Przechrzta A. 2009 - Wilczy Legion

Adam Przechrzta Wilczy Legion

Płonąca granica

Ministerstwo Spraw Wojskowych Ściśle tajne! Sztab Generalny Oddział II Wg danych policyjnych podejrzani o sympatie komunistyczne lub nacjonalistyczne mieszkańcy wsi to: - Lickiewicz Nikifor - Szparło Trofim - Kuchtiej Stefan. Na terenie wioski nie udało się umieścić stałego informatora. Współpracujący z policją konfident Jakucenia Bazyli został zamordowany 3 marca br. Jedynym (choć dość niechętnym) źródłem wiarygodnych informacji może być Gintof Aleksander, kawaler orderu Virtuti Militari z okresu wojny polsko-sowieckiej.

Rozdzielnik: Samodzielny Referat Informacyjny O.K. VI Lwów Kontrwywiadowczy Posterunek Oficerski nr I/III w Równem Henryk Rodan Kapitan Szt. Gen.

Drabina zatrzeszczała złowieszczo pod ciężarem zwalistego cielska, chwilę później sierżant Tomczak wykonał dwa starannie zaplanowane kroki, usiłując stąpać tylko po zdrowych, nieskrzypiących deskach, i położył się na materacu pod oknem. Dochodziło południe.

Mimo iż znajdowali się na stryszku, teoretycznie osłonięci przed słonecznym żarem, męczył ich niemiłosierny upał. Byli wycieńczeni z głodu, odwodnieni, cuchnęli zastarzałym potem. Od tygodnia nie zmieniali łachów mających upodabniać ich do ukraińskich chłopów. Planowana na trzy dni zasadzka przeciągała się. Od przedwczoraj racjonowali żywność i wodę.

3

- Jeszcze kilka godzin i nie będziemy w stanie nawet nacisnąć spustu. - Przekazał alfabetem głuchoniemych sierżant. - Zamknij się, łysa małpo - odpowiedział w ten sam sposób Krohne. - Jak nie przyjdą do wieczora, zbieramy się stąd - dodał po chwili. Zakończywszy pełnym rezygnacji gestem, młody, szczupły mężczyzna z blizną na twarzy położył się na wznak, tuląc do piersi strzelbę okopową. Każdy z pocisków używanego jeszcze w czasie ostatniej wojny winchestera zawierał tuzin loftek średnicy 8 mm. Jeden strzał stanowił odpowiednik długiej serii z karabinu maszynowego i na bliską odległość mógł dosłownie zmasakrować wroga. Jego towarzysz w zupełności zasługiwał na określenie „łysa małpa”. Potężnie zbudowany, ważący sto kilkadziesiąt kilogramów sierżant nie należał do specjalnie urodziwych przedstawicieli męskiego rodu. Krzaczaste brwi, niemal bezrzęse powieki, bladoniebieskie oczy o odcieniu zamarzniętej kałuży i pokryta szramami, pozbawiona owłosienia głowa składały się na odpowiadającą opisowi Krohnego całość. Tomczak uzbrojony był w ważący prawie dziesięć kilogramów karabin maszynowy Browninga nazywany przez żołnierzy BAR-em. Tuż obok leżało kilka dwudziestonabojowych magazynków, nie widać było natomiast nigdzie używanego przez większość śmiertelników dwójnoga, służącego jako podpórka do ciężkiej, nieporęcznej broni. Wyglądało na to, że w ocenie Tomczaka taki drobiazg jest mu niepotrzebny.

Z zewnątrz dobiegło ich szczekanie psów, zakwiczała jakaś świnia w chlewie poniżej, jednak nie było w tych odgłosach niczego niezwykłego. Przez dni, które spędzili na stryszku w obejściu należącym do mieszkającego na skraju wsi Stasiuka, przyzwyczaili się już do odgłosów wydawanych przez Stasiukowe pieszczoszki, rozpoznawali ich ton. Nie pobrzmiewała w nich panika czy niepokój, ot, takie sobie świńskie rozmówki. Po chwili ktoś zaczął rąbać drewno, zapewne gospodarz zwalczył wczorajszego kaca i postanowił coś zrobić w obejściu, gdyby nie dwudziestokilkuletnia córka - Marysia - chylące się ku upadkowi gospodarstwo dawno przestałoby przynosić jakikolwiek dochód. Stasiuk był pijakiem i patentowanym leniem. To stało się powodem, jednym z powodów, dla których Krohne i Tomczak chowali się na strychu bez wiedzy gospodarza. Nie potrzebowali jego pomocy, choć brak takowej zwiększał niedogodności związane z zasadzką, ale przynajmniej było wiadomo, że nie wygada się w pijanym widzie. Po namyśle uznali też, że lepiej będzie nie informować o niczym skądinąd sympatycznej Marysi. Co prawda bandyci kilkakrotnie obrabowali Stasiuków, jednak napady na to akurat gospodarstwo mogły być sfingowane. We wsi zamieszkanej przynajmniej od stu lat zarówno przez Polaków, jak i Ukraińców sympatie kształtowały się różnie. Nie wszyscy Ukraińcy nienawidzili Polski, nie wszyscy Polacy ją kochali.

4

Energiczne kopnięcie w łydkę wyrwało Krohnego z letargu, poderwał się Od czujny, z palcem na spuście, zerknął przez okienko. Stasiuk nadał rąbał drzewo, a Marysia niosła do chałupy kosz świeżo zerwanych w sadzie jabłek. - Co się stało? - zapytał bezgłośnie. - Prawdziwa Pomona - odparł z rozmarzoną twarzą Tomczak.

Rzeczywiście dorodna dziewczyna mogła się kojarzyć z rzymską boginią sadów, ale Krohne nie miał ochoty wysłuchiwać erotycznych fantazji podwładnego. - Udusiłaby cię udami - stwierdził złośliwie. - No i najpierw musiałbyś ją złapać... Sierżant był tak samo ofiarą swojego wyglądu, jak i zasad życiowych. Znał biegle cztery języki i należał do najinteligentniejszych pracowników „Dwójki”, jednak wzbraniał się przed awansami, gdyż, jak uważał, zmniejszyłoby to jego szanse na udział w akcjach bojowych. A tych potrzebował jak ryba wody. Stąd rzeczywiście niewiele kobiet zwracało na niego uwagę - co innego brzydki sierżant, a co innego mało przystojny major; wyjątkiem były kręcące się na obrzeżu kryminalnego światka podejrzanej konduity dziewczyny na Pradze. Tomczak mieszkał tam od dziecka i cieszył się szacunkiem lokalnych opryszków, co przekładało się na niejakie sukcesy u płci pięknej. Dalszą wymianę zdań przerwał im okrzyk Marysi, dziewczyna wypuściła z ręki koszyk i nie zwracając uwagi na rozsypane jabłka, rzuciła się do ucieczki w stronę sadu. Do obejścia wbiegło dwóch obszarpańców, kilkunastu innych pojawiło się na świetnie widocznej ze stryszku piaszczystej drodze. Stasiuk z głuchym warknięciem uderzył jednego ze ścigających córkę bandytów siekierą, z przerąbanego barku trysnęła krew. Drugi wystrzelił z ukrytego pod kurtką obrzyna, trafił Stasiuka w pierś. Słysząc strzał, maszerujący dotąd beztrosko intruzi sformowali się w tyralierę, ruszyli na gospodarstwo. Błysnęły w słońcu lufy karabinów, ktoś wyciągnął nawet granat. Krohne wybiegł na podwórze i strzelił niemal z przyłożenia w plecy pochylonego nad leżącym Stasiukiem napastnika. Przyklęknął i opróżnił magazynek, celując w stłoczonych przy furtce bandytów. Słychać było czyjeś wycie i krótkie, przypominające warknięcia serie z BAR-a, to sierżant smagał drogę ołowianym deszczem. Kapitan odwrócił Stasiuka na wznak, nie wypuszczając z drugiej ręki broni. Mężczyzna

broczył obficie krwią, ale wyglądało na to, że żyje. - Zostało jeszcze dwóch! - krzyknął z góry Tomczak. - Czają się za płotem, piętnaście metrów na lewo od furtki, mam ich w martwej strefie, ale jak się ruszą, to ich dorwę! Krohne wytarł o spodnie zaplamioną krwią dłoń, załadował strzelbę i ruszył schylony wzdłuż płotu. Wokół panowała złowieszcza cisza, nawet psy przestały szczekać.

5

Nikomu nie przyjdzie nawet na myśl, żeby zadzwonić po pomoc, pomyślał Johannes, zaciskając zęby. W pobliskim miasteczku stacjonował szwadron kawalerii Korpusu Ochrony Pogranicza. Oczywiście bandyci mogli przed wejściem do wsi zerwać druty - telefon miał tylko sołtys, drugi znajdował się w oddalonym o kilometr dworku. Coś zaszeleściło po drugiej stronie płotu i Krohne wystrzelił trzykrotnie, przetoczył się po trawie, zmieniając pozycję przewrotem przez bark. Pociski bez trudu przebiły wysuszone, popękane deski, rozległ się cichy jęk zakończony bulgotem, a na drogę wyprysnął mężczyzna w cyklistówce na głowie. W ręku trzymał karabin Mannlichera. Kapitan poderwał się z bronią gotową do strzału, ale Tomczak był szybszy. Uciekiniera zatrzymała seria z erkaemu, po której zwinął się na ziemi jak robak. Zza płotu doszedł Krohnego czyjś wysilony, chrapliwy oddech i ciche, stłumione jęki. Oficer bez pośpiechu pomaszerował wzdłuż ogrodzenia, przeszedł przez furtkę i skierował się ku jęczącemu, trzymającemu się za brzuch mężczyźnie. Kątem oka zauważył klęczącą przy ojcu Marysię, dziewczyna z bladą jak chusta twarzą usiłowała opatrzyć mu rany. Za plecami Krohnego rozległy się ciężkie kroki - Tomczak potrafił chodzić bezszelestnie, ale teraz dawał znać, że pilnuje pleców towarzysza. Obaj uczestniczyli w niejednej takiej akcji. - Pomyłujte, pomagite - wyszeptał błagalnym tonem postrzelony.

Jego młodzieńcza, nieledwie dziecinna twarz wykrzywiona była w grymasie bólu, spomiędzy obejmujących brzuch palców sączyły się strużki krwi. Tomczak chrząknął pytająco. Krohne przyłożył lufę do ucha rannego i nacisnął spust. Głowa chłopaka rozbryznęła się jak przejrzały melon. - Ależ z ciebie zimnokrwisty skurwysyn - skonstatował Tomczak. - O co ci chodzi? - odburknął Krohne. - Przecież prosił o litość... - Założę się, że ta zamordowana w zeszłym tygodniu służąca też błagała o miłosierdzie. A jednak zgwałcili ją i utopili pod kołem młyńskim. Nie sądzę, aby nasz młodzian czyścił wówczas paznokcie. Kto mieczem wojuje, od miecza ginie - wzruszył ramionami Krohne. Zawrócili do gospodarstwa Stasiuków, po drodze kapitan jeszcze raz przystanął i strzelił, we wsi zaczęły szczekać psy, wyczuły, że jest po wszystkim. Podeszli do klęczącej nadal przy ojcu Marysi i przenieśli Stasiuka na łóżko do chałupy. - Co z nim? - zapytała dziewczyna, splatając nerwowo palce. - Jeśli nie wda się zakażenie, powinien przeżyć - powiedział znużonym tonem Krohne. - Idź do domu sołtysa i każ mu zadzwonić do miasteczka po lekarza i wojsko. Chyba że

6

przerwali druty, wtedy trzeba będzie wysłać kogoś konno. - Będzie się bał - wyszeptała. Tomczak pokręcił głową. - Już nie - rzucił z chłodnym uśmieszkiem. - Wszyscy ci, którzy mogliby mu coś zrobić, gryzą ziemię. Jeśli miałby jakieś wątpliwości, powiedz, że kapitan Krohne i sierżant Tomczak przyjdą go poprosić osobiście... W głosie mężczyzny nie było groźby, ale Marysia wzdrygnęła się jak smagnięta batem i wybiegła z domu.

- Nie strasz jej, gorylu - mruknął Krohne. Sierżant prychnął pogardliwie i zniknął gdzieś na chwilę. Wrócił z glinianym, pełnym mleka dzbanem. Udając, że nie widzi wyciągniętej ręki oficera, przechylił naczynie, napił się i okazał satysfakcję solidnym beknięciem. Dopiero wtedy przekazał swój łup Krohnemu. - Niesubordynacja i brak szacunku dla starszych stopniem - wymamrotał tamten, pijąc łapczywie. Może trochę chleba? - Nie. Nie - powtórzył sierżant z naciskiem. - Porzygasz się. Zjemy coś lekkiego za dwie godziny. Krohne westchnął, ale nie protestował. Odstawił opróżniony dzbanek i przymknął oczy, momentalnie zapadł w sen.

***

Krohne i Tomczak wlekli się pylistą, porytą koleinami drogą, każdy z nich dźwigał na plecach wielki, wypchany worek. Kanciaste miejscami kształty pakunków sugerowały, że poza wszystkim innym zawierają broń. Krohne postanowił, że po zakończonej sukcesem akcji zatrzymają się w pobliskim majątku należącym do rodziny Koryckich. - Pogonią nas, wyglądamy jak włóczędzy - marudził sierżant. - No i wypadałoby pomóc Marysi... Odpowiedziało mu lekceważące mruknięcie. Stasiuk został przewieziony do pobliskiego szpitala, a okolicę przeszukiwali żołnierze Korpusu Ochrony Pogranicza. Jeśli nawet bandyci mieli jakichś zwolenników albo informatorów w wiosce, było mocno wątpliwe, czy w tych okolicznościach odważą się oni w jakikolwiek sposób ujawnić swoje sympatie. - Myślę, że ta twoja Pomona i tak nie jest w romantycznym nastroju. Musiała się nieźle przestraszyć.

- Ale zachowała zimną krew - zauważył Tomczak.

7

- Bo to zdrowa, wiejska dziewucha, gdyby tak trafiło na miastową paniusię, cucilibyśmy ją do tej pory. Za zakrętem drogi ujrzeli okazały, jakby żywcem wyjęty z dziewiętnastowiecznej powieści dworek: czterospadowy dach nad piętrowym pałacykiem błyszczał w promieniach zachodzącego słońca, flankowały go niższe, przysadziste budynki gospodarcze. Ustawione na dziedzińcu lando i powóz typu vis-ŕ-vis sugerowały względną zamożność właścicieli. Z bliska było widać, że wokół panuje ład i porządek, nawet krzątający się przy stajni pracownicy odbijali na korzyść od mieszkańców wioski, ich ubrania, choć skromne, sprawiały wrażenie wyprodukowanych w fabryce w odróżnieniu od używanych przez polskich i ukraińskich chłopów samodziałów. Pracą kierował korpulentny jegomość z sumiastymi wąsami. Właśnie nadzorował podkuwanie potężnego, nerwowego deresza. Nie wyglądał na właściciela majątku, raczej na zarządcę. Konia trzymało dwóch solidnie zbudowanych mężczyzn, ich spocone twarze i napięte mięśnie świadczyły, że zwierzę nie najlepiej znosi tę czynność. - Wynocha stąd! - warknął wąsacz, odwracając ku przybyłym ogorzałą od słońca, brutalną w wyrazie twarz. - Chcemy się widzieć z właścicielem majątku - powiedział chłodno Krohne. - Słyszałeś, dziadu, co mówiłem?! Na dziedzińcu zapadła cisza, tylko z wnętrza kuźni dochodziły odgłosy regularnych uderzeń. Ktoś odprowadził konia, pozostali pracownicy odsunęli się pod ściany, po twarzach niektórych przemknął cień obawy. Wyglądało na to, że rozmówca Krohnego nie jest bynajmniej ulubieńcem miejscowych... Kapitan bez słowa rzucił na ziemię worek i podszedł do zarządcy spokojnym, niespiesznym krokiem. Uderzył bez ostrzeżenia, nie odchylając barku, znienacka. Przydeptał

zakurzonym butem gardło powalonego. - Powiedz właścicielowi, że kapitan Krohne chce się z nim widzieć. Masz dwie minuty, jeśli potrwa to dłużej, pójdę cię poszukać - poinformował. Wytoczywszy się spod oficerskiego buta, wąsacz otworzył usta, jakby chciał coś powiedzieć. Na poczerwieniałej twarzy i szyi nabrzmiały żyły. Krohne oszczędnym gestem podciągnął mankiet złachanej marynarki, demonstracyjnie spojrzał na zegarek. Widząc złotą Doxę, zarządca zrezygnował, odwrócił się i wszedł do dworku. - Jesteś prawdziwym mistrzem nawiązywania przyjaznych stosunków międzyludzkich - skomentował półgłosem Tomczak. Podobnie jak kapitan postawił swój worek na ziemi, sięgnął do środka, rozglądając się czujnie dokoła.

8

Jednak nie wyglądało na to, by ktokolwiek chciał się mścić za upokorzenie, jakie spotkało zarządcę. Wręcz przeciwnie - pełne uznania spojrzenia rzucane w kierunku Krohnego świadczyły o skrywanej satysfakcji świadków zajścia. - Przecież nawiązałem - zdziwił się Johannes z udaną naiwnością. - Po prostu dostosowałem się do poziomu rozmówcy... Na ganek wyszedł, powłócząc nieco nogami, wysoki, wychudzony mężczyzna o ostrych rysach twarzy i niemal całkowicie siwych włosach. Mimo upału ubrany był w kraciastą marynarkę Burberry. Stanął tuż przy prowadzących na dziedziniec schodach, oparłszy się o jedną z czterech dźwigających zadaszenie toskańskich kolumn, zmierzył badawczym wzrokiem przybyszów. Chwilę później dołączyła do niego młoda kobieta. Uczesana na chłopczycę, w beżowej, jedwabnej sukni o prostym kroju, liczyła sobie najwyżej pod trzydziestkę. - Kapitan Krohne i sierżant Tomczak - przedstawił się z oszczędnym ukłonem oficer. - Właśnie zakończyliśmy akcję.

- Akcję? - zapytał ze zdziwieniem w głosie siwowłosy mężczyzna. - Banda Hawryły - wyjaśnił Krohne. - Sprawa została zamknięta, definitywnie zamknięta... - Niejeden tak mówił - zakpił zarządca, pojawiwszy się na ganku. - A oni jak napadali, tak napadają. Nadal był czerwony na twarzy, w jego spojrzeniu wściekłość mieszała się ze strachem. - W szpitalnej kostnicy w Dreblanach leży osiemnaście ciał. Jak ma pan ochotę, może pan pojechać i obejrzeć ich na własne oczy - wtrącił się Tomczak. - Panowie tak we dwóch... - odezwała się z niedowierzaniem kobieta. Krohne wzruszył ramionami. - Za to nam płacą - uciął. - Janusz Korycki - przedstawił się siwowłosy. - A to moja żona Gizela. Zszedł ostrożnie po schodach i entuzjastycznie potrząsnął ręką Krohnego. - Taka ulga! - zawołał. - Wreszcie okolica odetchnie. Zapraszamy, zapraszamy! Może przejdziemy do salonu. - Za pozwoleniem - odchrząknął kapitan - bardziej przydałaby nam się łaźnia... - Chyba rzeczywiście - przyznała Korycka, łagodząc swoje słowa szelmowskim uśmiechem. - Proszę za mną.

***

Po długiej kąpieli i przebraniu się w czystą, choć nieco wygniecioną odzież zasiedli do wystawnej kolacji.

9

Przy prostokątnym, ozdobionym secesyjnymi motywami stole zastali tylko gospodarzy, zarządcy nie zaproszono. Podano wędzonego łososia z kremem z zielonych szparagów, zupę z borowików z groszkiem ptysiowym i polędwicę duszoną w śmietanie. Korycki jadł niewiele, bardziej troszcząc się o napełnianie talerzy gości, po półgodzinie, przeprosiwszy towarzystwo, odszedł od stołu. - Mój mąż jest chory - wyjaśniła, zagryzając wargi, Gizela Korycka. - Rak żołądka, już niewiele czasu mu zostało... Obaj mężczyźni pominęli to wyznanie milczeniem. - Kocha go pani? - spytał po dłuższej chwili Tomczak. Gospodyni spojrzała niepewnie na Krohnego. - Teoretycznie ten goryl jest moim podwładnym, w praktyce pewnie zostałby już majorem, gdyby nie fobia na tle wypełniania obowiązków biurowych, przypisanych według niego do wyższej rangi. Skończył studia na wydziale mechaniki w Wiedniu, proponowano mu nawet pracę na uczelni, ale zrezygnował z kariery uniwersyteckiej. Może pani być spokojna, że nie przestał się kontrolować, włączając się do rozmowy lepszych od siebie - zapewnił oficer z lekką ironią. Kobieta nie odpowiedziała, uścisnęła lekko nadgarstek sierżanta, wyraźnie zawstydzona sposobem, w jaki go potraktowała. - Może przejdziemy na „ty”? - zaproponowała. - Jesteście obaj wyjątkowymi ludźmi, czułabym się zaszczycona - rzuciła kokieteryjnie. Tomczak rozlał wino do kryształowych kieliszków, wymienili ceremonialne pocałunki. - Jesteś niebezpieczna, Gizelo - zauważył całkiem serio Krohne.

Uśmiechnęła się nieznacznie, ale nie zaprzeczyła. - Kocham go - skwitowała zadane wcześniej pytanie. - Dzięki wam, dzięki temu, że zlikwidowaliście tę bandę, nie będzie się tak martwił. Wszyscy żyliśmy w strachu. Czy zawsze tak już będzie na pograniczu? spytała cichutko. - Napady, podpalenia, rabunki? - To skomplikowana sprawa. - Krohne skrzywił się niechętnie. - Może jednak spróbuje pan, wodzu, zniżyć się do poziomu umysłów niewojskowych i zaspokoić ciekawość naszej nowej przyjaciółki? - Głos Tomczaka ociekał sarkazmem. Korycka z niedowierzaniem patrzyła, jak Krohne pokazuje sierżantowi język. - Przepraszam - mruknął, przechwytując jej spojrzenie. - Po akcji tak zawsze... Łapie nas głupawka. Wracając do rzeczy - westchnął - sytuacja chyba będzie się powoli poprawiać. Do tej pory braliśmy się do tego od złej strony. 10

- Braliśmy? - No, „Dwójka”, policja, wojsko. - Jesteście... - zawiesiła głos kobieta. - Jesteśmy „dwójkarzami” - przyznał Krohne. W tym momencie nie ma to większego znaczenia, i tak za tydzień albo dwa stąd znikniemy. Wojsko robiło obławy, w które mało kto wpadał, podobnie policja. Do wsi przybywali obcy - tajni agenci policji, usiłując wtopić się w otoczenie, to było żenujące. Większość bandytów to miejscowi, mają wszędzie krewnych, wiedzą o wszystkim, co się dzieje w okolicy. Tylko dowódcy czasem przybywają z Rosji. - Czasem? - zdziwiła się Korycka. - Na pograniczu działają dwie partyzantki: komunistyczna i ukraińscy nacjonaliści. Są ze sobą do pewnego stopnia powiązane, bo często Moskwa finansuje grupy nacjonalistyczne,

ich działalność jest jej na rękę. Zresztą nawet komuniści bardzo się starają, aby spora część ich ludzi pochodziła z tej strony granicy, bo ci znają świetnie teren, mają kontakty. Teraz utworzono lotne oddziały pościgowe KOP-U, zaczęto organizować zasadzki, szykują się zmiany w prawie. - Jakie zmiany? - W przypadku złapania kogoś z bronią w ręku jego sprawa ma być rozpatrywana w trybie doraźnym, w sądzie będą tylko dwie możliwości: uniewinnienie albo kara śmierci wyjaśnił Tomczak. Korycka wzdrygnęła się wyraźnie. - Niektórzy z nich to prawie dzieci - powiedziała niepewnie. - Mają po szesnaście, siedemnaście lat. - To prawda - przyznał Krohne. - Jednak większość tych „dzieci” ma już na swoim koncie zabójstwa, rabunki i gwałty. Zło nie ma wieku. - Nie wzięliście jeńców, prawda? - zapytała, nerwowo bawiąc się pustym kieliszkiem. W jej tonie nie było wątpliwości, raczej połączona z rezygnacją pewność. Twarz oficera ściągnęła się w surowym grymasie, blizna na policzku posiniała. - Nie wzięliśmy - odparł twardo. - Jeśli ci to przeszkadza, poszukamy innego lokum. - Nie! Ja tylko... - Wzruszyła bezradnie ramionami. Chciałabym, żeby to inaczej wyglądało. Tylko tyle. Żebym mogła żyć tu spokojnie, w zgodzie z sąsiadami. Krohne rozluźnił napięte mięśnie. - To nie takie proste, i jest w tym także nasza, Polaków, wina. Nasze ziemiaństwo pogardza ukraińskimi chłopami, pomiata nimi na każdym kroku, mając do dyspozycji policję, a czasem wojsko. Rząd nadaje ziemię na Kresach wojskowym osadnikom, dyskryminując 11

Ukraińców. Z drugiej strony - westchnął - propaganda komunistyczna przedstawia sytuację na terenie rosyjskiej Ukrainy jako raj na ziemi, przeciwstawiając ją polskiej rzeczywistości. Oczywiście to bzdury, tam z głodu umierają miliony ludzi, ale tutejsi tego nie wiedzą, bo i skąd? Rosjanie dostarczają nacjonalistom broń, sami formują oddziały dywersyjne, kusząc mieszkańców pogranicza pieniędzmi i możliwością rabunku. I dlatego sytuacja jest, jaka jest zakończył Krohne. - Aha, jeszcze jedno: uderzyłem waszego zarządcę. Zachowywał się bardzo... arogancko. - Nie lubię go, czasem wręcz się boję - oznajmiła Gizela, dotykając policzka, by powstrzymać nerwowy skurcz mięśni. - Ale to dzięki niemu nie było dotąd napadów na nasz majątek. Wystawia w nocy warty. Nasi ukraińscy pracownicy muszą po zmroku na zmianę pilnować dobytku. Skarżą się, ale... - Ponownie wzruszyła ramionami. - Możesz ich zwolnić z tych wart, to tylko szykany zarządcy. Nie napadli was z prostego powodu: zatrudniacie zbyt wielu miejscowych, gdybyście ponieśli straty, trzeba by było zwalniać ludzi. - Jesteście pewni? - spytała. - Całkowicie - przytaknął energicznie Tomczak. - Chyba pójdę już spać - stwierdził Krohne, usiłując powstrzymać ziewanie. - Ledwo żyję. - Ja natomiast zostanę jeszcze trochę z naszą uroczą gospodynią. Porozmawiamy sobie o miłości - powiedział sierżant. Zatrzepotał przy tym rzęsami jak podlotek. - Naprawdę? - Korycka spojrzała na niego z mieszaniną rozbawienia i niepokoju. - Naprawdę - potwierdził Krohne, wstając od stołu. Chodzi o pewną Marysię, boginię sadów.

Gdy wychodził, usłyszał śmiech gospodyni. Po raz pierwszy tego dnia szczery i beztroski.

***

Krohne wstał około południa; po kąpieli oraz skromnym posiłku, który przyniósł mu do pokoju służący, udał się do położonego na parterze salonu. Na schodach poczuł wyraźny zapach lekarstw. W bawialni zastał tylko Gizelę, siedziała z książką w ręku, ale wbite w dywan spojrzenie i zmęczona twarz sugerowały, że raczej nie rozkoszuje się lekturą. W pozie kobiety był jakiś niemal katatoniczny bezwład. Kapitan odchrząknął i z hałasem odsunął krzesło. Na usta gospodyni wypłynął z trudem przywołany uśmiech. - Jak się spało? - spytała. 12

- Nie znamy się długo, ale myślę, że możemy porozmawiać szczerze - odparł z delikatnym wyrzutem Krohne. - Pogorszyło się mu? Korycka skinęła głową, ukryła twarz w dłoniach. Po chwili jej ciałem wstrząsnęło łkanie. - Już nie mogę... - wyszeptała. - Jestem taka zmęczona. Krohne podszedł i dotknął jej ramienia w pocieszającym geście. Cofnął rękę, gdy wyczuł, jak mięśnie kobiety tężeją pod jego palcami.

- Może chociaż odrobinę wina? - zaproponował z westchnieniem, sięgając po karafkę. - Ja chyba nie powinnam... - stwierdziła z wahaniem Gizela, patrząc na napełniony rubinowym płynem kieliszek. - Zalecenie lekarza - uciął Krohne. - Pij. Posłusznie opróżniła naczynie. Na jej twarz wypłynął lekki rumieniec, wyostrzone ze zmęczenia rysy złagodniały. Kiedy do salonu weszła młoda, ładna służąca, kapitan przyjrzał się jej z namysłem, po czym skinął dłonią, przywołując ją bliżej. Dziewczyna dygnęła, stanęła przed Krohnem, mnąc nerwowo fartuszek. - Proszę przygotować prowiant na kilkugodzinną wycieczkę i vis-ŕ-vis. Woźnicy nie trzeba, sam będę powoził - zadysponował. Służąca dygnęła ponownie, zanim pospieszyła do wyjścia, poszukała wzrokiem potwierdzenia u gospodyni. Wydawało się, że przyzwalający gest właścicielki majątku był nieco wymuszony. - Przepraszam za to bezceremonialne wykorzystanie twojej służby, ale mam wrażenie, że spacer dobrze ci zrobi - powiedział ze skruszonym uśmiechem „dwójkarz”. - I podjąłeś samodzielnie decyzję? - spytała chłodno Gizela. W jej wzroku pojawiła się nieufność. - Przepraszam - powtórzył Krohne. - Widzę, że jesteś wyczerpana, więc... - To nie pierwszy raz, kiedy mu się pogorszyło - poinformowała sucho. Przyzwyczaiłam się. Przyłapałeś mnie w chwili słabości, ale dawałam sobie radę do tej pory i dam także... - Ja tylko zaproponowałem spacer - przerwał jej zniecierpliwiony Krohne. - Nieraz widziałem przemęczonych ludzi i sądzę, że mała przejażdżka nie zaszkodzi, ale jeśli to problem... - Wzruszył ramionami.

Przez chwilę przypatrywała mu się, marszcząc surowo brwi, wreszcie skapitulowała ze słabym uśmiechem.

***

13

Vis-ŕ-vis, średnich rozmiarów spacerowy powóz z umieszczonymi naprzeciwko siebie wygodnymi siedziskami, wykonany został przez prawdziwego mistrza w swoim fachu. Stanowił harmonijne połączenie jesionowego drewna, stali i dobrze wyprawionej skóry. Gizela usiadła twarzą do pleców rozpierającego się na miejscu woźnicy kapitana, wcześniej jeden ze służących rozłożył osłaniającą siedzenie budę. Było gorąco i stanowiła ona jedno z niewielu w okolicy źródeł cienia. Początkowo ruszyli ostrożnie - Krohne chciał oswoić się z zaprzężoną do powozu czwórką koni. Kiedy wyjechali poza teren majątku, zostawili daleko wiejskie chałupy, przyspieszył. Stopniowo delikatny turkot kół zyskał na intensywności, poczuli na twarzach wiatr - rozpoczęła się podróż. Nie ta banalna, gdzie jaki bądź pojazd łączy ze sobą dwa punkty w przestrzeni, a podróż, która potrafi oderwać od czarnych myśli, wspomnień, rzeczywistości, narzucić poetykę pędu, ruchu samego w sobie. Pędzili. Słychać było tętent kopyt, cichutkie pobrzękiwanie uprzęży, czasem pojazd podskakiwał na jakiejś koleinie, ale znakomicie resorowane podwozie wchłaniało wszelkie wstrząsy, które w innym wypadku mogłyby zaburzyć bliskie euforii odczucie, z jakim przecinali przestrzeń, niemalże frunęli. Po półgodzinie takiej jazdy Krohne skręcił z drogi w step, wjechali pomiędzy

pożółkłe trawy, a kiedy droga skurczyła się do rozmiarów tasiemki, zatrzymał powóz. Gizela zeskoczyła z vis-ŕ-vis, nie czekając, aż poda jej rękę, rozścieliła na ziemi gruby pled, wystawiła koszyk z prowiantem. Wyglądała uroczo: zarumienione policzki, rozburzone włosy, wyraz twarzy świadczący, że oderwała się od problemów dnia codziennego, dowodziły, że wycieczka nie poszła na marne. Usiedli razem na kocu, długo milczeli, nie chcąc utracić wywołanej przejażdżką pogody ducha. - Miałeś rację, czuję się o wiele lepiej - odezwała się w końcu Gizela, sięgając po butelkę szkockiej whisky. - Ja także - roześmiał się krótko Krohne. - I dziękuję, ale wolę wino, chyba że nalewasz dla siebie. - Myślałam, że każdy prawdziwy mężczyzna pije whisky - zakpiła. - Nie pijam mocniejszych alkoholi, jeśli zacznę, trudno mi przestać - odparł kapitan. Jego twarz sposępniała, jakby przez moment nakrył ją cień. - Przepraszam, nigdy nie przyszłoby mi to na myśl. Jesteś taki opanowany, silny... - Każdy ma swoje demony - odpowiedział Krohne. Ja także. - Opowiesz mi o nich? - spytała. - Moje troski poznałeś... Oficer zmarszczył brwi, zacisnął usta, wydawało się, że zmieni temat, jednak po chwili wzruszył ramionami, zaczął mówić. - To nic nadzwyczajnego - stwierdził. - Wojna. Zima 1919 roku. Siedzieliśmy 14

zmęczeni i zmarznięci w okopach naprzeciw równie wyczerpanych Rosjan. Nikt nie miał ochoty na walkę, panował nieoficjalny rozejm. Czasem widzieliśmy ich kucharzy albo sanitariuszy, czasem oni naszych. Nikt nie strzelał. Pewnego dnia przybył do nich niejaki

Nikityn, komisarz Nikityn, miał ich poderwać do walki. I poderwał - wycedził Krohne. Zorganizowali niespodziewany wypad, wzięli do niewoli kilkunastu naszych. Pierwszego ukrzyżowali, tak abyśmy go widzieli. Potem połamali mu golenie. Najpierw krzyczał, później już nie mógł: w torturze krzyża rozpięte na boki, wyłamywane do tyłu ręce, w sytuacji kiedy ciało ciąży do przodu, powodują powolną śmierć przez uduszenie... Któryś z naszych posłał mu miłosierną kulę. Później zrobili się ostrożniejsi, torturowali jeńców poza zasięgiem naszego wzroku, ale tak, żebyśmy słyszeli krzyki. Wypruwali im wnętrzności, wbijali w kolana łuski po pociskach. Słyszeliśmy ich w dzień i w nocy... Oczywiście zabezpieczyli się, ściągnęli większe siły, chcieli sprowokować nasz atak. Z dowództwa przyszły rozkazy, aby nie reagować. Więc siedzieliśmy w tych okopach, słuchając, jak umierają nasi koledzy, towarzysze broni. W bólu, w rozpaczy, upodleniu... Zacząłem pić. Nie ja jeden. To wszystko zakończył szorstko. Gizela zasłoniła usta dłonią, pobladła. - Jak to się skończyło, ta cała historia? - Nie wiem, o czym mówisz - odparł, odwracając głowę. Rozłożył na pledzie talerze, pokroił pieczyste, zaproponował gestem wino. Żadne z nich nie sięgnęło po jedzenie. Kobieta przyjęła kieliszek napełniony ciemnoczerwonym burgundem, jednak nadal przypatrywała się z napięciem swojemu towarzyszowi. - Nie wierzę, że siedziałeś tam bezczynnie - stwierdziła stanowczo. - Nie ty. - Kiedy właśnie siedziałem - zapewnił ją oficer. Jako ostatniego postanowili zamordować mojego przyjaciela. Ogłaszali przez megafon, kto będzie następny. Znaliśmy się niemal od dziecka... Wtedy dopiero zebrałem ochotników, wbrew rozkazom przekroczyłem linię frontu. Tamci nie pilnowali się już tak jak na początku, miałem ułatwione zadanie. Zatoczyliśmy duży łuk, zaatakowaliśmy od tyłu, kompletnie się tego nie spodziewali. Roman

jeszcze żył, ale okaleczyli go w taki sposób... Uśmiechnął się do nas, poprosił o rewolwer i strzelił sobie w skroń. - To jeszcze nie koniec, prawda? - odezwała się Gizela. Dłoń, w której trzymała kieliszek z winem, zadrżała, kilka rubinowych kropel zaplamiło koc. - Prawda - potwierdził ciężko Krohne. - Wzięliśmy ponad dwudziestu jeńców. Wszyscy brali udział w torturach. Kazałem ich rozstrzelać, a Nikityna... Nikityn umierał 15

długo. I krzyczał tak, jak wcześniej nasi - zakończył kapitan. - Najgorsze, że niczego to nie załatwiło: nadal musiałem pić, dalej prześladowały mnie koszmary. Tyle że nasz odcinek frontu jeszcze długo później uchodził za najspokojniejszy... - Uszło ci to na sucho? - Skąd! - uśmiechnął się z goryczą Krohne. - Zrobiłem dwie absolutnie zabronione rzeczy: złamałem rozkaz i udowodniłem, że nie miał sensu. Nie darowali mi tego. Zostałem zdegradowany, kto wie, co by się jeszcze zdarzyło, gdyby nie zwrócił na mnie uwagi Komendant. - Piłsudski?! - Gizela otworzyła szeroko oczy. - Poznałeś osobiście Marszałka? - Owszem, ale dość o tym - uciął. - Mieliśmy spacerować. Ujął kobietę za rękę, poprowadził pomiędzy zrudziałe od upału, gnące się pod podmuchami wiatru fale traw poprzetykane kępami piołunu i ostów. Niespiesznie podążali przed siebie, nie wybierając kierunku, nie martwiąc się o cel wędrówki. Wokół pachniało ziemią i ziołami, na niebo wypełzały powoli coraz ciemniejsze chmury. Zbierało się na deszcz. Przechadzali się, dopóki nie spadły pierwsze, ciężkie krople. Żadne z nich nie chciało

przerwać milczenia, wracać do codzienności. Chłonęli ofiarowane przez step zapomnienie. Później usiedli w vis-ŕ-vis, słuchając, jak deszcz bębni o skórzaną budę. Pod wieczór Krohne przesiadł się na miejsce woźnicy, powoli, jakby z niechęcią skierował powóz na drogę. Wracali. Step był wolnością, ale oni przynależeli do świata zniewolonych, do świata ludzi. Na podwórzu oczekiwał ich zarządca - ponury, ociekający wodą mężczyzna zajął się bez słowa końmi, o dziwo nie wołając służby. „Dwójkarzowi” zdawało się, że wychwycił w jego oczach błysk niepokoju.

***

Tomczak pocałował dziewczynę w ucho, przeciągnął dłonią po nagich pośladkach, kontynuował ruch, gładząc smukłe plecy. Wyczuwał pod palcami drobne wypukłości kręgosłupa, mokrą od potu, jędrną skórę. Marysia zamruczała rozkosznie i przekręciła się na bok. Zapachniało lawendą i gniecionym przez dwa ciała sianem, przez wpółotwarte drzwi stodoły zajrzały pierwsze gwiazdy. Kiedy przytuliła się do niego, pozwolił sobie na jeden z rzadkich uśmiechów - bezpieczny pod osłoną ciemności. Nie docenił dziewczyny. - Uśmiechnąłeś się - powiedziała. - Dlaczego? - Ja? - zapytał obłudnie zdziwionym tonem. - Ty - potwierdziła groźnie. Postukała go lekko w policzek. - Mięśnie twarzy ci drgnęły - wyjaśniła. 16

Milczał przez chwilę, jakby zastanawiając się, czy nie przekomarzać się dalej, nie sprowadzić rozmowy do poziomu zdawkowego flirtu. - Cieszę się z ciebie - wyznał w końcu. - Gdyby ktoś obserwował nas z boku, dostrzegłby tylko napalonego wojaka i niezbyt cnotliwe, wiejskie dziewczę. Jednak my wiemy, że jest w tym coś więcej, coś... - zawahał się - ładnego. Nie kochamy się i nie pokochamy, a jednak... Wyczułaś moją samotność, moje znużenie i dałaś mi odpoczynek, ofiarowałaś swoją uwagę, towarzystwo. Nie odpowiedziała. Jej oddech przyspieszył, na moment napięły się mięśnie. Usiadła, zwiększając dystans, odruchowo przeczesała palcami rozburzone włosy. - Za dużo filozofii jak dla prostej, wsiowej dziewuchy - stwierdziła z wymuszoną wesołością. - Skończyłaś gimnazjum - zauważył Tomczak z lekkim wyrzutem w głosie. - Skąd wiesz?! - To mój zawód - odparł łagodnie. - Wiedzieć różne rzeczy. Kiedy zaczęła się osuwać, ledwo zdążył ją złapać. Poczuł wilgoć na rękach, w nozdrza uderzył żelazisty zapach krwi. Niemal w tym samym momencie w jego umysł wdarł się potworny, modulowany skowyt podobny do zawodzenia jakiejś piekielnej bestii. Stęknął, wstał z wysiłkiem i przeniósł pospiesznie Marysię do domu. Położywszy ją na łóżku, wypadł z chałupy, w biegu wciągając spodnie. Kilkadziesiąt metrów od obejścia Stasiuków, pośrodku ciągnącej się przez wioskę drogi stał autobus. Zasmarowane farbą boczne okna i umieszczona na dachu, podobna do szeroko rozwartej rekiniej paszczy, aparatura przywodziły na myśl czającego się do skoku drapieżnika. - Cziornyj woron - wybełkotał Tomczak. - Cziornyj woron...

Popędził w stronę majątku Koryckich, nie zważając na pokaleczone, bose stopy i sączącą się z uszu krew. Biegł, mimo że czuł, jak z każdą chwilą opuszczają go siły, jak kruszeje wola. Chciał się położyć na wilgotnej, pachnącej deszczem ziemi, zwinąć w kłębek, umrzeć. Zrobiłby wszystko, żeby nie słyszeć przerażającego wycia. Jednak popychany jakimś niejasnym przymusem brnął przed siebie, potykał się, wstawał i ponownie zrywał do biegu. Wiedział, że powinien koniecznie kogoś o czymś powiadomić, ale okaleczony przez wszechobecne zawodzenie umysł nie chciał lub nie potrafił skoncentrować się na tym problemie. Sierżantowi zdawało się, że świadomość własnego „ja” zanika w głębi jego mózgu, rozpływa się w nieskończonej, czarnej jak noc przestrzeni. „Coś” biegło, „coś” miało plan, nie on. Indywidualna jaźń Tomczaka zniknęła niemal całkowicie niczym w jakiejś mrocznej odmianie jogi. Skręciwszy z prowadzącej poza wioskę ścieżki, zatrzymał się na 17

moment, czując niewysłowioną ulgę - miażdżący wolę nacisk zelżał, wycie osłabło. W oddali spostrzegł ciepłe, żółte ślepia pałacowych okien. Podążył w ich stronę, zagryzając z bólu wargi, bez zdziwienia otarł sączącą się z oczu krew. Powoli tracił wzrok i orientację przestrzenną. Po paru minutach dosięgła go znowu muzyka śmierci. Autobus posuwał się w ślad za nim, w stronę dworku Koryckich.

***

Krohne dźwignął z ziemi sierżanta i przewiesiwszy sobie bezwładne ciało przez plecy,

nie bez trudu wniósł go do pałacyku. Tomczak dopełzł do podstawy prowadzących na ganek schodów, gdzie znalazł go kapitan. Wszyscy domownicy leżeli w łóżkach lub tam, gdzie dosięgła ich posępna pieśń, większość z nich od razu straciła przytomność. Zamontowany na dachu czarnego autobusu emitor skutecznie pozbawił ich świadomości. Oficer wiedział, że niektórzy już się nie obudzą, inni pozostaną okaleczeni do końca życia. Ten rodzaj zastosowanego przez Rosjan aparatu odycznego nazywano „Zgniatarką”. O ile większość takich konstrukcji miała wspierać i wzmagać rozmaite przejawy aktywności żywych organizmów, „Zgniatarka” - wręcz przeciwnie. Na poziomie fizjologicznym powodowała krwotoki, zaburzenia wzroku, słuchu i orientacji przestrzennej. Oddziaływała na psychikę, osłabiając w szybkim tempie wolę, powodując depresję i myśli samobójcze. Krohne zdawał sobie sprawę, że ma niewiele czasu. Zabrał strzelbę okopową, nie kłopocząc się szukaniem zapasowej amunicji. Wiedział, że jeśli kilka pierwszych strzałów okaże się nieskutecznych, nie będzie miał szansy na oddanie następnych. Po przejściu paruset metrów poczuł, jak z oczu i uszu ciekną mu cienkie strużki krwi, zdecydowane początkowo ruchy stają się coraz bardziej niezborne. Przez krótką chwilę zamajaczyły w mroku światła autobusu, potem wokół oficera zapadła ciemność. Krohne stracił wzrok. Od dłuższego czasu nie słyszał żadnych dźwięków, wszystkie tłumiło kaleczące umysł wycie. Kierował się nienaturalnie wyczulonym węchem, szedł w kierunku, z którego dochodził go zapach spalin i benzyny pomieszany z dziwną, słodkawo-mdlącą wonią ni to farby, ni to lakieru samochodowego. Kiedy odór zgęstniał - strzelił, starając się trzęsącymi dłońmi utrzymać broń na wysokości klatki piersiowej, celować w stronę, z której dochodził wywołujący nudności fetor. Wydawało mu się, że jeszcze kilkakrotnie pociąga za spust, zanim przestał odbierać jakiekolwiek wrażenia.

***

Z odrętwienia wyrwało go mrowienie przyczepionych do ciała elektrod. Odczucie było nieprzyjemne, przypominało drażnienie prądem. Krohne słyszał ciche brzęczenie, wokół krzątali się jacyś ludzie. Kontury sylwetek i wszystkich przedmiotów były zamazane, 18

nieostre, ludzi otaczała barwna, pulsująca w regularnym rytmie aura. Najbliżej siedział starszy, siwy mężczyzna, wpatrywał się w ekran teletroskopu. Czarne kable jak węże oplatały dziwną aparaturę, zwisały z łóżka, najwyraźniej łącząc ją z elektrodami na ciele oficera. Wtem w pole widzenia Krohnego wszedł ktoś w mundurze, z szablą i pistoletem u pasa. Stanął w nogach łóżka, przyglądając się leżącemu badawczo. Ostre, jastrzębie rysy nieznajomego to ukazywały się wyraźnie, to zamazywały, jakby Krohne spoglądał przez zaparowaną lornetkę. - Co się stało? Kim pan jest? - wyszeptał. - Rotmistrz Narbutt-Odolanicki, czternasty pułk ułanów - strzelił obcasami tamten. Przysłano mnie tu w pewnej misji - dorzucił wyjaśniająco. - Ten pojedynkowicz?! Trzeba kogoś zabić? Dopiero po chwili Krohne zdał sobie sprawę, że myśli na głos. - Ludzie mają różne przywary - wzruszył ramionami kawalerzysta. - Jedni się pojedynkują, inni za dużo piją... - Panowie!

Johannes poznał głos Gizeli Koryckiej. - Najmocniej przepraszam - skłonił się Odolanicki. - Co się stało? - powtórzył kapitan. - Sierżant żyje, jest w ciężkim stanie, niemal tak jak ty - odparła kobieta. - Reszta domowników dzięki tobie wyszła z tego obronną ręką, zmarło za to czterech chłopów we wsi i... nasz zarządca. Umilkła na moment, jakby zbierając siły. - Jest też kilka osób, które nie odzyskały jeszcze przytomności - dodała z wysiłkiem. Jednak doktor Narkiewicz mówi... - Narkiewicz tu jest?! - wykrzyknął Krohne. - Do usług - mruknął siwowłosy, odwracając się od teletroskopu. - Marszałek kazał mi doprowadzić pana do stanu używalności. Tyle, na ile to będzie możliwe. - A konkretnie? - spytał kapitan. Wpatrywał się z napięciem w człowieka będącego prekursorem technologii, która zmieniła świat. Początkowo siła odyczna - ukute przez dziewiętnastowiecznego badacza, barona von Reichenbacha, określenie mocy, którą mieli emanować ludzie, rośliny, zwierzęta i kryształy - zajmowała tylko okultystów. To właśnie Jodko-Narkiewicz, jeden z pionierów fotografii, udowodnił, że elektryczność nie jest jedynym czy nawet najważniejszym rodzajem energii mogącym wpływać na ludzkie życie. Skonstruował pierwszy aparat odyczny, później 19

jego myśl podjęli Ochorowicz, Richet i inni naukowcy. Narkiewicz był wysokim, szczupłym mężczyzną o pooranej zmarszczkami, sympatycznej w wyrazie twarzy. Jego sylwetkę otaczała srebrnobiała aura.

- Wydaje mi się, że wróci pan do pełnego zdrowia odezwał się z pewną ostrożnością. Największym problemem są oczy. Nie mam pewności, czy moja... aparatura będzie w stanie zregenerować popękane naczynia krwionośne i uszkodzoną tęczówkę. Jednak na razie wszystko jest na dobrej drodze - dorzucił optymistycznie. - Jak... jak to się stało? - Chodzi panu o odniesione obrażenia? - upewnił się Odolanicki. Krohne przytaknął, poprawił się na poduszkach. Zaczynał odzyskiwać władzę w rękach i nogach. - No cóż, zabrał pan winchestera i udał się samotnie naprzeciwko „Zgniatarki”. W 1920 roku, kiedy Rosjanie próbowali za pomocą tego typu urządzeń przerwać front pod Warszawą, powierzaliśmy zadanie niszczenia „Zgniatarek” artylerii - dorzucił cierpko. - Nie wiadomo jakim cudem, ślepy i głuchy, natknął się pan na autobus i ostrzelał go na tyle skutecznie, że tamci zawrócili. Na miejscu znaleźliśmy ślady krwi. - Jak to: ślady krwi? - nie zrozumiał Krohne. - Ktoś wysiadł z autobusu? - Niekoniecznie, szyby takich pojazdów są pokryte specjalną powłoką, czymś podobnym do farby. Zabezpiecza to załogę przed oddziaływaniem emitora, jednak w praktyce przypomina nieco weneckie lustro: z zewnątrz okno stwarza wrażenie zamalowanego farbą, od wewnątrz można przez nie patrzeć jak przez normalną szybę. Jeżeli ktoś tam stał z nosem przy oknie, pewnie odstrzelił mu pan głowę. No i wtedy trochę nachlapało... Z rozbitym oknem musieli wyłączyć aparaturę i uciekać. Granica niedaleko - zakończył posępnie. - Udało im się? - Tym razem tak - przyznał rotmistrz, zaciskając pięści. - Po drodze, kiedy jechali do wioski, wymordowali załogę posterunku w Pełczanach, siedmiu ludzi. Tamci byli przygotowani na wiele, ale cziornyj woron... Wrócili tą samą trasą, mając pewność, że nikt

ich nie zatrzyma. W głosie Odolanickiego zabrzmiało zmęczenie. - Co pan tu robi? Jest pan z „Dwójki”? - Krohne zmienił temat. - Boże broń! - odżegnał się rotmistrz. - Wylądowałem w tej pardonnez moi - skłonił się w stronę Koryckiej dziurze, wypełniając polecenie mojego bezpośredniego przełożonego, który z kolei starał się uczynić zadość rozkazom Marszałka. Chodzi o łączność - westchnął. - O łączność? - zdziwiła się Gizela. 20

- Kiedy nie bardzo mogę o tym mówić - sumitował się kawalerzysta. - Przynajmniej w pani obecności... - Rozumiem - stwierdziła z uśmiechem Korycka. Później panowie będą mogli... - Nie w tym rzecz - przerwał jej Krohne. - O ile zrozumiałem, nie chodzi o tajemnicę, bo wtedy nie usłyszelibyśmy ani słowa na ten temat, a raczej o formę rozkazu, który sformułował Marszałek. - Dokładnie tak - potwierdził Odolanicki z ulgą. - Zaciekawili mnie panowie, panie rotmistrzu, czy mógłby pan jednak wyjaśnić to pokrótce...? Narbutt-Odolanicki westchnął ciężko z cierpiętniczym wyrazem twarzy. - Komendant stwierdził, że niedawno przeprowadzone ćwiczenia i doświadczenia z ostatniej wojny wskazują, że szwankuje łączność pomiędzy oddziałami. Najbardziej oberwało się kawalerii. Marszałek uznał, że kawaleria utrzymuje łączność jedynie sama ze sobą, hulając bez celu po polach i lasach niczym ladacznica z rozwartą... Nie, nie powiem tego zadecydował. - Nie uchodzi...

- Marszałek Piłsudski używa w oficjalnych rozkazach takich wyrażeń?! - Proszę. - Rotmistrz podał jej wyjęty z kieszeni munduru druk. - Może się pani sama przekonać. - Wszystkie doświadczenia wojny z początku 1914 roku, które przestudiowałem, wskazują wyraźnie i jasno, że jazda nie uważała nigdy za stosowne trzymać łączność z kimkolwiek na świecie oprócz sama ze sobą, była zatem ideałem wymarzonym tej dziwki publicznej, czyniącej awantury miłosne po różnych kątach bez celu i potrzeby. Wobec tego zaś, że nasza jazda jak dotąd za największą tradycję uważa byłą jazdę rosyjską, która była najwybitniejszą przedstawicielką tego kurwiarskiego kierunku, nie sądzę, aby przy dodatkowym kierunku specjalizacji, o którym mówiłem wyżej, i możliwego wyodrębnienia się jak najdalej, jak najbardziej stanowczo od koleżeństwa z kimkolwiek bądź oprócz ze sobą, można było łączyć jazdę we wspólnym rozkazie dla innych broni - czytała coraz wolniej i ciszej Korycka. Przerwał jej zbiorowy wybuch śmiechu. Śmiał się niemłody, obsługujący zestaw teletroskopów mężczyzna, rechotali Jodko-Narkiewicz i Krohne. Tylko Odolanicki nie przyłączył się do tego wybuchu wesołości i stał nadal z posępną miną, bawiąc się nerwowo rękojeścią szabli. - Niestety, skończyłem szkołę łączności, więc spadło na mnie zadanie zapoznania z tym tematem lokalnych oddziałów kawalerii, głównie Korpusu Ochrony Pogranicza 21

wycedził jadowitym tonem. - Postaramy się jakoś zrekompensować panu ten trud - obiecała Gizela, kładąc mu rękę na ramieniu. Jest pan zawsze mile widzianym gościem w naszym majątku, a fakt, że w

okolicy będą się odbywały manewry kawalerii zaowocuje na pewno większym poczuciem bezpieczeństwa. Po ostatnich zajściach... - Chętnie, o ile pan kapitan - Odolanicki spojrzał na Johannesa spod oka - nie będzie miał nic przeciwko temu. Krohne otworzył usta, aby odpowiedzieć, ale nagły atak bólu odebrał mu głos. Zwinął się na łóżku jak trafiony brutalnym kopniakiem pies. Jego żołądek płonął żywym ogniem, ponownie poczuł zapach farby, którą pokryty był autobus, świat zawirował mu przed oczyma. - Proszę wszystkich państwa o opuszczenie pokoju odezwał się ostrym tonem JodkoNarkiewicz. - W tej fazie często pojawiają się nudności i inne... nieprzyjemne objawy. Kapitan chciał spytać, co go czeka, dowiedzieć się czegoś na temat procesu leczenia, ale w jednej chwili poczuł w ustach mdły smak żółci i dręczony potwornym bólem zaczął wymiotować. Minutę później, kiedy udręka objęła całe ciało, pomyślał, że objawy rzeczywiście są nieprzyjemne. Mocno nieprzyjemne. Fala ognia dotarła do płuc, stracił możliwość oddychania. Czyjeś dłonie otarły mu twarz i ułożyły na łóżku, ktoś wołał o strzykawkę i respirator. Krohne stracił przytomność, patrząc, jak na śnieżnobiałej, wykrochmalonej pościeli rozlewają się coraz większe czerwone plamy.

***

- A już myślałem, że mi się nie uda - powiedział Jodko-Narkiewicz, obserwując coś pilnie na ekranie teletroskopu. Krohne poprawił się na łóżku i zerknął na pulsujący jadowitą zielenią wykres. Niemal

tydzień przeleżał nieprzytomny, odzyskując świadomość na krótkie chwile, dopiero dwa dni temu ocknął się, nie czując żadnego bólu, z jasnym, niezaćmionym chorobą umysłem. Od tej pory szybko wracał do sił. Jedyną pozostałością po przygodzie ze „Zgniatarką” wydawały się okazjonalne, lekkie mdłości. Jak zapewniał Narkiewicz - był to objaw przejściowy. - To, co widzę, to... - To stopień zatrucia pańskiego organizmu - wyjaśnił starszy mężczyzna, nie odwracając się od ekranu. Infekcja powoli się cofa. - Infekcja?! Narkiewicz, przestawiwszy krzesło, usiadł twarzą do łóżka, zdjął okulary i rozmasował zmęczonym gestem skronie. - Bolą mnie oczy od wpatrywania się w to cholerstwo - wyjaśnił. - Co pan wie o tego 22

typu aparatach? zapytał. - Niewiele - przyznał kapitan. - Nigdy mnie to specjalnie nie interesowało, raczej denerwowało. - Denerwowało? - Owszem! - warknął Krohne. - Swego czasu zaliczyłem kilka sesji, które spowodowały u mnie nadnaturalną czułość węchu. Nie byłem tym zachwycony. Narkiewicz przyjrzał mu się, jakby oglądał nieznany okaz robaka pod mikroskopem. - A to niby dlaczego? - Dlatego, że dla kogoś z tak wrażliwym węchem jak ja zawsze w okolicy jest za dużo brudnych gaci i skarpet - wycedził. Starszy mężczyzna odchrząknął w kułak, starając się ukryć uśmiech.

- Nie pomyślałem o tym - przyznał. - Z drugiej strony, może dzięki temu zlokalizował pan na ślepo „Zgniatarkę”? - Może - odburknął Krohne. - Jednak mniejsza z tym, mam inne pytanie: jak dobra jest ta pańska aparatura? Jakie choroby może wyleczyć? - Mogę z niemal stuprocentową pewnością zapewnić, że powróci pan do pełnego zdrowia. Być może nastąpią pewne... zmiany. Drobne zmiany - dodał pospiesznie. - A konkretnie? - Istnieją najrozmaitsze rodzaje aparatów wykorzystujących siłę odyczną, przeważnie ich konstruktorzy skupiają się na ogólnym zwiększaniu witalności organizmu. Działanie tych urządzeń, choć zawsze pozytywne, jest trudne do przewidzenia: mogą wzmocnić odporność, wzrok, słuch, czy tak jak u pana, węch. Inne wpływają na konkretny układ: krążenie, mięśnie albo kości. To, co pan tu widzi, to zupełnie inna jakość, coś niezwykłego. Oficer nie zaprzeczył, ale jego uniesione sceptycznie brwi stanowiły wyraźny komentarz. - Nie rzucam słów na wiatr - odezwał się szorstko Narkiewicz. - Ta aparatura jest jedyna w swoim rodzaju, to właśnie dlatego Marszałek polecił mi przy jej pomocy ratować ulubionego oficera. Krohne roześmiał się szczerze. - Ulubionego oficera... - powtórzył z kpiną w głosie. Obawiam się, że jestem wyjątkowo odporny na urok Komendanta, wielokrotnie się spieraliśmy, gdyby chodziło o kogo innego, nazwałbym to kłótnią. Narkiewicz sapnął ze zniecierpliwieniem, podszedł do otwartego na całą szerokość okna, przez chwilę wyglądał na zewnątrz. Tylko stukające nerwowo w parapet palce 23

mężczyzny świadczyły, że nie kontempluje krajobrazu. - Jak pan myśli - odezwał się po chwili - ile osób ma śmiałość spierać się z Marszałkiem? Bo ja sądzę, że niewiele, bardzo niewiele... Wracając do rzeczy - podjął, kwitując wątpliwości Krohnego niedbałym gestem. To, co pan widzi - wskazał rozstawioną pod ścianami aparaturę - to otwarty homeostat odyczny. Homeostat to układ, który dąży do utrzymania stanu dynamicznej równowagi. Nazwałem go „otwartym homeostatem”, gdyż choć sam w sobie stanowi układ samodzielny, można do niego podłączyć inny, nawet uszkodzony układ. Wówczas stara się przywrócić stan równowagi, w ramach całego... obwodu, również w przyłączonej części. Bywa, że „użycza” swojej energii, wysyła ją tam, gdzie jej brakuje. Stąd rozmyty wzrok czy różnokolorowa aura, którą pan widział wokół ludzi. Podobnie jak człowiek, ta aparatura posiada sensory, coś w rodzaju zmysłów, jednak „widzi” inaczej niż my, na czas rekonwalescencji użyczyła panu własnego „wzroku”, dopóki pańskie oczy nie zostały uzdrowione. Nie wiem, na ile dolegliwości, jakich pan doznał wskutek emisji „Zgniatarki”, są nieodwracalne. Nie jesteśmy w stanie prześledzić wszystkich jej konsekwencji. Jeśliby jednak gdzieś takowe były, być może, ale tylko być może, otrzyma pan od mojego homeostatu coś w rodzaju protezy. Te wszystkie procesy są jeszcze niemal niezbadane - zakończył. Krohne skinął głową na znak, że pojmuje cały wywód, jednak wydawało się, że zastanawia się nad czymś intensywnie. - A jeśli chodzi o raka? - zapytał wreszcie. - Ta maszyneria go wyleczy? - No tak, mąż naszej gospodyni... - zrozumiał w jednej chwili Narkiewicz. Zapatrzył się przed siebie w zamyśleniu, zmarszczył brwi. - Nie wiem, naprawdę nie wiem - powiedział powoli. - Generalnie rzecz biorąc,

aparaty odyczne stymulują regenerację i rozrost tkanek. Gdyby homeostat przyspieszył przyrost wszystkich tkanek, w tym rakowych, pan Korycki umarłby w ciągu kilku dni, może tygodni. Z drugiej strony, jeśli rozpoznałby je jako chore, mógłby spróbować je zniszczyć... To straszne ryzyko - oznajmił zatroskany. - Zrobi to pan? Spróbuje? Obaj mężczyźni spięli się wzrokiem, Jodko-Narkiewicz otworzył usta, jakby chciał zaprotestować, ale oficer powstrzymał go gwałtownym gestem. - On i tak umiera - wyjaśnił cicho, niemal szeptem. To kwestia miesięcy. Jeśli umrze teraz, przyspieszy pan jedynie nieuniknione. Oszczędzi mu pan bólu. Jeżeli udałoby się go wyleczyć lub choćby poprawić stan zdrowia, odkryje pan nowe możliwości tego aparatu, będzie wiedział, że można go zastosować w podobnych przypadkach. Kto wie, kiedy ta 24

wiedza się przyda? - Jest pan osobiście zainteresowany...? - W głosie profesora słychać było połączone z niedowierzaniem oburzenie. - A jak Korycki umrze... Spiorunował Krohnego wzrokiem. - Nie jestem mordercą! - sapnął. - Ja także nie - zapewnił go kapitan. - Zabójcą tak, ale nie mordercą. Ten pański homeostat to broń - dodał sucho. - Jeżeli go nie sprawdzimy, nie dowiemy się, ile jest wart. - Nie odpowiedział pan na moje pytanie - przypomniał Narkiewicz. - I nie odpowiem - odparł zimo Krohne. - Powstrzymam się natomiast od wysłania panu sekundantów ze względu na pański wiek, ale proszę nie nadużywać mojej cierpliwości... Wydawało się, że Narkiewicz wybuchnie - krew napłynęła mu do twarzy, zwęziły się

oczy, jednak po chwili wypuścił ze świstem powietrze z płuc, pokręcił głową. - Ależ z pana zimnokrwisty skurwysyn... - stwierdził. Johannes nie zareagował na obelgę, utkwił w profesorze chłodne, zdawałoby się pozbawione wszelkich emocji spojrzenie. - Więc? - ponaglił. - Zrobię to - wyszeptał Narkiewicz. - Zrobię...

***

Krohne ścisnął kolanami boki konia i trzymając swobodnie wodze, ponaglił wierzchowca do kłusa. Dosiadał wielkiego, nerwowego deresza, którego podkuwanie widzieli wcześniej z Tomczakiem. Sierżant siedział na drewnianym ogrodzeniu padoku i ze sceptyczną miną obserwował wyczyny przyjaciela. Wyraźnie widoczne pod oczyma cienie i wychudzona twarz olbrzyma świadczyły, że także i on zapłacił drogo za spotkanie ze „Zgniatarką”. - Może jednak wezmę go na lonżę? - zaproponował ironicznie. - Bo jak się zwalisz, zdechlaku, to ten ogierek wdepcze cię w ziemię. - Zamknij się - odburknął kapitan, jednak ściągnąwszy wodze, wrócił do jazdy stępa. Odwrócił się, słysząc tętent kopyt - Narbutt-Odolanicki poderwał do skoku karosza o lśniącej aksamitnie sierści, pokonał bez trudu ogrodzenie i zatrzymał się tuż przy Krohnem. Karosz zarżał, rzucając wyzwanie dereszowi. - Przejedziemy się? - zaproponował rotmistrz.

- Tylko ostrożnie, on jeszcze nie odzyskał sił - uprzedził Tomczak, otwierając bramę. Z jego głosu zniknęło szyderstwo, spojrzał ostrzegawczo na Odolanickiego. - Dopilnuję tego - obiecał tamten. 25

Wyjechali z padoku, ruszyli kłusem. Odolanicki wysforował się nieco naprzód, poprowadził. Początkowo jechali ostrożnym kłusem, poza zasięgiem wzroku sierżanta przeszli do skróconego galopu. Zostawiwszy daleko za sobą zabudowania majątku, wjechali w step. Wbrew przypuszczeniom Krohnego rotmistrz nie zamierzał się ścigać, zwolnił do stępa, odchrząknął. - Chciałem porozmawiać - powiedział. - Słucham pana - uniósł brwi Krohne. Kapitan z zadowoleniem stwierdził, że niezbyt forsowna jazda nie sprawia mu już kłopotów. Parę dni wcześniej ledwo był w stanie utrzymać się w siodle. - To chyba coś z pańskiej branży - stwierdził rotmistrz. - W czasie rutynowych ćwiczeń pelengacyjnych... - Jakich? - przerwał mu Krohne. - Proszę pamiętać, że mówi pan do laika. - Chodzi o namierzanie sygnału radiowego, na przykład wrogiej radiostacji. Oprócz sygnału biorącej udział w manewrach radiostacji wyłapaliśmy też drugi. Nie wiem, czy orientuje się pan, na czym polega metoda triangulacji? - Nie orientuję się kompletnie - odburknął kapitan. Narbutt-Odolanicki uśmiechnął się lekko, wstrzymał konia. - Namierzenie nieznanego punktu, będącego źródłem sygnału radiowego, wymaga dwóch albo jeszcze lepiej trzech radiostacji z antenami kierunkowymi. Mamy taki sprzęt na

ciężarówkach. Kiedy wychwycą emisję, nakierują anteny na jego źródło, korzystając z miernika poziomu sygnału. Wtedy wystarczy na mapie wyrysować linie z miejsc, w których stoją ciężarówki, w kierunku źródła sygnału. Na ich przecięciu będzie zlokalizowany nadajnik. - Więc? Konie drobiły w miejscu, wstrzymywane ręką któregoś z jeźdźców, rwały się do biegu. - Wychwyciliśmy taki sygnał z okolic wioski. Niestety, wiem niewiele więcej, ciężarówki stały zbyt daleko, aby pomiar był precyzyjny. Mogę spróbować jeszcze raz. Jeśli rozmieszczę anteny kierunkowe na peryferiach wioski, zlokalizują nadajnik z dokładnością do kilku chałup. Czy jest pan zainteresowany? Krohne przez chwilę mierzył badawczym wzrokiem rotmistrza, ściągnął z namysłem brwi. - Może damy sobie spokój z tym „panowaniem” zaproponował. - W końcu jesteśmy równi stopniem. 26

- Bez bruderszaftu? - spytał z ironią Odolanicki. - Bez. Jak pan wcześniej zauważył, panie rotmistrzu, istotnie mam problemy z alkoholem. Czasem, w towarzystwie pięknych kobiet, ryzykuję, pijąc jakieś słabe wino. Ponieważ nie podpada pan pod tę kategorię... Odolanicki wybuchnął śmiechem, odruchowo ściągając wodze swojego wierzchowca. Koń parsknął niezadowolony, spróbował kopnąć dosiadanego przez Krohnego deresza. - Niech ci będzie... Johannesie.

- Postarajcie się namierzyć tę radiostację - poprosił kapitan. - Tylko precyzyjnie, to może być bardzo nieprzyjemna sprawa. Nasz jedyny wiarygodny kontakt w tej wiosce, Aleksander Gintof, nigdy nie wspominał o podobnej możliwości. Sposępniał, jego usta zacisnęły się w wąską linię przypominającą ranę po cięciu brzytwą. - Czy bardzo pobłądzę, wysuwając przypuszczenie, że niezupełnie cię zaskoczyła ta informacja? - spytał Odolanicki. - Nie bardzo - uciął Krohne. - A teraz może mały wyścig? Bo konie się niecierpliwią. - Jeśli sobie skręcisz kark, to ten twój sierżant złamie mój. - Boisz się? - Boję - przytaknął rotmistrz, jednak przez jego twarz przemknął szybki, drapieżny uśmiech. - Tylko wariat nie bałby się Tomczaka, ale może spróbujemy? - No dobrze, ustępuję pod presją. Dokąd? - Widzisz to drzewko? To jakieś półtora kilometra. - Dobra, startuj, ja cię dogonię. Krohne bez słowa pochylił się nad końskim karkiem i poderwał wierzchowca do galopu, w chwilę później przeszedł w cwał. Zaskoczony rotmistrz ruszył parę sekund później. Z podziwem obserwował jakby zrośniętą z koniem sylwetkę „dwójkarza”. Tamten nie wykonał ani jednego zbędnego ruchu, gnał naprzód, do celu. Potężny deresz, czując doświadczonego jeźdźca, dawał z siebie wszystko, reagując na najmniejszy sygnał. Odolanicki nadrobił kilka metrów, skacząc przez wąską rozpadlinę, która nagle ukazała się pod kopytami karosza. Nie było czasu do namysłu, liczyły się sekundy. W ryzykownym manewrze Odolanicki pochylił się do przodu jak dżokej, odciążył wierzchowca. Niemal

dopadł Krohnego, jednak kapitan zwyciężył o pół długości konia. Obaj zatrzymali się, ciężko dysząc, opanowali rozognione wyścigiem zwierzęta. - Powinienem wiedzieć, że facet, który idzie z winchesterem na „Zgniatarkę”, to 27

popierdoleniec - warknął z udaną złością rotmistrz. - Mało nie skręciłem karku. Krohne nie zareagował na zaczepkę, zmrużył oczy, wpatrując się niemal prosto w słońce. - Już prawie nie widzę tej aury - wymruczał. - Chyba nie będzie tak źle, jak się obawiałem. - Ta aparatura bardzo ci pomogła - przyznał Odolanicki. - Wyglądasz dużo lepiej i wydaje się, że wróciła ci koordynacja ruchów. Przez pierwsze dni po wstaniu z łóżka poruszałeś się jak drewniana marionetka. Szkoda tylko, że kuracja nie podziałała na rozum zakończył kpiąco. - Fechtujesz tylko i strzelasz, czy także czasem boksujesz? - zapytał z uśmiechem Krohne. - Bo jeśli tak, to miałbym małą propozycję... - Służę szanownemu panu - odparł rotmistrz ochoczo. Sprawnie zeskoczył z konia i okręcił wodze wokół gałęzi niewysokiego, rachitycznego drzewa. Krohne zsiadł powoli i ostrożnie rozprostował ramiona. Widząc czekającego niecierpliwie i sprężonego do ataku przeciwnika, uśmiechnął się jeszcze szerzej. - Zaczynajmy! - rzucił, przyjmując gardę. - Zaczynajmy...

***

Wachmistrz Borkowski zdjął z uszu słuchawki i otworzywszy drzwi, wyskoczył z wozu, odetchnął głęboko pachnącym świeżością powietrzem. Zapadała noc, niedawno nad okolicą przeszła letnia burza. Prowadzili nasłuch już od dwóch dni, jak dotąd - bezskutecznie. Rozstawione wokół wioski, zaopatrzone w anteny kierunkowe ciężarówki Ursus miały zapewnić precyzyjną lokalizację źródła sygnału radiowego. O ile tajemnicza radiostacja się odezwie. Żołnierz sięgnął odruchowo do kieszeni, zaklął, wyciągnąwszy puste opakowanie po papierosach. Wyglądało na to, że do odwołania będzie się musiał obejść smakiem, w tej dziczy, gdzie zostawił ich rotmistrz Odolanicki, nie było szans, aby zdobyć papierosy Najbliższy sklep tytoniowy znajdował się w niewielkim miasteczku - piętnaście kilometrów stąd. Samochodem góra dwadzieścia minut drogi, ale przecież nie mógł wycofać żadnego Ursusa z zasadzki! Zaklął ponownie - nie wypadało prosić podwładnych... W tym samym momencie wachmistrz ujrzał, jak ktoś podsuwa mu elegancką, srebrną papierośnicę. - Bierzcie bez krępacji, sierż... przepraszam, wachmistrzu. Borkowski odruchowo sięgnął po broń, ale po chwili opuścił rękę. Co prawda rozstawione wokół warty miały trzymać z daleka wieśniaków, lecz przed nim stał tajemniczy mężczyzna, którego wcześniej rotmistrz Odolanicki przedstawił jako kapitana. Tonem pełnym 28

szacunku, dotykając bezwiednie siniaków na solidnie obitej twarzy... - Proszę - powtórzył Krohne. - Stoicie tu na moją prośbę, jeśli będzie potrzeba, przyniosę więcej papierosów. Mam jeszcze dwieście, sam ich nie wypalę - roześmiał się

sucho. - Kiedy nie wypada, panie kapitanie - wymamrotał Borkowski, przełykając ślinę. Starał się nie zwracać uwagi na zapach tytoniu. Bardzo dobrego tytoniu. Odpowiedział mu kolejny wybuch śmiechu. - Byłem na wojnie, wachmistrzu - odparł rzeczowym tonem Krohne. - Tam nikt nie robił takich ceregieli, nie miał na to czasu. Zapomnijcie o tych wszystkich koszarowych bzdurach na temat różnic stopnia, to brednie. Dopóki pamiętacie, kto wydaje rozkazy, wszystko jest w porządku. Pod zachęcającym spojrzeniem oficera Borkowski poczęstował się papierosem. Zanim sięgnął po zapałki, Krohne podał mu ogień, sam także zapalił. - Jak myślicie - zagaił - czy ta zasadzka ma jakikolwiek sens? Wachmistrz ze zdumieniem zauważył, że Krohne naprawdę oczekuje jego odpowiedzi. - Więc? - ponaglił go oficer, wydmuchując dym. - W sensie technicznym tak - odpowiedział niepewnie. - Jeśli tylko ta radiostacja się odezwie, będziemy ją mieli. - A nietechnicznym? - Rozumiem, że nie szukamy przyjaciela? Kapitan potaknął, przypatrując się Borkowskiemu spokojnie. - Każdy z tych wieśniaków obejrzał dokładnie nasze wozy. Jeśli cokolwiek wie na temat radiopelengacji, nigdy się nie odezwie. To znaczy, dopóki będziemy tutaj stać. - Myślałem o tym - przyznał Krohne. - Ale żeby wyznaczyć dokładnie, z której chałupy pochodzi sygnał, muszę mieć te anteny blisko wioski, prawda? - Jeśli konieczne jest precyzyjne oznaczenie domu...

- Niestety, jest - przerwał mu posępnym tonem oficer. - Nie sądzę jednak, aby osoba, o której myślę, wiele wiedziała na ten temat. Po prostu nauczono ją obsługiwać nadajnik. - A jeżeli pan się myli, kapitanie? - zaryzykował Borkowski. - Jeśli go spłoszymy? - To niekoniecznie mężczyzna - odparł po chwili milczenia Krohne. - Jeśli mylę się co do naszego tajemniczego nieznajomego... lub nieznajomej, trzeba będzie przeszukać całą wieś. To się nikomu nie spodoba, ale nie będzie innego wyjścia. - Wzruszył ramionami. Taki nadajnik to nie igła, znajdziemy go. 29

- Gdyby wyłączyć z pola nasłuchu dworek, można by skupić ciężarówki bliżej wioski, uzyskać bardziej precyzyjny pomiar - zauważył nieco mniej spięty wachmistrz. Kapitan powoli pokręcił głową, dopalił w milczeniu papierosa. - Nie - powiedział dobitnie. - Niczego nie będziemy wykluczać. Otworzył papierośnicę, wytrząsnął wszystkie papierosy i roztargnionym gestem wcisnął je w dłoń Borkowskiemu. - Jutro przyniosę więcej - obiecał, odchodząc. Szerokie plecy oficera szybko zniknęły w mrokach nocy. Zaszumiał wiatr, przynosząc zapach stepowych ziół i wilgotnej od deszczu ziemi. Przez niedomknięte drzwi ciężarówki dochodziło cichutkie popiskiwanie odbiornika. Ukazały się pierwsze gwiazdy.

***

Wszyscy byli pod bronią: sześciu żołnierzy w bojowych hełmach czaiło się do skoku, ściskając w dłoniach kawaleryjskie karabinki Mausera, Narbutt-Odolanicki trzymał lufą do dołu służbowy rewolwer, Krohne wyjął potężnego Colta M1911. Czekali na sygnał. Wreszcie na skraju nieodległego lasu pojawiła się postać w mundurze, uniosła czerwoną chorągiewkę. - Naprzód! - zakomenderował Krohne. - Nadaje. Przechwycona poprzedniego dnia depesza nie tylko pozwoliła zlokalizować nadajnik, ale też rozszyfrowana w iście ekspresowym tempie zdradziła porę kolejnego meldunku. Żołnierze błyskawicznie wpadli do obejścia, trzech zostało na zewnątrz chałupy, pozostali ruszyli do środka. Niemal bezszelestnie dotarli do pierwszej izby - w sieni nie było podłogi, tylko klepisko. Ubita glina wytłumiła tupot ciężkich, wojskowych buciorów. Stojąca przy oknie kobieta otworzyła usta, by krzyknąć. Nie zdążyła. Jeden z żołnierzy pchnął ją w brzuch lufą karabinu, kiedy upadła - zatkał usta. Następny pokój zastali pusty, ale zza półotwartych drzwi dochodził cichy stukot klucza telegraficznego. Ktoś nadawał alfabetem Morse’a. Krohne otworzył drzwi potężnym kopniakiem, złożył się do strzału. Młoda, ładna kobieta - jedna z córek Gintofa trzymała przed oczyma nadającego mężczyzny otwartą książkę kodową. Widząc intruzów, operator radiostacji sięgnął do szuflady biurka. Nie dokończył ruchu kapitan uderzył go w ramię rękojeścią pistoletu, żołnierze odciągnęli od nadajnika, założyli kajdanki. Po chwili całą trójkę wyprowadzono pod eskortą z chałupy. - A więc jednak wszyscy byli w to zamieszani, tak jak przypuszczałeś - mruknął Odolanicki. Kawalerzysta schował broń, podniósł porzuconą książkę kodów. - Co teraz? - zapytał. 30

- Będzie śledztwo i proces. - Krohne wzruszył ramionami. - Wiesz, on jest jednak kawalerem orderu Virtuti Militari - powiedział niepewnie rotmistrz. - Nie lepiej by było po cichu... - Nie, nie lepiej - odparł twardo Johannes. - Ale dzięki, że mi o czymś przypomniałeś. Muszę się zabezpieczyć. - Przed czym? - Uniósł brwi Odolanicki. - Na przykład przed jakimś nadgorliwcem, który najchętniej podałby Gintofowi pistolet z jedną kulą w magazynku. - Odolanicki się skrzywił, widać Krohne trafił w sedno. A tego akurat procesu nie da się po cichu. Ojciec, bohater ostatniej wojny, i dwie piękne kobiety, jego córki, jako rodzinna jaczejka. Jak ty sobie wyobrażasz to „po cichu”? Przecież gazety zrobią z tej sprawy sensację. - Piękne? - obruszył się rotmistrz. - Co najwyżej: niebrzydkie. Krohne roześmiał się krótko. - Nie szkodzi - stwierdził. - I tak żurnaliści zrobią z nich piękności, to podniesie sprzedaż. Kiedy wyszli z chałupy, któryś z pilnujących nadal obejścia żołnierzy podprowadził im konie, lekkim kłusem skierowali się w stronę dworku. - Korycki jakoś lepiej ostatnio wygląda - zauważył Odolanicki. - Zwróciłeś uwagę? - Zwróciłem - odburknął Krohne. Ścisnął kolanami boki wierzchowca, przyspieszył. Widać było, że nie ma zamiaru się ścigać, ale narzucił tempo uniemożliwiające swobodną rozmowę. Rotmistrz nie drążył tematu. Po przybyciu do dworku przeszli od razu do gabinetu pana domu - tam znajdował się aparat telefoniczny. Krohne zakręcił korbką i

dodzwoniwszy się do centrali, podał z pamięci numer, z którym chciał się połączyć. - To do GISZ-U - rzucił wyjaśniająco. - Trzeba czekać. - Może wyjdę? - zaproponował Narbutt-Odolanicki. - Nie, chcę, abyś został, ta rozmowa będzie dotyczyć także ciebie. Zanim rotmistrz zapytał, o co chodzi, kapitan podniósł słuchawkę. - Tak, tu Krohne, z Komendantem poproszę - rzucił krótko. - Witam, Jasiu - odezwał się po chwili Marszałek. Johannes trzymał słuchawkę w pewnej odległości od ucha, więc Odolanicki bez trudu słyszał donośny głos Piłsudskiego. - Melduję się... - Do rzeczy, Jasiu, do rzeczy - przerwał niecierpliwie Piłsudski. 31

Krohne zrelacjonował krótko efekty ostatniej akcji i umilkł, kiedy jego rozmówca w dobitnych, żołnierskich słowach zaczął opisywać swoje odczucia odnośnie do Gintofa. - Należy mu się kula w łeb! - zakończył tyradę Marszałek. - Byle nie przed procesem - odparł natychmiast Krohne. - Dlaczego mi to mówisz? - W głosie Piłsudskiego pojawiły się groźne nuty. Myślisz, że wydałbym rozkaz... - Pan nie. - Kapitan wszedł mu bezceremonialnie w słowo. - Ale w pańskim otoczeniu, Komendancie, są ludzie, którzy uważają, że rozumieją pana lepiej niż pan sam... Byłbym wdzięczny, gdyby zaznaczył pan publicznie, że ma odnośnie do Gintofa jakieś bliżej niesprecyzowane plany. I dlatego powinien on dożyć ich realizacji. Bo myślę, że Gintof wie sporo ciekawych rzeczy.

Przez chwilę w słuchawce panowało milczenie. Przerwał je dziwny, przypominający brzęczenie odgłos. Odolanicki zorientował się, że to zniekształcony przez kiepskiej jakości telefon śmiech Piłsudskiego. - Dobrze, powiem to wyraźnie. Coś jeszcze? - Jest tu ze mną rotmistrz Narbutt-Odolanicki, dzięki któremu schwytałem Gintofa na gorącym uczynku. Chciałbym, aby osobistym rozkazem przeniósł go pan do „Dwójki”. Oficjalna procedura będzie trwała miesiącami, a rotmistrz jest mi potrzebny od zaraz. - Ten pojedynkowicz?! Po cholerę wam ktoś taki? Krohne wykonał uspokajający gest pod adresem sprężonego na baczność, czerwonego z zażenowania Odolanickiego. - Zna się na łączności. Sam pan wie, Komendancie, jak bardzo brakuje armii takich ludzi. - Naprawdę jest taki dobry? - Naprawdę. Gdyby nie on, nigdy nie schwytałbym Gintofa. Wszyscy ufali tej gnidzie, bo któż by podejrzewał o zdradę kawalera orderu Virtuti Militari. Nie byłem wyjątkiem. Odolanicki poczerwieniał jeszcze bardziej. Przed paroma minutami zastanawiał się, czy jego nowy przyjaciel wspomni w ogóle, że w schwytaniu Gintofa miał udział ktokolwiek poza nim. Tymczasem Krohne w ogóle nie eksponował swojej roli w całym zajściu. - Daj go do telefonu - rozkazał Piłsudski. Rotmistrz zameldował się pospiesznie, po czym na polecenie Marszałka przedstawił krótko swoją dotychczasową karierę. Piłsudski interesował się szczególnie wiedzą rotmistrza na temat najnowszych urządzeń radiowych. Odolanicki odniósł wrażenie, że jest wręcz egzaminowany Po trwającej około kwadransa rozmowie Piłsudski przerwał wyjaśnienia 32

młodego oficera i umilkł na moment, zdawało się, że zbiera myśli. - Co do tych pojedynków... - odezwał się wreszcie. Oficer ma prawo bronić swego honoru i dobrego imienia swoich bliskich. Jednak „dwójkarze” to elita, najbardziej zaufani z moich ludzi. Nie wyobrażam sobie, żeby któryś z nich wymachiwał niczym małpa szablą albo pistoletem. Każdy z nich potrafi, a przynajmniej powinien potrafić, przedłożyć sprawy kraju nad osobiste. Będę pana obserwował, rotmistrzu. Jeśli dojdę do wniosku, że kompromituje pan mundur, który nosi... Marszałek nie dokończył groźby, lecz w jego głosie pojawiła się stalowa nuta, która zmroziła Odolanickiego do szpiku kości. Widać było, że Komendant traktuje to, co mówi, poważnie. Bardzo poważnie. - Proszę dać Krohnego - zakończył Piłsudski. - Komendancie... - Słucham, panie majorze? Krohne odchrząknął dyplomatycznie, nie wiedząc, jak zareagować na pomyłkę Marszałka. - Wydaje mi się, że istnieje specjalna formuła, jakiej używa nowo awansowany oficer. - W głosie Piłsudskiego zabrzmiało wyraźne rozbawienie. - Ależ tak nie można, Komendancie... - Zapewniam pana, majorze, że każdy dokonany przeze mnie awans jest legalny. - Nie zasłużyłem! Wyraźnie wzburzony Krohne otarł pot z czoła. - A to już proszę pozostawić mojemu rozeznaniu oznajmił nieco chłodniej Piłsudski. I jeszcze jedno, Jasiu... Doszły mnie plotki, że nie nosisz swoich odznaczeń, a nawet baretek.

Jeśli coś takiego się powtórzy, wyznaczę oficera, który będzie kontrolował, czy stosujesz się do przepisów ubiorczych - oznajmił najwyraźniej zadowolony z siebie. - Do widzenia. Generalny Inspektor Sił Zbrojnych zakończył rozmowę. - Nie mogę w to uwierzyć. - Odolanicki usiadł za biurkiem, rozpiął guzik pod szyją. Jestem w „Dwójce”... Krohne skinął głową, zapadł z westchnieniem w fotel naprzeciwko. Gospodarz, wiedząc, że potrzebny im będzie telefon, już dawno zezwolił obu oficerom na swobodne korzystanie ze swego gabinetu. - Jutro wracamy? - zapytał świeżo upieczony „dwójkarz”. - Wracamy - potwierdził świeżo upieczony major.

***

33

Janusz Korycki stał na ganku jak pierwszego dnia ich znajomości. Mimo że wspierał się na lasce, jego twarz nie była tak wychudzona jak poprzednio, głos brzmiał silniej. - Nie wiem, jak panu dziękować, panie majorze, za użyczenie tej aparatury powiedział. - Podziękowania należą się wyłącznie doktorowi Narkiewiczowi - odparł wyraźnie zmieszany Krohne. Nie patrzył w oczy gospodarzowi, wydawało się, że całą uwagę poświęca jego żonie.

Odwrotnie niż wtedy, to Gizela Korycka wyglądała na chorą: blada, z podkrążonymi oczyma, opierała się ciężko na okalającej ganek poręczy. Nie odrywała wzroku od Krohnego. - Może odpoczniesz, kochanie - zaproponowała mężowi. - Ja odprowadzę panów do bramy. Korycki skinął głową, ale nie wrócił do domu, z napięciem obserwował odchodzących. - Chciałam zamienić z panem parę słów - zwróciła się do majora Korycka. Stanęli tuż przy bramie, obok żołnierze trzymali pożyczone z pobliskiej jednostki kawalerii konie. Najbliższa stacja kolejowa znajdowała się w odległym o kilkanaście kilometrów miasteczku. - Słucham panią - zachęcił ją Krohne. W jego głosie nie zabrzmiał nawet cień sympatii. Kobieta zerknęła spod oka na towarzyszących im Tomczaka i Odolanickiego, zacisnęła usta. - Dowiedziałam się wczoraj o ryzyku, jakim było użycie tego aparatu na moim mężu. To, co pan zrobił bez mojej wiedzy... jest niedopuszczalne - wycedziła z wściekłością. - Pani mąż wiedział o wszystkim i podjął ryzyko odparł chłodno oficer. - Ta decyzja okazała się rozsądna. Narkiewicz sądzi, że przedłuży mu to życie przynajmniej o kilka lat. W oczach śledzącego rozmowę Tomczaka błysnęło zrozumienie, odsunął się od Koryckiej z obrzydzeniem malującym się na twarzy. Narbutt-Odolanicki wyglądał na oszołomionego. - Proszę tu nie wracać. Nigdy więcej! - zażądała Gizela. - Postaram się, aby już nikt i nic nie zagroziło mojemu mężowi. Spojrzała wyzywająco na rozmówcę. - Nie wrócę - zapewnił Krohne. - Jednak gdyby pan Korycki zmarł mimo zapewnień doktora Narkiewicza, będę musiał zmienić zdanie i przyjrzę się temu dokładnie. Ach...

jeszcze ten drobiazg. Musiała pani to zgubić. Podał Koryckiej niewielkie zdjęcie. Fotografia przedstawiała uśmiechniętą marzycielsko Gizelę. - Jedziemy! - zakomenderował Krohne. 34

Dosiadłszy koni, wyjechali za bramę. Tylko Odolanicki obejrzał się za siebie na zgiętą wpół, jak po ciosie w żołądek, Korycką. - O co tu, do licha, chodzi?! - zapytał. - Skąd to zdjęcie? - Z domu zarządcy - wyjaśnił sucho major. - Byli kochankami. A Korycki... Korycki miał umrzeć. Obawiam się, że nieco pokrzyżowałem ich plany. Jej plany poprawił się po chwili. Milczeli długo, spod kopyt koni podnosił się pył, osiadał na mundurach. Na rozstajach dróg, przy wiosce, stała tylko jedna osoba - Marysia. Pomachała im ręką. Tomczak odwzajemnił gest z wahaniem, major skłonił się dziewczynie lekko. - A to kto? - spytał rotmistrz. Odpowiedziała mu cisza. - To zdjęcie... - podjął Odolanicki po chwili. - Znalazłeś je później, po rajdzie „Zgniatarki”, czy też...? - Nie dokończył myśli, nie odważył się spytać, jak zginął zarządca. - Korycka także się nad tym zastanawia - oznajmił z bezlitosnym uśmieszkiem Tomczak. - I mam nadzieję, że będzie się zastanawiała jeszcze długo. Siedzący na grzbiecie wielkiego, specjalnie dla niego wybranego ogiera sierżant nie imponował szczególnym mistrzostwem w zakresie jazdy konnej, jednak trzymał się w siodle zupełnie nieźle. Krohne nie odpowiedział, przyspieszył, po chwili wszyscy przeszli w galop, zostawiając za sobą chmurę pyłu. Żaden z nich nie powrócił więcej do sprawy Koryckich.

Była zamknięta. Definitywnie zamknięta. 35

Strzeż się wilka Mężczyzna poprosił o „Barykady”. Kioskarz, zwaliste chłopisko o agresywnym wyrazie twarzy, zerknął na niego ostro - wszyscy wiedzieli, że redakcja wydawanego w Lublinie pisma ma zdecydowanie komunistyczne przekonania. - Powinni już dawno zlikwidować ten szmatławiec warknął. Rzucił gazetę na ladę, tak jakby miał do czynienia z czymś brudnym i śmierdzącym. Klient przesunął dłonią po zgniecionym w potężnej pięści papierze, pokręcił frasobliwie głową. - Wolałbym gazetę bez zagięć, rozumie pan - odezwał się wyjaśniająco. - Jestem przyzwyczajony do usług najwyższej jakości. Kioskarz zerwał się z krzesła ze wściekłym pomrukiem, chwycił mężczyznę za rękaw marynarki. A raczej chciał chwycić. Osłupiałym wzrokiem patrzył, jak odziane w czesuczową tkaninę spoczywające dotąd swobodnie na ladzie przedramię znika niczym za dotknięciem czarodziejskiej różdżki, a nieznajomy delikatnym, niemal eleganckim ruchem ujmuje jeden z jego palców. Rozległ się nieprzyjemny chrzęst wyłamywanego ze stawu kciuka, sprzedawca zagryzł wargi, powstrzymując okrzyk bólu. Sam nie wiedział dlaczego, zadziałał jakiś pierwotny instynkt. Przecież kilkanaście metrów dalej patrolował ulicę policjant. - Mówiłem - odezwał się z wyrzutem klient. - Tylko najwyższej jakości... Otworzył podany przez kioskarza nowy, wydzielający wciąż zapach świeżej farby egzemplarz i prześliznął się wzrokiem po zamieszczonych w rubryce towarzyskiej anonsach. Po chwili ze wzgardliwym uśmiechem wrzucił pismo do kosza na śmieci. Sprzedawca

odczekał, aż nieznajomy zniknie z pola widzenia, i postękując z bólu, wyciągnął gazetę ze śmietnika. Wśród ogłoszeń, których autorzy poszukiwali bratniej kobiecej duszy („preferowany wydatny biust”), wyróżniało się jedno, niecodzienne: „Gwiazdy mówią, że Łowca powinien strzec się Wilka”. Pod tekstem podpisał się niejaki Joannes de Monte Regio.

***

Mimo widocznej wszędzie zieleni, mimo pachnącego kwiatami, rozbuchanego słonecznym żarem wiatru, wokół wyczuwało się jakiś chłód. Niemający nic wspólnego z temperaturą powietrza, a jednak przejmujący. Także zapach lata, złamany wonią wilgotnego mchu, był inny, mniej intensywny. Cienie rzucane z góry przez korony drzew mieszały się z 36

cieniami wyrastających z ziemi nagrobków. Liczący sobie pod trzydziestkę barczysty mężczyzna wpatrywał się zamyślonym wzrokiem w umieszczoną na kamiennym cokole fotografię. Kontemplację przerwało mu dyskretne chrząknięcie. Para, która wyłoniła się zza sąsiedniego grobowca, wyglądała na ojca z córką. Oboje ubrani z dyskretną elegancją, poruszający się z dystynkcją, którą daje tylko dobre urodzenie lub władza. Albo jedno i drugie. - Najmocniej przepraszam - odezwał się przybyły. Można wiedzieć, co pana tak... zafrapowało? Czyżby był pan krewnym - pochylił się, żeby lepiej odczytać nieco zatarty napis - generała Markgrafskiego?

- Stryjku... - usiłowała powstrzymać go towarzyszka. Zagadnięty przez dłuższą chwilę przypatrywał się intruzom, jakby powrót do rzeczywistości wymagał wysiłku i czasu. - Państwo... - Uniósł wymownie brwi. - Gustaw Kornt. - Skłonił się lekko starszy mężczyzna o przyprószonych siwizną skroniach. - A to moja bratanica, Maria. Dziewczyna dygnęła wdzięcznie, jej twarz rozjaśnił lekki, na poły drwiący uśmiech. - Stryjek się nudzi - wyjaśniła. - I dla zabicia nudy zrobi wiele, nawet zaczepi nieznajomego, Bogu ducha winnego człowieka - wymruczała. - Jerzy Prengler - zrewanżował się nieznajomy. W czym mogę pomóc poza wyjaśnieniem sprawy generała Markgrafskiego? Zabłądzili państwo? - Zabłądzili? - prychnęła Maria. - Myślałem, że inflancka szlachta rzadko odwiedza Warszawę - wyjaśnił z niemal niedostrzegalną ironią Prengler. - Zna nas pan? - spytała wyniośle dziewczyna. - Słyszałem nazwisko. Moja matka w dzieciństwie wpoiła mi nieco wiedzy o heraldyce i zapoznała z arystokratycznymi koligacjami swojej rodziny. Tymi prawdziwymi i tymi wydumanymi. Rozumieją państwo, mój ojciec nie miał koligacji. Starszy mężczyzna zakołysał laską, parsknął śmiechem. - Tylko niech pan się nie waży tytułować mnie, młodzieńcze! Wracając do sprawy: co robi Polak i, jak się domyślam, katolik na prawosławnym cmentarzu przy grobie rosyjskiego szefa policji z czasów zaborów? Prengler nie miał zamiaru tłumaczyć dopiero co poznanej osobie, jak bardzo można się zatopić w zastygłej przeszłości, zanurzyć w historię, nie tę wielką, pisaną przez

naukowców, dotyczącą dziejów narodów i państw, a w historię osobistą, wręcz intymną 37

spoczywających na terenie nekropolii ludzi, ułożyć obraz minionych czasów, korzystając z wystawionych na widok publiczny losów. - Zna pan okoliczności śmierci Markgrafskiego? - rzucił tylko lekko. Kornt pokręcił głową. Wpatrywał się w Prenglera chłodnymi, niebieskimi oczyma niczym dziecko oczekujące na ulubioną bajkę. Mimo zaawansowanego wieku nie sprawiał wrażenia niedołężnego, trzymana pod pachą laska zdawała się raczej rekwizytem niż niezbędnym akcesorium. - W sierpniu 1906 roku, podaję datę według naszej rachuby, generał Markgrafski został zabity przez bojowców PPS. - Ale na zdjęciu widać też jakieś dziecko! - wykrzyknęła Maria. Wskazującym palcem dotknęła okrągłej buzi przedstawionego tuż obok generała chłopca. - Właśnie do tego dochodzimy - powiedział z ledwo dostrzegalnym uśmiechem Prengler. - Markgrafski był szefem żandarmerii w Królestwie Kongresowym. Kierował działaniami ochrany... Wie pani, co to ochrana? - Oczywiście - prychnęła dziewczyna. - Carska tajna policja tłumiąca bezwzględnie wszelkie dążenia rewolucyjne. Jej stryj wywrócił demonstracyjnie oczyma. - Proszę o wybaczenie - powiedział. - Naczytała się różnych bzdur. W pewnym wieku trudno odróżnić prawdę od propagandy. Mimo lekkiego na pozór tonu uśmiech Kornta był nieco wymuszony. Tak jakby

poglądy bratanicy martwiły go bardziej, niż chciał przyznać. Maria zmarszczyła gniewnie brwi, ale nie skomentowała tej wypowiedzi. - Ochrana zwalczała też dążenia niepodległościowe - oznajmił Prengler, przyglądając się z namysłem dziewczynie. - Tak czy owak, likwidując wrogów caratu, Markgrafski był sprawny, kompetentny i bezlitosny. Wydano na niego wyrok śmierci. Problem polegał na tym, że trudno było znaleźć słaby punkt w systemie ochrony generała. W zasadzie znaleziono tylko jeden. Jego rodzinę... Markgrafski pracował w Warszawie, lecz mieszkał w niewielkim pałacyku na peryferiach Otwocka. Wracał z pracy do domu pociągiem, w specjalnym wagonie z eskortą. Na stacji w Otwocku czekał na niego powóz. Oczywiście żandarmi konwojowali go do samego pałacyku, ale pozostawali przeważnie w nieco większej odległości od pojazdu, bo często przyjeżdżała nim żona generała wraz z dziećmi. Trudno powiedzieć, czy chcieli mu zapewnić więcej prywatności z własnej inicjatywy, czy wykonywali rozkaz Markgrafskiego, dość że był to najdogodniejszy 38

moment do ataku. No i zaatakowano... Bojowcy ostrzelali powóz z bliska. Zrobili to tym łatwiej, że zaskoczona eskorta uciekła. W krzyżowym ogniu zginął Markgrafski i jego syn Koka, cudem ocalały żona, notabene Polka, córka i guwernantka. - Co to za zdrobnienie: Koka? - spytał Kornt. - Od Nikołaja, a może Konstantyna - wyjaśnił Prengler. - Chłopiec miał dziewięć lat. - Żal go panu? - W głosie Marii brzmiała autentyczna ciekawość. - Żal - przytaknął. - Jednak przede wszystkim zastanawiałem się, gdzie leży granica między walką o niepodległość, o swój kraj a terroryzmem. - Był pan na wojnie? - zmienił niespodziewanie temat Kornt.

- Byłem. - Jakie cechy powinna mieć według pana zwycięska operacja wojskowa? - Nie bardzo rozumiem... - Prengler przygryzł z zakłopotaniem wargi. - Rozumie pan, rozumie - rzucił Kornt oskarżycielskim tonem. - Szybkość, bezwzględność, dostosowanie się do sytuacji. Jednym słowem: siła. - Siła? Każdy idiota może wygrać, mając przewagę liczebną - parsknął Prengler. - Nie o taką siłę mi chodzi, nie w tym znaczeniu. Mam na myśli brak skrupułów, pragmatyzm. Pewnie bojowcy z PPS mogli zabić Markgrafskiego i gdzie indziej, ale przy dużych stratach własnych. Podjęli prawidłową decyzję. Wroga należy atakować w sytuacji, kiedy jest słaby, a nie gotowy do walki. Komuniści - stwierdził w zamyśleniu - komuniści to rozumieją. Dlatego rosną w siłę i są tak skuteczni. Bo ich wrogowie mają dylematy, zastanawiają się nad moralnością i etyką, oni zaś kompletnie pomijają te kwestie, interesuje ich tylko skutek dokończył ponuro. - I w końcu zwyciężą... - Może nie będzie tak źle? - zasugerował Prengler, mierząc wzrokiem wyraźnie zasępionego rozmówcę. Starszy mężczyzna wbił koniec laski w ziemię i zdjąwszy delikatnie dłoń bratanicy ze swego ramienia, zakołysał się na piętach, pokręcił powoli głową. Przez dłuższy czas stali w milczeniu, ciszę przerwała Maria. - Może jednak mógłby nas pan odprowadzić do wyjścia? Co prawda nie zabłądziliśmy, ale chętnie obejrzymy po drodze inne ciekawe... miejsca. Przez chwilę jej twarz przybrała nieco psotny wyraz, jak u małej dziewczynki domagającej się słodyczy. Błysnęły oczy o szmaragdowym odcieniu, uroczo zmarszczyła nosek. - Służę państwu - roześmiał się Prengler, wskazał jedną z alejek. - Tędy dojdziemy do

innego interesującego grobu. 39

- Tak? - ocknął się Kornt. - To bardzo romantyczna historia - odparł młodszy mężczyzna, zwracając się do Marii. - Wielka miłość... - Pozwolisz, stryjku? - Dziewczyna wsunęła dłoń pod ramię Prenglera. Zapytany odpowiedział uśmiechem i przyzwalającym gestem. Ruszyli naprzód, młodzi wyprzedzili starszego pana o kilkanaście kroków. Tuż przed otaczającym cmentarz płotem stanęli naprzeciwko dziwnego ni to pomnika, ni to nagrobka - na nieregularnej podstawie umieszczono płytę z płaskorzeźbą przedstawiającą dwoje młodych ludzi. Na ramionach mężczyzny dało się dostrzec oficerskie epolety. Maria przykucnęła przed epitafium. - Gieorgij Jaszyn i Wiera Ostrowska - przeczytała na głos. - Dlaczego nosili inne nazwiska, skoro byli małżeństwem? - Nie byli - odparł krótko Prengler. - I pochowano ich w jednym grobie?! - Raczej nie, to tylko grób symboliczny. Chociaż... - Niech pan opowie, co się stało - poprosił Kornt, dołączywszy do towarzystwa. Zdjął eleganckie rękawiczki glace, w zadumie dotknął płyty. - Niewiele jest do opowiadania. - Prengler wzruszył ramionami. - Ona miała osiemnaście, on dwadzieścia jeden lat, poznali się i zakochali, jednak nie mogli się pobrać. - Dlaczego? - Maria poprawiła kapelusz, odgarnęła z czoła kosmyk ciemnych włosów. - Różnice stanowe? Przecież to dwudziesty wiek. Zmarli w 1906 roku - dodała, zerkając na

zatarty przez deszcze napis. - Oboje pochodzili ze szlachty, jednak... On był tylko porucznikiem stacjonującego wówczas w Warszawie elitarnego Keksholmskiego pułku piechoty. Wiera ze względu na rodzinne koneksje zajmowała dużo wyższą pozycję społeczną. - Co się stało? - Maria przygryzła wargi. - Popełnili samobójstwo. Nie wiadomo nawet dokładnie jak, krewni Wiery byli zbyt wpływowi, by fakty przedostały się do publicznej wiadomości. Szeptano o truciźnie, inni mówili o tym, że młodzieniec ofiarował ukochanej śmierć, wziął grzech na siebie... W pożegnalnym liście Wiera poprosiła, żeby choć po śmierci spoczęli razem. Z wielu względów spełnienie tej prośby było... trudne. Niespokrewnionych osób nie chowa się we wspólnej mogile, w dodatku samobójcy na poświęconej ziemi... W końcu zdecydowano się na kompromis, rodzina Wiery mogła naprawdę wiele. Postawiono ten grób. Plotka głosi, że... - Tak? - uniósł brwi Kornt. 40

- Podobno dręczeni wyrzutami sumienia rodzice Wiery jednak pochowali tu oboje. W nocy, po cichu. Ale to tylko pogłoski. Z oczywistych względów nikt tego nie sprawdzał. Bardziej prawdopodobne jest, że spoczęli osobno na różnych cmentarzach. - Kim pan jest z zawodu? - spytała nagle dziewczyna. - Skąd pan tyle wie o tym miejscu? - Ależ, Mario... - żachnął się starszy pan. - Nic się nie stało - roześmiał się Prengler. - Jestem architektem. Stąd moja znajomość warszawskich cmentarzy. Architektura sepulkralna to też architektura. - Hmm... - Dziewczyna wyglądała na zmieszaną. Sepulkralna?

- Cmentarna - podpowiedział jej stryjek. - Buduje pan cmentarze? - wzdrygnęła się Maria. - Skąd! - Prengler znowu się roześmiał. - Cmentarzy się nie buduje, same powstają, choć pewne rzeczy można, a nawet powinno się zaplanować. Buduję hotele. Dalszą rozmowę przerwał im odgłos szybkich kroków, nieledwie biegu. Nadchodzący mężczyzna uśmiechał się już z daleka, jednak jego uśmiech nie obejmował oczu - te pozostawały nadal chłodne i szare niczym jesienna mgła. Twarz o z gruba ciosanych, niemal brutalnych rysach mogła podobać się kobietom, podobnie jak szczupła, choć muskularna, emanująca zwierzęcą witalnością sylwetka. Nieznajomy palił cygaro, zanim podszedł, kilkakrotnie w demonstracyjny sposób strząsnął popiół na ścieżkę. - 'Demoiselle Marie... - Wydawało się, że nie obchodzi go nikt poza dziewczyną. Prengler zauważył zaciśnięte na lasce pobielałe palce Kornta. We wzroku starszego mężczyzny wyczuwało się gniew i obawę. - Moje uszanowanie! - Kontynuował przybysz, całując dłoń zarumienionej Marii. Po chwili, z demonstracyjnym zaskoczeniem, jakby ujrzał go dopiero w tym momencie, zwrócił się z lekkim ukłonem do Kornta, wreszcie otaksował wzrokiem Prenglera. - Najwyraźniej zawierają państwo nowe znajomości - zauważył kpiąco. - No, ale nic dziwnego, Marie jest taka... ciekawa świata. - Pan Jerzy Prengler, Alfred Żarski - Kornt dokonał prezentacji z wyraźną niechęcią. - Słusznie, słusznie, jeśli chodzi o mnie, to bez „panów” i innych burżuazyjnych konwenansów - skomentował ironicznie Żarski. Niedbałym ruchem wyciągnął dłoń do Prenglera. - Poczekam, aż dokończy pan cygaro - wycedził architekt. - Generalnie witanie się w trakcie wykonywania innych czynności uważa się za niegrzeczne. Podobnie jak palenie na

cmentarzu. Ot, kolejne, burżuazyjne przesądy, jakim część z nas hołduje. 41

- On ma rację, Fred - Maria szarpnęła towarzysza za rękaw. - Odłóż cygaro. - Twoje życzenie jest dla mnie rozkazem. - Żarski cisnął niedopałek do oddalonego o parę metrów śmietnika. Przywitał się z Prenglerem krótkim uściskiem dłoni, chwilę później Maria odciągnęła go w stronę grobu kochanków-samobójców. Wcześniej spytała stryjka, czy może się oddalić. Tak jak poprzednio Kornt udzielił zezwolenia, jednak nie sposób było nie zauważyć, że czyni to wbrew sobie i obserwuje z obawą uwieszoną u ramienia Żarskiego bratanicę. - Ta dziewucha mnie wykończy - wymamrotał wreszcie. - Tak? - wyraził uprzejme zainteresowanie Prengler. - Co pan myśli o tym... o towarzyszu Marii? Głos starszego mężczyzny był zdławiony z wściekłości. - Silna osobowość, nieprzywiązująca wagi do konwenansów - odparł neutralnym tonem zapytany. - Bolszewicki agitator, ot co! - warknął Kornt. - Muszę go tolerować, bo znają się z Marią od dziecka, majątek jego rodziny graniczy z naszym, a dziewczyna zwykła go traktować jak starszego brata... No, teraz to się zmienia - przyznał, widząc minę rozmówcy Jest w nim zadurzona. Oddychał przez chwilę z wysiłkiem, starał się opanować wzburzenie. - Zrobił pan wrażenie na Marii - odezwał się nieoczekiwanie. Z uśmiechem popatrzył na wyraźnie zakłopotanego architekta. - Jeśli mógłby pan się z nami jeszcze kiedyś spotkać, sprawiłby mi pan wielką

przyjemność - oznajmił. - Nie sądzę też, aby Maria była niezadowolona... - dokończył chytrze. Prengler bezskutecznie starał się zachować poważny wyraz twarzy. - Więc sądzi pan, hrabio, że mogę stanowić... odtrutkę na bolszewicką agitację? - Sądzę - potwierdził Kornt. - I bez tytułów poproszę - przypomniał. - Niestety. - Prengler rozłożył ręce. - Panna Maria jest urocza, ale w przyszłym tygodniu wyjeżdżam do Lublina, mam nadzorować prace remontowe w hotelu Victoria. Obaj skierowali wzrok na powracającą, zatopioną w poufnej rozmowie parę. - To się świetnie składa! - zawołała, podnosząc głowę, wyraźnie ucieszona Maria. - I tak mieliśmy niedługo jechać do cioteczki Ani! - Zawsze miałaś za długie uszy - burknął starszy pan. - Stryjku, proszę... - Twoje życzenie jest dla mnie rozkazem - odparł z rewerencją Kornt. 42

W jego oczach pojawiły się wesołe błyski. - Naprawdę uważa pan, że jestem... sympatyczna? Maria zwróciła się do Prenglera. Mężczyzna bez słowa wyciągnął rękę, ucałował podaną mu dłoń. - Będę z niecierpliwością oczekiwał spotkania - zapewnił. - Jak się podobała panu historia Wiery i Gieorgija? - zapytał uprzejmie Żarskiego. - Pewnie zaraz się dowiemy, że miłość to kolejny burżuazyjny przesąd - parsknął Kornt. - Nie - zaprzeczył Żarski. - Miłość to nie przesąd. Tym razem w jego głosie nie było kpiny, brzmiał szczerze.

***

- Ściśle tajne! Oddział II ref. R. Depesza szyfrowana, przejęta przez stację podsłuchową w Mohylanach, nadana do Sztabu Generalnego 23 b. m. Hughesem ze stacji Zdołbunowo. Za dokładność odszyfrowania i odczytanie treści odpowiedzialny kierownik Referatu „H”. A. Gródecki - major Sztabu Generalnego. Szyfr. Pilne. Tajne. Do pełnomocnika do spraw wzmocnienia granicy tow. Tiutiunika. Zarządzenie - natychmiast wzmocnić rejon Berezdow. W tym celu zebrać 40-tu jeźdźców, stosownie do rozkazu skierować ich na majątek znajdujący się między Korcem a Międzyrzeczem i po splądrowaniu go powrócić z zebranym inwentarzem do miejsca wskazanego. Pierwsze poranne promienie słońca wpadały przez duże, prostokątne okno, toczyły walkę ze światłem rzucanym przez zamontowaną pod sufitem żarówkę. Zarówno siedzący na parapecie oficer, jak i uczesana w schludny koczek maszynistka wyglądali na wyczerpanych. Ich poznaczone sinymi obwódkami oczy świadczyły, że mimo obowiązującego ośmiogodzinnego dnia pracy dawno przekroczyli wszelkie limity. Nic nadzwyczajnego w Oddziale II Sztabu Generalnego. Taka była specyfika wywiadu i kontrwywiadu - dziedzin, którymi zajmowali się „dwójkarze”. Oficer z dystynkcjami kapitana przerwał dyktowanie, poczekał, aż maszynistka

skończy pisać, i z jękiem poprosił o kawę. Kobieta podniosła się ciężko zza stołu i podeszła do niewielkiej, elektrycznej kuchenki, mimochodem zgasiła światło. - Dużo nam jeszcze zostało? - spytała, podając kapitanowi kawę w poobijanym, blaszanym kubku. Swoją, w eleganckiej, porcelanowej filiżance, postawiła przy maszynie do pisania. 43

- Jeszcze jeden meldunek - mruknął mężczyzna, szukając czegoś w niewielkiej, umieszczonej pod oknem szafce. - Co za gnojki! - wycedził z wściekłością po chwili. - Tak? - zainteresowała się bynajmniej niezbulwersowana przekleństwem. - Niech pani zobaczy, pani Helenko, to przechodzi ludzkie pojęcie! - Zademonstrował pustą butelkę. - Butelka jak butelka - odparła maszynistka niepewnie. - Pusta butelka! - warknął oficer. - A jeszcze wczoraj była do połowy pełna. Jak mamy zwalczać bolszewickich szpiegów, skoro nawet tutaj grasują dywersanci? - spytał gorzko. Pani Helenka zasłoniła dyskretnie usta dłonią, najwyraźniej ukrywając ziewnięcie lub uśmiech. - Myśli pan, że to sprawka sowieckiej agentury? Kapitan rzucił jej ponure spojrzenie i podszedł do przyściennego regału, sięgnął po segregator z napisem „Statystyka chorób wenerycznych na terenie DOK IX”. Za moment w jego dłoni pojawiła się butelka - tym razem pełna. - Odrobinkę do kawy? - zaproponował dużo spokojniejszym tonem. - Co to jest? - Kobieta cofnęła się nieufnie. - Ostatnio, kiedy major Obara poczęstował mnie absyntem, niemal...

- To tylko rum - wszedł jej w słowo kapitan. - I niech pani nigdy nie pije z Obarą poradził. Dolał nieco alkoholu do filiżanki z kawą, dużo więcej do blaszanego kubka. - To te aparaty odyczne - rzucił z ironią. - Spełniły jego najskrytsze marzenia... - Doprawdy? - W głosie maszynistki nie było specjalnego zainteresowania. Usiadła za stołem, zakładając nogę na nogę, pokiwała stopą w buciku podkreślającym szczupłą kostkę i smukłą linię łydki. Skromny, lecz elegancki ubiór sugerował, że chce się podobać mężczyznom na swój spokojny sposób. Żakiet i spódnica pochodziły od dobrego krawca, delikatne rysy twarzy podkreślał dyskretny makijaż. - Każdy z pracowników „Dwójki” musi regularnie odbywać sesje z tymi aparatami wyjaśnił kapitan, mierząc panią Helenkę pełnym uznania wzrokiem. - Niestety, nie sposób przewidzieć, jaki będzie efekt, do tej pory orientujemy się w tych kwestiach tylko bardzo ogólnie. Nawet sam wynalazca, doktor Jodko-Narkiewicz, wypowiada się w sposób mocno niejasny... Rzecz jest warta świeczki - przyznał - ale często przez długi czas nie można się zorientować, co zaszło w czasie sesji. - Nie bardzo rozumiem - stwierdziła kobieta. 44

- Aparaty odyczne Narkiewicza wzmacniają pewne cechy... zdolności u poddanego ich działaniu człowieka. Czasem sprawa jest prosta: większa siła, lepszy wzrok czy słuch, po każdym seansie zalicza się serię testów. Jednak czasem jest to bardziej skomplikowane. Jeśli chodzi o Obarę, wzmocnieniu uległa jego tolerancja na alkohol. Sam widziałem, jak wypił dwa litry wódki i zachowywał się, jakby to była oranżada.

- Widział pan? - Oczywiście w czasie testu - zapewnił pospiesznie oficer. Odpowiedziało mu sceptyczne spojrzenie piwnych oczu, ale ich właścicielka nie kontynuowała tematu. - Wracajmy do pracy - westchnął oficer, upewniwszy się, że maszynistka skończyła swoją kawę. - Ściśle tajne! Do rąk własnych Szefa Oddziału. Meldunek referatu wywiadowczego w sprawie Łowcy. Rytm stukotu klawiszy uległ zakłóceniu, dłonie kobiety zadrżały. Oficer nie zwrócił na to uwagi, dyktował dalej: - Podejrzany kupił gazetę „Barykady”, w rubryce ogłoszeń towarzyskich przeczytał anons podpisany przez Joannesa de Monte Regio. Nie wiadomo, czy pseudonim ten nawiązujący do postaci urodzonego pod koniec średniowiecza niemieckiego astrologa ma jakiekolwiek znaczenie. Sposób, w jaki sterroryzował sprzedającego gazety kioskarza, wskazuje, że należy go prawdopodobnie zaliczyć do elity sowieckich agentów, w klasyfikacji rosyjskiego wywiadu określanych jako Istriebitieli - „Niszczyciele”. Znajomość SAM czyni go szczególnie niebezpiecznym i narzuca ponadprzeciętną ostrożność przy wszelkich próbach inwigilacji czy zatrzymania. W dniu wczorajszym podejrzany udał się na cmentarz prawosławny, gdzie był widziany w towarzystwie inflanckiego arystokraty Gustawa Kornta, jego bratanicy i inżyniera Jerzego Prenglera. Hrabia Gustaw Kornt - sześćdziesiąt trzy lata, niekarany, pracuje aktywnie na rzecz kilku towarzystw charytatywnych, znany przedsiębiorca w branży papierniczej. Poglądy polityczne prawicowe, nastawienie antybolszewickie. W czasie wojny Rosjanie zamordowali jego brata, Franciszka Kornta. Swego czasu zwalczał intensywnie przypadki agitacji komunistycznej na terenie swojego majątku.

Maria Kornt - dziewiętnaście lat, córka Cecylii z Mieleckich i Franciszka Kornta, zabitego w czasie wojny polsko-sowieckiej. Pozostaje pod wpływem agitacji komunistycznej. Do tej pory nie stwierdzono udziału w akcjach komunistycznych. Była obecna na kilku wiecach, w towarzystwie Alfreda Żarskiego. Jerzy Prengler - dwadzieścia siedem lat, inżynier architekt, niekarany. Brał udział w 45

wojnie polsko-bolszewickiej, zwolniony z wojska w stopniu podporucznika. Poglądy polityczne - nieznane. Wydaje się, że zetknął się z podejrzanym przypadkowo. Zalecenie dalsza inwigilacja. Alfred Żarski - trzydzieści dwa lata, alias Magent, Royski, pseudonim używany w obecnej operacji - Łowca. Być może posiada współpracowników. Brał udział w agitacji komunistycznej na terenie Wołynia i Podola, zamieszany w akcję dywersyjną na terenie powiatu kamieńsko-koszyrskiego, zamieszany w nielegalny przerzut ludzi do ZSRR, współdziałał z OMS - Otdiełom Mieżdunarodnoj Swiazi. Niekarany. Nie udowodniono mu żadnego z ww. zarzutów.

***

Młody wartownik pozdrowił kobietę z uśmiechem. Bez słowa wysypała zawartość torebki na prosty, sosnowy stół, pozwoliła, żeby zwinne, szczupłe palce sprawdziły wszystkie szwy, prześliznęły się po delikatnej, wężowej skórze. Od wyjścia z budynku odgradzały ją

dwie ściany z pancernego, wzmocnionego stalową siatką szkła. Pomiędzy nimi siedziało czterech żołnierzy uzbrojonych w strzelby okopowe i pistolety maszynowe Thompson. Żaden z żołnierzy nie wyglądał zbyt groźnie, ale kobieta zdawała sobie sprawę, że to tylko pozory. Widziała kiedyś, jak do budynku wtargnął szaleniec z pistoletem. Umarł, zanim postąpił dwa kroki. Wartowników pilnujących gmachów użytkowanych przez Oddział II Sztabu Generalnego dobierano starannie wśród żołnierzy o największym doświadczeniu bojowym i nieludzko szybkich odruchach. Zapewne wzmocnionych dodatkowo przez specjalistyczne aparaty odyczne. Machnięciem ręki strażnik dał znać, że rezygnuje z rewizji osobistej. Zabrzęczał solenoid, ktoś przytrzymał uprzejmie drzwi. Kobieta odetchnęła z ulgą, starając się odpowiedzieć uśmiechem na salut żołnierza. Po opuszczeniu budynku przywołała taksówkę, podała kierowcy adres. W połowie drogi poinformowała taksówkarza o zmianie kierunku, ułagodziła obietnicą dodatkowej zapłaty. Przeszła piechotą kilkaset metrów, zatrzymując się przed sklepami z odzieżą. Udając, że ogląda najnowsze, sprowadzone prosto z Paryża kreacje Chanel, długo studiowała odbijające się w szybie wystawowej sylwetki przechodniów. Nie zauważyła niczego podejrzanego, jednak zgodnie z instrukcją jeszcze dwukrotnie zmieniała taksówkę, zanim dotarła do miejsca spotkania. To nie była dobra dzielnica, dlatego gdy ujrzała znajomą twarz, z ulgą wtuliła się w opiekuńcze, silne ramiona. - Śledzą cię! - powiedziała pospiesznie. - Nie zorientowali się, wiedzą jeszcze... - Cii... - Mężczyzna położył jej palec na ustach. Spokojnie, Helenko. 46

- Zapamiętałam wszystko, tak jak mnie uczyłeś. Podniosła wzrok, oczekując jego

aprobaty. - Tak? - Pamiętam wszystko - powtórzyła żałośnie. - Prengler? - Chyba nie jest podejrzany. W notatce było coś dziwnego, coś o SAM i Niszczycielach... Mężczyzna parsknął ubawiony. - Chcesz wiedzieć, co to SAM? - Chcę wiedzieć wszystko o tobie. - Zamknij oczy - poprosił. Musnął jej usta w delikatnym jak dotknięcie motylich skrzydeł pocałunku, wsunął dłoń pod brodę. Nagłym ruchem skręcił kobiecie kark, a potem cofnął się o krok, patrząc na leżące u jego stóp ciało. - Tak będzie lepiej - wymruczał. - Dla wszystkich...

***

Prengler zerknął na zegarek, skrupulatnie sprawdził czas - do dziewiątej brakowało paru minut. Pchnął oszklone drzwi, wszedł do przedsionka i umieściwszy na stojaku spacerową laskę, wkroczył do wnętrza cukierni. Główne pomieszczenie lubelskiej cukierni Chmielewskiego urządzono w stylu secesyjnym - optycznie wydłużały je lustra, którymi pokryto całą przeciwległą do wejścia

ścianę, goście siedzieli przy stolikach z białego, żyłkowanego marmuru. Za kontuarem, w oszklonych gablotach umieszczono rozmaite wyroby cukiernicze. Kornt wraz z bratanicą czekali na Prenglera w zacisznym kącie, tuż przy wielkim kaflowym piecu. W lokalu było sporo gości: barwne, letnie suknie i kapelusze kobiet kontrastowały ze stonowanymi kolorystycznie garniturami mężczyzn. Część męskiej klienteli od razu kierowała się na piętro, gdzie, jak oznajmiała ozdobna wywieszka, znajdował się bilard. Maria poderwała się pierwsza, podając architektowi dłoń do ucałowania, oczy o szmaragdowym odcieniu błyszczały radośnie. - Nareszcie! - zawołała. - Już się bałam, że pan nie przyjdzie. - Mario, tak nie wypada - strofował ją starszy pan, lecz w jego głosie można było wyczuć rozbawienie. Przywitał się z Prenglerem serdecznym uściskiem dłoni, zaprosił do stolika. 47

- Co pan zamówi? - zapytał. - Zapewniam, że tutejsze pączki są lepsze niż od Bliklego. - W takim razie niech będą pączki - uśmiechnął się Prengler. Także Maria zamówiła pączka i mrożoną kawę po wiedeńsku. - Roztyjesz się - zwrócił jej uwagę Kornt. Dziewczyna parsknęła gniewnie, poszukała wsparcia u architekta. - Niech pan powie, że to nieprawda - poprosiła. Odpowiedział jej długim, taksującym spojrzeniem, zdawało się, że naprawdę rozważa tę kwestię zamiast rzucić zdawkowy komplement.

- Myślę, że nawet kilka kilogramów w niczym pani nie zaszkodzi. Maria zaczerwieniła się wyraźnie, Kornt chrząknął wymownie. - Najmocniej przepraszam. - Prengler skłonił głowę. - To była niemal impertynencja. - Nic się nie stało. - Starszy pan machnął dłonią. Ale lepiej będzie, jak chwilowo zmienimy temat. Może opowiesz panu inżynierowi lokalną legendę - zaproponował, zwracając się do Marii. - Legendę? - O tak, od kilkuset lat po Lublinie krąży opowieść o diabelskim sądzie i pozostawionym przez jednego z piekielnych sędziów odcisku dłoni. Zachęcona uśmiechem Prenglera Maria zrelacjonowała kilka wersji legendy o skrzywdzonej przez przekupnych sędziów ubogiej wdowie i nietypowej interwencji piekła w obronie sprawiedliwości. Obiecała pokazać przechowywany do dzisiaj stół z odciskiem czarciej łapy. Przez dłuższy czas toczyli lekką, niezobowiązującą rozmowę, delektując się znakomitymi słodyczami. W końcu jednak Kornt zerknął wymownie na zegarek. - Stryjku, tylko nie to - jęknęła Maria. - Tak rzadko mam okazję porozmawiać z kimś interesującym. To znaczy... Nie chciałam cię urazić, ja... Kornt przez chwilę patrzył surowo na bratanicę, wreszcie roześmiał się nieoczekiwanie. - No dobrze - powiedział. - Jednak jestem umówiony ze swoim prawnikiem, interesy. Muszę się z nim spotkać tuż obok, u Radzymińskiego, tak więc jeśli chcecie się przespacerować chwilę po Krakowskim Przedmieściu... - Służę pani, to będzie dla mnie przyjemność - zapewnił Prengler, odsuwając krzesło dziewczynie.

Po wyjściu z cukierni przemierzali leniwym krokiem najbardziej reprezentacyjną ulicę 48

Lublina, zatrzymując się czasem, kiedy Maria relacjonowała towarzyszowi ploteczki związane z jakimś sklepem czy restauracją. Prengler dyskretnie obserwował dziewczynę, ta - mimo pozornie beztroskiego zachowania - zaczynała go pociągać. Wydawało się, że drzemie w niej dużo więcej niż na pierwszy rzut oka widać, jakaś starannie ukrywana, przedwczesna dojrzałość. Spacer przerwał im dostatnio ubrany mężczyzna o wyraźnie semickich rysach. - Panie poruczniku! - zawołał z autentyczną radością. Wyglądało, jakby chciał podejść i porozmawiać, ale Prengler odpowiedział jedynie chłodnym ukłonem. Ruszyli dalej. - Nie lubi pan Żydów? - spytała Maria po chwili. Prengler westchnął, ale się nie odezwał. - Dlaczego on nazwał pana porucznikiem? - kontynuowała niezrażona. - Przecież nie nosi pan munduru. - Czy zawsze mówi pani to, co myśli? - odparował szorstko. Maria stanęła naprzeciwko niego, zdjęła z głowy kapelusz. Lekki, ciepły wietrzyk zmierzwił jej gęste, ciemne włosy, słońce odbiło się w zielonych, cętkowanych jak u kota oczach. Ta smarkula jest ładna, przyznał w myślach Prengler. Bardzo ładna. - Nie zawsze jestem taka... grubiańska - powiedziała z wahaniem. - Jednak... - W żadnym wypadku grubiańska, choć w tym, co pani mówi, jest nieco brusquerie odparł rozbrojony Prengler. - Porywczości? - zastanowiła się dziewczyna. - Bardzo pan uprzejmy. Jednak nie

zadałam tego pytania ot, tak sobie, naprawdę mnie to interesuje. - Mogę spytać, dlaczego? - Absolutnie nie! - zawołała. Mężczyzna roześmiał się krótko, lecz po chwili jego twarz sposępniała, jakby przypomniał sobie coś, o czym wolał nie pamiętać. - Działo się to w 1919 roku - rozpoczął. - Trwała wojna i zaczęto mobilizować młodzież. Akurat dostałem urlop i przechadzałem się po Krakowskim Przedmieściu w nowiutkim mundurze podporucznika - dorzucił ironicznie. - Dlaczego w mundurze? Nie wygodniej byłoby w cywilnym ubraniu? - zdziwiła się dziewczyna. Prengler odchrząknął niepewnie, zakręcił laską. - Byłem młody i próżny - wymruczał. - Poza tym zna pani przysłowie: „Za mundurem panny sznurem”... 49

- Och... - żachnęła się Maria, jednak po chwili na jej twarz wypłynął szelmowski uśmieszek. - I co? Sprawdziło się? - W żadnym wypadku nie będziemy o tym dyskutować - odburknął. - Krótko mówiąc, doszło do zamieszek. Pijani poborowi zaatakowali miejscowych Żydów. Byli wystraszeni perspektywą wyjazdu na front, a niektórzy Żydzi podchodzili do idei komunistycznych z nadmiernym... ekhm... entuzjazmem. Dołączyły do nich wszelkiego typu męty i tłuszcza zaczęła bić Żydów, rabować ich sklepy. Mieszkańcy Lublina przeciwstawili się temu stanowczo, na ulice wyszły wzmocnione patrole policji, zareagowali także polscy oficerowie i żołnierze... - Prengler wzruszył ramionami. - Po dwóch dniach zamieszki ustały.

- Dlaczego mam wrażenie, że nie mówi mi pan wszystkiego? - Jest to dla mnie całkowitą zagadką - zażartował. Chodźmy, widzę pani stryjka powiedział z ulgą. Nie miał zamiaru opowiadać dziewczynie, jak wraz z garstką żołnierzy bronił przed pijanym motłochem domu Jacoba Krafta, a już z pewnością wykluczone były zwierzenia na temat wdzięczności, jaką okazała mu córka Jacoba, Rebeka...

***

Johannes Krohne przeszedł przez wartownię przy głównym wejściu, pokazując w przelocie przepustkę, zignorował wyprężonych na baczność salutujących żołnierzy i popędził po schodach na górę. Kilka osób pozdrowiło go po przyjacielsku, jednak większość wydawała się zdenerwowana samą obecnością wysokiego, szczupłego oficera z blizną na twarzy. Nic dziwnego - Krohne był legendą. Wszyscy wiedzieli, że operacja, w której uczestniczy, musi być albo niezwykle ważna, albo coś poszło nie tak, bardzo nie tak... Dowodzący wartą na drugim piętrze chudy porucznik w okularach nie wyglądał jednak na przejętego tą wizytą. Sprawdził dokładnie dokumenty Krohnego, dwóch żołnierzy trzymało w tym czasie majora na muszce. Zimny błysk w oczach okularnika świadczył, że lepiej będzie nie wykonywać żadnych gwałtownych ruchów. W końcu Krohne mógł przejść dalej. Stanął przed obitymi grubą stalową blachą drzwiami, wcisnął guzik elektrycznego dzwonka. Ktoś zerknął przez wizjer i wejście stanęło otworem. Zanim jednak Krohne wszedł do sanctum sanctorum - pokoju operacyjnego, w jego pierś wbiły się lufy dwóch

thompsonów. Dzierżący broń człowiek sprawiał wrażenie przerośniętej małpy: łysa, pokryta bliznami głowa, zwaliste, ważące grubo ponad sto kilogramów cielsko i wyglądająca jakby zastygła w grymasie wściekłości twarz mogły wywołać przerażenie. Spod niemal pozbawionych rzęs powiek patrzyły na majora wypłowiałe, niebieskie oczy, mające w sobie tyle życia co szklane kulki. 50

- Tomczak! - warknął Krohne. - Cisza! Myślę - odparł zdumiewająco przyjemnym barytonem mężczyzna w mundurze sierżanta. Trzymane w ogromnych łapskach pistolety maszynowe wyglądały jak dziecięce zabawki, Tomczak był jedyną znaną majorowi osobą, która potrafiła celnie strzelać z dwóch thompsonów naraz. Najwyraźniej stanowił dzisiaj ostatnią linię obrony, najważniejsze zabezpieczenie pomieszczeń, w których przechowywano sekrety „Dwójki”. O takiej a nie innej funkcji zadecydowała nie tyle sprawność sierżanta w posługiwaniu się „fortepianem z Chicago”, co wybitna, całkowicie niewidoczna na pierwszy rzut oka inteligencja. Tomczak należał do najbystrzejszych pracowników kontrwywiadu, a jego inteligencji dorównywała tylko niechęć do awansu, który zmusiłby go do pracy biurowej. - Twój ideał kobiety? - rzucił Tomczak. - Ja... - nie zrozumiał w pierwszym momencie Krohne. - Dalej, Szwabie! - ponaglił sierżant. Jako jeden z nielicznych mógł sobie pozwolić na swobodne używanie przezwiska Krohnego. Major nie przepadał za nadanym mu przez kolegów pseudonimem i raz czy dwa dał temu wyraz. W bardzo bolesny dla dowcipnisiów sposób. - Pulchna, rozpustna blondynka bez inteligencji odparł teraz z ulgą, przypominając

sobie wreszcie toczone podczas jakiejś popijawy dyskusje. - Możecie przejść, ekscelencjo zezwolił z drwiącym ukłonem strażnik. - Co ci na mózg padło z tym przepytywaniem? - syknął ze złością Krohne. - Ekscelencja nie jest na bieżąco - oznajmił sierżant z udanym żalem w głosie. - Idzie nowe i trzeba się dostosować. - Co ty pieprzysz?! Czytam wszystkie bieżące meldunki! - Nie te, co trzeba. - Olbrzym wyszczerzył zęby. Gazety dla pań od dwóch tygodni zachłystują się odkryciem dokonanym przez niejakiego doktora Fritscha. Gość znalazł sposób prostowania zmarszczek. Za pomocą aparatu odycznego. - Naprawdę? Ja mam niewyprostowane - zapewnił major. Sierżant obrzucił przyjaciela spojrzeniem pełnym politowania. - Pomyśl trochę, matołku - zaproponował. - Jeśli można likwidować zmarszczki, odmładzać, to dlaczego nie zmieniać wyglądu twarzy? Krohne zaklął paskudnie. - Trzeba będzie zmienić procedury bezpieczeństwa stęknął. - Znowu. Pierdolone aparaty odyczne. - Pierdolone aparaty odyczne - zawtórował mu Tomczak. - Wybierzemy się dziś do 51

Icka? - zapytał, zmieniając temat. Krohne przewrócił demonstracyjnie oczyma. W znajdującej się na Pradze knajpie podawano znakomite flaki i sporządzane według żydowskich przepisów nalewki. Jednak okolica była - delikatnie mówiąc - nienadzwyczajna. Lokal cieszył się popularnością w kręgach będących mocno na bakier z prawem. Oczywiście, obecność Tomczaka czyniła taki

wypad całkowicie bezpiecznym. Sierżant urodził się dwie ulice dalej i zanim skończył szesnaście lat, wyrobił sobie w okolicy opinię człowieka, któremu lepiej nie wchodzić w drogę. - Zastanowię się - mruknął Krohne, wchodząc do pokoju operacyjnego. Wewnątrz, w odgrodzonych szklanymi taflami boksach pracowali analitycy, całą jedną ścianę zajmował rząd kas pancernych. Wzdłuż innych piętrzyły się na regałach akta. - Panie majorze... - Z krzesła zerwał się korpulentny mężczyzna o okrągłej, przypominającej morsa twarzy. Podobieństwo do sympatycznego skądinąd ssaka zwiększały sumiaste, przebarwione od nikotyny wąsy. - Witam, komisarzu. - Krohne skłonił się, podał rękę asystentowi policjanta i jednemu z techników „Dwójki”. Po co wezwaliście mnie do operacyjnego? - Mamy materiał dowodowy, który nie może opuścić tego pokoju - wyjaśnił technik. Starszy, siwy mężczyzna nie ukrywał satysfakcji. Gestem zaprosił majora do stołu, wskazał ułożony pod okularem ogromnej lupy kawałek zwykłego, szarego papieru. - Dostaliśmy go od policji - wyjaśnił. - Tak? - Znaleziono go w torebce zamordowanej wczoraj Heleny Darnickiej, tej waszej pracownicy... Ktoś skręcił jej kark, fachowo, jednym ruchem - oznajmił komisarz. - Papier... Niektórzy są tak oszczędni, że nie wyrzucają opakowań, o ile mogą się one na coś jeszcze przydać. Ta... Darnicka nie zarabiała u was kroci, prawda? Krohne przytaknął, przyjrzał się papierowi, zaklął. - Nic nie widzę - warknął z pretensją w głosie. Technik z uśmiechem nachylił nieco lupę, ustąpił majorowi miejsca.

- Użyliśmy preparatu stosowanego do pobierania odcisków palców, dzięki temu... Oficer powstrzymał wyjaśnienia ruchem dłoni. - Widzę - mruknął. - Brillat-Savarin Fizjologia smaku, to chyba pierwsze wydanie. Rozumiem, że z szatańską przebiegłością ustaliliście tytuł książki, którą owinięto w ten papier, jednak nadal nie rozumiem, co z tego? 52

- W mieszkaniu denatki znaleźliśmy aparaturę pozwalającą miniaturyzować fotografie. Mniej więcej w stosunku trzysta do jednego. W ten sposób można zmniejszyć kartkę papieru maszynowego do rozmiarów kropki. - Wynosiła stąd dokumenty? - zdziwił się Krohne. - Raczej nie - odezwał się z wahaniem komisarz. Ze skrytki pod podłogą wyciągnęliśmy parę stron zawierających tajne informacje, ale badania wykazały, że tekst pisano na maszynie, którą miała w mieszkaniu. Wygląda, jakby zapamiętywała przepisywane dokumenty, a po powrocie do domu odtwarzała je z pamięci, fotografowała i... - I? - zniecierpliwił się major. - Umieszczała je w tekście jakiejś zupełnie niewinnej książki. Później wystarczyło przewieźć ją przez granicę. Dzięki mikrofotografii można w ten sposób ukryć w jednej książce dziesiątki, a może nawet setki tomów akt. - Jesteście pewni, że chodzi o Brillat-Savarina? Krohne pochylił się do przodu, rysy twarzy wyostrzyły się jak u drapieżnego ptaka, blizna posiniała. Policjant przytaknął zdecydowanie. - To nie może być jakakolwiek książka. Jest zbyt cenna, aby przesłać ją pocztą czy

wypuścić z rąk. Nie może budzić zdziwienia fakt, że ktoś cały czas ma ją przy sobie. Przemyślenia Brillat-Savarina są właśnie tego typu. Jakiś inteligent albo szlachcic pozujący na estetę lub wyrafinowanego smakosza mógłby czytać ją na okrągło, nie wzbudzając podejrzeń. - Łowca - wysyczał Krohne. - Łowca...

***

Mimo rzucającej się w oczy zamożności stryjka i dostępu do najnowszych kreacji Maria Kornt nie stała się niewolnicą obowiązującej mody. Bujne, związane w niedbały na pozór węzeł włosy w niczym nie przypominały stereotypowej fryzury na „chłopczycę”. Także powiewna sukienka z crepe satin zamiast maskować figurę, podkreślała kuszące kształty dziewczyny. Kompletu dopełniały buciki z wężowej skóry i cieniutkie, szare pończochy. Maria się wystroiła, pomyślał Prengler. - I jak się panu podobam? - zapytała, jakby odczytując myśli mężczyzny. Okręciła się na pięcie, zmarszczyła gniewnie brwi, patrząc na milczącego architekta. Umówili się na spacer, Maria czekała na niego tuż przed należącą do ciotki kamienicą. - Jest pani śliczna - powiedział w końcu z wymuszonym uśmiechem. Niezgrabny komplement został skwitowany gniewnym spojrzeniem zielonych oczu. 53

Prengler opuścił wzrok.

- Najmocniej przepraszam - wymamrotał. - Nie jestem chyba w odpowiednim nastroju. Dziewczyna zamarła, dopiero teraz dostrzegając bladość i zmęczoną twarz towarzysza. - To coś poważnego? - odezwała się zupełnie innym tonem. - Sprawy rodzinne - westchnął Prengler. - Nie chcę o tym mówić. - Wygląda pan tak, jakby się panu przydało jakieś... wzmocnienie. Architekt wzruszył ramionami, zacisnął palce na lasce. - Najmocniej przepraszam - powtórzył. Maria ujęła go pod ramię, zawróciła do mieszkania ciotki. - Napije się pan herbaty, no... może znajdzie się i coś mocniejszego - dodała, gdy wchodzili na górę. Otworzyła drzwi własnym kluczem, zaprosiła Prenglera do środka. - Cioci nie ma, stryjek jak zwykle załatwia interesy, a służąca dostała wychodne wyjaśniła, prowadząc go do salonu. - Będzie pan musiał chwilę poczekać na tę herbatę. Kiedy wyszła do kuchni, podążył za nią. - Naprawdę się panu spieszy do tej... herbaty - zauważyła z lekką ironią. - Lubię oglądać kobiety przy pracy - odparował. Nie odpowiedziała na zaczepkę, przez dłuższą chwilę krzątała się przy kuchni, wreszcie rozlała aromatyczny napar do eleganckich filiżanek. - Posiedzimy tutaj czy w salonie? - spytała. - Może lepiej w salonie - zaproponował. Przepuścił dziewczynę przodem, wyjął jej z rąk pełen herbaty dzbanek. Maria przekazywała mu naczynie z przesadną zdawałoby się ostrożnością, ich dłonie zetknęły się i

pozostały razem przez moment. - Już trzymam - zapewnił z udaną powagą. Odpowiedziało mu gniewne prychnięcie, wrócili do bawialni. Mimo pozorowanego niezadowolenia hojnie nalała mu whisky. - To z zapasów stryjka, jak twierdzi, działa wręcz zbawiennie na nerwy... - Niewykluczone - uśmiechnął się Prengler. - Interesuje panią teoria smaku? - Uniósł brwi, spoglądając na leżącą na stole książkę Brillat-Savarina. - Niestety, muszę pana rozczarować - odparła zgryźliwie. - Moje zainteresowania są dużo mniej wysublimowane, to Freda albo stryjka. 54

- Pan Żarski... - Pan Żarski dostał ciężkiego ataku paranoi - weszła mu w słowo. - Twierdzi, że go śledzą. Wypadł stąd rano, jakby ktoś go gonił. - Można obejrzeć? - spytał. - To wygląda na pierwsze wydanie. - Oczywiście - zezwoliła z cierpiętniczym wyrazem twarzy. - Ciekawe, ile alkoholu muszę w pana wlać, aby spróbował pan ukraść mi buziaka - burknęła pod nosem. Prengler nie odpowiedział, z napięciem oglądał stronę tytułową, wyjął z kieszeni niewielką, choć silną lupę. Drzwi do pokoju otworzyły się z trzaskiem, do środka wpadł Żarski. - Skąd się tu... - zaczęła Maria. Nie dokończyła, mężczyzna jednym ruchem odrzucił ciężki stół i powalił Prenglera. - Fred! - Zamknij się, idiotko! - warknął Żarski.

Prengler już wstawał, starli się na środku salonu, przez chwilę wymieniali błyskawiczne ciosy. Wreszcie architekt odrzucił przeciwnika potężnym kopnięciem w pierś. Maria wczepiła się w jego rękę. - Niech pan przestanie! - krzyknęła. - Przestańcie obaj! Umilkła, odepchnięta brutalnie na ścianę. Żarski wyciągnął rewolwer, ale zanim nacisnął spust, Prengler bolesnym chwytem pozbawił go broni. W sekundę później musiał się cofnąć, atakowany zaciekle przez przeciwnika. Obaj mężczyźni poruszali delikatnie dłońmi, starali się unormować oddech, szykując do ostatecznego rozstrzygnięcia. Rozpoczął Żarski. Serią zadanych z nadludzką niemal szybkością uderzeń. Prengler spróbował skontrować kopnięciem w krocze. Bezskutecznie. Rozległ się suchy trzask i architekt odskoczył ze zwisającą bezwładnie ręką, Żarski złamał mu obojczyk. - To już koniec - powiedział z mściwą satysfakcją. Skoczył naprzód, zaciskając palce na gardle Prenglera, z uśmiechem spojrzał w półprzytomne, zasnute bólem oczy. W chwilę później sapnął boleśnie, pobladł. Nóż, który pojawił się znienacka w zdrowej dłoni architekta, wbił się w jego podbrzusze, a później jeszcze raz i jeszcze... - Nie...! Maria z zalaną łzami twarzą na klęczkach unosiła rewolwer Żarskiego. Prengler rzucił nożem spod ręki i dziewczyna zachwiała się, usiłując złapać za sterczącą z gardła rękojeść. Rozległ się łomot wyważanych drzwi, do mieszkania wpadli policjanci. Czuć było zapach krwi i śmierci. Jak zwykle. 55

***

Mężczyzna niezgrabnym ruchem wyjął przepustkę, podał wartownikom. Młody kapral otworzył przed nim drzwi, przytrzymał uprzejmie. Strażnicy na pierwszym piętrze przepuścili go bez kontroli, zasalutowali. Oddał skrupulatnie honory, starając się nie urazić drugiej, zwisającej na temblaku ręki. Zapukawszy energicznie, wszedł do gabinetu przełożonego. - Kapitan Prengler-Wilczyński melduje się na... - Siadaj - przerwał mu zmęczonym głosem Krohne. - Siadaj. Major wyglądał na wyczerpanego, przeglądał jakieś akta. - Jak się czujesz? - spytał. - Tak jak wyglądam - odparł z westchnieniem Prengler. - Pierwszy raz w życiu zabiłem kobietę. Nie, żebym żałował - zastrzegł się zaraz. - Ewidentnie chciała mnie zastrzelić, ale mimo wszystko... Miałem wyrzuty sumienia, kiedy wpraszałem się podstępem do jej domu - dodał głucho. - Pewnie Żarski wciągnął ją w to gówno, była w nim zakochana. - Coś w tym rodzaju - mruknął Krohne z niechęcią. Wyraźnie nie miał ochoty rozmawiać na ten temat. - Teraz pewnych rzeczy już nie ustalimy, ale bez wątpienia pozostawała pod jego wpływem. No i stryjka - kontynuował. - Stryjka?! Major skinął głową. - Stryjka - potwierdził posępnie. - Kornt to prawdziwy Łowca, Żarski był tylko pomagierem. Kto wie, jak zginął brat hrabiego, on odziedziczył po nim wszystko. - Ale... przecież ten kioskarz... - Kioskarza sterroryzował Żarski, ale już Darnicką, tę maszynistkę, zamordował Kornt. Znaleźliśmy na jej torebce odciski palców pana hrabiego - dorzucił z przekąsem. - Jeśli choć połowa tego, co udało się ustalić na temat Łowcy, to prawda, zagadką jest niezwykła

sprawność fizyczna tego człowieka, wykazywana mimo zaawansowanego wieku. Z drugiej strony, te aparaty odyczne... Załatwił, co miał do załatwienia, i zniknął, zlecając przewiezienie książki Żarskiemu. W jego profesji albo dmucha się na zimne, albo szybko kończy karierę. Gdybyś nie zauważył tego Brillat-Savarina, pewnie przysłałby telegram informujący o chorobie czy pilnym wyjeździe w interesach i zostawił dziewczynę u ciotki. Żarski miał bilet na ekspres z Warszawy do Moskwy, został u nich w domu tylko po to, aby pilnować książki. Godzinę później odjeżdżał pospieszny do Warszawy. Klasyczna pułapka w pułapce. Od początku Żarski osłaniał Kornta, sprawiał, bo miał sprawiać, wrażenie, że jest Łowcą. W tym czasie Kornt, niepodejrzewany przez nikogo, cieszył się pełną swobodą 56

działania: odebrał książkę z mikrofotografiami od Darnickiej i ostatecznie, po rozważeniu wszystkich za i przeciw uciszył ją na zawsze. - Więc przegraliśmy - skonkludował Prengler. - Nie - zaprzeczył major. - Można to uznać za remis. Zabiłeś rosyjskiego agenta, może - zawahał się wyraźnie - dwoje agentów, zdobyliśmy książkę z mikrofotografiami. Dzięki tej sprawie ujęliśmy jeszcze trzy maszynistki i jednego woźnego, którzy byli zamieszani w działalność szpiegowską. Tak jak Darnickiej, dostarczaliśmy im od miesiąca fałszywych danych. Z drugiej strony, uciekł Kornt, nie wiadomo, ile dokumentów wykradł nam wcześniej przy pomocy swojej kochanki. Nie wiemy też, kto ostrzegł Łowcę. - Darnicka była... - Tak. Dlatego musiała umrzeć, gdyby zorientowała się, że stanowi dla niego tylko źródło informacji, nie trzeba by jej pewnie długo nakłaniać do zeznań. Krohne wyciągnął paczkę papierosów, poczęstował młodszego oficera, podał ogień.

Chwilę później pożegnali się, major życzył Prenglerowi szybkiego powrotu do zdrowia, uścisnął zdrową dłoń, jeszcze raz chwaląc za udział w akcji. Po jego wyjściu długo siedział w milczeniu, słuchając, jak o parapety bębni letni deszcz. Krople spływały po szybach, zamazywały obraz tego, co na zewnątrz. Wreszcie otworzył okno, wpuścił do środka pachnące burzą powietrze, pozwolił, by wilgoć zrosiła mu twarz, obmyła ją jak łzy. To tylko deszcz, pomyślał. Tylko deszcz... Podszedł do pieca stojącego w kącie pomieszczenia i zdecydowanym ruchem wrzucił w otwór paleniska niewielki, wyjęty z szuflady zeszyt. Pamiętnik. Polał wyciągniętą skądś wódką, podpalił. Żołnierzowi nie przystoi rozpaczać nad głupią, zakochaną smarkulą. Dziewczyną, która niczym pensjonarka opisała swoją fascynację nowo poznanym mężczyzną, uczucie tak silne, że przezwyciężyło więzy rodzinne i trwającą od dziecka przyjaźń. I zginęła, chcąc ratować ukochanego. Z jego ręki. - To tylko deszcz - wymamrotał Krohne. - Tylko deszcz. 57

Córka generała Kilkunastu mężczyzn w brudnych, przepoconych łachach siedziało pod ścianą obszernej sali, starając się ignorować wszechogarniający smród. Wszyscy nie kąpali się przynajmniej od tygodnia, nie używali mydła ani pasty do zębów. Szykowali się do przekroczenia rosyjskiej granicy. Prowadzący odprawę korpulentny kapitan w okularach udzielał ostatnich rad i przestróg, nie zważając na zbolałe miny zebranych. Najwyraźniej nie pierwszy raz miał do czynienia z taką sytuacją.

- Jesteście znakomicie przygotowani - perorował, błyskając zza szkieł zażółconymi białkami oczu. - Może was zgubić tylko jedno: nadmierne przywiązanie do luksusu i cywilizacji! Jego przeorana głębokimi zmarszczkami twarz przybrała wyraz szatańskiej złośliwości, chorobliwie szara skóra poczerwieniała. - Pamiętajcie, że częste mycie skraca życie! Dosłownie! - huknął. - Miesiąc temu jeden z naszych wpadł na granicy, bo Rosjanie znaleźli u niego w plecaku szczoteczkę do zębów. Krohne westchnął i ścigany zazdrosnymi spojrzeniami obecnych wmasował w śluzówkę nosa nową porcję maści blokującej zakończenia nerwów węchowych. Po odbytych niegdyś sesjach z aparatem odycznym posiadał nadwrażliwy węch i jako taki został zaopatrzony w preparat umożliwiający mu normalne funkcjonowanie w obecnym położeniu. Niestety, zgoda na podobne praktyki dotyczyła tylko jego. Wszystko miało być podporządkowane celowi misji. A cel był ważny, można nawet rzec - arcyważny. Dwa tygodnie wcześniej odezwała się córka Iwana Dochtorowa - generała carskiej gwardii, człowieka, który w 1925 roku zorganizował partyzantkę kontrolującą niemal trzy czwarte sowieckiej Białorusi. Dochtorow, stojący na czele oddziałów nazywanych „Zielonymi”, występujący w imieniu Wielkiego Księcia Mikołaja Mikołajewicza, omal nie stał się panem graniczących z polską częścią Białorusi regionów. Miejscowi chłopi odnosili się do niego przychylnie, bo zabronił swoim ludziom wszelkich rabunków i gwałtów, a za pomoc płacił amerykańskimi dolarami. Jego oddziały stale rosły wspierane przez uciekających z Polski Białorusinów i dezerterów z Armii Czerwonej. Do czasu. W pewnym momencie przeciął linie komunikacyjne z innymi obszarami ZSRR i rozpoczął tworzenie 58

regularnej armii, a na kontrolowane przez „Zielonych” tereny przybywali osobiści wysłannicy Wielkiego Księcia. Mówiono, że mają przygotować grunt do restauracji dynastii Romanowów. Wówczas likwidacja partyzantki Dochtorowa stała się dla bolszewików priorytetem. Ich riposta była błyskawiczna i bezlitosna: na teren sowieckiej Białorusi weszły liczące po kilkadziesiąt tysięcy żołnierzy trzy korpusy armijne, sam Dochtorow zniknął w tajemniczych okolicznościach, a niewiele później budzące grozę oddziały OGPU rozpoczęły ponure żniwo na objętych powstaniem terytoriach. Cała operacja trwała niewiele ponad miesiąc. Kluczem do zrozumienia jej sukcesu było ustalenie - co stało się z Iwanem Dochtorowem? Jak zwykle w podobnych przypadkach zaroiło się od plotek. Szeptano o zdradzie, mówiono, że Wielki Książę Mikołaj Mikołajewicz z niewiadomych powodów cofnął swoje poparcie dla „Zielonych”, krążyły też wieści o zastosowanym rzekomo przez bolszewików nowym typie aparatu odycznego. Wypłynęła nawet jego nazwa - „Agonia”. Jaka była prawda? Tego nie wiedział nikt, chyba że córka generała, Ksenia Iwanowna. Dla Krohnego - Ksiusza... Problem polegał na tym, że Ksenia zażądała widzenia właśnie z Krohnem, a w dodatku na miejsce spotkania wybrała leżącą głęboko na terenie wroga Orszę. Z jednej strony, dało się zrozumieć przesłanki kierujące Ksenią - Krohnego poznała jeszcze w czasach, kiedy oficer, działając na polecenie marszałka Piłsudskiego, usiłował nawiązać kontakt z partyzantami Dochtorowa. Johannes Krohne przyjaźnił się też swego czasu z łącznikiem Kseni, Glebem Żeglinem, dawnym oficerem elitarnej formacji chroniącej rodzinę carską, znanej jako Sobstwiennyj Jewo Imperatorskowo Wieliczestwa Konwoj. Tyle że istniały i minusy tej sytuacji, wiele minusów. Krohne awansował do stopnia majora i stał się jednym z najważniejszych pracowników Oddziału II Sztabu Generalnego, od niedawna

zwanego Głównym. Wiedza na temat działalności „Dwójki”, jaką posiadał, powodowała, że już od kilku lat obowiązywał go zakaz opuszczania kraju. Gdyby wpadł w ręce wroga, konsekwencje byłyby niewyobrażalne... Z drugiej strony, obecność Żeglina potwierdzała autentyczność listu córki Dochtorowa, a łatwość, z jaką przekroczył granicę, świadczyła, że wspierała go prężnie działająca organizacja. Jeśli Ksenia kontynuowała lub miała zamiar w jakikolwiek sposób kontynuować dzieło ojca, wydawało się oczywiste, że będzie za wszelką cenę unikała ryzyka związanego z podróżą. Zapewne od dawna poszukiwały jej rozliczne służby specjalne ZSRR. Tyle że podróż Krohnego do jaskini lwa była równie bezpieczna jak rosyjska ruletka. Trzasnęły drzwi i w progu stanął adiutant szefa Oddziału II, pułkownika Braetzla. Przodkowie Tadeusza Braetzla byli niemieckimi mieszczanami, co nie przeszkodziło mu, 59

podobnie jak Krohnemu, zrobić kariery w „Dwójce”. Dla marszałka Piłsudskiego liczyła się osobista lojalność wobec państwa i armii, a nie więzy krwi. A to właśnie Komendant po udanym zamachu z 1922 roku sprawował w Polsce faktyczną władzę. Wygrał w cuglach pierwsze w II Rzeczypospolitej wybory prezydenckie, ale bynajmniej nie miał zamiaru ograniczyć się do roli narzuconej mu przez konstytucję marcową. Przejąwszy w zasadzie bez walki władzę w grudniu 1922 roku, otrzymał niemal jednogłośnie status dożywotniego Naczelnika Państwa. Wyniki prezydenckiego referendum zrobiły wrażenie nawet na jego wrogach. - Panie majorze... - Adiutant z gwiazdkami porucznika na pagonach spojrzał wymownie na Krohnego. Pan pułkownik prosi. Krohne z ulgą wyszedł z pomieszczenia, starając się nie zwracać uwagi na fakt, że

młodszy oficer uparcie utrzymuje dystans przynajmniej trzech metrów. - Panie pułkowniku, przyszedł major Krohne - zameldował ten, otwierając drzwi do gabinetu Braetzla. - Siadaj, Jasiu! - zaprosił go jowialnym gestem przełożony. Niewysoki, szczupły mężczyzna o przerzedzonych włosach nie wyglądał na szpiega, jednak spojrzenie szarych, widocznych spod ciężkich brwi oczu miało w sobie coś, co przywodziło na myśl skutą lodem rzekę. Nie wyglądał na człowieka, z którym można pożartować. Krohne z ponurą miną usadowił się w wygodnym fotelu. - Po co to wszystko? - warknął niezbyt przyjaznym tonem. - Nie wystarczyłoby nie myć się dzień czy dwa? A te łachy - skubnął z obrzydzeniem lnianą koszulę - są wyjątkowo paskudne. Braetzel westchnął i przez chwilę przypatrywał się rozmówcy, jakby oceniając, czy odpowiedzieć na jego pytanie. - Rosjanie mają na granicy nowe aparaty odyczne powiedział wreszcie. - Nazywają je „Wąchaczami”. Podobno potrafią wytypować wszelkie ślady zapachowe pochodzące z produktów innych niż sowieckie. - Ale ja i tak przejdę granicę na niestrzeżonym odcinku! - Te urządzenia mają zasięg do kilku kilometrów, nie możemy ryzykować - odparł stanowczo pułkownik. - Dlatego masz na sobie rosyjskie ubranie, zanim przekroczysz granicę, zjesz rosyjską kiełbasę i zapijesz rosyjskim samogonem. Nie możemy ryzykować! powtórzył. - I śmierdzę jak Rosjanin... 60

- To także - uśmiechnął się Braetzel. - Generalnie w miastach nie jest tak źle z higieną, ale na wsi, w pasie przygranicznym, lepiej pilnować, żebyś nie różnił się zapachowo od tłumu. Mniejsza z tym. - Machnął ręką. Lepiej powiedz, co myślisz o propozycji Kseni. To trochę dziwne, że odezwała się po tylu latach... Krohne skinął z namysłem głową. - Dziwne - potwierdził. - Jednak znam Żeglina. Gdyby coś było nie tak, nigdy nie zgodziłby się odegrać roli łącznika. Wątpię, żeby Ksenia chciała mnie wciągnąć w zasadzkę. - Ja też nie sądzę, aby przeszła dobrowolnie na stronę wroga, ale pod presją... Braetzel zawiesił głos, nie dokończył zdania. Obaj wiedzieli, że metody stosowane przez rosyjskie służby specjalne mogą złamać najtwardszego, to tylko kwestia czasu. - Może - mruknął bez przekonania Krohne. - Jednak wyjaśnienie tajemnicy związanej z klęską Dochtorowa bardzo by nam pomogło. Niewykluczone, że jeśli dojdzie do wojny, będziemy musieli tak jak on prowadzić działania partyzanckie przeciwko bolszewikom. Milczeli długo, Krohne bawił się srebrną papierośnicą, obracał ją w palcach, otwierał i zamykał z metalicznym trzaskiem. - Takie dywagacje do niczego nie prowadzą - stwierdził w końcu. - Jak wszystko pójdzie dobrze, rozwiążemy zagadkę Dochtorowa, jeśli nie, stracicie jednego agenta. Braetzel skrzywił się, ale nie zaprzeczył, choć wiedział równie dobrze jak major, że polski wywiad może stracić w tej operacji więcej niż jednego agenta. Kilkunastu innych miało przekroczyć granicę jednocześnie z Krohnem i wprowadzić jak największy zamęt w pasie przygranicznym. Nikt nie miał gwarancji, że wszyscy powrócą. Pułkownik wstał, sygnalizując koniec rozmowy, podszedł i uścisnął bez słowa

Krohnego, nie zważając na otaczający podwładnego zapach. - To wszystko, majorze! - rzucił szorstko. - Odmaszerować! Słynący z dezynwoltury wobec przełożonych Krohne tym razem strzelił obcasami jak na defiladzie, wyprężył się na baczność. - Tak jest! - szczeknął służbiście. Zdawało się, że usiłuje zaczerpnąć siły z wojskowego rytuału, zanim znajdzie się w obcym, wrogim świecie. Po chwili odwrócił się i odszedł. Już nie żołnierz, a łowca, być może - zwierzyna łowna. A może jedno i drugie.

***

Żeglin uniósł ostrzegawczo rękę i Krohne posłusznie zamarł w bezruchu. Wytężył wzrok, usiłując przeniknąć kłębiącą się wokół szarą mgłę przedświtu. Trwali tak w 61

półprzysiadzie, obejmując kurczowo chłodną stal w spotniałych dłoniach, póki Rosjanin nie ruszył dalej, najwyraźniej uspokojony co do sygnału, który wzbudził jego czujność. Krohne wielokrotnie przekraczał nielegalnie granicę, ale było to lata temu, dlatego teraz podporządkował się poleceniom Żeglina, zaufał jego instynktowi i doświadczeniu. Kiedy weszli na udeptany, prowadzący w głąb kraju trakt, wyjęli buteleczki z ciemnego szkła, wysmarowali twarze i dłonie bezbarwnym, dziwnie pachnącym płynem. Żeglin wyrył na poboczu drogi dołek, w którym zakopali flaszki, skropiwszy uprzednio

ziemię resztkami preparatu. Substancja, której użyli, stanowiła sekret „Dwójki”, neutralizowała zapach człowieka, zastępując go wonią lasu. Wcześniej obaj umyli się w napotkanym strumyku, przebrali w czystą odzież, starając się zmienić ślad zapachowy. Teraz, na ubitej drodze, po użyciu mylącego psy preparatu, powinni być bezpieczni. Teoretycznie. Nie znali bowiem ani dokładnego zasięgu, ani faktycznej czułości „Wąchaczy”, nie wiedzieli, na ile i czy w ogóle zdezorientują rosyjskie służby specjalne agenci mający odwrócić uwagę od akcji Krohnego. Jedno było pewne - w tym zawodzie mógł przeżyć tylko ten, kto wyprzedzał przeciwnika przynajmniej o krok. Ruszyli naprzód, dźwigając na plecach niesione zwyczajem okolicznych chłopów węzełki z osobistymi rzeczami. Chude węzełki, ponieważ sowiecka Białoruś nie była może aż tak wygłodzona jak Ukraina, jednak miejscowi nie słynęli z zamożności, a oni nie mogli sobie pozwolić na wyróżnianie się w tłumie. Większość produkowanej na wsi żywności wysyłano do wielkich miast, komuniści bardziej bali się buntu robotników niż wrzenia wśród chłopów. Po dwóch godzinach marszu napotkali pierwsze furmanki. Żeglin zagadnął paru chłopów, jednak ci albo jechali w innym niż agenci kierunku, albo żądali zbyt wiele za podwiezienie. Krohne poprawił coraz bardziej ciążący mu tobołek, ale nie zaprotestował, widząc, jak Żeglin odprawia pogardliwym splunięciem kolejnego woźnicę. Gdyby przepłacili, wzbudziliby podejrzliwość, a biorąc pod uwagę nastawienie indoktrynowanego od dawna chłopstwa wobec „obcych”, skończyłoby się to najprawdopodobniej donosem. Tu każdy człowiek spoza rodzinnej wioski wzbudzał nieufność. Niekoniecznie jako szpieg, bardziej jako hipotetyczny agent sowieckiej policji, który mógł zapytać, dlaczego udzielono mu pomocy, skoro wyglądał i zachowywał się podejrzanie. Dopiero po południu załadowali się wreszcie na wóz wiozący ziarno do oddalonego o trzydzieści kilometrów młyna. Zapłacili flaszką bimbru. Oczywiście pędzenie alkoholu na

własną rękę było nielegalne, ale robili to wszyscy, a władze patrzyły na ten proceder przez palce. Najgorsze, co ich mogło spotkać za posiadanie samogonu, to parę kopniaków i konfiskata towaru. Z drugiej strony, posiadanie wyprodukowanej pokątnie gorzały wzbudzało 62

zaufanie, dowodziło, że nie są agentami policji. Krohne ocknął się, czując szarpnięcie zatrzymującej się gwałtownie furmanki. Nocna przeprawa przez las dała mu się we znaki i zasnął ukołysany skrzypieniem nienaoliwionych kół toczącego się w monotonnym rytmie wozu. Stanęli przed młynem. Niedaleko majaczyły zabudowania jakiejś wioski. - Zatrzymamy się tu na noc - mruknął Żeglin. - Teraz i tak nie znajdziemy już żadnego transportu. Zeskoczyli z fury i wymieniwszy uściski z na wpół pijanym ich wódką, a więc jowialnym woźnicą, powlekli się w stronę wsi. Jak na razie wszystko szło dobrze. Widząc to poufałe pożegnanie, kręcący się przy młynie chłopi mogli ich wziąć za jakichś znajomych furmana. Pozostawała kwestia noclegu. - Tam jest coś w rodzaju zajazdu - poinformował Żeglin. - Członkowie partii mają zniżki - dodał sardonicznie. Krohne odruchowo pomacał przez szorstki materiał tkwiący w wewnętrznej kieszeni plik dokumentów. Była wśród nich i legitymacja partyjna. - Najprawdopodobniej nie będziemy musieli nawet pokazywać papierów - uspokoił go Rosjanin. - Mnie tu znają, a nikt zdrowy na umyśle nie podszywałby się pod członka partii komunistycznej. No, a przynajmniej nie zrobiłby tego, nie mając odpowiednich dokumentów...

Major szturchnął towarzysza bynajmniej nie po przyjacielsku, tamten odskoczył ze śmiechem. - Jeszcze jedno - mruknął już ciszej Żeglin. - Radzę ci użyć tego lekarstwa do nosa albo chlapnąć sobie co nieco. A najlepiej jedno i drugie - oznajmił, wyciągając zza pazuchy flaszkę mętnego bimbru. Ton Rosjanina nie pozostawiał wątpliwości, że nie jest to propozycja, więc Krohne rozgryzł podany mu ząbek czosnku i pociągnął oszczędny łyk. Na szczęście alkohol tak paskudnie smakował, że nie wywołał ochoty na więcej. Przynajmniej na razie... Ostatnie, czego major potrzebował, to ruszyć w wódczane tango. Nie był lekarzem, ale zdawał sobie sprawę, że nawet jeśli nie jest jeszcze alkoholikiem, to do tego stadium brakuje mu niewiele, bardzo niewiele. Dlatego rzadko kosztował mocnego alkoholu. Niestety, trudno było przypuszczać, aby udało mu się to w Rosji - tu i teraz, pod rządami komunistów wódka stała się religią, pocieszycielem, czasem jedynym posiłkiem głodnego. Każdy, kto nie pił, wyróżniał się jak różowy flaming w stadzie psów. - To tutaj. - Żeglin wskazał spory, obdrapany budynek. 63

Na niemal pozbawionych tynku ścianach widniały ślady pocisków, zapewne więc należał do miejscowych posiadaczy ziemskich, a ci nie oddali go bez walki. Od czasów wojny domowej upłynęło kilkanaście lat, ale nadal nikomu nie przyszła do głowy myśl o remoncie. Weszli do zadymionej sali, usiedli przy jednym ze stolików. Siwy, machorkowy dym gryzł w oczy, mimo użycia maści do nosa Krohne czuł smród gotowanej kapusty, kiepsko przedestylowanego bimbru i starego tłuszczu. - Wierka, gołąbeczko! - krzyknął Żeglin, zrywając się na równe nogi.

Objął pucułowatą, spoconą kobietę, wycisnął na jej policzku czuły pocałunek. Niegdyś biały fartuszek świadczył, że Wiera należy do obsługi. - Anton, łapserdaku, precz ode mnie! - odepchnęła go, niedbale, po wiejsku wymawiając końcówki wyrazów, ale w jej głosie nie było cienia gniewu. - Gdzieś się tyle czasu podziewał?! - Interesy, gołąbeczko, interesy. Przywiozłem ci nawet prezent... Rosjanin wyciągnął z kieszeni złachanej marynarki tandetny, pozłacany pierścionek, założył na serdelkowaty palec wyglądającej ni to na kelnerkę, ni to na kucharkę kobiety. - To Wiera Borisowna, kierowniczka tej budy, a to mój daleki kuzyn, Jakim - dokonał pospiesznej prezentacji. Krohne, nie wstając, skinął głową. - Co macie do jedzenia? - zapytał. - Zgłodniałem. Kobieta przygryzła z namysłem wargę, wymieniła porozumiewawcze spojrzenia z Żeglinem, wreszcie machnęła ręką, zapraszając ich gestem na zaplecze. Przeszli przez zaparowaną, pełną smrodliwych wyziewów kuchnię, izdebkę, w której dwie niechlujnie ubrane dziewuchy moczyły w drewnianych baliach brudne naczynia, stanęli przed zamkniętymi drzwiami. Wiera Borisowna wyjęła z kieszeni fartuszka pokaźny, żelazny klucz i przekręciwszy go w zamku, zaprosiła mężczyzn do środka. Oniemiały ze zdziwienia Krohne ujrzał elegancko urządzony pokój z mahoniowym, wypolerowanym na wysoki połysk stołem i ręcznie malowaną porcelanową zastawą z manufaktury Kuzniecowa, podłogę zaścielały bucharskie dywany. - Najpierw kąpiel, obaj - zarządziła. - W łazience jest tylko zimna woda, ale dacie sobie radę, gdybym kazała komuś przynieść gorącej, mocno by się zdziwił... Z głosu kierowniczki zajazdu zniknął prostacki akcent i knajacka chrypka, teraz

brzmiał zdecydowanie, twardo, a nawet nieco wyniośle. Żeglin skłonił się lekko i nie był to zdawkowy gest. Krohne poszedł za jego przykładem. - Za pół godziny podam do stołu - poinformowała. 64

Mężczyźni przeszli do łazienki, w której królowała wielka, miedziana wanna w kolorze sepii, rozebrali się bez skrępowania i umyli sprawnie, po wojskowemu. Żaden z nich się nie ogolił, ale Żeglin skorzystał z pozostawionej na zaopatrzonej w lustro toaletce szczoteczki do zębów. - Jest gdzieś druga? - zapytał Krohne. - Nie ma - oznajmił z satysfakcją Rosjanin. - To szczoteczka Wiery, charakter naszej znajomości pozwala mi z niej skorzystać. Wpatrywał się w „dwójkarza” z wyraźnym wyzwaniem w jasnobłękitnych, jakby wypłowiałych oczach. Krohne pierwszy spuścił wzrok, zaczął się ubierać. Wydobył z węzełka wymiętą, ale czystą odzież, po chwili zasiedli do stołu. Gospodyni zrzuciła brudny fartuszek, w skromnej, krepdeszynowej sukni prezentowała się korzystnie, niemal elegancko. W zdobionej kwietnymi motywami wazie parowała solianka, tuż obok, na specjalnym stoliku, czekały pod przykryciem inne potrawy. Zanim skosztowali zupy, na śnieżnobiałym obrusie pojawiła się butelka wódki. - To „Moskowskaja”. - Kobieta rozstawiła kieliszki. - Technologię produkcji pomagał udoskonalać jeszcze Mendelejew - stwierdziła z melancholią w głosie. Wznieśli toast bez słów, wypili. Nie odmówił nawet Krohne, wiedział, że stanowiłoby to obrazę dla gospodyni. Krystalicznie czysty trunek palił gardło, rozgrzewał żołądek. Z

wilczym apetytem zaczęli pałaszować zupę. Była wyśmienita. - Wolnego, panowie! - Wiera Borisowna roześmiała się, widząc, jak sięgają po dokładkę. - Jeszcze wiele przed nami. Po zupie zjedli łososia w bukiecie z jarzyn, skosztowali faszerowanego grzybami kulebiaka, zakończyli malutkimi pierożkami pielmieni w śmietanie. Gospodyni dbała o napełnianie kieliszków, zabawiając ich kulinarnymi ploteczkami. - Dawniej dobrą wódkę produkowały głównie wielkie rody szlacheckie: Razumowscy, Szeremietiewowie, rodzina Jusupowów... Ale i czerwoni dbają o to. Jakiś czas temu jeden ze współpracowników Mendelejewa, Kuczerow, zmodyfikował recepturę „Moskowskoj”, teraz dodaje się do niej odrobinę sody i kwasu octowego. Trzeba przyznać, że rezultat jest... interesujący. - Skąd te frykasy? - spytał z ciekawością Krohne. Bo to, co pichcą w kuchni... - Tam szykują strawę dla ludu pracującego - weszła mu w słowo Wiera Borisowna. Dla kierownictwa mamy potrawy z innej puli. Czasem odwiedzają nas oficjele. Na tyłach domu są trzy pokoje, gdzie zostawiono przedrewolucyjny wystrój, i specjalna kuchnia. 65

- A to tutaj? - Oficer zatoczył krąg dłonią. - To... mój pokój, oficjalnie magazyn wyposażenia. Uśmiechnęła się z ironią gospodyni. - Takie czasy. Krohne skinął głową, ale nie kontynuował tematu, wyczuwał, że jeśli wyjdzie poza obszar mniej czy bardziej niewinnych ploteczek, nie uzyska żadnej odpowiedzi. Kobieta, którą Żeglin przedstawił jako kierowniczkę, stanowiła zagadkę. Bez wątpienia była wykształcona, być może pochodziła z arystokracji. Bliska znajomość z wysłannikiem córki

Dochtorowa mogła świadczyć, że Wiera należy do stworzonej przez Ksenię grupy. Musiała istnieć jakaś siatka, organizacja, dzięki której Żeglin podróżował po kraju, a nawet poza jego granice. Jednak Krohne nie miał złudzeń, rozumiał, że nie dowie się niczego na ten temat, takie były reguły gry. W razie wpadki i przesłuchania lepiej wiedzieć jak najmniej... - Gdzie będę spał? - Oficer spojrzał pytająco na gospodynię. - Tuż obok jest wolny pokój - wtrącił Żeglin. - To te drzwi przy łazience. Kobieta skrzywiła się nieznacznie, spiorunowała Rosjanina wzrokiem. - Pan major to człowiek dyskretny i gentleman - powiedział Żeglin łagodnie, akcentując stopień towarzysza. - Nie chcesz go chyba położyć we wspólnej sali, wszy by go zżarły. - Jeśli to jakiś kłopot... - zaczął Krohne. - Nie, skąd - odparła szybko Wiera. Zaczerwieniła się lekko, obrzuciwszy Żeglina przelotnym spojrzeniem. - To ja już pójdę spać - wymamrotał zażenowany Krohne. Nie potrzeba było wielkiej intuicji, by zgadnąć, dlaczego przyjaciółka Żeglina wolała, żeby major nie zajmował pokoju obok. W niemal pustym pomieszczeniu stało stare, pochodzące chyba jeszcze z dziewiętnastego wieku, ale wbrew pozorom nadzwyczaj wygodne łóżko. Wykrochmalona, pachnąca świeżością pościel była luksusem, którego major się nie spodziewał. Rozebrał się i w samej bieliźnie wsunął pod lekką, puchową kołdrę. Pod ozdobioną koronkami poduszką umieścił pistolet, miał nadzieję, że będzie mógł przespać tę noc spokojnie, ale gdyby coś poszło nie tak, nie zamierzał dać wziąć się żywcem. Rosjanie znaleźliby wiele sposobów, aby zmusić go do mówienia, a i tematów do rozmowy by im nie zabrakło. Wcześniejsza działalność Krohnego w „Dwójce” obrosła legendą. Miało to dobre i złe strony, w tym momencie i miejscu - wyłącznie złe.

Wbrew obawom nie słyszał żadnych krępujących odgłosów zza ściany, nie zdarzyło się też nic złego. Major zasnął jak kamień, ledwo przyłożył głowę do poduszki. Obudziło go dopiero pianie kogutów. Zerknął na zegarek - dochodziła dziewiąta, najwyraźniej kogutom na 66

wsi zdarzało się zapiać nie tylko bladym świtem. Kiedy sięgnął po broń, natrafił na coś jeszcze. Wyciągnął dziwną, wytwornie ubraną lalkę o porcelanowej, odtworzonej z najdrobniejszymi detalami twarzy. Leżała głębiej pod poduszką, gdyby nie przypadek, nigdy by jej nie zauważył. Na pewno nie była to zabawka, jaką można kupić w sklepie. Nawet przed rewolucją. Na rąbku ozdobionej riuszkami sukni czyjeś dłonie wyhaftowały napis „J. W. Tatiana Golicyn”. Krohne uniósł brwi - Golicynowie byli książęcym rodem, możliwe, że zabawka znalazła się tu przez zupełny przypadek... A może i nie? Oficer nie miał zamiaru nikogo o to pytać. Starannie odłożył lalkę na miejsce, ochlapał się pospiesznie w zimnej wodzie i zapukał delikatnie w drzwi pokoju gospodyni. - Proszę! - zawołał dziarsko Żeglin. Rosjanin siedział przy śniadaniu, wokół rozchodził się aromat dopiero co upieczonych bułeczek i prawdziwej kawy. Na pewno nie była to standardowa oferta zakładu, w Związku Radzieckim brakowało nawet kawy zbożowej... - Częstuj się - zaprosił go Żeglin. - Obawiam się, że przez dłuższy czas nie trafi nam się taka gratka. Tam - wskazał przykryte srebrną pokrywką naczynie - są kiełbaski. Krohne rozkroił ciepłą jeszcze bułeczkę, posmarował świeżutkim masłem, nalał sobie kawy. Wiedział, że dobry posiłek to okazja, która rzadko się zdarza w czasie pracy w terenie. - Co dalej? - zapytał. Żeglin milczał, obracając w dłoniach parującą filiżankę. Zdawało się, że zapomniał o

swoim towarzyszu i błądzi myślami gdzieś daleko, wreszcie podniósł głowę z westchnieniem. - Jeśli będziemy mieli szczęście, jeszcze dziś zobaczysz się z Ksenią. - Dziś? Przecież do Orszy... - Kseni nie ma w Orszy - przerwał mu Żeglin. - Czeka na ciebie jakieś sto kilometrów stąd, w niewielkiej leśniczówce. Możesz powiedzieć, że to paranoja, ale... Wzruszył ramionami, nie kończąc zdania. Major machnął lekceważąco ręką. W tej branży nieufność była regułą. - Jak się tam dostaniemy? - Ciężarówką. Kierowca robi taki kurs trzy razy w tygodniu, aby przewieźć do tartaku wycięte drewno, nie widać go stąd, ale jest tuż za wsią. Krohne skończył śniadanie i delektował się kawą, kiedy do pokoju weszła gospodyni. Znowu rozczochrana, w brudnym fartuchu i starych, rozdeptanych butach. Obaj mężczyźni poderwali się jak na komendę, skłonili niczym na balu garnizonowym. - Przyszłam się pożegnać - powiedziała cicho. Krohne ujął jej dłoń i ucałował z szacunkiem. Kobieta odpowiedziała uprzejmym 67

uśmiechem, lecz patrzyła na Żeglina. Tylko na niego... Major wyszedł, ostentacyjnie zamykając za sobą drzwi, chwilę później usiadł na betonowych schodach przed budynkiem. Znienacka zaczął się zastanawiać, co czuje Rosjanin, kiedy żegna się z Wierą? Czy jest tak, jak siedem lat temu, gdy to on żegnał się z Ksenią? Czy kochają się, wiedząc, że robią to po raz ostatni? A może siedzą przytuleni, obejmując się z całych sił, odwlekając moment, w którym trzeba będzie przejść do tego nowego, wrogiego świata? Major nie przypuszczał, że kiedykolwiek jeszcze zobaczy Ksenię. A jednak, teraz, po

latach spotkają się znowu. Jaka będzie? Czy rozpozna ją, porównując z wyblakłą, przechowywaną w pamięci kliszą? Smętne rozmyślania przerwał mu Żeglin. Rosjanin wyszedł z budynku, bez słowa rzucił Krohnemu pod nogi węzełek zawierający skromny dobytek i ruszył w kierunku przebiegającej opodal drogi. Usiedli na zwalonym pniu, obserwując przejeżdżające furmanki, część z nich skręcała do młyna, inne jechały dalej, omijając wieś. Wreszcie usłyszeli warkot silnika, nadjechała oczekiwana ciężarówka. Kierowca, krępy blondyn z papierosem w kąciku ust, najwyraźniej znał Żeglina, bo zatrzymawszy wóz, skinął lekko głową i ponaglił ich energicznym gestem. Obaj błyskawicznie wdrapali się na pakę, blondyn natychmiast ruszył naprzód. - Jak skręcimy w las, będziemy w zasadzie bezpieczni, tutaj kręcą się patrole milicji, a czasem nawet pogranicznicy, więc najlepiej się nie zatrzymywać - wyjaśnił przyczynę pośpiechu Żeglin. Krohne umościł się w kącie, wymacał tkwiącą za pazuchą broń. Miał nadzieję, że nie będzie musiał jej użyć. Co prawda bez trudu pokonaliby zwykły, liczący trzy lub cztery osoby patrol, ale taki incydent spowodowałby na pewno wzmożoną aktywność rosyjskich służb specjalnych. Standardowa, stosowana w podobnych przypadkach taktyka Rosjan była równie skuteczna co niewygodna dla miejscowej ludności, tyle że w ZSRR nikt się nie przejmował samopoczuciem przeciętnego obywatela. Wokół miejsca, w którym zniknął patrol, zataczano krąg o promieniu stu, a w przypadku jeśli upłynęło więcej niż kilka godzin - dwustu kilometrów, otaczano cały ten teren podwójnym kordonem, dzielono na sektory, a specjalnie przeszkolone oddziały przeszukiwały je jeden po drugim. Szansa wyjścia z takiego kotła praktycznie nie istniała. Kiedy skręcili z szosy i wjechali w las, Krohne zdjął dłoń z kolby pistoletu. Wyraźnie rozluźniony Żeglin ułożył się wygodniej na swoim worku. Wyglądało na to, że na razie mają

szczęście. Na piaszczystej, niewiele szerszej od ciężarówki drodze zwolnili, koła zis-a zabuksowały przez moment, nad głowami mężczyzn przemykały gałęzie, zapachniało sośniną. Później ruszyli szybciej, choć kierowca jechał z pewną ostrożnością. Biorąc pod 68

uwagę stan leśnej drogi, było to zrozumiałe. Przefiltrowane przez zielone palce lasu promienie słońca malowały drewnianą, prostą pakę w wesołe, złociste plamy. Czasem widzieli wędrujące po błękitnym niebie białe, puchate obłoki. Słychać było tylko warkot motoru i śpiew ptaków. Major przymknął opadające, coraz cięższe powieki, nie wiedzieć kiedy zapadł w sen. Obudziła go cisza i bezruch, ciężarówka zatrzymała się na niewielkiej polanie, zmierzchało. Krohne poderwał się od razu czujny, wyciągając odruchowo broń. - Wysiadka, zaraz zawracam! - usłyszał szorstki głos kierowcy. Johannes zrzucił na ziemię swój tobołek, zeskoczył, widząc otwierające się drzwi leśniczówki. W progu stanęła córka Dochtorowa. Podszedł do niej niepewnie, objął delikatnie, czując zapach włosów i perfum Kseni. W pierwszej chwili pomyślał, że nic się nie zmieniła, jednak później, gdy odwróciła się bokiem, by go przepuścić przez drzwi, łagodne, przyćmione światło lamp naftowych wydobyło z wieczornej szarówki drobne zmarszczki na skroniach i widoczne gdzieś w głębi piwnych oczu śmiertelne znużenie. - Johannes - westchnęła. - Jesteś, nareszcie... Kiedy zasiedli do skromnej kolacji, Krohne spytał o Żeglina. Tamten zniknął zaraz po przybyciu do leśniczówki. - Tuż przy wiodącej na polanę drodze jest szopa na drewno. To świetny punkt obserwacyjny, Gleb ma tam maxima. Z tej budy widać jakieś sto metrów drogi, w razie czego

on... da nam czas na ucieczkę - wyjaśniła. Major skinął głową, odetchnął. Z Żeglinem jako strażnikiem można było nie obawiać się zaskoczenia. Kiedy Ksenia wyciągnęła butelkę koniaku, oficer pogrzebał w tobołku i położył na stole niewielką czekoladkę z fabryki Wedla. - Pamiętasz, jak mówiłaś, że koniak bez czekolady się nie liczy? - zapytał z uśmiechem. - Pamiętam - powiedziała przez łzy. - Niepotrzebnie ryzykowałeś, gdyby ktoś znalazł je przy tobie... - Nie ryzykowałem - zapewnił. - Czekoladki Wedla to jeden z najczęściej przemycanych towarów. Napijmy się - zaproponował. - Jak dawniej. - Jak dawniej - wyszeptała zamierającym głosem. Nic już nie będzie jak dawniej... Jednak skosztowała koniaku, zagryzła czekoladką i przez krótką jak mgnienie chwilę Krohne zobaczył znowu psotny błysk w jej oczach. - Czy wszystko inne też będzie jak dawniej? Uśmiechnęła się, wyciągając do niego ramiona. 69

- Wszystko - potwierdził Krohne. Nie protestowała, kiedy major przystawił bliżej dwie lampy naftowe, rozebrał ją, wyswobodził z brzydkiej, taniej bielizny. Przez moment wydawało się, że czas cofnął się do punktu, w którym niegdyś się pożegnali, odnaleźli w swoich ruchach tamtą młodzieńczą niezręczność, pragnienie, niewinność. Tak jakby nie dzieliły ich lata gorzkich doświadczeń i kompromisów, jakby nigdy nie było nikogo innego, tylko oni... Potem zaczęli się kochać na szerokiej, zbitej z kiepsko oheblowanych desek, wymoszczonej stertą koców pryczy. Palce

Krohnego drżały, gdy pieścił krągłe, pełne piersi, przypominając sobie kształty jej ciała niczym kartograf badający dawno niewidziane lądy. Jednak w jakimś zakątku umysłu siedział zimny, oślizły robak wątpliwości. Posłuszny jego sugestiom oficer, sunąc ustami po gładkiej skórze Kseni, szukał podejrzanych siniaków, badał dotykiem kości, upewniał się, czy nie znajdzie blizn po oparzeniach. Zanim przestał myśleć, nim porzucił wszelką samokontrolę, z odruchem obrzydzenia do samego siebie upewnił się, że nikt nie torturował Kseni. Wtedy wreszcie odpowiedział na nieme wołanie jej oczu i wszystko było jak dawniej. Dopóki nie nastał świt.

***

Korba studni zaskrzypiała, o ocembrowanie załomotało napełnione wodą wiadro, Krohne jednym ruchem odczepił je z haka i polał stojącą tuż przy studni nagą Ksenię. Kobieta zapiszczała jak nastolatka, rzuciła się w stronę przewieszonego przez gałąź pobliskiego drzewa ręcznika. Krohne miał nadzieję, że Żeglin pełni sumiennie swoje obowiązki wartownika i wpatruje się w wylot prowadzącej na polanę drogi. Broń Boże w przeciwną stronę... Ponownie nabrał wody ze studni i tym razem wylał zawartość wiadra na własną głowę. Nie zapiszczał, choć niewiele do tego brakowało - woda była lodowata. Zanim doszedł do siebie, Ksenia popędziła w stronę domu, zabierając po drodze ręcznik. Dogonił ją w progu. Pół godziny później poczęstowała go herbatą z dodatkiem konfitur o owocowym, jakby przydymionym smaku. - Znakomita - pochwalił major, grzejąc dłonie o gorący kubek.

Już ubrani, siedzieli na ganku, wpatrując się we wschodzące słońce. Wokół słychać było pierwsze odgłosy budzącego się lasu. Dłonie Kseni prześliznęły się po torsie Krohnego, wyłuskały pistolet i tani, stalowy zegarek na łańcuszku. Kobieta sprawdziła godzinę dochodziła siódma rano. - Jeśli chcesz, to ci go zostawię - uśmiechnął się major, wskazując ruchem głowy colta. - Tylko że amunicja jest dość nietypowa, więc... Ksenia sposępniała, odłożyła broń na kulawy, drewniany stolik. 70

- Przyjechałeś po wiadomości - powiedziała, zagryzając wargi. - Owszem, ale mogę cię ze sobą zabrać, w Polsce będziesz bezpieczna. - Mój ojciec wpadł w ręce bolszewików - zaczęła, pomijając milczeniem jego propozycję. - Zwykły pech, zatrzymał go jakiś patrol, kiedy wizytował jeden z oddziałów na pograniczu kontrolowanego przez siebie terenu. Tatko zawsze był odważny, mawiał, że podwładnym trzeba dać przykład... Początkowo torturowali go w... - zawahała się - klasyczny sposób. Łamali kości, wyrywali paznokcie, przypalali. Wytrzymał wszystko, a jego ludzie o mało nie odbili go z więzienia w Mińsku. Wtedy tatkę przewieziono do Kijowa i zastosowano ten aparat odyczny... - Więc te plotki to prawda? - Krohne zmarszczył brwi. - Prawda - potwierdziła wypranym z wszelkich uczuć głosem Ksenia. - Nazywają tę maszynę „Agonia”. Już następnego dnia ojciec powiedział im wszystko. Major westchnął, spróbował ją objąć, ale ręka opadła mu bezwładnie, zakręciło się w głowie. Jak przez mgłę widział ściągniętą w rozpaczy, zalaną łzami twarz kobiety. - Przyszli i po mnie, on im powiedział, gdzie się ukrywam. Później... i mnie zabrali na

„Agonię”. Tak mówili: zabrać na „Agonię”. I zaczęłam umierać... To trwało miesiącami, dzień w dzień! - krzyknęła. - Oni nie chcieli informacji, te wyjawiłam im po kwadransie, chcieli mojej współpracy, pragnęli, żebym spełniła ich życzenia, współpracowała z nimi przy ściganiu resztek ludzi mojego ojca, a potem innych. Byłam przecież córką Dochtorowa, wrogowie bolszewików mi ufali. A ja, zespolona z tą maszyną, oddałam się całkowicie dręczącym mnie bestiom, to było gorsze niż gwałt, zrobiłabym wszystko, aby ich zadowolić, aby uniknąć bólu. A on szeptał do mnie, szeptał... - Kto? - udało się wykrztusić Krohnemu. - Ten aparat. „Agonia”. - Przecież... to tylko maszyna. - Major za wszelką cenę starał się odepchnąć ogarniającą go falę bezwładu. - Maszyna?! - parsknęła. - To... Przerwała jej seria z cekaemu. Najwyraźniej Żeglin nie wiedział, że córka Dochtorowa współpracuje z wrogiem i nie dał się zaskoczyć. - Przepraszam, kochanie, przepraszam! - wykrzyknęła Ksenia z udręką w głosie. Powinnam cię zastrzelić, ale nie potrafię, nie mogę... Wsunęła sobie w usta lufę colta i pociągnęła za spust. Ze skraju polany dochodziło wycie rannych i bojowe okrzyki, wrogowie nacierali, nie chcąc dać Żeglinowi czasu na zmianę taśmy nabojowej. Musieli wiedzieć, że jest sam... 71

Pozbawiony możliwości ruchu major mógł tylko patrzeć. Widział, jak przez tylne wyjście wypada z szopy Żeglin z rewolwerem w jednej i szablą w drugiej ręce. W ślad za nim wybiegło kilkunastu mężczyzn w mundurach czerwonoarmistów. Zakotłowało się, padli

ludzie, ale już po chwili napastnicy skłębili się nad Żeglinem, przyciskając go do ziemi solidnymi, rozwidlonymi kijami używanymi czasem do chwytania dzikich zwierząt. Ku swojemu zdumieniu Krohne usłyszał dziki śmiech Żeglina, przerwany w chwilę później potężnym wybuchem. Wyglądało na to, że udało mu się detonować granat. Powoli, bardzo powoli dłoń Krohnego drgnęła, sięgając po leżący tuż obok ciała Kseni pistolet. Po trwającej zdawałoby się w nieskończoność walce z własnym ciałem, major zsunął się z krzesła i dotknął broni. Czyjaś stopa w wyglansowanym do połysku bucie odrzuciła pistolet precyzyjnym, oszczędnym kopnięciem. - Zdrawstwujtie, barin Krohne! - odezwał się nieznajomy. - My was dołgo żdali...

***

Największym wrogiem przesłuchiwanego jest on sam, jego wyobraźnia i umysł, przez który przebiegają w szaleńczym tempie nierealne pomysły ucieczki na zmianę z ponurymi wizjami tortur. Często śledczy poprzestają na niewielkim nacisku fizycznym: ot, parę ciosów czy kopniaków, przypalenie papierosem. Wiedzą, że nie można przesadzić - jeśli złamie się przesłuchiwanego zbyt szybko, często zaczyna on konfabulować, odczytywać pragnienia śledczych, robić wszystko, żeby za każdą cenę uniknąć bólu. Wtedy jego zeznania są bezwartościowe. Jednak czasem trzeba przesłuchiwać twardych, wyszkolonych mężczyzn - ci nie załamią się po kilku policzkach, nie wypłaczą nikomu w mankiet w nadziei darowania życia. Są zawodowcami, wiedzą, że umarli w chwili, kiedy ich schwytano, że niczym się nie wykupią, nie zaskarbią sobie łask katów. Giną, walcząc do końca, starają się oszukać lub

zwieść przesłuchujących. Dla nich opracowano specjalne metody, zatroszczono się nie tylko o to, by zaznali jak najwięcej bólu, ale też specjaliści psycholodzy ułożyli śledczym plany przesłuchań, rozpisali na nuty potworną partyturę, w której cierpienie fizyczne zmieszano w odpowiednich proporcjach z bodźcami niszczącymi psychikę. Krohne leżał na więziennej pryczy w kaftanie bezpieczeństwa, bardziej bezradny, niż gdyby przykuto go łańcuchami do ściany. W celi paliła się silna żarówka, a strażnik regularnie co piętnaście minut sprawdzał stan więźnia. Nie karmiono go, choć pozwolono się napić. Jego oprawcy wiedzieli, że brak jedzenia zmniejsza nie tylko odporność fizyczną, ale i psychiczną. Co jakiś czas zza ściany dochodziło potworne wycie. Krohne nie wiedział, czy to efekty prowadzonego właśnie przesłuchania, czy też jeden z bodźców „zmiękczających”, 72

dobranych starannie przez bazujących na odkryciach Pawłowa ekspertów. Nie zwracał na to uwagi, oddychał. Ciasno związany kaftan uniemożliwiał mu głębokie, przeponowe wdechy, dlatego major skupił się na przepływie powietrza przez nozdrza. Wdech - wydech, wdech wydech. Wiedział, że z czasem jego umysł oderwie się od rzeczywistości, przestanie błądzić, osadzi wokół wybranego jako podstawa medytacji wrażenia. Jeśli zdoła utrzymać ten stan wygra. Jeśli nie, w krótkim czasie zamieni się w obśliniony strzęp człowieka wypatrujący każdego zmarszczenia brwi oprawców. Przybyli po niego nad ranem. Do celi weszło trzech mężczyzn, zdjęli Krohnemu kaftan, wykręcone do tyłu ręce skuli kajdankami. Każdy ruch idealnie współgrał z pozostałymi, cała akcja sprawiała wrażenie dobrze opracowanej choreografii, wręcz baletu. Żaden z mężczyzn nie wpadł na drugiego, nie otarł się nawet o ściany ciasnego

pomieszczenia. To była zła wiadomość - traktowano go z największą ostrożnością, co świadczyło o ogromnych oczekiwaniach oficerów śledczych. Rosjanie strzegli się, by nie popełnić najmniejszego błędu. W sali przesłuchań posadzono Krohnego w specjalnym fotelu, na rękach i nogach zatrzaśnięto stalowe, wyłożone filcem obejmy. Solidny, wykonany z żelaza i drewna mebel był na stałe przyśrubowany do podłoża. Podłogę i ściany wyłożono kafelkami, co zapewne miało ułatwić utrzymanie czystości, ale i tak w pomieszczeniu wisiał kwaśny odór zastarzałej krwi i ludzkich odchodów, których nie potrafiły wyeliminować stosowane hojną ręką środki dezynfekcyjne. Kiedy na korytarzu rozległy się kroki, jeden z pilnujących mężczyzn założył oficerowi kaptur na głowę. Czarna tkanina była dostatecznie przewiewna, by nie utrudniać oddychania, tyle że nie pozwalała się rozglądać. Krohne nie miał złudzeń - wiedział, że nie chodzi o to, że mógłby jakimś cudem uratować życie i w przyszłości rozpoznać któregoś ze śledczych. Po prostu pozbawienie człowieka bodźców zewnętrznych, zablokowanie nawet jednego zmysłu powodowało instynktowny niepokój. A on miał się niepokoić. Do pokoju weszło dwóch mężczyzn: jeden mówił głębokim, dźwięcznym basem, drugi nieco seplenił, jak gdyby kiedyś wybito mu zęby lub źle poskładano szczękę. Wydawało się, że sepleniący jest zwierzchnikiem właściciela basu, choć ten odnosił się do niego z szacunkiem, ale bez specjalnej uniżoności. - Proszę zobaczyć - usłyszał Krohne. W tym samym momencie poczuł, że w prawe przedramię wbija mu się jakieś ostrze. Dzięki koncentracji na oddychaniu ból wydał mu się nierzeczywisty, tak jakby dochodził zza ściany. - Żadnej reakcji, minimalne krwawienie. Nalegaliście, towarzyszu, abym 73

wytłumaczył, dlaczego używamy „Agonii”, powód macie przed sobą. - To znaczy? - To znaczy, że ten człowiek jest zawodowcem, potrafi niczym wytrawny fakir oderwać się od ciała, nie całkowicie, rzecz jasna, ale wystarczająco, żeby znieść nawet najsilniejszy ból fizyczny. „Agonia” to coś więcej niż maszyna do zadawania cierpień. To urządzenie potrafi znaleźć słabe strony przesłuchiwanego, wykorzystać je i nie dopuścić, aby wpadł on w jakiś stan kataleptyczny. No i „Agonia” atakuje bezpośrednio nerwy. Przy konwencjonalnych sposobach, część wydatkowanej... energii się marnuje, para idzie w gwizdek. Ten aparat odyczny przekazuje bodźce bezpośrednio do układu nerwowego, nie ma przed nim obrony, no i jest pewność, że nie zabije więźnia. Och, i my moglibyśmy spróbować kilku sztuczek, ten tutaj wcale nie jest taki sprytny, jak mu się zdaje, jednak cały czas balansowalibyśmy wtedy na granicy zniszczenia... ekhm... obiektu, bo trzeba by podjąć radykalne środki. - W porządku - zadecydował sepleniący. - Macie moją zgodę na zastosowanie „Agonii”. - Chcecie obserwować procedurę? - Nie - odparł mężczyzna po chwili namysłu. - Przekażecie mi wszelkie dane jutro, chyba że nie dacie rady... - To kwestia góra godziny - wszedł mu w słowo podwładny. Oddalające się kroki zasygnalizowały, że zwierzchnik śledczego odszedł bez pożegnania. Trzasnęły zamykane drzwi, później ktoś otworzył inne. Krohne jak przez mgłę przypomniał sobie, że w pokoju przesłuchań naprzeciwko fotela znajdowały się solidne, obite stalową blachą wierzeje. Czyjaś dłoń ściągnęła mu kaptur i major spojrzał w oczy szczupłego

blondyna o gładko przylizanych włosach. Blondyn przykucnął i skontrolował źrenice Krohnego, gwizdnął z uznaniem. - Toż to niemal trans - powiedział z podziwem. Niestety, w niczym to panu nie pomoże. Niech się pan cieszy, że Ksenia zdążyła popełnić samobójstwo, niektórzy z moich... kolegów mieli wobec niej pewne plany dodał ciszej. - Ja robię, co muszę, żeby złamać przesłuchiwanego, taka praca, ale dla niektórych to nie tylko robota, ale i przyjemność... Odszedł na bok, rzucił krótką komendę, z sąsiadującego z salą przesłuchań pomieszczenia przyniesiono coś w rodzaju kasku z doczepionym kablem. Czyjeś przedramię objęło szyję Krohnego, uniemożliwiając mu wszelki ruch, ktoś inny sprawnie przyciął włosy niemal do skóry, potem wygolił głowę brzytwą. Zapachniało miedzią, kiedy szorstkie dłonie nacierały skórę jakimś płynem, wreszcie założono Krohnemu hełm. Przez cały czas major 74

starał się koncentrować na oddechu, ale z przerażeniem zauważył, że wymaga to od niego coraz większego wysiłku. Wyczuwał tuż przy sobie jakąś obcą, groźną obecność. Bynajmniej nie maszynę, a już na pewno nie w powszechnym rozumieniu tego słowa. Coś równie żywego jak on sam czy otaczający go wrogowie. Starał się o tym nie myśleć, ale wyrobiony przez lata instynkt krzyczał o zagrożeniu. Oczekiwał bólu, jednak znienacka wpadł w czarną dziurę, otoczyła go pełna szeptów ciemność. Odzyskał przytomność już kilka chwil później - śledczy kontynuował swój monolog - starając się za wszelką cenę zdusić wewnętrzne przekonanie, niemal pewność, że stoi na przegranej pozycji. „Agonia” nie podjęła próby przełamania transu wprost, po prostu uśpiła majora na moment, jakby wiedząc, że niewiele trzeba, aby wywołane skupieniem wyciszenie zamienić w sen. Teraz, przytomny i rozbudzony, stał się całkowicie bezbronny.

Niemal w tym samym momencie, w którym to sobie uświadomił, nadeszła pierwsza fala bólu. Zdawało się, że zapłonęły wszystkie nerwy, każda cząsteczka jego ciała. Jednocześnie Krohne miał świadomość, że to zaledwie próba. Eksperyment mający na celu zbadanie jego możliwości, poznanie słabych punktów. Z ust oficera wydarł się przeraźliwy krzyk, szczęknęły stalowe obejmy szarpane przez napięte do ostateczności mięśnie. Wtedy major poczuł coś, co przypominało dotyk. Wewnętrzny dotyk. Skądś wiedział, że „Agonia” bada jego organizm na płaszczyznach niedostępnych dla ludzi, przez moment widział jakieś drgające, rozmazane plamy, tak jakby, w niedoskonały co prawda sposób, współdzielił zmysły z maszyną - niemaszyną. Ból zelżał i Krohne wyczuł zdziwienie, wręcz konsternację obserwującej go jaźni. Czymkolwiek była „Agonia”, ta drażniąca majora obecność, wydawała się zaskoczona. Jakby odkryła coś... interesującego. Z niewyobrażalną ulgą oficer uświadomił sobie, że ból mija, zalała go powracająca energia, wręcz euforia. Zniknęły wszelkie dolegliwości, znowu stał się silny, sprawny i gotowy. Gotowy do czego? - Niemal nieświadomie wypowiedział te słowa na głos. Odpowiedział mu łomot walących się na podłogę ciał. Do fotela podszedł chwiejnym krokiem muskularny mężczyzna w mundurze z dystynkcjami sierżanta. Zapewne stojący za plecami Krohnego strażnik. Z oczu, ust i uszu spływała mu krew. Gdy uklęknął, pojedyncze krople zamieniły się w strużki, zalały przód munduru. Zanim umarł, zdążył otworzyć specjalnym kluczem obejmy na rękach i nogach Krohnego. Major zdjął z głowy hełm, rozprostował mięśnie - euforyczny nastrój nie minął. Kilka metrów dalej, w sąsiednim pomieszczeniu, żarzyły się mdłym, pomarańczowym światłem lampy jakiejś superheterodyny, pulsowały w dziwnym rytmie ekrany teletroskopów, czarne ogumowane kable łączące się z elementami nieznanej maszynerii wiły się jak węże. Zdezorientowany Krohne potrząsnął głową. Albo 75

aparat odyczny zwany „Agonią” nie tylko darował mu życie i jeszcze zabił wszystkich, którzy mogli mu przeszkodzić w ucieczce, albo uległ jakiejś awarii. Krohne nie zamierzał sprawdzać tej drugiej hipotezy. Podszedł do skurczonego w pozycji embrionalnej blondyna i zaczął zdzierać z trupa ubranie. Teraz liczyły się sekundy.

***

- Suka! - wysyczała wściekle Wiera Borisowna. Parszywa suka! A mogłam ją wtedy... Kobieta urwała w pół zdania, ścisnęła w dłoni płócienną szmatkę, którą dopiero co obmyła plecy Krohnego, brudząc dywan zabarwioną na czerwono wodą. Major dotarł w końcu do prowadzonego przez przyjaciółkę Żeglina zajazdu, pozostawiwszy za sobą trupy dwóch agentów policji i zwłoki nadmiernie ciekawskiego kierowcy. Postrzelono go w ramię, skórę z pleców i kolan miał zdartą do żywego mięsa. W trakcie ucieczki musiał wyskoczyć z pędzącego pociągu. Rosjanie deptali mu po piętach. - Suka, suka! - Łzy spływały po twarzy Rosjanki. Krohne westchnął, ale nie zaprzeczył. Nie tłumaczył, że Kseni nie poddano zwykłym torturom, że „Agonia” mogła złamać najsilniejszego nawet człowieka z taką samą łatwością, jak dziecko kruszy słomkę. Aby zrozumieć pewne rzeczy, trzeba je przeżyć, a nie życzył takich wrażeń swojej rozmówczyni. - To już nieistotne - powiedział tylko. - Ksenia nie żyje. - Gleb także!

- To prawda - przyznał, zaciskając zęby. - Walczył do końca, żeby dać nam czas na ucieczkę. Gdyby Ksenia nie podała mi narkotyku, prawdopodobnie zdążyłbym się wymknąć. - Córka Dochtorowa... - Wiera Borisowna pokręciła głową z niedowierzaniem. - Co z organizacją? - zapytał Krohne. - W tej sytuacji mogę zagwarantować otwarcie kanału przerzutowego do Polski dla zagrożonych aresztowaniem. Trzeba przyjąć, że ona im wszystko powiedziała, do tej pory nikogo nie aresztowali, żeby nie wzbudzać podejrzeń, ale po jej śmierci... - Nie ma żadnej organizacji - odparła z namysłem kobieta. - Przynajmniej tak myślę. Ja mam... kilku znajomych z dawnych czasów, Gleb także miał swoje kontakty. Ona nas poprosiła o przysługę, czasem się spotykaliśmy, znaliśmy jej ojca, więc... Wtedy wydało mi się to naturalne. Myślałam, że szykuje coś większego, jak wcześniej Dochtorow, i nie chce narażać swoich ludzi, którzy będą potrzebni do realizacji tego planu. Teraz myślę, że chodziło tylko o zwabienie pana tutaj. Opłaciłoby im się coś takiego? - Spojrzała na Krohnego niepewnie. Major, sycząc z bólu, wstał niezgrabnie z łóżka i przedstawił się z lekkim ukłonem. 76

Widząc, że na rozmówczyni nie zrobiło to żadnego wrażenia, krótko opisał swoją funkcję w „Dwójce”. Usta Wiery Borisownej ułożyły się na kształt litery „O”. Zamarła z wrażenia. - Teraz wszystko jest jasne - mruknęła. - Nie może pan tu dłużej zostać, pewnie o mnie wiedzą... Krohne skinieniem głowy przyznał jej rację, ostrożnie włożył świeżą koszulę, na wierzch - kaftan z szorstkiego płótna. Wiera przyglądała mu się z marsem na czole.

- Rany nie przyschną, ale... - Ale nie ma innego wyjścia - wpadł jej w słowo. Spakował kilka rzeczy do węzełka, bardziej dla zachowania pozorów niż z konieczności, w podramiennej kaburze umieścił colta. - Nie wiem, czy brać jedzenie - odezwał się z wahaniem. - Jeżeli znajdę jakiś transport do granicy, nie będzie potrzebne, ale jeśli nie, to będę się musiał bawić w kotka i myszkę z rosyjskimi pogranicznikami, oni kontrolują pas do sześćdziesięciu kilometrów w głąb kraju. Na piechotę przejście strefy przygranicznej może mi zająć ze dwa dni. - Dam panu trochę jedzenia i wody - zadecydowała gospodyni. - Proszę poczekać chwilę. Wróciła z niewielkim zawiniątkiem i małym puzderkiem z laki. - Co to jest? - uniósł brwi Krohne. - Jedzenie, dwa litry wody, flaszka samogonu i... opium. Gdyby rany się rozpaprały... zawiesiła głos. Major podziękował, zagryzając wargi, zarzucił tobołek na plecy Zrobił to prawą ręką, lewa tkwiła w łubkach. - Niech pani stąd ucieka - rzucił. - Dokąd? - spytała z gorzkim uśmiechem. - Do Polski? Mam tam wegetować jak część szlachty i arystokracji, która znalazła się u was po rewolucji? - Niektórzy z nich mają się całkiem dobrze - zauważył Krohne. - Przecież nie mówię o kwestiach materialnych parsknęła. - Mam patrzeć na gruzy imperium, wspominać młodość niczym stara baba? Kiedy każdy dzień będzie mi przypominał czasy dawnej świetności, a każda nowa twarz tych, którzy odeszli? Obrzuciła rozmówcę przeciągłym spojrzeniem, po raz kolejny oficer odniósł wrażenie,

że we wzroku Wiery jest jakaś duma, wręcz wyniosłość. Skłonił się bez słowa. - Proszę za mną - rzuciła rozkazująco. Przeszli do zadymionej, przesiąkniętej smrodem kiepskich potraw i odorem niemytych 77

ciał jadalni. - Arwil! - zawołała, przekrzykując gwar rozmów i pijacki rechot. Od ustawionego w kącie sali stołu podniósł się niewysoki mężczyzna o skośnych, złośliwych oczkach. Mimo tłoku siedział samotnie. - Czego? - burknął, podchodząc. - Masz tu ciężarówkę? - Jak zawsze, jadę jutro do Mińska, a co? - Mojemu kuzynowi zachorowała matka, staruszka umiera, podrzucisz go dziś do granicy? - poprosiła. Ona mieszka w Bobrukach. Rysy Arwila wykrzywiła pogarda. - No, znam tę wiochę, ale co mi do tego? - wycharczał, spluwając. - Musiałbym zresztą nadłożyć drogi. - To, że będziesz miał wikt za darmo, a może nie tylko wikt... - odparła przyciszonym głosem. - Jadę! - zadeklarował pospiesznie, obrzucając gospodynię lubieżnym spojrzeniem, wrócił po coś do stolika. - Ja... - urwał Krohne. Nie miał pojęcia, co powiedzieć. - Cii... nie trzeba - powstrzymała go Wiera Borisowna.

Potem objęła majora i pocałowała w usta, tak jak w Rosji całuje się kogoś z rodziny. - Uważaj na niego - wyszeptała. - To kapuś, aktywista partyjny. Oficer ponuro skinął głową, domyślił się już wcześniej, z kim będzie miał do czynienia. Otaczająca kosookiego pustka i nowomodne imię, będące skrótem od słów „Armia W. I. Lenina” mówiły same za siebie. - Jedziemy - rzucił donosiciel, poklepując po pośladkach szefową zajazdu. Krohne skłonił się nisko, objął Wierę pod kolana jak matkę. Tu, pod ostrzałem wielu spojrzeń, nie mógł pożegnać się w żaden inny sposób. Poczuł jej dłoń na głowie, gdy pobłogosławiła go na drogę. Wiedział, że więcej się nie zobaczą - Wiera Borisowna podjęła decyzję. Widział to w jej twarzy i błyszczących szaleńczą wesołością oczach. Odejdzie - ale nie sama... Kiedy opuszczali jadalnię, czuł na plecach spojrzenie, którym go odprowadzała. - Wsiadajcie, towarzyszu - zaprosił szpicel, otwierając drzwi obdrapanego zis-a. Wiecie, że zis znaczy Zawod Imieni Stalina? - Wiem - odburknął Krohne. - Nie martwcie się matką, może wyzdrowieje. - Arwil wyszczerzył zęby w obłudnym 78

uśmiechu. - A wasza kuzynka to fest dziewucha, dupa jak dzwon - rzucił prowokacyjnie. - To tylko Wierka. - Major wzruszył ramionami. Ale co racja, to racja, na chuju nie podrzucisz - zgodził się, wyciągając flaszkę samogonu. Postanowił, że jeśli tylko nadarzy się okazja, zabije kosookiego. Silnik zawarczał, ruszyli.

***

Żołnierze, choć młodzi, wyglądali na takich, którzy nie raz proch wąchali. Ich błyskawiczne, idealnie skoordynowane ruchy upoważniały do przypuszczenia, że refleks zawdzięczali nie tylko normalnemu treningowi i wrodzonym predyspozycjom, ale i aparatom odycznym. Krohne wiedział, że tak wyszkoleni ludzie należą do elity polskiej armii. Teraz trzymali straż w przydzielonej mu izolatce. Wpółleżał na szpitalnym łóżku, jego ręka została jeszcze raz fachowo opatrzona, podobnie jak i pozostałe rany. Towarzystwa dotrzymywało mu trzech żołnierzy w mundurach piechoty, jednak oficer wiedział, że to tylko kamuflaż. W rzeczywistości służyli w specjalnym oddziale żandarmerii. Krohne nie wiedział, czy mają bronić go przed niebezpieczeństwem, czy też dopilnować, aby właśnie on niczemu i nikomu nie zagroził. A może jedno i drugie? Majora ciekawił powód tej decyzji, przyczyna, dla której ktoś uznał, że trzeba go mieć na oku. No i oczywiście chętnie by się dowiedział, kto wydał taki rozkaz. Odpowiedź na to drugie pytanie uzyskał już po chwili - do pokoju wszedł pułkownik Braetzel. Przełożony usiadł przy łóżku, uścisnął rannemu oficerowi dłoń, ale każdy, kto go znał, dostrzegłby na jego twarzy zakłopotanie, a nawet lęk. Szef Oddziału II trzymał w ręku cienką, tekturową teczkę. - Co tam się stało, Jasiu? - zapytał. - I co ty kombinujesz? Słyszałem, że zadzwoniłeś od razu do Marszałka i kazałeś przysłać po siebie samochód? - Pojedziesz ze mną, to dowiesz się wszystkiego mruknął Krohne. - Teraz jestem zbyt zmęczony, żeby... - Rozumiem - przerwał mu Braetzel. - Ja się chcę dowiedzieć tylko, co się stało w

Mińsku? Bo to, że znaleziono parę trupów na trasie twojej ucieczki, mnie nie dziwi. Ale tam? Ponoć z centrali OGPU wynoszą od przedwczoraj zwłoki i końca nie widać. Moi ludzie nie mogli podejść bliżej, ale oceniają, że zabito nie mniej niż trzydziestu czekistów... Krohne zagryzł wargi - „Agonia” nie żartowała. - Wszystko powiem w Warszawie - obiecał. - Teraz muszę to sobie trochę poukładać, nie chciałbym składać Marszałkowi chaotycznej relacji, zresztą pewnych rzeczy po prostu nie wiem. Ale chciałbym o coś zapytać... To pomoże mi w uporządkowaniu raportu. 79

- Tak? - Pułkownik obrzucił Krohnego ostrym spojrzeniem. - Te trupy... na trasie mojej ucieczki, mógłbyś doprecyzować? - Nie wiesz, kogo zabiłeś? - zapytał z niedowierzaniem Braetzel. - Nie wiem, kto zginął - wycedził Krohne przez zęby. - Proszę - dodał po chwili. Pułkownik sięgnął po teczkę, krótkie, niezgrabne palce gmerały zdawało się przez wieczność przy zawiązanych tasiemkach, wreszcie zniecierpliwiony oficer rozerwał je jednym szarpnięciem, wyjął dwie zapisane jednostronnie kartki. - Służę panu, majorze - oznajmił sucho. - Bliżej nieokreślona liczba agentów OGPU w Mińsku - poinformował. - Szacunkowo trzydzieści, może czterdzieści osób... Dwóch w pociągu relacji Mińsk - Baranowicze. Cywil na poboczu drogi, prawdopodobnie kierowca, niezidentyfikowany. Zwłoki znaleziono niedaleko Słucka. Tuż przy granicy, w rejonie wioski Bobruki, agent policyjny Arwil Dobenko. Trzy ciosy nożem w podbrzusze i jaja, wykrwawił się sukinsyn na śmierć. To wszystko. Krohne przełknął ślinę, rozmasował zdrową ręką twarz. - A w Pawłowsku? Przed rewolucją ta miejscowość nazywała się...

Major przerwał, widząc, jak usta Braetzla układają się do cichego gwizdnięcia. - Pawłowsk? W to też jesteś zamieszany? - Co tam się stało?! - To akurat wiemy dokładnie, mój człowiek był na miejscu, kiedy to się wydarzyło powiedział z westchnieniem pułkownik. - Przyjechała ekipa z Mińska, sześciu oficerów śledczych i osobno kompania żołnierzy, zapewne chcieli przeszukać wieś. Tam jest taki zajazd... - Wiem - przerwał niecierpliwie Krohne. - Co dalej? - No więc tych sześciu zaszło do zajazdu, na oko okropna mordownia, ale są i pokoje dla „władzy”, lepsza kuchnia, podobno nawet dziwki. Kiedy siedzieli przy posiłku, do jadalni, tej specjalnej jadalni, weszła szefowa, niejaka Wiera Borisowna. Ubrana w wytworną, jedwabną suknię, z krzyżem. Nie jakimś tam dyskretnym krzyżykiem, ale solidnym, złotym krzyżem na szyi. I z dwoma rewolwerami. Zabiła wszystkich. Kiedy zbiegli się żołnierze, wyszła przed budynek i zaczęła strzelać. Podobno armia robotniczo-chłopska była tak zaskoczona, że udało się jej zastrzelić jeszcze kilku... W końcu ją dorwali. Ze znalezionych w jej pokoju dokumentów wynika rzekomo, że to księżna Tatiana Golicyn. Nie bardzo chce mi się wierzyć, sądzę raczej, że to propaganda, bolszewicy chcieli zapewne powetować sobie straty... - Uwierz - powiedział głucho Krohne. - W tej małej, zaplutej wioszczynie zginęła 80

naprawdę księżna Tatiana Golicyn. Umarła, aby pomścić przyjaciela i powstrzymać idący za mną pościg. No i dlatego, że nie chciała już żyć. Głowa pulsowała mu boleśnie, z relacji wynikało, że jednak Ksenia nie wydała

przyjaciółki. Gdyby to zrobiła, śledczy nie udaliby się do zajazdu na posiłek, a w zupełnie innych celach. Braetzel otworzył usta, by coś powiedzieć, ale w tym samym momencie ktoś zapukał energicznie i w drzwiach stanął oficer z przesłaniającą jedno oko opaską. - Major Dudziński - przedstawił się, strzelając obcasami. - Oficer do specjalnych poruczeń marszałka Piłsudskiego. - Pańskie rozkazy, majorze? - spytał pułkownik, unosząc brwi. - Mam konwojować pana i majora Krohne do Warszawy. - Konwojować?! - Taki jest rozkaz Marszałka - odparł oficer beznamiętnie. - Chodzi o zapewnienie panom bezpieczeństwa - dodał. - A konkretniej? - poprosił Braetzel. Wysłannik Piłsudskiego wahał się tylko chwilę. Jedynie szaleniec wchodziłby w drogę szefowi Oddziału II, nawet jeśli był oficerem do specjalnych poruczeń Marszałka... - Granicę usiłowały przekroczyć dwie grupy dywersyjne - oznajmił. - Mamy powody przypuszczać, że to pościg za majorem... Ci zostali powstrzymani, ale innym mogło się udać. - Zbieramy się, Jasiu - zarządził Braetzel. - Im szybciej znajdziemy się w Warszawie, tym lepiej. Kiedy poinformujesz o wszystkim Komendanta, Rosjanie ci odpuszczą, bo ataki na ciebie nie będą miały już sensu. Dudziński przytaknął zdecydowanie, najwyraźniej zgadzając się z tokiem rozumowania pułkownika. - Chodźmy! - ponaglił niecierpliwie, otwierając drzwi. Kiedy tylko Krohne wyszedł na szpitalny dziedziniec, natychmiast został otoczony przez wysokich, dobrze zbudowanych żołnierzy, którzy najwyraźniej zasłaniali go przed

ewentualnym strzałem. Zamarł, ujrzawszy kilka samochodów i dwa pojazdy opancerzone. - To już chyba lekka przesada? - parsknął. - Do wozu! - rozkazał Dudziński, nie zwracając uwagi na te obiekcje. Jego mina świadczyła, że nie ma zamiaru z nikim dyskutować. - Jasiu... - Braetzel ujął Krohnego za zdrową rękę, pociągnął za sobą. Wsiedli do czarnego BMW, po chwili ruszyli, umieszczeni w środku osłanianego przez pancerki konwoju. 81

Dudziński poprzedzał ich, jadąc CWS Torpedo. - Prześpijmy się - zaproponował Braetzel. - Do Warszawy kawał drogi.

***

Stojąca na biurku secesyjna lampa oświetlała gabinet Piłsudskiego w niewielkim stopniu, jednak na życzenie gospodarza pozostawiono w spokoju wyposażony w kilka silnych żarówek żyrandol. Podstawka ze srebrzonej cyny i wykonany z zielonego szkła klosz, ozdobiony motywem roślinnej wici, sprawiały wrażenie dyskretnej elegancji. Miękkie, ciepłe światło bardziej maskowało, niż wydobywało z mroku zmęczone twarze obecnych. Było wpół do drugiej w nocy. Kiedy na korytarzu rozległy się kroki, wszyscy zerwali się z miejsc. Piłsudski wszedł, wspierając się na ramieniu adiutanta, niecierpliwym gestem skwitował pozdrowienia oficerów.

- Przepraszamy, Komendancie, ale major Krohne nalegał... - zaczął nerwowo generał Kasprzyk, szef Sztabu Głównego. - Nieważne - uciął Piłsudski. - Skoro nalegał, to widać miał powód. Napijesz się czegoś, Jasiu? - zapytał miękko. - Odrobinę wina, jeśli można - odparł stojący w nader swobodnej pozie Krohne. Na oczach zdumionego generała Piłsudski osobiście podał lampkę wina oficerowi, ruchem dłoni zachęcił pozostałych do korzystania z wystawionego na stół alkoholu. Jedynie Braetzel odważył się poczęstować odrobiną whisky. Kasprzyk i major Dudziński nie skorzystali z propozycji. - No i co tam? - spytał Piłsudski po chwili. - Kompletna klapa, Komendancie - odparł ponuro Krohne. - Zanim zacznę relację, trzeba wezwać doktora Narkiewicza, być może potrafi wyjaśnić pewne kwestie. No i nie wiem, czy wszyscy powinni tego słuchać... Kasprzyk poderwał się oburzony, ale ostre spojrzenie Marszałka osadziło go w miejscu. - Doktor Narkiewicz śpi, jest środek nocy - zauważył cicho major Dudziński. - No to trzeba go będzie, kurwa, obudzić! - warknął Krohne. - Jak pan się wyraża, majorze?! - nie wytrzymał Kasprzyk. - Panie generale - zwrócił się do niego z pobłażliwym uśmiechem Piłsudski - major Krohne jest żołnierzem, nie bawidamkiem, dopiero co wrócił z akcji, w której o mało nie stracił życia, a teraz znajduje się wśród swoich. Jeśli kilka mocniejszych słów poprawi mu humor... - Wzruszył ramionami. - Co do doktora Narkiewicza... - odezwał się dużo chłodniejszym tonem, zerkając na Dudzińskiego. 82

- Natychmiast go sprowadzę - poderwał się jednooki oficer. - Czekamy - rzucił sucho Piłsudski. Pół godziny później adiutant marszałka zaanonsował Narkiewicza. Pewien nieład stroju i zmierzwione siwe włosy naukowca sugerowały, że rzeczywiście został wyrwany z łóżka. Kiedy przybyli zajęli miejsca za stołem, Piłsudski spojrzał pytająco na Krohnego. - Dlaczego uważasz, że nie wszyscy z obecnych powinni wysłuchać twojej relacji? - Bo dotyczy ona spraw, które nie mogą w żadnym wypadku zostać ujawnione. Nikt z nas nie będzie mógł już opuścić kraju, więc jeśli ma pan, Komendancie, jakieś odmienne plany odnośnie... - Rozumiem - przerwał mu Piłsudski. Zamyślił się na chwilę, wypił łyk herbaty, sięgnął do kieszeni spranej mundurowej kurtki zdawało się w poszukiwaniu papierosa. Krohne podsunął mu srebrną papierośnicę. - Te dwa z lewej są takie, jak pan lubi, wie pan, to ta turecka mieszanka. - Tylko dwa? - spytał z udaną surowością Piłsudski. - Nie powinien pan w ogóle palić - mruknął oficer. - Ci lekarze i ich aparaty odyczne, co oni tam wiedzą? - Marszałek machnął ręką. Puścił mimo uszu groźne chrząknięcie Narkiewicza. - Wszyscy zostają - zadecydował. - Teraz opowiedz od początku o tej swojej wyprawie - polecił, przysuwając papierosa do trzymanej przez majora zapałki. Posłuszny rozkazowi Krohne w suchych, beznamiętnych słowach opisał przebieg akcji. Najwięcej czasu poświęcił detalom dotyczącym pobytu w centrali OGPU w Mińsku, krótko zrelacjonował swoją ucieczkę. Kiedy skończył, w gabinecie zapadła cisza, przez dłuższy czas nikt nie zabierał głosu. Wreszcie poruszył się niespokojnie Narkiewicz.

- Te... dywagacje pana majora na temat „Agonii” to po prostu niepodobieństwo odezwał się niepewnym, napiętym głosem. Piłsudski rzucił mu zdumione spojrzenie, wyglądało, jakby naukowiec chciał przekonać sam siebie. - A trupy wynoszą i wynoszą - oznajmił chłodno Braetzel. - Trupy? - Marszałek nie zrozumiał. - Zwłoki czekistów z centrali OGPU. Według moich danych ktoś lub coś zaakcentował pułkownik - zabiło tam około czterdziestu osób. Przypięty do fotela Janek na pewno tego nie zrobił. - Może skoncentrujmy się najpierw na sprawach mniej... zawikłanych - interweniował Krohne. - Co pan, doktorze, myśli o Kseni? Czy mogła ona zataić informacje na temat 83

księżnej Golicyn, jednocześnie wydając mnie w ręce rosyjskich służb? - Oczywiście - potwierdził zdawało się z ulgą Narkiewicz. - Ten aparat całkowicie kruszy wolę przesłuchiwanego, ale w określonym przez śledczego obszarze, stosowana procedura ma swoje ograniczenia. Pańska relacja na ten temat nie jest dla nas całkowitym zaskoczeniem. Nie mamy takich urządzeń, ale możemy sobie z grubsza wyobrazić, jak działają. Ksenia nie mogła odmówić odpowiedzi na konkretne pytanie, jednak niekoniecznie musiała informować o wszystkim, co wie. Jeśli cały czas walczyła, opierała się temu... - nie dokończył. - Czyli przy maksymalnym natężeniu woli mogła zataić kwestie, o które jej nie pytano? - Dokładnie tak - przytaknął Narkiewicz.

Krohne zapalił papierosa, zaciągnął się kilkakrotnie. - A jej samobójstwo? - Przypuszczam, że rozkazano jej, aby tego nie robiła. To coś w rodzaju sugestii posthipnotycznej, tylko dużo, dużo silniejszej. Po zabiegach na „Agonii” przesłuchiwany nie ma własnej woli, można mu wmówić wszystko. Jedynym problemem jest fakt, że trzeba to dość dokładnie sprecyzować, jeśli śledczy nie wyjdzie poza pewien poziom uogólnienia, istnieje możliwość niewykonania rozkazu. Niemniej jednak tę kwestię na pewno precyzyjnie omówiono. Jeśli Ksenia mimo tego odebrała sobie życie, spotkanie z panem musiało ją wyrwać z tego transu. Musiał być pan dla niej bardzo ważny... Major nie skomentował ostatniego stwierdzenia, zgasił gwałtownym ruchem na wpół wypalonego papierosa. - No dobrze - powiedział po chwili. - Dlaczego nie mamy takich aparatów jak „Agonia” czy „Zgniatarka”? Narkiewicz obejrzał się na Piłsudskiego, najwyraźniej czekając na pozwolenie wyjaśnienia sprawy. Zachęcony skinieniem Marszałka westchnął i zwrócił się w stronę Krohnego. - Coś takiego wymagałoby eksperymentów na ludziach, ofiar. - Może opłacałoby się jednak mieć takie urządzenia, nawet jeżeli trzeba by za to zapłacić śmiercią paru obszczymurków? - zasugerował oficer głosem zimnym jak lód. Mamy w więzieniach morderców, gwałcicieli, zdrajców... - Na pewno nie tylu. - Starszy mężczyzna zmierzył Krohnego gniewnym spojrzeniem. - Mówimy tu o dziesiątkach, może setkach tysięcy ludzi. Dlatego to właśnie Rosjanie przodują w tego typu technologiach. 84

- Rozumiem - odparł jakby nigdy nic Krohne. Więc może powróćmy do „Agonii”. Na zdrowy rozum realne są tylko dwie hipotezy: albo ta... aparatura rzeczywiście mi pomogła, darowała życie i oczyściła drogę ucieczki, albo uległa awarii. Jednak ta druga teoria nie tłumaczy, dlaczego jeden ze strażników uwolnił mnie z fotela, ani tego, że wszyscy wokół padali jak muchy, podczas gdy mnie się nic nie stało. - To niemożliwe! - krzyknął Narkiewicz. Zerwał się z krzesła, gwałtownie gestykulując. - Nawet najbardziej zaawansowane aparaty odyczne, homeostaty, nawet mój homeostat otwarty, reagują tylko na polecenia lub bodźce. Ich najbardziej samodzielna reakcja nie jest niczym innym niż rodzajem tropizmu! Nie może być niczym innym, one nie mają mózgu. Nie w naszym rozumieniu tego słowa. - Co kieruje w takim razie tymi reakcjami? - Krohne nie wyglądał na przekonanego. - Przecież powiedziałem... Coś w rodzaju quasi-tropizmów. Jeśli jest pan chory i podłączymy pana do aparatu odycznego posiadającego pewien potencjał energetyczny, a aparat ten będzie w stanie „wykryć”, że na skutek choroby pański potencjał jest niższy, w automatyczny sposób wyśle swoją energię do miejsc chorych, a więc słabiej zaopatrzonych w siłę życiową i uzdrowi pana. Proszę przypomnieć sobie Koryckiego. Zrobi to nie dlatego, że chce pana uleczyć, ale z powodu tego, że utworzycie razem coś w rodzaju systemu naczyń połączonych i ogólna energia tego układu będzie dążyć do stanu średniego, czyli z miejsc o wysokim potencjale przepłynie do punktów o potencjale niższym. Tak, aby została osiągnięta równowaga. - A tortury? - Tu proces jest nieco inny. Jeżeli skonstruujemy aparat, który zamiast wyrównywać

potencjał energetyczny, będzie gromadził siłę odyczną, czerpiąc ją na przykład z ludzi, a to nie jest takie proste, ponieważ każdy żywy organizm broni się przed podobnymi działaniami, w efekcie nieuchronnie pojawi się ból. Bo to urządzenie będzie musiało najpierw pokonać naturalne systemy obronne zabezpieczające przed „wyciekaniem” siły życiowej z ciała, zaatakować mózg i sploty nerwowe, czyli siedlisko ludzkiej woli i „kanały”, którymi rozprowadzana jest energia odyczna. - Czym jest siła odyczna? - zapytał znienacka Braetzel. Pytanie wydawało się naiwne, każdy przecież wiedział, że chodzi o rodzaj energii posiadanej przez żywe organizmy, a także część materii nieożywionej, - To energia, która występuje u istot żywych lub zostaje „wytworzona” w szeregu procesów zachodzących w materii nieożywionej. W lodzie na przykład nie ma ani krzty energii odycznej, ale już w 85

czasie przemiany wody w lód czy też lodu w wodę, i owszem, powstaje. To coś fundamentalnego, bez czego zapanowałaby absolutna stagnacja, martwota - wyjaśniał Narkiewicz powoli, jakby zastanawiając się nad pytaniem. - Czy towarzyszy impulsom nerwowym? - dociekał Braetzel. - Tak, jest wręcz niezbędna, aby takie impulsy powstały. - Procesy zachodzące w mózgu? - Także, choć niewiele o nich wiemy... - Czy zatem jest możliwe, że przy dużym nagromadzeniu tej energii, takim, jakie ma miejsce choćby w aparatach typu „Agonia”, a więc w urządzeniach, które nie tylko nie dzielą się swoją energią, ale i zawłaszczają cudzą, doszło do takiego nagromadzenia siły odycznej, że powstało coś w rodzaju... umysłu, jaźni?

Narkiewicz parsknął gniewnie, nerwowym gestem sięgnął po leżącą wciąż na stole papierośnicę Krohnego. Z oszołomieniem wpatrzył się w podającego mu ogień majora. - Dziękuję, nie palę - wyjąkał, odkładając trzymanego w palcach papierosa. - Nie wiem! - wybuchnął, zwracając się do Braetzla. - I założę się, że nikt tego nie wie! Myśląca maszyna...? - Czy nie jest prawdopodobne, że kiedy pan leczył majora, podłączył do swego homeostatu po przygodzie ze „Zgniatarką”, pański aparat odyczny umieścił w jego organizmie coś swojego, nieczłowieczego? Czy „Agonia” nie mogła tego rozpoznać i posiadając jakąś niby-świadomość, oszczędzić Janka...? - W poczuciu braterstwa - wszedł mu w słowo, uśmiechając się lekko, generał Kasprzyk. - Bardzo błyskotliwa teoria - przyznał. - Tyle że niekoniecznie prawdziwa. Panowie - powiedział z delikatnym wyrzutem w głosie - przecież wiecie, że te wszystkie wynalazki funkcjonują często nie tylko na granicy, ale i poza granicą naszej wiedzy. Może po prostu zadziałało jakieś nieznane nam prawo, swoista zasada zachowania energii odycznej? Nie wierzę w samoistną awarię, ale może popełniono błąd i... - Rozłożył wymownie ręce. - A ten Rosjanin, który mnie uwolnił? - spytał Krohne. - Mógł stracić kontakt z rzeczywistością, być może, wiedząc, że umiera, poczuł chęć zrobienia czegoś dobrego? - Kasprzyk wzruszył ramionami. - Przyczyn takiego zachowania może być wiele. Akceptując którąkolwiek z nich, nie musimy silić się na karkołomne hipotezy dorzucił z przepraszającym uśmiechem. Braetzel spojrzał pytająco na majora. - Co o tym myślisz? - rzucił. - To chyba najsensowniejsza hipoteza - przyznał Krohne. - Przepraszam, że pana 86

fatygowałem - zwrócił się do Narkiewicza. Starszy mężczyzna machnął lekceważąco ręką. - Nieważne - stwierdził wielkodusznie. - Dobrze, że porozmawialiśmy o tej sprawie. Oczy obecnych skierowały się na Marszałka. - Dobrze - potwierdził Piłsudski. - A ty, Jasiu, weź sobie urlop. To rozkaz - dodał. Skinął na adiutanta i po chwili opuścił gabinet żegnany ukłonami oficerów. Krohne zacisnął zęby, patrząc na niepewny, chwiejny krok Piłsudskiego. Wyglądało na to, że krążące od pewnego czasu plotki mówiły prawdę. Marszałek był chory, ciężko chory.

***

W knajpie u Icka jak zwykle panował tłok. Prowadzony przez żydowskiego restauratora lokal cieszył się zasłużoną opinią mordowni, jednak stali bywalcy czuli się tu bezpiecznie. Co prawda, wielu klientów związanych było z praskim półświatkiem, lecz niepisana zasada mówiła, że wszelkie porachunki załatwia się na zewnątrz. U Icka jedynie rozmawiano, sporadycznie wybuchała jakaś pijacka bójka. Jeśli rozmowa nie wystarczała, skonfliktowane towarzystwo opuszczało lokal. Niedaleko, pod murem starej fabryki „Szneider i Dittnar”, na dawnym placu załadunkowym rozstrzygano spory przy użyciu noży, kastetów, a w przypadku drobnych, przyjacielskich nieporozumień - na gołe pięści. Bywało, że adwersarze wracali do spelunki już jako przyjaciele i urządzali uroczyste oblewanie świeżo

nawiązanego braterstwa. Czasem, z rzadka, znajdowano w Wiśle jakiegoś znanego miejscowym trupa. Wtedy, niezależnie od nastawienia do nieboszczyka, bywalcy lokalu odprawiali stypę, solidarnie partycypując w kosztach imprezy. Krohne odsunął talerz z resztką marynowanej gęsi w kapuście i wychylił kolejny kieliszek serwowanej przez Icka pejsachówki. Siedzący obok sierżant Tomczak energicznym gestem potężnego łapska przywołał uwijającego się po sali restauratora. - Panowie życzą? - zagadnął Icek z ukłonem. Mimo dobrodusznej miny i nieschodzącego z twarzy uśmiechu, w jego oczach pojawiało się czasem coś twardego. Ich wyraz od lat powstrzymywał nawet największych miejscowych zakapiorów przed nadmiernymi ekscesami. Icka szanowano. Jednak teraz zdawał się on być uosobieniem uczynności i kurtuazji. Tylko Tomczak był stałym klientem, major odwiedzał lokal okazyjnie, ale wydawało się, że restaurator docenia fakt, że górują nad większością bywalców zarówno poziomem intelektualnym, jak i zasobnością portfeli. - Kończy nam się wódka - wymamrotał oskarżycielskim tonem Krohne. Ruchy oficera były już nieco niezborne, choć jeszcze panował nad sobą. Major 87

przeważnie poprzestawał na piwie, jednak jeśli już zaczął, rzadko był w stanie zakończyć biesiadę z własnej woli. Nie, żeby stanowił w tym miejscu jakiś wyjątek... - Służę uprzejmie, zaraz przyślę córkę - obiecał Icek. - Mam nową dostawę, prosto z Lublina. Po chwili, zręcznie wymijając zataczających się klientów, do stolika podeszła młoda kobieta. Jej prosta, lecz elegancka suknia i zawiązany wokół bioder śnieżnobiały fartuszek kontrastowały z wystrojem zakładu. Delikatne, choć wyraziste rysy i przepastne czarne oczy

o marzycielskim spojrzeniu czyniły ją przynajmniej interesującą. - Miriam... - wymruczał Tomczak, całując dziewczynę w policzek. W zamian otrzymał przyjacielskiego kuksańca i uśmiech, co dobitnie świadczyło o wysokim statusie sierżanta. Córka Icka nie spoufalała się z większością klientów. Ci, którzy nie chcieli tego zrozumieć, szybko żałowali swojej natarczywości. Na stole pojawiła się spora butelka z napisem „Lublin Kośminek”, wyrób wspomnianej wcześniej przez gospodarza fabryki. - Ma pan już dość, majorze - odezwała się Miriam łagodnie. - Z pewnością jeszcze nie! - burknął Krohne, napełniając kieliszki. Kiedy wypili, wstał i podszedł niepewnym krokiem do podium, uciszając trzyosobową orkiestrę. - Za pamięć księżnej Tatiany Golicyn! - zawołał. - Daj spokój, Jasiu - skrzywił się Tomczak. Jeden z bywalców poderwał się z niewróżącą nic dobrego miną, jednak spojrzawszy na podchodzącego do przyjaciela sierżanta, zrezygnował z zaczepki. - Chodźmy już stąd - zaproponował Tomczak, ujmując majora pod łokieć. Tylko Miriam dostrzegła, jak smukłe palce oficera zaciskają się na barku sierżanta i po chwili olbrzym osunął się na kolana z pobielałą z bólu twarzą. Nie namyślając się, dziewczyna szarpnęła energicznie schylonego złowrogo nad sierżantem Krohnego. - Dość tego! - syknęła. - Proszę natychmiast stąd wyjść! Wydawało się, że jej słowa otrzeźwiły nieco majora, który posłusznie dał się wyprowadzić na zewnątrz. Podtrzymywany przez młodą Żydówkę oparł się o mur knajpy i uniósł głowę, nadstawiając twarz pod siąpiący deszczyk. Trzasnęły drzwi i do towarzystwa dołączył Tomczak. Miriam zauważyła z ulgą, że nie widać, aby odniósł jakieś obrażenia.

- Popilnuj tego pijaczyny, a ja poszukam jakiejś dorożki, w ostateczności wezwę samochód z garnizonu, nie mam ochoty go nieść - poprosił Tomczak. Dziewczyna skinęła głową, patrząc na oddalającego się pospiesznie sierżanta. 88

- Znacie się bliżej? - zapytał z ciekawością Krohne, muskając pieszczotliwym gestem policzek Miriam. - Wychowywaliśmy się na jednej ulicy. - Odepchnęła łagodnie jego dłoń. - Stąd wiem co nieco o panu, majorze, a pańskie starania skazane są z góry na niepowodzenie poinformowała z lekkim uśmiechem. - Jesteś zbyt... - zawahał się Krohne. - Cnotliwa? - poddała dziewczyna. - Nie, raczej zbyt rozsądna. - No cóż - stwierdził z filozoficznym, ugruntowanym przez pejsachówkę spokojem oficer. - Nie wyglądam jak Rudolf Valentino. - To także - zachichotała Miriam. - Ale ważniejsze jest, że nie zamierzam wdawać się w romans z kimś, kto zna osobiście Marszałka i obraca się w kręgach, w których mogłabym zostać zaakceptowana co najwyżej jako pokojówka. No i najważniejsze: nie jestem w panu zakochana do szaleństwa. - Ten ostatni argument to cios poniżej pasa - zauważył z urazą Krohne. Przepraszam... - Odszedł kilka kroków i zwymiotował do rynsztoka. Rozległ się niespieszny tętent kopyt i na ulicę przed knajpą Icka zajechała dorożka. - Wsiadaj! - zawołał niecierpliwie siedzący obok fiakra Tomczak. - Już - mruknął major, ocierając usta chusteczką. Usadowił się z westchnieniem ulgi w dorożce, ukłonił uprzejmie Miriam.

- Dziękuję i przepraszam za kłopot - powiedział znużonym tonem. - Żaden kłopot - odparła wesoło dziewczyna. - No, a przynajmniej nie taki jak w zeszłym roku, kiedy zabrał pan rewolwer Frankowi, zestrzelił żyrandol i usiłował wymusić na orkiestrze, aby grała kankana... Krohne jęknął głucho i zasłonił sobie oczy. - Nie pamiętam - stwierdził. - Chyba zaczyna mnie boleć głowa... - Zapraszamy ponownie. - Córka restauratora dygnęła z udaną rewerencją. Dorożka zakołysała się gwałtownie, kiedy Tomczak przesiadł się, zajmując miejsce koło majora, ruszyli. - Coś ty jej naopowiadał, gorylu? - wymamrotał Krohne. - Nie twój interes, znajdziesz sobie inną grzałkę do łóżka - odparł sierżant bez cienia skruchy. - A za ten numer w knajpie przyłożę ci na najbliższym treningu. Krohne jęknął ponownie, ale nie podjął tematu. Wpatrzył się niewidzącym wzrokiem przed siebie, zdawało się, że chce wychwycić pierwsze oznaki świtu, zaczynało szarzeć. - Stary świat odchodzi - powiedział. - I nic już nie będzie takie samo. 89

Tomczak milczał, końskie kopyta stukały leniwie po bruku, uliczne latarnie gasły jedna po drugiej. Świtało. 90

Wilczy Legion Johannes Krohne dyskretnie obserwował towarzyszy podróży. Jego twarz, przecięta groźnie wyglądającą, burszowską blizną, wyglądała na znużoną, jednak oczy patrzyły czujnie

i uważnie, analizowały każdy szczegół. Wszystkie miejsca w komfortowo urządzonym przedziale lux-torpedy relacji Kijów - Warszawa były zajęte. Siedząca naprzeciwko Johannesa piękna, ciemnowłosa kobieta czytała gazetę. Nieco mroczna, niepokojąca uroda nieznajomej od dłuższej chwili fascynowała Krohnego. Może to ona? - pomyślał. Tuż obok pochrapywał lekko zażywny pasażer w eleganckim, gabardynowym garniturze. Podwójny podbródek nadawał śpiącemu wygląd przerośniętego niemowlęcia. Trudno było podejrzewać, że może być rosyjskim szpiegiem. Jednak współpracujący z Oddziałem II Sztabu Głównego dyspozytor PKP umieścił wszystkich podejrzanych w przedziale numer trzy. Któryś z nich musiał być sowieckim agentem wysłanym do Warszawy z misją nazwaną przez Rosjan „Plaga”. Znakomicie na ogół działająca polska placówka wywiadowcza „Gorin” z Leningradu nie była w stanie podać żadnych informacji poza kryptonimem zadania i nazwiskami kilku podejrzanych. Uzyskała te wiadomości kosztem życia trzech pracowników referatu „Wschód”. Jeden z nich - Alfred Żabicki - był przyjacielem Krohnego. Dlatego major Krohne rozpierał się teraz na pokrytym czarną skórą fotelu lux-torpedy, starając się nie okazywać specjalnego zainteresowania otoczeniem. W rzeczywistości traktował tę sprawę osobiście, bardzo osobiście... Przeniósł wzrok na dwie pozostałe pasażerki. Licząca sobie pod pięćdziesiątkę kobieta podróżowała z dziewiętnastoletnią córką. Olga i Tatiana Rozbickie. Żona i córka pułkownika Wojenkomatu Władimira Rozbickiego. Bardzo wątpliwe, aby którąś z nich wysłano z tajnym zadaniem, jednak wieloletnia służba w kontrwywiadzie nauczyła Krohnego ostrożności. Rosjanie byli wymagającymi przeciwnikami i często działali nieszablonowo. Młody mężczyzna, drzemiący do tej pory pod oknem, zdjął z oczu okulary somnoletu i wyłączywszy aparat, rzucił go niedbale na zbiór partytur Musorgskiego. - Papierosa? - zaproponował po rosyjsku, wyciągając paczkę „Oktiabrskich” w

kierunku majora. - Chętnie - uśmiechnął się Krohne, otwierając drzwi przedziału. Wyszli na korytarz i przez chwilę palili w milczeniu. 91

- Tatiana... - Skinąwszy dyskretnie w stronę młodszej z Rozbickich, szepnął wreszcie udający studenta moskiewskiego konserwatorium młodzieniec. - To chyba ona. Krohne uniósł lekko brwi, spoglądając na podwładnego z mieszaniną ironii i zaciekawienia. Władek Barski był gwiazdą wydziału technicznego, jednak miał niewielkie doświadczenie, jeśli chodzi o pracę w terenie. To była jego pierwsza poważna akcja. - Dlaczego? - spytał. - Wie pan, majorze, jak działa somnolet? - Wiem, że powoduje sen na życzenie. Na drodze impulsów elektrycznych i jakichś tam błysków - mruknął obojętnie Krohne. - To niezupełnie tak... - Tylko bez żargonu technicznego. Gadaj, co odkryłeś, bo, jak rozumiem, podglądałeś jej sny? Barski energicznie skinął głową. Na jego twarz wypłynął rumieniec. - To było nieprzyjemne. - Przełknął ślinę, unikając wzroku Johannesa. - Tak? - Oni ją gwałcili... - Kto, na litość boską?! - Nasi, ułani... To urządzenie przy moim fotelu tylko wygląda jak standardowy somnolet, w rzeczywistości to udoskonalony teletroskop sprzężony z... Nieważne. Machnął

ręką. - Obraz był dość wyraźny, choć kolor momentami zanikał. Poznałem po mundurach, że to pułk krechowiecki. Może ona chce się teraz zemścić? Krohne westchnął ciężko, rozmasował zmęczonym ruchem bliznę. - Który mamy rok? - zapytał z wymuszoną cierpliwością. - Tysiąc dziewięćset trzydziesty siódmy - odparł posłusznie młodzieniec. - Panienka Tatiana ma dziewiętnaście lat, czyli musiałaby zostać zgwałcona jako dwulatka... - Ale sam widziałem... - Widziałeś fantazje erotyczne młodej dziewczyny wyjaśnił major. - Ułani krechowieccy, też coś! - parsknął zdegustowany. - Nie można już chyba wymyślić nic bardziej banalnego. - Sprawność bojowa naszej kawalerii... - zaczął z oburzeniem Barski. - Sprawność bojowa kawalerii w niczym nie przewyższała sprawności piechoty przerwał mu Krohne. Byłem tam - przypomniał. - Chyba że chodzi o sprawy damsko-męskie, tu ułani byli dużo skuteczniejsi. Cholera wie, dlaczego. Może to te siodła? Stały nacisk na jaja 92

powodował priapismus? Barski odwrócił głowę, usiłując ukryć uśmiech. - Wygłupiłem się? - spytał. - Nie - zaprzeczył po chwili zastanowienia Krohne. - Uczysz się, a ja jestem nauczycielem. Pomyłki to normalna sprawa. Gorzej by było, gdybyś przedsięwziął coś na własną rękę albo ze strachu zataił przede mną jakieś podejrzenie. Z góry mogę ci powiedzieć, że większość twoich pomysłów to będą bzdury, jednak raz na jakiś czas możesz mieć rację.

Rozumiesz? Nie możemy przeoczyć tego wyjątku, bo drogo za to zapłacimy. Możliwe, że życiem. Technik przytaknął energicznie. - Rozumiem - zapewnił. - Jednak nie wydaje mi się, aby ten tłuścioch stanowił dla nas jakieś zagrożenie. O kobietach nawet już nie wspomnę... - Tak? - Pracowałem z aparatem doktora Jodko-Narkiewicza, wie pan, tym do wzmacniania siły odycznej człowieka. Mogę podnieść jedną ręką sto kilogramów. Major wydmuchnął powoli dym, formując go w idealne kółeczko. - Ach tak... - Nie wierzy pan w naukę? Przecież nawet Marszałek... - Co: Marszałek? - To promiennik odyczny Narkiewicza i leczenie prądami utrzymują go od kilku lat przy życiu mimo zaawansowanego raka. Współczesna nauka potrafi czynić cuda. - O tak, szczególnie ten aparat odyczny... - Przecież pan także musiał odbyć sesje? - Odbyłem. - I co? - zapytał z ciekawością Barski. - Żadnych efektów? To przecież niemożliwe. - Efekty były, i owszem. Niestety, ów aparat odyczny zaakcentował z ironią Krohne spowodował u mnie jedynie uwrażliwienie węchu. Akurat zaraz potem wysłano mnie na ćwiczenia. Dopiero wtedy dowiedziałem się, ile brudnych gaci poniewiera się w okolicy... - Być może kiedyś w jakiejś akcji ten węch się panu przyda? - zasugerował nieśmiało młodzieniec. - Być może. - Zgrzytnął zębami major, gasząc papierosa. - Jednak gdyby Narkiewicz

nie był już starcem, wysłałbym mu sekundantów... Gdy wrócili do przedziału, uwaga Krohnego skupiła się znowu na pięknej sąsiadce. Od początku podróży w jakiś dziwny, niewytłumaczalny sposób fascynowała go samą swoją 93

obecnością, faktem, że istniała. Kobieta odłożyła gazetę i przypatrywała mu się otwarcie. Wydawało się, że rozmyśla o czymś intensywnie. Pachnie konwalią i mydłem rumiankowym, po raz kolejny skonstatował oficer. Nawet nie próbował się oszukiwać, że to zainteresowanie zawodowe. Piżmowa, kobieca nuta, jaką podszyty był zapach nieznajomej, wywołała w nim dość jednoznaczne uczucia. Zbyt dawno nie miałeś kobiety, Krohne, pomyślał. A to tylko młoda nauczycielka Kijowskiej Szkoły Plastycznej. Katia Tulina. Dwadzieścia siedem lat, niezamężna, dopowiedział przekorny głos. - Pańska blizna... - odezwała się z wahaniem Tulina. - Czy był pan kiedyś w Kijowie? Jej oczy patrzyły ciepło i poważnie. Nie wyglądało, żeby pytała z płonnej ciekawości. - Byłem - przyznał Krohne. - Z naszą armią. - Mała uliczka niedaleko Kreszczatiku - powiedziała prędko. - Trzej żołnierze wdarli się do domu... Młody podporucznik kazał im się wynosić, jeden z nich ciął go szablą, tamten wyciągnął rewolwer i... - ...i spełnił swój obowiązek - dokończył szorstko major. - Ochronił cywilów. Kobietę i dziecko. - Miałam dziesięć lat - odparła miękko. - Moja ciocia modliła się za pana do końca swoich dni. Krohne przechwycił wzrok Barskiego i skrzywił się lekko. Nie ulegało wątpliwości, że po powrocie do Warszawy chłopak wszystko wygada. Powstanie kolejna legenda. Zerknął

na pozostałych pasażerów, na szczęście obie kobiety korzystały z somnoletów, a rytm oddechu grubasa świadczył, że i on przebywa w objęciach Morfeusza. - To spotkanie... - Pokręcił z niedowierzaniem głową. - Pani...? - Katiu, dla pana jestem Katia - powiedziała, podając mu rękę. Poczuł pod palcami smukły nadgarstek, musnął ustami gładką, sprężystą skórę o zapachu konwalii. Niechętnie wypuścił jej dłoń z uścisku. - Ma pan papierosa? - zwróciła się do niego nagle. Zapomniałam swoich. - Służę pani. - Major skłonił się, otwierając przed nią drzwi. Wyszli na korytarz i Krohne wyciągnął srebrną papierośnicę. - Papierosy są dość mocne, tureckie - odezwał się przepraszająco. - Dziękuję, ale to był tylko pretekst, aby wywabić pana na korytarz - roześmiała się beztrosko. - Ten młody człowiek tak dziwnie nam się przyglądał... Oficer nie odpowiedział. Patrzył w milczeniu na uroczą, bladą twarz, zielone oczy w ciemnej oprawie, upstrzony kilkoma piegami nosek. Usiłował otrząsnąć się z oszołomienia. Bezskutecznie. Katia przechyliła głowę na bok i kilka niesfornych kosmyków zburzyło 94

idealny ład kunsztownie ułożonej fryzury. Kiedy do Krohnego dotarł zapach jej włosów, zacisnął z całej siły dłoń na papierośnicy i opuścił wzrok. Przez jego życie przewinęło się wiele kobiet, przychodziły i odchodziły - przeważnie z własnej woli, mając mu za złe „brak zaangażowania”, nie mogąc znieść emocjonalnego chłodu, a czasem ograniczającej prywatne życie pracy. Jednak trudno mu było porównać odczuwaną w ich obecności miłą ekscytację z pasją, jaką budziła w nim Katia. - Nie podobam się panu? - spytała spokojnie. - Moja natarczywość jest dla pana

krępująca? - Wręcz przeciwnie - mruknął. - I to mnie martwi... Rozpromieniła się, obdarzając go zniewalającym uśmiechem. Wzięła go za rękę, od niechcenia bawiąc się stwardniałymi od ćwiczeń szermierczych palcami oficera. - A więc nie jestem taką idiotką, jak mi się wydawało - stwierdziła z ulgą. Uniósł pytająco brwi. - Cieszę się, że nie tylko ja czuję się... dziwnie. Major odruchowo przesunął dwa palce na wewnętrzną stronę nadgarstka Katii. - Ja nie czuję się dziwnie - wymamrotał. - Wiem dokładnie, jak niestosowne są moje uczucia. - Tak? - Zdecydowanie nie wypada, abym je precyzował rzucił szorstko. Wysiłkiem woli powstrzymał się od dotknięcia jej twarzy, ust... Ospałym, nieporadnym ruchem spróbował przerwać pieszczotę dłoni Katii. Zignorowała to, przysunęła się bliżej. - Zabiłabym, żeby pan czuł do mnie to, co myślę, że czuje... Oszalałe tętno w nadgarstku. Prawda, prawda! Krohne zmiażdżył drobną dłoń w uścisku. - To jakiś obłęd - wyszeptał. Jęknęła z bólu, ale nie odsunęła się ani o centymetr. - Tak, obłęd. Taki, jaki trafia się raz w życiu - odparła, niemal dotykając jego twarzy ustami. I znowu odebrał opuszkami palców pospieszny werbel jej serca. Prawda, prawda! Trzasnęły drzwi przedziału obok i na korytarz wyszła szczupła, żwawa staruszka.

Zerknęła na nich spod oka i energicznym krokiem skierowała się w kierunku bufetu. Major odsunął się nieco od Katii i oparł czoło o chłodną szybę. Niewidzącym wzrokiem patrzył przez chwilę na migające za oknem drzewa. Te blisko wagonu tworzyły zamgloną linię, lux95

torpeda rozwijała szybkość ponad stu kilometrów na godzinę. Nie patrząc, wyczuł, że Tulina znowu się przysunęła. - Trzeba to przerwać - warknął. - Gdyby nie ta babcia... - Szlag by ją trafił! - zawołała ze śmiechem. - Teraz nigdy nie dowiem się, co by było, gdyby... Usta Krohnego drgnęły mimo woli. - Jest pani niemożliwa - stwierdził. - Katia - przypomniała. - Katia. - Za trzy godziny będziemy w Warszawie - westchnął. - W jakim hotelu zatrzymasz się, Johannesie? - zapytała bez ogródek. - Skąd znasz moje imię? - Ciocia cię wspominała - odparła łagodnie. - Niemal nie było dnia, abyśmy o tobie nie rozmawiały. - Czujesz do mnie wdzięczność, jednak nie mogę tego wykorzystać - powiedział niespokojnie, próbując zracjonalizować jej zachowanie. Zmarszczyła ciemne brwi, wydęła usta. - Gdybym czuła do ciebie wdzięczność, poprosiłabym cię o numer konta. - Konta? - Nie zaciekawiło cię, jakim cudem skromna dziewczyna z kraju powszechnej,

proletariackiej szczęśliwości znalazła się w lux-torpedzie zmierzającej do Polski? - Byłem zajęty czym innym - odparł cierpko. Zachichotała jak mała dziewczynka. - Odziedziczyłam spadek, całkiem spory spadek. Nie wyobrażasz sobie, jak wiele można zdziałać wśród ludu pracującego, mając trochę pieniędzy. Od razu wszyscy robią się strasznie mili. - Hotel Bristol - rzucił, patrząc na nią uważnie. Nie odwróciła wzroku. - A więc jesteśmy umówieni. - Musnęła delikatnie bliznę na jego policzku. - Chyba że mnie nie chcesz. Jeśli tak, powiedz to teraz, głośno i wyraźnie. - Chcę. Posmutniała, jej oczy przygasły. - Co się stało? - Nic. - Spuściła głowę. - Powiedz, proszę. 96

- To nie ty powiedziałeś „chcę”. To wilk. - Wilk? - Zwierzę. Zabójca. Bestia stworzona do walki. Zimna i wyrachowana, przejęła kontrolę, prawda? Krohne milczał, niechętnie, wbrew sobie - zadziałały długo wpajane zasady postanowił przetestować jej szczerość. Dotknął szyi Katii, nacisnął kciukiem tętnicę, najpierw lekko, potem coraz mocniej. Zachwiała się na granicy omdlenia, puls pod palcami mężczyzny

zaczął słabnąć, jednak utrzymywał regularny rytm. - A gdyby to była prawda? - szepnął jej do ucha. - Na co pozwolisz bestii? - Na wszystko - odparła po prostu. - Jesteście nierozdzielni, ty i bestia. Ona cię chroni. Nie lubię jej, bo czyni cię zimnym i nieczułym, jednak żyjesz dzięki niej. Zresztą - wzruszyła ramionami - niemal każdy z nas ma w sobie jakąś bestię. - Piękna i bestia - rzucił z uśmiechem. Jej puls przyspieszył, zapachniało konwaliami i piżmem. - Naprawdę uważasz mnie za piękną? - Przejrzyj się w lustrze - zaproponował zdziwiony. Jesteś piękna. - Chcę się przejrzeć w twoich oczach. Cała. - Dość! - Zakrył jej usta dłonią. - To naprawdę nie jest najlepsze miejsce do takich... Zamilkł, kiedy przygryzła jego palec zębami. Powoli, delikatnie, stopniując nacisk. Przesunęła językiem po wnętrzu dłoni. Zdusiwszy przekleństwo, cofnął rękę i uderzył pięścią w ścianę wagonu. Katia krzyknęła cicho, patrząc z przestrachem na wyraźne wgniecenie. Krohne jednym szarpnięciem uchylił okno, złapał haust mroźnego, nocnego powietrza. Oddychał głęboko, przeponą, tak jak go uczył japoński instruktor. Usiłował odciąć się od wszystkich zmysłów, zawęzić wszechświat do tej jednej czynności. Odzyskać władzę na sobą. Po raz pierwszy w życiu ta technika go zawiodła. Oddech stał się spokojny, Krohne słyszał w uszach leniwy szum pompowanej przez serce krwi, jednak nie był w stanie całkowicie odciąć się od rzeczywistości, wciąż był świadomy, że jego wewnętrzna przestrzeń się zmieniła. Coś w niej przybyło. Katia.

***

Prowadzone przez adiutanta majora Krohnego BMW326 szybko przemierzało ulice Warszawy. Chłodna, jesienna noc ustępowała szaremu świtowi. Siedzący obok Barski wiercił się nerwowo. Nie wiedział, czy konspiracja nadal obowiązuje i ma zachowywać się jak podwożony przez przygodnego znajomego współtowarzysz podróży, czy też może swobodnie rozmawiać. Majorowi to odpowiadało. Udawał, że drzemie. Podróż do Warszawy nie 97

przyniosła żadnego rozwiązania, nic nie drgnęło w sprawie „Plagi”. Wywiadowcy „Dwójki” mieli inwigilować wszystkich pasażerów, ustalić, gdzie zatrzymają się w stolicy. Krohne wiedział, gdzie zatrzyma się jeden z nich. W Bristolu, tak jak on. Oficer nadal utrzymywał nienaturalnie wolny rytm oddechu, próbował z powrotem poskładać swój świat, jak dziecko układankę z klocków. Nie wychodziło. Rozcinane przez aerodynamiczną karoserię powietrze śpiewało: Katia, Katia. Katia - wtórowały podskakujące po bruku koła. Krohne był przerażony. Chciał wierzyć, że emocje, jakich doznawał - niczym nastoletni prawiczek to jedynie efekt długo niezaspokajanego pożądania. Ot, fizjologia... Myśl, że kobieta, która wywołała u niego tak silne uczucia, może okazać się rosyjskim szpiegiem, bynajmniej nie poprawiała mu humoru. Z drugiej strony wątpił, aby nieprawdopodobne spotkanie z Katią zostało ukartowane przez wrogi wywiad. No i ona sama... Pewnych rzeczy nie można udawać. Głos, gesty - poddają się sterowaniu, tętno jest niemal niezależne od woli człowieka. Zapach... Słodko-gorzki zapach podnieconej kobiety. Jej reakcja, a raczej brak reakcji, kiedy naciskał na tętnicę szyjną. Jeśli była wyszkolonym agentem, musiała wiedzieć, że od omdlenia dzieli ją kilka sekund, niewiele więcej od śmierci.

Mimo to zachowywała się, jakby była gotowa bez protestu przyjąć śmierć z jego ręki. To z pewnością nie było zachowanie skoncentrowanego na wykonaniu misji zawodowca. A osoba wysłana przez Rosjan musiała być profesjonalistą najwyższej klasy, świadczyły o tym podjęte przez ich wywiad środki ostrożności, potwierdzała ranga akcji. Krohne westchnął bezradnie i otworzył oczy. Jechali przez Krakowskie Przedmieście, było już widać charakterystyczną fasadę hotelu. Gdy samochód przystanął przed wejściem, wysiadł i skinął na Barskiego. - Kiedy Rozbickie i ten kupiec, jak mu tam...? - Zarin - podpowiedział chłopak. - Kiedy wyjdą na miasto, dopilnuj przeszukania ich rzeczy. Wiesz, na co macie zwracać uwagę. - A Tulina? - Obserwujcie ją. Gdyby zameldowała się gdziekolwiek indziej niż w Bristolu, natychmiast daj mi znać. Bez względu na porę. Jeśli nie będzie niespodzianek, sam cię poinformuję, kiedy można sprawdzić jej pokój. Barski spojrzał na przełożonego z troską w oczach, ale nie skomentował wydanych poleceń. - I od tej chwili trzymaj się z daleka. Nie znamy się. Kontakt tylko telefoniczny albo przez naszych ludzi. Ktoś z podejrzanych mógł cię zapamiętać z podróży. 98

Weszli bez słowa do słynnej kryształowej windy. Portier przywitał ich z szacunkiem, dopilnował zamknięcia drzwi. Ruszyli w górę. Katia - zaszumiała winda. Katia...

***

Ujrzał ją, gdy tylko zszedł do jadalni. Siedziała zwrócona bokiem do zastawionego na dwie osoby stołu. Czekała. Przez dłuższą chwilę chłonął wzrokiem widok smukłej postaci w garsonce od Jeana Patou, drobne stopy w eleganckich bucikach, kuszącą linię łydek. Podszedł, kiedy niecierpliwym gestem spojrzała na zegarek. - Johannes! - Zerwała się z krzesła. Gdy podała mu rękę, złożył pocałunek na wewnętrznej stronie jej dłoni. Katia zadrżała, z trudem zachowując obojętny wyraz twarzy. - Usiądźmy - szepnęła. Zamówili oboje zupę z raków, później Krohne delektował się przepiórką z grzybami w sosie z czerwonej porzeczki, a Katia poprosiła o wegetariańskie ravioli. Zakończyli posiłek sufletem z limonek i karmelizowanymi jabłkami w cieście. Podnosząc do ust filiżankę cappuccino, poczuł, że jego kostki dotyka obciągnięta cienką pończoszką stopa. Zacisnął usta, poddając się coraz bardziej natarczywej pieszczocie. Zwisające nisko obrusy zasłaniały nogi Katii przed oczyma gości i kelnerów. Kiedy położyła mu stopę na kolanach, dyskretnym ruchem wsunął dłoń pod stolik i pogładził łydkę kobiety. Po chwili jego palce ześliznęły się w dół i rozpoczęły masaż wrażliwego podbicia. Z pokerową twarzą patrzył, jak nabrzmiewają jej wargi, przyspiesza oddech, rozszerzają się źrenice. - Gdyby te stoliki były węższe, mógłbym sięgnąć wyżej, znacznie wyżej - wyszeptał. Przygryzła wargi, hamując narastający w gardle krzyk.

- Chodźmy już stąd - poprosiła, odgarniając włosy nieprzytomnym gestem. - Wiesz, gdzie mieszkam? Potaknęła. - Spotkajmy się u mnie - zaproponował. - Na moim piętrze portier siedzi w takim miejscu, że nie zauważy, do którego apartamentu wejdziesz. Wstał i odsunął jej krzesło, przez chwilę obserwował, jak idzie w kierunku wyjścia. Rzucił na blat zwitek banknotów i oddalił się energicznym krokiem, nie zwracając uwagi na ukłony oszołomionego wysokością napiwku kelnera. Nie skorzystał z windy, wszedł po schodach i otworzył pospiesznie drzwi swego apartamentu. Niemal podbiegł do telefonu. Barski natychmiast podniósł słuchawkę. - Melduj! - rzucił mu krótko. 99

- Trwa przeszukanie pokojów Rozbickich - poinformował podekscytowanym tonem młodzieniec. - Poszły na zakupy, więc czasu nam nie powinno zabraknąć. To robota na kilka godzin, bo one zostawiły straszny bałagan, nie można wykluczyć, że specjalnie, trzeba najpierw porobić zdjęcia i... - Władziu... Ja naprawdę wiem co nieco o procedurach - przerwał mu niecierpliwie Krohne. - Dalej! - Kupczyk na razie siedzi u siebie, zameldował się w Polonii, musimy poczekać. Pani Katia właśnie wyszła ze swojego pokoju. Nie wiem, jak długo jej nie będzie, więc... - Długo - oznajmił zimno. - Rozpocząć przeszukanie. - Tak jest, panie majorze! - odparł służbiście Barski. Krohne bez słowa odłożył słuchawkę i podszedł do drzwi. Z korytarza dobiegł go

odgłos szybkich kroków. Nacisnął klamkę i wciągnął Katię do środka, zanim zdążyła zapukać. - Johannesie - wyszeptała, rzucając mu się w ramiona. Zatrzasnął drzwi i przekręcił gałkę zamka. Niecierpliwym gestem sięgnął do jej włosów, na dywan posypały się szpilki. - Tak, tak... - Ponaglała go, gdy rozpinał malutkie guziczki, oswobadzał ją z bielizny. Proszę, nie czekaj, nie daj mi czekać... Łkała, obejmując go kurczowo, napierając biodrami. Jej krzyk zburzył ostatecznie porządek świata oficera, rozbił niby szkło pewność siebie, zasady, jakimi kierował się przez lata. Kiedy scałowywał jej łzy, spróbował przywołać ćwiczony latami chłód, instynkt przeżycia, to, co nazwała wcześniej bestią. Bez powodzenia. Nie wiedział, jak długo leżeli objęci, wsłuchując się we własne oddechy i bicie serc. - Powinienem cię obić - powiedział wreszcie. - Dlaczego, u licha, nie powiedziałaś, że to twój pierwszy raz? - Co było, a nie jest, nie pisze się w rejestr - odburknęła niewyraźnie. - I co by to zmieniło? - Byłbym delikatniejszy. - Byłeś dokładnie taki, jaki miałeś być. - Gadaj tak dalej, a nie ręczę za siebie. - Więc? - Prowokacyjnie musnęła go piersiami. Kochaj się ze mną, Johannesie poprosiła cicho. - Kochaj mnie... Godzinę później zaniósł ją pod prysznic i kontynuując miłosną grę, namydlił każdy centymetr jej ciała w powolnym, boleśnie rozkosznym rytuale, osuszył ręcznikiem, rozczesał 100

włosy. Zmarszczył brwi, kiedy dotknęła jego policzka. - Nie ogoliłeś się dzisiaj - stwierdziła. - Najmocniej przepraszam - wymamrotał Krohne. Jakoś zapomniałem. - Ja to zrobię. - Klasnęła w ręce. - Siądź na tym krzesełku, a zajmę się resztą. - Goliłaś już kogoś? - zapytał niepewnie, patrząc na brzytwę w jej dłoni. Pacnęła go umoczonym w pianie pędzlem, zmuszając do zamknięcia ust. - To nie może być takie trudne - oznajmiła beztrosko. Major przymknął oczy, czując, jak chłodna stal ślizga się po jego szczęce, ostrożnie mija bliznę, z leciutkim chrzęstem likwiduje zarost na szyi, przemykając po ukrytej tuż pod skórą tętnicy. Kiedy spojrzał w lustro, Katia, wysunąwszy koniuszek języka jak dziecko, kończyła golić okolice górnej wargi. - Gotowe! - orzekła. - Czym ci się odwdzięczę? - zapytał Krohne, wycierając twarz. - No cóż... Może zostało ci trochę drobnych - zasugerowała, patrząc wymownie na spowijający go w pasie ręcznik. - Już wiem, kim jesteś. - Pocałował ją delikatnie w usta. - Tak? - Jesteś bolszewickim szpiegiem, który chce mnie doprowadzić do śmierci z wyczerpania. - Przyznaję się. - Katia uniosła dłoń jak do przysięgi. - Jednak nie wstyd ci się tak wymigiwać? - Wymigiwać? - No wiesz... Wolny świat przeciw bolszewizmowi, demokracja kontra totalitaryzm,

nasz chłopiec przeciwko ich dziewczynce - judziła. - Niech zwycięży lepszy. - No dobra - poddał się Krohne. - Ale odłóż tę brzytwę, zanim zdejmę ręcznik. - Przed chwilą się nie bałeś. - Tak, ale wtedy chodziło tylko o życie. Porwał chichoczącą kobietę na ręce i zaniósł do łóżka. - To jak z tymi drobnymi? - spytała. - Coś się znajdzie - mruknął. Znalazło się. Później długo rozmawiali. Johannes opowiadał jej o swojej rodzinie, o pochodzących z Niemiec protestanckich przodkach, ona opisywała życie w Kijowie, mówiła o ciotce, o zostawionym przez daleką krewną spadku.

***

101

Zarin przez tydzień niemal nie opuszczał swojego pokoju w Polonii, wychodził z niego jedynie na posiłki. Rozbickie wróciły niespodziewanie do hotelu, przerywając przeszukanie, młodsza z nich rozchorowała się nagle. Rewizja w apartamencie zajmowanym przez Tulinę nie przyniosła żadnych rewelacji, zapanował impas. Oddelegowani do sprawy wywiadowcy „Dwójki” z nieludzką niemal cierpliwością obserwowali wszystkich podejrzanych. Wszystkich, z wyjątkiem Katii, nią zajmował się major. Spędzali ze sobą większość dnia i całe noce, poznawali swoje upodobania, zwierzali z sekretów, szeptali

słodkie głupstewka bawiące tylko zakochanych. Po raz pierwszy w życiu Krohne nie czuł niecierpliwości myśliwego, instynkt łowcy został uśpiony. Wcale nie spieszyło mu się do rozwiązania sprawy, wystarczyła świadomość, że jego zwierzyna znajduje się niedaleko, niemal na wyciągnięcie ręki. I nigdzie nie ucieknie. Nie do końca uspokajała go myśl o negatywnym wyniku przeszukania u Katii, chciał mieć pewność, absolutną pewność. Tydzień po przyjeździe do Warszawy nakazał przeprowadzić powtórną rewizję, sprawdzić konto i skrytkę bankową Rosjanki.

***

Krohne ocknął się z głową na kolanach Katii. Czuł delikatną pieszczotę jej dłoni, słuchał nuconej przyciszonym głosem piosenki. Katia śpiewała o czekającej na żołnierza kobiecie, o śnie bez wojennych koszmarów, o odpoczynku... Melodia zapadała w pamięć, kołysała, goiła rany. Te najgorsze, niewidoczne. Po chwili zasnął ponownie. Kiedy zadzwonił telefon, major zerwał się z łóżka jednym, sprawnym ruchem. Bestia powróciła. - Tak? - rzucił przyciszonym głosem. Katia spała zwinięta w kłębek, przytulona do poduszki. - Skończyliśmy wreszcie przeszukanie u Rozbickich i to powtórne u Tuliny zameldował Barski. - Efekty? Major zacisnął zęby, podświadomie napiął wszystkie mięśnie.

- Pani Katia jest czysta, u tamtych bab wykryliśmy niewielki przemyt. Złoto - dorzucił wyjaśniająco młodzieniec. - I najlepsze! - zawołał tryumfalnie. - Zarin miał w walizce ukryty szklany sztylet. Bardzo dobrze ukryty. Kontynuujemy przeszukanie, bo wyszedł dopiero pół godziny temu. - Kiedy wróci? - Najwcześniej za półtorej godziny. Śledzi go dwóch naszych ludzi. Zwinąć go? - Ani się waż! Natychmiast zwiększyć zespół obserwacyjny do czterech osób, 102

przygotować zasadzkę w jego pokoju, czekać na mnie. Gdyby podjął próbę ucieczki, zanim wróci do hotelu, macie go zatrzymać. Za wszelką cenę! - Zrozumiałem. - Przez jakiś kwadrans będę pod telefonem, potem jadę do was. Krohne pożegnał się krótko i wykręcił numer jednego z pobliskich sklepów. Kiedy wiązał krawat, do drzwi zapukał posłaniec z niewielkim pudełeczkiem w ręku. Johannes zapłacił ubranemu w hotelowy uniform chłopakowi i podszedł do łóżka. Odchylił delikatnie pościel i włożył na palec Katii pierścionek ze szmaragdem. - Będzie ci pasował, Zielonooka - wymruczał. Sapnęła lekko przez sen, ale się nie obudziła. Oficer pocałował delikatnie wystające spod prześcieradła kolano i wyszedł, cicho zamykając za sobą drzwi. Przyjdzie jeszcze czas na wyjaśnienia, będą mieli na to dużo czasu, całe życie... Zbiegł po schodach jak młodzieniaszek i wsiadł do czekającego przed hotelem auta, ruszyli do Polonii.

***

- Nie ufa mi pan - zarzucił mu nadąsanym tonem Barski. Krohne westchnął i jeszcze raz sprawdził ułożenie colta w podramiennej kaburze. - To nie chodzi o zaufanie - powiedział. - Jeśli to nasz facet, będziemy mieli szczęście, jak damy mu radę w pięciu, tak jak tu jesteśmy. - Żartuje pan chyba... - Nie żartuję - warknął major. - Czasem te promienniki Narkiewicza wywołują taki przypływ żywotności, że można władować we wroga cały magazynek, a on walczy dalej. Są też narkotyki. Nie słyszałeś, że Amerykanie zmienili po konflikcie na Filipinach kaliber broni bocznej z 0.38 na 0.45 cala? Z prostego powodu: 0.38 nie wystarczał. W dodatku jest jeszcze SAM. - SAM? - Samozaszczita, czyli samoobrona. - My przecież też się uczymy od najlepszych - zawołał z oburzeniem młodzieniec. - Rosjanie wymyślili coś niespotykanego. Połączyli tradycyjne sposoby walki z osiągnięciami najnowszej nauki. Słyszałeś o Teorii zręczności Bernsztajna? Nie? Nic dziwnego, mało kto słyszał. To opracowanie na temat biomechaniki ruchu człowieka. Pionierska dziedzina. Rosjanie w tym przodują. Ja zetknąłem się z wyszkolonym w ten sposób agentem tylko raz w życiu. Przeżyłem jako jedyny z trzyosobowej grupy... - Idzie - przerwał im rozmowę obserwujący ulicę wywiadowca. - Na stanowiska - rozkazał major. - Jeśli nie obezwładnimy go od razu, strzelać tak, 103

żeby zabić! Czekali dłuższą chwilę, ściskając broń w spotniałych rękach. Zanikły dźwięki ulicy, świat zawęził się do prostokąta hotelowych drzwi. Kroki, brzęk wyjmowanych z kieszeni kluczy. Zgrzytnął zamek i do pokoju wszedł Zarin. Rzucił w kąt podróżną torbę, skierował się do łazienki. Drzwi toalety otworzyły się z trzaskiem i wypadł z nich Barski, uderzając Rosjanina trzydziestocentymetrową, obszytą skórą pałką. Zarin ryknął wściekle, kopnął chłopaka pod kolano, uderzył prawym sierpowym. Z zalaną krwią twarzą rzucił się do wyjścia, kiedy zastąpił mu drogę Krohne, a dwóch agentów złapało pod ramiona. Major uderzył czubkami palców w splot słoneczny przeciwnika. Tylko raz. Wystarczyło. Zarin zwiotczał momentalnie i osunął się na dywan. Stali nad powalonym, ciężko dysząc, jeden z wywiadowców założył Rosjaninowi kajdanki, inny cucił Barskiego. - Aparaty odyczne - rzucił z przekąsem, poklepując młodzieńca po policzkach. Najwyraźniej Barski zdążył mu się pochwalić swoimi osiągnięciami. Krohne milczał. Przyglądał się leżącemu bezwładnie handlarzowi z oszołomieniem w oczach. - To nie był SAM - powiedział wreszcie. - To nie jest żaden agent! - ryknął. - Jednak ten szklany sztylet... - zauważył niski, szpakowaty mężczyzna, pomagając podnieść się Barskiemu. - Sztylet, sztylet. - Major zabębnił nerwowo palcami po stole. - To mogła być zmyłka. W podróży mógł go podrzucić każdy. - Nie - zaprzeczył Barski, masując sobie szczękę. To była bardzo fachowa skrytka, imitująca fabryczny szew. Ledwo ją zauważyliśmy. Chyba że podmienili mu torbę już wcześniej...

- To nie jest agent - powtórzył z uporem Krohne. Sprawny fizycznie mężczyzna, tak. Z dobrym refleksem, zadziwiająco dobrym jak na swoją tuszę, może ćwiczył kiedyś boks, miał do czynienia z jakimś systemem samoobrony, ale to wszystko. W pokoju zapadło milczenie. Czuć było zapach potu i krwi. - Zamelduj w centrali, że mamy Zarina. - Major skinął na Barskiego. - I powiedz, że istnieją wątpliwości, czy złapaliśmy właściwego człowieka. Młodzieniec podszedł do telefonu i bez entuzjazmu poinformował o zakończeniu akcji. Nagle wyprostował się z napięciem i rzucił w słuchawkę kilka szybkich pytań. - Przyszedł kolejny szyfrogram z placówki „Gorin”! zawołał. - Ustalili, że to kobieta. Ma uruchomić jakieś urządzenie tuż przy Belwederze. - Bombę? - zapytał szybko Krohne. 104

- Nie, raczej jeden z tych aparatów odycznych. - Gdzie są Rozbickie? - Już dzwonię. - Barski ponownie podniósł słuchawkę. - Niemożliwe! - warknął z pobielałą nagle twarzą. Przestali je śledzić po tym, jak dowiedzieli się o sztylecie - wyjaśnił. Podobno ostatnio szły w stronę parku Łazienkowskiego... - Przykuj tego tu do kaloryfera i wezwij posiłki! Niech ochrona Belwederu ruszy ławą od strony pałacu, my zablokujemy park. Wypadli z pokoju i zbiegli w szaleńczym pędzie na parter, roztrącając gości i obsługę. Kiedy ruszali, dołączył do nich Barski. Najwyraźniej chłopak nadal szukał heroicznych wrażeń... - Mogą zgubić się w parku, to paskudny teren - powiedział z troską w głosie

szpakowaty wywiadowca. Założę się, że będzie mnóstwo spacerowiczów. Krohne milczał, wyciągnął i przeładował broń. Po chwili wszyscy bez rozkazu zrobili to samo. - Trzymać się blisko siebie, na odległość wzroku zarządził nieobecnym głosem. Zarzuciło ich na zakręcie, rozległy się ciche przekleństwa. Dojeżdżali. Kierowca zatrzymał auto, wysiedli. Za nimi zatrzymał się drugi samochód. Razem z adiutantem Krohnego i wywiadowcami, którzy obstawiali hotel od zewnątrz, było ich ośmiu. - Czekamy! - rozkazał major po krótkim namyśle. Jest nas zbyt mało na przeczesanie parku. Po kilku minutach dołączyły cztery następne wozy. W sumie dwudziestu pięciu ludzi. - W tyralierę! - szczeknął Krohne. - Odstępy nie większe niż trzydzieści metrów. Ruszyli. Nie ukrywając broni, niczym wataha wilków. Przerażeni spacerowicze umykali na boki, prześlizgiwali się przez oczka sieci. Major kroczył w centrum obławy, co chwilę przyjmując meldunki z obu skrzydeł szyku. Rozpiął marynarkę, tak aby w razie potrzeby błyskawicznie wyjąć pistolet. Wiedział, że zrobi to szybciej niż inni nacisną spust. Jednolita tyraliera szybko zamieniła się w mniejsze zespoły przeszukujące zakamarki parku. Nagle po lewej zakotłowało się, padły strzały. Krohne poderwał się do biegu, kątem oka zobaczył otaczających teren ludzi. Nie biegli wprost do miejsca zdarzenia, tworzyli pętlę. Wtedy ją dostrzegł. Zrzuciła płaszcz, była w brązowym pulowerze, komplet uzupełniały ciemne spodnie i praktyczne buciki na płaskim obcasie. Katia... Trójka mężczyzn leżała w alejce jak porzucone, dziecięce zabawki, nienaturalnie wykrzywiona głowa jednego z nich świadczyła, że nie podniesie się już nigdy. 105

- Strzelać! - krzyknął Krohne nieswoim, głucho brzmiącym głosem. Wyjął broń nieczułymi jak drewno dłońmi, jego colt dwukrotnie splunął ogniem. Katia przetoczyła się po ziemi, po mistrzowsku zmieniając kierunek ruchu. Niżnaja akrobatika, pomyślał z rozpaczą major. SAM. Wbrew rozkazowi wywiadowcy starali się ją obezwładnić. Błysnął nóż i pierwszy śmiałek zwalił się na ziemię z ostrzem w gardle. Drugi, kopnięty w kolano, krocze i podbródek, padał właśnie z suchym trzaskiem łamanego kręgosłupa. Inny chciał strzelić z przyłożenia. Nie zdążył. Katia szybkim jak myśl ruchem wyłamała mu palce i przechwyciła w locie rewolwer. Wtedy Krohne złapał ją za ramię, przykładając pistolet do głowy. Nie strzelił, nie mógł. Usłyszał przyspieszony oddech, spojrzał w pociemniałe, jakby zasnute mgłą oczy. Kobieta opuściła ręce, rozluźniła mięśnie, bez oporu pozwoliła założyć sobie kajdanki. Otoczyli ją rozognieni walką mężczyźni z bronią gotową do strzału. - Nic się panu nie stało, szefie?! - wydyszał blady na twarzy Barski. Krohne machnął apatycznie dłonią. - Zabierzcie ją - powiedział. - Zabierzcie... Usiadł na ławeczce, nieporadnie schował pistolet. Podmuchy ostrego, jesiennego wiatru podrywały z ziemi suche liście, osadzały je na twarzach zabitych. W powietrzu czuć było woń przemijania. Wszystko przemija - szeleściły nagie gałęzie drzew. Wszystko.

***

W więzieniu śmierdziało karbolem i kapustą, od czasu do czasu rozlegały się ostre głosy strażników. Umieszczone pod sufitem żarówki dawały złudzenie światła, jednak naprawdę w niewielkim tylko stopniu rozjaśniały mrok. Pełniący służbę wartownicy uzbrojeni byli w karabiny z bagnetami, jakby w każdej chwili mogło dojść do walki wręcz. Zachowywali nieustanną czujność, na pozór dziwną w sytuacji, gdy od więźniów dzieliły ich potężne, stalowe drzwi, kraty i skomplikowane zamki. Jednak przetrzymywani tu ludzie uchodzili za szczególnie niebezpiecznych, a standardowe środki ostrożności nie zawsze stanowiły dostateczną ochronę. Dlatego Krohne nie zdziwił się, widząc bandaż na głowie kierującego „obiektem L-125” pułkownika Distergoffa. Najwyraźniej po raz kolejny któryś z więźniów wymyślił coś, czego nie przewidzieli twórcy penitencjarnych systemów bezpieczeństwa. Tajemnicza nazwa, „obiekt L-125”, stanowiła typowe dla wojskowej biurokracji połączenie chęci do szufladkowania z totalnym brakiem wyobraźni. Litera „L” oznaczała „las”, a liczba „125” - odległość w kilometrach dzielącą „obiekt” od Warszawy. Szczęknęły kolejne drzwi, weszli w korytarz B-5. Tu znajdowały się cele śmierci. 106

Krohne położył dłoń na ramieniu pułkownika. - Wolałbym porozmawiać z nią w cztery oczy - powiedział z wahaniem. - Jednak zrozumiem, jeśli ze względu na regulamin... - Oczywiście, Janku - zgodził się natychmiast Distergoff. - Zaprowadzę cię tylko. Celę, w której umieszczono Katię, można było nazwać luksusową: wpółotwarte, pozbawione zamka drzwi prowadziły do toalety, drewniany, przyśrubowany do podłogi stolik, wygodne, wyściełane krzesło i szafka z książkami grubo wykraczały poza więzienne

normy. - Pani Katiu - skłonił się lekko Distergoff - ma pani gościa. Kobieta cofnęła się o krok, w jej wzroku pojawił się strach. - To jedynie rozmowa, nikt nie ma zamiaru wysuwać żadnych... żądań - uspokoił ją. Krohne zmarszczył brwi, wydawało się, że Distergoff chce przekazać więźniarce jakąś wiadomość, tak by tylko ona zrozumiała, o co chodzi. Najwidoczniej udało mu się, bo Katia odprężyła się wyraźnie. - Zapukaj potem - zwrócił się do majora naczelnik więzienia. Wyszedł, zamykając drzwi z głośnym trzaskiem. Zgrzytnął rygiel, zostali sami. Patrzyli na siebie bez słowa przez długie minuty. Wreszcie Krohne usiadł i ukrył twarz w dłoniach. - Zabij mnie - poprosił cicho. - Przysłuż się zwycięstwu rewolucji proletariackiej. To ja zastrzeliłem pułkownika Rietuńskiego, zlikwidowałem Potapowa i Muchina, rozbijałem czerwone bandy na Ukrainie, schwytałem ponad pięćdziesięciu rosyjskich szpiegów... Zabij mnie! - ryknął. Kiedy zerwał się z krzesła, Katia cofnęła się przed nim z wyciągniętymi w obronnym geście rękoma. Krohne dopadł jej i rzucił o ścianę jak szmacianą lalkę. - Zabij! - zawarczał. - Tak jak tamtych w parku. Przecież potrafisz! Osunęła się na podłogę, spuściła głowę. - Nie przychodź tu więcej - poprosiła cichutko. - Ale zanim odejdziesz, przytul mnie jeszcze raz... Jej ręka rozpoczęła nieśmiałą wędrówkę, sięgając ku majorowi, zatrzymała się w pół drogi, jakby czekała na jego decyzję. Krohne z głuchym jękiem doskoczył do wyjścia i uderzył pięścią w drzwi.

- Otwierać! - krzyknął. - Otwierać!

***

Minęło sześć godzin od egzekucji Katii. Sześć godzin, dwanaście minut i czterdzieści 107

pięć sekund, poprawił się pedantycznie Krohne, spoglądając na zegarek. Podniósł w górę kieliszek wódki i wychylił, nie czując smaku alkoholu. Mimo normalnego w porze kolacyjnej tłoku siedział sam przy stoliku. Otaczał go niewidzialny bąbel rezygnacji i rozpaczy odpychający bywalców kasyna. Gdzieś, na granicy pola widzenia, majaczyły znajome sylwetki, zatroskane twarze. Nie zwracał na to uwagi. Pił. Plotki związane z aresztowaniem Katii zataczały coraz szersze kręgi, prędzej czy później dotrą do dowództwa. Katia - Istriebitiel. Agentów tej klasy Rosjanie nazywali „Niszczycielami”. „Szwab” Krohne przespał się z sowiecką suką. Paradne! Co będzie efektem plotek? Degradacja czy relegowanie z armii? Było mu wszystko jedno. - I jak się, Szwabie, pieprzyło z tą suką? Dopiero po chwili Krohne zdał sobie sprawę, że to, co przed chwilą usłyszał, nie było echem jego własnych myśli. W kasynie zapadła cisza. Przed stołem majora zatrzymał się, chwiejąc nieznacznie, nieznajomy kapitan. Buchający od niego odór alkoholu pochodził

głównie z oblanego wódką munduru. Arogant tylko udawał pijanego. Za nim czaiło się kilkunastu innych oficerów, w tym jeden w stopniu podpułkownika. - Spieprzaj, gówniarzu - odezwał się bez gniewu Krohne. - A może jednak nie? - Uśmiechnął się tamten nieprzyjemnie. - Moi sekundanci... - Pojedynki są prawnie zakazane - oznajmił słodko niski, korpulentny podpułkownik, najwyraźniej prowodyr całego zajścia. - To niewłaściwe, aby z powodu scysji z takim gównem jak pan, majorze, zablokowano komuś awans czy wyrzucono z armii. - Zapewne ma pan, pułkowniku, gotowe rozwiązanie tego problemu - zadrwił Krohne. - O tak. Gdyby nie chował się pan za pagonami, można by to załatwić w bardziej... bezpośredni sposób. - Rozumiem, że chce pan, żebym ściągnął mundur i wdał się w mordobicie z pańskim czempionem? - doprecyzował major. - Dokładnie. - A ci pozostali panowie, to widownia czy wsparcie? - Ci patriotycznie nastawieni oficerowie zrobią to samo, co pan kapitan, któremu nie spodobało się pańskie postępowanie. - Znaczy, wszyscy będą lać Janka? - zapytał ze zdziwieniem znany pojedynkowicz, rotmistrz Narbutt-Odolanicki. 108

- Rozumie pan, panie rotmistrzu, że w tej sytuacji trudno pana majora uznać za człowieka honoru - odparł poczerwieniały nagle gruby podpułkownik. - Ale oczywiście pojedynczo...

- W porządku, zdejmujcie mundury - zakończył dyskusję Krohne. Jednym szarpnięciem zdarł z siebie bluzę i podszedł do podobnie rozebranego adwersarza. - Chwileczkę! - powiedział ktoś ostro. - Może załatwimy to hurtem? U boku majora stanął szef wydziału szyfrów, pułkownik Jeżewski w podkoszulku, w chwilę później Narbutt-Odolanicki i znany z zamiłowania do skoków spadochronowych kapitan Dubicz. Dołączyli i inni. Wszyscy pod czterdziestkę, jak Krohne, z pociętymi przez szable barkami, szramami od noży i kul przypominali watahę obliźnionych wilków. Doświadczonych, posiwiałych i śmiertelnie niebezpiecznych. - Czekamy już tylko na pana, pułkowniku - ponaglił z ironią jakiś kompletnie nieznany Krohnemu muskularny komandor, z chrzęstem zacisnąwszy pięści. Gdzieś z tyłu dowódca żandarmerii garnizonu warszawskiego klął w żywy kamień, że nie wypada mu dołączyć do bójki. Purpurowy z wściekłości otyły podpułkownik zdjął wreszcie górę od munduru i stanął w szeregu swoich popleczników. - Tylko bez broni niekonwencjonalnej - zapowiedział stanowczo Narbutt-Odolanicki. Żadnych nóg od stołu, krzeseł i innych takich. Jak mawiają Rosjanie: stienka na stienku. Tolko kułacznyj boj. Oczywiście bez jakichś sztywnych reguł... - Niech będzie ława na ławę - sapnął z zadowoleniem Jeżewski. - Teraz! - krzyknął, biorąc zamach pięścią wielkości sporej szynki. Krohne tanecznym ruchem uchylił się przed ciosem kapitana i zadał trzy suche, krótkie uderzenia w korpus. Wokół kłębiło się kilkanaście ciał, parę osób leżało już bezwładnie na podłodze wśród szczątków porozbijanych mebli. Rozejrzał się w poszukiwaniu następnego przeciwnika, ale wyglądało na to, że jest już z grubsza po wszystkim. Wilki wygrały. Tylko w kącie sali Narbutt- Odolanicki maltretował jeszcze otyłego podpułkownika,

uderzając go raz za razem głową w twarz. - Co za chamskie metody - narzekał, łamiąc nos adwersarza. - Ale jak trzeba, to trzeba... Signum temporis, kurwa. Wreszcie grubas zwiotczał i padł na podłogę. Krohne ze zdziwieniem zobaczył pocierającego podbite oko Distergoffa. Przez bandaż na czole pułkownika przebijała czerwona plama. - Dziękuję - wyjąkał. - Dziękuję wam wszystkim, ale dlaczego wy tak...? 109

- Przecież jesteśmy z tego samego stada - mruknął Jeżewski. - Wilczy Legion, no to jak by to wyglądało, gdybyśmy zostawili swojego? - Wilczy Legion? - Tak Marszałek nazwał kiedyś nas, „dwójkarzy” wyjaśnił rotmistrz Odolanicki. - Nie wiedziałeś? Nieważne, napijmy się - zaproponował. - Napijmy się - poparł go Distergoff. - Muszę... muszę ci coś przekazać. Szepnął parę słów do swojego adiutanta, wyprawił go z sali. Nagłe przeczucie zmroziło Krohnego. Distergoff jako naczelnik więzienia był na pewno przy egzekucji Katii. - Wyniesiemy się zaraz - powiedział niepewnym tonem Jeżewski. - Zostawimy was samych... Krohne pokręcił głową, obserwując, jak kilku młodszych oficerów pomaga wyjść z kasyna ofiarom bójki. - Zostańcie - poprosił. - Może będzie mi... łatwiej. Rozebrani do pasa lub z niedbale narzuconymi na ramiona bluzami od mundurów otoczyli majora kręgiem, jakby chcieli ochronić go przed światem. Do sali weszli adiutant

Distergoffa i Barski. Technik niósł płaską paczkę. - Ona cię oszukała - powiedział ostrożnie Distergoff. - To ma być ta niespodzianka? - zaśmiał się gorzko Krohne. - Nie, to nie to, co myślisz... Chodzi o jej ciotkę. Ona nie umarła. Żylin zagroził Katii, że jeśli nie wypełni tej misji, zabiją staruszkę. Zgodziła się. Szkolili ją osiem lat. Przez ostatnie trzy pracowała aktywnie u nas i w Rumunii. Ktoś gwizdnął z cicha. Generał Wiaczesław Żylin był legendą. Czarną legendą. - Skąd to wiesz? - zapytał ostro major. - Powiedziała wszystko dobrowolnie. Postawiła tylko jeden warunek, abyś nie był obecny przy przesłuchaniach... Oczywiście sprawdziliśmy te informacje. Są prawdziwe. Jej ciotka jedzie już do Polski. Taka była umowa. Żylin musi jej dotrzymać, bo Katia zabezpieczyła się, ukrywając pewne akta. Podała nam namiary na skrytkę bankową, kiedy tylko jej ciotka znajdzie się u nas, zabierzemy je. Distergoff wziął głęboki oddech, zacisnął pięści. - Ona cię kochała. Gdybyś do niej nie podbiegł w parku, uciekłaby obławie. Zabiłaby każdego innego... Poddała się, bo chciała odpokutować za zdradę. Nie mogła wybrać między tobą a ciotką, więc... Tam, w więzieniu... Najbardziej bała się, że każesz jej oddać pierścionek. Wtedy straciłaby wszystko. Dlatego nic ci nie powiedziałem... Bo ona prosiła mnie, żebym cię spytał, czy musi go zwrócić. 110

Pułkownik nerwowo szarpnął mankiet munduru. - Kiedy robili jej rewizję, wiesz, to nie jest zbyt subtelna procedura... Nie reagowała, dopóki któryś ze strażników nie wyciągnął ręki po ten drobiazg. Trzech moich ludzi

wylądowało w szpitalu, a i ja też... ta głowa... Musiałem obiecać, że pochowają ją razem z nim. Wiedziałem, że trzeba by zabić Katię, aby zabrać pierścionek. Nie została powieszona, a rozstrzelana, karę zmieniono osobistym rozkazem Marszałka. Zostanie pochowana na cmentarzu prawosławnym w Warszawie. To też zarządził Komendant. I jeszcze to... Malowała z pamięci. Krohne jak automat rozwinął paczkę, spojrzał w swoją twarz. Jednak mężczyzna na portrecie nie był zmęczonym życiem, naznaczonym blizną czterdziestolatkiem. Jego oczy iskrzyły się mądrością, humorem i ciepłem. Rysy, choć podobne do tych, które widział na co dzień w lustrze, należały do kogoś wyjątkowego. Kogoś ukochanego, jedynego. Namalowany przez wielką artystkę, która włożyła w obraz wszystkie swoje umiejętności i całą swoją miłość. Tylko ten jeden raz. Tylko dla niego. Major wstał jak we śnie i wyszedł z kasyna. Nikt go nie zatrzymywał. Nikt nie śmiał. Następnego dnia złożył podanie o zwolnienie z wojska.

***

Walenie w drzwi wyrwało majora z pijackiego snu. O ile potrafił to ocenić, ktoś używał pięści, butów i kolb karabinów. I nie zamierzał przestać. Krohne zwlókł się z posłania, niepewnym krokiem przeszedł do przedpokoju. Od egzekucji Katii minęły dwa tygodnie. Przez większość tego czasu nie trzeźwiał. Odruchowo sięgnął do komody po swego Colta M1911, jednak ostatecznie wzruszył ramionami i otworzył drzwi intruzom. Na progu stanął pułkownik Jeżewski w towarzystwie czterech żandarmów.

- No, wreszcie - sapnął. Krohne przeszedł do salonu i usiadł w fotelu, ospałym gestem zapraszając Jeżewskiego do zajęcia miejsca przy stole. - Przyszedłeś mnie aresztować? - zapytał bez zainteresowania. - Aresztować? A niby dlaczego? - zdziwił się kryptolog. - Ci żandarmi... - Komendant chce z tobą porozmawiać, a ja nie wiedziałem, w jakim będziesz stanie. Gdyby trzeba cię było zanieść... - urwał wymownie. - Czego chce stary? - Skąd mogę wiedzieć? - Jeżewski wzruszył ramionami. - W wojsku po prostu wykonuje się rozkazy, panie pułkowniku - mruknął z ironią. 111

- Wypiłeś chyba więcej ode mnie - skonstatował Krohne z lekkim niedowierzaniem. Ostatnio, jak sprawdzałem, byłem majorem tuż przed degradacją albo relegowaniem z armii. - Najwidoczniej ktoś się pomylił, wpisując cię na listę awansów w stopniu podpułkownika ze starszeństwem od zeszłego tygodnia. Niemniej jednak na razie ta pomyłka obowiązuje. Tak więc proponowałbym, panie pułkowniku, aby udał się pan do łazienki, ogolił zarośniętą mordę, wbił w mundur i wsiadł do czekającej przed domem karocy. Krohne posłusznie pomaszerował do toalety, rozebrał się i wszedł pod prysznic. Stojąc pod strumieniami gorącej wody, poczuł ze zdziwieniem, że mija mu alkoholowe otępienie. Ogolił się, nie zadrasnąwszy ani razu, i w samej bieliźnie wrócił do salonu. Na jednym z krzeseł rozłożono nowiutki, galowy mundur podpułkownika. - Naprawdę mam to założyć? - spytał niepewnie.

- Naprawdę. Dopinając guziki bluzy, ujrzał w lustrze pełen komplet baretek: złoty krzyż Virtuti Militari, Krzyż Walecznych, Medal Niepodległości, Medal Pamiątkowy za Wojnę 19181921... - Czy to naprawdę konieczne? - Skrzywił się z niechęcią. - Cóż robić? Przepisy ubiorcze, panie pułkowniku odparł słodkim tonem Jeżewski. Możemy już jechać? Krohne skinął głową i wyszli z mieszkania. Przed domem stały dwa samochody, wsiadł w towarzystwie kryptologa do czarnego opla, żandarmi zabrali się łazikiem. - Jedziemy do GISZ-U czy Belwederu? - Do GISZ-U - mruknął Jeżewski. - Niestety, jego stan... Nie dokończył. Nie musiał. Wszyscy dawni legioniści wiedzieli, że marszałek Piłsudski przebywa z mieszkającą w Belwederze rodziną tylko wtedy, gdy czuje się lepiej, w chwilach słabości rezyduje w siedzibie Głównego Inspektoratu Sił Zbrojnych. Ostatnio coraz rzadziej odwiedzał Belweder. Kiedy samochód zatrzymał się przed kompleksem gmachów GISZ-U, świeżo upieczony podpułkownik ze zdziwieniem ujrzał stojących na baczność kilkunastu oficerów, w których bez trudu rozpoznał adwersarzy z kasyna. - No nie - jęknął. - Zawracaj - zwrócił się do kierowcy - Nie mam nic przeciwko małej awanturze, ale nie będę się przecież z nimi bił pod oknami Komendanta. - Może nie będzie tak źle. - Jeżewski z trudem powstrzymał uśmiech. - Nie sądzę, aby chcieli się boksować. Do wysiadających podszedł kapitan, który rozpoczął awanturę w kasynie. Widać było, 112

że chce coś powiedzieć, ale na widok baretek Krohnego jego oczy zrobiły się okrągłe, zaniemówił. - Ja... chciałem przeprosić w imieniu swoim i kolegów - wydukał wreszcie. - Nie znaliśmy pewnych aspektów tej sprawy. Myślę, że jest pan prawdziwym dżentelmenem, panie pułkowniku, i wzorem do naśladowania. Po chwili wszyscy oddali honory. Krohne odpowiedział salutem i piorunując wściekłym spojrzeniem Jeżewskiego, pomaszerował do biura Marszałka. Piłsudski oczekiwał ich w towarzystwie swego ordynansa. Wychudły, siedzący w fotelu na kółkach starzec nie wyglądał na beneficjenta nowoczesnej medycyny. - Pierdolone aparaty odyczne - wyrwało się Krohnemu półgłosem. - O to, to - przytaknął żywo Piłsudski. Widać choroba oszczędziła słuch Marszałka. - To samo im mówię, Jasiu, ale oni wiedzą swoje. Dziękuję panom - zwrócił się do ordynansa i Jeżewskiego. Wyszli, zamykając cicho drzwi. - Siadaj. - Piłsudski wskazał mu krzesło. Bez ceregieli, jak dawniej. - Po co mnie pan wezwał, Komendancie? Wypaliłem się. Odchodzę. - Masz żal o Katię? - spytał z napięciem Marszałek. Że nie ułaskawiłem...? - Nie było możliwości ułaskawienia - odparł wypranym z emocji głosem Krohne. Zabiła naszych. I ten aparat przy Belwederze... To raczej nie miało wzmocnić pańskich sił witalnych? - Nie. Ale to nie ja byłem celem. Prawda jest dużo gorsza. - Tak? Niech się wreszcie dowiem - ponaglił Piłsudskiego Krohne.

- Ona nie znała jego działania - zaznaczył Marszałek z naciskiem. - Była szlachetną kobietą, gdyby wiedziała... wierzę, że zrezygnowałaby z misji, mimo wszystko. Co za burdel! - wybuchnął nagle. - Kiedy we Lwowie w 1909 Ochorowicz wygłosił wykład na temat „promieni sztywnych” i innych pierdoł, wydawało się, że sprawa umrze śmiercią naturalną. Część naukowców wyszła z sali i ogłosiła go wariatem. A potem rozpoczął się sezon na aparaty odyczne, fluidy, magnetyzmy... Zajęli się tym nawet laureaci Nagrody Nobla, no i dalej poszło już z górki. Część tych konstrukcji zaczęła działać i siedzimy teraz po uszy w gównie! Nasi eksperci bredzą coś o „klątwie Prządki”. Pamiętasz ten mit? - Kloto, przędła nić życia człowieka. Wraz z siostrami wyznaczała jego długość. - Tak, Kloto. Podobno dotyczy to też całych narodów. Ona... ten aparat skrócił nić. - Mam w to uwierzyć?! - parsknął pogardliwie Krohne. - Nie neguję, że coś jest na 113

rzeczy z tymi fluidami i siłą odyczną, jednak... - Uwierz - przerwał mu zmęczonym głosem Piłsudski. - Wywiad donosi, że znajdujące się do tej pory w impasie rozmowy rosyjsko-niemieckie ruszyły z miejsca. Dokładnie wtedy, gdy Katia uruchomiła ten aparat. Nasi sąsiedzi rozważają obustronny, jednoczesny atak. - Czego pan chce?! - warknął Krohne. - Czytałeś Księgę dżungli Kiplinga? Jedno z opowiadań mówi o starciu wilczego stada z dzikimi psami z Dekanu. Psy mają przewagę liczebną. Kiedy dochodzi do walki, w pierwszym szeregu stają łowcy. Zaprawione w bojach wilki. Jednak ochronny krąg pęka, bo jest ich zbyt mało. Wtedy muszą walczyć wilczyce i ich młode. Na śmierć, do końca, bo sprawa idzie o przetrwanie. - Czego pan chce? - powtórzył pułkownik.

- Jesteś łowcą, jednym z najlepszych, chcę cię prosić, żebyś nie odchodził. To wszystko. - Prosi mnie pan jako marszałek, dowódca sił zbrojnych? Złożyłem podanie o zwolnienie! - Nie, Jasiu - odparł cicho Piłsudski. - Nie śmiałbym. Proszę cię jako przywódca watahy, stary wilk, któremu brakuje już sił. Któremu ubywa łowców, a wrogów jest coraz więcej. Siedzieli w milczeniu długie godziny. Kiedy zapadł zmierzch, Krohne wyszedł z gabinetu Marszałka. Bez pożegnania, bez słowa.

***

Kilka miesięcy później na prawosławnym cmentarzu ktoś odnowił skromny, samotny grób, położył nową płytę. Napis niemal się nie zmienił, pod słowami: „Jekatierina Tulina” dodano tylko jeden wyraz - „Ukochana”. A rosyjskie gazety doniosły o niesłychanej zbrodni imperialistów - pewnego ranka znaleziono powieszonego generała Żylina. Wisiał na drucie kolczastym, niedaleko swojej podmoskiewskiej willi. Gazeta „Prawda” przypisywała morderstwo piłsudczykowskim agentom. I tym razem była to prawda. Posiwiały, pokryty bliznami wilk podjął swój śmiertelny taniec. Dla watahy. Dopóki starczy tchu. 114

Kłopoty w „Raju"

Justyna poruszyła się, muskając Krohnego nagimi piersiami. Poczuł delikatny zapach rumiankowego mydła zmieszany z wonią skóry i włosów dziewczyny; żadnych perfum. Chłodne, szczupłe palce dotknęły blizny na brzuchu oficera, w chwilę później zsunęły się niżej. Mężczyzna przymknął oczy, usiłując się opanować, odetchnął głębiej. - Nie, żadnych takich! - zawołała z prawdziwą bądź udaną złością Justyna. - Jeszcze raz spróbujesz mi tu medytować i nie zobaczymy się przez miesiąc! - Wykończysz mnie - wymamrotał Krohne, wsuwając palce w jej włosy, pociągnął, zmuszając, by spojrzała mu w oczy. To nie najlepszy pomysł - doszedł do wniosku chwilę później. Widok spuchniętych, pogryzionych warg, nieprzytomny wzrok dziewczyny raczej nie uspokajały. Justyna była jedną z księżniczek „Raju”, luksusowego burdelu dla wybranych. Krohne znalazł się tu zupełnym przypadkiem, oddawszy przysługę właścicielce, która, trzeba przyznać, nagrodziła go po królewsku, choć nie w pieniądzach. Oficer nie wiedział, czy Justyna naprawdę przeżywa, czy tylko udaje rozkosz, na pewnym poziomie aktorstwo stawało się prawdą, jednak nie zamierzał analizować takich niuansów. W końcu przebywał tu prywatnie. Stanowczym ruchem przetoczył się na obszernym łożu, unieruchamiając pod sobą dziewczynę, obsypał pocałunkami jej szyję. - Tak, kochany, tak... Przerwał im przeraźliwy kobiecy krzyk, który trwał zdawało się w nieskończoność, załamał się nagle, po czym przeszedł w wysilone pełne przerażenia wycie. Tak brzmiała melodia śmierci, nie rozkoszy i Krohne rozpoznał ją od razu. - Nie ruszaj się stąd! - warknął, zrywając się z łóżka. Złapał leżący na komodzie pistolet, otworzył drzwi i jednym susem przeskoczył

balustradę, lądując piętro niżej na ugiętych nogach. Stęknął głucho, czując ból w lewej kostce. Trzeba będzie więcej ćwiczyć, pomyślał. Na szczęście pokrywający posadzkę gruby orientalny dywan o nieco wypłowiałych barwach - wyposażenie „Raju” dalekie było od nuworyszowskiej ostentacji zamortyzował nieco wstrząs. Do urządzonego na wzór hotelowy holu zaczęli wybiegać ludzie, odezwały się 115

zaniepokojone, podszyte histerią głosy. - Cisza! - ryknął Krohne. - Oddział II Sztabu Głównego! Wszystko pod kontrolą! Stopniowo zalegała cisza, mniej lub bardziej ubrani klienci „Raju” zwracali wzrok na trzymającego pewną ręką broń nagiego mężczyznę. - Mówiłem pani, baronowo, że berlińskie gazety opisujące panujący u nas rzekomo bałagan, grubo przesadzają - cedząc powoli słowa, odezwał się starszy pan ubrany w garnitur o eleganckim, choć wydawało się nieco niemodnym już kroju. - Proszę zauważyć: od chwili alarmu do momentu reakcji właściwych służb upłynęły nie minuty nawet, a sekundy. I oto widzimy tu przedstawiciela władz, uzbrojonego funkcjonariusza - dodał, poprawiając dystyngowanym ruchem tkwiący w oku monokl. - Rzeczywiście - przytaknęła towarzysząca mu nie pierwszej młodości kobieta. Jestem pod wrażeniem. Co to za broń? - spytała z ciekawością, popatrując na połyskującego złowrogo colta. - Nie mam pojęcia - przyznał starszy mężczyzna. Jakiś większy kaliber. - Rzeczywiście, ciężka artyleria - zgodziła się jego rozmówczyni, podnosząc lorgnon do oczu. Złota rączka używanego bardziej do flirtu niż korekcji wzroku przyrządu oznaczała „kocham cię”. „Dwójkarz” nie miał ochoty zastanawiać się nad przyczynami obecności

arystokratki w tym akurat miejscu. Po chwili jej wzrok prześliznął się kilkadziesiąt centymetrów niżej. - A tutaj już nie aż tak... Krohne odwrócił się do niej z kamienną twarzą, kompletnie nie przejmując się swoją nagością. - Cisza! - warknął. - Kto krzyczał, co się stało? - zapytał. Zauważył, że bynajmniej niezrażona tym bezceremonialnym podejściem baronowa obserwuje go z uwagą. Ktoś podał mu miękki, atłasowy szlafrok. Justyna. Narzucił go na siebie, bez problemu przekładając prawą, dzierżącą broń rękę przez szeroki rękaw. - Kto krzyczał? - powtórzył, przewiązując szlafrok. - Jedna... z moich dziewcząt coś znalazła. - Ciszę przerwała drobna, siwowłosa kobieta. Ściągnięte w surowy kok włosy i okrywająca je czarna mantylka, idealnie dobrana do sukni o stonowanych barwach, nadawały kobiecie nobliwy wygląd, mało kto skojarzyłby ją z właścicielką ekskluzywnego domu publicznego, niemniej jednak madame Letycja właśnie nią była. 116

- Wszyscy wracają do swoich pokojów, dokładnie w takim towarzystwie, w jakim w nich przebywali, nikt nie ma prawa opuścić tego lokalu, pani pokaże mi miejsce zajścia zadysponował Krohne. - Nie może pan... - zaczęła burdelmama. - Mogę - uciął stanowczo oficer.

Na chwilę spięli się wzrokiem, po czym niemal niedostrzegalnym gestem kobieta zaakceptowała zarządzenia Krohnego. „Dwójkarz” zmarszczył zaniepokojony brwi - madame Letycja była bardziej wpływowa niż niejeden minister i świetnie zdawała sobie z tego sprawę. Jeśli zrezygnowała niemalże bez walki, oznaczało to kłopoty, duże kłopoty. - Drodzy państwo - rozległ się jej spokojny, zdecydowany głos - proszę wykonać polecenia pana pułkownika. Jesteśmy w dobrych rękach. Mężczyzna zagryzł ze złością wargi, słysząc wymieniany beztrosko swój stopień wojskowy, choć nie wyglądało, aby zrobił on na kimś specjalne wrażenie. Gośćmi „Raju” były dużo ważniejsze od Krohnego osobistości. Nie tolerowano jedynie żonatych, dostosowując się do niewypowiedzianego życzenia Marszałka. Niczyje, nawet najbardziej przemożne wpływy nie pomogłyby, gdyby Piłsudski uznał, że „Raj” zamieszany został w jakiś skandal z udziałem jego oficerów bądź urzędników państwowych. Upewniwszy się, że kilku postawnych mężczyzn pilnuje dyskretnie, by wykonano jego polecenia, Krohne ruszył w ślad za właścicielką zakładu. Przeszli do niewielkiego, przytulnego saloniku, stanęli naprzeciwko dziewczyny szlochającej rozpaczliwie w objęciach dwóch koleżanek. - Chiaro, kochanie. - Madame Letycja pogładziła łagodnie policzek młodej piękności o lekko orientalnej urodzie. - Powiedz panu pułkownikowi, co się stało. Chiara potrząsnęła bezradnie głową, zaczęła spazmatycznie łapać powietrze. Po chwili wskazała prowadzące w głąb budynku drzwi. - To tutaj? - spytał ostro oficer. - Nie, nieco dalej, na końcu korytarza, w jednym z pomieszczeń gospodarczych wyjaśniła starsza pani, nerwowo mnąc mantylkę.

- Była tam pani? - Tak! - Przerwała mu gwałtownie. - I po raz pierwszy w życiu błogosławiłam to, że niedowidzę... Krohne zdecydowanym krokiem ruszył naprzód, lufę broni skierował w dół, jednak napięta linia barków oficera świadczyła, że w każdej chwili jest gotów jej użyć. 117

W nozdrza uderzył go zapach pasty do podłogi, najwyraźniej w „Raju” dbano o czystość, chwilę później poczuł kojarzący się z jatką odór krwi. - Zostań na miejscu! - rozkazał, nie odwracając się. Usłyszał delikatny szelest bosych stóp Justyny - najwyraźniej dziewczyna cofnęła się do saloniku. Półotwarte drzwi i widoczna doskonale na dębowej, naturalnego koloru podłodze ciemna plama świadczyły, że dotarł do celu. Zajrzał ostrożnie do środka, prześliznął się wzrokiem po zapełnionych wiktuałami półkach, wiszących u powały kiełbasach i szynkach, zaklął cicho, widząc kołyszący się lekko, zapewne poruszony przez spazmującą Chiarę kształt. Odbite w gęstej, czerwonobrązowej w świetle niewielkiej, elektrycznej żarówki kałuży odciski damskich pantofli potwierdzały tę tezę. I dowodziły niezbicie, że wszelkie ewentualne ślady, jakie zostawił tu morderca, zostały dokładnie zadeptane. Podczepione do solidnego, wykorzystywanego do wieszania świńskich półtusz bloczka zwłoki okręcały się z wolna wokół własnej osi, jednocześnie zataczając kręgi o coraz mniejszym promieniu, trącając w osobliwie obscenicznym geście wiszące wokół nich wędliny Zalana krwią twarz zwisającego głową w dół, na wpół wypatroszonego mężczyzny sprawiała wrażenie jakiejś diabelsko-demonicznej maski. Jej stan, równie skutecznie jak maska, uniemożliwiał jakąkolwiek identyfikację.

Krohne przykucnął, uważając, by nie wdepnąć w lepką maź. Zmarszczywszy brwi, starał się ocenić, skatalogować rodzaj zadanych nieboszczykowi ran. Były... dziwne. Morderca rozciął brzuch swej ofiary - tuż obok leżał upaprany na czerwono ni to bagnet, ni to nóż - jednak nie wyczuwało się charakterystycznego przy wytrzewieniach smrodu fekaliów. Najwyraźniej ostrze, czy to celowo, czy przypadkiem nie naruszyło jelit. Johannes wyprostował się ostrożnie i wyszedł z pomieszczenia, pchnięciem łokcia przymykając drzwi. To była robota dla policji.

***

Krohne zerknął na miękkie, pełne wdzięku ruchy nalewającej herbatę Justyny, poczuł przelotne ukłucie żalu. Kiedy przy okazji prowadzonej przeciwko niemieckiemu szpiegowi akcji natrafił na skandalizujące pamiętniki jednej z pensjonariuszek „Raju” i zniszczył je w obecności madame Letycji - ta zaoferowała mu w ramach podziękowań jedną ze swoich podopiecznych. Na rok. Od tego czasu minęły ledwo dwa miesiące, jednak wyglądało na to, że to właśnie dzisiaj zakończy się ostatecznie jego znajomość z Justyną. Oficer domyślał się, po co został zaproszony do apartamentu właścicielki zakładu, i nie miał zamiaru spełnić jej oczekiwań. Mimo wszystko. Odgrywająca perfekcyjnie rolę partnerki, omalże żony, dziewczyna przeszła za plecy 118

Krohnego, położyła dłoń na jego barku, stając naprzeciwko popijającej spokojnie kawę

burdelmamy, sygnalizując czyją stronę weźmie w mającej się rozpętać dyskusji, a może kłótni. Justyna nie była głupia, takich do „Raju” nie przyjmowano. Oczywiście wszystko to było grą, kosztownym złudzeniem, jednym z wielu, jakie serwowano w tym miejscu jako dodatek do chętnych, kobiecych ciał. Madame Letycja podniosła wreszcie wzrok, spojrzała na siedzącego z zaciętą twarzą oficera. - Domyśla się pan, o co chcę prosić? - spytała z lekką ironią w głosie. - Jakżeby inaczej - odburknął „dwójkarz”. - Rozumiem, że pańska odpowiedź jest odmowna? Gdyby nie fakt, że sprowadziło ich tu brutalne morderstwo, Krohne przysiągłby, że zobaczył w zmęczonych, nieco podpuchniętych oczach figlarny błysk. - Słusznie się pani domyśla. Nie rozwinął swojej wypowiedzi, nie zamierzał niczego ułatwiać właścicielce zakładu. W niewiadomy sposób madame Letycja przekazała jakiś sygnał Justynie, bo ta nagle przysiadła wprost na dywanie u boku oficera, dotknęła jego dłoni. - Niezależnie od twojej decyzji nasz układ nadal pozostaje w mocy - poinformowała z poważną miną. Wyjątkowość „Raju” polega na dwóch zasadach: wybrana przez ciebie kobieta naprawdę jest twoja i tylko twoja przez przewidziany kontraktem czas i zawsze, absolutnie w każdym wypadku jest po twojej stronie, o ile masz rację. Gdyby moja... opiekunka postanowiła z zemsty skrócić kontrakt, tym samym pozbawiłaby się prawa do dysponowania moją osobą. Krohne chrząknął bez przekonania, ale nie podjął dyskusji. - Wszystko, co powiedziałam przed chwilą, to prawda - zapewniła go dziewczyna. To dlatego właśnie klienci „Raju” płacą bajońskie sumy za korzystanie z naszych usług.

- Bajońskie? - Uniósł leniwie brwi. - To tajemnica zakładu - powiedziała szybko madame Letycja. - Pana to nie dotyczy. - A orientacyjnie choćby? - uparcie, choć z pobłażliwym uśmieszkiem na twarzy drążył oficer. - To zależy od pozycji społecznej i finansowej klienta oraz tego, jaką dziewczynę wybierze, niektóre z nas są bardziej popularne niż inne - wyjaśniła Justyna. - Jeśli chodzi o mnie... - Nie możesz... - przerwała jej z irytacją madame Letycja. Nie dokończyła zdania, po chwili machnęła z rezygnacją ręką, zgarbiła się nad 119

filiżanką. - Mój poprzedni klient płacił pięćset złotych za jedno spotkanie - kontynuowała jakby nigdy nic dziewczyna. Krohne obrzucił ją niedowierzającym spojrzeniem pięćset złotych stanowiło miesięczną pensję pułkownika. Justyna wzruszyła lekko ramionami z przepraszającym uśmiechem na ustach, jakby chciała powiedzieć: „to nie moja wina”. - Wracając do meritum - mruknęła starsza kobieta, poprawiając opadający na czoło niesforny lok. - Jest pan jedną z nielicznych osób, którym ufam. Znam pańską reputację i z własnego doświadczenia wiem, że jest pan człowiekiem honoru. Natomiast policja... - Droga pani - przerwał jej ze zniecierpliwieniem Krohne - od ścigania morderców jest właśnie policja, ja zajmuję się zwalczaniem szpiegostwa. Madame Letycja westchnęła ciężko, popukała palcami w stolik, jej mina wyrażała przemieszane z ledwo uchwytnym rozbawieniem znużenie, tak jakby rozmawiała z

wyjątkowo upartym dzieckiem. - Myślę, że nie ma sensu przedłużać tej dyskusji, pułkowniku - powiedziała wreszcie. Oboje jesteśmy ludźmi o dość zdecydowanych poglądach. Tak czy owak, będzie pan u nas mile widzianym gościem. Wstała zdecydowanie, sygnalizując koniec rozmowy. Oficer skłonił się lekko i przyjął podane przez Justynę palto. Mógłbym się do tego przyzwyczaić, pomyślał, patrząc na dziewczynę. Znowu wyglądała jak troskliwa żona. Stuknęły lekko drzwi, kiedy właścicielka zakładu wyszła z saloniku, zostali sami. - Przejdę się z tobą - zdecydowała nagle. Sięgnęła po eleganckie futro z norek, z wieszaka w stylu art deco zdjęła kapelusik od Coco Chanel. Z nieba prószył drobny śnieg, kładł się białym kobiercem na ulicach, poskrzypywał pod butami. Nadchodziły święta. Wyczuwało się radosne wyczekiwanie połączone z gorączką zakupów, wokół roili się ludzie, wabiły przystrojone wystawy sklepowe. Kiedy minęli zakład fryzjerski oferujący poza standardowymi usługami „masaże odyczne” dla pań, Krohne odchrząknął niepewnie. - Na czym to coś polega? - zapytał, wskazując ruchem głowy reklamę. - To najściślej strzeżona damska tajemnica. - Justyna ściągnęła z udaną surowością usta. Oboje wybuchnęli śmiechem. - Likwidacja zmarszczek, ujędrnianie ciała - wyjaśniła, spoglądając na niego figlarnie. 120

- Działa? - zainteresował się oficer.

- To pytanie osobiste czy służbowe? - Uniosła brwi. - I takie, i takie - stwierdził po chwili milczenia. Zdjęła rękawiczkę, dotknęła czoła Krohnego, wygładzając bruzdy na sposępniałej nagle twarzy towarzysza. - Czasem zapominam, czym się zajmujesz - przyznała. - To było lepsze niż aparat odyczny - uśmiechnął się Johannes. - O czym chciałaś ze mną porozmawiać? Od początku ich znajomości Justyna ani razu nie wyszła z nim na zewnątrz. Teraz wsunęła mu rękę pod ramię, przytuliła się lekko do boku. - Nie chciałabym, żebyś się gniewał na mnie czy na madame... - odezwała się z wahaniem. - Dlaczego miałbym się gniewać? Nie odpowiedziała od razu, zatrzymała się przy ogromnym, bezlistnym kasztanowcu. Uniosła twarz, pozwalając, by łaskotały ją spadające z góry płatki śniegu, osiadały na rzęsach i ustach, topniały, pozostawiając diamentowy poblask. - Bo w końcu będziesz musiał zająć się tą sprawą powiedziała, patrząc na Krohnego z zakłopotaniem. - Prędzej piekło zamarznie - mruknął, ruszając naprzód. Dogoniła go po kilku krokach. - Wracajmy - poprosiła. Zawrócili - wyobcowani w szykującym się do świąt tłumie, zatopieni w swoich myślach. Samotni. Żołnierz i dziwka.

***

Krohne westchnął niecierpliwie pod karcącym spojrzeniem przełożonego. Pułkownik Tadeusz Braetzel, szef Oddziału II, przesunął nieco szklankę z zaparzoną na sposób rosyjski herbatą, dodał konfitur. - Komisarz Jasiński powinien być tu lada chwila poinformował. - Co się stało? - uniósł brwi Krohne. Pamiętał korpulentnego, misiowatego policjanta, bynajmniej niekojarzącego się z detektywem. Jasiński uchodził za jednego z najzdolniejszych śledczych i z tego powodu wyznaczano go często do prowadzenia najpoważniejszych, zawikłanych spraw. Bywało, że współpracował z „Dwójką”. - Chodzi o „Raj” - wyjaśnił Braetzel. - Właścicielka złożyła nam ofertę nie do 121

odrzucenia. - Co takiego?! Krohne nawet nie próbował kryć niechęci. Zacisnął palce, wyginając grubą, srebrną łyżeczkę. - Nie chcesz chyba powiedzieć, że dostanę tę sprawę?! - zawołał z pretensją w głosie. - Nie mam wyjścia. - Pułkownik rozłożył ręce. Madame Letycja złożyła szczegółowe... zapotrzebowanie. Najwyraźniej zrobiłeś na niej wrażenie - stwierdził. - Od kiedy jakaś burdelmama decyduje o przydziale funkcji pracownikom „Dwójki”?! - Odkąd zaproponowała nam współpracę - odparł poważnym już tonem Braetzel. -

Sam wiesz, że taki zakład to dla nas skarb. Krohne pokręcił bezradnie głową - najwyraźniej Justyna miała rację. Wyglądało na to, że madame Letycja dostała, czego chciała. Z drugiej strony, jej nieustępliwość w tym względzie niepokoiła. Przekazywanie informacji „Dwójce” wiązało się z pewnym ryzykiem, no i było niewygodne - ostatnie, czego mogła sobie życzyć starsza pani, to powiązanie jej z działalnością służb specjalnych, jedynym powodem, dla którego mogła podjąć tę decyzję, musiała być chęć jak najszybszego wyjaśnienia sprawy. Krohne nie wierzył w zapewnienia, jakoby pragnienie, by poprowadził śledztwo, wiązało się z jego walorami jako człowieka honoru. Biorąc pod uwagę charakter klienteli zakładu, mogła przyjąć za pewnik, że policja będzie działać z maksymalną dyskrecją i skieruje do tej sprawy najlepszych ludzi. Tak więc motywem postępowania burdelmamy musiał być strach. Tylko przed czym? W tej branży śmierć nie była niczym nadzwyczajnym. Morderstwa i samobójstwa zdarzały się nawet w najbardziej ekskluzywnych domach publicznych. Zazdrośni klienci, zrozpaczone żony, które nagle dowiedziały się, że mąż miał starannie ukrywane hobby... Takie są realia tego świata. - Czego ona się boi? - zapytał nagle Krohne. - Ciekawa kwestia - przyznał Braetzel. - Niemal równie ciekawa jak to, dlaczego wybrała właśnie ciebie. - Nie rozumiem? - To proste. Ta baba w żaden sposób nie może znać twoich... osiągnięć. Tych związanych z działalnością „Dwójki”. To absolutnie niemożliwe. Zna natomiast z pewnością plotki. - Dalej nie rozumiem - warknął Krohne. - Myślę, że chodzi o twoją sprawność bojową. Zdarzyło ci się kilka bójek na mieście, parę pojedynków, nie są też żadną tajemnicą twoje wyczyny z czasów ostatniej wojny, do

tego te blizny... Ona musi się strasznie bać, bać w sensie fizycznym. 122

- Na litość boską! - skrzywił się Krohne. - Nie rób ze mnie mordercy. I jakie blizny? Na twarzy mam tylko jedną. - Domniemywam, że być może ktoś zauważył parę innych, wiesz, w lokalu tego typu... - odparł Braetzel, starając się zachować powagę. Zanim Krohne zdobył się na ripostę, rozległo się pukanie i do gabinetu wszedł komisarz Jasiński. Mężczyzna przywitał się z nimi uściskiem dłoni, umieścił na wieszaku sukienny, stylizowany na wojskowy płaszcz i ośnieżony kapelusz. - Ależ zimno! - zawołał, zacierając ręce. Braetzel nalał mu herbaty z samowara. - O, prawdziwy Szemarin z Tuły - zauważył z nutą dobrodusznej zazdrości policjant. - To po babci - uśmiechnął się szef Oddziału II. Uwielbiała rosyjskie samowary, szczególnie te bogato zdobione. Jasiński podziękował za herbatę skinieniem głowy, wypił kilka łyków, odsapnął z zadowoleniem, poruszając wąsami w zdumiewająco podobny do morsa sposób. - Mamy już wstępne ustalenia - powiedział. - Słuchamy, panie komisarzu - zachęcił go Braetzel. Wyciągnąwszy duży, oprawiony w płótno notes, policjant przez chwilę kontemplował zapiski. - Zabity to Roger Waterson, syn amerykańskiego attaché handlowego - rozpoczął. Został zaatakowany od tyłu, ktoś dźgnął go w nerki i poderżnął gardło. Później obwiązał nogi linką, podwiesił na tym bloczku, nawiasem mówiąc, nie wymagało to wielkiej siły, i rozpruł

brzuch. Tego ostatniego okaleczenia dokonano bardzo precyzyjnym, wręcz chirurgicznym cięciem. Tak przynajmniej twierdzi nasz medyk sądowy. - Narzędzie zbrodni? - zapytał Krohne. - To trochę dziwne - odchrząknął Jasiński. - Użyto ni mniej, ni więcej tylko niemieckiego noża okopowego. - Miałem podobne skojarzenia - mruknął Krohne. - Widział pan miejsce zbrodni? - zdziwił się policjant. - Sam pan wie, komisarzu, że nie możemy podać szczegółów - wtrącił się Braetzel. Powiedzmy, że Janek zna dość dobrze środowisko, w którym doszło do zbrodni... Jasiński przytaknął poważnie, lecz Krohne mógłby przysiąc, że sumiaste wąsy drgnęły jakby w powstrzymywanym uśmiechu. Jednak kiedy po chwili policjant podniósł wzrok, w jego oczach nie było nawet śladu rozbawienia. - Co pan myśli o tym nożu i sposobie zabójstwa? - spytał. 123

Krohne zabębnił z roztargnieniem w blat biurka. Noże okopowe zaczęto produkować dopiero w czasie pierwszej wojny światowej. Służyły jako przydatne narzędzie przy codziennych czynnościach, niektóre z nich miały specjalne wcięcie do odginania drutu kolczastego, co przydawało się w czasie ataków, ale przede wszystkim stosowano je do walki. Bardzo szybko wyszło na jaw, że standardowe, niemal czterdziestocentymetrowej długości bagnety nie za bardzo nadają się do starć w okopach na bliski i bardzo bliski dystans. Żołnierze używali więc kastetów, łopatek saperskich i noży cywilnych dobieranych według własnych upodobań. Wkrótce jednak okazało się, że trzeba jakoś ujednolicić tego typu uzbrojenie, wtedy powstały pierwsze typy noży okopowych. Część z nich wzorowano na

bagnetach, inne miały kastetową rękojeść, wytwarzano także takie, których konstrukcję oparto na nożach myśliwskich. Ich cechą wspólną było przeznaczenie - wszystkie służyły do zabijania. Musiały być dostatecznie długie, by ostrze sięgnęło organów witalnych, a jednocześnie poręczne i łatwe do przenoszenia. - Uważa pan, że to jakiś żołnierz? - odpowiedział pytaniem Krohne. Jasiński wzruszył ramionami, co świadczyło o pewnym zniecierpliwieniu. Patrząc na niego, łatwo się zapominało, że ten wyglądający na nieszkodliwego poczciwca mężczyzna dysponuje ostrym jak brzytwa umysłem. Czasem przypominało o tym twarde, chłodne spojrzenie. Tak jak w tej chwili. - Nie byłem na wojnie - stwierdził spokojnie. - Myślałem, że może któryś z panów powie coś więcej na ten temat. Braetzel leniwym gestem dał znać, że odpowiedź pozostawia podwładnemu. - To nie takie proste. - Krohne skrzywił się. - Owszem, te rany wydają się sugerować pewne doświadczenie mordercy, jednak równie dobrze mógł to być przypadek. Nie wiemy najważniejszego: w jakiej kolejności je zadano, bo jak rozumiem, lekarz potrafił jedynie stwierdzić, czy miało to miejsce za życia, czy po śmierci denata? - Niestety - przytaknął komisarz. - Być może kiedyś się to zmieni, lecz na razie sekcja zwłok jest w stanie ustalić tylko bardzo ogólnie przebieg wydarzeń, jakie doprowadziły do śmierci ofiary. Jednak... - zawahał się na moment - przyjąwszy, że to zawodowiec, jak by to zrobił? Krohne wstał powoli, jak we śnie, przypominając sobie - wbrew oczywistemu i jakże ludzkiemu pragnieniu - momenty, kiedy używał podobnego ostrza, zabijał gołymi rękoma, saperką, czymkolwiek. Chwile spędzone w pękniętym czasie. Zwierzęcą, pierwotną ekscytację towarzyszącą walce toczonej na odległość wyciągniętej ręki, oko w oko.

- Podchodzi do niego od tyłu, zadaje pchnięcie w nerkę. - Wykonał krótki, niemal 124

ukradkowy ruch. Lewą dłonią obejmuje jego szczękę, naciska w górę, zmuszając zaatakowanego do odsłonięcia gardła. Przecina tchawicę, kontynuuje ruch, by rozpłatać przynajmniej jedną z tętnic, być może odpycha ofiarę, a sam usuwa się nieco w bok. Jeśli jest zręczny, uniknie opryskania krwią. Tamten umiera w przeciągu kilkunastu sekund, nie jest w stanie nawet krzyknąć. To wszystko - westchnął oficer. - A więc jednak żołnierz - powiedział z namysłem Jasiński. - Tym bardziej, że później, kiedy go powiesił i rozpruł brzuch... Lekarz twierdzi, że wymagało to sporej wiedzy, no i wprawy. - Co może wskazywać równie dobrze na rzeźnika, Cygana czy po prostu jakiegoś lumpa, który potrafi posługiwać się nożem - zaznaczył z naciskiem Krohne. - Cygana? - Oni rodzą się z nożem w ręku - wyjaśnił Braetzel. Miałem kiedyś takiego w swojej kompanii, w czasie wojny. Potrafił... Mniejsza z tym. - Machnął ręką. - Janek ma rację, być może zrobił to jakiś żołnierz, ale zbyt wcześnie, aby zawężać obszar śledztwa tylko do weteranów. - No dobrze - burknął policjant. - Tak czy owak, trzeba się brać do roboty. - Od czego zaczniemy? - zainteresował się Krohne. - Od tego, co zwykle - odparł obojętnie Jasiński. Od przesłuchania wszystkich, którzy byli obecni na miejscu, kiedy popełniono zbrodnię, i przeszukania lokalu. Policjant z wyraźnym zadowoleniem poczęstował się konfiturami, popił herbatą. Jego twarz wyrażała absolutną pewność, roześmiał się, widząc lekko powątpiewające miny

rozmówców. - Znajdziemy coś - zapewnił. - Zawsze znajdujemy.

***

Krohne siedział w głównym salonie „Raju” zabawiany rozmową przez Justynę i dwie inne dziewczyny - cała trójka została już przesłuchana. Dziewczęta były uprzejme, błyskotliwe i interesujące. Oraz mocno zaniepokojone. Podtrzymywały błahą rozmowę o wszystkim i o niczym, z uroczą, starannie wykalkulowaną złośliwością plotkowały o zakładzie i o sobie nawzajem, cały czas pozostając blisko, niemal w zasięgu ręki oficera. Nieświadomie, bezwiednie skracając dystans. Krohne słuchał ich paplaniny z wyrozumiałym uśmiechem, w myślach notował kwestie do ewentualnych wyjaśnień, jednak na razie nie naciskał, pozostawiał robotę policyjną ludziom Jasińskiego. Spodziewał się, że dzięki takiemu podejściu zyska nowy status, kogoś z wewnątrz, swojego - co być może skłoni dziewczęta do większej otwartości. 125

- Panie pułkowniku - w drzwiach stanął jeden z policjantów - komisarz pana prosi. Chodzi o skonsultowanie pewnej kwestii, poszczęściło nam się przy przeszukaniu - dodał z tajemniczą miną, widząc pytające spojrzenie „dwójkarza”. - Mogę iść z tobą? - spytała natychmiast Justyna. Miny pozostałych dziewcząt wskazywały, że gdyby tylko wypadało,

zaproponowałyby to samo. I to bynajmniej nie po to, by pomagać policji. Ich strach stał się niemal namacalny. - No dobrze - zezwolił Krohne. - Kiedy pan nas zaprowadzi, proszę tu przysłać jakiegoś funkcjonariusza polecił, zwracając się do policjanta. - Oczywiście. - Skinął głową tamten, popatrując na zaniepokojone kobiety. - Nie zostawimy pań samych zapewnił. Odpowiedziały mu pełne ulgi uśmiechy. Przeszli do lewego skrzydła budynku, Krohne był tu pierwszy raz w życiu. - To kwatery mieszkalne - wyjaśniła Justyna. Mieszkają tu madame, dziewczyny i kilka osób z obsługi. - Kto konkretnie? - Kucharka i pomoc kuchenna, dwie pokojówki, odźwierny i... - zawahała się na moment - wujek Maksym. - Co za wujek? - Zmarszczył brwi oficer. - Tak go nazywamy. To miły staruszek, był tu od zawsze. Nadzoruje służbę, to znaczy mężczyzn. Mamy tu paru takich do pilnowania porządku. - Wzruszyła ramionami. - Rozumiem - mruknął. Zauważył już wcześniej, że w lokalu rzeczywiście kręciło się kilku postawnych mężczyzn. Na tyle dyskretnie, by nie przeszkadzać gościom, dając jednocześnie do zrozumienia ewentualnym awanturnikom, że poza szampańską zabawą nie mogą liczyć na nic więcej. „Dwójkarz” ani razu nie widział, aby interweniowali, co zapewne świadczyło o ich profesjonalizmie lub odstraszającej sprawiających problemy klientów reputacji. Albo o jednym i drugim. - Więc... porządkowymi kieruje ten staruszek?

- Tak, ma przynajmniej pięćdziesiątkę na karku odparła obronnym tonem Justyna. Dopiero po chwili dotarło do niej znaczenie rozbawionego uśmieszku, który pojawił się na ustach Krohnego. „Dwójkarz” miał czterdzieści dwa lata. - Och, nie chciałam... - wymamrotała z zaczerwienioną twarzą. Jak na komendę oficer i policjant, także pod czterdziestkę, wybuchnęli śmiechem. 126

Dalszą rozmowę przerwał im Jasiński. Komisarz pojawił się na korytarzu, skierował ich gestem do jednego z mieszkań. - Zechce pan rzucić okiem na te mundury? - poprosił. - Tu właśnie mieszka wujek - poinformowała z lekkim niepokojem Justyna. Na spory, prostokątny stół wyłożono kilka bluz mundurowych i złoconą szablę. Uniformy wyglądały na przedrewolucyjne, ich rękawy ozdobiono dziwnymi emblematami z trupią czaszką i skrzyżowanymi piszczelami. Obok leżały podobne, metalowe znaczki z napisem „Korniłowcy”, odznaczenia i plik dokumentów. - Nie znam rosyjskiego - odezwał się zakłopotany Jasiński. - Zresztą te symbole wojskowe... Krohne przerwał mu gestem, wziął do ręki szablę, przyjrzał się jej w zadumie. - Ci wasi silnoręcy - zwrócił się do Justyny - słuchają poleceń wujka Maksyma? - Tak, nie słyszałam, aby miał z tym jakieś problemy - odparła z wyraźnym już lękiem w głosie. - Ale wujek przecież... on nie mógł... - urwała bezradnie. - Zna pan te symbole? - spytał Jasiński. - Znam - westchnął Krohne, kontemplując napis na szabli. - „Za chrabrost” przeczytał na głos. - „Za męstwo”. Medale, mundury... Znaleźliśmy żołnierza, komisarzu.

Pułkownik Maksym Awdziejew, dowódca oddziału szturmowego u Korniłowa. - Wskazał naszywkę z napisem „Pierwyj udarnyj otriad”. - Walczył też w dywizji Drozdowskiego. Wielokrotnie nagradzany za męstwo wojenne, ta szabla jest jeszcze z czasów Wielkiej Wojny. Znaleźliśmy żołnierza - powtórzył. - I to nie byle kogo... - Więc on mógł... - upewnił się komisarz, wykonując nieokreślony gest. - Z łatwością. Na sam widok tych mundurów czerwoni uciekali. Nawet mając sporą przewagę liczebną poinformował Krohne. - Pułki oficerskie specjalizowały się w walce wręcz, w starciu na bagnety były niepokonane. Justyna objęła się rękoma, roztarła ramiona, jakby czując nagły chłód. - To niemożliwe! - zawołała rozpaczliwie. - To nie wujek, nie on...

***

Pułkownik Maksym Awdziejew miał pięćdziesiąt pięć lat, choć nie wyglądał na tyle. Szczupły, lecz muskularny, o energicznych ruchach był być może pozbawiony młodzieńczej gibkości, jednak nadal wyglądał na sprawnego fizycznie. I niebezpiecznego. Mimo trwającego sześć godzin przesłuchania nie powiedział więcej niż kilka zdań, nie zrobiła też na nim żadnego wrażenia wiadomość, iż na rękojeści noża, którym dokonano zbrodni, odkryto jego odciski palców. Rosjanin potwierdził, że jest właścicielem noża, zaprzeczył, jakoby 127

dokonał morderstwa, resztę czasu przesiedział, patrząc na komisarza chłodnymi,

jasnoniebieskimi oczyma. To lodowate spojrzenie przypominało Krohnemu wzrok drapieżnego ptaka, pełen powściąganej przez doświadczenie agresji. Wyglądało, jakby Awdziejew na coś czekał, pewien, że prędzej czy później dostanie swoją szansę. Wreszcie komisarz Jasiński spojrzał na zegar i ze znamionującym poczucie klęski wyrazem twarzy zachęcił Krohnego do zadawania pytań. Nie, żeby było o czym dyskutować doświadczony policjant pomyślał o wszystkim, no - niemal o wszystkim. - Te dziewczyny... - odezwał się z namysłem „dwójkarz”. - Dlaczego one pana tak lubią? Przez moment na wąskich, zaciśniętych w ponurym grymasie wargach Rosjanina pojawił się przelotny, wyraźnie ironiczny uśmiech. - Sentimentalnyje krasotki - mruknął. - Wyprowadzić go! - warknął Jasiński, otwierając gwałtownie drzwi. Dwóch czekających na korytarzu policjantów skontrolowało zapięte na nadgarstkach Awdziejewa kajdanki i ująwszy go pod ramiona, wymaszerowało z gabinetu. - Boją się - zauważył ponurym tonem komisarz. Po całej komendzie rozeszła się wiadomość, że złapaliśmy mordercę. Krohne skinął niezobowiązująco głową i wydobywszy z zanadrza srebrną papierośnicę, otworzył ją, podsuwając zachęcającym gestem policjantowi. - Nie, dziękuję, wolę fajkę - wymamrotał Jasiński. Ale proszę się nie krępować, ja zresztą też, dla towarzystwa... Odsapnął, jakby zrzucając z piersi jakiś przemożny ciężar, nabił fajkę tytoniem o lekko waniliowym aromacie, zapalił. Przez dłuższą chwilę obaj siedzieli w milczeniu, Krohne z roztargnieniem bawił się papierośnicą, Jasiński przymknął oczy, tylko drgające nerwowo na wrzoścowym cybuchu palce komisarza świadczyły, że nie zasnął.

- Nie jest pan przekonany o jego winie, prawda? - stwierdził wreszcie korpulentny policjant. - Nie jestem - przyznał Krohne. - Nie, żebym miał pewność, jednak... - Odciski palców wskazują... - wszedł mu w słowo Jasiński. Nie dokończył, jakby zaniepokojony tym, co mówi. - Niech mi pan opowie o tych odciskach - zaproponował „dwójkarz”. - Są zamazane i niekompletne - przyznał komisarz. Nóż leżał w kałuży krwi, więc trudno wymagać, by były idealne. Nie możemy stwierdzić, czy są stare, czy też z dnia, kiedy popełniono zbrodnię. Jeśli to nie on... 128

- To możemy mieć następne morderstwa? - zapytał Krohne. - Zobaczymy - odparł szorstko policjant. - Nie zamykam śledztwa, ale w tej sytuacji musiałem go aresztować. Krohne wstał, czując zesztywniałe od długotrwałego siedzenia mięśnie, wyciągnął dłoń do komisarza. - Będę tam dzisiaj w nocy, postaram się uważać na wszystko - obiecał. - Wyślę w tę okolicę wzmocnione patrole - burknął tamten. - Miejmy nadzieję, że to zbędna ostrożność. Wracając do domu, Krohne nadal myślał o aresztowanym Rosjaninie. Pułkownik Awdziejew niewątpliwie potrafił zabić człowieka, ktoś, kto przeżył wojnę domową i był wielokrotnie nagradzany za męstwo w walce, nie mógł być mimozą. Jednak pozostawienie na miejscu zbrodni noża jakoś do niego nie pasowało. Było takie... niechlujne. Podobnie jak niezrozumiałe okaleczenie ciała. Na pewno wystarczyłoby mu do tego umiejętności i zimnej

krwi, jednak wyglądało to na działanie wyraźnie zaburzonego umysłu. Krohne nie wierzył, by rosyjska, przedrewolucyjna armia, czy nawet Korniłow nagradzali wariata. Takich ludzi w czasie wojny, a może właśnie szczególnie w czasie wojny, eliminowano szybko i skutecznie, choć niekoniecznie oficjalnie... Żaden żołnierz nie chciałby walczyć z szaleńcem u boku. Tak więc, mimo wskazujących na byłego Korniłowca poszlak, istniała możliwość, że ten, kto już raz zabił w „Raju”, wcale nie został złapany i może uderzyć ponownie. Krohne obiecał sobie nie spuszczać oczu z Justyny.

***

Justyna wyglądała na zdenerwowaną, siedziała przesadnie wyprostowana naprzeciwko Krohnego, usilnie starając się zachować obojętny wyraz twarzy. Dłoń, którą dotknęła jego nadgarstka, była zimna, zmienił się nieco intensywniejszy niż zwykle zapach perfum. Oficer nie musiał o nic pytać, świetnie pamiętał, jak pachnie strach... Zza drzwi saloniku doszły go jakieś szmery. Przynajmniej dwie osoby, pomyślał. - Co się dzieje? - zapytał wprost. - Ja... - Od kilku minut usiłujesz mi coś powiedzieć, ale z jakichś przyczyn się wahasz, może miejmy to już za sobą? - zaproponował. - Chodzi o dzisiejszą noc - wyznała z nieszczęśliwą miną Justyna. - Wszyscy się boją, nikt nie chce zostać sam, szczególnie teraz, gdy nie ma z nami wujka. Pamiętasz, jak ci

mówiłam, że do czasu wygaśnięcia kontraktu spotykamy się tylko z jednym mężczyzną? 129

„Dwójkarz” skinął obojętnie głową, nie był zainteresowany wewnętrznym regulaminem nawet najbardziej luksusowego burdelu. - Moje dwie koleżanki nie mają dzisiaj... partnerów. Musiałyby spać same, bo ich mężczyzn nie ma w Warszawie. - „Raj” nadal działa? - zdziwił się Krohne. - Mimo tego, co się stało? - Dla niektórych to wręcz dodatkowa podnieta. Dziewczyna uśmiechnęła się cynicznie. - Mniejsza z tym, chciałam cię prosić... - Tak? - Czy mogłybyśmy spędzić tę noc z tobą we trzy? Nie mam na myśli żadnych... zabaw. Oczywiście jakoś bym ci to wynagrodziła - dodała prędko. - Jeszcze chwila i dostaniesz po buzi - ostrzegł niegłośno, niemal szeptem Krohne. To, że pracujesz jako dziwka, nie zmienia faktu, że jesteś też istotą ludzką. Kim bym był, odmawiając opieki kobiecie, jakiejkolwiek kobiecie, w takiej sytuacji? - Wzruszył ramionami. - Chodźmy więc do twojego apartamentu, możesz też zaprosić swoje przyjaciółki. - Skąd wiesz, że one... - zaczęła, oglądając się na drzwi. - Słyszę je od pięciu minut - wyjaśnił cierpko i zmierzył Justynę ciężkim wzrokiem. Naprawdę, nie próbujcie się nigdy skradać. Nie macie do tego predyspozycji. - Mogę je zawołać? - Oczywiście. Po chwili do pokoju weszła czarnowłosa Chiara i jakaś nieznana Krohnemu wiotka blondynka o intensywnie zielonych, niemal kocich oczach. Egzotyczna piękność całkiem

fachowo dzierżyła paskudnie wyglądający nóż sprężynowy, a jej jasnowłosa towarzyszka usiłowała ukryć w fałdach sukni sporego kalibru dwustrzałowego derringera. - Jak powiedziałem, zapraszam panie do swojego czy raczej Justyny apartamentu, jednak najpierw poproszę o oddanie broni. - „Dwójkarz” wyciągnął wymownie dłoń. Chiara potrząsnęła głową, wprawiając w ruch sięgające niemal do pasa włosy, które zawirowały niczym burzowa chmura w długo zapewne ćwiczonym geście. - Czy to konieczne? - spytała błagalnie. - Gdyby coś się panu stało... - Gdyby coś mi się stało, znaczyłoby to, że ten, kto mnie zabił, poradzi sobie z wami, nawet gdybyście miały karabiny maszynowe - odparł z brutalną szczerością Krohne. - No dalej! - ponaglił. - Nie mam zamiaru zarobić kulki, kiedy usłyszycie jakiś szmer. - Nie wierzy pan, że kobiety potrafią walczyć jak mężczyźni? - Blondynka wydęła demonstracyjnie wargi. - Nie - odparł zwięźle Krohne, zabierając jej pistolet. 130

- Przecież w czasie wojny istniały oddziały kobiece! - Owszem - przyznał „dwójkarz”. - Tyle że nie walczyły. Czasem nawet usiłowano nauczyć strzelać pielęgniarki. Pewnego razu przydzielono mnie do szkolenia takiej grupy. Oczywiście nikt nie miał zamiaru posyłać ich do bitwy, ale szpital usytuowano niemal na linii frontu, a bolszewicy... - nie dokończył. - Ktoś wpadł na pomysł, że powinny umieć się bronić. - I co? - odezwała się zaciekawiona mimo woli Justyna. - Na strzelnicy jednej z nich zaciął się pistolet, więc podeszła do instruktora, oparła mu lufę o brzuch i zaczęła naciskać spust, próbując jednocześnie przeładować broń, aby udowodnić, że to nie jej wina... Inna w czasie treningu rzutu granatem cisnęła granat, na

szczęście atrapę, do tyłu, omal trafiając nadzorującego ćwiczenia sierżanta. Potem powiedziała: „przepraszam” - wzdrygnął się Krohne. - Ale... - Żadne „ale” - warknął, wyłuskując Chiarze z dłoni sprężynowiec. - Aha, weźcie ze sobą jakieś karty. - Karty? - Uniosła brwi Justyna. - Musimy się przecież czymś zająć przez tę noc. Krohne przewrócił oczyma. - Karty będą w sam raz. Umiecie grać w pokera?

***

Dobrze, że stawką są tylko zapałki, pomyślał Krohne. Dziewczęta nie tylko znały zasady pokera, ale też świetnie grały. Być może ich życie nie było aż takie ekscytujące jak wyobrażali sobie inni i pozostawiało im sporo czasu na rozrywki towarzyskie, w oczekiwaniu na kolejnego klienta. Wprawa, jaką demonstrowały, wymagała długich ćwiczeń. W ciągu paru godzin oficer stracił ponad dwa pudełka zapałek, nie będąc przecież nowicjuszem - w wojsku, podobnie jak w lupanarze, nie brakowało okazji do zabijania czasu, karty stanowiły jedną z możliwości. - Ful na damach - oznajmiła Chiara, po raz kolejny zgarniając pulę. Krohne westchnął i policzył zapałki w trzecim, ostatnim pudełku. Niewiele ich zostało...

- Może spróbujemy na fanty? - zaproponowała z zalotnym uśmiechem blondynka o imieniu Irmina. Nadmiernie wyszukane imię pewnie nie było prawdziwe, ale oficerowi to nie przeszkadzało. Obie przyjaciółki Justyny kokietowały go wyraźnie, jednak nie przekraczały pewnych granic. Zapewne obowiązywał je zakaz kłusowania na cudzym terenie. 131

- Na fanty? - powtórzył pytająco. - Noo... przegrany ściągnąłby jakąś część garderoby. Krohne westchnął ze znużeniem - a cóż innego mogły wymyślić dziwki? - Wolę dzisiaj zostać w spodniach - burknął. Żadna się nie roześmiała, choć zapewne wszystkie pamiętały go nagiego, wymachującego bronią. Justyna zerknęła nerwowo na leżącego na stole colta. Mimo pozorów beztroski wytężali słuch, spodziewając się podświadomie, że nocną ciszę przerwie niespodziewanie czyjś rozpaczliwy okrzyk. Tak jak ostatnio... W zasadzie trudno było mówić o absolutnej ciszy: piętro niżej cichutko grało radio, czasem dochodził ich kobiecy - być może dzisiaj nieco sztuczny, stłumiony przez ściany śmiech. Wbrew pozorom te normalne, domowe odgłosy nie odprężały, nie wywoływały poczucia bezpieczeństwa, wręcz przeciwnie stanowiły jakiś alarmujący dysonans. Być może dlatego, że podszyte były niepewnością, szarpiącym nerwy oczekiwaniem. Chiara po raz nie wiadomo który zerknęła na secesyjny, ścienny zegar, dochodziła czwarta nad ranem. - Już chyba nic się nie stanie - powiedziała niepewnie. Krohne wzruszył ramionami.

- Od zewnątrz pilnuje budynku policja, tu czuwają wasi... odźwierni. Jeśli chcecie, zrobię kolejny obchód. Wcześniej dwukrotnie sprawdzał cały dom łącznie z zakamarkami i pomieszczeniami gospodarczymi, pukał do drzwi apartamentów, upewniając się, że wszyscy są cali i zdrowi. Jego starania przyjmowano z wdzięcznością, choć w normalnej sytuacji coś takiego nie mogłoby mieć miejsca - dyskrecja była religią „Raju”. - Zrób to - poprosiła Justyna, wstając od stołu. Najwyraźniej, tak jak poprzednio, zamierzała mu towarzyszyć. „Dwójkarz” nie protestował, bo obecność kogoś, kto znał tu każdy kąt, mogła być przydatna. Skinął głową, wyszedłszy na korytarz, poczekał, aż usłyszy szczęk zamka. Po chwili ruszyli na dół. Na półpiętrze minęli barczystego, odzianego w nieco przyciasny frak mężczyznę ze złamanym nosem. Stał oparty o poręcz, rozglądając się ze znudzoną miną. - Wszystko w porządku? - zagadnął Krohne. - W moim sektorze tak - zapewnił ochroniarz służbiście. - W sektorze... - parsknął po kilku krokach oficer. Kto ich nauczył takich słów? - Wujek Maksym - odparła cicho Justyna. - Utrzymywał wojskową dyscyplinę. - Z jakiego powodu go tak lubicie? - powtórzył po raz kolejny Krohne. 132

Inaczej niż poprzednio nie otrzymał natychmiastowej i wymijającej odpowiedzi. - Jest dla nas jak ojciec - wyjaśniła wreszcie dziewczyna. - Możemy z nim pogadać, jak któraś coś zbroi, to dostaje burę, ale przede wszystkim możemy mu ufać. Jest po naszej stronie. - Dlaczego?

Justyna nie spytała, o co chodzi w niezbyt precyzyjnie sformułowanym pytaniu, wiedziała. - Dlaczego były carski oficer, prawdopodobnie szlachcic, a może nawet arystokrata, zadaje się z dziwkami na gruncie... niezawodowym? Nie mam pojęcia oznajmiła chłodno. Musiałbyś sam go zapytać. „Dwójkarz” nie odpowiedział, odtrącił Justynę gwałtownie, odbezpieczył broń - drzwi toalety w bocznym korytarzu były uchylone. - To nic takiego - powiedziała szybko Justyna. Czasem się nie domykają, mieli je dawno naprawić, ale w niemal wszystkich apartamentach są łazienki, jak w hotelach, tylko tutaj, w starym skrzydle jeszcze... Krohne pchnął drzwi, nie dotykając ozdobnej, staroświeckiej klamki - na podłodze w kałuży krwi, tuż przy przewróconym taborecie leżała kobieta, obok przykucnęła siedmioletnia na oko dziewczynka, kołysząc się na piętach. Koszulka nocna, dłonie i bose stopy dziecka naznaczone były szkarłatem, niewidzące, szkliste oczy wpatrywały się w przestrzeń, odbijały światło elektrycznej żarówki. Oficer nie dotknął kobiety, nie sprawdził, czy żyje widział zbyt wiele trupów, by łudzić się nadzieją, że coś się da jeszcze zrobić. Całą głowę zabitej pokrywała krew, wyglądało, jakby ktoś próbował ją oskalpować - najwyraźniej morderca kontynuował swoje chore zabawy, jednak to na smukłym, kobiecym karku pozostał ślad po prawdziwym pocałunku śmierci: niewielka rana, efekt precyzyjnego pchnięcia, które przerwało rdzeń kręgowy u podstawy czaszki. Opodal leżało narzędzie zbrodni, tym razem zwykły, kuchenny nóż. - Zabierz ją stąd natychmiast! - polecił Krohne, wskazując ruchem głowy dziecko. Nie wypuszczał broni z ręki, starał się łowić każdy szmer i zapach, krew zabitej

jeszcze nie zakrzepła. - Ale ja... - Justyna spojrzała z przerażeniem na pokrwawioną dziewczynkę. - Natychmiast! - warknął „dwójkarz”. Powoli, z ociąganiem, Justyna sięgnęła po małą i przemagając obrzydzenie, wzięła ją na ręce. 133

- To córka doktora - powiedziała rwącym się głosem. - Jakiego doktora?! Nic mi o nim nie wspominałaś! - Bo on tu nie mieszka na stałe, ale czasem zostaje na noc. Jest wdowcem, więc zabiera ze sobą dzieciaka. Mają pokój tuż obok. Ona musiała się obudzić i pójść do toalety. - Zanieś ją do ojca - rozkazał Krohne. - Nikogo na razie nie alarmuj, rozumiesz? - Co z nią... - Justyna nie mogła oderwać wzroku od zakrwawionej, leżącej na posadzce postaci. - Jej jest już wszystko jedno - odparł obojętnym tonem Krohne. - No, dalej! Justyna na drżących nogach pomaszerowała do oddalonych o kilka metrów drzwi, otworzyła je, naciskając klamkę łokciem, i zniknęła wewnątrz. Oficer przykucnął ostrożnie i jeszcze raz zlustrował wzrokiem pomieszczenie. Nie znalazł niczego godnego uwagi, jedyną rzeczą, jaką pozostawił po sobie morderca, był ten leżący w gęstniejącej, poznaczonej odciskami bosych, dziecięcych stopek kałuży nóż. Zapewne identyczny lub niewiele różniący się od kilkunastu innych używanych w kuchni. Krohne wyszedł na korytarz i korzystając z przekazanego mu wcześniej przez madame uniwersalnego klucza, ostrożnie zajrzał do dwu znajdujących się w tym skrzydle pomieszczeń gospodarczych. Oba wyglądały na od dawna nieodwiedzane. Trzy osobne

pokoje i pojedynczy, składający się z kilku izb apartament także stały puste. „Dwójkarz” westchnął i bez pukania wszedł do zajmowanych przez lekarza pomieszczeń. Szpakowaty, przysadzisty mężczyzna siedział przy łóżku córki, trzymając ją za rękę. Nieco dziki wzrok i niedbale zawiązany kwiecisty, wyraźnie damski szlafrok, świadczyły, że lekarz jeszcze jest w szoku. Justyna siedziała za stołem i dygoczącymi dłońmi obejmowała szklankę z jakimś alkoholem. - Co z małą? - zapytał Krohne. Musiał powtórzyć pytanie, zanim lekarz podniósł na niego błyszczące gorączkowo w opuchniętej od snu twarzy oczy. - Nic nie powiedziała, nie reaguje - wyjąkał w końcu. - Podałem jej środek uspokajający i zasnęła. Efektem traumy może być amnezja. - Wzruszył ospale ramionami. Zacinał się co chwila, marszczył z wysiłkiem brwi, jakby formułowanie myśli sprawiało mu problem. Krohne skinął na Justynę i wyszli oboje na korytarz, delikatnie przymknęli drzwi. - Idź zawiadomić madame - rozkazał. - Niech wezwie policję, ja popilnuję tego tu... Nieokreślonym gestem wskazał nadal wpółotwartą toaletę. Dziewczyna wręczyła mu niedopity trunek i sztywnym, somnambulicznym krokiem 134

ruszyła w głąb domu. „Dwójkarz” patrzył przez chwilę na pachnący torfowym dymem złocisty płyn, wreszcie klnąc z cicha, jednym haustem opróżnił szkło.

***

Pułkownik Maksym Awdziejew wysłuchał nowin z kamienną twarzą, nie odezwał się nawet, kiedy Krohne poinformował go o śmierci kobiety. Tym razem ofiarą była jedna z pracownic „Raju” imieniem Helena, Estonka o niemal niewymawialnym nazwisku. - Jest pan wolny - oznajmił komisarz Jasiński, osobiście zdejmując Rosjaninowi kajdanki. - Moi wieszczi? - Awdziejew zwrócił pytający wzrok na policjanta. Jasiński odchrząknął nerwowo. - Pan pułkownik pyta, co z jego rzeczami - wyraźnie akcentując słowa, przetłumaczył Krohne. - Oczywiście oddamy, choć co do broni... W pokoju Awdziejewa poza paradną szablą znaleziono rewolwer systemu Nagant i paczkę nabojów. - Oddamy i broń. - Z naciskiem zaznaczył „dwójkarz”. - I przeprosimy za pomyłkę. Oczy Rosjanina zwęziły się, kiedy korpulentny policjant wymamrotał pod nosem parę nieskładnych zdań, co przy pewnej dozie dobrej woli można było wziąć za usprawiedliwienie. Po chwili drapieżny niczym u polującego jastrzębia wzrok Awdziejewa zatrzymał się na Krohnem. - A wy, szto wy sdiełali, gospodin połkownik?! „Dwójkarz” suchym, obojętnym tonem przedstawił powody, dla których zgodził się na aresztowanie Rosjanina, krótko omówił podjęte w „Raju” środki bezpieczeństwa i opisał przebieg wydarzeń feralnej nocy. Gdy opowiadał, jak zgodził się spędzić noc z Justyną i jej dwiema przyjaciółkami, rysy Awdziejewa złagodniały.

- Przynajmniej tyle dobrego, że one przeżyły, słabo znałem tę Estonkę, pracowała w „Raju” od niedawna powiedział, porzucając pozę nierozumiejącego po polsku obcokrajowca. Jasiński poczerwieniał z oburzenia, otworzył usta, najwyraźniej chcąc coś powiedzieć, ale Krohne powstrzymał go stanowczym gestem. - Może się pan wściekać - odparł, zwracając się do Rosjanina. - Jednak w ostatecznym rozrachunku... Przerwał i sięgnąwszy w zanadrze, wyjął elegancką, srebrną papierośnicę z manufaktury Lutz&Weiss, podsunął towarzyszom. Jasiński odmówił poczęstunku, Awdziejew zmarszczył brwi, patrząc na przytrzymywane specjalną tasiemką papierosy. 135

- Rosyjskie? - spytał. - Te z prawej: „Hercegowina Flor” i „Biełomorkanały” - wyjaśnił „dwójkarz”. - Słucham - ponaglił po chwili Awdziejew, z zadowoleniem wydmuchnąwszy dym z „Biełomorkanała”. Krohne popatrzył w zadumie na byłego Korniłowca, fakt, że tamten wzgardził ulubionymi papierosami sowieckiej elity, wybierając tandetnego „Biełomorkanała” „dwójkarz” częstował nimi jedynie pochodzących z Rosji agentów - uruchomił w jego mózgu ciąg jakichś ledwo uchwytnych skojarzeń. Takie papierosy palili tylko ci, którzy musieli, nie mając pieniędzy na kupno lepszych sami Rosjanie zaliczali je do piątej klasy - względnie ludzie, dla których i tak stanowiły przez dłuższy czas szczyt marzeń, na przykład byli więźniowie, ci ostatni - siłą przyzwyczajenia. Spojrzawszy nowym, czujnym wzrokiem, dostrzegł na grzbietach dłoni Awdziejewa dziesiątki drobnych, ledwo widocznych blizn. Ciągnęły się aż po nadgarstki. Pozostałości po przypalaniu papierosem.

- W ostatecznym rozrachunku - podjął jakby nigdy nic Krohne - został pan oczyszczony z zarzutów, a my dowiedzieliśmy się, że zabójcą jest ktoś z wewnątrz. Nikt, absolutnie nikt - podkreślił - nie mógł dostać się do „Raju” tej nocy. Budynek był obserwowany ze wszystkich stron, w środku czuwali ci wasi odźwierni. - Zginęła kobieta - przypomniał Jasiński. - To prawda - zgodził się Krohne. - Jednak biorąc pod uwagę te wszystkie zabezpieczenia, warty na każdym piętrze, myślę, że morderca miał po prostu dużo szczęścia, tylko tak można wytłumaczyć to, co się stało. A szczęście, nawet wielkie, nigdy nie trwa wiecznie... Rosjanin przytaknął, zdusił w palcach niedopałek. - Byle ustalenie, kto zabija, nie zabrało nam zbyt wiele czasu - powiedział cierpko Jasiński. - Bo tam roi się od potencjalnych ofiar. Nikt nie mógłby sobie wymarzyć lepszego... łowiska. - Teraz, kiedy niewinność pana pułkownika została udowodniona, będzie nas już dwóch - wyjaśnił rzeczowym tonem Krohne. - Dwóch? - Komisarz uniósł brwi. - Mogę tam wysłać choćby i dwudziestu policjantów. - To nic nie da, one im nie zaufają. Jasiński skrzywił się, ale nie zaprzeczył. Jednak jego mina sugerowała, że konieczność liczenia się z sympatiami kobiet, które uznawał za zwykłe prostytutki, wyraźnie go męczy. - Mogę wrócić do domu? - zwrócił się o dziwo nie do Jasińskiego, a do „dwójkarza” 136

Awdziejew.

Ten wyraźnie zatopiony w myślach, wzruszył ramionami, roztargnionym gestem scedował pytanie na komisarza. Policjant ciężko westchnął. - Proszę bardzo - odparł z ciężkim westchnieniem policjant. - Jednak co do tego rewolweru... Proszę naprawdę nie używać go bez potrzeby. Rosjanin pożegnał ich zdawkowym skinieniem głowy, po chwili zostali sami. - Przesłuchiwał pan ojca ofiary, tego attaché? - odezwał się Krohne, otrząsnąwszy z zamyślenia. - Oczywiście. - Jakim człowiekiem był jego syn? - Pracował w bankowości, interesował się przemysłem filmowym. - Jasiński zmarszczył brwi. - Może szybciej by nam poszło, gdyby pan sprecyzował pytanie? Bo widzę, że coś panu przyszło do głowy - dodał cierpko. Oficer niezdecydowanym ruchem potarł szczękę, jego dłoń jak zwykle zatrzymała się na ułamek sekundy, muskając przecinającą policzek bliznę. - W zasadzie to sam nie wiem - wymruczał. - Mam wrażenie, że przeoczyliśmy jakąś wskazówkę, ale za nic nie potrafię wskazać, co mnie niepokoi. Jasiński podszedł do stojącej w rogu gabinetu szafy pancernej, przykucnął ze stęknięciem i wydobył cienką, tekturową teczkę. - To kopia protokołu z przesłuchania attaché - poinformował, wręczając ją Krohnemu. - Może po przeczytaniu... - Wzruszył ramionami. - Oby - mruknął „dwójkarz”. - Mam nadzieję, że jak się trochę prześpię, wpadnę na jakiś pomysł. Zmęczyły mnie ostatnie dni, nie wspominając o nocach, już nie jestem młodzieniaszkiem - stwierdził z odcieniem ni to rezygnacji, ni to zdziwienia w głosie.

- Nikt z nas nie młodnieje - odparł komisarz, starając się ukryć uśmiech.

***

W tydzień po wypuszczeniu Awdziejewa w „Raju” nadal panował spokój. Początkowo ruch zmniejszył się przynajmniej o połowę - mało kto uznał drugie morderstwo za ekscytujące, klienci zaczęli się wykruszać. Fakt, że niektórzy mimo wszystko pozostali, świadczył dobitnie o jakości usług świadczonych przez żeńską część personelu. Madame przyjęła trzech nowych pracowników o brutalnych, poznaczonych szramami twarzach, ich wygląd czynił zbędnymi wszelkie domysły, w jakim charakterze mają być wykorzystani. Wieczorne i nocne tęte-ŕ-tęte zakłócały ciężkie kroki czuwającej na korytarzach ochrony, 137

zwyczajem stało się słuchanie muzyki z płyt bądź włączanie radia, by zagłuszyć odgłosy świadczące o tym, że jakby na to nie patrzeć - sytuacja nie jest normalna. Jednak nie nastawiano radia czy muzyki na cały regulator, jak gdyby podświadomie oczekując krzyku zwiastującego kolejną tragedię. Każdej nocy Krohne i Awdziejew kontrolowali pracę ochroniarzy, penetrowali wszelkie zakamarki „Raju”, z wyrobioną w wojsku cierpliwością czekali na błąd mordercy. Bezskutecznie. Wydawało się, że zabójca z sobie tylko znanych powodów zrezygnował z realizacji planów, bądź też zrealizował je wcześniej całkowicie i kontynuacji nie będzie. Do „Raju” zaczęli powracać klienci. Atmosfera nadal podszyta była niepewnością, bywało, że ktoś z

gości wzdrygnął się zaskoczony niespodziewanym dźwiękiem, beztroski nastrój demonstrowano nieco zbyt ostentacyjnie, jednak widoczne się stało, że sytuacja powoli się normalizuje. Atmosfera luksusowego lupanaru nadał wabiła, „Raj” nadal kusił.

***

Podobny do wilczego wycia krzyk nacierających krasnoarmiejców narastał. Mimo potwornych strat piechota Timofiejewa atakowała fala za falą, powoli acz nieubłaganie zbliżając się do kunsztownie łamanej, połączonej transzejami linii okopów. Po zaciekłych, trwających niemal miesiąc walkach przedpole poszatkowane było lejami po bombach i wystrzelonych przez obie strony pociskach artyleryjskich. Rosjanie korzystali z nich umiejętnie, coraz bardziej zmiękczając zaciętą jeszcze, lecz wyraźnie już desperacką obronę. Zwisające na chroniących okopy zasiekach ciała bezlitośnie przypominały, że wróg jest naprawdę blisko. Krohne położył przed sobą dwa ostatnie granaty, stojący tuż obok Sztyniuk - barczysty lwowski batiar - z ponurą miną wyciągnął z pochwy bagnet, wbił w gliniastą glebę, by był na podorędziu, załadował magazynek. Wysoki, chudy kapral o umorusanej błotem twarzy splunął w dłonie, przeciągnął kontrolnie palcem po krawędzi saperskiej łopatki. Zza pleców szykujących się do walki wręcz żołnierzy dochodziły krótkie, coraz bardziej oszczędne serie cekaemów. Jeszcze smagały przedpole, jeszcze chroniły okopy... Przeraźliwy, modulowany skowyt zmroził obrońców, z pobliskiego lasu wyjechały trzy pomalowane na czarno samochody. Warkot karabinów maszynowych ucichł jak ucięty

nożem. - „Zgniatarki”! - zawył, rzucając się do ucieczki, młokos z naszywkami artylerzysty na mundurze. „Zgniatarki”! Krohne nieporadnie dźwignął się z kolan, usiłując dygoczącymi dłońmi podnieść karabin. Czuł spływające po twarzy strużki krwi, sączyły się z nosa i uszu. Posępne 138

zawodzenie nadjeżdżających „Zgniatarek” przeszło w dzwonienie, coraz silniejsze, coraz bardziej natarczywe. Ciężko dysząc, usiadł w skotłowanej pościeli, dręczony - tym razem już na jawie histerycznym jazgotem elektrycznego dzwonka. Sięgnął po colta, nie zadawszy sobie nawet trudu, by narzucić szlafrok na przepoconą piżamę, powlókł się do drzwi. - Wujek... On... Musisz natychmiast! - Justyna wczepiła się w niego z zajadłością teriera, bełkocząc nieskładnie oderwane, pozbawione znaczenia słowa. Uderzył ją w twarz i kiedy umilkła zszokowana, posadził wprost na dywanie, sam usiadł obok. - Co się stało? - wymamrotał, mierząc dziewczynę spojrzeniem podkrążonych z bezsenności oczu. Po chwili zerknął na zegar - dochodziła dziewiąta rano, wrócił z „Raju” trzy godziny wcześniej. Zamiast odpowiedzieć, Justyna ponownie złapała go za rękaw, kilkakrotnie otwierała usta, najwyraźniej nie mogąc wydobyć z siebie głosu. W tym samym momencie zadzwonił telefon. Krohne podniósł się ociężale i podszedł do stojącego na komodzie tuż przy łóżku aparatu.

- Słucham! - rzucił szorstko w słuchawkę. - Tu Jasiński - zidentyfikował się rozmówca. Głos komisarza był ochrypły, naznaczony zmęczeniem i czymś bardziej nieuchwytnym, jakąś rezygnacją, co nasuwało przypuszczenie, że policjant jest u kresu sił. - Mamy następnego trupa - poinformował. - To Awdziejew. Kilka ciosów nożem w pachwinę, przecięta tętnica udowa. Wykrwawił się. - Jakieś ślady walki? - Nic... Krohne zaklął z wściekłością, rąbnął pięścią w stół. - Jak to, kurwa, możliwe?! - wrzasnął. - W aktach dotyczących zabitego wcześniej syna attaché wyczytałem, że ten Amerykanin służył dziesięć lat w marines. Był pieprzonym instruktorem walki wręcz! Awdziejew spodziewał się ataku w każdej chwili, chodził uzbrojony, prawda? - Tak, miał przy sobie rewolwer w kieszeni marynarki i bagnet u pasa. - No to jakim cudem nawet nie sięgnął po broń?! A tamta Estonka w toalecie? Została zaatakowana od tyłu, ale przecież musiała słyszeć, jak ktoś otwiera drzwi od kibla, może jakieś kroki na korytarzu? A nawet się nie odwróciła twarzą do napastnika! Tak jakby go nie 139

widziała... - Mam pewną koncepcję, pułkowniku - oznajmił Jasiński wypranym z wszelkich emocji głosem. - Proszę przyjechać do „Raju”. Tę... Justynę proszę przywieźć również. - Skąd pan wie, że ona jest u mnie? - Zmarszczył brwi „dwójkarz”. - A jak pan myśli? Każdą z osób w jakikolwiek sposób zamieszanych w sprawę

śledziliśmy przez ostatnie dni, pana także... Stąd wiem, że nie miał pan nic wspólnego z zabiciem Awdziejewa. Krohne z niechętnym pomrukiem, bez pożegnania, odłożył słuchawkę, ale w jego geście nie było gniewu. Podejrzliwość, także w stosunku do swoich, to podstawowa reguła służb specjalnych. Nikt się z tego powodu nie obrażał, takie były zasady gry. Fakt, że Jasiński nie wykluczył go z góry z grona podejrzanych, świadczył dobrze o umiejętnościach fachowych komisarza, sugerował chłodne, metodyczne podejście do sprawy, pewną otwartość intelektualną. Tyle, że nic to nie dało, zabójca nadal pozostał nieuchwytny... Oficer podniósł Justynę z podłogi i delikatnie usadził w fotelu, postawił przed nią szklankę z odrobiną znalezionej w jakimś zakamarku wódki - wolał nie trzymać w domu alkoholu - po czym przeszedł do łazienki. Stojąc pod strumieniami na przemian gorącej i zimnej wody, starał się ogarnąć umysłem ostatnie wydarzenia. Nie ulegało wątpliwości, że śmierć Awdziejewa była dla „Raju” katastrofą. „Dwójkarz” wątpił, by w tej sytuacji ktokolwiek jeszcze skorzystał z usług lupanaru - ryzyko stało się zbyt wielkie. To z kolei utrudni, jeśli nie uniemożliwi, całkowicie wykrycie winnego, bo ten najprawdopodobniej opuści przybytek wraz z resztą klientów, nie zwracając na siebie najmniejszej uwagi. Chyba, żeby mordercą okazał się ktoś z personelu, jednak nawet w takim wypadku było mocno wątpliwe, aby zaatakował pod nieobecność bywalców „Raju”. Wiążąc krawat, Krohne spojrzał ponuro w swoje odbicie w lustrze. Nie podbudował się tym, co zobaczył - czterdziestoparoletni mężczyzna o niemal szarej ze zmęczenia cerze i przekrwionych z niewyspania oczach nie wyglądał na kogoś, kto jest w stanie wyjaśnić sprawę zagadkowych morderstw.

***

W progu przywitała go madame Letycja; płonące gorączkowo oczy kobiety i zaciśnięte w wąską kreskę usta świadczyły o zdenerwowaniu, jednak jej głos brzmiał jak zwykle spokojnie. - Mógłby mi pan poświęcić chwilę, pułkowniku? - zapytała. - Później - mruknął Krohne, popychając lekko Justynę w stronę najbliższego krzesła. Dziewczyna wyglądała na oszołomioną, poruszała się jak automat, wcześniejsze 140

histeryczne ożywienie zastąpił stupor. - Czy mogłaby się pani nią zająć? - poprosił. - Zajdę do pani, kiedy tylko porozmawiam z komisarzem Jasińskim. Pomaszerował do głównego salonu, gdzie rozkwaterował się Jasiński, notując w pamięci drżące dłonie i niepewne ruchy madame. Najwyraźniej przejęła się śmiercią Awdziejewa równie mocno jak Justyna, albo zdała sobie sprawę, że to już koniec działalności „Raju”. Niezależnie od wyników śledztwa lokal zostanie zamknięty, władze mogły tolerować istnienie luksusowego lupanaru, jednak na pewno nie w przypadku, kiedy ten stał się areną popełnianych z niepokojącą regularnością morderstw. Siedzący za zawalonym aktami stołem komisarz wstał na widok oficera i przywitał się zdawkowym ukłonem. Gestem wskazał parującą filiżankę kawy. Krohne z wdzięcznością skinął głową, skosztował aromatycznego napoju. - Tego mi było potrzeba - westchnął, moszcząc się w głębokim, wygodnym fotelu. -

Spałem może ze dwie godziny. Policjant zebrał ze stołu plik dokumentów, ułożył je równo nieco nerwowym ruchem, umieścił w kartonowej teczce. - Mamy ekspertyzę medyczną dotyczącą zgonu tej Estonki - powiedział bez wstępu. To znaczy, chodzi o pewne dodatkowe badania - wyjaśnił. - Próbę określenia cech zabójcy: wzrostu, funkcjonalności kończyn... - To znaczy? - przerwał mu Krohne. - Specjalnie przeszkolony lekarz może się pokusić o ustalenie, czy sprawca jest mańkutem, czy praworęcznym - uściślił Jasiński. - I co te badania dały? - Niewiele - przyznał komisarz. - Jednak morderca ponad wszelką wątpliwość jest praworęczny i mierzy przynajmniej metr sześćdziesiąt wzrostu. Tyle musiałby mieć, żeby wbić tej Estonce ostrze w kark, najprawdopodobniej zrobił to, kiedy nachyliła się nad umywalką. - Co prowadzi nas do kolejnego pytania: jakim cudem ta dziewczyna wpuściła go do toalety, odwróciła się do niego plecami i zaczęła myć, jakby nigdy nic, nie czując się mimo dokonanego wcześniej zabójstwa zagrożona? - Cały czas o tym myślę. - Jasiński zacisnął wargi. - I do jakich wniosków pan doszedł? - spytał bez cienia ironii Krohne. Komisarz z jękiem opadł na fotel, rozmasował sobie kark. Najwyraźniej także niewiele spał. 141

- To musi być ktoś, czyja obecność w „Raju” nie budzi żadnego zdziwienia,

niezależnie od pory dnia i nocy. Ta osoba ma specjalny status. Nikt nie pomyśli nawet, że może ona stanowić zagrożenie. Wszyscy jej ufają. No i dysponuje niezbędną do dokonania morderstw, tego rodzaju morderstw - podkreślił policjant - wiedzą medyczną... Krohne pokiwał głową, jakby zgadzając się z wnioskami rozmówcy, jednak jego mina wyrażała sceptycyzm. Wydobył papierośnicę i odruchowo podsunął Jasińskiemu. Dopiero kiedy cofał dłoń, nie spodziewając się, że preferujący fajkę komisarz skorzysta z poczęstunku, dostrzegł, że tamten jednak sięga po papierosa. - Te z lewej są z tureckiego tytoniu - poinformował z przepraszającym uśmiechem. Smakują niemal jak fajkowy. Komisarz podziękował nieartykułowanym mruknięciem, podał oficerowi ogień. - Rozumiem, że moja hipoteza średnio się panu podoba? - Jasiński uniósł brwi. - I tak, i nie. Z jednej strony określa precyzyjnie osobę, która mogłaby dokonać tych zbrodni. Niech mi będzie wolno zgadywać. - Krohne wydmuchnął dym, formując go w eleganckie kółeczko. - Chodzi o naszego zacnego doktora? Policjant przytaknął posępnie. - Z drugiej - kontynuował „dwójkarz” - nie rozwiewa wszystkich wątpliwości. Na przykład tego, że zabita Estonka wpuściła sprawcę do toalety, odwróciła się do niego tyłem. - Można to wyjaśnić na gruncie medycznym - zaznaczył z pewnym wahaniem policjant. - Gdyby cierpiała na jakąś... - zawiesił głos. - Byłoby to bardzo naciągane wyjaśnienie - odparł Krohne. - Nie twierdzę, że niemożliwe, tylko że mało prawdopodobne. Jest jeszcze jedna, chyba ważniejsza kwestia... - Tak? - Aby tak zabijać, mordować z zimną krwią, nie zważając na zagrożenie, bo przecież wystarczyłoby, że ktoś wyjdzie na korytarz i zauważy sprawcę, potrzeba doświadczenia.

Wymaga to... - zastanowił się - pewnej sprawności bojowej. Niesłychanie rzadko spotykanej u cywila. A nasz podejrzany nie brał przecież udziału w ostatniej wojnie? O ile pamiętam, w aktach... - Nie brał - przerwał mu komisarz. - Czy jego córeczka coś sobie przypomniała? - zapytał po chwili milczenia „dwójkarz”. - Niestety nie, ma potężną lukę w pamięci. Nasi specjaliści mówią, że kiedyś może sobie przypomnieć, co się stało, ale możliwe jest także, że amnezja nie ustąpi nigdy. Nie wiadomo też, czy cokolwiek widziała. Mogła po prostu znaleźć zwłoki i... Samo zetknięcie 142

się ze śmiercią to dla tak małego dziecka dostateczny szok, by stracić pamięć. - No tak... A odciski palców? - Ktoś je wytarł starannie z rękojeści noża - poinformował Jasiński. Zamilkli, obaj skoncentrowani zdawałoby się wyłącznie na paleniu. - Co pan chce zrobić? - zapytał w końcu Krohne. - Zamknę na kilka dni „Raj”, dogodnego pretekstu dostarcza mi śmierć Awdziejewa. Nabożeństwo, pogrzeb... To zajmie trochę czasu. Później zezwolimy na otwarcie zakładu i pod jakimś pretekstem wezwiemy doktora. Nie chcemy aresztować go w domu, bo on niemal nie wychodzi na zewnątrz i cały czas jest przy nim córeczka. Trudno powiedzieć, czy w obliczu zagrożenia nie zrobiłby jej krzywdy. Natomiast tutaj... Nawet jeśli przyjdzie z dzieckiem, bez trudu ich rozdzielimy, miejscowe... eee... dziewczęta przepadają za małą i chętnie się nią zajmują, kiedy on pracuje. Nie powinien niczego podejrzewać. A jeśli zostawi dzieciaka w domu, bo czasem tak robi, wtedy małej pilnuje służąca, to tym lepiej, będziemy

mieli wolną rękę. „Dwójkarz” zgasił niedopałek papierosa w eleganckiej, kryształowej popielniczce, odruchowo rozmasował bliznę na policzku. - A co, jeśli się pan myli? W końcu już raz się to panu zdarzyło? - Może pan rozwinąć tę myśl? - nieżyczliwym, niemalże aroganckim tonem zażądał Jasiński. - Nie pasuje mi ten lekarz - odparł bez gniewu Krohne. - Ma pan trochę racji, ale chyba nie do końca. Bo cały czas usiłuję sobie wyobrazić, jak on podchodzi do Awdziejewa, znienacka wyjmuje nóż i... - Więc? - To niemożliwe - odparł krótko oficer. - Awdziejew był przygotowany na wszystko, nie zaufałby nikomu, nawet tym panienkom, a co dopiero lekarzowi. Broniłby się albo przynajmniej zdążył wyjąć broń. Tak naprawdę, to myślę, że zabiłby doktora, zanim tamten zorientowałby się, że coś poszło nie tak. - One uwielbiały Awdziejewa, może któraś go zajęła, a wtedy... Krohne przerwał mu znużonym gestem. - Niech pan przestanie - poprosił. - Ja wiem, że policja musi się grzebać w różnych brudach, ale w tym wypadku to naprawdę niepotrzebne. On je lubił, nic więcej. I nigdy by im nie zaufał. - Dlaczego nigdy? Przecież pan wie świetnie, że to głównie kobiety są przyczyną... - Wiem świetnie - przyznał Krohne. - Może nawet lepiej niż pan sądzi. Jednak 143

Awdziejew był torturowany. Wie pan, w Rosji. Bolszewicy go pojmali, na dłoniach miał

blizny po przypalaniu. Jak to się dobrze wyleczy, są niemal niezauważalne, ale pod światło widać, o ile wiemy, gdzie patrzeć. - W aktach nic na ten temat nie ma! - Pamiętam, przecież je czytałem. Nie był aż taki ważny, aby prześwietlić głębiej jego życiorys, a sam się nie chwalił. Na pewno przeżył jakąś zdradę, jak i ci inni „biali” Rosjanie dodał nieobecnym tonem. - Po zwycięstwie bolszewików na niedobitków białej armii polowali niemal wszyscy. Dla pieniędzy, aby się wkupić w łaski nowej władzy, z zemsty... Teraz nie zaufałby pewnie własnej matce. Miałby nie zwrócić uwagi na miejscowego doktora, wiedząc, że w okolicy grasuje morderca? Wolne żarty... - Więc kto go zabił?! - warknął komisarz. - Ktoś, kogo on nie widział - odpowiedział z frustracją w głosie Krohne. - Tylko jak to możliwe?

***

- Woskresyj iz miertwych Chrystus Istinnyj Bog nasz... - zakończył nabożeństwo pogrzebowe kapłan. Krohne po raz kolejny zastanowił się, co tu robi. W paradnym mundurze, z szablą u boku i przy orderach. On - by użyć określenia przewijającego się przez liczne skargi, jakie składali na niego przełożeni - „wykazujący notoryczną niesubordynację w zakresie stosowania przepisów ubiorczych”. Patrzył teraz na złożone przy trumnie odznaczenia innej, już nieistniejącej armii: Order Świętego Jerzego, Order Świętego Aleksandra Newskiego,

Cesarski i Królewski Order Orła Białego, jakiś czerwono-biały krzyż z napisem „Jassy” i datą „1917”, inny - z trupią czaszką i skrzyżowanymi mieczami. Pozostałości minionego świata, tego samego, do którego należał chowany teraz mężczyzna. Oficer carskiej armii, dowódca oddziału szturmowego u Korniłowa, żołnierz dywizji Drozdowskiego, wykidajło w polskim burdelu... Krohne zasalutował przed trumną i wyszedł z cerkwi energicznym krokiem. Za jego plecami ktoś zaintonował marsz Drozdowców, nieliczni w Warszawie „biali” Rosjanie żegnali zmarłego. Mimo woli powrócił pamięcią do ostatniej rozmowy z madame, ta - ni mniej, ni więcej - zaoferowała mu nagrodę za zabicie mordercy Awdziejewa. Nawet brutalna, zjadliwa odpowiedź „dwójkarza” nie skłoniła jej do zmiany zdania, wycofania propozycji. Zastygła w grymasie determinacji twarz kobiety, wyraz oczu mówiły więcej niż słowa wyglądało na to, że Rosjanin miał jeszcze jedną wielbicielkę. Oficer wsiadł do czekającego nań niedaleko świątyni samochodu, rozkazał kierowcy 144

jechać do domu. Nadchodził wieczór, blade, zimowe promienie zachodzącego słońca przegrywały walkę ze światłem elektrycznych latarni, z pokrytych śnieżnym całunem ulic znikali ostatni zapóźnieni przechodnie. Prószyło, drobne, białe płatki otulały miasto zwiewnym woalem, maskowały brzydotę zaniedbanych ulic, podkreślały urodę tych reprezentacyjnych. Po półgodzinie jazdy - cerkiew świętego Jana Klimaka dzielił od mieszkania Krohnego spory kawałek drogi - oficer znalazł się w domu. Zjadł przygotowaną przez gosposię skromną kolację, wyczyścił starannie broń - zarówno pistolet, jak i ostry niczym brzytwa bagnet o poznaczonej licznymi rysami od częstego używania klindze, a potem zasnął

kamiennym snem. Jak zwykle przed walką. Następnego dnia Jasiński przewidział aresztowanie doktora.

***

- Credo, quia absurdum - wymamrotał, tracąc przytomność, ubrany w niemodny, acz wytworny garnitur mężczyzna, ten sam, który tuż po pierwszym morderstwie zachwalał znajomej arystokratce sprawność działania polskich władz. Teraz, z bladą jak ściana twarzą leżał w kałuży krwi, przyciskając wciąż dłonie do poszarpanego ciosami noża podbrzusza. Był tej nocy już drugą ofiarą nieuchwytnego nadal mordercy. Plan Jasińskiego nie wypalił. Doktor zjawił się w „Raju” wraz z dzieckiem - jak zwykle późnym wieczorem, jednak zanim się przebrał w swoim pokoju i położył spać małą, w budynku wybuchł pożar. Kiedy Krohne i przebywający na miejscu policjanci przedarli się wreszcie przez skłębiony w panice tłum, znaleźli tylko martwego lekarza, dziecko zniknęło bez śladu. Okazało się, że ktoś oblał benzyną i podpalił meble w dwóch mniejszych salonikach lupanaru. Ogień bez trudu ugaszono, ale cała akcja policyjna wzięła w łeb. Teraz przeszukiwano cały budynek, piętro po piętrze i pokój po pokoju. Jasiński miał nadzieję, że zabójca nie opuścił „Raju”, część ludzi komisarza pilnowała ewakuowanych wcześniej gości oraz personelu. Zziębniętych i wystraszonych po ucieczce na zewnątrz umieszczono w holu na parterze. Krohne odstąpił na bok, robiąc miejsce sanitariuszom z wezwanego przez policję pogotowia ratunkowego; ci sprawnie opatrzyli rannego i natychmiast wynieśli go na noszach.

„Dwójkarz” wyciągnął pistolet i z namysłem rozejrzał się dokoła: wszelkie ślady - o ile jakiekolwiek istniały - zostały dawno zadeptane, na wyłożonym jasnym chodnikiem korytarzu widniały gdzieniegdzie czerwone plamy. Ludzie roznieśli krew na butach, jednak stało się oczywiste, że nie wskażą one kryjówki mordercy. Drzwi, zarówno frontowych, jak i tylnych, przeznaczonych dla służby i dostawców, pilnowali uzbrojeni policjanci, stojący na zewnątrz 145

agenci po cywilnemu uniemożliwiali ucieczkę przez okna. Jedynym miejscem, które dawało jakąkolwiek szansę na wymknięcie się obławie, pozostawał dach. Krohne, klnąc pod nosem, rzucił się w stronę schodów, po chwili wbiegał już na ostatnie piętro. Klapa nad wiodącą w górę drabiną była otwarta, wspinając się oficer poczuł wilgoć na dłoni. Jeden ze szczebelków zbrukany był lepką czerwienią. Krew. Wyskoczył na dach, wysuwając przed siebie lufę trzymanej oburącz broni, zmrużył oczy, przyzwyczajając je do nocnego mroku. Wokół panowała cisza. Czuł, jak na twarz opadają mu miękkie płatki śniegu, zawył lodowato zimny wiatr. Ktokolwiek uciekł tutaj, teraz musiał być śmiertelnie zmarznięty. W ciemnościach, rozjaśnianych nieco jedynie padającym z wiodącego na dach włazu światłem, majaczyły dwa potężne kominy. Oficer przypomniał sobie, że madame chwaliła się swego czasu posiadaniem pracującej tylko na rzecz „Raju” piekarni. Zwiedzając zakamarki budynku, nie zwrócił uwagi na urządzenia kuchenne. Postąpił parę kroków do przodu, przygotowany, by nacisnąć spust przy każdym podejrzanym dźwięku - widoczność przy walącym tumanami śniegu równała się zeru. I wtedy poczuł czyjąś obecność, jego zmysły, przynajmniej te normalne, pozostały nieme, jednak Krohne bez najmniejszych wątpliwości wiedział, że ktoś na niego czeka. Przez moment rozświetliło mu umysł znajome skojarzenie. Niemal sobie przypomniał, że kiedyś już

spotkał kogoś, a może coś takiego... Niemal. Bo oto zza komina wyprysnęła drobna sylwetka i Krohne poczuł ból ciętych do kości ściskających colta palców, po chwili trzymane pewną ręką ostrze pocałowało go w udo. Dziewczynka nie wyglądała na zmarzniętą, w jej oczach tliła się zimna, niemal nieludzka inteligencja. Credo, quia absurdum, przypomniał sobie oficer. Wierzę, bo to niedorzeczność. No tak, kto podejrzewałby o morderstwa siedmiolatkę? Usiadł ciężko, starając się nie zwracać uwagi na ból poharatanych palców, ranę nogi sygnalizowało mrowienie. Nie wiedział, skąd dziewczynka zaatakuje. Mała zniknęła za jednym z kominów, ale korzystając z zadymki, mogła obejść go niezauważona. Wtedy poczuje tylko pchnięcie w plecy... Wyłoniła się ze śnieżycy z wyszczerzonymi w radosnym uśmiechu zębami, cięła z szerokim zamachem, wzmacniając cios, ale i sygnalizując go przedwcześnie. Oficer zbił uderzenie przedramieniem, jednak nie dał rady przechwycić dzierżącej nóż dłoni. Coś mu przeszkodziło, ni to odczucie, ni to - trwający mgnienie oka - zamęt w myślach. Kiedy doszedł do siebie, wokół wirowały jedynie płatki śniegu. Wtedy pojawiło się wspomnienie, tym razem precyzyjne - cela w katowni OGPU w Mińsku, aparat odyczny zwany „Agonią”. I wrażenie obecności jakiejś przeraźliwie obcej jaźni. Co córka praktykującego w burdelu 146

lekarza mogła mieć wspólnego z tajemniczą, stworzoną do łamania opornych więźniów maszynerią? Skąd ta luka w pamięci towarzysząca pojawieniu się dziewczynki? Czy to właśnie ta cecha, a może umiejętność małej morderczyni zgubiła Awdziejewa i innych? „Niewidzialność” - bo któż bałby się siedmiolatki - połączona z możliwością dziwnego, powodującego chwilową dezorientację oddziaływania na umysł?

Krohne był świadomy zagrożenia, czuł, jak wraz z krwią wypływa z niego życie, a jednak nadal badał, analizował, wyciągał wnioski, rozglądając się jednocześnie w poszukiwaniu małej, drobnej sylwetki, błyszczącego matowo ostrza... Ten podany przez policyjnego medyka wzrost to bzdura, pomyślał. Dziecko po prostu weszło na stojący w toalecie taboret, być może obserwowane mimochodem w lustrze przez odwróconą plecami kobietę. Ta nawet przez moment nie poczuła się zagrożona, no i nic dziwnego, kto przypuściłby, że mordercą jest małoletnia ulubienica personelu „Raju”? Jednak skąd u niej taki sadyzm? Wypatroszenie pierwszej ofiary świadczyło wyraźnie o chorych upodobaniach, skąd wiedza, jak zadawać śmierć, czemu przypisać zimną krew, wręcz brawurę wykazywaną przez dziewczynkę? Nawet biorąc pod uwagę, że mogła zaskoczyć ofiarę, pamiętając o zdolności wpływania na umysły postronnych osób, nie wyglądało na to, by drobne, kruche ciałko siedmiolatki różniło się czymkolwiek od rówieśniczek, a więc z definicji nie nadawało się do konfrontacji. Chyba że było to mylne wrażenie, jedno z wielu mylnych wrażeń w tej sprawie, skonstatował gorzko. Kiedy pojawiła się ponownie za prawym barkiem Krohnego, zwrócił się ku małej i uwięził jej rękę pod pachą, po czym naparł całym ciężarem ciała na łokieć dziewczynki. Chude, dziecięce ramionko trzasnęło jak gałązka. I znowu umysł Krohnego wpadł na moment w czarną dziurę, jednak ćwiczone latami odruchy zadziałały i bez jakiejkolwiek świadomej myśli „dwójkarz” uderzył w szyję napastniczki. Twardym, zrogowaciałym od ćwiczeń kantem dłoni. W chwilę później osunął się bezwładnie na pokryty białym puchem dach, widząc opadające prosto na twarz lodowate płatki śniegu.

***

Lekarz był względnie młody, na pewno nie miał więcej niż trzydzieści lat, jednak otaczała go aura kompetencji, równie wyraźna jak wypełniający pomieszczenie zapach leków. Ze zmarszczonymi brwiami studiował jakieś dokumenty, by wreszcie podnieść wzrok na Krohnego. - Nie przewiduję żadnych większych komplikacji, jeśli chodzi o dłoń - oznajmił pewnym tonem. - Osobnym problemem jest noga. Zostało naruszone ścięgno i choć wiemy, iż się zrośnie, bo operacja udała się znakomicie, to trudno w tym momencie wyrokować, czy 147

odzyska pan pełną sprawność. Jeśli mógłbym coś doradzić... - zawiesił znacząco głos. - Tak? - ponaglił go Krohne. Własny głos wydał mu się dziwnie chropawy, wręcz zgrzytliwy. - Podobno ma pan dostęp do aparatów odycznych, tych leczniczych. Sugerowałbym, aby z nich skorzystać. - To chyba dobry pomysł - odparł oficer, poprawiając się na łóżku. Dzięki specjalnemu opatrunkowi udało mu się nie urazić pociętych palców. - Jeszcze jedno - odezwał się z wahaniem lekarz. Te pańskie koszmary... Nie ma pan już tych snów? Krohne zacisnął usta - podobno przez kilka dni krzyczał w malignie, próbując kogoś ostrzec bądź każąc uciekać. - Bo jeśli chodzi o to dziecko... Nie powinien pan mieć żadnych wyrzutów sumienia. Policja potwierdziła ponad wszelką wątpliwość, że to ona dokonała tych morderstw. Trudno

co prawda powiedzieć, co było przyczyną tych zbrodni, może jakaś choroba psychiczna? Wzruszył ramionami. - Jednak... - Śpię już spokojnie - skłamał zdecydowanym tonem Krohne. Nie miał zamiaru nikomu tłumaczyć, że tuż przed śmiercią, na mgnienie, z twarzy dziewczynki spełzła dziwna, nieludzka maska i, zadając śmiertelny cios, patrzył w przerażone oczy krzywdzonego dziecka. 148

Zdrada Pierwsze dni po odzyskaniu przytomności spędził, walcząc z nocnymi koszmarami miał pewność, całkowitą pewność, że zabił niewinne dziecko. To, że owa siedmioletnia zaledwie dziewczynka chwilę wcześniej popłatała go nożem ze skutkiem niemalże śmiertelnym, było inną, choć równie istotną kwestią. Krohne czuł, że wyjaśnienie tej sprawy jest ważniejsze od wszelkich innych zagadek, jakie do tej pory rozwiązał. Teraz, leżąc w szpitalnym łóżku, zastanawiał się nad tym godzinami także dlatego, by rozproszyć ponure myśli związane z chorą nogą. Lekarze nie pozostawili mu żadnych złudzeń - zmasakrowane ścięgno nigdy nie odzyska dawnej sprawności, będzie utykał do końca życia. To z kolei spowoduje najprawdopodobniej, że jego działalność w „Dwójce” ograniczy się do wydawania poleceń zza biurka. Krohne wielokrotnie kpił z Tomczaka, który z rozmysłem zrezygnował z podjęcia jakichkolwiek starań o awans, co mogłoby wyłączyć go z udziału w akcjach - teraz, kiedy sam stanął przed podobną perspektywą, zaczął rozumieć przyjaciela. Jeszcze innym problemem była ogarniająca go ostatnio paranoja. Może rzeczywiście najwyższy czas wycofać się z czynnej służby? Otóż podejrzewał Jodko-Narkiewicza, tego samego, który już raz uratował mu życie, o wrogie i zdecydowanie nieprzyjazne intencje. Z

początku nie działo się nic nadzwyczajnego - ot, ostre spojrzenie, rzucone czasem spod krzaczastych, siwych brwi, dziwna, jakby wymuszona uprzejmość, wreszcie niezwyczajna mimo zaawansowanego wieku sztywność ruchów lekarza, wynikająca jak się wydawało z napięcia mięśni. Jednak naprawdę niepokojący był zapach. Przebijający przez szpitalny odór zapach przerażonego człowieka zmieszany z jakąś wodą kolońską o cytrusowej nucie. JodkoNarkiewicz wyraźnie się bał. Przebywał w szpitalu zaledwie kilka dni - o ile Krohne sobie przypominał, początkowo nie wychwycił w zachowaniu medyka niczego specjalnego, jednak przytargany do izolatki Krohnego aparat odyczny w żaden sposób nie pomagał - przynajmniej na razie, a nadzorujący terapię Jodko-Narkiewicz wykazywał coraz większe zaniepokojenie. Nie wyglądało przy tym, żeby chodziło o względy medyczne, czy ściślej mówiąc, brak efektów leczenia. Wiedziano powszechnie, że aparaty odyczne mają swoje ograniczenia i zarówno posługujący się nimi lekarze, jak i pacjenci rozumieli doskonale, że mogą okazać się zawodne nawet w przypadku zupełnie banalnych dolegliwości. Rana Krohnego nie należała do błahych, a on sam zdawał sobie sprawę, że szczęście dopisuje tylko do czasu. Akceptował 149

fakt, że jego fart właśnie się skończył. Stąd nerwowość Narkiewicza wydała mu się nie na miejscu, a nawet niepokojąca. Oczywiście, rozumiał, że wszystko to mogło być jedynie mylnym wrażeniem rozstrojonych ostatnimi wydarzeniami zmysłów. Pokręciwszy bezradnie głową, oficer sięgnął po leżącą na stoliku podrzuconą przez któregoś z odwiedzających paczkę papierosów „Silesia”, jego własne skończyły się dawno temu. Wydmuchując dym ku sufitowi, jeszcze raz zamyślił się nad sytuacją, wreszcie nacisnął energicznie elektryczny dzwonek. Po chwili do izolatki zajrzała pielęgniarka. - Słucham pana? - zapytała, przeciskając się z trudem między połączonymi siecią

czarnych kabli elementami aparatury. - Mogłaby pani poprosić doktora Narkiewicza? Jeśli jest jeszcze na terenie szpitala? - Zobaczę, co da się zrobić - obiecała, przystawiając bliżej tandetną, szklaną popielniczkę. Krohne podziękował jej skinieniem głowy i strząsnąwszy popiół, wsłuchał się w szpitalne odgłosy. Ciche piszczenie ogumowanych kół na korytarzu oznaczało, że przebywającego w sąsiedniej sali górnika ze złamaną nogą powieziono na jakiś zabieg. Z oddali słychać było ludzkie głosy, czasem szczęk narzędzi, dźwięk otwieranych i zamykanych drzwi. Po kilku minutach „dwójkarz” wychwycił zbliżające się kroki. Stukot noszonych przez pielęgniarkę praktycznych bucików na niewysokim obcasie mieszał się z odgłosem dużo powolniejszych, jakby niezdecydowanych stąpnięć. Tak chodzą tylko zmęczeni albo bardzo starzy ludzie. Najwyraźniej siostra znalazła Narkiewicza. Jednak tuż za nimi szedł ktoś jeszcze. Te ani szybkie, ani wolne kroki nie wiedzieć czemu zaniepokoiły oficera. Były... dziwne. Tak jakby idący w ślad za tą dwójką człowiek trzymał się trochę z tyłu, w stałej odległości, w zależności od potrzeb to zwalniając, to nadrabiając dystans. Tylko w jakim celu? I Narkiewicz, i pielęgniarka musieli zdawać sobie sprawę z jego obecności, więc na pewno nie chował się przed nimi. - Chciał się pan ze mną widzieć? - zapytał profesor, stając w progu izolatki. Zmarszczki i blada z przemęczenia cera przypominały o podeszłym wieku mężczyzny. - Proszę usiąść, doktorze - zaproponował uprzejmie Krohne, wskazując Narkiewiczowi jedyne w izolatce krzesło. - Kto tam jest z siostrą? - zawołał za wychodzącą już pielęgniarką. - Och, to jeden z tych żołnierzy, żandarm - zachichotała zalotnie. Jej pospolita, lekko pucułowata twarz przez moment rozbłysła prawie dziewczęcym

entuzjazmem. Oficer podziękował jej uśmiechem i poczekawszy, aż zamknie drzwi, zwrócił się w 150

kierunku siedzącego nieco z boku Narkiewicza. - Chyba jest mi pan winien jakieś wyjaśnienie oznajmił. - Co się dzieje? - Nie rozumiem... - Doskonale pan rozumie - odparł zimno Krohne. Pogodna mina, jaką zademonstrował wychodzącej siostrze, zniknęła niczym zdmuchnięty płomień świecy. - Żandarmi? - parsknął niewesołym śmiechem. Trudno przypuścić, by szukali dezerterów czy pijanych żołnierzy w szpitalu, a więc wchodzi w grę tylko jedna możliwość... Urwał, zaciskając zęby. Tuż po wojnie polsko-bolszewickiej stworzono specjalną jednostkę żandarmerii złożoną z żołnierzy, którzy poza tym, że wykazali się w boju, odznaczali się ponadprzeciętną wrażliwością na oddziaływanie aparatów odycznych. Doświadczeni, o nadludzkiej szybkości, sile i koordynacji ruchów, stanowili elitę polskiej armii. I przydzielani byli jedynie do najtrudniejszych zadań. Na przykład jako ochrona zagrożonych wrogim atakiem osób. - Co się stało? - zapytał ponownie Krohne. - Kto i dlaczego nakazał, aby pana strzegli?! A może mają mnie chronić? Narkiewicz spuścił wzrok, żeby uniknąć spojrzenia oficera, wyciągnął rękę po leżące na stoliku papierosy, zapalił bez pytania o pozwolenie, po czym zapatrzył się niewidzącym wzrokiem w wychodzące na podwórze okno. - Przysłał ich Marszałek - wyjaśnił wreszcie. - Mają nie tyle pana chronić, co

pilnować. Próbowałem wyleczyć pańską nogę. - Wykonał niedbały gest w kierunku obandażowanej i usztywnionej kończyny Krohnego. Niestety, to niemożliwe. W żaden sposób nie można na pana oddziaływać odycznie. A przecież wcześniej reagował pan na tego typu zabiegi znakomicie! Wtedy w Mińsku, ta maszyna... „Agonia”... Oni musieli panu założyć blokadę. W jaki sposób? To przechodzi ludzkie pojęcie, nie przypuszczałem, że coś takiego jest w ogóle możliwe. - Jaką blokadę, na litość boską?! - warknął „dwójkarz”. - Wie pan, że mój homeostat oddziałuje na głębszym niż fizyczny poziomie? Krohne bez słowa skinął głową, również sięgnął po papierosa. - Słyszał pan o hipnozie? - Raz nawet widziałem, w cyrku - wycedził oficer, starając się zachować cierpliwość. Co to ma wspólnego z moją sytuacją?! - Zastosowali wobec pana aparat podobny do mojego homeostatu. Myślałem, że taki jest tylko jeden na świecie - powiedział bezradnie Narkiewicz. - Bogiem a prawdą tamten 151

musiał być lepszy, dużo lepszy... Najprawdopodobniej uwarunkowali pana, wypalili w mózgu jakieś polecenie. Nie, nie wiem, czego może dotyczyć! - Uniósł dłoń, widząc, że Krohne chce mu przerwać. - I założyli blokadę, aby nie można było tego cofnąć. Oznacza to, że jest pan całkowicie „nieprzemakalny” na bodźce odyczne. Żadne urządzenie odyczne nie może pana zdiagnozować ani wyleczyć. Zresztą nie tylko nie sposób pana leczyć, ale i zabić w ten sposób. Tak, próbowałem i tego! - wyznał z odcieniem odrazy do samego siebie. - Na osobiste polecenie Marszałka... W pokoju zapadła śmiertelna cisza. Krohne potrząsnął głową jak bokser po

zainkasowaniu nokautującego ciosu. - Nie ufają mi - stwierdził z akcentem bezmiernego zdumienia. - Nie ufają... - To nie tak. - Narkiewicz skrzywił się. - Tam, w „Dwójce” toczą się o pana straszne boje. Są tacy, którzy wierzą, że to wszystko bzdura, a w najgorszym razie prowokacja Rosjan. Sądzą, że bolszewicy mogli panu założyć blokadę, ale nie byliby w stanie uwarunkować... - O co dokładnie chodzi z tym uwarunkowaniem? Zmarszczył brwi „dwójkarz”. - To coś w rodzaju hipnozy? - Raczej sugestii posthipnotycznej - sprostował lekarz. - Tyle że dużo silniejszej, no i działającej na wszystkich. - Nie rozumiem? - To dość skomplikowane. Cholera... Ależ bym się czegoś napił - westchnął Narkiewicz. Krohne spojrzał na niego ze zdumieniem - naukowiec nigdy nie wykazywał inklinacji do mocniejszych trunków, ale sytuacja nie była normalna. Najwyraźniej mimo przekonania o manipulacjach, jakich dokonali na Krohnem Rosjanie, wykonanie polecenia Piłsudskiego drogo go kosztowało. - Żołnierzu! - zawołał oficer niegłośno. W progu natychmiast stanął mężczyzna w mundurze żandarmerii. - Sierżant Marunia melduje się... - Tylko bez gimnastyki - przerwał mu Krohne. Słyszeliście, o co prosił profesor, więc postarajcie się coś zorganizować. Sierżant zmierzył go lekko kpiącym wzrokiem, ale strzelił służbiście obcasami i wyszedł na korytarz, po chwili usłyszeli, jak z kimś rozmawia. - To trochę potrwa - wyjaśnił „dwójkarz”. - Musi najpierw przekazać posterunek.

- Nie rozumiem? - Nie zostawi pana samego z potencjalnym mordercą... 152

Jodko-Narkiewicz zarumienił się wyraźnie. - Nie sądzę... - zaczął. - Takie ma rozkazy - wszedł mu w słowo Krohne. Nie ma o czym mówić. Ale wracając do sprawy, na czym miałoby polegać to uwarunkowanie? Starszy mężczyzna zacisnął usta, splótł z chrzęstem palce obu dłoni. - Nikt nie powątpiewa w pańską osobistą lojalność zaczął. - Jeśli chodzi o hipnozę, to prawdopodobnie potrafiłbym panu podsunąć jakąś sugestię posthipnotyczną bez wielkiego trudu, jednak... Niech mi pan pozwoli dokończyć - poprosił, widząc niedowierzającą minę rozmówcy. - Jednak tylko wtedy, gdyby zgadzała się ona z grubsza z pańskimi planami, charakterem, poczuciem moralności. Przykładowo, gdybym chciał wypić większość z tego, co przyniesie nam sierżant... O ile cokolwiek przyniesie... - Proszę się nie martwić, załatwi nam alkohol - zapewnił go Krohne. - W szpitalu?! Oficer machnął ręką, sygnalizując, że nie ma sensu drążyć tematu, więc Narkiewicz powrócił do przerwanego wywodu. - Mógłbym zasugerować, żeby nie miał pan specjalnej ochoty na alkohol kontynuował. - Jest bowiem wątpliwe, by z własnej woli pił pan na umór w szpitalu, prawdopodobnie więc sugestia niewiele odbiegałaby od pańskiej, całkowicie suwerennej decyzji. Natomiast gdybym próbował nakazać panu, by tańczył na stole, to o ile nie okazałby się pan jedną z naprawdę nielicznych, bardzo podatnych na hipnozę osób, możemy spokojnie

założyć, że nie osiągnąłbym celu. Na podobnej zasadzie nie namówiłbym pana do zdrady kraju czy zabicia przyjaciela. Jednak przy pomocy aparatu odycznego... - Tak? - ponaglił go Krohne. - Mógłbym taką sugestię umieścić w pańskim umyśle, w mózgu, w warstwie podświadomej. I kiedy uaktywniłaby się, nie miałby pan kiedy zastanowić się nad tym, co robi, po prostu zadziałałby pan odruchowo, jakby na rozkaz, nie mając czasu na jego analizę... Jako żołnierz i wieloletni pracownik „Dwójki”, ktoś, kto posiada silną wolę, jest pan zapewne odporny na hipnozę, jednak to czyni pana zarazem świetnym narzędziem manipulacji, jeśli chodzi o uwarunkowanie przy pomocy takiego urządzenia jak choćby „Agonia”. - To przez tę moją silną wolę? - upewnił się z ironią oficer. - Nie, chodzi o pańskie - zawahał się Narkiewicz - odruchy. Zapewne w chwili niebezpieczeństwa reaguje pan natychmiast, nie myśląc? „Dwójkarz” powoli skinął głową, w jego oczach pojawił się błysk niepokoju, z ust spłynął lekceważący uśmieszek. 153

- W pewnym momencie, na przykład widząc Marszałka, dozna pan poczucia zagrożenia, będzie pewien, że ma przed sobą śmiertelnego wroga. To potrwa jedynie ułamek sekundy, później pański świadomy umysł zweryfikuje to wrażenie jako ułudę, spróbuje pana powstrzymać, bo wszak nie jest pan zdrajcą, ale będzie za późno. Bo aby zabić, wystarczy panu chwila... Dlatego szpitala pilnują żandarmi - zakończył zmęczonym tonem lekarz. - Nie mogę stąd wyjść żywy, prawda? - w głosie Krohnego nie było wątpliwości. - Nie samowolnie, bez zezwolenia Marszałka - doprecyzował Jodko-Narkiewicz. Ktoś zapukał i w drzwiach ponownie pojawił się sierżant Marunia. Bez słowa postawił

na kulawym szpitalnym stoliku dwie szklanki i litrową butelkę zawierającą według etykietki silnie żrący środek do czyszczenia rur kanalizacyjnych. Krohne poczekał, aż żandarm wyjdzie, po czym rozlał bezbarwną ciecz do szklanek. - Jest pan pewien, że to... - odezwał się lekarz z wahaniem. - Jestem - mruknął Krohne. - Inna sprawa, że nie wykazali specjalnej finezji - dodał, patrząc na etykietkę. W wojsku rozlewaliśmy alkohol do flaszek po lekarstwie na grzybicę albo... - Chyba wolałbym nie wiedzieć - powstrzymał go z bladym uśmiechem Narkiewicz. Pańskie zdrowie! Wymownym gestem zasalutował szklanką. - Uuuch, mocna... - wystękał „dwójkarz”, patrząc z niedowierzaniem, jak starszy mężczyzna odstawia opróżnione szkło. Sam wypił najwyżej jedną trzecią, musiał kilkakrotnie odchrząknąć, zanim odzyskał głos. - Niezły bimber - ocenił ze znawstwem Narkiewicz. Kiedyś - uśmiechnął się do swoich myśli - na praktyce w Tyflisie... Tam był taki major... Ale to pana przecież nie obchodzi - zreflektował się szybko. - Wracając do rzeczy, nikt pana nie podejrzewa o zmowę z Sowietami, niemniej jednak w tej sytuacji nie ma to najmniejszego znaczenia. Jest pan prawdopodobnie chodzącą bombą zegarową. - Przecież po powrocie z Rosji widziałem się z Komendantem. - To był tylko przykład. - Narkiewicz skrzywił się. Może chodzić o coś zupełnie innego. - A ci zabici? W Mińsku? Naprawdę pan wierzy, że to element szatańskiego spisku komunistów? Skoro mieli mnie uwarunkować i według pana udało im się, to skąd te trupy miejscowych czekistów?

- Nie wiem - stwierdził profesor. - To wszystko jest strasznie poplątane i momentami niespójne - przyznał. Jednak blokada pozostaje faktem. Kto i w jakim celu tego dokonał, 154

skoro nie komuniści? I najważniejsze: czy możemy sobie pozwolić na... domniemanie niewinności? Biorąc pod uwagę ewentualne skutki? Bo owszem, istnieje możliwość, że to jakiś niesamowity zbieg okoliczności, przypadek, efekt awarii „Agonii”. Jednak czy zaryzykowałby pan na miejscu swojego przełożonego? Albo Marszałka? Krohne nie odpowiedział, zakołysał szklanką z resztką alkoholu i wychylił go paroma łykami. - Dziękuję panu za szczerość, doktorze - powiedział w końcu. - I nie mam za złe tego tam - wskazał niedbałym gestem homeostat. Jodko-Narkiewicz podniósł się z westchnieniem i pożegnawszy Krohnego krótkim uściskiem dłoni, opuścił izolatkę. Zza drzwi dochodziły zwyczajne, szpitalne odgłosy, czasem kroki przemierzających korytarz wartowników. Te nie były zwyczajne.

***

Po kilku tygodniach Krohne zaczął chodzić. Z początku o lasce i w asyście pielęgniarki, później już śmielej, samodzielnie. Niestety, prognozy lekarzy potwierdziły się co prawda spacery na krótki dystans nie sprawiały Johannesowi większych problemów, ale jakiekolwiek wymagające większej sprawności wyczyny - już tak. Oficer miał nadzieję, że z

biegiem czasu będzie lepiej, jednak nie była to wielka nadzieja... Nastrój psuli mu też wszechobecni żandarmi. Zachowywali się poprawnie, wręcz bez zarzutu, momentami odnosił nawet wrażenie, że mu współczują, ale nie zmieniało to w niczym ich obowiązków. A te nakazywały im dopilnować, by nie opuścił samowolnie szpitala, to znaczy, nie opuścił żywy. Krohne nie skarżył się, nie dzwonił do Braetzla, wiedział, że rozkazy odnośnie do tego, jak ma być traktowany, pochodzą bezpośrednio od Piłsudskiego. Wszyscy widzieli w Marszałku - poniekąd słusznie - wielkiego męża stanu, wybitnego dowódcę, twórcę polskiej państwowości. Mało kto pamiętał, że za młodu Komendant sam brał udział w akcjach, które spokojnie można było określić jako terrorystyczne. „Dwójkarz” wiedział, że przy całej sympatii, jaką żywi do niego Piłsudski, gdzieś tam, w głębi ducha, nadal pozostał człowiekiem, który - jeśli będzie trzeba - bez wahania naciśnie spust. I jeżeli uzna, że to konieczne - zabije lub każe zabić choćby przyjaciela. Krohne pogodził się z tym, życie, jakie prowadził do tej pory, przypominało ślizg na ostrzu brzytwy, rozumiał, że prędzej czy później wróg okaże się lepszy, szybszy, sprytniejszy. Albo on, walcząc z wrogiem, nie zachowa dostatecznej ostrożności i popadnie w podejrzenia u swoich. Tak jak teraz... Czasem zastanawiał się nawet, dlaczego jeszcze żyje, rozpatrując rzecz obiektywnie - stanowił zagrożenie dla samego istnienia „Dwójki”, o ile założyć, że został, jak to określił Narkiewicz, „uwarunkowany”. 155

Po dwóch miesiącach wypisano go ze szpitala; kiedy tylko zamienił szpitalne wdzianko na normalne ubranie, na korytarzu przyłączyli się do niego żandarmi. W umundurowaniu bojowym, uzbrojeni po zęby i uważni. Sprowadzili oficera na dół, nie sprawiając w żaden sposób wrażenia, że ograniczają jego swobodę, jednak Krohne wyczuwał

w nich specyficzne, właściwe tylko najlepszym żołnierzom połączenie czujności i rozluźnienia. Najwyraźniej nie spodziewali się po nim żadnych kłopotów, ale gdyby takowe nadeszły - byli gotowi odpowiednio zareagować. „Dwójkarz” wolał nawet nie rozpatrywać takiej możliwości, najprawdopodobniej nawet w szczytowej formie nie miałby szans w starciu z którymkolwiek z nich, teraz - z niesprawną częściowo nogą nie byłby dla nich żadnym przeciwnikiem. Nie, żeby miał zamiar uciekać. Postanowił bez protestu przyjąć wszystko, co przyniesie mu los i rozkaz Piłsudskiego... Pod szpitalem czekał już na nich czarny Opel Admirał, służbowy samochód Tadeusza Braetzla. - Do sztabu? - zapytał Krohne. - Tak, jedziemy na plac Saski - potwierdził kierowca. Do auta wsiadł tylko jeden żandarm, zajmując miejsce obok kierowcy, przez co oficer mógł się swobodnie usadzić na tylnym siedzeniu z nadal sztywną i nieco obolałą nogą. Krohne przymknął oczy, starając się nie myśleć, co go czeka. Przez cały czas czuł na sobie uważny wzrok żandarma. Tamten obserwował go przez ramię, prawą ręką bawił się guzikiem wojskowego, na wpół rozpiętego płaszcza. Zapewne trzymając ją w pobliżu broni... Kiedy dojechali na miejsce, przeszli bez zatrzymywania przez wszystkie posterunki albo Braetzel uprzedził o przybyciu Krohnego, albo wartownicy uznali, że towarzyszący mu żołnierz z elitarnego oddziału jest dostatecznym uprawomocnieniem jego obecności w sztabie. Tuż przed gabinetem szefa Oddziału II żandarm przepuścił go przodem, sam pozostając na korytarzu. Krohne wszedł bez pukania i mimo że nie nosił munduru, stanął na baczność przed biurkiem Braetzla, a potem zameldował się suchym, beznamiętnym tonem. - Siadaj, Janku, siadaj - mruknął tamten, nie przerywając przeglądania jakichś

papierów. Skończywszy po paru minutach, zdjął okulary i znużonym gestem przetarł je kawałkiem irchy. - Paskudna sprawa - westchnął. - Czekam na rozkazy, panie pułkowniku - oznajmił zimno Krohne. - Dość tego! - Braetzel uderzył dłonią w blat. - Przestań zachowywać się jak 156

naburmuszony dzieciak! Myślisz, że nam tutaj było łatwo?! Pokłóciłem się z Komendantem i jakimś tuzinem generałów ze sztabu. Każdy z nich chciał być bardziej pryncypialny od Marszałka, zagroziłem podaniem się do dymisji i godzinami musiałem wysłuchiwać bredzenia Narkiewicza! Mam już powyżej uszu tej całej afery - parsknął gniewnie. - Jakie są rozkazy dla mnie? - powtórzył tym razem spokojniej Krohne. Braetzel odetchnął głęboko, spuścił wzrok. - Musisz zrozumieć, że na razie niewiele udało mi się utargować. Pewne procedury są w toku, ale wymagają czasu... - urwał na moment. - Odbieram ci wszystkie sprawy, jakie prowadziłeś do tej pory. Do odwołania nie będziesz zajmował się kwestiami rosyjskimi. - Rozkaz Komendanta? - zapytał Krohne, nie kryjąc goryczy. - Nie, to mój rozkaz - odparł pułkownik, patrząc mu prosto w oczy. - Dla twojego dobra. Bo wystarczyłby najmniejszy pretekst, a te sztabowe pierdoły zjadłyby cię żywcem. Marszałek pozostawił wszystko do mojej decyzji. Natomiast wydał polecenie w innej sprawie. - Tak? - Masz się zająć dochodzeniem dotyczącym Jurka Staniaka.

- Staniak, Staniak... Coś mi się kojarzy. - Krohne zmarszczył brwi. - Podwójny agent. Przekazał Niemcom wiele materiałów inspiracyjnych. - Już sobie przypominam - mruknął Krohne. Staniak był głównym płatnikiem garnizonu warszawskiego. Dosłużył się stopnia kapitana, dalszy awans uniemożliwiła mu podana przełożonym nie wiadomo przez kogo informacja, że jest kokainistą. Uniknął relegowania z armii tylko dlatego, że przyjął propozycję współpracy z „Dwójką”. Ta dyskretnie przekazała pozostającemu pod stałą kontrolą polskiego kontrwywiadu niemieckiemu szpiegowi plotki na temat Staniaka, co zaowocowało próbą werbunku ze strony Abwehry. Staniak przyjął propozycję i od lat uchodził w oczach Niemców za jednego z najlepszych agentów. Przyczyniły się do tego odpowiednio spreparowane informacje, jakie przekazywała mu „Dwójka”. - W czym problem? - On już się nie kontroluje - odparł znużonym tonem Braetzel. - Ostatnio wraz z przygotowanymi przez nas dokumentami przekazał Glubemu listę nagród całego garnizonu. Krohne gwizdnął cicho. Gerhard Glube był wschodzącą gwiazdą Abwehry, słynął z pomysłowości i bezwzględności, z jaką traktował zarówno wrogów, jak i własnych ludzi. Oddział II Sztabu Głównego już dwukrotnie rozważał, czy nie „zorganizować” Niemcowi jakiegoś wypadku. Szkodliwość jego działań była ewidentna. Ostatecznie zdecydowano się 157

zostawić go przy życiu właśnie ze względu na Staniaka. Glube ufał Polakowi i wszystkie dostarczone przez niego materiały niemal bez sprawdzania opiniował pozytywnie. To z kolei pozwalało na szeroko zakrojoną działalność dezinformacyjną. Teraz, kiedy okazało się, że Staniak do przygotowanego przez „Dwójkę” pakietu dodał autentyczne dokumenty,

sensowność całej akcji stawała pod znakiem zapytania. - Na tej liście są nasi pracownicy - dodał ponuro Braetzel. - Niby mają jakieś fikcyjne przydziały, ale przy głębszej analizie... - Odwrócili go? - zapytał Krohne. - Raczej nie. - Braetzel pokręcił głową. - Po prostu stracił głowę, pewnie Glube go naciskał, a jak wiesz, on to potrafi. Do tego narkotyki... - zawiesił wymownie głos. Najgorsze jest to, że nie wiemy, czy to pierwszy raz. - No dobrze, co mam robić? - Musisz ustalić rozmiar szkód i wyjaśnić, co skłoniło Staniaka do przekazania tej listy. I to szybko. Kasprzyk nalega, aby go aresztować. Nie wiem, czy powstrzymam go dłużej niż kilka dni. - Co mu do tego? - Jest szefem Sztabu Głównego. - Wzruszył ramionami Braetzel. - Po rewelacjach Narkiewicza na twój temat jesteśmy w niełasce. Pan generał chce trzymać rękę na pulsie... - Dlaczego akurat ja? - Nie wiem, Komendant mi się nie zwierzał. Może to swoisty test lojalności? Albo chodzi o to, że byłeś w tym samym czasie ze Staniakiem w szkole oficerskiej? Tylko przez miesiąc, pewnie w ogóle go nie kojarzysz, ale daje nam to punkt zaczepienia - wyjaśnił, widząc zmarszczone brwi podwładnego. - Tu są podstawowe dane na jego temat - dodał, rzucając na biurko cienką, kartonową teczkę. - W porządku. - Krohne machnął ręką. - Tak czy owak, muszę się za to zabrać. Przejrzał szybko dokumenty i na przyzwalający gest Braetzla wyszedł z biura, zasalutowawszy wpierw przełożonemu - tym razem żartobliwie. Zaraz po opuszczeniu Pałacu Saskiego wezwał taksówkę i kazał wieźć się na Ordynacką. Notatki służbowe, jakie na temat

płatnika sporządzili pracownicy „Dwójki”, nie były zbyt obszerne: żonaty, nie ma dzieci ani bliskich przyjaciół. Prowadzi raczej samotniczy tryb życia. Z pewnością istniała obszerna dokumentacja dotycząca działań na styku Staniak - Glube, ale ta spoczywała w sejfach „Dwójki”. Krohne miał nadzieję, że wiedza na ten temat nie będzie mu potrzebna, gdyż nie wyglądało na to, aby Braetzel chciał zapoznać podwładnego z konkretami. Oficer wolał nie 158

zastanawiać się, czy było to spowodowane zwykłą pragmatyką służbową, czy też ostatnimi wydarzeniami... Staniak mieszkał w niewielkim, murowanym domku, zbyt skromnym, by nazwać go willą, ale na oko całkiem dobrze utrzymanym. Drzwi otworzyła kobieta z podpuchniętymi od płaczu oczyma. Rzut oka na przybyłego wystarczył, aby jej twarz przybrała wyraz tragicznej rezygnacji. - Pan do męża - stwierdziła. - Znowu... Wpuściła go do środka i bez słowa zaprowadziła do salonu. - Johannes Krohne, „Dwójka” - przedstawił się oficer, wyciągając legitymację. Gospodarz, szczupły brunet o chorobliwie bladej twarzy i bezkrwistych, zaciśniętych wargach, skwitował najście machnięciem dłoni, nie kwapiąc się wcale, by sprawdzić dokumenty Krohnego. - Myślałem, że skończyliście mnie straszyć na dzisiaj - odezwał się zjadliwie. Godzinę temu wyszła poprzednia ekipa. - Nie mam z nimi nic wspólnego - zapewnił Krohne. - Jestem tu na osobisty rozkaz Marszałka.

Kobieta zakryła usta dłonią, a jej mąż zamilkł z wypisanym na twarzy zaskoczeniem. - Myślałem... - wymamrotał. - Proszę, niech pan siada. Czym mogę służyć? W jego głosie obawa mieszała się z nadzieją. - Moglibyśmy porozmawiać z pani mężem w cztery oczy? - z przepraszającym uśmiechem zwrócił się do Staniakowej Krohne. - Oczywiście. - Kobieta wyszła pospiesznie, zamykając za sobą drzwi. Krohne przez chwilę milczał, udawał, że zbiera myśli, dając płatnikowi czas na zastanowienie. Na rozbudzenie nadziei... W rzeczywistości odbywał takie rozmowy dziesiątki razy i wiedział, że jego rozmówca albo do końca życia nie wyjdzie z więzienia, albo umrze „w wypadku”. Inna możliwość nie istniała. Jednak najpierw trzeba było ograniczyć straty, a to wymagało współdziałania ze strony Staniaka. - Stała się rzecz bardzo niedobra - powiedział wreszcie. - Do rąk naszych wrogów trafiły dokumenty, które tam nigdy trafić nie powinny. Generalnie „Dwójka” chce pańskiej krwi i trudno zaprzeczyć, że ma do tego prawo - oznajmił surowo. - Naraził pan najlepszych żołnierzy, wszystkich, którzy znaleźli się na tej liście nagród. Byli tam też pracownicy kontrwywiadu. Jednak Komendant jest bardziej... pragmatyczny. Tak, sprawa jest na tyle ważna, że o niej wie - odpowiedział na niezadane pytanie Staniaka. - Mam zminimalizować straty, po to tu jestem. Jednak wymagam całkowitej współpracy, jeśli uznam, że nie jest pan 159

szczery, ustąpię pola kolegom... - Na co mogę liczyć? - zapytał załamującym się głosem gospodarz. - Na pewno zostanie pan relegowany z armii, prawdopodobnie zdegradowany. Być może pańską sprawę rozpatrzy też oficerski sąd honorowy... Jednak jeśli będzie pan

współdziałał, możliwe, że uniknie pan więzienia. Chcę być wobec pana szczery, to tylko pewna szansa, w żadnym wypadku nie obietnica. - Ja wszystko... Będę współpracował! - Na policzki Staniaka wystąpiły rumieńce, czoło zrosiło się potem. - To Glube... on... - Ukrył twarz w dłoniach, zaszlochał rozpaczliwie. Krohne odczekał chwilę, po czym z hałasem odsunął krzesło i podszedł do okna, przerywając z rozmysłem ten seans użalania się nad sobą. - Zmusił pana, prawda? - zapytał. - Tak - odpowiedział pospiesznie wpatrzony w plecy oficera Staniak. - Zamknął mnie na dwa dni w swojej willi i... - Zamknął? - Potrzebowałem kokainy... Te dokumenty miałem w domu, wiem, że to wbrew przepisom, ale często tak się robi, bo w pracy nie zawsze wystarcza czasu, aby sprawdzić wszystkie obliczenia. Zapytał, co mu mogę dać, żebym dostał następną dawkę narkotyku. Zadzwoniłem do żony i kazałem jej oddać te papiery ludziom Glubego. Ona nie wiedziała, co tam jest - zapewnił. Krohne, odwróciwszy się wreszcie, pokiwał głową, jakby potwierdziły się jego domysły i ponownie usiadł przy stole. - Drugie pytanie i zarazem test - oznajmił. - Jeśli pan skłamie, wychodzę. Staniak nerwowo przełknął ślinę, otworzył usta, jakby chcąc po raz kolejny zapewnić o swojej gotowości do współpracy, ale „dwójkarz” powstrzymał go szorstkim gestem. - Ile razy dodawał pan do przygotowanych przez nas dokumentów coś ekstra? Bo wiemy doskonale, że ta lista nie była pierwsza. - Ja... Krohne wstał i demonstracyjnie podszedł do wyjścia.

- I tak pan to powie - zagroził. - Tyle że w śledztwie. Teraz ma pan jedyną i niepowtarzalną szansę. - Cztery, może pięć razy - odpowiedział Staniak, spuszczając głowę. - Pięć razy, nie licząc listy, czyli w sumie sześć - podsumował Krohne. - A może coś panu umknęło... - Ja naprawdę się staram! - wykrzyknął Staniak rozpaczliwie. 160

- Rozumiem, potwierdził pan informacje, które już mieliśmy, jednak gdyby pan sobie coś jeszcze przypomniał... W pokoju zapadła cisza, słychać było tylko ciężki oddech Staniaka. - Sześć czy osiem razy, to bez znaczenia - podjął po chwili „dwójkarz”. - Liczy się pańska prawdomówność i lojalność. Być może damy panu możliwość naprawienia szkód, ale żeby do tego doszło, musi pan zdobyć, czy raczej odzyskać, nasze zaufanie. Widząc pytający wzrok rozmówcy, Krohne zawahał się, jakby został zmuszony do podjęcia trudnej decyzji. - Glube panu ufa, prawda? Staniak pokiwał gorliwie głową. - Gdybyśmy dali panu w ostatnim pakiecie coś naprawdę szczególnego... - Z rozmysłem nie dokończył zdania. Na twarzy Staniaka odmalowała się rozpaczliwa nadzieja. - Zrobię wszystko - zapewnił. - Naprawdę wszystko! - Proszę zacząć od dokładnego spisania dokumentów, które samowolnie przekazał pan Glubemu. Przyjdę jutro odebrać pański raport - zadysponował Krohne.

Pożegnawszy się krótko, wrócił do domu zmęczony, ale lepszej myśli. Sprawa, którą mu powierzono, zapowiadała się nieźle, Staniak był gotów współpracować. Jeśli odniesie sukces, być może zmieni to jego sytuację? Mimo rewelacji Narkiewicza? W końcu Piłsudski musiał mieć jakiś zamysł, wydając rozkaz, by do tego akurat śledztwa przydzielić właśnie Krohnego.

***

Przedpołudnie spędził u Staniaka, gdzie starał się uzupełnić chaotyczny i pełen drobnych nieścisłości raport, zadając dodatkowe pytania. Dobre chęci kapitana nie ulegały wątpliwości - przyznał się do siedmiokrotnego w sumie przekazania autentycznych dokumentów Glubemu, jednak widać było, że jest wyczerpany nerwowo, a jego wypowiedzi często wymagały uściśleń. Obraz, jaki wyłaniał się z jego zeznań, nie wyglądał optymistycznie Abwehra zinfiltrowała garnizon warszawski głębiej, niż ktokolwiek się tego spodziewał. Wydawało się, że plus jest tylko jeden - wydawało się, że Gerhard Glube nie podejrzewa Staniaka o współpracę z „Dwójką”, a stosowanie przez niego brutalnych środków nacisku wynika głównie z pragmatyzmu, braku skrupułów i przekonania, że właśnie w ten sposób można wykorzystać nałóg mężczyzny. Zawsze argumentem była obietnica dostarczenia nowej partii „śniegu” albo wręcz przetrzymanie Staniaka na głodzie narkotykowym. 161

Pod wieczór, spędziwszy wcześniej kilka godzin na analizie uzyskanych od Staniaka danych i po znakomitej kolacji, Krohne postanowił wysondować pana Uchidę - japońskiego instruktora walki wręcz przydzielonego do szkolenia pracowników „Dwójki”. Nie chodziło o porady w zakresie samoobrony, na to jeszcze za wcześnie, bo stan poharatanej nogi uniemożliwiał wszelki trening a o kwestie ściśle wywiadowcze. Jak wielu działających poza granicami swego kraju ekspertów sztuk walki, pan Uchida miał zadziwiająco bliskie kontakty z japońskim wywiadem, co więcej, łączyły go więzy pokrewieństwa z ważnymi osobistościami z Kraju Kwitnącej Wiśni i - o czym wiedzieli jedynie nieliczni - był prominentnym członkiem Stowarzyszenia Czarnego Smoka. Organizacja ta powstała, by zniwelować rosyjskie wpływy w Mandżurii, później postawiła sobie za punkt honoru doprowadzenie do supremacji Cesarstwa Japońskiego na terenie Azji. Za jednego z głównych przeciwników Stowarzyszenie uważało carską, a potem bolszewicką Rosję. Krohne miał nadzieję, że jego propozycja zainteresuje zarówno krewnych pana Uchidy, jak i mogących wiele, naprawdę bardzo wiele przywódców Stowarzyszenia. Japończyk, krzepko wyglądający mężczyzna pod pięćdziesiątkę, wysłuchał oficera bez słowa i uzupełniwszy filiżankę swojego gościa - pili zaparzoną na sposób europejski, czarną herbatę Darjeeling - wpatrzył się w przestrzeń z nic niemówiącym wyrazem twarzy. „Dwójkarz” czekał cierpliwie, rozkoszując się lekko owocowym smakiem naparu. Wiedział, że ponaglanie rozmówcy byłoby niegrzeczne, no i do tego głupie. Co najwyżej rozdrażniłoby rozmówcę. - Czy ten plan ma akceptację pańskich przełożonych? - spytał wreszcie Japończyk. Krohne zaprzeczył ruchem głowy. - To nie plan, a raczej zarys planu - powiedział. Jego realizacja jest całkowicie zależna od tego, czy nam pomożecie. Z drugiej strony, mamy niepowtarzalną szansę, decyzję trzeba

będzie podjąć w ciągu kilku dni. Jeśli zdecydujecie się nas poprzeć, pójdę z tym do Marszałka. - Ta okazja to... - Uchida zawiesił głos. - Nie mogę mówić o szczegółach, jednak zakładam z niemal stuprocentową pewnością, że przekazane naszym kanałem informacje na pewno uzyskają akceptację Abwehry, a stamtąd trafią do Rosjan. - W odróżnieniu od was mamy niezłe stosunki z Niemcami - zauważył Uchida. Gdybyśmy ich poprosili... - Nie aż takie dobre - skontrował Krohne. - W przypadku wspólnego ataku na Polskę, głównym partnerem będzie dla nich Rosja, nie Japonia. Nie odważyliby się narazić 162

stosunków z Sowietami dla niezbyt dla nich w tym momencie ważnego zbliżenia z Japonią. - Rozumiem, że moglibyśmy, w zamian za pomoc, wykorzystać ten wasz... kanał? - Dokładnie tak. - Jakiego kalibru dezinformację ma pan na myśli? - Myślę, że dowolnego - odparł ostrożnie Krohne. Oczywiście w granicach rozsądku... Uchida ściągnął w zamyśleniu brwi, ale nie drążył tematu. - Przekażę pańską prośbę - zadecydował po chwili milczenia. „Dwójkarz” skłonił się lekko - wyglądało na to, że jego propozycja zainteresowała rozmówcę. Jeśli Japończycy oficjalnie ją zaakceptują, wystarczy dograć pozostałe elementy planu. Nie, żeby było to łatwe, zdecydowanie nie... Jednak stawka była wysoka - Krohne wyczuwał instynktownie, że może być to najważniejsza akcja w jego karierze.

***

Piłsudski sprawiał wrażenie wyjątkowo ożywionego i mimo że jak zwykle poruszał się w fotelu na kółkach, wyglądał o niebo lepiej niż w czasie ostatniego spotkania. Wbrew obawom Krohnego w zachowaniu Marszałka nie wyczuwało się nic sztucznego, żadnej czujności czy niechęci. Zaskoczeniem była jedynie zmiana procedury - przed wejściem do gabinetu Komendanta stojący na warcie żandarmi sprawdzili, czy nikt nie pojawił się na spotkaniu z bronią. Obszukano nie tylko Krohnego, ale też Braetzla i generała Kasprzyka. „Dwójkarz” spodziewał się, że któryś z wartowników pozostanie wewnątrz - wciąż doskwierał mu status podejrzanego, jednak nic takiego nie nastąpiło. Co więcej, po parominutowej, konwencjonalnej rozmowie, w czasie której ordynans Piłsudskiego zdążył podać skromny poczęstunek, zostali sami - we czwórkę. - Zapoznałem się z twoim genialnym planem - zagaił Marszałek. - I widzę pewne problemy... - Myślałem, że Japończycy się zgodzili - odparł zmieszany Krohne. - Zgodzili się, jak najbardziej. Jednak podstawową sprawą, poza przekazaniem tych informacji Niemcom, jest ich uwiarygodnienie. Chodzi mi o Staniaka i Glubego. Ponieważ Piłsudski nie rozwinął tej kwestii, wyraźnie czekając na wyjaśnienia, Braetzel odchrząknął lekko i skupiwszy na sobie uwagę zebranych, włączył się do rozmowy. - To kwestia rozwiązań... personalnych - oznajmił. Sugerowałbym, Komendancie, carte blanche w tej sprawie, bo w tym momencie nie wiemy, jak się sytuacja rozwinie, a przynajmniej, nie do końca wiemy. Zdajemy sobie sprawę, że to kluczowe osoby dla

powodzenia całego przedsięwzięcia. - No dobrze - zadecydował po chwili namysłu Piłsudski. - Niech będzie. Jaki jest cel 163

tego wszystkiego? - zapytał, tym razem wyraźnie zwracając się do Krohnego. „Dwójkarz” nieco nerwowym ruchem sięgnął po papierośnicę i widząc przyzwalające skinienie Marszałka, zapalił. Wiedział, że chodzi nie tyle o przyczyny, dla których warto zrealizować zaproponowany przez niego plan - te były oczywiste, co raczej o rozwinięcie i pogłębienie argumentacji. Piłsudski podejmował decyzje zawsze po długim namyśle i wysłuchawszy rozmaitych, także diametralnie rozbieżnych opinii. - Generalnie chodzi o to, że nie jesteśmy gotowi do wojny - odparł, wydmuchując dym w kierunku sufitu. Co prawda podnieśliśmy zarówno nasz potencjał przemysłowy, jak i gotowość operacyjną armii, jednak w porównaniu z Rosją... - Przodujemy, jeśli chodzi o zastosowanie aparatów odycznych - wtrącił nieprzyjaznym tonem Kasprzyk. W dodatku rosyjskie koncepcje wykorzystania własnych sił, tak na szczeblu taktycznym, jak i strategicznym, są mocno przestarzałe. A ich przemysł nie jest specjalnie mocny. Mają braki, jeśli chodzi o kadrę inżynierską, problemy z zaopatrzeniem i transportem. - To wszystko prawda - przerwał mu obcesowo Krohne. - Jednak ich na tę wojnę stać, a nas nie. Nie mówiąc już o jednoczesnym rosyjsko-niemieckim ataku. - To tylko pewna możliwość - skrzywił się Kasprzyk. „Dwójkarz” wywrócił demonstracyjnie oczyma i starannie strzepnął popiół, po namyśle zdusił niedopalonego papierosa. - Komendancie, czy mogę mówić szczerze?

- Uważasz tę ocenę za niesłuszną? Wiesz coś, czego nie wie Sztab Główny? - burknął Piłsudski. - Wyjaśnię to w kilka minut - zaproponował „dwójkarz”. Ignorując ostrzegawcze spojrzenie Braetzla, utkwił wzrok w twarzy Marszałka. - No dobrze, byle krótko - zezwolił tamten. - Wszystko, co powiedział pan generał, to prawda rozpoczął. - Sam dodałbym do listy rosyjskich ułomności wiele więcej, jednak w przypadku wojny nie będą one miały nawet w połowie takiego znaczenia, jakie im się dzisiaj przypisuje. Rozejrzał się wokół, jakby szukając oponentów, ale najwyraźniej nikt nie miał zamiaru mu przerywać, choć mina Kasprzyka świadczyła, że generał hamuje się tylko ze względu na Piłsudskiego. - Na polu walki liczy się nie tylko technika czy organizacja, gdzie Rosjanie rzeczywiście nam ustępują, ale też wiele innych czynników. Na przykład ilość sprzętu i ludzi. W tych kwestiach ZSRR góruje nad nami zdecydowanie. Dalej: determinacja. 164

- Sądzi pan, że armia robotniczo-chłopska dysponuje lepszą motywacją niż nasi żołnierze? - nie wytrzymał Kasprzyk. - W rzeczy samej - wycedził Krohne. - Bo u nas nikt nie użyje aparatów odycznych, aby zmusić wojsko czy nawet ludność cywilną do samobójczych ataków, nikt nie zagrozi żołnierzom śmiercią ich rodzin, gdyby się poddali albo uciekli. Dlatego Rosjanie będą walczyć dużo bardziej zawzięcie, niż nasi eksperci przewidują. Co więcej - kontynuował po krótkiej przerwie - przodujemy, jeśli chodzi o niektóre zastosowania aparatów odycznych. W kwestiach ofensywnych górą są Sowieci. My nie mamy „Zgniatarek” czy „Agonii”. Wreszcie

sprawa kosztów... - Jakich kosztów? - Piłsudski zmarszczył brwi. - Normalnych, finansowych. Rosyjscy robotnicy zarabiają wielokrotnie mniej niż nasi, więc komuniści produkują broń dużo taniej niż my. W dodatku w każdej chwili mogą porobić „oszczędności”, choćby głodząc Ukrainę albo jakikolwiek inny region. Wojna to idealny do tego pretekst. W żadnym wypadku nie możemy sobie pozwolić na starcie z Sowietami - z naciskiem zakończył Krohne. Piłsudski pokiwał w zadumie głową - bardziej wyglądało to na przytaknięcie własnym myślom niż akceptację analizy „dwójkarza” - po czym nacisnął zamontowany na biurku elektryczny dzwonek. Niemal natychmiast w drzwiach stanął ordynans Marszałka. - Jest już tłumaczenie - zameldował. - Dawaj! Żołnierz położył na biurku gazetę z dołączoną do niej zapisaną na maszynie kartką, trzasnął obcasami i wyszedł. Piłsudski przez jakiś czas uważnie studiował dokument, obejrzał gazetę, wreszcie podsunął wszystko Krohnemu. - Wystarczy? - zapytał. - Moment dzisiejszy jest najbardziej dogodnym, by Imperium Japońskie przystąpiło do rozwiązania problemów Dalekiego Wschodu. Państwa zachodnie, takie jak Polska czy Rumunia, mają możność wystąpić wspólnie z Japonią - przeczytał na głos oficer. - Czyje to zdanie? - zainteresował się Kasprzyk. - Byłego premiera, pana Tanahi - wyjaśnił Krohne. Stronę dalej jest artykuł o konieczności uzyskania kontroli przez Japonię nad koleją północnomandżurską. To majstersztyk - dodał z zadowoleniem. - Rosjanie narobią w... hmm... - odchrząknął niepewnie.

- Pułkowniku Braetzel? - zwrócił się do szefa „Dwójki” Piłsudski. - Janek ma rację - potwierdził tamten energicznie. To wręcz zachęta do wojny 165

przeciwko ZSRR. Tanahi ma nadal ogromne wpływy, jest powiązany z największymi koncernami, a wszyscy wiedzą, kto naprawdę rządzi w Japonii... - Czyli pierwszy krok został zrobiony - podsumował Marszałek w zamyśleniu. Braetzel i Krohne przytaknęli zdecydowanie, Kasprzyk siedział z nieodgadnionym wyrazem twarzy. - W takim razie dziękuję panom - zakończył spotkanie. Kiedy we dwójkę szli po schodach - Kasprzyk pożegnał się z nimi zaraz po opuszczeniu gabinetu, Krohne wyczuł, że przyjaciela - już dawno tak myślał o Braetzlu - coś martwi. Nie, żeby było to po nim widać - lata spędzone w „Dwójce” uczyły maskowania uczuć, jednak czuło się coś nerwowego w jego ruchach, a może sposobie trzymania głowy? - O co chodzi? - mruknął wreszcie Krohne. Tamten poprawił kapelusz, założył rękawiczki, jakby w codziennych, trywialnych czynnościach szukając uspokojenia. - Wiem, że jesteś pod presją, moim zdaniem niesprawiedliwie, jednak nie możesz spaprać tej akcji - powiedział spokojnym, równym głosem. - Nie ma takiej opcji, Janku. Jeśli coś pójdzie nie tak, nie tylko Komendant ci nie wybaczy, ja także. Szare, osłonięte podpuchniętymi powiekami oczy Braetzla emanowały zimnem jak styczniowy lód. To nie brzmiało jak groźba, bardziej stwierdzenie faktu. Krohne poczuł dreszcz na plecach, przesłanie było przerażająco jasne - w tej akcji nie będzie połowicznych sukcesów.

Przeżyją tylko zwycięzcy...

***

Jerzy Staniak czuł się znakomicie, wręcz bosko. Siedział swobodnie rozparty przy zastawionym na dwie osoby stoliku w „Ziemiańskiej”, czekał na Gerharda Glubego. Tym razem nie bał się Niemca kompletnie, w jego żyłach nadal buzował chłodnym płomieniem dostarczony przez Krohnego „śnieg”. Niedawno przekazał rezydentowi Abwehry kilka stron supertajnego planu mobilizacyjnego ułożonego na wypadek wojny z Rosją. I podał swoją cenę. Chciało mu się śmiać, kiedy przypomniał sobie swoje niedawne rozterki, wahania i wszechobecny, paraliżujący lęk. Wiedział, że wszystko musi skończyć się dobrze, to tylko kwestia właściwego planowania. Podobnego zdania był także ten miły oficer z „Dwójki” Krohne. Planowanie to podstawa. Wydatną łysinę Glubego zobaczył już z daleka. Niemiec po cywilnemu nie wyglądał zbyt imponująco, poza przerzedzoną mocno czupryną wrażenie psuł też tani, wiszący wręcz na agencie Abwehry garnitur. Przybyły wyglądał na poirytowanego, co Staniak przyjął z 166

pobłażaniem - niełatwo się przyzwyczaić, że przestało się grać pierwsze skrzypce, a niewątpliwie coś takiego właśnie spotkało Glubego, „Srogiego Gerharda”, jak nazywali go podwładni. Dziś wszelkie atuty były po stronie skromnego kapitana Jerzego Staniaka. - Dlaczego zaciągnął pan mnie tutaj, do tak uczęszczanego lokalu?! - wysyczał

wściekle Glube, zajmując miejsce przy stoliku. - Proszę poczęstować się ciasteczkami, są znakomite - zaproponował Staniak beztrosko. - Co do pańskiego pytania: może nie miałem ochoty, by pańscy ludzie zaciągnęli mnie gdzieś wbrew mojej woli, tak jak to całkiem niedawno się zdarzyło? Mięśnie twarzy Niemca napięły się konwulsyjnie, ale mężczyzna gigantycznym wysiłkiem woli odzyskał panowanie nad sobą. - Ma pan to? - zapytał. - Jeśli na moje konto wpłynęło już dwieście tysięcy dolarów, to odpowiedź jest twierdząca, jeśli nie... - Staniak wymownie wzruszył ramionami. - Proszę skorzystać z telefonu i sprawdzić - polecił z zimną wrogością Niemiec. Staniak wstał z krzesła płynnym, niemal tanecznym ruchem - nadal miał wrażenie, jakby unosił się nad ziemią - i pomaszerował na zaplecze. Wyobrażał sobie, że czuje na plecach rozczarowane spojrzenie rozmówcy. Tuż przy wejściu do lokalu umieszczono aparat do użytku gości, jednak gdyby do niego podszedł, niewiele by trzeba, aby go porwać i wrzuciwszy do samochodu, wywieźć w nieznane. Staniak mógł się założyć, że od pewnego czasu było to marzeniem Glubego. Nie miał zamiaru pozwolić mu na jego realizację, w końcu sam także miał marzenia. Jeden z kelnerów bez słowa podał mu słuchawkę zapewne ktoś z „Dwójki” poinstruował go wcześniej i po chwili Staniak rozmawiał już z dyrektorem swojego banku. Tym razem głos Jego Bankierskiej Wysokości brzmiał miło, by nie powiedzieć: służalczo. No, ale teraz nie było mowy o następnym kredycie pod i tak nadmiernie obciążoną hipotekę, a o przelewie na konto, znacznym przelewie. Uśmiechnięty Staniak wrócił do Glubego, zamawiając w przelocie dwie porcje koktajlu o egzotycznej nazwie - w końcu o gości należy dbać, nawet jeśli są z Abwehry.

- Gdzie to jest?! - warknął Niemiec. - Proszę podać moją teczkę - zadysponował Staniak, wręczając kelnerowi numerek z szatni. Skosztowawszy drinka, cmoknął z uznaniem - wyborny napój! Ani mu w głowie było przejmować się humorami Glubego - tamten odsunął z pogardą szklankę i przeszywał go morderczym spojrzeniem. 167

Kiedy Niemiec rozwiązał tasiemki i niecierpliwie sięgnął po znajdujące się w pękatej, tekturowej teczce dokumenty, Staniak złapał go stanowczym gestem za nadgarstek. Po raz pierwszy pozwolił sobie na agresywny gest w stosunku do agenta Abwehry - Czy pan zwariował?! - wysyczał. - Tam na każdej kartce jest odbita duża czerwona pieczątka ŚCIŚLE TAJNE. Nie może pan tego tutaj przeglądać! - Nie kupię kota w worku - odparł chłodno Glube, wyzwalając się z uchwytu. - Ma pan przecież gdzieś niedaleko samochód - westchnął z nagłym znużeniem Staniak. - Proszę wyjść, przejrzeć w aucie teczkę i wrócić do mnie, by zakończyć transakcję w sensie... formalnym. Mogę poczekać - spojrzał na zegarek - jakieś pół godziny. - A co, jeśli nie zastanę pana po powrocie? W oczach Glubego tliła się podejrzliwość. - Czy ja wyglądam na samobójcę? - Staniak uniósł brwi. - Ukradłem te akta, to nie jest wyczyn, po którym mogę powrócić do pracy jakby nigdy nic, za parę dni zacznie ścigać mnie polska „Dwójka”, będę musiał zniknąć, więc ostatnie, czego mi trzeba, to zatarg z Abwehrą. Radziłbym też panu powrócić do Niemiec. - To groźba?

- Nie, ostrzeżenie. Oni nie odpuszczą sobie tej sprawy. - Za dużo naczytał się pan... Jak to u was nazywają takie cieniutkie książeczki...? - Powieści groszowych? - O właśnie. Wbrew pozorom rywalizacja wywiadów raczej nie przybiera formy starcia między agentami. Staniak zakołysał w zamyśleniu szklanką z resztką koktajlu, powiódł po lokalu ospałym, jakby sennym wzrokiem, nie zauważywszy niczego niezwykłego, zerknął na zaplecze. - Jak pan uważa - powiedział. - Ja stąd znikam za znowu sprawdził czas - dwadzieścia pięć minut. - Proszę czekać - zadecydował Niemiec, biorąc pod pachę teczkę, i wyszedł energicznym krokiem. Staniak przysunął sobie drinka Glubego i wypił łapczywie kilka łyków. Czoło zrosił mu pot, działanie „śniegu” najwyraźniej mijało. Zacisnął nerwowo pięść pod stolikiem, najgorsze miało dopiero nadejść, wolałby do tego czasu załatwić interes z Abwehrą, jednak instrukcje „dwójkarza” z blizną na twarzy były wyraźne - nie miał prawa opuścić „Ziemiańskiej”, zanim po raz wtóry nie porozmawia z Niemcem. Krohne zdawał się być pewien, że tamten wróci przed upływem pół godziny. Czas mijał powoli. Staniak czuł, jak 168

kropla potu ześlizguje mu się po czole, spływa wzdłuż nosa, by wreszcie przynieść smak soli wargom. Mijały wieki, eony, trzask rozbitego kieliszka zmiecionego ze stołu jakąś nieuważną ręką trwał w nieskończoność, atakując uszy suchym chrzęstem miażdżonego kryształu. W końcu Glube powrócił. Zupełnie odmieniony - pobladła twarz Niemca przybrała kolor

szarego gipsu, uwydatniając niemal niewidoczne na co dzień piegi, lekko niezborne ruchy świadczyły o skrajnym wzburzeniu. - Co pan wie o tych dokumentach? - spytał natychmiast, przysiadłszy się do stołu. Skąd pan je wziął? - Wiem, że to plan inwazji na Rosję - odparł zduszonym głosem Staniak. Opracowano go w porozumieniu z Francją, w samej akcji mają uczestniczyć oddziały polskie, rumuńskie i japońskie. Francja zapewni dostawy sprzętu i broni, a także weźmie udział w koordynacji działań. - Skąd pan to ma? - powtórzył Glube. Polak zerknął na zegarek - zostały cztery minuty. - Odwiedził mnie kolega, pracuje w „Dwójce”. Znamy się jeszcze ze szkoły oficerskiej. Popiliśmy trochę i wtedy rozwiązał mu się język. Kiedy zasnął, zrobiłem odciski kluczy od sejfu, które miał przy sobie, i gdy nazajutrz zabrał mnie do swojego gabinetu, skorzystałem z okazji. - Tak się spił, że zapomniał o ostrożności? Niemiec nawet nie starał się ukryć nieufności. Staniak zerknął na pełznącą w ślimaczym tempie wskazówkę sekundnika, odczekał chwilę zgodnie z instrukcjami, jakich udzielił mu Krohne. - On był świeżo po seansie z aparatem odycznym wyjaśnił. - Wszyscy „dwójkarze” muszą zaliczyć coś takiego. To powoduje przyrost siły, daje lepszy refleks, uwrażliwia zmysły... Czasem jednak występują skutki uboczne bądź nieprzewidziane efekty. Prawdopodobnie obniżył mu się próg tolerancji na alkohol. - Spojrzał Niemcowi prosto w oczy. - Chwileczkę! - zaprotestował Glube, widząc, że Polak wstaje.

- Na mnie czas - odparł poważnie Staniak. - Muszę zniknąć i panu radziłbym to samo, „Dwójka” nam nie daruje. Najpóźniej jutro odkryją brak dokumentów, a wtedy rozpęta się piekło. - Jak się nazywa ten pana przyjaciel?! - Agent Abwehry także zerwał się na nogi. - Proszę nie zwracać na siebie uwagi - ostrzegł go Staniak. - A mój przyjaciel to Johannes Krohne. 169

Po chwili tylko falująca zasłona dzieląca zaplecze od kawiarni świadczyła, że Staniak opuścił lokal. - Rachuneczek? - zapytał kelner. Glube obrzucił go oszołomionym spojrzeniem, rzucił plik banknotów na stół i niemal biegiem ruszył do wyjścia.

***

Krohne obserwował bezkrwistą twarz, kilkakrotnie wychwycił niemal niezauważalne ruchy gałek ocznych podłączonego do aparatury odycznej Staniaka. Niedługo tamten się ocknie, a wtedy nadejdzie czas na realizację dalszej części planu. „Dwójkarz” miał nadzieję, że ten się powiedzie, niezależnie od decyzji, jaką podejmie Staniak. Krzątający się wśród plątaniny czarnych kabli i pulsujących miarowo ekranów Narkiewicz zachowywał całkowite milczenie. Mina naukowca świadczyła, że to, co robi,

niespecjalnie mu się podoba. Dopiero kiedy rozległ się początkowo cichy, narastający szybko pisk, profesor przekręcił bakelitową gałkę, wyciszając denerwujący dźwięk, i podniósł wzrok na Krohnego. - Za moment odzyska przytomność - poinformował posępnie. - Czuję się, jak... urwał, zaciskając wargi. - Odtruł go pan? Będzie mógł podejmować decyzje bez presji narkotykowego głodu? - Przez dzień czy dwa, nie ma mowy o całkowitym odtruciu, nie wiem, czy to w ogóle możliwe. - Tyle powinno wystarczyć - odparł obojętnym tonem oficer. - Śmiało, może pan sobie ulżyć! - zachęcił ironicznie, patrząc na zastygłą w grymasie odrazy twarz Narkiewicza. Przyzwyczaiłem się już do tego, że niektórzy uważają mnie za zimnokrwistego skurwysyna, ba, przyznaję im rację! Tyle, że pewne rzeczy po prostu należy zrobić... Naukowiec pokręcił głową. - Ja nigdy tak na serio nie myślałem... Jednak jak pan może tak... grać? - Grać? - Używać ludzkiego życia jak sztonów - westchnął Narkiewicz. - Wiem, nie jestem lepszy, przecież niedawno próbowałem pana zabić. - Proszę o tym zapomnieć, dobrze pan zrobił, wykonując rozkaz Komendanta. Tak trzeba. - Oficer dotknął pocieszającym gestem ramienia rozmówcy. - Użył pan słowa „gra” i coś w tym jest. Stawką są losy narodów, milionów istnień, a pojedynczy, ludzki los to tylko szton, blotka. To prawda, że czasem sieję żetony po stole gry niczym sam Bóg wszechmogący - roześmiał się niewesoło Krohne. - Ale mój los także jest wśród nich, i prędzej czy później 170

czyjeś dłonie rzucą go do zakładu va banque... Dalszą dyskusję przerwał im cichy jęk - Staniak odzyskał przytomność. Usiadł na łóżku, ze zdumieniem przypatrując się poprzyczepianym do ciała elektrodom. - Spokojnie, zaraz pana od tego odłączę - powiedział pospiesznie Narkiewicz. Chwilę później profesor pożegnał ich skinieniem głowy i zniknął za drzwiami. - Jak pan się czuje? - zwrócił się do Staniaka Krohne. - Nieźle - mruknął tamten. - Coście ze mną... Co to jest? - Zerknął z niepokojem na otaczające go urządzenia. - Usunęliśmy z pańskiego organizmu narkotyki wyjaśnił „dwójkarz”. - Proszę się ubrać, mundur jest w szafie, ja poczekam na korytarzu. - Mundur?! - Wyjaśnię wszystko za chwilę. Krohne wyszedł z pokoju, pozostawiając Staniaka samego. Niedbale odpowiedział na salut pilnujących drzwi żandarmów, podszedł do zakratowanego, wychodzącego na plac Saski okna. Roztargnione spojrzenie wbił w spływające po szklanej tafli krople. Na zewnątrz siąpił wiosenny deszczyk, zieleniły się pąki drzew, w siedzibie „Dwójki” nikt nie zwracał uwagi na pogodę. Tu zmęczeni, świadomi własnej omylności ludzie podejmowali decyzje, szafując własnym i cudzym życiem. Mając świadomość, że każdy błąd jest nieodwracalny. Oficer wziął głęboki oddech, starając się przywołać towarzyszący mu w pracy od lat emocjonalny chłód, wywołać „bestię”, jak nazwała to jego jedyna miłość, Katia. Katia - Istriebitiel, Katia - rosyjski szpieg... Kiedy Staniak pojawił się wreszcie na korytarzu ubrany w mundur galowy ozdobiony kilkoma baretkami wyglądającymi na jego piersi jak samotne wyspy - życie garnizonowe nie sprzyjało kolekcjonowaniu odznaczeń - ruszył do wyjścia, nakazując tamtemu gestem, by

podążał za nim. Milczeli, jadąc samochodem do domu Staniaka, Krohne wolał nie rozmawiać przy kierowcy. Na miejscu, w saloniku Staniaków, „dwójkarz” poprosił gospodarza o zajęcie miejsca za stołem, sam stanął obok i przyglądał mu się chłodnym wzrokiem. - Jak udała się akcja? - zapytał Staniak nerwowym tonem. - Niewiele pamiętam... - Nic dziwnego - odparł zimno Krohne. - Przez ostatnie lata byłeś nieustannie albo naćpany, albo w depresji pomiędzy kokainowymi sesjami. - Co pan sugeruje... - zająknął się niepewnie kapitan. - Niczego nie sugeruję - westchnął Johannes. - Wiesz, że my naprawdę byliśmy razem w szkole oficerskiej? 171

- Myślałem, że chciałeś tylko zdezorientować Glubego... - Nie, to prawda, zerknąłem na listę naszego rocznika. Rozpocząłeś szkolenie miesiąc przed moim wyjazdem. Pewnie dlatego przydzielili mi tę sprawę - mruknął ponuro. - Nie rozumiem... Staniak zerknął na drzwi, jakby niepewny, czy mogą rozmawiać swobodnie. - Twoja żona jest na zakupach - poinformował go „dwójkarz”. - Usłyszymy, jak wróci. - Rozumiem, że nie masz mi do powiedzenia niczego miłego? - rzucił gospodarz prowokacyjnym tonem. Chyba nie skończy się na relegowaniu z wojska... - Nie skończy - przyznał Krohne. - Akcja na razie przebiega bez zakłóceń, choć Bóg jeden wie, jak się skończy, przez ciebie Abwehra złapała nas z opuszczonymi portkami, a Glube to groźny przeciwnik. Szkody, jakie poczyniłeś, przekazując mu te dokumenty, są nieodwracalne. I nie mam na myśli tylko tej listy nagród. Miesiąc temu w Berlinie zginęła

jedna z naszych najlepszych agentek. Miała męża i dwójkę dzieci. Przejechał ją samochód, sprawca zbiegł. Dostarczyłeś Abwehrze dowodu, że prowadzona przez nią księgarnia zajmuje się nie tylko promowaniem literatury... - Nie wiedziałem, że... - wydukał pobladły nagle Staniak. Krohne przerwał mu machnięciem ręki. - Mniejsza o szczegóły - powiedział. - Nie wiemy nawet, czy to jedyna ofiara twojej działalności, śledztwo jest w toku. Jutro po ciebie przyjdą - powiedział po chwili. - Góra wykonał nieokreślony gest - uznała, że nie można tego darować. Kazałem, żeby usunięto ci przy pomocy tych urządzeń, tam w pałacu... Aby zlikwidowano skutki narkotycznego otępienia. Za dzień, dwa powrócą, ale chwilowo możesz myśleć rozsądnie. - To znaczy? - To znaczy, że musisz się zdecydować. Albo dożywotnie więzienie... Nie, nie zabiją cię, w końcu nam pomogłeś. Albo... - nie dokończył. Przez długą chwilę patrzyli sobie w oczy, Staniak kilkakrotnie przełknął z wysiłkiem ślinę, jednak w końcu opanował fizyczną słabość. - Rozumiem i dziękuję - powiedział cicho. - Dziękuję, panie pułkowniku - powtórzył, wstając. - Żegnaj, Jurku, tak czy owak już się nie zobaczymy. - Krohne uścisnął Staniakowi dłoń i wyszedł, cicho zamykając za sobą drzwi. Kierowca bez rozkazu zawiózł go na plac Saski. Wylegitymowawszy się trzykrotnie pilnującym siedziby „Dwójki” żandarmom, zapukał do gabinetu Braetzla. Szef Oddziału II właśnie telefonował. 172

- Załatwiłem, co trzeba - rzucił Krohne bez wstępu. - To dobrze. Dom jest pod obserwacją, nie ma szansy nam uciec. - On nie będzie uciekał - poinformował sucho. - Herbaty? - zapytał Braetzel, podchodząc do samowara. - Chętnie. Napełniona aromatycznym napojem szklanka grzała nie wiedzieć czemu zziębnięte dłonie „dwójkarza”, na dworze bynajmniej nie było chłodno. - Nie będzie uciekał - powtórzył.

***

Egon Wilberg otarł usta serwetką i podziękowawszy gospodyni za posiłek, po raz kolejny zerknął w okno - Hans Molker, mąż Ilse, nadal nie wracał. Wyraźnie widoczne na masce polskiej produkcji Fiata Junaka przestrzeliny świadczyły, że koniecznie potrzebowali nowego wozu. Dotarli do Grudziądza i pozostał im jeszcze jeden, ostatni, etap podróży. O ile będą mieli szczęście. Do Russenau, gdzie ich oczekiwano, nie było daleko, ale już teraz wiedzieli, że nie wszyscy tam dotrą. Ich szalona eskapada zaczęła się dwa dni temu, kiedy jeden z agentów Abwehry - aspirant warszawskiej policji - przekazał wiadomość, że Jerzy Staniak popełnił samobójstwo. Przynajmniej tak brzmiała wersja oficjalna... Gerhard Glube zadecydował natychmiast o wywiezieniu pozyskanych od Staniaka dokumentów specjalnie przygotowaną na takie wypadki trasą. Berlin, otrzymawszy wcześniej ogólne informacje dotyczące zawartości akt, domagał się ich dostarczenia za wszelką cenę. Nic dziwnego - plan

przygotowywanej przez Polskę prewencyjnej wojny z Rosją mógł zaważyć na polityce zagranicznej III Rzeszy. Wszelkie wątpliwości dotyczące wagi czy wręcz autentyczności dokumentów rozwiała akcja Polaków. Najwyraźniej polska „Dwójka” postanowiła nie dopuścić, by zostały one przewiezione na teren wroga. No i ukarać zdrajców... W zasadzce niedaleko Płocka zginął kierowca, a sam Glube został ranny w ramię. Wilberg na razie miał szczęście. Teraz wszystko zależało od czasu. Polacy świetnie wiedzieli, że ich zwierzyna znajduje się gdzieś w okolicach Grudziądza, jeśli nie zmienią samochodu... Molkerowie byli wyszkolonymi agentami i oddanymi członkami partii, jednak czy dadzą radę załatwić wszystko, co konieczne, czy nie stchórzą? Nowy wóz był tylko częścią problemu, musieli jeszcze odwrócić uwagę polskiego kontrwywiadu, bo Warszawa przestała respektować nawet immunitet dyplomatyczny - no, może nie w dosłownym tego słowa znaczeniu, niemniej jednak hrabia Thun został zatrzymany zaraz po wyjściu z ambasady, a jego teczka mająca status bagażu dyplomatycznego zapewne była teraz szczegółowo badana, choć nie ulegało wątpliwości, że zostanie zwrócona z nienaruszonymi pieczęciami. 173

- Już jest! - krzyknęła Ilse i wybiegła na podwórze. Przez bramę, ostrożnie manewrując, wjeżdżał osobowy citroen. - Wolałbym ciężarówkę - skrzywił się Glube. Mniej rzucałaby się w oczy. - Trudno. - Wilberg wzruszył ramionami. - Jedziemy? - Jedziemy. Sycząc z bólu, Glube wstał od stołu - naprędce opatrzone ramię musiało mu dolegać, w ranie nadal tkwiła kula polskiego żandarma - i ruszył do auta. - Herr Hauptmann. - Stanął na baczność Molker. Załatwiłem...

- Daj spokój, Hans, to nie koszary. I dziękuję. Za dwie godziny spróbujemy przejść przez granicę gdzieś w okolicach tej polskiej wioski... - Matawy - podpowiedział Wilberg. Glube spojrzał w oczy gospodarzom. - Dacie radę? - zapytał. - Bo to nie będzie zwykła dywersja, Polacy są zdecydowani na wszystko, będą strzelać, żeby zabić. - Tak jest! - odpowiedziała za męża Ilse. - Heil Hitler! - Wyrzuciła w przód prawą rękę. Wilberg oddał salut, Glube tylko skinął głową - niósł teczkę z przekazanymi przez Staniaka dokumentami. Zamruczał silnik, ruszyli. Po kwadransie ostrożnej jazdy - ostatnie, czego im było potrzeba, to złamanie jakiegoś przepisu - wyjechali z Grudziądza. Pół godziny później zjechali na pobocze i zatrzymali się przed zakrętem, w kępie wyjątkowo bujnych krzewów. Tuż przed drewnianym, zapewniającym przeprawę na drugi brzeg lokalnej rzeczki mostem stał niewielki budynek straży granicznej. - To Korpus Ochrony Pogranicza - mruknął posępnie Glube, opuszczając lornetkę. Jeśli Molkerowie zawiodą, nie przejedziemy. - Zawsze możemy spróbować sforsować rzekę wpław, nieco dalej, w głębi lasu zauważył Wilberg. Jego przełożony zastanowił się nad tym przez moment, w końcu pokręcił głową. - Wolałbym mieć jakiś środek transportu, nie wiem, czy Polacy nie będą nas ścigać po drugiej stronie... - Myśli pan, że naruszą granicę?! - Mam nadzieję, że nie, ale te dokumenty muszą dotrzeć do Berlina - powiedział z naciskiem Glube. - Nie ma innej możliwości. No i ja nie jestem Winnetou, będę się

przedzierał przez las jak stado dzików, a gdybyśmy trafili na zasadzkę... Nagle kilkaset metrów od placówki rozległy się wybuchy granatów, w sekundę 174

później rozjazgotał się pistolet maszynowy. - To schmeisser! - zawołał Wilberg. - Molkerowie! Nasi na drugim brzegu powinni to usłyszeć, będą gotowi! - Jazda! - ryknął Glube, wyjmując pistolet. Odczekali chwilę, obserwując, jak z budynku wybiegają polscy żołnierze, a gdy zniknęli w pobliskim lesie - wokół posterunku wycięto drzewa w promieniu stu metrów Wilberg wcisnął pedał gazu. Ruszyli. Od mostku dzieliło ich kilkaset metrów. Z budynku wybiegł jakiś mężczyzna w okularach - najwyraźniej usłyszał wycie silnika i teraz z osłupieniem na twarzy przyglądał się szarżującej maszynie. Skrył się wewnątrz przepędzony paroma niecelnymi strzałami Glubego. - Uwaga, zasadzka! - zawył Wilberg, widząc błysk metalu na dachu. Zasypywany gradem pocisków samochód zatańczył na wąskiej drodze, jednak jakimś cudem jechał dalej. Wtedy ze strażnicy wyskoczył wielki jak góra łysy żołnierz o twarzy rozwścieczonego goryla. W rękach trzymał BAR-a bez dwójnoga, operując ciężką, nieporęczną bronią z gracją skrzypka wirtuoza. Już pierwszą, po mistrzowsku wymierzoną serią zatrzymał wóz, kompletnie demolując silnik. Wilberg pchnął drzwi i wyskoczył z auta szczupakiem, jeszcze w locie otwierając ogień. Zaskoczony goryl niesamowitym, na poły akrobatycznym manewrem uniknął trafienia, lądując w ciągnącym się wzdłuż rzeki, wypełnionym cuchnącą wodą rowie. Wilberg wrócił do auta i gwałtownym szarpnięciem wyrwał teczkę z

dokumentami z martwych dłoni przełożonego - Glube nie żył, jego mózg właśnie wyciekał na tapicerkę - po czym rzucił się biegiem na mostek. Tupotowi jego butów zawtórował po chwili złowrogi warkot BAR-a, w policzek Wilberga wbił się odłamek z roztrzaskiwanych morderczym ogniem drewnianych belek - najwyraźniej goryl doszedł do siebie. Będąc już po niemieckiej stronie, Wilberg rzucił się na plecy i wystrzelał ostatnie naboje, widząc wbiegającego na most Polaka. Chybił. Tamten zmienił spokojnie magazynek i uniósł broń... Tuman kurzu, pojawiwszy się znikąd, zmierzał w stronę stojącego z otwartymi ustami małpiastego, rozległ się łoskot gąsienic. Goryl zniknął z mostka, a o ściany polskiej strażnicy załomotały pociski z karabinów maszynowych, dwa nadjeżdżające czołgi błyskawicznie osłoniły leżącego. - Ma pan te dokumenty? - Jakby znikąd pojawił się nieznajomy mężczyzna w mundurze pułkownika. Wilberg podniósł się z bolesnym stęknięciem - dopiero teraz poczuł, jak jest poobijany - i wręczył oficerowi teczkę. 175

- Dziękuję w imieniu Führera - zasalutował pułkownik. - Jest pan już bezpieczny. Otoczeni przez uzbrojonych po zęby żołnierzy pomaszerowali w stronę widocznej w oddali, niemieckiej wioski. Za ich plecami pozostała milcząca teraz polska placówka, zniszczony samochód i martwy Gerhard Glube. Powoli zachodziło słońce, czuć było zapach prochu, potu i krwi. Dziwnie zaczyna się ta wiosna, pomyślał Wilberg upojony świadomością, że uszedł z życiem. Naprawdę dziwnie...

***

Piłsudski sapnął gniewnie, patrząc na stojące w gabinecie wolne krzesło, ale - tym razem - powstrzymał się od komentarza. Nieco wcześniej w zwięzłych, żołnierskich słowach poinformował Tadeusza Braetzla, co myśli o spóźnieniu jego podwładnego i poziomie dyscypliny w Oddziale II Sztabu Głównego. Braetzel wysłuchał tyrady w grzecznym milczeniu, zdawało się nawet, że w jego oczach zagościł przelotny błysk rozbawienia niektóre określenia Marszałka były dość barwne, ale generał Kasprzyk nie wyglądał na uradowanego faktem, że Krohne kompletnie zlekceważył termin narady z udziałem Naczelnika Państwa. Purpurowy na twarzy, z zaciśniętymi zębami wpatrywał się z wściekłością w drzwi, jakby spodziewając się siłą woli sprowadzić tu „dwójkarza”. Siedzący nieco z tyłu sierżant Tomczak starannie unikał wzroku przełożonych. - No cóż - zagaił w końcu Piłsudski - skoro nie możemy chwilowo liczyć na obecność pułkownika Krohnego, zajmiemy się innymi sprawami. Generale - zwrócił się do Kasprzyka proszę w najbliższym czasie awansować naszego drogiego sierżanta do stopnia podporucznika. Zachichotał złośliwie, widząc nieszczęśliwą minę Tomczaka. - To jeszcze nie jest etap, kiedy dowodzisz zza biurka - pocieszył go nieszczerze. - Ale jak jeszcze raz usłyszę, że pojedynkuje się pan, sierżancie, z dwoma czołgami, nie poszukawszy wcześniej jakiejś osłony... - Chciałem, Komendancie, aby to wyglądało autentycznie - wyjaśnił Tomczak. Kasprzyk zmarszczył gniewnie brwi, słysząc określenie, którego mieli prawo używać

jedynie najbardziej zaufani żołnierze Marszałka, ale Piłsudski nie wyglądał na obrażonego. - Wyglądało - przyznał. - Tyle że to nie było warte twojego życia, gorylu. Ktoś z twoim doświadczeniem powinien wiedzieć... Dalszą połajankę przerwało energiczne pukanie i do gabinetu wmaszerował Krohne. - Jakże się cieszę, że znalazł pan dla mnie odrobinę czasu, panie pułkowniku wycedził Piłsudski. - Biorąc pod uwagę pański napięty plan dnia, to naprawdę zbytek łaski... 176

Po chwili przerwał i otworzywszy w zdumieniu usta, wlepił wzrok w przybysza. Krohne ubrany był w mundur galowy ze wszystkimi odznaczeniami. - No, no... - odezwał się, odzyskawszy głos. - Coś takiego widziałem ostatnio na paradzie zwycięstwa po wojnie z bolszewikami... Co skłoniło pana, pułkowniku, aby zastosować się do przepisów ubiorczych? - Konieczność - skrzywił się Krohne. - Fascynujące - skwitował Marszałek. - Proszę siadać, no i niech pan opowiada. - Przyszła do mnie żona Jurka Staniaka... - Tego zdrajcy? - warknął Kasprzyk. - Tego samego... Ksiądz nie chciał go pochować w poświęconej ziemi, no bo to samobójca. Więc wybrałem się na plebanię, aby wyjaśnić pewne sprawy. - Stąd te medale? - Tak, nie byłem pewien, czy katabas rozpozna baretki. - Nie rozumiem - odezwał się Kasprzyk. - Przecież nie zastrzelił pan Staniaka? - Nie, ale skłoniłem do samobójstwa. Powiedziałem księdzu, że zginął w akcji, w walce z Abwehrą. - Krohne wzruszył ramionami. - Tyle mogłem dla niej zrobić.

Zapadło ciężkie milczenie, nikt z obecnych nie chciał się zastanawiać nad implikacjami tego, co powiedział Krohne. To, że Staniak zdradził, było równie oczywiste, jak fakt, że „Dwójka” wykorzystała bezlitośnie jego uzależnienie i rzuciła na pożarcie Niemcom, zmuszając do gry, w której nawet całkowicie zrównoważony psychicznie człowiek miałby niewielkie szanse. Staniak nie miał żadnych. Nie wyglądało też, by ktokolwiek miał zamiar drążyć, czy to, co zrobił Krohne, było przejawem współczucia, nieczystego sumienia, czy wręcz odwrotnie - nieskażonego niczym cynizmu. Pewnych rzeczy lepiej nie wiedzieć... - No dobrze - mruknął, przerywając ciszę, Piłsudski. - Skoro są już wszyscy zainteresowani, poproszę o raport. Braetzel odchrząknął, przetarł okulary kawałkiem irchy i ułożył w schludny stosik plik zapisanych maszynowo kartek. Każdą z nich oznaczono gryfem ŚCIŚLE TAJNE. - No więc tak - rozpoczął. - Armia japońska rozpoczęła przegrupowanie sił, aby przejąć kontrolę nad koleją północnomandżurską, co mocno zaniepokoiło ZSRR. Do tego doszedł ten wywiad z byłym premierem Tanahim... W zeszły piątek Berlin przekazał Rosjanom dostarczone przez Staniaka dokumenty. Śmierć Staniaka i Glubego uwiarygodniły tę sprawę do tego stopnia, że nikt nawet nie przypuszcza, że to inspiracja. Sowieci są święcie przekonani, że Polska, Japonia i Rumunia zamierzają na nich napaść, niedawno wysłane przez nasze i rumuńskie MSZ ostre noty dotyczące dywersji szerzonej przez bolszewickie bandy na 177

pograniczu spowodowały, że tamci sądzą, że skończyła nam się cierpliwość. Co więcej, jedna z ich gazet, „Informator Polityczny”, podała, iż na naradzie sztabów generalnych Czechosłowacji, Rumunii, Jugosławii, Francji i Polski, która miała się niedawno odbyć w Pradze, ustalono, że skoordynowany atak wszystkich wymienionych państw pod

dowództwem francuskim ma oderwać od ZSRR radziecką część Ukrainy i zamienić ją w samodzielne państwo pod opieką Polski. W związku z tym Ukraińska Organizacja Wojskowa, która do tej pory walczyła z Polską, usiłując oderwać Zachodnią Ukrainę, podjęła uchwałę o zawieszeniu wszelkich akcji zbrojnych przeciwko nam, do czasu wyjaśnienia kwestii interwencji. Padł nawet wniosek o rozpoczęcie formowania oddziałów, które wsparłyby tę akcję na terenie rosyjskiej Ukrainy... Komuniści zwołali kongres antywojenny w Amsterdamie, jednym z jego patronów ma być Romain Rolland. Komunistyczna Partia Polski natomiast zastanawia się nad wycofaniem z programu hasła zbrojnego powstania, aby nie sprowokować do wojny „państw sprzymierzonych”. Sowieci są przerażeni... - Czy to przerażenie jest w jakiś sposób wymierne? - spytał cierpkim tonem Marszałek. - Wczoraj do naszej ambasady w Moskwie przesłano projekt traktatu o nieagresji. Dokument uznaje za sprzeczny z paktem - Braetzel pochylił się nad kartką - „wszelki akt gwałtu naruszający całość i nietykalność terytorium lub niepodległość polityczną drugiej umawiającej się strony, nawet gdyby te działania były dokonane bez wypowiedzenia wojny i z uniknięciem wszelkich jej możliwych przejawów”. - To czytelna aluzja do dywersji na pograniczu - zauważył Krohne. - Chcą się z tego wycofać. - Na to wygląda - mruknął Piłsudski. - Dobra robota. Na razie panom dziękuję. Nie, ty, Jasiu, zostań jeszcze chwilę - powstrzymał Krohnego, widząc, że „dwójkarz” wraz z innymi kieruje się do drzwi. Po chwili zostali sami. Piłsudski nie spieszył się z podjęciem rozmowy, popadł w zadumę, zapatrzywszy się w kołysane wiatrem gałęzie kasztanowca za oknem. - Proszę, uważaj na siebie - odezwał się, obrzuciwszy go w końcu przelotnym

spojrzeniem. - Nie rozumiem... - Rozumiesz, rozumiesz, jeśli jednak domagasz się postawienia kropki nad i, jestem gotów to zrobić. Nie zamierzam przepraszać - dodał, widząc zaciśnięte zęby Krohnego. - W zasadzie powinienem kazać cię zabić. Powstrzymuje mnie jedynie jakaś niejasna myśl, że może komuś właśnie o to chodzi, no i pewność, że jeżeli zginiesz, „Dwójka” poniesie stratę 178

niemal porównywalną z tą, która by jej dotknęła, gdybyś był nasłany przez Rosjan. Ostatnia akcja potwierdziła to bez żadnych wątpliwości. - Wierzy pan w te brednie Narkiewicza?! - wybuchnął Krohne. - Wierzę, że stało się z tobą coś niezwykłego, choć nie sądzę, abyś stanowił zagrożenie akurat dla mnie odparł Marszałek. - Dlatego rozmawiamy sam na sam. Uważam też, że osoba znająca niemal wszystkie tajemnice „Dwójki” nie może pozostawać poza naszą kontrolą. Dlatego powtarzam: uważaj. Nie zmuszaj nas... Nie zmuszaj mnie do podjęcia decyzji, której mógłbym później żałować. Będziesz pod obserwacją - zakończył, odprawiając Johannesa krótkim gestem. „Dwójkarz” miał już na końcu języka ostrą odpowiedź, ale powstrzymał go zimny, taksujący wzrok Piłsudskiego. Marszałek nie straszył ani nie żartował, naprawdę zastanawiał się, czy wypuścić pułkownika stąd żywego. Zasalutowawszy więc, wyszedł bez słowa. Po raz pierwszy w życiu nie wiedział, co robić. Idąc niespiesznie ulicą, zastanawiał się, czy Naczelnik Państwa nie zwariował, nie popadł w jakąś starczą paranoję. A może to wpływ aparatów odycznych? Wszak bez nich Piłsudski nie przeżyłby nawet roku... Najbardziej denerwowała Krohnego nie podejrzliwość Marszałka, a świadomość, że od tej chwili nic już

nie będzie jak dawniej. Śledzić go będą nie tylko wrogowie, ale i swoi, a on stanie się obcy we własnym kraju. Być może do końca niezbyt długiego już życia... Smętne rozmyślania przerwało mu klepnięcie w plecy. - Idziemy oblać mój nowy stopień? - zapytał z niemal niedostrzegalną ironią w głosie Tomczak, pojawiając się znienacka u boku przyjaciela. Na twarzy mężczyzny nie było widać żadnego zmieszania aktualną sytuacją Krohnego, małpie rysy wyrażały jedynie irytację awansem. - Jestem nadal podejrzany - poinformował go sucho Krohne. - Komendant... odchrząknął z wysiłkiem długo zastanawiał się, czy zostawić mnie przy życiu. - To akurat nic nowego, sam raz czy dwa chciałem ci skręcić kark - odburknął lekceważąco świeżo upieczony podporucznik. - Naprawdę myślisz, że to coś zmieni? Po prostu paru matołów będzie cię śledzić i tyle. Każdego z nas czasem sprawdzają, więc... - Nie tylko o to chodzi - przerwał mu Krohne. - Rozumiem, jednak nic na to nie poradzisz. Za jakiś czas sprawa się wyjaśni. Prawdopodobnie... - dodał niezbyt optymistycznym tonem. - Tobie to nie przeszkadza? Fakt, że mogę się okazać rosyjską marionetką?! - Obiecuję, że zastrzelę cię jak psa, jak tylko zaczniesz śpiewać „Międzynarodówkę” zapewnił wyraźnie już znudzony tematem Tomczak. - A tymczasem wybieraj: idziemy do 179

Icka czy może zwizytujemy coś wytworniejszego? - Do Icka - zadecydował Krohne. Niespodziewanie „dwójkarz” poczuł, że wszystko wróciło do równowagi, wszelkie elementy świata wskoczyły na swoje miejsce, lęki, frustracje, poczucie palącej krzywdy

opadły jak zeschłe liście. Na moment. 180

Szept w ciemności Minęli ziejącą mrokiem bramę - jedną z wielu w tej okolicy i skręcili w wąską uliczkę. Noc rozświetlały jedynie rzadko rozstawione latarnie, wydobywające się z kanałów opary tworzyły falujące niepewnie, trwające mgnienie miraże. Justyna prowadziła, jakby pokonywała tę drogę wielokrotnie, co biorąc pod uwagę, że rzecz dotyczyła paskudnych, zamieszkałych przez najgorsze męty peryferii miasta - zastanawiało. Dziewczyna już dawno przestała być luksusową prostytutką - „Raj” nie podniósł się z upadku po serii morderstw, jednak jej zachowanie, ubiór, wyraźnie słyszalna w głosie pewność siebie dowodziły, że bynajmniej nie cierpi biedy. W jakim celu wizytowała okolice, przy których Targówek wydawał się dzielnicą arystokracji? Dlaczego się nie bała? Krohne nie wiedział i nie dbał o to. Prowadziła go do, jak to określiła: „starego przyjaciela”. Cała sprawa wyglądała mętnie, by nie rzec podejrzanie, jednak tym akurat oficer najmniej się przejmował. Mijał już niemal rok od czasu, kiedy został odsunięty od akcji „Dwójki” - nawet olśniewający sukces sprawy Staniaka tego nie zmienił - i było mu wszystko jedno. Przez pierwsze miesiące intensywnie ćwiczył, chcąc doprowadzić nogę do stanu używalności, co stało się jakąś namiastką normalnej pracy, później sytuacja zrobiła się klarownie jasna - Piłsudski nie życzył sobie udziału Krohnego w pracach Oddziału II. Został zatem przeniesiony do archiwum. Mimo protestów szefa „Dwójki” Tadeusza Braetzla. - Już niedaleko. - Dziewczyna uśmiechnęła się, przystając na moment. Zza węgła drewnianej szopy wychynęły trzy cienie. Błysnęła stal. Krohne ścisnął

mocniej rączkę laski, gotowy w każdej chwili wydobyć metrowe ostrze, jednak uprzedziła go Justyna. Postąpiła krok naprzód, w jej dłoni znikąd pojawił się sztylet. - Będziemy się gniewać, kochani? - mruknęła. Sylwetki intruzów zniknęły jak zdmuchnięte. Krohne zamrugał zaskoczony, jego świadomy umysł był otępiały - mimo że dzisiaj akurat nie tknął alkoholu, od dłuższego czasu zapijał się do nieprzytomności, ale instynkt bił na alarm. Wyglądało, jakby dziewczyna naprawdę nie miała nic przeciwko starciu z menelami. Sposób trzymania broni, rozluźnione barki świadczyły o głębokim doświadczeniu w tego typu zajściach, doświadczeniu, jakiego w żaden sposób nie mogła nabyć luksusowa dziwka. A reakcja napastników zdawała się 181

sugerować, że Justyna jest im znana i raczej nie mają ochoty na konfrontację... Podszedł, uniósł jej brodę i spojrzał w oczy, ujął na chwilę smukłą dłoń. Źrenice miała normalne, tętno spokojne - na pewno nie była pod działaniem narkotyków. - Och, podejrzewasz, że to „śnieg”? Jak u tego twojego przyjaciela? - zachichotała. Nie, kochany, pewne rzeczy najlepiej robić na trzeźwo... - Skąd wiesz o Staniaku? - warknął. - Porozmawiamy o tym u celu naszej... wycieczki. Ale jeśli chcesz wrócić, droga wolna. Nawet cię odprowadzę. Dla bezpieczeństwa - dodała. Gdyby nie widziana przed chwilą scena, uznałby ją za wariatkę. - I nie poniesiesz za to kary? - zapytał kpiąco. - Kary? - No bo przecież ktoś musiał się tobą zająć, nie tylko nauczyć cię walczyć, ale i wpoić pewne reakcje niczym u doborowego żołnierza. Ty nie odczuwasz strachu, prawda? A

przynajmniej nie w taki sposób jak zwykli ludzie. I ów nieznany dobroczyńca wydał ci polecenie, abyś mnie do niego przyprowadziła. - Co masz na myśli, mówiąc „reakcje”? - odpowiedziała pytaniem. Zdawało się, że w jej oczach mignęła iskierka niepokoju. - Chodzi mi o automatyzm odruchów obronnych. Wtedy zawsze wiesz, jak się bronić, i nie zadrży ci ręka. Można jeszcze wyrobić reakcje psychiczne, to już wyższa szkoła jazdy, trening opiera się głównie na pracach rosyjskiego uczonego Pawłowa. Celem jest, by w chwili niebezpieczeństwa nie czuć strachu, reagować z pełną przytomnością umysłu. - Ach, to... - Wydęła z ulgą wargi. - Być może mój... nauczyciel zrobił coś takiego, nie spędza mi to snu z powiek. Idziemy? Krohne milczał, rozglądając się dokoła dyskretnie. Na pewno nie była to zasadzka, przynajmniej nie na tym etapie - nie słyszał żadnych podejrzanych odgłosów, intuicja mówiła mu, że jest bezpieczny. W tym momencie. - Chodźmy! - zadecydował. Ruszyli naprzód polną, rozpulchnioną po deszczu drogą, pozostawiając za sobą światła ulicznych latarni. Wyglądało na to, że opuścili granice miasta. Gdzieś z boku majaczył zarys lasu. Kiedy pole widzenia skurczyło się do paru metrów, Justyna podała Krohnemu rękę. Nie protestował. Poradziłby sobie sam, jednak nie miał nic przeciwko temu, aby uważano go za inwalidę. W rzeczywistości noga sprawiała mu kłopoty jedynie przy bardzo gwałtownych ruchach, ale nauczył się już udawać, że jest z nią dużo gorzej. To była sugestia instruktora walki wręcz, pana Uchidy. Sugestia, którą „dwójkarz” aprobował, zdawał 182

sobie sprawę, że prawdopodobieństwo, iż wygra w bezpośrednim starciu jest znikome. Jedyną

szansą mogło być zaskoczenie przeciwnika. Utykanie dawało też świetny pretekst do używania laski z ukrytą wewnątrz szpadą... Położona na skraju drogi chałupa, do której najwyraźniej prowadziła go dziewczyna, nie była żadnym cudem - mimo głębokiej nocy dało się dostrzec pokrywającą dach słomianą strzechę i panujący w obejściu bałagan, jednak pełgające żółto jak wilcze ślepia światła w oknach obiecywały odpoczynek i rozwiązanie zagadki. Schyliwszy głowę, by nie uderzyć w niskie nadproże, Krohne wszedł w rozjaśniony jedynie mętnym blaskiem lampy naftowej półmrok. - Zdrawstwujtie, gospodin Krohne! - powitał go siedzący w obitym skórą fotelu starszy mężczyzna. Wytwornie ubrany, z brylantową spinką w krawacie, wydawał się kompletnie nie na miejscu w wiejskiej izbie, podobnie jak wyszabrowany nie wiadomo skąd mebel. - Mam przyjemność z... - „Dwójkarz” zawiesił głos. Wtedy go poznał. Hrabia Gustaw Kornt - Istriebitiel, Łowca... - A więc to tylko próba odwetu - mruknął rozczarowany. Justyna parsknęła śmiechem. - Tak myślałam, że się znacie - rzuciła lekko. Przysunęła sobie krzesło, przysiadła za kulawym, zbitym z byle jak oheblowanych desek stołem, wskazała oficerowi wolny fotel, równie luksusowy jak ten, na którym rozpierał się Kornt. - Porozmawiajmy rozsądnie, jak przyjaciele - zaproponowała. W jej głosie brzmiała jakaś dzika, nielicząca się z nikim i niczym wesołość, jakby dalszy bieg wydarzeń był jej całkowicie obojętny, byle tylko coś się działo. Cokolwiek. - Musi jej pan wybaczyć, nie doszła jeszcze do siebie powiedział Kornt. - Stąd ta...

ekscytacja. Nie, nie chodzi o narkotyki - zastrzegł się, najwyraźniej ujrzawszy mimo mroku zmarszczone brwi oficera. - To efekt szkolenia. Kwestia reakcji na bodźce. Można zastąpić strach chłodną rozwagą, obrzydzenie fascynacją, ale wymaga to czasu. No i ćwiczeń dorzucił drwiąco. „Dwójkarz” zacisnął zęby, wiedział, co tamten ma na myśli. Szkoła Pawłowa już od dawna opracowała procedury pozwalające zamienić przeciętnego człowieka w maszynę do zabijania. Bez aparatów odycznych, hipnozy i mistycyzmu. Na zasadzie umiejętnego doboru bodźców warunkowych. Nie miał tylko pojęcia, w jakim celu Kornt miałby zajmować się Justyną. Zakładając nawet, że posłużyła, aby go tu zwabić, środki wydały się niewspółmierne 183

do celu - pozbawiony od dawna dostępu do operacji prowadzonych przez „Dwójkę” nie stanowił aż tak atrakcyjnego celu jak dawniej, no i na pewno dałoby się to załatwić dużo mniejszym nakładem kosztów. Z drugiej strony, nie sądził, żeby dziewczyna kłamała, mówiąc, że pozwoli mu wrócić. Nie wyglądało to na profesjonalną operację, raczej na działanie niezrównoważonych psychicznie desperatów. Chyba, że było coś, czego nie wiedział... - No dobrze - westchnął. - O co chodzi? - O zemstę - odparł Kornt. - Tyle że nie na panu, a przynajmniej nie tylko na panu. - Nie rozumiem... - Ja też czasem czegoś nie rozumiem. Na przykład, jak ktoś taki jak pan może otumaniać się alkoholem. Po co mi go tu przyprowadziłaś? - odezwał się z pogróżką w głosie do Justyny. - Nie lepiej było poczekać? - Na co? Przecież on zalewa robaka z pół roku jak nie dłużej! - odpyskowała. - Teraz

jest przynajmniej trzeźwy, sprawdziłam. Kornt wstał z fotela, przeciągnął się leniwie, kilkakrotnie zacisnął i rozluźnił dłonie. - Może masz rację - mruknął. Bez ostrzeżenia skoczył w stronę „dwójkarza”, z nieprawdopodobną, cyrkową zręcznością uchylił się przed prującym półmrok ostrzem, kopnął chorą nogę Krohnego, po czym nacisnął twardymi jak stal palcami nerw na jego ramieniu. Szpada z metalicznym brzękiem upadła na klepisko. Ułamek sekundy wcześniej niż Krohne. - Za mało ćwiczeń, za dużo chlania - skomentował, wiążąc oficerowi ręce na plecach. - A teraz poczekamy na twoich przyjaciół. - Przyjaciół? - parsknął Johannes. - Ja już nie mam przyjaciół. - Śledzi cię ten goryl... jak mu tam, Tomczak i Prengler-Wilczyński. Braetzel wyznaczył ich do pilnowania ciebie - poinformowała go poirytowanym tonem Justyna. Mam tylko nadzieję, że nie będziemy musieli zbyt długo czekać. Krohne jęknął rzucony brutalnie na fotel, Kornt zgasił lampę i przywarł do szyby. - Może jakby trochę pokrzyczał, to przyszliby szybciej? - zaproponowała dziewczyna po chwili. - Uważasz się za twardą, bo poćwiczyłaś wypruwanie flaków na pieskach czy kotkach? - zadrwił Krohne. Z ludźmi jednak jest trochę inaczej. - Wiem - zapewniła go Justyna. - Rzeczywiście poćwiczyłam trochę, ale nie na kotkach. Na kotce. Pamiętasz tę kokietkę Chiarę? Nie masz pojęcia, jakie to było przyjemne... Oczywiście nie tylko ona posłużyła mi za pomoc naukową - dorzuciła rzeczowo. 184

Krohne zacisnął z wściekłością zęby - nie dość, że sam władował się w zasadzkę, to

jeszcze wciągnął w nią przyjaciół. O ile mógł nazwać przyjaciółmi ludzi, którzy go szpiegowali. To ostatnie nie ulegało wątpliwości, Justyna mówiła prawdę. Gdyby nie alkohol, zapewne sam zorientowałby się już dawno. Myślał, że nie dostrzega inwigilujących go wywiadowców „Dwójki”, bo stracił czujność i wprawę, jednak po co delegować do sprawy obcych, skoro najlepiej dopilnują tego przyjaciele? To właśnie Tomczak poinformował Krohnego, że była prostytutka z „Raju” znalazła się w kręgu zainteresowań „Dwójki”. Dlatego przyjął ofertę Justyny, spodziewając się... Sam nie wiedział dokładnie, czego. Przełomu? Czegoś, co ściągnie na niego uwagę Piłsudskiego, pozwoli mu wrócić do pracy w „Dwójce”? Nie, żeby wiązał z tym jakieś dalekosiężne plany, w końcu mimo bezbłędnie przeprowadzonej akcji z udziałem Staniaka Marszałek pozostał nieugięty. Jednak Krohne nie miał wielkiego wyboru, chciał zmiany, jakiejkolwiek zmiany... Dziwnie przypominało to nastawienie Justyny. Przez chwilę oficer zastanawiał się, co się stało z dawną pracownicą „Raju”, co zamieniło ją w to, czym się stała? Niewątpliwie przemianę zawdzięczała Korntowi, jednak nie wyglądała na wystraszoną albo sterroryzowaną. Ale Krohne doskonale wiedział, że granica pomiędzy normalnością a tym, co uważa się za okrutne, złe czy niemoralne, jest cienka, bardzo cienka... I często wcale nie trzeba zmuszać ludzi do jej przekroczenia, bywa, że wystarczy im obietnica spełnienia najskrytszych pragnień lub wstydliwych fantazji. Wówczas stają się prawdziwymi potworami, a może właśnie sobą? Stają się tymi, kim chciałoby się stać wielu, gdyby wystarczyło im odwagi i determinacji. No i jeśli znaleźliby mistrza, przewodnika... Justyna najwyraźniej znalazła - Łowcę. Mijały minuty, Krohne słyszał tylko delikatne pojękiwanie wiatru wciskającego się przez nieszczelne okna i spokojny oddech Justyny. Dziewczyna stała za jego plecami, czuł nie tylko zapach jej perfum, ale i woń smaru do broni - najwyraźniej miała pistolet. Zaklął w duchu. Zarówno Tomczak, jak i Prengler-Wilczyński byli doświadczonymi żołnierzami,

weteranami wielu potyczek toczonych w obskurnych, podobnych do tej chałupach, piwnicach i zaułkach niemal całej Europy, jednak teraz będą mieli przeciwko sobie żywą legendę Łowcę i jego... uczennicę, bo tak chyba należało nazwać Justynę. Przeciwników groźnych, zdeterminowanych i raczej niedbających zbytnio o życie. To była śmiertelnie niebezpieczna mieszanka. Wreszcie usłyszał ostrożne kroki. Natychmiast otworzył przymknięte wcześniej oczy chciał przyzwyczaić wzrok do mroku - za oknem przesunęła się jakaś potężna sylwetka. Tomczak. W tym momencie po raz pierwszy zaświtał Krohnemu promyk nadziei. Mimo swoich gabarytów Tomczak potrafił poruszać się z gracją baletnicy, bezszelestnie niczym 185

duch. Skoro było go słychać, to widocznie tego chciał. Gdy stanął w drzwiach, Justyna wystrzeliła dwukrotnie. Zanim nacisnęła spust po raz trzeci, Krohne przewalił się w tył wraz z fotelem i leżąc, kopnął ją w brzuch złączonymi nogami. Zakotłowało się, zabrzęczały roztrzaskiwane padającymi zdawałoby się zewsząd pociskami szyby, do chałupy wśliznęły się zwinne, błyskawicznie poruszające się cienie. - Cholerna dziwka! - zaklął Tomczak, podnosząc się z ziemi. Zadrżały, zrazu nieśmiało, zapalone przez kogoś knoty lamp naftowych. Po chwili zrobiło się jaśniej. Krohne poczuł, jak ktoś pomaga mu wstać, rozcina więzy na rękach. - Nie mogłeś walnąć jej wcześniej?! - warknął z pretensją w głosie Tomczak. Z bolesną miną masował sobie klatkę piersiową. - Chyba pękło mi żebro. Ta kamizelka kuloodporna jest do dupy. - Nie marudź, gorylu, żyjesz - mruknął Prengler-Wilczyński. Ubrany na czarno, z wysmarowaną sadzą twarzą przywitał się z Krohnem krótkim

uściskiem dłoni. - Niech pan spocznie, pułkowniku - zaproponował, ustawiając przewrócony fotel. - To wszystko musiało być dla pana męczące. Umundurowani mężczyźni o podobnie jak Prengler usmolonych twarzach wywlekli z izby ciało Kornta. Sprężyste, nieludzko szybkie ruchy żołnierzy wskazywały, że należą do elitarnego oddziału żandarmerii. Najwyraźniej Łowca zapolował po raz ostatni... Dwóch podniosło Justynę, rozległ się szczęk kajdanek. - No, no... Gratulacje. Nie doceniłam was. Mój mentor także - stwierdziła dziewczyna bez najmniejszej emocji. - A wydawał się taki kompetentny... - Postawiłaś na przegranego konia, słoneczko - odparł ironicznie Prengler. - Kornt był wyrzutkiem, ścigali go Rosjanie. Pewnie by zabili prędzej czy później, ale byliśmy szybsi. - Rosjanie? - Zagryzła wargi. - Przecież on był... - „Był” to właściwe słowo. Kiedyś. Później to i owo mu się nie udało i pan hrabia stracił przychylność komunistów. Kiedy zaczął cię szkolić, wiedział już, że jego dni są policzone. Po prostu chciał umrzeć w towarzystwie. Nie byłaś dla niego nikim ważnym, miałaś go tylko potrzymać za rękę. - To i tak więcej niż dostała ta twoja ślicznotka, nie dość, że umarła samotnie, to jeszcze zabił ją obiekt jej czystych, dziewiczych marzeń - odgryzła się Justyna. Prengler lekceważącym gestem nakazał wyprowadzenie dziewczyny i przysunąwszy sobie drugi fotel, zajął miejsce naprzeciwko Krohnego. Tomczak już wcześniej przysiadł na stole. Zostali sami. 186

- Możecie mi wytłumaczyć, co tu się dzieje? - poprosił Krohne.

- Za moment - obiecał Prengler. - Najpierw chciałbym się dowiedzieć, co ona, do cholery, miała na myśli?! - Nie wierzysz chyba tej kurewce? - Tomczak wyglądał na ubawionego. - Nie, ale wierzę Jankowi, a teraz pytam jego. Krohne westchnął, rozmasował bezwiednie bliznę na policzku. Po raz pierwszy jego podwładny - były podwładny - zwrócił się do niego po imieniu. Najwyraźniej mimo upływu czasu sprawa śmierci Marii Kornt nie straciła dla niego na znaczeniu. Kiedyś ukrył przed Prenglerem prawdę powodowany zarówno współczuciem, jak i pragmatyzmem - ostatnie, czego wówczas potrzebował Prengler, to dodatkowych wyrzutów sumienia. Jednak teraz, po latach, podobna postawa nie miała większego sensu. Dawny młodzieniec stał się zahartowanym mężczyzną. - Maria zostawiła pamiętnik - powiedział. - Strasznie egzaltowany i pensjonarski. Zakochała się w tobie. Napisała w nim między innymi, że chciałaby za ciebie umrzeć. No i umarła. - Wzruszył ramionami. - Kiedy walczyłeś z Żarskim, podniosła rewolwer. Sądzę, że chciała cię bronić. - A ja ją zabiłem... - Każdy na twoim miejscu zrobiłby to samo, nie mogłeś przecież odczytać jej myśli. - Gdzie jest ten pamiętnik? - Spaliłem go - przyznał Krohne. - Teraz wiesz już wszystko... - Ale skąd, do kurwy nędzy, wiedziała o tym Justyna? - rzucił Tomczak. - Kornt na pewno czytał pamiętnik swojej bratanicy, musiał ją przecież kontrolować, a szczegóły zajścia zapewne ustalił sowiecki wywiad. - Wzruszył ramionami Johannes. Wygląda na to, że pan hrabia rozmawiał z Justyną o różnych sprawach... Siedzieli długo w ciszy, wreszcie Tomczak oderwał się od stołu ze stęknięciem i

rozpalił ogień na kuchni. Klnąc pod nosem i łomocząc naczyniami, przeszukiwał jakieś szafy i skrzynie, by wreszcie wrzucić do wrzącej wody garść zmielonej kawy. - Proszę, panie pułkowniku, panie majorze. - Skłoniwszy się z rewerencją, podał im poobijane kubki. Sam zatrzymał największy i wsypał do niego resztkę cukru z jakiegoś pojemnika, nie troszcząc się bynajmniej o przełożonych. - Nic się nie zmieniłeś, gorylu. - Krohne pokręcił głową z niedowierzaniem. - Znaczy nadal przystojny, z intelektem ostrym jak brzytwa? - wyszczerzył się Tomczak. 187

Pułkownik odpowiedział mu zmęczonym uśmiechem, łyknął piekielnie mocnej kawy. - Co teraz ze mną będzie? - zapytał. - Wrócisz do pracy - stwierdził Tomczak beztrosko. - Czyżby miłościwie panujący nam dożywotni Naczelnik Państwa zmienił zdanie? W głosie Krohnego nie było złości, jedynie przemieszana z rezygnacją kpina. - Przede wszystkim zmieniły się okoliczności - odparł spokojnie Prengler. - Takich jak ty, „nieprzemakalnych” na bodźce odyczne, są teraz setki, w tym paru w „Dwójce”. Trzech czy czterech z nich w żaden sposób nie mogło zetknąć się z rosyjskimi aparatami. Tak więc wysnuto wniosek, że owa rzeczywiście dziwna właściwość nie ma nic wspólnego z jakimkolwiek warunkowaniem, hipnozą czy innymi bzdetami. Coś się dzieje, ale ni w ząb nie wiemy, co i dlaczego. Zresztą to tylko część szerszego procesu. Pamiętasz tę dziewczynkę, która pochlastała cię nożem? Krohne skinął głową.

- No więc mamy teraz takich na pęczki. Nie tylko dziewczynki, zdarzają się i dorośli. Nie jest to jeszcze masówka, ale niewiele do tego brakuje. Mordują bez żadnego powodu, wprawiając swoje ofiary w stupor, niektórzy robią się ponoć niemal niewidzialni, inni rzekomo czytają w myślach. I tak to, kurwa, jest - zakończył z goryczą. - Trzymają ich w normalnych więzieniach? - Nie, ci, co przeżyli konfrontację z policją, wojskiem i Bóg wie kim, siedzą w L-125. Wiesz, gdzie to jest? - Wiem - westchnął Krohne. Specjalne więzienie nazywane oficjalnie „obiektem L-125” było miejscem, gdzie przetrzymywano szczególnie niebezpiecznych aresztantów. Takich jak Katia... - Będę mógł z nimi pogadać? Obejrzeć ich? - Nie wiem, po jaką cholerę, bo intensywne badania prowadzone przez lepszych od pana, panie pułkowniku, nic nie dały - wtrącił złośliwie Tomczak. - Z drugiej strony pewnie zostaniesz zastępcą Braetzla, więc będziesz mógł tracić czas w sposób, jaki ci tylko przyjdzie na myśl. - A to dzisiaj? - „Dwójkarz” zatoczył krąg dłonią. Po co to było? - Pilnowaliśmy twojego tyłka. - Tomczak parsknął nieelegancko. - No i chcieliśmy dorwać Łowcę. O twoim przywróceniu do roboty zadecydowano już miesiąc temu, przez ten czas sprawdzaliśmy, czy po tym chlańsku zostały ci jeszcze jakieś niezamarynowane komórki mózgowe. Krohne nie skomentował. 188

- A Justyna? - zapytał.

- Głupia baba. Po likwidacji „Raju” popadła w depresję. Potem były jakieś narkotyki, alkohol, sekty, w końcu satanizm to ostatni krzyk mody, no i w końcu trafiła na Kornta. - Z tą Chiarą to prawda? - To znaczy? - No, że ją zabiła. - Prawda - potwierdził Prengler. - Kornt już w Rosji przestał się kontrolować. Zabijał dla przyjemności, coraz częściej... Dlatego Rosjanie w końcu stracili cierpliwość. Mogli tolerować agenta, któremu robota sprawiała frajdę, ale nie kogoś, kto raz na tydzień musiał wyskoczyć sobie do lasu, żeby wypatroszyć jakiegoś spacerowicza. Kornt przerobił Justynę na własny obraz i podobieństwo, znał procedury, szkolił wcześniej agentów... Przesłuchamy ją, pójdzie na konwejer, ale to tylko formalność, pewnie nie ma nic wspólnego z Rosjanami. Gdyby nie chodziło o Łowcę, wysłalibyśmy ją od razu do L-125. - Konwejer? - uniósł brwi Krohne. - Czy to nie przesada? O ile pamiętał, „taśmowe”, trwające bez przerwy kilka dni przesłuchania stosowano tylko w czasie wojny. Z oczywistych względów, bo czas nie sprzyjał metodycznemu zbieraniu dowodów i przedstawianiu ich oskarżonemu, a informacja była na wagę życia. Traktowano to jako coś lepszego od tortur, którymi bez opamiętania szafowali bolszewicy. Później nie było takiej konieczności - niezwykle rozbudowana agentura rozmaitych, nie tylko wojskowych służb specjalnych i fachowe przygotowanie oficerów „Dwójki” czyniło konwejer zbędnym. - Mamy wojnę, Jasiu, no, niemal wojnę - powiedział poważnym tonem Tomczak. - To nie jest czas dla dżentelmenów. - Myślałem, że tamta akcja... - Twoja akcja to był prawdziwy majstersztyk - wtrącił Prengler. - Osiągnąłeś wszelkie

zakładane cele, podobnie skorzystali Japończycy. Jednak zastanów się: ile można odwlekać atak, w sytuacji kiedy wszystko jest gotowe? Każdy dzień utrzymania jednostek na stopie bojowej kosztuje krocie. - Więc ja tylko... - Nie „tylko”, ale „aż” - przerwał mu tym razem Tomczak. - Darowałeś nam jakiś rok. Teraz to kwestia miesięcy, może tygodni... - Tylko Rosja, czy razem z Niemcami? - spytał szybko Krohne. - Razem - uciął Prengler. - Wracajmy - zaproponował. Bez słowa wyszli z chałupy, wsiedli do czekającego nieopodal samochodu. Mimo 189

zaskakujących nowin cichy pomruk silnika podziałał usypiająco i Krohne przyłapał się na tym, że z trudem rozwiera opadające powieki. Wodząc sennym wzrokiem po oświetlonej jedynie promieniami księżyca drodze, postanowił, że z samego rana zadzwoni do odprawionej jakiś czas temu gospodyni i każe jej uporządkować podobne w tej chwili do chlewa mieszkanie, a także zniszczyć wszelkie zapasy alkoholu. O dziwo, nie odczuwał chęci, by się napić, mimo fizycznego i emocjonalnego zmęczenia gdzieś w głębi rozgrzewał go płomyk ekscytacji - wracał do gry.

***

Pierwsze po długiej przerwie spotkanie z Braetzlem było serdeczne, choć krótkie. Szef

Oddziału II nie miał nic przeciwko, by Krohne odwiedził L-125, porozmawiał z Narkiewiczem lub kimkolwiek innym, jednak wyznaczył mu zadania zupełnie niezwiązane z plagą dziwnych morderstw. - Takie zabójstwa to dziś powszechny problem - odparł na pytanie podwładnego. Mają go Niemcy, mają i Rosjanie, w mniejszym stopniu występuje na Zachodzie. Na pewno nie jest to efekt diabolicznej operacji którejś ze stron, a więc w tych okolicznościach musi zejść na dalszy plan. Teraz szykujemy się do wojny. Szykowali się. Struktury „Dwójki” przestawiano na tryby wojenne, nadzorowano rozmieszczanie tajnych magazynów broni mogących służyć oddziałom dywersyjnym, jakie miały kontynuować walkę z agresorem na wypadek zajęcia części kraju przez ZSRR czy Niemcy. Trwały intensywne kursy dywersji i sabotażu - najbardziej godna zaufania część agentury miała stanowić kadry dla będących w planach oddziałów partyzanckich. Najwyraźniej dowództwo uważało, że przynajmniej niektóre tereny zostaną na dłuższy czas utracone. Z usytuowanych w pobliżu granic delegatur ściągano do Warszawy akta, chcąc zabezpieczyć je przed przejęciem przez wroga. Trwała cicha mobilizacja. Rozszerzano zakres wywiadowczych i kontrwywiadowczych działań „Dwójki”. Uporawszy się z natłokiem bieżących spraw, Krohne postanowił odwiedzić L-125. Towarzyszył mu przydzielony znany z pobytu w szpitalu sierżant Marunia, tym razem w charakterze ochroniarza. Wszyscy oficerowie zajmujący ważne dla działań wojennych stanowiska otrzymali podobną eskortę. Kiedy wjechali na dziedziniec więzienia, Krohne pierwszy wyśliznął się z samochodu i pomaszerował energicznym krokiem w stronę wartowni. Po intensywnych, porannych ćwiczeniach i tygodniu bez alkoholu czuł się wyjątkowo nieźle. - Idę z panem - dogonił go sierżant.

Krohne westchnął, lecz nie zaprotestował. Wolałby sam rozmawiać z więźniami, ale 190

Marunia miał swoje rozkazy. Nie darowano by mu, gdyby jego podopiecznemu coś się stało, a przebywający w L-125 aresztanci stanowili śmiertelne zagrożenie nawet za kratami. Johannes nie spodziewał się żadnych problemów z dostępem do więźniów - zadzwonił wcześniej, żeby zapowiedzieć swoją wizytę, niemniej jednak był gotowy odczekać swoje, zanim strażnicy sprawdzą wszelkie dokumenty i upewnią się, czy rzeczywiście ma zezwolenie „Dwójki”, aby wizytować obiekt. Niepotrzebnie. W drzwiach powitał go Distergoff. Ostatni raz widzieli się parę lat temu, tuż po egzekucji Katii. - Zapraszam, Janku! - Dyrektor więzienia ucałował Krohnego z dubeltówki, nie bacząc na zdziwione spojrzenia. - Tyle czasu - wymamrotał. - Tyle czasu... Krohne mruknął coś przez zdławione gardło, nie potrafił wydobyć z siebie głosu. Ich ostatnie spotkanie rzeczywiście miało miejsce całe lata temu, ale to nie upływ czasu oddalił od siebie dawnych przyjaciół, dokonała tego śmierć Katii. Przeszli do gabinetu Distergoffa. Marunia został pod drzwiami. - Od kogo chcesz zacząć? - zapytał dziarsko gospodarz, zamierzając wyciągnąć butelkę wódki i kieliszki. Krohne powstrzymał go gestem. - Staram się nie pić. Wiesz, że mam z tym... problemy. Teraz - wzruszył ramionami nie czas na to. Muszę być trzeźwy. - No tak - przyznał tamten. - Masz rację. Więc czym mogę ci służyć? - Podobno macie tu różne dziwne osobistości - zaczął ostrożnie Krohne. - Chciałbym

porozmawiać z kilkoma. - Z kilkorgiem - poprawił go Distergoff i skrzywił się ironicznie. - Dawniej gościliśmy głównie mężczyzn. Szpiegowanie to zdecydowanie męska profesja, nawet jeśli uwzględnimy Matę Hari. Teraz sprawy mają się zupełnie inaczej. Trzymamy pod kluczem nawet jedną dwunastolatkę. Za podwójnymi kratami. Kiedyś uśmiechnęła się ślicznie do strażnika, który przyniósł jej jedzenie, a potem wyłupiła mu oko kciukiem i przegryzła gardło... Widział to jego kolega, ale zanim podbiegł, było po wszystkim. - Wariatka? - Nie. - Distergoff pokręcił głową. - „Marsjanka”. - Kto?! - Przepraszam, to żargon. „Marsjanami”, wiesz, jak z tej powieści Wellsa, nazywamy teraz takich, których zachowania nie można w żaden sposób wytłumaczyć. Nawet na gruncie psychiatrii. 191

- Jesteś pewien? - Jestem. Mamy tu etatowego psychiatrę - zaczął wyjaśniać, widząc sceptyczną minę przyjaciela. - Agresja wobec innych i samego siebie to norma. Codziennie mamy próby samobójcze, dwa, trzy razy w tygodniu ataki na strażników. Przywykliśmy - zapewnił sucho. „Marsjanie” wychodzą poza skalę. Nie tylko tym, co robią, ale i jak robią. Ten strażnik był wyjątkowo ostrożny, bo wcześniej inny więzień odgryzł mu dwa palce. Aż tu nagle włożył głowę w otwór przeznaczony na tacę z jedzeniem. Dlatego go dopadła. - Może to jakiś przypadek albo mu coś obiecała... Distergoff wywrócił oczyma.

- Panie Boże, cierpliwości! - zawołał. - Wśród moich ludzi nie ma niewyżytych seksualnie, a zresztą to chuda, szczerbata dziewuszka. No i jest świadek całego zajścia. Ona naprawdę tylko się uśmiechnęła, nic więcej. To „Marsjanka”. - A ci... - zawahał się Krohne - normalni. Jest tu teraz ktoś ciekawy? - Tak, mamy na przykład drwala, który pod koniec libacji dostrzegł, że zagrycha się skończyła, więc zabił kumpla i przerobił na szaszłyk. Z cebulką - doprecyzował Distergoff. - I nie uważamy go za „Marsjanina”. Właśnie prowadzimy intensywną korespondencję z zakładem w Tworkach, aby go stąd zabrali. - Nie jest niebezpieczny? - Nie, chyba że będziesz z nim pił... - No tak... - odchrząknął dyplomatycznie Krohne. To ilu macie tych „Marsjan”? - Pięćdziesięciu siedmiu, ale tak naprawdę możesz rozmawiać z czwórką, reszta obecnie nie tylko się nie odzywa, ale w ogóle nie reaguje na bodźce. Trzeba ich karmić przez rurkę. - Przydzielisz mi jakiegoś strażnika, żeby mnie oprowadził? - Sam się tym zajmę, chciałbym zrobić dobre wrażenie na „Dwójce” - odparł z uśmiechem Distergoff, podnosząc się z fotela. Krohne podążył za nim z zaciśniętymi zębami, wolałby każdego innego - towarzystwo przyjaciela przypominało mu boleśnie o przeszłości, której nie chciał pamiętać. Od kilku lat nie był na cmentarzu prawosławnym, gdzie spoczywała Katia. Pogrzebał ją w pamięci tak głęboko, że czasem musiał długo zastanawiać się, co znaczy ta boleśnie odczuwana pustka i zawsze obecna gdzieś w tle tęsknota. Przypominały mu czasem o niej nocne koszmary, no i teraz to więzienie... Miejsce, gdzie spędziła ostatnie dni, miejsce, gdzie umarła. Mimo że na korytarzu dołączył do nich sierżant Marunia, Distergoff zawołał jeszcze

dwóch strażników. Krohne nie protestował, nie sądził, żeby dwie osoby więcej stanowiły 192

jakąś różnicę. Przypuszczał, że albo „Marsjanie” będą z nim rozmawiać niezależnie od okoliczności, albo nie powiedzą ani słowa. Nie miał siły ani ochoty na prowadzenie regularnego przesłuchania, przyjechał tu, kierując się jakimś irracjonalnym przeczuciem, ale doskonale zdawał sobie sprawę, że obowiązki nie pozwolą mu zbyt często odwiedzać L-125. Albo czegoś się dowie, albo będzie musiał odpuścić. Skręcili w kolejny korytarz, szczęknęły otwierane kraty. Towarzyszący im strażnicy odbezpieczyli broń. Sektor B-5 - informował duży, wykonany czarną farbą napis na ścianie. Krohne zacisnął pięści - kiedyś znajdowały się tu cele śmierci, w jednej z nich trzymano Katię... - Nasz pierwszy pensjonariusz - oznajmił Distergoff, zatrzymując się przed okratowaną celą. Machnięciem dłoni odesłał swoją eskortę w głąb korytarza, a sam podszedł do wykonanych ze stalowych prętów drzwi, podprowadzając Krohnego, nawet Marunia trzymał się nieco z tyłu. - To jeden z tych znikających - wyjaśnił. - Jeśli chce, to go prawie nie widać. - Jak to możliwe? - Nie wiem - odburknął z lekkim zniecierpliwieniem Distergoff. - Wasi go badali, był tu Narkiewicz z jakimiś aparatami. Nic to nie dało. Siedzący w celi mężczyzna wyglądał na jakieś trzydzieści lat. Jego dostatni, bynajmniej nie więzienny ubiór kontrastował jaskrawo z przesiąkniętym zapachem karbolu otoczeniem pełnym krat i zamków.

- Rodzina dostarcza mu ubrań i różnych drobiazgów. Pozwalamy na to, bo nie jest agresywny - wyjaśnił Distergoff, przechwytując spojrzenie przyjaciela. - „Agonia”, czy coś panu mówi nazwa „Agonia”? - zwrócił się do więźnia Krohne. Odpowiedziało mu obojętne milczenie. Przez dłuższą chwilę „dwójkarz” wymieniał rozmaite nazwiska i kryptonimy, zrezygnował, nie doczekawszy się żadnej reakcji. - To chyba nie jest mój szczęśliwy dzień - mruknął. Chodźmy dalej. - Przepraszam - odezwał się frasobliwym tonem przyjaciel. - Nie pomyślałem o tym, następna cela to... - Nie szkodzi. Idziemy - zarządził zimno Krohne. Mimo zmian - wyburzono ceglaną ścianę, teraz cały bok pomieszczenia stanowiła konstrukcja z krat pozwalająca obserwować, co się dzieje w środku - rozpoznał natychmiast celę, w której przetrzymywano Katię. Zajmująca ją obecnie kobieta zdawała się drzemać, kołysząc się na odchylonym w tył krześle. Jednak mimo zamkniętych oczu ruchy miała 193

spokojne i precyzyjne, tak jakby wzrok nie był jej do niczego potrzebny. - Odczytująca myśli - kąśliwie zapowiedział więźniarkę Distergoff. - Ta lubi sobie pogadać... - Rozmawiałeś z nią? - Owszem, odtworzyła bezbłędnie partię szachów, którą rozegrałem z Narkiewiczem jakieś sto metrów i kilka ścian stąd... - Mówi pani coś nazwa „Agonia”? A może kojarzy pani słowa: Łowca, Istriebitiett zaczął Krohne. - Johannes... - wymruczała jak kotka. - Drogi, kochany Johannes... Pamiętasz

spadające gwiazdy, kiedy narodziłeś się na nowo? Tam, w Mińsku? Nagle otworzyła oczy, mierząc ich badawczym wzrokiem. Nie sprawiała wrażenia szalonej, jednak w sposobie, w jaki się przyglądała mężczyznom, było coś dziwnego. Patrzyła na nich z pobłażaniem, jak dorosły na parę wyrośniętych, choć niezbyt bystrych dzieci. A może jak ktoś znajdujący się na szczycie łańcucha pokarmowego na niższe, dużo niższe ogniwo... Nijak nie przystawało to do aparycji niespecjalnie urodziwej dwudziestolatki. - Czy to była awaria?! - Krohne odruchowo podszedł bliżej. - Czy „Agonia”... Przerwał mu donośny huk, zgasło światło. Czyjaś ręka z potworną siłą przyciągnęła go do krat, czołem uderzył w stalowy pręt. - To już niedługo - wyszeptała. - Niedługo się spotkamy. Za plecami „dwójkarza” rozległy się krzyki i odgłos przeładowanej broni. - Nie strzelać! - ryknął Distergoff. - Włączyć zapasowe generatory! - Czy to była awaria? - powtórzył Krohne, nie wiedzieć czemu szeptem. - Nie, to była komunia - odparła. - Kiedy się spotkamy? Po wojnie? - Wojna? - Zdawało się, że kobieta przez chwilę zastanawia się, co znaczy to słowo. To nie będzie wojna, raczej polowanie - stwierdziła. Rozbłysło światło i Marunia odciągnął Krohnego w tył. Nadbiegli strażnicy. - Krwawisz, Janku - odezwał się Distergoff z troską. Co się stało? Ona naprawdę do dzisiaj nie zachowywała się agresywnie. - Potknąłem się i uderzyłem w kraty - uciął szorstko „dwójkarz”. - Nic mi nie będzie. Kobieta znowu siedziała, bujając się na krześle. - Ach, prawie bym zapomniała, mam jeszcze coś dla ciebie, Johannesie. - Tak? - Krohne nieufnie zmarszczył brwi.

- To nic złego. - Uśmiechnęła się uspokajająco. Można to chyba potraktować jako 194

pożegnanie. - Nie rozumiem... Więźniarka wstała i uchwyciła za brzeg solidnego, przyśrubowanego do podłogi stołu. Rozległ się trzask, kiedy bez najmniejszego zdawałoby się wysiłku oderwała blat. - Chodzi o to, tutaj. - Pokazała. Na spodniej stronie ktoś wydrapał serce. Wewnątrz znajdowały się dwa słowa: Johannes i Katia. - Chodźmy stąd - wymamrotał oszołomiony Krohne. - Chodźmy stąd natychmiast!

***

W drodze do Warszawy oddychał głęboko przeponą, starając się desperacko dojść do siebie. Kierowca na szczęście milczał. Podobnie jak Marunia. Katia, Katia... kołatało Krohnemu w głowie bez przerwy. Budowane przez lata obronne mury runęły. Katia... Dostałem, czego chciałem, pomyślał z goryczą. Komentarz do wydarzeń w Mińsku plus pozdrowienia z zaświatów... Gigantycznym wysiłkiem woli zmusił się do skupienia na dotyczących „Agonii” słowach nieznajomej. Trudno było podejrzewać jakąś mistyfikację, zachowanie kobiety, to, że go rozpoznała, wymykało się wszelkiej logicznej refleksji. Być może wzmianka o „komunii” to wskazówka, która mogła dopomóc w rozwikłaniu tajemnicy

„Agonii”, tak czy owak, sprawa wymagała konsultacji z Narkiewiczem. - Do Instytutu! - rzucił do kierowcy. - Nie wiem, czy nas wpuszczą - odezwał się Marunia. - Testują właśnie jakieś prototypy... - Zobaczymy, w razie czego zadzwonię do Narkiewicza - zadecydował Krohne. Na skrzyżowaniu skręcili w stronę Legionowa, kierowca wiedział, gdzie jechać Instytut Badań Odycznych stał się legendą. Przemknęli szybko przez miasto, później autostradą do Legionowa, zwolnili dopiero na leśnej drodze niedaleko Instytutu. Koła wozu buksowały, ryjąc bruzdy w błocie, kierowca klął pod nosem, starając się utrzymać pojazd w ruchu - gdyby ugrzęźli, trzeba by go pchać, brodząc po kolana w rozmiękłej brei. Wreszcie wjechali na twardy grunt, ujrzeli potężną bramę flankowaną przez dwie budki strażnicze. Najwyraźniej ktoś zadbał o zabezpieczenie terenu... Krohne nie zdziwił się, widząc mundury żandarmerii, aby przejechać przez bramę, musiał pokazać legitymację „Dwójki”. Zaparkowali samochód na placu przed sporym, kilkupiętrowym budynkiem i przeszli w asyście żołnierzy do mieszczącej się na parterze dyżurki. Młody podporucznik połączył się z Narkiewiczem i uzyskawszy zezwolenie, poprowadził Krohnego na drugie piętro, Marunia - ku swemu niezadowoleniu - musiał 195

pozostać na dole. Kiedy Johannes wszedł do gabinetu Narkiewicza, tamten stał przy oknie, kontemplując szarobure, zaciągnięte burzowymi chmurami niebo. - Lato, cholera! - wymamrotał. Przywitał „dwójkarza” lekkim skinieniem i wskazał krzesło przy stole. Pod ścianami rozstawiono jakąś aparaturę budzącą skojarzenia ni to ze

szpitalem, ni to ze stacją radiową. - Co pana sprowadza, pułkowniku? - zagaił zmęczonym tonem. - Mam tylko nadzieję, że nie zamierza pan znowu wchodzić w rolę mojej muzy - dodał ciszej. - Muzy? - zdziwił się Krohne. - No tak, nie jest pan na bieżąco... Pańskie wyrzuty, że nie konstruujemy aparatów o charakterze bojowym, zrobiły takie wrażenie na Marszałku, że rozkazał podjąć badania w tym zakresie. - I co? - zainteresował się oficer. - Mamy wreszcie „Zgniatarki”? - Nie mamy! - warknął Narkiewicz. - Nie jestem zbrodniarzem. A przynajmniej nie na taką skalę... Właśnie testujemy „Dławik” i „Karuzelę”. Te dowcipne nazwy to efekt geniuszu młodych badaczy, których przydzielono mi do pomocy - wyjaśnił ironicznie. - Ta pierwsza utrudnia łączność radiową, Bóg jeden wie, na jakiej zasadzie, druga powoduje zaburzenia koordynacji ruchowej, później wymioty i drgawki. Oba aparaty mają zasięg około stu kilometrów. Pracujemy nad jego zwiększeniem. - Zaburzenia koordynacji? - mruknął Krohne. - Co to da? Bo przecież żołnierzom nie wypadną karabiny z dłoni? - Samoloty! - warknął bez dalszych wyjaśnień profesor. „Dwójkarz” gwizdnął cicho. Jeśli ta aparatura mogła wysłać wiązkę energii, czy jakkolwiek to nazwać, na odległość stu kilometrów i objąć swoim oddziaływaniem grupę - a może wiele grup - samolotów wroga, spowodować u pilotów zaburzenia koordynacji i drgawki... Zarówno Niemcy, jak i ZSRR posiadały lotnictwo wielokrotnie przewyższające liczebnością skromne siły powietrzne Polski. Być może „Karuzela” miała stanowić remedium na tę sytuację. - Rozumiem - westchnął - że wini mnie pan za to, iż został zmuszony do naruszenia

swojego... kodeksu etycznego? Bo pewnie się bez tego nie obeszło? Narkiewicz milczał przez chwilę, wreszcie pokręcił głową. - Nie, w żadnym wypadku - stwierdził. - Proszę wybaczyć mi mój ton, jestem śmiertelnie znużony. „Dławik” i „Karuzela” to broń, jak karabin czy działo. Nie widzę niczego złego w ich użyciu, jeśli zostaniemy zaatakowani. 196

- Kiedy zostaniemy zaatakowani - sprostował zimno Krohne. - Niech będzie. - Naukowiec machnął ręką. - Tak naprawdę nie mam o to pretensji. Boję się zastosowań, jakie można znaleźć dla innego aparatu. Całkowicie mojego pomysłu zaśmiał się bezradośnie. - To coś, co... urwał, oddychając gwałtownie. - Jeśli trzeba będzie tego użyć... - Zacisnął dłoń w pięść i z wściekłością rąbnął w stół. - Tak? - Nieważne - mruknął. - Zresztą nie posiada pan dopuszczenia do tej informacji. Takowych udziela wyłącznie Marszałek. W czym mogę pomóc? - zmienił zdecydowanie temat. Krohne opowiedział o swojej rozmowie z „Marsjanką”, pomijając jedynie wątek związany z Katią. - Powiedziała „komunia”? - zadumał się Narkiewicz. - Ciekawe. Z drugiej strony, jakie to ma znaczenie? Teraz, w przededniu wojny? - Sam nie wiem - odparł szczerze „dwójkarz”. W zasadzie ma pan rację, obecnie to kwestie drugoplanowe, jednak cały czas męczy mnie przekonanie, że umyka nam coś ważnego. Ale co może być ważniejszego od wojny? - zakończył bezradnie. Profesor zapatrzył się ponownie w okno, obserwując pchane wiatrem ciemne chmury.

Wirowały w posępnym tańcu, odsłaniając co jakiś czas czerwone niczym krew zachodzące słońce. - Nie wiązałbym tego raczej z kwestiami technicznymi - odezwał się wreszcie. - Nie sądzę, by użyła słowa „komunia” w odniesieniu do jakichś funkcji aparatów odycznych, bo nie istnieje żaden proces, który można by tak nazwać. Tak więc pozostaje nam rozpatrzyć normalne znaczenie owego terminu. Zna pan łacinę? - Kiepsko. - Communio oznacza zjednoczenie. - Z czym lub kim? Narkiewicz bezradnie rozłożył ręce. - Nie mam pojęcia - przyznał. - Tak samo, jak nie rozumiem tej wzmianki o polowaniu. Zresztą ci wszyscy „Marsjanie”... Badałem wielu z nich, zachowują się niczym opętani, niby nic dziwnego, od dawna znamy takie przypadki, niezależnie od tego, czy spojrzymy na to z religijnego, czy medycznego punktu widzenia, jednak nie w takiej liczbie, no i te ich zdolności... Choć i dawniej wspominano o histeryczkach, które potrafiły wyginać gołymi rękoma żelazne pręty balustrady... Sam już nie wiem, co o tym myśleć - westchnął. - Dziękuję panu, doktorze. - Krohne podniósł się z miejsca. - Chyba rzeczywiście 197

zaczynam gonić w piętkę, możemy tak dywagować w nieskończoność. - Niech pan uważa na siebie - powiedział Narkiewicz na pożegnanie. - Przeżyłem już dwie wojny - uśmiechnął się z przymusem „dwójkarz”. - Jak to mówią: do trzech razy sztuka...

***

I znowu ją widział w garsonce od Jeana Patou, podziwiał linię smukłych łydek, wdychał zapach konwalii i piżma... Dłonie o szczupłych, wrażliwych palcach artystki gładziły go po policzku. Dłonie, które mogły równie dobrze nieść pieszczotę jak śmierć... Jednak Krohne się nie bał, po raz pierwszy od wielu lat czuł się szczęśliwy. - Niedługo się spotkamy - szepnęła Katia. - Umrę? - spytał spokojnie. - Obawiasz się śmierci? - odpowiedziała pytaniem. - Nie, ale nie wiem, co jest... po tamtej stronie. A nie byłem nigdy zbyt religijny. Parsknęła beztroskim, dziewczęcym śmiechem. - Ja też, kochany, ja też... Tak wiele spraw domagało się wyjaśnienia, tak wiele pytań, jednak jakby kierowani tą samą myślą milczeli. Pytania mogły poczekać, ważniejsze było, że są razem, żadne z nich nie chciało naruszyć delikatnej równowagi, zburzyć chwili, która ich połączyła. Później, dużo później, poprosił, żeby potrzymała go za rękę, ułożył się z głową na jej kolanach i zaczął śnić sen we śnie, czując muskającą włosy dłoń i słysząc, jak cicho śpiewa piosenkę o żołnierzu i czekającej na niego kobiecie. Tę samą piosenkę co kiedyś. Obudził się pogodzony ze sobą i spokojny, co nie zdarzyło mu się od lat, pokręcił z podziwem głową, patrząc w lustrze na swoją odmłodniałą nagle twarz, błyszczące entuzjazmem oczy. - Robi się z ciebie stary wariat - poinformował mężczyznę po drugiej stronie szklanej

tafli. - To tylko sen. Zwykły sen, jakich wiele. Namydlił policzki i precyzyjnymi ruchami brzytwy usunął zarost, myśląc - a jakże! - o czasach, kiedy goliła go Katia. - Normalny wariat - podsumował, osuszając twarz. Zmarszczył brwi, gdy usłyszał elektryczny dzwonek, dochodziła dopiero siódma rano. Zanim podszedł do drzwi - wyjmując po drodze pistolet z szuflady - czyjaś niecierpliwa pięść załomotała jeszcze kilkakrotnie. - Co się dzieje?! - warknął. W progu stał Marunia, za jego plecami jeszcze dwóch żandarmów. 198

- Przepraszam, panie pułkowniku - mruknął sierżant, patrząc na nagi tors Krohnego. Jest pan pilnie wzywany do sztabu. Zaczęło się... 199

Rekiny i małe rybki Porucznik Tomczak przywarł do szkieł zdobycznej niemieckiej lornety nożycowej, lustrując nerwowo przedpole. Przeciwnik naciskał. Godzinę wcześniej szpica dywizji pancernej „Kempf” rozbiła dwie kompanie na starannie przygotowanej, głęboko urzutowanej linii obronnej pod Mławą. Nie wróżyło to najlepiej na przyszłość... Niemieckie samoloty zdominowały niebo, siły pancerne operowały śmiało i profesjonalnie, a żołnierze bili się zaciekle, nie dając i nie oczekując pardonu. Jak się zdawało, miało to jakiś związek z wykorzystywanymi powszechnie w III Rzeszy technologiami odycznymi. W odróżnieniu od Rosjan, skoncentrowanych na zastosowaniach

bojowych tych urządzeń, Niemcy woleli oddziaływać na psychikę własnych ludzi. Wyglądało na to, że z sukcesem. - Panie poruczniku, telefon! - zawołał jeden z towarzyszących Tomczakowi żandarmów. Rzucił się biegiem do zainstalowanego parędziesiąt metrów dalej aparatu. - Porucznik Tomczak, słucham - rzucił. - Kapitan Parzycki - przedstawił się rozmówca. - Jak tam sytuacja? Meldujcie! ponaglił niecierpliwie. - Na razie się trzymamy, Niemcy bardziej badają teren, niż atakują. - Ale...? - Ponosimy ciężkie straty, największe problemy sprawia ich lotnictwo. Większość naszych żołnierzy nie ma doświadczenia, a schemat bombardowanie plus atak pancerny sprawdza się doskonale. Właśnie zdemolowali nam dwie kompanie. Gdyby powstrzymać te samoloty... - A gwiazdki z nieba nie chcecie? - zadrwił gorzko kapitan. - Oszczędzamy nasze siły powietrzne, słyszałem, że dowództwo chce coś zrobić z tymi nalotami, jednak nie wcześniej niż za dwa dni. - Bo? - Chuj ich wie! - warknął Parzycki. - Myślicie, że Komendant mi się zwierza?! Cieszcie się, że nie macie na głowie „Zgniatarek”. Bo to z nimi właśnie walczą nasze najlepsze jednostki. Linie obronne na Wołyniu zostały wczoraj przerwane. Mieliście dostać 200

wsparcie pancerne, ale wszystko, co było, poszło na wschód.

Ciszę, względną ciszę, bo czasem dobiegały pojedyncze strzały, przerwało zawodzenie syren. - Do schronów, nadlatują! - wrzasnął jakiś kapral. Na błękitnym, bezchmurnym niebie ukazały się niemieckie samoloty lecące w idealnym szyku trójkowym. Zbliżały się. Artyleria przeciwlotnicza rozpoczęła ostrzał, rozjazgotały się karabiny Hotchkissa. - Co mam robić? - rzucił Tomczak do kapitana. Przyjechał z Warszawy, by obejrzeć ten odcinek frontu, zapoznać się z sytuacją. Tego ranka skończył i wysłał przez kuriera szczegółowy raport. - Na razie jeszcze zostańcie - zadecydował Parzycki. - Tylko pamiętajcie: nie wolno wam się bawić w bohatera! A teraz do schronu! - Tak jest! - odparł ponuro Tomczak do milczącej już słuchawki. - Panie poruczniku... - ponaglił go żandarm. Trzymał w gotowości do strzału pistolet maszynowy Mors, co rusz popatrywał frasobliwie na nadlatujące samoloty. - Chodźmy! - zawołał Tomczak, łapiąc za wyłudzony od kwatermistrza karabinek Mausera. Przebywając - choćby czasowo w okopach - wolał mieć pod ręką broń, która niosła dalej niż na dwieście metrów. Ruszyli biegiem, bardziej czując, niż słysząc pierwsze eksplozje. Bomby spadły na usytuowany niedaleko rachityczny zagajnik. Zakołysała się ziemia, doszedł ich tylko przeciągły, przechodzący w trzaski huk. - Pierdolone stukasy! - wrzasnął Tomczak, gdy na ułamek sekundy zapadła cisza. Odpowiedziało mu wycie atakujących junkersów i mrożący krew w żyłach świst

lecących bomb.

***

Ostatnie ocalałe czołgi 9TP z klekotem gąsienic wyszły na spotkanie atakującym Niemcom. Na lewej flance zakotłowało się, dobrze ukryta bateria przeciwpancernych boforsów ostrzelała wrogie maszyny z bliska, słychać było okrzyki prowadzonej do przeciwnatarcia polskiej piechoty. Wtedy na niebie pojawiły się junkersy, tworząc nad polem bitwy szyk schodkowy. Nadciągały coraz bliżej, najwyraźniej chcąc zbombardować rozmieszczone za linią okopów wspierające kontratak moździerze. - Musimy wracać do schronu! - przypomniał jeden z eskortujących Tomczaka 201

żandarmów. Porucznik odgonił go niecierpliwym ruchem dłoni i zagryzając wargi, powrócił do obserwacji przedpola. Jeśli Niemcy zniszczą artylerię, obrona pęknie; po kilkudniowych, nieprzerwanych atakach ludzie byli na granicy wyczerpania. Wróg nadal panował w powietrzu, posiłków nie przysłano... Między samolotami zaczęły pojawiać się białe obłoczki - obsługa dział przeciwlotniczych robiła, co mogła. Po chwili jedna z maszyn zwaliła się na skrzydło, ciągnąc za sobą smugę czarnego dymu, inna zawróciła, jednak reszta, przeformowawszy się sprawnie, nadlatywała niczym germańska Nemezis.

- Panie poruczniku, panie poruczniku! - krzyknął podbiegający kurier. - Gdzie jest kapitan? Pułkownik Drawski zginął! Tomczak zaklął plugawie, patrząc, jak pierwsze samoloty przechodzą do lotu nurkowego. Od strony zagajnika sypnęła się piechota, niektórzy nieśli rannych, inni po prostu uciekali. Kontratak się załamał. - Kurwa, nie ma już amunicji do moździerzy! - zawył ktoś z tyłu. Tomczak skulił się odruchowo w okopie, słysząc narastający świst. Niemcy przytwierdzali do bomb rurki, które wywoływały w trakcie spadania szarpiący nerwy odgłos. Nagle, jak się zdawało bez żadnego powodu, stukasy zaczęły wirować i opadać na ziemię na podobieństwo mokrych liści. Kilka z liczącej ponad czterdzieści samolotów formacji usiłowało zawrócić, jednak rozbiły się chwilę później niczym strącone ręką Boga. - Gdzie kapitan?! - zawołał znowu jakiś żołnierz z pagonami sierżanta. - Przejmuję dowodzenie! - ryknął Tomczak, budząc się z osłupienia. - Ustawiać się plutonami! Wszyscy zdolni do walki przygotować się do ataku! Już! - Brutalnym kopniakiem powstrzymał wycofującego się chyłkiem bladego jak ściana szeregowca. - Wszyscy do swoich plutonów! Głosy podoficerów, którzy powtórzyli jego rozkazy, nie brzmiały zbyt entuzjastycznie, jednak po trwającym parę minut zamieszaniu zaczęto ponownie szykować się do kontrataku. Pozbawione osłony z powietrza niemieckie natarcie wytraciło impet, płonące wraki tanków z krzyżami na pancerzach dawały do zrozumienia, że obrona jeszcze istnieje. - Ile zostało nam czołgów? - rzucił w przestrzeń Tomczak. - Zaraz sprawdzę - zaofiarował się kapral z głową owiniętą przesiąkniętym krwią bandażem. - Jazda! - skinął przyzwalająco.

- Znowu ruszają - zameldował żandarm, odrywając się od lornety polowej. - Panie 202

poruczniku, pan wie, że powinniśmy... - zaczął z wahaniem. Tomczak odsunął go szorstkim ruchem, zerknął na przedpole - niemieckie maszyny wycofywały się, ale piechota ruszała do ataku. - Biegnij do telefonu - rzucił. - Powiedz im, że jeśli w ciągu kilku godzin dostaniemy wsparcie, to utrzymamy ten odcinek. I poinformuj sztab, że karuzela się kręci. - Co takiego?! - Powtórzysz im: „Karuzela się kręci”. Wykonać! - warknął. Odwrócił się, słysząc niepewne chrząknięcie. Czołgista z poparzoną twarzą stanął przed nim na baczność. - Panie poruczniku, mamy siedem sprawnych, no... zawiesił na moment głos - w miarę sprawnych maszyn. Jedna jest bardziej potrzaskana, ale jak trzeba, to pojedzie. Kilometr czy dwa... Tomczak skinął głową na znak, że zrozumiał, po czym skierował się w stronę ściskających kurczowo karabiny żołnierzy, zgrupowanych w pobliżu wyciętych w darni i umocnionych deskami schodków. - Atak lotniczy został rozbity - zawołał, przekrzykując odgłosy walki. - Mamy broń, która poradzi sobie ze szwabskimi samolotami. Posiłki są w drodze, ale najpierw musimy odrzucić wroga. - Wskazał nacierających Niemców. - To tylko piechota, jak my. Bagnet na broń! - Bagnet na broń! - rozległy się głosy wzdłuż okopu. - Za mną! - zawołał Tomczak, wspinając się po stopniach.

***

Słońce prażyło bezlitośnie, nagrzewając wszelkie metalowe części wyposażenia. Większość żołnierzy dawno już zdjęła hełmy, na szczęście nie brakowało wody. Co chwila ktoś podjeżdżał do załadowanych rannymi wozów i przyjmował od sanitariuszki kubek cienkiej herbaty Kolumnę ubezpieczały trzy uzbrojone w ciężkie karabiny maszynowe taczanki i holujący haubicę półgąsienicowy ciągnik artyleryjski - nędzne resztki kilku rozbitych na terenie Zachodniej Ukrainy jednostek. Major Narbutt-Odolanicki przysłonił oczy, wpatrując się w widoczne na horyzoncie kłęby kurzawy. Najprawdopodobniej właśnie wracał wysłany parę godzin temu patrol. Chyba, żeby nie... - Kolumna stój! Działo do boju! - zakomenderował. Taczanki bez rozkazu wyszły na czoło, artylerzyści rzucili się do haubicy. - Panie majorze, to nasi! - zawołał jeden z ułanów. 203

- W porządku, zająć stanowiska - rozkazał Odolanicki. Ufał oku żołnierza - tamten kilkakrotnie popisał się iście sokolim wzrokiem - jednak zdarzało się, że tuż za plecami powracającego patrolu pojawiał się pościg. Trzeba było przygotować się na najgorsze. Ludzie zalegli w burzanach, wozy wycofano na tyły, rozległ się szczęk

przeładowywanej broni. Nad stepem zaległa cisza. W końcu rozerwał ją tętent kopyt. Odolanicki liczył nadjeżdżających: dwunasty, trzynasty, czternasty. Brakowało jednego. - Panie majorze, dotarliśmy do linii „Z”, jest tuż przed nami - zameldował wachmistrz w przepoconym mundurze. - Nie nawiązaliśmy kontaktu z naszymi, bo chyba lepiej całą kolumną, jeszcze by nas wzięli za sowiecki patrol... Odolanicki z namysłem skinął głową, podoficer mógł mieć rację, lepiej nie ryzykować. Już dawno nauczył się, że śmierć na wojnie nie jest niczym wzniosłym, jednak zginąć od kul swoich to naprawdę głupota. - Zbieramy się! - zawołał. - Szyk marszowy. Po chwili zamieszania ruszyli naprzód. - To tuż za tym wzniesieniem - wyjaśnił wachmistrz, pokazując odległy o kilometr pagórek. - Stamtąd już widać bunkry. Udało nam się - rzucił z uśmiechem. - Dzięki Bogu - mruknął major. - Amunicji do haubicy mamy na dziesięć strzałów, a cekaemy to trochę za mało, gdybyśmy spotkali jakiś większy oddział. A co z wami? - zapytał, rozmyślnie nie precyzując pytania. Wachmistrz westchnął, szukając czegoś w kieszeni munduru. - Cholera, skończyły mi się papierosy - zauważył smętnie. Odolanicki nie ponaglał go, czekał. - Nadzialiśmy się na ruskie tankietki - powiedział podoficer wreszcie. - Pewnie jakiś oddział rozpoznawczy. No i trafili Witka... - Ścigali was? - Nie, zanim wróciłem, upewniłem się, że nie jadą za nami - padła zdecydowana odpowiedź. - Jaki typ?

- Chyba te stare, T-27. - Trochę to dziwne. - Odolanicki otarł pot z czoła. - Powinny tu już operować oddziały pierwszorzutowe, a one mają T-38. - Niby tak, ale sam pan wie, jak to wygląda, panie majorze. To wojna, a nie ćwiczenia. Jak ich potrzaskali, to musieli uzupełnić straty. Może stąd ten szmelc? 204

- Możliwe. Podjedziemy? Wachmistrz bez słowa skierował konia na pagórek. - Proszę spojrzeć. - Machnął dłonią. Widoczne na horyzoncie szarobiałe, betonowe bunkry ciągnęły się równym szeregiem. Masywne, emanujące siłą mimo odległości. Linia „Z” jak „zapora”. Poczekali, aż dołączy do nich reszta kolumny, i ruszyli przodem. Odolanicki odetchnął głębiej, pochylił się w siodle, czując nagle ból napiętych od wielu dni mięśni. Dotarli do domu. Czekał ich odpoczynek, ciepły posiłek pierwszy od tygodnia, bezpieczeństwo. - Formuj szyk! - rzucił za jego plecami wachmistrz. Czwórkami stępem maaarsz! Nie usłyszał przekleństw, jakimi wyczerpani żołnierze powitaliby taki rozkaz jeszcze godzinę wcześniej. Nie chcąc pokazać się swoim jako banda łachmaniarzy, ustawili się z cyrkową niemal precyzją. Bunkry rosły w oczach, lecz nikt nie wyszedł im naprzeciw, nie witał. Odolanicki obejrzał się przez ramię - kilkanaście wozów toczyło się w ślad za ułanami, flankowały je taczanki, haubica ubezpieczała tyły. Któryś z żołnierzy wyrwał się z grupy, podjechał niemal strzemię w strzemię. - Panie majorze! - Odolanicki usłyszał przerażony szept. - Te bunkry... Sokolooki kawalerzysta z pobielałą twarzą przełknął ślinę.

- Niech pan zobaczy... Oficer trącił konia ostrogami i zaraz przeszedł w galop. Chwilę później zobaczył już potrzaskane pociskami szczeliny obserwacyjne, porozrywane armatnimi razami pancerne wieżyczki i... trupy. Dziesiątki trupów w polskich mundurach. W uszach dzwoniła cisza. - Musieli się przebić ze dwa dni temu - odezwał się głucho wachmistrz. - I poszli naprzód... Ktoś zaklął cicho, ktoś inny rozpaczliwie zaszlochał. - Uwaga, czołgi! - dobiegł ich okrzyk ułana dalekowidza. Z oddali narastał pomruk wielu silników, chrzęściła stal. Wreszcie ujrzeli nadciągające rosyjskie T-28. Toporne, kanciaste, kołyszące się niezgrabnie na wybojach, podobne prehistorycznym gadom. I równie zabójcze. Czuć było zapach ziemi i ziół, z nieba lał się żar. Nadjeżdżały.

***

Zaciskając zęby, Krohne wpiął w mapę kolejną szpilkę z miniaturową, czerwoną chorągiewką, obrzucił wzrokiem całość. Niektóre tereny jeszcze się broniły, ale klęska wydawała się jedynie kwestią czasu. I nie można było powiedzieć, że ktoś czegoś nie dopilnował, popełnił błąd. Nie trwoniono sił w obronie granic, ściągnięto wojska do ochrony 205

newralgicznych obszarów: Centralnego Okręgu Przemysłowego i Warszawskiego Rejonu

Umocnionego, nadal walczyły Twierdza Kraków i Twierdza Przemyśl, biła się Mobilna Grupa Operacyjna „Łódź”, broniła Kępa Oksywska, szarpały wroga lotne grupy dywersyjne i oddziały partyzanckie. Po morderczej, pięciodniowej bitwie pod Mławą tempo natarcia wojsk niemieckich spadło niemal do zera, jednak wystarczyło, że III Rzesza wiązała sporą część polskich sił. Reszta stawiła czoła potędze Armii Czerwonej i przegrała. Przegrywała każdego dnia, kiedy wykrwawione, desperacko starające się powstrzymać nieprzyjaciela jednostki cofały się w stronę Warszawy. Mapy sztabowe zostały zdominowane przez czerwony kolor, wschodni kraniec kontrolowanych jeszcze przez Sztab Główny terenów przypominał poszarpaną ranę. A mimo tego Krohne nie mógł oprzeć się myśli, że w niektórych regionach skoncentrowano zbyt wiele sił, inne - oddano zbyt łatwo, tak jakby ktoś liczył wciąż na cud, na coś, co odmieni losy wojny, rozbije niczym młot zaciskający się wokół centrum kraju pierścień. I pozwoli przejść do kontrataku... „Dwójkarz” zdawał sobie sprawę, że to mrzonki. Wojna z oboma sąsiadami naraz przewyższała możliwości Polski - i Niemcy, i Rosja, każde z nich z osobna, dysponowały większym potencjałem niż Druga Rzeczpospolita. Chyba że zareagowaliby sojusznicy... Ci jednak toczyli obecnie zmagania jedynie na arenie dyplomatycznej, usiłując wyłgać się z podpisanych wcześniej zobowiązań. Nie, żeby było to jakimś wielkim zaskoczeniem - taki właśnie obrót wydarzeń Piłsudski przewidział już dawno. Tyle, że nic z tego nie wynikało... Przez kilka dni Krohne zastanawiał się, czy nie rzucić wszystkiego w diabły i nie wyjechać na front wraz z jednym z wielu tworzonych naprędce ochotniczych oddziałów. Powstrzymywała go jedynie myśl, że udział w walce nie pierwszej młodości kulawego żołnierza z pewnością nie zmieni losów wojny. No i pozostawała jeszcze ochrona - trzech żandarmów, których musiałby jakoś wyprowadzić w pole, żeby uciec z Warszawy, bo na wyjazd z pewnością nie dostałby zgody przełożonych - Braetzel uświadomił go w tej kwestii

z brutalną szczerością. Biorąc pod uwagę wyszkolenie i możliwości swoich ochroniarzy, byłoby to poważnym problemem... Dlatego zgłaszał się codziennie w Pałacu Saskim, segregował najnowsze informacje z frontu i wprowadzał poprawki na ogromnej, zajmującej parę metrów kwadratowych mapie. Tak jakby miało to jakiekolwiek znaczenie... Wszyscy znajomi i przyjaciele Krohnego walczyli lub polegli w walce, został w Warszawie sam. Zginął w nalocie kryptolog pułkownik Jeżewski, przepadli gdzieś Narbutt-Odolanicki i Tomczak, major Dubicz dowodził oddziałem dywersyjnym, Prengler-Wilczyński stracił życie, atakując niemiecki pociąg pancerny. A on przestawiał na mapie chorągiewki... 206

Ponure rozważania przerwał odgłos otwieranych drzwi - do pokoju operacyjnego wszedł Tadeusz Braetzel. Szef Oddziału II stanął przy innej, mniejszej mapie i wpiął w nią kilka znaczników niebieskiego koloru. - Co znowu? - spytał obojętnie Krohne. - Wreszcie zainstalowaliśmy ostatnie elementy „Sieci” - odparł Braetzel z irytującym zadowoleniem w głosie. - Strąciliśmy dziś pod Mławą kolejne dwadzieścia siedem samolotów. Krohne wzruszył ramionami. Od początku wojny Sztab Główny z niewiadomych powodów czynił wysiłki, by połączyć rozmieszczone w pobliżu większych miast „Karuzele” w potężną strukturę mogącą neutralizować ataki wrogiego lotnictwa. Konstrukcja nosiła kryptonim „Sieć”. - Brawo! - Skrzywił się. - Tylko co to nam daje? „Karuzele” nie odrzucą korpusu Kowalowa, nie powstrzymają Timoszenki...

- Dadzą nam szanse na... - Gówno nam dadzą! - wybuchnął. - Owszem, Sowieci poniosą straty, dużo większe niż zakładali, ale za tydzień, góra dwa, przełamią obronę Rejonu Warszawskiego. Myślisz, że zapłaczą za tą setką tysięcy dodatkowo zabitych?! Te wszystkie „Karuzele” i „Dławiki” są nic niewarte, owszem, powstrzymały ataki lotnicze, zniwelowały przewagę wroga w powietrzu. No więc odnieśliśmy wielki sukces, w efekcie naszych wysiłków zostaniemy zmiażdżeni tylko na lądzie, przestrzeń powietrzna pozostanie nasza... - Idź już do domu, Janku - powiedział łagodnie Braetzel. Dłoń, którą położył na ramieniu przyjaciela, nieco drżała, ale głos był nadal spokojny. - Odpocznij... Krohne skinął głową i podniósłszy się ze stęknięciem, bez słowa opuścił pokój. Odpowiedział znużonym gestem na salut stojących na korytarzu wartowników, machnął legitymacją przed oczyma młodego porucznika, przechodząc przez wartownię, odetchnął głębiej, znalazłszy się na zewnątrz. Powiódł wzrokiem wokół, próbując się opanować; na placu Saskim panował kontrolowany chaos. W niebo celowały lufy obłożonych workami z piaskiem dział przeciwlotniczych, ktoś krzątał się przy okrytym siatką maskującą urządzeniu, manipulując złowrogo połyskującą kilkunastometrowej średnicy metalową czaszą - zapewne była to osławiona „Karuzela”. Rozłożona wprost na bruku grupa żołnierzy przekrzykiwała się, grając w pokera pod pobłażliwym spojrzeniem oficera artylerii. „Dwójkarz” ominął podrzemującego w samochodzie szofera, mimo fizycznego zmęczenia postanowił wrócić do domu pieszo. 207

- Nie wkurza was, sierżancie, że musicie konwojować kalekę, zamiast walczyć na

froncie? - rzucił drwiąco pod adresem podążającego tuż za nim Maruni. - Wykonuję rozkazy, panie pułkowniku. - W głosie żandarma dało się wyczuć irytację. Krohne skwitował odpowiedź lekceważącym machnięciem ręki, skręcił w Królewską. Pod neonowym szyldem cukierni Rakuskiego obszarpaniec w kaszkiecie akompaniował na katarynce wychudzonej nastolatce. Dziewczyna wysokim, nieszkolonym głosem śpiewała na nutę dziadowskiej piosenki: Dnia piątego lipca, roku czterdziestego wróg napadł na Polskę, któż zna wojska jego? Z zachodu ruszyli pancerną obławą, lecz ich powstrzymali chłopaki pod Mławą. A na wschodzie błyszczą bolszewickie gwiazdy, bije się piechota, we krwi szable jazdy. „Karuzele” nam strzegą nieba błękitnego, nie dopuszczą obcych do domu naszego. - Naprawdę nie dopuszczą obcych? - spytał Marunia, kiedy przedarli się już przez otaczający ulicznych śpiewaków tłum. - Przegrywamy wojnę, sierżancie! - warknął Krohne. - To już koniec. Zza rogu dobiegł ich nierówny tupot podkutych butów, przechodzący żołnierze nie silili się nawet na marszowy krok. A może nie potrafili iść w nogę? Najlepsze oddziały dawno walczyły na froncie, teraz mobilizowano ostatnich rezerwistów, zbierano ochotników. „Dwójkarz” wątpił, by mogli oni w jakikolwiek sposób wpłynąć na losy wojny. Te były już przesądzone.

***

Ze snu wyrwał go dzwonek telefonu; wściekły, agresywny, zdawało się z lubością miażdżący ciszę poranka. Krohne podniósł opuchnięte powieki i zerknął na zegarek - dochodziła piąta rano. - Ki diabeł? - mruknął, sięgając po słuchawkę. Krohne, - słucham - rzucił szorstko. - Kapitan Rostocki - przedstawił się natręt. - Przepraszam za tę pobudkę, panie pułkowniku, ale dzwonię z polecenia Marszałka... „Dwójkarz” zmarszczył brwi, poprawił się na łóżku Rostocki był adiutantem Piłsudskiego, osobą, do której Komendant miał całkowite zaufanie. - Czy jest możliwe, aby stawił się pan, pułkowniku w GISZ-U? Teraz, jak najszybciej. - Jeśli to konieczne... 208

- To prośba Marszałka. Powtarzam: prośba. - Już jadę - odparł po chwili wahania Krohne. Myjąc się pospiesznie, myślał o dziwnym telefonie. Dlaczego teraz, o takiej porze? Rosjanie przełamali front? Niemożliwe, wtedy obudziłby go goniec z „Dwójki”. Piłsudski miał do niego sprawę? W porządku, ale dlaczego o piątej rano? Jaka różnica: o piątej czy przykładowo o ósmej? Czyżby spotkanie miało się odbyć w sprawie pozasłużbowej? Krohne zamarł, sięgając po ręcznik. Przed ósmą na terenie Głównego Inspektoratu Sił Zbrojnych będą tylko wartownicy... Czyżby o to chodziło? Ale dlaczego? Przecież teraz, w czasie wojny, prerogatywy Naczelnika Państwa były praktycznie nieograniczone. Mógł zrobić

wszystko, nie oglądając się na nikogo. Nie miał powodu, by konspirować. Skończywszy ablucje, „dwójkarz” założył mundur, myśląc już, jak dojedzie do GISZ-U. Przydzielony mu kierowca powinien pojawić się przed domem o wpół do ósmej, nie wcześniej. Trzeba będzie złapać taksówkę albo poprosić kogoś o podwiezienie. Jeżeli Piłsudskiemu zależało na tym, by jak najmniej osób wiedziało o wizycie Krohnego, liczyła się każda minuta. O szóstej zmieniano warty. Wypadł na ulicę, w biegu dopiął pas z bronią, zatrzymał się, patrząc z osłupieniem na czekający najwyraźniej na niego samochód. Bez Maruni ani któregokolwiek z oddelegowanych do jego ochrony żandarmów w pobliżu. - Panie pułkowniku? - Nieznany Krohnemu mężczyzna w mundurze z oznaczeniami Kolumny Samochodowej GISZ-U wysiadł pospiesznie z wozu, otworzył tylne drzwi. Ruszamy? - zapytał.

- Jedźmy - przyzwolił Krohne, sadowiąc się na wygodnym siedzeniu packarda. Mimo czterdziestki z hakiem na karku „dwójkarz” nie mógł wyzbyć się dziecięcej fascynacji wszelkiego typu pojazdami mechanicznymi, uwielbiał podróżować samochodem, jednak dzisiaj z niewiadomych przyczyn pomruk silnika zamiast uspokajać - drażnił. Coś było nie tak, bardzo nie tak... Zajechali na miejsce w rekordowym tempie, na zewnątrz gmachu, w którym mieściło się biuro Piłsudskiego, czekał już Rostocki. Przywitawszy się z Krohnem, pomaszerował przodem - zupełnie niepotrzebnie wskazując drogę, trzykrotnie niecierpliwie odprawił wartowników. Niezatrzymywani i niekontrolowani przez nikogo stanęli przed gabinetem Marszałka. - Poczekam tutaj - poinformował adiutant. - Na wypadek, gdybym okazał się potrzebny. Krohne zapukał i wszedł, nie czekając na zezwolenie. Skoro Piłsudskiemu się 209

spieszyło... Naczelnik Państwa siedział w fotelu - wyjątkowo nie tym szpitalnym na kółkach, ale zwykłym, solidnym, obitym czarną skórą - i wpatrywał się w zajmującą niemal całą ścianę mapę. - Komendancie? - Podejdź bliżej - poprosił Piłsudski. Będąca przedmiotem zainteresowania Marszałka mapa pokryta była dziwnymi znaczkami. Przypominały koncentryczne, rozchodzące się po wodzie kręgi. Towarzyszyły im wyrażone w procentach adnotacje.

- Nie będę przepraszał - powiedział Piłsudski bez wstępu. - Być może gdybyśmy mieli więcej czasu... W tej sytuacji nie ma to już żadnego znaczenia. - A może jednak?! - wybuchnął Krohne, porzucając ku swemu zdumieniu budowaną przez długie miesiące, odgradzającą go przed wszelkimi emocjami barierę. Uważałem pana za... - urwał, zagryzając wargi. - Za mentora? Człowieka sprawiedliwego? - zapytał gorzko Marszałek. - Nie byłem ani jednym, ani drugim. Ale nie po to cię wezwałem. Jesteś oficerem i człowiekiem honoru, a ja twoim dowódcą. I dlatego mnie wysłuchasz, a także zrobisz, co w twojej mocy, aby spełnić moje rozkazy. - Mam założyć paradny mundur, zanim wejdą tu Ruscy? Ze wszystkimi odznaczeniami? - zapytał urągliwie „dwójkarz”. - Bo przecież wojna jest przegrana! Odpowiedział mu suchy śmiech Piłsudskiego. - Sęk w tym, że wcale nie jest przegrana, dopiero dzięki tobie poniesiemy ostateczną klęskę... Porzucając wszelkie pozory układności, rozwścieczony oficer przyklęknął przy fotelu, żeby spojrzeć w twarz Marszałkowi. - Jeśli ma pan zamiar kontynuować wątek mojego rzekomego „uwarunkowania”, to... Naczelnik Państwa przerwał mu gestem, a Krohne wbrew sobie - umilkł posłusznie. - Nie, nie o to chodzi - odparł zmęczonym tonem, niemal bełkotliwie Piłsudski. - Nie jesteś zdrajcą ani też nie zostałeś uwarunkowany przez Rosjan. Chodzi o coś zupełnie innego. Bo widzisz, jesteśmy na najlepszej drodze, aby wygrać tę wojnę... Podkrążone oczy siedzącego w fotelu mężczyzny błyszczały gorączkowo, blada, pokryta siecią błękitnych żył twarz ociekała potem. - Komendancie, wezwę doktora...

- Nie - warknął Piłsudski i złapał oficera za nadgarstek. - Nie oszalałem, spójrz na 210

mapę! - Co mam niby zobaczyć?! - krzyknął Krohne, wyrywając dłoń. - Te kolorowe kółeczka?! - Janku, proszę cię... Daj mi kilka minut. „Dwójkarz” zerwał się z miejsca i podszedł do okna, zaciskając pięści. - No dobrze - mruknął. - Słucham. - Wiesz, na czym polegają techniki, które stosują Niemcy? - Oddziałują na psychikę. Budzą wolę walki dla wodza, niwelują strach i ludzkie odruchy. Żołnierz ma być ślepo posłuszny, odważny i bezlitosny. - Tak. Rozkazałem Narkiewiczowi, żeby zbadał możliwości, jakie dawałyby podobne aparaty. No i udało mu się... Ponad wszelkie oczekiwania. - Nie rozumiem? Przecież nic takiego nie robiliśmy. Krohne zmarszczył brwi. Wiedziałbym. - Nie małpowaliśmy Niemców. Jodko-Narkiewicz poszedł dalej, znacznie dalej. Nieoczekiwanie „dwójkarz” przypomniał sobie niedawną rozmowę z naukowcem, dziwną wzmiankę na temat jakiegoś tajemniczego urządzenia. - Tak jak w przypadku procedur stosowanych przez Niemców, jako nośnik przekazu służą fale radiowe. Wiesz, że o siedemnastej dwadzieścia wszyscy słuchają radia, od początku wojny? Krohne skinął głową - rzeczywiście, codzienna audycja informująca o najnowszych rozkazach Naczelnego Wodza była zapewne najczęściej słuchanym programem Polskiego

Radia. - Dane statystyczne wykazują, że jesteśmy w posiadaniu dwu milionów odbiorników kontynuował Piłsudski. - To wystarczy, aby mieć pewność, że mojego orędzia wysłuchają wszyscy lub niemal wszyscy. Garstka, która tego uniknie, nie będzie miała żadnego wpływu na wydarzenia... - Jakiego orędzia?! - Tego, które mam wygłosić dzisiaj o siedemnastej dwadzieścia, kiedy cywile i żołnierze zasiądą przy radioodbiornikach. Kobiety, dzieci, starcy - jęknął Marszałek, zasłaniając twarz rękoma. - Co to da? Natchnie ich pan wolą walki? Na to jest już za późno. - Niezupełnie... Niemcy skupili się na budzeniu zaufania do wodza, Hitler cyklicznie występuje w audycjach radiowych, a podłączona do nadajników aparatura odyczna zapewnia, że jego słowa zostaną przyjęte bezkrytycznie i wzbudzą takie emocje, o jakie mu chodzi. 211

Narkiewicz... nazwał swoje urządzenie „Łapaczem Dusz” i dostroił do mojego, tylko mojego, głosu. Kiedy wezwę do walki, ten aparat zmiażdży psychikę słuchaczy, wykoślawi ją i nakieruje na jeden cel: zabijanie. Niemcy zatrzymali się w pół drogi; uznali, że wystarczy im potęgowanie tego, co można uzyskać normalnymi środkami: żołnierz będzie lepiej walczył, robotnik w fabryce przyłoży się bardziej do pracy i nikt, absolutnie nikt nie wpadnie na pomysł, by podważać rozkazy Führera. Marszałek umilkł na chwilę, ciężko dysząc, niezdarnym ruchem otarł czoło z potu. - Żołnierza szkolimy, żeby umiał zabijać, po jego pierwszej walce już wiemy, że uczyni to w odpowiedniej sytuacji, ale cywil, nawet taki, który posiadałby ku temu

predyspozycje, będąc doskonałym strzelcem czy szermierzem... Nie pozwoli mu na to jego psychika. Jednak... Wyobraź sobie kobietę, która będzie pewna, że ją zhańbiono, że na jej oczach wymordowano dzieci... I poczuje chęć odwetu. Potężną, niezwalczoną żądzę zemsty. Nie będzie dbała o swoje życie, będzie tylko chciała zabić jak największą ilość wrogów, zanim umrze... Przedstaw sobie młodzieńców, na oczach których gwałcono ich matki i siostry, a przynajmniej żywiących takie przekonanie, pamiętających to, nieposiadających przecież świadomości, że ich umysły zostały zmanipulowane... Oni wszyscy wyroją się na zajętych już przez Niemców i Rosjan terenach jak armia rozwścieczonych mrówek, powstaną, by mordować. Nie, to nie będzie bezmyślny amok! Znajdą ukryte magazyny broni, przebudzą w sobie instynkt podpowiadający im, jak zabijać. Wtedy na zdezorganizowane, przerażone oddziały wroga spadną niczym bicz boży nasze jednostki. Te, które oszczędzaliśmy do tej pory, wspierane przez cywilów właśnie, przez ludzi, dla których każda istota w obcym mundurze będzie śmiertelnym wrogiem... - Ale dlaczego pan mi o tym mówi, Komendancie? - wyjąkał Krohne. - Bo chcę to zrobić! Bo o mało co nie zrobiłem tego już wczoraj! Bo pcha mnie przekonanie, że wobec tak ogromnej przewagi wroga i zdrady sprzymierzeńców trzeba walczyć wszelkimi metodami, do końca. Nakłaniają mnie generałowie, kusi, a raczej kusił do niedawna Narkiewicz... Kiedy jestem podłączony do tej aparatury - Piłsudski wskazał stojące w rogu gabinetu urządzenie oplątane kablami - słyszę szepty, słodkie, wabiące... A jednak gdzieś, w głębi ducha... mam wątpliwości, bo nawet jeśli wygramy, kiedy wygramy poprawił się natychmiast - kto zostanie, żeby cieszyć się ze zwycięstwa? Czy ludzie odzyskają zdrowe zmysły? Czy mam zostać władcą zbroczonych krwią, lecz niezdobytych ruin, zasiedlonych przez niedobitki licznego niegdyś narodu? Jak będę mógł patrzeć w oczy ocalałym, tym, dla których kiedyś narażałem życie, by w ostatecznym rozrachunku zabrać im

wszystko, co drogie? Pomóż mi, Jasiu - jęknął. - Bo temu szaleństwu można zapobiec tylko w 212

jeden sposób. Jeśli nie dasz rady sam, to zostaw chociaż broń... Blady jak trup Krohne cofnął się o krok, odruchowo kładąc dłoń na kaburze pistoletu. Pistoletu, którego nikt mu dziś nie odebrał... - Komendancie! - zawołał z rozpaczą. - Musi być jakieś wyjście! - Więc je znajdź - wyszeptał Piłsudski. - Znajdź je... Tylko szybko, bo za parę minut zmienią się warty.

***

Krohne ociężałym gestem wysypał na stół kilkadziesiąt nabojów do Colta M1911 i gmerał wśród nich, jakby nie mogąc się zdecydować, który wsunąć do mieszczącego siedem pocisków magazynka. Bo trzeba go było uzupełnić - teraz zawierał tylko sześć... Palce oficera pieściły miłośnie metal, twarz zastygła w wyrazie zobojętnienia. Wyglądało na to, że „dwójkarz” na coś czeka. Podniósł czujnie głowę, słysząc nagły tupot na schodach, błyskawicznym gestem załadował i odbezpieczył broń, jednak zamiast skierować lufę w stronę drzwi, opuścił swobodnie dzierżącą pistolet rękę. Kiedy hałaśliwe towarzystwo przeniosło się piętro wyżej, powoli, z wahaniem przyłożył zimną stal do skroni. Początkowo bokiem, jakby chciał ochłodzić rozpaloną głowę, później odnalazł lufą wrażliwy punkt trzy centymetry przed uchem.

Zadzwonił telefon. Wydawało się, że dziwnie stłumiony, rozlewający się powoli w powietrzu dźwięk dochodzi spod wody. Krohne uniósł słuchawkę, nie przedstawiając się ani nie żądając tego od osoby, która zakłóciła jego spokój. - Jasiu, jesteś tam?! - odezwał się podenerwowanym tonem Braetzel. - Natychmiast znikaj z mieszkania, najdalej za pół godziny będą u ciebie! - Nie za bardzo mam ochotę uciekać - odparł Krohne. - Zastrzelą cię na miejscu - ostrzegł go przyjaciel. Taki mają rozkaz. Żebyś nie mógł nikomu opowiedzieć o „Łapaczu Dusz”. - Więc wiedziałeś? - Tak. I gdybym nie był takim tchórzem, zrobiłbym to, co ty. Dawno temu. - Nie jesteś tchórzem - zareplikował Krohne. - Po prostu nie byłeś pewien. Jak ja... Tak teraz sobie myślę, że razem z Komendantem wpadliśmy nagle w panikę niczym dwie nastolatki. Bo niechby i zginęło te kilkadziesiąt tysięcy... - Kilkadziesiąt?! - parsknął Braetzel. - Raczej kilkaset. A może kilka milionów... - Nie rozumiem? - Nie ma czasu, uciekaj! Krohne nie sprzeczał się, ale też nie przerwał rozmowy. Czekał. 213

- No dobrze - odezwał się wreszcie przełożony. Wyobraź sobie taką sytuację: dziesiątki, może setki tysięcy cywilów bezlitośnie masakrują zaskoczonych żołnierzy wroga, oczywiście i wśród nich padają zabici oraz ranni, w końcu tamci to zawodowcy, będą się bronić, ale atak wspierają nasze siły, generalnie jesteśmy górą. Chwilowo. Zastanawiałeś się, co będzie później? Załóżmy nawet, że odbierzemy swoje tereny, ale przecież pozostają

jednostki drugorzutowe, rezerwa, inne armie... Potencjał ludnościowy ZSRR i Niemiec jest sporo większy niż nasz... A obecnie nasza armia to niedobitki, świeżo zmobilizowani smarkacze bez żadnego doświadczenia bojowego i, po użyciu „Łapacza”, nieznana liczba agresywnych wariatów... I wtedy zaczynają się schody. Bo my nie jesteśmy w stanie pokonać naszych wrogów, nie na dłuższą metę. Ale też „Łapacz Dusz” nie ma ich pokonać... - Nie rozumiem?! - warknął Krohne. - Plan przewiduje, aby użyć tego urządzenia za każdym razem, kiedy tamci się przedrą... Nie zdobędą ośrodków przemysłowych, miast, nie będą ich okupować. Nie wykorzystają ludności cywilnej do pracy, nie wynarodowią ani nie przekupią. Bo za każdym razem „Łapacz Dusz” pośle do boju wszystkich zdolnych nie tyle do noszenia broni, co do zabijania. Zatem pozostanie im masakrować każdego cywila: kobiety, dzieci, starców... Ulegną zniszczeniu budynki, fabryki, gospodarstwa rolne... Jedynym łupem będzie usiana trupami, jałowa gleba, ruiny miast i wsi. Więc zanim wróg dojdzie do Warszawy, zrozumie, że ta wojna się nie opłaca, nie będzie w niej łupów, zwycięstwa, bitewnej chwały I wtedy, dopiero wtedy, odstąpi... - Dlaczego Komendant mi nie... - Nie czas na próżne dywagacje! - przerwał mu ostro Braetzel. - Może nie zdążył, a może się wstydził, któż to wie? - A Narkiewicz? Jak mógł dopuścić do skonstruowania takiej... potworności? - On tylko poszedł w kierunku wskazanym przez Niemców, nie przewidział skutków, bo i jak? Te przerosły grubo jego wyobrażenia, pamiętaj, że nie jesteśmy w stanie pojąć tych wszystkich procesów odycznych, nie w taki sposób, w jaki pojmujemy magnetyzm czy elektryczność. To coś z innego wymiaru... - Nie protestował?

- Kiedy się zorientował, spróbował zniszczyć aparaturę, teraz siedzi w L-125... - No dobrze - westchnął Krohne. - Co mam robić? - Uciekaj! Natychmiast wyjedź na wschód, tam coś się dzieje, od wczoraj zamilkły wszystkie radiostacje, będziesz miał większe szanse. - Jeśli Rosjanie przerwali front... 214

- Nie przerwali - zapewnił go Braetzel. - Powiedziałem, że nie wychwytujemy żadnych transmisji, także sowieckich. Jedna wielka cisza... - Co z Rostockim? Bo zostawiłem go nieprzytomnego. Milczenie, jakie zapanowało w słuchawce, zmroziło Krohnego do szpiku kości. - Nie mów, że on też... - Przykro mi, Janku, nie przeżył, zmiażdżyłeś mu krtań. A teraz naprawdę musimy się pożegnać, pamiętaj: zostało ci dwadzieścia minut... „Dwójkarz” odruchowo zerknął przez okno i rzucił się do pakowania. Co jest potrzebne na wyjazd donikąd? W nieoczekiwane? Dla człowieka, który nieraz uciekał, mijając się o włos ze śmiercią, przypominało to codzienny, znajomy jak mycie zębów rytuał trochę ubrań i jedzenia, namiot, broń i amunicja, lornetka... Krohne oderwał dwie deski podłogowe, wydobył ze schowka strzelbę okopową i owinąwszy ją w prześcieradło, rzucił na dywan tuż obok solidnej, skórzanej torby. Otworzył ukryty za obrazem sejf, wyciągnął zwitek dolarów i plik fałszywych dokumentów, po krótkim namyśle dołożył do bagażu woreczek złotych monet. Jakkolwiek by potoczyły się losy wojny - złoto pozostanie uniwersalną walutą... Chwilę później zbiegał już na dół, biorąc po trzy stopnie. Szybkim krokiem przemierzył podwórze, wyszedłszy na sąsiedniej ulicy, rozejrzał

się za jakimś samochodem. Swój wolał zostawić przed domem. Niedaleko restauracji z dancingiem stało kilka aut, najbardziej obiecująco wyglądał Citroen 15-Six. Wokół co prawda kręcili się ludzie, jednak żaden z nich nie zwracał specjalnej uwagi na parking, a Krohne nie miał czasu na subtelności. Kolbą owiniętego w prześcieradło winchestera rozbił szybę - na szczęście odgłos tłuczonego szkła zniknął w ulicznym gwarze - otworzył drzwiczki i wsiadł do wozu. Wykorzystawszy nabyte w wywiadzie umiejętności, uruchomił silnik i odjechał, stopniowo nabierając prędkości. Odetchnął, kiedy opuścił granice miasta - tu pościg był mało prawdopodobny. Rozmieszczonych wzdłuż dróg posterunków nie zaopatrzono w radiostacje, a żaden goniec ze sztabu nie da rady go wyprzedzić. Dopiero w pobliżu frontu mogły czekać... niespodzianki. Jednak Krohne nie miał zamiaru dotrzeć aż do strefy przyfrontowej - tej zbyt dobrze pilnowały żandarmeria i lotne patrole kawalerii. Uznał, że najlepiej będzie przyczaić się około stu kilometrów od linii frontu, na skraju jakiegoś kompleksu leśnego, i z ukrycia obserwować okolicę. Nawet w przypadku przełamania obrony przez Rosjan na pewno upłynie sporo czasu, zanim ktokolwiek przeczesze las. Polowanie na niedobitki to sprawa oddziałów tyłowych, pierwszorzutowe będą ścigać pobitego wroga, nacierać wzdłuż wykreślonych przez sztabowców linii... 215

Co potem? Nie wiedział. Mógłby się cofnąć, wykorzystując lukę między pierwszą i drugą falą rosyjskich wojsk, przywarować w jakiejś zabitej dechami wiosce z dala od wojennego zgiełku lub wręcz przeciwnie - wtopić się w tłum w każdym większym mieście. Za pomocą zabranego z mieszkania zestawu dokumentów bez problemu uwiarygodniłby swoją obecność i tu, i tam. Był też inny, bardziej ryzykowny, choć wielce obiecujący wariant.

Rosja... Gdyby udało mu się przedrzeć przez linię frontu - zamieszanie, jakie bez wątpienia będzie towarzyszyć pospiesznemu pościgowi za cofającymi się polskimi jednostkami powinno to ułatwić - mógł skierować się w głąb ZSRR. Tam zaś nie szukaliby go nie tylko swoi z „Dwójki”, ale też zwycięzcy, którzy z pewnością rozpoczną niedługo polowanie na pracowników służb, z którymi walczyli przez ostatnie dwadzieścia lat... Kiedy nadeszła noc, zjechał z asfaltowej szosy w leśną dróżkę, na której ledwie mieścił się samochód, i zatrzymał w kępie wyjątkowo rozłożystych świerków. Wątpił co prawda, aby szukano go z powietrza, jednak zadziałały ćwiczone latami odruchy, rutyna. Chrust był suchy - efekt wyjątkowo upalnego w ostatnich tygodniach lata - tak więc bez problemu rozpalił niewielki ogień, zaparzył herbatę i posilił się kawałkiem czerstwiejącego już chleba, zagryzając nim jedną z kilkunastu zabranych z domu konserw. Zgrzyt bagnetu o blachę puszki, zapach dymu przemieszany z wonią lasu, nawet zmęczenie mięśni wszystko to przypominało czasy sprzed dwudziestu lat. Tyle że nie był już młodym, pełnym zapału porucznikiem, a cynicznym czterdziestoparoletnim mężczyzną. Nie rozpierało go pragnienie walki z wrogiem - wiedział, że najeźdźcy zwyciężą tak czy owak. Nie mógł nawet krzepić się poczuciem braterstwa, był ścigany przez swoich niczym wściekły pies. I nie dziwota pozostawił za sobą trupa Komendanta i zwłoki młodego, obiecującego oficera, któremu odebrał życie z zaskoczenia, bezlitośnie, nie dając żadnej szansy obrony. A wszystko to dla uniknięcia katastrofy podobnej do wyśnionego przez okrutnego boga koszmaru. Nierzeczywistej, nie do ogarnięcia, kto wie, czy nie urojonej... Obudził się zesztywniały, w wilgotnym od rosy ubraniu, z dłonią na kolbie pistoletu najwyraźniej zasnął zaraz po posiłku. Zanim podniósł się z ziemi, przez dłuższą chwilę badał dochodzące go zapachy i dźwięki, szukał w nich fałszywych nut, jednak nie wyczuł zagrożenia. Klnąc z cicha, wykonał kilka ćwiczeń gimnastycznych, żeby rozgrzać zziębnięte

ciało, wreszcie rozpalił ogień. Rzecz była ryzykowna, bo poranna mgła nie tłumiła zapachów, ale Krohne dawno nauczył się, że trzeba korzystać z okazji - teraz mógł zaparzyć kawę, następnej być może nie wypije nigdy... Gorący, aromatyczny napój i pożywna, choć nieco zbyt tłusta konserwa zaspokoiły głód i odegnały wywołane zimnem dreszcze. Krohne zlikwidował obozowisko i 216

uruchomiwszy wóz, pojechał w stronę szosy. Miał nadzieję, że da radę przejechać jeszcze kilkadziesiąt kilometrów - wschodnia linia obrony opierała się na Bugu, do strefy przyfrontowej został jeszcze kawałek drogi. Co prawda, kusiło go, żeby uzupełnić zapasy benzyny, może kupić trochę chleba, ale jeśli meldunek o jego ucieczce dotrze do oddziałów liniowych, te na pewno przeszukają okolicę. Lepiej było nie ryzykować, że ktoś go rozpozna i nakieruje grupę pościgową na właściwy trop. Dał sobie jeszcze trzy godziny - później będzie musiał porzucić samochód i wędrować pieszo.

***

Zamaskowany ściętymi gałęziami namiot trudno byłoby zauważyć z odległości większej niż parę metrów, jednak dla bezpieczeństwa Krohne rozłożył obóz w głębi lasu. Sam przez większość dnia siedział w konarach rozłożystego dębu, obserwując przez lornetkę, co dzieje się w okolicy. Na wprost, jakieś półtora kilometra od wzgórza, na którym się usadowił, przebiegała szosa. Zapełniona cofającymi się pospiesznie oddziałami. Wbrew oczywistym

konkluzjom cały ten exodus nie przypominał ucieczki pokonanych wojsk, nie słychać było odgłosów walki, żołnierze wyglądali na nerwowych, a nawet przerażonych, jednak nie wystawiono posterunków obserwacyjnych, aby ostrzegać przed samolotami albo czołgami wroga. Tak jakby to, czy ujdą przed niebezpieczeństwem, zależało wyłącznie od szczęścia i szybkości. Artyleria, ułani, piechota - nawet najbardziej elitarne jednostki przemieszczały się gorączkowo, kontrolując nerwowo horyzont, ale nie porzucały przecież sprzętu, nie szły w rozsypkę, a jednak nie wykazywały najmniejszego zamiaru, aby stanąć do walki, opóźnić pościg... Wszystko to było niepojęte. Pod wieczór pojawili się pierwsi maruderzy - wśród nich, o dziwo, także ci w rosyjskich mundurach. Krohne jeszcze raz wyregulował ostrość lornetki i skierował szkła na wysokiego żołnierza, który obejrzawszy się za siebie, popędził w kierunku lasu, zmierzając wprost na wzgórze. Mimo wieczornego półmroku widać było wyraźnie kształt noszonego przez mężczyznę hełmu. Wyglądał zdecydowanie na rosyjski. Krohne, ześliznąwszy się z drzewa, stanął plecami do pnia, ściskając w ręku winchestera. Po dłuższej chwili usłyszał pospieszne kroki i ciężki oddech żołnierza. Poczekał, aż tamten go minie, po czym ściął z nóg kopnięciem pod kolano. - Leżat’! - warknął, widząc, że powalony próbuje się podnieść. Ponaglony niezbyt delikatnym szturchnięciem jeniec przetoczył się na plecy i wpatrzył w Krohnego oszalałymi ze strachu oczyma. Miał na sobie pokrwawiony mundur rosyjskiego piechura. - Kim jesteś? Dlaczego uciekasz? - zapytał Krohne. 217

Rosjanin wybełkotał coś niezrozumiale, po czym zaniósł się histerycznym szlochem.

- Co z twoją jednostką? - Nie ma już mojego pułku, czołgi spłonęły, palili się ludzie... Zdawało się, że fakt, iż pytania zadawane są po rosyjsku, uspokaja nieco żołnierza, choć parokrotnie tylko naciskający na gardło but „dwójkarza” powstrzymał go przed ucieczką. Jeniec kompletnie nie zwracał uwagi na przytkniętą do piersi lufę winchestera. Tak jakby miał gorsze problemy... Krohne próbował indagować dalej, ale jedyną reakcją Rosjanina były desperackie próby zerwania się z ziemi. Uświadomiwszy sobie, że niczego więcej się nie dowie, dźgnął mężczyznę lufą w splot słoneczny i przewróciwszy z powrotem na brzuch, złapał za obrzeże hełmu, szarpiąc energicznie w tył. Trzask łamanego kręgosłupa nie brzmiał głośniej niż odgłos pękającej pod obcasem gałązki. Przeszukawszy starannie zwłoki, Krohne zawlókł je w zarośla. Łup nie okazał się zbyt imponujący - w kieszeniach zabitego znalazł rolkę bandaża, paczkę napoczętych sucharów, kilka sztuk damskiej biżuterii i złotą obrączkę z napisem „1938 - J. M. na wieczność”. Wyrzucił naszyjnik i jakieś kolczyki, ale - po namyśle - założył na palec obrączkę. Byłoby idiotyzmem zrezygnować z okazji, gdyż jeden komplet dokumentów Krohnego wystawiony został na Jana Mazurka. Przygotowując kolację, starał się nie myśleć o nieznanym właścicielu obrączki, dla którego wieczność trwała niecałe dwa lata, jednak złoty drobiazg drażnił dziwnie serdeczny palec, nie będąc przecież zbyt ciasny. Miał tylko nadzieję, że on lub ona zginęli szybko i bez bólu, a armii robotniczo-chłopskiej zabrakło czasu, aby czerpać z tego rozrywkę... Noc była wyjątkowo chłodna i mimo że oficer okrył się zabranym przezornie kocem, męczyły go dreszcze na zmianę z koszmarami, budziły wielokrotnie tajemnicze odgłosy leśnego życia. Rano nie miał ochoty na śniadanie, wypił jedynie zaprawioną odrobiną koniaku kawę. Ochlapawszy się w płynącym nieopodal strumyku, postanowił podejść do

szosy. Chciał rozejrzeć się za porzuconym przez uciekinierów sprzętem, ale też zdobyć nieco kory wierzbowej. Ta ostatnia - na poboczu drogi rosły wymieszane z topolami wierzby powinna zlikwidować nawracające dreszcze i zapobiec ewentualnej chorobie. W obecnej sytuacji nawet zwykłe przeziębienie mogło go drogo kosztować. Krohne pamiętał, jak jeden z jego przyjaciół wpadł w ręce NKWD, przebywając w znakomicie wykonanej skrytce za fałszywą ścianą. Nieszczęśliwym zbiegiem okoliczności w czasie przeszukiwania domu dopadł go atak kaszlu... Usadowiwszy się na konarze wykorzystywanego w celach obserwacyjnych dębu, stwierdził, że szosa jest pusta jak okiem sięgnął. Przez lornetkę dostrzegł tkwiące w rowie 218

działo, jaszcze artyleryjskie i rozrzucone po trawie niewielkie pakunki. Być może będzie w nich coś przydatnego. Potrzebował żywności, lekarstw, a nawet butów - te, w których wyjechał, raczej nie nadawały się do spacerów po wertepach. Za tydzień czy dwa pewnie się rozpadną. Zabity Rosjanin nosił rozmiar mniejszy o przynajmniej dwa numery, Krohne musiał szukać dalej, tym bardziej, że nie sposób przewidzieć, jak długo będzie uciekał. Wreszcie pozostawała do wyjaśnienia kwestia dziwnego zachowania oddziałów frontowych. Dlaczego jednostki wciąż dysponujące pewną siłą bojową wycofywały się, nie próbując nawet przygotować zasadzki, osłonić odwrotu? Z tego, co widział „dwójkarz”, wynikało, że żołnierze zachowali elementarną dyscyplinę, wycofywali się w sposób zorganizowany, tyle że wszystko to podszyte było jakimś niewytłumaczalnym przerażeniem. Być może porzucone przez uciekinierów rzeczy podsuną mu rozwiązanie zagadki? Niespiesznie, z gotowym do strzału winchesterem, korzystając z osłony krzewów i pojedynczych drzew, zaczął podchodzić do szosy. Dopiero teraz zauważył, że cisza aż dzwoni

w uszach - umilkły nawet ptaki. Zagryzając wargi, wyjął lornetkę i jeszcze raz zlustrował drogę - pusta. Mimo tego instynkt „dwójkarza” bił na alarm, Krohne miał wrażenie, jakby niebezpieczeństwo było bliskie. Po chwili namysłu podbiegł w stronę porzuconego działa, jeśli uciekinierzy zostawili coś przydatnego, to właśnie tam. Jednak jaszcz przy studwudziestomilimetrowej armacie Schneidera zawierał jedynie pociski, a wokół w trawie walały się puste skrzynki po amunicji do cekaemu. W leżącej pod krzakiem leszczyny apteczce znalazł tylko butelkę jodyny. Krohne zaklął wściekle i przeszedł na drugą stronę szosy - przynajmniej zdobędzie korę wierzbową, gorzki napar powinien odpędzić chorobę. Wtedy poczuł ten zapach - aromat dziwnych, ciężkich perfum zmieszany z wonią kobiecej skóry, może włosów? Niepokojący i zmysłowy, a jednak tak inny, obcy, że niewywołujący erotycznych skojarzeń. Zwinął się w błyskawicznym skręcie, wbił lufę w brzuch stojącej tuż za jego plecami kobiety. - Tylko mnie nie zastrzel, Johannesie - poprosiła z uśmiechem. Krohne zamrugał - sylwetka nieznajomej to pojawiała się, to znikała, mamiąc i męcząc wzrok, twarz należała do przeciętnej urody trzydziestolatki, momentami zmieniając się w oblicze istoty, której wyglądu nie dało się opisać, a jednak zapadał w pamięć niczym znak wypalony rozżarzonym żelazem, wywołując uczucie tęsknoty i wręcz bałwochwalczej czci. - Kim jesteś? - wycharczał przez ściśnięte gardło, opuszczając broń. - Przecież mnie poznajesz, Johannesie. Och, musi upłynąć trochę czasu, zanim to przyznasz, jednak w końcu nie będziesz mógł udawać, że zapomniałeś, że nie kojarzysz... 219

Krohne wbił oczy w ziemię, starał się uspokoić oddech. Obserwowanie nieznajomej

powodowało niemal fizyczny ból. - To minie - odezwała się, jakby czytając w jego myślach. - Parę dni i się przyzwyczaisz. - Kim jesteś? - powtórzył uparcie. - Jak mnie podeszłaś? Nie widziałem cię i nie słyszałem, dopiero zapach... - Pomyśl o Mińsku - podpowiedziała. - O „Agonii”. Jakby runęła ściana odgradzająca go od wspomnień: „Agonia”... Kontakt z obcą jaźnią maszyny-niemaszyny, strach wywołany zetknięciem się z istotą równie groźną jak bengalski tygrys, uczucie zaskoczenia, kiedy oprawcy z OGPU zaczęli umierać na skutek dziwnego kaprysu obcej... istoty, bo przecież nie aparatu? - To ty... wtedy...? - Ja - przytaknęła. - Nie jesteś maszyną? - Ależ skąd! - skrzywiła się lekko. Widziana kątem oka nie zmieniała się już tak, jak przed chwilą, choć jej sylwetka nadal lekko drgała. - Więc co tam się stało?! - Wyjaśnię ci, co będę mogła, ale może wrócimy do twojego obozowiska. Bo masz tu coś takiego, prawda? Poza wszystkim innym jestem strasznie głodna. - Ja chyba zwariowałem - wymamrotał Krohne. I jak mam rozumieć: „co będę mogła”? - Powoli, Johannesie - westchnęła nieznajoma. - Jeden krok naraz... Zacznijmy od tych wszystkich aparatów odycznych. - Tak?

- Zastanawiałeś się, dlaczego energii odycznej nie można zmierzyć? Jak choćby elektryczności? - Przecież nie jestem fachowcem! Nawet Narkiewicz... - Oficer urwał, jakby dopiero teraz dotarło do niego, co wiedział już od dawna. - Dokończ, proszę. - Nawet Narkiewicz nie za bardzo orientował się, jak to działa... - Nikt się nie orientował - sprecyzowała nieznajoma. - To, co napisał swego czasu von Reichenbach, to brednie. - A więc energia odyczna nie istnieje? - zapytał Krohne. 220

- Powiedzmy, że istnieje coś, co nazwaliście energią odyczną. Tyle że nie pochodzi ona z waszego świata... Ukradliście ją i przyjdzie wam drogo za to zapłacić. Wyjątkowo drogo - zaznaczyła rzeczowo, bez śladu jakichkolwiek emocji. - Pieprzysz jak ta „Marsjanka” z L-125 - warknął wyprowadzony z równowagi Krohne. - To znaczy... - Byłam tą „Marsjanką” - przerwała mu bezceremonialnie. - Nie mogłam się powstrzymać, musiałam cię zobaczyć. Chciałam sprawdzić, jak sobie radzisz. A jeśli chodzi o moją wiedzę... No cóż, pochodzę stamtąd. - Skąd?! - Ze świata, z którego ukradliście energię. Mam nadzieję, że ten twój obóz jest już blisko - mruknęła, przedzierając się przez chaszcze. - Nogi mnie bolą - poinformowała, kapryśnie wydymając usta. Krohne zerknął na nią ostro - lęk, który odczuwał jeszcze przed chwilą, zniknął,

najwyraźniej jego podświadomość uznała - choć Bóg wie, na jakiej podstawie że nie ma już zagrożenia, jednak przemożna obcość kobiety nadal drażniła. Ruchy nieznajomej były dziwnie opóźnione, wykonywane z wyraźnym wahaniem, tak jakby musiała sobie uświadamiać ich sens, w głosie - zauważył to dopiero teraz - pojawiały się trudne do opisania dźwięki. Krohne dyskretnie zwiększył dystans, położył palec na spuście strzelby. - A więc mam uwierzyć, że jesteś jakimś wyższym bytem? - Uniósł sceptycznie brwi. - Wyższym? Tylko w pewnym sensie - odparła, siadając z jękiem na trawie. - Muszę odpocząć. Masz coś do jedzenia? Brzuch mnie boli z głodu... Zdziwienie w głosie kobiety zastanawiało, wyglądało, jakby była zaskoczona tym, że musi coś zjeść. „Dwójkarz” podał bez słowa kawałek suchara. Po chwili, gdy nieznajoma uporała się poczęstunkiem, niezgrabnym gestem otarła usta i westchnąwszy, zwróciła do oficera. - Spróbuję ci to wytłumaczyć - oznajmiła. - Jednak nie spodziewaj się zbyt wiele, mogę wyjaśniać, co wiem, tylko metodą kolejnych przybliżeń. Pewne terminy po prostu nie istnieją, nie tyle w tym czy innym języku, co w waszej świadomości. Opisanie któregokolwiek z nich zabrałoby mi mniej więcej trzydzieści lat... Wierz mi, myślałam o tym. - Powstrzymała Krohnego stanowczym gestem. - No więc wyobraź sobie wszechświat jako ocean. W tym wszechoceanie pływają sobie pojedyncze światy mające postać... powiedzmy, półprzezroczystych baniek. Od czasu do czasu te bańki zbliżają się do siebie, jeżeli któraś z zamieszkujących je... istot jest wyjątkowo uzdolniona, może dostrzec niewyraźne zarysy tego, co znajduje się w sąsiedniej bańce-świecie. Wizjonerzy, prorocy, magowie... Bywa, że te 221

światy przylegają do siebie... ściankami. Przyczyny takiego zjawiska nie mają znaczenia:

pływy, fale, prądy... Nieważne, co do tego doprowadziło, liczą się skutki. W momencie kiedy dochodzi do zetknięcia się światów, najbardziej istotnym czynnikiem staje się... architektura. Bo te światy tworzą pewien układ: stykają się ze sobą, czasem jeden znajduje się nad drugim. Tak więc „podłoga” bańki-świata znajdującego się ponad dotyka „sufitu” uniwersum poniżej. Ten „nadświat” nie jest w żadnym stopniu lepszy! - zaznaczyła z naciskiem. - Po prostu znajduje się na wyższej płaszczyźnie... egzystencjalnej. Tak jak ktoś mieszkający na pierwszym piętrze nie musi być od razu mądrzejszy czy bogatszy od lokatora zamieszkałego na parterze. Różnice są... architektoniczne. Dotyczą poziomu budynku, nie sfery etycznej czy stopnia zaawansowania cywilizacyjnego. I teraz najważniejsze, uważaj, Johannesie!, aparaty odyczne... Von Reichenbach wysnuł bzdurną teorię na temat nieistniejącej energii, jednak w swoich rozważaniach bazował na tym, co napisali magowie i mistycy, ci, którzy sięgnęli wzrokiem poza swój świat. Oczywiście nic mu to nie dato, z próżnego nie nalejesz, nie wykorzystasz energii, której nie ma. Jednak kiedy nastąpił kontakt... Właśnie wtedy Narkiewicz posłużył się autentycznymi częściowo przemyśleniami tych, którzy wiedzieli, naprawdę widzieli coś wykraczającego poza obszar waszego uniwersum, skonstruował aparaturę, która choć oparta na błędnych przesłankach, zadziałała. Przebiła „sufit” waszego świata i „podłogę” mojego, spowodowała wyciek tego, co nazwaliście energią odyczną, a co w rzeczywistości lepiej byłoby porównać do zwykłej wody. Te wszystkie aparaty działały, bo sprytnie użyliście tryskającej z „sufitu” wody jako siły napędowej dla rozmaitych urządzeń. Tyle że w miarę jak powstawały kolejne projekty, ogłaszano następne odkrycia, dziury, jakie porobiliście w bańce „nadświata” powiększały się i po pewnym czasie można było wysunąć przez nie rękę czy głowę, później zaczęły wypływać małe... rybki, mieszkańcy mojego świata, później rekiny... I tak to się zaczęło. - Wzruszyła ramionami. Krohne siedział, słuchając uważnie, choć bez szczególnej ekscytacji - nie wierzył w

ani jedno słowo nieznajomej, jednak co jakiś czas rozglądał się nerwowo na boki. Męczyło go wrażenie, że gdzieś tuż poza granicą jego percepcji coś się dzieje, odbiera bodźce, których nie potrafi sklasyfikować, choć informują o czymś istotnym. - Słyszysz plusk, a w zasadzie liczne pluski - poinformowała nieznajoma, widząc jego zmieszanie. - Plusk?! - Przez dziury między moim a twoim światem przechodzą tu różne istoty, ich pojawieniu się, przepłynięciu z jednego do drugiego... morza, towarzyszą pewne odgłosy. Twoje zmysły nie są jeszcze w stanie odbierać ich prawidłowo. 222

- A kiedyś będą? - zapytał ironicznie oficer. - Wtedy, w Mińsku, wyciągnęłam rękę przez dziurę między światami i zmieniłam to i owo... Założyłam na twój umysł blokadę i uwrażliwiłam zmysły. No, nie tylko zmysły, ale tego akurat nie wytłumaczę, nie potrafię. - W celu? - Dla was to pierwszy kontakt z możliwością odwiedzin, przynajmniej na dużą skalę, bo zbliżenie światów ma miejsce dość często, czasem ktoś się prześliźnie. Substancja ścianek stykających się uniwersów jest... porowata. Dla nas... Wiele razy zdarzało nam się natknąć na „podświaty” z możliwością wycieczki do nich. Wiemy, co robić... Nasze morze jest ciasne, małe rybki nie mają jak uciec przed drapieżnikami, te zaś walczą nieprzerwanie o tereny łowieckie, o przetrwanie. Nikt, no, niemal nikt, nie dożywa swoich dni. Więc wykorzystaliśmy szansę. Najpierw barierę przeniknęły niewielkie rybki, uciekając przed pomniejszymi drapieżnikami, później większe, wreszcie rekiny... Pamiętasz tę dziewczynkę,

która cię okaleczyła? To była drobnica, jakaś płotka, a może... zastanowiła się przez chwilę szprotka? Nic wielkiego, tyle że z zębami. - Skąd w ogóle o niej wiesz?! - Od czasów Mińska nasze świadomości istnieją obok siebie, tyle że ja mam większą wprawę w korzystaniu z tej sytuacji. - Świetnie! - warknął Krohne. - Więc nasza planeta stanie się polem walki pomiędzy wami?! - Owszem, ale i wy nie jesteście całkiem bezbronni. Posiadamy... zdolności, które mogą was zaskoczyć, lecz nie jesteśmy nieśmiertelni. Ani u siebie, ani tutaj. Jeśli zginie nasz... gospodarz, umrzemy. Dlatego cię wybrałam. - A dokładniej?! - Pogadamy w drodze do twojego obozu - zadecydowała, podnosząc się z ziemi. Muszę się przespać i coś zjeść. To znaczy mam na myśli konkretny posiłek... - Nie możesz pstryknąć palcami i... - Na litość boską, Johannesie! Mam ciało zwykłej kobiety i muszę o nie dbać - weszła mu w słowo. Krohne pomaszerował naprzód, torując drogę przez zarośla, prowadząc do obozowiska. Odwrócił się do nieznajomej plecami nieprzekonany do końca, że go nie zaatakuje, z drugiej strony nie przypuszczał, aby był dla niej specjalnie groźnym przeciwnikiem. Jeśli uważała opętane przez obcą istotę dziecko - to samo, które wodziło za nos najlepszych agentów policji i o mało co nie pozbawiło go życia, za drobną rybkę... Mimo 223

wszystko napięte boleśnie mięśnie pleców sugerowały, że jego organizm nadal odbiera

sprzeczne sygnały: zagrożenie, bezpiecznie, zagrożenie. - A ty, kim ty jesteś w tej ichtiologicznej klasyfikacji? - odezwał się wreszcie. - Rekinem - odparła natychmiast. - Nie, nie jestem najsilniejszym drapieżnikiem, jednak moją bronią jest także rozum, nie tylko... zęby. Dlatego uświadomiłam sobie dość szybko, że bez pomocy kogoś takiego jak ty będę przez dłuższy czas ułomna. To nie jest mój świat, nie znam jego zagrożeń ani możliwości. Jednak jeśli mi pomożesz, zdołam opanować na tyle duże tereny łowieckie, żeby przygotować się na nadejście silniejszych rywali. I mieć szanse w walce z nimi. - Rozumiem, że moje plany się nie liczą? - rzucił drwiąco Krohne. - Twoje plany? - parsknęła. - Twój świat się zawalił, wiesz już chyba, że front nie istnieje? Wiele rybek, znalazłszy się po waszej stronie, zaczęło od razu zabijać. Było im obojętne: Polacy, Niemcy czy Rosjanie, w ciągu tygodnia czy dwóch przestanie istnieć zorganizowana władza i zapanuje chaos. Rozpoczną się wielkie łowy... Nie masz wyjścia, Johannesie, jestem twoją jedyną nadzieją na przeżycie. Przez dłuższy czas ciszę przerywał tylko trzask gałązek łamanych stopami nieznajomej. Mimo że potrafiła poruszać się bezszelestnie - udowodniła to wcześniej przy szosie - z takich czy innych względów nie zawracała sobie tym głowy. Doszli wreszcie do prowizorycznego obozowiska. - Czym chata bogata - mruknął Krohne, wskazując z przesadną rewerencją namiot. Oczywiście zbuduję zaraz jakiś szałas dla siebie, abyś nie czuła się skrępowana... Odpowiedział mu wybuch śmiechu. - Nie jestem kobietą, Johannesie, a przynajmniej nie w twoim rozumieniu tego słowa odparła wyraźnie rozbawiona. - Wybrałam to... ciało z różnych względów, także dlatego, że jego właścicielka, nauczycielka z zawodu, oddała do mojej dyspozycji swój umysł, co

pozwala mi lepiej orientować się w tym świecie. - Oddała? - W głosie oficera zabrzmiała ironia. Rozpalił ogień i zagotował wodę na herbatę. - Oddała - potwierdziła stanowczo nieznajoma. Z waszego punktu widzenia jesteśmy formą energii, każde z nas to świadoma jaźń owinięta polem energetycznym, dla którego opisu zabrakłoby wam pojęć. Dlatego tak łatwo możemy się... umościć w waszym... - Mózgu? - podpowiedział. - Nie, raczej w świadomości, mózg to tylko jeden z wymiarów tejże. Ten najbardziej fizyczny. No więc kontynuowała - musimy otrzymać zaproszenie. Pukamy, aż ktoś nam 224

otworzy. Albo wezwie... Widzę, że zaczynasz mi wierzyć - dodała, obrzuciwszy Krohnego badawczym spojrzeniem. - Być może - odparł szorstko. - Być może. Dodał cukru do herbaty i podawszy swojemu gościowi kubek gorącego naparu, paroma ruchami otworzył bagnetem konserwę. - Trochę tłusta - zauważył. - Ale w naszej sytuacji to i tak luksus. - Zdobędziemy lepsze jedzenie. - Zabijając? Przez chwilę milczała, przyglądając mu się spokojnie. - Niekoniecznie - powiedziała wreszcie. - Jedną z moich... właściwości jest to, że budzę uwielbienie. To taki wabik... I ty się zakochasz, Johannesie - wymruczała. - Będę dla ciebie jak kokaina. Po pewnym czasie odkryjesz, że potrzebujesz mnie więcej i więcej... Jak powiedziałam: nie jestem kobietą, jednak moja... jaźń bardziej przypomina kobiecą niż

męską. No i starałam się ułatwić ci sprawę - dodała kpiąco. Krohne zerknął na rozmówczynię z niemym pytaniem w oczach. - No bo wyobraź sobie, jak zareagowałbyś, widząc, że zakochujesz się w mężczyźnie... Oficer przetarł twarz znużonym gestem, nie docenił żartu. - Więc mam być niewolnikiem? - stwierdził z goryczą. - Nie, w żadnym wypadku! - zapewniła stanowczo. - Będziesz dla mnie mentorem, przewodnikiem, towarzyszem broni... może przyjacielem - dokończyła ciszej. - Jesteś zależny ode mnie, ale i ja od ciebie. Wspólnie stawimy czoła chaosowi i zwyciężymy lub umrzemy. Razem. - Ta kobieta - podjął. - Ta, której świadomość... opanowałaś. Dlaczego ci na to pozwoliła? Co dałaś jej w zamian? - To, co zwykle: zemstę, poczucie bezpieczeństwa, nadzieję na przetrwanie. - Zemstę? Sięgnęła w fałdy sukni i rzuciła na trawę okrwawiony, kuchenny nóż. - Kilku żołnierzy się z nią zabawiło - wyjaśniła obojętnie. - Jakich żołnierzy? - Chodzi ci o to, czy mieli gwiazdy, czy orzełki na czapkach? Przepraszam, nie zwróciłam uwagi - odparła zimno. - Dobrze by było, gdybyś i ty zrozumiał, że nie ma to teraz najmniejszego znaczenia. Państwa, armie, organizacje nie istnieją. Jesteśmy tylko „my” i „oni”. Ta nauczycielka... Dotrzymałam słowa, a ona oddała mi swoje ciało i zdecydowała się 225

współdzielić ze mną umysł. Nie stłamsiłam jej, choć mogłam to zrobić. Jest spokojna i czuje

się bezpieczna - zakończyła. - Jak mnie znalazłaś? Bo to nie był przypadek? - Nie. Kiedy cię... naznaczyłam, stałam się... - urwała, najwyraźniej szukając odpowiedniego określenia - świadoma ciebie, także tego, gdzie jesteś. To trudno opisać, ale nie musisz przecież szukać swojej ręki, czujesz ją... Wtedy, w więzieniu, nie przelałam w pełni swojej jaźni w świadomość swojego... poprzedniego gospodarza, nie było to potrzebne. Ta... procedura ma pewne ograniczenia: jeśli złączę się całkowicie z jakimś ciałem, pozwoli mi to dysponować pełną mocą, wszystkimi zdolnościami, ale śmierć, fizyczna śmierć „nosiciela” spowoduje, że umrę. W przypadku kiedy uczynię to częściowo, nie angażując się do końca, będę słaba, ale bezpieczna. Daje to też możliwość szybkiego porzucenia tej formy. Teraz jestem tu cała, zagrałam va banque... Dręczyły go pytania, wiele pytań, ale może właśnie dlatego, że było ich takie mnóstwo, nie mógł się zdecydować na żadne. Wiedział, że każde prowadziłoby do następnego. Więc milczał, wsłuchując się w szum wiatru, wpatrywał w nieznajomą. Obcą i odległą jak odwrotna strona księżyca, a jednocześnie bliską i budzącą zaufanie niczym dotyk znanej od lat broni. Czuł, że jego dotychczasowe życie odchodzi w niebyt: przyjaźnie, instytucje i osoby, którym poprzysiągł lojalność, wartości, jakim przez dziesiątki lat był wierny - wszystko to stawało się jedynie wspomnieniem, cieniem przeszłości. Bo oto nadeszło nieznane, nieoczekiwane. Na popiołach starego powstawał nowy porządek. Krohne nie wiedział, nie mógł wiedzieć, jaki będzie, ale co do jednego miał pewność - ukształtuje go walka, krwawe, bezlitosne starcie sił i potęg szukających dla siebie miejsca w nowej rzeczywistości. A to akurat nie było ani zaskakujące, ani niezwykłe. Dlatego kiedy zapadł wieczór, zwinął obóz i stanął gotowy do drogi. Dołączyła do niego od razu, ruszyli wykorzystując nocny mrok - żołnierz przegranej sprawy i rekin. Czekał na nich cały świat.

226

Posłowie Tworząc jakikolwiek świat, autor tekstu fantastycznego musi wykazać się pewną erudycją, wiedzą, która pozwoli mu zakotwiczyć swoje pomysły. Opcje są rozmaite, w zależności od preferencji pisarza i gatunku, jaki wybrał. Mogą być to mity i legendy, bajki, teksty religijne lub filozoficzne; „zbiornikiem” pomysłów może być też odpowiedni zasób wiadomości z jakiejkolwiek dziedziny, pod warunkiem, że owa wiedza wykracza ponad poziom przeciętny. Jednym ze sposobów szczególnie przydatnym przy tworzeniu światów alternatywnych jest korzystanie ze źródeł i dokumentów historycznych. Ktoś kiedyś napisał, że najlepszym kłamstwem jest takie, które ociera się o prawdę. Historia traktowana w sposób powierzchowny jest zapisem zwycięstw: wygranych wojen, wynalazków, które zrewolucjonizowały świat, prądów, jakie stały się powszechne w kulturze czy sztuce, zasad obowiązujących w świecie polityki albo nauki. Jest to naturalna tendencja - sukces przyciąga uwagę, jednak tuż pod powierzchnią tych znanych powszechnie faktów znajduje się bezkresne cmentarzysko pokonanych. Zapoznani geniusze, wynalazki, które nie miały szczęścia przebić się w swoim czasie do świadomości współczesnych, odrzuceni przez naukę badacze, wreszcie wydarzenia kompletnie zapomniane, ukryte przed wzrokiem potomnych. Być może ze względu na to, że jestem historykiem, najbardziej fascynuje mnie korzystanie w swoich tekstach z takich właśnie „znalezisk”, wyciąganie ich z mroków niepamięci. W nadziei, że być może zaciekawi to niektórych czytelników, postaram się wskazać źródła kilku wykorzystanych przeze mnie w powyższym tekście pomysłów i wyjaśnić mało znane terminy. Płonąca granica

Stosunki polsko-ukraińskie - były dość skomplikowane, wielu Ukraińców zachowywało lojalność wobec władz II RP, jednak - szczególnie na Kresach - dawały o sobie znać obopólne animozje. Z jednej strony, ukraińscy komuniści i nacjonaliści (obie frakcje wspierane były finansowo przez Moskwę) występowali przeciwko polskiej państwowości, chcąc oderwać Zachodnią Ukrainę od Polski, z drugiej - polskie ziemiaństwo wykorzystywało swoją uprzywilejowaną pozycję, aby wyzyskiwać miejscową ludność pochodzenia 227

ukraińskiego. „Dwójka” ostrzegała wielokrotnie, że może to w przyszłości przynieść tragiczne skutki (przyniosło w postaci dokonywanych przez UPA mordów na Polakach), postulowała, aby organy państwowe wzięły pod opiekę ukraińską mniejszość w Polsce, chroniąc ją przed nadużyciami i zapewniając, podobne jak Polakom, warunki rozwoju bezskutecznie. Jeden z omawiających te sprawę dokumentów Oddziału II Sztabu Generalnego stwierdzał: Na ten nastrój ludności ukraińskiej składa się cały szereg przyczyn, przede wszystkim kwestia agrarna. Chłop ukraiński, jak w ogóle każdy chłop łaknie ziemi, a otrzymać jej nie może na drodze legalnej. System nadania ziemi osadnikom wojskowym bez jednoczesnego nadziału chłopa ukraińskiego odbił się szkodliwie na psychologji tegoż chłopa i został doskonale wykorzystany przez agitatorów sowieckich. Wystąpienie policji (polskiej przyp. aut.) w stosunku do chłopów było ogromnie szkodliwe. Chłop ukraiński jest stale maltretowany przez policję i nigdzie nie znajduje pomocy i przychylnego załatwienia swych próśb i zażaleń, chyba u agitatorów bolszewickich, dokąd coraz częściej zwraca się o pomoc i porady i to skierowuje go na drogę popierania band dywersyjnych, wysyłania swych synów do Sowiecji przed poborem wojskowym i do wszelkiej akcji skierowanej przeciwko władzom polskim. (...) Nie od rzeczy będzie umieszczenie tutaj krótkiej wzmianki o dotychczasowem

zachowaniu się naszego obywatelstwa ziemiańskiego na Wołyniu. Ziemiaństwo nasze, posiadające na Wołyniu swe rozległe obszary, swoją nieżyczliwością, usuwaniem się od chłopa, pogardzaniem i pomiataniem nim przy każdej nadarzającej się sposobności, stwarza przepaść między społeczeństwem ukraińskim a polskim. (...) Zamieszkali na Wołyniu obywatele, przychylni dla państwa zgodnie twierdzą, że obywatelstwo ziemiańskie na Wołyniu przynosi swoim postępowaniem jedynie szkodę dla państwa, to też często słyszy się głosy, że państwo winno wykupić ziemię od obywatelstwa, rozparcelowując ją wśród chłopstwa i osadników 1 . Bezpieczeństwo na Kresach - przez długi czas mieszkańcy wschodnich terenów II RP nie mogli czuć się bezpiecznie. Działały tam zbrojne grupy nacjonalistów, komunistów, operowali zwykli bandyci, a nawet stacjonujące na obszarze ZSRR bandy dywersyjne, czasem wyszkoleni w Rosji agenci. Przez okres pierwszej połowy lat dwudziestych organy państwa polskiego były wobec nich bezsilne albo co najmniej mało skuteczne. Przysyłani z zewnątrz wywiadowcy policji lub służb specjalnych byli błyskawicznie demaskowani (często

1 CAW-1775/89/11, Oddział II Sztabu Generalnego, „Sprawozdanie z akcji dywersyjnej na Wołyniu”, s. 95-96. Cytując dokument, zachowano oryginalną pisownię.

228

mordowano ich na miejscu), a zbrojne watahy w razie napotkania na większy opór uciekały za granicę, pewne wsparcia rosyjskich pogranotriadów (oddziałów straży granicznej). Często ugrupowania reprezentujące wrogie teoretycznie ideologie współpracowały razem przeciwko Polsce. I tak na przykład komunizm potępiał wszelkie poglądy nacjonalistyczne, jednak w

praktyce polscy komuniści zawierali z nacjonalistami coś w rodzaju paktu o nieagresji, bywało, że dochodziło (szczególnie na niższych szczeblach) do sojuszu taktycznego. Komitet Wykonawczy Kominternu narzucił w pewnym momencie polskim komunistom hasło oderwania ziem białoruskich i ukraińskich od Polski, bez akcentowania planowanego w przyszłości przyłączenia ich do ZSRR. Odnośnie zaś do dowódców niższego szczebla takich organizacji jak UWO2 czy UNDO3, Komunistyczna Partia Zachodniej Ukrainy zaleciła swym członkom utrzymywanie przyjaznych kontaktów, a nawet współdziałanie. Sytuacja zaczęła się zmieniać dopiero w połowie lat dwudziestych; w 1924 roku powołano Korpus Ochrony Pogranicza, zaś okrzepłe już polskie służby specjalne podjęły na Kresach i na przygranicznych terenach Związku Radzieckiego intensywne działania operacyjne, bazując częściowo na informatorach i konfidentach spośród miejscowej ludności. Przyniosło to dość szybko wymierne efekty dywersanci napotykali zorganizowany opór, uciekające bandy zaciekle ścigano, a wysyłane z terytorium ZSRR specjalnie szkolone oddziały rzadko kiedy wracały bez szwanku. We wrześniu 1931 roku ogłoszono dekret „O wprowadzeniu postępowania doraźnego w sądownictwie” od tej pory za akty szpiegostwa czy dywersji skierowane przeciwko państwu polskiemu groziła kara śmierci, a postępowanie sądowe toczyło się w trybie doraźnym (postępowanie doraźne przewidywało albo uniewinnienie, albo wyrok śmierci, bez możliwości apelacji). Wszystko to razem poprawiło znacznie stan bezpieczeństwa na Kresach, zaś kropkę nad i postawił polsko-rosyjski pakt o nieagresji z 1932 roku, w którym potępiono „wszelkie akty gwałtu naruszające całość i nietykalność terytorium lub niepodległość polityczną drugiej umawiającej się strony” - jego fragment zacytowałem w jednym z opowiadań. Opisując panującą na terenie Zachodniej Ukrainy sytuację, oparłem się na faktach,

aczkolwiek dla potrzeb tekstu zmieniłem chronologię niektórych wydarzeń. Sam zaś pakt

2 UWO - Ukraińska Wojskowa Organizacja, jej celem było „wyzwolenie Zachodniej Ukrainy spod polskiej okupacji”. 3 UNDO - Ukraińskie Zjednoczenie Narodowo-Demokratyczne, legalna partia ukraińska działająca w II RP. Do 1931 roku zajmowała wrogie wobec państwa polskiego stanowisko.

229

pomiędzy II RP a ZSRR był osiągnięciem nie tylko polskiej dyplomacji, ale i służb specjalnych, co zostanie bliżej omówione w adnotacjach do opowiadania Zdrada. Wszystkie doświadczenia wojny z początku 1914 roku... - tekst rozkazu Piłsudskiego, dotyczący łączności jest autentyczny, pochodzi z 27 marca 1929 roku. Marszałek często wyrażał swoje zdanie w sposób boleśnie bezpośredni, aczkolwiek w tym akurat wypadku nie wywołało to niczyjego zgorszenia, bo dokument ten przesłano jedynie zainteresowanym osobom, z gryfem ŚCIŚLE TAJNE. Strzeż się wilka Grób generała Markgrafskiego i jego syna Koki początkowo nie wzbudził we mnie specjalnego zainteresowania - ot, kolejna mogiła, jakich wiele. Dopiero po latach, kiedy poznałem dokładniej życiorys generała, powróciłem do sprawy. W rosyjskich encyklopediach Markgrafski figuruje jako generał żandarmerii, historyk i pisarz. Te dwa ostatnie określenia dodano nieco na wyrost, bo napisał on jedynie Historię Litewskiego Pułku Lejb-gwardii (Warszawa, 1887) oraz Zbiór komentarzy do polskiego problemu wydany także w Warszawie,

w 1895 r. Zbiór komentarzy... składa się z dwóch zasadniczych części - rozważań na temat znaczenia politycznego Galicji i czysto „bezpieczniackich” refleksji wokół problemu „łacińsko-polskiej propagandy na terenie rosyjskiego Zabuża”. Sam Markgrafski był postacią niezwykle barwną - żonaty z Polką, darzył, jak się wydaje, Polaków szczerą sympatią; swego czasu kokietował polską inteligencję, chodziły też plotki, że to właśnie on uciszył ujadanie sfory osaczających Gabrielę Zapolską krytyków, zbulwersowanych nie tylko jej twórczością, ale i łamaniem konwenansów w życiu osobistym. Był także wiernym poddanym cara, zwolennikiem zbliżenia polsko-rosyjskiego, do jakiego miało dojść poprzez z jednej strony zadeklarowanie przez Polaków lojalności wobec caratu, z drugiej - udzielenie im przez władze carskie większej autonomii. Wszelkie antyrosyjskie działania konspiracyjne zwalczał niesłychanie skutecznie, umiejętnie stosując rozmaite techniki operacyjne, co w końcu doprowadziło do wydania na niego wyroku śmierci. Bojowcy PPS zaatakowali na ulicach Otwocka, tuż pod gospodą Buczyka. Ostrzelali powóz Markgrafskiego, zabijając także jego syna Kokę. Żona i córka generała wyszły z zasadzki bez szwanku. Dowódcą oddziału egzekutorów był późniejszy premier rządu polskiego na emigracji, Tomasz Arciszewski. Rosyjskie słowniki podają, że zdrobnienie „Koka” może pochodzić od imion Nikołaj, 230

Konstantin i Konkordij, choć osobiście stawiałbym na to pierwsze - w końcu nadał je swojemu dziecku jeden z najbardziej zagorzałych pretorianów cara Mikołaja II. Młodzi samobójcy - zwiedzając swego czasu prawosławny cmentarz na Woli, zainteresowałem się dziwną mogiłą z kamienną, przedstawiającą dwójkę młodych ludzi płytą. Z prawie zatartego napisu wynikało jedynie, że umarli oni tego samego dnia i nie byli ze sobą

spokrewnieni. Wówczas ktoś rzucił słowo „samobójcy”... Tego tylko trzeba było dla rozniecenia mojej ciekawości, jednak mimo rozpytywania miejscowych, nie dowiedziałem się niczego konkretnego. Do sprawy powróciłem, dopiero pisząc to opowiadanie. Ponieważ podkoloryzowałem nieco okoliczności śmierci dwojga młodych ludzi i po części oparłem się na niesprawdzonych pogłoskach, z szacunku dla zmarłych zmieniłem ich nazwiska. W rzeczywistości nazywali się Wiera Władimirowna Onacewicz i Gieorgij Władimirowicz Jacun. Mimo że nosili te same „otczestwa” (zgodnie z rosyjskim zwyczajem imiona ojców patronimiki - zastępują dzieciom drugie imiona), pochodzili z zupełnie różnych sfer. Tak naprawdę wiadomo tylko, że rodzina osiemnastoletniej Wiery górowała pozycją społeczną nad młodym, liczącym sobie dwadzieścia jeden lat porucznikiem, aczkolwiek fakt, że był on oficerem elitarnego, sformowanego w 1710 roku - a więc z tradycjami - Lejb-Gwardyjskiego Keksholmskiego Pułku im. Cesarza Austriackiego, zdaje się wskazywać na szlacheckie pochodzenie młodzieńca. Cała reszta to mniej lub bardziej prawdopodobne plotki. Na przykład służba cmentarna rozpowszechniała swego czasu wieści, że rodzina Wiery spokrewniona była z dynastią Romanowów... Jednak ojciec Wiery, Władimir Pawłowicz Onacewicz, dosłużył się tylko stopnia pułkownika i owe wydumane koneksje należy włożyć między bajki. Ponieważ jest wymieniony w pochodzącym z 1907 roku spisie rosyjskich pułkowników, można wnioskować, że pomimo tragedii pozostał w służbie czynnej. Gieorgij, jako żołnierz stacjonującego w koszarach puławskich pułku, miał zapewne możliwość poznać Wierę, tak jak i inne Rosjanki w jej wieku mieszkające wówczas w Warszawie. Organizowano przecież zabawy, rauty, gale... Jednak kiedy okazało się, że różnice społeczne uniemożliwiają młodym małżeństwo, ci wybrali wspólną śmierć. Burzliwe losy Warszawy i samego cmentarza sprawiły, że brakuje dokumentów, które mogłyby wyjaśnić do końca tę zagadkę, choć mieszkańcy miasta pamiętają o dziwnej,

prawdopodobnie symbolicznej mogile. Za ostatniej bytności przy grobie Wiery i Gieorgija widziałem płonący u jej stóp znicz. Nie wiadomo nawet, czy symboliczny nagrobek (ufundowany raczej przez towarzyszy broni porucznika, względnie przyjaciół tragicznie zmarłych, a nie rodzinę) znajduje się na swoim pierwotnym miejscu... W 1932 roku ekshumowano bowiem szczątki z pięćdziesięciu grobów z tak zwanej „pierwszej kwatery”, to 231

znaczy części cmentarza najbliższej cerkwi, przeznaczonej dla wybitnych osobistości, gdyż znalazły się one na terenie odzyskanym przez kościół rzymskokatolicki, a pewną ilość nagrobków z tej samej kwatery przemieszczono przed niwelacją terenu. Owe nagrobki (uznane za posiadające wartość artystyczną) zostały dość bezładnie poustawiane w różnych miejscach cmentarza. Zamęt pogłębiło też przeniesienie części nagrobków ze zlikwidowanego cmentarza starowierców na warszawskim Kamionku oraz prowadzone w latach sześćdziesiątych zeszłego wieku prace porządkowe. Tak więc jest bardzo prawdopodobne, że grób, o którym mowa, znajdował się pierwotnie gdzie indziej i został przemieszczony w latach trzydziestych lub sześćdziesiątych. Jednak zadumę wywołuje nie tyle materialny ślad po odległej w czasie miłości, co losy obojga młodych. Ludzi, którzy na przekór wszystkiemu doszli do wniosku, że nie mogą bez siebie żyć i dowiedli tego, w dosłownym sensie... W tym miejscu chciałbym podziękować znanemu varsavianiście i fotografowi Władysławowi Kaplerowi, który hojnie podzielił się ze mną swoją wiedzą na temat cmentarza prawosławnego i mogiły młodych samobójców. Ściśle tajne. Wydział II ref. R... - fragment oryginalnego meldunku, znajdującego się w dokumencie CAW-1775/89/11 (s. 415). Meldunek pochodził z początków roku 1925, ale dla

potrzeb opowiadania przesunąłem go nieco w czasie. Mikrofotografia - to efekt połączenia mikroskopu i aparatu fotograficznego. Pierwsze próby miniaturyzacji fotografii datuje się na lata siedemdziesiąte XIX wieku. Stanowi ona element steganografii (nauki zajmującej się komunikowaniem, przy założeniu, że sam fakt zaistnienia komunikatu nie może zostać wykryty). W swoim opowiadaniu nieco posunąłem naprzód tę technikę. W rzeczywistości dopiero w latach czterdziestych XX wieku udało się uzyskać mikrokropkę identycznej wielkości, co kropka drukowana. Skala miniaturyzacji wynosiła w tym przypadku trzysta do jednego, co umożliwiało zmniejszenie kartki formatu A4 do rozmiarów zwykłej kropki. Córka generała Płyn likwidujący zapach człowieka - trudno powiedzieć, czy taka substancja kiedykolwiek istniała (jeśli tak, byłaby do dziś bardzo użyteczna w pracy służb specjalnych, pościg z psami należy nadal do najgorszych koszmarów agenta), natknąłem się na wzmiankę 232

o niej w zapisie przeprowadzonej już po wojnie rozmowy z pracownikiem Oddziału II. Twierdził on, że używał takiego preparatu podczas nielegalnego przekraczania granicy polsko-rosyjskiej. Nie przesądzając kategorycznie sprawy, wypada przypomnieć, że służby specjalne II RP miały imponujące osiągnięcia w wielu dziedzinach, możliwe zatem, że był to jeden z wielu sekretów „Dwójki”... OGPU - skrót od Obiedinionnoje Gosudarstwiennoje Politiczeskoje Uprawlenije, Zjednoczony Państwowy Zarząd Polityczny, OGPU pełniła w ZSRR rolę policji politycznej w latach 1923-1934, choć posiadała też własne wojska. Do zadań OGPU zaliczano też walkę ze szpiegostwem.

W tekście dla określenia organów bezpieczeństwa w rodzaju OGPU używam terminu „policja”, podczas gdy słowo „milicja” oznacza umundurowaną formację przeznaczoną do tego, aby strzec porządku publicznego, powołaną do istnienia przez bolszewików w 1917 roku. Partyzantka na terenach radzieckich, „Zieloni” - pisząc o partyzantce działającej na obszarze Związku Radzieckiego, oparłem się na faktach. Na początku 1925 roku na terenach radzieckiej Białorusi zaczęło się rozwijać powstanie przeciwko ZSRR... Meldunek DOK4 nr IX z 16 marca 1925 roku stwierdzał: (...) Powstanie to z każdym dniem powiększa się i zajmuje nowe terytorja. Zupełnie niespodziewanie dla Rosji Sowieckiej szerzy się ruch partyzancki w powiatach: Orszańskim, Sienieńskim i Borysoglebskim. Partyzanckie oddziały liczą od 10-50 ludzi i stale się powiększają przez uciekinierów z zachodniej Białorusi/z Polski/jak i przez dezerterów z armji czerwonej. Dowódcami powstańczych oddziałów są przeważnie b. oficerowie carskiej armji, lecz zdarzają się wypadki, że i komuniści z czerwonej armji. Mieszkańcy tamt. nazywają partyzantów „Zielonymi” i odnoszą się do nich bardzo przychylnie, dostarczając im prowiant i furaż, za co dowódcy oddziałów płacą mieszkańcom amerykańskimi dolarami. W Rosji Sowieckiej tak jak w miastach tak i na wsiach chodzą pogłoski, że dowódcy oddziałów partyzanckich są to oficerowie Wielkiego Ks. MikołajaMikołajewicza, którzy zostali odkomenderowani ze specjalnym zadaniem podnieść powstanie przeciw Rosji Sowieckiej, a dla oznaczonej ideji otrzymali wielkie sumy dolarów. Opowiadają również, że plan powstania opracowany został w głównym sztabie Wielkiego Ks. MikołajaMikołajewicza 5 .

4 Dowództwo Okręgu Korpusu. 5 CAW-1775/89/11, Dowództwo Okręgu Korpusu Nr. IX, Organizacja band dywersyjnych, s. 26-27. W

cytowanym tekście zachowano oryginalną pisownię. 233

Wilczy Legion Lux-torpeda - to chyba najbardziej znany w okresie przedwojennym pojazd szynowy. Napędzany silnikiem spalinowym potrafił osiągać szybkość do stu piętnastu kilometrów na godzinę. Pierwsze, „wolniejsze” lux-torpedy, które rozwijały prędkość do stu kilometrów na godzinę, zakupiono w 1933 roku w firmie Austro-Daimler. Następne, wyprodukowane już w Polsce w Chrzanowie były szybsze. Trasę Kraków Zakopane lux-torpeda pokonywała w dwie godziny i osiemnaście minut, zatrzymując się w Rabce. Pojazdy te obsługiwały także trasę Kraków-Warszawa i jeździły z Warszawy do Turmont (miejscowość niedaleko Dyneburga) via Wilno jako luksusowe pociągi ekspresowe. Somnolet - tak nazwano niewielki, dołączony do przedwojennej książki o tematyce okultystycznej tekturowy „aparat”, który miał pomagać przy bezsenności. Niestety, nie jestem w stanie potwierdzić, czy działał tak, jak zapewniał autor owego dzieła, gdyż przeczytałem je jako nastolatek niemający najmniejszych problemów z zasypianiem... Wojenkomat (skrót od wojennyj komissariat) - to rosyjski odpowiednik Wojskowej Komendy Uzupełnień. Teletroskop - jak najbardziej autentyczny i poważny wynalazek Jana Szczepanika, naukowca nazywanego „polskim Edisonem”. Zgłoszono go do urzędu patentowego w 1897 roku. Urządzenie to służyło do „reprodukowania obrazów na odległość przy pomocy elektryczności”. Pierwszy zaprezentowany za jego pomocą film przedstawiał operację w szpitalu Langsbeck-Virchov. Publiczność zaproszona na seans owej prototelewizji nie doceniła kunsztu wynalazcy. Większość widzów zemdlała.

Aparaty odyczne i „promienie sztywne” - terminów „od”, „siła odyczna” użył po raz pierwszy Karl von Reichenbach, dziewiętnastowieczny uczony (odkrywca kreozotu) i okultysta. Uważał on, że jest to energia, jaka promieniuje z ciała każdego człowieka, a także z kryształów i magnesów. Nazwa „od” była nawiązaniem do Odyna, jednego z głównych bóstw mitologii nordyckiej. „Promienie sztywne” badał pionier psychologii klinicznej i eksperymentalnej, Julian Ochorowicz (okultyzmem interesował się też jego przyjaciel, laureat Nagrody Nobla, profesor fizjologii Richet). Swoją teorię przedstawił na pierwszym zjeździe polskich neurologów, psychologów i psychiatrów we Lwowie w 1909 roku. Część 234

naukowców zgłosiła wniosek o zignorowanie jego referatu. Bezskutecznie. Jednak od tej pory coraz częściej towarzyszyła Ochorowiczowi opinia szarlatana. SAM (skrót od samozaszczita, samoobrona) - system ten stworzył w latach dwudziestych zeszłego wieku niejaki Spirydonow. Od początku dedykowany był on agentom służb specjalnych, dywersantom i szpiegom. Jego techniki utajniono. Trudno powiedzieć, czy zastosowano w nim rozwiązania proponowane przez jednego z pionierów biomechaniki N. A. Bernsztajna (teoretycznie było to możliwe, gdyż pierwsze opracowanie Bernsztajna na ten temat, Biomechanika ogólna, ukazało się w 1926 roku). Niewątpliwie wpłynęły one natomiast na powstanie jednego z najbardziej „morderczych” systemów walki współczesnego świata, rosyjskiej Sistiemy. W swej zaawansowanej formie Sistiema przeznaczona jest w zasadzie wyłącznie dla rosyjskich sił i służb specjalnych. Upowszechnienie Sistiemy i podobnych konstrukcji w rosyjskich siłach zbrojnych wiąże się z faktem, że (wg danych rosyjskich) zauważalny procent strat to żołnierze, którzy zginęli w starciu bezpośrednim: od noża, w walce na bagnety, od strzałów z przyłożenia lub na bardzo krótki dystans itp.

Katia - większość moich bohaterów jest wymyślona od początku do końca, choć są pewne wyjątki. Jednym z nich jest postać Katii. Prowadząc badania do doktoratu, natknąłem się na nietypowe akta. Moją uwagę zwróciły przede wszystkim artystyczne zdjęcia kobiety, którą określono w dokumentach jako rosyjskiego szpiega. W innych przypadkach były to zwykłe, ledwo wystarczające do identyfikacji fotografie. Kobieta na zdjęciach nie dość, że była piękna, to jeszcze wyglądała... dziwnie. Tak jakby patrzyła nie w obiektyw aparatu, a w oczy fotografującego ją mężczyzny. Z akt wynikało, że podjęła ona współpracę z polskim kontrwywiadem i nie chodziło tu o proste wyjawienie interesujących śledczego informacji. To w nadziei złagodzenia kary robili niemal wszyscy schwytani komuniści. „Katia” podjęła śmiertelnie niebezpieczną grę podwójnego agenta. Z własnej, nieprzymuszonej woli. Trudno powiedzieć, jak długo trwał ten taniec na linie, bo akta były niekompletne. Wiadomo tylko, że zginęła. Zostały po niej fotografie i notatki oficera prowadzącego. Te ostatnie także w subtelny, niemal niezauważalny sposób różniły się od suchego, beznamiętnego tonu, jakiego używali pracownicy polskich służb specjalnych. Takie są fakty, reszta to moja fantazja. Do dziś żałuję, że nie kazałem tych zdjęć skopiować. Niestety, kwerendę prowadziłem na własny rachunek, a zwykłe skserowanie dokumentów archiwalnych kosztowało nawet do kilku złotych za stronę i najzwyczajniej w świecie nie mogłem sobie na to pozwolić. Priorytetem było powielenie akt niezbędnych mi do pracy naukowej. 235

Tyle pokrótce, aby zarysować tło, na jakim powstawało opowiadanie. Gdyby nauka zaakceptowała badania nad zjawiskami okultystycznymi, którymi interesowali się w swoim czasie prominentni badacze, gdyby siła odyczna działała realnie, gdyby... Kłopoty w „Raju”

Emigranci rosyjscy w II RP - po upadku caratu wielu Rosjan (niekoniecznie przedstawicieli szlachty czy arystokracji) uciekło do Polski. Nie wszyscy z nich walczyli po stronie „białych” przeciwko bolszewikom, ale byli wśród nich i tacy, którzy przeszli szlak bojowy z wojskami Korniłowa, Denikina, Wrangla czy Kołczaka. Czasem uciekały też przed komunistami mieszkające wcześniej na terenie Rosji mieszane, polsko-rosyjskie rodziny. Generalnie rosyjska mniejszość w międzywojennej Polsce była lojalna wobec kraju, który udzielił jej schronienia bywało, że „biali” Rosjanie współpracowali z polskimi służbami specjalnymi w zwalczaniu działających na terenie II RP komunistów, których nienawidzili. Niektórzy mieli pretensje do Piłsudskiego, że nie współpracował z Denikinem, co ostatecznie zakończyło się klęską Białej Armii. Ten ostatni zarzut jest niepoważny - Piłsudski wolał rozmawiać z „białymi”, których uważał za ludzi honoru, niż z bolszewikami; niestety, mimo długich rokowań z Denikinem - dowódcą Armii Ochotniczej, nie doszło do porozumienia. Denikin - jak na ironię wnuk rosyjskiego chłopa i syn polskiej szwaczki (jego ojciec był co prawda oficerem, ale ze względu na chłopskie pochodzenie dosłużył się tylko stopnia majora), nie chciał uznać niepodległości Polski. Był zwolennikiem Rosji „od Kalisza do Władywostoku”. Tak więc Piłsudski musiał zerwać rozmowy z „białymi”, bo nie było o czym dyskutować. Denikin w swoich wspomnieniach napisał, że „biała” Rosja upadła przez brak współpracy z Piłsudskim, który w pewnym momencie wstrzymał działania przeciw bolszewikom, aby ci mogli uporać się z nacierającym na Moskwę Denikinem. Nie dodał, że winien temu był on sam, bo nie chciał uznać niepodległości ani Polski, ani Ukrainy. Dywizja Drozdowskiego - w której kazałem walczyć pułkownikowi Awdziejewowi, istniała naprawdę. Generał Michaił Drozdowski brał udział w wojnie domowej przeciwko bolszewikom, początkowo (jeszcze jako pułkownik) stanął na czele złożonego głównie z oficerów „Ochotniczego Korpusu”. Odział ten przemaszerował z miejscowości Jassy do

Nowoczerkaska, zmiatając po drodze oddziały Armii Czerwonej i bandy dezerterów. Już wówczas Drozdowski zasłynął z utrzymywania żelaznej dyscypliny wśród swoich ludzi - nie pozwalał na gwałty i rekwizycje - i z umiejętnego budowania kontaktów z podwładnymi, 236

żołnierze uważali go nie tylko za dowódcę, ale i za ojca. Po pokonaniu tysiąca dwustu kilometrów wkroczył do Nowoczerkaska witany kwiatami przez rozentuzjazmowanych mieszkańców. W czerwcu 1918 roku Drozdowski stał już na czele liczącej około trzech tysięcy ochotników brygady (później dywizji). „Drozdowcy” wzięli udział w walkach o zajęcie Kubania i północnego Kaukazu, później Jekaterynburga i Armawiru. W listopadzie 1918 roku w czasie zaciętych walk pod Stawropolem Drozdowski został ranny, prowadząc żołnierzy do kontrataku, na skutek czego odesłano go do szpitala w Jekaterynodarze. Niestety, jego rana nie chciała się goić, nastąpiło zakażenie i gangrena. Przeniesiono go do kliniki w Rostowie nad Donem, gdzie zmarł. Przez śmiercią został awansowany do stopnia generała-majora. Zdrada Prewencyjna wojna przeciwko ZSRR - opisując akcję inspiracyjną (w żargonie służb specjalnych inspiracja oznacza podsunięcie przeciwnikowi fałszywych danych), w wyniku której Związek Radziecki podpisał z II RP traktat o nieagresji, nie minąłem się specjalnie z prawdą. Wiele związanych z tym tematem kwestii jest do dziś niezbadanych, myślę, że niektóre nie zostaną wyjaśnione nigdy, jednak zachowane dokumenty wskazują, że podobna operacja mogła mieć miejsce, a sam traktat był sukcesem nie tylko polskiej dyplomacji, ale i służb specjalnych. O sprawie wspomniało jedno ze źródeł przedwojennego Ministerstwa Spraw

Wewnętrznych (dokument przechowywany jest w Archiwum Akt Nowych), twierdząc, że „Informator Polityczny” (wydawnictwo Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Zachodniej Białorusi, nr 2 z maja 1932 roku) podał dziwną informację o naradzie sztabów generalnych Czechosłowacji, Rumunii, Jugosławii, Francji i Polski, która miała rzekomo miejsce w marcu 1932 roku w Pradze. Wynikiem owej narady miało być ustalenie o poddaniu wojsk wymienionych państw pod dowództwo francuskie, ufortyfikowanie polskiej granicy z ZSRR i... utworzenie z Ukrainy Radzieckiej samodzielnego państwa pod opieką Polski! Według „Informatora Politycznego” w związku z tą uchwałą UWO miała zaniechać walki z Polską wobec planowanej przez te państwa wojny interwencyjnej przeciwko ZSRR... Obawiając się sprowokować „sprzymierzonych”, kontrolowany przez Stalina Komintern wydał polskim komunistom polecenie wstrzymania się od czynnych wystąpień... 237

do czasu rozpoczęcia wojny6. Głęboką wiarę radzieckiego kierownictwa w te wieści potwierdza fakt przejęcia przez Komintern nadzoru nad akcją antywojenną w Europie i przygotowania do aktów dywersji i sabotażu w przypadku wojny7. Także międzynarodowy kongres antywojenny w sierpniu 1932 roku w Amsterdamie, któremu patronowali Romain Rolland i Henri Barbusse był według polskich organów MSW reakcją na te wiadomości8. Takie stanowisko władz radzieckich było też spowodowane sytuacją wewnętrzną ZSRR. W 1930 roku miały miejsce wielkie, krwawo stłumione bunty chłopskie i protesty robotnicze. W 1931 w Iwanowo-Wozniesieńsku setki robotników zginęły od kul wojsk OGPU, a wśród komunistów rozpoczęła się kolejna runda walk frakcyjnych9. Do tego doszła klęska głodu wywołana bezpośrednio przez przymusową kolektywizację w latach 1930-32. Profesor Swianiewicz uważa, że w wyniku „odkułaczania” wygnano ze swoich gospodarstw od

dziesięciu do jedenastu milionów ludzi, z czego jedna trzecia trafiła do obozów koncentracyjnych, jedna trzecia została deportowana w nieznane, a pozostali zginęli10. Według Roberta Conquesta tylko z głodu zmarło w tym czasie pięć i pół miliona chłopów11. W tej sytuacji komuniści uznali, że państwa zachodnie (w tym Polska) zaatakują ZSRR. Podejrzenia te potwierdzone zostały przez akcję armii japońskiej, która zamierzała przejąć kontrolę nad koleją północnomandżurską. Kiedy jeszcze opublikowano oświadczenie byłego premiera Japonii głoszące, że „moment dzisiejszy jest najbardziej dogodnym, by (japońskie przyp. aut.) imperium przystąpiło do rozwiązania zagadnienia Dalekiego Wschodu” i że „państwa zachodnie (Polska, Rumunia - przyp. aut.) mają możność wystąpić wspólnie (z Japonią - przyp. aut.)” - obawy komunistów przerodziły się w histerię12, a radzieckie kierownictwo z niezwykłym entuzjazmem zaczęło popierać wszelkie działania dyplomatyczne zmierzające do normalizacji sytuacji pomiędzy Polską a ZSRR. Szept w ciemności

6 AAN, MSW-1201, „Sprawozdanie Wydziału Bezpieczeństwa Publicznego z ruchu komunistycznego i anarchistycznego 01.09.1930 - 31.12.1932”, s. 81-82. 7 Ibidem, s. 82. 8 Ibidem, s. 82-83. 9 AAN, MSW-1190, „Rozdział V KPP w okresie kryzysu gospodarczego [1933]”, s. 18. 10 S. Swianiewicz, Forced Labour and Economic Development: An Enquiry into the Experience of Soviet Industrialization, Londyn 1965, s. 123, cyt. za M. Ciesielczyk, KGB , Warszawa 1989, s. 19. 11 R. Conquest, The Great Terror: Stalin’s Purge of the Thirties, Londyn 1968, cyt. za M.

Ciesielczyk, KGB, Warszawa 1989, s. 19. 12 R. Conquest, The Great Terror: Stalin’s Purge of the Thirties, Londyn 1968, cyt. za M. Ciesielczyk, KGB, Warszawa 1989, s. 19. 238

Autostrada z Warszawy do Legionowa - to mój wymysł, choć rzecz nie jest bynajmniej nieprawdopodobna. Pierwsza autostrada na świecie powstała we Włoszech, na odcinku Mediolan Varese w 1923 roku. W okresie międzywojennym zaczęto co prawda planować budowę autostrad w Polsce, jednak projekty te pozostały na papierze. Główną przeszkodą były wysokie koszty budowy dróg szybkiego ruchu. Generalnie w Europie nie przykładano specjalnej wagi do tego typu nowinek ze względu na niski poziom motoryzacji. Wyjątkiem były Niemcy, które planowały użyć autostrad do błyskawicznego przemieszczania wojsk. Walka wręcz w polskich służbach specjalnych - na przełomie XIX i XX wieku w Europie stały się modne dalekowschodnie sztuki walki, przede wszystkim jujutsu. W 1908 roku ukazało się tłumaczenie książki H. Irwinga Hancocka pt. Japoński system trenowania ciała dla młodzieży, rok później Dżiu-dżitsu, czyli źródło zdrowia, siły i zręczności Zygmunta Kłośnika. W 1917 roku pojawiła się Gimnastyka policyjna autorstwa Stanisława Szczepkowskiego (zawierała elementy „kopanego” boksu francuskiego savate), a w 1927 Walka wręcz Dziu-Dzitsu Henryka Jeziorkowskiego. Opartej na japońskich systemach walki wręcz nauczano w wojsku, policji i żandarmerii, intensywnie trenowali żołnierze KOP-U (łączono ją z szermierką, walką na bagnety i łopatką saperską). Wiadomo, że w szkoleniu polskich służb specjalnych brali udział japońscy instruktorzy, jednak nie są znane szczegóły tej działalności. Wydaje się, że w pewnym momencie zaczęto dostosowywać i przekształcać „klasyczne” japońskie sztuki walki, łączyć je z technikami boksu, zapasów czy savate, dodawać własne rozwiązania, jednak ze względu na spowodowane wojną braki w archiwach trudno to w sposób wiarygodny potwierdzić. Tak czy owak, umiejętności, w jakie wyposażyłem Krohnego, oparte są w mniejszym lub większym stopniu na realiach okresu międzywojennego.

Rekiny i małe rybki

Czołg 9TP - miał być następcą realnie istniejącego czołgu lekkiego 7TP - nazwa 9TP pochodzi z okresu późniejszego, przed wojną określano go jako „7TP wzmocniony”. Główny nacisk położono na wyeliminowanie wad poprzednika, na przykład zbyt słabego pancerza, i przyrost walorów bojowych. Dowództwo Broni Pancernych w sierpniu 1939 roku złożyło zamówienie na sto takich czołgów (później zwiększono liczbę do stu pięćdziesięciu maszyn).

239

Zamówienie miało zostać zrealizowane do czerwca 1940 roku. Wokół tego projektu istnieje wiele nieporozumień i sporów, czasem brak danych, aby je rozstrzygnąć, jednak sam fakt planowania wersji rozwojowej czołgu 7TP potwierdzają dokumenty Centralnego Archiwum Wojskowego. Pistolet maszynowy Mors - to inny projekt, który miał zwiększyć możliwości bojowe przedwojennej polskiej armii. Do września 1939 roku wyprodukowano jedynie kilkadziesiąt sztuk. Nazwa broni nawiązuje do łacińskiego słowa mors - śmierć.

240