Robert J Szmidt Szczury Wroclawia Chao

Książ​kę tę de​dy​ku​ję mo​je​mu ojcu chrzest​ne​mu, dok​to​ro​wi Bo​gu​mi​ło​wi Aren​dzi​kow​skie​mu (1928–2004), le​ka​rzo​wi, któ​ry w 1963 roku zdia​gno​zo​wał czar​ną ospę

1 pią​tek, 9 sierp​nia 1963, go​dzi​na 19:50 izo​la​to​rium przy ul. Kieł​cow​skiej 43a – Ale rzeź​nia – jęk​nął pierw​szy z mi​li​cjan​tów, wierz​chem dło​ni ocie​ra​jąc spo​co​ne czo​ło. – Ma​sa​kra – po​parł go dru​gi mun​du​ro​wy, wzdry​ga​jąc się jed​no​cze​śnie z obrzy​dze​nia. – Spójrz​cie tyl​‐ ko, ja​kie za​żar​te cho​le​ry. Żyw​cem ją po​że​ra​ją… Sier​żant Pa​tryk Mie​lech nie słu​chał pod​wład​nych. Opar​ty ple​ca​mi o mur Lot​ni​czych Za​kła​dów Na​‐ uko​wych wy​bie​gał my​śla​mi w nie​da​le​ką przy​szłość. Jesz​cze dwa dni i jego ży​cie bar​dzo się skom​pli​ku​je. Zda​wał so​bie z tego spra​wę od sa​me​go po​cząt​ku, ale do​pie​ro te​raz za​czy​na​ło do nie​go do​cie​rać, że już za czter​dzie​ści go​dzin przyj​dzie mu się zmie​rzyć z kon​se​kwen​cja​mi de​cy​zji, któ​rą pod​jął parę ty​go​dni wcze​‐ śniej. Nie​ca​łe dwie doby – tyle zo​sta​ło do koń​ca kwa​ran​tan​ny ko​lej​nej gru​py osób. Wśród nich bę​dzie i Agniesz​ka. Ona wró​ci do daw​ne​go ży​cia, a on zo​sta​nie tu​taj – cho​le​ra wie jak dłu​go jesz​cze – by bro​nić miesz​kań​ców Wro​cła​wia przed śmier​cio​no​śnym wi​ru​sem. – Sier​żan​cie? Do​pie​ro trą​ce​nie w ra​mię wy​rwa​ło go z za​my​śle​nia. – Cze​go? – burk​nął ro​ze​źlo​ny, spo​glą​da​jąc na obu pod​wład​nych. Ka​rol Kłos, Po​mo​rza​nin z dzia​da pra​dzia​da, wy​szcze​rzył zęby spod su​mia​ste​go wąsa, wska​zu​jąc gło​‐ wą gą​sie​ni​cę, któ​ra zni​ka​ła wła​śnie mię​dzy źdźbła​mi tra​wy na po​bo​czu dro​gi. Dłu​gie na pa​zno​kieć czer​‐ wo​ne mrów​ki do​pa​dły ją przy roz​dep​ta​nym przez prze​myt​ni​ków po​lnym kwiat​ku. Kil​ka se​kund wy​star​‐ czy​ło, by opan​ce​rze​ni w chi​ty​nę za​bój​cy ob​sie​dli barw​ną lar​wę, unie​moż​li​wia​jąc jej uciecz​kę, a po​tem roz​człon​ko​wa​li smu​kłe cia​ło przed za​nie​sie​niem do po​bli​skie​go mro​wi​ska, cze​mu dwaj mun​du​ro​wi przy​‐ glą​da​li się z nie​kła​ma​nym za​in​te​re​so​wa​niem. – Samo ży​cie – mruk​nął Mie​lech, dzi​wiąc się ich nie​zdro​wej fa​scy​na​cji. – Sil​niej​szy zja​da słab​sze​go. – W ku​pie siła, to​wa​rzy​szu sier​żan​cie – wtrą​cił na​tych​miast Fi​lip Kur​piel, dru​gi z funk​cjo​na​riu​szy. Chło​pak ten, w od​róż​nie​niu od le​ci​we​go by​łe​go la​tar​ni​ka z Ja​star​ni, tra​fił do mi​li​cji pro​sto z woj​ska i za wszel​ką cenę sta​rał się za​punk​to​wać u prze​ło​żo​nych, choć rzad​ko mu to wy​cho​dzi​ło. Tym ra​zem nie​‐ wie​le bra​ko​wa​ło, by do​stał plu​sa od sier​żan​ta. Nie​ste​ty Mie​lech cho​dził dzi​siaj skwa​szo​ny, co wszy​scy pod​wład​ni za​uwa​ży​li za​raz po ob​ję​ciu służ​by, ża​den jed​nak nie mógł się na​wet do​my​ślać, z cze​go wy​ni​ka ta za​ska​ku​ją​ca u nie​go me​lan​cho​lia. – Dość tego do​bre​go… – Pa​tryk wy​su​nął się z ożyw​cze​go cie​nia, na​ło​żył czap​kę i ru​szył wzdłuż zwień​czo​ne​go dru​tem kol​cza​stym be​to​no​we​go muru. Szedł wol​no ku uli​cy Kieł​cow​skiej i bra​mie ośrod​‐ ka, znaj​du​ją​cej się kil​ka​dzie​siąt me​trów za za​ło​mem ogro​dze​nia. Kłos do​łą​czył do nie​go po paru kro​kach. Kur​piel stęk​nął gło​śno, pod​no​sząc z tra​wy dwie wy​pcha​ne po brze​gi ny​lo​no​we siat​ki. Za​brzę​cza​ło peł​ne szkło. Tego dnia pa​tro​lom roz​sta​wio​nym wzdłuż muru do​pi​‐ sa​ło szczę​ście. Mun​du​ro​wi zgar​nę​li trzech cwa​niacz​ków, któ​rzy pró​bo​wa​li prze​my​cić do izo​la​to​rium al​‐ ko​hol. Sie​dem​na​ście pół​li​tró​wek i sześć ćwiar​tek – o tyle po​więk​szy się nie​ma​ły już de​po​zyt na za​ple​czu por​tier​ni. Pod wa​run​kiem, że dy​żur​ny nie „po​my​li się” przy re​je​stro​wa​niu zdo​by​czy, co cza​sem się zda​‐ rza​ło.

Mie​lech zer​k​nął na idą​cych za nim funk​cjo​na​riu​szy. La​tar​nik i Mło​dy, jak ich prze​zwa​no, na tu​tej​szy po​ste​ru​nek tra​fi​li za karę. Po​dob​nie jak po​zo​sta​łych czter​na​stu „ochot​ni​ków” pil​nu​ją​cych na Psim Polu lu​dzi ob​ję​tych kwa​ran​tan​ną. Po​dob​nie jak on sam… Sier​żant opu​ścił wzrok na wła​sne dło​nie. Wciąż lek​‐ ko drża​ły, choć trze​ba było wpraw​ne​go oka, by to za​uwa​żyć. Od​wyk po​skut​ko​wał, ale… Do​bie​ga​ją​ce zza ple​ców cha​rak​te​ry​stycz​ne po​brzę​ki​wa​nie peł​ne​go szkła spra​wia​ło, że prze​su​wał bez​wied​nie ję​zy​kiem po war​gach. Myśl o czymś in​nym, o niej, nie o wód​ce, zga​nił się w du​chu, skrę​ca​jąc w stro​nę por​tier​ni za​‐ adap​to​wa​nej na tym​cza​so​wy po​ste​ru​nek. Za​nim zdą​ży​li po​ko​nać ostat​ni od​ci​nek tra​sy, do​go​nił ich krót​ki kon​wój. Trze​ci tego dnia. Wy​słu​żo​na sza​ra war​sza​wa M20 mi​nę​ła zjazd do LZN-u i za​trzy​ma​ła się na środ​ku uli​cy, blo​ku​jąc oba pasy ru​chu. Ja​dą​cy za nią „ogó​rek” nie skrę​cił jed​nak od razu, jak po​wi​nien, tyl​ko za​ha​mo​wał ostro przed otwar​tą na oścież bra​mą. Mo​ment póź​niej Pa​tryk usły​szał gło​śny zgrzyt skrzy​ni bie​gów i au​to​bus za​czął co​fać, zmu​‐ sza​jąc kie​row​cę za​my​ka​ją​cej ko​lum​nę ny​ski do wy​ko​na​nia roz​pacz​li​we​go uni​ku. Gdy​by nie chwi​la od​po​‐ czyn​ku i ta nie​szczę​sna gą​sie​ni​ca… po​my​ślał sier​żant, wi​dząc, że sfa​ty​go​wa​na pięć​set​je​dyn​ka od​bi​ja gwał​tow​nie na po​bo​cze, gdzie on i jego lu​dzie mo​gli​by wła​śnie stać. Kłos zer​k​nął na ze​ga​rek i mruk​nął: – Dwu​dzie​sta… Dwu​dzie​sta i wszyst​ko ja​sne. Mie​lech ski​nął gło​wą. Au​to​bus nie mógł wje​chać na te​ren izo​la​to​rium, do​pó​ki sa​ni​ta​riu​sze nie zde​zyn​fe​ku​ją ka​ret​ki, któ​rą o tej wła​śnie go​dzi​nie wy​wo​żo​no do szpi​ta​la MSW prób​ki krwi i cho​le​ra wie co jesz​cze. Kie​dy mi​ja​li ko​le​iny wy​ry​te przez koła ny​ski, zza bu​dy​necz​ku por​tier​ni wy​ło​nił się sza​ry sa​mo​chód oso​bo​wy. Bez sy​re​ny w tyl​nej czę​ści błot​ni​ka, bez ko​gu​ta na środ​ku da​chu. Gdy​by nie sym​bol Czer​wo​ne​‐ go Krzy​ża na drzwiach, moż​na by po​my​śleć, że to zwy​kłe cy​wil​ne auto. Je​den z du​chów – jak na​zy​wa​no odzia​nych w biel sa​ni​ta​riu​szy – mach​nął ręką na szo​fe​ra jel​cza; resz​ta po​ru​sza​ła za​wzię​cie dźwi​gnia​mi ple​ca​ko​wych spry​ski​wa​czy, szy​ku​jąc się do zde​zyn​fe​ko​wa​nia ko​lo​sa. Mie​lech przy​sta​nął przed ze​wnętrz​ny​mi drzwia​mi por​tier​ni. – Idę na ob​chód – po​in​for​mo​wał pod​wład​nych. – Wy prze​każ​cie dy​żur​ne​mu za​re​kwi​ro​wa​ne bu​tel​ki. Tyl​ko żeby mi żad​nej nie bra​ko​wa​ło!… – Na nas mo​że​cie po​le​gać jak na Za​wi​szy – ob​ru​szył się Kłos. Spo​co​ny Mło​dy tyl​ko po​ki​wał gło​wą. – Po​le​gać po​le​gam, ale i tak spraw​dzę re​jestr za​raz po po​wro​cie – za​ko​mu​ni​ko​wał im, za​nim znik​nę​li w par​te​ro​wym bu​dy​necz​ku. Ge​stem po​wstrzy​mał du​cha przed za​mknię​ciem bra​my za ob​łym jel​czem, po czym marsz​cząc nos, prze​biegł obok mat prze​siąk​nię​tych środ​ka​mi de​zyn​fe​ku​ją​cy​mi. W od​róż​nie​niu od sa​ni​ta​riu​szy nie miał na twa​rzy ma​ski, któ​ra choć w czę​ści chro​ni​ła​by przed gry​zą​cym odo​rem. A jego chust​ka do nosa… chy​ba jed​nak wo​lał, aby zo​sta​ła w kie​sze​ni. Myśl o do​tknię​ciu ust ma​te​ria​łem, któ​ry ocie​kał tłu​stym po​tem, wy​‐ da​ła mu się jesz​cze obrzy​dliw​sza od tego smro​du. Izo​la​to​rium w le​żą​cym na obrze​żach mia​sta Tech​ni​kum Bu​do​wy Sil​ni​ków pę​ka​ło w szwach. Pa​trząc na zdez​o​rien​to​wa​nych lu​dzi, któ​rzy wy​sia​da​li z au​to​bu​su przed dzie​wiąt​ką – ostat​nim z dłu​gich, dwu​kon​‐ dy​gna​cyj​nych, wy​re​mon​to​wa​nych nie​daw​no pa​wi​lo​nów – sier​żant przy​po​mniał so​bie o pla​nach otwo​rze​‐ nia dwóch ko​lej​nych ośrod​ków kwa​ran​tan​ny. Je​den miał się mie​ścić w in​ter​na​cie nie​czyn​ne​go o tej po​rze roku Ze​spo​łu Szkół Że​glu​gi Śród​lą​do​wej, dru​gi w ho​te​lu obok Sta​dio​nu Olim​pij​skie​go. Ale to była pieśń

przy​szło​ści. Tym​cza​sem w po​wie​rzo​nym jego pie​czy ośrod​ku już za​czy​na​ło bra​ko​wać miej​sca. Je​śli izo​‐ lo​wa​nych na​dal bę​dzie przy​by​wać w tym tem​pie, sa​ni​ta​riu​sze zo​sta​ną zmu​sze​ni do za​gęsz​cze​nia pa​cjen​‐ tów, a ci znów za​czną się bu​rzyć. Do​pie​ro co wzmoc​nio​no ochro​nę po tym, jak kil​ku zde​spe​ro​wa​nych trzeź​wo​ścią de​li​kwen​tów po​sta​no​wi​ło wy​ru​szyć w świat, aby uga​sić drę​czą​ce ich du​sze i gar​dła pra​gnie​‐ nie. Dzię​ki temu Mie​lech miał te​raz pod sobą aż szes​na​stu funk​cjo​na​riu​szy, a ogro​dze​nie wo​kół LZNu wzmoc​nio​no kłę​ba​mi dru​tu kol​cza​ste​go, szcze​gól​ną uwa​gę po​świę​ca​jąc od​cin​ko​wi od uli​cy, gdzie nie było be​to​no​wych płyt, a tyl​ko zwy​kłe siat​ko​we pa​ne​le. Szef izo​la​to​rium, dok​tor Hora, zgo​dził się tak​że – choć już mniej chęt​nie – na usta​wie​nie do​dat​ko​we​go pasa gę​stych za​sie​ków bie​gną​cych kil​ka​na​ście me​‐ trów za ogro​dze​niem, rów​no​le​gle do Kieł​cow​skiej. Ko​men​da Wo​je​wódz​ka za​żą​da​ła tego za​bez​pie​cze​nia na wnio​sek Mie​le​cha pra​gną​ce​go utrud​nić me​li​nia​rzom do​stęp do pa​wi​lo​nów, w któ​rych trzy​ma​no izo​lo​‐ wa​nych. Na szczę​ście co​raz wię​cej osób koń​czy trzy​ty​go​dnio​wą kwa​ran​tan​nę, po​my​ślał sier​żant, od​da​la​jąc się od cuch​ną​cej che​mi​ka​lia​mi bra​my. Pa​cjen​tów, któ​rzy nie wy​ka​zy​wa​li symp​to​mów cho​ro​by, za​czę​to wy​pi​sy​wać naj​pierw po​je​dyn​czo, a po​tem ca​ły​mi gru​pa​mi, tak jak ich tu​taj przy​wo​żo​no. Zde​cy​do​wa​na więk​szość prze​trzy​my​wa​nych w izo​la​to​rium lu​dzi po​zo​sta​ła zdro​wa. Pa​tryk nie znał do​kład​nych sta​ty​styk, lecz wie​dział, że pen​sjo​na​riu​szy tego przy​byt​ku, któ​rzy wy​lą​do​wa​li w szpi​ta​lach ospo​wych, da​ło​by się po​li​czyć na pal​cach jed​nej ręki. Tak przy​naj​mniej twier​dzi​ła Agniesz​ka, a on jej wie​rzył. My​śląc o dziew​czy​nie, mi​nął usta​wio​ne przed bu​dyn​kiem szko​ły wy​słu​żo​ne my​śliw​skie iły, na​stęp​nie skrę​cił w ale​ję bie​gną​cą mię​dzy dwu​kon​dy​gna​cyj​ny​mi blo​ka​mi – każ​dy pa​wi​lon in​ter​na​tu zo​stał od​dzie​‐ lo​ny od po​zo​sta​łych ogro​dze​niem z dru​tu kol​cza​ste​go albo zbi​tym z de​sek pło​tem – i za​trzy​mał się obok fon​tan​ny, aby po​roz​ko​szo​wać się choć przez mo​ment roz​sie​wa​ną przez nią wil​got​ną mgieł​ką. Od stro​ny blo​ku dru​gie​go – naj​we​sel​sze​go ba​ra​ku w tym obo​zie – do​bie​gał jak zwy​kle śpiew i to​wa​rzy​szą​ce mu brzdą​ka​nie gi​ta​ry. Na Psim Polu dość we​so​ło, Dzie​ci krę​cą się wo​ko​ło, Ze​wsząd pły​nie ra​dość, śpiew. Czas ni​ko​mu się nie dłu​ży, I tak pły​nie dzień za dniem. Kwa​ran​tan​na, kwa​ran​tan​na, Tam przy​jem​nie i we​so​ło pły​nie czas. Za dru​ta​mi kol​cza​sty​mi, Do kwa​ran​tan​ny na Psie Pole jedź choć raz. Bo tam je​ste​śmy wciąż bli​sko nie​ba, Gdzie szu​mią drze​wa i zbo​ża łan. I cóż wię​cej do szczę​ścia trze​ba, Gdy dość jest chle​ba i kawy dzban… Tak brzmiał nie​ofi​cjal​ny hymn tego miej​sca, lecz wbrew re​fre​no​wi czer​stwy chleb i kawa zbo​żo​wa nie były wszyst​kim, cze​go po​trze​bo​wał sier​żant. Oj, nie wszyst​kim… Mie​lech prze​cią​gał mo​ment od​po​czyn​ku nie tyl​ko dla​te​go, że pra​gnął ochło​dy po dłu​gim i upal​nym dniu. Choć za​le​ża​ło mu na prze​pro​wa​dze​niu tej roz​mo​wy, bał się też jej wy​ni​ku. Dla​te​go pod​świa​do​mie

ro​bił wszyst​ko, by opóź​nić chwi​lę praw​dy. Agniesz​kę po​znał na dru​gi dzień po tym, jak tra​fi​ła do izo​la​to​rium. Była kon​tak​tem pierw​sze​go rzę​du. Pod​czas pie​lę​gniar​skiej wi​zy​ty do​mo​wej za​uwa​ży​ła, że mąż pa​cjent​ki, któ​rej ro​bi​ła za​strzyk, jest oso​wia​‐ ły i spo​co​ny jak mysz, a co gor​sza, roz​dra​pu​je czar​ne kro​sty na ży​la​stych przed​ra​mio​nach. Spa​ni​ko​wa​na po​bie​gła na​tych​miast do naj​bliż​szej bud​ki te​le​fo​nicz​nej – ta na jej szczę​ście znaj​do​wa​ła się tyl​ko prze​‐ czni​cę da​lej – skąd przez cen​tra​lę we​zwa​ła eki​pę kon​sul​tan​tów. Cze​ka​ła na ich przy​by​cie pra​wie pół go​‐ dzi​ny, po​mi​mo pie​kiel​ne​go upa​łu nie opusz​cza​jąc na​wet na mo​ment cia​sne​go akwa​rium. W koń​cu na pu​‐ stej uli​cy po​ja​wi​ła się naj​nor​mal​niej​sza w świe​cie war​sza​wa. O jej pa​sa​że​rach nie dało się jed​nak po​‐ wie​dzieć tego sa​me​go. Wszy​scy mie​li na so​bie płó​cien​ne bia​łe far​tu​chy, gru​be czep​ki, osa​dzo​ne w gu​mie go​gle oraz za​sła​nia​ją​ce nos i usta ma​ski chi​rur​gicz​ne, któ​re na​kry​to do​dat​ko​wo pła​ta​mi gru​bej tka​ni​ny. Wy​glą​da​li w tych stro​jach jak isto​ty nie z tej zie​mi. Kon​sul​tan​ci w kil​ka chwil po​twier​dzi​li po​dej​rze​nia wy​stra​szo​nej pie​lę​gniar​ki, a ona sama tra​fi​ła na Psie Pole ra​zem ze wszyst​ki​mi są​sia​da​mi i zna​jo​my​mi cho​re​go eme​ry​ta. Kwa​ran​tan​nie pod​le​gał bo​wiem każ​dy, kto mógł mieć choć​by prze​lot​ny kon​takt z za​ra​żo​nym. Tyl​ko w ten spo​sób moż​na było za​po​biec dal​sze​mu roz​prze​strze​nia​niu się za​bój​czej czar​nej ospy. Z dru​giej stro​ny, ma​so​wa kwa​ran​tan​na uła​twia​ła ży​cie pa​cjen​tom: po​nie​waż zwo​żo​no z nimi krew​nych, są​sia​dów, a na​wet zna​jo​mych, zde​cy​do​wa​na więk​‐ szość nie czu​ła się w izo​la​to​riach osa​mot​nio​na. Agniesz​ka na​le​ża​ła do nie​licz​nych wy​jąt​ków od tej re​gu​ły; cała jej ro​dzi​na miesz​ka​ła w Opo​lu, do​kąd zresz​tą dziew​czy​na za​mie​rza​ła wró​cić za​raz po od​by​ciu prak​ty​ki za​wo​do​wej – czy​taj: gdy tyl​ko za​koń​czy się kwa​ran​tan​na. To był praw​dzi​wy po​wód mar​so​wej miny sier​żan​ta. Mie​lech mógł być pe​wien, że po​staw​na blon​dyn​‐ ka o urze​ka​ją​cym uśmie​chu znik​nie z jego ży​cia, le​d​wie znaj​dzie się za bra​mą izo​la​to​rium. Po​byt w tym miej​scu, cze​ka​nie ca​ły​mi ty​go​dnia​mi na po​ja​wie​nie się symp​to​mów cho​ro​by, pa​nicz​ny strach przy każ​dym naj​lżej​szym na​wet swę​dze​niu… wszyst​ko to mu​sia​ło być dla niej trau​ma​tycz​nym prze​ży​ciem, mimo że Pa​tryk ro​bił, co mógł, aby umi​lić jej te nie​licz​ne chwi​le, gdy spo​ty​ka​li się przy pro​wi​zo​rycz​nym ogro​dze​‐ niu z de​sek i dru​tu kol​cza​ste​go. Kto jed​nak chciał​by wra​cać do ta​kie​go kosz​ma​ru? Choć​by tyl​ko my​śla​mi? Nie​ste​ty od​cię​cie się od przy​krych wspo​mnień w wy​pad​ku Agniesz​ki po​skut​ku​je za​po​mnie​niem o skrom​‐ nym pod​ofi​ce​rze Mi​li​cji Oby​wa​tel​skiej, z któ​rym tak miło jej się ga​wę​dzi​ło… Pa​tryk zda​wał so​bie spra​wę, że tam, na mie​ście, Agniesz​ka mu​sia​ła opę​dzać się od ad​o​ra​to​rów. Ża​‐ den wpraw​dzie nie od​wie​dził jej tu​taj, ale czy moż​na było ich za to wi​nić? Po Wro​cła​wiu krą​ży​ło tyle plo​tek i le​gend do​ty​czą​cych izo​la​to​riów, że lu​dzie omi​ja​li je sze​ro​kim łu​kiem, mo​dląc się w du​chu, by kon​sul​tan​ci nie za​pa​ko​wa​li ich na cię​ża​rów​kę albo do au​to​bu​su i nie wy​sła​li pod eskor​tą na trzy​ty​go​dnio​‐ wą kwa​ran​tan​nę. Pi​ski ba​wią​cych się obok pa​wi​lo​nu dzie​ci wy​rwa​ły Mie​le​cha z za​my​śle​nia. Ru​szył da​lej, wie​dząc, że je​śli chce po​wal​czyć o tę zna​jo​mość, musi uczy​nić zde​cy​do​wa​ny krok. A na to zo​sta​ły mu już tyl​ko dwa wie​czo​ry – ten i na​stęp​ny. Agniesz​ka cze​ka​ła na nie​go przy mło​dej brzo​zie w rogu ogro​dze​nia obok piąt​ki. Sta​ła tam opar​ta nie​‐ dba​le o smu​kły pień. Z od​da​li do​strzegł jej wy​kroch​ma​lo​ny bia​ły far​tuch – za jego na​mo​wą zgło​si​ła się do dok​to​ra Hory i za​pro​po​no​wa​ła, że bę​dzie po​ma​gać pie​lę​gniar​kom dy​żur​nym swo​je​go blo​ku. Dzię​ki temu mia​ła za​ję​cie i nie mu​sia​ła za​drę​czać się my​śla​mi. – Do​bry wie​czór – wy​mam​ro​tał przez ści​śnię​tą krtań, za​trzy​mu​jąc się po dru​giej stro​nie ogro​dze​nia

z dru​tu kol​cza​ste​go. Sio​stra Kro​ko​wicz nie od​po​wie​dzia​ła od razu. Ognik trzy​ma​ne​go przez nią w ustach pa​pie​ro​sa roz​ja​‐ rzył się moc​niej. Do​pie​ro gdy po​ma​rań​czo​wy punk​cik opadł na wy​so​kość uda, a zza drob​nych list​ków buch​nę​ła chmu​ra si​ne​go dymu, dziew​czy​na ode​zwa​ła się ra​do​snym to​nem: – Do​bry wie​czór, sier​żan​cie! Pa​tryk już wcze​śniej za​uwa​żył, że Agniesz​ka z każ​dym dniem sta​je się we​sel​sza, co nie wró​ży​ło naj​‐ le​piej jego pla​nom. – Coś nie tak? – za​py​ta​ła te​raz, za​nie​po​ko​jo​na jego na​głym mil​cze​niem, a może kwa​śną miną. – Nie. Skąd. Upał daje się we zna​ki. – Zdjął czap​kę, by obe​trzeć rę​ka​wem czo​ło. – Bu​rza idzie – po​cie​szy​ła go. – Nie czu​je​cie, jak po​wie​trze się elek​try​zu​je? Fak​tycz​nie, nie​bo na za​cho​dzie po​ciem​nia​ło. Ława oło​wia​nych chmur lada mo​ment po​chło​nie opa​da​‐ ją​ce ku ho​ry​zon​to​wi słoń​ce. Agniesz​ka po​de​szła bli​żej ogro​dze​nia. Te​raz wi​dział ją wy​raź​niej. Ja​sna grzyw​ka wy​my​ka​ła się spod czep​ka, prze​sła​nia​jąc nie​mal całe czo​ło. Nie​bie​skie oczy lśni​ły fi​glar​nie i jesz​cze ra​do​śniej niż wczo​raj. Uśmiech też mia​ła szer​szy. – Za chwi​lę zro​bi się zim​no i bę​dzie​cie ma​rzy​li tyl​ko o tym, aby ja​koś się roz​grzać – rzu​ci​ła lek​ko ko​‐ kie​te​ryj​nie. Pa​tryk przy​ła​pał się na tym, że znów bez​wied​nie ob​li​zu​je spierzch​nię​te war​gi. Choć bar​dzo mu za​le​‐ ża​ło na utrzy​ma​niu tej zna​jo​mo​ści, był świa​dom, że prze​ło​że​ni nie da​dzą mu na​wet jed​ne​go dnia wol​ne​go i nie po​zwo​lą wy​rwać się z tego za​du​pia, do​pó​ki za​ra​za nie zo​sta​nie po​ko​na​na. Wal​ka z ospą mo​gła po​‐ trwać jesz​cze wie​le mie​się​cy, a w tym cza​sie Agniesz​ka za​miesz​ka w in​nym mie​ście, oto​czo​na wie​lo​ma ludź​mi… wie​lo​ma męż​czy​zna​mi, któ​rym bę​dzie mo​gła wy​pła​ki​wać się w rę​kaw, opo​wia​da​jąc o swo​im stra​chu i tym okrop​nym miej​scu od​osob​nie​nia. Za​ci​snął pal​ce obu dło​ni na pa​sku, czu​jąc, że znów za​czy​na​ją mu drżeć. Nie tyl​ko z ner​wów. Stres roz​bu​dzał w nim pra​gnie​nie się​gnię​cia po coś moc​niej​sze​go. Jest wię​cej niż pew​ne, że po zmro​ku – jak co dzień – wo​kół izo​la​to​rium po​ja​wi się ko​lej​na fala prze​myt​ni​ków. Je​śli zo​sta​nę sam w po​miesz​cze​niu peł​nym wód​ki lub co gor​sza, je​śli zła​mię się przy re​je​stro​wa​niu łupu… Pot na jego czo​le zgęst​niał, mimo że z każ​dą chwi​lą ro​bi​ło się za​uwa​żal​nie chłod​niej. – Ja… – bąk​nął, jak zwy​kle nie wie​dząc, od cze​go za​cząć. – Tak? – Agniesz​ka przy​su​nę​ła się jesz​cze bli​żej do dzie​lą​ce​go ich dru​tu kol​cza​ste​go. Za​nim Pa​tryk zdą​żył po​now​nie otwo​rzyć usta, gdzieś nad nimi roz​legł się brzęk tłu​czo​nej szy​by. Mo​‐ ment póź​niej obo​je in​stynk​tow​nie wtu​li​li gło​wy w ra​mio​na, sły​sząc głu​chy ło​mot. Wy​le​gu​ją​cy się przed są​sied​ni​mi blo​ka​mi pa​cjen​ci spo​glą​da​li z za​cie​ka​wie​niem w kie​run​ku piąt​ki. Nie zwra​ca​jąc na nich uwa​gi, Mie​lech cof​nął się na śro​dek alej​ki i za​darł gło​wę do góry. Lewe skrzy​dło okna na pię​trze wi​sia​ło na jed​nym za​wia​sie, chwie​jąc się le​ni​wie. Na kłach stłu​czo​nej szy​by wi​dział po​‐ ły​sku​ją​ce, ciem​ne pla​my. Agniesz​ka zdą​ży​ła się od​wró​cić i pod​biec do po​sta​ci spo​czy​wa​ją​cej w tra​wie u pod​sta​wy ścia​ny. Przy​klęk​nę​ła przy cie​le odzia​nym w bia​ły, choć te​raz już moc​no prze​siąk​nię​ty krwią ki​tel. Chwy​ci​ła za szczu​płą dłoń, by zba​dać puls, po​tem przy​ło​ży​ła pal​ce do szyi i do​pie​ro na sam ko​niec po​cią​gnę​ła le​‐ żą​cą za ra​mię, by spoj​rzeć na jej twarz. – Boże mój… – wy​szep​ta​ła, roz​po​zna​jąc peł​nią​cą tego dnia dy​żur ko​le​żan​kę. – Toż to Ina… – Ze​rwa​‐

ła się na rów​ne nogi i za​wo​ła​ła w stro​nę ga​piów: – Niech ktoś za​wo​ła dok​to​ra Skor​no​wi​cza! Szyb​ko! Pa​tryk ob​ser​wo​wał oba okna na pię​trze. Coś tam się dzia​ło. Sły​szał stłu​mio​ne krzy​ki, wi​dział cie​nie prze​su​wa​ją​ce się szyb​ko po su​fi​cie. Się​gnął do ka​bu​ry przy pa​sie. Dra​nie, któ​rzy wy​pchnę​li przez okno pie​lę​gniar​kę, gorz​ko po​ża​łu​ją, że nie zde​chli wcze​śniej na czar​ną ospę!… Ale za​nim zdą​żył wy​jąć broń, ko​lej​ne okno roz​pry​sło się w drob​ny mak i w dół po​le​cia​ło nie jed​no, lecz dwa sple​cio​ne w mor​der​czym uści​sku cia​ła. Wal​czą​cy rąb​nę​li z głu​chym ło​mo​tem na tra​wę tuż za ple​ca​mi stru​chla​łej Agniesz​ki i tam znie​ru​cho​mie​li. W tym sa​mym mo​men​cie Mie​lech zo​ba​czył coś jesz​cze… Coś, w co nie po​tra​fił uwie​‐ rzyć. Sio​stra Mło​cic​ka, ta, któ​ra wy​pa​dła przez okno pierw​sza, wsta​wa​ła po​wo​li z zie​mi. Dziw​nie sztyw​no i ocię​ża​le, jak​by była pół​przy​tom​na. Nie to jed​nak go zdzi​wi​ło. Na​pa​trzył się w ży​ciu na wy​star​cza​ją​co wie​le tra​ge​dii, by wie​dzieć, że czło​wiek w szo​ku po​tra​fi sta​nąć na​wet na po​ła​ma​nych no​gach. Tak jak ta pie​lę​gniar​ka te​raz. Z pra​we​go pod​udzia, tuż pod ko​la​nem, ster​cza​ła jej prze​cież pęk​nię​ta bla​da kość. Pa​try​ka za​szo​ko​wa​ła gło​wa ko​bie​ty. Zwi​sa​ła pod dziw​nym ką​tem i chwia​ła się przy każ​dym ru​chu, jak​by nie pod​trzy​my​wał jej już krę​go​słup. Sier​żant prze​łknął cięż​ko śli​nę, nie spusz​cza​jąc oka ze zja​wy su​ną​cej ku od​wró​co​nej ple​ca​mi Agniesz​ce, któ​ra z dło​nią przy​ci​śnię​tą do ust za​mar​ła o krok od sple​cio​‐ nych ofiar. Sier​żant re​je​stro​wał każ​dy ob​raz, za​pach i dźwięk, ale nie mógł się po​ru​szyć, zu​peł​nie jak​by jego cia​ło za​sty​gło na​gle w słup soli albo bry​łę be​to​nu. Nie zdo​łał na​wet wy​do​być z sie​bie gło​su, po​dob​‐ nie zresz​tą jak po​zo​sta​li lu​dzie, któ​rzy sta​li na traw​ni​kach przed są​sied​ni​mi pa​wi​lo​na​mi. Sio​stra Ina su​nę​ła ku Agniesz​ce w kom​plet​nej ci​szy, wy​cią​ga​jąc za​krwa​wio​ne ręce, jak​by bła​ga​ła o po​moc. Na​gle po​tknę​ła się i wy​chy​li​ła moc​niej. Naj​pierw do przo​du, a po​tem do tyłu, przez co jej gło​‐ wa wy​ko​na​ła sze​ro​ki za​mach, lą​du​jąc na ple​cach. Z przo​du mu​sia​ła wy​glą​dać, jak​by ją zde​ka​pi​to​wa​no, a mimo to szła da​lej przed sie​bie. W tym mo​men​cie nie​wi​dzial​ne pęta opa​dły. Z wie​lu gar​deł na​raz wy​rwał się dzi​ki sko​wyt. Pa​cjen​ci rzu​ci​li się do pa​nicz​nej uciecz​ki – jed​ni w kie​run​ku pro​wi​zo​rycz​nych fur​tek, dru​dzy pro​sto na ogro​dze​nie, nie zwa​ża​jąc na to, że mają przed sobą drut kol​cza​sty. – Uwa​żaj! – wrza​snął Mie​lech. Wię​cej nie zdą​żył po​wie​dzieć. Dło​nie Mło​cic​kiej za​ci​ska​ły się już na ra​mie​niu i kar​ku Agniesz​ki. Ta szarp​nę​ła się, za​sko​czo​na nie​‐ spo​dzie​wa​nym ata​kiem, lecz nie zdo​ła​ła oswo​bo​dzić bar​ku z mor​der​cze​go chwy​tu, zwłasz​cza że czy​jeś pal​ce wpi​ły się wła​śnie w jej łyd​ki. Ru​nę​ła jak dłu​ga, wrzesz​cząc wnie​bo​gło​sy, i bły​ska​wicz​nie znik​nę​ła nie pod jed​nym, ale trze​ma zde​for​mo​wa​ny​mi cia​ła​mi. Sio​stra Ina, ja​kiś le​karz i ktoś trze​ci, kogo sier​żant nie po​zna​wał z wy​glą​du, roz​ry​wa​li brzuch Agniesz​ki go​ły​mi rę​ka​mi. Wi​dział wi​ją​ce się jak węże szkli​ste sza​ro​ró​żo​we je​li​ta w ich dło​niach, czuł od​ra​ża​ją​cy fe​tor uwol​nio​nych ga​zów. Pa​tryk stał jak wmu​ro​wa​ny, przy​glą​da​jąc się kosz​ma​ro​wi roz​gry​‐ wa​ją​ce​mu się znie​nac​ka na jego oczach. Wo​kół nie​go pa​no​wał cha​os. Spa​ni​ko​wa​ni pa​cjen​ci sztur​mo​wa​li pro​wi​zo​rycz​ne ogro​dze​nia, nie ba​cząc na od​no​szo​ne przy tym rany. Tra​to​wa​li się wza​jem​nie w pró​bie uciecz​ki. Ro​bi​li wszyst​ko, by zna​leźć się jak naj​da​lej od tej rzeź​ni. Do​cho​dzą​ce ze wszyst​kich stron krzy​‐ ki su​ge​ro​wa​ły, że w dal​szych blo​kach dzie​ją się rów​nie nie​sa​mo​wi​te rze​czy. Na traw​ni​ku przy szó​st​ce si​‐ ło​wa​ło się kil​ku​na​stu męż​czyzn. Zza wę​gła czwór​ki do​bie​ga​ło po​tę​pień​cze wy​cie. Mie​lech przy​glą​dał się temu wszyst​kie​mu w osłu​pie​niu, trzy​ma​jąc pi​sto​let w dło​ni i nie spusz​cza​jąc wzro​ku z troj​ga mar​twych jego zda​niem lu​dzi, któ​rzy roz​szar​py​wa​li drga​ją​ce wciąż kon​wul​syj​nie cia​ło

Agniesz​ki. Jego Agniesz​ki… Tej, z któ​rą… Ze stu​po​ru wy​rwa​ło go do​pie​ro czy​jeś wo​ła​nie. – To​wa​rzy​szu sier​żan​cie! – Za​sła​nia​ją​cy się za​krwa​wio​nym sty​li​skiem Kłos miał taką minę, jak​by uj​‐ rzał śmierć we wła​snej oso​bie. – Co tu się wy​ra​bia, do kur​wy nę​dzy? Pa​tryk ro​zej​rzał się szyb​ko. Więk​szość pa​cjen​tów znaj​do​wa​ła się już w po​ło​wie dro​gi do bra​my, któ​‐ rej pil​no​wał w tej chwi​li dy​żur​ny, sied​miu od​po​czy​wa​ją​cych po służ​bie mi​li​cjan​tów i eki​pa de​zyn​fe​ku​ją​‐ ca, o ile sa​ni​ta​riu​sze nie zro​bi​li so​bie za​słu​żo​nej prze​rwy. Nie​dobrze, po​my​ślał sier​żant, prze​no​sząc wzrok na traw​nik pod ścia​ną, gdzie na​dal wiły się oka​le​czo​ne cia​ła. Je​den rzut oka i już wie​dział, co ro​‐ bić. – Mu​si​my ich po​wstrzy​mać – rzu​cił w od​po​wie​dzi, nie pa​trząc na​wet na pod​wład​ne​go. – Za wszel​ką cenę. Kłos skrzy​wił się pa​skud​nie. – Jak? Prze​cież to kil​ka​set osób – wska​zał koń​cem sty​li​ska od​da​la​ją​cy się tłum. – Nie ich… – Mie​lech ru​szył w stro​nę prze​rwa​ne​go ogro​dze​nia, prze​ła​do​wu​jąc służ​bo​wą te​tet​kę. La​tar​nik omiótł spoj​rze​niem naj​bliż​sze pa​wi​lo​ny, po​tem do​sko​czył do prze​ło​żo​ne​go i zła​pał go za ra​‐ mię. Sier​żant od​wró​cił się, wy​krzy​wia​jąc gniew​nie war​gi. – Nie mam cza​su na ga​da​nie! – krzyk​nął. – Mu​szę ich po​wstrzy​mać… – Czym? Tym? – prze​rwał mu bez​ce​re​mo​nial​nie Kłos, wska​zu​jąc pi​sto​let. – To nic nie da. Uwierz​cie mi, pró​bo​wa​łem. – Za​ma​chał za​krwa​wio​nym drą​giem przed no​sem sier​żan​ta. – Te skur​wy​sy​ny są od​por​‐ niej​sze niż za​la​ni w tru​pa sy​be​ryj​scy drwa​le. Poza tym wszyst​kich i tak nie zdą​ży​cie wy​strze​lać. – Ski​nął gło​wą w stro​nę szóst​ki, spod któ​rej szła w ich kie​run​ku grup​ka dziw​nie za​cho​wu​ją​cych się męż​czyzn. Tych sa​mych, któ​rzy jesz​cze przed chwi​lą si​ło​wa​li się na traw​ni​ku. Przed ich pa​wi​lo​nem zo​sta​ło tyl​ko kil​ka zma​sa​kro​wa​nych ciał. Jak​by tego było mało, zza wę​gła czwór​ki wy​ła​nia​li się wła​śnie ko​lej​ni sza​‐ leń​cy. Mie​lech wy​szarp​nął się La​tar​ni​ko​wi, za​klął pod no​sem, po czym prze​niósł wzrok na kłę​bo​wi​sko ciał pod ścia​ną. Mło​cic​ka znów sta​ła, chwie​jąc się na no​gach. Męż​czy​zna w bia​łym ki​tlu od​ry​wał wła​śnie uma​za​ną krwią twarz od brzu​cha Agniesz​ki, a ra​czej od wy​pły​wa​ją​cych z nie​go splą​ta​nych wnętrz​no​ści. Nie miał jed​ne​go oka, dru​gie trzy​ma​ło się tyl​ko dzię​ki oku​la​rom wbi​tym gru​bą opraw​ką w na​sa​dę nosa. Jego twarz wy​da​ła się Pa​try​ko​wi zna​jo​ma. To chy​ba dok​tor Skor​no​wicz…, zdą​żył po​my​śleć, za​nim po​‐ czuł, że ktoś szar​pie go za ra​mię. – Ru​chy, sier​żan​cie, ru​chy! – Kłos po​trzą​snął nim jak snop​kiem. – Te dra​nie za mo​ment za​blo​ku​ją całą ale​ję i ode​tną nam dro​gę uciecz​ki. Mie​lech wy​mie​rzył w znaj​du​ją​cą się naj​bli​żej nie​go Mło​cic​ką. Na​ci​snął spust czte​ro​krot​nie, ale ona na​dal sta​ła, chwie​jąc się tyl​ko moc​niej, ile​kroć po​cisk prze​szy​wał jej wą​tłe cia​ło. La​tar​nik miał ra​cję: wal​ka z tymi… be​stia​mi nie mia​ła naj​mniej​sze​go sen​su. Męż​czyź​ni spod szóst​ki do​tar​li w tym cza​sie do ogro​dze​nia i na​par​li na nie z taką obo​jęt​no​ścią, jak​by nie czu​li wbi​ja​ją​ce​go się w ich cia​ła dru​tu kol​cza​ste​go. Ża​den na​wet nie jęk​nął, kie​dy na ich tor​sach i koń​czy​nach otwie​ra​ły się głę​bo​kie rany. Z prze​ciw​nej stro​ny, od trój​ki, su​nę​ło przez traw​nik kil​ka in​‐ nych za​krwa​wio​nych po​sta​ci w po​dar​tych pi​ża​mach. Mie​lech znał ten za​ką​tek izo​la​to​rium. Cze​ka​jąc na Agniesz​kę, nie​raz spa​ce​ro​wał wzdłuż muru za ostat​ni​mi pa​wi​lo​na​mi. Wie​dział więc, że w rogu ze​wnętrz​ne​go ogro​dze​nia, za par​te​ro​wym ba​ra​kiem

szkol​ne​go la​bo​ra​to​rium, leży ster​ta dłu​życ i de​sek zwa​lo​nych tam na wy​pa​dek ko​niecz​no​ści na​pra​wy pro​‐ wi​zo​rycz​nych pło​tów. – Za mną! – wark​nął, cho​wa​jąc pi​sto​let do ka​bu​ry. Kie​dy mo​ment póź​niej do​tar​li na miej​sce, Pa​tryk – nie oglą​da​jąc się na Kło​sa – chwy​cił za pierw​szą z brze​gu de​skę, wbił jej ko​niec w mu​ra​wę i przy​sta​wił pod ką​tem do be​to​no​we​go ogro​dze​nia. Była za krót​ka, nie się​ga​ła szczy​tu, ale od​bi​ja​jąc się od niej, dał​by radę prze​sko​czyć nad dru​ta​mi. Zwłasz​cza gdy​‐ by za​krył je… choć​by blu​zą od mun​du​ru. Zła​pał obu​rącz za nie​he​blo​wa​ne kra​wę​dzie i spró​bo​wał wdra​‐ pać się na stro​mi​znę. Nie po​szło mu to jed​nak tak ła​two, jak się spo​dzie​wał. – Je​zu​sie… – jęk​nął La​tar​nik, gdy klną​cy jak szewc sier​żant ze​sko​czył na zie​mię. – Ja nie dam rady, jak bo​nie dydy… Pa​tryk zer​k​nął przez ra​mię, oce​nia​jąc, ile zo​sta​ło im cza​su. Pierw​si sza​leń​cy wy​ła​nia​li się wła​śnie zza rogu bu​dyn​ku. Nie byli zbyt szyb​cy, ale par​li przed sie​bie nie​prze​rwa​nie, nie zwal​nia​jąc na​wet na mo​ment. Mamy jesz​cze mi​nu​tę, może dwie, po​my​ślał, po czym zmie​rzył uważ​nym spoj​rze​niem stos de​sek. Gdy zna​lazł to, cze​go szu​kał, za​czął od​rzu​cać le​żą​ce na wierz​chu ka​wał​ki drew​na, a po​tem z gło​śnym sap​nię​ciem pod​niósł dłu​gą na pra​wie trzy me​try tar​ci​cę. Je​den jej ko​niec oparł o szczyt muru, przy​gnia​ta​‐ jąc drut kol​cza​sty, a dru​gi po​sta​wił na zie​mi. – Ta bę​dzie lep​sza – oświad​czył i nie cze​ka​jąc na re​ak​cję Kło​sa, cof​nął się o dwa kro​ki, by na​brać roz​pę​du. – Ejże! – La​tar​nik prze​łknął gło​śno śli​nę, przy​glą​da​jąc się, jak prze​ło​żo​ny zwin​nie po​ko​nu​je moc​no sprę​ży​nu​ją​cą de​skę. – Ja się pi​sa​łem do mi​li​cji, nie do cyr​ku. Zni​ka​ją​cy za mu​rem Mie​lech nie usły​szał jego skar​gi. Mo​ment póź​niej, zry​wa​jąc się z grzą​dek ra​chi​‐ tycz​ne​go agre​stu, za​wo​łał: – Na co cze​kasz, czło​wie​ku! Kłos ze​brał się w so​bie, rzu​cił sty​li​sko, je​dy​ną broń, jaka mu zo​sta​ła, po​tem spoj​rzał przez ra​mię na bar​dzo już bli​skich obłą​kań​ców i prze​że​gnaw​szy się za​ma​szy​stym ru​chem, po​gnał w stro​nę de​ski. Albo rze​czy​wi​ście nie nada​wał się do cyr​ku, albo po​nio​sły go ner​wy – w każ​dym ra​zie sze​ro​ka na trzy​dzie​ści cen​ty​me​trów de​cha oka​za​ła się dla nie​go zbyt sprę​ży​sta i zbyt wą​ska. Przy trze​cim kro​ku nie tra​fił sto​pą gdzie trze​ba i zwa​lił się jak wo​rek ziem​nia​ków pro​sto w gę​ste po​krzy​wy. Za​wył jak po​tę​pio​ny, czu​jąc set​ki uką​szeń na rę​kach i twa​rzy. Nie to jed​nak było naj​gor​sze. Bar​dzo szyb​ko uświa​do​mił so​bie, że pod​czas upad​ku skrę​cił lub co jesz​cze gor​sze, zła​mał nogę w ko​st​ce. Zo​ba​‐ czył przed ocza​mi wszyst​kie gwiaz​dy, kie​dy wsta​jąc, spró​bo​wał się oprzeć na le​wej sto​pie. Z dru​giej stro​ny muru do​bie​ga​ły cich​ną​ce szyb​ko po​na​gle​nia i za​chę​ty sier​żan​ta, któ​ry pę​dził już w kie​run​ku od​le​głej uli​cy, bra​my i por​tier​ni. – Było ojca słu​chać i la​tar​ni​kiem zo​stać – mruk​nął Kłos, oparł​szy się ple​ca​mi o po​ro​wa​tą po​wierzch​‐ nię be​to​no​wych płyt. Za​krwa​wie​ni sza​leń​cy nad​cho​dzi​li ławą, zmie​rza​jąc wprost na nie​go. Za​klął pod no​sem. Ze zwich​‐ nię​tą kost​ką nie miał naj​mniej​szych szans na po​ko​na​nie prze​szko​dy. Ani my​ślał się jed​nak pod​da​wać. Zwłasz​cza że na wła​sne oczy wi​dział, do cze​go są zdol​ne te be​stie w ludz​kiej skó​rze. Zro​bił dwa kro​ki, by spraw​dzić, w ja​kim stop​niu ból ogra​ni​cza mu ru​chy. Na szczę​ście strach i ad​re​‐ na​li​na za​czy​na​ły po​wo​li brać górę. Do​kuś​ty​kał po​śpiesz​nie do po​rzu​co​ne​go sty​li​ska, a po​tem, pod​pie​ra​‐ jąc się nim jak la​ską, ru​szył ku prze​ciw​le​głe​mu krań​co​wi la​bo​ra​to​rium. Oku​la​wio​ny nie był może wie​le

szyb​szy od prze​śla​dow​ców, ale też nie wy​da​wał się spe​cjal​nie wol​niej​szy od nich. Je​śli zdo​ła ich wy​ma​‐ new​ro​wać i prze​do​sta​nie się z po​wro​tem do piąt​ki, a na​stęp​nie prze​le​zie ja​koś przez płot… * * * Mie​lech skrę​cił w Kieł​cow​ską, zgar​nął pa​trol pil​nu​ją​cy tego na​roż​ni​ka muru i za​wo​ław​szy raz jesz​cze Kło​sa, po​gnał da​lej. Przed sobą miał zu​peł​nie pu​stą uli​cę – war​sza​wa i ny​ska z eskor​ty kon​wo​ju od​je​cha​‐ ły już w kie​run​ku mia​sta. To do​bry znak, po​my​ślał, izo​lo​wa​ni nie zdo​ła​li się wy​do​stać za ogro​dze​nie. Moi chłop​cy spi​sa​li się na me​dal. Za​raz jed​nak stra​cił do​bry hu​mor. Po​ten​cjal​ni no​si​cie​le wi​ru​sa ospy nie roz​pierz​chli się po oko​licz​‐ nych po​lach i nie sta​no​wi​li za​gro​że​nia pu​blicz​ne​go, za to sami sta​li się moż​li​wym ce​lem tych… tych po​‐ two​rów czy be​stii, bo na pew​no nie mo​gło tu być mowy o nor​mal​nych lu​dziach. Pa​tryk wzdry​gnął się na wspo​mnie​nie Mło​cic​kiej kro​czą​cej z bez​wład​nie zwi​sa​ją​cą gło​wą ku Agniesz​ce i wy​cią​ga​ją​cej do niej roz​cza​pie​rzo​ne ręce. Choć tra​fił ją z te​tet​ki czte​ry razy pro​sto w pierś, za​cho​wy​wa​ła się tak, jak​by ob​rzu​‐ cił ją żo​łę​dzia​mi. Na tę myśl za​trzy​mał się jak wry​ty. Je​śli każe otwo​rzyć bra​mę, do mia​sta uciek​ną set​ki po​ten​cjal​nych no​si​cie​li wi​ru​sa ospy. Je​śli izo​la​to​‐ rium po​zo​sta​nie za​mknię​te, we​wnątrz za​cznie się rzeź. Nie​speł​na dwu​dzie​stu mi​li​cjan​tów nie zdo​ła po​‐ wstrzy​mać tych po​two​rów. Od​mień​cy za​mor​du​ją każ​de​go, kto znaj​dzie się na ich dro​dze… Zer​k​nął przez ra​mię, spraw​dza​jąc, czy bie​gnie za nim La​tar​nik. Ni​g​dzie go jed​nak nie wi​dział – ani na uli​cy, ani za za​sie​ka​mi. Za​klął pod no​sem i po​pę​dził w kie​run​ku nie​od​le​głe​go już zjaz​du. Gdy wy​padł zza par​te​ro​wej sto​łów​ki, od razu zro​zu​miał, dla​cze​go kil​ku​set​oso​bo​wy tłum nie sfor​so​wał jesz​cze zwy​kłej siat​ko​wej bra​my. Od​ka​ża​ny wła​śnie ogó​rek blo​ko​wał prze​jazd mię​dzy por​tier​nią a znaj​du​ją​cy​mi się na​‐ prze​ciw za​bu​do​wa​nia​mi. Wi​dząc, że ta dro​ga uciecz​ki jest za​gro​dzo​na nie tyl​ko przez wiel​ki au​to​bus, ale i ty​ra​lie​rę mun​du​ro​wych wspo​ma​ga​nych w do​dat​ku przez per​so​nel me​dycz​ny, ucie​ki​nie​rzy za​wró​ci​li, by szu​kać schro​nie​nia w bu​dyn​ku szko​ły. Drzwi por​tier​ni były za​mknię​te od środ​ka. Pa​tryk za​czął wa​lić w nie pię​ścią, a gdy nie wy​wo​ła​ło to żad​nej re​ak​cji, wy​jął z kie​sze​ni blu​zy gwiz​dek i za​dął w nie​go, jak​by się pa​li​ło. W koń​cu, kie​dy pra​wie już ogłuchł, drzwi drgnę​ły, a po​tem ustą​pi​ły. Wyj​rzał zza nich wy​lęk​nio​ny ka​pral Bart​nik. – Kon​rad!… – Za​sa​pa​ny sier​żant chwy​cił swe​go za​stęp​cę za ra​mio​na. – Mu​sisz otwo​rzyć bra​mę! Na​‐ tych​miast! – Jak to: otwo​rzyć?… Po​ucie​ka​ją nam prze​cież… – Wiem – od​parł Mie​lech, po​py​cha​jąc ka​pra​la w kie​run​ku dru​gie​go wyj​ścia z por​tier​ni. – Mimo to zrób, o co pro​szę. Uwierz mi, tak bę​dzie le​piej… Bart​nik po​słał mu zdzi​wio​ne spoj​rze​nie, ale nie wa​hał się dłu​go. Gdy wy​biegł na ze​wnątrz, aby od​‐ szu​kać szo​fe​ra, sier​żant wy​mie​rzył pal​cem w wy​stra​szo​ne​go dy​żur​ne​go, któ​ry sie​dział wciąż przed te​le​fo​‐ na​mi i ra​dio​sta​cją. – Bie​droń, we​zwij mi tu po​zo​sta​łe pa​tro​le. Ale mi​giem! – Chu​dy oku​lar​nik ze​rwał się ze stoł​ka, się​‐ ga​jąc po czap​kę. – Gdzie le​ziesz, pa​ta​fia​nie?! – wy​darł się na nie​go Pa​tryk. – Za… za​wo​łać ich ka​za​li​ście – wy​ją​kał zdez​o​rien​to​wa​ny dy​żur​ny. – Ra​dia użyj, głą​bie je​den! – Tak jest! Mie​lech wy​padł za ka​pra​lem na plac. Prze​ra​że​ni pa​cjen​ci kłę​bi​li się te​raz przy dru​gim krań​cu za​‐

mknię​tych na czte​ry spu​sty bu​dyn​ków LZN-u. Nie​któ​rzy pró​bo​wa​li for​so​wać be​to​no​we ogro​dze​nie, ale bez na​rzę​dzi nie byli w sta​nie po​ko​nać za​sie​ków. Pa​tryk wie​dział, że lada mo​ment do​trze do nich, iż utknę​li w pu​łap​ce bez wyj​ścia, i wte​dy wpad​ną w jesz​cze więk​szą pa​ni​kę. Miał dwie, może trzy mi​nu​ty na opa​no​wa​nie sy​tu​acji i od​blo​ko​wa​nie bra​my. O ile nie wy​da​rzy się coś nie​prze​wi​dzia​ne​go… Po​biegł za ucie​ka​ją​cy​mi pa​cjen​ta​mi, ale tyl​ko do miej​sca, z któ​re​go roz​cią​gał się wi​dok na oświe​tlo​‐ ną la​tar​nia​mi ale​ję. W jej głę​bi zo​ba​czył kil​ka​dzie​siąt wid​mo​wych po​sta​ci. Ob​dar​ci, za​krwa​wie​ni sza​‐ leń​cy szli wol​no ni​czym wy​cień​cze​ni wę​drów​ką uchodź​cy. Choć mi​nę​ło tyle lat, Pa​tryk wciąż miał w pa​mię​ci nie​koń​czą​ce się po​to​ki ob​szar​pań​ców su​ną​cych przez jego wieś dniem i nocą. Znów był tam​tym dzie​się​cio​lat​kiem, stał przy pło​cie, słu​cha​jąc nie​ustan​ne​‐ go grzmo​tu dział za ho​ry​zon​tem i uważ​nie ob​ser​wu​jąc mi​ja​ją​cych go lu​dzi o za​sty​głych sza​rych twa​rzach i pu​stych oczach, któ​rzy cią​gnę​li za sobą bądź nie​śli na ple​cach cały oca​lo​ny do​by​tek. Je​dy​na róż​ni​ca po​‐ le​ga​ła na tym, że ci, na któ​rych pa​trzył dzi​siaj, nie ucie​ka​li przed ni​kim. To oni sia​li śmierć i znisz​cze​nie. Mie​lech oce​nił, że zdą​ży wy​pro​wa​dzić pa​cjen​tów, o ile ci nie spa​ni​ku​ją na wi​dok nad​cią​ga​ją​cych be​‐ stii. Jest tyl​ko je​den spo​sób, by temu za​ra​dzić… Z odrę​twie​nia wy​rwał go war​kot od​pa​la​ne​go sil​ni​ka. Jelcz za​czął się co​fać, od​sła​nia​jąc przej​ście. Ka​pral Bart​nik stał tuż obok, roz​ma​wia​jąc z du​chem i żywo przy tym ge​sty​ku​lu​jąc. – Co jest? – za​py​tał sier​żant, pod​bie​gł​szy do za​stęp​cy. – Dla​cze​go nie otwie​ra​cie bra​my? Sa​ni​ta​riusz roz​ło​żył bez​rad​nie ręce. Mie​lech do​my​ślił się, jaka bę​dzie od​po​wiedź, za​nim pa​dły pierw​sze sło​wa. – Ka​je​tan, zna​czy Wój​cik, mój ko​le​ga, za​brał nasz klucz – wy​ja​śniał zde​ner​wo​wa​ny duch. – Gdzie on jest? – Po​szedł zo​ba​czyć, co się dzie​je, i ja​kiś su​czy syn… – Sa​ni​ta​riusz umilkł na wi​dok unie​sio​nej ręki sier​żan​ta. – Kto ma za​pa​so​we klu​cze? Ka​pral, do któ​re​go py​ta​nie było kie​ro​wa​ne, za​sta​na​wiał się tyl​ko chwi​lę. – Kłos – od​parł, spo​glą​da​jąc w stro​nę cze​ka​ją​cych obok por​tier​ni zdez​o​rien​to​wa​nych mi​li​cjan​tów. – Kur​wa mać! – wrza​snął Mie​lech, ścią​ga​jąc na sie​bie spoj​rze​nia wszyst​kich obec​nych. Sy​tu​acja za​czy​na​ła się wy​my​kać spod kon​tro​li, jak​by to był ja​kiś cho​ler​ny kosz​mar. Tłum kłę​bi się mię​dzy ósem​ką i dzie​wiąt​ką, do​kąd od​mień​cy mają jesz​cze ka​wa​łek… Jelcz ter​ko​tał gło​śno za ple​ca​mi sier​żan​ta, nie po​zwa​la​jąc mu się sku​pić. Au​to​bus! Pa​tryk do​sko​czył do przed​nich drzwi ogór​ka, otwo​rzył je na oścież i ryk​nął: – Roz​wa​laj bra​mę, ale już! – Chwi​la, mo​ment – ob​ru​szył się sie​dzą​cy za kie​row​ni​cą w zą​bek cze​sa​ny chu​dzie​lec w oku​la​rach z gru​by​mi szkła​mi. – To no​wiu​sień​ka ma​szy​na. Pro​sto z mon​tow​ni. Kie​row​nik wy​le​je mnie na zbi​ty pysk, je​śli choć​by za​ry​su​ję la​kier. – A ja za​strze​lę cię jak psa, je​śli nie wy​ła​miesz na​tych​miast bra​my i nie wy​je​dziesz na Kieł​cow​ską! – ryk​nął Mie​lech, się​ga​jąc pra​wą dło​nią do ka​bu​ry, a lewą wska​zu​jąc uli​cę. – Tam masz na nas cze​kać! Zro​zu​mia​no?! Prze​ra​żo​ny szo​fer od​ru​cho​wo na​ci​snął pe​dał gazu. Cięż​ki wóz szarp​nął się jak żywe zwie​rzę, od​trą​‐ ca​jąc sto​ją​ce​go przy wciąż otwar​tych drzwiach sier​żan​ta, a po​tem ru​szył do przo​du po​wo​li, ocię​ża​le, jak Tu​wi​mow​ska lo​ko​mo​ty​wa, lecz i to wy​star​czy​ło, by wa​żą​cy pra​wie dzie​więć ton po​jazd prze​bił się gład​‐

ko przez dwu​czę​ścio​wą bra​mę ze wzmac​nia​nej teo​w​ni​ka​mi sta​lo​wej siat​ki. To​wa​rzy​szył temu strasz​li​wy zgrzyt oraz ryk dła​wią​ce​go się na peł​nych ob​ro​tach nie​do​tar​te​go sil​ni​ka. Pa​tryk zer​k​nął w kie​run​ku pod​ko​mend​nych, któ​rzy przy​glą​da​li się temu wszyst​kie​mu ze zdu​mie​niem. – Za​blo​kuj​cie wy​lot pierw​szej alei! – wska​zał na nie​od​le​głe roz​wi​dle​nie. Wi​dząc brak re​ak​cji z ich stro​ny, za​czął go​rącz​ko​wo szu​kać lo​gicz​ne​go wy​tłu​ma​cze​nia. Je​śli po​wiem im praw​dę, zwie​ją ra​zem z pa​cjen​ta​mi, a ktoś prze​cież musi opa​no​wać ten baj​zel… – Mamy do czy​nie​nia z ma​so​wym za​ra​że​niem wście​kli​zną – skła​mał, za​nim zro​bi​ło się na​praw​dę nie​zręcz​nie. – Kil​ku​dzie​się​ciu izo​lo​wa​nych wpa​dło w szał, stąd ogól​na pa​ni​ka. Trze​ba ich ko​niecz​nie po​wstrzy​mać, żeby ura​to​wać resz​tę pa​cjen​tów. – Jego spoj​rze​nie pa​dło na po​rzu​co​ne wóz​ki aku​mu​la​to​ro​we, peł​ne cze​ka​ją​cych na od​ka​że​nie ram łó​żek i sien​ni​‐ ków. – Ustaw​cie z tego zło​mu ba​ry​ka​dę od ogro​dze​nia je​dyn​ki do ścia​ny sto​łów​ki. – Zer​k​nął przez ra​mię, spraw​dza​jąc, czy kie​row​ca ogór​ka po​słu​chał wcze​śniej​sze​go roz​ka​zu. Nie​bie​ski au​to​bus stał już na szczę​ście w po​przek uli​cy, blo​ku​jąc ją cał​ko​wi​cie od stro​ny Kieł​czo​wa. – Kon​rad, do​pil​nuj, żeby nikt z na​szych nie uciekł! – Mie​lech po​kle​pał ka​pra​la po ra​mie​niu. – Za​raz zor​ga​ni​zu​ję wam wspar​cie… Wie​dział, że co mą​drzej​si funk​cjo​na​riu​sze bar​dzo szyb​ko zro​zu​mie​ją, iż wca​le nie cho​dzi o wście​kli​‐ znę. Miał jed​nak na​dzie​ję, że za​nim się po​ła​pią, zdą​żą po​sta​wić za​po​rę, któ​ra po​wstrzy​ma na​past​ni​ków do cza​su, aż sied​miu​set nor​mal​nych izo​lo​wa​nych opu​ści te​ren LZN-u, co z ko​lei po​zwo​li za​blo​ko​wać po​‐ now​nie bra​mę i uwię​zić sza​le​ją​cych od​mień​ców za mu​rem i za​sie​ka​mi. Przy​naj​mniej do na​dej​ścia po​mo​‐ cy. Na jego szczę​ście z por​tier​ni wy​bie​gło wła​śnie ostat​nich trzech zdy​sza​nych mi​li​cjan​tów. Za​raz za nimi po​ja​wił się Bie​droń. – Chło​pa​ki! – zwró​cił się do nich sier​żant. – Po​móż​cie przy ba​ry​ka​dzie. A ty, An​drze​jek… – spoj​rzał na pa​ty​ko​wa​te​go dy​żur​ne​go – …ty też idź z nimi. – Tak jest! – wy​sa​pał czer​wo​ny na twa​rzy chu​dzie​lec. Pa​tryk wło​żył gwiz​dek do ust, dmuch​nął w nie​go z ca​łych sił i za​czął ma​chać obie​ma rę​ka​mi, aby zwró​cić na sie​bie uwa​gę lu​dzi tło​czą​cych się po dru​giej stro​nie kom​plek​su. Parę osób na​tych​miast spo​‐ strze​gło otwar​tą na oścież bra​mę i ge​sty​ku​lu​ją​ce​go żywo mi​li​cjan​ta. Mo​ment póź​niej tłum rzu​cił się do wyj​ścia sta​no​wią​ce​go je​dy​ną dro​gę uciecz​ki z tego pie​kła. W tym sa​mym cza​sie pięt​na​stu mi​li​cjan​tów oraz kil​ku sa​ni​ta​riu​szy koń​czy​ło prze​no​sić do wy​lo​tu alei me​ta​lo​we łóż​ka i sien​ni​ki, aby usta​wić z nich pro​wi​zo​rycz​ną ba​ry​ka​dę. Mie​lech, któ​ry wie​dział do​sko​na​le, że od​mień​ców nie zdo​ła​ją po​wstrzy​mać na​‐ wet kule, za​czy​nał prze​czu​wać, że to próż​ny trud. Nie miał jed​nak pod ręką ni​cze​go in​ne​go, li​czył więc, że gru​be sien​ni​ki ochro​nią sto​ją​cych za ba​ry​ka​dą funk​cjo​na​riu​szy. Choć​by przez mi​nu​tę albo dwie, po​nie​‐ waż tyle cza​su po​trze​bo​wał na wy​pro​wa​dze​nie resz​ty izo​lo​wa​nych. Pierw​si pa​cjen​ci, któ​rzy wy​do​sta​li się już na uli​cę, albo skrę​ca​li od razu w stro​nę Psie​go Pola, albo gna​li pro​sto przed sie​bie, w kie​run​ku znaj​du​ją​cej się na​prze​ciw oczysz​czal​ni ście​ków. Przej​ście po​mię​‐ dzy por​tier​nią a sto​łów​ką zo​sta​ło jed​nak szyb​ko za​blo​ko​wa​ne przez tłum, nad któ​rym nikt nie mógł za​pa​‐ no​wać. Pa​tryk w ostat​niej chwi​li zdą​żył się schro​nić na por​tier​ni i na​tych​miast się​gnął po te​le​fon. Nad​‐ szedł czas, by po​wia​do​mić o wszyst​kim prze​ło​żo​nych.

2 pią​tek, 9 sierp​nia 1963, go​dzi​na 20:10 Ko​men​da Wo​je​wódz​ka MO, ul. Pod​wa​le 31–33 W ga​bi​ne​cie za​stęp​cy ko​men​dan​ta, któ​rą to funk​cję spra​wo​wał obec​nie ka​pi​tan Łu​kasz Bran​dys, pa​no​wał przy​jem​ny pół​mrok. Nad cen​trum mia​sta nad​cią​gnę​ły pod wie​czór gę​ste chmu​ry, ze​rwał się też moc​niej​‐ szy wiatr, pierw​szy zwia​stun nad​cho​dzą​cej bu​rzy. Była to bar​dzo miła od​mia​na po ca​łym ty​go​dniu nie​zno​‐ śnych upa​łów, co cie​szy​ło na rów​ni go​spo​da​rza nie​for​mal​ne​go spo​tka​nia, jak i jego trzech go​ści – po​dob​‐ nych jemu mło​dych i am​bit​nych ak​ty​wi​stów. Krzysz​tof Nie​sy​to był pew​nym sie​bie, wiecz​nie uśmiech​nię​tym męż​czy​zną o lek​ko po​cią​głej twa​rzy, sza​rych oczach, któ​re z rzad​ka krył za oku​la​ra​mi, i krót​kich ru​da​wych wło​sach oka​la​ją​cych wy​so​kie jak na jego wiek czo​ło. My​lił​by się jed​nak ten, kto brał​by go za lek​ko​du​cha. Jesz​cze nie skoń​czył stu​diów, a już pra​co​wał w Pre​zy​dium Wo​je​wódz​kiej Rady Na​ro​do​wej jako za​stęp​ca prze​wod​ni​czą​ce​go i z jego ra​mie​nia uczest​ni​czył w pra​cach Rady Epi​de​mio​lo​gicz​nej. Obok nie​go sie​dział gład​ko ogo​lo​ny ma​jor Bar​tosz Bie​drzyc​ki, w tym gro​nie naj​wyż​szy nie tyl​ko stop​niem. Syn zna​ne​go war​szaw​skie​go or​to​pe​dy i oj​ciec dwoj​ga dzie​ci. Więk​szość współ​pra​cow​ni​ków po​strze​ga​ła go jako czło​wie​ka aro​ganc​kie​go, a na​wet opry​skli​we​go, po​tra​fił być bo​wiem wy​nio​sły i nie krył nie​chę​ci do lu​dzi, któ​rzy jego zda​niem nie za​słu​gi​wa​li na inne trak​to​wa​nie. Bran​dys mie​wał cza​sem wra​że​nie – zwłasz​cza gdy spo​glą​dał w piw​ne oczy ma​jo​ra – że sam jest przez nie​go le​d​wie to​le​ro​wa​ny. Nie zmie​nia​ło to fak​tu, że Bie​drzyc​ki do​brze wpa​so​wał się w ten ze​spół i zna​ko​mi​cie go uzu​peł​niał. Zna​‐ lazł się w wą​skim gro​nie so​jusz​ni​ków Łu​ka​sza, gdyż od kil​ku ty​go​dni do​wo​dził po​wo​ła​ną na oso​bi​stą proś​bę to​wa​rzy​sza Pi​ła​tow​skie​go gru​pą spe​cjal​ną, któ​rej za​da​niem była ochro​na w trak​cie kry​zy​su naj​‐ waż​niej​szych urzę​dów, ko​mi​te​tów par​tii i kom​plek​su Rady Na​ro​do​wej. Był to je​dy​ny wy​ją​tek od za​sto​so​‐ wa​nej przez wła​dze re​gu​ły – człon​ko​wie KC przy​glą​da​li się uważ​nie roz​wo​jo​wi sy​tu​acji na Dol​nym Ślą​‐ sku, nie an​ga​żu​jąc MON-u w bez​po​śred​nie dzia​ła​nia za​po​bie​gaw​cze, acz​kol​wiek wszyst​kie jed​nost​ki woj​sko​we sta​cjo​nu​ją​ce w oko​li​cach Wro​cła​wia zo​sta​ły już daw​no po​sta​wio​ne w stan pod​wyż​szo​nej go​‐ to​wo​ści bo​jo​wej. „Na wszel​ki słu​czaj”, jak stwier​dził do​wód​ca okrę​gu, to​wa​rzysz ge​ne​rał Wa​ry​szak, pod​czas pierw​sze​go nie​for​mal​ne​go spo​tka​nia z le​ka​rza​mi na​le​żą​cy​mi do ROB-u. Trze​cim z go​ści był bro​da​ty sza​tyn o pu​co​ło​wa​tej twa​rzy, Je​re​miasz Bre​mer, mło​dy pro​te​go​wa​ny pierw​sze​go se​kre​ta​rza KW. No​szą​cy wiel​kie oku​la​ry au​tor uda​nych fra​szek i czło​wiek do spe​cjal​nych po​‐ ru​czeń, obec​nie dba​ją​cy o to, by Ko​mi​tet Wo​je​wódz​ki miał dla władz cen​tral​nych jak naj​ak​tu​al​niej​sze in​‐ for​ma​cje o po​stę​pach na fron​cie wal​ki z epi​de​mią. Był kimś w ro​dza​ju cy​wil​ne​go od​po​wied​ni​ka Bran​dy​‐ sa, z tą tyl​ko róż​ni​cą, że ko​rzy​sta​ją​cy z tych sa​mych źró​deł ka​pi​tan gro​ma​dził nie​co inną wie​dzę na po​‐ trze​by sze​fów pio​nów SB i MO. – Na​sze nie​usta​ją​ce zdro​wie. – Go​spo​darz uniósł kie​li​szek wy​peł​nio​ny z me​ni​skiem wy​pu​kłym. Stuk​nę​li się z nim nad bla​tem wiel​kie​go po​nie​miec​kie​go biur​ka, któ​re nie​jed​no już wi​dzia​ło. Kil​ka kro​pel skap​nę​ło na me​bel, ale resz​ta al​ko​ho​lu szyb​ko tra​fi​ła w gar​dła mło​dych wil​ków. Skrzy​wi​li się jak je​den mąż, a naj​moc​niej ma​jor, któ​ry wo​lał piwo od wód​ki. Wszy​scy o tym wie​dzie​li, gdyż przy każ​dej oka​zji ma​wiał, że czy​stą zwykł pi​jać tyl​ko na we​se​lach.

– Jak tak da​lej pój​dzie – za​ga​ił roz​anie​lo​ny Bran​dys, gdy tyl​ko prze​ką​sił chle​bem ze smal​cem i ki​szo​‐ nym ogór​kiem – czar​na ospa otwo​rzy przed nami per​spek​ty​wy pięk​nych awan​sów. – Na co ci awans, Łu​ka​szu… – Nie​sy​to do​pił to, cze​go nie prze​łknął za pierw​szym ra​zem, i do​pie​ro wte​dy od​sta​wił kie​li​szek obok pu​stej flasz​ki po wy​bo​ro​wej. Jed​nej z trzech sto​ją​cych w ką​cie bla​tu. Tak luk​su​so​wo się ba​wi​li, nie go​rzej od elit Ber​li​na, Pa​ry​ża i No​we​go Jor​ku. Eks​por​to​wa wód​ka była o nie​‐ bo lep​sza od żyt​niej, kra​ku​sa i in​nych ber​be​luch, któ​re prze​cięt​ny oby​wa​tel tego kra​ju na​by​wał w skle​‐ pach i na me​li​nach. – Masz ga​bi​net, ja​kie​go nie po​wsty​dził​by się ża​den z mo​ich prze​ło​żo​nych, a ta two​ja se​kre​tar​ka, wiesz, ta z wło​sa​mi jak miedź… Po​dob​no na ko​ni​ku lubi… po​jeź​dzić? – Po​do​ba ci się moja Ania, sta​ry lu​bież​ni​ku. – Łu​kasz po​gro​ził mu pal​cem. Krzysz​tof po​pra​wił tyl​ko oku​la​ry, uśmie​cha​jąc się jesz​cze sze​rzej. – Za wy​so​kie pro​gi jak na was, to​wa​rzy​szu młod​szy asy​sten​‐ cie… – za​smu​cił go za​raz ka​pi​tan, się​ga​jąc po ko​lej​ną bu​tel​kę. Za​nim zdą​żył ją otwo​rzyć, ktoś za​pu​kał do drzwi. Naj​pierw de​li​kat​nie, po​tem bar​dziej zde​cy​do​wa​nie. Bran​dys spoj​rzał prze​pra​sza​ją​co na go​ści, ale nie za​re​ago​wał. – To może być coś waż​ne​go – za​uwa​żył trzeź​wo Bie​drzyc​ki. Na​tręt nie prze​sta​wał się do​bi​jać. Zre​zy​gno​wa​ny ka​pi​tan od​sta​wił więc bu​tel​kę, po czym wy​pro​sto​‐ waw​szy się na krze​śle, za​wo​łał: – Wejść! W pro​gu sta​nę​ła se​kre​tar​ka, o któ​rej przed mo​men​tem roz​ma​wia​li. Szczu​pła mło​da ko​bie​ta o po​cią​‐ głej twa​rzy i dłu​gich fa​li​stych wło​sach, któ​re w bla​sku sła​bych ża​ró​wek wy​glą​da​ły jak żywe pło​mie​nie. W pół​mro​ku nie wi​dzie​li do​brze jej twa​rzy, ale jed​no nie bu​dzi​ło wąt​pli​wo​ści: minę mia​ła nie​wy​raź​ną. – Coś się sta​ło? Ko​men​dant dzwo​ni? – za​in​te​re​so​wał się Bran​dys, za​nie​po​ko​jo​ny wi​zją nie​spo​dzie​‐ wa​nej kon​tro​li. Gdy na oba py​ta​nia otrzy​mał nie​mą prze​czą​cą od​po​wiedź, wark​nął gniew​nie: – To​wa​‐ rzysz​ko Głusz​czyń​ska, czy nie wy​ra​zi​łem się wy​star​cza​ją​co ja​sno? Nie ma mnie dla ni​ko​go oprócz to​wa​‐ rzy​sza ko​men​dan​ta. A wy wyj​dzie​cie z pra​cy, do​pie​ro jak skoń​czy​my ob​ra​dy, czy​li nie​pręd​ko – do​dał, uświa​do​miw​szy so​bie po fak​cie, co może być praw​dzi​wą przy​czy​ną kwa​śnej miny se​kre​tar​ki. – Wiem, to​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie – bąk​nę​ła Ania. – Ale… – Nie ma żad​ne​go ale – wpadł jej w sło​wo. – Nie wi​dzi​cie? My tu z to​wa​rzy​sza​mi – wska​zał ręką na go​ści – sztab kry​zy​so​wy mamy. Ra​dzi​my, jak mia​sto ra​to​wać. Wszyst​ko inne musi po​cze​kać. – Ale… – Ko​bie​ta nie da​wa​ła za wy​gra​ną. – Nie ma żad​ne​go ale – po​wtó​rzył Bran​dys, się​ga​jąc po flasz​kę. – Od​ma​sze​ro​wać! Głusz​czyń​ska nie wró​ci​ła jed​nak do se​kre​ta​ria​tu. Ku za​sko​cze​niu obec​nych męż​czyzn po​krę​ci​ła zde​‐ cy​do​wa​nie gło​wą i zro​bi​ła krok do przo​du. Zdzi​wio​ny jej za​cho​wa​niem ka​pi​tan z wra​że​nia nie tra​fił do pod​sta​wio​nych kie​lisz​ków. – Czy ja se​ple​nię? A może po nie​miec​ku ga​dam? – do​py​ty​wał z prze​ką​sem, zer​ka​jąc na ka​łu​żę zdo​‐ bią​cą wy​po​le​ro​wa​ny na wy​so​ki po​łysk ma​hoń. Se​kre​tar​ka na​dal sta​ła przed nim jak wmu​ro​wa​na. – Niech wam bę​dzie – ska​pi​tu​lo​wał w koń​cu, wie​dząc, że dal​sze zby​wa​nie tej służ​bist​ki nie ma sen​su. – Mów​cie, o co cho​dzi, i zni​kaj​cie. – Dzwo​ni sier​żant Mie​lech. – Kto? – Do​wód​ca po​ste​run​ku przy izo​la​to​rium na Psim Polu. Ten z pro​ble​mem alko… – Głusz​czyń​ska prze​‐ łknę​ła ner​wo​wo śli​nę, ru​chem gło​wy wska​zu​jąc ba​te​rię fla​szek. – Mel​du​je, że do​szło tam do in​cy​den​tu.

Są ofia​ry śmier​tel​ne. Zgła​sza też pró​bę uciecz​ki… Bran​dys zbladł; le​d​wie na​po​czę​ta bu​tel​ka na​tych​miast po​wę​dro​wa​ła w kąt bla​tu. Ofia​ry śmier​tel​ne? Pró​ba uciecz​ki? A wie​czór tak miło się za​czął… – Łącz​cie tu​taj, to​wa​rzysz​ko, i znajdź​cie mi jego tecz​kę – rzu​cił ofi​cjal​nym to​nem. Gdy se​kre​tar​ka wy​szła, za​my​ka​jąc za sobą drzwi, od​chrząk​nął i za​raz po pierw​szym dzwon​ku pod​niósł słu​chaw​kę. – Ka​‐ pi​tan Bran​dys przy te​le​fo​nie. Co tam się dzie​je? – Słu​chał uważ​nie przez dłuż​szą chwi​lę, od cza​su do cza​su rzu​ca​jąc „ro​zu​miem” albo zdaw​ko​we „aha”. Głusz​czyń​ska w tym cza​sie przy​nio​sła mu cie​niut​ką tecz​kę oso​bo​wą, któ​rą przej​rzał po​bież​nie w trak​cie roz​mo​wy. Na​gle uśmiech​nął się sze​ro​ko, czym wzbu​dził zdu​mie​nie ob​ser​wu​ją​cych go męż​czyzn. Po​tem po​pro​sił sier​żan​ta o cier​pli​wość i prze​sło​niw​szy mi​kro​fon dło​nią, szep​nął roz​ba​wio​ny: – Mu​si​cie tego po​słu​chać. Za​chę​ce​ni przez nie​go się​gnę​li po „szpie​gów​ki”, jak na​zy​wa​no do​dat​ko​we słu​chaw​ki umiesz​czo​ne w ebo​ni​to​wych krąż​kach pod​łą​czo​nych nie​zbyt dłu​gi​mi prze​wo​da​mi do kor​pu​su cięż​kie​go apa​ra​tu te​le​fo​‐ nicz​ne​go. Nie​ste​ty były tyl​ko dwie na ich trój​kę, Nie​sy​to z Bre​me​rem za​wi​śli więc ucho w ucho nad zmo​‐ czo​nym bla​tem. – Wy​bacz​cie, to​wa​rzy​szu sier​żan​cie – pod​jął Bran​dys, gdy gro​no słu​cha​czy się po​sze​rzy​ło. – Mo​gli​‐ by​ście po​wtó​rzyć, co przed chwil​ką po​wie​dzie​li​ście? – Nie ma cza​su na czcze gad​ki, to​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie. Sy​tu​acja jest po​waż​na. Po​trze​bu​je​my na​tych​‐ mia​sto​we​go wspar​cia. – Mie​lech mó​wił beł​ko​tli​wie, ury​wa​nie, jak czło​wiek bar​dzo zde​ner​wo​wa​ny, wy​‐ czer​pa​ny skraj​nym wy​sił​kiem albo… – Po​zwo​li​cie, to​wa​rzy​szu sier​żan​cie, że ja to oce​nię – skar​cił go Bran​dys, z tru​dem kry​jąc we​so​łość. – Re​fe​ruj​cie od po​cząt​ku, ale tym ra​zem spo​koj​nie i po ko​lei, że​bym mógł no​to​wać. – Ale… – Nie ma żad​ne​go ale. Re​fe​ruj​cie! – Tak jest! Chwi​lę po dwu​dzie​stej do​szło w izo​la​to​rium do po​waż​ne​go in​cy​den​tu. Pod​czas ob​cho​du za​uwa​ży​łem po​dej​rza​ne za​cho​wa​nie na jed​nym z blo​ków. Po uda​niu się na miej​sce by​łem świad​kiem wy​‐ pchnię​cia przez okno pie​lę​gniar​ki, to​wa​rzysz​ki Iny Mło​cic​kiej. Za​ata​ko​wa​no ją w am​bu​la​to​rium pa​wi​lo​‐ nu nu​mer pięć, na pię​trze. W po​dob​ny spo​sób zgi​nął chwi​lę póź​niej le​karz, to​wa​rzysz Grze​gorz Skor​no​‐ wicz. – Ro​zu​miem… – Bran​dys po​ki​wał gło​wą, pusz​cza​jąc oko do go​ści. Wi​dząc ma​lu​ją​ce się na ich twa​rzach co​raz więk​sze za​sko​cze​nie, uniósł dłoń, jak​by chciał im po​wie​‐ dzieć: tyl​ko spo​koj​nie, po​cze​kaj​cie. – No i wte​dy… – Głos w słu​chaw​ce za​drżał. – Wiem, że trud​no wam w to uwie​rzyć, to​wa​rzy​szu ka​‐ pi​ta​nie, ale daję sło​wo, na wła​sne oczy wi​dzia​łem, jak to​wa​rzysz​ka Mło​cic​ka wsta​je z zie​mi mimo skrę​‐ co​ne​go kar​ku. Bo wie​cie, gło​wa zwi​sa​ła jej jak po​psu​tej lal​ce… – Mie​lech za​milkł na mo​ment. – A po​‐ tem roz​pę​ta​ło się pie​kło. Wspól​nie z to​wa​rzy​szem Skor​no​wi​czem wzię​li i za​bi​li… – Za​raz, cze​kaj​cie! – prze​rwał mu ka​pi​tan. – Mó​wi​li​ście prze​cież, że Skor​no​wicz zgi​nął. – Tak jest. Wy​padł przez okno na pię​trze, tak samo jak to​wa​rzysz​ka Mło​cic​ka, tyle że ra​zem z ata​ku​ją​‐ cym go na​past​ni​kiem – re​la​cjo​no​wał po​śpiesz​nie sier​żant. – Wi​dzia​łem wszyst​ko jak na dło​ni, spa​dli na zie​mię kil​ka me​trów ode mnie, gło​wa​mi w dół. – Je​ste​ście pew​ni, że dok​tor Skor​no​wicz zgi​nął? – Ab​so​lut​nie, to​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie. Ża​den czło​wiek nie prze​żył​by ta​kie​go upad​ku.

– Chce​cie za​tem po​wie​dzieć, że zgi​nął, a po​tem ożył? – Tak jest. – I ra​zem z tą Mło​cic​ką za​bi​li ko​goś jesz​cze? – Tak, Agniesz​kę… To zna​czy sio​strę Kro​ko​wicz. Nor​mal​nie ro​ze​rwa​li ją go​ły​mi rę​ka​mi. – Ro​zu​miem. – Wiem, co so​bie my​śli​cie, to​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie, ale to nie tak. Tu dzie​je się coś nie​wy​tłu​ma​czal​ne​‐ go. Na in​nych blo​kach też do​szło do po​dob​nych ata​ków. Nie wiem, ilu izo​lo​wa​nych zgi​nę​ło, ale od​mień​‐ ców… – Od​mień​ców? – Tak ro​bo​czo na​zwa​łem na​past​ni​ków – wy​ja​śnił sier​żant. – Może nie​zbyt traf​nie, ale ni​cze​go lep​sze​‐ go nie umia​łem wy​my​ślić. Na​li​czy​łem ich ze dwu​dzie​stu, może trzy​dzie​stu, tylu przy​naj​mniej wi​dzie​li​śmy na​raz, kie​dy do​łą​czył do mnie La​tar​nik. – La​tar​nik? Jaki zno​wu la​tar​nik? – Ten z Ja​star​ni. – Zde​ner​wo​wa​ny Mie​lech plą​tał się co​raz bar​dziej. – Co tam, do kur​wy nę​dzy, ro​bił ja​kiś la​tar​nik? – Przy​sła​li​ście go w ze​szłym ty​go​dniu. – My? – zdę​biał Bran​dys. – A kto niby?… Ale to aku​rat naj​mniej waż​ne. Jego też do​pa​dli. Tak mi się wy​da​je. Ja zdą​ży​łem wspiąć się na de​skę, a on chy​ba z niej spadł. – Ro​zu​miem, ro​zu​miem… La​tar​nik spadł z de​ski. Kon​ty​nu​uj​cie. – Przed chwi​lą mu​sie​li​śmy roz​wa​lić ogór​kiem bra​mę… – Co ta​kie​go?! – Wszy​scy czte​rej za​sło​ni​li usta dłoń​mi. – Ja​kim zno​wu ogór​kiem? Ta​kim zie​lo​nym? – Nie. Nie​bie​skim. – Ma​cie tam nie​bie​skie ogór​ki? – A skąd. Ten przy​je​chał z mia​sta o dwu​dzie​stej… – Czym do was przy​je​chał? – Kon​wo​jem… – Słu​chaj​cie no, zo​staw​cie tego ogór​ka w spo​ko​ju i skup​cie się na te​ma​cie. Co z tą bra​mą? – Mu​sie​li​śmy ją roz​wa​lić, to​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie, nie było in​ne​go wyj​ścia. Duch zgu​bił klucz, a za​pa​‐ so​wy miał przy so​bie La​tar​nik. – Twier​dzi​cie, że ja​kiś duch zgu​bił wasz klucz? – Nie nasz, swój. – Mo​że​cie mi wy​tłu​ma​czyć, po co du​cho​wi klucz do bra​my? W tym mo​men​cie Nie​sy​to nie zdo​łał się opa​no​wać i par​sk​nął gło​śno. Sier​żant na​tych​miast za​milkł. Bran​dys zgro​mił wzro​kiem roz​ba​wio​ne​go go​ścia, choć sam z naj​wyż​szym tru​dem po​wstrzy​my​wał się od śmie​chu. – Drzwi za​skrzy​pia​ły. Prze​ciąg tu mamy, bo bu​rza idzie – wy​ja​śnił po​śpiesz​nie. – Mów​cie, sier​żan​‐ cie, mów​cie – za​chę​cił Mie​le​cha. – Moi lu​dzie ro​bią wła​śnie ba​ry​ka​dę z sien​ni​ków, żeby opóź​nić tych… od​mień​ców. – Ro​zu​miem. Ro​bi​cie ba​ry​ka​dę z sien​ni​ków, żeby chro​nić pa​cjen​tów przed krwio​żer​czy​mi od​mień​ca​‐ mi, któ​rzy roz​ry​wa​ją lu​dzi go​ły​mi rę​ka​mi…

– Tak jest. – A co z resz​tą izo​lo​wa​nych? – Zde​cy​do​wa​na więk​szość jest już poza izo​la​to​rium. – Jak to: poza izo​la​to​rium? – Czy wy mnie w ogó​le słu​cha​cie, to​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie?! – wy​darł się na​gle sier​żant. – Tu lu​dzie giną, a wy so​bie pod​śmie​chuj​ki urzą​dza​cie! Prze​łącz​cie mnie na​tych​miast do ko​goś kom​pe​tent​ne​go! – Nie pod​nie​caj​cie się jak Ma​li​now​ski pral​ką, sier​żan​cie. Nikt was ni​g​dzie nie prze​łą​czy. Ja tu je​stem szczy​tem kom​pe​ten​cji. – To​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie, wy nic nie ro​zu​mie​cie… – I tu was, Mie​lech, za​sko​czę. – Bran​dys roz​parł się wy​god​niej. – Do​sko​na​le wiem, co jest gra​ne. Czte​ry ty​go​dnie temu wy​szli​ście z od​wy​ku, po tym jak… – się​gnął po tecz​kę, żeby za​cy​to​wać: – …jak bie​ga​li​ście nocą po Ryn​ku, strze​la​jąc na oślep, po​nie​waż ści​ga​li​ście kra​sno​lud​ka w mun​du​rze ma​jo​ra i po​ma​rań​czo​wej cza​pecz​ce, rze​ko​mo wy​krzy​ku​ją​ce​go ha​sła go​dzą​ce w prze​wod​nią siłę na​ro​du. – Ze słu​‐ chaw​ki do​bie​gał już tyl​ko chra​pli​wy od​dech Mie​le​cha, dzię​ki cze​mu w tle dało się wy​chwy​cić stłu​mio​ne wrza​ski. – Trze​ba mieć nie​źle na​sra​ne pod be​re​ci​kiem, żeby wy​my​ślić coś tak ab​sur​dal​ne​go. – Ale ja… – bąk​nął za​sko​czo​ny Pa​tryk. Tym​cza​sem Bran​dys do​pie​ro się roz​krę​cał. – My​śli​cie, że z kim ma​cie do czy​nie​nia? – za​grzmiał. – Mi​li​cja Oby​wa​tel​ska to oczy i uszy na​ro​du, a my tu, na ko​men​dzie, wie​my wszyst​ko. Mó​dl​cie się, żeby to było zwy​kłe de​li​rium tre​mens, bo je​śli do​‐ wiem się rano, że wy​chla​li​ście skon​fi​sko​wa​ną go​rza​łę i wy​pu​ści​li​ście w pi​ja​nym wi​dzie choć jed​ne​go izo​lo​wa​ne​go… – za​wie​sił zna​czą​co głos, żeby jego sło​wa za​pa​dły roz​mów​cy w pa​mięć. – Kur​wa mać… – tyle zdą​żył wy​du​kać sier​żant, za​nim po​łą​cze​nie zo​sta​ło na​gle prze​rwa​ne. Bran​dys odło​żył słu​chaw​kę, śmie​jąc się w głos. Po​zo​sta​li wtó​ro​wa​li mu zgod​nym chó​rem. – Kto wpadł na po​mysł, żeby po​wie​rzyć tak waż​ne za​da​nie ja​kie​muś al​ko​ho​li​ko​wi? – za​py​tał Bie​‐ drzyc​ki, gdy cała czwór​ka prze​sta​ła się śmiać. – W pierw​szych dniach epi​de​mii lu​dzie bali się izo​la​to​riów jak przy​sło​wio​wy dia​beł świę​co​nej wody – wy​ja​śnił ka​pi​tan. – Chcie​li​śmy wy​słać tam ochot​ni​ków, ale mimo wie​lu ape​li nikt się nie zgło​sił. Wte​dy ko​men​dant ka​zał wy​zna​czyć pod​pad​nię​tych. Nie było cza​su na prze​my​śla​ną se​lek​cję. Poza tym Psie Pole to jed​no wiel​kie za​du​pie. Wo​kół same nie​użyt​ki i łąki. Nikt nie przy​pusz​czał, że me​li​nia​rzom bę​dzie się chcia​ło prze​my​cać go​rza​łę na te​ren izo​la​to​riów… – Ra​cja! – wy​rwał się Nie​sy​to, oso​bi​ście za​an​ga​żo​wa​ny we wstęp​ne pra​ce nad tym pro​jek​tem. – Mimo wszyst​ko… Nie spraw​dzisz tego, Łu​ka​szu? – za​py​tał ma​jor Bie​drzyc​ki, się​ga​jąc po nad​gry​‐ zio​ną paj​dę chle​ba ze smal​cem. Bran​dys za​prze​czył zde​cy​do​wa​nie. – Lu​dzie z po​ukrę​ca​ny​mi gło​wa​mi, od​mień​cy roz​ry​wa​ją​cy in​nych go​ły​mi rę​ka​mi, bra​my wy​ła​my​wa​ne ogór​kiem, du​chy gu​bią​ce klu​cze, ba​ry​ka​dy z sien​ni​ków… La​tar​nik z Ja​star​ni – wy​buch​nął śmie​chem. – Chy​ba nie są​dzisz, że war​to tra​cić czas na coś ta​kie​go? Bie​drzyc​ki za​sta​na​wiał się przez chwi​lę. – Wiem, że to wy​glą​da na ty​po​we pi​jac​kie uro​je​nia, ale wy​słał​bym tam paru lu​dzi z naj​bliż​sze​go ko​‐ mi​sa​ria​tu. Tak na wszel​ki wy​pa​dek. Je​śli wszy​scy war​tow​ni​cy się po​chla​li, mo​gli na​ro​bić nie​złe​go bur​‐ de​lu.

– Bar​tek ma ra​cję – po​parł go Bre​mer. – Za​dzwoń do wa​szych na Psie Pole, niech po​de​ślą pa​trol na Kieł​cow​ską. Dla świę​te​go spo​ko​ju. Ka​pi​tan się​gnął po słu​chaw​kę. Za​nim jed​nak zdą​żył przy​ło​żyć ją do ucha, drzwi ga​bi​ne​tu otwo​rzy​ły się z trza​skiem. W pro​gu sta​nę​ła wy​stra​szo​na se​kre​tar​ka. Była bla​da, oczy mia​ła okrą​głe jak spodki. – Wła​śnie dzwo​ni​li z La​bi​ryn​tu… – wy​mam​ro​ta​ła. – Pro​szą o po​moc. W izo​la​to​rium wy​bu​chła pa​ni​‐ ka. Po​dob​no lu​dzie wy​ska​ku​ją tam z okien! – do​koń​czy​ła, wpa​da​jąc w hi​ste​rycz​ny ton. Z se​kre​ta​ria​tu do​biegł prze​ni​kli​wy od​głos dzwon​ka te​le​fo​nicz​ne​go. Wszy​scy spoj​rze​li w tam​tym kie​‐ run​ku. – Od​bierz​cie, do cho​le​ry! – wrza​snął Bran​dys, ner​wo​wo prze​cze​su​jąc krót​kie wło​sy. Ania ob​ró​ci​ła się na pię​cie. Znik​nę​ła za ścia​ną, zo​sta​wia​jąc otwar​te drzwi. Sły​sze​li, jak pod​no​si słu​‐ chaw​kę, przed​sta​wia się – i milk​nie w pół sło​wa. Mo​ment póź​niej wyj​rza​ła zza wę​gła jesz​cze bled​sza i spo​co​na jak ruda mysz. – To były Pra​cze Od​rzań​skie… Nie​wie​le zro​zu​mia​łam z wrza​sków dok​to​ra Wo​lań​skie​go, ale wy​glą​‐ da na to, że tam też coś się dzie​je… – Zo​staw​cie nas! – po​le​cił jej ka​pi​tan. Gdy za ko​bie​tą za​mknę​ły się drzwi, się​gnął po nową flasz​kę, od​bił ją, otwo​rzył i po​cią​gnął spo​ry łyk pro​sto z gwin​ta. – Co ra​dzi​cie? – za​py​tał ko​le​gów. – Bar​tek, może by tak woj​sko… Nie mu​siał koń​czyć, ma​jor już krę​cił gło​wą. – Wy​pro​wa​dze​nie żoł​nie​rzy na uli​ce mia​sta bez zgo​dy mi​ni​stra obro​ny na​ro​do​wej nie wcho​dzi w grę, a jej uzy​ska​nie bę​dzie moż​li​we do​pie​ro ju​tro rano. Spy​chal​ski sam nie po​dej​mie ta​kiej de​cy​zji, musi mieć po​par​cie eg​ze​ku​ty​wy, a że pora jest już póź​na… – Kur​wa, kur​wa, kur​wa… – Bran​dys pod​niósł bu​tel​kę do ust po raz dru​gi, ale zre​flek​to​wał się i odło​‐ żył ją z hu​kiem na blat. – Trze​ba ob​sta​wić wszyst​kie izo​la​to​ria. Gdzie ja znaj​dę po nocy tylu wol​nych funk​cjo​na​riu​szy? – A ZOMO? – ock​nął się Bre​mer. Ka​pi​tan na​tych​miast się​gnął po słu​chaw​kę. Głusz​czyń​ska ode​bra​ła do​pie​ro po dłuż​szej chwi​li. – Daj​cie spo​kój – uci​szył bez​ce​re​mo​nial​nie jej la​men​ty. – Łącz​cie mnie z Za​hor​skim. – Od​cze​kał chwi​lę, bęb​niąc pal​ca​mi o blat. – Ra​fał, tak, to ja. Słu​chaj, za​rzą​dzam alarm naj​wyż​sze​go stop​nia. Po​‐ dziel swo​ją kom​pa​nię na plu​to​ny. Trzy uda​dzą się w try​bie pil​nym do ist​nie​ją​cych izo​la​to​riów, a ostat​ni bę​dzie cze​kał na dal​sze roz​ka​zy. Tyl​ko pa​mię​taj, chcę funk​cjo​na​riu​szy w peł​nym rynsz​tun​ku. Niech bio​rą wszyst​ko, co mają na sta​nie. Na​wet broń pal​ną i gra​na​ty z ga​zem łza​wią​cym. Ar​mat​ki wod​ne? A na cho​‐ le​rę im ar​mat​ki wod​ne? Do​bra, do​bra… jak wszyst​ko, to wszyst​ko. – Bran​dys odło​żył słu​chaw​kę, znów się​gnął po wy​bo​ro​wą i raz jesz​cze zre​zy​gno​wał. – Pa​no​wie! – Nie​zręcz​ną ci​szę prze​rwał spa​ni​ko​wa​ny Nie​sy​to. – Czas otwo​rzyć du​po​chro​ny. Dzwo​‐ ni​my do zwierzch​ni​ków. Nie cze​ka​jąc na re​ak​cję ko​le​gów, rzu​cił się do te​le​fo​nu. – Chwi​la! – po​wstrzy​mał go Bie​drzyc​ki. – Naj​pierw ustal​my wspól​ną wer​sję zda​rzeń. W izo​la​to​riach do​szło do nie​spo​dzie​wa​nych in​cy​den​tów. Do​wie​dzie​li​śmy się o tym pod​czas ro​bo​czej na​ra​dy na ko​men​‐ dzie, po wie​czor​nym spo​tka​niu Rady Epi​de​mio​lo​gicz​nej, i od razu pod​ję​li​śmy sto​sow​ne dzia​ła​nia. Wszyst​kie do​stęp​ne jed​nost​ki ZOMO już są w te​re​nie, ale do roz​wią​za​nia po​zo​sta​je wciąż pro​blem ucie​‐

ki​nie​rów. Gdy wszy​scy obec​ni po​ki​wa​li zgod​nie gło​wa​mi, ma​jor prze​szedł do omó​wie​nia pla​nu. – Ty – wska​zał Bre​me​ra – za​dzwo​nisz do Rady Epi​de​mio​lo​gicz​nej, niech dy​żur​ni z Ze​spo​łu Kwa​ran​‐ tan​ny przy​go​tu​ją li​sty izo​lo​wa​nych. Po​wiedz, że do go​dzi​ny ktoś się po nie zgło​si. – Co nam po tych li​stach? – za​in​te​re​so​wał się Bran​dys. – Ro​ze​śle​my po mie​ście pa​tro​le, któ​re zwi​ną wszyst​kich jesz​cze tej nocy. Jak my​śli​cie, do​kąd zbie​go​‐ wie te​raz idą? Do​kąd sami by​ście po​szli? – Do domu. – Wła​śnie. – Ale to w su​mie po​nad ty​siąc osób – wy​mam​ro​tał Nie​sy​to. – Skąd wziąć tyle pa​tro​li? Bie​drzyc​ki po​krę​cił z po​li​to​wa​niem gło​wą. – W izo​la​to​riach sie​dzia​ło pra​wie dwa ty​sią​ce osób – po​pra​wił ko​le​gę. – Ale nie za​po​mi​naj​cie, że za​zwy​czaj obej​mo​wa​li​śmy kwa​ran​tan​ną miesz​kań​ców ca​łych do​mów czy ka​mie​nic. To znacz​nie zmniej​‐ szy licz​bę miejsc do spraw​dze​nia. Nie mó​wiąc już o tym, że spo​rą część ucie​ki​nie​rów z LZN-u mo​że​my za​trzy​mać, za​nim do​trą do cen​trum. – Jak? – za​py​ta​li uni​so​no po​zo​sta​li. – Na mo​stach – od​parł spo​koj​nie ma​jor, pod​cho​dząc do wi​szą​ce​go na​prze​ciw okien wiel​kie​go pla​nu mia​sta. – Wy​star​czy wzmoc​nić po​ste​run​ki na Koń​co​wym i War​szaw​skim. – Wska​zał pal​cem obie prze​‐ pra​wy. – Na wszel​ki wy​pa​dek za​blo​kuj​my też Trzeb​nic​ki i Oso​bo​wic​ki – za​pro​po​no​wał mil​czą​cy od pew​ne​‐ go cza​su Bre​mer. – Bez prze​sa​dy – za​opo​no​wał Nie​sy​to. – Dzia​dy​gi z KW we​zmą nas za sen​sa​tów i pa​ni​ka​rzy. Bran​dys po​słał mu lek​ce​wa​żą​ce spoj​rze​nie. – Krzy​siu, przy​ja​cie​lu, je​śli do​brze to ro​ze​gra​my, ju​tro wszy​scy bę​dzie​my bo​ha​te​ra​mi. Dla​te​go ro​ze​‐ ślę lu​dzi na wszyst​kie mo​sty, na​wet na Swo​jec​ki i Bart​kow​ski. Tym spo​so​bem ode​tnie​my Psie Pole od resz​ty mia​sta. – Psie Pole to naj​mniej​szy z na​szych pro​ble​mów – wy​pa​lił Nie​sy​to, spo​glą​da​jąc na ze​ga​rek. – Dwie trze​cie izo​lo​wa​nych znaj​du​je się po tej stro​nie Odry, a to zna​czy, że mamy naj​wy​żej osiem go​dzin na prze​cze​sa​nie ca​łe​go cen​trum i wy​ła​pa​nie po​nad ty​sią​ca ucie​ki​nie​rów. – Dla​cze​go tyl​ko osiem? – za​py​tał Bre​mer. – O pią​tej za​czy​na się szczyt ko​mu​ni​ka​cyj​ny. Lu​dzie wy​cho​dzą z do​mów, by do​je​chać do za​kła​dów pra​cy. Je​śli nie wy​ła​pie​my izo​lo​wa​nych przed tą go​dzi​ną, roz​pły​ną się w tłu​mie. Wy​obra​ża​cie so​bie pa​‐ ni​kę, jaka wy​buch​nie, gdy ktoś za​uwa​ży, że w za​tło​czo​nych au​to​bu​sach i tram​wa​jach roi się od po​ten​cjal​‐ nych no​si​cie​li wi​ru​sa ospy? Ten ar​gu​ment prze​mó​wił do nich wszyst​kich. – Ile pa​tro​li mo​żesz rzu​cić na mia​sto? – za​py​tał Nie​sy​to, spo​glą​da​jąc w kie​run​ku ocie​ra​ją​ce​go czo​ło ka​pi​ta​na. – Niech spraw​dzę… – Bran​dys zła​pał za słu​chaw​kę. – To​wa​rzysz​ko Głusz​czyń​ska, ustal​cie mi, kogo mo​że​my ścią​gnąć na służ​bę w cią​gu naj​bliż​szej go​dzi​ny. Mo​ment póź​niej se​kre​tar​ka zaj​rza​ła do ga​bi​ne​tu przez uchy​lo​ne drzwi. – Ofi​cer dy​żur​ny mówi, że jest w sta​nie zor​ga​ni​zo​wać stu funk​cjo​na​riu​szy. Ale na pew​no nie w go​dzi​‐

nę. Po​trze​bu​je co naj​mniej dwa razy wię​cej cza​su. – No to mamy prze​sra​ne – jęk​nął Nie​sy​to. – Nie​ko​niecz​nie – rzu​cił Bie​drzyc​ki, wciąż przy​glą​da​jąc się ma​pie. – Bądź po​waż​ny, czło​wie​ku – ob​ru​szył się pro​te​go​wa​ny pierw​sze​go se​kre​ta​rza. – Je​śli na​wet do​dasz do tej licz​by wszyst​kich bę​dą​cych te​raz na służ​bie, to i tak nie wy​star​czy nam lu​dzi do ob​sta​wie​nia choć​‐ by głów​nych ulic. Nie mó​wiąc już o tym, że dys​po​nu​je​my co naj​wy​żej trzy​dzie​sto​ma sa​mo​cho​da​mi. Nie zli​kwi​du​je​my prze​cież blo​kad wo​kół Wro​cła​wia… Bre​mer rzu​cił py​ta​ją​ce spoj​rze​nie ka​pi​ta​no​wi, a ten pręd​ko ski​nął gło​wą. Sprzęt był naj​więk​szą bo​‐ lącz​ką mi​li​cji, a ko​niecz​ność roz​sta​wie​nia zmo​to​ry​zo​wa​nych po​ste​run​ków na każ​dej dro​dze wy​lo​to​wej wy​ma​ga​ła za​an​ga​żo​wa​nia spo​rej czę​ści par​ku sa​mo​cho​do​we​go. – Wszyst​ko praw​da – po​tak​nął ma​jor – ale pa​tro​lo​wa​nie cen​trum aku​rat mo​że​my so​bie da​ro​wać. – O czym ty mó​wisz? – Po​my​śl​cie sami. Ucie​ki​nie​rzy wy​do​sta​li się z izo​la​to​riów, w któ​rych do​szło do… se​rii bli​żej nie​‐ spre​cy​zo​wa​nych ata​ków. Są prze​ra​że​ni i za wszel​ką cenę chcą do​trzeć w bez​piecz​ne miej​sce. A to zna​‐ czy, że na​szych pa​tro​li będą uni​kać jak ognia. Bran​dys przy​znał mu ra​cję. Zda​niem zbie​gów mi​li​cja tyl​ko czy​ha​ła, by od​sta​wić ich w to samo miej​‐ sce, z któ​re​go ucie​kli. – Co za​tem pro​po​nu​jesz? – za​py​tał Bart​ka. – Po​zwól​my im spo​koj​nie wró​cić do do​mów. Jak znam ży​cie, za​mkną się na czte​ry spu​sty i nie wy​sta​‐ wią nosa, do​pó​ki po nich nie przyj​dzie​my. – Tak, to dość praw​do​po​dob​ne. – Choć nie stu​pro​cen​to​wo pew​ne. – Krzysz​tof po​zo​sta​wał scep​tycz​ny. – Czło​wie​ku… – Bre​mer po​ło​żył mu rękę na ra​mie​niu. – Nie je​ste​śmy w sta​nie zor​ga​ni​zo​wać wy​star​‐ cza​ją​cej ilo​ści sprzę​tu i lu​dzi, by ich wszyst​kich wy​ła​pać. Je​śli roz​sta​wi​my na mie​ście po​ste​run​ki, tyl​ko ich nie​po​trzeb​nie spo​wol​ni​my. Dla​te​go naj​le​piej im nie prze​szka​dzać, niech znik​ną z ulic, za​nim roz​pocz​‐ nie się po​ran​ny szczyt. A od ju​tra za​cznie​my ich wy​cią​gać z nor, spo​koj​nie i sys​te​ma​tycz​nie. Do​brze mó​‐ wię? Obaj mun​du​ro​wi przy​tak​nę​li z prze​ko​na​niem. – Re​asu​mu​jąc – pod​jął Bie​drzyc​ki. – In​for​mu​je​my prze​ło​żo​nych o sy​tu​acji w izo​la​to​riach, su​ge​ru​je​my dys​kret​nie, żeby nie wkra​czać do ak​cji i po​zwo​lić zbie​gom na jak naj​szyb​sze do​tar​cie do miejsc za​miesz​‐ ka​nia. Jest noc, za​tem ni​ko​go ni​czym nie za​ra​żą, na​wet je​śli są cho​rzy. Łu​kasz po​wia​da​mia puł​kow​ni​ka o wy​sła​niu na miej​sce zda​rzeń zmo​to​ry​zo​wa​nych od​wo​dów i pro​si o au​to​ry​za​cję tego roz​ka​zu. Je​re​miasz, Ko​mi​tet Wo​je​wódz​ki musi za​żą​dać od woj​ska udo​stęp​nie​nia do​dat​ko​we​go sprzę​tu: cię​ża​ró​wek, au​to​bu​‐ sów, wszyst​kie​go, co ma koła i może nam po​móc w szyb​szym wy​ła​pa​niu zbie​gów. Ja po​sta​ram się prze​‐ ko​nać do tego po​my​słu ge​ne​ra​ła Wa​ry​sza​ka. Je​śli uzna, że to tyl​ko uży​cze​nie na po​trze​by bie​żą​cej sy​tu​‐ acji, nie bę​dzie mu​siał kon​sul​to​wać de​cy​zji z War​sza​wą. Krzysz​tof, dzwoń do pro​fe​so​ra Iwasz​kie​wi​cza i le​ka​rzy z ROB-u. Trze​ba na​tych​miast uru​cho​mić oba re​zer​wo​we izo​la​to​ria, to przy Sta​dio​nie Olim​pij​‐ skim i w in​ter​na​cie Ze​spo​łu Szkół Że​glu​gi Śród​lą​do​wej. Za​su​ge​ruj mu też, że przy​da​ło​by się wy​ty​po​wać ko​lej​ne lo​ka​li​za​cje. Tyl​ko pa​mię​taj​cie, pro​wadź​cie roz​mo​wy tak, aby zwierzch​ni​cy mie​li wra​że​nie, że to oni pod​ję​li osta​tecz​ne de​cy​zje. To było pierw​sze pra​wo ich wła​sne​go ko​dek​su szyb​kiej ścież​ki ka​rie​ry: nie brać za nic od​po​wie​‐

dzial​no​ści. Nie​sy​to po​pra​wił ner​wo​wo oku​la​ry. – Kuj​my że​la​zo, póki go​rą​ce, pa​no​wie.

3 pią​tek, 9 sierp​nia 1963, go​dzi​na 20:20 izo​la​to​rium przy ul. Kieł​cow​skiej 43a – Kur​wa mać… – Mie​lech rzu​cił słu​chaw​kę na wi​deł​ki. Nie dla​te​go, że wku​rzył go ten prze​mą​drza​ły du​pek z ko​men​dy. Fak​tycz​ny po​wód był bar​dziej skom​‐ pli​ko​wa​ny. Sier​żant spoj​rzał w okno por​tier​ni i zo​ba​czył, że pro​wi​zo​rycz​na ba​ry​ka​da z sien​ni​ków za​czy​‐ na się roz​pa​dać. Wspie​ra​ją​cy mun​du​ro​wych sa​ni​ta​riu​sze mu​sie​li uciec, gdy tyl​ko przy bra​mie zro​bi​ło się luź​niej. (Mie​lech nie dzi​wił im się zbyt​nio. W koń​cu to oni pierw​si zro​zu​mie​li, z kim na​praw​dę mają do czy​nie​nia). Kil​ku naj​bar​dziej spa​ni​ko​wa​nych mi​li​cjan​tów naj​wy​raź​niej po​szło w ich śla​dy. Za ster​tą sien​‐ ni​ków przy​kry​wa​ją​cych rzu​co​ne na stos me​ta​lo​we ramy sta​ło te​raz tyl​ko ośmiu lu​dzi w sta​lo​wo​sza​rych blu​zach. Obroń​cy pró​bo​wa​li po​wstrzy​mać na​pór znacz​nie licz​niej​sze​go i sil​niej​sze​go prze​ciw​ni​ka, nic więc dziw​ne​go, że wy​nik tego star​cia był ła​twy do prze​wi​dze​nia i z góry prze​są​dzo​ny. Na szczę​ście ba​ry​‐ ka​da speł​ni​ła już swo​ją rolę. Pa​cjen​ci zdą​ży​li wy​do​stać się poza zwień​czo​ne dru​tem kol​cza​stym ogro​dze​‐ nie Lot​ni​czych Za​kła​dów Na​uko​wych. Te​raz czas na nas, po​my​ślał Mie​lech, opusz​cza​jąc por​tier​nię ze​wnętrz​ny​mi drzwia​mi. Pod​biegł do blo​ku​ją​ce​go uli​cę au​to​bu​su i po​stu​kał pię​ścią w jego bur​tę. Gdy kie​row​ca wyj​rzał z ka​bi​ny, Pa​tryk za​wo​‐ łał: – Wy​co​faj tak, żeby za​blo​ko​wać bra​mę. Chu​dzie​lec obej​rzał się, żeby zlu​stro​wać wzro​kiem wska​za​ne miej​sce. Jego oczy, wi​dzia​ne przez gru​‐ be szkła oku​la​rów, wy​da​wa​ły się więk​sze od alu​mi​nio​wych pię​cio​zło​tó​wek z ry​ba​kiem. – Nie da rady – ob​wie​ścił gro​bo​wym gło​sem po do​kład​nych oglę​dzi​nach bra​my. – Dla​cze​go? – zdzi​wił się Mie​lech. Jego zda​niem ma​newr wca​le nie był trud​ny. – Mu​siał​bym za​par​ko​wać na styk. A po ta​kim ćma​ku uszko​dzę cały bok. – Won! – wrza​snął sier​żant, się​ga​jąc po broń. – Co? – Chu​dzie​lec pró​bo​wał za​trza​snąć drzwicz​ki. – W ży​ciu! Chciał dep​nąć na gaz, ale wi​dząc wy​mie​rzo​ną w sie​bie lufę te​tet​ki, zdjął szyb​ko rękę z dźwi​gni zmia​‐ ny bie​gów i się​gnął po klu​czyk. – Zo​staw! – wark​nął Mie​lech. Kie​row​ca po​tul​nie ski​nął gło​wą, po czym ze​sko​czył na as​falt. – A te​raz spier​da​laj. Li​czę do trzech. Raz… Kie​row​ca, klnąc pod no​sem po ru​sku, pu​ścił się chwiej​nym truch​tem w kie​run​ku oczysz​czal​ni ście​‐ ków. Pro​wa​dze​nie ogór​ka nie może być trud​niej​sze od jaz​dy służ​bo​wym GAZ-em, po​my​ślał Pa​tryk, lecz już po chwi​li zro​zu​miał, jak bar​dzo się myli. Ła​twiej było okieł​znać zna​ro​wio​ne ko​nie przy fol​warcz​nej brycz​ce, niż zmu​sić tego po​two​ra do cał​ko​wi​te​go po​słu​szeń​stwa. Co​fa​jąc, Mie​lech przy​wa​lił pra​wym koń​cem zde​rza​ka w ścia​nę por​tier​ni. Ude​rze​nie było tak moc​ne, że nie​omal zrzu​ci​ło go ze sprę​ży​nu​ją​ce​go fo​te​la. Po​tem, gdy uda​ło mu się wresz​cie usta​wić ogór​ka rów​no​le​gle do ścia​ny, zo​ba​czył, że bur​ta au​to​‐ bu​su znaj​du​je się w od​le​gło​ści mniej wię​cej pół me​tra od ce​gla​nych słup​ków. Mu​siał po​now​nie cof​nąć

i za​par​ko​wać bli​żej, żeby nie zo​sta​wić żad​nych prze​świ​tów. Nie ma​jąc bocz​ne​go lu​ster​ka, kie​ro​wał na wy​czu​cie. Gło​śny zgrzyt zgnia​ta​nej bla​chy i trzask pę​ka​ją​cych szyb uświa​do​mi​ły mu szyb​ko, że tym ra​zem nie bę​dzie na​wet mu​siał spraw​dzać efek​tu. Prze​krę​cił klu​czyk w sta​cyj​ce, wy​sko​czył z ka​bi​ny kie​row​cy i po​gnał na por​tier​nię. Prze​biegł na ko​niec dru​gie​go po​miesz​cze​nia i po​śpiesz​nie otwo​rzył drzwi pro​wa​‐ dzą​ce na plac. – Chło​pa​ki, do mnie! Bie​giem! Darł się naj​gło​śniej, jak po​tra​fił, a mimo to ża​den go nie usły​szał. Się​gnął więc do kie​sze​ni po gwiz​‐ dek, ale za​miast nie​go zna​lazł ze​rwa​ną ta​siem​kę. W tej sy​tu​acji mógł zro​bić już tyl​ko jed​no. Wy​jął pi​sto​‐ let, uniósł rękę nad gło​wę i wy​strze​lił trzy​krot​nie. To po​skut​ko​wa​ło. Pod​wład​ni za​uwa​ży​li go w koń​cu, obej​rze​li się, a po​tem od​sko​czy​li rów​no​cze​śnie od ba​ry​ka​dy, któ​ra nie​mal na​tych​miast ru​nę​ła pod na​po​‐ rem dzie​sią​tek ciał. Te kil​ka se​kund wy​star​czy​ło jed​nak, by mi​li​cjan​ci ucie​kli. Sier​żant kle​pał ko​lej​nych, gdy go mi​ja​li: spo​ce​ni, zdy​sza​ni, zgię​ci nie​mal wpół. Było ich pię​ciu. Za​le​d​wie pię​ciu. Mie​lech zer​k​nął w stro​nę wy​lo​‐ tu alej​ki, gdzie kłę​bi​li się od​mień​cy nie​zdar​nie for​su​ją​cy stos me​ta​lo​wych łó​żek. W bla​sku la​tar​ni nie do​‐ strzegł żad​nych ma​ru​de​rów. Wy​co​fał się na por​tier​nię, za​my​ka​jąc za sobą sta​ran​nie drzwi. Okna były za​kra​to​wa​ne, nie mu​siał się więc o nie mar​twić. – Kim oni są? – wy​dy​szał drżą​cy z wy​czer​pa​nia sze​re​go​wy Ma​te​usz Żyła. – Nie wiem – od​parł Pa​tryk zgod​nie z praw​dą. – Jed​no jest pew​ne – do​dał ktoś z głę​bi po​miesz​cze​nia. – To na pew​no nie lu​dzie. – Gdzie Bart​nik? – za​py​tał ostro sier​żant, pró​bu​jąc zmie​nić te​mat. Do​tar​ło wła​śnie do nie​go, że wśród nie​do​bit​ków nie ma jego za​stęp​cy. Sie​dzą​cy naj​bli​żej funk​cjo​na​riusz pod​niósł gło​wę. Ka​sprzyk mu chy​ba było. – Mi​ko​łaj, mów, co z Bart​ni​kiem! – Prze​cią​gli go, dra​nie… Na tam​tą stro​nę… Chwi​lę temu… Od​wró​cił się, za​raz jak za​czę​li​ście strze​‐ lać… – tłu​ma​czył zdy​sza​ny nie​ludz​ko Ka​sprzyk, prze​ry​wa​jąc co kil​ka słów, żeby zła​pać od​dech. – Na​wet nie zdą​żył pi​snąć… – A co z po​zo​sta​ły​mi? Mi​ko​łaj za​sta​na​wiał się chwi​lę. – Za​lew​skie​go też chy​ba za​bi​li – wy​mam​ro​tał. – Tak było – po​twier​dził sze​re​go​wy Żyła. – Se​ba​stian stał obok mnie. Spoj​rzał, jak​by chciał coś po​‐ wie​dzieć, a wte​dy ja​kaś fran​ca z roz​pru​tym brzu​chem cap​nę​ła go za kark. – Mie​lech ze​sztyw​niał, sły​sząc ten ob​ra​zo​wy opis. Czyż​by to była…? – Zła​ma​ła go jak za​pał​kę… – opo​wia​dał tym​cza​sem sze​re​go​wiec, krę​cąc z nie​do​wie​rza​niem gło​wą. – Jak za​pał​kę. A po​tem wzię​ła i prze​cią​gła na tam​tą stro​nę. Ktoś do​rzu​cił: – Chwi​lę póź​niej wi​dzia​łem go mię​dzy nimi, nie miał po​ło​wy twa​rzy, rękę, o tu​taj – mi​li​cjant wska​‐ zał na wła​sne przed​ra​mię – wy​gryź​li mu do ko​ści, a mimo to pró​bo​wał mnie jesz​cze uca​pić. Da​cie wia​‐ rę? Od​po​wie​dział mu ci​chy po​mruk. Na​oglą​da​li się w cią​gu ostat​nich kil​ku mi​nut dość okro​pieństw, żeby uwie​rzyć we wszyst​ko. Słu​cha​jąc ich zdaw​ko​wych re​la​cji, Pa​tryk zli​czał w my​ślach po​le​głych. Olka Wie​trzyń​skie​go dwaj od​mień​cy chwy​ci​li nie​mal rów​no​cze​śnie za ręce. Sto​ją​cy obok „bra​cia” Ka​miń​scy, we​so​łek Ja​kub i po​‐

nu​rak Adam, pró​bo​wa​li go przy​trzy​mać, ale jed​no szarp​nię​cie wy​star​czy​ło, by wszy​scy trzej wy​lą​do​wa​li po dru​giej stro​nie ba​ry​ka​dy. Dało to po​zo​sta​łym obroń​com chwi​lę wy​tchnie​nia, lecz nie​ste​ty nie​zbyt dłu​‐ gą. Po​tem padł Do​mi​nik De​lu​ga, znik​nął w szpa​rze po​mię​dzy ra​ma​mi, jak​by go pa​jąk za ob​raz wcią​gnął. Fi​lip Kur​piel do​trzy​mał po​noć pra​wie do koń​ca, tak samo jak Kon​rad. Le​d​wie dy​szał, gdy pa​dły strza​ły. Pew​nie był już wy​czer​pa​ny i nie zdą​żył… Wy​szło na to, że Mie​lech w kil​ka mi​nut stra​cił aż je​de​na​stu chło​pa​ków. Nie li​cząc dwóch sa​ni​ta​riu​‐ szy. My​lił się wcze​śniej, są​dząc, że wszy​scy ucie​kli. Co gor​sza, dwóch mi​li​cjan​tów z oca​la​łej piąt​ki od​‐ nio​sło rany. Żyła zo​stał ugry​zio​ny w na​sa​dę dło​ni, na szczę​ście nie​groź​nie. Mło​dy był, miał też nie​zły re​‐ fleks. Zdą​żył wy​szarp​nąć rękę, za​nim od​mie​niec za​ci​snął na niej po​rząd​nie zęby. Ka​sprzy​ko​wi, jak się oka​za​ło, czy​jeś pa​zu​ry roz​ora​ły całą pierś. Głę​bo​ko, stra​cił już spo​ro krwi. – Co z po​mo​cą, to​wa​rzy​szu sier​żan​cie? – za​py​tał słab​ną​cym gło​sem cięż​ko ran​ny Mi​ko​łaj, gdy Mie​‐ lech, ko​rzy​sta​jąc z au​to​bu​so​wej ap​tecz​ki, opa​try​wał go w po​miesz​cze​niu od uli​cy. – Wspar​cie już tu je​dzie – za​pew​nił go Pa​tryk, na wszel​ki wy​pa​dek spusz​cza​jąc wzrok. Nie chciał okła​my​wać lu​dzi, któ​rzy na​ra​ża​li ży​cie, wy​ko​nu​jąc jego roz​ka​zy. – Już je​dzie… – po​wtó​rzył, chwy​ta​jąc się na​dziei, że może jesz​cze nie wszyst​ko stra​co​ne. Fala ucie​ki​nie​rów do​tar​ła już z pew​no​ścią do cen​trum Psie​go Pola. Ktoś to mu​siał za​uwa​żyć. A mel​dun​ków z tam​tej​sze​go ko​mi​sa​ria​tu ko​men​da nie bę​dzie mo​gła zlek​ce​wa​żyć. Sier​żant Pa​tryk Mie​lech trzy​mał kciu​ki moc​no za​ci​śnię​te. Wie​dział, że z kil​ko​ma le​d​wie ży​wy​mi funk​‐ cjo​na​riu​sza​mi nie zdo​ła nic zdzia​łać.

4 pią​tek, 9 sierp​nia 1963, go​dzi​na 20:27 Ko​men​da Wo​je​wódz​ka MO, ul. Pod​wa​le 31–33 – Nie uwie​rzysz – tyle tyl​ko po​wie​dział Krzysz​tof, gdy wró​cił z se​kre​ta​ria​tu. – Uwie​rzę – za​pew​nił go Bran​dys. Nie​sy​to nie krył za​sko​cze​nia. – Cie​bie też wy​sta​wi​li? Ka​pi​tan po​ki​wał gło​wą. Bie​drzyc​ki po​ja​wił się mo​ment póź​niej z rów​nie nie​tę​gą miną. – I co po​wie​dział ge​ne​rał? – za​py​tał go​spo​darz, się​ga​jąc po flasz​kę. – Nic. Wła​śnie jest w dro​dze na lot​ni​sko – od​parł Bar​tek. – Po​ło​wa szta​bu okrę​gu do​sta​ła tego wie​‐ czo​ru pil​ne we​zwa​nie do MON-u. – A to cie​ka​we… – mruk​nął Bran​dys, na​peł​nia​jąc kie​lisz​ki. – Dla​cze​go? – zdzi​wił się Bie​drzyc​ki. – Moi prze​ło​że​ni też wy​pa​ro​wa​li, wszy​scy jak je​den mąż. We​zwa​no ich w try​bie pil​nym do sto​li​cy. Tak przy​naj​mniej brzmi ofi​cjal​na wer​sja. – Po​ło​wa Rady Na​ro​do​wej, ta waż​niej​sza, też jest nie​uchwyt​na – wtrą​cił znie​sma​czo​ny Krzysz​tof. – Se​rio? – Se​rio. – Nie ma się co okła​my​wać. Szy​chy nas uprze​dzi​ły – pod​su​mo​wał Bran​dys, roz​su​wa​jąc na​peł​nio​ne szkło. – Nasi sze​fo​wie są lep​si od nas w te kloc​ki. – Albo wie​dzą wię​cej niż my – do​dał Bie​drzyc​ki, opa​da​jąc na fo​tel. – Skąd ta myśl? – za​in​te​re​so​wał się ka​pi​tan. – Nie dzi​wi cię, że wszy​scy spa​ko​wa​li na​gle ma​nat​ki i wy​je​cha​li do sto​li​cy do​słow​nie chwi​lę po tym, jak w izo​la​to​riach do​szło do krwa​wych in​cy​den​tów? – Nie wie​rzysz chy​ba w te bred​nie Mie​le​cha o oży​wa​ją​cych tru​pach? – za​kpił Bran​dys. – Nie wie​rzę – od​parł ze spo​ko​jem ma​jor. – Ale coś tam mu​sia​ło się stać. I to na tyle po​waż​ne​go, że nasi prze​ło​że​ni za​czę​li spie​przać, gdy tyl​ko o tym usły​sze​li. Za​mil​kli, gdy w drzwiach po​ja​wił się Je​re​miasz. O dzi​wo, uśmiech​nię​ty. – Co cię tak cie​szy, przy​ja​cie​lu? – za​gad​nął Bar​tek. Pro​te​go​wa​ny se​kre​ta​rza roz​siadł się wy​god​nie. – Wę​szę awan​se, pa​no​wie – rzu​cił ra​do​snym to​nem. – Niech zgad​nę. To​wa​rzysz pierw​szy se​kre​tarz zo​stał pil​nie we​zwa​ny do KC? – do​my​ślił się Bran​‐ dys. – Le​piej, Pi​ła​tow​ski za​bie​ra ze sobą całą świ​tę – oznaj​mił z dumą Bre​mer. – Wła​dza ludu prze​szła tym​cza​so​wo w ręce człon​ka eg​ze​ku​ty​wy, to​wa​rzy​sza Za​tyl​ne​go, i… – wska​zał obie​ma rę​ka​mi na sie​bie – tu obec​ne​go. – I to cię cie​szy? – Ja​sne. Za​tyl​ny to gni​da i tchórz. Poza tym mam na nie​go haka. Wiem, z kim zdra​dza uko​cha​ną mał​‐

żon​kę. Zro​bi, co mu ka​że​my. Bie​drzyc​ki, Bran​dys i Nie​sy​to wy​buch​nę​li ner​wo​wym śmie​chem. – Co jest gra​ne, pa​no​wie? – Je​re​miasz spoj​rzał na nich, na​dal ni​cze​go nie ro​zu​mie​jąc. – Sta​re szczu​ry ucie​ka​ją z to​ną​ce​go okrę​tu, bra​cie – stwier​dził Łu​kasz, po czym wska​zał sto​ją​ce na bla​cie na​peł​nio​ne szkło. – Wy​pij​my ostat​nią ko​lej​kę i bierz​my się do ro​bo​ty, je​śli nie chce​my tra​fić na śmiet​nik hi​sto​rii.

5 pią​tek, 9 sierp​nia 1963, go​dzi​na 20:42 izo​la​to​rium przy ul. Kieł​cow​skiej 43a Mie​lech za​trzy​mał się po​środ​ku pola, żeby roz​piąć prze​po​co​ny mun​dur. Dy​szał zgię​ty wpół, opie​ra​jąc dło​nie o ko​la​na. Płu​ca pa​li​ły go tak, jak​by na​ły​kał się pło​ną​cych wę​gli – za​bił​by za łyk wódy, tfu, wody. Zer​k​nął przez ra​mię w kie​run​ku Kieł​cow​skiej i le​d​wie wi​docz​nych za​bu​do​wań LZN-u. Wie​dział, gdzie są, tyl​ko dzię​ki la​tar​niom roz​sta​wio​nym wo​kół be​to​no​we​go ogro​dze​nia. Resz​ta oko​li​cy to​nę​ła w zło​‐ wiesz​czym mro​ku – nie było jesz​cze póź​no, ale gru​ba war​stwa bu​rzo​wych chmur od​cię​ła do​stęp pro​mie​‐ niom za​cho​dzą​ce​go wła​śnie słoń​ca. Sze​re​go​wy Bie​droń do​go​nił go do​pie​ro po chwi​li. Mimo znacz​nie młod​sze​go wie​ku nie miał za grosz kon​dy​cji. Sama skó​ra i ko​ści, po​my​ślał Pa​tryk, pa​trząc, jak ostat​ni z jego pod​wład​nych pada na ko​la​na, łap​czy​wie wal​cząc o każ​dy od​dech. A prze​bie​gli prze​cież nie wię​cej niż pół ki​lo​me​tra. – Gło​wa do góry, An​drze​jek – wy​sa​pał Mie​lech, pro​stu​jąc wol​no ple​cy. – Już je​ste​śmy bez​piecz​ni. Do Szew​czen​ki jest tyl​ko kil​ka kro​ków. Bie​droń po​ki​wał gło​wą tak moc​no, że mu​siał po​pra​wić zsu​wa​ją​ce się z nosa oku​la​ry. Za​raz też zdjął czap​kę, by otrzeć pot z wy​so​kie​go czo​ła. Gdy ją po​now​nie na​kła​dał, sze​ro​kie war​gi pod rzad​kim wą​si​‐ kiem wy​krzy​wi​ły się w pa​ro​dii uśmie​chu. Sier​żant chciał do​dać coś jesz​cze, ale z jego na wpół otwar​tych ust nie wy​do​był się ża​den dźwięk. Za​marł jak pies goń​czy, od​wró​ciw​szy gło​wę w kie​run​ku Psie​go Pola. Z od​da​li do​bie​gał stłu​mio​ny ha​łas; na​ra​sta​ją​cy z wol​na zna​jo​my war​kot pra​cu​ją​cych sil​ni​ków. – Sły​szysz coś, An​drze​jek? – za​py​tał sze​re​go​we​go. – Tyl​ko ło​mot krwi w uszach i wasz głos, to​wa​rzy​szu sier​żan​cie – od​parł mło​dy mi​li​cjant, sia​da​jąc cięż​ko na tra​wie. – Chy​ba ktoś je​dzie od stro​ny mia​sta… Mie​lech spo​glą​dał te​raz pro​sto na od​le​głe o pół ki​lo​me​tra cen​trum pod​miej​skiej dziel​ni​cy. Nie my​lił się: ścia​ny po​nie​miec​kich ka​mie​nic po​ja​śnia​ły od sno​pów świa​tła bi​ją​cych z re​flek​to​rów sa​mo​cho​do​‐ wych. Zwar​ta ko​lum​na sze​ściu wo​zów je​cha​ła Kieł​cow​ską w stro​nę izo​la​to​rium. Ktoś w koń​cu do​‐ strzegł, że mamy tu po​waż​ny pro​blem, po​my​ślał ura​do​wa​ny sier​żant. Nie​waż​ne, czy po jego te​le​fo​nie czy po alar​mie pod​nie​sio​nym na wi​dok ucie​ka​ją​cych pa​cjen​tów. Li​czy​ło się tyl​ko jed​no: ko​men​da przy​sła​ła po​sił​ki. – Mu​si​my wra​cać – stwier​dził, gdy chwi​lę póź​niej sa​mo​cho​dy zwol​ni​ły. Kon​wój pro​wa​dził te​re​no​wy od​kry​ty GAZ-69M, za nim je​cha​ły trzy ny​ski, ja​kaś cię​ża​rów​ka i… PSG-5. – Na cho​le​rę im ar​mat​ka wod​na? – mruk​nął Bie​droń, gra​mo​ląc się na nogi. – Mnie py​tasz? – od​parł Mie​lech, czu​jąc ner​wo​we mro​wie​nie w krzy​żu. Obec​ność ta​kie​go sprzę​tu ozna​cza, że ci chłop​cy nie mają po​ję​cia, w co się pa​ku​ją… – Dasz radę, An​drze​jek? – za​py​tał, spo​glą​‐ da​jąc na dy​szą​ce​go wciąż jak pies chło​pa​ka. Bie​droń po​krę​cił gło​wą. Od bra​my LZN-u dzie​li​ło ich oko​ło sze​ściu​set me​trów. Niby nie​du​żo, ale w ta​kim sta​nie… – No do​bra. Zo​stań tu​taj, od​pocz​nij… – Za nic – prze​rwał mu bez​ce​re​mo​nial​nie Bie​droń. – Wolę paść na za​wał, niż zo​stać tu sam.

* * * Po​rucz​nik Prze​my​sław Ma​wet wy​sko​czył z ga​zi​ka, za​nim ten za​trzy​mał się kil​ka​na​ście me​trów od sze​ro​‐ kie​go zjaz​du z uli​cy, za​blo​ko​wa​ne​go te​raz cał​ko​wi​cie przez nie​bie​ski au​to​bus. Resz​ta wo​zów gru​py re​ak​‐ cyj​nej sta​nę​ła na sa​mym środ​ku Kieł​cow​skiej, blo​ku​jąc oba wą​skie pasy ru​chu, któ​ry o tej po​rze i tak był ze​ro​wy. Po​rucz​nik się​gnął na tyl​ne sie​dze​nie te​re​nów​ki po hełm z go​gla​mi prze​ciw​ga​zo​wy​mi. Na​ło​żył go na gło​wę, po​tem pod​niósł z sie​dze​nia pas, z któ​re​go zwi​sa​ła ka​bu​ra służ​bo​we​go pi​sto​le​tu i dłu​ga pał​ka. Jego pod​wład​ni wy​sy​py​wa​li się już z wo​zów, for​mu​jąc rów​niut​ki dwu​sze​reg. – Sier​żan​cie Haw​ry​luk! – Ma​wet przy​wo​łał za​stęp​cę, sta​jąc na sze​ro​ko roz​sta​wio​nych no​gach. Na​wet w tak nie​dba​łej po​zy​cji gó​ro​wał nad wy​prę​żo​nym pod​wład​nym o całą gło​wę. – Weź​cie pierw​szą dru​ży​nę i sprawdź​cie te​ren wo​kół bra​my. Mi​giem. – Tak jest! – Bru​non strze​lił ob​ca​sa​mi, ski​nął na czwór​kę sto​ją​cych naj​bli​żej zo​mow​ców i szyb​ko ro​‐ ze​słał ich na wszyst​kie stro​ny. Sam za​jął się spraw​dze​niem wnę​trza au​to​bu​su. Po​rucz​nik za​pa​lił pa​pie​ro​sa. Nie ja​kie​goś tam pro​stac​kie​go spor​ta, tyl​ko ra​so​we​go ju​na​ka. Praw​dzi​‐ wi fa​ce​ci palą moc​ny ty​toń, a pod tym wzglę​dem ju​na​ki nie mia​ły so​bie rów​nych. Za​cią​gnął się raz, dru​gi, splu​nął na jezd​nię za​ssa​ny​mi dro​bin​ka​mi ty​to​niu, a gdy po​now​nie pod​niósł wzrok, miał już przed sobą sto​ją​ce​go na bacz​ność sier​żan​ta. Po​zo​sta​ła czwór​ka zo​mow​ców wra​ca​ła wła​śnie na swo​je miej​sca w dwu​sze​re​gu. – To​wa​rzy​szu po​rucz​ni​ku – Haw​ry​luk za​sa​lu​to​wał, przy​ty​ka​jąc dwa pal​ce do heł​mu w ko​lo​rze sta​li – mel​du​ję po​słusz​nie, że ogro​dze​nie od fron​tu i mur za za​bu​do​wa​nia​mi wy​glą​da​ją na nie​na​ru​szo​ne. Drzwi por​tier​ni za​ry​glo​wa​no. Za to au​to​bus blo​ku​ją​cy wjazd jest otwar​ty. Wi​dzia​łem klu​czy​ki w sta​cyj​ce. Ma​wet za​cią​gnął się po raz trze​ci, uda​jąc, że nie wi​dzi złak​nio​nych spoj​rzeń pod​wład​nych, po​tem roz​gniótł spo​ry jesz​cze nie​do​pa​łek ob​ca​sem. Zro​bił to bar​dzo sta​ran​nie, żeby któ​re​muś z ob​szczy​mu​rów nie wpa​dło do gło​wy się​gać po kie​pa. – Idzie​my – rzu​cił do za​stęp​cy, ru​sza​jąc pro​sto w stro​nę jel​cza. Wci​snę​li się obaj do wnę​trza przez ka​bi​nę kie​row​cy. Haw​ry​luk ode​tchnął głę​bo​ko. W oknach od stro​‐ ny bra​my nie zo​sta​ła ani jed​na szy​ba, dzię​ki cze​mu w po​jeź​dzie nie pa​no​wał tak wiel​ki za​duch jak w ny​‐ skach. Zgar​bie​ni przy​klęk​nę​li przy sie​dze​niach za​raz za otwie​ra​ją​cy​mi się na bra​mę przed​ni​mi drzwia​mi au​to​bu​su. Ma​wet pod​niósł ostroż​nie gło​wę, by zlu​stro​wać te​ren. W od​le​gło​ści nie​speł​na pięć​dzie​się​ciu me​trów zo​ba​czył grup​ki krę​cą​cych się po pla​cu lu​dzi. Prze​li​czył ich szyb​ko – było tam nie wię​cej niż czter​dzie​ści osób. Część mia​ła na so​bie bia​łe far​tu​chy, a co po​nie​któ​rzy sza​re mi​li​cyj​ne blu​zy. Coś tu jest nie tak, po​my​ślał po​rucz​nik zdzi​wio​ny fak​tem, że war​chol​stwo nie roz​sta​wi​ło czu​jek i na​dal nie re​agu​je na po​ja​wie​nie się za bra​mą ha​ła​śli​we​go kon​wo​ju. Zbyt dłu​go słu​żył w ZOMO, żeby nie za​uwa​żać ta​kich de​ta​li. – Co o tym są​dzi​cie, Haw​ry​luk? – za​py​tał pod​wład​ne​go; ra​czej by go spraw​dzić, niż wy​słu​chać rad. – Na moje oko wszy​scy są pi​ja​ni w tru​pa, to​wa​rzy​szu po​rucz​ni​ku. Spójrz​cie tyl​ko, jak się za​ta​cza​ją. – Nie o to py​ta​łem – wark​nął Ma​wet, po​iry​to​wa​ny, że sam o tym wcze​śniej nie po​my​ślał. Na nie​daw​nej od​pra​wie usły​szał, że pil​nu​ją​cy izo​la​to​rium funk​cjo​na​riu​sze kon​fi​sko​wa​li co​dzien​nie po kil​ka​na​ście, a na​wet kil​ka​dzie​siąt bu​te​lek prze​my​ca​ne​go al​ko​ho​lu. Te​raz prze​ko​nał się na​ocz​nie, do​‐ kąd tra​fi​ła cała za​re​kwi​ro​wa​na dzi​siaj wód​ka. Tym le​piej dla nas, uznał. – Mu​si​my wy​ko​rzy​stać ele​ment za​sko​cze​nia – po​pra​wił się tym​cza​sem sier​żant. – Hm… – mruk​nął po​rucz​nik, nie opusz​cza​jąc gło​wy. – To jak: urzą​dzi​my im tu​taj dru​gi To​ruń czy ra​‐

czej Nową Hutę? Tym ra​zem Bru​non do​brze się za​sta​no​wił, za​nim od​po​wie​dział. – Jest plac, jest tłum… Wa​riant no​wo​huc​ki bar​dziej mi pa​su​je. Sier​żant do​brze kom​bi​no​wał. Ma​wet przy​tak​nął więc i prze​szedł do pla​no​wa​nia ak​cji. – Haw​ry​luk, wpro​wadź​cie lu​dzi przez ka​bi​nę kie​row​cy. Tyl​ko ci​cha​czem. Roz​staw​cie ich po rów​no z tyłu i z przo​du. Dru​ży​nę wspar​cia z mio​ta​cza​mi gra​na​tów roz​mieść​cie na sie​dze​niach po​środ​ku. Chcę mieć gaz od stro​ny tych wy​so​kich za​bu​do​wań po pra​wej – za​czął po​ka​zy​wać ręką – tej alej​ki po le​wej i tam​tej, w głę​bi pla​cu. Żeby nam ża​den gnój nie uciekł z miej​sca ak​cji. Nie mamy cza​su na ga​nia​nie za nimi po tak roz​le​głym te​re​nie. Od stro​ny bra​my po​sta​wi​cie do​dat​ko​wo za​sło​nę dym​ną. Wiatr jest te​raz nie​zbyt sil​ny i wie​je z do​bre​go kie​run​ku… Dwie świe​ce na dwu​dzie​stym me​trze po​win​ny wy​star​czyć. Wyj​dzie​my na nich pro​sto z dymu. Pięć pierw​szych dru​żyn for​mu​je zwar​tą li​nię i na​pier​da​la każ​de​go war​cho​ła, jaki na​wi​nie się pod ba​na​na. Prze​każ​cie lu​dziom, że tym ra​zem nie mu​szą się ha​mo​wać. Niech te ścier​wa po​czu​ją, jak bije ser​ce par​tii. Resz​ta idzie za nimi dwój​ka​mi i sku​wa każ​de​go gno​ja, ja​kie​go znaj​dzie na zie​mi. Na krzyż, wie​cie, lewy nad​gar​stek do pra​wej kost​ki albo od​wrot​nie, za​le​ży, któ​re koń​‐ czy​ny będą bar​dziej uszko​dzo​ne. For​ma​cja czo​ło​wa nie za​trzy​mu​je się, do​pó​ki nie za​ła​twi ostat​nie​go z tych pi​ja​nych wy​wro​tow​ców. Po​zbie​ra​my ich na ziła na spo​koj​nie, po ro​bo​cie. – Tak jest. – Haw​ry​luk znik​nął za ple​ca​mi po​rucz​ni​ka. Chwi​lę póź​niej na sie​dze​niach w środ​ko​wej czę​ści au​to​bu​su przy​cup​nę​li czte​rej zo​mow​cy z mio​ta​‐ cza​mi gra​na​tów w dło​niach. Ma​wet za​ło​żył go​gle, gdy tyl​ko po​czuł szczy​pa​nie oczu i gry​zą​cy smród. Wy​‐ pro​du​ko​wa​ne w Związ​ku Ra​dziec​kim kar​to​no​we kar​tri​dże nie były tak szczel​ne, jak po​win​ny. Po​rucz​nik miał tyl​ko na​dzie​ję, że ża​den z nich nie pu​ści przed cza​sem. Po​zo​sta​li zo​mow​cy zaj​mo​wa​li wy​zna​czo​ne po​zy​cje w cał​ko​wi​tym mil​cze​niu, na​wet nie pa​trząc w stro​nę ob​ser​wu​ją​ce​go miej​sce ak​cji do​wód​cy. Czter​dzie​stu funk​cjo​na​riu​szy w peł​nym rynsz​tun​ku wgra​‐ mo​li​ło się do jel​cza w nie​speł​na trzy mi​nu​ty. Wcho​dzi​li w usta​lo​nym szy​ku, oby​ło się więc bez za​mie​sza​‐ nia i prze​py​cha​nek. Za​raz po do​tar​ciu na wy​zna​czo​ną po​zy​cję każ​dy zo​mo​wiec za​kła​dał za​kry​wa​ją​ce nos i oczy go​gle. Po​wrót Haw​ry​lu​ka był sy​gna​łem do roz​po​czę​cia ope​ra​cji. Gra​nat​ni​ki szczek​nę​ły, po​sy​ła​jąc za okna au​to​bu​su czte​ry po​ci​ski z ga​zem. Ma​wet z uwa​gą ob​ser​wo​wał nie​rów​ny lot kar​to​no​wych cy​lin​drów. Wszyst​kie wy​lą​do​wa​ły tam gdzie trze​ba, na​tych​miast roz​py​la​jąc chmu​ry gry​zą​ce​go jak szlag środ​ka che​‐ micz​ne​go. Po nich na be​ton po​le​cia​ły woj​sko​we świe​ce dym​ne i plac izo​la​to​rium znik​nął z pola wi​dze​nia po​rucz​ni​ka. W mo​men​cie od​da​wa​nia dru​giej sal​wy przed​nie i tyl​ne drzwi jel​cza otwo​rzy​ły się na oścież, wy​pusz​cza​jąc na ze​wnątrz po​dzie​lo​ny na dwie rów​ne czę​ści plu​ton spe​cjal​ny. Gdy idą​ca do ata​ku for​ma​cja roz​pły​nę​ła się w bla​do​sza​rym tu​ma​nie, Ma​wet ode​tchnął, prze​su​nął go​‐ gle na hełm i się​gnął do kie​sze​ni po ko​lej​ne​go pa​pie​ro​sa. Te​raz mógł tyl​ko cze​kać. Bar​dzo szyb​ko jed​nak za​marł ze zmię​tą pacz​ką ju​na​ków w dło​ni, po​nie​waż za jego ple​ca​mi roz​le​gło się gło​śne sa​pa​nie, a za​raz po​tem skrzyp​nię​cie fo​te​la kie​row​cy. Faj​ki po​le​cia​ły na zie​mię, a po​rucz​nik, ob​ra​ca​jąc się na po​dwój​nym sie​dze​niu, już wy​cią​gał z ka​bu​ry cięż​kie​go ma​ka​ro​wa. – Nie strze​laj​cie – wy​mam​ro​tał męż​czy​zna gra​mo​lą​cy się do jel​cza. – Ja swój je​stem. Przy​sze​dłem was ostrzec. – Ani się rusz! – wy​sy​czał po​rucz​nik. – Ręce do góry! – No co wy – ob​ru​szył się tam​ten, ale po​słusz​nie znie​ru​cho​miał, po​ka​zu​jąc zo​mow​co​wi obie dło​nie.

– Mó​wię prze​cież, że swój je​stem. Sier​żant Mie​lech. To ja dzwo​ni​łem na ko​men​dę. Nie mo​że​cie wejść na te​ren izo​la​to​rium. – Już we​szli​śmy. Przy​by​ły jęk​nął, jak​by ktoś go zdzie​lił w gło​wę młot​kiem. – Wy​co​faj​cie swo​ich lu​dzi, to​wa​rzy​szu po​rucz​ni​ku, może nie jest jesz​cze za póź​no. Nie wie​cie, z czym ma​cie do czy​nie​nia. Ci tam, na pla​cu, z da​le​ka wy​glą​da​ją nie​win​nie, ale tak na​praw​dę są po​twor​‐ nie groź​ni. Wy​bi​li wszyst​kich mo​ich pod​wład​nych. To nie lu​dzie, tyl​ko krwio​żer​cze be​stie. – O nas też tak mó​wią – burk​nął Ma​wet i prze​niósł spoj​rze​nie za okno, w bia​ły tu​man, skąd do​bie​ga​ły stłu​mio​ne wrza​ski. Po chwi​li na​my​słu ski​nął lufą pi​sto​le​tu, po​zwa​la​jąc Mie​le​cho​wi wgra​mo​lić się do wnę​trza au​to​bu​su, choć na​dal nie spusz​czał go z oka. – Oba​wiam się, sier​żan​cie, że w tej chwi​li nie​wie​le już mogę zro​bić… – do​dał. Nie​pew​ność, któ​rą po​czuł po przy​jeź​dzie na miej​sce ak​cji, wró​ci​ła – i to po wie​le​kroć sil​niej​sza. Coś tu było nie tak, a sło​wa tego pod​ofi​ce​ra tyl​ko po​twier​dzi​ły jego wcze​śniej​sze prze​czu​cie. Czyż​by​śmy dali się wcią​gnąć w pu​łap​kę?… Po​wę​szył w po​wie​trzu. – Pi​li​ście na służ​bie? Pa​tryk przy​tak​nął. – Z musu, to​wa​rzy​szu po​rucz​ni​ku. Wy też by​ście… – Mo​że​cie mi po​wie​dzieć, co tu się wła​ści​wie sta​ło? – prze​rwał mu Ma​wet, nie ta​jąc iry​ta​cji. Mie​lech przy​siadł na ko​pu​la​stej osło​nie sil​ni​ka, zdjął czap​kę, by obe​trzeć pot z czo​ła, i zre​fe​ro​wał po​krót​ce wy​da​rze​nia ostat​nich kil​ku​dzie​się​ciu mi​nut. Za​sta​na​wiał się, czy nie po​mi​nąć naj​mniej wia​ry​‐ god​nych frag​men​tów, ale uznał, że to nie mia​ło​by te​raz więk​sze​go sen​su. Za chwi​lę praw​da i tak wyj​dzie na jaw. Po​rucz​nik na wła​sne oczy zo​ba​czy, prze​ciw komu wy​słał swo​ich lu​dzi, i zro​zu​mie, jak wiel​ki po​‐ peł​nił błąd. W trak​cie opo​wie​ści Pa​tryk do​strzegł na kan​cia​stej twa​rzy zo​mow​ca naj​pierw zdu​mie​nie, a po​tem nie​do​wie​rza​nie, lecz nie prze​jął się tym zu​peł​nie, po​dob​nie jak wcze​śniej lufą wy​mie​rzo​ne​go w nie​go pi​sto​le​tu. – Bie​rze​cie mnie pew​nie za wa​ria​ta – za​koń​czył spo​koj​nie – ale już za mo​ment zmie​ni​cie zda​nie. Ma​wet zer​k​nął w kie​run​ku roz​wie​wa​ją​cej się z wol​na za​sło​ny dym​nej. Nie uwie​rzył w ani jed​no sło​‐ wo pi​ja​ne​go mi​li​cjan​ta. To chy​ba oczy​wi​ste. W ży​ciu nie sły​szał o tym, żeby za​bi​ci wsta​wa​li z mar​twych i roz​ry​wa​li lu​dzi go​ły​mi rę​ka​mi. Zwłasz​cza ci, któ​rym wcze​śniej po​ury​wa​no łby albo wy​pru​to fla​ki. Ża​‐ den trup nie miał pra​wa stać o wła​snych si​łach, a co do​pie​ro wal​czyć i mor​do​wać. Mimo to po​rucz​nik wy​słu​chał Mie​le​cha do sa​me​go koń​ca, do​wia​du​jąc się tak​że, co spo​tka​ło obu ran​nych funk​cjo​na​riu​szy, gdy resz​ta obroń​ców ba​ry​ka​dy wy​co​fa​ła się na por​tier​nię. Sier​żant opo​wie​dział mu o tych wy​da​rze​niach ze szcze​gó​ła​mi. Cię​żej ran​ne​go Ka​sprzy​ka ka​zał uło​żyć na biur​ku w kan​tor​ku od uli​cy, na wy​pa​dek gdy​by mu​sie​li się szyb​ko ewa​ku​ować. Miał go pil​no​wać uką​‐ szo​ny w dłoń Żyła. Po​zo​sta​li mi​li​cjan​ci ze​bra​li się w dru​gim po​miesz​cze​niu przy oknach od stro​ny pla​cu i dys​ku​to​wa​li za​wzię​cie, czym mogą być te krwio​żer​cze stwo​ry i co jesz​cze moż​na zro​bić, żeby się ich po​zbyć. Pa​tryk nie opo​no​wał, kie​dy od​bi​li kil​ka bu​te​lek wód​ki – ma​jąc za sobą taki kosz​mar, mu​sie​li prze​cież ja​koś od​re​ago​wać. Zresz​tą nie to ich zgu​bi​ło. Na pew​no nie to… W pew​nym mo​men​cie Ma​te​usz przy​szedł do nich, mó​wiąc, że krę​ci mu się w gło​wie, ale wy​go​ni​li go i ka​za​li pil​no​wać cię​żej ran​ne​go Mi​ko​ła​ja. Kil​ka mi​nut póź​niej usły​sze​li, że chło​pak zno​wu wy​cho​dzi z kan​tor​ka. Tym ra​zem nie ma​ru​dził, uzna​li więc, że po​czuł pra​gnie​nie i le​zie do kra​nu. Za​ab​sor​bo​wa​ni

ob​ser​wa​cją krę​cą​cych się wo​kół por​tier​ni od​mień​ców na​wet na nie​go nie spoj​rze​li. I to był błąd, ogrom​‐ ny błąd, któ​ry kosz​to​wał ży​cie dwie ko​lej​ne oso​by. Al​bo​wiem to nie Żyła wy​lazł z kan​tor​ka, tyl​ko od​mie​‐ nio​ny już Ka​sprzyk. Aż do tam​tej chwi​li Mie​lech nie zda​wał so​bie spra​wy z tego, że zdro​wy i za​szcze​pio​ny prze​ciw ospie czło​wiek może za​ra​zić się tym… tym czymś przez sam kon​takt z od​mień​ca​mi. A może ra​czej przez kon​takt od​mień​ców z jego krwią. Tak czy ina​czej, Mi​ko​łaj zmarł na biur​ku por​tier​ni i bły​ska​wicz​nie za​mie​nił się w jed​ną z tych be​stii. Za​kradł się do nich bez​gło​śnie od tyłu, po czym wpił się obie​ma dłoń​mi w szy​ję star​sze​go sze​re​go​we​go Bia​łec​kie​go. Pa​weł, choć sil​niej​szy i le​piej wy​spor​to​wa​ny, padł jak kaw​ka. Ka​‐ sprzyk po​wa​lił go na pod​ło​gę i za​czął wić się na nim, zu​peł​nie jak Mło​cic​ka i Skor​no​wicz na Agniesz​ce. Po​zo​sta​li mi​li​cjan​ci, Mie​le​cha nie wy​łą​cza​jąc, przy​glą​da​li się temu w osłu​pie​niu. Otrzeź​wie​li do​pie​ro wte​dy, gdy zo​ba​czy​li w drzwiach kan​tor​ka za​krwa​wio​ne​go Żyłę. On też nie był już sobą: szkla​ny wzrok, po​zba​wio​na mi​mi​ki sina twarz – niby trup, a jed​nak żywy. Wpa​dli w pa​ni​kę. Gdy​by za​cho​wa​li przy​tom​ność umy​słu, może wy​szli​by cało wszy​scy. Ale nie, Bie​‐ droń za​czął pisz​czeć jak baba, Sala zdę​biał z ko​zi​kiem w jed​nej ręce, w dru​giej zaś z pra​wie go​to​wym drew​nia​nym ko​ni​kiem dla ma​ją​ce​go mu się uro​dzić dziec​ka, Gra​bo​wy za​czął się mo​dlić i tyl​ko Pa​tryk miał dość ole​ju w gło​wie, by po​cią​gnąć jed​ne​go z nich za sobą, kie​dy rzu​cał się ku ścia​nie, pró​bu​jąc zejść z dro​gi kro​czą​ce​mu chwiej​nie po​two​ro​wi. Tak się zło​ży​ło, że naj​bli​żej miał An​drze​ja Bie​dro​nia. Gdy za​trza​snął za sobą drzwi do kan​tor​ka, z bra​ku laku ob​wią​zał klam​kę wła​snym pa​sem, mo​cu​jąc jego sprzącz​kę do kra​ty w oknie. Po​tem wy​padł na ze​wnątrz, cią​gnąc za sobą kwi​lą​ce​go wciąż sze​re​gow​ca. Ra​fał Sala i Ma​te​usz Gra​bo​wy nie mie​li naj​mniej​szych szans. Za​mknię​to ich z dwo​ma od​mień​ca​mi i tru​‐ pem ko​le​gi, któ​ry lada mo​ment też pew​nie oży​je… – Nie było in​ne​go wyj​ścia, to​wa​rzy​szu po​rucz​ni​ku. Tych su​kin​sy​nów nie ima​ją się na​wet kule! Ma​wet z każ​dym sło​wem co​raz bar​dziej tra​cił pew​ność sie​bie. Sier​żant cuch​nął wódą na od​le​głość, ale mó​wił cał​kiem skład​nie, choć sama opo​wieść za​li​cza​ła się ra​czej do ka​te​go​rii tych naj​mniej nie​praw​‐ do​po​dob​nych. Je​śli to wszyst​ko praw​da, po​my​ślał w pew​nym mo​men​cie po​rucz​nik, wy​sła​łem na pew​ną śmierć lu​dzi, któ​rych z ta​kim po​świę​ce​niem szko​li​łem przez pra​wie dwa lata. Je​śli na​wet nie po​le​gną w wal​ce, to ob​ró​cą się w od​mień​ców czy jak ich tam zwać. Wy​star​czy prze​cież jed​na ran​ka, jed​no dra​‐ śnię​cie, jed​na kro​pla krwi, a może na​wet mniej… Mie​lech skoń​czył mó​wić chwi​lę przed tym, nim wiatr roz​wiał reszt​ki dymu z do​pa​la​ją​cych się świec. Po​rucz​nik zer​k​nął przez ra​mię w kie​run​ku pla​cu, a po​tem ze​rwał się na rów​ne nogi. Sier​żant tak​że wstał z osło​ny sil​ni​ka. Szczę​ka mu opa​dła, wy​ba​łu​szył oczy. Plu​ton ZOMO stał w rów​niut​kim dwu​sze​re​gu po​środ​ku pla​cu, a wo​kół le​ża​ły dzie​siąt​ki wi​ją​cych się po bru​ku sku​tych po​sta​ci. * * * – To​wa​rzy​szu po​rucz​ni​ku, sier​żant Haw​ry​luk mel​du​je plu​ton spe​cjal​ny po wy​ko​na​niu za​da​nia! – Wy​‐ prę​żo​ny jak stru​na Bru​non mu​siał za​drzeć gło​wę, by spoj​rzeć prze​ło​żo​ne​mu w ciem​ne błysz​czą​ce oczy. Wie​dział, że Ma​wet jest za​do​wo​lo​ny, gdyż pod czar​nym wą​sem oka​la​ją​cym usta i się​ga​ją​cym aż do li​nii bro​dy za​uwa​żył gry​mas przy​po​mi​na​ją​cy uśmiech. Za​sko​czy​ło go to. Po​rucz​nik Śmierć, jak na​zy​wa​li do​wód​cę w ko​sza​rach – któ​ryś z sze​re​gow​ców wia​do​me​go po​cho​dze​nia wy​ja​wił im kie​dyś, że sło​wo „ma​wet” w ję​zy​ku he​braj​skim ozna​cza ko​stu​chę – był naj​tward​szym su​kin​sy​nem, ja​kie​go zna​li. I naj​bar​‐

dziej po​nu​rym z ca​łej ka​dry. Po​tra​fił opier​da​lać ich ca​ły​mi go​dzi​na​mi, nie po​wta​rza​jąc żad​ne​go z pię​tro​‐ wych prze​kleństw, ale gdy przy​szło ko​goś po​chwa​lić… Wte​dy wy​da​wać się mo​gło, że każ​de sło​wo pły​‐ ną​ce z jego ust ma kol​ce i rani mu krtań. Przy tej oka​zji za​cho​wał się jed​nak zu​peł​nie ina​czej. – Spo​cznij! – rzu​cił zwięź​le. – Ra​port! – Wszyst​kie za​da​nia zo​sta​ły wy​ko​na​ne zgod​nie z pla​nem. W trak​cie pa​cy​fi​ka​cji za​trzy​ma​li​śmy trzy​‐ dzie​ści sie​dem osób, w tym dwu​dzie​stu ośmiu męż​czyzn i dzie​więć ko​biet. Stra​ty wła​sne: zero. – Za​uwa​ży​li​ście coś dziw​ne​go? – W su​mie tak, to​wa​rzy​szu po​rucz​ni​ku. Cał​ko​wi​ty brak opo​ru ze stro​ny więk​szo​ści pa​cy​fi​ko​wa​nych. No i ta ci​sza… Fak​tycz​nie, wo​kół sły​chać było tyl​ko na​tręt​ne cy​ka​nie pa​si​ko​ni​ków. Ża​den z za​trzy​ma​nych nie wy​dał z sie​bie naj​cich​sze​go jęku, choć paru mia​ło pa​skud​ne, otwar​te zła​ma​nia koń​czyn. – Nikt z na​szych nie zo​stał na​wet ran​ny? – upew​nił się Ma​wet, zer​ka​jąc z uko​sa na sto​ją​ce​go obok nie​go męż​czy​znę w roz​cheł​sta​nym mun​du​rze mi​li​cyj​nym. – Nic mi o tym nie wia​do​mo, to​wa​rzy​szu po​rucz​ni​ku – od​parł służ​bi​ście sier​żant, zdzi​wio​ny po​ja​wie​‐ niem się ob​ce​go. – Sprawdź​cie to. – Tak jest! Pa​tryk sku​lił się pod twar​dym spoj​rze​niem zo​mow​ca. Ma​wet mie​rzył go przez chwi​lę wzro​kiem, jak​‐ by oce​niał, na ile może mu ufać. Coś tu było zde​cy​do​wa​nie nie tak, ale jak do​tąd nie zo​ba​czył nic, co by upraw​do​po​dob​ni​ło re​la​cję cuch​ną​ce​go po​tem i go​rza​łą sier​żan​ta. – Na​dal mi nie wie​rzy​cie – żach​nął się Pa​tryk, roz​szy​fro​waw​szy w koń​cu spoj​rze​nie zo​mow​ca. – W ta​kim ra​zie sami się prze​ko​naj​cie. Po​ka​żę wam Mło​cic​ką, to zmie​ni​cie zda​nie. Ma​wet od​su​nął się o krok. Mie​lech mi​nął go i ru​szył wol​no przez plac, wy​pa​tru​jąc po​sta​ci w bia​łych far​tu​chach. Sio​stra Ina le​ża​ła nie​opo​dal roz​be​be​szo​nej ba​ry​ka​dy. Sku​ta jak wszy​scy inni wiła się po sze​‐ ścio​kąt​nych be​to​no​wych pły​tach, któ​ry​mi wy​ło​żo​no alej​kę bie​gną​cą mię​dzy bu​dyn​ka​mi in​ter​na​tu a sto​‐ łów​ką. Pa​tryk za​wa​hał się, ma​jąc wciąż w pa​mię​ci od​ra​ża​ją​ce sce​ny spod pa​wi​lo​nu nu​mer pięć, wy​star​‐ czył mu jed​nak rzut oka na idą​ce​go za nim jak cień po​rucz​ni​ka, by prze​zwy​cię​żyć wszyst​kie oba​wy. Mu​‐ siał tyl​ko pod​nieść tę nie​szczę​sną ko​bie​tę, by zo​mo​wiec zo​ba​czył, jak nie​na​tu​ral​nie zwi​sa jej gło​wa. Chwy​cił więc obie​ma dłoń​mi za koł​nierz ki​tla, przy​mknął oczy i stę​ka​jąc z wy​sił​ku, po​cią​gnął tu​łów Mło​cic​kiej w górę. – I co? – wy​sa​pał, czu​jąc dziw​ną sła​bość. Po​rucz​nik na​dal mil​czał. Mie​lech roz​warł za​ci​śnię​te kur​czo​wo po​wie​ki i… od​sko​czył od Iny jak opa​rzo​ny. Pie​lę​gniar​ka wal​‐ nę​ła gło​wą o bruk z głu​chym ło​mo​tem, ale na​wet nie jęk​nę​ła. Wiła się na​dal jak​by ni​g​dy nic, pró​bu​jąc oswo​bo​dzić rękę z me​ta​lo​wej ob​rę​czy. Jej krę​go​słup i pod​sta​wa czasz​ki sta​no​wi​ły na po​wrót zwar​tą ca​‐ łość. – Nic nie ro​zu​miem… – wy​szep​tał Pa​tryk. – Je​ste​ście pew​ni, że to ta wa​sza Mło​cic​ka? – za​py​tał go po​rucz​nik. – Stu​pro​cen​to​wo. – Ta z ukrę​co​ną gło​wą? – Tak.

– No to mamy peł​ną ja​sność. – Ma​wet od​wró​cił się i ru​szył do swo​ich lu​dzi. – To​wa​rzy​szu po​rucz​ni​ku, za​cze​kaj​cie! – Mie​lech był tak sko​ło​wa​ny, że sam za​czy​nał wie​rzyć, iż tego po​po​łu​dnia do​znał na​wro​tu de​li​rium. – Za​cze​kaj​cie! To jesz​cze nie wszyst​ko… Po​rucz​nik za​trzy​mał się w pół kro​ku. – Na​praw​dę? – Może prze​sa​dzi​łem w opi​sie sta​nu Mło​cic​kiej – prze​ko​ny​wał Pa​tryk – ale na pew​no nie wy​my​śli​‐ łem so​bie tego, co zro​bi​ła z Agniesz​ką… – Roz​glą​dał się go​rącz​ko​wo w po​szu​ki​wa​niu po​staw​nej blon​‐ dyn​ki, tak​że ubra​nej w bia​ły ki​tel. Do​strzegł ją po prze​ciw​nej stro​nie pla​cu, w po​bli​żu obu iłów. – Tam jest! Po​biegł przo​dem, oglą​da​jąc się co rusz, aby spraw​dzić, czy zo​mo​wiec idzie za nim. Kil​ka kro​ków od Agniesz​ki za​trzy​mał się, ner​wo​wo prze​ły​ka​jąc śli​nę. Tym ra​zem bę​dzie trud​niej. Mu​szę ją prze​wró​cić, co przez kaj​dan​ki spi​na​ją​ce lewą rękę i pra​wą nogę może nie być ta​kie pro​ste… Nie miał jed​nak in​ne​go wyj​ścia. To była ostat​nia szan​sa na prze​ko​na​nie po​rucz​ni​ka. Za​szedł ko​bie​tę tak, by nie mo​gła do​się​gnąć go wol​ną ręką, i szyb​kim szarp​nię​ciem prze​wró​cił na bok. – Kur​wa mać! – za​klął, wi​dząc ro​ze​rwa​ny na strzę​py far​tuch, za​krwa​wio​ną bluz​kę i siną, po​marsz​‐ czo​ną, cia​sto​wa​tą, ale całą skó​rę. Raz jesz​cze sta​nął mu przed ocza​mi tam​ten wi​dok. Sio​stra Ina sto​ją​ca nad wy​pa​tro​szo​ną Agniesz​ką, po​ły​sku​ją​ce je​li​ta zwi​sa​ją​ce z jej dło​ni, dok​tor Skor​no​wicz uno​szą​cy oka​le​czo​ną twarz z dy​mią​ce​go kłę​‐ bo​wi​ska fla​ków… Wzdry​gnął się, czu​jąc lo​do​wa​ty dreszcz su​ną​cy w górę krę​go​słu​pa. Czyż​by osza​lał? Prze​że​gnał się mi​mo​wol​nie, za​nim zro​zu​miał, co robi. – Co to było? – wark​nął zo​mo​wiec. – To… – Mie​lech opu​ścił pra​wą rękę, jak​by wła​śnie mu uschła. – Od​ruch taki. Ja nie… Ma​wet spoj​rzał na nie​go z nie​ukry​wa​ną po​gar​dą. – Nie dość, że al​ko​ho​lik, to jesz​cze wie​rzą​cy. Dno! – Nic nie ro​zu​miem – mam​ro​tał pod no​sem Pa​tryk, pa​trząc na krę​cą​ce​go wol​no gło​wą po​rucz​ni​ka. – Prze​cież wi​dzia​łem na wła​sne oczy, jak ją roz​szar​py​wa​li… – Nie wiem, co wi​dzie​li​ście na​praw​dę, a co wam się ubz​du​ra​ło w pi​ja​nym wi​dzie, ale mam już dość słu​cha​nia tych bred​ni! – Ma​wet splu​nął ko​lej​nym okrusz​kiem ty​to​niu, któ​ry za​plą​tał się po​mię​dzy jego dzią​słem a po​licz​kiem. Na myśl, że nic z tego, co mó​wił sier​żant, nie znaj​du​je po​kry​cia w fak​tach, po​czuł wiel​ką ulgę. Mo​ment póź​niej za​la​ła go krew. – Haw​ry​luk! – wrza​snął, uci​sza​jąc wszyst​kie ko​ni​ki po​lne. – Słu​cham, to​wa​rzy​szu po​rucz​ni​ku! – od​krzyk​nął sto​ją​cy ka​wa​łek da​lej sier​żant. – Daj​cie so​bie spo​kój z tym spraw​dza​niem. Wra​ca​my do ko​szar! – Nie mo​że​cie… – Mie​lech uczy​nił ruch w stro​nę po​rucz​ni​ka. – Za​mknij pysk, mo​czy​mor​do! – wrza​snął zo​mo​wiec, osa​dza​jąc go w miej​scu. – Cuch​niesz wódą na ki​lo​metr, wy​glą​dasz, jak​by cię kro​wa wy​sra​ła. Nie wiem, co do​le​ga tym lu​dziom – wska​zał na le​żą​cych wo​kół od​mień​ców. – Nie za​cho​wu​ją się nor​mal​nie, to fakt, ale jed​no jest pew​ne: nikt tu ni​ko​go żyw​cem nie po​że​rał. Nikt tu nie wsta​wał z mar​twych. Za​bie​rze​my ich do szpi​ta​la MSW, tam dok​to​rzy usta​lą, o co w tym wszyst​kim cho​dzi, a wy… Dla ta​kich jak wy, re​li​gij​nych po​pa​prań​ców i al​ko​ho​li​ków, nie po​win​no być miej​sca w sze​re​gach Mi​li​cji Oby​wa​tel​skiej. Już ja za​dbam o to, by wasi prze​ło​że​ni do​wie​dzie​li się, jaki z was ga​ga​tek!

* * * Mie​lech spo​glą​dał spode łba na wsia​da​ją​cych do ny​sek zo​mow​ców. Po​rucz​nik Ma​wet zi​gno​ro​wał jego proś​by o do​kład​ne prze​cze​sa​nie ca​łe​go kom​plek​su. Tyle do​bre​go, że zgo​dził się zgar​nąć za​mknię​tych na por​tier​ni mi​li​cjan​tów. Za​nim otwar​to tyl​ne wej​ście, dzie​się​ciu zo​mow​ców utwo​rzy​ło na pla​cu ścież​kę zdro​wia. Przez mo​ment nic się nie dzia​ło, aż wresz​cie na ze​wnątrz wy​to​czył się Ra​fał Sala. Od​mie​nio​ny, rzecz ja​sna. Wy​cią​gnął ręce do sto​ją​ce​go naj​bli​żej funk​cjo​na​riu​sza, ale nie zdą​żył zro​bić na​wet jed​ne​go kro​ku. Znaj​du​ją​cy się za jego ple​ca​mi zo​mo​wiec wziął sze​ro​ki za​mach. Cel​ny, wy​pro​wa​dzo​ny po​zio​mo cios ba​na​na pod​ciął Ra​fa​ła i po​słał go na pły​ty chod​ni​ka. Mimo że bar​dzo się rzu​cał, zo​stał sku​ty w parę se​kund. Ku roz​pa​czy Mie​le​cha po​zo​sta​li od​mień​cy oka​za​li się po​tul​ni jak ba​ran​ki – chwi​lę póź​niej wszy​‐ scy le​że​li na chod​ni​ku obok Sali. Pa​tryk ob​ser​wo​wał tę ak​cję z da​le​ka, zza kor​do​nu zo​mow​ców, do​kąd prze​gnał go ra​tle​rek po​rucz​ni​ka, sier​żant Haw​ry​luk. Gdy Ma​wet ka​zał swo​im lu​dziom za​ła​do​wać sku​tych od​mień​ców na pakę cię​ża​ro​we​‐ go ziła, Mie​lech pod​jął ostat​nią pró​bę prze​mó​wie​nia mu do roz​sąd​ku. Po​rucz​nik opie​przył go jed​nak jak burą sukę, nie po​zwa​la​jąc skoń​czyć na​wet pierw​sze​go zda​nia. Pa​tryk za​milkł zre​zy​gno​wa​ny. Niech jadą do tego szpi​ta​la. Dok​to​rzy z pew​no​ścią oka​żą się mniej​szy​mi ślep​ca​mi niż te tłu​ki. O ile kon​wój w ogó​‐ le zdo​ła do​trzeć na Oł​biń​ską albo Piw​ną… Co do tego Mie​lech miał po​waż​ne wąt​pli​wo​ści, cho​ciaż wy​‐ da​rze​nia ostat​nich mi​nut ka​za​ły mu się do​brze za​sta​no​wić nad wła​sną po​czy​tal​no​ścią. Kie​dy po dwu​dzie​stej za​czy​nał ob​chód, był cał​ko​wi​cie trzeź​wy, a mimo to wi​dział tam​te kosz​mar​ne sce​ny. Wy​star​czy​ło, że przy​mknął oczy, i już wra​cał pod piąt​kę do ko​ły​szą​cej się bez​wład​nie gło​wy Mło​‐ cic​kiej, wbi​tych w na​sa​dę nosa oku​la​rów Skor​no​wi​cza, wy​pię​trza​ją​cych się w ra​nie wnętrz​no​ści Agniesz​ki. Czy to wszyst​ko było snem na ja​wie? Ko​lej​ną de​lir​ką? Ta​kim sa​mym uro​je​niem jak ten po​kur​‐ czo​wa​ty skur​wiel w po​ma​rań​czo​wej cza​pecz​ce, ten za​plu​ty ka​rzeł re​ak​cji, któ​re​go ga​niał wo​kół ra​tu​sza? Ni​ko​mu nie miał za złe, że po pa​mięt​nym noc​nym raj​dzie po​trak​to​wa​no go tak su​ro​wo. Chla​nie na umór mu​sia​ło się kiep​sko skoń​czyć. Prę​dzej czy póź​niej. Ale te​raz? Wód​ki skosz​to​wał – po raz pierw​szy od mie​sią​ca – do​pie​ro po fak​cie, gdy stres do​padł wszyst​kich oca​la​łych mi​li​cjan​tów. Prze​chy​lił bu​tel​kę, któ​rą po​dał mu Sala, nie za​sta​na​wia​jąc się na​wet nad kon​se​kwen​cja​mi. Cie​szył się, jak po​zo​sta​li, że ma tę rzeź​nię za sobą. Nie przy​pusz​czał, że to do​pie​ro po​czą​tek praw​dzi​wej ge​hen​ny. Szlag by to wszyst​ko! Żeby tak całe mia​sto wy​zdy​cha​ło!, my​ślał roz​go​ry​czo​ny. I wy też… Nie​wy​po​wie​dzia​ne na głos zło​rze​cze​nie po​mknę​ło za po​gru​cho​ta​nym jel​czem od​wo​żą​cym wła​śnie w siną dal tych zo​mow​ców, któ​rzy mu​sie​li ustą​pić miej​sca za​trzy​ma​nym od​mień​com. Char​kot sil​ni​ków cichł z wol​na w od​da​li. Mie​lech tkwił ni​czym słup obok smu​kłych my​śliw​ców, za​‐ sta​na​wia​jąc się, co ma te​raz zro​bić. Zo​stał sam. Nie, wróć, nie sam. Bie​droń po​wi​nien już tu być… Spoj​‐ rzał na ze​ga​rek. Od​kąd An​drze​jek zo​stał w tyle, mi​nę​ło już po​nad dwa​dzie​ścia mi​nut. Co ten szczyl wy​‐ pra​wia? Gdy​by nie spuchł w po​ło​wie dy​stan​su, by​ło​by ich na pla​cu boju dwóch. Po​rucz​nik mu​siał​by im uwie​rzyć, zwłasz​cza że obaj mó​wi​li​by to samo… Bie​droń wi​dział Agniesz​kę. Po tym jak ukry​li się na por​tier​ni, po​wie​dział: „a wte​dy ta fran​ca z roz​pru​tym brzu​chem cap​nę​ła go za kark” czy ja​koś po​dob​nie. Nie, za​raz, to nie on po​wie​dział, tyl​ko Żyła. Zresz​tą nie​waż​ne!… Ja​kim cu​dem zrósł się jej ten pie​przo​‐ ny brzuch? I gdzie jest ten smar​kacz?! My​śli kłę​bi​ły mu się w gło​wie, ale znik​nę​ły w jed​nej chwi​li jak zdmuch​nię​te, gdy usły​szał brzęk tłu​‐ czo​ne​go szkła. Spoj​rzał na oświe​tlo​ne nie​licz​ny​mi la​tar​nia​mi pa​wi​lo​ny. Ktoś tam był. Na pew​no nie Bie​‐ droń, po​nie​waż ten – gdy​by na​wet zdo​łał ja​kimś cu​dem prze​sko​czyć przez mur – zna​la​zł​by się po prze​‐

ciw​nej stro​nie izo​la​to​rium, za bu​dyn​kiem szko​ły. Mie​lech się​gnął po broń i ru​szył środ​kiem alei w kie​run​ku, z któ​re​go do​le​ciał nie​po​ko​ją​cy dźwięk. * * * Kłos obu​dził się na​gle, w peł​ni przy​tom​ny. Pa​mię​tał, że gro​zi mu śmier​tel​ne nie​bez​pie​czeń​stwo. Wo​kół było ciem​no jak w mu​rzyń​skiej cha​cie. Czuł ucisk na prze​po​nę, le​d​wie mógł od​dy​chać. Spró​bo​wał się pod​nieść, lecz na​tych​miast wal​nął czo​łem w coś zim​ne​go, twar​de​go, a jed​no​cze​śnie sprę​ży​ste​go. Szarp​‐ nął się; za​bo​la​ło, za​pie​kło, jak​by coś roz​ora​ło mu skó​rę. Mo​ment póź​niej rąb​nął po​ty​li​cą o twar​de de​ski i znów po​czuł ból. Zbyt sil​ny jak na jego gust. Omal się nie po​rzy​gał. Gdzie ja je​stem?, za​sta​na​wiał się go​rącz​ko​wo. Gdzieś w głę​bi umy​słu ro​dził się po​wo​li strach. Po​cho​wa​no mnie żyw​cem! Ta kon​sta​ta​cja wstrzyk​nę​ła do jego żył po​tęż​ną daw​kę ad​re​na​li​ny. Na​parł obie​ma dłoń​mi na wy​ście​ła​ne wie​ko, bła​ga​jąc w my​ślach, by ustą​pi​ło. I tak też się sta​ło. Sprę​ży​nu​ją​ca po​wierzch​nia po​mknę​ła wy​so​ko w górę – i nie​‐ mal od razu opa​dła z hu​kiem i brzę​kiem w asy​ście tu​ma​nów ku​rzu. Ten uła​mek se​kun​dy wy​star​czył jed​‐ nak, by Kłos zo​ba​czył ośle​pia​ją​cy blask. Nie za​sta​na​wiał się, co może być jego źró​dłem. Ucie​szył się jak sza​lo​ny, że nie spo​czy​wa w za​sy​pa​nym gro​bie. Ob​ma​cał pal​ca​mi wi​szą​cą tuż nad twa​rzą prze​szko​dę i ode​tchnął z ulgą. Sprę​ży​ny, sien​nik. Le​żał pod czy​imś łóż​kiem. Ale jak tu tra​fił? Tego na ra​zie nie wie​‐ dział. Prze​su​nął się ostroż​nie w lewo, wy​ma​cał kra​niec na​rzu​ty, od​chy​lił ją i zmru​żyw​szy po​wie​ki, po​‐ cze​kał, aż wzrok przy​zwy​czai się do świa​tła. Tro​chę to trwa​ło, ale usiadł w koń​cu na po​sła​niu. Miał na so​bie tyl​ko po​dar​te spodnie i prze​po​co​ny pod​ko​szu​lek. Skrę​co​na w ko​st​ce noga bo​la​ła jak cho​le​ra, krew z roz​cię​te​go czo​ła za​le​wa​ła oczy, a co naj​gor​sze, na​dal nie miał po​ję​cia, jak zna​lazł się pod łóż​kiem. Nie po​zna​wał tego miej​sca. Był pe​wien, że ni​g​dy wcze​śniej go nie wi​dział. A zdą​żył przyj​rzeć się uważ​nie ca​łe​mu po​ko​jo​wi… W ką​cie sta​ła zde​ze​lo​wa​na sza​fa, jed​no skrzy​dło jej drzwi było za​mknię​te, dru​gie zwi​sa​ło smęt​nie, wy​rwa​ne z gór​ne​go za​wia​su. Przed sobą miał stół, na bla​cie le​ża​ły reszt​ki je​dze​nia, a na pod​ło​dze obok, wśród po​mię​tych czę​ści gar​de​ro​by, zo​ba​czył po​przew​ra​ca​ne krze​sła. Oprócz pry​czy, na któ​rej sie​dział, w polu wi​dze​nia znaj​do​wa​ły się jesz​cze dwa iden​tycz​ne szpi​tal​ne łóż​ka. Po​ściel na nich była sko​tło​wa​na, jak​by pa​cjen​ci zo​sta​li zmu​sze​ni do na​głej ewa​ku​acji. Gdzieś w dali za​war​cza​ły uru​cha​mia​ne sil​ni​ki sa​mo​cho​do​we. Wkrót​ce ich po​mruk za​czął z wol​na cich​nąć. Zdzi​wio​ny Kłos spoj​rzał w kie​run​ku okna, za któ​rym znaj​do​wa​ła się la​tar​nia – je​dy​ne źró​dło świa​tła w tym po​miesz​cze​niu. Na za​ku​rzo​nej szy​bie za​uwa​żył wy​raź​ny ciem​ny od​cisk dło​ni. Po​pchnął pal​cem uchy​lo​ną drew​nia​ną ramę. Pod in​nym ką​tem pla​ma na​bra​ła brą​zo​wa​wej, miej​sca​mi ru​bi​no​wej bar​wy. Krew?… Ten wi​dok – albo wy​raz – prze​ła​mał w koń​cu ba​rie​rę amne​zji. Kłos za​chwiał się pod na​po​rem ka​ska​‐ dy wspo​mnień. Izo​la​to​rium, sier​żant, pie​lę​gniar​ka z ukrę​co​ną gło​wą, od​mień​cy, de​ska, uciecz​ka przez dru​ty kol​cza​ste… Te​raz pa​mię​tał każ​dy szcze​gół nie​daw​ne​go kosz​ma​ru. * * * Ma​jąc na kar​ku kil​ka​na​ście osza​la​łych z żą​dzy krwi po​two​rów, wy​brał je​dy​ną dro​gę uciecz​ki. Kuś​ty​ka​‐ jąc, okrą​żył bu​dy​nek la​bo​ra​to​rium, ro​ze​pchnął dru​ty tym sa​mym sty​li​skiem, któ​rym wcze​śniej uto​ro​wał so​bie dro​gę do do​wód​cy, i nie ba​cząc na ból w skrę​co​nej ko​st​ce, rzu​cił się kla​sycz​nym ty​gry​skiem na

dru​gą stro​nę za​sie​ków bro​nią​cych od tej stro​ny pa​wi​lo​nu nu​mer pięć. Pra​wie mu się uda​ło. Gło​wa, tors i ra​mio​na prze​szły jak trze​ba, ale nie miał peł​nej kon​tro​li nad obo​la​łą i sztyw​nie​ją​cą już koń​czy​ną. Za​cze​‐ pił nią o je​den z dru​tów. Na​wet nie tyle nogą, ile spodnia​mi, lecz i to wy​star​czy​ło, by go za​trzy​mać na do​‐ bre. Utknął w ta​kiej po​zy​cji, że przy każ​dym ru​chu wi​dział pod za​ci​śnię​ty​mi po​wie​ka​mi wszyst​kie gwiaz​‐ dy. Zer​k​nął za sie​bie, by spraw​dzić, gdzie są od​mień​cy. Wy​szli wła​śnie zza par​te​ro​we​go la​bo​ra​to​rium. Wi​dział ich wy​raź​nie. Po​su​wa​li się tak jak przed​tem, nie​śpiesz​nym, moc​no chwiej​nym kro​kiem, zmie​rza​‐ jąc pro​sto na nie​go. Na uwol​nie​nie się z pu​łap​ki miał mi​nu​tę, może na​wet nie​ca​łą. Ze​brał my​śli, po​tem siły. Wy​cią​gnął ręce przed sie​bie, pa​znok​cie wbił głę​bo​ko w mu​ra​wę, a po​tem cof​nął się lek​ko i szarp​nął do przo​du, wy​ko​rzy​stu​jąc do​dat​ko​we punk​ty opar​cia. Po​skut​ko​wa​ło. Ma​te​riał roz​darł się, kol​ce roz​ora​ły skó​rę na łyd​ce, ale noga opa​dła w koń​cu na zie​mię. Kłos po​wi​tał pa​rok​syzm nie​ludz​kie​go bólu z uśmie​chem na ustach. Jesz​cze nie te​raz, po​my​ślał, od​czoł​gu​jąc się od za​sie​ków. Jesz​cze nie te​raz, szma​cia​rze. Przy bra​mie ktoś za​dął w gwiz​dek. Od​mień​cy na​par​li na ogro​dze​nie wła​sny​mi cia​ła​mi. Kłos wi​dział, jak drut kol​cza​sty wbi​ja się w ich twa​rze, ręce, tor​sy i nogi. Nic so​bie jed​nak z tego nie ro​bi​li, jak​by w ogó​le nie czu​li stra​chu ani bólu. Ko​‐ lej​ni na​ci​ska​li na tych w pierw​szym sze​re​gu, było więc tyl​ko kwe​stią cza​su, kie​dy po​ko​na​ją prze​szko​dę. Na​pię​te do gra​nic moż​li​wo​ści dru​ty dźwię​cza​ły jak stru​ny, gdy mi​li​cjant do​cie​rał do na​roż​ni​ka pa​wi​lo​nu, zni​ka​jąc prze​śla​dow​com z oczu. Nie zwol​nił na​wet na mo​ment, mimo że noga da​wa​ła mu się co​raz bar​dziej we zna​ki. Ogro​dze​nie po prze​ciw​nej stro​nie naj​wy​raź​niej sta​ra​no​wa​li ucie​ka​ją​cy pa​cjen​ci, tak więc na ko​lej​ną prze​szko​dę na​tra​fił do​pie​ro przy pło​cie szóst​ki. Na​uczo​ny do​świad​cze​niem za​sto​so​wał tam inną tak​ty​kę. Zna​lazł miej​sce, gdzie naj​niż​sze pa​smo dru​tu tkwi​ło dwa​dzie​ścia cen​ty​me​trów nad zie​mią. Na​cią​gnął je i pod​parł sty​li​‐ skiem, two​rząc prze​świt, któ​rym mógł się spo​koj​nie prze​czoł​gać. Ści​ga​ją​cy go od​mień​cy nie do​tar​li jesz​cze do na​roż​ni​ka piąt​ki, w każ​dym ra​zie nie wi​dział ich, gdy po​ko​ny​wał za​sie​ki oka​la​ją​ce pa​wi​lon nu​mer sześć. Kie​dy chwi​lę póź​niej oparł się o chłod​ną ścia​nę, usły​szał war​kot sil​ni​ka, a po​tem gło​śny huk do​bie​ga​ją​cy od stro​ny bra​my. Chy​ba nie ma po co tam iść, stwier​dził w du​chu i za​czął go​rącz​ko​wo szu​kać in​ne​go roz​wią​za​nia. Roz​glą​da​jąc się za naj​lep​szą dro​gą uciecz​ki, ką​tem oka za​uwa​żył, że w gęst​nie​ją​cym mro​ku coś się po​ru​szy​ło. Tym​cza​sem zza za​ło​mu ścia​ny są​sied​nie​go pa​wi​lo​nu wy​ło​nił się pierw​szy od​mie​niec. Wy​glą​dał od​ra​‐ ża​ją​co. Z jego pier​si zwi​sał spo​ry ka​wał dru​tu kol​cza​ste​go. Wol​ny ko​niec cią​gnął się po zie​mi ra​zem z ułom​kiem słup​ka, do któ​re​go wcze​śniej były przy​mo​co​wa​ne za​sie​ki. Gdy drep​czą​ca za nim ko​bie​ta w po​dar​tej na strzę​py pi​ża​mie na​stą​pi​ła na tral​kę, męż​czy​zna wy​wi​nął młyn​ka. Szarp​nię​cie było tak moc​‐ ne, że wy​rwa​ło drut z cia​ła, roz​oraw​szy je wcze​śniej aż do ko​ści. Od​mie​niec stra​cił rów​no​wa​gę i wy​ło​‐ żył się jak dłu​gi, po​cią​ga​jąc za sobą ko​bie​tę. Ko​lej​ni po​ty​ka​li się o nich jak ślep​cy, pa​da​jąc jed​ni na dru​‐ gich. Nie było cza​su do stra​ce​nia. Kłos do​strzegł obok swo​je​go le​we​go ra​mie​nia uchy​lo​ne okno. Otwo​rzył je szyb​kim pchnię​ciem i wsu​nął się do dusz​ne​go ciem​ne​go wnę​trza, za​no​sząc w du​chu mo​dły, by nie było tam żad​nych po​two​rów. Le​żał przez dłuż​szą chwi​lę na li​no​leum przy że​liw​nym ka​lo​ry​fe​rze, cze​ka​jąc, aż mi​nie naj​więk​szy ból, i na​słu​chu​jąc. Ota​cza​ła go jed​nak kom​plet​na ci​sza. Drew​nia​na pod​ło​ga w głę​bi bu​dyn​ku nie za​skrzy​pia​ła na​wet raz, nie roz​legł się ża​den trzask ani huk. Ka​rol ze​brał siły i pod​niósł się, za​ci​ska​jąc zęby. Wsparł

się na chro​po​wa​tych że​ber​kach i wyj​rzał na ze​wnątrz. Ści​ga​ją​cy go od​mień​cy gra​mo​li​li się wciąż je​den przez dru​gie​go, wy​wa​la​jąc co rusz jak stró​że pra​wa w slap​stic​ko​wych ko​me​diach. Kłos uwiel​biał Fli​pa i Fla​pa – po raz pierw​szy zo​ba​czył tych śmiesz​nych fa​ce​tów w sta​rej kro​ni​ce fil​mo​wej, chy​ba la​tem czter​dzie​ste​go ósme​go. O czym ty my​ślisz, sta​ry dur​niu, zga​nił się na​tych​miast, ostroż​nie do​my​ka​jąc okno. Przy odro​bi​nie szczę​ścia tu​taj zgu​bią jego trop. Ru​szył wol​no ko​ry​ta​rzem, pod​pie​ra​jąc się co chwi​lę o ścia​ny. Do​pie​ro w środ​ko​wej czę​ści bu​dyn​ku, przy klat​ce scho​do​wej, zo​rien​to​wał się, że zo​sta​wił sty​li​sko pod ka​lo​ry​fe​rem. Szlag by to tra​fił, po​my​‐ ślał ro​ze​źlo​ny. Na pod​śmie​chuj​ki ci się ze​bra​ło, sta​ry dur​niu. Na miłe wspo​mnie​nia. Przez mo​ment roz​‐ wa​żał, czy war​to wra​cać po je​dy​ną broń, jaka mu zo​sta​ła, czy le​piej szu​kać kry​jów​ki, póki jest na to czas. Wyj​ście z bu​dyn​ku miał na wy​cią​gnię​cie ręki. Wy​star​czy​ło zro​bić kil​ka kro​ków, by do​trzeć do drzwi. Mo​ment póź​niej wy​glą​dał nie​uf​nie na ze​wnątrz. Od​mień​cy zdą​ży​li się już po​zbie​rać i wła​śnie po​ko​ny​wa​‐ li sze​ro​ki pas zie​le​ni, zmie​rza​jąc do miej​sca, w któ​rym sfor​so​wał ostat​nie ogro​dze​nie. Zer​k​nął w prze​‐ ciw​ną stro​nę. Na są​sied​niej alei też ktoś stał. Za​krwa​wio​ny, roz​chy​bo​ta​ny męż​czy​zna w pi​ża​mie od​wra​‐ cał prze​krzy​wio​ną dziw​nie gło​wę… Kłos cof​nął się bły​ska​wicz​nie, od​ru​cho​wo za​my​ka​jąc drzwi. W ostat​niej chwi​li spo​wol​nił ruch skrzy​dła, za​nim ze​tknę​ło się z fu​try​ną. Sklął się pod no​sem: gło​śniej​szym trza​skiem mógł​by zwró​cić na sie​bie uwa​gę. Za​su​nął po​rdze​wia​ły sko​bel, blo​ku​jąc wej​ście, po czym jesz​cze raz się za​sta​no​wił, czy nie po​wi​nien mimo wszyst​ko wró​cić po broń. Już pra​wie pod​jął de​cy​zję, gdy do​strzegł za oknem ja​kiś ruch. Ści​ga​ją​ca go hor​da po​ko​na​ła ko​lej​ne za​sie​ki i za​trzy​ma​ła się przy ścia​nie pa​wi​lo​nu. W ta​kiej sy​tu​acji zo​sta​ły mu tyl​ko scho​dy. Wcią​gnął się na nie ostat​kiem sił. Na gó​rze za​mknął za sobą drzwi pro​wa​dzą​ce z klat​ki na ko​ry​tarz po pra​wej. Po​tem do​kuś​ty​kał aż na jego ko​niec i za​szył się w jed​nym z naj​dal​szych po​ko​ików. Zde​ze​lo​wa​na sza​fa była zbyt cięż​ka, by mógł nią za​ta​ra​so​wać wej​‐ ście. Zresz​tą na​ro​bił​by za dużo ha​ła​su, prze​su​wa​jąc ją lub prze​wra​ca​jąc. Nie wi​dząc in​ne​go roz​wią​za​nia, po​sta​no​wił przy​go​to​wać so​bie kry​jów​kę. Jego wy​bór padł na jed​no z łó​żek. Był tro​chę za gru​by, by wci​snąć się pod me​ta​lo​wą ramę na​wet po zdję​ciu po​dar​tej blu​zy mun​du​ro​wej. Pod​niósł więc je​den ko​niec pry​czy, a po​tem oparł jej nogę na przy​su​‐ nię​tym krze​śle. Kom​bi​no​wał tak: po​ło​żę się na pod​ło​dze, przy​trzy​mam kra​wędź ramy jed​ną ręką, a dru​‐ gą wy​su​nę krze​sło. Siat​ka sprę​żyn jest ela​stycz​na, od​kształ​ci się na moim brzu​chu i tak znik​nę prze​śla​‐ dow​com z oczu. Po​mysł wy​da​wał się do​bry, za​wio​dło jed​nak wy​ko​na​nie. Kłos był na skra​ju wy​czer​pa​‐ nia. Z nie​spraw​ną nogą po​ru​szał się jak słoń w skła​dzie por​ce​la​ny. Gra​mo​ląc się na miej​sce, po​trą​cił krze​sło łok​ciem. Pry​cza opa​dła z hu​kiem. Może nie sta​ła​by mu się krzyw​da, gdy​by nie spa​ni​ko​wał i w ostat​niej chwi​li nie pró​bo​wał zro​bić uni​ku. Me​ta​lo​wy teo​w​nik tra​fił go w skroń, po​zba​wia​jąc w oka​‐ mgnie​niu przy​tom​no​ści… * * * To wszyst​ko przy​po​mnia​ło mu się w jed​nej chwi​li. Mimo pa​nu​ją​cej w po​ko​ju du​cho​ty po​czuł na kar​ku i ple​cach lo​do​wa​ty pot. Wo​kół pa​no​wa​ła ide​al​na ci​sza, ale czy za​gro​że​nie mi​nę​ło? Noga spu​chła mu do tej pory jak ba​lon, z tru​dem mógł nią po​ru​szyć. W ta​kim sta​nie ra​czej nie miał szans da​le​ko zajść, a prze​cież to izo​la​to​rium ce​lo​wo zlo​ka​li​zo​wa​no na od​lu​dziu, skąd wszę​dzie było da​‐ le​ko. Za​rzu​ciw​szy po​mysł eska​pa​dy, po​sta​no​wił spraw​dzić, co dzie​je się na ze​wnątrz. Wstał, trzy​ma​jąc się ramy łóż​ka, prze​niósł drżą​cą rękę na skrzy​dło okna i spró​bo​wał się o nie oprzeć. Sta​re za​wia​sy nie

wy​trzy​ma​ły jed​nak jego cię​ża​ru. Ka​rol Kłos ru​nął jak dłu​gi wśród brzę​ku tłu​czo​ne​go szkła. * * * Mie​lech do​tarł do szóst​ki. Ru​mor do​biegł albo z tego pa​wi​lo​nu, albo z na​stęp​ne​go – był tego nie​mal pe​‐ wien. Ści​ska​jąc kol​bę te​tet​ki śli​ski​mi od potu pal​ca​mi, zer​k​nął w kie​run​ku pla​cu. Gdzie się po​dzie​wa ten gów​niarz? Przy​dał​by mi się te​raz jak ni​g​dy. Bie​dro​nia jed​nak na​dal nie było. Pew​nie daw​no dał nogę. Tak, bez wąt​pie​nia. Nie może prze​cież od​po​czy​wać aż tak dłu​go. Tę za​gad​kę sier​żant mu​siał roz​wią​zać sam. Wie​dział, jak groź​ni są od​mień​cy i że wciąż może być ich tu jesz​cze kil​ku. Pie​prze​ni zo​mow​cy nie ra​czy​li prze​cze​sać te​re​nu izo​la​to​rium, tak im się śpie​szy​ło. Ha, po​my​ślał, gdy​by zo​sta​li, prze​ko​na​li​by się na wła​snej skó​rze, że mam ra​cję… Zda​niem Pa​try​ka lek​ko ran​ni funk​cjo​na​riu​sze za​czę​li​by się prze​mie​niać jak jego lu​dzie – po upły​wie kwa​dran​sa, może na​wet wcze​śniej – a wte​dy pa​ja​co​wa​ty po​rucz​nik zro​zu​miał​by w koń​cu, że nie zo​stał oszu​ka​ny. Taa, gdy​by bab​‐ cia mia​ła wąsy, toby była dziad​kiem… Skrzy​wił się na wspo​mnie​nie zna​ne​go po​rze​ka​dła. Jego po​marsz​‐ czo​na bab​ka mo​gła iść w za​wo​dy z nie​jed​nym fa​ce​tem, je​śli cho​dzi o za​rost. Na​ci​snął ostroż​nie klam​kę drzwi wej​ścio​wych. Jak wszyst​kie na te​re​nie izo​la​to​rium była owi​nię​ta gazą i cuch​nę​ła środ​ka​mi de​zyn​fe​ku​ją​cy​mi. Za​mknię​te! Nie na za​mek, drzwi ewi​dent​nie mia​ły na​dal tro​‐ chę luzu, wy​glą​da​ło więc ra​czej na to, że ktoś za​su​nął ry​giel. Mie​lech cof​nął się o krok, lu​stru​jąc uważ​nie ko​lej​ne okna. W żad​nym nie za​uwa​żył ni​cze​go po​dej​rza​ne​go. Ob​szedł więc pa​wi​lon i przyj​rzał mu się z dru​giej stro​ny. Tu​taj tak​że kil​ka okien było otwar​tych, ale tyl​ko w jed​nym bra​ko​wa​ło ca​łe​go skrzy​dła. Po​sta​no​wił to spraw​dzić. Wspiął się na pa​ra​pet otwar​te​go po​ko​ju na par​te​rze i znie​ru​cho​miał, na​słu​chu​‐ jąc. Z wnę​trza po​miesz​cze​nia nie do​la​ty​wał naj​lżej​szy na​wet szmer. Od​cze​kał, aż jego wzrok przy​wyk​nie do pa​nu​ją​cej w środ​ku ciem​no​ści, po czym zsu​nął się na pod​ło​gę. W dal​szym cią​gu nic. De​ski pod jego bu​ta​mi skrzy​pia​ły nie​mal przy każ​dym kro​ku, ale na to nie mógł nic po​ra​dzić. Przy​sta​wał więc co chwi​lę, spraw​dza​jąc do​kład​nie każ​dy za​ka​ma​rek par​te​ru, by nie dać się za​sko​czyć. Wie​dział, że wy​star​czy je​den mo​ment nie​uwa​gi. Zbyt wie​lu lu​dzi stra​cił tego wie​czo​ru, by lek​ce​wa​żyć od​mień​ców. Ocza​mi wy​obraź​ni zno​wu uj​rzał Mło​cic​ką. Otrzą​snął się z tej wi​zji jak pies z wody. Tyl​ko się tu nie roz​kle​jaj, Pa​tryk, tyl​ko się nie roz​kle​jaj, po​wta​rzał so​bie, wcho​dząc po scho​dach. * * * Kło​sa ostrze​gło gło​śne skrzy​pie​nie. Idą po mnie!… Nie​na​tu​ral​ne mil​cze​nie uświa​do​mi​ło mu, że musi mieć do czy​nie​nia z po​two​ra​mi. Dłu​go to trwa​ło, ale w koń​cu go wy​wę​szy​ły. Wy​cią​gnął rękę, pró​bu​jąc wy​ma​cać sty​li​sko, jed​nak​że jego pal​ce nie na​tra​fi​ły na zna​jo​my kształt. Szlag by to!, za​klął bez​dź​więcz​‐ nie. Za​krwa​wio​ny ka​wał drew​na le​żał pod ka​lo​ry​fe​rem na dole. Ka​rol ro​zej​rzał się po po​ko​ju. Czuł, że nie da rady wpeł​znąć po​now​nie pod łóż​ko. Był zbyt wy​czer​‐ pa​ny, a zresz​tą ha​łas, ja​kie​go by przy tym na​ro​bił, z pew​no​ścią zwa​bił​by te be​stie. Po​kuś​ty​kał nie​zdar​nie do okna. Od zie​mi dzie​li​ło go kil​ka me​trów. Dużo, ale gdy​by opu​ścił się na rę​kach i za​wisł… Aku​rat. Zwy​kłe​go łóż​ka nie utrzy​mał, a te​raz miał​by za​wie​rzyć tym sa​mym dło​niom pra​wie sto ki​lo​gra​mów? Po​‐ ko​nał raz jesz​cze od​le​głość dzie​lą​cą go od drzwi. Nie wy​chy​lił się na ko​ry​tarz, na​słu​chi​wał tyl​ko przez szpa​rę mię​dzy fu​try​ną a skrzy​dłem. Chwi​la ci​szy, póź​niej prze​cią​gły pisk za​wia​sów. Skrzyp, skrzyp. Chwiej​ne kro​ki. I to mil​cze​nie. Zło​wiesz​cze i ab​so​lut​ne. Chcąc nie chcąc, znów prze​mie​ścił się w kie​run​ku okna. Ry​zyk-fi​zyk, po​my​ślał. Nie mam in​ne​go wyj​‐

ścia… Usiadł na pa​ra​pe​cie i za​ci​ska​jąc zęby na trzon​ku za​bra​nej ze sto​łu łyż​ki, prze​ło​żył nogę ze zwich​‐ nię​tą kost​ką na ze​wnątrz, a po​tem chwy​cił się fi​ran​ki, by utrzy​mać rów​no​wa​gę przy ma​new​ro​wa​niu dru​gą koń​czy​ną. To był na​praw​dę głu​pi po​mysł. Gdy prze​chy​lił się nie​co, żab​ki pu​ści​ły z ci​chym stac​ca​to i La​‐ tar​nik po​le​ciał na tra​wę, od​bi​ja​jąc się od muru jak kłąb szmat. Był tak za​sko​czo​ny, że nie zdą​żył na​wet krzyk​nąć. Wal​nął o zie​mię ple​ca​mi, tra​cąc bły​ska​wicz​nie dech. Coś chrup​nę​ło, po​czuł po​twor​ny ból, gor​‐ szy na​wet od tego w no​dze. Je​śli stra​cił przy​tom​ność, to tyl​ko na mo​ment. * * * Mie​lech za​marł w pół kro​ku. Usły​szał naj​pierw ja​kiś szmer, póź​niej stłu​mio​ny ło​mot. Ha​łas do​cho​dził gdzieś z ze​wnątrz. Na​ci​snął klam​kę naj​bliż​szych drzwi, tak​że owi​nię​tą gazą. Dłoń za​czy​na​ła mu już cuch​‐ nąć od środ​ków de​zyn​fe​ku​ją​cych. Zlu​stro​wał wzro​kiem pu​sty po​kój, spraw​dza​jąc, czy nie ma w nim ukry​te​go od​mień​ca, po czym pod​szedł szyb​ko do okna. W dole na traw​ni​ku zo​ba​czył ja​kąś po​stać. Po​kry​ta krzep​ną​cą krwią twarz i nie​sko​or​dy​no​wa​ne ru​chy po​wie​dzia​ły mu wszyst​ko. Do​padł dra​nia. Być może ostat​nie​go, jaki krył się w tym izo​la​to​rium. Prze​ła​do​wał broń i wy​mie​rzył. Nie. Zro​bi to jak trze​ba. Z bli​‐ ska. Od​wró​cił się i po​biegł w stro​nę scho​dów. * * * Ka​rol pró​bo​wał się po​ru​szyć. Krę​go​słup miał na szczę​ście cały, cze​go nie moż​na było jed​nak po​wie​dzieć o że​brach. Prze​to​cze​nie się na bok, a po​tem na brzuch za​ję​ło mu dłuż​szą chwi​lę, lecz nie usta​wał w wy​‐ sił​kach, igno​ru​jąc ból na tyle, na ile to było moż​li​we. Wi​jąc się jak pi​skorz, za​uwa​żył kępę gę​stych krze​‐ wów znaj​du​ją​cą się za​le​d​wie kil​ka me​trów od miej​sca, w któ​rym le​żał. Może tam mnie nie do​się​gną, pod wa​run​kiem że zdą​żę się do​czoł​gać, za​nim… Każ​dy ruch był tor​tu​rą, ale parł przed sie​bie, li​cząc na łut szczę​ścia, wie​rząc, że dzię​ki temu ma szan​‐ se prze​trwać. Nie​ste​ty nie zdo​łał po​ko​nać na​wet po​ło​wy dy​stan​su, gdy zza wę​gła wy​padł jego prze​śla​‐ dow​ca. Brud​ny, roz​cheł​sta​ny, szedł pew​nym i szyb​kim kro​kiem. Za​raz, pew​nym i szyb​kim? Kłos za​marł, od​wró​cił gło​wę w kie​run​ku zbli​ża​ją​ce​go się czło​wie​ka. W świe​tle la​tar​ni roz​po​znał jego twarz. Po​dźwi​‐ gnął się, wy​szcze​rzył zęby w uśmie​chu. Je​stem ura​to​wa​ny. To już ko​niec… * * * Mie​lech nie spusz​czał oka z peł​zną​ce​go od​mień​ca. Ten w pew​nym mo​men​cie za​trzy​mał się, a po​tem wol​‐ no od​wró​cił za​krwa​wio​ną gło​wę, szcze​rząc groź​nie kły. Nie​do​cze​ka​nie two​je, po​my​ślał Pa​tryk, uno​sząc broń. To już ko​niec… Strze​lił z mar​szu trzy​krot​nie, na​wet nie mie​rząc. Dwa po​ci​ski tra​fi​ły be​stię w tors, trze​ci utkwił w jej ra​mie​niu. * * * Ka​rol zro​bił wiel​kie oczy, wi​dząc, że sier​żant ce​lu​je do nie​go z te​tet​ki. Chciał krzyk​nąć, lecz z jego ust nie wy​do​był się ża​den dźwięk. Przej​mu​ją​cy ból prze​szył mu płu​ca, za​nim roz​legł się huk pierw​sze​go wy​‐ strza​łu. Opadł na zie​mię. Nie był w sta​nie za​pro​te​sto​wać, gdy prze​ło​żo​ny ob​ra​cał go nogą na ple​cy. Wi​dział już tyl​ko roz​ma​za​ne cie​nie. Sił wy​star​czy​ło mu le​d​wie na jęk. – Nie​ee…

* * * Mie​lech po​chy​lił się nad od​mień​cem, by po​słać ostat​nią kulę pro​sto w po​kry​ty po​skle​ja​ny​mi wło​sa​mi cze​rep. Na​ci​skał już spust, gdy na​gle do jego uszu do​tarł prze​cią​gły jęk ukła​da​ją​cy się w czy​tel​ne sło​wo: „nie”. Po​chy​lił się moc​niej. – La​tar​nik? – wy​szep​tał zdez​o​rien​to​wa​ny, roz​po​zna​jąc twarz le​żą​ce​go. Od​sko​czył jak opa​rzo​ny od umie​ra​ją​ce​go funk​cjo​na​riu​sza. Chwy​cił się obie​ma rę​ka​mi za gło​wę, nie ba​cząc na to, że w pra​wej dło​ni na​dal trzy​ma pi​sto​let. Do​bił ran​ne​go, któ​ry zdo​łał prze​trwać tę ma​sa​krę. Pod​wład​ne​go. To​wa​rzy​sza bro​ni. Za​gry​za​jąc war​gę, pa​trzył, jak Ka​rol Kłos kona. Gdy cia​ło La​tar​ni​ka prze​szył ostat​ni dreszcz, uciekł. Po​gnał pro​sto do bra​my, nie oglą​da​jąc się na nic. Wy​biegł na Kieł​cow​ską i do​pie​ro tam się za​trzy​mał. Rzu​cił pi​sto​let da​le​ko w krza​ki po​ra​sta​ją​ce dru​‐ gą stro​nę uli​cy, a po​tem osu​nął się na ko​la​na i za​czął pła​kać jak dziec​ko. Kil​ka​dzie​siąt mi​nut wy​star​czy​ło, by jego ży​cie stra​ci​ło sens. Spie​przył wszyst​ko, kon​cer​to​wo i nie​odwo​łal​nie, przy​pie​czę​to​wu​jąc swój upa​dek ab​sur​dal​nym za​bój​stwem. Nie po​tra​fił​by po​wie​dzieć, jak dłu​go tam klę​czał. Nie zwra​cał uwa​gi na po​ry​wi​sty wiatr, któ​ry roz​ko​‐ ły​sał ko​ro​ny po​bli​skich drzew. Rów​nie obo​jęt​nie przy​jął ule​wę, gdy nie​bo roz​stą​pi​ło się chwi​lę – bądź wiecz​ność – póź​niej. W od​da​li mi​gnę​ła bły​ska​wi​ca, nad opu​sto​sza​łym izo​la​to​rium prze​to​czył się po​mruk gro​mu. Sier​żant drgnął do​pie​ro wte​dy, gdy usły​szał plusk roz​chla​py​wa​nej sto​pa​mi wody. – An​drze​jek, chło​pa​ku… – szep​nął, roz​po​zna​jąc chu​dziel​ca. – Gdzieś ty się po​dzie​wał tyle cza​su? Bie​droń nie od​po​wie​dział. Zro​bił ostat​ni krok w kie​run​ku klę​czą​ce​go po​środ​ku uli​cy sier​żan​ta i wy​‐ cią​gnął roz​cza​pie​rzo​ne ręce. Blask ko​lej​nej bły​ska​wi​cy od​bił się w jego szkli​stych, nie​wi​dzą​cych oczach.

6 pią​tek, 9 sierp​nia 1963, go​dzi​na 21:18 Psie Pole oraz ul. Brück​ne​ra Bu​rza do​pa​dła ich, za​nim mi​nę​li cen​trum Psie​go Pola. Ma​wet za​klął pod no​sem, gdy cięż​kie kro​ple desz​‐ czu za​czę​ły bęb​nić o przed​nią szy​bę ga​zi​ka. W dzień było tak dusz​no, że ka​zał Bru​no​no​wi zwi​nąć bre​zen​‐ to​wy dach, a tu lada mo​ment mo​gła roz​pę​tać się nie​li​cha na​wał​ni​ca. Pierw​szy roz​błysk pod​świe​tlił wła​‐ śnie mury oko​licz​nych po​nie​miec​kich ka​mie​nic. Skwa​szo​ny po​rucz​nik się​gnął po słu​chaw​ki prze​no​śnej ra​dio​sta​cji. – Tu je​dyn​ka, jak mnie sły​szy​cie, od​biór – rzu​cił w eter. Zgła​sza​li się ko​lej​no. Naj​pierw dy​żur​ni z ny​sek, po​tem kie​row​ca ziła i wresz​cie ope​ra​tor ar​mat​ki wod​nej. Funk​cjo​na​riusz pro​wa​dzą​cy ogór​ka nie miał ra​dio​sta​cji, ale Ma​wet był pe​wien, że ja​dąc mię​dzy cię​ża​rów​ką a po​le​wacz​ką, na pew​no nie wy​ła​mie się z kon​wo​ju, na​wet gdy zo​ba​czy zjeż​dża​ją​ce​go na po​‐ bo​cze ga​zi​ka. – Opusz​cza​my czo​ło ko​lum​ny – po​in​for​mo​wał za​ło​gi po​zo​sta​łych wo​zów. – Za​raz was do​go​ni​my, bez od​bio​ru. Haw​ry​luk nie po​trze​bo​wał do​dat​ko​we​go roz​ka​zu. Wy​star​czy​ło to, co usły​szał przed chwi​lą, i kwa​śna mina prze​ło​żo​ne​go. Od​bił na ry​necz​ku Psie​go Pola w lewo, skrę​ca​jąc na za​mknię​tą o tej po​rze sta​cję ben​‐ zy​no​wą. Pod za​da​sze​niem ła​twiej bę​dzie roz​piąć bre​zent, ro​zu​mo​wał. Ma​wet po​mógł mu przy mo​co​wa​niu ko​lej​nych za​cze​pów. Za​zwy​czaj sie​dział bez​czyn​nie na fo​te​lu pa​‐ sa​że​ra, cze​ka​jąc, aż pod​wład​ny zro​bi, co do nie​go na​le​ży, ale tego wie​czo​ru nie miał na to cza​su. Mimo co​raz sil​niej​szych po​dmu​chów wia​tru upo​ra​li się z gru​bym płót​nem w nie​ca​łe dwie mi​nu​ty. W tym cza​sie ko​lum​na, któ​ra przy​śpie​szy​ła za​raz po wy​je​cha​niu na nie​za​bu​do​wa​ny od​ci​nek uli​cy Bo​le​sła​wa Krzy​wo​‐ uste​go, zdą​ży​ła od​da​lić się od ga​zi​ka na po​nad ki​lo​metr. Haw​ry​luk mu​siał wci​snąć gaz do de​chy, żeby do​go​nić resz​tę kon​wo​ju przed punk​tem kon​tro​l​nym usta​‐ wio​nym na mo​ście Koń​co​wym. Ga​zik nie wy​cią​gał wpraw​dzie obie​cy​wa​nej przez pro​du​cen​ta set​ki, ale i dzie​więć​dzie​siąt ki​lo​me​trów na go​dzi​nę wy​star​czy​ło, by sier​żant zo​ba​czył w od​da​li świa​tła po​zy​cyj​ne za​my​ka​ją​cej ko​lum​nę IFY, za​nim ta zdą​ży​ła skrę​cić w uli​cę Brück​ne​ra. Bru​non nie zwol​nił, gdy za​czę​li wy​prze​dzać ko​lej​ne wozy, mimo że gład​ki bruk był śli​ski jak cho​le​ra, a try​ska​ją​ca spod kół cięż​kich aut woda za​sła​nia​ła mo​men​ta​mi całą wi​docz​ność. Bocz​ne płó​cien​ne osło​ny z ce​lu​lo​ido​wy​mi okien​ka​mi nie były zbyt szczel​ne na​wet w no​wych eg​zem​‐ pla​rzach GAZ-ów, a co do​pie​ro w tym kil​ka razy wy​kle​py​wa​nym zło​mie, któ​ry prze​trwał już sześć peł​‐ nych lat służ​by i po​nad dwa​dzie​ścia wy​pa​dów na dol​no​ślą​skie po​li​go​ny. Wie​dząc o tym, po​rucz​nik za​‐ wcza​su się​gnął po le​żą​cy na tyl​nym sie​dze​niu ple​cak, w któ​rym trzy​mał resz​tę opo​rzą​dze​nia. Wy​jął z nie​‐ go gru​bą pa​łat​kę i roz​ło​żył ją, by osło​nić pra​wy bok i gło​wę. Zdą​żył się za​bez​pie​czyć, za​nim te​re​nów​ka do​go​ni​ła po​le​wacz​kę. Trzy cięż​kie wozy ja​dą​ce na koń​cu ko​lum​ny chla​pa​ły naj​bar​dziej. Haw​ry​luk ode​tchnął, do​pie​ro gdy mi​nął ziła. Na​resz​cie wi​dział coś wię​cej niż tyl​ko roz​my​te świa​tła po​zy​cyj​ne wy​prze​dza​ne​go po​jaz​du. Na od​cin​ku na​stęp​nych kil​ku​set me​trów jezd​nia była ide​al​nie pro​sta i cał​ko​wi​cie pu​sta, a bry​zgi spod kół

lek​kich… Tyl​ko świet​ny re​fleks Bru​no​na uchro​nił po​rucz​ni​ka od na​tych​mia​sto​wej śmier​ci. Ny​ska nu​mer dwa od​bi​ła na​gle w lewo, za​jeż​dża​jąc dro​gę ga​zi​ko​wi. Sier​żant skon​tro​wał bły​ska​wicz​nie, dzię​ki cze​mu unik​‐ nął zde​rze​nia, ale przy tej pręd​ko​ści i w ta​kich wa​run​kach jego wóz na​tych​miast stra​cił przy​czep​ność. Na szczę​ście sta​ło się to na wy​so​ko​ści sze​ro​kie​go zjaz​du pro​wa​dzą​ce​go do po​śred​nic​twa sprze​da​ży sa​mo​‐ cho​dów i mo​to​cy​kli, jed​ne​go z nie​wie​lu ge​sze​ftów, ja​kie znaj​do​wa​ły się przy tej pod​miej​skiej uli​cy. Sie​dzą​cy w cia​snej ka​bi​nie ga​zi​ka dwaj zo​mow​cy nie mie​li wiel​kie​go wpły​wu na to, co dzia​ło się da​lej. Wóz po​ko​nał dru​gi pas jezd​ni, prze​mknął przez sze​ro​kie ubi​te po​bo​cze, od​bił się bo​kiem od krań​ca be​to​no​we​go ogro​dze​nia i ry​jąc bruz​dy w roz​mo​kłej zie​mi, wpadł mię​dzy kil​ka gru​cho​tów sto​ją​cych na po​ro​śnię​tym wy​so​ką tra​wą pla​cu. Za​trzy​mał się do​pie​ro na tyl​nym kole po​rdze​wia​łe​go bo​cia​na. Dłu​gi po​ślizg i siła od​środ​ko​wa spo​wol​ni​ły pęd, ale ude​rze​nie w trak​tor i tak było bar​dzo moc​ne. Wrzesz​czą​cy Haw​ry​luk za​parł się obie​ma rę​ka​mi o kie​row​ni​cę, lecz na​wet to nie mo​gło go ochro​nić. Wal​nął klat​ką pier​sio​wą o ko​lum​nę z taką siłą, że uru​cho​mił na mo​ment klak​son. Jego twarz od​bi​ła się od koła kie​row​‐ ni​cy. Coś trza​snę​ło gło​śno, na po​pę​ka​ną szy​bę blu​znę​ła krew. Ma​wet miał wię​cej szczę​ścia: od po​waż​niej​szej kon​tu​zji ura​to​wał go trzy​ma​ny na ko​la​nach ple​cak. Zwi​nię​ta kurt​ka i parę in​nych rze​czy, któ​re wo​ził ze sobą na wszel​ki wy​pa​dek – nie wy​pa​da​ło prze​cież skła​dać prze​ło​żo​nym mel​dun​ku w ubło​co​nym albo za​krwa​wio​nym mun​du​rze – za​mor​ty​zo​wa​ło im​pet ude​‐ rze​nia o de​skę roz​dziel​czą. Jed​nak​że po​rucz​nik i tak po​czuł wszyst​kie że​bra z le​wej stro​ny. Nie był też do koń​ca pe​wien, czy któ​reś nie pę​kło. Sil​nik za​dła​wił się i zgasł, po​dob​nie jak re​flek​to​ry. Świat za​marł ni​czym w ka​drze za​trzy​ma​ne​go fil​‐ mu. Tyl​ko deszcz bęb​nił nie​prze​rwa​nie o na​pię​ty bre​zent roz​kła​da​ne​go da​chu. Ma​wet po​ru​szył ostroż​nie rę​ka​mi, po​tem prze​su​nął ko​lej​no nogi. Chy​ba ni​cze​go nie po​ła​mał, choć czuł wciąż ostre kłu​cie w dol​nej czę​ści klat​ki pier​sio​wej. Rzut oka na sier​żan​ta wy​star​czył, by na​tych​miast za​po​mniał o bólu. Haw​ry​luk le​żał bez​wład​nie na kie​row​ni​cy, a na jego ko​la​na ka​pa​ła gę​sta, zmie​sza​na ze śli​ną krew. Po​rucz​nik od​rzu​cił ple​cak na tyl​ne sie​dze​nie, po czym szarp​nął za klam​kę, ale drzwicz​ki na​wet nie drgnę​ły. Się​gnął więc do pasa, gdzie jego pal​ce szyb​ko na​ma​ca​ły rę​ko​jeść noża. Płó​cien​na osło​na bocz​na pod​da​ła się do​pie​ro po kil​ku cię​ciach. Świe​że po​wie​trze i za​ci​na​ją​cy przez otwór deszcz otrzeź​wi​ły Ma​‐ we​ta do resz​ty. Nie​zno​śne dzwo​nie​nie w uszach też już ustę​po​wa​ło. Sły​szał wy​raź​nie nie tyl​ko szum ule​‐ wy, ale i uja​da​nie psów. Wy​su​nął się zwin​nie na ze​wnątrz, prze​sko​czył nad ma​ską wbi​te​go w trak​tor GAZ-a i do​padł drzwi​‐ czek od stro​ny kie​row​cy. Na szczę​ście nie były za​blo​ko​wa​ne. Scho​wał nóż, ostroż​nie od​chy​lił Haw​ry​lu​ka na opar​cie fo​te​la i przy​ło​żył mu pal​ce do szyi, pró​bu​jąc wy​ba​dać puls. Ser​ce wciąż biło. Uspo​ko​jo​ny tym po​rucz​nik przyj​rzał się za​krwa​wio​nej twa​rzy swe​go za​stęp​cy. Bru​non miał roz​cię​te czo​ło, zła​ma​ny nos i na​puch​nię​te obie war​gi. Ju​cha lała się z nich cie​niut​ki​mi stru​mycz​ka​mi. Tyle do​bre​go, że nie stra​cił zę​‐ bów. Ma​wet wy​cią​gnął go z wozu, oglą​da​jąc się co rusz na sze​ro​ką bra​mę i wi​docz​ną za nią uli​cę. Dla​cze​‐ go te ba​ra​ny jesz​cze tu nie przy​bie​gły?, wście​kał się w my​ślach, usa​dza​jąc nie​przy​tom​ne​go za​stęp​cę na tra​wie przy tyl​nym kole ga​zi​ka. Gru​be kro​ple desz​czu spa​da​ły na gło​wę i twarz nie​przy​tom​ne​go sier​żan​ta, ob​my​wa​jąc ją szyb​ko z krwi. Po​rucz​nik wy​pro​sto​wał się i wpa​trzył w pół​mrok za be​to​no​wym ogro​dze​niem, do​cie​ka​jąc, dla​cze​go jego pod​wład​ni na​dal nie przy​cho​dzą mu z po​mo​cą. Prze​cież te koł​ki mu​sia​ły wi​dzieć, co sta​ło się z te​‐

re​nów​ką!, de​ner​wo​wał się co​raz bar​dziej. Gdy​by nie stan Haw​ry​lu​ka, już by tam był, już darł​by z nich pasy… Zer​k​nął w dół. Sier​żant wła​śnie się po​ru​szył, spró​bo​wał też otwo​rzyć oczy. Prze​to​czył wol​no gło​wę z boku na bok i na​gle rzu​cił się jak wy​ję​ta z wody ryba. – Nie! – wrza​snął, plu​jąc krwią i za​sła​nia​jąc twarz obie​ma rę​ka​mi. – Spo​koj​nie… – Ma​wet przy​klęk​nął obok nie​go, przy​trzy​mał go, ra​tu​jąc przed upad​kiem. – Już po wszyst​kim. – Gdzie ja je​stem?… – Bru​non roz​glą​dał się pół​przy​tom​nie po sto​ją​cych wo​kół sa​mo​cho​dach i cią​‐ gni​kach. – W bez​piecz​nym miej​scu – od​parł po​rucz​nik, zry​wa​jąc się na rów​ne nogi. Usły​szał gło​śniej​sze uja​da​nie psów i mla​śnię​cia zbli​ża​ją​cych się kro​ków. Mo​ment póź​niej zza ze​to​ra wy​ło​nił się po​staw​ny męż​czy​zna okry​ty dłu​gim, lśnią​cym od desz​czu or​ta​lio​nem. Z sze​ro​kie​go ron​da jego fil​co​we​go ka​pe​lu​sza spły​wa​ły stru​mycz​ki wody. Czło​wiek ten, za​pew​ne eme​ryt pil​nu​ją​cy nocą ge​sze​ftu, w jed​nej ręce trzy​mał smy​cze po​war​ku​ją​cych wil​czu​rów, w dru​giej zaś dzier​żył wi​dły. Za​nim zdą​żył coś po​wie​dzieć, w prze​świ​cie bra​my po​ja​wi​ło się wresz​cie kil​ku funk​cjo​na​riu​szy. Bie​gli w głąb pla​cu, na​‐ wo​łu​jąc gło​śno i oświe​tla​jąc dro​gę służ​bo​wy​mi la​tar​ka​mi. – Tu je​ste​śmy! – wrza​snął Ma​wet, nie spusz​cza​jąc oczu z cie​cia, a może wła​ści​cie​la tego przy​byt​ku. Trzy​mał dłoń na kol​bie ma​ka​ro​wa, ale nie wy​cią​gnął go jesz​cze z ka​bu​ry, nie chcąc pro​wo​ko​wać tam​te​go do spusz​cze​nia psów ze smy​czy. O sie​bie się nie bał, szko​lił in​nych do wal​ki z agre​syw​ny​mi zwie​rzę​ta​mi, wie​dział więc, jak się za​cho​wać, mar​twił go jed​nak stan sier​żan​ta. Oszo​ło​mio​ny Haw​ry​luk na pew​no by się nie obro​nił. – A wy co się tak ga​pi​cie jak sro​ka w gnat? – rzu​cił w kie​run​ku ka​pe​lusz​ni​ka. – Wy​pa​dek był. – Wi​dzę… – Jak się na​zy​wa​cie? – Droż​dzow​ski. – Słu​chaj​cie, Droż​dżow​ski… – Droż​dzow​ski, po​wie​dzia​łem – wark​nął ka​pe​lusz​nik z taką agre​sją w gło​sie, że psy znów się roz​sz​‐ cze​ka​ły. – Niech wam bę​dzie. Rano przy​je​dzie ktoś z ko​men​dy, osza​cu​je stra​ty i do​sta​nie​cie od​szko​do​wa​nie. Ma​cie tu te​le​fon? – Nie. – To spier​da​laj​cie z miej​sca wy​pad​ku. Męż​czy​zna ob​rzu​cił wście​kłym spoj​rze​niem uszko​dzo​ny trak​tor, po​tem prze​niósł wzrok na nad​bie​ga​‐ ją​cych mun​du​ro​wych i wy​co​fał się bez sło​wa, za​bie​ra​jąc po​szcze​ku​ją​ce wciąż psy. Ma​wet za​piął ka​bu​rę, spoj​rzał na krę​cą​ce​go gło​wą sier​żan​ta, a na​stęp​nie wy​szedł zza wra​ku ga​zi​ka i mach​nął ręką, gdy padł na nie​go snop świa​tła jed​nej z la​ta​rek. – A wy co?! – wy​darł się, gdy funk​cjo​na​riu​sze do​tar​li w koń​cu mię​dzy sa​mo​cho​dy. – W ma​ry​na​rza gra​li​ście, któ​ry ma po nas przyjść? Zo​mow​cy po​pa​trzy​li na sie​bie z za​kło​po​ta​niem, jak​by nie wie​dzie​li, co po​wie​dzieć. – To nie tak, to​wa​rzy​szu po​rucz​ni​ku… – za​czął Na​wrot, je​den z naj​star​szych i naj​po​tęż​niej zbu​do​wa​‐ nych funk​cjo​na​riu​szy w plu​to​nie. Dło​nie miał jak boch​ny chle​ba, chwyt niedź​wie​dzia i ni​g​dy się nie za​‐

wa​hał pod​czas ak​cji, ale te​raz głos drżał mu jak pa​nien​ce, któ​rej ktoś wła​śnie ze​rwał wia​nek. – Ta​dek do​brze gada, to​wa​rzy​szu po​rucz​ni​ku. Po​ro​bi​ło się… – po​parł ko​le​gę Ra​taj​czyk, były li​sto​‐ nosz z naj​bar​dziej szem​ra​nych re​jo​nów war​szaw​skiej Pra​gi. Ma​wet znał ich od lat. Wie​dział, że są twar​dzi, i nie przy​po​mi​nał so​bie, by kie​dy​kol​wiek wi​dział ich tak zmie​sza​nych. Nie​co tym za​sko​czo​ny uciął ich wy​ja​śnie​nia, rzu​ca​jąc roz​kaz: – Po​móż​cie Haw​ry​lu​ko​wi! Sam zaś, nie cze​ka​jąc, ru​szył w stro​nę uli​cy. Za​nim prze​szedł pod szyl​dem, za​czę​ło do nie​go do​cie​‐ rać, dla​cze​go sta​rzy wy​ja​da​cze mie​li ta​kie miny. Ma​newr ny​ski – ten, po któ​rym ga​zik wpadł w po​ślizg – za​po​cząt​ko​wał cały ciąg nie​for​tun​nych zda​rzeń pro​wa​dzą​cych do tra​gicz​ne​go w skut​kach ka​ram​bo​lu. Za kół​kiem fe​ral​ne​go wozu sie​dział Ku​bi​ca, je​den z naj​bar​dziej do​świad​czo​nych kie​row​ców plu​to​nu. Naj​trud​niej​sze te​sty z jaz​dy za​li​czał od pierw​sze​go strza​łu, miał re​fleks pi​lo​ta my​śliw​ca i oczy do​oko​ła gło​wy. Co było po​wo​dem jego dziw​ne​go za​cho​wa​nia sprzed chwi​li, po​rucz​nik nie wie​dział. Wi​dział za to opła​ka​ne skut​ki ostat​nie​go ma​new​ru Krzysz​to​fa. Na chod​ni​ku obok po​scze​pia​nych wra​ków le​ża​ło czter​na​ście ciał przy​kry​tych szar​pa​ny​mi wia​trem, prze​mo​czo​ny​mi pa​łat​ka​mi. A to nie był jesz​cze pe​łen bi​lans ofiar tego ka​ram​bo​lu. – Co tu się sta​ło, do kur​wy nę​dzy? – wy​ce​dził przez za​ci​śnię​te zęby. Od​po​wie​dział mu star​szy sze​re​go​wy Ja​cek Bia​ło​łęc​ki, ko​lej​ny z we​te​ra​nów tej jed​nost​ki. Wiel​ko​lud z Po​mo​rza o jo​wial​nej twa​rzy i za​dba​nym, za​wsze krót​ko przy​cię​tym wą​sie. Pod​czas ak​cji nie miał żad​‐ nych ha​mul​ców, za to w ko​sza​rach zmie​niał się w do​bre​go wuj​ka. Za​opie​ko​wał się na​wet ru​dym kot​kiem przy​błę​dą, z któ​re​go zro​bił ma​skot​kę plu​to​nu. Tego wie​czo​ru po​rucz​nik zle​cił mu pro​wa​dze​nie ziła. – Za​raz po tym, jak mnie wy​prze​dzi​li​ście – re​fe​ro​wał ła​mią​cym się gło​sem Bia​ło​łęc​ki – za​uwa​ży​łem, że dwój​ka za​jeż​dża wam dro​gę. Wy wpa​dli​ście w po​ślizg, a Ku​bi​ca od​bił w tej sa​mej chwi​li w pra​wo, wdu​sza​jąc gaz do de​chy. Wal​nął w lewy tyl​ny błot​nik je​dyn​ki, aż ją po​sta​wi​ło bo​kiem. Przy tej pręd​ko​ści nie było szans, mu​sia​ła prze​ko​zioł​ko​wać. Chło​pa​ki okna​mi wy​la​ty​wa​li, a Ja​cha​ce​go… Ja​cha​ce​go ro​ze​‐ rwa​ło na strzę​py, sło​wo daję. Część tu​ło​wia i pra​wą rękę tam zna​leź​li​śmy – wska​zał na tyl​ne koła ostat​‐ niej ny​ski. – A w ka​bi​nie, jak do niej zaj​rza​łem – prze​niósł wzrok na pierw​szy wrak – zo​sta​ły tyl​ko nogi. Gdzie jest resz​ta, po​ję​cia nie mam. Ale be​be​chy Łu​ka​sza wa​la​ją się po ca​łej uli​cy. To​wa​rzysz po​rucz​nik uwa​ża, żeby przy​pad​kiem nie wdep​nąć. – Skup​cie się na te​ma​cie, Bia​ło​łęc​ki! – zga​nił go po​iry​to​wa​ny i obo​la​ły Ma​wet. – Tak jest. Ma​łek nie pró​bo​wał na​wet ha​mo​wać… – Bia​ło​łęc​ki po​krę​cił gło​wą. – Trój​ka wbi​ła się z im​pe​tem w pra​wy bok ha​mu​ją​cej dwój​ki, wle​kąc ją na zde​rza​ku aż do prze​wró​co​nej je​dyn​ki. Bied​ny Ma​riusz. Zgi​nął na miej​scu. Nie miał naj​mniej​szych szans. Samo su​che z nie​go zo​sta​ło. Oba wozy zło​ży​ły się jak har​mo​nij​ka. Ja ha​mo​wa​łem. Przy​się​gam, to​wa​rzy​szu po​rucz​ni​ku. Jak tyl​ko zo​ba​czy​łem, co się świę​ci, wci​sną​łem pe​dał w pod​ło​gę. Ale ten złom – wska​zał gło​wą na ziła – ma jed​nak znacz​nie więk​szą masę, a bruk jest dzi​siaj śli​ski jak brzuch zde​chłej flą​dry. – Stresz​czaj​cie się! – Tak jest. Ja w nich nie przy​pie​przy​łem. Daję sło​wo, na mi​li​me​try od wra​ków, ale się za​trzy​ma​łem. Tyle że jelcz wje​chał mi w dupę, zna​czy się ude​rzył w tył ziła. Wte​dy za​czą​łem się na​praw​dę bać. Ro​zu​‐ mie​cie, to​wa​rzy​szu po​rucz​ni​ku, po​le​wacz​ka. To ener​dow​skie by​dlę samo waży trzy​na​ście ton, a dzi​siaj jesz​cze cy​ster​nę ma za​la​ną aż pod ko​rek. Sku​li​łem się za kie​row​ni​cą, za​mkną​łem oczy… – Kon​kre​ty, Bia​ło​łęc​ki!

– Tak jest. – Ja​cek ob​li​zał spierzch​nię​te war​gi. – Zby​szek, zna​czy Kru​kow​ski, to jed​nak praw​dzi​wy gie​roj. Nie wiem, jak mu się to uda​ło, ale w ostat​niej chwi​li zdą​żył od​bić w pra​wo. Zmiótł z jezd​ni ogór​‐ ka, a po​tem przy​wa​lił w drze​wo. Cen​tral​nie. Zmiaż​dżył środ​ko​wą część au​to​bu​su, jak​by to był mo​del z kar​to​nu, a nie praw​dzi​wy wóz. Ale wie​cie… gdy​by nie skrę​cił, wbił​by go we mnie i we​pchnął ziła na ny​ski. Nie roz​ma​wia​li​by​śmy te​raz. – Czy ktoś już wie, ilu na​szych zgi​nę​ło? – za​py​tał Ma​wet, zni​ża​jąc głos. – Cały czas wy​do​by​wa​my ko​lej​ne cia​ła. – Bia​ło​łęc​ki wska​zał gło​wą na wra​ki. – Ran​nych też mamy od cho​le​ry. – Ski​nął w stro​nę ziła, obok któ​re​go sie​dzie​li bądź le​że​li cze​ka​ją​cy na opa​trze​nie funk​cjo​na​‐ riu​sze. Ka​pral Urma​no​wicz ban​da​żo​wał wła​śnie gło​wę Haw​ry​lu​ko​wi. – Jel​cza zo​sta​wi​li​śmy na sam ko​‐ niec, to​wa​rzy​szu po​rucz​ni​ku… Ale tam nie ma już ni​ko​go ży​we​go. Mia​zga, po​wia​dam wam. Trzy​na​ście ton… Po​rucz​nik zer​k​nął w nie​bo. Na szczę​ście prze​sta​wa​ło pa​dać, wiatr też ze​lżał. Wo​kół roz​bi​tych sa​mo​‐ cho​dów krę​ci​ło się dzie​sięć osób, wli​cza​jąc w to jego sa​me​go, Na​wro​ta, Ra​taj​czy​ka i Bia​ło​łęc​kie​go. Ko​lej​ne sie​dem znaj​do​wa​ło się w pro​wi​zo​rycz​nym la​za​re​cie obok ziła. To zna​czy​ło, że resz​ta albo była mar​twa, albo wła​śnie ko​na​ła. Ma​wet za​brał na ak​cję czter​dzie​stu sze​ściu funk​cjo​na​riu​szy, bo tylu ich było z do​ko​op​to​wa​ną do plu​to​nu za​ło​gą ar​mat​ki wod​nej. Za​ła​twi​li​śmy de​ge​ne​ra​tów z LZN-u z pal​cem w du​pie, po​my​ślał. Od​dzia​ły wy​sła​ne do po​zo​sta​łych izo​la​to​riów nie mia​ły tyle szczę​ścia, o czym do​wie​‐ dział się pod​czas nie​daw​ne​go skła​da​nia ra​por​tu prze​ło​żo​ne​mu. Za​hor​ski po​chwa​lił go. Obie​cał na​gro​dę. A tu co? Gów​no. Jesz​cze kwa​drans i do​tarł​by do szpi​ta​la ospo​we​go na Piw​nej, gdzie ka​za​no mu do​star​czyć za​trzy​ma​‐ nych. Po dro​dze zo​sta​wił​by lu​dzi na mo​ście Szczyt​nic​kim, żeby udzie​li​li wspar​cia od​dzia​łom usi​łu​ją​cym opa​no​wać sy​tu​ację wo​kół La​bi​ryn​tu. Je​den głu​pi błąd Ku​bi​cy po​krzy​żo​wał te pla​ny i co gor​sza, do​pro​‐ wa​dził do zdzie​siąt​ko​wa​nia ta​kie​go do​bre​go plu​to​nu. Całe szczę​ście tego gno​ja, że zgi​nął na miej​scu… Chęt​nie ro​ze​rwał​bym go wła​sny​mi rę​ka​mi. Wy​rwał​bym mu jesz​cze bi​ją​ce ser​ce i wsa​dził do tej tłu​stej dupy… Otrzą​snął się, sły​sząc czyjś krzyk. Je​den z funk​cjo​na​riu​szy pra​cu​ją​cych przy wra​ku dwój​ki od​sko​czył na​gle od bur​ty, chwy​ta​jąc się za dłoń. – Co ro​bisz, dur​niu! – wrzesz​czał. – Chcę ci po​móc! – Co się tam dzie​je? – Ma​wet ru​szył w kie​run​ku ny​sek, na​tych​miast za​po​mi​na​jąc o mam​ro​czą​cym Bia​ło​łęc​kim. – Ugryzł mnie de​bil je​den – za​mel​do​wał ka​pral Ma​zur​kie​wicz, sta​jąc na bacz​ność. – Kto? – Star​szy sze​re​go​wy Niedź​wiec​ki – wska​zał gło​wą wrak. – Za​klesz​czy​ło go jak dwu​te​ow​nik w ima​‐ dle. To cud, że jesz​cze dy​cha. Chcia​łem mu po​dać wody, a on mnie cap​nął! – Mi​chał po​krę​cił gło​wą i za​‐ czął ssać za​krwa​wio​ny pa​lec. Po​rucz​nik prze​łknął ner​wo​wo śli​nę. Ocza​mi wy​obraź​ni uj​rzał znów tam​te​go pi​ja​ne​go sier​żan​ta i przy​‐ po​mniał so​bie jego opo​wieść o oży​wa​ją​cych tru​pach, któ​re… Co ty wy​pra​wiasz?, zga​nił się w my​ślach. Chy​ba nie wie​rzysz w te re​li​gij​ne buj​dy. Lu​dzie zgar​nię​ci z LZN-u wy​glą​da​li jak kupa gów​na i za​cho​wy​wa​li się bar​dzo dziw​nie, ale to pew​nie ja​kieś pie​przo​ne po​wi​kła​nie po ospie albo cał​kiem nowa za​ra​za. Kto wie, może ku​pi​li od prze​myt​ni​ków ska​żo​ny bim​‐

ber… Mi​nął po​mstu​ją​ce​go wciąż Ma​zur​kie​wi​cza i pod​szedł do po​gię​tej bur​ty ny​ski. Wsu​nął gło​wę przez wy​ła​ma​ne drzwicz​ki kie​row​cy, by z bez​piecz​nej od​le​gło​ści przyj​rzeć się twa​rzy za​klesz​czo​ne​go funk​cjo​‐ na​riu​sza, któ​ry przed wy​pad​kiem sie​dział do​kład​nie za ple​ca​mi Ku​bi​cy. W środ​ku wozu cuch​nę​ło śmier​‐ cią. Pa​no​wa​ła tu też ide​al​na ci​sza. Ma​wet nie sły​szał ani cięż​kie​go dy​sze​nia, ani cha​rak​te​ry​stycz​nych ję​‐ ków, ja​kie po​wi​nien wy​da​wać śmier​tel​nie ran​ny czło​wiek, zwłasz​cza gdy po​zo​stał przy​tom​ny. – Ma​zur​kie​wicz! – za​wo​łał przez ra​mię. – Daj​cie mi la​tar​kę! Mi​chał wy​ko​nał roz​kaz w oka​mgnie​niu. Po​rucz​nik oświe​tlił twarz Niedź​wiec​kie​go – była cał​ko​wi​cie sina i po​zba​wio​na wy​ra​zu. Szkli​ste oczy wy​glą​da​ły rów​nie mar​two jak u… spa​cy​fi​ko​wa​nych nie​daw​no od​mień​ców. Po​rucz​nik zga​nił się po raz ko​lej​ny, ale na​wet to nie od​pę​dzi​ło na​tręt​ne​go prze​czu​cia, że tam​‐ ten sier​żant… jak​że mu było… Mie​lech, jed​nak nie kła​mał. – Haw​ry​luk! – ryk​nął, za​nim uświa​do​mił so​bie, że jego za​stęp​ca jest ran​ny. – Nie, wy – wska​zał ssą​‐ ce​go pa​lec ka​pra​la. – Pil​nuj​cie, żeby nikt nie pod​cho​dził do Niedź​wiec​kie​go. – To​wa​rzy​szu po​rucz​ni​ku! – za​pro​te​sto​wał Ma​zur​kie​wicz. – Pio​trek może po​trze​bo​wać… – Po​wie​dzia​łem: nikt! – krzyk​nął po​rucz​nik, rzu​ca​jąc pod​wład​ne​mu włą​czo​ną la​tar​kę. – Tak jest – mruk​nął Mi​chał, pró​bu​jąc zła​pać wi​ru​ją​ce w desz​czu źró​dło świa​tła. Ma​wet pod​szedł szyb​kim kro​kiem do tyl​nych kół ziła, gdzie sie​dział Bru​non z oban​da​żo​wa​ną gło​wą. – Mo​że​cie cho​dzić? – za​py​tał, ku​ca​jąc obok nie​go. – Z czy​jąś po​mo​cą… – od​parł Haw​ry​luk cał​kiem przy​tom​nym, choć no​so​wym gło​sem. Ma​wet wy​cią​gnął dłoń, a gdy sier​żant sta​nął chwiej​nie na no​gach, od​pro​wa​dził go na dru​gą stro​nę uli​cy, by mo​gli po​roz​ma​wiać na osob​no​ści. Tam sta​nę​li w sią​pią​cym wciąż desz​czu pod ko​ły​szą​cą się na wie​trze la​tar​nią. – Ka​za​łem wam spraw​dzić, kto zo​stał ran​ny pod​czas ak​cji w LZN-ie – rzu​cił po​rucz​nik, prze​cho​dząc od razu do rze​czy. Haw​ry​luk się​gnął do kie​sze​ni po no​te​sik, w któ​rym za​pi​sy​wał wszyst​ko ołów​kiem. Za​wa​hał się jed​‐ nak, za​nim go wy​jął, spo​glą​da​jąc w nie​bo. Z góry wciąż le​cia​ły tłu​ste kro​ple desz​czu. – W su​mie to cał​kiem do​brze pa​mię​tam… – za​czął. – Niedź​wiec​ki – prze​rwał mu Ma​wet. Bru​non ski​nął gło​wą. – Je​den z pierw​szych za​trzy​ma​nych go po​dra​pał. Tu​taj, tuż nad cho​le​wą – wska​zał tyl​ną część pod​‐ udzia. – Ale to było tyl​ko dra​śnię​cie. – Do krwi? – Taka tam krew, parę kro​pli może po​cie​kło. Po​rucz​nik skrzy​wił się, jak​by po​pił pio​łu​nu. – Kto jesz​cze od​niósł ja​kieś rany? – Nie zdą​ży​łem spraw​dzić wszyst​kich, ka​za​li​ście mi prze​rwać… – Kto! – wark​nął Ma​wet. – Dwu​na​stu z trzy​dzie​stu czte​rech spraw​dzo​nych prze​ze mnie funk​cjo​na​riu​szy zo​sta​ło po​dra​pa​nych albo ugry​zio​nych, to​wa​rzy​szu po​rucz​ni​ku, ale to wszyst​ko były pier​do​ły nie rany, do we​se​la się za​go​ją. – Haw​ry​luk za​koń​czył wy​świech​ta​nym zwro​tem. – Na​zwi​ska!

Bru​non wy​mie​niał z pa​mię​ci. Po​wo​li, z prze​rwa​mi, ale żad​ne​go nie po​mi​nął. Ma​wet po​chmur​niał z chwi​li na chwi​lę z nie​zro​zu​mia​łe​go dla sier​żan​ta po​wo​du. Przy dzie​sią​tym na​zwi​sku za​klął pod no​sem, zer​ka​jąc ner​wo​wo ku po​roz​bi​ja​nym ny​skom. Je​śli ten tam, Mie​lech, nie kła​mał, nie​mal wszy​scy z trzy​‐ ma​ją​cych się jesz​cze na no​gach funk​cjo​na​riu​szy we​szli w bez​po​śred​ni kon​takt z pa​zu​ra​mi albo zę​ba​mi od​mień​ców. Tym ra​zem nie za​mie​rzał się ła​jać za uży​cie okre​śle​nia sto​so​wa​ne​go przez za​pi​ja​czo​ne​go sier​żan​ta. – Słu​chaj​cie, Haw​ry​luk… – Ma​wet spoj​rzał za​stęp​cy pro​sto w oczy. – Po​dej​rze​wam, że tam​ten sier​‐ żant z LZN-u nie do koń​ca mi​jał się z praw​dą. – Bru​non otwo​rzył usta, ale na​tych​miast zo​stał uci​szo​ny. – Wiem, co mó​wię. Na​dal nie wie​rzę w te gad​ki o oży​wa​niu i ka​ni​ba​lach, ale to może być ja​kaś inna za​ra​‐ za, coś znacz​nie nie​bez​piecz​niej​sze​go od czar​nej ospy. Je​śli mam ra​cję, za chwi​lę roz​pę​ta się tu​taj pie​kło. Star​szy sze​re​go​wy Niedź​wiec​ki już wy​glą​da jak tam​ci od​mień​cy. – Obej​rzał się, jak​by spraw​dzał, czy nikt ich nie pod​słu​chu​je. – Gdy Urma​no​wicz skoń​czy opa​try​wać Na​wroc​kie​go, zbie​rze​cie tych spo​śród ran​nych, któ​rzy nie zo​sta​li wcze​śniej po​gry​zie​ni ani po​dra​pa​ni. Gdy​by ktoś py​tał, po​wie​cie, że ka​za​łem ich od​pro​wa​dzić na punkt kon​tro​l​ny przy mo​ście. Sier​żant za​wa​hał się. – A co z tymi, któ​rych nie zdą​ży​łem prze​py​tać? Jed​nym z nich jest Da​niel, to zna​czy Na​wroc​ki. Ma​wet po​dra​pał się po bro​dzie. – Sprawdź​cie ich te​raz. Tyl​ko szyb​ko. Je​śli któ​ryś nie bę​dzie pa​mię​tał albo za​cznie krę​cić, to go zo​‐ staw​cie. Haw​ry​luk zro​bił dwa chwiej​ne kro​ki w kie​run​ku ziła, ale wi​dać było, że coś go tra​pi. – To​wa​rzy​szu po​rucz​ni​ku – ode​zwał się nie​pew​nie, przy​sta​jąc. – Kar​bo​wiak i Szy​ma​cha da​le​ko nie zaj​dą w tym sta​nie, a ja nie dam rady ich tar​gać. – Za​ła​twię wam eskor​tę. – Ma​wet od​wró​cił się na pię​cie w stro​nę wra​ków. – Bia​ło​łęc​ki! Po​mo​rza​nin pod​biegł do nie​go ocię​ża​le. – Mel​du​ję się, to​wa​rzy​szu po​rucz​ni​ku! – Za​wo​łaj​cie mi tu tego… – za​po​mniał, jak brzmia​ło na​zwi​sko ka​pe​lusz​ni​ka – tego cie​cia z ko​mi​su sa​mo​cho​do​we​go. Tyl​ko mi​giem. Jak go za​sta​nie​cie bez por​tek, ma tu przy​biec z gołą dupą. Zro​zu​mia​no? – Tak jest. – Po po​wro​cie po​mo​że​cie sier​żan​to​wi Haw​ry​lu​ko​wi od​pro​wa​dzić ran​nych na punkt kon​tro​l​ny. – Tak jest! – Bia​ło​łęc​ki ru​szył w stro​nę bra​my, ale za​raz wy​ha​mo​wał. – Szyb​ciej bę​dzie, jak po​bie​gnę na most i spro​wa​dzę po​moc – za​pro​po​no​wał. – Po co mę​czyć ran​nych chło​pa​ków? – Wy​ko​nać! – Ton gło​su do​wód​cy spra​wił, że na​wet pra​cu​ją​cy przy wra​ko​wi​sku znie​ru​cho​mie​li na mo​ment. Za​wsty​dzo​ny Bia​ło​łęc​ki spu​ścił gło​wę i po​truch​tał ku oświe​tlo​nym po​je​dyn​czą la​tar​nią ba​ra​kom. Ma​wet otarł twarz. Zno​wu ze​rwał się moc​niej​szy wiatr, przy​no​sząc ko​lej​ną falę ule​wy. Po​go​da była tego wie​czo​ru bar​dziej zmien​na niż sy​tu​acja. Haw​ry​luk upo​rał się szyb​ko z wy​da​nym mu roz​ka​zem i wkrót​ce po​pro​wa​dził uli​cą sy​czą​ce​go przy każ​dym kro​ku Szy​ma​chę. Si​wie​ją​cy we​te​ran na​le​żał do do​ko​op​to​wa​nej na tę ak​cję za​ło​gi ar​mat​ki wod​‐ nej, nie brał więc bez​po​śred​nie​go udzia​łu w ak​cji pa​cy​fi​ka​cyj​nej. Stąd pew​ność, że był czy​sty. Idą​cy tuż za nimi Ad​rian Kar​bo​wiak za​li​czał się na​to​miast do naj​młod​szych w od​dzia​le. Miał chło​pak łeb i szczę​‐ ście. Do tej pory za​wsze uda​wa​ło mu się wy​cho​dzić z opre​sji bez szwan​ku, dzi​siaj zaś… Dość po​wie​‐

dzieć, że tyl​ko on prze​żył wy​wrot​kę i sta​ra​no​wa​nie je​dyn​ki. Moż​na to na​zwać szczę​ściem, po​my​ślał Ma​‐ wet, ale jego dni w ZOMO i tak są po​li​czo​ne. Po pa​skud​nym, wie​lo​krot​nym zła​ma​niu ręki ni​g​dy już nie od​zy​ska peł​nej spraw​no​ści, a in​wa​li​dy w do​bo​ro​wych od​dzia​łach mi​li​cji nikt nie bę​dzie ho​łu​bił. To był de​fi​ni​tyw​ny ko​niec jego krót​kiej i nie​zbyt owoc​nej ka​rie​ry w służ​bach mun​du​ro​wych. Po​rucz​nik zer​k​nął w kie​run​ku ziła. Na​wrot i Ra​taj​czyk prze​no​si​li wła​śnie ko​lej​ne zwło​ki. Urma​no​‐ wicz stał przy otwar​tej ka​bi​nie cię​ża​rów​ki, opar​ty obie​ma rę​ka​mi o fo​tel kie​row​cy. Nogi ugię​ły się pod nim na​gle, bez ostrze​że​nia. Był​by upadł, gdy​by nie zdą​żył chwy​cić się drzwi​czek. – Co z resz​tą? – za​py​tał po​rucz​nik, prze​no​sząc wzrok na prze​cho​dzą​ce​go obok nie​go Haw​ry​lu​ka. Sier​żant po​krę​cił wy​mow​nie gło​wą. – Bia​ło​łęc​ki przy​pro​wa​dzi za​raz tego go​ścia z ko​mi​su. Obaj po​mo​gą wam do​trzeć na most… Zer​k​nąw​szy przez ra​mię na ba​rak, wy​pa​trzył ja​kiś ruch pod la​tar​nią. To go uspo​ko​iło. Prze​niósł po​‐ now​nie spoj​rze​nie na ziła. Urma​no​wicz sie​dział te​raz na bru​ku, trzy​ma​jąc się za gło​wę. Nie​co da​lej je​den z ran​nych po​chy​lał się nad le​żą​cym bez​wład​nie są​sia​dem, szar​piąc go za ra​mię. – Ru​szaj​cie już – wy​sy​czał Ma​wet, gro​miąc wzro​kiem swo​je​go za​stęp​cę. Nie mógł mieć pew​no​ści, ale czuł, że koń​czy im się czas. Bru​non ski​nął gło​wą. Jed​nak​że to śli​ma​cze tem​po było wszyst​kim, co po​tra​fił wy​ci​snąć z Szy​ma​chy. Czło​wiek ze zmiaż​dżo​ną sto​pą, na​wet na​szpi​ko​wa​ny mor​fi​ną, nie był w sta​nie zro​bić nor​mal​ne​go kro​ku. Wle​kli się więc w kie​run​ku mo​stu, do​pó​ki Bia​ło​łęc​ki nie wró​cił na uli​cę i nie wziął ran​ne​go funk​cjo​na​‐ riu​sza na ple​cy. Ka​pe​lusz​nik, jak moż​na się było spo​dzie​wać, pod​szedł naj​pierw do po​rucz​ni​ka. – Pa​nie Droż​dżow​ski… – Ma​wet pró​bo​wał uprze​dzić atak. – Droż​dzow​ski – wark​nął tam​ten, znów zbi​ja​jąc go z tro​pu. – Słu​cham? – Na​zy​wam się Droż​dzow​ski – burk​nął ro​ze​źlo​ny ka​pe​lusz​nik. – A co ja po​wie​dzia​łem? – Droż​dżow​ski. – I gdzie tu róż​ni​ca? – Cieć iry​to​wał prze​mok​nię​te​go do su​chej nit​ki zo​mow​ca od mo​men​tu, gdy na sie​bie spoj​rze​li tam, obok trak​to​ra. – Słu​chaj​cie… jak tam się na​zy​wa​cie… je​śli chce​cie mieć ju​tro u sie​‐ bie na pla​cu rze​czo​znaw​cę z Ko​men​dy Wo​je​wódz​kiej, prze​sta​nie​cie mi tu pie​przyć i po​mo​że​cie od​pro​‐ wa​dzić ran​nych na most Koń​co​wy. – Od​pro​wa​dzić? Na most? To prze​cież pra​wie ki​lo​metr stąd. – Brak mi cza​su… Ka​pe​lusz​nik za​śmiał się po​gar​dli​wie. – Sko​ro brak wam cza​su, mogę ich tam za​wieźć. Mam na pla​cu… – Po​słu​chaj mnie, czło​wie​ku! Je​śli nie ru​szysz za​raz dupy i nie po​mo​żesz tam​te​mu ran​ne​mu – Ma​wet wska​zał zo​sta​ją​ce​go w tyle Kar​bo​wia​ka – za​strze​lę cię na miej​scu jak psa. Droż​dzow​ski prze​stał się na​gle kpią​co uśmie​chać. Jego wzrok spo​czął na pra​wej dło​ni po​rucz​ni​ka, któ​ra obej​mo​wa​ła wła​śnie kol​bę wy​su​wa​ne​go z ka​bu​ry ma​ka​ro​wa. – Bar​ba​rzyń​cy – skwi​to​wał, ru​sza​jąc za wska​za​ny​mi męż​czy​zna​mi. – Na​wet swo​ich ran​nych nie sza​‐ nu​je​cie. Bóg was za to po​ka​rze. – Jesz​cze jed​no sło​wo, a do​sta​niesz kul​kę pro​sto w łeb… – rzu​cił ostrze​gaw​czo po​rucz​nik, za​nim

tknię​ty na​głym prze​czu​ciem zer​k​nął przez ra​mię. Urma​no​wicz le​żał obok ka​bi​ny ziła w prze​dziw​nej po​zy​cji. Opo​dal, przy tyl​nych osiach cię​ża​rów​ki, Ma​wet do​strzegł trzy ko​lej​ne nie​ru​cho​me oban​da​żo​wa​ne cia​ła. Tyl​ko dwaj spo​śród ran​nych wy​ka​zy​wa​li jesz​cze ozna​ki ży​cia. Gdy po​rucz​nik prze​niósł spoj​rze​nie na wra​ki, za​uwa​żył, że pra​cu​ją​cy przy nich funk​cjo​na​riu​sze za​mar​li. Wszy​scy spo​glą​da​li w kie​run​ku chod​ni​ka. Nie było cza​su na dal​sze ga​da​nie. Bie​gnąc do ny​sek, Ma​wet obej​rzał się, by spraw​dzić, czy ka​pe​lusz​nik robi, co mu ka​za​no. Czwór​ka męż​czyzn od​da​la​ła się już od miej​sca ka​ram​bo​lu, choć tem​po ich mar​szu na​dal nie było za​do​wa​la​ją​ce. Po​rucz​nik uśmiech​nął się pod no​sem. Cieć nie ro​zu​miał, dla​cze​go okrut​ny zo​mo​wiec każe swo​im ran​nym iść w desz​czu, za​miast po​zwo​lić ich od​wieźć wy​god​nym sa​mo​cho​dem. Jed​nak​że w jego sza​leń​stwie była me​to​da. Ja​dąc, tra​fi​li​by na punkt kon​tro​l​ny w nie​speł​na mi​nu​tę, a mo​ment póź​niej za​ro​iło​by się tu​taj od nie po​dej​rze​wa​ją​cych ni​cze​go żoł​nie​rzy, któ​rzy wpa​dli​by pro​sto w szpo​ny za​ra​żo​nych od​mień​ców. – Na co się tak ga​pi​cie? – wrza​snął do funk​cjo​na​riu​szy sto​ją​cych przy wy​wró​co​nej je​dyn​ce. – To​wa​rzy​szu po​rucz​ni​ku… – wy​szep​tał bla​dy jak kre​da sze​re​go​wy Ło​jek. – Tam… to… to Szy… Szy​mon jest – wy​cią​gnął rękę w kie​run​ku chod​ni​ka. Ma​wet na​tych​miast prze​niósł tam spoj​rze​nie – trzy z pa​ła​tek, któ​ry​mi przy​kry​to cia​ła, po​ru​sza​ły się, jak​by le​żą​ce pod nimi zwło​ki do​sta​ły drga​wek. Prze​łknął ner​wo​wo śli​nę. Choć spo​dzie​wał się prze​mia​ny ran​nych, jego prze​siąk​nię​ty mark​si​zmem umysł z upo​rem od​rzu​cał moż​li​wość po​wsta​nia z mar​twych. Boga prze​cież nie było, a sko​ro tak, czło​wiek nie mógł po​sia​dać du​szy, a co za tym idzie, li​czyć na ży​cie po​za​gro​bo​we. Tym​cza​sem spo​glą​dał na wi​do​my do​wód, że wszyst​ko, co prze​ło​że​ni i ko​mi​sa​rze wpa​ja​li mu przez ostat​nie lata, było wie​rut​nym kłam​stwem. Na jego oczach jed​na z pa​ła​tek wy​brzu​szy​ła się moc​no, jak​by spo​czy​wa​ją​cy pod nią czło​wiek usiadł, a po​tem osu​nę​ła się, od​sła​nia​jąc zma​sa​kro​wa​ne zwło​ki star​sze​go sze​re​go​we​go Kar​pie​rza. Ten czło​wiek nie miał pra​wa się ru​szyć! Po​rucz​nik wi​dział to na​wet z tej od​le​gło​ści. Wszyst​ko z nim było nie tak. Prze​miesz​czo​ny bark, zmiaż​dżo​na z le​wej stro​ny klat​ka pier​sio​wa, ułom​ki że​ber wy​sta​ją​ce przez dziu​ry w za​krwa​wio​nym mun​du​rze, a przede wszyst​kim roz​łu​pa​na na dwo​je czasz​ka, z któ​rej po zie​mi​stej skó​rze twa​rzy ście​ka​ła struż​ka ślu​zo​wa​tej, sza​ro​ró​żo​wej masy. Gdy od​mie​niec za​czął się gra​mo​lić w ich kie​run​ku, sto​ją​cy tuż obok Na​wrot i Ra​taj​czyk upu​ści​li z wra​że​nia zwło​ki ka​pra​la Ba​ka​lar​skie​go. Od​sko​czy​li jed​no​cze​śnie, wpa​da​jąc na sie​bie. Rów​nie ma​syw​‐ ni, nie mo​gli zmie​ścić się ra​zem w wą​skiej prze​strze​ni mię​dzy wgnie​cio​nym ty​łem trze​ciej ny​ski a po​gię​‐ tym zde​rza​kiem ziła. Za​nim zdo​ła​li się po​zbie​rać, przej​ście od dru​giej stro​ny za​gro​dził im Urma​no​wicz. Tak​że od​mie​nio​ny. – Da​ruś, chło​pie, ucie​kaj! – Na​wrot, któ​ry przed mo​men​tem wy​grał star​cie na brzu​chy, chwy​cił sa​ni​‐ ta​riu​sza za ra​mię, ale za​miast po​rwać go za sobą, sam po​le​ciał do tyłu szarp​nię​ty z mocą, ja​kiej nie spo​‐ dzie​wał​by się po ko​le​dze, któ​ry był od nie​go niż​szy i lżej​szy o po​nad trzy​dzie​ści ki​lo​gra​mów. Ra​taj​czyk zdę​biał, wi​dząc, że Urma​no​wicz wy​krę​ca rękę naj​sil​niej​sze​go czło​wie​ka w plu​to​nie, a po​‐ tem… wy​ry​wa ją ze sta​wu, jak​by to było skrzy​deł​ko roz​go​to​wa​ne​go kur​cza​ka. Na​wrot za​wył tak prze​ni​‐ kli​wie, że na​wet Ma​wet wzdry​gnął się mi​mo​wol​nie. Ra​taj​czyk cof​nął się, na​dal nie wie​rząc wła​snym oczom, i na​gle znik​nął z wrza​skiem za wra​kiem. Dwaj cisi jak sama śmierć zmar​twych​wsta​li chwy​ci​li go za nogi i po​wa​li​li na chod​nik. Wła​śnie wpeł​za​li na nie​go, a Ra​taj​czyk, choć też przy ko​ści, prze​stał się szar​pać w mgnie​niu oka, jak​by ktoś wy​ssał z nie​go całą chęć do wal​ki.

Wszyst​ko to wy​da​rzy​ło się w cią​gu za​le​d​wie kil​ku​na​stu se​kund, mro​żąc krew w ży​łach wszyst​kich funk​cjo​na​riu​szy, choć tyl​ko Ma​wet wie​dział, że ma przed ocza​mi pre​lu​dium praw​dzi​we​go kosz​ma​ru. Za​czę​ły się po​ru​szać ko​lej​ne pa​łat​ki – naj​pierw ta z brze​gu, po​tem dwie w środ​ku, wresz​cie przed​‐ ostat​nia. Z czter​na​stu za​bi​tych w wy​pad​ku dzie​wię​ciu prze​cho​dzi​ło już prze​mia​nę. To samo dzia​ło się z dwo​ma zmar​ły​mi ran​ny​mi. Oban​da​żo​wa​ny jak mu​mia Ba​ka​lar​ski stał już chwiej​nie na chod​ni​ku. Po dru​‐ giej stro​nie ziła Na​wroc​ki pró​bo​wał od​peł​znąć od zmar​twych​wsta​łe​go ka​pra​la Krzysz​to​fa Umiń​skie​go, któ​ry bro​cząc krwią z ran na ki​ku​tach zmiaż​dżo​nych nóg i jed​ne​go ra​mie​nia, ści​gał go, rzu​ca​jąc się po bru​ku jak wy​ję​ta z wody ryba. Ma​wet otrzą​snął się z osłu​pie​nia. Naj​pierw wy​szarp​nął z ka​bu​ry ma​ka​ro​wa, po​tem spoj​rzał na Łoj​ka i Char​li​kow​skie​go, ostat​nich człon​ków plu​to​nu spe​cjal​ne​go, na któ​rych mógł w tej chwi​li li​czyć. Pierw​‐ szy z nich był wciąż bla​dy jak kre​da, nogi się pod nim ugi​na​ły jak przed​tem pod Urma​no​wi​czem. Za to dru​gi trzy​mał się wciąż cał​kiem do​brze. – Char​li​kow​ski! – wrza​snął po​rucz​nik. – Do mnie! – Tak je… Ra​fał spró​bo​wał sta​nąć na bacz​ność, ale coś prze​szko​dzi​ło mu w strze​le​niu ob​ca​sa​mi. Spoj​rzał zdez​‐ o​rien​to​wa​ny pod nogi i wrza​snął jak opa​rzo​ny. Ma​wet, bie​gną​cy już w kie​run​ku Na​wroc​kie​go, zer​k​nął przez ra​mię i też za​trzy​mał się jak wry​ty. Wo​kół cho​lew​ki le​we​go buta Ra​fa​ła wił się opa​li​zu​ją​cy śli​ski wąż. Był tak cia​sno owi​nię​ty, że pod​ska​ku​ją​cy na jed​nej no​dze zo​mo​wiec nie mógł się go po​zbyć. Skąd wziął się tu ten… pa​da​lec? Po​rucz​nik zdę​biał, gdy zdał so​bie spra​wę, na co na​praw​dę pa​trzy. Dru​gi ko​‐ niec wi​ją​ce​go się wście​kle gada zni​kał pod wra​kiem je​dyn​ki, przy ka​bi​nie kie​row​cy… Ło​jek, któ​ry przed mo​men​tem osu​nął się na ko​la​na, za​czął wy​mio​to​wać. Naj​wy​raź​niej do nie​go też do​tar​ła ta trud​na do wy​obra​że​nia praw​da. Ma​wet zdo​łał utrzy​mać treść w żo​łąd​ku tyl​ko dla​te​go, że po po​wro​cie z fron​tu pra​co​wał przez kil​ka lat w prze​my​sło​wej uboj​ni by​dła. Na​pa​trzył się tam na wy​pru​wa​ne fla​ki i przy​wykł do naj​gor​sze​go fe​to​ru. Wierz​ga​ją​cy Char​li​kow​ski padł na bruk. Mio​ta​jąc się i drąc wnie​bo​gło​sy, roz​pacz​li​wie szu​kał pal​ca​‐ mi rę​ko​je​ści noża. Ma​wet stał po​mię​dzy nim a rów​nie spa​ni​ko​wa​nym Na​wroc​kim, nie mo​gąc zde​cy​do​‐ wać, któ​ry z nich bar​dziej po​trze​bu​je jego po​mo​cy. W koń​cu wy​brał. Ra​fał był wciąż w peł​ni spraw​ny, mógł mu się przy​dać bar​dziej niż ran​ny Da​niel. Po​rucz​nik do​sko​czył do le​żą​ce​go na ple​cach Char​li​kow​skie​go, na​stą​pił na cuch​ną​ce kisz​ki, po czym prze​ciął je jed​nym szyb​kim po​cią​gnię​ciem noża. Wiel​kie ostrze skrze​sa​ło iskry, ry​su​jąc czub​kiem mo​kry koci łeb. To jed​nak nie roz​wią​za​ło spra​wy. Od​cię​ty ko​niec je​li​ta Ja​cha​ce​go owi​nął się jesz​cze cia​śniej wo​kół kost​ki Ra​fa​ła, jak​by był nie​za​leż​nym ży​wym or​ga​ni​zmem. Ofia​ra za​wy​ła – z bólu bądź czy​ste​go stra​chu. Ma​wet za​klął pod no​sem. To było zbyt wie​le na​wet jak dla nie​go. – Prze​stań​cie tak ska​kać! – wrza​snął, przy​klę​ka​jąc obok spa​ni​ko​wa​ne​go pod​wład​ne​go. Wi​dząc, że jego sło​wa nie przy​nio​sły żad​ne​go efek​tu, przy​du​sił nogę Ra​fa​ła ko​la​nem, po czym prze​cią​gnął ostrzem po cho​lew​ce, roz​ci​na​jąc wszyst​kie splo​ty je​li​ta i po​zo​sta​wia​jąc głę​bo​ką szra​mę na wy​po​le​ro​wa​nej skó​‐ rze. Gdy wsta​wał, za​uwa​żył, że Ło​jek leży twa​rzą do zie​mi w ka​łu​ży wła​snych rzy​go​win. Wi​ją​ce się po bru​ku je​li​to omi​ja​ło go, jak​by w ogó​le nie ist​niał. Ma​wet splu​nął, a na​stęp​nie ru​szył szyb​ko w stro​nę ziła. Mam​ro​czą​cy coś pod no​sem Char​li​kow​ski zo​stał za jego ple​ca​mi. Był w zbyt wiel​kim szo​ku, aby się na

coś przy​dać, za​nim i jego do​pad​nie ta in​fek​cja, cho​ro​ba czy z czym tam mie​li fak​tycz​nie do czy​nie​nia. Mi​ja​jąc wra​ki, po​rucz​nik zo​ba​czył, że Na​wroc​ki na​dal usi​łu​je się uwol​nić z chwy​tu je​dy​nej dło​ni Umiń​skie​go. Za​wzię​ty zmar​twych​wsta​niec piął się po jego no​dze, nie ba​cząc na ko​lej​ne, choć słab​ną​ce z każ​dą chwi​lą cio​sy za​da​wa​ne cięż​kim pod​ku​tym bu​cio​rem. Ma​wet za​ata​ko​wał go z boku. Cel​nym kop​nia​kiem prze​wró​cił oka​le​czo​ne​go ka​pra​la na ple​cy i po​sta​‐ wiw​szy sto​pę na jego brzu​chu, wy​pa​lił czte​ry razy pro​sto w za​ban​da​żo​wa​ny kor​pus. Kule wcho​dzi​ły w oka​le​czo​ne cia​ło jak w ma​sło, a po​tem – ry​ko​sze​tu​jąc od bru​ku – pru​ły je po raz ko​lej​ny, ula​tu​jąc z wi​‐ zgiem gdzieś w mrok. Nie zro​bi​ło to jed​nak na oży​wień​cu żad​ne​go wra​że​nia. Jego wy​krę​co​na dłoń wciąż wpi​ja​ła się w łyd​kę Na​wroc​kie​go. No​gaw​ka mun​du​ru wo​kół si​nych pa​lu​chów za​czy​na​ła na​sią​kać krwią… Po​rucz​nik za​klął pod no​sem, prze​no​sząc wzrok na wi​ją​ce się pod nim zwło​ki. Przy​klęk​nął, przy​gnia​‐ ta​jąc wła​snym cię​ża​rem mied​ni​cę zmar​twych​wstań​ca, póź​niej po​chy​lił się i chwy​cił za ban​da​że w miej​‐ scach, gdzie nie było krwi. Tyl​ko tak mógł go od​cią​gnąć od… Na​gle za​krę​ci​ło mu się w gło​wie. Po​czuł ogrom​ne zmę​cze​nie, jak​by nie spał od kil​ku dni. Po​wie​ki zro​bi​ły się cięż​kie i sztyw​ne, jak​by ktoś od​lał je z oło​wiu. Od​sko​czył na​tych​miast, lecz nogi od​mó​wi​ły mu po​słu​szeń​stwa, zu​peł​nie jak wcze​śniej Urma​no​‐ wi​czo​wi i Łoj​ko​wi. Za​chwiał się tak moc​no, że mu​siał zro​bić aż trzy kro​ki do tyłu, by znów zła​pać rów​‐ no​wa​gę. Co to było, u li​cha? Po​trzą​snął gło​wą, za​sko​czo​ny nie​spo​dzie​wa​nym ata​kiem sła​bo​ści. Ja też je​stem za​ka​żo​ny? Po​czuł na ple​cach zim​ny pot. Jak to moż​li​we? Prze​cież nie mia​łem żad​ne​go kon​tak​tu z od​mień​ca​mi. Nie, to musi być coś in​ne​go. Ner​wy? Stres? Tak, to moż​li​we. Cho​ciaż… Otę​pie​nie ustę​po​wa​ło z wol​na, po​dob​nie jak za​wro​ty gło​wy. Ma​wet ro​zej​rzał się szyb​ko wo​kół. Tu​taj nie miał już nic do ro​bo​ty. Wszyst​kie pa​łat​ki le​ża​ły od​rzu​co​ne przy kra​węż​ni​ku, a tłum zmar​twych​wstań​‐ ców kłę​bił się za wra​ka​mi przy po​wa​lo​nym Ra​taj​czy​ku. Urma​no​wicz wił się jak wąż po cie​le Na​wro​ta. Umiń​ski wpeł​zał wła​śnie na znie​ru​cho​mia​łe​go Na​wroc​kie​go. Ło​jek wsta​wał z bru​ku, Char​li​kow​ski le​żał kil​ka kro​ków od nie​go z sze​ro​ko roz​ło​żo​ny​mi rę​ka​mi. Z czter​dzie​stu sze​ściu funk​cjo​na​riu​szy zo​sta​ło przy ży​ciu już tyl​ko pię​ciu. Ma​wet, Bia​ło​łęc​ki i trój​ka ewa​ku​owa​nych ran​nych. Po​rucz​nik pod​biegł do otwar​tej ka​bi​ny ziła, wspiął się bły​ska​wicz​nie na fo​tel kie​row​cy i za​trza​snął za sobą drzwicz​ki. Tu był bez​piecz​ny. Przy​naj​mniej chwi​lo​wo. Wy​da​wa​ło się, że te​raz, gdy na miej​scu ka​ram​bo​lu nie po​zo​stał już nikt żywy, wszy​scy od​mień​cy ru​szą na nie​go… Mo​ment póź​niej sta​li już przed ma​ską, ob​cho​dzi​li cię​ża​rów​kę z obu stron i młó​ci​li bla​chę go​ły​mi rę​ka​mi. Ło​mot na​ra​stał z każ​dą chwi​lą. Ma​wet, nie spusz​cza​jąc ich z oka, wy​ma​cał sta​cyj​kę, ale oka​za​ła się pu​sta. Ten sta​ry służ​bi​sta Bia​ło​‐ łęc​ki, opusz​cza​jąc wóz, nie zo​sta​wił​by klu​czy​ków. Aż dziw, że nie za​mknął za sobą ka​bi​ny. Trze​ba im​pro​wi​zo​wać! Z tą my​ślą po​rucz​nik za​czął szu​kać ka​bli pro​wa​dzą​cych do roz​rusz​ni​ka. Wy​‐ słu​żo​ny ził nie mógł pa​mię​tać fron​to​wych cza​sów w prze​ci​wień​stwie do sprzę​tu, któ​rym dys​po​no​wa​ła mi​li​cja, gdy Ma​wet wstę​po​wał w jej sze​re​gi. Ten wóz miał naj​wy​żej pięć lat. Mimo to od​wie​dzał warsz​‐ ta​ty czę​ściej niż nie​je​den hu​zar bur​de​le. A me​cha​ni​cy, jak to fa​chow​cy, po​usu​wa​li z nie​go wszyst​ko, co prze​szka​dza​ło im w szyb​kim do​tar​ciu do uszko​dzo​nych ele​men​tów, a przy oka​zji nada​wa​ło się na sprze​‐ daż. Po​rucz​nik nie miał więc pro​ble​mu ze zna​le​zie​niem prze​wo​dów, któ​re go in​te​re​so​wa​ły. W pół​mro​ku nie​wie​le wi​dział, przez ło​mo​ta​nie ob​le​ga​ją​cych go roz​wście​czo​nych od​mień​ców nie mógł się też na​le​ży​‐ cie sku​pić, ale już po kil​ku nie​uda​nych pró​bach usły​szał rzę​że​nie roz​rusz​ni​ka. Miał szczę​ście, że ZOMO dys​po​no​wa​ło naj​lep​szym do​stęp​nym sprzę​tem. Star​sze mo​de​le cię​ża​ró​wek od​pa​la​no za po​mo​cą kor​by, a przy tym tłu​mie kłę​bią​cym się przed ma​ską… i na niej!… Pod​no​sząc gło​wę, Ma​wet za​uwa​żył, że po​‐

zba​wio​ny nosa i ka​wał​ka po​licz​ka Ra​taj​czyk jest już po​ło​wą cia​ła na nad​ko​lu i peł​znie wol​no, ale nie​‐ prze​rwa​nie ku przed​niej szy​bie, cze​pia​jąc się ko​lej​nych otwo​rów wen​ty​la​cyj​nych na osło​nie ko​mo​ry sil​‐ ni​ka. To był ostat​ni mo​ment. Pię​cio​ipół​li​tro​wy sil​nik za​wył, gdy po​rucz​nik wrzu​cił wstecz​ny bieg i z ca​‐ łych sił wci​snął pe​dał gazu. Koła za​buk​so​wa​ły na mo​krym bru​ku, lecz wóz ani drgnął, choć miał na​pęd na wszyst​kie trzy osie. Sto​ją​ce za nim wra​ki ogór​ka i po​le​wacz​ki sta​no​wi​ły zbyt trud​ną prze​szko​dę na​wet dla ogrom​nej mocy stu dzie​wię​ciu koni me​cha​nicz​nych. Za​tem po​zo​sta​wa​ła tyl​ko dro​ga w przód i prze​bi​‐ cie się przez scze​pio​ne wra​ki trzech ny​sek. Waj​cha dźwi​gni zmia​ny bie​gów po​wę​dro​wa​ła do tyłu, pe​dał gazu znów zo​stał wbi​ty w pod​ło​gę. Ził-157 szarp​nął się jak sma​gnię​ty bi​czem koń. Sze​ro​ki zde​rzak za​gar​‐ nął po​ło​wę oży​wień​ców, miaż​dżąc kil​ku z nich o tył wra​ku trój​ki. Ra​taj​czyk tak​że znik​nął przed ma​ską, w dłu​gich szcze​li​nach osło​ny zo​sta​ły tyl​ko jego po​ury​wa​ne pal​ce. Ma​wet nie zwra​cał jed​nak uwa​gi na te ma​ka​brycz​ne szcze​gó​ły. W chwi​li gdy cię​ża​rów​ka się za​trzy​ma​ła, wrzu​cił szyb​ko wstecz​ny, po czym za​‐ krę​cił kie​row​ni​cą w pra​wo, do opo​ru. Zdo​łał cof​nąć o nie​speł​na pół​to​ra me​tra. Znów na​ma​chał się, prze​‐ krę​ca​jąc kie​row​ni​cę do koń​ca, ale w prze​ciw​nym kie​run​ku. I gaz do de​chy. Zgrzyt gnie​cio​nej bla​chy zje​‐ żył mu wło​ski na kar​ku. Ko​lej​ni zmar​twych​wstań​cy po​le​cie​li na bruk. Trój​ka, ude​rzo​na pod nie​co in​nym ką​tem, prze​su​nę​ła się, krze​sząc pod​wo​ziem sno​py iskier. Tym ra​zem ził mógł cof​nąć się o po​nad dwa me​‐ try, za​nim ude​rzył w ka​bi​nę au​to​bu​su. Przy trze​ciej pró​bie po​rucz​nik zdo​łał wy​pro​wa​dzić wóz na otwar​tą prze​strzeń. Nie​mal sze​ścio​to​no​wa cię​ża​rów​ka po​mknę​ła z ry​kiem ku blo​ku​ją​cej jezd​nię je​dyn​ce, miaż​‐ dżąc sze​ścio​ma ko​ła​mi le​żą​ce na bru​ku cia​ła. Ma​wet prze​żył ko​lej​ny wstrząs, za​nim mi​nął ostat​ni z wra​ków. Do​strzegł ką​tem oka coś, co spra​wi​ło, że po​czuł nie​przy​jem​ny ucisk na dnie żo​łąd​ka. My​lił się, są​dząc, że wszy​scy oży​wień​cy za​ata​ko​wa​li cię​‐ ża​rów​kę. Ja​cha​cy – a ra​czej jego nogi i dol​ny ka​wa​łek tu​ło​wia ze ster​czą​cym z mied​ni​cy frag​men​tem krę​‐ go​słu​pa – stał obok ka​bi​ny ny​ski, w któ​rej nie tak daw​no temu zgi​nął. Wo​kół nie​go na jezd​ni wiły się kłę​‐ by wnętrz​no​ści. Te same be​be​chy, któ​re za​ata​ko​wa​ły przed chwi​lą nogę Char​li​kow​skie​go, opla​ta​ły te​raz no​gaw​ki za​krwa​wio​nych spodni Łu​ka​sza. Zu​peł​nie jak​by chcia​ły wró​cić na swo​je miej​sce. Po​rucz​nik oglą​dał tę sce​nę przez ułam​ki se​kun​dy, ale to wy​star​czy​ło, by wry​ła mu się w pa​mięć na za​‐ wsze. Był pe​wien, że nie za​po​mni tego wi​do​ku aż do śmier​ci. Choć​by przy​szło mu żyć i sto lat. Jesz​cze ostat​nie, moc​ne ude​rze​nie rzu​ci​ło Ma​we​tem na ko​lum​nę kie​row​ni​cy i w sno​pie świa​tła je​dy​‐ ne​go oca​la​łe​go re​flek​to​ra po​ja​wi​ła się per​spek​ty​wa pro​stej, lśnią​cej od desz​czu uli​cy. Ran​nych zo​ba​czył mo​ment póź​niej. Prze​oczył​by le​żą​ce na po​bo​czu cia​ło Szy​ma​chy, gdy​by nie wi​ją​cy się po chod​ni​ku prze​mo​czo​ny, po​‐ szar​pa​ny ban​daż. Po​rucz​nik od​ru​cho​wo wci​snął ha​mu​lec. Z ca​łych sił, aż za​rzu​ci​ło wo​zem. Wy​sko​czył z ka​bi​ny, oglą​da​jąc się ner​wo​wo za sie​bie. Od miej​sca ka​ram​bo​lu dzie​li​ło go osiem​dzie​siąt, może sto me​trów. Nie do​strzegł jed​nak przy naj​bliż​szym wra​ku żad​ne​go z oży​wień​ców. I bar​dzo do​brze. Nie zdą​‐ ży​li się jesz​cze po​zbie​rać i nie ru​szy​li w po​ścig. Przy​klęk​nął przy za​bi​tym ope​ra​to​rze ar​mat​ki wod​nej. Szy​ma​cha le​żał na boku lek​ko sku​lo​ny, opar​ty o wy​pro​sto​wa​ną rękę. Wy​glą​dał, jak​by za​snął, lecz gdy po​rucz​nik prze​wró​cił go na brzuch, zo​ba​czył roz​‐ dar​ty na ple​cach mun​dur i ogrom​ną krwa​wą ranę. Ktoś wy​darł z ple​ców tego czło​wie​ka wiel​ki płat skó​ry. Ale kto? W grup​ce ewa​ku​owa​nych wszy​scy po​win​ni być prze​cież czy​ści. Ma​wet ze​rwał się na rów​ne nogi. Znów zer​k​nął w kie​run​ku wra​ków, a gdy nie do​strzegł tam żad​ne​go ru​chu, ro​zej​rzał się po​śpiesz​nie wo​kół. Na jezd​ni przed zi​łem nie było ni​ko​go, za to w za​ro​ślach nie​co

da​lej od uli​cy za​uwa​żył ko​lej​ną ja​sną pla​mę. Z bro​nią w ręku ru​szył w tam​tym kie​run​ku, za​glą​da​jąc za każ​dy krzew. Wie​dział już, cze​go może się spo​dzie​wać po od​mie​nio​nych. Wzrok go nie zmy​lił. Haw​ry​luk le​żał obok Bia​ło​łęc​kie​go, obaj mie​li po​szar​pa​ne twa​rze i tor​sy, jak​by do​padł ich ja​kiś wście​kły zwierz. Czyż​by cieć?… Nie, to nie​moż​li​we. Sie​dział w tej swo​jej bu​dzie z dala od za​ra​zy. Wo​dząc spoj​rze​niem po po​bo​czu, po​rucz​nik za​sta​na​wiał się, jak zgi​nę​li jego ostat​ni lu​‐ dzie. Czyż​by to było dzie​ło Kar​bo​wia​ka? Ale jak…? Haw​ry​luk mó​wił prze​cież, że mło​dy był jed​nym z tych funk​cjo​na​riu​szy, któ​rzy wy​szli cało z pa​cy​fi​ka​cji LZN-u… Gdzie więc zo​stał za​in​fe​ko​wa​ny? Ma​wet ob​ró​cił się do​oko​ła wła​snej osi, ale wo​kół pa​no​wa​ła kom​plet​na ci​sza i bez​ruch. Tym​cza​sem zza je​dyn​ki wy​ło​ni​ło się kil​ka chwiej​nych po​sta​ci. In​tru​zi byli nie​zdar​ni, po​wol​ni. Przy tym tem​pie mar​‐ szu będą po​trze​bo​wa​li co naj​mniej kil​ku mi​nut na po​ko​na​nie tak du​że​go dy​stan​su. Znacz​nie więk​szym za​‐ gro​że​niem wy​da​wa​ło się po​rucz​ni​ko​wi zmar​twych​wsta​nie ewa​ku​owa​nych. Ma​wet sku​pił uwa​gę na ota​cza​ją​cych go za​ro​ślach. Jesz​cze da​lej za​czy​na​ły się wy​so​kie, sma​ga​ne wia​trem chasz​cze. Ani my​ślał wcho​dzić w ten mrocz​ny gąszcz. Ru​szył więc rów​no​le​gle do ścia​ny li​tej czer​ni, prze​cze​su​jąc wzro​kiem sze​ro​kie po​bo​cze. Zde​cy​do​wał, że przej​dzie pięć​dzie​siąt kro​ków, nie wię​cej. Do​tarł szyb​ko do wy​zna​czo​nej gra​ni​cy i wła​śnie za​mie​rzał za​wró​cić, gdy chwie​ją​ca się na wie​‐ trze la​tar​nia oświe​tli​ła coś lśnią​ce​go. Błysk po​ja​wił się w kę​pie tra​wy o metr od po​grą​żo​nych w mro​ku za​ro​śli. Ma​wet obej​rzał się jesz​cze raz, spraw​dza​jąc, czy nad​cho​dzą​cy od stro​ny wra​ków oży​wień​cy nie przy​śpie​szy​li, a po​tem uspo​ko​jo​ny ru​szył ostroż​nie w kie​run​ku zna​le​zi​ska. Ka​pe​lusz​nik. To jego mo​kry or​ta​lion od​bi​jał świa​tło nie​od​le​głej la​tar​ni. Za​tem wszyst​ko ja​sne. Win​ny mu​siał być Kar​bo​wiak. Albo gnój za​ta​ił przed sier​żan​tem ranę, albo… No tak. Pod​czas ka​ram​bo​lu sie​‐ dział w je​dyn​ce ra​zem z kil​ko​ma za​ra​żo​ny​mi. Nie mógł wyjść z tego wy​pad​ku, nie ma​jąc kon​tak​tu z krwią gi​ną​cych wo​kół nie​go ko​le​gów. Ma​wet pod​sko​czył, sły​sząc gło​śne pla​śnię​cie za ple​ca​mi. Szy​ma​cha pró​bo​wał wstać, ale ręce roz​je​‐ cha​ły mu się w śli​skim bło​cie i padł jak dłu​gi. Czas się zbie​rać, uznał po​rucz​nik. Co​fa​jąc rękę, by wsu​‐ nąć ma​ka​ro​wa do ka​bu​ry, ude​rzył łok​ciem w coś mięk​kie​go. Za​re​ago​wał in​stynk​tow​nie, od​ska​ku​jąc i ro​‐ biąc kla​sycz​ny prze​wrót. Przy​klęk​nąw​szy, wsparł się dło​nią o roz​mo​kłą zie​mię i z tej po​zy​cji zmie​rzył wzro​kiem Kar​bo​wia​ka. Sze​re​go​wiec wy​szedł z za​ro​śli, lecz nie za​cho​wy​wał się agre​syw​nie jak zmar​‐ twych​wstań​cy przy wo​zach. Stał tyl​ko nie​pew​nie ni​czym czło​wiek, któ​ry za dużo wy​pił. Wy​glą​dał iden​‐ tycz​nie jak od​mień​cy, któ​rych plu​ton spa​cy​fi​ko​wał na te​re​nie izo​la​to​rium. Jed​nak​że nie to za​nie​po​ko​iło po​rucz​ni​ka naj​bar​dziej. Coś było nie tak… Ma​wet nie po​tra​fił po​cząt​ko​wo spre​cy​zo​wać, co mu nie pa​su​‐ je. Wy​pro​sto​wał się po​wo​li i pod​szedł bli​żej Kar​bo​wia​ka, spraw​dza​jąc po raz enty, czy na pew​no nic mu nie gro​zi ze stro​ny po​zo​sta​łych oży​wień​ców. Zbli​żył się do za​in​fe​ko​wa​ne​go sze​re​gow​ca od stro​ny zła​ma​nej ręki… któ​ra te​raz wy​glą​da​ła nor​mal​‐ nie. Łup​ki za​ło​żo​ne przez Urma​no​wi​cza na przed​ra​mię ewi​dent​nie po​szły w drza​zgi, za​pew​ne pod​czas wal​ki z po​zo​sta​ły​mi ran​ny​mi i eskor​tu​ją​cy​mi ich ludź​mi, a mimo to Kar​bo​wiak mógł po​ru​szać ręką za​‐ rów​no w bar​ku, jak i w łok​ciu. Za​ci​skał na​wet i roz​pro​sto​wy​wał wszyst​kie pal​ce. Prze​cież to nie​moż​li​we, po​my​ślał Ma​wet, co​fa​jąc się ku jezd​ni, by jak naj​więk​szym łu​kiem omi​nąć trzech pod​no​szą​cych się wła​śnie z zie​mi oży​wień​ców.

7 pią​tek, 9 sierp​nia 1963, go​dzi​na 21:33 Ko​men​da Wo​je​wódz​ka MO, ul. Pod​wa​le 31–33 Ga​bi​net Bran​dy​sa za​mie​nio​no w tym​cza​so​we cen​trum do​wo​dze​nia. Tak było naj​wy​god​niej. Te​raz, gdy wszy​scy prze​ło​że​ni ewa​ku​owa​li się z mia​sta, po​zo​sta​wia​jąc wal​kę z za​ra​zą swo​im mło​dym pro​te​go​wa​‐ nym, nie było już po​trze​by kon​sul​to​wa​nia się na każ​dym kro​ku. Od​pa​dła też ko​niecz​ność usta​wicz​ne​go prze​ko​ny​wa​nia wier​chusz​ki o słusz​no​ści na​wet naj​mniej waż​nych de​cy​zji. Swo​bo​da dzia​ła​nia mia​ła jed​‐ nak wy​so​ką cenę – je​śli coś pój​dzie nie tak, po​le​cą gło​wy tych, na któ​rych nie​ocze​ki​wa​nie spo​czę​ła od​‐ po​wie​dzial​ność za mia​sto. Ża​den du​po​chron ich nie oca​li. Nowi de​cy​den​ci zda​wa​li so​bie z tego spra​wę i ro​bi​li co w ich mocy, by nie do​pu​ścić do naj​gor​sze​go. Bran​dys ob​li​zy​wał spierzch​nię​te war​gi, zer​ka​jąc ła​ko​mie w kie​run​ku szu​fla​dy, w któ​rej spo​czy​wa​ła na wpół opróż​nio​na flasz​ka wy​bo​ro​wej i kil​ka jej za​pie​czę​to​wa​nych to​wa​rzy​szek. Z każ​dą my​ślą o nie​‐ we​so​łej sy​tu​acji, w któ​rą zo​stał wma​new​ro​wa​ny, ro​sło w nim pra​gnie​nie, by się​gnąć po al​ko​hol. Żeby ich wszyst​kich szlag tra​fił, tam gdzie te​raz sie​dzą, zło​rze​czył prze​ło​żo​nym, czu​jąc go​rycz ry​chłej po​raż​‐ ki. Bę​dąc fa​ta​li​stą, uwa​żał, że szan​se na wy​brnię​cie z opre​sji są zni​ko​me. Z dru​giej stro​ny nie za​mie​rzał się pod​da​wać. Dla​te​go tkwił wciąż na po​ste​run​ku, po​wstrzy​mu​jąc się od się​gnię​cia po wód​kę, i pró​bo​‐ wał sko​or​dy​no​wać pra​cę kil​ku​dzie​się​ciu lu​dzi, któ​rych uda​ło mu się ścią​gnąć do ko​men​dy. Otarł wy​so​kie czo​ło le​pią​cą się od potu je​dwab​ną chust​ką. W wiel​kim po​nie​miec​kim gma​chu zro​bi​ło się nie​zno​śnie dusz​no, gdy tyl​ko za​mknię​to wszyst​kie okna. Na​wet naj​po​tęż​niej​sza bu​rza nie była w sta​nie schło​dzić gru​bych ce​gla​nych mu​rów, któ​re sło​necz​ny żar roz​grze​wał przez wie​le ty​go​dni wy​jąt​ko​wo upal​ne​go lata. A może było to tyl​ko su​biek​tyw​ne od​czu​cie ka​pi​ta​na. Łu​kasz nie​na​wi​dził się po​cić, wo​lał jed​nak nie​wy​go​dę niż to​tal​ny cha​os. Wy​star​czył​by moc​niej​szy po​ryw wia​tru i ka​ta​stro​fa mu​ro​wa​na. Na jego biur​ku i na na​pręd​ce roz​sta​wio​nych sto​łach pię​trzy​ły się bo​wiem sto​sy do​ku​men​tów. Jak​by tego było mało, se​kre​tar​ki co parę mi​nut przy​no​si​ły mu ko​lej​ne pli​ki mel​dun​ków i ra​por​tów na​pły​wa​ją​cych nie​prze​rwa​nym stru​mie​niem z te​re​nu ca​łe​go mia​sta. Mimo póź​nej pory całe pię​tro fron​to​we​go skrzy​dła ko​men​dy tęt​ni​ło ży​ciem. Bran​dys ścią​gnął, kogo mógł. W piąt​ko​wy wie​czór trud​no było zna​leźć choć​by jed​ne​go trzeź​we​go ofi​ce​ra SB, a na ra​dach es​be​‐ ków za​le​ża​ło mu dzi​siaj naj​bar​dziej. Szar​ża, jak w każ​dy let​ni week​end, ba​wi​ła się na dan​cin​gach w naj​‐ lep​szych lo​ka​lach mia​sta, ma​jąc w du​pie za​ra​zę. Wie​dząc o tym, Łu​kasz nie pró​bo​wał wy​cią​gać swo​ich za​la​nych ko​le​gów ze Wzgó​rza Par​ty​zan​tów, Piw​ni​cy Świd​nic​kiej i in​nych mod​nych lo​ka​li, tyl​ko od razu się​gnął po pod​wład​nych: pod​po​rucz​ni​ków, cho​rą​żych, w kil​ku wy​pad​kach zwy​kłych sier​żan​tów. Ka​zał też przy​wieźć z do​mów pa​rę​na​ście naj​lep​‐ szych ma​szy​ni​stek i se​kre​ta​rek. Wszyst​kich roz​lo​ko​wał po są​siedz​ku, na trze​cim pię​trze ko​men​dy w po​‐ miesz​cze​niach na​le​żą​cych do jego de​par​ta​men​tu. Nie przej​mo​wał się re​ak​cją do​tych​cza​so​wych lo​ka​to​‐ rów. Ko​men​dant dał mu wol​ną rękę, a on pod​jął wła​śnie taką de​cy​zję. Ko​niec, krop​ka. Mogą mu na​sko​‐ czyć. Od tej chwi​li w ośmiu są​sia​du​ją​cych ze sobą po​ko​jach pra​co​wa​ły ze​spo​ły za​da​nio​we skła​da​ją​ce się z trzech lub czte​rech funk​cjo​na​riu​szy, przy​dzie​lo​ne​go do nich łącz​ni​ka KBW i co naj​mniej dwu pra​cow​nic

biu​ro​wych. To mu​sia​ło wy​star​czyć – przy​naj​mniej tej nocy – do za​pa​no​wa​nia nad sy​tu​acją. Na szczę​ście po​sił​ki były już w dro​dze. Bran​dys li​czył, że do pół​no​cy uda mu się po​dwo​ić licz​bę lu​dzi pra​cu​ją​cych w za​im​pro​wi​zo​wa​nym cen​trum do​wo​dze​nia. Po​to​czył wzro​kiem po ze​bra​nych w jego ga​bi​ne​cie funk​cjo​na​riu​szach. Od te​le​fo​nu Mie​le​cha mi​nę​ła po​nad go​dzi​na, nad​szedł więc czas na pierw​sze pod​su​mo​wa​nie. Z mło​dych wil​ków w ko​men​dzie zo​stał tyl​ko Bie​drzyc​ki, nad​zo​ru​ją​cy ko​mu​ni​ka​cję z pod​le​gły​mi mu jed​nost​ka​mi. Krzysz​tof i Je​re​miasz uda​li się na mia​sto, by usta​lić, kto z wło​da​rzy jesz​cze nie uciekł i na ile spraw​nie może ju​tro za​dzia​łać uszczu​plo​na ad​mi​ni​stra​cja. Łu​kasz zer​k​nął na ze​ga​rek. Obaj po​win​ni już być z po​wro​tem. Spo​dzie​wał się też ry​chłe​go przy​by​cia do​wód​cy ZOMO. – To​wa​rzy​sze – za​ga​ił, ścią​ga​jąc na sie​bie uwa​gę pod​ofi​ce​rów. – Czas pod​su​mo​wać do​tych​cza​so​we dzia​ła​nia. Za​cznij​my od… – Za​marł z pod​nie​sio​nym do​ku​men​tem w dło​ni. Wy​so​kie drzwi ga​bi​ne​tu otwo​‐ rzy​ły się z hu​kiem przed wy​so​kim męż​czy​zną o ciem​nych, krót​ko ostrzy​żo​nych wło​sach. Przy​bysz miał na so​bie prze​mo​czo​ny mun​dur po​lo​wy z dys​tynk​cja​mi ka​pi​ta​na. – To​wa​rzy​szu Za​hor​ski, co wy… – Wyjść! – wark​nął zo​mo​wiec do zer​ka​ją​cych na nie​go pod​ofi​ce​rów. Bran​dys zje​żył się jak za​pę​dzo​ny w śle​py za​ułek kot. Nie przy​wykł do ta​kich za​cho​wań na swo​im te​‐ re​nie. Jed​nak​że za​raz do​tar​ło do nie​go, że ob​ce​so​we za​cho​wa​nie sze​fa ZOMO musi mieć waż​ną przy​czy​‐ nę. Uznał szyb​ko, że naj​le​piej bę​dzie za​ła​twić tę spra​wę w czte​ry oczy. Wła​ści​wie tro​chę się oba​wiał otwar​tej kon​fron​ta​cji z czło​wie​kiem, któ​ry od kil​ku lat do​wo​dził chłop​ca​mi z Go​lę​dzi​no​wa, dla​te​go na wszel​ki wy​pa​dek wo​lał po​zbyć się świad​ków ewen​tu​al​nej po​raż​ki w tym star​ciu. – Do​koń​czy​my od​pra​wę za chwi​lę – rzu​cił jak​by od nie​chce​nia, pró​bu​jąc za​cho​wać twarz, po czym, gdy drzwi za​mknę​ły się za ostat​nim z wy​cho​dzą​cych, zmie​rzył zo​mow​ca wście​kłym wzro​kiem. – Miar​kuj​‐ cie się, to​wa​rzy​szu Za​hor​ski – wy​sy​czał. – Za​po​mi​na​cie się… – Gdy​bym się za​po​mniał – zga​sił go w pół sło​wa przy​by​ły – już by​ście sra​li wła​sny​mi zę​ba​mi, to​wa​‐ rzy​szu Bran​dys. – Ja wam… – Łu​ka​sza za​tch​nę​ło. – Tak, tak, wy nam… – Nie​zra​żo​ny jego wy​bu​chem ka​pi​tan za​jął miej​sce po dru​giej stro​nie biur​ka. – Pro​blem jest – do​dał zwięź​le, ale ta​kim to​nem, że go​spo​da​rza na​tych​miast zmro​zi​ło. – Jaki pro​blem? Za​hor​ski po​chy​lił się nad bla​tem. – Dwa​dzie​ścia mi​nut temu stra​ci​łem kon​takt z Pra​cza​mi. Moi lu​dzie zo​sta​li za​ata​ko​wa​ni przez roz​sza​‐ la​ły mo​tłoch za​raz po wkro​cze​niu na te​ren szko​ły rol​ni​czej. Za​nim wy​co​fa​li się za ogro​dze​nie, po​nad dwu​dzie​stu z nich od​nio​sło rany. Wy​obra​ża​cie to so​bie? Dwie trze​cie plu​to​nu spe​cjal​ne​go! W oka​mgnie​‐ niu…! – Po​trze​bo​wał kil​ku se​kund, by za​pa​no​wać nad ner​wa​mi. – Pa​ru​na​stu zo​sta​ło po​ką​sa​nych albo po​‐ dra​pa​nych do krwi. Sied​miu cze​ka wciąż na od​wie​zie​nie do szpi​ta​la. Ka​za​łem Al​ber​to​wi, to zna​czy po​‐ rucz​ni​ko​wi Po​go​rzel​skie​mu, do​ko​nać szyb​kie​go re​ko​ne​san​su ce​lem na​kre​śle​nia sy​tu​acji w izo​la​to​rium. Po​wi​nien był zło​żyć mel​du​nek po kwa​dran​sie. Nie ode​zwał się jed​nak. Nikt też nie ode​brał na​szych póź​‐ niej​szych we​zwań. A nie mam jak spraw​dzić, co tam za​szło, po​nie​waż wy​sła​łem wszyst​kich lu​dzi w te​‐ ren. Do​brze by było, gdy​by​ście po​wia​do​mi​li ko​mi​sa​riat w Pra​czach i ka​za​li po​słać pa​trol na Sta​bło​wic​‐ ką. – A co z tym plu​to​nem, któ​ry miał po​zo​stać w re​zer​wie? – za​in​te​re​so​wał się Bran​dys. – Przy La​bi​ryn​cie roz​pę​ta​ło się pie​kło. Mu​sia​łem skie​ro​wać tam wszyst​kie od​wo​dy. Po​wiedz​cie mi,

kto wpadł na po​mysł, żeby prze​pro​wa​dzać kwa​ran​tan​nę w sa​mym środ​ku gę​sto za​lud​nio​nej dziel​ni​cy? Na do​da​tek w po​bli​żu wiel​kie​go par​ku? – Bran​dys mógł​by od​po​wie​dzieć na to py​ta​nie, ale zmil​czał. Ta in​‐ for​ma​cja roz​ju​szy​ła​by roz​mów​cę do bia​ło​ści, a on, ma​jąc w pa​mię​ci jego nie​daw​ną uwa​gę, wo​lał za​cho​‐ wać wszyst​kie zęby w gór​nej po​ło​wie cia​ła. – Re​asu​mu​jąc, albo da​cie nam na​tych​miast wspar​cie w sile ży​wej, i to spo​re – do​dał zo​mo​wiec – albo wy​co​fu​ję mo​ich chłop​ców do ko​szar. Mó​wię se​rio. Bran​dys się​gnął po te​le​fon. Głusz​czyń​ska ode​bra​ła w se​kre​ta​ria​cie po dwóch stuk​nię​ciach w wi​deł​ki. – Za​py​taj​cie No​wa​czy​ka, tak, tego tu obok, z trzy​sta osiem​dzie​siąt​ki trój​ki, jak sto​imy z wy​da​wa​niem sprzę​tu lu​dziom z NOMO. – Sie​dział ze słu​chaw​ką przy uchu, za​gry​za​jąc dol​ną war​gę. Za​hor​ski na​wet na mo​ment nie spu​ścił go z oka. – Dzię​ku​ję – rzu​cił po dłuż​szej chwi​li i prze​niósł wzrok na zo​mow​ca. – Mogę od​de​le​go​wać do was czter​dzie​stu dwóch w peł​ni wy​po​sa​żo​nych funk​cjo​na​riu​szy. – To za mało – stwier​dził bez na​my​słu Za​hor​ski. – O wie​le za mało. – Tylu zdo​ła​li​śmy ścią​gnąć do tej pory. Zro​zum​cie, jest pią​tek, prak​tycz​nie noc – wska​zał gło​wą na sto​ją​cy w ką​cie za​byt​ko​wy ze​gar. Za​hor​ski po​pa​trzył na nie​go by​kiem. – Za go​dzi​nę będę miał jesz​cze trzy​dzie​stu, może czter​dzie​stu no​mow​ców. Je​śli ogo​ło​ci​my mniej waż​ne ko​mi​sa​ria​ty, mogę dać wam w su​mie dwa albo trzy razy wię​cej lu​dzi, ale… na pew​no nie będą się nada​wa​li do pa​cy​fi​ka​cji tłu​mu. Za​hor​ski po​ki​wał gło​wą, jak​by ten ar​gu​ment wresz​cie do nie​go prze​mó​wił. – Czter​dzie​stu dwóch no​mow​ców, po​wia​da​cie. I co ja miał​bym z nimi zro​bić? Czy wy nie ro​zu​mie​‐ cie, że to nie wy​star​czy na​wet do opa​no​wa​nia sy​tu​acji przy La​bi​ryn​cie? A tak na mar​gi​ne​sie, z kim my tam w ogó​le mamy do czy​nie​nia? Po​rucz​nik Niedź​wiedź twier​dzi, że wy​sła​li​ście nas do pa​cy​fi​ko​wa​nia ja​kichś… de​flo​ran​tów czy ja​koś tak… – zmarsz​czył brwi, pró​bu​jąc przy​po​mnieć so​bie uży​te przez sier​‐ żan​ta nie​zna​ne mu sło​wo. – Wie​my tyle samo co i wy, to​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie – od​parł Łu​kasz, męż​nie zno​sząc ko​lej​ne miaż​dżą​ce spoj​rze​nie go​ścia. – Mó​wił też – kon​ty​nu​ował Za​hor​ski – że na​pier​da​lał jed​ne​go ta​kie​go, aż mu pot po du​pie ście​kał stru​mie​niem, a tam​ten nic… – Prze​rwał na mo​ment, po​krę​cił z nie​do​wie​rza​niem gło​wą. – Chłop​cy mu​sie​‐ li mu gi​czo​ły po​ła​mać, żeby w koń​cu upadł. Wie​cie, że ci de​wian​ci… tak, to wła​śnie sło​wo, któ​re​go szu​‐ ka​łem… dra​pią i ką​sa​ją zu​peł​nie jak zwie​rzę​ta? Tych wa​szych no​mow​ców roz​szar​pią na strzę​py w pięć mi​nut… – za​milkł, wbi​ja​jąc wzrok w Bran​dy​sa. – Daj​cie nam po​zwo​le​nie na uży​cie bro​ni. – Po​je​ba​ło was?! – wrza​snął Łu​kasz. – Ko​men​dant wy​dał ka​te​go​rycz​ny za​kaz… Z KC do nie​go dzwo​ni​li. Po​dob​no sam to​wa​rzysz Cy​ran​kie​wicz… – zni​żył kon​fi​den​cjo​nal​nie głos. – To cho​rzy cy​wi​le. Wie​cie, ja​kie uży​wa​nie mia​ły​by im​pe​ria​li​stycz​ne me​dia, gdy​by ktoś im do​niósł, że ZOMO bie​ga wo​kół izo​la​to​riów i strze​la do każ​de​go, kto się na​pa​to​czy? – Wol​na Eu​ro​pa i Lon​dyn nie ta​kie rze​czy o nas wy​ga​du​ją – zbył go Za​hor​ski. – Ode mnie na pew​no nie do​sta​nie​cie po​zwo​le​nia na uży​cie bro​ni pal​nej – za​strzegł się Łu​kasz. – Nie za​mie​rzam skoń​czyć na szu​bie​ni​cy. – Po​wiedz​cie mi za​tem, to​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie, jak mamy po​wstrzy​mać ata​ku​ją​cych nas… cho​rych cy​‐ wi​li? Może w ogó​le odło​ży​my broń i wyj​dzie​my do nich z do​brym sło​wem? Albo pój​dzie​my so​bie w piz​du, żeby przy​pad​kiem ko​muś nie sta​ła się krzyw​da. – Po​rucz​nik Ma​wet dał so​bie ja​koś radę – za​uwa​żył Bran​dys, stu​ka​jąc pal​cem w le​żą​cy na wierz​chu ra​port. Je​dy​ny po​myśl​ny do tej pory. – No wła​śnie, Ma​wet. O nim też mu​si​my po​ga​dać. Je​dzie tu​taj…

– Po ch… – Po chuj to jest wody przy brze​gach Baj​ka​łu. Ma​wet skon​tak​to​wał się ze mną przez woj​sko​wą ra​dio​‐ sta​cję… – Dla​cze​go nie przez wła​sną? – Też mnie to zdzi​wi​ło, ale nie chciał mó​wić przy żoł​nier​zach. Ka​za​łem mu więc przy​je​chać tu​taj. – Z któ​re​go punk​tu kon​tro​l​ne​go dzwo​nił? – Z mo​stu Koń​co​we​go. – Kie​dy? – Kwa​drans temu. Łu​kasz po​szpe​rał na bla​cie biur​ka, prze​kła​da​jąc ko​lej​ne za​dru​ko​wa​ne kart​ki. – Do​sta​li​śmy stam​tąd cie​ka​wy mel​du​nek. War​tow​ni​cy usły​sze​li strza​ły. Oko​ło dwu​dzie​stej pierw​szej trzy​dzie​ści. Tuż przed po​ja​wie​niem się plu​to​nu Ma​we​ta. Czy to była ro​bo​ta wa​szych chło​pa​ków? – Nic mi o tym nie wia​do​mo… – Za​hor​ski zgar​bił się, stra​cił pew​ność sie​bie. Za​pach​nia​ło zła​ma​niem ka​te​go​rycz​ne​go za​ka​zu ko​men​dan​ta. – Sami go o to za​py​ta​cie. Za​raz się tu​taj po​ja​wi. Te​le​fon sto​ją​cy przed Bran​dy​sem za​ter​ko​tał ci​cho. – Cze​go? – burk​nął Łu​kasz, przy​ło​żyw​szy słu​chaw​kę do ucha, i za​raz do​dał: – Da​waj ich tu​taj. Głusz​czyń​ska otwo​rzy​ła drzwi, wpusz​cza​jąc do ga​bi​ne​tu po​zo​sta​łych człon​ków szta​bu kry​zy​so​we​go. Za​hor​ski ze​rwał się z fo​te​la, gdy zo​ba​czył pa​go​ny Bart​ka. – Po​znaj​cie ka​pi​ta​na Za​hor​skie​go – rzu​cił Bran​dys, za​pra​sza​jąc ko​le​gów do za​ję​cia miejsc za biur​‐ kiem. Bie​drzyc​ki po​zdro​wił go​ścia mach​nię​ciem ręki. – Do​wo​dzi​cie zmo​to​ry​zo​wa​ny​mi od​wo​da​mi? – Do​wo​dzę – od​parł zwięź​le Za​hor​ski, uno​sząc lek​ko dłoń. W tych dniach nikt ni​ko​mu nie po​da​wał ręki, je​śli nie mu​siał. – Ma​cie ja​kiś pro​blem? – Nie​wiel​ki. – Mo​że​my ja​koś po​móc? – Je​śli zna​cie na pa​mięć Bi​blię. – Słu​cham? – Szu​kam od​po​wied​nie​go cy​ta​tu, któ​rym moi lu​dzie mo​gli​by wal​czyć z… cho​ry​mi cy​wi​la​mi. Bar​tek spoj​rzał py​ta​ją​co na Bran​dy​sa, ale ten roz​ło​żył tyl​ko ręce, a po​tem schy​lił się, by się​gnąć do szu​fla​dy. Miał już tego wszyst​kie​go po dziur​ki w no​sie. Je​śli ma po​lec, to na pew​no nie na trzeź​wo. – O czym wy pie​przy​cie, to​wa​rzy​szu Za​hor​ski? – Bie​drzyc​ki prze​niósł wzrok na do​wód​cę ZOMO. – O czym ja pie​przę? O tym, że więk​szość mo​ich lu​dzi przy La​bi​ryn​cie od​nio​sła rany, plu​ton wy​sła​ny do Pracz Od​rzań​skich wy​pa​ro​wał, tak samo jak ten, któ​ry zaj​mo​wał się pa​cy​fi​ka​cją izo​la​to​rium na Psim Polu… – Za​raz! – Łu​kasz za​marł z bu​tel​ką wy​bo​ro​wej w dło​ni. – Mó​wi​li​ście przed chwi​lą, że Ma​wet kon​‐ tak​to​wał się z wami i że ma przy​je​chać na ko​men​dę. – Ow​szem, mó​wi​łem – przy​znał Za​hor​ski. – Ale nie przy​po​mi​nam so​bie, że​bym wspo​mniał choć sło​‐ wem o jego plu​to​nie. – Chce​cie po​wie​dzieć… – za​czął Bre​mer.

– Tak, kur​wa, chcę po​wie​dzieć, że Ma​wet je​dzie tu w po​je​dyn​kę. Na py​ta​nie, co z jego ludź​mi, usły​‐ sza​łem, że do​wiem się wszyst​kie​go, kie​dy po​roz​ma​wia​my w czte​ry oczy! – Jest aż tak źle? – jęk​nął Nie​sy​to. Zo​mo​wiec po​ki​wał gło​wą. – Nie wpa​daj​my w pa​ni​kę – po​pro​sił Bie​drzyc​ki. – To do​pie​ro pierw​sze go​dzi​ny kry​zy​su. Je​stem pe​‐ wien, że wspól​nym wy​sił​kiem opa​nu​je​my sy​tu​ację. – Wspól​nym wy​sił​kiem? – za​drwił Za​hor​ski. – Wy​śle​cie na uli​cę żoł​nie​rzy? – Je​śli to bę​dzie ko​niecz​ne, mogę się za​sta​no​wić nad skie​ro​wa​niem do mia​sta kom​pa​nii KBW – od​‐ parł ostroż​nie Bar​tek. – Kom​pa​nii? – Zo​mo​wiec wy​glą​dał na roz​ba​wio​ne​go. – Je​śli chce​cie mieć spo​kój na uli​cach, i to do pią​tej rano, mu​si​cie wes​przeć mo​ich lu​dzi co naj​mniej dwo​ma ba​ta​lio​na​mi. – Oba​wiam się, że to nie​moż​li​we… – Nie ma​cie aż tylu pał​ka​rzy? – wpadł mu w sło​wo Za​hor​ski. – Na​praw​dę? A co z Je​de​na​stym Puł​‐ kiem KBW? Bar​tek za​śmiał się. – Nie je​stem sa​mo​bój​cą – stwier​dził. – W ta​kim ra​zie prze​stań​my się oszu​ki​wać… – za​nim Za​hor​ski zdą​żył do​dać coś jesz​cze, za jego ple​‐ ca​mi roz​le​gło się zna​czą​ce chrząk​nię​cie. – Nie chcę was mar​twić – rzu​cił Bre​mer – ale to nie jest nasz naj​więk​szy pro​blem w tej chwi​li… – Pro​te​go​wa​ny pierw​sze​go se​kre​ta​rza, mimo wbi​tych w nie​go oczu, roz​wi​nął myśl do​pie​ro po dłuż​szej chwi​li. Wy​glą​da​ło na to, że szu​ka od​po​wied​nich słów. – To​wa​rzysz Za​tyl​ny nie jest ta​kim le​wu​sem i głup​kiem, za ja​kie​go go bra​łem. Nie tyl​ko wy​śmiał mnie, gdy za​gro​zi​łem ujaw​nie​niem ko​chan​ki, ale za​‐ czął też cze​piać się szcze​gó​łów. Co wię​cej, za​żą​dał, aby​śmy kon​sul​to​wa​li z nim każ​dy ruch. Na pi​śmie, ro​zu​mie​cie? A to ozna​cza… – …że już po nas – do​koń​czył Bran​dys, otwie​ra​jąc flasz​kę i pod​no​sząc ją do ust. Po​zo​sta​li spoj​rze​li na nie​go kar​cą​co. – A, tak – bąk​nął za​wsty​dzo​ny i się​gnął po kie​lisz​ki. Zre​zy​gno​wał jed​nak w pół ru​chu i otwo​rzył wyż​‐ szą szu​fla​dę, aby wy​jąć sto​ją​ce w niej li​te​rat​ki. Roz​le​wał na trzy pal​ce, a gdy za​bra​kło wód​ki, od​bił dru​gą bu​tel​kę. Wy​pi​li bez to​a​stu, otar​li usta i za​‐ ką​si​li ogór​ka​mi z głę​bo​kie​go ta​le​rza, któ​ry śla​dem szkła wró​cił na blat. Za​an​ga​żo​wa​nie w pro​ces de​cy​zyj​ny człon​ka eg​ze​ku​ty​wy mo​gło zni​we​czyć ich pla​ny. Tej nocy li​czy​ła się każ​da mi​nu​ta, a ta sta​ra men​da pój​dzie za​raz spać i każe im cze​kać ze wszyst​kim aż do rana. – Mam po​mysł, pa​no​wie – ode​zwał się Bie​drzyc​ki, wy​ry​wa​jąc ko​le​gów z po​nu​re​go za​my​śle​nia. – Oby był do​bry – mruk​nął Za​hor​ski. – On in​nych nie mie​wa – za​pew​nił zo​mow​ca Bre​mer. Ma​jor uśmiech​nął się pod no​sem. – Je​re​mia​szu, czy dy​żur​ny na dole wpi​sał cię do re​je​stru wejść? Pro​te​go​wa​ny pierw​sze​go se​kre​ta​rza KW po​krę​cił gło​wą. – Ma tam taki bur​del z no​mow​ca​mi, że prze​pu​ścił mnie bez spraw​dza​nia do​ku​men​tów. – Łeb mu upier​do​lę u sa​mej dupy – wark​nął Bran​dys, się​ga​jąc po te​le​fon. Miał szcze​ry za​miar wy​ła​‐ do​wać się na kimś. Naj​le​piej na czło​wie​ku, któ​ry nie waży się od​py​sko​wać.

– Za​cze​kaj… – Bar​tek po​chy​lił się, by osło​nić dło​nią wi​deł​ki apa​ra​tu. – Za​cze​kaj – po​wtó​rzył, od​‐ bie​ra​jąc Łu​ka​szo​wi słu​chaw​kę. – Za​tyl​ny wy​dał po​le​ce​nie, to fakt, ale my o tym na ra​zie nie wie​my. I nie do​wie​my się, do​pó​ki ktoś nam nie po​wie. Ła​pie​cie? – za​py​tał, wo​dząc wzro​kiem od jed​ne​go do dru​gie​‐ go. Na twa​rzach obec​nych za​czę​ły po​ja​wiać się uśmie​chy, gdy ko​lej​no przy​ta​ki​wa​li. – Je​re​miasz, bierz ka​pe​lu​sik z se​kre​ta​ria​tu i spie​przaj z ko​men​dy, tyl​ko nie daj się spi​sać na wyj​ściu. Wró​cisz tu​taj za… Ile cza​su mo​żesz nam dać? Bre​mer się​gnął po no​te​sik, w któ​rym spi​sy​wał frasz​ki i wszyst​ko skrzęt​nie no​to​wał. – My​ślę, że mogę dać wam go​dzi​nę, na​wet pół​to​rej, za​nim się tu ofi​cjal​nie po​ja​wię. Po​ki​wa​li gło​wa​mi raz jesz​cze. – To po​win​no wy​star​czyć – pod​su​mo​wał Bie​drzyc​ki, za​cie​ra​jąc ręce. – Je​śli weź​mie​my się na​tych​‐ miast do ro​bo​ty, zdą​ży​my uru​cho​mić całą ma​chi​nę, za​nim do​trze do nas po​le​ce​nie to​wa​rzy​sza Za​tyl​ne​go. – Ge​niusz w mun​du​rze. – Nie​sy​to po​kle​pał ma​jo​ra po ple​cach, po czym ski​nął na Bre​me​ra i ra​zem ru​‐ szy​li do wyj​ścia. Za​mar​li jed​nak w pół kro​ku, sły​sząc pa​nicz​ny wrzask pra​cu​ją​cych w se​kre​ta​ria​cie ko​biet. Wszy​scy obec​ni w ga​bi​ne​cie Bran​dy​sa ze​rwa​li się na rów​ne nogi. Gdy mi​nął pierw​szy szok, obaj cy​wi​le cof​nę​li się po​śpiesz​nie za mun​du​ro​wych ko​le​gów, a zo​mo​wiec i ma​jor rów​no​cze​śnie się​gnę​li do ka​bur. Bran​dys na​to​miast rzu​cił się w kie​run​ku wie​sza​ka, na któ​rym zo​sta​wił ja​kiś czas temu czap​kę i pas. Kil​ka se​kund póź​niej ktoś za​ło​mo​tał pię​ścią w drzwi i nie cze​ka​jąc na za​pro​sze​nie, na​ci​snął owi​nię​tą gazą klam​kę. W pro​gu po​ja​wił się wy​so​ki męż​czy​zna w kom​plet​nie prze​mok​nię​tym mun​du​rze po​lo​wym, cią​gną​cy za sobą na sznu​rze wierz​ga​ją​cą ko​bie​tę w nie​gdyś bia​łym, a te​raz moc​no za​krwa​wio​nym far​tu​chu. Na wi​‐ dok wy​mie​rzo​nych pro​sto w nie​go luf za​trzy​mał się – ra​czej roz​złosz​czo​ny niż wy​stra​szo​ny. – Ma​wet? – Za​hor​ski opu​ścił broń. – Co wy wy​pra​wia​cie? Kto to jest? – wska​zał na wi​ją​cą się po pod​ło​dze pie​lę​gniar​kę. – Oby​wa​tel​ka Ina Mło​cic​ka – od​parł zwięź​le po​rucz​nik. – Ak​tu​al​nie do​wód w spra​wie. Na​gle de​cy​den​ci za​uwa​ży​li, że przy​wle​czo​na przez nie​go więź​niar​ka ma po​ła​ma​ne ręce i nogi. Do​tar​‐ ło też do nich coś in​ne​go: aż do tej chwi​li nie wy​da​ła z sie​bie żad​ne​go dźwię​ku. – Mo​gli​by​ście nam to wy​tłu​ma​czyć…? – za​czął Za​hor​ski. – Chęt​nie! – Ma​wet prze​rwał mu bez​ce​re​mo​nial​nie, jak​by nie za​uwa​żył, że roz​ma​wia z prze​ło​żo​nym. – Przy​pro​wa​dzi​łem ją tu​taj, po​nie​waż prze​wi​dzia​łem, że ina​czej zo​sta​nę przez was wy​kpio​ny, jak wcze​‐ śniej nie​ja​ki Mie​lech. – Co ten al​ko​ho​lik ma wspól​ne​go z…? – za​czął Łu​kasz, ale i jemu po​rucz​nik nie po​zwo​lił do​koń​czyć. – Sier​żant Mie​lech mó​wił praw​dę – od​parł zo​mo​wiec, za​kła​da​jąc gru​be skó​rza​ne rę​ka​wi​ce. – Co za​‐ raz wam udo​wod​nię. Sta​nął okra​kiem nad Mło​cic​ką, chwy​cił obie​ma dłoń​mi za jej gło​wę, po​to​czył wzro​kiem po ze​bra​‐ nych w ga​bi​ne​cie męż​czy​znach i skrę​cił kark więź​niar​ki jed​nym szyb​kim ru​chem. Za jego ple​ca​mi roz​legł się prze​raź​li​wy pisk, a po​tem głu​chy ło​mot. Sto​ją​ca w otwar​tych na oścież drzwiach Głusz​czyń​ska ze​‐ mdla​ła, pa​da​jąc bez​wład​nie na par​kiet. Ma​wet za​chwiał się, jak​by go coś oszo​ło​mi​ło, za​raz jed​nak od​zy​skał re​zon i co​fa​jąc się o krok, pchnął ob​ca​sem obi​te skó​rą skrzy​dło, aby od​ciąć zgro​ma​dzo​nych w se​kre​ta​ria​cie pod​ofi​ce​rów od ma​ka​‐ brycz​ne​go przed​sta​wie​nia. – Cał​kiem was po​pier​do​li​ło?! – wy​darł się Za​hor​ski, wy​pro​wa​dzo​ny z rów​no​wa​gi nie mniej niż po​‐

zo​sta​li. – Dla​cze​go ukrę​ci​li​ście łeb tej ba​bie? – Że​by​ście zo​ba​czy​li na wła​sne oczy, z kim, a ra​czej z czym mamy do czy​nie​nia. – Cof​nął się, wska​‐ zu​jąc Mło​cic​ką pal​cem. Za​tka​ło ich. Wszyst​kich, jak tu​taj sta​li. Pie​lę​gniar​ka wca​le nie była mar​twa. Na​dal wiła się po pod​ło​‐ dze, tyle że te​raz jej gło​wa zwi​sa​ła pod bar​dzo dziw​nym ką​tem, ło​mo​cząc przy każ​dym ru​chu o par​kiet. Ma​wet wy​szarp​nął dłu​gi na kil​ka​dzie​siąt cen​ty​me​trów nóż i wbił go z sze​ro​kie​go za​ma​chu w sam śro​dek ple​ców le​żą​cej, przy​szpi​la​jąc ją do par​kie​tu. – No. Te​raz mo​że​my po​roz​ma​wiać o tym, co na​praw​dę dzie​je się w izo​la​to​riach – do​dał, ścią​ga​jąc rę​ka​wi​ce. * * * Ja​kiś czas po​tem, gdy po​rucz​nik skoń​czył mó​wić, w ga​bi​ne​cie za​pa​no​wa​ła gro​bo​wa ci​sza. Mun​du​ro​wi spo​glą​da​li na cy​wi​li i vice ver​sa. W oczach wszyst​kich cza​ił się strach i… zdu​mie​nie. Gdy​by Ma​wet przy​szedł bez Mło​cic​kiej i na su​cho zre​fe​ro​wał wy​da​rze​nia ostat​niej go​dzi​ny, nie uwie​rzy​li​by w ani jed​‐ no jego sło​wo. Tym​cza​sem mie​li przed sobą wi​do​my do​wód – ko​bie​ta po​mi​mo skrę​co​ne​go kar​ku wciąż pró​bo​wa​ła się po​zbyć tkwią​ce​go w jej ple​cach noża. Pierw​szy ochło​nął Za​hor​ski. – Je​ste​ście pew​ni, po​rucz​ni​ku, że każ​dy, kogo ci… ci od​mień​cy ra​ni​li, zo​stał za​ra​żo​ny? Ma​wet po​tak​nął. W dro​dze na ko​men​dę po​ukła​dał so​bie wszyst​ko w gło​wie. Może bra​ko​wa​ło mu wy​kształ​ce​nia i ogła​dy, ale na pew​no nie któ​rejś klep​ki. Poza tym do​sko​na​le ko​ja​rzył. Kil​ka lat służ​by w zwia​dzie, po​nad dwa​dzie​ścia mi​sji za li​nia​mi wro​ga – te do​świad​cze​nia na​uczy​ły go szyb​kie​go, lo​‐ gicz​ne​go ro​zu​mo​wa​nia. Nie po​trze​bo​wał więc wie​le cza​su, by po​łą​czyć fak​ty. Jego skrom​nym zda​niem każ​dy bliż​szy kon​takt z cho​ry​mi – bo to mu​siał być ro​dzaj ja​kiejś za​ra​zy – pro​wa​dził nie​uchron​nie do in​‐ fek​cji. Prze​ko​nał się o tym na​ocz​nie, pa​trząc na prze​mia​nę wła​snych lu​dzi. – Je​zus Ma​ria… – wy​szep​tał jego prze​ło​żo​ny, bu​dząc wiel​kie zdzi​wie​nie po​rucz​ni​ka. Re​li​gia to opium ludu, jak na​pi​sał Marks, a po​wta​rzał przy każ​dej oka​zji Le​nin. Ma​wet w peł​ni po​‐ dzie​lał ich zda​nie, dla​te​go każ​do​ra​zo​wo prze​ży​wał szok, kie​dy ktoś z jego oto​cze​nia że​gnał się zna​kiem krzy​ża albo mo​dlił. A dzi​siaj był tego świad​kiem już po raz dru​gi. I to w sze​re​gach mi​li​cji! O dzi​wo, po​‐ zo​sta​li ofi​ce​ro​wie nie wy​da​wa​li się po​ru​sze​ni za​cho​wa​niem do​wód​cy ZOMO. Zbyt​nio byli oszo​ło​mie​ni naj​now​szy​mi re​we​la​cja​mi, żeby zwra​cać uwa​gę na ta​kie du​pe​re​le. Za​hor​ski ock​nął się na​gle i ze​rwał się z krze​sła. – Mu​szę ostrzec mo​ich lu​dzi. – Dzwoń​cie! – Bran​dys pod​su​nął mu apa​rat. – Chy​ba zę​ba​mi, raz o ryn​nę i dwa razy o pa​ra​pet – zde​ner​wo​wał się zo​mo​wiec. – Ra​dio​sta​cji mi trze​ba. – W po​ko​ju trzy​sta osiem​dzie​siąt trzy znaj​dzie​cie tym​cza​so​we cen​trum łącz​no​ści z na​szy​mi pa​tro​la​mi – pod​po​wie​dział mu Bar​tek, do któ​re​go za​dań na​le​ża​ła mię​dzy in​ny​mi ko​or​dy​na​cja pra​cy jed​no​stek w te​‐ re​nie. Ka​pi​tan Za​hor​ski nie od​po​wie​dział, prze​sko​czył tyl​ko nad Mło​cic​ką i znik​nął za drzwia​mi. Ma​wet chciał iść za prze​ło​żo​nym, ale za​trzy​ma​li go, żą​da​jąc do​kład​niej​szych wy​ja​śnień. Te​raz, kie​dy mi​nął już pierw​szy szok, każ​dy z człon​ków szta​bu miał do nie​go set​ki py​tań.

Od​po​wia​dał naj​spo​koj​niej, jak umiał, po​da​jąc szcze​gó​ły i opi​su​jąc, co wi​dział. Wy​tłu​ma​czył też, dla​‐ cze​go do​tar​cie na ko​men​dę za​bra​ło mu tyle cza​su – pró​bo​wał zneu​tra​li​zo​wać za​gro​że​nie, ja​kim sta​li się jego pod​wład​ni. Zro​zu​miaw​szy, że po​zo​sta​wie​nie ich w po​bli​żu bram stocz​ni to zły po​mysł, krę​cił się w po​bli​żu miej​sca ka​ram​bo​lu tak dłu​go, aż ścią​gnął na sie​bie uwa​gę wszyst​kich agre​syw​nych od​mie​nio​‐ nych. Po​szli za nim na plac ko​mi​su sa​mo​cho​do​we​go, gdzie wy​czuw​szy psy, ze​bra​li się wo​kół kla​tek ze spo​tul​nia​ły​mi na​gle wil​czu​ra​mi. On w tym cza​sie prze​sko​czył przez płot i okręż​ną dro​gą wy​do​stał się po​‐ now​nie na uli​cę Brück​ne​ra. Miał na​dzie​ję, że jego pod​stęp ochro​ni oko​licz​nych miesz​kań​ców przed od​‐ mień​ca​mi. Przy​naj​mniej do cza​su po​ja​wie​nia się tam przy​go​to​wa​ne​go do wal​ki z nimi od​dzia​łu. W pew​nym mo​men​cie ka​pi​tan Bran​dys prze​rwał mu i się​gnął po słu​chaw​kę. – Po​łącz​cie mnie ze szpi​ta​lem MSW – rzu​cił. – Kon​kret​nie z Bog​da​nem. Co zna​czy: z ja​kim Bog​da​‐ nem? Z Aren​dzi​kow​skim. Tak, wiem, że ma na imię Bo​gu​mił. A dla​cze​go na to​wa​rzy​sza Go​muł​kę mó​wią Wie​sław, cho​ciaż ma na imię Wła​dy​sław? Cze​ka​jąc, bęb​nił ner​wo​wo pal​ca​mi o blat. – Bog​dan? Mu​sisz tu​taj przy​je​chać. Na​tych​miast. Co? Tak, wiem, że je​steś za​ję​ty, ale uwierz mi, mamy tu coś, co zmie​ni two​je spoj​rze​nie na nową za​ra​zę… Tyl​ko się po​śpiesz. – Odło​żył słu​chaw​kę i ski​nął na Ma​we​ta. – To był nasz naj​lep​szy epi​de​mio​log – wy​ja​śnił. – Kon​ty​nu​uj​cie, to​wa​rzy​szu, kon​ty​‐ nu​uj​cie. Po​rucz​nik pod​jął opo​wieść. Za​milkł do​pie​ro wte​dy, gdy w drzwiach po​ja​wił się bla​dy jak kre​da Za​‐ hor​ski, któ​ry nic nie mó​wiąc, pod​szedł do ma​ho​nio​we​go biur​ka Bran​dy​sa i na​lał so​bie peł​ną li​te​rat​kę wy​bo​ro​wej. Wy​pił ją jed​nym hau​stem, ale nie za​ką​sił. Spo​glą​da​li na nie​go z nie​po​ko​jem, cze​ka​jąc, aż się ode​zwie, ale zo​mo​wiec upar​cie mil​czał. – Po​wie​cie coś czy bę​dzie​cie tak sta​li jak ten przy​sło​wio​wy słup soli? – nie wy​trzy​mał Łu​kasz. Oho, ko​lej​ny to​wa​rzysz cy​tu​je Bi​blię, po​my​ślał roz​go​ry​czo​ny Ma​wet, nie spusz​cza​jąc wzro​ku z prze​‐ ło​żo​ne​go. Za​hor​ski ob​li​zał war​gi i znów się​gnął po pra​wie już pu​stą flasz​kę. Go​spo​darz ubiegł go jed​nak tym ra​zem, przy​su​wa​jąc al​ko​hol do sie​bie. – Wy​du​ście to z sie​bie wresz​cie – po​pro​sił. Zo​mo​wiec ode​tchnął cięż​ko. – Roz​ma​wia​łem z na​szym łącz​no​ściow​cem. Stra​cił kon​takt z ostat​nim plu​to​nem do​słow​nie pięć mi​nut temu. Na mie​ście trwa re​gu​lar​na rzeź. – Spoj​rzał z wy​rzu​tem na Bart​ka. – Je​śli w tej chwi​li nie wy​śle​cie woj​ska… – Wy​ra​zi​łem się chy​ba wy​star​cza​ją​co ja​sno! – wtrą​cił Bran​dys z gnie​wem. – Nie mamy po​zwo​le​nia na uży​cie bro​ni. Do​pó​ki War​sza​wa … – Po​zwo​le​nie? Na Grun​waldz​kim nikt się te​raz nie za​sta​na​wia, czy wol​no strze​lać. Mo​że​cie mi wie​‐ rzyć. – Za​hor​ski wy​cią​gnął pa​lec, mie​rząc nim w ścia​nę, za któ​rą gdzieś da​le​ko znaj​do​wał się wspo​mnia​‐ ny plac. – Ci z mo​ich chłop​ców, któ​rzy jesz​cze żyją, bro​nią się w każ​dy do​stęp​ny im spo​sób. Otwórz​cie okno, a usły​szy​cie echa wy​strza​łów. Ru​szył w kie​run​ku za​cią​gnię​tych szczel​nie ko​tar, ale Łu​kasz na​tych​miast za​stą​pił mu dro​gę. – Je​śli to praw​da – wy​sy​czał – wszy​scy skoń​czy​my na szu​bie​ni​cy. Zo​mo​wiec za​śmiał się chra​pli​wie. – Lep​sze to niż… – wska​zał gło​wą na od​mie​nio​ną.

– Ka​pi​tan Za​hor​ski ma ra​cję – po​parł go Bar​tek. – To je​dy​ne wyj​ście. Je​śli nie wy​ślę do ak​cji woj​‐ ska, za​ra​za roz​le​je się po ca​łym mie​ście. – Nie mo​żesz tego zro​bić – opo​no​wał wy​stra​szo​ny Bran​dys. – Dla​cze​go? – za​py​tał Bie​drzyc​ki. – Spójrz na tę, jak jej tam, Mło​cic​ką. Nie mamy do czy​nie​nia z cho​ry​mi oby​wa​te​la​mi, to ra​czej ja​kieś mon​stra… W do​dat​ku trud​ne do za​bi​cia. – Prę​dzej nie… nie do za​bi​cia – po​pra​wił go Ma​wet, w ostat​niej chwi​li uni​ka​jąc sło​wa „nie​śmier​tel​‐ ne”. – Nie ma isto​ty, któ​rej nie da​ło​by się za​bić – zga​sił go ma​jor. – Chy​ba że już jest mar​twa – nie ustę​po​wał po​rucz​nik. – Jak coś jest mar​twe, to nie żyje – wściekł się Bie​drzyc​ki. – A jak nie żyje, to się nie ru​sza. – Za​mknij​cie się! Bran​dys za​czy​nał pa​ni​ko​wać. Nie uśmie​cha​ła mu się śmierć na strycz​ku, a nic in​ne​go go nie cze​ka​ło, je​śli zo​mow​cy fak​tycz​nie otwo​rzy​li ogień do tłu​mu. Choć z dru​giej stro​ny – co mie​li zro​bić? Na pod​ło​dze tuż przed nim wciąż po​dry​gi​wa​ła ko​bie​ta, któ​ra nie mia​ła pra​wa żyć ani tym bar​dziej się ru​szać. – Łu​kasz ma ra​cję. – Nie​sy​to po​parł ko​le​gę. – Mu​si​my dzia​łać, nie ga​dać. Może nie wszyst​ko jesz​cze stra​co​ne… Gdy wszy​scy przy​tak​nę​li skwa​pli​wie, zwró​cił się do Bie​drzyc​kie​go. – Bar​tek, ty za​wsze my​ślisz naj​trzeź​wiej. Mów, co mamy ro​bić. Ma​jor opadł na krze​sło, ge​stem od​ma​wia​jąc przy​ję​cia flasz​ki. Nie cier​piał czy​stej, a dzi​siaj wy​pił jej wię​cej niż na nie​jed​nym suto za​kra​pia​nym we​se​lu. W do​dat​ku te​raz mu​siał się sku​pić. Ci​sza trwa​ła mi​nu​‐ tę, dwie. Wresz​cie pod​niósł gło​wę i spoj​rzał na Ma​we​ta. – Po​rucz​ni​ku, po​je​dzie​cie z ka​pi​ta​nem Za​hor​skim i Bre​me​rem do domu to​wa​rzy​sza Za​tyl​ne​go. Po​wie​‐ cie mu praw​dę. Całą praw​dę, jak nam ją tu​taj przed​sta​wi​li​ście. – Za​tyl​ny to za​twar​dzia​ły mark​si​sta – wy​ra​ził obiek​cję Nie​sy​to – nie uwie​rzy w żad​ne zmar​twych​‐ wsta​nia… – Uwie​rzy we wszyst​ko, je​śli po​ka​żą mu to​wa​rzysz​kę Mło​cic​ką. To za​mknę​ło usta Krzysz​to​fo​wi. Fakt, sko​ro na​wet na nas tak po​dzia​ła​ła… – Ja w tym cza​sie za​rzą​dzę alarm w ko​sza​rach – kon​ty​nu​ował Bie​drzyc​ki. – Wy​pro​wa​dzę na uli​ce tyle pie​cho​ty, ile się da, i dam jej wspar​cie jed​no​stek zme​cha​ni​zo​wa​nych. Utwo​rzy​my szczel​ne kor​do​ny w pro​mie​niu ki​lo​me​tra od wszyst​kich izo​la​to​riów i bę​dzie​my je stop​nio​wo za​cie​śniać. Każę strze​lać do każ​de​go od​mień​ca, któ​ry po​ja​wi się w polu wi​dze​nia. Je​śli nie da się ich za​bić, prze​ro​bi​my dra​ni na mia​‐ zgę, a po​tem… – Za​sta​na​wiał się przez chwi​lę. – Po​tem spa​li​my ich szcząt​ki, żeby za​po​biec po​ten​cjal​nej re​ge​ne​ra​cji. – To może się udać – przy​znał Ma​wet, przy​po​mi​na​jąc so​bie nogi Ja​cha​ce​go i jego peł​za​ją​ce wnętrz​‐ no​ści. Z pro​chów tak ła​two nie po​wsta​ną, po​my​ślał i za​raz za​klął pod no​sem: wła​sne stwier​dze​nie wy​‐ da​ło mu się po​dej​rza​nie bli​skie nar​ra​cji bi​blij​nej. – Aha, i jesz​cze jed​no. Za​my​ka​my w try​bie na​tych​mia​sto​wym całą ko​mu​ni​ka​cję miej​ską. Wszyst​kie tram​wa​je i au​to​bu​sy mają na​tych​miast zje​chać do za​jezd​ni albo na naj​bliż​szą pę​tlę… – Po​to​czył wzro​‐ kiem po ze​bra​nych. – Za​po​mnia​łem o czymś? – O War​sza​wie – pod​po​wie​dział Nie​sy​to. – Co z nią?

– Ktoś po​wi​nien po​wia​do​mić KC. – Ra​cja. – Bie​drzyc​ki za​sę​pił się, ale już po se​kun​dzie na jego usta wpełzł szel​mow​ski uśmiech. – Za​‐ tyl​ny chce de​cy​do​wać, to niech sam po​wia​do​mi Cy​ran​kie​wi​cza. Ale… – Zer​k​nął na roz​trzę​sio​ne​go Bre​‐ me​ra. Be​nia​mi​nek to​wa​rzy​sza Pi​ła​tow​skie​go wy​raź​nie oba​wiał się cze​ka​ją​cej go roz​mo​wy. – Ale do​pie​‐ ro po tym, jak przy​kle​pie ak​cję. Na pi​śmie. Zro​zu​mia​no? Przy​tak​nę​li zgod​nie jak rzad​ko. Za​raz jed​nak Bran​dys wy​pa​lił ner​wo​wo: – Wszyst​ko pięk​nie, tyl​ko oni nie mogą stąd za​brać tej… tej tam… to​wa​rzysz​ki Mło​cic​kiej. Za chwi​lę przy​je​dzie po nią dok​tor Aren​dzi​kow​ski. – Bez obaw, to​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie – uspo​ko​ił go Ma​wet. – Mam na dole w cię​ża​rów​ce jesz​cze ze czter​dzie​stu ta​kich po​pa​prań​ców. Wasz dok​tor może za​brać so​bie ich wszyst​kich, je​śli naj​dzie go ocho​ta. Gdy obaj zo​mow​cy i to​wa​rzy​szą​cy im Bre​mer opu​ści​li ga​bi​net, za​bie​ra​jąc ze sobą od​mie​nio​ną, zo​sta​‐ ła po niej na par​kie​cie wiel​ka cuch​ną​ca brą​zo​wa pla​ma. Łu​kasz skrzy​wił się, kie​dy to zo​ba​czył. Pod​szedł ostroż​nie do drzwi, zaj​rzał do se​kre​ta​ria​tu i nie zwa​ża​jąc na skar​gi po​chli​pu​ją​cej wciąż Głusz​czyń​skiej, ka​zał we​zwać pra​cu​ją​ce na noc​ną zmia​nę sprzą​tacz​ki. – Mar​nie to wi​dzę – rzu​cił chwi​lę póź​niej, opa​da​jąc cięż​ko na fo​tel. – Nie jest tak źle – po​cie​szył go Bie​drzyc​ki. – Da​li​śmy radę na Psim Polu, za​pro​wa​dzi​my po​rzą​dek i w resz​cie mia​sta. – Taa… – mruk​nął Bran​dys. – Całe szczę​ście, że na wschod​nim brze​gu nie ma już ani jed​ne​go od​‐ mień​ca.

8 pią​tek, 9 sierp​nia 1963, go​dzi​na 21:35 Psie Pole, ul. Kieł​cow​ska Mag​da​le​na Ży​ga​dło​wa zer​k​nę​ła na uli​cę zza lek​ko od​chy​lo​nej fi​ran​ki. Mi​li​cyj​ny kon​wój od​je​chał w stro​‐ nę mia​sta po​nad pół go​dzi​ny temu. Parę mi​nut póź​niej usły​sza​ła od stro​ny tech​ni​kum gło​śne trza​ski, jak​by strza​ły. Od tam​tej pory co rusz pod​cho​dzi​ła do okna, by lu​stro​wać wzro​kiem po​grą​żo​ną w mro​ku uli​cę. – Da​ła​by po​kój – opie​przył ją ślub​ny z głę​bi izby. – La​ko​wać to​war trze​ba. Umó​wi​li się z Ma​cie​jem od Więc​ków na wpół do je​de​na​stej, zo​sta​ła im więc nie​ca​ła go​dzi​na, a nie roz​la​li jesz​cze po​ło​wy za​mó​wio​ne​go sa​mo​go​nu. – Po​wia​dam ci, sta​ry, u za​kaź​ni​ków coś się po​ro​bi​ło – po​wtó​rzy​ła chy​ba po raz pięć​dzie​sią​ty. – Sły​‐ sza​łam, jak psie krwie strze​la​ły. – Pew​nie gaź​nik w ja​kim ich​nim gra​cie pry​chał – za​kpił Adam, wkła​da​jąc le​jek do ko​lej​nej li​trów​ki. – No, nie śli​pi tak, tyl​ko po​mo​że, bo peł​ną kan​kę trza dźwi​gnąć. Ode​szła nie​chęt​nie od okna. Tu​taj, na krań​cu Psie​go Pola, nie​wie​le się dzia​ło. To zna​czy do chwi​li, gdy w Lot​ni​czych Za​kła​dach Na​uko​wych urzą​dzo​no izo​la​to​rium. Miej​sco​wi ni​g​dy wcze​śniej nie wi​dzie​li tylu sa​mo​cho​dów. A te​raz jeź​dzi​ły tam i z po​wro​tem. Cza​sem nie było go​dzi​ny, żeby ja​kieś auto nie prze​‐ mknę​ło za okna​mi cha​łu​py Ży​ga​dłów. Mag​dzie bar​dzo im​po​no​wa​ły te lśnią​ce ma​szy​ny. Raz tyl​ko taką je​‐ cha​ła, w pięć​dzie​sią​tym siód​mym, jak ją mi​li​cja zwi​nę​ła z knaj​py na Sy​cow​skiej, tej na​prze​ciw cmen​ta​‐ rza. Nie​wie​le jed​nak za​pa​mię​ta​ła z tam​tej po​dró​ży, bo była za​la​na w tru​pa. Po​mo​gła Ada​mo​wi prze​chy​lić cięż​ką kan​kę. Mu​sia​ła uwa​żać, bo na sa​mym po​cząt​ku ła​two się ule​wa​‐ ło, a sta​ry strat nie lu​bił i wście​kał się strasz​nie, ju​cha jed​na, bo bim​ber zli​zy​wa​ny z po​li​tu​ry sma​ko​wał jak szczy​ny. A szko​da mu było pa​trzeć, jak do​bry to​war się mar​nu​je. Mag​da zer​k​nę​ła na męża, gdy od​sta​wia​li kan​kę. Adam uta​len​to​wa​ny był, dla​te​go go so​bie upa​trzy​ła. Umiał pę​dzić jak nikt inny na Psim Polu, a może i w ca​łym Wro​cła​wiu. Na​wet z mia​sta przy​jeż​dża​ły do nie​go róż​ne ta​kie pa​ni​ska. Je​den dru​gie​mu go za​chwa​lał, ale sta​re​mu nie w smak sła​wa. Za​wsze po​wta​‐ rzał, że z tego roz​gło​su tyl​ko kło​po​ty będą. Jak lu​dzie ję​zy​ka​mi mie​lą, to prę​dzej czy póź​niej wła​dza się do​wie. A par​tia zjed​no​czo​na nie lu​bi​ła, gdy ktoś za​ra​biał za jej ple​ca​mi. Oj, nie lu​bi​ła. Ży​ga​dło do​sta​wił nową par​tię fla​szek. Na​peł​ni​li jesz​cze dzie​sięć li​tró​wek, po​tem przy​szła ko​lej na kor​ko​wa​nie i la​ko​wa​nie. Na ko​niec sta​ry miał na​klej​ki le​pić. Z ko​le​gą w pra​cy na si​cie je ro​bi​li. Adam mó​wił, że dzię​ki nim bim​ber bę​dzie god​niej wy​glą​dał. A na​pis zmy​li tego, kto by przy flasz​kach wę​szył. „Naj​lep​szy Swoj​czyc​ki”, tak sta​ło na każ​dej na​lep​ce, żeby wła​dza w ra​zie cze​go po są​sied​niej wio​sce szu​ka​ła. Taki jest mą​dry i spryt​ny, po​my​śla​ła Mag​da, przy​glą​da​jąc się czu​le mę​żo​wi. Jak​by po​li​kli​ni​kę albo inne uni​wer​sy​ta​ty po​koń​czył. Po la​ko​wa​niu zno​wu po​de​szła do okna. Lek​ko tyl​ko od​cią​gnę​ła pal​cem fi​ran​kę, żeby nikt jej z uli​cy nie za​uwa​żył, i zer​k​nę​ła ostroż​nie na ską​pa​ną w desz​czu Kieł​cow​ską. – Je​zu​sie Na​za​reń​ski! – Od​sko​czy​ła od szy​by jak opa​rzo​na, roz​glą​da​jąc się po izbie w po​szu​ki​wa​niu kiec​ki. Po domu za​wsze w sa​mej hal​ce cho​dzi​ła, czy to lato, czy zima. Bim​ber w cie​płym lep​szy wy​cho​dził,

nie oszczę​dza​li więc na grza​niu. – I co się tak ci​ska? – wark​nął ro​ze​źlo​ny Adam, bo go tym wrza​skiem wy​stra​szy​ła i krzy​wo na​lep​kę do szkła przy​ło​żył. A on strat nie lu​bił, i to bar​dzo. – Przy​szły po nas w koń​cu! – za​skam​la​ła, bie​ga​jąc wo​kół sto​łu. – Kto przy​szedł? – Ży​ga​dło na​tych​miast od​sta​wił flasz​kę. – Bla​cha​rze, a kto miał​by przyjść? – od​par​ła z kąta, prze​rzu​ca​jąc le​żą​ce na ku​pie rze​czy. Adam po​czuł ukłu​cie nie​po​ko​ju. Mi​li​cja? O tej po​rze? Pod​szedł do bliż​sze​go okna i sam wyj​rzał, rów​nie ostroż​nie jak ona przed​tem. Zbladł w jed​nym mo​men​cie. Mag​da praw​dę ga​da​ła. Przed cha​łu​pą sta​ło dwóch mun​du​ro​wych. Już po nas, po​my​ślał. W izbie pięć​dzie​siąt fla​szek na​peł​nio​nych, a pod ścia​‐ ną dwie peł​ne kan​ki bim​bru cze​ka​ją na roz​la​nie. Nie po​zbę​dę się tego wszyst​kie​go na​wet w kwa​drans, a wła​dza za​raz mi tu wle​zie… Ob​li​zał spierzch​nię​te war​gi i wyj​rzał raz jesz​cze. Tym ra​zem przy​pa​trzył się in​tru​zom nie​co uważ​niej. Do​strzegł w ich za​cho​wa​niu coś dziw​ne​go i zna​jo​me​go za​ra​zem. Chwia​li się na no​gach, je​den miał roz​‐ cheł​sta​ny mun​dur, bra​ko​wa​ło mu też czap​ki. Adam uśmiech​nął się pod no​sem. Po​pi​li i szu​ka​ją wię​cej, uznał. Ci z kon​wo​ju, o któ​rym tyle ga​da​ła Mag​da, przy​je​cha​li pew​nie po za​re​kwi​ro​wa​ną go​rza​łę. Na izo​‐ la​to​rium szło jej spo​ro, mimo że mi​li​cjan​ci urzą​dza​li ła​pan​ki, a ostat​nio po​roz​sta​wia​li na​wet pa​tro​le przy każ​dym na​roż​ni​ku muru. Ży​ga​dło​wie nie sprze​da​wa​li za​kaź​ni​kom, ale wie​dzie​li, że kil​ku pod​rost​ków z są​siedz​twa ku​pu​je u nich nie tyl​ko na wła​sne po​trze​by, ale też na han​del, żeby mieć za co pić. Jak nic któ​re​goś zła​pa​li, do​stał po du​pie i wszyst​ko wy​śpie​wał. A sko​ro tak… – No, nie pła​cze już, głu​pia. Ja to za​ła​twię. – Wsu​nął brud​ny pod​ko​szu​lek w spodnie, przy​cze​sał wło​‐ sy pal​ca​mi i wło​żyw​szy pod pa​chę dwie li​trów​ki, ru​szył w stro​nę drzwi, klnąc ci​cho po no​sem. Strat nie lu​bił, ale co zro​bić. Mus to mus. – Zgłu​piał ty do resz​ty?! – za​wo​ła​ła za nim. – Za​mkną cię, psie ju​chy! – Za​wrze gębę, po​wie​dzia​łem. I nie po​ka​zu​je się, jak będę ga​dał – rzu​cił jesz​cze na nią, zni​ka​jąc za drzwia​mi. Mag​da usły​sza​ła szczęk​nię​cie zam​ka w sie​ni. Za​nim drzwi wyj​ścio​we za​mknę​ły się z trza​skiem, z dwo​ru do​bie​gło we​so​łe po​krzy​ki​wa​nie męża. – Niby taki mą​dry, a cza​sa​mi głu​pi głu​pek z nie​go wy​ła​zi – zrzę​dzi​ła, do​pi​na​jąc gu​zi​ki su​kien​ki. Przy​cup​nę​ła przy sto​le, ale nie po​tra​fi​ła usie​dzieć na jed​nym miej​scu. Kor​ci​ło ją, żeby po​dejść do okna, choć Adam za​bro​nił. Ale jak mnie tam przy​uwa​ży, to zno​wu da po gę​bie i trza mi bę​dzie ze śliw​ką pod okiem się ob​no​sić. Ostat​nio przez cały ty​dzień za​cze​sy​wa​ła wło​sy na pół twa​rzy. Jesz​cze ją po​li​czek bo​lał, gdy się po sa​mo​go​nie krzy​wi​ła. Wła​śnie, sa​mo​gon,… Za​nu​rzy​ła ku​bek w nie​mal opróż​nio​nej kan​ce, płyt​ko, tyl​ko do po​ło​wy. Za​mie​sza​ła i po​cią​gnę​ła tęgi łyk, aż w no​sie ją za​krę​ci​ło. Do​bry bim​ber ro​bi​my. Naj​lep​szy po tej stro​nie Odry. Tak po​wie​dział sam pan pro​fe​sor, ten wy​mu​ska​ny, per​fu​mą pach​ną​cy. Sta​ły klient. Już od trzech lat ku​pu​je. Le​gu​ral​nie. Czte​ry flasz​ki co mie​siąc. Za​wsze dzie​sią​te​go, za​raz po wy​pła​cie. Kul​tu​ral​ny czło​wiek, szkla​necz​kę dzien​nie wali i szlus. A nie jak ta moja mo​czy​mor​da… Pod​chmie​lo​na na​bra​ła ani​mu​szu. A niech jej ślub​ny przy​pie​przy, co tam, tro​chę ją po​bo​li, a po​tem i tak się za​goi. Pod​kra​dła się do okna. Zer​k​nę​ła. Mi​li​cjan​tów ni​g​dzie nie było. Na uli​cy pu​sto. Dziw​ne. Od​chy​li​ła po​żół​kłą od dymu fi​ran​kę jesz​cze bar​dziej, żeby le​piej wi​dzieć. Wciąż nic. Za​bra​ły go!, po​my​‐ śla​ła spa​ni​ko​wa​na. Za​mknę​ły mi chło​pa!

Jak się uma​wia​lim na wy​pa​dek wpad​ki? Myśl, babo, myśl. Sło​iki z pie​niędz​mi za​ko​pa​ne w ogród​ku, da​le​ko od dro​gi i cie​kaw​skich oczu. Tam ich na pew​no nie znaj​dą. W domu jest tyl​ko pusz​ka z ostat​nim utar​giem i te flasz​ki. Jak go wzię​li na ko​mi​sa​riat, wró​cą tu jesz​cze. Ucie​kać trze​ba. Wsa​dzi​ła kil​ka wy​mię​tych rze​czy pod pa​chę, wzu​ła roz​czła​pa​ne buty, na​rzu​ci​ła or​ta​lion i po​bie​gła do sie​ni. Spo​co​ne pal​ce śli​zga​ły się po gał​ce, ale w koń​cu zdo​ła​ła otwo​rzyć drzwi i wy​pa​dła na po​dwó​rze. Gdzie te​raz, my​śla​ła go​rącz​ko​wo, gdzie? Bar​dzo się bała prze​dzie​ra​nia nocą przez chasz​cze, ale je​śli wyj​dzie na uli​cę, mogą ją zwi​nąć jak Ada​ma. Kto wie, czy się gdzieś tam nie przy​cza​ili… Głu​pia ty, na kogo mie​li​by się cza​ić? Na cie​bie? Uli​ca pew​niej​sza. Masz ku​zyn​kę nie​da​le​ko, na Far​nej. Nikt cię tam nie bę​dzie szu​kał, na co ci się pchać po ćma​ku w krza​czo​ry? Wyj​rza​ła zza wę​gła. Ci​sza i spo​kój. Prze​bie​gła wzdłuż ce​gla​nej ścia​ny i na​gle za​mar​ła. Rze​czy wy​le​‐ cia​ły jej z drżą​cych dło​ni. – Adam? – wy​szep​ta​ła. Tak, to był on. Le​żał po​środ​ku mo​kre​go traw​ni​ka, pod​ko​szu​lek miał po​szar​pa​‐ ny na pier​si i za​krwa​wio​ny. Po​de​szła do nie​go, przy​klęk​nę​ła. – Adaś​ko, co one ci zro​bi​ły? Przy​ło​ży​ła ucho do jego ser​ca, ale jej wła​sne wa​li​ło tak szyb​ko i moc​no, że nie mo​gła usły​szeć cu​dze​‐ go pul​su. Deszcz, któ​ry ze​lżał przed chwi​lą, znów przy​brał na sile. Nie zwa​ża​ła jed​nak na zim​ne stru​‐ mycz​ki ście​ka​ją​ce pod wy​strzę​pio​ny koł​nierz or​ta​lio​nu. Te​raz li​czy​ło się tyl​ko to, że jej uko​cha​ny mąż leży bez czu​cia na zie​mi, a ona nie może mu po​móc. Za​łka​ła, pod​no​sząc gło​wę do mrocz​ne​go nie​ba. Łzy na jej po​licz​kach zmie​sza​ły się z kro​pla​mi desz​‐ czu. Ści​ska​ła bez​wład​ną dłoń Ada​ma, tu​ląc ją do pier​si. Mo​dli​ła się w du​chu, choć nie ro​bi​ła tego od do​‐ brych kil​ku​na​stu lat, może na​wet od za​koń​cze​nia woj​ny. Nie za​bie​raj mi go, Pa​nie. Nie te​raz, kie​dy klient za​raz przy​jeż​dża. Ta​kie duże za​mó​wie​nie. Tyle pie​nią​dzo​rów! Nie zwró​ci​ła uwa​gi na to, że po​ru​szył pal​ca​mi. Za​re​ago​wa​ła do​pie​ro wte​dy, gdy uści​snął moc​niej jej dłoń. Dzię​ki Ci, Boże. Świecz​kę za​pa​lę w nie​dzie​lę, obie​ca​ła w du​chu, na prze​mian śmie​jąc się i pła​cząc z ra​do​ści, gdy Adam za​czy​nał wsta​wać. Mu​siał być wciąż w szo​ku, bo nie za​klął ani razu. Mil​czał jak grób, co w jego wy​pad​ku było dziw​ne, ale Mag​da mia​ła to gdzieś. Upo​jo​na szczę​ściem, że znów będą ra​‐ zem, ob​ca​ło​wy​wa​ła drżą​ce ręce męża, gdy te się​ga​ły do jej gar​dła…

9 pią​tek, 9 sierp​nia 1963, go​dzi​na 21:55 in​ter​nat szko​ły dla pie​lę​gnia​rek, ul. Kra​kow​ska 28 Tu​nel. Dłu​gi, mrocz​ny, wil​got​ny tu​nel. Chro​po​wa​ty be​ton na ścia​nach, ja​kieś mchy czy po​ro​sty zwi​sa​ją​ce ze skle​pie​nia. Cią​gi go​łych ża​ró​wek umiesz​czo​nych ni​sko nad po​rdze​wia​ły​mi to​ra​mi. Tu i ów​dzie nie​co za​tar​te li​te​ry ukła​da​ją​ce się w pi​sa​ne cy​ry​li​cą sło​wa. Na uchy​lo​nej gro​dzi nie​wy​raź​ne cy​fry, pierw​szej nie da się od​czy​tać, dru​gą jest zero albo osiem – przez środ​ko​wą część sta​lo​wej pły​ty bie​gnie szra​ma, jak​by prze​je​chał po niej pa​zur gi​gan​tycz​nej be​stii – dwie ostat​nie to na pew​no trój​ki. Gdzieś w od​da​li sły​chać nie​po​ko​ją​cy ło​skot, le​d​wie da​ją​cy się wy​chwy​cić po​śród od​gło​sów ka​pią​‐ cej wody. Do​mi​ni​ka od​wra​ca się, ku​ląc jed​no​cze​śnie ra​mio​na. Cień, da​ła​by gło​wę, że za​uwa​ży​ła prze​su​‐ wa​ją​cy się po sza​rzyź​nie be​to​nu cień. Ko​lej​ny stu​kot, tym ra​zem z prze​ciw​nej stro​ny. Ryt​micz​ny, co​raz gło​śniej​szy. Zbli​ża się, na​ra​sta… Usia​dła rap​tow​nie na łóż​ku, dy​sząc gło​śno i za​ci​ska​jąc dło​nie na szorst​kiej lnia​nej po​ście​li. Ota​czał ją mrok. Wciąż czu​ła też chłód i wil​goć. Gdzieś za jej ple​ca​mi sły​chać było ci​chu​teń​kie ka​pa​nie. Co to ma zna​czyć? Czy ja na​dal je​stem w… me​trze? Prze​cież to nie​moż​li​we. Ło​mo​czą​ce w jej pier​si ser​ce zwol​ni​ło, gdy wy​ma​ca​ła dło​nią zna​jo​mą ramę i sto​ją​cą obok szaf​kę noc​ną z ty​ka​ją​cym ko​ją​co bul​wia​stym ra​dziec​kim bu​dzi​kiem. Wzdy​cha​jąc, opa​dła z po​wro​tem na prze​po​co​ną po​dusz​kę, ale za​nim jej krót​ko ob​‐ cię​te czar​ne wło​sy do​tknę​ły mo​kre​go wciąż ma​te​ria​łu, usły​sza​ła ko​lej​ny zna​jo​my dźwięk, zra​zu ci​chy, jed​nak​że z każ​dą chwi​lą na​bie​ra​ją​cy mocy. To wy​star​czy​ło, by wy​zwo​lić ją do resz​ty z ob​jęć Mor​fe​usza. – Pani kie​row​nicz​ko! – usły​sza​ła, gdy stu​ka​nie do drzwi umil​kło na chwi​lę. – Pani kie​row​nicz​ko! – Kogo li​cho po nocy nie​sie? – burk​nę​ła, wró​ciw​szy do in​ter​na​to​wej rze​czy​wi​sto​ści. Gło​śniej zaś po​wie​dzia​ła: – Ci​cho tam. Za​raz otwo​rzę. Wy​ma​ca​ła bo​sy​mi sto​pa​mi kap​cie. Od okna cią​gnę​ło chło​dem, choć kie​dy kła​dła się po ósmej, na ze​‐ wnątrz pa​no​wał nie​zno​śny upał. To stam​tąd, zza gru​bej za​sło​ny, do​bie​ga​ło ryt​micz​ne ka​pa​nie. Par​szy​we okno. Ka​za​ła wy​mie​nić sta​re, po​nie​miec​kie, za​miast dać je do opa​le​nia, i to był jej naj​więk​szy błąd. Nowe wy​pa​czy​ło się już po jed​nej zi​mie. Je​śli deszcz za​ci​nał od stro​ny Oła​wy, na pa​ra​pe​cie two​rzy​ła się ka​łu​ża, któ​ra po pew​nym cza​sie do​cie​ra​ła do kra​wę​dzi i roz​po​czy​na​ła nie​prze​rwa​ne bom​bar​do​wa​nie kle​‐ pek par​kie​tu kro​pla​mi. Jesz​cze dwie, trzy ta​kie ule​wy i sta​ra pod​ło​ga znisz​czy się do resz​ty. A szko​da, bo po​ło​żo​ny przed woj​ną par​kiet był so​lid​ny, pięk​ny na​wet. Kła​dzio​ne te​raz de​chy się do nie​go nie umy​wa​ły. Choć z dru​giej stro​ny, po​my​śla​ła Do​mi​ni​ka Tar​czoń, za​wią​zu​jąc pas szla​fro​ka, dzię​ki ich skrzy​pie​niu żad​na pod​opiecz​na nie wy​mknie się drze​mią​cej dy​żur​nej… Do​czła​pa​ła do drzwi, od​cią​gnę​ła za​suw​kę i mru​żąc oczy, wyj​rza​ła na oświe​tlo​ny rzę​si​ście ko​ry​tarz. – Pani kie​row​nicz​ko – wy​szep​ta​ła sto​ją​ca za pro​giem szczu​pła wie​wió​ra, ner​wo​wo po​pra​wia​jąc zjeż​dża​ją​ce z wą​skie​go nosa oku​la​ry – z Mał​go​sią, ten tego, jest coś nie tak. – Jak​bym nie wie​dzia​ła – mruk​nę​ła Do​mi​ni​ka, któ​rej nie uśmie​cha​ły się od​wie​dzi​ny u cho​rej. Zwłasz​‐ cza o tej po​rze. Wzdry​gnę​ła się, za​my​ka​jąc drzwi służ​bów​ki na klucz. Klat​kę scho​do​wą mia​ła o krok, ale wspi​nacz​ka na trze​cie pię​tro w tym chło​dzie była wąt​pli​wą przy​jem​no​ścią. Sko​ro jed​nak Ola Ra​dzie​jew​ska uzna​ła,

że trze​ba zbu​dzić kie​row​nicz​kę in​ter​na​tu, sy​tu​acja mu​sia​ła być na​praw​dę po​waż​na. Kwa​ran​tan​nę w in​ter​na​cie szko​ły pie​lę​gniar​skiej za​koń​czo​no już kil​ka dni temu, lecz mi​li​cjan​ci w dal​szym cią​gu nie ro​ze​bra​li pło​tu od​gra​dza​ją​ce​go bu​dy​nek in​ter​na​tu wraz z przy​le​ga​ją​cym doń do​mem dziec​ka. Tyle do​bre​go, że pod​czas trzy​ty​go​dnio​wej izo​la​cji żad​na z kil​ku​dzie​się​ciu uczen​nic nie za​cho​ro​‐ wa​ła. Po​tem tak​że obe​szło się bez więk​szych nie​spo​dzia​nek, gdyż pod​opiecz​ne Do​mi​ni​ki umia​ły za​cho​‐ wać ostroż​ność i bar​dzo dba​ły o hi​gie​nę. Zwłasz​cza te, któ​re za​li​cza​ły spóź​nio​ne prak​ty​ki na mie​ście. Nie​ste​ty mi​nio​ne​go dnia za​raz po śnia​da​niu jed​na ze star​szych dziew​cząt, Mał​go​rza​ta Bryć​ko, za​czę​ła się skar​żyć na sil​ne bóle brzu​cha. Do​sta​ła też wy​so​kiej go​rącz​ki. We​zwa​ny le​karz, choć nie po​tra​fił po​‐ sta​wić do​kład​nej dia​gno​zy, ospę z góry wy​klu​czył. To by do​pie​ro było. Cały ten cyrk od nowa, Tar​czoń po​krę​ci​ła gło​wą. Prze​sie​dzia​ła w od​izo​lo​wa​nym in​ter​na​cie pra​wie mie​siąc, ma​jąc na gło​wie hor​dę spa​‐ ni​ko​wa​nych uczen​nic. Kosz​mar, po pro​stu kosz​mar. Wspi​na​jąc się na pierw​sze stop​nie, zer​k​nę​ła na Ra​dzie​jew​ską. Ta szczu​plut​ka – ktoś mógł​by na​wet po​wie​dzieć: wy​chu​dzo​na – cho​rzo​wian​ka w trak​cie kwa​ran​tan​ny spi​sa​ła się nad​zwy​czaj dziel​nie. Za​‐ wsze schlud​na i go​to​wa do nie​sie​nia po​mo​cy. Do​bra w na​uce i wiecz​nie za​czy​ta​na. Ty​po​wa ku​jon​ka. Może wła​śnie dla​te​go nie ukła​da​ło jej się z po​zo​sta​ły​mi dziew​czę​ta​mi. Wred​ny ru​dzie​lec – tak ją na​zy​‐ wa​ły za ple​ca​mi. Do​mi​ni​ka nie zna​ła przy​czyn tej nie​chę​ci i nie za​mie​rza​ła ich zgłę​biać. Za​do​wa​la​ła ją wie​dza, że Ra​dzie​jew​ska nie cier​pi prze​sad​nie. Co wię​cej, po​tra​fi​ła od​pła​cić pięk​nym za na​dob​ne i ro​bi​‐ ła to przy każ​dej oka​zji. Aż dziw, Tar​czoń po​krę​ci​ła gło​wą. Niby taki mól książ​ko​wy, a jak za​su​nie ko​‐ muś fan​gę w nos… – No więc, co jest nie tak z Bryć​ko? – za​py​ta​ła, przy​sta​jąc na po​de​ście mię​dzy pię​tra​mi. – Ten tego, dy​żur​na mówi, że Mał​go​sia prze​spa​ła pół dnia. Kie​dy obu​dzi​ła się koło dru​giej, Na​tal​ka na​kar​mi​ła ją kle​ikiem, jak ka​zał dok​tor. Po​tem dała jej ta​blet​ki, wszyst​ko zgod​nie z za​le​ce​nia​mi. Te na sen też. Ja​kąś go​dzi​nę temu Mał​go​sia znów się obu​dzi​ła. Da​ły​śmy jej szklan​kę wody i pi​guł​ki, te wie​‐ czor​ne. Po​win​na po nich szyb​ko za​snąć, ale ten tego, tym ra​zem coś nie po​skut​ko​wa​ły. Na​tal​ka sie​dzi z nią cały czas, za​ga​du​je. Po mo​je​mu, trze​ba by chy​ba dok​to​ra we​zwać, bo Mał​go​sia bla​da się zro​bi​ła, jak​by jej ktoś twarz kre​dą po​sma​ro​wał. Mar​nie wy​glą​da, pani kie​row​nicz​ko. Trzy ćwier​ci do śmier​ci…. Do​mi​ni​ka zer​k​nę​ła bo​le​śnie w górę klat​ki scho​do​wej. Były do​pie​ro w pół dro​gi na trze​cie pię​tro. Za​‐ czerp​nę​ła tchu i ru​szy​ła da​lej, stą​pa​jąc po ko​lej​nych skrzy​pią​cych stop​niach. Mar​twi​ła się o Mał​go​się. Dziew​czy​na przy​je​cha​ła na Dol​ny Śląsk aż z Gdań​ska. Nie mia​ła tu​taj żad​nych krew​nych ani zna​jo​mych, je​śli nie li​czyć paru ko​le​ża​nek ze szko​ły. Za​li​cza​ła się do nich do​glą​da​ją​ca jej te​raz Na​ta​lia Ostań​ska, pro​blem po​le​gał jed​nak na tym, że koło po​łu​dnia wró​ci​ła z sze​ścio​go​dzin​nej prak​ty​ki, więc le​d​wie sta​ła na no​gach. A in​nych kan​dy​da​tek na opie​kun​ki nie było, mimo że le​karz zde​cy​do​wa​nie wy​klu​czył ospę. Trze​ba bę​dzie wy​zna​czyć któ​rąś łaj​zę z trze​cie​go pię​tra, przy czym naj​pew​niej nie obej​dzie się bez awan​tu​ry, po​my​śla​ła Tar​czoń, gdy do​tar​ła w koń​cu do celu. Na ostat​niej kon​dy​gna​cji in​ter​na​tu miesz​ka​ły naj​star​sze i naj​cwań​sze ze wszyst​kich uczen​nic. Zgod​nie z jej prze​wi​dy​wa​nia​mi na ko​ry​ta​rzu nie było ży​wej du​szy oprócz dy​żur​nej sta​ją​cej wła​śnie na bacz​ność przy na​kry​tym zie​lo​nym suk​nem sto​li​ku umiesz​czo​nym tuż pod por​tre​tem to​wa​rzy​sza Go​muł​‐ ki. – Uczen​ni​ca Alek​san​dra Cza​pla mel​du​je… – wy​pisz​cza​ła cien​kim gło​skiem ruda oku​lar​ni​ca o po​cią​‐ głej twa​rzy, wy​dat​nym no​sie i nie​bie​skich oczach. – Nie je​steś już u gwizd​ków – zga​si​ła ją od razu Do​mi​ni​ka. Choć ce​ni​ła dys​cy​pli​nę, w tym mo​men​cie

nie mia​ła ocho​ty wy​słu​chi​wać ra​por​tu o sta​nie pię​tra. Zdą​ży​ła zro​bić dwa kro​ki, tyl​ko dwa, w kie​run​ku prze​szklo​nych drzwi dzie​lą​cych klat​kę scho​do​wą od skrzy​dła z sy​pial​nia​mi, gdy na​gle na dru​gim koń​cu ko​ry​ta​rza roz​legł się prze​raź​li​wy sko​wyt. Ktoś darł się tam, jak​by ob​dzie​ra​no go żyw​cem ze skó​ry. – Mał​go​sia…? – wy​mam​ro​ta​ła Ra​dzie​jew​ska, bled​nąc w jed​nej chwi​li, co po wspię​ciu się na trze​cie pię​tro było nie lada wy​czy​nem, przy​naj​mniej dla Do​mi​ni​ki. Dzi​kie wy​cie nie usta​wa​ło. Za​sko​czo​na kie​row​nicz​ka in​ter​na​tu i trzy​ma​ją​ce się pół kro​ku za nią dziew​czę​ta sta​ły jak wmu​ro​wa​ne. Do​pie​ro po dłuż​szej chwi​li ochło​nę​ły i przy​po​mnia​ły so​bie o cho​rej. Gdy w koń​cu ru​szy​ły, mi​ja​jąc ko​lej​ne uchy​la​ne drzwi, wrzask ucichł jak no​żem uciął. Tar​czoń za​klę​ła pod no​sem, nie ba​cząc, że nie​let​nie uczen​ni​ce mogą to usły​szeć. Oby dla Mał​go​si nie było za póź​no… Na ko​ry​tarz tłum​nie wy​le​gły ro​ze​spa​ne dziew​czę​ta, wszyst​kie w pa​sia​stych pi​ża​mach albo dłu​gich ko​szu​lach noc​nych. Ro​biąc wiel​kie oczy, spo​glą​da​ły w stro​nę za​mknię​tej izo​lat​ki. – Z dro​gi! – wrza​snę​ła Do​mi​ni​ka, prze​ta​cza​jąc się przez nie jak T-34 przez młod​nik. Kil​ka uczen​nic zdą​ży​ło usko​czyć, inne, bar​dziej oszo​ło​mio​ne, trze​ba było roz​trą​cać. – Ra​dzie​jew​ska, bie​gnij​że na por​‐ tier​nię! Niech pani Ja​dwi​ga dzwo​ni po dok​to​ra! – Już lecę, pani kie​row​nicz​ko, już lecę! – Ola za​wró​ci​ła na pię​cie. Klu​cząc jak sla​lo​mo​wiec, prze​py​‐ cha​ła się przez co​raz gęst​szy tłum obu​dzo​nych uczen​nic. Tar​czoń do​pa​dła drzwi, na​ci​snę​ła moc​no klam​kę owi​nię​tą ban​da​żem ze środ​ka​mi de​zyn​fe​ku​ją​cy​mi. Wy​so​kie skrzy​dło uchy​li​ło się z gło​śnym skrzy​pie​niem. W po​ko​ju pa​no​wał pół​mrok: gór​ne świa​tło było zga​szo​ne, roz​bi​ta lamp​ka z je​dy​nej szaf​ki noc​nej to​czy​ła się wol​no po pod​ło​dze, ale blask bi​ją​cy z ko​ry​‐ ta​rza roz​ja​śniał wnę​trze do​sta​tecz​nie, by kie​row​nicz​ka ogar​nę​ła wzro​kiem roz​po​ście​ra​ją​cą się przed nią sce​nę. To nie Mał​go​sia krzy​cza​ła. Na​ta​lia Ostań​ska sta​ła na środ​ku po​ko​ju, wy​cią​ga​jąc w kie​run​ku drzwi ręce, a wła​ści​wie jed​ną rękę, gdyż z dru​giej zo​stał tyl​ko ki​kut. Po​szar​pa​ne cia​ło koń​czy​ło się tuż za sta​wem łok​cio​wym. Krew z prze​‐ rwa​nych ar​te​rii try​ska​ła w rytm przy​śpie​szo​ne​go pul​su, za​bar​wia​jąc czer​wie​nią wszyst​ko wo​kół. Tło​czą​‐ ce się za Do​mi​ni​ką uczen​ni​ce onie​mia​ły na ten wi​dok, choć żad​na nie ze​mdla​ła. Były prze​cież pie​lę​gniar​‐ ka​mi. Mia​ły za sobą prak​ty​ki w szpi​ta​lach i przy​chod​niach. Przy​wy​kły do ludz​kie​go cier​pie​nia, krwi, a na​wet śmier​ci. Tyle że te​raz pa​trzy​ły na ko​na​ją​cą ko​le​żan​kę, z któ​rą roz​ma​wia​ły za​le​d​wie kil​ka go​dzin wcze​śniej. Kie​row​nicz​ka in​ter​na​tu zda​wa​ła się nie mniej zszo​ko​wa​na niż od​da​ne pod jej opie​kę uczen​ni​ce. Za​‐ sty​gła tuż za pro​giem, nie​zdol​na do wy​ko​na​nia ja​kie​go​kol​wiek ru​chu. Była prze​ra​żo​na. Ze​stra​cha​na jak ni​g​dy do​tąd. Nie z po​wo​du urwa​nej koń​czy​ny – któ​ra sama w so​bie mo​gła do​pro​wa​dzić prze​cięt​ne​go czło​wie​ka do wy​wró​ce​nia żo​łąd​ka na nice – lecz na wi​dok tego, co kry​ło się za bled​ną​cą w bły​ska​wicz​‐ nym tem​pie Na​tal​ką. Oka​le​czo​na dziew​czy​na sta​ła wciąż po​środ​ku po​ko​ju, mimo spo​re​go upły​wu krwi, pod​trzy​my​wa​na przez ko​goś, kto przy​warł do jej ple​ców. Sine ra​mio​na opla​ta​ły brzuch ofia​ry, nie po​zwa​‐ la​jąc jej upaść ani uciec. Gdy krew prze​sta​ła wresz​cie try​skać, cia​ło Na​tal​ki zwiot​cza​ło jak dęt​ka, z któ​rej uszło całe po​wie​‐ trze. Gło​wa zwi​sła na pierś, nogi ugię​ły się w ko​la​nach. Mimo to na​past​nik na​dal ją trzy​mał. Wid​mo​we dło​nie prze​su​wa​ły się po tor​sie mar​twej dziew​czy​ny piesz​czo​tli​wym ru​chem, jak​by opraw​cy żal było roz​sta​wać się z ofia​rą. W koń​cu jed​nak smu​kłe przed​ra​mio​na roz​war​ły się i mar​twa uczen​ni​ca za​wi​sła na

ko​szul​ce za​plą​ta​nej w pal​ce szpo​nia​stej dło​ni, a chwi​lę póź​niej, po tym jak szwy pu​ści​ły z trza​skiem, upa​dła z głu​chym ło​mo​tem pro​sto w wiel​ką ka​łu​żę wła​snej krwi. Tar​czoń zro​bi​ła wiel​kie oczy. Wszyst​kie​go się spo​dzie​wa​ła, ale nie tego, że wła​ści​ciel​ką upior​nych rąk oka​że się… Mał​go​sia. Tym​cza​sem to wła​śnie Bryć​ko sta​ła za Ostań​ską, ko​ły​sząc się nie​pew​nie na no​gach, jak​by sama mia​ła za mo​ment upaść. Co tu się dzie​je?, po​my​śla​ła spa​ni​ko​wa​na Do​mi​ni​ka, usi​łu​jąc zro​zu​mieć za​sta​ną sce​nę. Wszyst​ko wska​zy​wa​ło na to, że Bryć​ko do ostat​niej chwi​li pró​bo​wa​ła pod​trzy​mać ran​ną przy​ja​ciół​kę – to jed​nak ni​cze​go nie wy​ja​śnia​ło. Kto do​ko​nał tego be​stial​skie​go czy​nu? I gdzie te​raz jest? Szyb​ki rzut oka na uchy​lo​ne, zbry​zga​ne krwią okna izo​lat​ki uświa​do​mił kie​row​nicz​ce in​ter​na​tu, któ​rę​dy mógł umknąć zło​‐ czyń​ca. Do​mi​ni​ka prze​bie​gła pod ścia​ną, omi​ja​jąc Bryć​ko i uwa​ża​jąc, by nie wdep​nąć w ka​łu​żę krwi. – Niech któ​ra po​mo​że Mał​go​si! Trze​ba ją po​ło​żyć do łóż​ka! – za​wo​ła​ła przez ra​mię do wciąż onie​‐ mia​łych uczen​nic. Sama wy​chy​li​ła się za okno, pró​bu​jąc prze​bić wzro​kiem mrok i prze​sło​nię​te kur​ty​ną rzę​si​ste​go desz​‐ czu za​ro​śla. Nic. Ani śla​du ży​wej du​szy. Za pa​ra​pe​tem nie było liny, a pio​ru​no​chron – pie​kiel​ny wy​na​la​‐ zek i zmo​ra wszyst​kich wy​cho​waw​ców – biegł po mu​rze, ow​szem, ale kil​ka okien da​lej. Na​past​nik mu​‐ siał​by być zwin​ny jak mał​pa albo cyr​ko​wiec, żeby się do nie​go do​stać. Za ple​ca​mi Tar​czoń roz​le​gły się ner​wo​we szep​ty. Prze​ra​żo​ne dziew​czę​ta nie kwa​pi​ły się do wy​ko​na​‐ nia ostat​nie​go po​le​ce​nia. Po dłuż​szej de​li​be​ra​cji dwie uczen​ni​ce prze​mo​gły się jed​nak i prze​kro​czy​ły próg. Olga Sien​kie​wicz i Iza Tro​iń​ska omi​nę​ły sze​ro​kim łu​kiem mar​twą ko​le​żan​kę, sta​ra​jąc się nie wdep​‐ nąć w lśnią​cy krąg krzep​ną​cej krwi, któ​rej cha​rak​te​ry​stycz​ny, że​la​zi​sty za​pach wy​peł​niał już całe po​‐ miesz​cze​nie. Chwy​ci​ły Mał​go​się za bla​de ręce i po​cią​gnę​ły w stro​nę łóż​ka. – Pani kie​row​nicz​ko! – za​wo​ła​ła pierw​sza z nich mo​ment póź​niej. – Z Bryć​ko jest coś nie tak. Do​mi​ni​ka cof​nę​ła gło​wę do izo​lat​ki. – Strasz​nie spo​strze​gaw​cza je​steś, Olga, wiesz? – fuk​nę​ła. – Ale ona… – W szo​ku jest! – Tar​czoń zbli​ży​ła się do ka​łu​ży ota​cza​ją​cej cia​ło za​mor​do​wa​nej uczen​ni​cy. Tyle krwi. Tyle krwi… – Dra​pie nas, ję​dza – po​skar​ży​ła się Sien​kie​wicz. – I… i pul​su chy​ba nie ma. Kie​row​nicz​ka spoj​rza​ła na nią z po​li​to​wa​niem. – Pul​su nie ma, ale dra​pie, tak? – za​py​ta​ła. Już mia​ła swo​im zwy​cza​jem do​dać ja​kąś ką​śli​wą uwa​gę, gdy do​tar​ło do niej, że z pew​no​ścią nie tyl​‐ ko Mał​go​sia jest w szo​ku. Bru​tal​ne za​bój​stwo ko​le​żan​ki mu​sia​ło być dla tych mło​dych dziew​cząt strasz​li​‐ wym do​świad​cze​niem. Wy​ży​wa​nie się na nich nie mia​ło więc więk​sze​go sen​su. Poza tym trze​ba za​dbać o Na​tal​kę. I po​szu​kać jej ręki… Od​wra​ca​jąc się, Do​mi​ni​ka za​uwa​ży​ła ką​tem oka ja​kiś ruch na pod​ło​dze. – O, mat​ko! – Któ​raś ze sto​ją​cych za pro​giem dziew​czyn prze​że​gna​ła się po​śpiesz​nie. Resz​ta cof​nę​ła się za​raz o krok. Tar​czoń nie wi​dzia​ła, któ​ra z uczen​nic krzy​czy, po​nie​waż ośle​piał ją blask bi​ją​cy zza ich ple​ców. Zo​‐ ba​czy​ła za to bar​dzo wy​raź​nie, że le​żą​ca u jej stóp Na​tal​ka po​ru​sza się, i nie były to by​naj​mniej po​śmiert​‐ ne po​dry​gi sty​gną​ce​go cia​ła. Ta dziew​czy​na pró​bo​wa​ła się po​dźwi​gnąć z pod​ło​gi! Olga i Iza za​pisz​cza​ły prze​raź​li​wie. Ode​pchnąw​szy Mał​go​się, rzu​ci​ły się do pa​nicz​nej uciecz​ki. Nie tak jak trze​ba, na​oko​ło, tyl​‐

ko pro​sto przed sie​bie, przez ka​łu​żę, roz​bry​zgu​jąc sto​pa​mi gęst​nie​ją​cą krew. Tro​iń​ska, po​trą​co​na przez ma​syw​niej​szą ko​le​żan​kę, wy​wró​ci​ła się jak dłu​ga. Ma​cha​jąc roz​pacz​li​wie rę​ka​mi, zła​pa​ła rą​bek ko​szu​li Sien​kie​wicz i obie pa​dły jak ścię​te so​sny tuż obok gra​mo​lą​cej się nie​zdar​nie Ostań​skiej. Na​tal​ka klę​cza​ła już, pró​bu​jąc po​de​przeć się na le​wej dło​ni i ki​ku​cie. Ster​czą​ca z za​krwa​wio​nej rany po​ły​sku​ją​ca upior​ną bie​lą kość była jed​nak zbyt śli​ska. Dziew​czy​na stra​ci​ła rów​no​wa​gę i pla​snę​ła twa​‐ rzą w śro​dek ka​łu​ży, roz​bry​zgu​jąc ją jesz​cze bar​dziej. Le​żą​ce przed nią uczen​ni​ce, za​miast ucie​kać, za​‐ czę​ły hi​ste​rycz​nie pisz​czeć, co na​tych​miast udzie​li​ło się resz​cie. Tar​czoń, wi​dząc, co się świę​ci, obie​gła ka​łu​żę i po​cią​gnę​ła za nogi obie spa​ra​li​żo​wa​ne stra​chem dziew​czy​ny. Nie było sen​su do nich ga​dać. Wy​‐ wle​kła je na ko​ry​tarz, a po​tem sta​nę​ła w pro​gu, nie spusz​cza​jąc oka z pod​no​szą​cej się po raz ko​lej​ny Na​‐ ta​lii. To nie​moż​li​we, my​śla​ła, ob​ser​wu​jąc oka​le​czo​ną uczen​ni​cę. Na wła​sne oczy wi​dzia​łam, jak się wy​‐ krwa​wia na śmierć. Gdy​bym nie była dy​plo​mo​wa​ną pie​lę​gniar​ką, mo​gła​bym są​dzić, że się my​li​łam, ale nie. Nie. To nie​moż​li​we. Czło​wiek jej po​stu​ry może mieć w ży​łach… osza​co​wa​ła szyb​ko wagę Ostań​‐ skiej, po​tem prze​mno​ży​ła ją przez od​po​wied​ni współ​czyn​nik, bio​rąc od razu mak​sy​mal​ne war​to​ści, naj​‐ wy​żej czte​ry i pół li​tra… Śmierć na​stę​pu​je już po utra​cie po​ło​wy krwi, a na pod​ło​dze było jej znacz​nie wię​cej niż dwa li​try. Po​nad​to Do​mi​ni​ka wi​dzia​ła, jak puls Na​tal​ki słabł z każ​dą chwi​lą, aby w koń​cu za​nik​nąć do resz​ty. Nie, tu nie może być mowy o żad​nej po​mył​ce. Kie​row​nicz​ka in​ter​na​tu prze​że​gna​ła się in​stynk​tow​nie, nie my​śląc o tym, co po​wie​dzą pa​trzą​ce na nią uczen​ni​ce, o ile ja​kieś jesz​cze zo​sta​ły na ko​ry​ta​rzu. Od dłuż​szej chwi​li bo​wiem sły​sza​ła za ple​ca​mi ło​mot za​trza​ski​wa​nych ko​lej​no drzwi. Mo​ment póź​niej od stro​ny klat​ki scho​do​wej do​biegł gło​śny tu​pot. – Pani kie​row​nicz​ko! – Zdy​sza​na Ra​dzie​jew​ska opar​ła się o fra​mu​gę, zer​k​nę​ła do izo​lat​ki… i na​tych​‐ miast za​czę​ła pisz​czeć. – Uspo​kój się! – Do​mi​ni​ka po​trzą​snę​ła nią jak ku​kłą, ale nie na wie​le się to zda​ło. Je​den rzut oka przez ra​mię po​wie​dział jej, że nie ma cza​su na ce​re​gie​le. Za​mach​nę​ła się więc i spo​licz​ko​wa​ła uczen​ni​‐ cę, aż zle​cia​ły jej oku​la​ry. Pisk ucichł jak no​żem ucię​ty. – Ucie​kaj, głu​pia – syk​nę​ła Tar​czoń, od​py​cha​jąc Olę od sie​bie. Ra​dzie​jew​ska od​bi​ła się bez​wład​nie od fra​mu​gi i pa​dła na li​no​leum. Za​raz się jed​nak po​zbie​ra​ła i na czwo​ra​kach za​czę​ła szu​kać oku​la​rów. Tar​czoń w tym cza​sie omio​tła wzro​kiem po​kój. Na​ta​lia sta​ła; jej nagi, si​na​wy tors ocie​kał na wpół skrzep​nię​tą krwią. Twarz mia​ła biel​szą od kre​dy, oczy wy​wró​co​ne jak u tru​pa, bły​ska​ją​ce zło​wro​go biał​ka​mi. Po​stą​pi​ła ku Do​mi​ni​ce, wy​cią​ga​jąc ręce i otwie​ra​jąc usta, lecz dzie​li​ła je wciąż zdra​dli​wa ka​łu​ża. Bose sto​py roz​je​cha​ły się, tyl​ko jed​no zdro​we ra​mię nie po​zwo​li​ło utrzy​mać rów​no​wa​gi i Na​tal​ka pa​dła na ple​cy, prze​wra​ca​jąc przy oka​zji Mał​go​się. Kie​row​nicz​ka skrzy​wi​ła się mi​mo​wol​nie, wi​dząc, jak Bryć​ko leci bez​wład​nie do tyłu, pro​sto na ka​‐ lo​ry​fer. Ko​ści jej czasz​ki nie mo​gły wy​trzy​mać tego zde​rze​nia i nie wy​trzy​ma​ły, ale Mał​go​sia na​wet nie jęk​nę​ła. Zsu​nę​ła się po że​liw​nych że​ber​kach, zo​sta​wia​jąc na nich krwa​wo-ślu​zo​wa​ty ślad, i na​tych​miast za​czę​ła się pod​no​sić, jak​by upa​dła na mięk​kie łóż​ko, jak​by to nie jej krew i mózg zo​sta​ły na chro​po​wa​‐ tym że​li​wie. To prze​wa​ży​ło sza​lę. Tar​czoń wy​co​fa​ła się na ko​ry​tarz, sta​ran​nie za​my​ka​jąc za sobą drzwi. Spoj​rza​ła w kie​run​ku sto​li​ka dy​żur​nej, ale jak po​dej​rze​wa​ła, nie było przy nim ni​ko​go. Alek​san​dra ucie​kła do swo​‐ jej sy​pial​ni i za​mknę​ła się w niej, tak samo jak wszyst​kie po​zo​sta​łe dziew​czę​ta. Wszyst​kie oprócz Ra​‐

dzie​jew​skiej, któ​ra na​dal klę​cza​ła przy ścia​nie, pró​bu​jąc wy​ma​cać oku​la​ry. Do​mi​ni​ka pod​nio​sła je i po​‐ da​ła spa​ni​ko​wa​nej uczen​ni​cy. Po​tem chwy​ci​ła ją za rękę i po​wle​kła za sobą w stro​nę scho​dów. Za​trzy​ma​ła się do​pie​ro na gór​nym po​de​ście. Nie po​tra​fi​ła uwie​rzyć w to, cze​go świad​kiem była w izo​lat​ce. Ki dia​beł?, roz​my​śla​ła go​rącz​ko​wo. Obie dziew​czy​ny zgi​nę​ły. Na​tal​ka wy​krwa​wi​ła się na śmierć, a Mał​go​sia roz​trza​ska​ła so​bie gło​wę o ka​lo​ry​fer. Dwa tru​py na miej​scu. Ręka, noga, mózg na ścia​nie… Ale zu​peł​nie im to nie prze​szka​dza​ło żyć da​lej. Prze​cież to nie​moż​li​we, ta​kie rze​czy się nie zda​rza​ją, chy​ba że… Tak! Już wiem! To nie dzie​je się na​praw​dę. Naj​pierw był tam​ten tu​nel, a te​raz to… Skąd mi się bio​rą ta​kie dur​no​wa​te sny?! Ra​dzie​jew​ska po​cią​gnę​ła ją za połę szla​fro​ka. Dłu​gie rude wło​sy mia​ła zmierz​wio​ne, wy​glą​da​ła jak sie​dem wred​nych nie​szczęść. Po​tłu​czo​ne oku​la​ry tra​fi​ły już na jej nos. – Wi​dzia​ła pani? – za​py​ta​ła roz​trzę​sio​nym gło​sem. – Nie – od​burk​nę​ła Tar​czoń. – Spraw​dza​łam, czy far​ba nie zła​zi z okien. – Na​praw​dę? – za​sko​czo​na Ola zro​bi​ła wiel​kie oczy. – Dziec​ko dro​gie… – Kie​row​nicz​ka spoj​rza​ła na nią pro​tek​cjo​nal​nie. – Wstań le​piej. To tyl​ko zły sen. – Sen? – Dziew​czy​na po​pa​trzy​ła na nią dziw​nie. – Tak, sen. Zwy​kły kosz​mar. Jak się obu​dzi​my, bę​dzie​my boki zry​wać… – W tym mo​men​cie zro​zu​‐ mia​ła, że Ola nie może pa​mię​tać jej snu, ale nie prze​ję​ła się tym zbyt​nio. Z wes​tchnie​niem opa​dła na krze​sło dy​żur​nej, cie​sząc się, że na​resz​cie roz​wi​kła​ła za​gad​kę oży​wa​ją​cych zwłok. Noc​ne mary, nic wię​‐ cej. – Ja nie śnię – za​pew​ni​ła ją uczen​ni​ca. – Wiem, wiem – po​tak​nę​ła Tar​czoń. – Nie śnisz, bo wy​stę​pu​jesz w moim śnie. – To nie jest ża​den sen! – wy​dar​ła się Ola. Do​mi​ni​ka spoj​rza​ła na nią kpią​co. – Ja​sne. W dzi​siej​szych cza​sach co dru​ga pan​na cho​dzi po mie​ście z urwa​ną ręką albo nogą. Moda taka, jak ro​zu​miem, było nie było mamy lata sześć​dzie​sią​te, trze​ba być no​wo​cze​snym. I na co czło​wie​ko​‐ wi krew? Tyl​ko się wy​le​wa przy byle ska​le​cze​niu i wszyst​ko bru​dzi. Ech wy, bździą​gwy… – opar​ła się wy​god​niej. – Co pani opo​wia​da?! – nie od​pusz​cza​ła Ra​dzie​jew​ska. – Ale z cie​bie upar​ta zmo​ra – mruk​nę​ła roz​złosz​czo​na kie​row​nicz​ka in​ter​na​tu. – Nic dziw​ne​go, że ko​‐ le​żan​ki cię nie lu​bią, ty wred​na ryża mał​po. Tak, tak na cie​bie mó​wią, kie​dy nie sły​szysz… Ra​dzie​jew​ska za​nie​mó​wi​ła. Sta​ła obok sto​li​ka z sze​ro​ko otwar​ty​mi usta​mi, jak​by jej za​bra​kło po​wie​‐ trza w płu​cach. Do​mi​ni​ka za​ło​ży​ła ręce pod gło​wę, po czym do​da​ła roz​ba​wio​nym to​nem: – W twarz bym ci tego ni​g​dy nie po​wie​dzia​ła, ale co mi szko​dzi, sko​ro je​ste​śmy w moim śnie. * * * Sie​dzia​ły tak kil​ka mi​nut, może kwa​drans. Ob​ra​żo​na uczen​ni​ca na​wet nie spoj​rza​ła na kie​row​nicz​kę, któ​‐ ra tkwiąc na miej​scu dy​żur​nej, pa​li​ła spo​koj​nie car​me​na. Na trze​cim pię​trze pa​no​wa​ła ni​czym nie zmą​co​‐ na ci​sza. Uczen​ni​ce za​szy​ły się w swo​ich sy​pial​niach i nie wy​chy​la​ły z nich nosa. Po ja​kimś cza​sie za​czę​‐ ło to być nu​żą​ce.

Niech się w koń​cu coś sta​nie, po​my​śla​ła Do​mi​ni​ka. Na klat​ce scho​do​wej po​ka​za​ła się gło​wa woź​nej, pani Skrzy​pacz-Ko​pa​szew​skiej, daw​nej na​uczy​ciel​‐ ki. Ko​bie​ci​na przy​sta​nę​ła na pół​pię​trze moc​no zdy​sza​na, trzy​ma​jąc się kur​czo​wo po​rę​czy. No pro​szę, po​my​śla​ła Tar​czoń. Mó​wisz, masz. – Co pa​nią tu​taj spro​wa​dza, pani Ja​dziu? – za​py​ta​ła przy​jaź​nie. Ten sen za​czy​nał się jej po​do​bać. Był nie​sa​mo​wi​ty, a jed​no​cze​śnie taki re​al​ny. I o wie​le cie​kaw​szy od mrocz​nych tu​ne​li me​tra. Ni​ko​mu by się do tego nie przy​zna​ła, ale uwiel​bia​ła hi​sto​rie z dresz​czy​kiem. Zwłasz​cza te o du​chach. W cza​sach gdy sama uczęsz​cza​ła do szkół, tuż po woj​nie, za​czy​ty​wa​ła się Gra​‐ biń​skim. A kil​ka lat temu od​kry​ła Ed​ga​ra Al​la​na Poe i od razu się w nim za​du​rzy​ła. W jego utwo​rach tak​‐ że oży​wa​ły tru​py – do dzi​siaj czu​ła pal​pi​ta​cje ser​ca, wspo​mi​na​jąc sce​nę fi​na​ło​wą Li​gei. – Pani kie​row​nicz​ko, So​do​mia i Go​mo​ria… – wy​sa​pa​ła w koń​cu zmę​czo​na wspi​nacz​ką woź​na. – Za​‐ te​le​fo​no​wa​łam po dok​to​ra, jak pani ka​za​ła. I wie pani co? W ka​ma​sze go wzię​li. Wszyst​kich le​ka​rzy mo​‐ bi​li​zu​ją. Po​dob​no kwa​ran​tan​na nic nie dała. Za​ra​za wy​la​zła na mia​sto. Woj​sko na​wet we​zwa​li, bo mi​li​cja nie da​wa​ła so​bie rady. Strze​la​ją na pla​cu Grun​waldz​kim jak na naj​praw​dziw​szej woj​nie. – Co też pani mówi, pani Ja​dziu. – Do​mi​ni​ka uśmiech​nę​ła się miło. – Kto strze​la? Do kogo? – Woj​sko. Do za​ra​żo​nych. Pie​lę​gniar​ka z kli​ni​ki po​wie​dzia​ła mi w za​ufa​niu, że to już nie czar​na ospa, tyl​ko ja​kaś jej groź​niej​sza mu​tan​cja… W głę​bi ko​ry​ta​rza coś huk​nę​ło. Ktoś wa​lił od środ​ka w za​mknię​te drzwi jed​ne​go z po​ko​jów. Moc​no, co​raz moc​niej. Chwi​lę póź​niej roz​legł się su​chy trzask pę​ka​ją​ce​go drew​na i ka​wał pły​ty pil​śnio​wej wy​‐ lą​do​wał na li​no​leum na wprost izo​lat​ki. Ra​dzie​jew​ska pod​sko​czy​ła, jak​by ją ktoś w ty​łek uszczyp​nął. Woź​na prze​że​gna​ła się z bo​jaź​nią. – Co tam się wy​ra​bia? – wy​mam​ro​ta​ła, wdra​pu​jąc się na ostat​nie stop​nie. Ola wo​dzi​ła pół​przy​tom​nym ze stra​chu wzro​kiem, spo​glą​da​jąc to na kie​row​nicz​kę, to na ko​ry​tarz. Wresz​cie ze​bra​ła się w so​bie i pod​bie​gła do pierw​szych drzwi. Za​czę​ła w nie wa​lić mi​kry​mi piąst​ka​mi, krzy​cząc: – Wera, otwórz! Szyb​ko! Mu​si​cie ucie​kać! W od​po​wie​dzi usły​sza​ła zdu​szo​ny hi​ste​rycz​ny pisk. Za za​mknię​ty​mi na klucz drzwia​mi za​ko​tło​wa​ło się, coś wal​nę​ło w nie od we​wnątrz. Fu​try​na aż za​drża​ła, ale za​wia​sy wy​trzy​ma​ły. Wy​stra​szo​na Ola od​‐ sko​czy​ła na śro​dek ko​ry​ta​rza. Ktoś gme​rał ner​wo​wo przy zam​ku, szar​piąc za klam​kę i wrzesz​cząc prze​‐ raź​li​wie. Zgrzy​ta​nie klu​cza usta​ło w pew​nym mo​men​cie, za to roz​legł się brzęk tłu​czo​ne​go szkła. Ra​dzie​‐ jew​ska omio​tła wzro​kiem po​zo​sta​łe drzwi. Zza dru​gich po le​wej też do​bie​ga​ły krzy​ki, jesz​cze bar​dziej prze​raź​li​we. Pa​ni​ka sze​rzy​ła się bły​ska​wicz​nie. Ola za​czerp​nę​ła głę​bo​ko tchu, za​ci​snę​ła dło​nie w piąst​ki i od​chy​liw​szy gło​wę do tyłu, wrza​snę​ła ile sił w płu​cach: – Po​żar! Ra​tuj się, kto może! Do​mi​ni​ka zo​ba​czy​ła uchy​la​ją​ce się drzwi. Na ko​ry​ta​rzu znów za​ro​iło się od uczen​nic. Po​trą​ca​jąc się na​wza​jem, bie​gły w stro​nę woź​nej. Pani Ja​dwi​ga pró​bo​wa​ła je spo​wol​nić, blo​ku​jąc cia​łem drzwi pro​‐ wa​dzą​ce na klat​kę scho​do​wą i pil​nu​jąc, by ewa​ku​acja od​by​wa​ła się bez​piecz​nie i płyn​nie. Dwie z sied​‐ miu sal tego pię​tra opu​sto​sza​ły bły​ska​wicz​nie, przez co przy scho​dach zro​bił się mały ko​rek. Ola zdą​ży​ła już prze​biec w głąb ko​ry​ta​rza i te​raz wa​li​ła w drzwi na​stęp​nych sy​pial​ni. Wtem pu​ścił za​mek po​ko​ju znaj​du​ją​ce​go się naj​bli​żej scho​dów, tego, do któ​re​go do​bi​ja​ła się na sa​mym po​cząt​ku. Ka​‐ wał​ki wy​ła​ma​nej fu​try​ny wy​lą​do​wa​ły aż pod prze​ciw​ną ścia​ną. Mo​ment póź​niej z ja​sno oświe​tlo​ne​go

wnę​trza wy​bie​gły czte​ry za​krwa​wio​ne uczen​ni​ce. Ra​dzie​jew​ska za​mar​ła z unie​sio​ną nad gło​wę pię​ścią. To były jej ko​le​żan​ki. Dzie​li​ła sy​pial​nię w su​‐ mie z sied​mio​ma dziew​czy​na​mi, któ​rych w więk​szo​ści nie lu​bi​ła, ale te​raz nie mia​ło to już żad​ne​go zna​‐ cze​nia. Wszyst​kie uczen​ni​ce sta​ły po tej sa​mej stro​nie ba​ry​ka​dy. Tak przy​naj​mniej wi​dzia​ła to ona… Krót​kie wa​ha​nie dro​go ją kosz​to​wa​ło. Uczen​ni​ce z po​ko​ju, do któ​re​go wła​śnie się do​bi​ja​ła, pod​ję​ły w tym mo​men​cie de​cy​zję. Któ​raś prze​krę​ci​ła znie​nac​ka klucz i na​pie​ra​jąc ca​łym cia​łem na ma​syw​ne skrzy​dło, otwo​rzy​ła je z roz​ma​chem, tra​fia​jąc sto​ją​cą za nim kru​chą dziew​czy​nę. Ude​rze​nie było tak moc​ne, że od​rzu​ci​ło Olę pod na wpół wy​ła​ma​ne drzwi izo​lat​ki. Wie​wió​ra wy​‐ rżnę​ła tył​kiem o po​kry​te li​no​leum de​ski pod​ło​gi, prze​ko​zioł​ko​wa​ła po nich dwa razy, gu​biąc przy oka​zji oku​la​ry, i wal​nę​ła po​ty​li​cą w dol​ną część skrzy​dła. Rąb​nę​ła z taką siłą, że wszyst​kie gwiaz​dy za​wi​ro​wa​‐ ły jej przed ocza​mi. Oszo​ło​mio​na nie​spo​dzie​wa​nym ata​kiem nie ru​sza​ła się przez chwi​lę, pró​bu​jąc dojść do sie​bie. Za​nim jed​nak zdą​ży​ła zro​zu​mieć, co jej gro​zi, po​czu​ła zim​ny do​tyk na wło​sach, a za​raz po​tem na twa​rzy. Na​ta​lia i Mał​go​sia przy​war​ły do wy​bi​te​go otwo​ru, wy​su​wa​jąc na ko​ry​tarz sine ręce. Pierw​sza za​ci​‐ snę​ła pal​ce je​dy​nej dło​ni na ru​dych wło​sach Oli, dru​ga się​gnę​ła da​lej, aż do jej bro​dy. Dłu​gie pa​zu​ry wbi​ły się w skó​rę pod li​nią de​li​kat​nie za​ry​so​wa​nej szczę​ki, głę​bo​ko, do krwi. Ra​dzie​jew​ska szar​pa​ła się mimo po​twor​ne​go bólu, jaki spra​wiał jej każ​dy ruch, ale mar​twe uczen​ni​ce były zbyt sil​ne, aby mo​gła im się wy​rwać. Bryć​ko za​ci​ska​ła wol​no pa​lu​chy, roz​szar​pu​jąc skó​rę i ukry​te pod nią de​li​kat​ne tkan​ki. Zdu​‐ szo​ny krót​ki pisk Ra​dzie​jew​skiej uto​nął w har​mi​de​rze, któ​ry za​pa​no​wał tym​cza​sem na ko​ry​ta​rzu. Mo​ment póź​niej Ola za​mil​kła i zwiot​cza​ła. Kie​dy sina ręka Mał​go​si co​fa​ła się, z jej za​ci​śnię​tych kur​czo​wo pal​‐ ców zwi​sał ka​wał mięk​kie​go cia​ła. Na​tal​ka, ma​jąc te​raz wię​cej miej​sca, po​cią​gnę​ła ofia​rę za wło​sy, pod​no​sząc nie​przy​tom​ną dziew​czy​nę, jak​by ta była szma​cia​ną ma​rzan​ną, któ​rą to​pio​no co roku w rze​ce za in​ter​na​tem, aby uczcić na​dej​ście wio​sny. Za​nim Ra​dzie​jew​ska znik​nę​ła w dziu​rze, przy​glą​da​ją​ca się tej sce​nie Do​mi​ni​ka do​strze​gła jesz​cze jej twarz – a wła​ści​wie frag​ment twa​rzy, gdyż usta, część nosa i cały lewy po​li​czek aż do oka znik​nę​ły. W ich miej​scu zia​ła otwar​ta, krwa​wią​ca ob​fi​cie rana, w któ​rej wi​dać było strzęp​ki po​zry​wa​nych mię​śni, zęby i ko​ści czasz​ki. W bliż​szej czę​ści ko​ry​ta​rza nie było wca​le spo​koj​niej. Za​nim pisz​czą​ce dziew​czy​ny zdą​ży​ły do​biec do scho​dów, z in​nej sy​pial​ni wy​ło​ni​ła się trój​ka lo​ka​to​rek. Były za​krwa​wio​ne jak ich ko​le​żan​ki, ale nie wrzesz​cza​ły i nie pa​ni​ko​wa​ły. Nie mu​sia​ły też bie​gać, by do​paść tło​czą​ce się przy scho​dach uczen​ni​ce. Ten nie​spo​dzie​wa​ny atak z tyłu jesz​cze wzmógł pa​ni​kę. Sto​ją​ce w środ​ku tłu​mu dziew​czę​ta, wi​dząc, że ko​le​żan​ki za ich ple​ca​mi wpa​da​ją w łapy sza​lo​nych mor​der​czyń, za​czę​ły na​pie​rać na te, któ​re znaj​do​‐ wa​ły się z przo​du, obok pró​bu​ją​cej za​pa​no​wać nad ba​ła​ga​nem woź​nej. Na efek​ty nie trze​ba było dłu​go cze​kać. Sta​rusz​ka zo​sta​ła ode​pchnię​ta, a gdy ostat​nia prze​szko​da znik​nę​ła, wrzesz​czą​ce dziew​czy​ny po​‐ gna​ły na oślep, byle da​lej od tego kosz​ma​ru. Któ​raś z nich, pchnię​ta zbyt moc​no, po​tknę​ła się na naj​wyż​‐ szym stop​niu, a ko​lej​ne, spy​cha​ne na nią przez tłum, za​czę​ły się wy​wra​cać jak kost​ki do​mi​na. W cią​gu kil​ku wy​peł​nio​nych wrza​skiem se​kund kłę​bo​wi​sko ciał za​blo​ko​wa​ło ciąg scho​dów aż do pół​pię​tra. Tar​‐ czoń pod​nio​sła się z krze​sła, by mieć lep​szy wi​dok. Z plą​ta​ni​ny rąk i nóg do​bie​ga​ły krzy​ki, płacz i bła​ga​‐ nia o po​moc. Tym​cza​sem Olga Sien​kie​wicz, Ju​li​ta So​bo​lew​ska i We​ro​ni​ka Cho​do​row​ska sys​te​ma​tycz​nie ma​sa​kro​‐ wa​ły le​żą​ce przy prze​szklo​nych drzwiach ko​le​żan​ki. Te, któ​re uda​ło im się do​paść, za​nim do​szło do wy​‐ pad​ku na scho​dach. Za​ję​te za​bi​ja​niem ofiar zu​peł​nie stra​ci​ły za​in​te​re​so​wa​nie tym, co dzia​ło się tuż obok,

jak​by nie do​strze​ga​ły kłę​bo​wi​ska ciał i nie sły​sza​ły prze​raź​li​wych wrza​sków. Na​gle w głę​bi ko​ry​ta​rza roz​legł się gło​śniej​szy huk. Gru​be drzwi izo​lat​ki pod​da​ły się wresz​cie pod na​po​rem trzech wą​tłych dziew​cząt. Po​zba​wio​na ręki Na​tal​ka, oskó​ro​wa​na czę​ścio​wo Ola i wle​ką​ca się za nimi Mał​go​sia ru​szy​ły chwiej​nie w kie​run​ku klat​ki scho​do​wej, nie zwra​ca​jąc uwa​gi na ło​mot do​bie​ga​‐ ją​cy z ostat​niej za​mknię​tej wciąż sy​pial​ni. Drzwi drża​ły nie​ustan​nie, jak​by ude​rzał w nie ta​ran. I w koń​cu one tak​że ustą​pi​ły, ła​miąc się ze zło​‐ wro​gim trza​skiem. To, co wy​da​rzy​ło się za nimi, na za​wsze po​zo​sta​nie ta​jem​ni​cą. Wia​do​me było tyl​ko jed​no: cała ósem​ka dziew​cząt, któ​re tam się schro​ni​ły – w tym Iza Tro​iń​ska – do​łą​czy​ła do ar​mii po​two​‐ rów. Do​mi​ni​ka przy​glą​da​ła się temu wszyst​kie​mu z nie​zdro​wą fa​scy​na​cją. Tro​chę się so​bie dzi​wi​ła, że jest zdol​na do wy​my​śle​nia aż ta​kich okro​pieństw. W jej ulu​bio​nych opo​wia​da​niach gro​zy dzia​ły się rze​czy strasz​ne, je​żą​ce wło​ski nie tyl​ko na kar​ku, ale za​ra​zem… ste​ryl​nie czy​ste, uła​dzo​ne. Ona na​to​miast mia​ła przed ocza​mi ma​ka​brę god​ną ob​ra​zów Bo​scha albo Bru​egla, któ​re oglą​da​ła nie tak daw​no w po​nie​miec​‐ kich al​bu​mach. Iry​to​wał ją za​pach to​czo​nej krwi, draż​nił smród od​cho​dów, dła​wił odór uwal​nia​nych z trze​wi ga​zów. To wszyst​ko wy​glą​da​ło tak sur​re​ali​stycz​nie, a za​ra​zem tak praw​dzi​wie… Ręce Be​aty Smół​kow​skiej wbi​te do po​ło​wy przed​ra​mion w brzuch jej naj​lep​szej przy​ja​ciół​ki, dła​‐ wią​cej się te​raz wła​sną krwią po​zna​nian​ki, Jo​asi Pa​tyk. Oskal​po​wa​na przez któ​rąś ze zmar​twych​wsta​łych dziew​cząt i roz​wrzesz​cza​na Anna Wal​czak. Klę​czą​ca na jed​nym ze stop​ni Edy​ta Nie​miec, trzy​ma​ją​ca w dło​niach wła​sną dol​ną szczę​kę, zwi​sa​ją​cą te​raz na dłu​gim pa​śmie skó​ry wy​dar​tej z jej szyi i pier​si. Po​‐ zba​wio​na tych pięk​nych błę​kit​nych oczu Iwon​ka Gru​szec​ka, pró​bu​ją​ca od​czoł​gać się od kłę​bo​wi​ska ma​‐ sa​kro​wa​nych ciał mimo otwar​tych zła​mań obu nóg. Roz​ry​wa​na na dwo​je Zu​zan​ka Czer​wo​niak i pła​wią​ca się w jej per​li​stych wnętrz​no​ściach Ula Ja​ni​szyn, któ​rej bia​ły nie​gdyś, a te​raz szkar​łat​ny pie​lę​gniar​ski far​tuch po​prze​bi​ja​ły w wie​lu miej​scach po​ła​ma​ne że​bra. Dwie Agniesz​ki, Szrub​kow​ska i An​drze​jew​ska, po​dob​ne do sie​bie jak sio​stry, wgry​zio​ne zgod​nie w zma​sa​kro​wa​ne nogi wy​ją​cej prze​raź​li​wie Alek​san​‐ dry Czu​by. Sie​dzą​ca pod ścia​ną na pół​pię​trze ro​ze​dr​ga​na Ju​lit​ka So​bo​lew​ska, wy​glą​da​ją​ca wciąż na nie​‐ tknię​tą, choć przy każ​dym ru​chu z jej ust i nosa bu​cha gę​sta, nie​mal czar​na krew, obry​zgu​ją​ca stos wi​ją​‐ cych się wnętrz​no​ści Mar​ce​li Pom​per, któ​ra mimo po​twor​nych ob​ra​żeń zdzie​ra skó​rę z ple​ców wi​szą​cej na po​rę​czy We​ro​ni​ki Broy. Pani Anna Iwa​niuk, in​ter​na​to​wa ku​char​ka, któ​rą na scho​dy mu​sia​ły zwa​bić wrza​ski, osła​nia​ła gło​wę dursz​la​kiem, choć bar​dziej przy​dał​by się jej do przy​trzy​ma​nia wy​pły​wa​ją​cych przez roz​szar​pa​ny bok wnętrz​no​ści. Zbry​zga​na krwią ścia​na, po któ​rej osu​wa się spo​co​na jak mysz Jo​an​‐ na Wi​dom​ska. Roz​ma​za​ny tusz do rzęs bar​wi bled​ną​ce szyb​ko po​licz​ki. Z sze​ro​ko roz​war​tych ust i nosa ciek​ną struż​ki gę​stej krwi, ska​pu​ją​cej na od​sło​nię​ty de​kolt i czar​ny jak krót​kie wło​sy dziew​czy​ny biu​sto​‐ nosz. Na do nie​daw​na bia​łej, po​szar​pa​nej hal​ce wi​dać kil​ka du​żych dziur oto​czo​nych li​sza​ja​mi czer​nie​ją​‐ cej szyb​ko mazi. W głę​bi po​gry​zio​ne​go cia​ła drga​ją włók​na ro​ze​rwa​nych mię​śni i ścię​gien. Wy​krzy​wio​na zło​ścią twarz pani Ja​dwi​gi… Do​mi​ni​ka wzdry​gnę​ła się, wi​dząc tuż przed sobą roz​wście​czo​ną woź​ną. – Zrób coś, ko​bie​to! – wrza​snę​ła Skrzy​pacz-Ko​pa​czew​ska, wska​zu​jąc oskar​ży​ciel​sko na scho​dy. – Prze​cież to tyl​ko sen – od​par​ła Tar​czoń, strze​pu​jąc po​piół z na wpół wy​pa​lo​ne​go pa​pie​ro​sa. – Ja ci dam sen! – Woź​na chwy​ci​ła ją za dłoń, wy​rwa​ła nie​do​pa​łek i krzy​wiąc się jesz​cze okrut​niej, przy​tknę​ła ża​rzą​cy się ty​toń do po​licz​ka kie​row​nicz​ki.

Swąd przy​pa​la​nej skó​ry, po​twor​ny ból, sko​wyt. Mgnie​nie oka wy​star​czy​ło, by Do​mi​ni​ka za​mie​ni​ła się z bier​nej ob​ser​wa​tor​ki w ko​lej​ną ofia​rę rze​zi. Nie kosz​ma​ru, na​wet nie snu na ja​wie, tyl​ko ota​cza​ją​‐ ce​go ją stu​pro​cen​to​we​go Ar​ma​ge​do​nu. – Co ty wy​pra​wiasz, sta​ra ję​dzo?! – od​sko​czy​ła z wrza​skiem. Mi​mo​wol​nie klap​nę​ła na krze​sło, któ​re mia​ła wciąż za ple​ca​mi. I to wła​śnie ura​to​wa​ło ją przed na​‐ tych​mia​sto​wą śmier​cią. Nie za​uwa​ży​ła na​wet, któ​ra z mar​twych uczen​nic przy​pu​ści​ła na nią atak. Gdy wy​ci​snę​ła po​wie​ka​mi ostat​nie łzy, do​strze​gła je​dy​nie drew​nia​ki woź​nej i bose sto​py na​past​nicz​ki zni​ka​‐ ją​ce za wy​ła​ma​ną po​rę​czą od​gra​dza​ją​cą po​dest od gar​dzie​li klat​ki scho​do​wej. Gło​śniej​szy od krzy​ków ło​mot uzmy​sło​wił jej, że lot nie był dłu​gi. W tym sa​mym mo​men​cie do​tar​ło do niej, że z dołu do​bie​ga​ją nie mniej roz​pacz​li​we wrza​ski. Tam tak​że dzia​ło się coś strasz​ne​go. A je​dy​ne drzwi pro​wa​dzą​ce na ze​‐ wnątrz są oczy​wi​ście za​mknię​te na głu​cho… Tar​czoń do​tknę​ła opa​rze​nia opusz​ką pal​ca i aż syk​nę​ła z bólu. Czy​li to nie sen, uzna​ła, nie spusz​cza​‐ jąc oka ze zbli​ża​ją​cych się do niej, si​nych jak mar​twe ryby uczen​nic. Była dla nich jak mat​ka. Spę​dzi​ły ra​zem pod tym da​chem trzy je​sie​nie, trzy zimy i trzy wio​sny. A te​raz… Czu​jąc na​ra​sta​ją​cą pa​ni​kę, ro​zej​rza​ła się wo​kół sie​bie. Zej​ście po scho​dach od​pa​da​ło, trwa​ła na nich naj​gor​sza jat​ka. Od ko​ry​ta​rza z sy​pial​nia​mi od​ci​na​ły ją czte​ry idą​ce chwiej​nym kro​kiem zmo​ry i tłum kłę​‐ bią​cy się za prze​szklo​ny​mi drzwia​mi. Mo​gła wspiąć się wy​żej, na ostat​nią kon​dy​gna​cję klat​ki scho​do​wej, ale stam​tąd nie było dro​gi uciecz​ki. Same ścia​ny. I tyl​ko jed​ne drzwi: chro​nio​ne kra​tą, za​mknię​te na kłód​‐ kę wej​ście na strych. Po​ko​na​ła stop​nie kil​ko​ma su​sa​mi. Jak się oka​za​ło, nie była pierw​szą, któ​ra wpa​dła na po​mysł, by tu się schro​nić. Przy kra​cie ku​li​ła się prze​ra​żo​na Agat​ka Wi​śniew​ska. Na stry​chu mnie nie do​pad​ną, my​śla​‐ ła go​rącz​ko​wo Do​mi​ni​ka, o ile znaj​dę w porę klucz… Je​den z dwu​dzie​stu no​szo​nych na kół​ku w kie​sze​ni szla​fro​ka. Nie pa​mię​ta​ła tyl​ko któ​ry. Zbyt rzad​ko go uży​wa​ła. Jak zy​skać na cza​sie? Jak się ra​to​wać? Po​trzeb​na mi ja​kaś broń albo osło​na! Wyj​rza​ła przez po​ręcz. Jej wzrok spo​czął na krze​śle, z któ​re​go przed mo​men​tem się ze​rwa​ła. Trze​ba zejść na dół. Nie ma in​nej rady. Po​gna​ła po scho​dach. Zmo​ry były tuż-tuż. Pod​nio​sła krze​sło. To musi wy​star​czyć. Nie, to za mało, sta​now​czo za mało… Chwy​ci​ła sto​lik dy​żur​nej za me​ta​lo​we nogi i osła​nia​jąc się nim jak – no​men omen – tar​czą, na​tar​ła na wle​ką​cą swo​je wnętrz​no​ści po li​no​leum Mał​‐ go​się Gwa​rę, naj​niż​szą z po​ten​cjal​nych na​past​ni​czek. Zde​rze​nie z sze​ro​kim bla​tem zwa​li​ło z nóg nie tyl​ko cel ata​ku, ale i idą​cą obok Jo​asię Grann. Tak jak my​śla​ła, dziew​czy​ny po śmier​ci były nie​wia​ry​god​nie sil​ne, a przy tym bar​dziej nie​zdar​ne od świe​żo uro​dzo​nych źre​biąt. Na​tar​ła raz jesz​cze, kła​dąc po​ko​tem resz​tę uczen​nic. Zy​ska​ła tro​chę cza​su, by za​jąć się otwar​ciem kra​ty, a po​tem drzwi. Wbie​gła znów na ostat​nią kon​dy​‐ gna​cję, od​sta​wi​ła sto​lik i prze​stę​pu​jąc nad kwi​lą​cą ci​chut​ko Aga​tą, się​gnę​ła po pęk klu​czy. Zdą​ży​ła wy​‐ pró​bo​wać sie​dem z nich, za​nim ata​ku​ją​ce ją zoł​zy po​ja​wi​ły się u szczy​tu scho​dów. Wte​dy prze​rwa​ła pra​‐ cę. Wi​dząc, że się pod​no​szą, raz jesz​cze na nie na​tar​ła, ze​pchnę​ła je pię​tro ni​żej, a na​stęp​nie wy​co​fa​ła się pod kra​tę. Przy dzie​sią​tym klu​czu zer​k​nę​ła przez ra​mię i stru​chla​ła. Dwie z prze​wró​co​nych na​past​ni​czek na​wet nie pró​bo​wa​ły wstać. Czoł​ga​ły się już po stop​niach, zo​sta​wia​jąc za sobą krwa​we śla​dy. To kom​‐ pli​ko​wa​ło spra​wę. Do​mi​ni​ka ro​zej​rza​ła się ner​wo​wo. My​śli w jej gło​wie ko​tło​wa​ły się jak sta​do wy​gło​dzo​nych mew. Może omi​nę je, zbie​gnę zno​wu na trze​cie pię​tro i tam spró​bu​ję przejść przez po​ręcz. Zwie​szę się na rę​‐

kach i ze​sko​czę. Spad​nę co naj​wy​żej z trzech me​trów… Przed ocza​mi sta​nę​ła jej nie​szczę​sna woź​na. Taka pró​ba mo​gła się skoń​czyć tyl​ko w je​den, nie​zbyt miły spo​sób. Rzu​ce​nie Aga​ty na żer da​ło​by mi do​‐ dat​ko​wą chwi​lę… Za​drża​ła na samą myśl o ta​kim okru​cień​stwie. Toż to by​ło​by za​bój​stwo! Zwy​kłe be​‐ stial​stwo! Nie, nie mogę… Z dru​giej stro​ny, Aga​ta i tak za​raz zgi​nie. Chwi​lę przede mną albo chwi​lę po mnie. Dla niej to żad​na róż​ni​ca. A tak przy​naj​mniej od​wró​ci​ła​by uwa​gę tych zim​no​krwi​stych mor​‐ der​czyń i dała mi wy​star​cza​ją​cą ilość cza​su, by… Do​mi​ni​ka skrzy​wi​ła się, gdy coś lo​do​wa​te​go skap​nę​ło jej na twarz. Cof​nę​ła się o krok, za​dzie​ra​jąc gło​wę. Ocza​mi wy​obraź​ni wi​dzia​ła już be​stię, po​zba​wio​ną skó​ry po​kra​kę z mó​zgiem na wierz​chu, któ​ra po​ru​sza się po ścia​nach zwin​nie jak jasz​czur​ka, wy​su​wa​jąc dłu​gi ję​zor ku po​ten​cjal​nym ofia​rom. O dzi​‐ wo po​kry​ty li​sza​ja​mi wil​go​ci su​fit był pu​sty. Krył jed​nak cia​sny, dwu​me​tro​wy szyb pro​wa​dzą​cy do wy​ła​‐ zu, z któ​re​go ko​mi​nia​rze ko​rzy​sta​li raz w roku, spraw​dza​jąc droż​ność ko​mi​nów. Ko​niec me​ta​lo​wej dra​‐ bin​ki wi​siał nad gło​wą Do​mi​ni​ki – nie​ste​ty tak wy​so​ko, że nie zdo​ła​ła​by go się​gnąć pal​ca​mi, na​wet gdy​‐ by była dużo wyż​sza. Zer​k​nę​ła na peł​zną​ce w jej kie​run​ku zmo​ry. Cza​su nie zo​sta​ło wie​le, chy​ba że ku​pię so​bie do​dat​ko​wą mi​nu​tę albo dwie, po​świę​ca​jąc ży​cie Aga​ty. Po​chy​li​ła się, chwy​ci​ła dziew​czy​nę za pulch​ne ra​mio​na, lecz nie dała rady ode​rwać jej od kra​ty. Wi​śniew​ska wpi​ła się w me​ta​lo​we prę​ty nie go​rzej niż rdza. Ku​rza twarz. Jak do​stać się do tej cho​ler​nej dra​bin​ki? Gdy​bym uży​ła sto​li​ka… nie, to za mało. Nie je​stem wy​spor​to​wa​na, nie do​sko​czę do ostat​nie​go szcze​bla, a na​wet je​śli ja​kimś cu​dem zdo​łam to zro​bić, nie pod​cią​gnę się wy​żej. Ogry​zą mnie, ję​dze, jak si​kor​ki wy​wie​szo​ny na bal​ko​nie po​łeć sło​ni​ny. Co​raz bar​dziej spa​ni​ko​wa​na po​to​czy​ła wo​kół wzro​‐ kiem. Krze​sło! Tak! Ra​dość szyb​ko ustą​pi​ła zło​ści. Krze​sło zo​sta​ło na dole. Chcąc je zdo​być, mu​sia​ła​by omi​nąć peł​zną​ce po stop​niach zmo​ry. Raz ko​zie śmierć, zde​cy​do​wa​ła. W koń​cu je​stem szyb​sza od tych po​krak. Po​chy​li​ła się jak za​wo​do​wy rug​by​sta i za​tu​pa​ła gło​śno, by ścią​gnąć wszyst​kie na​past​nicz​ki pod ba​lu​stra​dę. Lar​wy za​re​ago​wa​ły, skrę​ci​ły, a wte​dy ona po​gna​ła w kie​run​ku ścia​ny. Ska​cząc nad tną​cy​mi po​wie​trze pa​zu​ra​mi Gwa​ry, zbie​gła na trze​cie pię​tro. Po​wrót był nie​co ła​twiej​szy. Osła​nia​jąc się krze​słem jak tar​czą, ru​szy​ła nie​zgrab​nie w górę. Zdo​by​ła ostat​ni ele​ment ukła​dan​ki, ale też zwró​ci​ła na sie​bie uwa​gę ko​lej​nych po​‐ two​rów. Za​nim prze​pchnę​ła się po​now​nie obok Gwa​ry, kil​ka​na​ście in​nych uczen​nic zdą​ży​ło do​trzeć do pod​sta​wy scho​dów. Usta​wie​nie sto​li​ka, a po​tem krze​sła trwa​ło se​kun​dy. Wspi​na​jąc się na tę chwiej​ną kon​struk​cję, my​śla​‐ ła tyl​ko o jed​nym: żeby te sa​kra​menc​kie sto​łów​ko​we me​ble nie roz​pa​dły się pod jej cię​ża​rem. Sta​nę​ła na sie​dzi​sku krze​sła, ba​lan​su​jąc jak cyr​ków​ka na li​nie. Wy​pro​sto​wa​ny​mi rę​ka​mi mo​gła do​się​gnąć trze​cie​go szcze​bla. To wciąż za mało, ale je​śli pod​sko​czę… Usły​sza​ła prze​raź​li​wy pisk. Spoj​rza​ła w dół. Jed​na z peł​zną​cych zmór chwy​ci​ła Aga​tę za nogę. Sto​ją​ca obok Jo​asia Grann wła​śnie po​chy​la​ła się, jak​by za​‐ mie​rza​ła upaść na roz​hi​ste​ry​zo​wa​ną Wi​śniew​ską. Po​zo​sta​łe upio​ry kie​ro​wa​ły się jed​nak pro​sto na pi​ra​‐ mi​dę z me​bli. Nie in​te​re​so​wa​ła ich schwy​ta​na przez ko​le​żan​ki ofia​ra. Tar​czoń prze​że​gna​ła się, ugię​ła nogi w ko​la​nach i pod​sko​czy​ła, wkła​da​jąc w ten ruch wszyst​kie siły. Na szczę​ście ad​re​na​li​na zro​bi​ła już swo​je. Dło​nie kie​row​nicz​ki in​ter​na​tu za​ci​snę​ły się na pią​tym szcze​blu w tym sa​mym mo​men​cie, gdy po​trą​co​‐ ny przez mar​twe uczen​ni​ce sto​lik prze​su​nął się ze zgrzy​tem, po​sy​ła​jąc krze​sło w kąt po​de​stu. Nie było już od​wro​tu. Do​mi​ni​ka zgię​ła ręce, ję​cząc, jak​by ktoś za​rzu​cił jej na ra​mio​na wo​rek ziem​nia​ków. Maj​ta​jąc

w po​wie​trzu pod​kur​czo​ny​mi no​ga​mi, usi​ło​wa​ła do​się​gnąć ko​la​nem naj​niż​sze​go szcze​bla. Nie zdo​ła​ła zro​‐ bić tego za pierw​szym ra​zem, dru​ga pró​ba tak​że za​koń​czy​ła się nie​po​wo​dze​niem. Dło​nie za​czy​na​ły jej po​wo​li omdle​wać, nie​przy​wy​kłe do ta​kie​go wy​sił​ku ra​mio​na drża​ły i pie​kły. Zda​wa​ła so​bie spra​wę, że tyl​ko se​kun​dy dzie​lą ją od upad​ku i okrut​nej śmier​ci. Bała się spoj​rzeć w dół, bała się wi​do​ku, któ​ry nie​chyb​nie zo​ba​czy. Mimo to mu​sia​ła opu​ścić gło​wę i ro​ze​wrzeć po​wie​ki. Tak jak się spo​dzie​wa​ła, po​dest pe​łen był tru​pio bla​dych twa​rzy i wy​cią​ga​ją​cych się ku niej si​nych rąk. Pod​ku​li​ła ko​la​na jesz​cze bar​dziej, zgi​na​jąc ple​cy w pa​łąk, choć ruch ten przy​niósł po​twor​ny pa​lą​cy ból w oko​li​cy lę​dź​wi i bar​ków. Opła​ci​ło się jed​nak: do​się​gnę​ła le​wym ko​la​nem naj​niż​sze​go szcze​bla i mo​gła się w koń​cu oprzeć. Jesz​cze tyl​ko nie​wiel​ki zryw – i sta​nę​ła na dra​bin​ce z gło​wą tuż pod sta​lo​wą kla​pą wy​ła​zu. Zgra​bia​ły​mi pal​ca​mi od​su​nę​ła sko​be​lek, ode​pchnę​ła kla​pę i chwi​lę póź​niej prze​to​czy​ła się na pła​ski dach. Le​ża​ła na szorst​kiej pa​pie, po​zwa​la​jąc, by co​raz sil​niej​szy deszcz mo​czył jej szla​frok. Gdy krew wresz​cie prze​sta​ła jej bęb​nić w uszach, usły​sza​ła zna​jo​my, ale nie​po​ko​ją​cy dźwięk. Od stro​ny rze​ki i znaj​du​ją​ce​go się za nią Śród​mie​ścia do​bie​gał cha​rak​te​ry​stycz​ny kle​kot bro​ni pal​nej.

10 pią​tek, 9 sierp​nia 1963, go​dzi​na 22:45 Psie Pole, oko​li​ce ul. Sy​cow​skiej „U Ko​no​fo​la”. Pro​sty, czy​tel​ny z da​le​ka szyld. Bia​łe tło; czar​ne, na​kre​ślo​ne nie​co ko​śla​wo li​te​ry. Je​dy​ny przy​by​tek na tym od​cin​ku Sy​cow​skiej, któ​ry nie ko​ja​rzył się ze śmier​cią. A w każ​dym ra​zie nie bez​po​‐ śred​nio. Szynk znaj​do​wał się nie​mal na wprost że​liw​nej bra​my ewan​ge​lic​kie​go cmen​ta​rza, jed​ne​go z dwóch li​kwi​do​wa​nych wła​śnie po​nie​miec​kich miejsc wiecz​ne​go spo​czyn​ku. Tego dru​gie​go, nie​co tyl​ko mniej​sze​go i star​sze​go, nie było wi​dać z okien knaj​py, choć le​żał za​le​d​wie sto me​trów da​lej u zbie​gu Głog​czyc​kiej i Za​krzow​skiej. Przed woj​ną w tej czę​ści Psie​go Pola wszyst​ko ko​ja​rzy​ło się ze sztu​ką se​pul​kral​ną. Poza ce​gla​ny​mi mu​ra​mi cmen​ta​rzy czło​wiek tra​fiał wy​łącz​nie na warsz​ta​ty ka​mie​niar​skie i za​kła​dy po​grze​bo​we. Od​kąd na​sta​ła wła​dza lu​do​wa, cha​rak​ter ca​łej dziel​ni​cy zmie​niał się po​wo​li, acz nie​ustan​nie. Nową ne​kro​po​lię otwar​to w szcze​rym polu, pod sa​mym Kieł​czo​wem. Ki​lo​me​try stąd. Tu​taj na​to​miast, we​dług pla​nów, mia​‐ ło sta​nąć w naj​bliż​szej przy​szło​ści duże no​wo​cze​sne osie​dle. Za parę mie​się​cy znik​ną oba za​byt​ko​we cmen​ta​rze i ota​cza​ją​ce je przed​wo​jen​ne ka​mie​nicz​ki. Spy​cha​‐ cze zrów​na​ją z zie​mią omsza​łe mury i ota​cza​ją​ce je zie​leń​ce. A za kil​ka lat po​grą​żo​ne w le​tar​gu bocz​ne ulicz​ki naj​bar​dziej po​nu​rej czę​ści Psie​go Pola za​peł​nią się gwa​rem roz​mów i śmie​chem dzie​ci. Mi​ko​łaj Ko​no​fol, wła​ści​ciel je​dy​ne​go szyn​ku w tej oko​li​cy, nie wi​dział po​wo​dów do ra​do​ści. Uro​‐ dzo​ny w tym domu, w izbie na pię​trze, wy​cho​wy​wał się, słu​cha​jąc ryt​micz​nych ude​rzeń młot​ków, stu​ko​tu pod​ków o ko​cie łby, skrzy​pie​nia kół ka​ra​wa​nów oraz to​wa​rzy​szą​cych im nie​odmien​nie za​wo​dzeń wdów i sie​rot. A te​raz na jego oczach zni​ka​ło wszyst​ko, co znał, sza​no​wał i ce​nił. Jak wszy​scy miesz​kań​cy Sy​‐ cow​skiej bał się kre​ślo​nej w ma​gi​stra​cie świe​tla​nej przy​szło​ści, mimo że przed laty jako je​dy​ny z tu​tej​‐ szych zde​cy​do​wał się na wiel​ką od​mia​nę. Otwo​rzył knaj​pę, za​miast pójść w ka​mień śla​da​mi ojca i dzia​da. Za​raz po woj​nie, kie​dy na​sta​ła nowa wła​dza, za​ła​twił so​bie przy​dział lo​ka​lu i po​zwo​le​nie na wy​szynk i przy​dział z mo​no​po​lu spi​ry​tu​so​we​go, a po​tem od​re​mon​to​wał cały par​ter ka​mie​ni​cy na​le​żą​cej nie​gdyś do ro​dzi​ny nie​miec​kie​go gra​ba​rza. Lo​kal stał się z cza​sem ulu​bio​nym miej​scem spo​tkań oko​licz​nych rze​mieśl​ni​ków. Z roku na rok było jed​nak go​rzej. Li​kwi​da​cja sta​rych cmen​ta​rzy ozna​cza​ła ko​niecz​ność prze​nie​sie​nia warsz​ta​tów na dru​gi kra​niec dziel​ni​cy. Mło​dzi, pra​gnąc za​cho​wać przede wszyst​kim źró​dło do​cho​dów, uda​li się za ro​bo​tą do Kieł​czo​wa, acz​kol​wiek nie​licz​ni star​si i bar​dziej sen​ty​men​tal​ni maj​stro​wie po​zo​‐ sta​wi​li za​kła​dy na Sy​cow​skiej, otwie​ra​jąc tyl​ko przy no​wym cmen​ta​rzu kan​tor​ki, w któ​rych ofe​ro​wa​li klien​tom swo​je usłu​gi. Szynk pod​upa​dał ra​zem z oko​li​cą. Sta​czał się w nie​byt po​wo​li, jak po​nu​rzy miesz​kań​cy Przy​to​rza. Nic już nie mo​gło go ura​to​wać, o czym sta​ry Ko​no​fol do​brze wie​dział. Knaj​pa to nie warsz​tat. Nie da się jej prze​nieść pod bra​my no​we​go cmen​ta​rza, gdzie klient na na​gro​bek za​wsze się znaj​dzie. W szcze​rym polu miał wód​kę sprze​da​wać? W miej​scu, z któ​re​go wszy​scy wy​no​szą się w dia​bły, za​nim na do​bre za​‐ pad​nie zmrok? Gdy na Sy​cow​skiej po​ja​wią się spy​cha​cze, trze​ba bę​dzie za​ci​snąć zęby i pójść na po​nie​wier​kę, o ile

ta buda wcze​śniej się nie za​wa​li albo nie spło​nie. Tak my​ślał Mi​ko​łaj, le​ci​wy szyn​karz o ospo​wa​tej twa​‐ rzy, wo​dząc smęt​nym spoj​rze​niem po ciem​nych ką​tach pu​sta​wej sali. Kie​dyś przy piąt​ku o tej po​rze cały lo​kal wy​peł​niał szmer to​czo​nych przy sto​li​kach roz​mów, ka​pe​la gra​ła do bia​łe​go rana i na​wet o świ​cie brzę​cza​ło peł​ne szkło. A dzi​siaj? Ci​sza jak ma​kiem za​siał. Tu i ów​dzie po​nu​ra, zgar​bio​na nad ku​flem albo kie​lisz​kiem po​stać. I pust​ki w ka​sie. Ko​no​fol zli​czył w pa​mię​ci klien​tów. Trzech ich było. Pod ścia​ną, przy osu​szo​nej lor​ne​cie i nie​do​je​‐ dzo​nej me​du​zie, drze​mał pan Racz​kie​wicz: po​staw​ny, wiecz​nie nie​do​go​lo​ny i ścię​ty na krót​ko kie​row​nik je​dy​ne​go w tej oko​li​cy sku​pu bu​te​lek. Ten to miał przed sobą świe​tla​ne per​spek​ty​wy! Nowe osie​dle ozna​cza​ło set​ki do​dat​ko​wych klien​tów, ty​sią​ce wy​pi​tych w czte​rech ścia​nach fla​szek. Żyć nie umie​rać, pa​nie Ra​do​sła​wie… Mi​ko​łaj wes​tchnął, prze​no​sząc wzrok na Mi​cha​ła Rej​ma​na, bro​da​te​go ka​mie​nia​rza o wło​sach czar​nych jak smo​ła i wiecz​nie zmierz​wio​nych, jed​ne​go z tych, co na​dal pra​co​wa​li w sta​rych warsz​ta​tach. Kie​dyś był z nie​go we​so​łek, lu​bił się też za​kła​dać. O co​kol​wiek. Za​wsze i wszę​dzie. Mi​ko​‐ łaj za​pa​mię​tał szcze​gól​nie je​den taki mo​ment. Lata temu to było, na ko​niec mie​sią​ca za​raz po wy​pła​cie. Cała bry​ga​da Rej​ma​na zwa​li​ła mu się do lo​ka​lu. Pili, jak​by nie mia​ło być rana. A jak już so​bie pod​‐ chmie​li​li, za​czę​li się prze​ko​ma​rzać i za​kła​dać, kto nogę za gło​wę za​ło​ży. Mi​chał wy​grał, ale czte​rech chło​pa trze​ba było, żeby go po​tem od​plą​tać. Ty​dzień ku​lał, lecz wciąż su​szył zęby, jak​by mu kto uśmiech brzy​twą po​sze​rzył. Wresz​cie w sa​miu​sień​kim ką​cie izby ple​ca​mi do ka​mie​nia​rza sie​dział po​de​ner​wo​wa​‐ ny czymś Ję​drzej, wnuk sta​re​go Szu​kal​skie​go, daw​ne​go po​lic​maj​stra. W su​mie już nie​tu​tej​szy. Do Po​zna​‐ nia wio​sną wy​je​chał i w bran​ży że​la​znej te​raz ro​bił, co​kol​wiek to zna​czy. Wpadł tuż po dzie​sią​tej, ciem​‐ ny na twa​rzy ni​czym chmu​ra gra​do​wa, otrze​pał się z wody, za​mó​wił pół li​tra, pęto ka​szan​ki i od tej pory nie wstał od sto​li​ka. Pew​nie zno​wu po​wa​dził się z ro​dzi​ną. U nich to nor​mal​ne było. Za kwa​drans je​de​na​sta wy​bi​ła. Gło​śne kuk​nię​cie obu​dzi​ło pana Ra​do​sła​wa, ale chy​ba nie do koń​ca. Kie​row​nik sku​pu pod​niósł gło​wę, po​to​czył męt​nym spoj​rze​niem po pra​wie pu​stej sali i spu​ścił wy​so​kie czo​ło na zło​żo​ne przed​ra​mio​na, aż pod​sko​czy​ła opróż​nio​na szklan​ka. Le​d​wie tknię​ta ga​la​ret​ka na sto​ją​cym przed nim ta​le​rzu za​drża​ła, gdy po​wia​ło zim​nem i próg prze​kro​‐ czył ko​lej​ny prze​mo​czo​ny klient. Mi​ko​łaj od​wró​cił się na​tych​miast, roz​cią​ga​jąc war​gi w po​wi​tal​nym uśmie​chu. Nie spo​dzie​wał się już zo​ba​czyć ni​ko​go wię​cej, a tu pro​szę, może wpad​nie do​dat​ko​wy grosz… Ra​dość znik​nę​ła z jego twa​rzy tak szyb​ko, jak się po​ja​wi​ła. W pro​gu stał wście​kły bry​la​ty Ma​ciej od Więc​ków. A ten co tu robi?, zdzi​wił się Mi​ko​łaj, wy​cie​ra​jąc dło​nie w cuch​ną​cą pi​wem szma​tę. Miał o wpół do je​de​na​stej ode​brać to​war od Ży​ga​dłów. O tej po​rze po​wi​nien ła​do​wać sa​mo​gon na swo​ją fur​‐ man​kę. Wię​cek na​wet nie otrze​pał ka​po​ty z desz​czów​ki, tyl​ko ru​szył od razu w kie​run​ku szynk​wa​su. Wście​‐ kłość biła z jego za​ro​śnię​tej szcze​ci​ną twa​rzy na ki​lo​metr. – Chy​ba wie​cie, Ko​no​fo​lu – wy​ce​dził, opie​ra​jąc przed​ra​mio​na o wy​so​ki kon​tu​ar – że nie lu​bię, kie​dy ktoś mnie w ko​nia robi. Mi​ko​łaj po​ki​wał gło​wą. Jesz​cze jako dzie​ciak się na​uczył, że Więc​ków le​piej nie de​ner​wo​wać. Wy​‐ ryw​ni byli nad mia​rę. I rękę mie​li cięż​ką. – A o co kon​kret​nie wam cho​dzi? – za​py​tał ostroż​nie, zer​ka​jąc w kie​run​ku klien​tów. By​wal​cy na ra​zie nie zwra​ca​li na nich uwa​gi. – Ano o to, Ko​no​fo​lu, że​ście mnie wy​sta​wi​li – wark​nął mło​dy Wię​cek. – Ja? – zdzi​wił się szyn​karz. – Niby jak?

– A tak, że​ście mnie po​sła​li do ja​kie​goś wsza​rza, któ​re​go na​wet w cha​łu​pie nie ma – wy​ja​śnił przy​‐ by​ły. – Nie może być. U Ży​ga​dły sło​wo droż​sze pie​nię​dzy. Za​wsze tak było. – Wy​tłu​macz​cie mi więc, Ko​no​fo​lu… – Ma​ciej prze​rwał, się​ga​jąc za kon​tu​ar po flasz​kę si​wu​chy. Na​‐ lał so​bie szkla​necz​kę do peł​na, a resz​tę go​rzał​ki od​sta​wił obok. – Wy​tłu​macz​cie mi, dla​cze​go nie było go w domu, sko​ro​ście nas umó​wi​li. Na wpół do je​de​na​stej. Dzi​siaj. Kwa​drans na koź​le kwi​tłem. W taką ule​wę. I nic. Dom na głu​cho za​mknię​ty. Po traw​ni​ku przy wej​ściu wa​la​ją się brud​ne bab​skie szma​ty. Co wy mi tu, Ko​no​fo​lu, od​pier​da​la​cie? – Wy​chy​lił szkla​necz​kę dusz​kiem i na​wet się nie skrzy​wił. Mi​ko​łaj wy​słu​chał go cier​pli​wie do koń​ca. Nie miał po​ję​cia, dla​cze​go Adam wy​sta​wił ich obu do wia​tru. Ni​g​dy wcze​śniej nie zro​bił cze​goś po​dob​ne​go. Był jed​nym z naj​lep​szych i naj​so​lid​niej​szych bim​‐ brow​ni​ków po tej stro​nie Wi​da​wy. Z mia​sta na​wet do nie​go przy​jeż​dża​li. I to nie byle kto. Pro​fe​so​ro​wie na​wet. – Po​rę​czy​łem za czło​wie​ka, bo znam go od lat… – za​czął nie​pew​nie szyn​karz. – Gdzie mój to​war?! – Szmu​gler nie po​zwo​lił mu do​koń​czyć. Nie dość, że wrza​snął na całe gar​dło, to jesz​cze wal​nął pię​ścią w blat, aż się si​wu​cha za​chwia​ła. Te​raz już wszy​scy na nich pa​trzy​li, na​wet ro​ze​spa​ny pan Racz​kie​wicz. – A skąd mnie to wie​dzieć! – Ko​no​fol pró​bo​wał się bro​nić. – W do​wo​dzie go nie mam… – Ale​ście za nie​go rę​czy​li. – Ano rę​czy​łem. – W ta​kim ra​zie – Wię​cek po​chy​lił się nad ladą, sta​jąc na pal​cach – za​pła​ci​cie mi za to, że tam nie​po​‐ trzeb​nie mo​kłem. Za​bie​ram całą go​rza​łę, jaką ma​cie na za​ple​czu, a wy się roz​li​czaj​cie z tym wa​szym… Za​rzy​ga​dłem. Mi​ko​łaj zbladł. Mam w kan​tor​ku dwie peł​ne skrzyn​ki wód​ki. Do tego kil​ka fla​szek lu​zem. Czy to za​‐ do​wo​li tego dra​nia? Tyl​ko tego się bał. O stra​tach nie my​ślał, bo strat żad​nych nie bę​dzie. Rano zaj​rzy na Kieł​cow​ską i od​bie​rze co jego. Z na​wiąz​ką. Na​wet jak Ada​ma na oczy nie zo​ba​czy. Wie​dział, w któ​rej zie​mian​ce sto​ją kan​ki z za​cie​rem. Sam po​ma​gał je tam cho​wać. – Jak tam so​bie chce​cie – burk​nął, się​ga​jąc po klucz. Mło​dy Wię​cek spraw​dził do​kład​nie całe za​ple​cze. Oprócz go​rzał​ki za​brał też ostat​nie pęto su​szo​nej kieł​ba​sy – dar od koła my​śli​wych – któ​rym za​gryzł dru​gą szkla​necz​kę na​la​nej na wy​chod​nym si​wu​chy. Po​tem stęk​nął gło​śno, pod​no​sząc ze sto​li​ka dwie drew​nia​ne skrzyn​ki, wark​nął coś na po​że​gna​nie i od​chy​‐ lo​ny moc​no do tyłu ru​szył w kie​run​ku wyj​ścia. Za​nim zdą​żył zro​bić trzy kro​ki, drzwi otwo​rzy​ły się z hu​‐ kiem. – Właź, psia ju​cho! – Męż​czy​zna w przy​du​żym kasz​kie​cie i za dłu​giej je​sion​ce we​pchnął do izby dłu​‐ go​wło​se​go pu​co​ło​wa​te​go chło​pa​ka. Pro​sto na dźwi​ga​ją​ce​go skrzyn​ki Więc​ka. Ma​ciej okrę​cił się na pię​cie, w ostat​niej chwi​li uni​ka​jąc zde​rze​nia z pa​da​ją​cym jak kloc drew​na pod​‐ rost​kiem. Pi​ru​et uchro​nił go od wy​pusz​cze​nia z rąk za​re​kwi​ro​wa​nej go​rzał​ki, ale przy tak gwał​tow​nym ru​chu jed​na z le​żą​cych lu​zem fla​szek za​czę​ła się zsu​wać ze skrzyn​ki. Szmu​gler za​uwa​żył ją, a że re​fleks miał do​bry, spró​bo​wał za​ra​dzić ka​ta​stro​fie. Jak to bywa w ta​kich ra​zach, rap​tow​ne prze​chy​le​nie skrzy​nek w prze​ciw​ną stro​nę uwol​ni​ło dwie na​stęp​ne bu​tel​ki. Z trze​ma le​cą​cy​mi na zie​mię go​rzał​ka​mi nie miał już naj​mniej​szych szans. Co gor​sza, po​tknął się o le​żą​ce​go na pod​ło​dze chło​pa​ka i bez​wied​nie wy​rzu​cił ręce w górę.

Wszy​scy, nie wy​łą​cza​jąc Ko​no​fo​la i pod​rost​ka, przy​glą​da​li się krót​kie​mu, lecz dra​ma​tycz​ne​mu lo​to​wi wy​peł​nio​nych męt​ną cie​czą ob​łych po​ci​sków. Trzask, trzask, brzdęk. Roz​bi​ja​ły się ko​lej​no o de​ski albo o sie​bie na​wza​jem. Wię​cek zdo​łał ja​kimś cu​dem utrzy​mać rów​no​wa​gę. Po​czer​wie​niał jed​nak, a po​tem po​si​niał na gę​bie. Ko​no​fol za​marł. W ta​kim sta​nie prze​myt​nik mógł zro​bić wszyst​ko… a na​wet wię​cej. – Co… to… kur​wa… było…? – wy​ce​dził Ma​ciej, ob​ra​ca​jąc się po​wo​li do drzwi i sto​ją​ce​go cały czas w pro​gu do​zor​cy cmen​ta​rza. Stru​chla​ły cieć nie wie​dział, czy po​wi​nien ucie​kać czy ra​czej paść na ko​la​na i prze​pra​szać. On też sły​szał o mo​ło​jec​kiej sła​wie Więc​ków. – Naj​pierw ta gni​da Ży​ga​dło… – wy​rze​kał szmu​gler – a te​raz to… – Spu​ścił gło​wę, by przyj​rzeć się stłucz​kom. Ani jed​na z trzy​dzie​stu pię​‐ ciu fla​szek nie oca​la​ła. Ka​łu​ża si​wej cie​czy roz​le​wa​ła się po pod​ło​dze, się​ga​jąc już pra​wie tył​ka prze​ra​‐ żo​ne​go mło​ko​sa. – Ty… cy​gań​ski… po​mio​cie… – Szmu​gler za​po​mniał o cie​ciu, wi​dząc bliż​szą ofia​rę. – Nie je​stem Cy​ga​nem! – za​pro​te​sto​wał chło​pak żywo. Za​sko​czył tą re​ak​cją roz​wście​czo​ne​go na​past​‐ ni​ka. Wię​cek za​marł. Wle​pił oczy w sma​głą pu​co​ło​wa​tą twarz pod​rost​ka, zmie​rzył szy​der​czym spoj​rze​niem jego czar​ne lek​ko krę​co​ne i dłu​gie jak u dziew​czy​ny wło​sy, le​pią​ce się te​raz do ospo​wa​te​go czo​ła. – Nie dość, że Cy​gan, to jesz​cze kłam​ca – wy​sy​czał Ma​ciej. – A do tego zło​dziej. Pod​ro​stek w koń​cu zro​zu​miał, że to nie prze​lew​ki. Chciał od​peł​znąć od gó​ru​ją​ce​go nad nim męż​czy​‐ zny, lecz wszę​dzie wo​kół peł​no było szkła. Je​den nie​opatrz​ny ruch ręki – i po​la​ła się krew. Prze​ra​żo​ny chło​pak na​wet nie po​czuł ukłu​cia. Nie zda​wał so​bie też spra​wy, że z dło​ni ster​czy mu wiel​ki ka​wał stłu​‐ czo​nej bu​tel​ki. Za​sło​nił od​ru​cho​wo twarz, wi​dząc, że nie​zna​jo​my uno​si pięść, a wte​dy… – Dziec​ko chce​cie bić? Szmu​gler zba​ra​niał. Po​to​czył wzro​kiem po nie​licz​nych klien​tach. Tyl​ko je​den spo​glą​dał na nie​go wy​‐ zy​wa​ją​co. Rej​man, ka​mie​niarz. Czło​wiek, któ​ry po​tra​fił wa​lić młot​kiem przez dłu​gie go​dzi​ny. A jak przy​‐ pie​przył… Wię​cek, choć nie​li​chy ko​zak, nie miał naj​mniej​szych szans. Mimo to swo​im zwy​cza​jem nie za​‐ mie​rzał od​pu​ścić. Ko​no​fol wi​dział to wy​raź​nie w lśnią​cych jak lód oczach. – Po​wia​da​ją, że Cy​gan​ki rzu​ca​ją klą​twy, jak im kto ba​cho​ra ru​szy – wy​pluł pierw​sze łgar​stwo, ja​kie przy​szło mu do gło​wy. Szmu​gler spoj​rzał na nie​go spode łba, ale chwy​cił się koła ra​tun​ko​we​go. – Niech ktoś opa​trzy tego ob​szczy​mu​ra, za​nim wy​krwa​wi się na śmierć – rzu​cił lek​ce​wa​żą​cym to​nem. Z głę​bo​kie​go ska​le​cze​nia ju​cha lała się stru​mie​niem, ście​ka​jąc po nad​garst​ku chło​pa​ka na od​sło​nię​te przed​ra​mię i man​kiet mo​krej, brud​nej ko​szu​li. Gę​ste kro​ple ka​pa​ły też pro​sto w ka​łu​żę go​rza​ły, roz​pły​wa​‐ jąc się w niej jak bra​zy​li​na w po​li​tu​rze. Ko​no​fol zła​pał cuch​ną​cą ścier​kę, któ​rą wy​cie​rał ku​fle, jed​nak​że za​nim zdą​żył wyjść zza kon​tu​aru, dzie​cia​ka po​zbie​rał z pod​ło​gi Rej​man. Od​pro​wa​dził go do naj​bliż​sze​go sto​li​ka i tam za​jął się opa​trze​niem rany. W wy​słu​żo​nym woj​sko​wym ple​ca​ku za​wsze no​sił tro​chę gazy, pla​ster i ban​da​że. Przy ka​mie​niu ła​two prze​cież o stłu​cze​nia albo ska​le​cze​nia, a w warsz​ta​cie sam mu​siał za​dbać o sie​bie i in​nych. Od​ka​ził roz​cię​cie odro​bi​ną si​wu​chy, któ​ra osta​ła się w szyj​ce jed​nej ze stłu​czo​‐ nych fla​szek. Chło​pak za​wył, gdy al​ko​hol do​stał się głę​bo​ko pod skó​rę, ale że​la​zny chwyt ka​mie​nia​rza nie po​zwo​lił mu drgnąć, do​pó​ki rana nie była czy​sta. – Do we​se​la się za​goi – mruk​nął Rej​man po za​ło​że​niu opa​trun​ku. – O ile wy, par​chy, wie​cie, co to po​rząd​ne we​se​le.

– Nie je​stem Cy​ga​nem… – wy​mam​ro​tał oszo​ło​mio​ny pod​ro​stek. Ka​mie​niarz za​śmiał się, wy​cie​ra​jąc ręce o spodnie ro​bo​cze. Po​śród wie​lu plam była już na nich za​‐ schnię​ta krew. Jego wła​sna i paru ter​mi​na​to​rów. – Tyl​ko wy​glą​dasz jak je​den z nich, co? – Usiadł obok. – Jak się na​zy​wasz? – C… Csa… Csa​kar – wy​du​kał dzie​ciak. W jego oczach po​ja​wił się pierw​szy cień stra​chu. Ad​re​na​li​‐ na prze​sta​wa​ła po​wo​li dzia​łać. – Csa​kar – po​wtó​rzył Rej​man. – Wy​glą​dasz jak Cy​gan, na​wet na​zy​wasz się jak Cy​gan, ale nie je​steś Cy​ga​nem… Cie​ka​we. Chło​pak po​krę​cił gło​wą nie​zbyt przy​tom​nie, jak​by za​czy​nał mdleć. Wy​szep​tał coś, lecz był to ra​czej nie​ar​ty​ku​ło​wa​ny jęk niż sło​wa. – Gdzie​ście go przy​uwa​ży​li, Łu​ka​szu? – za​py​tał cie​cia Ko​no​fol. Sto​jąc nad roz​bi​ty​mi skrzyn​ka​mi, spo​glą​dał by​kiem na sta​re​go Sty​puł​kow​skie​go, któ​ry wciąż bał się prze​stą​pić próg. – A gdzie mo​głem go zna​leźć – od​po​wie​dział w koń​cu cieć, trzę​sąc ryżą ko​zią bród​ką. Okrą​głe bry​le za​cho​dzi​ły mu parą, taki był zdy​sza​ny. – Na cmen​ta​rzu, psia jego mać. – Tam prze​cież nie ma już co kraść – za​uwa​żył Rej​man. – Obcy jest, pew​nie nie wie​dział, że inni wszyst​ko roz​sza​bro​wa​li – wzru​szył ra​mio​na​mi cieć. – Przy​‐ ła​pa​łem go przy ka​plicz​ce, aku​rat się z łań​cu​chem mo​co​wał. Wy​glą​da​ło na to, że chce wleźć do środ​ka. – Może noc​le​gu szu​kał? – pod​po​wie​dział Wię​cek. Złość cał​kiem już z nie​go uszła. Pod​niósł z pod​ło​gi upusz​czo​ne pęto kieł​ba​sy, otrze​pał je o kant lady, po​tem wy​tarł do​kład​niej lnia​ną chu​s​tecz​ką i za​czął pod​ja​dać, krzy​wiąc się za każ​dym ra​zem, gdy jego wzrok spo​czął na zbie​ra​nych wła​śnie przez szyn​ka​rza roz​bi​tych flasz​kach. – Na cmen​ta​rzu? – ob​ru​szył się Sty​puł​kow​ski. – Dla Cy​ga​nów nie ma świę​to​ści – stwier​dził szmu​gler z peł​ny​mi usta​mi. – Nie je​stem Cy​ga​nem – rzu​cił pew​niej​szym to​nem pod​ro​stek. – Tak, tak, już to sły​sze​li​śmy. – Sło​wo har​ce​rza! – Chło​pak ob​li​zał spierzch​nię​te war​gi. – Daj​cie mu wody, Ko​no​fo​lu – po​pro​sił Rej​man. Na​stęp​nie pa​trząc dzie​cia​ko​wi w oczy, za​py​tał: – Jak masz na imię? – Ma​te​usz. Ka​mie​niarz po​ki​wał gło​wą. – Do​bre pol​skie imię. Ale na​zwi​sko no​sisz cy​gań​skie. – Nie cy​gań​skie – upie​rał się bla​dy wciąż chło​pak. – Tu​rec​kie. – Tu​rec​kie? – Wię​cek za​re​cho​tał, jak​by mu ktoś opo​wie​dział przed​ni żart. – Tur​ków to​śmy już za So​‐ bie​skie​go po​gna​li… – Da​li​by​ście dziec​ku spo​kój – po​pro​sił Ko​no​fol, sta​wia​jąc na sto​li​ku szklan​kę z wodą. – Spryt​nie to so​bie ob​szczy​mur wy​my​ślił. – Szmu​gler nie za​mie​rzał spa​so​wać. – Tur​ka uda​je. Bar​dzo spryt​nie… – Ja nie uda​ję. Mój oj​ciec… – Do​bra, do​bra. – Wię​cek uniósł obie ręce. – Gów​no mnie to ob​cho​dzi. Bądź so​bie, sy​nek, Tur​kiem, Cy​ga​nem, a choć​by i Chiń​czy​kiem. Je​de​na​sta do​cho​dzi, spraw​dzę, czy ten gnój Ży​ga​dło wró​cił, a po​‐

tem… – Ada​ma szu​ka​cie? – oży​wił się na​gle Sty​puł​kow​ski. – Moja spra​wa, kogo szu​kam – ofuk​nął go prze​myt​nik. – Wam nic do tego. Par​ku sztyw​nych le​piej pil​‐ nuj​cie, bo wam jesz​cze nie​bosz​czy​ki przed prze​pro​wadz​ką nogę da​dzą. – Za​re​cho​tał, choć nikt inny na​‐ wet się nie uśmiech​nął. Do​zor​ca cmen​ta​rza, któ​re​go ka​wa​ły o umrzy​kach ba​wi​ły naj​mniej, prze​że​gnał się na wszel​ki wy​pa​‐ dek. – Praw​da, że nic mi do tego – od​parł – ale was może za​in​te​re​so​wać, żem go wi​dział przed chwi​lą. – Gdzie​ście go wi​dzie​li? – Szmu​gler do​sko​czył do Sty​puł​kow​skie​go, jak​by mu kto w ob​ca​sy sprę​żyn na​wbi​jał. – Ga​daj​cie! – A tam, na rogu… – Łu​kasz po​ka​zał na zbieg Sy​cow​skiej i Głog​czyc​kiej. – Prze​szedł obok i na​wet „po​ca​łuj​cie mnie w dupę” nie po​wie​dział. Chwiał się, jak​by mu kto chod​nik spod stóp usu​wał. Musi schlał się w tru​pa. Szmu​gler za​piął kurt​kę, na​su​nął czap​kę głę​bo​ko na czo​ło, po​pra​wił oku​la​ry i wy​padł za drzwi, pro​sto w deszcz. Ko​no​fol aż od​sta​wił mio​tłę i za ka​mie​nia​rzem pod​szedł do wyj​ścia. Sta​nę​li we trzech w pro​gu, zer​ka​jąc cie​ka​wie na ze​wnątrz. – Sły​szy​cie? – za​py​tał na​gle Sty​puł​kow​ski. – Co niby? Do​zor​ca cmen​ta​rza pod​niósł pa​lec. Za​mil​kli, nad​sta​wia​jąc uszu. Od stro​ny mia​sta, przez szum desz​‐ czu, prze​bi​ja​ły się ja​kieś dźwię​ki. Kle​kot prze​pla​ta​ny gło​śniej​szy​mi hu​ka​mi. – Strze​la​ją? – mruk​nął Rej​man. Po​zo​sta​li nie oka​za​li zdzi​wie​nia; do Go​le​wa było bli​sko. Ka​mie​niarz wy​szedł na uli​cę, żeby le​piej sły​szeć. – Strze​la​ją – po​wtó​rzył po chwi​li – ale nie na po​li​go​nie. – A gdzie? – Ko​no​fol po​stu​kał się pal​cem w czo​ło. – W mie​ście? – Tak jak​by. – Pie​prze​nie. Po​iry​to​wa​ny szyn​karz wró​cił do izby. Ten wie​czór roz​wi​nął się nie tak, jak moż​na by przy​pusz​czać. Naj​pierw Ży​ga​dło wy​sta​wił klien​ta do wia​tru, po​tem po​ja​wił się ten Cy​gan i na​ro​bił ba​ła​ga​nu, a te​raz jesz​cze za​czę​li strze​lać za Odrą. Ko​niec świa​ta, po​my​ślał, wcho​dząc za kon​tu​ar. Tam czuł się naj​bez​‐ piecz​niej. Stam​tąd wszyst​kim za​wia​dy​wał. Za​siadł na zy​del​ku, od​wie​sił szma​tę i wró​cił do kon​tem​plo​‐ wa​nia su​fi​tu. Naj​chęt​niej za​mknął​by budę na czte​ry spu​sty. Na​wet gdy​by mu​siał wy​wa​lić tych opo​jów na zbi​ty pysk. I tak nie miał im już co sprze​dać. Wes​tchnął, przy​po​mniaw​szy so​bie, ile go​rzał​ki po​szło na zmar​no​wa​nie. – Te, Cy​gan… – rzu​cił. – Nie jes… – Wiem – wpadł chło​pa​ko​wi w sło​wo. – Tam za tobą, w ką​cie, stoi mio​tła z szu​fel​ką. Wy​zbie​raj mi tu za​raz wszyst​ko szkło. Pod​ro​stek po​słusz​nie ze​rwał się z miej​sca. – Cze​kaj no… – Ko​no​fol uniósł rękę. Coś go tknę​ło. – Ską​deś się wziął na cmen​ta​rzu? – za​py​tał. – Z izo​la​to​rium ucie​kłem – od​parł Ma​te​usz po dłuż​szej chwi​li. – No pięk​nie – jęk​nął szyn​karz. Tyl​ko tego mu bra​ko​wa​ło. Mi​li​cja jak nic za​cznie rano prze​szu​ki​wać oko​li​cę… Po​krę​cił gło​wą. Trza

gnoj​ka od​pro​wa​dzić, za​nim po​ja​wi się tu pierw​szy pa​trol. Tak, to je​dy​ne roz​wią​za​nie. – Źle ci było w izo​la​to​rium? – burk​nął. – Trzy ty​go​dnie le​niu​cho​wa​nia na koszt oj​czy​zny lu​do​wej. – Wszy​scy ucie​ka​li, to i ja da​łem dyla. Ko​no​fol zdzi​wił się jesz​cze bar​dziej. Wszy​scy ucie​ka​li? Jak​że to? – Co ty bre​dzisz, mały? – Wie​czo​rem, za​raz po ko​la​cji, do​ro​śli za​czę​li się bić. Do krwi. Za​bi​ja​li je​den dru​gie​go. W kil​ku pa​‐ wi​lo​nach. Inni pa​cjen​ci, jak to zo​ba​czy​li, po​przew​ra​ca​li ogro​dze​nia i za​czę​li wiać. Tłum po​cią​gnął mnie za sobą. Ale bra​ma była za​mknię​ta. Mi​li​cjan​ci mu​sie​li ją wy​wa​żyć au​to​bu​sem. – Dzie​ciak z każ​dą chwi​lą pod​nie​cał się bar​dziej. Po​licz​ki aż mu po​ró​żo​wia​ły. – Bwum! Trach! – Za​ma​chał rę​ka​mi, po​ka​zu​jąc, jak to było. – Więk​szość lu​dzi po​gna​ła na pola. Sły​sza​łem, jak nie​któ​rzy krzy​czą, żeby nie iść tam, gdzie są domy, tyl​ko na skró​ty ucie​kać. Ko​no​fol słu​chał tego wszyst​kie​go z roz​dzia​wio​ny​mi usta​mi. Ock​nął się do​pie​ro wte​dy, gdy usły​szał re​chot pana Racz​kie​wi​cza. – A to ci łgarz! – Kie​row​nik sku​pu bu​te​lek mu​siał otrzeć za​łza​wio​ne oczy. – Do​bry jest we wci​ska​niu kitu, jak każ​dy Cy​gan. – Ja nie… ja nie kła​mię – ob​ru​szył się chło​pak. – Sło​wo har​ce​rza. – Praw​dę gada – wy​chry​piał z kąta mil​czą​cy do tej pory Szu​kal​ski. Tak spo​koj​nie tam sie​dział, że wszy​scy o nim za​po​mnie​li. – A wy skąd to wie​cie? – Tuż po dzie​wią​tej kon​wój wi​dzia​łem. Mi​li​cyj​ny. Trzy suki, cię​ża​rów​ka, po​le​wacz​ka. Po​je​cha​ły na Kieł​czów, a pół go​dzi​ny póź​niej wró​ci​ły. Był mię​dzy nimi po​ha​ra​ta​ny au​to​bus. – A nie mó​wi​łem? – Ma​te​uszo​wi głos za​drżał z wra​że​nia. – A gdzie two​ja ro​dzi​na? – za​py​tał na​gle szyn​karz. Chło​pak po​smut​niał. – Mama u ciot​ki była, jak nas ka​ret​ki bra​ły – wy​bą​kał. – Są​siad za​cho​ro​wał, to całą klat​kę wy​izo​lo​‐ wa​li. Po​nad dwa ty​go​dnie temu to było. Ale raz mnie od​wie​dzi​ła – do​dał płacz​li​wie. Ko​no​fol chciał go da​lej wy​py​ty​wać, lecz prze​szko​dzi​li mu wra​ca​ją​cy klien​ci. Prze​mok​nię​ty do su​chej nit​ki Rej​man i do​zor​ca cmen​ta​rza. – Po​lej​cie… piwa – po​pro​sił ka​mie​niarz, rzu​ca​jąc na kon​tu​ar zmię​ty bank​not. – Co​raz bar​dziej strze​la​ją – za​uwa​żył Sty​puł​kow​ski, ob​li​zu​jąc się ła​ko​mie. – Na borg nie daję – zga​sił go Mi​ko​łaj. – Po​lej​cie mu za resz​tę – oka​zał gest Rej​man, wra​ca​jąc do swo​je​go sto​li​ka. Bank​not znik​nął w ka​sie, a chwi​lę póź​niej na kon​tu​arze sta​nę​ły dwa pę​ka​te ku​fle. Je​den na​peł​nio​ny po brze​gi, dru​gi do po​ło​wy. – Ży​du​je​cie, Ko​no​fo​lu – mruk​nął ura​żo​ny do​zor​ca cmen​ta​rza. – I kto to mówi – od​burk​nął szyn​karz. – Cie​ka​we, co się tam dzie​je? – za​gad​nął Sty​puł​kow​ski, za​no​sząc piwo ka​mie​nia​rzo​wi. Do roz​mo​wy włą​czył się roz​ba​wio​ny wciąż pan Racz​kie​wicz. – Gów​niarz do​pie​ro co opo​wia​dał – po​in​for​mo​wał ze​bra​nych – że wszyst​kie za​kaź​ni​ki nogę dały. Może ich tam te​raz – wska​zał gło​wą w kie​run​ku mia​sta – na do​bre izo​lu​ją. – Pie​prze​nie – skwi​to​wa​li zgod​nie.

– Sło​wo har​ce​rza! – Chło​pak przy​ło​żył lewą rękę do ser​ca i pod​niósł dwa pal​ce jak do ślu​bo​wa​nia. – Na wła​sne oczy wi​dzia​łem. Ten pan może to po​twier​dzić – wska​zał bro​dą Szu​kal​skie​go. Ję​drzej nie ode​zwał się sło​wem, kiw​nął tyl​ko gło​wą i wy​chy​lił dusz​kiem za​war​tość trzy​ma​ne​go w dło​ni kie​lisz​ka. – Gów​niarz mówi, że uciekł z izo​la​to​rium – do​rzu​cił kie​row​nik sku​pu. Ka​mie​niarz i cieć po​pa​trzy​li wy​cze​ku​ją​co na Ma​te​usza, a ten z wy​pie​ka​mi na po​licz​kach za​czerp​nął tchu, by raz jesz​cze opo​wie​dzieć o ata​ku sza​leń​ców, pa​nicz​nej uciecz​ce i roz​bi​ciu bra​my. Nie​ste​ty nie było mu to dane. Za​nim zdą​żył się znów ode​zwać, drzwi otwo​rzy​ły się na całą sze​ro​kość i sta​nął w nich Wię​cek, któ​ry wcią​gnął do izby za​krwa​wio​ne​go Ży​ga​dłę. Bim​brow​nik nie zdo​łał ustać o wła​snych si​łach, po kil​ku chwiej​nych kro​kach padł jak kło​da na mo​kre de​ski, pro​sto w reszt​ki roz​bi​te​go szkła. Pod​chmie​le​ni by​wal​cy za​re​cho​ta​li na wi​dok za​pi​te​go w tru​pa zna​jom​ka. Śmiech jed​nak uwiązł im w gar​dłach, gdy do​strze​gli minę Ma​te​usza. Chło​pak trząsł się jak osi​ka, twarz miał bia​łą, jak​by ją kto wap​nem wy​sma​ro​wał. Usta mu drża​ły, a oczy chcia​ły wyjść z or​bit. Drżą​cą ręką wska​zy​wał dźwi​ga​ją​ce​‐ go się nie​zdar​nie Ada​ma. W knaj​pie zro​bi​ło się ci​cho jak ma​kiem za​siał. – Co jest? – wark​nął Wię​cek, ssąc ska​le​czo​ną dłoń. On je​den nie wi​dział sto​ją​ce​go w ką​cie izby chło​pa​ka. – Otrzeź​wij​cie tego gada, mam z nim do po​mó​wie​nia… – Do​pie​ro po chwi​li zro​zu​miał, że wszy​scy pa​trzą nie na Ży​ga​dłę, tyl​ko gdzieś w bok. Ob​ró​cił się szyb​ko. – A ty co, Cy​ga​nie? – To… to… – beł​ko​tał chło​pak, prze​su​wa​jąc się wzdłuż ścia​ny w kie​run​ku drzwi. – To je​den z nich. – Z nich? Z ja​kich nich? – zdzi​wił się Wię​cek. – Z tych, co za​bi​ja​li! – wrza​snął Ma​te​usz, zry​wa​jąc się do bie​gu. Szmu​gler chwy​cił go w lo​cie i ode​pchnął z po​wro​tem w kąt. Ni​ski i o wie​le lżej​szy od nie​go mło​kos po​le​ciał do tyłu, roz​trą​ca​jąc sto​ły, i wy​lą​do​wał na pod​ło​dze da​le​ko od wyj​ścia. Wię​cek w tym cza​sie za​‐ ry​glo​wał drzwi. Rej​man pod​szedł do chło​pa​ka. – Prze​stań się ma​zać! Coś ci się po​kieł​ba​si​ło, to nasz są​siad. Ni​g​dy na​wet nie był w izo​la​to​rium. – Ale on… on… on wy​glą​da zu​peł​nie jak tam​ci. Adam zdą​żył się już pod​nieść, stał te​raz przy koń​czą​cym kon​tu​ar drew​nia​nym fi​la​rze, chwie​jąc się tak moc​no, jak​by oba​lił jed​ną z tych swo​ich li​tró​wek. Siny był jak rybi brzuch, pod​ko​szu​lek miał po​pla​mio​ny czymś ciem​nym i od​kąd się po​ja​wił, nie wy​dał z sie​bie żad​ne​go dźwię​ku, na​wet wte​dy, gdy pa​dał na pysk. Ka​mie​niarz zbli​żył się do Ży​ga​dły, spoj​rzał mu w twarz, a po​tem od​sko​czył, że​gna​jąc się z trwo​gą. – Jego oczy… – wy​szep​tał. – Co z jego ocza​mi? – za​in​te​re​so​wał się go​spo​darz. – Wy​wró​co​ne jak u tru​pa… Gdy Ma​te​usz zno​wu ru​szył w stro​nę drzwi, tym ra​zem na czwo​ra​kach, Wię​cek za​stą​pił mu na​tych​‐ miast dro​gę. – Nikt stąd nie wyj​dzie, do​pó​ki nie do​wiem się, co jest gra​ne – za​po​wie​dział. – Te, obroń​ca uci​śnio​‐ nych – mach​nął ska​le​czo​ną ręką na Mi​cha​ła. – Opa​trzył​byś kra​ja​na… W dal​szym cią​gu nie ru​szał go wy​gląd bim​brow​ni​ka. Może dla​te​go, że nie sły​szał wcze​śniej​szej opo​‐ wie​ści chło​pa​ka. Po chwi​li – wi​dząc, że ża​den z by​wal​ców nie kwa​pi się z po​mo​cą – rzu​cił gniew​nie:

– Co się tak ga​pi​cie jak sro​ka w gnat? – Pchnął Ada​ma na sto​ją​ce obok krze​sło. – Mowę wam od​ję​‐ ło? – To nie jest nor​mal​ne… – mam​ro​tał Rej​man, co​fa​jąc się ra​kiem do sto​li​ka, przy któ​rym sie​dział do​‐ zor​ca cmen​ta​rza. – Co nie jest nor​mal​ne? – Szmu​gler ob​ró​cił się do Ży​ga​dły i chwy​cił go pod bro​dę, żeby le​piej przyj​‐ rzeć się twa​rzy. Wy​star​czył je​den rzut oka. Od​sko​czył jak opa​rzo​ny, wy​cie​ra​jąc dłoń o ka​po​tę. Na kurt​ce zo​sta​ła czar​na pla​ma jego wła​snej krwi. – Ki dia​beł? Ko​no​fol wy​chy​lił się zza kon​tu​aru. – Co z nim? – Wy​glą​da jak trup – szep​nął Wię​cek. – Tru​py nie cho​dzą – oświad​czył pan Racz​kie​wicz. Pod​niósł się cięż​ko, a że miał ostro w czu​bie, po​‐ trze​bo​wał chwi​li, by od​zy​skać rów​no​wa​gę. Idąc w stro​nę kon​tu​aru, po​ru​szał się rów​nie nie​zdar​nie jak wcze​śniej bim​brow​nik. Dwa razy był​by upadł, gdy​by nie sto​li​ki. W koń​cu sta​nął nad bla​dym Ada​mem. – Sprawdź​my puls – po​wie​dział, ła​piąc Ży​ga​dłę za rękę. – Zim​na – do​dał, chwie​jąc się nie​bez​piecz​nie. Sto​ją​cy dwa kro​ki da​lej Wię​cek przy​wró​cił go do pio​nu. – Dupa – za​wy​ro​ko​wał po chwi​li moc​no po​bla​‐ dły kie​row​nik sku​pu, pusz​cza​jąc nad​gar​stek ba​da​ne​go. – Dupa, czy​li co? – do​py​ty​wał szmu​gler. – Czy​li trup jak ta lala – od​parł pan Racz​kie​wicz, od​wra​ca​jąc się nie​pew​nie. – Albo czło​wiek bez ser​ca. – Za​śmiał się re​cho​tli​wie. W tym sta​nie kpił​by pew​nie z sa​me​go Lu​cy​fe​ra, gdy​by tra​fił do pie​kła, po​my​ślał Ko​no​fol. – Tru​py nie cho​dzą – po​wtó​rzył sen​ten​cjo​nal​nie Rej​man. – Ani nie gry​zą – do​rzu​cił Wię​cek. – Same mą​dra​le się ze​bra​ły – prych​nął ze swo​je​go kąta Szu​kal​ski. – Do​chto​ry z bo​żej ła​ski. – Te, nie​tu​tej​szy – szmu​gler prze​cią​gnął po​gar​dli​wie dru​gie sło​wo – nie bądź taki do przo​du, bo cię z tyłu za​brak​nie. – Wal​cie się na ryj. – Ję​drzej na​lał so​bie ko​lej​ne​go kie​li​cha, wy​pił jed​nym hau​stem, a po​tem na​pchał do ust ka​szan​ki. – Do​brze gada. – Ko​no​fol wy​su​nął się zza lady. – Cio​ły z nas, nie do​chto​ry. – Ja tam puls wy​czuć umiem – uniósł się ho​no​rem pan Racz​kie​wicz, gro​żąc pal​cem fi​la​ro​wi. – W cza​sie woj​ny… – Tak, tak. – Rej​man od​pro​wa​dził go do sto​li​ka. – Za​gryź​cie so​bie Ko​no​fo​lo​wą me​du​zą, w cza​sie woj​ny ta​kiej pysz​nej nie po​da​wa​li. Kie​row​nik sku​pu spoj​rzał na ta​lerz z wy​raź​nym za​in​te​re​so​wa​niem. Ka​mie​niarz po​kle​pał go twar​dą dło​nią po ple​cach. – Co to mó​wi​li​ście? – od​wró​cił się do Mi​ko​ła​ja. – Trze​ba by za​wo​łać praw​dzi​we​go le​ka​rza. – Go​spo​darz po​chy​lił się nad Ada​mem. – Kiep​sko coś wy​glą​da. I ja​kiś taki dziw​nie onie​mia​ły się zro​bił. – To ka​ta​to​nia – wtrą​cił Sty​puł​kow​ski. – Sa​mi​ście są ka​la​fo​nia – ob​ru​szył się Wię​cek. – Skąd my tu le​ka​rza o tej po​rze weź​mie​my? – To może go do izo​la​to​rium od​sta​wi​my? – za​pro​po​no​wał Rej​man. – Tam po​noć ni​ko​go nie ma – przy​po​mniał mu szyn​karz. – Mały mó​wił, że wszy​scy ucie​kli.

– Któ​ryś mu​siał go za​ra​zić… – wy​mam​ro​tał pan Racz​kie​wicz, pró​bu​jąc po raz szó​sty pod​nieść do ust ka​wa​łek ro​ze​dr​ga​nej ga​la​ret​ki. Zmro​zi​ła ich ta krót​ka uwa​ga. Od​su​nę​li się szyb​ko. Je​śli tą dżu​mą moż​na się za​ra​zić… Wię​cek spo​‐ glą​dał z prze​ra​że​niem na dłoń i śla​dy po zę​bach, z któ​rych wciąż cie​kła krew. – A co z Pta​ka​mi? – za​py​tał zwięź​le Szu​kal​ski. – W gniaz​dach te​raz sie​dzą i pod sie​bie sra​ją – wark​nął szmu​gler. W ob​li​czu stra​chu zwykł re​ago​wać prze​sad​ną agre​sją. – Sko​ro tak mó​wi​cie… – Ję​drzej wró​cił do pa​ła​szo​wa​nia wy​zię​błej ka​szan​ki. – O bra​ci Pta​ków ci cho​dzi? – Rej​man za​ła​pał pierw​szy. – Ja​kie tam z nich do​chto​ry? Toć to we​try​‐ nia​rze. – Ma​cie lep​szy po​mysł, za​po​mnij​cie o moim – ob​ra​ził się Szu​kal​ski. Spoj​rze​li po so​bie. Jak się nie ma, co się lubi… – Mi​chał, ty ich znasz naj​le​piej. – Ko​no​fol po​ło​żył ka​mie​nia​rzo​wi dłoń na ra​mie​niu i pchnął go lek​ko ku drzwiom. – Po​proś, niech tu któ​ry wpad​nie. Ale mi​giem. – Wi​dząc, że Ży​ga​dło wła​śnie się oży​wił i pró​bu​je wstać, do​dał jesz​cze: – A jego chy​ba trza czymś zwią​zać, żeby nie na​ro​bił więk​sze​go szaj​su. Na za​ple​czu mam sznur, wie​sza​my na nim ozdo​by pod​czas we​sel, po​win​no wy​star​czyć. – Po​biegł za ladę. Skrę​po​wa​nie Ada​ma oka​za​ło się trud​niej​sze, niż my​ślał. Po pierw​sze nikt nie chciał do​tknąć cho​re​go bim​brow​ni​ka. Po dru​gie ten zro​bił się jak​by ener​gicz​niej​szy. W koń​cu Wię​cek wpadł na po​mysł. Po​py​‐ cha​jąc Ży​ga​dłę ki​jem od szczot​ki, do​pro​wa​dzi​li go na sam śro​dek sali, gdzie owi​nę​li go sznu​rem jak ba​‐ le​ron, nie pod​cho​dząc bli​żej niż trze​ba. Chwi​lę póź​niej bim​brow​nik wy​rżnął zno​wu na de​ski – bez roz​‐ cza​pie​rzo​nych rąk nie umiał utrzy​mać rów​no​wa​gi. Sta​li nad nim, pa​trząc, jak się rzu​ca. Te​raz na​wet Ma​te​usz pod​pełzł bli​żej, choć na​dal nie pod​niósł się z czwo​ra​ków. On je​den wi​dział, do cze​go są zdol​ne te be​stie, i nie poj​mo​wał, cze​mu ta tu​taj jest taka po​‐ tul​na. Do​ko​naw​szy oglę​dzin, przez ostroż​ność od​czoł​gał się pod sto​lik. Rej​man wró​cił po kil​ku mi​nu​tach, pro​wa​dząc za sobą dwóch za​spa​nych męż​czyzn. Bra​cia Pta​ko​wie byli po​dob​ni do sie​bie tyl​ko umiar​ko​wa​nie, jak to bywa przy więk​szej róż​ni​cy wie​ku. Star​szy Woj​ciech miał wąsy i krót​ko przy​strzy​żo​ną bro​dę i no​sił oku​la​ry. Owal​na twarz Jac​ka wciąż była gład​ka jak pupa nie​mow​la​ka. Obaj prze​wyż​sza​li Rej​ma​na o gło​wę, zda​wa​li się też bar​dziej bar​czy​ści od nie​go, choć ka​‐ mie​niarz, gdy​by tyl​ko ze​chciał, dał​by gład​ko radę na​wet oby​dwóm na​raz. – Gdzie pa​cjent? – za​py​tał Woj​tek. Ko​no​fol od​sło​nił wi​ją​ce​go się po pod​ło​dze, skrę​po​wa​ne​go sznur​kiem bim​brow​ni​ka. We​te​ry​narz przy​‐ klęk​nął, wy​jął z kie​sze​ni lnia​ną chu​s​tecz​kę i użył jej przy ba​da​niu, żeby nie mieć stycz​no​ści ze skó​rą cho​‐ re​go. Ży​ga​dło za​re​ago​wał na do​tyk, sztyw​nie​jąc na ca​łym cie​le. Na​prę​żo​ny sznu​rek za​trzesz​czał tu i ów​‐ dzie, ale wy​trzy​mał. – Dziw​ne, nie? – mruk​nął Ja​cek, za​glą​da​jąc bra​tu przez ra​mię. Star​szy Ptak otwo​rzył przy​nie​sio​ną tor​bę, po​grze​bał w niej przez chwi​lę, a po​tem wy​jął pod​nisz​czo​ny ste​to​skop i małe, nie le​piej wy​glą​da​ją​ce okrą​głe lu​ster​ko. Nie​wie​le bra​ko​wa​ło, by pró​ba przy​su​nię​cia tego dru​gie​go do ust Ada​ma za​koń​czy​ła się tra​ge​dią. Bim​brow​nik szarp​nął się na​gle, pod​ry​wa​jąc gło​wę, i był​by cap​nął Wojt​ka, gdy​by nie bły​ska​wicz​na re​ak​cja jego bra​ta. Zęby kłap​nę​ły z trza​skiem, chwy​ta​jąc po​wie​trze za​miast dło​ni we​te​ry​na​rza. – Nie​grzecz​ny chłop​czyk – mruk​nął star​szy Ptak, wrzu​ca​jąc lu​ster​ko do tor​by.

Osłu​cha​nie Ży​ga​dły prze​bie​gło w spo​koj​niej​szej at​mos​fe​rze, choć mina rze​dła Wojt​ko​wi z każ​dą chwi​lą. W koń​cu wy​jął oliw​ki z uszu i po​dał je Jac​ko​wi, któ​ry przez ko​lej​ną mi​nu​tę przy​kła​dał gło​wi​cę przy​rzą​du do klat​ki pier​sio​wej le​żą​ce​go przed nim bim​brow​ni​ka. Gdy skoń​czył, spoj​rzał w oczy bra​ta, a po​tem ra​zem po​krę​ci​li gło​wa​mi. – Coś tu jest bar​dzo nie tak – po​wie​dział młod​szy Ptak, wsta​jąc. Ręce drża​ły mu lek​ko, był też bled​‐ szy niż jesz​cze przed mo​men​tem. Prze​szli wszy​scy pod kon​tu​ar. Tyl​ko Szu​kal​ski nie ru​szył się ze swo​je​go kąta, jak​by pil​no​wał ostat​‐ niej flasz​ki. No i Ma​te​usz tkwił na​dal pod sto​łem. – Wy​glą​da jak wła​sne zwło​ki – stwier​dził star​szy z bra​ci. – Nie da się wy​czuć pul​su, od​de​chu ani bi​‐ cia ser​ca… – Za​milkł na chwi​lę. – Ale ru​sza się, co zna​czy, że na​dal żyje. – Czy​ta​łem ostat​nio, że czło​wiek w le​tar​gu… – bąk​nął jego brat. – Czło​wiek w le​tar​gu leży, a nie łazi, i na pew​no nie pró​bu​je gryźć. – Pró​bu​je?! – obu​rzył się Wię​cek. – Ten za​pi​ty w tru​pa gnój cap​nął mnie, o! – Po​ka​zał im za​krwa​wio​‐ ną i lek​ko już opuch​nię​tą dłoń. Bra​cia obej​rze​li ją wspól​nie. W ran​kach za​czy​na​ła się zbie​rać żół​ta​wa ropa. Ko​lor skó​ry wo​kół wgłę​bień też nie wy​glą​dał za cie​ka​wie, no i mię​śnie na kan​cie stward​nia​ły, jak​by były przy​kur​czo​ne. – Kie​dy to się sta​ło? – za​py​tał star​szy we​te​ry​narz. – Nie da​lej jak kwa​drans temu. – Pa​skud​nie to wy​glą​da – oce​nił Ja​cek, spo​glą​da​jąc spo​co​ne​mu szmu​gle​ro​wi w oczy. – Trze​ba bę​dzie ciąć, żeby oczy​ścić ranę – za​wy​ro​ko​wał Woj​tek. – A nie wy​star​czy​ło​by… – pi​snął Wię​cek, któ​ry na​gle prze​stał zgry​wać twar​dzie​la. – Nie wy​star​czy​ło​by. In​fek​cja już się wda​ła. Chce​cie całą rękę stra​cić? Ma​ciej po​krę​cił zde​cy​do​wa​nie gło​wą. W jego fa​chu trze​ba było mieć spraw​ne obie dło​nie. – Siądź​cie tam! – Ja​cek wska​zał blat, nad któ​rym wi​sia​ła lam​pa z naj​moc​niej​szą ża​rów​ką. – Nic na​‐ wet nie po​czu​je​cie. Gol​nie​cie so​bie setę albo dwie i… – Urwał, wi​dząc minę szyn​ka​rza. – Nie mam już ani kro​pli go​rza​ły. – A tam​ta flasz​ka? – We​te​ry​narz wska​zał sto​lik w ką​cie. – Moja jest. – Szu​kal​ski oto​czył bu​tel​kę ochron​nym ge​stem. – Wara od niej. – Ty wred​ny gno​ju! – wy​darł się Wię​cek. – Są​sia​do​wi nie po​mo​żesz? – Są​sia​do​wi? – Ję​drzej ro​zej​rzał się te​atral​nie. – Nie wi​dzę tu żad​ne​go są​sia​da. Nie​tu​tej​szy je​stem! Szmu​gler ob​na​żył zęby. – Po​ża​łu​jesz tego, pyr​landz​ka fran​co. Ju​tro cię do​pad​nie​my… – Ca​łuj mnie w dupę, pa​ta​fia​nie! – za​rżał wnuk po​lic​maj​stra. – Ju​tro będę da​le​ko stąd. – Twoi… – Ich mam jesz​cze głę​biej niż cie​bie. – Szu​kal​ski osten​ta​cyj​nie od​kor​ko​wał flasz​kę i prze​chy​lił ją, wy​pi​ja​jąc z gwin​ta ostat​nią set​kę albo pół​to​rej. Sap​nął gło​śno, otarł usta wierz​chem dło​ni i wstał od sto​‐ li​ka. Się​gnął po pro​cho​wiec, pod​niósł le​żą​cą pod ścia​ną tek​tu​ro​wą wa​liz​kę i rzu​ciw​szy ostat​nie po​gar​‐ dli​we spoj​rze​nie w kie​run​ku kon​tu​aru, ru​szył do drzwi. Ma​ciej spur​pu​ro​wiał na twa​rzy. Po​cił się jak mysz, do​stał też dresz​czy. Wszy​scy my​śle​li, że krew go za​le​wa, miał świę​te pra​wo tak się wście​kać, choć po praw​dzie, sam so​bie był wi​nien. Gdy​by nie trak​to​‐ wał Ję​drze​ja z wyż​szo​ścią, mógł​by się te​raz pew​nie znie​czu​lić.

– Przy​je​dziesz tu jesz​cze, a wte​dy… – syk​nął Wię​cek zło​wróżb​nie. – Chy​ba w two​ich snach – od​parł Szu​kal​ski, od​wra​ca​jąc się w pro​gu. – Mam was wszy… Nie do​koń​czył. Zo​ba​czy​li, jak zza jego ra​mie​nia wy​su​wa się smu​kła dłoń, bez wąt​pie​nia dam​ska. Mo​ment póź​niej roz​cza​pie​rzo​ne pal​ce wpi​ły się w twarz za​sko​czo​ne​go Ję​drze​ja. Szcze​rzą​cy się wciąż syn po​lic​maj​stra za​wył, gdy dłu​gie pa​zu​ry roz​ora​ły mu skó​rę, zo​sta​wia​jąc głę​bo​kie bruz​dy. Szarp​nął się, lecz nic to nie dało. Kto​kol​wiek go do​padł, trzy​mał moc​no. Szu​kal​ski w oka​mgnie​niu znik​nął za drzwia​mi, jak​by po​rwa​‐ ła go siła nie​czy​sta. Na ten wi​dok osłu​pie​li. Wpa​try​wa​li się w otwar​te sze​ro​ko drzwi, nie wy​ko​nu​jąc żad​ne​go ru​chu. Za​‐ re​ago​wa​li do​pie​ro wte​dy, gdy Wię​cek wy​ło​żył się jak dłu​gi, wa​ląc przy oka​zji gło​wą o kon​tu​ar. Głu​chy ło​mot pa​da​ją​ce​go cia​ła wy​rwał wszyst​kich z odrę​twie​nia. We​te​ry​na​rze po​chy​li​li się na​tych​miast nad nie​‐ przy​tom​nym szmu​gle​rem, po​zo​sta​li spoj​rze​li bez​rad​nie po so​bie. – Niech ktoś za​mknie te sa​kra​menc​kie drzwi! – wy​darł się Ko​no​fol. – U sie​bie je​ste​ście – mruk​nął po​bla​dły Rej​man. Choć był z nie​go wiel​ki ko​zak za​wsze i wszę​dzie, dzi​siaj spie​trał się jak po​zo​sta​li. – Te, Cy​gan. Drzwi trze​ba… – Szyn​karz za​czął się roz​glą​dać wo​kół sie​bie. Usły​szał pi​skli​wy głos do​bie​ga​ją​cy spod sto​łu. – Nie je​stem Cy​ga​nem! – Ma​te​usz​ku… – Ko​no​fol bez​zwłocz​nie zmie​nił ton. – Naj​bli​żej drzwi je​steś, syn​ku. Za​mknij je, a nikt już nie po​wie na cie​bie, żeś Cy​gan. Po​zo​sta​li po​ki​wa​li gło​wa​mi, przy​ta​ku​jąc gor​li​wie. – Ale oni tam są – od​parł drżą​cym gło​sem chło​pak. – Ni​ko​go stąd nie wi​dać, na pew​no już so​bie po​szli – przy​mi​lał się Sty​puł​kow​ski. – No, leć​że, sy​‐ necz​ku, za​nim wró​cą. Ma​te​usz ani my​ślał opusz​czać kry​jów​ki. Sy​tu​acja była pa​to​wa. – Kupą, pa​no​wie, kupą – za​pro​po​no​wał w koń​cu ka​mie​niarz. – Ale nie go​ły​mi rę​ka​mi! – przy​tom​nie ostrzegł do​zor​ca cmen​ta​rza. Za​czę​li się roz​glą​dać za ja​kąś bro​nią. Rej​man miał w ple​ca​ku tępe, ale za to sze​ro​kie dłu​to. Sty​puł​‐ kow​ski wy​jął spod pa​zu​chy drew​nia​ną pał​kę, z któ​rą się nie roz​sta​wał na noc​nej zmia​nie. Ko​no​fol się​‐ gnął za kon​tu​ar po rzeź​nic​ki nóż. Pan Racz​kie​wicz ob​szu​ki​wał ner​wo​wo kie​sze​nie, a kie​dy spoj​rze​li na nie​go, zo​ba​czy​li, że trzy​ma w wy​cią​gnię​tej dło​ni agraf​kę. Tak dużą, kra​wiec​ką. Kie​row​nik sku​pu wzru​‐ szył ra​mio​na​mi, wi​dząc ich kpią​ce spoj​rze​nia. – Zo​stań​cie tu​taj – po​pro​sił Rej​man, prze​su​wa​jąc go ostroż​nie pod kon​tu​ar. – Nie chciał​bym, że​by​‐ ście za​dźga​li nas tym szpi​kul​cem, jak już wpad​nie​cie w mor​der​czy szał. Pan Racz​kie​wicz pro​te​sto​wał, ale zo​stał szyb​ko spa​cy​fi​ko​wa​ny – wy​tłu​ma​czy​li mu, że ktoś musi bro​‐ nić obu we​te​ry​na​rzy. Po​zo​sta​li ru​szy​li w stro​nę drzwi. Szli wol​no, ra​mię w ra​mię, jak żoł​nie​rze wy​pa​tru​ją​cy za​sadz​ki. Ma​‐ te​usz ob​ser​wo​wał ich spod sto​łu wiel​ki​mi jak spodki ocza​mi. Mie​li do przej​ścia dzie​sięć kro​ków, nie wię​cej, lecz za​ję​ło im to wiecz​ność, a je​śli li​czyć we​dług wska​zań ścien​ne​go ze​ga​ra, rów​ne dwie mi​nu​ty. W pro​gu tra​fi​li na ko​lej​ną prze​szko​dę. Drzwi były zbyt wą​skie, żeby zmie​ści​li się w nich wszy​scy na​‐ raz. A chęt​ne​go do zła​pa​nia klam​ki jak nie było, tak nie było. Spo​glą​da​li więc na sie​bie zna​czą​co, po​sy​‐

ku​jąc pod no​sa​mi i ki​wa​jąc gniew​nie gło​wa​mi. Pew​nie do​szło​by do rę​ko​czy​nów, gdy​by nie na​głe po​ru​‐ sze​nie w głę​bi knaj​py. Cała trój​ka za​mar​ła, sły​sząc za ple​ca​mi wrza​ski we​te​ry​na​rzy. Ani je​den nie od​wa​‐ żył się od​wró​cić. Lęk przed ludź​mi, któ​rzy po​rwa​li Szu​kal​skie​go, był sil​niej​szy od cie​ka​wo​ści. – Co tam się dzie​je, chłop​cze? – za​py​tał szep​tem Ko​no​fol, sto​ją​cy naj​bli​żej kry​jów​ki Ma​te​usza. – Nie wi​dzę – pi​snął Csa​kar. – To wy​leź stam​tąd, dziec​ko – po​pro​sił płacz​li​wym to​nem do​zor​ca cmen​ta​rza, pró​bu​jąc pa​trzeć w obu kie​run​kach na​raz. Chło​pak wy​su​nął gło​wę spod bla​tu. Na mo​ment tyl​ko, po czym na​tych​miast znik​nął z po​wro​tem w kry​jów​ce, któ​ra chy​ba wy​łącz​nie jemu wy​da​wa​ła się bez​piecz​na. – Leją się – za​mel​do​wał sku​lo​ny. – Z tym ugry​zio​nym pa​nem. – Po​głu​pie​li do resz​ty? – zi​ry​to​wał się ka​mie​niarz, na​dal pró​bu​jąc prze​bić wzro​kiem ścia​nę desz​czu za drzwia​mi. – Ścią​gną nam na gło​wy tam​tych… Wrza​ski nie ci​chły – go​rzej, na​si​la​ły się z każ​dą se​kun​dą. Co wię​cej, od miej​sca, w któ​rym le​żał skrę​‐ po​wa​ny bim​brow​nik, też do​bie​ga​ły co​raz gło​śniej​sze ło​mo​ty. – Raz ko​zie śmierć! – Ko​no​fol prze​że​gnał się za​ma​szy​ście, ma​cha​jąc przed ocza​mi po​zo​sta​łych trzy​‐ ma​nym w dło​ni no​żem, i jed​nym su​sem zna​lazł się za pro​giem. Się​gnął do klam​ki, chcąc za​mknąć drzwi jak naj​szyb​ciej, ale prze​siąk​nię​ta che​mi​ka​lia​mi i desz​czem gaza ze​śli​zgnę​ła się z mo​sięż​nej rącz​ki i szyn​‐ karz po​le​ciał w tył, pro​sto na kom​pa​nów. – Ty kur​wo gład​ka… – za​klął, gdy wy​lą​do​wał w ob​ję​ciach ka​‐ mie​nia​rza, omal nie na​dzie​wa​jąc się na dłu​to. W tym sa​mym mo​men​cie wy​da​rzy​ło się kil​ka rze​czy rów​no​cze​śnie. Sznu​ry krę​pu​ją​ce Ży​ga​dłę za​czę​ły pę​kać z gło​śnym trza​skiem. Pan Racz​kie​wicz, przy​glą​da​ją​cy się z osłu​pie​niem zma​ga​niom we​te​ry​na​rzy, za​pisz​czał jak baba, a na​stęp​nie ru​szył chwiej​nym truch​tem w kie​‐ run​ku drzwi, po​rzu​ca​jąc mo​cu​ją​cych się ze szmu​gle​rem bra​ci Pta​ków. Rej​man pró​bo​wał go za​trzy​mać. Wy​cią​gnął przed sie​bie rękę… i za​wył jak zra​nio​ny pies, cho​wa​jąc ją szyb​ko pod pa​chę. Kie​row​nik sku​‐ pu roz​trą​cił ich w peł​nym bie​gu, jak​by byli nie ludź​mi, tyl​ko krę​gla​mi, i wy​padł na ze​wnątrz, nie prze​sta​‐ jąc prze​raź​li​wie pisz​czeć. – Za​bi​ję wsza​rza! – Ka​mie​niarz wy​szarp​nął z dło​ni za​krwa​wio​ną agraf​kę. – Za​tłu​kę jak par​szy​we​go kun​dla! – Ja też… Ja też go za​bi​ję… – sa​pał po​trą​co​ny przez pana Racz​kie​wi​cza cieć, pod​no​sząc się nie​‐ zgrab​nie z klę​czek. – Ale po panu – do​dał za​raz, żeby nie ura​zić uczuć fun​da​to​ra. Jego pał​ka po​to​czy​ła się po pod​ło​dze aż pod ścia​nę. Sty​puł​kow​ski nie mógł się zde​cy​do​wać, czy wra​cać do miej​sca w szy​ku czy go​nić za utra​co​ną bro​nią. Dy​le​mat roz​wią​zał się sam. We​te​ry​na​rze uwol​‐ ni​li się w koń​cu z uści​sku Więc​ka, aby wzo​rem kie​row​ni​ka sku​pu bu​te​lek po​gnać na łeb na szy​ję w kie​‐ run​ku drzwi, za​po​mi​na​jąc o tor​bie le​kar​skiej i prze​cho​wy​wa​nym w niej cen​nym sprzę​cie. Ko​no​fol, wi​dząc ich za​krwa​wio​ne ręce, tak​że pod​jął de​cy​zję. Ru​szył z ko​py​ta przed sie​bie, wy​ma​‐ chu​jąc w pa​ni​ce no​żem. Nie dbał o to, że może ko​goś tra​fić. Za​bił​by każ​de​go, kto sta​nął​by mu te​raz na dro​dze. Cieć i ka​mie​niarz nie mie​li wyj​ścia – po​szli w jego śla​dy, wy​prze​dza​jąc ucie​ka​ją​cych bra​ci do​‐ słow​nie o je​den krok. Zim​ny deszcz szyb​ko ostu​dził roz​go​rącz​ko​wa​ne gło​wy ca​łej trój​ki. Zdy​sza​ni męż​czyź​ni za​trzy​ma​li się po dru​giej stro​nie uli​cy, pod la​tar​nią przy omsza​łym cmen​tar​nym mu​rze. Pan Racz​kie​wicz zni​kał wła​śnie w od​da​li – pę​dził jak wa​riat w stro​nę Głog​czyc​kiej, nie zwra​ca​jąc uwa​gi na wiel​kie ka​łu​że. Szu​kal​ski le​‐

żał na chod​ni​ku kil​ka kro​ków od drzwi. Na nim sie​dzia​ła okra​kiem… Mag​da​le​na Ży​ga​dło​wa. Szyn​karz na​wet po ćma​ku roz​po​znał jej le​ci​wy pro​cho​wiec. Chy​ba re​ani​mo​wa​ła nie​bo​ra​ka. Tak to przy​naj​mniej wy​glą​da​ło… Oprócz niej na Sy​cow​skiej nie było ni​ko​go. Kto​kol​wiek na​padł na Ję​drze​ja, zdą​żył już uciec. Zgię​ty wpół Ko​no​fol oparł się o wil​got​ne ce​gły. Sty​puł​kow​ski – siny na twa​rzy, jak​by go kto du​sił – klap​nął cięż​ko na mo​kry chod​nik. Tyl​ko Rej​man, któ​ry miał siły za trzech, nie zmę​czył się tym krót​kim bie​giem. Dy​szał gło​śno, tyle że z żą​dzy ze​msty. We​te​ry​na​rze przy​sta​nę​li tuż obok nie​go. Star​szy trzy​mał się za po​szar​pa​ne przed​ra​mię, młod​szy ście​rał z twa​rzy krew. Rzę​si​sty deszcz szyb​ko do​koń​czył dzie​ła, wy​glą​da​ło więc na to, że nie na​le​ża​ła do nie​go. Kil​ka se​kund wy​star​czy​ło, by wszy​scy ochło​nę​li do resz​ty. – A gdzie dzie​ciak? – za​py​tał ka​mie​niarz, roz​glą​da​jąc się ner​wo​wo wo​kół. – Pew​nie zo​stał pod sto​łem – burk​nął je​den z bra​ci. – Trze​ba go stam​tąd za​brać… – Rej​man ru​szył do drzwi, ale za​raz się za​trzy​mał, spo​strze​gł​szy, że nikt za nim nie idzie. – Jesz​cze mi ży​cie miłe – wark​nął Ko​no​fol. I wi​dząc, że oczy ka​mie​nia​rza ci​ska​ją bły​ska​wi​ce, do​dał: – Ży​ga​dło sznu​ry po​prze​ry​wał… – A ten wasz… ten tam… – do​rzu​cił Ja​cek Ptak, zer​ka​jąc na otwar​te drzwi knaj​py – sza​łu ja​kie​goś do​stał. Bra​ta mi po​gryzł. Mnie tyl​ko po​dra​pał… – po​ka​zał czer​wo​ne prę​gi na kar​ku, zni​ka​ją​ce pod po​‐ dar​tą fla​ne​lo​wą ko​szu​lą. Szyn​karz chciał coś po​wie​dzieć, ale za​marł z otwar​ty​mi usta​mi, wsłu​chu​jąc się w do​bie​ga​ją​cy z wnę​‐ trza lo​ka​lu przej​mu​ją​cy wrzask, któ​ry uto​nął w jesz​cze gło​śniej​szym ru​mo​rze, jak​by ktoś tam su​wał naj​‐ cięż​szy​mi sto​ła​mi. – Co oni…? – mruk​nął Sty​puł​kow​ski, gra​mo​ląc się z chod​ni​ka. W ja​snym pro​sto​ką​cie wej​ścia coś mi​gnę​ło. Z bu​dyn​ku wy​pa​dła mi​kra po​stać. Ma​te​usz wiał na czwo​‐ ra​kach, jak​by ze stra​chu za​po​mniał, że ma nogi. Uciecz​ka nie mia​ła pra​wa się udać. Czło​wiek nie zwierz. Dzie​ciak po kil​ku ru​chach zmy​lił rytm i wy​wa​lił się jak dłu​gi na bruk. Był już jed​nak na jezd​ni, z dala od ści​ga​ją​cych go be​stii. Rej​man pod​biegł i pod​niósł go za koł​nierz. Dla ta​kie​go mo​ca​rza nie​let​ni Cy​gan był lek​ki jak piór​ko. Mo​ment póź​niej ra​zem wró​ci​li pod mur. Ko​no​fol wbił spoj​rze​nie w pół​mrok mię​dzy la​tar​nia​mi, gdzie przed chwi​lą wi​dział Mag​dę Ży​ga​dło​‐ wą. Była tam na​dal, tyle że te​raz sta​ła, chwie​jąc się tak samo jak jej mąż, gdy go Wię​cek do knaj​py spro​‐ wa​dził. – Je​zu​sie… – Sty​puł​kow​ski chwy​cił szyn​ka​rza za rę​kaw. – Wi​dzi​cie to co ja? Mi​ko​łaj przy​tak​nął ru​chem gło​wy; sło​wa nie chcia​ły mu przejść przez ści​śnię​tą krtań. Szu​kal​ski, cały w roz​my​tej desz​czów​ką krwi, gra​mo​lił się nie​do​łęż​nie z chod​ni​ka. Wy​glą​dał jak upiór albo za​rżnię​ta świ​nia. Pro​cho​wiec, nie​gdyś ja​sno​be​żo​wy, miał te​raz wy​ma​za​ny ju​chą, po​dob​nie jak kra​‐ cia​ste ba​weł​nia​ne spodnie. Prze​mok​nię​ta na wskroś ko​szu​la też była po​kry​ta czer​nie​ją​cy​mi pla​ma​mi – ca​lu​teń​ka, od koł​nie​rzy​ka po wy​sta​ją​cą zza pa​ska roz​cheł​sta​ną połę. – Jak to moż​li​we?… – Do​zor​ca cmen​ta​rza prze​że​gnał się. Po​pa​trzył na wid​mo Ję​drze​ja, prze​niósł wzrok na siną Ży​ga​dło​wą, po​tem zer​k​nął w kie​run​ku drzwi, za któ​ry​mi po​ru​sza​ły się wi​docz​ne w świe​tle lamp syl​wet​ki jej męża i Ma​cie​ja Więc​ka. – Spie​przaj​my stąd, chło​py – wy​mam​ro​tał przez szczę​ka​ją​ce co​raz gło​śniej zęby.

– Ale do​kąd? – Ko​no​fol ro​zej​rzał się bez​rad​nie. – Do mnie. – Łu​kasz spoj​rzał mu w oczy. – Zna​czy na cmen​tarz! – Do​bra myśl – pod​chwy​cił sto​ją​cy za ich ple​ca​mi ka​mie​niarz. – Mur gru​by, bra​ma so​lid​na i bę​dzie się gdzie scho​wać. * * * Pan Racz​kie​wicz otrzeź​wiał. Nie wie​dział jak, nie wie​dział kie​dy. Sto​jąc przy kon​tu​arze u Ko​no​fo​la, z tru​dem utrzy​my​wał się na no​gach, a my​śli miał rów​nie po​strzę​pio​ne i mgli​ste jak te chmu​ry, z któ​rych lał się deszcz. A chwi​lę póź​niej, gdy biegł po ską​pa​nej na​wał​ni​cą uli​cy, był już trzeź​wy jak świ​nia. Puf i pra​wie sześć se​tek moc​nej go​rzał​ki wy​pa​ro​wa​ło z jego ste​ra​ne​go or​ga​ni​zmu. Ot, tak. Jak za do​tknię​ciem cza​ro​dziej​skiej różdż​ki. Nie my​ślał jed​nak o tym, choć był to nie​kwe​stio​no​wa​ny cud nad cu​da​mi, coś, o czym w ży​ciu na​wet nie sły​szał. Przed ocza​mi wciąż miał wy​szcze​rzo​ną gębę Więc​ka. Jego po​żół​kłe zęby wpi​ja​ją​ce się w przed​ra​mię we​te​ry​na​rza. Jego pa​zu​ry roz​ry​wa​ją​ce fla​ne​lo​wą ko​szu​lę i skó​rę na kar​ku dru​gie​go z bra​ci. Be​stia. Be​stia nie czło​wiek. Po​twór! Mu​siał ucie​kać. Mu​siał zna​leźć się jak naj​da​lej od tej cuch​ną​cej spe​lun​ki i wy​peł​nia​ją​cych ją kre​atur. Co go pod​ku​si​ło, żeby tam dzi​siaj pić? Mógł​by już smacz​nie spać, ni​czym się nie przej​mu​jąc. A tu… siny jak trup Ży​ga​dło, zni​ka​ją​cy za drzwia​mi Szu​kal​ski, mały Cy​gan opo​wia​da​ją​cy o sza​leń​cach w izo​la​to​‐ rium… Zgro​za! Skrę​cił z Za​krzow​skiej w Do​bro​szyc​ką au​to​ma​tycz​nie, jak za​wsze, gdy wra​cał do domu. Miesz​kał tuż za dwor​cem w lek​ko za​grzy​bio​nej, ale cał​kiem jesz​cze po​rząd​nej cha​łu​pie. Sam na dwu izbach. Jak pa​ni​‐ sko. Wie​dział, że są​sie​dzi za​zdrosz​czą mu tego lo​kum i ku​pio​ne​go wio​sną ko​ma​ra. On pierw​szy w oko​li​‐ cy miał nowy mo​to​ro​wer. On pierw​szy do​stał pro​po​zy​cję ro​bo​ty w sku​pie bu​te​lek. To ostat​nie prze​peł​ni​‐ ło cza​rę go​ry​czy za​zdro​śni​ków. Tego już tu​tej​sze szpe​to​ty nie mo​gły mu da​ro​wać. Ko​le​dzy prze​sta​li się do nie​go od​zy​wać. Pan​ny od​wra​ca​ły gło​wy, gdy prze​jeż​dżał na swo​im kar​ma​zy​no​wym ru​ma​ku, choć wcze​śniej oczu nie mo​gły od nie​go ode​rwać. Gady nie bo​go​boj​ne lu​dzie… Nie​któ​rzy za jego ple​ca​mi opo​wia​da​li, że zle​wa reszt​ki z każ​dej bu​tel​ki, a co zbie​rze, to wie​czo​rem wy​chle​je, sam, za​mknię​ty na czte​ry spu​sty w swo​jej ru​de​rze. Tyl​ko dla​te​go cha​dzam do Ko​no​fo​la. Tyl​ko dla​te​go. Żeby wszy​scy wi​‐ dzie​li, że nie mu​szę wy​są​czać ostat​nich kro​pe​lek z każ​dej przy​nie​sio​nej do sku​pu flasz​ki. Oni pew​nie tak by ro​bi​li. Nie ma to tam​to… Zwol​nił, wi​dząc przed sobą ja​kie​goś czło​wie​ka. Mi​li​cjant! Do​bra Bo​ziu, dzię​ki Ci za te okru​chy ła​‐ ski. – Pa​nie wła​dzo! – za​wo​łał, ale mun​du​ro​wy nie re​ago​wał. Ru​szył więc da​lej, przy​śpie​sza​jąc kro​ku. – Ko​cha​nień​ki. Tam. Tam, przy cmen​ta​rzu – wska​zał od​le​gły wy​lot uli​cy. – Po​sza​la​ły ochla​pu​sy od sa​mo​‐ go​nu! Leją się, aż krew ciek​nie… – Zdy​sza​ny przy​sta​nął tuż za ple​ca​mi mi​li​cjan​ta, a ten wresz​cie za​czął się od​wra​cać. – Po​wia​dam wam, So​do​mia i Go​mo​ria z ty… – Głos uwiązł mu w gar​dle, kie​dy po​czuł pie​kiel​ny ból w oko​li​cy żo​łąd​ka. Jak​by mu ktoś rękę w be​be​chy wsa​dził i za​czął je pa​lu​cha​mi ści​skać. Za​nim zwa​lił się bez czu​cia na zie​mię, do​strzegł jak przez mgłę zie​mi​sto​sza​rą twarz sier​żan​ta i jego cał​kiem bia​łe, mar​twe oczy. * * *

Przy​cup​nę​li przy zruj​no​wa​nej ka​plicz​ce i ukry​ci w jej cie​niu przy​glą​da​li się uważ​nie od​le​głej o trzy​dzie​‐ ści me​trów bra​mie. – Chy​ba po​szli – mruk​nął po dłuż​szej chwi​li Ko​no​fol, od​wra​ca​jąc się do kom​pa​nów. Od kil​ku mi​nut za gru​by​mi ku​ty​mi prę​ta​mi wi​dać było wy​łącz​nie za​la​ną desz​czem uli​cę. Ży​ga​dło​wa, jej mąż, Wię​cek i Szu​kal​ski znik​nę​li gdzieś za mu​rem. – Cza​ją się tam – wy​szep​tał Rej​man, kur​czo​wo ści​ska​jąc dłu​to i onie​mia​łe​go chło​pa​ka. – Bra​ma moc​na, łań​cuch też. – Do​zor​ca cmen​ta​rza po​wiódł po nich wzro​kiem. – Nie dali rady, choć pró​bo​wa​li – przy​po​mniał. Fak​tycz​nie, upio​ry szar​pa​ły za kra​tę, ale nic im to nie dało. Po​nie​miec​ka bra​ma była so​lid​na na​wet po tylu la​tach. – Chy​ba mo​że​my ode​tchnąć – do​dał. – Przy​da​ło​by się – rzu​cił Ja​cek Ptak, czu​wa​ją​cy przy po​gry​zio​nym bra​cie. Sam tak​że obe​rwał od Więc​ka, ale nie tak moc​no. Za​dra​pa​nia oka​za​ły się wpraw​dzie bar​dzo dłu​gie, lecz na szczę​ście nie​zbyt głę​bo​kie. Po​cie​kło z nich nie​du​żo krwi. Z Wojt​kiem była zu​peł​nie inna spra​wa. Szmu​gler, le​d​wie tyl​ko się ock​nął, za​czął sza​leć. Wbił zęby w rękę uspo​ka​ja​ją​ce​go go we​te​ry​na​rza i za nic nie chciał pu​ścić. Żeby mu ro​ze​wrzeć szczę​ki, mu​sie​li użyć dut​ki no​so​wej – któ​rą far​tow​nie mie​li w pod​ręcz​nym ze​sta​wie na​rzę​dzi. Jed​nak​że ucie​ka​jąc w po​‐ pło​chu, zo​sta​wi​li tor​bę ze sprzę​tem odzie​dzi​czo​nym po ojcu, cze​go te​raz bar​dzo ża​ło​wa​li. Na​wet nie mie​li czym opa​trzyć rany Wojt​ka. Tyle do​bre​go, że cieć wy​cią​gnął zza po​bli​skie​go na​grob​ka flasz​kę sa​‐ mo​go​nu, któ​ry w sam raz nadał się jako śro​dek de​zyn​fe​ku​ją​cy. Ja​cek po​lał bim​brem rękę bra​ta, nie ba​cząc na jego pro​te​sty, po​tem udarł pas ma​te​ria​łu z wła​snej ko​szu​li i ob​wią​zał nim pro​wi​zo​rycz​ny, choć po​‐ rząd​ny opa​tru​nek z czy​stej chust​ki. Do​pie​ro gdy skoń​czył, za​jął się sobą. Nie miał wię​cej chu​s​tek, dla​te​go wy​lał odro​bi​nę go​rzał​ki na dłoń i prze​tarł nią do​kład​nie wszyst​kie za​dra​pa​nia. Za​pie​kło, w noz​drzach po​czuł ostry, kar​bi​do​wy za​pach. Po​pa​trzył na flasz​kę pod świa​tło bi​‐ ją​ce od chy​bo​tli​wej la​tar​ni. Lek​ko żół​ta​wa, męt​na ciecz wy​peł​nia​ła ją wciąż do po​ło​wy. Sty​puł​kow​ski rzu​cił kom​pa​nom krzy​we spoj​rze​nie. – Ostat​nia – po​in​for​mo​wał skwa​szo​ny, ale oni zlek​ce​wa​ży​li tę nie​do​po​wie​dzia​ną skar​gę. Po ta​kiej roz​ró​bie mie​li ocho​tę na po​rząd​ne​go kie​li​cha. Ja​cek ob​wą​chał ostroż​nie szyj​kę. Ze środ​ka cuch​nę​ło wszyst​kim, tyl​ko nie al​ko​ho​lem. – Co to za zaj​za​jer? – za​py​tał. – Wła​snej ro​bo​ty – od​burk​nął ura​żo​ny cieć. Po czym to​nem uspra​wie​dli​wie​nia do​dał: – Pę​dzę, z cze​‐ go mogę…. – Ja tam wiel​błą​dem nie je​stem. – Młod​szy Ptak przy​ło​żył bu​tel​kę do ust. – Wszyst​kie​go mogę się na​‐ pić. – Po​cią​gnął łyk, nie​du​ży, bo oczy wy​szły mu za​raz z or​bit. – Albo i nie… – wy​char​czał, wy​wa​la​jąc na wierzch po​bie​la​ły ję​zor. Ko​no​fol i Rej​man nie mie​li aż tak wiel​kich pro​ble​mów z prze​łknię​ciem wy​ro​bu cie​cia, lecz i oni krzy​wi​li się po każ​dym łyku. Sty​puł​kow​ski z ra​do​ścią przy​jął ich nie​chęć do dru​giej ko​lej​ki. Za​kor​ko​wał flasz​kę i wsu​nął ją po​śpiesz​nie do we​wnętrz​nej kie​sze​ni je​sion​ki. – Co te​raz? – za​py​tał. Wszy​scy spoj​rze​li na bra​mę i wi​docz​ną za nią pu​stą uli​cę. – Po​sie​dzi​my, po​cze​ka​my – od​parł zre​zy​gno​wa​nym to​nem ka​mie​niarz. – Tu​taj przy​naj​mniej je​ste​śmy bez​piecz​ni. – Od​pocz​nij​my – po​parł go Ko​no​fol. – O świ​cie spró​bu​je​my wyjść od wschod​niej stro​ny. Albo prze​‐

sko​czy​my przez płot na tory. Ci​chy​mi po​mru​ka​mi wy​ra​zi​li swo​ją apro​ba​tę i roz​sie​dli się wy​god​niej, opie​ra​jąc ple​cy o omsza​łą ścia​nę. Ran​ne​go Pta​ka usa​dzi​li po​środ​ku, jego brat za​jął miej​sce po pra​wej, Rej​man z Ma​te​uszem ulo​ko​‐ wa​li się po le​wej. Ko​no​fol przy​kuc​nął za dzie​cia​kiem, na​to​miast cieć klap​nął obok Jac​ka. Po tej stro​nie ka​plicz​ki, dzię​ki Bogu, deszcz nie za​ci​nał, mu​sie​li więc tyl​ko po​go​dzić się z kro​pla​mi, któ​re od cza​su do cza​su ska​py​wa​ły z kra​wę​dzi za​pad​nię​te​go da​chu. Mil​cze​nie i go​rzał​ka od​prę​ży​ły ich nie​co, jed​nak​że ża​den na ra​zie nie wa​żył się za​mknąć oczu. Woj​tek mam​ro​tał coś pod no​sem, trząsł się też z zim​na, ale nie mie​li czym go okryć. Przy​su​nę​li się więc bli​żej sie​bie, żeby tra​cić jak naj​mniej cie​pła. Na​dal drże​li na każ​dą myśl o tym, cze​go świad​ka​mi byli nie​daw​‐ no. Czas wlekł się nie​mi​ło​sier​nie wol​no, lecz każ​da upły​wa​ją​ca mi​nu​ta ob​cią​ża​ła po​wie​ki znu​żo​nych do gra​nic męż​czyzn. Choć sie​dzą​cy na sa​mym skra​ju Sty​puł​kow​ski naj​bar​dziej od​czu​wał chłód, przez wro​‐ dzo​ne skąp​stwo po​wstrzy​my​wał się przed po​now​nym się​gnię​ciem po flasz​kę. Wie​dział, że po​zo​sta​li nie od​mó​wią so​bie te​raz dru​giej ko​lej​ki, a to by ozna​cza​ło utra​tę ca​łe​go za​pa​su bim​bru. Marzł więc, trzę​sąc się jak osi​ka, aż w koń​cu nie zdzier​żył. Od ka​mie​nia cią​gnę​ło po ner​kach. Na​wet przez gru​bą je​sion​kę. Le​piej stra​cić te parę ły​ków sa​mo​go​nu, niż prze​zię​bić się albo wil​ka do​stać, uznał. Się​gnął pod pa​zu​‐ chę. Le​d​wie szkło zna​la​zło się na ze​wnątrz, zo​ba​czył nad sobą roz​cza​pie​rzo​ną rękę Jac​ka. – Te, wiel​błąd – ofuk​nął go – po​cze​kaj na swo​ją ko​lej. Młod​szy Ptak nie za​mie​rzał jed​nak cze​kać, jego pal​ce za​ci​snę​ły się na flasz​ce, a po​tem nie​spo​dzie​wa​‐ nie zmiaż​dży​ły ją, jak​by była z pa​pie​ru, a nie gru​be​go szkła. Gło​śny chrzęst zlał się z char​ko​tem du​szo​ne​‐ go cie​cia. Ja​cek przy​warł do nie​go ca​łym cia​łem, wi​jąc się przy tym jak pi​skorz. – Co jest? – Rej​man pró​bo​wał się pod​nieść, ale na​tych​miast opadł z po​wro​tem na ty​łek, ude​rza​jąc bo​le​śnie po​ty​li​cą o ścia​nę. Dru​gi z bra​ci już trzy​mał go za ka​po​tę. Był tak bli​sko… Ka​mie​niarz pró​bo​wał go z sie​bie strzą​snąć, ale wy​star​czył mo​ment, by cał​kiem opadł z sił. Na​wet nie jęk​nął, gdy star​szy we​te​‐ ry​narz skrę​cał mu kark. Przy​sy​pia​ją​cy Ma​te​usz ze​rwał się z wrza​skiem, po​trą​ca​jąc Ko​no​fo​la. Na wpół śpią​cy szyn​karz gib​nął się na bok, gu​biąc ści​ska​ny w dło​niach nóż. Za​raz jed​nak wy​ma​cał go pod naj​bliż​szym roz​bi​tym na​grob​‐ kiem. Za sta​ry był i za gru​by, żeby tak od razu sko​czyć na rów​ne nogi, i tyl​ko to go oca​li​ło. Wy​chwy​cił ką​tem oka ja​kiś ruch i pod​niósł wzrok w samą porę, by zo​ba​czyć, jak wid​mo​wa po​stać wy​ła​nia się zza po​chy​lo​ne​go gra​ni​to​we​go krzy​ża i wy​cią​ga​jąc szpo​nia​ste łap​ska, chwy​ta za ra​mię spa​ra​‐ li​żo​wa​ne​go ze stra​chu chło​pa​ka. Obok niej po​ja​wił się za​raz dru​gi upiór. Ży​ga​dło i Wię​cek. Jak się tu do​‐ sta​li? Prze​cież nie przez głów​ną bra​mę… Na​gle Mi​ko​ła​ja oświe​ci​ło. A to men​da, sklął w my​ślach cie​cia. Pi​ja​czy​na nie za​mknął za sobą bocz​nej furt​ki, gdy przy​lazł do pra​cy. Tyle zdą​żył po​my​śleć, za​nim Ma​te​usz zna​lazł się w mor​der​czym uści​sku obu be​stii. Pod​ro​stek za​sko​‐ wy​czał tym swo​im fal​se​tem. Tak prze​raź​li​wie, że Ko​no​fo​lo​wi ciar​ki prze​szły od krzy​ża aż po sta​ją​ce na kar​ku siwe wło​ski. Se​kun​dę póź​niej po​now​nie za​pa​dła ci​sza, a po​tem szyn​karz usły​szał gło​śny, przy​po​mi​‐ na​ją​cy pru​cie płót​na dźwięk i po​czuł strasz​ny odór. Coś chlu​snę​ło na żwi​ro​wą ścież​kę przed nim. Twarz spry​ska​ły mu cie​płe, lep​kie kro​pel​ki, a noz​drza wy​peł​nił okrop​ny smród. Wsza​rze ro​ze​rwa​ły dzie​cia​ka na dwo​je! Jak szma​cia​ną lal​kę! Wy​pru​ły z nie​go wszyst​kie fla​ki! Tego było Ko​no​fo​lo​wi za wie​le. Ze​rwał się do bie​gu z dzi​kim wrza​skiem, do​tarł do muru, wspiął się po​śpiesz​nie na po​wa​lo​ny krzyż i prze​rzu​ciw​szy nogi na dru​gą stro​nę, ze​sko​czył cięż​ko na uli​cę. Uchy​lo​ne

drzwi po prze​ciw​nej stro​nie uli​cy ku​si​ły go przy​tul​nym bla​skiem. Wa​hał się, ale tyl​ko przez mo​ment. O, nie. Wcho​dząc tam, mógł​by wpaść w jesz​cze gor​szą pu​łap​kę. Za​marł na za​la​nym desz​czem bru​ku i nad​‐ sta​wił ucha. W koń​cu usły​szał le​d​wie uchwyt​ne wy​strza​ły do​bie​ga​ją​ce gdzieś z dala, od stro​ny mia​sta. Tam musi iść. Tam znaj​dzie ko​goś, kto zdo​ła zwal​czyć tę za​ra​zę.

11 pią​tek, 9 sierp​nia 1963, go​dzi​na 22:46 in​ter​nat szko​ły dla pie​lę​gnia​rek, ul. Kra​kow​ska 28 Do​mi​ni​ka owi​nę​ła się szczel​niej prze​mo​czo​nym szla​fro​kiem. Od pół go​dzi​ny tkwi​ła na kra​wę​dzi da​chu, wy​pa​tru​jąc w dole ko​goś, kto mógł​by jej po​móc. Od​mie​nio​ne uczen​ni​ce wa​ro​wa​ły wciąż pod dra​bi​ną, jak​by czu​ły, że w po​bli​żu znaj​du​je się ko​lej​na ofia​ra. Spraw​dzi​ła to kil​ka​krot​nie, zer​ka​jąc ostroż​nie w głąb szy​bu. Za każ​dym ra​zem wid​mo​we sine ręce uno​si​ły się ku niej, a za​krwa​wio​ne pal​ce chwy​ta​ły ryt​micz​nie po​wie​trze. O tej dro​dze uciecz​ki mo​gła więc za​po​mnieć, a in​nej jak na ra​zie nie wi​dzia​ła. Po​cią​gnę​ła no​sem. Bu​rza przy​nio​sła ochło​dze​nie, gę​sty deszcz za​ci​nał nie​ustan​nie, a wie​ją​cy od Tar​‐ no​ga​ju wiatr przy​pra​wiał ją o gę​sią skór​kę. Była za​har​to​wa​na jak każ​dy z wo​jen​ne​go po​ko​le​nia, nie​raz myła się w śnie​gu, ale zda​wa​ła so​bie spra​wę, że ta​kie pa​ro​go​dzin​ne mok​nię​cie na od​kry​tym da​chu może skoń​czyć się po​waż​nym prze​zię​bie​niem. Co jed​nak in​ne​go mo​gła zro​bić, jak nie cze​kać bez​czyn​nie na po​moc? Prze​cież ani nie ze​sko​czę z kil​‐ ku pię​ter, ani nie zej​dę po… Pac​nę​ła się dło​nią w mo​kre czo​ło. Pio​ru​no​chron. Że też wcze​śniej o nim nie po​my​śla​ła. Od​szu​ka​ła miej​sce, w któ​rym gru​by drut zni​kał za kra​wę​dzią da​chu. Uklęk​nę​ła naj​pierw na jed​no, póź​niej na dru​gie ko​la​no, a na​stęp​nie po​ło​ży​ła się na brzu​chu i tak pod​peł​zła wol​no, by spoj​rzeć w dół. Nie cier​pia​ła na lęk wy​so​ko​ści – albo przy​naj​mniej tak do tej pory są​dzi​ła – ale gdy spoj​rza​ła w mrocz​ną ot​chłań, aż ją w doł​ku ści​snę​ło. Potu na dło​niach i sto​pach nie po​czu​ła, ta​kie już były mo​kre. Za wy​so​ko. Nie da rady zleźć tyle po pio​ru​no​chro​nie. Ręce osłab​ną jej, za​nim do​trze do zie​mi – i cze​ka ją bo​le​sny upa​dek, pew​na śmierć albo ka​lec​two. Wzdry​gnę​ła się na myśl o tym, że leży na zie​mi spa​ra​li​żo​wa​na i bez​rad​nie pa​trzy, jak ze wszyst​kich stron pod​cho​dzą do niej te… Brr. Zer​k​nę​ła na są​sied​nią, niż​szą o jed​ną kon​dy​gna​cję część bu​dyn​ku. Dach był tam wpraw​dzie stro​my, a da​chów​ki śli​skie, ale… Ka​wa​łek da​lej, od pół​noc​nej stro​ny, było naj​ni​żej. Stam​tąd mo​gła​by zejść na ta​ras przy​bu​dów​ki, co skró​ci​ło​by dro​gę do zie​mi o dal​sze dwa, może na​wet trzy me​try. Zer​k​nę​ła po​now​nie ku wy​mar​łej uli​cy Kra​kow​skiej. Od po​nad pół go​dzi​ny nie zo​ba​czy​ła na niej ży​‐ wej du​szy. Raz tyl​ko do​strze​gła w od​da​li ka​ret​kę albo ra​dio​wóz. Nie​bie​skie świa​tło za​pul​so​wa​ło na li​‐ sza​jo​wa​tych mu​rach ka​mie​nic Trój​ką​ta Ber​mudz​kie​go, lecz pę​dzą​cy na sy​re​nie sa​mo​chód skrę​cił w kie​‐ run​ku po​bli​skie​go mo​stu i Ni​skich Łąk. Raz ko​zie śmierć, po​my​śla​ła. Samo zej​ście na stro​mą część da​chu nie wy​ma​ga​ło od niej nad​mier​nej ekwi​li​bry​sty​ki. Kil​ku​stop​nio​‐ wa dra​bin​ka pro​wa​dzi​ła na wą​ski po​most dla ko​mi​nia​rzy – choć „po​most” było może w tym wy​pad​ku zbyt szum​nym okre​śle​niem. Tar​czoń mu​sia​ła przejść pa​rę​na​ście kro​ków po zwy​kłej de​sce. Osta​tecz​nie zde​cy​do​wa​ła się po​ko​nać tę od​le​głość na czwo​ra​kach i tak do​tar​ła do bie​gną​ce​go w dół, lśnią​ce​go i gru​‐ be​go na pa​lec dru​tu. Prze​łknąw​szy gło​śno śli​nę, chwy​ci​ła go i zsu​nę​ła się aż na kra​wędź da​chu. Tu​taj od​‐ po​czę​ła, a gdy od​zy​ska​ła w peł​ni od​dech, spu​ści​ła nogi i wol​no, szo​ru​jąc brzu​chem po da​chów​kach, za​‐ czę​ła… Nie. W ostat​niej chwi​li zro​zu​mia​ła, że go​ły​mi i w do​dat​ku mo​kry​mi rę​ka​mi nie utrzy​ma dłu​go śli​‐ skie​go me​ta​lu. Si​na​wy błysk i to​wa​rzy​szą​cy mu ło​skot przy​po​mnia​ły kie​row​nicz​ce in​ter​na​tu tak​że o in​nym

za​gro​że​niu. Je​śli któ​ryś pio​run tra​fi w bu​dy​nek, kie​dy ona bę​dzie wi​sieć ni​czym szym​pans na brzy​twie… Na​wet tak nie myśl, głu​pia, zga​ni​ła się na​tych​miast, lecz mimo to nie była w sta​nie za​po​mnieć wi​zji, w któ​rej jej ra​żo​ne gro​mem cia​ło spa​da na zie​mię, dy​mią​ce i po​czer​nia​łe. Brr, otrzą​snę​ła się raz jesz​cze i szyb​ko wcią​gnę​ła nogi na dach. Od​su​nę​ła się od pio​ru​no​chro​nu, tak na wszel​ki wy​pa​dek, a po​tem za​czę​ła oglą​dać prze​mok​nię​ty szla​‐ frok. Gdy​by ode​rwa​ła dwa pa​ski gru​be​go ma​te​ria​łu, mo​gła​by owi​nąć nimi i wzmoc​nić dło​nie. Nie​ste​ty cze​cho​sło​wac​kie szwacz​ki spod Bra​ty​sła​wy za​dba​ły o to, by ich dzie​ła nie dało się roz​pruć bez od​po​‐ wied​nich na​rzę​dzi. Do​mi​ni​ka nie mia​ła więc wy​bo​ru. Mu​sia​ła po​drzeć ko​szu​lę noc​ną. Z tą po​szło jej ła​‐ twiej. Wy​star​czy​ło zna​leźć jed​no z licz​nych prze​tarć przy szwie i po​cią​gnąć. Po​tem chwi​la pra​cy zę​ba​mi i mia​ła już ochra​nia​cze na obie dło​nie. Po​cze​ka​ła, aż ko​lej​ny grom prze​to​czy się po nie​bie – ten wy​dał się od​le​glej​szy niż po​przed​ni – i po​‐ now​nie spu​ści​ła nogi za kra​wędź da​chu. Mo​dląc się w du​chu, wy​ma​ca​ła obu​ty​mi w kap​cie sto​pa​mi po​‐ wierzch​nię ce​gieł. Za​par​ła się moc​no, po czym prze​su​nę​ła naj​pierw lewą rękę, a póź​niej pra​wą – i w koń​cu zo​ba​czy​ła przed sobą ścia​nę. Naj​gor​sze za mną, po​my​śla​ła z sa​tys​fak​cją. Uśmiech znik​nął jed​nak z jej twa​rzy, gdy oko​li​cę roz​‐ świe​tli​ła ko​lej​na bły​ska​wi​ca. Tym ra​zem grzmot był znacz​nie bliż​szy. Czyż​by bu​rza wra​ca​ła? Do​mi​ni​ka zer​k​nę​ła w dół, co oka​za​ło się błę​dem. Nie na dar​mo pi​szą w mą​drych książ​kach przy​go​do​wych, żeby tego nie ro​bić. Dło​nie i sto​py na​tych​miast jej się spo​ci​ły. O ile pasy ba​weł​ny wy​pru​te z ko​szu​li noc​nej po​ra​dzi​ły so​bie z tym pro​ble​mem bez więk​sze​go tru​du, o tyle skó​rza​ne, zno​szo​ne lacz​ki za​czę​ły się na​gle zsu​wać. Wy​star​czył moc​niej​szy ruch nogą, by pierw​szy po​le​ciał w dół i chwi​lę póź​niej pla​snął na po​kry​‐ te war​stwą desz​czów​ki płyt​ki ta​ra​su. Do​mi​ni​ka za​ci​snę​ła po​wie​ki. W tym mo​men​cie ja​sno do niej do​tar​ło, że wy​bra​ła naj​pew​niej​szy spo​‐ sób, by nie wyjść cało z tej opre​sji. Na​pię​ła wszyst​kie mię​śnie, by wró​cić na dach, ale nie zdo​ła​ła się pod​cią​gnąć na​wet na kil​ka​na​ście cen​ty​me​trów. W ta​kiej sy​tu​acji mu​sia​ła zejść na ta​ras – i to szyb​ko, za​‐ nim ra​mio​na cał​kiem jej omdle​ją i… To tyl​ko trzy pię​tra, po​wta​rza​ła so​bie w my​ślach, wal​cząc ze stra​chem i dresz​cza​mi. Im bar​dziej cier​pia​ła, tym sil​niej za​ci​ska​ła po​wie​ki. W koń​cu wy​cień​cze​nie wzię​ło górę nad wolą. Pa​le​nie w oko​li​cy bar​ków sta​ło się nie do wy​trzy​ma​nia. Zdrę​twia​łe pal​ce pro​sto​wa​ły się je​den po dru​gim. Od​pa​da​jąc od ścia​ny, jęk​nę​ła ci​cho. Wtu​li​ła gło​wę w ra​mio​na, cze​ka​jąc na ude​rze​nie, któ​re na​stą​pi​ło mgnie​nie oka póź​‐ niej, ale… Otwo​rzy​ła naj​pierw jed​no oko, póź​niej dru​gie. Ro​zej​rza​ła się wo​kół zdu​mio​na. Sta​ła na ta​ra​sie, zla​na po rów​no chłod​nym desz​czem i zim​nym po​tem. Opusz​ka​mi pal​ców pra​wej dło​ni wciąż do​ty​ka​ła pio​ru​no​‐ chro​nu. Ki dia​beł? Po​stą​pi​ła parę krocz​ków do tyłu, prze​ły​ka​jąc ner​wo​wo śli​nę. A to ci do​pie​ro! Pod​da​‐ ła się tuż przed koń​cem. Kil​ka cen​ty​me​trów od ta​ra​su. Zu​peł​nie jak te dzie​ci w gó​rach z czy​tan​ki do pierw​szej kla​sy. Zna​la​zła ka​peć, a na​stęp​nie pod​bie​gła do ba​rier​ki. Wy​chy​li​ła się, szu​ka​jąc miej​sca, w któ​rym da​ło​by się naj​bez​piecz​niej opu​ścić na zie​mię. Po pra​wej stał do​staw​czy żuk, mo​gła​by ze​sko​czyć na plan​de​kę, a po​tem zejść po ka​bi​nie albo… Roz​glą​da​jąc się, wy​pa​trzy​ła spo​rą pry​zmę pia​sku. To było o nie​bo lep​‐ sze roz​wią​za​nie. Pod​ka​sa​ła cięż​ki od wil​go​ci szla​frok, prze​ło​ży​ła nogę na dru​gą stro​nę ba​rier​ki, a gdy już sta​ła na kra​wę​dzi ta​ra​su, szy​ku​jąc się do sko​ku, ostat​ni raz omio​tła wzro​kiem bu​dy​nek in​ter​na​tu. Za​mar​ła, do​strze​gł​szy za oświe​tlo​nym oknem na par​te​rze kil​ka wid​mo​wych po​sta​ci w bia​łych ko​szu​‐

lach. Be​stie do​tar​ły aż tu​taj, ale i tak jej nie do​pad​ną. Była już poza za​się​giem ich łap. Mogą so​bie nimi ma​chać do upo​je​nia… Za​raz, za​raz, ma​chać? Przyj​rza​ła się uważ​niej. Sto​ją​ce za oknem dziew​czy​ny po​ru​sza​ły się znacz​nie spraw​niej niż tam​te sine po​kra​ki. I za​cho​wy​wa​ły się tak, jak​by chcia​ły zwró​cić na sie​bie uwa​gę. Jed​na zer​k​nę​ła wła​śnie przez ra​mię, jak​by się cze​goś oba​wia​ła. Ktoś prze​żył tę jat​kę? Ja​kim cu​dem? Uczen​ni​ce za​cho​wy​wa​ły się co​raz bar​dziej ner​wo​wo. Jed​na z nich – była to Ma​ry​sia Ki​jow​ska, krót​‐ ko ob​cię​ta czar​nul​ka z pierw​szej kla​sy – za​czę​ła na​wet pod​ska​ki​wać. Do​mi​ni​ka sko​ja​rzy​ła ją od razu, bo nikt inny nie pa​ro​dio​wał Hi​tle​ra tak do​brze jak ta osiem​na​sto​lat​ka z Mal​ca​no​wa, któ​rą ko​le​żan​ki na​zy​wa​‐ ły Enią, co​kol​wiek to zna​czy​ło. Wa​ha​ła się tyl​ko przez mo​ment. Do​brze wie​dzia​ła, że je​śli uciek​nie, a te dziew​czy​ny zdo​ła​ją prze​‐ trwać atak zmar​twych​wsta​łych po​two​rów, bę​dzie mia​ła prze​chla​pa​ne. Na ta​kie ry​zy​ko nie mo​gła so​bie po​zwo​lić. Była wpraw​dzie pew​na, że na trze​cim pię​trze nie zo​stał już nikt, kto mógł​by ją oskar​żyć o do​‐ pusz​cze​nie do tej rze​zi, ale wo​la​ła dmu​chać na zim​ne. Lada go​dzi​na wła​dza lu​do​wa za​in​te​re​su​je się tą sy​‐ tu​acją, opa​nu​je za​gro​że​nie, a po​tem jak za​wsze za​cznie szu​kać ko​złów ofiar​nych. Do​mi​ni​ka Tar​czoń ani my​śla​ła być chłop​cem, czy ra​czej dziew​czyn​ką, do bi​cia. Prze​la​zła raz jesz​cze przez ba​rier​kę i po​pra​wiw​szy na so​bie szla​frok, po​de​szła do okna. Dziew​czę​ta zga​si​ły pręd​ko świa​tło, jak​by się bały, że przy​wa​bi po​lu​ją​ce na nie po​two​ry. – Otwórz​cie… – szep​nę​ła, wi​dząc, że wszyst​kie uczen​ni​ce są na skra​ju za​ła​ma​nia ner​wo​we​go. Gdy nie za​re​ago​wa​ły, po​ka​za​ła im na migi, co mają zro​bić. Enia roz​ło​ży​ła ręce w ge​ście bez​rad​no​ści. Nie mogą otwo​rzyć okna? Tar​czoń sta​nę​ła na pal​cach. Przy​ło​ży​ła czo​ło do szy​by, osła​nia​jąc oczy z obu stron, by le​piej wi​dzieć. W głę​bi po​miesz​cze​nia do​‐ strze​gła sze​reg bok​sów. No tak, ła​zien​ka. Sama ka​za​ła za​bić to okno gwoź​dzia​mi, żeby nie​let​nie nie pa​li​ły ukrad​kiem. Na​gle po​ża​ło​wa​ła swo​jej de​cy​zji, cho​ciaż do wczo​raj uwa​ża​ła ją za je​den z naj​więk​szych suk​ce​sów wy​cho​waw​czych. Uspo​ko​iła dziew​czy​ny ge​stem dło​ni, po czym cof​nę​ła się o krok, pró​bu​jąc oce​nić sy​tu​ację. Woź​ny przy​ło​żył się do tej ro​bo​ty. Ła​twiej bę​dzie roz​wa​lić okno, niż je otwo​rzyć. Tak, zbi​cie szyb jest je​dy​nym sen​sow​nym roz​wią​za​niem. Cho​ciaż… Je​śli be​stie wciąż były w po​bli​żu, a na to wła​śnie wska​zy​wa​ło za​‐ cho​wa​nie uczen​nic, w każ​dej chwi​li mo​gło się zro​bić nie​cie​ka​wie. Gdy​by mia​ła pod ręką coś na​praw​dę cięż​kie​go i du​że​go, coś, czym zdo​ła​ła​by roz​wa​lić nie tyl​ko szkło, ale i szpro​sy, kil​ko​ma ru​cha​mi oczy​ści​‐ ła​by we​wnętrz​ną część ramy, a po​tem rzu​ci​ła szla​frok na pa​ra​pet i po​wy​cią​ga​ła dziew​czy​ny na ze​wnątrz, za​nim tam​te po​kra​ki zdą​ży​ły​by wy​ła​mać drzwi. Nie​ste​ty pust​ka na ta​ra​sie uda​rem​nia​ła ten śmia​ły plan. Myśl, babo, myśl, po​na​gli​ła się Do​mi​ni​ka, czu​jąc na​ra​sta​ją​cą iry​ta​cję. Musi być ja​kiś inny spo​sób… Przy​glą​da​jąc się oknu, prze​je​cha​ła pal​cem po za​ma​lo​wa​nej war​stwie kitu. Tak, to po​win​no się udać! Jed​nak da się usu​nąć szy​bę bez ro​bie​nia zbęd​ne​‐ go ha​ła​su. Po​ka​za​ła Ma​ry​si na migi, że chce, aby dziew​czy​ny wy​sku​ba​ły cały kit z naj​niż​szej szy​by, za​czy​na​jąc od góry przy szpro​sie. Na​tych​miast za​bra​ły się do pra​cy, roz​dra​pu​jąc pa​znok​cia​mi stward​nia​łą mie​sza​ni​‐ nę po​ko​stu i kre​dy. Chwi​lę to trwa​ło, ale w koń​cu szy​ba drgnę​ła. Kaja Ol​brycht, py​za​ta oku​lar​ni​ca z dru​‐ giej kla​sy, uję​ła ją ostroż​nie i od​sta​wi​ła pod ścia​nę. Po​ło​wa ro​bo​ty za nami, ucie​szy​ła się w du​chu Do​‐ mi​ni​ka, po​pę​dza​jąc uczen​ni​ce ner​wo​wy​mi ge​sta​mi. Z dru​gą szy​bą po​szło im na​wet ła​twiej dzię​ki temu, że

kit był star​szy i sam się kru​szył. Jesz​cze chwi​la i w ra​mie okien​nej po​ja​wił się spo​ry otwór. – Ma​cie tam ja​kiś ręcz​nik albo coś z wierzch​nich ubrań? – za​py​ta​ła Tar​czoń, spo​glą​da​jąc z na​dzie​ją na dziew​czy​ny. Po​krę​ci​ły zgod​nie gło​wa​mi. Wy​bie​gły ze swo​ich sy​pial​ni tak, jak sta​ły. Do​mi​ni​ka wes​tchnę​ła cięż​ko, ale roz​su​pła​ła pa​sek i zdję​ła szla​frok. Wy​ście​li​ła dol​ną część otwo​ru po​dwój​ną war​stwą frot​té, żeby żad​na z oca​la​łych uczen​nic nie ska​le​czy​ła się o wy​sta​ją​ce z ramy pa​pia​ki, reszt​ki kitu i drza​zgi. – Wy​chodź​cie ko​lej​no – za​ko​men​de​ro​wa​ła – od naj​tęż​szej za​czy​na​jąc. Okna w sa​ni​ta​ria​tach umiesz​czo​no sto​sun​ko​wo wy​so​ko, przez co wspię​cie się na pa​ra​pet było nie lada sztu​ką. Do​pó​ki ko​le​żan​ki po​ma​ga​ły nie​zgra​bom od tyłu, spra​wa wy​da​wa​ła się względ​nie pro​sta, lecz ostat​nią uczen​ni​cę bę​dzie moż​na cią​gnąć tyl​ko z jed​nej stro​ny, zu​peł​nie jak rzep​kę Tu​wi​ma. Wo​la​ła więc, żeby to była naj​mniej​sza i naj​lżej​sza z dziew​cząt. Za​czę​ły od ewa​ku​acji Kai. Oczy​wi​ście dziew​czy​na bar​dzo szyb​ko utknę​ła. Gło​wa i ra​mio​na wy​sta​‐ wa​ły na ze​wnątrz, ale na tym się skoń​czy​ło. Do​mi​ni​ka pró​bo​wa​ła ją prze​cią​gnąć, lecz nie dała rady mimo so​li​dar​ne​go wspar​cia resz​ty uczen​nic. Może gdy​by były już na ze​wnątrz i za​bra​ły się do tego ra​zem… Wska​za​ła pal​cem są​sied​nie skrzy​dło. – No da​lej – szep​nę​ła, po​ka​zu​jąc Ma​ry​si i jej ko​le​żan​ce, Do​mi​ni​ce Pi​ku​le, by za​czę​ły de​mon​to​wać dru​gą szy​bę. Sama sta​ła przed za​kli​no​wa​ną Kają, trzy​ma​jąc ją za ręką i po​cie​sza​jąc. – Wszyst​ko bę​dzie do​brze, zo​ba​czysz – mó​wi​ła. – Wy​do​sta​ną się na ta​ras i raz-dwa ci po​mo​gą… Ki​jow​ska i Pi​ku​ła wzię​ły się ostro do ro​bo​ty, choć pal​ce już im krwa​wi​ły. Tem​po mia​ły mor​der​cze, bo i sy​tu​acja sta​wa​ła się co​raz bar​dziej na​pię​ta. Na​wet sto​ją​ca na ze​wnątrz Tar​czoń sły​sza​ła wy​raź​nie, że ktoś do​bi​ja się do drzwi. Ło​skot na​ra​stał z każ​dą chwi​lą, jak​by na ko​ry​ta​rzu przy​by​wa​ło chęt​nych do wdar​cia się do ła​zien​ki. Dziew​czę​ta pod​ska​ki​wa​ły prze​stra​szo​ne, ile​kroć za ich ple​ca​mi roz​legł się gło​‐ śniej​szy huk. Mimo to pierw​sza szy​ba za​wę​dro​wa​ła pod ścia​nę już po trzech mi​nu​tach, a dru​ga za​czę​ła drżeć tyl​ko chwi​lę póź​niej. – Bra​wo, dziew​czy​ny – mruk​nę​ła Tar​czoń, uśmie​cha​jąc się do pra​cu​ją​cych mo​zol​nie uczen​nic. Uwię​‐ zio​ną zaś po​in​for​mo​wa​ła: – Już pra​wie wy​ję​ły dru​gą szy​bę. Za​raz się tobą… Zło​wro​gi trzask uci​szył Do​mi​ni​kę. Na​to​miast na​gły pa​nicz​ny pisk uczen​nic uświa​do​mił jej, że za​mek w drzwiach to​a​le​ty w koń​cu ustą​pił. Chcia​ła od​su​nąć się od Kai, ale ta wpi​ła się jej w dłoń i za nic nie pusz​cza​ła. Zmie​ni​ła więc zda​nie, za​par​ła się sto​pą o ścia​nę i z ca​łych sił za​czę​ła cią​gnąć za​kli​no​wa​ną uczen​ni​cę. Wi​dzia​ła przed sobą tyl​ko jej wiel​kie ciem​ne oczy ukry​te za szkła​mi ma​syw​nych oku​la​rów. Wpa​try​wa​ła się w nie jak za​uro​czo​na, do​pó​ki nie usły​sza​ła brzę​ku tłu​czo​ne​go szkła i jesz​cze do​no​śniej​‐ sze​go pi​sku. Coś ło​mot​nę​ło głu​cho tuż za jej ple​ca​mi. Od​wra​ca​ła wła​śnie gło​wę, gdy po​czu​ła moc​ne szarp​nię​cie. Kaja za​wy​ła, jak​by ją ktoś ob​dzie​rał ze skó​ry, wy​ba​łu​szy​ła oczy i mo​ment póź​niej znik​nę​ła we wnę​trzu ła​zien​ki, po​cią​ga​jąc za sobą zdez​o​rien​to​wa​ną kie​row​nicz​kę in​ter​na​tu. Do​mi​ni​ka Tar​czoń, nie mo​gąc oswo​bo​dzić dło​ni z za​ci​śnię​tych kur​czo​wo pal​ców uczen​ni​cy, roz​krzy​cza​ła się z bólu i stra​chu przed cze​ka​ją​cym ją nie​chyb​nie po​żar​ciem. W mrocz​nym po​miesz​cze​niu ro​iło się od za​krwa​wio​nych po​‐ sta​ci, a ona tkwi​ła w oknie cał​ko​wi​cie bez​bron​na, uca​pio​na przez Kaję, na wpół prze​wie​szo​na przez pa​‐ ra​pet. Za​raz ją… Szarp​nę​ła się, ale kwi​czą​ca prze​raź​li​wie uczen​ni​ca na​dal nie pusz​cza​ła. Tuż obok Pi​ku​ła pró​bo​wa​ła

ode​pchnąć od sie​bie ata​ku​ją​cą ją ma​ka​brycz​nie znie​kształ​co​ną po​czwa​rę. Kse​nia Ol​kusz – tak, to mu​sia​ła być ona – zo​sta​ła ro​ze​rwa​na przez be​stie jesz​cze tam, na scho​dach. Wy​glą​da​ła te​raz tak, jak​by jej nogi koń​czy​ły się w oko​li​cy most​ka. Wi​ją​ce się wnętrz​no​ści cią​gnę​ła za sobą po pod​ło​dze; po​skrę​ca​ne je​li​ta nik​nę​ły pod kłę​bo​wi​skiem in​nych ciał, lecz ona nic so​bie z tego nie ro​bi​ła, choć wła​śnie przy​dep​nę​ła wła​sną wą​tro​bę. O wie​le mniej​sza od niej prze​ciw​nicz​ka nie mia​ła żad​nych szans, sła​bła w oczach, ale wciąż pró​bo​wa​ła wy​swo​bo​dzić się z mor​der​cze​go chwy​tu. Kie​dy wsu​nę​ła kciu​ki do wy​szcze​rzo​nych ust Kse​ni, ta na​tych​miast zwar​ła szczę​ki. Na ten wi​dok Tar​czoń ze​bra​ła wszyst​kie siły i szarp​nę​ła się raz jesz​cze. Uda​ło jej się oswo​bo​dzić z uści​sku wiot​cze​ją​cych pal​ców Kai, po​le​cia​ła z im​pe​tem do tyłu i z plu​skiem wy​lą​do​wa​ła na płyt​kach ta​ra​su. Na​wet stąd wi​dzia​ła wy​cią​ga​ją​ce się w jej kie​run​ku dło​nie bez kciu​ków. Za​raz jed​nak znik​nę​ły w mro​ku, a na ich miej​scu po​ja​wi​ło się mro​wie in​nych łap: si​nych i po​ra​nio​nych jesz​cze po​twor​niej. Tar​czoń nie cze​ka​ła, aż któ​raś z tych be​stii wy​do​sta​nie się na ta​ras. Za​po​mi​na​jąc o szla​fro​ku, rzu​ci​ła się do ba​rier​ki, lecz gdy tyl​ko chwy​ci​ła ją obie​ma rę​ka​mi go​to​wa do sko​ku na oślep, usły​sza​ła zza ple​‐ ców ci​che wo​ła​nie. – Pani kie​row​nicz​ko! – Ma​ry​sia? – Obej​rza​ła się przez ra​mię. Ki​jow​ska le​ża​ła na ta​ra​sie. Z jej twa​rzy i przed​ra​mie​nia ster​cza​ły ka​wał​ki stłu​czo​nej szy​by. Spa​ni​ko​‐ wa​ła do tego stop​nia, że wy​sko​czy​ła przez okno, nie zwra​ca​jąc uwa​gi na ostat​nią, nie wy​ję​tą jesz​cze szy​‐ bę. – Niech mnie pani nie zo​sta​wia! – bła​ga​ła ran​na uczen​ni​ca. Tar​czoń za​klę​ła pod no​sem. Zer​k​nę​ła ku oknu, by spraw​dzić, czy któ​rejś z masz​kar uda​ło się wy​do​‐ stać na ze​wnątrz, i z ulgą stwier​dzi​ła, że na​dal tyl​ko wy​cią​ga​ją ręce w kie​run​ku nie​do​szłych ofiar. Wszyst​ko wska​zy​wa​ło na to, że wy​so​ki, się​ga​ją​cy pra​wie do pier​si pa​ra​pet oka​zał się prze​szko​dą, któ​rej zmar​twych​wsta​łe tak ła​two nie po​ko​na​ją. Nie​co tym uspo​ko​jo​na Do​mi​ni​ka za​py​ta​ła: – Mo​żesz wstać? – Nie wiem… – Co zna​czy: nie wiem?! Wsta​waj, a żywo! Za​pła​ka​na dziew​czy​na opar​ła się na dło​niach, po​dźwi​gnę​ła tu​łów. Chwi​lę póź​niej już klę​cza​ła, wy​‐ cią​ga​jąc rękę do Do​mi​ni​ki. Ta, nie na​my​śla​jąc się wie​le, po​sta​wi​ła ją jed​nym szarp​nię​ciem na nogi. Ko​‐ la​na mo​men​tal​nie ugię​ły się pod Ma​ry​sią, ale Tar​czoń na to nie zwa​ża​ła. Za​wle​kła uczen​ni​cę pod ba​rier​‐ kę i do​pie​ro tam – ma​jąc pew​ność, że zdą​żą ze​sko​czyć, za​nim któ​raś z be​stii po​ko​na ta​ras – obej​rza​ła ran​ną. – Nie ru​szaj się – po​pro​si​ła, się​ga​jąc po pierw​szy z kil​ku​na​stu odłam​ków szkła tkwią​cych w twa​rzy Ki​jow​skiej. Wy​szedł przy wtó​rze prze​raź​li​we​go pi​sku, po​dob​nie jak wszyst​kie na​stęp​ne. Deszcz zmy​wał krew ście​ka​ją​cą z ran, ale i tak wy​glą​da​ło to okrop​nie. – Do we​se​la się za​goi – po​cie​szy​ła ją Do​mi​ni​ka, dla od​mia​ny zaj​mu​jąc się przed​ra​mie​niem. Skoń​czyw​szy, wska​za​ła uczen​ni​cy kupę pia​chu i po​pchnę​ła ją lek​ko. – Skacz! – roz​ka​za​ła. Wi​dząc, że Ma​ry​sia wy​lą​do​wa​ła bez​piecz​nie na szczy​cie pry​zmy, za​czę​ła sama prze​ła​zić przez ba​‐ rier​kę. W ostat​niej chwi​li od​wró​ci​ła się jesz​cze do okna i splu​nę​ła z obrzy​dze​niem. Skok nie był taki strasz​ny, jak się oba​wia​ła – roz​mię​kły pia​sek nie​mal na​tych​miast ustą​pił pod jej cię​‐ ża​rem. Nie spo​dzie​wa​ła się tego zu​peł​nie i po​le​cia​ła na twarz, sta​cza​jąc się aż na tra​wę. Tym ra​zem to

Ki​jow​ska po​mo​gła jej wstać. – Mu​si​my ucie​kać, Ma​ry​siu – wy​mam​ro​ta​ła Tar​czoń, pró​bu​jąc do​pro​wa​dzić się do po​rząd​ku. – Nie mo​że​my, pani kie​row​nicz​ko! – za​pisz​cza​ła uczen​ni​ca. – Dla​cze​go? Ki​jow​ska wska​za​ła in​ter​nat. – Prze​cież tam zo​sta​ły dziew​czy​ny… – Dziec​ko dro​gie! – Tar​czoń chwy​ci​ła ją za ra​mio​na. – One wszyst​kie nie żyją, ro​zu​miesz? Te… te be​stie je za​bi​ły. – Nie, pani kie​row​nicz​ko. – Ma​ry​sia po​trzą​snę​ła zde​cy​do​wa​nie gło​wą. – Myli się pani. – My​li​łam się w wie​lu spra​wach, to fakt, ale tego jed​ne​go aku​rat je​stem pew​na, mo​żesz mi wie​rzyć – prze​ko​ny​wa​ła ją kie​row​nicz​ka. – Kaja i… – Ale ja nie o nich mó​wię! – prze​rwa​ła jej uczen​ni​ca. – Niech pani sama zo​ba​czy! – Wy​ce​lo​wa​ła pal​‐ cem w okno na dru​gim pię​trze. Do​mi​ni​ka pod​nio​sła gło​wę. Świa​tła pa​li​ły się w kil​ku sy​pial​niach, ale tyl​ko w jed​nej z nich wi​dać było za szy​ba​mi dziew​czę​ce syl​wet​ki. – A niech mnie… – jęk​nę​ła Tar​czoń. – Wy​szłam na ko​ry​tarz, żeby spraw​dzić, co to za ha​ła​sy, a one za​mknę​ły się na klucz i za​ba​ry​ka​do​wa​‐ ły. Obie​ca​łam, że wró​cę, jak tyl​ko się do​wiem, o co cho​dzi, ale jak zo​ba​czy​łam te… te… – Po​two​ry – pod​po​wie​dzia​ła jej Do​mi​ni​ka. – Tak, te po​two​ry, spa​ni​ko​wa​łam i ucie​kłam z trze​ma in​ny​mi dziew​czy​na​mi na par​ter. – Z trze​ma? – Tak. Była z nami jesz​cze Mał​go​sia Za​rem​ba. Za​mknę​ły​śmy się w ła​zien​ce, a po ja​kimś cza​sie usły​‐ sza​ły​śmy, że ktoś za​czy​na wa​lić w drzwi. My​śla​ły​śmy, że to pani Ja​dwi​ga, że przy​szła nas wy​pro​wa​dzić, ale kie​dy Mał​go… – nie do​koń​czy​ła. – Spo​koj​nie, dziec​ko, spo​koj​nie…– Tar​czoń przy​tu​li​ła ją do sie​bie. – Na szczę​ście nie było ich dużo – mam​ro​ta​ła roz​trzę​sio​na uczen​ni​ca. – Chwy​ci​ły Mał​go​się i wy​cią​‐ gnę​ły ją na ko​ry​tarz, tyl​ko dla​te​go zdą​ży​ły​śmy zno​wu za​mknąć drzwi. A po​tem zo​ba​czy​łam pa​nią na ta​ra​‐ sie. – Roz​pła​ka​ła się. – Naj​waż​niej​sze, że prze​ży​ły​śmy ten kosz​mar, ro​zu​miesz? – Do​mi​ni​ka uję​ła twarz dziew​czy​ny w obie ręce. – Tak. – Do​brze. A te​raz chodź, mu​si​my ucie​kać, do​stać się do mia​sta. – Ale… – Nie ma żad​ne​go ale. – Sta​now​czo po​cią​gnę​ła uczen​ni​cę za rękę. – Tu​taj nie je​ste​śmy bez​piecz​ne. – Tam chy​ba też nie bę​dzie​my… – Ki​jow​ska wska​za​ła gło​wą w stro​nę rze​ki, znad któ​rej nio​sły się echa co​raz in​ten​syw​niej​szej strze​la​ni​ny. Do​mi​ni​ka prze​łknę​ła śli​nę. Zda​wa​ła so​bie spra​wę z tego, że sy​tu​acja w mie​ście może być nie​we​so​ła, ale chcia​ła zna​leźć się jak naj​da​lej od in​ter​na​tu. Nie za​mie​rza​ła zgry​wać bo​ha​ter​ki – zwłasz​cza że nie​‐ spe​cjal​nie jej to wy​cho​dzi​ło. – Po​słu​chaj mnie, Ma​ry​siu – pró​bo​wa​ła prze​mó​wić dziew​czy​nie do roz​sąd​ku. – To spra​wa dla mi​li​‐ cji albo woj​ska. Do​trze​my na naj​bliż​szy ko​mi​sa​riat, po​wia​do​mi​my kogo trze​ba…

Prze​rwał jej do​bie​ga​ją​cy z góry wrzask. Rów​no​cze​śnie po​pa​trzy​ły na dru​gie pię​tro, ale to nie tam ro​‐ ze​grał się ko​lej​ny akt tego dra​ma​tu. Na ich oczach ktoś roz​bił szy​bę kon​dy​gna​cję ni​żej, trzy po​ko​je na pra​wo od sy​pial​ni Ki​jow​skiej. Wrzask stał się jesz​cze gło​śniej​szy, po czym na​gle ucichł. Kie​row​nicz​ka i uczen​ni​ca spoj​rza​ły zno​wu na sie​bie. W in​ter​na​cie prze​trwa​ły nie tyl​ko ko​le​żan​ki Ki​jow​skiej. A be​stie na​dal mia​ły uży​wa​nie. – Za​nim spro​wa​dzi​my tu z mia​sta po​moc, bę​dzie daw​no po nich! – la​men​to​wa​ła Ma​ry​sia. – Znasz ja​kiś inny spo​sób, żeby je ura​to​wać? – zi​ry​to​wa​na się Tar​czoń. – Jak chcesz się do​stać na pię​tro? Wej​dziesz po ścia​nie? I co? Znie​siesz je stam​tąd na wła​snych ple​cach? – Ja nie, ale stra​ża​cy mo​gli​by to zro​bić. – Skąd ja ci we​zmę… – Tar​czoń pla​snę​ła się dło​nią w czo​ło. Stra​ża​cy! Sie​dząc na da​chu, wi​dzia​ła w mro​ku za​rys wie​ży ob​ser​wa​cyj​nej tuż przy re​mi​zie. Tę ostat​nią od in​ter​na​tu dzie​li​ły tyl​ko ba​ra​ki wy​‐ twór​ni kwa​su wę​glo​we​go. Mo​gły tam do​biec w nie​ca​łe dwie mi​nu​ty. – Dziew​czy​no, ty masz łeb – po​‐ wie​dzia​ła z uzna​niem, cią​gnąc Ma​ry​się w kie​run​ku naj​bliż​sze​go na​roż​ni​ka. * * * Nie tego się spo​dzie​wa​ły, otwie​ra​jąc drzwi re​mi​zy. Już wcze​śniej, na pla​cu przed bu​dyn​kiem, Do​mi​ni​kę coś tknę​ło na wi​dok trzech lśnią​cych czer​wo​nych wo​zów bo​jo​wych. Wie​dzia​ła, że stra​ża​cy dba​ją o nie bar​dziej niż o wła​sne żony, ta​kie po​rzu​ce​nie piesz​czo​chów na pa​stwę desz​czu i chło​du wy​da​ło jej się więc moc​no po​dej​rza​ne. Truch​ta​jąc ku wej​ściu, po​my​śla​ła, że wła​dza po​sta​wi​ła tę jed​nost​kę w stan go​to​‐ wo​ści i nie ma się tu cze​mu dzi​wić. Trud​no po​wie​dzieć, czy​je zdu​mie​nie było więk​sze, gdy nie​wiel​ka furt​ka w bra​mie ga​ra​żu otwar​ła się z hu​kiem i w pro​gu sta​nę​ły dwie prze​mok​nię​te do su​chej nit​ki ko​bie​ty. Star​sza mia​ła na so​bie po​tar​ga​ną u dołu brud​ną ko​szu​lę noc​ną, któ​ra le​piąc się do cia​ła, pod​kre​śla​ła ob​fi​te kształ​ty. Młod​sza, wła​ści​wie dziec​ko jesz​cze, ku​li​ła się za jej ple​ca​mi, ro​biąc wiel​kie oczy. I nic dziw​ne​go. Prze​stron​ne po​miesz​cze​‐ nie, sta​ran​nie opróż​nio​ne ze wszyst​kich po​jaz​dów, zia​ło pust​ką. Je​dy​nie pod dwie​ma prze​ciw​le​gły​mi ścia​na​mi sie​dzia​ło kil​ku​na​stu męż​czyzn w pod​ko​szul​kach i roz​cheł​sta​nych mun​du​rach. Na środ​ku zaś… To wła​śnie było naj​dziw​niej​sze. Po​mię​dzy dwie​ma opo​na​mi Do​mi​ni​ka i Ma​ry​sia zo​ba​czy​ły grup​kę ro​ze​bra​nych do pasa, spo​co​nych i okrop​nie umo​ru​sa​nych męż​czyzn. Wy​glą​da​li, jak​by wal​czy​li ze sobą albo gra​li w coś bar​dzo skom​pli​ko​wa​ne​go i dość bru​tal​ne​go. Tak, to mu​siał być ja​kiś mało zna​ny mę​ski sport, coś, o czym nie pi​sa​no na co dzień w ga​ze​tach i nie mó​wio​no w ra​dio. Za​wod​ni​cy – Tar​czoń nie​‐ mal na​tych​miast za​uwa​ży​ła zdo​bią​ce ich ra​mio​na wstąż​ki i zro​zu​mia​ła, że dzie​lą się na dwie pię​cio​oso​‐ bo​we dru​ży​ny – trzy​ma​li w rę​kach dziw​ne przed​mio​ty. Naj​wyż​si dzier​ży​li dłu​gie kije, owi​nię​te na jed​‐ nym koń​cu gru​bą gąb​ką wy​pru​tą ze sta​rych sie​dzeń sa​mo​cho​do​wych i przy​twier​dzo​ne do rę​ko​je​ści zwy​‐ kłą ta​śmą izo​la​cyj​ną. Niż​si trzy​ma​li po dwa po​dob​ne ba​dy​le, tyle że krót​sze. Jesz​cze inni mie​li na wy​po​‐ sa​że​niu tar​cze i pał​ki, na​to​miast ostat​ni wy​wi​ja​li ku​la​mi na dłu​gich po​wro​zach – i to wła​śnie jed​na z ta​‐ kich kul opa​dła z ci​chym pla​śnię​ciem na pod​ło​gę, gdy krę​cą​cy nią za​wod​nik znie​ru​cho​miał na wi​dok wcho​dzą​cych ko​biet. Ma​ry​sia ści​snę​ła ra​mię kie​row​nicz​ki, po​ka​zu​jąc pal​cem na naj​niż​sze​go i naj​smu​klej​sze​go z gra​czy, któ​ry klę​czał przed męż​czy​zną trzy​ma​ją​cym naj​więk​szą pał​kę. Obie na​raz do​strze​gły w jego rę​kach… odru​to​wa​ną gę​sto czasz​kę ja​kie​goś zwie​rzę​cia. W ci​szy, jaka za​pa​no​wa​ła w re​mi​zie, sły​chać było tyl​ko szum desz​czu, któ​ry po chwi​li uto​nął w kle​‐

ko​cie od​le​głej se​rii ka​łasz​ni​ko​wa. Ten zło​wro​gi dźwięk spra​wił, że czar bły​ska​wicz​nie prysł. Za​wod​ni​cy po​ru​szy​li się, przy​bie​ra​jąc wy​god​niej​sze pozy, a wi​dzo​wie za​czę​li wsta​wać z roz​kła​da​nych krze​seł i ze​‐ ska​ki​wać ze sto​łów warsz​ta​to​wych. – Czym mo​że​my pa​niom słu​żyć? – To py​ta​nie za​dał wy​so​ki, ostrzy​żo​ny na zero męż​czy​zna z krót​ko przy​cię​tą ko​zią bród​ką, po dro​dze do drzwi za​pi​na​ją​cy po​śpiesz​nie blu​zę mun​du​ro​wą. Zdą​żył też ski​nąć na gra​czy, ka​żąc im opu​ścić wy​ty​czo​ną kre​dą are​nę. Usłu​cha​li, choć nie​chęt​nie. Czasz​ka tra​fi​ła na ścia​nę, a więk​szość za​wod​ni​ków chwi​lę póź​niej znik​nę​ła za drzwia​mi w rogu. – Star​szy ognio​mistrz Ma​rek Rauch​fle​isch – przed​sta​wił się stra​żak. Unie​sio​na w wy​ćwi​czo​nym ge​ście ręka za​trzy​ma​ła się na wy​so​‐ ko​ści pier​si, gdy przy​po​mniał so​bie, że nie ma na gło​wie czap​ki. – Pod nie​obec​ność do​wód​cy tej jed​nost​‐ ki od​po​wia​dam za… – Je​stem kie​row​nicz​ką in​ter​na​tu przy szko​le dla pie​lę​gnia​rek – prze​rwa​ła mu Tar​czoń, trą​ca​na w bio​‐ dro przez zde​ner​wo​wa​ną Ma​ry​się. – Tej tu tam… – Star​szy ognio​mistrz wska​zał ru​chem gło​wy w pra​wo. – Tak, tej, pod któ​rą stra​ża​cy przy​cho​dzą wie​czo​ra​mi ba​ła​mu​cić dziew​czę​ta. – Dzi​siaj ża​den z mo​ich pod​wład​nych nie opu​ścił tego miej​sca – za​pew​nił ją na​tych​miast, myl​nie wy​‐ cią​ga​jąc wnio​ski. – To mu​siał być ktoś… Kie​row​nicz​ka znów wpa​dła mu w sło​wo. – Wiem, wiem. Nie przy​szłam do re​mi​zy na skar​gę. Sto​ją​cy za prze​ło​żo​nym stra​ża​cy po​pa​trzy​li po so​bie. Kil​ku mruk​nę​ło coś, cze​go Do​mi​ni​ka nie zro​zu​‐ mia​ła. Rauch​fle​isch zmie​rzył ją groź​nym spoj​rze​niem. – W re​mi​zie to wsio​ki po mszy szta​che​ta​mi się cze​szą, sza​now​na pani. Tu jest sie​dzi​ba za​wo​do​wej jed​nost​ki ra​tow​ni​czo-ga​śni​czej. Jego kom​pa​ni za​re​cho​ta​li po zło​śli​wej, ale cel​nej ri​po​ście. – Czło​wie​ku! – wy​buch​nę​ła Ma​ry​sia, wy​su​wa​jąc się zza ple​ców kie​row​nicz​ki in​ter​na​tu. – Tam lu​dzie giną, a ty nam baj​du​rzysz o ja​kichś szta​fe​tach! – Trze​ba było tak od razu. – Star​szy ognio​mistrz na​tych​miast spo​waż​niał. Miał nie​mal cał​ko​wi​tą pew​‐ ność, że nie cho​dzi o po​żar: dy​żur​ny z wie​ży dał​by znać, gdy​by za​uwa​żył dym albo pło​mie​nie. Chy​ba że du​reń je​den zno​wu za​snął na służ​bie. – Co się dzie​je? – Moje ko​le​żan​ki zo​sta​ły uwię​zio​ne w sy​pial​ni na dru​gim pię​trze – roz​pa​pla​ła się Ki​jow​ska. – Mu​si​‐ cie wziąć dra​bi​nę i uwol​nić je, za​nim… – Jak to: uwię​zio​ne? – zdzi​wił się Rauch​fle​isch. – Drzwi się za​trza​snę​ły? Klucz zła​mał się w zam​ku? To nie ża​den na​gły wy​pa​dek. Po ślu​sa​rza mu​si​cie po​słać. My nie zaj​mu​je​my się ta​ki​mi bła​host​ka​mi. – Pro​szę pana… – za​czę​ła znów Ma​ry​sia, ale za​raz umil​kła uci​szo​na przez kie​row​nicz​kę. Do​mi​ni​ka od sa​me​go po​cząt​ku prze​wi​dy​wa​ła, że wy​zna​nie stra​ża​kom praw​dy skoń​czy się wy​śmia​‐ niem i wy​wa​le​niem ich obu na zbi​ty pysk. Sama so​bie by nie uwie​rzy​ła, a co do​pie​ro mó​wić o trzeź​wo my​ślą​cych fa​ce​tach. Wy​kom​bi​no​wa​ła więc, że stra​ża​ków pod in​ter​nat trze​ba zwa​bić ja​kimś wia​ry​god​nym kłam​stwem. A gdy już znaj​dą się na miej​scu… Cóż, być może zdą​żą ewa​ku​ować dziew​czę​ta, za​nim na wła​sne oczy zo​ba​czą, z czym fak​tycz​nie mają do czy​nie​nia. – Ktoś roz​lał na klat​ce scho​do​wej che​mi​ka​lia – po​wie​dzia​ła naj​spo​koj​niej, jak umia​ła, ści​ska​jąc Ma​‐ ry​się za ra​mię. – Nie wiem, czy to głu​pi ka​wał któ​re​goś z wy​cho​wan​ków są​sied​nie​go domu dziec​ka czy naj​zwy​klej​szy wy​pa​dek, ale tak tam te​raz cuch​nie, że nie da się zejść scho​da​mi. Parę dziew​czyn pró​bo​‐

wa​ło i stra​ci​ło przy​tom​ność. – Ja​kie to che​mi​ka​lia? – za​py​tał rze​czo​wym to​nem Rauch​fle​isch, ode​sław​szy pod​wład​nych na za​ple​‐ cze. Pech chciał, że Trze​cia JRG spe​cja​li​zo​wa​ła się w ra​tow​nic​twie che​micz​nym, o czym Do​mi​ni​ka nie mia​ła bla​de​go po​ję​cia. – Skąd mnie ta​kie rze​czy wie​dzieć? – wy​buch​nę​ła, czu​jąc, że tra​ci grunt pod no​ga​mi. – Che​mi​ka​lia jak che​mi​ka​lia. Śmier​dzą​ce i… i tru​ją​ce! – Je​śli mamy je zneu​tra​li​zo​wać – upie​rał się stra​żak – mu​si​my wie​dzieć wię… – Naj​pierw ewa​ku​uj​cie uczen​ni​ce, a po​tem mo​że​cie neu​tra​li​zo​wać, co tam so​bie chce​cie! – Zno​wu nie dała mu do​koń​czyć, a za​nim otwo​rzył po​now​nie usta, od​wró​ci​ła się na pię​cie i znik​nę​ła za pro​giem, cią​gnąc za sobą dziew​czy​nę. – Ej! – Star​szy ognio​mistrz wy​biegł za nimi na deszcz. – Pro​szę za​cze​kać, damy wam… su​che ubra​nia – do​koń​czył, zni​ża​jąc głos. Za jego ple​ca​mi po​ja​wi​li się pierw​si stra​ża​cy. Sta​nę​li w dwu​sze​re​gu, w peł​nym opo​rzą​dze​niu i z heł​‐ ma​mi na gło​wach. Pierw​szy z pra​wej, niż​szy od po​zo​sta​łych, trzy​mał na ra​mie​niu spo​ry to​pór. – Odłóż to, Sie​kier – po​pro​sił Rauch​fle​isch, od​wra​ca​jąc się twa​rzą do pod​wład​nych. – Dwa za​stę​py. Je​dyn​ka bie​rze wóz, czwór​ka po​bie​ra ze​sta​wy prze​ciw​che​micz​ne i za​py​la z buta. – Tą de​cy​zją wy​łą​czył z ak​cji gra​czy. – Resz​ta cze​ka w peł​nej go​to​wo​ści. Jak tyl​ko spraw​dzę, co to za ska​że​nie, zde​cy​du​ję, czy bę​dzie​cie mi po​trzeb​ni. * * * – Tam! – po​ka​za​ła Do​mi​ni​ka i za​raz opa​tu​li​ła się szczel​niej po​ży​czo​ną przez stra​ża​ków kurt​ką. Za oknem na dru​gim pię​trze wi​dać było syl​wet​ki roz​ra​do​wa​nych uczen​nic, ści​ska​ją​cych się wza​jem​nie i ma​‐ cha​ją​cych do stra​ża​ków, któ​rzy uwi​ja​li się przy wo​zie. Tar​czoń mu​sia​ła się nie​źle na​gim​na​sty​ko​wać, żeby od​wieść star​sze​go ognio​mi​strza od po​my​słu wy​‐ wa​że​nia drzwi i wej​ścia do in​ter​na​tu przez klat​kę scho​do​wą. Rauch​fle​isch uległ do​pie​ro wte​dy, gdy za​‐ czę​ła hi​ste​ry​zo​wać i rwać wło​sy z gło​wy. Ma​ry​sia – któ​rej kie​row​nicz​ka pod​czas dro​gi po​wrot​nej wy​ja​‐ śni​ła swój plan – po​szła na​tych​miast w jej śla​dy. Nie mu​sia​ła na​wet uda​wać, tak była wciąż roz​trzę​sio​na i prze​ra​żo​na. Na szczę​ście to małe przed​sta​wie​nie wy​star​czy​ło, by męż​czyź​ni w sza​rych mun​du​rach po​lo​‐ wych prze​szli na dru​gą stro​nę bu​dyn​ku i za​ję​li się ra​to​wa​niem dziew​czyn. Usta​wie​nie wozu i wy​su​nię​cie dra​bi​ny za​bra​ło im tyl​ko chwi​lę. Ewa​ku​acja uczen​nic po​trwa​ła jed​nak znacz​nie dłu​żej. Spra​wa za​czę​ła się do​dat​ko​wo kom​pli​ko​wać, gdy dwaj stra​ża​cy, któ​rzy wspię​li się do sy​pial​ni, by ase​ku​ro​wać ucie​ka​ją​ce przez okno dziew​czę​ta, usły​sze​li gło​śne wa​le​nie do drzwi. Je​den z nich, nie za​sta​na​wia​jąc się wie​le, ru​szył w stro​nę wej​ścia. Był prze​ko​na​ny, że znaj​du​ją​ce się na za​snu​tym tru​ją​cy​mi wy​zie​wa​mi ko​ry​ta​rzu uczen​ni​ce za​uwa​ży​ły przy​by​cie sa​mo​cho​du po​żar​ni​cze​go i te​raz do​bi​ja​ją się do sy​pial​ni, chcąc jak naj​szyb​ciej do​łą​czyć do ra​to​wa​nych ko​le​ża​nek. W tym cza​sie w po​ko​ju tkwi​ło jesz​cze pięć dziew​czyn. Ucze​pi​ły się go wszyst​kie, pisz​cząc tak prze​‐ raź​li​wie, że wy​stra​szy​ły na​wet tych stra​ża​ków, któ​rzy znaj​do​wa​li się na dole. – Co się tam wy​ra​bia? – Rauch​fle​isch za​darł gło​wę. – Kli​mas! – za​wo​łał. – Każ Mu​siał​ko​wi trzy​mać łapy przy so​bie, bo jak ja tam wej​dę…! – To nie ja! – Oskar​żo​ny o nie​cne za​cho​wa​nie ra​tow​nik wy​chy​lił się na​tych​miast przez okno. – One tu

cał​kiem po​wa​rio​wa​ły! Ktoś do​bi​ja się do drzwi, ale nie po​zwa​la​ją nam otwo​rzyć! Nie uwie​rzysz… – obej​rzał się przez ra​mię. – Jed​na wła​śnie Rej​ta​na od​sta​wi​ła. – Co zro​bi​ła? – zdzi​wił się Rauch​fle​isch, prze​no​sząc wzrok na Do​mi​ni​kę. – W co wy się tu ba​wi​cie? – za​py​tał oskar​ży​ciel​skim to​nem. – Pro​szę dać mi chwi​lę – od​par​ła po​śpiesz​nie kie​row​nicz​ka in​ter​na​tu. – Za​raz wszyst​ko wy​ja​śnię. – Po dra​bi​nie scho​dzi​ły wła​śnie pierw​sze dwie uczen​ni​ce, któ​re wy​sła​ni na górę ra​tow​ni​cy zdą​ży​li ewa​ku​‐ ować z sy​pial​ni. Do​pó​ki nie znaj​dą się na zie​mi, ża​den stra​żak nie wej​dzie na górę. I do​brze, po​my​śla​ła Tar​czoń, uzna​jąc, że już naj​wyż​szy czas wy​ja​wić ko​lej​ną cząst​kę praw​dy. – Pan po​zwo​li – do​da​ła, cią​‐ gnąc star​sze​go ognio​mi​strza za rę​kaw. – Coś panu po​ka​żę. – Byle szyb​ko… – To po​trwa tyl​ko chwi​lę, ale bę​dzie​my po​trze​bo​wa​li krót​kiej dra​bi​ny – wska​za​ła ta​ras, z któ​re​go nie​daw​no ucie​kła. – Bo​boń! – Je​den gest i naj​bliż​szy stra​żak przy​biegł z ko​niecz​nym sprzę​tem. Po​ko​naw​szy ba​rier​kę, Do​mi​ni​ka pod​pro​wa​dzi​ła obu męż​czyzn pod wy​bi​te okno. W ła​zien​ce pa​no​wa​‐ ła kom​plet​na ci​sza. Było tam też ciem​no jak w gro​bie. – I co? – za​py​tał gniew​nie Rauch​fle​isch, mi​ja​jąc kie​row​nicz​kę in​ter​na​tu, by zaj​rzeć do środ​ka. Po​wstrzy​ma​ła go przed wło​że​niem gło​wy w otwór po szy​bie. Spoj​rzał na nią zdzi​wio​ny, ale za​raz od​sko​czył, do​strze​ga​jąc ką​tem oka wy​su​wa​ją​ce się z mro​ku ręce. – Je​zu​sie – jęk​nął sto​ją​cy krok za nim Bo​boń. Sine, po​ra​nio​ne pal​ce za​ci​snę​ły się kil​ka cen​ty​me​trów od twa​rzy ska​mie​nia​łe​go Rauch​fle​ischa. – Okła​ma​łam was. – Do​mi​ni​ka pró​bo​wa​ła od​cią​gnąć obu stra​ża​ków od okna. – To nie che​mi​ka​lia, tyl​ko ja​kaś za​ra​za. Nie uwie​rzy​li​by​ście mi, gdy​bym tak po​wie​dzia​ła w re… To zna​czy tam, u was. One nie… – ugry​zła się w ję​zyk. Żeby nie wyjść na wa​riat​kę, wo​la​ła na ra​zie nie wspo​mi​nać o zmar​twych​‐ wsta​wa​niu. – Nie mam po​ję​cia, co im się sta​ło, ale wiem, że są pie​kiel​nie nie​bez​piecz​ne. Ta cho​ro​ba jest jak… jak wście​kli​zna, tyl​ko znacz​nie gor​sza. Za​ra​że​ni wpa​da​ją w amok i rzu​ca​ją się na każ​de​go, kto jest w po​bli​żu. Wi​dzia​łam to na wła​sne oczy. Cho​re uczen​ni​ce w parę mi​nut za​bi​ły po​nad trzy​dzie​ści ko​le​ża​‐ nek z naj​wyż​sze​go pię​tra. – Stra​ża​cy pa​trzy​li na nią z ro​sną​cym prze​ra​że​niem, dla​te​go wska​zu​jąc gło​wą w stro​nę rze​ki, do​da​ła szyb​ko: – Ogni​sko za​ra​zy wy​bu​chło chy​ba nie tyl​ko tu​taj. Od​gło​sy strza​łów do​bie​ga​ją​ce od pla​cu Grun​waldz​kie​go nie mil​kły od pra​wie go​dzi​ny. – To zna​czy, że do drzwi na dru​gim pię​trze do​bi​ja​ją się… – wy​szep​tał star​szy ognio​mistrz, nie koń​‐ cząc zda​nia. – Tak. Te same be​stie – po​twier​dzi​ła rze​czo​wo Tar​czoń. Do​wód​ca stra​ża​ków wziął się w garść. – Czy oprócz tej sió​dem​ki prze​żył ktoś jesz​cze? – Nie wiem – od​po​wie​dzia​ła zgod​nie z praw​dą Do​mi​ni​ka. – Ale to bar​dzo praw​do​po​dob​ne. Gdy ucie​ka​ły​śmy spod in​ter​na​tu, te be​stie wtar​gnę​ły wła​śnie do in​nej sy​pial​ni… – Od​szu​ka​ła wzro​kiem wy​bi​‐ te okno na pierw​szym pię​trze i po​ka​za​ła je pal​cem. Obaj stra​ża​cy zlu​stro​wa​li po​nie​miec​ką ka​mie​ni​cę. – Ma​rek! – z od​da​li do​bie​gło wo​ła​nie Kli​ma​sa. – Te pan​ni​ce z ko​ry​ta​rza co​raz bar​dziej pa​ni​ku​ją! Co mamy ro​bić?! Rauch​fle​isch rzu​cił okiem na dra​bi​nę. Obie ewa​ku​owa​ne wcze​śniej uczen​ni​ce do​tar​ły już na zie​mię,

za to ku oknu pię​ło się wła​śnie trzech ko​lej​nych stra​ża​ków. – Woj​te​czek! – wrza​snął, mie​rząc pal​cem do tego, któ​ry szedł pierw​szy. – Ty nie bądź taki orzeł! Złaź mi stam​tąd, i to za​raz! Po​bor​czyk i Bier​czyń​ski, was też to do​ty​czy! Mu​sia​łek, da​waj tu na​tych​miast resz​tę pa​nie​nek, a ty, Kli​mas, nie waż się na​wet tknąć tych drzwi! Zro​zu​mia​no?! Łeb ci u sa​mej dupy urwę, je​śli mnie nie po​słu​chasz! Ru​chy, pa​no​wie! Wró​cił spoj​rze​niem do okna ła​zien​ki, po czym zbli​żył się parę kro​ków, przy​sta​jąc jed​nak poza za​się​‐ giem wy​cią​gnię​tych oka​le​czo​nych rąk. Przy​glą​dał im się przez chwi​lę uważ​nie, po​tem wy​jął z kie​sze​ni la​tar​kę i skie​ro​wał ją do wnę​trza po​‐ miesz​cze​nia. Za​klął pod no​sem, gdy w sno​pie sil​ne​go świa​tła po​ja​wi​ły się upior​ne zma​sa​kro​wa​ne cia​ła i twa​rze o śle​pych oczach. Sto​ją​cy wciąż krok za prze​ło​żo​nym Bo​boń prze​że​gnał się po​śpiesz​nie. – Je​zu​sie Na​za​reń​ski. Co to jest? – wy​szep​tał. – Nie wiem, Pa​weł – od​parł star​szy ognio​mistrz. – Ale na pew​no nie chciał​byś tra​fić w ich łapy. Zga​sił la​tar​kę i ru​szył szyb​kim kro​kiem do dra​bi​ny. Do​mi​ni​ka ze​szła tuż za nim, Bo​boń zaś opu​ścił ta​‐ ras ostat​ni, splu​wa​jąc przez ra​mię i trzy​krot​nie się że​gna​jąc, za​nim po​sta​wił sto​pę na naj​wyż​szym szcze​‐ blu. Rauch​fle​isch prze​ma​sze​ro​wał pod ka​bi​nę sta​ra 20, moc​nym szarp​nię​ciem otwo​rzył drzwi i wdra​pał się na fo​tel pa​sa​że​ra. Do​pie​ro tam trzę​są​cy​mi się rę​ka​mi wy​jął z kie​sze​ni pacz​kę skon​fi​sko​wa​nych dzień wcze​śniej spor​tów. Nie uda​ło mu się jed​nak za​pa​lić. Za​pał​ki ła​ma​ły się na dra​sce jed​na po dru​giej. W koń​cu ci​snął po​mię​te​go pa​pie​ro​sa na tra​wę – zresz​tą i tak był wro​giem pa​le​nia ty​to​niu. – Bła​żej, jak przed​sta​wia się sy​tu​acja? – za​py​tał ob​ser​wu​ją​ce​go go spod oka Bier​czyń​skie​go. – Ostat​nia uczen​ni​ca już scho​dzi – za​mel​do​wał tam​ten, zer​k​nąw​szy w górę. – Za​raz bę​dzie na zie​mi. – Świet​nie. Zbierz wszyst​kich chło​pa​ków, mu​si​my po​ga​dać. – A co z tymi pa​nien​ka​mi na ko​ry​ta​rzu? – za​py​tał ostroż​nie sek​cyj​ny. – Wła​śnie o nie cho​dzi – za​pew​nił go znie​cier​pli​wio​nym to​nem Rauch​fle​isch, ze​zu​jąc w stro​nę ta​ra​‐ su. Po​sta​no​wił wziąć przy​kład z kie​row​nicz​ki in​ter​na​tu. Za​miast ga​dać po próż​ni​cy, za​pro​wa​dzi tam wszyst​kich i po​ka​że im, z czym mają do czy​nie​nia. Dzię​ki temu oszczę​dzi so​bie i pod​wład​nym idio​tycz​‐ nych wy​ja​śnień. – Gdzie są te ma​to​ły? – mruk​nął, wy​ska​ku​jąc z wozu, by spoj​rzeć na dra​bi​nę. Nie było na niej ani Oska​ra, ani Paw​ła. – Kli​mas! – wrza​snął naj​gło​śniej, jak mógł, przy​kła​da​jąc dło​nie do ust. – Złaź na​tych​miast! – Już! Ja tyl​ko… To był ostat​ni zro​zu​mia​ły dźwięk, jaki do​biegł z góry. Coś huk​nę​ło, Pa​weł Mu​sia​łek za​czął krzy​czeć, a mo​ment póź​niej wszy​scy sto​ją​cy w dole stra​ża​cy usły​sze​li głos dru​gie​go ko​le​gi. W jego sko​wy​cie po​‐ brzmie​wa​ły śla​dy każ​de​go zna​ne​go czło​wie​ko​wi cier​pie​nia. Za​nim Oskar Kli​mas umilkł na za​wsze, w oknie po​ja​wi​ła się mę​ska syl​wet​ka. To Pa​weł wsko​czył na pa​ra​pet, pró​bu​jąc uciec z sy​pial​ni. Gdy się od​wra​cał, by za​cząć scho​dzić po dra​bi​nie, coś ude​rzy​ło go w skroń. Z da​le​ka przy​po​mi​na​ło młot. Ten spor​to​wy, do rzu​ca​nia. Dziw​nie lek​ka kula od​bi​ła się od gło​wy za​sko​czo​ne​go stra​ża​ka i po​szy​bo​wa​ła w mrok. Se​kun​dę póź​niej wy​lą​do​wa​ła z chrzę​stem w tra​wie za ple​ca​mi resz​ty ra​tow​ni​ków. Tym​cza​sem Mu​sia​łek za​chwiał się, roz​ło​żył sze​ro​ko ręce i ru​nął w dół, wrzesz​cząc wnie​bo​gło​sy. Na wy​so​ko​ści pierw​sze​go pię​tra od​bił się od le​wej po​rę​czy dra​bi​ny. Ło​mot, z ja​kim jego tors wal​nął o me​tal, był gło​‐ śniej​szy od krzy​ku. Nie​na​tu​ral​nie wy​krzy​wio​ne cia​ło ry​ko​sze​to​wa​ło, po czym wi​ru​jąc jak unie​sio​na po​ry​‐ wem wia​tru szma​cia​na lal​ka, po​le​cia​ło pro​sto na gru​pę okry​tych ple​da​mi uczen​nic, któ​re w cał​ko​wi​tym

osłu​pie​niu przy​glą​da​ły się spa​da​ją​ce​mu na nie męż​czyź​nie. Od​głos cia​ła ude​rza​ją​ce​go o zie​mię jest na tyle cha​rak​te​ry​stycz​ny, że na​wet sto​ją​cy po prze​ciw​nej stro​nie wozu bo​jo​we​go od razu zro​zu​mie​li, co się sta​ło. Mgnie​nie oka póź​niej pod ścia​ną in​ter​na​tu roz​pę​ta​ło się praw​dzi​we pan​de​mo​nium. Uczen​ni​ce roz​‐ bie​gły się z pi​skiem na wszyst​kie stro​ny, po​rzu​ca​jąc koce i trzy​ma​ne w dło​niach kub​ki her​ba​ty. Ucie​ka​ły, nie oglą​da​jąc się za sie​bie i nie re​agu​jąc na wo​ła​nia kie​row​nicz​ki in​ter​na​tu. Do​mi​ni​ka prze​sta​ła w koń​cu krzy​czeć. – Łap​cie je – po​pro​si​ła stru​chla​łe​go Rauch​fle​ischa. Star​szy ognio​mistrz nie od​po​wie​dział, nie pa​trzył na​wet w jej kie​run​ku. – Obudź się wresz​cie, czło​wie​ku! – wark​nę​ła, szar​piąc go za ra​mię. Kie​dy i to nie po​skut​ko​wa​ło, zo​sta​wi​ła go w spo​ko​ju i ru​szy​ła za in​ny​mi stra​ża​ka​mi na miej​sce tra​ge​dii. Za​trzy​ma​ła się już po kil​ku kro​kach, uj​rzaw​szy na zie​mi po​wy​krę​ca​ne cia​ło w sza​rym mun​du​rze po​lo​‐ wym i wy​sta​ją​ce spod nie​go bla​de sto​py, a mię​dzy nimi… dło​nie. – Och, nie… – Za​czę​ła okrą​żać łu​kiem obie ofia​ry tego strasz​li​we​go wy​pad​ku. Ra​tow​ni​cy byli już na miej​scu. Bier​czyń​ski spraw​dzał wła​śnie puls Mu​siał​ka, a gdy po​krę​cił ze smut​‐ kiem gło​wą, Woj​te​czek i Bo​boń zdję​li mar​twe​go ko​le​gę ze zmiaż​dżo​nej dziew​czy​ny. Uło​ży​li go na płó​‐ cien​nych no​szach, przy​kry​li ko​cem i od​nie​śli w stro​nę wozu. Do​mi​ni​ka przy​glą​da​ła się temu ką​tem oka. Znacz​nie bar​dziej in​te​re​so​wa​ła ją dru​ga ofia​ra. Ma​ry​sia Ki​jow​ska – po​nie​waż to mu​sia​ła być ona, żad​na inna z oca​la​łych dziew​cząt nie mia​ła tak drob​nej bu​do​wy – zo​sta​ła zło​żo​na jak scy​zo​ryk. Gło​wa i dziw​nie spłasz​czo​ny, zła​ma​ny wpół tu​łów le​ża​ły te​raz na mied​ni​‐ cy i udach, a wy​cią​gnię​te ręce, któ​ry​mi usi​ło​wa​ła się za​sło​nić w ostat​niej chwi​li, spo​czę​ły po​mię​dzy no​‐ ga​mi. W pra​wej dło​ni trzy​ma​ła wciąż po​gię​ty cy​no​wy ku​bek. Było w nim te​raz wię​cej krwi niż her​ba​ty. Tar​czoń sta​ła nie​ru​cho​mo, nie mo​gąc ode​rwać spoj​rze​nia od tego okrop​ne​go wi​do​ku. Z za​ka​mar​ków jej pod​świa​do​mo​ści zno​wu wy​peł​zło wspo​mnie​nie jat​ki na scho​dach. Wzdry​gnę​ła się, gdy po​czu​ła na ra​‐ mie​niu czy​jąś dłoń. Krzyk​nę​ła w prze​ko​na​niu, że ktoś – a może już coś – cią​gnie ją bru​tal​nie w tył. Chcia​‐ ła się wy​rwać, ale mia​ła do czy​nie​nia ze znacz​nie sil​niej​szym od sie​bie prze​ciw​ni​kiem. Miot​nął nią jak piór​kiem. Nie​mal na​tych​miast stra​ci​ła rów​no​wa​gę. Strach uwol​nił ad​re​na​li​nę. Czas zwol​nił, jak​by li​to​‐ ści​wy Bóg prze​stał na​gle krę​cić ka​ru​ze​lą rze​czy​wi​sto​ści. Prze​wra​ca​jąc się na tra​wę, uj​rza​ła nad sobą po​‐ sęp​ne chmu​ry, su​ną​ce wol​no w dół kro​ple desz​czu, ciem​niej​szą od nie​ba ścia​nę in​ter​na​tu, przy​sta​wio​ną do niej dra​bi​nę i anio​ły opa​da​ją​ce ku zie​mi w ło​po​czą​cych bia​łych sza​tach. Star​szy ognio​mistrz po​cią​gnął sie​dzą​cą na traw​ni​ku Do​mi​ni​kę za koł​nierz kurt​ki. Pu​ścił ją, do​pie​ro gdy do​tar​li przed obłą ma​skę sta​ra. Stam​tąd obo​je pa​trzy​li, jak od​mie​nio​ne uczen​ni​ce wy​la​tu​ją ko​lej​no przez otwar​te okno. A te sy​pa​ły się z góry jak ulę​gał​ki. Po nie​speł​na mi​nu​cie cia​ło Ma​ry​si znik​nę​ło pod wiel​ką ster​tą zma​sa​kro​wa​nych zwłok. – I po spra​wie – mruk​nął Rauch​fle​isch, spusz​cza​jąc wzrok. – Nie​zu​peł​nie. – Tar​czoń po​krę​ci​ła zde​cy​do​wa​nie gło​wą. – Za​pew​niam pana, że to do​pie​ro po​czą​tek praw​dzi​we​go kosz​ma​ru. – Słu​cham? – Patrz pan tam – rzu​ci​ła zwięź​le. Na traw​ni​ku coś się po​ru​szy​ło. Naj​pierw w jed​nym miej​scu, po​tem w dru​gim i na​stęp​nym. Za​ra​żo​ne uczen​ni​ce pró​bo​wa​ły wsta​wać bądź peł​zły nie​zdar​nie po cia​łach in​nych, je​śli upa​dek z dru​gie​go pię​tra spo​wo​do​wał u nich zbyt po​waż​ne ob​ra​że​nia. Stra​żak jęk​nął, gdy zo​ba​czył, jak na dźwi​ga​ją​cą się wła​śnie blon​dyn​kę bez dol​nej szczę​ki spa​da ko​lej​na od​mie​nio​na, wpra​so​wu​jąc ją w drga​ją​ce kon​wul​syj​nie, po​‐

zba​wio​ne wnętrz​no​ści zwło​ki. W pew​nym mo​men​cie coś grzmot​nę​ło o dra​bi​nę nad ich gło​wa​mi. Rauch​‐ fle​isch od​sko​czył, a Do​mi​ni​ka z wra​że​nia aż klap​nę​ła na ty​łek. Coś skap​nę​ło na tra​wę po​mię​dzy jej łyd​ka​mi, coś ciem​ne​go, gę​ste​go i cuch​ną​ce​go. Spoj​rza​ła w górę. Z dra​bi​ny zwi​sa​ło zma​sa​kro​wa​ne cia​ło jed​nej z od​mie​nio​nych uczen​nic. Nie spa​dło na zie​mię tyl​ko dla​te​‐ go, że zła​ma​na w wie​lu miej​scach noga uwię​zła mię​dzy szcze​bla​mi. Zmar​twych​wsta​ła be​stia ko​ły​sa​ła się nad kie​row​nicz​ką in​ter​na​tu, wy​cią​ga​jąc roz​cza​pie​rzo​ne ręce, a jej dłu​gie ciem​ne wło​sy, zwie​sza​ją​ce się z nie​mal oskal​po​wa​nej gło​wy, się​ga​ły dużo da​lej niż pal​ce. Ktoś zdarł tej nie​szczę​śni​cy skó​rę z twa​rzy, ale Do​mi​ni​ka i tak ją roz​po​zna​ła po pięk​nej ko​ścia​nej spin​ce, bę​dą​cej pre​zen​tem, któ​rym z lu​bo​ścią chwa​li​ła się za ży​cia. Ola Bro​żek-Sala była bar​dzo po​god​ną dziew​czy​ną, a naj​bar​dziej ze wszyst​kie​go na świe​cie ko​cha​ła ko​nie i męża rzeź​bia​rza, któ​ry – jako wzo​ro​wy mi​li​cjant – bez wąt​pie​nia wal​czył gdzieś te​raz z za​ra​zą. Z za​my​śle​nia wy​rwał kie​row​nicz​kę in​ter​na​tu dud​nią​cy ło​mot. Po dra​bi​nie to​czy​ła się jesz​cze jed​na od​mie​nio​na uczen​ni​ca. Mi​nę​ła wi​szą​cą Olę i od​biw​szy się na​gle jak pił​ka, znik​nę​ła w za​ro​ślach za wo​‐ zem. Tar​czoń ro​zej​rza​ła się do​ko​ła. Ni​g​dzie nie wi​dzia​ła Rauch​fle​ischa ani żad​ne​go in​ne​go stra​ża​ka. Zo​‐ sta​ła sama. Klnąc pod no​sem, ob​ró​ci​ła się, unio​sła na czwo​ra​ki i na​tych​miast za​mar​ła. Tuż przed nią w tra​wie po​ru​sza​ło się coś bla​de​go. Ręka! Urwa​na w łok​ciu ręka! Do​mi​ni​ka ze​rwa​ła się na rów​ne nogi, za​po​mi​na​‐ jąc o wi​szą​cej tuż za jej ple​ca​mi Oli. Za​pisz​cza​ła, czu​jąc na po​ty​li​cy sma​gnię​cie cze​goś mo​kre​go, i znów przy​pa​dła do zie​mi. Bla​da dłoń, prze​bie​ra​jąc pal​ca​mi, su​nę​ła ku niej po​wo​li, lecz nie​ubła​ga​nie. Jest za bli​sko!… Tar​czoń przy​mknę​ła oczy i ode​tchnę​ła głę​bo​ko, po​stę​pu​jąc zgod​nie z wła​sną radą udzie​la​ną wy​stra​szo​nym pa​cjen​tom. Grunt to nie wpaść w pa​ni​kę. Gdy unio​sła po​now​nie po​wie​ki, była już odro​bi​‐ nę spo​koj​niej​sza. Z każ​dej sy​tu​acji znaj​dzie się wyj​ście, po​my​śla​ła, prze​su​wa​jąc się wol​no w bok. Mo​‐ ment póź​niej mo​gła wresz​cie wstać. Z bez​piecz​nej od​le​gło​ści przyj​rza​ła się od​ra​ża​ją​cej ręce raz jesz​cze. To mu​sia​ła być koń​czy​na któ​rejś z jej pod​opiecz​nych. Smu​kła, de​li​kat​na, z nad​garst​kiem ozdo​bio​nym rze​‐ my​kiem z na​ni​za​ny​mi ko​ra​li​ka​mi. Do​mi​ni​ka wi​dzia​ła taki sam cał​kiem nie​daw​no u… Na​tal​ki! Omi​ja​jąc sze​ro​kim łu​kiem utra​co​ne przed​ra​mię jed​nej z pierw​szych ofiar tej za​ra​zy, do​sta​ła się za wóz stra​żac​ki. Stam​tąd na wszel​ki wy​pa​dek ob​rzu​ci​ła wzro​kiem dra​bi​nę, spraw​dza​jąc, czy nie spa​da po niej ko​lej​na od​‐ mie​nio​na, po czym le​d​wie spu​ści​ła oczy na zie​mię, do​strze​gła to, co wcze​śniej mu​siał zo​ba​czyć star​szy ognio​mistrz: okrą​gły przed​miot, któ​ry tra​fił Mu​siał​ka. Za​cie​ka​wio​na po​stą​pi​ła dwa kro​ki w jego stro​nę i na​gle za​po​mnia​ła o ota​cza​ją​cym ją Ar​ma​ge​do​nie. Przed​miot, ha! To, co z da​le​ka przy​po​mi​na​ło kulę do mio​ta​nia, było w rze​czy​wi​sto​ści gło​wą Kli​ma​sa wy​rwa​ną z cia​ła ra​zem ze spo​rym od​cin​kiem krę​go​słu​pa. Jej je​dy​ne oko, choć też już za​czę​ło wy​pły​wać, ły​pa​ło mor​der​czo na sto​ją​cą opo​dal ko​bie​tę. Wy​ła​ma​na w za​wia​sach dol​na szczę​ka nie mo​gła się po​ru​‐ szyć, więk​szość mię​śni była po​zry​wa​na, ale ten wzrok mó​wił wszyst​ko. Do​mi​ni​ka sku​li​ła się, sły​sząc ło​mot spa​da​ją​ce​go z dra​bi​ny ko​lej​ne​go cia​ła. Usko​czy​ła nie​mal w ostat​‐ niej chwi​li i od​zy​skaw​szy na​resz​cie zdol​ność ru​chu, za​czę​ła się od​da​lać od sto​su roz​peł​za​ją​cych się oży​‐ wień​ców. Ani na mo​ment nie od​ry​wa​ła spoj​rze​nia od wy​dep​ta​nej ścież​ki pro​wa​dzą​cej wzdłuż ścia​ny na dzie​dzi​niec, za któ​rym była stró​żów​ka i bra​ma wy​cho​dzą​ca na uli​cę Kra​kow​ską. Mi​ja​jąc par​te​ro​wą przy​‐ bu​dów​kę, za​uwa​ży​ła sto​ją​cy obok niej ro​wer, wy​słu​żo​ną dam​kę, któ​rą pani Ja​dwi​ga przy​jeż​dża​ła od lat do pra​cy. Cho​ciaż mąż woź​nej jeź​dził pięk​nym przed​wo​jen​nym mer​ce​de​sem, ona trzy​ma​ła się upar​cie tego sta​re​go ru​pie​cia. Tar​czoń z roz​pę​du zro​bi​ła jesz​cze kil​ka kro​ków, ale za​raz za ogro​dze​niem za​wró​ci​‐

ła. Dość już mia​ła tego kosz​ma​ru. Na​pa​trzy​ła się wy​star​cza​ją​co na gi​ną​cych wo​kół niej lu​dzi. Po​sta​no​wi​‐ ła, że nie wró​ci do re​mi​zy… czy jak tam na​zy​wa​li swo​ją sie​dzi​bę stra​ża​cy. Wy​pro​wa​dza​jąc ro​wer za bra​mę, za​sta​na​wia​ła się jesz​cze, jaki kie​ru​nek obrać: po​je​chać na Księ​że Małe i jak naj​prę​dzej uciec z tego prze​klę​te​go mia​sta czy ra​czej udać się w prze​ciw​ną stro​nę. Nie​da​le​ko Bro​wa​ru Pia​stow​skie​go miesz​ka​ła jej do​bra przy​ja​ciół​ka, u któ​rej mo​gła​by się za​me​li​no​‐ wać na parę dni, do​pó​ki wła​dza nie upo​ra się z nową epi​de​mią. Ta myśl, choć ku​szą​ca, nie prze​bi​ła pierw​szej moż​li​wo​ści. Do​mi​ni​ka Tar​czoń mia​ła ser​decz​nie dość Wro​cła​wia, ca​łej tej cho​ler​nej za​ra​zy i lu​dzi, któ​rzy ma​so​wo gi​nę​li na jej oczach. Lęk przed nie​zna​nym wy​da​wał jej się w tym mo​men​cie mniej​szym złem niż ko​niecz​ność pa​trze​nia na od​ma​wia​ją​ce śmier​ci ludz​kie ochła​py… Wsko​czy​ła na sio​‐ deł​ko i skrę​ca​jąc w lewo, na​ci​snę​ła moc​no pe​da​ły. Tyl​ko cu​dem unik​nę​ła na​je​cha​nia na po​ła​ma​ne no​sze i za​plą​ta​ne​go w nie stra​ża​ka. Nie za​pa​no​wa​ła jed​nak do koń​ca nad kie​row​ni​cą i skrę​ciw​szy na traw​nik, ude​rzy​ła przed​nim ko​łem w ja​kąś prze​szko​dę. Na​tych​miast stra​ci​ła rów​no​wa​gę, po czym wy​ło​ży​ła się jak dłu​ga, pa​da​jąc na bru​ko​wa​ną jezd​nię. Gru​ba kurt​ka uchro​ni​ła ją przed po​waż​niej​szy​mi ob​ra​że​nia​mi, ale i tak syk​nę​ła gło​śno, czu​jąc pie​cze​nie otar​tej dło​ni. Mimo to bar​dzo szyb​ko za​po​mnia​ła o ra​nie. Ktoś zbli​żał się do niej. Szedł środ​kiem Kra​kow​skiej, wol​no, chwiej​nie… Tar​czoń otrzeź​wia​ła w oka​mgnie​niu. Ze​rwa​ła się z zie​mi, od​wra​ca​jąc ro​wer w kie​‐ run​ku cen​trum. Mo​men​tal​nie oce​ni​ła sy​tu​ację. Mia​ła przed sobą pię​ciu od​mie​nio​nych stra​ża​ków. Mu​sia​łek szedł ku niej w za​krwa​wio​nym mun​du​rze, jak​by jesz​cze przed chwi​lą nie miał po​ła​ma​nych rąk i nóg. Za​plą​ta​ny w po​dar​te no​sze Woj​te​czek ta​plał się we wła​snych trze​wiach. Bier​czyń​ski prze​bi​ty na wy​lot ułom​kiem no​si​dła za​cho​dził ją od stro​ny to​rów tram​wa​jo​wych. Po​zba​wio​ny nogi Po​bor​czyk, o któ​re​go ode​rwa​ną koń​czy​nę się po​tknę​ła, czoł​gał się przez traw​nik jak​by ni​g​dy nic, nie zwa​ża​jąc, że nie​opo​dal spo​mię​dzy gę​stych chwa​stów wy​sta​je jego wy​pa​sto​wa​ny na wy​so​ki po​łysk but. Tyl​ko Bo​boń nie pró​bo​wał jej do​‐ paść. Nie był w sta​nie. Tam​ci roz​szar​pa​li go na strzę​py i roz​włó​czy​li po nie​mal ca​łym pa​sie ru​chu. Roz​glą​da​jąc się po po​bo​jo​wi​sku, do​strze​gła w od​da​li, za bia​łym mu​rem wy​twór​ni kwa​su wę​glo​we​‐ go, ja​kiś ruch. Ktoś zni​kał wła​śnie na pod​jeź​dzie re​mi​zy. Mia​ła szcze​rą na​dzie​ję, że to star​szy ognio​‐ mistrz – jego jed​ne​go ze zna​nych Do​mi​ni​ce stra​ża​ków bra​ko​wa​ło na uli​cy. Splu​nę​ła na ko​cie łby, wprost pod nogi nad​cho​dzą​ce​go od​mień​ca. W my​ślach prze​kli​na​ła swój sen, krwio​żer​cze uczen​ni​ce, mało po​moc​nych stra​ża​ków i całą tę nie​zro​zu​mia​łą za​ra​zę. Za​nim któ​ry​kol​wiek z po​two​rów zdą​żył ją do​paść, wsia​dła na ro​wer i po​pe​da​ło​wa​ła w kie​run​ku zbie​gu Trau​gut​ta i Ko​ściusz​‐ ki.

12 pią​tek, 9 sierp​nia 1963, go​dzi​na 23:07 Pra​cze Od​rzań​skie, oko​li​ce izo​la​to​rium Sier​żant Kot ze​sko​czył z paki pierw​szy i na​tych​miast za​czął po​ga​niać chło​pa​ków z pod​le​głe​go mu plu​to​‐ nu. Dwu​dzie​stu czte​rech sze​re​gow​ców i sze​ściu ka​pra​li sta​nę​ło w rów​nym dwu​sze​re​gu obok bur​ty cię​ża​‐ rów​ki. Po le​wej i pra​wej mie​li po​dob​ne od​dzia​ły opusz​cza​ją​ce są​sied​nie po​jaz​dy ko​lum​ny. Ile ich było, Ra​dek mógł się tyl​ko do​my​ślać. Przód i tył kon​wo​ju nik​nę​ły w gę​stym jak smo​ła mro​ku i rzę​si​stym desz​‐ czu. Wie​dział tyl​ko to, co usły​szał od prze​ło​żo​ne​go za​raz po ogło​sze​niu alar​mu. Na pew​no nie były to ćwi​cze​nia. Wy​sła​no ich w te​ren na praw​dzi​wą ak​cję. Wła​dze cy​wil​ne prze​sta​ły pa​no​wać nad epi​de​mią. Wszyst​kie izo​la​to​ria zo​sta​ły splą​dro​wa​ne i zde​mo​lo​wa​ne. Więk​szość prze​by​wa​‐ ją​cych w nich pa​cjen​tów zbie​gła. Na miej​scu zo​sta​li tyl​ko za​ra​że​ni sza​leń​cy… Tu​taj za​czy​na​ła się naj​‐ dziw​niej​sza część re​la​cji po​rucz​ni​ka Sa​wic​kie​go. Dok​to​rzy z trium​wi​ra​tu my​li​li się, są​dząc, że mają do czy​nie​nia z czar​ną ospą. Tego wie​czo​ru za​no​to​wa​no wy​syp przy​pad​ków po sto​kroć gor​szej cho​ro​by. Moru, na któ​ry na​uka nie zna​ła na ra​zie le​kar​stwa. Cho​rzy prze​cho​dzi​li dziw​ną me​ta​mor​fo​zę. Prze​sta​wa​li od​czu​wać ból, zy​ski​wa​li nie​by​wa​łą od​por​ność, a za​bi​cie ich gra​ni​czy​ło z cu​dem. Za​ra​zić się tym świń​‐ stwem moż​na było pie​kiel​nie ła​two. Wy​star​czył bez​po​śred​ni kon​takt z no​si​cie​lem. Jed​no za​dra​pa​nie, je​‐ den uraz, jed​na kro​pla krwi albo in​nej wy​dzie​li​ny. – Tym​cza​so​wy sztab kry​zy​so​wy wy​dał ja​sne dy​rek​ty​wy – re​fe​ro​wał nie​ca​łe pół go​dzi​ny temu po​rucz​‐ nik, sto​jąc na​prze​ciw zdzi​wio​nych i wy​stra​szo​nych żoł​nie​rzy. – Ale wy, pa​nien​ki, ma​cie jak zwy​kle szczę​ście. Nasz baon otrzy​mał za​da​nie okrą​że​nia i od​izo​lo​wa​nia ośrod​ka w Pra​czach Od​rzań​skich. To od​lu​dzie, ro​bo​ta bę​dzie więc o wie​le ła​twiej​sza niż przy pa​cy​fi​ka​cji izo​la​to​rium na pla​cu Grun​waldz​kim. Nie mu​si​cie na​wet wcho​dzić do środ​ka. Nasz baon utwo​rzy kor​don od po​łu​dnia i wscho​du, dwie​ście dru​‐ gi ob​sta​wi po​zo​sta​łe od​cin​ki pe​ry​me​tru. Pierw​sza i dru​ga kom​pa​nia zaj​mie te​ren od zbie​gu Brodz​kiej i Pi​wo​war​skiej do li​nii ko​le​jo​wej… – Za​milkł na mo​ment, by sier​żan​ci i ka​pra​le mo​gli po​ka​zać pod​‐ wład​nym na ma​pach wy​zna​czo​ne sta​no​wi​ska. – Trze​cia i czwar​ta blo​ku​je To​wa​ro​wą aż do Sta​bło​wic​‐ kiej… – Zno​wu zro​bił krót​ką prze​rwę. – Wa​szym za​da​niem bę​dzie po​wstrzy​ma​nie każ​de​go za​ra​żo​ne​go, któ​ry spró​bu​je się wy​do​stać z la​sku le​żą​ce​go na po​łu​dnie od izo​la​to​rium. Pro​ce​du​ra jest pro​sta. Co sto me​trów zo​sta​ną wy​ty​czo​ne ko​ry​ta​rze ewa​ku​acyj​ne. Na ich koń​cu znaj​dą się me​dycz​ne punk​ty kon​tro​l​ne. Każ​dy, kogo za​uwa​ży​cie na przed​po​lu, ma się za​trzy​mać poza wy​zna​czo​ną stre​fą bez​pie​czeń​stwa li​czą​cą w tym wy​pad​ku nie mniej niż dwa​dzie​ścia me​trów. Je​śli za​re​agu​je pra​wi​dło​wo na wy​da​wa​ne przez was roz​ka​zy, skie​ru​je​cie go do naj​bliż​sze​go przej​ścia, gdzie zo​sta​nie prze​ję​ty przez to​wa​rzy​szą​ce wam jed​‐ nost​ki KBW i służ​by me​dycz​ne. Je​śli nie za​re​agu​je na po​le​ce​nia zgod​nie z ocze​ki​wa​nia​mi i prze​kro​czy gra​ni​cę stre​fy bez​pie​czeń​stwa, mu​si​cie go unie​ru​cho​mić, za​nim zbli​ży się bar​dziej do wa​szych po​zy​cji. Bez​wa​run​ko​wo. Po​wta​rzam, bez​wa​run​ko​wo… – Tu prze​rwał, by in​struk​cja wry​ła im się głę​bo​ko w pa​‐ mięć. – Każ​dy izo​lo​wa​ny sta​no​wi po​ten​cjal​ne za​gro​że​nie. W ra​zie ko​niecz​no​ści strze​lać ma​cie przede wszyst​kim w nogi. Nie mierz​cie pod żad​nym po​zo​rem w tu​łów ani w gło​wę. Jak już wspo​mnia​łem, za​ra​‐ że​ni są bar​dzo ży​wot​ni. Je​że​li har​mo​no​gram ope​ra​cji nie ule​gnie zmia​nie, zo​sta​nie​cie zlu​zo​wa​ni o szó​stej zero zero przez dwie​ście trze​ci baon. To wszyst​ko. Wy​ru​sza​my na​tych​miast po po​bra​niu amu​ni​cji.

Tyle usły​sze​li w ko​sza​rach na pla​cu ape​lo​wym tuż przed uda​niem się do bun​krów kwa​ter​mi​strzo​stwa. Kot zdzi​wił się, kwi​tu​jąc chwi​lę póź​niej od​biór chle​ba​ka i sze​ściu peł​nych ma​ga​zyn​ków. Ta​kie​go mnó​‐ stwa amu​ni​cji nie wi​dział na​wet pod​czas naj​więk​szych ma​new​rów, gdy ćwi​czy​li z całą dy​wi​zją w Zie​lo​‐ no​gór​skiem. Jego zdu​mie​nie wzro​sło jesz​cze bar​dziej, kie​dy po​rucz​nik po​wie​dział mu w za​ufa​niu, że na miej​scu będą mo​gli po​brać wię​cej na​boi, je​śli sy​tu​acja ule​gnie dal​sze​mu za​ognie​niu. – Słu​chaj, Ra​dek… – szep​nął do nie​go prze​ło​żo​ny pod​czas przy​go​to​wań do roz​lo​ko​wa​nia żoł​nie​rzy na pa​kach cię​ża​ró​wek kon​wo​ju. – To na​praw​dę po​waż​na spra​wa. Nie mo​że​my spie​przyć tej ak​cji. Puł​‐ kow​nik po​ukrę​ca nam łby, je​śli choć je​den z tych sza​leń​ców prze​drze się przez kor​don. Oni są… – przy​‐ gryzł war​gę, jak​by wa​hał się, czy do​koń​czyć zda​nie. – Rzecz w tym, że nie da się ich za​bić. – Wi​dząc za​‐ sko​cze​nie na twa​rzy pod​wład​ne​go, a za​ra​zem ku​zy​na, uśmiech​nął się krzy​wo. – Nie żar​tu​ję, sta​ry. Gdy​by nie to, ka​za​li​by nam wleźć do lasu po nocy. Nie po​wta​rzaj tego swo​im chło​pa​kom. Nie mo​że​my po​zwo​‐ lić, żeby w sze​re​gach wy​bu​chła pa​ni​ka. Ale pa​mię​taj, je​śli któ​ryś nie bę​dzie chciał strze​lać, zmuś go w każ​dy do​stęp​ny spo​sób. Nie​wy​ko​na​nie roz​ka​zu to pew​na cza​pa. Bę​dzie​my mie​li na kar​ku cały plu​ton KBW. Sier​żant do tej pory nie mógł uwie​rzyć w to, co usły​szał. Jed​nak​że An​drzej nie na​le​żał do żar​tow​ni​‐ siów ani nie był pa​ni​ka​rzem. Do tej pory ni​g​dy nie wci​skał kitu – na​wet po pi​ja​ku, a wzo​rem więk​szo​ści ka​dry nie wy​le​wał za koł​nierz. Sy​tu​acja mu​sia​ła być na​praw​dę trud​na, sko​ro góra zde​cy​do​wa​ła się wy​słać w te​ren woj​sko, wy​da​jąc w do​dat​ku ostrą amu​ni​cję i ka​żąc strze​lać do każ​de​go, kto nie pod​po​rząd​ku​je się roz​ka​zom. Jak do​tąd po​‐ li​tru​cy men​dzi​li na każ​dej na​sia​dów​ce, że im​pe​ria​li​ści i sy​jo​ni​ści tyl​ko cze​ka​ją na nie​uza​sad​nio​ne uży​cie siły prze​ciw lud​no​ści cy​wil​nej. Ostat​ni raz Ra​dek sły​szał o tym za​le​d​wie przed​wczo​raj. Za​pew​nia​no go jed​no​cze​śnie, iż par​tia i MO ra​dzą so​bie do​sko​na​le, a sy​tu​acja zo​sta​ła opa​no​wa​na do tego stop​nia, że Wo​je​wódz​ka Rada Na​ro​do​wa i współ​pra​cu​ją​ca z nią Rada Epi​de​mio​lo​gicz​na za​sta​na​wia​ją się nad cof​‐ nię​ciem nie​któ​rych re​stryk​cyj​nych roz​po​rzą​dzeń. Dwa dni wy​star​czy​ły, by ży​cie zre​wi​do​wa​ło te ba​nia​lu​ki. Je​śli po​rucz​nik Sa​wic​ki nie kła​mał – a nie miał po​wo​du, by oszu​ki​wać do​wód​ców wła​snych pod​od​dzia​łów – do ak​cji pa​cy​fi​ka​cyj​nej w izo​la​to​rium przy pla​cu Grun​waldz​kim skie​ro​wa​no dwa peł​ne ba​ta​lio​ny osła​wio​ne​go 11. Puł​ku KBW. Do Pracz Od​‐ rzań​skich tra​fi​ły tyl​ko dwa plu​to​ny tej bu​dzą​cej strach for​ma​cji i kil​ka pod​od​dzia​łów pał​ka​rzy z WSW, co rze​czy​wi​ście mo​gło su​ge​ro​wać, że do​wódz​two nie spo​dzie​wa się więk​sze​go opo​ru. Po szyb​kim prze​li​cze​niu sta​nu oso​bo​we​go jed​nost​ka po​rucz​ni​ka Sa​wic​kie​go ru​szy​ła szyb​kim mar​szem wzdłuż kra​węż​ni​ka, a na naj​bliż​szym za​krę​cie ze​szła na nie​użyt​ki i pola. Bru​ko​wa​na, oświe​tlo​na la​tar​nia​‐ mi uli​ca zo​sta​ła da​le​ko za ple​ca​mi Rad​ka i jego lu​dzi. Pierw​szy plu​ton miał naj​dłuż​szy dy​stans do po​ko​‐ na​nia, przy​pa​dła mu bo​wiem w udzia​le obro​na od​cin​ka łąki przy sa​mym to​ro​wi​sku. Mimo pa​nu​ją​cych tej nocy egip​skich ciem​no​ści Kot nie miał pro​ble​mu ze zna​le​zie​niem dro​gi. Wy​star​czy​ło iść wzdłuż głę​bo​‐ kich ko​le​in wy​żło​bio​nych w mięk​kiej zie​mi przez cię​ża​rów​ki jed​nost​ki in​ży​nie​ryj​nej, któ​ra za​dba​ła wcze​‐ śniej o roz​cią​gnię​cie pasa za​sie​ków od​dzie​la​ją​cych sta​no​wi​ska żoł​nie​rzy od ścia​ny lasu. Co sto me​trów, zgod​nie z in​for​ma​cja​mi otrzy​ma​ny​mi od po​rucz​ni​ka, wy​ty​czo​no wą​skie ko​ry​ta​rze tak​że za​bez​pie​czo​ne z obu stron dru​tem kol​cza​stym. To były je​dy​ne przej​ścia, któ​ry​mi dało się opu​ścić oto​czo​ny kor​do​nem te​‐ ren. U ich wy​lo​tów sta​wia​no wła​śnie na​mio​ty: duże, ozdo​bio​ne em​ble​ma​ta​mi Czer​wo​ne​go Krzy​ża. Za nimi sta​ły po dwa cię​ża​ro​we ziły, a w po​ło​wie dzie​lą​ce​go je stu​me​tro​we​go od​cin​ka za​sie​ków trans​por​te​‐ ry opan​ce​rzo​ne BTR-60, mie​rzą​ce z ka​ra​bi​nów ma​szy​no​wych w czar​ną jak smo​ła ścia​nę lasu.

– Po cho​le​rę im te sześć​dzie​siąt​ki? – za​py​tał idą​cy tuż za Rad​kiem ka​pral. – Spo​dzie​wa​ją się szar​ży bo​jo​wych wóz​ków in​wa​lidz​kich? – Za​mknij​cie się, Ja​ku​bow​ski – od​pa​ro​wał bez na​my​słu sier​żant – albo wy​ślę was na przed​po​le, żeby szprot​ki z tych pu​szek mo​gły spraw​dzić, czy ich broń jest do​brze ska​li​bro​wa​na. Po​tem sami bę​dzie​cie mo​gli wy​stą​pić o prze​nie​sie​nie do ka​wa​le​rii ręcz​no-ko​ło​wej. Żoł​nie​rze za​re​cho​ta​li gło​śno, sły​sząc tę wy​mia​nę nie​zbyt lot​nych żar​tów. W ta​kim stre​sie rże​li​by na​‐ wet z prze​mó​wie​nia to​wa​rzy​sza Wie​sła​wa, po​my​ślał Kot i mi​mo​wol​nie za​śmiał się pod no​sem, wspo​mi​‐ na​jąc nie​daw​ne kra​so​mów​cze po​pi​sy przy​wód​cy na​ro​du. „Od​kąd kro​wa zo​sta​ła za​płod​nio​na przez czło​‐ wie​ka, znacz​nie wzro​sło po​gło​wie by​dła” – ta​ki​mi mą​dro​ścia​mi sy​pał z try​bu​ny to​wa​rzysz pierw​szy se​‐ kre​tarz. „Każ​da tacz​ka gno​ju jest cio​sem dla za​chod​nie​go im​pe​ria​li​zmu”. Tak, i to z pew​no​ścią za​bój​‐ czym dla wy​su​bli​mo​wa​ne​go po​wo​nie​nia mi​lio​ne​rów. Che, che… Daj​że spo​kój, zga​nił się na​tych​miast, choć wie​dział, że sam też musi ja​koś od​re​ago​wać. Le​piej myśl o tym, co cię cze​ka tej nocy. Bo to na pew​no nie bę​dzie buł​ka z ma​słem.

13 pią​tek, 9 sierp​nia 1963, go​dzi​na 23:09 oko​li​ce pl. Grun​waldz​kie​go Wy​sa​dzo​no ich w po​ło​wie dro​gi mię​dzy po​li​tech​ni​ką a mo​stem Szczyt​nic​kim, przy uli​cy Buj​wi​da, na wprost be​to​no​we​go szkie​le​tu przed​wo​jen​ne​go słu​pa ogło​sze​nio​we​go. Za ple​ca​mi mie​li aka​de​mi​ki, przed sobą ka​wał po​ro​śnię​tej chwa​sta​mi zie​mi roz​cią​ga​ją​cy się po​mię​dzy daw​nym pa​sem star​to​wym po​nie​‐ miec​kie​go lot​ni​ska a uli​cą Grun​waldz​ką. Sto pięć​dzie​siąt me​trów da​lej za​czy​nał się kor​don sa​ni​tar​ny, któ​ry z ich per​spek​ty​wy wy​da​wał się li​nią fron​tu. Nie​co bli​żej znaj​do​wał się cel ich mi​sji. Te​raz, gdy ryk sil​ni​ka wiel​kiej cię​ża​rów​ki umilkł w od​da​li, sły​sze​li już tyl​ko nie​prze​rwa​ną pal​bę. Od​bi​ja​ją​cy się wie​lo​krot​nym echem kle​kot ka​łasz​ni​ko​wów, kaszl​nię​cia mio​ta​czy gra​na​tów ga​zo​wych, ogłu​sza​ją​cy huk salw z mo​si​nów – wszyst​ko to zle​wa​ło się w nie cich​ną​cą na​wet na mo​ment ka​ko​fo​nię. Wy​rwa​ny z łóż​ka To​masz Du​szyń​ski nie wie​rzył wła​snym oczom i uszom. Osiem​na​ście lat po woj​nie, o któ​rej wciąż pra​gnął za​po​mnieć, w sa​mym środ​ku Wro​cła​wia trwa​ła re​gu​lar​na bi​twa. Set​ki żoł​nie​rzy za​cie​śnia​ły krąg wo​kół jed​ne​go z trzech głów​nych izo​la​to​riów, aby za​po​biec roz​prze​strze​nie​niu się epi​‐ de​mii. Za​ra​zy, w któ​rej ist​nie​nie jesz​cze wczo​raj nikt by nie uwie​rzył. A zwłasz​cza on, le​karz z pięt​na​sto​‐ let​nim sta​żem. Wy​star​czył jed​nak kwa​drans, by To​masz dia​me​tral​nie zmie​nił po​dej​ście do za​wo​du i ży​cia jako ta​kie​go. W szpi​ta​lu MSW, do któ​re​go za​wieź​li go po​nu​rzy, mil​czą​cy funk​cjo​na​riu​sze bez​pie​ki, zo​ba​‐ czył coś, co prze​czy​ło nie tyl​ko wie​dzy me​dycz​nej, ale i zdro​we​mu roz​sąd​ko​wi. Wię​cej na​wet – sta​wia​ło na gło​wie kil​ka in​nych dzie​dzin na​uki z ich nie​pod​wa​żal​ny​mi teo​ria​mi i twier​dze​nia​mi. Po​ka​za​no mu ko​bie​tę, któ​ra po​ru​sza​ła się o wła​snych si​łach, mimo że mia​ła prze​trą​co​ny kark, upusz​‐ czo​ną krew i prze​bi​te ser​ce, oraz męż​czy​znę, któ​re​mu strze​lo​no dwu​krot​nie w gło​wę. Nor​mal​ny czło​wiek nie prze​żył​by cze​goś ta​kie​go, ale ten… ten po​twór na​dal pró​bo​wał do​paść każ​de​go, kto zna​lazł się w za​‐ się​gu jego roz​cza​pie​rzo​nych pa​lu​chów. To​wa​rzy​szą​cy temu po​ka​zo​wi wy​kład dok​to​ra Aren​dzi​kow​skie​go oka​zał się za​le​d​wie przy​gryw​ką do jesz​cze więk​sze​go kosz​ma​ru. Kosz​ma​ru, w któ​rym słu​cha​cze – wzię​ci w ka​ma​sze le​ka​rze – mie​li ode​grać nie​ba​ga​tel​ną rolę. Bar​dzo szyb​ko tra​fi​li w sam śro​dek pie​kła. Po od​pra​wie w szpi​ta​lu MSW otrzy​ma​li bia​łe wy​kroch​‐ ma​lo​ne ki​tle, gu​mo​wa​ne far​tu​chy, gru​be rę​ka​wi​ce, go​gle, ma​ski i czep​ki. Za​ła​do​wa​no ich na woj​sko​wą cię​ża​rów​kę i po chwi​li sza​leń​czej jaz​dy opu​sto​sza​ły​mi uli​ca​mi wy​sa​dzo​no tuż za za​cie​śnia​nym suk​ce​‐ syw​nie kor​do​nem, obok sze​re​gu woj​sko​wych sa​ni​ta​rek i roz​sta​wio​nych na​pręd​ce pro​sto​kąt​nych na​mio​‐ tów. War​tow​ni​cy w cha​rak​te​ry​stycz​nych mun​du​rach KBW ode​bra​li od to​wa​rzy​szą​ce​go im sier​żan​ta ja​kieś pa​pie​ry, na​stęp​nie po​dzie​li​li przy​by​łych na trzy pię​cio​oso​bo​we gru​py i skie​ro​wa​li w róż​ne stro​ny. Du​szyń​ski tra​fił do naj​więk​sze​go, środ​ko​we​go na​mio​tu. We​wnątrz było bar​dzo ja​sno: ter​ko​czą​cy za ścia​ną agre​gat do​star​czał wy​star​cza​ją​cą ilość prą​du, by ob​słu​ga mo​gła ko​rzy​stać z licz​nych lamp. A do​‐ bre oświe​tle​nie było nie​zbęd​ne pra​cu​ją​cym tu lu​dziom, no​szą​cym po​dob​ne stro​je jak To​masz i sto​ją​cy za nim zdez​o​rien​to​wa​ni ko​le​dzy. Cen​tral​ną część na​mio​tu prze​dzie​lo​no rzę​dem pię​ciu cia​snych bok​sów, od​gro​dzo​nych od sie​bie zwy​‐ kły​mi szpi​tal​ny​mi sto​ja​ka​mi. Nad każ​dym wi​sia​ła mi​ga​ją​ca od cza​su do cza​su lam​pa oświe​tla​ją​ca pro​sty

stół, przy któ​rym pra​co​wa​ło po dwóch le​ka​rzy i pie​lę​gniar​ka. Pa​cjen​ci byli do​pro​wa​dza​ni do nich wą​ski​‐ mi ko​ry​ta​rzy​ka​mi wy​ty​czo​ny​mi za po​mo​cą me​ta​lo​wych ba​rie​rek. Po oglę​dzi​nach – na czym​kol​wiek one po​le​ga​ły – odzia​ni w kom​bi​ne​zo​ny ochron​ne żoł​nie​rze od​bie​ra​li prze​ba​da​nych i wy​pro​wa​dza​li jed​nym z bocz​nych wyjść. Zu​peł​nie jak w rzeź​ni, po​my​ślał Du​szyń​ski, do​strze​ga​jąc licz​ne po​do​bień​stwa do uboj​ni by​dła, w któ​rych by​wał jesz​cze w cza​sach, gdy stu​dio​wał we​te​ry​na​rię. O tym, że miej​sce to na​praw​dę bliż​sze jest uboj​ni niż la​za​re​to​wi, do​wie​dzie​li się mo​ment póź​niej od ły​sa​we​go ofi​ce​ra o po​cią​głej twa​rzy, wy​dat​nym no​sie i sze​ro​ko roz​sta​wio​nych oczach, któ​ry pod​szedł do nich, sa​lu​tu​jąc nie​dba​le. – Na​zy​wam się to​wa​rzysz ka​pi​tan Pod​lew​ski – przed​sta​wił się zwięź​le. – Od tej chwi​li prze​cho​dzi​‐ cie pod moje roz​ka​zy. – Co mamy ro​bić? – za​py​tał Du​szyń​ski, zer​ka​jąc ku bok​som, w któ​rych le​ka​rze pod​da​wa​li oglę​dzi​‐ nom ko​lej​ne oso​by. – Ro​bo​ta jest pro​sta – od​parł ka​pi​tan, spo​glą​da​jąc w tym sa​mym kie​run​ku. – Po​le​ga na se​lek​cji… – Se​lek​cji? – pod​chwy​cił nie​pew​nie je​den z męż​czyzn sto​ją​cych za To​ma​szem. – Nikt wam nie po​wie​dział, co tu się dzie​je? – Pod​lew​ski ob​rzu​cił ich uważ​nym spoj​rze​niem. Wi​‐ dząc, że krę​cą zgod​nie gło​wa​mi, uśmiech​nął się pod no​sem. – No tak… – mruk​nął. Splótł dło​nie za ple​‐ ca​mi, jak​by prze​ma​wiał do re​kru​tów, i roz​po​czął wy​ja​śnie​nia. – Gdy od​sło​ni​cie wej​ście do bok​su, moi lu​dzie przy​pro​wa​dzą wam de​li​kwen​ta. Ka​że​cie mu się ro​ze​brać do naga i do​ko​na​cie uważ​nych oglę​dzin ca​łe​go cia​ła. Mam na my​śli szyb​kie, lecz skru​pu​lat​ne obej​rze​nie ca​łej po​wierzch​ni skó​ry. Je​śli wy​pa​trzy​‐ cie naj​mniej​sze otar​cie, za​dra​pa​nie albo ślad ugry​zie​nia, nie mar​nu​je​cie wię​cej cza​su, tyl​ko koń​czy​cie oglę​dzi​ny, or​dy​nu​je​cie szcze​pion​kę, a na wyj​ściu ozna​cza​cie pa​cjen​ta nie​bie​ską kart​ką. Je​śli prze​ba​da​ny czło​wiek jest czy​sty, do​sta​je żół​tą kart​kę. Jed​ne i dru​gie leżą tam w rogu, przy kon​te​ne​rze ze strzy​kaw​ka​‐ mi. Wszyst​ko ja​sne? – Przy​tak​nę​li w od​po​wie​dzi na jego py​ta​ją​ce spoj​rze​nie. – Zmie​nia​cie się ro​ta​cyj​‐ nie. Po dwu go​dzi​nach pra​cy każ​dy do​sta​nie go​dzi​nę na od​po​czy​nek. Przy​da wam się każ​da chwi​la snu, to​wa​rzy​sze, bo to bę​dzie na​praw​dę dłu​ga i wy​czer​pu​ją​ca noc, a pod​czas dy​żu​ru mu​si​cie za​cho​wać naj​‐ wyż​szą czuj​ność. Tyl​ko od wa​szej po​sta​wy za​le​ży, czy uda nam się zdu​sić w za​rod​ku tę epi​de​mię. To chy​ba wszyst​ko. – Zer​k​nął na prze​ka​za​ną mu roz​pi​skę. – To​wa​rzy​sze To​masz Du​szyń​ski i Łu​kasz Rzad​‐ kow​ski za​czy​na​ją zmia​nę za… – rzu​cił okiem na ze​ga​rek – …sześć mi​nut. To​wa​rzy​sze Adam Wi​ta​siak, Bar​tosz Ada​miak i Do​mi​nik Ja​ku​biak mogą jesz​cze chwi​lę od​po​cząć. – Wska​zał roz​kła​da​ne krze​sła w ką​‐ cie na​mio​tu. – We​zwie​my was, gdy bę​dzie​cie po​trzeb​ni. Od​wró​cił się na pię​cie i od​szedł, jak​by byli wy​sta​wio​ny​mi na stra​ga​nie wa​rzy​wa​mi, któ​re prze​sta​ły go in​te​re​so​wać. – Prze​pra​szam, to​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie! – za​wo​łał za nim Rzad​kow​ski. – Co ozna​cza​ją ko​lo​ry tych kart? – Cie​ka​wość to pierw​szy sto​pień do pie​kła, to​wa​rzy​szu dok​to​rze – za​drwił Pod​lew​ski. – Je​ste​ście pew​ni, że chce​cie po​znać od​po​wiedź na to py​ta​nie? – Wo​lał​bym wie​dzieć, co ro​bię. – Do​brze, po​wiem wam. De​li​kwen​ci ozna​cze​ni żół​ty​mi kart​ka​mi tra​fią do aka​de​mi​ków po dru​giej stro​nie uli​cy. Tam pod​da​my ich dal​szej ob​ser​wa​cji na wy​pa​dek, gdy​by​ście coś prze​oczy​li, co prze​cież może się zda​rzyć każ​de​mu. – Omiótł ich ostrym spoj​rze​niem, jak​by to był pew​nik. – Nie​bie​skich za​pa​ku​‐ je​my bez​zwłocz​nie do sa​ni​ta​rek i od​wie​zie​my na plac Grun​waldz​ki. Po​pa​trzy​li po so​bie nie​pew​nie.

– Tam, gdzie palą się te ogni​ska? – za​py​tał To​masz w imie​niu wszyst​kich. Ja​dąc tu​taj, nie mo​gli prze​ga​pić tego miej​sca. Tuż za gma​chem po​li​tech​ni​ki, na​prze​ciw Domu Na​‐ ukow​ca, gdzie plac był naj​szer​szy, a co nie​dzie​la tęt​nił ży​ciem ba​zar, wi​dzie​li pło​mie​nie. Du​szyń​ski po​‐ cząt​ko​wo my​ślał na​wet, że wy​buchł tam po​żar, ale te​raz do​tar​ło do nie​go, że w oko​li​cy nie było ani jed​‐ ne​go wozu stra​żac​kie​go. – Nie ogni​ska, tyl​ko kre​ma​to​ria – po​pra​wił Du​szyń​skie​go ka​pi​tan, za​nim po raz dru​gi po​ka​zał im ple​‐ cy.

14 pią​tek, 9 sierp​nia 1963, go​dzi​na 23:20 jed​nost​ka PSP, ul. Kra​kow​ska 40–42 – Nie. To nie​moż​li​we – po​krę​ci​li gło​wa​mi, gdy bla​dy i spo​co​ny Rauch​fle​isch w koń​cu za​milkł. – Sło​wo daję! – Star​szy ognio​mistrz wal​nął się pię​ścią w pierś. – Zna​cie mnie prze​cież. Ja nie wci​‐ skam kitu. – No ale jak to tak… – dzi​wił się na​dal Sin​de​ra, wią​żąc ostat​ni wę​zeł na ban​da​żu, któ​rym opa​trzył za​dra​pa​nia na przed​ra​mie​niu prze​ło​żo​ne​go. – Sama gło​wa, wy​rwa​na z płu​ca​mi i wciąż żywa? – Chło​pa​ki, mó​wię wam, jak było, ni​cze​go nie zmy​ślam. – Rauch​fle​isch po​ru​szył oban​da​żo​wa​ną cia​‐ sno ręką, za​ci​snął zęby z bólu i na​tych​miast się​gnął po ku​bek. Bim​ber, choć przed​ni, wy​krzy​wił mu usta jesz​cze bar​dziej. – Że​bym tak padł tru​pem, tu​taj, przed wami – do​dał, otarł​szy usta wierz​chem drżą​cej dło​ni. Spoj​rzał po​dejrz​li​wie na trzę​są​ce się pal​ce. Ni​g​dy wcze​śniej nie był tak zde​ner​wo​wa​ny, a brał udział w na​praw​dę trud​nych ak​cjach. I wie​le wi​dział. Śmierć tak​że nie była mu obca. Czad, dym i ogień zbie​ra​‐ ły bo​ga​te żni​wo pod​czas po​ża​rów. A spa​lo​ne zwło​ki nie na​le​ża​ły do naj​przy​jem​niej​szych wi​do​ków. To jed​nak, co Rauch​fle​isch zo​ba​czył pod in​ter​na​tem, wy​kra​cza​ło da​le​ko poza sfe​rę do​znań es​te​tycz​‐ nych. Nie dzi​wił się więc, że jego pod​wład​ni z tak głę​bo​ką nie​wia​rą przyj​mu​ją każ​dą in​for​ma​cję o nie​ty​‐ po​wej za​ra​zie. A zre​la​cjo​no​wał im ostat​nią ak​cję wier​nie, nie do​da​jąc ni​cze​go od sie​bie ani nie ko​lo​ry​‐ zu​jąc. Nie mu​siał tego ro​bić. Praw​da była barw​niej​sza i bar​dziej nie​sa​mo​wi​ta niż prze​chwał​ki nie​jed​ne​‐ go węd​ka​rza. Ota​cza​ją​cy go stra​ża​cy mil​cze​li, w ci​szy tra​wiąc za​sły​sza​ne re​we​la​cje. Ma​rek wpadł do ga​ra​żu kil​ka mi​nut temu – sam je​den, a do tego moc​no za​krwa​wio​ny – i na​tych​miast za​go​nił wszyst​kich do ro​bo​ty. Ka​zał uru​cho​mić resz​tę wo​zów i za​sta​wić nimi wjazd na te​ren jed​nost​ki. Za​blo​ko​wa​li bra​mę sta​rem, dwa inne wozy bo​jo​we od​cię​ły do​stęp do głów​ne​go bu​dyn​ku. Za​par​ko​wa​li je na skos mię​dzy mu​rem od​dzie​la​ją​cym bazę od wy​twór​ni kwa​su wę​glo​we​go a wol​no sto​ją​cą wil​lą ad​mi​‐ ni​stra​cji, po czym na​wpy​cha​li pod sa​mo​cho​dy sta​rych opon, węży i in​ne​go śmie​cia, żeby nic nie zdo​ła​ło prze​peł​znąć pod spodem. Ra​tow​ni​cy nie mie​li bla​de​go po​ję​cia, o co cho​dzi, ale jak to w służ​bach mun​du​ro​wych bywa, nie py​‐ ta​li, nie ma​ru​dzi​li, tyl​ko wy​ko​ny​wa​li wy​da​wa​ne im roz​ka​zy. Gdy wszyst​ko było go​to​we, star​szy ognio​‐ mistrz ze​brał ich w ga​ra​żu i do​pie​ro tam, gdy Sie​kier opa​try​wał mu rany, opo​wie​dział ze szcze​gó​ła​mi, co wy​da​rzy​ło się pod in​ter​na​tem. Z po​cząt​ku nie byli pew​ni, jak trak​to​wać jego sło​wa. Wi​dzie​li, że jest prze​ra​żo​ny, wi​dzie​li roz​cię​cia cią​gną​ce się od łok​cia aż po nad​gar​stek, ale i tak nie mo​gli uwie​rzyć w to, co im mó​wił. A po​in​for​mo​wał bez ogró​dek, że za​ra​że​ni oży​wa​li po śmier​ci, że nie dało się ich po​now​nie za​bić, że gło​wa Kli​ma​sa – wy​‐ rwa​na z ka​wał​kiem krę​go​słu​pa – ły​pa​ła na nie​go, jak​by wciąż tli​ło się w niej ży​cie, że zma​sa​kro​wa​ny okrut​nie i uzna​ny za mar​twe​go Mu​sia​łek rzu​cił się w mor​der​czym sza​le na ko​le​gów, któ​rzy go nie​śli pod​‐ czas ewa​ku​acji. Cze​goś tak nie​sa​mo​wi​te​go na​wet w ki​nie nie moż​na było obej​rzeć, a ich ka​pi​tan, ki​no​ma​‐ niak pierw​szej wody, czę​sto or​ga​ni​zo​wał dar​mo​we pro​jek​cje, byli więc na bie​żą​co z kra​jo​wym i ra​‐

dziec​kim re​per​tu​arem. – A co z Ce​sa​rzo​wą? – za​py​tał Ka​mil Brel​ski, je​den z dwóch dy​żur​nych. Ma​rek ka​zał mu zo​stać w biu​rze i pró​bo​wać się do​dzwo​nić do ko​men​dy albo na mi​li​cję, ale był tak sko​ło​wa​ny, że zu​peł​nie o tym za​po​mniał i za​miast opie​przyć go za opusz​cze​nie po​ste​run​ku, wró​cił my​śla​‐ mi pod in​ter​nat, do kie​row​nicz​ki, któ​rą jego chłop​cy nie bez zło​śli​wo​ści prze​zy​wa​li Ce​sa​rzo​wą. – Nie wiem – przy​znał po chwi​li, zwie​sza​jąc gło​wę. – Nie po​szła za nami, kie​dy wy​co​fa​li​śmy się na uli​cę, a po​tem… – Za​milkł i po​cią​gnął so​lid​ny łyk z bu​tel​ki opa​trzo​nej na​lep​ką „Naj​lep​szy Swoj​czyc​ki”, jak​by chciał zmyć ostat​nie wspo​mnie​nia. – Pew​nie ją do​pa​dły, be​stie po​pie​przo​ne… – do​dał, zni​ża​jąc głos. – No to mamy pe​cha – mruk​nął Ka​mil. – Dla​cze​go? – Star​szy ognio​mistrz opu​ścił ku​bek. Cy​no​we na​czy​nie za​grze​cho​ta​ło o blat. – An​to​no​wicz za​mel​do​wał przed chwi​lą z wie​ży, że do bra​my, tej od stro​ny rze​ki, do​bi​ja​ją się ja​kieś trzy zja​wy. Rauch​fle​isch ze​sztyw​niał. – Już tu są – wy​szep​tał, po czym po​bladł jesz​cze bar​dziej. Brel​ski, opacz​nie od​czy​tu​jąc re​ak​cję prze​ło​żo​ne​go, ski​nął gło​wą. – Tak. Wpu​ści​łem je. Są w ga​ra​żu obok. – Czyś ty osza​lał?! Ścią​gną​łeś tu te po​two​ry?! One nas wszyst​kich… – Ma​rek ze​rwał się ze sto​łu, na któ​rym Sie​kier ka​zał mu wcze​śniej usiąść. – Trze​ba je za… za​rą​bać. A cia​ła wy​rzu​cić… – Za​to​czył się i był​by upadł, gdy​by nie po​moc​ne dło​nie pod​wład​nych. – Spo​koj​nie… – Ka​mil po​mógł Sin​de​rze po​sa​dzić ran​ne​go na bla​cie. – To tyl​ko te uczen​ni​ce, któ​re wam po​ucie​ka​ły spod in​ter​na​tu. Są tak samo wy​stra​szo​ne jak ty, ale na pew​no żywe – za​pew​nił Rauch​fle​‐ ischa, szcze​rząc zęby. – Wy​ga​du​ją nie​stwo​rzo​ne rze​czy. – One mó​wią? – Star​szy ognio​mistrz prze​łknął z tru​dem śli​nę. Ręce drża​ły mu co​raz moc​niej, czuł też taką su​chość w gar​dle, jak​by tra​wi​ła go wy​so​ka go​rącz​ka. – One mó​wią… – po​wtó​rzył z ulgą. – Bez prze​rwy ja​zgo​czą – po​twier​dził zdez​o​rien​to​wa​ny Brel​ski, któ​re​go omi​nę​ła wąt​pli​wa przy​jem​‐ ność wy​słu​cha​nia re​la​cji Mar​ka. – I w kół​ko py​ta​ją o Ce​sa​rzo​wą. Co mam im… – Urwał za​nie​po​ko​jo​ny, wi​dząc, że ran​ny prze​wra​ca dziw​nie prze​krwio​ny​mi ocza​mi. Rauch​fle​isch nie od​po​wie​dział. Oparł się ple​ca​mi o ścia​nę, po​tem przy​mknął po​wie​ki, jak​by mo​rzył go sen. Sie​kier prze​su​nął dło​nią po spo​co​nym czo​le prze​ło​żo​ne​go i aż się skrzy​wił. – Zim​ny jak trup – wy​mam​ro​tał. – Chy​ba stra​cił za dużo krwi. Niech mi któ​ry po​mo​że, trze​ba go prze​‐ nieść do wyra i do​brze okryć. Przy​da mu się tro​chę snu. Ra​fał, Mi​łosz, rusz​cie dupy – kiw​nął gło​wą na sto​ją​cych naj​bli​żej stra​ża​ków. – Ja zaj​rzę do pa​nie​nek. Spraw​dzę, czy nie po​trze​bu​ją po​mo​cy me​dycz​nej – do​dał, za​my​ka​jąc tor​bę i ru​sza​jąc w stro​nę scho​dów. Ka​mil po​szedł za nim. – Mo​ment! Chwi​la! – za​trzy​mał go Chmie​lew​ski. – Tak? – Do​dzwo​ni​łeś się do ka​pi​ta​na? – Nie. – Brel​ski po​krę​cił gło​wą. – Na ko​men​dzie nikt nie od​bie​ra, choć ze sto razy tam krę​ci​łem, a u bla​cha​rzy jest wiecz​nie za​ję​te. Bez​na​dziej​na spra​wa. Stał jesz​cze przez chwi​lę, cze​ka​jąc na ko​lej​ne py​ta​nia, a gdy te nie pa​dły, ob​ró​cił się na pię​cie i mi​‐

nąw​szy tasz​czą​cych ran​ne​go ko​le​gów, znik​nął za drzwia​mi. Rauch​fle​isch do naj​lżej​szych nie na​le​żał, dla​te​go Or​kan i Szy​mań​ski wle​kli go w kie​run​ku scho​dów z naj​więk​szym tru​dem. Po​zo​sta​li stra​ża​cy spo​glą​da​li na sie​bie z nie​po​ko​jem, nie bar​dzo wie​dząc co da​‐ lej. Wciąż byli oszo​ło​mie​ni opo​wie​ścią o nie​wia​ry​god​nych wy​da​rze​niach, któ​re strze​la​ni​na do​la​tu​ją​ca zza okna, obec​ność ucie​ki​nie​rek i sło​wa Brel​skie​go zda​wa​ły się po​twier​dzać. Ci​szę prze​rwał do​pie​ro młod​szy ognio​mistrz. – Do​pó​ki Ma​rek nie sta​nie na nogi – rzu​cił zde​cy​do​wa​nym to​nem Nie​spo​dzie​wa​ny – do​wo​dze​nie po​‐ wi​nien prze​jąć Pa​we​łek. Wska​za​ny pal​cem ognio​mistrz Chmie​lew​ski, w tej chwi​li naj​star​szy stop​niem, wzdry​gnął się, jak​by wy​rwa​no go z głę​bo​kie​go za​my​śle​nia. Wciąż dźwię​cza​ły mu w uszach sło​wa Ka​mi​la. Na ko​men​dzie była cen​tra​la te​le​fo​nicz​na na wie​le sta​no​wisk, za​tem sko​ro nikt nie od​bie​rał… – Co? – za​py​tał nie​zbyt przy​tom​nie. – Ty tu te​raz rzą​dzisz. – Mi​chał po​kle​pał go po ra​mie​niu. – Do​pó​ki nie po​ja​wi się ka​pi​tan albo Ma​rek nie sta​nie na nogi. – A, tak, tak… – Chmie​lew​ski po​ki​wał gło​wą. Mil​cze​nie, któ​re po​tem za​pa​dło, prze​rwał do​pie​ro gło​śny ło​mot do​bie​ga​ją​cy z pierw​sze​go pię​tra. Huk był taki, jak​by ktoś tam prze​wra​cał me​ble. Nie​mal w tej sa​mej chwi​li w są​sied​nim ga​ra​żu roz​le​gły się prze​raź​li​we pi​ski dziew​czyn. – Grab​kow​ski, leć na górę, zo​bacz, co tam się dzie​je. – Chmie​lew​ski otrzą​snął się w jed​nej chwi​li. – Resz​ta za mną. Do​pa​dli do drzwi ra​zem, roz​dzie​li​li się do​pie​ro na klat​ce scho​do​wej. Ja​kub ru​szył na pię​tro, a po​zo​‐ sta​li stra​ża​cy znik​nę​li za drzwia​mi pro​wa​dzą​cy​mi do dru​gie​go ga​ra​żu, z któ​re​go wciąż do​bie​ga​ły pi​ski. – Sie​kier! – za​grzmiał ognio​mistrz, wpa​ro​wu​jąc do wiel​kie​go pu​ste​go po​miesz​cze​nia, w któ​rym wcze​śniej roz​gry​wa​li za​wo​dy. Sin​de​ra stał w rogu z sze​ro​ko roz​ło​żo​ny​mi rę​ka​mi. Brel​ski był tuż za nim. Wy​glą​da​ło to tak, jak​by za​go​ni​li do kąta za​pła​ka​ne dziew​czy​ny, któ​re na wi​dok wbie​ga​ją​cych stra​ża​ków za​czę​ły się drzeć jesz​cze gło​śniej. – Co tu się dzie​je, do kur​wy nę​dzy? – wark​nął Chmie​lew​ski, pod​cho​‐ dząc bli​żej. – Ja​kub! Ka​mil! – Usły​sza​ły ło​mot i spa​ni​ko​wa​ły – wy​ja​śnił Sin​de​ra, nie opusz​cza​jąc rąk. Zer​k​nął tyl​ko przez ra​mię. – Chcia​ły wiać, ale im na to nie po​zwo​li​li​śmy. Brel​ski po​ki​wał na​tych​miast gło​wą, po​twier​dza​jąc wer​sję ko​le​gi. – Ucisz​cie te wa​riat​ki! – Ognio​mistrz mach​nął ręką na po​zo​sta​łych. Wspól​ny​mi si​ła​mi, ła​god​no​ścią i per​swa​zją, uda​ło im się zmi​ty​go​wać roz​trzę​sio​ne dziew​czy​ny i usa​‐ dzić je po​now​nie na krze​słach pod ścia​ną. – Spo​koj​nie, tyl​ko spo​koj​nie – prze​ma​wiał do nich Sie​kier. – Wszyst​ko bę​dzie do​brze, ale nie pa​ni​‐ kuj​cie i nie ucie​kaj​cie. Tu​taj je​ste​ście bez​piecz​ne. Wie​my już, co tam się sta​ło. – Gdzie jest pani Do​mi​ni​ka? – za​py​ta​ła naj​niż​sza i naj​tęż​sza z uczen​nic. Mia​ła krót​ko ścię​te ciem​ne wło​sy, lek​ko oliw​ko​wą cerę i piw​ne oczy ukry​te za oku​la​ra​mi. – Nie wiem. – Pa​weł po​dał jej swo​ją chu​s​tecz​kę. Wy​sią​ka​ła w nią nos, po​tem prze​tar​ła za​łza​wio​ne oczy. – Pew​nie ucie​kła jak wy, kie​dy… Ka​mil prze​ci​snął się obok nie​go, by po​dać uczen​ni​com koce, któ​re po​rzu​ci​ły pod​czas pró​by uciecz​ki. Otu​li​ły się nimi szczel​nie. Mimo to drża​ły nie​prze​rwa​nie, ra​czej jed​nak ze stra​chu niż z wy​zię​bie​nia. – Jak się na​zy​wasz? – Ognio​mistrz przy​kuc​nął przed czar​nu​lą. – Ela – wy​mam​ro​ta​ła, za​nim znów wy​sią​ka​ła nos. – Ela Graf.

– Po​słu​chaj mnie, Elu – za​czął ta​kim to​nem, jak​by na​ma​wiał dziec​ko do zje​dze​nia nie​smacz​nej kasz​ki. – Za​raz znaj​dzie​my wam ja​kieś su​che ubra​nia. Na pię​trze – spoj​rza​ły po so​bie nie​pew​nie, gdy wska​zał pal​cem su​fit – są po​miesz​cze​nia so​cjal​ne. Mo​że​cie za​jąć jed​no z nich. Za​mknij​cie się na klucz, je​śli chce​‐ cie. Tu​taj nic wam nie gro​zi. Za​raz po​wia​do​mi​my o wszyst​kim mi​li​cję – obie​cał na wy​rost. Nie za​mie​rzał in​for​mo​wać prze​ra​żo​nych uczen​nic, że nie mają z ni​kim kon​tak​tu. – Wła​dze przy​ślą ko​goś, kto zaj​mie się wami, zro​bi po​rzą​dek w in​ter​na​cie. Bar​dzo moż​li​we, że pani Do​mi​ni​ka jest już na naj​bliż​szym po​ste​run​‐ ku. – Po​zo​sta​li stra​ża​cy ki​wa​li gło​wa​mi po każ​dym zda​niu, jak​by chcie​li do​dać dziew​czę​tom otu​chy. – Tak, pani kie​row​nicz​ka na pew​no po​bie​gła do mia​sta po po​moc, jak tyl​ko zo​ba​czy​ła, co się dzie​je… Dziew​czę​ta uspo​ka​ja​ły się po​wo​li. Naj​szczu​plej​sza z nich, blon​dyn​ka o po​cią​głej twa​rzy, prze​sta​ła na​wet pła​kać, choć ko​niec nosa i oczy na​dal mia​ła moc​no za​czer​wie​nio​ne. – Ja​kub, Ka​mil, za​pro​wadź​cie je do czwór​ki. – Był to nu​mer sy​pial​ni na​le​żą​cej do chło​pa​ków, któ​rzy zgi​nę​li pod in​ter​na​tem. – Daj​cie im czy​ste ręcz​ni​ki i my​dło i po​szu​kaj​cie w ma​ga​zy​nie jak naj​mniej​szych sor​tów, żeby nam się do resz​ty nie za​zię​bi​ły. – Tak jest. Uczen​ni​ce uda​ły się po​słusz​nie za Sie​kie​rem i Brel​skim. Au​to​ry​tet sta​now​cze​go męż​czy​zny w mun​du​‐ rze za​wsze dzia​ła, po​my​ślał z za​do​wo​le​niem Pa​weł, wi​dząc, jak cała piąt​ka zmie​rza w kie​run​ku wyj​ścia. Ka​mil otwo​rzył drzwi na klat​kę scho​do​wą, po​tem uśmiech​nął się i od​su​nął szar​manc​ko na bok, aby prze​‐ pu​ścić dziew​czę​ta przo​dem. On naj​czę​ściej go​ścił pod in​ter​na​tem. Dość do​brze po​znał kil​ka pie​lę​gnia​‐ rek, choć z żad​ną z tych trzech nie miał do​tych​czas przy​jem​no​ści. Czar​nul​ka wy​szła pierw​sza i szyb​ko znik​nę​ła Paw​ło​wi z pola wi​dze​nia, na​stęp​nie blon​dyn​ka od​wró​‐ ci​ła się do Ka​mi​la, jak​by chcia​ła coś po​wie​dzieć… Ko​lej​ny wrzask osa​dził wszyst​kich w miej​scu. Był gło​śny i tak prze​ni​kli​wy, że aż wwier​cał się w mózg. Obie dziew​czy​ny cof​nę​ły się od​ru​cho​wo, po czym stru​chla​ły. Sie​kier otrzą​snął się z za​sko​cze​nia, wyj​rzał na klat​kę scho​do​wą i za​nim za​pa​dła ci​sza, za​trza​snął po​śpiesz​nie drzwi, prze​krę​ca​jąc je​dy​ny za​‐ mek do opo​ru. – Co jest!? – Pa​weł spoj​rzał na nie​go, marsz​cząc brwi. Sin​de​ra zer​k​nął przez ra​mię, nie pusz​cza​jąc klam​ki. Był bla​dy, jak​by mu ktoś twarz bie​lą cyn​ko​wą po​cią​gnął – i to co naj​mniej dwu​krot​nie. – Grab… Grab… – beł​ko​tał. – Grab​kow​ski? – Ognio​mistrz ru​szył w jego stro​nę. – Co Grab​kow​ski? – On… on ją… – Sie​kier za​milkł, gdy drzwi za​drża​ły, jak​by coś w nie ude​rzy​ło. – Puść tę klam​kę, czło​wie​ku! – Pa​weł był już o dwa kro​ki od uczen​nic. Mo​ment póź​niej ujął blon​dyn​‐ kę za ra​mio​na. Na​wet przez koc czuł, jaka jest roz​trzę​sio​na. Prze​ka​zał ją na​tych​miast w ręce Ka​mi​la. – Przy​trzy​maj le​piej tę dru​gą, za​nim zno​wu za​cznie ucie​kać – po​ra​dził Ja​ku​bo​wi. Sin​de​ra od​pro​wa​dził za​szo​ko​wa​ną uczen​ni​cę pod ścia​nę i usa​dził na jed​nym z krze​seł. Ka​mil zro​bił to samo z blon​dyn​ką. Oby​dwie szły po​tul​nie jak owiecz​ki na rzeź. Strach spa​ra​li​żo​wał je do resz​ty. – Co do​kład​nie wi​dzia​łeś? – Chmie​lew​ski od​cią​gnął Sie​kie​ra na bok. – Grab​kow​ski stał na scho​dach, siny na twa​rzy i ja​koś tak dziw​nie po​krzy​wio​ny. Trzy​mał tę małą za gło​wę, o tak – po​ka​zał, uno​sząc obie ręce. – Mun​dur miał za​krwa​wio​ny jak ze​zo​wa​ty wie​śniak po pierw​‐ szym świ​nio​bi​ciu. A ona dar​ła się, jak​by ją ze skó​ry ob​dzie​rał. Po​tem… Ognio​mistrz przy​gryzł war​gę.

– Co było po​tem? – za​py​tał, choć prze​czu​wał, że wca​le nie chce tego wie​dzieć. – Chy​ba… Chy​ba zmiaż​dżył jej gło​wę. – Chy​ba czy na pew​no? – Chy​ba na pew​no. Chmie​lew​ski prze​cze​sał pal​ca​mi spo​co​ne wło​sy. To nie mo​gło dziać się na​praw​dę. Jak za​ra​za prze​‐ do​sta​ła się za te mury? Czyż​by Rauch​fle​isch miał ra​cję, kie​dy mó​wił, że trze​ba za​bić te dziew​czy​ny, bo to one roz​no​szą cho​ro​bę? Nie, wróć, prze​cież Grab​kow​ski nie miał z nimi żad​nej stycz​no​ści. Po​szedł na pię​tro spraw​dzić te ha​ła​sy… Pa​weł spoj​rzał ba​daw​czo w górę. – Ka​mil! Brel​ski pod​biegł do nie​go. – Tak? – Co one ci wcze​śniej mó​wi​ły? – za​py​tał ognio​mistrz. – Spo​ro tego było. Cały czas traj​ko​ta​ły jak na​krę​co​ne. – Cho​dzi mi o za​ra​zę. Czy wspo​mi​na​ły coś na te​mat tego, jak się roz​prze​strze​nia? Ka​mil za​my​ślił się głę​biej. – Jo​an​na, ta z ciem​niej​szy​mi wło​sa​mi – wska​zał na szczu​płą bru​net​kę – mó​wi​ła, że wi​dzia​ła, jak dwie za​ra​żo​ne za​bi​ły jej naj​lep​szą przy​ja​ciół​kę. Po​noć wy​pa​tro​szy​ły ją jak… – Mo​żesz się stresz​czać? – prze​rwał mu ognio​mistrz. – Ja​sne. – Brel​ski ob​li​zał war​gi. – Tam​ta po​noć wsta​ła po chwi​li i do​łą​czy​ła do po​zo​sta​łych. Mimo że była wy​pa​tro​szo​na jak ryba. – Dość. To mi wy​star​czy. Mo​żesz wra​cać. Ka​mil strze​lił ob​ca​sa​mi i od​biegł. Chmie​lew​ski po​gła​dził się po za​ro​śnię​tej jed​no​dnio​wą szcze​ci​ną bro​dzie. Wy​star​czy​ła chwi​la, by wszyst​ko so​bie po​ukła​dał. Rauch​fle​isch przy​wlekł tu​taj to cho​rób​sko. Zo​stał za​in​fe​ko​wa​ny pod​czas uciecz​ki, któ​ryś z za​ra​żo​nych stra​ża​ków mu​siał go ha​rat​nąć, stąd jego rany. Drań zmarł, kie​dy go chłop​cy wy​no​si​li. Prze​mie​nił się i za​ata​ko​wał ich na pię​trze. Wal​czy​li, ale nie dali mu rady – stąd ten ru​mor. A po​tem na górę tra​fił Grab​kow​ski. Jego też za​ła​twi​li. Chy​ba wspól​nie i z za​‐ sko​cze​nia, bo ni​cze​go wię​cej nie było sły​chać… Tak, wszyst​ko uło​ży​ło się w mniej wię​cej lo​gicz​ną, choć bar​dzo nie​we​so​łą ca​łość. Osza​co​wał w my​ślach szan​se. Zo​sta​ło ich ośmiu, ra​zem z dy​żur​nym sie​dzą​cym na wie​ży. Dziew​czyn nie li​czył, w nad​cho​dzą​cej wal​ce będą bar​dziej prze​szka​dzać, niż po​ma​gać. A do po​ko​na​nia mie​li czte​‐ rech, nie, wróć, pię​ciu oży​wień​ców. Tę tam, Elę, też mu​siał li​czyć, je​śli do​brze zro​zu​miał me​cha​ni​zmy rzą​dzą​ce za​ra​zą. Na ra​zie żywi dys​po​no​wa​li nie​mal dwu​krot​ną prze​wa​gą nad od​mień​ca​mi. Je​śli ze​chcą od​bić bu​dy​nek i do​brze przy​go​tu​ją się do tej roz​gryw​ki, po​win​ni po​ko​nać wro​ga. Rzu​cił okiem w róg ga​ra​żu, gdzie sta​ły szaf​ki z wy​po​sa​że​niem. Sprzęt mie​li od​po​wied​ni. A na​wet lep​szy, do​dał w my​ślach, prze​no​sząc wzrok na ukry​ty pod plan​de​ką ekwi​pu​nek za​wod​ni​ków. Mo​gli też zwy​czaj​nie otwo​rzyć tyl​ne drzwi ga​ra​żu i po​biec nad rze​kę, by tam szu​kać bez​piecz​niej​sze​‐ go schro​nie​nia, albo na​wet cał​kiem uciec z mia​sta. Choć była to bar​dzo ku​szą​ca myśl, po​rzu​cił ją, gdy tyl​ko usły​szał stłu​mio​ny od​le​gło​ścią cha​rak​te​ry​stycz​ny kle​kot dłu​giej se​rii z ka​łasz​ni​ko​wa. Strze​la​ni​na nad Śród​mie​ściem przy​bie​ra​ła na sile. To już nie były po​je​dyn​cze strza​ły, lecz nie​ustan​na pal​ba. Co​raz czę​ściej uży​wa​no tam też bro​ni ma​szy​no​wej. A to mo​gło ozna​czać wy​łącz​nie jed​no – za​ra​za roz​prze​strze​‐

nia​ła się lo​tem bły​ska​wi​cy. Jej ognisk, ta​kich jak to w po​bli​skim in​ter​na​cie, za​pew​ne były już set​ki. Sko​ro tak, na ze​wnątrz wca​le nie bę​dzie​my bez​piecz​niej​si… Wy​bór wy​da​wał się więc pro​sty. – Pa​no​wie – obej​rzał się na sto​ją​cych za nim stra​ża​ków. – Ro​ze​gra​my dzi​siaj jesz​cze je​den me​czyk. * * * Chmie​lew​ski wy​ja​śnił im do​kład​nie, co mają ro​bić. Wcze​śniej gra​li dla roz​grzew​ki bez rynsz​tun​ku, te​raz mie​li na so​bie ka​ski ho​ke​jo​we i peł​ne pan​ce​rze, któ​re zro​bi​li z pa​sków bla​chy po​łą​czo​nych ka​wał​ka​mi bież​ni​ka wy​cię​te​go z naj​bar​dziej ły​sych opon. Przy​go​to​wa​li je na ju​trzej​szy mecz z ko​le​ga​mi ze Ślą​ska, któ​rzy sta​li te​raz ra​mię w ra​mię z nimi, dzier​żąc w spo​co​nych dło​niach pod​ra​so​wa​ną na szyb​ko broń. Wy​star​czył kwa​drans, by mięk​ką gąb​kę na dłu​gich ki​jach za​stą​pi​ły me​ta​lo​we oku​cia. Za​miast krót​kiej bro​ni i kuli na łań​cu​chu po​zo​sta​li za​wod​ni​cy do​sta​li służ​bo​we to​po​ry i kosy, któ​ry​mi co ja​kiś czas ści​na​li tra​wę na pla​cu za bu​dyn​kiem. Bru​tal​na gra dla praw​dzi​wych fa​ce​tów, któ​rej za​sa​dy usta​li​li kil​ka lat temu pod​czas wspól​nych ćwi​‐ czeń naj​lep​szych za​stę​pów Pań​stwo​wej Stra​ży Po​żar​nej, mia​ła im dzi​siaj po​móc w po​ko​na​niu znacz​nie nie​bez​piecz​niej​sze​go prze​ciw​ni​ka. Byli go​to​wi, cze​ka​li tyl​ko na znak. Dziew​czę​tom dali klu​cze i ka​za​li przejść aż pod tyl​ną bra​mę. Cze​ka​ły tam ze ścią​gnię​tym z wie​ży An​to​no​wi​czem, by mieć jak naj​więk​sze szan​se na uciecz​kę, je​śli coś pój​dzie nie tak. Chmie​lew​ski sta​nął przy drzwiach, w któ​re ktoś wa​lił od dłuż​szej chwi​li. Jego plan był pro​sty: otwo​‐ rzy je, wpu​ści jed​ne​go z za​ra​żo​nych, ewen​tu​al​nie dwo​je, je​że​li nie bę​dzie in​nej rady – spo​dzie​wał się obec​no​ści na klat​ce scho​do​wej Grab​kow​skie​go i za​bi​tej przez nie​go uczen​ni​cy – a po​tem za​trza​śnie je po​now​nie, żeby roz​gry​wa​ją​cy mo​gli pod​ciąć ko​sa​mi wy​sta​wio​nych od​mień​ców. Po​wa​lo​nych pał​ka​rze przy​szpi​lą ki​ja​mi do po​sadz​ki, a wte​dy Sie​kier i dru​gi to​por​nik po​zba​wią ich szyb​ko wszyst​kich koń​czyn, na​stęp​nie zaś głów. Tru​chła za​pa​ku​je się na ko​niec w wor​ki i wy​wa​li za mur na te​ren wy​twór​ni kwa​su wę​glo​we​go. Choć jesz​cze chwi​lę wcze​śniej Chmie​lew​ski nie ży​wił co do swe​go pla​nu żad​nych wąt​pli​wo​ści, le​d​‐ wie sta​nął przy drzwiach, po​czuł, że dło​nie ma śli​skie od potu, jak​by ktoś po​lał je oli​wą, a jego ser​ce pró​bu​je wy​ła​mać że​bra i wy​rwać się na wol​ność. Zer​k​nął na przy​szy​ko​wa​nych stra​ża​ków. Je​śli i oni mają ta​kie​go pie​tra, ta wal​ka może się skoń​czyć na​szą prze​gra​ną, po​my​ślał, przy​my​ka​jąc na mo​ment oczy. Prze​krę​cił po​wo​li za​mek i na​ci​snął klam​kę. Na​pie​ra​ją​cy na drzwi od​mień​cy wpa​dli do ga​ra​żu. Było ich dwo​je, tak jak przy​pusz​czał. Za​krwa​wio​ny po same oczy Ja​kub i dziew​czy​na ze zmiaż​dżo​ną gło​wą. On po​ru​szał się jak w zwol​nio​nym tem​pie, ona par​ła na​przód z im​pe​tem roz​pę​dzo​nej lo​ko​mo​ty​wy, już wy​cią​ga​jąc ręce w kie​run​ku pra​we​go bliż​sze​go ko​sia​rza. Na ten wi​dok Sza​de kom​plet​nie zba​ra​niał, po​‐ dob​nie jak resz​ta chło​pa​ków. Od​mie​nio​na Ela do​pa​dła go, za​nim ognio​mistrz zdą​żył za​mknąć drzwi. Jej pal​ce wpi​ły się w gru​bą na cen​ty​metr gumę pan​ce​rza i za​ci​snę​ły z taką siłą, że zmię​ła oba na​pier​śni​ki, jak​by mia​ła do czy​nie​nia ze zwy​kłą gąb​ką. Ad​rian za​wył z bólu. Jego wrzask po​dzia​łał na wszyst​kich otrzeź​wia​ją​co. Mi​chał Nie​spo​dzie​wa​ny opu​ścił unie​sio​ną za​‐ wcza​su kosę, ści​na​jąc tuż po​ni​żej ko​lan nogi sła​nia​ją​ce​go się Grab​kow​skie​go, któ​ry padł jak dłu​gi na po​‐ sadz​kę, nie wy​daw​szy z sie​bie na​wet jęku. Dy​rek przy​ci​snął go oku​tym koń​cem kija do be​to​nu, ro​biąc jed​no​cze​śnie miej​sce Sin​de​rze. Sie​kier za​wa​hał się tyl​ko przy pierw​szym ude​rze​niu. Mu​siał je po​wtó​‐

rzyć, by od​rą​bać pra​wą rękę daw​ne​go ko​le​gi, ale z lewą po​szło mu już gład​ko, tak samo jak z gło​wą. Dru​giej eki​pie po​szło znacz​nie go​rzej. Sza​de prze​wa​lił się na ple​cy, przy​gnie​cio​ny przez od​mie​nio​ną dziew​czy​nę, któ​ra wpi​ła się w jego pan​cerz jak ru​sał​ka w usta to​piel​ca. Rut​kow​ski okła​dał ją pał​ką, lecz nie​wie​le to da​wa​ło. Wi​dząc to, Pa​weł wy​szarp​nął kosę onie​mia​łe​mu Dyr​ko​wi i ode​pchnąw​szy Sie​kie​ra, pod​biegł do wal​czą​cych. Wsu​nął koń​ców​kę trzon​ka po​mię​dzy za​ra​żo​ną a pan​cerz, po czym na​parł moc​no od dołu. Dzię​ki za​sto​so​wa​niu dźwi​gni na​past​nicz​ka od​su​nę​ła się nie​co od słab​ną​ce​go w oczach Ad​ria​na. – Tnij – wy​sa​pał ognio​mistrz, zer​ka​jąc przez ra​mię na Nie​spo​dzie​wa​ne​go. Mi​chał usta​wił się, wziął za​mach, przy​mie​rzył i… Roz​legł się ci​chy zgrzyt i jed​na z rąk zo​sta​ła od​‐ cię​ta rów​no w po​ło​wie. Dziew​czy​na zda​wa​ła się tego nie za​uwa​żać. Pa​weł wsu​nął kij głę​biej, na​parł na nie​go raz jesz​cze, znów od dołu. Po kil​ku pró​bach uda​ło mu się od​wró​cić ata​ku​ją​cą nie​umar​łą naj​pierw na bok, a po​tem na ple​cy. Sie​kier na​tych​miast do​sko​czył do niej i dziab​nął to​po​rem tuż pod pa​chą, prze​‐ po​ła​wia​jąc staw bar​ko​wy. Dy​rek i Rut​kow​ski chwy​ci​li oka​le​czo​ną uczen​ni​cę za buty i od​cią​gnę​li pod ścia​nę. Tam pał​karz przy​szpi​lił ją do po​sadz​ki, po​zwa​la​jąc Sin​de​rze i Brel​skie​mu do​koń​czyć dzie​ła. Sza​de nie prze​sta​wał jed​nak wrzesz​czeć. Dło​nie wpi​te w jego pan​cerz za​ci​ska​ły się wciąż z nie​ludz​‐ ką siłą. Tego nie prze​wi​dzie​li. Co gor​sza, ogar​nę​ła ich pa​ni​ka, gdy zo​ba​czy​li, że za​ra​że​ni na​wet po roz​‐ człon​ko​wa​niu na​dal są groź​ni. Pa​weł za​klął pod no​sem, kie​dy do nie​go do​tar​ło, że je​śli nie wy​my​śli cze​‐ goś sen​sow​ne​go, jego lu​dzie już za mo​ment da​dzą nogę jak Rauch​fle​isch spod in​ter​na​tu. Na szczę​ście nie był w cie​mię bity. Wy​jął z kie​sze​ni ko​zik, otwo​rzył go śli​ski​mi wciąż od potu pal​ca​‐ mi, po czym przy​dep​nął jed​ną z od​cię​tych rąk i po​prze​ci​nał w niej wszyst​kie ścię​gna. Ciął głę​bo​ko i sze​‐ ro​ko. Na​stęp​nie po​wtó​rzył tę samą ope​ra​cję z dru​gą ręką. Ad​rian prze​stał w koń​cu wrzesz​czeć. Gdy prze​to​czył się nie​zdar​nie na brzuch, ko​le​dzy chwy​ci​li go pod ra​mio​na i po​sta​wi​li na nogi. Ręce od​mie​nio​nej spa​dły z gło​śnym pla​skiem na po​sadz​kę i tam zo​sta​ły. Choć pal​ce za​ci​ska​ły się na​dal, nie mia​ły już tyle siły, by zgnieść gru​bą, sprę​ży​nu​ją​cą gumę, i w koń​cu się roz​war​ły. – Dla​cze​go sta​łeś tam jak ko​łek? – wy​sa​pał Chmie​lew​ski, od​rzu​ca​jąc w kąt za​krwa​wio​ny ko​zik. – Ja… Ja… – ją​kał się oszo​ło​mio​ny Sza​de. – Je​steś ran​ny? – Nie… Nie wiem. Wy​łu​ska​li go z pan​ce​rza, nie ba​cząc na nie​mra​we pro​te​sty. Skó​rę na klat​ce pier​sio​wej miał si​no​fio​le​‐ to​wą, po​pę​ka​ną w kil​ku miej​scach. Ognio​mistrz obej​rzał uważ​nie gu​mo​we ochra​nia​cze. Nie ule​gły ro​ze​‐ rwa​niu ani prze​dziu​ra​wie​niu, jed​nak​że on, bę​dąc do​świad​czo​nym stra​ża​kiem, wo​lał dmu​chać na zim​ne, niż się spa​rzyć. – Sie​kier, Brel​ski! – rzu​cił, pro​stu​jąc ple​cy i od​wra​ca​jąc się do po​zo​sta​łych. – Przy​wiąż​cie go do fi​‐ la​ra – roz​ka​zał. – Mu​si​my się upew​nić, czy nie jest za​ka​żo​ny. To nie po​trwa dłu​go… – do​dał, wi​dząc ich wa​ha​nie. – A co z tymi glu​ta​mi? – Nie​spo​dzie​wa​ny po​pchnął drzew​cem kosy peł​zną​cą obok jego buta rękę Grab​kow​skie​go. – Jak to co? Do wo​rów i za mur. Po​tem zaj​mie​my się tymi na gó​rze.

15 pią​tek, 9 sierp​nia 1963, go​dzi​na 23:57 Pra​cze Od​rzań​skie, oko​li​ce izo​la​to​rium Pierw​szy czło​wiek po​ja​wił się na skra​ju lasu do​pie​ro oko​ło pół​no​cy. Wy​so​ki męż​czy​zna w mun​du​rze mi​‐ li​cjan​ta wy​szedł chwiej​nym kro​kiem spo​mię​dzy drzew w miej​scu, gdzie nie​użyt​ki po​ro​śnię​te były ni​ski​mi krze​wa​mi. Sza​ry mun​dur zle​wał się z oto​cze​niem, za​tem przy​sy​pia​ją​cy z nu​dów chłop​cy z trze​ciej kom​pa​‐ nii do​strze​gli go do​pie​ro wte​dy, gdy zna​lazł się przy to​rach, w stre​fie bez​pie​czeń​stwa. Mo​ment póź​niej bla​charz zo​stał oświe​tlo​ny szpe​ra​czem za​mon​to​wa​nym na sto​ją​cej naj​bliż​szej sześć​dzie​siąt​ce. Nie zro​bi​‐ ło to jed​nak na nim więk​sze​go wra​że​nia. Bro​dził nie​zdar​nie w za​ro​ślach, po​włó​cząc no​ga​mi jak czło​wiek wy​cho​dzą​cy z wody. Nie re​ago​wał też na po​wta​rza​ne co rusz we​zwa​nia. Ra​dek znaj​do​wał się zbyt da​le​ko, by wi​dzieć do​kład​nie prze​bieg ca​łe​go zda​rze​nia. Za to bar​dzo do​‐ brze wszyst​ko sły​szał. Krót​ka se​ria z ka​łasz​ni​ko​wa, po​tem dwa strza​ły z pi​sto​le​tu i głu​che dud​nie​nie cięż​‐ kie​go ka​ra​bi​nu ma​szy​no​we​go. Pięć se​kund strze​la​ni​ny i znów za​pa​dła ci​sza. Za​pa​lo​no resz​tę re​flek​to​rów, omia​ta​jąc nimi ścia​nę lasu. Sier​żant za​klął pod no​sem, kie​dy ja​sne świa​‐ tło wy​do​by​ło z mro​ku wie​le ta​kich sa​mych wid​mo​wych po​sta​ci. Na od​cin​ku zaj​mo​wa​nym przez jego plu​‐ ton było ich kil​ka, nie wię​cej niż dzie​sięć. Na cze​le szli trzej mi​li​cjan​ci w po​szar​pa​nych mun​du​rach. Na gło​wie wciąż mie​li heł​my z plek​si​gla​so​wy​mi osło​na​mi, dwaj trzy​ma​li tar​cze, choć ra​czej po​włó​czy​li nimi, niż uży​wa​li do obro​ny. Da​lej za​uwa​żył grup​kę pa​cjen​tów w po​dar​tych i za​krwa​wio​nych pi​ża​mach. W więk​szo​ści byli to męż​czyź​ni, acz​kol​wiek po chwi​li do​strzegł też ko​bie​tę i małą, za​le​d​wie kil​ku​let​nią dziew​czyn​kę. – Przy​go​to​wać się! – za​wo​łał do spo​glą​da​ją​cych na nie​go nie​pew​nie żoł​nie​rzy. – Nie na mnie się gap​cie, pa​ca​ny, tyl​ko na przed​po​le! Kto ma me​ga​fon? – Ka​pral z pierw​szej dru​ży​ny wska​zał na sto​ją​ce​go za szy​kiem sze​re​gow​ca. – Kraw​czyk! Tak, do cie​bie mó​wię. Śpisz na sto​ją​co czy co? Nada​waj, chło​pie, nada​waj! Szy​mon wy​szedł po​wo​li przed sze​reg, ob​li​zał war​gi i przy​ło​żył me​ga​fon do ust. – Oby​wa​te​le i oby​wa​tel​ki. To ostat​nie ostrze​że​nie. Każ​dy, kto nie za​sto​su​je się do na​szych roz​ka​zów, zo​sta​nie za​strze​lo​ny. Po​wta​rzam, otwo​rzy​my ogień do każ​de​go, kto na​tych​miast się nie za​trzy​ma i nie po​‐ słu​cha na​szych po​le​ceń. – Opu​ścił me​ga​fon, spoj​rzał na przed​po​le, po​tem na sier​żan​ta i wzru​szył ra​mio​‐ na​mi. Za​ra​że​ni szli przed sie​bie, jak​by nie usły​sze​li na​wet jed​ne​go zda​nia z tego przy​dłu​gie​go ko​mu​ni​ka​tu. To samo do​ty​czy​ło resz​ty we​zwań, po​wta​rza​nych te​raz przez żoł​nie​rzy pil​nu​ją​cych po​zo​sta​łych od​cin​ków kor​do​nu. Mo​ment póź​niej zza drzew od stro​ny uli​cy Sta​bło​wic​kiej do​bie​gły echa po​je​dyn​czych wy​strza​‐ łów. We wciąż wil​got​nym po​wie​trzu pu​ka​ni​na wy​da​wa​ła się o wie​le bliż​sza niż w rze​czy​wi​sto​ści. Gdzieś za la​sem, po pra​wej, za​ter​ko​tał er​ka​em. Krót​kim se​riom za​wtó​ro​wał kle​kot ka​ra​bi​nów sztur​mo​‐ wych. Za​ra​że​ni pró​bo​wa​li ucie​kać w kil​ku kie​run​kach na​raz. – Przy​go​to​wać broń! – roz​ka​zał sier​żant. Zgrzyt od​cią​ga​nych zam​ków zlał się w je​den dźwięk. – Po​zy​cja!

Żoł​nie​rze przy​klęk​nę​li. – Cel! Lufy unio​sły się na wy​so​kość oczu. – Pal! Po​rucz​nik Sa​wic​ki uprze​dził wszyst​kich, że mają strze​lać ogniem po​je​dyn​czym i do​kład​nie mie​rzyć. Prze​ciw​nik znaj​do​wał się trzy​dzie​ści me​trów od sze​re​gu prze​mok​nię​tych żoł​nie​rzy, ale przy tej po​go​dzie, bio​rąc pod uwa​gę zde​ner​wo​wa​nie i zmę​cze​nie lu​dzi oraz bar​dzo sła​bą wi​docz​ność, trud​no bę​dzie osią​‐ gnąć wy​ma​ga​ną cel​ność. Zwłasz​cza że PPS-y nie na​le​ża​ły do naj​pre​cy​zyj​niej​szej bro​ni. A eg​zem​pla​rze, któ​ry​mi dys​po​no​wał dwie​ście pierw​szy, były już bar​dzo le​ci​we i prze​szły przez wie​le rąk. O ka​łasz​ni​ko​‐ wach, uży​wa​nych wła​śnie na pół​noc​nym od​cin​ku kor​do​nu, żoł​nie​rze tego od​dzia​łu mo​gli tyl​ko po​ma​rzyć. Ra​dek skrzy​wił się, wi​dząc, że więk​szość po​ci​sków pierw​szej sal​wy prze​szła bo​kiem. Pa​trząc na klę​czą​cych obok nie​go sze​re​gow​ców, za​uwa​żył też, że co​raz moc​niej trzę​są im się ręce, i to by​naj​mniej nie z wy​zię​bie​nia, cho​ciaż sam mu​siał przy​znać, że tej burz​li​wej nocy nie było za cie​pło. Ner​wy za​czy​na​‐ ły brać górę. Gros jego pod​wład​nych po​cho​dzi​ło ze wsi i ma​łych mia​ste​czek. Byli to za​bo​bon​ni chłop​cy, w du​żej czę​ści wie​rzą​cy. Nie​jed​ne​go przy​ła​pał na ukrad​ko​wej mo​dli​twie albo od​ru​cho​wym że​gna​niu się przed snem. Nie do​no​sił na nich jed​nak – da​le​ko mu było do gor​li​wo​ści bez​mó​zgich po​li​tru​ków, a poza tym sam nie do koń​ca wie​dział, jak to jest z tym Bo​giem. W każ​dym ra​zie ro​zu​miał re​ak​cję ota​cza​ją​cych go szczy​li, do któ​rych po​wo​li za​czy​na​ło do​cie​rać, że mają przed sobą nie cho​rych lu​dzi, ale od​mień​ców – ta​kich, co to nie pad​ną tru​pem po wpa​ko​wa​niu im pierw​szej kul​ki w pierś. – Strze​lać bez roz​ka​zu! – za​wo​łał, pod​no​sząc głos, by wszy​scy go usły​sze​li. – Nie po​zwól​cie im dojść do za​sie​ków! Otwo​rzy​li ogień, nie cze​ka​jąc na dal​sze za​chę​ty. Grad kul znów po​mknął w ciem​ność. To nie były już zgra​ne sal​wy, każ​dy żoł​nierz na​ci​skał spust w in​nym tem​pie. Ci spo​koj​niej​si opróż​ni​li ma​ga​zy​nek w nie​‐ speł​na dwie mi​nu​ty, ich spa​ni​ko​wa​ni ko​le​dzy mu​sie​li prze​ła​do​wać broń o wie​le wcze​śniej. Dru​ga na​wa​‐ ła ognio​wa, choć rów​nie nie​cel​na, oka​za​ła się sku​tecz​niej​sza. Za​ra​że​ni znaj​do​wa​li się te​raz znacz​nie bli​‐ żej, pod​cho​dzi​li już do kłę​bów dru​tu kol​cza​ste​go, któ​re roz​pię​to dzie​sięć me​trów od sta​no​wisk strze​lec​‐ kich. Sier​żant prze​szedł za ple​cy pod​wład​nych. Ma​sze​ru​jąc tam i z po​wro​tem po​uczał, opie​przał, mo​ty​wo​‐ wał. Nie spusz​czał też oka z przed​po​la i mi​li​cjan​tów nad​cią​ga​ją​cych wol​nym, chwiej​nym kro​kiem. Za​nim żoł​nie​rze po​zby​li się po​ło​wy amu​ni​cji, za za​sie​ka​mi po​ru​sza​ło się już tyl​ko kil​ka wid​mo​wych syl​we​tek. Ogień za​czął słab​nąć. W koń​cu po​mię​dzy la​sem a czwar​tym plu​to​nem zo​sta​ła już tyl​ko jed​na po​stać w pa​‐ sia​stej pi​ża​mie. Mała dziew​czyn​ka, któ​rą Kot przed​tem wy​pa​trzył. Oca​la​ła tyl​ko dla​te​go, że po​tknę​ła się na po​cząt​ku strze​la​ni​ny i po​trze​bo​wa​ła dłuż​szej chwi​li na wy​plą​ta​nie się z gę​stwi​ny kłu​ją​cych ga​łą​zek. Wsta​ła parę se​kund po umilk​nię​ciu strze​la​ni​ny. Nie za​wró​ci​ła jed​nak, tyl​ko szła na​dal w stro​nę za​sie​‐ ków i woj​ska, za​ta​cza​jąc się, jak​by… jak​by była pi​ja​na. Ra​dek zdą​żył w tym cza​sie wró​cić na pra​wą flan​kę i stam​tąd ob​ser​wo​wał roz​glą​da​ją​cych się ner​wo​wo żoł​nie​rzy. Kraw​czyk, któ​ry strze​lał wcze​śniej ra​zem z resz​tą, od​kła​dał wła​śnie broń, by chwy​cić za me​ga​fon. – A ty, dziób​ku, co ro​bisz? – Może za​wró​ci, jak ją ostrze​gę dru​gi raz. – Kraw​czyk… – Sier​żant nie mu​siał koń​czyć zda​nia. Szy​mon chwy​cił po​słusz​nie za broń, nie wy​ce​lo​‐ wał jed​nak w dziew​czyn​kę, któ​ra zdą​ży​ła w tym cza​sie do​trzeć na od​le​głość trzech kro​ków od za​sie​ków.

– Za​pro​sze​nie na pi​śmie mam wam wy​słać? – huk​nął Kot, kie​dy oka​za​ło się, że ża​den z sze​re​go​wych na​‐ dal nie za​mie​rza strze​lać. – Prze​cież to tyl​ko dziec​ko – bąk​nął ktoś z dru​giej albo trze​ciej dru​ży​ny. W ta​kich ciem​no​ściach, przy szu​mie desz​czu, trud​no było roz​po​znać mó​wią​ce​go. Ra​dek otwo​rzył usta, by po​wtó​rzyć roz​kaz, lecz nie zdą​żył tego zro​bić. Krót​ki ter​kot ka​emu z sześć​‐ dzie​siąt​ki za​koń​czył tę kło​po​tli​wą spra​wę. Dziew​czyn​ka znik​nę​ła z przed​po​la, jak​by była pa​sia​stą szmat​‐ ką, któ​rą zdmuch​nął sil​niej​szy po​wiew wia​tru.

16 pią​tek, 9 sierp​nia 1963, go​dzi​na 23:58 oko​li​ce pl. Grun​waldz​kie​go W pół​to​rej go​dzi​ny Du​szyń​ski i dok​tor Misz​tal, z któ​rym przy​szło mu pra​co​wać na pierw​szej zmia​nie, do​‐ ko​na​li oglę​dzin dwu​dzie​stu pię​ciu osób, głów​nie miesz​kań​ców ka​mie​nic przy​le​ga​ją​cych do La​bi​ryn​tu. Sie​dem​na​stu pa​cjen​tów otrzy​ma​ło nie​bie​skie kart​ki. Ośmiu wy​pu​ści​li z żół​ty​mi. Dwu​dzie​stym szó​stym był brud​ny jak nie​bo​skie stwo​rze​nie na​sto​la​tek. Za​czę​li jak zwy​kle od kwe​stio​na​riu​sza. Za​da​li dzie​sięć pro​stych py​tań, któ​re mia​ły im uła​twić ro​bo​tę. Je​den py​tał, a dru​gi ba​dał, żeby nie mar​no​wać cza​su. – Imię i na​zwi​sko? – rzu​cił Du​szyń​ski. – Ję​drzej. Ję​drzej Ha​bicht – od​parł chło​pak ła​mią​cym się gło​sem. – Wiek? – W maju skoń​czy​łem sie​dem​na​ście lat, pa​nie dok​to​rze. – Wiek! – po​wtó​rzył do​bit​niej To​masz, wska​zu​jąc gło​wą na pie​lę​gniar​kę, któ​ra wyj​mo​wa​ła wła​śnie strzy​kaw​ki z au​to​kla​wu. Dzie​ciak prze​łknął gło​śno śli​nę. – Pięt​na​ście lat. Skoń​czę. Za mie​siąc. – Ad​res? – Li​skie​go szes​na​ście przez trzy​dzie​ści trzy. – Masz ja​kieś za​dra​pa​nia, ugry​zie​nia albo otar​cia? Chło​pak mil​czał. Misz​tal, któ​ry za​czął oglę​dzi​ny od jego gło​wy, od​su​nął się, zlu​stro​wał go ca​łe​go wzro​kiem, po czym chwy​cił za pra​wy ło​kieć, po​ka​zu​jąc To​ma​szo​wi po​kry​te ma​leń​ki​mi kro​pel​ka​mi krwi cha​rak​te​ry​stycz​ne śla​dy. Na​stęp​nie cof​nął się szyb​ko, da​jąc znak pie​lę​gniar​ce, by za​apli​ko​wa​ła chło​pa​ko​‐ wi „szcze​pion​kę”. – Gdzie się zra​ni​łeś? – Du​szyń​ski nie prze​rwał prze​słu​cha​nia, ścią​ga​jąc na sie​bie zdzi​wio​ne spoj​rze​‐ nie ko​le​gi. – Mów! – Wy​bie​głem z domu, żeby zo​ba​czyć, dla​cze​go żoł​nie​rze strze​la​ją. Za​po​mnia​łem o stu​dzien​ce, ta​kiej ście​ko​wej, z któ​rej ktoś ukradł w ze​szłym ty​go​dniu krat​kę. Po​tkną​łem się i upa​dłem. – Gdzie jest ta stu​dzien​ka? – W jezd​ni tuż przed moją bra​mą, pa​nie dok​to​rze. – Szes​nast​ka jest na po​cząt​ku czy na koń​cu uli​cy Li​skie​go? – Przy sa​mej So​poc​kiej, pa​nie dok​to​rze. – Kie​dy to było? – Nie wiem… za​raz jak za​czę​li strze​lać… Na pew​no po​nad go​dzi​nę temu. To​masz spoj​rzał w sze​ro​ko otwar​te oczy chło​pa​ka, po​tem prze​niósł wzrok na Misz​ta​la i mi​ja​ją​cą go wła​śnie pie​lę​gniar​kę. – Sio​stra po​cze​ka mo​men​cik – po​pro​sił. – Co ko​le​ga wy​pra​wia? – syk​nął Mi​chał, gdy Du​szyń​ski wziął go pod ło​kieć i od​cią​gnął aż pod pro​‐ wi​zo​rycz​ne prze​pie​rze​nie.

– Nie mo​że​my ska​zać tego dziec​ka na śmierć – po​wie​dział To​masz szep​tem. – Wi​dział ko​le​ga otar​cie na łok​ciu. Wi​dział ko​le​ga krew. To​wa​rzysz ka​pi​tan wy​ra​ził się ja​sno… – Od zra​nie​nia mi​nę​ła do​bra go​dzi​na, a on na​dal… – To on twier​dzi, że mi​nę​ła go​dzi​na. Mnie ta krew wy​glą​da na cał​kiem świe​żą. – Mógł roz​dra​pać swę​dzą​cą ran​kę. To prze​cież dzie​ciak. Dla​cze​go w ogó​le miał​by kła​mać? – zi​ry​to​‐ wał się Du​szyń​ski. – A dla​cze​go mó​wił, że ma sie​dem​na​ście lat? – Misz​tal nie od​pusz​czał. – Oni po​wie​dzą wszyst​ko, byle się ra​to​wać, pro​szę ko​le​gi. Pro​ce​du​ry są ja​sne. – Ale… Ko​le​go dok​to​rze, chy​ba nie chce pan wy​słać tego dziec​ka na pew​ną śmierć? Misz​tal zer​k​nął na sto​ją​cą przy pa​cjen​cie pie​lę​gniar​kę. – Nie, nie mogę pod​jąć ta​kie​go ry​zy​ka. Wi​dział ko​le​ga, co to za po​two​ry. Star​czy prze​oczyć jed​ne​go, za​ra​za się roz​prze​strze​ni i znów zgi​ną set​ki nie​win​nych lu​dzi. Nie wol​no nam… – Prze​cież woj​sko​wi nie wy​pusz​czą go na uli​cę, tyl​ko za​mkną na ob​ser​wa​cji w aka​de​mi​ku – upie​rał się To​masz. – Ow​szem, to praw​da, ale wie ko​le​ga, ilu ich tam już sie​dzi? Chło​pak nie tra​fi do izo​lat​ki. Je​śli za​ra​‐ zi współ​lo​ka​to​rów, trze​ba bę​dzie za​bić ich wszyst​kich… pięć, a może na​wet dzie​sięć osób. Chce ko​le​ga żyć z ta​kim wrzo​dem na su​mie​niu? Bo ja nie. Du​szyń​ski przy​gryzł war​gę. Jego zda​niem ry​zy​ko było zni​ko​me. Wszyst​ko wska​zy​wa​ło na to, że Ję​‐ drzej Ha​bicht zra​nił się po​nad go​dzi​nę temu, w do​dat​ku z dala od izo​la​to​rium, i nie miał żad​ne​go, na​wet po​śred​nie​go kon​tak​tu z za​ra​żo​ny​mi… – Ja​kiś pro​blem? – Sły​sząc za sobą głos ka​pi​ta​na, To​masz drgnął. – Nie – od​parł, od​wra​ca​jąc się na pię​cie. – Oma​wia​my wła​śnie przy… – Chło​pak ma otar​ty ło​kieć – wpadł mu w sło​wo Misz​tal. Du​szyń​ski po​słał ko​le​dze miaż​dżą​ce spoj​rze​nie. – Zra​nił się po​nad go​dzi​nę temu na uli​cy, z dala od La​bi​ryn​tu. A z tego, co wie​my… – Gów​no wie​my – prze​rwał mu Pod​lew​ski. – Na ra​zie opie​ra​my się wy​łącz​nie na do​my​słach i teo​‐ riach Aren​dzi​kow​skie​go, któ​re w każ​dej chwi​li mogą ulec zmia​nie. Zna​cie pro​ce​du​rę, to​wa​rzy​sze. Ski​nę​li obaj gło​wa​mi. Misz​tal na​tych​miast, Du​szyń​ski do​pie​ro po chwi​li. Ka​pi​tan przed opusz​cze​‐ niem bok​su dał znak pie​lę​gniar​ce. – Nie bój się, dziec​ko, to tyl​ko szcze​pion​ka. – Ko​bie​ta ru​szy​ła w kie​run​ku chłop​ca, su​nąc w na​kroch​‐ ma​lo​nych sza​tach jak bia​ła dama albo sama śmierć. – Po​je​dziesz te​raz au​tem do szpi​ta​la, tam dok​to​rzy do​kład​niej cię zba​da​ją, spraw​dzą, czy nie wda​ło się za​ka​że​nie – cza​ro​wa​ła go, prze​cie​ra​jąc wa​ci​kiem umo​ru​sa​ne ra​mię. Ha​bicht wy​czuł, że coś jest nie tak. Może wy​czy​tał to z po​sta​wy To​ma​sza. Chciał się wy​rwać, ale Misz​tal po​mógł go przy​trzy​mać, a po​tem, gdy chło​pak się ubrał, przy​piął mu do kie​szon​ki na pier​si nie​‐ bie​ski kar​to​nik. Pro​wa​dząc Ję​drze​ja do wyj​ścia, po​kle​pał go jesz​cze przy​jaź​nie po ple​cach.

17 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 00:21 Oł​bin, ul. Dam​ro​ta Do​mi​ni​ka skrę​ci​ła w przed​ostat​nią prze​czni​cę uli​cy Wie​czor​ka, tam gdzie za​czy​na​ły się dział​ki. Spły​wa​ła po​tem. Pół go​dzi​ny ostre​go pe​da​ło​wa​nia, po ogrom​nym wy​sił​ku, ja​kim była uciecz​ka z za​dżu​mio​ne​go in​‐ ter​na​tu, po​zba​wi​ło ją resz​tek sił. A do tego to skrzy​pie​nie! Przy każ​dym ob​ro​cie kół ro​wer wy​da​wał prze​ni​kli​we dźwię​ki, zdol​ne wy​wa​bić na brzeg wie​lo​ry​ba. Albo zmar​twych​wstań​ców z gro​bu. Na szczę​ście była już u celu tej wy​czer​pu​ją​cej po​dró​ży. Jesz​cze kil​ka me​trów i znaj​dzie się przed zna​jo​mą bra​mą, gdzie wresz​cie po​rzu​ci ten roz​kle​ko​ta​ny po​nie​miec​ki złom i po​ko​naw​szy na ko​niec dwa pię​tra, pad​nie jak kaw​ka na mię​ciut​ką ka​na​pę, na któ​rej za​śnie bły​ska​wicz​nie, za​po​mi​na​jąc o tym kosz​ma​‐ rze i hor​dach krwio​żer​czych tru​pów… Za​ha​mo​wa​ła przed otyn​ko​wa​ną na nie​gdyś ja​sny, a te​raz nie​mal czar​ny ko​lor ka​mie​ni​cą. Jak więk​‐ szość oko​licz​nych do​mów, tak​że ta no​si​ła śla​dy ostat​niej woj​ny. Tu i ów​dzie w mu​rze wi​dać było dziu​ry po ku​lach, zaś po obu stro​nach ma​syw​nych drzwi bie​li​ły się roz​dwo​jo​ne strzał​ki. Tak za Niem​ca ozna​cza​‐ no piw​ni​ce, w któ​rych wro​cła​wia​nie mo​gli się schro​nić pod​czas czę​stych bom​bar​do​wań. Ta ulicz​ka, przed woj​ną łą​czą​ca po​bli​skie Fa​jan​se z sze​ro​ką ale​ją pro​wa​dzą​cą aż w po​bli​że Ostro​wa Tum​skie​go, mia​ła spo​ro szczę​ścia. Tyl​ko nie​wiel​ka jej część zo​sta​ła znisz​czo​na w wy​ni​ku dzia​łań wo​jen​nych – dzi​‐ siaj w miej​scu wy​bu​rzo​nych ka​mie​nic sta​ła no​wiu​sień​ka ty​siąc​lat​ka. Z bo​iskiem, salą gim​na​stycz​ną i praw​dzi​wym schro​nem, do któ​re​go ucznio​wie mie​li zejść w ra​zie ata​ku ato​mo​we​go. Do​mi​ni​ka spo​ro się na​słu​cha​ła o tej oko​li​cy. Ko​bie​ta, u któ​rej za​mie​rza​ła prze​no​co​wać, była jej ser​‐ decz​ną przy​ja​ciół​ką, na​uczy​ciel​ką pla​sty​ki w po​bli​skiej Sie​dem​dzie​siąt​ce​ó​sem​ce. Zna​ły się od lat, wie​le ra​zem prze​ży​ły i – jak to się mówi – z nie​jed​ne​go pie​ca chleb piły, acz​kol​wiek nie​ma​ło je też róż​ni​ło. Jo​asia uro​dzi​ła się i wy​cho​wa​ła w da​le​kim Kra​ko​wie, a jej naj​więk​szą pa​sją – prócz ry​so​wa​nia – było grze​ba​nie w hi​sto​rii po​zna​nych miejsc. Wro​cław jak rzad​ko któ​re pol​skie mia​sto ide​al​nie się nada​‐ wał do roz​wi​ja​nia obu za​in​te​re​so​wań. Gdy w czter​dzie​stym ósmym roku tra​fi​ła z oj​cem na Świa​to​wy Kon​gres In​te​lek​tu​ali​stów w Obro​nie Po​ko​ju, dała się ocza​ro​wać ukry​te​mu w mo​rzu ruin pięk​nu sto​li​cy Dol​ne​go Ślą​ska. W po​ło​wie lat pięć​dzie​sią​tych, za​raz po ukoń​cze​niu stu​diów, wró​ci​ła do Wro​cła​wia, by po​móc w jego od​bu​do​wie. Wte​dy wła​śnie po​zna​ły się z Do​mi​ni​ką, któ​rą przy​wia​ło z ko​lei z War​sza​wy. Przy​dzie​lo​no im ten sam po​kój na stan​cji i skie​ro​wa​no do tej sa​mej bry​ga​dy, a póź​niej – już po opusz​cze​‐ niu huf​ca – mimo że ich dro​gi się ro​ze​szły, nie stra​ci​ły ze sobą kon​tak​tu. Pchnię​ty moc​no ro​wer wy​lą​do​wał przy kra​węż​ni​ku, dzwo​nek za​brzę​czał oskar​ży​ciel​sko, choć zde​cy​‐ do​wa​nie zbyt sła​bo, by prze​bić się przez od​głos wy​strza​łów. – Taki do​bry we​lo​cy​ped, a pa​nien​ka go trak​tu​je jak zu​ży​te wa​lon​ki. Do​mi​ni​ka za​trzy​ma​ła się w pół kro​ku. Zna​jo​my głos do​bie​gał zza uchy​lo​nych drzwi daw​ne​go prze​jaz​‐ du na po​dwó​rze, za​anek​to​wa​ne​go te​raz przez ad​mi​ni​stra​cję na po​miesz​cze​nie go​spo​dar​cze. Mi​nę​ła wiel​‐ ką bra​mę, nie zwra​ca​jąc na nią uwa​gi być może dla​te​go, że nie pa​li​ło się tam świa​tło. – To pan, pa​nie Ma​cie​ju? – za​trzy​ma​ła się przez ostroż​ność na skra​ju chod​ni​ka. – A któż by inny? – od​parł Pi​ta​ła, do​zor​ca do​glą​da​ją​cy tej i są​sied​nich ka​mie​nic.

Kie​dy wy​szedł z mro​ku, roz​po​zna​ła jego ku​faj​kę, ko​zią bród​kę i fi​glar​ne oczy. W jed​nej ręce trzy​mał wiel​ką mio​tłę, w dru​giej dwa pu​ste cyn​ko​we wia​dra. – Pra​cu​je pan o tak póź​nej po​rze? – za​py​ta​ła zdzi​wio​na. – Wła​śnie skoń​czy​łem – po​in​for​mo​wał ją, od​sta​wia​jąc z hu​kiem na​rzę​dzia. – O dzie​więt​na​stej kon​‐ sul​tan​tów mie​li​śmy – wy​ja​śnił, szu​ka​jąc klu​czy. – Pod pięt​nast​ką. Wszyst​kich z bra​my za​bra​li, jak leci. I do tego trzy za​zna​jo​mio​ne z nimi ro​dzi​ny z są​siedz​twa. – Nie​do​brze… – Do​mi​ni​ka zer​k​nę​ła na okna dru​gie​go pię​tra. – Pa​nien​ki Li​piń​skiej nie za​bra​li – do​dał po​śpiesz​nie Pi​ta​ła, jak​by od​gadł jej my​śli. – Tyl​ko tych an​‐ dru​sów z prze​ciw​ka. Po​dzię​ko​wa​ła mu ski​nie​niem gło​wy. Cza​sa​mi lu​bi​ła po​cią​gnąć go za ję​zyk, po​nie​waż wie​le wie​dział i chęt​nie dzie​lił się spo​strze​że​nia​mi – choć nie za​wsze miał ra​cję, i tak był pew​niej​szym źró​dłem niż nie​‐ je​den ma​giel w oko​li​cy, a w bra​mach pod jego ku​ra​te​lą cie​ka​wi lu​dzie miesz​ka​li. Ale dziś Tar​czoń była zbyt zmę​czo​na i sko​ło​wa​na, by wda​wać się w po​ga​dusz​ki. Do​zor​ca jed​nak na to nie zwa​żał. Dzi​wił go jej cu​dacz​ny, moc​no nie​kom​plet​ny strój, bose sto​py i koł​‐ tun na gło​wie. Z tego, co pa​mię​tał, była za​wsze za​dba​na i wy​mu​ska​na. Nor​mal​nie dama z wyż​szych sfer. – Pa​nien​ka z mia​sta przy​je​cha​ła? – za​ga​ił niby od nie​chce​nia, blo​ku​jąc wej​ście do bra​my. – Tak. – A co one tak tam strze​la​ją? Za​sta​na​wia​ła się przez mo​ment, co mu po​wie​dzieć. Nie za​mie​rza​ła wy​ja​wiać ca​łej praw​dy – wy​‐ śmiał​by ją prze​cież, gdy​by usły​szał o zmar​twych​wsta​ją​cych uczen​ni​cach i po​ury​wa​nych, ale wciąż po​ru​‐ sza​ją​cych się koń​czy​nach. – Za​ra​za – od​par​ła naj​zwięź​lej, jak umia​ła. – Za​ra​za – po​wtó​rzył, ki​wa​jąc gło​wą. – Zna​czy się, cho​rych roz​strze​li​wu​ją? – Po​dob​no. – Zbli​ży​ła się do nie​go, da​jąc tym sa​mym do zro​zu​mie​nia, że chce wejść do bu​dyn​ku. – Tak sły​sza​łam. – Nie​sa​mo​wi​te! – Cof​nął się w koń​cu, ro​biąc jej przej​ście. – A co z we​lo​cy​pe​dem?! – za​wo​łał za nią, gdy do​cie​ra​ła na pół​pię​tro. – Może go pan so​bie wziąć – od​par​ła. – Mnie już nie bę​dzie po​trzeb​ny. – No jak​że tak, wziąć? – Ru​szył za nią, nie mo​gąc uwie​rzyć w to, co usły​szał. W jego świe​cie wszyst​‐ ko mia​ło swo​ją cenę. Nikt ni​ko​mu ni​cze​go za dar​mo nie od​dał, je​śli nie mu​siał. – Zwy​czaj​nie, pa​nie Ma​cie​ju. Ktoś dał go mnie, a ja panu prze​ka​zu​ję. Do​bra​noc. Przy​śpie​szy​ła, choć była już cała spo​co​na i zdy​sza​na. Pi​ta​ła dzi​wo​wał się wciąż swo​je​mu szczę​ściu i jej szczo​dro​ści, ale zo​stał na par​te​rze. Roz​kle​ko​ta​ny ro​wer oka​zał się wy​star​cza​ją​co sil​nym ma​gne​sem. Za​cią​gnął zdo​bycz do swo​je​go schow​ka z pręd​ko​ścią świa​tła. Do​mi​ni​ka od​sap​nę​ła pod drzwia​mi i po​pra​wi​ła wło​sy, ża​łu​jąc, że nie ma przy so​bie lu​ster​ka ani ko​‐ sme​tycz​ki. Na​ci​snę​ła ebo​ni​to​wy gu​zik, od​cze​ka​ła dłuż​szą chwi​lę, ale nie zo​ba​czy​ła świa​tła w szyb​kach nad drzwia​mi. Do​pie​ro po trze​cim, znacz​nie bar​dziej na​tar​czy​wym dzwon​ku coś za​szem​ra​ło po dru​giej stro​nie. – Kogo tam li​cho po nocy nie​sie? – usły​sza​ła za​chryp​nię​tą przy​ja​ciół​kę. – To ja! – od​po​wie​dzia​ła, pod​no​sząc nie​co głos. – Do​mi​ni​ka?

Za​szu​rał zdej​mo​wa​ny łań​cuch, za​trzesz​cza​ły otwie​ra​ne ko​lej​no zam​ki. W szpa​rze po​mię​dzy drzwia​mi i fu​try​ną po​ja​wi​ła się fi​li​gra​no​wa syl​wet​ka Jo​asi. – Je​zus Ma​ria, jak ty, dziew​czy​no, wy​glą​dasz! – Jej wiel​kie oczy zro​bi​ły się jesz​cze okrą​glej​sze. Na py​za​tej twa​rzy po​ja​wił się też cień współ​czu​cia. – Zgwał​ci​li cię… – Mnie? Jesz​cze się taki nie uro​dził. – Tar​czoń po​krę​ci​ła gło​wą, wpy​cha​jąc się do przed​po​ko​ju. – Prze​ży​łam kosz​mar, to praw​da, ale nie taki. – Dzię​ki Bogu. – Li​piń​ska sta​ła na​dal przy drzwiach, jak​by przy​ku​to ją do fra​mu​gi łań​cu​chem. Do​mi​ni​ka prze​szła od razu do rze​czy. – Mu​sisz mnie prze​no​co​wać. – Trud​no bę​dzie – jęk​nę​ła Li​piń​ska. – Dla​cze​go?… – Te​raz to kie​row​nicz​ka in​ter​na​tu zro​bi​ła wiel​kie oczy. – Masz ko​goś? Jo​asia za​prze​czy​ła szyb​ko, zbyt szyb​ko, jak na gust ko​le​żan​ki. – To nie tak, Ce​sa​rzo​wo. – W ner​wach uży​ła prze​zwi​ska nada​ne​go Do​mi​ni​ce przez stra​ża​ków przy​ła​‐ żą​cych w kon​ku​ry do uczen​nic. – Nie tak, Spłon​ka? – Tar​czoń zre​wan​żo​wa​ła się jej tym sa​mym. – A jak? – Na​gle do​tar​ło do niej inne wy​ja​śnie​nie. Za​py​ta​ła do​myśl​nie: – Szpi​la przy​je​cha​ła? – Nie. – Jo​asia zni​ży​ła głos i po​cią​gnę​ła ko​le​żan​kę do kuch​ni. – To bar​dziej skom​pli​ko​wa​ne… Usia​dły od razu przy sto​le. Roz​pa​le​nie w wiel​kim pie​cu o tej po​rze nie wcho​dzi​ło w ra​chu​bę, a in​ne​‐ go spo​so​bu na za​go​to​wa​nie wody nie było. Przy​wie​zio​na z NRD grzał​ka Jo​asi ze​psu​ła się kil​ka dni temu. Od​pu​ści​ły więc so​bie her​ba​tę, choć Do​mi​ni​ka mo​gła​by za​bić za szkla​necz​kę gru​ziń​skiej. Na ce​ra​cie po​‐ ja​wi​ła się za to ka​raf​ka wy​peł​nio​na do po​ło​wy na​lew​ką. Moc​ną, słod​ką, wi​śnio​wą. Coś ta​kie​go też po​‐ tra​fi​ło roz​grzać czło​wie​ka. – Opo​wia​daj – po​pro​si​ła Tar​czoń, gdy pierw​szy kie​li​szek roz​pły​nął się w jej trze​wiach. – Ty pierw​sza. – W oczach Jo​asi pło​nę​ła cie​ka​wość. – Nie ma mowy. Ja po to​bie. Za​kle​pa​ne. – Niech ci bę​dzie. Pa​mię​tasz tego pro​fe​so​ra z par​te​ru? – Pa​mię​tam. Ja​ne​czek mu chy​ba jest. – Ja​nic​ki, ale mniej​sza z tym. Wie​czo​rem zaj​rzał do mnie i za​py​tał, czy nie prze​no​co​wa​ła​bym jego ku​‐ zy​na z Nie​miec. Zdzi​wi​łam się, no bo jak, pro​fe​sor sam miesz​ka na ta​kim sa​mym me​tra​żu, a mi chce go​‐ ścia sprze​dać? Wy​gar​nę​łam mu, jak tyl​ko ja po​tra​fię, a wte​dy on me​lo​dię zmie​nił. – Uśmiech​nę​ła się mar​‐ kot​nie na nie​za​mie​rzo​ną grę słów. – Tam​ten to ja​kiś mu​zyk big​bi​to​wy, któ​re​go przez po​mył​kę za​pro​szo​no na fe​sti​wal mu​zy​ki po​waż​nej. No wiesz, ten or​ga​ni​zo​wa​ny z oka​zji rocz​ni​cy czy cze​goś tam. Zbież​ność na​zwisk, ro​zu​miesz? Jak spra​wa się ry​pła, nie mie​li jak go ode​słać, bo on, ro​zu​miesz, jest z RMF-u. – Chy​ba RFN-u – po​pra​wi​ła ją mi​mo​wol​nie Do​mi​ni​ka. – No tak. W każ​dym ra​zie z Za​cho​du, ła​piesz? – Ale jaja. Ko​me​dię moż​na by o tym na​krę​cić. Big​bi​to​wiec z Za​cho​du za​pro​szo​ny przez po​mył​kę za że​la​zną kur​ty​nę. – Tar​czoń w mo​men​cie spo​waż​nia​ła. – No do​brze, ale jaka jest w tym two​ja rola? I tego two​je​go pro​fe​so​ra? Jo​asia roz​la​ła jesz​cze po kap​ce wi​śniów​ki. – Nie chcie​li go wy​pu​ścić z mia​sta przez tę kwa​ran​tan​nę, na​ro​bił ba​gna w ho​te​lu. – Jak to big​bi​to​wiec. – Stuk​nę​ły się kie​lisz​ka​mi.

– Ktoś z ob​słu​gi za​dzwo​nił do pro​fe​so​ra, bo to on miał pie​czę nad go​ść​mi fe​sti​wa​lu, i po​pro​sił, żeby za​brać stam​tąd Ec​ka​ra… tak ma na imię big​bi​to​wiec. Ec​kar Ge​iger, jak ten licz​nik, wiesz. Ktoś na​wet na mi​li​cję na nie​go do​niósł, jak to u nas. Star​si lu​dzie nie ro​zu​mie​ją po​trzeb mło​dzie​ży… – Do​mi​ni​ka przy​‐ po​mnia​ła so​bie, że z miesz​ka​nia na par​te​rze czę​sto do​bie​ga​ły gło​sy śpie​wa​ków ope​ro​wych, a na​wet ryt​‐ micz​ne dźwię​ki jaz​zu. Nic dziw​ne​go, że pan Ja​nic​ki za​ła​pał się do gro​na or​ga​ni​za​to​rów tak po​waż​nej im​‐ pre​zy. – Pro​fe​sor za​brał go, ale ża​den zna​jo​my nie chciał prze​cho​wać pi​ja​ne​go w sztok mu​zy​ka, zwłasz​‐ cza Niem​ca, i to z Za​cho​du. Ukrył go więc u sie​bie, ma​jąc przez cały czas świa​do​mość, że szu​ka​ją​ca roz​‐ ra​bia​ki mi​li​cja naj​pierw przy​je​dzie tu​taj. Wy​kom​bi​no​wał za​tem, że pod​rzu​ci mi Ec​ka​ra po ci​chu, sko​ro są​sia​dów z na​prze​ciw​ka izo​lo​wa​no na Psim Polu, a dok​to​ra Du​szyń​skie​go wzię​li wła​śnie w ka​ma​sze. Nikt w bra​mie na​wet nie za​uwa​ży, że mam go​ścia, tłu​ma​czył… Oczy​wi​ście ni​g​dy bym się nie zgo​dzi​ła, gdy​bym wie​dzia​ła, że i ty do mnie wpad​niesz – do​da​ła na sam ko​niec, przy​kła​da​jąc obie dło​nie do pier​si. Do​mi​ni​ka po​krę​ci​ła gło​wą z re​zy​gna​cją. – I gdzie ja się te​raz po​dzie​ję? – Nie mo​żesz wró​cić do in​ter​na​tu? – za​py​ta​ła z nie​po​ko​jem w gło​sie Jo​asia. Tar​czoń spoj​rza​ła na nią z wy​rzu​tem. – Wi​dzisz, jak ja wy​glą​dam? – za​py​ta​ła, po czym wy​rzu​ci​ła z sie​bie pręd​ko, na jed​nym tchu: – Nie ma już in​ter​na​tu. Nie ma mo​ich uczen​nic. Za​ra​za wy​mio​tła je szyb​ciej niż… Pi​ta​ła chod​nik – po​słu​ży​ła się przy​kła​dem za​cię​te​go do​zor​cy, któ​ry ro​bił swo​je, mróz czy sło​ta. – Wy​strze​la​li je? – szep​nę​ła po​bla​dła Li​piń​ska. – To ty nic nie wiesz! – Do​mi​ni​ka spoj​rza​ła jej pro​sto w oczy. – Ta strze​la​ni​na… Nie do lu​dzi tam strze​la​ją. Dziew​czy​no, nie uwie​rzysz, co ci za​raz po​wiem…

18 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 00:44 Pra​cze Od​rzań​skie, oko​li​ce izo​la​to​rium Ci​sza. Na​pa​wa​li się każ​dym jej mo​men​tem, li​cząc mi​nu​ty, po​gry​za​jąc wy​da​ne im ra​cje, są​cząc roz​cień​‐ czo​ną desz​czów​ką kawę zbo​żo​wą. Ko​lej​na bu​rza nad​cią​ga​ła znad mia​sta; w od​da​li nad ho​ry​zon​tem wi​‐ dzie​li licz​ne upior​ne bły​ski. Kot zer​k​nął na ze​ga​rek. Było po pół​no​cy – do​kład​nie czter​dzie​ści czte​ry mi​nu​ty i osiem​na​ście se​kund po pół​no​cy. Nie mi​nę​ło na​wet pół mi​nu​ty od chwi​li, gdy po raz ostat​ni spraw​dzał usta​wie​nie flo​ure​scen​‐ cyj​nych wska​zó​wek no​we​go po​ljo​ta. Ner​wy zja​da​ły go nie mniej niż po​zo​sta​łych. Choć po​rucz​nik go uprze​dził, i tak po​czuł gwał​tow​ną su​chość w gar​dle, gdy za za​sie​ka​mi po​ja​wi​li się odzia​ni w kom​bi​ne​zo​‐ ny ochron​ne lu​dzie. Nie za​ra​że​ni, lecz me​dy​cy i chłop​cy z KBW, któ​rzy mie​li ze​brać z przed​po​la wszyst​‐ kie cia​ła i po prze​wie​zie​niu ich ja​pon​ka​mi da​le​ko za kor​don spa​lić je zgod​nie z pla​nem. Sier​żant za​drżał mi​mo​wol​nie. Sa​wic​ki nie kła​mał, mó​wiąc, że tych po​two​rów nie da się za​bić. Zma​‐ sa​kro​wa​ni mi​li​cjan​ci i pa​cjen​ci mimo śmier​tel​nych ran na​dal się po​ru​sza​li. Eki​py sa​ni​tar​ne ćwiar​to​wa​ły ich ko​lej​no, od​ci​na​jąc po​prze​strze​la​ne koń​czy​ny, i pa​ko​wa​ły szcząt​ki bo​sa​ka​mi albo ło​pa​ta​mi do gru​bych ju​to​wych wo​rów, rzu​ca​nych na​stęp​nie na dwu​ko​ło​we wóz​ki. Spek​takl ten trwał po​nad pół go​dzi​ny, a gdy ostat​ni czy​ści​cie​le znik​nę​li w mro​ku, nad sta​no​wi​ska​mi ba​ta​lio​nu za​pa​no​wa​ła gro​bo​wa ci​sza. Nikt już nie roz​ma​wiał pół​gło​sem, nikt nie po​gwiz​dy​wał dla do​da​nia so​bie ku​ra​żu. Gdy​by te​raz po​ja​wi​ła się dru​ga fala tych nie​śmier​tel​nych stwo​rów, po​my​ślał Ra​dek, za​uwa​ża​jąc prze​ra​że​nie swo​ich pod​wład​nych, nie mie​li​by​śmy żad​nych szans. Trze​ba coś z tym zro​bić, po​sta​no​wił i zde​cy​do​wa​nym ru​chem odło​żył me​naż​kę z wy​sty​głą kawą. Bę​dąc do​brym do​wód​cą, za​dał so​bie trud i po​znał bli​żej każ​de​go ze słu​żą​cych pod nim chło​pa​ków. Dzię​ki temu wie​dział do​sko​na​le, kto sta​no​wi naj​słab​sze ogni​wo w jego pod​od​dzia​le. – Wi​śniew​ski, Kiet​zman, Bir​kow​ski! Do mnie! – przy​wo​łał naj​bar​dziej pro​ble​ma​tycz​ną trój​kę, prze​‐ cho​dząc na udep​ta​ną zie​mię za sta​no​wi​ska​mi plu​to​nu. – Ta​jest! – ze​rwa​li się i sta​nę​li w sze​re​gu przed prze​ło​żo​nym. Tak jak przy​pusz​czał, byli bla​dzi i roz​trzę​sie​ni. Dło​nie za​ci​śnię​te na pa​skach prze​wie​szo​nych przez ra​mię pi​sto​le​tów ma​szy​no​wych drża​ły im bar​dziej, niż po​win​ny na tym chło​dzie. – Zaj​mie​cie się za​opa​trze​niem – rzu​cił Ra​dek, spo​glą​da​jąc im pro​sto w wy​ba​łu​szo​ne oczy. – Przy​nie​‐ ście ze skła​du ba​ta​lio​no​we​go skrzy​nię amu​ni​cji. Zbierz​cie od lu​dzi pu​ste i opróż​nio​ne czę​ścio​wo ma​ga​‐ zyn​ki. Na​peł​nij​cie je po​now​nie. Tyl​ko ru​chy, pa​nien​ki, ru​chy! Za​sa​lu​to​wa​li i po​bie​gli w kie​run​ku uli​cy, na któ​rej sta​ły nie​wi​docz​ne z tak du​żej od​le​gło​ści cię​ża​‐ rów​ki z za​opa​trze​niem. Wy​ko​na​nie za​da​nia po​win​no im za​jąć co naj​mniej pół go​dzi​ny. Ra​dek prze​czu​wał jed​nak, że nie będą się śpie​szy​li. I do​brze. Na to wła​śnie li​czył. Trzy lufy mniej nie​wie​le zmie​nią w ogól​‐ nym roz​ra​chun​ku, za to uda​ło mu się wy​eli​mi​no​wać ry​zy​ko wy​bu​chu pa​ni​ki, któ​ra w ta​kich mo​men​tach by​wa​ła bar​dzo za​raź​li​wa. Do utra​ty kon​tro​li nad prze​ra​żo​ny​mi pod​wład​ny​mi wy​star​czy je​den żoł​nierz, któ​ry po​rzu​ciw​szy broń, za​cznie ucie​kać. Sier​żant wi​dział coś ta​kie​go na fron​cie nie​je​den raz i do​sko​na​le zda​wał so​bie spra​wę z moż​li​wych kon​se​kwen​cji.

Re​flek​tor omia​ta​ją​cy ścia​nę lasu na​prze​ciw ich sta​no​wisk za​trzy​mał się na​gle, a po​tem cof​nął, wy​do​‐ by​wa​jąc z mro​ku syl​wet​kę za​krwa​wio​ne​go czło​wie​ka. – Mamy kon​takt! – za​wo​łał ka​pral ob​słu​gu​ją​cy sta​no​wi​sko ob​ser​wa​cyj​ne. Wzdłuż kor​do​nu roz​brzmia​ły gwizd​ki do​wód​ców dru​żyn. Za​pa​la​no ko​lej​ne szpe​ra​cze, szczę​ka​ła przy​‐ go​to​wy​wa​na w po​śpie​chu broń. – Spo​koj​nie… – Ra​dek przy​ło​żył lor​net​kę do oczu. Mło​dy męż​czy​zna w roz​dar​tej pi​ża​mie szedł ta​kim sa​mym chwiej​nym kro​kiem jak jego po​przed​ni​cy, od​wo​że​ni te​raz w kie​run​ku wiel​kie​go, pod​sy​ca​ne​go ben​zy​ną ogni​ska, któ​re​go łuna roz​ja​śni​ła wła​śnie nie​‐ bo, tłu​miąc na​wet bły​ski wy​ła​do​wań at​mos​fe​rycz​nych. Uchwy​co​ny w snop ja​sne​go świa​tła od​mie​niec wy​glą​dał jak upiór: skó​rę miał nie​bie​ska​wą, krew na po​licz​kach lśnią​co czar​ną. Sier​żant prze​su​nął lor​‐ net​kę nie​co w pra​wo, by omieść spoj​rze​niem po​bli​skie za​ro​śla. Za​raz. Coś się w nich po​ru​sza​ło. Tak. Było tam znacz​nie wię​cej lu​dzi… nie, nie lu​dzi, tyl​ko be​stii. Ra​dek cze​kał, nie od​ry​wa​jąc lor​net​ki od oczu. Spo​mię​dzy drzew wy​cho​dzi​ła ko​lej​na gru​pa za​ra​żo​nych – znacz​nie tłum​niej​sza niż po​przed​nia. Do​‐ li​czył się już po​nad trzy​dzie​stu po​wy​krę​ca​nych po​sta​ci, a z mro​ku wy​ła​nia​ły się wciąż na​stęp​ne. – Ożeż ty!… – mruk​nął, prze​cze​su​jąc lor​net​ką inne oświe​tlo​ne od​cin​ki lasu. Ban​da szła pro​sto na nich nie ławą, jak po​przed​nio, tyl​ko zwar​tą gru​pą. Pró​bo​wał prze​li​czyć od​mień​‐ ców raz jesz​cze, ale szyb​ko zre​zy​gno​wał. Może ich tam być na​wet set​ka, uznał. Zer​k​nął przez ra​mię na li​nię obro​ny i zo​ba​czył, że wie​lu żoł​nie​rzy stoi, roz​glą​da​jąc się nie​zde​cy​do​wa​nie. – Na po​zy​cje! – wrza​snął. Nie mógł do​pu​ścić do dal​sze​go roz​przę​że​nia. Jesz​cze mo​ment, a ci dur​nie rzu​cą broń i za​czną ucie​kać. – Na po​zy​cje, po​wie​dzia​łem! Nie otwie​rać ognia! – do​dał po​śpiesz​nie, wi​‐ dząc, że Ja​ku​bow​ski przy​kła​da kol​bę PPS-a do ra​mie​nia. – Nie mar​no​wać amu​ni​cji! Obej​rzał się za sie​bie. Kiet​zman, Bir​kow​ski i Wi​śniew​ski jesz​cze nie do​tar​li do punk​tu za​opa​trze​nia. Może to i do​brze. Jed​no zmar​twie​nie z gło​wy. Cho​ciaż z dru​giej stro​ny przy​da​ły​by się do​dat​ko​we na​bo​‐ je… Pierw​si z za​ra​żo​nych zna​leź​li się już na skra​ju stre​fy bez​pie​czeń​stwa. Szli przed sie​bie obo​jęt​nie, w cał​ko​wi​tym mil​cze​niu. Ra​mię w ra​mię. – Ognia! – Ra​dek mach​nął dło​nią, da​jąc znak swo​je​mu pod​od​dzia​ło​wi. Ka​pra​le po​wtó​rzy​li go chłop​‐ com klę​czą​cym nie​co da​lej. Ogłu​sza​ją​cy huk prze​to​czył się nad li​nią kor​do​nu, za​śmier​dzia​ło kwa​śno spa​‐ lo​nym pro​chem. – Mie​rzyć uważ​niej! – Sier​żant ujął mo​krą kol​bę i tak​że wy​ce​lo​wał w nogi nad​cho​dzą​‐ cych. Ko​si​li tam​tych, jed​nak​że nie tak szyb​ko, jak by chcie​li. Nie po​mo​gło na​wet to, że Sa​wic​ki prze​rzu​cił na ich od​ci​nek cały plu​ton, dzię​ki cze​mu żoł​nie​rze mo​gli stwo​rzyć gę​sty dwu​sze​reg. Za​ra​żo​nych było zbyt wie​lu. Na pew​no po​nad set​ka, a może i dwie. W do​dat​ku po​ru​sza​li się nie​co spraw​niej od pierw​szej fali, jak​by bar​dziej im się śpie​szy​ło. Albo jak​by byli bar​dziej wy​głod​nia​li… Pierw​si do​tar​li wła​śnie do za​sie​ków i we​szli na nie z mar​szu, jak​by nie czu​li bólu w roz​szar​py​wa​‐ nych przez dru​ty kol​cza​ste tkan​kach. Pa​da​li ko​lej​no, ko​sze​ni nie słab​ną​cym na​wet na mo​ment gra​dem kul. Ich cia​ła zgnia​ta​ły za​sie​ki i two​rzy​ły wy​ło​my, a na​stęp​ne sze​re​gi upior​nych be​stii prze​ta​cza​ły się po nich, nie wy​da​jąc żad​ne​go dźwię​ku, jak​by nie był to po​chód istot z krwi i ko​ści, lecz bez​dusz​na la​wi​na nio​są​ca na swym cze​le po​rwa​ne skądś ma​ne​ki​ny. Ka​emy sto​ją​ce​go naj​bli​żej trans​por​te​ra opan​ce​rzo​ne​go ter​ko​ta​ły już od dłuż​szej chwi​li. Dru​gi wóz bo​jo​wy, we​zwa​ny przez po​rucz​ni​ka, prze​jeż​dżał wła​śnie ty​ła​mi, kie​ru​jąc się na nie pil​no​wa​ne przez ni​‐

ko​go to​ro​wi​sko. Choć nie była to zbyt​nio uczęsz​cza​na li​nia ko​le​jo​wa, do​wódz​two uprze​dza​ło, że nocą prze​je​dzie tędy kil​ka po​cią​gów to​wa​ro​wych, le​piej więc nie roz​sta​wiać lu​dzi na szy​nach. Po​zo​sta​wi​li za​‐ tem oko​ło trzy​dzie​sto​me​tro​wy wy​łom, któ​ry w ra​zie pro​ble​mów miał zo​stać za​blo​ko​wa​ny dwie​ma sześć​‐ dzie​siąt​ka​mi. Pierw​sza z nich je​cha​ła już za ple​ca​mi lu​dzi Sa​wic​kie​go, dru​ga do​pie​ro ru​sza​ła z uli​cy bie​‐ gną​cej rów​no​le​gle do to​rów. Ta​kie wspar​cie po​win​no wy​star​czyć, gdy​by wszyst​ko po​szło po my​śli obroń​ców. Nie​ste​ty pierw​sza za​sa​da pola wal​ki, zwa​na przez ka​pi​ta​li​stów pra​wem Mur​phy’ego, mó​wi​ła ja​sno: je​śli coś może się spie​przyć, to się spie​przy. Ra​dek za​klął pod no​sem, gdy zo​ba​czył za wi​docz​ną w od​da​li sta​cyj​ką dwa ja​‐ sne re​flek​to​ry. Mo​ment póź​niej roz​legł się prze​cią​gły gwizd. Aku​rat w tym mo​men​cie nad​je​chał pierw​szy z za​po​wia​da​nych po​cią​gów. Za​ło​ga blo​ku​ją​cej tory sześć​dzie​siąt​ki nie wi​dzia​ła jesz​cze za​gro​że​nia. Wóz zjeż​dża​ją​cy z uli​cy po dru​giej stro​nie zo​stał na szczę​ście za​trzy​ma​ny przez roz​miesz​czo​ną tam pie​cho​tę. Spier​da​laj stąd, do​bry czło​wie​ku, po​my​ślał Kot, prze​ła​do​wu​jąc broń. Się​gał po trze​ci ma​ga​zy​nek. Jego pod​wład​ni zu​ży​li po​dob​ną ilość na​boi, był więc nie​mal pe​wien, że jesz​cze chwi​la i zo​sta​ną bez amu​ni​cji. Ką​tem oka wi​dział, jak ko​lej​ni żoł​nie​rze ob​ra​ca​ją się po​mię​dzy se​ria​mi, wy​pa​tru​jąc za​opa​trze​‐ nia. Na​wet się nie tru​dził spo​glą​da​niem za ra​mię, prze​wi​du​jąc, że Kiet​zman i jego po​ma​gie​rzy – je​śli nie spie​tra​li się do resz​ty – do​pie​ro za​czy​na​ją po​bie​rać amu​ni​cję. Po​rucz​nik Sa​wic​ki chy​ba też już za​uwa​żył, na czym po​le​ga pro​blem. Or​ga​ni​zo​wał wła​śnie prze​rzut ko​lej​nych dru​żyn z dal​sze​go od​cin​ka kor​do​nu, co nie​ste​ty nie mia​ło więk​szych szans po​wo​dze​nia. Prze​‐ rwa​nie ostrza​łu, gdy za​ra​że​ni byli za​le​d​wie kil​ka me​trów od sta​no​wisk czwar​te​go plu​to​nu, mo​gło za​koń​‐ czyć się praw​dzi​wą ka​ta​stro​fą. Chy​ba że… Od to​rów do​le​ciał prze​raź​li​wy zgrzyt ha​mul​ców pia​sko​wych. Ma​szy​ni​sta do​strzegł ma​new​ru​ją​cy na to​ro​wi​sku trans​por​ter opan​ce​rzo​ny i za​re​ago​wał tak, jak go uczo​no. Za​ło​ga sześć​dzie​siąt​ki – co było do prze​wi​dze​nia – spa​ni​ko​wa​ła. Kie​row​ca od​bił w pra​wo, przy​śpie​sza​jąc i pró​bu​jąc uciec z to​ro​wi​ska, za​‐ nim roz​pę​dzo​ny mo​loch zmie​cie jego wóz z po​wierzch​ni zie​mi. Wrzesz​cze​nie na lu​dzi nie mia​ło naj​mniej​sze​go sen​su. Pisk ha​mul​ców po​cią​gu, ryk pra​cu​ją​ce​go na peł​nych ob​ro​tach sil​ni​ka sześć​dzie​siąt​ki, pal​ba z pra​wie stu luf. Nikt nie usły​szał​by w tym har​mi​de​rze gło​su sier​żan​ta. Na​wet gdy​by miał me​ga​fon. Kot zro​bił więc je​dy​ną rzecz, jaką mógł zro​bić. Opusz​cza​jąc broń, pod​biegł dwa kro​ki do przo​du, by strze​la​ją​cy go zo​ba​czy​li, i za​ma​chał rę​ka​mi. Tyl​ko kil​ku żoł​nie​rzy zwró​ci​ło na nie​go uwa​gę, ale to po​‐ win​no wy​star​czyć. Zer​ka​jąc bo​jaź​li​wie przez ra​mię na znaj​du​ją​cą się tuż za nim masę po​szat​ko​wa​nych ciał, po​ka​zał pod​wład​nym na migi, że mają się wy​co​fać. Dla pew​no​ści po​wtó​rzył gest, po​na​gla​jąc ich do uciecz​ki, i sam od​sko​czył, w ostat​niej chwi​li uchy​la​jąc się przed roz​cza​pie​rzo​ny​mi rę​ka​mi za​ra​żo​ne​go męż​czy​zny w bia​łym ki​tlu. Jego plan się po​wiódł. Wy​star​czy​ło, że kil​ku strzel​ców po​da​ło tyły, a cała resz​ta na​tych​miast po​szła w ich śla​dy. Żoł​nie​rze gna​li przed sie​bie, nie zwra​ca​jąc uwa​gi na nic. Szyb​ko wy​sfo​ro​wa​li się przed nie​‐ ru​cha​wych prze​śla​dow​ców, któ​rych te​raz moż​na było przy​szpi​lić od flan​ki. Sa​wic​ki chwy​cił w lot, do cze​go zmie​rza do​wód​ca pierw​szej dru​ży​ny czwar​te​go plu​to​nu. Zdą​żył usta​wić lu​dzi i jął ra​zić od​mień​‐ ców po​ci​ska​mi z boku. Mo​ment póź​niej sześć​dzie​siąt​ka wspie​ra​ją​ca ten od​ci​nek pe​ry​me​tru pod​je​cha​ła bli​żej, do​my​ka​jąc wy​łom. Jej ka​emy, strze​la​ją​ce ogniem cią​głym z od​le​gło​ści kil​ku me​trów, po​mo​gły za​‐ trzy​mać ostat​nią falę na​past​ni​ków.

Mi​ja​jąc wóz pan​cer​ny, Ra​dek wło​żył gwiz​dek do ust. Te​raz, gdy po​ciąg już wy​ha​mo​wał, miał szan​sę na po​now​ne ze​bra​nie swo​ich lu​dzi do kupy. Na ra​zie sta​li da​le​ko przed nim, pod​świe​tla​ni gi​gan​tycz​ną łuną bi​ją​cą od sto​su, na któ​rym pło​nę​ły szcząt​ki obez​wład​nio​nych wcze​śniej po​two​rów. Już nie​dłu​go tra​‐ fią tam ko​lej​ne cia​ła. Tym ra​zem jed​nak bę​dzie ich znacz​nie wię​cej.

19 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 01:15 oko​li​ce pl. Grun​waldz​kie​go Du​szyń​ski opadł cięż​ko na skła​da​ne krze​sło. Przy​jął też z wdzięcz​no​ścią ku​bek kawy, choć skrzy​wił się, le​d​wie pod​sta​wił go pod nos. Zbo​żo​wa i do tego zim​na, a już miał na​dzie​ję, że wła​dza lu​do​wa wy​si​li się choć odro​bi​nę i po​czę​stu​je swo​ich bo​ha​te​rów czymś praw​dzi​wym. Upił łyk, by zwil​żyć gar​dło, po​tem się​gnął po chleb ze smal​cem. Sie​dzą​cy przy pro​wi​zo​rycz​nym biur​ku Pod​lew​ski spraw​dzał ja​kieś do​ku​men​ty. Nie prze​szka​dza​ły mu od​gło​sy pal​by na ze​wnątrz. Za​cho​wy​wał się, jak​by nic nie sły​szał. – To​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie – za​gad​nął go To​masz, prze​żuw​szy pierw​szy kęs gru​bej paj​dy. Po czym, gdy nie było żad​nej re​ak​cji, po​wtó​rzył, pod​no​sząc głos: – To​wa​rzy​szu Pod​lew​ski! Ofi​cer drgnął i od​wró​cił się, wio​dąc do​oko​ła zdzi​wio​nym spoj​rze​niem. Le​ka​rze po dy​żu​rze ma​sze​ro​‐ wa​li za​zwy​czaj pro​sto do sa​ni​tar​ki, aby się prze​spać. – Słu​cham – burk​nął, się​ga​jąc do uszu. Du​szyń​ski do​pie​ro wte​dy za​uwa​żył, że z mał​żo​win ka​pi​ta​na wy​sta​je coś bia​łe​go. – Wosk – wy​ja​śnił Pod​lew​ski. – Mu​szę się sku​pić nad ra​por​tem, a przy tym… – wy​‐ ko​nał zna​czą​cy ruch gło​wą. – Ta strze​la​ni​na fak​tycz​nie jest nie do wy​trzy​ma​nia – przy​znał To​masz. – Jaka strze​la​ni​na? – Trep spoj​rzał na nie​go zdzi​wio​ny. – Szum desz​czu mnie iry​tu​je. Nie cier​pię, kie​‐ dy pada. – Za​sko​czo​ny taką od​po​wie​dzią Du​szyń​ski za​milkł na​tych​miast i znów za​pchał usta chle​bem. – Chcie​li​ście cze​goś? – za​py​tał Pod​lew​ski, uj​mu​jąc ku​bek z zim​ną zbo​żów​ką. – F szu​mie fak – od​po​wie​dział To​masz z peł​ny​mi usta​mi i za​raz po​czer​wie​niał, uzmy​sła​wia​jąc so​bie, jak to za​brzmia​ło. – Po​pij​cie, bo się za​dła​wi​cie. – Ka​pi​tan pod​su​nął mu wła​sny ku​bek. Du​szyń​ski prze​łknął chleb i po​pił, za​nim do​tar​ło do nie​go, co robi. Oczy wy​szły mu mo​men​tal​nie z or​bit. Ktoś tu ro​bił so​bie kawę z prą​dem. – Już mi le​piej – za​pew​nił po chwi​li, gdy prze​sta​ło go pa​lić w prze​ły​ku. – Na​dal drę​czy was spra​wa tam​te​go chło​pa​ka? – Pod​lew​ski roz​parł się wy​god​niej na krze​śle, nie za​‐ uwa​ża​jąc wody ciek​ną​cej ze szwu w da​cho​wej czę​ści na​mio​tu i ka​pią​cej mu te​raz pro​sto na czap​kę. Za chwi​lę ją po​czu​je… I do​brze mu tak, po​my​ślał To​masz mści​wie. – Ow​szem. Uwa​żam, że nie​po​trzeb​nie po​sła​li​śmy go na… – chciał po​wie​dzieć „śmierć”, ale sło​wo to nie chcia​ło mu przejść przez gar​dło – …plac. Ka​pi​tan mie​rzył go wzro​kiem, jak​by się za​sta​na​wiał, w jaki spo​sób po​pro​wa​dzić tę roz​mo​wę. Czy zmiaż​dżyć in​ter​lo​ku​to​ra od razu, czy po​drę​czyć go przed nie​uchron​nym fi​na​łem? To​masz szcze​rze wąt​pił, aby czło​wiek jego po​kro​ju był zdol​ny do in​nych za​cho​wań. Za​nim jed​nak Pod​lew​ski zdą​żył otwo​rzyć usta, na ze​wnątrz dały się sły​szeć krzy​ki, a po​tem ktoś za​‐ czął na​gle strze​lać. Za​sko​czo​ny Du​szyń​ski ze​rwał się z krze​sła, po​trą​ca​jąc sto​lik i roz​le​wa​jąc resz​tę pod​‐ ra​so​wa​nej kawy. Ka​pi​tan sie​dział da​lej, jak​by nic się nie sta​ło. – Klap​nij​cie so​bie, dok​to​rze – rzu​cił chwi​lę póź​niej, zu​peł​nie jak​by zwra​cał się do zna​jo​me​go, któ​re​‐

go spo​tkał na spa​ce​rze w par​ku. – My​śli​cie pew​nie, że je​stem tę​pym skur​wy​sy​nem, któ​re​go par​tia wy​sła​‐ ła na ten od​ci​nek, po​nie​waż ni​g​dy nie od​mó​wił wy​ko​na​nia roz​ka​zu… – Za​milkł na mo​ment, jak​by li​czył na od​po​wiedź. Nie do​cze​kał się jej, acz​kol​wiek le​karz roz​ło​żył po​now​nie krze​sło i opadł na nie cięż​ko. Wte​dy Pod​lew​ski pod​jął: – To nie do koń​ca praw​da. Wy​ko​nu​ję roz​ka​zy bez szem​ra​nia, zga​dza się, nie dla​te​go jed​nak, że je​stem po​zba​wio​nym su​mie​nia dra​niem. Po​dob​nie jak wy mam za sobą aka​de​mię me​‐ dycz​ną. I dzie​sięć lat pra​cy w szpi​ta​lach woj​sko​wych, w tym pra​wie sie​dem na fron​cie. – Wi​dząc, że roz​‐ mów​ca marsz​czy z nie​do​wie​rza​niem brwi, uniósł rękę w uspo​ka​ja​ją​cym ge​ście. – Nie o tam​tej woj​nie mó​wię. Kuba, Ko​rea. Na​oglą​da​łem się wię​cej cier​pie​nia niż wy wszy​scy ra​zem wzię​ci. Nie po​win​no więc ni​ko​go dzi​wić, że ten in​cy​dent – wska​zał gło​wą bok​sy – nie robi na mnie wra​że​nia. – Wi​dzie​li​ście kie​dyś ta​kie… wy​na​tu​rze​nie? Ka​pi​tan upił łyk do​pra​wio​nej spi​ry​tu​sem kawy. – Nie. Z czymś ta​kim ni​g​dy się nie spo​tka​łem. To zna​czy oko w oko, bo pod​czas po​by​tu w Ha​wa​nie sły​sza​łem róż​ne opo​wie​ści… – urwał, wra​ca​jąc wspo​mnie​nia​mi do tam​tych chwil. – W pięć​dzie​sią​tym ósmym, kil​ka ty​go​dni po fia​sku ope​ra​cji Ve​ra​no, po​je​cha​li​śmy do San​tia​go. Suk​ces par​ty​zan​tów spra​wił, że przy​łą​cza​li się do nas lu​dzie z wie​lu kra​jów. El Co​man​dan​te miał wo​kół sie​bie przy​ja​ciół z ca​łej Ame​ry​ki Ła​ciń​skiej. Wte​dy wła​śnie po​zna​łem to​wa​rzy​szy z Ha​iti… to taka wy​spa na Ka​ra​ibach, le​żą​ca opo​dal Kuby. Ta, na któ​rą Na​po​le​on wy​słał kie​dyś na​sze le​gio​ny. – Do​strze​ga​jąc kon​ster​na​cję Du​szyń​‐ skie​go, po​śpie​szył z wy​ja​śnie​nia​mi. – Dla​cze​go o tym mó​wię? Z bar​dzo pro​stej przy​czy​ny, to​wa​rzy​szu dok​to​rze. Otóż rdzen​ni Ha​itań​czy​cy wie​rzą, że ich ka​pła​ni, wy​bacz​cie, wy​le​cia​ło mi z gło​wy, jak się na​‐ zy​wa​ją, po​tra​fią oży​wiać zmar​łych. I ro​bią z nich zom​bie, to zna​czy ta​kie wła​śnie krwio​żer​cze be​stie – wska​zał na pół​noc​ny wschód, skąd do​bie​ga​ły strza​ły. – Do​kład​nie ta​kie… – za​nu​rzył się po​now​nie we wspo​mnie​niach. – My​śli​cie, że to ich spraw​ka? – za​py​tał ostroż​nie Du​szyń​ski. Ka​pi​tan otrzą​snął się, po czym spoj​rzał na nie​go z po​li​to​wa​niem. – Sza​le​ju że​ście się ob​je​dli? – Sami mó​wi​li​ście… – Po​wie​dzia​łem tyl​ko tyle, że Ha​itań​czy​cy opo​wia​da​li mi o ta​kich isto​tach. Spraw​dza​łem po​tem w ha​wań​skich bi​blio​te​kach, co na ten te​mat wia​do​mo, i nie​wie​le zna​la​złem. Uzna​łem więc, że zwy​czaj​nie baj​du​rzy​li, tak samo jak nasi chło​pi o Ro​ki​cie i ru​sał​kach. – Do​świad​cze​nie uczy, że nie do koń​ca – za​uwa​żył sen​ten​cjo​nal​nie Du​szyń​ski. Pod​lew​ski uśmiech​nął się pod no​sem. – Sto lat temu ni​ko​mu nie śni​ło się o ato​mach. A dzi​siaj Zwią​zek Ra​dziec​ki ma bom​by, któ​re mogą zmieść z po​wierzch​ni zie​mi całe kra​je. – To​masz chciał wtrą​cić, że bro​nią ato​mo​wą dys​po​nu​je wię​cej państw i że So​wie​ci wca​le nie byli pierw​si, ale wi​dząc udu​cho​wio​ne spoj​rze​nie ofi​ce​ra, zmil​czał. – Może więc te ha​itań​skie zom​bie to nie żad​ne ma​gicz​ne ho​kus-po​kus, tyl​ko zwy​kła cho​ro​ba, któ​rej do tej pory nie zna​li​śmy. – Wi​rus za​mie​nia​ją​cy lu​dzi w nie​śmier​tel​ne mon​stra? – za​kpił To​masz. – Coś ta​kie​go prze​czy​ło​by obo​wią​zu​ją​cej wie​dzy me​dycz​nej. – Ra​cja – przy​znał ka​pi​tan. – Pro​blem jed​nak w tym, że my, lu​dzie, wciąż gów​no wie​my o ota​cza​ją​‐ cym nas świe​cie. – Wska​zał pal​cem w nie​bo, a wła​ści​wie w dach na​mio​tu, od​chy​la​jąc się do tyłu tak moc​no, że kro​pla desz​czów​ki skap​nę​ła mu pro​sto w oko. – Kur​wa mać! – ze​rwał się z krze​sła i ener​gicz​‐

nym ru​chem ścią​gnął z gło​wy prze​mo​czo​ną czap​kę. – W tych wa​run​kach nie da się pra​co​wać! – Na​gła ci​‐ sza, jaka za​pa​dła w po​bli​skich bok​sach, spro​wa​dzi​ła go na zie​mię. – Wra​caj​cie do swo​ich za​jęć, to​wa​‐ rzy​sze – rzu​cił zni​żo​nym gło​sem w stro​nę płó​cien​nych prze​pie​rzeń. – Nic się nie dzie​je. Nic a nic. – Prze​‐ su​nął krze​sło bli​żej Du​szyń​skie​go, otrze​pał czap​kę i sia​da​jąc po​now​nie, się​gnął po po​obi​ja​ny cy​no​wy ku​‐ bek. – O czym to ja…? – O tym, że gów​no wie​my – pod​po​wie​dział mu le​karz. – A tak, tak. – Pod​lew​ski prze​łknął spo​ry łyk, a uczy​nił to z taką ła​two​ścią, jak​by pił wodę źró​dla​ną, nie sie​dem​dzie​się​cio​pro​cen​to​wy roz​twór al​ko​ho​lu. Od razu było wi​dać, że mu​siał prze​sta​wać z Ru​ski​mi. I to od daw​na. – Mó​wi​cie: obo​wią​zu​ją​ca wie​dza, a czym​że ona jest? Zbie​ra​ni​ną nie spraw​dzo​nych do koń​ca do​my​słów i teo​rii. Mało co się w ogó​le kupy trzy​ma. Od​po​wie​cie mi na fun​da​men​tal​ne py​ta​nie, czy wszech​świat jest skoń​czo​ny czy też nie? Nie od​po​wie​cie. Nikt nie od​po​wie. Bo nikt na​wet nie ro​zu​mie py​ta​nia. Jak​że to: je​śli jest ko​niec, to coś za nim musi być. A je​śli koń​ca nie ma… uuu, wi​dzie​li​ście coś, co nie ma koń​ca? – Po​cią​gnął ko​lej​ny so​lid​ny łyk. Po​licz​ki za​ró​żo​wi​ły mu się do tej pory nie​znacz​nie, oczy za​szkli​ły, a ję​zyk lek​ko ze​sztyw​niał. Nie miał aż tak moc​nej gło​wy, jak się na po​zór wy​da​wa​ło. – Taka wstę​ga Möbiu​sa na przy​kład… – rzekł Du​szyń​ski ci​cho, bo​jąc się bar​dziej zi​ry​to​wać prze​ło​‐ żo​ne​go. – Nie​źli je​ste​ście w te kloc​ki – po​chwa​lił go ka​pi​tan. – Ale le​piej nie schodź​my na kota tego, jak mu tam było, Sztau​dyn​ge​ra. Prze​for​mu​łu​ję za​tem py​ta​nie: zna​cie coś nie​skoń​czo​ne​go oprócz wstę​gi Möbiu​sa? O, za​czę​ły się scho​dy, nie​praw​daż, to​wa​rzy​szu dok​to​rze? I o tym wła​śnie mó​wię. My, lu​dzie, wy​peł​za​my do​pie​ro z ciem​no​ty jak te dżdz… dzdż… jak te gli​sty z roz​mo​kłej zie​mi. Co my wie​my o wszech​świe​cie albo o ży​ciu? Gów​no wie​my. Te tam… zom​bie – wska​zał gło​wą w kie​run​ku pa​cy​fi​ko​wa​ne​go izo​la​to​rium – po​zwo​li​cie, że tak je będę na​zy​wał dla uprosz​cze​nia spra​wy, nie mu​szą być ni​czym nie​zwy​kłym ani nad​przy​ro​dzo​nym. Może mat​ka na​tu​ra uczy​ni​ła wła​śnie ko​lej​ny krok na dro​dze ewo​lu​cji? – Moim zda​niem to… – Wa​szym zda​niem, ha! A kto wy je​ste​ście? – ob​ru​szył się Pod​lew​ski. – Dru​gi Eisen​ste​in? Albo ten od kota, w dupę ko​pa​ny Sztau​dyn​ger? Dla​cze​go oni wszy​scy mu​szą mieć ta​kie trud​ne do za​pa​mię​ta​nia na​‐ zwi​ska? Marks, En​gels, Le​nin, Sta​lin, Ca​stro, wszyst​kie​go kil​ka li​ter i czło​wiek na​wet po kie​li​chu się nie po​my​li. – Le​nin i Sta​lin to nie na​zwi​ska, tyl​ko pseu​do​ni​my – spro​sto​wał To​masz. – Wy mi się tu​taj nie wy​mą​drzaj​cie, wie​cie, o co mi cho​dzi. Du​szyń​ski za​czy​nał ża​ło​wać, że w ogó​le roz​po​czął tę roz​mo​wę. Ka​pi​tan chy​ba wy​czy​tał to z jego miny, bo za​milkł na​gle, wy​pro​sto​wał się na krze​śle i otarł usta wierz​chem dło​ni. – Pój​dę już – stwier​dził To​masz, od​sta​wia​jąc ku​bek. – Za​cze​kaj​cie. – Pod​lew​ski spoj​rzał mu pro​sto w oczy. – Przy​szli​ście tu​taj w spra​wie tego chłop​ca. Cięż​ko wam, wiem, bo i mnie też nie​lek​ko. Ale to była moja de​cy​zja, nie wa​sza. Zga​dza się? – Du​szyń​ski przy​tak​nął po chwi​li wa​ha​nia. – Ro​zu​mie​cie już te​raz, dla​cze​go mnie tu​taj przy​dzie​lo​no? Zo​sta​łem wa​‐ szym zwierzch​ni​kiem, że​by​ście mo​gli wró​cić do do​mów z czy​sty​mi su​mie​nia​mi, że​by​ście mo​gli spoj​rzeć w lu​stro, kie​dy obu​dzi​cie się ju​tro rano i każ​de​go na​stęp​ne​go dnia. Że​by​ście mie​li na kogo zrzu​cić całą winę za to, co​ście dzi​siaj tu​taj zro​bi​li. Tak to dzia​ła, mó​wiąc w skró​cie. Le​karz zmie​rzył go uważ​niej​szym spoj​rze​niem. Czyż​by aż tak się po​my​lił co do tego czło​wie​ka? Na​‐ praw​dę nie miał przed sobą bez​dusz​nej ma​szy​ny, wy​ko​nu​ją​cej bez szem​ra​nia każ​dy roz​kaz prze​ło​żo​nych?

– Pa​mię​ta​cie te strza​ły sprzed chwi​li? – za​py​tał ni stąd, ni zo​wąd ka​pi​tan. – Te, po któ​rych roz​la​li​ście mi wol​to​wa​ną kawę? – To​masz ski​nął gło​wą. – Wie​cie, co to było? – Te​raz Du​szyń​ski za​prze​czył, wciąż bez sło​wa. – Ktoś na​pra​wiał wasz błąd. Wasz, zna​czy le​ka​rzy pra​cu​ją​cych w tym na​mio​cie. Prze​pu​ści​li​‐ ście za​ra​żo​ne​go, a on tam w aka​de​mi​ku zmie​nił się w zom​bie. Ilu nie​win​nych przez nie​go zgi​nę​ło? Na ra​‐ zie tego nie wiem, ale pew​nie nie​dłu​go do​sta​nę ra​port ze szcze​gó​ła​mi zda​rze​nia. Do kom​ple​tu – po​stu​kał pal​cem w sto​sik kar​tek przy​ci​śnię​tych zwy​kłym ka​mie​niem. – Tak, to wszyst​ko ra​por​ty z tej nocy, do​ty​‐ czą​ce po​dob​nych przy​pad​ków. Sie​dem​na​ście osób, któ​re mo​gły​by wró​cić ju​tro do domu, tra​fi​ło na stos. Tyl​ko dla​te​go, że ktoś coś prze​oczył. Jesz​cze nie skoń​czy​łem – uci​szył Du​szyń​skie​go, uno​sząc ostrze​gaw​‐ czo pa​lec. – Przez za​nie​dba​nia stra​ci​łem już czte​rech lu​dzi. Mowa o stra​tach w kom​pa​nii war​tow​ni​czej, bo z ran​ny​mi żoł​nie​rza​mi i mi​li​cjan​ta​mi nikt się tu nie cac​ka. Sta​no​wią​cy za​gro​że​nie funk​cjo​na​riu​sze tra​‐ fia​ją bez​zwłocz​nie do tego mniej​sze​go na​mio​tu po pra​wej. Tam każ​dy do​sta​je „szcze​pion​kę”, dzię​ki któ​‐ rej za​sy​pia spo​koj​nie w sa​ni​tar​ce od​wo​żą​cej go na plac Grun​waldz​ki, gdzie na​tych​miast tra​fia do dołu i po​la​ny ben​zy​ną pło​nie jak po​chod​nia. Je​śli wy​da​je wam się, że po​stą​pi​łem nie​ludz​ko wo​bec tego dzie​‐ cia​ka, po​my​śl​cie o ofia​rach, któ​re po​no​szą moi lu​dzie w imię przy​szło​ści tego mia​sta. Chło​pak mu​siał umrzeć, aby ty​sią​ce in​nych dzie​cia​ków mo​gło prze​żyć. Zro​zu​mia​no? Tym ra​zem Du​szyń​ski przy​tak​nął na​tych​miast i z więk​szym prze​ko​na​niem. Usa​tys​fak​cjo​no​wa​ny ka​pi​‐ tan po​ki​wał gło​wą. – I bar​dzo do​brze. A te​raz zmia​taj​cie spać, to​wa​rzy​szu dok​to​rze. Może dzię​ki temu nie po​peł​ni​cie błę​du na na​stęp​nej zmia​nie.

20 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 01:17 Pra​cze Od​rzań​skie, oko​li​ce izo​la​to​rium Sąd po​lo​wy miał być szyb​ki. KBW oto​czył dru​ży​nę Kota mo​ment po tym, jak sier​żant spro​wa​dził swo​ich lu​dzi w po​bli​że daw​nych sta​no​wisk, gdzie wciąż wiły się cia​ła zma​sa​kro​wa​nych za​ra​żo​nych. Dwaj ofi​ce​‐ ro​wie kor​pu​su, ka​pi​ta​no​wie De​ska i Ko​łec​ki, sta​nę​li przed zbi​ty​mi w grup​kę prze​mok​nię​ty​mi żoł​nie​rza​‐ mi, mie​rząc ich po​nu​rym wzro​kiem. – Co to mia​ło być, do kur​wy nę​dzy? – wark​nął pierw​szy z ofi​ce​rów, strasz​nie wy​so​ki i prze​raź​li​wie chu​dy. Ra​dek sta​nął na bacz​ność, za​sa​lu​to​wał sprę​ży​ście, po czym spo​glą​da​jąc gdzieś w mrok, od​po​wie​‐ dział bez​na​mięt​nym to​nem: – Wy​co​fa​łem się, żeby od​dzia​ły spro​wa​dzo​ne przez po​rucz​ni​ka Sa​wic​kie​go mia​ły czy​ste przed​po​le. Koń​czy​ła nam się amu​ni​cja… – Wy​co​fa​li​ście się?! – roz​darł się niż​szy ofi​cer, prze​ry​wa​jąc sier​żan​to​wi w pół sło​wa. – Tak wy​glą​da ma​newr wy​co​fa​nia żoł​nie​rzy z pierw​szej li​nii?! Spier​da​la​li​ście, to​wa​rzy​szu! W pod​sko​kach spier​da​la​li​‐ ście! – Nie prze​sta​jąc wrzesz​czeć, zbli​żał się do Kota. Za​trzy​mał się tuż przed nim. Z gęby je​cha​ło mu wę​dzo​ną rybą i czymś jesz​cze bar​dziej cuch​ną​cym. – To był akt de​zer​cji! – My​li​cie się, to​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie – opo​no​wał Ra​dek, usi​łu​jąc za​cho​wać spo​kój. Bez​piecz​niak miał ra​cję. Do pew​ne​go stop​nia, rzecz ja​sna. To była uciecz​ka z pierw​szej li​nii, jed​nak​że pod​ję​ta nie na wła​‐ sną rękę, tyl​ko na wy​da​ny roz​kaz. – Ja się mylę! – Ko​łec​ki spur​pu​ro​wiał na twa​rzy. – Ja się mylę?! – Mel​du​ję, że sy​tu​acja była kry​tycz​na. Gdy​bym nie pod​jął na​tych​mia​sto​wej de​cy​zji, czwar​ty plu​ton mu​siał​by strze​lać do mo​ich lu​dzi. Do swo​ich to​wa​rzy​szy bro​ni. Coś ta​kie​go mia​ło​by znacz​nie bar​dziej de​mo​ra​li​zu​ją​ce skut​ki dla po​zo​sta​łych jed​no​stek niż szyb​ki… od​wrót z pierw​szej li​nii. Być może ma​newr wy​glą​dał na uciecz​kę, ale chciał​bym za​uwa​żyć, że… ża​den z mo​ich pod​wład​nych nie ru​szył się z miej​‐ sca, do​pó​ki nie otrzy​mał roz​ka​zu. Któ​ry wy​da​łem, bę​dąc w sta​łym kon​tak​cie wzro​ko​wym z prze​ło​żo​nym. – Wska​zał gło​wą sto​ją​ce​go opo​dal po​rucz​ni​ka. Kur​du​pel od​wró​cił się tak gwał​tow​nie, że desz​czów​ka z jego pa​łat​ki opry​ska​ła wszyst​kich wo​kół. – To​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie, mel​du​ję, że sier​żant mówi praw​dę – po​twier​dził bez en​tu​zja​zmu Sa​wic​ki. Aż za do​brze wie​dział, czym może się za​koń​czyć ta roz​mo​wa. – W mo​jej oce​nie była to naj​roz​sąd​niej​sza de​‐ cy​zja. Zwłasz​cza że sy​tu​acja ule​gła na​głe​mu po​gor​sze​niu, gdy po​ciąg od​ciął nas od trans​por​te​rów i jed​‐ no​stek pil​nu​ją​cych dru​giej stro​ny to​ro​wi​ska. – Skład to​wa​ro​wy zo​stał już ode​sła​ny do mia​sta. Zni​kał wła​‐ śnie w od​da​li, mi​ja​jąc krwa​wą łunę bi​ją​cą od sto​sów. – Szyb​ki od​wrót umoż​li​wił nam otwar​cie zma​so​‐ wa​ne​go ognia i zli​kwi​do​wa​nie za​gro​że​nia, za​nim do​szło do fak​tycz​ne​go prze​rwa​nia kor​do​nu. Kur​du​pel po​czła​pał przez bło​to do po​rucz​ni​ka, któ​re​mu jak się oka​za​ło, nie się​gał na​wet do bro​dy. Wy​raź​nie było wi​dać, że bar​dzo go to de​pry​mu​je. – Uwa​ża​cie, że to był kla​sycz​ny ma​newr wy​co​fa​nia pod​od​dzia​łu? – za​py​tał ja​do​wi​tym to​nem, za​dzie​‐ ra​jąc gło​wę mimo za​ci​na​ją​ce​go desz​czu.

Sa​wic​ki ob​li​zał war​gi, za​nim od​po​wie​dział. Chciał być w po​rząd​ku wo​bec swo​ich lu​dzi, ale nie mógł się po​su​nąć w tej lo​jal​no​ści za da​le​ko. KBW nie pa​tycz​ko​wał się w ta​kich sy​tu​acjach, a ci dwaj ofi​ce​ro​wie mie​li szcze​rą chęć udo​wod​nić, że re​pu​ta​cja, jaką cie​szy się ich for​ma​cja, jest w peł​ni za​słu​‐ żo​na. – Uwa​żam, że w tam​tych wa​run​kach nie mo​gli… – za​czął nie​pew​nie. – Cze​go nie mo​gli?! – na​sko​czył na nie​go Ko​łec​ki. – Za​trzy​mać się, do​pó​ki nie stra​ci​li tchu?! – Nie o tym mó​wi​łem – mruk​nął Sa​wic​ki. – Spra​wa jest ja​sna – ode​zwał się De​ska. Mó​wił dziw​nie twar​do. Mu​siał być z Po​mo​rza albo z Ma​‐ zur. – Mamy do czy​nie​nia z kla​sycz​nym ak​tem tchó​rzo​stwa. Nie z de​zer​cją, po​nie​waż żoł​nie​rze opu​ści​li sta​no​wi​ska do​pie​ro po otrzy​ma​niu roz​ka​zu. To zmie​nia nie​co po​stać rze​czy, ale fakt po​zo​sta​je fak​tem. Pla​no​wy od​wrót za​mie​nił się w pa​nicz​ną uciecz​kę. Gdy​by pod​od​dzia​ły zgro​ma​dzo​ne przez po​rucz​ni​ka na flan​ce nie opa​no​wa​ły sy​tu​acji, do​szło​by do prze​rwa​nia kor​do​nu sa​ni​tar​ne​go. Win​ni to​wa​rzy​sze – wska​zał na dru​ży​nę Kota i wspie​ra​ją​cych ją ko​le​gów – mu​szą po​nieść za​słu​żo​ną karę. Ko​łec​ki zo​sta​wił po​rucz​ni​ka w spo​ko​ju i wró​cił do trzy​ma​nych na musz​ce żoł​nie​rzy. Znów sta​nął przed Ko​tem, zio​nąc mu w twarz cuch​ną​cą rybą. – Tak – mruk​nął z sa​tys​fak​cją, do​strze​ga​jąc strach w oczach pod​ofi​ce​ra. – Tak – po​wtó​rzył, na​pa​wa​‐ jąc się tym mo​men​tem trium​fu i upodle​nia dru​gie​go czło​wie​ka. – Kara musi być. I to taka, żeby wszy​scy inni za​pa​mię​ta​li raz na za​wsze, że w wa​run​kach bo​jo​wych nie ma miej​sca na nie​sub​or​dy​na​cję. Drą​gal sta​nął za ple​ca​mi swo​je​go kom​pa​na. – Sier​żan​cie – po​wie​dział, uśmie​cha​jąc się przy​jaź​nie. – Wskaż​cie pię​ciu lu​dzi, któ​rzy zna​leź​li się na miej​scu zbiór​ki ostat​ni. Kot znie​ru​cho​miał. Chcie​li za​ła​twić spra​wę jego rę​ka​mi. Wie​dział, któ​rzy żoł​nie​rze spa​ni​ko​wa​li naj​‐ bar​dziej, lecz wy​da​nie ich w łapy tych opraw​ców było tak nie​god​ne, że… – Ciem​no było, nie je​stem pe​wien… – Ujmę to tak… – prze​rwał mu kur​du​pel – albo usły​szy​my ich na​zwi​ska, albo uka​rze​my wszyst​kich. De​ska i Ko​łec​ki ewi​dent​nie zna​li się na swo​jej ro​bo​cie. Po​zba​wio​ny pola ma​new​ru Kot zer​k​nął na stło​czo​nych pod​wład​nych. Zdą​żył zro​zu​mieć, że po​da​nie pię​ciu na​zwisk bę​dzie w tej sy​tu​acji mniej​szym złem, lecz na​dal miał opo​ry i czuł dła​wią​cy ucisk w krta​ni. Zu​peł​nie jak​bym po​łknął kłę​bek dra​pią​ce​go wło​sia… Co za idio​tycz​ne sko​ja​rze​nie, zbesz​tał się za​raz, prze​no​sząc wzrok na obu ofi​ce​rów. Za​nim jed​‐ nak zdą​żył otwo​rzyć usta, usły​szał do​bie​ga​ją​cy zza ple​ców drżą​cy głos. – To​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie, mel​du​je się sze​re​go​wy Piotr Ja​ku​bow​ski. To ja przy​sze​dłem na miej​sce zbiór​ki ostat​ni. Ofi​ce​ro​wie KBW od​wró​ci​li się rów​no​cze​śnie. – To​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie, mel​du​je się sze​re​go​wy Ka​mil Wnęk, ja też przy​sze​dłem ostat​ni. Ra​dek zer​k​nął przez ra​mię. Zza ple​ców ko​le​gów wy​cho​dzi​li na​stęp​ni żoł​nie​rze. Było ich już wię​cej niż pię​ciu. W ciem​no​ściach i za​mie​sza​niu, któ​re wte​dy pa​no​wa​ło, trud​no było usta​lić do​kład​nie, kto po kim do​tarł na miej​sce zbiór​ki. De​ska i Ko​łec​ki przy​glą​da​li się temu po​ka​zo​wi żoł​nier​skiej so​li​dar​no​ści z obo​jęt​ny​mi mi​na​mi. Po​tem je​den z nich, ten wy​so​ki, ski​nął gło​wą, da​jąc znak żan​dar​mom, by usta​wi​li zgła​sza​ją​cych się lu​dzi w rów​‐ nym sze​re​gu. Było ich w su​mie ośmiu. Oprócz Ja​ku​bow​skie​go i Wnę​ka sier​żant do​strzegł jesz​cze jed​ne​go chło​pa​ka ze swo​jej dru​ży​ny, ma​ło​mów​ne​go szcze​ci​nia​ni​na, ka​pra​la Ma​te​usza Ja​nysz​ka. Po​zo​sta​ła piąt​ka

na​le​ża​ła do gru​py wspar​cia przy​sła​nej przez po​rucz​ni​ka w cza​sie strze​la​ni​ny. Kur​du​pel uśmiech​nął się z sa​tys​fak​cją, spo​glą​da​jąc sier​żan​to​wi pro​sto w oczy. – Nie wska​za​li​ście win​nych, więc pój​dzie​cie z nimi – rzu​cił po​zba​wio​nym emo​cji to​nem, przy​wo​łu​‐ jąc sto​ją​cych za ple​ca​mi Rad​ka żan​dar​mów. – Po​zwól​cie to​wa​rzy​szo​wi sier​żan​to​wi do​łą​czyć do po​zo​sta​‐ łych tchó​rzy. Sa​wic​ki po​ru​szył się ner​wo​wo. Chciał prze​drzeć się przez kor​don pał​ka​rzy, ale funk​cjo​na​riu​sze KBW mu na to nie po​zwo​li​li. – Co za​mier​za​cie zro​bić z mo​imi pod​wład​ny​mi? – za​wo​łał zza ra​mie​nia ro​słe​go żan​dar​ma. Ko​łec​ki spoj​rzał na nie​go z po​li​to​wa​niem. – A jak my​śli​cie? – za​py​tał. – Je​stem od wy​ko​ny​wa​nia roz​ka​zów, nie od my​śle​nia – wy​pa​lił zde​ner​wo​wa​ny An​drzej. – Otóż to, to​wa​rzy​szu po​rucz​ni​ku! – pod​chwy​cił De​ska. – Otóż to! Je​ste​ście od wy​ko​ny​wa​nia roz​ka​‐ zów. Za​tem mor​da w ku​beł! – Otarł śli​nę z ust, po czym od​wró​cił się twa​rzą do sze​re​gu, mie​rząc wy​lęk​‐ nio​nych żoł​nie​rzy ostrym spoj​rze​niem. – Od tchó​rzo​stwa na polu wal​ki gor​sza jest tyl​ko zdra​da! – za​‐ grzmiał. – A wy stchó​rzy​li​ście. Ucie​ka​li​ście jak baby! – kpił, prze​cha​dza​jąc się wol​no przed dzie​wię​cio​‐ ma stru​chla​ły​mi w mniej​szym lub więk​szym stop​niu męż​czy​zna​mi. – Trze​ba było was za​ga​niać na pierw​‐ szą li​nię jak kozy albo kury! – roz​ło​żył ko​ści​ste ręce, imi​tu​jąc pa​ste​rzy. Kil​ku sze​re​gow​ców, za​sko​czo​nych jego na​głym ge​stem, cof​nę​ło się o krok. Za​uwa​żył to i wy​szcze​rzył się jesz​cze bar​dziej, szcze​rze uba​wio​ny osią​gnię​tym efek​tem. Sto​ją​cy nie​co da​lej kur​du​pel ob​ser​wo​wał tę sce​nę w wy​mow​nym mil​cze​niu. Żuł coś pra​co​wi​cie, z po​gar​dą spo​glą​da​jąc na gnę​bio​nych mło​dych żoł​nie​rzy. Tym​cza​sem dry​blas uspo​ko​ił się w koń​cu, prze​stał wrzesz​czeć, zro​bił krok do tyłu i za​jąw​szy miej​sce obok ko​le​gi, do​dał: – Nie pu​ści​my wam tego pła​zem! Kara musi być! Su​ro​wa… – zno​wu za​drże​li jak je​den mąż – naj​su​‐ row​sza, żeby nikt wię​cej nie wa​żył się ucie​kać z pierw​szej li​nii. – Nie mo​że​cie… – za​czął po​rucz​nik, ale zo​stał na​tych​miast uci​szo​ny. – Mo​że​my – za​pew​nił go roz​ba​wio​ny De​ska. – My wszyst​ko mo​że​my. – Ko​łec​ki przy​tak​nął raz, ale zde​cy​do​wa​nie, wy​krzy​wia​jąc usta w kwa​śnym uśmie​chu. – Za​brać ich! Żan​dar​mi po​pę​dzi​li całą dzie​wiąt​kę pro​sto na ja​śnie​ją​cą w od​da​li łunę.

21 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 01:50 oko​li​ce pl. Grun​waldz​kie​go Du​szyń​ski nie pod​niósł na​wet gło​wy, gdy do na​mio​tu wto​czył się kasz​lą​cy gło​śno Do​mi​nik Ja​ku​biak, je​‐ den z le​ka​rzy, któ​rzy za​czę​li pra​cę rów​no z nim i o tej sa​mej po​rze zo​sta​li zlu​zo​wa​ni przez wy​po​czę​tych ko​le​gów. Twarz i far​tuch miał umo​ru​sa​ne sa​dzą, a tego kasz​lu mógł​by mu po​zaz​dro​ścić nie​je​den gruź​lik. Wszy​scy poza To​ma​szem przy​glą​da​li się ko​le​dze le​ka​rzo​wi ze zdzi​wie​niem. – Żeby to wszyst​ko… – wy​char​czał, prze​ry​wa​jąc na mo​ment wy​plu​wa​nie płuc, i za​raz się​gnął trzę​są​‐ cy​mi się dłoń​mi sto​ją​cy na wy​ga​słym daw​no pie​cy​ku czaj​nik z reszt​ka​mi kawy. Nie za​wra​cał so​bie gło​wy kub​kiem. Prze​chy​liw​szy dziu​bek, wlał gorz​ki na​par pro​sto do ust. Pił łap​‐ czy​wie, do​pó​ki nie chwy​cił go ko​lej​ny spazm. Ten atak był jed​nak o wie​le mniej gwał​tow​ny niż po​przed​‐ ni. – Co wy ja​ra​cie? – burk​nął ze swo​je​go kąta Pod​lew​ski, po​zbyw​szy się uprzed​nio wo​sko​wych za​ty​‐ czek. – Co ja​ram? – wy​char​czał Ja​ku​biak, ocie​ra​jąc usta wierz​chem dło​ni. – Ra​czej czym wy tam pa​li​cie na pla​cu? Jak po​cią​gnę​ło dy​mem i sa​dzą… – Spró​bo​wał otrze​pać ki​tel, ale tyl​ko po​gor​szył spra​wę, ro​‐ biąc na ma​te​ria​le dłu​gie czar​ne smu​gi. – Wiatr się zmie​nił? – Ka​pi​tan znik​nął w bocz​nym przej​ściu. Kie​dy mo​ment póź​niej wró​cił, miał na wy​so​kim czo​le płat tłu​stej sa​dzy. – To pew​nie tyl​ko chwi​lo​we – do​dał, sły​sząc do​bie​ga​ją​ce z dru​giej stro​ny char​ko​ty, wca​le nie mniej efek​tow​ne niż w wy​ko​na​niu Ja​ku​bia​ka, a do tego chó​ral​ne. Dwaj we​pchnię​ci do środ​ka męż​czyź​ni w pi​ża​mach zgi​na​li się wpół, pró​bu​jąc oczy​ścić płu​ca. Po​‐ dob​nie jak eskor​tu​ją​cy ich funk​cjo​na​riusz. To​masz zer​k​nął w ce​lu​lo​ido​we okien​ko zdo​bią​ce śro​dek płó​cien​nej ścia​ny. Nie do​strzegł za nim nie​‐ prze​nik​nio​nej czer​ni. Za​stą​pi​ła ją ki​pią​ca sza​rość. Coś na kształt mgły. Tu​taj, we wnę​trzu na​mio​tu szpi​tal​‐ ne​go, czuł je​dy​nie de​li​kat​ny swąd bi​ją​cy głów​nie od mio​ta​ją​ce​go się bez​ład​nie Ja​ku​bia​ka. Za​bez​pie​czo​ne cięż​ki​mi kla​pa​mi ślu​zy speł​ni​ły swo​je za​da​nie, od​ci​na​jąc pra​cu​ją​cych przy se​lek​cji le​ka​rzy od gę​ste​go i cuch​ną​ce​go nie​ludz​ko dymu z kre​ma​to​riów. Pod​lew​ski, nie​świa​dom zdo​bią​ce​go go zna​mie​nia, się​gnął do kie​sze​ni po chust​kę, prze​ma​sze​ro​wał przez pu​sty boks – ja​kiś czas temu prze​sta​no do​pro​wa​dzać no​wych pa​cjen​tów na oglę​dzi​ny – i mi​nąw​szy kasz​lą​cych wciąż de​li​kwen​tów, wy​szedł na ze​wnątrz. Tym ra​zem nie było go nie​co dłu​żej. Po trzech albo czte​rech mi​nu​tach wy​ło​nił się z bocz​ne​go przej​ścia, tego sa​me​go, w któ​rym spraw​dzał za​dy​mie​nie na sa​mym po​cząt​ku. Oczy miał za​czer​wie​nio​ne, mun​dur i gło​wę upstrzo​ne sa​dzą, ale nie kasz​‐ lał. – Już po kło​po​cie. – Wy​tarł twarz chust​ką i za​raz za​klął, wi​dząc, że ma​te​riał zro​bił się mo​men​tal​nie czar​ny. – Te​raz wie​je od po​łu​dnia. – Cie​ka​we, kie​dy zno​wu… – za​czął Ja​ku​biak, ale umilkł w pół sło​wa na wi​dok miny ofi​ce​ra. – Żoł​nie​rze mają znacz​nie go​rzej, mu​szą wal​czyć w tym sy​fie. – Pod​lew​ski opadł na krze​sło i na​tych​‐ miast się​gnął po wol​to​wa​ną kawę. – Was, le​ka​rzy, do​tknę​ło to tyl​ko dla​te​go, że za​pra​gnę​li​ście pa​pie​ro​‐

ska. – Ner​wy, to​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie, ner​wy trze​ba roz​ła​do​wać – od​parł spo​koj​nie Ja​ku​biak. – A nic tak czło​wie​ka nie uspo​ka​ja jak do​bry dy​mek. Pod​lew​ski nie od​po​wie​dział, po​cią​gnął z kub​ka spo​ry łyk, prze​płu​kał usta jak po po​ran​nym szczot​ko​‐ wa​niu zę​bów, a na ko​niec z lu​bo​ścią prze​łknął pro​cen​ty. To​masz zer​k​nął na ze​ga​rek. Już pra​wie dru​ga, do koń​ca prze​rwy zo​stał mu nie​ca​ły kwa​drans.

22 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 01:51 Pra​cze Od​rzań​skie, oko​li​ce izo​la​to​rium Od rowu, w któ​rym pa​lo​no szcząt​ki od​mień​ców, bił taki żar, jak​by wy​ta​pia​no tam su​rów​kę. Ra​dek znów się​gnął do czo​ła, by obe​trzeć pot. Zro​bił to od​ru​cho​wo, jak sto razy wcze​śniej, i na​tych​miast za​klął pod no​sem, za​trzy​mu​jąc rękę w pół ru​chu, za​nim do​tknął gu​mo​wą rę​ka​wi​cą szkieł ma​ski prze​ciw​ga​zo​wej. Gdy pro​wa​dzo​no go na cze​le krót​kiej ko​lum​ny więź​niów w kie​run​ku bi​ją​cej w nie​bo łuny, był pe​‐ wien, że idzie na śmierć. Eskor​tu​ją​cy ich żan​dar​mi ro​bi​li wszyst​ko, by za​trzy​ma​ni od​nie​śli wła​śnie ta​kie wra​że​nie. Kie​dy sta​nę​li pod wa​łem, za któ​rym sza​lał pod​sy​ca​ny ben​zy​ną ogień, Ko​łec​ki ka​zał usta​wić ska​zań​ców w sze​re​gu twa​rzą do na​sy​pu. Za​raz też padł roz​kaz zdję​cia pa​sów i bluz mun​du​ro​wych. Ra​dek roz​pi​nał gu​zi​ki drżą​cy​mi rę​ka​mi, zer​ka​jąc na ota​cza​ją​cych go pod​wład​nych. Wszy​scy trzę​śli się jak osi​ki. Nie​któ​rzy pła​ka​li. Nie dzi​wił im się. Byli mło​dzi, peł​ni ży​cia, któ​re wkrót​ce mie​li stra​cić. Sły​sząc ko​‐ men​dę „w tył zwrot”, Ra​dek był go​tów po​sta​wić wszyst​kie pie​nią​dze, ja​kie kie​dy​kol​wiek za​ro​bił, na to, że uj​rzy lufę ka​ra​bi​nu wy​mie​rzo​ne​go w swo​ją pierś. Za​miast tego zo​ba​czył sto​ją​ce​go w sze​ro​kim roz​kro​‐ ku kur​du​pla, któ​ry przy​glą​dał się im z sa​dy​stycz​nym uśmie​chem na świń​skiej mor​dzie. – Pif-paf! – po​wie​dział, na​ci​ska​jąc wy​ima​gi​no​wa​ny spust. Do​strze​gł​szy na​dzie​ję w oczach nie​któ​rych więź​niów, po​krę​cił gło​wą. – Nie, to​wa​rzy​sze. To nie tak, jak my​śli​cie. By​łem skłon​ny wy​ko​nać wy​rok na​tych​miast, ale mój do​bro​dusz​ny przy​ja​ciel – wska​zał ręką De​skę – wpadł na lep​szy po​mysł. Nasi lu​‐ dzie ura​bia​ją so​bie ręce po samą dupę, żeby po​sprzą​tać ten baj​zel, a wy mie​li​by​ście ot tak po pro​stu wy​‐ mi​gać się od obo​wiąz​ków wo​bec oj​czy​zny lu​do​wej? Nie, to​wa​rzy​sze. Naj​pierw pra​ca, po​tem przy​jem​‐ ność. Eg​ze​ku​cja od​bę​dzie się na oczach wszyst​kich żoł​nie​rzy wa​szej jed​nost​ki za​raz po spa​le​niu ostat​nie​‐ go za​ra​żo​ne​go. – Mach​nął ręką, przy​wo​łu​jąc ob​wie​szo​ne​go chle​ba​ka​mi żan​dar​ma. Pod sto​pa​mi każ​de​go ska​zań​ca spo​czę​ła tor​ba za​wie​ra​ją​ca ma​skę prze​ciw​ga​zo​wą i kom​bi​ne​zon OP1. Kur​du​pel speł​nił swo​ją groź​bę. Ha​rów​ka w dwu​stron​nie gu​mo​wa​nym, nie​prze​pusz​czal​nym kom​bi​ne​zo​‐ nie prze​ciw​che​micz​nym była wy​myśl​ną tor​tu​rą, na​wet bio​rąc pod uwa​gę znacz​ne ochło​dze​nie po bu​rzy. Pra​co​wa​li po​dzie​le​ni na trzy ze​spo​ły ob​słu​gu​ją​ce prze​no​śne ta​śmo​cią​gi usta​wio​ne u pod​nó​ża wału ziem​ne​go. Je​den ze ska​za​nych za​gar​niał ru​chli​we wor​ki z frag​men​ta​mi zwłok do me​ta​lo​we​go ko​sza, któ​ry dwaj inni prze​no​si​li i rzu​ca​li na su​ną​cą nie​ustan​nie w górę czar​ną ta​śmę. Po niej zwło​ki wę​dro​wa​ły na szczyt wału, by na​stęp​nie zje​chać po prze​ciw​le​głym, tyl​ko nie​co mniej stro​mym zbo​czu pro​sto w ry​czą​ce pło​mie​nie. Za​da​nie nie było ła​twe, nic więc dziw​ne​go, że już po pierw​szej go​dzi​nie ha​rów​ki nie​któ​rzy więź​nio​wie za​czę​li skry​cie ma​rzyć, by ktoś po​ło​żył kres ich mę​kom. Za​pla​no​wa​na eg​ze​ku​cja za​czę​ła im się ja​wić czymś w ro​dza​ju uła​ska​wie​nia. Pierw​szy nie wy​trzy​mał Pa​weł Kwia​tek, bę​dzi​nia​nin, któ​ry w po​szu​ki​wa​niu lep​sze​go ży​cia po​sta​no​‐ wił wy​je​chać z Za​głę​bia. W pew​nej chwi​li ze​rwał z twa​rzy ma​skę, ci​snął bo​sak i jak​by ni​g​dy nic ru​szył w stro​nę po​bli​skich to​rów. Da​le​ko nie za​szedł. Pil​nu​ją​cy więź​niów żan​dar​mi krzyk​nę​li ostrze​gaw​czo tyl​‐ ko raz, cze​go na​wet w ryku pło​mie​ni nie usły​szał. Mo​ment póź​niej dwóch opraw​ców przy​ło​ży​ło ka​ra​bi​ny do ra​mie​nia i strze​li​ło nie​mal rów​no​cze​śnie. Pa​weł nie zdą​żył zro​bić dzie​się​ciu kro​ków, nim się​gnę​ła go kula. Tyl​ko je​den z bez​piecz​nia​ków tra​fił,

ale za to bar​dzo cel​nie. Na sza​rym kap​tu​rze kom​bi​ne​zo​nu po​ja​wi​ła się czar​na dziu​ra, a ka​pral padł na zie​‐ mię bez​wład​nie jak upusz​czo​na przez dziec​ko szma​cia​na lal​ka. Ra​dek spoj​rzał na onie​mia​łych pod​wład​nych. Choć nie wi​dział ich twa​rzy, wy​raz oczu sto​ją​cych tuż obok sze​re​go​we​go Ja​ku​bow​skie​go i ka​pra​la Fal​kie​wi​cza po​wie​dział mu wszyst​ko. – Piotr, Mi​chał… – za​czął mó​wić, lecz szyb​ko zro​zu​miał, że w tym ha​ła​sie przez ma​skę nie zdo​ła się z nimi po​ro​zu​mieć. Uniósł więc obie ręce i po​wtó​rzył uni​wer​sal​ny gest. Spo​koj​nie, pa​no​wie, spo​koj​nie… Zwró​ci​li na nie​go uwa​gę do​pie​ro po chwi​li, ale kie​dy już my​ślał, że ma wszyst​ko pod kon​tro​lą, ro​ze​grał się dru​gi akt tego dra​ma​tu. Pa​trząc na swo​ich lu​dzi, stra​cił z oczu ob​sa​dy po​zo​sta​łych ta​śmo​cią​gów. Chłop​cy z ze​spo​łu Kwiat​ka byli zbyt wstrzą​śnię​ci, by co​kol​wiek zro​bić, jed​nak​że pra​cu​ją​cy po jego pra​wej Mar​cin Pasz​‐ kow​ski, Ja​kub Bo​żych i Ka​rol Mit​ka spa​ni​ko​wa​li. Zry​wa​jąc ma​ski, po​gna​li w mrok. Może i by zdo​ła​li uciec, po​nie​waż cała piąt​ka żan​dar​mów spo​glą​‐ da​ła te​raz na za​bi​te​go więź​nia, a noc była ciem​na, ale pech chciał, że w tym wła​śnie mo​men​cie za​dzia​ła​ła apa​ra​tu​ra do​le​wa​ją​ca ben​zy​ny do pło​mie​ni. Dłu​gie ję​zy​ki ognia roz​świe​tli​ły oko​li​cę, wy​ry​wa​jąc bez​‐ piecz​nia​ków z za​my​śle​nia i wy​ła​wia​jąc z mro​ku syl​wet​ki po​chy​lo​nych ucie​ki​nie​rów. Zno​wu za​świ​sta​ły kule. Tym ra​zem ogień otwo​rzy​li czte​rej żan​dar​mi, pią​ty przy​klęk​nął i za​czął wy​‐ wo​ły​wać przez ra​dio cen​tra​lę. Gdy w koń​cu się pod​niósł i do​łą​czył do resz​ty, w od​da​li za jego ple​ca​mi za​pło​nę​ły re​flek​to​ry ga​zi​ków. Dwa wozy z peł​ny​mi ob​sa​da​mi ru​szy​ły śla​dem ucie​ki​nie​rów. Ja​kub zgi​nął pierw​szy. Naj​pierw kula tra​fi​ła go w udo. Kie​dy wy​pro​sto​wał się z bólu, dwie ko​lej​ne prze​szy​ły mu ple​‐ cy. Wy​ko​nał pi​ru​et i zwa​lił się jak kło​da w tra​wę. Mit​ka nie do​biegł wie​le da​lej. Po​cisk strza​skał mu bark. Le​żał gdzieś tam w mro​ku mię​dzy gę​sty​mi za​ro​śla​mi, wrzesz​cząc prze​raź​li​wie, do​pó​ki je​den z ja​dą​‐ cych peł​nym ga​zem wo​zów nie zmiaż​dżył mu gło​wy. Ra​dek nie wie​dział, czy kie​row​ca zro​bił to ce​lo​wo czy też był to zwy​kły przy​pa​dek. Usły​szał je​dy​nie, że sko​wyt Ka​ro​la milk​nie jak no​żem uciął, le​d​wie ga​zi​ki mi​nę​ły miej​sce, gdzie le​żał ran​ny. Na​gle huk bu​‐ zu​ją​cych za wa​łem pło​mie​ni przy​tłu​mił wszyst​kie inne od​gło​sy. Świad​ko​wie wi​dzie​li tyl​ko bły​ski – na​li​‐ czy​li ich po​nad dwa​dzie​ścia, za​nim nad nie​użyt​ka​mi za​pa​dły po​now​nie egip​skie ciem​no​ści. Ga​zi​ki za​wró​ci​ły chwi​lę póź​niej. Je​den za​trzy​mał się do​pie​ro przy pa​sach trans​mi​syj​nych, dru​gi miał dwa do​dat​ko​we po​sto​je po dro​dze. Jak się szyb​ko oka​za​ło, po​ści​giem do​wo​dził kur​du​pel. Wy​sko​czył z pierw​sze​go wozu, jak tyl​ko ten wy​ha​mo​wał, i obie​ga​jąc ma​skę, sta​nął na​prze​ciw po​zo​sta​łej piąt​ki ska​‐ za​nych. – Tak mi od​pła​ca​cie?! – wrza​snął, cały siny na twa​rzy z wście​kło​ści. – Za to, że da​łem wam od​ro​cze​‐ nie wy​ro​ku?! – Zby​tek ła​ski! – od​krzyk​nął Ja​ku​bow​ski, ścią​ga​jąc ma​skę na czo​ło, za​nim sier​żant zdą​żył za​re​ago​‐ wać. – Coś ty po​wie​dział, gno​ju? – Ko​łec​ki zdę​biał. – Le​piej zdech​nąć, niż tak się mę​czyć… – od​parł buń​czucz​nie Piotr, któ​re​mu też już było wszyst​ko jed​no. Kot wie​dział, że mło​dy po​tra​fi wie​le znieść, ale cho​ler​nie nie lubi bru​du. Wście​kał się jak baba, kie​‐ dy przez ko​goś upie​przył so​bie mun​dur. Tak dłu​go ła​ził za chło​pa​ka​mi z kom​pa​nii, aż wy​cy​ga​nił od nich naj​now​sze i naj​mniej zu​ży​te wy​po​sa​że​nie. Chciał być żoł​nie​rzem jak się pa​trzy, więc ten syf iry​to​wał go znacz​nie bar​dziej niż po​zo​sta​łych.

– A, to​wa​rzysz bo​ha​ter. – Kur​du​pel zi​den​ty​fi​ko​wał go po krót​kiej chwi​li za​sta​no​wie​nia. – Pierw​szy do spier​da​la​nia i pierw​szy do py​sko​wa​nia… – Te, ka​ra​czan, mów wy​żej, moje jaj​ca nie ro​zu​mie​ją two​je​go mam​la​nia – za​kpił z nie​go Ja​ku​bow​ski, ścią​ga​jąc cał​kiem ma​skę. Był wyż​szy od kny​po​wa​te​go ka​pi​ta​na o po​nad dwie gło​wy. Ko​łec​ki spuchł. Za​trząsł się, jak​by go pio​run ra​ził. Sier​żant miał przez mo​ment na​dzie​ję, że bez​piecz​‐ nia​ka fak​tycz​nie tra​fił szlag. Nie​ste​ty był to tyl​ko na​pad sza​łu. Drżą​ca dłoń ofi​ce​ra KBW spo​czę​ła na ka​‐ bu​rze. Przez chwi​lę mo​co​wał się z za​pię​ciem, wresz​cie wy​szarp​nął broń, uno​sząc ją na wy​so​kość twa​rzy. Za​nim wy​mie​rzył, obok wału po​ja​wił się jego pa​ty​ko​wa​ty to​wa​rzysz. Z na​tu​ry spo​koj​niej​szy skur​wiel. – Łu​kasz – wark​nął i po​ło​żył dłoń na ra​mie​niu ni​skie​go imien​ni​ka. – Za​bi​ję! – ryk​nął tam​ten, pró​bu​jąc się oswo​bo​dzić. – Za​bi​jesz, ale naj​pierw daj mi coś po​wie​dzieć – po​pro​sił go De​ska, da​jąc rów​no​cze​śnie znak za​ło​‐ gom obu ga​zi​ków i ota​cza​ją​cym ich żan​dar​mom, by tak​że opu​ści​li broń. Gdy at​mos​fe​ra się roz​luź​ni​ła, po​‐ to​czył wzro​kiem po po​zo​sta​łej przy ży​ciu piąt​ce więź​niów. – Gro​że​nie śmier​cią lu​dziom, któ​rzy chcą umrzeć, nie jest chy​ba naj​roz​sąd​niej​szym roz​wią​za​niem – za​uwa​żył z kpią​cym uśmiesz​kiem na twa​rzy. – Nie​praw​daż, to​wa​rzy​sze? – Spoj​rzał na Ja​ku​bow​skie​go i Kota. Nie od​po​wie​dzie​li, choć sier​żant wi​dział, że Pio​tra kor​ci, by rzu​cić ko​lej​ną ką​śli​wą uwa​gę. Jed​ną z tych, z któ​rych sły​nął. – Tak my​śla​łem – pod​jął ka​pi​tan, sta​jąc przed nimi na sze​ro​ko roz​sta​wio​nych no​gach i za​kła​da​jąc ręce za ple​cy. – Po​wiem krót​ko. Ta ro​bo​ta musi być wy​ko​na​na. I moja w tym gło​wa, by​ście spa​li​li szcząt​ki za​ra​żo​nych, za​nim zo​sta​nie​cie roz​strze​la​ni. – Zmuś nas, pa​ja​cu! – wark​nął Ja​ku​bow​ski, splu​wa​jąc pod nogi. – Z miłą chę​cią – od​parł De​ska, po​now​nie uspo​ka​ja​jąc szar​pią​ce​go się w jego uści​sku kur​du​pla. – Mam dla was na​stę​pu​ją​cą pro​po​zy​cję. Za każ​de​go, kto uciek​nie w ob​ję​cia śmier​ci, spro​wa​dzi​my tu​taj dal​szych tchó​rzy z wa​szej jed​nost​ki. – Przy​glą​dał im się z przy​mil​nym uśmie​chem, lek​ko prze​krzy​wia​jąc gło​wę. – Ro​zu​mie​my się? Piotr spur​pu​ro​wiał na twa​rzy, zer​k​nął naj​pierw na sier​żan​ta, po​tem na Fal​kie​wi​cza. Skur​wy​sy​ny z KBW wie​dzia​ły, jak skom​pli​ko​wać lu​dziom ży​cie. I umia​ły jed​nym zda​niem za​że​gnać bunt… – Tak – od​po​wie​dział za pod​wład​nych Kot, tak​że ścią​ga​jąc ma​skę na czo​ło. – Ro​zu​mie​my się. – Świet​nie. W ta​kim ra​zie idę po pię​ciu wa​szych, żeby stan się… – Jak to pię​ciu, to​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie?… – prze​rwał mu za​sko​czo​ny Ra​dek. – Prze​cież za​strze​li​li​ście tyl​ko czte​rech lu​dzi. – Łu​kasz, mo​żesz już so​bie za​strze​lić tego pod​że​ga​cza – rzu​cił pa​ty​ko​wa​ty bez​piecz​niak, od​wra​ca​jąc się na pię​cie, jak​by nie usły​szał słów sier​żan​ta. Wszy​scy więź​nio​wie wzdry​gnę​li się na od​głos na​stęp​ne​go strza​łu. Kur​du​pel wpa​ko​wał Ja​ku​bow​skie​‐ mu kul​kę w sam śro​dek brzu​cha. Chło​pak zgiął się wpół, po​tem padł na ko​la​na, przy​ci​ska​jąc obie dło​nie do rany. Twarz mu stę​ża​ła. Wszyst​kie żyły na kar​ku i skro​niach na​prę​ży​ły skó​rę, jak​by chcia​ły się spod niej wy​rwać. Z wy​krzy​wio​nych ust po​cie​kła śli​na i krew. Wi​dać było, że chce coś po​wie​dzieć, ale ból oka​zał się sil​niej​szy. Za​ci​snął mu szczę​ki jak ima​dło. Żoł​nie​rze z dru​gie​go ga​zi​ka rzu​ci​li cia​ła za​strze​lo​nych ucie​ki​nie​rów obok ta​śmo​cią​gu Rad​ka. War​‐ tow​ni​cy po​pę​dzi​li Fal​kie​wi​cza i Ja​nysz​ka po Kwiat​ka. Kur​du​pel stał na​dal w tym sa​mym miej​scu, ba​‐ wiąc się pi​sto​le​tem i cze​ka​jąc, aż więź​nio​wie po​dej​mą prze​rwa​ną pra​cę. Nie po​trze​bo​wa​li do​dat​ko​wej za​chę​ty. Zwło​ki ich ko​le​gów tra​fi​ły ko​lej​no na pas trans​mi​syj​ny i po​wę​dro​wa​ły za szczyt na​sy​pu, by do​‐

łą​czyć do spo​pie​lo​nych szcząt​ków tych, któ​rych przy​je​cha​li spa​cy​fi​ko​wać. Gdy w swo​ją ostat​nią dro​gę ru​szył Kwia​tek, czwór​ka więź​niów sta​nę​ła nie​zde​cy​do​wa​nie przy zwi​ja​‐ ją​cym się z bólu Ja​ku​bow​skim. – Cze​ka​cie na spe​cjal​ne za​pro​sze​nie? – za​py​tał kur​du​pel. – Prze​cież on jesz​cze żyje… – Kot spoj​rzał na ofi​ce​ra KBW z prze​ra​że​niem w oczach. Ko​łec​ki po​chy​lił się, jak​by chciał spraw​dzić stan ran​ne​go. – Nie, to​wa​rzy​sze. Moim zda​niem to zim​ny trup – za​pew​nił stru​chla​łych żoł​nie​rzy. – Ru​sza się jesz​cze… – Sier​żant nie da​wał za wy​gra​ną, choć do​my​ślał się, do cze​go zmie​rzał ten sa​‐ dy​sta. – To nic nie zna​czy – od​parł spo​koj​nie ka​pi​tan. – Wszy​scy za​ra​że​ni ru​sza​ją się po śmier​ci – wska​zał stos wor​ków cze​ka​ją​cych na kre​ma​cję, a po​tem od​wiódł ku​rek te​atral​nym ge​stem i po​wiódł lufą pi​sto​le​tu, bio​rąc każ​de​go z więź​niów na cel. – Tchó​rzy w wa​szej jed​no​st​ce nie bra​ku​je, któ​ryś na pew​no was wy​‐ rę​czy… Ra​dek na​wet nie drgnął. Nie chciał gi​nąć, żeby ktoś inny mu​siał za​jąć jego miej​sce. Miał inny plan. Wi​dział, że rana Ja​ku​bow​skie​go jest po​waż​na – je​śli uda mu się prze​cią​gnąć tę roz​mo​wę o mi​nu​tę czy dwie, Piotr stra​ci przy​tom​ność, za​nim… Kula świ​snę​ła koło jego ucha, nim usły​szał od​głos wy​strza​łu. Na po​licz​ku po​czuł sma​gnię​cie go​rą​ca. Za​to​czył się ra​czej z za​sko​cze​nia niż z bólu. Skur​wiel do​piął swe​go. Fal​kie​wicz i Ja​ny​szek chwy​ci​li ran​ne​go ko​le​gę i na nic nie zwa​ża​jąc, jed​nym szarp​nię​ciem rzu​ci​li go na pas trans​mi​syj​ny. Su​nął wol​no w górę, ję​cząc już te​raz nie tyl​ko z cier​pie​nia, ale i z po​wo​du nie​wy​obra​‐ żal​ne​go żaru. Gdy zna​lazł się mniej wię​cej w po​ło​wie na​sy​pu, za​czął wyć. Z ust wy​rwał mu się nie​ludz​ki sko​wyt, jak​by ob​dzie​ra​no go żyw​cem ze skó​ry. Za​milkł do​pie​ro na kil​ka se​kund przed tym, za​nim jego cia​ło sto​czy​ło się pro​sto w ry​czą​ce za wa​łem pło​mie​nie.

23 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 02:27 oko​li​ce pl. Grun​waldz​kie​go Ta zmia​na za​czę​ła się o wie​le spo​koj​niej. W cią​gu pierw​sze​go kwa​dran​sa Du​szyń​ski do​ko​nał oglę​dzin za​le​d​wie pary pa​cjen​tów, któ​rych ba​da​nie za​koń​czy​ło się w obu przy​pad​kach wy​ni​kiem po​zy​tyw​nym. Za​‐ rów​no wy​cią​gnię​ta z La​bi​ryn​tu ko​bie​ta w po​bru​dzo​nej sa​dzą ko​szu​li noc​nej, jak i zdez​o​rien​to​wa​ny sta​ru​‐ szek zna​le​zio​ny na wa​łach za aka​de​mi​kiem otrzy​ma​li nie​bie​skie kar​ty i po za​szcze​pie​niu zo​sta​li wy​pro​‐ wa​dze​ni do sa​ni​tar​ki. Po nich w na​mio​cie po​ja​wi​ły się jesz​cze trzy oso​by, ale wszyst​kie tra​fi​ły do są​‐ sied​nich bok​sów. Cich​ną​ca z wol​na pal​ba zwia​sto​wa​ła ry​chłe za​koń​cze​nie pa​cy​fi​ka​cji izo​la​to​rium, co To​masz po​wi​tał z nie​kła​ma​ną ra​do​ścią. Wy​sy​ła​nie lu​dzi na śmierć – na​wet dla oca​le​nia ży​cia wie​lu in​nym – było dla nie​‐ go praw​dzi​wą tor​tu​rą. Tyle do​bre​go, że dzię​ki ro​ta​cji nie mu​siał już pra​co​wać z tym służ​bi​stą Misz​ta​lem. Tym ra​zem do​łą​czył do dok​to​ra Ry​bic​kie​go, któ​re​go po​znał jesz​cze pod​czas dy​żu​rów w szpi​ta​lu na Ka​‐ mień​skie​go. – Wy​glą​da na to, pa​nie ko​le​go – za​gad​nął dru​gie​go le​ka​rza, sia​da​jąc na zy​del​ku w ką​cie bok​su – że się nie prze​pra​cu​je​my. – Oby, oby. – Ry​bic​ki ścią​gnął gu​mo​we rę​ka​wi​ce i za​jął miej​sce obok To​ma​sza. – Naj​gor​sze chy​ba za nami – wy​ra​ził przy​pusz​cze​nie Du​szyń​ski, za​nim po​czę​sto​wał się kawą. Ki​wa​‐ jąc gło​wą w stro​nę pla​cu Grun​waldz​kie​go, do​dał: – I wiatr na szczę​ście zno​wu się zmie​nił… Pod ko​niec ostat​niej prze​rwy dym ze sto​sów za​snuł oko​li​cę na po​nad kwa​drans, ogra​ni​cza​jąc wi​docz​‐ ność i dła​wiąc każ​de​go, kto miał pe​cha zna​leźć się na jego dro​dze. Nie​sio​ny wia​trem odór pa​lo​ne​go tłusz​czu był tak strasz​ny, że wszy​scy obec​ni w se​lek​to​rium z wła​snej woli wło​ży​li ma​ski – na​wet kon​wo​‐ jen​ci i od​po​czy​wa​ją​cy le​ka​rze. Więk​szość zre​zy​gno​wa​ła też z wy​sko​cze​nia na dym​ka, choć na​łóg przy​zy​‐ wał. – Naj​wyż​sza pora! – Ma​ciej upił łyk let​niej kawy. – Wy​da​wa​ło mi się, że je​stem za​pra​wio​ny, nie​raz do​ko​nu​ję oglę​dzin zwłok de​li​kwen​tów zna​le​zio​nych kil​ka albo na​wet kil​ka​na​ście dni po śmier​ci. Ale to… – wzdry​gnął się, jak​by owiał go po​dmuch lo​do​wa​te​go wia​tru. – Ten smród wy​wra​ca czło​wie​ko​wi wnętrz​no​ści na nice. Du​szyń​ski przy​tak​nął w mil​cze​niu; rów​nież był pe​wien, że odór pa​lo​nych zwłok bę​dzie ich jesz​cze dłu​go prze​śla​do​wał w snach. Tak samo jak ten na​miot i nie​bie​skie kar​to​ni​ki przy​pi​na​ne do ubrań pa​cjen​‐ tów. – Trój​ka! – usły​sze​li głos war​tow​ni​ka sto​ją​ce​go przy wej​ściu. Ozna​cza​ło to ko​niec nad​pro​gra​mo​we​go od​po​czyn​ku: straż​nik wy​słał do ich bok​su ko​lej​ne​go pa​cjen​ta. Za​ję​li miej​sca przy sto​le – Du​szyń​ski z for​mu​la​rza​mi, Ry​bic​ki w na​cią​gnię​tych po​śpiesz​nie rę​ka​wi​‐ cach. Mo​ment póź​niej dwaj usmo​le​ni żoł​nie​rze wpro​wa​dzi​li do bok​su mło​de​go chło​pa​ka w ob​szar​pa​nej ko​szu​li i wciąż oszo​ło​mio​ne​go usa​dzi​li na sto​le. Ki​wał się na nim jak wań​ka-wstań​ka, to​cząc wo​kół męt​‐ nym wzro​kiem. – Da​li​ście mu po łbie, bo się sta​wiał? – za​py​tał od​cho​dzą​cych Ma​ciej.

– Aha – mruk​nął je​den z kon​wo​jen​tów i już ich nie było. – No to do dzie​ła. – To​masz sta​nął przed pa​cjen​tem, ale mu​siał po​pstry​kać pal​ca​mi, by ten sku​pił na nim wzrok. – Imię i na​zwi​sko? – za​czął ru​ty​no​we prze​słu​cha​nie. Żad​nej re​ak​cji. – Imię i na​zwi​sko?! – po​wtó​rzył do​bit​niej, z ta​kim sa​mym skut​kiem. – Sły​szysz mnie, chłop​cze?! Ry​bic​kie​mu uda​ło się – przy po​mo​cy pie​lę​gniar​ki – ro​ze​brać mło​dzi​ka do pasa. Na tym jed​nak skoń​‐ czy​ły się oglę​dzi​ny. – Może pan so​bie da​ro​wać, pa​nie ko​le​go. – Ma​ciej wyj​rzał zza ple​ców pa​cjen​ta, krę​cąc zna​czą​co gło​wą. – Nie​bie​ski bez dwóch zdań. Na ple​cach ma świe​żut​kie za​dra​pa​nia, jak​by ja​kaś pan​na prze​cią​gnę​‐ ła mu po nich pa​zu​ra​mi w mi​ło​snym unie​sie​niu. – Szcze​pie​nie to jed​no – od​parł Du​szyń​ski, za​pi​su​jąc w for​mu​la​rzu cha​rak​ter wy​kry​tych ob​ra​żeń – a dane oso​bo​we do ra​por​tu to dru​gie. – NN i spra​wa za​ła​twio​na. – Ry​bic​ki ob​szedł stół, by się​gnąć po nie​bie​ską kar​tecz​kę. – Być może dla nas – burk​nął To​masz – ale nie dla jego ro​dzi​ny. Kie​dy ten bur​del się skoń​czy, ktoś na pew​no bę​dzie go szu​kał. – Musi mieć przy so​bie ja​kieś do​ku​men​ty… – Ma​ciej wsu​nął kart​kę do kie​szon​ki far​tu​cha i fa​cho​wo ob​ma​cał le​żą​cą na sto​le ko​szu​lę. Gdy nie przy​nio​sło to efek​tu, pod​szedł zno​wu do chło​pa​ka i jed​nym ru​‐ chem po​sta​wił go na nogi, po czym schy​lił się, żeby spraw​dzić kie​sze​nie spodni. – Aha! – uśmiech​nął się, wsu​nąw​szy dłoń do jed​nej z nich. – Pro​szę. Le​gi​ty​ma​cja szkol​na na na​zwi​sko Brzo​zow​ski. – Od​czy​tał rów​ne pi​smo, od​wra​ca​jąc się ple​ca​mi do pa​cjen​ta. – Cie​ka​we ma imię, Alan, ta​kie za​gra​nicz​ne. Pew​nie jego mat​ka albo oj​ciec… Nie do​koń​czył. To​masz nie był​by w sta​nie po​wie​dzieć, co spo​wo​do​wa​ło atak sza​łu. Może wi​dok zbli​ża​ją​cej się pie​lę​gniar​ki ze strzy​kaw​ką w ręku lub na​gły prze​błysk pa​mię​ci, ja​kieś wspo​mnie​nie nie​‐ daw​nych dra​ma​tycz​nych wy​da​rzeń. W każ​dym ra​zie za​nim kto​kol​wiek zdą​żył za​re​ago​wać, Alan Brzo​‐ zow​ski sko​czył na sto​ją​ce​go przed nim le​ka​rza i ode​pchnąw​szy męż​czy​znę na bok, rzu​cił się w kie​run​ku wyj​ścia. Wy​padł za ko​ta​rę, ale mo​men​tal​nie za​wró​cił, uj​rzaw​szy tam kon​wo​jen​tów – tych sa​mych, któ​rzy go przy​pro​wa​dzi​li. Tym​cza​sem Ry​bic​ki zdą​żył się już po​zbie​rać. – Ty gów​nia​rzu… – wark​nął wście​kle i za​szar​żo​wał na chło​pa​ka z sze​ro​ko roz​ło​żo​ny​mi rę​ka​mi. Był to po​waż​ny błąd. Za​pę​dzo​ny w kozi róg na​sto​la​tek, sły​sząc za ple​ca​mi na​wo​ły​wa​nia żoł​nie​rzy, za​ry​zy​ko​wał kon​fron​ta​cję ze znacz​nie ma​syw​niej​szym, ale i mniej zwin​nym le​ka​rzem. Rzu​cił się na nie​go z dzi​kim wrza​skiem i choć za​raz zo​stał zła​pa​ny wpół, szyb​ko uwol​nił się z uści​sku, dra​piąc i gry​ząc na oślep. Ma​ciej od​sko​czył jak opa​rzo​ny, zdaw​szy so​bie spra​wę z tego, że w głu​pi spo​sób na​ra​ził się na in​fek​‐ cję. Ucie​ki​nier zdą​żył do tej pory mi​nąć pisz​czą​cą prze​raź​li​wie pie​lę​gniar​kę i roz​trą​ciw​szy za​sło​ny przy wyj​ściu, wy​biegł do tyl​nej czę​ści na​mio​tu. Nie​mal rów​no​cze​śnie roz​legł się huk wy​strza​łu, a na bia​łe, ko​ły​szą​ce się wciąż płót​no bry​znę​ło coś ciem​ne​go. Kon​wo​jen​ci wpa​dli do bok​su z pi​sto​le​ta​mi w dło​niach i zo​rien​to​waw​szy się, że dzie​cia​ka już nie ma, znik​nę​li za za​krwa​wio​ną ko​ta​rą, skąd do​bie​ga​ły gniew​ne krzy​ki Pod​lew​skie​go. – Czy… czy ja… – ją​kał się Ry​bic​ki, spo​glą​da​jąc na po​bla​dłe​go To​ma​sza. Na twa​rzy miał kil​ka czer​wo​nych pręg i roz​cięć, z któ​rych za​czy​na​ła spły​wać ja​sna krew. Pierw​sza ru​bi​no​wa kro​pla skap​nę​ła wła​śnie na nie​bie​ską kar​tę wy​sta​ją​cą z kie​szon​ki le​kar​skie​go ki​tla.

24 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 02:29 Pra​cze Od​rzań​skie, oko​li​ce izo​la​to​rium KBW uzu​peł​nił grup​kę ska​zań​ców w cią​gu kwa​dran​sa. Pod na​syp tra​fi​ła trój​ka żoł​nie​rzy wy​sła​nych przez Kota po amu​ni​cję – nie po​mo​gły im żad​ne tłu​ma​cze​nia; kur​du​pel uznał ich za de​zer​te​rów, po​nie​waż zo​sta​‐ li za​trzy​ma​ni na po​lach z dala od punk​tu za​opa​trze​nia i nikt w jed​no​st​ce nie po​twier​dził przed​sta​wio​nej przez nich wer​sji zda​rzeń. Ra​dek po​zbył się ich wcze​śniej nie​zwy​kle dys​kret​nie, cze​go te​raz bar​dzo ża​ło​‐ wał. Ra​zem z nimi spro​wa​dzo​no jesz​cze dwóch żoł​nie​rzy. Za​pła​ka​ny Szy​mon Kraw​czyk wzbu​dził tyl​ko ogól​ne za​że​no​wa​nie, za to po​ja​wie​nie się ostat​nie​go jeń​ca wy​wo​ła​ło praw​dzi​wy szok. Po​li​tru​cy po​szli na ca​łość i ka​za​li aresz​to​wać… po​rucz​ni​ka. Piąt​ka nowo przy​by​łych prze​bra​ła się w cał​ko​wi​tym mil​cze​niu, po czym – pod lu​fa​mi ka​ra​bi​nów – zo​sta​ła do​pro​wa​dzo​na na sta​no​wi​ska przy ta​śmo​cią​gach. Spra​wę po​sta​wio​no ja​sno – w ra​zie nie​sub​or​dy​‐ na​cji na zwol​nio​ne przez za​bi​tych miej​sce tra​fią ich ko​le​dzy, a co wię​cej, wszy​scy się do​wie​dzą, że to efekt de​nun​cja​cji pró​bu​ją​cych ra​to​wać ży​cie za wszel​ką cenę ska​zań​ców. Nie było wyj​ścia. Za​ci​ska​li zęby ze zło​ści, me​to​dycz​nie zmniej​sza​jąc ota​cza​ją​ce ich ster​ty wor​ków. Trans​por​ty z przed​po​la prze​sta​ły do​cie​rać tuż po pierw​szej, tak więc Kot oce​niał, że – o ile nie doj​dzie do ko​lej​nych ma​sakr – za mniej wię​cej pół go​dzi​ny skoń​czą tę mor​dę​gę i sami tra​fią w pło​mie​nie. Oby tyl​ko nie tak jak Piotr, mo​dlił się w my​ślach. Bu​rza wy​sza​la​ła się nad przed​mie​ścia​mi, deszcz prze​stał pra​wie pa​dać, a wiatr zno​wu zmie​nił kie​ru​‐ nek. Gę​sty dym snuł się nad szczy​tem wału i ście​lił po zie​mi, jak​by nie​bo nie chcia​ło go wchło​nąć. Wkrót​ce całą oko​li​cę spo​wi​ła cuch​ną​ca sza​ra za​wie​si​na. Sa​dza sy​pa​ła się na gło​wy lu​dzi gę​sto jak bo​żo​‐ na​ro​dze​nio​wy śnieg. Tyl​ko ko​lor mia​ła inny. Kasz​lą​cy co​raz gło​śniej i czę​ściej straż​ni​cy po​de​szli bli​żej ta​śmo​cią​gów, aby nie tra​cić więź​niów z oczu. Sta​li te​raz nie​speł​na dwa​dzie​ścia kro​ków od lu​dzi, któ​rych pil​no​wa​li, ale i tak le​d​wie było ich wi​dać. Ska​zań​cy po raz pierw​szy po​czu​li ulgę na myśl, że no​szą ma​‐ ski prze​ciw​ga​zo​we i nie mu​szą wdy​chać śmier​dzą​cych wy​zie​wów. Ra​dek nie wie​dział, któ​ra jest go​dzi​na – na ze​ga​rek nie mógł spoj​rzeć, a mo​no​ton​na pra​ca za​bi​ja​ła po​czu​cie cza​su. Je​dy​nym wy​znacz​ni​kiem jego upły​wu wy​da​wa​ły się ma​le​ją​ce zwa​ły wor​ków. Kie​dy ster​‐ ty stop​nia​ły nie​mal do zera, w od​da​li dało się sły​szeć dźwię​ki gwizd​ków ozna​cza​ją​ce ko​lej​ne od​ro​cze​nie wy​ro​ku i… prze​dłu​że​nie tej męki. Po​rucz​nik Sa​wic​ki opu​ścił bo​sak, któ​rym wła​śnie miał prze​rzu​cić ko​lej​ne zwło​ki na ta​śmę po​daj​ni​ka. Po​zo​sta​li tak​że prze​rwa​li pra​cę, pró​bu​jąc prze​bić wzro​kiem gę​stą za​wie​si​nę. Pał​ka​rze rów​nież zer​ka​li przez ra​mię w stro​nę nie​wi​docz​ne​go kor​do​nu. Za​raz jed​nak wzię​li się w garść. Gdy swo​im zwy​cza​jem za​czę​li po​ga​niać ob​sa​dę ta​śmo​cią​gów, na ich twa​rzach po​ja​wił się wy​raz mści​wej sa​tys​fak​cji.

25 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 02:57 oko​li​ce pl. Grun​waldz​kie​go Se​lek​to​rium za​koń​czy​ło pra​cę kwa​drans przed trze​cią. Gdy bio​rą​cy udział w ak​cji woj​sko​wi i mi​li​cjan​ci za​czę​li zbie​rać się przy mo​ście, by po krót​kiej od​pra​wie wró​cić do ko​szar, ka​pi​tan Pod​lew​ski ka​zał dy​‐ żu​ru​ją​cym le​ka​rzom opu​ścić bok​sy, dał im kil​ka mi​nut na umy​cie się i zgro​ma​dził wszyst​kich w tyl​nej czę​ści na​mio​tu. – Dzię​ku​ję wam, to​wa​rzy​sze, w imie​niu par​tii i na​ro​du – za​czął po​waż​nym to​nem, jak​by prze​ma​wiał na wie​cu, ale za​raz zmie​nił po​dej​ście, wi​dząc przed sobą nie​przy​tom​ne spoj​rze​nia i zie​mi​ste twa​rze. – Et ce​te​ra, vice ver​sa i tak da​lej – do​dał dla roz​luź​nie​nia at​mos​fe​ry. – Od​wa​li​li​ście ka​wał do​brej ro​bo​ty. Oca​li​li​ście ży​cie set​kom, je​śli nie ty​siąc​om lu​dzi. – Je​den z le​ka​rzy za​kasz​lał gło​śno. Po chwi​li za​wtó​ro​‐ wał mu inny pa​lacz: zbyt dużo cza​su spę​dzi​li na ze​wnątrz, gdzie na​wdy​cha​li się nie tyl​ko pa​pie​ro​so​we​go dymu. – Nie​dłu​go zo​sta​nie​cie od​wie​zie​ni do do​mów – obie​cał ka​pi​tan, kie​dy znów za​pa​dła ci​sza. – Sa​ni​‐ tar​ka już na was cze​ka – wska​zał ręką na bocz​ne wyj​ście. To, w któ​rym zni​ka​li pa​cjen​ci ozna​cze​ni nie​‐ bie​ski​mi kart​ka​mi. To, któ​rym nie da​lej niż pół go​dzi​ny temu wy​nie​sio​no „za​szcze​pio​ne​go” na siłę dok​to​‐ ra Ry​bic​kie​go… Pod​lew​ski uśmiech​nął się, do​strze​gł​szy w ich oczach nie​uf​ność i wa​ha​nie. – Bez obaw, to​wa​rzy​sze. To nie jest pod​stęp. Na​praw​dę je​dzie​cie do do​mów. Za​bio​rę się na​wet z wami. Opu​ści​li na​miot, do​pie​ro gdy za​brał ak​tów​kę i po​szedł przo​dem. Woj​sko​wa sa​ni​tar​ka, do któ​rej ich za​pro​wa​dzo​no, w środ​ku wciąż cuch​nę​ła dy​mem i czymś znacz​nie jesz​cze bar​dziej od​ra​ża​ją​cym: w prze​stron​nym, su​ro​wym wnę​trzu uno​sił się du​szą​cy odór pa​lo​nych ciał. Tej nocy za​ło​ga am​bu​lan​su zro​bi​ła kil​ka​na​ście kur​sów na te​ren sza​ber​pla​cu, gdzie jed​nost​ki in​ży​nie​ryj​ne wy​ko​pa​ły sześć głę​bo​kich do​łów, w któ​rych spo​pie​la​no szcząt​ki za​ra​żo​nych pa​cjen​tów izo​la​to​rium. Kie​row​ca kasz​lał naj​go​rzej ze wszyst​kich. Nic dziw​ne​go – na​wdy​chał się znacz​nie wię​cej tego syfu niż lu​dzie pra​cu​ją​cy pod da​chem czy no​szą​cy na twa​rzach ma​ski. Du​szyń​ski ani na mo​ment nie po​zbył się swo​jej w prze​ci​wień​stwie do paru ko​le​gów, któ​rzy te​raz, są​dząc po mi​nach, bar​dzo ża​ło​wa​li nie​roz​trop​‐ nej de​cy​zji. Wo​lał wy​glą​dać i czuć się dziw​nie, niż od​dy​chać pro​cha​mi lu​dzi, któ​rych sam wy​sy​łał na miej​sce kaź​ni. Wy​star​czy​ło kil​ka chwil, by to​wa​rzy​szą​cy mu le​ka​rze po​za​sła​nia​li twa​rze czym się dało. Na​wet ka​pi​tan, do​świad​czo​ny po​noć fron​to​wiec, wy​jął w koń​cu z kie​sze​ni chu​s​tecz​kę i przy​tknął ją do fio​le​to​we​go nosa. Je​cha​li w mil​cze​niu, chwie​jąc się na każ​dym wy​bo​ju i słu​cha​jąc za​wo​dze​nia sil​ni​ka. Omi​nę​li plac, zjeż​dża​jąc z Sien​kie​wi​cza w No​wo​wiej​ską. Pierw​szy przy​sta​nek zro​bi​li przy skwer​ku Obroń​ców We​ster​‐ plat​te. Kie​dy sa​ni​tar​ka za​trzy​ma​ła się i otwar​to tyl​ne drzwi, zo​ba​czy​li w per​spek​ty​wie uli​cy mi​go​czą​cą łunę. Ode​tchnę​li wszy​scy z ulgą, gdy szo​fer, ka​pral Do​mi​nik Ko​ryc​ki, za​trza​snął je z po​wro​tem, od​pro​‐ wa​dziw​szy do po​bli​skiej bra​my dwie pie​lę​gniar​ki. Byli prze​ko​na​ni, że to ostat​ni akt tego dra​ma​tu. Mo​ment póź​niej usły​sze​li do​la​tu​ją​cy z ze​wnątrz gło​śny ka​szel. Szo​fer za​trzy​mał się przy bur​cie, po​‐ tem chy​ba ude​rzył w nią pię​ścią – tak to przy​naj​mniej za​brzmia​ło w uszach le​ka​rzy – a char​czał przy tym, jak​by miał za​raz wy​pluć płu​ca. W koń​cu za​pa​dła ci​sza. To​masz od​cze​kał parę se​kund, a gdy na​dal nic się nie dzia​ło, spoj​rzał na drze​mią​ce​go obok Pod​lew​‐

skie​go. Na​chy​lił się, by szarp​nąć go za ra​mię. – Co? Już? – Ka​pi​tan wzdry​gnął się, nie ro​zu​mie​jąc, gdzie jest ani o co cho​dzi. – Mel​duj​cie… – wy​‐ mam​ro​tał jesz​cze i do​pie​ro wte​dy za​milkł, trzeź​wie​jąc w jed​nej chwi​li. – Co się sta​ło? – Kie​row​ca do​stał sil​ne​go ata​ku dusz​no​ści – wy​ja​śnił Du​szyń​ski. – Chy​ba ze​mdlał. Może po​trze​bo​‐ wać po​mo​cy, a ja nie bar​dzo wiem, jak stąd wyjść. – Niech zo​ba​czę – mruk​nął Pod​lew​ski, gra​mo​ląc się na nogi. W świe​tle je​dy​nej lamp​ki nie​wie​le wi​‐ dział, ale wy​star​czy​ło mu prze​su​nąć kil​ka razy dło​nią po drzwiach, by zy​skał pew​ność. – Dupa – jęk​nął. – Przed ak​cją ka​za​łem zde​mon​to​wać we​wnętrz​ne klam​ki, wie​cie, na wszel​ki wy​pa​dek, a po​tem… – Roz​‐ ło​żył ręce. – No za​po​mnia​łem po pro​stu. Każ​de​mu mo​gło się zda​rzyć. Od​po​wie​dział mu po​mruk nie​za​do​wo​le​nia. – Jak się stąd te​raz wy​do​sta​nie​my? – za​py​tał To​masz, kie​dy sie​dzą​cy na​prze​ciw nie​go dok​tor Wi​ta​‐ siak prze​stał wresz​cie kasz​leć. Pod​lew​ski ro​zej​rzał się po mrocz​nym wnę​trzu. Sa​ni​tar​ka mia​ła tyl​ko jed​ne drzwi, te bez kla​mek. Poza tym na ze​wnątrz pro​wa​dził kwa​dra​to​wy wy​wietrz​nik w su​fi​cie – zbyt mały, by zmie​ścił się w nim do​ro​‐ sły męż​czy​zna – i okien​ko łą​czą​ce szo​fer​kę z tyl​ną czę​ścią wozu. Ka​pi​tan wska​zał je pal​cem. – Trze​ba bę​dzie wy​bić szyb​kę – rzu​cił bez prze​ko​na​nia. – O ile nasz szo​fer nie doj​dzie za​raz do sie​‐ bie i nas nie wy​pu​ści – do​dał, a na​stęp​nie po​stu​kał pię​ścią w bur​tę. – Ka​pra​lu! Co z wami?! Sły​szy​cie mnie?! Na ze​wnątrz pa​no​wa​ła ni​czym nie zmą​co​na ci​sza. Du​szyń​ski prze​szedł na przód sa​ni​tar​ki, żeby obej​rzeć uważ​nie okien​ko: roz​su​wa​ną szy​bę osa​dzo​ną w po​dłuż​nym otwo​rze. Spró​bo​wał oce​nić, czy dał​by radę prze​leźć, gdy​by usu​nąć gru​be szkło i gu​mo​wą uszczel​kę. Z za​my​śle​nia wy​rwał go ko​lej​ny atak chra​pli​we​go kasz​lu – tym ra​zem jed​nak dźwięk nie do​‐ bie​gał z ze​wnątrz, lecz z sa​ni​tar​ki. Wi​ta​siak zgiął się wpół, jak​by miał za chwi​lę zwy​mio​to​wać. Zi​ry​to​wa​ny Pod​lew​ski znów za​czął wa​lić pię​ścią w bur​tę, z po​dob​nym skut​kiem jak po​przed​nio. Szo​‐ fer mu​siał do tej pory stra​cić przy​tom​ność. To​masz ścią​gnął far​tuch i owi​nął nim dłoń. Ude​rzył w szy​bę i aż syk​nął z bólu. Szkło har​to​wa​ne oka​‐ za​ło się wy​trzy​mal​sze od jego ręki. – Żeby cię… – jęk​nął, cho​wa​jąc obo​la​łą dłoń pod pa​chę. – Od​suń​cie się, to​wa​rzy​szu dok​to​rze – po​czuł na ra​mie​niu czyjś do​tyk. Pod​lew​ski prze​pchnął się do prze​gro​dy, wy​cią​ga​jąc z ka​bu​ry pi​sto​let. Nie strze​lił, jak przy​pusz​czał To​masz, tyl​ko ujął broń za lufę i ude​rzył kol​bą w szkło. Zro​bił to tak szyb​ko, że więk​szość za​spa​nych le​‐ ka​rzy nic na​wet nie za​uwa​ży​ła w pa​nu​ją​cym pół​mro​ku. Cha​rak​te​ry​stycz​ne​go brzęk​nię​cia, z ja​kim szy​ba roz​pry​sła się na dzie​siąt​ki ostrych jak brzy​twa ka​wał​ków, nie spo​sób było jed​nak prze​oczyć. Jesz​cze tyl​‐ ko kil​ka ude​rzeń i w rę​kach ofi​ce​ra zna​la​zła się wy​cią​gnię​ta z row​ka gru​ba gu​mo​wa uszczel​ka. – Te​raz wa​sza ko​lej – mruk​nął i od​su​nął się pod wi​szą​ce na ścian​ce wozu prze​pi​so​wo zwi​nię​te płó​‐ cien​ne no​sze, po czym cho​wa​jąc pi​sto​let, to​nem uspra​wie​dli​wie​nia do​dał: – Ja za ma​syw​ny je​stem… Du​szyń​ski przy​mie​rzył się ostroż​nie do otwo​ru. Jak przej​dzie gło​wa, resz​ta też po​win​na się zmie​‐ ścić, po​my​ślał, wspo​mi​na​jąc dur​ną z po​zo​ru za​sa​dę. Spraw​dzi​ła się nie​raz za mło​du, kie​dy… Nie, nie za​‐ mie​rzał wra​cać pa​mię​cią do cza​sów, gdy jako na​sto​la​tek wła​my​wał się na rzecz​ne bar​ki. Bu​la​je mo​gły wy​da​wać się małe, ale wy​star​czy​ło, że któ​ryś po​zo​stał nie​do​mknię​ty… Kil​ka​na​ście lat póź​niej nie po​szło mu już tak do​brze. Brak wpra​wy zro​bił swo​je. No i wiek oraz

waga. Ktoś mu te​raz na szczę​ście po​mógł, przy​trzy​mu​jąc nogi. Peł​znąc do szo​fer​ki wol​niut​ko, cen​ty​metr po cen​ty​me​trze, żeby nie po​ra​nić od​sło​nię​te​go cia​ła – aby do​ko​nać tego wy​czy​nu, mu​siał zdjąć nie tyl​ko far​tuch, ale też ko​szu​lę – wsłu​chi​wał się w co​raz częst​sze i in​ten​syw​niej​sze ata​ki kasz​lu. Jak tak da​lej pój​dzie, po​my​ślał, nie tyl​ko ka​pral Ko​ryc​ki bę​dzie po​trze​bo​wał po​mo​cy. W koń​cu jego moc​no wcią​gnię​ty brzuch mi​nął okien​ko, po czym trze​ba było już tyl​ko chwi​li na zwle​‐ cze​nie obu nóg na dru​gą stro​nę. Dy​sząc cięż​ko, To​masz opadł na sze​ro​kie sie​dzi​sko. Le​żał tam, trzy​ma​jąc jed​ną ręką kie​row​ni​cę, a dru​gą ocie​ra​jąc pot z czo​ła. Kie​dyś ła​twiej mi to szło… zdą​żył po​my​śleć, za​nim roz​le​gło się wa​le​nie w drzwi szo​fer​ki. – Ry​chło w czas – jęk​nął, przy​bie​ra​jąc wy​god​niej​szą po​zy​cję. – Jak​by​ście się nie mo​gli, ka​pra​lu, wcze​śniej ock​nąć… – zrzę​dził, się​ga​jąc do klam​ki. – Nie mu​sie​li​by​śmy wte​dy wy​bi​jać szy​by, a mnie omi… – Otwie​ra​ne z im​pe​tem drzwicz​ki ode​pchnę​ły Do​mi​ni​ka. Za​to​czył się jak pi​ja​ny i nie​omal wy​rżnął na bruk. – Cho​le​ra ja​sna! – za​klął Du​szyń​ski, wi​dząc, że kie​row​ca na​dal nie​do​ma​ga. – Za​raz wam po​mo​‐ gę! – do​dał i… za​marł. Ko​ryc​ki zbli​żał się nie​zdar​nie w ab​so​lut​nym mil​cze​niu, jak​by sam był zom​bie. To​masz przyj​rzał mu się uważ​niej. W bla​sku la​tar​ni bły​snę​ły wy​wró​co​ne oczy, z na wpół otwar​tych ust po​cie​kła ciem​na wy​‐ dzie​li​na. W tym sa​mym mo​men​cie ktoś krzyk​nął. Sa​ni​tar​ka za​ko​ły​sa​ła się lek​ko na re​so​rach, kie​dy znaj​du​ją​cy się w środ​ku lu​dzie za​czę​li ze sobą wal​czyć. Zno​wu roz​legł się czyjś wrzask, ktoś inny za​kasz​lał prze​raź​‐ li​wie i wtem roz​pę​ta​ło się pie​kło. Du​szyń​ski klę​czał na fo​te​lu kie​row​cy, nie wie​dząc, co ro​bić. Przed sobą miał od​mie​nio​ne​go nie wia​do​mo dla​cze​go kie​row​cę, na pace też co naj​mniej jed​na oso​ba mu​sia​ła się prze​isto​czyć w zom​bie. Ale jak? Na li​tość bo​ską, prze​cież wszy​scy zo​sta​li prze​ba​da​ni. Nikt nie miał bez​po​śred​nie​go kon​tak​tu z za​ra​żo​ny​mi. To nie​moż​li… Na​gle go olśni​ło. Dym. Ka​szel. Tak, to je​dy​ne wy​‐ tłu​ma​cze​nie. Tyl​ko że od​mień​cy pło​nę​li na sto​sie w tem​pe​ra​tu​rze, ja​kiej żadna for​ma opar​te​go na biał​‐ ku ży​cia nie mia​ła pra​wa wy​trzy​mać na​wet przez uła​mek se​kun​dy! Jak więc…? Czyż​by ta za​ra​za mia​ła inny wy​miar? To​masz otrzeź​wiał na od​głos wy​strza​łu. Te​raz już wszy​scy wrzesz​cze​li jak opę​ta​ni, auto ko​ły​sa​ło się, jak​by Wro​cław na​wie​dzi​ło trzę​sie​nie zie​mi. Ka​pral Ko​ryc​ki był już o dwa kro​ki od szo​fer​ki, wła​śnie wy​‐ cią​gał łapy w kie​run​ku fo​te​la. Du​szyń​ski wy​chy​lił się i za​trza​snął drzwicz​ki. Mu​siał jesz​cze prze​do​stać się na dru​gą stro​nę. Tyl​ko tak zdo​ła opu​ścić szo​fer​kę i prze​biec na tył, by uwol​nić ka​pi​ta​na Pod​lew​skie​go i le​ka​rzy wal​czą​cych z od​mie​nio​nym albo od​mie​nio​ny​mi. Gdy się od​wró​cił, aby wcie​lić swój plan w ży​cie, ktoś zła​pał go za wło​sy, rów​no​cze​śnie za​ci​ska​jąc mu na szyi pal​ce dru​giej dło​ni. – Co… – wy​char​czał, pró​bu​jąc wy​rwać się z moc​ne​go chwy​tu. Spoj​rzał w otwór po szyb​ce, z któ​re​go wy​sta​wa​ło już kil​ka przed​ra​mion w bia​łych rę​ka​wach. Po​mię​‐ dzy nimi znaj​do​wa​ła się sina twarz Misz​ta​la. – Ra​tuj… – pi​snął Mi​chał, za​nim ktoś wcią​gnął go głę​biej w plą​ta​ni​nę ciał. Du​szyń​ski wy​ła​mał opla​ta​ją​ce mu krtań pal​ce, po czym wy​krę​cił rękę trzy​ma​ją​cą go za wło​sy. Wresz​‐ cie mógł od​sko​czyć i zro​bił to, roz​płasz​cza​jąc się na przed​niej szy​bie. Od​dy​chał szyb​ko, pró​bu​jąc dojść do sie​bie. Jesz​cze nie wszyst​ko stra​co​ne, po​my​ślał. Je​śli zmie​nił się tyl​ko Wi​ta​siak, a tak naj​wy​raź​niej było, są​dząc po do​pa​da​ją​cych wy​łącz​nie jego ata​kach kasz​lu, z kil​ku​na​stu uwię​zio​nych w am​bu​lan​sie le​‐

ka​rzy więk​szość mia​ła szan​se prze​żyć. Na​ci​snął klam​kę i wy​sko​czył na chod​nik. Le​d​wie się wy​pro​sto​wał, znów pa​dły strza​ły. Tym ra​zem Pod​lew​ski – lub też ten, kto za​brał mu broń – nie prze​stał na​ci​skać spu​stu, za​nim nie opróż​nił ca​łe​go ma​‐ ga​zyn​ka. To​masz nie drgnął na​wet, do​pó​ki pal​ba nie umil​kła. Pierw​sza kula roz​pru​ła bur​tę wozu i prze​le​‐ ciaw​szy mu z wi​zgiem tuż przed twa​rzą, wbi​ła się w ścia​nę ka​mie​ni​cy, odłu​pu​jąc z niej ko​lej​ny ka​wa​łek po​czer​nia​łe​go tyn​ku. Gdy​by nie ja​śniej​sze kra​wę​dzie, lej po po​ci​sku z te​tet​ki nie róż​nił​by się ni​czym od dzie​sią​tek po​dob​nych blizn z cza​sów ostat​niej woj​ny. Du​szyń​ski prze​że​gnał się, gdy znów za​pa​dła ci​sza. Śmierć jesz​cze ni​g​dy nie zaj​rza​ła mu w oczy z tak bli​ska. Ob​rzu​cił spoj​rze​niem gład​ką bla​chę bur​ty, od​naj​du​jąc na niej w su​mie trzy prze​strze​li​ny. Ze środ​‐ ko​wej cie​kła krew. Ko​ły​sa​nie usta​ło, krzy​ki tak​że. Ru​szył ostroż​nie ku ty​ło​wi wozu. Nie było mu jed​nak dane do​trzeć do klam​ki. Nie kła​nia​ją​cy się ku​‐ lom ka​pral do​tarł tam prę​dzej, mimo że w jego pier​si zia​ła spo​ra dziu​ra. To​masz cof​nął się, a na​stęp​nie za​ło​mo​tał pię​ścią w bur​tę sa​ni​tar​ki. – Sły​szy​cie mnie?! – za​wo​łał. – Żyje tam ktoś?! Żad​nej re​ak​cji. Wal​nął ręką jesz​cze kil​ka razy. Zno​wu za​czął krzy​czeć. Ci​sza. A po​tem coś jak​by dra​‐ pa​nie. Jak gdy​by ktoś chciał pa​znok​cia​mi ro​ze​drzeć gru​bą bla​chę. Le​karz ob​li​zał spierzch​nię​te war​gi. Tym​cza​sem Do​mi​nik Ko​ryc​ki wy​ło​nił się zza sa​ni​tar​ki. Nie za​uwa​żył kra​węż​ni​ka, po​tknął się i padł bez​‐ wład​nie na twarz. Nie pró​bo​wał się za​sło​nić rę​ka​mi ani w ża​den inny spo​sób za​mor​ty​zo​wać zde​rze​nia. Coś chrup​nę​ło. Gdy wsta​wał – a pod​niósł się nie​mal na​tych​miast – na za​krwa​wio​nej pły​cie chod​ni​ko​wej zo​sta​wił kil​ka zę​bów. Z zom​bie na kar​ku Du​szyń​ski nie miał naj​mniej​szych szans na uwol​nie​nie tych ko​le​gów, któ​rzy mo​gli jesz​cze żyć. Po​sta​no​wił więc, że naj​pierw po​zbę​dzie się nie​umar​łe​go szo​fe​ra, a po​tem… Po​tem się zo​ba​‐ czy. Ła​two po​wie​dzieć, trud​niej zro​bić. Jak bo​wiem uniesz​ko​dli​wić chwi​lo​wo ko​goś, kogo na​wet kule się nie ima​ją? Co tam chwi​lo​wo! Jak po​zbyć się go z uli​cy na sta​łe, aby nie za​gro​ził miesz​kań​com, gdy ci wyj​dą w koń​cu z po​bli​skich ka​mie​nic? Wzrok le​ka​rza spo​czął na stu​dzien​ce ście​ko​wej. Tej naj​bliż​szej nie zdą​żę otwo​rzyć, zom​bie mnie wcze​śniej do​pad​nie, uznał, oce​nia​jąc od​le​głość dzie​lą​cą go od czła​pią​ce​go wzdłuż bur​ty kie​row​cy. Poza tym i tak jest za mała, by do niej wpadł. Sko​ro więc nie stu​dzien​ka, to właz do ka​na​łów, zde​cy​do​wał. Duża okrą​gła że​liw​na po​kry​wa znaj​do​wa​ła się po​środ​ku jezd​ni, oko​ło pięt​na​stu me​trów da​lej. No tak, tyl​ko czym ją pod​wa​żyć? Go​ły​mi rę​ka​mi się nie da. Trze​ba by mieć łom albo spe​cjal​ny hak, ja​kich uży​‐ wa​ją ka​na​la​rze. To​masz cof​nął się na wy​so​kość szo​fer​ki. Na pierw​szy rzut oka nie było w niej nic, czym mógł​by się po​słu​żyć. Gdzie kie​row​cy sa​ni​ta​rek trzy​ma​ją na​rzę​dzia? Na pace albo… pod fo​te​lem? Wspiął się szyb​‐ ko na stop​nie i za​trza​snął za sobą drzwicz​ki. Za​nim pod​niósł sie​dzi​sko, Ko​ryc​ki za​czął ło​mo​tać ku​ła​ka​mi w bur​tę. Mię​dzy brud​ny​mi szma​ta​mi, od któ​rych cuch​nę​ło ropą i roz​pusz​czal​ni​kiem, le​ża​ło mnó​stwo bez​‐ u​ży​tecz​ne​go śmie​cia i kil​ka pu​stych fla​szek. Do​pie​ro na sa​mym dnie To​masz zna​lazł krót​ki łom. Nie był pe​wien, czy to na​rzę​dzie się nada, ale ni​czym in​nym nie dys​po​no​wał. Coś mu​snę​ło mu wło​sy na czub​ku gło​wy. Od​sko​czył, jak​by go po​ra​ził prąd. Roz​ora​na od nad​garst​ka po ło​kieć ręka, z któ​rej zwi​sa​ły po​szar​pa​ne tkan​ki, się​ga​ła ku jego twa​rzy. Po​kry​te krwią pal​ce za​ci​ska​ły się kur​czo​wo za​le​d​wie kil​ka​na​ście cen​ty​me​trów od oczu. W dziu​ra​wej prze​gro​dzie za​ma​ja​czy​ło zna​jo​me,

lecz przy tym obco wy​glą​da​ją​ce ob​li​cze. Misz​tal. Bra​ko​wa​ło mu jed​ne​go oka, usta miał po​sze​rzo​ne z jed​‐ nej stro​ny aż do ucha, ale to na pew​no był on. Dwa ude​rze​nia ło​mem wy​star​czy​ły, by łapa po​two​ra zwi​sła bez​wład​nie. To​masz zbli​żył się do okien​‐ ka ostroż​nie, nie chcąc nie​po​trzeb​nie ry​zy​ko​wać, i za​raz po​chwa​lił się w du​chu za prze​zor​ność, bo z mro​‐ ku w kom​plet​nej ci​szy wy​strze​li​ły ku nie​mu jesz​cze trzy ręce. Cof​nął się tak gwał​tow​nie, że aż przy​siadł na kie​row​ni​cy, wdu​sza​jąc klak​son. Prze​ni​kli​wy dźwięk za​brzmiał ogłu​sza​ją​co, jak​by ktoś pod ma​ską tego sa​mo​cho​du ukrył trą​by, któ​re kie​dyś do​pro​wa​dzi​ły do zbu​rze​nia mu​rów Je​ry​cha. Sa​ni​tar​ka znów się za​ko​‐ ły​sa​ła, ko​lej​na łapa wy​chy​nę​ła z paki, nie zdo​bił jej jed​nak bia​ły ki​tel, tyl​ko mun​dur. Ka​pi​tan Pod​lew​ski do​łą​czył do dru​ży​ny prze​ciw​nej… Du​szyń​ski zer​k​nął za okno. Kie​row​ca ob​szedł już ma​skę i wła​śnie su​nął po błot​ni​ku w kie​run​ku drzwi. Jesz​cze chwi​la… Jesz​cze mo​ment… Gdy zom​bie za​czął dra​pać bla​chę, pró​bu​jąc do​stać się do szo​fer​ki, To​masz za​nur​ko​wał pod la​sem rąk i otwo​rzyw​szy szyb​ko dru​gie drzwi, wy​lą​do​wał na chod​ni​ku. Prze​bie​gnię​cie na śro​dek uli​cy za​ję​ło mu tyl​ko kil​ka se​kund. Pod​wa​że​nie cięż​kiej że​liw​nej po​kry​wy trwa​ło znacz​nie dłu​żej, ale uda​ło mu się ją od​su​nąć, za​nim Ko​ryc​ki do nie​go do​czła​pał. Le​karz cof​nął się o krok, zer​ka​jąc co chwi​lę przez ra​mię – miał prze​moż​ne wra​że​nie, że za nim znaj​‐ du​je się tłum ci​chych jak sama śmierć nie​umar​łych. Uli​ca była jed​nak pu​sta. Je​śli na​wet wro​cła​wia​nie usły​sze​li strze​la​ni​nę, wo​le​li po​słu​chać ko​mu​ni​ka​tów i po​zo​stać w za​ci​szu swo​ich miesz​kań. Tu i ów​dzie wi​dać było od​su​wa​ne ostroż​nie fi​ran​ki. To​masz prze​łknął gło​śno śli​nę. Kie​row​ca był już tyl​ko o dwa kro​ki od wlo​tu ka​na​łu. Szedł przed sie​‐ bie, nie zwra​ca​jąc uwa​gi na nic, jak​by za​fik​so​wał się cał​ko​wi​cie na cze​ka​ją​cym na nie​go w bez​ru​chu czło​wie​ku. Już wy​cią​gał ręce, już roz​wie​rał szczę​ki. Już… go nie było. Gło​śny ru​mor i póź​niej​szy plusk za​koń​czy​ły to star​cie. Du​szyń​ski prze​su​nął po​kry​wę na miej​sce i sta​ran​nie ją uło​żył, po czym wresz​cie pod​szedł do tyl​nych drzwi sa​ni​tar​ki. Stał tam przez dłuż​szą chwi​lę, za​sta​na​wia​jąc się co da​lej. Był pe​wien, że wszy​scy jego ko​le​dzy są mar​twi. Nie wie​dział, jaka mo​gła być tego przy​czy​na w tak krót​kim cza​sie, ale znaj​do​wał dwa wy​ja​śnie​nia: albo kil​ku za​ra​żo​nych dy​mem ule​gło prze​mia​nie w tym sa​mym cza​sie i roz​pra​wi​ło się z resz​tą, albo Pod​lew​ski spa​ni​ko​wał i wy​strze​lał pa​sa​że​rów, któ​rzy zmar​twych​wstaw​szy parę chwil póź​‐ niej, od​pła​ci​li mu pięk​nym za na​dob​ne… Jak​kol​wiek było na​praw​dę, nie po​wi​nien otwie​rać tej sa​ni​tar​ki. Mu​siał też ko​niecz​nie ostrzec in​nych, aby nie zro​bi​li tego po jego odej​ściu. Tyl​ko jak?… Głów​ko​wał, aż zna​lazł spo​sób. Nie na dar​mo ukoń​czył z wy​róż​nie​niem dwa nie​ła​twe fa​kul​te​ty, we​te​‐ ry​na​rię i me​dy​cy​nę.

26 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 03:00 Ko​men​da Wo​je​wódz​ka MO, ul. Pod​wa​le 31–33 Bran​dys spoj​rzał na ze​gar, aby spraw​dzić czas. Punkt trze​cia. W tej wła​śnie chwi​li otrzy​mał naj​śwież​szy mel​du​nek z pla​cu Grun​waldz​kie​go. Do​wo​dzą​cy ak​cją ofi​cer KBW na​pi​sał krót​ko: „Te​ren wo​kół La​bi​ryn​tu zo​stał oczysz​czo​ny. Ope​ra​cję Grun​wald II uwa​żam za za​koń​czo​ną”. Świet​nie! Łu​kasz odło​żył do​ku​ment na naj​niż​szy sto​sik, a na​stęp​nie, za​cie​ra​jąc z ra​do​ści ręce, pod​‐ szedł do wi​szą​ce​go na ścia​nie pla​nu mia​sta. Może nie bę​dzie tak źle, po​my​ślał, przy​glą​da​jąc się roz​‐ miesz​cze​niu licz​nych cho​rą​gie​wek. Mel​dun​ki z Pracz Od​rzań​skich tak​że wska​zy​wa​ły na od​zy​ska​nie kon​‐ tro​li nad oko​li​cą tam​tej​sze​go izo​la​to​rium. Dwie​ście pierw​szy i dwie​ście dru​gi ba​ta​lion uda​rem​ni​ły wszyst​kie pró​by prze​rwa​nia kor​do​nu sa​ni​tar​ne​go wo​kół osie​dla, na któ​rym znaj​do​wał się ob​ję​ty kwa​ran​‐ tan​ną po​nie​miec​ki ośro​dek. Zgi​nę​ło… – ka​pi​tan mu​siał się sku​pić, by przy​wo​łać z pa​mię​ci do​kład​ną licz​‐ bę – …trzy​stu szes​na​stu za​ra​żo​nych. Stra​ty woj​ska były po​nad dwu​dzie​sto​krot​nie niż​sze – w do​dat​ku tych kil​ku​na​stu żoł​nie​rzy po​le​gło nie w ak​cji, lecz w wy​ni​ku dzia​łań jed​no​stek KBW, któ​re z ty​po​wą dla sie​bie sku​tecz​ną bez​względ​no​ścią za​ję​ły się de​zer​te​ra​mi. Wiel​ka szko​da, że na pla​cu Grun​waldz​kim nie po​szło nam tak ła​two. Ra​por​ty z pa​cy​fi​ka​cji La​bi​ryn​tu nie wy​glą​da​ły bo​wiem za ró​żo​wo. Jed​nost​ki KBW i WSW, zlu​zo​waw​szy moc​no prze​trze​bio​ny plu​ton ZOMO, w trak​cie dzia​łań ope​ra​cyj​nych zli​kwi​do​wa​ły po​nad trzy​stu pięć​dzie​się​ciu za​ra​żo​nych, tra​cąc przy tym aż osiem​dzie​się​ciu trzech żoł​nie​rzy i pod​ofi​ce​‐ rów. Do tego na​le​ża​ło do​dać trzy​dzie​stu ośmiu zo​mow​ców z plu​to​nu po​rucz​ni​ka Ja​nu​sza Niedź​wie​dzia, któ​ry tak​że po​legł, za​nim zdo​ła​no zor​ga​ni​zo​wać od​siecz, i sześć​dzie​się​ciu trzech funk​cjo​na​riu​szy NOMO. Jak słusz​nie prze​wi​dział Za​hor​ski, wy​sła​nie zwy​kłych mi​li​cjan​tów na pierw​szą li​nię oka​za​ło się błę​dem. Sła​bo prze​szko​le​ni i wy​po​sa​że​ni, pa​da​li jak mu​chy w star​ciu z nie​moż​li​wym do za​bi​cia wro​giem. Więk​‐ szość od​nio​sła rany i wy​pa​dła z gry, za​nim na miej​scu po​ja​wi​ły się od​dzia​ły re​gu​lar​ne​go woj​ska. No​mow​cy nie ucie​kli w po​pło​chu tyl​ko dla​te​go, że nie mie​li po​ję​cia, jak fa​tal​ne skut​ki po​cią​gnie za sobą każ​de naj​lżej​sze na​wet za​dra​pa​nie. Do​ko​nu​ją​cy od​pra​wy do​wód​ca ZOMO wy​ka​zał się da​le​ko​‐ wzrocz​no​ścią i nie zdra​dził im wszyst​kich szcze​gó​łów, KBW zaś za​jął się szyb​kim „wy​co​fy​wa​niem” z pierw​szej li​nii po​gry​zio​nych i po​dra​pa​nych, dzię​ki cze​mu ża​den mi​li​cjant nie zdą​żył się zo​rien​to​wać, że po​trak​to​wa​nych „szcze​pion​ką” ko​le​gów pa​ko​wa​no na cię​ża​rów​ki ra​zem ze spę​ta​ny​mi od​mień​ca​mi i wy​‐ wo​żo​no w kie​run​ku do​łów wy​peł​nio​nych pło​ną​cą ben​zy​ną. Z ak​cji wró​ci​ło tyl​ko czter​dzie​stu dzie​wię​ciu funk​cjo​na​riu​szy NOMO, głów​nie spo​śród tych, któ​rzy do​tar​li na miej​sce w ostat​niej go​dzi​nie pa​cy​fi​ka​cji. Nie​speł​na kwa​drans temu szczę​śliw​cy zo​sta​li w koń​cu przy​wie​zie​ni na Pod​wa​le. Z bra​ku lep​sze​go po​my​‐ słu roz​lo​ko​wa​no ich na ko​ry​ta​rzach par​te​ru ko​men​dy, gdzie mo​gli od​po​cząć, zjeść coś i ogar​nąć się choć tro​chę w do​stęp​nych po​miesz​cze​niach sa​ni​tar​nych. A wy​glą​da​li jak nie​bo​skie stwo​rze​nia. Dym z pło​ną​‐ cych nie​mal ki​lo​metr od miej​sca walk sto​sów dał im się nie​źle we zna​ki. Gę​ste kłę​by spo​wi​ły całą oko​li​‐ cę; gna​ne zmien​ny​mi wia​tra​mi do​cie​ra​ły aż do Śród​mie​ścia, Za​le​sia, a na​wet Szczyt​nik i Ra​kow​ca. Cuch​‐ ną​ca za​wie​si​na za​snu​ła też bez​po​śred​nie oko​li​ce mo​stu Szczyt​nic​kie​go i znaj​du​ją​cy się za nim park. Trud​‐ no się dzi​wić, że więk​szość no​mow​ców przy​po​mi​na​ła wy​cio​ry do ko​mi​na… Łu​kasz otrzą​snął się i sku​pił na tym, co na​praw​dę istot​ne. Dzię​ki ofiar​nej po​sta​wie le​ka​rzy z se​lek​to​‐

rium pod do​wódz​twem ka​pi​ta​na Pod​lew​skie​go na sto​sy tra​fi​ło stu sześć​dzie​się​ciu sied​miu po​ten​cjal​nych za​ra​żo​nych. Ścią​gnię​cie na miej​sce ak​cji per​so​ne​lu me​dycz​ne​go oka​za​ło się ko​lej​nym strza​łem w dzie​‐ siąt​kę. Bran​dys miał świa​do​mość, że nie wszy​scy wy​se​lek​cjo​no​wa​ni w na​mio​tach lu​dzie sta​no​wi​li za​‐ gro​że​nie. Zga​dzał się jed​nak z opi​nią, że le​piej za​bić parę zdro​wych osób, niż po​zwo​lić, by za​ra​za roz​‐ prze​strze​ni​ła się jesz​cze sze​rzej, co kosz​to​wa​ło​by ży​cie nie jed​no​stek, lecz se​tek, a może na​wet ty​się​cy Bogu du​cha win​nych oby​wa​te​li. Acz​kol​wiek przy​stał na ta​kie roz​wią​za​nie do​pie​ro wte​dy, gdy go za​pew​‐ nio​no, że Służ​ba Bez​pie​czeń​stwa wy​ma​że z ra​por​tów wszel​kie śla​dy nad​gor​li​wo​ści. Kie​dy rano przyj​‐ dzie do zło​że​nia wy​ja​śnień, ope​ra​cja Grun​wald II zo​sta​nie przed​sta​wio​na prze​ło​żo​nym jako mi​ster​nie za​‐ pla​no​wa​ny ogrom​ny suk​ces. Uśmie​cha​jąc się trium​fal​nie pod no​sem, Łu​kasz wyj​mo​wał z mapy czer​wo​ne i zie​lo​ne cho​rą​giew​ki ota​cza​ją​ce most Szczyt​nic​ki. Tych w re​jo​nie Pracz na ra​zie nie ru​szał. Ope​ra​cja prze​cze​sy​wa​nia tam​tej​‐ sze​go lasu roz​pocz​nie się do​pie​ro o świ​cie, gdy za trzy go​dzi​ny do ak​cji wkro​czy świe​ży dwie​ście trze​ci ba​ta​lion pie​cho​ty. Pierw​sze ra​por​ty mó​wi​ły o li​kwi​da​cji gru​py kil​ku​dzie​się​ciu za​ra​żo​nych, po​tem na​de​‐ szła dru​ga fala, trzy​krot​nie licz​niej​sza, a przed mo​men​tem do​tarł jesz​cze mel​du​nek o ko​lej​nym star​ciu i li​‐ kwi​da​cji trzy​dzie​stu sze​ściu za​ra​żo​nych. Je​śli zsu​mo​wać wszyst​kie te licz​by, do​da​jąc do nich nie​mal czter​dzie​stu od​mie​nio​nych zo​mow​ców – wy​glą​da​ło bo​wiem na to, że z wy​sła​ne​go tam plu​to​nu nie oca​lał ani je​den funk​cjo​na​riusz – na te​re​nie szko​ły rol​ni​czej osta​ła się garst​ka prze​ciw​ni​ków. Nie​do​bit​ki zo​sta​ną bez tru​du wy​mie​cio​ne przez pra​wie dwu​stu wy​po​czę​tych, go​to​wych na wszyst​ko żoł​nie​rzy, któ​rzy wkro​‐ czą do ak​cji o świ​cie. Bran​dys wró​cił my​śla​mi do po​le​głych w Pra​czach Od​rzań​skich funk​cjo​na​riu​szy. KBW po​in​for​mo​wał go, że pod​czas prób prze​ła​ma​nia kor​do​nu obez​wład​nio​no i spa​lo​no trzy​dzie​stu trzech zo​mow​ców. Je​den z nich miał na so​bie mun​dur po​rucz​ni​ka. Był za​nad​to zma​sa​kro​wa​ny, aby go zi​den​ty​fi​ko​wać – se​ria ka​emu sześć​dzie​siąt​ki zro​bi​ła mia​zgę z gór​nej po​ło​wy jego cia​ła – ale nie ule​ga​ło wąt​pli​wo​ści, że cho​dzi o Al​‐ ber​ta Po​go​rzel​skie​go, mło​de​go ofi​ce​ra, któ​re​go Za​hor​ski za​wsze chwa​lił. Szko​da chło​pa​ka, tak do​brze za​po​wia​da​ją​ca się ka​rie​ra po​szła z dy​mem. W prze​no​śni i do​słow​nie… Trze​cia pięć. W mie​ście za​pa​no​wa​ła na po​wrót ci​sza i spo​kój. Od pół go​dzi​ny ża​den pa​trol nie zgło​‐ sił ni​cze​go po​dej​rza​ne​go. Park i przy​le​ga​ją​ce do nie​go osie​dla wil​lo​we zo​sta​ły sta​ran​nie prze​szu​ka​ne i za​bez​pie​czo​ne. Wszyst​kie mo​sty za​blo​ko​wa​no, wzmac​nia​jąc roz​sta​wio​ne na ich przy​czół​kach po​ste​run​‐ ki trans​por​te​ra​mi opan​ce​rzo​ny​mi i do​dat​ko​wy​mi od​dzia​ła​mi pie​cho​ty. Od​mie​nio​nych pod​wład​nych Ma​we​ta zgar​nię​to pro​sto z ko​mi​su sa​mo​cho​do​we​go, do któ​re​go po​rucz​‐ nik zwa​bił swo​ich lu​dzi jesz​cze wcze​snym wie​czo​rem. Gdy na miej​scu po​ja​wił się plu​ton WSW, od​mień​‐ cy wciąż sta​li przy klat​kach, usi​łu​jąc się do​stać do skam​lą​cych ci​cho wil​czu​rów. Oni tak​że po​szli z dy​‐ mem na pla​cu Grun​waldz​kim. Szpi​tal MSW nie po​trze​bo​wał ko​lej​nych oka​zów. Pra​wie czter​dzie​stu od​‐ mie​nio​nych – czy też zą… zon… zom​bie, jak za​czął na​zy​wać ich w ostat​nich ra​por​tach ka​pi​tan Pod​lew​ski – po​win​no wy​star​czyć do dal​szych ba​dań. Resz​tę za​ra​żo​nych bez​zwłocz​nie pa​lo​no na proch. Dzię​ki wcze​snej blo​ka​dzie mo​stów ża​den ucie​ki​nier nie prze​do​stał się na po​łu​dnio​wy brzeg Odry. Jak do​tąd pa​tro​le schwy​ta​ły na prze​pra​wach po​nad stu sie​dem​dzie​się​ciu zbie​gów z LZN-u, co ozna​cza​ło, że po Psim Polu ga​nia jesz​cze kil​ka se​tek po​ten​cjal​nych no​si​cie​li wi​ru​sa. Po​ten​cjal​nych, gdyż nic nie wska​zy​wa​ło na to, by ci lu​dzie roz​no​si​li czar​ną ospę albo nową za​ra​zę: prze​ba​da​ni za​raz po schwy​ta​niu wszy​scy oka​za​li się cał​ko​wi​cie zdro​wi. Na wszel​ki wy​pa​dek tra​fi​li jed​nak na kwa​ran​tan​nę do no​we​go izo​la​to​rium otwar​te​go po​śpiesz​nie w ho​te​lu przy Sta​dio​nie Olim​pij​skim, gdzie po​sie​dzą bez​ter​mi​no​wo

ra​zem z dzie​siąt​ka​mi miesz​kań​ców ka​mie​nic przy​le​ga​ją​cych do La​bi​ryn​tu. Trzy​ma​no ich tam wszyst​kich pod klu​czem i nie​ustan​ną ob​ser​wa​cją, co rusz prze​pro​wa​dza​jąc ja​kieś ba​da​nia we​dle za​sa​dy „le​piej dmu​chać na zim​ne”. Dro​bia​zgo​wy ka​pi​tan Pod​lew​ski wy​łu​skał w aka​de​mi​kach pew​ną licz​bę za​ra​żo​nych, któ​rzy po​myśl​‐ nie prze​szli wstęp​ne oglę​dzi​ny. Aż strach po​my​śleć, co by się sta​ło, gdy​by choć je​den za​in​fe​ko​wa​ny wy​‐ do​stał się poza kor​don sa​ni​tar​ny, a póź​niej – już na mie​ście – zmie​nił w zom​bie. Po​nie​waż le​ka​rze z ze​‐ spo​łu dok​to​ra Aren​dzi​kow​skie​go nie mo​gli na tym eta​pie ba​dań wy​klu​czyć, że kwa​ran​tan​na przy sta​dio​nie za​koń​czy się po​dob​nie, na Po​lach Mar​so​wych przy​go​to​wa​no za​wcza​su kil​ka głę​bo​kich do​łów i zgro​ma​‐ dzo​no przy nich od​po​wied​nie za​pa​sy ben​zy​ny. Za​po​bie​gli​wość Bog​da​na po​zwo​li​ła unik​nąć jesz​cze jed​ne​go po​waż​ne​go pro​ble​mu. Epi​de​mio​log – po pierw​szym szo​ku, jaki wi​dok oży​wień​ców bez wąt​pie​nia u nie​go wy​wo​łał – opra​co​wał szcze​gó​ło​wy plan uty​li​za​cji zwłok prze​trzy​my​wa​nych w miej​skich i szpi​tal​nych kost​ni​cach, ro​zu​mu​jąc lo​gicz​nie, że pro​blem do​ty​czy za​pew​ne nie tyl​ko tych osób, któ​re mia​ły bez​po​śred​ni kon​takt z za​ra​żo​ny​mi. Czyn​nik spraw​czy za​ka​że​nia oraz póź​niej​szej prze​mia​ny pierw​sze​go wro​cła​wia​ni​na w zom​bie mógł się bo​wiem roz​nieść po ca​łym mie​ście na wie​le ty​go​dni przed za​ma​ni​fe​sto​wa​niem się ob​ja​wów. Prze​wi​dy​wa​nia epi​de​mio​lo​ga oka​za​ły się traf​ne. Gdy​by ro​ze​sła​ne przez nie​go i Bie​drzyc​kie​go eki​py spóź​ni​ły się choć o go​dzi​nę, trze​ba by spa​cy​fi​ko​wać nie trzy ośrod​ki, lecz kil​ka​na​ście, ofia​ry zaś szły​by w ty​sią​ce, a nie set​ki. Nie wspo​mi​na​jąc o cha​osie, jaki wy​wo​ła​ły​by sztur​my w naj​gę​ściej za​lud​nio​nych dziel​ni​cach Wro​cła​wia. Tak, pod​su​mo​wał w my​ślach Bran​dys, wy​gra​li​śmy tę par​tię sza​chów z ko​stu​chą. War​to uczcić ten suk​ces szkla​necz​ką wy​bo​ro​wej.

27 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 03:04 Pra​cze Od​rzań​skie, oko​li​ce izo​la​to​rium Wiatr zno​wu zmie​nił kie​ru​nek. Te​raz sina za​sło​na prze​su​nę​ła się na Ma​śli​ce i jesz​cze bliż​sze przed​mie​‐ ścia Wro​cła​wia. Dziw​nie to wy​glą​da​ło: jak​by pło​ną​cy w wiel​kim dole ogień tkał ko​bie​rzec z pu​szy​stej gę​stej przę​dzy, aby na​kryć nim zma​ga​ją​ce się z za​ra​zą mia​sto. Ta​kie przy​naj​mniej wra​że​nie od​niósł sier​‐ żant Kot, zer​ka​jąc zza kra​wę​dzi wału na oświe​tlo​ne bla​skiem księ​ży​ca pola. Kwa​drans wcze​śniej za​czę​to zwo​zić pod ta​śmo​cią​gi ko​lej​ne zwło​ki do spa​le​nia. Ciał nie było tyle co po​przed​nio, ale żoł​nie​rze mu​sie​‐ li ob​ró​cić ja​pon​ka​mi kil​ka​krot​nie, za​nim na po​wrót roz​pły​nę​li się w mro​ku. Po​ży​je​my jesz​cze z go​dzi​nę, oce​nił Ra​dek, zli​czyw​szy po​ru​sza​ją​ce się nie​mra​wo sza​re kształ​ty. Może tro​chę dłu​żej, bio​rąc pod uwa​gę ogar​nia​ją​ce lu​dzi zmę​cze​nie. Dra​nie z KBW nie dali więź​niom ani kro​‐ pli wody, mimo że po​wie​trze wo​kół drża​ło już jak na środ​ku pu​sty​ni. Guma pa​sów trans​mi​syj​nych była tak na​grza​na, że na jej po​wierzch​ni za​czę​ły się po​ja​wiać nie​wiel​kie spęcz​nie​nia i bą​ble. Sier​żant zer​k​nął na straż​ni​ków. Mun​du​ro​wi od​da​li​li się po​now​nie na pier​wot​ne sta​no​wi​ska i sta​li tam te​raz, z dala od żaru, roz​ma​wia​jąc pół​gło​sem. Ma​ska prze​ciw​ga​zo​wa tłu​mi​ła więk​szość dźwię​ków, ale więź​nio​wie wy​raź​nie wi​dzie​li, że żoł​nie​rze przy​kła​da​ją co chwi​lę dło​nie do ust i po​chy​la​jąc się ni​sko, kasz​lą za​wzię​cie. Do​brze im tak, że na​ły​ka​li się dymu! Ostat​nio ża​den nie za​pa​lił na​wet pa​pie​ro​sa, choć wcze​śniej w pół​mro​ku za sto​sa​mi wor​ków bez prze​rwy ża​rzy​ły się po​ma​rań​czo​we ogni​ki. Że​by​ście tak wszy​scy wy​plu​li płu​ca, po​my​ślał nie​na​wist​nie Ra​dek, pa​trząc, jak ko​lej​nym straż​ni​kiem wstrzą​sa gwał​tow​ny atak dusz​no​ści. Szko​da, że ten sam dym dał się ostro we zna​ki chło​pa​kom z kom​pa​‐ nii… Na wspo​mnie​nie ko​le​gów sier​żan​ta ogar​nął żal i smu​tek. Przede wszyst​kim jed​nak gnę​bi​ło go po​‐ czu​cie ogrom​nej nie​spra​wie​dli​wo​ści przez to, jak po​trak​to​wał ich Kor​pus Bez​pie​czeń​stwa We​wnętrz​ne​‐ go. Wra​cał do tego w my​ślach ze sto razy i za​wsze do​cho​dził do ta​kie​go sa​me​go wnio​sku – żoł​nie​rze nie za​słu​ży​li na karę, win​ny był co naj​wy​żej on. Sze​re​gow​cy spa​ni​ko​wa​li, to fakt, ale żeby od razu mie​li do​‐ stać cza​pę? Na​ga​na, na​wet z wpi​sa​niem do akt, utra​ta jed​ne​go albo dwóch żoł​dów, czysz​cze​nie ki​bli choć​by przez cały mie​siąc. W grun​cie rze​czy i te re​gu​la​mi​no​we kary by​ły​by zbyt su​ro​we, jak się po​rząd​‐ nie za​sta​no​wić. De​cy​zja tych dwóch sa​dy​stów po​zba​wio​na była ja​kich​kol​wiek ra​cjo​nal​nych pod​staw. Co gor​sza, nikt się ni​g​dy nie do​wie, jak ten skur​wiel Ko​łec​ki po​trak​to​wał Ja​ku​bow​skie​go. Ani jak skoń​czą po​zo​sta​li oskar​że​ni o tchó​rzo​stwo i uciecz​kę z wy​zna​czo​nych po​zy​cji… Od stro​ny kor​do​nu padł strzał. Po​grą​żo​ny w my​ślach Kot pew​nie by nie zwró​cił na to uwa​gi, gdy​by nie ner​wo​wa re​ak​cja straż​ni​ków. Dwaj pa​dli na zie​mię, a ko​lej​ni trzej przy​kuc​nę​li, od​wra​ca​jąc się twa​‐ rza​mi w kie​run​ku kor​do​nu sa​ni​tar​ne​go. Mo​ment póź​niej więź​nio​wie na​wet po​mi​mo ma​sek usły​sze​li wy​‐ raź​nie kil​ka dłu​gich se​rii z PPS-ów. Zo​ba​czy​li też ryt​micz​ne bły​ski roz​świe​tla​ją​ce mrok. Pal​ba na​ra​sta​ła z każ​dą chwi​lą, ale co cie​ka​we, nie było sły​chać gwizd​ków, za po​mo​cą któ​rych do​wód​cy ogła​sza​li wcze​‐ śniej alarm. Po​rucz​nik Sa​wic​ki prze​rwał pra​cę pierw​szy, da​jąc przy​kład pod​wład​nym. Sta​li te​raz wszy​scy przy ta​śmo​cią​gach ni​czym gu​mo​we po​są​gi, wpa​tru​jąc się w miej​sce, gdzie zo​sta​ła resz​ta ich od​dzia​łu. Na ho​‐ ry​zon​cie dzia​ło się coś nie​po​ję​te​go. Strza​ły pa​da​ły gę​sto na ca​łej dłu​go​ści pe​ry​me​tru, jak​by za​ra​że​ni

przy​pu​ści​li fron​tal​ny atak. Jak​by nad​cho​dzi​li set​ka​mi albo wręcz ty​sią​ca​mi, co zda​niem sier​żan​ta było nie​moż​li​we. Ra​dek ścią​gnął ma​skę, zo​sta​wia​jąc ją na czo​le na wy​pa​dek, gdy​by straż​ni​cy ka​za​li im wró​cić do ro​‐ bo​ty. Wła​śnie, straż​ni​cy… Sku​pio​ny na strze​la​ni​nie zu​peł​nie o nich za​po​mniał, ale gdy prze​niósł wzrok na piąt​kę mun​du​ro​wych, zo​ba​czył, że dwaj leżą pła​sko na tra​wie, a trzej po​zo​sta​li, odło​żyw​szy broń, pró​‐ bu​ją ich re​ani​mo​wać. Czyż​by do​bry Bóg speł​nił ży​cze​nie po​kor​ne​go, acz​kol​wiek nie​zbyt gor​li​we​go słu​‐ gi? Kot uśmiech​nął się pod no​sem. Do​brze wam tak, kur​wie syny. Zdy​chaj​cie, chęt​nie za​pa​ku​je​my was do wo​rów i… Męż​czyź​ni re​ani​mu​ją​cy ko​le​gów na​gle za​mar​li i obej​rze​li się w stro​nę kor​do​nu. Mo​ment póź​niej z mro​ku wy​chy​nę​ła bie​gną​ca po​stać. Za nią po​ja​wił się ko​lej​ny czło​wiek, na​stęp​ny i jesz​cze je​den. Wo​kół w mgnie​niu oka za​ro​iło się od ucie​ka​ją​cych żoł​nie​rzy. Były ich dzie​siąt​ki. Nie​któ​rzy wciąż mie​li w rę​‐ kach broń, inni spie​prza​li ile Bo​zia sił w no​gach dała, po​rzu​ciw​szy cały ekwi​pu​nek, na​wet heł​my. Wy​glą​‐ da​ło na to, że ope​ra​cja Grun​wald – z nie​wia​do​mych jesz​cze przy​czyn – za​koń​czy​ła się to​tal​nym fia​skiem. Fala ucie​ki​nie​rów mi​nę​ła wy​kop, kie​ru​jąc się na tory i okrą​ża​jąc sze​ro​kim łu​kiem ście​lą​cy się ni​sko przy zie​mi sza​ry ko​bie​rzec. Tyl​ko kil​ku naj​bar​dziej spa​ni​ko​wa​nych wbie​gło w siną za​wie​si​nę, ale wszy​‐ scy szyb​ko za​wró​ci​li, kasz​ląc chra​pli​wie, po tym jak gry​zą​cy dym do​stał im się głę​bo​ko do nad​we​rę​żo​‐ nych płuc. Przy​tom​ni straż​ni​cy po​pa​trzy​li w stro​nę więź​niów, póź​niej je​den z nich coś wark​nął i cała trój​‐ ka chwy​ci​ła za broń. Kot stę​żał. Czyż​by ci dra​nie chcie​li nas za​ła​twić te​raz, gdy…? Ale nie, opraw​cy po​bie​gli za zni​ka​ją​cy​mi w mro​ku żoł​nie​rza​mi. Ulga, któ​rą na ten wi​dok po​czuł sier​żant, bły​ska​wicz​nie prze​szła w ko​lej​ny na​pad lęku, gdy w od​da​li za​bły​sły re​flek​to​ry sa​mo​cho​du. War​kot sil​ni​ka na​ra​stał z każ​dą chwi​lą. Ga​zik po​ko​nał dy​stans dzie​lą​cy kwa​te​rę KBW od sta​no​wisk ta​śmo​cią​gów w kil​ka​na​ście se​kund – za​nim za​sko​cze​ni więź​nio​wie zdą​ży​li po​rzu​cić na​rzę​dzia i czmych​nąć za to​wa​rzy​sza​mi bro​ni. De​ska i Ko​łec​ki wy​sko​czy​li z wozu i pod​bie​gli do le​żą​cych w tra​wie pod​wład​nych. Drą​gal za​raz przy​ło​żył chust​kę do ust i zgiął się wpół w na​głym ata​‐ ku kasz​lu. Po​kurcz wy​glą​dał jed​nak na cał​ko​wi​cie zdro​we​go, jak​by tru​pi dym w ogó​le się go nie imał. Zer​k​nął tyl​ko na nie​ru​cho​me cia​ła, po​tem prze​niósł wzrok na dzie​wiąt​kę więź​niów i wy​szcze​rzył się, się​‐ ga​jąc do ka​bu​ry. Ra​dek zro​zu​miał, że każ​da chwi​la zwło​ki może ska​zań​ców dro​go kosz​to​wać. Je​śli roz​bie​gną się w róż​nych kie​run​kach, men​da wpraw​dzie nie da rady za​strze​lić wszyst​kich, ale na pew​no do​pad​nie dwóch albo na​wet trzech. Resz​ta po​win​na jed​nak uciec w tym cha​osie. Ob​ró​cił gło​wę, by krzyk​nąć do współ​więź​niów, lecz za​marł w pół ru​chu. Ką​tem oka za​uwa​żył, że kur​du​pel ma​cha rę​ka​mi, jak​by po​tknął się o coś, po czym le​d​wie od​zy​skaw​szy rów​no​wa​gę, za​czął strze​lać do… jed​ne​go z le​żą​cych straż​ni​ków. Pa​ty​ko​wa​ty ofi​cer KBW nie re​ago​wał na pa​nicz​ne wrza​ski ko​le​gi. Klę​czał w tra​wie zgię​ty w pa​łąk i wy​plu​wał płu​ca w chu​s​tecz​kę. Sier​żant uśmiech​nął się. Za​czy​nał ro​zu​mieć po​wo​dy tego ca​łe​go za​mie​‐ sza​nia. Dym. Dym nio​są​cy po​pio​ły spa​lo​nych od​mień​ców za​in​fe​ko​wał lu​dzi, któ​rzy nim od​dy​cha​li. Ra​dek nie poj​mo​wał, jak to moż​li​we, ale też nie sta​rał się roz​gryźć tego pro​ble​mu. Tak było i już. W cza​sie gdy oni tu​taj za​su​wa​li, część żoł​nie​rzy mu​sia​ła się prze​mie​nić i za​ata​ko​wać ko​le​gów, zu​peł​nie jak ten straż​nik kur​du​pla. Roz​po​czę​ła się bra​to​bój​cza wal​ka, któ​rą zdro​wi szyb​ko prze​gra​li – i nie dzi​wo​ta, sko​ro za​ra​żo​‐ nych nie dało się w ża​den spo​sób za​bić. Ko​łec​ki wpa​ko​wał w trzy​ma​ją​ce​go go za nogę od​mień​ca cały ma​ga​zy​nek, lecz nie​wie​le to dało. Albo za każ​dym ra​zem chy​biał, albo kule rze​czy​wi​ście nie były w sta​nie po​wstrzy​mać tych be​stii. Ra​dek chwy​‐

cił bo​sak i ru​szył w stro​nę chwie​ją​ce​go się ofi​ce​ra, któ​ry wła​śnie pró​bo​wał prze​ła​do​wać te​tet​kę. Z bli​‐ ska prze​ko​nał się, że praw​dziw​szy był jego dru​gi do​mysł. Straż​nik miał zma​sa​kro​wa​ną gło​wę, a w jego pier​si zia​ło co naj​mniej sie​dem dziur. Kur​du​pel strze​lał cel​nie, ale w tym star​ciu nie miał naj​mniej​szych szans. Ra​dek nie za​sta​na​wiał się dłu​go. Prze​bił szpi​kul​cem bo​sa​ka dłoń trzy​ma​ją​cą Ko​łec​kie​go, po​tem szarp​nął jego sa​me​go za ra​mię, uwal​nia​jąc z kur​czo​we​go chwy​tu. Za​to​czy​li się obaj moc​no. Kur​du​pel był bla​dy, jak​by stra​cił więk​szość krwi, le​d​wie stał na no​gach. Pi​sto​let wy​le​ciał mu z mdle​ją​cych pal​ców. Kot zer​k​nął przez ra​mię na dru​gie​go ofi​ce​ra, któ​ry wła​śnie pa​dał gębą na tra​wę. – Kiet​zman, Wi​śniew​ski! – za​wo​łał w kie​run​ku pod​wład​nych. – Przy​nie​ście tu tego su​chot​ni​ka! Nie mu​siał po​wta​rzać roz​ka​zu. Po​truch​ta​li, ścią​ga​jąc w bie​gu ma​ski, chwy​ci​li pół​przy​tom​ne​go ka​pi​‐ ta​na pod ra​mio​na i po​wle​kli go w stro​nę wału. Ra​dek w tym cza​sie do​cią​gnął sła​nia​ją​ce​go się kur​du​pla do naj​bliż​sze​go ta​śmo​cią​gu. – Ja​ny​szek, przy​trzy​maj​cie tę gni​dę… – rzu​cił przez ra​mię, a gdy ka​pral chwy​cił po​kur​cza, oso​bi​ście spę​tał dra​nia jego wła​snym pa​sem, po czym usta​wił twa​rzą do pasa trans​mi​syj​ne​go. – Wi​dzisz?… Ko​łec​ki za​czął od​zy​ski​wać siły. Szarp​nął się raz, po​tem dru​gi, ale Ja​ny​szek, wiej​ski osi​łek, trzy​mał go jak w ima​dle. – Co mamy z nim zro​bić? – za​py​tał zdy​sza​ny Kiet​zman, pusz​cza​jąc ra​mię De​ski. Ra​dek wska​zał naj​bliż​szy ta​śmo​ciąg. – Na ruszt z nim! – rzu​cił. Sze​re​gow​cy mie​li opo​ry, jak to po​rząd​ni lu​dzie, uwol​nił ich więc od brze​mie​nia od​po​wie​dzial​no​ści i sam we​pchnął nie​przy​tom​ne​go ofi​ce​ra na rol​ki po​daj​ni​ka, skąd pas trans​mi​syj​ny po​cią​gnął go już ku szczy​to​wi wału i sza​le​ją​ce​mu da​lej ognio​wi. – Nie mo​że​cie… – wy​chry​piał prze​ra​żo​ny kur​du​pel. – Mo​że​my – od​parł spo​koj​nie Ra​dek, przy​ta​cza​jąc wcze​śniej​szą kwe​stię bez​piecz​nia​ków. – My wszyst​ko mo​że​my. Po​kurcz zbladł jesz​cze bar​dziej. – Ja mam żonę i ośmio​ro dzie​ci – pisz​czał, gdy kła​dli go na ta​śmo​ciąg. – Gra​tu​lu​ję – mruk​nął sier​żant, usta​wia​jąc naj​mniej​szą pręd​kość. Nie za​mie​rzał sto​so​wać ta​ry​fy ulgo​‐ wej. Nie po tym, cze​go był dzi​siaj świad​kiem. Do​jeż​dża​jąc do szczy​tu wału, De​ska ock​nął się i roz​wrzesz​czał prze​raź​li​wie, po czym za​milkł do​pie​‐ ro wte​dy, gdy spadł na dru​gą stro​nę. Wte​dy Ra​dek pu​ścił kur​du​pla i ra​zem z po​zo​sta​ły​mi więź​nia​mi pa​‐ trzył, jak ka​pi​tan KBW je​dzie wol​no ku prze​zna​cze​niu, klnąc i bła​ga​jąc na prze​mian. Gdy żar stał się nie do wy​trzy​ma​nia, za​wył, szarp​nął się raz, po​tem dru​gi, moc​niej, w koń​cu zdo​łał się prze​krę​cić i… spadł z pasa. Od​bi​ja​jąc się od stro​mej ścia​ny wału, wy​lą​do​wał z ję​kiem u stóp więź​niów. – Zgno​ję was wszyst​kich – sa​pał, wy​plą​tu​jąc się z pasa. – Za to, co​ście zro​bi​li Łu​ka​szo​wi i mnie… Miał szczę​ście – są​dząc z ener​gicz​no​ści ru​chów, ni​cze​go so​bie nie zła​mał, choć po​wi​nien. Kot nie po​zwo​lił mu jed​nak wstać. Kil​ka szyb​kich wy​ma​chów drzew​cem bo​sa​ka i kur​du​pel był uzie​mio​ny na do​‐ bre. Te​raz, z po​prze​trą​ca​ny​mi rę​ka​mi i no​ga​mi, nie po​wi​nien fi​kać. We trzech umie​ści​li go zno​wu na po​‐ daj​ni​ku, a na​stęp​nie cof​nę​li się o kil​ka kro​ków i z tej od​le​gło​ści ob​ser​wo​wa​li, jak su​nie w górę po​wo​li, nie​zdol​ny do jed​ne​go ru​chu, skam​ląc o zli​to​wa​nie. Do​pie​ro gdy znik​nął im z oczu, a na mo​ment przed tym, za​nim w nie​bo wy​strze​lił snop iskier, od​wró​ci​li się wszy​scy na​raz i po​bie​gli w mrok, zo​sta​wia​jąc za

sobą to strasz​ne miej​sce i zwią​za​ne z nim kosz​ma​ry. Chwi​lę póź​niej od stro​ny izo​la​to​rium nad​cią​gnę​ła dru​ga fala wid​mo​wych po​sta​ci. Za​ra​że​ni żoł​nie​rze szli spo​koj​nym, choć chwiej​nym kro​kiem, kie​ru​jąc się w stro​nę po​bli​skich za​bu​do​wań.

28 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 03:05 tory ko​le​jo​we na od​cin​ku Psie Pole – most War​szaw​ski Ko​no​fol pa​dał z nóg. Od koń​ca woj​ny tyle się nie na​ła​ził. Prze​ma​sze​ro​wał po to​rach ko​le​jo​wych – ro​biąc tyl​ko dwie prze​rwy – z Psie​go Pola aż do ko​ry​ta Odry. Od​po​czął pół go​dzin​ki, może tro​chę dłu​żej, tuż za miej​scem, gdzie łą​czy​ły się dwie li​nie ko​le​jo​we. Usiadł na skrzyn​ce roz​dziel​ni​cy elek​trycz​nej, usta​wio​‐ nej obok se​ma​fo​ra, po​środ​ku ogrom​nych łąk, któ​re dzie​li​ły pod​miej​ską dziel​ni​cę od gę​ściej za​bu​do​wa​‐ nych te​re​nów Śród​mie​ścia. Gdy od​zy​skał od​dech, z tru​dem ze​sko​czył na zie​mię, klnąc ile wle​zie na ból w sztyw​nych sta​wach. Mu​siał jed​nak iść da​lej. Opu​sto​sza​łą sta​cję w Soł​ty​so​wi​cach mi​nął bez żad​nych przy​gód. Nie nie​po​ko​jo​ny przez ni​ko​go do​‐ wlekł się w po​bli​że mły​nów i za​kła​dów cu​krow​ni​czych. Tam, wę​dru​jąc wzdłuż muru od​gra​dza​ją​ce​go wiel​kie hale i dy​mią​ce jak​by ni​g​dy nic ko​mi​ny, za​czął się na​wet za​sta​na​wiać, czy nie za​re​ago​wał prze​‐ sad​nie, ale wy​star​czy​ło mu jed​no spoj​rze​nie za sze​ro​kie skrzy​dła bra​my ko​le​jo​wej, by po​zbyć się wszyst​‐ kich wąt​pli​wo​ści rów​nie szyb​ko, jak pry​ska pusz​cza​na na wie​trze bań​ka my​dla​na. Za trzesz​czą​cą bra​mą uj​rzał tłum mil​czą​cych po​two​rów, ta​kich jak te, któ​re wy​mor​do​wa​ły wszyst​kich jego dzi​siej​szych klien​tów. Wy​cią​gnę​ły się ku nie​mu dzie​siąt​ki za​krwa​wio​nych rąk, nie​któ​re bez pal​ców, inne bez ca​łych dło​ni, do​strzegł na​wet kil​ka po​szar​pa​nych ki​ku​tów. Co​fał się, ści​ska​jąc kur​czo​wo rę​ko​jeść ku​chen​ne​go noża, choć do​sko​na​le wie​dział, że ta mar​na broń nie uchro​ni go przed pew​ną śmier​cią, je​śli te be​stie ze​rwą łań​cuch albo zdo​ła​ją wy​ła​mać za​wia​sy. Na jego szczę​ście od​mień​cy bar​dzo szyb​ko prze​sta​li na​pie​rać na bra​mę. Opu​ści​li roz​cza​pie​rzo​ne łap​‐ ska, zwie​si​li łby, a po​tem za​czę​li ko​ły​sać się jak za​hip​no​ty​zo​wa​ne ko​bry po​bu​dza​ne grą fa​ki​ra. Na ten wi​dok Mi​ko​łaj tak​że sta​nął jak wry​ty. Przez dłuż​szą chwi​lę ob​ser​wo​wał ich, usi​łu​jąc do​ciec, dla​cze​go mu od​pu​ści​li. W koń​cu, tknię​ty pew​ną my​ślą, zbli​żył się po​now​nie do bra​my. Pod​cho​dził wol​no, z każ​dym kro​kiem prze​su​wa​jąc sto​py tyl​ko o kil​ka​na​ście cen​ty​me​trów. Za​trzy​mał się do​pie​ro wte​dy, gdy za​ra​że​ni prze​rwa​li ten swój ta​niec po​tę​pio​nych i znów za​czę​li przez gru​be, rzad​‐ kie prę​ty chwy​tać po​wie​trze za​krwa​wio​ny​mi rę​ka​mi. W ra​mach eks​pe​ry​men​tu Ko​no​fol zro​bił duży krok do tyłu. Nie​umar​li na​tych​miast prze​sta​li się nim in​te​re​so​wać. Żeby wy​li​czyć to do​kład​nie, mu​siał​by się zbli​żyć do bra​my, na co nie miał ocho​ty, tak więc na oko oce​nił, że tam​ci „wy​czu​wa​ją” go do​pie​ro z od​le​gło​ści dzie​się​ciu kro​ków. Za​no​to​wał so​bie w pa​mię​ci te dane. Wie​dział, że na​wet dro​biazg może ura​to​wać czło​wie​ko​wi ży​cie. Te​raz star​czy omi​jać na​po​tka​nych po dro​dze szwę​da​czy, za​cho​wu​jąc przy tym bez​piecz​ny dy​stans… wy​kom​bi​no​wał so​bie, zo​sta​wia​jąc da​‐ le​ko w tyle fe​ral​ną cu​krow​nię i jej nie​zbyt słod​ki se​kret. Po tej przy​go​dzie po​sta​no​wił od​po​cząć po​rząd​nie. Przy​siadł na be​to​no​wej pły​cie le​żą​cej przy to​rach, jed​nej z wie​lu ta​jem​ni​czych po​zo​sta​ło​ści po mi​nio​nej woj​nie, ale nie za​snął ani na chwi​lę, mimo że strze​‐ la​ni​na uci​chła już ja​kiś czas temu, a po​wie​ki same mu opa​da​ły, jak​by ktoś po​przy​wią​zy​wał do każ​dej z rzęs ki​lo​gra​mo​we od​waż​ni​ki. Te po​two​ry były zbyt ci​che jak na jego gust. I już raz go za​sko​czy​ły pod​‐ czas snu. Pod​jął marsz do​pie​ro wpół do trze​ciej, gdy ze​lżał ból mię​śni. Uda​ło mu się dość szyb​ko roz​ru​szać

sztyw​ne człon​ki. Na szczę​ście mimo wcze​snej pory nie było aż tak chłod​no jak z wie​czo​ra, tuż po bu​rzy. Gdy do​tarł do ser​ca Kar​ło​wic, mi​nął kil​ka opu​sto​sza​łych ulic, ale na​wet wte​dy nie od​wa​żył się zejść z to​rów. Po​nie​waż nie spo​tkał bez​po​śred​nio na nich żad​ne​go od​mień​ca, uznał, że to naj​bez​piecz​niej​szy spo​sób na do​tar​cie do Śród​mie​ścia, od któ​re​go dzie​li​ła go już na​praw​dę nie​wiel​ka od​le​głość. Po przej​‐ ściu krót​kim wia​duk​tem nad uli​cą Boya-Że​leń​skie​go prze​do​stał się ty​ła​mi Hy​dra​lu na dłu​gi most ko​le​jo​‐ wy. Tuż przed trze​cią na​tknął się na prze​szko​dę, któ​rej obec​ność wy​ja​śnia​ła jed​ną z kil​ku nie​po​ko​ją​cych go za​ga​dek. Mi​ko​ła​ja od pew​ne​go cza​su dzi​wi​ło mię​dzy in​ny​mi to, że choć ko​rzy​sta z bar​dzo uczęsz​cza​‐ nej tra​sy, nie na​tknął się na ża​den po​ciąg. Ani pod​miej​ski, ani to​wa​ro​wy. Tym​cza​sem te​raz, na wa​łach po​mię​dzy ka​na​łem prze​ciw​po​wo​dzio​wym a sze​ro​kim ko​ry​tem Sta​rej Odry, sta​nął oko w oko z po​sta​wio​nym w po​przek to​rów trans​por​te​rem opan​ce​rzo​nym. Opo​dal, na przy​‐ czół​ku mo​stu War​szaw​skie​go, zo​ba​czył jesz​cze kil​ka wo​zów bo​jo​wych, któ​re blo​ko​wa​ły dro​gę wy​lo​to​wą na War​sza​wę, oraz… żoł​nie​rzy. Za​cho​wy​wa​li się swo​bod​nie, jak​by nie wie​dzie​li nic o za​ra​zie, z któ​rą przy​szło wal​czyć wro​cła​wia​nom. Ko​no​fol za​czął się za​sta​na​wiać, czy po​dejść do nich czy ra​czej omi​nąć punkt kon​tro​l​ny i do​czła​pać wa​ła​mi do na​stęp​nej prze​pra​wy, od​le​głej od tego miej​sca o nie​speł​na pół​to​ra ki​lo​me​tra. Bar​dzo szyb​ko jed​nak uznał, że i tam może tra​fić na po​dob​ny po​ste​ru​nek. Sko​ro woj​sko blo​ko​wa​ło dro​gi wy​jaz​du z mia​‐ sta, to wszę​dzie. A zresz​tą, czyż nie za​brnął tu​taj w po​szu​ki​wa​niu schro​nie​nia? I kto obro​ni go le​piej niż uzbro​je​ni po zęby mun​du​ro​wi? Pod​jąw​szy wresz​cie de​cy​zję, ru​szył spo​koj​nym kro​kiem w stro​nę trans​por​te​rów. Sto​ją​cy na war​cie sze​re​go​wiec do​strzegł go chwi​lę póź​niej i na​tych​miast pod​niósł alarm. Z ka​bin wo​zów bo​jo​wych wyj​rze​‐ li męż​czyź​ni w zie​lo​nych mun​du​rach, szczęk​nął od​bez​pie​cza​ny za​mek ce​ka​emu. Ośle​pio​ny wiel​kim re​‐ flek​to​rem Mi​ko​łaj usły​szał: – Stój, kto idzie?! Za​trzy​mał się na​tych​miast i pod​niósł ręce, jak kie​dyś, gdy Niem​cy przy​uwa​ży​li go na ko​pa​niu ziem​‐ nia​ków. Miał na​dzie​ję, że swoi w cza​sie po​ko​ju po​trak​tu​ją go nie​co ła​god​niej. Bli​zny po ba​tach, któ​re ze​‐ brał za oku​pa​cji, swę​dzia​ły do dzi​siaj, lecz wła​ści​wie był za nie wdzięcz​ny. Oku​pant bo​wiem ob​szedł się z nim wy​jąt​ko​wo ła​ska​wie – wie​lu jego ko​le​gów zła​pa​nych na kra​dzie​ży mie​nia Ty​siąc​let​niej Rze​szy nie do​cze​ka​ło ko​lej​ne​go świ​tu. – Mi​ko​łaj Ko​no​fol je​stem! – przed​sta​wił się, pod​no​sząc głos, aby wy​raź​nie go sły​sze​li. – Z Psie​go Pola idę! – Ucie​kli​ście, Mi​ko​ła​ju, z izo​la​to​rium? – za​py​tał żoł​nierz. – Nie! – po​krę​cił zde​cy​do​wa​nie gło​wą, jesz​cze moc​niej mru​żąc łza​wią​ce oczy. – Nie by​łem u za​kaź​‐ ni​ków. Szynk pro​wa​dzę na Sy​cow​skiej. U Ko​no​fo​la. Może zna​cie… – do​dał bez prze​ko​na​nia. Nie zna​li, ale to nie mia​ło więk​sze​go zna​cze​nia. Po​le​ci​li mu przejść na dru​gą stro​nę po zde​rza​ku naj​‐ bliż​sze​go trans​por​te​ra, po​tem prze​szu​ka​li do​kład​nie, za​bra​li nóż i port​fel z do​ku​men​ta​mi. – Niech no tam któ​ry po​wia​do​mi ka​pi​ta​na Ame​ry​kę! – za​wo​łał na ko​niec prze​py​tu​ją​cy go sier​żant. Krót​ko ob​cię​ty, z su​mia​sty​mi wą​sa​mi. Zo​sta​wi​li go pod stra​żą obok bur​ty po​tęż​ne​go wozu bo​jo​we​go. Ster​czał tam, wdy​cha​jąc ulot​ny za​pach sfer​men​to​wa​ne​go jęcz​mie​nia wy​do​by​wa​ją​cy się z wy​wietrz​ni​ków po​bli​skie​go bro​wa​ru i przy​glą​da​jąc się świa​tłu w oknach otwar​tej wciąż knaj​py po prze​ciw​nej stro​nie sze​ro​kiej uli​cy. Gdy​by nie obec​ność woj​ska, przy​pad​ko​wy prze​cho​dzień nie do​my​ślił​by się ni​g​dy, że w mie​ście sza​le​je za​ra​za za​mie​nia​ją​ca

lu​dzi w cho​dzą​ce tru​py. Tuż za przy​czół​kiem mo​stu, a do​kład​nie za la​tar​nią po le​wej, sta​ła sa​mot​na po​nie​miec​ka ka​mie​ni​ca. Je​dy​na, jaka oca​la​ła na tym od​cin​ku Jed​no​ści Na​ro​do​wej. W mro​ku nocy trud​no było wy​pa​trzyć jej smo​‐ li​stą fa​sa​dę, od​dzie​lo​ną od uli​cy sze​ro​kim traw​ni​kiem i roz​ło​ży​sty​mi dę​ba​mi, ta​ki​mi sa​my​mi jak te, któ​ry​‐ mi Niem​cy ob​sa​dzi​li szczy​ty po​bli​skich wa​łów. Ko​no​fol za​uwa​żył ją do​pie​ro wte​dy, gdy na klat​ce scho​‐ do​wej za​pa​lo​no świa​tło. Mo​ment póź​niej usły​szał cha​rak​te​ry​stycz​ny pisk otwie​ra​nych drzwi i na​głe trza​‐ śnię​cie, po któ​rym zza przy​strzy​żo​ne​go ży​wo​pło​tu wy​szedł sprę​ży​stym kro​kiem po​staw​ny blon​dyn w mun​‐ du​rze ka​pi​ta​na. Cze​ka​ją​cy na chod​ni​ku żoł​nie​rze ge​stem po​ka​za​li mu za​trzy​ma​ne​go szyn​ka​rza. Prze​słu​cha​nie było krót​kie. Mi​ko​łaj usły​szał kil​ka ru​ty​no​wych py​tań, głów​nie o sy​tu​ację na Psim Polu, po czym – gdy opi​sał po​krót​ce wy​da​rze​nia w szyn​ku, do​rzu​ca​jąc też in​for​ma​cję o cu​krow​ni i da​ją​‐ cym się prze​wi​dzieć za​cho​wa​niu za​ra​żo​nych – zo​ba​czył, że uspo​ko​jo​ny ka​pi​tan kiwa gło​wą. Wkrót​ce miał z po​wro​tem swo​je do​ku​men​ty, a tak​że dwa przy​dzia​ło​we koce, i już szedł za jed​nym z żoł​nie​rzy do prze​dzia​łu de​san​to​we​go trans​por​te​ra sto​ją​ce​go po​środ​ku blo​ka​dy. We​wnątrz wozu, pod wy​so​ki​mi bur​ta​‐ mi, le​ża​ło już kil​ka osób. Ko​bie​ta z dwoj​giem dzie​ci, star​szy męż​czy​zna i ja​kiś pod​ro​stek. Ko​no​fol umo​ścił się w ką​cie jak naj​da​lej od nich, nie ma​jąc pew​no​ści, czy nie po​sa​dzo​no go przy​‐ pad​kiem ze zbie​gły​mi za​kaź​ni​ka​mi. Po​sta​no​wił też, że tym ra​zem nie zmru​ży oka. Po​przed​nia drzem​ka pod ka​plicz​ką skoń​czy​ła się mało przy​jem​nym prze​bu​dze​niem, wo​lał więc ka​to​wać umysł i oczy, niż dać się zno​wu za​sko​czyć. Wal​cząc z sen​no​ścią w wiel​kim me​ta​lo​wym pu​dle, wsłu​chi​wał się w chra​pa​nie sta​rusz​ka i pro​wa​‐ dzo​ne pół​gło​sem roz​mo​wy żoł​nie​rzy. Z tych ostat​nich zro​zu​miał tyle, że od​dział cze​ka na przy​by​cie cię​ża​‐ rów​ki, któ​ra za​bie​rze ko​lej​nych za​trzy​ma​nych do or​ga​ni​zo​wa​ne​go wła​śnie izo​la​to​rium. Ten, któ​ry go prze​py​ty​wał na sa​mym po​cząt​ku, sier​żant Pą​gow​ski, jak się oka​za​ło, zży​mał się bez prze​rwy na awa​rię je​dy​nej ra​dio​sta​cji i klął jak szewc, ile​kroć wspo​mniał idio​tę, któ​ry prze​strze​lił ją w trak​cie sza​mo​ta​ni​ny z agre​syw​nym ucie​ki​nie​rem.

29 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 03:07 Ko​men​da Wo​je​wódz​ka MO, ul. Pod​wa​le 31–33 Na​dal ci​sza i spo​kój. Bran​dys wró​cił za biur​ko. Je​śli do pią​tej nie bę​dzie żad​ne​go alar​mu… Nie!, prze​‐ rwał sam so​bie w my​ślach. Bar​tek miał ra​cję, mó​wiąc, że nie po​win​ni​śmy ry​zy​ko​wać. Nie mo​że​my wpaść w hur​ra​op​ty​mizm ty​po​wy dla to​wa​rzy​szy z Ko​mi​te​tu Wo​je​wódz​kie​go, na​wet je​śli Za​tyl​ny bę​dzie na​le​gał na pro​pa​gan​do​we otwar​cie mia​sta. Łu​kasz wy​chy​lił się za drzwi, spraw​dza​jąc, czy w se​kre​ta​‐ ria​cie nie ma któ​re​goś z pod​ofi​ce​rów przez ostat​nie kil​ka go​dzin pra​cu​ją​cych dla jego szta​bu. Te​raz, gdy naj​gor​sze już mi​nę​ło, więk​szość z nich przy​sy​pia​ła w przy​dzie​lo​nych im po​ko​jach albo sie​dzia​ła na dole z no​mow​ca​mi, słu​cha​jąc krwa​wych opo​wie​ści z pola wal​ki. Bre​mer też po​szedł ja​kiś czas temu na dół, Nie​sy​to zo​stał wy​sła​ny przez ko​goś z WRN na lot​ni​sko, a Bie​drzyc​ki miał wła​śnie ko​lej​ne spo​tka​nie z Za​tyl​nym. Je​śli wszyst​ko pój​dzie do​brze, za pół go​dzi​ny za​sią​dą po​now​nie w tym ga​bi​ne​cie, by na​szki​‐ co​wać treść ra​por​tu pod​su​mo​wu​ją​ce​go koń​czą​cą się ope​ra​cję. A sko​ro tak, mógł spo​koj​nie się​gnąć do wnę​trza prze​past​nej szu​fla​dy biur​ka i wy​jąć z niej flasz​kę wy​bo​ro​wej. Za​słu​żył na szkla​necz​kę za​po​mnie​‐ nia… Na​lał so​bie, nie ża​łu​jąc, na trzy pal​ce, po czym szyb​ko prze​chy​lił szkło i za​ką​sił su​chym chle​bem. Ogór​ki nie​ste​ty już wy​szły. Ci​sza i spo​kój. Za​po​wiedź suk​ce​su. Tchó​rze, któ​rzy ucie​kli z mia​sta na pierw​szą wzmian​kę o kło​po​‐ tach, będą się mie​li z pysz​na. Mło​de wil​ki po​ka​za​ły kły. Spy​cha​ni na dru​gi plan za​stęp​cy nie po​le​gli, jak się tego po​wszech​nie spo​dzie​wa​no. Wręcz prze​ciw​nie, do​pro​wa​dzi​li do za​że​gna​nia naj​po​waż​niej​sze​go kry​zy​su w hi​sto​rii Ziem Od​zy​ska​nych. Krew się po​la​ła, zgo​da, ale ofia​rą pa​dli wy​łącz​nie dziel​ni mi​li​‐ cjan​ci, bo​ha​ter​scy żoł​nie​rze i zom​bie… nie, tego okre​śle​nia le​piej nie uży​wać. Za​ra​że​ni – to jest wła​ści​‐ we sło​wo. Nie​sie od​po​wied​ni ła​du​nek emo​cjo​nal​ny i jest ogól​nie zro​zu​mia​łe. Za kil​ka ty​go​dni to​wa​rzysz Go​muł​ka wy​gło​si sąż​ni​ste prze​mó​wie​nie, na​stęp​nie człon​ko​wie KC od​‐ sło​nią po​mnik wznie​sio​ny ku czci bo​ha​te​rów czar​nej nocy i od​zna​czą tych, dzię​ki któ​rym naj​strasz​niej​sza epi​de​mia w hi​sto​rii no​wo​żyt​nej Eu​ro​py zo​sta​ła zdła​wio​na w za​rod​ku. Wy​trze​bio​no be​stie, któ​rych nie dało się za​bić w ża​den kon​wen​cjo​nal​ny spo​sób. Spa​lo​no je na proch, przy​wa​lo​no to​na​mi wap​na ga​szo​ne​go i przy​sy​pa​no kil​ku​me​tro​wą war​stwą zie​mi. Ko​niec pro​ble​mu. The end, fi​ni​to ba​sta. Bar​tek ma jed​nak łeb, po​my​ślał Bran​dys z za​zdro​ścią. Sam bym na to ni​g​dy nie wpadł, a on szast-prast i po krzy​ku. Ta​kie​go trze​ba się trzy​mać, bo na pew​no da​le​ko zaj​dzie. Ci​sza i spo​kój. Żad​nych te​le​fo​nów. Nikt nie bie​ga jak kot z pę​che​rzem. Nikt się nie wy​dzie​ra. Może więc… Jesz​cze jed​na szkla​necz​ka na pew​no nie za​szko​dzi, uznał Łu​kasz i prze​chy​lił bu​tel​kę. Tym ra​zem za​mie​rzał so​bie na​lać do peł​na. Na​le​ża​ło mu się. Wód​ka prze​la​ła się przez kra​wędź li​te​rat​ki, ale nie zwró​cił na to uwa​gi. Za​marł z bu​tel​ką w dło​ni, sły​sząc z dzie​dziń​ca zdu​szo​ne wrza​ski, a po​tem strza​ły. Al​ko​hol ście​kał z prze​peł​nio​nej szkla​necz​ki, roz​‐ le​wa​jąc się co​raz sze​rzej po bla​cie biur​ka; do​tarł do pierw​szej kup​ki do​ku​men​tów, póź​niej do dru​giej. Pa​pier chło​nął pro​cen​ty szyb​ciej niż nie​je​den ochla​pus. Wrza​wa na par​te​rze nie ci​chła. – To​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie!

Bran​dys ock​nął się do​pie​ro na okrzyk se​kre​tar​ki. Po​pa​trzył na nią nie​przy​tom​nie, prze​niósł wzrok na blat i po​de​rwał opróż​nio​ną nie​mal do koń​ca flasz​kę, klnąc so​czy​ście pod no​sem. Do​ku​men​ty. Ra​por​ty. Wszyst​ko bę​dzie cuch​nę​ło jak… Nie do​koń​czył my​śli. Se​ria z ka​łasz​ni​ko​wa od​‐ bi​ła się od ścian zwie​lo​krot​nio​nym echem. Po niej roz​le​gły się cha​rak​te​ry​stycz​ne szczek​nię​cia te​te​tek. – Co tam się wy​ra​bia, do kur​wy nę​dzy? – spoj​rzał na wy​stra​szo​ną Anię. – Nie wiem – wy​szep​ta​ła. – To się do​wiedz​cie! – wark​nął po​iry​to​wa​ny jej ma​zgaj​stwem. Se​kre​tar​ka czy nie, pra​co​wa​ła w Ko​men​dzie Wo​je​wódz​kiej, a to do cze​goś zo​bo​wią​zy​wa​ło. W Mi​li​‐ cji Oby​wa​tel​skiej nie było miej​sca na łzy. – Ale jak? – pi​snę​ła ko​bie​ta, za​ła​mu​jąc ręce. – Cen​tra​la nie od​po​wia​da… Strza​ły uci​chły, ale wciąż było sły​chać ja​kieś wrza​ski. Łu​kasz po​krę​cił gło​wą, pio​ru​nu​jąc Głusz​czyń​‐ ską wzro​kiem. Baby! Od​sta​wił z hu​kiem bu​tel​kę i pod​szedł do okna. Roz​su​nął gru​be ko​ta​ry. Tu​ma​ny ku​rzu za​wi​ro​wa​ły w sno​pach sła​be​go świa​tła. Do​tknął klam​ki, ale po chwi​li na​my​słu zre​zy​gno​wał z jej prze​‐ krę​ce​nia. Bu​rza już się skoń​czy​ła, lecz wciąż było wietrz​nie, a sko​ro to jesz​cze nie ko​niec ope​ra​cji, le​‐ piej nie na​ro​bić ba​ła​ga​nu w pa​pie​rach. Nie te​raz, gdy suk​ces mie​li w za​się​gu ręki. Przy​ci​snął po​li​czek do zim​nej szy​by, aby ob​jąć wzro​kiem jak naj​więk​szy wy​ci​nek te​re​nu. W dole coś się dzia​ło, nie wi​dział jed​nak co. Ktoś wy​łą​czył la​tar​nie oświe​tla​ją​ce dzie​dzi​niec, a sam blask pa​da​ją​cy z okien nie po​zwa​lał do​strzec zbyt wie​lu szcze​gó​łów. Drzwi se​kre​ta​ria​tu otwo​rzy​ły się z hu​kiem. Bez pu​ka​nia! Ania pod​sko​czy​ła, jak​by giez ją w ty​łek uciął, Łu​kasz od​su​nął się od okna, się​ga​jąc po broń. Nie zdo​‐ łał jed​nak wy​jąć pi​sto​le​tu z ka​bu​ry – za bar​dzo trzę​sły mu się ręce. Na szczę​ście broń nie była mu po​‐ trzeb​na. Do ga​bi​ne​tu wszedł tyl​ko spo​co​ny i zzia​ja​ny star​szy sier​żant Ście​szek. Wy​glą​dał, jak​by przed chwi​lą zo​ba​czył du​cha. Za​trzy​mał się tuż za pro​giem w sa​mej ko​szu​li i szor​tach, co aku​rat ka​pi​ta​na nie dzi​wi​ło, po​nie​waż chłop​cy otrzy​ma​li roz​kaz spro​wa​dze​nia kogo się dało, i to szyb​ko. Mar​ka ścią​gnę​li naj​wy​raź​niej pro​sto z dział​ki, na któ​rej opi​jał uro​dzi​ny. – A wy co tak wła​zi​cie jak do obo​ry? – wark​nął Bran​dys, od​wra​ca​jąc się do okna. – Pu​ka​nia was nie na​uczy​li? Wy​stra​szo​ny pod​ofi​cer na​tych​miast strze​lił ob​ca​sa​mi. – To​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie, mel​du​ję, że na​uczy​li, ale… – Wie​cie, co tam się dzie​je? – prze​rwał mu bez​ce​re​mo​nial​nie Łu​kasz, wska​zu​jąc na dzie​dzi​niec. – Mel​du​ję, że nie​któ​rzy no​mow​cy po​wa​rio​wa​li – od​parł na​dal wy​prę​żo​ny na bacz​ność star​szy sier​‐ żant. – Co zna​czy: po​wa​rio​wa​li? – Prze​ło​żo​ny spoj​rzał na nie​go po​dejrz​li​wie. – Rzu​ca​ją się na nas jak zwie​rzę​ta – wy​ja​śnił Ma​rek. – Ilu funk​cjo​na​riu​szy NOMO prze​ja​wia agre​sję? – Więk​szość. Zde​cy​do​wa​na więk​szość. Bran​dys po​czuł nie​przy​jem​ny ucisk na dnie żo​łąd​ka. Ten opis brzmiał dziw​nie zna​jo​mo. Za​ra​za tu​‐ taj? Ale jak? Skąd? Wszy​scy funk​cjo​na​riu​sze prze​szli se​lek​cję. Je​den mógł się prze​śli​zgnąć przez sito, góra dwóch, ale prze​cież nie po​nad dwu​dzie​stu. – Na ja​kiej pod​sta​wie tak twier​dzi​cie? – za​in​te​re​so​wał się.

– Na wła​sne oczy wi​dzia​łem. – Opo​wia​daj​cie. – Bran​dys wró​cił za biur​ko, usu​wa​jąc po dro​dze flasz​kę. Peł​ną po brze​gi li​te​rat​kę zo​sta​wił na bla​cie. – Mel​du​ję, że ra​zem z chło​pa​ka​mi zsze​dłem na par​ter. Chcie​li​śmy wszy​scy po​roz​ma​wiać z tymi, któ​‐ rzy wró​ci​li z ak​cji. Za​trzy​ma​li​śmy się na chwi​lę na pierw​szym pię​trze, żeby… – Ście​szek za​milkł, przy​‐ gry​za​jąc ner​wo​wo war​gę. – Po​miń​cie nie​istot​ne szcze​gó​ły – mruk​nął Łu​kasz, do​my​śla​jąc się, po co zaj​rze​li do swo​ich biur. Nie on je​den miał chęć na głęb​sze​go, o co w tej sy​tu​acji trud​no było ko​go​kol​wiek wi​nić. – Przejdź​cie do sed​‐ na. – Tak jest! – Star​szy sier​żant roz​luź​nił się w koń​cu. – Za​raz po tym, jak wsze​dłem na salę da​le​ko​pi​‐ sów, usły​sza​łem strza​ły. Po​bie​głem więc w kie​run​ku naj​bliż​szych scho​dów, a kie​dy spoj​rza​łem w dół, zo​‐ ba​czy​łem, że… że… – za​czął się ją​kać. – Wy​krztu​ście to z sie​bie wresz​cie! – ryk​nął roz​wście​czo​ny Bran​dys. – Oni… Oni mor​do​wa​li się wza​jem​nie na mo​ich oczach – do​koń​czył Ma​rek. – No​mow​cy zdą​ży​li się już rzu​cić na na​szych, bo wie​cie, paru chło​pa​ków ze​szło na par​ter przede mną. Klau​diusz Ja​ku​bow​ski, Szy​mek Ła​cisz, Mar​cin Urba​niak, Hu​bert Mły​nar​czak… – Co wy mi tu za wy​li​czan​ki urzą​dza​cie?! – prze​rwał mu bez​ce​re​mo​nial​nie ka​pi​tan. – Ja chcę wie​‐ dzieć, jaka jest sy​tu​acja, a nie kto z wa​szych po​szedł przo​dem! – Ale oni ich wszyst​kich… Za​gryź​li ich… Na mo​ich oczach… – Na wa​szych oczach to za​raz lima będą! – po​gro​ził mu ka​pi​tan. – Skup​cie się na te​ma​cie! Ście​szek prze​łknął gło​śno śli​nę. – No​mow​cy za​bi​li każ​de​go, kto sta​nął im na dro​dze, to​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie. Peł​no ich tam było. Kil​ku chło​pa​ków z kom​pa​nii war​tow​ni​czej pró​bo​wa​ło się bro​nić, ale na​wet oni nie mie​li szans. Ucie​kli na dzie​dzi​niec, strze​la​li, ale… – Ale co? – Tam​ci szli na nich jak czoł​gi. Jak​by kule się ich nie ima​ły. – I co da​lej? – Tyle do​bre​go przy​szło z ich ak​cji, że od​wró​ci​li uwa​gę sza​leń​ców, dzię​ki cze​mu uda​ło się nam ewa​‐ ku​ować kil​ku​na​stu ran​nych ko​le​gów. – Ran​nych?! – Bran​dys ze​rwał się z fo​te​la. – Tak. – Za​sko​czo​ny pod​ofi​cer znów strze​lił ob​ca​sa​mi. Był tak sko​ło​wa​ny, że nie wie​dział, co ma ze sobą zro​bić. – Ja wła​śnie w tej spra​wie… Łu​kasz za​klął pod no​sem. Ście​szek nie na​le​żał do funk​cjo​na​riu​szy, któ​rych po​in​for​mo​wa​no o praw​‐ dzi​wym cha​rak​te​rze za​gro​że​nia. Chy​ba nie wi​dział na​wet Mło​cic​kiej. Zda​je się, że w cza​sie wi​zy​ty po​‐ rucz​ni​ka Ma​we​ta prze​by​wał jesz​cze poza ko​men​dą. – Gdzie są ci ran​ni? – Ulo​ko​wa​li​śmy ich w trzy​sta dzie​więć​dzie​siąt​ce dwój​ce, to​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie. Po​trze​bu​je​my ap​te​‐ czek… Po​kój trzy​sta dzie​więć​dzie​siąt dwa znaj​do​wał się na koń​cu ko​ry​ta​rza przy sa​mych to​a​le​tach, przed głów​ny​mi scho​da​mi. Do​stęp do więk​szo​ści we​wnętrz​nych kla​tek scho​do​wych ze zro​zu​mia​łych wzglę​dów był za​blo​ko​wa​ny. Nocą, gdy pra​ca na ko​men​dzie za​mie​ra​ła, moż​na było ko​rzy​stać je​dy​nie z głów​nych

cią​gów ko​mu​ni​ka​cyj​nych. W nor​mal​nej sy​tu​acji wy​star​czy​ło we​zwać dy​żur​ne​go i ka​zać mu otwo​rzyć od​‐ po​wied​nią kra​tę, ale te​raz było to nie​ste​ty nie​moż​li​we. Wszyst​kie klu​cze znaj​do​wa​ły się na par​te​rze. A niech to!… – Ile cza​su za​ję​ło wam do​tar​cie tu​taj? Nie​ocze​ki​wa​ne py​ta​nie kom​plet​nie za​sko​czy​ło star​sze​go sier​żan​ta. – Nie mam po​ję​cia… – Tak, to​śmy już usta​li​li. A mózg ja​kiś ma​cie?! – nie wy​trzy​mał Bran​dys. – Ile cza​su? – Kil​ka mi​nut. – Do​brze. Wra​caj​cie te​raz do swo​ich i spro​wadź​cie mi tu​taj wszyst​kich, któ​rzy nie od​nie​śli na dole żad​nych ran. Za​mknij​cie też trzy​sta dzie​więć​dzie​siąt​kę dwój​kę. Na klucz. Zro​zu​mia​no? – Tak jest. – Ma​rek od​wró​cił się na pię​cie, ale za​marł w pół ru​chu. – A co z ap​tecz​ka​mi? – za​py​tał nie​spo​koj​nie. – Wy​ko​nać roz​kaz! – wrza​snął ka​pi​tan, wska​zu​jąc pal​cem drzwi. Gdy pod​ofi​cer znik​nął z pola wi​dze​‐ nia, za​wo​łał: – Głusz​czyń​ska! Se​kre​tar​ka po​ja​wi​ła się bez​zwłocz​nie w pro​gu. – Słu​cham, to​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie. – Czy li​nia ze​wnętrz​na na​dal dzia​ła? – za​py​tał ją Bran​dys. – Tak – po​twier​dzi​ła ski​nie​niem. – Świet​nie, w ta​kim ra​zie po​łącz​cie mnie z Bog​da​nem… Albo nie, cze​kaj​cie. Naj​pierw z ma​jo​rem Bie​drzyc​kim. Po​wi​nien być jesz​cze w KW. Ania znów kiw​nę​ła gło​wą i znik​nę​ła w se​kre​ta​ria​cie. Łu​kasz się​gnął po li​te​rat​kę, prze​chy​lił ją zde​cy​‐ do​wa​nym ru​chem, tym sa​mym za​le​d​wie jed​nym hau​stem po​chła​nia​jąc nie​mal pół​to​rej set​ki wy​bo​ro​wej. Otarł usta wierz​chem dło​ni, po​tem za​gryzł skór​ką od chle​ba, mie​rząc nie​przy​chyl​nym wzro​kiem ślad po ka​łu​ży al​ko​ho​lu. Więk​szość tego, co roz​lał, zdą​ży​ła już wsiąk​nąć w do​ku​men​ty. I to te naj​waż​niej​sze. Trze​ba bę​dzie się na​gim​na​sty​ko​wać, żeby je od​two​rzyć albo cho​ciaż wy​su​szyć… Ech, za​pach wód​ki bę​‐ dzie wy​czu​wal​ny, żeby nie wiem co. Te​le​fon sto​ją​cy w rogu biur​ka za​ter​ko​tał. – Bar​tek? – rzu​cił py​ta​ją​co Bran​dys, le​d​wie przy​ło​żył słu​chaw​kę do ucha. – Ma​jo​ra Bie​drzyc​kie​go nie było już w ko​mi​te​cie – za​mel​do​wa​ła Głusz​czyń​ska. – Je​dzie tu​taj. Ale nie swo​im au​tem. Ga​zik na​wa​lił, więc po​ży​czył jed​ną ze służ​bo​wych cza​jek. Nie ma w niej nie​ste​ty ra​‐ dio​te​le​fo​nu. – Kur​wa mać! – Ka​pi​tan za​mach​nął się słu​chaw​ką, jak​by za​mie​rzał wal​nąć nią o blat. Uspo​ko​ił się jed​nak w mgnie​niu oka i po​pro​sił: – Łącz​cie mnie z Bog​da​nem. Tyl​ko mi​giem. Roz​łą​czy​ła się bez sło​wa. Za​czy​na​ła po​wo​li wra​cać do daw​nej spraw​no​ści. I całe szczę​ście, bo będę tu po​trze​bo​wał se​kre​tar​ki, a nie za​pła​ka​ne​go babsz​ty​la. Ście​szek wró​cił, pro​wa​dząc za sobą sze​ściu funk​cjo​na​riu​szy. Łu​kasz znał z wi​dze​nia tyl​ko trzech z nich. Ka​pral To​masz Sta​rzec ob​słu​gi​wał ra​dio​sta​cję, na​to​miast sier​żant Piotr Pła​tek i plu​to​no​wy Kac​per Ro​dzie​wicz na co dzień pra​co​wa​li w pio​nie A, byli na​praw​dę świet​ny​mi szy​fran​ta​mi, ale dzi​siaj od​bie​‐ ra​li te​le​fo​ny jak wszy​scy. Resz​ta przy​by​łych mu​sia​ła na​le​żeć do de​par​ta​men​tu pierw​sze​go albo dru​gie​go, nie znał ich bo​wiem na​wet z wi​dze​nia. – Ma​cie broń? – za​py​tał bez zby​tecz​nych wstę​pów. Spoj​rze​li po so​bie nie​pew​nie, za​nim po​krę​ci​li

prze​czą​co gło​wa​mi. – Ro​zu​miem… To kom​pli​ko​wa​ło spra​wę, choć z dru​giej stro​ny… Co by zdzia​ła​li tymi pa​ro​ma mar​ny​mi te​tet​ka​mi, sko​ro prze​mie​nie​ni w zom​bie funk​cjo​na​riu​sze są nie​mal nie do za​bi​cia? Myśl, czło​wie​ku, myśl. Z tej mat​ni musi być ja​kieś wyj​ście. Może na​wet ła​twiej​sze i prost​sze, niż ci się wy​da​je. Ga​bi​net za​stęp​cy ko​men​dan​ta znaj​do​wał się w środ​ko​wej czę​ści bu​dyn​ku, wy​star​czy​ło do​trzeć do miesz​czą​cych się na koń​cu ko​ry​ta​rza głów​nych scho​dów i zejść nimi trzy kon​dy​gna​cje, by zna​leźć się w holu ko​men​dy, skąd moż​na było się wy​do​stać na dzie​dzi​niec albo na uli​cę. Jed​nak​że par​ter oku​po​wa​li zom​bie, a było ich… Łu​kasz pró​bo​wał so​bie przy​po​mnieć, ilu mi​li​cjan​tów prze​by​wa​ło na dole, gdy za​‐ czę​ło się to za​mie​sza​nie. No​mow​ców było nie​mal czter​dzie​stu, je​śli li​czyć tyl​ko tych, któ​rzy wró​ci​li z ak​‐ cji. Do tego do​cho​dzi​li dy​żur​ni, war​tow​ni​cy i per​so​nel po​moc​ni​czy. Ogó​łem mógł mieć za​tem do czy​nie​‐ nia z set​ką za​ra​żo​nych, przy czym licz​ba ta lada mo​ment mia​ła się po​więk​szyć o ko​lej​nych kil​ku​na​stu nie​‐ umar​łych. Nie​wy​klu​czo​ne bo​wiem, że za​in​fe​ko​wa​ni funk​cjo​na​riu​sze, któ​rych Ście​szek nie​opatrz​nie ścią​‐ gnął na trze​cie pię​tro, tak​że za​czę​li się już prze​mie​niać. Tyle do​bre​go, że ka​za​łem ich za​mknąć, po​my​ślał Bran​dys. Mamy tu​taj gru​be drzwi i moc​ne zam​ki… Z za​my​śle​nia wy​rwał go dzwo​nek te​le​fo​nu. Wsta​jąc zza biur​ka, od​pra​wił całą sió​dem​kę pod​ofi​ce​rów do se​kre​ta​ria​tu. Wo​lał, żeby nie sły​sze​li tego, co miał do po​wie​dze​nia Aren​dzi​kow​skie​mu. – Łą​czy​cie wresz​cie ze szpi​ta​lem? – rzu​cił w słu​chaw​kę. – Tak, to​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie. Wy​bie​rak za​chro​bo​tał zna​jo​mo. – Bog​dan? – Nie, Świę​ty Mi​ko​łaj. W oka​mgnie​niu roz​po​znał no​so​wy głos dok​to​ra. – Bog​dan, mamy pro​blem. I to po​waż​ny. – Ci… jak im tam… ci zom​bie prze​rwa​li kor​do​ny? – Nie, ale je​śli do​brze ro​zu​mu​ję, po​peł​ni​li​śmy ku​rew​sko głu​pi błąd. – Mógł​byś skoń​czyć z tym bia​do​le​niem? O co cho​dzi? – O pa​le​nie za​ra​żo​nych. – To aku​rat był do​sko​na​ły po​mysł. Bie​drzyc​kie​mu na​le​ży się za nie​go me​dal. – Tak, tyl​ko że nie za​dzia​łał. – Co zna​czy: nie za​dzia​łał? Sam prze​cież wi​dzia​łem. Za​ra​że​ni szli z dy​mem aż miło. – Szli, ale w mia​sto. – Łu​kasz, pro​si​łem grzecz​nie, że​byś skoń​czył pie​przyć. Ga​daj do rze​czy, czło​wie​ku! Ka​pi​tan mil​czał przez chwi​lę, do​bie​ra​jąc sta​ran​nie sło​wa. – Ogień nie za​bi​ja tego, co po​wo​du​je za​ra​zę. – Bzdu​ra – za​pro​te​sto​wał Aren​dzi​kow​ski. – Ach tak? Po​wiedz mi w ta​kim ra​zie, co spo​wo​do​wa​ło prze​mia​nę pra​wie czter​dzie​stu no​mow​ców, któ​rzy nie​daw​no wró​ci​li z ak​cji na pla​cu Grun​waldz​kim? Dla uła​twie​nia do​dam, że ża​den nie od​niósł ran w trak​cie pa​cy​fi​ka​cji. Spraw​dzi​li​śmy to… – Nic nie ro​zu​miem – z gło​su dok​to​ra znik​nę​ła do​tych​cza​so​wa pew​ność. – Są​dzisz, że po​pio​ły uno​‐ szą​ce się ze sto​sów mogą być… – Po​pio​ły, dym, co​kol​wiek. Ci lu​dzie mie​li tyl​ko taki kon​takt z za​ra​zą.

– Kur​wa mać… – A na​wet dwie. – Skon​tak​tuj się jak naj​szyb​ciej z do​wód​ca​mi jed​no​stek pa​cy​fi​ku​ją​cych Pra​cze. – Nie mogę. – Jak to nie mo​żesz? Mu​sisz. Trze​ba ich prze​cież ostrzec… – Par​ter ko​men​dy opa​no​wa​ła set​ka tych po​two​rów, a nas jest tu ośmiu. I nie mamy bro​ni. Do tego cen​‐ tra​la nie dzia​ła. – Cen​tra​la nie dzia​ła? – zdzi​wił się Aren​dzi​kow​ski. – Prze​cież roz​ma​wia​my. – To li​nia miej​ska. Mamy taką na wszel​ki wy​pa​dek. – Aha. Zro​bię co w mo​jej mocy, by po​wia​do​mić wszyst​kich o no​wym za​gro​że​niu. – Dzię​ki, ale oba​wiam się, że na to jest już za póź​no. Sko​ro no​mow​cy za​czę​li się prze​mie​niać, to samo sta​ło się z żoł​nie​rza​mi pa​cy​fi​ku​ją​cy​mi La​bi​rynt, tymi, któ​rzy wró​ci​li do ko​szar. – No tak… – zgo​dził się le​karz. Bran​dys wes​tchnął. – Na​wia​sem mó​wiąc, to może być naj​mniej​szy z na​szych pro​ble​mów. Dym ska​ził pół mia​sta. Wo​kół pla​cu Grun​waldz​kie​go miesz​ka​ją dzie​siąt​ki ty​się​cy lu​dzi. Wolę nie my​śleć, ilu z nich… – Spo​koj​nie – prze​rwał mu Aren​dzi​kow​ski. – Może nie bę​dzie tak źle. Nad Wro​cła​wiem prze​szła bu​‐ rza, więk​szość miesz​kań​ców po​win​na spać przy za​mknię​tych oknach. – Strze​la​ni​na na pew​no po​wy​cią​ga​ła ich z łó​żek. – Fakt – przy​znał Bog​dan. – Jed​nak​że lu​dzie są z na​tu​ry stra​chli​wi. Może nie wszy​scy wy​leź​li na uli​‐ cę. A ci, któ​rzy się na to od​wa​ży​li, pręd​ko wró​ci​li do miesz​kań, jak tyl​ko po​czu​li swąd pa​lo​nych ciał. Za​‐ pach dymu kre​ma​to​ryj​ne​go mu​siał być obez​wład​nia​ją​cy. – A je​śli wy​star​czył je​den wdech… – Prze​stań! – Le​karz pod​niósł głos, naj​pew​niej ze stra​chu, po​nie​waż on też był na mie​ście, gdy pa​lo​no zwło​ki. – Tyl​ko bez czar​no​widz​twa. Na ra​zie pa​nu​je ide​al​ny spo​kój. Kie​dy kwa​drans temu wra​ca​łem ze szpi​ta​la na Piw​nej, nie za​uwa​ży​łem ni​cze​go po​dej​rza​ne​go. Wro​cław wy​glą​da na wy​mar​ły. – Nie strasz… – To aku​rat do​bry omen – prze​rwał mu zno​wu Aren​dzi​kow​ski. – Po​wiedz le​piej, jak mogę wam po​‐ móc. – Spró​buj na​wią​zać kon​takt z jed​nost​ka​mi, któ​re bra​ły udział w pa​cy​fi​ka​cji izo​la​to​riów w Pra​czach i na pla​cu Grun​waldz​kim. Ostrzeż do​wód​ców, co gro​zi żoł​nie​rzom ma​ją​cym kon​takt z dy​mem. Może nie jest jesz​cze za póź​no i izo​la​cja po​ten​cjal​nie za​ra​żo​nych od resz​ty od​dzia​łu za​po​bie​gnie tra​ge​dii. – Do​brze. Coś jesz​cze? Bran​dys za​sta​na​wiał się przez chwi​lę. – Wy​ślij ko​goś na Krzy​ki do roz​gło​śni ra​dio​wej. Niech na​da​ją ko​mu​ni​kat za​bra​nia​ją​cy lu​dziom wy​‐ cho​dze​nia z do​mów. Wy​myśl ja​kiś roz​sąd​ny po​wód, żeby nie wy​wo​łać to​tal​nej pa​ni​ki. – Oczy​wi​ście. Nie martw się. Dam radę. – Świet​nie. Ale na wy​pa​dek gdy​by nam się jed​nak nie… – Nie pier​dol, Łu​kasz! – prze​rwał mu po raz trze​ci Aren​dzi​kow​ski. – Wyj​dzie​cie z tego, cała ósem​ka. Za​de​kuj​cie się po pro​stu i cze​kaj​cie na po​moc. Bran​dys uśmiech​nął się pod no​sem. Bog​dan miał ra​cję. Tyl​ko pa​trzeć, jak na ko​men​dzie po​ja​wi się

Bie​drzyc​ki – w try miga zo​rien​tu​je się w sy​tu​acji i we​zwie po​sił​ki. Nie ma się co roz​kle​jać. Odło​żył słu​‐ chaw​kę na biur​ko i pod​szedł do drzwi szyb​kim kro​kiem. Zaj​rzaw​szy do se​kre​ta​ria​tu, wy​dał dwa po​le​ce​‐ nia. Głusz​czyń​skiej ka​zał za​jąć się Bog​da​nem, a zbi​tych w grup​kę pod​ofi​ce​rów we​zwał na po​wrót do swo​je​go ga​bi​ne​tu. Gdy sta​nę​li przed nim w sze​re​gu, do​kład​nie wy​py​tał każ​de​go o sy​tu​ację na dole. Było go​rzej, niż przy​pusz​czał. Pierw​sze przy​pad​ki prze​mia​ny mia​ły miej​sce przy głów​nym wej​ściu, kie​dy sta​ra​no się wy​‐ pro​wa​dzić tych no​mow​ców, któ​rzy za​sła​bli na ko​ry​ta​rzu. Za​sko​czo​ne ofia​ry pró​bo​wa​ły ucie​kać na pię​tro, tym spo​so​bem ścią​ga​jąc w oko​li​ce je​dy​nej czyn​nej klat​ki scho​do​wej więk​szość agre​syw​nych zom​bie. Ka​pral Sta​rzec opi​sał ze szcze​gó​ła​mi, jak oko​ło dwu​dzie​stu mi​li​cjan​tów bro​ni​ło do​stę​pu na pół​pię​tro tłu​‐ mo​wi na​pie​ra​ją​cych z dołu nie​umar​łych. Ran​ni, któ​rych po​tem spro​wa​dzo​no na gór​ną kon​dy​gna​cję, na​le​‐ że​li wła​śnie do tej gru​py. Po​le​gli​by na scho​dach wszy​scy, gdy​by nie pró​ba uciecz​ki pod​ję​ta przez ich ko​‐ le​gów z kom​pa​nii war​tow​ni​czej. De​spe​ra​ci rzu​ci​li się w stro​nę dzie​dziń​ca, ma​jąc na​dzie​ję na sfor​so​wa​‐ nie bra​my to​wa​ro​wej. Ich sza​leń​czy wy​pad od​cią​gnął znacz​ną część zom​bie od scho​dów, dzię​ki cze​mu oszo​ło​mie​ni i po​ra​nie​ni mi​li​cjan​ci mo​gli po​dać tyły, nie ry​zy​ku​jąc roz​szar​pa​nia na miej​scu. To​mek po​in​for​mo​wał też, że ucie​ka​jąc, zo​sta​wi​li na pół​pię​trze kil​ku naj​po​waż​niej ran​nych to​wa​rzy​‐ szy, któ​rych nie zdo​ła​li​by wpro​wa​dzić wy​żej. Mó​wiąc o tym, miał łzy w oczach. Po​zo​sta​li rów​nież zmar​‐ kot​nie​li na wspo​mnie​nie zo​sta​wio​nych na pew​ną śmierć ko​le​gów. Każ​dy zdro​wy pod​pie​rał lżej ran​nych, ale ci, któ​rzy zo​sta​li na scho​dach, nie byli w sta​nie iść o wła​snych si​łach. A w peł​ni spraw​nych było za mało, aby ura​to​wać wszyst​kich. – Po​stą​pi​li​ście jak trze​ba – za​pew​nił ich ka​pi​tan, mimo że zda​wał so​bie spra​wę z bez​sen​sow​no​ści dzia​łań pod​wład​nych. – Ura​to​wa​li​ście tylu, ilu się dało. – Gdy sta​li tak przed nim, wbi​ja​jąc wzrok w pod​ło​gę, za​dał im jesz​cze jed​no py​ta​nie. – Wi​dzie​li​ście może to​wa​rzy​sza Bre​me​ra? Mi​li​cjan​ci wy​mie​ni​li zdu​mio​ne spoj​rze​nia. – Nie zna​my ni​ko​go ta​kie​go – od​po​wie​dział za wszyst​kich Ma​rek. – Z któ​re​go wy​dzia​łu… – To cy​wil. Ze szta​bu kry​zy​so​we​go. Dość wy​so​ki, pu​co​ło​wa​ty, nosi ja​sny gar​ni​tur, ka​pe​lusz i duże oku​la​ry… – wy​mie​niał. – Ten ze śmiesz​ną bro​dą? – za​py​tał Ro​dzie​wicz. – Tak, Je​re​miasz ma bro​dę – oży​wił się Bran​dys. – Wi​dzie​li​ście go, plu​to​no​wy? Kac​per miał taką minę, jak​by sam so​bie chciał dać w pysk za to, że w ogó​le otwo​rzył usta. Wi​dząc, że ka​pi​tan nie spusz​cza z nie​go wzro​ku, w koń​cu ski​nął wol​no gło​wą. – Tak… Łu​kasz nie miał już wąt​pli​wo​ści, co za​raz usły​szy. – Mów​cie. Śmia​ło. Plu​to​no​wy Ro​dzie​wicz prze​łknął gło​śno śli​nę. – Wśród ata​ku​ją​cych wi​dzia​łem jed​ne​go cy​wi​la, trud​no go było nie za​uwa​żyć… – zer​k​nął na ko​le​‐ gów. – Ktoś po​trak​to​wał go sie​kie​rą. – Skrzy​wił się. – Miał ją wbi​tą w twarz, cen​tral​nie… – Ka​pi​tan Za​hor​ski tak go za​pra​wił, za​nim no​mow​cy wy​rwa​li mu ręce – do​po​wie​dział To​mek. Po​tem obaj za​mil​kli na do​bre, a Bran​dys nie na​ci​skał. To, co usły​szał, w zu​peł​no​ści mu wy​star​czy​ło. Wy​obra​ził so​bie Je​re​mia​sza, że​la​zo wy​sta​ją​ce z jego twa​rzy i ten trzo​nek wi​szą​cy jak… Po​trzą​snął gło​‐ wą, żeby po​zbyć się okrop​ne​go wi​do​ku sprzed oczu. Do​strzegł przy tym le​żą​cą wciąż na bla​cie kart​kę, na któ​rej Bre​mer pół go​dzi​ny wcze​śniej za​pi​sał swo​ją ostat​nią, jak​że pro​ro​czą frasz​kę. Łu​kasz przy​su​nął ją

pal​cem do sie​bie. Ten słoń na​zy​wa się zom​bie, Ma trą​bę, lecz na niej nie trą​bi. Dla​cze​go? Tu pu​en​ta frasz​ki: Bo mózg nią wy​sy​sa z czasz​ki. Wzdry​gnął się. Na wspo​min​ki przyj​dzie czas, te​raz mu​szę zro​bić wszyst​ko, by nie do​łą​czyć do gro​na za​‐ in​fe​ko​wa​nych. – Sta​rzec – roz​ka​zał – pój​dzie​cie z Płat​kiem na klat​kę scho​do​wą. Miej​cie oko na sy​tu​ację na dole. Je​‐ śli za​uwa​ży​cie, że zom​bie pró​bu​ją wejść na na​sze pię​tro, wra​caj​cie tu​taj w te pędy. Ście​szek – od​wró​cił się do star​sze​go sier​żan​ta. – Je​ste​ście pew​ni, że​ście do​brze za​mknę​li tam​te drzwi? – Ma​rek w od​po​wie​‐ dzi ski​nął gło​wą, szyb​ko i zde​cy​do​wa​nie. Bran​dys za​sta​na​wiał się przez chwi​lę, wo​dząc wzro​kiem po ga​bi​ne​cie. – Świet​nie… Ale prze​zor​ne​go wie​cie kto strze​że. – Wiem, to​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie – od​parł z dumą pod​ofi​cer. – PZU. Bran​dys spoj​rzał na nie​go dziw​nie, lecz nie sko​men​to​wał tej dur​nej wy​po​wie​dzi. Do​pie​ro póź​niej przy​po​mniał so​bie, że ja​koś po​dob​nie gło​sił wiel​ki neon za​pa​la​ny nocą na​prze​ciw pe​de​tu. – Zro​bi​cie przy tam​tych drzwiach ba​ry​ka​dę, na wy​pa​dek gdy​by wasi ko​le​dzy oka​za​li się sil​niej​si od zam​ka. Weź​mie​cie ze sobą… – wska​zał pal​cem jed​ne​go z nie​zna​nych mu pod​ofi​ce​rów, ru​de​go mło​ko​sa. – Jak się na​zy​wa​cie? – Plu​to​no​wy Ra​dek Mar​kie​wicz, to​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie. – Weź​mie​cie plu​to​no​we​go Mar​kie​wi​cza i za​sta​wi​cie drzwi biur​kiem, wie​cie, tak w po​przek ko​ry​ta​‐ rza, a jak bę​dzie trze​ba, mię​dzy me​bel i ścia​nę wpa​kuj​cie coś jesz​cze, żeby skrzy​dła nie dało się wy​ła​‐ mać od we​wnątrz. – Nie ro​zu​miem… – Star​szy sier​żant wy​da​wał się za​gu​bio​ny. – Oni prze​cież po​trze​bu​ją… – Po​wiedz​my, że któ​ryś z nich może być za​ra​żo​ny – prze​rwał pod​wład​ne​mu Bran​dys. Nie za​mie​rzał im kla​ro​wać, jak na​praw​dę wy​glą​da sy​tu​acja. Gdy​by się do​wie​dzie​li, że naj​mniej​sze na​wet za​dra​pa​nie skut​ku​je prze​mia​ną w zom​bie, pry​snę​li​by w dia​bły, zo​sta​wia​jąc go na pa​stwę tych be​stii. – I na tym na ra​‐ zie po​prze​stań​my. Wra​ca​jąc do pla​nu… – Spoj​rzał groź​nie na po​zo​sta​łą dwój​kę, a kie​dy funk​cjo​na​riu​sze przed​sta​wi​li się re​gu​la​mi​no​wo, do​koń​czył: – …star​szy sze​re​go​wy Plu​ta i ka​pral Ro​siek po​mo​gą mi za​ba​‐ ry​ka​do​wać ten ga​bi​net, na wy​pa​dek gdy​by sy​tu​acja ja​kimś cu​dem wy​mknę​ła się spod kon​tro​li. Lada mo​‐ ment po​ja​wi się tu​taj ma​jor Bie​drzyc​ki – do​dał, wi​dząc ich nie​zde​cy​do​wa​nie – któ​ry bez​zwłocz​nie spro​‐ wa​dzi od​dzia​ły KBW. Mu​si​my tyl​ko prze​cze​kać do chwi​li, gdy żoł​nie​rze opa​nu​ją bu​dy​nek. Oni już do​‐ brze wie​dzą, jak po​stę​po​wać z tymi po​two​ra​mi. – Po tych sło​wach wszy​scy pod​ofi​ce​ro​wie ode​tchnę​li z ulgą. – A te​raz ru​chy, to​wa​rzy​sze. Prze​bie​gnij​cie się po są​sied​nich ga​bi​ne​tach, przy​cią​gnij​cie tu​taj szaf​‐ ki, fo​te​le, wszyst​ko, co da​cie radę ru​szyć. * * * Upo​ra​li​by się z za​da​niem w kil​ka mi​nut, gdy​by nie je​den, ale za to fa​tal​ny w skut​kach błąd. Bran​dys nie znał na pa​mięć roz​kła​du po​miesz​czeń ko​men​dy, nie mógł więc wie​dzieć, że po​kój trzy​sta dzie​więć​dzie​‐ siąt dwa jest przej​ścio​wy i łą​czy się z są​sied​nim ga​bi​ne​tem. Na​to​miast pod​ofi​ce​ro​wie byli zbyt spa​ni​ko​‐ wa​ni, aby w porę to so​bie przy​po​mnieć. Kie​dy więc Ście​szek z Mar​kie​wi​czem we​szli do po​ko​ju trzy​sta

dzie​więć​dzie​siąt je​den, by wy​tasz​czyć stam​tąd biur​ko, tra​fi​li pro​sto w łapy za​krwa​wio​nych mon​strów. Sze​ściu z czter​na​stu ran​nych zdą​ży​ło już prze​mie​nić się w zom​bie i wy​koń​czy​ło do​go​ry​wa​ją​cych ko​‐ le​gów, po czym już wspól​nie, sły​sząc krzą​ta​ni​nę w są​sied​nim po​miesz​cze​niu, prze​do​sta​li się przez nie​do​‐ mknię​te drzwi i za​ata​ko​wa​li od tyłu ni​cze​go się nie spo​dzie​wa​ją​cych mi​li​cjan​tów. Ra​dek zgi​nął na miej​‐ scu, roz​człon​ko​wa​ny jak cie​lę w rzeź​ni. Ma​rek miał tyl​ko tro​chę wię​cej szczę​ścia, wpadł w łapy nie​‐ umar​łych, kie​dy otwie​rał już dzie​lą​ce go od ko​ry​ta​rza cięż​kie drzwi. Chwy​co​ny za koł​nierz nie zdo​łał prze​kro​czyć pro​gu. Jed​no szarp​nię​cie wy​star​czy​ło, by po​le​ciał w tył, pro​sto w kłę​bo​wi​sko za​krwa​wio​‐ nych ciał. Za​czął wrzesz​czeć jak opę​ta​ny. Jego krzy​ki za​alar​mo​wa​ły po​zo​sta​łych. Ka​pral Sta​rzec i to​wa​rzy​szą​cy mu sier​żant Pła​tek zro​zu​mie​li od razu, że tra​fi​li mię​dzy młot a ko​wa​dło. Z jed​nej stro​ny mie​li pro​wa​dzą​ce ni​żej scho​dy, na któ​rych ro​iło się od nie​umar​łych po​dą​ża​ją​cych z wiel​ką de​ter​mi​na​cją za ostat​nim z ran​nych po​zo​sta​wio​nych na pół​pię​‐ trze. Wciąż nie​odmie​nio​ny sier​żant Kie​żyń​ski, któ​re​mu je​den z zom​bie po​ha​ra​tał na par​te​rze obie nogi, czoł​gał się mo​zol​nie po sze​ro​kich stop​niach, zo​sta​wia​jąc za sobą krwa​wy ślad. Po​ko​nał już więk​szość cią​gów scho​dów i wła​śnie zbli​żał się do ostat​nie​go pół​pię​tra. Parę kro​ków za nim su​nę​ło kil​ku​dzie​się​ciu wy​głod​nia​łych zom​bie. Nie do​pa​dli go jesz​cze tyl​ko dla​te​go, że byli zbyt nie​zdar​ni i co chwi​lę się po​ty​‐ ka​li, prze​wra​ca​jąc się pro​sto pod nogi kom​pa​nów. – Mar​cin… – jęk​nął Sta​rzec, uświa​da​mia​jąc so​bie, że ten nie​wąt​pli​wie bo​ha​ter​ski wy​czyn Kie​żyń​‐ skie​go może kosz​to​wać ży​cie ich wszyst​kich. Za ple​ca​mi mie​li za​mknię​tą kra​tę od​ci​na​ją​cą do​stęp do po​miesz​czeń zaj​mo​wa​nych przez Służ​bę Bez​‐ pie​czeń​stwa, na dru​gim pię​trze wi​dzie​li ko​lej​nych kil​ku​na​stu nie​umar​łych, a ko​ry​tarz dzie​lą​cy ich od ga​‐ bi​ne​tu ka​pi​ta​na Bran​dy​sa zo​stał wła​śnie za​blo​ko​wa​ny przez upior​ne po​sta​cie. – Mu​si​my wra​cać – za​de​cy​do​wał Piotr, po​cią​ga​jąc ko​le​gę za sobą. – Któ​rę​dy? – stęk​nął To​mek. Sier​żant szyb​ko prze​kal​ku​lo​wał szan​se. – Prze​drze​my się. Łap za ga​śni​cę! – wska​zał czer​wo​ny cy​lin​der wi​szą​cy opo​dal kra​ty. – Prze​mknie​my się pod samą ścia​ną! Wal im po oczach! Ka​pral Sta​rzec otrzeź​wiał do resz​ty, gdy z dołu do​biegł prze​raź​li​wy kwik. Rzut oka na scho​dy wy​star​‐ czył, by stwier​dzić, że Mar​cin Urba​niak – je​den z daw​nych pod​wład​nych Ściesz​ka – choć po​zba​wio​ny po​ło​wy twa​rzy i jed​nej ręki, chwy​cił wła​śnie sza​mo​czą​ce​go się Kie​żyń​skie​go. Je​dy​ną szan​sę na oca​le​nie upa​try​wa​li w po​wro​cie do ga​bi​ne​tu za​stęp​cy ko​men​dan​ta. Ru​szy​li więc ostroż​nie tuż przy ścia​nie: Sta​rzec przo​dem, osła​nia​jąc się ga​śni​cą te​tro​wą, Pła​tek krok za nim, trzy​ma​jąc dłoń na ra​mie​niu ko​le​gi. Na wy​so​ko​ści to​a​let To​mek prze​krę​cił za​wór. Stru​mień czte​ro​chlor​ku wę​gla try​‐ snął w stro​nę wid​mo​wych po​sta​ci. Ko​ry​tarz na​tych​miast wy​peł​ni​ły gry​zą​ce w oczy opa​ry. Obaj mi​li​cjan​‐ ci tyl​ko na to cze​ka​li. Ze​rwa​li się do bie​gu, li​cząc na dez​orien​ta​cję i tak nie​ru​cha​wych zom​bie. Mie​li jed​nak pe​cha. Nie​umar​li nie ko​rzy​sta​li ze zwy​kłych zmy​słów, ta​kich jak wzrok, słuch czy węch. Te​tra ich nie dła​wi​ła ani nie pie​kła w oczy jak czmy​cha​ją​cych wzdłuż ścia​ny lu​dzi. Na​wet w ta​kich wa​‐ run​kach po​ra​nio​ne ręce wy​cią​ga​ły się ku ru​cho​mym ce​lom z mor​der​czą pre​cy​zją. Ob​ła​żą​ce z cia​ła pa​lu​‐ chy za​ci​ska​ły się na czę​ściach gar​de​ro​by ucie​ki​nie​rów, spo​wal​nia​jąc ich bieg. To​mek nie od​rzu​cił pu​stej ga​śni​cy, któ​ra te​raz spraw​dzi​ła się jako broń. Wa​lił nią w każ​dy cień ma​ja​czą​cy mu przed za​łza​wio​ny​mi ocza​mi. Głu​che stuk​nię​cia świad​czy​ły o tym, że ude​rze​nia były cel​ne. W pew​nym mo​men​cie je​den zom​bie zła​pał go za lewe ra​mię. Tak moc​no, że To​mek omal nie prze​wró​cił się na ple​cy. Na całe szczę​ście to

samo szarp​nię​cie spo​wo​do​wa​ło sil​ny wy​mach pra​wej ręki. Ga​śni​ca za​to​czy​ła sze​ro​ki łuk, spa​da​jąc na bark ma​ja​czą​ce​go w rzed​ną​cych opa​rach od​mień​ca. Rów​no​cze​śnie To​mek po​le​ciał do przo​du pchnię​ty przez Pio​tra, któ​ry nie wi​dząc już pra​wie na oczy, parł przed sie​bie na oślep jak no​so​ro​żec. Se​kun​dę póź​niej obaj wy​pa​dli z chmu​ry czte​ro​chlor​ku. Od ga​bi​ne​tu dzie​li​ło ich już tyl​ko kil​ka kro​‐ ków. To​mek chwy​cił ko​le​gę za ra​mię i po​cią​gnął za sobą. – Uda​ło się! – sap​nął z sa​tys​fak​cją. Sto​ją​cy w drzwiach Plu​ta cof​nął się, wpusz​cza​jąc ich do środ​ka. – Gdzie Ście​szek i Mar​kie​wicz? – za​py​tał z nie​po​ko​jem, pa​trząc na roz​pra​sza​ją​cy się wol​no opar, z któ​re​go ko​lej​no wy​ła​nia​ły się idą​ce chwiej​nym kro​kiem po​sta​cie. Ka​pral wcią​gnął go do se​kre​ta​ria​tu i za​trza​snął drzwi. – Już po nich – wy​dy​szał. Sły​sząc zna​jo​me gło​sy, Bran​dys wy​szedł z ga​bi​ne​tu i zmie​rzył za​sa​pa​nych mi​li​cjan​tów groź​nym spoj​‐ rze​niem. – Co tam się dzie​je? – wark​nął. – Mel​duj​cie! Na​wet z da​le​ka wy​czu​li do​la​tu​ją​cą od nie​go woń al​ko​ho​lu. – Od​mie​nie​ni no​mow​cy są już na pół​pię​trze – od​po​wie​dział To​mek. – Przy​leź​li za Kie​żyń​skim. Ro​siek za​klął pod no​sem. Łu​kasz skrzy​wił się, jak​by ktoś go po​czę​sto​wał cy​try​ną. – Co ze Ściesz​kiem? – Za​ła​twi​li go. – Jak to? Prze​cież sami mó​wi​cie, że do​leź​li do​pie​ro na pół​pię​tro… – Ran​ni – wy​ja​śnił po​śpiesz​nie ka​pral Sta​rzec. – Nasi ran​ni ich do​pa​dli. Są już na ko​ry​ta​rzu. Wy​szli z trzy​sta dzie​więć​dzie​siąt​ki je​dyn​ki. – Jak? – Bran​dy​so​wi opa​dła szczę​ka. – Nie mam poję… – Ka​pral umilkł, gdy ktoś za​ło​mo​tał w drzwi. Głusz​czyń​ska za​pisz​cza​ła, na co wszy​scy jak je​den mąż spoj​rze​li w kie​run​ku wej​ścia. – Za​staw​cie drzwi biur​ka​mi, a po​tem wy​co​faj​cie się do mo​je​go ga​bi​ne​tu! – rzu​cił roz​kaz ka​pi​tan, od​‐ bez​pie​cza​jąc pi​sto​let. Prze​cią​gnę​li pod drżą​ce od ude​rzeń drzwi wszyst​ko, co dało się ru​szyć z miej​sca. Na​wet re​ga​ły z ak​‐ ta​mi. Ba​ry​ka​da po​win​na wy​trzy​mać dłuż​szy czas, a mu​sie​li go so​bie ku​pić na​praw​dę dużo, je​śli chcie​li prze​trwać do na​dej​ścia od​sie​czy. Rów​nież w ga​bi​ne​cie każ​dy me​bel, wiel​kie​go biur​ka z za​le​ga​ją​cy​mi na jego bla​cie pa​pie​ra​mi nie wy​‐ łą​cza​jąc, tra​fił pod obi​te skó​rą we​wnętrz​ne drzwi. Skoń​czyw​szy pra​cę, całą sió​dem​ką sta​nę​li w głę​bi po​‐ miesz​cze​nia pod naj​dal​szą ścia​ną. Pię​ciu pod​ofi​ce​rów, za​stęp​ca ko​men​dan​ta i jego se​kre​tar​ka. – Co te​raz? – za​py​tał szep​tem Pła​tek, trzy​ma​jąc się za krwa​wią​ce ra​mię. – Ra​ni​li was? – za​in​te​re​so​wał się Bran​dys. – Nie – mruk​nął sier​żant. – Zła​pa​li mnie dwa razy, su​cze syny, ale im się wy​rwa​łem. – A ta krew? – No niby moja, ale tyl​ko z za​dra​pań, tu i… Nie do​koń​czył. Te​tet​ka ka​pi​ta​na szczek​nę​ła, uci​sza​jąc go w pół sło​wa. Ania, jak to ona, pa​dła z ło​mo​‐ tem na par​kiet. Pod​ofi​ce​ro​wie od​sko​czy​li od za​bi​te​go Pio​tra, bled​nąc mo​men​tal​nie. – Co się tak ga​pi​cie? – wark​nął Bran​dys. – Był za​in​fe​ko​wa​ny… – Z ich min wy​czy​tał, że nie mają po​‐

ję​cia, o czym mówi. – Ran​ni ko​le​dzy? Ci z po​ko​ju trzy​sta dzie​więć​dzie​siąt dwa? Nic wam nie ko​ła​cze pod su​fi​tem? Pa​weł Plu​ta jęk​nął prze​cią​gle. – To aż ta​kie za​raź​li​we? – Ta​kie, a na​wet bar​dziej – od​parł ka​pi​tan. – Le​piej otwórz​cie okno – do​dał, cho​wa​jąc broń do ka​bu​‐ ry – i po​móż​cie mi go pod​nieść. Nie kwa​pi​li się do wy​ko​na​nia roz​ka​zu. Mu​siał jesz​cze dwa razy po​wtó​rzyć, za​nim Ro​dzie​wicz i Ro​‐ siek chwy​ci​li tru​pa za ręce. Wte​dy Łu​kasz zła​pał Płat​ka za nogi i we trój​kę za​tasz​czy​li go do okna, któ​re Plu​ta otwo​rzył mo​ment wcze​śniej, wpusz​cza​jąc do ga​bi​ne​tu tro​chę świe​że​go po​wie​trza. Wspól​ny​mi si​ła​‐ mi prze​ło​ży​li za​bi​te​go sier​żan​ta przez pa​ra​pet i zrzu​ci​li na dzie​dzi​niec. Cia​ło spa​dło na be​ton z głu​chym hu​kiem, od​biw​szy się kil​ka​krot​nie od muru, nie za​in​te​re​so​wa​ło jed​nak żad​ne​go z krę​cą​cych się w dole nie​umar​łych. Jak​by Piotr Pła​tek w ogó​le dla nich nie ist​niał. Bran​dys obej​rzał się przez ra​mię. Pod​ofi​ce​ro​wie znów sta​li pod ścia​ną, trzy​ma​jąc się jak naj​da​lej od nie​go. Głusz​czyń​ska le​ża​ła tam, gdzie pa​dła. I do​brze, przy​naj​mniej bę​dzie tro​chę spo​ko​ju, po​my​ślał, od​su​wa​jąc się od okna. – Nie je​stem sza​leń​cem – za​pew​nił pod​wład​nych. – Za​bi​ja​jąc go, ura​to​wa​łem nam wszyst​kim ży​cie. Gdy​by prze​mie​nił się w jed​ne​go z tam​tych… – Urwał, pod​szedł do drzwi, po​na​słu​chi​wał chwi​lę, a na​‐ stęp​nie po​chy​lił się i wy​jął z szu​fla​dy ba​ry​ka​du​ją​ce​go wej​ście biur​ka za​pie​czę​to​wa​ną flasz​kę wy​bo​ro​‐ wej. – Na​le​ży nam się. Bez dwóch zdań. * * * Osu​szy​li szkło w kil​ka chwil. Nie mie​li nic in​ne​go do ro​bo​ty. Po​zo​sta​ło im już tyl​ko cze​ka​nie. Po paru ko​lej​kach mło​dzi funk​cjo​na​riu​sze przy​cup​nę​li w ką​cie, po​wie​ki za​czę​ły im opa​dać, jak​by ktoś po​wty​kał w nie oło​wia​ne rzę​sy. Al​ko​hol i zmę​cze​nie prze​zwy​cię​ży​ły w koń​cu tlą​cy się w pod​świa​do​mo​ści strach. Za​snę​li je​den po dru​gim, ale po​tem co rusz któ​ryś pod​ry​wał się z pod​ło​gi, wcią​ga​jąc z sy​kiem po​wie​trze do płuc. Tyl​ko Ania, któ​rą ocu​ci​li już po li​ba​cji, sie​dzia​ła na ubo​czu i pod​cią​gnąw​szy ko​la​na pod bro​dę, spo​glą​da​ła z lę​kiem na za​ba​ry​ka​do​wa​ne drzwi. To jej pisk zbu​dził wszyst​kich kil​ka mi​nut póź​niej. Bran​dys ze​rwał się na nogi, upusz​cza​jąc ści​ska​ną wciąż w dło​ni pu​stą szklan​kę. Za​nim roz​bu​dził się na do​bre, Głusz​czyń​ska go wy​prze​dzi​ła, do​pa​dła okna, otwo​rzy​ła je jed​nym szarp​nię​ciem, po czym wsko​‐ czy​ła na za​krwa​wio​ny pa​ra​pet, tyl​ko jej nogi śmi​gnę​ły w po​wie​trzu. Je​den la​kie​rek po​szy​bo​wał w górę, od​bił się od fra​mu​gi i spadł z ci​chym klap​nię​ciem na pod​ło​gę tuż przed tym, nim prze​raź​li​wy pisk se​kre​‐ tar​ki umilkł na za​wsze po nie mniej prze​raź​li​wym głu​chym ło​mo​cie. Zdu​mio​ny jej za​cho​wa​niem Łu​kasz wyj​rzał przez okno. Tym ra​zem nie​umar​li ze​bra​li się wo​kół sty​‐ gną​ce​go zma​sa​kro​wa​ne​go cia​ła. Wpeł​za​li na nie, szar​pa​li po​ła​ma​ne koń​czy​ny, nu​rza​li się we krwi i wnętrz​no​ściach. Ki dia​beł?, po​my​ślał ka​pi​tan, pro​stu​jąc ple​cy. Cze​mu ona… Ob​ró​cił się na pię​cie. O krok od nie​go stał Sta​rzec. Siny na twa​rzy, bły​ska​ją​cy biał​ka​mi oczu. Z jego ust spły​wa​ła świe​ża krew. Bran​dys za​klął pod no​sem, mie​rząc w nie​umar​łe​go z bro​ni. Strzał z bli​ska w gło​wę roz​bry​zgnął ka​pra​lo​wi mózg po ca​łej pod​ło​dze, ale nie po​wstrzy​mał go na​wet na mo​ment. Kil​ka ko​lej​nych kul rów​nież nie zro​bi​ło na nim naj​mniej​sze​go wra​że​nia. Już wy​cią​gał rękę w kie​run​ku prze​ło​‐ żo​ne​go…

Nie! Z tą krót​ką my​ślą Łu​kasz wło​żył go​rą​cą lufę do ust i na​tych​miast na​ci​snął spust. Bał się bólu, bał się tego, co ta be​stia z nim zro​bi. Wo​lał skoń​czyć ze sobą sam. Szyb​ko, schlud​nie. Igli​ca szczęk​nę​ła su​‐ cho. W ko​mo​rze nie było już na​bo​ju. Bran​dys ob​ra​cał się wła​śnie, by wzo​rem Głusz​czyń​skiej wy​sko​czyć przez okno, ale nie zdą​żył zro​bić na​wet kro​ku. Ka​pral wbił mu ko​ści​ste pa​lu​chy w kark i przy​cią​gnął do sie​bie. Łu​kasz po​czuł ból, choć nie tak strasz​ny, jak się spo​dzie​wał. Za​krę​ci​ło mu się też w gło​wie, a przed ocza​mi ściem​nia​ło, jak​by spa​dło na​pię​cie w sie​ci. Od​pły​wa​jąc w ni​cość, zro​zu​miał w koń​cu, dla​cze​go nie​umar​li rzu​ci​li się na se​‐ kre​tar​kę, zi​gno​ro​waw​szy wcze​śniej sier​żan​ta. Trzej pod​ofi​ce​ro​wie spo​glą​da​li na sie​bie z prze​stra​chem w oczach. Ro​siek miał za​dra​pa​nie na twa​‐ rzy, z czer​wo​nej prę​gi za​czy​na​ła już ciek​nąć krew. Ro​dzie​wicz za​ci​skał pal​ce na roz​ora​nym przed​ra​mie​‐ niu. Tyl​ko Plu​ta, któ​ry drze​mał naj​da​lej od Tom​ka, wy​szedł z tego cało. Ale i on, po​dob​nie jak dwaj jego ko​le​dzy, miał świa​do​mość, że dłu​go nie po​ży​je. Le​żą​cy u stóp ka​pra​la drgnął kon​wul​syj​nie. Opróż​nio​na z na​boi te​tet​ka po​le​cia​ła z ło​sko​tem po par​‐ kie​cie, zni​ka​jąc pod blo​ku​ją​cym drzwi biur​kiem.

30 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 03:24 pl. Wol​no​ści Męż​czy​zna w mun​du​rze ka​pi​ta​na LWP wy​sko​czył z ga​zi​ka, le​d​wie ten za​trzy​mał się przed roz​sta​wia​nym do​pie​ro na​mio​tem tym​cza​so​we​go punk​tu do​wo​dze​nia. Był po​staw​ny, miał owal​ną gład​ko ogo​lo​ną twarz, pro​sty wą​ski nos i błę​kit​ne, żywe oczy. Wy​so​kie czo​ło nik​nę​ło pod dasz​kiem sfa​ty​go​wa​nej ofi​cer​skiej czap​ki. W ręku trzy​mał zwi​nię​ty bia​ły ki​tel. – Gdzie ma​jor Bie​drzyc​ki? – za​py​tał cha​rak​te​ry​stycz​nym no​so​wym gło​sem, prze​krzy​ku​jąc ło​skot prze​‐ jeż​dża​ją​cych za jego ple​ca​mi trans​por​te​rów opan​ce​rzo​nych. – Słu​cham, to​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie? – Po​rucz​nik nad​zo​ru​ją​cy wy​ła​du​nek sprzę​tu z ko​lej​nej cię​ża​rów​ki przy​ło​żył dłoń do ucha. – Gdzie znaj​dę ma​jo​ra Bie​drzyc​kie​go?! – po​wtó​rzył przy​bysz gło​śniej. – Na re​du​cie, to​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie! – od​parł pod​ofi​cer. – Gdzie? – Tam, na kład​ce. – Żoł​nierz wska​zał po​bli​skie przej​ście nad fosą miej​ską. Le​karz po​dzię​ko​wał ski​nie​niem gło​wy, po czym znik​nął w tu​ma​nach ku​rzu wznie​sio​ne​go ko​ła​mi par​‐ ku​ją​cych opo​dal BTR-ów. Dłu​ga ko​lum​na cięż​kich wo​zów bo​jo​wych wjeż​dża​ła wła​śnie na wiel​ki plac za bu​dyn​kiem ope​ry. Trans​por​te​ry opan​ce​rzo​ne i to​wa​rzy​szą​ce im cię​ża​rów​ki usta​wia​ły się w rów​nych rzę​dach po​środ​ku pla​cu, na któ​rym jesz​cze przed woj​ną urzą​dza​no do​rocz​ne wy​sta​wy ma​szyn rol​ni​czych. Wska​za​na kład​ka nad fosą znaj​do​wa​ła się kil​ka​dzie​siąt me​trów od tym​cza​so​we​go cen​trum do​wo​dze​‐ nia, ale żeby do niej do​trzeć, trze​ba było po​ko​nać po​dwój​ną li​nię za​sie​ków i sfor​so​wać stro​mą ba​ry​ka​dę, któ​rą za​bez​pie​czo​no prze​pra​wę od stro​ny Pod​wa​la. Ma​jor stał na re​du​cie przy sta​no​wi​sku jed​ne​go z dwóch mon​to​wa​nych wła​śnie ce​ka​emów. Żoł​nie​rze usta​wia​li tak​że er​ka​emy na szczy​cie ba​ry​ka​dy, jak​by szy​ko​wa​li się do obro​ny pla​cu przed sztur​mem ob​cej ar​mii. Ze​wsząd do​la​ty​wa​ły po​krzy​ki​wa​nia lu​dzi i stu​ka​nie młot​ków. Jed​nost​ki in​ży​nie​ryj​ne umac​nia​ły pół​noc​ny brzeg fosy, a od stro​ny pe​de​tu i bu​dyn​ków sądu prze​jazd za​blo​ko​wa​no roz​sta​wio​ny​mi wo​za​mi bo​jo​wy​mi. Przy ko​men​dzie sta​ło kil​ka​na​ście cię​ża​ró​wek i lżej​szych po​jaz​dów. Pod mu​ra​mi ro​iło się od żoł​nie​rzy i funk​cjo​na​riu​szy ZOMO, któ​rzy for​mo​wa​li dru​ży​ny i zni​ka​li ko​lej​no we wszyst​kich wej​ściach do bu​dyn​‐ ku. Ak​cja od​bi​ja​nia Ko​men​dy Wo​je​wódz​kiej MO roz​po​czę​ła się przed kil​ko​ma mi​nu​ta​mi. – Jak wy​glą​da sy​tu​acja? – za​py​tał zdy​sza​ny ka​pi​tan, ze​ska​ku​jąc z ostat​nie​go szcze​bla dra​bi​ny. Bie​drzyc​ki drgnął jak czło​wiek wy​rwa​ny z głę​bo​kie​go za​my​śle​nia. – Bog​dan? – zdzi​wił się na wi​dok sta​ją​ce​go obok nie​go dok​to​ra Aren​dzi​kow​skie​go. – Co ty tu​taj ro​‐ bisz? – Dzwo​nił do mnie Łu​kasz – wy​ja​śnił epi​de​mio​log. – Ja​kieś pół go​dzi​ny temu – do​dał szyb​ko, do​‐ strze​gł​szy py​ta​ją​ce spoj​rze​nie ma​jo​ra. – Z tobą nie mógł się skon​tak​to​wać, więc po​pro​sił mnie, że​bym… – To​wa​rzy​szu ma​jo​rze! – prze​rwał mu bez​ce​re​mo​nial​nie pod​bie​ga​ją​cy do re​du​ty po​rucz​nik ZOMO. – Mel​du​ję po​słusz​nie, że oczy​ści​li​śmy cały par​ter, ale na dzie​dziń​cu wciąż znaj​du​je się po​nad trzy​dzie​stu

zom​bie. – Od dru​giej w nocy, idąc za su​ge​stią za​gi​nio​ne​go ka​pi​ta​na Pod​lew​skie​go, ta​kim wła​śnie ter​mi​‐ nem okre​śla​no wszyst​kich za​ra​żo​nych. – Mamy ich wy​gar​nąć te​raz czy wo​li​cie, że​by​śmy naj​pierw oczy​‐ ści​li górę? – Z dzie​dziń​ca nie uciek​ną – od​parł bez za​sta​no​wie​nia Bie​drzyc​ki. – Za​blo​kuj​cie do​brze wszyst​kie wyj​ścia i prze​nie​ście się na pię​tra. Mu​si​cie jak naj​szyb​ciej do​trzeć do ga​bi​ne​tu ka​pi​ta​na Bran​dy​sa. – Tak jest! – Zo​mo​wiec za​sa​lu​to​wał i ob​ró​ciw​szy się na pię​cie, ru​szył truch​tem w kie​run​ku głów​ne​go wej​ścia do bu​dyn​ku. – Za​cze​kaj​cie, Ma​wet! – po​wstrzy​mał go ma​jor. – Je​śli znaj​dzie​cie wcze​śniej Bre​me​ra, przy​ślij​cie go od razu do mnie. Po​rucz​nik ob​li​zał spierzch​nię​te war​gi. – Z tym może być pro​blem – po​wie​dział nie​pew​nie. – Czy on…? – Bart​ko​wi za​drżał głos. – To​wa​rzysz Bre​mer był wśród pierw​szych zom​bie, na któ​rych się na​tknę​li​śmy. Ktoś zdą​żył go wcze​‐ śniej po​trak​to​wać sie​kie​rą ze skrzyn​ki ppoż. – Ma​wet przy​ło​żył do po​licz​ka otwar​tą dłoń, pio​no​wo, kan​‐ tem przy sa​mym no​sie. – Za​pa​ko​wa​li​śmy go już na cię​ża​rów​kę. Po​je​chał chwi​lę temu na Grun​waldz​ki, może już… – Bar​tek! – Aren​dzi​kow​ski wszedł zo​mow​co​wi w sło​wo, chwy​ta​jąc ma​jo​ra za ra​mię. – Ja do cie​bie w tej wła​śnie spra​wie. Kre​ma​to​ria już nie dzia​ła​ją. Ka​za​łem je za​mknąć i na​tych​miast za​sy​pać wszyst​kie doły. – Dla​cze​go? – zdzi​wił się Bie​drzyc​ki. – Prze​cież to jesz​cze nie ko​niec ak​cji. Po​rucz​nik tak​że wy​glą​dał na za​in​try​go​wa​ne​go, pod​szedł na​wet bli​żej dzie​lą​cych ich umoc​nień. – Spa​la​nie zom​bie nic nie daje – wy​ja​śnił le​karz. – Dym albo po​piół, tego jesz​cze nie usta​li​li​śmy, po​‐ zo​sta​je wy​so​ce… tok​sycz​ny i roz​no​si za​ra​zę. Bran​dys mi to uświa​do​mił. Ko​men​dy nikt nie za​ata​ko​wał, to ro​bo​ta od​mie​nio​nych no​mow​ców. Po po​wro​cie z ak​cji za​czę​li ni stąd, ni zo​wąd ko​lej​no wpa​dać w szał. Mimo że ża​den nie od​niósł ran pod​czas ak​cji. Bie​drzyc​ki pa​trzył na nie​go jak na wa​ria​ta. – Chcesz po​wie​dzieć, że… – za​czął, lecz nie do​koń​czył. Od​wró​cił się bły​ska​wicz​nie do zo​mow​ca. – Ma​wet, prze​każ​cie swo​im lu​dziom roz​ka​zy. Mu​si​cie jak naj​szyb​ciej do​trzeć do ga​bi​ne​tu ka​pi​ta​na. – Gdy po​rucz​nik znik​nął za naj​bliż​szą cię​ża​rów​ką, Bar​tek od​wró​cił się do Aren​dzi​kow​skie​go. – Je​śli to praw​‐ da… Szlag, spie​przy​łem wszyst​ko. I to kon​cer​to​wo. – Nie ob​wi​niaj się… – Bog​dan pró​bo​wał go uspo​ko​ić. – Skąd mia​łeś wie​dzieć, że ten… że ta… – szu​kał od​po​wied​nie​go okre​śle​nia, bo prze​cież na pew​no nie cho​dzi​ło o wi​ru​sa ani o bak​te​rię – że to coś oka​że się od​por​ne na spa​la​nie. Mnie też coś ta​kie​go na​wet przez myśl nie prze​szło, a je​stem fa​chow​cem w dzie​dzi​nie cho​rób za​kaź​nych. Tego po pro​stu nie dało się prze​wi​dzieć. – Mów, co chcesz, ale przez je​den mój błąd zgi​nę​ło… – Bar​tek wska​zał gmach ko​men​dy, ale za​raz opu​ścił rękę – co ja ga​dam, zgi​ną jesz​cze ty​sią​ce nie​win​nych lu​dzi! Wal​nął pię​ścią w wo​rek z pia​skiem. Twarz mu po​czer​wie​nia​ła, żyły na skro​niach spęcz​nia​ły, jak​by chcia​ły się wy​rwać spod skó​ry. Bog​dan szy​ko​wał się na eks​plo​zję mło​de​go ma​jo​ra, ale ten zdo​łał za​pa​‐ no​wać nad ner​wa​mi, choć wie​le go to kosz​to​wa​ło. Spo​glą​dał na po​grą​żo​ne w mro​ku mury Ko​men​dy Wo​‐ je​wódz​kiej, prze​żu​wa​jąc w du​chu po​raż​kę, któ​rą zni​we​czył tak do​brze za​po​wia​da​ją​cą się ka​rie​rę, a może na​wet zruj​no​wał so​bie ży​cie. Góra z pew​no​ścią nie da​ru​je mu wpad​ki i uczy​ni z nie​go ko​zła ofiar​ne​go

par​tii i MON-u, co jed​nak naj​mniej go w tej chwi​li ob​cho​dzi​ło. Pro​po​zy​cja spo​pie​le​nia nie​umar​łych, któ​rą rzu​cił parę go​dzin temu na spo​tka​niu szta​bu kry​zy​so​we​go, do​pro​wa​dzi​ła nad ra​nem do śmier​ci Je​re​mia​sza i po​nad set​ki funk​cjo​na​riu​szy prze​by​wa​ją​cych na ko​men​‐ dzie. A to tyl​ko czu​bek góry lo​do​wej. O tym, ja​kich spu​sto​szeń do​ko​na​ła roz​nie​sio​na przez dymy ze sto​‐ sów za​ra​za, prze​ko​na​ją się do​pie​ro za kil​ka go​dzin lub na​wet dni, gdy woj​sko za​koń​czy prze​cze​sy​wa​nie za​gro​żo​nych dziel​nic. Nie, nie dziel​nic, ale ca​łe​go mia​sta. A samo woj​sko… Je​śli ten dym fak​tycz​nie roz​no​si za​ra​zę, skie​ro​wa​ni do ak​cji żoł​nie​rze po​dzie​lą los no​mow​ców, uświa​do​mił so​bie na​gle. Ba​ta​lio​‐ ny pa​cy​fi​ku​ją​ce izo​la​to​rium w Pra​czach Od​rzań​skich wciąż znaj​do​wa​ły się na przed​mie​ściach, lecz ak​cję na pla​cu Grun​waldz​kim za​koń​czo​no już ja​kiś czas temu, a jej uczest​ni​cy zdą​ży​li wró​cić do ko​szar bądź wła​śnie do nich do​cie​ra​li. – Szlag by to tra​fił… – mruk​nął, po czym znów zwró​cił się do Aren​dzi​kow​skie​go. – Do​brze sły​sza​‐ łem, że wy​da​łeś roz​kaz za​mknię​cia kre​ma​to​riów? – Tak. Wy​da​łem. – Komu? – Mo​je​mu za​stęp​cy – od​parł ostroż​nie Aren​dzi​kow​ski. – Czy​li nie masz pew​no​ści, że zo​stał wy​ko​na​ny? – No wiesz! – ob​ru​szył się le​karz, ale za​raz spo​kor​niał. – To zna​czy nie, nie mam… My​ślisz, że oni też już… Bie​drzyc​ki po​ki​wał gło​wą. – Mu​si​my pod​dać kwa​ran​tan​nie całe mia​sto – rzu​cił przez za​ci​śnię​te zęby. – I to na​tych​miast. Bog​dan wes​tchnął cięż​ko. – Mu​si​my, fakt, ale to nie ta​kie pro​ste, jak ci się wy​da​je. Bar​tek uśmiech​nął się pod no​sem. – Mam wy​star​cza​ją​co dużo lu​dzi, by oto​czyć Wro​cław kor​do​nem, przez któ​ry na​wet mysz się nie prze​śli​zgnie. A do świ​tu ścią​gnę tu dru​gie albo i trze​cie tyle żoł​nie​rzy. Rano prze​trzą​śnie​my ca​lu​teń​ki Wro​cław, dom po domu, uli​cę po uli… – Ock​nij się, czło​wie​ku! – Aren​dzi​kow​ski prze​rwał mu tę na​tchnio​ną mowę. – Po​my​śla​łeś może o tym, cze​go ka​żesz szu​kać? – Jak to: cze​go? – ob​ru​szył się Bie​drzyc​ki. – Za​ra​żo​nych, to zna​czy zom​bie. – I to two​im zda​niem za​ła​twi spra​wę? Ma​jor spoj​rzał na nie​go bacz​niej. Nie do koń​ca ro​zu​miał, o co cho​dzi Bog​da​no​wi, ski​nął jed​nak gło​‐ wą – wol​no, z roz​my​słem. – Tak. – Nie. – Epi​de​mio​log za​prze​czył sta​now​czo. – Nie za​ła​twi. – O czym ty mó​wisz? – Bar​tek, chło​pie, to, z czym mamy do czy​nie​nia, wy​my​ka się wszel​kiej lo​gi​ce. – Po​wiedz mi coś, cze​go nie wiem – burk​nął ro​ze​źlo​ny Bie​drzyc​ki. – Tyl​ko po na​sze​mu. Bez tego wa​‐ sze​go me​dycz​ne​go beł​ko​tu. – Do​brze. Wy​ra​żę się naj​zwięź​lej i naj​ja​śniej, jak po​tra​fię. Gów​no wiesz o tym, z czym chcesz wal​‐ czyć. – Pod​niósł zna​czą​co pa​lec, wi​dząc, że ma​jor otwie​ra usta. – Daj mi skoń​czyć!… Mo​żesz prze​cze​‐ sać mia​sto i wy​ła​pać wszyst​kich plą​czą​cych się po nim nie​umar​łych. Woj​sko da so​bie z tym radę, na​wet

je​śli zom​bie będą ty​sią​ce. Ale to, mój przy​ja​cie​lu, nie za​ła​twi spra​wy. Nie po​zbę​dzie​my się pro​ble​mu do​pó​ty, do​pó​ki nie do​wie​my się, co na​praw​dę po​wo​du​je prze​mia​nę lu​dzi w zom​bie, jak dłu​go trwa in​ku​‐ ba​cja od​po​wie​dzial​ne​go za to pa… czyn​ni​ka – po​pra​wił się szyb​ko, wi​dząc minę roz​mów​cy. – Zmie​rzam do tego, że ża​den z two​ich żoł​nie​rzy nie bę​dzie umiał stwier​dzić, kto jest za​ra​żo​ny, a kto nie. Oso​ba uzna​‐ na za zdro​wą może w chwi​lę po​tem lub na dru​gi dzień stać się nie​umar​łym po​two​rem. W mia​rę słu​cha​nia tego wy​kła​du Bar​tek ro​bił co​raz więk​sze oczy. – Chcesz po​wie​dzieć, że nic z do​tych​czas pod​ję​tych dzia​łań – roz​ło​żył ręce, wska​zu​jąc na krzą​ta​ją​‐ cych się po pla​cu żoł​nie​rzy – nie ma naj​mniej​sze​go sen​su? – Nie – od​po​wie​dział Aren​dzi​kow​ski. – To zna​czy tak. Cze​kaj, bo się po​gu​bi​łem… Wa​sza ro​bo​ta ma sens. I zga​dzam się z tobą, mu​si​my za​mknąć mia​sto. W tym mo​men​cie to naj​lep​sze roz​wią​za​nie. Trze​ba za​rzą​dzić ści​słą kwa​ran​tan​nę, za​ha​mo​wać roz​prze​strze​nia​nie się tej za​ra​zy. Nie na ty​dzień ani dwa, lecz do cza​su, aż ktoś znaj​dzie pew​ny spo​sób na wy​kry​wa​nie za​ra​żo​nych. W prze​ciw​nym ra​zie sy​tu​acja bę​dzie się w kół​ko po​wta​rzać: czyst​ka, mo​ment spo​ko​ju, wy​buch ko​lej​ne​go ogni​ska epi​de​mii. I tak bez koń​ca, do​pó​ki nie… – Za​milkł, kie​dy ude​rzy​ła go zu​peł​nie inna myśl. – Mamy jesz​cze je​den pro​blem – po​in​for​‐ mo​wał po chwi​li. – Co po​cząć z za​in​fe​ko​wa​ny​mi? Spa​lić ich nie mo​że​my. Za​bić też nie. A je​śli do​brze li​czę, w naj​bliż​szych dniach zgar​nie​cie ich wie​le ty​się​cy. Bie​drzyc​ki spu​ścił gło​wę. Aż do tej pory spra​wa była dla nie​go pro​sta. Wy​star​czy​ło wy​ła​pać zom​bie, od​izo​lo​wać ich od ży​wych i po ro​bo​cie. Nie przy​szło mu do gło​wy, że pro​blem jest znacz​nie po​waż​niej​‐ szy i że pró​by oczysz​cze​nia mia​sta będą przy​po​mi​nać chwy​ta​nie ręką pia​sku albo wody. Tak, to ide​al​ne po​rów​na​nie. Z tym że każ​da kro​pla albo zia​ren​ko, któ​re wy​msknie się z za​ci​ska​nej dło​ni, może sta​no​‐ wić za​rze​wie ko​lej​nej epi​de​mii. Spoj​rzał Aren​dzi​kow​skie​mu w oczy. – Jak ty byś to roz​wią​zał? – Ja? – Bog​dan po​gła​dził się po bro​dzie. Na jego wy​so​kim czo​le po​ja​wi​ły się głęb​sze zmarszcz​ki. – Uwa​żam, że na ra​zie po​win​ni​śmy się sku​pić na od​cię​ciu mia​sta. W na​stęp​nej ko​lej​no​ści… – To​wa​rzy​szu ma​jo​rze! – Zdy​sza​ny Ma​wet do​biegł do wor​ków z pia​skiem, któ​ry​mi osło​nię​to re​du​tę. – Zna​leź​li​śmy Za​hor​skie​go – wy​sa​pał, kła​dąc na przed​pier​siu prze​no​śny ra​dio​te​le​fon. – Dzię​ki Bogu… – Bie​drzyc​ki ro​zej​rzał się po oko​li​cy, przez co nie za​uwa​żył złe​go bły​sku w oku po​‐ rucz​ni​ka. – Cze​mu​ście go tu jesz​cze nie spro​wa… – za​milkł w pół sło​wa na wi​dok miny zo​mow​ca. – Jego też do​sta​li? – Tak. Jak do​tąd nie uda​ło nam się tra​fić na ni​ko​go zdro​we​go. Moi chłop​cy są już na dru​gim pię​trze. Przed chwi​lą przy​pu​ści​li szturm na ko​lej​ną kon​dy​gna​cję. Da​dzą znać – po​kle​pał ra​dio​te​le​fon – jak tyl​ko będą coś wie​dzieć. – Szturm? – zdzi​wił się Bar​tek. – Peł​no tam zom​bie, to​wa​rzy​szu ma​jo​rze. – Szlag! – Bie​drzyc​ki zer​k​nął nie​pew​nie na le​ka​rza. – Oby nie było za póź​no. – Po​ra​dzi​łem Łu​ka​szo​wi – wtrą​cił po​śpiesz​nie Bog​dan – żeby ze​brał swo​ich lu​dzi i za​ba​ry​ka​do​wał się w ga​bi​ne​cie. Drzwi mają tam so​lid​ne. Me​ble cięż​kie, jesz​cze po​nie​miec​kie. Był​bym ra​czej do​brej my​śli… – Ja też bym był – po​wie​dział ma​jor – gdy​by od​bie​rał moje te​le​fo​ny. – Kie​dy do mnie dzwo​nił, dzia​ła​ła już tyl​ko jed​na li​nia – przy​po​mniał mu Aren​dzi​kow​ski. – A w ta​‐ kim za​mie​sza​niu i pa​ni​ce jego lu​dzie mo​gli ła​two uszko​dzić ka​ble albo sam apa​rat.

– Mo​gli – przy​znał Bie​drzyc​ki, choć nie bar​dzo w to wie​rzył. Nie po​zo​sta​ło im nic in​ne​go, jak cze​kać. Po mi​nu​cie mil​cze​nia ma​jor za​czął bęb​nić pal​ca​mi w obu​do​‐ wę zam​ka ce​ka​emu. Po dru​giej nie wy​trzy​mał i się​gnął po ra​dio​te​le​fon. Za​nim chwy​cił zim​ny i cięż​ki apa​rat, roz​le​gło się ci​che ter​ko​ta​nie. Ma​wet wy​ko​rzy​stał za​sko​cze​nie Bart​ka i sam szyb​ko ode​brał. – Tak. Tak, ro​zu​miem. Prze​ka​żę. – Roz​mo​wa była krót​ka. – Chłop​cy we​szli do po​ko​ju trzy​sta osiem​‐ dzie​siąt sie​dem. Drzwi były za​ba​ry​ka​do​wa​ne od we​wnątrz. I te od se​kre​ta​ria​tu, i dru​gie, od ga​bi​ne​tu, dla​‐ te​go tak dłu​go to trwa​ło… – Urwał, jak​by stra​cił wą​tek. – Mów​że, czło​wie​ku, co z Bran​dy​sem?! – wrza​snął zde​ner​wo​wa​ny do gra​nic ma​jor. – Nie wia​do​mo. Ga​bi​net był pu​sty. Śla​dy krwi na pod​ło​dze i pa​ra​pe​cie wska​zu​ją jed​nak, że ko​goś tam za​bi​to, a po​tem wy​rzu​co​no przez okno.

31 So​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 03:25 oko​li​ce Ma​ślic i Lasu Pil​czyc​kie​go Bie​gli przez kil​ka​na​ście mi​nut, za​trzy​mu​jąc się tyl​ko dwa albo trzy razy dla od​zy​ska​nia tchu. Naj​pierw gna​li przed sie​bie na oślep za masą ucie​ka​ją​cych żoł​nie​rzy, ale gdy na​tknę​li się na kil​ku ko​na​ją​cych i od​‐ mie​nio​nych, po​rucz​nik Sa​wic​ki ka​zał im skrę​cić w kie​run​ku Ma​ślic, cho​ciaż wy​ma​ga​ło to wej​ścia w dym. Zde​cy​do​wa​na więk​szość ucie​ki​nie​rów ro​bi​ła wszyst​ko, by nie mieć wię​cej stycz​no​ści z tru​ją​cą za​wie​si​ną. Oni jed​nak mo​gli so​bie na to po​zwo​lić. Wciąż byli ubra​ni w kom​bi​ne​zo​ny OP-1. Tyl​ko Fal​‐ kie​wicz zgu​bił po dro​dze ma​skę, ale sier​żant szyb​ko zdo​był dla nie​go nową, od​bie​ra​jąc ją wy​plu​wa​ją​ce​‐ mu płu​ca sze​re​gow​co​wi z in​ne​go plu​to​nu, na któ​re​go tra​fi​li przy to​rach pod​czas dru​gie​go po​sto​ju. Tam​te​‐ mu już na nic się nie przy​da, a Mi​cha​ło​wi może jesz​cze oca​lić ży​cie. Tak to so​bie Ra​dek tłu​ma​czył, gdy od​pi​nał chle​bak umie​ra​ją​ce​mu chło​pa​ko​wi, nie zwra​ca​jąc uwa​gi na jego chra​pli​we bła​ga​nia o po​moc. Chwi​lę póź​niej za​nu​rzy​li się w kłę​by si​ne​go, miej​sca​mi bru​nat​ne​go dymu, któ​ry wil​got​ne po​wie​trze przy​du​sza​ło do zie​mi, two​rząc tuż nad jej po​wierzch​nią mgli​sty woal. Wi​docz​ność spa​dła do paru me​‐ trów, ale to wy​star​cza​ło, by mo​gli biec truch​tem, nie oba​wia​jąc się zde​rze​nia z ja​kąś prze​szko​dą albo od​‐ mień​cem. In​stynk​tow​nie omi​ja​li sze​ro​kim łu​kiem wy​ła​nia​ją​ce się z opa​ru za​bu​do​wa​nia. Po kil​ku mi​nu​tach z nie​kła​ma​ną ra​do​ścią po​zby​li się ma​sek z twa​rzy, a po ko​lej​nym kwa​dran​sie szyb​kie​go mar​szu prze​cię​li wresz​cie uli​cę Ma​ślic​ką. Zgod​nie z przy​pusz​cze​nia​mi po​rucz​ni​ka oko​li​ca wy​glą​da​ła na wy​mar​łą. Nie spo​tka​li tam ni​ko​go, nie za​uwa​ży​li też na zie​mi ani jed​ne​go cia​ła. Zwol​ni​li do​pie​ro wte​dy, gdy zo​sta​wi​li za sobą mały, le​żą​cy przy bocz​nej ulicz​ce cmen​ta​rzyk i po​bli​‐ ski​mi łą​ka​mi do​tar​li nad ko​ry​to Ślę​zy. Nie zna​li miej​sco​wej to​po​gra​fii, w czym nie było nic dziw​ne​go, po​nie​waż ża​den nie po​cho​dził z Wro​cła​wia – MON pro​wa​dzi​ło pod tym wzglę​dem kla​row​ną po​li​ty​kę i ka​za​ło prze​rzu​cać po​bo​ro​wych na dru​gi ko​niec kra​ju, wy​cho​dząc ze słusz​ne​go za​ło​że​nia, że Po​mo​rza​nin bę​dzie miał znacz​nie mniej​sze opo​ry przed pa​cy​fi​ko​wa​niem ob​cych mu kul​tu​ro​wo Ślą​za​ków czy gó​ra​li, niż gdy​by mu​siał pra​co​wać wśród swo​ich. W do​dat​ku za​rów​no po​rucz​ni​ko​wi, jak i sier​żan​to​wi funk​cjo​‐ na​riu​sze KBW ode​bra​li przy za​trzy​ma​niu map​ni​ki, przez co ucie​ki​nie​rzy nie wie​dzie​li, gdzie szu​kać most​‐ ka albo cho​ciaż bro​du. Krę​ci​li się dłuż​szą chwi​lę na skra​ju Lasu Pil​czyc​kie​go, roz​glą​da​jąc się za ja​ką​‐ kol​wiek moż​li​wo​ścią prze​pra​wy na dru​gą stro​nę rze​ki, a gdy jej nie zna​leź​li, za​wró​ci​li ku uli​cy Ma​ślic​‐ kiej. Pa​da​li już z nóg, dla​te​go Ra​dek pod​po​wie​dział prze​ło​żo​ne​mu, że war​to by się za​me​li​no​wać w jed​nej z po​bli​skich szop, któ​rych oko​licz​ni miesz​kań​cy uży​wa​li jako sto​dół. Po krót​kim za​sta​no​wie​niu po​rucz​nik przy​stał na tę pro​po​zy​cję. Łuna za ich ple​ca​mi zbla​dła już moc​no, co nie mo​gło być tyl​ko za​słu​gą zbli​ża​‐ ją​ce​go się przed​świ​tu. Wszyst​ko wska​zy​wa​ło ra​czej na to, że ogień po​wo​li do​ga​sa. Wiatr za​czął wiać od stro​ny mia​sta, zmniej​sza​jąc za​gro​że​nie za​tru​ciem. Przed za​trzy​ma​niem się na od​po​czy​nek usta​li​li tyl​ko jed​no – ko​lej​ność wart. Wy​bra​li pierw​szą szo​pę z brze​gu. Była bar​dzo cia​sna, a są​dząc po roz​chwie​ru​ta​nych de​skach, mu​sia​‐ ła pa​mię​tać cza​sy sprzed Fe​stung Bre​slau. To jed​nak w ni​czym nie prze​szka​dza​ło wy​koń​czo​nym żoł​nie​‐ rzom. Za​sy​pia​li w lo​cie, za​nim do​brze pa​dli na pach​ną​ce sia​no, któ​re ja​kiś za​po​bie​gli​wy go​spo​darz zgro​‐

ma​dził dla ży​wi​ny. Ktoś nie śpi, aby spać mógł ktoś, po​my​ślał Ra​dek, przy​po​mi​na​jąc so​bie wy​ku​te jesz​cze w szko​le sło​‐ wa Szek​spi​ra, ide​al​nie pa​su​ją​ce do tej chwi​li. Sa​wic​ki na​le​gał, żeby to sier​żant ob​jął pierw​szą war​tę. Nie do​wie​rzał sze​re​gow​com – i chy​ba cał​kiem słusz​nie, sko​ro za​czę​li chra​pać, za​nim on umo​ścił so​bie po​sła​nie.

32 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 03:54 Ko​men​da Wo​je​wódz​ka MO, ul. Pod​wa​le 31–33 Nowe cen​trum do​wo​dze​nia szta​bu kry​zy​so​we​go za​czę​ło dzia​łać za pięt​na​ście czwar​ta, po​nad pół​to​rej go​‐ dzi​ny przed wscho​dem słoń​ca. Nie w na​mio​cie na pla​cu Wol​no​ści, jak za​pla​no​wa​no, lecz tak jak przed​‐ tem w bu​dyn​ku ko​men​dy, cho​ciaż już nie na trze​cim pię​trze i w zu​peł​nie in​nym skrzy​dle. Bie​drzyc​ki chciał mieć pew​ność, że ża​den z jego lu​dzi nie ze​tknie się z krwią za​ra​żo​nych, któ​ra zdo​bi​ła cały dol​ny hol i głów​ne scho​dy, a na​wet otwar​te wcze​śniej ko​ry​ta​rze. Zmy​cie wszyst​kie​go i zde​zyn​fe​ko​wa​nie za​ję​ło​‐ by spo​ro cza​su, a tego za​czy​na​ło ma​jo​ro​wi bra​ko​wać. Każ​da mi​nu​ta spóź​nie​nia mo​gła ozna​czać ko​lej​ne ofia​ry. Na szczę​ście dla Bart​ka wiel​ki po​nie​miec​ki kom​pleks miał kil​ka bocz​nych skrzy​deł i to z nich wła​śnie ko​rzy​sta​li te​raz żoł​nie​rze, któ​rzy prze​ję​li obo​wiąz​ki od​mie​nio​nych mi​li​cjan​tów. Szta​bow​cy roz​go​ści​li się na pierw​szym pię​trze, nad wej​ściem na rogu Mu​ze​al​nej i Druc​kie​go, zaj​mu​‐ jąc ga​bi​ne​ty od holu wschod​nie​go skrzy​dła aż po bra​mę wjaz​do​wą. To wy​star​czy​ło do roz​miesz​cze​nia wszyst​kich pod​ofi​ce​rów ma​ją​cych ko​or​dy​no​wać ko​lej​ny etap ope​ra​cji, czy​li na​ło​że​nie kwa​ran​tan​ny na cały Wro​cław. Część roz​ka​zów dla jed​no​stek for​mu​ją​cych ze​wnętrz​ny pier​ścień blo​ka​dy Bar​tek wy​dał jesz​cze z pla​cu, za​nim przy​go​to​wa​no dla nie​go na​roż​ny ga​bi​net z okna​mi wy​cho​dzą​cy​mi na obie uli​ce. Po​kój przy​po​mi​nał mu – i to bar​dzo – miej​sce, w któ​rym za​le​d​wie kil​ka go​dzin wcze​śniej spo​tkał się z Je​re​mia​szem, Łu​ka​szem i Krzysz​to​fem, dla​te​go prze​by​wał głów​nie w wio​dą​cej do nie​go, prze​chod​niej i znacz​nie prze​stron​niej​szej sali od​praw, gdzie na kil​ku sto​łach roz​ło​żo​no prze​nie​sio​ną z trze​cie​go pię​tra mapę mia​sta. Była więk​sza i mniej skom​pli​ko​wa​na od dwu​stron​nych szta​bó​wek, któ​ry​mi dys​po​no​wa​ło woj​sko, Bie​drzyc​ki po​sta​no​wił więc, że to ona po​słu​ży jego współ​pra​cow​ni​kom do stwo​rze​nia pla​nu sy​‐ tu​acyj​ne​go. A fak​ty nie przed​sta​wia​ły się ró​żo​wo. Przede wszyst​kim nie uda​ło się na​wią​zać kon​tak​tu z Pra​cza​mi. Je​den z ra​dio​te​le​gra​fi​stów od po​nad kwa​dran​sa wy​wo​ły​wał sta​no​wi​ska do​wo​dze​nia obu ba​ta​lio​nów, dru​gi pró​bo​wał się po​łą​czyć z kwa​te​rą po​lo​wą KBW. Mimo ich nie​stru​dzo​nych wy​sił​ków w słu​chaw​kach roz​brzmie​wa​ła wy​łącz​nie zło​wro​ga ci​sza. To mo​gło ozna​czać tyl​ko jed​no – oba ba​ta​lio​ny i to​wa​rzy​szą​ce im jed​nost​ki KBW po​dzie​li​ły los no​‐ mow​ców i pra​cow​ni​ków ko​men​dy. Za​in​fe​ko​wa​ni wy​zie​wa​mi nie​sio​ny​mi z dy​mem żoł​nie​rze po​za​mie​nia​li się w za​bój​cze be​stie, któ​re te​raz pu​sto​szą pół​noc​no-za​chod​nie, na szczę​ście rzad​ko za​miesz​ka​ne, dziel​‐ ni​ce mia​sta. Co gor​sza, ist​nia​ło spo​re ry​zy​ko, że – w od​róż​nie​niu od pla​cu Grun​waldz​kie​go – tam​tej​sze kre​ma​to​rium na​dal pło​nie w naj​lep​sze, roz​no​sząc za​ra​zę po oko​licz​nych wsiach i osie​dlach. Bar​tek szyb​ko do​szedł do wnio​sku, że uga​sze​nie ognia i za​sy​pa​nie do​łów z pro​cha​mi zom​bie jest w tym mo​men​cie naj​waż​niej​sze. Za​jął się tą spra​wą, za​nim prze​niósł sie​dzi​bę szta​bu do ko​men​dy. Naj​‐ pierw ka​zał spo​rzą​dzić li​stę żoł​nie​rzy, któ​rzy pra​co​wa​li przy or​ga​ni​za​cji kre​ma​to​rium na pla​cu Grun​‐ waldz​kim, po czym wspól​nie z do​wód​cą jed​nost​ki in​ży​nie​ryj​nej skró​cił ją do sze​ściu na​zwisk, kie​ru​jąc się do​stęp​no​ścią. Wszyst​kich wy​bra​nych w ten spo​sób miał pod ręką, bo pra​co​wa​li wciąż przy umoc​nie​‐ niach na pla​cu Wol​no​ści. Po krót​kiej od​pra​wie, na któ​rej ma​jor oso​bi​ście wy​ja​śnił im, na czym po​le​ga

mi​sja, zo​sta​li ubra​ni w OP-1, za​pa​ko​wa​ni do dwóch BRDM-ów i wy​sła​ni na miej​sce ak​cji. Bie​drzyc​ki wo​lał nie ry​zy​ko​wać. Nie znał sy​tu​acji na Pra​czach, ale za​kła​dał naj​gor​sze. Wozy opan​ce​‐ rzo​ne po​win​ny dać wy​star​cza​ją​cą osło​nę obu dru​ży​nom in​ży​nie​ryj​nym za​rów​no pod​czas trans​por​tu, jak i póź​niej, gdy​by więk​szość za​ra​żo​nych znaj​do​wa​ła się na​dal w po​bli​żu kre​ma​to​rium. Na ra​zie wszyst​ko prze​bie​ga​ło zgod​nie z pla​nem. Za​ło​gi wo​zów bo​jo​wych zgła​sza​ły się co kil​ka mi​‐ nut, mel​du​jąc o do​tar​ciu do ko​lej​ne​go punk​tu kon​tro​l​ne​go. Były już w oko​li​cach Pil​czyc, mi​ja​ły wła​śnie lot​ni​sko i znaj​du​ją​ce się na​prze​ciw nie​go cmen​ta​rze. Na ra​zie nic nie zwia​sto​wa​ło obec​no​ści zom​bie. To do​bry znak… Skrzyp​nię​cie otwie​ra​nych drzwi wy​rwa​ło ma​jo​ra z za​my​śle​nia. Zer​k​nął w stro​nę wej​ścia do ga​bi​ne​tu i zo​ba​czył w pro​gu zdez​o​rien​to​wa​ne​go za​stęp​cę prze​wod​ni​czą​ce​go WRN. – Cze​mu ty nie… – za​czął Nie​sy​to, po​ka​zu​jąc pal​cem na su​fit, ale umilkł za​raz zgro​mio​ny przez Bie​‐ drzyc​kie​go wzro​kiem. – Gdzieś ty się po​dzie​wał tyle cza​su? – wark​nął ma​jor, spo​glą​da​jąc na ze​ga​rek. Krzysz​tof wy​je​chał z ko​men​dy przed pół​no​cą i od tam​tej pory zgło​sił się tyl​ko raz, tuż po pierw​szej, prze​ka​zu​jąc mało istot​ne in​for​ma​cje z Wo​je​wódz​kiej Rady Na​ro​do​wej. Po​tem za​milkł na do​bre, jak​by wy​pa​ro​wał. Łu​kasz wku​rzył się do imen​tu, nie mo​gąc go na​mie​rzyć pod żad​nym zna​nym nu​me​rem te​le​fo​‐ nu. – Tyl​ko bez ner​wów, Bar​tek – po​pro​sił Nie​sy​to, uno​sząc obie ręce w obron​nym ge​ście. – Za​raz ci wszyst​ko wy​tłu​ma​czę. Ostap​czuk zle​cił mi waż​ną mi​sję. Nie mo​głem mu od​mó​wić. Ma​jor spoj​rzał na nie​go by​kiem. – Co może być waż​niej​sze od ra​to​wa​nia tego cho​ler​ne​go mia​sta? – za​py​tał ką​śli​wie. – Mu​sia​łem od​wieźć ko​goś na lot​ni​sko. – Kogo? – Nie mogę ci po​wie​dzieć… – wił się Nie​sy​to. – Obie​ca​łem Ostap​czu​ko​wi, że nie pusz​czę pary z ust. – Wy… po​li​ty​cy – prych​nął Bar​tek – i te wa​sze gów​no war​te se​kre​ty. – Wiesz, jak jest. – Krzysz​tof mach​nął ręką z re​zy​gna​cją, za​nim w koń​cu za​mknął za sobą drzwi. – Ale po​wiedz… Dla​cze​go urzę​du​jesz tu​taj, a nie w ga​bi​ne​cie Łu​ka​sza? Bie​drzyc​ki się zmie​szał. – No tak, prze​cież ty nic nie wiesz… – Cze​go nie wiem? – Wszyst​kie​go. – Za​czerp​nął głę​bo​ko tchu. – Do​pie​ro co od​bi​li​śmy ko​men​dę. Łu​kasz i Je​re​miasz nie żyją. Za​hor​ski też. – Jak to nie żyją? – Nie​sy​to zbladł. Oparł się o ścia​nę, po​tem prze​szedł chwiej​nie do naj​bliż​sze​go krze​sła i osu​nął się na nie cięż​ko. – Jak mo​gli… – Sło​wa nie chcia​ły mu przejść przez za​ci​śnię​tą krtań. – Nor​mal​nie. Zgi​nę​li, kie​dy ty ba​wi​łeś się w chłop​ca na po​sył​ki. – Ale… dla​cze​go?… – Do​bre py​ta​nie. Wy​glą​da na to, że pa​le​nie zom​bie przy​nio​sło efekt od​wrot​ny do za​mie​rzo​ne​go. – Co to jest zom​bie? – Zdzi​wie​nie po​ko​na​ło w koń​cu nie​moc Krzysz​to​fa. – Wie​dział​byś, gdy​byś był tam gdzie trze​ba. – Daj spo​kój, Bar​tek. Prze​cież nie urwa​łem się na żad​ną pry​wa​tę. Kie​dy tu dzwo​ni​łem, mie​li​śmy wszyst​ko po​ła​pa​ne. Łu​kasz był pe​wien, że do świ​tu opa​nu​je​my sy​tu​ację. Tak po​wie​dział. Skąd mo​głem

wie​dzieć, że… – za​milkł na mo​ment. – Mu​sia​łem od​wieźć de​le​ga​cję przo​dow​ni​czek pra​cy z KRLD. – Niań​czy​łeś ja​kieś ci​zie? – Ma​jor zro​bił wiel​kie oczy. – Se​rio? To jest ten po​wód, dla któ​re​go nas ola​łeś? – Czło​wie​ku, ja się o to nie pro​si​łem. Ka​za​li mi. Były na​ci​ski z War​sza​wy. Po​dob​no Ra​pac​ki oso​bi​‐ ście za​żą​dał ich na​tych​mia​sto​wej ewa​ku​acji. – Wszyst​ko się sy​pie, za​ra​za sza​le​je, lu​dzie giną set​ka​mi, a ty chcesz, że​bym uwie​rzył, że mi​ni​ster spraw za​gra​nicz​nych tego kra​ju zaj​mu​je się ja​ki​miś pie​przo​ny​mi do​jar​ka​mi i szwacz​ka​mi z naj​głęb​sze​go za​du​pia Azji?! – wy​buch​nął Bie​drzyc​ki. – To nie do koń​ca tak… – wy​mam​ro​tał Nie​sy​to. – Ja bym na two​im miej​scu nie wy​ra​żał się tak po​‐ gar​dli​wie o to​wa​rzy​szach z Ko​rei. Sam jesz​cze zo​ba​czysz, to bę​dzie mo​car​stwo. I to ato​mo​we. Jesz​cze nie te​raz, ale za kil​ka​na​ście lat… Wspo​mnisz moje sło​wa. – Tak, tak. Na pew​no – zbył go Bar​tek. – I dla​te​go ka​za​li ci niań​czyć te Azjat​ki? – Nie – za​prze​czył zwięź​le Krzysz​tof. – W de​le​ga​cji był ktoś z bli​skiej ro​dzi​ny sa​me​go Kim Ir Sena. Ma​jor za​ci​snął usta. Ostat​nia in​for​ma​cja sta​no​wi​ła pew​ne uspra​wie​dli​wie​nie. Cho​ciaż… – Mo​głeś nas uprze​dzić! – rzu​cił. – Niby jak? Za​raz po roz​mo​wie z Ostap​czu​kiem zo​sta​łem za​pa​ko​wa​ny do au​to​bu​su peł​ne​go de​le​ga​tek. – Z lot​ni​ska też nie mo​głeś za​te​le​fo​no​wać? Nie​sy​to po​krę​cił gło​wą. – Nie mo​głem. Wiesz, ja​kie​go świ​ra mają Ko​re​ań​czy​cy na punk​cie Wiel​kie​go Wo​dza? – Coś mi się obi​ło o uszy. – Wierz mi, ta cała de​le​ga​cja to był je​den wiel​ki pic na wodę. Kim przy​słał do Pol​ski swo​ją krew​‐ niacz​kę, żeby li​znę​ła tro​chę świa​ta. W to​tal​nej ta​jem​ni​cy, jak to u nich w zwy​cza​ju. Ale po​tem dziew​czy​‐ na utknę​ła we Wro​cła​wiu, gdy wy​bu​chła ta epi​de​mia. Phe​nian na​le​gał, żeby trzy​mać ją w bez​piecz​nym miej​scu aż do opa​no​wa​nia za​gro​że​nia. No to sie​dzia​ła w rzą​do​wej wil​li na Krzy​kach. A kie​dy w War​sza​‐ wie zro​zu​mie​li, co tu się na​praw​dę wy​ra​bia, ktoś w mi​ni​ster​stwie spa​ni​ko​wał. Mie​li​by​śmy prze​sra​ne, gdy​by coś się jej przy​tra​fi​ło. – My? – Tak, my… to zna​czy nie ty i ja, tyl​ko cała Pol​ska, czło​wie​ku. – Ja​sne, zrzu​ci​li​by na nas te bom​by – za​kpił Bie​drzyc​ki. – Ato​mo​we. Wiem, wiem, nie te​raz, tyl​ko za kil​ka​na​ście lat. Bo tacy są pa​mię​tli​wi. – Ta roz​mo​wa za​czy​na​ła go iry​to​wać. Rzu​cił okiem na ze​ga​rek. Do ko​lej​nej od​pra​wy zo​sta​ły dwie mi​nu​ty: pora za​koń​czyć ten te​mat. – Dość tych po​ga​du​szek – rzu​cił, wsta​‐ jąc zza biur​ka. – Ro​bo​ta cze​ka. – Po​wiedz mi cho​ciaż, co tu się wła​ści​wie sta​ło – po​pro​sił Nie​sy​to. – Jak oni… no wiesz. – Za​ra​żo​nych nie da się spa​lić. Ogień spo​pie​la ich cia​ła, ale to coś… ten czyn​nik, któ​ry roz​no​si za​ra​‐ zę, wca​le przy tym nie gi​nie. Aren​dzi​kow​ski uwa​ża, że uno​si się z dy​mem i in​fe​ku​je każ​de​go, kto go wdy​‐ cha. – Ja pier​do​lę – jęk​nął Krzysz​tof, bled​nąc po​now​nie. – Czy ty też… – za​czął ostroż​nie ma​jor, na​gle przy​glą​da​jąc się ko​le​dze uważ​niej. Mi​mo​wol​nie po​ło​‐ żył dłoń na za​pię​ciu ka​bu​ry. – Nie, nie! – za​prze​czył żywo Nie​sy​to, wy​cią​ga​jąc przed sie​bie ręce. – Bar​tuś, pro​szę. By​łem w zu​‐ peł​nie in​nej czę​ści mia​sta… Ale do​kończ opo​wia​dać. Co to wszyst​ko ma wspól​ne​go z ko​men​dą?

– Już ci mó​wię… – Bie​drzyc​ki jesz​cze raz zer​k​nął na ze​ga​rek. Na​praw​dę mu​siał koń​czyć. Lada mo​‐ ment w sali od​praw po​ja​wią się jego pod​wład​ni. – No​mow​cy bio​rą​cy udział w ak​cji na pla​cu Grun​‐ waldz​kim tra​fi​li tu​taj, bo nikt nie wie​dział, co z nimi zro​bić. Zwy​czaj​nie o nich za​po​mnie​li​śmy w tym bur​de​lu. A Łu​kasz chciał ich mieć pod ręką, na wy​pa​dek gdy​by oka​za​li się jesz​cze po​trzeb​ni. Wie​lu od po​cząt​ku strasz​nie kasz​la​ło, a po​tem… Po​tem za​czę​li się zmie​niać w zom​bie. – Wi​dząc py​ta​ją​cy wzrok Krzysz​to​fa, do​dał: – Tak na​zy​wa​my te​raz za​ra​żo​nych i tych, któ​rzy oży​wa​ją po śmier​ci. Ktoś z te​re​nu pod​rzu​cił nam to okre​śle​nie. Pa​su​je jak ulał do tych po​two​rów. Wra​ca​jąc do te​ma​tu… W ko​men​dzie roz​‐ pę​ta​ło się praw​dzi​we pie​kło. Lu​dzie nie byli go​to​wi na coś ta​kie​go. Pa​da​li jak mu​chy i za​si​la​li sze​re​gi nie​umar​łych. Nikt tej rzeź​ni nie prze​żył. Je​re​miasz zgi​nął na sa​mym po​cząt​ku, na par​te​rze. – Bie​drzyc​ki po​sta​no​wił oszczę​dzić ko​le​dze dra​stycz​niej​szych szcze​gó​łów. – Tam też zna​leź​li​śmy Za​hor​skie​go. Łu​kasz za​ba​ry​ka​do​wał się z kil​ko​ma pod​ofi​ce​ra​mi w swo​im ga​bi​ne​cie. Miał tam cze​kać na od​siecz… – za​milkł na mo​ment, zbie​ra​jąc my​śli. Jego tak​że bo​la​ło każ​de wspo​mnie​nie o za​bi​tych przy​ja​cio​łach. – Po​dej​rze​‐ wa​my, że któ​ryś z jego pod​wład​nych zo​stał ran​ny pod​czas wcze​śniej​szych walk i nie przy​znał się do tego. Może na​wet nie je​den, tyl​ko kil​ku. W każ​dym ra​zie kie​dy od​bi​li​śmy bu​dy​nek, w ga​bi​ne​cie na trze​cim pię​‐ trze nie było już ni​ko​go. – Chcia​łeś po​wie​dzieć: ni​ko​go ży​we​go – upew​nił się Nie​sy​to. – Nie. Ga​bi​net był pu​sty. Ucie​ka​jąc przed zom​bie, Łu​kasz i inni po​wy​ska​ki​wa​li z okien. Zna​leź​li​‐ śmy… – Bar​tek ugryzł się w ję​zyk. Wciąż wzdry​gał się na samą myśl o zma​sa​kro​wa​nych po upad​ku, lecz wciąż się ru​sza​ją​cych zwło​kach Bran​dy​sa i jego se​kre​tar​ki. Gorz​ko ża​ło​wał, że Ma​wet mu je po​ka​zał, skoń​czyw​szy oczysz​cza​nie dzie​‐ dziń​ca.

33 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 03:59 Pra​cze Od​rzań​skie, oko​li​ce izo​la​to​rium Pierw​szy z dwóch wy​sła​nych do Pracz BRDM-ów skrę​cił z Ma​ślic​kiej w Brodz​ką i tam za​trzy​mał się na wy​so​ko​ści prze​czni​cy. Do​wo​dzą​cy nim sier​żant Szy​mon Wę​grzyc​ki, bia​ło​sto​cza​nin z dzia​da pra​dzia​da, obej​rzał się na sie​dzą​cych w prze​dzia​le de​san​to​wym żoł​nie​rzy. Nie wi​dział ich twa​rzy, za​sło​nię​tych szczel​nie przez ma​ski prze​ciw​ga​zo​we, i na​wet nie pró​bo​wał wy​pa​trzyć w sła​bym oświe​tle​niu oczu ukry​‐ tych za okrą​gły​mi szkła​mi. Do​my​ślał się jed​nak, że są rów​nie zde​ner​wo​wa​ni i wy​stra​sze​ni jak on. – No to do​je​cha​lim – po​wie​dział z cha​rak​te​ry​stycz​nym wschod​nim za​śpie​wem. Po​mi​mo osło​nię​tych uszu i gło​śnych po​mru​ków sil​ni​ka pa​sa​że​ro​wie zro​zu​mie​li go bez pro​ble​mu. Trzy gło​wy po​chy​li​ły się nie​mal rów​no​cze​śnie zde​cy​do​wa​nym po​ta​ku​ją​cym ru​chem. – Za​cze​ka​jo trosz​ku – do​dał po​śpiesz​nie, wi​‐ dząc, że żoł​nie​rze z jed​nost​ki in​ży​nie​ryj​nej za​czy​na​ją się roz​glą​dać za ry​gla​mi. – Naj​sam​pierw trza nam kon​takt na​wią​zać. Z dru​gim aw​to​ma​szy​nom się roz​mó​wić. Od​po​wie​dzia​ło mu ko​lej​ne – zgod​ne i mil​czą​ce – ski​nie​nie gło​wy. Sier​żant wes​tchnął pod no​sem, cze​go jego pa​sa​że​ro​wie nie mo​gli już sły​szeć, po czym raz jesz​cze zer​k​nął przez bocz​ny wi​zjer na nie​użyt​ki. Na ze​wnątrz było bar​dzo ja​sno, choć nie za spra​wą nie​licz​nych la​tar​ni. Po​bli​skie łąki roz​świe​tla​ła łuna bi​ją​ca od strze​la​ją​cych wy​so​ko w nie​bo pło​mie​ni. Kre​ma​to​rium dzia​ła​ło w naj​lep​sze. Na szczę​ście wiatr nie niósł już dymu w kie​run​ku Ma​ślic Wiel​kich, tak więc Szy​‐ mon mógł się przyj​rzeć uważ​nie ca​łej – no​men omen wy​mar​łej – oko​li​cy. Mo​ment póź​niej kie​ru​ją​cy BRDM-em ka​pral To​masz Wi​śniew​ski wy​wo​łał dru​gą za​ło​gę. Wy​sła​ny inną tra​są wóz sier​żan​ta Ży​to​wiec​kie​go miał do prze​je​cha​nia kil​ka ki​lo​me​trów wię​cej, mógł więc do​trzeć do celu nie​co póź​niej, ale do​wódz​two wy​ma​ga​ło od obu za​łóg peł​nej ko​or​dy​na​cji dzia​łań. Tyle do​bre​go, że z gło​śni​ka nie​mal na​tych​miast do​bie​gło krót​kie trzesz​cze​nie, a po​tem wy​raź​ne sło​wa. – So​kół Dwa do So​ko​ła Je​den, od​biór. – So​kół Je​den do So​ko​ła Dwa, gdzie je​ste​ście, od​biór – za​py​tał po​śpiesz​nie ka​pral. – Skrę​ca​my ze Sta​bło​wic​kiej w Głów​ną, za chwi​lę do​trze​my na wy​zna​czo​ną po​zy​cję, od​biór. – Przy​ją​łem, daj​cie umó​wio​ny sy​gnał, gdy bę​dzie​cie go​to​wi do roz​po​czę​cia ak​cji, bez od​bio​ru. – Odło​żył mi​kro​fon, ki​wa​jąc gło​wą do przy​słu​chu​ją​ce​go się tej wy​mia​nie zdań Wę​grzyc​kie​go. Sier​żant ob​‐ ró​cił się na fo​te​lu i znów spoj​rzał tak​su​ją​co na pa​sa​że​rów. – Py​ta​nia ja​kie mają? Wszy​scy trzej po​krę​ci​li gło​wa​mi. Otrzy​ma​li bar​dzo pro​ste i ja​sne in​struk​cje, nie było więc o czym dys​ku​to​wać. Naj​pierw mu​szą pod​piąć ta​śmo​cią​gi pod BRDM-y i usu​nąć je spod na​sy​pu, aby zro​bić miej​‐ sce dla spy​cha​czy. W tym cza​sie ich ko​le​dzy od​pa​lą oba bul​do​że​ry i na dany znak za​czną za​sy​py​wać dół. Nie wol​no im prze​rwać pra​cy, do​pó​ki nie zga​śnie ostat​ni pło​mień, a zie​mia nie przy​kry​je wszyst​kich pro​‐ chów. Tyl​ko tyle i aż tyle. Ra​dio​sta​cja za​trzesz​cza​ła trzy​krot​nie. – Da​jesz, To​masz​ku, da​jesz! – Sier​żant po​kle​pał kie​row​cę po ra​mie​niu. Ka​pral na​tych​miast wrzu​cił bieg i czte​ro​ko​ło​wy wóz opan​ce​rzo​ny ru​szył z ry​kiem sil​ni​ka, skrę​ca​jąc

naj​bliż​szym zjaz​dem na łąki. To już nie były ko​cie łby ani as​falt. Rzu​ca​ło nimi wszyst​ki​mi jak na po​rząd​‐ nym po​li​go​nie. In​ży​nio​ry – jak Wę​grzyc​ki na​zy​wał w my​ślach trzech pa​sa​że​rów – mu​sie​li trzy​mać się cze​go po​pad​nie, na​wet ko​le​gów, by nie wy​le​cieć z sie​dzisk. Na szczę​ście trwa​ło to tyl​ko chwi​lę. Po​tem Wi​śniew​ski ostro za​ha​mo​wał. Sier​żant od​wró​cił się po​now​nie, ma​cha​jąc po​na​gla​ją​co ręką. – Ru​chy tam na sprzę​cie! Ru​chy! Sko​ło​wa​ni wciąż żoł​nie​rze pod​nie​śli się nie​pew​nie, od​ry​glo​wa​li pan​cer​ne wła​zy i je​den po dru​gim opu​ści​li cia​sne wnę​trze wozu. Gdy ostat​ni ze​sko​czył na tra​wę, sier​żant włą​czył po​now​nie ra​dio​sta​cję. – So​kół Je​den do Gniaz​da, od​biór – rzu​cił do mi​kro​fo​nu. – So​kół Je​den, tu Gniaz​do, mel​duj​cie, od​biór. – Dy​żur​ny z pla​cu Wol​no​ści ode​zwał się po dru​gim wy​wo​ła​niu. – So​kół Je​den mel​du​je: do​te​le​pa​li​my się. In​ży​nio​ry w polu, już za​iwa​nia​jo, od​biór. – Przy​ją​łem – od​po​wie​dział nie​zbyt pew​nie ra​dio​te​le​gra​fi​sta z cen​trum do​wo​dze​nia. – Jak wy​glą​da sy​tu​acja, od​biór. – Ogień to tu taki, jak​by do sa​miuś​kie​go pie​kła się do​ko​pa​ły, ale dymy szczę​ściem lezą w prze​ciw​po​‐ łoż​ną stro​nę. Żad​ny swo​ło​czy na polu ni ma, a ma​szy​ny sto​ja​ją jak sto​ja​ły, od​biór. – Przy​ją​łem. Kre​ma​to​rium na​dal dzia​ła, wi​docz​ność ma​cie do​brą, sprzęt jest na miej​scu, od​biór. – Nie in​a​czy, od​biór. – Wi​dzi​cie ko​goś w naj​bliż​szej oko​li​cy, od​biór. – Co on taki nie​ku​ma​ty, prze​cie wy​ło​żył mu jak psu do mi​chy, żad​ny ska​ki​ny tu ni ma. Pu​sto​ta taka jak we łe​bie u moi sta​ry, od​biór. – So​kół Je​den, po​wtórz​cie, od​biór. Sier​żant skrzy​wił się. Nie lu​bił, kie​dy zmu​sza​no go do mó​wie​nia po tu​tej​sze​mu. – So​kół Je​den mel​du​je: nie wi​dzi​my ni​ko​go, od​biór – wy​ce​dził do mi​kro​fo​nu. – Przy​ją​łem, bez od​bio​ru. – No i po​ga​wo​rzy​li, jak bez​łe​by ku​rak z pro​sion​ciem – mruk​nął Wę​grzyc​ki, od​wie​sza​jąc mi​kro​fon. Mu​siał się bar​dzo pil​no​wać, żeby pod​czas ak​cji mel​do​wać bez uży​wa​nia po​wie​dzeń cha​rak​te​ry​stycz​‐ nych dla jego ro​dzin​nych stron. Te cu​da​ki z za​cho​du kra​ju zu​peł​nie go nie ro​zu​mia​ły, jak​by po za​gra​nicz​‐ ne​mu ga​dał. Ka​pra​la na szczę​ście przy​uczył, ale nie dzi​wo​ta, już po​nad rok spę​dzi​li ra​zem w tym zło​mie, mie​li więc mnó​stwo cza​su, by się do​trzeć. * * * Szli pro​sto ku otwar​tym na oścież bra​mom pie​kieł. Tak to przy​naj​mniej wy​glą​da​ło przez lek​ko za​pa​ro​wa​‐ ne szkła ma​ski prze​ciw​ga​zo​wej po​rucz​ni​ka Gu​ba​ły. Z wiel​kie​go pro​sto​kąt​ne​go, od tej stro​ny ni​czym nie osło​nię​te​go otwo​ru w zie​mi bu​cha​ły w nie​bo ję​zo​ry po​ma​rań​czo​wo​żół​tych pło​mie​ni. Ogień ry​czał ogłu​‐ sza​ją​co, żar nie po​zwa​lał zbli​żyć się na mniej niż na dwa​dzie​ścia kro​ków. Wszę​dzie wo​kół snuł się si​no​‐ czar​ny dym, któ​re​go tłu​ste, gę​ste kłę​by spo​wi​ja​ły usy​pa​ny z zie​mi wał i zni​ka​ły po jego dru​giej stro​nie, jak​by ja​kaś nie​wi​dzial​na siła przy​du​sza​ła je do zie​mi. Prze​szli za na​syp, po czym – przy sta​no​wi​sku środ​ko​we​go ta​śmo​cią​gu – Gu​ba​ła pod​niósł rękę, da​jąc znak idą​cym za nim sze​re​gow​com, by się za​trzy​ma​li. Do​tar​li na wy​zna​czo​ną po​zy​cję, gdzie mie​li po​cze​‐ kać na dru​ży​nę z dru​gie​go BRDM-a. Po​rucz​nik do​strzegł w od​da​li sno​py re​flek​to​rów wozu Ży​to​wiec​kie​‐

go i pod​świe​tla​ne nimi syl​wet​ki po​zo​sta​łych trzech żoł​nie​rzy, któ​rych mu przy​dzie​lo​no do ak​cji ga​śni​czej. Oso​bi​ście uwa​żał, że z za​da​niem upo​ra​li​by się też sami jego bez​po​śred​ni pod​wład​ni, ale ma​jor się uparł, aby każ​dy z nich miał du​ble​ra. „Na wszel​ki wy​pa​dek” – jak po​wie​dział. I: – „Żeby nie skre​wić”. Z ja​‐ kichś po​wo​dów ta mi​sja była bar​dzo waż​na. Na od​pra​wie nie usły​sze​li zbyt wie​le. Do​wie​dzie​li się je​dy​nie, że dym z kre​ma​to​riów jest tok​sycz​ny, a lu​dzie, któ​rzy się go na​wdy​cha​ją w za du​żych ilo​ściach, mogą umrzeć, co obec​nie było rów​no​znacz​ne z prze​mie​nie​niem się w zom​bie czy jak tam na​zy​wa​no te nie da​ją​ce się za​bić po​two​ry gra​su​ją​ce po izo​la​‐ to​rium przy mo​ście Szczyt​nic​kim. Jed​nost​ka Gu​ba​ły otrzy​ma​ła wie​czo​rem za​da​nie wy​ko​pa​nia kil​ku po​dob​nych do​łów na pla​cu Grun​‐ waldz​kim. Ten tu​taj był dzie​łem in​nej jed​nost​ki in​ży​nie​ryj​nej, ale zo​stał wy​ko​na​ny we​dług tego sa​me​go pla​nu. Za​sy​pa​nie go po​win​no być więc rów​nie pro​ste. Kre​ma​to​ria na pla​cu Grun​waldz​kim zli​kwi​do​wa​li w nie​speł​na kwa​drans. Po​rucz​nik prze​wi​dy​wał, że w tym wy​pad​ku uwi​ną się jesz​cze prę​dzej, bo za​miast sze​ściu do​łów mie​li do za​ko​pa​nia tyl​ko je​den. Nie mu​siał się też oba​wiać za​tru​cia ani wią​żą​cej się z nim prze​mia​ny – wszy​scy jego lu​dzie no​si​li szczel​ne kom​bi​ne​zo​ny i ma​ski prze​ciw​ga​zo​we. Kie​dy dru​ga dru​ży​na za​mel​do​wa​ła się prze​pi​so​wo, Gu​ba​ła roz​dzie​lił za​da​nia. Sze​re​gow​com ka​zał usu​nąć ta​śmo​cią​gi, aby spy​cha​cze mo​gły bez prze​szkód po​de​brać wał i za​sy​pać pło​ną​cą cze​luść. Dwa bul​do​że​ry sta​ły gdzieś na łące, ale z po​wo​du za​dy​mie​nia były nie​wi​docz​ne. Ich od​szu​ka​nie i spro​wa​dze​‐ nie po​wie​rzył ka​pra​lo​wi Sto​naw​skie​mu i sier​żan​to​wi Mu​zy​ce. Sam, za​miast cze​kać bez​czyn​nie na re​zul​‐ ta​ty pra​cy pod​wład​nych, po​sta​no​wił za​jąć się za​bez​pie​cze​niem cy​ster​ny, z któ​rej pom​po​wa​no wcze​śniej ben​zy​nę pod​sy​ca​ją​cą ogień. Uznał bo​wiem, że znaj​du​je się ona zbyt bli​sko dołu. Wie​dział, skąd się tam wzię​ła – z ta​kiej od​le​gło​ści ła​twiej wstrzy​ki​wa​ło się ko​lej​ne por​cje pa​li​wa – jed​nak​że za​ło​ga po​win​na była ją każ​do​ra​zo​wo nie​zwłocz​nie wy​co​fać ze stre​fy za​gro​że​nia. Nie​ste​ty ktoś naj​wy​raź​niej za​po​mniał to zro​bić, względ​nie pa​ni​ka wy​bu​chła w naj​gor​szej chwi​li. Po​rucz​nik za​cze​kał, aż wszy​scy za​bio​rą się do po​wie​rzo​nych im za​dań, po czym prze​ło​żył map​nik na ple​cy i ru​szył da​lej, w stro​nę po​rzu​co​nej cy​ster​ny. Z każ​dym kro​kiem ro​bi​ło się go​rę​cej. Dwa​dzie​ścia me​trów od celu mu​siał się za​trzy​mać. Żar był nie do znie​sie​nia. Zwłasz​cza gdy czło​wiek miał na so​bie nie tyl​ko mun​dur, ale i gu​mo​wa​ny kom​bi​ne​zon. Gu​ba​ła cof​nął się więc o kil​ka kro​ków, po​tem zmie​nił kie​‐ ru​nek mar​szu i od​da​la​jąc się od dołu, prze​szedł za ka​bi​nę cy​ster​ny, by wy​ko​rzy​stać cały wóz jako osło​nę ter​micz​ną. Znów zro​bi​ło się go​rą​co, ale nie aż tak jak przed chwi​lą. Zdo​łał do​trzeć do ma​ski sta​ra 66, lecz wyj​‐ ście zza niej prze​kra​cza​ło już jego moż​li​wo​ści. Spró​bo​wał raz, po​tem dru​gi. W obu wy​pad​kach mu​siał zre​zy​gno​wać po za​le​d​wie kil​ku se​kun​dach. Zdą​żył jed​nak stwier​dzić, że drzwi do ka​bi​ny są za​mknię​te z obu stron. Myśl, Zby​siu, myśl… Za​czął mysz​ko​wać w oświe​tlo​nej łuną tra​wie. Grunt w tej oko​li​cy nie na​le​żał do naj​bar​dziej ka​mie​ni​stych, ale wy​star​czy​ła chwi​la, by po​rucz​nik zna​lazł to, cze​go szu​kał. Wró​cił pod ka​bi​nę i ci​snął po​łów​ką ce​gły w przed​nią szy​bę wozu. Nie pod​da​ła się, suka. Po​dob​nie było i za dru​gim rzu​tem. Gdy wziął za​mach po raz trze​ci, har​to​wa​ne szkło roz​pry​sło się w koń​cu na mi​‐ ria​dy lśnią​cych okru​chów. Po chwi​li mógł wejść do ka​bi​ny, nie na​ra​ża​jąc się jed​no​cze​śnie na przy​sma​że​‐ nie. Ten skrom​ny suk​ces nie na wie​le się jed​nak zdał. Szo​fer nie zo​sta​wił za​pa​so​wych klu​czy​ków w żad​‐ nej ze skry​tek zna​nych kie​row​com. Gu​ba​ła wtu​lił gło​wę w ra​mio​na, sły​sząc za ple​ca​mi zło​wiesz​czy trzask. Roz​grze​wa​na od dłuż​sze​go cza​su bla​cha za​czy​na​ła się od​kształ​cać, a to zna​czy​ło, że lada mo​ment może dojść do nie​wy​obra​żal​nej ka​‐

ta​stro​fy. Przy wy​bu​chu ta​kiej ilo​ści ben​zy​ny wtu​le​nie gło​wy w ra​mio​na nie​wie​le mi po​mo​że. Na​wet we​‐ tknię​cie jej do wła​snej dupy nie uchro​ni​ło​by mnie przed prze​ro​bie​niem na skwar​ki… Mimo że po​rucz​‐ nik do​sko​na​le zda​wał so​bie spra​wę z za​gro​że​nia, nie zdo​łał po​wstrzy​mać bez​sen​sow​ne​go od​ru​chu. Mu​siał jak naj​szyb​ciej za​że​gnać nie​bez​pie​czeń​stwo, w prze​ciw​nym ra​zie po​zo​sta​nie mu tyl​ko prze​‐ rwa​nie ak​cji i wy​co​fa​nie lu​dzi poza pro​mień ra​że​nia ewen​tu​al​nej eks​plo​zji, co na pew​no nie spodo​ba​ło​‐ by się do​wódz​twu. We​dług jego oce​ny cy​ster​na mo​gła jesz​cze wy​trzy​mać kil​ka​na​ście mi​nut. Nie za​sta​na​‐ wiał się więc dłu​żej, tyl​ko wy​ła​mał sta​cyj​kę, wy​rwał prze​wo​dy za​pło​no​we i świe​cąc so​bie trzy​ma​ną w zę​bach la​tar​ką, za​czął szu​kać wła​ści​wych ka​bli. Zna​lazł je bez tru​du i przy​gry​zł​szy ner​wo​wo war​gę, ze​tknął po​skrę​ca​ne koń​ce. W nor​mal​nych wa​run​kach ni​g​dy nie po​peł​nił​by ta​kie​go błę​du. Tej nocy jed​nak nie po​my​ślał o wie​lu rze​czach, w tym o naj​waż​niej​szej. Nie spraw​dził po​ło​że​nia dźwi​gni zmia​ny bie​gów. Uda​ło mu się od​pa​‐ lić sta​ra, ale nie był przy​go​to​wa​ny na szarp​nię​cie, z ja​kim zo​sta​wio​na na wstecz​nym bie​gu cy​ster​na ru​szy​‐ ła do tyłu. Le​cąc z fo​te​la na pod​ło​gę szo​fer​ki, wy​cią​gnął rękę. Pech spra​wił, że dło​nią tra​fił nie w ha​mu​‐ lec ani w sprzę​gło, lecz w trze​ci pe​dał. Zro​zu​miał to, za​nim… Noc sta​ła się ja​śniej​sza od dnia. Tyl​ko na mo​ment, ale gdy gi​gan​tycz​na kula ognia zga​sła, zie​mia w pro​mie​niu kil​ku​dzie​się​ciu me​trów pło​nę​ła ży​wym ogniem. Żoł​nie​rze pra​cu​ją​cy przy dal​szych ta​śmo​cią​‐ gach znaj​do​wa​li się po dru​giej stro​nie po​tęż​ne​go na​sy​pu i to oca​li​ło ich od na​tych​mia​sto​we​go spo​pie​le​‐ nia. Sze​re​go​wy Ra​dek Te​klak miał mniej szczę​ścia. Fala ude​rze​nio​wa roz​sma​ro​wa​ła go po bocz​nym pan​‐ ce​rzu BRDM-a. Zo​sta​ła po nim dłu​ga, skwier​czą​ca, czar​na pla​ma. Ta sama fala ude​rze​nio​wa zdmuch​nę​ła w jed​nej chwi​li spo​rą część ko​bier​ca dymu i miot​nę​ła uwią​za​‐ nym do cięż​kie​go ta​śmo​cią​gu wo​zem bo​jo​wym, któ​ry za​miast po​le​cieć pro​sto, jak na​ka​zy​wa​ły​by pra​wa fi​zy​ki, za​czął ko​zioł​ko​wać po łuku wy​zna​czo​nym dłu​go​ścią trzy​ma​ją​cej go pół​ca​lo​wej sta​lów​ki i mknąc przed sie​bie, nisz​czył wszyst​ko na swo​jej dro​dze. Cze​ka​ją​cy przy środ​ko​wym ta​śmo​cią​gu sze​re​go​wy Do​mi​nik Der​kacz na​wet nie za​uwa​żył, co go za​bi​‐ ło. Pięć i pół tony po​kry​tej pło​ną​cy​mi odłam​ka​mi sta​li prze​to​czy​ło się po nim jak kol​cza​sty wa​lec. Mgnie​nie oka póź​niej wrak od​bił się od wiel​kie​go po​daj​ni​ka i za​rył bur​tą w pod​sta​wę na​sy​pu, zna​cząc zie​mię krwa​wą mia​zgą, któ​ra do nie​daw​na była czło​wie​kiem. Nie​wie​le wię​cej zo​sta​ło z obu człon​ków za​ło​gi So​ko​ła Dwa. Ten, kto by szu​kał w cia​łach sier​żan​ta Ma​cie​ja Ży​to​wiec​kie​go i jego kie​row​cy choć jed​nej ca​łej ko​ści, bar​dzo by się zdzi​wił. Cia​sne wnę​trze wozu bo​jo​we​go było na​je​żo​ne ty​lo​ma ustroj​‐ stwa​mi, że kil​ka se​kund wy​star​czy​ło, aby z obu męż​czyzn zo​sta​ły tyl​ko krwa​we ochła​py. Za​nim po​obi​ja​ny wóz znie​ru​cho​miał na do​bre, roz​po​czął się dru​gi akt tego dra​ma​tu. Z nie​ba po​sy​pał się na zie​mię deszcz pło​ną​cych odłam​ków. Star​szy sze​re​go​wy Bar​tek Czar​to​ry​ski, ster​czą​cy z roz​dzia​wio​ną gębą przy tyl​nym zde​rza​ku So​ko​ła Je​den, był​by ko​lej​ną ofia​rą ka​ta​stro​fy, gdy​by nie przy​tom​na re​ak​cja sier​żan​ta. Gdy do​szło do eks​plo​zji, Wę​grzyc​ki sie​dział w prze​dzia​le de​san​to​wym swo​je​go wozu, szu​ka​jąc tam klu​cza, któ​rym da​ło​by się skrę​cić obej​mę mo​cu​ją​cą na haku sta​lo​wą linę trzy​ma​ną przez Czar​to​ry​skie​go. Wy​buch za​sko​czył go rów​‐ nie moc​no jak po​zo​sta​łych, ale ma​jąc bo​ga​te fron​to​we do​świad​cze​nie, wy​rwał się z osłu​pie​nia szyb​ciej niż ota​cza​ją​cy go mło​ko​si. Wy​chy​lił się z wozu, jed​nym płyn​nym ru​chem chwy​cił onie​mia​łe​go sze​re​gow​‐ ca za koł​nierz i wcią​gnął go do środ​ka. Zdą​żył na​wet za​trza​snąć właz na se​kun​dę przed tym, nim o pan​‐ cerz za​czę​ły ło​mo​tać szcząt​ki cy​ster​ny. – Po​py​lasz, To​masz​ku, po​py​lasz! – wrza​snął do kie​row​cy, sto​jąc nad wy​ło​żo​nym jak dłu​gi Czar​to​ry​‐

skim. Kie​row​cy nie trze​ba było dwa razy po​wta​rzać. Koła BRDM-a za​buk​so​wa​ły na pło​ną​cej tra​wie, gdy sil​nik wszedł bły​ska​wicz​nie na naj​wyż​sze ob​ro​ty. * * * Oba spy​cha​cze sta​ły w pew​nym od​da​le​niu od na​sy​pu. Ope​ra​to​rzy zo​sta​wi​li je na środ​ku nie​użyt​ków, nie przej​mu​jąc się tym, że ktoś może ukraść gi​gan​tycz​ne sta​liń​ce. Gdy​by na​wet po​ja​wił się taki wa​riat, nie mu​sie​li​by się spe​cjal​nie wy​si​lać, by od​zy​skać upro​wa​dzo​ny sprzęt. Do​go​ni​li​by go na pie​cho​tę, i to na pierw​szych dwu​stu me​trach. Je​de​na​sto​to​no​we ol​brzy​my wy​cią​ga​ły na pro​stej dro​dze mniej wię​cej tyle, ile ma​sze​ru​ją​cy spo​koj​nie czło​wiek, choć pod ich kan​cia​sty​mi ma​ska​mi kry​ły się osiem​na​sto​ipół​li​tro​we sil​ni​ki die​sla żło​pią​ce ropę w ilo​ściach, któ​re za​wsty​dzi​ły​by naj​cięż​szy czołg. Sier​żant Ka​mil Mu​zy​ka po​znał te ma​szy​ny na wy​lot jesz​cze w Tar​czy​nie pod​czas pra​cy na roli. Jego młod​szy ko​le​ga, ka​pral Mi​chał Sto​naw​ski, do​pie​ro uczył się ich ob​słu​gi, ale miał smy​kał​kę do cięż​kie​go sprzę​tu, mimo że po​cho​dził nie ze wsi, ale z Kra​ko​wa, daw​nej sto​li​cy, jak ma​wiał. Za​nim do​szło do eks​plo​zji cy​ster​ny, obaj przy​cup​nę​li na kan​cia​stych obu​do​wach sil​ni​ków spy​cha​czy, wy​pa​tru​jąc i na​słu​chu​jąc sy​gna​łów od po​rucz​ni​ka. Wie​dzie​li, że we​zwa​nie na​dej​dzie lada mo​ment, ale czu​li się pew​niej, sie​dząc wy​so​ko nad ko​bier​cem gę​ste​go śmier​cio​no​śne​go dymu, w któ​rym nie wia​do​mo co się kry​ło. Ta prze​sad​na ostroż​ność – prze​wrot​nie – oka​za​ła się dla nich zgub​na. Od miej​sca eks​plo​zji dzie​li​ło ich wpraw​dzie po​nad sto pięć​dzie​siąt me​trów, dzię​ki cze​mu nie spło​nę​li na miej​scu jak ich do​‐ wód​ca, lecz brak ja​kiej​kol​wiek osło​ny spra​wił, że nie mie​li gdzie się scho​wać przed nisz​czy​ciel​skim dzia​ła​niem fali ude​rze​nio​wej. A ta, w od​róż​nie​niu od fil​mo​wych i li​te​rac​kich wi​zji, nie da​wa​ła czło​wie​‐ ko​wi żad​nych szans. Cho​ciaż była o wie​le wol​niej​sza od wału spra​so​wa​ne​go po​wie​trza, jaki po​wsta​je przy de​to​na​cji tro​ty​lu, i tak prze​miesz​cza​ła się szyb​ciej od dźwię​ku. Obu ope​ra​to​rom po​zo​sta​ło za​tem mniej niż ćwierć se​kun​dy na zro​zu​mie​nie, co się dzie​je, i ewen​tu​al​ną re​ak​cję – nic dziw​ne​go, że nie zdą​‐ ży​li na​wet drgnąć, a już zo​sta​li zdmuch​nię​ci ze spy​cha​czy przez ścia​nę sprę​żo​ne​go, twar​de​go jak be​ton po​wie​trza, któ​re zmie​rza​jąc ku nim, zgar​nia​ło po​kry​wa​ją​cy zie​mię woal dymu. Bul​do​że​ry za​chwia​ły się tyl​ko, ale ob​słu​gu​ją​cy je lu​dzie od​nie​śli po​waż​ne ob​ra​że​nia. Moc fali ude​‐ rze​nio​wej była tak wiel​ka, że za​trzy​ma​li się do​pie​ro kil​ka​na​ście me​trów da​lej, po​śród gę​stych krze​wów gło​gu, któ​re​go ostre cier​nie do resz​ty po​szar​pa​ły kom​bi​ne​zo​ny i ma​ski obu pod​ofi​ce​rów. Mu​zy​ka miał wię​cej szczę​ścia od Sto​naw​skie​go. Stra​cił przy​tom​ność już po pierw​szym zde​rze​niu z twar​dą zie​mią i nie od​zy​skał jej do sa​me​go koń​ca. Ka​pral za to ock​nął się po kil​ku​na​stu se​kun​dach i na​‐ tych​miast za​czął wyć z bólu. Nie my​ślał o ni​czym in​nym, nie prze​jął się na​wet tym, że za siat​ką rys zdo​‐ bią​cą szkła jego ma​ski coś się po​ru​sza, z każ​dą chwi​lą bar​dziej prze​sła​nia​jąc krwi​stą łunę. Na​gle po​czuł strasz​li​wy, gry​zą​cy odór, a jego krzyk prze​szedł w char​cze​nie, gdy oskrze​la wy​peł​nił mu gę​sty dym. * * * – Ja pier​dziu – mam​ro​tał pod no​sem Wę​grzyc​ki, wy​glą​da​jąc przez otwar​ty właz. – To​masz​ku, weź ty za​dryn​daj do do​wo​dze​nia – rzu​cił, schy​la​jąc gło​wę. Star​szy sze​re​go​wy Czar​to​ry​ski otwo​rzył są​sied​ni właz. Na​dal był w szo​ku, trząsł się jak osi​ka, a szczę​ka mu la​ta​ła tak, jak​by ktoś po​lu​zo​wał w niej oba za​wia​sy. Zgi​nął​by mar​nie, gdy​by nie bły​ska​‐ wicz​na re​ak​cja sier​żan​ta. Zie​mia za wa​łem go​rza​ła. Pło​mie​nie pa​li​ły się tak gę​sto, że z da​le​ka spra​wia​ły

wra​że​nie jed​no​li​tej ścia​ny ognia. Tu i ów​dzie ster​cza​ły z grun​tu po​roz​ry​wa​ne i po​wy​gi​na​ne w fan​ta​stycz​‐ ne kształ​ty szcząt​ki cy​ster​ny. Dwa z trzech ta​śmo​cią​gów le​ża​ły prze​wró​co​ne i moc​no uszko​dzo​ne, trze​ci stał na swo​im miej​scu, ale jego gu​mo​wy pas trans​mi​syj​ny pło​nął nie​mal na ca​łej dłu​go​ści. Pan​cerz BRDM-a tak​że nie wy​glą​dał za cie​ka​wie – mo​gło się wy​da​wać, że mi​lion ma​łych rą​czek pró​bo​wał go przed chwi​lą oskro​bać z far​by. Miej​sca​mi peł​ga​ły po nim do​ga​sa​ją​ce ogni​ki. Wi​śniew​ski po​stu​kał prze​ło​żo​ne​go w nogę, a gdy ten opu​ścił dłoń, we​tknął mu w pal​ce mi​kro​fon i słu​chaw​ki. – So​kół Je​den do Gniaz​da, od​biór! – Sier​żant wy​wo​łał cen​trum do​wo​dze​nia. Od​po​wiedź przy​szła bły​ska​wicz​nie. – So​kół Je​den, tu Gniaz​do, mel​duj​cie, od​biór. – Tym ra​zem tra​fił na ko​bie​tę. – Po​chom​to​li​ło się nam tu wsio w ki​bi​ni ma​tier, od​biór. – Był tak po​de​ner​wo​wa​ny, że z wra​że​nia syp​nął gwa​rą. W słu​chaw​kach pa​no​wa​ła przez mo​ment ci​sza, po​tem usły​szał per​li​sty śmiech roz​mów​czy​‐ ni. – Cze​go się bździą​gwa szcze​rzy?! – burk​nął roz​złosz​czo​ny. – Pra​wie wszyst​kie tu po​za​ka​tru​pia​ne na śmierć, od​biór. – Oj, nie han​dry​czy się, tyl​ko mówi dali – od​par​ła ra​dio​te​le​gra​fist​ka płyn​ną gwa​rą, szyb​ko po​waż​nie​‐ jąc. Swo​ja była, na szczę​ście sier​żan​ta. – Tyl​ko doj​dzie toł​ku bar​dzi, od​biór – po​pro​si​ła na ko​niec, by był bar​dziej kon​kret​ny. – Idzi na to, że tyl​ko my z To​masz​kiem osta​li się przy ży​ciu. My i je​dyn kny​peć od in​ży​nio​rów. Jak cóś du​pło, a fest du​pło, to my zdynk​si​li furt, aż na czy​chun​kę. Ale za​raz od​czmu​cha​li się i wier​nu​li. Dru​gi aw​‐ to​ma​szy​na wy​gru​żał się pro​sto na in​zy​nio​rów, ja sam wi​dział. Ino far​foc​le, kien​dziuk i ju​cha po nich zo​‐ sta​ła. Na polu ża​dyn już nie wisz​czy, od​biór. – Bre​cha mi tu jak bam​ba​ry​ła jed​na… – jęk​nę​ła z nie​do​wie​rza​niem ra​dio​te​le​gra​fist​ka. – Zbo​żyć się mogę – obu​rzo​ny jej re​ak​cją uniósł dwa pal​ce jak do przy​się​gi. – Nie trza… – wpa​dła mu w sło​wo. Usły​szał, jak ko​bie​ta po​wta​rza wszyst​ko ko​muś z cen​trum do​wo​dze​nia, już „po pol​skie​mu”. Mo​ment póź​niej do roz​mo​wy włą​czył się ofi​cer dy​żur​ny. – So​kół Je​den, tu Gniaz​do, co tam wy​bu​chło, od​biór. – Tego to nie wim, od​biór. – Co zna​czy nie wiem, od​biór! – Ofi​cer pod​niósł głos. – Od tego dup​nię​cia to my sko​ło​wa​cie​li jak sza​ła​pu​ty ja​kie – za​czął tłu​ma​czyć się sier​żant. – Co to ma zna​czyć?! Po pol​sku do mnie mów​cie, od​biór! – Tak jest! – Wę​grzyc​ki na​tych​miast się zre​flek​to​wał. – Tak po mo​je​mu, to wy​bu​chła ta, psia jej mać, cy​ster​na, od​biór. – Jaka zno​wu cy​ster​na, od​biór. – Ta, któ​rą ogień tu​taj pod​nie​ca​ły, od​biór. Ofi​cer dy​żur​ny nie od​po​wie​dział, mam​ro​tał tyl​ko coś nie​zro​zu​mia​le, jak​by prze​sło​nił dło​nią mi​kro​‐ fon. – Przy​ją​łem – ode​zwał się znów po chwi​li. – Po​twier​dza​cie śmierć wszyst​kich po​zo​sta​łych uczest​ni​‐ ków mi​sji, od​biór. – W sumi to tak, choć nie na sto pro​cen​tów – od​parł z wa​ha​niem sier​żant. – Słu​cham?!

– Szpurt​nie​my się… zna​czy już bie​gnie​my to spraw​dzić, bez od​bio​ru. – Rzu​cił mi​kro​fon, po​tem ze​‐ rwał słu​chaw​ki z uszu i po​słał je wście​kle pod pan​cerz. Zgro​mił wzro​kiem oszo​ło​mio​ne​go wciąż Czar​to​‐ ry​skie​go. – Na co jesz​cze cze​ka? – burk​nął. – Ja? – zdzi​wił się star​szy sze​re​go​wy. – A kto, or​dy​nus Mi​cho​row​ski? – Wę​grzyc​ki ski​nął gło​wą na do​pa​la​ją​cy się ogień. – Aw​to​ma​szy​na nie piecz​ka. Wy​czmu​chał się, to tera po​szpur​ta. Trza nam spraw​dzić, czy któ​ry tam jesz​cze nie dy​cha! * * * Spraw​dze​nie te​re​nu przy wale prze​bie​gło spraw​nie. Bar​tek za​czął od roz​bi​te​go wozu bo​jo​we​go. Po​gię​ty me​tal za​blo​ko​wał więk​szość wła​zów, ale je​den dało się uchy​lić na tyle, by wło​żyć do środ​ka gło​wę. – Jest tam kto?! – za​wo​łał Czar​to​ry​ski w ciem​ność, nie spo​dzie​wa​jąc się od​po​wie​dzi. Smród, któ​ry po​czuł już przy pod​no​sze​niu kla​py, po​wie​dział mu wię​cej niż wszyst​kie sło​wa świa​ta. Ktoś tam zo​stał wy​be​be​szo​ny jak nie przy​mie​rza​jąc, ryba przez wy​głod​nia​łe​go niedź​wie​dzia. Bar​tek zaj​‐ rzał do wozu tyl​ko po to, żeby się upew​nić, i na​tych​miast tego po​ża​ło​wał. W świe​tle la​tar​ki zo​ba​czył pod​ło​gę BRDM-a po​kry​tą drga​ją​cą, po​ły​sku​ją​cą masą. Z każ​de​go wy​sta​ją​ce​go ele​men​tu nad​wo​zia, a tych było we​wnątrz nie​ma​ło, zwi​sa​ły krwa​we ochła​py: tu frag​ment cia​ła z je​żą​cy​mi się ułom​ka​mi ko​ści, tam płat skó​ry z ciem​ny​mi, lep​ki​mi wło​sa​mi. Naj​gor​sze jed​nak było to, że po​szat​ko​wa​ne zwło​ki wy​da​wa​ły się wciąż ru​szać. Z po​cząt​ku Czar​to​ry​‐ ski są​dził, że to omam albo sku​tek ze​tknię​cia tka​nek z go​rą​cym me​ta​lem, ale za​raz do​tar​ło do nie​go, że pan​cerz wozu jest lo​do​wa​to zim​ny. Przy​naj​mniej w tych miej​scach, któ​rych on do​ty​kał. Prze​mógł się i raz jesz​cze zaj​rzał do wnę​trza, żeby zlu​stro​wać dal​sze za​ka​mar​ki. To tak​że oka​za​ło się nie​for​tun​nym po​my​słem. Mię​dzy fo​te​la​mi do​strzegł gło​wę ka​pra​la Paw​lu​czu​ka, za​tknię​tą ni​czym tro​feum na dźwi​gni zmia​ny bie​gów. I ły​pią​cą na nie​go je​dy​nym nie​wy​bi​tym okiem. Spa​ni​ko​wa​ny szarp​nął się w tył, ude​rza​jąc po​ty​li​cą w uchy​lo​ną po​kry​wę wła​zu. Za​krę​ci​ło mu się w gło​wie, mało bra​ko​wa​ło, a zwy​mio​to​wał​by do ma​ski. Wy​co​fał się na ze​wnątrz, tym ra​zem ostroż​niej, aby nie uszko​dzić kap​tu​ra kom​bi​ne​zo​nu, i opadł cięż​‐ ko na zie​mię obok sfla​cza​łej, po​pę​ka​nej opo​ny. Po​trze​bo​wał dłuż​szej chwi​li, by uspo​ko​ić ner​wy. I jesz​‐ cze ca​łej mi​nu​ty na zmu​sze​nie się do wsta​nia. Dym na​dal wy​do​by​wał się zza wału, ale te​raz – za​pew​ne na sku​tek cugu ogrza​ne​go po​ża​rem po​wie​‐ trza – opa​dał ku zie​mi do​pie​ro kil​ka​na​ście me​trów da​lej, już za daw​ny​mi sta​no​wi​ska​mi ta​śmo​cią​gów. Wcze​śniej jego ście​lą​ce się ni​sko kłę​by skry​wa​ły przed wzro​kiem żoł​nie​rzy sto​sy wor​ków, w któ​rych spo​czy​wa​ły nie spa​lo​ne jesz​cze szcząt​ki za​ra​żo​nych. Część z nich zo​sta​ła roz​rzu​co​na i roz​dar​ta przez ko​‐ zioł​ku​ją​cy wóz bo​jo​wy. Wszę​dzie wo​kół wa​la​ły się więc ludz​kie człon​ki, nad​pa​lo​ne, po​ła​ma​ne, ale wciąż ru​chli​we. Czar​to​ry​ski omi​nął je sze​ro​kim łu​kiem, tak samo jak prze​ro​bio​ne na mia​zgę, lecz cią​gle drga​ją​ce cia​‐ ło Do​mi​ni​ka. Da​ro​wał so​bie bliż​sze oglę​dzi​ny leju, któ​ry zo​stał po cy​ster​nie, ro​zu​mu​jąc lo​gicz​nie, że pe​‐ cho​wy po​rucz​nik zwy​czaj​nie wy​pa​ro​wał. Ru​szył od razu w prze​ciw​nym kie​run​ku, pra​gnąc spraw​dzić, co się sta​ło z pod​ofi​ce​ra​mi od​de​le​go​wa​ny​mi do ob​słu​gi spy​cha​czy. Wszedł w dym. Z opo​ra​mi, ale to zro​bił. Przez chwi​lę nie​wie​le wi​dział, po​tknął się o coś mięk​kie​go, co ustą​pi​ło pod na​po​rem cięż​kie​go buta. Od​sko​czył na​tych​miast, kie​ru​jąc la​tar​kę w tam​tą stro​nę, lecz dym był w tym miej​scu tak gę​sty, że Bar​tek mu​siał po​dejść po​now​nie, za​nim zo​ba​czył, że ma do czy​nie​nia

z frag​men​tem ludz​kie​go tor​su. W prze​tar​tym rę​ka​wie mun​du​ru tkwi​ło całe ra​mię, do tego uj​rzał ka​wa​łek bar​ku i klat​ki pier​sio​wej, z któ​rej wy​sta​wa​ło kil​ka jak​by spi​ło​wa​nych że​ber. Pu​sty pa​gon uzmy​sło​wił Czar​to​ry​skie​mu, że ma przed ocza​mi to, co zo​sta​ło z Rad​ka. Prze​że​gnał się trwoż​li​wie, ma​jąc na​dzie​ję, że nikt go nie wi​dzi. A po​tem jesz​cze raz, już ni​czym się nie przej​mu​jąc, gdy dłoń mar​twe​go ko​le​gi za​ci​snę​ła się na wy​pa​lo​nej kęp​ce tra​wy tuż przy jego bu​cie. Uciekł, choć nie​da​le​ko. Dym wo​kół nie​go znów zgęst​niał, zwol​nił za​tem. Strach przed tym, na co może się na​tknąć w si​nej za​wie​si​nie, był znacz​nie sil​niej​szy od obrzy​dze​nia po​wo​do​wa​ne​go wi​do​kiem zma​sa​kro​wa​nych ciał. Jesz​cze kil​ka kro​ków i gło​wa Bart​ka zna​la​zła się po​nad we​lo​nem dymu. W mro​ku przed sobą do​‐ strzegł kan​cia​ste syl​wet​ki spy​cha​czy. Wo​kół pło​nę​ły wciąż licz​ne ogni​ki – i nic dziw​ne​go, sko​ro w tym wła​śnie kie​run​ku po​mknę​ło naj​wię​cej odłam​ków. Czar​to​ry​ski pod​szedł ostroż​nie do bliż​szej ma​szy​ny. Jej sil​nik pra​co​wał mia​ro​wo, ale fo​tel ope​ra​to​ra był pu​sty. Z dru​gim bul​do​że​rem spra​wa wy​glą​da​ła po​dob​‐ nie. Obaj pod​ofi​ce​ro​wie znik​nę​li. Star​szy sze​re​go​wy za​trzy​mał się, by ze​brać my​śli. Dal​szy marsz w głąb tu​ma​nu nie​zbyt mu się uśmie​‐ chał. I tak od​szedł już za da​le​ko od BRDM-a. Nie miał​by naj​mniej​szych szans, gdy​by do​padł go tu​taj któ​‐ ryś z za​ra​żo​nych. Ale też chciał spraw​dzić, co sta​ło się z wszyst​ki​mi ko​le​ga​mi. Ktoś mógł prze​cież prze​‐ żyć. Być może le​żał te​raz za​le​d​wie kil​ka kro​ków od nie​go, cze​ka​jąc na na​dej​ście po​mo​cy. W tru​ją​cym dy​mie? Ta myśl zmro​zi​ła mu krew. Cof​nął się in​stynk​tow​nie. Spoj​rzał na fo​tel bliż​sze​go sta​liń​ca. W wie​‐ lu miej​scach sie​dzi​sko było po​prze​bi​ja​ne ostry​mi jak brzy​twa ka​wał​ka​mi me​ta​lu. Bar​tek po​wę​dro​wał spoj​rze​niem w mrok roz​cią​ga​ją​cy się za spy​cha​cza​mi. Zo​ba​czył je​dy​nie blask ogni​ków. Zmru​żył oczy, po​tem dla pew​no​ści prze​tarł szkła ma​ski. Dał​by sło​wo, że nie​któ​re się ru​sza​ją. Ale nie tak jak pło​mie​nie ogni​ska… Stał, przy​glą​da​jąc się, jak dzie​siąt​ki ogni​ków ro​sną i ja​śnie​ją, aż w koń​cu zro​zu​miał, dla​cze​go ma wra​że​nie, że z każ​dą chwi​lą są bli​żej. * * * Wę​grzyc​ki spoj​rzał na ze​ga​rek po raz trze​ci. Miał go na kom​bi​ne​zo​nie, nie pod spodem jak cała resz​ta, po​nie​waż na​dal my​ślał jak fron​to​wiec. Zbyt dużo cza​su upły​nę​ło od chwi​li, gdy ten szczun od in​ży​nio​rów znik​nął w dy​mie. Duża za dużo. Sier​żant nie był pe​nia​kiem, ale dzi​siaj, po tym wszyst​kim, co prze​ży​li – i co usły​szał na od​pra​wie – włos je​żył mu się na kar​ku na każ​dy dźwięk do​bie​ga​ją​cy z si​nej za​wie​si​ny. Przed mo​men​tem zno​wu mu​siał zbyć na​mol​nia​ka z Gniaz​da, któ​ry do​py​ty​wał się o sy​tu​ację, jak​by nie mógł za​cze​kać, szur​ga​niec, aż sami od​po​wie​dzą. – Wró​cił​by wresz​cie, szpurc je​den – wy​mam​ro​tał pod no​sem, prze​cze​su​jąc wzro​kiem skraj za​dy​mio​‐ ne​go te​re​nu, i na​gle jego sło​wo cia​łem się sta​ło. Z tu​ma​nu wy​ło​ni​ła się po​stać w sza​rym kom​bi​ne​zo​nie. Nie szła jed​nak, tyl​ko bie​gła w kie​run​ku wozu, wy​ma​chu​jąc obie​ma rę​ka​mi. – Ki czort – mruk​nął sier​‐ żant, nie spusz​cza​jąc oka ze star​sze​go sze​re​gow​ca. – To​masz​ku! – za​wo​łał – za​pa​laj ty mo​to​ra! Ale szpar​‐ ko! – Sil​nik za​war​czał ko​ją​co, gdy sier​żant po​chy​lił się, by się​gnąć do nad​bie​ga​ją​ce​go żoł​nie​rza. Pod​cią​‐ gnął go jed​nym ru​chem; Czar​to​ry​ski padł na pan​cerz, dy​sząc cięż​ko. – A on co taki wy​te​le​pa​ny? Przy​li​‐ mo​nił mu kto? – Idą – wy​sa​pał Bar​tek. – Kto idą? – Sier​żant ro​zej​rzał się czuj​nie, ale ni​ko​go nie zo​ba​czył. Usły​szał za to ko​lej​ne beł​ko​tli​we sło​wa.

– Palą się, ale idą… Wę​grzyc​ki po​pa​trzył na skraj za​dy​mio​nej zie​mi. Coś tam peł​ga​ło, jak​by ogni​ki, nie był jed​nak w sta​‐ nie po​wie​dzieć, co to ta​kie​go. Wy​star​czy​ła tyl​ko chwi​la, by zro​zu​miał, o czym mó​wił star​szy sze​re​go​wy. Ze ścia​ny sza​ro​ści wy​ła​nia​ły się ko​lej​ne po​sta​cie. Czar​ne, osma​lo​ne, nie​któ​re wciąż pło​ną​ce. Były ich dzie​siąt​ki. Na pew​no wię​cej niż trzy​dzie​ści. I żad​na nie mia​ła na so​bie cha​rak​te​ry​stycz​ne​go sza​re​go kom​‐ bi​ne​zo​nu. – W żopu sta​ru… – wy​szep​tał, cią​gnąc Bart​ka za rękę. Kil​ka se​kund póź​niej sie​dzie​li już za​mknię​ci szczel​nie we​wnątrz BRDM-a. – To​masz​ku, łącz ty mnie ze Gniaz​dem – po​pro​sił ka​pra​la, nie od​ry​wa​jąc wzro​ku od wi​zje​ra. Kie​dy po​czuł w dło​ni we​tknię​te tam słu​chaw​ki i mi​kro​fon, od razu za​czął wy​wo​ły​wać cen​trum do​wo​‐ dze​nia. – So​kół Je​den do Gniaz​da, od​biór. – So​kół Je​den, tu Gniaz​do – usły​szał na​tych​miast – mel​duj​cie, od​biór. – Jest go​rzy, niż my​śle​lim, od​biór – rzu​cił do mi​kro​fo​nu, od​su​wa​jąc się na mo​ment od wi​zje​ra. – Mo​gli​by​ście wy​ra​żać się pre​cy​zyj​niej, od​biór. – Ofi​cer dy​żur​ny nie krył iry​ta​cji. – Na​sze nie żyją, a po polu hasa peł​no tych ło​nych, od​biór – za​mel​do​wał naj​skład​niej, jak umiał. – Co wy mi tu pier​do​li​cie, od​biór. – No tych tam, nie​do​obu​mar​łych, od​biór. – Ilu ich jest, od​biór. – Ofi​cer dy​żur​ny ode​zwał się po krót​kiej chwi​li mil​cze​nia, jak​by mu​siał po​li​‐ czyć do dzie​się​ciu, żeby się uspo​ko​ić. – Ze… trzy​dzie​ści ich bę​dzi, od​biór – od​parł Wę​grzyc​ki, raz jesz​cze przy​ci​snąw​szy nos do gru​be​go szkła. – Trzy​dzie​stu. Przy​ją​łem. Zo​stań​cie na na​słu​chu… – W słu​chaw​kach przez kil​ka​na​ście se​kund pa​no​‐ wa​ła ci​sza. – Sier​żan​cie, roz​ka​zy są na​stę​pu​ją​ce. Nie mo​że​cie prze​rwać mi​sji. Je​ste​ście zda​ni tyl​ko na sie​bie. Nie mam tu już żad​nych od​wo​dów, a ścią​gnię​cie lu​dzi z in​ne​go od​cin​ka po​trwa co naj​mniej pół go​dzi​ny. Nie ma tyle cza​su. Mu​si​cie uga​sić ogień i za​sy​pać kre​ma​to​rium. Ro​zu​mie​cie? Mu​si​cie to zro​bić za wszel​ką cenę! Od​biór. – Ale… – ją​kał się sier​żant – ale… – Nie ma żad​ne​go ale – zga​sił go ofi​cer dy​żur​ny. – Wy​co​fa​nie się z miej​sca ak​cji zo​sta​nie po​trak​to​‐ wa​ne jako akt de​zer​cji, zro​zu​mia​no, od​biór! – Ta​jest! Gdy Wę​grzyc​ki ze​rwał słu​chaw​ki z gło​wy i ci​snął je w kąt, Wi​śniew​ski i Czar​to​ry​ski spoj​rze​li na nie​go wy​cze​ku​ją​co. – Co tak śli​pią jak sro​ka w gnat! – wark​nął. – W du​pie my utkli – do​dał za​raz. – I to po same uszy. * * * Na​ra​da była krót​ka. Sztab nie po​zo​sta​wił im żad​ne​go wy​bo​ru. Mu​sie​li do​koń​czyć ro​bo​tę, mimo że więk​‐ szość ich od​dzia​łu już po​le​gła. Wę​grzyc​ki nie kom​bi​no​wał dłu​go. – Spy​chacz​kę ob​słu​żyć umi? – za​py​tał Bart​ka sie​dzą​ce​go w ką​cie prze​dzia​łu de​san​to​we​go. Star​szy sze​re​go​wy po​krę​cił szyb​ko gło​wą. – Ja też ni. – Prze​niósł wzrok na kie​row​cę. – Tyl​ko ty nam zo​stał, To​‐

masz​ku. – W ży​ciu nie pro​wa​dzi​łem ta​kie​go mon​strum – jęk​nął Wi​śniew​ski. – A bo to ono bę​dzie wie​le inne od tego ustroj​stwa? – zba​ga​te​li​zo​wał pro​blem sier​żant. – Na moje oko… – za​czął ka​pral, ale nie zdą​żył skoń​czyć. – Na oko to chłop w szpi​ta​lu umar – prze​rwał mu Wę​grzyc​ki. – Tak nam trza zro​bić: ty usta​wisz aw​‐ to​ma​szy​na w pół dro​gi, a ja i ten szczun – wska​zał star​sze​go sze​re​gow​ca – na ze​ksie sta​nie​my. Po​za​ka​tru​‐ pia​my… – Ich się nie da za​bić – za​pro​te​sto​wał Wi​śniew​ski. – Oj tam! – Sier​żant mach​nął ręką. – My tych pa​ta​ła​chów na far​foc​le po​cio​pie​my – uniósł wzrok ku sta​no​wi​sku ka​emu – a ty myk, myk, szpurt​niesz się na spy​chacz​kę i ro​bo​ta zro​bio​na. – Wi​śniew​ski na​dal nie wy​glą​dał na prze​ko​na​ne​go. – No weź, sam se obejrz, ja​kie to je​ło​py po​fyr​ta​ne! – Wę​grzyc​ki wska​zał na wi​zjer. – Le​d​wie co ku​la​sa​mi po​włó​czo. Na​zu​kos śmi​gniesz i bez na​szy po​mo​cy wszyst​kich omi​niesz. Na tym sta​nę​ło. Ka​pral usta​wił BRDM-a w po​ło​wie dro​gi mię​dzy spy​cha​cza​mi a wa​łem, po​tem od​‐ cze​kał chwi​lę, aż Wę​grzyc​ki i Czar​to​ry​ski zma​sa​kru​ją znaj​du​ją​cych się naj​bli​żej nie​umar​łych, i na dany znak wy​sko​czył z wozu. Kaem ob​słu​gi​wa​ny spraw​ną ręką i okiem sier​żan​ta kładł zom​bie po​ko​tem. Za​bić ich się nie dało, ale cel​na se​ria po no​gach spo​wal​nia​ła ich jesz​cze bar​dziej. Za​da​niem Bart​ka było przy​‐ szpi​le​nie każ​de​go nie​umar​łe​go i wska​zy​wa​nie ko​lej​nych ce​lów sier​żan​to​wi. Wi​śniew​ski miał się nie śpie​szyć. Prze​my​kał za​ko​sa​mi i przy​sta​wał w bez​piecz​nych miej​scach, z dala od roz​pro​szo​nych zom​bie. Oni li​kwi​do​wa​li za​gro​że​nie w bez​po​śred​niej oko​li​cy i wszyst​ko po​wta​rza​ło się od nowa. W trzy mi​nu​ty ka​pral wy​do​stał się za ostat​ni sze​reg za​ra​żo​nych. Tam, w gęst​szym dy​mie, był już zda​ny tyl​ko na sie​bie. Na jego szczę​ście w ogo​nie po​zo​sta​ła za​le​d​wie dwóch naj​moc​niej oka​le​czo​‐ nych i naj​mniej ru​chli​wych od​mień​ców, któ​rzy czoł​ga​li się po zie​mi za resz​tą hor​dy. Obaj mie​li na so​bie wy​strzę​pio​ne sza​re kom​bi​ne​zo​ny. Ka​pral po​tknął się o rękę pierw​sze​go i padł jak dłu​gi w tra​wę. Grzmot​nął brzu​chem o twar​dą zie​mię, aż ka​łasz​ni​kow wy​le​ciał mu z rąk. Oszo​ło​mie​nie mi​nę​ło mu w ułam​ku se​kun​dy, gdy tuż za szkła​mi ma​ski po​ja​wi​ła się zna​jo​ma, choć na wpół wy​je​dzo​na twarz Mi​cha​ła Sto​naw​skie​go. Ob​dar​ta ze skó​ry szczę​ka wi​sia​ła na jed​nym za​wia​sie, luź​ne po​wie​ki prze​sła​nia​ły pu​ste oczo​do​ły. Na ten wi​dok To​ma​szek, chłop jak dąb, za​pisz​czał cie​niej od pierw​szo​kla​sist​ki. Ze​rwał się na​tych​miast na rów​ne nogi i nie pró​bu​jąc na​‐ wet szu​kać na zie​mi au​to​ma​tu, po​gnał w kie​run​ku ma​ja​czą​cych w mro​ku spy​cha​czy. Wspiął się na bliż​sze​go sta​liń​ca, wsko​czył na fo​tel i… za​klął. Ta ma​szy​na nie mia​ła kie​row​ni​cy, tyl​ko kil​ka wajch. Po​trze​bo​wał dłuż​szej chwi​li, by zro​zu​mieć, jak się ją pro​wa​dzi. Naj​więk​szy pro​blem miał z le​mie​szem. Aby go pod​nieść, mu​siał coś włą​czyć albo prze​łą​czyć. Po​ru​szył wszyst​kim, co wi​dział w za​się​gu ręki, i… Nic. Naj​wy​raź​niej mu​siał to być ja​kiś bar​dziej skom​pli​ko​wa​ny sys​tem. Zer​k​nął za sie​bie. Z opa​rów wy​ła​nia​ły się wła​śnie ko​lej​ne zom​bie. W któ​rą​kol​wiek stro​nę się ob​ró​‐ cił, w si​nej za​wie​si​nie ma​ja​czy​ły nie​zdar​ne, wid​mo​we syl​wet​ki. Tam​ci dwaj ich tu nie sprząt​ną, chy​ba że uda mi się pod​je​chać bli​żej BRDM-a. Pręd​ko uznał, że nie ma co wy​dzi​wiać, w naj​gor​szym ra​zie zbie​rze zie​mię sprzed spy​cha​czy. Wy​chy​la​jąc naj​więk​szą dźwi​gnię, wrzu​cił je​dyn​kę, po chwi​li dwój​kę, a za​raz po​tem trój​kę – i na tym mu​siał po​prze​stać. Je​de​na​sto​to​no​wa ma​szy​na to​czy​ła się ma​je​sta​tycz​nie. Brnę​ła na​przód wol​niej niż idą​ce jej śla​dem żywe tru​py. Wszyst​ko przez opusz​czo​ny le​miesz, któ​rym zgar​nia​ła przed sobą zie​mię. To do​dat​ko​wo spo​‐ wal​nia​ło i tak nie​zbyt szyb​ką jaz​dę. A przed ma​ską sta​liń​ca wciąż było wi​dać tyl​ko siny ko​bie​rzec. Spy​‐

chacz po​ko​nał w cią​gu mi​nu​ty nie​speł​na dwa​dzie​ścia pięć me​trów, a ści​ga​ją​cy go nie​umar​li prze​szli w tym sa​mym cza​sie dwa razy tyle. To nie wró​ży​ło naj​le​piej mi​sji ka​pra​la. Jesz​cze chwi​la i pierw​sze be​‐ stie znaj​dą się tuż za daw​nym cią​gni​kiem ar​ty​le​ryj​skim. Gdy​bym miał broń…, po​my​ślał Wi​śniew​ski i za​‐ klął pod no​sem. Dla​cze​go po​rzu​cił ją pod​czas pa​nicz​nej uciecz​ki przed Sto​naw​skim? Dla​cze​go nie wró​‐ cił po ka​łasz​ni​ko​wa? Coś skrob​nę​ło na​gle po obu​do​wie fo​te​la. Prze​ra​żo​ny Wi​śniew​ski zer​k​nął przez ra​mię. Zo​ba​czył dwie pary rąk, któ​re za​ci​ska​ły się nie​skład​nie, pró​bu​jąc chwy​cić gład​ki me​tal. Nie​wie​le bra​ko​wa​ło, by chwie​‐ ją​cy się nie​umar​li żoł​nie​rze się​gnę​li jego ple​ców. Trze​ci zom​bie zbli​żał się le​wej stro​ny, ale jego To​ma​szek bał się naj​mniej – sze​ro​ka gą​sie​ni​ca chro​‐ ni​ła go le​piej niż po​ci​ski to​wa​rzy​szy bro​ni. Od​mie​niec prze​ko​nał się o tym kil​ka se​kund póź​niej, gdy wiel​kie koła prze​mie​li​ły go na pap​kę. W koń​cu przed spy​cha​czem za​ma​ja​czy​ła cha​rak​te​ry​stycz​na syl​wet​ka wozu bo​jo​we​go. Jesz​cze chwi​‐ la… Jesz​cze chwi​la… Ka​pra​lo​wi opa​dła szczę​ka, gdy wi​docz​ność wresz​cie się po​lep​szy​ła. Zo​ba​czył bo​wiem ob​raz, któ​re​‐ go zu​peł​nie się nie spo​dzie​wał. BRDM ota​cza​ły set​ki nie​umar​łych. Skąd się wzię​li, nie miał po​ję​cia, ale aż się od nich ro​iło. Sier​żant Wę​grzyc​ki i star​szy sze​re​go​wy Czar​to​ry​ski zni​ka​li wła​śnie we​wnątrz wozu, ry​glu​jąc za sobą wła​zy. I to by było na tyle, je​śli cho​dzi o wspar​cie, uświa​do​mił so​bie kie​row​ca. Na szczę​ście do​pó​ki sie​dział na sta​liń​cu, do​pó​ty był w mia​rę bez​piecz​ny. Uśmiech​nął się pod no​sem. Wy​ko​na za​da​nie, za​sy​pie ten pie​przo​ny dół, a póź​niej pod​je​dzie do BRDM-a i za​wo​ła do nich, żeby otwo​rzy​li na mo​ment właz nad sta​no​wi​skiem kie​row​cy. Te po​wol​ne dra​‐ nie nie zdą​żą mnie zła​pać. Nie dam się tak ła​two… * * * Czar​to​ry​ski wyj​rzał przez wi​zjer. – Dał radę, to​wa​rzy​szu sier​żan​cie – wy​chry​piał, nie oglą​da​jąc się. – Je​dzie pro​sto na wał. Lezą na nie​go dzie​siąt​ka​mi, ale nie do​sta​ną go, za wy​so​ko sie​dzi. – To… do​brze… – wy​szep​tał Szy​mon. Od​ra​chy jed​ne za​szły ich cich​cem od tyłu, kie​dy sku​pi​li się na wy​pa​try​wa​niu ka​pra​la. Wę​grzyc​ki oparł się wy​god​niej, aby dać od​po​cząć obo​la​łym ple​com. Po​ło​żył dło​nie na pan​ce​rzu i na​gle po​czuł ból, jak​by mu kto pal​ce w śrub​stag wsa​dził. Ciem​ność zo​ba​czył przed ocza​mi, nogi ugię​ły mu się, jak​by je kto watą po​wy​py​chał. Był​by zle​ciał, gdy​by nie ten pi​ston od in​ży​nio​rów. Zo​rien​to​wał się w ostat​niej chwi​li, co jest gra​ne, chwy​cił go za cha​be​ty i wcią​gnął do prze​dzia​łu de​san​to​we​go. Po czym na​tych​miast za​trza​‐ snął oba po​dłuż​ne wła​zy. We​wnątrz byli bez​piecz​ni. Sier​żant spoj​rzał na zmiaż​dżo​ną dłoń. Krew cie​kła mu z trzech głę​bo​kich ran, w któ​rych za​głę​bi​ły się pal​ce cho​ler​nej ska​ki​ny. Tak dał się po​dejść. Jak dziec​ko. Ale nic to. Grunt, że żyje. Tyl​ko dla​cze​go czu​je ta​kie zmę​cze​nie? Za​raz opa​trzy ranę. Ra​zem z… z… Nie za​sy​naj, Szy​muś, po​my​ślał. Nie zasy… Oczy same mu się za​mknę​ły. * * * Wi​śniew​ski za​śmiał się dzi​ko, gdy po ko​lej​nym cof​nię​ciu i zmia​nie bie​gów zo​stał mu do za​sy​pa​nia ostat​ni

frag​ment dołu. Jesz​cze chwi​la i war​stwa wil​got​nej zie​mi zdu​si pło​ną​cy wciąż w tym miej​scu ogień. Uśmiech spełzł mu jed​nak z ust, gdy po​czuł pod tył​kiem moc​ne szarp​nię​cie, a sil​nik za​kasz​lał zło​wro​go. Spoj​rzał na kon​tro​l​ki. No tak, trzy​stu​li​tro​wy zbior​nik był już pra​wie pu​sty. Ile pali to cho​ler​stwo? Z tego, co mu się w gło​wie tli​ło, dużo wię​cej niż każ​dy inny po​jazd, ja​kim zda​rzy​ło mu się jeź​dzić, a sie​dział za kół​kiem i ma​net​ka​mi wie​lu wo​zów bo​jo​wych. Mu​siał pod​jąć de​cy​zję, i to szyb​ko, cze​go naj​czy​tel​niej​szym do​wo​dem było jesz​cze jed​no kaszl​nię​cie sil​ni​ka. Je​śli zde​cy​du​je się za​sy​pać ostat​ni frag​ment wy​ko​pu, może po​tem nie do​je​chać do BRDM-a, co rów​na​ło się pew​nej śmier​ci. Z ko​lei je​śli do​trze do wozu bo​jo​we​go na opa​rach pa​li​wa, nie ukoń​czy mi​sji – a do​wódz​two ka​ra​ło nie​wy​ko​na​nie roz​ka​zu i de​zer​cję z całą su​ro​wo​ścią. Sta​nął przed nie​ła​twym wy​‐ bo​rem, a w do​dat​ku mu​siał pod​jąć de​cy​zję w cią​gu paru se​kund. Wal​nął pię​ścią w udo. Jak od​cho​dzić, to z hu​kiem. Wrzu​cił je​dyn​kę i ru​szył w kie​run​ku pło​mie​ni. Sil​nik za​kasz​lał jesz​cze trzy razy, za​nim cięż​ki spy​chacz za​wró​cił w stro​nę BRDM-a. Mi​ja​jąc po​‐ przew​ra​ca​ne ta​śmo​cią​gi, Wi​śniew​ski przyj​rzał się uważ​niej oko​li​cy. Nie​umar​li nad​cią​ga​li ze wszyst​kich stron, było ich już z ty​siąc, je​śli nie wię​cej. Nie zwra​ca​li jed​nak naj​mniej​szej uwa​gi na wóz bo​jo​wy, za cel ob​raw​szy ewi​dent​nie spy​chacz. I do​brze, po​my​ślał. Pod​ja​dę pro​sto do BRDM-a, a gdy już będę bar​dzo bli​sko, prze​bie​gnę po ma​‐ sce, prze​sko​czę na pan​cerz i wej​dę do środ​ka jed​nym z wła​zów, za​nim któ​ry​kol​wiek z tych dra​ni zdą​ży się zo​rien​to​wać. Zda​wał so​bie spra​wę, że jego plan ma je​den sła​by punkt, ale był do​brej my​śli. Sko​ro uda​ło mu się tyle osią​gnąć, szczę​ście nie po​win​no go o… Sil​nik za​krztu​sił się zno​wu, sta​liń​cem szarp​nę​ło raz i dru​gi, a po​tem sil​nik za​war​czał i zgasł. Dla​cze​go te​raz?! Dla​cze​go wła​śnie te​raz?! Za​klął siar​czy​ście, spo​glą​da​jąc na sto​ją​cy tyl​ko kil​ka​dzie​siąt me​trów da​lej wóz bo​jo​wy. Tłum nie​‐ umar​łych na​pie​rał ze wszyst​kich stron. Jed​ni zom​bie dep​ta​li po dru​gich; leź​li po so​bie, byle tyl​ko zna​leźć się bli​żej ofia​ry, jak​by nie umie​li się oprzeć jej… za​pa​cho​wi, cie​płu, wi​do​ko​wi, a może od​gło​som, któ​re wy​da​wa​ła? Tego Wi​śniew​ski nie wie​dział. Wła​ści​wie na​wet się nie za​sta​na​wiał, co zwa​bia do nie​go od​‐ mień​ców. Do​sko​na​le za to ro​zu​miał: że je​śli na​tych​miast nie zro​bi cze​goś sen​sow​ne​go, zo​sta​nie roz​szar​‐ pa​ny na strzę​py. Naj​wię​cej za​ra​żo​nych miał po le​wej i z przo​du, mię​dzy bul​do​że​rem i BRDM-em. Z pra​wej stro​ny było ich mniej, ale i tak o wie​le za dużo. Za spy​cha​czem zaś tło​czy​li się ci, któ​rych po dro​dze wy​prze​dził. A gdy​bym wziął po​rząd​ny roz​pęd i sko​czył?… Tak, to moja je​dy​na szan​sa. Zom​bie byli nie​stru​dze​ni, ale za to po​wol​ni, na​to​miast on na wszyst​kich ćwi​cze​niach czuł się jak ryba w wo​dzie. Ska​kał naj​da​lej, wspi​nał się naj​wy​żej – na​wet po li​nie – no i w bie​gach nie miał so​bie rów​nych w ca​łym ba​ta​lio​nie. Dy​‐ plo​mów po​twier​dza​ją​cych świet​ną for​mę na​zbie​rał już z pół wa​liz​ki. Nie na​my​śla​jąc się dłu​żej, ze​rwał się z fo​te​la, prze​szedł na sam przód wiel​kiej ma​szy​ny, tam od​wró​cił się i po​cze​kał w cał​ko​wi​tej ci​szy, aż ostat​ni ma​ru​de​rzy do​łą​czą do tłu​mu. Gdy zo​ba​czył, że wszy​scy cho​dzą​cy nie​umar​li są przy spy​cha​czu, prze​że​gnał się po​śpiesz​nie… i ru​szył sprin​tem po obu​do​wie sil​ni​ka. Od​bił się naj​moc​niej, jak umiał, od pły​ty, do któ​rej przy​le​ga​ło opar​cie fo​te​la kie​row​cy, i śmi​gnął w po​wie​trzu gło​wą do przo​du, kla​sycz​nym ty​gry​skiem. To jed​nak nie wy​star​czy​ło. Do otwar​tej prze​strze​ni za​bra​kło mu może me​tra. Wpadł na ostat​ni sze​reg nie​umar​łych, ku​ląc się in​stynk​tow​nie. Ude​rzył w nich z ta​kim im​pe​tem, że po​le​cie​li na boki jak naj​zwy​‐

klej​sze krę​gle. Za​trzy​mał się po zro​bie​niu dwóch prze​wro​tów, ze​rwał na rów​ne nogi i na​tych​miast ru​szył sprin​tem, omi​ja​jąc sze​ro​kim łu​kiem naj​więk​sze sku​pi​sko cuch​ną​cych śmier​cią od​mień​ców. Gnał przed sie​bie jak wi​cher, bi​jąc wszel​kie oso​bi​ste re​kor​dy. Nogi z tru​dem na​dą​ża​ły za jego my​śla​mi, ale nie zmy​‐ lił ryt​mu. Uda​ło się, do​tarł do prze​ciw​nej bur​ty BRDM-a, za​nim więk​szość nie​umar​łych zdo​ła​ła za​wró​cić i zro​bić kil​ka kro​ków. Wspiął się na pan​cerz i za​ło​mo​tał w naj​bliż​szy właz. – Sier​żan​cie, to ja! – za​wo​łał. – Wpuść​cie mnie! Ci​sza. Jak​by we​wnątrz ni​ko​go nie było. Zer​k​nął przez ra​mię. Masa zom​bie su​nę​ła w jego kie​run​ku wol​no i nie​ubła​ga​nie ni​czym fala śmier​cio​no​śne​go przy​pły​wu. – Co jest, jak pra​gnę zdro​wia! – Za​ło​mo​tał po​now​nie, aż go ręka za​bo​la​ła. Znów od​po​wie​dzia​ła mu ci​sza. – Ej, wy tam!… Szarp​nął za po​kry​wę wła​zu. Ani drgnę​ła, za​ry​glo​wa​na. Zro​bił to samo z dru​gą, po​tem trze​cią. Naj​‐ bliż​si nie​umar​li byli już tyl​ko o kil​ka kro​ków od tyłu BRDM-a. Wi​śniew​ski za​klął pod no​sem, się​ga​jąc w pa​ni​ce do ostat​niej sta​lo​wej po​kry​wy, tej nad sta​no​wi​skiem kie​row​cy. Wsu​nął pal​ce pod kry​zę i po​cią​‐ gnął z ca​łych sił. Od​sko​czy​ła z trza​skiem. Bez za​sta​no​wie​nia wsko​czył do mrocz​ne​go wnę​trza. – Bar​dzo za​baw​ne – mruk​nął, sa​do​wiąc się na wła​snym fo​te​lu i się​ga​jąc po klu​czy​ki. – Dla​cze​go mi to… – Dal​sze sło​wa uwię​zły mu w gar​dle, gdy po​czuł za​ci​ska​ją​ce mu się na szyi zim​ne pal​ce i zro​zu​miał, co jest źró​dłem od​ra​ża​ją​ce​go odo​ru, któ​ry po​czuł kil​ka se​kund wcze​śniej.

34 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 04:11 Ko​men​da Wo​je​wódz​ka MO, ul. Pod​wa​le 31–33 Bie​drzyc​ki za​mknął drzwi za Aren​dzi​kow​skim. Oprócz nich w na​roż​nym ga​bi​ne​cie prze​by​wa​li tyl​ko Nie​‐ sy​to i Ma​wet, awan​so​wa​ny przed mo​men​tem na do​wód​cę dol​no​ślą​skie​go kon​tyn​gen​tu ZOMO. Ze​bra​li się tu​taj, by omó​wić waż​ną spra​wę. – Przejdź​my od razu do rze​czy – za​pro​po​no​wał Bie​drzyc​ki, sia​da​jąc za biur​kiem. – Uda​ło nam się ścią​gnąć do Wro​cła​wia po​nad sześć ty​się​cy żoł​nie​rzy i oko​ło ty​sią​ca mi​li​cjan​tów. Dal​sze dwa​dzie​ścia pięć ty​się​cy żoł​nie​rzy for​mu​je wła​śnie kor​don sa​ni​tar​ny, któ​rym ode​tnie​my mia​sto od resz​ty kra​ju. Do siód​mej stwo​rzy​my blo​ka​dę, przez któ​rą na​wet mysz się nie prze​śli​zgnie, ale… – za​milkł na mo​ment, wo​‐ dząc wzro​kiem po twa​rzach ze​bra​nych – …ale to wszyst​ko bę​dzie gów​no war​te, je​śli nie wy​my​śli​my sku​tecz​ne​go spo​so​bu… – znów za​milkł, tym ra​zem z bra​ku od​po​wied​nich słów – …spo​so​bu na uniesz​ko​‐ dli​wie​nie za​ra​żo​nych. Je​śli na​sze sza​cun​ki są traf​ne choć​by w po​ło​wie, mo​że​my mieć obec​nie do czy​nie​‐ nia z kil​ko​ma, a na​wet kil​ku​na​sto​ma ty​sią​ca​mi zom​bie. Ma​wet po​ru​szył się nie​spo​koj​nie. On je​den z tego gro​na nie uczest​ni​czył we wcze​śniej​szej na​ra​dzie i dla​te​go nie sły​szał o wy​ni​kach prac ze​spo​łu dok​to​ra Aren​dzi​kow​skie​go. – We Wro​cła​wiu gra​su​je kil​ka​na​ście ty​się​cy tych stwo​rów? – po​wtó​rzył z nie​do​wie​rza​niem. Bie​drzyc​ki przy​tak​nął z po​wa​gą. – Czar​ny sce​na​riusz spe​cja​li​stów ze szpi​ta​la MSW za​kła​da wręcz… – Nie ule​gaj​my pa​ni​ce – prze​rwał mu Bog​dan. – Czar​ne sce​na​riu​sze rzad​ko się zisz​cza​ją. Parę osób z Rady Epi​de​mio​lo​gicz​nej na moją proś​bę na​kre​śli​ło naj​gor​szy wa​riant roz​wo​ju wy​da​rzeń, ale na ra​zie nic nie wska​zu​je, aby miał on wie​le wspól​ne​go z rze​czy​wi​sto​ścią. Bę​dzie źle, to praw​da, lecz dys​po​nu​‐ jąc ta​ki​mi si​ła​mi, ja​kie zgro​ma​dzi​li​śmy w naj​bar​dziej new​ral​gicz​nych punk​tach mia​sta, po​win​ni​śmy opa​‐ no​wać epi​de​mię. Trzy​maj​my się za​tem wer​sji o kil​ku​na​stu ty​sią​cach po​ten​cjal​nych za​ra​żo​nych. – Do​brze – pod​jął Bar​tek. – Moi szta​bow​cy oce​nia​ją, że do rana mo​że​my zneu​tra​li​zo​wać sześć, na​‐ wet osiem ty​się​cy zom​bie. Dru​gie tyle schwy​ta​my w cią​gu dnia. Sko​ro jed​nak nie da się ich sku​tecz​nie spa​lić ani za​bić, mamy ogrom​ny pro​blem. Co z nimi zro​bić? W mia​rę słu​cha​nia Nie​sy​to krzy​wił się co​raz bar​dziej. – Ile jest wię​zień na te​re​nie Wro​cła​wia? – za​py​tał. Ma​jor spoj​rzał zna​czą​co na Ma​we​ta. – Na mnie nie pa​trz​cie – mruk​nął zo​mo​wiec. – Ja je​stem z Lu​bli​na. Prze​nie​sio​no mnie do was trzy mie​sią​ce temu. Nie mam bla​de​go po​ję​cia, ile ki​ciów ma​cie w tym swo​im za​dżu​mio​nym mie​ście. Aren​dzi​kow​ski też roz​ło​żył bez​rad​nie ręce. Był w sta​nie po​wie​dzieć, ile łó​żek szpi​tal​nych ma do dys​‐ po​zy​cji, ale o to aku​rat nikt nie py​tał. – Tak do ni​cze​go nie doj​dzie​my. Trze​ba nam ko​goś obe​zna​ne​go… – Bie​drzyc​ki się​gnął po te​le​fon. – Znaj​dzie się tam ktoś, kto zna do​brze mia​sto? – rzu​cił do słu​chaw​ki kil​ka se​kund póź​niej, po​tem za​milkł na dłuż​szą chwi​lę, a na ko​niec po​krę​cił gło​wą. – Cho​dzi​ło mi ra​czej o ko​goś, kto orien​tu​je się w in​fra​‐ struk​tu​rze. Tak. Wła​śnie tak. Świet​nie. Da​waj​cie mi go tu​taj. Tak, na​tych​miast! – Słu​chaw​ka wy​lą​do​wa​ła

z po​wro​tem na wi​deł​kach. – Za​ła​twio​ne. Mo​ment póź​niej ktoś za​pu​kał nie​śmia​ło do drzwi. – Wejść! W pro​gu sta​nął wy​so​ki, ostrzy​żo​ny na jeża blon​dyn o owal​nej twa​rzy i kla​sycz​nych sło​wiań​skich ry​‐ sach. Strze​lił ob​ca​sa​mi na wi​dok Bart​ka. – Pod​po​rucz​nik Sła​wo​mir Ni​zner mel​du​je się na roz​kaz – wy​pa​lił, pro​stu​jąc re​gu​la​mi​no​wo ple​cy. – Wyj​mij​cie ten kij z dupy i nie rób​cie prze​cią​gu – wy​bur​czał ma​jor, świa​dom ucie​ka​ją​ce​go cza​su. – Sia​daj​cie, bę​dzie​my mie​li do was kil​ka kon​kret​nych py​tań. – Tak jest! – Ni​zner za​jął ostroż​nie wska​za​ne miej​sce. – Żeby nie było nie​po​ro​zu​mień. Wszyst​ko, co usły​szy​cie w tym ga​bi​ne​cie, jest ści​śle taj​ne. Je​śli pi​‐ śnie​cie ko​muś choć sło​wo… – Bie​drzyc​ki za​wie​sił zna​czą​co głos, wska​zu​jąc gło​wą Ma​we​ta, a ten po​słał pod​ofi​ce​ro​wi miaż​dżą​ce spoj​rze​nie jak za​wsze, gdy trze​ba było opie​przyć pod​wład​ne​go. – Ro​zu​mie​my się? Pod​po​rucz​nik otwo​rzył sze​rzej oczy i prze​łknął ner​wo​wo śli​nę. Na jego czo​le po​ja​wi​ły się kro​pel​ki potu. – Ta​jest! – po​twier​dził lek​ko ła​mią​cym się gło​sem. Bar​tek od​pu​ścił so​bie dal​sze groź​by. – Wie​cie, ile jest wię​zień na te​re​nie Wro​cła​wia? – Ta​jest! – To nie było py​ta​nie re​to​rycz​ne. – Ta​jest. Mamy dwa za​kła​dy kar​ne: nu​mer je​den na Klecz​kow​skiej i nu​mer dwa na Fioł​ko​wej. – Fioł​ko​wa? – jęk​nął Nie​sy​to. – Gdzie to jest? – Bez mapy się nie obej​dzie, jak wi​dzę – stwier​dził Bar​tek, pod​no​sząc się zza biur​ka, i za​pro​po​no​‐ wał: – Przejdź​my do są​sied​nie​go po​miesz​cze​nia. Prze​nie​śli się bły​ska​wicz​nie. Bie​drzyc​ki ode​słał na ko​ry​tarz wszyst​kich pod​ofi​ce​rów pra​cu​ją​cych przy sto​le szta​bo​wym, po czym jesz​cze ka​zał po​sta​wić przy drzwiach war​tow​ni​ka. Gdy po​de​szli do mapy, Ni​zner wska​zał im obie lo​ka​li​za​cje, a Ma​wet ozna​czył je czer​wo​ny​mi cho​rą​‐ giew​ka​mi. – To wszyst​ko? – Bar​tek spoj​rzał z nie​do​wie​rza​niem na pod​po​rucz​ni​ka. – Jest jesz​cze areszt śled​czy, tu​taj obok, na Świe​bodz​kiej. – Fakt – roz​pro​mie​nił się zo​mo​wiec. – Za bu​dyn​kiem sądu. By​łem tam nie da​lej niż… Bie​drzyc​ki wpadł mu bez​ce​re​mo​nial​nie w sło​wo, nie spusz​cza​jąc uważ​ne​go wzro​ku z przy​sła​ne​go pod​ofi​ce​ra. – Wie​cie, Ni​zner, ilu zom​bie moż​na by tam po​mie​ścić? – Ale gdzie, to​wa​rzy​szu ma​jo​rze? – za​py​tał zdez​o​rien​to​wa​ny pod​po​rucz​nik. – W tych wię​zie​niach, a gdzież by in​dziej? – roz​zło​ścił się Bar​tek. – Skup​cie się. – Areszt ma oko​ło ośmiu​set miejsc, ZK1 po​dob​nie, a ZK2… – Ni​zner za​milkł na chwi​lę. – Tam tak na​praw​dę do​pie​ro po​wsta​je po​rząd​niej​sze wię​zie​nie. – Za​tem mamy ja​kieś… – pod​su​mo​wał Nie​sy​to – pół​to​ra ty​sią​ca miejsc. – Zom​bie nie żucz​ki – wtrą​cił Ma​wet. – Nie po​win​ni na​rze​kać na prze​peł​nie​nie. Trzy razy tyle ich się

tam na​pcha, a może i wię​cej, je​śli usu​nie​my z cel pry​cze. Ma​jor po​dra​pał się po bro​dzie. – Le​piej na​wet – do​dał. – Gdy już za​peł​ni​my blo​ki, resz​tę mo​że​my upa​ko​wać na ko​ry​ta​rzach i dzie​‐ dziń​cach. – Po​stu​kał pal​cem w mapę. – Chy​ba zna​leź​li​śmy roz​wią​za​nie – oświad​czył. – Przy​naj​mniej czę​ścio​we. Ale to za​wsze krok w do​brym kie​run​ku. – A co zro​bi​my z osa​dzo​ny​mi? – za​in​te​re​so​wał się Aren​dzi​kow​ski. – To pół​to​ra ty​sią​ca chło​pa bę​‐ dzie. Bie​drzyc​ki przy​gryzł war​gę. – Trze​ba ich gdzieś prze​nieść… Tyl​ko gdzie? Ni​zner pod​niósł rękę jak uczeń zgła​sza​ją​cy się do od​po​wie​dzi. – Może na sta​dion? – Na Olim​pij​ski? – pod​chwy​cił Nie​sy​to. – To spo​ry obiekt, od​osob​nio​ny, moż​na go pil​no​wać nie​‐ wiel​kim na​kła​dem środ​ków. – Cie​ka​wa kon​cep​cja… – Bar​tek prze​su​nął się, by zer​k​nąć na inny frag​ment wiel​kiej mapy. – Na​‐ praw​dę cie​ka​wa. Ma​wet tak​że po​chy​lił się nad sto​łem. – A gdy​by umie​ścić tam zom​bie, za​miast prze​no​sić więź​niów? – za​pro​po​no​wał. – Dla​cze​go? – za​py​tał krót​ko Bie​drzyc​ki, na​wet nie pod​no​sząc gło​wy. – Nie ma ta​kiej opcji, pa​no​wie! – za​pro​te​sto​wał na​tych​miast Aren​dzi​kow​ski. – Za​cze​kaj, Bog​dan – po​pro​sił ma​jor. – Do​kończ​cie, po​rucz​ni​ku. – Upa​ko​wa​nie na sta​dio​nie tylu więź​niów to kiep​ski po​mysł. Wie​cie, kto sie​dzi w ki​ciach? Spo​ra część osa​dzo​nych to naj​gor​szy ele​ment, za​twar​dzia​li kry​mi​na​li​ści, re​cy​dy​wa. Kie​dy tyl​ko po​czu​ją pi​smo no​sem, urzą​dzą nam praw​dzi​we pie​kło. Bez prze​rwy bę​dzie​my mie​li do czy​nie​nia z bun​ta​mi albo pró​ba​‐ mi ucie​czek. Kto wie, czy nie ma​so​wych. W po​je​dyn​kę czy ra​zem, po​ucie​ka​ją mam bez dwóch zdań. Być może na​wet wszy​scy. Ilu funk​cjo​na​riu​szy od​de​le​gu​je​my do pil​no​wa​nia tej ban​dy? Dwa plu​to​ny? Kom​pa​‐ nię? To na pew​no nie wy​star​czy. – Prze​sa​dza​cie, po​rucz​ni​ku – mruk​nął Bie​drzyc​ki. – Nie prze​sa​dzam! – żach​nął się zo​mo​wiec. – Mnie szko​lo​no z my​ślą o ta​kich sy​tu​acjach, was nie. Je​‐ śli mó​wię, że to zły po​mysł, mam ra​cję. Ale zmar​twych​wstań​cy to zu​peł​nie inna spra​wa. Wy​star​czy od​po​‐ wied​nio za​bez​pie​czyć kil​ka new​ral​gicz​nych punk​tów i za​ba​ry​ka​do​wać więk​szość wyjść, a bę​dzie moż​na ich tam trzy​mać do usra​nej śmier​ci. Nie wspo​mi​na​jąc o tym, że sta​dion po​mie​ści ich – wzo​rem ma​jo​ra po​stu​kał pal​cem w mapę – ty​sią​ce. A na​wet dzie​siąt​ki ty​się​cy. Bar​tek wy​pro​sto​wał się w koń​cu i prze​niósł wzrok na Aren​dzi​kow​skie​go. – Dla​cze​go uwa​żasz, że nie po​win​ni​śmy tam umiesz​czać zom​bie? – W ho​te​lu obok Sta​dio​nu Olim​pij​skie​go otwo​rzy​li​śmy przed kil​ko​ma go​dzi​na​mi nowe izo​la​to​rium, je​dy​ne dzia​ła​ją​ce w tej chwi​li. Tra​fia​ją tam wszy​scy wy​ła​pa​ni ucie​ki​nie​rzy i lu​dzie zgar​nię​ci pod​czas pa​‐ cy​fi​ka​cji. To set​ki osób, w tym wie​le ko​biet i dzie​ci, któ​re prze​ży​ły tej nocy ist​ne pie​kło. Zor​ga​ni​zo​wa​nie dla nich in​ne​go lo​kum po​trwa, a gwa​ran​tu​ję ci, że je​śli któ​ryś izo​lo​wa​ny za​uwa​ży, co szy​ku​je​my im pod no​sem, bę​dziesz miał tam taki bur​del… – Ro​zu​miem. – Bie​drzyc​ki uci​szył go ge​stem. – Żad​ne z tych dwóch roz​wią​zań nie jest ide​al​ne, ale roz​waż​my ich plu​sy i mi​nu​sy. Wię​zie​nia w sam raz na​da​ją się do izo​lo​wa​nia tak groź​nych be​stii jak zom​‐

bie. Ota​cza​ją je gru​be, wy​so​kie mury, a cele w nich są do​brze za​mknię​te i pil​no​wa​ne. Ale to roz​wią​za​nie ma trzy ogrom​ne mi​nu​sy. Po pierw​sze wię​zie​nia sto​ją w sa​mym środ​ku gę​sto za​miesz​ka​nych dziel​nic. Po dru​gie trze​ba by coś zro​bić z set​ka​mi groź​nych kry​mi​na​li​stów. – Za​wsze moż​na ich wy​strze​lać – pod​su​nął Ma​wet, któ​re​go na​tych​miast zgro​mi​li wzro​kiem. – Po trze​cie wresz​cie – kon​ty​nu​ował ma​jor – po​mie​ści​my w obu tych lo​ka​li​za​cjach mak​sy​mal​nie sześć ty​się​cy nie​umar​łych, a to prze​cież do​pie​ro dol​na gra​ni​ca na​szych sza​cun​ków. Może się za​tem oka​‐ zać, że szyb​ko wró​ci​my do punk​tu wyj​ścia i za kil​ka bądź kil​ka​na​ście go​dzin bę​dzie​my mu​sie​li się​gnąć po inne do​stęp​ne środ​ki, czy​taj: sta​dion. A te​raz przejdź​my do dru​gie​go roz​wią​za​nia. Za​mie​nia​my sta​dion w wiel​kie wię​zie​nie, nie dla lu​dzi jed​nak, lecz dla schwy​ta​nych zom​bie. To obiekt raz, że od​da​lo​ny od dziel​nic miesz​kal​nych, a dwa, że gi​gan​tycz​ny. Po​wi​nien bez pro​ble​mu po​mie​ścić na​wet kil​ka​dzie​siąt ty​‐ się​cy tych po​two​rów. Za​tem w po​rów​na​niu wy​pa​da le​piej od za​kła​dów kar​nych, ale ma co naj​mniej dwa mi​nu​sy. Po pierw​sze trze​ba by gdzieś prze​nieść je​dy​ne dzia​ła​ją​ce izo​la​to​rium. I to na​tych​miast, bez pa​‐ tycz​ko​wa​nia się z pa​cjen​ta​mi. Tak, Bog​dan – uniósł zno​wu dłoń. – Zda​ję so​bie spra​wę, co ci lu​dzie prze​‐ ży​li, ale tu cho​dzi o coś wię​cej niż do​bre sa​mo​po​czu​cie oby​wa​te​li. Je​śli tyl​ko znaj​dzie​my obiekt za​stęp​‐ czy, w któ​rym moż​na by ich ulo​ko​wać, a wie​rzę, że tak się sta​nie, prze​nie​sie​my ich w cią​gu paru go​dzin. – Za​czerp​nął tchu, by przejść do dru​gie​go z za​sy​gna​li​zo​wa​nych pro​ble​mów. – Po dru​gie zaś sta​dion trze​‐ ba by od​po​wied​nio za​bez​pie​czyć, sko​ro chce​my uwię​zić na nim wie​le ty​się​cy krwio​żer​czych be​stii. Zwy​‐ kłe kra​ty w bra​mach nie wy​star​czą. To bę​dzie wy​ma​gać za​pla​no​wa​nia fron​tu ro​bót, ścią​gnię​cia fa​chow​‐ ców, mu​ra​rzy, spa​wa​czy i tak da​lej, no i zgro​ma​dze​nia de​fi​cy​to​wych ma​te​ria​łów bu​dow​la​nych. Taka ope​‐ ra​cja po​trwa dłu​żej, niż się może wy​da​wać. Za​tem mu​si​my po​szu​kać roz​wią​za​nia tym​cza​so​we​go. Mó​‐ wiąc krót​ko: trze​ba zna​leźć prze​cho​wal​nię dla schwy​ta​nych w trak​cie ob​ła​wy nie​umar​łych do cza​su prze​‐ trans​por​to​wa​nia ich na sta​dion. Ja​kieś po​my​sły? Za​sta​na​wia​li się w mil​cze​niu przez dłuż​szą chwi​lę, szu​ka​jąc roz​wią​za​nia, któ​re by usa​tys​fak​cjo​no​wa​‐ ło ich wszyst​kich. – Bar​ki! – za​wo​łał w koń​cu roz​go​rącz​ko​wa​ny Nie​sy​to. – Za​pa​kuj​my ich na bar​ki! – Pod​szedł do sto​łu i prze​su​nął pal​cem po ka​na​le po​wo​dzio​wym cią​gną​cym się od mo​stu War​szaw​skie​go aż po Wy​spę Mi​ło​‐ ści. – Dzię​ki temu do za​koń​cze​nia prac mo​że​my ich trzy​mać rzut be​re​tem od sta​dio​nu. Bar​ki ścią​gnie się w parę go​dzin z por​tu miej​skie​go albo jesz​cze szyb​ciej ze stocz​ni re​mon​to​wej. Każ​da taka jed​nost​ka ma kil​ka kry​tych ła​dow​ni, po​mie​ści więc set​ki zom​bie, może na​wet ty​sią​ce – po​to​czył trium​fal​nym wzro​kiem po ko​le​gach. Ma​wet po​kle​pał go po ple​cach, Aren​dzi​kow​ski po​ki​wał gło​wą z uzna​niem, a Bie​drzyc​ki swo​im zwy​‐ cza​jem uśmiech​nął się pół​gęb​kiem, co w jego wy​pad​ku ozna​cza​ło naj​wyż​szą po​chwa​łę. Tę ra​do​sną at​mos​fe​rę za​kłó​ci​ły wy​po​wie​dzia​ne ci​cho sło​wa pod​po​rucz​ni​ka. – Ka​nał po​wo​dzio​wy nie jest że​glow​ny. Od stro​ny mo​stu War​szaw​skie​go blo​ku​je go pły​ci​zna, któ​rą mia​sto mia​ło usu​nąć już dwa lata temu, a od stro​ny wy​spy za​my​ka go jaz. – Pi​sze się jazz, ale mówi się dżez – po​pra​wił go Nie​sy​to. – Ale mnie cho​dzi o ro​dzaj za​po​ry na rze​ce, nie o mu​zy​kę. – I co z tego, że ten wasz jaz tam jest? – zdzi​wił się Ma​wet. – Przez coś ta​kie​go da się prze​cież prze​‐ pły​nąć. Sam wi​dzia​łem, jak bar​ki do nie​go wpły​wa​ły. Przy wy​spie były opusz​cza​ne albo pod​no​szo​ne, ot i cała fi​lo​zo​fia. – My​li​cie jaz ze ślu​zą, to​wa​rzy​szu po​rucz​ni​ku. Jaz to taki pro​sty sto​pień wod​ny – wy​ja​śnił po​śpiesz​‐

nie Ni​zner. – Coś jak​by mała tama, któ​ra spię​trza wodę na da​nym od​cin​ku. Żad​na bar​ka go nie po​ko​na, mo​że​cie mi wie​rzyć. – No to dupa – mruk​nął roz​cza​ro​wa​ny Bog​dan. – Chy​ba jed​nak nie do koń​ca… – ode​zwał się zno​wu pod​po​rucz​nik. – Moż​na by trzy​mać zom​bie na tych bar​kach, ale na ka​na​le że​glu​go​wym. To ten dru​gi, rów​no​le​gły. – Bar​ki, po​wia​da​cie. – Bie​drzyc​ki prze​su​nął pal​cem po wszyst​kich nie​bie​skich wstę​gach, ja​ki​mi na pla​nie mia​sta ozna​czo​no ko​ry​to Odry i ka​na​ły. Każ​dy uczest​nik na​ra​dy choć raz w ży​ciu wi​dział że​glu​ją​ce w dół i w górę rze​ki stat​ki, któ​ry​mi prze​wo​żo​no ma​sów​kę, od wę​gla po ziar​no. – Ten po​mysł z każ​dą chwi​lą po​do​ba mi się bar​dziej… – Ma​jor wy​pro​sto​wał ple​cy. – To do​sko​na​łe roz​wią​za​nie. Bar​ki są ze sta​li. Ich ła​dow​nie moż​na za​mknąć na głu​cho me​ta​lo​wy​mi po​kry​wa​mi. A gdy​by na​wet nie​umar​li wy​leź​li ja​kimś cu​dem na po​kład, to i tak ni​ko​mu nie za​gro​żą. Wy​star​czy, że za​ko​twi​czy​my pły​wa​ją​ce cele po​środ​‐ ku ko​ry​ta rze​ki. Tam, gdzie jest naj​sze​rzej. – Wy​szcze​rzył się. – Nie po​trze​bu​je​my sta​dio​nu ani wię​zień. Nie mu​si​my ni​ko​go ni​g​dzie prze​no​sić. To jest to! Za​raz wy​dam roz​kaz za​ję​cia por​tu miej​skie​go i stocz​ni. Wy​ko​rzy​sta​my je jako punk​ty za​ła​dun​ko​we… – Urwał, sły​sząc gło​śne pu​ka​nie do drzwi. – Wejść! W pro​gu sta​nął pod​ofi​cer z pli​kiem kar​tek w dło​ni. Wy​glą​dał na moc​no wy​stra​szo​ne​go. – To​wa​rzy​szu ma​jo​rze, ka​pi​tan Nie​wia​dom​ski ka​zał za​mel​do​wać, że przed chwi​lą utra​ci​li​śmy kon​takt z od​dzia​łem wy​sła​nym do Pracz Od​rzań​skich – wy​du​kał, sto​jąc na bacz​ność. – Mam też prze​ka​zać ra​por​‐ ty pa​tro​li wy​sła​nych do naj​bar​dziej za​gro​żo​nych dziel​nic. Nie​mal wszyst​kie do​no​szą o licz​nych kon​tak​‐ tach z za​ra​żo​ny​mi. – Da​waj​cie! – Bie​drzyc​ki wy​cią​gnął rękę. – Mo​że​cie wra​cać do cen​trum do​wo​dze​nia. Drzwi za​mknę​ły się z hu​kiem. – Za​czę​ło się – mruk​nął Ma​wet, się​ga​jąc po le​żą​cą na skra​ju sto​łu czap​kę. – Za​cze​kaj​cie chwi​lę – po​pro​sił ma​jor z no​sem w mel​dun​kach. Kar​tek było po​nad dwa​dzie​ścia. Na pierw​szej zna​lazł do​kład​ny opis sy​tu​acji na Pra​czach. Wy​glą​da​ło na to, że w trak​cie mi​sji do​szło tam do ja​kie​goś tra​gicz​ne​go w skut​kach wy​bu​chu, ale garst​ka oca​la​łych żoł​nie​rzy po​sta​no​wi​ła wy​ko​nać swo​je za​da​nie do koń​ca. Za​nim na​stą​pi​ła utra​ta łącz​no​ści, do​wód​ca jed​‐ ne​go z BRDM-ów zdą​żył po​in​for​mo​wać cen​trum do​wo​dze​nia o po​ja​wie​niu się se​tek zom​bie, uru​cho​mie​‐ niu jed​ne​go spy​cha​cza i czę​ścio​wym za​sy​pa​niu dołu kre​ma​to​ryj​ne​go. Ra​por​ty z in​nych od​cin​ków były rów​nie cie​ka​we. Od​dzia​ły wy​sła​ne do naj​bar​dziej za​dy​mio​nych dziel​nic do​no​si​ły o czę​stych kon​tak​tach z za​ra​żo​ny​mi. Wal​ki na uli​cach roz​go​rza​ły od nowa. Tym ra​zem jed​nak woj​sko było licz​niej​sze i o wie​le le​piej przy​go​to​wa​ne niż pod​czas wcze​śniej​szej pa​cy​fi​ka​cji La​bi​ryn​tu. Ze​wsząd spły​wa​ły mel​dun​ki o uję​‐ ciu spo​rej ilo​ści zom​bie. Do​wód​cy naj​czę​ściej py​ta​li, do​kąd na​le​ży od​sta​wić schwy​ta​nych od​mień​ców. Kie​ro​wa​nie nie​umar​łych na bar​ki, choć wy​da​wa​ło się ide​al​nym roz​wią​za​niem, na ra​zie nie​ste​ty po​zo​sta​‐ wa​ło w sfe​rze pla​nów. Bar​tek nie miał po​ję​cia, czy w por​cie albo w stocz​ni znaj​dzie pu​ste jed​nost​ki pły​‐ wa​ją​ce. Nie wie​dział tak​że, skąd wy​trza​snąć do nich za​ło​gi. Wszyst​ko to było oczy​wi​ście do zor​ga​ni​zo​‐ wa​nia, ale nie na już. Ode​rwał wzrok od lek​tu​ry i prze​niósł spoj​rze​nie na Ni​zne​ra. – Pod​po​rucz​ni​ku, co by​ście zro​bi​li, gdy​by​ście mu​sie​li od​izo​lo​wać set​ki zom​bie te​raz za​raz? – za​py​‐ tał. Mil​cze​nie się prze​dłu​ża​ło. Mło​dy ofi​cer wpa​try​wał się w mapę, marsz​cząc czo​ło w za​my​śle​niu. Bie​‐ drzyc​ki nie po​ga​niał go. Cze​kał spo​koj​nie, tak samo jak po​zo​sta​li uczest​ni​cy na​ra​dy.

– Za​pa​ko​wał​bym ich do wa​go​nów ko​le​jo​wych – wy​mam​ro​tał w koń​cu Ni​zner. – Słu​cham? – Bar​tek zro​bił wiel​kie oczy. Ma​wet i Nie​sy​to po​krę​ci​li z nie​do​wie​rza​niem gło​wa​mi. Tyl​ko Aren​dzi​kow​ski uśmie​chał się sze​ro​ko, jak​by w lot zro​zu​miał, o czym mowa. – Na Bro​cho​wie mamy set​ki pu​stych wę​gla​rek – wy​ja​śnił pod​po​rucz​nik. – To wiel​kie wa​go​ny, od​kry​‐ te od góry, ale z wy​so​ki​mi sta​lo​wy​mi ścia​na​mi. W ra​zie po​trze​by po​mie​ści​cie w nich ty​sią​ce za​ra​żo​nych. Ma​jor ode​tchnął z ulgą. – Po​rucz​ni​ku – zwró​cił się naj​pierw do Ma​we​ta – zaj​mij​cie się za​bez​pie​cze​niem sta​cji na Bro​cho​‐ wie. Ma​cie do dys​po​zy​cji każ​de​go zo​mow​ca, jaki jesz​cze wam zo​stał. Krzy​siek, ty pędź na cen​tra​lę, dzwoń do ko​mi​te​tu, za​pew​nij Za​tyl​ne​go, że sztab kry​zy​so​wy ma już go​to​wy plan, a epi​de​mia zo​sta​nie opa​no​wa​na do wcze​snych go​dzin ran​nych. Tyl​ko nie wda​waj się w szcze​gó​ły, żeby zno​wu nie men​dził. A wy, pod​po​rucz​ni​ku – Bie​drzyc​ki przy​szpi​lił spoj​rze​niem Ni​zne​ra – zgło​ście prze​ło​żo​ne​mu, że prze​cho​‐ dzi​cie pod moje bez​po​śred​nie roz​ka​zy. W try​bie na​tych​mia​sto​wym.

35 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 04:14 oko​li​ce Ma​ślic i Lasu Pil​czyc​kie​go Ra​dek otwo​rzył oczy. Za​spa​ny ga​pił się przez mo​ment w mrok, nie wie​dząc, gdzie jest ani co tu​taj robi. In​ten​syw​ny za​pach sia​na i od​gło​sy do​bie​ga​ją​ce​go z kil​ku miejsc na​raz chra​pa​nia przy​po​mnia​ły mu jed​nak szyb​ko o wy​da​rze​niach po​prze​dza​ją​cych wal​kę z od​mień​ca​mi i póź​niej​szą pa​nicz​ną uciecz​kę. Wzdry​gnął się jesz​cze przed tym, za​nim so​bie uświa​do​mił, że skre​wił, i to strasz​nie. Po​rucz​nik Sa​wic​ki zo​sta​wił go na war​cie, a on jak zwy​kły kot – skrzy​wił się na to po​rów​na​nie – za​snął na służ​bie! Krań​co​we wy​cień​‐ cze​nie nie było żad​nym uspra​wie​dli​wie​niem. Nie tłu​ma​czy​ło go tak​że to, że za​mknął oczy tyl​ko na kwa​‐ drans. Gdy ostat​ni raz spo​glą​dał na ze​ga​rek, do​cho​dzi​ła czwar​ta. Te​raz było pięt​na​ście po. Ulgi nie przy​‐ nio​sła mu na​wet kon​sta​ta​cja, że nikt ni​g​dy nie do​wie się o tej chwi​li sła​bo​ści. Gdy​by pod​czas jego drzem​ki wiatr zmie​nił kie​ru​nek i dym znów za​snuł oko​li​ce Lasu Pil​czyc​kie​go… Wo​lał nie my​śleć, ja​kie by​ły​by skut​ki ta​kiej nie​roz​wa​gi. Wszy​scy inni też po​zdej​mo​wa​li ma​ski. Spa​li twar​do, jak​by nie zmru​ży​li oka przez co naj​mniej ty​dzień. Sier​żant pod​cią​gnął się do po​zy​cji sie​dzą​cej. Oparł ple​cy o po​czer​nia​łe de​ski, z któ​rych zbi​to szo​pę. Gru​be na cal drew​no ugię​ło się lek​ko z le​d​wie sły​szal​nym skrzyp​nię​ciem. Ci​szę nocy za​kłó​ca​ło je​dy​nie chra​pa​nie żoł​nie​rzy. Przez nie​licz​ne szpa​ry w po​wa​le i ścia​nach są​czył się czy​sty mrok. Cią​gnę​ło chło​dem. I coś śmier​dzia​ło. Prócz przy​jem​nej woni sia​na Ra​dek wy​czu​wał ulot​ny, zna​jo​my odór. Była w nim nuta spa​le​ni​zny, ale nie ona do​mi​no​wa​ła. Znacz​nie sil​niej bił w noz​drza mdlą​cy, słod​ka​wy… Kot na​gle ze​sztyw​niał. Coś na​pie​ra​ło na de​ski od ze​wnątrz, czuł to te​raz wy​raź​nie. Ko​lej​ne szturch​‐ nię​cia były co​raz moc​niej​sze. Usły​szał też coś jak​by skro​ba​nie. Od​su​nął się szyb​ko od ścia​ny, brnąc przez sia​no na czwo​ra​kach. Z tego, co pa​mię​tał, po​rucz​nik po​ło​‐ żył się naj​bli​żej drzwi. Zna​le​zie​nie go w tych ciem​no​ściach mu​sia​ło chwi​lę po​trwać. Jak na złość prze​ło​‐ żo​ny spał aku​rat na bez​de​chu. – An​drzej… – wy​szep​tał Ra​dek, do​ty​ka​jąc de​li​kat​nie ra​mie​nia ku​zy​na. – Co? Ja… – Ci​cho – za​tkał usta pół​przy​tom​ne​go Sa​wic​kie​go. Po​rucz​nik na​tych​miast się uspo​ko​ił i szyb​ko po​ki​wał gło​wą. Wy​czuw​szy to, Ra​dek cof​nął rękę. – Co się dzie​je? – usły​szał chra​pli​wy szept. – Ktoś jest na ze​wnątrz – od​szep​nął. – Kto? – Chy​ba oni… – Ech! Pod​czoł​ga​li się ra​zem do pod​par​tych gru​bym po​la​nem drzwi. Te mia​ły wię​cej szpar, tak więc – mimo że na ze​wnątrz wciąż było ciem​no, choć oko wy​kol – za​uwa​ży​li ja​kiś ruch po dru​giej stro​nie. Ktoś tam na pew​no był, po​dob​nie jak za prze​ciw​le​głą ścia​ną. Ktoś znacz​nie cich​szy od ży​we​go czło​wie​ka… Sa​wic​ki na​ma​cał ra​mię Rad​ka, a na​stęp​nie po​cią​gnął go lek​ko, da​jąc znak, by się cof​nę​li.

– Trze​ba zbu​dzić lu​dzi – wy​szep​tał, gdy przy​cup​nę​li na sa​mym środ​ku szo​py obok na​kry​tej plan​de​ką ster​ty ru​pie​ci. – Tyl​ko ani mru-mru. Kie​ruj ich tu​taj. Sier​żant ob​szedł szo​pę, ko​lej​no wy​ma​cu​jąc śpią​cych żoł​nie​rzy. Tyl​ko je​den na​ro​bił ra​ba​nu, wy​rwa​ny z głę​bo​kie​go, nie​spo​koj​ne​go snu: stęk​nął gło​śno, za​nim bu​dzą​cy go Ra​dek zdą​żył za​sło​nić mu usta. Resz​ta za​re​ago​wa​ła jak trze​ba i speł​za​ła z bel sia​na w cał​ko​wi​tej ci​szy, kie​dy wska​zy​wał miej​sce zbiór​ki. Trzy mi​nu​ty póź​niej Ra​dek do​łą​czył do po​rucz​ni​ka i przy​siadł na plan​de​ce. – Na ze​wnątrz są od​mień​cy. – Sa​wic​ki nie owi​jał w ba​weł​nę. – Mu​si​my jak naj​szyb​ciej spraw​dzić, ilu ich tu przy​la​zło, i zna​leźć bez​piecz​ną dro​gę ewa​ku​acji. – Cie​ka​we jak. Okien tu nie ma, a drzwi le​piej nie otwie​rać – wy​ra​ził swo​ją opi​nię Kiet​zman. – Po​wie​dział​byś coś, cze​go sam nie wiem – ofuk​nął go po​rucz​nik. Sze​re​go​wiec na​tych​miast ucichł. Za to Ja​ny​szek mu​siał wtrą​cić swo​je trzy gro​sze: – Po omac​ku wie​le nie znaj​dzie​my. – To fakt – przy​znał Sa​wic​ki. – Mam la​tar​kę, ale boję się, że jej uży​cie przy​nie​sie nam wię​cej szko​dy niż po​żyt​ku. – Niby cze​mu? – zdzi​wił się Bir​kow​ski. – Może świa​tło przy​wa​bi ich jesz​cze wię​cej? Za​mil​kli na dłuż​szą chwi​lę. Ci​szę prze​rwał do​pie​ro sier​żant. – Na mój ro​zum to oni już wie​dzą, że tu je​ste​śmy. Sły​sza​łem skro​ba​nie w ścia​nę, kie​dy… – ugryzł się w ję​zyk, za​nim wspo​mniał o drzem​ce. – A bez świa​tła tra​ci​my tyl​ko czas. Sze​re​gow​cy po​par​li go ci​chy​mi po​mru​ka​mi. – Do​bra – ustą​pił po​rucz​nik. Od po​cząt​ku miał ocho​tę użyć la​tar​ki, ale nie chciał po​dej​mo​wać tej de​‐ cy​zji w po​je​dyn​kę, żeby nie mie​li do nie​go pre​ten​sji w ra​zie, gdy blask spro​wo​ku​je prze​ciw​ni​ka do ata​‐ ku. Wy​ma​cał chle​bak, po​gme​rał w nim chwi​lę, a w koń​cu ka​zał wszyst​kim przy​mknąć oczy. I tak wzdry​‐ gnę​li się po​tęż​nie, kie​dy wnę​trze szo​py roz​ja​śnił snop ośle​pia​ją​ce​go świa​tła. Po​trze​bo​wa​li kil​ku dłu​gich se​kund, by wzrok przy​zwy​cza​ił się do bla​sku, i do​pie​ro po tym cza​sie ode​tchnę​li z ulgą – rów​nież dla​te​‐ go, że cza​ją​ce się na ze​wnątrz be​stie nie za​re​ago​wa​ły w ża​den wi​docz​ny spo​sób na włą​czo​ną la​tar​kę. Sły​chać było tyl​ko ci​che skrzy​pie​nie de​sek, na któ​re na​pie​ra​li nie​umar​li, oraz w paru miej​scach nie​wy​‐ raź​ne skro​ba​nia i chro​bo​ty. Sa​wic​ki omiótł la​tar​ką wszyst​kie kąty, a po​tem oświe​tlił bel​ki po​wa​ły. Nie zna​lazł żad​ne​go okna ani in​ne​go otwo​ru, któ​rym mo​gli​by wyj​rzeć na ze​wnątrz. Za​nim wró​cił do cze​ka​ją​cych na nie​go przy plan​de​‐ ce żoł​nie​rzy, po​sta​no​wił spraw​dzić coś jesz​cze. Skie​ro​wał snop świa​tła na szpa​rę nad drzwia​mi, a sam przy​tknął oko do dziu​ry po sęku ni​żej. W nie​bie​ska​wym bla​sku do​strzegł za​ry​sy kil​ku chwie​ją​cych się po​‐ sta​ci. Ani jed​na nie za​re​ago​wa​ła, jak​by były cał​ko​wi​cie śle​pe. – Ej! – za​wo​łał go​tów w każ​dej chwi​li od​sko​czyć w tył. Nie mu​siał tego ro​bić. Od​mień​cy wy​da​wa​li się tak​że głu​si jak pień. A jed​nak coś ich przy​cią​ga​ło do ży​wych lu​dzi. Czyż​by ja​kiś inny, nie​zna​ny na​uce zmysł?, za​czął się za​sta​na​wiać Sa​wic​ki, prze​ko​na​ny, że nie może cho​dzić o za​pach. Je​że​li ktoś tu​taj nie​ludz​ko śmier​dział, to na pew​no nie żoł​nie​rze. Po​rucz​nik cof​nął się, nie ga​sząc la​tar​ki, i pod​szedł do ob​ser​wu​ją​cych go z co​raz więk​szym nie​po​ko​jem pod​wład​‐ nych. Kie​dy wy​ja​śniał im, dla​cze​go za​cho​wu​je się tak swo​bod​nie, Ra​dek nie​usta​ją​co szu​kał roz​wią​za​nia.

Chciał zre​ha​bi​li​to​wać się we wła​snych oczach, po​nie​waż czuł, że wpa​dli w pu​łap​kę przez jego za​nie​dba​‐ nie. Olśni​ło go, gdy spoj​rzał na plan​de​kę. – Mu​si​my wyjść na dach – rzu​cił znie​nac​ka. – Bra​wo – skwi​to​wał po​rucz​nik, ce​lu​jąc pal​cem w po​wa​łę wi​szą​cą trzy me​try nad ich gło​wa​mi. – Pro​blem tyl​ko w tym, że ża​den z nas nie ma skrzy​deł. – Wiem… – Sier​żant chwy​cił linę, któ​rą ktoś ob​wią​zał płat bre​zen​tu. Mia​ła gru​bość pal​ca i mie​rzy​ła z dzie​sięć me​trów. – Ona może je za​stą​pić – do​dał, zry​wa​jąc się z miej​sca. W kil​ku zda​niach stre​ścił, na czym po​le​ga jego po​mysł: wy​star​czy po​ro​bić wę​zły na sznu​rze, prze​rzu​‐ cić go przez kro​kiew, wspiąć się po nim i za po​mo​cą noży po​lu​zo​wać kil​ka de​sek. Tym spo​so​bem po​‐ wsta​nie otwór, przez któ​ry wszy​scy wy​do​sta​ną się na dach. Fal​kie​wicz i Wnęk spraw​nie po​lu​zo​wa​li i wy​ła​ma​li trzy krót​kie de​ski. Wkrót​ce wszy​scy ucie​ki​nie​rzy sie​dzie​li już na da​chu, spo​glą​da​jąc na łąki i tłu​my idą​cych przez nie za​ra​żo​nych. Na nie​ca​łą go​dzi​nę przed świ​tem, gdy za​snu​wa​ją​ce fir​ma​ment chmu​ry znik​nę​ły, a nie​bo na wscho​dzie za​czę​ło ja​śnieć, z jed​nej stro​ny się​ga​li wzro​kiem aż po li​nię drzew po​ra​sta​ją​cych dal​szy brzeg Ślę​zy, z dru​giej zaś da​le​ko w głąb ogród​ków dział​ko​wych. Szo​pa sta​ła na sa​mym skra​ju te​re​nu po​dzie​lo​ne​go na nie​wiel​kie spła​chet​ki, w więk​szo​ści na​wet nie ogro​dzo​ne. W po​bli​żu stra​szy​ło kil​ka in​nych po​dob​nych ru​der, ale tyl​ko przy jed​nej zgro​ma​dzi​li się nie​umar​li. Sa​wic​ki się​gnął po lor​net​kę i dłu​go nie od​su​wał jej od oczu. W koń​cu coś mruk​nął. Krót​ko, ci​cho i nie​zro​zu​mia​le. – Co je tam przy​cią​ga? – za​py​tał sie​dzą​cy naj​bli​żej sier​żant. – Kró​le – po​wtó​rzył po​rucz​nik wy​raź​niej. – Co ta​kie​go? – zdzi​wił się Kiet​zman. – Kró​li​ki – wy​ja​śnił mu Wnęk. – Pró​bu​ją do​brać się do kla​tek – po​wie​dział An​drzej. – Ale że te są po​rząd​nie zro​bio​ne: me​ta​lo​we ramy, siat​ka z gru​be​go dru​tu, na ra​zie nie dają rady. – I do​brze. Bo my bę​dzie​my na​stęp​ni – wy​mam​ro​tał Ja​ny​szek, ku​ląc się jesz​cze bar​dziej. – Sier​żan​cie! – Sły​sząc czy​jeś wo​ła​nie, Ra​dek od​wró​cił się szyb​ko. Z prze​ciw​le​głe​go krań​ca da​chu ki​wał na nie​go pod​eks​cy​to​wa​ny Fal​kie​wicz. – Cze​go? – burk​nął Kot, wście​kły, że ktoś wy​ry​wa go z za​my​śle​nia. Wła​śnie za​czę​ła mu świ​tać ge​‐ nial​na myśl, ale stra​cił wą​tek, gdy się roz​ko​ja​rzył. – Tu​taj też są klat​ki z kró​li​ka​mi! – za​mel​do​wał ka​pral, po​ka​zu​jąc w dół. Po​rucz​nik i sier​żant prze​szli ostroż​nie na skraj da​chu. Po​ło​żyw​szy się na brzu​chu, gło​wy wy​su​nę​li za kra​wędź. Fak​tycz​nie, na zie​mi kłę​bił się spo​ry tłu​mek nie​umar​łych, si​łu​ją​cych się z klat​ka​mi. – Dur​ne kró​le ich tu ścią​gnę​ły – jęk​nął Sa​wic​ki. – Nas też wy​czu​li – za​prze​czył Kot. – Ci przy drzwiach nie wy​glą​da​li na za​in​te​re​so​wa​nych kró​li​kar​‐ nią. – Hm… Ra​cja – przy​znał po chwi​li za​sta​no​wie​nia do​wód​ca. – Tak czy ina​czej je​ste​śmy w głę​bo​kiej du​pie. – Przy​brał wy​god​niej​szą po​zy​cję. – Zo​bacz, ilu ich jest. Za nic nie zdo​ła​my się prze​bić… Ra​dek po​tak​nął. Ra​czej z przy​zwy​cza​je​nia niż na po​twier​dze​nie słów ku​zy​na. Na​dal nie mógł so​bie przy​po​mnieć, co też mu przy​szło do gło​wy, kie​dy Fal​kie​wicz roz​darł mor​dę. Tym​cza​sem ka​pral pod​czoł​gał się do nich z sze​ro​kim uśmie​chem na twa​rzy.

– A gdy​by tak zro​bić dy​wer​sję? – za​pro​po​no​wał. Spoj​rze​li na nie​go z po​li​to​wa​niem, ale wi​dząc jego pew​ną minę, spo​waż​nie​li. – Mów, co ci tam łazi po łbie – wark​nął Kot. – Mo​gli​by​śmy po​wy​cią​gać te kró​li​ki z kla​tek i wy​pu​ścić je po​tem za szo​pą. Cho​dzą​ce tru​py po​le​zą za nimi, a my myk, myk, ze​sko​czy​my z da​chu i po​bie​gnie​my w prze​ciw​nym kie​run​ku. Ra​dek le​d​wie się po​wstrzy​mał od pla​śnię​cia dło​nią w czo​ło. Tak, to było to! Zu​peł​nie jak​by Fal​kie​‐ wicz czy​tał mi w my​ślach… Sa​wic​ki nie wy​glą​dał na prze​ko​na​ne​go. – Jak chcesz je po​wy​cią​gać? – za​kpił z ka​pra​la. – Zej​dziesz mię​dzy za​ra​żo​nych? Po​pro​sisz, żeby cię nie wpie​przy​li, do​pó​ki nie po​otwie​rasz kla​tek, po czym jesz​cze ka​żesz im wziąć na wstrzy​ma​nie do chwi​‐ li, aż po​prze​no​sisz wszyst​kie kró​le na dru​gą stro​nę szo​py? Tak to so​bie wy​obra​żasz? – No nie… Ja… – ją​kał się Mi​chał, któ​re​mu po​my​ślun​ku wy​star​czy​ło tyl​ko na wy​my​śle​nie ogól​nej kon​cep​cji. W tym mo​men​cie Ra​dek był już go​tów prze​jąć pa​łecz​kę. – To bę​dzie o wie​le prost​sze… * * * Ko​rzy​sta​jąc z do​stęp​nych na​rzę​dzi, wspól​ny​mi si​ła​mi roz​mon​to​wa​li ka​wał jed​nej ścia​ny. Na szczę​ście oka​za​ło się, że wszyst​kie klat​ki są wzmoc​nio​ne ce​ow​ni​ka​mi i siat​ką tyl​ko od fron​tu i bo​ków, wy​star​czy​ło za​tem wy​dłu​bać gwoź​dzie z tyl​nych de​sek – do cze​go żoł​nie​rzom przy​da​ły się ba​gne​ty, noże, a na​wet łyż​‐ ki z me​na​żek za​bra​nych po dro​dze umie​ra​ją​cym ko​le​gom – i po​wy​cią​gać za uszy stru​chla​łe zwie​rząt​ka. Po​wrzu​ca​li je na​stęp​nie po kil​ka do każ​de​go wor​ka, jaki zna​leź​li pod plan​de​ką. Pra​wie pół set​ki zdo​bycz​nych kró​li pręd​ko tra​fi​ło na dach. Nie​umar​li za​re​ago​wa​li zgod​nie z prze​wi​‐ dy​wa​nia​mi: prze​sta​li się tło​czyć przy opróż​nio​nych klat​kach i zgro​ma​dzi​li się po tej sa​mej stro​nie szo​py co cze​ka​ją​cy na roz​wój wy​pad​ków żoł​nie​rze uzbro​je​ni w kró​li​ki. – Co te​raz? – za​py​tał po​rucz​nik, kie​dy wszyst​ko było już go​to​we. Ra​dek miał kil​ka po​my​słów, wo​lał jed​nak nie pod​da​wać ich pod dys​ku​sję. Wie​dział, czym by to się skoń​czy​ło. – Na dole wi​dzia​łem le​żą​cą siat​kę. Zrób​my z niej coś na kształt pro​wi​zo​rycz​nej klat​ki, wsadź​my część kró​li​ków i rzuć​my tam – wska​zał miej​sce po​mię​dzy szo​pa​mi. – Po co ro​bić klat​kę? – sprze​ci​wił się Kiet​zman. – Roz​pu​ść​my je wol​no. Te po​kra​ki na pew​no szyb​ko ich nie wy​ła​pią. – Masz ra​cję, nie wy​ła​pią. Ale ty z ko​lei nie prze​ko​nasz tych bied​nych kła​po​uchów, żeby wia​ły w wy​bra​nym przez cie​bie kie​run​ku. Co bę​dzie, je​śli za​czną czmy​chać tam gdzie my? Jak zrzu​ci​my klat​kę albo jesz​cze le​piej dwie, o ile wy​star​czy nam siat​ki, to przy​nę​ta zo​sta​nie na swo​im miej​scu, a te su​cze syny nie do​bio​rą się do niej od razu. Dzię​ki temu zy​ska​my na cza​sie. Żoł​nie​rze po​ki​wa​li zgod​nie gło​wa​mi. Cie​szy​li się, że ktoś spo​śród nich do​brze kom​bi​nu​je i ma ja​kiś plan. Zro​bie​nie od​po​wied​nio du​żych i moc​nych kla​tek nie było ła​twe, ale po​ra​dzi​li so​bie spo​so​bem. Dru​‐ tem i sznur​kiem po​łą​czy​li kil​ka pła​tów siat​ki, two​rząc z nich coś w ro​dza​ju spłasz​czo​nej moc​no sfe​ry. Za szkie​let kon​struk​cji po​słu​ży​ło kil​ka de​sek usta​wio​nych na sztorc i na​cię​tych na koń​cach, by dru​ty we​szły

głę​biej w drew​no. Po kil​ku prób​nych rzu​tach z otwo​ru w da​chu na kle​pi​sko szo​py uzy​ska​li od​po​wied​nią od​por​ność kla​tek. A zro​bi​li ich aż trzy. Do każ​dej wpa​ko​wa​li piąt​kę kró​li​ków, oczy​wi​ście w wor​kach do​dat​ko​wo ogra​ni​cza​ją​cych zwie​rzę​tom swo​bo​dę ru​chu. Na​to​miast resz​tę za​mie​rza​li pu​ścić lu​zem, aby na​ro​bić wśród od​mień​ców jak naj​wię​cej za​mie​sza​nia. Oba​wia​li się tyl​ko jed​ne​go – kró​li​ki rzu​co​ne z ta​kiej wy​so​ko​ści i na taką od​le​głość mo​gły nie prze​żyć upad​ku – ale i na to zna​la​zła się rada. Do​szedł​szy do wnio​sku, że nie​umar​li nie po​trze​bu​ją zna​nych lu​‐ dziom zmy​słów, by wy​czuć swo​je ofia​ry, na​pcha​li do kla​tek sia​na i po​sta​no​wi​li rzu​cić je tak, by upa​dły pro​sto na snu​ją​cych się po łące za​ra​żo​nych, tym sa​mym do​dat​ko​wo zmniej​sza​jąc im​pet ude​rze​nia. W koń​cu tuż przed pią​tą, gdy nie​bo za​czę​ło ja​śnieć, prze​szli do ostat​nie​go eta​pu. Fal​kie​wicz i Bir​‐ kow​ski, jako naj​sil​niej​si z ca​łej gru​py, roz​ko​ły​sa​li pierw​szą klat​kę i rzu​ci​li ją w stro​nę sku​pi​ska kil​ku​na​‐ stu nie​umar​łych. Kon​struk​cja po​le​cia​ła ła​god​nym łu​kiem pro​sto na za​ra​żo​nych, kil​ku z nich prze​wra​ca​jąc, za​nim wy​lą​do​wa​ła względ​nie mięk​ko na tra​wie. Wo​kół szo​py za​pa​no​wa​ło po​ru​sze​nie. Dzie​siąt​ki mil​czą​cych oży​wień​ców za​krę​ci​ły się w miej​scu i ru​szy​ły w kie​run​ku ukry​tych w sia​nie kró​li​ków, któ​re – jak moż​na było wnio​sko​wać z drże​nia siat​ki – prze​trwa​ły upa​dek w cał​kiem nie​złej kon​dy​cji. Ko​lej​ne dwie klat​ki wy​lą​do​wa​ły na tra​wie w od​stę​pie kil​ku se​kund i pa​ru​na​stu me​trów. Jed​na roz​pa​‐ dła się kom​plet​nie, ude​rzyw​szy w zie​mię pod zbyt ostrym ką​tem. Pod​trzy​mu​ją​ce siat​kę de​ski pę​kły, przy oka​zji dziu​ra​wiąc sta​ry ju​to​wy wo​rek, jed​nak​że zdez​o​rien​to​wa​ne zwie​rzę​ta mimo to nie zdą​ży​ły uciec, za​nim zwa​lił się na nie tłum krwio​żer​czych be​stii. – Te​raz! – roz​ka​zał po​rucz​nik, da​jąc znak ręką. Wnęk, Kraw​czyk, Bir​kow​ski, Wi​śniew​ski i Kiet​zman za​czę​li rzu​cać kró​li​ka​mi, ci​ska​jąc je jak naj​da​‐ lej od szo​py, wprost na tło​czą​cych się wo​kół kla​tek nie​umar​łych. Zgod​nie z za​mie​rze​niem uda​ło im się spo​tę​go​wać za​mie​sza​nie. – Ru​sza​my! – Ko​lej​ny roz​kaz padł z ust sier​żan​ta. Opu​ści​li się szyb​ko na pu​ste klat​ki, z nich ze​sko​czy​li na tra​wę. Mie​li jesz​cze wo​rek z sze​ścio​ma fu​‐ trza​ka​mi. Bie​gną​cy na cze​le od​dzia​łu do​sta​li po dwa zwie​rza​li. Trzy​ma​li je za kar​ki, jak po​ka​zał im Fal​‐ kie​wicz. Plan za​kła​dał, żeby mio​tać kró​la​mi w kry​tycz​nych sy​tu​acjach, je​śli ja​kiś nie​umar​ły zaj​dzie ko​‐ muś dro​gę. W tej czę​ści łąki za​ra​żo​nych też nie bra​ko​wa​ło, ale przy​naj​mniej nie two​rzy​li zwar​tej gru​py jak tam​ci przy szo​pach. Przy od​po​wied​niej pręd​ko​ści dało się ich omi​jać, za​tem pierw​sze trzy​dzie​ści me​trów żoł​‐ nie​rze po​ko​na​li bez więk​szych pro​ble​mów i bez stra​ty choć​by jed​ne​go zwie​rzę​cia. Po​tem jed​nak za​czę​ły się scho​dy. Naj​pierw Wnęk skrę​cił kost​kę. Ki​wa​jąc dwóch nie​umar​łych na​raz, za bar​dzo się sku​pił na uni​ka​niu ich łap i po​tknął się o le​żą​cy w wy​so​kiej tra​wie ko​nar. Tak to przy​naj​mniej wy​glą​da​ło z per​spek​ty​wy bie​‐ gną​ce​go opo​dal Ja​nysz​ka. Ma​te​usz za​wró​cił na​tych​miast, chcąc po​móc ko​le​dze, ale po dwóch kro​kach sta​nął jak wry​ty. To, co wziął za ga​łąź, było ludz​ką nogą ster​czą​cą z po​szar​pa​ne​go strasz​li​wie kor​pu​su. Wa​ha​nie kosz​to​wa​ło mło​de​go ka​pra​la z Ła​zisk utra​tę ży​cia. Nie​umar​li, któ​rych zdą​żył wy​mi​nąć, do​pa​dli go te​raz, za​nim zdą​żył się na do​bre otrzą​snąć. Chwi​lę póź​niej Ka​mil po​dzie​lił los Ma​te​usza, mimo że zdo​łał się pod​nieść i zro​bić kil​ka kro​ków, wy​jąc przy tym z bólu. Nie po​mo​gło mu na​wet rzu​ce​nie aż dwóch kró​li​ków – więk​szość od​mień​ców zi​gno​ro​wa​ła mniej​sze ofia​ry, prąc pro​sto na czło​wie​ka. Dwa​dzie​ścia me​trów da​lej be​stie do​pa​dły Bir​kow​skie​go. Chło​pak spa​ni​ko​wał. Omi​ja​jąc kil​ku idą​‐

cych na nie​go oży​wień​ców, nie za​uwa​żył, że bie​gnie pro​sto na znacz​nie licz​niej​szą ich gru​pę. Oto​czy​li go jak wa​ta​ha wil​ków zbłą​ka​ne​go je​le​nia. Skoń​czył po​dob​nie jak to nie​szczę​sne zwie​rzę z po​rów​na​nia, a może jesz​cze go​rzej. Nikt nie za​trzy​mał się, by spraw​dzić, co ro​bią mu za​ra​że​ni, ale Mi​chał że​go​tał wy​‐ star​cza​ją​co dłu​go, aby się tego do​my​śli​li. W po​ło​wie dy​stan​su do rze​ki zo​sta​ło ich już tyl​ko sze​ściu. Sier​żant i po​rucz​nik nie​śli wciąż po jed​‐ nym kró​li​ku. Na szczę​ście im bar​dziej od​da​la​li się od dzia​łek, tym mniej na​po​ty​ka​li prze​ciw​ni​ków. Nie zwal​nia​li jed​nak mimo za​dysz​ki, zda​jąc so​bie spra​wę, że tyl​ko nie​ustan​ny ruch gwa​ran​tu​je prze​ży​cie. Trzy czwar​te dy​stan​su. Płu​ca pa​li​ły wszyst​kich ży​wym ogniem, ale wciąż była ich piąt​ka. Kraw​czyk po​tknął się przed chwi​lą na wy​kro​cie. Wy​ka​zał się re​flek​sem, prze​ko​zioł​ko​wał pra​wi​dło​wo, jak uczo​no go na po​li​go​nie, pech jed​nak chciał, że wsta​jąc, po​my​lił kie​run​ki, co przy tak wiel​kim zmę​cze​niu i stra​chu nie było ni​czym dziw​nym, i po​gnał nie za resz​tą ko​le​gów, lecz w prze​ciw​ną stro​nę. Po​rucz​nik za​uwa​żył to do​pie​ro po kil​ku se​kun​dach, gdy po raz ko​lej​ny zer​k​nął przez ra​mię. Za​wo​łał pod​wład​ne​go, lecz to po​‐ gor​szy​ło jesz​cze spra​wę. Szy​mon otrzeź​wiał, ale tyl​ko na mo​ment, po​tem spa​ni​ko​wał do resz​ty. Zdo​łał się wy​rwać kil​ku pierw​szym od​mień​com kosz​tem tyl​ko paru za​dra​pań, po czym na​gle za​trzy​mał się, jak​by zdał so​bie w koń​cu spra​wę, co na​praw​dę ozna​cza​ją te po​wierz​chow​ne rany. Pod​dał się na ich oczach. Padł na ko​la​na, uniósł ręce ku nie​bu i nie ru​szył się, do​pó​ki nie po​czuł na so​bie zim​nych łap. W prze​ci​‐ wień​stwie do Bir​kow​skie​go umilkł mo​men​tal​nie – i do​brze, bo wy​dał z sie​bie na​praw​dę przej​mu​ją​cy sko​wyt, po któ​rym na​wet po​rucz​ni​ko​wi pod​nio​sły się wło​ski na kar​ku. Sa​wic​ki za​trzy​mał się kil​ka kro​ków od po​ły​sku​ją​ce​go bla​do w sza​rów​ce ko​ry​ta Ślę​zy. Ra​dek do​łą​‐ czył do nie​go już po paru se​kun​dach, ale po​zo​sta​li żoł​nie​rze po​trze​bo​wa​li na to nie​co wię​cej cza​su. Wresz​cie jed​nak cała piąt​ka mo​gła od​po​cząć. Ra​zem mi​nę​li nie​wiel​kie sku​pi​sko od​mień​ców, któ​rzy co cie​ka​we, nie wy​ka​zy​wa​li żad​ne​go za​in​te​re​so​wa​nia zdy​sza​ny​mi męż​czy​zna​mi. Sta​li tam po pro​stu ze zwie​‐ szo​ny​mi gło​wa​mi i spusz​czo​ny​mi wzdłuż bo​ków rę​ka​mi, na mięk​kich no​gach chwie​jąc się do so​bie tyl​ko zna​ne​go ryt​mu jak pi​ja​cy po ob​fi​cie za​kra​pia​nym we​se​lu. Wy​glą​da​ło to prze​ra​ża​ją​co i gro​te​sko​wo za​ra​‐ zem, lecz ża​den z ucie​ki​nie​rów nie za​mie​rzał prze​ko​nać się na wła​snej skó​rze, czy to tyl​ko chwi​lo​wy le​‐ targ. Więk​szość nie​umar​łych, któ​rym się wy​mknę​li, tak​że stra​ci​ła już za​in​te​re​so​wa​nie ofia​ra​mi, jak​by te znik​nę​ły im z ra​da​ru. Tyl​ko kil​ku znaj​du​ją​cych się naj​bli​żej rze​ki wle​kło się jesz​cze w ich kie​run​ku. Po​rucz​nik sko​rzy​stał z krót​kiej prze​rwy, aby uspo​ko​ić od​dech, po czym wy​pro​sto​wał się i zer​k​nąw​szy na naj​bliż​sze​go oży​wień​ca, wy​sa​pał: – To jesz​cze nie ko​niec. Mu​si​my prze​pły​nąć na dru​gi brzeg… – Wska​zał pal​cem po​zor​nie le​ni​wy nurt. Zre​zy​gno​wa​ni ru​szy​li gę​sie​go za do​wód​cą. Ra​dek za​trzy​mał się na sa​mym brze​gu, żeby zlu​stro​wać wcho​dzą​cych do wody pod​wład​nych. – Kiet​zman! – rzu​cił na​gle, za​trzy​mu​jąc uty​ka​ją​ce​go sze​re​gow​ca. Krzysz​tof spoj​rzał na nie​go by​kiem, ale po​słusz​nie sta​nął po kost​ki w zim​nej wo​dzie. – Co z wami?! – Nic, sier​żan​cie. Kurcz mnie zła​pał. – Po​każ​cie. – Ra​dek schy​lił się, jed​nak​że za​nim zdą​żył obej​rzeć nogę pod​ko​mend​ne​go, usły​szał po​na​‐ gla​ją​ce wo​ła​nie po​rucz​ni​ka. – Ru​szaj​cie się, głą​by! – Sa​wic​ki był już na dru​gim brze​gu i ma​chał stam​tąd ręką, po​ka​zu​jąc na coś za ich ple​ca​mi. Kot od​wró​cił się zgar​bio​ny. Z rzad​kich krza​ków ro​sną​cych nie​speł​na dwa me​try od nie​go wy​ło​nił się

za​ra​żo​ny. Wiel​ki chłop w nad​pa​lo​nym mun​du​rze. Skó​rę na dło​niach miał cał​ko​wi​cie zwę​glo​ną, a w miej​‐ sce twa​rzy na​puch​nię​tą czar​ną ma​skę. Po war​gach, no​sie i po​wie​kach zo​sta​ło tyl​ko wspo​mnie​nie. Nie prze​szko​dzi​ło mu to jed​nak w na​mie​rze​niu ofiar. Rzu​ci​li się w nurt rów​no​cze​śnie, o włos uni​ka​jąc schwy​ta​nia. Zmar​twych​wsta​niec nie za​trzy​mał się na brze​gu, ale w prze​ci​wień​stwie do nich nie pró​bo​wał pły​nąć i utknął w mule po zro​bie​niu za​le​d​wie kil​‐ ku kro​ków. Mo​ment póź​niej ru​nął twa​rzą na​przód i z gło​śnym plu​skiem znik​nął pod wodą. Wtem z dru​gie​go brze​gu do​le​ciał okrzyk by​naj​mniej nie ostrze​gaw​czy. Ra​dek, któ​ry wy​prze​dził Kiet​‐ zma​na o dłu​gość cia​ła, aż się za​trzy​mał na prze​raź​li​wy wrzask po​rucz​ni​ka. Spoj​rzał ku ścia​nie lasu po​ra​‐ sta​ją​ce​go tam​ten brzeg Ślę​zy. Wspi​na​ją​cy się wła​śnie na stro​mą skar​pę Wi​śniew​ski od​sko​czył do tyłu, jak​by się cze​goś wy​stra​szył, i ru​nął pro​sto na pod​pły​wa​ją​ce​go do brze​gu Fal​kie​wi​cza. Za​ko​tło​wa​ło się w wo​dzie i na brze​gu. Sa​wic​ki sza​mo​tał się z kimś, nie prze​sta​jąc wrzesz​czeć. W pew​nym mo​men​cie na​wet z tej od​le​gło​ści usły​sze​li gło​śne chrup​nię​cie i ich do​wód​ca zwiot​czał w mgnie​niu oka, jak​by ktoś spu​ścił z nie​go całe po​wie​trze. Na​past​nik prze​wró​cił się na za​bi​te​go po​rucz​‐ ni​ka, nie wy​daw​szy jed​ne​go dźwię​ku. Z mro​ku po​mię​dzy drze​wa​mi wy​ła​nia​ły się już ko​lej​ne wid​mo​we po​sta​cie, któ​rych było rów​nie dużo jak na prze​ciw​le​głym brze​gu. Fal​kie​wicz i Wi​śniew​ski zdą​ży​li dojść do sie​bie i od​pły​nąć na śro​dek rze​ki, za​nim pierw​si od​mień​cy do​tar​li do skar​py i za​czę​li spa​dać do wody spy​cha​ni przez idą​cych za nimi kom​pa​nów. – Z prą​dem! – za​wo​łał Ra​dek, wy​nu​rza​jąc się na mo​ment. – Płyń​cie z prą​dem! Wy​da​ło mu się to naj​roz​sąd​niej​sze. Wart​kie​go nur​tu ra​czej by nie po​ko​na​li, a od uj​ścia nie dzie​li​ło ich wie​le. Je​śli tyl​ko zdo​ła​ją tam do​trzeć do zbie​gu obu rzek – a wszy​scy umie​li cał​kiem do​brze pły​wać – z pew​no​ścią znaj​dą ustron​ne, bez​piecz​ne miej​sce. Po kil​ku mi​nu​tach, od​da​liw​szy się od za​ra​żo​nych o po​nad dwa​dzie​ścia me​trów, sier​żant po​zwo​lił swo​im lu​dziom od​po​cząć. Po​tem zbi​li się w cia​śniej​szą grup​kę i ra​zem spły​wa​li w dół Ślę​zy z więk​szą pręd​ko​ścią niż zmar​twych​wstań​cy. W pew​nym mo​men​cie Kiet​zman za​krztu​sił się, znik​nął na parę se​kund pod wodą. Je​śli przy sa​mym brze​gu zła​pał go kurcz, to te​raz musi cier​pieć nie​wy​sło​wio​ne męki, po​my​ślał Ra​dek. – Mi​chał, pod​trzy​maj Krzyś​ka – po​pro​sił pły​ną​ce​go obok Fal​kie​wi​cza. To uspo​ko​iło sy​tu​ację. Ci​szę prze​rwał do​pie​ro szczę​ka​ją​cy zę​ba​mi z zim​na Wi​śniew​ski. – Sier​żan​cie! – Cze​go? – wark​nął Ra​dek. – A je​śli je​ste​śmy ostat​ni​mi ży​wy​mi ludź​mi we Wro​cła​wiu? – Kot mu​siał się po​rząd​nie sku​pić, żeby zro​zu​mieć ta​kie dłu​gie zda​nie, w do​dat​ku wy​po​wia​da​ne po​szcze​gól​ny​mi sy​la​ba​mi. – Prze​stań pie​przyć, Ja​nek. Ciesz się, że ży​jesz. – Ale… – Żad​nych ale. Wi​dzia​łeś, co ten dym zro​bił z na​szy​mi. Tu​taj mu​sia​ło być po​dob​nie. – O tym wła​śnie mó​wię. Je​śli ten dym… – Dym roz​pro​szył się ki​lo​metr, może dwa, od kre​ma​to​rium – rzu​cił znie​cier​pli​wio​ny sier​żant, choć wca​le nie był pe​wien tego, co mówi. Sina, tłu​sta za​wie​si​na uno​si​ła się w po​wie​trzu, jak​by utka​no ją z ja​‐ kichś mi​kro​sko​pij​nych, trud​nych do ze​rwa​nia włó​kien, a nie czą​ste​czek gazu. – Każ​dy dym prę​dzej czy póź​niej ule​ga roz​pro​sze​niu – do​dał szyb​ko, aby uspo​ko​ić wła​sne ner​wy. – Zresz​tą… – Ej! – krzyk​nął na​gle Fal​kie​wicz, któ​ry ho​lu​jąc ko​le​gę, zo​stał nie​co w tyle. – Prze​stań się tak mio​‐

tać… – mó​wił nie​wy​raź​nie, jak​by za​sy​piał. – Nic ci już nie gro​zi… Kiet​zman go jed​nak nie słu​chał. Wierz​gnął po​now​nie raz i dru​gi, pró​bu​jąc od​wró​cić się ple​ca​mi do góry. – Puść go, Mi​chał! – ryk​nął sier​żant, w chwi​li olśnie​nia zdaw​szy so​bie spra​wę, że to nie​ko​niecz​nie kurcz był przy​czy​ną uty​ka​nia Krzysz​to​fa. Cze​mu An​drzej mi wte​dy prze​szko​dził? Fal​kie​wicz cof​nął rękę, ale i tak mgnie​nie oka póź​niej zna​lazł się pod wodą, wcią​gnię​ty tam przez Kiet​zma​na. Nie wal​czył jed​nak, jak​by cał​kiem osłabł albo ze​mdlał. – Niech pan coś zro​bi, sier​żan​cie! – darł się Ja​nek Wi​śniew​ski, młó​cąc wodę rę​ka​mi. – Zo​staw ich! – od​krzyk​nął Kot, od​pły​wa​jąc. – Spie​przaj stąd naj​szyb​ciej, jak umiesz!

36 So​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 04:27 Ko​men​da Wo​je​wódz​ka MO, ul. Pod​wa​le 31–33 Na​stęp​ny kwa​drans przy​niósł wię​cej wia​do​mo​ści. Głów​nie po​zy​tyw​nych, choć i w tej becz​ce mio​du tra​‐ fi​ła się łyż​ka dzieg​ciu. Ope​ra​cja Ob​lę​że​nie prze​bie​ga​ła pla​no​wo, acz​kol​wiek Bar​tek stra​cił w cią​gu pierw​szej go​dzi​ny dzia​łań po​nad stu lu​dzi. Te stra​ty były jed​nak ni​czym w po​rów​na​niu z za​gła​dą izo​la​to​‐ rium przy Sta​dio​nie Olim​pij​skim. Przez całą noc zwo​żo​no tam wol​nych od ob​ja​wów no​wej za​ra​zy ucie​‐ ki​nie​rów z LZN-u i La​bi​ryn​tu. Pech chciał, że nie​któ​rzy z nich na​wdy​cha​li się tok​sycz​ne​go dymu, za​nim tra​fi​li po​now​nie do miej​sca od​osob​nie​nia. Rzeź roz​po​czę​ła się, za​nim kto​kol​wiek zdą​żył po​wia​do​mić per​so​nel me​dycz​ny, że wszyst​kich przy​by​łych na​le​ży spraw​dzić tak​że pod tym ką​tem. Rada Epi​de​mio​lo​‐ gicz​na za​le​ci​ła za to, aby każ​de​mu izo​lo​wa​ne​mu za​raz po przy​ję​ciu po​da​no sil​ne środ​ki uspo​ka​ja​ją​ce, któ​re mia​ły za​po​biec wy​bu​cho​wi pa​ni​ki w ośrod​ku. Skoń​czy​ło się to tym, że otę​pia​li pa​cjen​ci nie bro​ni​li się przed ata​ku​ją​cy​mi ich be​stia​mi ani na​wet nie wo​ła​li po​mo​cy. Wie​lu nie wie​dzia​ło w ogó​le, co się wo​kół nich dzie​je. To chy​ba je​dy​ne po​cie​sze​nie, po​my​ślał Bar​tek, ozna​cza​jąc ho​tel Olim​pia czer​wo​ną cho​rą​giew​ką. Nie​wie​le mógł zro​bić. Tam​ta od​lud​na oko​li​ca zo​sta​nie prze​szu​ka​na do​pie​ro po wscho​dzie słoń​ca, kie​dy część prze​cze​su​ją​cych mia​sto od​dzia​łów za​koń​czy pla​no​we dzia​ła​nia. Prio​ry​te​tem było za​bez​pie​‐ cze​nie cen​trum Wro​cła​wia: miejsc new​ral​gicz​nych dla dal​sze​go funk​cjo​no​wa​nia aglo​me​ra​cji, kwar​ta​łów, w któ​rych znaj​do​wa​ły się naj​waż​niej​sze urzę​dy i za​kła​dy, oraz naj​gę​ściej za​miesz​ka​nych dziel​nic. Bie​‐ drzyc​ki miał na​dzie​ję, że li​czą​ce nie​mal pięć i pół ty​sią​ca żoł​nie​rzy zgru​po​wa​nie po​ra​dzi so​bie do siód​‐ mej z oczysz​cze​niem ca​łe​go Sta​re​go Mia​sta i za​chod​niej czę​ści Śród​mie​ścia. Gra​ni​cę sek​to​rów, któ​re suk​ce​syw​nie spraw​dza​no, wy​zna​cza​ło ko​ry​to Odry i licz​ne ka​na​ły dzie​lą​ce We​ne​cję Pół​no​cy, jak cza​sem na​zy​wa​no Wro​cław, na wie​le wysp i wy​se​pek. Ma​jąc peł​ną kon​tro​lę nad prze​pra​wa​mi, ma​jor nie oba​‐ wiał się po​now​ne​go za​in​fe​ko​wa​nia oczysz​czo​nych te​re​nów. Zom​bie nie umie​li pły​wać, a mu​li​ste dno i stro​me brze​gi sta​no​wi​ły dla nich prze​szko​dy nie do prze​by​cia, o czym do​wód​cy po​szcze​gól​nych od​dzia​‐ łów mel​do​wa​li mu tej nocy nie raz i nie dwa. Przy​po​mniaw​szy so​bie o tym, się​gnął do kie​sze​ni po no​tes, aby za​pi​sać, że po za​koń​cze​niu ope​ra​cji lą​do​wej trze​ba bę​dzie prze​tra​ło​wać wszyst​kie cie​ki wod​ne, aby usu​nąć z nich nie​po​żą​da​ne nie​spo​dzian​‐ ki. Je​den prze​oczo​ny nie​umar​ły i cała za​ba​wa mo​gła​by się za​cząć od nowa, wzdry​gnął się na ca​łym cie​le Bar​tek. Po​now​nie omiótł spoj​rze​niem mapę i za​trzy​mał wzrok na Śród​mie​ściu, gdzie wciąż ro​iło się od czer​‐ wie​ni. Każ​da cho​rą​giew​ka tego ko​lo​ru wska​zy​wa​ła miej​sce, w któ​rym wy​kry​to za​ra​żo​nych, ale prze​cież na mie​ście wciąż na pew​no byli nie​zau​wa​że​ni zom​bie. Weź​my ko​men​dę miej​ską stra​ży po​żar​nej… Do​‐ szło tam do po​dob​nej rze​zi jak na Pod​wa​lu, ale o tym do​wie​dział się do​pie​ro przed go​dzi​ną, i to zu​peł​‐ nym przy​pad​kiem, gdy za​nie​po​ko​je​ni mil​cze​niem zwierzch​ni​ków pod​wład​ni wy​sła​li wóz na Krę​tą. Choć ko​men​da stra​ży mie​ści​ła się opo​dal szpi​ta​la MSW, nikt przez kil​ka go​dzin nie zda​wał so​bie spra​wy z ogro​mu tra​ge​dii, któ​ra tam się ro​ze​gra​ła. Na​dal było wia​do​mo nie​wie​le prócz tego, że ofia​rą od​mień​‐ ców pa​dli pra​wie wszy​scy wy​żsi ofi​ce​ro​wie, któ​rych ko​men​dant ścią​gnął wie​czo​rem na na​ra​dę.

Pa​trząc na bu​dy​nek ko​men​dy, nie spo​sób było nie za​uwa​żyć znaj​du​ją​cej się tuż obok bocz​ni​cy ko​le​jo​‐ wej. Bie​drzyc​ki po​biegł wzro​kiem da​lej na wschód, aż do sa​mot​nej nie​bie​skiej cho​rą​giew​ki tkwią​cej po​‐ środ​ku pu​stej poza tym spo​rej prze​strze​ni – pu​stej tyl​ko dla​te​go, że w tej oko​li​cy nie pro​wa​dzo​no jesz​cze żad​nych dzia​łań. Sta​cja to​wa​ro​wa Bro​chów. Jed​na z naj​więk​szych w Pol​sce, a na​wet w Eu​ro​pie, je​śli wie​rzyć Ni​zne​ro​wi. To tam, z dala od cie​kaw​skich oczu i ja​kich​kol​wiek za​bu​do​wań, sta​ło po​nad sto pięć​dzie​siąt pu​stych wę​gla​rek, któ​re za​mie​rza​li wy​ko​rzy​stać do do​raź​ne​go prze​cho​wa​nia, a w póź​niej​‐ szym cza​sie prze​trans​por​to​wa​nia za​ra​żo​nych na bocz​ni​cę por​tu rzecz​ne​go, skąd tra​fią – tak​że bez zbyt​nie​‐ go roz​gło​su – na za​re​kwi​ro​wa​ne w ko​lej​nych dniach bar​ki. Po​rucz​nik Ma​wet do​słow​nie przed chwi​lą do​‐ tarł do Bro​cho​wa na cze​le kon​wo​ju kil​ku​na​stu cię​ża​ró​wek wio​zą​cych set​ki schwy​ta​nych nie​umar​łych. Bar​tek się​gnął po po​mię​ty mel​du​nek le​żą​cy na skra​ju bla​tu. Do​brze, zo​mow​cy wy​bra​li mniej​szą, wschod​nią bocz​ni​cę, z któ​rej da się wy​pro​wa​dzać skła​dy na tory z omi​nię​ciem naj​bar​dziej za​tło​czo​nej czę​ści sta​cji. Ma​wet mel​do​wał też, że skoń​czył już za​bez​pie​cza​nie te​re​nu, „za​pa​ko​wał prze​sył​kę” i jest go​to​wy na przy​ję​cie ko​lej​nych trans​por​tów. To była naj​lep​sza wia​do​mość, jaką Bar​tek otrzy​mał od po​wro​tu na ko​‐ men​dę. Nie​daw​no żoł​nie​rze mu​sie​li prze​rwać prze​cze​sy​wa​nie mia​sta w po​nad dwu​dzie​stu sek​to​rach, po​‐ nie​waż nie mie​li gdzie trzy​mać schwy​ta​nych zom​bie. Te​raz, dzię​ki po​my​sło​wo​ści pod​po​rucz​ni​ka, sy​tu​‐ acja ule​gnie szyb​kiej po​pra​wie. Bie​drzyc​ki wy​dał wła​śnie roz​kaz ścią​gnię​cia do mia​sta ko​lej​nych pięć​‐ dzie​się​ciu cię​ża​ró​wek, ka​zał tak​że re​kwi​ro​wać każ​dy cięż​ki po​jazd trans​por​to​wy, jaki jego lu​dzie znaj​dą na te​re​nie pa​cy​fi​ko​wa​nych dziel​nic. Z taką ilo​ścią do​dat​ko​we​go sprzę​tu zdo​ła​my utwo​rzyć sta​łe po​łą​cze​nie mię​dzy bocz​ni​cą a pierw​szą li​nią fron​tu, po​my​ślał z sa​tys​fak​cją. Z za​du​my wy​rwał go na​tręt​ny dzwo​nek te​le​fo​nu. Spoj​rzał z nie​chę​cią na drzwi łą​czą​ce salę od​praw z na​roż​nym ga​bi​ne​tem. To nie mo​gła być do​bra wia​do​mość, te bo​wiem do​star​cza​no mu na pa​pie​rze zwy​‐ kłą dro​gą, via cen​trum do​wo​dze​nia. Odło​żył trzy​ma​ne w dło​ni cho​rą​giew​ki na cien​ki plik nie prze​czy​ta​nych jesz​cze mel​dun​ków, po czym ru​szył zde​cy​do​wa​nym kro​kiem do uchy​lo​nych drzwi. Ode​brał do​pie​ro po ósmym albo dzie​wią​tym dzwon​ku. – Bie​drzyc​ki, słu​cham – rzu​cił har​do, ule​ga​jąc złe​mu prze​czu​ciu. – Bar​tek, mu​sisz tu na​tych​miast przy​je​chać! – Roz​po​znał w słu​chaw​ce głos Krzysz​to​fa. Nie​sy​to rzad​ko by​wał taki la​ko​nicz​ny i sta​now​czy, co tyl​ko do​dat​ko​wo wzmo​gło nie​po​kój Bart​ka. Tej nocy zbyt wie​le po​szło nie tak. – „Tu” to zna​czy gdzie? – Do ko​mi​te​tu. – Po cho​le​rę? Mam waż​niej​sze spra​wy na gło​wie niż niań​cze​nie Za​tyl​ne​go. – Nie masz. Te dwa sło​wa uzmy​sło​wi​ły ma​jo​ro​wi, że wy​da​rzy​ło się coś, cze​go nie po​wi​nien lek​ce​wa​żyć. – O co cho​dzi? – za​py​tał ła​god​niej​szym to​nem. – Po pro​stu tu​taj przy​jedź. Na​tych​miast. I Nie​sy​to odło​żył słu​chaw​kę. Było to za​cho​wa​nie tak nie​po​dob​ne do nie​go, że Bar​tek zdę​biał. Po​czuł też zna​jo​my chłód w oko​li​cy krzy​ża. To już nie był nie​po​kój, tyl​ko strach.

37 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 04:40 Ko​mi​tet Wo​je​wódz​ki PZPR, pl. Dą​browsz​cza​ków 9 Na pla​cu przed ko​mi​te​tem sta​ło wie​le sa​mo​cho​dów. Po​mię​dzy licz​ny​mi war​sza​wa​mi i wart​bur​ga​mi wi​‐ dać było tak​że czar​ne, re​pre​zen​ta​cyj​ne czaj​ki. Coś tu się kroi, i to nie​wą​sko, uznał Bar​tek, gdy kie​row​ca wy​sa​dzał go przed głów​nym, choć skrom​nie wy​glą​da​ją​cym wej​ściem do kil​ku​pię​tro​we​go mo​lo​cha, jed​‐ ne​go z ostat​nich bu​dyn​ków wznie​sio​nych w tym mie​ście przez Niem​ców. Nie​sy​to cze​kał na rogu, opar​ty o znak za​ka​zu za​trzy​my​wa​nia się i po​sto​ju. Spra​wiał wra​że​nie bar​dzo zde​ner​wo​wa​ne​go. – Co się dzie​je? – za​py​tał go ma​jor bez wstę​pów. – Nie wiem – od​parł Krzy​siek – ale Za​tyl​ny kom​bi​nu​je coś za na​szy​mi ple​ca​mi. Spójrz – wska​zał gło​wą sa​mo​chód, któ​ry ha​mo​wał wła​śnie z pi​skiem opon przed wej​ściem. Był to ga​zik z jed​nost​ki, któ​rą woj​sko przy​dzie​li​ło do ochro​ny obiek​tów par​tyj​nych i rzą​do​wych. Jed​nost​ki pod​le​ga​ją​cej bez​po​śred​nio Bie​drzyc​kie​mu. – Po​cze​kaj tu na mnie. – Bar​tek ob​ró​cił się na pię​cie. Pod​szedł spo​koj​nie do wy​pa​ko​wu​ją​ce​go wa​liz​ki żoł​nie​rza. Pa​sa​że​ro​wie, któ​rych ten przy​wiózł – ko​‐ bie​ta i dwo​je dzie​ci – zni​ka​li już we wnę​trzu bu​dyn​ku. – Sier​żan​cie! – Szo​fer sta​nął na bacz​ność, ale nie za​sa​lu​to​wał, bo unie​moż​li​wi​ła mu to mała kar​to​no​‐ wa wa​liz​ka, któ​rej za​sko​czo​ny po​ja​wie​niem się prze​ło​żo​ne​go nie zdą​żył odło​żyć. – Co wy wy​ra​bia​cie? I dla​cze​go ja nic o tym nie wiem? – Ja… Ja… – ją​kał się wy​stra​szo​ny chło​pak. – Cze​mu ga​da​cie do mnie po nie​miec​ku?! – wrza​snął Bie​drzyc​ki. Na pla​cu po​ja​wił się wła​śnie na​‐ stęp​ny woj​sko​wy sa​mo​chód. Ko​lej​ny wjeż​dżał w tym mo​men​cie na most. Wy​glą​da​ło na to, że to​wa​rzysz Za​tyl​ny za​przągł do ro​bo​ty wszyst​kie wozy udo​stęp​nio​ne jed​nost​kom, któ​re mia​ły chro​nić obiek​ty rzą​do​‐ we Wro​cła​wia. – Odłóż​cie te kla​mo​ty. Na​tych​miast! Nie je​ste​ście ni​czy​im lo​ka​jem! Na​zwi​sko i przy​‐ dział! – To​wa​rzy​szu ma​jo​rze, mel​du​je się sier​żant Szmidt! – Kie​row​ca strze​lił prze​pi​so​wo ob​ca​sa​mi za​raz po tym, jak wa​liz​ka wy​lą​do​wa​ła na bru​ku. – Wóz nu​mer trzy. Ochro​na Wo​je​wódz​kiej Rady Na​ro​do​wej. – Dwa pal​ce ze​tknę​ły się wresz​cie z dasz​kiem czap​ki. – Spo​cznij. – Bar​tek przy​su​nął się do żoł​nie​rza. Czub​ki ich no​sów dzie​li​ło te​raz nie wię​cej niż pięć cen​ty​me​trów. – Dla​cze​go tasz​czy​cie wa​liz​ki ja​kiejś wy​wło​ki, za​miast pil​no​wać bu​dyn​ku WRN-u? – Ja tyl​ko wy​ko​nu​ję roz​ka​zy. – Czy​je? – Prze​ło​żo​nych. Bie​drzyc​ki po​krę​cił gło​wą. Za jego ple​ca​mi z dwóch in​nych GAZ-ów wy​sy​py​wa​li się prze​stra​sze​ni cy​wi​le. Kie​row​cy obu wo​zów na wi​dok do​wód​cy sta​nę​li nie​zde​cy​do​wa​nie przy drzwicz​kach, nie re​agu​‐ jąc na ner​wo​we po​na​gle​nia pa​sa​że​rów. – Tam za​par​kuj​cie – Bie​drzyc​ki wska​zał sier​żan​to​wi wy​lot uli​cy Cy​bul​skie​go – i za​cze​kaj​cie na

mnie. Ich to też do​ty​czy – ob​jął ge​stem po​zo​sta​łe wozy. – I całą resz​tę, któ​ra się tu po​ka​że, za​nim wró​cę. Ru​szył ku otwar​tym na oścież drzwiom ko​mi​te​tu. Nie​sy​to chciał iść za nim, ale ma​jor po​wstrzy​mał go unie​sie​niem dło​ni. – Miej oko na sy​tu​ację – po​pro​sił, za​nim znik​nął we wnę​trzu prze​past​ne​go bu​dyn​ku. – To zaj​mie tyl​ko chwi​lę. * * * Se​kre​tar​ki pod​nio​sły ogrom​ny wrzask, gdy wpa​ro​wał bez pu​ka​nia i nie zwra​ca​jąc na nie uwa​gi, skie​ro​‐ wał się pro​sto do ga​bi​ne​tu se​kre​ta​rza. Ko​bie​ty, za​ję​te se​gre​go​wa​niem do​ku​men​tów pa​ko​wa​nych na​stęp​‐ nie do skrzyń, nie zdą​ży​ły za​ta​ra​so​wać przej​ścia. A po​dwój​ne, obi​te ska​jem drzwi pro​wa​dzą​ce do pach​‐ ną​ce​go ku​rzem prze​stron​ne​go po​miesz​cze​nia sta​ły otwo​rem. Za​tyl​ny prze​glą​dał wła​śnie ja​kieś akta. Nie prze​rwał pra​cy na​wet wte​dy, gdy za ścia​ną roz​le​gły się krzy​ki per​so​ne​lu ad​mi​ni​stra​cyj​ne​go. Zer​k​nął tyl​ko przez ra​mię, kie​dy Bie​drzyc​ki prze​kra​czał próg. – Cze​go? – burk​nął. – To ja py​tam, co tu się wy​ra​bia! – Bar​tek nie miał ocho​ty na gier​ki, z któ​rych zna​ny był se​kre​tarz. – Co się wy​ra​bia? – Za​tyl​ny wy​jął z sza​fy ko​lej​ną gru​bą tecz​kę, prze​kart​ko​wał ją po​bież​nie, a po​tem rzu​cił na blat biur​ka. Wy​lą​do​wa​ła na spo​rym sto​sie po​dob​nych sko​ro​szy​tów. – Na​pra​wiam wa​sze błę​dy, to​wa​rzy​szu Bie​drzyc​ki. – Ski​nął gło​wą przy​cza​jo​nej w pro​gu se​kre​tar​ce. Ko​bie​ta wy​co​fa​ła się, zo​sta​wia​‐ jąc ich sa​mych i za​my​ka​jąc za sobą wy​ci​szo​ne drzwi. – Moje błę​dy? – Bar​tek pod​szedł jesz​cze o krok. – Tak. Wa​sze błę​dy. – Se​kre​tarz w koń​cu się do nie​go od​wró​cił. – Co tak wy​trzesz​cza​cie gały? Spie​‐ przy​li​ście wszyst​ko do​ku​ment​nie, wy i te wa​sze przy​du​pa​sy. Mło​de wil​ki – prych​nął po​gar​dli​wie, okrę​‐ ca​jąc się po​now​nie do sza​fy pan​cer​nej. – O czym wy mó​wi​cie? – O czym mó​wię? – Se​kre​tarz uśmiech​nął się pod no​sem. – O tym, że ma​mi​li​ście mnie i War​sza​wę ko​lej​ny​mi ge​nial​ny​mi pla​na​mi. I co? I gów​no. Mie​li​ście opa​no​wać za​ra​zę, pa​cy​fi​ku​jąc izo​la​to​ria. Obie​‐ cy​wa​li​ście, że nikt się na​wet nie skap​nie, i co? Strze​la​ni​na w środ​ku mia​sta, ła​pan​ki, set​ki za​bi​tych. Nie prze​ry​waj​cie, te​raz ja mó​wię – oświad​czył au​to​ry​tar​nie, le​d​wie Bie​drzyc​ki zdą​żył otwo​rzyć usta. – Wy​‐ tra​ci​li​ście po​ło​wę sta​nu oso​bo​we​go mi​li​cji. Zdzie​siąt​ko​wa​li​ście na​sze ZOMO. Wolę nie my​śleć, jak dużo żoł​nie​rzy przy tym po​gi​nę​ło. Nie wie​cie na​wet, ile sił i ner​wów kosz​to​wa​ło mnie prze​ko​na​nie to​wa​‐ rzy​szy z KC, że to były ko​niecz​ne i nie​unik​nio​ne dzia​ła​nia. Tak, to​wa​rzy​szu, Ra​fał Za​tyl​ny, par​tyj​ne po​py​‐ cha​dło, któ​re dy​ma​li​ście od sa​me​go po​cząt​ku tej afe​ry, nad​sta​wi​ło za was dupy. Ale ko​niec z przy​słu​ga​‐ mi. Za​py​tam krót​ko: któ​ry z was, ge​niu​szy, wpadł na po​mysł pa​le​nia nie​umar​łych? Ma​jor za​ci​snął zęby. Kor​ci​ło go, żeby wy​gar​nąć temu za​duf​ko​wi, co o nim my​śli, ale zmil​czał, nie chcąc na ra​zie za​ogniać sy​tu​acji. – To był je​dy​ny sen​sow​ny spo​sób na uniesz​ko​dli​wie​nie zom​bie, o czym do​sko​na​le wie​cie – od​parł, si​ląc się na spo​kój. – Na​wet dok​tor Aren​dzi​kow​ski nie prze​wi​dział… – Wy mi się tu Aren​dzi​kow​skim nie za​sła​niaj​cie. Spie​przy​li​ście spra​wę, miej​cie więc cho​ciaż od​wa​‐ gę przy​znać się do tego. Roz​nie​śli​ście za​ra​zę na pół mia​sta. Do​pro​wa​dzi​li​ście do za​gła​dy ko​men​dy i utra​‐ ty kupy po​rząd​nych funk​cjo​na​riu​szy. Tej men​dy Bre​me​ra aku​rat mi nie żal. Pró​bo​wał mnie wy​ki​wać i się do​igrał, ale uczci​wych lu​dzi szko​da.

– Ko​men​dę od​bi​li​śmy, a nad sy​tu​acją w mie​ście pa​nu​je​my – za​pew​nił go Bar​tek. – Po​przed​nim ra​zem też twier​dzi​li​ście, że ma​cie wszyst​ko pod kon​tro​lą. – Z każ​dą go​dzi​ną tego kry​zy​su sta​je​my się mą​drzej​si, to​wa​rzy​szu se​kre​ta​rzu. To za​gro​że​nie… – Bie​‐ drzyc​ki od​chrząk​nął. – Jesz​cze ni​g​dy w hi​sto​rii nie spo​tka​li​śmy się z czymś ta​kim. Sami prze​cież wi​dzie​‐ li​ście tę tam, Mło​cic​ką… – Wi​dzia​łem. I tyl​ko dla​te​go do​sta​li​ście wcze​śniej wol​ną rękę, ale za​miast spa​cy​fi​ko​wać za​ra​żo​nych, jak obie​cy​wa​li​ście, roz​nie​śli​ście cho​rób​sko po ca​łym Wro​cła​wiu! Te​raz jest na​wet go​rzej, niż było wie​‐ czo​rem! Ja to wiem i War​sza​wa to wie. Za​nie​po​ko​jo​ny Bar​tek wy​pa​lił: – Nie wie​cie wszyst​kie​go! – Tego się wła​śnie oba​wiam – mruk​nął se​kre​tarz i się​gnął po ko​lej​ną tecz​kę. – Uda​ło nam się opra​co​wać nowy plan. – Bie​drzyc​ki oparł się obie​ma pię​ścia​mi o blat biur​ka. – Tym ra​zem bez ry​zy​kow​nych i nie​spraw​dzo​nych ele​men​tów. Za​mie​rza​my wy​ła​pać wszyst​kich za​in​fe​ko​wa​nych dy​mem. Za​mknie​my ich na bar​kach, któ​re za​ko​twi​czy​my na ka​na​łach i na Od​rze. Będą tam gni​li, do​pó​ki ktoś nie znaj​dzie sku​tecz​ne​go spo​so​bu na ich znisz​cze​nie. W mie​ście jest po​nad pięć i pół ty​sią​ca żoł​nie​‐ rzy go​to​wych na wszyst​ko i w peł​ni świa​do​mych, z czym mają do czy​nie​nia. Za kil​ka go​dzin za​chod​nia część Śród​mie​ścia i cała Sta​rów​ka będą wol​ne od za​ra​żo​nych. Po​tem za​bie​rze​my się do po​zo​sta​łych dziel​nic. Bę​dzie​my je prze​cze​sy​wać do​pó​ty, do​pó​ki nie do​trze​my do kor​do​nu sa​ni​tar​ne​go, któ​rym ka​za​‐ łem oto​czyć Wro​cław… – Pięk​ny plan. Na​praw​dę. Tyl​ko gów​no wart, jak wszyst​kie wa​sze po​przed​nie po​my​sły. – Słu​cham? – Bie​drzyc​ki aż się za​tch​nął na kpi​nę w gło​sie se​kre​ta​rza. – A nie my​śle​li​ście cza​sem, żeby oto​czyć Kępę Miesz​czań​ską wy​so​kim na kil​ka pię​ter mu​rem i zrzu​‐ cać tam wszyst​kich za​ra​żo​nych z he​li​kop​te​rów? – Roz​ba​wio​ny se​kre​tarz wska​zał gło​wą za okno. – Nie żar​tuj​cie so​bie, to​wa​rzy​szu se​kre​ta​rzu. Rano zo​ba​czy​cie, że mam ra​cję. – Ni​cze​go rano nie zo​ba​czę. Pie​przy​cie mi tu far​ma​zo​ny, to​wa​rzy​szu, tak samo jak przed dwie​ma go​‐ dzi​na​mi i jesz​cze wcze​śniej. Chce​cie wie​dzieć, jak sy​tu​acja wy​glą​da na​praw​dę? – Pa​trzył na Bie​drzyc​‐ kie​go, do​pó​ki ten nie ski​nął gło​wą. – Nie ma żad​ne​go kor​do​nu sa​ni​tar​ne​go na ro​gat​kach. – Jak to nie ma? – ob​ru​szył się ma​jor. – Oso​bi​ście… – Oso​bi​ście to dupę mo​że​cie so​bie pod​cie​rać, o ile umie​cie ją zna​leźć. Mi​ni​ster na mój wnio​sek na​‐ ka​zał wszyst​kim ścią​gnię​tym przez was jed​nost​kom wy​co​fać się na od​le​głość dwu​dzie​stu ki​lo​me​trów od gra​nic mia​sta. – Kie​dy? – Go​dzi​nę temu. – Czy wy​ście do resz​ty po​sza​le​li? A co z od​dzia​ła​mi dzia​ła​ją​cy​mi we​wnątrz mia​sta? – A co ma być? – zdzi​wił się Za​tyl​ny. – One prze​cież już nie ist​nie​ją. – Ktoś was okła​mał, to​wa​rzy​szu se​kre​ta​rzu. Stra​ty są mi​ni​mal​ne. Przed kwa​dran​sem czy​ta​łem naj​‐ śwież​sze ra​por​ty. Po​słu​chaj​cie… – Nie – uciął se​kre​tarz, chwy​ta​jąc dziw​nie blat, jak​by chciał wy​wró​cić biur​ko. – To wy mnie po​słu​‐ chaj​cie, to​wa​rzy​szu były ma​jo​rze. Wasz czas już mi​nął. De​cy​zją mi​ni​stra obro​ny zo​sta​li​ście zdy​mi​sjo​no​‐ wa​ni i zde​gra​do​wa​ni. – Cie​ka​we, dla​cze​go nie zo​sta​łem o tym po​wia​do​mio​ny! – rzu​cił Bar​tek i za​raz drgnął ner​wo​wo, gdy

za jego ple​ca​mi roz​le​gło się skrzyp​nię​cie otwie​ra​nych drzwi. Zer​k​nąw​szy przez ra​mię, za​uwa​żył dwóch uzbro​jo​nych w pi​sto​le​ty ma​szy​no​we straż​ni​ków. – Może dla​te​go, że nie mia​łem cza​su na pier​do​ły? Zo​sta​wi​li​ście mi nie​zły bur​del do po​sprzą​ta​nia – rzu​cił roz​ba​wio​ny Za​tyl​ny, gdy Bar​tek po​now​nie sku​pił na nim wzrok. – Cze​go​kol​wiek się tej nocy tknę​li​‐ ście, wszyst​ko spie​przy​li​ście. Twier​dzi​cie, że pa​nu​je​cie nad sy​tu​acją, ale praw​da jest taka, że we​dle sza​‐ cun​ków Rady Epi​de​mio​lo​gicz​nej, prze​pro​wa​dzo​nych zresz​tą na wa​sze ży​cze​nie, w wy​ni​ku ska​że​nia mia​‐ sta tok​sycz​ny​mi wy​zie​wa​mi mo​że​my mieć do czy​nie​nia z po​nad sie​dem​dzie​się​cio​ma pię​cio​ma ty​sią​ca​mi ofiar wśród lud​no​ści cy​wil​nej… – Mó​wi​cie o naj​czar​niej​szym sce​na​riu​szu. Sam dok​tor Aren​dzi​kow​ski… – Jesz​cze nie skoń​czy​łem – uci​szył go Za​tyl​ny. – Od chwi​li wpro​wa​dze​nia do mia​sta no​wych od​dzia​‐ łów stra​ci​li​ście pra​wie po​ło​wę ich sta​nu oso​bo​we​go, a nie mu​szę wam chy​ba przy​po​mi​nać, że to były nie​ca​łe dwie go​dzi​ny wal​ki. – To… to oszczer​stwo! – ob​ru​szył się Bie​drzyc​ki. – Kto wam na​opo​wia​dał tych głu​pot? – Mam swo​je źró​dła. Bar​dziej wia​ry​god​ne od wa​szych. – Wi​dząc pur​pu​ro​wie​ją​cą szyb​ko twarz roz​‐ mów​cy, se​kre​tarz ski​nął na straż​ni​ków, któ​rzy sta​nę​li na​tych​miast po obu stro​nach Bart​ka, aby unie​moż​li​‐ wić mu wy​ko​na​nie ja​kie​go​kol​wiek gwał​tow​ne​go ru​chu, a zwłasz​cza się​gnię​cie po broń. – Dam wam do​‐ brą radę, Bie​drzyc​ki, nie pró​buj​cie da​lej mie​szać ani ucie​kać. Je​ste​ście skoń​cze​ni jak ten wasz przy​ja​‐ ciel, Nie​sy​to. Po​in​for​mo​wa​łem już o wszyst​kim War​sza​wę, ro​zu​mie​cie? O wszyst​kim – pod​kre​ślił. – Je​‐ śli ja​kimś cu​dem prze​ży​je​cie tę noc i wy​do​sta​nie​cie się z mia​sta, cze​ka was sąd po​lo​wy, a po​tem cza​pa. Albo szu​bie​ni​ca. – Ale… – Bar​tek ode​rwał ręce od bla​tu. To wy​star​czy​ło, by zo​stał na​tych​miast obez​wład​nio​ny i unie​‐ ru​cho​mio​ny przez obu osił​ków. – Prze​cież to wszyst​ko wie​rut​ne kłam​stwa – wy​char​czał. – Mo​gli​by​ście to spraw​dzić… – Mógł​bym – przy​znał Za​tyl​ny – ale nie mam na to cza​su. Dzi​siaj o go​dzi​nie czwar​tej zero sześć, nie​‐ zwłocz​nie po tym, jak otrzy​ma​łem po​twier​dze​nie no​mi​na​cji na no​we​go prze​wod​ni​czą​ce​go szta​bu kry​zy​‐ so​we​go, skon​tak​to​wa​łem się z to​wa​rzy​szem Ma​li​now​skim w spra​wie de​fi​ni​tyw​ne​go za​koń​cze​nia tego kry​zy​su. – Osza​le​li​ście? – Bar​tek prze​stał się szar​pać. Ta gni​da za​dzwo​ni​ła do mi​ni​stra obro​ny ZSRR! – Wy​‐ co​fu​je​cie na​szych chłop​ców, żeby wpu​ścić do mia​sta Ro​sjan? Co to da? – Czy ja mó​wi​łem coś o za​stę​po​wa​niu na​szych żoł​nie​rzy ra​dziec​ki​mi? – Za​tyl​ny spoj​rzał py​ta​ją​co na straż​ni​ków. – Nie przy​po​mi​nam so​bie. – Więc o co cho​dzi? – Zdez​o​rien​to​wa​ny Bar​tek wy​trzesz​czył oczy, jak​by zo​ba​czył po dru​giej stro​nie biur​ka zom​bie. – Na​praw​dę chce​cie wie​dzieć? – za​py​tał se​kre​tarz, a gdy Bie​drzyc​ki ski​nął gło​wą, wes​tchnął te​atral​‐ nie. – Do​brze, po​wiem wam. Po​pro​si​łem to​wa​rzy​szy z Mo​skwy o pre​wen​cyj​ne zbom​bar​do​wa​nie Wro​cła​‐ wia. – Co ta​kie​go?! – Bom​bo​wiec już tu leci, do go​dzi​ny zero zo​sta​ło do​kład​nie… – spoj​rzał na ze​ga​rek – czter​dzie​ści sie​dem mi​nut. Bie​drzyc​ki stru​chlał. Do​pie​ro te​raz do​tar​ło do nie​go w peł​ni zna​cze​nie słów Za​tyl​ne​go. „Bom​bo​wiec, go​dzi​na zero”. Tu nie mo​gło być mowy o po​mył​ce.

– Po​pro​si​li​ście Ro​sjan, żeby zrzu​ci​li na Wro​cław ato​mów​kę?! Se​kre​tarz po​ki​wał wol​no gło​wą. Ci​sza się prze​dłu​ża​ła. – Prze​cież to nic nie da – wy​du​kał w koń​cu Bar​tek. – Nie pa​mię​ta​cie, co się sta​ło, kie​dy za​czę​li​śmy pa​lić szcząt​ki za​ra​żo​nych? – Pa​mię​tam. – Więc wie​cie też, co się sta​nie, jak zrzu​ci​cie tę bom​bę? – Wiem. – Oj, chy​ba jed​nak nie wie​cie. Całe mia​sto sta​nie w pło​mie​niach. Za​fun​du​je​cie po​ło​wie Pol​ski nie tyl​ko cho​ro​bę po​pro​mien​ną, ale i tę prze​klę​tą za​ra​zę. – My​śle​li nad tym mą​drzej​si od was, Bie​drzyc​ki – za​pew​nił go se​kre​tarz. – To mia​sto nie spło​nie, ono wy​pa​ru​je. Hi​ro​szi​ma przy tym, co pla​nu​je​my, to nie​zbyt uda​ny po​kaz sztucz​nych ogni. – Prze​ma​wiał to​nem tak obo​jęt​nym, jak​by te​ma​tem był wy​nik ostat​nie​go me​czu Ślą​ska. – Za​sto​su​je​my je​dy​ne sen​sow​ne roz​wią​za​nie w tej sy​tu​acji. Staw​ką jest prze​cież oca​le​nie resz​ty na​szej oj​czy​zny lu​do​wej, a może na​wet świa​ta. – To sza​leń​stwo! – Sza​leń​stwem by​ło​by po​zo​sta​wie​nie tej spra​wy w wa​szych rę​kach – za​drwił Za​tyl​ny. Chciał do​dać coś jesz​cze, ale zre​zy​gno​wał, po​nie​waż za​dzwo​nił te​le​fon. Pod​niósł słu​chaw​kę, da​jąc straż​ni​kom znak, żeby wy​pro​wa​dzi​li go​ścia. Za​nim sta​wia​ją​cy opór Bar​tek zo​stał wy​pchnię​ty do se​kre​ta​ria​tu, usły​szał jesz​cze przy​mil​ny ton, ja​kim se​kre​tarz zwra​cał się do swo​jej ko​chan​ki. – Spa​ko​wa​ne, moje ser​dusz​ko? Tak, masz jesz​cze dzie​sięć mi​nut, sko​ro po​trze​bu​jesz. Sa​mo​chód po​wi​nien być pod do​mem lada chwi​la. Kie​row​ca już nosi wa​liz​ki? Cud​nie. Tyl​ko nie za​po​mnij o kla​se​rach. * * * Nie​sy​to cze​kał na nie​go pod tym sa​mym zna​kiem, żu​jąc za​pał​kę. Ode​rwał się od słup​ka, ale na​wet się nie ode​zwał. Zmro​ził go wy​raz twa​rzy Bart​ka. – Chodź. – Bie​drzyc​ki po​cią​gnął go za sobą w kie​run​ku po​jaz​dów za​par​ko​wa​nych na Cy​bul​skie​go. Mi​nę​li wozy jed​no​stek ochro​ny i za​trzy​ma​li się do​pie​ro przy ga​zi​ku, któ​rym Bie​drzyc​ki przy​je​chał do ko​mi​te​tu. – Łącz​cie mnie z cen​trum do​wo​dze​nia – rzu​cił do kie​row​cy, wy​cią​ga​jąc rękę. Chwi​lę póź​niej miał już słu​chaw​ki na uszach i mi​kro​fon w ręku. – Gniaz​do, tu Orzeł Je​den, daj​cie mi ka​pi​ta​na Nie​wia​dom​‐ skie​go, od​biór. Po kil​ku se​kun​dach usły​szał od​po​wiedź. – Orzeł Je​den, tu ka​pi​tan Nie​wia​dom​ski, od​biór. – Ma​riusz, bez​zwłocz​nie wy​co​faj wszyst​kie od​dzia​ły! – roz​ka​zał Bar​tek. – Mają rzu​cić ro​bo​tę w dia​‐ bły i na​tych​miast, po​wta​rzam, na​tych​miast opu​ścić mia​sto. Niech nie wra​ca​ją do ko​szar ma​cie​rzy​stych jed​no​stek, tyl​ko wy​bie​ra​ją naj​krót​szą dro​gę na przed​mie​ścia i nie za​trzy​mu​ją się, żeby nie wiem co. Za pół go​dzi​ny mu​szą być co naj​mniej dwa​dzie​ścia ki​lo​me​trów od cen​trum. Zro​zu​mia​łeś? Od​biór! – Tak, ale… – Ani sło​wa, Ma​riusz! Wy też się ewa​ku​uj​cie. – A co ze sprzę​tem?

– Zo​staw​cie wszyst​ko. Wska​kuj​cie do wo​zów i spie​przaj​cie w kie​run​ku Bie​lan. – Ale o co cho… – O wa​sze ży​cie, bez od​bio​ru. Ścią​gnął słu​chaw​ki, wrzu​cił je przez okien​ko do wozu, nie pa​trząc na​wet na wy​stra​szo​ne​go kie​row​cę. Nie​sy​to, któ​ry tak​że sły​szał każ​de sło​wo tej nie​po​ko​ją​cej roz​mo​wy, stał po​środ​ku chod​ni​ka bla​dy jak ścia​na. Bar​tek do​strzegł w jego oczach nie wy​po​wie​dzia​ne py​ta​nie. – Ten skur​wy​syn ewa​ku​uje wła​śnie wszyst​kich swo​ich krew​nych i zna​jo​mych do schro​nu – wy​ja​śnił, za​ci​ska​jąc ner​wo​wo pię​ści – po​nie​waż za​mie​rza spu​ścić na Wro​cław bom​bę wo​do​ro​wą. I to spo​rą. Krzysz​tof zbladł jesz​cze bar​dziej, choć wy​da​wa​ło się to nie​moż​li​we. – Kie​dy? – szep​nął. – Za mniej wię​cej – Bar​tek spraw​dził go​dzi​nę – trzy​dzie​ści pięć mi​nut. – W ta​kim ra​zie le​piej stąd spie​przaj​my! – Nie​sy​to od​zy​skał ko​lo​ry rów​nie szyb​ko, jak wcze​śniej je stra​cił. Zde​cy​do​wa​nym ru​chem otwo​rzył drzwicz​ki ga​zi​ka. – Pa​kuj się do wozu! – Nie. – Bie​drzyc​ki za​trza​snął drzwicz​ki. – Zmia​taj stąd, bra​cie – rzu​cił do kie​row​cy. – Jedź na Oso​‐ bo​wi​ce, a po​tem kie​ruj się na Obor​ni​ki. Po​cią​gnął Krzysz​to​fa w stro​nę resz​ty za​par​ko​wa​nych sa​mo​cho​dów. Kie​row​cy sta​li na chod​ni​ku zbi​ci w grup​kę, nie spusz​cza​jąc oka z dwóch zbli​ża​ją​cych się do nich męż​czyzn, z któ​rych je​den wciąż miał na so​bie mun​dur z dys​tynk​cja​mi ma​jo​ra. – Mam py​ta​nie… – Bie​drzyc​ki za​trzy​mał się kil​ka kro​ków od nich. – Jaki otrzy​ma​li​ście har​mo​no​gram kur​sów? – Ka​za​no nam zro​bić jesz​cze jed​ną rund​kę i wró​cić pod ko​mi​tet naj​póź​niej o pią​tej dwa​dzie​ścia – od​parł sier​żant, któ​re​go Bar​tek ob​sztor​co​wał przed wej​ściem. – Po​tem mie​li​śmy wró​cić do na​szych jed​‐ no​stek. – Tak? No to słu​chaj​cie… To​wa​rzysz se​kre​tarz po​sta​no​wił was po​świę​cić na oł​ta​rzu wła​snej ka​rie​ry po​li​tycz​nej. Wie​cie, co dzie​je się w mie​ście? – W od​po​wie​dzi po​ki​wa​li gło​wa​mi nie​mal rów​no​cze​śnie. – To do​brze. Nie wie​cie jed​nak tego, że par​tia zde​cy​do​wa​ła się wy​pa​lić za​ra​zę ogniem. Nu​kle​ar​nym. – Drgnę​li ner​wo​wo. – Ma​cie pół go​dzi​ny na to, by wy​do​stać się poza pole ra​że​nia fali ude​rze​nio​wej. Su​ge​‐ ru​ję, że​by​ście wy​ci​snę​li ze swo​ich rzę​chów, ile fa​bry​ka dała, i nie za​trzy​my​wa​li się po dro​dze. Bierz​cie tyl​ko te wozy, w któ​rych jest naj​wię​cej pa​li​wa! – za​wo​łał za nimi, gdy ru​szy​li bie​giem. Nie​sy​to przy​glą​dał się rej​te​ra​dzie kie​row​ców sze​ro​ko otwar​ty​mi ocza​mi. Bar​tek wca​le mu się nie dzi​wił. Na jego miej​scu daw​no po​pu​ścił​by w ga​cie. – Dla​cze​go my też nie… – wy​mam​ro​tał w koń​cu Krzy​siek, wska​zu​jąc zni​ka​ją​cy w per​spek​ty​wie uli​cy ostat​ni wóz. – Dla​te​go, że my nie ży​je​my – od​parł Bie​drzyc​ki mało po​moc​nie. – Co chcesz przez to po​wie​dzieć? – Za​tyl​ny na​wci​skał kitu w War​sza​wie, żeby prze​jąć do​wo​dze​nie. Wro​bił nas, krót​ko mó​wiąc. Sta​li​‐ śmy się ko​zła​mi ofiar​ny​mi. Je​śli wpad​nie​my w łapy KBW, mamy gwa​ran​to​wa​ną cza​pę. – Przy​ło​żył so​bie do skro​ni wy​pro​sto​wa​ny pa​lec wska​zu​ją​cy. – Cho​ciaż ty pew​nie za​ła​piesz się na stry​czek. Nie​sy​to prze​łknął gło​śno śli​nę. – Masz za​miar tu sie​dzieć i cze​kać? – za​py​tał. – W żad​nym ra​zie – od​parł Bar​tek. – Mam za​miar tak na​mie​szać, żeby roz​strze​la​no rów​nież to​wa​rzy​‐

sza se​kre​ta​rza.

38 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 04:44 brzeg Odry, oko​li​ce Ma​ślic Ra​dek wy​sfo​ro​wał się przed po​twor​nie zmę​czo​ne​go Wi​śniew​skie​go, wy​prze​dza​jąc go aż o dwie dłu​go​ści cia​ła. Sam też już le​d​wie dy​szał. Przy każ​dym ru​chu czuł po​twor​ny ból w bar​kach, a w łyd​kach mro​wie​‐ nie zwia​stu​ją​ce zbli​ża​ją​cy się kurcz. Jako do​świad​czo​ny pły​wak ni​g​dy nie pa​ni​ko​wał w wo​dzie, na​wet na naj​więk​szej głę​bi​nie, dla​te​go nie bał się o sie​bie. Ale stan Jan​ka Wi​śniew​skie​go, je​dy​ne​go żoł​nie​rza, któ​ry poza nim prze​trwał uciecz​kę z kró​li​kar​ni, po​waż​nie go nie​po​ko​ił. Chło​pak nie miał jego kon​dy​cji i wca​le nie pły​wał tak do​brze, jak mó​wił. Naj​lżej​szy skurcz mię​śni i pój​dzie na dno jak ka​mień, po​my​‐ ślał sier​żant, wi​dząc, że pod​wład​ny słab​nie z każ​dą chwi​lą. Mu​sie​li wyjść na brzeg, i to szyb​ko. Ra​dek prze​stał po​ru​szać rę​ka​mi, po​zwa​la​jąc, by jego cia​ło opa​‐ dło wol​no do po​zy​cji pio​no​wej. Pod bo​sy​mi sto​pa​mi nie wy​czuł jed​nak mułu ani ka​mie​ni, prze​ciw​nie – ko​ry​to rze​ki zro​bi​ło się jak​by głęb​sze, a prąd bar​dziej rwą​cy. Ro​zej​rzał się, pró​bu​jąc prze​bić wzro​kiem sza​rów​kę. Mi​ja​li wła​śnie nie​wiel​ki cy​pe​lek, za któ​rym było chy​ba szer​sze za​ko​le. Od​wró​cił się, by spraw​dzić, co z Wi​śniew​skim. Sze​re​go​wy pły​nął pro​sto na nie​go roz​pacz​li​wą żab​ką, wy​nu​rza​jąc gło​wę co dwa, trzy wy​ma​chy ra​mion. – Uwa​żaj! – za​wo​łał Ra​dek, wy​cią​ga​jąc rękę, by za​mor​ty​zo​wać nie​unik​nio​ne zde​rze​nie i ode​pchnąć pod​wład​ne​go. Do​tknię​cie zim​nej dło​ni wy​trą​ci​ło Jan​ka z me​cha​nicz​ne​go ryt​mu. Za​re​ago​wał szyb​ciej, niż po​my​ślał. Szarp​nął się pa​nicz​nie i na​tych​miast po​szedł pod wodę. Wy​nu​rzył się parę se​kund póź​niej, młó​cąc rę​ka​mi spo​koj​ną toń, zła​pał po​wie​trze i znów znik​nął sier​żan​to​wi z oczu. Tym ra​zem na kró​cej. Oba​wa przed uto​nię​ciem po​zwo​li​ła mu wy​krze​sać z or​ga​ni​zmu ostat​nie siły. Jesz​cze kil​ka wia​tra​ków i za​wisł w męt​‐ nym nur​cie dwa me​try od sier​żan​ta. – Prze​pra​szam – wy​mam​ro​tał po tym, jak już wy​kasz​lał wodę z krta​ni. – Mu​si​my wy​do​stać się na… – Kot ob​ró​cił się, wska​zu​jąc skar​pę za swo​imi ple​ca​mi, i rap​tow​nie za​‐ milkł zdję​ty na​głym stra​chem. Okrę​cił się w dru​gą stro​nę, ale wciąż miał przed sobą tyl​ko po​ły​sku​ją​cą ta​flę wody. Od brze​gu dzie​li​‐ ło ich kil​ka​na​ście me​trów. A jed​nak szarp​nę​ło nim, jak​by ja​kaś siła pró​bo​wa​ła wy​krę​cić mu nogę. Usły​‐ szał ci​chy bul​got. Od​mień​cy?, prze​mknę​ło mu przez gło​wę. Na szczę​ście za​nim uległ pa​ni​ce, zro​zu​miał, że to tyl​ko nie​wiel​ki wir. Do​tar​li do uj​ścia Ślę​zy, prze​ga​piw​szy ostat​ni punkt, w któ​rym mo​gli spo​koj​nie wyjść na brzeg. Odra, rze​ka o wie​le po​tęż​niej​sza, po​ry​wa​ła ich wła​śnie, spy​cha​jąc na sam śro​dek sze​ro​kie​go ko​ry​ta. A tam… Nie chciał na​wet my​śleć, co sta​nie się z nimi za kil​ka, naj​póź​niej kil​ka​na​ście mi​nut, gdy obo​la​łe mię​śnie od​mó​wią cał​kiem po​słu​szeń​stwa. Te​raz albo ni​g​dy, uznał, od​wra​ca​jąc się znów do ma​ja​czą​ce​go w sza​‐ rów​ce bliż​sze​go brze​gu. – Ja​nek! – wrza​snął przez za​ci​ska​ją​ce się co​raz bar​dziej gar​dło. – Płyń za mną! Płyń, jak​by nie mia​ło być ju​tra! Sze​re​go​wy tak​że już za​uwa​żył, że wody wo​kół nich jest znacz​nie wię​cej niż jesz​cze przed chwi​lą,

choć chy​ba nie do koń​ca zro​zu​miał, jaka może być tego przy​czy​na. Kil​ka se​kund wa​ha​nia wy​star​czy​ło, by sil​ny prąd zniósł go na bul​go​czą​ce pa​smo wi​rów w miej​scu, gdzie wody obu rzek mie​sza​ły się ze sobą. Ra​dek za​klął pod no​sem. Nie miał siły po​pły​nąć Wi​śniew​skie​mu na ra​tu​nek. Nie był na​wet pe​wien, czy sam zdo​ła do​trzeć do nie​od​le​głe​go brze​gu. Mu​siał wy​bie​rać. Te​raz. Na​tych​miast. I wy​brał. De​spe​rac​kim krau​lem spró​bo​wał po​ko​nać dy​stans dzie​lą​cy go od wy​so​kiej, po​ro​śnię​tej tra​wą skar​py. Z każ​dym wy​ma​chem ra​mion jed​nak tra​cił siły i na​dzie​ję na oca​le​nie. Pod​dał się trzy me​try od brze​gu. Nie był w sta​nie ani razu wię​cej po​ru​szyć sta​wem bar​ko​wym, w któ​ry zło​śli​wy los na​pu​ścił mu wrzą​ce​go ole​ju. Z wście​kło​ścią i bez​rad​no​ścią przy​glą​dał się prze​my​ka​ją​cym mu przed ocza​mi krza​kom. Są tak bli​‐ sko, a za​ra​zem tak da​le​ko… Sku​pił na nich całą uwa​gę, przez co do​pie​ro w ostat​nim mo​men​cie do​strzegł zło​wro​gi cień wy​ła​nia​ją​cy się z wody po jego pra​wej. Zdą​żył się osło​nić rę​ka​mi, za​nim ude​rzył w ostrą jak tar​ka po​wierzch​nię be​to​nu. Wzbu​rzo​na woda nio​sła go wart​ko wzdłuż ma​syw​nej prze​szko​dy, cho​ciaż co rusz pró​bo​wał się chwy​cić jej kra​wę​dzi, świa​dom, że tyl​ko to może go te​raz ura​to​wać. Za​bra​kło mu sił i ad​re​na​li​ny. Po​ście​rał skó​rę z opu​szek, ale tyl​ko spo​wol​nił tem​po, z ja​kim nurt nie​ubła​ga​nie ścią​gał go na głę​bi​nę. Gdy mi​jał kant be​to​no​wej kon​struk​cji, nad gło​wą za​ma​ja​czył mu ja​kiś cień. Lina? Od​ru​‐ cho​wo wy​cią​gnął obie ręce w górę. Dło​nie za​ci​snę​ły się na zim​nym splo​cie zwie​sza​ją​cej się lek​kim łu​‐ kiem sta​lów​ki. Utrzy​ma​nie jej było o wie​le ła​twiej​sze niż przy​war​cie do be​to​no​wej ścia​ny, mimo że krwa​wią​ce co​raz bar​dziej pal​ce za​czy​na​ły piec i cierp​nąć. Nie mo​żesz się pod​dać, po​wta​rzał so​bie w my​ślach. Gdy nie​co ochło​nął i zro​zu​miał, na co tra​fił, po​‐ mi​mo wy​czer​pa​nia uśmiech​nął się pod no​sem. To była prze​pra​wa pro​mo​wa! Je​śli wy​krze​sze z sie​bie jesz​cze tro​chę sił, zdo​ła wspiąć się po tej li​nie na po​bli​ski przy​czó​łek. Ła​twiej po​my​śleć, niż zro​bić… Wresz​cie, za trze​cim ra​zem, uda​ło mu się za​rzu​cić nogę na linę. Póź​‐ niej wol​niut​ko, dłoń za dło​nią, prze​su​wał się w kie​run​ku brze​gu. Nie za​trzy​my​wał się, wie​dząc, że w tej sy​tu​acji po​stój na nic się nie zda, a sił w drę​twie​ją​cych rę​kach nie zo​sta​ło dużo – na​wet po ostat​nim, do​‐ by​tym nie wia​do​mo skąd za​strzy​ku ad​re​na​li​ny. Choć było to tyl​ko kil​ka​na​ście me​trów, mi​nę​ła wiecz​ność, za​nim mógł opaść na twar​dy be​ton. Ru​nął jak ka​mień, co oczy​wi​ście za​bo​la​ło, nie zwa​żał jed​nak na to. Po​tem dłu​go le​żał z sze​ro​ko roz​ło​żo​ny​mi rę​ka​mi, od​dy​cha​jąc szyb​ko i głę​bo​ko. Nie zo​stał mu nikt z pod​wład​nych, ale on sam prze​żył. Wbrew wszyst​kie​mu wciąż od​dy​chał, choć na​‐ praw​dę nie​wie​le bra​ko​wa​ło, by do​łą​czył do nie​zli​czo​nych ofiar wod​ne​go ży​wio​łu. Na​dal czuł bo​le​sne pie​cze​nie w każ​dym sta​wie i mię​śniu, na​dal drżał na ca​łym cie​le, a mimo to cie​szył się jak dziec​ko. W koń​cu usiadł, wspie​ra​jąc się na wy​pro​sto​wa​nych rę​kach. Od​po​czy​wa​jąc, kom​plet​nie stra​cił po​czu​cie cza​su. Ze​ga​rek sta​nął, le​d​wie wsko​czył do Ślę​zy i za​nu​‐ rzył go w wo​dzie. Tyl​ko ja​śnie​ją​ce co​raz bar​dziej nie​bo do​wo​dzi​ło, że czas nie za​trzy​mał się w miej​scu. Są​dząc po ło​so​sio​wej łu​nie bar​wią​cej chmu​ry tuż nad li​nią ho​ry​zon​tu, do​cho​dzi​ła pią​ta. Czte​ry go​dzi​ny temu spra​wy przed​sta​wia​ły się ina​czej. A po​tem… Po​tem wy​star​czy​ła chwi​la, by Ra​‐ dek stra​cił wszyst​ko: przy​szłość, per​spek​ty​wy, szan​se na dal​sze ży​cie. Na​stęp​nie ru​szy​ła la​wi​na zmian, grze​biąc do​tych​cza​so​wy świat. Jak wy​glą​dał on te​raz? Sier​żant bał się na​wet o tym my​śleć. Czy we Wro​‐ cła​wiu jest jesz​cze ktoś żywy?… Spoj​rzał na po​łu​dnio​wy za​chód, gdzie za po​ła​cią lasu za​czy​na​ły się przed​mie​ścia. Są​dząc z szyb​ko​ści, z jaką za​ra​za po​chła​nia​ła ko​lej​ne ofia​ry… Z odrę​twie​nia wy​rwał go dźwięk, któ​ry prze​bił się przez mo​no​ton​ny plusk wody ob​my​wa​ją​cej pod​‐ sta​wę przy​czół​ku. Kot na​słu​chi​wał przez chwi​lę. Nic. Za​nim jed​nak uznał, że cier​pi na oma​my, za​uwa​żył

de​li​kat​ne drże​nie wi​szą​cej mu nad gło​wą liny. Po​chy​lił się do przo​du i wy​tę​żył wzrok. Było już o wie​le ja​śniej, ale uno​szą​ce się nad rze​ką opa​ry za​snu​ły de​li​kat​ną siną mgieł​ką całą oko​li​cę. Sta​lów​ka, bie​gną​ca ła​god​nym łu​kiem w kie​run​ku dru​gie​go brze​gu, na skra​ju pola wi​dze​nia, czy​li ja​kieś dwa​dzie​ścia me​trów da​lej, zda​wa​ła się nik​nąć w nur​cie, jak​by coś ją ob​cią​ża​ło. – …uun​kuu… – Tym ra​zem dźwięk był wy​raź​niej​szy. – Ja​nek? – mruk​nął sier​żant, zry​wa​jąc się na rów​ne nogi. – Wi​śniew​ski, to ty?! – za​wo​łał, przy​kła​da​‐ jąc dło​nie do ust. – …aak. Prze​oczył​by tę krót​ką od​po​wiedź, gdy​by wo​kół nie było tak ci​cho. Ci​sza nie ozna​cza​ła jed​nak bez​pie​czeń​stwa. Ra​dek zer​k​nął ner​wo​wo przez ra​mię na łąki. Nie do​‐ strzegł żad​ne​go ru​chu. Na​wet mgieł​ka zda​wa​ła się tam gęst​sza, jak​by moż​na ją kro​ić no​żem. – Trzy​maj się, Ja​nek! – krzyk​nął, chwy​ta​jąc za linę. – Za​raz ci po​mo​gę! Za​po​mniał o bólu i zmę​cze​niu. Ob​wią​zał tyl​ko obie ręce wy​dar​ty​mi z ko​szu​li pa​sa​mi ma​te​ria​łu, by nie ura​żać otar​tych dło​ni, po​tem chwy​cił sta​lów​kę, prze​rzu​cił przez nią jed​ną nogę i w tej po​zy​cji za​czął prze​su​wać się nad wodą, zmie​rza​jąc w stro​nę wo​ła​ją​ce​go sze​re​gow​ca. Zo​ba​czył go już po chwi​li. Nie​‐ szczę​śnik prze​rzu​cił ręce przez po​lu​zo​wa​ną linę i tyl​ko dzię​ki temu zdo​łał prze​trwać tak dłu​go. Gdy​by zła​pał ją dłoń​mi, jak sier​żant wcze​śniej, już daw​no za​bra​kło​by mu sił. – Trzy​maj się! – po​wtó​rzył Kot, zbli​ża​jąc się do pod​wład​ne​go. Wi​śniew​ski le​d​wie żył. W obec​nej po​zy​cji nie tra​cił tylu sił co przy pły​wa​niu, ale trud​no było na​‐ zwać ten stan od​po​czyn​kiem. Ra​dek szyb​ko oce​nił sy​tu​ację. Znaj​do​wa​li się mniej wię​cej po​środ​ku nur​tu, z dala od zdra​dli​wych wi​rów. Gdy wiatr roz​wiał na mo​ment mgieł​kę, do​strzegł ma​ja​czą​cy przy dru​gim brze​gu ka​dłub pro​mu. Ni​ski, sze​ro​ki, ciem​ny. Był znacz​nie bli​żej niż be​to​no​wy pirs, z któ​re​go przy​szedł sier​żant. Wy​bór wy​da​wał się pro​sty. Zwłasz​cza że po​win​ni do​stać się na pół​noc​ny brzeg Odry, je​śli chcie​li bez​piecz​nie wró​cić do mia​sta. Wi​śniew​ski z wy​czer​pa​nia le​d​wie po​ru​szał war​ga​mi. Nie mo​gło być mowy o tym, by o wła​snych si​‐ łach po​ko​nał od​le​głość dzie​lą​cą ich od pro​mu. Trze​ba było zna​leźć inny spo​sób. Sier​żant ze​śli​zgnął się do wody i omi​nął ostroż​nie pod​wład​ne​go. – Za​cze​kaj tu​taj – po​pro​sił, wi​dząc cień stra​chu w wy​trzesz​czo​nych moc​no oczach. – Za​raz wró​cę z ko​łem ra​tun​ko​wym dla cie​bie. Zdą​żył już zro​zu​mieć, że po​peł​nił kar​dy​nal​ny błąd. Na przy​czół​ku, z któ​re​go przy​szedł, były aż dwa ta​kie koła. Wy​star​czy​ło za​brać choć jed​no ze sobą i te​raz nie mu​siał​by zo​sta​wiać tu chło​pa​ka sa​me​go. Su​‐ nąc da​lej po li​nie, mo​dlił się w du​chu, aby po po​wro​cie za​stać go ży​we​go – co nie wy​da​wa​ło się wca​le ta​kie pew​ne. Do​tar​cie do za​snu​te​go mgłą pro​mu za​ję​ło mu kil​ka mi​nut. Lina wspi​na​ła się ła​god​nym łu​kiem do klu​zy w szczy​to​wej czę​ści dzio​bu, skąd bie​gła do wy​cią​gar​ki słu​żą​cej za na​pęd tej jed​nost​ki. W koń​cu sier​żant uchwy​cił dłoń​mi kra​wędź po​kła​du, pod​cią​gnął się, oparł le​wym łok​ciem o chłod​ny me​tal, pra​wą dło​nią pró​bu​jąc wy​ma​cać coś, cze​go mógł​by się zła​pać. Dość szyb​ko na​tra​fił pal​ca​mi na coś so​lid​ne​go, choć nie​zu​peł​nie twar​de​go. Spoj​rzał w górę… i na​tych​miast wy​lą​do​wał z plu​skiem w wo​dzie. Do​słow​nie w ostat​niej chwi​li zdą​żył się uca​pić liny. Na po​kła​dzie pro​mu ro​iło się od za​ra​żo​nych. Jed​ne​go z nich, gru​be​go fa​ce​ta z siwą bro​dą, chwy​cił przed mo​men​tem za cięż​ki ro​bo​czy but. Kot cof​nął się, nie pusz​cza​jąc liny, i za​darł gło​wę, żeby przyj​rzeć

się uważ​niej chwiej​nym po​sta​ciom. Kil​ka z nich od​wra​ca​ło się wła​śnie w jego kie​run​ku. Za​raz ru​szą, a wte​dy… – Ej! – za​wo​łał, opusz​cza​jąc jed​ną rękę, żeby ochla​pać gru​ba​sa wodą. – Tu je​stem, gady prze​brzy​dłe! – Szarp​nął linę, jak​by chciał roz​ko​ły​sać po​tęż​ny prom, ale za​raz się uspo​ko​ił. Gdzieś tam za nim, po​środ​‐ ku Odry, trzy​mał się jej skraj​nie wy​czer​pa​ny Wi​śniew​ski. Nie cof​nął się bar​dziej, do​pó​ki wszy​scy nie​umar​li nie sta​nę​li na skra​ju po​kła​du. Po​dał tyły, do​pie​ro gdy za​czę​li się po​chy​lać, wy​cią​ga​jąc do nie​go łapy. – Chodź​cie, dur​nie, chodź​cie – szy​dził, kie​dy ci z tyl​nych sze​re​gów spy​cha​li do wody sto​ją​cych z przo​du. Od​mień​cy wpa​da​li do rze​ki z gło​śnym plu​skiem i na​tych​miast zni​ka​li mu z oczu. Kil​ku naj​bar​dziej wy​peł​nio​nych ga​za​mi gnil​ny​mi wy​nu​rzy​ło się opo​dal – uno​sze​ni sil​nym nur​tem zni​ka​li po​tem ko​lej​no we mgle. Po​zbył się tak pra​wie wszyst​kich. Tyl​ko trzech nie wy​ka​za​ło za​in​te​re​so​wa​nia zdo​by​czą, jak​by do​pad​‐ nię​cie ży​we​go czło​wie​ka było im obo​jęt​ne. Przy​po​mniał so​bie, że część pa​cjen​tów pa​cy​fi​ko​wa​ne​go izo​‐ la​to​rium tak wła​śnie się za​cho​wy​wa​ła: szli na za​sie​ki ra​zem z in​ny​mi, ale wol​niej, jak moc​no oszo​ło​mie​‐ ni, i na​wet nie pró​bo​wa​li ni​ko​go ata​ko​wać. Wa​bił ich krzy​kiem i wa​le​niem pię​ścią w bur​tę, ale igno​ro​wa​li go, jak gdy​by był ule​pio​ny z tej sa​mej mgły, któ​ra snu​ła się le​ni​wie wo​kół ich stóp. W koń​cu po​sta​no​wił za​ry​zy​ko​wać. Wspiął się po​now​nie do klu​zy i pod​cią​gnął na skraj po​kła​du. Od​mień​cy na​dal chwia​li się w swo​im mil​czą​cym tań​cu jak odu​rze​ni bu​ta​pre​nem po​eci. Ra​dek zdjął z uchwy​tów na re​lin​gu dłu​gi bo​sak. Trą​cił ha​kiem naj​bliż​sze​go za​ra​żo​ne​go. Żad​nej re​ak​‐ cji. Po​pchnął go więc ku kra​wę​dzi – tam​ten zro​bił kil​ka kro​ków i znów się za​trzy​mał. Ośmie​lo​ny suk​ce​‐ sem sier​żant po​wtó​rzył ope​ra​cję jesz​cze dwu​krot​nie, spy​cha​jąc oży​wień​ca do wody. Z po​zo​sta​ły​mi dwo​‐ ma po​stą​pił po​dob​nie, a gdy na​resz​cie znik​nę​li z pro​mu, od​rzu​cił nie​po​trzeb​ne już na​rzę​dzie i się​gnął po wi​szą​ce naj​bli​żej po​ma​rań​czo​we koło. * * * Kwa​drans póź​niej szczę​ka​ją​cy zę​ba​mi Wi​śniew​ski le​żał pod ko​cem na po​kła​dzie, do​cho​dząc wol​no do sie​bie, a sto​ją​cy obok nie​go Ra​dek, wspar​ty ple​ca​mi i łok​cia​mi o po​ręcz re​lin​gu, ma​rzył tyl​ko o tym, by po​py​kać wrzo​so​wą fa​jecz​kę. Nie​ste​ty zo​sta​ła gdzieś tam, na nie​użyt​kach obok kre​ma​to​rium, ra​zem z resz​‐ tą jego rze​czy. Nie miał bla​de​go po​ję​cia, czy bę​dzie mu jesz​cze kie​dyś dane za​ci​snąć zęby na po​gry​zio​‐ nym moc​no ust​ni​ku. Utra​ta faj​ki, nie wie​dzieć cze​mu, bo​la​ła go te​raz naj​bar​dziej. A prze​cież stra​cił znacz​nie wię​cej. Zgi​nął jego ku​zyn, po​le​gła więk​szość chło​pa​ków z plu​to​nu. Za​wa​lił mu się cały świat. – Sier​żan​cie? Ra​dek przy​kuc​nął obok Wi​śniew​skie​go, otu​lił go sta​ran​niej ko​cem zna​le​zio​nym w ma​ga​zyn​ku po​kła​‐ do​wym. – Od​po​czy​waj – roz​ka​zał pod​wład​ne​mu. – Mu​sisz wró​cić do sił. To jesz​cze nie ko​niec… – Nie chcę umie​rać – rzekł tam​ten nie do koń​ca na te​mat. – A kto chce? – Kot usiadł przy nim, chwy​ta​jąc się pod ko​la​na. – Ła​two wam mó​wić, sier​żan​cie. – Nie ma​rudź, prze​śpij się. Ja będę czu​wał. – Ostat​nie sło​wa spra​wi​ły, że po​czuł zim​ny dreszcz. Gdy​‐

by nie za​snął wte​dy w szo​pie, być może wie​lu do​brych żoł​nie​rzy wciąż by żyło. – Ale ja nie żar​tu​ję – upie​rał się Wi​śniew​ski. – Wy w każ​dej sy​tu​acji wie​cie, co ro​bić, ma​cie do​sko​‐ na​łą kon​dy​cję, prze​ży​je​cie wszyst​ko, na​wet ko​lej​ną woj​nę. Ra​dek nie od​po​wia​dał przez dłuż​szą chwi​lę. Za​sta​na​wiał się nad tym, co po​wie​dział sze​re​go​wiec. – My​lisz się, Ja​nek – stwier​dził w koń​cu. – Po​słu​chaj gło​su do​świad​cze​nia. Wiesz, czym tak na​praw​‐ dę jest woj​na? – Wi​śniew​ski po​krę​cił gło​wą. – To lo​te​ria. Ist​ny to​to​lo​tek śmier​ci. Mo​żesz być naj​le​piej wy​szko​lo​nym ko​man​do​sem, a po​le​gniesz w pierw​szych se​kun​dach bi​twy, któ​rą prze​trwa naj​gor​sza ba​ta​‐ lio​no​wa łaj​za. Wy​szko​le​nie i kon​dy​cja li​czą się, to praw​da, dzię​ki nim masz szan​se prze​żyć po​je​dy​nek wręcz z wro​giem, ale je​śli spoj​rzysz na woj​nę z szer​szej per​spek​ty​wy, zro​zu​miesz, że nie ma na nią moc​‐ nych. Wła​śnie przez tę przy​pad​ko​wość. Ar​ty​le​rzy​sta, któ​re​mu do​wód​ca każ​de ostrze​lać przed​po​le, nie ce​lu​je w cie​bie. To, czy zgi​niesz czy do​bie​gniesz do oko​pów prze​ciw​ni​ka, za​le​ży tyl​ko od przy​pad​ku, od mi​li​me​tra róż​ni​cy w ką​cie na​chy​le​nia lufy ce​ka​emu, od ułam​ka se​kun​dy, w któ​rym ktoś po​cią​gnie za spust, cza​sem na​wet od tego, czy po​cisk zry​ko​sze​tu​je od ja​kiejś prze​szko​dy. Na polu bi​twy nie masz wpły​wu na nic. Wi​dzia​łem gie​ro​jów, któ​rzy ku​lom się nie kła​nia​li, i tchó​rzy do​sta​ją​cych sracz​ki na samą myśl o pój​‐ ściu do ata​ku. I wiesz co? Jed​ni i dru​dzy gi​nę​li po rów​no. – Nie wie​rzę… – wy​mam​ro​tał prze​ję​ty sze​re​go​wiec. – To nie jest kwe​stia wia​ry. Spójrz na to, co sta​ło się dzi​siaj. Po​rucz​nik był znacz​nie lep​szym żoł​nie​‐ rzem od cie​bie, po​dob​nie jak po​ło​wa chło​pa​ków, któ​rzy z nami ucie​kli. I co? I łażą tam te​raz po łą​kach za​mie​nie​ni w te krwio​żer​cze be​stie, a ty, może nie ostat​nia łaj​za, ale też ża​den orzeł, i ja, do​świad​czo​ny fron​to​wiec, sie​dzi​my na pro​mie, ma​jąc iden​tycz​ne szan​se na prze​trwa​nie tej za​ra​zy. Prze​ży​łeś, po​nie​waż mia​łeś więk​sze​go far​ta niż resz​ta. Tak samo jak ja. – Nie, sier​żan​cie. Prze​ży​łem, bo mia​łem far​ta, że wy by​li​ście przy mnie. Ra​dek po​krę​cił gło​wą. Gdy​by to było ta​kie pro​ste. – Przy tam​tych też by​łem – rzu​cił nie​co za​gnie​wa​ny – a zo​bacz, jak skoń​czy​li.

39 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 05:00 Ko​mi​tet Wo​je​wódz​ki PZPR, pl. Dą​browsz​cza​ków 9 – Patrz i ucz się – mruk​nął Bar​tek, za​nim włą​czył ra​dio​sta​cję w ka​bi​nie ga​zi​ka po​rzu​co​ne​go na uli​cy Cy​bul​skie​go. – Orzeł Je​den do wszyst​kich wo​zów jed​nost​ki spe​cjal​nej od​de​le​go​wa​nych do ob​słu​gi Ko​‐ mi​te​tu Wo​je​wódz​kie​go PZPR. Uczest​ni​czy​cie w ope​ra​cji ewa​ku​acyj​nej ro​dzin pra​cow​ni​ków KW i KM. Ka​za​no wam prze​wieźć oso​by z li​sty na plac Dą​browsz​cza​ków naj​póź​niej do go​dzi​ny pią​tej dwa​dzie​‐ ścia, a po​tem wró​cić do ma​cie​rzy​stych jed​no​stek. Nie po​wie​dzia​no wam jed​nak, dla​cze​go ta pora jest tak istot​na. Otóż to​wa​rzysz Za​tyl​ny, prze​ka​zu​jąc War​sza​wie fał​szy​we in​for​ma​cje o ak​tu​al​nej sy​tu​acji, za​żą​dał zgo​dy na pre​wen​cyj​ne zbom​bar​do​wa​nie mia​sta. O go​dzi​nie pią​tej trzy​dzie​ści wy​sła​ne z bazy na Bia​ło​ru​si sa​mo​lo​ty zrzu​cą nad cen​trum Wro​cła​wia bom​bę wo​do​ro​wą. Jej moc bę​dzie ty​sią​ce razy więk​sza od ła​‐ dun​ków, któ​re ob​ró​ci​ły w perzy​nę Hi​ro​szi​mę i Na​ga​sa​ki. Je​śli chce​cie do​żyć ju​tra, mu​si​cie się na​tych​‐ miast ewa​ku​ować. Ni​niej​szym anu​lu​ję roz​ka​zy wy​da​ne przez wła​dze cy​wil​ne. Ma​cie prze​rwać wy​ko​ny​‐ wa​nie zle​co​nych wam za​dań, wy​sa​dzić pa​sa​że​rów i na​tych​miast opu​ścić stre​fę ra​że​nia, któ​ra może mieć pro​mień trzy​dzie​stu ki​lo​me​trów. Bez od​bio​ru. Słu​chaw​ki wy​lą​do​wa​ły na obu​do​wie ra​dio​sta​cji. – Czło​wie​ku – sie​dzą​cy obok nie​go Nie​sy​to trząsł się jak ga​la​re​ta – ty na​praw​dę masz za​miar sie​‐ dzieć na du​pie i dać się prze​ro​bić na skwar​ki? – Nie – od​parł ze spo​ko​jem Bie​drzyc​ki, wy​cią​ga​jąc z kie​sze​ni no​tes. – Ro​bię wszyst​ko co w mo​jej mocy, by zni​we​czyć plan tej szui.

40 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 05:02 Krzy​ki, ul. Orla, wil​la se​kre​ta​rza Za​tyl​ne​go – …może mieć pro​mień trzy​dzie​stu ki​lo​me​trów. Bez od​bio​ru. Choć ra​dio​sta​cja za​mil​kła, sier​żant Nie​ściur nie ru​szył się z miej​sca. Stał przy tyl​nej bur​cie swo​je​go cza​pa​je​wa z wa​liz​ką w ręku, ga​piąc się na prze​mian to w nie​bo, to na wil​lę, z któ​rej wy​cho​dzi​ła wła​śnie wy​stro​jo​na jak na bal blon​dyn​ka. W koń​cu pod​jął de​cy​zję. Od​sta​wił wa​liz​kę na chod​nik, się​gnął za to po dru​gą, ale prak​tycz​nie od razu zre​zy​gno​wał z opróż​nia​nia tyłu ga​zi​ka. Nie za​mie​rzał tra​cić cza​su na po​‐ zby​wa​nie się kla​mo​tów ko​chan​ki se​kre​ta​rza, wo​lał też nie pa​trzeć w te jej ka​pra​we oczka. Wsko​czył za kie​row​ni​cę i wci​snął pe​dał gazu. Wóz ru​szył z pi​skiem opon i skrę​cił w Ula​now​skie​go, za​nim opusz​cza​ją​ca po​nie​miec​ką wil​lę ko​bie​ta zdą​ży​ła do​biec do po​ro​śnię​tej wi​no​ro​ślą furt​ki. I do​brze. Sucz po​mia​ta​ła nim przez ostat​ni kwa​drans jak ja​kimś słu​żą​cym, wie​dząc do​sko​na​le, że w prze​ci​wień​‐ stwie do niej nie bę​dzie miał szans na prze​trwa​nie. Zna​la​zł​szy się na So​ko​lej, zo​ba​czył dru​gi wóz ze swo​jej jed​nost​ki. Krzy​siek Ba​ra​now​ski, ko​le​ga z plu​to​nu, od​bie​rał wła​śnie ro​dzi​nę in​ne​go ka​cy​ka – czy też ra​czej pró​bo​wał się od niej uwol​nić. Nie po​‐ szło mu tak ła​two jak Sław​ko​wi. Fa​cet i jego żona sie​dzie​li już w wo​zie i ani my​śle​li wy​siąść. Nie​ściur nie wa​hał się dłu​go; za​trzy​mał wóz na środ​ku uli​cy, po​tem cof​nął, by zrów​nać się z dru​gim ga​zi​kiem. – Wska​kuj, Krzy​chu! – za​wo​łał, uno​sząc się z sie​dze​nia i ma​cha​jąc na ko​le​gę. Zro​zu​miał swój błąd, za​nim zdą​żył z po​wro​tem do​brze usiąść. Nie wie​dział, czy naj​pierw usły​szał od​głos wy​strza​łu czy po​czuł moc​ne szarp​nię​cie i ból w pier​si. Ude​rze​nie było tak moc​ne, że omal zsu​nął się mię​dzy fo​te​le. – Pa​nie Mi​ko​łaj​czyk, co pan wy​pra​wia! – Nie​mal rów​no​cze​śnie usły​szał krzyk Ba​ra​now​skie​go i ko​‐ lej​ny strzał. Wtu​lił gło​wę w ra​mio​na, ale kula nie była prze​zna​czo​na dla nie​go. Na​stęp​na i dal​sze pięć też nie. Mi​‐ ko​łaj​czyk, kim​kol​wiek był, strze​lał te​raz do Krzyś​ka kry​ją​ce​go się za sto​ją​cym po​środ​ku uli​cy cza​pa​je​‐ wem. Nie​ściur roz​pro​sto​wał po​wo​li rękę, pró​bu​jąc się​gnąć do ka​bu​ry. Ból w pier​si spa​ra​li​żo​wał mu lewe ra​mię i pro​mie​nio​wał co​raz moc​niej na pra​wą stro​nę, ale to go nie po​wstrzy​ma​ło. Wy​jął broń, po​tem oparł nad​gar​stek o ka​ro​se​rię. Chciał też po​chy​lić gło​wę, żeby le​piej wy​ce​lo​wać, lecz to prze​kra​cza​ło już jego moż​li​wo​ści. Pa​rok​syzm bólu nie​mal go ośle​pił. Mało bra​ko​wa​ło, a wy​pu​ścił​by broń z drę​twie​ją​cej szyb​ko dło​ni. Mu​siał strze​lać na śle​po. Od​le​głość nie była duża, rap​tem dwa me​try, miał więc spo​re szan​se na tra​fie​nie. Ko​bie​ta sie​dzia​ła bli​żej nie​go, dla​te​go pierw​sza za​uwa​ży​ła, co się świę​ci. Za​czę​ła szar​pać męża za rę​kaw szy​kow​nej dwu​rzę​do​wej ma​ry​nar​ki, krzy​cząc coś nie​zro​zu​mia​le. Ran​ny Sła​wek na​ci​snął w tym cza​sie spust. Strze​lił raz, dru​gi, trze​ci. Baba za​mil​kła po pią​tym strza​le, grom​ki ryk jej męża skoń​czył się jak ucię​ty no​żem do​pie​ro po ósmym, na mo​ment przed tym, nim te​tet​ka wy​pa​dła z omdla​łej dło​ni Nie​ściu​‐ ra i po​to​czy​ła się po ko​cich łbach.

Ba​ra​now​ski wy​chy​nął z kry​jów​ki, gdy tyl​ko strze​la​ni​na się skoń​czy​ła. Miał wię​cej szczę​ścia od ko​le​‐ gi, nie od​niósł żad​nej po​waż​nej rany – je​den po​cisk dra​snął mu mał​żo​wi​nę le​we​go ucha, dru​gi lek​ko dziab​nął tuż nad ko​la​nem. Wcho​dząc mię​dzy sa​mo​cho​dy, Krzy​siek upew​nił się naj​pierw, czy obo​je par​tyj​nia​cy nie żyją, a do​‐ pie​ro po​tem spraw​dził stan tra​cą​ce​go przy​tom​ność kie​row​cy. Roz​piął mu ostroż​nie za​krwa​wio​ny mun​dur i przyj​rzał się ra​nie. Kula prze​bi​ła pod ką​tem płu​co i wy​szła bar​kiem. Ze Sław​ka jest twar​dziel, je​śli tyl​‐ ko do​trze​my szyb​ko do szpi​ta​la… Krzy​siek zer​k​nął na ze​ga​rek. Do zde​to​no​wa​nia bom​by zo​sta​ło za​le​d​‐ wie dwa​dzie​ścia mi​nut. Nie ma naj​mniej​szych szans na po​wrót do mia​sta… Prze​niósł wzrok na wła​sne auto. Nie, nie po​je​dzie z dwo​ma tru​pa​mi na tyl​nych sie​dze​niach. – Wy​bacz – mruk​nął, chwy​ta​jąc mam​ro​czą​ce​go wciąż ko​le​gę za pra​wą rękę, by wy​cią​gnąć go z ka​bi​‐ ny. Oka​za​ło się to trud​niej​sze, niż są​dził. Nie​ściur był za​dzi​wia​ją​co cięż​ki, do tego le​ciał mu bez​wład​nie przez ręce. Za​czy​nał wła​śnie tra​cić przy​tom​ność. – Wy kur​wie syny! Ba​ra​now​ski zdę​biał, sły​sząc za ple​ca​mi hi​ste​rycz​ny wrzask. Sła​wek wy​smyk​nął mu się z rąk – po​nie​‐ waż nogi miał na​dal uwię​zio​ne w ka​bi​nie, po​le​ciał gło​wą w dół. Gło​śne chrup​nię​cie uci​szy​ło jęki ran​ne​‐ go. Krzy​siek od​sko​czył od cza​pa​je​wa, się​ga​jąc w koń​cu po broń. Od stro​ny Ula​now​skie​go zbli​ża​ła się po​staw​na blon​dyn​ka w ka​pe​lu​szu z sze​ro​kim ron​dem. Pro​ste wło​sy opa​da​ją​ce na jej pra​we ra​mię wy​da​‐ wa​ły się opa​li​zo​wać w świe​tle po​bli​skiej la​tar​ni, jak​by były lek​ko zie​lo​ne. Wy​szy​ko​wa​na jak na bal syl​‐ we​stro​wy nio​sła w ręku kar​to​no​wą wa​li​zecz​kę z błysz​czą​cy​mi oku​cia​mi. – Ja wam dam! Mój mąż zro​bi z wami po​rzą​dek! Nie do​cze​ka​cie na​wet… – W tym mo​men​cie za​mil​‐ kła, jak​by zda​ła so​bie spra​wę z tego, że chcia​ła po​wie​dzieć coś, cze​go szo​fe​rzy nie po​win​ni usły​szeć. Nie była pew​na, ile wie​dzą, wo​la​ła więc na​brać wody w usta. Za​nim zdą​ży​ła zejść z chod​ni​ka, Ba​ra​now​ski roz​piął drżą​cy​mi pal​ca​mi ka​bu​rę. Gdy wy​su​wał pi​sto​let, po​czuł, że coś do​ty​ka jego buta. Spoj​rzał w dół i zo​ba​czył, że Sła​wek od​zy​skał przy​tom​ność. Uwię​zio​ny w nie​wy​god​nej po​zy​cji pró​bo​wał ob​ró​cić się na bok, ma​cha​jąc przy tym nie​po​rad​nie pra​wą ręką. Lewą dłoń za​ci​skał już na łyd​ce ko​le​gi. Za​sko​czo​ny Krzy​siek za​sy​czał z bólu, gdy pal​ce ran​ne​go wpi​ły mu się w skó​rę tuż nad cho​lew​ką. Za​krę​ci​ło mu się na​gle w gło​wie, a świat przed jego ocza​mi po​sza​rzał. W koń​cu jed​nak wy​szarp​nął nogę, bo​jąc się, że za​raz upad​nie, po czym od​sko​czył, ude​rza​jąc ple​ca​mi o wła​sny wóz. Jego te​tet​ka po​le​cia​ła z trza​skiem na bruk i znik​nę​ła pod cza​pa​je​wem. Tego było dla nie​go za dużo. Od​wró​cił się i uty​ka​jąc lek​ko, po​biegł w stro​nę uli​cy Po​wstań​ców Ślą​‐ skich. Je​że​li ostat​ni ko​mu​ni​kat do​tarł do wszyst​kich kie​row​ców ewa​ku​ują​cych ro​dzi​ny par​tyj​nych pro​mi​‐ nen​tów, to wła​śnie tam ich spo​tka. Kto wie, może któ​ryś za​trzy​ma się na mo​ment, by za​brać ko​le​gę w po​‐ trze​bie. U wy​lo​tu So​ko​lej mi​gnął mu pę​dzą​cy na peł​nym ga​zie oliw​ko​wy wóz. Wkrót​ce war​kot sil​ni​ka cichł już w od​da​li. Oby nie był to ostat​ni sa​mo​chód zmie​rza​ją​cy w kie​run​ku Bie​lan… * * * Do​mi​ni​ka nie go​ni​ła ku​le​ją​ce​go szo​fe​ra, w swo​ich naj​wyż​szych szpil​kach nie mia​ła wiel​kich szans na uda​ny sprint po bru​ku. Za​trzy​ma​ła się obok cza​pa​je​wa, któ​ry miał ją ewa​ku​ować, wrzu​ci​ła wa​li​zecz​kę na stos resz​ty ba​ga​ży, a po​tem opar​ła się dło​nią o chłod​ny me​tal nad​wo​zia i po​wa​chlo​wa​ła pal​ca​mi dru​giej,

by od​zy​skać od​dech. Ostat​nio prze​bie​gła taki dy​stans w szko​le. Całe wie​ki temu. Zer​k​nę​ła na dru​gą te​re​nów​kę. W pół​mro​ku pod bre​zen​tem zo​ba​czy​ła dwie zna​jo​me syl​wet​ki. Prze​cież to Mi​ko​łaj​czy​ko​wie, Olga i jej mąż Pa​weł, wi​ce​prze​wod​ni​czą​cy Wo​je​wódz​kiej Ko​mi​sji Kon​tro​l​no-Re​‐ wi​zyj​nej. Za​le​d​wie kil​ka go​dzin temu Do​mi​ni​ka roz​ma​wia​ła z przy​ja​ciół​ką przez te​le​fon o przy​pa​da​ją​cej w nie​dzie​lę dzie​sią​tej rocz​ni​cy ich ślu​bu czy po​zna​nia się i o przy​ję​ciu, ja​kie obo​je za​mie​rza​li urzą​dzić z tej oka​zji w ogro​dzie swo​jej wil​li. W bun​krze wie​le się nie na​świę​tu​je​cie, po​my​śla​ła nie bez sa​tys​fak​‐ cji Wę​cła​wek. Od daw​na za​zdro​ści​ła Mi​ko​łaj​czy​kom uda​ne​go związ​ku. Jej i Za​tyl​ne​mu ukła​da​ło się ostat​ni​mi cza​sy co​raz go​rzej. Na​wet o po​rzu​ce​niu żony prze​stał ga​dać, a po ko​mi​te​cie krą​ży​ły słu​chy, że za​mie​rza spro​wa​dzić tę lar​wę do Wro​cła​wia. Wzdry​gnę​ła się na samą myśl i do​pie​ro wte​dy za​uwa​ży​ła kie​row​cę, któ​ry le​żał jak dłu​gi na zie​mi, nogi ma​jąc wciąż w wo​zie. – Spo​koj​nie, za​raz to za​ła​twię! – rzu​ci​ła. Po​de​szła bli​żej i po​chy​li​ła się nad za​krwa​wio​nym żoł​nie​‐ rzem. – Do​brze ci tak, gno​ju – mruk​nę​ła gło​śnym szep​tem, żeby ją usły​szał po​mi​mo pyr​ka​nia pra​cu​ją​ce​go na wol​nych ob​ro​tach sil​ni​ka. – Zdy​chaj w bó​lach. – Za​sta​na​wia​ła się przez mo​ment, czy nie kop​nąć go w za​krwa​wio​ny bok, ale zre​zy​gno​wa​ła z dal​sze​go wy​ła​do​wy​wa​nia zło​ści. I tak wy​star​cza​ją​co cier​piał, a nie zdzier​ży​ła​by chy​ba, gdy​by za​chla​pał krwią jej ulu​bio​ne buty. – Rusz​cie w koń​cu dupy! – krzyk​nę​ła po​iry​to​wa​na tym, że Mi​ko​łaj​czy​ko​wie wciąż sie​dzą w dru​gim wo​zie, jak​by li​czy​li, iż za​wie​zie ich do bun​kra, po​rzu​ca​jąc wła​sne rze​czy. Za​go​to​wa​ła się w środ​ku, kie​dy nie za​re​ago​wa​li na ko​lej​ne, znacz​nie ostrzej​sze po​na​gle​nia. Co się tak na mnie ga​pią jak ba​ra​ny?! Naj​chęt​niej zo​sta​wi​ła​by ich tu​taj na pa​stwę losu, a ra​czej ato​mu, i po​je​cha​ła w siną dal, gdy​by nie je​‐ den mały szko​puł. Do​mi​ni​ka była za sła​ba, aby wy​tasz​czyć umie​ra​ją​ce​go szo​fe​ra, a czas pły​nął nie​ubła​ga​‐ nie. Ob​rzu​ci​ła zroz​pa​czo​nym spoj​rze​niem wa​liz​ki, na któ​rych spa​ko​wa​nie po​świę​ci​ła ostat​nie pół go​dzi​‐ ny, po czym w koń​cu pod​ję​ła de​cy​zję. Ży​cie było waż​niej​sze od fa​ta​łasz​ków. Do​sta​nie nowe, gdy ten kosz​mar się skoń​czy. I za​dba o to, by Olga i jej ko​cha​ny Pa​we​łek za​pła​ci​li za wszyst​ko, i to z na​wiąz​ką. Chwy​ci​ła dwie le​żą​ce na sa​mym wierz​chu wa​liz​ki, po​ło​ży​ła je na sie​dze​niu pa​sa​że​ra w wo​zie Mi​ko​‐ łaj​czy​ków, a po​tem ścią​gnę​ła szpil​ki i sama wsu​nę​ła się za kie​row​ni​cę. Wark​nę​ła tyl​ko gniew​nie, gdy się​ga​jąc do sta​cyj​ki, po​czu​ła na ra​mie​niu do​tyk pal​ców Olgi. Za póź​no na prze… Jed​no szarp​nię​cie wy​star​czy​ło, by skrę​cić jej kark, nie czu​ła więc bólu, kie​dy od​mień​cy prze​cią​ga​li ją na tyl​ne sie​dze​nia ga​zi​ka.

41 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 05:05 Ko​mi​tet Wo​je​wódz​ki PZPR, pl. Dą​browsz​cza​ków 9 Bie​drzyc​ki sie​dział na fo​te​lu kie​row​cy, spo​glą​da​jąc co rusz w lu​ster​ko. Od kil​ku mi​nut pod ko​mi​tet nie za​je​chał ani je​den wóz. Wszyst​ko wska​zy​wa​ło na to, że szo​fe​rzy po​słu​cha​li jego roz​ka​zu i wy​bra​li uciecz​kę za​miast zwo​że​nia no​ta​bli do bun​kra. Rzu​cił okiem na trzy​ma​ną w ręku kart​kę. Har​mo​no​gram wy​da​ny jego lu​dziom za​kła​dał, że każ​dy wóz zro​bi mi​ni​mum trzy kur​sy. Pierw​sza fala wy​bra​nych – je​śli nie li​czyć tych, któ​rzy za​je​cha​li na plac Dą​‐ browsz​cza​ków wła​snym sump​tem – do​tar​ła do ko​mi​te​tu mię​dzy wpół do pią​tej a za kwa​drans pią​ta. Po​‐ ło​wa dru​giej fali zdą​ży​ła zejść do bun​kra, za​nim ko​mu​ni​kat o bom​bie po​szedł w eter. Po nim u wy​lo​tu Cy​bul​skie​go po​ja​wi​ły się tyl​ko trzy wozy, te, któ​re i tak do​jeż​dża​ły już do celu. Bar​tek zer​k​nął na ze​ga​rek. Mi​ja​ła wła​śnie siód​ma mi​nu​ta kom​plet​ne​go bez​ru​chu. Świet​nie, czas na wy​ko​na​nie na​stęp​ne​go kro​ku. Prze​krę​cił klu​czyk w sta​cyj​ce. Nie​sy​to spoj​rzał na nie​go z na​dzie​ją, ale ta zga​sła, le​d​wie po​pa​trzy​li so​bie w oczy. Bie​drzyc​ki nie za​mie​rzał się kryć w jed​nym z po​bli​skich schro​‐ nów prze​ciw​lot​ni​czych, mimo że prze​ra​żo​ny cy​wil na​ma​wiał go do rej​te​ra​dy przy każ​dej moż​li​wej oka​‐ zji. Pod​je​cha​li do naj​bliż​szej bud​ki te​le​fo​nicz​nej. Tam Bie​drzyc​ki wy​siadł, aby za​dzwo​nić na pry​wat​ną li​nię Za​tyl​ne​go. Se​kre​tarz ode​brał po trze​cim sy​gna​le. Miał za​dzi​wia​ją​co spo​koj​ny głos, choć w jego to​‐ nie dało się wy​czuć lek​kie zdzi​wie​nie, gdy zro​zu​miał, z kim roz​ma​wia. – Mo​że​cie nie cze​kać, nikt wię​cej nie przy​je​dzie – rzu​cił Bar​tek, si​ląc się na drwi​nę. – Trud​no – mruk​nął Za​tyl​ny tak obo​jęt​nym to​nem, jak​by do​wie​dział się o wy​ga​śnię​ciu ubie​gło​rocz​nej pre​nu​me​ra​ty „Try​bu​ny Ludu”. Zbi​ty z tro​pu Bie​drzyc​ki nie wie​dział, jak za​re​ago​wać. Tym jed​nym słów​kiem se​kre​tarz wy​trą​cił go z rów​no​wa​gi, zni​we​czył prze​my​śla​ny do ostat​nie​go szcze​gó​łu plan. Bąk​nął bez prze​ko​na​nia: – Oni nie mu​szą dzi​siaj zgi​nąć… – Nie mu​szą, ale mogą. Taki ob​rót spra​wy jesz​cze bar​dziej uwia​ry​god​ni moją wer​sję zda​rzeń. – Prze​łknie​cie tak lek​ko śmierć tej wa​szej Do​mi​ni​ki? – Z bra​ku lep​sze​go po​my​słu Bar​tek po​sta​no​wił trzy​mać się wcze​śniej ob​ra​nej stra​te​gii. Se​kre​tarz zno​wu go za​sko​czył, wy​bu​cha​jąc śmie​chem. – Po​trak​tu​ję to jako pre​mię. – Pre​mię? – Tak. W su​mie po​wi​nie​nem wam chy​ba po​dzię​ko​wać. Uła​twi​li​ście mi bar​dzo trud​ny ży​cio​wy wy​bór. A te​raz, je​śli ła​ska, prze​stań​cie mi za​wra​cać dupę. Mam waż​niej​sze spra​wy na gło​wie niż wspo​mi​na​nie by​łych ko​cha… – Ra​cja! – Bie​drzyc​ki wpadł mu w sło​wo, nie chcąc, by słu​chaw​ka roz​mów​cy po​wę​dro​wa​ła na wi​‐ deł​ki. – Ma​cie pro​blem. Kil​ka ty​się​cy żoł​nie​rzy, któ​rych spi​sa​li​ście na stra​ty, wy​jeż​dża wła​śnie ze stre​fy ra​że​nia tej wa​szej bom​by. Cięż​ko wam bę​dzie wy​tłu​ma​czyć to​wa​rzy​szom z KC, dla​cze​go ich okła​ma​li​‐ ście, dą​żąc do…

– Niech was o to gło​wa nie boli. – Za​tyl​ny co​raz wy​raź​niej oka​zy​wał znu​że​nie roz​mo​wą. – Wy​star​‐ czy, że po​wiem, iż kar​mi​li​ście mnie za​wy​żo​ny​mi da​ny​mi o stra​tach, że​bym po​zwo​lił na wpro​wa​dze​nie do mia​sta jesz​cze więk​szej ilo​ści woj​ska. Pro​ste? Pro​ste. To​wa​rzy​sze z KC na pew​no przyj​mą ta​kie wy​ja​‐ śnie​nie. Wszyst​kie kwi​ty wy​pa​ru​ją prze​cież ra​zem z wami. Już ja o to za​dba​łem. Ro​zu​mie​cie, Bie​drzyc​‐ ki? Daj​cie więc so​bie spo​kój. Nie mo​gli​by​ście usiąść nad Odrą, na​cie​szyć się wi​do​kiem na​sze​go pięk​ne​‐ go mia​sta, za​nim tuż nad wa​szą gło​wą za​pło​ną mi​lio​ny słońc? – Mógł​bym – od​parł Bar​tek – ale wolę ro​bić wam koło dupy. – To w was za​wsze lu​bi​łem, to​wa​rzy​szu były ma​jo​rze! – Se​kre​tarz zno​wu za​śmiał się w słu​chaw​kę. – Szcze​ry do bólu. Za​wzię​ty do szpi​ku ko​ści… – za​milkł na​gle, kie​dy w tle roz​legł się pi​skli​wy ko​bie​cy głos. – Wy​bacz​cie, ale obo​wiąz​ki wzy​wa​ją – do​koń​czył po kil​ku se​kun​dach mil​cze​nia. – Śmierć mo​ich nie​od​ża​ło​wa​nych współ​pra​cow​ni​ków i przy​ja​ciół do​dam oczy​wi​ście do dłu​giej li​sty wa​szych od​ra​ża​ją​‐ cych zbrod​ni. Że​gnam. Gło​śne pi​ka​nie ob​wie​ści​ło ko​niec roz​mo​wy. Bar​tek od​wie​sił słu​chaw​kę. Był wście​kły; czuł, że kark mu sztyw​nie​je, sły​szał pul​so​wa​nie krwi w uszach. Skur​wy​syn je​den. Jak moż​na być taką gni​dą? Oparł się o szkla​ną ścia​nę i za​ci​snął pię​ści, usi​‐ łu​jąc za​pa​no​wać nad gnie​wem. Musi być ja​kiś spo​sób. Nie ma prze​cież sy​tu​acji bez wyj​ścia. Jest jesz​‐ cze czas… Może nie​wie​le, ale za​wsze. Jak moż​na po​wstrzy​mać taki atak? Te​le​fo​no​wa​nie do MONu i pró​by prze​mó​wie​nia ge​ne​ra​łom do roz​sąd​ku nie wcho​dzi​ły w grę. Bie​drzyc​ki wie​dział, że nie prze​ko​‐ na ni​ko​go. Sam też by nie uwie​rzył, gdy​by w po​dob​nej sy​tu​acji ktoś do nie​go za​dzwo​nił, za​prze​cza​jąc wszyst​kim oskar​że​niom i pro​sząc o od​wo​ła​nie ata​ku. Czło​wiek zro​bi i po​wie co​kol​wiek, aby oca​lić ży​‐ cie. To praw​da sta​ra jak świat. A w tym wy​pad​ku do​cho​dził jesz​cze strach przed nową za​ra​zą. Epi​de​mią, któ​ra za​mie​nia​ła lu​dzi w nie​umar​łe mon​stra. Nie tędy dro​ga, Bar​tek. Nie tędy. Co za​tem zo​sta​je? Myśl, chło​pie, myśl… Przed ocza​mi sta​nął mu ze​gar z sali tak​tycz​nej, od​mie​rza​ją​cy se​kun​dy po​zo​sta​łe do od​pa​le​nia ra​kie​ty. Uśmiech​nął się pod no​sem. Tak, to była jego ostat​nia szan​sa. Wy​padł z bud​ki i bie​giem po​ko​nał od​le​głość dzie​lą​cą go od wozu. Za​wró​cił z pi​skiem opon i nie re​‐ agu​jąc na py​ta​nia za​sko​czo​ne​go Krzyś​ka, wdu​sił pe​dał gazu do de​chy. Aż nimi za​rzu​ci​ło, gdy ha​mo​wał przed wej​ściem do ko​mi​te​tu. – Idzie​my! – wark​nął i na​wet nie spraw​dza​jąc, czy przy​ja​ciel go po​słu​chał, do​padł drzwi. Były otwar​te, par​tyj​nia​cy nie przej​mo​wa​li się tym, czy ktoś wej​dzie do opusz​czo​ne​go bu​dyn​ku. Do​‐ brze wie​dzie​li, że pan​cer​nych wrót w pod​zie​miu, któ​ry​mi od​gro​dzi​li się od ska​za​ne​go na za​gła​dę mia​sta, nie sfor​su​je żad​na siła. Za​ry​glo​wa​ne od środ​ka, po​dob​nie jak kil​ka na​stęp​nych przejść, po​win​ny wy​trzy​‐ mać ato​mo​wą po​żo​gę. A gdy​by ktoś ja​kimś cu​dem za​blo​ko​wał wie​lo​to​no​we sta​lo​we wro​ta, mie​li do wy​‐ bo​ru jesz​cze kil​ka in​nych wyjść znaj​du​ją​cych się na koń​cach po​nie​miec​kich i wy​ko​pa​nych już po woj​nie tu​ne​li. Pech pierw​sze​go se​kre​ta​rza KW po​le​gał jed​nak na tym, że Bie​drzyc​ki nie za​mie​rzał ta​ra​so​wać dróg wyj​ścia na po​wierzch​nię z my​ślą o dniu, gdy opad​nie pył i do​ga​śnie ogień. Jego ce​lem była cen​tra​la te​le​fo​nicz​na. Je​dy​ne miej​sce w naj​bliż​szej oko​li​cy, z któ​re​go moż​na było po​łą​czyć się bez​po​śred​nio z każ​dym obiek​tem rzą​do​wym i woj​sko​wym. Zdy​sza​ny Nie​sy​to truch​tał za nim wy​trwa​le, za​trzy​mu​jąc się tyl​ko raz, kie​dy Bar​tek mi​nął pę​dem scho​dy pro​wa​dzą​ce do piw​nic. Wi​dząc, że wo​ła​nie nic nie daje, ru​szył da​lej, wciąż nie ro​zu​mie​jąc, o co tu cho​dzi.

W koń​cu Bie​drzyc​ki się​gnął z bi​ją​cym ser​cem do owi​nię​tej gazą klam​ki wy​so​kich po​dwój​nych drzwi. Ulży​ło mu, gdy za​wia​sy za​skrzy​pia​ły zło​wiesz​czo. Ewa​ku​owa​ne te​le​fo​nist​ki wy​ka​za​ły się rów​nie wiel​ką bez​tro​ską jak straż​ni​cy pil​nu​ją​cy sie​dzi​by par​tii. – Sia​daj – wska​zał Krzyś​ko​wi pierw​sze z brze​gu wol​ne krze​sło. – Mo​żesz za​dzwo​nić do ko​goś, je​śli chcesz. Tyl​ko mi nie prze​szka​dzaj. Nie​sy​to opadł cięż​ko na sie​dzi​sko, z wy​rzu​tem pa​trząc na przy​ja​cie​la mosz​czą​ce​go się przed głów​ną kon​so​lą. Tym​cza​sem Bar​tek prze​wer​to​wał szyb​ko ka​je​cik z nu​me​ra​mi. Gdy tra​fił na od​po​wied​nią stro​nę, się​‐ gnął po słu​chaw​kę jed​ne​go z trzech sto​ją​cych przed nim czer​wo​nych apa​ra​tów. – Odra zero zero – rzu​cił. Dy​żur​na te​le​fo​nist​ka zgło​si​ła się, za​nim ob​li​zał spierzch​nię​te war​gi. – Z kim łą​czyć? Z kom​plek​sem 7215…, za​czął w my​ślach Bar​tek, zre​flek​to​wał się za​raz, mla​snął ję​zy​kiem i po​wtó​‐ rzył na głos: – Z jed​nost​ką sie​dem-dwa-je​den-pięć. We​wnętrz​ny dwie​ście sześć. – Przy​ję​łam. Trzy pik​nię​cia i słu​chaw​ka po dru​giej stro​nie po​wę​dro​wa​ła do czy​je​goś ucha. – Ofi​cer dy​żur​ny, ma​jor Kaź​mier​czak, przy te​le​fo​nie. Z kim mó​wię? – Ma​ciek, to ja, Bar​tek! – Bie​drzyc​ki mó​wił szyb​ko, jak​by chciał zdą​żyć, za​nim jego roz​mów​ca prze​‐ rwie po​łą​cze​nie. – Za​tyl​ny na​ro​bił strasz​ne​go ba​gna. Okła​mał wszyst​kich w War​sza​wie. Od pra​wie dwu go​dzin re​ali​zu​je​my plan, któ​ry po​zwo​li sku​tecz​nie oczy​ścić mia​sto z zom​bie. Tym ra​zem stra​ty są mi​ni​‐ mal​ne. Do rana za​pa​nu​je​my nad wszyst​ki​mi źró​dła​mi za​ra​zy. – Dla​cze​go mi o tym wszyst​kim mó​wisz? – za​py​tał Kaź​mier​czak, gdy zde​ner​wo​wa​ne​mu Bart​ko​wi za​‐ bra​kło tchu. – Pró​bu​ję was uchro​nić od po​peł​nie​nia strasz​ne​go błę​du. – Nas? – zdzi​wił się ofi​cer dy​żur​ny z La​sek. – Nie my wy​sła​li​śmy tę eska​drę. – Ale tyl​ko wy mo​że​cie ją po​wstrzy​mać – wy​pa​lił Bie​drzyc​ki. – Jak? – Wiesz prze​cież… Ma​jor Kaź​mier​czak nie od​zy​wał się przez dłuż​szą chwi​lę. W koń​cu od​chrząk​nął i od​po​wie​dział lek​ko drżą​cym gło​sem: – Masz tu​pet, przy​ja​cie​lu. Chcesz, że​bym wy​dał roz​kaz strą​ce​nia ra​dziec​kich bom​bow​ców? Wiesz, czym to by się dla mnie skoń​czy​ło? – Wiem, czym to się skoń​czy, je​śli tego nie zro​bisz. Za​tyl​ny cheł​pił się, że to nie bę​dzie zwy​kła ato​‐ mów​ka. Mó​wi​my tu​taj o trzy​me​ga​to​no​wej gło​wi​cy wo​do​ro​wej. Je​śli Ru​scy ją zrzu​cą, po Wro​cła​wiu zo​‐ sta​nie wspo​mnie​nie, co ja mó​wię, ćwierć Pol​ski pój​dzie się je​bać! Przy tych wia​trach na​wet War​sza​wa zo​sta​nie ska​żo​na opa​dem ra​dio​ak​tyw​nym! Ro​zu​miesz, czło​wie​ku?! Prze​cież to ja​kieś sza​leń​stwo. Kaź​mier​czak znów zwle​kał z od​po​wie​dzią. Gdy się ode​zwał po​now​nie, był moc​no przy​ga​szo​ny. – Bar​tek… nie mogę po​wie​dzieć ci wszyst​kie​go, ale z tego, co wiem, de​cy​zja za​pa​dła na naj​wyż​szym szcze​blu. Nie na​szym, że​by​śmy mie​li peł​ną ja​sność. – Prze​łknął śli​nę tak gło​śno, aż Bie​drzyc​kie​mu w uchu za​dźwię​cza​ło. – Na​wet gdy​bym mógł coś zro​bić…

– Wy​star​czy, że… – wtrą​cił Bar​tek. – Nie prze​ry​waj mi! – pod​niósł głos ma​jor. – Na​wet gdy​bym zro​bił to, o co mnie pro​sisz, nie​wie​le byś zy​skał. Opóź​ni​li​by​śmy znisz​cze​nie mia​sta o parę mi​nut, nie wię​cej. – O czym ty… – Sta​ry, go​dzi​nę temu na od​pra​wie po​wie​dzia​no nam otwar​cie, że nasi so​jusz​ni​cy uczy​nią wszyst​ko, by nie do​pu​ścić do dal​sze​go roz​prze​strze​nie​nia się za​ra​zy. Je​śli ta bom​ba nie wy​buch​nie, roz​pocz​nie się dru​ga faza ope​ra​cji. Na Wro​cław po​le​ci kil​ka ra​kiet. Z Ukra​iny albo Kró​lew​ca. – Kur​wa mać… Je​śli Ro​sja​nie po​in​for​mo​wa​li o tym stro​nę pol​ską go​dzi​nę temu, mie​li wy​star​cza​ją​co dużo cza​su, by na​peł​nić zbior​ni​ki ra​kiet pa​li​wem. Te​raz mu​szą je​dy​nie na​ci​snąć czer​wo​ny gu​zi​czek… Po​ci​ski śred​nie​go za​się​gu wy​strze​lo​ne z ukra​iń​skich baz mo​gły do​trzeć do Wro​cła​wia w nie​ca​ły kwa​drans, a lu​do​we woj​‐ sko nie dys​po​no​wa​ło bro​nią zdol​ną do ich ze​strze​le​nia. – Gdzie je​steś? – Kaź​mier​czak nie​spo​dzie​wa​nie zmie​nił te​mat. – W cen​tra​li KW – od​parł zgod​nie z praw​dą Bie​drzyc​ki. – No to masz prze… – Ma​ciek za​milkł. – Halo? – Bar​tek po​trzą​snął słu​chaw​ką. Dla​cze​go te cho​ler​ne te​le​fo​ny za​wsze wy​sia​da​ją w naj​mniej od​po​wied​nim mo​men​cie?, po​my​ślał, czu​jąc na​ra​sta​ją​cą wście​kłość. Miał jesz​cze czas, chciał się po​że​gnać, a to gów​no… – Po​cze​kaj chwi​lę! – Kaź​mier​czak rzu​cił tyl​ko dwa sło​wa i na li​nii znów za​pa​no​wa​ła kom​plet​na ci​‐ sza, jak​by za​sło​nił mi​kro​fon dło​nią. Bie​drzyc​ki zer​k​nął na Krzyś​ka, któ​ry sie​dział przed wy​bie​ra​ka​mi z ni​sko opusz​czo​ną gło​wą. Z da​le​ka spra​wiał wra​że​nie, jak​by spał. Bar​tek wie​dział jed​nak, że to nie sen zmo​rzył jego ko​le​gę. Tak wy​glą​dał czło​wiek zre​zy​gno​wa​ny, ktoś, kto zro​zu​miał, że jego chwi​le są po​li​czo​ne. Nie​sy​to nie sza​lał, nie pła​kał, nie rwał wło​sów z gło​wy. Za​mknął się w so​bie i za​milkł na do​bre po tym, jak do​tar​ło do nie​go, że nie ma ra​tun​ku, że ukry​cie się w któ​rymś ze schro​nów może prze​dłu​żyć ży​cie o kil​ka dni, a może tyl​ko kil​ka go​‐ dzin. Nie sko​rzy​stał z oka​zji, gdy mu za​pro​po​no​wa​łem, by za​dzwo​nił do domu… Bie​drzyc​ki po​krę​cił gło​wą, choć to aku​rat po​tra​fił zro​zu​mieć: sam też zro​bił​by wszyst​ko, aby jego żona z dzieć​mi i ro​dzi​ce nie do​wie​dzie​li się o bom​bie. Niech prze​ży​ją ten ostat​ni kwa​drans we względ​nym spo​ko​ju. Przy odro​bi​‐ nie szczę​ścia bli​scy Krzysz​to​fa wy​pa​ru​ją, za​nim zro​zu​mie​ją, co ich za​bi​ja. Z dru​giej jed​nak stro​ny na pew​no chciał​by po raz ostat​ni usły​szeć głos uko​cha​nej… – Je​steś tam jesz​cze? – Głos Kaź​mier​cza​ka do​cho​dzą​cy z od​su​nię​tej od ucha słu​chaw​ki za​brzmiał dziw​nie me​cha​nicz​nie. – Tak, je​stem. Co się dzie​je? – Nie uwie​rzysz, jak ci po​wiem. – Po dzi​siej​szym dniu uwie​rzę we wszyst​ko. Da​waj. – Na ga​le​rii jest wię​cej gwiaz​dek niż na nie​bie w nie​jed​ną noc. – Co ty wy​ga​du… – żach​nął się Bar​tek, ale za​milkł w pół sło​wa. Ge​ne​ra​li​cja! Tre​py zje​cha​ły tłum​nie do nowo wy​bu​do​wa​ne​go taj​ne​go bun​kra, któ​ry miał być za​pa​so​‐ wym cen​trum do​wo​dze​nia na wy​pa​dek woj​ny ato​mo​wej. By​dla​ki chcia​ły po​czuć się choć raz praw​dzi​wy​‐ mi żoł​nie​rza​mi, za​pra​gnę​ły obej​rzeć atak nu​kle​ar​ny na Wro​cław, i to z pierw​sze​go rzę​du. – Za mo​ment nad jed​nym z na​szych naj​więk​szych miast wy​ro​śnie gu​stow​ny grzy​bek. Pierw​szy na tym

kon​ty​nen​cie. Nic dziw​ne​go, że cią​gną jak mu​chy do gów​na. – Nie są​dzę, żeby o to cho​dzi​ło – od​parł enig​ma​tycz​nie Ma​ciek, po​ru​sza​jąc ko​lej​ne stru​ny umy​słu Bie​drzyc​kie​go. Ra​cja! Gdy​by chcie​li po​ba​wić się w woj​nę, zje​cha​li​by już daw​no temu, a nie na kil​ka mi​nut przed go​dzi​ną zero. Co więc tam ro​bią, sko​ro nie cho​dzi o za​gła​dę sto​li​cy Dol​ne​go Ślą​ska? – Co się tam u was wy​pra​wia? – za​py​tał, przy​tom​nie​jąc. – Nie wiem – od​parł Kaź​mier​czak – ale z każ​dą chwi​lą robi się co​raz cie​ka​wiej. Kur​wa mać! – Co? Co się dzie​je? – Przed mo​men​tem na salę tak​tycz​ną wszedł Go​muł​ka, a te​raz do​łą​czył do nie​go Cy​ran​kie​wicz. Pół rzą​du tu mamy… – W tle za​wy​ły sy​re​ny alar​mo​we. – Ja pier​dzie​lę, prze​cho​dzi​my w stan peł​ne​go za​‐ mknię​cia. Mu​szę koń​czyć! – Ja​sne. Mam tyl​ko jed​ną proś​bę. Prze​każ mo​jej żo​nie, że ją ko​cham. I dzie​ci też… – Bar​tek za​milkł. Wzru​sze​nie ści​snę​ło mu krtań tak moc​no, że nie zdo​łał do​koń​czyć zda​nia. Chciał do​dać coś jesz​cze, lecz nie mógł wy​do​być z sie​bie naj​prost​sze​go dźwię​ku. To był ten mo​ment. Chwi​la, w któ​rej do nie​go do​tar​ło, że prze​grał, że nie może zro​bić już nic, że za chwi​lę po​że​gna się z ży​‐ ciem na za​wsze. Po​czuł się jesz​cze par​szy​wiej niż sie​dzą​cy opo​dal Nie​sy​to. – Masz to jak w ban​ku, przy​ja​cie​lu. Że​gnaj. – Kaź​mier​cza​ko​wi tak​że za​drżał głos. Bie​drzyc​ki prze​łknął śli​nę, z tru​dem po​wstrzy​mu​jąc na​pły​wa​ją​ce do oczu łzy. Od​su​nął słu​chaw​kę od ucha, ale jej nie odło​żył. Za​mie​rzał przy​pie​przyć nią w kor​pus czer​wo​ne​go apa​ra​tu i roz​bić cho​ler​ny pla​‐ stik na mi​lion ka​wał​ków, za​nim zro​bi to uwol​nio​na ener​gia ato​mu. Chciał dać uj​ście prze​peł​nia​ją​cej go fu​rii. Zmniej​szyć jej par​cie choć odro​bi​nę. Nie zdą​żył jed​nak pod​nieść ręki.

42 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 05:06 bocz​ni​ca sta​cji to​wa​ro​wej Bro​chów Ma​wet po raz ko​lej​ny zer​k​nął na ze​ga​rek. Coś tu nie gra, po​my​ślał. Za​bez​pie​czył bocz​ni​cę, jak mu ka​za​‐ no – co nie było spe​cjal​nie trud​ne, zwa​żyw​szy, że na tym za​du​piu nie zo​ba​czył do​tąd ani jed​nej, choć​by nie​ży​wej, du​szy – a po​tem przy po​mo​cy ścią​gnię​tych z głów​ne​go wę​zła za​spa​nych ko​le​ja​rzy przy​go​to​wał od​po​wied​nią ilość ta​bo​ru, co też nie wy​ma​ga​ło du​że​go wy​sił​ku. Wy​po​ży​czo​na z po​bli​skiej sta​cji lo​ko​mo​‐ ty​wa prze​cią​gnę​ła wy​bra​ne wa​go​ny na tor znaj​du​ją​cy się naj​bli​żej szu​tro​wej dro​gi po pół​noc​nej stro​nie bocz​ni​cy, a na​stęp​nie do​łą​czy​ła do nich jesz​cze kil​ka do​dat​ko​wych wę​gla​rek, aby stwo​rzyć peł​no​wy​mia​‐ ro​wy skład. W każ​dej z tych sta​lo​wych cel na czte​rech osiach zo​mow​cy mo​gli po​mie​ścić do dwu​stu nie​umar​łych. Pierw​szy wa​gon za​peł​ni​li nie​mal w ca​ło​ści ofia​ra​mi rze​zi w ko​men​dzie MO. Ręce chło​pa​kom za​drża​ły tyl​ko raz: gdy kła​dli na ta​śmo​ciąg zma​sa​kro​wa​ne szcząt​ki ka​pi​ta​na Za​hor​skie​go, ich daw​ne​go prze​ło​żo​ne​‐ go; poza tym ope​ra​cja prze​bie​gła bez więk​szych prze​szkód. Jed​nak w pew​nym mo​men​cie mu​sie​li ją prze​‐ rwać, zo​sta​wia​jąc kil​ku​na​stu od​mie​nio​nych pra​cow​ni​ków ko​men​dy na póź​niej, po​nie​waż prio​ry​te​tem sta​‐ ło się jak naj​szyb​sze opróż​nia​nie woj​sko​wych cię​ża​ró​wek – a ko​lej​ne kon​wo​je przy​jeż​dża​ły z mia​sta co kil​ka mi​nut. Ma​wet po​dzie​lił lu​dzi na dwa pod​od​dzia​ły, każ​dy w sile pięt​na​stu funk​cjo​na​riu​szy. Pierw​szy za​bez​‐ pie​czał ten od​ci​nek bocz​ni​cy, dru​gi zaj​mo​wał się pa​ko​wa​niem zom​bie do wa​go​nów. Zde​cy​do​wa​na więk​‐ szość nie​umar​łych tra​fia​ła na bocz​ni​cę ze zwią​za​ny​mi no​ga​mi i rę​ka​mi. Szta​bow​cy Bie​drzyc​kie​go, na​‐ ucze​ni wcze​śniej​szy​mi nie​po​wo​dze​nia​mi, wy​da​li do​kład​ne in​struk​cje, jak po​stę​po​wać z za​ra​żo​ny​mi. To znacz​nie uła​twi​ło za​da​nie zo​mow​com. Je​śli w trans​por​cie nie było żad​ne​go zgni​łe​go jaja – jak na​zy​wa​no tych, któ​rzy ja​kimś cu​dem zdo​ła​li się uwol​nić z pęt – wy​star​cza​ło kil​ka mi​nut, by za​peł​nić całą wę​glar​kę. Pra​cu​jąc rów​no​le​gle w trzech ze​spo​łach, bo tyle mie​li ta​śmo​cią​gów, do pią​tej zdo​ła​li prze​ła​do​wać po​‐ nad trzy ty​sią​ce sied​miu​set zom​bie. Chwi​lę póź​niej sta​cję opu​ści​ły ostat​nie pu​ste cię​ża​rów​ki. Ma​wet po​pa​trzył w stro​nę mia​sta, ale na cią​gną​cej się wzdłuż bocz​ni​cy wą​skiej bru​ko​wa​nej ulicz​ce nie do​strzegł żad​nych świa​teł. Co tu się wy​ra​bia?, po​my​ślał, pod​cho​dząc do przy​dzie​lo​ne​go mu BTR-a. – Pre​iss! – za​wo​łał mło​de​go chło​pa​ka sto​ją​ce​go przy naj​bliż​szym ta​śmo​cią​gu. – Wska​kuj​cie do wozu i łącz​cie mnie z ko​men​dą! – roz​ka​zał. Zo​mo​wiec za​sa​lu​to​wał i na​tych​miast po​truch​tał w kie​run​ku trans​por​te​ra opan​ce​rzo​ne​go, któ​ry słu​żył jego od​dzia​ło​wi za cen​trum łącz​no​ści. Przez ostat​nie czter​dzie​ści mi​nut nikt nie ob​słu​gi​wał ra​dio​sta​cji, gdyż po​rucz​nik, któ​re​mu bra​ko​wa​ło lu​dzi, za​gnał wszyst​kich do​stęp​nych funk​cjo​na​riu​szy do ro​bo​ty przy prze​ła​dun​ku. – Ko​men​da nie od​po​wia​da, to​wa​rzy​szu po​rucz​ni​ku – za​mel​do​wał chwi​lę póź​niej mło​dy ra​dio​te​le​gra​‐ fi​sta, wy​su​wa​jąc gło​wę z ka​bi​ny. – Co zna​czy: nie od​po​wia​da? – wark​nął po​iry​to​wa​ny Ma​wet. – Pró​buj​cie da​lej! – Tak jest! Coś tu na​praw​dę nie gra… Naj​pierw prze​sta​ły przy​jeż​dżać nowe trans​por​ty, te​raz nie moż​na na​‐

wią​zać łącz​no​ści z cen​trum do​wo​dze​nia. Czyż​by ko​lej​na ope​ra​cja za​koń​czy​ła się fia​skiem? Ale dla​cze​‐ go? Szo​fe​rzy mó​wi​li prze​cież o sa​mych suk​ce​sach. Nie kła​ma​li​by chy​ba… Za​nie​po​ko​jo​ny po​rucz​nik wspiął się na bur​tę BTR-a. Wy​tę​żył słuch. Przez war​kot pra​cu​ją​cych na peł​nych ob​ro​tach ge​ne​ra​to​rów nie mógł jed​nak wie​le usły​szeć. Ze​sko​czył więc na zie​mię i przy​ło​żyw​szy dło​nie do ust, wrza​snął: – Wy​łą​czyć ta​śmo​cią​gi, po​ga​sić ge​ne​ra​to​ry i mor​dy w ku​beł! Gdy zo​mow​cy wy​ko​na​li roz​ka​zy, na bocz​ni​cy zro​bi​ło się ci​cho jak ma​kiem za​siał. Od​gło​sy strza​łów, do któ​rych zdą​ży​li już przy​wyk​nąć, uci​chły cał​ko​wi​cie, jak​by woj​sko za​prze​sta​ło dzia​łań w mie​ście. Ma​‐ wet prze​łknął gło​śno śli​nę, a jego pod​wład​ni za​czę​li roz​glą​dać się nie​spo​koj​nie, choć nie ro​zu​mie​li jesz​‐ cze, co gnę​bi do​wód​cę. – Adaś​ko, co z tym po​łą​cze​niem? – Po​rucz​nik od​wró​cił się do ka​bi​ny i Pre​is​sa, któ​ry wy​wo​ły​wał bez prze​rwy cen​trum do​wo​dze​nia. Chło​pak od​su​nął mi​kro​fon od ust i po​krę​cił z re​zy​gna​cją gło​wą. – Spró​buj w ta​kim ra​zie wy​wo​łać któ​rąś z jed​no​stek – po​le​cił mu prze​ło​żo​ny, prze​czu​wa​jąc, jaki bę​dzie efekt tych dzia​łań. – A wy – wska​zał od​po​czy​wa​ją​cą na tra​wię ob​sa​dę pierw​sze​go ta​śmo​cią​gu – po​zbądź​cie się w tym cza​sie resz​ty sztyw​nia​ków z ko​men​dy. * * * Pa​wę​ska za​trzy​mał się na mo​ment, by po​cze​kać na zdy​sza​ne​go On​der​kę. Był od nie​go nie tyl​ko młod​szy, ale i szczu​plej​szy. Bro​da​ty ma​szy​ni​sta do​truch​tał w koń​cu do kępy krze​wów, zza któ​rych mie​li do​sko​na​ły wi​dok na za​anek​to​wa​ny przez zo​mow​ców od​ci​nek bocz​ni​cy. – Za sta​ry je​stem na za​ba​wy w par​ty​zant​kę – wy​stę​kał spo​co​ny ma​szy​ni​sta, po​pra​wia​jąc oku​la​ry, gdy przy​kuc​nę​li za osło​ną buj​nej zie​le​ni. – Ra​czej za cięż​ki – mruk​nął zde​gu​sto​wa​ny ko​le​ga, roz​chy​la​jąc ostroż​nie po​kry​te li​sto​wiem ga​łąz​ki. – Ja cię ten tego – wy​mam​ro​tał On​der​ka. – Ty, Da​mian, zo​bacz, co oni tym lu​dziom ro​bią… Zo​mow​cy wy​cią​ga​li wła​śnie z cię​ża​rów​ki spę​ta​ne​go męż​czy​znę w nie​gdyś bia​łym, a te​raz sza​rym z przy​bru​dze​nia gar​ni​tu​rze. Je​den z funk​cjo​na​riu​szy miał w ręku na​rzę​dzie przy​po​mi​na​ją​ce chwy​ta​ki uży​‐ wa​ne przez hyc​li: na koń​cu dłu​giej żer​dzi znaj​do​wa​ła się pę​tla, któ​ra po za​ło​że​niu na szy​ję za​ci​ska​ła się moc​no, po​zba​wia​jąc de​li​kwen​ta tchu i ocho​ty do sta​wia​nia opo​ru. Gdy prze​cho​dzo​ny ele​gant zo​stał już unie​ru​cho​mio​ny i prze​wró​co​ny, dru​gi opraw​ca za​ło​żył mu po​dob​ną pę​tlę na nogi, po czym wspól​ny​mi si​‐ ła​mi po​cią​gnę​li nie​szczę​śni​ka w kie​run​ku… ta​śmo​cią​gu? Obaj ko​le​ja​rze aż sap​nę​li z obu​rze​nia, wi​dząc, że ofia​ra tra​fia na sze​ro​ki gu​mo​wy pas, któ​rym za​zwy​‐ czaj trans​por​to​wa​no ma​sów​kę, i je​dzie nim w górę, by mo​ment póź​niej znik​nąć za wy​so​ką sta​lo​wą bur​tą wa​go​nu. Pa​wę​ska i On​der​ka nie wie​rzy​li wła​snym oczom. – Zwie​rzę​ta, nie lu​dzie – wy​mam​ro​tał ma​szy​ni​sta, że​gna​jąc się od​ru​cho​wo. – Nie ob​ra​żaj zwie​rząt – od​parł szep​tem Da​mian, cią​gnąc ko​le​gę głę​biej w krze​wy. Wzdłuż to​rów ktoś szedł. Sły​chać było wy​raź​nie chrzęst żwi​ru miaż​dżo​ne​go pod​ku​ty​mi bu​cio​ra​mi. Ko​le​ja​rze za​mar​li, wstrzy​mu​jąc od​dech. Trzech mun​du​ro​wych prze​ma​sze​ro​wa​ło przed ich kry​jów​ką, pa​‐ ląc pa​pie​ro​sy i nie roz​glą​da​jąc się zbyt​nio. Od​da​la​li się nie​śpiesz​nym kro​kiem, od cza​su do cza​su omia​‐ ta​jąc wzro​kiem te​ren po​mię​dzy rzad​ki​mi drzew​ka​mi. Pa​wę​ska od​cze​kał całą mi​nu​tę, za​nim od​wa​żył się znów roz​chy​lić ga​łę​zie. Zo​mow​cy byli te​raz za​ję​ci wy​cią​ga​niem z cię​ża​rów​ki ko​lej​ne​go więź​nia, któ​rym była ko​bie​ta w za​krwa​wio​nej bluz​ce i po​dar​tej spód​ni​cy.

Da​mian i Mar​cin znaj​do​wa​li się za da​le​ko, by do​strzec wię​cej szcze​gó​łów, ale strach nie po​zwa​lał im pod​kraść się bli​żej. Omi​nę​li bocz​ni​cę sze​ro​kim łu​kiem i nad​kła​da​jąc po​nad ki​lo​metr, po​de​szli do niej od stro​ny nie​użyt​ków dzie​lą​cych tory od Ra​dwa​nic. Tam wy​zby​li się wszel​kich wąt​pli​wo​ści. Ko​mu​ni​ści urzą​dzi​li czyst​kę. SB i wy​słu​gu​ją​ce się jej by​dło w mun​du​rach, wy​ko​rzy​stu​jąc za​mie​sza​nie zwią​za​ne z epi​de​mią, zwo​zi​ło na bocz​ni​cę ko​le​jo​wą schwy​ta​nych w mie​ście lu​dzi – za​pew​ne dzia​ła​czy pod​ziem​nej opo​zy​cji, ta​kich jak Da​mian i Mar​cin – i pa​ko​wa​ło do wa​go​nów z za​mia​rem ich znik​nię​cia, jak prze​po​‐ wie​dział pro​fe​sor sze​fu​ją​cy taj​nej gru​pie śro​do​wi​sko​wej, w któ​rej obaj pra​cow​ni​cy ko​lei zna​leź​li się dzię​ki po​rę​cze​niu księ​dza Ste​fa​na. Przy​glą​da​li się jesz​cze chwi​lę, jak zo​mow​cy ka​tu​ją ko​lej​ną ofia​rę, któ​ra ze​rwaw​szy wię​zy, pró​bo​wa​‐ ła się bro​nić. Bi​ją​ce ser​ce par​tii nie mia​ło jed​nak li​to​ści – opo​zy​cjo​ni​sta zo​stał na​tych​miast oto​czo​ny przez mun​du​ro​wych i zma​sa​kro​wa​ny pał​ka​mi. Be​stial​stwo opraw​ców zmu​si​ło ko​le​ja​rzy do dzia​ła​nia. – Mar​cin, od​pocz​nij tu so​bie – szep​nął Pa​wę​ska, kła​dąc dłoń na ra​mie​niu wciąż zdy​sza​ne​go ma​szy​ni​‐ sty. – Po​ob​ser​wuj dra​ni. Ja wró​cę na na​staw​nię. Za​dzwo​nię do pro​fe​so​ra. On bę​dzie wie​dział, co ro​bić. Spo​tka​my się na miej​scu. On​der​ka ski​nął gło​wą. Zro​bi​ło mu się go​rą​co na samą myśl, że po wcze​śniej​szym ma​ra​to​nie miał​by się te​raz jesz​cze prze​biec na sta​cję; póź​niej ja​koś się tam do​wle​cze. Le​żał przez chwi​lę na ple​cach, od​‐ po​czy​wa​jąc, a gdy po​czuł, że jego od​dech stał się znów głę​bo​ki i rów​ny, prze​to​czył się na brzuch, po czym bar​dzo ostroż​nie roz​chy​lił ga​łąz​ki. W tej sa​mej chwi​li przed ocza​mi za​pło​nę​ło mu coś po sto​kroć ja​śniej​sze​go od wscho​dzą​ce​go wol​no słoń​ca.

43 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 05:20 Oso​bo​wi​ce, oko​li​ce wia​duk​tu przy por​cie miej​skim Sze​re​go​wy szedł za Rad​kiem skra​jem uli​cy. Ręce wbił głę​bo​ko w kie​sze​nie, gło​wę miał moc​no po​chy​lo​‐ ną. Wy​glą​dał na za​in​try​go​wa​ne​go. Sier​żant do​brze wie​dział, o czym my​śli ostat​ni z jego pod​wład​nych, i miał na​dzie​ję, że efekt tej bu​rzy w zwo​jach bę​dzie je​den – już ni​g​dy nie wró​cą do wał​ko​wa​ne​go przez pół go​dzi​ny te​ma​tu. Do​cie​ra​li wła​śnie do dziw​nie wy​glą​da​ją​ce​go wia​duk​tu. Do​stę​pu do po​dwój​nej prze​pra​wy strzegł od stro​ny przed​mieść ma​syw​ny, ośmio​ścien​ny blok​hauz z czer​wo​nej ce​gły. Ta​kich for​ty​fi​ka​cji nie wi​dy​wa​ło się już na co dzień, zwłasz​cza w wiel​kich mia​stach Pol​ski Lu​do​wej. Sier​żant przy​glą​dał się pod​nisz​czo​‐ nym umoc​nie​niom z nie​kła​ma​nym po​dzi​wem. In​te​re​so​wał się hi​sto​rią, ze szcze​gól​nym uwzględ​nie​niem hi​sto​rii woj​sko​wo​ści. Wie​dział więc, kie​dy do​kład​nie po​wstał ten ba​stion i do cze​go słu​żył, mimo że ni​g​‐ dy wcze​śniej go nie wi​dział. Niem​cy po​zo​sta​wi​li wie​le po​dob​nych pa​mią​tek na Zie​miach Od​zy​ska​nych. Nie tak daw​no jego świę​‐ tej pa​mię​ci ku​zyn po​ka​zał mu inny most, znacz​nie krót​szy, ale nie mniej cie​ka​wy. An​drzej za​wiózł kil​ku pod​ofi​ce​rów z pierw​szej kom​pa​nii na uli​cę Boya-Że​leń​skie​go, by zo​ba​czy​li na wła​sne oczy wą​ski prze​‐ jazd w na​sy​pie ko​le​jo​wym. Dłu​go sta​li przy skła​dzie wę​gla, spo​glą​da​jąc ze zdu​mie​niem na usta​wio​ne krzy​wo ścia​ny krót​kie​go tu​ne​lu. Ża​den nie po​tra​fił od​po​wie​dzieć na py​ta​nie, dla​cze​go in​ży​nie​ro​wie wy​my​śli​li ta​kie udziw​nie​nie – jezd​nia zwę​ża​ła się tam do jed​ne​go pasa ru​chu, w do​dat​ku lek​ko prze​su​nię​te​go w sto​sun​ku do osi uli​cy, choć miej​sca było wy​star​cza​ją​co dużo, by po​pro​wa​dzić ją sze​ro​ko i pro​sto, jak wcze​śniej i póź​niej. Uśmiech​nię​ty Sa​wic​ki wy​ja​śnił im, że pa​trzą na za​bez​pie​cze​nie spo​wal​nia​ją​ce ruch cięż​kich wo​zów bo​‐ jo​wych i czoł​gów. Gdy​by nie​przy​ja​ciel chciał prze​pro​wa​dzić tą dro​gą jed​nost​ki pan​cer​ne, miał​by nie lada pro​blem, po​nie​waż po​jaz​dy gą​sie​ni​co​we, wy​krę​ca​jąc bar​dzo wol​no pod wia​duk​tem, by​ły​by na​ra​żo​‐ ne na ostrzał. Wy​star​czył​by więc je​den chło​pak z pan​cer​fau​stem, by za​trzy​mać całą dy​wi​zję. Blok​hauz nad Odrą był jed​nak znacz​nie star​szy. Po​cho​dził z dru​giej po​ło​wy dzie​więt​na​ste​go wie​ku i miał za za​da​nie bro​nić je​dy​nej w tym miej​scu prze​pra​wy ko​le​jo​wej. Po​wo​jen​ni wło​da​rze Dol​ne​go Ślą​‐ ska prze​sta​li o nie​go dbać, gdyż w ob​li​czu no​wych ro​dza​jów bro​ni utra​cił funk​cjo​nal​ność – tak znik​nę​ły sta​no​wi​ska ar​ty​le​ryj​skie, któ​re kie​dyś roz​miesz​czo​no na szczy​cie po​sze​rzo​ne​go na​sy​pu. Tyl​ko wia​dukt ko​le​jo​wy na​dal peł​nił daw​ną funk​cję i jak się oka​za​ło, na​wet za​ra​za nie zmie​ni​ła tego sta​nu rze​czy. Na dal​szej, po​rdze​wia​łej moc​no nit​ce sier​żant wy​pa​trzył pu​stą plat​for​mę i dwie cy​ster​ny, sta​no​wią​ce po​czą​tek znacz​nie dłuż​sze​go skła​du to​wa​ro​we​go – za drze​wa​mi, po obu stro​nach uli​cy Oso​‐ bo​wic​kiej, ma​ja​czy​ły ciem​ne kształ​ty resz​ty wa​go​nów. Ra​dek za​trzy​mał Wi​śniew​skie​go, za​nim do​tar​li do ce​gla​nych umoc​nień. W bla​sku wscho​dzą​ce​go słoń​ca spoj​rzał w per​spek​ty​wę dłu​giej, pro​stej, bru​ko​wa​nej uli​cy i bie​gną​cych wzdłuż niej to​rów tram​‐ wa​jo​wych. Wo​kół pa​no​wał cał​ko​wi​ty bez​ruch. Od chwi​li opusz​cze​nia pro​mu nie spo​tka​li ni​ko​go, na​wet żad​ne​go oży​wień​ca. – Spró​bu​je​my do​stać się na górę – rzu​cił sier​żant, wska​zu​jąc scho​dy wio​dą​ce na szczyt kon​struk​cji. –

To​ra​mi szyb​ciej doj​dzie​my do mia​sta. I nie bę​dzie​my mu​sie​li mi​jać cmen​ta​rza. Tuż za wia​duk​tem za​czy​na​ła się naj​więk​sza ne​kro​po​lia Wro​cła​wia. Nie​prze​li​czo​ne hek​ta​ry gro​bow​‐ ców i mo​gił, któ​rych Ra​dek po wy​da​rze​niach koń​czą​cej się wła​śnie nocy wo​lał​by nie oglą​dać. Ja​nek skwa​pli​wie przy​tak​nął jego pro​po​zy​cji, mimo zmę​cze​nia go​tów dać z sie​bie wszyst​ko, aby unik​nąć miej​sca po​chów​ku po​nad stu ty​się​cy zmar​łych, zwłasz​cza że ci w każ​dej chwi​li mo​gli ożyć i po​‐ wstać z gro​bów – bo ta​kiej ewen​tu​al​no​ści w świe​tle ostat​nich wy​da​rzeń nie na​le​ża​ło wy​klu​czać. Sko​ro gi​ną​cy w Pra​czach żoł​nie​rze wra​ca​li na​tych​miast mię​dzy ży​wych, dla​cze​go inni zmar​li miesz​kań​cy Wro​‐ cła​wia mie​li​by po​zo​stać pod zie​mią? Dla pew​no​ści znów się ro​zej​rze​li, a po​tem prze​szli wol​no na dru​gą stro​nę bru​ko​wa​nej jezd​ni. – A pi​lot my​śliw​ca? – za​py​tał na​gle Wi​śniew​ski. Ra​dek wes​tchnął cięż​ko. Za​czy​nał szcze​rze ża​ło​wać, że dał się wcią​gnąć w roz​mo​wę na te​mat woj​ny i jej ofiar. Mło​dy sze​re​go​wiec nie mógł lub nie chciał uwie​rzyć, że każ​dy kon​flikt zbroj​ny to jed​na wiel​ka lo​te​ria i że ostat​ni ciu​ra ma ta​kie same szan​se na do​ży​cie sta​ro​ści jak naj​lep​szy ko​man​dos. – Ja​nek, sto razy ci to mó​wi​łem, ale po​wtó​rzę jesz​cze raz: do​świad​cze​nie i umie​jęt​no​ści przy​da​ją się pi​lo​tom w bez​po​śred​nim star​ciu, jak każ​de​mu in​ne​mu żoł​nie​rzo​wi, ale na​wet naj​więk​szy as prze​stwo​rzy może zgi​nąć na zie​mi pod​czas bom​bar​do​wa​nia bądź w po​wie​trzu, gdy do​sta​nie się w za​sięg ar​ty​le​rii prze​ciw​lot​ni​czej. Zro​zum to wresz​cie. Wal​cząc, masz kon​tro​lę nad bar​dzo skrom​nym wy​cin​kiem rze​czy​‐ wi​sto​ści, cała resz​ta to jed​na wiel​ka nie​wia​do​ma. Nie na dar​mo uku​to po​wie​dze​nie: żoł​nierz strze​la, Pan Bóg kule nosi. – Za​milkł, ma​jąc na​dzie​ję, że dzię​ki przy​sło​wiu sze​re​go​wiec poj​mie w koń​cu oczy​wi​stą praw​dę. – Je​śli pi​sa​na ci jest śmierć, to zgi​niesz, choć​byś sta​wał na gło​wie. Wbij to so​bie wre… – urwał rap​tow​nie, nad​sta​wia​jąc ucha. Od stro​ny Odry do​bie​ga​ło zna​jo​me me​ta​licz​ne dud​nie​nie. Po​ciąg. To do​bry znak, po​my​ślał Ra​dek. Nie je​ste​śmy ostat​ni​mi ży​wy​mi ludź​mi w tym mie​ście. – Za​cze​kaj chwi​lę – po​pro​sił Wi​śniew​skie​go. – Mu​szę od​ce​dzić pyry… Uśmiech​nął się prze​pra​sza​ją​co, zstę​pu​jąc z chod​ni​ka na tra​wę. Pę​cherz da​wał mu się we zna​ki od dłuż​sze​go cza​su, a sko​ro mie​li wejść na tory, po któ​rych na​dal jeź​dzi​ły po​cią​gi, wo​lał so​bie ulżyć tu​taj, przy omsza​łej ścia​nie for​tu i z dala od wścib​skich oczu. Ja​nek zo​stał na wą​skim chod​ni​ku i od​wró​cił się ple​ca​mi do prze​ło​żo​ne​go. Ręce wbił w kie​sze​nie, a wzrok w na​roż​nik muru oka​la​ją​ce​go po​bli​ski cmen​tarz. Za​bi​ję go wła​sno​ręcz​nie, je​śli przy​wo​ła jesz​cze ja​kiś przy​kład na obro​nę swo​jej bzdur​nej tezy, po​‐ my​ślał sier​żant, przy​my​ka​jąc oczy. Z każ​dą se​kun​dą ro​bi​ło mu się bar​dziej bło​go. Na​stro​ju nie psuł na​wet na​ra​sta​ją​cy tur​kot zbli​ża​ją​ce​go się po​cią​gu, a kie​dy za​pi​nał roz​po​rek… Sier​żant ob​ró​cił się do cze​ka​ją​ce​go tak​tow​nie pod​wład​ne​go na mgnie​nie oka przed tym, nim wo​kół roz​pę​ta​ło się pie​kło. Zie​mia wierz​gnę​ła jak zra​nio​ne zwie​rzę, zwa​la​jąc go z nóg. Mo​men​tal​nie ogłuchł też od prze​ra​ża​ją​ce​go ryku. Pa​da​jąc na ro​ze​dr​ga​ną tra​wę, uj​rzał nad sobą gi​gan​tycz​ną kulę ognia, któ​ra choć zaj​mo​wa​ła już pół nie​ba, ro​sła nie​ustan​nie, jak​by za​mie​rza​ła po​chło​nąć cały świat. Za​nim pa​lą​cy żar wy​‐ ssał mu z płuc reszt​ki po​wie​trza i spo​pie​lił wszyst​kie tkan​ki, uprzed​nio od​dzie​liw​szy roz​go​to​wa​ne mię​so od ko​ści, Ra​dek zdą​żył po​my​śleć, że w ten tra​gicz​ny, acz wi​do​wi​sko​wy spo​sób udo​wod​nił wresz​cie sze​‐ re​go​we​mu swo​ją słusz​ność. Prze​trwa​niem na​praw​dę rzą​dził przy​pa​dek. Wi​śniew​skie​mu było to już jed​nak obo​jęt​ne. Znik​nął z chod​ni​ka uła​mek se​kun​dy wcze​śniej, zmie​cio​ny

przez roz​grza​ną do bia​ło​ści wy​gię​tą w pod​ko​wę oś uni​ce​stwio​nej cy​ster​ny.

44 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 05:28 Ko​mi​tet Wo​je​wódz​ki PZPR, pl. Dą​browsz​cza​ków 9 Bu​dy​nek ko​mi​te​tu za​drżał w po​sa​dach. Z su​fi​tu po​grą​żo​nej w pół​mro​ku cen​tra​li te​le​fo​nicz​nej po​sy​pa​ły się ka​ska​dy opa​li​zu​ją​ce​go pyłu. Pchnię​te po​dmu​chem fali ude​rze​nio​wej drzwi otwo​rzy​ły się sze​rzej przy wtó​rze ża​ło​sne​go skrzy​pie​nia za​wia​sów. Gdzieś na gó​rze brzęk​nę​ła roz​bi​ja​na szy​ba. Za​sko​czo​ny Bie​drzyc​ki za​marł z ręką unie​sio​ną na wy​so​kość gło​wy. Co to było, u li​cha? Coś eks​plo​‐ do​wa​ło, ale na pew​no nie ato​mów​ka. Chy​ba że Ru​scy zrzu​ci​li ją za wcze​śnie albo wia​try znio​sły opa​‐ da​ją​cą na spa​do​chro​nie bom​bę o kil​ka​na​ście ki​lo​me​trów… Nie, bzdu​ra, tak po​tęż​ny ła​du​nek zrów​nał​‐ by z zie​mią pół mia​sta, na​wet gdy​by zo​stał znie​sio​ny za Oła​wę. Nie mó​wiąc już o tym, że ża​den do​‐ świad​czo​ny pi​lot nie po​peł​nił​by tak kar​dy​nal​ne​go błę​du, a do tego typu za​dań wy​zna​cza​no za​wsze naj​‐ lep​szych z naj​lep​szych. Za​tem to mu​sia​ło być coś in​ne​go, uznał Bar​tek, od​kła​da​jąc słu​chaw​kę na wi​deł​‐ ki. Spoj​rzał na ze​ga​rek, po​tem prze​niósł wzrok na stru​chla​łe​go Krzyś​ka. Do​strzegł w oczach przy​ja​cie​la nie wy​po​wie​dzia​ne py​ta​nie. Po​krę​cił wol​no gło​wą – do go​dzi​ny zero po​zo​sta​ła jesz​cze nie​ca​ła mi​nu​ta. Nie​sy​to znów zwie​sił ra​mio​na. Nie​ru​cho​my, przy​gar​bio​ny, po​kry​ty war​stew​ką bia​łe​go pyłu wy​glą​dał w pół​mro​ku nie​re​al​nie, jak śnię​ty wład​ca łu​pie​żu albo za​ku​rzo​ny po​sąg zdo​bią​cy kryp​tę te​le​fo​nicz​nych bóstw. Dzie​sięć se​kund… dzie​więć… Bie​drzyc​ki zdał so​bie na​gle spra​wę, że sam na pew​no wy​glą​da nie le​piej. Od​li​cza​jąc w my​ślach, za​‐ czął po​śpiesz​nie otrze​py​wać mun​dur, jak​by jego apa​ry​cja mia​ła ja​kie​kol​wiek zna​cze​nie. Gdy do​szedł do koń​ca, głu​chą ci​szę za​kłó​cił cha​rak​te​ry​stycz​ny dźwięk. Zu​peł​nie inny jed​nak od tego, któ​re​go Bar​tek się spo​dzie​wał. Któ​ryś ze sto​ją​cych przed nim czer​wo​nych apa​ra​tów te​le​fo​nicz​nych ter​ko​tał jak na​ję​ty. Bar​tek po​now​‐ nie zer​k​nął na przy​ja​cie​la. Nie​po​praw​ny opty​mi​sta, skwi​to​wał w du​chu, wi​dząc w jego oczach ko​lej​ny błysk na​dziei. Te​le​fon nie milkł. Prze​ni​kli​we dzwon​ki prze​szy​wa​ły ci​szę ryt​micz​nie, z se​kun​do​wy​mi in​‐ ter​wa​ła​mi, jak​by czło​wiek, któ​ry do​bi​jał się do ko​mi​te​tu, nie wie​dział o nad​cią​ga​ją​cej apo​ka​lip​sie. Nie, to mu​siał być ra​czej je​den z apa​rat​czy​ków, któ​rych nie ewa​ku​owa​no w porę. Sraj w ga​cie, gno​ju, po​my​‐ ślał nie bez sa​tys​fak​cji Bie​drzyc​ki, a po​tem znów spoj​rzał na ze​ga​rek. Dzie​sięć se​kund po go​dzi​nie zero. Za​miast ulgi po​czuł złość. Ro​sja​nom da​le​ko do szwaj​car​skiej pre​cy​zji, taka była praw​da. Mie​li w du​‐ pie do​kład​ność, ich ze​gar​ki nie mu​sia​ły być ide​al​nie zsyn​chro​ni​zo​wa​ne z resz​tą świa​ta. Mi​nu​ta w tę czy we w tę, co za róż​ni​ca? Żad​na, chy​ba że cze​kasz na wy​rok. Na roz​błysk ja​śniej​szy od mi​lio​nów słońc, któ​ry ode​śle cię w nie​byt ra​zem z kil​ku​set​ty​sięcz​nym mia​stem. Te​le​fon na​dal dzwo​nił. Bar​tek za​czy​nał po​wo​li ża​ło​wać, że nie zdą​żył go roz​trza​skać przed tym dziw​‐ nym wy​bu​chem. Dla​cze​go ja​kaś par​tyj​na gni​da nie po​zwo​li mi umrzeć w spo​ko​ju?! Wes​tchnąw​szy, się​gnął zde​cy​do​wa​nym ru​chem po słu​chaw​kę. Miał szcze​ry za​miar wy​gar​nąć tej men​‐ dzie, co my​śli o Za​tyl​nym i jego przy​du​pa​sach. Za​nim jed​nak otwo​rzył usta, usły​szał coś, od cze​go aż go

za​mu​ro​wa​ło. – Bar​tek? Je​steś tam? To był głos Kaź​mier​cza​ka. Zmie​nio​ny emo​cja​mi, ale wciąż roz​po​zna​wal​ny. – Tak – ode​zwał się z tru​dem Bie​drzyc​ki. – Słu​chaj, sta​ry – Ma​ciek na​tych​miast prze​szedł do rze​czy, a ter​ko​tał jak na​ję​ty, pró​bu​jąc prze​krzy​‐ czeć ja​kieś wrza​ski – nie wiem, ile cza​su mi zo​sta​ło, dla​te​go wy​bacz, że będę się stresz​czał. Nie przej​‐ muj się bom​bą. Ru​scy za​wró​ci​li… – Ale… – Bie​drzyc​ki pró​bo​wał wejść mu w sło​wo. – Za​wró​ci​li, ka​pu​jesz? Wro​cław prze​stał ich in​te​re​so​wać, mają te​raz wła​sne, więk​sze pro​ble​my. Za​‐ ra​za… za​ra​za jest już wszę​dzie. – Jak to: wszę​dzie? – Na​gle Bar​tek zro​zu​miał, co może być po​wo​dem ha​ła​sów w tle. – Ma​cie tam u sie​bie za​ra​żo​nych? – Tak. Pa​mię​tasz, co mó​wi​łem o tre​pach i przy​wód​cach na​ro​du? Te skur​wy​sy​ny nie przy​le​cia​ły tu​taj, żeby po​dzi​wiać za​twier​dzo​ne w Mo​skwie wy​pa​ro​wa​nie Wro​cła​wia. Oni wszy​scy spier​da​la​li przed za​ra​‐ zą. Wiem, co mó​wię. Mel​dun​ki z te​re​nu za​czę​ły na​pły​wać na mo​ment przed tym, nim sami zo​sta​li​śmy za​‐ ata​ko​wa​ni przez zom​bie. Wy by​li​ście pierw​si, cho​le​ra wie dla​cze​go, ale chło​pie… – głos mu się za​ła​mał – wy​glą​da na to, że mamy do czy​nie​nia z ja​kąś pie​przo​ną ogól​no​świa​to​wą pan​de… – Prze​rwał mu gło​śny huk, po któ​rym za​pa​no​wa​ła jesz​cze więk​sza wrza​wa. – Co tam się dzie​je? – Bar​tek pod​sko​czył na krze​śle, gdy po​czuł na ra​mie​niu do​tyk czy​jejś dło​ni. Sto​‐ ją​cy za jego ple​ca​mi bla​dy jak śmierć Nie​sy​to na​tych​miast cof​nął dłoń i po​wtó​rzył: – Co tam się dzie​je? Bie​drzyc​ki wzru​szył ra​mio​na​mi z bez​rad​ną miną. – Ja​kiś po​jeb wy​sa​dził się wła​śnie na ko​ry​ta​rzu – wy​ja​śnił Kaź​mier​czak kil​ka se​kund póź​niej. – Na szczę​ście na tyle da​le​ko od nas, że drzwi wy​trzy​ma​ły. – Gdzie je​steś? – Za​mkną​łem się z kil​ku​na​sto​ma na​szy​mi w warsz​ta​cie na trze​cim po​zio​mie. Wiem, że to żad​ne roz​‐ wią​za​nie, ale mo​że​my cho​ciaż ode​tchnąć i po​my​śleć co da​lej… – Jak do tego w ogó​le do​szło? – za​py​tał Bie​drzyc​ki, wra​ca​jąc do obec​no​ści za​ra​żo​nych w kom​plek​sie 7215. – Nie mam po​ję​cia, sta​ry. Rzeź​nia roz​po​czę​ła się chwi​lę po tym, jak skoń​czy​łem z tobą roz​ma​wiać. Do sali tak​tycz​nej wpa​dło kil​ku​na​stu za​krwa​wio​nych par​tyj​nia​ków. Rzu​ca​li się na każ​de​go, kto był w po​‐ bli​żu. Sam wi​dzia​łem, jak za​ła​twi​li Go​muł​kę. Ga​dał przy drzwiach z Cy​ran​kie​wi​czem i pa​ro​ma ge​ne​ra​ła​‐ mi. Zom​bie w se​kun​dę opa​dli całe to​wa​rzy​stwo, ale Wie​sław, szczwa​ny lis, naj​pierw za​sło​nił się Ły​sym Jó​ziem, a po​tem śmi​gnął na kon​so​lę. Ale chło​pie, i tak mu nogi z dupy po​wy​ry​wa​li! Ro​ze​bra​li go jak go​‐ to​wa​ne​go kur​cza​ka. Sło​wo daję, Bar​tek, tak było, nic nie zmy​ślam. Jak resz​ta par​tyj​nia​ków to zo​ba​czy​ła, wy​bu​chła strasz​na pa​ni​ka. Za​czę​ła się strze​la​ni​na, więc ze​bra​łem chło​pa​ków i ka​za​łem im spie​przać na dół, bo od wyj​ścia by​li​śmy już od​cię​ci. Na scho​dach tra​fi​li​śmy na kil​ku od​mie​nio​nych. Cięż​ko było, ale ja​koś się przedar​li​śmy, cho​ciaż stra​ci​łem paru do​brych lu​dzi. Pa​mię​tasz Paw​ła Maj​kę? Ra​zem koń​czy​li​‐ ście pod​cho​rą​żów​kę. – Tego z No​wej Huty? Tak, pa​mię​tam. Co z nim? – Wła​snym cia​łem za​blo​ko​wał wy​ła​ma​ne drzwi, żeby ku​pić nam tro​chę cza​su. Na strzę​py go ro​ze​‐ rwa​li, czło​wie​ku, na strzę​py. Nie za​po​mnę tego wi​do​ku do koń​ca ży​cia…

– Wiem, Ma​ciek. Mo​żesz mi wie​rzyć, że ro​zu​miem cię jak mało kto. – Kie​dy do​tar​li​śmy do tych warsz​ta​tów, po​my​śla​łem, że spró​bu​ję od​dzwo​nić do KW. Mia​łem na​dzie​‐ ję, że na​dal tam je​steś. Chcia​łem prze​ka​zać ci do​brą wia​do​mość i po​pro​sić o re​wanż. – Re​wanż? – zdzi​wił się Bie​drzyc​ki. – Jaki re​wanż? – Nie pa​mię​tasz, o co mnie przed chwi​lą pro​si​łeś? – Pa​mię​tam. Pro​blem w tym, że je​stem ka​wał dro​gi od Kut​na, a… Za​raz, czło​wie​ku, nie dra​ma​ty​zuj, prze​cież na​dal ży​jesz. W kwa​te​rze masz ta​kie same szan​se na prze​trwa​nie jak my tu​taj, może na​wet więk​‐ sze. – Obie​caj. – W to​nie Mać​ka kry​ło się coś zło​wiesz​cze​go. – Masz to jak w ban​ku, przy​ja​cie​lu – rzu​cił szyb​ko Bar​tek, po​wta​rza​jąc sło​wa Kaź​mier​cza​ka sprzed paru mi​nut. – Tyl​ko… – Sta​ry… Sie​dzi​my na naj​niż​szym po​zio​mie bun​kra, w kom​plek​sie wy​peł​nio​nym co naj​mniej dwie​ma set​ka​mi zom​bie. Nie mamy żar​cia ani wody, a te​tet​ka​mi, z tego, co przed chwi​lą wi​dzia​łem, mo​że​my so​‐ bie co naj​wy​żej wła​sne trum​ny gwoź​dzia​mi po​za​bi​jać. – Fakt – zgo​dził się z nim Bie​drzyc​ki – ale do​pó​ki ży​je​cie, ma​cie szan​se. Ja sam – zer​k​nął na ze​ga​rek – jesz​cze trzy mi​nu​ty temu by​łem świę​cie prze​ko​na​ny, że ktoś zrzu​ci mi za​raz na łeb trzy mi​lio​ny ton roz​‐ grza​nych do czer​wo​no​ści ato​mów. – Nie​któ​rzy mają wię​cej szczę​ścia niż ro​zu​mu – za​re​cho​tał Kaź​mier​czak. – Je​śli skoń​czysz pie​przyć i ła​ska​wie mnie po​słu​chasz, po​dzie​lę się z tobą wie​dzą, któ​ra po​mo​że wam się ura​to​wać. – Za​mie​niam się w słuch. – Po pierw​sze zom​bie za​raz po prze​mia​nie ata​ku​je każ​de​go, kto wpad​nie mu w łapy… – Po​wiedz mi coś, cze​go nie wiem – prze​rwał mu Ma​ciek. – …ale więk​szość uspo​ka​ja się na ja​kiś czas, gdy już do​pad​nie pierw​szą ofia​rę – kon​ty​nu​ował spo​‐ koj​nie Bar​tek. – Dok​tor Aren​dzi​kow​ski, nasz spec od epi​de​mii, uwa​ża, że zmar​twych​wsta​li wchła​nia​ją… tyl​ko się nie śmiej!… ener​gię ży​cio​wą swo​ich ofiar. Po​trze​bu​ją jej, by zre​ge​ne​ro​wać wła​sne cia​ła. Wiem, że to, co mó​wię, brzmi śmiesz​nie, ale tak to wła​śnie wy​glą​da. Im wię​cej te be​stie mają ob​ra​żeń, tym dłu​żej po​zo​sta​ją agre​syw​ne i tym wię​cej lu​dzi mu​szą za​bić. Ale gdy się wresz​cie na​sy​cą, mo​żesz przejść tuż obok nich spa​cer​kiem, ma​jąc ab​so​lut​ną pew​ność, że nie kiw​ną pal​cem. – To coś no​we​go – przy​znał Kaź​mier​czak. – Słu​chaj da​lej. Stan odrę​twie​nia może trwać od kil​ku​na​stu mi​nut do w naj​lep​szym ra​zie paru go​dzin, więc ra​dził​bym się śpie​szyć. W tym mo​men​cie po​ło​wa wa​szych za​in​fe​ko​wa​nych po​win​na być wy​łą​czo​na z ak​cji. Mu​si​cie się prze​drzeć… – Ha! – wtrą​cił ma​jor – Ła​twiej po​wie​dzieć, niż zro​bić. – Wiem, Ma​ciek. Ja ci tyl​ko mó​wię, jak mo​żesz zwięk​szyć swo​je szan​se na prze​ży​cie. Idź​my da​lej. Tych be​stii nie da się za​bić, o czym już się prze​ko​na​li​ście na wła​snej skó​rze, za​tem nie pró​buj​cie im strze​lać w ser​ca ani łby, bo to zwy​kła stra​ta cza​su i mar​no​wa​nie amu​ni​cji. I jesz​cze jed​na, ale bar​dzo waż​na rzecz: nie pró​buj​cie ich przy​pad​kiem do​ty​kać! Pa​mię​tasz, co mó​wi​łem o po​chła​nia​niu ener​gii ży​‐ cio​wej? To zna​czy, że każ​dy bez​po​śred​ni kon​takt z zom​bie koń​czy się tra​gicz​nie dla ży​we​go or​ga​ni​zmu. Taki gnój nie musi cię po​żreć ani ro​ze​rwać, wy​star​czy, że zo​sta​niesz przez nie​go po​wa​lo​ny i unie​ru​cho​‐ mio​ny. Pół mi​nu​ty i po pto​kach. Zdy​chasz i sam za​czy​nasz szu​kać ofiar… A te​raz skup się, Ma​ciek. Są

wam po​trzeb​ne sie​kie​ry, łomy i inne na​rzę​dzia, któ​ry​mi moż​na ła​mać ko​ści i ob​ci​nać koń​czy​ny. To je​dy​na me​to​da na cza​so​we zli​kwi​do​wa​nie za​gro​że​nia… – Cza​so​we? – wpadł mu w sło​wo Kaź​mier​czak. – Dla​cze​go tyl​ko cza​so​we? – To aku​rat jest te​raz naj​mniej waż​ne. Nie pa​mię​tam już do​kład​nie roz​kła​du po​miesz​czeń, dla​te​go szcze​gó​ło​we pla​no​wa​nie zo​sta​wiam to​bie… – za​milkł, gdy w słu​chaw​ce roz​le​gły się stłu​mio​ne wrza​ski. – Ucisz​cie Mi​cha​ła – po​pro​sił Ma​ciej, kie​ru​jąc te sło​wa do swo​ich pod​wład​nych. – Prze​pra​szam, Bar​tek, Fu​ter ma po​szar​pa​ne ple​cy, ja​kaś men​da się​gnę​ła go pa​zu​ra​mi, za​nim… – Ma​cie tam ran​nych? – prze​rwał mu Bie​drzyc​ki, pro​stu​jąc się na krze​śle. – Ow​szem, paru – od​parł Kaź​mier​czak. – Ale to na szczę​ście tyl​ko dra​śnię​cia. – Po​słu​chaj mnie te​raz bar​dzo uważ​nie, bra​cie… – Bar​tek zni​żył kon​fi​den​cjo​nal​nie głos. – Na​tych​‐ miast, ale to na​tych​miast zbierz chło​pa​ków, któ​rzy nie od​nie​śli żad​nych ran, i spier​da​laj​cie w pod​sko​kach z tego warsz​ta​tu. – Bar​tek, co ty wy​ga​du​jesz? Jak mam… – Każ​dy, kto zo​stał zra​nio​ny do krwi przez zom​bie, jest no​si​cie​lem za​ra​zy. Na sto pro​cent. Prze​ćwi​‐ czy​li​śmy to tu​taj wie​lo​krot​nie. Naj​póź​niej po kwa​dran​sie na​stę​pu​je zgon i prze​mia​na. Uwierz mi, to wię​‐ cej niż pew… Kaź​mier​czak prze​rwał mu w pół sło​wa. – Mu​szę koń​czyć, sta​ry! – W jego to​nie po​ja​wi​ła się bar​dzo nie​po​ko​ją​ca nuta. – Ale… – Po​wiedz Agniesz​ce… Sam wiesz, co masz jej po​wie​dzieć. – Ale… – Trzy​maj się, przy​ja​cie​lu. Żyj i nie daj się dziab​nąć tym zgnił​kom. Gło​śny trzask za​koń​czył roz​mo​wę. Zdu​mio​ny Bar​tek spo​glą​dał z nie​do​wie​rza​niem na słu​chaw​kę, z któ​rej do​bie​ga​ły ryt​micz​ne pi​ski sy​‐ gna​łu za​ję​tej li​nii. – A tego co ugryz… łooo? - wy​mam​ro​tał, pod​no​sząc gło​wę, by spoj​rzeć na sto​ją​ce​go u jego boku Nie​sy​to.

45 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 05:29 bocz​ni​ca sta​cji to​wa​ro​wej Bro​chów – Ręce do góry! Wy​stra​szo​ny On​der​ka na​tych​miast wy​ko​nał po​le​ce​nie. – Wsta​waj! Re​flek​to​ry cię​ża​rów​ki do​ku​ment​nie go ośle​pia​ły. Aż mu​siał za​ci​snąć po​wie​ki. Zo​mow​ców było co naj​mniej dwóch, tylu przy​naj​mniej sły​szał, ale je​śli fak​tycz​nie wpadł na pa​trol, gdzieś w oko​li​cy po​wi​‐ nien być jesz​cze trze​ci drań. Może za​cho​dził go te​raz od tyłu… – Nie strze​laj​cie – wy​mam​ro​tał ma​szy​ni​sta, gra​mo​ląc się z krza​ków. – Na ko​la​na! Sil​ne świa​tło wciąż da​wa​ło mu po oczach. Opadł więc po​słusz​nie na ubi​tą zie​mię, ma​jąc na​dzie​ję, że nie roz​strze​la​ją go na miej​scu ani nie za​pa​ku​ją do wę​glar​ki jak przy​wo​żo​nych z mia​sta opo​zy​cjo​ni​stów. – Co tu się wy​ra​bia? Trze​ci głos do​biegł z boku, był też cich​szy niż tam​te dwa. – Mel​du​ję, to​wa​rzy​szu po​rucz​ni​ku, że zna​leź​li​śmy ko​goś w krza​kach. – W krza​kach? – Ofi​cer za​trzy​mał się tuż obok. – Tak. Tam sie​dział, o. Gdy​by Pod​grud​ny nie włą​czył aku​rat świa​teł, prze​oczy​li​by​śmy su​cze​go syna. – Jak się na​zy​wa​cie? Spa​ni​ko​wa​ny ko​le​jarz do​pie​ro po chwi​li zro​zu​miał, że py​ta​nie – choć w licz​bie mno​giej – było skie​‐ ro​wa​ne do nie​go. – Mar​cin je​stem, zna​czy On​der​ka. – Spró​bo​wał się ukło​nić, co w po​zy​cji klęcz​nej było jed​nak dość trud​ne, zwłasz​cza gdy trzy​ma​ło się unie​sio​ne wy​so​ko ręce. – Skąd że​ście się tu wzię​li? – in​da​go​wał nie​wi​dzial​ny po​rucz​nik. – Na prze​ła​dun​ku pra​cu​ję. Zo​ba​czy​łem, że coś się tu​taj dzie​je, to przy​sze​dłem spraw​dzić – wy​ja​śnił ma​szy​ni​sta. – Taki z was wzo​ro​wy oby​wa​tel? – Wzo​ro​wy jak wzo​ro​wy, pa​nie po​rucz​ni​ku. Za​wia​dow​ca ka​za​li mieć oko na wa​go​ny, bo oko​licz​ni krad​ną co po​pad​nie, a my po​tem pro​blem mamy, jak ode​śle​my do Ka​to​wic nie​spraw​ne wę​glar​ki. – Ro​zu​miem… Po kil​ku se​kun​dach ci​szy pra​cu​ją​cy na wol​nych ob​ro​tach sil​nik za​grze​cho​tał raź​niej, ra​żą​ce sno​py prze​su​nę​ły się w bok. On​der​ka otwo​rzył ostroż​nie oczy – tyl​ko po to, by stwier​dzić, że na​dal jest śle​py jak świe​żo na​ro​dzo​ny kot. Mru​że​nie po​wiek nie​wie​le mu po​mo​gło. Wie​dział, że mi​nie kil​ka do​brych mi​‐ nut, za​nim co​kol​wiek zo​ba​czy. Po​nie​waż jed​nak słuch miał wciąż spraw​ny, za​drżał, gdy w od​da​li coś huk​nę​ło, cał​kiem jak​by pio​run z ja​sne​go nie​ba wal​nął. – A to co zno​wu! – wark​nął po​rucz​nik. – Je​ru​nie, ale ciul​nę​ło – do​dał za​raz któ​ryś z zo​mow​ców; ro​do​wi​ty Ślą​zak, są​dząc po spo​so​bie mó​‐ wie​nia.

On​der​ka nie miał po​ję​cia, co się sta​ło. Do​my​ślił się jed​nak, że w mie​ście do​szło do ja​kie​goś wy​bu​‐ chu. Dość po​tęż​ne​go, sko​ro na​wet tu​taj go usły​sze​li i zo​ba​czy​li. Uśmiech​nął się pod no​sem. Ktoś wal​czy, ktoś za​da​je wro​go​wi stra​ty!… Spo​waż​niał szyb​ko. Nie chciał, by zo​mow​cy zo​ba​czy​li jego ra​dość. Je​śli chcę wyjść z tego cało, po​wi​nie​nem uda​wać nie​win​ne​go głup​ka, tak jak ra​dzi za​wsze ksiądz Ste​fan. * * * Spo​co​ny Da​mian wbiegł po scho​dach na po​most, z któ​re​go mógł się do​stać do kan​tor​ka. Otwo​rzył drzwi i na​tych​miast opadł na je​dy​ne krze​sło. Gnał wzdłuż to​rów, ile miał pary w płu​cach. Wi​dok tych bie​da​ków pa​ko​wa​nych do wę​gla​rek po​dzia​łał na jego buj​ną wy​obraź​nię. Do tej pory nie mógł się otrzą​snąć z tego hor​ro​ru. Wcze​śniej nie wie​rzył we wszyst​ko, co mó​wił na taj​nych spo​tka​niach ksiądz Ste​fan. Ow​szem, ro​zu​miał, że ko​mu​ni​ści są źli, że przez nich Pol​ska na​dal nie jest do koń​ca nie​pod​le​gła, ale oso​bi​ście uwa​żał ich po pro​stu za lu​dzi my​ślą​cych ina​czej, któ​rych da się z cza​sem spro​wa​dzić na dro​gę praw​dy. Do​pie​ro dzi​siaj do nie​go do​tar​ło, że ksiądz Ste​fan nie prze​sa​dzał. Rze​czy​wi​ście mie​li do czy​nie​nia ze zwie​rzę​ta​mi. A na​wet go​rzej – z po​two​ra​mi w ludz​kiej skó​rze. Się​gnął po słu​chaw​kę, ode​tchnął kil​ka razy, by uspo​ko​ić ner​wy, a po​tem wy​krę​cił zna​ny na pa​mięć nu​mer. Roz​mów​ca ode​brał do​pie​ro po siód​mym sy​gna​le. – Wła​dy​sław Wik​tor Ja​nic​ki, słu​cham – ode​zwał się moc​no za​spa​nym to​nem. – Mówi Pa​wę​ska, no wie pan pro​fe​sor, ten z Bro​cho​wa. Pro​sił pan moją żonę o świe​że jaj​ka. Ze​bra​‐ li​my je dla pana. Są do ode​bra​nia. Naj​le​piej od za​raz. Ksiądz Ste​fan na​le​gał, żeby ni​g​dy nie roz​ma​wia​li otwar​tym tek​stem. Usta​li​li więc sze​reg ha​seł. To aku​rat ozna​cza​ło po​trze​bę na​tych​mia​sto​we​go kon​tak​tu. – Dzię​ku​ję – mruk​nął po​iry​to​wa​nym to​nem Ja​nic​ki. – Przy​ja​dę po nie w dro​dze na uczel​nię, ale… – za​milkł na mo​ment – …ale na​stęp​nym ra​zem dzwoń​cie z ta​ki​mi pier​do​ła​mi o bar​dziej ludz​kiej po​rze. – Jak tam panu pro​fe​so​ro​wi pasu… – Da​mian sku​lił się, sły​sząc gło​śny huk naj​pierw w słu​chaw​ce, a póź​niej za oknem. Da​le​ko na ho​ry​zon​cie w ja​śnie​ją​ce nie​bo wzbił się słup smo​li​ste​go dymu. Mo​ment póź​niej tuż obok nie​go roz​kwi​tła wiel​ka kula ognia.

46 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 05:45 pl. Wol​no​ści Nie​sy​to stał po​środ​ku wiel​kie​go pu​ste​go pla​cu zwró​co​ny ple​ca​mi do za​bez​pie​czo​ne​go wor​ka​mi z pia​‐ skiem na​mio​tu, w któ​rym wcze​śniej mie​ści​ło się tym​cza​so​we cen​trum do​wo​dze​nia. Wo​kół pa​no​wa​ła ide​‐ al​na ci​sza. Wy​co​fu​ją​cy się z mia​sta żoł​nie​rze nie mie​li cza​su na spa​ko​wa​nie sprzę​tu, po​rzu​ci​li więc skła​‐ do​wa​ną amu​ni​cję, roz​sta​wio​ne na​mio​ty kwa​te​ry głów​nej i część ta​bo​ru, w tym naj​cięż​sze, a co za tym idzie naj​wol​niej​sze trans​por​te​ry opan​ce​rzo​ne. W po​bli​żu gma​chu ope​ry stał dłu​gi rząd gą​sie​ni​co​wych am​fi​bii BTR-50, któ​re na​wet przy sprzy​ja​ją​cym wie​trze wle​kły się jak śli​ma​ki. Nie​co da​lej wi​dać było też cię​ża​rów​ki. Krzy​siek wzdry​gnął się na wspo​mnie​nie rze​ki płyn​ne​go ognia spły​wa​ją​cej z za​wa​lo​ne​go wia​duk​tu za cmen​ta​rzem. Po​je​cha​li tam pro​sto z gma​chu KW, żeby spraw​dzić, co tak na​praw​dę było przy​czy​ną eks​‐ plo​zji. Jed​nak​że nie uda​ło im się do​trzeć na​wet do po​ło​wy muru ota​cza​ją​ce​go naj​więk​szą ne​kro​po​lię Wro​cła​wia. Wszyst​ko wo​kół pło​nę​ło: drze​wa, zie​mia, bu​dyn​ki. Po warsz​ta​tach ka​mie​niar​skich po​zo​sta​ło tyl​ko wspo​mnie​nie, za​bu​do​wa​nia przy bra​mie głów​nej za​mie​ni​ły się w kupy gru​zu, nie osta​ła się z nich ani jed​na cała ścia​na. Dłu​gi od​ci​nek na​sy​pu ko​le​jo​we​go znik​nął, jak​by się zde​ma​te​ria​li​zo​wał, a w jego miej​sce po​ja​wił się ogrom​ny, rów​nież pło​ną​cy lej. Zdo​ła​li usta​lić jed​no: w oko​li​cach zi​mo​wi​ska ba​rek do​szło do zde​rze​nia po​cią​gów to​wa​ro​wych, w któ​rych skład mu​sia​ły wcho​dzić cy​ster​ny z pa​li​wem. Znisz​cze​nia były tak wiel​kie, że nie mie​li tam już nic do ro​bo​ty. Wy​co​fa​li się więc na​tych​miast i po​gna​li opu​sto​sza​ły​mi uli​ca​mi do cen​trum, na ten plac, po​‐ nie​waż tyl​ko stąd mo​gli się skon​tak​to​wać z wy​co​fa​ny​mi od​dzia​ła​mi. Bie​drzyc​ki od razu chwy​cił za mi​kro​fon. Nie​sy​to sta​nął na cza​tach, aby nie​umar​li nie wzię​li ich przez za​sko​cze​nie. Te​raz, gdy w mie​ście nie było ani jed​ne​go żoł​nie​rza, wszyst​ko mo​gło się zda​rzyć. – Orzeł do Gniaz​da, od​biór… – Bar​tek po raz pią​ty po​wtó​rzył we​zwa​nie. Zże​ra​ła go oba​wa. Taka nie​fra​so​bli​wość była nie​po​dob​na do ka​pi​ta​na Nie​wia​dom​skie​go. Po​staw​ny lu​bli​nia​nin mógł ro​bić w Sèvres za wzo​rzec służ​bi​sty. Był też naj​lep​szym w ca​łym kra​ju spe​cem od opa​‐ du ra​dio​ak​tyw​ne​go. I nie wsty​dził się przy​zna​wać do po​peł​nio​nych błę​dów. Przy​ła​pa​ny na nich – co zda​‐ rza​ło się nie​zwy​kle rzad​ko – zwykł ma​wiać: „błę​dy to dro​ga do praw​dy”. Na Ma​riu​szu Nie​wia​dom​skim moż​na było po​le​gać jak na przy​sło​wio​wym Za​wi​szy. A jed​nak te​raz mil​czał; jego ra​dio​sta​cja mimo wie​lo​krot​ne​go wy​wo​ła​nia nie od​po​wia​da​ła, co mo​gło zwia​sto​wać naj​gor​sze. – Orzeł do Gniaz​da, od​biór! – Szó​sta pró​ba i zno​wu nic. – Może… – rzu​cił Nie​sy​to od wej​ścia na​mio​tu, ale za​raz za​milkł, nie skoń​czyw​szy zda​nia. Oprócz naj​oczy​wist​sze​go wy​tłu​ma​cze​nia nie po​tra​fił po​dać żad​ne​go sen​sow​ne​go po​wo​du, dla któ​re​go Ma​riusz miał​by uni​kać kon​tak​tu. Bie​drzyc​ki raz jesz​cze spraw​dził ra​dio​sta​cję. Wszyst​ko dzia​ła​ło jak trze​ba. Nie miał naj​mniej​sze​go pro​ble​mu z na​wią​za​niem łącz​no​ści ze swo​im wo​zem: gdy prze​łą​czył się na inny ka​nał, gło​śnik w sto​ją​‐ cym obok na​mio​tu ga​zi​ku za​trzesz​czał zna​jo​mo. Czę​sto​tli​wość też na pew​no się zga​dza​ła, spraw​dził to

trzy​krot​nie. – Orzeł do Gniaz​da, od​biór – ner​wo​wo po​tarł za​ro​śnię​tą szcze​ci​ną bro​dę. Tym ra​zem od​po​wie​dział ja​kiś trzask. Bar​tek po​chy​lił się, jak​by to mo​gło go przy​bli​żyć do źró​dła nie​czy​tel​ne​go sy​gna​łu. Nie​sy​to tak​że za​pa​trzył się w czar​ny blok ra​dio​sta​cji, szyb​ko jed​nak przy​po​mniał so​bie, że ma stać na cza​tach, i omió​tł​szy czuj​nym spoj​rze​niem wi​docz​ny ka​wał pu​ste​go pla​cu, wy​szedł na ze​wnątrz. Kie​dy gło​śnik za​trzesz​czał po raz dru​gi, dało się sły​szeć uryw​ki słów. – Orzeł do Gniaz​da, sły​szę was, ale bar​dzo nie​wy​raź​nie, do​strój​cie na​daj​nik i po​wtórz​cie, od​biór. – …u Gniaz​do… – Głos, któ​ry z każ​dą sy​la​bą sta​wał się wy​raź​niej​szy, nie na​le​żał do ka​pi​ta​na Nie​‐ wia​dom​skie​go, tego obaj byli pew​ni. – Czy te​raz jest le​piej, od​biór. – Tak, sły​szę was czy​sto i wy​raź​nie – po​twier​dził Bar​tek. – Z kim roz​ma​wiam, od​biór. – Mel​du​je się sier​żant Ma​ciej Strzę​pa, ba​ta​lion do​wo​dze​nia, kom​pa​nia łącz​no​ści, od​biór – za​mel​do​‐ wał prze​pi​so​wo ra​dio​te​le​gra​fi​sta, choć głos mu się ła​mał. – Przy​ją​łem. Daj​cie mi ka​pi​ta​na Nie​wia​dom​skie​go, od​biór. – Oba​wiam się, to​wa​rzy​szu ma​jo​rze, że to nie​moż​li​we, od​biór. Bie​drzyc​ki przy​gryzł war​gę. Po​czu​cie ulgi na​tych​miast znik​nę​ło, za​stą​pił je zna​jo​my cię​żar. – W ta​kim ra​zie daj​cie mi ofi​ce​ra, któ​ry go za​stę​pu​je, albo pod​po​rucz​ni​ka Ni​zne​ra, od​biór. Sier​żant nie od​po​wie​dział od razu, a gdy w koń​cu się ode​zwał, w jego gło​sie usły​sze​li wa​ha​nie. – Oba​wiam się, to​wa​rzy​szu ma​jo​rze, że mo​że​cie roz​ma​wiać tyl​ko ze mną. – Od​po​wia​daj​cie prze​pi​so​wo, od​biór! – opie​przył go Bar​tek. – Tak jest, od​biór. – Jaka jest sy​tu​acja, od​biór. – Z ca​łej kom​pa​nii zo​sta​łem tyl​ko ja, od​biór. – Słu​cham? – Te​raz to Bie​drzyc​ki za​po​mniał o re​gu​la​mi​nie. – Wy​żar​li nas… Wy​bi​li… – Głos Strzę​py cichł z każ​dym sło​wem. – Mów​cie gło​śniej, sier​żan​cie! – za​grzmiał znów Bie​drzyc​ki. – Opo​wia​daj​cie, co się sta​ło. Tyl​ko spo​koj​nie i po ko​lei, od​biór. – Je​den z wy​co​fu​ją​cych się kie​row​ców za​brał po dro​dze ko​le​gę, któ​ry mu​siał po​rzu​cić swój wóz – re​la​cjo​no​wał sier​żant. – Nie znam wszyst​kich szcze​gó​łów, ale gdzieś tam do​szło po​noć do strze​la​ni​ny mię​dzy na​szy​mi i ewa​ku​owa​ny​mi. W każ​dym ra​zie za​bra​ny z So​ko​lej szo​fer był ran​ny. Tłu​ma​czył się, że to tyl​ko dra​śnię​cia po ku​lach, ale ko​niec koń​ców wy​szło na jaw, że skła​mał. My za​trzy​ma​li​śmy się przy dro​dze pod Jor​da​no​wem, rów​no trzy​dzie​ści ki​lo​me​trów od cen​trum, tak jak to​wa​rzysz ma​jor roz​ka​zał. Ka​pi​tan ze​brał nas na po​bo​czu, żeby zro​bić ostat​nią od​pra​wę i przy​go​to​wać lu​dzi na de​to​na​cję bom​by. Za​nim zdą​żył coś po​wie​dzieć, wpadł na nas roz​pę​dzo​ny cza​pa​jew. To było peł​ne za​sko​cze​nie. Szok. Nikt się cze​goś ta​kie​go nie spo​dzie​wał. Ga​zi​ka naj​pierw ob​ró​ci​ło bo​kiem, po​tem za​czął ko​zioł​ko​wać. Ko​sił lu​dzi jak kom​bajn zbo​że. Mało kto wy​szedł cało z tego wy​pad​ku. Je​de​na​stu na​szych zgi​nę​ło na miej​scu, w tym ka​pi​tan. Kie​row​cę wy​cią​gnę​li​śmy z wra​ku ży​we​go; za​nim zmarł, opo​wie​dział nam o wszyst​kim. O tym, jak jego pa​sa​żer przy​snął za​raz za ro​gat​ka​mi, co nie wy​da​ło mu się z po​cząt​ku dziw​ne, bo sam był na no​gach od po​nad doby; o tym, jak tam​ten rzu​cał się przez sen, a póź​niej na​gle prze​stał tuż przed fe​ral​‐ nym łu​kiem. Resz​ta wy​da​rzy​ła się w oka​mgnie​niu. Za​ata​ko​wa​ny znie​nac​ka kie​row​ca spa​ni​ko​wał, wdu​sił pe​dał gazu. Nie wi​dział, gdzie je​dzie, bo bro​nił się przed ata​ku​ją​cym go nie​umar​łym… – Sier​żant za​‐

milkł. Wszyst​ko było zbyt świe​że w jego pa​mię​ci, aby mógł przejść nad tym do po​rząd​ku dzien​ne​go. Bie​drzyc​ki nie po​zwo​lił mu na dłuż​sze mil​cze​nie, dla nie​go czas był te​raz zło​tem. – Opo​wia​daj​cie da​lej, od​biór! – Tak jest. Z po​cząt​ku nie wie​dzie​li​śmy, co ro​bić. Wo​kół nas umie​ra​li ko​le​dzy, ran​ni bła​ga​li o po​moc. Kac​per, to zna​czy po​rucz​nik Jan​czyń​ski, pró​bo​wał za​pa​no​wać nad tym cha​osem. Ka​zał mi na​wią​zać łącz​‐ ność z in​ny​mi jed​nost​ka​mi. Po​bie​głem od razu do ra​dio​sta​cji. By​łem jed​nym z naj​lżej po​szko​do​wa​nych – do​dał to​nem wy​ja​śnie​nia, jak​by mu​siał się tłu​ma​czyć, cze​mu prze​żył. – Na​wią​za​łem kon​takt z trzy​sta siód​mym i trzy​sta je​de​na​stym ba​onem, choć tyl​ko ten dru​gi znaj​do​wał się wy​star​cza​ją​co bli​sko na​szej po​‐ zy​cji. Oko​py​wał się wła​śnie pod Bor​kiem Strze​liń​skim, ale jego do​wód​ca od​mó​wił przyj​ścia z po​mo​cą. Wró​ci​łem, żeby za​mel​do​wać o tym po​rucz​ni​ko​wi, i wte​dy zo​ba​czy​łem… – Tym ra​zem Strzę​pa za​milkł na dłu​żej, a Bar​tek mu od​pu​ścił. – Za​bi​ci po​wsta​li z mar​twych, cię​żej ran​ni nie mo​gli przed nimi uciec, tyl​ko kil​ku chło​pa​ków po​bie​gło w pola. To… to było… – Po​miń​my ten mo​ment – za​pro​po​no​wał Bie​drzyc​ki, prze​czu​wa​jąc ry​chłe za​ła​ma​nie sier​żan​ta. – Mów​cie, co było da​lej. – Da​lej to już nie​wie​le się dzia​ło. Też chcia​łem wiać, ale to nie był do​bry po​mysł. Za​wró​ci​łem nie​‐ mal na​tych​miast, po​nie​waż wszę​dzie ro​iło się od nie​umar​łych, ale choć mia​łem do wozu za​le​d​wie parę kro​ków, i tak mnie do​pa​dli. – Bar​tek przy​mknął oczy. – Oskar i Krzy​siek. To zna​czy ka​pral Ma​cio​łek i sze​re​go​wy Kosk. Tyle mo​je​go szczę​ścia, że byli strasz​nie po​kan​ce​ro​wa​ni, ina​czej bym nie mógł te​raz z wami roz​ma​wiać… Nie uwie​rzy​cie, to​wa​rzy​szu ma​jo​rze, wy​rwa​łem Ma​cioł​ko​wi rękę, ca​lu​sień​ką… W ku​ble leży obok mnie i na​dal się ru​sza, jak​by żyła… – Kie​dy to wszyst​ko się sta​ło? – za​py​tał Bar​tek, wpa​da​jąc mu w sło​wo. – Ja nie do koń​ca… – Pod​ofi​cer za​czy​nał mó​wić co​raz mniej skład​nie. – Nie wiem. Chy​ba stra​ci​łem przy​tom​ność… To by wy​ja​śnia​ło, dla​cze​go nie od​bie​rał wcze​śniej. – Skup​cie się, sier​żan​cie – za​czął Bar​tek, ale jego roz​mów​ca już nie słu​chał, ga​wo​rzył coś nie​zro​zu​‐ mia​le, po czym cał​kiem za​milkł. Bie​drzyc​ki wy​łą​czył ra​dio​sta​cję. Sie​dział przez chwi​lę z twa​rzą ukry​tą w dło​niach. Stra​ta Nie​wia​‐ dom​skie​go po​zba​wi​ła go łącz​no​ści z więk​szo​ścią jed​no​stek, któ​ry​mi wcze​śniej dys​po​no​wał. Nie znał czę​sto​tli​wo​ści, ha​seł ani ko​dów. A na pró​by kon​tak​tu w ciem​no nie miał cza​su. Wro​cła​wio​wi nie gro​zi​ła już może za​gła​da w ty​glu ato​mo​we​go ognia, lecz mia​sto po​zo​sta​wio​ne samo so​bie, z ty​sią​ca​mi za​ra​żo​‐ nych, któ​rzy prze​isto​czy​li się albo lada mo​ment prze​isto​czą się w zom​bie, było jed​ną wiel​ką śmier​tel​ną pu​łap​ką. Je​śli chciał prze​żyć, po​wi​nien ucie​kać. Tyl​ko do​kąd? Kaź​mier​czak nie kła​mał prze​cież. Za​ra​za zdą​ży​ła się roz​ple​nić w ca​łym kra​ju, a na​wet za wschod​nią gra​ni​cą, z cze​go by wy​ni​ka​ło, że to nie ospa była jej pier​wot​ną przy​czy​ną. Va​rio​la vera przy​śpie​szy​ła tyl​‐ ko roz​wój czyn​ni​ka, któ​ry zmie​niał lu​dzi w cho​dzą​ce tru​py. Dok​tor Are… – Je​zus Ma​ria – jęk​nął Bar​tek, bled​nąc. – Co? – Nie​sy​to wpa​ro​wał do na​mio​tu, ści​ska​jąc w spo​co​nych dło​niach po​ży​czo​ną na chwi​lę te​tet​kę. – Co? Woj​sko​wy wy​pu​ścił gło​śno po​wie​trze z płuc. – Na śmierć o nim za​po​mnia​łem. – O kim?

– O dok​to​rze Aren​dzi​kow​skim. Cha​os cha​osem, ale żeby prze​oczyć tak waż​ne​go czło​wie​ka? Być może je​dy​ne​go, któ​ry jest w sta​nie po​ko​nać za​ra​zę? Bie​drzyc​ki po​krę​cił gło​wą. Za​ję​ty pod​gry​za​niem Za​tyl​ne​go kom​plet​nie za​po​mniał o resz​cie świa​ta. – O Ma​we​cie też chy​ba nie​spe​cjal​nie pa​mię​ta​łeś – rzu​cił uspo​ko​jo​ny nie​co Krzy​siek, wy​sta​wia​jąc gło​wę na ze​wnątrz.

47 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 05:55 bocz​ni​ca sta​cji to​wa​ro​wej Bro​chów – Pa​no​wie, nad​szedł nasz czas – prze​ko​ny​wał Ja​nic​ki – ko​mu​ni​ści ucie​ka​ją z Wro​cła​wia. To praw​da – do​dał, wi​dząc nie​do​wie​rza​nie w oczach słu​cha​ją​cych go ko​le​ja​rzy. – Przed przy​jaz​dem tu​taj spo​tka​łem się z księ​dzem Ste​fa​nem. Ku​ria trzy​ma rękę na pul​sie. Agen​ci – ce​lo​wo użył tego sfor​mu​ło​wa​nia, choć tak na​praw​dę byli to zwy​kli wier​ni, któ​rzy po​dob​nie jak la​icy jego, in​for​mo​wa​li swych ka​pła​nów o wszyst​‐ kim, co za​uwa​ży​li na mie​ście, nie ma​jąc po​ję​cia, że słu​żą or​ga​ni​za​cji pod​ziem​nej – od kil​ku go​dzin do​no​‐ szą księ​dzu wi​ka​riu​szo​wi Za​ją​co​wi, że ko​mu​ni​ści ma​so​wo opusz​cza​ją Wro​cław. Tej nocy z lot​ni​ska wy​‐ star​to​wa​ło kil​ka​na​ście sa​mo​lo​tów. W każ​dym ro​iło się od przed​sta​wi​cie​li władz. Ale to jesz​cze nie ko​‐ niec. Oko​ło go​dzi​ny temu wy​co​fa​no z mia​sta całe woj​sko i mi​li​cję. Żeby się tu​taj do​stać, mu​sia​łem prze​‐ je​chać przez cen​trum. Po dro​dze nie wi​dzia​łem ani jed​ne​go mun​du​ro​we​go. Wie​cie, co to ozna​cza? Za​‐ chód ru​szy nam z po​mo​cą! – Zro​bił pau​zę, by ostat​nie sło​wa wy​war​ły na słu​cha​czach od​po​wied​nie wra​‐ że​nie. Nie mo​gli się bać. Nie te​raz. – Sły​sze​li​ście wy​buch? Wi​dzie​li​ście eks​plo​zję? – za​py​tał po chwi​li ta​kim to​nem, jak​by to była jego spraw​ka. Gdy przy​tak​nę​li, uśmiech​nął się sze​ro​ko. – Nie tyl​ko my wal​‐ czy​my, pa​no​wie. Po​wiem wam w wiel​kim za​ufa​niu, jak i mnie o tym po​in​for​mo​wa​no: w in​nych mia​stach Pol​ski też do​cho​dzi do nie​po​ko​jów i wy​stą​pień na ma​so​wą ska​lę. Wy​glą​da na to, że ko​mu​na chcia​ła wy​‐ ko​rzy​stać epi​de​mię do zdła​wie​nia za jed​nym za​ma​chem wszyst​kich od​ra​dza​ją​cych się pa​trio​tycz​nych ru​‐ chów i nur​tów. Te​le​fo​ny w ku​rii ury​wa​ją się tego ran​ka, księ​ża z Kra​ko​wa, Lu​bli​na, ba, na​wet Za​kro​czy​‐ mia do​no​szą o wy​bu​cha​ją​cych w ich mia​stach wal​kach. Lu​dzie, wi​dząc bez​miar okru​cień​stwa wła​dzy, za​‐ czę​li w koń​cu pod​no​sić gło​wy. Ko​mu​ni​ści mo​gli kon​tro​lo​wać ra​dio i te​le​wi​zję, ale nie zdo​ła​li za​tkać wro​cła​wia​nom oczu i uszu. Wszy​scy sły​sze​li​śmy, jak strze​la​ją do dzia​ła​czy opo​zy​cji, za​sła​nia​jąc się po​‐ trze​bą zdła​wie​nia ognisk epi​de​mii. Wszy​scy wi​dzie​li​śmy, jak wy​wo​żą ich set​ka​mi. – Ru​chem gło​wy wska​zał ma​ja​czą​ce w od​da​li wa​go​ny. – Chcie​li po​wtó​rzyć to, co uczy​ni​li w pięć​dzie​sią​tym szó​stym, ale tym ra​zem prze​gra​li, tym ra​zem to my prze​chy​li​my sza​lę zwy​cię​stwa na na​szą stro​nę. Uwol​ni​my ty​sią​ce ofiar bez​względ​ne​go re​żi​mu, a po​tem od​bi​je​my roz​gło​śnię na Krzy​kach i przed​sta​wi​my świa​tu do​wo​dy, któ​re osta​tecz​nie po​grą​żą zwy​rod​nial​ców i ban​dy​tów nie​wo​lą​cych na​szą oj​czy​znę od koń​ca dru​giej woj​‐ ny świa​to​wej. Tym ra​zem Za​chód za​re​agu​je z całą sta​now​czo​ścią, mo​że​cie być tego pew​ni. – Uśmiech​nął się jesz​cze sze​rzej, a ko​le​ja​rze wy​szcze​rzy​li w od​po​wie​dzi zęby. Za​in​spi​ro​wa​łem ich! To do​brze, bo cze​‐ ka​ją​ca nas ak​cja nie bę​dzie pro​sta… – Wspól​ny​mi si​ła​mi prze​gna​my ka​ca​pów! – Tak nam do​po​móż Bóg! – pod​chwy​ci​li ko​le​ja​rze, że​gna​jąc się zna​kiem krzy​ża i ca​łu​jąc za​ci​śnię​te w pię​ści dło​nie. – Pa​no​wie, pora zsyn​chro​ni​zo​wać ze​gar​ki – rzekł pro​fe​sor. – Ru​sza​cie o szó​stej. O tej sa​mej go​dzi​nie roz​brzmią dzwo​ny we wszyst​kich ko​ścio​łach, zwo​łu​jąc wier​nych na spe​cjal​ną mszę w in​ten​cji ofiar re​żi​‐ mu. Je​śli zro​bi​cie co trze​ba, oso​bi​ście za​dbam, aby ka​pła​ni do​wie​dzie​li się o wa​szym mę​stwie i opo​wie​‐ dzie​li o nim ca​łe​mu mia​stu. Prze​ję​ci ko​le​ja​rze się​gnę​li po ce​bu​le. Da​wid Wik​tor​ski, po​nu​ry kra​kus, któ​re​go przy​wia​ło za chle​bem aż na Zie​mie Od​zy​ska​ne, miał naj​oka​zal​szy cza​so​mierz z nich wszyst​kich. Odzie​dzi​czył go po stry​ju, nie​‐

gdy​siej​szym kon​duk​to​rze Ko​lei War​szaw​sko-Wie​deń​skiej. Kie​szon​ko​wy pa​tek w srebr​nej ko​per​cie z mo​‐ no​gra​mem ze​tknął się z dużo mniej​szą ruh​lą po​moc​ni​ka ma​szy​ni​sty, Łu​ka​sza Żaka, i jesz​cze skrom​niej​szą moł​nią Da​mia​na. Po​zo​sta​li spi​skow​cy, ro​bot​ni​cy to​ro​wi, mie​li na rę​kach zwy​kłe ze​gar​ki. Tyl​ko naj​młod​‐ szy Ka​mil Rzu​ci​dło, nie​speł​na pięt​na​sto​let​ni uczeń ko​le​jar​skiej za​wo​dów​ki, nie do​ro​bił się jesz​cze praw​dzi​we​go chro​no​me​tru, wy​zna​czy​li mu więc rolę, któ​ra nie wy​ma​ga​ła zna​jo​mo​ści do​kład​ne​go cza​su. Nie zwle​ka​jąc, usta​wi​li wska​zów​ki na tę samą go​dzi​nę. Pro​fe​sor Ja​nic​ki ob​rzu​cił czuj​nym wzro​kiem wszyst​kie cy​fer​bla​ty i ski​nął gło​wą z nie​ukry​wa​ną sa​tys​fak​cją. – Li​czę na was, pa​no​wie – po​wie​dział, ści​ska​jąc im ko​lej​no dło​nie. – Oj​czy​zna też na was li​czy… Gdy do​szedł do Pa​wę​ski, uśmiech​nął się nie​znacz​nie, dzię​ku​jąc męż​czyź​nie spoj​rze​niem. Był wdzięcz​ny Da​mia​no​wi za to, że prze​mil​czał kwe​stię za​trzy​ma​nia On​der​ki. Ma​szy​ni​sta nie po​ja​wił się w umó​wio​nym miej​scu, a kie​dy za​nie​po​ko​jo​ny jego nie​obec​no​ścią ko​le​ga za​kradł się po​now​nie w po​bli​‐ że wę​gla​rek, zo​ba​czył, że dwaj zo​mow​cy trzy​ma​ją sku​te​go kaj​dan​ka​mi Mar​ci​na obok trans​por​te​ra. Gdy pro​fe​sor do​wie​dział się o tym tuż przed spo​tka​niem, w pierw​szym od​ru​chu chciał od​wo​łać całą ak​cję, oba​wia​jąc się de​kon​spi​ra​cji i nie​po​wo​dze​nia skle​co​ne​go na​pręd​ce pla​nu. Po​tem jed​nak, ana​li​zu​jąc na chłod​no wszyst​kie fak​ty, do​szedł do wnio​sku, że On​der​ka nie przy​znał się do uczest​nic​twa w spi​sku, a gdy​by na​wet wy​ja​wił coś zo​mow​com, nie za​szko​dzi​ło​by to resz​cie gru​py, sko​ro nie miał po​ję​cia, co pla​nu​ją jego kom​pa​ni i czy w ogó​le co​kol​wiek zro​bią w spra​wie więź​niów po​li​tycz​nych. Opi​sa​ne przez ko​le​ja​rza za​cho​wa​nie zo​mow​ców tak​że dało Ja​nic​kie​mu do my​śle​nia. Zda​niem Da​mia​‐ na mun​du​ro​wi wca​le nie wy​glą​da​li na po​de​ner​wo​wa​nych. Nie zwięk​szy​li na​wet czuj​no​ści – pa​tro​le snu​ły się po bocz​ni​cy tak samo sen​nie jak przed​tem, a resz​ta funk​cjo​na​riu​szy sie​dzia​ła przy nie​czyn​nych ta​śmo​‐ cią​gach, gra​jąc w kar​ty albo przy​sy​pia​jąc. Zda​wał so​bie spra​wę, że może to być pu​łap​ka, ale z dru​giej stro​ny na ja​kie wspar​cie mie​li szan​se zo​‐ mow​cy? Ko​niec koń​ców na​mó​wił ko​le​ja​rzy do pod​ję​cia ra​dy​kal​nych dzia​łań na pod​sta​wie pla​nu, któ​ry wy​da​wał się ge​nial​ny w swo​jej pro​sto​cie. Ta ak​cja jest ska​za​na na suk​ces, a je​śli coś pój​dzie nie tak… Cóż, każ​da re​wo​lu​cja wy​ma​ga ofiar.

48 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 05:57 pl. Wol​no​ści – Po​rucz​nik Ma​wet, dzię​ki Bogu! – Bie​drzyc​ki ode​tchnął, gdy usły​szał cha​rak​te​ry​stycz​ny głos. – Słu​cham? – Zo​mo​wiec na​tych​miast się zje​żył. – Wy mi tu z za​bo​bo​na​mi nie wy​jeż​dżaj​cie, tyl​ko mów​cie, dla​cze​go nie ma ko​lej​nych trans​por​tów. – Ja wła​śnie w tej spra​wie. – Nie zna​jąc po​wo​du iry​ta​cji roz​mów​cy, Bar​tek zi​gno​ro​wał ten drob​ny zgrzyt. – Słu​chaj​cie, wszyst​ko się po​pie​przy​ło. Za​tyl​ny na​mie​szał w KC, jak tyl​ko się dało. Mó​wiąc krót​‐ ko: nie bę​dzie żad​nych trans​por​tów. Nie chcę się tu roz​wo​dzić, ale ode​bra​no mi do​wo​dze​nie tą ope​ra​cją i wy​co​fa​no z mia​sta wszyst​kie jed​nost​ki, któ​re skie​ro​wa​łem do oczysz​cza​nia cen​trum… – Jak to: wy​co​fa​no? – Nie wda​waj​my się w szcze​gó​ły. W tej sy​tu​acji wa​sza mi​sja nie ma już więk​sze​go sen​su. Za​bez​‐ piecz​cie, jak umie​cie, te wa​go​ny i… – Bie​drzyc​ki za​milkł na mo​ment. – Po​słu​chaj​cie mnie uważ​nie, po​‐ rucz​ni​ku, nie je​stem już wa​szym prze​ło​żo​nym… – Ni​g​dy nim tak na​praw​dę nie by​li​ście – burk​nął Ma​wet. – Mo​że​cie mi nie prze​ry​wać? – Bar​tek pod​niósł głos. – Dzię​ku​ję. Za​nim po​dej​mie​cie de​cy​zję, czy wra​cać do mia​sta czy wy​co​fać się w te​ren, chcę, że​by​ście mie​li ja​sność sy​tu​acji. Wro​cław nie jest je​dy​‐ nym mia​stem, w któ​rym wy​bu​chła ta epi​de​mia. Do​sta​łem przed chwi​lą cynk z La​sek, to zna​czy ze sto​li​cy, że nad ra​nem wy​kry​to źró​dła za​ra​zy w wie​lu in​nych miej​scach, nie tyl​ko w Pol​sce. To pan​de​mia. – Co? – Pan​de​mia. Mat​ka wszyst​kich za​raz. Gdzie​kol​wiek pój​dzie​cie, wszę​dzie bę​dzie tak samo. Ma​wet mil​czał przez dłuż​szą chwi​lę. – Co za​tem pro​po​nu​je​cie? – za​py​tał znacz​nie mniej pew​nym to​nem. – Zbierz​cie lu​dzi i jak naj​szyb​ciej wra​caj​cie na plac Wol​no​ści. Znam to mia​sto, tu​taj… – prze​rwał zdzi​wio​ny, gdy usły​szał do​no​śny zna​jo​my dźwięk, do któ​re​go do​łą​cza​ły z każ​dą se​kun​dą ko​lej​ne, jed​ne od​le​glej​sze, cich​sze, dru​gie zaś wy​raź​nie gło​śniej​sze i bliż​sze. W ca​łym mie​ście oży​ły na​raz ko​ściel​ne dzwo​ny. – …co tam się dzie​je?! – wrzesz​czał do słu​chaw​ki Ma​wet. – Nie mam po​ję​cia – od​parł zgod​nie z praw​dą Bar​tek. – Na​gle za​czę​to bić w dzwo​ny. – Idio​ci w fi​ku​śnych su​kien​kach – prych​nął zo​mo​wiec. – Wy​wa​bią lu​dzi na uli​ce, pro​sto w ob​ję​cia tych po​two​rów. – Tym bar​dziej po​win​ni​ście się śpie​szyć. Wal​cie pro​sto na plac Wol​no​ści, mam plan, ra​zem na pew​no uda nam się prze​żyć. – No do​bra… – Ma​wet za​milkł na mo​ment, a po​tem wy​darł się na cały głos: – Ja​nusz​kow​ski! Co tam się wy​ra​bia?! – Ktoś mu od​po​wie​dział, ale Bar​tek nie zro​zu​miał ani sło​wa. – Słu​chaj​cie, mu​szę koń​czyć. Prze​ta​cza​ją nam tu​taj ko​lej​ne wa​go​ny, cho​ciaż wy​raź​nie za​bro​ni​łem wjeż​dżać na tę część bocz​ni​cy! – Daj​cie spo​kój. – Bie​drzyc​ki pró​bo​wał prze​mó​wić mu do ro​zu​mu. – To nie ma już te​raz naj​mniej​sze​‐ go zna​cze​nia.

– Dla mnie ma – od​wark​nął po​rucz​nik, koń​cząc roz​mo​wę.

49 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 05:59 Ostrów Tum​ski, ul. Pra​łac​ka 2 W szpa​rze po​mię​dzy uchy​lo​ny​mi drzwia​mi a fu​try​ną, tuż nad roz​ko​ły​sa​nym łań​cu​chem, po​ja​wił się frag​‐ ment po​kry​te​go zmarszcz​ka​mi po​licz​ka, znad któ​re​go ły​pa​ło wod​ni​ste oko. – Cze​go tam? – burk​nął ro​ze​źlo​ny Wron​ka. – Nie ma co bur​czeć, pa​nie Tym​ku – za​szcze​bio​ta​ła wy​stro​jo​na jak na po​grzeb Ma​zi​jo​wa spod szóst​‐ ki. – Zbie​raj się pan. – Do​ką​dże, pani Mi​cha​lin​ko? – za​py​tał, po tym jak otwo​rzył drzwi. – Jak to do​kąd? – ob​ru​szy​ła się za​żyw​na są​siad​ka. – Do ka​te​dry. – O tej po​rze? – wy​mam​ro​tał, szu​ka​jąc po kie​sze​niach ze​gar​ka. – Lada mo​ment za​bi​ją dzwo​ny. Ob​le​kaj pan buty, pa​nie Tym​ku. Wszy​scy są​sie​dzi są już na dole. Wszy​scy? Zdzi​wi​ła go ta jed​no​myśl​ność. Nie on je​den w ka​mie​ni​cy lu​bił po​spać. – Już – mruk​nął, przy​my​ka​jąc drzwi. – Już idę. Rzad​ko wsta​wał tak wcze​śnie. Od​kąd prze​szedł na eme​ry​tu​rę, wy​le​gi​wał się jak pa​ni​sko, cza​sem na​‐ wet do wpół do ósmej, ale dzi​siaj ja​kieś psie krwie obu​dzi​ły go bla​dym świ​tem. Nie wie​dział wpraw​‐ dzie, co wy​rwa​ło go z ob​jęć snu, w któ​rym kro​czył dum​nie po ko​ry​ta​rzach swo​jej war​szaw​skiej Alma Ma​ter, ale gdy otwo​rzył oczy, cała cha​łu​pa drża​ła w po​sa​dach. Oba ży​ran​do​le dyn​da​ły mu nad gło​wą jak cyc​ki tam​tej strip​ti​zer​ki z Gdań​ska. Wy​stra​szo​ny tym fe​no​me​nem za​ło​żył po​śpiesz​nie apa​rat słu​cho​wy, lecz na​wet ze wspo​ma​ga​niem ni​cze​go nie usły​szał. Le​żał przez dłuż​szą chwi​lę w łóż​ku, pró​bu​jąc zno​wu za​snąć. Nie był jed​nak w sta​nie zmru​żyć oka. Im dłu​żej się wsłu​chi​wał w kom​plet​ną ci​szę, tym bar​dziej tra​cił pew​ność sie​bie. Czy wstrzą​sy były li tyl​ko przy​wi​dze​niem? Ży​ran​do​le, gdy spoj​rzał na nie po​now​nie, ani drgnę​ły. Od daw​na zda​wał so​bie spra​wę, że nie jest już mło​dy i że cia​ło może co​raz czę​ściej od​ma​wiać mu po​słu​szeń​stwa, ale jego umysł, od​pu​kać w nie​ma​lo​wa​ne, ani razu jesz​cze nie za​szwan​ko​wał. Przy​naj​mniej do dzi​siaj. Nie​do​brze, po​my​ślał Ty​mo​‐ te​usz Wron​ka, oj, nie​do​brze. Ser​ce za​bi​ło mu moc​niej. Nie bał się nie​do​łę​stwa – do któ​re​go wła​ści​wie zdą​żył się już przy​zwy​cza​‐ ić: bez oku​la​rów nie roz​po​zna​wał lu​dzi, bez apa​ra​tu słu​cho​we​go był głu​chy jak pień i po​ru​szał się tyl​ko o la​sce – ale bla​dy strach pa​dał na nie​go, ile​kroć za​uwa​żał u sie​bie ozna​kę, że jego mózg za​czy​na po​dą​‐ żać śla​dem in​nych or​ga​nów. Tak było i tym ra​zem. Ci​śnie​nie sko​czy​ło mu bły​ska​wicz​nie. Po​czuł ucisk w uszach i sztyw​nie​nie kar​‐ ku. Oho! Czas na ziół​ka, uznał, zwle​ka​jąc się z roz​grza​nej po​ście​li. Idąc do kuch​ni, za​trzy​mał się przy oknie wy​cho​dzą​cym na ogród bo​ta​nicz​ny. Wszyst​ko tam, na ze​wnątrz, wy​glą​da​ło tak spo​koj​nie i nie​win​‐ nie… Drżą​cą dło​nią od​mie​rzył pięt​na​ście kro​pel wa​le​ria​ny, po​tem do​dał dru​gie tyle i roz​beł​tał le​kar​stwo w ćwier​ci szklan​ki let​niej wody. Wy​pił dusz​kiem, spoj​rzał na ze​ga​rek. Za kil​ka mi​nut szó​sta. Bar​ba​rzyń​‐ ska pora. W dro​dze po​wrot​nej znów za​trzy​mał się przy oknie. Uchy​lił je – ran​ne po​wie​trze, choć rześ​kie, było

już wy​star​cza​ją​co cie​płe, a on miał na so​bie pi​ża​mę i po​rząd​ną pi​ko​wa​ną po​dom​kę. Po​stał tak chwi​lę, od​dy​cha​jąc głę​bo​ko, i na​gle znów po​czuł nie​po​kój. Na dwo​rze pa​no​wa​ła ni​czym nie zmą​co​na ci​sza. Na​‐ wet pta​sich tre​li nie było sły​chać. Dziw​ne. Pora była bar​ba​rzyń​ska, ale tyl​ko dla nie​go. Mia​sto o tej go​dzi​nie po​win​no już tęt​nić ży​ciem; zgrzyt tram​wa​jo​wych kół, po​mruk au​to​bu​so​wych sil​ni​ków, stu​kot pod​ków ude​rza​ją​cych o bruk, brzęk bu​‐ te​lek usta​wia​nych przy bra​mach przez mle​cza​rza – wszyst​ko to two​rzy​ło do​sko​na​le Wron​ce zna​ny pod​‐ kład dźwię​ko​wy miej​skiej eg​zy​sten​cji. Dzi​siaj jed​nak sły​szał za oknem wy​łącz​nie dzwo​nią​cą w uszach ci​szę. Czyż​by apa​rat słu​cho​wy się roz​re​gu​lo​wał, a może cał​kiem ze​psuł? Po​sta​no​wił to spraw​dzić, ale naj​pierw za​brał się do prze​bie​ra​nia. Sko​ro nie miał już wra​cać do łóż​ka, nie wi​dział po​trze​by pa​ra​do​wa​‐ nia po miesz​ka​niu w pi​ża​mie. Przy​siadł przy sto​le z lupą w ręku i ni​sko po​chy​lo​ny za​czął gme​rać przy po​ten​cjo​me​trze. Jego AS-3 był naj​no​wo​cze​śniej​szym pol​skim apa​ra​tem tego typu. Ty​mek za​wsze dbał o to, by mieć rze​czy naj​lep​szej ja​ko​ści, ale na​wet one, jak wszyst​kie no​win​ki tech​nicz​ne, psu​ły się od cza​su do cza​su. AS-3…, uśmiech​‐ nął się pod no​sem. Ktoś miał nie​złe po​czu​cie hu​mo​ru, żeby na​zwać to przy​dat​ne urzą​dze​nie akro​ni​mem jed​nej z naj​groź​niej​szych ra​dziec​kich ra​kiet sa​mo​ste​ru​ją​cych. Wron​ka wie​dział ta​kie rze​czy, bo nie​raz słu​chał Ra​dia Wol​na Eu​ro​pa. No, te​raz po​win​no być le​piej, po​my​ślał, trza​ska​jąc drzwicz​ka​mi szaf​ki w ra​mach te​stu sły​szal​no​ści. Wca​le nie było le​piej, o czym prze​ko​nał się, kie​dy Ma​zi​jo​wa za​czę​ła się do​bi​jać do drzwi wej​ścio​wych, ło​mo​cząc w nie rącz​ką od pa​ra​sol​ki. Huk był tak strasz​ny jak przy bom​bar​do​wa​niu. To dla​te​go nie otwo​‐ rzył od razu. Mu​siał po​ma​ni​pu​lo​wać zno​wu przy po​ten​cjo​me​trze, a bab​sko w tym cza​sie ani na chwi​lę nie prze​sta​ło wa​lić, cał​kiem jak​by wy​bu​chła ko​lej​na woj​na albo coś jesz​cze gor​sze​go. Ech, ta Mi​cha​lin​ka…, wes​tchnął te​raz, wkła​da​jąc buty. Ze​bra​ło mu się na​gle na wspo​min​ki. Przed woj​ną był z niej wiel​ki har​pa​gan. Bun​tow​nicz​ka, za​wsze na ba​kier z ma​nie​ra​mi. Uczył ją przez kil​ka lat, po​tem pra​co​wa​li na tej sa​mej uczel​ni. Ład​na była, wy​zy​wa​ją​ca, rzu​ca​ła się w oczy. Czas prze​szły do​ko​‐ na​ny. Nie​ste​ty. Dzi​siaj nie znaj​dzie w niej śla​du daw​ne​go bun​tu, po​my​ślał z ża​lem, tak jak we mnie nie do​strze​że aman​ta, któ​rym by​łem, a jak​że. Przed wyj​ściem spoj​rzał jesz​cze w lu​stro. Krzy​wiąc się z nie​‐ sma​kiem, po​pra​wił pro​cho​wiec, po​gła​dził si​wiut​ką ko​zią bród​kę. Był go​tów, za​nim za​czę​ły bić dzwo​ny. Ma​zi​jo​wa cze​ka​ła na nie​go na dole ra​zem z przy​ja​ciół​ką, Mag​da​le​ną Flo​ryn. Pa​puż​ki nie​roz​łącz​ki – tak je na​zy​wał. Te​raz też szły obok sie​bie pod depo, roz​sz​cze​bio​ta​ne jak pod​lot​ki, któ​ry​mi prze​sta​ły być w nie​pa​mięt​nych cza​sach. Resz​ta są​sia​dów mi​nę​ła już furt​kę i przy​łą​czy​ła się do tłu​mu od​święt​nie ubra​‐ nych wier​nych zmie​rza​ją​cych ku ka​te​drze. W so​bo​ty o tej po​rze nikt nie ro​bił ta​kie​go lar​ma, a tylu lu​dzi Wron​ka nie wi​dy​wał na​wet w nie​dzie​lę na su​mie. – Co to za oka​zja? – za​py​tał, drep​cząc za obie​ma ko​bie​ta​mi. – Nie mam po​ję​cia, pa​nie Tym​ku, ale pani Ka​dłu​bow​ska, wie pan, ta spod dzie​wiąt​ki… – Wiem, wiem – prze​rwał jej, nie chcąc usły​szeć po raz ko​lej​ny ży​cio​ry​su naj​więk​szej diwy ich bra​‐ my. Znał pa​nią Agniesz​kę do​sko​na​le, wi​dział ją te​raz na​wet kil​ka kro​ków przed sobą, wo​lał więc, by Ma​zi​jo​wa sku​pi​ła się na kon​kre​tach. – No tak, tak… – Wy​bi​ta z ryt​mu są​siad​ka po​trze​bo​wa​ła krót​kiej chwi​li, by zła​pać wą​tek. – Jak był ten wy​buch, to pani Ka​dłu​bow​ska za​dzwo​ni​ła do na​sze​go wi​ka​riu​sza, bo to jej do​bry zna​jo​my, wie pan… – Kto? Ten wy​buch? – mruk​nął Wron​ka, czu​jąc jed​nak ulgę, że mu się nie przy​wi​dzia​ło.

– Bała się, że to może ktoś pod​ło​żył coś w ka​te​drze albo że gaz wy​buchł w pa​ła​cu bi​sku​pim – traj​ko​‐ ta​ła nie​zra​żo​na jego wtrę​tem Ma​zi​jo​wa. – Ale nie. To po​noć ja​kiś za​mach był, wie pan, na ko​mi​tet. – Co pani nie po​wie? – Wron​ka po​krę​cił gło​wą. – Naj​pierw całą noc strze​la​li – włą​czy​ła się pod​eks​cy​to​wa​na plot​ka​mi Flo​ry​no​wa – po​tem woj​sko​wi po​ucie​ka​li, jak​by im kto soli pod ogon na​sy​pał, a na ko​niec był ten wy​buch. Musi ja​kaś woj​na albo kontr​‐ re​wo​lu​cja… – Na żad​nych fa​lach nic nie mó​wi​li. – Wron​ka słu​chał ra​dia, ale tyl​ko wie​czo​rem przed snem. – Bo pan, pa​nie Tym​ku, nie słu​cha tych wła​ści​wych – ofuk​nę​ła go Ma​zi​jo​wa. – Lon​dyn po pół​no​cy po​dał – zni​ży​ła kon​fi​den​cjo​nal​nie ton – że woj​sko, ZOMO i KBW pa​cy​fi​ku​ją całe dziel​ni​ce… Słu​chał tych re​we​la​cji, przy​pa​tru​jąc się wy​prze​dza​ją​cym ich lu​dziom. Wier​ni szli za​zwy​czaj do ko​‐ ścio​ła spa​cer​kiem, uśmiech​nię​ci, roz​luź​nie​ni, a te​raz wi​dział wo​kół sie​bie wy​łącz​nie za​sę​pio​ne, ścią​‐ gnię​te twa​rze. Mało kto uchy​lał ka​pe​lu​sza na po​wi​ta​nie, pra​wie wszy​scy mie​li spusz​czo​ne gło​wy. Dużo osób kasz​la​ło, co za​uwa​żył ze spo​rym zdzi​wie​niem, po​nie​waż był śro​dek upal​ne​go lata. Wszy​scy też gna​‐ li przed sie​bie, jak​by nie zna​li dnia ani go​dzi​ny. Je​dy​nie trój​ka eme​ry​tów zo​sta​ła na sza​rym koń​cu, choć od ka​te​dry dzie​lił ich jesz​cze spo​ry ka​wa​łek dro​gi. – Dro​gie pa​nie – ode​zwał się Ty​mo​te​usz, wy​ko​rzy​stu​jąc to, że szcze​bio​czą​ca bez prze​rwy Ma​zi​jo​wa stra​ci​ła dech – po pierw​sze idzie​cie jak dla mnie za szyb​ko, a po dru​gie może by​śmy tak wró​ci​li do te​ma​‐ tu. Co z tą Ka​dłu​bow​ską? – No tak, tak… – Na ob​li​czu są​siad​ki ma​lo​wa​ła się głę​bo​ka ura​za. – Ksiądz wi​ka​riusz uprze​dził pa​‐ nią Agniesz​kę, że mimo wy​da​ne​go przez wła​dze za​ka​zu zgro​ma​dzeń dziś o szó​stej rano nasz bi​skup kon​‐ ce​le​bru​je pierw​szą mszę w in​ten​cji wol​no​ści. – Wol​no​ści? Czy​jej wol​no​ści? – Wron​ka po​gu​bił się zu​peł​nie. Prze​cież księ​ża sami od​wo​dzi​li pa​ra​‐ fian od tłum​ne​go udzia​łu we mszy świę​tej, by zmniej​szyć za​gro​że​nie epi​de​mią. – Jak to czy​jej? Na​szej? Ko​mu​ni​ści ucie​kli! – Ma​zi​jo​wa za​trzy​ma​ła się i roz​ło​ży​ła ręce, tak że przez mo​ment na​wet się bał, iż ze​chce go uści​skać. Na szczę​ście wy​ra​zi​ła ra​dość me​to​dą bez​do​ty​ko​wą. Ty​mo​te​usz zer​k​nął dys​kret​nie przez ra​mię. My​lił się, są​dząc, że do​trą do ka​te​dry ostat​ni. Za nimi szła jesz​cze cał​kiem spo​ra gru​pa lu​dzi. – A co z za​ra​zą? – za​py​tał, ob​li​zu​jąc szyb​ko war​gi. – A bo ja wiem? – od​par​ła Ma​zi​jo​wa. – Sko​ro sam bi​skup tam bę​dzie, to pew​nie już po za​ra​zie. Zresz​tą my za​szcze​pio​ne je​ste​śmy, praw​da, Mag​da​len​ko? Flo​ry​no​wa po​ki​wa​ła gło​wą. Po tym krót​kim od​po​czyn​ku pod​ję​li wę​drów​kę wzdłuż mu​rów ka​te​dry. Więk​szość wier​nych zdą​ży​ła już skrę​cić w stro​nę bocz​ne​go wej​ścia, przy któ​rym stał wi​ka​riusz ge​ne​ral​ny wro​cław​skiej ku​rii, oj​ciec Ma​te​usz. Lu​dzie mi​ja​li go, ścią​ga​jąc czap​ki z głów, nie​któ​rzy pró​bo​wa​li przy​klę​kać, aby uca​ło​wać dłoń du​chow​ne​go, lecz prze​ga​niał ich jak na​tręt​ne mu​chy, zer​ka​jąc w per​spek​ty​wę pla​cu Ka​te​dral​ne​go, jak​by ko​goś wy​pa​try​wał. Na​gle prze​że​gnał się i znik​nął pod por​ta​lem. Pani Ka​dłu​bow​ska za​trzy​ma​ła się, by za​cze​kać na idą​cych za nią są​sia​dów. – Szyb​ciej, dro​dzy pań​stwo, szyb​ciej! – po​go​ni​ła to​wa​rzy​stwo. – Msza nie za​jąc, nie uciek​nie – od​po​wie​dział Wron​ka, si​ląc się na żart, któ​ry nie roz​ba​wił żad​nej z ko​biet. – Zresz​tą wca​le nie je​ste​śmy ostat​ni – do​dał zre​zy​gno​wa​nym to​nem, wska​zu​jąc na tłum wy​peł​‐ nia​ją​cy przej​ście za jego ple​ca​mi.

Spóź​nial​scy – choć się wy​raź​nie nie śpie​szy​li – i tak oka​za​li się szyb​si od czwór​ki eme​ry​tów. Do​go​‐ ni​li ich przed wy​lo​tem uli​cy Ka​pi​tul​nej. Za​my​ślo​ny Wron​ka po​czuł na​gle szarp​nię​cie tak moc​ne, że oku​la​‐ ry zsu​nę​ły mu się z nosa. Ktoś zła​pał go za dłoń, w któ​rej trzy​mał la​skę. Inna ręka się​gnę​ła do jego szyi. Chciał za​pro​te​sto​wać, otwo​rzył na​wet usta, ale z jego krta​ni wy​do​był się tyl​ko ci​chy char​kot. Ma​zi​jo​wa i Flo​ry​no​wa dar​ły się za to, ile wle​zie. Jak​by je kto ukro​pem po​lał albo na żyw​ca ze skó​ry wy​cią​gał. Pod​krę​co​ny wciąż apa​rat słu​cho​wy po​zwa​lał wy​chwy​cić każ​dy szmer tra​cą​ce​mu przy​tom​ność sta​rusz​ko​wi, któ​ry bez oku​la​rów wi​dział już tyl​ko roz​ma​za​ne cie​nie. Umie​ra​jąc, na​wet nie zda​wał so​bie spra​wy, że do sa​me​go koń​ca po​zo​stał cho​ler​nym szczę​ścia​rzem. Nie​umar​li, któ​rzy go do​pa​dli, nie byli aż tak „głod​ni” jak ci, któ​rzy za​ata​ko​wa​li to​wa​rzy​szą​ce mu ko​bie​ty. Za​tru​ci dy​mem do​zna​li prze​mia​ny w swo​ich do​mach, nie mu​sie​li więc re​ge​ne​ro​wać okrop​nych ran, jak ich póź​niej​sze ofia​ry ma​sa​kro​wa​ne na wszel​kie spo​so​by pod​czas rze​zi ogar​nia​ją​cej co​raz więk​sze po​ła​cie mia​sta – za​do​wo​li​li się wy​ssa​‐ niem resz​tek ży​cia z trzy​ma​ne​go w cia​snym uści​sku scho​ro​wa​ne​go star​cze​go cia​ła. Ty​mo​te​usz Wron​ka za​nu​rzał się z wol​na w bez​den​nym mro​ku, nie mu​sząc pa​trzeć na try​ska​ją​cą wo​kół krew, na roz​ry​wa​ne dzie​siąt​ka​mi rąk cia​ła, na wi​ją​ce się po bru​ku wnętrz​no​ści. Nie zo​ba​czył więc, jak ostat​nia z jego są​sia​dek ucie​ka w stro​nę za​mknię​tych na głu​cho głów​nych wrót świą​ty​ni. Zmarł, za​nim prze​ra​żo​na do gra​nic moż​li​wo​ści Ka​dłu​bow​ska zo​sta​ła oto​czo​na u wy​lo​tu uli​cy Ka​te​dral​nej przez nad​‐ cią​ga​ją​ce ze wszyst​kich stron hor​dy zom​bie. Wi​dząc, że nie ma stam​tąd uciecz​ki, schro​ni​ła się pod po​‐ mni​kiem Mat​ki Bo​skiej Nie​po​ka​la​nie Po​czę​tej z Dzie​ciąt​kiem. Po​ko​na​ła ka​mien​ną ba​lu​stra​dę spraw​nie jak na swo​je lata, tyl​ko dzię​ki temu, że w prze​szło​ści była też tan​cer​ką, i przy​war​ła ple​ca​mi do co​ko​łu, mo​dląc się na głos i bła​ga​jąc Kró​lo​wą Pol​ski o oca​le​nie. Nada​rem​no. Wpraw​dzie od​mień​cy jej nie do​‐ pa​dli – ma​syw​ne ka​mien​ne tral​ki chro​nią​ce rzeź​bę po​wstrzy​ma​ły ich na​pór wy​star​cza​ją​co dłu​go – jed​‐ nak​że wsą​cza​ją​ca się w krwa​wią​ce rany za​ra​za szyb​ko po​ko​na​ła reszt​ki ga​sną​cej ener​gii ży​cio​wej pani Agniesz​ki. * * * – To był bar​dzo zły po​mysł – stwier​dził wi​ka​riusz, prze​ci​snąw​szy się w koń​cu przez tłum wier​nych. Na​wet sto​jąc przed oł​ta​rzem, obok bi​sku​pa, wciąż drżał na wspo​mnie​nie sko​wy​tu, jaki do​biegł przed chwi​lą zza gru​bych ku​tych drzwi. – Spo​koj​nie, oj​cze Ma​te​uszu. – Me​tro​po​li​ta wro​cław​ski uśmiech​nął się w ty​po​wy dla nie​go spo​sób. – To dom Boży, tu​taj nie ma do​stę​pu żad​ne zło. – Nie wej​dą do środ​ka – zgo​dził się wi​ka​riusz – wy​łącz​nie dla​te​go, że ka​za​łem po​za​my​kać wszyst​kie drzwi. To jed​nak roz​wią​zu​je nasz pro​blem tyl​ko po​ło​wicz​nie, po​nie​waż sami też stąd nie wyj​dzie​my. – Tym bę​dzie​my się przej​mo​wać, gdy przyj​dzie pora – rzu​cił enig​ma​tycz​nie bi​skup, po​zdra​wia​jąc rów​no​cze​śnie ze​bra​nych. – Na ra​zie zaj​mij​my się kon​ce​le​brą. Wi​ka​riusz po​chy​lił kor​nie gło​wę. Od sa​me​go po​cząt​ku sprze​ci​wiał się po​my​sło​wi hie​rar​chy, któ​ry umy​ślił so​bie, że trze​ba po​ka​zać ucie​ka​ją​cym ko​mu​ni​stom siłę Ko​ścio​ła i jed​ność wier​nych. Bi​skup z ko​‐ lei nie chciał słu​chać mno​gich ostrze​żeń, opar​tych prze​cież na wia​ry​god​nych do​nie​sie​niach lu​dzi, któ​rzy nie​rzad​ko byli na​ocz​ny​mi świad​ka​mi ist​nych okro​pieństw. Zaj​mu​jąc miej​sce obok or​dy​na​riu​sza w ko​ją​cej ci​szy i chło​dzie ka​te​dral​ne​go pre​zbi​te​rium, wi​ka​riusz Za​jąc po raz pierw​szy w ży​ciu nie umiał sku​pić my​śli na po​słu​dze i mo​dli​twie. W gło​wie roz​brzmie​wa​ły mu wciąż gło​sy prze​ra​żo​nych in​for​ma​to​rów ku​rii, do​no​szą​cych o cia​łach, któ​re pło​nę​ły sto​sa​mi w wiel​‐

kich do​łach kre​ma​to​ryj​nych, o lu​dziach, któ​rzy roz​ry​wa​li na strzę​py mie​rzą​cych do nich z bro​ni pal​nej mi​‐ li​cjan​tów i żoł​nie​rzy, wresz​cie o po​twor​nie oka​le​czo​nych frag​men​tach zwłok, któ​re na​dal się po​ru​sza​ły, jak​by ży​cie z nich nie ucie​kło… Roz​my​śla​jąc o tych wszyst​kich rze​czach, przy​po​mniał so​bie na​gle wer​set z Pierw​sze​go Li​stu do Ko​ryn​tian: Oto ogła​szam wam ta​jem​ni​cę: nie wszy​scy po​mrze​my, lecz wszy​scy bę​dzie​my od​mie​nie​ni. W jed​nym mo​men​cie, w mgnie​niu oka, na dźwięk ostat​niej trą​by – za​brzmi bo​wiem trą​ba – umar​li po​wsta​ną nie​na​ru​sze​ni, a my bę​dzie​my od​mie​nie​ni. Trze​ba, aże​by to, co znisz​czal​ne, przy​odzia​ło się w nie​‐ znisz​czal​ność, a to, co śmier​tel​ne, przy​odzia​ło się w nie​śmier​tel​ność. Czy to nie był wier​ny opis sy​tu​acji? Czy to nie był czy​tel​ny zwia​stun koń​ca tego świa​ta? Czy… Wi​ka​riusz po​de​rwał gło​wę na gło​śny ło​mot, z ja​kim masa zbi​tych ciał na​par​ła od ze​wnątrz na głów​ne wro​ta świą​ty​ni. Szme​ry i la​men​ty w wy​peł​nio​nej szczel​nie na​wie uci​chły do​pie​ro wte​dy, gdy bi​skup uniósł obie ręce, przy​po​mi​na​jąc wier​nym, że uczest​ni​czą w mszy świę​tej. Po​tem spo​koj​nie pod​jął prze​‐ rwa​ną mo​dli​twę, nie zwa​ża​jąc na co​raz częst​sze i gło​śniej​sze ata​ki kasz​lu drę​czą​ce​go nie​ma​łą część zgro​ma​dzo​nych. Choć dud​nie​nie nie usta​wa​ło, asy​stu​ją​cy bi​sku​po​wi ka​pła​ni ro​bi​li co w ich mocy, by nie zwięk​szać pa​ni​ki wśród wier​nych. Oj​ciec Ma​te​usz tak​że po​chy​lił w koń​cu gło​wę i zło​żył dło​nie, uda​jąc za​to​pie​nie w mo​dli​twie. Nie poj​mo​wał, skąd u hie​rar​chy taki spo​kój. Na co li​czy jego eks​ce​len​cja? Prze​cież te po​two​ry nie znik​ną same sprzed bram ka​te​dry, nie odej​dą. Je​śli wta​jem​ni​cze​ni le​ka​rze mó​wi​li praw​dę… Wi​ka​riusz po​czuł na​gle su​chość w gar​dle. Ko​lej​ny wer​set przy​szedł mu wła​śnie na myśl. Ten był na​wet bar​dziej nie​po​ko​ją​‐ cy… Kto spo​ży​wa moje Cia​ło i pije moją Krew, ma ży​cie wiecz​ne, a Ja go wskrze​szę w dniu osta​tecz​nym. Za​wsze wie​rzył, że te sło​wa za​czerp​nię​te z Ewan​ge​lii św. Jana są tyl​ko po​etyc​ką prze​no​śnią o głęb​szym prze​sła​niu, ale czyż i one nie pa​so​wa​ły ide​al​nie do wy​da​rzeń tej nocy? Czyż epi​de​mia, któ​rej nie po​tra​fi​‐ ła wy​tłu​ma​czyć współ​cze​sna na​uka, nie była wi​do​mym do​wo​dem na to, że dzień Sądu Osta​tecz​ne​go za​po​‐ wia​da​ny w Pi​śmie Świę​tym wła​śnie nad​szedł? W głę​bi nawy znów ktoś za​kasz​lał, tym ra​zem tak prze​raź​li​wie, jak​by miał za​raz wy​pluć płu​ca. W aku​stycz​nych wnę​trzach ka​te​dry dźwię​ki te zo​sta​ły wzmoc​nio​ne po sto​kroć i na​tych​miast za​głu​szy​ły bi​‐ sku​pa ce​le​bru​ją​ce​go mszę. Me​tro​po​li​ta umilkł, opu​ścił wol​no ręce i po​zwo​lił cho​re​mu dojść do sie​bie, lecz gdy po​now​nie otwie​rał usta, by do​koń​czyć hymn dzięk​czyn​ny, raz jesz​cze zo​stał uci​szo​ny. Roz​kasz​la​‐ ło się kil​ka osób, tak że na za​pad​nię​cie ci​szy trze​ba było cze​kać znacz​nie dłu​żej. – Bra​cia i sio​stry! – Or​dy​na​riusz wy​ko​rzy​stał ten mo​ment, by na​po​mnieć wier​nych. Nie pod​niósł gło​‐ su, jed​nak​że oj​ciec Ma​te​usz znał go na tyle do​brze, by wy​chwy​cić w to​nie z po​zo​ru ła​god​nych słów głę​‐ bo​ką iry​ta​cję. – Za​pa​nuj​cie nad do​le​gli​wo​ścia​mi. Wiem, że nie jest to pro​ste, ale jak mam… Urwał w pół sło​wa, sły​sząc już nie ka​szel, a prze​raź​li​wy, nie​mal ogłu​sza​ją​cy wrzask. Wier​ni sie​dzą​‐ cy w głę​bi bocz​nej nawy za​czę​li zry​wać się na nogi. Kil​ka osób sza​mo​ta​ło się tam, jak​by pró​bu​jąc ko​goś obez​wład​nić. Bi​skup po​bladł, zer​k​nął przez ra​mię na rów​nie zdzi​wio​ne​go i prze​stra​szo​ne​go wi​ka​riu​sza. Z jego oczu wy​zie​ra​ła jaw​na proś​ba o po​moc. Od cze​góż byli niż​si du​chow​ni? – Dzie​ci moje! – Oj​ciec Ma​te​usz wy​szedł przed pre​zbi​te​rium. – Co czy​ni​cie?! Mimo jego na​wo​ły​wań har​mi​der na​ra​stał. Co​raz wię​cej wier​nych wsta​wa​ło z miejsc. Wszy​scy jak je​‐

den mąż spo​glą​da​li na wal​czą​cych, któ​rych przy​by​wa​ło z każ​dą chwi​lą. W koń​cu po​la​ła się krew. Oj​ciec Ma​te​usz, spoj​rzaw​szy na czer​wie​nie​ją​ce​go bi​sku​pa, po​sta​no​wił za​re​ago​wać ostrzej. Ru​szył za​tło​czo​ną nawą, prze​py​cha​jąc się mię​dzy zdez​o​rien​to​wa​ny​mi wier​ny​mi i nie prze​sta​jąc wzy​wać do za​cho​wa​nia spo​ko​ju. Nie za​szedł jed​nak da​le​ko. W ła​wach po pra​wej ktoś się roz​kasz​lał. Kie​dy wi​ka​riusz prze​niósł tam spoj​rze​nie, za jego ple​ca​mi roz​legł się ko​lej​ny wrzask. Ob​ró​cił się na pię​cie w samą porę, by zo​ba​‐ czyć za​krwa​wio​ne​go męż​czy​znę, któ​re​mu są​siad roz​orał pa​znok​cia​mi pół twa​rzy. Lu​dzie rzu​ci​li się na sza​leń​ca. Jed​ni pró​bo​wa​li go obez​wład​nić, inni od​cią​ga​li ran​ne​go, a oj​ciec Ma​‐ te​usz za​czął się chył​kiem wy​co​fy​wać spo​mię​dzy wier​nych. Zro​zu​miał, że za​ra​za prze​do​sta​ła się do wnę​‐ trza świą​ty​ni. Po​nie​wcza​sie po​jął, co ozna​cza ten spa​zma​tycz​ny ka​szel, i sklął się w my​ślach za wła​sną nie​do​myśl​ność. Na wy​so​ko​ści szó​stej albo siód​mej ławy otrzeź​wiał na tyle, by od​wró​cić się twa​rzą w kie​run​ku oł​ta​‐ rza. W pre​zbi​te​rium zo​ba​czył sa​mych mi​ni​stran​tów – poła zło​te​go or​na​tu mi​gnę​ła mu za to w drzwiach za​kry​stii, któ​re za​trza​snę​ły się se​kun​dę póź​niej z gło​śnym hu​kiem. Bi​skup tak​że już zro​zu​miał, co się świę​ci, i ucie​kał wła​śnie do tu​ne​lu łą​czą​ce​go ka​te​drę z jego pa​ła​‐ cem. Ucie​kał, zo​sta​wia​jąc swe​go za​stęp​cę i resz​tę ka​pła​nów na pa​stwę be​stii. Tym​cza​sem w świą​ty​ni roz​pę​ta​ło się pan​de​mo​nium. Ko​lej​ni za​ra​że​ni gi​nę​li w mę​kach, by zmar​twych​‐ wstać w ka​te​dral​nych ła​wach i nieść za​gła​dę tym, któ​rzy cze​ka​li do​pie​ro na to, by sta​nąć przed ob​li​czem Stwór​cy. Sze​re​gi nie​umar​łych po​sze​rza​ły się w za​stra​sza​ją​cym tem​pie. Nie kil​ku, lecz dzie​siąt​ki zom​bie mor​do​wa​ło uwię​zio​nych w ko​ście​le lu​dzi. Me​tro​po​li​ta wro​cław​ski po​my​lił się. Zmar​twych​wsta​łym było obo​jęt​ne, czy sto​ją na zwy​kłej czy po​świę​co​nej zie​mi. Pod tym wzglę​dem oka​za​li się na​wet gor​si od ko​‐ mu​ni​stów. Z tej mat​ni nie było wyj​ścia. Wi​ka​riusz miał wpraw​dzie w kie​sze​ni klu​cze do wszyst​kich drzwi, ale w tym ści​sku i pa​ni​ce nie mógł li​czyć na do​tar​cie do któ​rych​kol​wiek wrót. A gdy​by na​wet uda​ło mu się za​pa​no​wać nad czę​ścią ota​cza​ją​ce​go go tłu​mu, i tak nie wa​żył​by się opu​ścić świą​ty​ni. Na pla​cu Ka​te​dral​‐ nym i w po​bli​skich za​uł​kach nie​wąt​pli​wie cze​ka​ła bo​wiem ko​lej​na hor​da zmar​twych​wsta​łych, któ​rzy – w prze​ci​wień​stwie do swe​go słyn​ne​go pre​kur​so​ra – nie za​mie​rza​li nieść lu​dziom zba​wie​nia. Było tak, jak na​pi​sa​no w Bi​blii: zmar​li po​wró​ci​li, aby za​koń​czyć ist​nie​nie tego świa​ta. Nic ich nie mo​gło po​wstrzy​mać od znisz​cze​nia ludz​ko​ści.

50 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 06:02 bocz​ni​ca sta​cji to​wa​ro​wej Bro​chów Ma​wet za​sta​na​wiał się wciąż, czy po​wi​nien po​słu​chać ma​jo​ra. Zdy​scy​pli​no​wa​nie ko​le​ja​rzy zaj​mie tyl​ko chwi​lę, te parę mi​nut spóź​nie​nia ni​ko​go nie zba​wi. Zwłasz​cza że póź​niej przy​ci​śnie​my gaz do de​chy. Uli​ce są zu​peł​nie pu​ste i te​raz już su​che… Wzdry​gnął się na wspo​mnie​nie nie​daw​ne​go wy​pad​ku. Nie, żad​ne​go po​śpie​chu. Nie do​pusz​czę do dru​giej tra​ge​dii. Tym ra​zem mu​siał ro​ze​grać to na spo​koj​nie. Spoj​rzał znów na zbli​ża​ją​cy się po​ciąg. Dy​mią​ca jak szlag lo​ko​mo​ty​wa cią​gnę​ła dłu​gi rząd pu​stych wa​go​nów. Jego koń​ca na​dal nie było wi​dać, choć pa​ro​wóz za​czy​nał już ha​mo​wać. – Ja​nusz​kow​ski! – za​wo​łał po​rucz​nik do sto​ją​ce​go obok kie​row​cy. – Grzej​cie mo​tor! Pod​grud​ny! Zbierz​cie na​tych​miast ob​sa​dy ta​śmo​cią​gów i pa​kuj​cie się na ziła! Wra​ca​my do cen​trum. Ru​szył w kie​run​ku nad​jeż​dża​ją​ce​go po​cią​gu, nie cze​ka​jąc, aż pod​wład​ni wy​ko​na​ją wy​da​ne im roz​ka​‐ zy. Był pe​wien, że nie musi po​wta​rzać ni​cze​go dwa razy. Po dro​dze ode​słał na cię​ża​rów​kę mi​ja​ny pa​trol. I na​stęp​ny. Żeby przy​wo​łać do po​rząd​ku nad​gor​li​wych ma​szy​ni​stów, nie po​trze​bo​wał wie​lu lu​dzi, a z tego, co wie​dział, dzie​wię​ciu funk​cjo​na​riu​szy krą​ży​ło w dal​szym cią​gu wo​kół wę​gla​rek z nie​umar​ły​‐ mi. Przy​wo​łał do sie​bie trze​ci na​po​tka​ny pa​trol. Jed​ne​mu zo​mow​co​wi ka​zał skie​ro​wać resz​tę lu​dzi do trans​por​te​ra, a dwóch po​zo​sta​łych, sze​re​go​wych Ta​sa​ka i Par​śnia​ka, za​brał ze sobą, aby po​mo​gli mu wy​‐ wlec ko​le​ja​rzy z za​trzy​mu​ją​cej się wła​śnie lo​ko​mo​ty​wy. Wiel​ki czar​ny pa​ro​wóz za​marł w koń​cu na to​rach przy wtó​rze ogłu​sza​ją​cych zgrzy​tów i pi​sków. Mo​‐ ment póź​niej oto​czy​ły go kłę​by pary wy​do​by​wa​ją​cej się gdzieś spo​mię​dzy kół. Ma​wet cof​nął się, klnąc jak szewc. Na​wet z tej od​le​gło​ści po​czuł go​rą​co. Choć nie chciał tra​cić cza​su, mu​siał wziąć na wstrzy​‐ ma​nie. Po​sta​no​wił jed​nak, że im nie od​pu​ści. Men​dy do​sta​ną za swo​je! Ma​szy​ni​ści do​pro​wa​dza​li go do fu​rii nie tyl​ko tym, że zła​ma​li wy​da​ny wy​raź​nie za​kaz. Te​raz w do​dat​ku nie mógł im się do​brać do skó​ry. A to ozna​cza, że nie będę… In​stynk​tow​nie wtu​lił gło​wę w ra​mio​na, gdy za jego ple​ca​mi coś eks​plo​do​wa​ło. Dwa wy​bu​chy, pierw​‐ szy moc​niej​szy, dru​gi tyl​ko tro​chę słab​szy, zla​ły się w je​den ogłu​sza​ją​cy huk. * * * Jak do​tąd wszyst​ko szło jak po ma​śle. Dwaj Łu​ka​sze, Wi​śniew​ski i Żak, je​dy​ni w ich gru​pie ma​szy​ni​ści, za​raz po spo​tka​niu po​bie​gli na sta​cję, by spro​wa​dzić na bocz​ni​cę po​ciąg i dru​gą lo​ko​mo​ty​wę, tę, od któ​‐ rej za​le​ża​ło po​wo​dze​nie pla​nu pro​fe​so​ra. Rzu​ci​dło zo​stał na miej​scu. Pa​wę​ska zle​cił mu bar​dzo waż​ne, ale i nie wy​ma​ga​ją​ce wiel​kie​go ry​zy​ka za​da​nie. Chło​pak miał się za​jąć prze​rzu​ce​niem ręcz​nej zwrot​ni​cy, któ​ra skie​ru​je spa​li​no​wóz Żaka na inny tor za​raz po tym, jak dłu​gi rząd pu​stych wa​go​nów cią​gnię​tych przez lo​ko​mo​ty​wę Wi​śniew​skie​go mi​nie roz​jazd. Jego po​zy​cja znaj​do​wa​ła się po​nad sie​dem​set me​trów od miej​sca wła​ści​wej ak​cji, po​wi​nien więc być cał​ko​wi​cie bez​piecz​ny. Da​mian znał do​brze ro​dzi​ców Ka​mi​la, a zwłasz​cza tem​pe​ra​ment ojca, i z tego po​wo​du wo​lał​by nie mu​sieć ich za​wia​da​miać o krzyw​‐ dzie, jaka spo​tka​ła je​dy​na​ka. Szcze​gól​nie że sam za​brał chło​pa​ka na ak​cję i miał go pod swo​ją opie​ką.

Ra​zem z Wik​tor​skim udał się okręż​ną dro​gą w te same krze​wy, z któ​rych ob​ser​wo​wał wcze​śniej zo​‐ mow​ców. Obaj mie​li przy so​bie kil​ka la​sek dy​na​mi​tu. Zdo​by​li je, okra​da​jąc sto​ją​cy na głów​nej sta​cji po​‐ ciąg z wy​po​sa​że​niem gór​ni​czym. Dys​po​no​wa​li jesz​cze no​ża​mi, ale Pa​wę​ska wie​dział, że te na nie​wie​le się zda​dzą, je​śli nie uda im się za​sko​czyć znacz​nie le​piej uzbro​jo​ne​go i licz​niej​sze​go prze​ciw​ni​ka. Dla​te​‐ go też mu​sie​li za​cho​wać da​le​ko idą​cą ostroż​ność i nie mo​gli ostrzec uwię​zio​ne​go On​der​ki. Pro​fe​sor wy​‐ ra​ził się ja​sno – ma​szy​ni​stę trze​ba po​świę​cić, je​śli nie znaj​dzie się bez​piecz​ny spo​sób na jego oca​le​nie; nie moż​na ry​zy​ko​wać po​wo​dze​nia ak​cji dla jed​ne​go tyl​ko czło​wie​ka. Za​ak​cep​to​wa​li ten punkt wi​dze​nia, acz​kol​wiek bar​dzo nie​chęt​nie. Ro​zu​mie​li jed​nak, że po​raż​ka bę​dzie ozna​czać pew​ną śmierć se​tek prze​‐ trzy​my​wa​nych w wę​glar​kach osób. Wyż​sza ko​niecz​ność, więk​sze do​bro – Ja​nic​ki sy​pał wznio​sły​mi ha​‐ sła​mi jak z rę​ka​wa, prze​ko​nu​jąc pro​stych ko​le​ja​rzy. I prze​ko​nał ich. Do roz​po​czę​cia ak​cji po​zo​sta​ła jesz​cze mi​nu​ta, mie​li więc chwi​lę na omó​wie​nie ostat​nich szcze​gó​‐ łów. Prze​ciw​nik uła​twił im za​da​nie. Zo​mow​cy pra​cu​ją​cy wcze​śniej przy ta​śmo​cią​gach te​raz sie​dzie​li na pace po​tęż​nej woj​sko​wej cię​ża​rów​ki. W tym wła​śnie mo​men​cie do​łą​cza​li do nich pa​tro​low​cy wra​ca​ją​cy z ob​cho​du te​re​nu. Z szyb​kich wy​li​czeń Pa​wę​ski wy​ni​ka​ło, że za wę​glar​ka​mi po​win​no być jesz​cze dzie​‐ wię​ciu funk​cjo​na​riu​szy – nimi jed​nak na ra​zie nie mu​sie​li się przej​mo​wać. Je​że​li pro​fe​sor miał ra​cję, ko​‐ mu​ni​ści sku​pią całą uwa​gę na pa​ro​wo​zie Wi​śniew​skie​go, dzię​ki cze​mu do ostat​niej chwi​li nie za​uwa​żą o wie​le cich​sze​go spa​li​no​wo​zu, któ​ry wy​ła​niał się wła​śnie zza ostat​nie​go wa​go​nu dłu​gie​go skła​du. Rzu​‐ ci​dło nie skre​wił, zro​bił, co do nie​go na​le​ża​ło. Kan​cia​sta zie​lo​na lo​ko​mo​ty​wa wje​cha​ła na od​po​wied​ni tor. Już czas! Pa​wę​ska otwo​rzył za​pal​nicz​kę ben​zy​no​wą, przy​tknął kciuk do kół​ka trą​ce​go i… za​marł. W kie​run​ku trans​por​te​ra opan​ce​rzo​ne​go bie​gło sied​miu mun​du​ro​wych. Ósmy, mło​dy blon​dyn w oku​la​rach, wy​sko​czył na ich wi​dok z ka​bi​ny. Chwi​lę póź​niej sta​nę​li wszy​scy przy tyl​nym wła​zie i za​czę​li roz​ma​wiać. Wy​raź​nie za​nie​po​ko​je​ni przy​by​li wy​py​ty​wa​li o coś oku​lar​ni​ka. Je​den z nich wska​zał gło​wą więź​nia sie​dzą​ce​go na zie​mi i opar​te​go o koło wozu bo​jo​we​go. Blon​dyn wzru​szył ra​mio​na​mi. To tyl​ko zwięk​szy​ło iry​ta​cję jego kom​pa​nów. Pa​wę​ska dał znak wpa​tru​ją​ce​mu się weń Da​wi​do​wi. – Zaj​mij się cię​ża​rów​ką – po​le​cił. – Po​trak​tuj ją od razu trze​ma la​ska​mi, tyl​ko pa​mię​taj, lon​tu masz na dzie​sięć se​kund, rzu​caj tak, żeby eks​plo​do​wa​ły, le​d​wie do​le​cą, ina​czej gady zdą​żą po​wy​ska​ki​wać i na​ro​bią nam ba​ła​ga​nu. Kra​kus ski​nął gło​wą i na​tych​miast znik​nął w za​ro​ślach. Da​mian spoj​rzał raz jesz​cze na trans​por​ter. Przy​kro mi, Mar​cin, po​my​ślał, uświa​da​mia​jąc so​bie, że wy​eli​mi​no​wa​nie tej ósem​ki jest rów​no​znacz​ne ze zra​nie​niem ko​le​gi – co naj​mniej. Stra​ty ubocz​ne są nie​unik​nio​ne…, pod​pa​la​jąc lont, wspo​mniał ko​lej​ną mą​drość pro​fe​so​ra. Cię​ża​ro​wy ził za​mie​nił się w kulę ośle​pia​ją​ce​go ognia w tym sa​mym mo​men​cie, w któ​rym la​ska dy​‐ na​mi​tu ci​śnię​te​go przez Pa​wę​skę upa​dła pod nogi naj​bliż​sze​go zo​mow​ca. * * * Ma​wet ob​ró​cił się rap​tow​nie i zdą​żył jesz​cze zo​ba​czyć uno​szą​cą się w nie​bo, bły​ska​wicz​nie ciem​nie​ją​cą kulę ognia oraz to​wa​rzy​szą​cą jej ko​lum​nę czar​ne​go dymu.

To nie była nie​sub​or​dy​na​cja ja​kie​goś idio​ty w ko​le​jar​skim mun​du​rze! To był atak! Atak! Ale kto i dla​cze​go ude​rzył na funk​cjo​na​riu​szy izo​lu​ją​cych nie​umar​łych? Po​rucz​nik nie znał od​po​wie​dzi ani nie miał cza​su na jej szu​ka​nie. – Zyg​munt! – za​wo​łał do Ta​sa​ka. – Za​strzel każ​de​go ko​le​ja​rza, ja​kie​go zo​ba​czysz! Za​czy​na​jąc od tego skur​wy​sy​na! – wska​zał na lo​ko​mo​ty​wę, z któ​rej do​bie​gał dzi​ki śmiech. – Mi​chał, ty idziesz ze mną. Sze​re​go​wy Par​śniak prze​ła​do​wał au​to​mat i ru​szył za po​rucz​ni​kiem, któ​ry do​bie​gał już do ostat​niej wę​glar​ki. Tam Ma​wet przy​klęk​nął z ma​ka​ro​wem w dło​ni, by omieść wzro​kiem pło​ną​cy wrak cię​ża​rów​ki i cia​ła le​żą​ce przy trans​por​te​rze. Kto​kol​wiek za​ata​ko​wał oba po​jaz​dy, mu​siał kryć się w za​ro​ślach jak przed​tem schwy​ta​ny przez pa​trol ma​szy​ni​sta. Wspo​mnie​nie więź​nia uświa​do​mi​ło po​rucz​ni​ko​wi, z kim może mieć do czy​nie​nia. To nie jest przy​‐ pad​ko​wy pra​cow​nik sta​cji, przy​gna​ny tu​taj cie​ka​wo​ścią. Przy​szedł na bocz​ni​cę na roz​po​zna​nie. Jest człon​kiem siat​ki, któ​ra za​pla​no​wa​ła ten za​mach. A sko​ro tak… Ktoś chciał uwol​nić zwie​zio​nych tu z ca​łe​go Wro​cła​wia za​ra​żo​nych! To z ko​lei ozna​cza​ło, że są w mie​ście lu​dzie, któ​rym za​le​ży na jak naj​szer​szym roz​prze​strze​nie​niu za​ra​zy. Ma​wet nie miał co do tego naj​mniej​szych wąt​pli​wo​ści. Ci sza​leń​cy… Kto to może być? Wy​pro​sto​wał ple​cy, gdy w gło​wie za​świ​ta​ła mu ko​lej​na myśl. Za​chod​ni im​pe​ria​li​ści! To oni od po​cząt​ku sta​li za za​ra​zą. Nie umie​li po​ko​nać blo​ku so​cja​li​stycz​ne​go zwy​kły​mi me​to​da​mi, to się​gnę​li po inną, groź​niej​szą broń. To​wa​rzysz Za​tyl​ny miał jed​nak ra​cję… Pierw​szy se​kre​tarz nie my​lił się, kie​dy mu po​ka​za​li nie​umar​łą pie​lę​gniar​kę. Bre​mer na​‐ śmie​wał się z nie​go w dro​dze po​wrot​nej. „Naj​pierw ston​ka, po​tem cio​cia Unr​ra, a te​raz to cho​ler​stwo”, prze​drzeź​niał se​kre​ta​rza. A tu pro​szę, oka​za​ło się, że par​tyj​ny be​ton je​dy​ny od​krył całą praw​dę. – Par​śniak, kładź​cie się na tory i ostrze​li​wuj​cie krót​ki​mi se​ria​mi te za​ro​śla. Ile ma​ga​zyn​ków ma​cie? – Sześć, to​wa​rzy​szu po​rucz​ni​ku. Za ich ple​ca​mi za​kle​ko​tał ka​łasz​ni​kow. Ma​szy​ni​sta znów się roz​darł, ale tym ra​zem był to krzyk ago​‐ nii. Jed​ne​go dra​nia mniej, po​my​ślał Ma​wet, choć bez sa​tys​fak​cji. Zbyt wie​lu lu​dzi stra​cił na tej bocz​ni​‐ cy, by czuć za​do​wo​le​nie. – Świet​nie, wy​strze​laj​cie naj​wy​żej pięć – roz​ka​zał. Sze​re​go​wiec za​jął po​zy​cję za tyl​ny​mi ko​ła​mi ostat​niej wę​glar​ki, za​nim po​rucz​nik zdą​żył wró​cić pod lo​ko​mo​ty​wę. * * * Da​mian nie mógł uwie​rzyć we wła​sne szczę​ście. Dwie nie​mal rów​no​cze​sne eks​plo​zje za​bi​ły bądź cięż​ko ra​ni​ły wszyst​kich zo​mow​ców. Gdy opadł dym, za trans​por​te​rem le​ża​ło dzie​więć nie​ru​cho​mych ciał. Osiem w sza​rych mun​du​rach, jed​no w gra​na​to​wym. Dy​na​mit rzu​co​ny przez Wik​tor​skie​go za​mie​nił cię​ża​rów​kę w osma​lo​ny wrak. Tam też nikt nie miał pra​wa prze​żyć. Szcząt​ki ro​ze​rwa​nych ko​mu​ni​stów wa​la​ły się po ca​łej oko​li​cy, a tra​wa wo​kół była czar​na od roz​bry​zga​nej krwi. Pa​wę​ska sam omal nie obe​rwał ka​wał​kiem bla​chy z roz​dar​tej wy​bu​chem bur​ty. Jesz​cze kil​ka​dzie​siąt se​kund i Żak do​trze spa​li​no​wo​zem do celu. Trzej oca​la​li prze​ciw​ni​cy nie zdo​‐ ła​ją go po​wstrzy​mać, a gdy sprzę​gnie lo​ko​mo​ty​wę z tymi wę​glar​ka​mi… Ktoś za​czął strze​lać. Z od​da​li do​biegł krzyk. Dra​nie do​pa​dły Wi​śniew​skie​go. Bied​ny Łu​kasz… Pa​wę​‐ ska uj​rzał ocza​mi wy​obraź​ni dłu​gie wło​sy ko​le​gi, jego nie​chluj​ną bro​dę i wiecz​nie ro​ze​śmia​ne oczy. Cześć two​jej pa​mię​ci, przy​ja​cie​lu. Nie zgi​ną​łeś na dar​mo.

Za​ci​snął pię​ści i na​tych​miast przy​padł do zie​mi. Ko​lej​na krót​ka se​ria sko​si​ła li​sto​wie z krze​wu ro​‐ sną​ce​go nie​speł​na metr od nie​go. Nie wi​dział zo​mow​ca, któ​ry go za​ata​ko​wał, gdyż pło​ną​cy wrak cię​ża​‐ rów​ki za​sła​niał po​ło​wę przed​po​la. Strza​ły nie mil​kły; co wię​cej, po chwi​li ogień otwo​rzył na​stęp​ny zo​mo​wiec. Dwóch z trzech oca​la​‐ łych prze​ciw​ni​ków za​ję​ło się ko​le​ja​rza​mi ata​ku​ją​cy​mi od stro​ny za​ro​śli. Nie mo​gło być le​piej. Strze​la​li na śle​po, bro​niąc nie tego kie​run​ku co trze​ba. W za​ro​ślach po pra​wej, ja​kieś trzy​dzie​ści me​trów od jego po​zy​cji, do​szło do cią​gu eks​plo​zji. Pa​wę​‐ ska wtu​lił twarz w zie​mię. Co za pech, po​my​ślał, są​dząc myl​nie, że któ​raś z za​błą​ka​nych kul tra​fi​ła w tor​‐ bę z dy​na​mi​tem Wik​tor​skie​go. Praw​da była jed​nak o wie​le bar​dziej skom​pli​ko​wa​na. Da​wid prze​czoł​gał się ka​wa​łek, by le​piej wi​‐ dzieć ostrze​li​wu​ją​ce​go ich zo​mow​ca. Roz​zu​chwa​lo​ny wcze​śniej​szym suk​ce​sem za​mie​rzał za​ła​twić i jego. Przy​go​to​wał so​bie dy​na​mit, ale za​nim od​pa​lił lont, do​strzegł dru​gie​go strzel​ca. Ten za​sa​dził się po​mię​dzy wa​go​na​mi, utrud​nia​jąc ukry​te​mu w za​ro​ślach ko​le​ja​rzo​wi cel​ny rzut. Krót​kie se​rie pusz​cza​ne bez ładu i skła​du nie po​zwa​la​ły wy​li​czyć mo​men​tu, w któ​rym moż​na bez​piecz​nie wstać z zie​mi, co było ko​niecz​ne, je​śli chciał od​dać da​le​ki, a za​ra​zem uda​ny rzut. Wik​tor​ski za​ry​zy​ko​wał jed​nak – i obe​rwał. Na​wet nie kulą, tyl​ko drza​zga​mi odłu​pa​ny​mi z ja​kie​goś drze​wa przez ry​ko​sze​tu​ją​cy po​cisk. Ból oka​zał się tak sil​ny, że dy​na​mit wy​padł mu z ręki, a za​nim zdą​żył go pod​nieść… Zo​mow​com nie było dane na​cie​szyć się tym ma​łym suk​ce​sem. Le​d​wie prze​brzmiał huk wie​lo​krot​nej eks​plo​zji, cały skład za​drżał od sil​ne​go ude​rze​nia, z ja​kim lo​ko​mo​ty​wa Żaka wbi​ła się w sprzęg pierw​‐ sze​go wa​go​nu. Im​pet był tak sil​ny, że po​ru​szył wszyst​kie wę​glar​ki. Bu​fo​ry ko​lej​nych wa​go​nów prze​ję​ły więk​szość ener​gii, lecz nie całą, po​nie​waż zde​ner​wo​wa​ny Łu​kasz nie zwol​nił tak, jak po​wi​nien. Zo​mo​wiec sie​dzą​cy na bu​fo​rach zle​ciał na tory. Po​obi​jał się, ale nie od​niósł po​waż​niej​szych ob​ra​żeń. Był tyl​ko moc​no oszo​ło​mio​ny od upad​ku. Jego ko​le​ga miał mniej szczę​ścia – co​fa​ją​cy się skład po​zba​wił go obu nóg po​wy​żej ko​lan i zmiaż​dżył lufę opar​te​go o szy​nę ka​ra​bi​nu ma​szy​no​we​go. Jed​nak​że na tym nie ko​niec. Po paru se​kun​dach lo​ko​mo​ty​wa ru​szy​ła do przo​du, prze​po​ła​wia​jąc gra​‐ mo​lą​ce​go się spod wa​go​nu Zyg​mun​ta i ob​ci​na​jąc gło​wę oka​le​czo​ne​go Mi​cha​ła. * * * Wszyst​ko wy​da​rzy​ło się bły​ska​wicz​nie. Pa​wę​ska miał jed​nak do​bry re​fleks. Gdy tyl​ko umil​kły strza​ły, zde​cy​do​wał, że to naj​lep​szy mo​ment, by spraw​dzić, co z On​der​ką. Wy​da​wa​ło mu się, że le​żą​cy obok kół trans​por​te​ra ma​szy​ni​sta po​ru​szył rę​ka​mi. Wy​tę​ża​jąc wzrok, do​strzegł, że Mar​cin fak​tycz​nie pró​bu​je od​‐ peł​znąć od za​bi​tych zo​mow​ców. Da​mian miał wy​rzu​ty su​mie​nia, nic na to nie mógł po​ra​dzić. To on rzu​cił dy​na​mit i to on był win​ny tego, co sta​ło się z ko​le​gą. Wyż​sza ko​niecz​ność czy nie, czuł się pa​skud​nie jak cho​le​ra. Mu​szę to ja​koś na​pra​wić, po​my​ślał więc, zry​wa​jąc się z zie​mi. Bie​gnąc w stro​nę trans​por​te​ra, za​uwa​żył, że nie tyl​ko ma​szy​ni​sta prze​żył eks​plo​zję. Roz​rzu​ce​ni wo​kół ko​mu​ni​ści, choć zma​sa​kro​wa​ni, też po​ru​sza​li się nie​mra​wo. Na wszel​ki wy​pa​dek omi​nął ich sze​ro​kim łu​‐ kiem, chwy​cił On​der​kę za ra​mię, za​rzu​cił go so​bie na ple​cy i ugi​na​jąc się pod nie​ma​łym cię​ża​rem, po​‐ czła​pał tak, by nie mu​sieć po​now​nie pa​trzeć na przy​pra​wia​ją​ce o mdło​ści skut​ki wy​bu​chu. Po kil​ku kro​kach za​czął tra​cić dech. W ży​ciu by nie po​my​ślał, że oty​ły ma​szy​ni​sta jest aż tak cięż​ki. Mo​ment póź​niej za​to​czył się, po​tem opadł na jed​no ko​la​no. Po​pra​wił wi​ją​ce​go się ran​ne​go, ale to nie po​‐

mo​gło. Miał wra​że​nie, że coś wy​sy​sa z nie​go reszt​ki sił. Po​ciem​nia​ło mu przed ocza​mi. * * * Ma​wet ucie​szył się, sły​sząc eks​plo​zję w za​ro​ślach, ale uśmiech za​raz spełzł mu z twa​rzy, gdy wę​glar​ki ru​szy​ły ze strasz​li​wym zgrzy​tem. Ob​ró​ciw​szy się, zo​ba​czył, jak koła od​ci​na​ją obie nogi sze​re​go​we​go Par​śnia​ka. Mo​ment póź​niej jego uszu do​le​ciał zdu​szo​ny krzyk Ta​sa​ka i nie​mal na​tych​mia​sto​wy ło​mot, z ja​kim ten spadł na tory. Dru​gi akt tego dra​ma​tu umknął jed​nak uwa​dze po​rucz​ni​ka. Ma​wet w koń​cu zro​zu​miał, na czym za​sa​‐ dza się plan prze​ciw​ni​ka. Im​pe​ria​li​ści za​mie​rza​li nie tyl​ko uwol​nić za​ra​żo​nych, ale też prze​wieźć ich z po​wro​tem do cen​trum mia​sta. Na to nie mógł po​zwo​lić. Ile sił w no​gach po​gnał wzdłuż roz​pę​dza​ją​ce​go się le​ni​wie skła​du. Bar​dzo szyb​ko jed​nak ochło​nął. Pie​szo nie do​go​ni po​cią​gu. Za​wró​cił więc i prze​biegł przez tory tuż za ostat​nim wa​go​nem, wy​pa​da​jąc wprost na trans​por​ter. Za​bi​ci zo​mow​cy już oży​wa​li. Na jego szczę​ście ko​le​ja​rze wy​ko​na​li ka​wał do​brej ro​bo​ty. Ża​den z czoł​ga​ją​cych się nie​umar​łych nie sta​no​‐ wił za​gro​że​nia. Ma​wet otwo​rzył szarp​nię​ciem drzwicz​ki, omiótł lufą ma​ka​ro​wa ciem​ne wnę​trze, a po​tem wsko​czył na fo​tel i wci​snął gu​zik roz​rusz​ni​ka. Sil​nik za​sko​czył po chwi​li rzę​że​nia. W tym cza​sie po​ciąg zdą​żył się od​da​lić o ja​kieś sto me​trów, ale że na​dal się roz​pę​dzał, je​chał bar​dzo wol​no, wol​niej na​wet niż cięż​ki sze​ścio​ko​ło​wy trans​por​ter z uszko​dzo​ny​mi dwie​ma opo​na​mi. Jaz​da po to​ro​wi​sku przy​po​mi​na​ła ro​deo, Ma​wet pod​ska​ki​wał więc bez prze​rwy i nie tyle trzy​mał kie​row​ni​cę, ile trzy​mał się kie​row​ni​cy, by nie zle​cieć z fo​te​la. Nie zwol​nił jed​nak ani na chwi​lę, rów​no wdep​tu​jąc pe​dał gazu do de​chy. Do​ści​gnął tył skła​du przy zwrot​ni​cach. Tam gdzie ja​kiś szczyl pró​bo​wał wsko​czyć na sto​pień ostat​nie​go wa​go​nu. Ma​wet za​uwa​żył go do​pie​ro wte​dy, gdy chu​dzie​lec się po​tknął i nie tra​fiw​szy sto​pą na nie​wiel​ki sto​‐ pień, znik​nął z pola wi​dze​nia, wpa​da​jąc pod ma​skę trans​por​te​ra. Po​rucz​nik nie był na​wet pe​wien, czy go prze​je​chał czy nie. Przy tym wierz​ga​niu i ha​ła​sie nie po​czuł​by tak kru​chej prze​szko​dy jak ludz​kie cia​ło ani nie usły​szał krzy​ku dzie​cia​ka, któ​re​go los był mu zresz​tą obo​jęt​ny. Sko​ro zde​cy​do​wał się iść na woj​‐ nę, i to po stro​nie zim​no​krwi​stych mor​der​ców, sam był so​bie wi​nien. Zo​mo​wiec wy​prze​dzał ko​lej​ne wa​go​ny, lecz gdy był już w po​ło​wie skła​du, spra​wa się ry​pła. Ucie​ka​‐ ją​cy po​ciąg wje​chał na cen​tral​ną część sta​cji, gdzie było tyl​ko kil​ka wol​nych to​rów. Po​rucz​nik zo​ba​czył w od​da​li ścia​nę sto​ją​cych obok sie​bie wa​go​nów. Miał dwa wyj​ścia: albo zwol​ni i po​cze​ka, aż wę​glar​ki po​now​nie go wy​prze​dzą, albo od​bi​je w pra​wo i spró​bu​je się prze​drzeć po jed​nym z trzech wol​nych to​ro​‐ wisk. Po chwi​li za​sta​no​wie​nia wy​brał to dru​gie roz​wią​za​nie. Skrę​cił za​wcza​su, by po​ko​ny​wać szy​ny pod jak naj​ostrzej​szym ką​tem. Dość już miał tej trzę​sion​ki, a mu​siał po​ko​nać sześć to​rów, je​śli chciał się wpa​so​wać w wą​skie przej​ście. Cie​szy​ło go je​dy​nie to, że cały czas nad​ra​bia stra​ty. Przy odro​bi​nie szczę​ścia wy​do​sta​nie się ze sta​cji przed lo​ko​mo​ty​wą i spró​bu​‐ je… Wci​snął ha​mu​lec obie​ma sto​pa​mi, klnąc na cały głos. Trans​por​te​rem po​tęż​nie za​rzu​ci​ło. Wóz się za​‐ kli​no​wał, a Ma​wet rąb​nął ra​mie​niem w drzwicz​ki. To nie był wol​ny tor, tyl​ko śle​py za​ułek. Po​mię​dzy dwo​ma dłu​gi​mi skła​da​mi wa​go​nów to​wa​ro​wych stał znacz​nie krót​szy po​ciąg spe​cjal​ny. Wy​co​fa​nie z tej pu​łap​ki było nie​moż​li​we. Po​rucz​nik się​gnął po słu​chaw​ki. Ra​dio​sta​cja nie​ste​ty nie dała się włą​czyć: kil​ka mi​nut tego sza​leń​‐ stwa za​mie​ni​ło de​li​kat​ne ukła​dy i lam​py w ster​tę nic nie​war​te​go szmel​cu.

51 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 06:11 pl. Wol​no​ści Nie było tak źle, jak się z po​cząt​ku zda​wa​ło. Nie​sy​to, choć Bar​tek ni​g​dy by go o to nie po​dej​rze​wał, za​‐ pro​po​no​wał ge​nial​ne w swo​jej pro​sto​cie roz​wią​za​nie. Choć nie mie​li łącz​no​ści z wy​co​fa​ny​mi jed​nost​ka​‐ mi, mo​gli kon​tak​to​wać się z za​ło​ga​mi wo​zów pod​le​głych wcze​śniej Bart​ko​wi, a te – opusz​cza​jąc mia​sto – mo​gły prze​cież do​łą​czyć, choć​by tym​cza​so​wo, do ja​dą​cych w tym sa​mym kie​run​ku więk​szych od​dzia​‐ łów. Miał ra​cję, sku​ba​ny. W cią​gu kwa​dran​sa po​ro​zu​mie​li się z do​wód​ca​mi ośmiu kom​pa​nii pie​cho​ty zmo​‐ to​ry​zo​wa​nej i jed​nym ba​ta​lio​nem wojsk in​ży​nie​ryj​nych. Sześć z tych jed​no​stek wal​czy​ło o prze​trwa​nie, od​pie​ra​jąc ata​ki za​ra​żo​nych miesz​kań​ców tych miej​sco​wo​ści, do któ​rych żoł​nie​rze do​tar​li po ewa​ku​acji z Wro​cła​wia. Trzy po​zo​sta​łe od​po​wie​dzia​ły po​zy​tyw​nie na apel ma​jo​ra: jed​na do​tar​ła już na plac Wol​no​‐ ści, dru​ga za​mel​do​wa​ła przed chwi​lą o mi​nię​ciu ro​ga​tek mia​sta, a ostat​nia, naj​licz​niej​sza, czy​li wspo​‐ mnia​ny ba​ta​lion in​ży​nie​ryj​ny, po​win​na po​ja​wić się w cen​trum naj​póź​niej za go​dzi​nę. To były wszyst​kie siły, na ja​kie Bie​drzyc​ki mógł li​czyć w tym mo​men​cie. Uzy​ska​ne w trak​cie roz​mów na​mia​ry na ko​lej​ne jed​nost​ki ujaw​ni​ły ska​lę pro​ble​mu, przed któ​rym sta​nął. Epi​de​mia roz​prze​strze​nia​ła się lo​tem bły​ska​wi​cy po ca​łym Dol​nym Ślą​sku. Wszę​dzie trwa​ły za​cię​te wal​ki, któ​re zbyt roz​pro​sze​ni i po​zba​wie​ni za​opa​trze​nia żoł​nie​rze mu​sie​li prę​dzej czy póź​niej prze​grać. Nic więc dziw​ne​go, że do​wód​‐ cy nie chcie​li sły​szeć o po​wro​cie do me​tro​po​lii, gdzie mie​li​by prze​ciw so​bie nie kil​ku​set, lecz dzie​siąt​ki lub na​wet set​ki ty​się​cy nie​umar​łych. Bar​tek prze​rwał wy​wo​ły​wa​nie tyl​ko na chwi​lę, by po​wi​tać w na​mio​cie do​wód​cę nowo przy​by​łe​go od​dzia​łu. Na cze​le trze​ciej kom​pa​nii trzy​sta czter​dzie​ste​go ba​ta​lio​nu pie​cho​ty zmo​to​ry​zo​wa​nej stał… pod​po​rucz​nik Pa​weł Dep​tuch. Jak się oka​za​ło, resz​ta ka​dry ofi​cer​skiej za​si​li​ła przed nie​speł​na go​dzi​ną sze​re​gi nie​umar​łych, dzie​ląc los po​nad sześć​dzie​się​ciu pod​wład​nych za​bi​tych pod​czas walk w la​sach opo​dal Ką​tów Wro​cław​skich. Mało bra​ko​wa​ło, by pró​ba prze​gru​po​wa​nia sił po rej​te​ra​dzie za​koń​czy​ła się cał​ko​wi​tą klę​ską tej for​ma​cji. Tyl​ko nie​zwy​kła przy​tom​ność umy​słu ka​pi​ta​na Ma​te​usza Ala​sze​wi​cza oca​li​ła wy​cień​czo​nych i prze​ra​żo​nych żoł​nie​rzy. Sta​jąc na cze​le pierw​sze​go plu​to​nu w miej​sce po​le​głe​go na sa​mym po​cząt​ku star​cia sier​żan​ta Kon​ra​da Go​ły​gow​skie​go, Ala​sze​wicz za​pew​nił osło​nę resz​cie pod​‐ od​dzia​łów swo​jej jed​nost​ki i umoż​li​wił im wy​rwa​nie się hor​dom wro​gów. Ża​den z pięć​dzie​się​ciu sied​‐ miu sze​re​go​wych i pod​ofi​ce​rów, któ​rzy sta​wi​li czo​ła nie​umar​łym, nie opu​ścił tam​tych la​sów. Wy​daw​szy Dep​tu​cho​wi roz​kaz za​ła​dun​ku za​pa​sów na sto​ją​ce na pla​cu cię​ża​rów​ki, ma​jor po​czuł oba​‐ wę, że jego po​cząt​ko​wy opty​mizm mógł być na wy​rost. Je​śli na​stęp​na kom​pa​nia oka​że się rów​nie prze​‐ trze​bio​na jak trze​cia, nie mó​wiąc już o naj​mniej od​por​nym na ata​ki ba​ta​lio​nie in​ży​nie​ryj​nym… Otrzą​snął się z tej my​śli jak pies z zim​nej wody. Nie, nie bę​dzie aż tak źle. Miał do dys​po​zy​cji co naj​‐ mniej kil​ku​set świet​nie wy​szko​lo​nych i w peł​ni wy​po​sa​żo​nych żoł​nie​rzy, a na tym pla​cu znaj​do​wa​ło się dość amu​ni​cji i żyw​no​ści, żeby mo​gli kon​ty​nu​ować wal​kę z za​ra​żo​ny​mi przez dłu​gie ty​go​dnie czy na​wet mie​sią​ce. Mu​siał tyl​ko ob​my​ślić sen​sow​ny plan. I to za​nim po​ja​wią się tu​taj nie​do​bit​ki brze​skie​go ba​ta​‐ lio​nu wojsk in​ży​nie​ryj​nych.

– To​wa​rzy​szu ma​jo​rze? Bie​drzyc​ki drgnął na dźwięk zna​jo​me​go gło​su. Ob​ró​cił się szyb​ko, od​kła​da​jąc trzy​ma​ne w dło​niach słu​chaw​ki. W wej​ściu do na​mio​tu sta​li Nie​sy​to i… Ni​zner. – Co wy tu ro​bi​cie, pod​po​rucz​ni​ku? – za​py​tał Bar​tek, nie wie​rząc wła​snym oczom. – My​śla​łem, że ewa​ku​owa​li​ście się z Nie​wia​dom​skim… – Ka​za​li​ście prze​ka​zać prze​ło​żo​ne​mu, że prze​cho​dzę pod wa​sze roz​ka​zy, no to od​mel​do​wa​łem się i wró​ci​łem na ko​men​dę, żeby po​cze​kać na wasz po​wrót. A po​tem… – za​milkł za​wsty​dzo​ny. – Przy​ciął ko​mar​ka – rzu​cił roz​ba​wio​nym to​nem Nie​sy​to. Bar​tek, któ​ry tak​że zdą​żył za​uwa​żyć lek​ko pod​puch​nię​te oczy pod​wład​ne​go, po​ki​wał ze zro​zu​mie​niem gło​wą. – Wstyd się przy​znać, ale to… Ma​jor uci​szył go unie​sie​niem dło​ni. – Naj​waż​niej​sze, że nic wam się nie sta​ło – uciął, uznaw​szy, że na ra​zie za​cho​wa dla sie​bie in​for​ma​‐ cje o lo​sie Gniaz​da. – Chodź​cie, po​trze​bu​ję wa​szej rady. – Za​pro​wa​dził obu męż​czyzn do sto​łu, na któ​‐ rym roz​ło​żo​no mapę. Ka​pi​tan Nie​wia​dom​ski zo​sta​wił ją tu​taj ra​zem z resz​tą sprzę​tu, gdy Bar​tek ka​zał mu spie​przać z mia​sta. – Zna​cie Wro​cław jak wła​sną kie​szeń… – To prze​sa​da, towa… – Nie prze​ry​waj​cie mi – upo​mniał go Bie​drzyc​ki – i nie kry​guj​cie się jak pa​nien​ka na pierw​szej rand​‐ ce. Zna​cie to mia​sto i wie​cie o nim znacz​nie wię​cej niż kto​kol​wiek inny. To wy wpa​dli​ście na po​mysł z bar​ka​mi i Bro​cho​wem… – Bar​tek za​wie​sił głos, cze​ka​jąc, aż pod​po​rucz​nik przy​tak​nie. – Sami więc wi​‐ dzi​cie… Po tych sło​wach za​milkł na dłuż​szą chwi​lę, za​sta​na​wia​jąc się, ile może i po​wi​nien po​wie​dzieć mło​‐ de​mu ofi​ce​ro​wi. Osta​tecz​nie po​sta​no​wił po​dzie​lić się z nim tyl​ko ko​niecz​ny​mi in​for​ma​cja​mi. Nie wie​‐ dział, jak Ni​zner się za​cho​wa, gdy usły​szy, że już nie tyl​ko Wro​cław, ale cała Pol​ska jest are​ną zma​gań z zom​bie. A po​trze​bo​wał jego trzeź​we​go osą​du jak ni​g​dy wcze​śniej. – Czar​ny sce​na​riusz wy​glą​da tak – pod​jął. – Mu​si​my prze​trwać na te​re​nie mia​sta. Mamy do dys​po​zy​‐ cji dwie nie​peł​ne kom​pa​nie pie​cho​ty zmo​to​ry​zo​wa​nej i dużą część ba​ta​lio​nu brze​skie​go. – Cho​dzi o tę jed​nost​kę in​ży​nie​ryj​ną? – za​py​tał pod​po​rucz​nik. – Wła​śnie o nią. Ni​zner się uśmiech​nął. Na​wet nie spoj​rzał na mapę. – Nie uwie​rzy​cie mi pew​nie, to​wa​rzy​szu ma​jo​rze, ale ja to mam roz​pra​co​wa​ne od bar​dzo daw​na. Nie​sy​to i Bie​drzyc​ki wy​mie​ni​li zna​czą​ce spoj​rze​nia. – Prze​wi​dzie​li​ście moż​li​wość wy​stą​pie​nia ta​kiej za​ra​zy? – Nie, to​wa​rzy​szu ma​jo​rze. Mam ta​kie​go nie​ty​po​we​go ko​ni​ka, hob​by zna​czy. Sta​ram się przy​go​to​wać na każ​dy moż​li​wy czar​ny sce​na​riusz. – I w wol​nym cza​sie wy​my​śli​li​ście, co trze​ba zro​bić, żeby oca​lić mia​sto przed in​wa​zją zom​bie? – No… nie do koń​ca. O tych tam, zom​bie, nie sły​sza​łem aż do dzi​siaj, ale mam w gło​wie go​to​wy plan na wy​pa​dek bar​dzo za​kaź​nej epi​de​mii. – Mów​cie więc, Ni​zner – za​chę​cił go Bar​tek. – Mów​cie. – Do​brze. Tyl​ko nie wiem, czy wam się spodo​ba to, co usły​szy​cie, to​wa​rzy​szu ma​jo​rze.

52 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 06:12 Dwo​rzec Głów​ny – A po​słu​chaj​cie tego. – Mar​cin Zwierz​chow​ski otarł łzy z ką​ci​ków oczu. Nie pa​mię​tał już, kie​dy ostat​ni raz miał taki ubaw. – Na bez​lud​nej wy​spie roz​bi​ja się sa​mo​lot. Prze​ży​ło tyl​ko trzech pa​sa​że​rów: Win​ne​tou, Le​nin i Po​lak. Po​lak cały dzień krę​cił się po oko​li​cy, ale nie zna​lazł nic do je​dze​nia. Wie​czo​‐ rem wra​ca na miej​sce ka​ta​stro​fy, pa​trzy, a tam Win​ne​tou sie​dzi i sma​ży so​bie ste​ki na ogniu. Ślin​ka mu po​cie​kła, przy​siadł się szyb​ko, ale nie wie, jak za​ga​ić, żeby In​dia​nin dał mu gry​za. W koń​cu wy​my​ślił. Słu​chaj, Win​ne​tou, mówi, ja to Le​ni​na na​praw​dę nie lu​bię. A czer​wo​no​skó​ry wódz na to: Nie lu​bisz, to nie jedz. Nie będę cię zmu​szał. Stu​den​ci ro​ze​śmia​li się w głos, ścią​ga​jąc na sie​bie wzrok tłu​mu wy​mę​czo​nych po​nu​rych lu​dzi. Za​ra​‐ za, trwa​ją​ca nie​mal całą noc strze​la​ni​na, nada​wa​ne bez prze​rwy ko​mu​ni​ka​ty na​ka​zu​ją​ce miesz​kań​com po​‐ zo​sta​nie w do​mach – wszyst​ko to pod​sy​ca​ło at​mos​fe​rę stra​chu i nie​pew​no​ści. Nie dzi​wił więc fakt, że tyle osób spa​ni​ko​wa​ło i już o pierw​szym brza​sku, igno​ru​jąc za​le​ce​nia władz, za​peł​ni​ło wszyst​kie dwor​‐ ce. Lu​dzie li​czy​li w swej na​iw​no​ści na to, że dzię​ki za​świad​cze​niom o szcze​pie​niu bez naj​mniej​sze​go tru​‐ du do​sta​ną się do pierw​sze​go lep​sze​go po​cią​gu i prze​cze​ka​ją naj​gor​sze na pro​win​cji – w pen​sjo​na​tach, u przy​ja​ciół albo krew​nych. Nie​ste​ty, choć chęt​nych do wy​jaz​du przy​by​wa​ło, kasy były wciąż nie​czyn​ne, a ro​sną​ce z każ​dą chwi​lą ko​lej​ki do nich wiły się ni​czym węże opla​ta​ją​ce ra​mio​na sy​nów La​oko​ona. Kwa​drans przed szó​stą nikt już nie wie​dział, kto przed kim stoi, a ogrom​ną halę wy​peł​niał co​raz cia​śniej​szy i co​raz bar​dziej roz​ju​‐ szo​ny tłum. We​soł​ków, ta​kich jak stu​den​ci sto​ją​cy pod ścia​ną tuż przy wy​lo​cie prze​gro​dzo​ne​go ba​rier​ka​‐ mi tu​ne​lu pe​ro​no​we​go, było na​praw​dę nie​wie​lu. – Ja znam lep​szy – rzu​cił inny stu​dent, Ro​bert Du​lem​ba, naj​młod​szy z ca​łej piąt​ki. – Jest rok pięć​dzie​‐ sią​ty pierw​szy. Czuk​cza, przo​dow​nik pra​cy w koł​cho​zie, wy​je​chał na wcza​sy do Mo​skwy. Wra​ca po dwóch ty​go​dniach, zwo​łu​je wszyst​kich miesz​kań​ców swo​jej wio​ski i mówi: Jak za​pew​ne sły​sze​li​ście, so​cja​lizm to ustrój wy​my​ślo​ny dla czło​wie​ka. Tak, mó​wią Czuk​cze, sły​sze​li​śmy, ale prze​cież wie​my, że to wie​rut​ne buj​dy. A on im na to: My​li​cie się. To wszyst​ko świę​ta praw​da. By​łem w sto​li​cy i na wła​sne oczy wi​dzia​łem tego czło​wie​ka. Zno​wu za​czę​li re​cho​tać, a gdy się nie​co uspo​ko​ili, do​łą​czył do nich fa​cet w śred​nim wie​ku, o za​czer​‐ wie​nio​nych oczach i prze​pi​tej, szczu​rzej twa​rzy. Miał na so​bie zno​szo​ny or​ta​lion i wy​mię​to​szo​ny ka​pe​lu​‐ sik z piór​kiem. – Ja też znam świet​ny dow​cip – po​wie​dział, po​kle​pu​jąc sto​ją​ce​go naj​bli​żej Mi​ko​ła​ja Klim​cza​ka, bro​‐ da​te​go stu​den​ta eko​no​mii. Za​nim za​czął, ob​li​zał war​gi szyb​kim, żmi​jo​wym ru​chem ję​zy​ka. – Wła​ści​wie nie tyle ka​wał, ile za​gad​kę. Wie​cie, moi zło​ci, kto bu​do​wał Ka​nał Bia​ło​mor​sko-Bał​tyc​ki? – Wy​szcze​rzył zęby, choć jego oczy po​zo​sta​ły zim​ne jak lód. – Nie wie​cie? – udał zdzi​wie​nie, gdy stu​den​ci nie za​re​ago​‐ wa​li. – Od​po​wiedź jest pro​sta: ci, któ​rzy opo​wia​da​ją an​ty​pań​stwo​we ka​wa​ły. Ale to jesz​cze nie ko​niec za​gad​ki! – do​dał, pod​no​sząc głos. – Kto im w bu​do​wie po​ma​ga? – Prze​niósł wzrok na ko​czu​ją​cych obok lu​dzi, spra​wia​jąc, że wszy​scy na​tych​miast spu​ści​li gło​wy. – Ci, któ​rzy ich słu​cha​ją! – do​koń​czył taj​niak,

wy​bu​cha​jąc grom​kim śmie​chem. Na ten znak obok stu​den​tów wy​ro​śli ko​lej​ni dwaj taj​nia​cy. * * * Ka​rol Schröder miał to szczę​ście, że do​bry Bóg nie po​ską​pił mu wzro​stu. Co in​ne​go z wagą, ale czy war​‐ to ża​ło​wać paru ki​lo​gra​mów, gdy się pa​trzy na świat po​nad gło​wa​mi prze​cięt​nych zja​da​czy chle​ba? On sam był bar​dzo za​do​wo​lo​ny ze swej po​stu​ry. Dzi​siaj bo​wiem ota​cza​ło go mo​rze czu​pryn i ły​sin, roz​cią​ga​‐ ją​ce się i fa​lu​ją​ce jak okiem się​gnąć. Ster​czał po​środ​ku tego tłu​mu już od go​dzi​ny, ko​ły​sząc usy​pia​ją​ce​go mu na rę​kach syn​ka i słu​cha​jąc nie​koń​czą​cych się zło​rze​czeń żony, choć to wła​śnie ona na​mó​wi​ła go do wy​pra​wy na dwo​rzec. Ka​ta​rzy​na pie​kli​ła się cały wie​czór, a po​tem bu​dzi​ła go w nocy kil​ka razy, po​mstu​‐ jąc na bu​rzę, strze​la​ni​nę i smród spa​le​ni​zny wy​czu​wal​ny w wy​na​ję​tym po​ko​ju mimo szczel​nie za​mknię​‐ tych okien. Kie​dy zaś usły​sza​ła nad ra​nem huk od​le​głej eks​plo​zji, od któ​rej za​drża​ło na​wet ich łóż​ko, na​‐ tych​miast za​czę​ła pa​ko​wać wa​liz​ki. Ka​rol uległ jej na​mo​wom, po​nie​waż sam też miał dość po​by​tu w tym mie​ście, z dala od ro​dzin​nych Ka​to​wic. Gdy​by wie​dział, że wpad​nie w ta​kie szam​bo, ni​g​dy nie dał​by się na​mó​wić na tę wa​ka​cyj​ną eska​pa​dę. Nie​ste​ty nie mógł prze​wi​dzieć tego, że wy​lą​du​ją w sa​mym środ​ku kwa​ran​tan​ny i już pierw​sze​‐ go dnia urlo​pu tra​fią do izo​la​to​rium. Opu​ści​li La​bi​rynt przed​wczo​raj, tak​że jako jed​ni z pierw​szych, ale naj​wy​raź​niej tyl​ko po to, by utknąć na tym cho​ler​nym dwor​cu. Ka​rol prze​ło​żył Ka​ju​sa na lewe ra​mię, żeby dać od​po​cząć ścierp​nię​tej ręce. Po​ja​wi​li się na dwor​cu bar​dzo wcze​śnie. Za​nim splą​ta​ne w gor​dyj​ski wę​zeł ko​lej​ki do kas wy​mie​sza​ły się do resz​ty i za​pa​no​wał kom​plet​ny cha​os. Każ​dy póź​niej​szy ko​mu​ni​kat, od​wo​łu​ją​cy po​łą​cze​nia pod​miej​skie i zwięk​sza​ją​cy opóź​‐ nie​nia po​cią​gów da​le​ko​bież​nych, po​gar​szał tyl​ko sy​tu​ację. Lu​dzie byli tak po​de​ner​wo​wa​ni, że wy​star​czy​‐ ła​by jed​na iskra, by do​pro​wa​dzić do eks​plo​zji, któ​ra zrów​na to miej​sce z zie​mią. Na szczę​ście dla jego ro​dzi​ny zwy​kłe zgrzy​ta​nie zę​bów to za mało, aby zde​to​no​wać ludz​ki gniew – acz​kol​wiek w tych aku​rat oko​licz​no​ściach nie było to wca​le ta​kie pew​ne. Gdzieś przed nim, w oko​li​cy wy​lo​tu głów​ne​go tu​ne​lu, za​pa​no​wa​ło na​głe po​ru​sze​nie. Spoj​rzał w tam​‐ tym kie​run​ku, jak wszy​scy wo​kół, z na​dzie​ją, że pil​nu​ją​cy do​stę​pu do pe​ro​nów so​ki​ści roz​stą​pi​li się w koń​cu i zro​bi​li przej​ście. To by mo​gło ozna​czać, że… – Otwo​rzy​li już kasy? – Sto​ją​ca obok ko​bie​ta po​cią​gnę​ła go moc​no za rę​kaw ko​szu​li, omal nie bu​dząc Ka​ju​sa. – Nie – od​parł bur​kli​wie, zlu​stro​waw​szy wzro​kiem ciąg za​sło​nię​tych okie​nek. Żad​na ze sracz​ko​wa​‐ tych gar​di​nek ozdo​bio​nych sym​bo​lem Pol​skich Ko​lei Pań​stwo​wych na​wet nie drgnę​ła. – Ale ktoś się prze​ci​ska w na​szą stro​nę – do​dał, wy​pa​trzyw​szy praw​dzi​wy po​wód za​mie​sza​nia. – Lu​dzie mają już dość – mruk​nę​ła ko​bie​ta, głasz​cząc po ru​dej czu​pry​nie wtu​la​ją​ce​go się w jej udo chłop​czy​ka. Ka​rol po​ki​wał gło​wą. Też mi od​kry​cie, po​my​ślał. Więk​szość zgro​ma​dzo​nych była bli​ska za​ła​ma​nia. Strach nie po​zwa​lał im wró​cić do do​mów, a ro​sną​ca wciąż iry​ta​cja po​py​cha​ła do co​raz dra​stycz​niej​szych za​cho​wań. Inne dwor​ce były tak samo za​tka​ne – plot​ki sze​rzą​ce się w tłu​mie lo​tem bły​ska​wi​cy już daw​no po​twier​dzi​ły naj​gor​sze oba​wy Ka​ro​la. Na obrze​żach ciż​by, wy​le​wa​ją​cej się da​le​ko poza mury dwor​ca, gro​ma​dzi​li się ci, któ​rzy krą​ży​li od sta​cji do sta​cji w złud​nej na​dziei, że na któ​rejś z nich zdo​ła​ją ku​pić bi​let i wsiąść do pierw​sze​go z brze​gu po​cią​gu.

Kto miał sa​mo​chód, ten mógł pró​bo​wać opu​ścić mia​sto kil​ko​ma dro​ga​mi wy​lo​to​wy​mi, ale ta​kich szczę​śliw​ców nie było wie​lu. Ka​rol przy​naj​mniej nie znał ani jed​ne​go. Szczu​rek w ka​pe​lu​si​ku – z wy​glą​du taj​niak – prze​pchnął się obok Schröde​ra, pro​wa​dząc za sobą kil​ku mło​dych, na​chmu​rzo​nych męż​czyzn. Ko​lum​nę za​my​ka​ło dwóch in​nych taj​nia​ków, róż​nią​cych się od prze​‐ wod​ni​ka wy​łącz​nie bar​wą za​ro​stu. – Ktoś się do​igrał – burk​nę​ła Ka​ta​rzy​na, ob​rzu​ca​jąc wzro​kiem za​trzy​ma​nych. – Że też na​wet w taki dzień nie da​dzą lu​dziom spo​ko​ju – za​wtó​ro​wa​ła jej ko​bie​ta, któ​ra wcze​śniej za​‐ gad​nę​ła Ka​ro​la o kasy bi​le​to​we. – Ta​kie cza​sy – od​parł, na​wet na nią nie pa​trząc, po czym spraw​dziw​szy, czy nie ma obok ja​kie​goś ka​pe​lu​sza z piór​kiem, do​dał: – Rzą​dzą nami de​spo​ci. – Świę​te sło​wa – po​tak​nę​ła ko​bie​ta. – Cała na​sza na​dzie​ja w dzie​ciach… – zmierz​wi​ła ru​dziel​co​wi czu​pryn​kę. Ka​rol spu​ścił wzrok. Chło​pak ode​rwał się w koń​cu od spód​ni​cy mat​ki. Miał strasz​nie buń​czucz​ną minę i prze​ni​kli​we, lek​ko wy​łu​pia​ste oczy. – Jak ja zo​sta​nę pre​mie​rem, to wszyst​ko po​zmie​niam – oświad​czył re​zo​lut​nie, dziw​nie wy​ma​wia​jąc r. Ka​rol uśmiech​nął się pod no​sem. Tak, na pew​no, po​my​ślał lek​ce​wa​żą​co. – Mój Do​nald wy​so​ko mie​rzy – do​da​ła ko​bie​ta nie bez dumy, przy​gła​dza​jąc dło​nią grzyw​kę syna. – Pani co? – zdzi​wił się Schröder. – Mój syn – od​par​ła ura​żo​nym to​nem. – Ma na imię Do​nald. Po ojcu. Do​pie​ro te​raz za​uwa​żył, że ko​bie​ta za​cią​ga lek​ko, jak​by zna​jo​mo, cho​ciaż nie przy​po​mi​na​ło to ani ślą​skie​go, ani gó​ral​skie​go. – Wie pani… – urwał, za​sta​na​wia​jąc się, co po​wie​dzieć. Nie chciał jej ura​zić, a z dru​giej stro​ny śmie​szy​ły go ta​kie de​kla​ra​cje. Chło​pak o tak eg​zo​tycz​nym i co tu ukry​wać, za​baw​nym imie​niu bę​dzie miał ogrom​ne pro​ble​my z prze​trwa​niem szko​ły, a co do​pie​ro ze zro​bie​niem ka​rie​ry po​li​tycz​nej. Ka​rol nie wy​‐ obra​żał so​bie sy​tu​acji, w któ​rej ktoś na ko​lej​nym zjeź​dzie par​tii za​po​wia​da wej​ście na try​bu​nę pre​mie​ra rzą​du: „A te​raz wy​słu​cha​my to​wa​rzy​sza Do​nal​da Ja​kie​goś​tam”. Boki zry​wać! Jego wzrok spo​czął na po​‐ bli​skiej ga​blo​cie re​kla​mu​ją​cej pro​gram kina dwor​co​we​go. Wi​sia​ły tam dwa pla​ka​ty. Z bliż​sze​go szcze​‐ rzy​ły się do nie​go fa​cja​ty jesz​cze bar​dziej ry​żych i pie​go​wa​tych bliź​nia​ków do​sia​da​ją​cych pta​ka przy​po​‐ mi​na​ją​ce​go krzy​żów​kę ła​bę​dzia z pe​li​ka​nem. – Prę​dzej Jac​ka albo Plac​ka ob​wo​ła​ją pre​zy​den​tem – do​‐ koń​czył pod wpły​wem im​pul​su, nie kry​jąc roz​ba​wie​nia. – Gbur! – pi​snę​ła ko​bie​ta, od​wra​ca​jąc się do nie​go ple​ca​mi. Dzie​ciak spoj​rzał na nie​go spode łba, za​ci​snął war​gi i po​szedł w jej śla​dy. – Sły​sza​łaś? – Ka​rol po​chy​lił się do żony, ale ta była zbyt wście​kła, by zwra​cać uwa​gę na ja​kieś głup​stwa. – By​ło​by le​piej, gdy​by​śmy sta​li bli​żej kas i wej​ścia do tu​ne​lu – wy​pa​li​ła, sta​wia​jąc go do pio​nu. – Spró​buj​my się prze​ci​snąć – za​pro​po​no​wał, po​da​jąc jej Ka​ju​sa. Sam zła​pał dwie wy​pcha​ne wa​liz​ki i to​ru​jąc so​bie nimi dro​gę, ru​szył w stro​nę ciem​ne​go wy​lo​tu przej​ścia pro​wa​dzą​ce​go na dru​gą stro​nę dwor​ca i wszyst​kie pięć pe​ro​nów. To tu​taj prze​rze​dzi​ło się nie​‐ co przed mo​men​tem. Może za spra​wą ak​cji taj​nia​ków, może na sku​tek po​wta​rza​nych co chwi​lę we​zwań pły​ną​cych z me​ga​fo​nów, a może po pro​stu za spra​wą zwy​kłe​go zmę​cze​nia. Ileż bo​wiem moż​na stać w ta​‐ kim tło​ku?

Mimo wszyst​ko Ka​ta​rzy​na mia​ła ra​cję. Sko​ro chcie​li się wy​do​stać z tego za​dżu​mio​ne​go mia​sta, nie mo​gli się te​raz pod​dać. Za​ję​cie stra​te​gicz​ne​go miej​sca – po​mię​dzy cią​giem okie​nek ka​so​wych, przy któ​‐ rych trze​ba bę​dzie sta​nąć, by ku​pić bi​let, a za​gro​dzo​nym wej​ściem na pe​ro​ny, na któ​re ja​koś trze​ba bę​dzie się do​stać – wy​da​wa​ło się naj​roz​sąd​niej​szym roz​wią​za​niem. Tłum za​fa​lo​wał na obrze​żach, gdy od celu dzie​li​ło ich jesz​cze dzie​sięć me​trów. Ka​rol, ma​jąc szer​sze pole wi​dze​nia niż ota​cza​ją​cy go wro​cła​wia​nie, za​uwa​żył to znacz​nie wcze​śniej od in​nych. Lu​dzie sto​ją​cy przed bu​dyn​kiem od stro​ny pocz​ty po chwi​lo​wym od​wro​cie za​czę​li po​now​nie na​pie​rać na tych, któ​rzy wciąż znaj​do​wa​li się pod prze​szklo​nym pół​ko​li​stym da​chem hali. Mo​ment póź​niej po​dob​ne za​mie​sza​nie po​wsta​ło za ple​ca​mi Ka​ro​la, w pod​cie​niach wej​ścia głów​ne​go. Rwą​cy się do wy​jaz​du z Wro​cła​wia tłum wra​cał na dwo​rzec. I nie był to by​naj​mniej spo​koj​ny po​wrót. Lu​dzie prze​py​cha​li się, wrzesz​cząc na sie​‐ bie i zło​rze​cząc so​bie, jak​by pu​ści​ły ostat​nie tamy po​wstrzy​mu​ją​ce nie​po​ha​mo​wa​ną agre​sję. Ka​rol od​sta​wił wa​liz​ki. – Daj mi Ka​ju​sa! – za​wo​łał do żony, za​nim roz​le​wa​ją​ca się wol​no fala ści​sku do​tar​ła do po​ło​wy od​‐ le​gło​ści po​mię​dzy bocz​nym wej​ściem a tu​ne​lem. – Co ty wy​pra​wiasz?! – obu​rzy​ła się Ka​ta​rzy​na, gdy wy​rwał jej ro​ze​spa​ne dziec​ko z ra​mion. – Idź za mną – po​pro​sił, moc​no przy​ci​ska​jąc syna i ła​piąc ją za rękę. * * * – Ka​niow​ski, Ja​kub… – Taj​niak no​to​wał w ka​je​ci​ku ko​lej​ne na​zwi​sko. – To już ostat​ni, to​wa​rzy​szu sier​żan​cie. Stu​den​tów usta​wio​no pod ścia​ną, przy schod​kach pro​wa​dzą​cych do nie​czyn​ne​go chwi​lo​wo kina. Prze​go​nie​ni stam​tąd lu​dzie ły​pa​li wro​go na mi​li​cjan​tów w cy​wi​lu, ale nikt nie ode​zwał się na​wet sło​‐ wem. Sły​chać było tyl​ko szme​ry i od cza​su do cza​su prze​raź​li​we kasz​le​nie ja​kie​goś gruź​li​ka. – I co, pa​no​wie? – Szczu​rek za​ło​żył ręce na ple​cy i po​pa​trzył na całą piąt​kę z naj​czyst​szą po​gar​dą. – Nie po​do​ba się so​cja​li​stycz​na oj​czy​zna? Przed woj​ną kro​wy by​ście pa​sa​li albo od dziec​ka w ja​kiejś ma​‐ nu​fak​tu​rze za​pie​prza​li, a nie szko​ły koń​czy​li. Tak, bo​le​sne to, ale praw​dzi​we. A wy co? Za​miast dzię​ko​‐ wać par​tii, że dała wam moż​li​wość awan​su spo​łecz​ne​go, plwa​cie na so​cja​lizm. Cie​ka​we, co bę​dzie​cie je​dli, Dry​jer – prze​cią​gnął kpią​co ostat​nią sa​mo​gło​skę – sko​ro Le​ni​na nie lu​bi​cie, a in​ży​nie​rem za Chi​ny Lu​do​we nie zo​sta​nie​cie, bo wa​sza przy​go​da z uczel​nią wła​śnie się skoń​czy​ła. – Przedarł te​atral​nym ge​‐ stem trzy​ma​ną w dło​niach le​gi​ty​ma​cję. – Bu​ra​ki – mruk​nął wy​mie​nio​ny z na​zwi​ska stu​dent, mru​żąc gniew​nie oczy. – Co​ście po​wie​dzie​li? – Szczu​rek w mo​men​cie po​czer​wie​niał. – Bu​ra​ki – po​wtó​rzył gło​śniej Dry​jer. – Ma​rek! – szep​nął ostrze​gaw​czo sto​ją​cy obok Zwierz​chow​ski. – Bu​ra​ki będę jadł, to​wa​rzy​sze mi​li​cjan​ci – do​koń​czył spo​koj​nie stu​dent. – Za​py​ta​li​ście, to od​po​wia​‐ dam. Sier​żant prze​żuł ci​sną​cą się na usta obe​lgę. Do​sko​na​le wie​dział, co na​praw​dę zna​czy to sło​wo, i nie miał za​mia​ru od​pu​ścić kpią​ce​mu z nie​go gnoj​ko​wi, ale wszyst​ko w swo​im cza​sie. Ze​msta naj​le​piej sma​‐ ku​je na zim​no. Tego nie uczo​no na kur​sach wie​czo​ro​wych. Tę praw​dę od​krył sam. A że po ostat​niej nocy, spę​dzo​nej na za​kra​pia​nym suto dan​cin​gu, obu​dził się z po​twor​nym ka​cem, mu​siał so​bie na kimś ulżyć. Wie​czo​rem padł wcze​śnie, chy​ba jesz​cze przed je​de​na​stą, przez ten pie​przo​ny „Swoj​czyc​ki” bim​ber. Za​‐

bra​li z ma​ga​zy​nu trzy li​tro​we bu​tel​ki skon​fi​sko​wa​ne parę dni wcze​śniej prze​myt​ni​kom z Psie​go Pola. Ofi​‐ cjal​nie zo​sta​ły wy​la​ne, jak cała resz​ta za​re​kwi​ro​wa​ne​go al​ko​ho​lu. W rze​czy​wi​sto​ści nic się jed​nak nie zmar​no​wa​ło. Dzię​ki ofiar​nej pra​cy pa​tro​li strze​gą​cych LZN-u pół ko​men​dy mia​ło od paru ty​go​dni uży​wa​‐ nie. Lu​dzie, ależ ta ber​be​lu​cha po​nie​wie​ra. Aż żal bę​dzie przy​skrzy​nić skur​czy​by​ka, któ​ry ją de​sty​lu​‐ je… Gdy wstał bla​dym świ​tem, nie po​szedł w śla​dy wie​lu trzeź​wie​ją​cych ko​le​gów i za​miast strze​lić so​‐ bie lecz​ni​cze​go kli​na, za​raz po opusz​cze​niu ho​te​lu za​in​te​re​so​wał się zbie​go​wi​skiem po dru​giej stro​nie uli​cy Świer​czew​skie​go. Wró​cił po dwóch rów​nie jak on nie​do​pi​tych ka​pra​li i ra​zem ru​szy​li w te​ren czy​‐ ścić oj​czy​znę z kla​so​we​go wro​ga. Jak się oka​za​ło, była to na​der słusz​na de​cy​zja. – Ma​cie ra​cję – po​wie​dział, ob​li​zaw​szy ob​le​śnie war​gi. – Bę​dzie​cie żreć bu​ra​ki. Ale do​pie​ro na sta​‐ rość, jak już wyj​dzie​cie z pier​dla. Ucie​szył go wi​dok bled​ną​cych wy​mocz​ków. Dry​je​ro​wi z tych jego ró​żo​wych po​licz​ków od​pły​nę​ła chy​ba cała krew. A wod​ni​ste oczka zro​bi​ły mu się ta​aakie wiel​kie. I jesz​cze bród​ka za​czę​ła drżeć… Jak ła​two zła​mać tych ma​min​syn​ków, po​my​ślał sier​żant. Otwo​rzył usta, ale nie zdą​żył wy​po​wie​dzieć ko​lej​nej groź​by. Ktoś wpadł na nie​go z ta​kim im​pe​tem, że mu​siał zro​bić krok do przo​du, by utrzy​mać rów​no​wa​gę. * * * Prą​cy przed sie​bie Ka​rol do​tarł do ba​rie​rek, za​nim w hali dwor​co​wej roz​pę​ta​ło się pie​kło. Lu​dzie wrzesz​cze​li i mio​ta​li się bez​sil​nie, jed​nak​że na​pór z ze​wnątrz nie usta​wał. So​ki​ści, na​wet wspie​ra​ni przez we​zwa​nych w po​śpie​chu ko​le​gów, nie mie​li żad​nych szans. Wy​trzy​ma​li może pięć se​kund, a po​tem od​sko​czy​li od wy​ła​my​wa​nych ba​rie​rek i po​gna​li tu​ne​lem w kie​run​ku scho​dów pro​wa​dzą​cych na pe​ro​ny. Ka​rol biegł tuż za nimi – z dziec​kiem na ręku i ho​lu​jąc za sobą zdy​sza​ną żonę. Mi​nął pierw​szy pe​ron, li​cząc na to, że więk​szość lu​dzi tam wła​śnie bę​dzie szu​ka​ła ra​tun​ku. Nie​wie​le się po​my​lił. Masy ucie​ki​‐ nie​rów roz​dzie​li​ły się, prąc w górę scho​dów, ale tu​nel był tak sze​ro​ki, że ci, któ​rzy znaj​do​wa​li się po​‐ środ​ku tej ludz​kiej rze​ki, nie zwol​ni​li na​wet i na​dal go​ni​li Schröde​rów. Ka​rol mi​nął więc dru​gi pe​ron, nie zwa​ża​jąc na pro​te​sty żony. – Skrę​ci​my na na​stęp​ny! – za​wo​łał krót​ko, wi​dząc, że lu​dzie cze​ka​ją​cy na pla​cu po dru​giej stro​nie dwor​ca tak​że przy​pusz​cza​ją szturm na ba​rier​ki. Za​uwa​ży​li już, co się dzie​je, i nie za​mie​rza​li ni​ko​mu ustą​‐ pić cen​ne​go miej​sca. Trze​ci pe​ron był więc ostat​nim, do któ​re​go war​to biec. Schröde​ro​wie skrę​ci​li w pra​wo. Po​ko​nu​jąc ni​skie, sze​ro​kie stop​nie, po​czu​li na twa​rzach chłod​niej​sze po​wie​trze na​pły​wa​ją​ce z otwar​tej prze​strze​ni i wszech​obec​ny za​pach sma​ru. Jesz​cze kil​ka kro​ków i… wy​pa​dli na pe​ron. Pu​sty, jak wszyst​kie oprócz dru​gie​go, przy któ​rym stał je​dy​ny po​ciąg. Wo​kół sze​ściu wa​go​nów do​cze​pio​nych do dy​mią​cej lo​ko​mo​ty​wy kłę​bił się te​raz dzi​ki tłum. Lu​dzie tra​to​wa​li się wza​‐ jem​nie, sztur​mu​jąc każ​de drzwi i okno. W ich wrza​skach to​nę​ła cała resz​ta dźwię​ków, łącz​nie z nada​wa​‐ nym wła​śnie ko​mu​ni​ka​tem. Ka​rol ro​zej​rzał się po​śpiesz​nie. Kil​ka in​nych skła​dów sta​ło na to​rach, ale da​le​ko za pe​ro​na​mi, na bocz​ni​cach. W ich stro​nę lu​dzie też już bie​gli, gu​biąc po dro​dze wa​liz​ki i to​boł​ki. Kto się prze​wró​cił, był na​tych​miast tra​to​wa​ny. Kil​ka​na​ście se​kund wy​wal​czo​nej na star​cie prze​wa​gi po jed​nej nie​zbyt traf​nej de​‐ cy​zji bły​ska​wicz​nie stop​nia​ło do zera. Na trze​ci pe​ron wpa​da​li wła​śnie ko​lej​ni zdez​o​rien​to​wa​ni pa​sa​że​‐ ro​wie. Więk​szość męż​czyzn, stwier​dziw​szy, że nie ma tu ni​cze​go, czym moż​na by uciec z mia​sta, ze​ska​ki​‐ wa​ła od razu na tory, by do​łą​czyć do tłu​mu wal​czą​ce​go o miej​sca w je​dy​nym po​cią​gu. Inni gna​li na prze​‐

ciw​le​gły kra​niec pe​ro​nu, upa​tru​jąc więk​szych szans na uciecz​kę w po​zo​sta​wio​nych na bocz​ni​cy wa​go​‐ nach. Ka​rol po​cią​gnął żonę w od​wrot​nym kie​run​ku, byle da​lej od scho​dów i spa​ni​ko​wa​ne​go tłu​mu. Wy​rwa​‐ ła mu się jed​nak, le​d​wie wy​szli spod za​da​sze​nia. – Ty dur​niu! – syk​nę​ła ze zło​ścią, po​ka​zu​jąc pal​cem na pe​ron obok. – Dla​cze​go tam nie skrę​ci​łeś? By​‐ li​by​śmy pierw​si! – Dla​te​go – od​wark​nął. Przez okno jed​ne​go z prze​dzia​łów wła​śnie wy​pchnię​to ja​kąś ko​bie​tę. Po​le​cia​ła na gło​wy wal​czą​cych o miej​sce i choć roz​pacz​li​wie pró​bo​wa​ła utrzy​mać się na ich ra​mio​nach, znik​nę​ła szyb​ko w skłę​bio​nej ma​sie ciał, jak​by uto​nę​ła w praw​dzi​wej wo​dzie. A nie była pierw​szą i je​dy​ną ofia​rą osza​la​łych z prze​ra​‐ że​nia be​stii, któ​re jesz​cze przed mo​men​tem na​zy​wa​ły sie​bie ludź​mi. Pe​ro​nem dru​gim za​wład​nę​ło cał​ko​‐ wi​cie pra​wo dżun​gli. Ka​ta​rzy​na za​mil​kła. Otar​ła czo​ło, po​tem usta. Ten wi​dok wart był se​tek słów i w mgnie​niu oka po​zba​‐ wił ją złu​dzeń. Gdy​by do​sta​li się do tego po​cią​gu, pew​nie już by nie żyli. A je​śli na​wet do​trwa​li​by do tej chwi​li, ich los był​by przy​pie​czę​to​wa​ny. Spoj​rza​ła na prze​ciw​ny ko​niec dwor​ca i sze​ro​kie to​ro​wi​sko, na któ​rym ty​sią​ce de​spe​ra​tów pró​bo​wa​ło we​drzeć się do po​za​my​ka​nych na czte​ry spu​sty wa​go​nów. – I co te​raz? – za​py​ta​ła. * * * Dry​jer prze​stał słu​chać men​dzą​ce​go es​be​ka. Nie wie​rzył wła​snym oczom. Sto​ją​ca kil​ka me​trów od nie​go, ste​ra​na ży​ciem i kasz​lą​ca prze​raź​li​wie sta​rusz​ka prze​wró​ci​ła się na​gle, zni​ka​jąc w tłu​mie prze​ra​żo​nych lu​dzi. Za​raz jed​nak zo​ba​czył ją po​now​nie. Tym ra​zem wy​glą​da​ła jesz​cze go​rzej, choć ka​szel prze​szedł jej jak ręką od​jął. Naj​bliż​si są​sie​dzi za​czę​li się przed nią co​fać, ale w tym wła​śnie mo​men​cie rze​ka lu​dzi zmie​rza​ją​cych do po​bli​skie​go wyj​ścia zo​sta​ła za​ha​mo​wa​na, a mgnie​nie oka póź​niej za​wró​co​na. Ci, któ​rzy opu​ści​li dwo​rzec, wra​ca​li te​raz, czymś wy​stra​sze​ni, i par​li przed sie​bie, nie zwa​ża​jąc na nic. Zwar​ty mur ciał spy​chał oszo​ło​mio​ną sta​rusz​kę na ścia​nę, pod któ​rą taj​nia​cy spi​sy​wa​li stu​den​tów. Do​pie​ro wte​dy Ma​rek zo​ba​czył, co tak wy​stra​szy​ło oso​by z jej bez​po​śred​nie​go oto​cze​nia. Sta​rusz​ka mia​ła wy​wró​co​ne oczy jak czło​wiek nie​przy​tom​ny albo umar​ły. Twarz jej po​si​nia​ła, szczę​‐ ka opa​dła, spo​mię​dzy wy​bi​tych przy upad​ku zę​bów cie​kła struż​ka krwi. Im bli​żej była ple​ców taj​nia​ka, tym wię​cej szcze​gó​łów wi​dzie​li sto​ją​cy na​prze​ciw​ko nie​go stu​den​ci i tym więk​szy zdej​mo​wał ich strach. Kie​dy w koń​cu wpa​dła na szczur​ka i po​wa​li​ła go na po​sadz​kę, z wrza​skiem rzu​ci​li się do uciecz​ki. Nie​da​le​ko za​bie​gli. Tuż za ro​giem kłę​bił się tłum tak zbi​ty, że nie mie​li szans na zro​bie​nie choć​by jed​ne​go kro​ku. – Co te​raz?! – Po​de​ner​wo​wa​ny Zwierz​chow​ski zer​k​nął przez ra​mię. Halę dwor​co​wą za​le​wa​ły wciąż nowe rze​sze co​raz bar​dziej spa​ni​ko​wa​nych lu​dzi. Tu i ów​dzie w ruch szły pię​ści. Po​cią​gnię​ta za wło​sy dziew​czy​na po​le​cia​ła na po​sadz​kę, pro​sto pod nogi bie​gną​cych. W jed​nej se​kun​dzie po​wstał tam wiel​ki za​tor. Do​pie​ro po dłuż​szej chwi​li ze zbi​tej masy ciał za​czę​ły się wy​do​sta​wać po​je​dyn​cze oso​by, po​ko​naw​szy prze​szko​dę w po​sta​ci stra​to​wa​nej dziew​czy​ny i in​nych pe​‐ chow​ców, któ​rzy po​tknę​li się o jej zwło​ki. Z głę​bi dwor​ca tak​że do​bie​ga​ły hi​ste​rycz​ne krzy​ki. Echem nio​sło się nie​prze​rwa​ne gło​śne kasz​le​nie. Gdy ktoś za​wył, ciż​ba szarp​nę​ła się na​gle w tył, po​ry​wa​jąc stu​den​tów ze sobą. Zo​sta​li wchło​nię​ci przez

tłum, sta​li się jego nie​ro​ze​rwal​ną czę​ścią. Z chwi​li na chwi​lę od​da​la​li się od sie​bie: od​py​cha​ni, po​trą​ca​‐ ni i ko​pa​ni po kost​kach przez osza​la​łych ze stra​chu lu​dzi. Ka​niow​ski, któ​ry trzy​mał się dwa kro​ki za Zwierz​chow​skim, su​nął ra​zem z ciż​bą ku prze​pie​rze​niu z wiel​kich luks​fe​rów, za któ​rym znaj​do​wa​ły się po​miesz​cze​nia tech​nicz​ne i punkt prze​sy​łek kon​duk​tor​‐ skich. Część osób pró​bo​wa​ła wy​rwać się z tej mat​ni, prze​cho​dząc na dwor​co​we za​ple​cze, dzię​ki cze​mu przed Ja​ku​bem tro​chę się prze​rze​dzi​ło. W efek​cie ci, któ​rzy na​pie​ra​li na nie​go od tyłu, za​czę​li go spy​chać pro​sto na zmiaż​dżo​ne dzie​siąt​ka​mi par nóg zwło​ki. Jesz​cze krok i wy​czuł coś pod bu​tem. Gdy po​sta​wił dru​gą sto​pę na czymś rów​nie mięk​kim, skrzy​wił się z nie​sma​kiem. Nie chciał na​wet my​śleć, po czym stą​‐ pa. Przy​ci​śnię​ta do jego boku strasz​li​wie spo​co​na i bla​da ko​bie​ci​na znie​nac​ka za​wy​ła mu do ucha. Nie za​chwia​ła się tyl​ko dla​te​go, że nie mia​ła jak. W nor​mal​nej sy​tu​acji po​mógł​by jej, pod​trzy​mał ją za ło​kieć, ale w tym ści​sku nie był w sta​nie ru​szyć pal​cem. Czuł tyl​ko, że się szar​pie koło nie​go, i sły​szał, że pisz​czy, jak​by wło​ży​ła nogę w si​dła. Ze​mdla​ła mo​ment póź​niej, ale nie upa​dła – utrzy​my​wa​na na​dal w pio​nie przez cia​ła tych, któ​rzy sta​li wo​kół. Nie​sio​ny ludz​kim nur​tem Ka​niow​ski parł nie​ubła​ga​nie na lśnią​ce szkla​ne ka​fle. Sku​piał na nich całą uwa​gę, pró​bu​jąc oswo​bo​dzić choć jed​ną rękę. Miał na​dzie​ję, że uda mu się omi​nąć prze​szko​dę i tra​fić w wą​skie przej​ście, któ​rym naj​wy​raź​niej moż​na było opu​ścić… Ze​mdlo​na ko​bie​ta za​drża​ła na ca​łym cie​le. Zer​k​nął na nią prze​ra​żo​ny, że bę​dzie świad​kiem jej ostat​‐ nich chwil, ale nie, za​mar​ła tyl​ko na mo​ment, a po​tem pod​nio​sła gło​wę. Jed​nak​że z otwar​tych sze​ro​ko ust nie wy​do​był się ża​den dźwięk, a spod uchy​lo​nych po​wiek wyj​rza​ły biał​ka wy​wró​co​nych oczu. Do tego była bar​dzo zim​na… Przy​lgnę​ła do Ja​ku​ba tak moc​no, że po​czuł to na​wet przez ubra​nie. Wtem świat za​wi​ro​wał mu przed ocza​mi, po czym wo​kół wszyst​ko zsza​rza​ło. Za​czął tra​cić naj​pierw siły, po​tem od​dech. Miał wra​że​nie, że coś wcią​ga go do bez​den​nej, mrocz​nej ot​chła​ni. * * * Schröder ko​ły​sał roz​bu​dzo​ne​go syn​ka, roz​glą​da​jąc się do​ko​ła sie​bie. Sy​tu​acja po​gar​sza​ła się z każ​dą chwi​lą. So​ki​ści cał​kiem stra​ci​li kon​tro​lę i na​wet nie sta​ra​li się jej od​zy​skać. Trzej ko​le​ja​rze wy​bie​gli wła​śnie z bud​ki dy​żur​ne​go ru​chu i nie oglą​da​jąc się za sie​bie, po​gna​li na bliż​szy kra​niec pe​ro​nu. – Po​win​ni​śmy zro​bić to samo. – Ka​rol spoj​rzał na żonę. – Nie mamy szans w star​ciu z tymi… zwie​‐ rzę​ta​mi. Ka​ta​rzy​na ski​nę​ła po​tul​nie gło​wą. Pa​ni​ka wy​par​ła z niej cały gniew. Chwy​cił ją za rękę, lecz za​nim zdą​ży​li zro​bić pierw​szy krok, w od​da​li roz​legł się prze​ni​kli​wy gwizd. Ka​rol obej​rzał się przez ra​mię. Lu​dzie wal​czą​cy przy sto​ją​cych na bocz​ni​cy po​cią​gach tak​że za​mar​li; część ode​rwa​ła się po chwi​li od tłu​mu i po​bie​gła w kie​run​ku naj​dal​szych to​rów. Do dwor​ca zbli​żał się ja​kiś po​ciąg. Ka​rol do​strzegł lo​ko​mo​ty​wę kil​ka se​kund póź​niej, gdy wy​ło​ni​ła się zza sto​ją​cych jesz​cze da​lej wa​go​‐ nów to​wa​ro​wych. Ma​szy​ni​sta za​uwa​żył pę​dzą​cych mu na​prze​ciw lu​dzi. Cią​gnął za gwiz​daw​kę jak sza​lo​‐ ny, lecz za​śle​pie​ni wal​ką o prze​trwa​nie ucie​ki​nie​rzy za nic mie​li da​wa​ne im sy​gna​ły. Ka​ta​rzy​na wtu​li​ła się w męża, gdy czo​łow​ni​ca lo​ko​mo​ty​wy sko​si​ła grup​kę naj​śmiel​szych i naj​głup​szych męż​czyzn, któ​rzy bez​sku​tecz​nie pró​bo​wa​li prze​biec przed roz​pę​dzo​nym mo​lo​chem. Ta krwa​wa tra​ge​dia otrzeź​wi​ła nie​co resz​tę lu​dzi. Naj​bar​dziej jed​nak znie​chę​cił ich wi​dok cią​gnię​tych przez pa​ro​wóz wa​go​nów. To nie były pul​ma​ny ani na​wet ener​dow​skie pię​trów​ki, tyl​ko naj​zwy​klej​sze w świe​cie wę​glar​ki.

Za​wie​dzio​ny tłum za​wró​cił. Ci, któ​rzy ze​sko​czy​li przed chwi​lą z pe​ro​nów, tak​że za​trzy​ma​li się w pół kro​ku. Za​sko​czo​ny ta​kim po​wi​ta​niem ma​szy​ni​sta za​czął tym​cza​sem ha​mo​wać. Kie​dy roz​legł się prze​ni​kli​wy zgrzyt, wwier​ca​ją​cy się w śro​dek mó​zgu, nie​do​szli pa​sa​że​ro​wie jak je​den mąż za​ci​snę​li zęby. Na​wet na dwój​ce zro​bi​ło się mo​men​tal​nie ci​cho jak ma​kiem za​siał. Ka​rol osło​nił uszy syn​ka, ale ten i tak za​czął pła​kać – ko​lej​ne se​kun​dy mi​ja​ły, a uciąż​li​wy ha​łas nie milkł. Lo​ko​mo​ty​wa, su​nąc po szy​nach w asy​ście sno​pów iskier, opu​ści​ła wresz​cie za​da​szo​ną część dwor​ca i za​trzy​ma​ła się do​pie​ro przed pierw​szym wia​duk​tem, dzie​ląc dwo​rzec na pół. Ci​sza trwa​ła tyl​ko przez mo​ment. Wal​czą​cy o szan​sę uciecz​ki nie cze​ka​li na roz​wój wy​pad​ków. Ich wrza​ski wzbi​ły się mo​men​tal​nie pod wy​so​kie za​da​sze​nie. Ma​szy​ni​sta wy​sko​czył z lo​ko​mo​ty​wy i przy​wo​łał do sie​bie ucie​ka​ją​cą trój​kę męż​czyzn w gra​na​to​‐ wych mun​du​rach. Tłu​ma​czył im coś naj​pierw przez chwi​lę, wy​ma​chu​jąc rę​ka​mi jak wia​trak, a po​tem wszy​scy po​bie​gli do wa​go​nów. Wi​dząc, co ro​bią ko​le​ja​rze, Ka​rol się uśmiech​nął. – Chodź! – po​cią​gnął żonę za sobą. Ko​le​ja​rze od​ry​glo​wu​ją ko​lej​ne drzwi! Ten po​ciąg może być ostat​nią szan​są na wy​do​sta​nie się z mia​sta. Kil​ka​dzie​siąt wę​gla​rek po​mie​ści ty​sią​ce lu​dzi. Pie​przyć wy​go​dę, pie​przyć wszyst​ko! Po​mę​‐ czy​my się go​dzi​nę albo dwie, ale bę​dzie​my żyć!… Schröde​ro​wie ru​szy​li truch​tem w stro​nę lo​ko​mo​ty​wy, za​nim więk​szość lu​dzi zro​zu​mia​ła, co się świę​‐ ci. * * * Dry​jer i Zwierz​chow​ski zo​sta​li przy​par​ci do ścia​ny od​dzie​la​ją​cej dol​ny po​ziom hali od re​stau​ra​cji i ba​‐ rów. Ścisk był tu​taj nie​wie​le mniej​szy, ale w koń​cu uda​ło im się za​trzy​mać. Sta​nę​li na czy​ichś po​rzu​co​‐ nych to​bo​łach, dzię​ki cze​mu mo​gli wy​sta​wić gło​wy po​nad tłum i na​resz​cie ode​tchnąć. Przez mo​ment cie​‐ szy​li się jak dzie​ci, bar​dzo szyb​ko jed​nak, gdy za​czę​li się roz​glą​dać za zgu​bio​ny​mi ko​le​ga​mi, za​uwa​ży​li coś, co na​tych​miast ścię​ło im krew w ży​łach. – Je​zus Ma​ria… – jęk​nął Mar​cin. Był​by się prze​że​gnał, gdy​by mógł po​ru​szyć ręką. Mie​li do​sko​na​ły wi​dok na spo​ry ka​wa​łek hali i stło​czo​nych w niej lu​dzi, do​strze​gli więc szyb​ko gło​‐ wę Mi​ko​ła​ja. Dzie​li​ło ich za​le​d​wie kil​ka​na​ście osób, ale w tych wa​run​kach rów​nie do​brze mógł​by tkwić za gru​bym mu​rem. Klim​czak stał przo​dem do nich, ko​ły​sząc się w rytm fa​lo​wa​nia ota​cza​ją​ce​go go tłu​mu, tak że do​pie​ro gdy jego gło​wa prze​to​czy​ła się po raz ko​lej​ny, zo​ba​czy​li wy​raź​nie si​no​fio​le​to​wą skó​rę, wy​wa​lo​ny ję​zyk i biał​ka wy​ba​łu​szo​nych oczu. To nie jest twarz ży​we​go czło​wie​ka! Spa​ni​ko​wa​ne by​dło zmiaż​dży​ło go, udu​si​ło na sto​ją​co i po​rwa​ło bez​myśl​nie ze sobą…, stru​chlał na ten wi​dok Ma​rek. To był jed​nak do​pie​ro po​czą​tek tego kosz​ma​ru. Im dłu​żej wpa​try​wa​li się w ota​cza​ją​cy ich tłum, tym wię​cej wi​dzie​li po​dob​nych ob​raz​ków. Lu​dzie umie​ra​li w tej hali sto​jąc na po​do​bień​stwo ty​tu​ło​wych drzew Ale​jan​dra Ca​so​ny. Od​cho​dzi​li w nie​byt nie​zau​wa​że​nie, w cał​ko​wi​tej ci​szy. W zbi​tej ma​sie ciał było już wię​cej zwłok niż ży​wych osób, a mimo to… Mar​cin po​czuł zim​ny dreszcz, gdy su​ną​cy na skra​ju tłu​mu męż​czy​zna za​czął się po​wo​li od​wra​cać. Wy​glą​dał jak upiór, choć nie miał wy​wa​lo​ne​go ozo​ra ani wy​ba​łu​szo​nych oczu. Ale kark i od​sta​ją​ce ucho

były sine. Choć bez dwóch zdań nie żył, po​ru​szył ręką. Zwierz​chow​ski zdą​żył się uchy​lić, lecz gło​wa po​‐ bla​dłe​go Dry​je​ra zna​la​zła się do​kład​nie na dro​dze roz​cza​pie​rzo​nych pal​ców. Ma​rek pi​snął cien​ko. Zdję​ty prze​ra​że​niem zdo​łał oswo​bo​dzić pra​wą rękę, w któ​rej wciąż trzy​mał czy​ta​ną przed za​trzy​ma​niem książ​‐ kę. Za​sło​nił się nią od​ru​cho​wo, lecz nie​wie​le to dało. Żywy trup przy​ło​żył dłoń do cien​kie​go wo​lu​mi​nu i tak dłu​go na​pie​rał, aż zmiaż​dżył nim nos i ko​ści po​licz​ko​we wy​ją​ce​go z bólu i stra​chu stu​den​ta. Sto​ją​cy nie​opo​dal Mar​cin usły​szał su​chy trzask, z któ​rym czasz​ka jego ko​le​gi pod​da​ła się na spo​je​‐ niach. Tu i ów​dzie spo​mię​dzy dziw​nie ster​czą​cych wło​sów try​snę​ła krew i po​cie​kło coś sza​re​go, ga​la​re​‐ to​wa​te​go. – Boże… – wy​szep​tał, gdy upiór cof​nął w koń​cu rękę. Wpra​so​wa​na w twarz Dry​je​ra książ​ka za​czę​ła się po​wo​li zsu​wać. Wol​no, wol​niut​ko, aż wtem od​pa​‐ dła na​gle, gdy cia​ło Mar​ka po​ru​szy​ło się, zwra​ca​jąc zma​sa​kro​wa​ne ob​li​cze ku ko​le​dze. Tego wi​do​ku ser​ce mło​de​go war​sza​wia​ni​na nie mo​gło już wy​trzy​mać. * * * Łu​kasz drżał na ca​łym cie​le. Bi​twa na Bro​cho​wie, pa​nicz​na uciecz​ka przed trans​por​te​rem opan​ce​rzo​nym, wi​dok Ka​mi​la wpa​da​ją​ce​go pro​sto pod ogrom​ne koło, któ​re roz​płasz​czy​ło go na to​rach jak ka​wał wie​lo​‐ barw​nej pla​ste​li​ny – wszyst​ko to do​pro​wa​dzi​ło spo​koj​ne​go ma​szy​ni​stę na skraj roz​stro​ju ner​wo​we​go. Kie​dy do​jeż​dżał do Dwor​ca Głów​ne​go, trzy​ma​ła go przy ży​ciu tyl​ko jed​na my​śli. Za cenę po​świę​ce​‐ nia ko​le​gi – o tym, co sta​ło się z in​ny​mi, nie mógł prze​cież wie​dzieć – oca​lił ty​sią​ce ist​nień ludz​kich. Być może nie roz​kle​ił​by się do resz​ty, gdy​by nie ten okrop​ny wy​pa​dek. Co jed​nak mógł zro​bić? Ci dur​nie wtar​gnę​li na tory. Tuż przed lo​ko​mo​ty​wą! Gdzieś mie​li jego sy​gna​ły. I zgi​nę​li. Pię​ciu, dzie​się​ciu, pięt​na​‐ stu. Nie miał po​ję​cia, ile osób po​szat​ko​wał. Na pew​no dużo. Tak nim to wstrzą​snę​ło, że prze​stał zwra​cać uwa​gę, co się wo​kół nie​go dzie​je, i nie do koń​ca był świa​dom wy​pad​ków na dwor​cu. Gdy wresz​cie wy​ha​mo​wał, był zde​ner​wo​wa​ny do tego stop​nia, że nie mógł opa​no​wać drże​nia rąk. A cze​ka​ła go jesz​cze ostat​nia część za​da​nia. Ktoś mu​siał po​otwie​rać te cho​ler​ne wę​glar​ki! Je​śli zo​mow​cy prze​ka​za​li wia​do​mość do cen​trum, lada mo​ment może się tu zro​bić go​rą​co… Wie​dział jed​nak, że sam – zwłasz​cza w ta​kim sta​nie – nie po​do​ła. Na szczę​ście wy​sia​da​jąc z lo​ko​mo​ty​wy, za​uwa​żył trzech męż​czyzn w gra​na​to​wych mun​du​rach, któ​rzy bie​gli w stro​nę wia​duk​tu na Bo​row​skiej. Jed​ne​go z nich znał. Dy​żur​ny ru​chu, na​zwi​skiem Wi​cher, miesz​‐ kał dwa domy od nie​go. – Pa​weł! – za​wo​łał, ma​cha​jąc obie​ma rę​ka​mi. – Pa​weł! Ko​le​jarz od​wró​cił się, przy​sta​nął, za​trzy​mał po​zo​sta​łych. Przy​truch​ta​li do nie​go we trój​kę, zer​ka​jąc lę​kli​wie w kie​run​ku pe​ro​nów. – Co ty tu​taj ro​bisz, Łu​kasz? – Wi​cher ob​rzu​cił po​dejrz​li​wym spoj​rze​niem wę​glar​ki. – Mu​si​cie mi po​móc. – Żak zi​gno​ro​wał jego py​ta​nie. Do tej pory roz​po​znał już wszyst​kich. Z obo​ma kon​duk​to​ra​mi jeź​dził parę lat wcze​śniej na pod​miej​‐ skiej li​nii. Oni ode​szli na prze​wo​zy da​le​ko​bież​ne, on zo​stał. – Nie ma mowy – wark​nął star​szy z kon​duk​to​rów, Mar​cin Sa​rek. – Nie wi​dzisz, ja​kie tu mamy pie​‐ kło? – Co wy tam wie​cie o pie​kle! – wy​pa​lił po​iry​to​wa​ny Łu​kasz. – Chce​cie zo​ba​czyć praw​dzi​we pie​kło, to po​móż​cie mi po​otwie​rać wa​go​ny.

Spoj​rze​li naj​pierw na nie​go, po​tem na wę​glar​ki. Coś tłu​kło w me​ta​lo​we ścia​ny. Ra​ban na​ra​stał z każ​‐ dą chwi​lą. – Co ty tam masz? – za​py​tał po​dejrz​li​wie Ka​rol Woj​tas, młod​szy kon​duk​tor. – Lu​dzi. – Ja​kich zno​wu lu​dzi? – Opo​zy​cjo​ni​stów, któ​rych ko​mu​ni​ści chcie​li wy​wieźć z Wro​cła​wia, za​sła​nia​jąc się epi​de​mią. – Co ty pie​przysz, Łu​kasz? – Sa​rek cof​nął się o krok. – Sza​le​ju żeś się na​żarł czy co? – Zo​mow​cy pa​ko​wa​li ich do tych wę​gla​rek na Bro​cho​wie – tłu​ma​czył po​śpiesz​nie Żak. – Jak by​dło ich trak​to​wa​li, pa​no​wie! Jak by​dło! Pa​wę​ska i On​der​ka wi​dzie​li to na wła​sne oczy. Trzej ko​le​ja​rze spoj​rze​li po so​bie. Tej nocy w mie​ście dzia​ło się coś, o czym lu​dziom nie mó​wio​no. To było bar​dziej niż pew​ne. Po wy​da​rze​niach pięć​dzie​sią​te​go szó​ste​go nikt roz​sąd​ny nie wie​rzył już w ofi​cjal​ne rzą​do​we ko​mu​ni​ka​ty. Tłu​my sztur​mu​ją​ce dwo​rzec sta​no​wi​ły tego wi​do​my do​wód. A łeb Go​‐ muł​ki wy​rzeź​bio​no z naj​tward​sze​go par​tyj​ne​go be​to​nu. Pierw​szy se​kre​tarz KC był go​tów pod przy​kryw​ką wal​ki z za​ra​zą po​zbyć się ca​łej opo​zy​cji, któ​ra w sto​li​cy Dol​ne​go Ślą​ska za​czy​na​ła zdo​by​wać co​raz więk​sze wpły​wy. Żak roz​ło​żył ręce, po​na​gla​jąc ich do pod​ję​cia de​cy​zji. Wi​cher pierw​szy ski​nął gło​wą. Kon​duk​to​rzy, choć nie​chęt​nie, po​szli w jego śla​dy. Chwi​lę póź​niej ru​szy​li wzdłuż skła​du w dwóch dwu​oso​bo​wych ze​spo​łach. * * * Du​lem​ba, któ​re​go po​wra​ca​ją​ca tłusz​cza od​dzie​li​ła od ko​le​gów na sa​mym po​cząt​ku, stał przy wej​ściu do kina. Po​rwa​ni przez spa​ni​ko​wa​ny tłum taj​nia​cy znik​nę​li mu nie​mal na​tych​miast z oczu, po​dob​nie jak prze​‐ ra​ża​ją​ca sta​rusz​ka. Ro​bert nie ru​szył się z miej​sca, tyl​ko przy​warł do ścia​ny przy scho​dach, a po​tem wspiął się po nich do przed​sion​ka sali ki​no​wej, gdzie też było peł​no lu​dzi, choć nie pa​no​wał tam już tak wiel​ki ścisk. Mało kto kie​ro​wał się do tego śle​pe​go za​uł​ka, z któ​re​go moż​na było wró​cić je​dy​nie do punk​tu wyj​ścia, czy​li w naj​więk​szy ścisk. Ro​bert nie ża​ło​wał swo​jej de​cy​zji. Tu mógł przy​naj​mniej ode​tchnąć, a w każ​dym ra​zie na​brać swo​‐ bod​nie po​wie​trza do płuc. Sto​ją​cy wo​kół nie​go lu​dzie spo​glą​da​li z prze​ra​że​niem na kłę​bią​cą się w dole ciż​bę. Kil​ka mi​nut wy​star​czy​ło, by pod scho​da​mi nie zo​stał na​wet skra​wek wol​ne​go miej​sca. Na​stęp​nie sy​tu​acja za​czę​ła się po​gar​szać. Tłusz​cza za​gar​nia​ła sto​pień po stop​niu mimo gło​śnych pro​te​stów i la​men​‐ tów grup​ki wy​fio​ko​wa​nych ko​biet, któ​re za​szy​ły się wcze​śniej w tej nie​wiel​kiej oa​zie spo​ko​ju. Du​lem​ba skrzyk​nął nie​licz​nych męż​czyzn, po czym wspól​nie spró​bo​wa​li stwo​rzyć za​po​rę z wła​snych ciał, aby po​wstrzy​mać in​tru​zów – bez wi​docz​ne​go efek​tu jed​nak. Ich było może tu​zin, tam​tych set​ki. Za​‐ dzia​ła​ły naj​prost​sze pra​wa fi​zy​ki. Obroń​cy co​fa​li się, aż zo​sta​li przy​par​ci do kasy i gru​bych drzwi wio​‐ dą​cych na salę pro​jek​cyj​ną, któ​re jak na złość tego dnia były za​mknię​te na czte​ry spu​sty, choć we​dług wi​‐ szą​ce​go przed wej​ściem re​per​tu​aru punk​tu​al​nie o szó​stej pięt​na​ście po​wi​nien za​cząć się ko​lej​ny se​ans. To kino, w od​róż​nie​niu od zwy​kłych, dzia​ła​ło na okrą​gło. W świą​tek, pią​tek i nie​dzie​lę. Gdy upa​dła ostat​nia li​nia obro​ny, Ro​bert wci​snął się w naj​głęb​szy kąt. Tu​taj, ma​jąc za ple​ca​mi ścia​‐ nę, za​mie​rzał prze​cze​kać naj​gor​sze. Nie ro​zu​miał, cze​mu lu​dzie pcha​ją się na dwo​rzec drzwia​mi i okna​‐ mi, sko​ro i tak nie moż​na było stąd od​je​chać. Za​miast od​pu​ścić i wyjść na plac, wszy​scy znów pró​bo​wa​li we​pchać się do hali.

W koń​cu krzy​ki na dole za​czę​ły stop​nio​wo cich​nąć, co na​stra​ja​ło opty​mi​stycz​nie. Jest le​piej, sko​ro lu​dzie prze​sta​ją się drzeć, po​my​ślał. Pa​ni​ka mija, sy​tu​acja się uspo​ka​ja, za​raz bę​dzie​my mo​gli stąd wyjść. Oso​bi​ście nie czuł wiel​kie​go stra​chu, gnę​bił go naj​wy​żej lek​ki nie​po​kój. Miał dość po​wie​trza, a dzię​ki scho​dom na​pór tych z dołu nie był aż tak uciąż​li​wy. Mar​twił się jed​nak o ko​le​gów, któ​rych fala pa​ni​ki po​rwa​ła i po​nio​sła aż za róg. Mimo wszyst​ko miał na​dzie​ję, że jako lu​dzie łeb​scy i roz​sąd​ni zdo​‐ ła​ją prze​trwać tę rzeź​nię. Za​to​pio​ny w my​ślach do​pie​ro po dłuż​szej chwi​li za​uwa​żył, że poza przed​sion​kiem kina na dwor​cu pa​nu​je kom​plet​na ci​sza. Nikt nie kasz​lał, nikt nie szlo​chał. Na​pór ciał też jak​by ze​lżał, choć Ro​bert na​dal wi​dział w hali mo​rze głów. Tłum prze​stał się po​ru​szać, to zna​czy nie parł już w głąb dwor​ca. Ko​lej​ny do​bry znak, uznał Du​lem​ba. W dal​szym cią​gu jed​nak mu​siał stać w tym ką​cie, chło​nąc smród potu, piż​ma i cze​goś jesz​cze. Zmarsz​czył nos zde​gu​sto​wa​ny my​ślą, że któ​ryś z jego są​sia​dów na​ro​bił w spodnie. Odór, z po​cząt​ku ulot​‐ ny, na​bie​rał mocy z chwi​li na chwi​lę. W koń​cu stał się tak okrop​ny, że nie dało się od​dy​chać. Na fe​tor za​‐ re​ago​wa​ło tyl​ko kil​ka osób w naj​bliż​szym oto​cze​niu Ro​ber​ta. Po​zo​sta​li ki​wa​li się na​dal, jak​by wpa​dli na​gle w dziw​ny trans. Spoj​rzał na wtu​lo​ną w jego bok wy​stra​szo​ną ko​bie​tę. Przed​sta​wi​ła mu się, kie​dy obo​je zo​sta​li przy​ci​‐ śnię​ci do ścia​ny. Na​zy​wa​ła się Krze​miń​ska. Za​mie​ni​li po​tem jesz​cze parę słów, cze​ka​jąc wspól​nie na wy​ba​wie​nie. Czas jed​nak mi​jał, a nic się nie zmie​nia​ło. Ewe​li​na umil​kła, spu​ści​ła gło​wę, po czym po​pa​‐ dła w zu​peł​ną apa​tię. Te​raz znów na nie​go pa​trzy​ła, tym ra​zem z nie​skry​wa​nym prze​ra​że​niem. Oczy mia​ła wiel​kie i lśnią​ce jak nowe pię​cio​zło​tów​ki. Du​lem​ba spo​glą​dał w nie jak urze​czo​ny, wi​dząc, że ga​sną, bled​ną, za​cho​dzą mgłą. Gdy Krze​miń​ska po​now​nie opu​ści​ła gło​wę, miał mo​kro pod po​wie​ka​mi. Prze​‐ łknął gło​śno śli​nę. Coś tu było nie tak, bar​dzo nie tak. Jezu, co się ze mną dzie​je?, po​my​ślał, czu​jąc, że mięk​ną mu nogi. Od​no​sił ta​kie wra​że​nie, jak​by ten mil​czą​cy, cuch​ną​cy tłum wy​sy​sał z nie​go reszt​ki ży​cia. * * * Za​nim Schröde​ro​wie do​bie​gli w po​bli​że lo​ko​mo​ty​wy, pra​cu​ją​cy pa​ra​mi ko​le​ja​rze zdą​ży​li otwo​rzyć osiem wa​go​nów. Na tym po​prze​sta​li, wi​dząc, że zgro​ma​dze​ni na czwar​tym pe​ro​nie lu​dzie ze​ska​ku​ją już na szy​ny, prze​ści​ga​jąc się, kto pierw​szy do​trze do wę​gla​rek. Skład za​trzy​mał się przy pe​ro​nie pią​tym, ale po​dwój​ne me​ta​lo​we drzwi wa​go​nów znaj​do​wa​ły się od stro​ny pe​ro​nu czwar​te​go, dla​te​go trze​ba je było otwie​rać z po​zio​mu to​rów, co na​strę​cza​ło pew​nych trud​no​ści. Ka​rol, prze​czu​wa​jąc, że może się po​wtó​rzyć sza​leń​stwo to​wa​rzy​szą​ce wal​ce o miej​sca w po​cią​gu oso​bo​wym, wpadł na pe​wien po​mysł. Nie za​mie​rzał wsiąść do wa​go​nu. Nie po​wie​dział o tym żo​nie, żeby jej nie de​ner​wo​wać, za to cią​gnął ją pro​sto na czo​ło skła​du, a kon​kret​nie do lo​ko​mo​ty​wy. Byli już za​le​d​wie kil​ka me​trów od niej, gdy na​gle, gdzieś za ich ple​ca​mi, roz​legł się prze​raź​li​wy pisk. To nie był wrzask jed​nej oso​by, lecz chór wie​lu prze​ra​żo​nych gło​sów. Ka​ta​rzy​na za​trzy​ma​ła się jak wry​ta. Ka​rol, za​sko​czo​ny jej nie​spo​dzie​wa​ną re​ak​cją, tak​że przy​sta​nął. Kie​dy się ob​ró​cił, zo​ba​czył zde​‐ rza​ją​ce się ze sobą masy lu​dzi. Ci, któ​rzy pierw​si pró​bo​wa​li wsiąść do wę​gla​rek, co​fa​li się te​raz w po​‐ pło​chu, na​to​miast ci z ko​lej​nych sze​re​gów wciąż par​li w prze​ciw​nym kie​run​ku. W tym mo​men​cie Ka​rol zdał so​bie spra​wę z dwu rze​czy. Po pierw​sze z hali dwor​ca prze​sta​li na​pły​wać lu​dzie. Wła​ści​wie już od dłuż​szej chwi​li nie było wi​‐ dać, aby ktoś wy​cho​dził na pe​ro​ny. W ca​łym za​mie​sza​niu Ka​rol nie zwró​cił na to uwa​gi, ale te​raz, gdy

zna​lazł chwi​lę na za​sta​no​wie​nie, uzmy​sło​wił to so​bie i uznał za dziw​ne. Na pe​ro​nach wciąż pa​no​wał spo​ry tłok, lecz Schröder miał pew​ność, że to tyl​ko skrom​na część tłu​mu kłę​bią​ce​go się wcze​śniej w hali dwor​co​wej i na pla​cu przed bu​dyn​kiem. Po dru​gie ja​sny stał się po​wód, dla któ​re​go zde​spe​ro​wa​ni ucie​ki​nie​rzy od​stą​pi​li od wę​gla​rek. Na ca​‐ łej dłu​go​ści po​cią​gu z otwar​tych wa​go​nów wy​pa​da​li na tory zma​sa​kro​wa​ni lu​dzie. Więk​szość była po​‐ twor​nie oka​le​czo​na i mia​ła zwią​za​ne ręce i nogi. Tym​cza​sem pod​eks​cy​to​wa​ny ma​szy​ni​sta wska​zy​wał pal​cem na naj​bliż​sze od​blo​ko​wa​ne drzwi, szar​‐ piąc ko​le​gów za rę​ka​wy. Wi​cher, Sa​rek i Woj​tas sta​li przez chwi​lę jak wmu​ro​wa​ni, po czym otrzą​snąw​‐ szy się z pierw​sze​go szo​ku, po​de​szli do wa​go​nu, chwy​ci​li za ry​gle, by otwo​rzyć sta​lo​we skrzy​dła na całą sze​ro​kość, i… w mgnie​niu oka znik​nę​li pod la​wi​ną zma​sa​kro​wa​nych ciał. Tak to przy​naj​mniej wy​glą​da​ło z od​le​gło​ści po​nad stu me​trów, z ja​kiej ob​ser​wo​wa​li wszyst​ko Schröde​ro​wie. Z wnę​trza wę​glar​ki wy​pa​‐ da​li wciąż ko​lej​ni lu​dzie i zsu​wa​li się po le​żą​cych to​wa​rzy​szach nie​do​li jak ryby wy​sy​pa​ne z sie​ci. Po trzech ko​le​ja​rzach nie ostał się na​wet ślad. Ma​szy​ni​sta zdę​biał. Ga​pił się na ro​sną​cy stos ciał z roz​dzia​wio​ną na całą sze​ro​kość gębą. Był tak zszo​ko​wa​ny tra​gicz​ną śmier​cią ko​le​gów, że nie ru​szył się z miej​sca, do​pó​ki nie po​czuł na kar​ku rąk fi​li​‐ gra​no​wej ko​bie​ty, któ​ra wy​pa​dła z wa​go​nu obok i pierw​sza pod​nio​sła się z zie​mi. Żak nie miał żad​nych szans, mimo że był dwa razy cięż​szy i znacz​nie sil​niej​szy od prze​ciw​nicz​ki. Miot​nę​ła nim jak ku​kieł​ką: je​den ruch wą​tłe​go ra​mie​nia i po​le​ciał na sta​lo​wą bur​tę, roz​trza​sku​jąc so​bie gło​wę o gru​bą bla​chę. Ten wi​dok otrzeź​wił Ka​ro​la. Zła​pał stru​chla​łą żonę za rękę i po​cią​gnął ją za sobą. Nie my​ślał już o wspię​ciu się na lo​ko​mo​ty​wę – sko​ro ma​szy​ni​sta zgi​nął, by​ło​by to rów​nie bez​ce​lo​we jak pró​ba po​wro​tu na za​tło​czo​ny pe​ron. Te​raz wi​dział już tyl​ko jed​no wyj​ście: mu​sie​li ucie​kać, do​kąd​kol​wiek, byle da​lej od tego prze​klę​te​go dwor​ca! Nie on je​den wpadł na ten po​mysł. Ob​ser​wu​jąc rzeź ko​le​ja​rzy, Ka​rol stra​cił wpraw​dzie tyl​ko kil​ka​‐ na​ście se​kund, ale to wy​star​czy​ło, by mi​nę​ły go set​ki spa​ni​ko​wa​nych wro​cła​wian. Lu​dzie pę​dzi​li pro​sto przed sie​bie, nie pa​trząc pod nogi, i naj​wy​raź​niej kie​ro​wa​li się ku prze​ci​na​ją​cej cen​trum mia​sta es​ta​ka​‐ dzie. Tuż za zwrot​ni​ca​mi tory się zbie​ga​ły. Z dwu​na​stu zo​sta​ło ich tyl​ko sześć, je​śli nie li​czyć bocz​ni​cy po le​wej, na któ​rej stał dłu​gi skład po​rdze​wia​łych cy​stern. Kil​ka​dzie​siąt me​trów da​lej, przed ko​lej​nym wia​‐ duk​tem, były już tyl​ko trzy tory, z któ​rych je​den, tak​że po le​wej, zaj​mo​wał po​ciąg to​wa​ro​wy za​przę​gnię​ty do aż dwóch zim​nych pa​ro​wo​zów. Ka​rol, po​dob​nie jak zde​cy​do​wa​na więk​szość spa​ni​ko​wa​nych lu​dzi, nie zda​wał so​bie spra​wy z tego, że pę​dząc na zła​ma​nie kar​ku, mija wła​śnie je​dy​ne bez​piecz​ne wyj​ście ze śmier​tel​nej pu​łap​ki. Za wspo​‐ mnia​ny​mi cy​ster​na​mi i nie​wy​so​kim be​to​no​wym mu​rem u pod​nó​ża na​sy​pu bie​gną​ce​go od pe​ro​nów do pierw​sze​go wia​duk​tu kry​ła się bo​wiem naj​krót​sza dro​ga do wol​no​ści. Schröde​ro​wie jed​nak, tak jak wszy​scy po​zo​sta​li, po​gna​li da​lej, sku​pia​jąc całą swo​ją uwa​gę na ma​ja​czą​cej przed nimi trzy​to​ro​wej es​ta​‐ ka​dzie. Oko​ło stu me​trów da​lej, za ko​lej​ny​mi zwrot​ni​ca​mi, zro​bi​ło się jesz​cze cia​śniej. Tu​taj, w po​ło​wie od​‐ cin​ka po​mię​dzy uli​cą Ko​man​dor​ską a Świd​nic​ką, na środ​ko​wym to​rze stał na​stęp​ny, rów​nie dłu​gi, za​trzy​‐ ma​ny wcze​snym wie​czo​rem skład to​wa​ro​wy. Ucie​ki​nie​rom po​zo​stał więc tyl​ko je​den wol​ny tor: mu​sie​li wpy​chać się mię​dzy wa​go​ny a ba​rier​kę, wal​cząc o każ​dy cen​ty​metr miej​sca. Prze​ra​żo​nych lu​dzi spo​wal​‐ nia​ły do​dat​ko​wo sto​sy po​rzu​ca​nych po dro​dze ba​ga​ży. Zde​cy​do​wa​na więk​szość de​spe​ra​tów, ma​jąc do

wy​bo​ru ży​cie albo tasz​czo​ny ma​ją​tek, wo​la​ła za​cho​wać to pierw​sze. Mimo że ścisk zro​bił się wkrót​ce taki jak wcze​śniej na dwor​cu, Schröde​ro​wie po​su​wa​li się cały czas do przo​du, i to wca​le nie tak wol​no, jak by się mo​gło wy​da​wać. Mi​ja​li już szó​sty wa​gon skła​du, gdy wtem da​le​ko za nimi roz​legł się prze​ni​kli​wy gwizd, a po​tem gło​śny huk, jak​by coś eks​plo​do​wa​ło. Ka​rol chciał się za​trzy​mać, ale nie dał rady. Lu​dzie po​nie​śli go ze sobą, war​cząc gniew​nie i klnąc, ile​kroć sta​wiał im opór. Pod​dał się więc szyb​ko ze wzglę​du na nie​sio​ne​go w ra​mio​nach syn​ka. Bał się, że w nie​unik​nio​nej szar​pa​ni​nie ktoś mógł​by skrzyw​dzić Ka​ju​sa. Nie chciał też zgu​bić drep​czą​cej za nim po​słusz​nie i mil​czą​cej od dłuż​szej chwi​li żony. Mało bra​ko​wa​ło, a roz​dzie​lo​no by ich przy zwę​że​niu, tam gdzie pa​no​wał naj​więk​szy ko​cioł. Ka​ta​rzy​na po​tknę​ła się i pu​ści​ła go, ale tyl​ko na se​kun​dę. Za​nim zdą​żył za​re​ago​wać, znów wpi​ła się spo​co​ny​mi pal​ca​mi w jego twar​dą dłoń. Przy koń​cu wa​go​nu usły​szał ko​lej​ny gwizd, bar​dziej prze​cią​gły i jak​by gło​śniej​szy. Usta​wił się bo​‐ kiem do kie​run​ku mar​szu i wy​krę​cił szy​ję. Da​le​ko z tyłu, nad fa​lu​ją​cym nie​ustan​nie mo​rzem głów, zo​ba​‐ czył ko​lum​nę bia​łe​go dymu. Się​ga​ła wy​so​ko w nie​bo, prze​sła​nia​jąc za​ry​sy da​chu dwor​ca. Po​czuł zim​ny dreszcz. Po​ciąg z pe​ro​nu dru​gie​go. Ktoś zdo​łał go w koń​cu uru​cho​mić. Spoj​rzał szyb​ko przed sie​bie. Od krań​ca skła​du dzie​li​ło ich jesz​cze co naj​mniej kil​ka​set me​trów. W tym tem​pie będą po​‐ trze​bo​wa​li dzie​się​ciu, może na​wet pięt​na​stu mi​nut, by wy​do​stać się z wą​skie​go gar​dła. Ko​lej​ny rzut oka przez ra​mię uświa​do​mił mu, że nie mają naj​mniej​szych szans. W tym sa​mym mo​men​cie roz​legł się trze​ci gwizd, naj​gło​śniej​szy i naj​dłuż​szy. Ktoś cią​gnął za sznu​rek sy​gna​ło​wy, zu​peł​nie jak ma​szy​ni​sta od wę​gla​‐ rek, gdy wjeż​dżał w tłum przed Dwor​cem Głów​nym. Nie tyl​ko Ka​rol zdał so​bie spra​wę z za​gro​że​nia. Wo​kół roz​le​gły się la​men​ty, zło​rze​cze​nia, płacz. Lu​‐ dzie wpa​dli w jesz​cze więk​szą pa​ni​kę na wi​dok strze​la​ją​ce​go w nie​bo słu​pa dymu, te​raz już sza​re​go, któ​‐ ry z każ​dym puf​nię​ciem rósł w oczach. Schröder był bli​ski za​ła​ma​nia. Choć wy​tę​żał wszyst​kie siły, tłum sta​wiał mu za​cię​ty opór, nie po​zwa​‐ la​jąc do​trzeć do skra​ju es​ta​ka​dy, gdzie mógł​by w mia​rę bez​piecz​nie prze​cze​kać, do​pó​ki po​ciąg nie prze​‐ je​dzie. Z dziec​kiem na ręku i ko​twi​cą w po​sta​ci żony nie był jed​nak w sta​nie wal​czyć sku​tecz​nie, dla​te​go spy​cha​no go co​raz da​lej, aż w koń​cu wal​nął ple​ca​mi w drew​nia​ną ścia​nę cuch​ną​ce​go che​mi​ka​lia​mi wa​‐ go​nu. Tra​fił tam na mo​ment przed tym, nim roz​pę​dzo​na lo​ko​mo​ty​wa zrów​na​ła się z pa​ro​wo​zem blo​ku​ją​‐ cym środ​ko​wy tor. Tuż przed czwar​tym gwiz​dem lu​dzie prze​sta​li ucie​kać. Te​raz już wszy​scy wal​czy​li o do​stęp do ba​‐ rier​ki. Ka​rol na​to​miast spo​glą​dał z prze​ra​że​niem na krwa​wą mia​zgę po​kry​wa​ją​cą czar​ną do nie​daw​na osło​nę dym​ni​cy pa​ro​wo​zu. W huku pra​cu​ją​cych peł​ną mocą tło​ków lo​ko​mo​ty​wy uto​nę​ły wszyst​kie inne dźwię​ki. To był już ko​niec. Dla nie​go, dla Ka​ju​sa, dla Ka​ta​rzy​ny. Jak​że głu​pi i bez​sen​sow​ny ko​niec po ta​kiej męce i tylu wy​rze​cze​niach… Uści​snął moc​niej dłoń żony. Cze​ka​jąc na nie​unik​nio​ne, przy​mknął oczy i za​czął się osu​wać po chro​po​wa​tych de​skach. Za​nim klap​‐ nął na to​ro​wi​sko, po​czuł za ple​ca​mi… pust​kę. W ułam​ku se​kun​dy zro​zu​miał, co to zna​czy. Sku​lił się i wto​czył pod wa​gon, po​cią​ga​jąc Ka​ta​rzy​nę za sobą. Przy​warł bo​kiem do śmier​dzą​cych sma​rem pod​kła​dów, nim su​ną​ca po są​sied​nim to​rze lo​ko​mo​ty​wa zmio​tła i prze​mie​li​ła wal​czą​cych ze sobą do ostat​niej se​kun​dy ży​cia lu​dzi. Za​ci​snął moc​no po​wie​ki, nie chcąc wi​dzieć tego, co wie​lo​to​no​wa masa sta​li robi z za​gar​nia​ny​mi pod koła cia​ła​mi. Nie uda​ło mu się jed​nak uciec cał​ko​wi​cie od tego kosz​ma​ru. Po​czuł w noz​drzach woń pa​lo​ne​go mię​sa, na twa​rzy i rę​kach – cie​płe bry​zgi lep​kiej cie​czy. Coś mięk​kie​go ude​rzy​ło go w nogi, coś in​ne​go, ostrzej​sze​go, trą​ci​ło w ra​‐

mię. Sta​rał się wy​rzu​cić z gło​wy wszyst​kie my​śli. Ści​skał z ca​łych sił dłoń kwi​lą​cej ci​chut​ko żony i moc​no tu​lił do pier​si pła​czą​ce dziec​ko. Prze​ży​li. Nic wię​cej się nie li​czy​ło.

53 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 06:35 pl. Wol​no​ści Słu​cha​li pod​po​rucz​ni​ka z sze​ro​ko otwar​ty​mi ocza​mi i opad​nię​ty​mi szczę​ka​mi. A wła​ści​wie pa​trzy​li na nie​go jak na sza​leń​ca. Za​czął bar​dzo roz​sąd​nie. Wska​zał obiek​ty, któ​rych na​le​ża​ło bro​nić za wszel​ką cenę, aby pod​le​głe ma​‐ jo​ro​wi Bie​drzyc​kie​mu od​dzia​ły mia​ły szan​se prze​trwać do cza​su na​dej​ścia ewen​tu​al​nej po​mo​cy. Nie spo​dzie​wa​li się wpraw​dzie żad​nej od​sie​czy, ale to aku​rat był nie​istot​ny szcze​gół. Li​czy​ło się tyl​ko to, by dzię​ki do​brej orien​ta​cji Ni​zne​ra umie​jęt​nie roz​lo​ko​wać siły, nie na​ra​ża​jąc skrom​ne​go sta​nu oso​bo​we​go na zbyt​nie stra​ty. Resz​tą mie​li się mar​twić póź​niej, gdy przyj​dzie na to pora. Prio​ry​te​to​wym za​da​niem było za​pew​nie​nie oca​la​łym woj​sko​wym – bo o cy​wi​lach nikt w tej chwi​li nie my​ślał – do​stę​pu do ener​gii, wody pit​nej i żyw​no​ści. Gdy​by epi​de​mia do​ty​czy​ła tyl​ko Wro​cła​wia, nie mie​li​by z tym naj​mniej​sze​go pro​ble​mu. Nie​ste​ty za​ra​za roz​peł​zła się na cały kraj, a to zna​czy​ło, że będą mu​sie​li za​do​wo​lić się tym co pod ręką. Na ich szczę​ście w sa​mym cen​trum znaj​do​wa​ły się dwie elek​trow​nie wod​ne. Nie​wiel​kie, ale nie cho​‐ dzi​ło im prze​cież o za​si​la​nie dla ca​łej me​tro​po​lii. Je​dy​ny szko​puł tkwił w tym, jak prze​kie​ro​wać wy​two​‐ rzo​ny w obu za​kła​dach prąd, aby tra​fiał we wła​ści​we miej​sca. Na ra​zie nie wi​dzie​li roz​wią​za​nia, jed​nak​‐ że ist​nia​ły spo​re szan​se, że ktoś z ba​onu in​ży​nie​ryj​ne​go zdo​ła im po​móc. Co waż​ne, dys​po​no​wa​li też licz​‐ ny​mi agre​ga​ta​mi prą​do​twór​czy​mi, któ​re sta​ły po ma​ga​zy​nach i ga​ra​żach oko​licz​nych jed​no​stek woj​sko​‐ wych i mo​gły być prze​wie​zio​ne w naj​bar​dziej new​ral​gicz​ne punk​ty. A ropy i ben​zy​ny nie po​win​no tak szyb​ko za​brak​nąć. Za​pew​nie​nie wy​star​cza​ją​cej ilo​ści wody pit​nej było zu​peł​nie inną spra​wą, ale i tu​taj los się do nich uśmiech​nął: sta​ra po​nie​miec​ka wie​ża ci​śnień, wznie​sio​na jesz​cze pod ko​niec dzie​więt​na​ste​go wie​ku przy uli​cy Na Gro​bli, mie​ści​ła dwa gi​gan​tycz​ne zbior​ni​ki za​wie​ra​ją​ce po​nad czte​ry ty​sią​ce me​trów sze​ścien​‐ nych wody. Tu je​dy​ny pro​blem po​le​gał na tym, że do ob​słu​gi tur​bin pa​ro​wych trze​ba było ar​mii fa​chow​‐ ców i mnó​stwa wę​gla. Tego dru​gie​go mie​li wpraw​dzie pod do​stat​kiem choć​by w por​cie miej​skim, skąd mógł tra​fić do nie​wiel​kie​go ba​se​nu prze​ła​dun​ko​we​go u zbie​gu Oła​wy i Odry, gdy​by uda​ło się za​prząc do pra​cy choć​by jed​ną bar​kę, ale skąd wziąć fa​chow​ców zna​ją​cych się na ob​słu​dze skom​pli​ko​wa​ne​go sys​te​‐ mu ma​szyn i pomp? Wspa​nia​łe MPWiK na nic im się nie przy​da, je​śli stoi pu​ste jak wszyst​kie za​kła​dy uży​tecz​no​ści pu​blicz​nej po ostat​niej nocy. Chy​ba że sko​rzy​sta​ją z dru​gie​go, bar​dziej do​raź​ne​go roz​wią​za​‐ nia, ja​kim było czer​pa​nie wody ze zbior​ni​ków i prze​wo​że​nie jej w wy​bra​ne miej​sca cy​ster​na​mi, któ​re mo​gli za​re​kwi​ro​wać w kil​ku zna​nych pod​po​rucz​ni​ko​wi punk​tach. Trze​ci, naj​mniej wy​god​ny i naj​bar​dziej pra​co​chłon​ny spo​sób po​zy​ski​wa​nia czy​stej wody po​le​gał na wy​ko​rzy​sta​niu roz​sia​nych we Wro​cła​wiu stud​ni, tak zwa​nych abi​sy​nek, któ​rych po Niem​cach po​zo​sta​ło cał​kiem spo​ro. Je​śli cho​dzi o żyw​ność, Ni​zner wy​mie​nił sze​reg ma​ga​zy​nów woj​sko​wych, a tak​że cy​wil​nych, jak choć​by wo​je​wódz​ka cen​tra​la za​opa​trze​nia Po​wszech​nej Spół​dziel​ni Spo​żyw​ców „Spo​łem”. Kon​serw tam zgro​ma​dzo​nych po​win​no wy​star​czyć na wie​le mie​się​cy – na​wet dla ty​sią​ca lu​dzi z okła​dem, bo tylu w su​mie się do​li​czy​li, gdy ba​ta​lion in​ży​nie​ryj​ny do​tarł w koń​cu na plac Wol​no​ści. Mu​sie​li je tyl​ko szyb​ko

za​bez​pie​czyć i prze​wieźć tam gdzie trze​ba. Na tym za​koń​czy​li pierw​szą część od​pra​wy. Ra​diem żoł​nie​rze za​ję​li się już wcze​śniej. Pod​czas kry​‐ zy​su ato​mo​we​go nikt nie pa​mię​tał o kil​ku ra​dio​te​le​gra​fi​stach wy​sła​nych do roz​gło​śni przy uli​cy Ar​mii Ra​dziec​kiej, trwa​li więc na po​ste​run​kach przez cały ten czas, nie ma​jąc po​ję​cia o no​wym za​gro​że​niu, po​‐ dob​nie jak dok​tor Aren​dzi​kow​ski i po​rucz​nik Ma​wet. Te​raz przy​szła pora na to, by zor​ga​ni​zo​wać im do​‐ sta​wy ropy do ge​ne​ra​to​rów i żyw​no​ści – jed​ne​go i dru​gie​go mie​li w bród po dru​giej stro​nie uli​cy, w opu​‐ sto​sza​łych te​raz ko​sza​rach ma​cie​rzy​stej jed​nost​ki – by łącz​no​ściow​cy mo​gli pra​co​wać nie​prze​rwa​nie przez wie​le dni. Ma​jor Bie​drzyc​ki wią​zał z nimi spo​re na​dzie​je, i to nie tyl​ko w kon​tek​ście kon​tak​tu ze świa​tem. Rów​nie waż​ne dla nie​go było do​tar​cie do oca​la​łych miesz​kań​ców Wro​cła​wia. O ile tacy w ogó​le się znaj​dą, jak słusz​nie za​uwa​żył Nie​sy​to. Nie chcąc prze​dłu​żać od​pra​wy, prze​szli w koń​cu do ostat​niej kwe​stii. Ni​zner prze​łknął gło​śno śli​nę, za​nim po​ka​zał Bart​ko​wi i Krzysz​to​fo​wi wy​bra​ną przez sie​bie lo​ka​li​za​‐ cję. Nie spodo​ba​ła im się, cze​mu na​tych​miast dali wy​raz. On jed​nak upie​rał się przy swo​im, twier​dząc, że to naj​lep​szy z moż​li​wych wy​bo​rów. – Ogród zoo​lo​gicz​ny? – Nie​sy​to po​pu​kał się w czo​ło. – Bądź​my po​waż​ni. Pod​po​rucz​nik zbył tę uwa​gę wzru​sze​niem ra​mion. – Ostrze​ga​łem, że to dość kon​tro​wer​syj​na pro​po​zy​cja. Bie​drzyc​ki przy​glą​dał się ma​pie, ki​wa​jąc wol​no gło​wą, jak​by roz​wa​żał róż​ne moż​li​wo​ści. – Wy​ja​śnij​cie, ale tak kon​kret​nie: dla​cze​go aku​rat zoo? – po​pro​sił. Pod​po​rucz​nik po​chy​lił się nad sto​łem. Nie chcąc się po​wta​rzać, po​mi​nął wy​li​czo​ne przed mo​men​tem za​le​ty tego miej​sca, ta​kie jak umiej​sco​wie​nie z dala od du​żych sku​pisk lud​no​ści, wy​so​ki so​lid​ny mur od stro​ny rze​ki, bo​ga​ta in​fra​struk​tu​ra, w tym me​dycz​na czy też ra​czej we​te​ry​na​ryj​na, i wresz​cie obec​ność zwie​rząt, z któ​rych więk​szość nada​wa​ła się praw​do​po​dob​nie do spo​ży​cia. Ten ostat​ni punkt po​mi​nął tak​‐ że za pierw​szym ra​zem, jak naj​bar​dziej ce​lo​wo, nie był bo​wiem pe​wien, czy za​bi​ja​ne na mię​so czwo​ro​‐ no​gi nie ule​gną przy​pad​kiem prze​mia​nie ta​kiej sa​mej jak lu​dzie. Te​raz sku​pił się na tym, cze​go obaj de​cy​‐ den​ci nie za​uwa​ża​li albo wręcz nie wie​dzie​li. Wska​zał pal​cem ogród zoo​lo​gicz​ny, a na​stęp​nie prze​su​nął opusz​kę na dru​gi brzeg Odry w po​bli​że mo​‐ stu Grun​waldz​kie​go. – Wie​ża ci​śnień, czy​li na​sze naj​więk​sze za​pa​sy wody pit​nej. – Wró​cił pal​cem na te​ren zoo i tym ra​‐ zem prze​su​nął opusz​kę na za​chód, tuż za mur. – Przy​stań stat​ków że​glu​gi pa​sa​żer​skiej, dzię​ki któ​rym bę​‐ dzie​my mie​li za​pew​nio​ny trans​port. Mo​że​my je prze​pro​wa​dzić ze Sta​rej Odry na Odrę tędy, przez ślu​zę – wska​zał znaj​du​ją​ce się obok Wy​brze​że Wy​spiań​skie​go. – Przy oka​zji, to te​re​ny po​li​tech​ni​ki. Ogrom​ne za​‐ ple​cze tech​nicz​ne i na​uko​we. Niby nic, ale kie​dyś może się przy​dać. – Su​nąc opusz​ką da​lej na za​chód wzdłuż ko​ry​ta rze​ki do​tarł aż za Ostrów Tum​ski. – Elek​trow​nie wod​ne na Kę​pie Miesz​czań​skiej. – Prą​du stat​ka​mi nie prze​wie​zie​my – wtrą​cił scep​tycz​nie na​sta​wio​ny Nie​sy​to. – To praw​da – zgo​dził się z nim Ni​zner – ale dno rze​ki jest ide​al​nym miej​scem na po​ło​że​nie ka​bli. Bę​dzie​my mu​sie​li o tym po​my​śleć, je​śli nasi spe​ce z wojsk in​ży​nie​ryj​nych nie zdo​ła​ją pod​łą​czyć ogro​du zoo​lo​gicz​ne​go do sie​ci. – Wró​cił pal​cem do punk​tu wyj​ścia. – Idź​my da​lej. Spo​ra część Wro​cła​wia leży na wy​spach. – Trzy ru​chy wy​star​czy​ły, by wska​zać szla​ki wod​ne ota​cza​ją​ce skra​wek lądu, na któ​rym znaj​do​wał się ogród zoo​lo​gicz​ny. – Tę na​zy​wa się po​tocz​nie Wiel​ką, bo jak nie​trud​no się do​my​ślić, jest z nich wszyst​kich naj​więk​sza. Wy​star​czy jed​nak za​blo​ko​wać albo uszko​dzić tyl​ko pięć mo​stów, a zo​sta​‐

nie od​cię​ta od resz​ty świa​ta. Nie ma tu​taj tak gę​stej za​bu​do​wy jak w in​nych dziel​ni​cach, więc oczysz​cza​‐ nie po​win​no prze​bie​gać spraw​niej niż w cen​trum. Do tego mamy ogrom​ne te​re​ny zie​lo​ne: par​ki, sta​wy, nie​użyt​ki, mnó​stwo ogród​ków dział​ko​wych, na któ​rych… – Dość! – Bie​drzyc​ki ze​rwał się z krze​sła. Nie​sy​to i Ni​zner spoj​rze​li na nie​go zdzi​wie​ni. – Nie chce​cie po​znać al​ter​na​ty​wy? – za​py​tał pod​po​rucz​nik. – Nie. To, co usły​sza​łem, w zu​peł​no​ści mi wy​star​czy – od​parł ma​jor, na​kła​da​jąc czap​kę. – Słusz​nie. – Krzysz​tof tak​że pod​niósł się ze swo​je​go miej​sca. – Wy​star​czy tego baj​du​rze​nia. Gmach Rady Na​ro​do​wej ma lep​sze po​ło​że​nie. Stoi tak samo bli​sko wie​ży ci​śnień i znacz​nie bli​żej elek​trow​ni. Jest po​nie​miec​ki, więc kto wie, czy nie ma z nią na​wet bez​po​śred​nie​go po​łą​cze​nia… Bie​drzyc​ki spoj​rzał py​ta​ją​co na Ni​zne​ra. – To moż​li​we – przy​znał po chwi​li wa​ha​nia pod​po​rucz​nik. – I na pew​no pro​ściej bę​dzie się pod​piąć w ra​zie po​trze​by. Ale ta lo​ka​li​za​cja ma też wie​le po​waż​nych mi​nu​sów – za​strzegł na ko​niec. – Niby ja​kich? – za​py​tał za​dzior​nie Nie​sy​to. – Sie​dzi​ba Rady Na​ro​do​wej leży zbyt bli​sko cen​trum, gdzie za​gro​że​nie jest wciąż duże. Nie znaj​du​je się na wy​spie, więc w ra​zie po​trze​by nie zdo​ła​my jej od​ciąć od resz​ty mia​sta. Brak na jej te​re​nie bez​‐ piecz​ne​go miej​sca na upra​wy, co zna​czy, że po wy​czer​pa​niu za​pa​sów żyw​no​ści nikt nie zdo​ła tam prze​‐ żyć… – Bar​tek! – Nie​sy​to pod​niósł głos – Tych kon​serw wy​star​czy nam na mie​siąc, a może i dłu​żej, je​śli bę​dzie​my go​spo​dar​ni. Poza tym ten gmach to praw​dzi​wa for​te​ca. Moż​na się w nim sku​tecz​nie bro​nić przed hor​da​mi nie​umar​łych. Nie mó​wiąc już o tym, że wciąż są tam moi współ​pra​cow​ni​cy, któ​rych ścią​‐ gnę​li​śmy wie​czo​rem… – …i niech so​bie będą. My i tak wy​bie​ra​my zoo – uciął Bie​drzyc​ki. – Ja nie mam za​mia​ru miesz​kać w klat​ce po szym​pan​sie! – za​pro​te​sto​wał Krzy​siek. Ma​jor za​trzy​mał się w wyj​ściu. Je​den z pra​cu​ją​cych w są​sied​nim na​mio​cie ra​dio​te​le​gra​fi​stów Dep​tu​‐ cha wrę​czył mu mel​du​nek. Bar​tek prze​czy​tał go szyb​ko, skrzy​wił się, a po​tem prze​niósł wzrok na przy​ja​‐ cie​la. – Do​brze – rzu​cił. – Tak bę​dzie na​wet le​piej. Prze​nie​sie​nie two​ich lu​dzi i ca​łej in​fra​struk​tu​ry WRNu na te​ren ogro​du zoo​lo​gicz​ne​go by​ło​by te​raz zbyt skom​pli​ko​wa​ne i cza​so​chłon​ne. Zrób​my za​tem tak: ty przej​miesz kon​tro​lę nad wła​dza​mi cy​wil​ny​mi i zo​sta​niesz w swo​im gma​chu, a ja roz​lo​ku​ję mo​ich lu​dzi na Wiel​kiej Wy​spie i spró​bu​ję ją jak naj​szyb​ciej od​izo​lo​wać i oczy​ścić. Je​śli któ​reś z tych miejsc oka​że się chy​bio​nym po​my​słem, ewa​ku​uje​my się do dru​gie​go. Nie​sy​to prze​łknął gło​śno śli​nę. – Bez żoł​nie​rzy nie damy rady… – wy​du​kał w koń​cu. – Dam ci je​den plu​ton z kom​pa​nii Dep​tu​cha i tyle amu​ni​cji, ile zdo​łasz stąd wy​wieźć – obie​cał Bie​‐ drzyc​ki. – A te​raz bierz dupę w tro​ki, je​śli chcesz prze​żyć. W oko​li​cach Dwor​ca Głów​ne​go pa​trol za​‐ uwa​żył przed chwi​lą nie​umar​łych. Są ich po​dob​no ty​sią​ce.

54 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 06:37 Dwo​rzec Głów​ny Schröder le​żał nie​ru​cho​mo. Nie wa​żył się otwo​rzyć oczu, do​pó​ki słab​ną​cy z każ​dą chwi​lą tur​kot kół nie ucichł zu​peł​nie. Es​ta​ka​dę przy​krył ca​łun doj​mu​ją​cej, roz​ry​wa​ją​cej uszy ci​szy. Płacz Ka​ju​sa, któ​ry roz​legł się mo​ment póź​niej, brzmiał w tych oko​licz​no​ściach wy​jąt​ko​wo ża​ło​śnie. I jesz​cze ten po​twor​ny fe​tor, do​słow​nie za​ty​ka​ją​cy dech w pier​si… Ka​rol po​gła​dził syn​ka po zmierz​wio​nych wło​sach, pró​bu​jąc go uspo​ko​ić, a po​tem ob​ró​cił wol​no gło​‐ wę, by spoj​rzeć na są​sied​ni tor. Nie zo​ba​czył jed​nak szyn. Tuż przed jego twa​rzą le​żał prze​po​ło​wio​ny pod ostrym ką​tem po​zba​wio​ny gło​wy tors, z któ​re​go wy​pły​wa​ły wnętrz​no​ści. Tego było dla nie​go za wie​le. Szarp​nął się gwał​tow​nie, za​po​mi​na​jąc na​wet o bez​pie​czeń​stwie dziec​ka – na całe szczę​ście pod wa​go​nem był spo​ry prze​świt – po czym zwy​mio​to​wał samą żół​cią, po​nie​waż od daw​na nie miał ni​cze​go in​ne​go w żo​łąd​ku. Prze​strzeń po​‐ mię​dzy to​ra​mi za​sła​na była szcząt​ka​mi roz​je​cha​nych lu​dzi. Zwa​ły krwa​wych ochła​pów się​ga​ły ramy wa​‐ go​nu, od​ci​na​jąc nie​mal zu​peł​nie do​stęp świa​tła od tej stro​ny. Ka​rol prze​czoł​gał się w lewo i po chwi​li sta​nął mię​dzy dwo​ma po​cią​ga​mi. Miej​sca było tam tyle, że mógł się nie tyl​ko pod​nieść, ale i przejść da​‐ lej. Od​wró​cił się, wy​cią​ga​jąc rękę do peł​zną​cej za nim, wciąż po​chli​pu​ją​cej mał​żon​ki. Chwy​cił ją za dłoń i już otwie​rał usta, by po​wie​dzieć coś po​krze​pia​ją​ce​go, gdy na​gle krew od​pły​nę​ła mu z twa​rzy… To nie była Ka​ta​rzy​na! Pa​trzył na obcą mu ko​bie​tę, a ra​czej dziew​czy​nę, bo wąt​pił, by była już peł​no​let​nia. Mia​ła bar​dzo po​dob​ną syl​wet​kę, iden​tycz​ną mod​ną fry​zu​rę, bluz​kę w tym sa​mym ko​lo​rze co Ka​ta​rzy​na, ale z całą pew​no​ścią nie była jego żoną. – Kim ty, u li​cha, je​steś? – za​py​tał, przy​ku​ca​jąc, by spraw​dzić, czy pod wa​go​nem nie ma ko​goś jesz​‐ cze. Nie od​po​wie​dzia​ła, więc pod​no​sząc głos, do​dał za​raz: – Skąd się tu wzię​łaś? Mów! Za​drża​ła, sły​sząc jego hi​ste​rycz​ny krzyk. Cof​nę​ła się o krok. – Zła​pał mnie pan za rękę, tam, na zwę​że​niu – wy​mam​ro​ta​ła, wska​zu​jąc gło​wą za sie​bie. Ka​rol zmełł w ustach prze​kleń​stwo. Był spa​ni​ko​wa​ny jak inni, to praw​da, ale żeby aż tak się po​my​‐ lić? Kil​ka​na​ście razy oglą​dał się na nią i za każ​dym ra​zem wi​dział jej wło​sy, jej ra​mio​na okry​te kwie​ci​‐ stym fio​le​tem. Po​wi​nie​nem był spraw​dzić do​kład​niej, po​ło​wa bab w tym mie​ście nosi iden​tycz​ne fry​zu​‐ ry, a mod​nych blu​zek są może ze trzy ro​dza​je… Od​wró​cił się ple​ca​mi do za​pła​ka​nej dziew​czy​ny, a póź​niej – po krót​kiej chwi​li wa​ha​nia – pod​szedł do koń​ca wa​go​nu. Nie wy​pusz​cza​jąc Ka​ju​sa z ra​mion, prze​do​stał się na dru​gą stro​nę po​cią​gu po bu​fo​rach i me​cha​ni​zmie sprzę​ga​ją​cym i bez ze​ska​ki​wa​nia na zie​mię spoj​rzał z góry na wi​docz​ny mię​dzy bor​do​wy​‐ mi ścia​na​mi wa​go​nów tor i po​kry​wa​ją​cą go rą​ban​kę. Jesz​cze przed mo​men​tem cie​szył się jak dziec​ko, że zna​lazł dro​gę po​zwa​la​ją​cą mu na omi​nię​cie tej rzeź​ni, a te​raz mu​siał wró​cić w sam jej śro​dek, je​śli chciał spraw​dzić… – Pro​szę mnie nie zo​sta​wiać… – za​pisz​cza​ła dziew​czy​na, wi​dząc, że Ka​rol wspi​na się mię​dzy wa​go​‐ ny.

– Od​wal się! – wark​nął, zły tak​że na nią, że nie pro​te​sto​wa​ła, nie wy​ry​wa​ła się wcze​śniej, nie dała znać, że jest kimś in​nym, niż on my​ślał. – Nie mam za​mia​ru cię niań​czyć. Mu​szę zna​leźć żonę. – Ale ja się boję! – wrza​snę​ła. – To twój pro​blem – rzu​cił, nie od​wra​ca​jąc się na​wet. Po​ża​ło​wał na​tych​miast, że wró​cił na miej​sce wy​pad​ku. Cze​goś ta​kie​go nie da się opi​sać sło​wa​mi. Po​ciąg prze​bił się przez zbi​ty tłum se​tek lu​dzi, za​bi​ja​jąc na miej​scu zde​cy​do​wa​ną więk​szość z nich. Ale było w tym wi​do​ku coś jesz​cze, coś na​wet bar​dziej nie​po​ko​ją​ce​go. Ka​rol nie umiał z po​cząt​ku spre​cy​zo​‐ wać, co go tak za​alar​mo​wa​ło. Do​pie​ro po chwi​li zro​zu​miał, że cho​dzi o licz​bę ofiar. Prze​kra​cza​ła wszel​‐ kie po​ję​cie. Ścia​ny wa​go​nów to​wa​ro​wych i ba​rier​ka na skra​ju es​ta​ka​dy wy​glą​da​ły, jak​by ja​kaś ogrom​na be​stia po​cią​gnę​ła po nich gi​gan​tycz​ny​mi pa​zu​ra​mi. Wy​chy​la​jąc się bar​dziej, Schröder do​strzegł trzy głę​‐ bo​kie po​strzę​pio​ne rysy cią​gną​ce się wzdłuż ca​łe​go skła​du. Słup​ki ba​rie​rek były po​prze​ci​na​ne bądź moc​‐ no uszko​dzo​ne, a gór​na po​ręcz chwia​ła się pod cię​ża​rem wi​szą​cych na niej lu​dzi. Co spo​wo​do​wa​ło aż ta​kie znisz​cze​nia? Na pew​no nie po​ciąg – na​wet gdy​by je​chał z po​otwie​ra​ny​mi drzwia​mi wszyst​kich wa​go​nów. Wra​ca​jąc my​śla​mi do skła​du sto​ją​ce​go wcze​śniej na pe​ro​nie dru​gim, Ka​‐ rol przy​po​mniał so​bie huk eks​plo​zji sły​sza​ny tuż przed wy​pad​kiem. Czyż​by wy​buch ro​ze​rwał któ​ryś z wa​go​nów? Tak, ostre jak brzy​twy kra​wę​dzie blach by​ły​by w sta​nie spo​wo​do​wać po​dob​ne znisz​cze​nia. Co tam jed​nak wy​bu​chło, po​zo​sta​wa​ło dla Ka​ro​la za​gad​ką. Sku​pił wzrok na miej​scu ka​ta​stro​fy. Ucie​ki​nie​rzy szu​ka​ją​cy oca​le​nia przy wa​go​nach to​wa​ro​wych zo​‐ sta​li po​szat​ko​wa​ni, a na​stęp​nie za​gar​nię​ci pod roz​pę​dzo​ne koła pul​ma​nów. To samo spo​tka​ło lu​dzi kłę​‐ bią​cych się przy ba​rier​ce. W do​dat​ku mio​ta​ne ogrom​ną siłą szcząt​ki ma​sa​kro​wa​ły resz​tę – na​wet tych, któ​rzy zdą​ży​li prze​do​stać się za ba​rier​kę. Tyl​ko kil​ku naj​sil​niej​szych męż​czyzn zdo​ła​ło za​wi​snąć na rę​kach i wy​trzy​mać wy​star​cza​ją​co dłu​go. Wspi​na​li się wła​śnie na es​ta​ka​dę, co było nie naj​ła​twiej​szym za​da​niem ze wzglę​du na uszko​dze​nia me​ta​‐ lo​wej kon​struk​cji, jed​nak​że ża​den nie od​wa​żył się wejść na tory. Za​mar​li w bez​ru​chu, osłu​pia​li za​sta​nym wi​do​kiem albo fak​tem, że prze​ży​li taką ma​sa​krę. W pew​nym mo​men​cie je​den z oca​lo​nych spoj​rzał na Ka​ro​la szkla​nym wzro​kiem i na​gle pu​ścił roz​‐ chwia​ną wciąż po​ręcz, le​cąc bez​wład​nie w dół, pro​sto na uli​cę. Wy​rżnął o bruk nie​mal na​tych​miast, a głu​chy ło​mot dał się sły​szeć na​wet na szczy​cie es​ta​ka​dy. Trzej naj​bliż​si ock​nę​li się wresz​cie i prze​leź​li szyb​ko na bez​piecz​ną stro​nę. Sta​nę​li nad zwa​ła​mi ludz​kich szcząt​ków, nie wie​dząc co da​lej. – Pa​no​wie! – za​wo​łał Ka​rol, zwra​ca​jąc na sie​bie ich uwa​gę. – Spró​buj​cie prze​do​stać się po bu​fo​rach za ten po​ciąg. Tam jest wy​star​cza​ją​co dużo miej​sca, by wyjść poza… – nie do​koń​czył. Nie wie​dział, jak na​zwać tra​ge​dię, któ​rej był mi​mo​wol​nym świad​kiem. Usły​sze​li go i zro​zu​mie​li. Na​wet ci, któ​rzy znaj​do​wa​li się da​lej i do​pie​ro te​raz za​czę​li ze​ska​ki​wać z ba​rier​ki na tory. Trzej naj​śmiel​si, stą​pa​jąc ostroż​nie po​śród zwłok, po​ko​ny​wa​li już krót​ki dy​stans dzie​‐ lą​cy ich od wa​go​nów, co jed​nak oka​za​ło się nie ta​kie ła​twe. Pierw​szy po​śli​zgnął się, za​nim do​tarł do pierw​szej szy​ny, i wy​ło​żył się jak dłu​gi. Dwaj po​zo​sta​li przy​sta​nę​li, jak​by cze​ka​jąc, aż ich to​wa​rzysz wsta​nie, lecz on pod​niósł się tyl​ko na czwo​ra​ki, po​tem ręce za​czę​ły mu drżeć w łok​ciach i na​raz zwa​lił się po​now​nie na tory, tym ra​zem bez​wład​nie jak rzu​co​na w bło​to szma​cia​na lal​ka. Jego kom​pa​ni spoj​rze​li po so​bie, na​stęp​nie zer​k​nę​li na lu​dzi pró​bu​ją​cych iść ich śla​dem, a kie​dy ru​szy​li po​now​nie, Schröder za​uwa​żył w ich ru​chach na​wet więk​szą nie​pew​ność. W koń​cu też za​czę​li drżeć, jak​by do​sta​li ata​ku fe​bry, ale nie to było naj​dziw​niej​sze. Ka​rol do​strzegł

coś jesz​cze – i to prze​ra​zi​ło go do resz​ty. Zwa​ły za​ście​la​ją​ce​go tory mię​cha fa​lo​wa​ły, jak​by coś ukry​te​go głę​bo​ko pod nimi pró​bo​wa​ło wy​do​stać się na wol​ność. Ruch ten na​ra​stał z se​kun​dy na se​kun​dę. Ci na to​‐ rach tak​że za​uwa​ży​li, że coś jest nie tak. Ro​zej​rze​li się spa​ni​ko​wa​ni, ale za​nim zdą​ży​li co​kol​wiek zro​bić, za​czę​li pa​dać je​den po dru​gim, wo​ła​jąc prze​raź​li​wie po​mo​cy. Ci​chli bły​ska​wicz​nie, tak że po chwi​li na es​ta​ka​dzie było już tyl​ko dwóch ży​wych lu​dzi – je​śli nie li​czyć Ka​ju​sa na ręku Ka​ro​la i dziew​czy​ny gdzieś za po​cią​giem. Schröder i wy​so​ki blon​dyn, któ​ry ostat​ni po​ko​nał ba​rier​kę i tyl​ko dla​te​go zdą​żył za nią wró​cić, przy​‐ glą​da​li się z od​ra​zą nie​sa​mo​wi​te​mu wi​do​ko​wi. Tory wy​glą​da​ły jak po​wierzch​nia wiel​kiej pa​tel​ni, na któ​rej ktoś sma​ży po​dro​by. Jak okiem się​gnąć, zwło​ki roz​je​cha​nych ofiar po​dry​gi​wa​ły sza​leń​czo. Od​cię​te dło​nie za​ci​ska​ły pal​ce, tu​ło​wie po​ru​sza​ły ki​ku​ta​mi, opa​li​zu​ją​ce wnętrz​no​ści wiły się jak gli​sty czy inne ro​ba​le. Ode​rwa​na gło​wa le​żą​ca pod bu​fo​rem, na któ​rym z wra​że​nia przy​kuc​nął Schröder, wła​śnie otwie​‐ ra​ła po​wo​li oczy.

55 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 06:55 Miej​ski Ogród Zoo​lo​gicz​ny, ul. Wró​blew​skie​go 1–5 – Co się tak krę​ci​cie jak gów​no w prze​rę​bli? – Bie​drzyc​ki spoj​rzał groź​nie na roz​e​mo​cjo​no​wa​ne​go do​zor​cę. – No jak​że to tak, pa​nie ma​jo​rze – wy​mam​ro​tał cieć, od​wra​ca​jąc się wresz​cie ple​ca​mi do mi​ja​ją​cych bra​mę cię​ża​ró​wek. W jego wzro​ku wi​dać było au​ten​tycz​ne prze​ra​że​nie. – Dy​rek​cja wy​le​je mnie na zbi​ty pysk. – Te​raz to ja je​stem dy​rek​cja – wark​nął Bar​tek. Chło​pi​na zdę​biał. – A co z pa​nem Ka​ro​lem? – wy​szep​tał, bled​nąc. – Z kim? – Z pa​nem Łu​ka​sze​wi​czem, na​szym do​tych​cza​so​wym… – Do​zor​ca wska​zał pal​cem gdzieś w głąb ogro​du. – Zo​stał zwol​nio​ny w try​bie na​tych​mia​sto​wym – po​in​for​mo​wał rze​czo​wo Bie​drzyc​ki. – Was też zwol​nię, je​śli się na​tych​miast nie uspo​ko​icie. Sta​ru​szek spo​kor​niał w jed​nej chwi​li. – Ja tyl​ko… – Jak się na​zy​wa​cie? – Lub​czyń​ski. Kry​stian Lub​czyń​ski, lat sześć​dzie​siąt osiem. Ren​ci​sta dru​giej gru​py. We​te​ran… – Wy​star​czy – uci​szył go ma​jor. – Za​miast ster​czeć tu i ga​pić się jak sro​ka w gnat, zrób​cie coś po​ży​‐ tecz​ne​go. Znajdź​cie mi na przy​kład po​przed​nie​go dy​rek​to​ra. – Pana Ka​ro​la nie ma na te​re​nie ogro​du – po​wie​dział szyb​ko do​zor​ca. – Trzy dni temu po​je​chał z pa​‐ nem An​to​nim do Po​zna​nia w spra​wie no​so​roż​ca. – A kto jest? – za​py​tał Bie​drzyc​ki. – Tyl​ko parę osób, pa​nie ma​jo​rze. Jak wie​czo​rem za​czę​li strze​lać, część opie​ku​nów z noc​nej zmia​ny ucie​kła. Do ro​dzin po​szli. Ze stra​chu. – Od​szu​kaj​cie mi tych, któ​rzy zo​sta​li, i spro​wadź​cie tu​taj – roz​ka​zał Bar​tek. – Na jed​nej no​dze, Lub​‐ czyń​ski! Na jed​nej no​dze!

56 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 07:00 es​ta​ka​da ko​le​jo​wa w oko​li​cach ul. Po​wstań​ców Ślą​skich Blon​dyn oka​zał się lek​ko ru​da​wy i wca​le nie tak wy​so​ki, jak się wy​da​wa​ło. Miał owal​ną, sło​wiań​ską twarz i lek​ki za​rost, z da​le​ka nie rzu​ca​ją​cy się w oczy. Do​łą​czył do Ka​ro​la i dziew​czy​ny do​pie​ro po dłuż​‐ szej chwi​li. Nie za​ry​zy​ko​wał wej​ścia w krwa​wą mia​zgę po tym, co sta​ło się z jego po​przed​ni​ka​mi. Po​zo​‐ sta​jąc za ba​rier​ką, do​tarł do miej​sca, z któ​re​go mógł swo​bod​nie prze​sko​czyć na wy​ła​do​wa​ną drew​nem plat​for​mę. Z niej prze​do​stał się na dru​gą stro​nę po​cią​gu i ru​szył śla​dem od​da​la​ją​ce​go się Schröde​ra i idą​‐ cej za nim jak cień dziew​czy​ny. Do​go​nił ich, do​pie​ro gdy się za​trzy​ma​li na wy​so​ko​ści uli​cy Po​wstań​ców Ślą​skich. Ka​rol przy​sta​nął tam, by przyj​rzeć się wi​docz​nym w dole uli​com. Wszę​dzie szwen​da​ło się co​raz wię​cej apa​tycz​nych po​‐ sta​ci. Nie​któ​re sta​ły tyl​ko, chwie​jąc się jak czło​wiek na rau​szu, inne ła​zi​ły bez celu, wpa​da​jąc na sie​bie wza​jem​nie bądź na prze​szko​dy, cał​kiem jak​by im ktoś od​jął nie tyl​ko ro​zum, ale i wzrok. Wy​glą​da​ło to nie tyle groź​nie, ile dzi​wacz​nie. Do cza​su jed​nak. Dziew​czy​na pi​snę​ła na​gle, wska​zu​jąc ręką na wy​lot ar​kad po le​wej. Sto​ją​ce tam po​sta​cie od​wra​ca​ły się jed​na po dru​giej i zni​ka​ły w mro​ku. Po chwi​li Schröder zro​zu​miał, co je tam przy​cią​gnę​ło. Spod ar​‐ kad wy​bie​gła grup​ka lu​dzi. Było ich pię​cio​ro, a w za​sa​dzie sze​ścio​ro, ale to Ka​rol za​uwa​żył do​pie​ro póź​niej. Ko​bie​ta w śred​nim wie​ku oraz czte​rech męż​czyzn – dwóch młod​szych i dwóch star​szych – uzbro​jo​nych w zwy​kłe de​ski. Uży​wa​li ich do od​py​cha​nia i po​wa​la​nia oszo​ło​mów, któ​rzy lgnę​li do nich jak nie przy​mie​rza​jąc, mu​chy do gów​na. Grup​ka ucie​ki​nie​rów mi​nę​ła sze​ro​ki chod​nik. Na środ​ku skrzy​żo​wa​nia wszy​scy zwol​ni​li, po​tem za​‐ trzy​ma​li się zu​peł​nie, choć tyl​ko na mo​ment. Od naj​bliż​szych szwę​da​czy dzie​li​ło ich z dzie​sięć me​trów, mo​gli więc so​bie po​zwo​lić na chwi​lę od​de​chu. Ro​zej​rze​li się czuj​nie wo​kół, za​nim wy​glą​da​ją​cy na ich przy​wód​cę przy​sa​dzi​sty bro​dacz ru​szył zde​‐ cy​do​wa​nym kro​kiem w stro​nę dwor​ca. Są​dził za​pew​ne, że wy​bie​ra naj​bez​piecz​niej​szą dro​gę, i może tak było na​praw​dę. Nie​ste​ty po​kra​ka, któ​ra ucze​pi​ła się Ka​ro​la, aku​rat wte​dy mu​sia​ła ro​ze​wrzeć pasz​czę. – Nie idź​cie tam! – wrza​snę​ła, za​ska​ku​jąc wszyst​kich. Schröder zdę​biał, tam​ci w dole tak​że. Od​wró​ci​li się, spoj​rze​li na wia​dukt. Trwa​ło to tyl​ko kil​ka se​‐ kund, lecz wy​star​czy​ło, by utra​ci​li zy​ska​ną prze​wa​gę. Chwie​ją​cy się na no​gach oszo​ło​mie​ni dzi​wa​cy nie mar​no​wa​li za to cza​su. Zła​zi​li się ze​wsząd, pro​sto na ko​bie​tę i jej obroń​ców. Wi​dząc to, ucie​ki​nie​rzy ru​‐ szy​li z ko​py​ta w prze​ciw​nym kie​run​ku, po​now​nie po​peł​nia​jąc błąd. W ob​li​czu tak licz​ne​go prze​ciw​ni​ka nie po​mo​gło im na​wet nie​ustan​ne wy​wi​ja​nie de​cha​mi. Je​den z mło​dzi​ków szyb​ko zo​stał z tyłu. Po​wa​lo​ny przez jego part​ne​ra gru​bas w po​pla​mio​nym pod​ko​szul​ku chwy​cił go za kost​kę i już nie pu​ścił. Chło​pak znik​nął pod chma​rą szwę​da​czy. Na ten wi​dok po​zo​sta​li ucie​ki​nie​rzy po​gu​bi​li się do resz​ty. Dru​gi mło​dzik rzu​cił de​skę i za​czął wiać ile sił w no​gach. Pę​dził do wia​duk​tu, omi​ja​jąc wol​niej​szych od nie​go prze​ciw​ni​ków jak nar​ciarz bram​ki pod​czas sla​lo​mu. Dwa razy omal go nie zła​pa​li, ale ja​koś im się wy​smyk​nął. Na tym jed​nak jego szczę​ście się skoń​czy​ło. Uska​ku​jąc przed dwo​ma pod​rost​ka​mi, wpadł na ko​bie​tę w po​dom​ce, a ta… do​słow​nie urwa​ła mu gło​wę.

Po​zo​sta​ła trój​ka trzy​ma​ła się wciąż ra​zem, ale za​prze​sta​ła uciecz​ki. Bro​dacz wy​wi​jał de​chą jak sza​‐ lo​ny. Jego to​wa​rzysz opę​dzał się jak mógł od ota​cza​ją​cych go szwę​da​czy, wol​ną ręką osła​nia​jąc ko​bie​tę wci​śnię​tą mię​dzy ple​cy jego i tam​te​go. Tak​ty​ka ta spraw​dza​ła się, do​pó​ki wo​kół nie za​ro​iło się od gę​‐ stwy prze​ciw​ni​ków. Za​nim wal​czą​cy znik​nę​li pod zwa​ła​mi na​past​ni​ków, Ka​rol zo​ba​czył coś, co zmro​zi​ło mu krew w ży​łach. Ko​bie​ta unio​sła rękę nad gło​wę. Trzy​ma​ła w niej po​dłuż​ne za​wi​niąt​ko. Be​cik po​dob​ny do tego, w któ​rym na szczę​ście usnął znów zmę​czo​ny Ka​jus. Gdy umil​kły w koń​cu wrza​ski męż​czyzn i prze​raź​li​wy pisk mat​ki, sto​ją​cy na wia​duk​cie usły​sze​li ci​che kwi​le​nie, któ​re po chwi​li tak​że urwa​ło się jak no​żem uciął. Schröder spoj​rzał na klę​czą​cą obok nie​go dziew​czy​nę. – Za​do​wo​lo​na je​steś?! – wark​nął. Po​krę​ci​ła gło​wą, wy​bu​cha​jąc jesz​cze gło​śniej​szym pła​czem. Splu​nął z obrzy​dze​niem w jej kie​run​ku i już miał się od​wró​cić, by odejść, gdy ką​tem oka za​uwa​żył bie​gną​ce​go ku nim czło​wie​ka. Roz​po​znał go na​tych​miast. To był ten sam fa​cet, któ​re​go wi​dział wcze​śniej za ba​rier​ką. Je​dy​ny oca​la​ły z ka​ta​stro​fy na to​rach i póź​niej​szej nie​zro​zu​mia​łej ma​sa​kry. – Oni… – sa​pał zdy​sza​ny, le​d​wie do​by​wa​jąc gło​su. – Oni… – za​trzy​mał się kil​ka kro​ków od nich zgię​ty wpół, z dłoń​mi opar​ty​mi o ko​la​na. – Co: oni?! – krzyk​nął po​iry​to​wa​ny Schröder. – Oni zmar​twych​wsta​ją – do​koń​czył wresz​cie blon​dyn, pod​no​sząc gło​wę.

57 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 07:11 Miej​ski Ogród Zoo​lo​gicz​ny, ul. Wró​blew​skie​go 1–5 Bie​drzyc​ki spo​glą​dał na sza​re twa​rze pra​cow​ni​ków ścią​gnię​tych pod bra​mę przez Lub​czyń​skie​go. Było ich sied​mio​ro. Sze​ściu męż​czyzn i ko​bie​ta. Wy​słu​cha​li w ci​szy tego, co miał do po​wie​dze​nia. A nie owi​‐ jał w ba​weł​nę. Wy​wa​lił im całą praw​dę pro​sto w oczy. O epi​de​mii, o za​ra​żo​nych i o tym, co ro​bi​li po śmier​ci ży​wym. Nie chciał okła​my​wać lu​dzi, na któ​rych mu​siał od​tąd po​le​gać. Nie za​mie​rzał też ni​ko​mu ni​cze​go na​rzu​cać. – Mo​że​cie zo​stać tu​taj i przejść pod moje roz​ka​zy, co bę​dzie ozna​czać wy​ko​ny​wa​nie bez szem​ra​nia wszyst​kich wy​da​nych prze​ze mnie po​le​ceń. Albo mo​że​cie odejść i wró​cić do swo​ich bli​skich, je​śli jesz​‐ cze żyją; dro​ga wol​na. Uprze​dzam jed​nak, że po za​mknię​ciu tej bra​my moi żoł​nie​rze będą strze​lać do każ​‐ de​go, kto spró​bu​je sfor​so​wać ogro​dze​nie… Z tym ostat​nim prze​sa​dził, ce​lo​wo zresz​tą. Ani my​ślał za​bi​jać lu​dzi szu​ka​ją​cych u nie​go schro​nie​nia, jed​nak​że wo​lał, by pra​cow​ni​cy zoo pod​ję​li ko​rzyst​ną dla nie​go de​cy​zję. A nic tak nie uła​twia wy​bo​ru jak strach przed nie​unik​nio​nym. Zo​sta​ło pię​cio​ro. Dwaj naj​młod​si męż​czyź​ni po​że​gna​li się ze współ​pra​cow​ni​ka​mi i wy​szli za bra​mę. Je​den po​biegł od razu w kie​run​ku mo​stu Zwie​rzy​niec​kie​go, dru​gi znik​nął mię​dzy drze​wa​mi, na skwe​rze po dru​giej stro​nie uli​cy. Resz​ta wpa​try​wa​ła się w Bart​ka z wy​cze​ki​wa​niem. Mo​ment póź​niej padł pierw​szy roz​kaz: – Trze​ba po​zbyć się wszyst​kich dra​pież​ni​ków. Ma​cie go​dzi​nę na przy​go​to​wa​nie li​sty zwie​rząt prze​‐ zna​czo​nych do od​strza​łu. Choć się tego spo​dzie​wa​li, za​pro​te​sto​wa​li jak je​den mąż. Ro​zu​miał ich, co wię​cej na​wet – sza​no​wał za ten opór, ale nie mógł po​zwo​lić, by już na sa​mym po​cząt​ku kwe​stio​no​wa​li jego au​to​ry​tet. Wła​śnie dla​‐ te​go spo​tkał się z nimi tu​taj, przy bra​mie, z dala od żoł​nie​rzy. – Ktoś jesz​cze chce nas opu​ścić? – za​py​tał, wska​zu​jąc uli​cę. Wi​dział, że ko​bie​ta i co naj​mniej dwaj męż​czyź​ni są bli​scy odej​ścia. Jesz​cze mo​ment i któ​reś z nich się prze​mo​że, a wte​dy… Kto wie, może stra​cić ich wszyst​kich. Po​sta​no​wił za​po​biec ta​kiej sy​tu​acji. – Nie je​stem mor​der​cą, za ja​kie​go mnie bie​‐ rze​cie – ode​zwał się ła​god​niej​szym to​nem. – Sam mia​łem bar​dzo mie​sza​ne uczu​cia, gdy usły​sza​łem od mo​ich do​rad​ców o ko​niecz​no​ści za​bi​cia wszyst​kich dra​pież​ni​ków, zda​ję więc so​bie spra​wę z tego, jak wam musi być cięż​ko. Opie​ku​je​cie się tymi zwie​rzę​ta​mi od lat, zna​cie je i ko​cha​cie, aż tu zja​wiam się zni​kąd, strze​lam pal​ca​mi i mó​wię, że trze​ba wy​bić wa​szych pod​opiecz​nych. Mogę się wam wy​da​wać czło​wie​kiem bez ser​ca, ale praw​da wy​glą​da ina​czej. Je​śli nie uśmier​ci​my wa​szych pu​pi​li tak hu​ma​ni​tar​‐ nie, jak się da, i tak pad​ną. Z gło​du, na sku​tek cho​ro​by, a może na​wet od pa​zu​rów be​stii, któ​re wy​mor​do​‐ wa​ły już pół tego mia​sta… – Musi być ja​kieś inne wyj​ście – szep​nę​ła roz​trzę​sio​na ko​bie​ta. Pra​cow​ni​ca mał​piar​ni, z tego, co pa​‐ mię​tał Bar​tek. – Za​tem pro​szę – od​parł na​tych​miast. – Je​stem otwar​ty na wszel​kie su​ge​stie. Za​sta​na​wia​li się dłuż​szą chwi​lę, na​ra​dza​jąc mię​dzy sobą. Bie​drzyc​ki cze​kał spo​koj​nie. Wie​dział, że

nie wy​my​ślą ni​cze​go sen​sow​ne​go, po​nie​waż dla jego roz​wią​za​nia nie było do​brej al​ter​na​ty​wy. Co​kol​‐ wiek wy​my​ślą, naj​wy​żej opóź​ni nie​unik​nio​ne. – Tak na po​cze​ka​niu to… no wie pan… – za​czął je​den z męż​czyzn. – Wiem. – Bar​tek rzu​cił okiem na ze​ga​rek. – Dla​te​go mam pro​po​zy​cję. Daję wam czas do osiem​na​‐ stej. Usiądź​cie, po​dy​sku​tuj​cie. Znaj​dzie​cie lep​sze roz​wią​za​nie, z chę​cią je przy​kle​pię, ale je​śli ni​cze​go nie wy​my​śli​cie, do szó​stej wie​czo​rem chcę wi​dzieć na moim biur​ku tę li​stę. Do​strzegł ulgę na ich twa​rzach. Sam też po​czuł się raź​niej, ale tyl​ko na mo​ment. Wie​le bym dał, żeby zna​leź​li ide​al​ne roz​wią​za​nie…

58 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 07:15 To​wa​ro​wa Ob​wod​ni​ca Wro​cła​wia Świet​nie, po​my​ślał Ka​rol, prze​no​sząc wzrok na dziew​czy​nę. Pani Jo​na​szo​wa i Pan Mi​mo​za. Cie​ka​we, jak dłu​go po​cią​gnie​my. Na​wet de​sek prze​cież nie mamy… Do​tar​li do miej​sca, w któ​rym es​ta​ka​da koń​czy​ła się wia​duk​tem, da​lej tory bie​gły już po wy​so​kim stro​mym na​sy​pie. Mo​gli po nim zejść na po​ziom uli​cy, nie na​ra​ża​jąc się na upa​dek i po​ła​ma​nie nóg. Mo​‐ gli, ale nie za​mie​rza​li tego ro​bić. Re​la​cja Gro​dziń​skie​go – jak na​zy​wał się ru​da​wy blon​dyn z grzyw​ką za​‐ cze​sa​ną na wy​so​kie czo​ło – rzu​ci​ła cał​kiem nowe świa​tło na ostat​nie wy​da​rze​nia. Lu​dzie błą​ka​ją​cy się po uli​cach Wro​cła​wia nie byli oszo​ło​mie​ni ani sza​le​ni. Ota​cza​ją nas cho​dzą​ce tru​py! Zmar​twych​wsta​li! Schröder – choć nie na​le​żał do naj​bo​go​boj​niej​szych osób, mimo że ślub wziął w ko​ście​le, jak przy​sta​ło na po​rząd​ne​go Ślą​za​ka – słu​cha​jąc tych re​we​la​cji, my​ślał tyl​ko o jed​nym: nie​‐ chyb​nie nad​szedł ko​niec świa​ta, ten za​po​wia​da​ny w Bi​blii. Zmar​li wsta​ją z gro​bów, zbie​ra​jąc się na Sąd Osta​tecz​ny. A on ostał się wśród garst​ki ży​wych, za​pew​ne przez naj​zwy​klej​sze prze​ocze​nie. Bądź to kara za grze​chy, któ​rych miał na su​mie​niu nie​ma​ło. Cie​ka​we, po​my​ślał, co prze​skro​ba​li ci dwo​je…? Dziew​czy​na mil​cza​ła od cza​su wy​da​rzeń na wia​duk​cie. Za to Ma​ciek ga​dał jak na​ję​ty. Nie mi​nął jesz​‐ cze kwa​drans, a Ka​rol miał ocho​tę za​gryźć go jak nie​umar​li bro​da​cza. Pró​bo​wał się sku​pić, po​my​śleć co da​lej, jak ra​to​wać ży​cie i czy war​to prze​cią​gać męki, sko​ro to i tak sąd​ny dzień. Za każ​dym ra​zem jed​nak, gdy za​czy​nał do​cho​dzić do ja​kichś sen​sow​nych wnio​sków, blon​dyn znów otwie​rał ja​dacz​kę, by za​sy​pać go ko​lej​ny​mi opo​wie​ścia​mi o swo​im zmar​no​wa​nym ży​ciu, stra​co​nej na dwor​cu ro​dzi​nie i cho​le​ra wie czym jesz​cze. A uciec od nie​go nie było jak. Trzy​mał się ich jak rzep psie​go ogo​na. – Mógł​byś za​mknąć gębę choć na chwi​lę! – nie wy​trzy​mał w koń​cu Schröder. – Na pięć mi​nut, o wię​‐ cej nie pro​szę. Ura​żo​ny Ma​ciek za​milkł w pół sło​wa. Ka​rol mógł się wresz​cie za​sta​no​wić, lecz to, prze​wrot​nie, wca​le nie po​pra​wi​ło mu hu​mo​ru. Po pierw​sze szedł nie w tym kie​run​ku co trze​ba. Są​dząc z po​zy​cji słoń​ca, Ka​to​wi​ce miał do​kład​nie za ple​ca​‐ mi. Po dru​gie kom​plet​nie nie znał tego za​dżu​mio​ne​go mia​sta. Wie​dział tyl​ko tyle, że wciąż prze​by​wa w po​bli​żu ści​słe​go cen​trum. Za​czy​nał też po​wo​li wąt​pić w nad​przy​ro​dzo​ny wy​miar ota​cza​ją​cych go zja​‐ wisk. A w każ​dym ra​zie w wer​sję o Są​dzie Osta​tecz​nym. Stra​ta żony, a po​tem be​stial​ska śmierć bro​da​cza i to​wa​rzy​szą​cych mu osób – nie​mow​lę​cia nie wy​łą​cza​jąc – uświa​do​mi​ły mu, że Bóg nie może mieć z tym nic wspól​ne​go. Tu cho​dzi​ło o coś zu​peł​nie in​ne​go. O coś, cze​go nor​mal​ny czło​wiek nie był w sta​nie po​‐ jąć. Schröder wy​cią​gnął z tego je​dy​ną moż​li​wą kon​klu​zję: za wszel​ką cenę musi ra​to​wać syna. – Któ​re z was zna le​piej to mia​sto? – za​py​tał. Blon​dyn, wbrew jego ocze​ki​wa​niom, tym ra​zem sie​dział ci​cho. Po chwi​li wy​ja​śni​ło się dla​cze​go. – Ja z Tra​blic je​stem. To taka wieś obok Ko​wa​li – wy​bą​kał. – Obok Ko​wa​li? – Dziew​czy​nie coś za​świ​ta​ło. Zna​ła tam chy​ba ko​goś… – Tych koło Psie​go Pola? – Nie. Nie tych. Moja Ko​wa​la pod Ra​do​miem leży – wy​ja​śnił po​śpiesz​nie Ma​ciek. – Do wuja na wa​‐ ka​cje przy​je​cha​łem. Przed​wczo​raj.

– A ty? – Ka​rol od​wró​cił się do dziew​czy​ny. Do​pie​ro te​raz do nie​go do​tar​ło, że nie zna na​wet jej imie​nia. – Ja? – pod​nio​sła gło​wę, po​ka​zu​jąc za​puch​nię​te, czer​wo​ne od pła​czu oczy. – Ja z Byd​gosz​czy je​stem. – Pięk​nie – jęk​nął Ka​rol. – Po pro​stu pięk​nie. Spo​śród se​tek lu​dzi, z któ​ry​mi ucie​kał, ura​to​wa​ło się tyl​ko ich tro​je, ka​to​wi​cza​nin, byd​gosz​czan​ka i… spodra​do​mia​nin. – Ale znam mia​sto – do​da​ła, za​uwa​żyw​szy jego minę. – Cud​nie! – ucie​szył się Ma​ciek. – Jak do​brze znasz Wro​cław? – za​py​tał po​dejrz​li​wie Ka​rol. – Wy​star​cza​ją​co do​brze. Miesz​kam tu od trzech lat. W in​ter​na​cie. Uczę się w szko​le pie​lę​gniar​skiej. Nie​wie​le mu to po​wie​dzia​ło, ale lep​szy wró​bel w gar​ści niż ka​na​rek na da​chu… czy jak tam brzmia​ło to przy​sło​wie. – Wiesz, gdzie je​ste​śmy? – Tak. Tam jest Ry​nek – wska​za​ła pół​noc​ny wschód, po czym po​wę​dro​wa​ła pal​cem w prze​ciw​ną stro​nę – a tam są Krzy​ki. To zna​czy tak na​zy​wa się ta dziel​ni​ca – do​da​ła, wi​dząc jego za​nie​po​ko​je​nie. – Przed nami bie​gnie uli​ca Fa​brycz​na. – Któ​rę​dy naj​szyb​ciej moż​na opu​ścić mia​sto? Za​sta​na​wia​ła się przez chwi​lę, przy​gry​za​jąc war​gę. – Nie wiem – wy​zna​ła w koń​cu. – Nie wiesz? Wzru​szy​ła ra​mio​na​mi i pręd​ko spu​ści​ła gło​wę. Wy​glą​da​ło na to, że znów po​pa​dła w apa​tię. – Wro​cław jest ogrom​ny – do​da​ła po dłuż​szym mil​cze​niu. – A stąd, gdzie je​ste​śmy, do ro​ga​tek tak samo da​le​ko w każ​dą stro​nę. – Wspa​nia​le – mruk​nął Ka​rol. Na​dzie​ja pry​sła jak bań​ka my​dla​na. Za​to​czył koło i zna​lazł się do​kład​nie w punk​cie wyj​ścia. Spoj​rzał w dół, na uli​ce. Zmar​twych​wsta​łych na nich nie było, ale gdy po​biegł wzro​kiem da​lej, za roz​le​gły plac, do​strzegł ja​kiś ruch. Po dru​giej stro​nie mię​dzy ka​mie​ni​ca​mi tak​że wi​dać było wid​mo​we syl​wet​ki. Wbił oczy w tory i ru​szył przed sie​bie, nie mó​wiąc ani sło​wa wię​cej. * * * Kwa​drans póź​niej, po​ko​naw​szy górą dwie sze​ro​kie ar​te​rie, po któ​rych krą​ży​ły set​ki nie​umar​łych, do​tar​li do du​że​go roz​jaz​du. Od głów​nej li​nii od​cho​dzi​ły na prze​strze​ni nie​speł​na stu me​trów dwa tory. Mi​nę​li pierw​szą zwrot​ni​cę, a przy dru​giej się za​trzy​ma​li. Kil​ka​na​ście me​trów da​lej na szy​nach sta​ła dre​zy​na. Zwy​kła, ręcz​na, z tych słu​żą​cych do spraw​dza​nia trak​cji. Naj​prost​sza z moż​li​wych. Czte​ry koła, drew​nia​‐ na plat​for​ma, ław​ka i me​cha​nizm na​pę​do​wy z sze​ro​ką waj​chą. Ka​rol ro​zej​rzał się, aby się upew​nić, że w po​bli​żu nie ma cho​dzą​cych tru​pów. Choć nie zo​ba​czył ni​ko​go, nie tra​cił czuj​no​ści, po le​wej bo​wiem mie​li gę​ste za​ro​śla, w któ​rych mo​gły się cza​ić te prze​klę​te be​stie. Dłu​go się wa​hał, ale w koń​cu za​ci​snął zęby i prze​ka​zał Ka​ju​sa dziew​czy​nie. Ka​zał jej odejść na bez​‐ piecz​ną od​le​głość, a po​tem, cią​gnąc za sobą Mać​ka, zbli​żył się wol​no i ostroż​nie do dre​zy​ny. Coś mu​sia​ło się tu wy​da​rzyć. Na de​skach plat​for​my peł​no było za​schnię​tej krwi. W tra​wie obok szyn za​uwa​ży​li po​rzu​co​ną tor​bę na​rzę​dzio​wą. Gru​ba wy​pra​wio​na skó​ra wy​glą​da​ła tak, jak​by ją ktoś roz​pruł

no​żem. Nie​co da​lej le​ża​ła ko​le​jar​ska czap​ka. Po​mię​ta i rów​nież po​kry​ta skrzep​nię​tą ju​chą. Gro​dziń​ski, mimo że miał pie​tra, oka​zał się bar​dzo po​moc​ny. To on wy​pa​trzył w wy​so​kiej tra​wie wy​dep​ta​ną ścież​kę wio​dą​cą w dół wznie​sie​nia. Prze​szli nią ka​wa​łek, wzdłuż to​rów, ale szyb​ko za​wró​ci​li, po​na​gla​ni okrzy​‐ ka​mi prze​ra​żo​nej dziew​czy​ny. Usta​li​li dwie rze​czy. Kto​kol​wiek je​chał tą dre​zy​ną, za​trzy​mał się w tym miej​scu z wła​snej woli – o czym świad​czył za​cią​gnię​ty ha​mu​lec – a na​stęp​nie zo​stał za​bi​ty, i to ra​czej bru​tal​nie, co by wska​zy​wa​ło na kon​takt z nie​umar​ły​mi. Są​dząc ze śla​dów, in​cy​dent ten miał miej​sce ja​kiś czas temu, a ofia​ra od​da​li​ła się, być może ra​zem z opraw​cą. Na pew​no nie było ich te​raz w naj​bliż​szej oko​li​cy. Dru​ga spra​wa była po​waż​niej​sza. Tor w dole zbo​cza blo​ko​wa​ły dziw​ne, nie​bie​skie wa​go​ny. Gro​dziń​ski upie​rał się, że to po​‐ ciąg tech​nicz​ny uży​wa​ny w ra​zie trud​niej​szych na​praw to​ro​wi​ska. Te​raz oczy​wi​ście nie było przy nim żad​nych ro​bot​ni​ków, ale to aku​rat mia​ło dru​go​rzęd​ne zna​cze​nie – li​czy​ło się tyl​ko to, że czte​ro​wa​go​no​wy skład unie​moż​li​wiał wy​jazd z mia​sta. Chcąc nie chcąc, prze​pchnę​li tro​lej na głów​ne tory. Póź​niej cze​kał ich więk​szy wy​si​łek, ale po dłuż​‐ szym głów​ko​wa​niu prze​rzu​ci​li zwrot​ni​cę. Dre​zy​na tra​fi​ła na wła​ści​we szy​ny. Nic, tyl​ko wsia​dać i je​chać. Usa​dzi​li dziew​czy​nę z Ka​ju​sem mię​dzy sobą i choć było im cia​sno jak cho​le​ra, za​bra​li się do ma​cha​‐ nia waj​chą. * * * Po​ły​ka​li ko​lej​ne ki​lo​me​try, trzy​ma​jąc się głów​nej li​nii. Kie​dy wje​cha​li na przy​sta​nek Wro​cław Mi​ko​ła​‐ jów, na któ​rej krę​ci​ło się pa​ru​na​stu nie​umar​łych, przy​śpie​szy​li po​mi​mo zmę​cze​nia, aby jak naj​szyb​ciej opu​ścić to nie​bez​piecz​ne miej​sce. Na szczę​ście uda​ło im się prze​mknąć przez pod​miej​ską sta​cyj​kę, za​nim któ​ry​kol​wiek z cho​dzą​cych tru​pów spadł na szy​ny. Ka​rol za​uwa​żył przy oka​zji, że pod be​to​no​wą kra​wę​‐ dzią, na skra​ju to​ro​wi​ska, wala się wie​le frag​men​tów roz​człon​ko​wa​nych zwłok. To mo​gło ozna​czać, że jadą tą samą tra​są co skład, któ​ry do​ko​nał rze​zi na Głów​nym. Chwi​lę póź​niej, gdy prze​kła​da​li ko​lej​ną zwrot​ni​cę, Mar​ta – Ka​rol po​znał w koń​cu jej imię, a na​wet na​zwi​sko – sta​nę​ła na dre​zy​nie i wska​za​ła coś ręką. Do​kład​nie przed nimi, choć gdzieś da​le​ko, w nie​bo wzbi​ja​ła się ko​lum​na tłu​ste​go, czar​ne​go dymu. Wi​dzie​li ją już wcze​śniej, po pra​wej, nad pa​no​ra​mą mia​‐ sta. Te​raz jed​nak mie​li je​chać pro​sto na miej​sce, któ​re tra​wił po​żar. Po​sta​no​wi​li mimo wszyst​ko za​ry​zy​‐ ko​wać. To był naj​bliż​szy wy​jazd z Wro​cła​wia. Zwol​ni​li jed​nak dość szyb​ko, a po​tem za​trzy​ma​li dre​zy​nę za ko​lej​nym, tym ra​zem kom​plet​nie wy​lud​‐ nio​nym przy​stan​kiem. Na​zwa Po​po​wi​ce nic im nie mó​wi​ła. Droz​dow​ska tak​że ni​g​dy wcze​śniej jej nie sły​sza​ła. To mu​sia​ły być już przed​mie​ścia, wszę​dzie wo​kół wi​dzie​li albo ogrom​ne po​ła​cie ogród​ków dział​ko​wych, albo zwy​kłe nie​użyt​ki. Do​mów, i to prze​waż​nie zwy​kłych par​te​ro​wych cha​łup, było w oko​‐ li​cy jak na le​kar​stwo. Przed nimi na​to​miast ktoś otwo​rzył wro​ta pie​kieł. Za mo​stem łą​czą​cym oba brze​gi Odry sza​la​ły pło​mie​nie. Mu​sia​ło tam dojść do zde​rze​nia po​cią​gów. Zmiaż​dżo​ne wa​go​ny to​wa​ro​we le​ża​ły po​przew​ra​ca​ne po obu stro​nach na​sy​pu. Wy​co​fa​li dre​zy​nę do naj​bliż​sze​go roz​jaz​du i tam wy​bra​li dru​gi tor, skrę​ca​ją​cy sze​ro​kim łu​kiem na wschód. Mar​ta twier​dzi​ła, że we​dług jej wie​dzy tędy tak​że do​trą na ro​gat​ki mia​sta. Nie wspo​mnia​ła jed​‐ nak, bo i nie mo​gła, że nie bę​dzie to dro​ga usła​na ró​ża​mi. Kło​po​ty za​czę​ły się nie​mal od razu. Wje​cha​li po​mię​dzy oto​czo​ne ce​gla​nym mu​rem ma​ga​zy​ny a ogrom​ną po​łać ogród​ków dział​ko​wych. Gdy mi​ja​li bra​mę pro​wa​dzą​cą na bocz​ni​cę, ktoś strze​lił. Z ka​‐

ra​bi​nu albo z pi​sto​le​tu. Na pew​no nie do nich, ale z bar​dzo bli​ska. Za​sko​czo​ny Ma​ciek pu​ścił waj​chę, Mar​ta sku​li​ła się, a Ka​rol za​sło​nił ją, czy też ra​czej syn​ka, wła​‐ snym cia​łem. Dre​zy​na to​czy​ła się jesz​cze przez chwi​lę po szy​nach, zwal​nia​jąc i skrzy​piąc gło​śno. W koń​‐ cu znów za​pa​no​wa​ła ci​sza, ale już inna – na​pię​ta, zło​wiesz​cza. Trwa​ła tyl​ko kil​ka se​kund, a po​tem… po​‐ tem roz​pę​ta​ło się pan​de​mo​nium. Kle​kot bro​ni ma​szy​no​wej mie​szał się z hu​kiem eks​plo​zji, wrza​ski lu​dzi to​nę​ły w ryku sil​ni​ków. W nie​bo wzno​si​ły się kule sza​re​go dymu, w kil​ku miej​scach po​ja​wi​ły się też pło​mie​nie. Pa​sa​że​ro​wie dre​zy​ny przy​glą​da​li się temu wszyst​kie​mu z prze​ra​że​niem i po​dzi​wem. Żad​ne z nich nie po​wą​cha​ło ni​g​dy pro​chu. Mar​ta nie mu​sia​ła. Ma​ciek miał wojo do​pie​ro przed sobą, a Ka​rol od​bęb​nił służ​bę za​sad​ni​czą w ochot​ni​czym huf​cu pra​cy. Nic więc dziw​ne​go, że osłu​pie​li, kie​dy tra​fi​li w sam śro​dek re​gu​lar​nej bi​twy. Na ich oczach frag​ment muru wy​brzu​szył się, jak​by ude​rzy​ła w nie​go pięść nie​wi​dzial​ne​go ol​brzy​ma, a póź​niej roz​padł się w zwol​nio​nym tem​pie na ka​ska​dy po​je​dyn​czych ce​gieł, wy​py​cha​nych na ze​wnątrz przez pan​cerz po​tęż​ne​go wozu bo​jo​we​go. Oliw​ko​wy kan​cia​sty gi​gant na ośmiu wiel​kich ko​łach wy​to​czył się na to​ro​wi​sko, nie prze​sta​jąc strze​lać z dział​ka umiesz​czo​ne​go w ob​ro​to​wej wie​ży. Kil​ka me​trów da​‐ lej, w iden​tycz​nych oko​licz​no​ściach, po​ja​wił się dru​gi trans​por​ter opan​ce​rzo​ny, a po​tem na​stęp​ny i jesz​‐ cze je​den. Za nimi po​su​wa​ła się pie​cho​ta. Dzie​siąt​ki lu​dzi w mun​du​rach wy​co​fy​wa​ły się w po​śpie​chu, pró​bu​jąc na​dą​żyć za wo​za​mi bo​jo​wy​mi i strze​la​jąc w wy​ło​my, z któ​rych przed chwi​lą wy​bie​gli. Mo​ment póź​niej sy​tu​acja po​wtó​rzy​ła się ja​kieś pięć​dzie​siąt me​trów za dre​zy​ną. Tam jed​nak na to​rach po​ja​wi​ły się aż trzy po​jaz​dy, tak​że ogrom​ne, acz​kol​wiek bar​dziej przy​po​mi​na​ją​ce opan​ce​rzo​ne cię​ża​rów​‐ ki niż kan​cia​ste pu​dła na ko​łach. Sil​nik któ​re​goś za​kasz​lał na​gle i zgasł. Za​ło​ga po​rzu​ci​ła uszko​dzo​ny trans​por​ter i na​tych​miast do​łą​czy​ła do osła​nia​ją​ce​go od​wrót od​dzia​łu pie​cho​ty. Nie trze​ba pro​ro​ka, by do​my​ślić się, kto jest w tym star​ciu prze​ciw​ni​kiem, po​my​ślał Schröder, od​zy​‐ sku​jąc pa​no​wa​nie nad cia​łem. Kil​ka se​kund póź​niej zo​ba​czył, że za mur za​czy​na​ją wy​cho​dzić nie​umar​li, tak​że ubra​ni w mun​du​ry, choć nie​co in​nej bar​wy i kro​ju. Było ich kil​ka se​tek, może na​wet ty​siąc. Par​li przed sie​bie, nie zwra​ca​jąc naj​mniej​szej uwa​gi na grad kul, któ​ry zresz​tą słabł z każ​dą chwi​lą. Ucie​ka​ją​‐ cym koń​czy​ła się amu​ni​cja. Naj​pierw umil​kło dział​ko pierw​sze​go trans​por​te​ra, chwi​lę póź​niej wie​życz​ka dru​gie​go ob​ró​ci​ła się o sto osiem​dzie​siąt stop​ni, a w koń​cu wszyst​kie ma​szy​ny przy​śpie​szy​ły, zo​sta​wia​jąc pie​chu​rów w tyle. Żoł​nie​rze, wi​dząc od​wrót pan​cer​nia​ków, prze​sta​li strze​lać i po​da​li tyły. Żywe tru​py po​dą​ża​ły jesz​cze przez chwi​lę za swy​mi ofia​ra​mi, ale do​syć szyb​ko za​trzy​ma​ły się, jak​by stra​ci​ły za​in​te​re​so​wa​nie po​ści​giem, i za​mar​ły, zaj​mu​jąc spo​ry od​ci​nek to​ro​wi​ska i nie​mal całe po​bo​cze, łącz​nie z wą​ską ulicz​ką bie​gną​cą wzdłuż ni​ziut​kie​go na​sy​pu. Dre​zy​na sta​ła oko​ło trzy​dzie​stu, może trzy​dzie​stu pię​ciu me​trów od naj​bliż​szych zmar​twych​wsta​łych. Taka od​le​głość wy​star​czy​ła jed​nak, by cho​dzą​ce tru​py nie wy​czu​ły jej pa​sa​że​rów. A ci ob​ser​wo​wa​li blo​‐ ku​ją​ce im dro​gę isto​ty, nie śmiąc na​wet drgnąć czy głę​biej ode​tchnąć. Mi​nu​ty mi​ja​ły, a mar​twi żoł​nie​rze nie ru​szy​li się na​wet o metr. Chwia​li się tyl​ko jak drzew​ka na wie​‐ trze, sto​jąc ze zwie​szo​ny​mi gło​wa​mi i rę​ka​mi. Ka​rol obej​rzał się ostroż​nie. Wy​co​fa​nie dre​zy​ny nie było moż​li​we, gdyż unie​ru​cho​mio​ny wóz pan​cer​‐ ny roz​kra​czył się na sa​mym środ​ku to​ro​wi​ska. Po​zo​sta​wa​ła więc tyl​ko dro​ga na​przód albo uciecz​ka pie​‐ szo na dział​ki, śla​dem wy​co​fu​ją​cych się żoł​nie​rzy. Obie opcje wy​da​wa​ły się w rów​nym stop​niu sa​mo​bój​‐ cze. Nie mo​gli jed​nak sie​dzieć tu​taj w nie​skoń​czo​ność, li​cząc na to, że hor​da krwio​żer​czych be​stii znaj​‐

dzie so​bie lep​sze za​ję​cie i pój​dzie w cho​le​rę. – Co ro​bi​my? – za​py​tał szep​tem Schröder, po​ka​zu​jąc naj​pierw na tory, a po​tem na dział​ki. Ma​ciek po​cie​rał ner​wo​wo pal​ce, pa​trząc to tu, to tam. Nie umiał zde​cy​do​wać i chy​ba nie chciał brać na sie​bie od​po​wie​dzial​no​ści. Mar​ta oka​za​ła się w tym wy​pad​ku bar​dziej re​zo​lut​na, ski​nę​ła gło​wą i sta​‐ now​czym ge​stem wy​cią​gnę​ła rękę przed sie​bie. Ka​rol zro​bił to samo. Dwa do jed​ne​go, klam​ka za​pa​dła. – Pa​mię​ta​cie Mi​ko​łaj​ki? – szep​nął zno​wu Schröder. – Ja​kie zno​wu Mi​ko​łaj​ki? – od​szep​nął wy​stra​szo​ny blon​dyn. – Mi​ko​ła​jów – pod​po​wie​dzia​ła mu Droz​dow​ska. – Pa​mię​tam. I co z tego? – Roz​pę​dzi​my się tak jak tam – wy​ja​śnił Ka​rol. – Oni są zbyt po​wol​ni, nie zła​pią nas. – A co chcesz zro​bić z tymi, któ​rzy sto​ją na to​rach? – Roz​je​dzie​my dra​ni. Tro​lej waży kil​ka​set ki​lo​gra​mów, je​śli od​po​wied​nio go roz​pę​dzi​my, zmie​cie ich jak wiatr li​ście z traw​ni​ka. Ma​ciek ski​nął gło​wą. Po​cił się strasz​nie. Na​wet dło​nie miał mo​kre, ze​śli​zgnę​ły mu się z waj​chy, gdy za nią chwy​cił. Wy​tarł je szyb​ko o ko​szu​lę, ale nie​wie​le to po​mo​gło. – Cze​kaj… – Mar​ta za​czę​ła grze​bać w kie​sze​niach, by mo​ment póź​niej po​dać mu chu​s​tecz​kę do nosa, taką zwy​kłą, ma​te​ria​ło​wą. – Ob​wiąż nią dłoń. Ka​rol po​szedł w śla​dy dziew​czy​ny. Jego chu​s​tecz​ka była więk​sza – i tro​chę brud​niej​sza, ale blon​dy​‐ no​wi to nie prze​szka​dza​ło. Owi​nął so​bie dło​nie i jesz​cze raz chwy​cił za me​ta​lo​wą rur​kę, któ​rą na​pę​dza​li dre​zy​nę. – Ci​śnij, ile wle​zie! – po​le​cił Schröder, na​pie​ra​jąc na waj​chę ca​łym cia​łem. Me​cha​nizm dre​zy​ny za​skrzy​piał gło​śno, lecz to nie wzbu​dzi​ło żad​nej re​ak​cji wśród oży​wień​ców. Do​‐ pie​ro gdy po​ko​na​li wię​cej niż po​ło​wę od​le​gło​ści dzie​lą​cej ich od naj​bliż​szych nie​umar​łych, ci za​czę​li od​wra​cać gło​wy i pod​no​sić ręce. Mia​ro​wy zgrzyt to​wa​rzy​szą​cy ru​chom waj​chy zlał się w nie​mal jed​no​li​ty dźwięk, lecz Ka​rol i Ma​ciek nie usta​wa​li w wy​sił​kach. Chcie​li jesz​cze bar​dziej roz​pę​dzić dre​zy​nę. Od tego, jak szyb​ko prze​mkną po to​rach za ma​ga​zy​na​mi, za​le​ża​ło prze​cież ich ży​cie. Dali więc z sie​bie wszyst​ko, a na​wet wię​cej. Jed​nak​że to nie wy​star​czy​ło. Więk​szość nie​umar​łych fak​tycz​nie była zbyt po​wol​na, a ci, któ​rzy sta​li na to​rach, rze​czy​wi​ście gi​nę​li miaż​dże​ni ko​ła​mi cięż​kie​go po​jaz​du i nik​nę​li pod drew​nia​ną plat​for​mą, za​nim zdo​ła​li w ja​ki​kol​wiek spo​‐ sób za​re​ago​wać. Ale wy​star​czył je​den drań, któ​ry stał wy​star​cza​ją​co bli​sko szyn i na​wet nie mu​siał się od​wra​cać. Tuż przed tym, nim dre​zy​na prze​bi​ła się przez tłum ży​wych tru​pów, Ma​ciek znik​nął z ław​ki. Droz​dow​ska wi​dzia​ła, jak po​chy​la się, na​ci​ska​jąc waj​chę, po​tem mru​gnę​ła, a gdy unio​sła zno​wu po​wie​‐ ki, jego już nie było. Ka​rol, sku​pio​ny na pom​po​wa​niu, nic nie za​uwa​żył, po​czuł jed​nak na​tych​mia​sto​wy opór, od​kąd mu​siał sam wal​czyć z me​cha​ni​zmem na​pę​do​wym. Wresz​cie ostat​ni żywy trup znik​nął mu z pola wi​dze​nia, pu​ścił więc waj​chę i sta​nął na ław​ce, by spoj​rzeć w tył. Wszy​scy nie​umar​li leź​li w jed​no miej​sce, zu​peł​nie jak wte​dy na skrzy​żo​wa​niu pod wia​duk​tem. Któ​ryś z tych dra​ni mu​siał drap​nąć Gro​dziń​skie​go. Wy​łu​skał go z dre​zy​ny jak ziar​no z kło​sa.

59 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 07:22 Miej​ski Ogród Zoo​lo​gicz​ny, ul. Wró​blew​skie​go 1–5 Ko​lej​na ko​lum​na sa​mo​cho​dów wje​cha​ła za bra​mę to​wa​ro​wą. Tym ra​zem było to tyl​ko sześć cię​ża​ró​wek, ny​ska i dwie war​sza​wy. Tyle wy​star​czy​ło, by ewa​ku​ować z Oł​biń​skiej ze​spół dok​to​ra Aren​dzi​kow​skie​‐ go, naj​po​trzeb​niej​szy sprzęt i leki. Bie​drzyc​ki oso​bi​ście po​wi​tał per​so​nel me​dycz​ny, nie kry​jąc ra​do​ści z fak​tu, że jego lu​dziom uda​ło się prze​pro​wa​dzić tę ope​ra​cję bez żad​nych strat. W świe​tle na​pły​wa​ją​cych ra​por​tów był to praw​dzi​wy cud. Mel​dun​ki, któ​re skła​da​ły ro​ze​sła​ne po ca​łym mie​ście pa​tro​le, były co​raz bar​dziej alar​mu​ją​ce. Zom​bie za​la​li uli​ce Wro​cła​wia rów​nie sku​tecz​nie jak fala po​wo​dzio​wa z ty​siąc dzie​więć​set trze​cie​go roku. I to nie tyl​ko tam, gdzie za​no​to​wa​no naj​więk​sze ska​że​nie dy​mem z do​łów kre​ma​to​ryj​nych. Za​ra​za roz​prze​‐ strze​nia​ła się szyb​kiej, niż kto​kol​wiek mógł przy​pusz​czać, i zbie​ra​ła o wie​le ob​fit​sze żni​wo, niż sza​co​wa​‐ li wcze​śniej le​ka​rze. Na​wet Bog​dan po za​po​zna​niu się z ra​por​ta​mi przy​znał to bez ogró​dek: naj​czar​niej​‐ szy sce​na​riusz, któ​re​go tak się oba​wiał, oka​zał się bla​dym cie​niem tra​ge​dii pu​sto​szą​cej tego ran​ka Wro​‐ cław i resz​tę Pol​ski. Użył sfor​mu​ło​wa​nia, ja​kie​go Bar​tek ni​g​dy by się po nim nie spo​dzie​wał. – Bra​cie – po​wie​dział – to nie jest pan​de​mia, tyl​ko Ar​ma​ge​don, pie​przo​ny Sąd Osta​tecz​ny. Sło​wa te dźwię​cza​ły ma​jo​ro​wi pod skle​pie​niem czasz​ki jesz​cze dłu​go. W koń​cu po​czuł, że musi wyjść z wil​li dy​rek​to​ra, któ​rą za​raz po przy​by​ciu za​re​kwi​ro​wał na kwa​te​rę głów​ną swo​ich, nie​ste​ty bar​‐ dzo skrom​nych, sił. Po​trze​bo​wał chwi​li wy​tchnie​nia i odro​bi​ny świe​że​go po​wie​trza, a ta nie​dzie​la, mimo wcze​snej wciąż pory, za​po​wia​da​ła się bar​dzo, ale to bar​dzo go​rą​co. Do​słow​nie i w prze​no​śni. Z za​my​śle​nia wy​rwa​ło go do​pie​ro wo​ła​nie któ​re​goś z dy​żur​nych ra​dio​te​le​gra​fi​stów. – To​wa​rzy​szu ma​jo​rze! – Tak? – Mel​du​nek z Po​znań​skiej! – Re​fe​ruj​cie. – Ma​ga​zy​ny są nie​tknię​te, ale nasi na​tra​fi​li na duże sku​pi​sko nie​umar​łych. Zdo​ła​li prze​jąć kil​ka trans​‐ por​te​rów opan​ce​rzo​nych, w tym czte​ry SKOT-y, lecz mu​sie​li się wy​co​fać. – SKOT-y? – zdzi​wił się ma​jor. – Nie wie​dzia​łem, że mamy je już na sta​nie. – Wy​glą​da na to, że kil​ka dni temu przy​wie​zio​no je z Czech. Je​den stał jesz​cze na plat​for​mie ko​le​jo​‐ wej, a… – Kon​kre​ty, pro​szę! – prze​rwał mu Bie​drzyc​ki, któ​ry zde​cy​do​wa​nie bar​dziej li​czył na za​pa​sy zgro​ma​‐ dzo​ne w wiel​kich ma​ga​zy​nach. No​wo​cze​sny sprzęt był mu te​raz naj​mniej po​trzeb​ny. – Tak jest. Za​nim nasi zdą​ży​li do​brać się do ma​ga​zy​nów, zo​sta​li za​ata​ko​wa​ni przez hor​dy zom​bie i wy​par​ci na bocz​ni​cę ko​le​jo​wą. Stam​tąd, dzię​ki zdo​bycz​ne​mu sprzę​to​wi, zdo​ła​li wy​co​fać się bez więk​‐ szych strat na po​bli​skie ogród​ki dział​ko​we. Osta​tecz​nie ode​rwa​li się od prze​ciw​ni​ka. – A co z cię​ża​rów​ka​mi? – Zo​sta​ły przy ma​ga​zy​nach. Ma​jor za​ci​snął pię​ści.

– Nie​umar​li dep​czą im po pię​tach? – Pod​po​rucz​nik Dep​tuch mel​du​je, że tak, choć więk​szość za​trzy​ma​ła się na to​ro​wi​sku. – Prze​każ​cie mu, że ma po​dzie​lić lu​dzi. Niech weź​mie na pan​ce​rze po dwóch, trzech pie​cho​cia​rzy i wró​ci w po​bli​że to​ro​wi​ska. Musi zwa​bić zom​bie w głąb dzia​łek. W tym cza​sie resz​ta żoł​nie​rzy obej​‐ dzie prze​ciw​ni​ka i do​trze z po​wro​tem pod ma​ga​zy​ny. Mu​szą ogo​ło​cić je z ra​cji żyw​no​ścio​wych. Ina​czej nie mają tu cze​go szu​kać. – Tak jest! – Ra​dio​te​le​gra​fi​sta od​mel​do​wał się i na​tych​miast znik​nął w roz​bi​tym na po​bli​skim traw​ni​‐ ku na​mio​cie. Bie​drzyc​ki ru​szył alej​ką w kie​run​ku bra​my. Ni​zner za​pro​po​no​wał przed kwa​dran​sem, by na te​re​nie ogro​du zoo​lo​gicz​ne​go roz​lo​ko​wać tyl​ko tylu żoł​nie​rzy, ilu trze​ba do sku​tecz​nej obro​ny. Resz​ta mia​ła zo​‐ stać prze​rzu​co​na na dru​gą stro​nę uli​cy do ogrom​nej po​nie​miec​kiej bu​dow​li, zwa​nej od koń​ca woj​ny Halą Lu​do​wą. W ra​zie ko​niecz​no​ści be​to​no​wy gi​gant po​mie​ścił​by w swym prze​past​nym wnę​trzu całą dy​wi​zję pie​cho​ty, bez pro​ble​mu więc mógł po​słu​żyć za tym​cza​so​we schro​nie​nie kil​ku kom​pa​niom ba​onu brze​skie​‐ go. W to samo miej​sce mia​ła tra​fić zna​ko​mi​ta więk​szość zwie​zio​nych z mia​sta za​pa​sów. Chro​nio​ne gru​‐ by​mi mu​ra​mi i kil​ko​ma set​ka​mi luf będą bez​piecz​niej​sze niż tu​taj, na otwar​tej… zbyt otwar​tej!… prze​‐ strze​ni. Je​śli wy​pad​ki przy​bio​rą na​praw​dę zły ob​rót, gi​gan​tycz​na hala za​mie​ni się w ostat​ni ba​stion obro​‐ ny lu​dzi. Tak to przy​naj​mniej wy​glą​da​ło w teo​rii. Ma​jor pod​szedł do ogro​dze​nia dzie​lą​ce​go zoo od uli​cy Wró​blew​skie​go. Jak okiem się​gnąć, trwa​ły in​‐ ten​syw​ne pra​ce. Więk​szość żoł​nie​rzy prze​by​wa​ją​cych na te​re​nie ogro​du – łącz​nie z pa​ro​ma set​ka​mi tych, któ​rzy mie​li sta​cjo​no​wać w Hali Lu​do​wej – pra​co​wa​ła nad usy​pa​niem wału ma​ją​ce​go wzmoc​nić kute ogro​dze​nie. Przy ta​kiej ma​sie rąk i ogrom​nym za​an​ga​żo​wa​niu lu​dzi umoc​nie​nia ro​sły z mi​nu​ty na mi​nu​tę. Cho​ciaż to idzie zgod​nie z pla​nem, po​my​ślał Bar​tek, przy​glą​da​jąc się spo​co​nym, ro​ze​bra​nym do pasa sze​re​gow​com i pod​ofi​ce​rom. – To​wa​rzy​szu ma​jo​rze! – Tym ra​zem wo​ła​nie do​bie​ga​ło od stro​ny bra​my to​wa​ro​wej. – Co zno​wu? – Do​zor​ca… ten, jak mu tam… – War​tow​nik pstryk​nął pal​ca​mi, pró​bu​jąc so​bie przy​po​mnieć na​zwi​‐ sko czło​wie​ka, któ​ry wpu​ścił ich na te​ren zoo. – Lub​czyń​ski – pod​po​wie​dział mu ma​jor, nie do koń​ca ro​zu​mie​jąc po​wód jego zde​ner​wo​wa​nia. – Tak, Lub​czyń​ski – pod​jął żoł​nierz. – Przed chwi​lą dał mi klu​cze, zła​pał za sie​kie​rę i po​le​ciał na dru​gą stro​nę uli​cy. Po​wie​dział, że idzie wy​tłuc to ta​ła​taj​stwo. – Zdur​niał do resz​ty? – zdzi​wił się Bie​drzyc​ki, po czym za​raz przyj​rzał się po​dejrz​li​wie pod​ko​mend​‐ ne​mu. – Co wy​ście mu na​ga​da​li? – My? – żach​nął się war​tow​nik. – Nic, sło​wo daję. Sie​dział w tej swo​jej bud​ce, her​ba​tę po​pi​jał, aż tu na​gle ode​brał dzwo​nią​cy te​le​fon. Po​mam​ro​tał chwi​lę do słu​chaw​ki i wy​padł za bra​mę, jak​by go sta​do dia​błów go​ni​ło. Bie​drzyc​ki prze​niósł wzrok na por​tier​nię. Zza uchy​lo​nych wciąż drzwi do​bie​gał mo​no​ton​ny głos lek​‐ to​ra od​czy​tu​ją​ce​go w ra​dio nada​wa​ny w kół​ko ko​mu​ni​kat. Cie​ka​we, o co cho​dzi, po​my​ślał ma​jor, ru​sza​‐ jąc w tam​tą stro​nę. – Z tego, co zro​zu​mia​łem, dzwo​ni​ła ja​kaś jego zna​jo​ma – re​fe​ro​wał prze​ję​ty war​tow​nik, idąc krok za nim. – Pani Jola albo ja​koś tak. Wnę​trze por​tier​ni cuch​nę​ło stę​chli​zną. Bar​tek ro​zej​rzał się szyb​ko. Brud​ne li​sza​jo​wa​te ścia​ny, za​kra​‐

to​wa​ne nie​mi​ło​sier​nie brud​ne okna, me​ble na​da​ją​ce się ra​czej na śmiet​nik niż do użyt​ku. Ty​po​we miej​sce pra​cy noc​ne​go stró​ża. Bie​drzyc​ki od​wró​cił się, by wy​łą​czyć ra​dio. Prze​krę​cił gał​kę pod​nisz​czo​ne​go pio​‐ nie​ra, ale choć zro​bi​ło się znacz​nie ci​szej, to jed​nak na​dal sły​szał ja​kieś dziw​ne me​cha​nicz​ne dźwię​ki. Jak​by ktoś za ścia​ną do wia​dra ga​dał… Prze​szu​kał wzro​kiem blat. W sa​mym rogu stał wiel​ki, chy​ba jesz​cze po​nie​miec​ki apa​rat te​le​fo​nicz​ny. Cięż​ka ba​ke​li​to​wa słu​chaw​ka nie spo​czy​wa​ła na wi​deł​kach. Bar​tek pod​niósł ją i przy​ło​żył do ucha. – Halo? Ja​zgot po dru​giej stro​nie umilkł jak no​żem ucię​ty. Do​pie​ro po dłuż​szej chwi​li nie​wąt​pli​wie ko​bie​cy głos za​chry​piał nie​śmia​ło: – Kto mówi? – Ma​jor Bie​drzyc​ki przy te​le​fo​nie. Z kim roz​ma​wiam? Od​po​wie​dzia​ła po​to​kiem słów, któ​re​go nie dało się po​wstrzy​mać. – Dy​bow​ska je​stem. Do​zor​cu​ję w Wy​twór​ni Fil​mów. To te bu​dyn​ki na​prze​ciw​ko, przy Wy​sta​wo​wej. Mu​si​cie mi po​móc. Na​pa​dli na mnie. Dwóch ta​kich. Do​bi​ja​li się do drzwi. Mąż chciał ich po​go​nić. Drzwi nie otwo​rzył, o nie. Mój Da​lam​bert nie taki głu​pi, jak by się wy​da​wa​ło. On tu re​kwi​zy​to​rem jest. Ale je​den z nich szy​bę roz​bił. Za rękę go cap​nął. Do krwi po​dra​pał. Mnie też, ale męża bar​dziej. By​dlę jed​no. Wy​rwa​li​śmy mu się. Ucie​kli​śmy na por​tier​nię. Po pana Kry​stia​na za​dzwo​ni​łam. On naj​bli​żej mnie stró​żu​je. Za​mil​kła na mo​ment, by za​czerp​nąć tchu. Bar​tek wy​ko​rzy​stał to. – Pan Lub​czyń​ski po​biegł pani na ra​tu​nek – po​in​for​mo​wał ją. – Wi​dzia​łam. Po​sta​wił się mo​czy​mor​dom. Ale nie dał rady. Prze​wró​ci​li go. Szar​pa​li. Bili. Jej​ku, jej – zno​wu za​czę​ła la​men​to​wać. – Leży te​raz pod drzwia​mi. Leży i się nie ru​sza. Bie​da​czy​sko… Za​bi​li go na amen… – Mó​wi​ła co​raz wol​niej i dy​sza​ła po​mię​dzy ko​lej​ny​mi zda​nia​mi, zu​peł​nie jak ten sier​żant od Nie​wia​dom​skie​go, jak​że mu było… Strzę​pa? – Do​brze się pani czu​je? – za​py​tał. – Sła​bo mi – od​par​ła po dłuż​szej chwi​li. – A co z mę​żem? – Ze​mdlał bie​dak. Tyle krwi mu upu​ści​li… – Po​win​na pani od​po​cząć. – Po​win​nam… – wy​mam​ro​ta​ła – otwo​rzyć… – Słu​cham? – Drzwi. Otwo​rzyć. Kry​stek. On żyje. Wstał… – Pro​szę nie… – Ło​mot do​bie​ga​ją​cy z mi​kro​fo​nu był tak gło​śny, że Bar​tek mi​mo​wol​nie się skrzy​wił. – Szlag! Odło​żył słu​chaw​kę. Nie mu​siał wie​dzieć, czy Dy​bow​ska otwo​rzy​ła drzwi od​mie​nio​ne​mu cie​cio​wi. I tak było już po niej i tym jej Da​laj​la​mie. Go​rzej, że nie​umar​li po​ja​wi​li się w bez​po​śred​niej oko​li​cy zoo. – Ty tam! – wy​szedł​szy przed por​tier​nię, za​wo​łał jed​ne​go z dwóch war​tow​ni​ków. – Za​su​waj do sy​re​‐ ny. Ogła​szam alarm!

60 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 07:24 To​wa​ro​wa Ob​wod​ni​ca Wro​cła​wia Za​trzy​ma​li się na sze​ro​kim wia​duk​cie, za oto​czo​ną rusz​to​wa​nia​mi halą no​wej elek​tro​cie​płow​ni, kil​ka​set me​trów przed sta​cją Wro​cław Nad​odrze. To tam za​koń​czył swój bieg po​ciąg wid​mo, któ​ry do​ko​nał ma​‐ sa​kry na es​ta​ka​dzie. Na to​ro​wi​skach i dłu​gich pe​ro​nach wi​dać było mro​wie ludz​kich syl​we​tek. Więk​‐ szość sta​ła chwiej​nie w miej​scu, jak nie​daw​no na​po​tka​ni nie​umar​li żoł​nie​rze, część jed​nak krę​ci​ła się wo​kół wy​rwa​nych z szyn zmiaż​dżo​nych wa​go​nów. Roz​pę​dzo​ny sze​ścio​wa​go​no​wy skład mu​siał wpaść na inny po​ciąg. Śla​dy znisz​czeń rzu​ca​ły się w oczy na​wet z ta​kiej od​le​gło​ści. Pod​cię​te za​da​sze​nie ru​nę​ło, przy​kry​wa​jąc miej​sce ka​ta​stro​fy, nie​któ​re wa​go​ny prze​le​cia​ły przez pe​ro​ny – je​den wbił się w na​roż​nik bu​dyn​ku dwor​ca, dwa inne, po​skrę​ca​ne jak wy​ży​ma​ny ręcz​nik, le​ża​ły w po​przek to​rów, blo​ku​jąc prze​jazd na​wet bocz​ni​cą. Schröder wy​pa​trzył też roz​pru​ty eks​plo​zją pul​man. Tak, nie my​lił się: coś wy​bu​chło w środ​ku tego wa​go​nu, otwie​ra​jąc go jak pusz​kę pasz​te​tu. Pła​ty gru​bej bla​chy ster​cza​ły na boki, miej​sca​mi upstrzo​ne ludz​ki​mi szcząt​ka​mi. – Ko​niec tra​sy – mruk​nął, ze​ska​ku​jąc z dre​zy​ny. Przyj​rzał się znisz​cze​niom wy​star​cza​ją​co uważ​nie, aby na​brać pew​no​ści, że nie mają żad​nych szans na dal​szą jaz​dę. Mar​ta od​da​ła mu syna, a na​stęp​nie zbli​ży​ła się do ba​rie​rek i spoj​rza​ła na bie​gną​cą do​łem uli​cę. – Wiesz, gdzie je​ste​śmy? – za​py​tał ją. Po​ki​wa​ła gło​wą. – Do​kąd pro​wa​dzi ta dro​ga? – wska​zał most wi​docz​ny w od​da​li. – Na Ró​żan​kę. – Nic mi to nie mówi. – To ta​kie osie​dle – wy​ja​śni​ła. – W su​mie przed​mie​ścia. – Tędy wy​do​sta​nie​my się z Wro​cła​wia? – W jego gło​sie po​ja​wił się cień na​dziei. Gdy po​tak​nę​ła, przyj​rzał się per​spek​ty​wie uli​cy. Była bar​dzo sze​ro​ka, nie​mal pro​sta – tyl​ko w jed​nym miej​scu skrę​ca​ła lek​ko. Sta​ło na niej kil​ka​dzie​siąt nie​ru​cho​mych po​sta​ci roz​rzu​co​nych po​je​dyn​czo, co naj​wy​żej pa​ra​mi, z dala od sie​bie. Ka​rol osza​co​wał wzro​kiem od​le​głość. – Dasz radę prze​biec sprin​tem ja​kieś dwie​ście, trzy​sta me​trów? – za​py​tał, po​pra​wia​jąc Ka​ju​sa na ra​‐ mie​niu. – Nie wiem – mruk​nę​ła. – Daw​no nie bie​ga​łam. – To na​sza je​dy​na szan​sa. Chodź. – Spro​wa​dził ją po zbo​czu na​sy​pu, na ko​niec po​ma​ga​jąc jej ze​sko​‐ czyć z be​to​no​we​go mur​ka. Póź​niej wy​szu​kał w tra​wie dwa pa​su​ją​ce do dło​ni ka​mie​nie. Je​den dał Mar​‐ cie, dru​gi za​cho​wał dla sie​bie. – Je​śli któ​ryś cię zła​pie, wal​nij go tym w łeb – po​ra​dził, za​nim we​szli na jezd​nię. – Bie​gnij i nie za​trzy​muj się, żeby nie wiem co. Sta​raj się omi​nąć ich jak naj​szer​szym łu​kiem. Ro​zu​miesz? – Ski​nę​ła gło​wą, ści​ska​jąc moc​niej brud​ny ka​wał ce​gły. – No to ru​sza​my! Pierw​sze pięć​dzie​siąt me​trów po​ko​na​li bez naj​mniej​sze​go pro​ble​mu. Zmar​twych​wsta​li byli nie​ru​cha​‐ wi, re​ago​wa​li wol​no, z opóź​nie​niem, ża​den z nich nie za​gro​ził więc ani Ka​ro​lo​wi, ani bie​gną​cej tuż za nim cięż​ko zdy​sza​nej Mar​cie. Dziew​czy​na nie​ste​ty nie mia​ła kon​dy​cji, a na ko​lej​nym od​cin​ku po​dob​nej

dłu​go​ści mu​sie​li przy​śpie​szyć. Tu​taj, przy mu​rze wię​zie​nia, było naj​wię​cej nie​umar​łych. Jed​nak​że inni sta​li w za​ro​ślach po prze​ciw​nej stro​nie uli​cy, w miej​scu, któ​re​go Ka​rol nie mógł zo​ba​czyć z wia​duk​tu. To zmie​nia​ło po​stać rze​czy. Nie dość, że zyg​za​ko​wa​nie do​dat​ko​wo ich spo​wal​nia​ło, nie mo​gli już bez​myśl​nie pę​dzić przed sie​bie. Co gor​sza, część tu​tej​szych nie​umar​łych za​cho​wy​wa​ła się znacz​nie agre​‐ syw​niej od na​po​tka​nych wcze​śniej. Nie byli wpraw​dzie szyb​cy, ale po​ru​sza​li się grup​ka​mi, co cza​sem unie​moż​li​wia​ło ich omi​nię​cie. Przed wy​lo​tem ko​lej​nej prze​czni​cy za​czę​li osa​czać Ka​ro​la. Po​wa​lił jed​ne​‐ go kop​nia​kiem, prze​mknął za ple​ca​mi dru​gie​go, przy​le​ga​jąc szczel​nie do muru, ale na tym skoń​czy​ło się jego szczę​ście. Ręka trze​cie​go za​ha​czy​ła go o ra​mię, wy​trą​ca​jąc z rów​no​wa​gi. Prze​biegł jesz​cze kil​ka kro​ków, ba​lan​su​jąc, ale z dziec​kiem w ra​mio​nach nie miał szans. Prze​wró​cił się i prze​ko​zioł​ko​wał, sku​‐ lo​ny nie​mal w po​zy​cji em​brio​nal​nej, by chro​nić Ka​ju​sa. Wy​pusz​czo​ny z dło​ni ka​mień po​to​czył się z grze​‐ cho​tem po bru​ku. Ka​rol ze​rwał się na​tych​miast, wi​dząc, że za se​kun​dę zo​sta​nie oto​czo​ny. – Tu​taj! – usły​szał wo​ła​nie Mar​ty. Przy​wa​li​ła ce​głą sto​ją​ce​mu przed nią szwę​da​czo​wi, po​sy​ła​jąc go na jezd​nię. Dru​gie​go ude​rzy​ła na od​lew z taką siłą, że sam prze​wró​cił dwóch ko​lej​nych. Wy​rwa nie była może sze​ro​ka, ale wy​star​czy​ła, by Schröder wy​do​stał się z okrą​że​nia. Prze​bie​ga​jąc obok dziew​czy​ny, wy​cią​gnął do niej rękę, ale ją od​trą​ci​‐ ła. Po​gnał więc da​lej mimo bólu w ko​st​ce i pie​cze​nia w star​tym ko​la​nie. Jesz​cze tyl​ko paru nie​umar​łych i znów bę​dzie spo​koj​niej​szy od​ci​nek… Zer​k​nął przez ra​mię i… wy​ha​mo​wał. Mar​ta nie bie​gła za nim, klu​czy​ła po​mię​dzy co​raz licz​niej​szy​mi prze​ciw​ni​ka​mi, ścią​ga​jąc ich uwa​gę na sie​bie, a gdy zo​ba​czy​ła, że Ka​rol stoi i spo​glą​da w jej kie​run​ku, roz​ło​ży​ła na​gle ręce, upu​ści​ła ka​mień i za​wo​ła​ła: – Prze​pra… Nie zdą​ży​ła do​koń​czyć. Wi​dok try​ska​ją​cej krwi otrzeź​wił go mo​men​tal​nie. Od​wró​cił się, przy​tu​lił pła​czą​ce​go syn​ka moc​niej i po​pę​dził w stro​nę tak już bli​skie​go mo​stu. Nie ma​jąc za sobą o wie​le wol​niej​szej dziew​czy​ny, mógł roz​wi​nąć peł​ną pręd​kość. Miał parę w no​‐ gach – wpraw​dzie wy​grał nie​wie​le wy​ści​gów na Ślą​sku, ale nie​mal w każ​dym, w któ​rym star​to​wał, sta​‐ wał na po​dium. Nie​ste​ty to nie po​mo​gło mu do​stać się za most. Z ja​kie​goś po​wo​du za Odrą było jesz​cze wię​cej nie​umar​łych niż na tym brze​gu. Brud​ni, jak​by prze​ko​py​wa​li się przez zwa​ły zie​mi, spra​wia​li na​‐ praw​dę strasz​ne wra​że​nie. Schröder wy​pa​trzył tak​że wie​lu po​pa​rzo​nych, a na​wet wciąż sto​ją​cych w pło​‐ mie​niach. Gdy​by wpadł mię​dzy nich, nie miał​by żad​nych szans. Nie znał kom​plet​nie tej oko​li​cy, ni​g​dy wcze​śniej tu​taj nie był. Na​gle cał​kiem zdez​o​rien​to​wa​ny przy​‐ sta​nął po​środ​ku mo​stu, szu​ka​jąc wyj​ścia z tego im​pa​su. Za sobą miał gę​sto za​bu​do​wa​ną dziel​ni​cę i tłum be​stii roz​ocho​co​nych do​pad​nię​ciem no​wej ofia​ry. Po le​wej wi​dział pło​ną​cy wciąż po​ciąg, po pra​wej – wały prze​ciw​po​wo​dzio​we i… ko​lej​ny most. Wy​bór był pro​sty. Po​biegł żwi​ro​wą alej​ką pod roz​ło​ży​sty​mi dę​ba​mi, nie na​po​ty​ka​jąc po dro​dze ni​ko​‐ go. Na mo​ście tak​że było pu​ściut​ko, ale w głę​bi pla​cu za nim do​strzegł po​ru​sza​ją​ce się nie​mra​wo syl​wet​‐ ki. Nie było ich zbyt wie​le, ale Ka​rol, ma​jąc w pa​mię​ci los gru​py bro​da​cza i przy​god​nych zna​jo​mych, czuł oba​wę przed za​pusz​cza​niem się w nie​zna​ną mu dziel​ni​cę. Wał po pra​wej ku​sił pust​ką. Schröder się cof​nął. Po​trze​bo​wał chwi​li wy​tchnie​nia, dla​te​go po​sta​no​wił jed​nak spró​bo​wać szczę​‐

ścia nad Odrą. Z po​ło​że​nia słoń​ca zo​rien​to​wał się, że po opusz​cze​niu Dwor​ca Głów​ne​go za​to​czył nie​mal pół​okrąg. Gdzieś przed nim po​win​na być więc dro​ga wy​lo​to​wa na Ka​to​wi​ce albo li​nia ko​le​jo​wa na Opo​‐ le, któ​rą naj​szyb​ciej i naj​bez​piecz​niej mógł​by wró​cić na Gór​ny Śląsk. Za​prze​stał bie​gu, aby oszczę​dzać siły na trud​niej​sze chwi​le. Mimo to wy​star​czy​ła chwi​la, by po​czuł przy​śpie​szo​ne bi​cie ser​ca – w od​da​li ma​ja​czy​ły za​ry​sy cze​goś, co mo​gło być mo​stem ko​le​jo​wym. To pew​nie dal​sza część tra​sy, któ​rą je​cha​łem z Mar​tą i Mać​kiem, ucie​szył się. Wspo​mnie​nie za​bi​tych na jego oczach lu​dzi star​ło mu z twa​rzy ro​dzą​cy się do​pie​ro uśmiech. Blon​dy​no​wi nie po​świę​cał wie​le my​‐ śli, ale dziew​czy​na… Wciąż wi​nił ją za to, że zgu​bił przez nią żonę – za nic nie chciał przed sobą przy​‐ znać, że Ka​ta​rzy​na mo​gła zgi​nąć na zwę​że​niu es​ta​ka​dy – lecz daw​no prze​stał nie​na​wi​dzić. Po tym, jak opo​wie​dzia​ła mu o swo​ich prze​ży​ciach w in​ter​na​cie i o śmier​ci zna​jo​mych, u któ​rych ukry​ła się po rej​te​‐ ra​dzie stra​ża​ków, zro​bi​ło mu się jej zwy​czaj​nie żal. Być może się my​lił, ale chy​ba był je​dy​nym czło​wie​‐ kiem, któ​re​mu uda​ło się prze​żyć w jej to​wa​rzy​stwie. Oczy​wi​ście je​śli nie li​czyć przy​sy​pia​ją​ce​go wciąż Ka​ju​sa… Za kwa​drans ósma do​tarł do dłu​gie​go mo​stu ko​le​jo​we​go i do trans​por​te​ra opan​ce​rzo​ne​go, któ​ry blo​‐ ko​wał nań wjazd. Sto​jąc przed wo​zem pan​cer​nym, za​uwa​żył też ja​kichś lu​dzi na znaj​du​ją​cej się sto me​‐ trów da​lej prze​pra​wie. Wy​glą​da​ło to tak, jak​by ukry​ci za za​sie​ka​mi żoł​nie​rze pró​bo​wa​li po​wstrzy​mać ucie​ki​nie​rów. – Ej, ty tam! Ka​rol pod​sko​czył, sły​sząc za ple​ca​mi szczęk od​bez​pie​cza​nej bro​ni. – Ręce do góry! Jest ich co naj​mniej dwóch! Od​wró​cił się po​wo​li, uno​sząc jed​ną rękę nad gło​wę. Dru​gą pod​trzy​my​wał wciąż syna. Prąc przed sie​bie, prze​oczył sie​dzą​cych na stro​mym zbo​czu wału straż​ni​ków. Oni tak​że go z po​cząt​ku nie wi​dzie​li – do​pó​ki nie pod​szedł, by przyj​rzeć się zbie​go​wi​sku. Pech. – Coś ty za je​den? – za​py​tał go mło​dy chło​pak w przy​du​żym heł​mie. – Na​zy​wam się Ka​rol Schröder – od​parł. – Je​stem z Ka​to​wic. – Z Ka​to​wic? – za​śmiał się dru​gi żoł​nierz, wyż​szy i le​piej zbu​do​wa​ny. – Coś bu​jasz, bra​chu. – Nie bu​jam – za​pew​nił ich. – By​łem w izo​la​to​rium na Psim Polu… Od​sko​czy​li od nie​go jak opa​rze​ni, uno​sząc opusz​czo​ną przed mo​men​tem broń. – Za​ra​za! – mruk​nął niż​szy. – Nie, pa​no​wie, to ja​kaś po​mył​ka… – Ka​rol wy​cią​gnął przed sie​bie rękę, by im wszyst​ko wy​tłu​ma​‐ czyć, ale za​raz uniósł ją z po​wro​tem nad gło​wę. – Dwa dni temu zo​sta​łem zwol​nio​ny, z żoną i syn​kiem. Mam pa​pie​ry… – za​milkł. Przy​po​mniał so​bie wła​śnie, że Ka​ta​rzy​na trzy​ma​ła do​ku​men​ty w to​reb​ce. – Za​raz to spraw​dzi​my – wark​nął wyż​szy. – Ru​szaj! Po​pro​wa​dzi​li go w stro​nę trans​por​te​rów. Tam mu​siał wleźć na zde​rzak jed​ne​go z nich, a po do​tar​ciu za blo​ka​dę sta​nąć pod sta​lo​wą, nie​co wy​pu​kłą bur​tą, twa​rzą do kil​ku​set​oso​bo​we​go tłu​mu, po​wstrzy​my​‐ wa​ne​go tyl​ko przez ko​zły ople​cio​ne gę​sto dru​tem kol​cza​stym, i dwu​dzie​stu uzbro​jo​nych lu​dzi. Dwaj inni żoł​nie​rze sta​li na trans​por​te​rach za sta​no​wi​ska​mi ce​ka​emów. – To​wa​rzy​szu ka​pi​ta​nie, mamy na​stęp​ne​go ucie​ki​nie​ra z Psie​go Pola! – za​mel​do​wał niż​szy, sta​jąc na bacz​ność przed je​dy​nym ofi​ce​rem. – Daj​cie go do po​zo​sta​łych! – wark​nął tam​ten, nie od​wra​ca​jąc na​wet gło​wy.

Przy oczach miał lor​net​kę, wy​pa​try​wał cze​goś w per​spek​ty​wie uli​cy. Ka​rol tak​że spoj​rzał w tam​tym kie​run​ku. W głę​bi wą​wo​zu po​mię​dzy ka​mie​ni​ca​mi truch​ta​li po​je​dyn​czy lu​dzie, za któ​ry​mi su​nął zwar​ty tłum. Po​pę​dza​ny przez obu war​tow​ni​ków Schröder wsiadł do prze​dzia​łu de​san​to​we​go trans​por​te​ra, w któ​‐ rym prze​trzy​my​wa​no już pra​wie dzie​sięć osób. Nie usiadł jed​nak jak po​zo​sta​li, tyl​ko sta​nął przy bur​cie i spo​glą​dał z wy​so​ko​ści na sza​rą, po​ru​sza​ją​cą się wol​no masę. Z tej od​le​gło​ści nie wi​dział wie​le, ale za​‐ czy​nał po​dej​rze​wać, że to nie są ko​lej​ni miesz​kań​cy, któ​rzy chcą uciec za Odrę. Ma​ru​de​rzy znaj​du​ją​cy się po​mię​dzy tłu​mem cze​ka​ją​cym przy za​sie​kach a nad​cią​ga​ją​cą wol​nym kro​kiem hor​dą bali się cze​goś, i to pa​nicz​nie. Ka​rol za​uwa​żył, że nie​któ​rzy z nich skrę​ci​li w lewo, pró​bu​jąc uciec w bocz​ną ulicz​kę, ale za​raz za​‐ wró​ci​li, jak​by i tam​ta dro​ga była za​blo​ko​wa​na. Chwi​lę póź​niej sy​tu​acja po​wtó​rzy​ła się przy na​stęp​nej prze​czni​cy, po pra​wej. Kil​ka po​sta​ci znik​nę​ło za me​ta​lo​wą kon​struk​cją pu​blicz​nej to​a​le​ty i drzew​ka​mi po​ra​sta​ją​cy​mi krót​ki pas zie​le​ni, by za​raz po​ja​wić się z po​wro​tem. Część, bie​gnąc przez traw​nik, po​rzu​‐ ca​ła w pa​ni​ce ba​ga​że. – Ka​pi​ta​nie! – za​wo​łał Ka​rol, wy​chy​la​jąc się moc​niej. Ofi​cer ode​rwał lor​net​kę od oczu i ob​ró​cił wol​no gło​wę. – Cze​go? – wark​nął. – Tam​ci… – Ka​rol wska​zał zbli​ża​ją​cych się lu​dzi. – To mu​so​wo za​ra​że​ni. Jego sło​wa wy​war​ły ogrom​ne wra​że​nie. Inni za​trzy​ma​ni zry​wa​li się z miejsc, przy​ci​ska​li do sta​lo​wej bur​ty, zer​ka​li z nie​po​ko​jem za za​sie​ki. Są​dząc po ner​wo​wych re​ak​cjach, do​brze wie​dzie​li, o czym mowa. – Bzdu​ra! – Ka​pi​tan wró​cił do ob​ser​wo​wa​nia uli​cy. – Niech mi pan wie​rzy – prze​ko​ny​wał Ka​rol. – Jako je​den z nie​licz​nych prze​ży​łem uciecz​kę z Dwor​‐ ca Głów​ne​go… – Na Psim Polu nie ma ta​kiej sta​cji – za​drwił z nie​go to​wa​rzy​szą​cy ka​pi​ta​no​wi wą​sa​ty sier​żant. Kil​ku sto​ją​cych naj​bli​żej żoł​nie​rzy za​re​cho​ta​ło, ale nie był to szcze​ry śmiech. Oni też mie​li ner​wy na​‐ pię​te jak po​stron​ki. – Zo​sta​łem zwol​nio​ny z izo​la​to​rium dwa dni temu. – Schröder nie od​pusz​czał. – Rano mia​łem wy​je​‐ chać z mia​sta. – Mam uci​szyć dra​nia? – za​py​tał sier​żant. – Sam się ucisz! – wrza​snął Ka​rol, za​dzi​wia​jąc wszyst​kich, na​wet sie​bie. – Dur​nie! Je​śli nie prze​pu​‐ ści​cie za​raz tych lu​dzi – wska​zał na tłum cze​ka​ją​cych – bę​dzie​cie win​ni śmier​ci se​tek cy​wi​li! Tam​ci ro​‐ ze​rwą ich na strzę​py, jak zro​bi​li to z ty​sią​ca​mi in​nych ofiar na Dwor​cu Głów​nym i na in​nych sta​cjach! Łażą wol​no, jak​by ich ktoś odu​rzył, ale niech tyl​ko po​czu​ją ofia​rę, wte​dy za​bi​ja​ją każ​de​go, kto im wpad​‐ nie w łapy! Wą​sa​ty sier​żant spur​pu​ro​wiał na twa​rzy. – Stul pysk! – syk​nął. – Sam za​wrzyj ryja! – usły​szał Ka​rol i rów​no​cze​śnie po​czuł czy​jąś rękę na ple​cach. Obok nie​go sta​‐ nął nie​mło​dy już męż​czy​zna w brud​nej ko​szu​li z pod​ka​sa​ny​mi rę​ka​wa​mi i usma​ro​wa​nym far​tu​chem. Wy​‐ glą​dał na szyn​ka​rza. – Nie znam czło​wie​ka, ale szcze​rą praw​dę gada! Też to wi​dzia​łem, u nas na Sy​cow​‐ skiej! – Tak! – do​da​ła ko​bie​ta, le​d​wie się​ga​ją​ca no​sem kra​wę​dzi bur​ty. – Nie chcie​li​ście nas słu​chać, to te​‐

raz po​zdy​cha​cie wszy​scy i do​brze wam tak, psie ju​chy! – Wiej​my, lu​dzi​ska – za​pro​po​no​wał wy​ro​stek, dla któ​re​go za​bra​kło miej​sca przy bur​cie. Kil​ka osób prze​szło od razu na dru​gą stro​nę trans​por​te​ra. Pod​sta​wia​jąc so​bie wa​liz​ki, za​czę​li wspi​‐ nać się na dach ka​bi​ny, nie zwa​ża​jąc przy tym na ostrze​że​nia sto​ją​cych przy ce​ka​emach żoł​nie​rzy. Ja​kaś ko​bie​ci​na, po​da​jąc dzie​ci mę​żo​wi, splu​nę​ła w ich kie​run​ku. – A strze​laj, gni​do! – za​wo​ła​ła. – Strze​laj! Lep​sze to, niż dać się za​gryźć za​kaź​ni​kom! – Stać! – W otwar​tym wła​zie na tyle trans​por​te​ra po​ja​wił się ka​pi​tan. Ota​cza​ją​cy go żoł​nie​rze wy​‐ mie​rzy​li broń w aresz​to​wa​nych. – Wy! – wska​zał Ka​ro​la. – I wy! – wy​mie​rzył pal​cem w szyn​ka​rza. – Do mnie. Resz​ta sia​dać na du​pie albo każę otwo​rzyć ogień! O dzi​wo, po​słu​cha​li go bez szem​ra​nia. Żoł​nie​rze nie za​mknę​li trans​por​te​ra, ale zo​sta​li w po​bli​żu wła​zu, by trzy​mać na musz​ce aresz​to​wa​‐ nych. Ka​pi​tan zro​bił parę kro​ków w stro​nę czar​nej ka​mie​ni​cy, pro​wa​dząc za sobą sier​żan​ta i wska​za​nych męż​czyzn. Sta​nę​li da​le​ko od resz​ty, by nikt nie sły​szał, o czym roz​ma​wia​ją. – Do​ku​men​ty! – Ka​pi​tan wy​cią​gnął rękę do Ka​ro​la. – Nie mam. Ofi​cer skrzy​wił się, lecz za​nim zdą​żył po​now​nie się ode​zwać, szyn​karz po​de​tkał mu pod nos swo​je pa​pie​ry. – Jed​ne​mu mo​gli​by​ście nie uwie​rzyć, ale wszy​scy nie mo​że​my prze​cież kła​mać! – wy​pa​lił. – To nie żad​na ospa – do​dał na​tych​miast Ka​rol. – To coś znacz​nie gor​sze​go. Ka​pi​tan przej​rzał do​ku​men​ty, od​dał je szyn​ka​rzo​wi, a po​tem spoj​rzał Schröde​ro​wi pro​sto w oczy. Z bar​dzo bli​ska. – Twier​dzi​cie, że za​ra​za roz​la​zła się po ca​łym mie​ście? Że giną tam ty​sią​ce lu​dzi? – Tak – od​parł z peł​nym spo​ko​jem Ka​rol, nie spusz​cza​jąc na mo​ment wzro​ku. – Dla​cze​go więc nie sły​szę żad​nych strza​łów? – Ofi​cer nad​sta​wił te​atral​nie ucha. – Nie wiem – od​parł Schröder. – Może za​py​ta​cie o to swo​ich prze​ło​żo​nych? – Na to nie licz​cie – wtrą​cił szyn​karz. – Je​ło​py Ka​pi​ta​na Ame​ry​ki roz​strze​la​ły wła​sną ra​dio​sta​cję. Ofi​cer spur​pu​ro​wiał na twa​rzy. – Wy się, Ko​no​fo​lu, tak nie wy​mą​drzaj​cie – ostrzegł. – Bo co? Sier​żant od​chy​lił rękę, jak​by chciał przy​ło​żyć więź​nio​wi, ale prze​ło​żo​ny po​wstrzy​mał go unie​sie​niem pal​ca. – Co wi​dzie​li​ście? – za​py​tał, znów zwra​ca​jąc się do Ka​ro​la. – Te be​stie są wszę​dzie. Po​lu​ją na lu​dzi jak koty na my​szy. Ucie​ka​li​śmy z dwor​ca to​ra​mi, po es​ta​ka​‐ dzie. Ja i dwo​je in​nych. Tyl​ko my oca​le​li​śmy z tam​tej rze​zi. Mać​ka do​rwa​li przy ja​kichś ko​sza​rach, tam była re​gu​lar​na bi​twa ja​kieś pół go​dzi​ny temu… – gdy o tym wspo​mniał, woj​sko​wi wy​mie​ni​li zna​czą​ce spoj​rze​nia, mu​sie​li sły​szeć echa wy​bu​chów – …a Mar​tę za​szlach​to​wa​li, jak ze​szli​śmy z to​rów przed sta​‐ cją Wro​cław Nad​odrze, by prze​do​stać się na Ró​życz​kę. – Chy​ba Ró​żan​kę – po​pra​wił go sier​żant. – Tak. Chy​ba tak. Nie je​stem stąd, nie znam do​brze mia​sta. Ona była prze​wod​ni​kiem. – I mó​wi​cie, że ci za​ra​że​ni cał​kiem po​sza​le​li? – To dia​bły wcie​lo​ne! – Ko​no​fol uprze​dził Ka​ro​la. – Wy​glą​da​ją, jak​by po​mar​li, a po​tem oży​li.

Sier​żant par​sk​nął śmie​chem, ale za​raz umilkł. Ka​pi​tan Ame​ry​ka i obaj więź​nio​wie zmie​rzy​li go po​nu​‐ ry​mi spoj​rze​nia​mi. – Za​ra​za za​mie​nia ich w żywe tru​py! – Ka​rol po​parł szyn​ka​rza. I wi​dząc nie​do​wie​rza​nie żoł​nie​rzy, do​dał: – No, może nie do​słow​nie, ale tak to wła​śnie wy​glą​da. – Ro​zu​miem. – Ofi​cer wró​cił szyb​kim kro​kiem na swo​ją nie​daw​ną po​zy​cję, wszedł na skrzyn​kę po amu​ni​cji i raz jesz​cze przy​ło​żył lor​net​kę do oczu. – Sier​żan​cie Pą​gow​ski – za​wo​łał mo​ment póź​niej – każ​cie prze​su​nąć środ​ko​wy trans​por​ter i usu​nąć za​sie​ki z uli​cy! – Ale… – Mi​giem! Pod​ofi​cer nie mu​siał nic mó​wić, wy​star​czy​ło, że wska​zał pal​cem pod​wład​nych. Kil​ka se​kund póź​niej mię​dzy trans​por​te​ra​mi po​ja​wił się sze​ro​ki na trzy me​try wy​łom. Cze​ka​ją​cy przy mo​ście wro​cła​wia​nie ru​‐ szy​li, gdy żoł​nie​rze za​czę​li prze​su​wać cięż​kie ko​zły. W wą​skie przej​ście wlał się po​tok lu​dzi. Woj​sko​wi nie mu​sie​li ni​ko​go po​pę​dzać. Choć wy​da​wa​ło się to dziw​ne, nie do​szło do wy​bu​chu pa​ni​ki. Tłum top​niał z każ​dą chwi​lą. Jesz​cze mi​nu​ta i po tej stro​nie Odry zo​sta​ną tyl​ko żoł​nie​rze i pa​ru​dzie​się​ciu ma​ru​de​rów. Tym​cza​sem zbli​ża​ją​ca się hor​da do​tar​ła już do szko​ły. Po dro​dze do​łą​czy​ły do niej ko​lej​ne masy po​‐ włó​czą​cych no​ga​mi po​sta​ci wy​ła​nia​ją​cych się z bocz​nych ulic. Sier​żant, na któ​re​go twa​rzy jesz​cze przed mo​men​tem peł​gał kpią​cy uśmie​szek, te​raz spo​glą​dał z nie​po​ko​jem to na swo​je​go do​wód​cę, to na obu za​‐ trzy​ma​nych. Nie​na​tu​ral​ną ci​szę, w ja​kiej zbli​ża​li się do po​ste​run​ku dziw​nie wy​glą​da​ją​cy obe​rwań​cy, prze​rwał na​‐ gły krzyk. Do​bie​gał jed​nak nie od stro​ny uli​cy, lecz z mo​stu. Ka​pi​tan ob​ró​cił się na pię​cie. Ucie​ki​nie​rzy z pierw​szych sze​re​gów za​wra​ca​li, wpa​da​jąc na tych, któ​rzy na​dal bie​gli na prze​ciw​le​gły brzeg. Schröder wspiął się po kole na bur​tę trans​por​te​ra. Za rze​ką tak​że ro​iło się od nie​umar​łych. Nie było ich wpraw​dzie aż tylu, ale i to wy​star​czy​ło, by prze​ra​zić do resz​ty ucie​ka​ją​cych lu​dzi i zmu​sić ich do pa​‐ nicz​ne​go od​wro​tu. Po​wta​rzał się sce​na​riusz z dwor​ca. Most, choć sze​ro​ki, zo​stał bły​ska​wicz​nie za​kor​ko​‐ wa​ny. Ktoś szarp​nął Ka​ro​la za ra​mię. Szyn​karz, sa​piąc z wy​sił​ku, sta​nął na są​sied​nim kole. – Na wały! – za​wo​łał tu​bal​nym gło​sem, wska​zu​jąc rę​ka​mi żwi​ro​wą ścież​kę. – Ucie​kaj​cie, lu​dzi​ska, na wały! Po​słu​cha​li go. Nie tra​to​wa​li się jak by​dło z dwor​ca. Nie wrzesz​cze​li jak opę​ta​ni. Ucie​ka​li po pro​stu wska​za​ną przez szyn​ka​rza dro​gą. Roz​bie​ga​li się w obie stro​ny, gna​jąc ku mo​sto​wi ko​le​jo​we​mu i ślu​zie za ja​zem. Zde​ner​wo​wa​ni żoł​nie​rze za​su​nę​li po​now​nie za​sie​ki, zo​sta​wia​jąc tyl​ko wą​skie przej​ście dla ma​ru​de​‐ rów, któ​rzy wciąż roz​pacz​li​wie ucie​ka​li przed po​cho​dem ży​wych tru​pów. Te​raz nikt już nie miał wąt​pli​‐ wo​ści co do sta​nu nad​cho​dzą​cych. Gdy pierw​sze sze​re​gi hor​dy mi​nę​ły bra​mę bro​wa​ru i znaj​du​ją​cą się na​prze​ciw ka​mie​ni​cę, go​łym okiem moż​na było do​strzec od​ra​ża​ją​ce rany i za​bru​dzo​ną krwią odzież. – Pą​gow​ski, za​blo​kuj​cie prze​jazd naj​szyb​ciej jak to moż​li​we! – roz​ka​zał ka​pi​tan. Sier​żant za​stu​kał dwu​krot​nie w drzwicz​ki ka​bi​ny trans​por​te​ra. Wóz ru​szył po kil​ku se​kun​dach, kie​dy ostat​ni lu​dzie zna​leź​li się po dru​giej stro​nie. Pierw​si ma​ru​de​rzy za​czy​na​li wła​śnie do​cie​rać do za​sie​ków. Żoł​nie​rze wska​zy​wa​li im przej​ścia, po​py​cha​li w kie​run​ku mur​ków. Te​raz je​dy​na dro​ga na dru​gą stro​nę rze​ki wio​dła przez zde​rza​ki cięż​kich ma​szyn albo pod ich pod​wo​zia​mi. Część osób nie cze​ka​ła w ko​lej​‐ ce, tyl​ko pa​da​ła na bruk i prze​czoł​gi​wa​ła się pod po​jaz​da​mi.

W koń​cu na przy​czół​ku zo​sta​li tyl​ko szy​ku​ją​cy się do wal​ki żoł​nie​rze i obaj in​for​ma​to​rzy. – A wam do​dat​ko​we za​pro​sze​nie trze​ba wy​słać? – za​py​tał po​iry​to​wa​ny sier​żant. – Ja tam nie mam do​kąd ucie​kać – od​parł ro​ze​źlo​ny szyn​karz. – Zna​cie ja​kiś skrót na Ka​to​wi​ce? – rzu​cił kpią​co Ka​rol. – Nikt tu nie bę​dzie was niań​czył! – nie ustę​po​wał sier​żant. – Mar​cin – ka​pi​tan po​ło​żył mu rękę na ra​mie​niu – prze​stań się na nich wy​ży​wać, tam je​steś mi bar​‐ dziej po​trzeb​ny. – Wska​zał na li​nię za​sie​ków, za któ​ry​mi żoł​nie​rze prze​ła​do​wy​wa​li ner​wo​wo broń. – A wy – prze​niósł wzrok na in​for​ma​to​rów – znajdź​cie so​bie ja​kieś bez​piecz​ne miej​sce. Za​raz zro​bi się tu​‐ taj na​praw​dę go​rą​co. Ta ka​mie​ni​ca zo​sta​ła wy​sie​dlo​na – do​dał, wska​zu​jąc czar​ną fa​sa​dę za drze​wa​mi, a po​tem znik​nął im z pola wi​dze​nia. – Chodź, Ślą​zak! – Ko​no​fol ze​sko​czył cięż​ko z trans​por​te​ra. – Nie po to tyle go​dzin tu la​złem, żeby dać się za​bić. We​szli ra​zem do po​bli​skiej bra​my, za​nu​rza​jąc się w chłód i miły pół​mrok. Za​raz za drzwia​mi mu​sie​li po​ko​nać kil​ka stop​ni, by zna​leźć się na po​zio​mie par​te​ru. Wszę​dzie wo​kół sta​ły ma​syw​ne skrzy​nie. Kil​ka mia​ło zdję​te wie​ka. W jed​nej le​ża​ły gra​na​ty, w in​nych po​ły​ski​wa​ły mo​sięż​ne łu​ski na​boi. – Szko​da, że nie mamy ja​kiejś pu​kaw​ki, bo tego świń​stwa to sam się boję – mruk​nął szyn​karz, wska​‐ zu​jąc oliw​ko​we ja​jo​wa​te kształ​ty. Ka​rol nie zdą​żył mu od​po​wie​dzieć. W tym wła​śnie mo​men​cie żoł​nie​rze otwo​rzy​li ogień. Wnę​trze klat​ki scho​do​wej oka​za​ło się rów​nie aku​stycz​ne jak nawa ko​ścio​ła. Na szczę​ście nie mu​sie​li ster​czeć na niej jak wia​do​mo co na we​se​lu. Za radą szyn​ka​rza, któ​ry wziął so​bie do ser​ca sło​wa ka​pi​ta​na o bez​piecz​nym miej​scu, wspię​li się szyb​ko na dru​gie pię​tro, a tam, zna​la​zł​szy pierw​sze uchy​lo​ne drzwi, we​szli do miesz​ka​nia po pra​wej. Z okien mie​li lep​szy wi​dok na uli​cę i to​czą​cą się w dole bi​twę. * * * Żoł​nie​rze strze​la​li z nie​wiel​kiej od​le​gło​ści do celu, któ​re​go nie spo​sób było nie tra​fić, ale ich kule nie kła​dły prze​ciw​ni​ków po​ko​tem, jak się tego spo​dzie​wa​li. Wy​star​czy​ło więc pół mi​nu​ty, by pierw​szy z nich rzu​cił broń i za​czął ucie​kać za trans​por​te​ry. Ka​pi​tan wska​zał go pal​cem sier​żan​to​wi, ten na​tych​miast pu​‐ ścił się w po​ścig, ale nie zdą​żył zła​pać de​zer​te​ra, a gdy od​wró​cił się wście​kły, zo​ba​czył, że trzech ko​lej​‐ nych sze​re​gow​ców wy​ła​mu​je się z li​nii. – Gdzie?! – za​wył, aż mu za​drga​ły dłu​gie wąsy. Chwy​cił jed​ne​go, a kie​dy po​chy​lał się, by zła​pać za nogę dru​gie​go, któ​ry już zni​kał pod trans​por​te​‐ rem, do​stał pię​ścią w tył gło​wy. Lek​ko za​mro​czo​ny oparł się ręką o bruk. Gdy wstał z ko​lan, nie​umar​li byli już o kil​ka kro​ków od za​sie​ków, a strze​la​ło do nich za​le​d​wie sze​ściu z dwu​dzie​stu żoł​nie​rzy, któ​rzy nie​ca​łą mi​nu​tę temu utwo​rzy​li zwar​tą li​nię. Pą​gow​ski za​klął pod no​sem i pod​biegł do ka​pi​ta​na. – To nie ma sen​su – wy​sa​pał. – Mu​si​my się wy​co​fać. – Ale do​kąd? – Ofi​cer nie pró​bo​wał na​wet opo​no​wać. – Na wały, za tam​ty​mi… – Sier​żant wska​zał pal​cem most. – Do​brze. Ce​ka​emy za​pew​nią nam osło​nę. Pą​gow​ski ski​nął gło​wą, ob​ró​cił się na pię​cie i pod​biegł do trans​por​te​rów. – Ja​nusz​kie​wicz! Brzo​zow​ski! – wrza​snął. Nie usły​sze​li, mu​siał za​ma​chać rę​ka​mi, by zwró​ci​li na nie​‐

go uwa​gę. Gdy prze​sta​li na mo​ment strze​lać, wy​dał im ostat​ni roz​kaz. – Wy​co​fu​je​my się na wały! Osła​‐ niaj​cie nas! Ski​nę​li jed​no​cze​śnie gło​wa​mi i znów na​ci​snę​li spu​sty. Tyl​ko ich broń była na tyle sku​tecz​na, by spo​‐ wol​nić nie​umar​łych. Ostat​nia szóst​ka obroń​ców też była bli​ska za​ła​ma​nia i rej​te​ra​dy. Sier​żant za​uwa​żył to po ich ner​wo​‐ wych i co​raz częst​szych spoj​rze​niach rzu​ca​nych w kie​run​ku pu​stych sta​no​wisk. – Wy​trzy​maj​cie jesz​cze chwi​lę – pro​sił każ​de​go z osob​na. – Na mój znak da​cie dyla za trans​por​te​ry. Wró​cił do do​wód​cy. – Te​raz! – roz​ka​zał Ka​pi​tan Ame​ry​ka kil​ka​na​ście se​kund póź​niej, gdy nie​umar​li do​tar​li do za​sie​ków i za​czę​li je spy​chać, nie zwa​ża​jąc na ostre kra​wę​dzie splą​ta​nych dru​tów. Spóź​nił się z wy​da​niem tego roz​ka​zu, choć nie​wie​le. Cała szóst​ka zro​bi​ła w tył zwrot, kie​dy otwie​rał usta. Nie wi​nił ich jed​nak, nikt przy zdro​wych zmy​słach nie wy​trzy​mał​by ta​kie​go wi​do​ku. Żoł​nie​rze znik​‐ nę​li po​mię​dzy ko​ła​mi, czoł​ga​jąc się spraw​nie. Ka​pi​tan, po​cią​ga​ny przez sier​żan​ta za rę​kaw, ru​szył za nimi. Za​nim jed​nak do​tarł do naj​bliż​szej ma​‐ szy​ny, zo​ba​czył, że nogi zni​ka​ją​ce​go pod nią żoł​nie​rza za​mie​ra​ją, a po​tem za​czy​na​ją się po​ru​szać znacz​nie szyb​ciej, ale w prze​ciw​nym kie​run​ku. Ten czło​wiek co​fał się, za​miast ucie​kać. Spoj​rzał na sier​żan​ta, tam​ten zaś, bla​dy jak ni​g​dy wcze​śniej, wzru​szył tyl​ko ra​mio​na​mi, a po​tem padł plac​kiem na bruk, zaj​rzał pod sto​pięć​dzie​siat​kę​dwój​kę i czym prę​dzej ze​rwał się, klnąc jak szewc. Ra​‐ zem z ka​pi​ta​nem wy​cią​gnę​li nie​szczę​sne​go żoł​nie​rza spod wozu. – Do bra​my! – rzu​cił ka​pi​tan, ro​zej​rzaw​szy się szyb​ko. Nie mie​li wie​le cza​su, tłum cho​dzą​cych tru​pów prze​wa​lał się wła​śnie przez za​sie​ki. Dzie​siąt​ki od​‐ mień​ców za​plą​ta​ły się w dru​ty, ale inni peł​zli po nich pro​sto pod lufy obu ce​ka​emów, któ​re lada mo​ment za​milk​ną na do​bre, o czym wszy​scy trzej wie​dzie​li. Za​sob​ni​ki z amu​ni​cją mu​sia​ły być już pra​wie pu​ste. Sze​re​go​wiec po​biegł przo​dem, sier​żant pchnię​ty przez ka​pi​ta​na ru​szył tuż za nim, ale za​trzy​mał się po kil​ku kro​kach. – Ścią​gnę tu​taj chło​pa​ków – rzu​cił, po​chy​la​jąc się do ucha do​wód​cy, po czym po​gnał do trze​cie​go trans​por​te​ra, tego, w któ​rym trzy​ma​no zła​pa​nych ucie​ki​nie​rów z Psie​go Pola. Jego ce​ka​em był nie​uży​wa​ny, za​blo​ko​wa​li go tyl​ko, żeby żad​ne​mu z poj​ma​nych nie przy​szło do gło​wy po​strze​lać w ple​cy żoł​nie​rzy, ale te​raz wy​star​czy kil​ka se​kund, by moż​na było… Wsko​czył do prze​dzia​łu de​san​to​we​go i za​marł. Na mo​ście kłę​bił się tłum. Nad​cią​ga​ły set​ki ta​kich sa​‐ mych dra​ni jak ci, któ​rzy sfor​so​wa​li już za​sie​ki. – Ra​fał, To​mek, zbie​raj​cie się! – za​wo​łał do obu zdez​o​rien​to​wa​nych strzel​ców. Nie miał kil​ku se​kund na od​blo​ko​wa​nie bro​ni, mu​siał wiać, i to na​tych​miast, je​śli chciał prze​żyć. Ja​‐ nusz​kie​wicz i Brzo​zow​ski prze​sko​czy​li przez bur​ty do trze​cie​go trans​por​te​ra. Ra​zem z nimi po​biegł na tył prze​dzia​łu de​san​to​we​go. Ura​to​wa​ło go tyl​ko to, że prze​pu​ścił ich przed sobą. Znik​nę​li mu z oczu, le​d​wie po​sta​wi​li nogi na pły​tach chod​ni​ka. Nie dzi​wi​ło go jed​nak, dla​cze​go upa​dli. Ich prze​raź​li​we krzy​ki mó​‐ wi​ły same za sie​bie. Cof​nął się. Nie miał jak za​mknąć wła​zu, a te dra​nie były już wszę​dzie. Tłu​kły pię​ścia​mi w bur​ty trans​por​te​ra. Wy​ła​zi​ły je​den na dru​gie​go, pró​bu​jąc wspiąć się do środ​ka. Zwąt​pił. Po​tem spa​ni​ko​wał. Z tej pu​łap​ki nie było wyj​ścia. Mógł​by co praw​da prze​sko​czyć do któ​re​goś z dwóch po​zo​sta​łych wo​zów, ale to tyl​ko od​wle​kło​by pew​ną śmierć. Nie naje się na​bo​ja​mi, nie po​pi​je oli​wy, któ​rą sma​ro​wa​no broń.

Spoj​rzał na sine twa​rze istot, któ​re prze​sta​ły być ludź​mi. Na wy​cią​ga​ją​ce się w jego kie​run​ku ręce. Nie spusz​czał z nich oczu, gdy od​pi​nał od pasa gra​na​ty. – Pie​przę was! – za​wo​łał, wy​szar​pu​jąc za​wlecz​ki, a po​tem sko​czył w sam śro​dek cuch​ną​ce​go śmier​‐ cią tłu​mu. * * * Ka​pi​tan Ame​ry​ka za​trzy​mał się przed wej​ściem do ka​mie​ni​cy, rzu​cił okiem przez ra​mię. Na prze​ciw​le​‐ głym koń​cu alej​ki, wy​sa​dza​nej przy​cię​tym rów​no ży​wo​pło​tem, nie zo​ba​czył swo​ich lu​dzi, tyl​ko zbi​tą masę od​mień​ców ma​sze​ru​ją​cych w kie​run​ku mo​stu i blo​ku​ją​cych go trans​por​te​rów. W szpa​rze po​mię​dzy fu​try​ną a uchy​lo​ny​mi drzwia​mi po​ja​wi​ła się twarz szyn​ka​rza. – Rusz dupę, czło​wie​ku! – za​wo​łał wy​stra​szo​ny Ko​no​fol i na​tych​miast schro​nił się w pół​mro​ku klat​ki scho​do​wej. Ka​pi​tan zro​bił ko​lej​ny krok w stro​nę bu​dyn​ku i zno​wu za​marł. Pierw​si nie​umar​li wta​cza​li się wła​śnie mię​dzy krze​wy, zmie​rza​jąc pro​sto na nie​go. Nie obej​rze​li się na​wet, gdy za ich ple​ca​mi ktoś wrza​snął dzi​ko; szli da​lej wol​nym, chwiej​nym kro​kiem, gdy po ko​lej​nym okrzy​ku do​szło do dwu nie​mal rów​no​cze​‐ snych eks​plo​zji. Huk wy​bu​chów otrzeź​wił ofi​ce​ra. Krzy​wiąc się, ru​szył sta​tecz​nie ku uchy​lo​nym drzwiom, ale gdy mi​nął próg i tam spró​bo​wał zno​wu przy​sta​nąć, czy​jeś ręce po​cią​gnę​ły go na​tych​miast w głąb klat​ki scho​do​wej. Sze​re​go​wy i obaj in​for​ma​to​rzy, usu​nąw​szy oszo​ło​mio​ne​go do​wód​cę z dro​gi, za​bra​li się do blo​ko​wa​‐ nia wej​ścia. Prze​no​si​li szyb​ko skrzy​nie z amu​ni​cją i bro​nią i ukła​da​li je po​mię​dzy drzwia​mi a wio​dą​cy​mi w głąb holu scho​da​mi. Ka​pi​tan do​łą​czył do nich, za​nim od​mień​cy zdo​ła​li po​ko​nać krót​kie i wą​skie przej​‐ ście łą​czą​ce ka​mie​ni​cę z chod​ni​kiem. Pra​cu​jąc dwój​ka​mi, stwo​rzy​li w cią​gu trzech mi​nut ba​ry​ka​dę, któ​rej nie​umar​li nie po​win​ni po​ko​nać. To jed​nak nie roz​wią​zy​wa​ło ich naj​więk​sze​go pro​ble​mu. Wo​kół sto​ją​cej tuż przy wa​łach sa​mot​nej ka​mie​‐ ni​cy ro​iło się od ży​wych tru​pów. I choć bu​dy​nek miał dwa wyj​ścia – drzwi na po​dwór​ko za​po​bie​gli​wy szyn​karz i jego to​wa​rzysz za​blo​ko​wa​li wcze​śniej w po​dob​ny spo​sób – uwię​zie​ni na klat​ce scho​do​wej lu​‐ dzie nie mie​li żad​nej dro​gi uciecz​ki. Ka​pi​tan zro​zu​miał to, za​nim opu​ścił ostat​nią z prze​no​szo​nych skrzyń. – Sza​fa gra – uspo​ko​ił go Ko​no​fol, otrze​pu​jąc ręce jak mu​rarz po za​koń​czo​nej zmia​nie. – Wejdź​my na ostat​nie pię​tro. To po​win​no wy​star​czyć, by te be​stie prze​sta​ły się nami in​te​re​so​wać.

61 so​bo​ta, 10 sierp​nia 1963, go​dzi​na 07:50 pl. Wol​no​ści Ma​wet wszedł na kład​kę łą​czą​cą Pod​wa​le z pla​cem Wol​no​ści. Był brud​ny, po​twor​nie zmę​czo​ny, cuch​nął go​rzej od zde​chłej ryby i miał ser​decz​nie dość tej dur​nej epi​de​mii. Dwie go​dzi​ny prze​bi​jał się przez po​‐ grą​żo​ne w cha​osie mia​sto. Dwie pie​przo​ne go​dzi​ny! Prze​biegł to​ra​mi ko​le​jo​wy​mi po​nad osiem ki​lo​me​‐ trów, aż do uli​cy Pu​ła​skie​go. Po​tem wy​wal​czył so​bie dro​gę do naj​bliż​sze​go ka​na​łu i jak ja​kiś sto​licz​ny po​wsta​niec bro​dził w cie​kłym gów​nie ko​lej​ne trzy kwa​dra​no​pla​ise, żeby do​stać się w po​bli​że ostat​nie​go ba​stio​nu tego mia​sta. Do ży​wych lu​dzi! Do żoł​nie​rzy i mi​li​cjan​tów! I po co mu to wszyst​ko było? Wy​pru​wa​łem so​bie fla​ki, żeby zna​leźć to? Spoj​rzał na trzy​ma​ną w dło​ni kart​kę. Jed​ną z wie​lu, ja​kie roz​wie​szo​no na opu​sto​sza​łym pla​cu. DO WSZYST​KICH, KTÓ​RZY MOGĄ PRZE​CZY​TAĆ TĘ WIA​DO​MOŚĆ! WY​CO​FA​LI​ŚMY SIĘ NA TE​REN ZOO. – Pier​do​lę was, Bie​drzyc​ki! – wy​darł się na cały głos, da​jąc upust prze​peł​nia​ją​cej go fu​rii. Do​stał bia​łej go​rącz​ki na myśl, że musi się te​raz prze​do​stać na obrze​ża mia​sta, w miej​sce, w któ​re już daw​no by do​tarł, gdy​by tyl​ko wie​dział, że tu​taj nikt na nie​go nie cze​ka. – Na​praw​dę uwa​żasz, że to za​baw​ne? – za​py​tał z wy​rzu​tem, przy​sta​jąc na​gle i spo​glą​da​jąc w błę​kit​ne bez​chmur​ne nie​bo. ciąg dal​szy na​stą​pi

Po​dzię​ko​wa​nia Dzię​ku​ję po​nad dwóm ty​siąc​om ochot​ni​ków, któ​rzy od​po​wie​dzie​li na mój apel i za​pra​gnę​li zgi​nąć na kar​‐ tach tej po​wie​ści. Zdo​ła​łem za​bić tyl​ko dwu​stu kil​ku​dzie​się​ciu z nich, ale nie po​rzu​caj​cie na​dziei – Cha​‐ os to do​pie​ro pierw​szy tom. Spe​cjal​ne po​dzię​ko​wa​nia dla Sła​wo​mi​ra J. Ni​zne​ra, pre​ze​sa Fun​da​cji im. Era​zma z Rot​ter​da​mu, za nie​oce​nio​ną po​moc w wy​szu​ki​wa​niu trud​no do​stęp​nych in​for​ma​cji hi​sto​rycz​nych. Ro​bert J. Szmidt

O Au​to​rze

Ro​bert J. Szmidt – pi​sarz, tłu​macz, re​dak​tor na​czel​ny mie​sięcz​ni​ków „Vi​deo Bu​si​ness”, „Play​Sta​tion Plus”, „Scien​ce Fic​tion” oraz „Scien​ce Fic​tion, Fan​ta​sy i Hor​ror”. De​biu​to​wał w po​ło​wie lat osiem​dzie​sią​tych, po​tem pra​co​wał w kil​ku bran​żach, nie za​po​mi​na​jąc jed​‐ nak ni​g​dy o fan​ta​stycz​nych ko​rze​niach. Do pi​sa​nia wró​cił na po​cząt​ku no​we​go ty​siąc​le​cia – wte​dy wła​śnie z jego ini​cja​ty​wy po​wstał ma​ga​‐ zyn „Scien​ce Fic​tion”, kul​to​we już dziś pi​smo, dzię​ki któ​re​mu po​wró​ci​ła moda na pol​ską fan​ta​sty​kę. Jest au​to​rem sied​miu po​wie​ści i dwóch zbio​rów opo​wia​dań. Spe​cja​li​sta od post​apo​ka​lip​sy, nie bez ko​ze​ry zwa​ny cza​sem Nisz​czy​cie​lem Świa​tów. W 2003 roku wy​dał be​st​sel​le​ro​wą i wzna​wia​ną po dziś dzień Apo​ka​lip​sę we​dług Pana Jana, w któ​rej traf​nie prze​wi​dział wy​buch kon​flik​tu na Ukra​inie i jego po​‐ ten​cjal​ne kon​se​kwen​cje. Do te​ma​ty​ki po​sta​po​ka​lip​tycz​nej wra​cał jesz​cze nie raz. Do tego ga​tun​ku na​le​ży rów​nież po​wieść Sa​mot​ność Anio​ła Za​gła​dy oraz no​we​le Ognie w ru​inach, Mały i Al​pha Team – pierw​‐ szy pol​ski tekst o apo​ka​lip​sie zom​bie. Jest za​pa​lo​nym po​dróż​ni​kiem, któ​ry zwie​dził pięć kon​ty​nen​tów, tłu​ma​czem po​nad sześć​dzie​się​ciu ksią​żek i kil​ku​na​stu gier kom​pu​te​ro​wych, po​my​sło​daw​cą dwóch na​gród bran​żo​wych oraz twór​cą por​ta​lu www.fan​ta​sty​ka​pol​ska.pl – naj​więk​szej pol​skiej e-bi​blio​te​ki ​scien​ce fic​tion.

„Hor​da” Ar​tu​ra „Dzi​ko​we​go” Ol​cho​we​go przed​mo​wa Ro​ber​ta J. Szmid​ta Po trwa​ją​cym nie​mal de​ka​dę bo​omie na pol​skie tek​sty fan​ta​stycz​ne na​de​szły nie​unik​nio​ne lata po​su​chy. Z ryn​ku znik​nę​ły licz​ne cza​so​pi​sma, w któ​rych co mie​siąc de​biu​to​wa​li mło​dzi, uta​len​to​wa​ni twór​cy. Nie ma już pra​wie an​to​lo​gii wy​da​wa​nych przez naj​bar​dziej zna​ne ofi​cy​ny, w któ​rych obok zna​nych na​zwisk pu​bli​ko​wa​no by au​to​rów sta​wia​ją​cych pierw​sze kro​ki. Nic nie za​po​wia​da też, by ta sy​tu​acja mia​ła ulec wkrót​ce zmia​nie. Ta​kie są nie​ubła​ga​ne pra​wa ryn​ku. Każ​dy, kto pil​nie ob​ser​wu​je roz​wój pol​skiej fan​ta​‐ sty​ki, za​uwa​ży bez tru​du, że po​dob​nie było przed dwu​dzie​stu, trzy​dzie​stu i czter​dzie​stu laty. To jed​nak nie zna​czy, że mu​si​my bier​nie cze​kać na na​dej​ście ko​lej​nej „fali”. Już dziś mamy wie​lu mło​dych i zdol​nych twór​ców, któ​rych war​to za​pre​zen​to​wać szer​szej pu​blicz​no​ści. Mamy też zna​ko​mi​te wy​daw​nic​twa, ta​kie jak In​si​gnis, któ​re ofe​ru​ją świe​że spoj​rze​nie na ry​nek księ​gar​ski. Mamy wresz​cie lu​‐ dzi ta​kich jak ja – wie​lo​let​ni re​dak​tor na​czel​ny ma​ga​zy​nu „Scien​ce Fic​tion” i za​ło​ży​ciel por​ta​lu www.fan​ta​sty​ka​pol​ska.pl, gdzie moż​na zna​leźć po​nad pół ty​sią​ca e-bo​oków z po​wie​ścia​mi, no​we​la​mi i opo​wia​da​nia​mi wie​lu zna​nych pol​skich au​to​rów. Przy oka​zji wy​da​nia mo​jej naj​now​szej książ​ki chciał​bym wspól​nie z wy​daw​nic​twem In​si​gnis za​pro​‐ po​no​wać lek​tu​rę nie tyl​ko pierw​sze​go tomu Szczu​rów Wro​cła​wia, ale tak​że pa​su​ją​ce​go do nie​go te​ma​‐ tycz​nie opo​wia​da​nia de​biu​tan​ta, któ​ry moim zda​niem za​słu​gu​je na uwa​gę. Mam na​dzie​ję, że to tyl​ko pierw​szy z wie​lu tek​stów, ja​kie od​tąd będą to​wa​rzy​szyć moim ko​lej​nym po​wie​ściom, i że wszy​scy nie​raz jesz​cze usły​szy​my o au​to​rach, któ​rych w ten spo​sób przed​sta​wię.

Horda Ar​tur „Dzi​ko​wy” Ol​cho​wy By​łem dla nich nie​wi​dzial​ny. Tak to zja​wi​sko okre​śla​łem – nie​wi​dzial​ność. Oczy​wi​ście one były świa​‐ do​me mo​jej obec​no​ści: nie wpa​da​ły na mnie, re​ago​wa​ły na za​czep​ki, cza​sem na​wet słu​cha​ły, gdy ka​za​łem im się prze​su​nąć lub wy​ko​nać pro​ste za​da​nie. To ostat​nie nie prze​kra​cza​ło ich moż​li​wo​ści, je​śli przed śmier​cią po​świę​ca​ły da​nej czyn​no​ści dużo cza​su i uwa​gi. Jak na przy​kład ka​sjer​ka, do któ​rej zbli​ża​łem się wraz z każ​dym ob​słu​żo​nym klien​tem. Cały ry​tu​ał oczy​wi​ście nie miał sen​su. To była ilu​zja ży​cia, ilu​‐ zja ak​tyw​no​ści, za​rów​no po stro​nie sprze​daw​czy​ni, jak i ku​pu​ją​cych. Nie​któ​rzy sta​wia​li na ta​śmie dwa lub trzy zu​peł​nie przy​pad​ko​we pro​duk​ty. Inni opie​ra​li się o wóz​ki wy​peł​nio​ne prze​ter​mi​no​wa​ny​mi, a na​‐ wet sple​śnia​ły​mi pro​duk​ta​mi, czę​sto w znisz​czo​nych opa​ko​wa​niach. Ukła​da​li je w roz​sy​pu​ją​ce się sto​sy i wła​sno​ręcz​nie prze​su​wa​li, bo ta​śma z bra​ku prą​du nie dzia​ła​ła. Mi​ja​li tę górę zgni​li​zny i grzecz​nie pod​‐ cho​dzi​li do sie​dzą​cej przy ka​sie ko​bie​ty w fir​mo​wej ko​szu​li, z apasz​ką za​wią​za​ną wo​kół szyi. Ka​sjer​ka wy​cią​ga​ła rękę, się​ga​jąc po to​war, prze​su​wa​ła go po upa​pra​nej szyb​ce przy​kry​wa​ją​cej ska​ner i od​kła​da​‐ ła po swo​jej le​wej stro​nie na ta​śmę, mar​twą jak ona sama. Spo​glą​da​ła na roz​bi​ty wy​świe​tlacz, przyj​mo​‐ wa​ła od ku​pu​ją​ce​go wy​mię​ty ka​wa​łek pa​pie​ru i wy​da​wa​ła resz​tę. Cza​sa​mi cho​wa​ła te niby-pie​nią​dze do szu​fla​dy, cza​sa​mi je zja​da​ła, kie​dy in​dziej rzu​ca​ła na pod​ło​gę. Ja też pła​ci​łem. Ode mnie jed​nak nie przyj​mo​wa​ła każ​de​go pa​pier​ka. Za​wsze mu​sia​łem jej dać kon​‐ kret​ny ro​dzaj wa​lu​ty – w za​leż​no​ści od tego, co ku​po​wa​łem. A je​stem dość wy​bred​ny. Ku​po​wa​łem żyw​‐ ność z dłu​gim ter​mi​nem przy​dat​no​ści i któ​rej praw​do​po​dob​nie oni nie ma​ca​li, czy​li naj​czę​ściej ka​sze, kon​ser​wy, płat​ki ku​ku​ry​dzia​ne. W su​mie dało się prze​żyć. Wrę​czy​łem nie​umar​łej ka​sjer​ce ulot​kę cyr​ku, zgar​ną​łem za​ku​py, wy​cie​ra​jąc je z krwi i sosu czosn​ko​‐ we​go, i wy​sze​dłem, sta​ra​jąc się omi​jać hor​dy czła​pią​ce ko​ry​ta​rza​mi cen​trum han​dlo​we​go. Nie​któ​rzy już się roz​sy​py​wa​li, inni prze​szli prze​mia​nę cał​kiem nie​daw​no, co zna​czy, że albo mie​li bar​dzo dużo szczę​‐ ścia, albo byli od​por​ni. Ja by​łem, przy​naj​mniej do tej pory. Wy​sze​dłem przed bu​dy​nek, na par​king gę​sto za​sta​wio​ny po​rzu​co​ny​mi sa​mo​cho​da​mi. Więk​szość sta​no​‐ wi​ły wy​pa​lo​ne wra​ki, lecz część sta​ła za​tan​ko​wa​na, czy​sta, z klu​czy​ka​mi w sta​cyj​kach – nic, tyl​ko wsia​‐ dać i je​chać. Nie​ste​ty nie umia​łem pro​wa​dzić. Hor​da ob​le​ga​ła bud​kę z ke​ba​bem. Prze​ma​sze​ro​wa​łem szyb​kim kro​kiem na dru​gą stro​nę pla​cu, do przej​ścia dla pie​szych. Nie za​uwa​ży​łem, kie​dy po​zba​wio​ny nóg tru​posz chwy​cił mnie za łyd​kę. Ude​rzy​‐ łem go w rękę, a gdy to nie po​mo​gło, kop​ną​łem w gło​wę. Usły​sza​łem trzask pę​ka​ją​cej ko​ści. Wte​dy po​‐ zo​sta​li spoj​rze​li na mnie, szy​ku​jąc się do ata​ku. Ode​pchną​łem dwóch sto​ją​cych naj​bli​żej, prze​bie​głem przez uli​cę i nie zwal​nia​jąc, znik​ną​łem po​mię​dzy blo​ka​mi. Na szczę​ście miesz​ka​łem nie​da​le​ko, ale i tak do drzwi swo​jej klat​ki do​tar​łem zu​peł​nie wy​koń​czo​ny, a przed ocza​mi la​ta​ły mi mrocz​ki. Wspią​łem się na dru​gie pię​tro i do​pa​dłem drzwi. Choć ręce drża​ły mi ze zmę​cze​nia, wce​lo​wa​łem klu​czem w za​mek i w koń​cu do​sta​łem się do miesz​ka​nia. Za​su​ną​łem ry​gle i przez chwi​lę pa​trzy​łem przez ju​da​sza, aby się upew​nić, czy ża​den z nich za mną nie wbiegł. Pu​sto. Tym ra​zem mi się uda​ło. Dwa dni póź​niej spo​tka​łem Rom​ka. To był po​nie​dzia​łek, bo nie​umar​łych w mar​ke​cie krę​ci​ło się

znacz​nie mniej niż dzień wcze​śniej, gro​ma​dzi​li się za to w oko​li​cach słu​pów i wiat przy​stan​ko​wych. Mó​‐ wi​łem już, że za​cho​wa​li sta​re zwy​cza​je. Jed​ni wpa​try​wa​li się w mar​twe ekra​ny te​le​fo​nów, dru​dzy ga​pi​li w po​kry​te bło​tem i krwią ga​ze​ty. Nie od​zy​wa​li się, ich twa​rze nie wy​ra​ża​ły żad​nych emo​cji. Tyl​ko cze​ka​‐ li. Ni​g​dy ja​koś nie za​uwa​ży​łem, gdzie po​tem zni​ka​li ani kie​dy. Czy szli do swo​ich daw​nych biur, czy po pro​stu wra​ca​li do tych miejsc, w któ​rych trwa​li, nie ma​jąc nic in​ne​go do ro​bo​ty? Nie chcia​ło mi się tego spraw​dzać. Na po​cząt​ku, i ow​szem, ba​wi​łem się w ob​ser​wa​to​ra, ba​da​cza tych no​wych lu​dzi, ofiar pla​gi. To było wkrót​ce po tym, jak się prze​ko​na​łem, że je​stem od​por​ny, bar​dziej od​por​ny niż resz​ta. Wszy​scy wo​kół mnie cho​ro​wa​li, po​pa​da​li w amok lub apa​tię, a na​stęp​nie prze​cho​dzi​li na stro​nę hor​dy. Tak jak moja dziew​czy​na. Wy​star​czył je​den kon​takt z za​ra​żo​nym. Pa​trzy​łem bez​sil​nie, jak dusi w so​bie na​ra​sta​ją​‐ cy szał, jak wrzesz​czy nie​zro​zu​mia​le, roz​bi​ja na​czy​nia, wy​rzu​ca przez okno róż​ne przed​mio​ty; jak ha​mu​je głód, któ​ry za​spo​ko​ić mo​gła wy​łącz​nie ży​wym, cie​płym mię​sem. W koń​cu rzu​ci​ła się na mnie, a ja mo​‐ głem się tyl​ko bro​nić. Po​cho​wa​łem ją w wan​nie, za​wi​ja​jąc w fo​lię i przy​sy​pu​jąc gru​bą war​stwą zie​mi ze skrzy​nek bal​ko​no​wych po na​stur​cjach i brat​kach, bo na ze​wnątrz było już wte​dy zbyt nie​bez​piecz​nie, żeby za​ko​pać cia​ło na traw​ni​ku. O dzi​wo, jesz​cze przez kil​ka dni dzia​ła​ła te​le​wi​zja. Ekran co​raz bar​dziej śnie​żył, pro​gram co​raz czę​‐ ściej prze​ry​wa​no, a dzien​ni​ka​rze wy​stę​po​wa​li przed ka​me​rą co​raz go​rzej wy​spa​ni i upu​dro​wa​ni, ale na​‐ dal ostrze​ga​li przed wy​cho​dze​niem z domu, ra​dzi​li, jak się za​bez​pie​czyć, do​da​wa​li otu​chy. Po​tem i oni znik​nę​li, chwi​lę po nich prąd i woda. W koń​cu mu​sia​łem opu​ścić twier​dzę. Nie mam po​ję​cia, któ​ry mo​ment był prze​ło​mo​wy. Dla mnie chy​ba tam​ten wie​czór, kie​dy na​po​tka​łem gi​gan​tycz​ną hor​dę su​ną​cą środ​kiem uli​cy. Set​ki, nie, ty​sią​ce, dzie​siąt​ki ty​się​cy w skrwa​wio​nej, bez​myśl​‐ nej i spra​gnio​nej mię​sa ma​sie; w reszt​kach ubrań, po​dar​tych ma​ry​nar​kach, za​pla​mio​nych gar​son​kach, w fir​mo​wych uni​for​mach i kom​bi​ne​zo​nach ro​bo​czych. Zdro​wych lub przy​naj​mniej ży​wych, któ​rzy zna​leź​li się w po​bli​żu, wcią​ga​li w głąb i roz​ry​wa​li na strzę​py. Po czym za​do​wo​le​ni szli da​lej, żu​jąc ka​wał​ki wy​‐ szarp​nię​tej wą​tro​by, ner​ki, mó​zgu, ogry​za​jąc pęk​nię​tą żu​chwę z wy​sta​ją​cą ko​ro​ną pro​te​zy. Wpa​dłem na nich przez przy​pa​dek, za​raz po wyj​ściu z au​to​bu​su. Na po​cząt​ku my​śla​łem, że to ja​kiś po​chód. Masa wchło​nę​ła mnie, po​rwa​ła ze sobą. Par​ła przed sie​bie nie​ubła​ga​nie jak fala. Ści​śnię​ty w tłu​mie ciał bro​ni​łem się, roz​da​wa​łem cio​sy, wa​li​łem pię​ścia​mi, ko​pa​łem, aż w koń​cu się wy​do​sta​łem. Kil​ko​ro mnie go​ni​ło, ale uda​ło mi się ukryć na klat​ce scho​do​wej sta​rej ka​mie​ni​cy, gdzie cze​ka​łem do póź​nej nocy, zmar​z​nię​ty i głod​ny. A mia​sto pło​nę​ło, to​nę​ło we wrza​skach. Wy​glą​da​li jak moja dziew​czy​na w ostat​nim sta​dium, gdy już tyl​ko wyła i wy​ma​chi​wa​ła rę​ka​mi, sta​ra​‐ jąc się mnie chwy​cić za gar​dło lub przed​ra​mię i wbić mi zęby w skó​rę. Ostat​nie​go dnia mio​ta​li​śmy się po ca​łym miesz​ka​niu. Ja ucie​ka​łem, prze​wra​ca​jąc za sobą krze​sła, zrzu​ca​jąc książ​ki, zry​wa​jąc szaf​ki. Żeby mnie tyl​ko nie do​go​ni​ła, żeby nie zro​bi​ła mi krzyw​dy. Że​bym ja nie mu​siał zro​bić jej krzyw​dy. W koń​cu do​pa​dła mnie w kuch​ni, a ja się​gną​łem po nóż. Oni umie​ra​ją od kil​ku cio​sów w ser​ce. * * * Ro​mek cze​kał na mnie przed klat​ką scho​do​wą. Był młod​szy ode mnie, miał może trzy​dziest​kę. Nie​źle so​‐ bie ra​dził, co za​uwa​ży​łem od razu: czy​ste ubra​nie, spraw​ny sa​mo​chód, peł​ny bak. Na​wet bro​ni żad​nej nie no​sił. – Po co? – wzru​szył ra​mio​na​mi, gdy o to spy​ta​łem. – Prze​cież oni nie ata​ku​ją od​por​nych. Hor​da to

wi​rus. I jak każ​dy wi​rus po​szu​ku​je ko​mó​rek, któ​re bę​dzie mo​gła znisz​czyć, prze​kształ​ca​jąc je na swo​je po​do​bień​stwo. Tyl​ko w ten spo​sób po​tra​fi się na​mna​żać, bo tak samo jak wi​ru​sy, nie żyje. Z Rom​kiem po​czu​łem się tro​chę raź​niej. Za​miesz​kał u mnie po kil​ku dniach, gdy już mu za​ufa​łem. Nie tak do koń​ca, żeby nie było. Od​da​łem mu do dys​po​zy​cji po​kój, któ​ry wcze​śniej zaj​mo​wa​ła moja dziew​‐ czy​na. To zna​czy za​nim zo​sta​ła moją dziew​czy​ną i jako współ​lo​ka​tor​ka do​kła​da​ła się tyl​ko do czyn​szu. Ro​mek nie spusz​czał ze mnie oka. Nie za bar​dzo mi się to po​do​ba​ło, chwi​la​mi od​no​si​łem wra​że​nie, że pró​bu​je mnie ska​no​wać. Nie​ustan​nie coś no​to​wał lub z kimś roz​ma​wiał, niby przez te​le​fon, cho​ciaż te​‐ le​fo​ny już nie dzia​ła​ły. – Z ja​kie​goś po​wo​du je​steś od​por​ny – stwier​dził po kil​ku dniach. – Nie za​sta​na​wia cię przy​czy​na? Czy ma to pod​ło​że ge​ne​tycz​ne, czy spo​łecz​ne, a może die​te​tycz​ne? Ja też je​stem od​por​ny, mimo że bar​dzo się róż​ni​my. Ob​ser​wu​ję cię, tak jak wcze​śniej ob​ser​wo​wa​łem sie​bie. Chcę po​znać od​po​wiedź. Jego wy​ja​śnie​nie było sen​sow​ne i ab​so​lut​nie zro​zu​mia​łe. Po​my​śla​łem, że we dwóch bę​dzie nam znacz​nie ła​twiej zna​leźć roz​wią​za​nie. Za​py​ta​łem go więc o coś, co mnie nur​to​wa​ło od wy​bu​chu epi​de​mii. – Skąd się wzię​ła hor​da? – Skąd się wzię​ła, czym do​kład​nie jest... Same nie​wia​do​me – od​parł. – Ha! – wy​krzyk​ną​łem za​do​wo​lo​ny, że zna​la​złem po​krew​ny umysł. – Ba​dam ten te​mat od dłuż​sze​go cza​su i mam kil​ka kon​cep​cji. Ro​mek zmarsz​czył czo​ło i usiadł na​prze​ciw mnie, szy​ku​jąc się na dłuż​szą roz​mo​wę. Za​chę​co​ny jego za​in​te​re​so​wa​niem pod​sze​dłem do biur​ka, na któ​re​go bla​cie le​ża​ła pę​ka​ta tecz​ka z róż​ny​mi wy​cin​ka​mi i wy​dru​ka​mi. Na całe szczę​ście ar​chi​wi​zo​wa​łem in​for​ma​cje na pa​pie​rze, na​wet gdy jesz​cze dzia​łał In​ter​‐ net. No​tat​ki były w nie​ła​dzie, mimo że od daw​na so​bie obie​cy​wa​łem, że je po​se​gre​gu​ję i wy​pi​szę głów​ne tezy. Nie dla sie​bie, bo wszyst​ko i tak mia​łem w gło​wie. Ra​czej dla przy​szłych po​ko​leń – je​śli w ogó​le będą ja​kieś przy​szłe po​ko​le​nia. – Tu​taj – po​ka​za​łem pierw​szy wy​druk ze stro​ny in​ter​ne​to​wej, na któ​rą nie​gdyś re​gu​lar​nie za​glą​da​łem – masz zdję​cie ze Stre​fy 51. Spójrz na ten znak – wska​za​łem pal​cem. – Za​kaz zbli​ża​nia się, ale inny niż w wy​pad​ku po​zo​sta​łych ame​ry​kań​skich baz. To do​wo​dzi, że Stre​fą za​wia​du​je for​ma​cja cy​wil​na, bo nie zna woj​sko​wych pro​ce​dur do​ty​czą​cych ozna​ko​wa​nia pla​có​wek.… Ro​mek w mil​cze​niu prze​glą​dał ar​ty​ku​ły i fo​to​gra​fie. Po​rów​ny​wał je, ge​stem pro​sił o ko​lej​ne. – Co to jest? – spy​tał po chwi​li, gdy już prze​stę​po​wa​łem z nogi na nogę ze znie​cier​pli​wie​nia. – Nie sły​sza​łeś o Ro​swell? To tam do​szło do pierw​sze​go kon​tak​tu. To zna​czy do pierw​sze​go in​cy​den​‐ tu, kie​dy lot​nic​two woj​sko​we ze​strze​li​ło la​ta​ją​cy ta​lerz. Nie​for​tun​na spra​wa. Bar​dzo nie​for​tun​na – pod​‐ kre​śli​łem, uno​sząc pa​lec. I za​mil​kłem. – Dla​cze​go? – spy​tał po dłuż​szej chwi​li. Ależ cięż​ko się roz​ma​wia​ło z tym fa​ce​tem! – Dla​te​go, że Obcy mu​sie​li wpro​wa​dzić od​po​wied​nie pro​ce​du​ry, żeby unik​nąć ta​kich zda​rzeń w przy​‐ szło​ści. Na​gle oka​za​ło się, że lu​dzie są w sta​nie ich wy​kryć. Pew​nie wte​dy wstrzy​ma​no dal​sze pra​ce nad sys​te​ma​mi ra​da​ro​wy​mi. Nie za​uwa​ży​łeś? Do lat pięć​dzie​sią​tych co chwi​la po​ja​wiał się ja​kiś nowy wy​‐ na​la​zek, któ​ry fak​tycz​nie słu​żył ludz​ko​ści, a po​tem mie​li​śmy już tyl​ko roz​wój róż​nych tech​no​lo​gii emi​tu​ją​‐ cych pro​mie​nio​wa​nie, jak te​le​fo​nia ko​mór​ko​wa, te​le​wi​zja sa​te​li​tar​na, ku​chen​ki mi​kro​fa​lo​we, GPS. Ro​mek słu​chał uważ​nie. – Póź​niej po​li​ty​cy do​ga​da​li się z Ob​cy​mi, że tam​ci będą mo​gli bez żad​nych prze​szkód po​ry​wać lu​dzi i kształ​to​wać nasz roz​wój ge​ne​tycz​ny, w za​mian za co na Zie​mi po​wsta​nie fa​sa​do​wy rząd świa​to​wy. Od

tej pory mamy ro​sną​cą w siłę ko​ali​cję ko​smi​tów i po​li​ty​ków. Do​wo​dy masz tu​taj. – Po​da​łem mu na​stęp​ne wy​cin​ki, wska​zu​jąc pal​cem od​po​wied​nie frag​men​ty. – Ken​ne​dy i Ma​ry​lin Mon​roe, Za​to​ka Świń, Olof Pal​me i Jan Pa​weł II, Kursk i He​we​liusz… Ro​zu​miesz już? Ro​mek mil​czał. Tra​wił. Wi​dzia​łem, że jego wy​obra​że​nie o świe​cie wła​śnie się roz​pa​da. A naj​gor​sze było do​pie​ro przed nim. – Ale co to ma wspól​ne​go z hor​dą? – spy​tał po dłuż​szej chwi​li. – Wszyst​ko! Wła​śnie mia​łem do tego przejść. Po​now​nie się​gną​łem do tecz​ki. Ża​ło​wa​łem, że nie przy​go​to​wa​łem się le​piej. Gdy​bym wie​dział, że tra​fię na ko​goś o umy​śle tak otwar​tym... No cóż, mój śmiet​nik mu​siał mi wy​star​czyć. – Tu​taj masz nie​bo nad War​sza​wą po​szat​ko​wa​ne przez chem​tra​ils. – Po​da​łem mu zdję​cie. Oglą​dał je przez chwi​lę, ob​ra​ca​jąc na wszyst​kie stro​ny. – Ta​kie smu​gi zo​sta​wia​ją sa​mo​lo​ty spa​la​ją​ce pa​li​wo z do​‐ miesz​ką me​ta​li cięż​kich, mu​ta​ge​nów, szcze​pio​nek i bak​te​rii. Ale to jesz​cze nic. Weź​my GMO. Patrz. – Ko​lej​ny ar​ty​kuł po​wę​dro​wał w ręce Rom​ka. – W mor​der​stwo pra​cow​ni​ków, któ​rzy ujaw​ni​li te in​for​ma​‐ cje, są za​mie​sza​ne kon​cer​ny pa​li​wo​we. Ża​den rząd nie chce się jed​nak przy​znać do udzia​łu w spi​sku. Ża​‐ den! – pod​kre​śli​łem. – A to już chy​ba coś zna​czy, nie? Oczy​wi​ście, że zna​czy! – od​po​wie​dzia​łem sam so​‐ bie, bo zdu​mio​ny tymi in​for​ma​cja​mi Ro​mek tyl​ko ski​nął gło​wą. – Rząd świa​to​wy zgo​dził się ogra​ni​czyć po​pu​la​cję lu​dzi, ale jego człon​ko​wie naj​wy​raź​niej nie prze​wi​dzie​li albo nie chcie​li prze​wi​dzieć praw​‐ dzi​we​go pla​nu ko​smi​tów, któ​rym jest wy​bi​cie lu​dzi i ko​lo​ni​za​cja pla​ne​ty. Im za​tru​ta at​mos​fe​ra ani żyw​‐ ność nie za​szko​dzi, bo mają spe​cjal​ne kom​bi​ne​zo​ny. A że nie chcą bru​dzić so​bie rąk sami, mamy wy​bić się we wła​snym za​kre​sie. Stąd wła​śnie wzię​ła się hor​da. Bar​dzo pro​sty i lo​gicz​ny ciąg przy​czy​no​woskut​ko​wy, ide​al​ny prze​pis na glo​bal​ną ka​ta​stro​fę: Ro​swell, rząd świa​to​wy, chem​tra​ils, pro​mie​nio​wa​nie i usu​wa​nie nie​wy​god​nych osób, a na ko​niec hor​da, za​ję​cie ca​łej pla​ne​ty i moż​na przy​stą​pić do ter​ra​for​‐ mo​wa​nia. Ży​je​my w ostat​niej fa​zie przed in​wa​zją. Chcia​łem po​dać wię​cej szcze​gó​łów, przy​to​czyć ko​lej​ne fak​ty i do​wo​dy, lecz mój nowy przy​ja​ciel ge​‐ stem po​pro​sił o chwi​lę ci​szy. Po​sze​dłem więc do kuch​ni na​pić się wody, bo od ga​da​nia za​schło mi w gar​dle. Ro​mek zo​stał w po​ko​ju ze sto​sem kar​tek na ko​la​nach. Prze​rzu​cał je, ob​ra​cał, czy​tał z uwa​gą. Po po​wro​cie cze​ka​łem na py​ta​nia, bo prze​cież mu​siał ja​kieś mieć. – Ci ko​smi​ci… – za​czął. – Czy to ci sami co w Ar​chi​wum X? – Nie – za​prze​czy​łem. – Rep​ti​lia​nie. In​wa​zja idzie z Orio​na, nie ma za​tem wąt​pli​wo​ści, że to gady z czwar​te​go po​zio​mu. My je​ste​śmy wciąż na trze​cim, dla​te​go dla nas są nie​wi​dzial​ni, choć czę​ściej zwy​‐ czaj​nie się ma​sku​ją, na​kła​da​jąc kom​bi​ne​zo​ny z ludz​kiej skó​ry. Ro​mek ki​wał gło​wą. W pew​nej chwi​li się​gnął do kie​sze​ni i wy​jął dłu​go​pis, ale ja​kiś dziw​ny – duży i gru​by, po​zba​wio​ny skuw​ki. Wstał, pod​szedł do mnie i wbił mi go w ra​mię. Tak mnie to za​sko​czy​ło, że nie zdą​ży​łem na​wet się za​sło​nić. Zro​bi​ło mi się sła​bo. Po​czu​łem za​wro​ty gło​wy i upa​dłem na ka​na​pę. Tym​cza​sem on na​chy​lił się nade mną i od​cią​gnął mi po​wie​kę. Do​pie​ro te​raz, z bli​ska, do​strze​głem, że ma pio​no​we źre​ni​ce. Spry​ciarz. * * * – Jak się czu​je​my? – spy​tał, gdy tyl​ko się prze​bu​dzi​łem. Oczy miał znów nor​mal​ne, cho​ciaż kry​ło się w nich coś po​dej​rza​ne​go. Nie po​tra​fi​łem jed​nak spre​cy​‐ zo​wać co. Zi​gno​ro​wa​łem py​ta​nie i ro​zej​rza​łem się po po​miesz​cze​niu. Do​pie​ro wte​dy oka​za​ło się, że

mogę po​ru​szać wy​łącz​nie gło​wą. Le​ża​łem przy​mo​co​wa​ny pa​sa​mi do za​ście​lo​ne​go bia​łym prze​ście​ra​dłem łóż​ka. Wszyst​ko wo​kół też było bia​łe. Nad wez​gło​wiem znaj​do​wa​ło się małe za​kra​to​wa​ne okno. Ro​mek się zmie​nił. No​sił zie​lo​ny ki​tel, pa​trzył przez oku​la​ry. Przyj​rza​łem im się uważ​niej. Tak, to wła​śnie one ma​sko​wa​ły wę​żo​we źre​ni​ce. – Spę​dzisz tu tro​chę cza​su. Ro​dzi​na zgo​dzi​ła się na umiesz​cze​nie cię w za​kła​dzie, a sąd po​parł jej wnio​sek, co nie dzi​wi, zwa​żyw​szy na za​war​tość wan​ny. Nie uśmie​chał się, ale też nie wy​glą​dał na szcze​gól​nie zmar​twio​ne​go. Jego twarz wy​ra​ża​ła cie​ka​‐ wość, wręcz fa​scy​na​cję. Miał taką minę, jak​by chciał mnie roz​kro​ić i spraw​dzić, co znaj​du​je się w środ​‐ ku. Ni​czym nie róż​nił się od hor​dy. No, może tyl​ko obcą apa​ry​cją. Wy​cho​dząc, zga​sił świa​tło. Po​grą​żo​ny w ciem​no​ściach na​słu​chi​wa​łem, ale poza wy​ciem nie​umar​łych za oknem nie sły​sza​łem nic. Żad​nych roz​mów, żad​nych kro​ków – ota​cza​ła mnie szpi​tal​na ci​sza, jaką pa​‐ mię​ta​łem z daw​ne​go po​by​tu na od​dzia​le or​to​pe​dii. Cho​ciaż tam przy​naj​mniej mia​łem w sali to​wa​rzy​stwo. Tu​taj by​łem sam. Dni nie róż​ni​ły się od sie​bie, ty​go​dnie mi​ja​ły je​den za dru​gim. Ba​da​nia, wy​wia​dy, leki, kro​plów​ki, przy​wią​zy​wa​nie, od​wią​zy​wa​nie, za​ję​cia gru​po​we i in​dy​wi​du​al​ne. Szyb​ko się na​uczy​łem, że szcze​rość nie po​pła​ca. I że nie war​to wal​czyć z sa​ni​ta​riu​sza​mi apli​ku​ją​cy​mi pro​chy. Raz tyl​ko uda​ło mi się ro​ze​brać kap​suł​kę. Wy​peł​nia​ły ją opił​ki, któ​re skrzy​ły się w świe​tle lam​py so​do​wej i po​ru​sza​ły na mi​kro​sko​pij​‐ nych od​nó​żach. Na​zy​wa​łem je noj​man​ki. Poza tym kap​suł​ka za​wie​ra​ła bia​ły pro​szek, chy​ba talk. Ro​man od​wie​dzał mnie re​gu​lar​nie dwa razy dzien​nie: rano po śnia​da​niu i wie​czo​rem po ką​pie​li. Mó​‐ wił coś, ale nie ro​zu​mia​łem po​ło​wy słów, za​pew​ne przez ten jego roz​dwo​jo​ny ję​zyk. Za to słuch mi się wy​ostrzył i no​ca​mi sły​sza​łem, jak per​so​nel szpi​ta​la od​pie​ra ata​ki hor​dy. Jak do​tąd sku​tecz​nie – le​ka​rze i pie​lę​gnia​rze chwa​li​li wza​jem​nie swo​je bo​ha​ter​stwo. Któ​re​goś dnia od​wie​dzi​li mnie ro​dzi​ce. Po​zna​łem ich mimo zie​lo​nej skó​ry i pio​no​wych źre​nic. Sy​‐ cze​li, a ich pal​ce koń​czy​ły się dłu​gi​mi pa​zu​ra​mi, któ​ry​mi po​cię​li ma​te​rac na łóż​ku i opar​cia krze​seł. W nocy ktoś wy​mie​nił me​ble na nowe. Po​tem mi się po​gor​szy​ło. Naj​pierw za​czą​łem krwa​wić z nosa, a na​za​jutrz już kasz​la​łem krwią. Przy​‐ cho​dzi​li co​raz to nowi Obcy w far​tu​chach. Ba​da​li mnie, po​bie​ra​li mi krew i wy​ma​zy, osłu​chi​wa​li i opu​‐ ki​wa​li. Or​dy​no​wa​li leki, pod​łą​cza​li kro​plów​ki. Chy​ba w koń​cu prze​ła​ma​li moją od​por​ność. * * * Ho​tel nie przyj​mo​wał już go​ści, mimo że ci mie​li akre​dy​ta​cję. Od​pra​wie​ni wy​dzwa​nia​li z re​cep​cji w po​‐ szu​ki​wa​niu noc​le​gów, przy czym naj​bliż​sze wol​ne po​ko​je były do​stęp​ne co naj​mniej pięć​dzie​siąt ki​lo​me​‐ trów od cen​trum kon​fe​ren​cyj​ne​go, gdzie wła​śnie roz​po​czy​nał się kon​gres. Pierw​szy w hi​sto​rii kon​gres psy​chia​trii kli​nicz​nej, któ​ry wzbu​dził ja​kie​kol​wiek za​in​te​re​so​wa​nie me​diów i osób spo​za bran​ży. Li​sta re​fe​ra​tów ro​sła z każ​dą chwi​lą, dla​te​go pro​gram roz​sze​rzo​no o kil​ka​set go​dzin, co było moż​li​we dzię​ki uży​cze​niu po​miesz​czeń przez lo​kal​ny uni​wer​sy​tet. Ro​man Ro​bert Jur​kie​wicz, dok​tor psy​chia​trii w In​sty​tu​cie Psy​chia​trii i Neu​ro​lo​gii w War​sza​wie, miał wy​stą​pić z wy​kła​dem in​au​gu​ra​cyj​nym, za​raz po otwar​ciu i po​wi​ta​niu. W koń​cu to on udo​ku​men​to​wał pierw​szy przy​pa​dek za​cho​ro​wa​nia na schi​zo​fre​nię pa​ra​no​idal​ną o nie​ty​po​wych skut​kach fi​zjo​lo​gicz​nych i nie​zna​nej etio​lo​gii. Było to trzy lata temu i śro​do​wi​sko na​uko​we po​ku​si​ło się wresz​cie o ja​kieś kon​klu​‐ zje, szcze​gól​nie że sy​tu​acja sta​ła się na​praw​dę nie​po​ko​ją​ca. Licz​ba cho​rych ro​sła wy​kład​ni​czo na ca​łym

świe​cie, WHO wdro​ży​ła spe​cjal​ne pro​ce​du​ry, prze​peł​nio​ne pla​ców​ki psy​chia​trycz​ne zaj​mo​wa​ły inne od​‐ dzia​ły i szpi​ta​le, lecz nic z tego nie mia​ło naj​mniej​sze​go wpły​wu na za​ha​mo​wa​nie lub cho​ciaż spo​wol​‐ nie​nie roz​wo​ju epi​de​mii. Trzy​dzie​sto​pa​ro​let​ni szczu​pły męż​czy​zna sta​nął za mów​ni​cą za​po​wie​dzia​ny przez go​spo​da​rza pa​ne​lu. Do wy​stą​pie​nia szy​ko​wał się od dłuż​sze​go cza​su. Uwa​żał moż​li​wość przed​sta​wie​nia wy​ni​ków swo​jej pra​cy przed tak za​cnym gro​nem za na​wet je​śli nie szczy​to​we osią​gnię​cie, to z pew​no​ścią waż​ną ce​zu​rę w ży​ciu. Gdy​by tyl​ko uda​ło mu się sfor​mu​ło​wać wresz​cie tezę, usta​lić coś wię​cej niż tyl​ko cha​rak​te​ry​‐ stycz​ne ob​ja​wy. Mię​dzy in​ny​mi dla​te​go się tu po​ja​wił – po​trze​bo​wał po​mo​cy. I wie​dział, że za ja​kiś czas będą jej po​trze​bo​wa​li wszy​scy. Od​cze​kał chwi​lę, do​pó​ki jego wzrok nie przy​zwy​cza​ił się do świa​teł re​flek​to​rów. Pod​niósł le​żą​ce​go na pul​pi​cie pi​lo​ta i uru​cho​mił pre​zen​ta​cję. Ty​tuł w trzech ję​zy​kach: an​giel​skim, fran​cu​skim i nie​miec​kim, brzmiał Pa​cjent Fran​ci​szek W. – stu​dium przy​pad​ku schi​zo​fre​nii pa​ra​no​idal​nej o nie​ty​po​wym ze​spo​le ob​ja​wów. Wy​kład miał się od​by​wać w ję​zy​ku an​giel​skim. Za​sta​na​wia​jąc się nad for​mu​łą pre​zen​ta​cji, dok​tor Jur​kie​wicz roz​wa​żał, czy od razu przejść do sed​na, czy po​świę​cić naj​pierw kil​ka mi​nut na wpro​wa​dze​nie. Na​wet przy​go​to​wał krót​ki wstęp, ale osta​tecz​nie go wy​ciął, kie​dy do​wie​dział się, że z po​wo​du więk​szej niż po​cząt​ko​wo za​kła​da​no licz​by pre​le​gen​tów do​sta​nie pół go​dzi​ny za​miast czter​dzie​stu pię​ciu mi​nut. Pierw​szy slajd uka​zy​wał syl​wet​kę pa​cjen​ta i skła​dał się z sze​re​gu fo​to​gra​fii – sprzed trzech lat, gdy Fran​ci​szek zo​stał ho​spi​ta​li​zo​wa​ny, i now​szych, ko​lej​no po na​si​le​niu ob​ja​wów, nie​uda​nej te​ra​pii far​ma​ko​‐ lo​gicz​nej, no​wa​tor​skim za​bie​gu chi​rur​gicz​nym, a tak​że po póź​niej​szym ata​ku, zgo​nie, od​ży​ciu i po​stę​pu​ją​‐ cym przez kil​ka mie​się​cy roz​kła​dzie cia​ła, acz​kol​wiek z za​cho​wa​niem pod​sta​wo​wych funk​cji ży​cio​wych i mo​to​rycz​nych. Tym na​tych​miast przy​kuł uwa​gę wszyst​kich zgro​ma​dzo​nych na sali. – Pa​cjent miał ob​se​sję na punk​cie tak zwa​nych zom​bie, czy​li ży​wych tru​pów sta​no​wią​cych część współ​cze​snej po​pkul​tu​ry. Pro​szę spoj​rzeć na za​pis z mo​ni​to​rin​gu w cen​trum han​dlo​wym po​ło​żo​nym na​‐ prze​ciw ów​cze​sne​go miej​sca za​miesz​ka​nia pa​cjen​ta… Na pusz​czo​nym fil​mie męż​czy​zna kłó​cił się z ka​sjer​ką, żywo ge​sty​ku​lu​jąc i ro​biąc dziw​ne uni​ki, jak​by w obro​nie przed cio​sa​mi in​nych ku​pu​ją​cych. Po prze​sko​ku po​ka​za​no uję​cia z ka​me​ry na ze​wnątrz bu​dyn​‐ ku. Ob​raz mimo cy​fro​wej ob​rób​ki był nie​wy​raź​ny, dla​te​go oso​by na nim wi​docz​ne ozna​czo​no róż​ny​mi ko​‐ lo​ra​mi. Oto​czo​na żół​tym kon​tu​rem po​stać za​trzy​ma​ła się przy czer​wo​nej, sie​dzą​cej na zie​mi, i po chwi​li wy​ko​na​ła gwał​tow​ny ruch, po któ​rym ta czer​wo​na upa​dła, a żół​ta prze​bie​gła przez uli​cę, pra​wie wpa​da​‐ jąc pod prze​jeż​dża​ją​cy sa​mo​chód. – Na pierw​szym fil​mie – wy​ja​śnił pre​le​gent – wi​dzi​my pa​cjen​ta, któ​ry pła​ci za pro​duk​ty naj​pierw sta​rym pa​ra​go​nem, a na​stęp​nie ulot​ką cyr​ku. Tak, pro​szę się nie śmiać – od​po​wie​dział na chi​chot pu​blicz​‐ no​ści. – Przy tym, jak moż​na za​uwa​żyć, przez cały czas sta​ra się uni​kać do​ty​ku in​nych osób obec​nych w obiek​cie. Dru​gi film na​gra​no tego sa​me​go dnia. We​dług ze​znań świad​ków pa​cjent zo​stał za​cze​pio​ny wer​bal​nie przez nie​peł​no​spraw​ne​go ru​cho​wo że​brzą​ce​go męż​czy​znę. Pa​cjent wy​zwał go od tru​pów, a po​‐ tem kop​nął w twarz i uciekł. Zo​sta​łem po​wia​do​mio​ny o tych in​cy​den​tach po​nie​kąd nie​ofi​cjal​nie, przez przy​ja​cie​la pra​cu​ją​ce​go w po​li​cji. Ob​ją​łem Fran​cisz​ka W. nad​zo​rem le​kar​skim i w sto​sow​nym mo​men​cie pod​da​łem ho​spi​ta​li​za​cji. Jak się oka​za​ło, w swo​im miesz​ka​niu zgro​ma​dził za​pa​sy pro​duk​tów żyw​no​ścio​‐ wych o dłu​gim ter​mi​nie przy​dat​no​ści oraz zma​ga​zy​no​wał wodę i środ​ki far​ma​ceu​tycz​ne. Jed​nak​że co naj​‐

bar​dziej wstrzą​sa​ją​ce, w wan​nie przez cały ten czas trzy​mał zwło​ki swo​jej part​ner​ki, przy​kry​te fo​lią i przy​sy​pa​ne zie​mią ogro​do​wą. W trak​cie ob​ser​wa​cji i wy​wia​du pa​cjent po​twier​dził, że po​bił i oka​le​czył fi​zycz​nie lub za​bił tak​że kil​ka in​nych osób. Mó​wiąc o ofia​rach, każ​do​ra​zo​wo okre​ślał je ta​ki​mi sło​wa​mi, jak: hor​da, nie​umar​li, zom​bie, tru​py lub nie​od​por​ni... Pre​lek​cja prze​cią​gnę​ła się, lecz nikt dok​to​ro​wi Jur​kie​wi​czo​wi nie prze​ry​wał. Ro​man bar​dzo ża​ło​wał, że nie może przed​sta​wić żad​nych no​wych in​for​ma​cji, nie​pu​bli​ko​wa​nych wcze​śniej w spe​cja​li​stycz​nej pra​sie, ale i tak po​czy​ty​wał wy​stą​pie​nie za suk​ces. Ogło​sił swo​ją teo​rię, pod​pie​ra​jąc się po​dob​ny​mi przy​pad​ka​mi, z któ​ry​mi ze​tknął się w cią​gu mi​nio​nych trzech lat, a przy oka​zji oba​lił też kil​ka po​my​słów ko​le​gów po fa​chu. – Jak pań​stwo wi​dzą, pro​blem za​czy​na mieć cha​rak​ter epi​de​mii. – Prze​łą​czył na ostat​ni slajd. – To no​wość w psy​chia​trii, je​śli nie li​czyć cho​rób cy​wi​li​za​cyj​nych. W tym wy​pad​ku mamy ze​spół ob​ja​wów wska​zu​ją​cych nie tyle na schi​zo​fre​nię, ile ra​czej na za​bu​rze​nia neu​ro​lo​gicz​ne po​dob​ne do wście​kli​zny. – Po​wiódł dum​nym wzro​kiem po sali. – Na ko​niec chciał​bym za​uwa​żyć, że mo​ment, w któ​rym do​szło do pierw​szych in​cy​den​tów, wy​da​je się nie​przy​pad​ko​wy. Na​le​ża​ło​by oczy​wi​ście przyj​rzeć się nie tyl​ko czyn​‐ ni​kom me​dycz​nym, psy​cho​spo​łecz​nym i cy​wi​li​za​cyj​nym, ale też gru​pom in​te​re​sów, któ​re mogą od​nieść ko​rzyść z wy​wo​ła​nia pa​ni​ki. Nie był​by to pierw​szy w hi​sto​rii przy​pa​dek dzia​ła​nia na szko​dę współ​o​by​‐ wa​te​li lub ga​tun​ku ludz​kie​go w ogó​le w imię wła​snych par​ty​ku​lar​nych ce​lów, że przy​po​mnę tyl​ko szcze​‐ pion​ki, je​de​na​ste​go wrze​śnia i olim​pia​dę w Mo​na​chium... Mó​wił co​raz szyb​ciej i co​raz gwał​tow​niej ge​sty​ku​lo​wał. Na sali na​ra​stał szum, za​pro​sze​ni go​ście za​‐ czy​na​li dys​ku​to​wać mię​dzy sobą. Świet​nie, ucie​szył się Ro​man. Dys​ku​sja to do​bra rzecz. Mu​szą się wresz​cie obu​dzić! Roz​pie​ra​ła go ad​re​na​li​na. Po​cił się mimo wy​daj​nej kli​ma​ty​za​cji, za​cie​rał dło​nie, wtrą​cał co​raz czę​‐ ściej pol​skie sło​wa, gu​bił wą​tek. Li​czył, że nie zdą​żą mu prze​rwać zbyt szyb​ko. Już na po​cząt​ku wy​kła​du do​strzegł wśród słu​cha​czy kil​ka ga​dzich py​sków, ale prze​cież nie za​ry​zy​ku​ją ujaw​nie​nia. Nie w tych oko​‐ licz​no​ściach, nie przy tych wszyst​kich lu​dziach. Dla​te​go nie scho​dził z po​dium, mimo że go​spo​darz pa​ne​‐ lu wdu​szał co rusz przy​cisk na nad​garst​ku, za​pew​ne wzy​wa​jąc ochro​nę. Do​pó​ki Ro​man tu stał, cze​ka​ją​cy na nie​go za ku​li​sa​mi agen​ci rzą​du świa​to​we​go i po​kracz​ni Rep​ti​lia​nie nie​wie​le mo​gli mu zro​bić. A miał pew​ność, że to na nie​go czy​ha​ją. Za dużo wie​dział. Pisz–War​sza​wa, gru​dzień 2014