Tchnienie sniegu i popiolu 1 376 377 000m 000a 000g 000a

Diana Gabaldon

Tchnienie śniegu i popiołu Tom 1 (A Breath of Snow and Ashes) PrzełoŜyli Barbara Gadomska Jan Kabat

Poświęcam tę ksiąŜkę Karolowi Dickensowi, Robertowi Louisowi Stevensonowi, Dorothy L. Sayers, Johnowi D. Macdonaldowi oraz P. G. Wodehousowi.

Prolog Czas ma w sobie wiele z tego, czego ludzie upatrują w Bogu. „Zawsze" wyprzedza wszelki początek i nie ma końca. Jest teŜ w nim wszechmoc – bowiem nic nie zdoła oprzeć się czasowi, czyŜ nie? Ani góry, ani wojska. Czas jest równieŜ uzdrowicielem. Niech no tylko minie dość czasu, a wszystko zostanie naprawione: wszelki ból uśmierzony, wszelkie trudności pokonane, wszelka strata wyrównana. Z prochu powstałeś, w proch się obrócisz. Pamiętaj, człowiecze, Ŝeś tylko prochem, i prochem się staniesz po śmierci. A jeśli czas jest pokrewny Bogu, sądzę, Ŝe Pamięć musi być Diabłem.

Część Pierwsza Zwiastuny wojny

1. Przerwana rozmowa Pies zauwaŜył ich pierwszy. Było ciemno, więc Ian Murray raczej wyczuł, niŜ dostrzegł, Ŝe Rollo, leŜący przy jego nodze, unosi gwałtownie łeb i pręŜy uszy. PołoŜył dłoń na karku psa i jego zjeŜonej groźnie sierści. Byli tak zgrani, Ŝe nawet nie pomyślał świadomie: „Ludzie", tylko opuścił drugą dłoń na rękojeść noŜa i znieruchomiał, oddychając bezgłośnie. Nasłuchiwał. W lesie panowała cisza. Do świtu pozostały jeszcze godziny i powietrze było nieruchome jak w kościele; z ziemi, niczym dym kadzidła, unosiła się leniwie mgła. Wcześniej Ian przycupnął na zwalonym pniu potęŜnego tulipanowca, by odpocząć. Wolał dokuczliwe mrowienie robactwa od przenikliwej wilgoci gruntu. WciąŜ trzymał dłoń na karku psa i czekał. Rollo warczał, był to cichy i nieprzerwany pomruk, który Ian ledwie słyszał, lecz bez trudu wyczuwał – wibracja wędrowała wzdłuŜ ręki w górę i pobudzała nerwy całego ciała. Przedtem nie spał – rzadko juŜ sypiał nocą – ale zachowywał się cicho, spoglądając w sklepienie nieba, zajęty jak zwykle rozmową z Bogiem. Spokój prysnął, gdy pies się poruszył, Ian usiadł powoli, przerzucając nogi przez na wpół spróchniały kloc. Czuł szybkie bicie serca. Rollo nadal warczał groźnie, ale wielki łeb drgnął, jakby pies podąŜał wzrokiem za czymś niewidocznym. Noc była bezksięŜycowa; Ian dostrzegał niewyraźny zarys drzew i ruchliwe cienie, ale nic więcej. Po chwili ich usłyszał. Wędrowcy. Byli jeszcze dość daleko, ale przybliŜali się z kaŜdą chwilą. Stanął i cicho wszedł w kałuŜę czerni pod balsamicznym świerkiem. Cmoknął i Rollo posłusznie przestał warczeć; zachowywał się teraz cicho, jak wilk, którym był jego ojciec. Miejsce, gdzie Ian zatrzymał się na wypoczynek, graniczyło ze szlakiem dzikiej zwierzyny. Ludzie, którzy tamtędy podąŜali, nie byli myśliwymi. Biali. Wydawało się to dziwne, nawet bardzo dziwne. Nie widział ich, ale i tak wiedział; zdradzał ich hałas, który im towarzyszył. Wędrujący Indianie nie zachowywali się cicho, a górale szkoccy, wśród których kiedyś Ŝył, umieli poruszać się w lesie jak duchy – ale i tak nie miał wątpliwości. Metal – to ich zdradziło. Słyszał śpiew uprzęŜy, postukiwanie guzików i klamer – i broni palnej. Było ich wielu, i to tak blisko, Ŝe wyczuwał ludzki zapach. Zamknął oczy i wychylił się odrobinę z cienia, by złapać w nozdrza najlŜejszą nawet smuŜkę woni. Nieśli skóry; zdołał wychwycić odór zaschniętej krwi i futer, który prawdopodobnie obudził Rolla – nie byli to jednak z pewnością traperzy, którzy

zwykle poruszali się w pojedynkę albo we dwóch. Ubodzy i brudni, przemknęło mu przez głowę. Nie traperzy i nie myśliwi. O tej porze roku nietrudno było zdobyć zwierzynę, a ci cuchnęli głodem. Wyczuwał teŜ odór potu, jaki wytwarza kiepski trunek. Byli teraz blisko; od miejsca, w którym stał, dzieliło ich moŜe dziesięć kroków. Rollo prychnął cicho i Ian ponownie zacisnął dłoń na karku psa, ale tamci robili za duŜo hałasu, Ŝeby słyszeć cokolwiek. Liczył ich kroki, stuk manierek i ładownic, postękiwania piechurów z otartymi stopami, westchnienia ludzi zmęczonych. Było ich dwudziestu trzech, jak zdołał się zorientować, i jeden muł – nie, dwa muły; wyraźnie słyszał skrzypienie wyładowanych juków i ten płaczliwy, cięŜki oddech, zawsze na granicy skargi, charakterystyczny dla przeciąŜonego zwierzęcia. Tamci nigdy nie wyczuliby jego obecności, ale jakiś dziwaczny kaprys powietrza zaniósł mułom woń psa. Ciemność rozdarł ogłuszający ryk, a las przed oczami Iana eksplodował jazgotem wrzawy i lękliwych krzyków. Biegł juŜ, gdy za jego plecami huknął strzał z pistoletu. – A Dhia! Coś trafiło go w głowę i poleciał do przodu. Czy go zabili? Nie. Poczuł w swoim uchu pełen niepokoju, wilgotny nos Rolla. W głowie szumiało mu jak w ulu, w oczach migotały jasne błyski światła. – Biegnij! Ruith! – sapnął, popychając psa. – Jazda! Szybko! Rollo zawahał się, wydając pisk z głębi krtani, Ian nie widział czworonoga, ale wyczuwał, Ŝe masywne ciało skoczyło do przodu, lecz po chwili zwróciło się ku niemu, zdradzając niezdecydowanie. – Uciekaj! Dźwignął się na kolana i dłonie, poganiając psa, który w końcu posłuchał i pognał przed siebie, tak jak go uczono. Dla niego nie było juŜ czasu na ucieczkę, nawet gdyby zdołał się podnieść. Upadł na twarz, wbił dłonie i stopy w liściastą mierzwę i zaczął się wić szaleńczo, by wkopać się jak najgłębiej. Poczuł między łopatkami nacisk czyjejś stopy, ale westchnienie, które wydarło mu się z piersi, stłumiły mokre liście. Nie miało to większego znaczenia, i tak robili mnóstwo hałasu. Ktoś, kto na niego nadepnął, niczego nie zauwaŜył; przebiegł po nim w panicznym strachu, biorąc go bez wątpienia za zgniły pień; cios, który mu wymierzył, był chybiony i niezbyt mocny. Strzelanina ucichła. Krzyki jednak wciąŜ rozbrzmiewały, ale nie mógł nic z nich zrozumieć. Wiedział, Ŝe leŜy płasko na brzuchu, czuł zimną wilgoć na

policzkach i woń martwych liści w nozdrzach, ale miał wraŜenie, Ŝe jest pijany; świat wokół obracał się z wolna. Głowa nie dokuczała mu juŜ tak bardzo, pierwszy błysk bólu przeminął, ale Ian miał wraŜenie, Ŝe nie moŜe jej unieść. Pomyślał mgliście, Ŝe gdyby tu umarł, nikt by się o tym nie dowiedział. Pomyślał teŜ, Ŝe matka martwiłaby się, nie wiedząc, co się z nim stało. Wrzawa słabła wyraźnie, nie była juŜ taka bezładna. Ktoś krzyczał, ale w jego głosie brzmiała władcza nuta. Odchodzili. Zastanawiał się, czy ich nie zawołać. Gdyby wiedzieli, Ŝe jest biały, mogliby mu pomóc. Choć niekoniecznie. JednakŜe milczał. Umierając czy nie. Jeśli tak, nie moŜna mu było pomóc. Jeśli nie, pomocy nie potrzebował. No cóŜ, czyŜ nie o to prosiłem?, pomyślał, przywołując swoją rozmowę z Bogiem, spokojnie, jakby wciąŜ leŜał nieruchomo na pniu tulipanowca, spoglądając w głębię nieba nad głową. Prosiłem o znak. Nie spodziewałem się jednak, Ŝe ześlesz go tak szybko.

2. Holenderska chata Marzec 1773 Nikt nie wiedział, Ŝe tam jest jakaś ludzka siedziba, dopóki Kinney Lindsay, wspinając się po zboczu do strumienia, nie dostrzegł płomieni. – W ogóle bym tego nie zauwaŜył – powiedział chyba po raz szósty. – Gdyby nie zmierzch. Za dnia nic bym nie widział. Zupełnie nic. Otarł twarz drŜącą ręką, nie mogąc oderwać wzroku od ciał, które leŜały w równym rzędzie pod lasem. – To robota dzikich, Mac Dubh? Nie są oskalpowane, ale moŜe... – Nie. – Jamie ponownie delikatnie zakrył posiniałą twarz małej dziewczynki chusteczką brudną od sadzy. – śadna nie jest okaleczona. Tyle chyba zauwaŜyłeś, wynosząc je na zewnątrz. Lindsay, zamknąwszy oczy, potrząsnął głową i drgnął gwałtownie. Było późne popołudnie, chłodny wiosenny dzień, ale męŜczyźni się pocili. – Nie patrzyłem – odparł po prostu. Moje dłonie teŜ były lodowate; tak bez Ŝycia i czucia jak gąbczaste ciało martwej kobiety, które badałam. Te kobiety nie Ŝyły juŜ dłuŜej niŜ dzień; stęŜenie pośmiertne ustąpiło, zostawiając po sobie zwiotczenie i chłód, ale zimna aura górskiej wiosny uchroniła je przed głębszą degradacją rozkładu. Mimo wszystko starałam się oddychać płytko; powietrze przesycone było gorzką wonią spalenizny. Nad poczerniałymi zgliszczami małej chatki unosiły się chwilami smuŜki dymu. Dostrzegłam kątem oka, Ŝe Roger trąca nogą leŜącą obok kłodę, a potem schyla się i podnosi coś z ziemi. Kenny załomotał do drzwi naszego domu na długo przed świtem, wyrywając nas z ciepłych łóŜek. Zjawiliśmy się czym prędzej, wiedząc doskonale, Ŝe jest zbyt późno na jakąkolwiek pomoc. Przybyło teŜ kilkoro mieszkańców Fraser's Ridge; brat Kenny'ego, Evan, stał pod drzewami z Fergusem i Ronniem Sinclairem. Rozmawiali przyciszonymi głosami po gaelicku. – Wiesz, co je zabiło, Angliszko? – Jamie przykucnął u mego boku. Miał zatroskaną twarz. – Te pod drzewami. – Potem wskazał brodą zwłoki, które oglądałam. – Wiem, co zabiło tę biedaczkę. Długa spódnica kobiety marszczyła się na wietrze i podnosiła, ukazując szczupłe, wydłuŜone stopy w skórzanych chodakach. Równie szczupłe ręce spoczywały bezwładnie wzdłuŜ ciała. Była wysoka – choć nie aŜ tak wysoka jak Brianna, pomyślałam i odruchowo zaczęłam szukać wzrokiem jasnych włosów

córki, migoczących wśród gałęzi po drugiej stronie polany. Podciągnęłam fartuch kobiety, by zakryć jej głowę i górną część ciała. Ręce były czerwone, kostki stwardniałe od cięŜkiej pracy, dłonie pokryte zgrubieniami, ale widząc zwarte uda i szczupłość ciała, pomyślałam, Ŝe miała nie więcej niŜ trzydzieści lat – a nawet chyba mniej. Trudno było powiedzieć, czy za Ŝycia odznaczała się urodą. Potrząsnęłam głową w odpowiedzi na słowa Jamiego. – Nie wydaje mi się, by przyczyną jej śmierci było spalenie – powiedziałam. – Spójrz, nogi i stopy są nietknięte. Musiała upaść na palenisko. Najpierw ogień objął górę sukni, potem zajęły jej się włosy. LeŜała pewnie tak blisko ściany albo okapu, Ŝe od płomieni zajęło się drewno i w końcu cała chata poszła z dymem. Jamie przytaknął z wolna, nie odrywając oczu od kobiety. – Ano, chyba masz rację. Ale co je zabiło, Angliszko? Inne są trochę popalone, choć Ŝadna nie tak bardzo jak ta. Musiały być martwe, nim chata zaczęła płonąć, bo Ŝadna nie wybiegła. MoŜe cierpiały na jakąś śmiertelną chorobę? – Nie wydaje mi się. Chodź, rzucę okiem na pozostałe. Przeszłam wolno wzdłuŜ szeregu sztywnych ciał o twarzach zakrytych kawałkami materiału, pochylając się nad kaŜdym, by jeszcze raz zajrzeć pod owe prowizoryczne całuny. W tych czasach ludzie cierpieli na wiele chorób, które szybko mogły okazać się śmiertelne – bez dostępnych antybiotyków, bez moŜliwości podania płynów inną drogą niŜ usta i odbyt zwykła biegunka zabijała w ciągu dwudziestu czterech godzin. Widziałam dostatecznie duŜo takich przypadków, by rozpoznawać je bez trudu; kaŜdy lekarz to potrafi, a ja byłam lekarką od ponad dwudziestu lat. Czasem miałam do czynienia z czymś, czego nie spotkałam nigdy w swojej epoce – zwłaszcza straszne choroby pasoŜytnicze, przywleczone wraz z niewolnikami z tropików – ale tych nieszczęsnych istot nie zabił pasoŜyt; Ŝadna znana mi choroba nie pozostawiała na swych ofiarach takiego śladu. Wszystkie ciała – spalonej kobiety, takŜe drugiej, znacznie starszej, i trojga dzieci – zostały znalezione wewnątrz płonącego domu. Kenny wyciągnął je tuŜ przed tym, nim zawalił się dach, a potem ruszył po pomoc. Zmarły, nim wybuchł poŜar, wszystkie w tym samym czasie, gdyŜ ogień zaczął się tlić, gdy młodsza kobieta upadła na palenisko. Ofiary ułoŜono starannie pod konarami ogromnego czerwonego świerka i męŜczyźni zaczęli kopać w pobliŜu grób. Brianna stała z pochyloną głową obok

najmniejszej dziewczynki. Podeszłam i uklękłam przy drobnym ciałku, a ona uklękła naprzeciwko. – Co to było? – spytała cicho. – Trucizna? Spojrzałam na nią zaskoczona. – Tak sądzę. Jak na to wpadłaś? Wskazała głową posiniałą twarz, nad którą klęczałyśmy. Próbowała wcześniej zamknąć dziewczynce oczy, ale wyzierały uparcie spod powiek, nadając dziecięcej buzi wyraz niekłamanego przeraŜenia. Drobne, pozbawione wyrazistości rysy wykrzywiał grymas straszliwej męki, a w kącikach ust widać było ślady wymiocin. – Poradnik harcerki – wyjaśniła Brianna. Zerknęła na męŜczyzn, ale Ŝaden nie znajdował się na tyle blisko, by nas słyszeć. Drgnęły jej wargi; oderwała wzrok od ciała, podsuwając mi otwartą dłoń. – „Nigdy nie spoŜywaj nieznanych grzybów – wyrecytowała. – Jest wiele trujących odmian, a ich rozróŜnienie to zadanie dla eksperta". Roger je znalazł, rosną w kręgu obok tego pnia, o tam. Wilgotne, mięsiste kapelusze, bladobrązowe z białymi brodawkowatymi plamkami, blaszki i cienkie nóŜki, tak blade, Ŝe zdawały się niemal fosforyzować w cieniu świerka. Miały przyjemny dla oka, swojski wygląd, który przeczył ich śmiercionośnemu działaniu. – Muchomor pantery – powiedziałam jakby do siebie i wzięłam ostroŜnie jeden grzyb z jej dłoni. – Agaricus pantherinus, jak się pewnie będzie nazywać, kiedy ktoś w końcu nada mu właściwą nazwę. Pantherinus, poniewaŜ zabija tak szybko – jak atakujący znienacka kot. Dostrzegłam na przedramieniu Brianny gęsią skórkę; wyraźnie było widać miękkie czerwonozłote włoski. Przechyliła dłoń i wysypała resztki zabójczego grzyba na ziemię. – Kto przy zdrowych zmysłach jadłby muchomory? – spytała, ocierając z nieznacznym drŜeniem dłoń o spódnicę. – Ktoś, kto nie wiedział. Ktoś, kto być moŜe czuł głód – odparłam cicho. Potem ujęłam dłoń małej dziewczynki i obejrzałam delikatne kości przedramienia. Niewielki brzuch zdradzał oznaki wzdęcia, ale czy był to skutek niedoŜywienia, czy zmian pośmiertnych nie umiałam powiedzieć – kości obojczyka były jednak ostre jak kosa. Wszystkie ciała odznaczały się chudością, choć nie w stopniu wskazującym na wycieńczenie. Podniosłam wzrok i spojrzałam na głębokie niebieskie cienie, zalegające zbocze ponad chatą. Było jak na tę porę roku za wcześnie, by szukać tam poŜywienia, ale las obfitował w jadło – jeśli ktoś potrafił je znaleźć. ZbliŜył się Jamie i ukląkł obok, kładąc mi delikatnie duŜą dłoń na plecach.

Choć było zimno, po szyi spływały mu struŜki potu, a gęste płowe włosy na skroniach pociemniały od wilgoci. – Grób jest wykopany – oznajmił cicho, jakby się bał, Ŝe wystraszy martwe dziecko. Wskazał na porozrzucane grzyby. – To zabiło tę małą? – Tak sądzę. I wszystkich pozostałych. Rozejrzałeś się? Wie ktoś moŜe, kim byli? Potrząsnął głową. – To nie Anglicy; są inaczej ubrani. Niemcy z pewnością pojechaliby do Salem; trzymają się razem, nie lubią się osiedlać osobno. MoŜe to Holendrzy? – Wskazał zakrzywione drewniane chodaki na stopach starszej kobiety, popękane i poplamione ze starości. – Nie zachowały się Ŝadne ksiąŜki ani nic pisanego, jeśli w ogóle coś było. Nic, co mogłoby powiedzieć, jak się nazywali. Ale... – Mieszkały tu od niedawna. Na dźwięk niskiego, zachrypniętego głosu podniosłam wzrok. To zbliŜył się Roger; przycupnął obok Brianny, wskazując głową dymiące zgliszcza chaty. Niedaleko widać było ogródek zaorany do gołej ziemi, ale nieliczne rośliny ledwie kiełkowały, delikatne listeczki były obwisłe i przyczernione od późnego mrozu. Nie było obory ani Ŝadnego Ŝywego inwentarza – muła czy świni. – Nowi emigranci – oznajmił cicho Roger. – Ale nie kontraktowi; to była rodzina. I nienawykła do cięŜkiej pracy pod gołym niebem; kobiety mają na dłoniach pęcherze i świeŜe blizny. Potarł odruchowo szeroką dłonią o kolano obciągnięte ręcznie tkanym materiałem; jego dłoń była zrogowaciała, tak jak ręce Jamiego, a przecieŜ był niegdyś delikatnym, wraŜliwym naukowcem; pamiętał ból przystosowania. – Ciekawe, czy zostawiły jakąś rodzinę w Europie – powiedziała cicho Brianna. Odsunęła z czoła małej dziewczynki kosmyk jasnych włosów i ponownie przykryła jej twarz chusteczką. – Tamci nigdy się nie dowiedzą, co stało się z ich krewnymi. – Nie. – Jamie podniósł się gwałtownie. – Powiadają, Ŝe Bóg chroni głupców, ale myślę, Ŝe nawet Pan czasem traci cierpliwość. Odwrócił się i skinął na Lindsaya i Sinclaira. – Szukajcie męŜczyzny – zwrócił się do nich. Wszyscy poderwali głowy i popatrzyli na niego. – MęŜczyzny? – spytał Roger, a potem spojrzał na spalone resztki domostwa, jakby zrozumiał. – Tak... tego, który zbudował dla nich chatę? – Kobiety teŜ mogły ją zbudować – zauwaŜyła Bree, podnosząc dumnie brodę. – Chciałaś powiedzieć, Ŝe ty mogłabyś ją zbudować. Tak. – odparł. – Drgnęły

mu usta, kiedy rzucił Ŝonie spojrzenie z ukosa. Brianna przypominała Jamiego nie tylko karnacją; miała sto osiemdziesiąt centymetrów wzrostu w pończochach i odznaczała się ojcowską krzepą. – Pewnie mogły to zrobić, ale nie zrobiły – rzucił krótko Jamie. Wskazał głową wypaloną skorupę chaty, gdzie kilka mebli zachowało jeszcze swój niewyraźny kształt. Kiedy patrzyłam w tamtą stronę, zerwał się wieczorny wiatr i omiótł zgliszcza; jakiś stołek, z którego został nieledwie cień, osunął się hałaśliwie w popioły, a nad ziemią, niczym widmo, wzbiła się chmura sadzy i czerni. – Co masz na myśli? – spytałam i przysunęłam się do niego, spoglądając w głąb spalonego domostwa. W środku nie pozostało dosłownie nic, choć komin wciąŜ stał, zachowały się teŜ nierówne szczątki ścian; drewniane bale leŜały w bezładzie jak bierki. – Nie ma tu nic metalowego – zauwaŜył, wskazując na poczerniałe palenisko, gdzie spoczywały resztki kotła, pękniętego na pół od gorąca i pozbawionego swej zawartości, która wyparowała do cna. – śadnych garnków prócz tego, a i ten jest za cięŜki, Ŝeby go samemu nosić. śadnych narzędzi. NoŜa ani siekiery – sama widziałaś, Ŝe ktokolwiek zbudował chatę, nie mógł się bez niej obejść. Widziałam; bale były nieobrobione, lecz ich Ŝłobienia i końce nosiły wyraźne ślady stalowego ostrza. Marszcząc czoło, Roger podniósł długą gałąź sosnową i zaczął grzebać w zwałach popiołu i zgliszczy, by się upewnić. Kenny Lindsay i Sinclair nie zawracali sobie tym głowy. Jamie kazał im szukać męŜczyzny, więc wyruszyli niezwłocznie i zniknęli w lesie. Fergus teŜ z nimi poszedł; Evan Lindsay, jego brat Murdoch i McGillivrayowie przystąpili do zbierania kamieni na kopiec. – Jeśli mieszkał tu jakiś męŜczyzna... to znaczy, Ŝe je pozostawił? – spytała mnie szeptem Brianna, odrywając wzrok od ojca i spoglądając na ciała ułoŜone w rzędzie. – MoŜe ta kobieta sądziła, Ŝe nie przeŜyją same? I dlatego odebrała Ŝycie sobie i dzieciom? By uniknąć długiej i powolnej śmierci z zimna i głodu? – Zostawił je i zabrał wszystkie narzędzia? BoŜe, mam nadzieję, Ŝe nie. – PrzeŜegnałam się na samą myśl o tym, ale niemal natychmiast ogarnęły mnie wątpliwości. – Czy nie odeszłyby stąd, Ŝeby poszukać pomocy? Nawet z dziećmi... śnieg juŜ prawie zniknął. LeŜał jeszcze w najwyŜszych przełęczach, ale choć szlaki i zbocza, po których spływał, wciąŜ były mokre i błotniste, wydawało się, Ŝe co najmniej od miesiąca są do przebycia. – Znalazłem go – oznajmił Roger, przerywając moje myśli. Głos miał spokojny,

ale urwał na chwilę, by odchrząknąć. – Tutaj. Światło dnia zaczęło przygasać, ale mogłam dostrzec, Ŝe zbladł. Nic dziwnego; skręcona postać, którą odkrył pod sczerniałymi belkami zawalonej ściany, stanowiła dostatecznie makabryczny widok, by kaŜdemu odebrać mowę. Spalona na węgiel, ręce uniesione w pozie boksera, tak charakterystycznej dla tych, którzy zginęli od ognia – trudno było nawet z całą pewnością stwierdzić, Ŝe to męŜczyzna, choć przypuszczałam, Ŝe tak, sądząc po tym, co zdąŜyłam zauwaŜyć. Spekulacje na temat świeŜo odkrytych zwłok przerwał krzyk z oddali. – Znaleźliśmy ich! Wszyscy podnieśli wzrok znad ciała i popatrzyli na Fergusa, który machał, stojąc pod lasem. „Ich", bo było to dwóch męŜczyzn. Rozciągnięci na ziemi w cieniu drzew, nie tuŜ koło siebie, ale teŜ w niewielkiej odległości, zaledwie o rzut kamieniem od chaty. Obaj, o ile mogłam się zorientować, byli ofiarami zatrucia po zjedzeniu grzybów. – To nie jest Holender – oświadczył zdecydowanie Sinclair, chyba po raz czwarty, potrząsając głową nad jednym z ciał. – MoŜe i jest – zauwaŜył z powątpiewaniem Fergus. Podrapał się po nosie czubkiem haka, który zastępował mu lewą dłoń. – Z Indii Zachodnich, non? Prawdę mówiąc, jedno z ciał było czarnoskóre. Drugie białe. Obaj zmarli mieli na sobie zwykłe, tkane domowym sposobem ubrania – koszule i spodnie, ale nie kurtki, pomimo chłodu. Obaj byli boso. – Nie. – Jamie potrząsnął głową, ocierając odruchowo dłoń o spodnie, jakby chciał pozbyć się dotyku zmarłych. – Holendrzy trzymają niewolników na Barbudzie, owszem, ale ci są lepiej odŜywieni niŜ ludzie z chaty. – Bez słowa wskazał brodą kobiety i dzieci leŜące w jednym rzędzie. – Nie mieszkali tutaj. Poza tym... Dostrzegłam, Ŝe wlepił spojrzenie w stopy martwych męŜczyzn. Były brudnawe przy kostkach i mocno zrogowaciałe, ale poza tym w miarę czyste. Podeszwy czarnoskórego miały ŜółtoróŜowy odcień, bez śladów błota czy liści między palcami. MęŜczyźni nie szli przez las boso, tyle wiedziałam. – Więc moŜe było tu jeszcze więcej ludzi? A kiedy ci umarli, ich kompani zabrali im buty i wszystko, co miało jakąkolwiek wartość – dodał praktycznym tonem Fergus, najpierw wskazując spaloną chatę, a potem ciała, o bosych stopach i bez kurtek. – I uciekli. – Ano, moŜe i tak. – Jamie wysunął w zamyśleniu wargi, a jego spojrzenie

wędrowało z wolna po ziemi podwórza: gleba była zryta stopami, kępy trawy wyrwane z korzeniami, całość zaś wyglądała jak stratowana przez stado uciekających w panice hipopotamów. – Szkoda, Ŝe nie ma z nami młodego Iana. To najlepszy tropiciel; mógłby powiedzieć, co się tu wydarzyło. – Skinął w stronę lasu, gdzie znaleziono męŜczyzn. – Ilu, dajmy na to, było ludzi i w którą stronę poszli. Jamie teŜ był niezłym tropicielem. Ale światło przygasało teraz szybko; nawet na polanie, gdzie stała spalona chata, zapadał zmierzch, zbierał się teŜ pod drzewami i rozlewał niczym plama oleju po naruszonej ziemi. Jego wzrok powędrował ku horyzontowi, gdzie wstęgi chmur zapłonęły czerwienią i złotem od słońca, które zachodziło za nimi. Potrząsnął głową. – Pochowajcie ich. Potem wracamy. Czekało nas jeszcze jedno ponure odkrycie. Spośród martwych tylko spalony człowiek nie umarł od ognia czy trucizny. Kiedy męŜczyźni podnieśli zwęglone zwłoki z popiołu, by zanieść je do grobu, coś oderwało się od ciała i uderzyło z cichym, lecz wyraźnym stukotem o ziemię. Brianna podniosła przedmiot i otarła rogiem fartucha. – Chyba to przeoczyli – oznajmiła posępnie, wyciągając rękę. Był to nóŜ, a raczej jego ostrze. Drewniana rękojeść spłonęła doszczętnie, a stal wciąŜ okrywała warstewka ciepła. Przygotowując się na cięŜką, kwaśną woń spalonego tłuszczu i ciała, pochyliłam się nad zwłokami, macając ostroŜnie korpus. Ogień potrafi dokonać ogromnych spustoszeń, ale oszczędza najdziwniejsze rzeczy. Trójkątna rana była dobrze widoczna – osmalone wgłębienie pod Ŝebrami. – Zadźgali go – oznajmiłam i otarłam dłonie o fartuch. – Zamordowali – powiedziała Bree, patrząc mi w twarz. – A potem jego Ŝona... – zerknęła na młodą kobietę, która leŜała tuŜ obok z zakrytą twarzą. – Przyrządziła potrawkę z grzybów i wszyscy ją zjedli. TakŜe dzieci. Na polanie panowała cisza, zakłócana jedynie odległym wołaniem ptaków w górach. Słyszałam własne serce, które uderzało boleśnie w mojej piersi. Zemsta? Czy po prostu rozpacz? – Kto wie? – powiedział cicho Jamie. Pochylił się, by złapać za brzeg brezentowej płachty, na której ułoŜono martwego człowieka. – Powiedzmy, Ŝe to wypadek. Holender i jego rodzina zostali złoŜeni do jednego grobu, dwaj obcy mieli spocząć w drugim.

Kiedy słońce zaszło, zerwał się zimny wiatr i zerwał fartuch z twarzy kobiety, gdy ją podnosili. Sinclair wydał stłumiony krzyk przeraŜenia i omal nie upuścił zwłok. Nie miała juŜ ani twarzy, ani włosów; szczupła talia skurczyła się do rozmiarów spalonego patyka. Ciało na głowie spłonęło całkowicie, została tylko dziwnie drobna, poczerniała czaszka, z której sterczały w grymasie niepokojącej beztroski zęby. Spuścili ją pospiesznie do płytkiego grobu, z dziećmi i matką u boku, po czym zostawili mnie i Briannę, byśmy ułoŜyły pradawnym szkockim obyczajem niewielki kopiec, który znaczył miejsce pochówku i chronił zwłoki przed dzikimi zwierzętami; w tym czasie męŜczyźni wykopali bardziej prowizoryczną mogiłę dla dwóch bosych męŜczyzn. Po skończonej pracy wszyscy zebrali się wokół świeŜo usypanych wzgórków, pobladli na twarzach i milczący. Zobaczyłam, Ŝe Roger stanął obok Brianny i otoczył troskliwym gestem jej kibić. Po ciele mojej córki przebiegł nieznaczny dreszcz, który nie miał nic wspólnego z zimnem, jak podejrzewałam. Jemmy, ich chłopczyk, był mniej więcej o rok młodszy od najmniejszej dziewczynki. – Powiesz coś, Mac Dubh? – Kenny Lindsay spojrzał pytająco na Jamiego, naciągając dzierganą czapkę na uszy, by uchronić je przed narastającym chłodem. Zapadła juŜ niemal noc i nikt nie chciał dłuŜej tu siedzieć. Czekało nas rozbicie obozu, z dala od smrodu spalenizny, a w ciemności było to dostatecznie trudne. Lecz Kenny miał rację; nie mogliśmy stąd odejść bez jakiejś symbolicznej ceremonii, poŜegnania tych obcych ludzi. Jamie potrząsnął głową. – Nie, niech Roger Mac przemówi. Jeśli to Holendrzy, moŜliwe, Ŝe byli protestantami. Choć światło juŜ przygasło, dostrzegłam ostre spojrzenie, które Brianna posłała ojcu. To prawda, Ŝe Roger był prezbiterianinem, ale podobnie i Tom Christie, znacznie starszy, którego sroga twarz wyraŜała, co myśli o całej tej ceremonii. Wyznanie było tylko pretekstem; wszyscy o tym wiedzieli, nie wyłączając Rogera. Roger odchrząknął, co zabrzmiało tak, jakby ktoś rozdarł surową bawełnę. Zawsze był to bolesny dźwięk; teraz wyczuwało się w nim takŜe gniew. Nie sprzeciwił się jednak i spojrzał Jamiemu prosto w oczy, zajmując miejsce u szczytu grobu. Pomyślałam, Ŝe odmówi po prostu Modlitwę Pańską albo przytoczy jeden z łagodniejszych psalmów. Lecz jemu przyszły do głowy inne słowa:

– „Oto wołamli o krzywdę, nie bywam wysłuchany; krzyczeli, nie masz sądu. Drogę moje zagrodził, Ŝebym przejść nie mógł, a na ścieŜce mojej ciemności połoŜył". [Cytaty i wyraŜenia biblijne według Biblii gdańskiej.] Jego głos był niegdyś silny i piękny. Teraz wydawał się zdławiony, nieledwie skrzekliwy cień dawnego piękna – ale pasja, z jaką Roger przemawiał, miała w sobie dość mocy, by wszyscy, którzy go słuchali, pochylili głowy, pogrąŜając twarze w cieniu. – „Ze sławy mojej złupił mię, i zdjął koronę z głowy mojej. Popsuł mię zewsząd, abym zaginął, a wyrwał jako drzewo nadzieję moje". Stał z kamiennym wyrazem twarzy, ale jego oczy wpatrywały się przez jedną ponurą chwilę w poczerniały kloc, który słuŜył holenderskiej rodzinie za pniak do rąbania drewna. – „Braci moich ode mnie oddalił, a znajomi moi stronią ode mnie. Opuścili mię bliscy moi, a znajomi moi zapomnieli mię". Dostrzegłam, Ŝe trzech braci Lindsayów wymieniło spojrzenia; wszyscy przysunęli się bliŜej siebie, szukając osłony przed wzmagającym się wiatrem. – „Zmiłujcie się nade mną, zmiłujcie się nade mną, wy przyjaciele moi – ciągnął Roger, ale głos mu przycichł i mieszał się teraz z szumem drzew. – Bo ręka boŜa dotknęła mię". Brianna poruszyła się nieznacznie u jego boku, on zaś jeszcze raz odchrząknął, gwałtownie i hałaśliwie, napręŜając przy tym szyję; dostrzegłam ślad po pętli – wyraźną bliznę na skórze. – „Oby teraz napisane były słowa moje! Oby je na księgach wyrysowano! Oby rylcem Ŝelaznym i ołowiem na wieczną pamiątkę na kamieniu wydrąŜone były!". Powiódł niespiesznym spojrzeniem po twarzach, wciąŜ z tym kamiennym obliczem, potem zaczerpnął głęboko oddechu i mówił dalej głosem potykającym się o słowa. – „Acz i ja wiem, iŜ Odkupiciel mój Ŝyje, a iŜ w ostateczny dzień nad prochem stanie. A choć ta skóra moja roztoczona będzie – w tym momencie Brianna zadrŜała konwulsyjnie i oderwała wzrok od świeŜego wzgórka ziemi – przecieŜ w ciele mojem oglądam Boga. Którego ja sam oglądam, i oczy moje ujrzą go, a nie inny". Umilkł i wszyscy westchnęli zgodnie: kaŜdy uwolnił wstrzymywany oddech. On jednak jeszcze nie skończył. Wyciągnął rękę na wpół świadomie, szukając dłoni Bree, i ścisnął ją mocno. Miałam wraŜenie, Ŝe ostatnie słowa wypowiedział niemal do siebie, nie zwaŜając juŜ na słuchaczy.

– „Ulęknijcie się sami miecza, bo pomsta nieprawości jest miecz; a wiedzcie, Ŝe będzie sąd". ZadrŜałam, a dłoń Jamiego, zimna, lecz mocna, otoczyła moją. Popatrzył na mnie z góry; napotkałam jego wzrok. Wiedziałam, o czym myśli. Myślał, tak jak ja, nie o teraźniejszości, lecz o przyszłości. O krótkiej informacji, która miała się ukazać na łamach „Wilmington Gazette". Z ogromnym Ŝalem przyjęliśmy wiadomość o śmierci Jamesa MacKenziego Frasera i jego Ŝony Claire Frazer w poŜarze, który nocą 21 stycznia 1776 roku strawił ich dom w osadzie Fraser's Ridge. Pan Fraser, siostrzeniec zmarłego Hektora Camerona z plantacji River Run, urodził się w Broch Tuarach w Szkocji. Był powszechnie znany na terenie kolonii i niezwykle szanowany; nie pozostawił Ŝyjących dzieci. Łatwo było – na razie – nie poświęcać temu uwagi. Rzecz dotyczyła odległej przyszłości, i to przyszłości, którą z pewnością moŜna było zmienić – bądź co bądź, człowiek jest władny zapobiec temu, o czym wie wcześniej, czyŜ nie? Spojrzałam na niewielki wzgórek i poczułam, jak przenika mnie głęboki dreszcz. Przysunęłam się do Jamiego i połoŜyłam mu rękę na ramieniu. Przykrył moją dłoń swoją i ścisnął mocno, dodając mi odwagi. Nie, powiedział bezgłośnie. Nie, nie pozwolę na to. Kiedy jednak opuszczaliśmy wymarłą polanę, nie mogłam uwolnić się od wyrazistego obrazu. Nie chodziło o spaloną chatę, budzące litość ciała, Ŝałosny martwy ogród. Obraz, który mnie prześladował, widziałam kilka lat wcześniej – nagrobek w ruinach klasztoru Beauty, wysoko w górach Szkocji. Był to grób szlachetnej damy, a jej imię wieńczyła wyryta w kamieniu czaszka o wyszczerzonych zębach, podobna do tej, która kryła się pod fartuchem Holenderki. NiŜej widniało epitafium: Hodie mihi, eras tibi – sic transit gloria mundi. Co mnie dzisiaj, jutro tobie – tak przemija sława świata.

3. Trzymaj przyjaciół blisko siebie Wróciliśmy do Fraser's Ridge nazajutrz tuŜ przed zachodem słońca. Okazało się, Ŝe mamy gościa. Na ganku, z moim kotem na kolanach i kuflem piwa w ręku, siedział major Donald MacDonald, do niedawna oficer armii Jego Królewskiej Mości, a ostatnio osobistej lekkokonnej gwardii gubernatora Tryona. – Pani Fraser! Do usług, madam – zawołał jowialnie na mój widok. Próbował wstać, ale tylko sapnął, gdy Adso, niechętny utracie wygodnego legowiska, wbił mu pazury w uda. – Proszę nie wstawać, majorze – rzuciłam pospiesznie, dając mu znak ręką, by usiadł z powrotem. Usłuchał z grymasem na twarzy, ale powstrzymał się wielkodusznie przed wrzuceniem kota w krzaki. Podeszłam do stopni ganku i usiadłam obok niego, wzdychając z ulgą. – MąŜ dogląda koni; zaraz przyjdzie. Widzę, Ŝe ktoś się panem zajął. Skinęłam na piwo, które bezzwłocznie zaproponował mi z uprzejmym gestem, ocierając przy tym brzeg kufla rękawem. – O, tak, madam – zapewnił mnie. – Pani Bug zadbała o moje potrzeby. By nie wydać się nieuprzejmą, przyjęłam piwo, które poszło mi całkiem gładko, prawdę powiedziawszy. Jamie spieszył się przez całą drogę, poza tym byliśmy w siodle od świtu, z krótkim tylko postojem na posiłek w połowie dnia. – To doskonały trunek – oznajmił major i uśmiechnął się, gdy wziąwszy łyk piwa, odetchnęłam z półprzymkniętymi oczami. – Sama je pani warzyła? Potrząsnęłam głową i pociągnęłam jeszcze jeden łyk, nim zwróciłam mu kufel. – Nie, Lizzie. Lizzie Wemyss. – Ach tak, pani słuŜąca kontraktowa; oczywiście. Zechce jej pani przekazać moje wyrazy uznania? – Nie ma jej tutaj? – spytałam i zerknęłam zdziwiona w stronę otwartych drzwi za jego plecami. Mogłabym się spodziewać, Ŝe o tej porze dnia Lizzie będzie w kuchni szykować kolację; z pewnością powinna usłyszeć, Ŝe wróciliśmy, i wyjść nam na powitanie. Nie czułam zapachu jedzenia, co zauwaŜyłam dopiero teraz. Nie wiedziała oczywiście, kiedy ma się nas spodziewać, ale mimo wszystko... – Hm, nie. Jest... – Major zmarszczył brwi, próbując sobie przypomnieć, a ja zastanawiałam się, ile było w kuflu piwa, zanim się do niego zabrał; pozostało go zaledwie na dnie. – Ach, juŜ wiem. Poszła do McGillivrayów ze swoim ojcem, jak wyjaśniła pani Bug. Odwiedzić narzeczonego, jak przypuszczam?

– Tak, jest zaręczona z Manfredem McGillivrayem. Ale pani Bug... – ... jest w spiŜarni – dokończył, wskazując małą szopę na wzgórzu. – Poszła chyba po ser. Była niezwykle uprzejma i zaproponowała mi omlet na kolację. – Ach... OdpręŜyłam się odrobinę, kurz przebytej drogi znikał wraz z piwem. Było wspaniale wrócić do domu, choć wspomnienie spalonej chaty mąciło błogie uczucie spokoju. Przypuszczałam, Ŝe pani Bug powiedziała mu o naszej wyprawie, ale nie wspomniał o niej ani słowem – ani o tym, co sprowadziło go do Ridge. To oczywiste; sprawa musiała zaczekać do chwili pojawienia się Jamiego. Tak nakazywał obyczaj. Ja tymczasem, jako kobieta, miałam przyjmować oznaki nienagannej uprzejmości i wysłuchiwać towarzyskich plotek. Dawałam sobie z tym radę, ale wpierw musiałam się przygotować; nie miałam do tego talentu. – Och... widzę, Ŝe pańskie relacje z moim kotem poprawiły się nieco – rzuciłam na próbę i zerknęłam odruchowo na jego głowę, ale okazało się, Ŝe peruka została fachowo naprawiona. – UwaŜam, Ŝe to ogólnie przyjęta zasada w polityce – oznajmił, przesuwając palcami po gęstym srebrnym futrze na brzuchu Adso. – Trzymaj przyjaciół blisko siebie, ale wrogów jeszcze bliŜej. – Bardzo rozsądnie – zauwaŜyłam z uśmiechem. – Mam nadzieję, Ŝe nie czekał pan długo. Wzruszył ramionami, dając do zrozumienia, Ŝe to niewaŜne – co zresztą było prawdą. Góry miały swój własny rytm czasu, a mądry człowiek nie starał się ich poganiać. MacDonald był doświadczonym Ŝołnierzem i obytym w świecie – ale urodził się w Pitlochry, dostatecznie blisko szkockich szczytów, by znać ich charakter. – Przyjechałem dziś rano – wyjaśnił. – Z New Bern. W mojej głowie odezwał się dzwonek ostrzegawczy. PodróŜ z New Bern musiała mu zabrać dziesięć dni, jeśli jechał prosto stamtąd, a jego pomięty i poplamiony błotem mundur na to wskazywał. To właśnie New Bern wybrał sobie na siedzibę nowy gubernator kolonii, Josiah Martin. A poniewaŜ MacDonald powiedział „z New Bern", nie wspominając o jakimś postoju w podróŜy, mogłam przyjąć bez obawy o pomyłkę, Ŝe cokolwiek skłoniło go do tej wizyty, miało swoje źródło właśnie w tym mieście. Gubernatorów traktowałam z rezerwą.

Zerknęłam w stronę ścieŜki prowadzącej na padok, ale Jamiego nie było jeszcze widać. W przeciwieństwie do pani Bug, która wyłoniła się ze spiŜarni; pomachałam jej, ona zaś odpowiedziała mi radośnie, choć powitanie utrudniało jej wiaderko mleka w jednej dłoni, ceberek jajek w drugiej, gliniany garnek z masłem pod pachą i wielki kawał sera przytrzymywany brodą. Z powodzeniem pokonała stromiznę i zniknęła za tylnym naroŜnikiem domu, kierując się w stronę kuchni. – Rzeczywiście, omlety dla wszystkich – zauwaŜyłam, znów zwracając się do majora. – PrzejeŜdŜał pan przypadkiem przez Cross Creek? – Owszem, madam. Ciotka pani męŜa przesyła pozdrowienia, a takŜe sporo ksiąŜek i gazet, które ze sobą przywiozłem. W tych dniach gazety teŜ traktowałam z nieufnością – choć wydarzenia, z rodzaju tych, jakie relacjonowały, z pewnością miały miejsce kilka tygodni albo nawet miesięcy wcześniej. Zaczęłam jednak bąkać coś Ŝyczliwie, pragnąc, by Jamie się pospieszył i bym mogła przeprosić i odejść. Włosy cuchnęły mi spalenizną, a dłonie wciąŜ pamiętały dotyk zimnego ciała; marzyłam o kąpieli. – Przepraszam? – Nie dosłyszałam czegoś, co powiedział MacDonald. Nachylił się uprzejmie, Ŝeby powtórzyć, po czym cofnął się gwałtownie z wybałuszonymi oczami. – Cholerny kot! Adso, który cały czas stanowił doskonałą imitację wiotkiej ścierki, poderwał się gwałtownie na kolanach majora; oczy mu błyszczały, ogon sterczał jak wycior do butelek. Zasyczał niczym czajnik i wbił z całej siły pazury w uda MacDonalda. Nim zdąŜyłam zareagować, przeskoczył majorowi przez ramię i dał susa w okno gabinetu za jego plecami, rozdzierając mu przy tym kryzę i przekrzywiając perukę. MacDonald klął jak szewc, ale nie zwracałam na niego uwagi. ŚcieŜką w stronę domu biegł Rollo, wilkowaty i złowieszczy w świetle zmierzchu, ale jego zachowanie było tak dziwne, Ŝe odruchowo wstałam. Pies zbliŜył się do domu, obrócił raz czy dwa, jakby nie mógł się zdecydować, co dalej, po czym pobiegł z powrotem w stronę lasu, ale zawracał co chwila, popiskując niespokojnie. Opuszczony ogon chodził nerwowo tam i z powrotem. – Jezu Chryste – powiedziałam. – Coś się stało! Zbiegłam ze schodów i ruszyłam ścieŜką, ledwie słysząc za swoimi plecami przekleństwa majora. Znalazłam Iana w odległości kilkuset metrów, był przytomny, ale otumaniony. Siedział na ziemi z zamkniętymi oczami, trzymając się obiema dłońmi za głowę, jakby chciał chronić czaszkę. Gdy uklękłam obok niego, uniósł powieki i obdarzył

mnie półprzytomnym uśmiechem. – Ciociu – powiedział chrapliwie. Wydawało się, Ŝe pragnie coś jeszcze dodać, ale nie bardzo wie co; rozchylił usta, przesuwając językiem po wargach. – Spójrz na mnie, Ian – poprosiłam, siląc się na spokój. Posłuchał – uznałam to za pozytywny objaw. Było ciemno, nie mogłam się zorientować, czy źrenice ma nienaturalnie rozszerzone, ale nawet w cieniu rzucanym przez sosny dostrzegłam bladość jego twarzy i ciemne plamy krwi na koszuli. Za plecami, na ścieŜce, usłyszałam pospieszne kroki; był to Jamie, tuŜ za nim zauwaŜyłam MacDonalda. – Jak się czujesz, chłopcze? Jamie chwycił młodzieńca za ramię, Ian zaś nachylił się nieznacznie ku niemu, potem opuścił ręce, zamknął oczy i osunął się z westchnieniem w objęcia mojego męŜa. _ Złe z nim? – spytał niespokojnie Jamie, patrząc ponad barkiem Iana i podtrzymując go, podczas gdy ja sprawdzałam pospiesznie obraŜenia. Koszulę na plecach miał oblepioną krwią – ale zaschniętą. Warkoczyk na potylicy był od niej sztywny; szybko znalazłam ranę na głowie. – Chyba nie. Coś uderzyło go mocno w głowę i zdarło mu kawałek skóry, ale... – Czy to był tomahawk? Jak myślisz? MacDonald nachylił się nad nami, patrząc z uwagą. – Nie – odparł cichym głosem Ian, przyciskając twarz do koszuli Jamiego. – Kula. – Odejdź, psie – rzucił Jamie pospiesznie pod adresem Rolla, który wcisnął Ianowi nos w ucho, wywołując tym jęk bólu u swego pana. – Będę musiała obejrzeć to przy świetle, ale nie jest chyba tak źle – zauwaŜyłam, przyglądając się ranie. – Zdołał jakoś przejść kawał drogi. Zaprowadźmy go do domu. Obaj męŜczyźni, na zmianę, pomagali mu iść, wspierając go na swoich ramionach; po niespełna dziesięciu minutach połoŜyli go twarzą do dołu na stole w moim gabinecie. Zaczął relacjonować urywanymi zdaniami, co mu się przytrafiło. Jęczał cicho z bólu, gdy czyściłam ranę, obcinałam strąki zlepionych włosów i zakładałam kilka szwów na skórze głowy. – Myślałem, Ŝe mnie zabili – powiedział Ian i wciągnął z sykiem powietrze przez zaciśnięte zęby; przeciągałam właśnie szorstką nić przez poszarpane skrawki ciała na obrzeŜach rany. – Chryste, ciociu Claire! Ocknąłem się rano i mimo wszystko Ŝyłem, choć wydawało mi się, Ŝe głowę mam rozłupaną i Ŝe mózg

wycieka mi na kark. – Niewiele brakowało – mruknęłam, skupiając się na swojej robocie. – Ale nie wydaje mi się, Ŝeby to była kula. Wszyscy natęŜyli uwagę. – Nie jestem postrzelony? – spytał Ian z nieznacznym rozczarowaniem w głosie. Jego wielka dłoń powędrowała ku potylicy, ale trzepnęłam ją lekko, odsuwając na bok. – Nie ruszaj się. Nie, nie jesteś postrzelony, nic z tego. W ranie było sporo brudu, a takŜe kawałki drewna i kory. Przypuszczam, Ŝe strzał strącił jakąś uschniętą gałąź z drzewa, a ta, spadając, uderzyła cię w głowę. – Jest pani pewna, Ŝe nie był to tomahawk? – Major takŜe wydawał się rozczarowany. Zawiązałam ostatni szew i przycięłam nitkę, potrząsając głową. – Nie przypominam sobie, bym widziała kiedykolwiek ranę zadaną tomahawkiem, ale ta chyba wygląda inaczej. Jest poszarpana na brzegach, a skóra mocno rozdarta, nie sądzę jednak, by kość była naruszona. – Chłopak powiedział, Ŝe było ciemno, choć oko wykol – zauwaŜył logicznie Jamie. – śaden człowiek przy zdrowych zmysłach nie rzucałby w lesie tomahawkiem na chybił trafił, i to w nocy. Cały czas przyświecał mi lampą spirytusową; teraz przysunął się bliŜej, mogliśmy więc dostrzec nie tylko linię szwów, ale takŜe rozległy siniak, który odsłoniłam, wycinając mu włosy. – Widzicie? – Palec Jamiego odsunął ostroŜnie kosmyki, wskazując głębokie zdrapania na fioletowej skórze. – Twoja ciotka ma rację, Ian. Zostałeś zaatakowany przez drzewo. Ian uniósł jedną powiekę. – Mówił ci ktoś kiedyś, jaki z ciebie dowcipniś, wuju Jamie? – Nie. Ian zamknął oko. – Słusznie, bo nie nadzwyczajny. Jamie uśmiechnął się i ścisnął Iana za ramię. – Widzi, Ŝe nie jest z tobą tak źle, prawda? – Nie. – No cóŜ. Tak czy owak, chłopak natknął się na jakąś szajkę bandycką – wtrącił major. – Nie wydaje ci się, Ŝe mogli to być Indianie? – Nie – ponownie zaprzeczył Ian, ale tym razem otworzył oko do końca. Było

przekrwione. – To nie byli Indianie. MacDonald nie wyglądał na zadowolonego z odpowiedzi. – Skąd ta pewność, chłopcze? – spytał dość ostrym tonem. – Jeśli było ciemno, jak mówisz... ZauwaŜyłam, Ŝe Jamie popatrzył zdziwiony na majora, ale się nie odezwał, Ian zajęczał cicho, potem westchnął i odparł: – Czułem ich zapach. – I dodał niemal natychmiast: – Chyba będę rzygał. Uniósł się na jednym łokciu i zrobił to, co zapowiedział, kładąc kres wszelkim pytaniom, jakie mogły się jeszcze pojawić; Jamie zaprowadził majora do kuchni, a ja zostałam, by zająć się chłopakiem i ułoŜyć go jak najwygodniej. – MoŜesz otworzyć oboje oczu? – spytałam, kaŜąc mu najpierw otulić się kocem i połoŜyć na boku z poduszką pod głową. Wykonał moje polecenie, mrugając pod wpływem światła. Mały niebieski płomień lampy spirytusowej odbił się w jego ciemnych oczach, ale źrenice skurczyły się natychmiast – i jednocześnie. – Doskonale – oznajmiłam, odstawiając lampę na stół. – Zostaw, piesku – zwróciłam się do Rolla, który poruszał nosem, wyczuwając dziwny zapach płomienia, rezultat spalania kiepskiej brandy i terpentyny. – Chwyć mnie za palce, lanie. Wysunęłam palce wskazujące, a on oplatał powoli kaŜdy z nich swoimi duŜymi, kościstymi dłońmi. Zbadałam go na okoliczność uszkodzeń neurologicznych, kaŜąc mu ściskać, ciągnąć i odpychać moje palce, wreszcie osłuchałam mu serce, które uderzało spokojnym, pewnym rytmem. – Lekkie wstrząśnienie mózgu – orzekłam z uśmiechem, prostując się. – Och, tak? – spytał i spojrzał na mnie z ukosa. – To znaczy, Ŝe będziesz cierpiał na ból głowy i mdłości. Za parę dni poczujesz się lepiej. – Sam mogłem ci to powiedzieć – mruknął, kładąc się wygodnie. – Pewnie – zgodziłam się. – Ale „wstrząśnienie mózgu" brzmi powaŜniej niŜ „pęknięta głowa", prawda? Nie roześmiał się, tylko skrzywił leciutko usta. – Nakarmisz Rolla, ciociu? Nie odstąpił mnie w drodze ani na chwilę; pewnie jest głodny. Rollo podniósł uszy na dźwięk swojego imienia i wsunął pysk w uniesioną dłoń Iana, popiskując cicho. – Nic mu nie jest. Wydobrzeje – zapewniłam psa i zwróciłam się do Iana. –

Oczywiście, Ŝe go nakarmię. Dasz radę przełknąć odrobinę chleba z mlekiem? – Nie – odparł zdecydowanie. – MoŜe naparstek whisky? – Nie – powiedziałam równie zdecydowanie i zgasiłam lampę. – Ciociu – rzucił za mną, kiedy odwróciłam się do drzwi. – Tak? Zostawiłam zapaloną świeczkę, Ŝeby miał trochę światła; w rozedrganym Ŝółtym blasku wyglądał młodzieńczo i blado. – Jak myślisz, dlaczego major MacDonald upierał się, Ŝe spotkałem w lesie Indian? – Nie mam pojęcia. Ale Jamie chyba wie. Albo juŜ zdąŜył się dowiedzieć.

4. WąŜ w Edenie Brianna pchnęła drzwi swojej chaty, nasłuchując z uwagą chrobotania gryzoni albo suchego szelestu łusek na podłodze. Zdarzyło się juŜ, Ŝe weszła do środka i stanęła kilka cali od małego grzechotnika; choć wąŜ był równie przestraszony jak ona i wpełzł w szaleńczym pośpiechu między kamienne płyty paleniska, dobrze zapamiętała tę lekcję. Tym razem nie było szmeru czmychających myszy czy nornic, ale buszowało tu coś duŜego; stworzenie zdąŜyło juŜ sobie pójść, przeciskając się przez naoliwioną skórę wiszącą w oknie. Słońce właśnie zachodziło, ale było jeszcze dostatecznie jasno, by mogła dojrzeć wyplatany kosz, w którym trzymała palone orzeszki ziemne, teraz zrzucony z półki na podłogę, a jego zawartość rozsypaną i przetrzebioną; wszędzie walały się łupiny. Znieruchomiała nagle na głośny dźwięk szurania i zaczęła nasłuchiwać. Po chwili znów się rozległ, po czym dał się słyszeć huk czegoś spadającego, po drugiej stronie ściany. – Ty mały draniu! – zawołała. – Jesteś w mojej spiŜarni! Pałając słusznym oburzeniem, chwyciła miotłę i ruszyła z upiornym krzykiem do przybudówki. PotęŜny szop, przeŜuwający bezgłośnie wędzonego pstrąga, porzucił na jej widok swój łup, czmychnął między jej nogami i zwiał niczym tłusty bankier przed wierzycielami, wydając przy tym głośne pomruki przeraŜenia. Czując pulsowanie adrenaliny, odłoŜyła miotłę i schyliła się, by ocalić resztki z pobojowiska. Zaklęła pod nosem. Szopy nie dokonywały takich zniszczeń jak wiewiórki, które potrafiły gryźć wszystko i rozrywać z bezlitosnym zapamiętaniem – ale miały większy apetyt. Bóg jeden wie, jak długo tu siedział, pomyślała. Dostatecznie długo, by wylizać całe masło z formy, ściągnąć spod belek sufitowych wiązkę wędzonych ryb – swoją drogą, jak to tłuste stworzenie zdołało dokonać tak akrobatycznego wyczynu... Na szczęście miód był przechowywany w trzech osobnych słojach i tylko jeden został naruszony. Korzenie wylądowały jednak na podłodze, świeŜy ser został w większości pochłonięty, a cenny dzban z syropem klonowym leŜał przewrócony, jego zawartość zaś zmieniła się w lepką kałuŜę brudu. Widok tej klęski rozgniewał ją na nowo; tak mocno ścisnęła pomidora, którego właśnie podniosła z podłogi, Ŝe jej paznokcie przebiły skórkę. – Cholerna, cholerna, przeklęta, potworna, cholerna bestia! – Kto? – spytał jakiś głos za jej plecami. PrzeraŜona, odwróciła się na pięcie i

cisnęła pomidorem w intruza, którym okazał się Roger. Ugodzony w środek czoła, zatoczył się do tyłu i chwycił za framugę drzwi. – Auu! Chryste! Co się tu, u diabła, dzieje? – Szop – wyjaśniła krótko i cofnęła się; gasnące światło dnia dobyło z mroku obraz zniszczenia. – Dobrał się do syropu klonowego? Cholera! Złapałaś drania? Przyciskając dłoń do czoła, Roger zanurkował, pochylony, do spiŜarni i zaczął się rozglądać za kosmatymi stworami. Widząc, Ŝe mąŜ ją rozumie i podziela jej oburzenie, Brianna ochłonęła nieco. – Nie – odparła. – Uciekł. Krwawisz? I gdzie jest Jem? – Chyba nie – powiedział, odejmując ostroŜnie dłoń od czoła, a potem przyglądając się jej z uwagą. – BoŜe, masz celne oko, dziewczyno. Jem jest u McGillivrayów. Lizzie i pan Wemyss zabrali go na zaręczyny Sengi. – Naprawdę? Kogo wybrała? Złość i wyrzuty sumienia zniknęły momentalnie w przypływie ciekawości. Ute McGillivray z niemiecką dokładnością wybierała starannie partie dla swych dzieci, to znaczy syna i trzech córek, kierując się własnymi zasadami – ziemia, pieniądze i szacunek liczyły się najbardziej, natomiast wiek, wygląd i powab zajmowały odległe miejsca na liście wymagań. Trudno się dziwić, Ŝe jej dzieci miały inne zdanie, ale siła osobowości Frau Ute była tak wielka, Ŝe zarówno Inga, jak i Hilda poślubiły męŜczyzn, których zaaprobowała. Senga była jednak nieodrodną córką swej matki – odznaczała się podobnie zdecydowanymi przekonaniami, które wyraŜała bez Ŝadnych zahamowań. Od miesięcy krąŜyła między dwoma zalotnikami: Heinrichem Strasse, dziarskim, ale biednym młodym człowiekiem – luteraninem! – z Bethanii, a Ronniem Sinclairem, bednarzem, zamoŜnym jak na warunki w Ridge. Ronnie był o trzydzieści lat starszy od Sengi, co w przekonaniu Frau Ute nie stanowiło Ŝadnej przeszkody. Sprawa małŜeństwa Sengi McGillivray juŜ od kilku miesięcy była w Ridge przedmiotem oŜywionych spekulacji, a Brianna wiedziała nawet o kilku wysokich zakładach co do wyniku końcowego. – Kto więc jest szczęśliwym wybrańcem? – powtórzyła. – Pani Bug nie wie i bardzo ją to złości – odparł Roger, uśmiechając się. – Manfred McGillivray przyjechał po Wemyssów wczoraj rano, ale pani Bug nie zdąŜyła przedtem zajrzeć do wielkiego domu; Lizzie zostawiła karteczkę na drzwiach kuchennych, Ŝeby było wiadomo, dokąd sie udali – ale nie wspomniała, kto jest szczęśliwym narzeczonym.

– Brianna spojrzała na zachodzące słońce; jego tarcza juŜ zniknęła, choć rozjarzony blask, który przenikał konary kasztanowców, wciąŜ oświetlał podwórko, a wiosenna trawa miała głęboką i miękką barwę jak szmaragdowy atłas. – Chyba będziemy musieli poczekać do jutra, Ŝeby się dowiedzieć – powiedziała z pewnym Ŝalem. Domostwo McGillivrayów znajdowało się w odległości kilku mil; zanimby tam dotarli, zapadłby mrok, a nawet po okresie roztopów nikt nie wędrował po górach bez konkretnego powodu – trudno było za taki uznać zwykłą ciekawość. – Pewnie. Chcesz iść do wielkiego domu na kolację? Przyjechał major MacDonald. – Ach, ten. Zastanawiała się przez chwilę. Chciała posłuchać nowin, jakie zapewne przywiózł oficer – perspektywa kolacji przyrządzonej przez panią Bug teŜ była kusząca. Z drugiej jednak strony nie miała wielkiej ochoty na spotkania towarzyskie po trzech ponurych dniach, długiej jeździe na koniu i spustoszeniu jej spiŜarni. Uświadomiła sobie, Ŝe Roger nie powiedział, czy on chce. Opierając rękę o półkę z coraz mniejszym zapasem zimowych jabłek, bawił się bezwiednie owocem – jego palec wskazujący gładził leniwie Ŝółtą krągłość. Wyczuwała w nim znajomą wibrację, która sugerowała, Ŝe taki wieczór w domu – bez rodziców, znajomych, dziecka – ma swoje dobre strony. Uśmiechnęła się do męŜa. – Jak twoja nieszczęsna głowa? Zerknął na nią przelotnie, a gasnące promienie słońca prześliznęły się po grzbiecie jego nosa i skrzesały zieloną iskierkę w oku. Odchrząknął. – MoŜesz ją chyba pocałować – zaproponował nieśmiało. – Jeśli chcesz. Wspięła się posłusznie na palce i zrobiła to delikatnie, odgarniając mu z czoła gęste czarne włosy. Wyczuła sporego guza, który nie zdąŜył jeszcze posinieć. – Lepiej? – Nie bardzo. Spróbuj jeszcze raz. MoŜe odrobinę niŜej? Jego dłonie spoczęły na krągłości jej bioder i przyciągnęły ją bliŜej. Była niemal tak wysoka jak on; juŜ wcześniej dostrzegła korzyści płynące z odpowiedniego doboru fizycznego, ale świadomość tego faktu uderzyła ją z nową siłą; poruszyła się nieznacznie, czerpiąc z tego przyjemność, Roger zaś odetchnął głęboko. – Nie dość nisko – powiedział. – Jeszcze trochę.

_ Grymaśny jesteś – zauwaŜyła ze zrozumieniem i pocałowała go w usta. Wargi miał ciepłe, ale przywarła do niego woń gorzkich popiołów i mokrej ziemi – tak jak i do niej; wzdrygnęła się leciutko i cofnęła. Nie zdejmując dłoni z jej pleców, wychylił się i przejechał placem wzdłuŜ półki, gdzie przewrócił się dzban z syropem klonowym. Potem przesunął palcem po jej wardze i swojej, wreszcie się schylił i pocałował ją. Oboje poczuli, jak wzbiera w nich słodycz. *** – Nie pamiętam, ile czasu upłynęło od chwili, kiedy widziałem cię nagą. Zamknęła jedno oko i spojrzała na niego sceptycznie. – Około trzech dni. Coś mi się zdaje, Ŝe nie uznałeś tego za godne zapamiętania. Z wielką ulgą pozbyła się ubrania, które miała na sobie trzy dni i trzy noce. Nawet jednak obnaŜona, po szybkiej kąpieli, czuła zapach kurzu we włosach i piasek drogi między palcami stóp. – Och, nie o to mi chodziło. Po prostu juŜ dawno nie kochaliśmy się za dnia. – LeŜał na boku, twarzą do niej, i uśmiechał się, przesuwając delikatnie dłonią po głębokim łuku jej talii i krągłości pośladków. – Nie masz pojęcia, jak cudownie wyglądasz, całkiem naga, na tle słońca. Cała w złocie, jakbyś była w nim zanurzona. Przymknął oko, ona zaś pomyślała, Ŝe jej widok go oślepia. Poruszyła się, a słońce zaświeciło mu w twarz; jego źrenica błysnęła w ułamku sekundy niczym szmaragd, nim zdąŜył przymknąć powiekę. – Hmm. – Wysunęła leniwie dłoń i przyciągnęła jego głowę, by go pocałować. Wiedziała, o co mu chodzi. To było dziwne – prawie nieprzyzwoite w jakiś przyjemny sposób. Najczęściej kochali się nocą, kiedy Jem juŜ zasnął; szeptali do siebie w cieniach rzucanych przez ogień, odnajdywali się w szeleszczących, sekretnych warstwach kołder i koszul nocnych. I choć Jem spał nieodmiennie jak kamień, zawsze byli świadomi oddychającego wzgórka na łóŜku tuŜ obok. I teraz, pod nieobecność synka, teŜ go wyczuwała. To było dziwne – przebywać z dala od chłopca, nie myśleć bezustannie o tym, gdzie akurat jest, nie czuć, Ŝe jego ciało to małe, ruchliwe przedłuŜenie jej własnej istoty. Ta swoboda wydawała się oszałamiająca, ale jednocześnie rodziła w niej niepokój, jakby zagubiło się coś cennego.

Zostawili drzwi otwarte, by pełniej cieszyć się dotykiem światła i powietrza na swej skórze. Słońce jednak zdąŜyło juŜ niemal zniknąć i choć otoczenie skąpane było w barwie miodu, przenikał je cień zimna. Nagły powiew wiatru poruszył kawałkiem skóry zawieszonej w oknie i przemknął po izbie, zatrzaskując drzwi i pogrąŜając ich w niespodziewanej ciemności. Brianna westchnęła głośno. Roger mruknął zaskoczony, zsunął się z łóŜka i ruszył w stronę drzwi. Otworzył je na ościeŜ, ona zaś zachłysnęła się strumieniem powietrza i wieczornego blasku, uświadamiając sobie dopiero teraz, Ŝe wstrzymała oddech, gdy zapadła ciemność; miała wraŜenie, Ŝe znalazła się w grobie. Zdawało się, Ŝe Roger odczuwa to samo. Stał na progu, opierając się o framugę, a wiatr szarpał ciemnymi, kręconymi włosami na jego ciele. WciąŜ miał zawiązany z tyłu głowy kucyk; dotąd go nie rozplatał, a ona poczuła nagłą chęć, by podejść do niego, rozsupłać skórzany rzemyk i pogładzić palcami miękką, lśniącą czerń, dziedzictwo po jakimś Hiszpanie z zamierzchłych czasów, którego statek rozbił się na celtyckim wybrzeŜu. Wstała i zrobiła to, jeszcze nim podjęła świadomą decyzję, wyczesując przy okazji palcami Ŝółte bazie i maleńkie gałązki z jego kosmyków. ZadrŜał od jej dotyku albo wiatru, ale jego ciało było ciepłe. – Jesteś opalony jak farmer – zauwaŜyła, zdejmując mu włosek z szyi, i pocałowała twardą nasadę karku. – Pewnie. A czy nie jestem farmerem? Jego skóra drgnęła pod jej wargami. Twarz, szyja i przedramiona zbladły podczas zimy, ale wciąŜ były ciemniejsze niŜ ciało na plecach i barkach – wokół talii teŜ utrzymywała się niewyraźna linia, oddzielając jasną barwę torsu od uderzającej bladości bioder. Ujęła w dłonie jego pośladki, czerpiąc radość z ich wysokiej, krągłej twardości, a on odetchnął głęboko, wyginając się odrobinę do tyłu; przylgnęła piersiami do jego pleców i wsparła brodę na ramieniu, by wyjrzeć na zewnątrz. WciąŜ było jasno, ale dzień juŜ zamierał. Ostatnie długie promienie tonącego słońca przebijały się przez konary kasztanowców, a miękka wiosenna zieleń ich liści płonęła zimnym ogniem, oślepiająca ponad coraz dłuŜszymi cieniami. Zapadł niemal wieczór, ale była wiosna; wciąŜ odzywały się ptaki, gawędząc i oddając się zalotom. Z pobliskiego lasu dobiegał śpiew drozda, składanka tryli, płynnych pasaŜy i dziwnych krzyków; Brianna pomyślała, Ŝe drozd musiał pobierać nauki u kota jej matki.

Powietrze zaczęło szczypać, poczuła na ramionach i udach gęsią skórkę – ale ciało Rogera, do którego się przytulała, było bardzo ciepłe. Objęła go w pasie, przesuwając leniwie palcami dłoni po gęstych i kręconych włosach na brzuchu. – Na co patrzysz? – spytała cicho, poniewaŜ jego wzrok skierowany był ku przeciwległemu krańcowi podwórza, gdzie z lasu wyłaniał się trakt, tonąc w cieniu rzucanym przez sosny. Nikogo tam nie dostrzegła. – Wypatruję węŜa niosącego jabłka – odparł i roześmiał się, a potem odchrząknął. – Jesteś głodna, Ewo? Opuścił dłoń, by mogli spleść palce. – Odrobinę. A ty? Musiał być wygłodzony; zjedli tylko coś pospiesznie w drodze. – Tak, ale... – zawahał się, mocniej ściskając jej dłoń. – Pomyślisz pewnie, Ŝe zwariowałem, ale... czy miałabyś coś przeciwko temu, gdybym poszedł wieczorem po małego, zamiast czekać do rana? Czułbym się lepiej, gdyby juŜ tu był. Odpowiedziała mu uściskiem dłoni, podniesiona nagle na duchu. – Pójdziemy razem. Wspaniały pomysł. – MoŜe i tak, ale pamiętaj, Ŝe do McGillivrayów jest prawie pięć mil. Zanim tam dotrzemy, zapadnie noc. Uśmiechał się jednak, a jego ciało musnęło jej piersi, gdy odwrócił się do niej. Coś poruszyło się tuŜ przed jej twarzą i Brianna cofnęła się gwałtownie. Maleńka gąsienica, zielona jak liście, którymi się Ŝywiła, ruchliwa na tle jego ciemnych włosów, zwinęła się w literę S, na próŜno szukając kryjówki. – Co? – Roger spojrzał z ukosa, by dostrzec to, na co patrzyła Brianna. – Znalazłam twojego węŜa. Przypuszczam, Ŝe i on szuka jabłka. Podstawiła gąsienicy palec, wyszła na zewnątrz i przykucnęła, by robak mógł wpełznąć na źdźbło trawy, tak jaskrawozielone jak on. Ale trawa była juŜ skąpana w cieniu. Słońce zaszło w okamgnieniu za horyzontem, a las stracił wszelkie barwy Ŝycia. Brianna poczuła w nozdrzach woń dymu; płynęła z komina w wielkim domu, ale zapach spalenizny ścisnął jej gardło. Nagle niepokój się nasilił. Światło gasło, nadchodziła noc. Drozd umilkł, a las wydawał się tajemniczy i groźny. Wyprostowała się i przesunęła dłonią po włosach. – W takim razie chodźmy. – Nie chcesz przedtem zjeść kolacji? – Roger popatrzył na nią zaskoczony, trzymając spodnie w dłoniach. Potrząsnęła głową; po jej nogach wspinał się chłód.

– Nie. Ruszajmy. Zdawało się, Ŝe nic nie ma znaczenia, Ŝe najwaŜniejsze to odzyskać Jema i znów być razem jak prawdziwa rodzina. – W porządku – zgodził się Roger, wciąŜ patrząc na nią uwaŜnie. – Ale chyba najpierw powinnaś przysłonić się listkiem figowym. Na wypadek gdybyśmy spotkali po drodze anioła z ognistym mieczem.

5. Cienie, które rzuca ogień Pozostawiłam Iana i Rolla na łasce dobrotliwości pani Bug – niechby spróbował jej powiedzieć, Ŝe nie chce chleba i mleka – a sama zasiadłam do spóźnionej kolacji: gorącego, świeŜego omleta, w którym krył się nie tylko ser, ale i kawałki solonego bekonu, szparagi i grzyby, wszystko przyprawione młodą cebulką. Jamie i major skończyli juŜ swój posiłek i teraz siedzieli przy kominku, otoczeni towarzyską wiązką dymu z glinianej fajki oficera. Najwidoczniej Jamie opowiedział właśnie ponurą tragedię, gdyŜ MacDonald marszczył czoło i potrząsał ze współczuciem głową. – Biedacy! UwaŜa pan, Ŝe zrobili to bandyci, którzy napadli pańskiego siostrzeńca? – Owszem – odparł Jamie. – Wolałbym nie myśleć, Ŝe po górach włóczą się dwie takie bandy. – Zerknął w stronę okna zamkniętego starannie przed nocą, a ja zauwaŜyłam nagle, Ŝe zdjął znad kominka swoją dubeltówkę i machinalnie czyści naoliwioną szmatką pozbawioną muszki lufę. – Mam rozumieć, a charaid, Ŝe słyszał pan o podobnych zdarzeniach? – O trzech. Co najmniej. Fajka majora przygasała, więc zaciągnął się mocno; tytoń w główce rozjarzył się i błysnął czerwienią. Zastygłam z kawałkiem grzyba w ustach, poruszona niespodziewaną myślą. Do tej chwili nie przyszło mi do głowy, Ŝe jakaś tajemnicza banda uzbrojonych męŜczyzn grasuje swobodnie i napada na przypadkowe domostwa. Najwidoczniej jednak przyszło to do głowy Jamiemu; wstał, zawiesił strzelbę z powrotem na hakach, dotknął dla pewności wiszącego wyŜej karabinu, potem zbliŜył się do szafki, gdzie trzymał broń krótką i kasetę z dwoma eleganckimi pistoletami do pojedynków. MacDonald przyglądał mu się z uznaniem, wydmuchując chmury miękkiego niebieskiego dymu, podczas gdy Jamie wykładał metodycznie broń, ładownicę, formy do kul, wyciory, szmatki i pozostałe rekwizyty osobistego uzbrojenia. – Ohoho – mruknął major, wskazując głową jeden z pistoletów, zgrabną broń o długiej lufie, kolbie pokrytej ślimacznicą i posrebrzanych częściach. – Bardzo ładny egzemplarz, pułkowniku. Jamie, na dźwięk słowa „pułkownik", rzucił MacDonaldowi szybkie spojrzenie, ale odpowiedział spokojnie:

– Och, to piękna sztuka. Ale jest celna tylko na jakieś dwa kroki. Nagroda w wyścigu konnym – dodał niedbale, by MacDonald nie wziął go za głupca, który zapłacił duŜą sumę za taką zabawkę. Sprawdził jednak zamek skałkowy, a potem odłoŜył pistolet na bok. – Gdzie zdarzyły się te napady? – spytał od niechcenia, sięgając po formę do kul. Znów zaczęłam przeŜuwać jedzenie, ale spojrzałam pytająco na majora. – Proszę pamiętać, Ŝe tylko o tym słyszałem – uprzedził MacDonald, wyjmując na chwilę fajkę z ust, by niemal natychmiast wsunąć ją między wargi i pyknąć. – Dom niedaleko Salem, spalony do szczętu. Ludzie nazwiskiem Zinzer. Niemcy. Pociągnął mocno z cybucha, aŜ zapadły mu się policzki. – To było w lutym, pod koniec miesiąca – ciągnął. – Potem, trzy miesiące później, prom na rzece Yadkin, na północ od Woram's Landing; dom obrabowany, przewoźnik zabity. A ten trzeci... – urwał, pykając gwałtownie z fajki; zerknął na mnie, potem spojrzał na Jamiego. – Mów, przyjacielu – zachęcił go po gaelicku Jamie. – Widziała więcej okropności niŜ pan. Przytaknęłam, nabierając na widelec odrobinę jajka. Major zakaszlał. – Ano cóŜ. Uczciwszy pani uszy, madam... znalazłem się akurat w... hmm... pewnym przybytku w Edenton... – W burdelu? – wtrąciłam. – AleŜ tak, majorze. Proszę mówić. Co teŜ uczynił pospiesznie, czerwieniąc się pod peruką. – Och... mówiąc ściśle, miła pani, jedna z tamtejszych dziewcząt powiedziała mi, Ŝe została uprowadzona z domu przez bandytów, którzy dokonali nagłego napadu w biały dzień. Mieszkała tylko ze starą babcią; zabili kobietę i spalili dom. – Powiedziała, kto to zrobił? – spytał Jamie, który obrócił stołek w stronę paleniska i właśnie roztapiał ołów w chochli, Ŝeby przelać go do formy. – Mhm. – Rumieniec na policzkach majora się pogłębił, a dym zaczął dobywać się z fajki tak intensywnie, Ŝe z trudem dostrzegałam rysy jego twarzy. Jak się okazało – opowiadając, pokasływał często i kluczył – nie uwierzył wówczas dziewczynie albo był zbyt zajęty korzystaniem z jej wdzięków, by zwracać uwagę na to, co mówi. Uznawszy to za jedną z historyjek, jakimi dziwki raczą klientów, by wzbudzić sympatię i zasłuŜyć na jeszcze jedną szklaneczkę genevy, nie miał zamiaru wypytywać o szczegóły. – Ale jak usłyszałem przypadkiem o innych podpaleniach... No cóŜ, drodzy państwo, miałem to szczęście, Ŝe gubernator powierzył mi, by się tak wyrazić,

zadanie śledzenia wszelkich niepokojów na pograniczu. I pomyślałem sobie, Ŝe te wszystkie przypadki nie są być moŜe takim zbiegiem okoliczności, na jaki wyglądają. Wymieniliśmy z Jamiem szybkie spojrzenia, on wyraźnie rozbawiony, ja zrezygnowana. Jamie zawsze mnie zapewniał, Ŝe MacDonald – oficer kawalerii w dyspozycji dowództwa, który przetrwał jako najemnik – zdoła nie tylko przeŜyć odejście gubernatora Tryona, ale zapewnić sobie jakieś stanowisko w nowych władzach, właśnie teraz, gdy Tryon wyjechał, by objąć wyŜszą funkcję gubernatora Nowego Jorku. „To pan losu, ten nasz Donald" – powiedział. Izbę zaczął wypełniać zapach gorącego ołowiu, mieszając się z dymem z fajki majora i tłumiąc swojską kuchenną woń pieczonego chleba, gotowanej strawy, suszonych ziół, proszku do szorowania i mydła ługowego. Ołów topi się gwałtownie; w jednej sekundzie jakaś odkształcona kula albo wygięty guzik spoczywa w chochli, a w następnej znika, w jego miejsce zaś pojawia się maleńka kałuŜa połyskującego niewyraźnie metalu. Jamie przelał ostroŜnie roztopiony metal do formy, odwracając twarz od oparów. – Dlaczego myśli pan, Ŝe to Indianie? – No cóŜ, tak powiedziała ta dziwka w Edenton. Twierdziła, Ŝe kilku spośród tych, którzy spalili dom i uprowadzili ją, to byli czerwonoskórzy. Ale jak juŜ wspominałem, w owym czasie nie przywiązywałem szczególnej wagi do jej słów. Jamie wydał typowy dla Szkotów gardłowy dźwięk, co miało dowodzić, Ŝe przyjmuje informację do wiadomości z zastrzeŜeniami. – I kiedy to spotkał pan tę dziewczynę, Donaldzie, i usłyszał jej historię? – TuŜ przed BoŜym Narodzeniem. – Major pogrzebał poplamionym palcem w główce fajki, nie podnosząc wzroku. – A kiedy bandyci napadli na jej dom? Nie powiedziała, ale myślę... chyba niewiele wcześniej. WciąŜ była jeszcze... całkiem, hmm... całkiem świeŜa. – Zakaszlał i uchwycił moje spojrzenie, wstrzymał oddech, znów zakaszlał, tym razem z wysiłkiem, czerwieniąc się na twarzy. Jamie zacisnął usta i pochylił głowę; uderzeniem otworzył formę, by wrzucić do paleniska nowo uformowaną kulę. OdłoŜyłam widelec; czułam, jak ulatniają się resztki mojego apetytu. – Jak to się stało? – spytałam stanowczym tonem. – Jak ta młoda kobieta trafiła do burdelu? – No cóŜ, sprzedano ją, madam. – MacDonald wciąŜ miał zarumienione policzki, ale panował juŜ nad wyrazem twarzy i mógł teraz na mnie spojrzeć. –

Zbóje. Sprzedali ją handlarzowi na rzece, jak wyjaśniła, kilka dni po uprowadzeniu. Trzymał ją przez pewien czas na swojej łodzi, ale potem zjawił się jakiś człowiek w interesach, spodobała mu się, więc ją kupił... – urwał i wsunął fajkę w usta, zaciągając się mocno. – Rozumiem. Rozumiałam; kawałek omleta, który zdąŜyłam zjeść, zalegał mi małą twardą kulą w Ŝołądku. „Jeszcze całkiem świeŜa". Jak długo to trwa? – zastanawiałam się. Jak długo moŜe przeŜyć kobieta, przekazywana z rąk do rąk, z popękanych desek pokładu rzecznej łodzi wprost na podniszczony siennik w wynajętym pokoju, dostając tylko tyle, ile trzeba, by nie umrzeć? Całkiem moŜliwe, Ŝe burdel w Edenton wydał jej się jakimś rajem, gdy tam trafiła. Ta myśl nie wzbudziła jednak we mnie Ŝadnych cieplejszych uczuć wobec MacDonalda. – Pamięta pan przynajmniej jej imię, majorze? – spytałam z lodowatą uprzejmością. Wydało mi się, Ŝe usta Jamiego drgnęły, ale nie odrywałam wzroku od MacDonalda. Wyjął fajkę z ust, wypuścił długi strumień dymu, a potem spojrzał mi w twarz; oczy miał bladoniebieskie, spojrzenie bezpośrednie. – Prawdę powiedziawszy, madam, nazywam je wszystkie „Polly" – wyznał. – To oszczędza kłopotu, rozumie pani. Od odpowiedzi – czy czegoś gorszego – uwolniła mnie pani Bug, która wróciła właśnie z pustą miseczką. – Chłopak zjadł i teraz śpi – oznajmiła. Przeniosła ostre spojrzenie z mojej twarzy na talerz. Otworzyła usta, marszcząc czoło, ale w tej chwili zerknęła na Jamiego; wydawało się, Ŝe wydał jej jakieś bezgłośne polecenie, poniewaŜ nie odezwała się, tylko zabrała mój talerz z krótkim „uf!". – Pani Bug – zwrócił się do niej cichym głosem Jamie. – Zechce pani teraz poprosić Archa, Ŝeby tu przyszedł? A takŜe Rogera Maca, jeśli nie sprawi to pani zbyt wiele kłopotu? Przesunęła wkoło spojrzeniem małych czarnych oczu; zmruŜyła je, zatrzymując wzrok na majorze. Podejrzewała bez wątpienia, Ŝe jeśli coś się święci, kryje się za tym właśnie on. – Dobrze – odparła i wyraźnie rozczarowana moim brakiem apetytu odłoŜyła naczynia i wyszła, zatrzaskując drzwi. – Woram's Landing – zwrócił się Jamie do majora, podejmując rozmowę jakby

nigdy nic. – I Salem. Jeśli to ci sami ludzie, to młody Ian spotkał ich w lesie, o dzień drogi stąd na zachód. To moŜliwe. – MoŜliwe, Ŝe ci sami? Ano tak, to by się zgadzało. – Jest wczesna wiosna – zauwaŜył Jamie i spojrzał w okno; zapadła juŜ ciemność, okiennice były zamknięte, ale do wnętrza przenikał zimny wiatr i poruszał sznurkami, na których suszyłam grzyby – ciemne pomarszczone kształty kołysały się na tle drewnianej ściany niczym mali tancerze. Wiedziałam, co ma na myśli. Zimą podłoŜe w górach było nie do przebycia; w wysoko połoŜonych przełęczach wciąŜ zalegał śnieg, a niŜsze partie dopiero przed kilkoma tygodniami zaczęły się zazieleniać. Jeśli działała jakaś zorganizowana grupa rabunkowa, to dopiero teraz mogła zejść na niziny, po długiej zimie spędzonej na pogórzu. – Owszem – zgodził się MacDonald. – Chyba naleŜałoby ostrzec ludzi. Ale moŜe zanim zjawią się ci, po których pan posłał, sir... powinniśmy pomówić o tym, co mnie tu sprowadza? – Ach tak? – Jamie obserwował uwaŜnie połyskliwy strumień ołowiu, który wlewał do formy. – Oczywiście, Donaldzie. Przypuszczałem, Ŝe nie fatygowałby się pan taki szmat drogi w jakiejś błahej sprawie. CóŜ to takiego? MacDonald uśmiechnął się niczym rekin; wreszcie doszliśmy do sedna. – Dobrze pan sobie tutaj radzi, pułkowniku. Ile rodzin osiedliło się dotąd na pańskiej ziemi? – Trzydzieści cztery – odparł Jamie. Nie podniósł wzroku, tylko wrzucił kulę do popiołu. – MoŜe znajdzie się jeszcze trochę miejsca dla kilku następnych? – MacDonald wciąŜ się uśmiechał. Otaczały nas tysiące mil dzikiego pustkowia; nieliczne gospodarstwa na Fraser's Ridge to zaledwie początek – i mogły zniknąć jak dym. Pomyślałam o chacie Holendrów i zadrŜałam. WciąŜ czułam w głębi gardła gorzką, duszącą woń spalonego ciała; nawet smak omletu jej nie stłumił. – Być moŜe – odparł spokojnie Jamie. – Nowi emigranci ze Szkocji, co? AŜ zza Thurso? Spojrzeliśmy na niego zdumieni. – SkądŜe u diabła, juŜ pan wie? – spytał MacDonald. – Sam usłyszałem o tym dopiero dziesięć dni temu! – Spotkałem wczoraj pewnego człowieka we młynie – wyjaśnił Jamie, sięgając po chochlę. – DŜentelmena z Filadelfii, który zamierza zbierać w górach rośliny. Przyjechał z Cross Creek i widział ich. – Drgnął mu kącik ust. – Zdaje się, Ŝe

narobili trochę zamieszania w Brunswicku i nie poczuli się mile widziani, więc ruszyli w górę rzeki na łodziach płaskodennych. – Trochę zamieszania? Co takiego zrobili? – spytałam. – Widzi pani, madam – zaczął wyjaśniać major – mnóstwo ludzi przypływa teraz ze Szkocji. Całe wioski upchnięte w ładowniach statków; a kiedy schodzą na ląd, wyglądają jak rozbitkowie. Na wybrzeŜu nikt ich nie oczekuje, a miejscowi pokazują sobie tych nieszczęśników palcami i szydzą z ich dziwacznego ubioru, prawie wszyscy wsiadają więc od razu na barkę albo łódź i ruszają na Cape Fear. W Campbelton i Cross Creek Ŝyją ludzie, z którymi mogą przynajmniej pogadać. – Uśmiechnął się do mnie szeroko i wytarł smugę brudu z kurtki munduru. – Dla ludzi w Brunswicku ci wychudzeni górale to niezwykły widok, i nic dziwnego, skoro wcześniej mieli do czynienia z tak cywilizowanymi Szkotami jak pani mąŜ i jego ciotka. Wskazał głową Jamiego, który zrewanŜował mu się nieznacznym ironicznym ukłonem. – No cóŜ, względnie cywilizowanymi – mruknęłam. Nie miałam ochoty wybaczyć mu tej dziwki w Edenton. – Ale... – Jak słyszałem, ledwie mówią po angielsku – ciągnął pospiesznie major. – Zjawił się Farquard Campbell, Ŝeby z nimi pomówić, i zabrał ich do Campbelton. Inaczej chyba wciąŜ kłębiliby się na nabrzeŜu, nie mając pojęcia, co robić ani dokąd się udać. – I co Campbell z nimi począł? – zainteresował się Jamie. – Och, rozlokował ich wśród swoich znajomych w Campbelton, ale to kiepskie rozwiązanie na dłuŜszą metę, sam pan rozumie – wzruszył ramionami MacDonald. Campbelton było niewielką osadą niedaleko Cross Creek, skupioną wokół dobrze prosperującego sklepu Farquarda Campbella, a okoliczne ziemie były całkowicie zasiedlone – głównie przez Campbellów. Farquard miał ośmioro dzieci, z których większość wstąpiła juŜ w związki małŜeńskie i odznaczała się taką samą płodnością jak ojciec. – Oczywiście – zgodził się Jamie ostroŜnie. – Ale oni pochodzą z północnego wybrzeŜa. To rybacy, Donaldzie, nie rolnicy. – Owszem, ale będą musieli się zmienić, prawda? – MacDonald wskazał drzwi i widoczny w dali las. – W Szkocji nie mają juŜ niczego. Przyjechali tutaj i muszą to wykorzystać. MoŜna się nauczyć uprawiania ziemi, to pewne. – Jamie nie wyglądał na przekonanego, ale major nie krył entuzjazmu. – Widziałem, jak niejeden chłopak, rybak albo oracz staje się Ŝołnierzem i

męŜczyzną, i mógłbym się załoŜyć, Ŝe z panem teŜ tak było. Uprawa nie jest chyba trudniejsza od Ŝołnierki? Jamie, słysząc to, uśmiechnął się nieznacznie; porzucił ziemię, mając dziewiętnaście lat i przez następnych kilka, nim powrócił do Szkocji, walczył jako najemnik we Francji. – No cóŜ, moŜe to i prawda, Donaldzie. Ale rzecz w tym, Ŝe jak ktoś jest Ŝołnierzem, to słucha od świtu do nocy, co naleŜy robić. A kto ma powiedzieć tym biedakom, z którego końca doi się krowę? – Zapewne ty, jak się spodziewam – rzuciłam pod jego adresem i przeciągnęłam się, rozluźniając plecy zesztywniałe od długiej jazdy. Spojrzałam na MacDonalda. – W kaŜdym razie przypuszczam, Ŝe do tego właśnie pan zmierza, majorze. – Pani urok ustępuje jedynie pani bystrości, madam – oświadczył MacDonald, kłaniając się szarmancko. – Owszem, w rzeczy samej. Wasi ludzie to górale i jednocześnie farmerzy; będą mogli dogadać się z tymi przybyszami w ich języku, pokazać, co i jak. Innymi słowy, pomóc im osiedlić się tutaj. – Wielu ludzi w kolonii ma ziemię – zauwaŜył Jamie. – A większość z nich mieszka znacznie bliŜej Campbelton. – Owszem, ale u was jest duŜo ziemi leŜącej odłogiem, która wymaga karczowania. Przekonany najwidoczniej o słuszności swych racji, MacDonald rozsiadł się wygodnie i sięgnął po odstawiony kufel piwa. Jamie spojrzał na mnie, unosząc brwi. To prawda, Ŝe mamy sporo ziemi: dziesięć tysięcy akrów, a z tego tylko niewielka część pod uprawami. Prawda teŜ, Ŝe cała kolonia cierpi na brak rąk do pracy, ale najbardziej w górach, gdzie ziemia nie nadaje się pod uprawę tytoniu czy ryŜu, przy których mogą pracować niewolnicy. Mimo wszystko jednak... – Trudność, Donaldzie, polega na tym, jak ich osiedlić. – Jamie pochylił się, by wrzucić do popiołu następną kulę, po czym wyprostował się i załoŜył za ucho niesforny kosmyk włosów. – Mam ziemię, ale niewiele więcej. Nie moŜna przenieść ludzi prosto ze Szkocji w taką dzicz i oczekiwać, Ŝe zdołają się tu urządzić. Nie mógłbym nawet dać im butów i odzienia, jakie powinni mieć najmici, a co dopiero narzędzi. Jak miałbym Ŝywić ich z Ŝonami i dziećmi przez całą zimę? Zapewnić im ochronę? Uniósł wymownym gestem chochlę, potrząsnął głową i wrzucił do paleniska

jeszcze jedną ołowianą kulkę. – Ach, ochrona. No cóŜ, skoro juŜ pan o tym wspomniał, przejdę do następnej sprawy. – MacDonald nachylił się i oznajmił, zniŜając konfidencjonalnie glos, choć nikt nie podsłuchiwał: – Mówiłem, Ŝe jestem człowiekiem gubernatora, prawda? Polecił mi objeŜdŜać zachodnią część kolonii i mieć oczy szeroko otwarte. WciąŜ działają regulatorzy, poza tym... – rozejrzał się podejrzliwie, jakby oczekując, Ŝe któryś wyłoni się nagle z kominka – słyszał pan o komitetach bezpieczeństwa? – Co nieco. – Nie ma jeszcze takiego w okolicy? – Nic o tym nie wiem. Ołów się skończył i teraz Jamie przycupnął przy palenisku, Ŝeby wyciągnąć z popiołu świeŜo odlane kule; ciepłe światło ognia rzucało czerwony blask na czubek jego głowy. Usiadłam obok niego na ławie i wziąwszy ze stołu woreczek, podsunęłam mu. – Ach – mruknął MacDonald, wyraźnie zadowolony. – Widzę więc, Ŝe zjawiłem się w samą porę. W wyniku niepokojów związanych z wojną regulacyjną sprzed roku powstała pewna liczba takich nieformalnych grup obywatelskich na wzór podobnych, istniejących w innych koloniach. Jeśli Korona nie jest juŜ w stanie zapewnić bezpieczeństwa mieszkańcom, argumentowano, oni sami muszą wziąć sprawy w swoje ręce. Nikt juŜ nie wierzył, Ŝe szeryfowie mogą utrzymać porządek; dowodziły tego przeróŜne skandale, które przyczyniły się do powstania ruchu regulacyjnego. JednakŜe komitety, jako organizacje samozwańcze, nie były bardziej godne zaufania niŜ urzędy szeryfa. Powstawały teŜ inne komitety, na przykład komitety korespondencyjne, luźne zrzeszenia ludzi, którzy pisali listy, przekazując w ten sposób wieści między koloniami. I to właśnie z tych przeróŜnych ugrupowań zwanych komitetami miały się wyłonić zaląŜki buntu – rodziły się juŜ teraz, gdzieś w głębi zimnej wiosennej nocy. Jak miałam w zwyczaju – zwłaszcza ostatnio – obliczyłam, ile czasu jeszcze zostało. ZbliŜał się kwiecień tysiąc siedemset siedemdziesiątego trzeciego roku, a „w siedemdziesiątym piątym, osiemnasty kwiecień... " – jak pisał Longfellow*... Dwa lata. Ale wojna ma długi lont, ten zaś płonie powoli. Zapalono go w bitwie pod Alamance i jasne, gorące języki pełznącego ognia Henry Wadworth Longfellow,

Opowieść Gospodarza, tłum. Juliusz śuławski, Wybór poezji, Warszawa 1975. (Przypisy tłumaczy). w Karolinie Północnej były juŜ widoczne – dla tych, którzy wiedzieli, gdzie patrzeć. Ołowiane kule w mieszku, który trzymałam, przesunęły się i zastukały; zacisnęłam bezwiednie dłoń. Jamie dostrzegł to i dotknął mojego kolana, pospiesznie i lekko, chcąc dodać mi odwagi, potem wziął ode mnie mieszek i zwinął, by włoŜyć go do ładownicy. – W samą porę – powtórzył słowa majora i spojrzał na niego. – Co pan przez to rozumie, Donaldzie? – KtóŜ inny jak nie pan miałby stanąć na czele takiego komitetu, pułkowniku? Zasugerowałem to nawet gubernatorowi. MacDonald starał się sprawiać wraŜenie skromnego, ale bez powodzenia. – Bardzo uprzejmie z pańskiej strony – oświadczył chłodno Jamie. Spojrzał na mnie wymownie, podnosząc brwi. Stan władzy kolonialnej musiał przedstawiać się jeszcze gorzej, niŜ podejrzewał, skoro gubernator Martin nie tylko tolerował istnienie takich komitetów, ale nawet sankcjonował po cichu ich działanie. Z korytarza dobiegło przeciągłe jękliwe westchnienie psiego ziewnięcia; przeprosiłam i poszłam sprawdzić, jak miewa się Ian. Zastanawiałam się, czy gubernator Martin ma choć blade pojęcie, jakie siły uruchamia. Skłaniałam się ku myśli, Ŝe wie, co robi, i Ŝe mimo wszystko pragnie, by choć na czele niektórych komitetów stanęli ludzie popierający Koronę podczas wojny regulacyjnej. Nie ulegało jednak wątpliwości, Ŝe nie mógł kontrolować wielu takich organizacji, a nawet o nich wiedzieć. Tymczasem kolonia zaczęła wrzeć jak woda w czajniku, a Martin nie dysponował regularnymi oddziałami, lecz jedynie takimi samozwańcami jak MacDonald – i milicją. Dlatego właśnie major nazywał Jamiego „pułkownikiem". Poprzedni gubernator, William Tryon, mianował go – wbrew jego woli – dowódcą milicji na obszarze powyŜej rzeki Yadkin. – Hm – mruknęłam do siebie. Ani MacDonald, ani Martin nie byli głupcami. Zachęcając Jamiego do utworzenia komitetu bezpieczeństwa, przypuszczali, Ŝe powoła on do słuŜby ludzi, którzy słuŜyli pod nim w milicji – co nie zobowiązywało władz do Ŝadnych świadczeń – czy wyposaŜenia – a gubernatora do odpowiedzialności za ich działania, poniewaŜ komitet bezpieczeństwa był organizacją nieformalną. Przyjęcie takiej propozycji naraŜało Jamiego – i wszystkich nas – na powaŜne niebezpieczeństwo.

W holu było ciemno, odrobina światła sączyła się tylko z kuchni za moimi plecami i z gabinetu, gdzie płonęła pojedyncza świeczka, Ian spał, zauwaŜyłam jednak, Ŝe jest niespokojny, a miękka skóra między jego brwiami boleśnie zmarszczona. Rollo uniósł łeb, zamiatając po podłodze grubym ogonem. Ian nie odpowiedział, kiedy wymówiłam jego imię, nie zareagował teŜ, gdy połoŜyłam mu dłoń na ramieniu. Potrząsnęłam nim delikatnie, potem mocniej. Dostrzegłam, Ŝe zmaga się ze sobą niczym człowiek miotany podwodnymi prądami. Wydawało się, Ŝe wciąga go jakaś głębia, ale po chwili drgnął, jakby poczuł w zdrętwiałym ciele ostrze bólu. Otworzył gwałtownie oczy, ciemne i zagubione, i spojrzał na mnie półprzytomnie. – Witaj – powiedziałam cicho, czując ulgę, Ŝe się ocknął. – Jak się nazywasz? Od razu dostrzegłam, Ŝe nie zrozumiał pytania, i powtórzyłam je cierpliwie. Gdzieś w głębi zamglonych źrenic pojawił się cień zrozumienia. – Kim jestem? – odezwał się po gaelicku. Powiedział coś jeszcze niewyraźnie w języku Mohawków, potem zatrzepotał powiekami i zamknął oczy. – Obudź się, Ian – powiedziałam stanowczo, znów nim potrząsając. – Powiedz mi, kim jesteś. Znów otworzył oczy i spojrzał na mnie spod zmruŜonych powiek, nie rozumiejąc. – Spróbujmy czegoś łatwiejszego. – Podniosłam dwa rozsunięte palce. – Ile palców widzisz? W jego wzroku pojawił się błysk świadomości. – Módl się, by Arch Bug tego nie zobaczył, ciociu – odezwał się sennie z cieniem uśmiechu na twarzy. – To bardzo nieładny gest, wiesz. No cóŜ, przynajmniej mnie rozpoznał, a takŜe znak V; to juŜ było coś. Musiał teŜ wiedzieć, kim jest, skoro nazwał mnie ciocią. – Jak się nazywasz? – spytałam ponownie. – Ian James FitzGibbons Fraser Murray – odparł dość opryskliwie. – Dlaczego wciąŜ wypytujesz mnie o imię? – FitzGibbons? – powtórzyłam. – Skąd ty to wziąłeś? Jęknął i przyłoŜył sobie dwa palce do powiek, mrugając przy tym. – To wuj Jamie, do niego miej pretensje – wyjaśnił. – To po jego starym ojcu chrzestnym. Nazywał się Murtagh FitzGibbon, ale moja matka nie chciała, Ŝebym nosił imię Murtagh. Chyba znów będę rzygał – dodał, odejmując dłoń od twarzy. Uniósł się i zaczął się krztusić nad miską, ale nie zwymiotował, co było dobrym

znakiem. UłoŜyłam go z powrotem na boku, był blady i lepki od potu; Rollo wspiął się na tylne łapy i oparł przednimi o stół, Ŝeby polizać go po twarzy, Ian chichotał, pojękując jednocześnie, i starał się odepchnąć psa osłabioną ręką. – Theirig dhachaigh, Okwaho – powiedział. Theirig dhachaigh znaczyło po gaelicku „idź do domu", Okwaho zaś było bez wątpienia imieniem Rolla w języku Mohawków. Wydawało się, Ŝe Ian plącze się między trzema językami, którymi władał biegle, ale mimo wszystko był dość przytomny. Zmusiwszy go do odpowiedzi na kilka jeszcze bardziej bezsensownych pytań, otarłam mu twarz wilgotną ściereczką, pozwoliłam przepłukać usta rozcieńczonym winem i na koniec go otuliłam. – Ciociu? – odezwał się sennie, kiedy ruszyłam w stronę drzwi. – Myślisz, Ŝe jeszcze kiedyś zobaczę swoją mamę? Przystanęłam, nie mając pojęcia, co powiedzieć. Ale nie było potrzeby nic mówić; zapadł w sen tak raptownie, jak się to zdarza ludziom, którzy doznali wstrząśnienia mózgu. Nim znalazłam właściwe słowa, oddychał głęboko.

6. Zasadzka Ian obudził się nagle, zaciskając dłoń na tomahawku. Po chwili zorientował się, Ŝe to materiał spodni. Nie miał pojęcia, gdzie się znajduje, i usiadł wyprostowany, próbując dostrzec w ciemności jakieś kształty. Przez mózg przebiegła mu błyskawica bólu; sapnął głośno i złapał się za głowę. Gdzieś niŜej niewidoczny Rollo wydał ciche, pełne niepokoju „uuf". Chryste. W nozdrza uderzył go zapach gabinetu ciotki – alkoholu, spalonego knota, suszonych liści leczniczych i obrzydliwych substancji, które nazywała penicyliną. Zamknął oczy, przycisnął czoło do uniesionych kolan i zaczął oddychać powoli przez usta. Co mu się śniło? Coś groźnego i okrutnego – ale nie powrócił do niego Ŝaden wyraźny obraz, a jedynie wraŜenie, Ŝe ktoś go tropił, Ŝe coś podąŜało za nim przez las. Musiał się wysikać, i to szybko. Wymacał krawędź stołu, na którym leŜał, i stanął ostroŜnie, mruŜąc oczy pod wpływem bolesnych błysków w głowie. Pani Bug zostawiła mu nocnik, pamiętał, jak o tym mówiła, ale świeczka zgasła, a on nie miał najmniejszej ochoty pełznąć po podłodze i szukać naczynia. Niewyraźne światło wskazało mu drzwi; zostawiła je uchylone, a korytarz jarzył się niewyraźnym blaskiem, który płynął z kuchennego paleniska. Dotarł do okna, otworzył je, stanął w strumieniu powietrza chłodnej wiosennej nocy i przymknął z ulgą oczy, opróŜniając pęcherz. Teraz poczuł się znacznie lepiej, ale wraz z odpręŜeniem uświadomił sobie na nowo mdłości w Ŝołądku i łupanie w głowie. Usiadł, oparł ręce na kolanach i połoŜył na nich głowę; czekał, aŜ wszystko się uspokoi. Z kuchni dobiegły jakieś głosy; teraz, kiedy zaczął zwracać na nie uwagę, słyszał je wyraźnie. To był wuj Jamie i ten MacDonald, a takŜe stary Arch Bug; ciotka Claire teŜ od czasu do czasu wtrącała słowo, a jej angielszczyzna kontrastowała ostro z gardłowymi dźwiękami szkockiego i gaelickiego. – Chciałby pan zostać agentem do spraw Indian? – spytał MacDonald. O co chodzi? – zastanawiał się, a potem do niego dotarło. No tak, oczywiście; Korona angaŜowała ludzi, wysyłała ich do róŜnych plemion, Ŝeby oferowali podarki, tytoń, noŜe i temu podobne rzeczy. Opowiadali bzdury o władcy, tak jakby król mógł się zjawić i zasiąść przy ognisku starszyzny podczas nowiu, i mówić jak zwykły człowiek.

Uśmiechnął się ponuro na myśl o tym. Zamiar był dość przejrzysty: namówić Indian do walki u boku Anglików, gdyby zaszła taka konieczność. Ale dlaczego ci w kuchni uwaŜali, Ŝe owa konieczność juŜ nadeszła? Francuzi ustąpili, wycofali się do swego północnego siedliska w Kanadzie. Och. Przypomniał sobie nagle, co Brianna mówiła mu o zbliŜających się walkach. Nie wiedział, czy ma jej wierzyć – moŜe jednak miała rację, a wtedy... nie chciał o tym myśleć. Ani o niczym innym. Przyczłapał Rollo, usiadł i oparł się o niego cięŜko, Ian nachylił się i wtulił twarz w gęste futro. Kiedyś, gdy mieszkał w Snaketown, zjawił się taki agent. Tłusty, mały osobnik o rozbieganych oczkach i drŜącym głosie. Pomyślał wtedy, Ŝe człowiek ten... Chryste, jak on miał na imię? Mohawkowie nazywali go Cuchnącym Potem, nie bez racji; śmierdział tak, jakby cierpiał na jakąś śmiertelną chorobę... Pomyślał, Ŝe człowiek ten w ogóle nie zna Kahnyen'-kehaka; nie władał praktycznie ich mową i najwyraźniej spodziewał się, Ŝe go lada chwila oskalpują – co uwaŜali za zabawne – i ze dwóch dla Ŝartu udawało, Ŝe chcą to zrobić, ale Tewaktenyonh kazał traktować go z szacunkiem, Ian był zmuszony odgrywać rolę tłumacza, co czynił, choć bez szczególnej satysfakcji. Prędzej uznałby się za Mohawka, niŜ przyznał do jakiegokolwiek powinowactwa z Cuchnącym Potem. Ale wuj Jamie... jemu poszłoby lepiej. Czy zrobiłby to? Ian nasłuchiwał głosów z umiarkowanym zainteresowaniem, było jasne, Ŝe Jamiego nie da się do niczego zmusić. MacDonald mógłby równie dobrze liczyć na cud, pomyślał, słysząc, jak wuj unika odpowiedzi. Westchnął, objął ramieniem Rolla i jeszcze bardziej wsparł się na zwierzaku. Czuł się okropnie. Myślałby, Ŝe umiera, gdyby ciotka Claire nie uprzedziła go, Ŝe przez kilka dni będzie kiepsko. Był przekonany, Ŝe pozostałaby przy nim, gdyby naprawdę umierał, Ŝe nie poszłaby sobie, powierzając go jedynie opiece Rolla. Okiennice wciąŜ były otwarte i owiewało go chłodne powietrze, przenikliwe, a zarazem łagodne, jak to wiosenną nocą. Wyczuł, Ŝe pies podnosi pysk i węszy; po chwili czworonóg wydał cichy, niecierpliwy skowyt. Opos albo szop. – No idź – rozkazał, prostując się i popychając lekko psa. – Dam sobie radę. Pies obwąchał go podejrzliwie i próbował polizać mu tył głowy, gdzie były szwy, ale dał sobie spokój, gdy Ian jęknął i zasłonił ranę dłońmi. – Idź, powiedziałem! Trzepnął delikatnie psa, ten prychnął, zrobił jedno kółko, a potem skoczył ponad jego głową i wylądował za oknem, uderzając głucho o ziemię. Ciszę rozdarł

pełen przeraŜenia krzyk, a po chwili rozległ się pospieszny tupot jakichś łap i odgłos masywnych ciał przedzierających się przez zarośla. Od strony kuchni dobiegł gwar wystraszonych głosów i po chwili Ian usłyszał, jak na korytarz wyszedł wuj Jamie; w sekundę później pchnął drzwi gabinetu. – Ian? – zawołał cicho. – Gdzie jesteś, chłopcze? Co się dzieje? Ian wstał, ale oczy zasnuła mu oślepiająca biel; zachwiał się. Wuj Jamie złapał go za ramię i posadził na stołku. – O co chodzi, chłopcze? Kiedy odzyskał ostrość wzroku, ujrzał wuja stojącego w świetle korytarza, z karabinem w ręku; Jamie miał na twarzy wyraz troski, ale i rozbawienia, gdy zerknął na otwarte okno. Wciągnął w nozdrza powietrze. – To nie skunks, jak przypuszczam. – No, jakieś zwierzę – odparł Ian, dotykając ostroŜnie głowy. – Albo Rollo pognał za panterą, albo stratował kota cioci. – Ach, rozumiem. Lepiej pójdzie mu z panterą. – Wuj odłoŜył karabin i podszedł do okna. – Mam zamknąć okiennice czy potrzebujesz świeŜego powietrza, chłopcze? Kiepsko wyglądasz. – Czuję się kiepsko – przyznał Ian. – Zostaw otwarte, jeśli moŜesz, wuju. – Chcesz się połoŜyć? Ian zawahał się. Czuł, jak Ŝołądek wciąŜ mu podskakuje nieprzyjemnie, i miał wielką ochotę znów się połoŜyć, ale gabinet, pełen mocnych woni, połyskujący gdzieniegdzie jakimś ostrzem i tajemniczymi narzędziami, które kojarzyły się z bólem, napawał go niepokojem. Wuj Jamie, domyślając się, w czym rzecz, ujął go za łokieć. – Chodź, chłopcze. MoŜesz przespać się na górze w przyzwoitym łóŜku, jeśli nie przeszkadza ci towarzystwo majora MacDonalda. – Nie przeszkadza – zapewnił. – Ale chyba zostanę tutaj. – Machnął ręką w stronę okna. – Rollo pewnie zaraz wróci. Wuj nie spierał się z nim, za co Ian był mu wdzięczny. Kobiety zawsze robiły zamieszanie. MęŜczyźni przyjmowali rzecz do wiadomości i koniec. Jamie zaprowadził go bezceremonialnie na legowisko, okrył, a potem zaczął tłuc się w ciemności, szukając karabinu, który gdzieś połoŜył, Ian doszedł do wniosku, Ŝe trochę zamieszania nie zaszkodzi. – MoŜesz mi podać kubek wody, wuju Jamie? – Co? AleŜ tak. Ciocia Claire zostawiła dzbanek tuŜ obok stołu. Rozległ się kojący plusk wody;

poczuł przy swoich ustach brzeg naczynia, a na plecach dłoń wuja, który go podtrzymywał. Nie potrzebował tego, ale nie sprzeciwiał się, dotyk był ciepły i uspokajający. Nie zdawał sobie sprawy, jak bardzo przemarzł od nocnego powietrza, i teraz wstrząsnął nim dreszcz. – Wszystko w porządku, chłopcze? – spytał cicho wuj, zaciskając dłoń na ramieniu Iana. – Tak, doskonale. Wuju Jamie? – Aha? – Czy ciocia Claire mówiła ci... o wojnie? To znaczy tej, która się zbliŜa. Z Anglią. Przez chwilę panowała cisza; wysoka sylwetka wuja znieruchomiała na tle światła płynącego zza drzwi. – Mówiła – odparł i cofnął dłoń. – A tobie? – Nie. Kuzynka Brianna mi mówiła. – PołoŜył się na boku, zwaŜając na obolałą głowę. – Wierzysz im? Tym razem nie wyczuł wahania. – Ano wierzę. Wuj oznajmił to z typową dla siebie, chłodną rzeczowością, ale jego ton sprawił, Ŝe Ianowi podniosły się włosy na karku. – No tak. W porządku. Poduszka z gęsiego puchu była miękka pod jego policzkiem i pachniała lawendą. Poczuł na głowie dłoń, która odsunęła mu zmierzwione włosy sprzed twarzy. – Nie przejmuj się tym, Ian – powiedział cicho wuj. – Mamy jeszcze czas. Wziął karabin i wyszedł, Ian widział ze swego miejsca podwórze, drzewa przy krawędzi wzniesienia, zbocze Black Mountain, a jeszcze dalej czarne, rozgwieŜdŜone niebo. Usłyszał, jak otwierają się drzwi na tyłach domu, a po chwili dotarł do niego głos pani Bug, zagłuszający innych. – Nie ma ich w domu – powiedziała bez tchu. – W chacie ciemno, śladu ognia w kominku. Gdzie oni się wybrali o tej porze? Zastanawiał się półprzytomnie, o kogo chodzi, ale nie wydawało się to szczególnie waŜne. Jeśli pojawiły się jakieś kłopoty, był pewien, Ŝe wuj Jamie się tym zajmie. Myśl ta przyniosła ukojenie; poczuł się jak mały chłopiec, który leŜy bezpiecznie w łóŜku i słyszy z zewnątrz głos ojca rozmawiającego z jakimś dzierŜawcą w chłodnej ciemności szkockiego poranka.

Zaczęło go z wolna ogarniać ciepło; wkrótce zasnął. *** KsięŜyc zaczął juŜ wschodzić, kiedy wyruszyli. Bogu dzięki, pomyślała Brianna. Gdy jednak wielka złota kula poŜeglowała ze swej gwiezdnej kołyski i rozświetliła niebo, szlak pod ich stopami pozostał skąpany w nieprzeniknionej czerni nocnego lasu. Czerni, która jednak nie była milcząca. Nad ich głowami szeleściły ogromne drzewa, w mroku popiskiwały i węszyły drobne stworzenia, a chwilami tuŜ obok rozlegał się ledwie słyszalny trzepot nietoperza, który budził w niej lęk, jakby nagle cząstka nocy uwolniła się i przybrała skrzydła. – Twój pan to lękliwy osobnik – odezwał się Roger, kiedy sapnęła ze strachu i przywarła do niego, nawiedzona po raz kolejny przez latającą zjawę. – Mój pan to... troskliwy osobnik – odparła, ściskając mu dłoń. – Dziękuję. Zanosiło się na to, Ŝe spędzą noc na własnych pelerynach przy palenisku McGillivrayów, nie zaś otuleni pościelą w swoim łóŜku – ale wiedziała, Ŝe przynajmniej będą mieć przy sobie Jammy'ego. Ścisnął jej dłoń w odpowiedzi. Jego ręce były duŜe i silne; dodawały jej odwagi w tej ciemności. – Nie ma za co. Ja teŜ chcę, Ŝeby był z nami. Taką noc rodzina powinna spędzić razem, w jednym miejscu. Tak jest bezpieczniej. Mruknęła tylko cicho, dając mu do zrozumienia, Ŝe się zgadza i jest rada, ale chciała podtrzymać rozmowę, zarówno by wzmocnić poczucie wzajemnej więzi, jak i odgrodzić się na chwilę od nocy. – Mój pan był bardzo elokwentny – powiedziała ostroŜnie. – Tam nad mogiłą, przy pochówku tych biednych ludzi. Roger parsknął; dostrzegła parę jego oddechu w nocnym powietrzu. – Twój pan był bardzo zakłopotany. Przez twojego ojca! Uśmiechnęła się, pewna, Ŝe jej nie widzi. – Poszło ci bardzo dobrze – pochwaliła łagodnie. – Mhm – rzucił krótko i parsknął. – Co do elokwencji... jeśli moŜna w ogóle o niej mówić, nie była moja. Cytowałem tylko fragmenty jakichś psalmów. Nie wiem nawet których. – Nie szkodzi. Ale dlaczego wybrałeś akurat te słowa? Wydawało mi się, Ŝe zmówisz Modlitwę Pańską albo moŜe przytoczysz psalm dwudziesty trzeci.

Wszyscy go znają. – Rzeczywiście – przyznał. – Miałem taki zamiar. Ale kiedy juŜ zacząłem... Zawahał się, a ona ujrzała w swej pamięci surowe, zimne mogiły i zadrŜała, wyczuwając woń spalenizny. Ścisnął mocniej jej palce i przyciągnął ją bliŜej, ujmując ją za łokieć. – Nie wiem – powiedział szorstko. – Wydawały się... jakby bardziej właściwe. – Były właściwe – odparła cicho, ale nie drąŜyła dalej tematu, tylko nakierowała rozmowę na swój ostatni projekt inŜynierski, pompę ręczną, słuŜącą do czerpania wody ze studni. – Gdybym miała odpowiedni materiał na rurę, mogłabym bez trudu doprowadzić wodę do samego domu! Zgromadziłam juŜ dość duŜo drewna na porządny zbiornik, jeśli tylko uda mi się namówić Ronniego na obróbkę – Ŝebyśmy przynajmniej mogli brać prysznic z deszczówki. Ale wydrąŜać pnie drzew... – urwała. Metoda ta była stosowana przy krótkich przewodach. – Potrzebowałabym wielu miesięcy, Ŝeby przygotować materiały konieczne, by doprowadzić wodę ze studni, a co dopiero ze strumienia. Zdobycie blachy miedzianej nie jest moŜliwe. Nawet gdyby było nas stać, ściągnięcie jej aŜ z Wilmington byłoby... Machnęła ręką, wyraŜając tym gestem niezadowolenie ze skomplikowanej natury przedsięwzięcia. Zastanawiał się nad tym przez chwilę; towarzyszył im rytmiczny, kojący odgłos ich kroków na skalnym podłoŜu. – No cóŜ, staroŜytni Rzymianie uŜywali do tego betonu; opis znajdziesz u Pliniusza. – Wiem. Ale to wymaga odpowiedniego piasku, którego akurat nie mamy. I wapna niegaszonego, którego teŜ nie mamy. I... – No dobrze, a glina? – przerwał jej. – Widziałaś ten talerz na weselu Hildy? DuŜy brązowoczerwony, z pięknym wzorem? – Tak – odparła. – Dlaczego pytasz? – Ute McGillivray mówiła, Ŝe przywiózł go ktoś z Salem. Nie pamiętam, jak się nazywał, ale to ponoć był jakiś mistrz sztuki garncarskiej. – Mogę się załoŜyć o wszystko, Ŝe tak nie mówiła! – No dobrze, słowa nie są waŜne. – Ciągnął, niezraŜony: – Chodzi o to, Ŝe robi to tutaj. Nie przywozi gotowych wyrobów z Niemiec. W okolicy musi więc być glina nadająca się do wypalania. – Ach tak, rozumiem. Hmm. No cóŜ, niezły pomysł. Rzeczywiście, był to niezły pomysł, w dodatku zajął ich przez resztę drogi.

Zeszli juŜ ze wzniesienia i znajdowali się w odległości ćwierć mili od domu McGillivrayów, kiedy Brianna poczuła mrowienie na karku. Mogła to być jedynie jej wyobraźnia; po tym, co zobaczyli w tamtej opustoszałej dolinie, ciemność lasu zdawała się nabrzmiewać groźnie i Brianna spodziewała się zasadzki za kaŜdym zakrętem drogi, oczekując w napięciu niespodziewanego ataku. Po chwili usłyszała, jak coś trzasnęło wśród drzew po prawej stronie – odgłos pękania suchej gałązki. Z pewnością nie był to wiatr ani zwierzę. Rzeczywiste niebezpieczeństwo miało swój specyficzny smak, ostry jak sok cytrynowy, w przeciwieństwie do owoców zrodzonych przez wyobraźnię, mdłych jak lemoniada. Zacisnęła ostrzegawczo dłoń na ramieniu Rogera, a on zatrzymał się gwałtownie. – Co? – wyszeptał, opierając dłoń na rękojeści noŜa. – Gdzie? Najwidoczniej niczego nie dosłyszał. Do diabła, dlaczego nie wzięła ze sobą broni albo przynajmniej sztyletu? Miała tylko scyzoryk, który zawsze nosiła w kieszeni – i to, co mogła znaleźć w lesie. Nachyliła się ku Rogerowi i wskazała kierunek, on zaś podąŜył za ruchem jej ręki. Potem kucnęła i zaczęła szukać po omacku kamienia albo jakiegoś kija, którym mogłaby się bronić. – Mów dalej – nakazała mu szeptem. – Moja pani to tchórz, co? – powiedział tonem niekłamanego rozbawienia. – Twoja pani to istny dzikus – zareplikowała, starając się dostosować do jego swobodnego tonu, grzebiąc jednocześnie w kieszeni. Drugą dłoń zacisnęła na kamieniu i wyswobodziła go z opornej ziemi; był zimny i cięŜki. Dźwignęła się, skupiona wszystkimi zmysłami na ciemności po prawej stronie. – Wypatroszy wszystko, co... – Och, to pani – odezwał się jakiś głos za jej plecami. Wrzasnęła, a Roger drgnął, obrócił się na pięcie, by stanąć twarzą do przeciwnika, jednym płynnym ruchem chwycił Briannę i pchnął za siebie. Szarpnięcie pozbawiło ją równowagi. Zaczepiła w ciemności obcasem o jakiś niewidoczny korzeń i runęła na plecy, dzięki czemu widziała teraz doskonale Rogera w blasku księŜyca, z noŜem w dłoni, szarŜującego z dzikim krzykiem między drzewa. Po chwili uświadomiła sobie sens słów wypowiedzianych przez tamten głos oraz obecny w nich wyraŜony ton rozczarowania. W zaroślach po prawej stronie odezwał się drugi głos, bardzo podobny do pierwszego i pełen strachu: – Jo? Co jest, Jo? Co jest?

Z lewej strony dobiegał odgłos szarpaniny. Zrozumiała, Ŝe Roger schwytał kogoś. – Roger! – zawołała. – Roger, daj spokój. To Beardsleyowie! Gdy upadła, wypuściła z dłoni kamień i teraz, podnosząc się z ziemi, otarła brudną rękę o spódnicę. Serce biło jej jak oszalałe, stłukła sobie lewy pośladek, chciało się jej śmiać, ale zarazem czuła niepowstrzymaną chęć uduszenia któregoś z bliźniaczych braci Beardsleyów. – Kezzie Beardsley, wyłaź stamtąd! – wrzasnęła i powtórzyła polecenie jeszcze głośniej. Teraz, kiedy jej matka wycięła chłopakowi chronicznie zainfekowane migdałki, słyszał znacznie lepiej, ale wciąŜ niedoskonale. Zaszeleściły zarośla i po chwili ukazała się drobna postać Keziaha Beardsleya, ciemnowłosego, białego na twarzy i uzbrojonego w duŜą pałkę, którą zdjął sobie z ramienia i teraz starał się schować ją za plecami, wyraźnie speszony. Po chwili usłyszała jeszcze głośniejszy szelest i przy akompaniamencie przekleństw wyłonił się Roger, trzymając za kościsty kark Josiaha Beardsleya, bliźniaczego brata Kezziego. – Co knuliście, na Boga, wy mali dranie? – spytał Roger, popychając ostro Josiaha; obaj bracia stanęli obok siebie w poświacie księŜycowego blasku. – Wiecie, Ŝe o mało was nie zabiłem? Pomimo słabego światła Brianna dostrzegła cyniczny grymas na twarzy Jo; szybko się jednak opanował i juŜ po chwili przybrał wyraz niekłamanej pokory. – Tak nam przykro, panie Mac. Słyszeliśmy, jak ktoś nadchodzi, i pomyśleliśmy sobie, Ŝe to zbójcy. – Zbójcy – powtórzyła Brianna, której znów zachciało się śmiać, ale stłumiła wesołość. – Skąd u licha znacie to słowo? – Och. – Jo spojrzał na swoje stopy, trzymając splecione dłonie za plecami. – Panna Lizzie nam czytała, z tej ksiąŜki, co to kupił ją pan Jamie. Tam to było. O zbójcach. – Rozumiem. – Zerknęła na Rogera. Jego irytacja takŜe ustępowała rozbawieniu. – KsiąŜka o piratach. Daniela Defoe. – Ach tak. – Roger schował sztylet do pochwy. – A dlaczego pomyśleliście, Ŝe nadchodzą zbójcy? Kezzie, którego kapryśny słuch zaczął teraz funkcjonować właściwie, wychwycił te słowa i odpowiedział, równie szczerze jak brat, choć jego głos był donośniejszy i nieco płaski z powodu wczesnej głuchoty. – Spotkaliśmy pana Lindsaya, sir, jak szedł do domu, i on nam powiedział, co

się wydarzyło w Dutchman's Creek. To prawda, co mówił? Spaleni na popiół? – Wszyscy zginęli. – Głos Rogera utracił wszelkie nutki rozbawienia. – Ale co ma z tym wspólnego wasze chowanie się po krzakach, i to z pałkami? – No, widzi pan, McGillivrayowie mają piękne, duŜe gospodarstwo; warsztat bednarski, nowy dom i w ogóle, a Ŝe stoi przy drodze... No, jakbym ja był zbójcą, sir, to pewnie wybrałbym takie miejsce – wyjaśnił Jo. – I jest tam panna Lizzie ze swoim tatą. I pański syn, panie Mac – dodał rzeczowo Kezzie. – Baliśmy się, by nie stała się im jakaś krzywda. – Rozumiem. – Roger uśmiechnął się krzywo. – No cóŜ, w takim razie dziękuję za waszą troskę. Choć wątpię, czy gdzieś w okolicy mogą kryć się zbójcy; Dutchman's Creek to kawał drogi stąd. – Tak, sir – zgodził się Jo. – Ale zbójcy mogą być wszędzie, prawda? Było to niezaprzeczalne i na tyle prawdopodobne, by Brianna znów poczuła chłód na plecach. – Mogą być, ale ich nie ma – zapewnił Roger. – Skoro tak, to chodźcie z nami. Idziemy właśnie po małego Jema. Jestem pewien, Ŝe Frau Ute zrobi wam spanie przy ogniu. Beardsleyowie wymienili tajemnicze spojrzenia. Byli niemal identyczni – obaj niscy i zwinni, o ciemnych gęstych włosach; róŜniła ich tylko głuchota Kezziego i okrągła blizna na kciuku Jo – widok zaś dwóch drobnokościstych twarzy, na których malował się taki sam wyraz, budził pewien niepokój. Bez względu na to, co owo spojrzenie oznaczało, dowodziło porozumienia, gdyŜ Kezzie skinął lekko głową, zdając się na swego brata. – Och, nie, sir – odparł grzecznie Josiah. – Chyba tu zaczekamy. Po czym obaj bez słowa odwrócili się i ruszyli w ciemność, depcząc z chrzęstem liście i drobne kamyki. – Zaczekaj, Jo! – zawołała za nimi Brianna, która wyszukała coś na dnie swej kieszeni. – Tak, madam? – Josiah pojawił się u jej boku zadziwiająco nagle. Jego brat nie potrafił się skradać, ale Jo był w tym mistrzem. – Och! Tu jesteś. – Odetchnęła głęboko, by uspokoić serce, i wręczyła mu gwizdek wycięty z drewna dla Germaina. – Weź to. Jeśli zamierzasz stać na warcie, moŜe ci się przydać. śeby wezwać pomoc, gdyby ktoś się pojawił. Nie ulegało wątpliwości, Ŝe Jo Beardsley nigdy wcześniej nie widział gwizdka, ale nie zamierzał się do tego przyznawać. Obracał mały przedmiot w dłoni, starając się na niego nie patrzeć.

Roger wyciągnął rękę, wziął od niego gwizdek i dmuchnął z całej siły; nocną ciszę rozdarł przeraźliwy dźwięk. Kilka ptaków, spłoszonych z gniazd, wystrzeliło w górę nad drzewami, krzycząc głośno przy wtórze Kezziego Beardsleya, który otworzył oczy ze zdumienia. – Dmuchaj w ten koniec – doradził Roger, postukując palcem we właściwą część gwizdka. – Zaciśnij trochę usta. – Bardzo dziękuję, sir – mruknął Jo. Odrzuciwszy stoicką maskę, wziął gwizdek z pełną zachwytu miną, jak mały chłopiec w gwiazdkowy poranek, i odwrócił się niezwłocznie, by pokazać prezent bratu. Briannę uderzyła nagle myśl, Ŝe Ŝaden z nich nigdy prawdopodobnie nie doświadczył radości otrzymania prezentu gwiazdkowego ani Ŝadnego innego. – Zrobię ci taki sam – obiecała Kezziemu. – Będziecie mogli dawać sobie sygnały. Jeśli zobaczycie jakichś zbójców – dodała z uśmiechem. – O, tak, proszę pani. Zrobimy to, na pewno! – zapewnił, prawie nie patrząc na nią, pochłonięty bez reszty chęcią obejrzenia gwizdka, który jego brat wsunął mu w dłoń. – Gdybyście potrzebowali pomocy, zagwiŜdŜcie trzy razy – zawołał za nimi Roger, biorąc Briannę za rękę. – Tak, sir! – dobiegło z ciemności, a po chwili, z niejakim opóźnieniem, niewyraźne: – Dziękujemy, madam! – po czym nastąpiła kanonada dmuchnięć, sapnięć i pozbawionych tchu westchnień, przerywanych od czasu do czasu gwizdami. – Widzę, Ŝe Lizzie uczy ich manier – zauwaŜył Roger. – I czytania. Myślisz, Ŝe się kiedyś ucywilizują? – Nie – odparła z cieniem Ŝalu w głosie. – Naprawdę? – Nie widziała jego twarzy w ciemności, ale dosłyszała zaskoczenie w głosie. – śartowałem. Rzeczywiście tak uwaŜasz? – Owszem, i nic dziwnego, sądząc po tym, jakie mieli dzieciństwo. ZauwaŜyłeś, jak zareagowali, kiedy dałam im gwizdek? Od nikogo nie dostali nigdy Ŝadnego prezentu ani zabawki. – Pewnie nie. Myślisz, Ŝe dzięki temu się cywilizują? Jeśli tak, to przypuszczam, Ŝe nasz Jem będzie jakimś filozofem albo artystą. Pani Bug psuje go niemiłosiernie. – A ty niby nie – zauwaŜyła wyrozumiale. – I tata, Lizzie, mama i wszyscy w okolicy. – No dobra – odparł Roger, niezraŜony krytyką. – Poczekaj, aŜ będzie miał

rywala... lub rywalkę. Czy Germainowi nie grozi zepsucie? Germaina, najstarszego syna Fergusa i Marsali, męczyły dwie młodsze siostry, znane powszechnie jako piekielne kocięta, które łaziły wszędzie za bratem, dręcząc go i nękając. Wybuchnęła śmiechem, ale jednocześnie poczuła się trochę nieswojo. Kiedy pojawiała się myśl o kolejnym dziecku, miała wraŜenie, Ŝe siedzi w wagoniku rollercoastera, bez tchu i ze ściśniętym Ŝołądkiem, podniecona i jednocześnie przeraŜona. Zwłaszcza teraz, kiedy wspomnienie ich aktu miłosnego wciąŜ zalegało w niej miękko niczym ruchoma rtęć. Roger chyba wyczuwał jej niepewność, bo nie drąŜył juŜ tematu, tylko sięgnął po jej rękę; dłoń miał duŜą i ciepłą. Powietrze było zimne, w rozpadlinach i zagłębieniach wciąŜ zalegały resztki zimowego chłodu. – A co powiesz w takim razie o Fergusie? – spytał, wracając do poprzedniego wątku rozmowy. – Z tego, co słyszałem, teŜ nie miał zbyt udanego dzieciństwa, a wydaje się człowiekiem cywilizowanym. – Kiedy skończył dziesięć lat, jego wychowaniem zajęła się moja ciotka Jenny – przypomniała. – Nie znałeś jej, ale wierz mi, ucywilizowałaby nawet Adolfa Hitlera. Poza tym Fergus dorastał w ParyŜu, nie na tym pustkowiu – nawet jeśli mieszkał w burdelu. No i wydaje się, Ŝe był to przybytek wysokiej klasy, sądząc po tym, co mi opowiadała Marsali. – Ach tak? A co ci takiego opowiadała? – Och, parę historyjek, które słyszała od niego. O klientach i dziw... dziewczętach. – A więc nie potrafisz powiedzieć „dziwka"? – spytał rozbawiony. Poczuła rumieniec na policzkach i dziękowała Bogu, Ŝe jest ciemno; lubił jej dokuczać, gdy się czerwieniła. – Nic na to nie poradzę, Ŝe chodziłam do katolickiej szkoły. Wcześnie wpojone nawyki – broniła się. Była to prawda; nie umiała wypowiadać pewnych słów, chyba Ŝe w chwili gniewu czy z rozmysłem. – Ale dlaczego ty potrafisz? MoŜna by pomyśleć, Ŝe chłopak kaznodziei powinien mieć taki sam problem. Roześmiał się cierpko. – U mnie był nieco inny problem. Chodziło raczej o to, Ŝe czułem się w obowiązku kląć i zachowywać w pewien sposób w obecności przyjaciół, by udowodnić, Ŝe to potrafię. – W jaki sposób? – spytała, wyczuwając okazję. Nieczęsto mówił o swych wczesnych latach w Inverness, kiedy to został adoptowany przez stryjecznego

dziadka, duchownego prezbiteriańskiego, a ona uwielbiała go słuchać, kiedy czasem coś mu się wyrywało. – Och. Palić, pić piwo i wypisywać brzydkie słowa na ścianie ubikacji – wyjaśnił tonem, który kazał się domyślać, Ŝe się uśmiecha. – Przewracać śmietniki. Spuszczać powietrze z opon samochodów. Kraść słodycze w sklepie. Wtedy był ze mnie kawał małego przestępcy. – Terrorysta z Inverness, co? Miałeś swój gang? – spytała Ŝartobliwie. – Owszem – odparł i zaśmiał się głośno. – Garry MacMillian, Bobby Cawdor i Dougie Buchanan. Byłem odmieńcem, nie tylko jako chłopak pastora, ale teŜ ktoś, kto miał ojca Anglika i angielskie nazwisko. Musiałem więc im pokazać, Ŝe jestem twardzielem. Co oznaczało, Ŝe popadałem w największe kłopoty. – Nie miałam pojęcia, Ŝe byłeś młodocianym przestępcą – wyznała, zachwycona. – No, nie trwało to zbyt długo – oświadczył cierpko. – Latem, kiedy skończyłem piętnaście łat, wielebny zainstalował mnie na kutrze rybackim i wysłał w morze, Ŝebym łowił śledzie. Trudno powiedzieć, dlaczego to zrobił: by wyprostować mi charakter, uratować przed więzieniem czy teŜ tylko dlatego, Ŝe nie mógł juŜ dłuŜej znieść mojej obecności w domu, ale poskutkowało. Jak będziesz chciała poznać twardych ludzi, wypłyń w morze z załogą szkockich rybaków. – Zapamiętam to – obiecała, starając się bezskutecznie zapanować nad śmiechem. – Twoi przyjaciele skończyli w więzieniu czy teŜ nawrócili się na drogę cnoty, nie mając u boku takiego prowodyra jak ty? – Dougie wstąpił do wojska – wyjaśnił z nutą tęsknoty w głosie. – Gerry przejął sklep po ojcu, jego stary prowadził trafikę. Bobby... no tak, Bobby nie Ŝyje. Utopił się, łowiąc kraby ze swoim kuzynem Obanem. Nachyliła się ku niemu i ścisnęła mu rękę w geście współczucia. – Przykro mi – powiedziała i umilkła na chwilę. – Tyle Ŝe... jeszcze nie umarł, prawda? Na razie jeszcze nie. Roger potrząsnął głową i westchnął cicho. Brzmiała w tym nuta rozbawienia i smutku. – Czy to pocieszające? – spytała. – Czy raczej przeraŜające? Chciała, by mówił; nie był taki rozmowny od czasu, kiedy próbowano go powiesić, przez co utracił zdolność śpiewania. Zmuszony zabierać głos w obecności innych, stawał się nieśmiały, a za gardło łapał go skurcz. Mowę miał wciąŜ chrapliwą, ale gdy był odpręŜony, tak jak teraz, nie krztusił się i nie kaszlał. – Jedno i drugie – odparł i znów westchnął. – Tak czy inaczej, juŜ go nie

zobaczę. – Wzruszył lekko ramionami, jakby chciał o tym zapomnieć. – Często myślisz o swoich dawnych przyjaciołach? – Nie, nieczęsto – wyznała cicho. Tu szlak się zwęŜał, więc wsunęła mu rękę pod ramię i przytuliła się do niego; zbliŜali się do ostatniego zakrętu, za którym widać juŜ było domostwo McGillivrayów. – Tu jest tyle wszystkiego. Nie chciała jednak mówić o tym, czego tu nie ma. – Myślisz, Ŝe Jo i Kezzie tylko się bawią? – spytała. – Czy moŜe coś knują? – A co mają knuć? – odpowiedział pytaniem, przyjmując zmianę tematu bez słowa sprzeciwu. – Nie podejrzewam, Ŝe zamierzają napaść kogoś na drodze – i to o tej porze. – Wierzę, Ŝe stoją na straŜy. – Zrobiliby wszystko, by chronić Lizzie. Tylko... – urwała nagle. Wyszli z lasu na drogę dla wozów; jej przeciwległa krawędź opadała stromym zboczem, które wyglądało w nocy jak bezdenne jezioro czarnego aksamitu – za dnia ujrzeliby splątany gąszcz opadłych gałęzi, kępy rododendronów, derenie, wszystko porośnięte kłębowiskiem prastarych winorośli i pnączy. Droga biegła dalej pagórkowato, by zakręcić o sto osiemdziesiąt stopni i dotrzeć łagodnie do domostwa McGillivrayów, około trzydziestu metrów dalej. – Światła wciąŜ się palą – zauwaŜyła z niejakim zaskoczeniem. Niewielkie skupisko budynków – stary dom, nowy dom, warsztat bednarski Ronniego Sinclaira, chata i kuźnia Dai Jonesa – okrywał mrok, ale okna nowego domu McGillivrayów przecinały pasemka światła przebijającego przez listwy okienne, a ognisko przed wejściem wyglądało na tle ciemności jak jaskrawa plama. – Kenny Lindsay – przypomniał Roger. – Beardsleyowie mówili, Ŝe go spotkali. Zatrzymał się tu pewnie, Ŝeby przekazać nowiny. – Mhm. Lepiej uwaŜajmy; jeśli i oni wypatrują zbójców, to mogą strzelić do wszystkiego, co się rusza. – Nie dzisiaj; wydają przyjęcie, pamiętasz? Ale co ty mówiłaś? śe Beardsleyowie chronią Lizzie? – Och. – Uderzyła czubkiem buta o jakąś niewidoczną przeszkodę i złapała ramię Rogera, Ŝeby nie upaść. – Uff! Tyle Ŝe nie jestem pewna, przed kim mają ją chronić. Roger odruchowo zacisnął palce na jej barku. – Co przez to rozumiesz? – To, Ŝe na miejscu Manfreda McGillivraya starałabym się być dla Lizzie bardzo miła. Mama twierdzi, Ŝe Beardsleyowie chodzą za nią jak psy, ale ja bym powiedziała, Ŝe chodzą za nią jak oswojone wilki.

– Ian mówił kiedyś, Ŝe wilków nie moŜna oswoić. – Właśnie – skwitowała. – Pospieszmy się, nim zgaszą ognisko. *** Wielki dom z drewnianych bali dosłownie roił się od ludzi. Z otwartych drzwi wylewało się światło i jarzyło się w wąskich szparach okiennych wzdłuŜ frontu, a przy ognisku krąŜyły niewyraźne postaci. Usłyszeli w ciemności muzykę skrzypiec, wysoką i słodką, niesioną przez wiatr wraz z wonią pieczonego mięsa. – Wydaje mi się, Ŝe Senga naprawdę dokonała wyboru – zauwaŜył Roger, ujmując ją za ramię przed ostatnim stromym odcinkiem drogi. – ZałoŜymy się, kto jest wybrankiem? Ronnie Sinclair czy ten niemiecki chłopak? – Zakład? A o co? Oj! – Potknęła się, zahaczając o kamień, który wystawał na ścieŜce, ale Roger przytrzymał ją mocno, by nie upadła. – Przegrany posprząta spiŜarnię – zaproponował Roger. – Zgoda. Myślę, Ŝe wybrała Heinricha. – Tak? No cóŜ, moŜe masz rację – oznajmił rozbawiony. – Ale muszę ci powiedzieć, Ŝe jak ostatnim razem się o tym mówiło, stawka wynosiła pięć do trzech na korzyść Ronniego. Frau Ute to siła, z którą naleŜy się liczyć. – Owszem – przyznała Brianna. – I gdyby chodziło o Hildę czy Ingę, nie byłoby mowy o Ŝadnym wyborze. Ale Senga to wykapana matka; – nikt nie będzie jej mówił, co ma robić, nawet sama Frau Ute. – Po chwili spytała: – A swoją drogą, skąd wzięło się to imię „Senga"? W okolicy Salem jest mnóstwo dziewcząt o imieniu Hilda czy Inga, ale nie spotkałam drugiej Sengi. – I nie spotkasz, w kaŜdym razie nie w Salem. Widzisz, to imię nie jest niemieckie, tylko szkockie. – Szkockie? – zdumiała się. – Pewnie. – W tonie jego głosu czuło się, Ŝe się uśmiecha. – To Agnes czytane wspak. Dziewczyna o takim imieniu musi być przekorna, nie sądzisz? – śartujesz! Agnes wspak? – Nie powiedziałbym, Ŝe to dość częste, ale spotkałem w Szkocji jedną czy dwie Sengi. Wybuchnęła śmiechem. – Czy Szkoci postępują tak równieŜ z innymi imionami? Zastanawiał się przez chwilę. – No, chodziłem do szkoły z pewną dziewczyną o imieniu Adnil, znałem teŜ

jednego chłopaka ze sklepu spoŜywczego, załatwiał sprawunki dla starszych pań w sąsiedztwie – jego imię wymawiało się Kirry, ale pisało Cire. Spojrzała na niego podejrzliwie, tak na wszelki wypadek, gdyby sobie z niej Ŝartował, ale on mówił powaŜnie. Potrząsnęła głową. – Mama chyba nie myli się co do Szkotów. Więc twoje imię wymawiane wspak brzmiałoby... – Regor – wyjaśnił. – Jak z filmu o Godzilli, no nie? Gigantyczny węgorz albo chrząszcz o ślepiach strzelających promieniami śmierci. Wydawało się, Ŝe jest rozbawiony tym konceptem. – Przyznaj się, myślałeś o tym – zauwaŜyła ze śmiechem. – Kim wolałbyś być? – CóŜ, kiedy byłem mały, wydawało mi się, Ŝe chrząszcz o ślepiach miotających promienie śmierci to najwspanialsze, co moŜe być. Potem wypłynąłem na morze i od czasu do czasu wyciągałem w sieci węgorza olbrzyma. Nie chciałabyś mieć z takim do czynienia, wierz mi. – Przynajmniej zwinniejszy od Godzilli – zauwaŜyła, wzdragając się nieznacznie na wspomnienie spotkania z tym osobnikiem. Cztery stopy spręŜystej stali i gumy, szybki niczym błyskawica, o paszczy pełnej ostrych jak brzytwa zębów – taki właśnie wyłonił się z ładowni kutra rybackiego, którego rozładunek obserwowała w małym mieście portowym zwanym MacDuff. – Stali z Rogerem oparci się o niski kamienny murek, przyglądając się bezczynnie mewom, które krąŜyły na wietrze, kiedy z jakiejś łodzi dobiegł ostrzegawczy krzyk. Spojrzeli na dół i zdąŜyli jeszcze dostrzec rybaków odskakujących gwałtownie od jakiegoś stwora na pokładzie. Przez srebrzysty gąszcz ryb przemknęła giętka fala, wystrzeliła pod relingiem i wylądowała na mokrych kamieniach nabrzeŜa, gdzie wywołała panikę wśród rybaków polewających wodą ze szlauchu sprzęt do połowów; węgorz wił się i rzucał niczym urwany przewód pod wysokim napięciem, dopóki jeden z męŜczyzn w wysokich gumowych butach, wykazując się odwagą, nie podbiegł i nie strącił bestii kopnięciem do wody. – Te węgorze to nie są złe stworzenia – oznajmił rozsądnie Roger, wspominając najwidoczniej to samo wydarzenie. – Trudno je przecieŜ winić; pływają sobie po dnie morza, a nagle ktoś wyciąga je brutalnie na brzeg. – Racja – powiedziała, mając na myśli siebie i jego. Ujęła dłoń męŜa i splotła z nim palce, czerpiąc siłę z chłodnego, mocnego uścisku. Podeszli dostatecznie blisko domu, by słyszeć śmiech i urywki rozmów, które unosiły się w zimnej nocnej ciemności wraz z dymem ogniska. MoŜna było

dostrzec biegające samopas dzieci; zauwaŜyła dwie małe postaci, które przemykały między nogami dorosłych wokół ogniska, czarne i cienkonogie jak gobliny. CzyŜby Jem? Nie, jest mniejszy, poza tym Lizzie na pewno by... – Mej – odezwał się Roger. – Co? – Jem, od tyłu – wyjaśnił. – Pomyślałem sobie właśnie, Ŝe byłoby zabawnie oglądać z nim film o Godzilli. MoŜe chciałby być chrząszczem o miotających śmiertelne spojrzenie oczach. Byłoby fajnie, co? Miał w głosie taki smutek, Ŝe poczuła grudę w gardle; ścisnęła mu mocno dłoń i przełknęła. – Opowiedz mu o Godzilli. To w końcu tylko fantazja. Ja zajmę się rysunkami. Roześmiał się. – BoŜe, spróbuj, Bree, a ukamienują cię za konszachty z diabłem. Godzilla wygląda jak stwór wprost z Apokalipsy, tak w kaŜdym razie słyszałem. – Kto ci to mówił? – Eigger. – Kto... och. – Dokonała w myślach szybkiej korekty. – Reggie? Kto to jest Reggie? – Wielebny. – Stryjeczny dziadek, przybrany ojciec. Wyczuła, Ŝe mąŜ się uśmiecha. – Mówił tak o nas, kiedy chodziliśmy w sobotę na filmy o potworach. Eigger i Regor... Trzeba ci było widzieć miny na twarzach kobiet z kółka parafialnego, gdy pani Graham wpuściła je do domu, nie uprzedzając nas o tym, a one wkroczyły do gabinetu wielebnego; darliśmy się jak opętani i burzyliśmy kopniakami Tokio wzniesione z klocków i puszek po zupie. Roześmiała się, ale poczuła jednocześnie piekące łzy pod powiekami. – Szkoda, Ŝe go nie znałam – powiedziała, ściskając mu rękę. – Ja teŜ tego Ŝałuję – odparł cicho. – Polubiłby cię, Bree. Na kilka chwil ciemny las i jaskrawy płomień ogniska zanikły; byli teraz w Iverness, w przytulnym gabinecie pastora – o szyby dzwonił deszcz, a z zewnątrz docierały odgłosy ruchu ulicznego. Często się tak działo, gdy rozmawiali. A potem, niespodziewanie, jakaś drobna rzecz przywracała ich do rzeczywistości, tak jak teraz, gdy wokół ogniska wybuchła wrzawa. Świat ich epoki zniknął w mgnieniu oka. A gdyby Rogera zabrakło? – pomyślała nagle. – Czy mogłabym sama, bez pomocy, przywołać tamten czas? Czuła przez chwilę dreszcz jakiegoś pierwotnego strachu. Bez Rogera u boku,

bez owego drogowskazu, mając tylko własne wspomnienia – jedyną więź z przyszłością – tamten czas byłby stracony. Odetchnęła głęboko chłodnym powietrzem nocy, przesyconym wonią dymu, i ruszyła zdecydowanym krokiem, mocno stąpając po ziemi, by odzyskać poczucie pewności siebie. – Mama, mama, mama! Z ciŜby wokół ogniska oderwała się jakaś niewyraźna plama i ruszyła pędem w jej stronę, po czym wpadła na jej kolana z takim impetem, Ŝe Brianna musiała przytrzymać się ramienia Rogera. – Jem! Tu jesteś! Podniosła chłopca do góry i zanurzyła twarz w jego włosach, które pachniały kozami, sianem i ostro przyprawioną kiełbasą. Był cięŜki i jak najbardziej rzeczywisty. Dostrzegła Ute McGillivray, która odwróciła się i poznała ich. Początkowo jej szeroką twarz wykrzywił grymas zaskoczenia, ale po chwili pojawił się na niej wyraz wielkiej radości. Inni teŜ się odwracali, słysząc jej słowa powitania, i wkrótce oboje otoczył tłum; wszyscy zadawali im pytania, zdziwieni ich przybyciem. Niektórzy wypytywali o los holenderskiej rodziny, ale Kenny Lindsay juŜ wcześniej przyniósł wieści o poŜarze, ku uldze Brianny. Ludzie cmokali i kręcili głowami, ale szybko wyczerpali zasób przeraŜających spekulacji i zaczęli niebawem mówić o czym innym. Chłód mogił pod jodłami wciąŜ leŜał jej na sercu zimnym całunem; nie miała ochoty do tego wracać. ŚwieŜo zaręczona para siedziała na odwróconych do góry nogami wiadrach, trzymając się za ręce, a ich twarze promieniały radością w świetle ogniska. – Wygrałam – oznajmiła Brianna z uśmiechem. – CzyŜ nie wyglądają na szczęśliwych? – Owszem – przyznał Roger. – Ale wątpię, czy to samo moŜna powiedzieć o Ronniem Sinclairze. Jest tutaj? Rozejrzał się, podobnie jak Brianna, ale nigdzie nie dostrzegli bednarza. – Czekaj... jest w swoim warsztacie – powiedziała, kładąc dłoń na nadgarstku Rogera i wskazując głową mały domek po drugiej stronie drogi. Okna znajdowały się od tyłu, ale wokół framugi zamkniętych drzwi widać było słabe pasemka światła. Roger popatrzył na wesoły tłum wokół ogniska; wraz ze szczęśliwym wybrankiem i jego przyjaciółmi przyjechało z Salem wielu krewnych Ute;

przywieźli ogromną beczkę ciemnego piwa, którym teraz wszyscy się raczyli. Powietrze było przesycone ostrą wonią chmielu. Natomiast warsztat bednarza otaczała ponura aura opuszczenia. Brianna zastanawiała się, czy ktokolwiek ze stojących przy ognisku odczuwa nieobecność Ronniego Sinclaira. – Pójdę i pogadam z nim, dobrze? – zaproponował Roger i dotknął czule jej pleców. – MoŜe potrzebuje jakiejś bratniej duszy. – I mocnego drinka – dodała Brianna, wskazując głową dom, gdzie przez otwarte drzwi widać było Robina McGillivraya, który częstował whisky niewielką grupkę przyjaciół. – Myślę, Ŝe zdąŜył juŜ to sobie zapewnić – odparł sucho Roger. Zostawił Briannę i okrąŜył szerokim łukiem rozbawione towarzystwo przy ognisku. Zniknął w mroku, ale po chwili zobaczyła, jak drzwi warsztatu się otwierają, a blask wnętrza oświetla sylwetkę Rogera. – Chcę pić, mama! – zawołał Jem, wijąc się jak kijanka i próbując zsunąć się na ziemię. Puściła go, a on wystrzelił przed siebie jak pocisk, omal nie przewracając jakiejś korpulentnej damy z tacą ciasteczek kukurydzianych. Aromat parujących łakoci przypomniał Briannie, Ŝe nie jadła kolacji, ruszyła więc za synkiem w stronę stołu z róŜnymi specjałami, gdzie Lizzie, w roli prawie córki poczęstowała ją porcją kapusty, kiełbaskami, wędzonymi jajami i potrawą z kukurydzy i kabaczka. – Gdzie twój ukochany, Lizzie? – spytała Brianna Ŝartobliwie. – Nie powinien ci pomagać? – Ach, on? – Lizzie sprawiała wraŜenie, jakby przypomniała sobie coś w miarę interesującego, ale nie najwaŜniejszego. – Manfred? Gdzieś tu jest. ZmruŜyła oczy przed blaskiem ogniska, a potem wskazała łyŜką. Jej narzeczony, Manfred McGillivray, stał w towarzystwie trzech czy czterech młodych ludzi; trzymali się za ramiona i kołysali w takt jakiejś niemieckiej pieśni. Wydawało się, Ŝe nie mogą sobie przypomnieć słów, gdyŜ kaŜdy wers rozpływał się w chichotach i pełnych urazy szturchańcach. – Tutaj jest mój Schatzchen... to po niemiecku „ukochany" – wyjaśniła Lizzie, nachylając się, by dać Jemmy'emu kiełbasy. Odgryzł kawałek jak wygłodzona foka, zaczął przeŜuwać pracowicie, potem mruknął: „Chcę pić" i pomaszerował w noc. – Jem! – Brianna chciała ruszyć za nim, ale na jej drodze stanął tłum zmierzający w stronę stołu.

– Och, nie martw się o niego – uspokoiła ją Lizzie. – Wszyscy wiedzą, kim jest. Nic mu się nie stanie. Mimo wszystko poszłaby za nim, ale zobaczyła, jak obok synka wyrasta nagle mała jasnowłosa główka. Był to Germain, dwa lata starszy kuzyn i serdeczny przyjaciel Jema. Był znacznie lepiej rozwinięty niŜ przeciętny pięciolatek, głównie dzięki naukom ojca. Miała nadzieję, Ŝe nie myszkuje gościom po kieszeniach; zanotowała sobie w pamięci, by go potem zrewidować. Germain ujął Jema mocno za rękę, więc uległa namowom przyjaciółek i usiadła z nimi na belach siana, które ułoŜono w pewnej odległości od ogniska. – Und gdzie jest twój ukochany? – spytała Ŝartobliwie Hilda. – Twój wielki powabny czarny diabeł? – Ach, on? – odparła Brianna, naśladując Lizzie, i wszystkie wybuchły gromkim śmiechem, który niezbyt przystoi damom; najwidoczniej miały juŜ za sobą kilka kolejek piwa. Wskazała głową pogrąŜony w mroku warsztat bednarza. – Pociesza Ronniego. Wasza matka gniewa się na Sengę za jej wybór? – A jakŜe – odparła Inga, przewracając wymownie oczami. – Szkoda, Ŝe nie słyszałaś, jak zawzięcie się kłóciły. Tata poszedł na ryby i nie było go trzy dni. Brianna pochyliła głowę, by ukryć uśmiech. Robin McGillivray lubił spokojne Ŝycie, którym nigdy nie mógł się cieszyć w towarzystwie Ŝony i córek. – No tak – mruknęła filozoficznie Hilda, odchylając się nieco, by usiąść wygodniej. Była w pierwszej ciąŜy, mocno juŜ zaawansowanej. – Po prawdzie meine Mutter niewiele mogła powiedzieć. Heinrich to w końcu syn jej kuzyna. CóŜ Ŝe jest biedny? – Za to młody – dodała praktycznie Inga. – Tata mówi, Ŝe Heinrich ma dość czasu, Ŝeby zdobyć majątek. Ronnie Sinclair nie był właściwie bogaty – a trzydzieści lat starszy od Sengi. Miał jednak warsztat i połowę domu, w którym mieszkał z McGillivrayami. Ute, wydawszy szczęśliwie dwie starsze córki za ludzi zamoŜnych, z pewnością dostrzegała korzyści związku Sengi z Ronniem. – Myślę, Ŝe moŜe to być trochę niezręczne – zauwaŜyła ostroŜnie Brianna. – Ronnie i twoja rodzina pod jednym dachem, kiedy... – Wskazała głową narzeczonych, którzy podsuwali sobie kawałki ciasta. – Jezu! – zawołała Hilda, przewracając oczami. – Cieszę się, Ŝe nie będę tu mieszkać! Inga przytaknęła energicznie, ale dodała: – Mutti nie naleŜy do tych, co płaczą nad rozlanym mlekiem. JuŜ szuka Ŝony

dla Ronniego. Popatrzcie tylko. Wskazała stół z jedzeniem, gdzie uśmiechnięta Ute gawędziła z grupą Niemek. – Jak myślisz, kogo wybrała? – zwróciła się Inga do siostry, obserwując zmruŜonymi oczami działania swej matki. – Małą Gretchen? A moŜe kuzynkę twojego Archiego Seonę? Tę z rozbieŜnym zezem? Hilda, zamęŜna za Szkotem z hrabstwa Surry, potrząsnęła w odpowiedzi głową. – Wybierze niemiecką dziewczynę – zawyrokowała. – Matka juŜ teraz myśli o tym, co się stanie, kiedy Ronnie umrze, a jego Ŝona zechce ponownie wyjść za mąŜ. Niemkę mama będzie mogła skłonić do małŜeństwa z jednym ze swych siostrzeńców albo kuzynów i zatrzymać majątek w rodzinie, prawda? Brianna przysłuchiwała się zafascynowana, podczas gdy dziewczęta omawiały sytuację niezwykle rzeczowo – i zastanawiała się, czy Ronnie Sinclair ma choć blade pojęcie, Ŝe jego los decyduje się w tak pragmatyczny sposób. Mieszkał jednak z McGillivrayami od ponad roku, rozumowała; musiał coś wiedzieć o metodach Ute. Dziękując w duszy Bogu, Ŝe nie jest zmuszona Ŝyć pod jednym dachem z groźną Frau McGillivray, poszukała wzrokiem Lizzie, pełna współczucia dla swej niegdysiejszej pracownicy. Wiedziała, Ŝe biedaczka będzie zmuszona zamieszkać z Ute, w przyszłym roku gdy jej małŜeństwo dojdzie do skutku. Znów skupiła uwagę na rozmowie przyjaciółek i zorientowała się, Ŝe dziewczęta nie mówią o ojcu Lizzie. – Ciocia Gertruda – oświadczyła Hilda, po czym beknęła cicho, zasłaniając usta dłonią. – Jest wdową; będzie dla niego najlepsza. – Ciocia Gertruda wpędzi biednego pana Wemyssa do grobu w ciągu roku – zaŜartowała Inga. – Jest dwa razy większa od niego. Jeśli nie wykończy go harówką, to zgniecie go na miazgę, przekręciwszy się na bok we śnie. Hilda krztusiła się ze śmiechu. Brianna pomyślała, Ŝe i ona zapewne wypiła juŜ sporo piwa; czepek miała przekrzywiony, a jej blada zwykle twarz była zaczerwieniona, nawet w świetle ogniska. – Ano cóŜ, on się chyba tym za bardzo nie przejmuje. Patrzcie. Hilda skinęła w stronę piwoszy i Brianna bez trudu dostrzegła głowę pana Wemyssa, jego płowe rozwiane włosy, jak u córki. Prowadził oŜywioną rozmowę z korpulentną kobietą w fartuchu i czepku, która śmiejąc się, trącała go poufale w Ŝebra. Po chwili ruszyła ku nim Ute McGillivray, a za nią, trochę niepewnie, jakaś wysoka blondynka z rękami złoŜonymi pod fartuchem.

– Och, kto to jest? – Inga wykręciła szyję jak gęś, a siostra trąciła ją łokciem, oburzona. – Lass das, du alte Ziege! Mutti patrzy w tę stronę. Lizzie uniosła się na kolana, spoglądając ciekawie. – Kto... ? – zaczęła, a jej głos zabrzmiał jak pohukiwanie sowy. Jej uwagę odciągnął jednak Manfred, który osunął się na siano tuŜ obok, uśmiechając się przyjacielsko. – Jak się bawisz, Herzchen? – spytał, obejmując ją w talii i próbując pocałować. – Kto to jest, Fraulein? – odpowiedziała pytaniem, umknąwszy zwinnie jego ramionom. Wskazała dyskretnie blondynkę, która uśmiechała się nieśmiało, gdy Frau Ute przedstawiała ją panu Wemyssowi. Manferd zamrugał, kołysząc się niepewnie na kolanach, ale zaraz wyjaśnił: – Och, to Fraulein Berrisch. Siostra pastora Berrischa. Indze i Hildzie aŜ zaparło dech z ciekawości. Lizzie zmarszczyła nieznacznie czoło, ale widząc, Ŝe ojciec odchylił głowę na widok nieznajomej, odpręŜyła się; Fraulein Berrisch była niemal tak wysoka jak Brianna. No cóŜ, to wyjaśnia, dlaczego jest wciąŜ Fraulein, pomyślała ze współczuciem Brianna. Jej włosy, w miejscach gdzie nie zakrywał ich czepek, przetkane były siwizną, twarz wydawała się pospolita, choć w oczach kryła się jakaś spokojna słodycz. – Ach, więc to protestantka – zauwaŜyła Lizzie lekcewaŜącym tonem, dając do zrozumienia, Ŝe Fraulein trudno uznać za potencjalną partię dla jej ojca. – Tak, ale poza tym to miła kobieta. Chodź, Elizabeth, zatańczymy – zaproponował Manfred, który najwidoczniej stracił zainteresowanie panem Wemyssem i Fraulein; zmusił oporną Lizzie, by wstała, i pociągnął ją ku kręgowi tancerzy. Ruszyła niechętnie, ale nim dotarli na miejsce, Brianna zauwaŜyła, Ŝe Lizzie się śmieje, Manfred zaś patrzy na nią z radością, a na jego przystojnej twarzy igra blask ogniska. Przyszło jej do głowy, Ŝe to ładna para, znacznie lepiej dobrana niŜ Senga i jej Heinrich, wysoki, ale dość patykowaty, o ostrych rysach twarzy. Inga i Hilda zaczęły się spierać po niemiecku, dzięki czemu Brianna mogła całym sercem oddać się wspaniałej kolacji. Była tak głodna, Ŝe wszystko zjadłaby z apetytem, ale tarta, chrupka kiszona kapusta i kiełbaski, soczyste i pachnące, stanowiły wyjątkowy przysmak. Dopiero gdy zgarnęła z drewnianego talerza resztki soku i tłuszczu kawałkiem kukurydzianego chleba, spojrzała na warsztat bednarski i pomyślała ze skruchą, Ŝe

powinna była moŜe zostawić trochę Rogerowi. Był taki miły, Ŝe pomyślał o biednym Ronniem. Poczuła przypływ dumy i miłości do męŜa. Zastanawiała się, czy nie pójść tam i nie wyciągnąć go. Odstawiła talerz i właśnie unosiła spódnicę, by zrealizować swój zamiar, gdy na przeszkodzie stanęły dwie małe postaci, które wynurzyły się z ciemności. – Jem? – spytała przestraszona. – Co się stało? Na jego włosach lśnił miedziany blask ogniska, ale twarz była biała, a oczy przypominały ciemne rozlewiska; szeroko otwarte, patrzyły nieruchomo. – Jemmy! Obrócił ku niej twarz pozbawioną wyrazu. – Mama? – spytał cienkim, niepewnym głosikiem, po czym nagle usiadł; nogi załamały się pod nim, jakby były z gumy. Uświadamiała sobie mgliście obecność Germaina, który chwiał się niczym małe drzewko na wietrze, ale jej uwagę bez reszty pochłaniał syn. Chwyciła go i podniosła mu głowę, potrząsając nim lekko. – Jemmy! Ocknij się! Co się stało? – Chłopak jest zalany w trupa, a nighean – oznajmił jakiś głos nad jej głową, wyraźnie rozbawiony. – Co pani mu dała? Robin McGillivray, sam bez wątpienia zawiany, nachylił się i szturchnął lekko chłopca, czym sprowokował go do chichotu. Potem uniósł rękę Jemmy'ego, po czym puścił; kończyna opadła bezwładnie jak rozgotowany makaron. – Niczego mu nie dałam – odparła i poczuła, jak jej przeraŜenie ustępuje miejsca irytacji; zauwaŜyła, Ŝe Jemmy niemal juŜ śpi, a jego klatka piersiowa unosi się i opada spokojnym rytmem. – Germain! Germain przybrał postać małego cielesnego wzgórka i śpiewał sobie sennym głosem Alouette. Brianna sama go tego nauczyła; była to jego ulubiona piosenka. – Germain! Co dałeś Jemmy'emu do picia? – ... j'te plummerai la tette... – Germain! – krzyknęła i chwyciła go za ramię, a on przestał śpiewać, spojrzawszy na nią ze zdumieniem. – Co dałeś Jemmy'emu, Germain? – Był spragniony, m'dame – odparł Germain z uśmiechem o zadziwiającej słodyczy. – Chciał coś do picia. Oczy uciekły mu w głąb czaszki, po czym osunął się do tyłu, bezwładny jak martwa ryba. – O Jezu Chryste! Inga i Hilda były w szoku, ale Brianna nie miała czasu zajmować się nimi.

– Gdzie, u diabła, jest Marsali? – Nie ma jej tutaj – oznajmiła Inga, nachylając się, by obejrzeć Germaina. – Weszła do domu z małą Madchen. A Fergus jest... – Wyprostowała się i rozejrzała. – Przed chwilą go widziałam. – Co się stało? Briannę zaskoczył szorstki głos tuŜ nad jej ramieniem; odwróciła się i ujrzała lekko zdziwionego Rogera. Z jego twarzy zniknęła zwykła surowość. – Twój syn to pijak – poinformowała go. Po chwili wychwyciła woń męŜowskiego oddechu i dodała chłodno: – Widzę, Ŝe wdał się w ojca. Nie zwracając na nią uwagi, usiadł obok, wziął Jemmy'ego na kolana i poklepał po policzku, delikatnie, ale stanowczo. – Obudź się, Mej – powiedział cicho. – No juŜ. Wszystko w porządku? Jak za dotknięciem czarodziejskiej róŜdŜki chłopiec zatrzepotał powiekami i uśmiechnął się sennie do Rogera. – Cześć, tato. Po chwili, wciąŜ uśmiechając się błogo, przymknął powieki i zapadł w całkowity bezwład, opierając policzek na ojcowskim kolanie. – Nic mu nie będzie – zapewnił Roger Briannę. – No dobrze – powiedziała, nie do końca udobruchana. – Jak myślisz, co pili? Piwo? – Roger nachylił się nad chłopcem i powąchał poplamione na czerwono wargi swej latorośli. – Chyba wiśniówkę. Za stodołą jest cała beczka. – Święty BoŜe! – zawołała. Nigdy nie piła wiśniówki, ale pani Bug mówiła jej, jak ją przyrządzić: „Wyciśnij sok z buszla wiśni, rozpuść w nim dwadzieścia cztery funty cukru, a potem przelej do czterdziestogalonowej beczki i dopełnij whisky". – Nic mu nie będzie. – Roger poklepał ją po ramieniu. – Ten tam to Germain? – Tak. – Nachyliła się nad chłopcem, który spał spokojnie i teŜ się uśmiechał. – Ta wiśniówka musi być niezła. Roger wybuchnął śmiechem. – Jest okropna. Jak silnie działający syrop na kaszel. Ale muszę przyznać, Ŝe potrafi człowieka rozweselić. – Piłeś to? – Popatrzyła na niego spod zmruŜonych powiek, ale jego wargi miały swą naturalną barwę. – AleŜ skąd. – Nachylił się i pocałował ją na dowód swej prawdomówności. – Nie myślisz chyba, Ŝe Szkot taki jak Ronnie topiłby Ŝal w wiśniówce? Kiedy pod

ręką jest przyzwoita whisky. – Rzeczywiście – przyznała i zerknęła na warsztat bednarski. Słaby blask paleniska juŜ przygasł i zarys drzwi zniknął, a budynek przypominał niewyraźny prostokąt czerni na tle jeszcze ciemniejszej masy drzew. – Jak Ronnie sobie z tym radzi? Rozejrzała się, ale Inga i Hilda poszły juŜ pomagać Frau Ute; wszystkie krąŜyły wokół stołu, sprzątając naczynia. – Och, całkiem nieźle. – Roger zdjął Jemmy'ego z kolan i ułoŜył ostroŜnie na sianie obok Germaina. – W gruncie rzeczy, nie kochał Sengi. To raczej frustracja seksualna, a nie złamane serce. – No, jeśli tak... Nie będzie musiał juŜ długo cierpieć; słyszałam, Ŝe Frau Ute wzięła sprawy w swoje ręce. – W rzeczy samej, obiecała, Ŝe znajdzie mu Ŝonę. Ronnie podchodzi do sprawy, moŜna by rzec, filozoficznie. Ale cuchnie poŜądaniem – dodał, marszcząc nos. – Chcesz coś zjeść? – Zerknęła na chłopców, przysiadając na piętach. – Przyniosę ci coś, zanim wszystko zostanie posprzątane. Roger ziewnął potęŜnie. – Nie, nie trzeba. – Zamrugał, uśmiechając się do niej sennie. – Pójdę powiedzieć Fergusowi, gdzie jest Germain, i moŜe uda mi się przy okazji coś przekąsić. Poklepał ją po ramieniu, a potem wstał, chwiejąc się tylko trochę, i ruszył w stronę ogniska. Jeszcze raz sprawdziła, jak się miewają chłopcy; obaj oddychali głęboko i miarowo, pogrąŜeni w głębokim śnie. Westchnąwszy, otuliła ich słomą i nakryła swoją peleryną. Robiło się chłodniej, ale wiatr ustał; w powietrzu nie czuło się mrozu. Przyjęcie trwało nadal, ale toczyło się juŜ znacznie spokojniejszym rytmem. Tańce się skończyły, a tłum podzielił się na małe grupki – męŜczyźni otoczyli kołem ognisko, zapalając fajki, młodsi zniknęli w ciemności. Gdziekolwiek Brianna spojrzała, widziała rodziny, które szykowały się do spania, moszcząc legowiska na sianie. Niektóre spędzały noc w domu, ale większość w stodole; gdzieś z dali dobiegał dźwięk gitary i samotny głos, wyśpiewujący coś niespiesznego i smutnego. Pod wpływem melodii zrodziła się w niej nagła tęsknota za głosem Rogera, takim, jaki był niegdyś, bogatym i czułym. Myśląc o tym, uzmysłowiła sobie, Ŝe Roger, gdy wrócił z warsztatu bednarskiego, gdzie pocieszał Ronniego, mówił znacznie lepiej. Jego głos wciąŜ

był chrapliwy i miał w sobie tylko cień dawnej dźwięczności – ale płynął z łatwością i bez przerw. MoŜe to alkohol rozluźnił struny głosowe? Chyba raczej rozluźnił Rogera, pomyślała; stłumił w nim zahamowania. Dobrze było o tym wiedzieć. Matka uwaŜała, Ŝe głos Rogera poprawi się, jeśli będzie go ćwiczył, pracował nad nim, on jednak posługiwał się nim z oporami – czy to z powodu przykrości, jakie łączyły się z mówieniem, czy teŜ świadomości, Ŝe kiedyś ten głos brzmiał zupełnie inaczej. – MoŜe zrobię trochę wiśniówki – powiedziała głośno. Potem rzuciła okiem na dwie małe postaci śpiące na sianie i ujrzała w wyobraźni, jak budzi się rano w towarzystwie trzech skacowanych osobników. – Nie, lepiej nie. Zgarnęła pod głowę trochę siana, rozłoŜyła na nim chusteczkę – pomyślała, Ŝe nazajutrz będą wszyscy wyciągać źdźbła z ubrania – i połoŜyła się, otulając swym ciałem Jema. Gdyby któryś z chłopców poruszył się albo zwymiotował przez sen, od razu by się obudziła. Ognisko juŜ niemal zgasło; nad wzgórkiem rozŜarzonych głowni tańczyły tylko małe nierówne płomyki, a latarnie rozstawione wokół podwórza wypaliły się albo dla oszczędności zostały zgaszone. Głos gitary i śpiewaka umilkł na dobre. Napłynęła nieubłagana noc i rozpostarła nad górami skrzydła zimnej ciszy. W górze świeciły jasne gwiazdy, ale były tylko kropeczkami odległymi o tysiąclecia. Brianna zamknęła oczy przed bezmiarem nocy i przyłoŜyła usta do czoła Jemmy'ego, chłonąc jego ciepło. Próbowała zasnąć, ale teraz, kiedy nie rozpraszała jej niczyja obecność, a w powietrzu unosiła się woń spalonego drewna, poczuła, jak jej pamięć wykrada się w przeszłość; wieczorna modlitwa o boŜe błogosławieństwo zamieniła się w błaganie o litość i ochronę przed złem. „Braci moich ode mnie oddalił, a znajomi moi stronią ode mnie. Opuścili mię bliscy moi, a znajomi moi zapomnieli mię". „Nie zapomnę was", powiedziała bezgłośnie do martwych. Słowa te wydały się Ŝałosne – nieistotne i daremne. Ale jedyne, na jakie było ją stać. Drgnęła nieznacznie i mocniej objęła Jemmy'ego. Nagle rozległ się szelest siana; poczuła za plecami, jak Roger układa się na legowisku. Wiercił się przez chwilę, potem okrył ją swoją peleryną, westchnął z ulgą i przywarł do niej całym ciałem, obejmując jej talię. – To był cholernie długi dzień, prawda? Mruknęła cicho w odpowiedzi. Teraz, kiedy wszystko ucichło, kiedy nie trzeba było juŜ rozmawiać, czuwać, baczyć na cokolwiek, miała wraŜenie, Ŝe kaŜde

włókienko jej ciała rozpada się ze zmęczenia. Od zimnej, twardej gleby oddzielała ją tylko cienka warstwa siana, ale Brianna czuła, jak sen napływa ku niej na podobieństwo fali, która liŜe piaszczysty brzeg, kojąco i nieubłaganie. – Znalazłeś sobie coś do jedzenia? – spytała, kładąc mu dłoń na nodze, on zaś przycisnął odruchowo ramię, przyciągając ją do siebie. – Owszem, jeśli piwo moŜna nazwać jedzeniem, jak to robi wielu. – Roześmiał się, a jego oddech przesycony był ciepłą mgiełką o woni chmielu. – Nie jestem głodny. Ciepło jego ciała zaczęło przenikać rozdzielające ich warstwy ubrania i odpędzało chłód nocy. Jem zawsze emanował ciepłem podczas snu; kiedy Brianna leŜała zwinięta wokół niego w kłębek, miała wraŜenie, Ŝe tuli gliniany garnek z węgielkami. Lecz Roger promieniował jeszcze silniejszym Ŝarem. No cóŜ, jego matka zwykła mawiać, Ŝe lampa na alkohol wydziela więcej ciepła niŜ naftowa. Westchnęła i wtuliła się w niego w poczuciu bezpieczeństwa. Teraz, gdy miała przy sobie rodzinę, gdy byli razem, cali i zdrowi, nie odczuwała juŜ chłodnego bezmiaru nocy. Roger nucił coś pod nosem. Uświadomiła to sobie niespodziewanie. Dźwięk był pozbawiony melodii, czuła jednak na plecach nieznaczne wibracje. Bała się poruszyć, by go nie spłoszyć; chciała, by nucił dalej, pewna, Ŝe jest to zbawienne dla jego strun głosowych. On jednak po chwili sam przerwał. Mając nadzieję, Ŝe znów go do tego nakłoni, sięgnęła za siebie, pogłaskała go po nodze i sama zanuciła pytająco. – Hmmm? Jego dłonie objęły jej pośladki i zacisnęły się mocno. – Mhmm – odpowiedział zachęcająco, a zarazem z zadowoleniem. Milczała; odsunęła się od niego nieznacznie. Kiedy indziej zrozumiałby i cofnął dłonie. Teraz cofnął, ale tylko jedną, by zsunąć ją wzdłuŜ jej nogi, zamierzając bez wątpienia ująć brzeg sukni i podciągnąć go do góry. Sięgnęła pospiesznie za siebie, chwyciła myszkującą dłoń, przyciągnęła i połoŜyła sobie na piersi, dając mu do zrozumienia, Ŝe choć docenia jego zabiegi i w innych okolicznościach z radością by im uległa, w tej akurat chwili uwaŜa, Ŝe... Roger zazwyczaj bezbłędnie odczytywał mowę jej ciała, ale najwidoczniej whisky przytępiła tę umiejętność. Albo – przyszło jej nagle do głowy – po prostu nie obchodziło go, czy ona chce... – Roger! – syknęła.

Znów zaczął nucić, dźwięk był teraz przeplatany cichymi, gwałtownymi nutkami, które przypominały perkotanie czajnika z wrzącą wodą. Zsunął dłoń po jej nodze i zaczął podciągać suknię. Czuła gorący dotyk na swym udzie, pełznący szybko ku górze – i do wewnątrz. Jemmy kaszlnął, podrygując w jej ramionach, ona zaś była gotowa kopnąć Rogera w goleń i zniechęcić go na dobre. – BoŜe, jesteś piękna – mruknął w zagięcie jej szyi. – O BoŜe, taka piękna. Taka piękna... taka... hmmm... – Następne słowa wymamrotał niewyraźnie, ale Brianna miała wraŜenie, Ŝe powiedział „śliska". Jego palce dotarły do celu, a ona wygięła plecy w łuk, próbując się wyswobodzić. – Roger – powiedziała, starając się mówić cicho. – Roger, koło nas są ludzie! I pochrapujący malec, który leŜał tuŜ obok. Roger wymamrotał coś, zrozumiała tylko „ciemno" i „nikt nie zobaczy", a po chwili wróciła myszkująca dłoń, by chwycić pełną garścią jej suknie i odsunąć. Znów zaczął nucić, zaraz jednak urwał, mamrocząc: – Kocham cię, kocham cię tak bardzo... – Ja teŜ cię kocham – odparła, sięgając za siebie i starając się chwycić jego rękę. – Przestań, Roger! Usłuchał, ale natychmiast objął ją od przodu i chwycił za ramię. Krótki gwałtowny ruch i oto leŜała na plecach, wpatrzona w odległe gwiazdy, które po sekundzie przysłoniła głowa Rogera i jego barki, gdy połoŜył się na niej przy ogłuszającym szeleście siana i rozpinanego odzienia. – Jem... – wysunęła szybko dłoń w stronę syna, który zdawał się nie przejmować nagłym zniknięciem ciepłego ciała matki, tylko leŜał zwinięty w kłębek niczym pogrąŜony w zimowym śnie jeŜ. Roger śpiewał teraz czy raczej zawodził słowami pewnej sprośnej szkockiej piosenki o młynarzu, którego zamęcza młoda kobieta, prosząc, by zmielił jej ziarno. Co teŜ uczynił. Gorącym szeptem syczał jej w ucho słowa piosenki, przygniatając ją całym cięŜarem ciała. Widziała nad sobą wirujące szaleńczo gwiazdy. Kiedy Roger powiedział o Ronniem, Ŝe „cuchnie poŜądaniem", uznała to za figurę retoryczną, ale najwyraźniej się myliła. Nagie ciało zetknęło się z nagim ciałem. Zaparło jej oddech. I Rogerowi. – O BoŜe – wyszeptał. Wstrzymał się przez chwilę, zastygły na tle nieba, potem westchnął w ekstazie przesyconej oparami whisky i zaczął poruszać się wraz z nią, nucąc przy tym. Na szczęście było ciemno, choć niezupełnie. Resztki ogniska rzucały nieziemski blask na jego twarz; przez chwilę wyglądał niczym kuszący,

wielki, czarny diabeł, jak określiła go Inga. LeŜ i ciesz się – napomniała się Brianna. Siano wydawało przeraźliwy szelest, ale docierał on zewsząd, a szum wiatru w drzewach tłumił niemal wszystko. Brianna zdołała jakoś przezwycięŜyć zakłopotanie i naprawdę zaczęła odczuwać przyjemność, gdy Roger wsunął pod nią dłonie i uniósł ją. – Obejmij mnie nogami – wyszeptał i chwycił jej płatek uszu zębami. – Opleć mnie nogami i bij z tyłu piętami. Częściowo pod wpływem narastającej Ŝądzy, a częściowo pragnąc pozbawić go tchu i uciszyć, rozsunęła szeroko nogi i zadarła do góry, po czym złączyła je nad jego unoszącym się grzbietem. Wydał z siebie pełen ekstazy jęk i podwoił wysiłki. śądza zwycięŜyła; Brianna niemal zapomniała, gdzie się znajdują. Czepiając się go z całych sił, podniecona gwałtownym ruchem, wygięła plecy i naparła na Rogera; jego Ŝar przyprawiał ją o dreszcz, poczuła na udach i pośladkach, nagich w ciemności, elektryczne dotknięcie nocnego wiatru. DrŜąc i jęcząc, wtopiła się z powrotem w siano, wciąŜ obejmując jego biodra nogami. Jakby pozbawiona kości i nerwów, przekręciła głowę na bok, po czym wolno i leniwie otworzyła oczy. Ktoś tam był; dostrzegła jakiś ruch w ciemności i zamarła. Był to Fergus, pewnie przyszedł po syna. Usłyszała pomruk jego głosu, mówił coś po francusku do Germaina, a potem szelest oddalających się kroków na rozrzuconej wkoło słomie. LeŜała nieruchomo z walącym sercem i nogami w górze. Roger zdąŜył juŜ zapaść w bezwład. Zwiesiwszy głowę i otuliwszy jej twarz długimi włosami jak pajęczyną, wymruczał: „Kocham cię... BoŜe, kocham cię", po czym osunął się, powoli i delikatnie. Wionął jej w ucho: „Dziękuję"; leŜąc na niej i oddychając z wysiłkiem, pogrąŜył się w ciepłej półświadomości. – Och – rzuciła, spoglądając na spokojne gwiazdy. – Nie ma za co. Rozwarła zesztywniałe nogi i z pewnym wysiłkiem uwolniła się od Rogera, po czym zakryła jako tako i odzyskała błogosławioną anonimowość w swym wymoszczonym sianem gnieździe, ułoŜywszy Jemmy'ego między sobą a Rogerem. – Hej – powiedziała nagle, a Roger drgnął. – Mhm? – Jakim potworem był Eigger? Roześmiał się, był to cichy i czysty dźwięk. – Och, Eigger był wielkim ciastkiem ponczowym. Z czekoladową polewą. Spadał na inne potwory i pokrywał je swoją słodyczą.

Znów się roześmiał, dostał czkawki i zanurzył się w siano. – Roger? – szepnęła chwilę później. Nie było odpowiedzi, więc Brianna wyciągnęła rękę ponad uśpionym ciałem syna i połoŜyła ją delikatnie na ramieniu męŜa. – Zaśpiewaj mi – poprosiła cicho, choć wiedziała, Ŝe juŜ śpi.

7. Agent do spraw Indian James Fraser – Agent do spraw Indian James Fraser – powiedziałam, przymykając oczy, jakbym czytała te słowa z ekranu. – To brzmi, jakby pochodziło z jakiegoś serialu telewizyjnego o Dzikim Zachodzie. Jamie przerwał ściąganie skarpet i popatrzył na mnie nieufnie. – Tak? To znaczy dobrze czy źle? – Dobrze, dopóki bohater jest nieśmiertelny. – W takim razie podoba mi się – oznajmił, studiując z uwagą skarpety, które właśnie zdjął. Powąchał je podejrzliwie, przesunął kciukiem po cienkiej łacie na pięcie, potrząsnął głową, po czym cisnął je do kosza na brudną bieliznę. – Mam zaśpiewać? – Zaś... och – Zrozumiałam, przypomniawszy sobie, Ŝe gdy ostatnim razem próbowałam mu wyjaśnić, na czym polega telewizja, skupiłam się – głównie na programie „The Ed Sullivan Show". – Nie, nie wydaje mi się. Nie będziesz teŜ musiał huśtać się na trapezie. – No cóŜ, to pocieszające. Nie jestem juŜ taki młody, wiesz. – Wstał i przeciągnął się, postękując. Ściany domu miały wysokość ośmiu stóp, by Jamie mógł się w nim pomieścić, ale i tak jego pięści otarły się o sosnowe belki. – Chryste, ale to był długi dzień! – No cóŜ, juŜ prawie się skończył – oznajmiłam, wąchając z kolei podszewkę sukni, którą właśnie zdjęłam. Pachniała mocno, choć nie odraŜająco, koniem i dymem drzewnym. Postanowiłam, Ŝe przewietrzę ją porządnie i sprawdzę, czy moŜna będzie jeszcze ponosić ją trochę bez prania. – Nie potrafiłabym huśtać się na trapezie nawet w młodym wieku. – Dałbym kaŜde pieniądze, by zobaczyć, jak próbujesz – powiedział z szerokim uśmiechem. – Co to takiego agent do spraw Indian? – spytałam znów. – MacDonald uwaŜał chyba, Ŝe wyświadcza ci ogromną przysługę, proponując ci tę funkcję. Wzruszył ramionami, rozpinając kilt. – Bez wątpienia tak uwaŜa. Strzepnął sprawnie swój strój, a na podłodze u jego stóp pojawiła się warstwa kurzu i końskiego włosia. Podszedł do okna, przełoŜył kilt na zewnątrz i strzepnął jeszcze mocniej. – Pewnie by tak było, gdyby nie ta twoja wojna – dotarł do mnie z ciemności jego zniekształcony głos.

– Moja? – spytałam oburzona. – Mówisz tak, jakbym to ja zamierzała ją wywołać. Machnął lekcewaŜąco ręką. – Wiesz, o co mi chodzi. To się rozumie samo przez się, Angliszko – taki agent to ktoś, kto rozmawia z miejscowymi Indianami, daje im podarki i przekonuje, w nadziei Ŝe będą się utoŜsamiać z kaŜdym interesem Korony. – Och? A co to jest ten Departament Południowy, o którym wspomniał MacDonald? – Zerknęłam odruchowo ku zamkniętym drzwiom naszej sypialni, ale stłumione chrapanie dobiegające z drugiej strony korytarza dowodziło, Ŝe nasz gość zdąŜył juŜ paść w objęcia Morfeusza. – Hmm. Jest Departament Południowy i Departament Północny, oba zajmują się sprawami Indian w koloniach. Departament Południowy podlega Johnowi Stuartowi, człowiekowi z Inverness. Odwróć się, ja to zrobię. Pełna wdzięczności, stanęłam do niego plecami. Z wprawą z długiej praktyki rozwiązał tasiemki mojego gorsetu w ciągu kilku sekund. Westchnęłam głęboko, kiedy się rozluźniły. Potem zaczął masować mnie po Ŝebrach, gdzie fiszbiny pozostawiły głębokie ślady. – Dziękuję – sapnęłam z wdzięcznością i oparłam się o niego. – A MacDonald jako człowiek z Iverness sądzi, Ŝe ten Stuart będzie się odznaczał wrodzoną skłonnością do angaŜowania takŜe innych Szkotów? – To moŜe zaleŜeć od tego, czy Stuart spotkał kiedyś moich rodaków – odparł Jamie. – Ale MacDonald tak uwaŜa, owszem. Pocałował mnie w kark, kierowany odruchową czułością, potem cofnął dłonie i zaczął rozwiązywać tasiemkę przy swoich włosach. – Usiądź – powiedziałam, wysuwając stopy z gorsetu, który opadał na podłogę. – Ja to zrobię. Usiadł na stołku w samej koszuli i odpręŜony zamknął oczy, podczas gdy ja rozplątywałam mu włosy. Miał je związane w warkocz podczas jazdy konnej z Dutchman's Creek i przez ostatnie trzy dni; przesuwałam dłonią po ciepłej ognistej grzywie; jej luźne sploty błyskały w świetle ognia cynamonem, złotem i srebrem, gdy masowałam mu opuszkami palców skórę głowy. – Mówiłeś o podarkach. To Korona je dostarcza? – spytałam. Korona, jak zauwaŜyłam, miała w zwyczaju „zaszczycać" ludzi zamoŜnych stanowiskami, które wymagały od nich znacznych nakładów finansowych. – Teoretycznie. – Ziewnął potęŜnie i z ulgą opuścił ramiona, gdy wzięłam swoją szczotkę i zabrałam się do rozczesywania jego włosów. – Och, jak miło.

Dlatego właśnie MacDonald uwaŜa to za przysługę; jest szansa na zysk z handlu. – Pomijając doskonałe okazje do korupcji. Tak, rozumiem. – Czesałam go przez kilka minut, a potem spytałam: – Zgodzisz się? – Nie wiem. Muszę się nad tym zastanowić. Wspomniałaś o Dzikim Zachodzie... Brianna powiedziała coś podobnego, mówiąc o pastuchach... – Kowbojach. Zbył moją poprawkę machnięciem ręki. – I o Indianach. Czy to prawda, co mówi? – Chodzi ci o to, czy większość Indian w następnym wieku zostanie wyniszczona? Tak, ma rację. – Wygładziłam mu włosy, po czym usiadłam na łóŜku i zajęłam się swoimi włosami. – Martwi cię to? Zmarszczył czoło, zastanawiając się i drapiąc odruchowo po czerwono-złotych kędziorach na piersi. – Nie – odparł. – Niekoniecznie. Nie wydaje mi się, bym miał ich zabijać własnymi rękami. Ale... to się zbliŜa, prawda? Czas, kiedy będę musiał postępować bardzo ostroŜnie, by się nie poparzyć. – Obawiam się, Ŝe tak. Wiedziałam, co ma na myśli, i to aŜ za dobrze. Linie podziału nie były jeszcze wyraźne – ale juŜ się pojawiały. Funkcja agenta do spraw Indian w słuŜbie Korony była równoznaczna z deklaracją lojalności – niegroźną, dopóki ruch wyzwoleńczy stanowił jedynie radykalny margines, a ogniska niezadowolenia płonęły z rzadka. Ale coraz groźniejszą w miarę zbliŜania się do chwili, gdy niezadowoleni przejmą władzę i ogłoszą niepodległość. Znając epilog wydarzeń, Jamie nie mógłby zwlekać zbyt długo z przejściem na stronę rebeliantów – lecz gdyby zrobił to za wcześnie, naraziłby się na oskarŜenie o zdradę. Niezbyt miła perspektywa dla rozgrzeszonego zdrajcy. – Co prawda, będąc agentem, mógłbyś przekonać kilka plemion, by stanęły po stronie amerykańskiej albo przynajmniej zachowały neutralność – zauwaŜyłam nieśmiało. – Mógłbym – zgodził się z nutą rezygnacji w głosie. – Ale pomijając pytanie o uczciwość takiego postępowania, oznaczałoby to jednocześnie skazanie ich, czyŜ nie? Jak myślisz, czy spotkałby ich ten sam los, gdyby zwycięŜyli Anglicy? – Nie zwycięŜą – zapewniłam go. Spojrzał na mnie. – Wierzę ci. Mam podstawy, prawda? Przytaknęłam, zaciskając wargi. Nie chciałam rozmawiać o minionym powstaniu. Nie chciałam równieŜ rozmawiać o nadchodzącej rewolucji, ale jakie

miałam wyjście? – Nie wiem. – Odetchnęłam głęboko. – Nie moŜna powiedzieć – skoro to się nie wydarzyło – ale gdybym miała zgadywać... to wydaje mi się, Ŝe Indianie lepiej by wyszli na rządach Brytyjczyków. – Uśmiechnęłam się smutno. – Wierz albo nie wierz, ale imperium brytyjskie zdołało, lub raczej zdoła, rządzić swoimi koloniami, unikając całkowitego wyniszczenia ich rdzennych mieszkańców. – Chyba Ŝe są góralami szkockimi – stwierdził bez emocji. – Ano, mam twoje słowo, Angliszko. Wstał, przesuwając dłonią po włosach, a ja dostrzegłam w ich gąszczu wąziutkie pasemko bieli, pamiątkę po ranie od kuli. – Powinieneś pomówić o tym z Rogerem – zaproponowałam. – Wie znacznie więcej niŜ ja. Przytaknął, ale nie odpowiedział, tylko skrzywił się nieznacznie. – A jeśli juŜ o nim mowa, to jak sądzisz, dokąd wybrali się oboje? – spytałam. – Do McGillivrayów, przypuszczam. Po małego Jema. – Skąd wiesz? – spytałam zdziwiona. – Kiedy coś się dzieje, męŜczyzna pragnie mieć rodzinę u swego boku, rozumiesz? Popatrzył na mnie ze zmarszczonym czołem, po czym sięgnął i zdjął z kredensu swój miecz. Wyciągnął go do połowy z pochwy, potem włoŜył z powrotem, a pochwę umieścił na swoim miejscu, tak aby móc bez trudu chwycić za rękojeść broni. Wziął teŜ ze sobą do sypialni nabity pistolet, który połoŜył obok toaletki pod oknem. Karabin i strzelba takŜe zostały załadowane i powieszone nad kominkiem na dole. Potem Ŝartobliwie ostentacyjnie dobył sztylet z pochwy u pasa i wsunął zgrabnie pod poduszkę. – Czasem o tym zapominam – wyznałam z zadumą, patrząc na to, co robi. Pod poduszką naszego łoŜa w noc poślubną teŜ spoczywał sztylet – a potem towarzyszył nam jeszcze niejednej nocy. – Naprawdę? – uśmiechnął się bez radości. – A ty? Nigdy? Potrząsnął głową, wciąŜ się uśmiechając, z wyrazem smutku. – Czasem chciałbym zapomnieć. Rozmowę przerwało gwałtowne prychnięcie dobiegające z drugiej strony korytarza, a zaraz potem rozległ się szelest pościeli, głośne przekleństwa i przeraźliwy huk, gdy coś – prawdopodobnie but – uderzyło o ścianę.

– Przeklęty kot! – zawył major MacDonald. Usiadłam, przyciskając dłoń do ust. Na deskach podłogi zadudniły gołe stopy; po chwili rozległ się łoskot otwieranych, a następnie zamykanych drzwi. Jamie takŜe stał przez sekundę jak skamieniały. Potem zbliŜył się ostroŜnie do naszych drzwi i otworzył je bezgłośnie. Do izby wkroczył Adso z wypręŜonym dumnie ogonem. Ignorując nas wyniośle, przeszedł przez pokój, wskoczył lekko na umywalkę, usiadł w środku, wystawił do góry tylną nogę i najspokojniej w świecie zaczął lizać sobie jądra. – Widziałem raz w ParyŜu człowieka, który to robił – zauwaŜył Jamie, obserwując bez zainteresowania koci rytuał. – I są ludzie, którzy chcą płacić za oglądanie takich rzeczy? – Zakładałam, Ŝe nikt by tego nie robił publicznie dla samej zabawy. W kaŜdym razie nie w ParyŜu. – No, właściwie nie on to robił. Raczej jego partnerka, która była równie giętka. – Uśmiechnął się do mnie szeroko, a oczy błysnęły mu w blasku świecy. – Jakby się oglądało kopulujące czerwie. – Fascynujące – mruknęłam, zerkając na umywalkę, gdzie Adso właśnie robił coś jeszcze bardziej nieprzyzwoitego. – Masz szczęście, kocie, Ŝe major śpi nieuzbrojony. Mógłby cię podziurawić jak zająca. – Och, wątpię. Prawdopodobnie nasz Donald kładzie się do łóŜka z bronią sieczną – ale wie doskonale, co dla niego dobre. Nie dałabyś mu śniadania, gdyby nadział na ostrze twojego kota. Spojrzałam w stronę drzwi. Skrzypienie siennika i wypowiadane pod nosem przekleństwa juŜ ucichły; major, z łatwością typową dla zawodowego Ŝołnierza, powracał do krainy snów. – Pewnie nie. Miałeś rację co do jego starań o stanowisko przy nowym gubernatorze. To, jak mniemam, wyjaśnia, dlaczego pragnie dla ciebie awansu politycznego. Jamie przytaknął, ale najwyraźniej stracił ochotę do dyskusji o kombinacjach MacDonalda. – Miałem rację? To znaczy, Ŝe jesteś mi winna fant, Angliszko. Przyglądał mi się z miną, która dowodziła kiełkującego zamiaru; miałam nadzieję, Ŝe nie zainspirowało go zbytnio wspomnienie węŜowatej paryŜanki. – Och? – Zerknęłam na niego podejrzliwie. – A konkretnie... ? – No cóŜ, nie przemyślałem jeszcze wszystkich szczegółów, ale najpierw powinnaś chyba znaleźć się w łóŜku. Wydawało się to rozsądnym preludium. UłoŜyłam poduszki jedna na drugiej u

wezgłowia – przerwałam na chwilę, by wyjąć spod spodu sztylet – po czym zaczęłam się wspinać na łóŜko. Znów jednak zrezygnowałam i schyliłam się, by umocować lepiej stelaŜ, napinając sznury podtrzymujące siennik, aŜ drewno jęknęło, a taśmy wydały dźwięczny odgłos. – Bardzo przemyślnie, Angliszko – odezwał się za moimi plecami Jamie, wyraźnie rozbawiony. – Doświadczenie – przypomniałam, wspinając się na czworakach na świeŜo napręŜone legowisko. – IleŜ to razy po nocy spędzonej z tobą budziłam się z siennikiem wokół głowy i tyłkiem tuŜ nad podłogą? – Och, spodziewam się, Ŝe teraz twój tyłek wyląduje znacznie wyŜej – zapewnił mnie. – Chcesz, bym to ja była na górze? Miałam w tej kwestii mieszane uczucia. Byłam straszliwie zmęczona i choć uwielbiałam ujeŜdŜać Jamiego, przez dziesięć godzin ujeŜdŜałam diabelskiego konia; mięśnie ud, których uŜycia wymagały obie te czynności, drgały mi co chwila spazmatycznie. – MoŜe później – oznajmił, mruŜąc oczy w zamyśleniu. – PołóŜ się na plecach, Angliszko, i podciągnij koszulę. I rozsuń łaskawie nogi, trochę szerzej... no, zrób to dla mnie, bądź dobrą dziewczyną. Zaczął ściągać koszulę, rozmyślnie nie śpiesząc się. Westchnęłam i przesunęłam odrobinę pośladki, szukając pozycji, która nie przyprawiłaby mnie o skurcz, gdybym musiała wytrwać w niej nieco dłuŜej. – Jeśli masz na myśli to, co podejrzewam, będziesz Ŝałował. Nie wykąpałam się nawet porządnie – oświadczyłam z wyrzutem. – Jestem straszliwie brudna i cuchnę jak koń. Nagi, uniósł ramię i powąchał sobie pachę. – Tak? No cóŜ, ja takŜe. To bez znaczenia; lubię konie. – Przestał udawać, Ŝe zwleka, i teraz analizował przygotowania, wodząc po mnie pełnym aprobaty spojrzeniem. – Ano, bardzo dobrze. A teraz, zechciej wyciągnąć ręce nad głowę i złapać za łóŜko... – Nie zrobisz tego! – zawołałam i od razu ściszyłam głos, zerkając w stronę drzwi. – Nie teraz, kiedy MacDonald śpi po drugiej stronie korytarza! – AleŜ zrobię – zapewnił. – I do diabła z MacDonaldem i wszystkimi innymi. Znieruchomiał jednak, przyglądając mi się z namysłem; po chwili westchnął i potrząsnął głową. – Nie – powiedział cicho. – Nie dzisiaj. WciąŜ myślisz o tym biednym

Holendrze i jego rodzinie? – Tak. A ty? Usiadł obok mnie, wzdychając. – Starałem się za wszelką cenę nie myśleć – odparł szczerze. – Ale świeŜo zmarli nie leŜą ukojeni w swych grobach, prawda? PołoŜyłam mu dłoń na ramieniu, pełna ulgi, Ŝe czuje to samo co ja. Wydawało się, Ŝe nocne powietrze wibruje od niespokojnych duchów, odczuwałam teŜ przez cały wieczór uporczywy smutek tego opuszczonego ogrodu i mogił; towarzyszył wszystkiemu, co się wydarzyło później. W taką noc człowiek powinien siedzieć u siebie, za zamkniętymi drzwiami, przy ogniu, u boku bliskich. Dom poruszył się nieznacznie, okiennice zatrzeszczały na wietrze. – Pragnę cię, Claire – powiedział cicho Jamie. – Chcę... jeśli ty chcesz? Czy tamci teŜ tak spędzili noc przed swą śmiercią? – zastanawiałam się. Pełni spokoju i otuleni ścianami chaty, mąŜ i Ŝona, szepcząc do siebie, przytuleni w łóŜku, nie wiedząc, co szykuje im przyszłość. Ujrzałam w wyobraźni długie białe uda, kiedy jej ciało omiatał wiatr, i mignięcie małej kędzierzawej poduszeczki – łono pod kępką brązowych włosów, blade jak rzeźbiony marmur, rozcięcie zamknięte niczym w posągu dziewicy. – Ja teŜ chcę – odparłam równie cicho. – Chodź. Nachylił się niŜej i zgrabnym ruchem wyciągnął tasiemkę z mojej koszuli nocnej; znoszone płótno zsunęło mi się z ramion. Chciałam chwycić materiał, ale przytrzymał moją rękę i przycisnął do boku. Pociągnął jednym palcem koszulę niŜej, a potem zgasił świecę i w ciemności, która pachniała woskiem, miodem i końskim potem, całował moje czoło, oczy, policzki, wargi i brodę, i tak posuwał się coraz niŜej, powoli, miękkimi ustami, aŜ do podbicia stóp. Potem się uniósł i długą chwilę ssał moje piersi, a ja zsunęłam dłoń po jego plecach i zacisnęłam palce na pośladkach, nagich i delikatnych w mroku. Na koniec leŜeliśmy blisko siebie, skąpani jedynie w słabiutkim blasku kominka. Byłam tak zmęczona, Ŝe czułam niemal, jak moje ciało zapada się w siennik, i nie pragnęłam niczego więcej, jak tylko zagłębiać się coraz bardziej w kojący mrok zapomnienia. – Angliszko? – Mhm? Chwila wahania, po czym jego dłoń odszukała moją i zacisnęła się na niej. – Nie zrobiłabyś tego co ona, prawda?

– Kto? – Ona. Ta Holenderka. Wyrwana gwałtownie znad krawędzi snu, byłam otępiała i półprzytomna; nawet obraz martwej kobiety, spowitej całunem jej fartucha, wydawał się nierzeczywisty, niewiele bardziej niepokojący niŜ przypadkowe fragmenty, które przywoływał mój umysł na granicy jawy, gdy zapadałam się w głębię snu. – Czego? Nie upadłabym na palenisko? Postaram się – zapewniłam go, ziewając. – Dobranoc. – Nie. Obudź się. – Potrząsnął mnie łagodnie za ramię. – Mów do mnie, Angliszko. – Mhm. – Kosztowało mnie to sporo wysiłku, ale wyrwałam się z objęć Morfeusza i przekręciłam na bok, twarzą do niego. – Mhm. Mówić do ciebie. O czym... ? – O tej Holenderce – powtórzył cierpliwie. – Gdybym zginął, nie zabiłabyś całej rodziny, prawda? – Co? – Potarłam sobie twarz, próbując zrozumieć coś wśród dryfujących resztek snu. – Czyjej rodziny... och. Myślisz, Ŝe zrobiła to celowo? Ze ich otruła? – Myślę, Ŝe chyba tak. Jego słowa były ledwie szeptem, ale przywróciły mi pełną świadomość. LeŜałam przez chwilę w milczeniu, chcąc się upewnić, Ŝe on jest tuŜ obok. Był – duŜy, zwarty kształt, gładka kość biodra pod moją dłonią, ciepła i Ŝywa. – Równie dobrze mógł to być wypadek – powiedziałam bardzo cicho. – Nie wiesz na pewno. – Nie – przyznał. – Ale nie mogę uwolnić się od tego obrazu. Przekręcił się niespokojnie na plecy. – Nagle pojawili się ci męŜczyźni – zaczął mówić cicho, wpatrzony w drewniane belki nad głową. – Walczył z nimi, a oni go zabili, na jego własnym progu. A gdy zobaczyła, Ŝe jej męŜczyzna zginął, chyba powiedziała tamtym, Ŝe musi najpierw nakarmić dzieci, zanim... A potem przyprawiła strawę muchomorami i podała posiłek dzieciom i matce. Zabrała tych dwóch ze sobą, ale myślę, Ŝe właśnie to był przypadek. Chciała tylko pójść za nim. Nie zostawiłaby go samego... tam. Chciałam mu powiedzieć, Ŝe jest to chyba przesadnie dramatyczna interpretacja tego, co widzieliśmy. Ale zarazem nie mogłam go przekonywać, Ŝe się myli. Słysząc, jak opisuje to, co ujrzał w swych myślach, teŜ to zobaczyłam, i to nader wyraźnie.

– Nie wiesz – oznajmiłam w końcu cichym głosem. – Nie moŜesz wiedzieć. – Chyba Ŝe znajdziesz kogoś i spytasz, pomyślałam. Ale nie powiedziałam tego. Milczeliśmy chwilę. Byłam pewna, Ŝe Jamie wciąŜ się zastanawia, ale mnie znów wciągały piaski snu, nieubłagane i uwodzicielskie. – A jeśli nie zdołam cię obronić? – wyszeptał w końcu. Jego głowa poruszyła się nagle na poduszce i zwróciła ku mnie. – Ciebie i ich wszystkich. Będę starał się ze wszystkich sił, Angliszko, nie dbam o to, czy zginę, ale co jeśli zginę za wcześnie i nie zdołam was ocalić? I cóŜ moŜna było na to odpowiedzieć? – Nie zginiesz – odszepnęłam. Westchnął i przysunął głowę jeszcze bliŜej, stykaliśmy się teraz czołami. Jego ciepły oddech tchnął wonią jajek i whisky. – Postaram się – obiecał, a ja dotknęłam ustami jego warg, czując ich miękkość – potwierdzenie i pociecha w mroku. PołoŜyłam głowę w zagięciu jego ramienia, objęłam rękę i zaczęłam wdychać woń skóry pachnącej dymem i solą, jakby uwędzonej w ogniu. – Pachniesz jak wędzona szynka – mruknęłam, a on wydał z siebie cichy odgłos rozbawienia i wsunął dłoń tam, gdzie zwykle spoczywała – między moje uda. Wtedy poddałam się w końcu i pozwoliłam, by cięŜkie piaski snu otoczyły mnie ze wszystkich stron. MoŜe naprawdę to powiedział, gdy zapadałam się w ciemność, a moŜe mi się tylko śniło. – Jeśli umrę, nie idź za mną – dobiegł mnie jego szept. – Dzieci będą cię potrzebować. Zostań dla nich. Mogę poczekać.

Część Druga Gromadzą się cienie

8. Ofiara masakry Lord John Grey Do pana Jamesa Frasera, Esq. 14 kwietnia 1773 Drogi przyjacielu, piszę do ciebie w dobrym zdrowiu i ufam, Ŝe ty i twoi bliscy takŜe nie zaznajecie Ŝadnych dolegliwości. Mój syn powrócił do Anglii, by uzupełnić tam edukację. Przekazuje mi z ogromną radością swe doświadczenia (załączam kopię jego ostatniego listu) i zapewnia mnie o doskonałym samopoczuciu. Co waŜniejsze, moja matka takŜe zapewnia mnie w swej korespondencji o jego dokonaniach, choć wnoszę – bardziej z tego, czego nie mówi, niźli z tego, co pisze – Ŝe mój syn wprowadza nieznany dotąd element konfuzji i zamieszania w jej domostwo. Wyznaję, iŜ odczuwam brak owego elementu w swych własnych pieleszach. Tak uporządkowane i systematyczne jest moje Ŝycie w tych dniach, Ŝe byłbyś zaskoczony. Jednak spokój ten wydaje mi się przygniatający i podczas gdy cieszę się zdrowym ciałem, duch mój nieco słabuje. Co, jak się obawiam, wynika z wielkiej tęsknoty za Williamem. By wyrwać się z owego stanu samotności, podjąłem ostatnimi czasy nowe przedsięwzięcie, to znaczy wyrób wina. Choć przyznaję, Ŝe produkt ten nie moŜe poszczycić się mocą twych trunków, pochlebiam sobie, Ŝe nadaje się do picia i Ŝe jeśli pozwoli mu się leŜakować rok lub dwa, moŜe w końcu przynieść rozkosz podniebieniu. Prześlę ci pod koniec miesiąca tuzin butelek za pośrednictwem mego nowego słuŜącego, pana Higginsa, którego historia moŜe wyda ci się interesująca. Słyszałeś zapewne o godnej poŜałowania awanturze, która zdarzyła się w Bostonie w marcu przed trzema laty, a którą ochrzczono w gazetach, jak niejednokrotnie widziałem, „masakrą", co jest wysoce nieodpowiedzialne – i równie nietrafne, zwłaszcza dla kogoś, kto był owego wydarzenia świadkiem. Me byłem obecny przy tym, ale rozmawiałem z licznymi oficerami i Ŝołnierzami, którzy byli. Jeśli mówią prawdę, w co wierzę. Wersja podana przez prasę bostońską została niebywale wyolbrzymiona. Boston to wedle wszelkich miar istne piekło skłonności republikańskich, gdzie tak zwane Maszerujące Towarzystwa pojawiają się na ulicach bez względu na pogodę, co staje się pretekstem do zgromadzenia tłuszczy, której głównym zajęciem jest nękanie oddziałów stacjonujących w mieście. Higgins mówi mi, Ŝe Ŝaden męŜczyzna w mundurze nie śmie chodzić w

pojedynkę, z lęku przed ową tłuszczą, a nawet gdy Ŝołnierze pojawiają się w większej liczbie, prześladowania ze strony miejscowych zmuszają ich do powrotu do koszar, chyba Ŝe nakaz słuŜby kaŜe im wytrwać na posterunku. Pewnego wieczoru właśnie w taki sposób został osaczony patrol złoŜony z pięciu męŜczyzn, nie tylko spotykał się z obelgami najgorszego rodzaju, ale takŜe obrzucono go kamieniami, grudami ziemi, odchodami i innym śmieciem. Napór tłumu był tak ogromny, Ŝe Ŝołnierze, lękając się o swe bezpieczeństwo, dobyli broni, w nadziei Ŝe zniechęci to prześladowców i powstrzyma ich od gwałtownych ataków. Nie osiągnęli jednak zamierzonego celu, tylko wzbudzili jeszcze większą wściekłość tłumu, a w pewnym momencie wypaliła jakaś broń. Nikt nie potrafi powiedzieć z niezbitą pewnością, czy strzał został oddany przez kogoś z tłuszczy, czy teŜ jednego z Ŝołnierzy, nie mówiąc juŜ o tym, czy padł przez przypadek, czy teŜ umyślnie, lecz w jego rezultacie... no cóŜ, posiadasz dostateczną wiedzę o takich sprawach, by móc sobie wyobrazić chaos, jaki nastąpił. Ostatecznie zginęło pięciu ludzi z tłumu, a Ŝołnierze, choć zostali powaŜnie poturbowani, zdołali ujść cało, po to jedynie, by zaraz stać się kozłami ofiarnymi i celem złośliwych ataków ze strony przywódców tłuszczy działających w prasie, którzy rzecz przedstawili jako zamierzoną i niesprowokowaną rzeź niewinnych, nie zaś przypadek samoobrony przed tłumem, którego zmysły rozpalił trunek i wrogie hasła. Wyznać muszę, Ŝe moja sympatia jest po stronie Ŝołnierzy; Ŝywię przekonanie, Ŝe jest to dla ciebie oczywiste. Zostali oni postawieni przed trybunałem, którego sędzia uznał trzech za niewinnych, czuł jednak bez wątpienia, Ŝe uwolnienie wszystkich naraziłoby go na niebezpieczeństwo. Higgins, z jeszcze jednym, został skazany za nieumyślne zabójstwo, ale zwrócił się o łaskę do duchowieństwa i po napiętnowaniu rozpalonym Ŝelazem został uwolniony. Armia go oczywiście zdymisjonowała; pozbawiony środków do Ŝycia i otoczony niechęcią miejscowej ludności, znalazł się w opłakanym połoŜeniu. Zdradził mi, Ŝe pobito go w tawernie tuŜ po uwolnieniu, skutkiem czego stracił wzrok w jednym oku. Prawdę powiedziawszy, jego Ŝycie było niejeden raz zagroŜone. Zatem, obawiając się o swe bezpieczeństwo, wyruszył w rejs na slupie dowodzonym przez mego przyjaciela, kapitana Gilla, jako Ŝeglarz, choć widziałem go na pokładzie i mogę cię zapewnić, Ŝe Ŝeglarzem nie jest. Stało się to niebawem oczywiste dla kapitana Gilla, który zrezygnował z jego usług, gdy tylko przybili do pierwszego portu. Zawitałem akurat do miasta w pewnej sprawie i spotkałem kapitana, który opowiedział mi o rozpaczliwej sytuacji

Higginsa. Postanowiłem odszukać tego człowieka, kierowany współczuciem wobec Ŝołnierza, który w mych oczach spełnił z honorem swój obowiązek, i przekonaniem, Ŝe nie powinien z tego powodu cierpieć. Odkrywszy, Ŝe odznacza się inteligencją i łagodnym charakterem, wziąłem go na słuŜbę, w której okazał się jak najbardziej godny zaufania. Wysyłam go wraz z winem, w nadziei Ŝe twa Ŝona będzie tak miła i przebada go. Miejscowy lekarz, dr Potts, obejrzał go i oświadczył, Ŝe uszkodzenie oka jest nieodwracalne, co moŜe być prawdą. Znając jednak umiejętności twej Ŝony, zastanawiam się, czy nie mogłaby zalecić jakiegoś leczenia innych jego dolegliwości; dr Potts niewiele mógł pomóc. PrzekaŜ jej, proszę, Ŝe jestem jej pokornym sługą i Ŝe Ŝywię nieustanną wdzięczność za jej dobroć i talent. Przekazuję teŜ najgorętsze pozdrowienia twej córce, której przesyłam wraz z winem drobny upominek. Ufam, Ŝe jej mąŜ nie poczyta mej familiarności za obrazę, zwaŜywszy na długą znajomość z twoją rodziną, i Ŝe pozwoli jej ów podarunek przyjąć. Jak zawsze, twój uniŜony i posłuszny sługa John Grey

9. U progu wojny Kwiecień 1773 Robert Higgins był drobnym młodym człowiekiem, tak chudym, Ŝe zdawało się, iŜ jego kości podtrzymuje tylko ubranie, i tak bladym, Ŝe moŜna było sobie bez trudu wyobrazić, jak ktoś przenika go wzrokiem. Miał duŜe szczere oczy błękitnego koloru, grzywę pofalowanych, jasnokasztanowych włosów i odznaczał się nieśmiałym zachowaniem, które sprawiło, Ŝe pani Bug od razu wzięła go pod swoje skrzydła i oświadczyła zdecydowanie, Ŝe „podkarmi biedaka", nim będzie musiał wracać do Wirginii. Osobiście bardzo polubiłam pana Higginsa; był młodzieńcem o miłej naturze i miękkim akcencie rodzimego Dorset. Zastanawiałam się jednak, czy okazywana mu przez lorda Johna Greya szczodrość była tak bezinteresowna, jak się wydawało. Polubiłam teŜ swojego czasu samego Johna Greya; łączyły nas doświadczenia natury medycznej i jego przyjaźń okazana Briannie, gdy Roger przebywał w niewoli u Irokezów. Mimo wszystko byłam świadoma, Ŝe lord John darzył sympatią męŜczyzn – zwłaszcza Jamiego, ale z pewnością teŜ innych. – Beauchamp – powiedziałam do siebie, rozkładając do wysuszenia korzenie trillium – odznaczasz się prawdziwie podejrzliwym umysłem. – Tak, tak, racja – usłyszałam jakiś rozbawiony głos za plecami. – A o co i kogo podejrzewasz? Drgnęłam przestraszona, a trillium pofrunęło we wszystkie strony. – Och, to ty. Musisz się tak podkradać? – Praktyka – wyjaśnił Jamie, całując mnie w czoło. – Wolę nie tracić wprawy tropiciela. Dlaczego gadasz do siebie? – To zapewnia mi uwagę godnego słuchacza – odparłam zgryźliwie, a on się roześmiał i schylił, by pozbierać z podłogi korzenie ziela. – Kogo podejrzewasz, Angliszko? Zawahałam się, ale prócz prawdy nic nie przyszło mi do głowy. – Zastanawiałam się, czy John Grey nie uprawia sodomii z naszym panem Higginsem – wyznałam śmiało. – Albo nie zamierza tego robić. Zamrugał nieznacznie, ale nie wydawał się zaszokowany – co samo w sobie sugerowało, Ŝe on teŜ rozwaŜał tę moŜliwość. – Dlaczego tak myślisz? – Po pierwsze, to bardzo przystojny młody człowiek – powiedziałam,

odbierając od niego garść korzeni i rozkładając je na gazie. – Po drugie, cierpi na najgorszy przypadek hemoroidów, z jakim zetknęłam się u człowieka w jego wieku. – Pozwolił ci je obejrzeć? – JuŜ na wspomnienie sodomii Jamie oblał się rumieńcem; nie lubił, kiedy wyraŜałam się bez ogródek, ale kontynuował temat. – No cóŜ, nie musiałam go długo przekonywać. Powiedział mi o nich dość chętnie, ale nie podobało mu się, Ŝe chcę go zbadać. – Mnie by się to teŜ nie podobało – zapewnił mnie Jamie. – Choć jestem twoim ślubnym. Po cóŜ, u licha, chciałabyś oglądać coś takiego, – pomijając niezdrową ciekawość? – Rzucił okiem na moją czarno oprawioną księgę przypadków, leŜącą na stole. – Chyba nie rysujesz tam tyłka tego biedaka, Bobby'ego Higginsa? – Nie ma potrzeby. Trudno mi sobie wyobrazić, by lekarz w jakiejkolwiek epoce nie wiedział, jak wyglądają hemoroidy. StaroŜytni Izraelici i Egipcjanie teŜ w końcu na nie cierpieli. – Naprawdę? – Mówi się o tym w Biblii. Spytaj pana Christiego. Spojrzał na mnie z ukosa. – Dyskutowałaś o Biblii z Tomem Christiem? Jesteś odwaŜniejsza niŜ ja, Angliszko. Christie był niezwykle poboŜnym prezbiterianinem i nic nie sprawiało mu większej radości, niŜ walnąć kogoś w głowę egzemplarzem Pisma Świętego. – Nie ja. Germain spytał mnie w zeszłym tygodniu, co to są zadnice. – A co to jest? – Hemoroidy. „I rzekli: JakaŜ będzie ofiara za przewinienie, którą jej oddać mamy? Odpowiedzieli: Według liczby ksiąŜąt filistyńskich pięć złotych zadnie i pięć złotych myszy". Czy coś w tym rodzaju. Tak to chyba brzmi. Pan Christie za karę kazał Germainowi przepisać jakiś ustęp z Biblii, a Ŝe chłopak ma dociekliwy umysł, zaczął się zastanawiać nad tym, co napisał. – I oczywiście nie zamierzał pytać o to pana Christiego. – Jamie zmarszczył czoło, pocierając przy tym palcem grzbiet nosa. – Czy chciałbym wiedzieć, co takiego zrobił Germain? – Z pewnością nie. Tom Christie spłacał czynsz za swoją ziemię, pełniąc obowiązki lokalnego nauczyciela i, jak się zdawało, miał swoje sposoby na utrzymanie dyscypliny. UwaŜałam, Ŝe jeden taki uczeń jak Germain Fraser jest wart całej sumy, w przeliczeniu na pracę.

– Złote zadnice – mruknął Jamie. – No cóŜ, mam pewną myśl. Przybrał nieco marzycielski wyraz twarzy, oznaczający zwykle jakiś przeraŜający pomysł, którego skutkiem mogło być uszkodzenie ciała, śmierć czy doŜywotni wyrok więzienia. Jego mina wydała mi się niepokojąca, jednak bez względu na charakter myśli sprowokowanych wizją złotych hemoroidów porzucił je na chwilę i potrząsnął głową. – NiewaŜne. Mówiliśmy zdaje się o tyłku Bobby'ego? – O, tak. Pytałeś, dlaczego chciałam obejrzeć hemoroidy pana Higginsa. Mam ochotę sprawdzić, czy najlepszą metodą byłoby usunięcie. – Jamie, zaskoczony, uniósł brwi. – Usunąć je? Jak? Tymi twoimi noŜami? – Spojrzał na skrzynkę, w której trzymałam swoje narzędzia chirurgiczne, i uniósł ramiona w geście odrazy. – Mogłabym, owszem, ale sądzę, Ŝe bez znieczulenia byłoby to dość bolesne. Ale teŜ przedtem, nim... odeszłam, zaczęto powszechnie stosować znacznie prostszą metodę. Ogarnęła mnie dojmująca tęsknota za szpitalem. Niemal czułam woń środków dezynfekujących, słyszałam krzątaninę pielęgniarek i sanitariuszy, dotykałam lśniących okładek magazynów medycznych, pełnych informacji i idei naukowych. Po chwili wszystko zniknęło, ja zaś oceniałam skuteczność pijawek i podwiązania w odniesieniu do pana Higginsa i perspektywy osiągnięcia przezeń zdrowia analnego. – Doktor Rawlings zaleca pijawki – wyjaśniłam. – W powaŜnych przypadkach dwadzieścia lub trzydzieści sztuk. Jamie przytaknął, nie okazując szczególnej odrazy. Sam kilkakrotnie był leczony pijawkami w róŜnych przypadłościach i zapewniał mnie, Ŝe nie sprawiają bólu. – Ano tak. Ale nie masz chyba tyle, prawda? Mam wziąć chłopców i nazbierać? Jemmy i Germain tylko czekali, Ŝeby pójść z dziadkiem grzebać w potokach, a potem wrócić obładowani pijawkami i ubłoceni po uszy, ale potrząsnęłam głową. – Nie. To znaczy tak – poprawiłam się. – W dogodnej dla ciebie chwili. Ale nie potrzebuję ich od razu. Przystawienie pijawek poprawi sytuację na jakiś czas, ale hemoroidy Bobby'ego są w znacznym stopniu zamknięte skrzepliną, to znaczy są na nich skrzepy zaschniętej krwi. Myślę, Ŝe byłoby znacznie lepiej, gdybym je usunęła. Chyba mogę je podwiązać, to znaczy mocno zacisnąć nić u podstawy kaŜdego hemoroida. To pozbawi je krwi, w końcu wyschną i odpadną. Bardzo łatwe.

– Bardzo łatwe – powtórzył Jamie. Sprawiał wraŜenie nieco zatrwoŜonego. – Robiłaś to juŜ kiedyś? – Tak, raz czy dwa. – Och. – Wydął wargi, wyobraŜając sobie najwidoczniej cały proces. – Jak... hmm... to znaczy... jak będzie wydalał przez cały ten czas? PrzecieŜ to musi trochę potrwać. – Jego główny problem polega na tym, Ŝe nie moŜe wydalać. To znaczy nie dość często, poza tym kał nie ma odpowiedniej konsystencji. To przez – tę okropną dietę. – Wymierzyłam w niego palec. – Mówił mi. Chleb, mięso i piwo. Bez warzyw, bez owoców. Nie wątpię, Ŝe w brytyjskiej armii zatwardzenia to rzecz powszechna. Nie zdziwiłabym się, gdyby kaŜdemu Ŝołnierzowi zwisały z tyłka hemoroidy niczym kiście winogron! Jamie skinął głową, unosząc brew. – Jest w tobie wiele rzeczy, które podziwiam, Angliszko, zwłaszcza delikatny sposób wysławiania się. – Odkaszlnął, zerkając w podłogę. – Ale jeśli, jak twierdzisz, hemoroidy powstają przez zaparcia... – Tak właśnie. – No dobrze. Chodzi więc o to... co mówiłaś o Johnym Greyu. To znaczy, nie uwaŜasz, Ŝe stan jego tyłka ma związek z... hmm. – Och. No cóŜ, nie bezpośredni... – urwałam. – Miałam raczej na myśli to, co lord John napisał w liście, Ŝe chciałby... jak on to ujął?... Ŝe moŜe mogłabym „zalecić jakieś leczenie innych jego dolegliwości". Skąd mógł wiedzieć o przypadłości Bobby'ego, jeśli nie z... no... by tak rzec... osobistej inspekcji. A skoro, jak uwaŜam, hemoroidy są tak powszechnym schorzeniem, dlaczego właściwie miałby się tym aŜ tak przejmować, by prosić mnie, abym coś z nimi zrobiła, gdyby się nie obawiał, Ŝe mogą one stanąć na przeszkodzie jego hmm... dalszym praktykom? Twarz Jamiego, która podczas dyskusji o pijawkach i zatwardzeniu przybrała swój normalny odcień, teraz się zaczerwieniła. – Jego... – Chcę powiedzieć... – ciągnęłam, krzyŜując ręce na piersiach – Ŝe jestem trochę zdegustowana... myślą, Ŝe przysyła mi tu pana Higginsa, Ŝe się tak wyraŜę, do naprawy. Cały czas czułam się nieswojo z powodu dolegliwości Bobby'ego Higginsa, ale wcześniej nie umiałam wyrazić tego słowami. Teraz, kiedy juŜ to zrobiłam, zdałam sobie sprawę, co mnie tak męczyło. – Myśl, Ŝe mam wyleczyć biednego chłopaka, a potem odesłać go do domu, Ŝeby... – zacisnęłam mocno wargi, odwróciłam się gwałtownie do swoich

korzonków i zaczęłam bezsensownie przerzucać je bez potrzeby. – Ta myśl mi się nie podoba – powiedziałam do drzwiczek kredensu. – Zrobię jednak dla pana Higginsa, co w mojej mocy. Bobby nie ma wielkiego wyboru; bez wątpienia zrobi... cokolwiek jego lordowska mość zaŜąda. Ale moŜe źle go oceniam. To znaczy lorda Johna. – MoŜe. Odwróciłam się, by stwierdzić, Ŝe Jamie siedzi na moim stołku i bawi się słoikiem gęsiego smalcu, który jak się zdawało, przykuwał jego uwagę. – No cóŜ – powiedziałam niepewnie. – Znasz go lepiej ode mnie. Jeśli uwaŜasz, Ŝe nie jest... – nie dokończyłam. Z zewnątrz dobiegło nagle ciche puknięcie, gdy spadająca ze świerka szyszka uderzyła o drewniany ganek. – Wiem o Johnie Greyu więcej, niŜ chciałbym wiedzieć – wyznał w końcu Jamie i zerknął na mnie ze smutnym uśmiechem w kącikach ust. – A on wie o mnie znacznie więcej, niŜ przypuszczam. Ale... – nachylił się i odstawił słoik, potem wsparł dłonie na kolanach i obrzucił mnie szybkim spojrzeniem. – Jedno wiem ponad wszelką wątpliwość. To człowiek honoru. Nie wykorzystałby Higginsa ani nikogo innego, kto znajduje się pod jego opieką. Wydawał się mówić z przekonaniem, a ja poczułam się podniesiona na duchu. Mimo wszystko lubiłam Johna Greya. A jednak... jego listy, nadchodzące regularnie jak w zegarku, zawsze napawały mnie czymś w rodzaju niepokoju, jak daleki odgłos grzmotu. Same listy nie zawierały niczego, co usprawiedliwiałoby taką reakcję; były takie jak ich autor – pełne erudycji, dowcipne i szczere. No i oczywiście miał powód pisać. I to niejeden. – Kocha cię, wiesz o tym – powiedziałam cicho. Przytaknął, ale nie patrzył na mnie; jego wzrok wciąŜ był skupiony na czymś, co znajdowało się za drzewami okalającymi podwórze. – Wolałbyś, by cię nie kochał? Milczał, po chwili znów skinął głową i teraz spojrzał na mnie. – Ano, wolałbym. Ze względu na siebie. Ze względu na niego. Ale ze względu na Williama? – Potrząsnął głową, niepewny. – Och, mógł przyjąć do siebie Williama przez wzgląd na ciebie – zauwaŜyłam. – Ale pamiętaj, Ŝe widziałam ich razem. Nie mam wątpliwości, Ŝe kocha Williego przez wzgląd na samego siebie. – Ja teŜ w to nie wątpię. Wstał, wyraźnie poruszony, i strzepnął z kiltu niewidoczny pyłek kurzu. Twarz miał nieprzeniknioną, jakby spoglądał w głąb siebie, widząc coś, czym nie chciał

podzielić się ze mną. – Czy ty... – zaczęłam, ale urwałam, kiedy podniósł na mnie wzrok. – Nie, to niewaŜne. – Co? – Przechylił głowę na bok, mruŜąc oczy. – Nic. Nie poruszył się, tylko przyglądał mi się coraz intensywniej. – PrzecieŜ widzę po twojej twarzy, Angliszko. O co chodzi? Odetchnęłam głęboko przez nos, chowając zaciśnięte dłonie w fartuchu. – No cóŜ... jestem pewna, Ŝe tak nie jest, to była tylko taka przelotna myśl... Wydał z siebie niski, typowo szkocki pomruk, dając do zrozumienia, Ŝe powinnam dać sobie spokój z tym ględzeniem i wyrzucić z siebie wszystko. Wiedziałam z doświadczenia, Ŝe nie ustąpi, dopóki tego nie zrobię. – Nie przyszło ci nigdy do głowy, Ŝe lord Jim mógł wziąć Williama pod swój dach, poniewaŜ... no cóŜ, William bardzo cię przypomina, i to od najmłodszych lat. PoniewaŜ lord John uwaŜa cię za fizycznie... atrakcyjnego. .. – słowa zamarły mi na ustach i miałam ochotę poderŜnąć sobie gardło, widząc minę Jamiego. Zamknął na chwilę oczy, bym nie mogła w nie patrzeć. Zacisnął pięści, aŜ na rękach wystąpiły mu Ŝyły. Powoli rozprostował palce. Otworzył oczy. – Nie – odparł z przekonaniem. Popatrzył na mnie twardym, otwartym wzrokiem. – I nie jest teŜ tak, Ŝe nie mogę znieść myśli o tym. Wiem. – Oczywiście – rzuciłam pospiesznie, chcąc jak najszybciej zakończyć temat. – Wiem – powtórzył ostrzejszym tonem. Postukał się dwoma sztywnymi palcami po udzie, potem znieruchomiał. – Zastanawiałem się nad tym. Kiedy po raz pierwszy powiedział mi, Ŝe zamierza poślubić Isobel Dunsany. Odwrócił się i popatrzył przez okno. Po podwórzu krąŜył Adso, tropiąc coś w trawie. – Ofiarowałem mu swoje ciało – oznajmił nagle, nie odrywając wzroku od okna. Mówił dość pewnym głosem, ale w jego zastygłych ramionach wyczytałam, ile go te słowa kosztowały. – W dowód wdzięczności, jak mu powiedziałem. Ale chciałem... – Wykonał dziwny, konwulsyjny ruch, jakby starając się wyswobodzić z jakichś więzów. – Widzisz, chciałem się przekonać, jakim jest człowiekiem. Ten, który miał przyjąć mojego syna jak własnego. Przy słowach „przyjąć mojego syna" głos mu lekko zadrŜał, a ja podeszłam do niego instynktownie, pragnąc w jakiś sposób opatrzyć otwartą ranę, która kryła się pod tymi słowami. Wydawał się sztywny, kiedy go dotknęłam, niechętny moim ramionom – ale

wziął mnie za rękę i ścisnął. – Czy mogłeś... rzeczywiście się przekonać? Nie byłam zaszokowana; John Grey powiedział mi o tym przed wieloma laty, na Jamajce. Choć chyba nie zdawał sobie sprawy, co się za tym kryło. Dłoń Jamiego zacisnęła się na mojej, a jego kciuk głaskał delikatnie mój palec. Patrzył na mnie badawczo, tak jak się patrzy na jakiś znany przedmiot, który ujawnia nagle nieznaną dotąd naturę – dostrzegając oczami to, co przez długi czas było dostrzegane tylko sercem. Uniósł drugą rękę i przesunął nią po moich brwiach; palce spoczywały chwilę na kości policzkowej, a potem powędrowały ku górze, chłodne w cieple moich włosów. – Nie moŜesz być tak blisko kogoś innego... – powiedział w końcu. – Być w nim, czuć jego pot, ocierać się włosami swojego ciała o jego włosy i nie dojrzeć niczego z jego duszy. A jeśli moŜesz... – zawahał się, a ja zadałam sobie pytanie, czy ma na myśli Czarnego Jacka Randalla, czy teŜ Laoghaire, kobietę, którą poślubił, uwaŜając mnie za zmarłą. – No cóŜ... to jest przeraŜające – dokończył cicho, a jego dłoń opadła bezwładnie. Zapadło między nami milczenie. Z zewnątrz dobiegł nagły szelest trawy, gdy Adso zanurkował i zniknął, a na wielkim czerwonym świerku rozkrzyczał się drozd. W kuchni spadło coś z łomotem i po chwili zaczęło się rytmiczne zamiatanie: szu, szu. Odgłosy domowe Ŝycia, jakie tu stworzyliśmy. Czy kiedyś zrobiłam coś takiego? LeŜałam z męŜczyzną i nie dojrzałam niczego z jego duszy? Tak, i to było przeraŜające. Dotknęło mnie tchnienie zimna; poczułam dreszcz na skórze. Wydał z siebie westchnienie, które zdawało się płynąć z głębi serca, a potem przesunął dłonią po włosach. – Ale John tego nie zrobił. – Podniósł wzrok i obdarzył mnie krzywym uśmiechem. – Powiedział, Ŝe mnie kocha. Ale jeśli ja nie mogę mu odpłacić tym samym, a wiedział, Ŝe nie mogę – nie wziąłby fałszywej monety za prawdziwą. Wstrząsnął się gwałtownie, jak pies wychodzący z wody. – Nie. Człowiek, który mówi coś takiego, nigdy nie wykorzystałby dziecka z tęsknoty za niebieskimi oczami jego ojca, tego moŜesz być pewna, Angliszko. – Tak – przyznałam. – Powiedz mi... – zawahałam się, a on spojrzał na mnie, unosząc brew. – Gdyby... gdyby... no... przyjął twoją ofiarę i stwierdziłbyś, Ŝe on... – szukałam właściwych słów – ... nie jest tak przyzwoity, jak miałeś nadzieję... – Skręciłbym mu kark, tam, nad jeziorem – odparł. – I nie bałbym się

szubienicy, nie miałoby to dla mnie znaczenia; nie pozwoliłbym mu zabrać chłopca. Ale nie okazał się taki, a ja oddałem mu syna – dodał, wzruszając nieznacznie ramionami. – I jeśli Bobby wejdzie do łóŜka jego lordowskiej mości, to myślę, Ŝe z własnej, nieprzymuszonej woli *** śaden człowiek nie czuje się dobrze z czyjąś ręką w swoim tyłku. Wiem to, a Robert Higgins nie był wyjątkiem od tej reguły. – Posłuchaj, to w ogóle nie będzie bolało – powiedziałam uspokajająco. – Nie wolno ci się tylko ruszać. – Och, nawet nie drgnę, madam – zapewnił mnie Ŝarliwie. Kazałam mu wejść na stół i usadowić się na czworakach, dzięki czemu pole operacyjne znalazło się na wysokości mojego wzroku. Kleszcze i podwiązki, których potrzebowałam, leŜały na małym stoliku po prawej stronie, obok stała miska z pijawkami, tak na wszelki wypadek. Wydał z siebie cichy okrzyk, gdy przyłoŜyłam mu do ciała mokrą szmatkę nasączoną terpentyną, by oczyścić dokładnie pole operacyjne, ale dotrzymał słowa i nawet nie drgnął. – Posłuchaj, wszystko pójdzie dobrze – zapewniłam go, biorąc do ręki kleszcze. – Ale jeśli masz odczuć trwałą poprawę, musisz radykalnie zmienić sposób odŜywiania. Rozumiesz? Sapnął gwałtownie, gdy chwyciłam jeden z hemoroidów i pociągnęłam do siebie. Były trzy – w klasycznym układzie, godziny dziewiątej, drugiej i piątej na tarczy zegara. Bulwiaste jak maliny i tak samo ciemne. – Och! Tak, madam. – Owsianka – powiedziałam zdecydowanie, po czym przełoŜyłam kleszcze do drugiej ręki, nie zwalniając zacisku, i wzięłam igłę z jedwabną nicią, która leŜała po prawej stronie. – Codziennie rano, bez wyjątku. Odczułeś jakąś poprawę w wydalaniu, od kiedy pani Bug karmi cię na śniadanie owsianką? Zapętliłam nić na nasadzie hemoroida i zacisnęłam mocno. – Auuu... Och! Ee... mówiąc szczerze, madam, jest tak, jakbym srał cegłami obciągniętymi skórą jeŜa, cokolwiek zjem. – No cóŜ, będzie lepiej – zapewniłam go, zabezpieczając pętelkę węzełkiem. Uwolniłam hemoroida z kleszczy, a Bobby odetchnął głęboko. – I winogrona. Lubisz winogrona, prawda?

– Nie, madam. DraŜnią mi zęby. – Naprawdę? – Jego uzębienie nie wydawało się powaŜnie popsute. Pomyślałam, Ŝe warto je obejrzeć dokładniej; mógł cierpieć na łagodną odmianę szkorbutu. – No cóŜ, powiemy pani Bug, Ŝeby przyrządziła ci placek z rodzynkami; będziesz mógł to jeść bez trudu. Czy lord John ma dobrego kucharza? Wycelowałam kleszczami i złapałam następnego hemoroida. Bobby, juŜ nawykły do procedury, jęknął tylko cichutko. – Tak, madam. To Indianin, ma na imię Manoke. – Hm. – Zapętlić, zacisnąć, zawiązać. – Dam ci przepis na kartce, Ŝebyś mógł go zabrać ze sobą do domu. Ten Indianin gotuje słodkie ziemniaki i fasolę? Fasola jest w tym schorzeniu bardzo skuteczna. – Chyba tak, madam, ale jego lordowska mość... Otworzyłam przedtem okno, Ŝeby pokój się wietrzył – Bobby nie był brudniejszy niŜ przeciętny osobnik, ale z pewnością nie czystszy – i teraz usłyszałam od strony drogi jakiś hałas, głosy i pobrzękiwanie uprzęŜy. Bobby teŜ to usłyszał i zerknął przeraŜony w stronę okna; napiął tylną część ciała, jakby zamierzał zeskoczyć ze stołu niczym konik polny. Chwyciłam go za nogę, ale po chwili dałam sobie spokój. Nie miałam w oknie zasłon, mogłam tylko przymknąć okiennice, a przecieŜ potrzebowałam światła. – No dobra, wstawaj – powiedziałam, sięgając po ręcznik. – Pójdę zobaczyć, kto to taki. Spełnił moje polecenie z niezwykłą skwapliwością; zsunął się niezgrabnie ze stołu i złapał pospiesznie spodnie. Wyszłam na ganek w samą porę, by powitać dwóch męŜczyzn, którzy sprowadzili swoje muły z ostatniego, uciąŜliwego odcinka zbocza i wkroczyli na podwórze. Richard Brown i jego brat Lionel, obaj z Brownsville, nomen omen. Zdziwiłam się na ich widok; Brownsville od Ridge dzieliły dobre trzy dni jazdy, poza tym osady nie prowadziły ze sobą oŜywionego handlu. Do Salem, w przeciwnym kierunku, było równie daleko, ale mieszkańcy Ridge jeździli tam znacznie częściej; bracia morawscy zajmowali się przemysłem i handlem jednocześnie; brali miód, olej, solone ryby i skóry w zamian za ser, wyroby gliniane, kurczaki i inny drobny Ŝywy inwentarz. O ile się orientowałam, mieszkańcy Brownsville specjalizowali się tylko w tanim handlu z Czirokezami i w produkcji bardzo pośledniego gatunku piwa, niewartego tak dalekiej drogi. – Dzień dobry, szanowna pani. – Richard, niŜszy i starszy, dotknął brzegu kapelusza, nie zdejmując go jednak. – MąŜ w domu?

– Jest przy stodole z sianem, czyści skóry. – Wytarłam starannie dłonie o ręcznik, który trzymałam. – Proszę do kuchni; przyniosę trochę jabłecznika. – Nie trzeba. Odwrócił się bez ceregieli i ruszył zdecydowanym krokiem na tyły domu. Lionel Brown, nieco wyŜszy od brata, choć o tej samej, niemal tyczkowatej budowie ciała i włosach koloru tytoniu, skinął mi pospiesznie i podąŜył w ślady Richarda. Najwidoczniej obowiązek zajęcia się mułami, z których karków zwisały luźno wodze, pozostawili mnie. Zwierzęta zaczęły juŜ krąŜyć leniwie po podwórzu, przystając, by poskubać wysoką trawę porastającą ścieŜkę. – Hm – prychnęłam, patrząc gniewnie za braćmi. – Kto to jest? – odezwał się za moimi plecami jakiś cichy głos. Z domu wyszedł Bobby Higgins i teraz wyglądał zza ganku swym zdrowym okiem. Bobby, jak zauwaŜyłam, przejawiał ostroŜność wobec obcych – trudno się było dziwić, wziąwszy pod uwagę jego bostońskie doświadczenia. – To tylko sąsiedzi. Zeszłam z ganku i ujęłam uzdę jednego muła, kiedy sięgał pyskiem do młodej gruszy, którą posadziłam obok schodów. Niezadowolony z mojej interwencji, zaryczał mi ogłuszająco w twarz, próbując przy tym ugryźć. – Pani pozwoli. – Bobby, który zdąŜył juŜ złapać drugiego muła za uzdę, nachylił się, by wziąć ode mnie wodze pierwszego, po czym zwrócił się do upartego zwierzęcia: – Spokój! Ucisz się, bo wezmę kija! Bobby był Ŝołnierzem piechoty, nie kawalerii, co rzucało się w oczy. Mówił groźnym tonem, ale słowa kłóciły się z jego nieśmiałym sposobem bycia. Pociągnął na próbę za wodze. Muł bezzwłocznie połoŜył po sobie uszy i ugryzł go w rękę. Bobby wrzasnął i puścił obie uzdy. Clarence, mój muł, słysząc wrzawę, wydał z siebie głośny ryk pod adresem towarzyszy, na co te potruchtały w jego stronę, kołysząc w biegu skórzanymi strzemionami. Bobby nie został powaŜnie ranny, choć zęby muła przebiły skórę; na rękawie jego koszuli pojawiły się plamki krwi. Kiedy podciągałam materiał, by rzucić okiem na obraŜenia, usłyszałam kroki na ganku. Podniosłam wzrok i zobaczyłam zaniepokojoną Lizzie z wielką drewnianą łyŜką w ręku. – Bobby! Co się stało? Na jej widok od razu się wyprostował, przybierając niedbałą pozę, i odsunął sprzed czoła kosmyk kręconych kasztanowych włosów.

– Och nic, panienko. Trochę kłopotu z tymi czarcimi synami. Proszę się nie bać, wszystko w porządku. Po chwili oczy uciekły mu w głąb czaszki i runął na ziemię jak nieŜywy. – BoŜe! – Lizzie niemal sfrunęła ze schodów, uklękła i poklepała go niecierpliwie po policzku. – Co mu jest, pani Fraser? – Bóg jeden wie – odparłam szczerze. – Ale myślę, Ŝe chyba nic groźnego. Wydawało się, Ŝe Bobby oddycha normalnie, puls teŜ był prawidłowy. – Wniesiemy go do środka? Czy mam przynieść nadpalone pióro, jak pani sądzi? Albo amoniak z gabinetu? Albo trochę brandy? Lizzie zaczęła się kręcić jak niespokojny trzmiel, gotowa gdzieś odlecieć. – Nie, chyba dochodzi do siebie. Większość omdleń trwa tylko kilka sekund, widziałam poza tym, jak jego pierś unosi się wraz z głębszym oddechem. – Trochę brandy by nie zaszkodziło – mruknął, trzepocząc powiekami. Skinęłam głową Lizzie, która znów zniknęła w głębi domu, pozostawiwszy drewnianą łyŜkę w trawie. – Kiepsko się czujesz, tak? – spytałam współczująco. Rana na ramieniu była zaledwie draśnięciem, a ja nie zrobiłam mu wcześniej nic, co mogłoby przyprawić go o szok – w kaŜdym razie nie o szok fizyczny. Nie bardzo wiedziałam, z czym mam do czynienia. – Nie wiem, madam. – Próbował usiąść i choć biały jak płótno, poza tym wydawało się, Ŝe wraca do sił, więc nie broniłam mu. – Czasem pojawiają mi się przed oczami takie plamki, wirują jak pszczoły, a potem wszystko robi się czarne. – Czasem? Zdarzało ci się to juŜ wcześniej? – upewniłam się ostrym tonem. – Tak, proszę pani. – Głowa chwiała mu się niczym słonecznik na wietrze, więc czym prędzej go podtrzymałam, Ŝeby się znowu nie osunął. – Jego lordowska mość miał nadzieję, Ŝe moŜe pani będzie wiedzieć, jak to wyleczyć. – Jego lordowska... och, wiedział o tych twoich omdleniach? No tak, oczywiście, Ŝe wiedział, skoro Bobby przewracał się przed nim. Przytaknął i wziął głęboki, przerywany oddech. – Doktor Potts spuszczał mi regularnie krew, ale to jakoś nie pomagało. – Przypuszczam. Mam nadzieję, Ŝe w sprawie hemoroidów bardziej ci pomógł – zauwaŜyłam chłodno. Na jego policzkach pojawiał się z wolna słaby odcień róŜu – biedny chłopak, zawsze miał za mało krwi, by porządnie się zarumienić – i Bobby odwrócił głowę, wlepiając wzrok w drewnianą łyŜkę.

– Ee... ja, hmm, nikomu o tym nie mówiłem. – Nie mówiłeś? – spytałam zdumiona. – Ale... – Widzi pani, to przez tę jazdę. Z Wirginii. – RóŜowy odcień na jego twarzy zaczął się pogłębiać. – Nikomu bym nie powiedział, ale po tygodniu spędzonym w siodle na tym cholernym koniu, uczciwszy pani uszy, tak mnie bolało, Ŝe nie mogłem juŜ tego ukrywać. – Więc i lord John o tym nie wie? Potrząsnął energicznie głową; niesforne kosmyki kasztanowych włosów znów opadły mu na czoło. Ogarnęła mnie irytacja – na samą siebie, Ŝe błędnie odczytałam zamiary Johna Greya, i na lorda, Ŝe przez niego poczułam się jak idiotka. – No cóŜ... teraz juŜ trochę lepiej? Lizzie wciąŜ nie wracała, a ja zaczęłam się od razu zastanawiać, gdzie jest. Bobby wciąŜ był bardzo blady, ale przytaknął zdecydowanie i dźwignął się na nogi, po czym stanął chwiejnie, mrugając i próbując odzyskać równowagę. Litera „M" wypalona na jego policzku na tle bezbarwnej skóry odznaczała się gniewną czerwienią. Zajęta Bobbym, nie zwracałam uwagi na odgłosy dochodzące zza domu. Teraz jednak usłyszałam rozmowę i zbliŜające się kroki. Zza naroŜnika wyłonił się Jamie i obaj Brownowie; przystanęli na nasz widok. Jamie marszczył czoło – najpierw nieznacznie, potem coraz wyraźniej. Bracia zaś byli w jakimś dziwnie podniosłym, choć nieco posępnym nastroju. – A więc to prawda. – Robert Brown spojrzał twardym wzrokiem na Bobby'ego Higginsa, a potem odwrócił się do Jamiego. – Trzyma pan w domu mordercę! – Naprawdę? – Jamie był lodowato uprzejmy. – Nie miałem pojęcia. Skłonił się Bobby'emu na francuską modłę i wyprostował, wskazując braci. – Panie Higgins, niech mi wolno będzie przedstawić pana Richarda Browna i pana Lionela Browna. Panowie, mój gość, pan Higgins. Słowo „gość" wypowiedział ze szczególną intonacją; Richard Brown zasznurował usta w wąską, niemal niewidoczną linię. – Miej się na baczności, Fraser – powiedział, wpatrując się w Bobby'ego, jakby chciał go unicestwić. – W dzisiejszych czasach niewłaściwe towarzystwo moŜe być niebezpieczne. – Wybieram sobie towarzystwo wedle swojej woli, sir – oznajmił cicho Jamie, cedząc słowa przez zęby. – I pańskiego sobie nie Ŝyczę. Joseph! Zza naroŜnika domu wyłonił się Joseph Wemyss, ojciec Lizzie, prowadząc dwa

zbiegłe muły, które teraz sprawiały wraŜenie potulnych jak kocięta, choć kaŜdy z nich był większy od pana Wemyssa. Bobby Higgins, osłupiały, spojrzał na mnie, prosząc wzrokiem o wyjaśnienie. Wzruszyłam nieznacznie ramionami, nie odzywając się, podczas gdy Brownowie dosiadali mułów i odjeŜdŜali, sztywni z gniewu. Jamie zaczekał, aŜ znikną nam z oczu, a potem odetchnął głośno, przesuwając gwałtownie dłonią po włosach i mrucząc coś po gaelicku. Nie zrozumiałam co celniejszych sformułowań, ale domyśliłam się, Ŝe porównuje naszych niedawnych gości do hemoroidów pana Higginsa, z korzyścią dla tych ostatnich. – Co takiego, sir? – wyjąkał Higgins, zmieszany, ale szczerze rozbawiony. – Niech jadą na złamanie karku. – Jamie machnął lekcewaŜąco ręką. Uchwycił moje spojrzenie i obrócił się w stronę domu. – Chodź, Bobby; mam ci to i owo do powiedzenia. *** Poszłam za nimi, trochę z ciekawości, a trochę na wypadek gdyby pan Higgins znów zemdlał; wydawało się, Ŝe porusza się dość pewnie, ale wciąŜ był blady. W porównaniu z nim pan Wemyss – siwowłosy i drobny jak córka – wyglądał niczym okaz zdrowia. Co się dzieje z Bobbym? – zastanawiałam się. Rzuciłam dyskretnie okiem na siedzenie jego spodni, ale wszystko było w porządku – nie zauwaŜyłam śladów krwi. Jamie zaprowadził nas do swojego gabinetu, po czym wskazał pstrokatą kolekcję stołków i pudeł przeznaczonych dla gości, ale zarówno Bobby, jak i pan Wemyss woleli stać – Bobby z przyczyn oczywistych, pan Wemyss przez szacunek; nigdy nie czuł się swobodnie, siedząc w obecności Jamiego, wyjąwszy posiłki. Nieskrępowana ani czynnikami natury fizycznej, ani towarzyskiej, usadowiłam się na najwygodniejszym stołku i spojrzałam pytająco na Jamiego, który usiadł na stole słuŜącym mu za biurko. – Brown i jego brat – zaczął bez ogródek – stanęli na czele komitetu bezpieczeństwa i zjawili się, by zapisać do niego mnie i moich domowników. – Zerknął na mnie, krzywiąc leciutko usta. – Odmówiłem, jak bez wątpienia zauwaŜyłaś. Poczułam ucisk w Ŝołądku, myśląc o tym, co mówił major MacDonald – i o tym, co wiedziałam. A więc zaczęło się.

– Komitet bezpieczeństwa? – Pan Wemyss sprawiał wraŜenie zdumionego i spojrzał na Bobby'ego Higginsa, który wydawał się znacznie mniej zaskoczony. – Stanęli na czele komitetu – powtórzył cicho. Kosmyki kręconych kasztanowych włosów wymknęły się spod przepaski; jeden załoŜył sobie za ucho. – Słyszał pan juŜ o takich komitetach, panie Higgins? – spytał Jamie, unosząc brew. – Z jednym miałem nawet do czynienia. Dość blisko. – Bobby przyłoŜył na chwilę palec do miejsca pod ślepym okiem. WciąŜ był blady, ale z wolna odzyskiwał panowanie nad sobą. – To motłoch, bez dwóch zdań. Jak te muły, tyle Ŝe jest ich więcej i są bardziej wściekli. – Uśmiechnął się krzywo, wygładzając rękaw, który nosił ślady zębów. Wzmianka o mułach coś mi nagle przypomniała; wstałam, przerywając gwałtownie rozmowę. – Lizzie! Gdzie jest Lizzie? Nie czekając, aŜ ktoś mi udzieli odpowiedzi, zbliŜyłam się do drzwi gabinetu i zawołałam ją głośno po imieniu, ale odpowiedziało mi milczenie. Poszła po brandy; było jej mnóstwo w słoju stojącym w kuchni, i Lizzie doskonale o tym wiedziała – poprzedniego wieczoru nabierała dla pani Bug, sama widziałam. Musiała więc być w domu. Z pewnością nie poszła... – Elizabeth? Elizabeth, gdzie jesteś? – zawołał tuŜ za moimi plecami pan Wemyss, gdy zmierzałam korytarzem w stronę kuchni. Lizzie leŜała nieprzytomna obok paleniska, suknię miała w nieładzie; jedną rękę odrzuconą na bok, jakby próbowała się nią przytrzymać, kiedy padała. – Panno Wemyss! – zawołał przeraŜony Bobby Higgins, przeciskając się obok mnie, i chwycił ją w ramiona. – Elizabeth! – Pan Wemyss teŜ rzucił się ku córce, blady jak ona. – Pozwólcie mi ją obejrzeć, dobrze? – powiedziałam, odsuwając ich zdecydowanie. – Bobby, połóŜ ją na sofie. Dźwignął dziewczynę ostroŜnie, potem usiadł na sofie, krzywiąc się nieznacznie i nie wypuszczając jej z objęć. No cóŜ, jeśli chciał być bohaterem, nie miałam czasu się z nim spierać. Przyklękłam i ujęłam jej nadgarstek, by zbadać tętno, drugą zaś ręką odgarnęłam włosy z czoła. Wystarczyło jedno spojrzenie, by stwierdzić, co jej jest. Skórę miała lepką, a bladość na twarzy nosiła odcień szarości. Wyczułam w jej ciele zapowiedź dreszczy, choć była nieprzytomna. – Malaria, prawda? – spytał Jamie. Pojawił się u mego boku i teraz trzymał

pana Wemyssa za ramię, by go powstrzymać i jednocześnie dodać mu odwagi. – Tak – odparłam krótko. Lizzie cierpiała na malarię, którą zaraziła się przed kilkoma laty na wybrzeŜu i czasami miewała ataki – choć ostatni juŜ ponad rok temu. Pan Wemyss wziął głęboki, głośny oddech, a jego twarz odzyskała naturalną barwę. Malaria nie była mu obca, poza tym wierzył, Ŝe potrafię sobie z nią poradzić. Udało mi się to juŜ kilka razy. Miałam nadzieję, Ŝe i teraz sobie poradzę. Puls Lizzie pod moimi palcami był przyspieszony i słaby, ale regularny; dziewczyna zaczęła się poruszać. Szybkość i nagłość tego ataku wydawała się jednak zatrwaŜająca. Czy był jakiś sygnał ostrzegawczy? Miałam nadzieję, Ŝe moja twarz nie zdradza Ŝadnych obaw. – Zanieście ją do łóŜka, okryjcie, pod stopy podłóŜcie rozgrzany kamień – poleciłam, pospiesznie wstając z klęczek. – Zacznę przyrządzać lekarstwo. Jamie ruszył za mną do gabinetu, zerkając przez ramię, by się upewnić, Ŝe Bobby i pan Wemyss go nie usłyszą. – Myślałem, Ŝe skończyła ci się kora chinowa – oznajmił przyciszonym głosem. – Tak. Niech to diabli. Malaria była chorobą przewlekłą, ale na ogół mogłam ją kontrolować za pomocą niewielkich, regularnych dawek kory chinowej. Ale jej zapas wyczerpał mi się zimą, a nikt nie mógł udać się po nią na wybrzeŜe. – Co będzie? – Niech pomyślę. Otworzyłam drzwiczki kredensu i rzuciłam okiem na równy rząd szklanych butelek – wiele było opróŜnionych, w niektórych gdzieś na dnie zachowało się kilka okruchów liścia czy korzenia. Wszystko było przetrzebione po chłodnej i wilgotnej zimie, kiedy to ludzi prześladowała grypa, zapalenia płuc, odmroŜenia i wypadki podczas polowań. Lek przeciwgorączkowy. Miałam kilka składników, które pomogłyby zwalczyć normalną gorączkę; ale malaria to co innego. Zostało tylko pod dostatkiem korzenia i kory derenia; zgromadziłam jesienią znaczne jego zapasy, przewidując, Ŝe mogą się przydać. Wyjęłam je z kredensu i po chwili namysłu wzięłam jeszcze słoik z pewną odmianą goryczki, znaną w okolicy jako „ziele na malarię". – Postaw czajnik na ogniu, dobrze? – poprosiłam Jamiego, a potem zaczęłam przesypywać skruszone korzenie, korę i ziele do moździerza. Mogłam tylko leczyć zewnętrzne objawy gorączki i wyziębienia. I szoku,

pomyślałam. Tym teŜ warto się zająć. – I przynieś mi teŜ trochę miodu! – zawołałam, kiedy dotarł juŜ do drzwi. Skinął głową i pospieszył do kuchni; po chwili usłyszałam szybkie i donośne kroki na dębowych deskach podłogi. Zaczęłam ucierać składniki, wciąŜ rozwaŜając róŜne moŜliwości. Byłam nawet dość zadowolona, Ŝe muszę się czymś szybko zająć; mogłam choć na chwilę uwolnić się od konieczności słuchania o Brownach i ich przeklętym komitecie. Miałam złe przeczucia. Czegokolwiek chcieli, nie wróŜyło to nic dobrego, byłam o tym przekonana; i z pewnością nie opuścili nas w przyjacielskiej atmosferze. A jeśli chodzi o to, czym Jamie czuł się w obowiązku im odpłacić... Owoce kasztanowca. Stosowało się je czasem na zimnicę, jak nazywał malarię doktor Rawlings. Czy jeszcze mi coś zostało? Przesuwając szybko spojrzeniem po słojach i butelkach w szafce aptecznej, zatrzymałam wzrok na jednej, gdzie na dnie leŜało trochę suchych czarnych kuleczek. „Gorzka jagoda", widniał napis na etykiecie. Słoik nie był mój. NaleŜał do Rawlingsa. Nigdy tego nie stosowałam. Coś mi się jednak kołatało w pamięci. Słyszałam albo czytałam coś o tych jagodach; co to było? Odruchowo wzięłam słoik i otworzyłam, by powąchać jego zawartość. Jagody wydawały ostrą, gryzącą woń, odrobinę gorzką. I trochę znajomą. Ze słoikiem w ręku podeszłam do stołu, na którym leŜała moja duŜa czarno oprawiona księga przypadków; pospiesznie sięgnęłam do pierwszych stron notatek pozostawionych przez człowieka, do którego naleŜała, zarówno księga, jak i kufer medykamentów, czyli doktora Rawlingsa. Gdzie to było? – zastanawiałam się. Przeglądałam księgę, szukając mgliście zapamiętanej notatki, kiedy wrócił Jamie z dzbankiem gorącej wody i miską miodu w dłoniach. TuŜ za nim podąŜali bracia Beardsleyowie. Zerknęłam na nich, ale się nie odezwałam; zawsze pojawiali się znienacka, jak diabeł z pudełka. – Czy panna Lizzie jest powaŜnie chora? – spytał z niepokojem Jo, wyglądając zza pleców Jamiego, by zobaczyć, co robię. – Tak – odparłam krótko i bez zastanowienia. – Ale nie martw się; zaraz przygotuję lekarstwo. Znalazłam. Krótka notatka, sporządzona po namyśle jako komentarz do opisu leczenia pacjenta, który zdradzał bez wątpienia objawy malaryczne – i który, co zauwaŜyłam z nieprzyjemnym dreszczem, zmarł. „Dowiaduję się od handlarza, od którego nabyłem korę chinową, Ŝe Indianie

stosują roślinę zwaną gorzką jagodą, która odznacza się nie mniejszą goryczą i jest uwaŜana za niezwykle skuteczną w trzeciaczce i czwartaczce. Zgromadziłem trochę tego specyfiku do celów eksperymentalnych i mam zamiar zastosować infuzję, gdy tylko nadarzy się okazja". Wyjęłam ze słoika jedną jagodę i rozgryzłam. Usta od razu wypełnił mi cierpki smak chininy, któremu towarzyszył obfity napływ śliny; skrzywiłam się, a gorycz przyprawiła mnie o łzy. Rzeczywiście, istne gorzkie jagody! Rzuciłam się do otwartego okna i zaczęłam spluwać na grządkę ziół. Beardsleyowie chichotali jak szaleni, zawsze śmieszyły ich takie nieoczekiwane zdarzenia. – Wszystko w porządku, Angliszko? – spytał Jamie, rozbawiony, ale i zatroskany. Nalał trochę wody z dzbanka do glinianego kubka, dodał po namyśle odrobinę miodu i podał mi. – Doskonale – zaskrzeczałam. – Nie upuść tego! Kezzie Beardsley wziął do ręki słoik z jagodami i wąchał go ostroŜnie. Skinął posłusznie głową, ale nie odstawił naczynia, tylko podał bratu. Wzięłam potęŜny łyk gorącej, osłodzonej wody. – Mają w sobie coś w rodzaju chininy. – Pomogą dziewczynie? – Zatroskana twarz Jamiego rozpogodziła się. – Mam nadzieję. Choć nie ma ich duŜo. – To znaczy, Ŝe potrzeba tego więcej dla panny Lizzie, pani Fraser? – Jo spojrzał na mnie przenikliwie. – Tak – odparłam zaskoczona. – CzyŜbyś wiedział, gdzie je moŜna znaleźć? – Tak, madam – zapewnił Kezzie głosem nieco donośniejszym niŜ zwykle. – U Indian. – U których Indian? – spytał Jamie. W jego spojrzeniu pojawiła się czujność. – Czirokezów – wyjaśnił Jo, wskazując niedbale dłonią. – Niedaleko góry. Opis ten mógł się odnosić do pół tuzina wiosek, ale chłopcy bez wątpienia mieli na myśli konkretną osadę, gdyŜ obaj odwrócili się jak na zawołanie, zamierzając od razu wyruszyć i wrócić z jagodami. – Czekajcie chwilę – zawołał Jamie, przytrzymując Kezziego za kołnierz. – Pójdę z wami. Przyda wam się ktoś, kto umie się targować. – Och, mamy duŜo skór – zapewnił go Jo. – Udany sezon. Jo był świetnym myśliwym, a i Kezziego, choć nie miał dość dobrego słuchu, by mu dorównać, nauczył zakładać sidła, Ian mówił mi, Ŝe szopa Beardsleyów wypełniona jest po dach skórami bobrów, kun, jeleni i gronostajów. Ich woń

zawsze przywierała do bliźniaków – ledwo wyczuwalna mieszanina zaschniętej krwi, piŜma i sierści. – No cóŜ, to bardzo wspaniałomyślne z twojej strony, Jo, nie wątpię. Ale mimo wszystko pójdę z wami. Jamie zerknął na mnie, jakby na potwierdzenie, Ŝe choć podjął juŜ decyzję, jednak prosi mnie o zgodę. Przełknęłam, cały czas czując w ustach gorycz. – Tak – powiedziałam i odchrząknęłam. – Jeśli... jeśli idziesz, to dam ci przy okazji róŜne rzeczy i powiem, na co masz je wymienić. Nie wyruszycie wcześniej niŜ rankiem, prawda? Beardsleyowie nie kryli zniecierpliwienia, chcąc wyruszyć jak najszybciej, ale Jamie stał nieruchomo, patrząc na mnie; poczułam, jak dotyka mnie bez słowa czy ruchu. – Poczekamy do nocy – powiedział cicho i zwrócił się do chłopców. – Bądź tak dobry, Jo, idź na górę i poproś Bobby'ego Higginsa, Ŝeby tu przyszedł. Muszę z nim pomówić. – Jest z panną Lizzie? – zdziwił się Jo Beardsley, wyraźnie niezadowolony z takiego obrotu sprawy, a twarz jego brata, który spoglądał spod przymruŜonych powiek, wyraŜała podobną podejrzliwość. – Co on robi w jej pokoju? Nie wie, Ŝe jest zaręczona? – spytał Kezzie z nutą słusznego oburzenia w głosie. – Jest z nią teŜ ojciec – uspokoił ich Jamie. – Jej reputacji nic nie grozi. Jo parsknął krótko, ale wymienił znaczące spojrzenie z bratem, po czym obaj wyszli zgodnie, a ich wyprostowane ramiona dowodziły, Ŝe zamierzają poradzić sobie z sytuacją zagraŜającą cnocie Lizzie. – Więc zrobisz to? – OdłoŜyłam tłuczek. – Zostaniesz agentem? – Chyba muszę. Jeśli się nie zdecyduję, zostanie nim John Brown. UwaŜam, Ŝe nie mogę do tego dopuścić. – Zawahał się, potem podszedł i ujął mnie delikatnie za łokieć. – Odeślę jak najszybciej chłopców z jagodami, których potrzebujesz. MoŜe będę musiał zostać dzień czy dwa. Na rozmowy. śeby powiedzieć Czirokezom, Ŝe jest teraz agentem Korony brytyjskiej. Umówić się z nimi, by powiadomili wodzów górskich wiosek, Ŝe mają zejść na niziny, by wziąć udział w naradzie, pomówić o darach. Skinęłam głową, czując ucisk za mostkiem. A więc zaczęło się. Choć człowiek wie doskonale, iŜ coś strasznego stanie się w przyszłości, jakoś nigdy nie myśli o tym, Ŝe moŜe się to stać juŜ dzisiaj. – Proszę... nie zostawaj tam zbyt długo, dobrze? – powiedziałam

niespodziewanie. Nie chciałam obarczać go swoimi lękami, ale teŜ nie mogłam milczeć. – Nie zostanę – odparł cicho, a jego dłoń spoczywała przez chwilę na moich plecach. – Głowa do góry. Nie zabawię tam długo. W korytarzu rozległo się echo kroków ze schodów. Przypuszczałam, Ŝe pan Wemyss razem z Bobbym wyprosił z pokoju Beardsleyów. Nie zatrzymali się, tylko wyszli bez słowa, obrzucając Higginsa spojrzeniami pełnymi z trudem skrywanej niechęci, czego on zdawał się jednak nie zauwaŜać. – Ten chłopak powiedział, Ŝe chce pan ze mną mówić – powiedział Higgins. Odzyskał juŜ trochę rumieńców na twarzy, co odnotowałam z zadowoleniem, i trzymał się dość pewnie na nogach. Spojrzał lękliwie na stół wciąŜ przykryty prześcieradłem, na którym go połoŜyłam, a potem na mnie, ale potrząsnęłam tylko głową. Postanowiłam zająć się jego hemoroidami później. – Ano, Bobby. – Jamie wskazał szybkim ruchem ręki stołek, jakby chciał zachęcić Bobby'ego, by ten usiadł, ale odchrząknęłam znacząco i Higgins zrezygnował, po czym oparł się o stół, nie skorzystawszy z zaproszenia. – Ci dwaj, którzy się tu dziś zjawili... Brownowie. Mają niedaleko stąd osadę. Słyszałeś podobno o komitetach bezpieczeństwa, prawda? Musisz się więc domyślać, o co im chodzi. – Tak. Brownowie, owszem. Chodziło im o mnie? – upewnił się. Mówił spokojnie, ale zauwaŜyłam, Ŝe przełknął ślinę, a jabłko Adama na jego chudej szyi poruszyło się gwałtownie. Jamie westchnął i przesunął dłonią po włosach. Promienie słońca padały prosto na niego; wydawało się, Ŝe ruda czupryna mu płonie. Dostrzegałam gdzieniegdzie pasemka srebra, które zaczęły się pojawiać między płowymi kosmykami. – Tak. Wiedzieli, Ŝe tu jesteś; słyszeli o tobie, niewątpliwie od kogoś, kogo spotkałeś po drodze. Przypuszczam, Ŝe mówiłeś ludziom, dokąd jedziesz? Bobby przytaknął milcząco. – Czego od niego chcą? – spytałam, przesypując utarte zioła do miseczki i zalewając gorącą wodą, by namokły. – Nie powiedzieli tego wprost – oznajmił Jamie sucho. – Z drugiej strony nie dałem im szansy. Oznajmiłem im tylko, Ŝe będą mogli zabrać gościa z mego domu po moim trupie – i po swoich. – Dziękuję bardzo, naprawdę. – Bobby odetchnął głęboko. – To znaczy wiedzieli? O Bostonie. Tego nikomu nie mówiłem, jestem pewien. Zmarszczka na czole Jamiego pogłębiła się nieznacznie.

– Tak, wiedzieli. Myśleli niby, Ŝe ja nie wiem; powiedzieli mi, Ŝe nieświadomie ukrywam mordercę i kogoś, kto stanowi zagroŜenie dla ogółu. – No cóŜ, to pierwsze jest prawdą – przyznał Bobby, dotykając ostroŜnie znamienia na policzku, jakby wciąŜ go paliło. – Ale nie rozumiem, jak mogę stanowić dla kogokolwiek zagroŜenie. Jamie machnął ręką. – Chodzi o to, Bobby, Ŝe wiedzą o twojej obecności. Choć myślę, Ŝe nie zjawią się tutaj i nie wyciągną cię z domu. Ale proszę cię, Ŝebyś zachował ostroŜność. Dopilnuję, byś wrócił bezpiecznie do lorda Johna, kiedy nadejdzie pora. Dam ci eskortę. Przypuszczam, Ŝe jeszcze z nim nie skończyłaś? – zwrócił się do mnie. – Rzeczywiście – odparłam. – Bobby wyglądał na zaniepokojonego. – W takim razie... – Jamie sięgnął do paska spodni i wyciągnął pistolet, ukryty pod fałdami koszuli. Ten ozdobny, przeznaczony do pojedynków, jak zauwaŜyłam. Wręczył go Bobby'emu. – Noś to przy sobie. Proch i kule są w kredensie. Będziesz strzegł mi Ŝony i rodziny pod moją nieobecność? – Och! – Bobby w pierwszej chwili wyglądał na przestraszonego, ale potem przytaknął i wsunął broń do kieszeni spodni. – Z pewnością. MoŜe pan na mnie liczyć! Jamie uśmiechnął się. ZauwaŜyłam w jego oczach iskierkę ciepła. – Miło to słyszeć, Bobby. Czy mógłbyś poszukać mojego zięcia? Muszę z nim pomówić przed wyjazdem. – Oczywiście. JuŜ biegnę! Wyprostował ramiona i wyszedł pospiesznie z wyrazem determinacji na delikatnym obliczu poety. – Jak myślisz, co by z nim zrobili? – spytałam cicho, kiedy drzwi wejściowe zamknęły się za nim. – To znaczy Brownowie. Jamie potrząsnął głową. – Bóg jeden wie. MoŜe powiesiliby go na rozstajach albo tylko pobili i przegnali z gór. Chcą pokazać wszystkim, Ŝe potrafią chronić lud, prawda? Przed niebezpiecznymi przestępcami i temu podobnymi – dodał, krzywiąc ironicznie usta. – „Ludzie powołują spośród siebie rządy opierające swą sprawiedliwą władzę na zgodzie rządzonych" – zacytowałam, przytakując. – By komitet bezpieczeństwa miał jakiekolwiek prawo działania, musiało istnieć oczywiste zagroŜenie bezpieczeństwa publicznego. Bracia Brownowie wykazali się inteligencją.

Spojrzał na mnie i uniósł rude brwi. – Kto to powiedział? „Zgoda rządzonych". – Thomas Jefferson – odparłam zadowolona z siebie. – MoŜe raczej powie to za dwa lata. – Za dwa lata zapoŜyczy to od pewnego dŜentelmena nazwiskiem Locke – sprostował Jamie. – Przypuszczam, Ŝe Richard Brown odebrał solidną edukację. – W przeciwieństwie do mnie, chciałeś powiedzieć – oznajmiłam niewzruszona. – Jeśli jednak spodziewasz się kłopotów ze strony Brownów, to dlaczego dałeś Higginsowi akurat ten pistolet? Wzruszył ramionami. – Lepszych będę sam potrzebował. I bardzo wątpię, czy on z niego wystrzeli. – Liczysz na odstraszający efekt tej broni? – Byłam sceptyczna, ale prawdopodobnie miał rację. – Owszem. Ale bardziej na Bobby'ego. – To znaczy? – Wątpię, czy kiedykolwiek jeszcze wystrzeli w obronie swego Ŝycia, ale moŜe zrobiłby to w obronie twojego. I gdyby juŜ do tego doszło, przeciwnik musiałby stać tak blisko, Ŝe nie mógłby chybić. Mówił beznamiętnie, ale poczułam, jak włosy unoszą mi się na karku. – No cóŜ, to pocieszające – wyznałam. – Tylko skąd wiesz, co zrobi? – Rozmawiałem z nim – wyjaśnił krótko. – Człowiek, którego zastrzelił w Bostonie, był pierwszym, jakiego kiedykolwiek zabił. Nie chce zrobić tego nigdy więcej. Wyprostował się i ruszył nerwowo w stronę blatu, gdzie zajął się porządkowaniem kilku niewielkich narzędzi, które rozłoŜyłam do czyszczenia. Stanęłam obok niego, przyglądając się z uwagą. Było tam kilka przyrządów chirurgicznych do przyŜegania tkanek, a takŜe skalpeli, które moczyły się w kubku z terpentyną. Wyjmował je po kolei, wycierał do sucha i układał starannie w pudełku, jedno obok drugiego. Końcówki kauterów, podobne w kształcie do szpadli, poczerniały ze starości; ostrza skalpeli były wytarte od długiego uŜywania, ale krawędź błyszczała pewnie – wąski jak włos pasek jasnego srebra. – Nic się nam nie stanie – powiedziałam cicho. Chciałam, by zabrzmiało to pewnie, ale wyczułam w swoim głosie nutę powątpiewania. – Tak, wiem – odparł. OdłoŜył ostatnie narzędzie do pudełka, ale nie przykrył go wieczkiem. Oparł się dłońmi o blat, patrząc prosto przed siebie. Po chwili oznajmił cicho: – Nie chcę tam iść. Nie chcę tego robić.

Nie byłam pewna, czy mówi do siebie, czy teŜ do mnie, ale wiedziałam, się, Ŝe nie chodzi mu tylko o wyprawę do wioski Czirokezów. – Ja takŜe tego nie chcę – wyszeptałam i przysunęłam się odrobinę; czułam teraz jego oddech. Oderwał dłonie od blatu i odwrócił się do mnie, po czym wziął mnie w ramiona. Staliśmy objęci, nasłuchując swych oddechów i wyczuwając gorzką woń parzonej herbaty, która sączyła się przez zasłonę swojskich zapachów: płótna, kurzu i ciał rozgrzanych promieniami słońca. Wiedzieliśmy, Ŝe będziemy musieli jeszcze nieraz dokonać wyboru, podjąć decyzję, przystąpić do działania. Jeszcze nieraz. Lecz tego dnia, o tej godzinie, tą deklaracją przekroczyliśmy próg wojny.

10. Głos obowiązku Jamie wysłał Bobby'ego na poszukiwania Rogera Maca, ale był zbyt niecierpliwy, by czekać, i sam wyruszył, pozostawiając Claire przy herbacie. Na zewnątrz wszystko wydawało się spokojne i piękne. Brązowa owca z parą jagniąt stała leniwie w zagrodzie, poruszając szczękami w powolnym rytmie zadowolenia, podczas gdy małe skakały niezgrabnie wokół niczym kędzierzawe świerszcze. Grządkę ziół posadzonych przez Claire pokrywały liściaste łodyŜki i młodziutkie kwiaty. Wieko studni było lekko przesunięte; nachylił się, by umieścić je na właściwym miejscu, i zauwaŜył przy okazji, Ŝe deski się wypaczyły. Kolejna robota, westchnął w duchu; z drugiej strony wolałby przez kilka następnych dni ryć ziemię, przerzucać obornik i łatać gont zamiast tego, co zamierzał zrobić. JuŜ lepiej byłoby zasypać stary wychodek albo wykastrować wieprze, niŜ iść do Rogera Maca i pytać go, co wiedział o Indianach i rewolucjach. UwaŜał, Ŝe to dość makabryczne – dyskutować o przyszłości ze swoim zięciem; starał się tego nigdy nie robić. To, co Claire opowiadała mu o swojej epoce, wydawało się często fantastyczne, przesycone zabawną nutą bajkowej nierealności, a czasem makabryczne, ale zawsze ciekawe, gdyŜ dzięki temu dowiadywał się czegoś o swojej Ŝonie. Brianna miała zwyczaj dzielić się z nim drobnymi, prostymi szczegółami na temat przeróŜnych mechanizmów, które teŜ były interesujące, albo nieprawdopodobnymi opowieściami o ludziach chodzących po KsięŜycu, co wydawało się niezwykle zabawne, ale nie zagraŜało spokojowi jego umysłu. Roger Mac natomiast odznaczał się mroŜącym krew w Ŝyłach sposobem mówienia, który zbytnio przypominał Jamiemu znane mu dzieła historyków, a tym samym niósł ze sobą poczucie groźnej nieuchronności. Rozmowa z nim sprawiała, Ŝe ten czy ów przeraŜający zbieg okoliczności wydawał się nie tylko moŜliwy, ale i brzemienny w bezpośrednie konsekwencje dla Jamiego. UwaŜał, Ŝe przypomina to wizytę u szczególnie złośliwego wróŜbity, któremu zapłaciło się zbyt mało, by usłyszeć coś przyjemnego. Myśl ta sprawiła, Ŝe nagle pojawiło się pewne wspomnienie, wyskakując z mroków pamięci jak spławik spod wody. ParyŜ. Siedział wraz z przyjaciółmi w cuchnącej uryną tawernie niedaleko universite. Był juŜ nieźle wstawiony, gdy ktoś wpadł na pomysł z wróŜeniem, przepchnął się więc wraz z innymi do kąta, w którym zawsze przesiadywała stara

chiromantka, ledwie widoczna w mroku i oparach dymu fajkowego. Nie zamierzał się w to bawić; miał tylko kilka groszy w kieszeni i nie chciał marnować ich na tę bezboŜną bzdurę. Powiedział to głośno. W tym momencie z ciemności wynurzyła się błyskawicznym ruchem koścista ręka i zatopiła mu w dłoni długie, brudne paznokcie. Krzyknął zdumiony, a jego przyjaciele wybuchnęli śmiechem. Zarechotali jeszcze głośniej, gdy starucha napluła mu w dłoń. Fachowym ruchem wtarła plwocinę w jego skórę, nachyliła się tak blisko, Ŝe poczuł zastarzałą woń jej potu i dostrzegł pchły pełznące po siwych włosach, które wyzierały spod rdzawoczarnego szala. Zajrzała mu w dłoń i po chwili zaczęła wodzić po jej liniach brudnym paznokciem, łaskocząc go przy tym. Próbował cofnąć rękę, ale ona jeszcze mocniej ścisnęła mu nadgarstek. Stwierdził ze zdziwieniem, Ŝe nie moŜe wyrwać się z jej uchwytu. – T'es un chat, toi – zauwaŜyła stara kobieta tonem złośliwego zainteresowania. – Jesteś kotem, małym czerwonym kotem. Jeden z jego przyjaciół – nazywał się Dubois – z miejsca zaczął miauczeć i zawodzić, ku rozbawieniu pozostałych. Jamie nie zamierzał ulegać ogólnej wesołości i powiedział tylko: – Merci, madame – po czym starał się odsunąć od kobiety. – Neuf – powiedziała, stukając szybko w róŜne miejsca na jego dłoni, a potem ujmując mu palec i wykręcając go dla podkreślenia wagi swoich słów. – Masz dziewiątkę na dłoni. I śmierć – dodała bezceremonialnie. – Umrzesz dziewięć razy, nim spoczniesz w grobie. Potem go puściła pośród ogólnego śmiechu i chóru szyderczego aou-la-lal, które dobyło się z ust francuskich studentów. Prychnął teraz pogardliwie, spychając to wspomnienie w mroki pamięci i posyłając je do diabła. Stara kobieta nie ustąpiła jednak tak łatwo i zawołała do niego szyderczo zza zasłony lat, wprost z hałaśliwej i cuchnącej piwem tawerny: Czasem umieranie nie boli, mon p'tit chat. Ale częściej boli. – Nie, nie boli – mruknął i zatrzymał się wstrząśnięty, słysząc samego siebie. Chryste. To nie był jego głos, tylko jego ojca chrzestnego. „Nie bój się, chłopcze. To nie boli, kiedy się umiera. Ani trochę". Potknął się i zachwiał, ale odzyskał równowagę i stanął nieruchomo, czując na języku metaliczny smak. Serce waliło mu mocno, jakby pokonał biegiem kilka mil. Widział przed sobą chatę i słyszał wołania sójek w konarach zazielenionych kasztanowców. Ale jeszcze wyraźniej widział twarz Murtagha, jej posępne rysy,

które z wolna ogarniał spokój, i głęboko osadzone oczy; wpatrywały się w niego i traciły ostrość spojrzenia, jak gdyby jego ojciec chrzestny patrzył jednocześnie na niego i na coś w dali. Jamie poczuł w ramionach cięŜar ciała, narastający wraz ze zbliŜającą się śmiercią. Wizja zniknęła tak nagle, jak się pojawiła; stwierdził, Ŝe stoi obok kałuŜy po deszczu, wpatrzony w drewnianą kaczkę, zanurzoną do połowy w błocie. PrzeŜegnał się i zmówił szybko pacierz za spokój duszy Murtagha, potem schylił się i opłukał kaczkę w kałuŜy. Dłonie drŜały mu lekko, czemu się nie dziwił. Jego wspomnienia z bitwy pod Culloden były nieliczne i postrzępione – ale zaczęły powracać. Jak dotąd, takie obrazy nawiedzały go tylko przelotnie, gdzieś na granicy snu. Widywał juŜ Murtagha na jawie i w snach, które go potem nawiedzały. Nie powiedział o tym Claire. Jeszcze nie. Pchnął drzwi chaty, ale w środku nie zastał nikogo; palenisko było wygaszone, kołowrotek i krosna stały bezczynnie. Brianna poszła najpewniej do domu Fergusa odwiedzić Marsali. Gdzie był Roger Mac? Jamie wyszedł na zewnątrz i stanął, nasłuchując. Gdzieś zza chaty, od strony lasu, docierał stłumiony stukot siekiery. Po chwili ucichł i Jamie usłyszał męskie głosy, słowa powitania. Odwrócił się i ruszył w stronę traktu biegnącego w górę zbocza; ścieŜkę porastała z rzadka wiosenna trawa, ale widać było na niej świeŜe ślady. Co mogła mu powiedzieć stara kobieta, gdyby jej zapłacił?, zastanawiał się. Czy skłamała, by ukarać go za jego skąpstwo, czy teŜ powiedziała mu prawdę z tego samego powodu? Jedną z najbardziej nieprzyjemnych rzeczy, jakie towarzyszyły rozmowom z Rogerem, było przekonanie, Ŝe zawsze mówi prawdę. Zapomniał zostawić kaczkę w chacie. Otarł ją o spodnie, po czym ruszył z determinacją przez kiełkujące chwasty, by się dowiedzieć, co szykuje mu los.

11. Krew Podsunęłam mikroskop Bobby'emu Higginsowi, który wrócił juŜ do domu; zdjęty troską o Lizzie, zapomniał o swoich dolegliwościach. – Widzisz te okrągłe róŜowawe Ŝyjątka? – spytałam. – To są krwinki Lizzie. KaŜdy ma krwinki – dodałam. – To one sprawiają, Ŝe krew jest czerwona. – Coś takiego – wymamrotał zdumiony. – Nie wiedziałem! – Teraz juŜ wiesz – oznajmiłam. – ZauwaŜyłeś, Ŝe niektóre z krwinek są uszkodzone? A inne mają w sobie małe plamki? – Tak, madam – odparł, ściągając twarz i patrząc uwaŜnie przez mikroskop. – Co to jest? – PasoŜyty. Małe bestie, które przedostają się do twojej krwi, jeśli ukąsi cię komar pewnego gatunku – wyjaśniłam. – Nazywają się Plasmodium. Kiedy juŜ wejdą w ciebie, zagnieŜdŜają się w twojej krwi, ale co jakiś czas zaczynają się... jakby to powiedzieć... rozmnaŜać. Kiedy jest ich za duŜo, wydostają się poza krwinki i to właśnie powoduje ataki malaryczne – febrę. Osad z uszkodzonej komórki zbiera się w organach i powoduje, Ŝe czujesz się strasznie chory. – Och. – Wyprostował się, obdarzając mikroskop grymasem głębokiej awersji. – To... to naprawdę potworne. – Tak, zgadza się – przyznałam, choć udało mi się zachować kamienną twarz. – Ale chinina, czyli kora chinowa, pomoŜe opanować chorobę. – To bardzo dobrze, madam, bardzo dobrze – oświadczył z rozjaśnionym obliczem i potrząsnął głową. – Jak pani dochodzi do tego wszystkiego? To zdumiewające! – Och, wiem sporo o pasoŜytach – odparłam niedbale, zdejmując spodek z miseczki, w której parzyłam mieszankę derenia i gorzkich jagód. Wywar miał głęboki, trochę liliowy odcień czerni i teraz, po ostudzeniu, wyglądał na kleisty. Cuchnął teŜ okropnie, z czego wywnioskowałam, Ŝe jest gotowy. – Powiedz mi, Bobby – słyszałeś kiedyś o tęgoryjcach? Spojrzał na mnie tępym wzrokiem. – Nie, proszę pani. – Hm. Mógłbyś to potrzymać? Nakryłam szyjkę butelki złoŜonym kawałkiem gazy i podałam mu flaszkę, podczas gdy sama zajęłam się przelewaniem do niej liliowej mikstury. – Te twoje omdlenia... – zaczęłam, nie odrywając wzroku od cienkiego strumyczka. – Od kiedy ci się zdarzają?

– Och... pół roku moŜe. – Rozumiem. ZauwaŜyłeś przy okazji jakieś dolegliwości – na przykład swędzenie? Albo wysypkę? Nie przytrafiło ci się coś takiego mniej więcej siedem miesięcy temu? Na stopach? – Spojrzał na mnie niebieskimi oczami z najwyŜszym zdumieniem, jakbym właśnie dokonała cudu czytania w myślach. – Owszem, przytrafiło się, madam. To było zeszłej jesieni. – Ach tak – oznajmiłam. – Myślę więc, Bobby, Ŝe moŜesz mieć tęgoryjca dwunastnicy. Spojrzał po sobie z przeraŜeniem. – Gdzie? – W środku. – Odebrałam mu butelkę i zakorkowałam. – Tęgoryjce to pasoŜyty, które przebijają się przez skórę, najczęściej na piętach, a potem wędrują przez ciało, aŜ docierają do twoich jelit... to znaczy, uhm, wnętrzności – skorygowałam, dostrzegając niezrozumienie na jego twarzy. – Dorosłe robaki mają obrzydliwe, małe, zakrzywione dzioby, o, takie – wygięłam palec wskazujący, Ŝeby mu pokazać – i przebijają wyściółkę jelita, a potem zaczynają ssać twoją krew. Dlatego, jeśli je masz, czujesz się bardzo osłabiony i często mdlejesz. Widząc, Ŝe oblewa się nagle potem, zaprowadziłam go pospiesznie do stołka, posadziłam i przygięłam mu kark, zmuszając, by wsunął sobie głowę między kolana. – Nie jestem pewna – zastrzegłam, nachylając się ku niemu. – Ale oglądałam właśnie próbkę krwi Lizzie i gdy myślałam o pasoŜytach... no cóŜ, przyszło mi nagle do głowy, Ŝe ta diagnoza pasuje do twoich objawów. – Och – odrzekł słabym głosem. Gruby splot falujących włosów opadł do przodu i odsłonił mu kark o jasnej, dziecięcej skórze. – Ile masz lat, Bobby? – spytałam, uzmysłowiwszy sobie nagle, Ŝe tego nie wiem. – Dwadzieścia trzy, madam – wyjaśnił. – Och, chyba zwymiotuję. Chwyciłam stojące w kącie wiadro i podstawiłam mu w ostatniej chwili. – Pozbyłem się ich? – spytał niepewnie, prostując się i ocierając usta rękawem, ale równocześnie spoglądając do wiadra. – Mogę jeszcze zwymiotować. – Obawiam się, Ŝe to na nic – powiedziałam ze współczuciem. – Jeśli masz tęgoryjce, są bardzo mocno przyczepione i znajdują się zbyt głęboko, by moŜna je było w ten sposób oderwać. MoŜemy się przekonać, czy je masz, tylko poszukując jajeczek, które składają.

Bobby przyglądał mi się z niepokojem. – Nie chodzi o to, Ŝe jestem strachliwy, madam – oświadczył, przesuwając się ostroŜnie na stołku. – Wie pani o tym. Ale doktor Potts robił mi wielkie lewatywy z wody musztardowej. PrzecieŜ coś takiego wypaliłoby robaki? Gdybym ja był takim robakiem, od razu wyzionąłbym ducha, jakby mnie ktoś polał wodą musztardową. – MoŜe ci się tak wydawać – przyznałam. – Ale tak nie jest. Nie zaaplikuję ci lewatywy – zapewniłam go. – Musimy przede wszystkim sprawdzić, czy naprawdę masz te robaki, a jeśli tak, to mogę przygotować pewne lekarstwo, które od razu je wytruje. – Och. – Humor z miejsca mu się poprawił. – A jak pani chce to sprawdzić, madam? Zerknął badawczo na szafkę, gdzie leŜały rozłoŜone kleszcze i słoiki z nićmi chirurgicznymi. – To bardzo proste – zapewniłam go. – Przeprowadzę coś, co nazywa się sedymentacją kału, by w tym, co z niego osiądzie na dnie, poszukać jajeczek pod mikroskopem. Przytaknął, najwyraźniej nie rozumiejąc. Uśmiechnęłam się do niego uprzejmie. – Musisz się tylko wysrać, Bobby. Jego twarz była zwierciadłem zwątpienia i lęku. – Jeśli nie robi to pani róŜnicy, madam, to chyba wolę mieć w środku robaki.

12. Dalsze tajemnice nauki Roger MacKenzie wrócił późnym popołudniem z warsztatu bednarza i zastał Ŝonę w głębokiej kontemplacji pewnego obiektu, który stał na stole jadalnym. – Co to jest? Jakaś prehistoryczna konserwa? – spytał Roger, wysuwając ostroŜnie palec w stronę pękatego słoja z zielonkawego szkła, zatkanego korkiem, który pokrywała gruba warstwa czerwonego laku. W środku widać było bezkształtną bryłę, zanurzoną w jakimś płynie. – Ho, ho – oznajmiła Brianna tonem pełnym wyrozumiałości, odsuwając słój poza zasięg jego rąk. – Wydaje ci się, Ŝe jesteś zabawny. To biały fosfor, prezent od lorda Johna. Przyjrzał się uwaŜnie Ŝonie; czubek nosa miała zaróŜowiony, kosmyki włosów luźne i falujące w lekkim wietrze; tak jak ojciec, miała w zwyczaju przesuwać po nich dłonią, gdy się nad czymś zastanawiała. – I co zamierzasz z tym zrobić? – spytał, starając się stłumić nutkę złego przeczucia w głosie. Przypominał sobie mgliście, Ŝe w dawno minionych dniach szkolnych uczył się o fosforze; wydawało mu się, Ŝe substancja świeci w ciemności albo wybucha. Ani jedna, ani druga perspektywa nie wydawała się kusząca. – Będziemy... robić zapałki. MoŜe. – Natychmiast zagryzła zębami dolną wargę, wpatrując się jednocześnie w słój. – Wiem jak. W teorii. Ale w praktyce moŜe być trochę trudniej. – Dlaczego? – spytał ostroŜnie. – No, fosfor wybucha płomieniem przy zetknięciu z powietrzem – wyjaśniła. – Dlatego przechowuje się go w wodzie. Nie dotykaj, Jem! To trujące. Chwyciwszy małego wpół, odciągnęła go od stołu, przy którym stał uparcie, wpatrując się w słój z nieposkromioną ciekawością. – Co się martwisz? Wybuchnie mu w twarz, zanim zdoła wziąć do ust. Roger wziął na wszelki wypadek słoik w dłonie, trzymając go tak, jakby naczynie mogło lada chwila eksplodować. Chciał spytać Briannę, czy jest szalona, ale był Ŝonaty dostatecznie długo, by znać cenę niezbyt roztropnie postawionych pytań retorycznych. – Gdzie zamierzasz to trzymać? Obrzucił wymownym spojrzeniem ograniczoną przestrzeń chaty, która prócz zwykłych sprzętów mogła pomieścić jedynie pojemnik na pościel, małą półkę na ksiąŜki i dokumenty, drugą na grzebień, szczoteczki do zębów i małą torebkę z osobistymi rzeczami Brianny, wreszcie klatkę dla sroki. Jemmy potrafił ją

otworzyć, kiedy skończył siedem miesięcy. – Myślę, Ŝe najlepiej będzie zanieść do gabinetu mamy – odparła, wciąŜ trzymając odruchowo Jema, który wpatrywał się w upragniony przedmiot z niewątpliwym zamiarem objęcia go w posiadanie. – Tam nikt niczego nie dotyka. Była to prawda; ludzie, którzy nie bali się Claire Fraser, patrzyli na ogół z przeraŜeniem na zawartość jej gabinetu, na te groźne narzędzia, kojarzące się z bólem, tajemnicze ciemne mikstury i cuchnące lekarstwa. Nie mówiąc juŜ o tym, Ŝe znajdowały się tam szafki zbyt wysokie nawet dla tak upartego osobnika jak Jem. – Świetny pomysł – pochwalił Roger, który pragnął jak najszybciej usunąć słój poza zasięg dłoni syna. – Od razu go zabiorę, dobrze? Nim Brianna zdąŜyła odpowiedzieć, rozległo się pukanie do drzwi, w których niemal natychmiast stanął Jamie Fraser. Jem natychmiast zrezygnował z prób zdobycia słoika i rzucił się ku dziadkowi z głośnym krzykiem radości. – Jak się masz, mały? – spytał przyjaźnie Jamie i bez wysiłku odwrócił małego głową do dołu, trzymając go za kostki. – Zamienimy słowo, Roger Mac? – Oczywiście. MoŜe usiądziesz? Wcześniej powiedział Jamiemu to, co wiedział – Ŝałośnie mało – o roli Czirokezów w nadchodzącej rewolucji. Czy teść zjawił się po to, by dalej go wypytywać? Odstawiwszy z niechęcią słój, Roger wyciągnął stołek i podsunął gościowi. Jamie przyjął zaproszenie skinieniem głowy, przerzucając sobie zgrabnie małego przez ramię i siadając. Jemmy chichotał szaleńczo i wyrywał się, dopóki dziadek nie klepnął go lekko w pupę; wtedy się uspokoił i zawisł, zadowolony, głową w dół jak leniwiec, a jego jasne włosy rozsypały się na plecach Jamiego. – Chodzi o to, a charaid – powiedział Jamie – Ŝe muszę rano ruszyć do wioski Czirokezów i chcę, Ŝebyś zrobił dla mnie pewną rzecz. – Ach tak. Mam dopilnować zbiorów jęczmienia? Wczesne zboŜa jeszcze dojrzewały. Wszyscy się modlili, by słoneczna pogoda utrzymała się przez kilka tygodni, ale perspektywy wydawały się dobre. – Nie, Brianna moŜe to zrobić. Jeśli zechcesz. Uśmiechnął się do córki, która uniosła rude brwi, identyczne jak jego. – Mogę – zgodziła się. – Co jednak zamierzasz zrobić z Ianem, Rogerem i Archem Bugiem? Arch Bug był zarządcą Jamiego, a więc osobą, która pilnowała Ŝniw pod nieobecność gospodarza.

– No cóŜ, młodego Iana wezmę ze sobą. Czirokezi znają go dobrze, poza tym włada ich mową. Zabiorę teŜ braci Beardsleyów. Wrócą wcześniej, przyniosą jagody i parę innych rzeczy dla Lizzie. – Ja teŜ pójdę? – spytał z nadzieją Jemmy. – Nie tym razem, mały. MoŜe jesienią – odrzekł dziadek. Poklepał chłopca po siedzeniu i zwrócił się do Rogera: – Chcę, Ŝebyś udał się do Cross Creek, jeśli moŜesz, i przyprowadził stamtąd nowych osadników. śyczenie to przyprawiało Rogera o podniecenie – i niepokój – ale tylko odchrząknął i skinął głową. – Tak. Oczywiście. Czy tamci... – Weźmiesz ze sobą Archa Buga i Toma Christiego. Słowa Jamiego spotkały się z pełnym niedowierzania milczeniem. – Tom Christie? – zdziwiła się Brianna, wymieniając zdumione spojrzenie z Rogerem. – Po cóŜ u licha? Nauczyciel był niezaprzeczalnie typem ponuraka i nikt by go nie uznał za wesołego towarzysza podróŜy. Ojciec skrzywił kwaśno usta. – No cóŜ. Jest pewna drobna rzecz, której MacDonald mi nie powiedział, gdy prosił mnie, bym ich przyjął. To protestanci, wszyscy jak jeden. – Ach, rozumiem. Jamie napotkał wzrok Rogera i przytaknął, pełen ulgi. – Ale ja nie rozumiem. – Brianna przygładziła włosy, potem ściągnęła tasiemkę i zaczęła powoli rozczesywać je palcami, by wygładzić sploty. – Co to za róŜnica? Roger i Jamie wymienili szybkie, ale znaczące spojrzenia. Jamie wzruszył ramionami i posadził sobie wnuka na kolanach. – No cóŜ. – Roger potarł brodę, zastanawiając się, jak wyjaśnić dwa wieki szkockiej nietolerancji religijnej, by rzecz stała się jasna dla Amerykanki z dwudziestego wieku. – Och... przypomnij sobie kwestię praw obywatelskich w Stanach, integracji na Południu i temu podobne. – Okay. – Popatrzyła na niego uwaŜnie. – Więc po której stronie są Murzyni? – Murzyni? – Jamie sprawiał wraŜenie całkowicie zaskoczonego. – Co mają do tego Murzyni? – Nie w tym rzecz – powiedział Roger. – Chciałem tylko pokazać, Ŝe w grę wchodzą głębokie emocje. Czy mam rozumieć, Ŝe perspektywa podległości katolickiemu panu moŜe wywołać u dzierŜawców negatywne reakcje? I odwrotnie? – Roger zerkał na Jamiego.

– Co to są Murzyni? – zainteresował się Jemmy. – Ciemnoskórzy ludzie – wyjaśnił Roger, uświadomiwszy sobie nagle, jaką otchłań problemów otwiera to pytanie. Było prawdą, Ŝe słowo „Murzyn" nie oznaczało koniecznie „niewolnika" – ale róŜnica wydawała się prawie nieistotna. – Pamiętasz ich z domu twojej ciotecznej babki Jokasty? Jemmy zmarszczył czoło i przez chwilę wyglądał zupełnie jak dziadek. – Nie. – Mniejsza z tym. Chodzi więc o to – Brie usiłowała zaprowadzić porządek w dyskusji, stukając szczotką do włosów o stół. – Chodzi o to, Ŝe pan Christie jako prawdziwy protestant zapewni nowym dzierŜawcom dobre samopoczucie, tak? – Coś w tym rodzaju – potwierdził ojciec, krzywiąc kącik ust. – W towarzystwie twojego męŜa i Toma Christiego nie odniosą wraŜenia, Ŝe wkraczają do królestwa szatana. – Rozumiem – oznajmił Roger kwaśno. Więc nie chodziło tylko o to, Ŝe jest zięciem zarządcy i jego prawą ręką, lecz przede wszystkim o to, Ŝe jest – prezbiterianinem, przynajmniej z nazwy. Uniósł brwi i spojrzał na Jamiego, który wzruszył ramionami, jakby przytakiwał. – Mhm – mruknął Roger, zrezygnowany. – Mhm – odpowiedział Jamie, zadowolony. – Dajcie spokój – wtrąciła gniewnie Brianna. – Świetnie. A więc ty i Tom Christie wyruszacie do Cross Creek. Po co wam jeszcze Arch Bug? Roger, znając dobrze swoją Ŝonę, uświadomił sobie, dlaczego jest niezadowolona; miała zajmować się Ŝniwami – brudną, wyczerpującą pracą – podczas gdy on miał spędzać przyjemnie czas z towarzyszami wiary w ekscytującej metropolii Cross Creek, gdzie mieszkało dwieście osób. – To głównie Arch będzie im pomagał osiedlić się i pobudować przed nastaniem chłodów – wyjaśnił pragmatycznie Jamie. – Nie pomyślałaś chyba, Ŝe wysyłam go, by z nimi rozmawiał? Brianna uśmiechnęła się bezwiednie; Arch Bug, pozostający od dziesiątków lat w związku małŜeńskim z elokwentną panią Bug, słynął ze swej małomówności. Odzywał się czasami, ale nader rzadko, ograniczając swój udział w rozmowie do sporadycznego i łagodnego „mhm". – No cóŜ, prawdopodobnie się nie zorientują, Ŝe Arch to katolik – zauwaŜył Roger, pocierając górną wargę palcem wskazującym. – Naprawdę jest katolikiem, jeśli juŜ o tym mówimy? Nigdy go o to nie pytałem. – Jest – potwierdził Jamie. – Ale Ŝyje juŜ dostatecznie długo, by wiedzieć,

kiedy ma się nie odzywać. – No cóŜ, widzę, Ŝe zapowiada się radosna ekspedycja – skomentowała Brianna, unosząc brwi. – Jak wam się wydaje, kiedy wrócicie? – Chryste, nie wiem – odparł Roger i od razu odczuł wyrzuty sumienia z powodu tego przypadkowego bluźnierstwa. Pomyślał, Ŝe będzie musiał zrewidować swoje zachowanie, i to szybko. – Miesiąc? Sześć tygodni? – Co najmniej – dodał wesoło teść. – Weź pod uwagę, Ŝe osadnicy nie mają koni. Roger odetchnął głęboko, wyobraŜając sobie powolny marsz, en masse, z Cross Creek w stronę gór, z Archem Bugiem i Tomem Christiem, dwoma okazami małomówności, u boku. Popatrzył ze smutkiem na Ŝonę i wyobraził sobie samotny sen na poboczu drogi. – No cóŜ, dobrze – powiedział. – W takim razie... pójdę wieczorem porozmawiać z Tomem i Archem. – Tata jedzie? – Uchwyciwszy sens rozmowy, Jem zsunął się z kolan dziadka, podbiegł do Rogera i objął go za nogę. – Ja z tobą, tatusiu! – Och. No cóŜ, nie wydaje mi się... – Dostrzegł zrezygnowaną minę Bree, a potem zielony słoik na stole za jej plecami. Uśmiechnął się do – Jema i oznajmił nagle: – Dlaczego nie? Ciocia Jocasta będzie zachwycona. A mama będzie mogła wysadzać wszystko w powietrze, nie martwiąc się, gdzie jesteś, prawda? – Co będzie robić? – spytał zdumiony Jamie. – To nie wybucha – oznajmiła Brianna, podnosząc słoik z fosforem, by przycisnąć go do siebie zaborczym ruchem. – Tylko się pali. Naprawdę chcesz wziąć Jemmy'ego? – Skierowała na Rogera pytające spojrzenie. – Oczywiście – odparł, udając pewność siebie. Zerknął na chłopca, który powtarzał: „Ja teŜ, ja teŜ, ja teŜ!", podskakując jak popcorn na patelni. – Przynajmniej będę miał z kim pogadać w drodze.

13. Pewne ręce Było niemal ciemno, gdy wrócił Jamie i zastał mnie przy kuchennym stole, z głową opartą na złoŜonych rękach. Na dźwięk jego kroków wyprostowałam się gwałtownie, mrugając. – Wszystko w porządku, Angliszko? – Usiadł na ławie po drugiej stronie i przyjrzał mi się z uwagą. – Wyglądasz jak strach na wróble. – Och. – Przygładziłam włosy, które chyba rzeczywiście mi trochę sterczały. – Tak, tak, w porządku. Jesteś głodny? – Pewnie. A ty jadłaś? ZmruŜyłam oczy i potarłam twarz, zastanawiając się z wysiłkiem. – Nie – oznajmiłam w końcu. – Czekałam na ciebie, ale zdaje się, Ŝe zasnęłam. Jest gulasz. Pani Bug zostawiła. Wstał, zajrzał do niewielkiego kociołka i przesunął zawieszenie nad ogień, by potrawa się zagrzała. – Co robiłaś, Angliszko? – spytał, wracając do stołu. – I jak tam nasza dziewczyna? – Dziewczyna robi to co ja przed chwilą – wyjaśniłam, tłumiąc ziewnięcie. – Prawie cały czas. Wstałam powoli, zesztywniała, i powlokłam się do kredensu, by nakroić chleba. – Nie udało jej się utrzymać leku – powiedziałam. – Tych gorzkich jagód. Nie mam do niej pretensji – dodałam, oblizując ostroŜnie wargi. Kiedy zwymiotowała pierwszy raz, skosztowałam specyfiku. Moje kubki smakowe teŜ się zbuntowały; nigdy jeszcze nie spotkałam tak trafnie nazwanej rośliny, a pod postacią syropu odznaczała się jeszcze bardziej skoncentrowaną goryczą. Gdy się odwróciłam, Jamie wciągnął powietrze w nozdrza. – Zwymiotowała na ciebie? – Nie, to Bobby Higgins – wyjaśniłam. – Ma tęgoryjce. Jamie uniósł pytająco brwi. – Jak myślisz, chciałbym o tym słuchać podczas jedzenia? – Zdecydowanie nie – odparłam, siadając z bochenkiem, noŜem i glinianym garnkiem miękkiego masła. Oderwałam kawałek chleba, posmarowałam grubo i podałam mu, potem wzięłam jeden dla siebie. Moje kubki smakowe jakby się zawahały, ale miałam wraŜenie, Ŝe są juŜ gotowe wybaczyć mi ten nieszczęsny syrop. – A ty co robiłeś? – spytałam, dostatecznie rozbudzona, by słuchać tego, co ma

do powiedzenia. Wydawał się zmęczony, ale bardziej oŜywiony niŜ wówczas, gdy wychodził z chaty. – Gadałem z Rogerem Makiem o Indianach i protestantach. – Popatrzył ze zmarszczonym czołem na zjedzony do połowy kawałek chleba w ręku. – Coś jest nie tak z chlebem, Angliszko. Dziwnie smakuje. Machnęłam przepraszająco ręką. – Przepraszam, to ja. Umyłam się kilkakrotnie, ale nie mogłam pozbyć się tego do końca. MoŜe ty posmaruj. – Podsunęłam mu bochenek łokciem, wskazując jednocześnie gliniany garnek. – Czego nie mogłaś się pozbyć? – No cóŜ, próbowałyśmy bez końca z tym syropem, ale na próŜno; Lizzie po prostu nie mogła go utrzymać, biedactwo. Ale przypomniałam sobie, Ŝe chinina moŜe się wchłaniać przez skórę. Zmieszałam więc syrop z odrobiną smalcu gęsiego i natarłam ją całą. O, dzięki. – Nachyliłam się i odgryzłam delikatnie kawałek posmarowanego chleba, który mi podsunął. Moje kubki smakowe ustąpiły łagodnie, a ja uświadomiłam sobie, Ŝe cały dzień nie jadłam. – I poskutkowało? – zerknął na sufit. Pan Wemyss i Lizzie zajmowali mały pokój na górze, ale panował tam spokój. – Tak mi się wydaje – odparłam, przełykając. – Gorączka w końcu ustąpiła i Lizzie zasnęła. Będziemy to stosować; jeśli gorączka nie wróci przez dwa dni, zyskamy pewność, Ŝe lek działa. – W takim razie dobrze. – No, a potem był Bobby i te jego tęgoryjce. Na szczęście mam trochę wymiotnicy i terpentyny. – Na szczęście dla robaków czy Bobby'ego? – No cóŜ, tak naprawdę ani dla jednego, ani dla drugiego – odparłam, ziewając. – Ale prawdopodobnie podziała. Uśmiechnął się nieznacznie i odkorkował butelkę piwa, po czym odruchowo podsunął ją sobie pod nos. Stwierdziwszy, Ŝe wszystko w porządku, nalał mi trochę. – No cóŜ, to pocieszająca myśl, Ŝe pozostawiam wszystko w twoich sprawnych rękach, Angliszko. Cuchnących, ale sprawnych – dodał, marszcząc nos. – Wielkie dzięki. Piwo było doskonałe; domyśliłam się, Ŝe pochodzi z zapasów pani Bug. Popijaliśmy je przez chwilę w przyjacielskim milczeniu, oboje zbyt zmęczeni, by wstać i podać gulasz na stół. Obserwowałam Jamiego spod opuszczonych rzęs;

zawsze tak robiłam, kiedy miał się wybrać w jakąś podróŜ, i gromadziłam w pamięci drobne wraŜenia, które pozwalały mi czekać na jego powrót. Wyglądał na zmęczonego, dostrzegłam teŜ dwie bliźniacze linie między jego cięŜkimi brwiami, nieomylną oznakę troski. Blask świecy padał na szerokie kości jego twarzy i rzucał na tynkowaną ścianę wyraźny cień sylwetki – mocnej i wyzywającej. Przyglądałam się, jak ów cień unosi widmową szklankę piwa, światło zaś tworzy bursztynowy kolor w spektralnym szkle. – Angliszko – odezwał się nagle, odstawiając szklankę. – Ile razy według ciebie byłem bliski śmierci? Wpatrywałam się w niego przez chwilę, ale potem wzruszyłam ramionami i zaczęłam się zastanawiać, zmuszając niechętny umysł do wysiłku. – No... nie wiem, co strasznego ci się przytrafiło, nim cię poznałam, ale potem... no, byłeś strasznie chory w opactwie. – Zerknęłam na niego ukradkiem, ale wydawało się, Ŝe nie robi na nim wraŜenia myśl o więzieniu w Wentworth i o tym, co mu tam uczyniono, a co wywołało chorobę. – Hmm. I po bitwie pod Culloden... Mówiłeś, Ŝe miałeś wtedy okropną gorączkę od ran i myślałeś, Ŝe umrzesz, tylko Jenny zmusiła cię... to znaczy pielęgnowała cię przez cały ten czas. – A później postrzeliła mnie Laoghaire. I ty mnie pielęgnowałaś. TakŜe wtedy, gdy ukąsił mnie wąŜ. – Zastanawiał się przez chwilę. – Jak byłem mały, miałem ospę, ale chyba wtedy nie groziła mi śmierć; podobno przeszedłem to lekko. A więc tylko cztery razy. – A ten dzień, w którym cię poznałam? – przypomniałam mu. – Wykrwawiłeś się niemal na śmierć. – Och, skąd – zaprotestował. – To było tylko niegroźne draśnięcie. Uniosłam brwi i nachylając się nad paleniskiem zaczerpnęłam chochlą gulaszu, by napełnić miski. Jadło było nasycone sokami mięsa króliczego i sarniego, które pływało w gęstym sosie przyprawionym rozmarynem, czosnkiem i cebulą. Moje kubki smakowe wybaczyły mi wszystko. – Jeśli tak uwaŜasz – zgodziłam się. – Ale czekaj... a twoja głowa? Kiedy Dougal próbował zabić cię toporem? To piąty raz. Zmarszczył czoło, biorąc ode mnie miskę. – Ano, chyba masz rację – odparł, wyraźnie niezadowolony. – To znaczy pięć razy. Przyglądałam mu się łagodnie ponad brzegiem swojej miski. Był postawny i proporcjonalnie zbudowany. I jeśli Ŝycie surowo się z nim obeszło – dodawało mu to tylko uroku.

– Trudno cię chyba zabić – orzekłam. – To dla mnie ogromna pociecha. Uśmiechnął się niechętnie, ale potem wyciągnął rękę i uniósł szklankę w geście toastu, dotykając najpierw swoich warg, a potem moich. – Wypijmy za to, Angliszko.

14. Lud ŚnieŜnych Ptaków – Broń – oznajmił Ptak-Który-Spiewa-O-Poranku. – Powiedz swojemu królowi, Ŝe chcemy broni. Jamie w pierwszej chwili powstrzymał się od pytania: „A kto nie chce?", ale potem je rzucił, zaskakując tym wodza, który zamrugał, ale zaraz wyszczerzył zęby w uśmiechu. – Rzeczywiście, kto? – Ptak był niskim męŜczyzną, okrągłym jak beczka i dość młodym jak na swoje stanowisko, ale bystrym, jego Ŝyczliwość nie mogła przesłonić inteligencji. – Wszyscy cię o to proszą, wszyscy bez wyjątku wodzowie wiosek, co? Oczywiście. A co ty im mówisz? – To, co mi wolno. – Jamie wzruszył ramionami. – śe towary na wymianę są pewne, noŜe bardzo prawdopodobne, broń palna moŜliwa, ale nie mogę składać Ŝadnych obietnic. Mówili mniej znanym dialektem Czirokezów i Jamie miał nadzieję, Ŝe właściwie oddał owo stopniowanie. Posługiwał się tym językiem biegle w zakresie typowych problemów handlu i polowania, ale to, co omawiali, typowe nie było. Zerknął przelotnie na Iana, który przysłuchiwał się uwaŜnie, i wywnioskował, Ŝe poszło mu nieźle, Ian często odwiedzał wioski połoŜone niedaleko Ridge i polował z młodymi Indianami; przechodził na mowę ludu Tsalagi równie łatwo jak na język gaelicki. – A zatem... – Ptak rozsiadł się wygodniej. Cynowa odznaka, którą dał mu w prezencie Jamie, błyszczała na jego piersi, a szeroka przyjacielska twarz migotała refleksami płonącego ognia. – Powiedz swojemu królowi o broni palnej i wyjaśnij mu, dlaczego jej potrzebujemy. – Chcesz, Ŝebym mu to powiedział, tak? Myślisz, Ŝe jest gotów dostarczyć ci broń, którą będziesz zabijał jego ludzi? – spytał chłodno Jamie. Naruszanie linii granicznej przez białych osadników i wypady na terytorium Czirokezów były draŜliwą kwestią; ryzykował, decydując się na tę aluzję, zamiast mówić o innych powodach, dla których Ptak potrzebował broni: by ochraniać wioskę przed najeźdźcami – albo samemu dokonywać wypadów. W odpowiedzi Ptak wzruszył ramionami. – MoŜemy ich zabijać bez broni palnej, jeśli zechcemy. – Ptak uniósł brwi i wydął wargi, czekając, co Jamie na to powie. Jamie przypuszczał, Ŝe Ptak chce go zaszokować. Przytaknął. – Oczywiście, Ŝe moŜecie. Ale jesteście dość mądrzy, by tego nie robić.

– Jeszcze nie. – Wargi Ptaka rozciągnęły się w uśmiechu. – Powiedz królowi: jeszcze nie. – Jego królewska mość będzie niezwykle zadowolony, kiedy usłyszy, Ŝe tak bardzo cenisz sobie jego przyjaźń. Ptak wybuchnął śmiechem, kołysząc się w przód i w tył, a jego brat, który siedział obok, Nieruchoma Woda, wyszczerzył zęby. – Podobasz mi się, Łowco Niedźwiedzi – oznajmił z powagą. – Jesteś zabawnym człowiekiem. – MoŜe i tak – przyznał po angielsku Jamie i uśmiechnął się. – Poczekaj tylko. Ian parsknął rozbawiony, Ptak zaś spojrzał na niego ostro, potem jednak odwrócił wzrok i odchrząknął. Jamie popatrzył zaskoczony na siostrzeńca, który odpowiedział słabym uśmiechem. Nieruchoma Woda przyglądał się z uwagą Ianowi. Czirokezi powitali obu z szacunkiem, ale Jamie od razu dostrzegł coś szczególnego w ich reakcji na Iana. UwaŜali go za Mohawka i dlatego traktowali z nieufnością. Szczerze mówiąc, sam nieraz dostrzegał w osobowości Iana coś zagadkowego. Słowa Ptaka pozwoliły mu jednak poruszyć pewien temat. – Jesteście niepokojeni przez ludzi, którzy zjawiają się na waszej ziemi, by się tu osiedlać – oznajmił, kiwając głową ze współczuciem. – Jako człowiek mądry, nie zabijasz ich, oczywiście. Ale nie wszyscy są mądrzy, prawda? Ptak przyglądał mu się przez chwilę spod zmruŜonych powiek. – Co masz na myśli, Łowco Niedźwiedzi? – Słyszałem o poŜarach, Tsisqua. – Wytrzymał spojrzenie tamtego, pilnując się, by w jego głosie nie zabrzmiała choćby nuta podejrzenia. – Król słyszał o spalonych domach, zabitych męŜczyznach, uprowadzonych kobietach. Nie jest z tego zadowolony. – Hm – mruknął Ptak i zacisnął wargi. Nie powiedział jednak, Ŝe nie słyszał o takich incydentach, co było ciekawe. – Jeszcze kilka podobnych historii, a król przyśle Ŝołnierzy, by ochraniali jego poddanych. A jeśli tak się stanie, to wątpię, czy Ŝyczyłby sobie, aby jego ludzie spojrzeli w lufy broni, w którą sam was zaopatrzył – zauwaŜył logicznie Jamie. – Co zatem mamy począć? – wtrącił się gorączkowo Nieruchoma Woda. – Przekraczają linię graniczną, wznoszą domy, obsiewają pola i odbierają nam zwierzynę. Jeśli twój król nie potrafi utrzymać swego ludu tam, gdzie jego miejsce, to jak moŜe się sprzeciwiać temu, Ŝe bronimy swych ziem? Ptak uczynił uspokajający gest dłonią, nie patrząc na brata, i Nieruchoma Woda

umilkł, choć niechętnie. – A więc, Łowco Niedźwiedzi? Powiesz o tym wszystkim królowi, tak? Jamie skłonił z powagą głowę. – To mój obowiązek. Rozmawiam z wami w imieniu króla, więc zaniosę mu wasze słowa. Ptak przytaknął z namysłem, po czym skinął dłonią, nakazując przynieść jadło i piwo, i rozmowa zeszła na sprawy neutralne. Nie ulegało wątpliwości, Ŝe tego wieczoru niczego się juŜ nie ustali. *** Było późno, gdy opuścili domostwo Tsisquy i udali się do małego gościnnego lokum. Jamie sądził, Ŝe księŜyc dawno juŜ wzeszedł, ale nigdzie nie było go widać; niebo kryły gęste chmury, a wiatr przynosił woń deszczu. – O BoŜe – westchnął Ian, ziewając i potykając się. – Mój tyłek juŜ dawno zasnął. Jamie teŜ ziewnął, zaraŜony przykładem Iana, ale po chwili zamrugał i wybuchnął śmiechem. – Ano nie budź go. Reszta twojego ciała szybko się do niego przyłączy, Ian cmoknął pogardliwie. – To, Ŝe Ptak nazwał cię zabawnym, wuju Jamie, nie oznacza, iŜ naleŜy mu wierzyć. Starał się tylko być grzeczny, rozumiesz? Jamie zignorował te słowa i wymamrotał w języku Tsalagi podziękowania pod adresem młodej kobiety, która pokazała im drogę do ich kwatery. Wręczyła mu niewielki koszyk wypełniony chlebem kukurydzianym i suszonymi jabłkami, jak się zorientował po zapachu, po czym wypowiedziawszy cicho: „Dobranoc, śpijcie dobrze", zniknęła w mroku wilgotnej, niespokojnej nocy. Wnętrze małej chaty wydawało się duszne w porównaniu z chłodną świeŜością powietrza na zewnątrz; Jamie stał przez chwilę w drzwiach, chłonąc z rozkoszą szum wiatru w konarach drzew; jego podmuchy wiły się wśród sosnowych gałęzi niczym ogromny, niewidzialny wąŜ. Poczuł na twarzy tchnienie wilgoci i przyjął je z głębokim zadowoleniem człowieka, który uświadamia sobie, Ŝe będzie padać i Ŝe nie musi spędzać nocy w strugach deszczu. – Popytaj się jutro o te poŜary, Ian – powiedział, wchodząc do środka. – Daj do zrozumienia, taktownie, Ŝe król chciałby bardzo wiedzieć, kto, u diabła, podpala chaty, i Ŝe byłby gotów przekazać w zamian trochę broni palnej. Nic ci nie

powiedzą, jeśli to ich robota. Ale jeśli to jakaś inna grupa, to moŜe się jednak czegoś dowiesz. Ian przytaknął, znów ziewając. W kamiennym kręgu płonął niewielki ogień, a jego dym wspinał się wąską struŜką ku otworowi w dachu; w blasku płomienia, pod ścianą, widać było kryte futrami podwyŜszenie do spania, drugie legowisko – stos futer i koców – ułoŜono na podłodze. – Rzucimy monetą, wuju Jamie – zaproponował Ian, który pogrzebał w mieszku przy pasie i wyjął pogiętego szylinga. – Co wybierasz? – Reszka – odparł Jamie, stawiając koszyk i odpinając klamrę pledu. Odzienie opadło ciepłym strumieniem wokół jego nóg; potem strząsnął z siebie koszulę, brudną i lepką, wyczuwając w niej własny zapach. Dzięki Bogu, była to juŜ ostatnia wioska. Wiedział, Ŝe jeszcze jedna noc, najwyŜej dwie, i będą mogli wracać do domu. Ian zaklął, kiedy podniósł monetę. – Jak ty to robisz? Co wieczór wybierasz reszkę i za kaŜdym razem wygrywasz! – To nie ja, tylko twój szyling, Ian. – Usiadł na podwyŜszeniu i przeciągnął się z rozkoszą, potem rozluźnił mięśnie. – Spójrz na królewski nos. – Ian obrócił monetę w palcach i przyjrzał się jej w świetle ogniska zmruŜonymi oczami, po czym znowu zaklął. Arystokratycznie wydatny nos Jerzego III, króla Brytanii, zdobiła maleńka plamka wosku, tak cieniutka, Ŝe widziało się ją tylko z bliska. – Jak to się tam znalazło? – Ian spojrzał podejrzliwie na wuja, ale Jamie tylko wybuchnął śmiechem i połoŜył się. – Pokazywałeś małemu Jemowi, jak rzucać monetą. Przewrócił świecę, pamiętasz? Gorący wosk ochlapał wszystko wkoło. – Och. – Ian usiadł, przyglądając się przez chwilę monecie, potem pokręcił głową, zeskrobał wosk paznokciem kciuka, odłoŜył szylinga i osunął się z westchnieniem na futra zaścielające podłogę. – Dobranoc, wuju Jamie. – Dobranoc, Ian. Do tej chwili Jamie ignorował zmęczenie, nie chcąc, by wzięło nad nim górę. Teraz mu uległ, z rozkoszą przyjmując wygodę łoŜa. Pomyślał cynicznie, Ŝe MacDonald byłby zachwycony. Początkowo zamierzał odwiedzić tylko dwie wioski Czirokezów, leŜące blisko linii granicznej, by poinformować o swej nowej funkcji, rozdać skromne podarki w postaci whisky i tytoniu – ten udało mu się poŜyczyć w ostatniej chwili od Toma Christiego, który nabył szczęśliwie całą beczkę podczas wyprawy handlowej do Cross Creek – i

zapewnić Indian, Ŝe mogą się spodziewać większej hojności jesienią, kiedy podejmie misję w bardziej odległych wioskach. Powitano go niezwykle Ŝyczliwie w obu – ale w drugiej, Pigtown, spotkał kilku nieznajomych, którzy przybyli tam z wizytą, młodych ludzi szukających kandydatek na Ŝony. Pochodzili z odrębnego szczepu Czirokezów, tak zwanych ŚnieŜnych Ptaków. Ich wioska leŜała wysoko w górach. Jeden z tych młodych męŜczyzn, siostrzeniec Ptaka-Który-Śpiewa-O-Poranku, wodza ŚnieŜnych Ptaków, prosił usilnie, by Jamie udał się wraz z nim i jego towarzyszami do ich wioski. Zabrawszy ze sobą skromny zapas whisky i tytoniu, przeznaczony pierwotnie na własne potrzeby, Jamie wyraził zgodę. Wraz z Ianem zostali tam powitani z honorami jako agenci Jego Królewskiej Mości. ŚnieŜne Ptaki nigdy wcześniej nie zetknęli się z kimś takim i docenili ten niezwykły zaszczyt – chcieli się teŜ przekonać, jakie wynikną z tego dla nich korzyści. Jamie uwaŜał Ptaka za człowieka, z którym moŜna się porozumieć – w róŜnych sprawach. Myśl ta nasunęła mu spóźnione wspomnienie Rogera Maca i nowych osadników. Brakowało mu przez ostatnich kilka dni czasu, Ŝeby się tym martwić – z drugiej strony przypuszczał, Ŝe nie ma powodu do obaw. Roger Mac był dostatecznie kompetentny, choć nadwyręŜony głos pozbawiał go pewności siebie. Ale mając u boku Christiego i Archa Buga... Zamknął oczy, czując, jak ogarnia go rozkoszne znuŜenie, a myśli stają się coraz bardziej chaotyczne. Jeszcze jeden dzień, a potem do domu, na sianokosy. Słodowanie, moŜe dwa, przed nastaniem chłodów. Ubój... czyŜby nadeszła wreszcie pora, by zarŜnąć tę przeklętą białą lochę? Nie... ta wściekła bestia była niewiarygodnie płodna. Jaki knur miał dość ikry, Ŝeby się z nią parzyć? – zastanawiał się półprzytomnie. – Czy potem go zŜarła? Warchlak... wędzona szynka, krwawa kiszka... Zapadał właśnie w pierwszy sen, kiedy poczuł czyjąś rękę na genitaliach. Wyrwany gwałtownie z nieświadomości jak łosoś ze szkockiego fiordu, chwycił intruza za dłoń i ścisnął mocno; z ciemności dobiegł chichot. Kobiece palce wiły się łagodnie w jego uchwycie, a druga dłoń zabrała się do rzeczy w zastępstwie pierwszej. Przyszło mu do głowy, Ŝe dziewczyna mogłaby wypiekać chleb, tak świetnie ugniatała. W ślad za tym absurdalnym przypuszczeniem podąŜyły inne myśli; próbował chwycić drugą rękę. Umykała mu Ŝartobliwie w ciemności, szturchając go i podszczypując.

Próbował zdobyć się na uprzejmy sprzeciw w języku Czirokezów, ale wymamrotał jedynie kilka niezbornych zwrotów angielskich i gaelickich, z których Ŝaden nie pasował do sytuacji. Pierwsza dłoń uwalniała się uparcie z jego uścisku niczym węgorz. Nie chcąc zmiaŜdŜyć jej palców, puścił ją na chwilę i zdołał złapać za nadgarstek. – Ian! – wysyczał zdesperowany. – Ian, jesteś tam? Nie mógł dojrzeć siostrzeńca w tej ciemności ani się zorientować, czy chłopak juŜ zasnął. Nie było okien, jedynie dogasające polana promieniowały słabiutkim blaskiem. – Ian! Na podłodze coś się poruszyło, jakby jakieś ciała; dosłyszał kichnięcie Rolla. – Co się stało, wuju? Jamie mówił po gaelicku i Ian odpowiedział w tym samym języku. Chłopak przemówił opanowanym głosem i nie sprawiał wraŜenia kogoś, kto właśnie się ocknął. – Ian, w moim łóŜku jest jakaś kobieta – wyjaśnił Jamie, starając się, tak jak siostrzeniec, zachować spokojny ton. – Są dwie, wuju Jamie. – Ian wydawał się rozbawiony, niech go diabli. – Druga siedzi pewnie przy twoich stopach. Czeka na swoją kolej. – Tak go to przeraziło, Ŝe niemal puścił trzymaną dłoń. – Dwie! Za kogo mnie uwaŜają? Dziewczyna znów zachichotała, nachyliła się i ugryzła go lekko w pierś. – Chryste! – UwaŜają, Ŝe jesteś królem, wuju. – Ian tłumił śmiech. – jesteś jego agentem, więc Indianie czynią honor Jego Królewskiej Mości, przysyłając mu swoje kobiety, rozumiesz? Ta druga odkryła mu stopy i głaskała leniwie palcem ich podeszwy. Miał łaskotki i uznałby to za irytujące, gdyby nie był zaabsorbowany tą pierwszą, z którą musiał prowadzić pozbawioną godności erotyczną grę. – Powiedz im coś, Ian – wycedził przez zaciśnięte zęby, manipulując rozpaczliwie swobodną ręką i starając się jednocześnie odepchnąć natarczywe palce, które niespiesznie pieściły mu ucho, i wykręcając rozpaczliwie stopy, by uwolnić się od coraz bardziej obcesowych karesów drugiej damy. – A co mam im powiedzieć? – spytał Ian, przechodząc na angielski. Jego głos drŜał lekko. – Powiedz im, Ŝe jestem głęboko zaszczycony, ale... um!

Wszelkie propozycje natury dyplomatycznej zostały przerwane gwałtownie przez czyjś język w jego ustach; Jamie poczuł silny smak cebuli i piwa. W trakcie tych zmagań był mgliście świadomy, Ŝe Ian stracił juŜ panowanie nad sobą i Ŝe teraz leŜy na podłodze, zaśmiewając się do rozpuku. Ten, kto zabił syna, był synobójcą; jakim słowem określić kogoś, kto dokonał mordu na siostrzeńcu? – Madam! – rzucił, uwolniwszy się z trudem od ust zalotnicy. Chwycił kobietę za ramiona i odepchnął od siebie z taką siłą, Ŝe wylądowała z łoskotem na podłodze, majtając w górze gołymi nogami. Jezu, czy była naga? Była. Obie nie miały na sobie niczego; jego oczy zdąŜyły juŜ przywyknąć do słabego blasku dogasających głowni, dojrzał więc mgnienie ramion, piersi i krągłych ud. Usiadł na łoŜu i zaczął wznosić wokół siebie mur obronny z futer i koców. – Przestańcie, jedna z drugą! – odezwał się ostro w języku Czirokezów. – Jesteście piękne, ale nie mogę się z wami połoŜyć. – Nie? – spytała jedna, szczerze zdumiona. – Dlaczego? – dodała druga. – Och... poniewaŜ obowiązuje mnie przysięga – wyjaśnił, odzyskawszy inwencję. – Przysięgałem... przysięgałem... – Szukał właściwego słowa, ale na próŜno. Na szczęście wtrącił się Ian i Jamie usłyszał wartki strumień słów w mowie Tsalagi, zbyt szybki, by mógł za nim nadąŜyć. – Ooo – westchnęła jedna z dziewcząt, wyraźnie poruszona. – Jamie poczuł niepokój. – Co im, na Boga, powiedziałeś, Ian? – Powiedziałem im, wuju, Ŝe nawiedził cię we śnie Wielki Duch i oznajmił, Ŝe nie moŜesz pójść z kobietą do łoŜa, dopóki nie dostarczysz broni wszystkim Tsalagi. – śe co!? – No cóŜ, w całym tym zamieszaniu tylko to przyszło mi do głowy, wuju – tłumaczył Ian. Koncept był przeraŜający, ale Jamie musiał przyznać, Ŝe skuteczny; obie przysunęły się do siebie i wymieniały uwagi pełnym zdumienia szeptem, dając mu wreszcie spokój. – Ano niech będzie – oznajmił w końcu niechętnie. – Przypuszczam, Ŝe mogło być gorzej. Ostatecznie, nawet gdyby Korona zgodziła się dostarczyć broń, Tsalagi byli cholernie liczni.

– Byłbyś mile widziany, wuju. Jamie wyczuwał w głosie siostrzeńca śmiech, który dobył się w końcu cichym prychnięciem. – Co? – spytał cierpko. – Jedna z pań mówi, Ŝe to dla niej ogromne rozczarowanie, wuju, gdyŜ jesteś niezwykle hojnie obdarzony przez naturę. Druga jednak przejawia nieco bardziej filozoficzne podejście. Twierdzi, Ŝe mogłyby urodzić dzieci, a one mogłyby mieć rude włosy – wyjaśnił Ian głosem, który znów drŜał z rozbawienia. – Co złego w rudych włosach, na litość boską? – Nie wiem dokładnie, ale przypuszczam, Ŝe niedobrze mieć takie dziecko i Ŝe trzeba tego unikać. – W takim razie świetnie – warknął Jamie. – Groźba została zaŜegnana, prawda? Mogą teraz iść do siebie? – Pada, wuju – zauwaŜył przytomnie Ian. Rzeczywiście; wiatr juŜ wcześniej niósł ze sobą stukot deszczu, który teraz przerodził się w ulewę bijącą w dach z nieustępliwym łoskotem. Przez dziurę w dachu przenikały krople wody, parując z sykiem na rozŜarzonych głowniach paleniska. – Nie wyrzucisz ich na taką pogodę, co? Powiedziałeś teŜ, Ŝe nie mógłbyś z nimi współŜyć, a nie Ŝe mają odejść. Przerwał, by spytać o coś panie, które odpowiedziały z Ŝarliwą pewnością siebie. Jamie miał wraŜenie, Ŝe na coś się zgodziły. Poruszając się z wdziękiem młodych Ŝurawi, wspięły się nagie jak je Pan Bóg stworzył na jego legowisko i zaczęły poklepywać i głaskać go z pomrukiem podziwu – omijały jednak starannie wstydliwe miejsca – po czym ułoŜyły go na futrach i wtuliły się weń z obu stron; poczuł przyjemny dotyk ciepłych nagich ciał. Otworzył usta i szybko je zamknął, nie mając absolutnie nic do powiedzenia w Ŝadnym znanym mu języku. LeŜał sztywno na plecach i oddychał płytko. Jego członek pulsował z oburzeniem, najwyraźniej zamierzając trwać w stanie wzwodu i dręczyć go przez całą noc w rewanŜu za takie traktowanie. Od strony futrzanego stosu na podłodze docierał cichy chichot, przerywany odgłosami czkawki. Jamiemu przyszło do głowy, Ŝe być moŜe Ian śmieje się po raz pierwszy od czasu swego powrotu. Pomodlił się o wytrwałość, odetchnął przeciągle i powoli, po czym zamknął oczy, składając dłonie na piersiach i przyciskając łokcie do boków.

15. Stakit to droon Roger wyszedł na taras domostwa w River Run, czując przyjemne zmęczenie. Po trzech tygodniach wytęŜonej pracy udało mu się zebrać nowych osadników, którzy koczowali przy szlakach i bocznych drogach Cross Creek i Campbelton, zapoznać się z głowami rodzin, wyposaŜyć podopiecznych przed podróŜą w Ŝywność, koce i buty – i zebrać wszystkich w jednym miejscu pomimo ich przeraŜenia i chęci ucieczki. Rankiem wyruszyli w stronę Fraser's Ridge. Był juŜ najwyŜszy czas. Spojrzał z zadowoleniem w dal, ku łące, która rozciągała się za stajniami Jokasty Cameron Innes. Osadnicy rozbili tam obóz: dwadzieścia dwie rodziny, siedemdziesiąt sześć dusz, cztery muły, dwa kuce, czternaście psów, trzy świnie i Bóg jeden wie ile kurczaków, kotów i ptaków stłoczonych w przenośnych klatkach. Miał w kieszeni listę osadników – bez zwierząt – z pozaginanymi rogami i zmiętą. Miał teŜ kilka innych, nabazgranych i tak pokreślonych, Ŝe prawie nieczytelnych. Czuł się jak chodząca Księga Powtórzonego Prawa. Miał teŜ ochotę na solidnego drinka. Pod tym względem szczęście mu dopisało; Duncan Innes, mąŜ Jokasty, zdołał juŜ uporać się z obowiązkami i teraz siedział na tarasie w towarzystwie karafki z rŜniętego szkła, połyskującej bursztynowo w promieniach zachodzącego słońca. – Co słychać, a charaid? – powitał Rogera serdecznie, wskazując jedno z wyplatanych krzeseł. – Łykniesz? – Chętnie, dzięki. Roger usadowił się z wdzięcznością na krześle, które zaskrzypiało swojsko pod jego cięŜarem. Wziął od Duncana szklankę i wychylił trunek z pospiesznym slainle. Whisky paliła go w obolałą krtań, ale jednocześnie przynosiła ulgę; bezustanne uczucie dławienia ustępowało z wolna. Zadowolony, sączył ostroŜnie alkohol. – Gotowi do drogi, co? – Duncan wskazał głową łąkę, gdzie w złotej mgle zawisł dym ognisk. – Jeśli oni są w ogóle do czegoś gotowi. Biedacy – odparł Roger ze współczuciem w głosie. Duncan uniósł krzaczastą brew. – Jak ryby wyjęte z wody – dorzucił Roger, podsuwając Duncanowi szklankę do napełnienia. – Kobiety przeraŜone, męŜczyźni teŜ, ale nie dają tego po sobie

poznać. MoŜna by pomyśleć, Ŝe zabieram ich jak niewolników na plantację trzciny cukrowej. Duncan przytaknął. – Albo zamierzasz sprzedać do Rzymu, Ŝeby czyścili buty papieŜowi. Wątpię, czy przed wyjazdem choć powąchali jakiegoś katolika. A sądząc po ich zmarszczonych nosach, nie podoba im się ten zapach. Jak myślisz, zdarza im się coś łyknąć? – Tylko w lekarstwie, a i to przy zagroŜeniu Ŝycia. – Roger napił się ostroŜnie i zamknął oczy; whisky rozgrzewała mu gardło i napełniała przyjemnym ciepłem piersi. – Poznałeś juŜ Hirama? Hirama Crombiego, przywódcę tej grupy? – Małego ponuraka? Owszem, poznałem. – Duncan uśmiechnął się szeroko, unosząc wąsy. – Będzie jadł z nami kolację. Radzę ci się jeszcze napić. – Chętnie, dzięki – odparł Roger, wyciągając dłoń ze szklanką. – Choć o ile się zorientowałem, nie oddają się przyjemnościom Ŝyciowym. By tak rzec, prezbiterianie do szpiku kości. Sztywni, jakby kije połknęli. Duncan zaśmiał się. – No, ale to juŜ nie czasy mojego dziadka – powiedział, powaŜniejąc, i sięgnął po karafkę. – I chwała Bogu – dodał i wzniósł oczy do nieba. – Prawda, twój dziadek był prezbiterianinem. Opowiadałeś kiedyś. – Tak. – Potrząsając głową, Duncan nalał po duŜym naparstku, najpierw Rogerowi, potem sobie. – To był zawzięty starzec. MoŜe nie bez przyczyny. Jego siostra została... słakit to droon, rozumiesz? – Była... Chryste. – Ugryzł się w język, ale był zbyt ciekawy, by zwracać na to uwagę. – To znaczy... została skazana na śmierć przez utopienie? Duncan przytaknął, nie odrywając wzroku od szklanki, potem łyknął i trzymał przez chwilę whisky w ustach, nim przełknął. – Margaret – powiedział. – Na imię miała Margaret. Skończyła wtedy osiemnaście lat. Jej ojciec i brat – to znaczy mój dziadek – uciekli po bitwie pod Dunbar; ukryli się w górach. Szukali ich Ŝołnierze, ale nie chciała powiedzieć, gdzie są, i miała przy sobie Biblię. Próbowali ją nakłonić do wyrzeczenia się wiary, ale odmówiła... Kobiety w tej rodzinie... moŜna do nich mówić jak do kamienia – potrząsnął wymownie głową. – Nie ma sposobu, Ŝeby ustąpiły. Zawlekli ją na brzeg, razem ze starą prezbiterianką z wioski, rozebrali do naga i przywiązali do słupa na linii przypływu. Czekali tam wraz z całym tłumem, aŜ nadejdzie woda. Znów łyknął, tym razem pospiesznie, nie smakując trunku. – Najpierw zalało starą kobietę; przywiązali ją dalej od brzegu; sądzili, jak

przypuszczam, Ŝe Margaret się załamie, gdy zobaczy jej śmierć. – Mruknął, potrząsając głową. – Ale nie, nic z tego. Przypływ narastał i wkrótce zaczęły ją zalewać fale. Krztusiła się i kaszlała, kiedy woda się cofała, włosy oblepiały jej twarz jak wodorosty. Moja matka to widziała – wyjaśnił, unosząc szklankę. – Miała wtedy tylko siedem lat, ale nigdy tego nie zapomniała. Po pierwszej fali Margaret zdąŜyła odetchnąć trzy razy, a potem zalała ją następna. Cofnęła się... trzy oddechy... i znów fala. W końcu widać było tylko skłębione włosy na powierzchni wody. Uniósł szklankę, Roger zrobił odruchowo to samo. „Jezu", powiedział tylko, i nie było to bluźnierstwo. Whisky paliła mu gardło; odetchnął głęboko, dziękując Bogu za dar świeŜego powietrza. Trzy oddechy. Trunek pochodził z Islay i Roger czuł w płucach smak morza i wodorostów, mocny i gorzki. – Niech Bóg się nad nią zmiłuje – powiedział chrapliwym głosem. Duncan przytaknął i znów sięgnął po karafkę. – Pewnie zasłuŜyła na łaskę boską – zauwaŜył. – Choć oni – wskazał brodą łąkę – powiedzieliby, Ŝe nie musiała; Bóg wybrał: ją, by była zbawiona, a Anglików, by byli potępieni; nic dodać, nic ująć. Światło dnia przygasało, ogniska jarzyły się w mroku łąki. Roger poczuł w nozdrzach ich dym, ciepłą i swojską woń, która jednak drapała go w gardło. – Ja nie znalazłem w Ŝyciu niczego, za co warto by umrzeć – zauwaŜył Duncan zamyślony, a na jego twarzy zagościł na chwilę uśmiech. – Ale mój dziadek powiedział, Ŝe znaczy to tylko, iŜ Bóg wybrał mnie, bym był potępiony. „Wedle boŜego postanowienia, ku Jego odwiecznej chwale niektórzy ludzie, tak jak i anioły, przeznaczeni są do wiecznego Ŝycia, innym zaś od początku sądzona jest wieczna śmierć". Tak mówił, ilekroć ktoś wspomniał o Margaret. Roger przytaknął, rozpoznawszy ustęp z westminsterskiego wyznania wiary. Kiedy to było? Tysiąc sześćset czterdzieści sześć? Czterdzieści siedem? Pokolenie – czy nawet dwa – przed dziadkiem Duncana. – Jak przypuszczam, wolał myśleć, Ŝe jej śmierć wynikała z woli Boga i Ŝe on nie ponosi za nią odpowiedzialności – zauwaŜył Roger nie bez współczucia. – Ty w to nie wierzysz? To znaczy w predestynację? Pytał z czystej ciekawości. Prezbiterianie z jego epoki opowiadali się za predestynacją jako doktryną, ale, przejawiając nieco bardziej elastyczną postawę, nie podkreślali tak bardzo koncepcji przesądzonego potępienia, nie Ŝywili teŜ przekonania, Ŝe Ŝycie ludzkie w kaŜdym swym przejawie jest z góry określone. A

on? Bóg jeden wie. Duncan wzruszył ramionami; prawe uniósł trochę wyŜej, przez co wydał się dziwnie skręcony. – Bóg raczy wiedzieć – odparł i roześmiał się. Potrząsnął głową i znów łyknął whisky. – Nie, chyba nie. Ale nie mówiłbym tego w obecności Hirama Crombiego ani twojego Toma Christiego. Wskazał brodą łąkę, gdzie pojawiły się dwie ciemne sylwetki, zmierzające ramię w ramię ku domowi. Łatwo było rozpoznać wysoką, przygarbioną postać Archa Buga, i niŜszą, krępą Toma Christiego. Rogerowi przyszło do głowy, Ŝe nawet jego wygląd świadczy o wojowniczości. Cały czas wykonywał krótkie, gwałtowne gesty, najwyraźniej spierając się o coś z Archem. – W Ardsmuir dochodziło do zaciętych kłótni w tej sprawie – przypomniał sobie Duncan, który nie spuszczał wzroku z tych dwóch. – Katolicy poczytywali sobie za obrazę, kiedy słyszeli, Ŝe są potępieni. A Christie i jego mała grupa bardzo lubili im o tym przypominać. ZadrŜał od tłumionego śmiechu, a Roger zaczął się zastanawiać, ile whisky Duncan zdąŜył wypić, nim wyszedł na taras. Nigdy jeszcze nie był tak jowialny. – Kres tym awanturom kładł Mac Dubh, nazywając nas wszystkich masonami – dodał, nachylając się, by sobie dolać. – Ale nim wkroczył, niewiele brakowało, by ktoś stracił Ŝycie. Uniósł karafkę zachęcającym gestem ku Rogerowi, który, myśląc o kolacji w towarzystwie Toma Christiego i Hirama Crombiego, przytaknął. Kiedy Duncan nachylił się, by mu nalać, wciąŜ z uśmiechem na ustach, jego pobruŜdŜoną twarz oświetliły ostatnie promienie słońca. Roger dostrzegł niewyraźną białą linię przecinającą jego górną wargę, ledwie widoczną pod zarostem, i uświadomił sobie nagle, dlaczego Duncan nosi długie wąsy, rzadko spotykane w czasach, gdy większość męŜczyzn goliła się starannie. Zapewne nie byłby taki rozmowny, gdyby nie whisky i nastrój dziwnego braterstwa, jakie ich połączyło – dwaj protestanci związani, o dziwo, z katolikami i głęboko doświadczeni przez los; dwaj męŜczyźni, niegdyś osamotnieni przez zły los, a teraz pełni zdumienia, Ŝe są głowami rodzin i Ŝe przyszło im ponosić odpowiedzialność za obcych przybyszów. – Twoja warga, Duncan. – Roger dotknął szybko swoich ust. – Jak to się stało? – Och, pytasz o to? – Duncan wskazał palcem bliznę, zaskoczony. – Urodziłem się z zajęczą wargą, tak mi w kaŜdym razie mówiono. Nie miałem nawet tygodnia, jak ktoś to zreperował.

Teraz z kolei Roger nie krył zaskoczenia. – Kto zreperował? Duncan wzruszył ramionami. – Wędrowny uzdrowiciel, jak twierdziła moja matka. Niemal pogodziła się z tym, Ŝe mnie straci, bo z taką wargą nie mogłem ssać. Razem z ciotkami karmiła mnie, podając mleko szmatką do ust, ale mówiła, Ŝe przypominałem mały szkielet, kiedy ten uzdrowiciel zjawił się w naszej wiosce. – Przesunął odruchowo kłykciem po wardze, wygładzając gęste siwe wąsy. – Mój ojciec dał mu sześć śledzi i pełną tabakierkę, a tamten zszył mnie i zostawił matce jakąś maść na ranę. No i... – wzruszył ramionami, uśmiechając się krzywo. – MoŜe dane mi było Ŝyć, mimo wszystko. Mój dziadek powiedział, Ŝe Pan mnie wybrał, choć zapewne tylko On wie do czego. Roger poczuł lekki niepokój, którego nie mogła stłumić whisky. Szkocki znachor, zdolny uleczyć rozszczep wargi? Znów łyknął, starając się nie patrzeć na Duncana, ale ukradkiem przyglądał się jego twarzy. Przypuszczał, Ŝe to moŜliwe; blizna była ledwie widoczna pod wąsami – jeśli ktoś wiedział o jej istnieniu – nie sięgała jednak nozdrzy. A więc musiał to być stosunkowo łatwy do usunięcia defekt, a nie taki okropny i odraŜający przypadek, o którym czytał – nie mogąc oderwać wzroku od stronicy, zdjęty grozą – w czarnej księdze Claire, gdzie doktor Rawlings opisywał pewnego noworodka. Dziecko przyszło na świat z rozszczepieniem wargi, nie miało teŜ górnego podniebienia i prawie nie miało środka twarzy. W księdze nie zamieszczono rysunku, dzięki Bogu, lecz obraz, jaki nasuwała oszczędna notatka doktora, był dostatecznie przeraŜający. Roger zamknął oczy i odetchnął głęboko, wchłaniając dobroczynną woń whisky. Czy było to moŜliwe – skorygować taką wadę? Niewykluczone. Ludzie mimo wszystko w tamtych czasach przeprowadzali operacje, co prawda krwawe, prymitywne i straszliwie bolesne. Sam widział, jak Murray MacLeod, aptekarz z Campbelton, zszył fachowo rozdarty do kości policzek pewnego męŜczyzny, gdy nieszczęśnika stratowała owca. Czy zszycie dziecięcych ust nastręczałoby więcej trudności? Pomyślał o delikatnej jak kwiat wardze Jemmy'ego, przebitej igłą z czarną nicią, i zadrŜał. – Zimno ci, a charaid? Wejdziemy do domu? – Duncan uniósł się, zamierzając wstać, ale Roger skinął, by usiadł. – Och, nie. Przeszedł mnie tylko dreszcz – odparł i uśmiechnął się, pozwalając

sobie nalać jeszcze odrobinę whisky, by uchronić się przed chłodem wieczoru. A jednak czul na ramionach gęsią skórkę. CzyŜby istniał jeszcze ktoś taki jak my? Byli niegdyś tacy, wiedział o tym. ChociaŜby jego wędrująca w czasie prababka Geillis. Albo człowiek, którego czaszkę ze srebrnymi plombami w zębach znalazła Claire. Czy jednak Duncan spotkał kogoś takiego w odległej szkockiej wiosce, pół wieku temu? Chryste, pomyślał, znów poruszony. Jak często to się zdarza? I co dzieje się z tymi wszystkimi ludźmi? Nim w karafce pokazało się dno, Roger usłyszał za plecami kroki i szelest jedwabiu. – Pani Cameron. – Wstał bezzwłocznie, mając wraŜenie, Ŝe świat się z lekka przechyla, po czym ujął dłoń gospodyni i pochylił się nad nią. Dotknęła swą długą ręką jego twarzy, jak to miała w zwyczaju, by wraŜliwymi opuszkami palców potwierdzić jego toŜsamość. – Och, to ty, Jo. Jak tam podróŜ z małym? – Duncan próbował się podnieść, co utrudniała mu wypita whisky i brak ręki, lecz Ulisses, kamerdyner Jokasty, wyłonił się bezgłośnie z mroku za plecami swej pani i podsunął jej wyplatane krzesło. Roger zauwaŜył, Ŝe usadowiła się bez trudu, sprawdziwszy jedynie dłonią, czy mebel jest na swoim miejscu. Teraz obserwował z zainteresowaniem słuŜącego, zastanawiając się, kogo Jokasta przekupiła, by go odzyskać. OskarŜony – prawdopodobnie nie bez powodu – o śmierć brytyjskiego oficera marynarki, Ulisses był zmuszony uciekać z kolonii. Lecz zgon porucznika Wolffa nie został uznany za zbyt wielką stratę dla sił morskich Korony – poza tym Ulisses był nieodzownie potrzebny Jokaście Cameron. MoŜe nie wszystko dało się uzyskać za pomocą złota – ale Roger był pewien, Ŝe nie zdarzyło się jeszcze, by jego gospodyni nie rozwiązała takiej czy innej sytuacji, wykorzystując ów cenny kruszec, powiązania polityczne czy przebiegłość. – Och, tak – odpowiedziała teraz na pytanie męŜa, uśmiechając się i wyciągając do niego rękę. – To była prawdziwa radość, pokazać wszystkim, jaki jest zdolny, mój drogi. Zjedliśmy wspaniały obiad z panią Forbes i jej córką, a ten maluch zaśpiewał piosenkę i oczarował wszystkich. Pani Forbes gościła właśnie dziewczęta Montgomerych i pannę Ogilvie. Podano kotlety jagnięce z sosem malinowym i pieczonymi jabłkami i... och, czy to pan, panie Christie? Proszę się do nas przyłączyć! – Podniosła nieznacznie głos i twarz, która zdawała się spoglądać wyczekująco ponad ramieniem Rogera.

– Pani Cameron. UniŜony sługa, madam. Christie wkroczył na taras z dworskim ukłonem, niezwykle wyszukanym, mimo Ŝe jego adresatka była niewidoma. TuŜ za Tomem pojawił się Arch Bug i schylił się nad dłonią Jokasty z jakimś przepojonym nutą sympatii pomrukiem, który miał oznaczać powitanie. Przyniesiono z domu krzesła, podano whisky, pojawił się jak za dotknięciem róŜdŜki czarodziejskiej półmisek pikantnych przystawek, zapalono świece – i nagle zrobiło się prawdziwe przyjęcie, nieco wznioślejsza wersja uroczystości odbywającej się na łące. Z dali dobiegała muzyka: dźwięk blaszanej fujarki, wygrywającej skoczną gigę. Roger poddał się atmosferze, dzięki czemu mógł się na chwilę odpręŜyć i uwolnić od odpowiedzialności. Przynajmniej tego wieczoru nie miał powodu do trosk; osadnicy byli bezpieczni, nakarmieni i gotowi do czekającej ich nazajutrz podróŜy. Nie musiał nawet uczestniczyć w rozmowie; Tom Christie i Jokasta dyskutowali z zapałem o scenie literackiej Edynburga i o jakiejś ksiąŜce, o której nigdy nie słyszał. Towarzyszył im Duncan, sprawiający wraŜenie tak ululanego, Ŝe mógł się w kaŜdej chwili zsunąć z krzesła, wtrącał jednak od czasu do czasu jakąś uwagę. Stary Arch... gdzie jest Arch? Och, tam; ruszył z powrotem w stronę łąki, przypomniawszy sobie zapewne w ostatniej chwili, Ŝe musi coś komuś jeszcze powiedzieć. Roger błogosławił przezorną decyzję Jamiego, by wysłać takŜe Archa i Toma. Oszczędzili mu wielu błędów, zajęli się tysiącem szczegółów i z powodzeniem stłumili obawy nowych osadników, lękających się tego ostatniego kroku w nieznane. Odetchnął głęboko powietrzem przesyconym swojskim zapachem odległego ogniska i gorącej kolacji na tarasie – i po niewczasie przypomniał sobie o jednej drobnej sprawie, której załatwienie stanowiło wyłącznie jego troskę. Przeprosiwszy towarzystwo, wszedł do domu i zastał Jema w głównej kuchni w suterenie, usadowionego wygodnie w naroŜniku ławy i zajadającego pudding chlebowy z topionym masłem i syropem klonowym. – Nie jadasz tego na kolację, co? – spytał, siadając obok syna. – Mhm. Chcesz trochę, tato? – Jem podsunął mu ociekającą łyŜkę, a Roger nachylił się pospiesznie, by zgarnąć ustami jej zawartość, nim spłynie na podłogę. Pudding był smakowity, urzekająco słodki i kremowy. – Mmm – mruknął z zadowoleniem. – Nie powiemy nic mamie ani babci,

dobrze? Wiesz, co mówią o mięsie i warzywach. Jem przytaknął ze zrozumieniem i podsunął mu następną łyŜkę. Pochłaniali zawartość miseczki w zgodnym i przyjacielskim milczeniu, potem Jem wspiął mu się na kolana, przytulił lepką buzię do jego klatki piersiowej i zasnął. Krzątali się wokół nich zaabsorbowani słuŜący, uśmiechając się chwilami z sympatią. Pomyślał, Ŝe powinien wstać. Wiedział, Ŝe za chwilę podadzą kolację – widział tace z ułoŜoną starannie pieczoną kaczką i baraniną, miski napełnione kopiasto puszystym, parującym ryŜem polanym sosem i góry zieleniny przyprawionej octem. On jednak, nasycony whisky, puddingiem i błogością, zwlekał, odkładając uparcie chwilę, w której musiałby rozstać się z synem; odczuwał anielski spokój, trzymając malca w ramionach. – Sir Roger? Wezmę go, dobrze? – odezwał się jakiś cichy głos. Roger uniósł wzrok znad włosów Jema, gdzieniegdzie posklejanych puddingiem, i ujrzał Fedrę, osobistą słuŜącą Jokasty. Nachylała się nad nim z wyciągniętymi rękami. – Umyję go i połoŜę do łóŜka, sir. – Jej krągła twarz była tak miękka jak jej głos, kiedy spoglądała na chłopca. – Och. Tak, oczywiście. Dziękuję. – Roger wyprostował się i dźwignął ostroŜnie z miejsca; malec waŜył juŜ swoje. – Pozwól, Ŝe go zaniosę. Ruszył za niewolnicą po wąskich schodach, podziwiając – bez jakichkolwiek zdroŜnych myśli – jej wdzięczną sylwetkę. Ile miała lat? – zastanawiał się. Dwadzieścia, dwadzieścia dwa? Czy Jokasta zezwoliłaby jej na zamąŜpójście? Dziewczyna musiała mieć wielbicieli, to pewne. Wiedział teŜ jednak, jak cenna była dla Jokasty – rzadko kiedy nie towarzyszyła swej pani. Trudno byłoby to pogodzić z własnym domem i rodziną. Przystanęła u szczytu schodów i odwróciła się, by odebrać chłopca z ojcowskich ramion; oddał jej swój nieporęczny cięŜar niechętnie, ale teŜ z pewną ulgą. W suterenie było gorąco jak w piecu, koszulę miał mokrą od potu. – Sir Roger? JuŜ miał się oddalić, ale dziwnie brzmiący głos Fedry zatrzymał go w miejscu. Spoglądała na niego niepewnie ponad ramieniem Jema. – Tak? Usłyszał, jak ktoś wbiega po schodach, i odsunął się na bok, ledwie unikając zderzenia z Oskarem, który biegł z pustym półmiskiem pod pachą, najwidoczniej do kuchni letniej, gdzie smaŜono ryby. Uśmiechnął się szeroko do Rogera i posłał

całusa Fedrze, która zasznurowała wargi. Skinęła nieznacznie dłonią i Roger ruszył za nią korytarzem, oddalając się od gwaru kuchni. Przystanęła obok drzwi, które wychodziły na stajnie, i rozejrzała się, czy nikt nie podsłuchuje. – MoŜe nie powinnam nic mówić, sir, moŜe to nic waŜnego. Ale tak sobie myślę, Ŝe pewnie muszę. Przytaknął, odsuwając ze skroni wilgotne włosy. Drzwi były otwarte i wiał lekki wietrzyk, dzięki Bogu. – Byliśmy w mieście tego ranka, sir, w składzie pana Benjamina, wie pan gdzie? Przy rzece. Ponownie przytaknął, a ona zwilŜyła wargi. – Panicz Jem zaczął się kręcić i myszkować po składzie, a pani rozmawiała z panem Benjaminem. Poszłam za małym, Ŝeby nie narobił jakiegoś bałaganu, i właśnie wtedy przyszedł ten człowiek. – Tak? Co za człowiek? Potrząsnęła głową, a w jej ciemnych oczach widać było powagę. – Nie wiem, sir. DuŜy męŜczyzna, wysoki jak pan. Miał jasne włosy; nie nosił peruki, ale był dŜentelmenem. Miała zapewne na myśli, Ŝe męŜczyzna był dobrze ubrany. – I? – Rozgląda się, widzi, Ŝe pan Benjamin rozmawia z panią Jo, i staje z boku, jakby nie chciał, Ŝeby ktoś go zauwaŜył. Ale nagle dostrzega panicza Jema i na jego twarzy pojawia się taki dziwny wyraz. – Przytuliła chłopca, jakby poruszona tym wspomnieniem. – Nie podobała mi się jego mina, mówię panu. Widzę, Ŝe rusza w stronę Jema, więc podbiegam szybko i chwytam małego w ramiona, tak jak teraz. Ten człowiek patrzy zdziwiony i nagle jakby coś go rozbawiło; uśmiecha się do małego i pyta, kto jest jego tatą. Uśmiechnęła się przelotnie, poklepując chłopca po plecach. – Ludzie nieraz go o to pytają, sir, jak idę z nim do miasta, a on odpowiada, Ŝe jego tata to Roger MacKenzie, i teraz teŜ tak powiedział. Ten człowiek... on się śmieje i głaszcze małego po głowie... Wszyscy tak robią, ma takie ładne włosy. Potem mówi: „Naprawdę, mały męŜczyzno? Naprawdę?". Fedra była urodzoną imitatorką. Doskonale oddała irlandzki zaśpiew, a Roger poczuł, jak pot na jego ciele lodowacieje. – I co się potem stało? – spytał. – Co tamten zrobił? Zerknął odruchowo przez ramię, w stronę otwartych drzwi, wypatrując w

nocnej ciemności niebezpieczeństwa. Fedra przygarbiła ramiona, drŜąc nieznacznie. – Nic nie zrobił, sir. Ale patrzy na Jema bardzo uwaŜnie, a potem na mnie, i uśmiecha się, prosto w twarz. Nie podoba mi się ten uśmiech, sir, ani trochę. – Potrząsnęła głową. – Ale zaraz słyszę, jak pan Benjamin pyta głośno za moimi plecami, czy ten dŜentelmen chce się z nim widzieć. A tamten odwraca się szybko i znika za drzwiami, o tak. Przytrzymała chłopca jedną ręką, a drugą uniosła i strzeliła szybko palcami. – Rozumiem. – Roger poczuł, Ŝe Ŝołądek ścisnęła mu Ŝelazna dłoń. – Mówiłaś swojej pani o tym człowieku? Z powagą zaprzeczyła ruchem głowy. – Nie, sir. Nic właściwie nie zrobił, tak jak mówiłam. Ale mnie niepokoił, sir, i zastanawiałam się nad tym, jak wracałam do domu, i pomyślałam sobie w końcu, no cóŜ, najlepiej, jak panu powiem, sir. Jak tylko będę miała okazję. – Dobrze zrobiłaś – pochwalił. – Dziękuję, Fedro. – Zwalczył chęć, by zabrać z jej ramion chłopca i przytulić go mocno. – Mogłabyś zostać przy nim... jak juŜ połoŜysz go do łóŜka? Tylko trochę, dopóki nie wrócę. Powiem twojej pani, Ŝe cię o to poprosiłem. Popatrzyła na niego ciemnymi oczami, w których dostrzegł szczere zrozumienie, i przytaknęła. – Tak, sir. Popilnuję go. Dygnęła nieznacznie i ruszyła po schodach na górę, kierując się do pokoju, który dzieliła z Jemem, nucąc coś chłopcu cicho i melodyjnie. Roger oddychał powoli, starając się zapanować nad sobą. Miał ochotę wziąć konia ze stajni, pojechać do Cross Creek i chodzić w ciemności od domu do domu, szukając Stephena Bonneta. – No dobrze – powiedział głośno. – I co potem? Pięści zacisnęły mu się odruchowo, jakby wiedziały, co mają robić, chociaŜ rozum mówił mu, Ŝe to bezsens. Stłumił w sobie wściekłość i poczucie bezradności. Whisky wciąŜ rozpalała mu krew i pulsowała w skroniach. Wyszedł gwałtownie w mrok nocy; zrobiło się juŜ zupełnie ciemno. Od tej strony łąka była niewidoczna, ale wciąŜ wyczuwał woń dymu z ognisk i słyszał w powietrzu niewyraźne brzmienie muzyki. Cały czas wiedział, Ŝe Bonnet znów kiedyś się pojawi. W dole, obok trawnika, majaczyła niewyraźna skaza na nieprzeniknionym obliczu nocy – biała bryła mauzoleum Hektora Camerona. W środku zaś, wewnątrz trumny, która czekała na

Ŝonę Hektora, Jokastę, spoczywała fortuna – złoto jakobitów, długo skrywany sekret River Run. Bonnet wiedział o istnieniu złota i podejrzewał, Ŝe znajduje się ono na plantacji. JuŜ raz próbował je znaleźć i nie udało mu się. Nie był zbyt ostroŜnym człowiekiem – ale na pewno upartym. Roger poczuł, jak tęŜeje od przemoŜnego pragnienia, by wytropić i zabić człowieka, który zgwałcił jego Ŝonę i zagroził jego rodzinie. Odpowiadał jednak za siedemdziesięciu sześciu ludzi – nie, siedemdziesięciu siedmiu. Pragnienie zemsty walczyło z poczuciem odpowiedzialności; w końcu ustąpiło przed nim z oporami. Oddychał powoli i głęboko; supeł blizny, którą zostawiła mu pętla, zaciska się na jego krtani. Nie. Musi odjechać, zapewnić bezpieczeństwo nowym osadnikom. Myśl, by wysłać ich pod opieką Archa i Toma, samemu zaś pozostać i poszukać Bonneta, była kusząca – ale miał do wykonania zadanie; nie mógł go poniechać w imię czasochłonnej – i prawdopodobnie daremnej – osobistej misji. Nie mógł teŜ pozostawić Jema bez opieki. Pomyślał, Ŝe musi o wszystkim powiedzieć Duncanowi, który z pewnością mógłby podjąć odpowiednie kroki, by zabezpieczyć River Run, zawiadomić władze w Cross Creek i zasięgnąć informacji o Bonnecie. Musiał teŜ dopilnować, by nic nie stało się jego synowi, by nazajutrz rano usiadł przed nim w siodle, w zasięgu jego wzroku przez całą drogę do sanktuarium, jakim były góry. – Kto jest twoim tatą? – mruknął i poczuł, jak w Ŝyłach pulsuje mu nowa fala wściekłości. – AleŜ ja nim jestem, ty draniu!

Część Trzecia Wszystko ma swój czas

16. Le mot juste Sierpień 1773 – Uśmiechasz się do siebie – szepnął mi Jamie do ucha. – Było przyjemnie, prawda? Odwróciłam głowę i otworzyłam oczy znajdujące się na wysokości jego ust – które teŜ się uśmiechały. – Przyjemnie – odparłam zamyślona i przesunęłam opuszkiem palca po jego szerokiej wardze. – Czy jesteś rozmyślnie skromny, czy teŜ masz nadzieję sprowokować mnie do wybuchów zachwytu nad klasycznym niedomówieniem? Otworzył usta szerzej i ścisnął delikatnie zębami mój ciekawski palec. – Oczywiście, Ŝe to skromność – zapewnił. – Gdybym miał nadzieję sprowokować cię do wybuchów zachwytu, nie robiłbym tego słowami, prawda? Na dowód zsunął dłoń w dół moich pleców. – No cóŜ, słowa pomagają – zauwaŜyłam. – Naprawdę? – Tak. Właśnie w tej chwili próbowałam uszeregować pod względem szczerości twoje: kocham cię, lubię cię, uwielbiam cię, muszę włoŜyć ci kutasa. – Tak mówiłem? – zdziwił się, lekko przestraszony. – Owszem. Nie słuchałeś samego siebie? – Nie, ale traktowałem powaŜnie kaŜde słowo – przyznał. Objął dłonią mój pośladek, waŜąc z uznaniem jego cięŜar. – I nadal traktuję, jeśli juŜ o tym mówimy. – Nawet to ostatnie... ? – roześmiałam się i potarłam delikatnie czołem o jego pierś, a on wsparł brodę o moją głowę. – O, tak – zapewnił i przyciągnął mnie do siebie z westchnieniem. – Powiedziałbym, Ŝe ciało potrzebuje kolacji i odpoczynku przed następnym razem, ale duch jest zawsze ochoczy. BoŜe, masz najsłodszą tłustą pupcię. Wystarczy, Ŝe na nią popatrzę, a od razu bierze mnie chętka. – Masz szczęście, Ŝe poślubiłaś starego, zgrzybiałego męŜczyznę, Angliszko, bo w tej sekundzie klęczałabyś z tyłkiem w górze. Pachniał rozkosznie kurzem drogi, zaschłym potem i piŜmem męŜczyzny, który zaspokoił się w pełni. – Dobrze, Ŝe za mną tęskniłeś – powiedziałam z zadowoleniem w niewielką przestrzeń pod jego pachą. – Ja teŜ tęskniłam. Mój oddech go łaskotał; skóra zadrŜała mu gwałtownie jak u konia strząsającego z siebie muchę. Przesunął się odrobinę, obracając mnie tak, Ŝe moja

głowa znalazła się w zagłębieniu jego ręki, i westchnął z podobnym jak ja ukontentowaniem. – No cóŜ. Widzę, Ŝe dom wciąŜ stoi. Stał. Było późne popołudnie, okna otwarte, a blask niskiego słońca przenikał korony drzew, malując ruchliwe wzory na ścianach i płóciennej pościeli; miałam wraŜenie, Ŝe unosimy się w altanie szemrzących cienistych liści. – Dom stoi, jęczmień jest prawie zebrany i nic nie zdechło – oznajmiłam, układając się wygodnie przed sprawozdaniem. Teraz, kiedy juŜ uporaliśmy się z najwaŜniejszymi rzeczami, chciał wiedzieć, jak Ridge dawało sobie radę pod jego nieobecność. – Prawie? – zdziwił się; słowo to nie uszło jego uwagi. – Co się stało? Owszem, padał deszcz, ale zboŜe powinno być zebrane tydzień wcześniej. – To nie deszcz. To świerszcze – wyjaśniłam i zadrŜałam na samo ich wspomnienie. Pod koniec Ŝniw nadleciała z dzikim wizgiem chmara odraŜających stworów o wielkich ślepiach. Poszłam właśnie do swojego ogrodu i odkryłam, Ŝe rośliny kłębią się od klinowatych ciał o ruchliwych, chwytliwych nogach, Ŝe główki sałaty i kapusty skurczyły się do obgryzionych kadłubów, a powój na palisadzie zwisa w strzępach. – Pobiegłam po panią Bug i Lizzie, a potem przeganiałyśmy te potwory miotłami, ale wtedy wzbiły się wielką chmarą ku górze i skierowały przez las w stronę pola aŜ za Green Spring. Osiadły na jęczmieniu; słychać było na milę, jak się obŜerają. Wydawało się, Ŝe jacyś giganci brną przez zaspy ryŜu. Poczułam na ramionach dreszcz obrzydzenia; Jamie odruchowo pogładził moje ciało. Jego dłoń była duŜa i ciepła. – Mhm. Czy dobrały się tylko do tego jednego pola? – Tak. – Odetchnęłam głęboko, wciąŜ czując zapach dymu. – PodłoŜyłyśmy ogień i spaliłyśmy je Ŝywcem. Drgnął, zaskoczony, i spojrzał na mnie. – Co? Kto wpadł na taki pomysł? – Ja – odparłam nie bez dumy. Teraz, kiedy rozmyślałam na zimno, wydało mi się to rozsądne; zniszczenie groziło teŜ innym zbiorom – dojrzewającej kukurydzy, pszenicy, a takŜe ziemniakom i sianu – nie mówiąc juŜ o przydomowych ogródkach, z których utrzymywały się całe rodziny. Decyzję podjęłam pod wpływem kipiącej wściekłości – była to zemsta za zniszczenie mojego ogrodu. Z przyjemnością oderwałabym kaŜdemu owadowi skrzydła i podeptała jego odwłok – spalenie było jednak równie satysfakcjonujące.

Pole naleŜało do Murdo Lindsaya; powolny zarówno w myśli, jak i działaniu, Murdo nie zdąŜył nawet zareagować, kiedy mu obwieściłam, Ŝe zamierzam spalić jęczmień, i wciąŜ stał na ganku swej chaty z szeroko otwartymi ustami, podczas gdy Brianna, Lizzie, Marsali, pani Bug i ja biegałyśmy dookoła pola z naręczem gałązek, zapalając je od pochodni i ciskając z całej siły płonące Ŝagwie w morze suchego, dojrzałego zboŜa. Wyschnięte źdźbła zajmowały się z trzaskiem, który przeszedł w istny huk, gdy ogień się rozprzestrzenił. Otumanione gorącem i dymem dziesiątków zarzewi świerszcze unosiły się w górę jak iskry i znikały w wysokiej kolumnie dymu i wirującego popiołu. – Jak na złość, akurat w tym momencie zjawił się Roger z nowymi osadnikami – dodałam, tłumiąc niestosowny śmiech. – Biedacy. Ściemniało się, a oni stali pod lasem z tobołkami i dziećmi, patrząc w zdumieniu – diabelska poŜoga trwała w najlepsze, a my, bose i umazane sadzą, tańczyłyśmy wkoło z zadartymi sukniami, pohukując jak gibony. Jamie zasłonił oczy, a ja się domyśliłam, Ŝe próbuje wyobrazić sobie tę scenę. Jego pierś się zatrzęsła, a na twarzy pod przykrywającą ją dłonią dostrzegłam szeroki uśmiech. – O BoŜe. Musieli być przekonani, Ŝe Roger przywiódł ich do piekła. Albo co najmniej na sabat czarownic. Czułam pod Ŝebrami wzbierający śmiech. – Na pewno. Och, Jamie, gdybyś widział ich miny! Ukryłam twarz na jego piersi i przez chwilę trzęśliśmy się ze śmiechu. – Naprawdę próbowałam przyjąć ich serdecznie – zapewniłam. – Daliśmy im kolację i wyszukaliśmy miejsca do spania; ilu się dało upchnęliśmy w domu, resztę rozlokowaliśmy w chacie Brianny, w stajni i stodole. Kiedy zeszłam w nocy na dół – nie mogłam zasnąć z wraŜenia – zastałam ze dwanaście osób w kuchni. Modlili się. Stali w kręgu obok paleniska, trzymając się za ręce, z pochylonymi głowami, które unieśli gwałtownie na mój widok. W chudych, wymizerowanych twarzach błysnęły białka oczu. Patrzyli na mnie w milczeniu, a jedna z kobiet puściła rękę stojącego obok męŜczyzny, by ukryć dłoń pod fartuchem. W innym miejscu i czasie pomyślałabym, Ŝe sięga po jakąś broń – i moŜe by rzeczywiście sięgnęła; ale wtedy byłam pewna, Ŝe pod zasłoną podartego materiału układa palce w znak rogów. ZdąŜyłam się juŜ zorientować, Ŝe tylko nieliczni mówią po angielsku. Spytałam

po gaelicku, czy nie potrzeba im czegoś. Gapili się na mnie, jakbym miała dwie głowy, a po chwili jeden z męŜczyzn, pomarszczony osobnik o wąskich ustach, prawie niedostrzegalnie potrząsnął głową. – Po czym bezzwłocznie wrócili do modlitwy, a ja czym prędzej udałam się do łóŜka. – Zeszłaś do kuchni w koszuli nocnej? – No... tak. Nie spodziewałam się, Ŝe ktoś jeszcze będzie o tej porze na nogach. – Hm – mruknął tylko, a jego kłykcie ugniatały lekko moją pierś. Wiedziałam doskonale, o czym myśli. Moja letnia koszula była uszyta z cienkiego, znoszonego płótna, i owszem, do diabła, nieco prześwitywała, kiedy było jasno, ale kuchnię oświetlał tylko rdzawy blask gasnącego paleniska. – Pewnie nie miałaś na głowie przyzwoitego czepka, Angliszko? – spytał Jamie, przesuwając w zamyśleniu dłonią po moich włosach. Rozpuściłam je przed pójściem do łóŜka, więc teraz sterczały radośnie a la Meduza. – Oczywiście, Ŝe nie. Ale zaplotłam je – powiedziałam oburzona. – Wyglądałam bardzo szacownie! – Tak, z pewnością – zgodził się z szerokim uśmiechem i wsunął palce w dzicz moich włosów, ujął moją głowę w dłonie i pocałował. Usta miał spierzchnięte od wiatru i słońca, ale przyjemnie miękkie. Nie golił się od wyjazdu; miał krótką, kręconą bródkę, spręŜystą w dotyku. – No dobrze. Są juŜ więc zorganizowani, jak przypuszczam? To znaczy osadnicy – Jego wargi muskały mój policzek i skubały delikatnie ucho. Odetchnęłam głęboko. – Ach. O, tak. Rano Arch Bug zabrał ich i porozwoził po całym Ridge; pracuje juŜ nad... – mój tok myśli urwał się na chwilę, a palce zacisnęły odruchowo na jego umięśnionej piersi. – I oczywiście powiedziałaś Murdo, Ŝe się z nim rozliczę. Za ten jęczmień. – Tak, oczywiście. Popatrzył tylko na mnie, a potem przytaknął oszołomiony i oświadczył, Ŝe owszem, jeśli pan sobie tego Ŝyczy. Nie wiem nawet, czy rozumie, dlaczego spaliłam mu pole; pewnie sądzi, Ŝe nagle zachciało mi się puścić z dymem jego jęczmień. Jamie się roześmiał – dziwne doznanie, zwaŜywszy Ŝe zaciskał mi zęby na płatku ucha. – Hm – mruknęłam niewyraźnie, czując na szyi łaskotanie jego brody, a pod dłonią ciepłe, mocne ciało. – A Indianie? Jak ci poszło z Czirokezami? – Doskonale.

Poruszył się nagle i połoŜył na mnie. Był bardzo duŜy i bardzo ciepły, pachniał poŜądaniem, mocno i ostro. Po jego twarzy i ramionach przesuwały się liściaste cienie, nakrapiały łóŜko i białą skórę moich ud, rozwartych teraz szeroko. – Uwielbiam cię, Angliszko – wymruczał w moje ucho. – Widzę cię półnagą w nocnej koszuli i z rozpuszczonymi włosami, które opadają ci na piersi... Kocham cię. Uwiel... – Jak to było z tą kolacją i odpoczynkiem? – Muszę włoŜyć ci... – Ale... – Teraz, Angliszko. Podniósł się gwałtownie i ukląkł przede mną na łóŜku. Na jego twarzy błąkał się słaby uśmiech, ale oczy były ciemnoniebieskie i skupione. Ujął jedną dłonią swoje cięŜkie jądra, unosząc i opuszczając kciukiem członek, leniwie i z rozmysłem. – Na kolana, a nighean – powiedział cicho. – JuŜ.

17. Ograniczenia władzy James Fraser, Esq. Eraser's Ridge Do Lorda Johna Greya, Plantacja Mount Josiah 14 sierpnia 1773 Mój drogi Panie, piszę, by poinformować Cię o moim nowym stanowisku, to znaczy agenta do spraw Indian w słuŜbie Korony, z nadania Departamentu Południowego, na którego czele stoi John Stuart. Początkowo miałem wątpliwości co do przyjęcia owej funkcji, ale podjąłem decyzję po wizycie pana Richarda Browna, dalekiego sąsiada, i jego brata. Spodziewam się, Ŝe pan Higgins zdał juŜ Panu relację o ich tak zwanym komitecie bezpieczeństwa, którego celem było bezzwłoczne jego aresztowanie. Czy spotkał się Pan w Wirginii z podobnymi komitetami, organizowanymi ad hoc? Przypuszczam i mam nadzieję, Ŝe Pańska sytuacja nie jest tak niespokojna jak u nas albo w Bostonie, gdzie jak mówi pan Higgins, owe ciała takŜe istnieją. Sądzę, Ŝe kaŜdy rozsądny człowiek z istoty rzeczy musi ubolewać nad istnieniem takich komitetów. Podobno ich celem jest obrona przed włóczęgami i bandytami, a takŜe aresztowanie przestępców na terenach, gdzie nie ma szeryfa czy konstabla. Wobec jednak braku prawa regulującego ich postępowanie, wyjąwszy interes własny, zachodzi obawa, Ŝe nieregularna milicja stanie się dla obywateli większym zagroŜeniem niŜ niebezpieczeństwa, przed którymi ma ich bronić. Popularność owych ciał jest jednak zrozumiała, zwłaszcza w takiej sytuacji jak nasza tutaj. NajbliŜszy sąd znajduje się – lub znajdował – o trzy dni drogi stąd, a w okresie ciągłego niepokoju, jaki nastąpił po wojnie regulacyjnej, sprawy jeszcze się pogorszyły. Gubernator i jego Rada są w ciągłym konflikcie ze Zgromadzeniem, sąd objazdowy przestał właściwie działać, sędziowie nie są juŜ mianowani i nie ma obecnie szeryfa w hrabstwie Surry, ostatni zaś funkcjonariusz na tym stanowisku zrezygnował pod groźbą spalenia jego domu. Szeryfowie hrabstw Orange i Rowan wciąŜ sprawują swój urząd – ale ich korupcja jest tak powszechnie znana, Ŝe nikt nie moŜe na nich polegać, prócz tych, którzy związani są z nimi swoim interesem. Często słyszymy w tych dniach o podpaleniach domów, napadach i podobnych gwałtach, będących skutkiem niedawnej wojny regulacyjnej. Gubernator Tryon ułaskawił oficjalnie kilku uczestników konfliktu, ale nie zrobił nic, by zapobiec

odwetowi miejscowych; jego następca jeszcze gorzej radzi sobie z tym, co dzieje się na naszym pustkowiu, z dala od jego pałacu w New Bern. (Trzeba sprawiedliwie przyznać, Ŝe człowiek ten ma dość kłopotów na bliŜszym mu terenie). Mimo wszystko jednak – jakkolwiek osadnicy przywykli do tego, Ŝe muszą się bronić przed niebezpieczeństwami dzikich pustkowi, takie przypadkowe ataki – a takŜe prawdopodobieństwo wtargnięcia Indian, przebywających tak blisko linii granicznej – niepokoją ich znacznie i sprawiają, Ŝe z ulgą witają powstanie jakiegokolwiek ciała gotowego przejąć rolę publicznego obrońcy. Stąd taka przychylność wobec członków komitetów – przynajmniej na początku. Opisuję Panu te szczegóły, by wyjaśnić swe refleksje odnośnie do mianowania. Mój przyjaciel major MacDonald (niegdyś z 32. Pułku Kawalerii) powiedział mi, Ŝe gdybym ostatecznie uchylił się od przyjęcia funkcji agenta, mógłby się zwrócić do pana Richarda Browna, który prowadzi oŜywioną wymianę handlową z Czirokezami, a tym samym pozostaje z nimi w zaŜyłości i cieszy się ich zaufaniem, co zapewni mu akceptację ze strony Indian. Moja zaś znajomość z panem Brownem i jego bratem kaŜe mi traktować ów zamiar z największym niepokojem. Wraz ze wzrostem znaczenia, jaki łączyłby się z powierzeniem mu takiej funkcji, pozycja Browna na jego niespokojnym terenie mogłaby w krótkim czasie tak bardzo się umocnić, Ŝe nikt nie zdołałby mu się przeciwstawić w Ŝadnej sprawie – to zaś, jak sądzę, jest bardzo niebezpieczne. Mój zięć zauwaŜa trafnie, Ŝe zmysł moralny człowieka zanika, w miarę jak wzrasta jego władza, a podejrzewam, Ŝe bracia Brownowie nie odznaczają się w duŜym stopniu tym pierwszym. MoŜe mi być poczytane za pychę, jeśli powiem, Ŝe odznaczam się owym zmysłem w większym stopniu niŜ oni. Widywałem juŜ zgubne dla ludzkiej duszy skutki władzy – i czułem jej cięŜar, co Pan zrozumie, jako Ŝe nieraz sam go dźwigał, jednakŜe, jeśli mam stanąć przed wyborem: ja lub Richard Brown, to muszę uciec się do starego szkockiego porzekadła, Ŝe lepszy diabeł znany niŜ nieznany. Podobnym niepokojem napawa mnie myśl o długiej nieobecności poza domem, której będą wymagać moje nowe obowiązki. Mimo to jednak nie mogę z czystym sumieniem pozwolić, by ludzie pod moim zwierzchnictwem byli naraŜeni na kaprysy, a nawet krzywdę ze strony komitetu Browna. Mógłbym oczywiście samemu powołać podobny komitet – przypuszczam, Ŝe zachęcałby mnie Pan do takiego kroku – ale nie zrobię tego. Pomijając kłopoty i koszty związane z owym przedsięwzięciem, oznaczałoby to otwartą wojnę z Brownami, co nie byłoby rozsądne, w sytuacji gdy przyjdzie mi często opuszczać

dom i pozostawiać rodzinę bez opieki. Nowa funkcja jednakŜe zapewni mi większe wpływy i – jak ufam – ograniczy znacznie ambicję Brownów. Podjąwszy zatem decyzję, bezzwłocznie powiadomiłem o przyjęciu funkcji i odbyłem w minionym miesiącu pierwszą wizytę u Czirokezów w charakterze agenta. Przyjęto mnie jak najprzychylniej i mam nadzieję, Ŝe moje relacje z wioskami pozostaną równie serdeczne. Odwiedzę Czirokezów ponownie jesienią, jeśli ma Pan jakiekolwiek interesy, w których moja funkcja moŜe okazać się pomocna, proszę przesłać mi szczegóły, a zapewniam, Ŝe dołoŜę wszelkich starań dla Pańskiego dobra. Teraz o bardziej domowych sprawach. Nasza mała społeczność niemal się podwoiła, co jest skutkiem napływu osadników świeŜo przybyłych ze Szkocji. Choć jak najbardziej poŜądana, ich obecność spowodowała niemałe zamieszanie, gdyŜ ludzie ci to głównie rybacy z wybrzeŜa. Górskie pustkowie jest dla nich pełne niebezpieczeństw i tajemnic w postaci świń i lemieszy. (jeśli chodzi o świnie, to nie wiem, czy w tym wypadku nie podzielam ich opinii. Pod fundamentami mego domu zamieszkała ostatnio biała maciora, która zaczęła się oddawać takim swawolom, Ŝe codziennie w porze naszego obiadu towarzyszą nam piekielne hałasy, przywodzące na myśl lament dusz potępionych. Dusze owe cierpią bez wątpienia torturę wyrywania kończyn i są poŜerane przez demony, tuŜ pod naszymi stopami). Skoro jestem przy sprawach piekielnych, muszę nadmienić, Ŝe nowo przybyli są takŜe – niestety – nieprzejednanymi synami Kościoła prezbiteriańskiego, którym taki papista jak ja musi wydawać się osobnikiem z rogami i ogonem, jak sądzę, przypomina Pan sobie z Ardsmuir niejakiego Thomasa Christiego? W porównaniu z tymi surowymi dŜentelmenami pan Christie jawi się jako uosobienie miłosierdzia. Nigdy nie dziękowałem Opatrzności za to, Ŝe mój zięć jest z powołania prezbiterianinem, ale widzę teraz, jak prawdziwe jest twierdzenie, Ŝe my, biedni śmiertelnicy nie jesteśmy w stanie przejrzeć planów Wszechmocnego. Bo jeśli nawet Roger MacKenzie jest w oczach nowych osadników skrajnie zepsutym libertynem, to przynajmniej mogą oni rozmawiać z nim, nie czując się zmuszeni czynić gesty i znaki odpędzające zło, które to gesty towarzyszą stale rozmowom ze mną. Co się tyczy ich pełnego estymy zachowania wobec mojej Ŝony, moŜna by pomyśleć, Ŝe to wróŜka z Endor, jeśli nie sama szkarłatna wszetecznica z Babilonu. A to dlatego, Ŝe uwaŜają wyposaŜenie jej gabinetu za „czarnoksięskie" i Ŝe byli wstrząśnięci wejściem tamŜe kilku przystrojonych odświętnie Czirokezów, którzy

zjawili się, proponując na wymianę takie atrybuty swej sztuki jak kły węŜy i woreczki Ŝółciowe niedźwiedzi. Zona moja prosi mnie, bym wyraził jej zadowolenie, z jakim przyjęła pańskie uprzejme komplementy co do poprawy zdrowia pana Higginsa – a takŜe jej wdzięczność za propozycję dostarczenia substancji medycznych od pańskiego przyjaciela w Filadelfii. Prosi mnie, bym dołączył do listu spis owych specyfików. Gdy rzucam tam okiem, to podejrzewam, Ŝe spełnienie jej Ŝyczenia nie złagodzi podejrzliwości naszych rybaków ze szkockiego wybrzeŜa, ale proszę, by nie czuł się Pan tym zniechęcony, gdyŜ sądzę, Ŝe jedynie czas i obyczaj stłumią ich obawy. TakŜe moja córka prosi, bym wyraził Panu wdzięczność za dar fosforu. Nie jestem pewien, czy podzielam jej uczucia, zwaŜywszy na fakt, Ŝe jej dotychczasowe eksperymenty z tą substancją okazały się wysoce zapalne. Na szczęście Ŝaden z nowo przybyłych nie był świadkiem owych eksperymentów, gdyŜ wtedy nie mieliby juŜ Ŝadnych wątpliwości, Ŝe Szatan jest przyjacielem moim i moich bliskich. By zakończyć w nieco lŜejszym tonie, gratuluję Panu ostatniego wyrobu, który jest bez wątpienia godny spoŜycia. W zamian przesyłam dzban najlepszego cydru pani Bug, a takŜe butelkę trzyletniej whisky, która, pochlebiam sobie, okaŜe się znacznie mniej zjadliwa dla gardła niŜ poprzednia próbka. Pański uniŜony i posłuszny sługa ]. Fraser Postscriptum: Dotarła do mnie wiadomość o pewnym dŜentelmenie, który z opisu przypomina niejakiego Stephena Bonneta; w zeszłym miesiącu pojawił się on na krótko w Cross Creek. Jeśli był to naprawdę ów dŜentelmen, jego zamiary są nieznane, a on zniknął, jak się wydaje, bez śladu; mąŜ mojej ciotki, Duncan Innes, rozpytał się w okolicy, ale pisze mi, Ŝe jego starania nie przyniosły owoców. Gdyby dowiedział się Pan czegoś w tej sprawie, gorąco proszę powiadomić mnie niezwłocznie.

18. Wrum! Z księgi snów Zeszłej nocy śniła mi się płynąca woda. Na ogół oznacza to, Ŝe wypiłam za duŜo przed snem, ale tym razem było inaczej. Woda leciała z kranu przy zlewie, w domu. Pomagałam mamie zmywać naczynia; spłukiwała talerze gorącą wodą, a potem podawała mi je do wytarcia; czułam przez ścierkę gorącą porcelanę i mgiełkę pary na twarzy. Włosy mamy skręcały się od wilgoci, talerze zaś miały wzór wypukłych czerwonych róŜ jak na wspaniałej weselnej zastawie. Nim skończyłam dziesięć łat, mama nie pozwalała mi ich zmywać, z obawy Ŝe je potłukę, i gdy w końcu mogłam to robić, byłam taka dumna! WciąŜ widzę kaŜdy przedmiot w kredensie, który stał w salonie: naleŜącą do pradziadka mamy ręcznie malowaną paterę (był artystą, jak powiedziała, i przed stu laty wygrał tą paterą jakiś konkurs), dwanaście kryształowych kielichów, które pozostawiła tacie jego matka, razem z półmiskiem na oliwki z rŜniętego szkła, a takŜe filiŜanką i spodkiem o złoconych brzegach, ręcznie malowanymi we fiołki. Stałam przed tym kredensem, chowając naczynia – ale nie trzymaliśmy naczyń w tym kredensie, tylko w szafce nad zlewem – a woda przelewała się ze zlewu kuchennego i płynęła po podłodze, zbierając się kałuŜą wokół moich stóp. Potem zaczęła się podnosić, a ja brnęłam przez nią do kuchni, rozbryzgując ją stopami, tak Ŝe błyskała niczym półmisek na oliwki z rŜniętego szkła. Woda robiła się coraz głębsza, ale nikt jakoś się tym nie przejmował; ja równieŜ nie. Była ciepła, właściwie gorąca, widziałam parę, która się z niej unosiła. To na dobrą sprawę cały sen – ale gdy wstałam tego ranka, woda w misce była tak zimna, Ŝe musiałam podgrzać ją w garnku na ogniu, nim umyłam Jemmy'ego. Ilekroć sprawdzałam temperaturę wody na ogniu, przypominałam sobie ten sen i galony płynącej gorącej wody. Zastanawia mnie, dlaczego sny dotyczące tego, co było wtedy, wydają się takie wyraziste i szczegółowe, bardziej niŜ sny dotyczące tego, co jest teraz. Dlaczego widzę rzeczy, które nie istnieją nigdzie, tylko w moim umyśle? A w tych snach – o wynalazkach, które rodzą się w głowach łudzi – zastanawia mnie, ilu z nich dokonują ludzie tacy jak ja – jak my? Ile „wynalazków" to w rzeczywistości wspomnienia rzeczy, które kiedyś znaliśmy? A takŜe – ile nas jest? ***

– Tak naprawdę to niezbyt trudne mieć ciepłą wodę bieŜącą. W teorii. – Nie? Rzeczywiście, chyba nie. Roger prawie nie słuchał, skupiony na przedmiocie, który nabierał kształtu pod jego noŜem. – Chcę powiedzieć, Ŝe byłaby to wielka, koszmarna robota. Ale prosta w zamyśle. Wykopać rowy albo zbudować śluzy – tutaj powinny być raczej śluzy... – Naprawdę? Doszedł do trudnego miejsca. Wstrzymał oddech, okrawając delikatne, cieniutkie paseczki drewna. – Nie mam metalu – ciągnęła cierpliwie Bree. – Gdybym go miała, moŜna by zrobić rury powierzchniowe. Ale mogę się załoŜyć, Ŝe w całej Karolinie Północnej nie ma dość metalu, Ŝeby starczyło na rury, które doprowadziłyby wodę z doliny do wielkiego domu, a co dopiero na kocioł! A nawet gdyby, kosztowałoby to majątek. – Mhm. – Czując, Ŝe nie jest to być moŜe właściwa odpowiedź, Roger dodał pospiesznie: – Ale przecieŜ moŜna zdobyć trochę metalu... Skąd Jamie miał go na destylarnię, na przykład? śona prychnęła ironicznie. – Pytałam go. Powiedział, Ŝe wygrał w karty od kapitana statku w Charlestonie. Myślisz, Ŝe mogłabym przejechać czterysta mil, by postawić srebrną bransoletkę za kilkaset arkuszy miedzianej blachy? Jeszcze jeden ścinek... dwa... najcieńszy paseczek, usunięty czubkiem noŜa... ach. Z łoŜyska uwolniło się maleńkie kółeczko. Obróciło się! – Ee... pewnie – odparł, uświadamiając sobie poniewczasie, Ŝe zadała mu pytanie. – Dlaczego nie? Wybuchnęła śmiechem. – Nie słyszałeś ani słowa z tego, co powiedziałam, prawda? – AleŜ słyszałem – zaprotestował. – Powiedziałaś „rów". I „woda". Pamiętam dokładnie. Znów prychnęła, tym razem łagodnie. – No cóŜ, tak czy owak, będziesz musiał to zrobić. – Co? – Jego kciuk odszukał małe kółko i wprawił je w ruch. – Zabawić się w hazard. Mnie nikt nie pozwoli grać w karty o wysokie stawki. – Bogu dzięki – odparł bezwiednie. – Ach, to twoje prezbiteriańskie serce. – PobłaŜliwie pokręciła głową. – śaden z ciebie hazardzista, co, Roger? – No, moŜe nie taki jak ty – powiedział Ŝartobliwie, zastanawiając się

jednocześnie, dlaczego czuje się lekko uraŜony jej uwagą. Uśmiechnęła się tylko szeroko, co dowodziło, iŜ ma na myśli jakieś straszliwie niegodziwe przedsięwzięcie. Doznał lekkiego niepokoju. Naprawdę lubiła ryzyko, choć do tej pory... Spojrzał odruchowo na wielką, poczerniałą plamę pośrodku stołu. – To był wypadek – oświadczyła wymijająco. – O, tak. Dobrze, Ŝe brwi ci odrosły. – Hm. JuŜ prawie osiągnęłam to, co chciałam. Jeszcze jedna próba... – To samo mówiłaś ostatnim razem. – Zdawał sobie sprawę, Ŝe stąpa po grząskim gruncie, ale jakoś nie mógł się powstrzymać. Wzięła powolny, głęboki oddech, patrząc na niego spod zmruŜonych powiek, jak ktoś, kto ocenia odległość przed oddaniem strzału z cięŜkiej artylerii. Po chwili jednak odniósł wraŜenie, Ŝe się rozmyśliła i Ŝe w końcu nic nie powie; rysy jej złagodniały. Wyciągnęła rękę po przedmiot, który trzymał w ręku. – Co robisz? – Drobiazg dla Jema. – Wręczył jej przedmiot z uczuciem dumy. – Obracają się wszystkie kółka. – To dla mnie, tato? – zainteresował się Jemmy. Baraszkował na podłodze z kotem Adso, tolerancyjnym wobec małych dzieci. Usłyszawszy jednak swoje imię, porzucił zwierzaka, który czmychnął przez otwarte okno, i wynurzył się spod stołu, by obejrzeć nową zabawkę. – Och, popatrz tylko! – zawołała Brianna, po czym przejechała małym autkiem po wewnętrznej stronie dłoni i uniosła je, pokazując kółka, które obracały się same. Jem złapał niecierpliwie zabawkę, ciągnąc za koła. – OstroŜnie, ostroŜnie! Wyrwiesz je! Daj, pokaŜę ci. – Przykucnąwszy, Roger wziął samochodzik i puścił go po obmurzu paleniska. – Widzisz? Wrum. Wrumwrum! – Brum! – odpowiedział jak echo chłopiec. – Daj mi to zrobić, tato, proszę! Roger z uśmiechem oddał małemu zabawkę. – Brum! Brum-brum! – Jem, pełen entuzjazmu, przesunął wehikułem po podłodze, a potem, puściwszy go, patrzył z otwartymi ustami, jak samochód sam z siebie pędzi aŜ do paleniska, uderza o jego krawędź i przewraca się do góry nogami. Piszcząc z radości, potruchtał za nową zabawką. WciąŜ się uśmiechając, Roger podniósł wzrok i zauwaŜył, Ŝe Brianna przygląda się chłopcu z dziwnym wyrazem twarzy. Poczuła na sobie jego wzrok i spojrzała na męŜa.

– Wrum? – spytała cicho i doznała lekkiego wstrząsu, jakby ktoś uderzył ją w brzuch. – Co to jest, tato, co to jest? – Jemmy dopadł zabawki i przyciskając ją do piersi, podbiegł do niego. – To... to... – zaczął Roger bezradnie. Była to w rzeczywistości toporna replika minimorrisa, ale nawet słowo „samochód", nie mówiąc juŜ o „automobilu", nie miało tu sensu. A silnik spalinowy, ze swoim przyjemnym i sugestywnym dźwiękiem, miał powstać co najmniej za sto lat. – Myślę, Ŝe to wrum, kochanie – oznajmiła Bree, w której głosie pobrzmiewał ton współczucia. Roger poczuł na głowie łagodny cięŜar jej dłoni. – Ee... tak, zgadza się – powiedział i odchrząknął ze ściśniętym gardłem. – To jest wrum. – Brum – oświadczył radośnie Jemmy, po czym ukląkł, by znów puścić samochodzik wzdłuŜ paleniska. – Brum-brum! *** Para. Musi to być napędzane parą albo silą wiatru; wiatrak byłby moŜe skuteczny, Ŝeby doprowadzić wodę do systemu, ale jeśli chcę mieć gorącą wodę, para i tak jest nieodzowna – dlaczego więc jej nie uŜyć? Problemem jest zbiornik; drewno pali się i przecieka, glina nie wytrzyma ciśnienia. Potrzebuję metalu, to nie ulega wątpliwości. Ciekawe, co powiedziałaby pani Bug, gdybym wzięła kocioł do prania bielizny? No cóŜ, wiem, co by zrobiła, – wybuch pary nie oddaje tego w pełni; poza tym musimy prać. Muszę wyśnić coś innego.

19. Sianokosy Major MacDonald przyjechał znów ostatniego dnia sianokosów. Szłam właśnie z wysiłkiem wzdłuŜ ściany domu, niosąc nieprawdopodobnie wielki kosz chleba, kiedy zobaczyłam go na ścieŜce, jak przywiązywał konia do drzewa. Na mój widok uchylił kapelusza i skłonił się, po czym ruszył przed podwórze, rozglądając się wokół, zaciekawiony przygotowaniami. Ustawiliśmy pod kasztanami kozły, a na nich ułoŜyliśmy deski – prowizoryczne stoły. Między domem a podwórzem krąŜył nieprzerwany strumień kobiet, które donosiły jadło. Słońce zachodziło i niebawem mieli się zjawić męŜczyźni, by świętować koniec sianokosów; brudni, wyczerpani, wygłodzeni – i radośnie podnieceni kresem swego znoju. Powitałam majora skinieniem głowy i z ulgą przyjęłam jego ofertę, gdy zaproponował, Ŝe poniesie kosz z chlebem. – Sianokosy, tak? – Oznajmił w odpowiedzi na moje wyjaśnienia, a na jego doświadczonej twarzy pojawił się tęskny uśmiech. – Pamiętam je z czasów, kiedy byłem młodym chłopakiem. Ale to było w Szkocji. Rzadko mieliśmy tam tak wspaniałą pogodę. Spojrzał w rozpaloną, głęboko niebieską konchę sierpniowego nieba. Wszędzie czuło się zapach niedawno skoszonego siana – i wszędzie było je widać; kaŜda szopa kryła jego połyskliwe wzgórki, wszyscy nosili w ubraniach jego źdźbła, wokół walała się rozrzucona trawa. Teraz zaś woń ściętego, suchego siana mieszała się ze smakowitym aromatem pieczonego mięsa, które przez całą noc dochodziło na wolnym ogniu pod ziemią, i świeŜego chleba, a takŜe przyprawiającym o zawrót głowy zapachem cydru pani Bug. Marsali i Bree przynosiły pełne jego dzbany ze spiŜarni, gdzie się schładzał razem z maślanką i piwem. – Widzę, Ŝe wybrałem odpowiednią porę na wizytę – zauwaŜył major, obserwując z zadowoleniem tę krzątaninę. – Jeśli zjawił się pan, by coś przekąsić, to owszem – odparłam rozbawiona. – Jeśli zaś chodzi panu o rozmowę z Jamiem, to sądzę, Ŝe będzie pan musiał poczekać do jutra. Spojrzał na mnie zaskoczony, ale nie miał okazji zadać mi pytania; znów dostrzegłam jakiś ruch na ścieŜce. Major odwrócił się, podąŜając za moim wzrokiem, i zmarszczył brwi. – Coś takiego, to ten osobnik z piętnem na twarzy – zauwaŜył z wyczuwalnym niezadowoleniem w głosie. – Widziałem go w Coopersville, ale on dostrzegł mnie

pierwszy i szybko usunął mi się z drogi. Pozwoli pani, Ŝe go przegonię, madam? Postawił kosz z chlebem na ziemi i juŜ poprawia! pas ze szpadą na biodrze, kiedy chwyciłam go za rękę. – Nie zrobi pan tego, majorze – oznajmiłam ostrym tonem. – Pan Higgins to przyjaciel. Spojrzał na mnie chłodno i puścił rękojeść broni. – Jak pani sobie Ŝyczy, pani Fraser, oczywiście – powiedział chłodno, po czym podniósł kosz z chlebem i ruszył w stronę stołów. Wyszłam na powitanie nowo przybyłego. Bez wątpienia Bobby Higgins mógł przyłączyć się do majora w drodze do Ridge; i równieŜ bez wątpienia postanowił tego nie robić. ZauwaŜyłam, Ŝe oswoił się juŜ z mułami. Jechał na jednym, drugiego zaś, objuczonego sakwami i pudłami o obiecującej zawartości, prowadził za uzdę. – Jego lordowska mość przesyła ukłony – oznajmił, zsuwając się z grzbietu muła i salutując zgrabnie. Dostrzegłam kątem oka, Ŝe MacDonald nas obserwuje – zauwaŜyłam teŜ, Ŝe drgnął nieznacznie, rozpoznawszy wojskowy gest. A więc teraz wie, Ŝe Bobby to Ŝołnierz. Domyślałam się, Ŝe zacznie bezzwłocznie sprawdzać jego Ŝyciorys. Stłumiłam westchnienie. Nie mogłam w tej sprawie nic zrobić, musieli rozstrzygnąć to między sobą – jeśli było coś do rozstrzygnięcia. – Dobrze wyglądasz, Bobby – zauwaŜyłam z uśmiechem, tłumiąc niezadowolenie. – Nie miałeś problemów z jazdą w siodle, mam nadzieję? – AleŜ skąd, madam! – rozpromienił się. – I nie upadłem ani razu od czasu, jak stąd wyjechałem! „Upadłem" oznaczało „zemdlałem"; pogratulowałam mu zdrowia, przyglądając się z uwagą, jak z wprawą zdejmował bagaŜ z jucznego muła. Wydawało się, Ŝe jest w znacznie lepszej formie. Twarz miał zaróŜowioną i świeŜą, wyjąwszy brzydkie piętno szpecące policzek. – Ten Ŝołnierz brytyjski – powiedział, stawiając na ziemi pudło i udając niefrasobliwość. – Zna go pani, prawda? – To major MacDonald – wyjaśniłam, starając się nie patrzeć w stronę oficera; czułam, jak jego spojrzenie przewierca mi plecy. – Tak. On... wykonuje róŜne zadania dla gubernatora, jak sądzę. Ale nie jest w regularnej słuŜbie. To oficer na połowie Ŝołdu. Wydawało się, Ŝe ta informacja uspokoiła trochę Bobby'ego. Odetchnął, jakby zamierzał coś powiedzieć, ale w końcu się rozmyślił i sięgnął pod koszulę, skąd wyciągnął list, który mi wręczył.

– To dla pani – oznajmił. – Od jego lordowskiej mości. Jest tu moŜe gdzieś panna Lizzie? Jego wzrok juŜ penetrował tłum dziewcząt i kobiet krzątających się przy stołach. – Tak, widziałam ją w kuchni – odparłam z dreszczem niepokoju na plecach. – Powinna się lada chwila pojawić. Ale... wiesz, Ŝe jest zaręczona, prawda, Bobby? Jej narzeczony przyjdzie na kolację wraz z innymi męŜczyznami. Spojrzał mi w oczy i uśmiechnął się z niebywałym wdziękiem. – Och, tak, madam, wiem o tym bardzo dobrze. Pomyślałem sobie tylko, Ŝe podziękuję jej za dobroć, którą mi okazała, kiedy tu byłem ostatnim razem. – No cóŜ... dobrze – powiedziałam, ani trochę nie ufając jego uśmiechowi. Bobby był bardzo przystojnym chłopcem, mimo Ŝe nie widział na jedno oko – i był kiedyś Ŝołnierzem. W tej chwili usłyszałam męskie głosy dochodzące spomiędzy drzew. Nie był to właściwie śpiew, raczej rodzaj rytmicznego zawodzenia. Nie bardzo wiedziałam, co to takiego – co chwila słychać było gaelickie „ho-ro!" i temu podobne – zdawało się jednak, Ŝe wszyscy ryczą zgodnym jowialnym chórem. Sianokosy były czymś nowym dla osadników przyzwyczajonych raczej do grabienia krasnorostów morskich niŜ koszenia trawy. Jamie, Arch i Roger cały czas jednak nadzorowali ich pracę, dzięki czemu proszono mnie tylko o zszywanie nielicznych ran, więc doszłam do wniosku, Ŝe był to sukces – nie zdarzyło się, by ktoś odciął sobie rękę albo stopę, doszło tylko do kilku utarczek słownych, nikt się nie pobił i nie zmarnowano siana więcej niŜ zwykle. Odnosiło się wraŜenie, Ŝe wszyscy są w dobrych humorach, gdy wkroczyli na podwórze, umorusani, spoceni i spragnieni. Dostrzegłam w tym tłumie Jamiego, który śmiał się i zataczał, popychany Ŝartobliwie przez kogoś. Dojrzał mnie, a wtedy na jego ogorzałej od słońca twarzy pojawił się szeroki uśmiech. Pokonał zamaszystym krokiem dzielącą nas odległość, po czym objął mnie radośnie, przesiąknięty wonią siana, koni i potu. – Zrobione, na Boga! – rzucił i pocałował mnie mocno. – Chryste, muszę się napić. Nie, to nie bluźnierstwo, Roger – dodał, zerkając przez ramię. – To wdzięczność prosto z serca i rozpaczliwe pragnienie, czyŜ nie? – Tak. Ale wszystko po kolei, co? – Za plecami Jamiego pojawił się Roger, przemawiając głosem tak chrapliwym, Ŝe trudno go było dosłyszeć w ogólnej wrzawie. Przełknął, krzywiąc się przy tym. – Och, tak. – Jamie posłał mu szybkie, taksujące spojrzenie, potem wzruszył

ramionami i podąŜył zamaszystym krokiem na środek podwórza. – Eisd ris! Eisd ris! – wrzasnął Kenny Lindsay na jego widok. Evan i Murdo przyłączyli się do niego, klaszcząc w dłonie i wołając: „Słuchajcie go!", na tyle głośno, Ŝe tłum zaczął cichnąć. Wznoszę modlitwę ustami, Wznoszę modlitwę sercem, Wznoszę modlitwę do Ciebie, o Uzdrowicielska Dłoni, O Synu Boga Zbawienia. Nie przemawiał głośniej niŜ zwykle, ale wszyscy od razu się uciszyli, tak Ŝe jego słowa brzmiały czysto i wyraźnie. Panie BoŜe aniołów, Okryj mnie swą szatą; Chroń mnie przed wszelkim głodem, Uwolnij od złych duchów. Wzmocnij we mnie wszelkie dobro Otocz opieką w trudnych chwilach, StrzeŜ mnie przed złem, I od wszelkiej wrogości powstrzymaj. W tłumie moŜna było wyczuć przychylność dla tych słów; zauwaŜyłam, Ŝe niektórzy pochylili głowy, choć nie oderwali wzroku od Jamiego. Bądź między mną a wszystkim, co straszne, Bądź między mną a wszystkim, co podłe, Bądź między mną a wszystkim, co przeraŜające I co zbliŜa się do mnie podstępnie. O BoŜe słabych, O BoŜe poślednich, O BoŜe sprawiedliwych, O Obrońco domostwa: Ty nas wzywasz Głosem chwały, Ustami miłosierdzia Twego ukochanego Syna. Zerknęłam na Rogera, który takŜe przytakiwał z aprobatą. Najwidoczniej ustalili wszystko juŜ wcześniej. Było to rozsądne; modlitwa wydawała się w swej formie znajoma rybakom ze Szkocji i nie miała w sobie nic specyficznie katolickiego. Jamie rozpostarł odruchowo ramiona, a gdy odrzucił głowę do tyłu i wzniósł rozpromienioną twarz ku niebu, wiatr pochwycił wilgotne od potu płótno jego koszuli. Och, obym znalazł spokój wieczny W domu Twej Trójcy, W raju poboŜnych, W słonecznym ogrodzie Twej miłości! – Amen! – zakończył Roger, tak głośno, jak tylko mógł, na co zewsząd zaczęły dobiegać pomruki aprobaty: „Amen, amen". Wtedy major MacDonald wzniósł metalowy kufel z cydrem, zawołał: – Slainle! – i wychylił go. Potem zaczęło się ogólne świętowanie. Usiadłam na beczce, a Jamie usadowił się na trawie u moich stóp z półmiskiem jadła i bezustannie napełnianym kubkiem cydru. – Jest tu Bobby Higgins – poinformowałam go, dostrzegając młodzieńca w

niewielkiej grupie młodych wielbicielek. – Widzisz gdzieś Lizzie? – Nie – odparł, tłumiąc ziewnięcie. – A o co chodzi? – Rozpytywał o nią. – Więc jestem pewien, Ŝe ją znajdzie. Chcesz kawałek mięsa, Angliszko? – podsunął mi duŜe Ŝeberko, unosząc pytająco brew. – JuŜ trochę zjadłam – zapewniłam go, na co on wgryzł się w przyprawione octem pieczyste, jakby nie jadł od tygodnia. – Major MacDonald rozmawiał z tobą? – Nie – odparł z pełnymi ustami i przełknął. – Poczeka. O, jest Lizzie... z McGillivrayami. Uspokoiłam się trochę, wiedząc, Ŝe McGillivrayowie – zwłaszcza Frau Ute – z pewnością dopilnują, by nikt nie zaszczycił nieobyczajną uwagą ich przyszłej synowej. Lizzie gawędziła i śmiała się z Robinem McGillivrayem, który uśmiechał się do niej po ojcowsku, podczas gdy jego syn Manfred jadł i pił, skupiony wyłącznie na posiłku. Frau Ute, jak zauwaŜyłam, obserwowała przenikliwym i zaciekawionym wzrokiem ojca Lizzie, który siedział tuŜ obok na ganku, ramię w ramię z jakąś wysoką niemiecką damą o dość pospolitych rysach. – Kto to jest ta kobieta obok Josepha Wemyssa? – spytałam, trącając kolanem Jamiego. ZmruŜył oczy, by osłonić je przed słonecznym blaskiem, popatrzył we wskazanym kierunku i wzruszył ramionami. – Nie mam pojęcia. To Niemka; przyjechała pewnie z Ute McGillivray. Swaty, co? Przechylił kubek i wypił z westchnieniem rozkoszy. – Tak myślisz? Spojrzałam zaciekawiona na nieznajomą damę. Nie ulegało wątpliwości, Ŝe dobrze się czuje w towarzystwie Josepha – a on w niej. Miał oŜywioną twarz, kiedy gestykulował, coś jej wyjaśniając, ona zaś pochylała ku niemu z uśmiechem głowę przystrojoną starannie czepkiem. Nie zawsze pochwalałam metody Ute McGillivray, które często odznaczały się niszczycielską siłą, ale nie mogłam nie podziwiać misterności jej planów. Lizzie i Manfred mieli się pobrać następnej wiosny, a ja zastanawiałam się, jak sobie wtedy poradzi Joseph; córka była całym jego Ŝyciem. Mógł oczywiście przenieść się do niej po jej ślubie. Wiadomo było, Ŝe dziewczyna zamieszka z Manfredem w ogromnym domu McGillivrayów, a ja wyobraŜałam sobie, Ŝe znajdą pokój takŜe dla Josepha. Mimo wszystko byłby w

rozterce, nie chcąc nas opuszczać – i choć kaŜdy krzepki męŜczyzna przydawał się w gospodarstwie, pan Wemyss nie był urodzonym farmerem ani tym bardziej rusznikarzem jak Manfred i jego ojciec. Gdyby jednak zechciał się oŜenić... Zerknęłam na Ute McGillivray i zauwaŜyłam, Ŝe obserwuje pana Wemyssa i jego rozmówczynię z zadowoleniem osoby, która wie, Ŝe zatańczą tak, jak im zagra. Ktoś pozostawił obok nas dzban z cydrem. Napełniłam kubek Jamiego, potem swój. Trunek był wspaniały, ciemnobursztynowy, słodki i ostry, z subtelną nutą diabelskości. Poczułam, jak chłodny napój spływa w moje gardło i rozkwita w głowie jak milczący kwiat. Zewsząd dobiegał gwar rozmów i śmiech; zauwaŜyłam, Ŝe choć osadnicy wciąŜ trzymają się w swoich rodzinnych kręgach, to jednak są bardziej otwarci; w końcu męŜczyźni pracowali ramię w ramię przez ostatnie dwa tygodnie i teraz zamierzali podtrzymać te serdeczne relacje, do czego walnie przyczyniał się cydr. Nowi osadnicy uwaŜali, Ŝe wino wystawia ich na pośmiewisko, mocniejsze trunki – whisky, rum, brandy – budzą w nich gniew, ale wszyscy pili piwo i cydr. Cydr jest zdrowy, jak powiedziała mi jedna z matek, podając kubek swemu małemu synowi. Za pół godziny zaczną padać jak muchy, myślałam, popijając wolno. Jamie wydał z siebie dźwięk rozbawienia i wskazał głową przeciwległą stronę podwórza. Bobby Higgins zdąŜył juŜ uwolnić się od swych wielbicielek i za sprawą jakiejś magicznej sztuczki udało mu się wyłuskać Lizzie z kręgu McGillivrayów. Stali teraz w cieniu kasztanowca, pogrąŜeni w rozmowie. Zerknęłam na McGillivrayów. Manfred opierał się o ścianę domu, pochylony nad talerzem. Jego ojciec zwinął się w kłębek u stóp syna i chrapał w najlepsze. Wokół nich gawędziły dziewczęta, które podawały sobie jedzenie nad opadającymi głowami swych męŜów; wszystkich ogarniała juŜ senność. Ute przeniosła się na ganek, gdzie rozmawiała z Josephem i jego towarzyszką. Znów przeniosłam wzrok na Bobby'ego i Lizzie. Rozmawiali, zachowując przyzwoity dystans. Nachylał się jednak wymownie w jej stronę, ona zaś cofała się przed nim zalotnie, by po chwili zwrócić się ku niemu, ująwszy jedną dłonią fałdę sukni... – O BoŜe – wyrwało mi się. Poruszyłam się i oparłam stopy o ziemię, niepewna, czy powinnam im przeszkadzać. Byli wszak na oczach ludzkich... – Trzy rzeczy są niedostępne dla mojego umysłu, nawet cztery, powiada prorok. – Jamie ścisnął mi udo, a ja spuściłam wzrok i zauwaŜyłam, Ŝe on takŜe obserwuje spod półprzymkniętych powiek parę pod kasztanowcem. – Droga orła w powietrzu,

droga węŜa na skale, droga okrętu wśród morskich mgieł i droga męŜa z panną. – Och, a więc nie zdaje mi się – zauwaŜyłam chłodno. – Myślisz, Ŝe powinnam coś zrobić? – Mhm. – Odetchnął głęboko i wyprostował się, potrząsając przy tym energicznie głową, by się rozbudzić. – Ach, nie, Angliszko. Manfred wziął na siebie cięŜar pilnowania swojej kobiety, nie twoja rzecz wyręczać go w tym. – Tak, słusznie. Tylko myślę sobie, Ŝe jak Ute ich zauwaŜy... albo Joseph? Nie byłam pewna, co zrobi pan Wemyss; Ute natomiast urządziłaby niezłą scenę. – Och. – Zamrugał, kołysząc się lekko. – Ano, chyba masz rację. Odwrócił głowę i zaczął się rozglądać, a zauwaŜywszy Iana, skinął na niego, Ian, senny, leŜał w pobliŜu na trawie, koło stosu kości, ale zaraz przekręcił się na brzuch i posłusznie podczołgał w naszą stronę. – Hm? – mruknął pytająco. Gęste kasztanowe włosy wysunęły się spod opaski; kilka kosmyków sterczało w górę, reszta opadała mu bezładnie na oko. Jamie wskazał brodą kasztanowiec. – Idź i poproś Lizzie, Ŝeby opatrzyła ci rękę, Ian. Ian zerknął podpuchniętymi oczami na swoją dłoń; z wierzchu widać było świeŜe skaleczenie, choć juŜ zagojone. Potem spojrzał we wskazanym kierunku. – Och – powiedział tylko. Przez chwilę opierał się na kolanach i dłoniach, mruŜąc z namysłem oczy, potem wstał z wolna i ściągnął opaskę z czoła. Odrzucił odruchowo włosy do tyłu, przygładził je i ruszył w stronę drzew. Stali zbyt daleko, byśmy mogli cokolwiek słyszeć, ale widać było dokładnie. Bobby i Lizzie rozdzielili się niczym fale Morza Czerwonego, gdy wkroczyła między nich zdecydowanym krokiem wysoka, tyczkowata sylwetka Iana. Cała trójka zdawała się rozmawiać przyjaźnie przez chwilę, potem Lizzie i Ian oddalili się w stronę domu. Dziewczyna pomachała Bobby'emu nieznacznie i posłała ukradkowe spojrzenie przez ramię. Bobby odprowadzał ją wzrokiem, kołysząc się na obcasach, potem potrząsnął głową i sięgnął po cydr. Trunek zbierał juŜ swoje Ŝniwo. Oczekiwałam, Ŝe przed nastaniem nocy wszyscy obecni padną jak nieŜywi; podczas sianokosów męŜczyźni zasypiali nad talerzami z samego wyczerpania. WciąŜ słychać było rozmowy i śmiech, ale w miękkim świetle zmierzchu, który zaczął spływać na podwórze, dostrzegało się coraz więcej ciał rozciągniętych w trawie. Rollo obgryzał z zadowoleniem pozostawione przez Iana kości. Brianna siedziała kawałek dalej; Roger leŜał z głową na jej kolanach, śpiąc jak zabity.

Kołnierzyk koszuli miał rozpięty, szyję znaczyła nierówna blizna po pętli. Bree uśmiechnęła się do mnie, głaszcząc łagodnie jego lśniące czarne włosy i wyciągając z nich strzępki siana. Jemmy'ego nie było nigdzie widać, tak jak i Germaina, co stwierdziłam, rozejrzawszy się szybko wokół. Na szczęście fosfor znajdował się pod kluczem, na samej górze najwyŜszej szafki w moim gabinecie. Jamie oparł o moje udo głowę, ciepłą i cięŜką, a ja połoŜyłam mu dłoń na włosach, uśmiechając się do Brie. Usłyszałam, jak prychnął cicho, i podąŜyłam za jego spojrzeniem. – Jak na młodziutką dziewczynkę, twoja Lizzie sprawia sporo kłopotów – zauwaŜył. Bobby Higgins stał przy stole i popijał cydr, najwyraźniej nieświadomy, Ŝe znajduje się pod czujnym okiem braci Beardsleyów. Przekradali się jak lisy między drzewami, nie kryjąc się specjalnie i zachodząc go z dwóch stron. Jeden – prawdopodobnie Jo – pojawił się znienacka u boku Bobby'ego, który z przestrachu rozlał trunek. Zmarszczył czoło i zaczął wycierać mokrą plamę na koszuli, podczas gdy Jo nachylił się ku niemu, bez wątpienia wypowiadając cichym głosem złośliwości i przestrogi. Wyraźnie uraŜony, Bobby odwrócił się od niego i od razu od drugiej strony natknął się na Kezziego. – Nie jestem wcale pewna, czy to Lizzie sprawia kłopoty – zauwaŜyłam mimochodem. – Bądź co bądź, tylko z nim rozmawiała. Widać było, jak twarz Bobby'ego oblewa się rumieńcem. Odstawił kubek, z którego pił, i zwinął dłoń w pięść. Beardsleyowie przysunęli się jeszcze bliŜej z oczywistym zamiarem wciągnięcia go w zarośla. Patrząc z niepokojem to na jednego, to na drugiego, Bobby cofnął się o krok i oparł się plecami o gruby pień drzewa. Spuściłam wzrok; Jamie przyglądał się tej scenie spod przymkniętych powiek z wyrazem sennej obojętności. Westchnął głęboko, zamknął oczy na dobre, po czym całkowicie zwiotczał, osuwając się na mnie całym cięŜarem ciała. Powód owej gwałtownej zapaści pojawił się przede mną w sekundę później: MacDonald, czerwony na twarzy od wypitego cydru, w równie czerwonej wojskowej kurtce, błyszczącej jak Ŝar w świetle zachodzącego słońca. Spojrzał na Jamiego, który drzemał jak dziecko na mojej nodze, i potrząsnął głową. Obrócił się z wolna, wodząc wzrokiem po otoczeniu. – Psiakrew – rzucił cicho. – Powiadam pani, madam, widywałem pola bitew, gdzie leŜało znacznie mniej ofiar. – Doprawdy?

Pojawienie się majora odwróciło na chwilę moją uwagę, ale na wzmiankę o „ofiarach" znów spojrzałam w stronę drzew. Bobby i Beardsleyowie zniknęli jak wiązki mgły o zmierzchu. No cóŜ, jeśli tłukli się w zaroślach na miazgę, byłam pewna, Ŝe niedługo o tym usłyszę. Wzruszywszy nieznacznie ramionami, MacDonald nachylił się, wziął Jamiego za barki i uwalniając mnie od jego cięŜaru, połoŜył z zadziwiającą delikatnością na trawie. – Mogę? – spytał grzecznie, a gdy skinęłam głową, usiadł obok po drugiej stronie, swobodnym gestem obejmując rękami kolana. Był jak zawsze starannie ubrany, w peruce, ale kołnierz koszuli miał brudny, dostrzegłam teŜ, Ŝe poły kurtki są postrzępione i poplamione błotem. – DuŜo pan ostatnio podróŜuje, majorze? – spytałam, nawiązując rozmowę. – Wygląda pan na zmęczonego, jeśli wybaczy mi pan tę uwagę. Zaskoczyłam go, kiedy akurat ziewał; przełknął, mrugając, potem się roześmiał. – Tak, madam. Spędziłem w siodle cały miesiąc, a łóŜko widywałem raz na trzy dni. Rysy jego twarzy pogłębiało znuŜenie, widoczne nawet w miękkim świetle zmierzchu; skóra pod oczami była obwisła i ciemna. Nie mógł uchodzić za przystojnego męŜczyznę, ale zawsze odznaczał się pewnością siebie, która nadawała mu niejaką atrakcyjność. Teraz miałam przed sobą człowieka, jakim był naprawdę: kiepsko opłacanego Ŝołnierza pod pięćdziesiątkę, pozbawionego regimentu czy stałej słuŜby, walczącego o znajomości, które dałyby choć trochę nadziei na awans. Zwykle nie rozmawiałam z nim o jego sprawach, ale w przypływie sympatii spytałam: – Widzę, Ŝe działa pan dosyć aktywnie w imieniu gubernatora Martina? Przytaknął i znów łyknął cydru, po czym odetchnął głęboko. – Tak, madam. Gubernator był tak uprzejmy, Ŝe powierzył mi zadanie przekazywania mu wiadomości o warunkach panujących w tych okolicach, uczynił mi takŜe łaskę, przychylając się czasem do mej rady. Zerknął na Jamiego, który zwinął się jak jeŜ i przestał chrapać, zaczął się natomiast uśmiechać. – Chodzi o mianowanie mojego męŜa agentem do spraw Indian? Jesteśmy wdzięczni, majorze. Machnął niedbale ręką. – Och, nie, madam; to nie ma nic wspólnego z gubernatorem, co najwyŜej

pośrednio. Takie sprawy są w gestii superintendenta Departamentu Południa. Choć oczywiście gubernator jest bardzo ciekaw wiadomości o Indianach – doda! i znów się napił. – Nie wątpię, Ŝe mąŜ rano opowie panu o wszystkim – zapewniłam go, wskazując głową Jamiego. – Jestem przekonany, madam. – Zawahał się. – Czy wie pani coś... moŜe pan Fraser wspominał... czy w tych rozmowach w indiańskich wioskach padła jakaś wzmianka... o podpaleniach? Wyprostowałam się raptownie, a szum w głowie, wywołany wypitym trunkiem, zniknął bez śladu. – Co się stało? Kolejne poŜary? Skinął głową i w geście znuŜenia przetarł dłonią twarz, zahaczając o szorstkie bokobrody. – Tak, dwa. Jeden to stodoła, na południe od Salem, u jednego z braci morawskich. O ile zdołałem się dowiedzieć, była to robota kilku szkockoirlandzkich prezbiterian, którzy osiedli w hrabstwie Surry. Jest tam taki przeklęty kaznodzieja, który podburza ich przeciwko braciom morawskim – Ŝe to niby bezboŜni poganie... Tam wrzało od miesięcy. Tak bardzo, Ŝe bracia morawscy złoŜyli petycję do gubernatora o przesunięcie granicy, tak Ŝeby wszyscy znaleźli się w Rowan. Granica między Surry i Rowan przebiega przez ich ziemię, rozumie pani? A szeryf w Surry nie jest... – wykonał nieokreślony gest dłonią. – Tak gorliwy w wykonywaniu swoich obowiązków, jak moŜna by się spodziewać? – podsunęłam. – Zwłaszcza wobec braci morawskich? – To kuzyn tego kaznodziei – wyjaśnił MacDonald i dopił trunek. – Tak przy okazji, nie ma pani kłopotów z nowymi osadnikami? – spytał, odstawiając kubek. Uśmiechnął się krzywo i rozejrzał po podwórzu, gdzie małe grupki kobiet gawędziły wesoło, podczas gdy ich męŜczyźni leŜeli obok na trawie. – Chyba przyjęła ich pani z otwartymi rękami. – No cóŜ, to prezbiterianie, nawet zatwardziali, ale bynajmniej nie próbowali jeszcze spalić domu. Zerknęłam w stronę ganku, na którym wciąŜ siedział ze swoją towarzyszką pan Wemyss; nachylali się ku sobie, pogrąŜeni w rozmowie. Przyszło mi do głowy, Ŝe Joseph jest tu jedynym przytomnym męŜczyzną, pomijając majora. Kobieta była najpewniej Niemką, ale chyba nie naleŜała do społeczności braci morawskich; ci rzadko zawierali związki małŜeńskie poza swoim kręgiem, a kobiety niezbyt często wybierały się w dalsze podróŜe.

– Chyba Ŝe sądzi pan, iŜ prezbiterianie tworzą bandy w celu oczyszczenia okolicy z papistów i luteraninów – ale przecieŜ pan tak nie uwaŜa, prawda? W jego uśmiechu nie było radości. – Nie. Ale wszak i ja wyrastałem w tej wierze, madam. – Och... Ee... Jeszcze trochę cydru, majorze? Bez sprzeciwu podsunął mi kubek. – To drugie podpalenie... wydaje się podobne do pozostałych. Dom na uboczu. Samotny człowiek. Tym razem tuŜ przy linii granicznej. Ostatnim słowom majora towarzyszyło znaczące spojrzenie, a ja zerknęłam odruchowo na Jamiego. Mówił, Ŝe Czirokezów irytują osadnicy zapuszczający się na ich terytorium. – Oczywiście, spytam rano męŜa. – MacDonald dobrze zrozumiał moje spojrzenie. – Ale moŜe wie pani, czy słyszał coś konkretnego... ? – Zawoalowane groźby ze strony wodza ŚnieŜnych Ptaków – wyznałam. – Napisał o tym do Johna Stuarta. Ale nic konkretnego. Kiedy doszło do tego ostatniego podpalenia? Wzruszył ramionami. – Trudno powiedzieć. Usłyszałem o tym trzy tygodnie temu, ale człowiek, który mi to przekazał, dowiedział się miesiąc wcześniej – i nie widział tego na własne oczy, teŜ usłyszał od kogoś. – Podrapał się zamyślony po brodzie. – MoŜe ktoś powinien wybrać się tam i obejrzeć to miejsce. – Mhm – mruknęłam, nie starając się ukryć sceptycyzmu w głosie. – I uwaŜa pan, Ŝe to zadanie dla Jamiego, tak? – Nie byłbym tak arogancki, by pouczać pana Frasera w kwestii jego obowiązków, madam – powiedział z cieniem uśmiechu na twarzy. – Ale mogę mu zasugerować, Ŝe rzecz warta jest zainteresowania, prawda? – Tak, moŜe pan – mruknęłam. Jamie planował jeszcze jedną krótką wyprawę do indiańskich wiosek, między Ŝniwami a początkiem chłodów, ale pomysł, by wkroczyć do siedziby Ptaka-Który-Śpiewa-O-Poranku i dopytywać się o spalony dom, wydał mi się nieco ryzykowny, przynajmniej z mojego punktu widzenia. ZadrŜałam pod wpływem podmuchu chłodu i łyknęłam resztkę swojego cydru, Ŝałując, Ŝe nie jest gorący. Słońce zaszło juŜ na dobre, a powietrze się oziębiło, ale to nie dlatego poczułam mróz w kościach. A jeśli podejrzenia MacDonalda są słuszne? Jeśli Czirokezi palą domostwa? I jeśli Jamie miał wybrać się do Indian i zadawać im niewygodne pytania... Spojrzałam na dom, solidny i pełen spokoju, z oknami płonącymi blaskiem świec, jasny szaniec na tle ciemniejącego lasu.

Z ogromnym Ŝalem przyjęliśmy wiadomość o śmierci Jamesa MacKenziego Frasera i jego Ŝony Claire Fraser w poŜarze, który ... strawił ich dom... Zaczęły się pojawiać świetliki, krąŜąc w ciemności jak zimne zielone iskry; podniosłam bezwiednie wzrok i zobaczyłam strumień czerwonych i Ŝółtych, które dobywały się z komina. Ilekroć myślałam o tym makabrycznym wycinku z gazety – a starałam się nie myśleć ani nie liczyć dni między chwilą obecną i dwudziestym pierwszym stycznia tysiąc siedemset siedemdziesiątego szóstego roku – zawsze uwaŜałam, Ŝe poŜar jest wynikiem przypadku. Owe przypadki były niezwykle częste, począwszy od palenisk, które wyrwały się spod kontroli, i przewróconych świec, po letnią burzę z piorunami. Nigdy wcześniej nie uświadamiałam sobie, Ŝe moŜe to być rozmyślny akt – akt zabójstwa. Poruszyłam stopą i trąciłam Jamiego. Drgnął we śnie, wyciągnął rękę i chwycił mnie ciepłą dłonią za kostkę, po czym znów zapadł w drzemkę z pełnym zadowolenia pomrukiem. – Stój między mną a wszystkim, co złe – odezwałam się półgłosem. – Slainle – wyrzekł major i opróŜnił kolejny kubek.

20. Niebezpieczne dary Ponagleni przez wieści majora MacDonalda, Jamie i Ian wyruszyli dwa dni później, by złoŜyć krótką wizytę Ptakowi-Który-Śpiewa-O-Poranku, major udał się w kolejną tajemniczą misję, a ja pozostałam pod opieką Bobby'ego Higginsa. Pragnęłam jak najszybciej zajrzeć do skrzyń przywiezionych przez Bobby'ego, ale mając coś bezustannie na głowie – białą świnię, która chciała za wszelką cenę poŜreć kota, kozę z chorymi wymionami, dziwną zieloną pleśń na świeŜo zrobionym serze, ukończenie tak potrzebnej kuchni letniej i ostrą wymianę zdań z braćmi Beardsleyami na temat traktowania moich gości – musiałam czekać z tydzień, by znaleźć chwilę czasu na rozpakowanie darów lorda Johna i przeczytanie jego listu. Lord John Grey, Plantacja Mount Josiah Do Pani Fraser 4 września 1773 roku Droga Madam, ufam, Ŝe artykuły, o które Pani prosiła, dotrą na miejsce nietknięte. Pan Higgins z pewnym niepokojem myśli o przewoŜeniu witriolu, gdyŜ, jak rozumiem, miał juŜ z nim przykre doświadczenia, ale zapakowaliśmy butelkę niezwykle starannie, pozostawiając ją zapieczętowaną, tak jak została przesłana z Anglii. Po przestudiowaniu doskonałych rysunków, które Pani przekazała – czyŜbym słusznie wyczuwał elegancką rękę pani córki? – pojechałem do Williamsburga, by skonsultować się ze słynnym mistrzem szklarskim, który mieszka tam pod nazwiskiem (niewątpliwie zmyślonym) Blogweathera. Pan Blogweather orzekł, Ŝe wykonanie retorty nie będzie nastręczać trudności, jako rzecz dlań prosta, zachwyciła go jednakŜe niezwykłość aparatu do destylacji, zwłaszcza jego odłączany zwój. Przewidując od razu konieczność posiadania takiego urządzenia w razie jego stłuczenia, wykonał trzy egzemplarze. Proszę, by potraktowała Pani owe przedmioty jak o dar ode mnie – skromną oznakę mej niewygasłej wdzięczności za Pani uprzejmość, zarówno wobec mnie samego, jak i pana Higginsa. Pani uniŜony i pokorny sługa John Grey Postscriptum: powstrzymywałem dotąd godną potępienia ciekawość, ośmielam się jednak Ŝywić nadzieję, Ŝe w przyszłości, przy nadarzającej się okazji, uczyni mi Pani łaskę i wyjaśni cel, w jakim owe przedmioty mają być uŜyte. ***

Skrzynie były zapakowane z niezwykłą starannością. Po ich otwarciu okazało się, Ŝe są wypełnione ogromną ilością słomy, wśród której pobłyskują kawałki szkła oraz zakorkowane i zalane woskiem butelki, a wszystko otulone starannie wyściółką niczym jaja mitycznego Ptaka Roka. – Będzie pani z tym ostroŜna, prawda, madam? – zwrócił się do mnie z niepokojem Bobby, kiedy wyciągałam ze skrzyni pękatą cięŜką butelkę z brązowego szkła, której korek pokrywała gruba warstwa czerwonego wosku. – To jest strasznie trujące. – Tak, wiem. – Unosząc się na palcach, umieściłam butelkę na najwyŜszej półce, poza zasięgiem ciekawskich dzieci czy kotów. – Widziałeś więc, jak się to stosuje, Bobby? Ściągnął wargi i potrząsnął głową. – Nie moŜna powiedzieć, madam. Ale widziałem, co moŜe zrobić. Była... jedna dziewczyna, jeszcze w Londynie, którą poznałem trochę, jak czekaliśmy, aŜ zabierze nas statek do Ameryki. Połowa jej twarzy była ładna i gładka jak jaskier, ale druga była tak poznaczona bliznami, Ŝe człowiek nie mógł patrzeć. Jakby przypalana ogniem, ale dziewczyna powiedziała: „To był witriol". Jakaś druga dziwka oblała ją tym „z zazdrości". Znów potrząsnął głową, wzdychając, i sięgnął po miotłę, Ŝeby pozamiatać rozsypaną słomę. – Nie musisz się martwić – uspokoiłam go. – Nie zamierzam nikogo tym oblewać. – AleŜ madam! – Był wyraźnie poruszony. – Nigdy bym tak nie pomyślał! Puściłam mimo uszu jego zapewnienia, skupiając się na pozostałych skarbach. – O, spójrz – powiedziałam zachwycona. Trzymałam w rękach dzieło sztuki pana Blogweathera: szklaną kulę wielkości mojej głowy, wydmuchaną z perfekcyjną symetrią, nieskaŜoną najmniejszym nawet bąbelkiem powietrza. Jej powierzchnia miała leciutki niebieskawy odcień; widziałam na niej swoje zniekształcone odbicie o szerokim nosie i wybałuszonych oczach, przypominające oblicze syreny. – Tak, madam – odrzekł Bob, wpatrując się posłusznie w retortę. – To jest, ee... duŜe, prawda? – Jest doskonałe. Po prostu doskonałe! Szyjka kuli nie została odcięta przy dmuchawie, tylko przedłuŜona w tubę o grubych ściankach, długości kilku centymetrów i średnicy jednego. Jej krawędzie i wewnętrzna powierzchnia zostały specjalnie wyszlifowane? Wypolerowane? Nie

miałam pojęcia, co takiego zrobił pan Blogweather, ale rezultatem była jedwabista matowa powierzchnia, tworząca doskonałą szczelność, gdyby włoŜyć weń podobnie wykonaną tuleję. Dłonie miałam wilgotne z podniecenia i obawy, Ŝe upuszczę cenny przedmiot. Objęłam go przez fartuch i obracałam, zastanawiając się, gdzie najlepiej go umieścić. Nie spodziewałam się, Ŝe retorta będzie taka duŜa; pomyślałam, Ŝe będzie mi potrzebna pomoc Bree albo któregoś z męŜczyzn przy skonstruowaniu odpowiedniego stojaka. – To musi być umieszczone nad niewielkim ogniem – wyjaśniłam, patrząc ze zmarszczonym czołem na mały stojak, którego uŜywałam do przygotowywania naparów. – Ale waŜna jest temperatura; przy uŜyciu węgla drzewnego moŜe być kłopot z utrzymaniem stałego ciepła. – Umieściłam wielką kulę w swoim kredensie, za rzędem butelek. – Myślę, Ŝe musi to być lampa na alkohol – ale kula jest większa, niŜ się spodziewałam, więc Ŝeby ją podgrzać, potrzebna będzie naprawdę duŜa lampa... Uświadomiłam sobie, Ŝe Bobby nie słucha mojego trajkotania, zainteresowany czymś, co działo się na dworze. Patrzył ze zmarszczonym czołem w dal, a ja stanęłam za nim i zerknęłam przez otwarte okno. Powinnam się domyślić; na trawie, pod kasztanowcem, stała Lizzie Wemyss, ubijając masło. Był z nią Manfred McGillivray. Popatrzyłam na parę pogrąŜoną w wesołej rozmowie, a potem na posępną twarz Bobby'ego. Odchrząknęłam. – MoŜe zechcesz otworzyć następną skrzynię, Bobby? – Co? – Jego uwaga wciąŜ była skupiona na dwojgu młodych za oknem. – Skrzynię – powtórzyłam cierpliwie i by pokazać mu, o którą mi chodzi, trąciłam ją lekko czubkiem buta. – Tę tutaj. – Skrzynię... Och! Tak, madam, oczywiście. – Oderwał wzrok od okna i z ponurą miną wziął się do roboty. Wyjęłam ze skrzyni resztę szkła, strząsając z niego słomę, i zaczęłam ostroŜnie przekładać retorty, butelki i spirale do wysokiej szafki – ale jednocześnie obserwowałam Bobby'ego, rozwaŜając sytuację, która właśnie się ujawniła. Wydawało mi się, Ŝe jego uczucia do Lizzie to tylko przelotne zauroczenie. MoŜe zresztą tak właśnie jest, pomyślałam. Ale jeśli nie... Spojrzałam odruchowo przez okno i zauwaŜyłam, Ŝe z pary zrobiło się trio. – Ian! – zawołałam. Bobby, przestraszony, uniósł głowę, ale ja juŜ pędziłam do drzwi, strząsając pospiesznie słomę z ubrania. Jeśli Ian wrócił, to Jamie...

Stanął w drzwiach wejściowych, właśnie gdy wpadłam jak burza do holu, i chwycił mnie wpół, po czym zaczął całować. Poczułam ciepło słońca, kurz i ostre jak papier ścierny bokobrody. – Wróciłeś – zauwaŜyłam niemądrze. – Owszem, a tuŜ za mną jadą Indianie – oznajmił, chwytając mnie obiema dłońmi za pośladki i ocierając się gorączkowo bokobrodami o moją szyję. – BoŜe, co ja bym oddał za kwadrans sam na sam z tobą, Angliszko! Jaja mi rozsadza... O, pan Higgins. Ja... ee... nie zauwaŜyłem pana. Puścił mnie i wyprostował się gwałtownie, po czym zdjął z głowy kapelusz i z przesadną nonszalancją zaczął klepać się po udzie. – AleŜ, oczywiście – mruknął Bobby posępnie. – Pan Ian teŜ wrócił, prawda? Ton jego głosu wskazywał, Ŝe nie jest to szczególnie dobra wiadomość; skoro przybycie Iana odciągnęło Lizzie od Manfreda – a tak istotnie było – nie znaczyło to, Ŝe jej uwaga skierowała się na Bobby'ego. Lizzie zleciła ubijanie masła biednemu Manfredowi, który kręcił korbą z niechętną miną, sama zaś ruszyła ze śmiechem w towarzystwie Iana ku stajni; domyślałam się, Ŝe chce mu pokazać cielę, które przyszło na świat pod jego nieobecność. – Indianie. – Przypomniałam sobie, co powiedział Jamie. – Jacy Indianie? – Pół tuzina Czirokezów – odparł. Po chwili wskazał głową źdźbła słomy, których sznureczek ciągnął się z mojego gabinetu. – Co to jest? – To? Ach to. Eter – wyjaśniłam zadowolona. – To znaczy będzie eter. Przypuszczam, Ŝe mamy nakarmić Indian? – Zgadza się. Powiem pani Bug. Ale przyprowadzili ze sobą młodą kobietę. Chcą, Ŝebyś się nią zajęła. – Och? – Kroczył juŜ zdecydowanie w stronę kuchni, a ja pospieszyłam za nim. – Co jej jest? – Ból zęba – wyjaśnił krótko i pchnął drzwi kuchni. – Pani Bug! Co bhfuil tu? Eter, Angliszko? Nie masz chyba na myśli flogistonu, co? – Wydaje mi się, Ŝe nie – odparłam, próbując sobie przypomnieć, co to, u licha, jest flogiston. – Ale mówiłam ci o znieczuleniu. Eter jest właśnie czymś w rodzaju środka znieczulającego; słuŜy do usypiania ludzi, Ŝeby moŜna było przeprowadzać na nich bezbolesne operacje. – Bardzo uŜyteczne przy chorym zębie – zauwaŜył Jamie. – Gdzie ta kobieta? Pani Bug! – Owszem, ale minie trochę czasu, zanim będziemy go mieli. Chwilowo musi

wystarczyć whisky. Pani Bug jest w letniej kuchni, jak przypuszczam. A skoro mówimy o alkoholu... – Jamie wyszedł juŜ przez tylne drzwi, a ja podreptałam w ślad za nim na ganek. – Będę potrzebowała trochę wysokogatunkowego alkoholu. MoŜesz sprowadzić mi na jutro beczkę tego nowego trunku? – Beczkę? Chryste, Angliszko, co ty chcesz robić, kąpać się w tym? – No, prawdę powiedziawszy, owszem. Tylko Ŝe to nie ja mam się kapać, ale raczej witriol. Wlewasz go ostroŜnie do pojemnika z gorącym alkoholem i wtedy... – O, pan Fraser! Zdawało mi się, Ŝe mnie pan woła. – Pani Bug pojawiła się nagle przed nami z koszykiem jajek, rozpromieniona. – Cieszę się, Ŝe znów jest pan w domu, cały i zdrowy! – Ja teŜ się cieszę, pani Bug – zapewnił. – Damy radę nakarmić pół tuzina gości? Spoglądała przez chwilę szeroko otwartymi oczami, ale po chwili zmruŜyła je, coś obliczając. – Kiełbasa – oświadczyła. – I rzepy. Chodź, Bobby, pomoŜesz. Wręczyła mi kosz z jajkami, złapała za rękaw Bobby'ego, który wyszedł za nami z domu, i pociągnęła go w stronę grządki z warzywami. Miałam cały czas wraŜenie, Ŝe kręcę się jak na karuzeli; ujęłam Jamiego za ramię, by trochę ochłonąć. – Wiedziałeś, Ŝe Bobby Higgins kocha się w Lizzie? – spytałam. – Nie, ale jeśli nawet, niewiele mu z tego przyjdzie – zauwaŜył bezlitośnie. Interpretując mój gest jako zaproszenie, wziął ode mnie kosz z jajami i postawił na ziemi, a potem przyciągnął mnie do siebie i znów całował, długo i namiętnie. Potem uwolnił mnie z ramion z głębokim westchnieniem zadowolenia i spojrzał na nową kuchnię letnią, którą postawiliśmy pod jego nieobecność: małą konstrukcję składającą się ze ścian z surowego brezentu i dachu z sosnowych gałęzi, wzniesioną wokół kamiennego paleniska i komina, z duŜym stołem pośrodku. Z jej wnętrza dobywały się kuszące zapachy ciasta, świeŜo pieczonego chleba, ciastek owsianych i bułeczek cynamonowych. – Wracając do tego kwadransa, Angliszko... myślę, Ŝe w razie konieczności wystarczyłoby mi mniej... – No cóŜ, mnie nie – oświadczyłam zdecydowanie; moja dłoń pieściła go przez pełną namysłu chwilę. Twarz miałam zaczerwienioną od jego zarostu. – A gdy naprawdę będziemy mieli czas, powiesz mi, co, u licha, doprowadziło cię do takiego stanu. – Sny – oznajmił.

– Co? – Miałem strasznie lubieŜne sny o tobie, przez całą noc – wyjaśnił, przesuwając dłonią po spodniach. – Ilekroć się przekręcałem, lądowałem na twardym kutasie i od razu się budziłem. To było okropne. Wybuchnęłam śmiechem, a on udał obraŜonego, choć widziałam jego rozbawienie. – Łatwo ci się śmiać, Angliszko – powiedział z wyrzutem. – Nie masz przyrodzenia, które sprawiałoby ci kłopoty. – Owszem, i jest to wielka ulga – zapewniłam go. – A jakie to lubieŜne sny? Spojrzał na mnie z głębokim błyskiem zastanowienia. Bardzo delikatnie przesunął palcem po mojej szyi, wzgórku piersi, aŜ do dekoltu, a potem wzdłuŜ cienkiego materiału zakrywającego sutek – który od razu napręŜył się pod jego dotykiem jak purchawka. – Takie, Ŝe chciało mi się wziąć cię do lasu, daleko od domu, połoŜyć na ziemi, podnieść spódnicę i rozedrzeć cię jak dojrzałą brzoskwinię – powiedział cicho. – Rozumiesz? Przełknęłam głośno. W tym czułym momencie z drugiej strony domu, od ścieŜki, dobiegły głosy powitania. – Obowiązki wzywają – zauwaŜyłam, oddychając szybko. – No cóŜ, skoro dotąd nie umarłem z niezaspokojonego poŜądania, chyba i teraz przeŜyję. – Tak myślę – zapewniłam. – Poza tym, czy nie powiedziałeś mi kiedyś, Ŝe wstrzemięźliwość sprawia, iŜ... pewne organy... hm... twardnieją jeszcze bardziej? – Popatrzył na mnie ponuro. – Jeśli stwardnieje jeszcze bardziej, zemdleję z braku krwi w głowie. Nie zapomnij jajek, Angliszko. *** Było juŜ późne popołudnie, ale miałam jeszcze sporo światła, dzięki Bogu. Mój gabinet był jednak przystosowany do zabiegów przy porannym słońcu, potem robiło się w nim ciemno, więc teraz urządziłam prowizoryczną salę operacyjną na podwórzu. Stanowiło to niejaką zaletę, gdyŜ wszyscy chcieli się przyglądać; Indianie zawsze uwaŜali zabiegi medyczne – i niemal wszystko inne – za sprawę wspólną. Traktowali z entuzjazmem zwłaszcza operacje, jako Ŝe miały w sobie element

widowiskowy. Tłoczyli się wokół, komentując moje przygotowania, spierając się ze sobą i rozmawiając z pacjentką, którą z największym trudem udawało mi się uciszać. Mysz, jak przypuszczałam, została tak nazwana z jakiegoś metafizycznego powodu, gdyŜ miano to nie przystawało ani do jej wyglądu, ani do osobowości. Miała okrągłą twarz i wyjątkowo zadarty jak na Czirokezkę nos; jeśli nawet nie była ładna, z pewnością odznaczała się silnym charakterem, a to jest częstokroć bardziej pociągające niŜ uroda. Działał on bez wątpienia na obecnych męŜczyzn; była jedyną kobietą w grupie, składającej się z jej brata, Czerwonej Gliny Wilsona, i czterech przyjaciół, którzy zjawili się wraz z nimi; albo pragnęli dotrzymać Wilsonom towarzystwa, albo zapewnić ochronę podczas podróŜy, albo teŜ zwrócić na siebie uwagę panny Myszy, co wydawało mi się najbardziej prawdopodobne. Pomimo szkockiego nazwiska, jakie nosili Wilsonowie, Ŝaden z Czirokezów nie znał angielskiego z wyjątkiem kilku podstawowych słów – „nie", „tak", „dobry", „zły" i „whisky!". PoniewaŜ moja znajomość ich języka ograniczała się do odpowiedników tych wyrazów, nie uczestniczyłam zbyt aktywnie w rozmowie. Czekaliśmy właśnie na whisky i tłumaczy. Pewien osadnik nazwiskiem Wolverhampton, z jakiejś anonimowej doliny na wschodzie, przed tygodniem obciął sobie przy rąbaniu drewna pół palca u nogi. Uznawszy ten stan za niezwykle kłopotliwy, próbował usunąć pozostałe pół palca siekierą. Cokolwiek moŜna powiedzieć o uŜyteczności siekiery, nie jest to z pewnością narzędzie precyzyjne, aczkolwiek ostre. Pan Wolverhampton, krzepki osobnik o krewkim temperamencie, mieszkał sam, jakieś siedem mil od najbliŜszego sąsiada. Nim do niego dotarł – na piechotę, czyli posługując się okaleczoną stopą lub tym, co z niej pozostało – nim ów sąsiad wsadził go na muła i przewiózł do Fraser's Ridge – upłynęły ponad dwadzieścia cztery godziny i niekompletna stopa przybrała rozmiary i wygląd zmasakrowanego oposa. Wymogi związane z operacją, skomplikowane czynności zapobiegające zakaŜeniu i fakt, Ŝe pan Wolverhampton odmówił oddania butelki – wszystko to wyczerpało zapas moich środków medycznych. PoniewaŜ potrzebowałam czystego spirytusu do produkcji eteru, Jamie i Ian udali się po trunek do źródła whisky, które znajdowało się dobrą milę od domu. Miałam nadzieję, Ŝe zdąŜą wrócić za dnia, tak abym mogła widzieć, co robię. Przerwałam głośną kłótnię panny Myszy z jednym z dŜentelmenów, który

najwyraźniej się z nią droczył, i pokazałam na migi, Ŝeby otworzyła usta. Zrobiła to, ale nie poprzestała na tym, tylko dała do zrozumienia za pomocą dość wymownych gestów – sądząc po czerwonej jak burak twarzy rzeczonego dŜentelmena i ogólnej wesołości jego kompanów – co moŜe ze sobą zrobić. Jej policzek był opuchnięty i niewątpliwie wraŜliwy na dotyk. Nie skrzywiła się jednak ani nie cofnęła, kiedy obróciłam jej twarz ku światłu. – Chory ząb, zaiste! – stwierdziłam oczywistość. – Ooo? – odrzekła panna Mysz, unosząc brew. – Źle – powiedziałam, wskazując jej policzek. – Uyoi. – Źle – zgodziła się. Po czym nastąpił płynny monolog – przerywany jedynie wtedy, gdy wkładałam jej palce do ust – mający przypuszczalnie wyjaśnić, co jej się przydarzyło. Tępy uraz – na pierwszy rzut oka. Jeden ząb, dolny kieł, został zupełnie wybity, a sąsiedni, przedtrzonowy, był tak połamany, Ŝe będę go musiała usunąć. Kolejny moŜe uda się uratować. Wnętrze ust miała boleśnie poranione od ostrych krawędzi, ale dziąsło nie było chyba zainfekowane, co mnie ucieszyło. Od strony stajni, zwabiony wrzawą, nadszedł Bobby Higgins; bezzwłocznie posłałam go po pilnik. Panna Mysz uśmiechnęła się krzywo, kiedy przyniósł narzędzie. Ukłonił się jej szarmancko, wywołując tym ogólną wesołość. – Ci ludzie to Czirokezi, prawda, madam? – Uśmiechnął się do Czerwonej Gliny i zrobił ręką jakiś znak, który rozbawił Indian, ale odpowiedzieli mu tym samym. – Nie spotkałem jeszcze Ŝadnego Czirokeza. W pobliŜu domu jego lordowskiej mości Ŝyją inne plemiona. ZauwaŜyłam z zadowoleniem, Ŝe zna Indian i zachowuje się wobec nich swobodnie. W przeciwieństwie do Hirama Crombiego, który właśnie się pojawił. Kiedy dostrzegł naszą grupę, stanął jak wryty na skraju polany. Pomachałam mu wesoło, a on – z wyraźną niechęcią – ruszył przed siebie. Roger mówił, Ŝe Duncan określił Hirama jako „ponuraka". Wydawało się to bardzo trafne. Był niski i Ŝylasty, miał rzadkie siwawe włosy zaczesane do tyłu i splecione tak ciasno w warkoczyk, Ŝe zastanawiałam się, jakim cudem udaje mu się mrugać. Na jego twarzy malowały się trudy rybackiego Ŝycia; wyglądał na sześćdziesiątkę, choć z pewnością był młodszy – kąciki ust miał nieodmiennie opuszczone, jak ktoś, kto właśnie uraczył się cytryną, i to nadgniłą. – Szukam pana Frasera – oświadczył, obserwując czujnym okiem Indian. – Słyszałem, Ŝe wrócił. Za pasem miał zatknięty toporek i mocno zaciskał dłoń na jego rękojeści.

– Niedługo się zjawi. Poznał pan juŜ pana Higginsa, prawda? – Najwidoczniej się nie myliłam, dostrzegłam teŜ, Ŝe nie jest z tego szczególnie rad. Wpatrując się w piętno na policzku Bobby'ego, skinął prawie niedostrzegalnie głową. NiezraŜona, zatoczyłam dłonią łuk, wskazując Indian, którzy przyglądali się Hiramowi z jeszcze większym zainteresowaniem niŜ on im. – Czy mogę panu przedstawić pannę Wilson, jej brata, pana Wilsona i... ich przyjaciół? Hiram zesztywniał jeszcze bardziej, o ile to było moŜliwe. – Wilson? – spytał nieprzyjaznym tonem. – Wilson – potwierdziła radośnie panna Mysz. – To panieńskie nazwisko mojej Ŝony. – Brzmienie jego głosu dowodziło, Ŝe uwaŜa ów zbieg okoliczności za oburzający. – Och, jakŜe miło – powiedziałam – Nie sądzi pan, Ŝe Indianie mogą być spokrewnieni z pańską Ŝoną? Usłyszawszy moje słowa, wybałuszył oczy, a z gardła Bobby'ego dobył się stłumiony chichot przypominający gulgotanie. – No cóŜ, najwidoczniej przejęli to nazwisko od szkockiego ojca albo dziadka – zauwaŜyłam. – MoŜe... Twarz Hirama zdradzała najpierw wściekłość, a po chwili konsternację. Zwinął prawą dłoń i wysunął dwa palce, wskazujący i mały, na kształt rogów – znak, który odpędzał zło. – Stryjeczny dziadek Ephraim – wyszeptał. – Jezu, miej nas w swojej opiece. Obrócił się na pięcie bez dalszych komentarzy i pomaszerował przed siebie. – Do widzenia! – zawołała za nim panna Mysz po angielsku i pomachała na poŜegnanie. Rzucił pojedyncze, udręczone spojrzenie przez ramię i oddalił sie pospiesznie, jakby ścigany przez demony. *** W końcu pojawiła się whisky, której znaczna ilość trafiła do gardła pacjentki, jak i widzów, dzięki czemu mogłam rozpocząć operację. Pilnika uŜywano zazwyczaj do końskich zębów, był więc nieco większy, niŜbym sobie Ŝyczyła, ale sprawdził się zaskakująco dobrze. Panna Mysz miała skłonność do głośnego wyraŜania niezadowolenia, ale jej skargi cichły w miarę spoŜywania alkoholu. Doszłam do wniosku, Ŝe zanim usunę jej złamany ząb, nic nie będzie czuła. Bobby tymczasem zabawiał Jamiego i Iana, naśladując reakcję Hirama

Crombiego na rewelacje, Ŝe jego rodzina moŜe mieć jakiś związek z Wilsonami, Ian, śmiejąc się, tłumaczył całą rzecz Indianom, którzy tarzali się po trawie w paroksyzmach radości. – Czy nazwisko Ephraima Wilsona widnieje w ich drzewie genealogicznym? – spytałam, ujmując mocno brodę panny Myszy. – No cóŜ, nie są pewni co do Ephraima, ale reszta się zgadza – uśmiechnął się szeroko Jamie. – Ich pradziad był szkockim wędrowcem. Przebywał u nich dość długo i dał prababce dziecko, a potem spadł ze skały i został pochowany u jej podnóŜa. Prababka wyszła powtórnie za mąŜ, ale nazwisko się jej spodobało. – Zastanawiam się, dlaczego stryjeczny dziad Ephraim opuścił Szkocję? – Ian usiadł, ocierając łzy. – MoŜe chciał oddalić się od ludzi pokroju Hirama – odparłam, mruŜąc oczy, by lepiej widzieć to, co robię. – Myślisz, Ŝe... – Nagle uświadomiłam sobie, Ŝe rozmowy i śmiechy umilkły, a uwagę zebranych przyciągnęło coś po drugiej stronie polany. Okazało się, Ŝe to kolejny Indianin z jakimś tobołkiem na ramieniu. *** Indianin był dŜentelmenem o imieniu Sekwoja, nieco starszym od młodego Wilsona i jego przyjaciół. Skinął powaŜnie Jamiemu i połoŜył tobołek na ziemi, mówiąc coś w języku Czirokezów. Twarz Jamiego zmieniła się, zniknęły z niej wszelkie ślady rozbawienia, wyparte przez zaciekawienie – i niepokój. Uklęknął i rozplątując ostroŜnie postrzępiony materiał, odsłonił bezładny stos pobielałych kości, spomiędzy których spoglądała pustymi oczodołami czaszka. – Kto to jest, u diabła? – Przerwałam zabiegi i podobnie jak pozostali, takŜe i panna Mysz, obserwowałam nowo przybyłego. – Mówi, Ŝe to ten stary człowiek z domostwa, o którym opowiadał MacDonald, wiesz, tego spalonego, niedaleko linii granicznej – odparł Jamie. Sięgnął do stosu kości i podniósł czaszkę, po czym zaczął ją obracać delikatnie w dłoniach. Westchnęłam cicho, a on spojrzał na mnie i obrócił czaszkę, tak abym mogła ją widzieć. Brakowało w niej większości zębów, i to od tak dawna, Ŝe kość szczękowa niemal zasłoniła puste oczodoły. Dwa ocalałe zęby trzonowe ukazywały jedynie pęknięcia i plamy – ani śladu srebrnych plomb czy miejsc, gdzie mogłyby się kiedyś znajdować.

Odetchnęłam powoli, nie bardzo wiedząc, czy się z tego cieszyć, czy teŜ martwić. – Co się z nim stało? I dlaczego przyniesiono tu jego szczątki? Jamie połoŜył ostroŜnie czaszkę na szmacie, a potem zaczął obracać w dłoniach kości, przyglądając im się z uwagą. Spojrzał na mnie i przywołał nieznacznym ruchem głowy. Nic nie wskazywało na to, by zmarły zginął w poŜarze, a kilka kości nosiło ślady zwierzęcych zębów. Jedna czy dwie dłuŜsze kości były przełamane i rozszczepione, bez wątpienia w poszukiwaniu szpiku, a licznych kości dłoni i stóp po prostu brakowało. Wszystkie miały szary odcień i odznaczały się kruchością, jak szczątki spoczywające długo na świeŜym powietrzu. Ian przetłumaczył moje pytanie Indianinowi, który kucnął obok Jamiego i zaczął wyjaśniać. – Mówi, Ŝe znał tego człowieka od bardzo dawna – przetłumaczył Ian ze zmarszczonym czołem. – Nie byli przyjaciółmi, ale od czasu do czasu, kiedy Sekwoja był w pobliŜu jego chaty, zaglądał do niego, a on dzielił się z nim jedzeniem. Więc teŜ coś ze sobą przynosił – zająca, trochę soli. Pewnego dnia, przed kilkoma miesiącami, znalazł ciało starca w lesie, leŜało pod drzewem, w pewnej odległości od domu. – Twierdzi, Ŝe nikt go nie zabił – powiedział Ian, słuchając w skupieniu pospiesznej mowy Indianina. – Po prostu... umarł. Sądzi, Ŝe ten człowiek polował – miał przy sobie nóŜ i broń – kiedy duch go opuścił, i upadł. Sekwoja wzruszył ramionami, a Ian powtórzył jego gest. Indianin pozostawił ciało tam, gdzie je znalazł, a takŜe nóŜ, na wypadek gdyby duch, gdziekolwiek się udał, wrócił po niego; nie wiedział, gdzie krąŜą duchy białych ludzi ani teŜ czy polują. Wskazał szmatę – pod kośćmi spoczywał stary nóŜ o niemal przerdzewiałym ostrzu. Wziął broń, która wydawała się zbyt dobra, by ją zostawić, i po drodze zajrzał do chaty zmarłego. Stary człowiek posiadał niewiele, a i to nie miało większej wartości. Sekwoja wziął Ŝelazny kociołek, czajnik i pojemnik mąki kukurydzianej i zaniósł to do swojej wioski. – Nie jest z Anidonau Nuya, prawda? – spytał Jamie, potem powtórzył to w języku Czirokezów. Sekwoja potrząsnął głową, przy czym małe ozdoby wplecione w jego włosy wydały cichutki, melodyjny dźwięk. Pochodził z wioski leŜącej kilka mil na zachód od Anidonau Nuya – Stojącego Kamienia. Ptak-Który-Śpiewa tuŜ po wizycie

Jamiego wysłał do pobliskich miast ludzi z pytaniem, czy ktoś wie coś o starym człowieku i jego losie. Usłyszawszy relację Sekwoi, Ptak nakazał mu zabrać wszystko, co pozostało z nieszczęśnika, i zanieść szczątki Jamiemu, na dowód Ŝe nikt go nie zabił. Ian zadał jakieś pytanie, z którego zrozumiałam tylko słowo „ogień". Sekwoja ponownie potrząsnął głową i odpowiedział szybkim potokiem słów. Nie spalił chaty – po cóŜ miałby to robić? UwaŜał, Ŝe nikt inny tego nie zrobił. Zabrawszy kości starego człowieka – na jego obliczu pojawił się na chwilę grymas obrzydzenia – poszedł jeszcze raz obejrzeć chatę. Prawda, była spalona, ale widać było wyraźnie, Ŝe w pobliskie drzewo uderzył piorun, od którego spłonął teŜ spory kawałek lasu w okolicy. Chata spaliła się tylko w połowie. Podniósł się z klęczek, czym dał do zrozumienia, Ŝe sprawę uwaŜa za zakończoną. – Zostanie na kolacji? – spytałam, widząc, Ŝe zabiera się do odejścia. Jamie przekazał mu zaproszenie, ale Sekwoja potrząsnął głową. Zrobił, co do niego naleŜało; ma do załatwienia inne sprawy. Skinął na poŜegnanie pozostałym Indianom i ruszył przed siebie. Przypomniawszy sobie coś jednak, przystanął i odwrócił się. – Tsisqua mówi: pamiętaj o broni palnej – oświadczył z rozmysłem, jak ktoś, kto nauczył się słów w obcym języku. Przytaknął zdecydowanym ruchem głowy i odszedł. *** Grób został oznaczony niewielkim wzgórkiem kamieni i małym drewnianym krzyŜem z gałązek sosnowych. Sekwoja nie znał imienia starego człowieka, my zaś nie mieliśmy pojęcia, ile lat liczył ani kiedy się urodził czy umarł. Nie wiedzieliśmy równieŜ, czy był chrześcijaninem, ale postawienie krzyŜa wydawało się rzeczą słuszną. Była to skromna uroczystość pogrzebowa, w której uczestniczyłam ja, Jamie, Ian, Bree i Roger, Lizzie z ojcem, pani Bug z męŜem i Bobby Higgins – ten ostatni, jak przypuszczałam, tylko ze względu na Lizzie. Jej ojciec teŜ zdawał się tak uwaŜać, zwaŜywszy na podejrzliwe spojrzenia, jakimi od czasu do czasu obdarzał młodzieńca. Roger odczytał nad grobem krótki psalm. Skończywszy, odchrząknął i oznajmił po prostu:

– Panie, powierzamy Ci duszę naszego brata... – Ephraima – mruknęła Brianna, stojąc ze spuszczoną karnie głową. Po obecnych przebiegł dreszcz wesołości, ale nikt się nie roześmiał. Roger posłał Bree gniewne spojrzenie, choć jak zauwaŜyłam, i jemu drgał kącik ust. – ... naszego brata, którego imię znasz tylko Ty – dokończył Roger z godnością i zamknął Księgę psalmów, poŜyczoną od Hirama Crombiego, który odmówił uczestnictwa w pogrzebie. Poprzedniego wieczoru, gdy Sekwoja przekazał swe wieści, było juŜ późno, tak Ŝe musiałam odłoŜyć zabieg dentystyczny do rana. Panna Mysz, zdrowo zalana, nie sprzeciwiała się i połoŜyła się do łóŜka pościelonego na kuchennej podłodze, wspomagana przez Bobby'ego Higginsa, który kochając się w Lizzie czy nie – wydawał się doceniać wdzięki mojej pacjentki. Kiedy juŜ wyrwałam jej ząb, zaproponowałam, by wszyscy zostali jeszcze trochę, oni jednak, podobnie jak Sekwoja, mieli jakieś sprawy do załatwienia i obdarzywszy nas podziękowaniami i drobnymi upominkami, wyruszyli przed południem, cuchnący whisky, pozostawiając nam obowiązek pochowania doczesnych szczątków Ephraima. Po uroczystości, gdy wszyscy schodziliśmy ze wzgórza, oboje z Jamiem zatrzymaliśmy się w tyle, aby choć przez chwilę pobyć sami. Poprzedniego wieczoru nasz dom był pełen Indian i do późna rozbrzmiewał rozmowami i opowieściami przy ogniu; kiedy udaliśmy się w końcu do łóŜka, mieliśmy tylko tyle sił, by objąć się ramionami i zasnąć, Ŝyczywszy sobie dobrej nocy. Cmentarz usytuowany na niewielkim wzniesieniu, w pewnej odległości od domu, był ładnym, spokojnym miejscem, otoczonym sosnami, których złote igły przykrywały ziemię kobiercem i których gałęzie wydawały niekończący się cichy szmer. – Biedny staruszek – powiedziałam, kładąc ostatni kamyk na grobie Ephraima. – Jak myślisz, dlaczego skończył akurat tutaj? – Bóg jeden wie – potrząsnął głową Jamie. – Zawsze znajdą się jacyś pustelnicy, ludzie, którzy nie lubią towarzystwa bliźnich. MoŜe był kimś takim. A moŜe jakieś nieszczęście zagnało go na to pustkowie... i juŜ tu pozostał. – Wzruszył nieznacznie ramionami i popatrzył na mnie z półuśmiechem. – Czasem się zastanawiam, jakim cudem ktokolwiek z nas się tu znalazł, Angliszko. A ty? – Kiedyś się zastanawiałam – odparłam. – Ale po jakimś czasie doszłam do wniosku, Ŝe nie istnieje wytłumaczenie, więc dałam sobie spokój.

Spojrzał na mnie rozbawiony. – Naprawdę? – Odsunął z twarzy kosmyk włosów, który porwał wiatr. – MoŜe nie powinienem pytać, ale powiedz Angliszko, czy nie Ŝałujesz? Tego, Ŝe tu jesteś? Czy nachodzi cię czasem pragnienie, by wrócić? Potrząsnęłam głową. – Nie, nigdy. I była to prawda. Ale zdarzało mi się budzić w środku nocy i zadawać sobie pytanie: Czy teraźniejszość jest snem? Czy obudzę się, by znów poczuć cięŜką i ciepłą woń centralnego ogrzewania i old spice'a, którego uŜywał Frank? I gdy znów zasypiałam, otoczona zapachem dymu z paleniska i skóry Jamiego, prześladował mnie nieznaczny, zaskakujący Ŝal. Jeśli odczytał z mojej twarzy tę myśl, nie dał tego po sobie nic poznać; nachylił się i pocałował mnie delikatnie w czoło. Wziął mnie za rękę i weszliśmy głębiej w las, oddalając się od domu i polany. – Czasem, gdy czuję zapach sosen – wyznał, wciągając w płuca Ŝywiczne powietrze, niespiesznie i głęboko – przez chwilę wydaje mi się, Ŝe jestem w Szkocji. Ale potem dochodzę do siebie i widzę, Ŝe nie ma tu uroczej paproci, wielkich nagich gór ani pustkowi, które znam, tylko obca mi dzicz. Wydawało mi się, Ŝe słyszę w jego głosie tęsknotę, ale nie smutek. – Czy zdarza ci się, Ŝe pragniesz... wrócić? – spytałam z kolei ja. – Och, tak. – Jego odpowiedź zaskoczyła mnie; a on się roześmiał. – Ale nie na tyle, bym nie chciał tu pozostać, Angliszko. Spojrzał przez ramię na maleńki cmentarz z jego nielicznymi mogiłami i krzyŜami; gdzieniegdzie widać było większy głaz, oznaczający jakiś grób. – Wiesz, w co wierzą niektórzy ludzie, Angliszko? śe ten, którego kładą na cmentarzu jako ostatniego, jest jego straŜnikiem. Musi stać na warcie, dopóki nie umrze następna osoba i nie zajmie jego miejsca; dopiero wtedy moŜe odpocząć. – Przypuszczam, Ŝe naszego tajemniczego Ephraima musi trochę dziwić ta rola, skoro przedtem leŜał sobie samotnie pod drzewem – zauwaŜy– łam Ŝartobliwie. – Zastanawiam się tylko, czego pilnuje straŜnik cmentarza i przed kim. Jamie roześmiał się głośno. – Och... moŜe przed wandalami albo świętokradcami. Czy teŜ czarownikami. – Czarownikami? – zdziwiłam się. Wydawało mi się zawsze, Ŝe czarownicy to uzdrowiciele. – Są czary, które wymagają uŜycia ludzkich kości, Angliszko – wyjaśnił. – Albo popiołu ze spalonego ciała. Albo ziemi z grobu. – Mówił lekkim tonem, ale

bez cienia Ŝartu. – Ano, nawet zmarli mogą potrzebować ochrony. – A kto ma ją zapewnić, jeśli nie jakiś duch? – oznajmiłam. – Słusznie. Zaczęliśmy się wspinać po zboczu pośród zagajnika drŜących osik, których światło nakrapiało nas zielenią i srebrem; przystanęłam, by zeskrobać z białego jak papier pnia grudkę zastygłego karmazynowego soku. Jakie to dziwne, pomyślałam, zastanawiając się, dlaczego ten widok kazał mi się zatrzymać – i wtedy sobie przypomniałam. Odwróciłam się gwałtownie i spojrzałam na cmentarz. To nie było wspomnienie, tylko sen – czy moŜe wizja. Pewien człowiek, poturbowany i złamany, dźwigający się z trudem z ziemi pośród osik, świadomy, Ŝe to ostatni raz, ostatnia walka; jego połamane zęby były splamione krwią o barwie soku drzewnego. Miał twarz pomalowaną na czarno, w oczekiwaniu śmierci – ja zaś wiedziałam, Ŝe ma w uzębieniu srebrne plomby. Lecz granitowy głaz spoczywał w ciszy i spokoju, przysypany ze wszystkich stron Ŝółtymi igłami sosnowymi, symbol spoczynku człowieka, który zwał się kiedyś Zębem Wydry. Chwila minęła bezpowrotnie. Wyszliśmy z zagajnika na polanę połoŜoną wyŜej niŜ wzniesienie, na którym znajdował się cmentarz. ZauwaŜyłam zaskoczona, Ŝe ktoś wycinał tu drzewa i karczował teren. Po jednej stronie wznosił się stos powalonych pni, tuŜ obok widać było bezładne zbiorowisko wyrwanych z korzeniami kikutów; kilka, wciąŜ zagnieŜdŜonych w ziemi, wychylało się spomiędzy gęstwiny szczawiu i bławatków. – Spójrz, Angliszko. – Jamie ujął mnie za łokieć. – O BoŜe. Dotarliśmy tak wysoko, Ŝe rozciągał się przed nami wspaniały widok. Drzewa rosły niŜej, sięgaliśmy więc wzrokiem poza naszą górę i następną, i jeszcze następną, w głąb niebieskiej dali, skąpanej w mglistym oddechu szczytów, pełnej dolin, z których unosiły się chmury. – Podoba ci się? – spytał; niemal wyczuwałam w jego głosie dumę posiadacza. – Oczywiście. A co... ? – Odwróciłam się, wskazując bale i pniaki. – Tu stanie następny dom, Angliszko. – Następny dom? Będziemy budować jeszcze jeden? – No cóŜ, nie wiem, czy my, moŜe nasze dzieci albo wnuki – dodał, krzywiąc nieznacznie usta. – Ale pomyślałem sobie, Ŝe gdyby coś się wydarzyło – nie sądzę, Ŝe coś się wydarzy, rozumiesz, ale gdyby – czułbym się znacznie szczęśliwszy, wiedząc, Ŝe to zacząłem. Tak na wszelki wypadek. Patrzyłam na niego przez chwilę, próbując pojąć.

– Gdyby coś się wydarzyło – powtórzyłam powoli i odwróciłam się ku wschodowi, gdzie wśród drzew widać było zarys naszego domu; biała wstęga dymu z komina wiła się w miękkiej zieleni kasztanowców i jodeł. – Gdyby się naprawdę... spalił, to chciałeś powiedzieć? – dodałam i poczułam skurcz w Ŝołądku. Potem znów na niego spojrzałam i zauwaŜyłam, Ŝe i jego to przestraszyło. Ale Jamie, jak zwykle on, juŜ przystąpił do działania, szykując się na dzień klęski. – Podoba ci się? – powtórzył, przyglądając mi się uwaŜnie niebieskimi oczami. – Chodzi mi o miejsce. Mogę wybrać inne. – Jest piękne – zapewniłam go i poczułam, jak pieką mnie łzy. – Po prostu piękne, Jamie. *** Zgrzani po długiej wspinaczce, usiedliśmy w cieniu olbrzymiego świerka, by podziwiać widok z naszego przyszłego domu. A przełamawszy po raz pierwszy milczenie na temat naszej niepokojącej przyszłości, przekonaliśmy się, Ŝe moŜemy o tym rozmawiać. – Chodzi nie tyle o to, Ŝe umrzemy – powiedziałam. – Czy nie tylko o to. Nurtuje mnie, co to znaczy, Ŝe nie pozostawili „Ŝyjących dzieci". – CóŜ, rozumiem cię, Angliszko. Choć nie bardzo mi się teŜ podoba, Ŝe mamy umrzeć, i zamierzam zrobić wszystko, by to się nie stało – zapewnił mnie. – Ale pomyśl. To wcale nie musi oznaczać, Ŝe będą martwe. MoŜe na przykład... odejdą. Odetchnęłam głęboko, starając się dopuścić tę hipotezę do świadomości. – Odejdą. To znaczy wrócą. Roger i Bree – i Jemmy, jak przypuszczam. Zakładamy, Ŝe potrafi... podróŜować przez kamienie. Przytaknął powaŜnie i objął kolana rękami. – Po tym, co się stało z opalem? Tak, musimy chyba przyjąć, Ŝe potrafi. Skinęłam głową, przypominając sobie, co stało się z opalem: Jemmy trzymał go w rękach i mówił, Ŝe kamień robi się coraz gorętszy – aŜ w końcu eksplodował i rozpadł się na setki ostrych jak igła okruchów. Tak, uwaŜałam, Ŝe musimy zakładać, iŜ on takŜe potrafi podróŜować w czasie. Ale co by się stało, gdyby Brianna urodziła jeszcze jedno dziecko? Nie ulegało dla mnie wątpliwości, Ŝe ona i Roger chcą tego – albo Ŝe przynajmniej Roger chce, a ona nie jest przeciwna... Myśl o tym, Ŝe mogłabym ich stracić, była niezwykle bolesna, ale uwaŜałam, Ŝe naleŜy się liczyć z taką ewentualnością.

– A to oznacza róŜne moŜliwości, jak sądzę – powiedziałam, siląc się na odwagę i obiektywizm. – Jeśli umrzemy, to odejdą, poniewaŜ bez nas nie będą mieli powodu pozostać tutaj. Ale jeśli nie umrzemy – czy i tak odejdą? Czy sami ich odeślemy? Z powodu wojny. Tu nie będzie bezpiecznie. – Nie – odparł cicho. Głowę miał pochyloną, niesforne rude włosy opadały mu z ciemienia na czoło, które odziedziczyła po nim Bree i Jemmy. – Nie wiem – wyznał w końcu, podnosząc wzrok i spoglądając w dal, gdzie ziemia zlewała się z niebem. – Nikt nie wie, Angliszko. Musimy po prostu przyjmować to, co nas spotyka. Odwrócił się i nakrył dłonią moją dłoń; w jego uśmiechu było tyleŜ bólu co radości. – Jest między nami mnóstwo duchów, Angliszko. Jeśli nie moŜe nam przeszkodzić zło przeszłości, to nie powstrzymają nas takŜe lęki przyszłości. Musimy po prostu pozostawić pewne sprawy za sobą i Ŝyć dalej. CzyŜ nie? PołoŜyłam mu dłoń na piersi, nie w geście zachęty, lecz z potrzeby dotknięcia go. Skórę miał chłodną od potu, ale pod mięśniami kryło się gorąco wysiłku fizycznego – pomagał wszak kopać grób. – Byłeś jednym z moich duchów – powiedziałam. – Przez długi czas. I przez długi czas próbowałam pozostawić cię za sobą. – Próbowałaś? Jego dłoń spoczęła delikatnie na moich plecach, poruszając się bezwiednie. Znałam ten dotyk – potrzebę kontaktu, tylko po to, by się upewnić, Ŝe druga osoba jest tuŜ obok, obecna ciałem. – Myślałam, Ŝe nie będę mogła Ŝyć, patrząc wstecz... Ŝe nie będę mogła tego znieść – wyznałam. – Ściskało mnie w gardle na samo wspomnienie. – Wiem – powiedział cicho i uniósł dłoń, by dotknąć moich włosów. – Miałaś przecieŜ dziecko, miałaś męŜa. Nie było rzeczą właściwą odwracać się od nich. – Nie było rzeczą właściwą odwracać się od ciebie. Zamrugałam, ale i tak łzy popłynęły mi z oczu. Przyciągnął moją głowę i delikatnie polizał moją twarz. Tak bardzo mnie to zaskoczyło, Ŝe roześmiałam się, szlochając jednocześnie i krztusząc się. – Kocham cię tak, jak mięso kocha sól. Roześmiał się, bardzo cicho. – Nie płacz, Angliszko. Jesteś tu, i ja teŜ. Nic poza tym się nie liczy. Oparłam głowę o jego policzek i objęłam go ramionami. Moje dłonie spoczywały płasko na jego plecach; głaskałam go, od łopatki aŜ po zwęŜający się krzyŜ, delikatnie, bardzo delikatnie, wyczuwając jego istotę, jego kształt, nie zaś

blizny, które znaczyły mu skórę. Przytulił mnie mocno i westchnął głęboko. – Wiesz, Ŝe teraz jesteśmy małŜeństwem dwukrotnie dłuŜej niŜ przedtem? Wyswobodziłam się z jego objęć i popatrzyłam na niego z powątpiewaniem, akceptując zmianę tematu. – A między teraz a przedtem nie byliśmy małŜeństwem? Zmarszczył czoło i zaczął w zamyśleniu przesuwać palcem po ogorzałym grzbiecie nosa. – No cóŜ, to pytanie do księdza – oznajmił. – Chyba byliśmy, ale jeśli tak, to czy oboje nie jesteśmy bigamistami? – Byliśmy, nie jesteśmy – sprostowałam, nie czując się komfortowo. – Ale nie. Ojciec Anzelm powiedział, Ŝe nie. – Anzelm? – Ojciec Anzelm – duchowny franciszkański w opactwie świętej Anny. MoŜe go nie pamiętasz; byłeś wtedy bardzo chory. – Och, przypominam go sobie – zapewnił. – Przychodził i siadywał przy mnie nocą, kiedy nie mogłem spać. – Uśmiechnął się jakby wbrew sobie; tamten czas nie był czymś, co pragnął wspominać. – Bardzo cię lubił, Angliszko. – Tak? A ty? – spytałam, pragnąc skierować jego myśli gdzie indziej. – Nie lubiłeś mnie? – Och, bardzo cię lubiłem – zapewnił. – Choć moŜe teraz lubię cię jeszcze bardziej. – CzyŜby? – Wyprostowałam się nieco, nastroszona. – A czym się teraz róŜnię? Przechylił głowę na bok, taksując mnie spod zmruŜonych powiek. – No, mniej pierdzisz przez sen – zaczął z namysłem, po czym uchylił się ze śmiechem, kiedy ciśnięta przeze mnie szyszka przeleciała mu tuŜ koło ucha. Złapałam kawałek drewna, ale zanim zdąŜyłam walnąć go w głowę, przysunął się do mnie błyskawicznie i chwycił za ręce, po czym połoŜył płasko na ziemi i przygniótł swoim ciałem, bez najmniejszego wysiłku. – Złaź, ty prostaku! Wcale nie pierdzę przez sen! – A skąd miałabyś to wiedzieć, Angliszko? Spisz tak twardo, Ŝe nie budzisz się nawet na dźwięk swojego chrapania. – Och, chcesz porozmawiać o chrapaniu? Ty... – Jesteś dumna jak sam Lucyfer – przerwał mi. Uśmiechał się, ale mówił powaŜnie. – I jesteś odwaŜna. Zawsze byłaś bardziej śmiała niŜ ostroŜna; teraz jesteś zajadła jak mały borsuk.

– A więc jestem butna i nieokrzesana. Nie brzmi to jak spis cnót kobiecych – oświadczyłam, sapiąc i próbując się spod niego wyswobodzić. – No, jesteś teŜ miła – zauwaŜył po chwili namysłu. – Bardzo miła. Choć dozujesz to wedle własnego uznania. Co nie znaczy, Ŝe mi się to nie podoba – dodał, chwytając zwinnym ruchem rękę, którą udało mi się wyswobodzić. Przycisnął mi nadgarstek do ziemi. – Kobiece cnoty – mruknął, marszcząc czoło w skupieniu. – Kobiece cnoty... Jego druga dłoń wsunęła się między nas i zacisnęła na mojej piersi. – I co jeszcze? – Jesteś bardzo czysta – zawyrokował z uznaniem. Puścił mój nadgarstek i przesunął dłonią po moich włosach, które rzeczywiście były czyste i pachniały słonecznikiem i nagietkami. – Nigdy nie widziałem, by jakaś kobieta myła się tak często jak ty, moŜe z wyjątkiem Brianny. I nie gotujesz za dobrze – ciągnął, mruŜąc w zamyśleniu oczy. – Choć nikogo nie otrułaś, chyba Ŝe celowo. Widziałem teŜ, jak potrafisz zgrabnie szyć – choć najbardziej lubisz to praktykować na czyimś ciele. – Wielkie dzięki! – Przypomnij mi jakieś inne cnoty. MoŜe coś pominąłem. – Hm. Łagodność, cierpliwość... – Łagodność? Chryste – potrząsnął głową. – Jesteś najbardziej bezwzględną, krwioŜerczą... Wysunęłam gwałtownie głowę do przodu i niemal zdołałam ugryźć go w grdykę. Cofnął się ze śmiechem. – Nie jesteś teŜ cierpliwa. Przestałam się z nim zmagać i osunęłam płasko na plecy. Moje włosy rozsypały się po trawiastej ziemi. – Więc która z moich cech jest najdroŜsza twemu sercu? – spytałam. – To, Ŝe uwaŜasz mnie za zabawnego – odparł z szerokim uśmiechem. – Wcale... nie... uwaŜam... – stękałam, szarpiąc się wściekle. LeŜał po prostu na mnie, nie zwracając najmniejszej uwagi na moje szturchańce i uderzenia, aŜ w końcu zaległam pod nim zdyszana i wyczerpana. – No i bardzo lubisz, kiedy biorę cię do łóŜka – oznajmił powaŜnym tonem. – Prawda? Pragnęłam zaprzeczyć, ale uczciwość mi nie pozwalała. Poza tym dobrze wiedział, Ŝe to prawda. – Przygniatasz mnie – zauwaŜyłam z godnością. – Bądź tak miły i zejdź ze

mnie. – Prawda? – powtórzył, leŜąc dalej bez ruchu. – No tak! Prawda! Tak! Złaź, do diabła! Nie ruszył się, tylko pochylił głowę i pocałował mnie. Miałam mocno zaciśnięte wargi, zdecydowana nie ulegać, ale i on był zdecydowany i szczerze powiedziawszy... skóra jego twarzy była ciepła, szczecina zarostu łaskotała lekko, a jego szerokie słodkie usta... Moje nogi pozostawały szeroko rozsunięte, on zaś tkwił między nimi jak skała, naga pierś pachniała piŜmem, potem i trocinami, które zaplątały się w sztywne rude włosy... wciąŜ było mi gorąco po tych zmaganiach, ale zewsząd otaczała nas wilgotna i zimna trawa... No tak, oczywiście; jeszcze chwila i będzie mógł mnie wziąć, jeśli tylko zechce. Poczuł, jak ustępuję, i westchnął, rozluźniając mięśnie ciała; nie więził mnie juŜ, tylko trzymał. Uniósł głowę i ujął moją twarz jedną ręką. – Chcesz wiedzieć, co jest najwaŜniejsze? – spytał, a ja mogłam poznać po jego głęboko błękitnych oczach, Ŝe mówi powaŜnie. Przytaknęłam w milczeniu. – Jak Ŝadna inna istota na tej ziemi – wyszeptał – jesteś wierna. Miałam na języku analogię do psów świętego Bernarda, ale w twarzy Jamiego dojrzałam taką czułość, Ŝe wszelkie słowa były nie na miejscu; wpatrywałam się w niego, mruŜąc oczy przed zielonym blaskiem, który przenikał iglaste gałęzie nad naszymi głowami. – No cóŜ – odezwałam się w końcu z głębokim westchnieniem. – Ty teŜ. I to jest wspaniałe. CzyŜ nie?

21. Mamy zapłon Pani Bug przyrządziła na kolację potrawkę z kurczaka, ale to nie tłumaczyło atmosfery stłumionego podniecenia, jaką wnieśli ze sobą Brianna i Roger, kiedy przyszli. Oboje się uśmiechali, ona miała zarumienione policzki, a on oczy rozjaśnione jak Ŝona. Gdy więc Roger oznajmił, Ŝe mają wspaniałe nowiny, nie było nic specjalnie dziwnego w tym, Ŝe pani Bug od razu wyciągnęła oczywisty jej zdaniem wniosek. – Oczekujecie drugiego dziecka! – zawołała, upuszczając z wraŜenia łyŜkę. Złączyła dłonie w zachwycie. – Och, cóŜ za radość! NajwyŜszy czas – dodała, kiwając Ŝartobliwie palcem na Rogera. – A juŜ myślałam, Ŝeby dorzucać trochę imbiru i siarki do pańskiej owsianki, młody człowieku, by pana rozruszać! Ale jak widać, wie pan, co i jak. A ty, a bhailach, co myślisz? Będziesz miał małego braciszka! Jemmy, usłyszawszy to, zaczął gapić się na nią z otwartymi ustami. – Hmm... – wydukał Roger, czerwieniąc się. – No oczywiście moŜe to być mała siostrzyczka – ciągnęła pani Bug. – Ale tak czy owak, to bardzo dobra wiadomość. Masz, a luaidh, zjedz sobie cukierka z tej okazji, a my wszyscy się napijemy! Niewątpliwie zdumiony, ale nie mając nic przeciwko słodyczom, Jem wziął proponowanego dropsa z melasy i bez wahania wsunął go sobie do ust. – Ale on... – zaczęła Bree. – Dziękuję, pani Bug – przerwał jej pospiesznie Jem, zakrywając sobie usta dłonią, by matka nie odebrała mu zakazanego przed posiłkiem łakocia na mocy oskarŜenia o niegrzeczność. – Och, odrobina słodyczy mu nie zaszkodzi – zapewniła ją pani Bug i podniosła upuszczoną łyŜkę, po czym wytarła ją o fartuch. – Zawołajmy Archa, a muirninn, przekaŜemy mu nowiny. Niech cię błogosławi Przenajświętsza Panienka, dziewczyno, myślałam, Ŝe nigdy się nie zdecydujesz! Wszystkie damy mówiły, Ŝe nie wiedzą, czy stałaś się oziębła dla swojego męŜa, czy moŜe jemu brakło ochoty, ale skoro jest jak jest... – No, jest jak jest – powtórzył Roger podniesionym głosem, by go słyszano. – Nie jestem w ciąŜy! – oznajmiła donośnie Brie. Zapadła cisza, która odbiła się echem niczym trzask pioruna. – Och – powiedział łagodnie Jamie. Wziął ze stołu serwetkę i usiadł, wsuwając ją sobie pod brodę. – No cóŜ. MoŜe zjemy?

Wyciągnął rękę do Jema, który wdrapał się na ławę obok niego, wciąŜ ssąc z zapałem swojego dropsa. Pani Bug, nieruchoma przez chwilę jak kamień, mruknęła tylko „hmm". Śmiertelnie uraŜona, odwróciła się do kredensu i postawiła z hukiem stos cynowych talerzy. Roger, wciąŜ zaczerwieniony, zdawał się traktować sytuację Ŝartobliwie, drgały mu kąciki ust. Brianna z kolei nie posiadała się ze złości i dyszała niczym orka. – Usiądź, kochanie – poprosiłam łagodnym tonem, jakbym zwracała się do duŜego urządzenia wybuchowego. – MoŜe... hmm... Miałaś jakieś nowiny, jeśli się nie mylę? – NiewaŜne! – WciąŜ stała, patrząc gniewnie. – Nikogo to nie zainteresuje, skoro nie jestem w ciąŜy. CóŜ innego mogłabym zrobić, Ŝeby uznano to za warte uwagi? Przesunęła wściekle dłonią po włosach, a natrafiwszy na wstąŜkę, szarpnęła ją i cisnęła na podłogę. – AleŜ kochanie... – zaczął Roger. Mogłam go uprzedzić, Ŝe to błąd; ogarnięci furią Fraserowie nie zwracają uwagi na pojednawcze słowa i są skłonni skoczyć do gardła najbliŜszej osobie, która jest na tyle nieświadoma, by zwrócić się do nich. – Daruj sobie czułe słówka! – warknęła, odwracając się do niego. – Ty teŜ tak uwaŜasz. Myślisz, Ŝe wszystko, co robię, to strata czasu, jeśli nie jest to pranie, gotowanie albo cerowanie twoich cholernych skarpet! I winisz mnie za to, Ŝe nie jestem w ciąŜy; uwaŜasz, Ŝe to moja wina! Nie, i dobrze o tym wiesz! – A moŜe byśmy zjedli, mamusiu – pisnął uprzejmie Jemmy. Z kącika jego ust spłynął długi sznureczek gęstej śliny i poplamił przód koszuli. Widząc to, jego matka obróciła się ku pani Bug niczym tygrys. – Zobacz, do czego doprowadziłaś, ty wścibska stara intrygantko! To jego ostatnia czysta koszula! I jak śmiesz mówić o naszych prywatnych sprawach z kaŜdym, kto ci się nawinie? Jaki masz w tym interes, ty wredna stara plotkaro... Uświadamiając sobie nieskuteczność wszelkich argumentów, Roger objął ją od tyłu, dźwignął jak piórko z podłogi i wyniósł na zewnątrz przez tylne drzwi, czemu towarzyszyły chaotyczne protesty ze strony Brie i jęki bólu ze strony Rogera, kopanego po goleniach ze znaczną siłą i celnością. Podeszłam do drzwi i zamknęłam je delikatnie, tłumiąc tym samym odgłosy awantury na podwórzu. – Ma to po tobie, jak wiesz – zauwaŜyłam z wyrzutem, siadając naprzeciwko

Jamiego. – Pani Bug, cóŜ za wspaniały zapach. Zabierajmy się do jedzenia! Pani Bug w wyniosłym milczeniu nałoŜyła potrawkę na talerze, ale nie chciała zasiąść z nami do stołu. Wzięła pelerynę i wyszła frontowymi drzwiami, pozostawiając nam obowiązek posprzątania po kolacji. Kiepski interes, gdyby ktoś pytał mnie o zdanie. Jedliśmy w błogosławionej ciszy, przerywanej tylko brzękiem łyŜek o cynowe talerze i od czasu do czasu jakimś pytaniem Jema: dlaczego cukierki z melasy są kleiste, jak mleko przedostaje się do krowy, kiedy będzie miał małego braciszka. – Co mam powiedzieć pani Bug? – spytałam w krótkiej przerwie między tymi indagacjami. – A dlaczego miałabyś coś mówić, Angliszko. To nie ty ją wyzwałaś. – No, nie. Ale mogę się załoŜyć, Ŝe Brianna nie zamierza jej przeprosić... – A dlaczego miałaby ją przepraszać? – Wzruszył ramionami. – W końcu została sprowokowana. I trudno mi uwierzyć, by pani Bug, Ŝyjąc tak długo, nie usłyszała juŜ kiedyś, Ŝe jest wredną plotkarą i intrygantką. WyŜali się męŜowi i jutro wszystko znów będzie po staremu. – No cóŜ – powiedziałam bez przekonania. – MoŜe i tak. Ale Bree i Roger... Uśmiechnął się do mnie, a jego ciemne niebieskie oczy zwęziły się w szparki. – Nie powinnaś się zamartwiać kaŜdą burzą, mo chridhe – zauwaŜył. Wyciągnął rękę nad stołem i poklepał mnie po dłoni. – Roger Mac i jego dziewczyna muszą to załatwić między sobą, a wyglądało na to, Ŝe chłopak nieźle radzi sobie z sytuacją. Wybuchnął śmiechem, a ja zawtórowałam mu niechętnie. – No cóŜ, będę musiała się zamartwiać, jeśli złamała mu nogę – zauwaŜyłam, wstając po śmietankę do kawy. – Przyczołga się prawdopodobnie, Ŝebym ją złoŜyła. Jakby w odpowiedzi, ktoś zapukał do tylnych drzwi. Zastanawiając się, dlaczego Roger miałby pukać, otworzyłam i ze zdumieniem zobaczyłam bladą twarz Thomasa Christiego. *** Był nie tylko blady, ale teŜ spocony, a dłoń miał owiniętą zakrwawioną szmatą. – Nie chciałbym przeszkadzać, madam – oznajmił sztywno. – Poczekam... jak będzie pani miała wolną chwilę. – Absurd – odparłam zwięźle. – Niech pan wejdzie do gabinetu, dopóki jest

jeszcze trochę światła. Starałam się unikać wzroku Jamiego, ale zerknęłam na niego, nachylając się, by wsunąć ławę pod stół. Właśnie nakrywał moją filiŜankę spodkiem, spoglądając na Toma Christiego z wyrazem skupienia na twarzy, jakie ostatnim razem widziałam u rysia obserwującego stado kaczek na niebie. Nie było w nim zniecierpliwienia, jedynie chłodne zainteresowanie. Christie natomiast nie interesował się przezornie niczym z wyjątkiem swej okaleczonej ręki. Okna mojego gabinetu wychodziły na wschód i południe – chodziło o to, by jak najpełniej wykorzystać poranne światło. Ale nawet przed zachodem słońca pomieszczenie wypełniał miękki blask – to promienie zachodzącego słońca odbijały się od połyskliwych liści kasztanowego zagajnika. Wszystko w gabinecie było skąpane w złotej mgiełce, tylko twarz Toma Christiego była zielona. – Niech pan siada – poleciłam, podsuwając mu pospiesznie stołek. Kolana załamały się pod nim, kiedy zajmował wskazane miejsce; wylądował na taborecie nie tak miękko, jak zamierzał, i uderzył się w rękę, co wyrwało mu z ust cichy okrzyk bólu. PrzyłoŜyłam kciuk do tętnicy na jego nadgarstku, by powstrzymać krwawienie, i odwinęłam opatrunek. ZwaŜywszy na jego zachowanie, spodziewałam się, Ŝe ma powaŜnie uszkodzony palec albo moŜe nawet dwa, ale stwierdziłam ze zdziwieniem zwykłe skaleczenie u podstawy kciuka, biegnące aŜ do przegubu dłoni, dość głębokie i odsłaniające tkankę. WciąŜ krwawiło, nie przeciął sobie jednak większych naczyń krwionośnych i na szczęście tylko nieznacznie naruszył ścięgno palca; mogłam sobie z tym poradzić, zakładając parę szwów. Spojrzałam na niego, chcąc mu to powiedzieć, i ujrzałam, jak oczy uciekają mu w głąb czaszki. – Na pomoc! – wrzasnęłam, puszczając jego rękę i chwytając go za ramiona, gdy zaczął osuwać się do tyłu. Odpowiedzią na moje wołanie był łoskot przewracanego stołka i pospieszny tupot; po chwili do gabinetu wpadł Jamie. Ujrzawszy, Ŝe słaniam się pod cięŜarem Christiego, chwycił go za kark i pchnął niczym szmacianą lalkę, zmuszając do włoŜenia głowy między kolana. – Bardzo z nim źle? – spytał i zerknął na skaleczony, ociekający krwią nadgarstek. – Mam go połoŜyć na stole? – Chyba nie. – Trzymałam dłoń pod szczęką Toma, szukając pulsu. – Nie jest powaŜnie ranny, tylko zemdlał. JuŜ odzyskuje przytomność. – Niech – pan przez chwilę nie podnosi głowy, zaraz poczuje się pan lepiej – zwróciłam się do Toma,

który oddychał cięŜko jak parowóz, ale trochę się juŜ uspokoił. Jamie zabrał dłoń z jego karku i otarł ją o kilt z wyrazem lekkiego obrzydzenia. Christie był zlany zimnym potem; mnie teŜ kleiła się od niego ręka, ale podniosłam z podłogi szmatkę i wytarłam się dyskretnie. – Chciałby się pan połoŜyć? – spytałam, zaglądając mu w twarz. WciąŜ był upiornie blady, ale potrząsnął przytomnie głową. – Nie, madam. Czuję się dobrze. Tylko przez chwilę było mi słabo. – Mówił chrapliwie, ale dość mocnym głosem, więc zadowoliłam się przyciskaniem szmatki do rany, by zatamować kapiącą krew. Jemmy stał w drzwiach, przyglądając się szeroko otwartymi oczami, ale nie okazując szczególnego niepokoju; widok krwi nie był dla niego niczym nowym. – Mam ci przynieść kropelkę, Tom? – spytał Jamie, patrząc badawczo na Christiego. – Wiem, Ŝe nie przepadasz za mocnymi trunkami, ale teraz warto się chyba napić, prawda? Christie poruszał przez chwilę ustami, potem potrząsnął głową. – Ja... nie. MoŜe... trochę wina? – UŜywaj po trosze wina dla Ŝołądka twego, jak powiedziano w Piśmie, co? Tak, doskonale. Nie martw się, przyniosę ci. – Jamie poklepał go zachęcająco po ramieniu i oddalił się pospiesznie, biorąc Jemmy'ego za rękę. Usta Christiego zacisnęły się w grymasie niechęci. ZauwaŜyłam juŜ, Ŝe jak niektórzy protestanci Tom Christie uwaŜał Biblię za dokument skierowany głównie do siebie i powierzony mu w celu roztropnego przekazywania jego treści ludowi. Tym samym bardzo nie lubił, gdy katolicy – na przykład Jamie – cytowali ją w rozmowie. ZauwaŜyłam teŜ, Ŝe Jamie wiedział o tym i korzystał z kaŜdej okazji, by coś zacytować. – Co się stało? – spytałam, chcąc zająć czymś Christiego, ale teŜ dlatego, Ŝe byłam ciekawa. Christie oderwał gniewne spojrzenie od drzwi i popatrzył na swoją lewą rękę – po czym prędko odwrócił wzrok, znów blednąc. – Wypadek – odparł szorstko. – Ścinałem sitowie; nóŜ mi się ześlizgnął. Jego prawa ręka zwiotczała trochę, kiedy to powiedział; spojrzałam na nią. – AleŜ to nic dziwnego! – zauwaŜyłam. – Niech pan trzyma lewą rękę w górze. Uniosłam mu owiniętą lewą rękę nad głowę, po czym sięgnęłam po drugą. Cierpiał na schorzenie prawej ręki zwane przykurczem Dupuytrena – tak w kaŜdym razie miało być określone za sześćdziesiąt czy siedemdziesiąt lat, kiedy to opisał je baron o tym nazwisku. Wywołane przez zgrubienie i skrócenie włóknistej

osłony utrzymującej na swoim miejscu ścięgna przy zginaniu palców, powodowało, Ŝe palec serdeczny wykrzywiał się w stronę dłoni. W zaawansowanych stanach schorzenie obejmowało teŜ mały palec, a czasem nawet środkowy. U Toma Christiego od czasu gdy miałam okazję przyjrzeć się dokładnie jego dłoni, sytuacja trochę się pogorszyła. – A nie mówiłam? – oznajmiłam retorycznie, pociągając delikatnie zakrzywione palce. Środkowy jeszcze dawał się odgiąć do połowy; serdeczny i mały z trudem moŜna było oderwać od dłoni. – Mówiłam, Ŝe się pogorszy. Nic dziwnego, Ŝe nóŜ się ześlizgnął. Dziwię się, Ŝe w ogóle zdołał go pan utrzymać. Pod starannie przyciętą brodą o barwie soli i pieprzu pojawił się nieznaczny rumieniec. Tom Christie odwrócił głowę. – Kilka miesięcy temu bez trudu bym sobie z tym poradziła – oświadczyłam, obracając jego dłoń, by ocenić krytycznym okiem zasięg schorzenia. – Sprawa byłaby prosta. Teraz to będzie trochę bardziej skomplikowane, ale chyba uda mi się to skorygować. Drgnął nieznacznie, a rumieniec na jego twarzy pogłębił się. – Ale ja... nie Ŝyczę sobie... – Nie obchodzi mnie, czego pan sobie Ŝyczysz – powiedziałam, kładąc zdeformowaną dłoń na jego kolanach. – Jeśli nie pozwoli pan zoperować sobie ręki, za pół roku będzie bezuŜyteczna. Ledwie moŜe nią pan pisać, nie mylę się? Jego oczy, głęboko szare i zalęknione, napotkały mój wzrok. – Mogę pisać – zapewnił, ale mogłabym przysiąc, Ŝe dosłyszałam w jego głosie ogromny niepokój. Tom Christie był wykształconym człowiekiem, miejscowym nauczycielem. Przychodzili do niego ludzie z Ridge, prosząc o pomoc w układaniu listów czy dokumentów prawnych. Był z tego bardzo dumny; wiedziałam, Ŝe groźba utraty owej moŜliwości to najlepszy argument, jakim dysponuję – i nie była to groźba bez pokrycia. – JuŜ niedługo – zapewniłam i uniosłam znacząco powieki, by dobrze zrozumiał. Przełknął nerwowo, ale nim zdąŜył cokolwiek powiedzieć, pojawił się Jamie z dzbankiem wina. – Lepiej jej posłuchaj – doradził Christiemu, stawiając naczynie na szafce. – Wiem, co to znaczy pisać ze sztywnym placem, no nie? – Wyciągnął prawą dłoń i zgiął ją z ponurą miną. – Gdyby mogła to naprawić tym swoim noŜem, od razu połoŜyłbym dłoń na pieńku. – Problem Jamiego stanowił niemal odwrotność schorzenia, na jakie cierpiał Christie, choć efekt był bardzo podobny. Palec serdeczny został tak mocno

pokiereszowany, Ŝe stawy obumarły; nie dało się go zginać. W konsekwencji dwa palce po bokach mogły się poruszać w ograniczonym zakresie, choć torebki stawowe pozostały nietknięte. – RóŜnica polega na tym, Ŝe stan twojej ręki się nie pogarsza – oznajmiłam Jamiemu. – A jego tak. Christie skinął nieznacznie i wsunął prawą dłoń między uda, jakby chciał ją ukryć. – No dobrze – powiedział niepewnie. – Choć moŜna z tym trochę zaczekać. – Przynajmniej dopóki moja Ŝona nie upora się z tą drugą ręką – zauwaŜył Jamie, nalewając wino do kubka. – Proszę... moŜesz trzymać, czy mam... ? Skinął pytająco i podsunął Christiemu kubek, jakby chciał go napoić, ten jednak gwałtownym ruchem wysunął z zakamarków odzienia prawą rękę. – Dam radę – warknął i wziął wino – trzymając nieporadnie kubek między kciukiem i palcem wskazującym. Zaczerwienił się jeszcze bardziej. Lewą rękę wciąŜ trzymał wysoko w górze. Wyglądał głupio i tak się z pewnością się czul. Jamie nalał do drugiego kubka i podał mnie, nie zwaŜając na to, Ŝe przecieŜ powinnam się zająć ręką Christiego. Uznałabym to za coś naturalnego, gdybym nie była świadoma skomplikowanych relacji między nimi. Zawsze coś w ich stosunkach zgrzytało, choć udawało im się zachowywać zewnętrzne pozory obopólnej sympatii. Gdyby chodziło o kogoś innego, pokazanie przez Jamiego jego kalekiej dłoni oznaczałoby chęć dodania odwagi, wyraz braterstwa w obliczu niepełnosprawności. W odniesieniu do Toma Christiego mógł to być świadomy gest współczucia, w którym jednak kryła się niezamierzona groźba. Rzecz w tym, Ŝe ludzie przychodzili do Jamiego po pomoc znacznie częściej niŜ do Toma. Jamie cieszył się powszechnym szacunkiem i sympatią pomimo swej niepełnosprawnej dłoni. Christie natomiast nie był zbyt popularny; gdyby utracił zdolność pisania, mógł utracić równieŜ swoją niepewną pozycję społeczną. Poza tym – co bez ogródek wyraziłam – nie istniało ryzyko, Ŝe z dłonią Jamiego będzie coraz gorzej. Christie zmruŜył nieznacznie oczy nad swoim kubkiem wina. Groźba, zamierzona czy nie, nie uszła jego uwagi. Nic dziwnego; Tom był z natury podejrzliwy i skłonny dopatrywać się gróźb nawet tam, gdzie ich nie było. – Myślę, Ŝe krwawienie trochę ustało; pozwoli pan, Ŝe się tym zajmę – zaproponowałam i ujęłam delikatnie jego lewą dłoń, po czym odwinęłam ją. Krwawienie ustało. Kazałam mu włoŜyć dłoń do miski z wodą zagotowaną z

czosnkiem, dodałam kilka kropel etanolu dla dokładniejszej dezynfekcji i zabrałam się do przygotowywania narzędzi. Zaczęło się ściemniać, zapaliłam więc lampę na alkohol, którą skonstruowała dla mnie Brianna. W świetle jasnego równego płomienia mogłam zauwaŜyć, Ŝe twarz Christiego utraciła juŜ swój gniewny rumieniec. Nie był teŜ juŜ taki blady, lecz patrzył podejrzliwie jak ofiara na drapieŜnika, wodząc wzrokiem za moimi dłońmi, gdy rozkładałam nici chirurgiczne, igły i noŜyce, wszystko czyste i lśniące w ostrym blasku lampy. Jamie nie poruszył się, tylko stał oparty o szafkę, popijając swoje wino – przypuszczalnie na wypadek gdyby Christie ponownie zamierzał zemdleć. Przez dłoń i ramię Toma przebiegło nieznaczne drŜenie, choć kończyna spoczywała unieruchomiona na stole. Znów oblał się potem; wyczuwałam jego woń, kwaśną i ostrą. Właśnie ten zapach, na wpół zapomniany, ale znajomy, uświadomił mi pewną trudność: to był strach. Christie bał się być moŜe krwi, a na pewno bólu. Nie odrywałam wzroku od tego, co robiłam, pochylona nisko, by nie było widać wyrazu mojej twarzy. Powinnam była zrozumieć to wcześniej; i zrozumiałabym, myślałam, gdybym nie miała przed sobą męŜczyzny. Tymczasem ta jego bladość, omdlenie... nie z powodu utraty krwi, ale szoku wywołanego jej widokiem. Rutynowo zszywałam dorosłych męŜczyzn i chłopców; uprawa ziemi w górach była cięŜką, niebezpieczną pracą i ciągle opatrywałam rany od siekiery czy motyki, skaleczenia powstałe przy zbiorze ziemniaków, ugryzienia świń, uszkodzenia czaszki, gdy ktoś się potknął i przewrócił, czy inne drobne skaleczenia, które wymagały załoŜenia szwów. Moi pacjenci zachowywali się na ogół całkiem spokojnie, traktując zabiegi stoicko, po czym natychmiast wracali do pracy. Ale niemal wszyscy męŜczyźni byli szkockimi góralami, jak sobie teraz uświadomiłam, a wielu słuŜyło niegdyś w wojsku. Tom Christie natomiast pochodził z miasta, z Edynburga – siedział w więzieniu w Ardsmuir jako zwolennik jakobitów, ale nigdy nie walczył. Był oficerem intendentury. Uświadomiłam sobie nagle z zaskoczeniem, Ŝe pewnie nie widział nigdy prawdziwej bitwy, nie mówiąc juŜ o codziennych zmaganiach z naturą, których wymagała uprawa ziemi w szkockich górach. Przypomniałam sobie o Jamiem, który wciąŜ stał w cieniu, popijając wino i przyglądając się moim zabiegom z nieco ironiczną obojętnością. Zerknęłam na niego przelotnie; stał z niezmiennym wyrazem twarzy, choć gdy

napotkał mój wzrok, skinął nieznacznie głową. Tom Christie zagryzał wargę; słyszałam cichy świst jego oddechu. Nie widział Jamiego, zdawał sobie jednak sprawę, Ŝe cały czas jest w gabinecie; dobitnie świadczyła o tym sztywność, z jaką siedział. MoŜe odczuwał strach, ale miał w sobie dość odwagi. Sprawiałabym mu znacznie mniej bólu, gdyby zdołał się odpręŜyć, rozluźnić mięśnie ramienia i dłoni. Mogłam poprosić Jamiego, Ŝeby wyszedł, ale juŜ prawie skończyłam. Z westchnieniem zmęczenia, ale i zdziwienia zacisnęłam ostatni węzeł i odłoŜyłam noŜyce. – W porządku – oznajmiłam, przykładając na ranę maść z rudbekii, po czym sięgnęłam po czysty płócienny bandaŜ. – Proszę tego nie zabrudzić. Przygotuję trochę świeŜej maści; niech pan przyśle po nią Malvę. I proszę przyjść za tydzień na zdjęcie szwów. Zawahałam się, spoglądając na Jamiego. Z niechęcią myślałam o tym, by wykorzystać jego obecność jako szantaŜ, ale miałam na uwadze dobro Toma Christiego. – I wtedy zajmę się prawą ręką, dobrze? – zaproponowałam zdecydowanym tonem. WciąŜ się pocił, choć na twarz zaczęły mu z wolna wracać kolory. Spojrzał na mnie, a potem odruchowo na Jamiego, który uśmiechnął się lekko. – Nie ociągaj się, Tom – powiedział. – śaden kłopot. To będzie tylko drobne nacięcie. Ze mną było gorzej. Słowa te zostały wypowiedziane obojętnym tonem, ale równie dobrze mogły być wypisane ognistymi literami. „Ze mną było gorzej". Twarz Jamiego wciąŜ kryła się w cieniu, ale oczy były dobrze widoczne; zauwaŜyłam, Ŝe zwęŜają się w uśmiechu. Tom Christie nadal zachowywał sztywną postawę. Zmierzył się z Jamiem wzrokiem, zaciskając zniekształconą dłoń na zabandaŜowanej kończynie. – Tak – oznajmił, oddychając cięŜko. – Dobrze. Niech będzie. Wstał gwałtownie, przewracając stołek, i ruszył w stronę drzwi, lekko chwiejnym krokiem, jak człowiek po wypiciu mocnego drinka. Przystanął na progu, szukając gałki. Po chwili zebrał się w sobie i odwrócił, po czym spojrzał na Jamiego. – Będzie to przynajmniej honorowa blizna – powiedział, oddychając tak cięŜko, Ŝe aŜ potykał się o własne słowa. – NieprawdaŜ, MacDubh? Jamie wyprostował się gwałtownie, ale Christie był juŜ za drzwiami i ruszył w

głąb korytarza tak mocnym krokiem, Ŝe zadzwoniły cynowe talerze na półce kuchennej. – Ty podły draniu! – rzucił Jamie tonem, w którym pobrzmiewał gniew i jednocześnie zdumienie. Jego lewa dłoń zacisnęła się odruchowo w pięść, a ja pomyślałam sobie, Ŝe Christie dobrze zrobił, wychodząc tak pospiesznie. Nie bardzo wiedziałam, co się między nimi kiedyś wydarzyło – czy teŜ co się działo – ale odczuwałam ulgę, Ŝe Christie sobie poszedł. Czułam się jak garstka ziarna rzucona w Ŝarna między dwa kamienie, z których kaŜdy chce zetrzeć powierzchnię drugiego, nie bacząc na nieszczęsne ziarno pośrodku. – Nigdy nie słyszałam, by Tom Christie nazywał cię MacDubh – zauwaŜyłam ostroŜnie, odwracając się, by posprzątać po zabiegu. Christie nie znał oczywiście gaelickiego, ale nigdy się nie zdarzyło, by w stosunku do Jamiego uŜył przydomku, którym wciąŜ posługiwali się inni ludzie z Ardsmuir. Christie zawsze nazywał Jamiego „panem Fraserem" albo po prostu „Fraserem" – w chwilach pozornej serdeczności. Jamie prychnął pogardliwie na szkocką modłę, potem sięgnął po opróŜniony do połowy kubek Christiego i po gospodarsku go osuszył. – Nie, nigdy, pieprzony Angielczyk. – Dostrzegł wyraz mojej twarzy i uśmiechnął się krzywo. – Przepraszam, Angliszko, to nie odnosi się do ciebie. Wiedziałam o tym; wypowiedział to słowo zupełnie z inną intonacją, z goryczą, która mnie uderzyła; i przypomniała mi, Ŝe owo szkockie określenie w normalnych okolicznościach bynajmniej nie jest przyjacielskim mianem Anglika. – Dlaczego tak go nazywasz? – spytałam zaciekawiona. – I co on miał na myśli, mówiąc o „honorowej bliźnie"? Spuścił wzrok i nie odpowiadał przez chwilę; sztywne palce jego prawej dłoni wybijały bezgłośny rytm na udzie. – Tom Christie to przyzwoity człowiek. Ale teŜ, na Boga, zarozumiały sukinsyn! – powiedział w końcu, a potem spojrzał na mnie i uśmiechnął się ze smutkiem. – Przez osiem lat Ŝył w celi z czterdziestoma męŜczyznami, którzy mówili po gaelicku, a on nie zniŜył się do tego, by z jego ust wyszło choć jedno słowo w tym barbarzyńskim języku! Chryste, nie. Mówił po angielsku, bez względu na to, do kogo się zwracał, a jeśli tamten nie znał angielskiego, to stał jak durny kamień, dopóki ktoś mu tego nie przetłumaczył na jego mowę. – Ktoś taki jak ty? – Robiłem to do czasu do czasu – odparł i zerknął w stronę okna, jakby chciał dojrzeć Christiego, ale zapadła juŜ noc i szyby odbijały tylko niewyraźne wnętrze

gabinetu; widzieliśmy swe widmowe postaci na szkle. – Roger mówił jednak, Ŝe Kenny Lindsay wspominał coś o... pretensjach pana Christiego – zauwaŜyłam delikatnie. – Jamie posłał mi ostre spojrzenie. – Och, naprawdę? W takim razie Roger Mac miał wątpliwości co do przyjęcia Christiego na dzierŜawcę, jak przypuszczam. Kenny nic by nie powiedział, gdyby go nie spytać. ZdąŜyłam się juŜ przyzwyczaić do tego, jak szybko potrafi wyciągać wnioski i jak trafnie oceniać sytuację, nie zamierzałam więc podawać jego słów w wątpliwość. – Nigdy mi o tym nie mówiłeś – powiedziałam, stając przed nim. PołoŜyłam mu dłoń na piersi i spojrzałam w twarz. On teŜ mnie dotknął i westchnął, tak głęboko, Ŝe poczułam, jak wznosi mu się pierś. Potem mnie objął i przyciągnął do siebie; moja twarz oparła się o ciepły materiał jego koszuli. – Ano, to nie było nic naprawdę waŜnego. – I pewnie nie chciałeś myśleć o Ardsmuir? – Nie – przyznał. – Mam dość przeszłości. Moje dłonie spoczywały teraz na jego plecach, a ja uświadomiłam sobie nagle, co Christie miał na myśli. Wyczuwałam przez materiał wstęgi blizn, wypukłe pod moimi palcami jak sznury sieci rybackiej. – Honorowe blizny! – zawołałam, odrywając od niego twarz. – Co za podły drań! Czy to właśnie miał na myśli? Jamie zareagował na moje oburzenie słabym uśmiechem. – Tak, owszem – oświadczył sucho. – Dlatego nazwał mnie MacDubh – by przypomnieć mi o Ardsmuir, Ŝebym na pewno zrozumiał, o co mu chodzi. Widział, jak mnie tam wychłostano. – To... to... – byłam tak wściekła, Ŝe z trudem mogłam mówić. – Szkoda, Ŝe nie przyszyłam mu pieprzonej ręki do jaj! – I to ma być lekarka, która przysięgała, Ŝe nie będzie szkodzić? Jestem zaszokowany, Angliszko. Śmiał się teraz, ale mnie to wcale nie bawiło. – Obrzydliwy mały tchórz! Boi się krwi, wiedziałeś o tym? – Owszem, wiedziałem. Nie moŜna Ŝyć z kimś w jednej celi i nie dowiedzieć się o nim róŜnych rzeczy, a co dopiero czegoś takiego. – Trochę spowaŜniał, ale w kącikach ust wciąŜ błąkał mu się cierpki uśmiech. – Kiedy przyprowadzili mnie z

chłosty, zbladł jak papier i zwymiotował w kącie, a potem połoŜył się twarzą do ściany. Nie zwracałem na to uwagi, ale pamiętam, jak sobie pomyślałem, Ŝe to trochę nieprzyzwoite; to ja wyglądałem jak krwawa miazga, więc dlaczego zachowywał się niczym panienka, która ma wapory? Prychnęłam oburzona. – Nie rób sobie z tego Ŝartów! Jak śmiał? I co chciał przez to powiedzieć. .. Wiem, co się wydarzyło w Ardsmuir... Te blizny są właśnie z pewnością honorowe, i wszyscy tam o tym wiedzieli! – Ano, moŜe – powiedział, juŜ bez cienia wesołości. – Wtedy. Ale kiedy mnie postawili, wszyscy mogli zobaczyć, Ŝe juŜ wcześniej byłem wychłostany. I nikt nigdy nie powiedział ani słowa o tych bliznach. AŜ do dzisiaj. Jego słowa zamknęły mi usta. Chłosta była nie tylko aktem okrucieństwa; była teŜ hańbą – miała nie tylko sprawić ból, ale nieodwracalnie okaleczyć, świadczyć o przestępczej przeszłości tak dobitnie jak wypalone Ŝelazem piętno na policzku albo przycięte ucho. A Jamie, oczywiście, prędzej dalby sobie wyrwać język, niŜ ujawnić komukolwiek pochodzenie tych blizn, nawet gdyby miał być posądzony o popełnienie jakiegoś niegodziwego czynu. Przywykłam do tego, Ŝe Jamie nie zdejmuje koszuli w niczyjej obecności, i nigdy mi nie przyszło do głowy, Ŝe przecieŜ ludzie z Ardsmuir wiedzą o bliznach na jego plecach. A jednak je ukrywał, i wszyscy udawali, Ŝe ich nie ma – wszyscy prócz Toma Christiego. – Hm – mruknęłam. – No cóŜ... Niech go diabli porwą. Dlaczego to powiedział? Jamie parsknął śmiechem. – Bo nie podobało mu się, jak widzę, Ŝe się poci. Chciał się trochę odegrać, jak przypuszczam. – Hm – mruknęłam znów i skrzyŜowałam ręce na piersi. – Skoro o tym wspominasz... dlaczego to zrobiłeś? Jeśli wiedziałeś, Ŝe nie moŜe znieść widoku krwi i jest taki słaby, dlaczego zostałeś w gabinecie i patrzyłeś na niego? – Bo wiedziałem, Ŝe jeśli zostanę, nie piśnie ani nie zemdleje – odparł. – Prędzej pozwoliłby sobie przekłuć oczy rozgrzanymi igłami, niŜ zajęczał w mojej obecności. – Ach, więc zauwaŜyłeś to? – Oczywiście, Angliszko. Jak myślisz, po co tam stałem? Doceniam twoje umiejętności, ale widok zszywanych ran nie pomaga na trawienie. – Obrzucił

pospiesznym spojrzeniem upstrzony krwią prowizoryczny opatrunek na podłodze i skrzywił się. – Myślisz, Ŝe kawa zdąŜyła juŜ wystygnąć? – Podgrzeję ją. Wsunęłam czyste noŜyczki do pochewki, potem wysterylizowałam igłę, którą się posługiwałam, nawlokłam świeŜą jedwabną nić i włoŜyłam do słoja z alkoholem – wciąŜ starając się zrozumieć. Na koniec schowałam wszystko do kredensu i obróciłam się do Jamiego. – Nie boisz się Toma Christiego, prawda? – spytałam. Zamrugał zdumiony i wybuchnął śmiechem. – AleŜ, nie. Skąd ci to przyszło do głowy, Angliszko? – No... widząc, jak się czasem obaj zachowujecie... niczym dzikie barany, które walą się łbami, by sprawdzić, który jest silniejszy. – A, o to ci chodzi. – Machnął lekcewaŜąco ręką. – Mam o wiele twardszą głowę niŜ Tom, i on o tym wie. Ale teŜ nie zamierza ustępować i łazić za mną jak roczne jagnię. – Och? Więc o co ci właściwie chodzi? Czy nie dręczyłeś go w gabinecie tylko dlatego, by udowodnić, Ŝe potrafisz? – Nie. – Człowiek uparty na tyle, by w więzieniu mówić po angielsku do górali szkockich przez osiem lat, jest teŜ dostatecznie uparty, by walczyć ze mną przez następne osiem lat. Ale byłoby dobrze, gdyby sam w to wierzył. Wciągnęłam głęboko powietrze i westchnęłam, potrząsając głową. – Nie rozumiem męŜczyzn. Z głębi jego piersi dobył się cichy śmiech. – Owszem, rozumiesz, Angliszko. Tyle Ŝe wolałabyś nie rozumieć. Gabinet znów prezentował się właściwie, gotów na przyjęcie kolejnych przypadków, jakie mógł przynieść jutrzejszy dzień. Jamie sięgnął po lampę, ale powstrzymałam go, kładąc mu dłoń na ramieniu. – Przyrzekłeś mi szczerość – przypomniałam. – Ale czy na pewno jesteś szczery wobec siebie? Nie prowokowałeś Toma Christiego tylko dlatego, Ŝe rzucił ci wyzwanie? Znieruchomiał. Jego oczy, czyste i bezbronne, dzieliło od moich kilka cali. Uniósł dłoń i przyłoŜył ją do mojego policzka; poczułam na skórze jej ciepło. – Są na świecie dwie osoby, którym nigdy bym nie skłamał, Angliszko – wyznał cicho. – Jedną z nich jesteś ty. A ja jestem drugą. Pocałował mnie delikatnie w czoło, potem nachylił się i zdmuchnął lampę. – Mogę zwodzić samego siebie – dobiegi z ciemności jego głos, a ja ujrzałam

wysoką sylwetkę na tle niewyraźnej plamy światła od strony drzwi, kiedy się wyprostował. – Ale nigdy nie robiłbym tego umyślnie. *** Roger poruszył się nieznacznie i zajęczał. – Chyba złamałaś mi nogę. – Nie złamałam – zapewniła go Ŝona, juŜ spokojniejszym tonem, ale wciąŜ skłonna do kłótni. – Ale mogę ją pocałować, jeśli chcesz. – Byłoby miło. Rozległ się chrzęst siennika wypełnionego plewami kukurydzianymi, kiedy przyjęła odpowiednią pozycję w celu wykonania owego zamiaru – naga, okraczyła od tyłu jego pierś i zaprezentowała widok, który kazał mu zaczął Ŝałować, Ŝe nie zapalili świecy. Całowała go po goleniach; poczuł łaskotanie. ZwaŜywszy jednak na okoliczności, nie miał nic przeciwko temu. Wyciągnął ręce. Z braku światła musiał się zadowolić dotykiem, odczytując kształty jak niewidomy odczytuje tekst Braille'a. – Kiedy miałem jakieś czternaście lat – oznajmił sennie – w pewnym sklepie w Iverness była wyjątkowo śmiała wystawa – śmiała na owe czasy, oczywiście. Był to manekin ubrany jedynie w bieliznę. – Hm? – Tak, róŜowy pas jak się patrzy, podwiązki, wszystko – z odpowiednio dobranym stanikiem. Wszyscy byli zaszokowani. Powstawały komitety protestacyjne, powiadomiono wszystkich duchownych w mieście. Następnego dnia manekin został zdjęty, ale do tej pory cała męska populacja Inverness zdąŜyła się przespacerować przed sklepem, udając obojętność. AŜ do teraz sądziłem, Ŝe była to najbardziej erotyczna rzecz, jaką kiedykolwiek widziałem. Przerwała na chwilę swoje zabiegi, a on wyczuł po jej ruchu, Ŝe spojrzała na niego przez ramię. – Roger – powiedziała tonem zdumienia. – Jesteś chyba zboczeńcem. – Tak, ale obdarzonym umiejętnością widzenia w nocy. Roześmiała się – pragnął ją do tego sprowokować od chwili, gdy udało mu się nad nią zapanować – i teraz dźwignął się szybko, pocałował leciutko z obu stron obiekt swego uwielbienia i opadł z powrotem na poduszkę. Musnęła ustami jego kolano, potem zniŜyła głowę, dotykając policzkiem uda;

jej włosy rozsypały się po jego nogach, chłodne i miękkie jak kaskada jedwabnych nitek. – Przepraszam – powiedziała po chwili cicho. Mruknął coś wyrozumiale i przesunął uspokajającą dłonią po krągłości jej biodra. – Och, niewaŜne. ChociaŜ Ŝałuję, Ŝe tak się stało; chciałbym zobaczyć ich miny na widok tego, czego dokonałaś. Parsknęła, a on poczuł na nogach łaskotanie jej ciepłego oddechu. – I tak nieźle wyglądali. – Ton jej głosu był odrobinę smętny. – Po takiej awanturze nikt by się nie zachwycał. – No cóŜ, masz rację – przyznał. – Ale pokaŜesz im to jutro, kiedy będą w odpowiednim nastroju, by docenić twoje osiągnięcie. Westchnęła i znów go pocałowała w kolano. – Nie myślałam tak – wyznała po chwili. – śe to twoja wina. – Owszem, myślałaś – zauwaŜył, wciąŜ ją głaszcząc. – W porządku. MoŜe masz rację. Przypuszczał, Ŝe to prawda. Nie zamierzał udawać, Ŝe go to nie zabolało, ale nie chciał pozwolić sobie na gniew; nie pomogłoby to Ŝadnemu z nich. – Nie wiesz tego. – Uniosła się nagle, majacząc w mroku niczym obelisk na tle bladego prostokąta – okna. Przerzuciła zwinnie nogę nad jego leŜącym na wznak ciałem i połoŜyła się obok niego. – MoŜe to moja wina. Albo ani twoja, ani moja. MoŜe nie jest jeszcze odpowiedni czas. Otoczył ją ramieniem i przytulił. – Bez względu na przyczynę nie będziemy się nawzajem obwiniać, dobrze? – powiedział. Mruknęła zgodnie i przysunęła się do niego jeszcze bliŜej. Odczuł zadowolenie, ale nie mógł uciec od poczucia winy. Fakty wydawały się oczywiste; poczęła Jemmy'ego po jednej nocy – czy to z nim, czy ze Stephenem Bonnetem, nie wiadomo, ale wystarczył ten jeden raz. Teraz zaś próbowali od wielu miesięcy i zanosiło się na to, Ŝe Jem pozostanie jedynakiem. Być moŜe on, Roger, nie miał tej iskry, jak sugerowała pani Bug i jej towarzyszki. Kto jest twoim tatą? – rozbrzmiewało szyderczym echem gdzieś w zakamarkach jego umysłu – słowa wypowiedziane irlandzkim akcentem. Zakaszlał gwałtownie i opadł na poduszkę, zdecydowany nie zadręczać się tą drobną sprawą.

– No cóŜ, ja teŜ przepraszam – powiedział, zmieniając temat. – MoŜe masz rację, mówiąc, Ŝe zachowuję się tak, jakbym wolał, Ŝebyś gotowała i sprzątała, a nie zajmowała się swoimi eksperymentami chemicznymi. – Bo tak się zachowywałeś – powiedziała uraŜona. – Nie chodziło mi tyle o gotowanie, ile raczej o to, Ŝe moŜesz coś podpalić. – W takim razie bardzo ci się spodoba mój następny projekt – oświadczyła, trącając go w ramię. – Wymaga głównie wody. – Och... dobrze – odrzekł, choć sam wyczuwał nutę niedowierzania w swoim głosie. – Głównie? – Potrzeba teŜ trochę ziemi. – Niczego, co będzie się palić? – Tylko drewno. Odrobina. Nic szczególnego. Przesuwała wolno palcami po jego piersi. Chwycił jej dłoń i ucałował opuszki palców; były gładkie, ale twarde, zrogowaciałe od bezustannego przędzenia, które zapewniało im odzienie. – „KtóŜ znajdzie niewiastę stateczną, gdyŜ nad perły daleko większa jej cena jest? – zacytował. – Szuka wełny i lnu, a pracuje ochotnie rękoma swemi. Kobierce sobie robi; płótno subtelne i szkarłat jej odzieniem jest". – JakŜebym chciała któregoś dnia znaleźć roślinę dającą barwnik, który pozwoliłby mi uzyskać prawdziwy szkarłat – zauwaŜyła tęsknie. – Brakuje mi jasnych kolorów. Pamiętasz tę sukienkę z przyjęcia uniwersyteckiego? Tę czarną z róŜowymi i zielonymi paskami? – Tak, doskonale pamiętam – odparł. W głębi ducha uwaŜał, Ŝe stonowane kolory wyrabianych w domu ubrań są dla niej bardziej odpowiednie; w spódnicach o rdzawej i brązowej barwie, w szarych i zielonych kubrakach wyglądała jak jakiś egzotyczny, uroczy porost. Ogarnięty nagłym pragnieniem, by ją zobaczyć, wyciągnął rękę i zaczął czegoś szukać na stole obok łóŜka. Małe pudełko leŜało tam, gdzie je zostawiła, gdy wrócili z wielkiego domu. Zaprojektowała je tak, by moŜna było się nim posługiwać w ciemności; obrót wieczka wydobywał z wnętrza jeden z małych, woskowanych patyczków, z boku zaś przyklejony był wąziutki pasek szorstkiego metalu, chłodny pod dotykiem jego palców. Ciche „szr!" sprawiło, Ŝe serce Rogera wezbrało swojskością; sekundę później pojawił się maleńki płomyczek wraz z delikatnym tchnieniem siarki – magia. – Nie marnuj ich – uprzedziła, nie mogła się jednak powstrzymać od uśmiechu, tak samo zadowolona z tego widoku jak wówczas, gdy po raz pierwszy mu

pokazała, co udało jej się osiągnąć. Włosy miała rozpuszczone i czyste, świeŜo umyte; połyskiwały na bladej krągłości jej ramienia i spoczywały miękkimi puklami na jego piersi – cynamonowe i bursztynowe, dereszowate i złote, oŜywione płomykiem ognia. – „Nie boi się o czeladź swoje czasu śniegu; albowiem wszystka czeladź jej obłoczy się w szatę dwoistą" – powiedział cicho. Obejmował ją jedną ręką, owijając sobie kosmyk włosów przy jej twarzy wokół palca, tak jak ona przędzę. Jej długie powieki były na wpół przymknięte jak u kota wygrzewającego się w słońcu, ale uśmiech wciąŜ trwał na szerokich, miękkich ustach – wargach, które raniły, a potem koiły. Skóra płonęła światłem, a pod prawym uchem widać było brązowy pieprzyk. Mógł patrzeć na nią bez końca, ale płomień schodził coraz niŜej. Nim zdąŜył dotknąć jego palców, nachyliła się i zdmuchnęła go. A potem, w ciemności przepojonej wonią dymu, szepnęła mu w ucho: – „Serce męŜa jej ufa jej. Dobrze mu czyni, a nie źle, po wszystkie dni Ŝywota swego".

22. Zaczarowanie Tom Christie nie zjawił się w gabinecie, ale przysłał po maść córkę Malvę. Dziewczyna była ciemnowłosa, szczupła i cicha, ale wydawała się inteligentna. Słuchała uwaŜnie, gdy pytałam ją o wygląd rany – jak na razie wszystko było w porządku, trochę zaczerwienienia, ale ropienie nie wystąpiło, nie było czerwonawych smug wzdłuŜ przedramienia – a następnie wyjaśniałam, jak stosować maść i zmieniać opatrunek. – A więc dobrze – powiedziałam, wręczając jej słoik. – Gdyby zaczął gorączkować, wezwij mnie. Jeśli nic się nie będzie działo, niech przyjdzie za tydzień na zdjęcie szwów. – Tak, madam. Nie odwróciła się jednak i nie wyszła, tylko zwlekała, a jej spojrzenie przesuwało się po wzgórkach suszących się ziół na podkładkach z gazy i wyposaŜeniu mojego gabinetu. – Potrzebujesz jeszcze czegoś, kochana? A moŜe chcesz jeszcze o coś spytać? Wydawało się, Ŝe doskonale zrozumiała moje polecenia – ale być moŜe chodziło jej o jakąś bardziej osobistą sprawę. Bądź co bądź, nie miała matki. – Owszem – odparła i wskazała głową stół. – Zastanawiałam się, co pisze pani w tej duŜej czarnej księdze. – W tej? Och, to moje notatki medyczne i receptury... to znaczy przepisy na leki. Widzisz? – Obróciłam ksiąŜkę i otworzyłam na stronie, gdzie umieściłam szkic zniszczeń, jakim uległy zęby panny Myszy. Szare oczy Malvy błysnęły zaciekawieniem; nachyliła się bardziej, Ŝeby przeczytać tekst, trzymając złoŜone dłonie za plecami, jakby się lękała, Ŝe niechcący dotknie ksiąŜki. – Nie bój się – powiedziałam, rozbawiona jej ostroŜnością. – MoŜesz ją przejrzeć, jeśli chcesz. Podsunęłam jej notatnik, a ona cofnęła się, wystraszona. Popatrzyła na mnie, marszcząc niepewnie czoło, ale gdy się do niej uśmiechnęłam, westchnęła podekscytowana i wyciągnęła rękę, by przewrócić kartkę. – O! Rysunek na stronie nie był mój, tylko doktora Daniela Rawlingsa – przedstawiał usunięcie martwego dziecka z macicy za pomocą przeróŜnych narzędzi słuŜących do rozszerzania i łyŜeczkowania. Rzuciłam okiem na stronę, po czym szybko odwróciłam wzrok. Rawlings nie był artystą, ale miał brutalną

umiejętność uchwycenia realiów sytuacji. Malva nie wydawała się jednak poruszona, wręcz przeciwnie, spoglądała z ogromnym zaciekawieniem, a ja obserwowałam ją ukradkiem. Najbardziej interesowały ją oczywiście rysunki, ale czasem zatrzymywała się przy jakiejś stronie, by przeczytać równieŜ komentarz czy przepis na lek. – Dlaczego zapisuje pani to, co zrobiła? – spytała, unosząc brwi. – Leki, to rozumiem, chodzi o to, Ŝeby nie zapomnieć, jak się je robi, ale dlaczego umieszcza pani tu rysunki i opisuje, jak obcięła odmroŜony palec u nogi? Innym razem robiłaby to pani inaczej? – Czasem tak bywa – wyjaśniłam, odkładając na bok łodygę wysuszonego rozmarynu, którą obierałam z igieł. – Zabiegi chirurgiczne nigdy nie są takie same. KaŜde ciało jest trochę inne i choć podstawowy zabieg wiele razy moŜe przebiegać tak samo, niektóre szczegóły za kaŜdym razem się róŜnią, czasem są to drobiazgi, a czasem całkiem powaŜne elementy. Ale notuję wszystko, co robiłam, z kilku powodów – dodałam, odsuwając swój stołek i podchodząc do niej. Odwróciłam kilka kolejnych kartek i zatrzymałam się na dokumentacji licznych schorzeń, na jakie uskarŜała się stara babcia MacBeth – lista była tak długa, Ŝe dla własnej wygody uszeregowałam ją w porządku alfabetycznym, zaczynając od „artretyzmu-wszystkie stawy", poprzez „ból ucha", „niestrawność i omdlenia", i tak przez dwie kolejne strony, kończąc na „wypadaniu macicy". – Chodzi o to, Ŝebym wiedziała, co stosowałam u konkretnej osoby i co się dalej działo, tak abym później, jeśli ta osoba będzie wymagała leczenia, mogła tu zajrzeć i znaleźć dokładny opis wcześniejszego jej stanu. śeby porównać, rozumiesz? Przytaknęła gorliwie. – Tak, rozumiem. śeby pani wiedziała, czy mu się pogarsza, czy polepsza. Dlaczego jeszcze? – No cóŜ, najwaŜniejszy powód jest taki, by jakiś inny lekarz, ktoś, kto zjawi się później, mógł to przeczytać i zobaczyć, jak robiłam to czy tamto – – wyjaśniłam, starannie dobierając słowa. – Dzięki temu będzie mógł się zorientować, jak wykonać coś, czego sam nigdy nie robił, albo jak wykonać to lepiej. Słuchała w skupieniu. – Chodzi więc o to, Ŝe ktoś mógłby się z tego uczyć – dotknęła delikatnie palcem strony – jak robić to, co pani robiła? śeby nie musiał terminować u innego doktora?

– No cóŜ, najlepiej pobierać nauki u kogoś – odparłam, rozbawiona jej zapałem. – Poza tym pewnych rzeczy nie moŜna się nauczyć z ksiąŜki. Ale jeśli nie ma się od kogo uczyć... – spojrzałam przez okno na panoramę zielonego bezkresu przykrywającego góry – to ksiąŜka jest lepsza niŜ nic. – Gdzie się pani uczyła? – spytała zaciekawiona. – Z tej ksiąŜki? Widzę, Ŝe ktoś tu jeszcze rysował. Czyje to rysunki? Powinnam się zorientować, co się święci. Nie wzięłam jednak pod uwagę bystrości Malvy Christie. – Och... uczyłam się z wielu ksiąŜek – odparłam. – I od innych lekarzy. – Innych lekarzy – powtórzyła jak echo, patrząc na mnie z niekłamaną fascynacją. – A zatem nazywa się pani lekarką? Nie wiedziałam, Ŝe kobiety mogą tak się nazywać. Z tej przyczyny, Ŝe Ŝadna kobieta nie nazywała siebie w tych czasach lekarką czy chirurgiem – ani teŜ nie była za kogoś takiego uznawana. Kaszlnęłam. – No... to tylko nazwa, nic więcej. Wielu ludzi mówi po prostu czarownica albo kabalarka. Albo banlichtne – dodałam. – Ale w gruncie rzeczy chodzi o to samo. Liczy się tylko to, czy wiem, jak pomóc ludziom. – Ban... – potknęła się na nieznanym słowie. – Nigdy wcześniej tego nie słyszałam. – To po gaelicku. W języku szkockich górali, wiesz? Znaczy „kobietauzdrowiciel" czy coś takiego. – Ach, gaelicki. – Po jej twarzy przemknął cień łagodnej drwiny; przypuszczałam, Ŝe przejęła w pewnym stopniu ojcowskie nastawienie do starodawnego języka szkockiego. Musiała jednak dostrzec coś w mojej twarzy, gdyŜ znów pochyliła się nad ksiąŜką. – Kto więc napisał te inne rzeczy? – Człowiek, który się nazywał Daniel Rawlings. – Wygładziłam pogiętą stronę z szacunkiem dla poprzednika. – Był lekarzem z Wirginii. – To ten, który jest pochowany na górskim cmentarzu? – Ach... tak, to on. – Uznałam, Ŝe nie muszę i nie powinnam opowiadać pannie Christie, jak się tam znalazł. Spojrzałam przez okno, by zorientować się, jaka jest pora. – Czy ojcu nie naleŜy się juŜ kolacja? – Och! – wyprostowała się gwałtownie i teŜ spojrzała przez okno, nie kryjąc objawów niepokoju. – Tak, rzeczywiście. – Obrzuciła tęsknym spojrzeniem ksiąŜkę, po czym wygładziła spódnicę i poprawiła czepek, gotowa do odejścia. – Dziękuję, Ŝe pokazała mi pani swoją ksiąŜkę, pani Fraser. – Zrobiłam to z przyjemnością – zapewniłam ją szczerze. – Jeśli tylko zechcesz,

moŜesz przyjść i obejrzeć ją ponownie. Właściwie... gdybyś miała ochotę... – zawahałam się, ale brnęłam dalej, zachęcona jej niekłamanym zainteresowaniem. – Zamierzam usunąć jutro narośl z ucha babci MacBeth. Chciałabyś pójść ze mną do niej i popatrzeć, jak się to robi? Przydałaby mi się jeszcze jedna para rąk – dodałam, widząc, jak w jej oczach niepewność zmaga się z ciekawością. – Och, tak, pani Fraser, bardzo bym chciała! – oznajmiła. – Chodzi tylko o to, Ŝe mój ojciec... – Urwała speszona, ale po chwili jakby się namyśliła. – No... przyjdę. Jestem pewna, Ŝe go przekonam. – MoŜe napiszę do niego liścik? Albo przyjdę i porozmawiam z nim? – podsunęłam. Nagle bardzo zapragnęłam zabrać ją ze sobą na zabieg. Potrząsnęła nieznacznie głową. – Nie, madam, jestem pewna, Ŝe sobie poradzę. – Uśmiechnęła się, ukazując dołeczki. W jej szarych oczach błysnęły iskierki. – Powiem mu, Ŝe widziałam pani czarną ksiąŜkę i Ŝe nie ma w niej Ŝadnych zaklęć, tylko przepisy na herbatki i wywary. Nie będę moŜe wspominać o rysunkach – dodała. – Zaklęcia? – spytałam z niedowierzaniem. – Tak myślał? – Tak – zapewniła mnie. – Ostrzegał, Ŝebym jej nie dotykała, bo moŜe mnie zaczarować. – Zaczarować – mruknęłam rozbawiona. Thomas Christie był przecieŜ nauczycielem. Ale pomyślałam, Ŝe moŜe miał rację; kiedy odprowadzałam Malve do drzwi, spojrzała na ksiąŜkę z niekłamaną fascynacją na twarzy.

23. Znieczulenie Zamknęłam oczy i trzymając dłoń jakieś trzydzieści centymetrów od twarzy, wionęłam to sobie delikatnie w nozdrza, jak jeden z tych parfumeurs, którzy w ParyŜu testowali zapachy. Woń uderzyła mnie niczym fala oceanu, i ze zbliŜonym skutkiem. Ugięły się pode mną kolana, a przed oczami zamigotały czarne kreski. Przestałam dostrzegać róŜnicę między górą a dołem. Za chwilę, jak mi się zdawało, doszłam do siebie; stwierdziłam, Ŝe leŜę na podłodze gabinetu, a pani Bug patrzy na mnie przeraŜona. – Pani Claire! Nic się nie stało? Widziałam, jak pani upada... – Nie – zaskrzeczałam, potrząsając ostroŜnie głową i wspierając się na łokciu. – Niech pani zatka... zatka butelkę korkiem. – Wskazałam nieporadnie duŜą otwartą flaszkę na stole i leŜący obok korek. – Niech pani nie przysuwa tego do twarzy! Odwracając głowę z wyrazem przestrachu, wzięła korek i trzymając na długość ramienia wcisnęła w butelkę. – Fuj, co to takiego? – spytała, cofając się i krzywiąc. Kichnęła potęŜnie w fartuch. – Nigdy nie wąchałam czegoś podobnego, a Najświętsza Panienka mi świadkiem, Ŝe wąchałam mnóstwo róŜnych paskudztw w tym pokoju! – To jest, moja droga pani Bug, eter – wyjaśniłam. WraŜenie wirowania w głowie niemal ustąpiło, odczuwałam za to euforię. – Eter? – Spojrzała zafascynowana na aparat destylacyjny na moim kontuarze; alkohol bulgotał łagodnie w wielkiej szklanej kuli nad niskim płomieniem, a witriol – znany później jako kwas siarkowy – płynął powolutku zakrzywioną rurką, a jego szkodliwy gorący odór czaił się pod wonią ziół i korzeni. – Niezwykłe! A co to jest eter? – Eter usypia ludzi; nie czują bólu, kiedy się ich kroi – wyjaśniłam, podekscytowana swym osiągnięciem. – I wiem juŜ, na kim go wypróbuję. *** – Tom Christie? – powtórzył Jamie. – Mówiłaś mu? – Mówiłam Malvie. Ma nad nim popracować, trochę go zmiękczyć. Jamie prychnął pogardliwie. – Mogłabyś przez dwa tygodnie gotować Toma Christiego w mleku, a wciąŜ byłby twardy jak głaz. I jeśli sądzisz, Ŝe będzie słuchał, jak jego córka paple mu o

magicznym płynie, który go uśpi... – Nie, nic mu nie powie o eterze. Ja to zrobię – zapewniłam. – Ma go tylko maglować o tę rękę, przekonywać, Ŝe powinien poddać się zabiegowi. – Hm. – Jamie wciąŜ miał wątpliwości, choć nie tylko z powodu Toma Christiego, jak się zdawało. – Ten twój eter, Angliszko... mogłabyś nim zabić? Prawdę powiedziawszy, martwiła mnie taka moŜliwość, i to bardzo. Często przeprowadzałam operacje z zastosowaniem eteru – był to dość bezpieczny środek znieczulający. Ale ten wyprodukowany domowym sposobem, w dodatku podawany ręcznie... Poza tym ludzie umierali z powodu komplikacji przy znieczuleniu nawet przy zachowaniu najwyŜszej ostroŜności, pod opieką wyszkolonych anestezjologów dysponujących wszelkiego rodzaju sprzętem reanimacyjnym. Pamiętałam teŜ Rosamund Lindsay, której przypadkowa śmierć od czasu do czasu nawiedzała moje sny. Ale z drugiej strony, szansa posiadania dobrego środka znieczulającego, moŜliwość przeprowadzania bezbolesnych operacji... – Mogłabym – przyznałam. – Zawsze istnieje takie ryzyko. Eter jest jednak tego wart. Jamie spojrzał na mnie podejrzliwie. – Ach tak? Tom teŜ tak uwaŜa? – No cóŜ, dowiemy się. Wyjaśnię mu wszystko dokładnie, a jeśli się nie zgodzi... to się nie zgodzi. Ale mam nadzieję, Ŝe powie „tak"! Jamie skrzywił kąciki ust i potrząsnął głową. – Jesteś jak mały Jem, który dostał swoją zabawkę, Angliszko. UwaŜaj, Ŝeby kółka nie odpadły. Zanim zdobyłam się na odpowiedź, ukazała się przed nami chata Archa Buga i on sam; siedział na progu i pykał spokojnie z glinianej fajeczki. Wyjął ją z ust i zaczął się podnosić, ale Jamie skinął, Ŝeby nie wstawał. – Ciamar a tha thu, a charaid. Arch odpowiedział swoim zwyczajowym „mhm", w którym pobrzmiewał ton serdeczności i powitania. Potem spojrzał na mnie, podnosząc białą brew, i wskazał cybuchem fajki ścieŜkę, co miało znaczyć, Ŝe jego Ŝona jest w naszym domu, jeśli to właśnie jej szukam. – Nie, wybieram się właśnie do lasu na zbiory – oznajmiłam, pokazując mu pusty koszyk. – Ale pani Bug zostawiła swoje robótki ręczne. Mogę je dla niej zabrać?

Przytaknął i zmruŜył oczy, uśmiechając się z fajką w zębach. Przesunął uprzejmie swoje szczupłe pośladki, Ŝebym mogła wejść obok niego do chaty. Usłyszałam za plecami zachęcające „mhm?" i poczułam, jak uginają się deski ganku, gdy Jamie usiadł obok pana Buga. W pomieszczeniu nie było okien, musiałam więc stać przez chwilę bez ruchu, przyzwyczajając oczy do mroku. Była to jednak mała chata i po niespełna pół minucie mogłam dostrzec całe wyposaŜenie – niewiele więcej ponad łóŜko, komodę na pościel i stół z dwoma stołkami. Torba na robótki wisiała na haku na przeciwległej ścianie; podeszłam tam, Ŝeby ją zdjąć. Z ganku za moimi plecami dobiegł szmer męskiej rozmowy i niezwykle rzadki dźwięk głosu pana Buga. Potrafił mówić i mówił, oczywiście, ale pani Bug mówiła tyle i tak często, Ŝe jej małŜonek ograniczał się z reguły do uśmiechu i okazjonalnego „mhm" jako synonimu potwierdzenia lub zaprzeczenia. – Ten Christie – odezwał się teraz z namysłem. – Nie wydaje się panu dziwny, a Sheaumais? – Ano cóŜ, to człowiek z nizin. – Mogłam sobie wyobrazić, jak Jamie wzrusza ramionami. śartobliwe „mhm" pana Buga wskazywało, Ŝe uznał to za wyczerpujące wyjaśnienie; po chwili dał się słyszeć odgłos uporczywego pociągania z fajki, która pewnie przygasła. Otworzyłam torbę, by się upewnić, Ŝe robótka jest w środku; nie było jej tam jednak, musiałam więc tłuc się po chacie, mruŜąc oczy w tym mroku. Jest; ciemna plama czegoś miękkiego w kącie, co spadło ze stołu i zostało odsunięte nogą. – Zrobił coś szczególnie dziwnego? – usłyszałam niezobowiązujące pytanie Jamiego. Zerknęłam w stronę drzwi. Arch Bug skinął głową Jamiemu, ale nie odpowiedział, zajęty zmaganiami ze swoją fajką. Uniósł prawą dłoń i obrócił, pokazując kikuty dwóch palców. – Ano – oznajmił, wypuszczając wraz z tym słowem triumfalny obłok białego dymu z ust. – Spytał mnie, czy bardzo bolało, kiedy mi to robili. Zmarszczył twarz, która upodobniła się do papierowej torby, i parsknął chrapliwie. U Archa Buga był to objaw najwyŜszej wesołości. – Tak? I co mu powiedziałeś, Arch? Arch pociągnął zamyślony z fajki, teraz juŜ sprawnej, po czym ułoŜył wargi i dmuchnął małym idealnym kółkiem dymu. – No, powiedziałem, Ŝe wtedy wcale nie bolało. – Umilkł, a w jego niebieskich

oczach pojawi! się błysk. – MoŜe dlatego, Ŝe leŜałem zimny jak makrela, wstrząśnięty tym, co się stało. Kiedy się ocknąłem, trochę piekło. – Podniósł dłoń i obrzucił ją obojętnym spojrzeniem, potem zerknął przez otwarte drzwi na mnie. – Nie zamierza pani potraktować biednego starego Toma siekierą, madam? Powiada, Ŝe jest pani gotowa wziąć się za jego rękę w przyszłym tygodniu. – Nie zamierzam zrobić mu krzywdy. Mogę zobaczyć? – Wyszłam na ganek i nachyliłam się nad nim, a on pozwolił ująć swoją dłoń, przełoŜywszy posłusznie fajkę do drugiej. Dwa palce, wskazujący i środkowy, były obcięte równo, tuŜ przy kłykciu. Stało się to tak dawno temu, Ŝe kalectwo utraciło swój szokujący charakter, tak typowy dla świeŜych okaleczeń, kiedy umysł wciąŜ widzi to, co powinno być, i stara się na próŜno pogodzić rzeczywistość z oczekiwaniem. Ludzkie ciało jest jednak zadziwiająco plastyczne i rekompensuje w miarę moŜności swe ubytki; w okaleczonej dłoni pozostałe części ulegają czemuś w rodzaju uŜytecznej deformacji, która maksymalizuje ich funkcjonowanie. Badałam ostroŜnie dłoń dotykiem, zafascynowana. Śródręcze przy obciętych palcach było nietknięte, ale okoliczne tkanki skurczyły się i skręciły, cofając nieznacznie tę część dłoni, tak Ŝe dwa pozostałe palce i kciuk mogły stanowić lepszą przeciwwagę; widywałam, jak stary Arch posługuje się tą kończyną z zadziwiającą sprawnością, kiedy trzymał kubek z napojem albo stylisko łopaty. Blizny na kikutach palców wygładziły się i przyblakły, tworząc gładką i twardą powierzchnię. Stawy pozostałych palców były powykrzywiane przez artretyzm, a dłoń jako całość wydawała się tak zniekształcona, Ŝe w ogóle nie przypominała normalnej kończyny – a jednak nie odstręczała swoim wyglądem. Mocna i ciepła, spoczywała w mojej dłoni i prawdę powiedziawszy, była dziwnie interesująca, tak jak interesujący jest stary, obrobiony przez czas kawałek drewna, wyrzucony na brzeg morza. – Zostały obcięte siekierą, prawda? Zastanawiałam się, jakim cudem zdołał się tak skaleczyć, wziąwszy pod uwagę, Ŝe był praworęczny. Cios, który się ześlizgnął, mógł skaleczyć ramię albo nogę, ale Ŝeby tak równo obciąć sobie dwa palce jednej dłoni... Nagle zrozumiałam i mój uścisk nasilił się bezwiednie. O, nie. – Ano, tak. – Wypuścił z ust kłąb dymu. Spojrzałam mu prosto w niebieskie oczy. – Kto to zrobił? – spytałam. – Fraserowie – odparł. Ścisnął mi łagodnie rękę i cofnął swoją, zerkając na Jamiego. – Nie Fraserowie z Lovat. Bobby Fraser z Glenhelm i jego siostrzeniec.

Miał na imię Leslie. – Tak? To dobrze – odparł Jamie, unosząc brew. – Nie chciałbym usłyszeć, Ŝe to jakiś mój bliski krewniak. Arch zachichotał niemal bezgłośnie. Oczy wciąŜ mu błyszczały Ŝywo w otoczce pomarszczonej skóry, ale ten śmiech zabrzmiał tak, Ŝe miałam ochotę się cofnąć. – Wiem. Ja teŜ bym tego nie chciał. Ale to było w roku, kiedy pan się urodził, a Sheaumais, albo nawet trochę wcześniej. I nie ma teraz Fraserów w Glenhelm. Dłoń nie robiła na mnie wraŜenia, ale gdy wyobraziłam sobie, jak doszło do takiego okaleczenia, musiałam zapanować nad sobą, by nie zemdleć. Usiadłam obok Jamiego, nie czekając na zaproszenie. – Dlaczego? – spytałam wprost. – Jak? Zaciągnął się fajką i wypuścił kolejne kółeczko dymu, które zderzyło się z resztkami poprzedniego i rozpłynęło w aromatycznej mgiełce. Zmarszczył nieznacznie czoło i spojrzał na swoją dłoń, spoczywającą teraz na udzie. – No cóŜ. To był mój wybór. Byliśmy łucznikami – wyjaśnił. – Wszyscy męŜczyźni z mojego klanu, wcześnie nas do tego przyuczano. Pierwszy łuk dostałem, gdy miałem trzy lata i zanim skończyłem sześć, potrafiłem trafić kuropatwę w samo serce ze sporej odległości. Mówił z poczuciem dumy, obserwując spod lekko zmruŜonych powiek niewielkie stadko gołębi, które dziobały ziemię obok pobliskich drzew, jakby obliczał, czy uda mu się trafić któregoś. – Słyszałem, jak ojciec opowiadał o łucznikach – odezwał się Jamie. – W Glenshiels. Wielu z nich naleŜało do klanu Grantów, było teŜ kilku Campbellów. Pochylił się, wspierając łokcie na kolanach, zaciekawiony opowieścią, ale teŜ czujny. – Tak, to my. – Arch pykał pracowicie, a dym wił się wokół jego głowy. – Podczołgaliśmy się nocą przez paprocie i ukryliśmy wśród skał nad rzeką w Glenshiels, pod paprociami i jarzębiną. Rosły tak gęsto, Ŝe byliśmy niewidoczni nawet z bliska. Było trochę ciasno – dodał, nachylając się konfidencjonalnie do Jamiego. – Nie moŜna było wstać, Ŝeby się wysikać, a my zjedliśmy kolację i wypiliśmy trochę piwa, nim przeszliśmy na drugą stronę góry. Kucaliśmy jak baby. I staraliśmy się nie zamoczyć cięciw, chowając je pod koszulami, bo padało, a deszcz spływał nam z paproci na szyje. Ale w końcu nadszedł poranek – ciągnął wesoło. – Wstaliśmy na dany sygnał i zaatakowaliśmy. Powiem, Ŝe był to niezły widok – nasze strzały poleciały z góry wprost na tych nieszczęsnych biedaków

biwakujących nad rzeką. Tak, pański ojciec teŜ tam był, a Sheaumais – dodał, wskazując cybuchem fajki na Jamiego. – Wśród tych nad rzeką. Wstrząsnął nim spazm bezgłośnego śmiechu. – A więc nie lubicie się za bardzo – zauwaŜył Jamie sucho. – Wy i Fraserowie. Stary Arch potrząsnął głową, nie okazując cienia zakłopotania. – Ano nie – przyznał. Po chwili zwrócił się do mnie, juŜ trochę powaŜniejszy. – Kiedy więc Fraserowie schwytali jakiegoś Gran ta na swojej ziemi, dawali mu wybór – prawe oko albo dwa palce prawej ręki. Tak czy owak, nigdy więcej nie napiął przeciwko nim swojego łuku. Pocierał z wolna kaleką dłonią o udo, rozprostowując ją, jakby brakujące palce starały się sięgnąć z tęsknotą do śpiewającej cięciwy. Po chwili potrząsnął głową, jakby chciał uwolnić się od tej wizji, i zwinął dłoń w pięść. Odwrócił się do mnie. – Nie zamierzała pani obciąć Christiemu palców, prawda, pani Fraser? – Nie – odparłam wystraszona. – Oczywiście, Ŝe nie. Nie sądzi chyba... Arch wzruszył ramionami, a siwe brwi uniosły się ku rzednącej linii włosów. – Wydaje się, Ŝe bardzo niepokoi go myśl o krojeniu. – Hm – mruknęłam tylko. Będę musiała pomówić z Tomem Christiem. Jamie wstał, zbierając się do odejścia, a ja poszłam odruchowo w jego ślady, strzepując suknię i otrząsając się z pewnej wizji: dłoń młodego człowieka przygwoŜdŜona do ziemi i spadająca z góry siekiera. – Powiedziałeś, Ŝe nie ma juŜ Fraserów w Glenhelm? – spytał w zamyśleniu Jamie, spoglądając z góry na pana Buga. – Leslie, siostrzeniec, byłby spadkobiercą Bobby'ego Frasera, prawda? – Tak, prawda. Fajka zgasła. Pan Bug odwrócił ją i wytrzepał starannie o krawędź ganku. – Zginęli razem, co? Pamiętam, jak ojciec o tym opowiadał. Znaleziono ich w strumieniu. Mówił, Ŝe mieli obcięte głowy. Arch Bug podniósł na niego wzrok, mruŜąc przed słonecznym blaskiem oczy jak jaszczurka. – No cóŜ, a Sheaumais – oznajmił. – Łuk jest jak dobra Ŝona, nie? Zna swego pana i odpowiada na jego dotyk. A siekiera... – Potrząsnął głową. – Siekiera jest jak ladacznica. KaŜdy moŜe jej uŜyć. Z tym samym skutkiem. Dmuchnął w główkę, Ŝeby oczyścić ją z resztek popiołu, wytarł chusteczką i odłoŜył ostroŜnie fajkę na bok – lewą ręką. Potem uśmiechnął się do nas szeroko, ukazując resztki zębów o ostrych krawędziach i Ŝółtych od tytoniu. – Idźcie z Bogiem, Seaumais mac Brian.

*** Kilka dni później wybrałam się do chaty Christiego, Ŝeby zdjąć mu szwy i powiedzieć o eterze. Jego syn Allan siedział na podwórzu i ostrzył nóŜ na noŜnej szlifierce. Skinął mi głową z uśmiechem, ale nie odezwał się, gdyŜ moje słowa zagłuszał zgrzytliwy jazgot obracającego się kamienia. Być moŜe właśnie ten dźwięk był przyczyną obaw Toma Christiego, co po chwili przyszło mi do głowy. – Postanowiłem, Ŝe moja ręka pozostanie taka, jaka jest – oznajmił Tom Christie sztywno, kiedy zdjęłam mu ostatni szew. OdłoŜyłam szczypce i popatrzyłam na niego. – Dlaczego? Na jego policzkach pojawiła się blada czerwień; wstał, unosząc brodę i spoglądając mi ponad ramieniem, by nie napotkać mojego wzroku. – Modliłem się i doszedłem do wniosku, Ŝe skoro to kalectwo jest z woli Boga, to byłoby rzeczą niewłaściwą coś z tym robić. Z trudem stłumiłam nieodpartą chęć, by wykrzyknąć: „Bzdura!". – Niech pan siada – powiedziałam, biorąc głęboki oddech. – Proszę mi powiedzieć, jeśli nie jest to tajemnica, dlaczego Bóg pragnie, Ŝeby Ŝył pan z kaleką dłonią. Mimo wszystko spojrzał na mnie, zaskoczony i wytrącony z równowagi. – Jak to? Nie moją rzeczą jest kwestionować wyroki boskie! – CzyŜby? – zdziwiłam się łagodnie. – Wydawało mi się, Ŝe to właśnie robił pan zeszłej niedzieli. A moŜe to nie pana słuchałam, kiedy pan pytał, co Bóg czyni, pozwalając tym wszystkim katolikom pienić się jak wawrzyn? Rumieniec na jego twarzy przybrał na sile. – Jestem pewien, Ŝe mnie pani źle zrozumiała, pani Fraser. – Przyjął jeszcze sztywniejszą pozę, tak Ŝe niemal przechylał się do tyłu. – Pozostaje jednak faktem, Ŝe niepotrzebna mi jest pani pomoc. – Czy dlatego, Ŝe jestem katoliczką? – spytałam, siadając na taborecie ze złoŜonymi na kolanach dłońmi. – Sądzi pan moŜe, Ŝe wykorzystam sytuację i ochrzczę pana w imieniu Kościoła rzymskiego? – Zostałem juŜ odpowiednio ochrzczony! – warknął. – I będę bardzo wdzięczny, jeśli zachowa pani dla siebie te papieskie poglądy. – Mam umowę z papieŜem – oznajmiłam, rewanŜując mu się twardym spojrzeniem. – Nie ogłaszam bulli w sprawach wiary, a on nie zajmuje się

chirurgią. A teraz, wracając do pańskiej dłoni... – Wola Boga... – zaczął z poprzednim uporem. – Czy to z woli Boga pańska krowa wpadła do wąwozu w zeszłym miesiącu i złamała sobie nogę? – przerwałam mu. – Bo jeśli tak, to – powinien pan ją tam zostawić, Ŝeby zdechła, a nie prosić mojego męŜa, by pomógł ją wyciągnąć, i pozwolić mi nastawić jej nogę. Jak się ma to zwierzę, przy okazji? Widziałam rzeczoną krowę przez okno, pasącą się spokojnie na skraju podwórza. Nie przeszkadzało jej ani ssące cielę, ani podwiązanie, które zastosowałam przy pękniętej kości podpęcinowej. – Czuje się dobrze, dziękuję. – Powiedział nieco zduszonym głosem, choć koszulę pod szyją miał rozpiętą. – To znaczy... – Świetnie w takim razie. Sądzi pan, Ŝe Bóg uwaŜa człowieka za mniej godnego pomocy medycznej niŜ krowę? Wydaje mi się to mało prawdopodobne, zwaŜywszy, co mówił o wróblach i w ogóle. Zsiniał w okolicy Ŝuchwy i trzymał kaleką dłoń w zdrowej, jakby chciał ją uchronić przed moją ingerencją. – Widzę, Ŝe zna pani trochę Biblię – zauwaŜył pompatycznie. – Prawdę mówiąc, przeczytałam ją na własny uŜytek – wyjaśniłam. – Czytam całkiem nieźle, wie pan? Zignorował tę uwagę, a w oczach błysnęły mu nieznaczne iskierki triumfu. – Coś takiego. A więc zna pani zapewne list świętego Pawła do Tymoteusza, w którym powiada: „Aby niewiasta była w milczeniu... ". Zetknęłam się juŜ z pismami świętego Pawła i jego poglądami, miałam teŜ kilka własnych. – Przypuszczam, Ŝe Paweł natknął się na kobietę, która teŜ potrafiła doprowadzić go do gniewu – zauwaŜyłam nie bez współczucia. – Łatwiej uciszyć wszystkie przedstawicielki płci, niŜ zwycięŜyć uczciwie w dyskusji. Spodziewałam się jednak po panu czegoś więcej, panie Christie. – AleŜ to bluźnierstwo! – sapnął, najwyraźniej zaszokowany. – Nie – odparłam. – Chyba Ŝe twierdzi pan, iŜ święty Paweł jest w rzeczywistości Bogiem – a jeśli tak, to właśnie pan dopuszcza się bluźnierstwa. Ale nie spierajmy się – dodałam, widząc, jak wytrzeszcza oczy. – Pozwoli pan, Ŝe... Podniosłam się i zrobiłam krok do przodu; dzieliła nas tak niewielka odległość, Ŝe mogłabym go dotknąć. Cofnął się gwałtownie i wpadł na stół, który się przechylił, a koszyk Malvy, gliniany dzban z mlekiem i cynowy talerz spadły z hukiem na podłogę.

Schyliłam się szybko i podniosłam koszyk, ratując go przed mleczną powodzią. Pan Christie równie szybko złapał szmatę z paleniska i schylił się, by wytrzeć podłogę. Nie zderzyliśmy się głowami, ale nie uniknęliśmy kolizji – straciłam równowagę i oparłam się o niego całym cięŜarem ciała. Złapał mnie odruchowo za ramię, upuszczając ścierkę, po czym cofnął rękę i odsunął się gwałtownie, pozostawiając mnie na kolanach. Sam teŜ klęczał, oddychając cięŜko, ale juŜ w bezpiecznej odległości ode mnie. – Prawda wygląda tak, Ŝe się pan boi – oznajmiłam surowo, celując w niego palcem. – Wcale nie! – Owszem, boi się pan. Podniosłam się z podłogi, postawiłam koszyk na stole i posługując się stopą, wytarłam kałuŜę mleka. – Boi się pan, Ŝe będzie pana bolało, ale nie będzie – zapewniłam go. – Mam lekarstwo zwane eterem; zaśnie pan dzięki niemu i nic nie będzie czuł. Zamrugał zdumiony. – I być moŜe boi się pan, Ŝe straci pan kilka palców i resztę władzy w dłoni. WciąŜ klęczał przy palenisku i patrzył na mnie szeroko otwartymi oczami. – Nie mogę zagwarantować, Ŝe tak się nie stanie – przyznałam uczciwie. – Nie myślę jednak, by tak się stało – lecz człowiek strzela, Pan Bóg kule nosi, czyŜ nie? Przytaknął z wolna, ale się nie odezwał. Odetchnęłam głęboko, wyczerpawszy na razie argumenty. – Myślę, Ŝe mogłabym naprawić pańską rękę – powiedziałam. – Choć nie mogę zagwarantować, Ŝe się uda. Infekcje, komplikacje... Zdarzają się rzeczy nieprzewidziane. Ale... Wyciągnęłam dłoń ku jego kalekiej kończynie. Poruszając się niczym ptak zahipnotyzowany spojrzeniem węŜa, wysunął rękę i pozwolił mi ją ująć. Chwyciłam go za nadgarstek i zmusiłam do wstania; podniósł się z łatwością i stanął przede mną, nie cofając ręki. Wzięłam ją i wygięłam mu zniekształcone palce ku tyłowi, pocierając delikatnie kciukiem zgrubiałe rozścięgno dłoniowe, które ograniczało funkcjonowanie ścięgien. Wyczuwałam to bez trudu, widziałam w myślach, jak rozwiązać ten problem, gdzie naciąć skalpelem i jak będzie się rozstępować zrogowaciała skóra. Długość i głębokość nacięcia w kształcie litery Z, które uwolniłoby jego dłoń od schorzenia i znów uczyniło ją sprawną. – Robiłam to juŜ wcześniej – powiedziałam cicho, naciskając mocniej, by

wyczuć ukryte kości. – I mogę zrobić jeszcze raz, jeśli Bóg da. Pozwoli mi pan? Był tylko trochę wyŜszy ode mnie; patrzyłam mu prosto w oczy i nie cofałam ręki. Jego źrenice miały czysty odcień szarości i wpatrywały się w moją twarz; dostrzegłam w nich jednocześnie lęk i podejrzliwość – ale w ich głębi coś jeszcze. Nagle usłyszałam jego oddech, powolny i równy, i poczułam ciepły powiew na policzku. – W porządku – oświadczył w końcu ochrypłym głosem. Wysunął dłoń z mojego uścisku, nie gwałtownie, raczej niechętnie, i stał tylko, obejmując ją zdrową ręką. – Kiedy? – Jutro – odparłam. – Jeśli pogoda będzie odpowiednia. Potrzebuję dobrego światła – wyjaśniłam, widząc przestrach w jego oczach. – Niech pan przyjdzie rano, tylko proszę nie jeść śniadania. Zabrałam swoje przybory, ukłoniłam się niezgrabnie i wyszłam, czując się dość dziwnie. Allan Christie pomachał mi wesoło na poŜegnanie, po czym wrócił do szlifowania. *** – Myślisz, Ŝe przyjdzie? – spytałam. Byliśmy juŜ dawno po śniadaniu, a Christie się jeszcze nie pojawił. Po niespokojnej nocy, kiedy to śniłam co chwila o maskach nasączonych eterem i chirurgicznych klęskach, nie bardzo wiedziałam, czy chcę, by przyszedł, czy teŜ nie. – Tak, przyjdzie. – Jamie czytał właśnie „North Carolina Gazette" sprzed czterech miesięcy, przeŜuwając jednocześnie resztki cynamonowej grzanki pani Bug. – Posłuchaj, wydrukowali list gubernatora do lorda Dartmoutha, w którym oświadcza, jaka to z nas banda wywrotowych, przebiegłych, złodziejskich drani, i prosi generała Cage'a o przysłanie armaty, dzięki czemu zmusi nas do posłuszeństwa. Zastanawiam się, czy MacDonald wie, Ŝe to jest w prasie. – Naprawdę? – spytałam z roztargnieniem. Wstałam i wzięłam do ręki maskę, na którą patrzyłam podczas śniadania. – No cóŜ, jeśli się zjawi, to lepiej, jak będę przygotowana. Miałam maskę, którą zrobiła Brianna, i butelkę z kroplomierzem; czekały juŜ w moim gabinecie obok instrumentów potrzebnych do zabiegu. Niepewna, podniosłam butelkę, odkorkowałam i pomachałam dłonią nad szyjką, kierując opary w stronę nosa. Rezultatem była fala oszołomienia, która na chwilę rozmazała

mi wzrok. Kiedy odzyskałam ostrość widzenia, zakorkowałam flaszkę z powrotem i odstawiłam, czując się nieco pewniej. W samą porę. Usłyszałam jakieś głosy na tyłach domu i kroki w holu. Odwróciłam się z nadzieją i zobaczyłam w drzwiach pana Christiego, spoglądającego na mnie gniewnie. Dłoń trzymał obronnym gestem przy piersi. – Zmieniłem zdanie. – Christie jeszcze bardziej zmarszczył brwi, by podkreślić swoją determinację. – RozwaŜyłem sprawę, zwracałem się w modlitwie do Boga; nie pozwolę pani uŜyć na sobie tego ohydnego specyfiku. – Ty głupcze! – zawołałam uraŜona. Wstałam i spojrzałam na niego ze złością. – Co się z panem dzieje? Sprawiał wraŜenie zaskoczonego, jakby przemówił do niego wąŜ, który spoczywał u jego stóp w trawie. – Nic się ze mną nie dzieje – odparł szorstko. Uniósł agresywnie brodę pokrytą krótkim zarostem. – Ale co się dzieje z panią, madam? – A myślałam, Ŝe tylko górale są uparci jak osły! Poczuł się niezwykle uraŜony tym porównaniem, ale zanim zdąŜył odpowiedzieć, do gabinetu zajrzał Jamie, zwabiony odgłosami kłótni. – Jakieś trudności? – zainteresował się grzecznie. – Tak. On odmawia... – Tak. Ona się upiera... Wpadliśmy sobie w słowa i oboje urwaliśmy nagle, spoglądając jedno na drugie ze złością. Jamie popatrzył na mnie, potem na Christiego, wreszcie na aparat stojący na stole. Wzniósł oczy ku górze, jakby prosząc o radę, po czym zaczął z namysłem przesuwać palcem po górnej wardze. – No tak – oznajmił. – Dobrze. Chcesz, Ŝeby twoja ręka była sprawna, Tom? Christie wciąŜ miał zaciętą minę i przyciskał dłoń do piersi. Po chwili jednak przytaknął z wolna. – Tak – odparł i spojrzał na mnie podejrzliwym wzrokiem. – Ale nie będę więcej słuchał na ten temat Ŝadnych papieskich bzdur! – Papieskich? – spytaliśmy jednocześnie z Jamiem; on był wyraźnie zdumiony, ja zaś zdesperowana. – Tak, i nie myśl sobie, Fraser, Ŝe zdołasz namieszać mi w głowie! Jamie posłał mi spojrzenie „A nie mówiłem?", ale opanował się i spróbował raz jeszcze. – No cóŜ, zawsze byłeś małym fajtłapowatym draniem, Tom – oświadczył łagodnie. – Jest ci z tym pewnie dobrze, ale mogę ci powiedzieć z doświadczenia,

Ŝe to cholernie boli. Christie zbladł. – Spójrz, Tom. – Jamie wskazał tacę, na której leŜały narzędzia: dwa skalpele, zgłębnik, noŜyce, szczypce i dwie igły z nawleczonymi nićmi w słoiku z alkoholem. Wszystko to błyszczało łagodnie w promieniach słońca. – Zamierza naciąć ci tym dłoń, tak? – Wiem o tym – parsknął Christie, choć odwrócił wzrok od makabrycznej kolekcji groźnych narzędzi. – Tak, wiesz o tym. Ale nie masz zielonego pojęcia, jak to jest. Ja mam. Widzisz? Podniósł prawą dłoń, obrócił wierzchem ku Tomowi, i poruszył nią wymownie. Kiedy ją tak trzymał w pełnym blasku słońca, cienkie białe blizny, które pokrywały mu palce, odcinały się ostro od głęboko brązowej skóry. – To cholernie bolało – zapewnił Toma. – Nie chciałbyś tego doświadczyć, ale masz wybór. Christie ledwie rzucił okiem na dłoń Jamiego. Przyszło mi do głowy, Ŝe zna ten widok doskonale; mieszkali pod jednym dachem przez trzy lata. – Dokonałem wyboru – oświadczył Christie z godnością. Usiadł na krześle i połoŜył rękę dłonią do góry na serwetce. Krew odpłynęła mu z twarzy, a druga dłoń była zaciśnięta i drŜała. Jamie przyglądał mu się przez chwilę spod krzaczastych brwi i westchnął. – Dobra. Zaczekaj w takim razie. Zrozumiałam, Ŝe nie sensu dłuŜej się spierać. Wzięłam z półki butelkę z leczniczą whisky i nalałam do kubka sporą porcję. – „UŜywaj po trosze wina dla Ŝołądka twego" – zacytowałam i wcisnęłam mu naczynie w dłoń. – Nasz wspólny znajomy, święty Paweł. Jeśli moŜna się napić ze względu na Ŝołądek, nic nie stoi na przeszkodzie, by łyknął pan trochę ze względu na rękę. Jego usta, zaciśnięte ponuro w grymasie zniecierpliwienia, otworzyły się nagle. Patrzył to na kubek, to na mnie. Przełknął, skinął głową i podniósł naczynie do ust. Nim jednak dokończył, pojawił się Jamie z małą podniszczoną zielono oprawioną ksiąŜką, którą włoŜył bezceremonialnie Christiemu do ręki. Tom był zaskoczony, ale odsunął ksiąŜkę od twarzy i popatrzył na tytuł, mruŜąc oczy. Na wypaczonej okładce widniało: „BIBLIA ŚWIĘTA króla Jakuba". – Trzeba szukać pomocy, gdzie się da, no nie? – odezwał się nieco szorstko Jamie.

Christie obrzucił go ostrym spojrzeniem i przytaknął. Po twarzy jak cień przesunął mu się uśmiech. – Dziękuję – powiedział. Wyjął z płaszcza okulary i włoŜył je na nos, po czym otworzył małą ksiąŜkę z ogromnym szacunkiem i zaczął ją przeglądać, szukając najwidoczniej stosownej inspiracji do poddania się zabiegowi bez znieczulenia. Spojrzałam przeciągle na Jamiego, a on odpowiedział ledwie dostrzegalnym wzruszeniem ramion. To nie była zwyczajna Biblia. To była Biblia, która kiedyś naleŜała do Alexandra MacGregora. Jamie dostał ją jako bardzo młody człowiek, kiedy został uwięziony w Fort William przez kapitana Jonathana Randalla. Raz wychłostany, oczekujący kolejnej egzekucji, przeraŜony i obolały, trafił do karceru, gdzie za towarzysza miał tylko myśli – i Biblię, którą dał mu dla pociechy lekarz wojskowy. Alex MacGregor był innym młodym szkockim więźniem – który wolał się zabić, niŜ cierpieć dalsze prześladowania ze strony kapitana Randalla. Jego imię widniało na pierwszej stronie, uwiecznione staranną i dość zamaszystą dłonią. Owa mała Biblia towarzyszyła wielu lękom i cierpieniom, miałam więc nadzieję, Ŝe skoro nie eter, to przynajmniej ona będzie działać uśmierzająco. Christie znalazł jakiś odpowiedni dla siebie fragment. Odchrząknął, wyprostował się na krześle i połoŜył rękę na ręczniku wnętrzem dłoni do góry tak naturalnym gestem, Ŝe zaczęłam się zastanawiać, czy czasem nie natrafił na ustęp, w którym Machabeusze dobrowolnie wyciągają ręce i języki, by pogański władca mógł im je obciąć. Kiedy jednak zerknęłam mu przez ramię, okazało się, Ŝe to psalmy. – Do pani dyspozycji, pani Fraser – powiedział grzecznie. Jeśli miał być podczas zabiegu przytomny, to musiałam się odpowiednio przygotować. Męski hart był poŜądany, podobnie jak biblijna inspiracja – ale mało kto mógłby siedzieć bez ruchu, kiedy ktoś tnie mu rękę, i nie przypuszczałam, by miał to być Tom Christie. Miałam spory zapas płóciennych bandaŜy. Podwinęłam mu rękaw, a potem kilkoma paskami przywiązałam mu mocno przedramię do stołu, a takŜe unieruchomiłam zakrzywione palce, tak aby nie stykały się z polem operacyjnym. Christie wydawał się wstrząśnięty perspektywą spoŜywania mocnego trunku podczas lektury Biblii, lecz Jamie – a zapewne i widok skalpeli – przekonał go, iŜ okoliczności usprawiedliwiają to wykroczenie. Wypił kilka uncji, zanim przygotowałam go odpowiednio do zabiegu i dokładnie zwilŜyłam mu dłoń

czystym spirytusem; teraz sprawiał wraŜenie znacznie bardziej odpręŜonego niŜ wówczas, gdy wszedł do gabinetu. Pozory spokoju zniknęły, gdy tylko wykonałam pierwsze cięcie. Jego oddech zamienił się w przeraźliwe sapanie, a ciało wygięło gwałtownie na krześle, przesuwając stół ze zgrzytem. Złapałam go w ostatniej chwili za nadgarstek, by nie zerwał wiązań, a Jamie chwycił go od tyłu za ramiona, nie pozwalając wstać. – Spokojnie, spokojnie – rzucił Jamie, zaciskając mocno ręce na barkach Christiego. – Wytrzymasz, Tom. Wytrzymasz. Twarz Christiego była zlana potem, oczy za soczewkami okularów wydawały się ogromne. Przełknął nerwowo, zerknął szybko na swoją dłoń, z której płynęła obficie krew, po czym, biały jak papier, odwrócił pospiesznie wzrok. – Jeśli chce pan wymiotować, panie Christie, to proszę zrobić to tutaj, dobrze? – zwróciłam się do niego, podsuwając mu stopą pusty kubeł. WciąŜ przytrzymywałam mu nadgarstek jedną dłonią, drugą przyciskałam do nacięcia garść wysterylizowanych szarpi. Jamie wciąŜ przemawiał do niego, jakby uspokajał ogarniętego paniką konia. Christie siedział sztywno, ale oddychał z wysiłkiem i drŜał całym ciałem. – Mam przerwać? – spytałam Jamiego, oceniając pospiesznie stan pacjenta. W nadgarstku, który trzymałam, moŜna było wyczuć oszalały puls. Tom nie był moŜe we wstrząsie, ale z pewnością nie czuł się dobrze. Jamie potrząsnął głową, nie odrywając wzroku od twarzy Christiego. – Nie. Szkoda zmarnować tyle whisky, co? I nie będzie chciał po raz drugi czekać. Napij się jeszcze, Tom, to ci dobrze zrobi – powiedział i przycisnął kubek do warg nieszczęśnika, który przełknął trunek bez wahania. Jamie, gdy Tom się nieco uspokoił, złapał go tylko jedną ręką mocno za przedramię, a drugą podniósł Biblię, która spadła na podłogę, i otworzył ją. – „Prawa dłoń Pana jest wyniesiona – przeczytał ponad ramieniem Christiego. – Prawa dłoń Pana postępuje męŜnie". No cóŜ, to odpowiedni fragment, co? Zerknął na Christiego, który się nieco uspokoił i tylko przyciskał zdrową rękę do brzucha. – Czytaj dalej – poprosił ochrypłym głosem. – „Nie umrę, tylko będę Ŝył i zaświadczał o dziełach Pana – ciągnął Jamie głosem cichym, lecz mocnym. – Pan mnie doświadczył, ale nie oddał śmierci". Wydawało się, Ŝe Christie czerpie z tego pociechę; jego oddech uspokoił się nieco. Nie miałam czasu spojrzeć na niego, a jego ręka w uścisku Jamiego była twarda jak drewno. Zaczął jednak wtórować szeptem Jamiemu, powtarzając co

któreś słowo. – „Otwórz przede mną wrota sprawiedliwości... będę cię wysławiał, gdyŜ mnie usłyszałeś... ". Miałam przed sobą odsłonięte rozścięgno i wyraźnie widziałam zgrubienie. Szybkim ruchem skalpela odcięłam jego krawędź; potem bezlitosne cięcie przez włóknistą wiązkę tkanek... skalpel dotknął kości i Christie westchnął gwałtownie. – „Bóg jest Panem, który pokazał nam światło; wiąŜe ofiarę węzłami, nawet przy ołtarzu... ". Dosłyszałam nutkę rozbawienia w głosie Jamiego i poczułam, Ŝe się poruszył, spojrzawszy na mnie. Wyglądało rzeczywiście tak, jakbym składała coś w ofierze; dłonie nie krwawią tak obficie jak głowa, ale jest w nich mnóstwo maleńkich naczyń krwionośnych; jedną ręką tamowałam pospiesznie upływ krwi, pracując jednocześnie drugą; stół i podłogę zaścielały kłębki skrwawionych szarpi. Jamie przerzucał kartki, wybierając przypadkowe fragmenty Biblii, ale Christie mu teraz towarzyszył. Zerknęłam na niego ukradkiem; wciąŜ był blady, a puls mu galopował, ale oddech wydawał się spokojniejszy. Najwyraźniej cytował Biblię z pamięci, gdyŜ szkła jego okularów były zaparowane. Odsłoniłam juŜ do końca narosłą tkankę i teraz odcinałam maleńkie włókna z powierzchni ścięgna. Zakrzywione place drgnęły, a odsłonięte ścięgna poruszyły się nagle, srebrne niczym ryba. Chwyciłam lekko drgające palce i ścisnęłam mocno. – Nie wolno się poruszać – uprzedziłam. – Potrzebuję obu dłoni; nie mogę trzymać pańskich. Nie mogłam na niego spojrzeć, ale poczułam, Ŝe przytakuje, i puściłam jego palce. Odsłoniwszy ścięgna, które połyskiwały w swoich łoŜyskach, usunęłam resztki rozścięgna, spryskałam ranę mieszaniną alkoholu i wody destylowanej, by ją zdezynfekować, i zabrałam się do zamykania nacięcia. Głosy męŜczyzn były nieledwie szeptem, cichym szmerem, na który, zajęta pracą, nie zwracałam uwagi. Kiedy się nieco odpręŜyłam i zaczęłam zszywać ranę, głosy znowu do mnie dotarły. – „Pan jest pasterzem moim, na niczem mi nie zejdzie... ". Podniosłam wzrok, ocierając rękawem pot z czoła, i zauwaŜyłam, Ŝe teraz Tom Christie trzyma Biblię. Brodę opuścił na pierś, oczy miał zamknięte, a twarz wykrzywioną bólem. Jamie wciąŜ przytrzymywał unieruchomioną rękę, ale drugą oparł na ramieniu

Christiego; teŜ przymknął oczy, wypowiadając szeptem słowa: – „Choćbym teŜ chodził w dolinie cienia śmierci, nie będę się bał złego... ". Zawiązałam ostatni szew, obcięłam nitkę i niemal jednocześnie rozcięłam noŜyczkami płócienne wiązania, po czym uwolniłam długo wstrzymywany oddech. Głosy męŜczyzn ucichły raptownie. Uniosłam zoperowaną dłoń, owinęłam ściśle świeŜym bandaŜem i wygięłam delikatnie zakrzywione palce do tyłu, prostując je. Oczy Christiego otworzyły się z wolna. Źrenice za szkłami okularów były duŜe i ciemne. Popatrzył zdumiony na swoją dłoń. Poklepałam ją i uśmiechnęłam się do niego. – „Nadto dobrodziejstwo i miłosierdzie twe pójdą za mną po wszystkie dni Ŝywota mego – powiedziałam cicho. – A będę mieszkał w domu Pańskim na długie czasy".

24. Nie dotykaj mnie Tętno Christiego było nieco przyspieszone, ale dobrze wyczuwalne. Puściłam nadgarstek i dotknęłam wierzchem dłoni jego czoła. – Ma pan lekką gorączkę – oznajmiłam. – Proszę to połknąć. PodłoŜyłam mu dłoń pod plecy, by pomóc mu się podnieść, co go wyraźnie przeraziło. Usiadł gwałtownie, otoczony zewsząd pościelą, i syknął przez zaciśnięte zęby, kiedy poruszył zbyt energicznie zoperowaną dłonią. Udawałam taktownie, Ŝe nie dostrzegam jego zmieszania, które przypisywałam faktowi, Ŝe był tylko w koszuli, a ja w koszuli nocnej. Była ona odpowiednio skromna, poza tym miałam szal zarzucony na ramiona, ale nie wątpiłam, Ŝe od śmierci Ŝony nie widział kobiety w dezabilu – a i przedtem pewnie nieczęsto. Wymamrotałam coś niezrozumiale, przytrzymując mu kubek z herbatą z Ŝywokostu, a potem poprawiając poduszki, starannie, lecz obojętnie. Nalegałam, by został u nas na noc, gdyŜ chciałam go obserwować na wypadek infekcji pooperacyjnej. PoniewaŜ był z natury uparty, nie bardzo wierzyłam, Ŝe postąpi zgodnie z moimi wskazówkami i nie będzie karmił pomyjami świń, ciął drewna albo rozcierał sobie krzyŜa operowaną dłonią. Nie zamierzałam spuszczać go z oka, dopóki nacięcie nie zacznie ziarninować – co powinno wystąpić następnego dnia, jeśli nie dojdzie do komplikacji. WciąŜ roztrzęsiony, po szoku operacyjnym, nie sprzeciwiał się, i razem z panią Bug połoŜyłyśmy go do łóŜka w pokoju Wemyssów, gdyŜ Lizzie z ojcem udali się do McGillivrayów. Nie miałam laudanum, ale zdołałam wmusić w Christiego silny napar z waleriany i ziela świętego Jana, dzięki czemu przespał większość popołudnia. Nie chciał jeść kolacji, ale pani Bug, która ceniła pana Christiego, przez cały wieczór raczyła go grogiem, deserami z jajek i innymi eliksirami – wszystko mocno zakrapiane wysokoprocentowym alkoholem. W rezultacie wydawał się oszołomiony i nie protestował, gdy ujęłam jego zabandaŜowaną dłoń i obejrzałam dokładnie w blasku świecy. Była spuchnięta, czego naleŜało się spodziewać, choć obrzmienie nie było duŜe. Ale bandaŜ, mocno zawiązany, wrzynał mu się w skórę. Przecięłam go i przytrzymując nasączony miodem opatrunek, uniosłam kończynę i powąchałam. Poczułam woń miodu, krwi, ziół i lekko metaliczny zapach świeŜo naciętego ciała – ale nie słodkawy odór ropy. Dobrze. Nacisnęłam delikatnie miejsce obok opatrunku, chcąc się przekonać, czy wywołam oznaki ostrego bólu albo zobaczę

pasemka krwistej czerwieni na skórze, ale pomijając naturalną wraŜliwość operowanego miejsca, dostrzegłam tylko nieznaczne oznaki zapalenia. Mimo wszystko wciąŜ gorączkował; naleŜało go obserwować. Wzięłam świeŜy bandaŜ i owinęłam nim opatrunek, zawiązując zgrabną kokardę po wewnętrznej stronie nadgarstka. – Dlaczego nie nosi pani nigdy odpowiedniej chusty albo czepka? – spytał bełkotliwie. – Co? – Spojrzałam na niego zdumiona, zapomniawszy na chwilę o człowieku, zajęta bez reszty jego dłonią. Uniosłam rękę do włosów. – A dlaczego miałabym nosić? Czasem zaplatałam włosy przed snem, ale tego wieczoru rozczesałam je tylko, tak Ŝe teraz spływały mi swobodnie na ramiona, pachnąc przyjemnie hyzopem i wywarem z pokrzywy, który wcierałam w głowę, by uchronić się przed wszami. – Dlaczego? – powtórzył nieco głośniej. – „I kaŜda niewiasta, gdy się modli albo prorokuje, nie nakrywszy głowy swojej, szpeci głowę swoje; boć to jedno a toŜ samo jest, jakoby ogolona była". – O, wracamy do świętego Pawła – mruknęłam, znów skupiając uwagę na jego dłoni. – Nie pomyślał pan nigdy, Ŝe człowiek ten tracił rozsądek, kiedy pojawiał się temat kobiet? Poza tym nie modlę się w tej chwili, tylko chcę sprawdzić, jak będzie wyglądać pańska ręka tej nocy, nim zaryzykuję jakiekolwiek prognozy. Jak na razie wydaje się jednak... – Pani włosy. – ZauwaŜyłam, Ŝe patrzy na mnie, wykrzywiając z niechęcią usta. – Są... – pokazał niedbałym gestem własną głowę. – Są... Wpatrywałam się w niego z uniesionymi brwiami. – Są bardzo gęste i obfite – dokończył, dość słabym głosem. Przyglądałam mu się przez chwilę, potem połoŜyłam jego dłoń na pościeli i sięgnęłam po zieloną Biblię, która spoczywała na stole. – List do Koryntian, tak? Hm... o, mam. – Wyprostowałam się i odczytałam wers: – „AzaŜ was i samo przyrodzenie nie uczy, iŜ męŜowi, gdyby włosy zapuszczał, jest mu ku zelŜywości? Ale niewiasta, jeśli zapuszcza włosy, jest jej ku poczciwości, przeto, iŜ jej włosy dane są za przykrycie". – Zamknęłam energicznie ksiąŜkę i odłoŜyłam. – Zechce pan wyjść na korytarz i wyjaśnić mojemu męŜowi, jakŜe haniebne są jego włosy? – spytałam grzecznie. Jamie połoŜył się juŜ spać: z naszego pokoju dobiegało niewyraźne, rytmiczne chrapanie. – A moŜe juŜ o tym wie? Christie był zdrowo zarumieniony od alkoholu i gorączki; na moje słowa od

szyi po linię włosów zalała go okropna głęboka czerwień. Poruszył ustami, otwierając je i zamykając bezgłośnie. Nie czekałam, aŜ w końcu coś powie, tylko znów wróciłam do jego dłoni. – Proszę posłuchać – powiedziałam zdecydowanie. – Musi pan ćwiczyć regularnie, by mięśnie się nie skurczyły, kiedy będą się goić. Z początku moŜe pan odczuwać ból, ale trzeba to robić. PokaŜę panu. Ujęłam jego palec serdeczny tuŜ poniŜej stawu i trzymając go prosto, wygięłam górny staw odrobinę do wewnątrz. – Widzi pan? Teraz proszę to zrobić samemu. Niech pan przytrzyma palec drugą ręką i spróbuje zgiąć ten jeden staw. Tak, dobrze. Czuje pan lekkie szarpnięcie przebiegające przez dłoń? O to właśnie chodzi. A teraz proszę zrobić to samo z małym palcem... tak. Doskonale! Spojrzałam na niego z uśmiechem. Nie był juŜ taki zarumieniony, ale wciąŜ wydawał się skonsternowany. Nie odpowiedział mi uśmiechem, ale odwrócił pospiesznie wzrok i zerknął na swoją dłoń. – Dobrze. Teraz proszę połoŜyć dłoń płasko na stole – tak, w ten sposób – i spróbować unieść czwarty palec i mały bez pomocy. Tak, wiem, Ŝe to nie jest łatwe. Ale niech pan próbuje. Jest pan głodny, panie Christie? Jego Ŝołądek zaburczał głośno, strasząc nas oboje. – MoŜe bym coś przekąsił – wymamrotał nieuprzejmie i spojrzał złym wzrokiem na swoją nieposłuszną dłoń. – Coś panu przyniosę. MoŜe by pan poćwiczył trochę? W domu panowała nocna cisza. PoniewaŜ na dworze było ciepło, okiennice pozostawiono niezamknięte i przez szyby sączył się księŜycowy blask; nie musiałam zapalać świecy. Z ciemności mojego gabinetu wyłonił się jakiś mroczny kształt i podąŜył za mną do kuchni – Adso, który porzucił łowy, licząc na łatwiejszy łup. – Witaj, kocie – powiedziałam, gdy otarł się o moje kostki, wkraczając do spiŜarni, – Jeśli myślisz, Ŝe dostaniesz choć odrobinę szynki, to się mylisz. Ale chyba znajdzie się spodek mleka. Dostrzegłam biały gliniany dzban z niebieskim paskiem – przysadzisty, blady kształt majaczący w mroku spiŜarni. Nalałam do spodka i postawiłam go na podłodze, a potem zabrałam się do szykowania lekkiej kolacji – świadoma, Ŝe dla Szkotów oznacza to tyle jedzenia, Ŝe moŜna by nakarmić konia. – Szynka, smaŜone ziemniaki na zimno, smaŜona kasza na zimno, chleb i masło – wyliczałam pod nosem, zgarniając wszystko na wielką drewnianą tacę. – Knedle

z królikiem, marynowane pomidory, kawałek placka z rodzynkami... co jeszcze? – Zerknęłam pod nogi, skąd docierał odgłos cichego chłeptania. – Dałabym mu mleka, ale nie będzie go pił. No cóŜ, moŜemy go poić tym, co dawaliśmy mu dotychczas; pomoŜe mu zasnąć. – Sięgnęłam po karafkę whisky i takŜe postawiłam na tacy. Kiedy znów kierowałam się w stronę schodów, w korytarzu unosił się nieznaczny zapach eteru. Pociągnęłam podejrzliwie nosem – czyŜby Adso przewrócił butelkę? Nie, woń była zdecydowanie za słaba, doszłam do wniosku; to tylko kilka samowolnych molekuł, które wydostały się jakoś spod korka. Odczuwałam ulgę i jednocześnie Ŝal, Ŝe pan Christie nie zgodził się na uŜycie eteru. Ulgę, poniewaŜ trudno było przewidzieć, jak substancja podziała. śal, poniewaŜ z wielkim zapałem dołączyłam ów dar nieświadomości do swojego arsenału środków – cenny dar przeznaczony dla moich przyszłych pacjentów, który z wielką przyjemnością ofiarowałabym panu Christiemu. Pomijając fakt, Ŝe zabieg sprawił mu duŜo bólu, trudno było operować przytomną, świadomą osobę. Mięśnie były napięte, adrenalina buzowała, tętno częstokroć przyspieszało i krew, zamiast płynąć, tryskała... Po raz chyba dziesiąty przebiegałam w myślach wszystko, co zrobiłam, zastanawiając się, czy mogłam cokolwiek wykonać lepiej. Ku mojemu zaskoczeniu Christie wciąŜ ćwiczył; twarz pokrywała mu warstwa potu, usta miał ponuro zaciśnięte, ale wciąŜ uparcie zginał stawy. – Bardzo dobrze – pochwaliłam go. – Ale chwilowo wystarczy. Nie chcę, by znów zaczął pan krwawić. Wzięłam odruchowo chusteczkę i zaczęłam wycierać mu skronie. – Czy ktoś jeszcze jest w domu? – spytał, cofając głowę przed moimi zabiegami. – Słyszałam, jak rozmawiała pani z kimś na dole. – Och – odparłam, nieco zakłopotana. – To tylko kot. Jakby zachęcony tymi słowami, Adso, który podąŜył za mną na górę, wskoczył na łóŜko i zaczął ugniatać pościel łapami, nie odrywając spojrzenia wielkich zielonych oczu od talerza z szynką. Christie przeniósł pełen podejrzliwości wzrok ze zwierzaka na mnie. – Nie, to nie jest mój czarnoksięski sługa – oznajmiłam zgryźliwie, chwytając czworonoga i zrzucając bezceremonialnie na podłogę. – To tylko kot. Przemawianie do niego wydaje się nieco mniej śmieszne niŜ przemawianie do samej siebie, to wszystko. Po twarzy Christiego przemknął cień zaskoczenia – być moŜe wywołanego

faktem, Ŝe trafnie odczytałam jego myśli, a moŜe po prostu świadomością mojego idiotycznego zachowania – ale zmarszczki podejrzliwości wokół jego oczu wygładziły się wyraźnie. Pokroiłam mu z wprawą jedzenie, ale upierał się, Ŝe nie muszę go karmić. Jadł niezgrabnie lewą ręką, nie odrywając wzroku od talerza i marszcząc w skupieniu czoło. Kiedy skończył, opróŜnił kubek whisky, jakby to była woda, odstawił naczynie i spojrzał na mnie. – Pani Fraser – zwrócił się do mnie, wymawiając starannie słowa – jestem wykształconym człowiekiem i nie uwaŜam pani za czarownicę. – Och, czyŜby? – spytałam z niejakim rozbawieniem. – Nie wierzy więc pan w czarownice? Ale wie pan, Ŝe wspomina się o nich w Biblii. Stłumił pięścią czknięcie i przyjrzał mi się mętnie. – Nie powiedziałem, Ŝe nie wierzę w czarownice. Wierzę w nie. Powiedziałem tylko, Ŝe pani nią nie jest, prawda? – Miło mi to słyszeć – zauwaŜyłam, hamując uśmiech. Był nieźle wstawiony; choć jego mowa wydawała się staranniejsza niŜ zwykle, akcent zaczął mu się wymykać spod kontroli. Zazwyczaj starał się tłumić edynburską intonację, która teraz ujawniała się z kaŜdą chwilą coraz silniej. – Jeszcze trochę? – Nie czekając na odpowiedź, nalałam mu solidną porcję whisky do kubka. Okiennice były otwarte i w pokoju panował chłód, ale szyja błyszczała mu od potu. Bolało go bez wątpienia i nie mógłby zasnąć bez pomocy. Tym razem wypił powoli, obserwując mnie ponad brzegiem kubka, kiedy sprzątałam po kolacji. Pomimo wypitego trunku i pełnego Ŝołądka był coraz bardziej niespokojny; przesuwał nogami pod kołdrą i poruszał nerwowo ramionami. Pomyślałam, Ŝe potrzebuje nocnika i zaczęłam się zastanawiać, czy mam mu zaoferować pomoc, czy teŜ po prostu wyjść, by mógł sam sobie poradzić. Wybrałam to drugie, okazało się jednak, Ŝe byłam w błędzie. Nim zdąŜyłam przeprosić i wstać, odstawił kubek i usiadł wyprostowany na łóŜku. – Pani Fraser – oznajmił, wlepiając we mnie szkliste oczy. – Pragnę panią przeprosić. – Za co? – spytałam zaskoczona. Zasznurował usta. – Za... swoje zachowanie dziś rano. – Och. No cóŜ... nic się nie stało. Rozumiem, Ŝe pomysł z usypianiem musiał się panu wydać... dziwaczny. – Nie o to mi chodzi. – Podniósł gwałtownie wzrok, potem opuścił. – Chodzi o to... Ŝe... nie potrafiłem usiedzieć nieruchomo.

Zobaczyłam, Ŝe na jego policzkach znów pojawia się rumieniec, i odczulam gwałtowną falę współczucia. Był szczerze zakłopotany. Odstawiłam tacę i usiadłam powoli na taborecie obok łóŜka, zastanawiając się, co mogłabym mu powiedzieć, by go uspokoić i jednocześnie nie pogorszyć sprawy. – AleŜ, panie Christie, po nikim nie spodziewam się, Ŝe będzie siedział jak kamień, kiedy ktoś tnie mu rękę. To... niezgodne z ludzką naturą! Posłał mi szybkie, zawzięte spojrzenie. – A pani mąŜ? Zamrugałam zaskoczona, nie tyle jego słowami, ile tonem goryczy. Roger wspominał mi, co Kenny Lindsay mówił o więzieniu w Ardsmuir. Nie było Ŝadną tajemnicą, Ŝe Christie patrzył z zawiścią na przywództwo Jamiego w owym czasie – ale co to miało wspólnego z teraźniejszością? – Dlaczego pan mówi o męŜu? – spytałam cicho i ujęłam jego dłoń, chcąc niby sprawdzić bandaŜ, ale tak naprawdę chodziło mi o to, by nie patrzeć mu w oczy. – Chodzi o rękę pani męŜa. – Wysunął ku mnie wojowniczo brodę. – Mówił, Ŝe operowała go pani. Nie wiercił się i nie wykręcał, kiedy to pani robiła, prawda? No cóŜ, rzeczywiście. Jamie modlił się, przeklinał, pocił i krzyczał – nawet wrzasnął raz czy dwa. Ale nawet nie drgnął. Nie zamierzałam jednak rozmawiać o tym z Christiem. – KaŜdy jest inny – wyjaśniłam, nie unikając w miarę moŜności jego wzroku. – Nie oczekiwałabym, Ŝe... – śe kaŜdy będzie się tak zachowywał jak on. No tak, rozumiem. – Jego policzki znów płonęły przytłumioną czerwienią; popatrzył na swoją zabandaŜowaną dłoń. Palce drugiej, zdrowej, zaciśnięte były w pięść. – Nie to miałam na myśli – zaprotestowałam. – W Ŝadnym razie! Zszywałam rany i nastawiałam kości wielu męŜczyznom – niemal wszyscy górale zachowywali się niezwykle dzielnie... – Nagle przyszło mi do głowy, o ułamek sekundy za późno, Ŝe Christie nie jest góralem. Z gardła dobył mu się głęboki pomruk. – Górale, phi – parsknął tonem, który sugerował, Ŝe splunąłby na podłogę, gdyby nie towarzystwo damy. – Barbarzyńcy? – podsunęłam, dostosowując się do jego tonu. Zerknął na mnie, a ja zauwaŜyłam, Ŝe drgnęły mu usta, kiedy sam sobie uświadomił poniewczasie niestosowność swych słów. Odwrócił wzrok i odetchnął głęboko. Poczułam odór whisky. – Pani mąŜ to... z pewnością dŜentelmen. Pochodzi ze szlachetnej rodziny, choć

skaŜonej zdradą. – „R" w słowie zdrada przetoczyło się niczym grzmot; naprawdę był kompletnie pijany. – Ale jest teŜ... teŜ... – zmarszczył brwi, szukając właściwego wyraŜenia, ale zrezygnował. – Jednym z nich. Z pewnością pani o tym wie, jest pani Angielką? – Jednym z nich? – powtórzyłam odrobinę rozbawiona. – To znaczy góralem czy barbarzyńcą? Popatrzył na mnie, a ja dostrzegłam w jego wzroku triumf i jednocześnie zdumienie. – Nie ma róŜnicy, prawda? Pomyślałam, Ŝe ma trochę racji. Choć znałam wielu górali szczycących się majątkiem i wykształceniem, takich jak Colum i Dougal MacKenzie – nie mówiąc juŜ o dziadku Jamiego, zdradzieckim lordzie Lovacie, którego miał na myśli Christie – nie ulegało wątpliwości, Ŝe kaŜdy z nich zachowywał się czasem jak okrutny wiking. Szczerze powiedziawszy, Jamie nie był wyjątkiem. – Ach... no cóŜ, hm, czasem mają skłonność... – zaczęłam niepewnie. Potarłam palcem wargę pod nosem. – Wychowano ich na wojowników, jak przypuszczam. To pan ma na myśli? Westchnął głęboko i potrząsnął nieznacznie głową, choć nie oznaczało to chyba, Ŝe się nie zgadza, tylko wyraŜało dezaprobatę dla obyczajów i zachowań górali. Christie był wykształconym synem edynburskiego kupca, który wszystko zawdzięczał sobie. Jako ktoś taki Ŝywił ambicje – rzecz niełatwa – by uchodzić za dŜentelmena, ale z pewnością nigdy nie mógłby aspirować do miana prawdziwego barbarzyńcy. Zastanawiałam się, czym było dla niego uwięzienie pospołu z hordą nieokrzesanych wedle jego kryteriów górali – gwałtownych, porywczych i katolickich – i sytuacja, kiedy to był traktowany albo poniŜany jako jeden z nich. Odchylił się nieco na poduszkach z zamkniętymi oczami i zaciśniętymi ustami. Nie podnosząc powiek, spytał nagle: – Wie pani, Ŝe mąŜ ma na plecach blizny po chłoście? JuŜ otwierałam usta, by oznajmić szorstko, Ŝe jestem Ŝoną Jamiego niemal od trzydziestu lat – gdy uświadomiłam sobie raptownie, Ŝe w tym pytaniu zawiera się koncepcja związku małŜeńskiego, jakiej wolałabym nie zgłębiać zbyt szczegółowo. – Wiem – powiedziałam tylko zwięźle, zerkając pospiesznie w stronę drzwi. – Dlaczego pan pyta? Christie otworzył mętne oczy. Z pewnym wysiłkiem skupił na mnie spojrzenie. – Wie pani dlaczego? – wybełkotał. – Wie pani, co zrobił?

Poczułam gorąco na policzkach, wywołane myślą o Jamiem. – W Ardsmuir – powiedział Christie, celując we mnie palcem, nim zdąŜyłam się odezwać. Potem dźgnął nim powietrze, niemal oskarŜycielsko. – Przyznał się do skrawka tartanu. A posiadanie czegokolwiek kratkowanego było surowo zakazane. – Tak? – spytałam odruchowo, zdumiona. – To znaczy... Ŝe on? Christie z wolna potrząsnął głową; wyglądał jak wielka, otumaniona alkoholem sowa. Oczy spoglądały teraz ostro i błyszczały. – Strzępek tartanu nie był jego. NaleŜał do pewnego młodego chłopaka. Otworzył usta, by powiedzieć coś jeszcze, ale z krtani dobyło mu się tylko ciche czknięcie, które go zaskoczyło. Zacisnął wargi i zamrugał, po czym spróbował jeszcze raz: – Był to akt niezwy... niezwykłej... szlachetności i odwagi. – Popatrzył na mnie i potrząsnął lekko głową. – To nie... pojęte. – Co niepojęte? Jak to zrobił? Wiedziałam jak, doskonale wiedziałam; Jamie był tak cholernie uparty, Ŝe zawsze zdołał przeprowadzić wszystko, co zamierzył, nie bacząc, czy samo piekło stanie mu na drodze i jakie moŜe ponieść konsekwencje. Ale to Christie na pewno o nim wiedział. – Nie jak. – Głowa opadła mu nieznacznie, ale dźwignął ją z wysiłkiem. – Tylko dlaczego. – Dlaczego? – zdziwiłam się. Chciałam odpowiedzieć: „Bo jest pieprzonym bohaterem, dlatego; ma to we krwi", ale to nie byłoby właściwe; poza tym nie wiedziałam, Jamie nigdy mi o tym nie opowiadał, zastanawiałam się dlaczego. – Zrobiłby wszystko, by chronić swojego człowieka – powiedziałem. Spojrzenie Christiego było szkliste, ale wciąŜ przytomne i inteligentne; patrzył na mnie długą chwilę w milczeniu, widać było po jego oczach, Ŝe bije się z myślami. W korytarzu zaskrzypiała jakaś deska; zaczęłam nasłuchiwać oddechu mojego męŜa. Tak, dobiegał do moich uszu, cichy i regularny. Jamie wciąŜ spał. – UwaŜa, Ŝe jestem jego człowiekiem? – spytał w końcu Christie. Mówił bardzo cicho, ale w jego głosie wyczuwało się niedowierzanie i złość. – Ale nie jestem, zapewniam panią! Doszłam do wniosku, Ŝe ostatnia szklanka whisky była duŜym błędem. – Nie – przyznałam z westchnieniem; miałam ochotę zamknąć oczy i pomasować sobie czoło, ale zapanowałam nad sobą. – Z pewnością tak nie uwaŜa.

Jeśli chodzi panu o to – wskazałam głową Biblię – jestem przekonana, Ŝe to był zwykły gest dobroci. Zrobiłby to dla kaŜdego człowieka, pan teŜ, prawda? Oddychał przez chwilę z wysiłkiem, spoglądając gniewnie, potem jednak przytaknął i połoŜył się, jakby wyczerpany – czemu trudno było się dziwić. Jego wojowniczość ulotniła się nagle, jak powietrze z balonika, i teraz wydawał się mniejszy i trochę Ŝałosny. – Przepraszam – szepnął. Uniósł zabandaŜowaną dłoń, potem opuścił ją bezwładnie. Nie wiedziałam, czy przepraszał za swoje uwagi o Jamiem, czy teŜ za to, co wydawało mu się brakiem odwagi podczas porannego zabiegu. Pomyślałam, Ŝe lepiej tego nie dociekać, i wstałam, obciągając koszulę nocną na udach. Podciągnęłam kołdrę na łóŜku i wygładziłam, potem zdmuchnęłam świecę. Teraz był tylko ciemnym kształtem na tle poduszek, oddychającym wolno i chrapliwie. – Dobrze się pan spisał – wyszeptałam i poklepałam go po ramieniu. – Dobranoc, panie Christie. *** Mój osobisty barbarzyńca spał jak kamień, ale obudził się, czujny jak kot, kiedy wpełzłam do łóŜka. Wyciągnął rękę i przygarnął mnie do siebie z półprzytomnym „mhm". Wtuliłam się w niego, a moje napięte mięśnie zaczęły się bezwiednie rozluźniać pod wpływem jego ciepła. – Mhm. – Ach. I jak tam nasz Tom, co? – spytał i odchylił się nieco, a jego duŜe dłonie spoczęły na moim barku i zaczęły uwalniać moją szyję i ramiona od krenczu. – Och, jak dobrze. Tom? Okropny, draŜliwy, krytyczny i bardzo pijany. Poza tym w porządku. O, tak. Proszę, jeszcze... odrobinę wyŜej. Ooo. – Czyli Tom w swoim Ŝywiole, pomijając pijaństwo. Jeśli dalej tak będziesz jęczeć, Angliszko, gotów pomyśleć, Ŝe masuję ci coś innego, nie szyję. – Nic mnie to nie obchodzi – powiedziałam z zamkniętymi oczami, by tym pełniej rozkoszować się cudownymi doznaniami, którymi wibrował mój kręgosłup. – Chwilowo mam dosyć Toma Christiego. Poza tym zdąŜył juŜ pewnie stracić przytomność, zwaŜywszy na to, ile wypił. Mimo wszystko ściszyłam głos ze względu na dobro mego pacjenta.

– Skąd wzięła się ta Biblia? – spytałam, choć odpowiedź była oczywista. KsiąŜkę musiała przysłać z Lallybroch Jenny; jej ostatnia paczka nadeszła kilka dni temu, kiedy byłam w Salem. Jamie odpowiedział na moje pytanie, wzdychając; jego oddech poruszył mi włosy. – Poczułem się dziwnie, kiedy ją ujrzałem wśród ksiąŜek, które mi przysłała siostra. Nie bardzo wiedziałem, co z nią zrobić. Nic dziwnego, Ŝe poczuł się dziwnie. – Powiedziała, dlaczego ją przysłała? – Moje barki zaczęły się rozluźniać, tępy ból między nimi ustępował z wolna. Poczułam, jak Jamie wzrusza ramionami. – Dołączyła ją do innych ksiąŜek; robiła porządki na strychu i znalazła całe pudło, więc postanowiła mi je wysłać. Wspomniała jednak, Ŝe słyszała, iŜ wioska Kildennie postanowiła wyemigrować do Karoliny Północnej; to wszystko MacGregorowie, rozumiesz? – Och, rozumiem. Jamie powiedział mi kiedyś, Ŝe zamierzał kiedyś odnaleźć matkę Alexa MacGregora i przekazać jej jego Biblię wraz z wiadomością, Ŝe jej syn został pomszczony. Rozpytywał się o nią po bitwie pod Culloden, ale odkrył, Ŝe oboje rodzice MacGregora nie Ŝyją. Pozostała tylko siostra, która wyszła za mąŜ i opuściła dom; nikt nie wiedział, gdzie jest, ani nawet czy wciąŜ przebywa w Szkocji. – Myślisz, Ŝe Jenny – czy raczej Ian – odnaleźli ją? I Ŝe mieszkała w tej wiosce? Znów wzruszył ramionami i po raz ostatni ścisnąwszy mi barki, cofnął dłonie. – MoŜliwe. Znasz Jenny; mnie pozostawiłaby decyzję, czy szukać tej kobiety. – A będziesz jej szukał? – spytałam i obróciłam się twarzą do niego. Alex MacGregor wolał się powiesić, niŜ paść ofiarą Czarnego Jacka Randalla. Jack Randall był martwy, zginął pod Culloden. Lecz wspomnienia Jamiego z bitwy – teraz nieledwie strzępy – stłumił uraz wywołany walką i gorączką, na którą cierpiał później. Ocknął się, ranny i przygnieciony ciałem Jacka Randalla – nie pamiętał, co się wydarzyło. Przypuszczałam jednak, Ŝe Alex MacGregor został pomszczony – ręką Jamiego czy kogoś innego. Zastanawiał się nad tym przez chwilę, a ja czułam nieznaczny ruch, kiedy stukał dłonią o udo. – Rozpytam się – oświadczył w końcu. – Na imię miała Mairi. – Rozumiem – odparłam. – W Karolinie Północnej znajdzie się więcej niŜ

trzysta albo czterysta kobiet o tym imieniu. Roześmiał się, a potem odpłynęliśmy w sen przy akompaniamencie głośnego chrapania, które dobiegało z pokoju Toma Christiego. *** Minęły minuty czy godziny? Ocknęłam się nagle, nasłuchując. W pokoju panowała ciemność, ogień wypalił się na palenisku, a okiennice postukiwały cichutko. Wyciągnęłam się, chcąc rozbudzić się na dobre i pójść do swojego pacjenta, i wtedy usłyszałam – długi świszczący oddech, a potem ogłuszające chrapnięcie. Ale nie to mnie obudziło, jak sobie uświadomiłam, tylko nagła cisza u mego boku. Jamie leŜał przy mnie sztywno, ledwie oddychając. Wyciągnęłam powoli rękę, by go nie przestraszyć, i dotknęłam jego nogi. Nie miewał juŜ od kilku miesięcy koszmarów, ale rozpoznałam objawy. – Co się stało? – wyszeptałam. Odetchnął nieco głębiej niŜ zwykle, a ja odniosłam wraŜenie, Ŝe jego ciało jakby zebrało się w sobie. Nie drgnęłam, ale wciąŜ trzymałam mu dłoń na nodze, czując, jak jego mięśnie rozluźniają się z wolna pod moimi palcami – ledwie wyczuwalny sygnał, Ŝe pragnie uciec. Nie zrobił tego jednak. Szarpnął gwałtownie ramionami, potem westchnął i połoŜył się wygodnie. Milczał przez dobrą chwilę, ale jego cięŜar przyciągał mnie, tak jak planeta przyciąga swój księŜyc. LeŜałam bez słowa, moja dłoń spoczywała na jego nodze, moje biodro opierało się o jego biodro – ciało dotykające ciała. Spoglądał w górę, w cienie zalegające między belkami stropu. Widziałam zarys jego profilu i czasem błysk oczu, kiedy mrugał. – W mroku... – odezwał się w końcu. – Tam, w Ardsmuir, leŜeliśmy w mroku. Czasem wschodził księŜyc albo jakaś gwiazda, ale nawet wówczas niczego nie moŜna było dojrzeć na kamiennej podłodze. Pokrywała ją tylko czerń... ale wciąŜ się słyszało. Oddech czterdziestu ludzi w celi, szelest i szuranie, kiedy któryś z nich się poruszył. Chrapanie, kaszel, odgłosy niespokojnego snu – i nieznaczne, ledwie słyszalne dźwięki, dochodzące od strony tych, którzy leŜeli przytomni. – Mijały tygodnie, a myśmy o tym nie myśleli. – Mówienie przychodziło mu teraz łatwiej. – Zawsze byliśmy wygłodzeni, zziębnięci. Śmiertelnie wyczerpani. Niewiele się wtedy myśli; tylko o tym, by postawić jedną stopę przed drugą,

podnieść kolejny kamień... Nie chce się tak naprawdę myśleć, rozumiesz? I łatwo jest nie myśleć. Do czasu. Ale nadchodziła chwila, Ŝe coś się zmieniało. Mgła znuŜenia ustępowała – nagle, ni stąd, ni zowąd. – Czasem wiedziało się, co to jest – historia, którą ktoś opowiedział, list od czyjejś Ŝony albo siostry. Ale czasem brało się to znikąd; nikt się nie odezwał, ale człowiek budził się w środku nocy; to było jak zapach leŜącej obok kobiety. Pamięć, tęsknota... pragnienie. Zamieniali się w ludzi dotkniętych ogniem, wyrwanych z tępej akceptacji swego losu przez nagłą, dojmującą świadomość straty. – KaŜdemu zdarzało się szaleć. WciąŜ dochodziło do bójek. A nocą, w ciemności... Nocą słychać było odgłosy rozpaczy, stłumione szlochy czy tajemnicze szmery. Niektórzy szukali w końcu pociechy u innych, naraŜając się na brutalną odmowę i ciosy. Albo nie. Nie bardzo wiedziałam, co chce mi powiedzieć, ani co to ma wspólnego z Tomem Christiem. A moŜe z lordem Johnem Greyem. – Czy któryś z nich cię kiedykolwiek... dotknął? – spytałam ostroŜnie. – Nie. śadnemu z nich nie przyszłoby to nawet do głowy – odparł bardzo cicho. – Byłem ich wodzem. Kochali mnie – ale nigdy nie pozwoliliby sobie na dotyk. Wziął długi, urywany oddech. – A chciałeś tego? – spytałam szeptem. Czułam, jak pulsuje mi krew w opuszkach palców, którymi dotykałam jego skóry. – Marzyłem o tym – wyznał tak cicho, Ŝe z trudem go usłyszałam, choć byłam tuŜ obok. – Bardziej niŜ o jedzeniu. Bardziej niŜ o śnie, choć – tego pragnąłem najbardziej, i to nie tylko z powodu zmęczenia. Bo kiedy spałem, czasem widziałem ciebie. Ale to nie było pragnienie kobiety, choć Bóg jeden wie, jak bardzo takŜe i to męczyło. To było tylko... Potrzebowałem dotyku dłoni. Tylko tego. Jego skóra cierpiała od tego łaknienia, aŜ w końcu zdawało mu się, Ŝe jest przezroczysta i Ŝe widzi cierpienie swego serca w piersi. Z jego ust dobyło się pełne smutku westchnienie, podobne do śmiechu. – Pamiętasz te obrazy Przenajświętszego Serca, które widzieliśmy w ParyŜu? Pamiętałam je – dzieła renesansu i jaskrawość witraŜy w katedrze Notre Dame. Człowiek boleściwy o odsłoniętym i przebitym sercu, promieniującym miłością. – Wspominałem to wtedy. I pomyślałem sobie, Ŝe ktokolwiek ujrzał tę wizję

naszego Pana, sam musiał być bardzo samotnym człowiekiem, skoro tak dobrze to rozumiał. Uniosłam dłoń i połoŜyłam bardzo delikatnie pośrodku jego piersi. Nakrycie było odrzucone, czułam chłód skóry. Zamknął oczy z westchnieniem i mocno przycisnął do siebie moją rękę. – Czasem nachodziła mnie ta myśl i zdawało mi się, Ŝe wiem, co Jezus musiał wtedy odczuwać. Nie było nikogo, kto by go dotknął, a on tak bardzo tego pragnął.

25. Z prochu powstałeś, w proch się obrócisz Jamie jeszcze raz sprawdził juki, choć zdąŜył zrobić to tyle razy, Ŝe czynność ta stała się niemal nawykiem. Zawsze kiedy otwierał lewy, na jego twarzy pojawiał się uśmiech. Brianna przerobiła go specjalnie dla niego – doszyła skórzane pętle, w których tkwiły pistolety, kolbami do góry, by moŜna było szybko je wyciągnąć, a takŜe zrobiła kilka zmyślnych przegródek ułatwiających dostęp do ładownicy, rogu z prochem, zapasowego noŜa, zwoju Ŝyłki wędkarskiej, kłębka szpagatu na wnyki, woreczka ze szpilkami, igłami i nicią, zawiniątka z Ŝywnością, butelki piwa i starannie zwiniętej czystej koszuli. Na zewnątrz przytwierdzony był mały mieszek, który zawierał to, co Bree lubiła nazywać „zestawem pierwszej pomocy", choć Jamie nie bardzo wiedział dlaczego. Było w nim kilka opatrunków gazowych o zapachu gorzkiej herbaty, puszka z szałwią i kilka pasków jej przylepca; Ŝadna z tych rzeczy nie wydawała się szczególnie przydatna w jakiejkolwiek kryzysowej sytuacji, ale teŜ nikomu nie przeszkadzały. Jamie pozbył się kostki mydła, którą dołoŜyła do bagaŜu, a takŜe kilku niepotrzebnych drobiazgów, i schował je starannie pod wiadrem, by nie poczuła się uraŜona. Jak się okazało, w samą porę, bo usłyszał jej głos – przypominała Rogerowi o zapasie czystych skarpet. Nim wyłonili się zza naroŜnika stodoły, miał wszystko bezpiecznie pozapinane. – Jesteś gotów, a charaid? – Tak – przytaknął Roger i zrzucił juki z ramienia na ziemię. Potem odwrócił się do Brianny, która trzymała na rękach Jemmy'ego, i ucałował ją pospiesznie. – Jadę z tobą, tato! – zawołał z nadzieją w głosie Jemmy. – Nie tym razem, stary. – Chcę zobaczyć Indian! – MoŜe później, jak będziesz większy. – Umiem mówić po indiańsku! Wujek Ian mnie nauczył! Chcę jechać! – Nie tym razem – oświadczyła stanowczo Bree, ale Jemmy nie słuchał i zaczął się wyrywać. Jamie wydał z głębi krtani głuchy pomruk i poskromił chłopca groźnym spojrzeniem. – Słyszałeś, co powiedzieli rodzice – rzucił. Jem spojrzał gniewnie i wydął dolną wargę, ale przestał się szarpać. – Musisz mi kiedyś powiedzieć, jak to robisz – powiedział Roger, przyglądając się swej latorośli.

Jamie wybuchnął śmiechem i nachylił się do wnuka. – Ucałuj dziadka na poŜegnanie. Chłopiec, z którego twarzy zniknął juŜ grymas zawodu, wyciągnął ręce i chwycił go za szyję. Jamie wziął chłopca z ramion Brianny, objął i ucałował. Poczuł, Ŝe tuli do piersi swojskie ciepło i swojski cięŜar; malec pachniał owsianką, grzankami i miodem. – Bądź grzeczny i słuchaj matki, dobrze? A jak będziesz trochę większy, to teŜ pojedziesz. Chodź, poŜegnasz się z Clarence'em; moŜesz powtórzyć mu słowa, których nauczył cię wuj Ian. Jamie liczył, Ŝe były to słowa odpowiednie dla trzylatka, Ian odznaczał się swoistym poczuciem humoru. Ale przypomniał sobie, czego sam uczył po francusku dzieciaki Jenny, nie wyłączając Iana, i uśmiechnął się do siebie. ZdąŜył juŜ wcześniej osiodłać i załoŜyć uzdę koniowi Rogera; Clarence, juczny muł, dźwigał na grzbiecie bagaŜe. Kiedy Roger mocował juki, Brianna sprawdzała popręg i strzemiona, by się czymś zająć. Przygryzała dolną wargę, starając się nie okazywać niepokoju, ale nie mogła zwieść nikogo. Jamie zabrał wnuka na bok, by ten mógł pogłaskać muła po pysku, a Brie i Roger mieli chwilę dla siebie. Clarence był łagodnym zwierzęciem i cierpliwie znosił radosne poklepywanie i zniekształcone określenia w języku Czirokezów, ale gdy chłopiec, wciąŜ w ramionach dziadka, obrócił się w stronę Gideona, Jamie cofnął się gwałtownie. – Nie, mały, lepiej nie dotykaj tego dzikusa. Jak nic odgryzie ci rękę. Gideon, zniecierpliwiony, zastrzygł uszami i uderzył kopytem o ziemię. Wielki ogier powinien jak najszybciej wyruszyć w drogę i zmęczyć się porządnie. – Dlaczego trzymasz tę wściekłą bestię? – spytała Brianna, widząc, jak koń podnosi długą wargę i odsłania Ŝółte zęby. Wzięła syna z ramion Jamiego i stanęła w bezpiecznej odległości. – Małego Gideona? Och, świetnie się rozumiemy. Poza tym to połowa waszych dóbr przeznaczonych na sprzedaŜ, dziewczyno. – Naprawdę? – Spojrzała podejrzliwym okiem na wielkiego kasztana. – Jesteś pewien, Ŝe nie wywołasz wojny, dając Indianom taką bestię? – Och, nie zamierzam im go dawać – zapewnił córkę. – W kaŜdym razie nie w całości. Gideon był narowistym, nieobliczalnym koniem o pysku twardym jak stal i takiej samej woli. Cechy te jednakŜe zdawały się robić wraŜenie na Indianach,

podobnie jak masywna pierś ogiera, długa grzywa i jego potęŜna budowa. Kiedy Cichy Powiew, wódz jednej z wiosek indiańskich, zaoferował trzy skóry jelenie za moŜliwość pokrycia swej nakrapianej klaczy przez Gideona, Jamie uświadomił sobie, Ŝe jest posiadaczem czegoś cennego. – To było szczęśliwe zrządzenie losu, Ŝe nigdy nie znalazłem czasu, by go wykastrować – oznajmił, poklepując przyjaźnie konia po kłębie i umykając odruchowo, gdy ogier zarzucił łbem, by go ugryźć. – Zarabia na swoje utrzymanie jako reproduktor dla indiańskich kobyłek. To jedyna rzecz, jaką robi na moją prośbę, nie buntując się. Brianna zaczerwieniła się jak ciemiernik zimowy w porannym chłodzie; roześmiała się jednak, rumieniąc się jeszcze bardziej. – Co to znaczy wykastrować? – zainteresował się Jemmy. – Matka ci wyjaśni. – Jamie popatrzył z uśmiechem na córkę, zwichrzył małemu czuprynę i zwrócił się do Rogera. – Jesteś gotów, chłopcze? Roger Mac przytaknął, włoŜył stopę w strzemię i usadowił się w siodle. Dosiadał starego, gniadego wałacha o zrównowaŜonym usposobieniu, Agrypy, który zwykł stękać i rŜeć, ale odznaczał się rozsądkiem i był odpowiednim wierzchowcem dla jeźdźca takiego jak Roger – sprawnego, ale jednak pełnego rezerwy wobec koni. Roger wychylił się z siodła, by po raz ostatni ucałować Briannę, a potem ruszyli. Jamie juŜ wcześniej poŜegnał się z Claire – na osobności i czule. Stała teraz w oknie ich sypialni ze szczotką do włosów w dłoni i machała im na poŜegnanie. Jej włosy przypominały niesforną splątaną gęstwinę, która chwytała promienie porannego słońca niczym suchy krzew płomyki ognia. Jamie poczuł się dziwnie, widząc ją w takim nieładzie, niemal półnagą. Zalała go fala poŜądania, mimo tego, co robili zaledwie pół godziny temu. Doznał swoistego lęku, jakby miał juŜ jej nigdy nie ujrzeć. Bez świadomej myśli spojrzał na swoją lewą dłoń i zobaczył u nasady kciuka niewyraźną bliznę w kształcie litery „C', tak wyblakłą, Ŝe stała się prawie niewidoczna. Nie zwracał na nią uwagi przez lata i nagle poczuł się tak, jakby zabrakło mu powietrza. Pomachał jednak Claire, a ona, śmiejąc się, posłała mu Ŝartobliwego całusa. Chryste, naznaczył ją – widział ciemną plamkę miłosnego ugryzienia na jej szyi. Twarz zalał mu gorący rumieniec zaŜenowania. Dał Gideonowi ostrogę, a koń wydał głośny kwik niezadowolenia i zarzucił łbem, by ugryźć jeźdźca w nogę. Zajęty myślami, nie zauwaŜył nawet, Ŝe ujechali juŜ spory kawałek. Odwrócił

się tylko raz, juŜ na szlaku, i zobaczył ją w blasku światła słonecznego. Uniosła dłoń jak do błogosławieństwa, a potem jej postać zakryły drzewa. *** Pogoda była dobra, choć chłodna jak na tak wczesną jesień; z końskich pysków unosiła się para oddechów, gdy podąŜali z Ridge przez małą osadę zwaną teraz Cooperville, a potem wzdłuŜ Wielkiego Szlaku Bawolego na północ. Jamie wpatrywał się w niebo; było jeszcze za wcześnie na śnieg, ale obfita ulewa nikogo by nie zdziwiła. PodłuŜne pierzaste chmury nie wróŜyły jednak deszczu. Rzadko się odzywali, obaj zajęci swoimi myślami. Roger Mac był na ogół dobrym towarzyszem podróŜy, ale Jamiemu brak było Iana; miał ochotę porozmawiać o sytuacji u Tsisqua. Ian rozumiał Indian lepiej niŜ większość białych i choć Jamie właściwie interpretował gest, jakim było przesłanie przez Ptaka szczątków pustelnika – dowód dobrej woli wobec osadników, jeśli król zechciałby dostarczyć broń – opinia Iana byłaby niewątpliwie cenna. I choć ze względu na przyszłe kontakty trzeba było przedstawić w wiosce Rogera Maca... bez przyjemności pomyślał, Ŝe będzie musiał wyjaśnić wodzowi nieobecność... Przeklęty Ian. Przed kilkoma dniami po prostu odszedł nocą ze swoim psem. Zdarzało mu się to juŜ przedtem; wiadomo było, Ŝe wróci tak nagle jak zniknął. Mroczna tajemnica, którą przyniósł ze sobą niegdyś z północy, chwilami ciąŜyła mu zbyt mocno i wtedy znikał w lesie; powracał milczący i zamknięty w sobie, ale jakby spokojniejszy. Jamie doskonale to rozumiał; fizyczne odosobnienie stanowiło swoisty lek na samotność. I na wspomnienie, przed którym chłopak uciekał – albo którego szukał – w lesie... „Mówił ci coś o nich? – spytała go kiedyś Claire, dręczona niepokojem. – O Ŝonie i dziecku?". Nie. Ian nigdy nie mówił o czasie spędzonym wśród Mohawków, a jedyną pamiątką, którą przyniósł ze sobą z północy, była bransoletka na ramię, wykonana z niebieskich i białych muszelek. Jamie dostrzegł ją kiedyś w sakwie Iana, ale nie zdąŜył przyjrzeć się wzorowi. Niechaj strzeŜe cię święty Michał, chłopcze, pomyślał. I niech aniołowie cię uleczą. Zajęty sobą, nie miał okazji porozmawiać z Rogerem, dopóki nie zatrzymali się

w południe na posiłek. Zjedli ze smakiem świeŜe wiktuały przygotowane przez kobiety. Zostało wystarczająco duŜo na kolację. Następnego dnia będą musieli zadowolić się plackami kukurydzianymi i tym, co napotkają na swojej drodze, upolują i przyrządzą. A potem kobiety ŚnieŜnych Ptaków nakarmią ich po królewsku jako przedstawicieli angielskiego władcy. – Ostatnim razem dostaliśmy kaczkę nadziewaną słodkimi ziemniakami i kukurydzą – wyjaśnił Rogerowi. – Pamiętaj, Ŝe naleŜy do dobrego tonu zjeść moŜliwie najwięcej, cokolwiek by podali. Jesteś gościem. – Rozumiem. – Roger uśmiechnął i spojrzał znacząco na zjedzoną do połowy kiełbasę, którą trzymał w ręce. – A jak juŜ mówimy o gościach... jest pewien mały problem, jak mi się wydaje. Z Hiramem Crombiem. – Hiramem? – zdziwił się Jamie. – A co tu ma do rzeczy Hiram? – No cóŜ, chodzi o to... wiesz, Ŝe wszyscy nazywają szczątki, które pochowaliśmy, Ephraimem. To przez Bree, ale tak juŜ zostało. Jamie przytaknął, zaciekawiony. – A więc... wczoraj Hiram przyszedł do mnie i powiedział, Ŝe zastanawiał się nad tą sprawą – modlił się o oświecenie i tak dalej – i doszedł do wniosku, Ŝe jeśli jest prawdą... Ŝe jeśli jacyś Indianie są krewnymi jego Ŝony, to naleŜałoby zapewnić im zbawienie. – Ach, tak? – Jamie poczuł, jak ogarnia go wesołość. – Tak. A zatem, oznajmił, czuje się w obowiązku nieść tym nieszczęsnym dzikusom słowo boŜe. Jak inaczej mieliby je poznać? Jamie potarł kłykciem górną wargę, rozbawienie walczyło w nim z niechęcią na myśl o Hiramie Crombiem nachodzącym wioski Czirokezów z księgą psalmów w ręku. – Hm. No dobrze, ale... przecieŜ wierzycie – to znaczy wy, prezbiterianie – wierzycie w predestynację... To znaczy, Ŝe jedni będą zbawieni, a inni potępieni, i Ŝe nie moŜna tego zmienić? Co wyjaśnia, dlaczego wszyscy papiści są skazani na piekło? – Hm... – Roger najwyraźniej był niechętny takiemu stawianiu sprawy. Przypuszczam, Ŝe prezbiterianie mogą mieć róŜne zdanie na ten temat. Ale tak mniej więcej sądzi Hiram i jemu podobni. – Rozumiem. W takim razie, jeśli uwaŜa, Ŝe niektórzy Indianie i tak dostąpią zbawienia, to po co ich nauczać? Roger potarł w zamyśleniu czoło. – Widzisz, z tego samego powodu, dla którego prezbiterianie w ogóle się modlą

i chodzą do kościoła. Nawet jeśli są zbawieni, chcą dziękować za to Bogu i... i uczyć się postępować lepiej, tak aby Ŝyć zgodnie z wolą Boga. W podzięce za zbawienie, rozumiesz? – Podejrzewam, Ŝe Bóg Hirama moŜe patrzeć niezbyt przychylnym okiem na Ŝycie Indian – zauwaŜył Jamie, mając w pamięci nagie ciała w stłumionym blasku paleniska i zapach futer. – Słusznie – przyznał Roger, tak umiejętnie naśladując sposób mówienia Claire, Ŝe Jamie wybuchnął śmiechem. – Ano, pojmuję trudność – powiedział zgodnie z prawdą, wciąŜ czując rozbawienie. – Hiram chce więc udać się do wiosek Czirokezów i nauczać? Czy tak? Roger przytaknął, połykając kawałek kiełbasy. – Gwoli ścisłości, chce, Ŝebyś go tam zabrał. I przedstawił Indianom. Oczekuje, Ŝe będziesz tłumaczył jego słowa. – Dobry BoŜe. – RozwaŜał przez chwilę ten pomysł, potem potrząsnął głową. – Nie. – Oczywiście, Ŝe nie. – Roger wyciągnął korek z butelki piwa, którą następnie poda! Jamiemu. – Pomyślałem tylko, Ŝe powinienem ci powiedzieć, Ŝebyś miał czas się zastanowić, jak mu odpowiedzieć, kiedy z tym do ciebie przyjdzie. – To bardzo rozwaŜne z twej strony – przyznał Jamie i wziąwszy do ręki butelkę, pociągnął spory łyk. Odsunął ją od ust, odetchnął... i zastygł – bez ruchu. Po chwili Roger Mac odwrócił się gwałtownie i Jamie juŜ wiedział, Ŝe on teŜ to wychwycił – woń przyniesioną przez chłodny wiatr. – Czujesz spaleniznę? – Roger zwrócił sie ku niemu, marszcząc ciemne brwi. *** Roger usłyszał to pierwszy: głośną wrzawę, krzyki i gdakania, przeraźliwe jak głosy czarownic. Po chwili, kiedy podeszli bliŜej, takŜe łopot skrzydeł; ptaki wzbiły się w górę, były to głównie wrony, ale takŜe pojedyncze ogromne czarne kruki. – O BoŜe – powiedział cicho. Na drzewie obok domu wisiały dwa ciała. Czy teŜ to, co z nich zostało. MęŜczyzna i kobieta, sądząc po ubraniach. Do nogi męŜczyzny była doczepiona kartka, tak zmięta i poplamiona, Ŝe zauwaŜył ją dopiero wtedy, gdy wiatr ją poruszył.

Jamie zerwał ją, rozprostował i rzucił na ziemię. Widniały na niej słowa „Śmierć Regulatorom"; Roger widział przez chwilę nagryzmolone litery, nim wiatr porwał karteluszek. – Gdzie dzieci? – rzucił Jamie gwałtownie. – Ci ludzie mieli dzieci. Gdzie one są? Popioły były zimne, juŜ rozwiał je wiatr, ale Roger czuł, jak wypełnia go woń spalenizny, zatyka oddech i gryzie w gardło. – MoŜe się chowają – odparł chrapliwie i gwałtownym ruchem wyrzucił rękę w stronę lasu. – Ano, moŜe. – Jamie znieruchomiał nagle, krzyknął w kierunku drzew i nie czekając na odpowiedź, ruszył ku gęstwinie. Roger podąŜył za nim; skręcili na krawędzi lasu i zaczęli wchodzić na zbocze za domem, wykrzykując uspokajające słowa, które natychmiast pochłaniała cisza wśród drzew. Roger brnął przez gęstwinę, spocony, zdyszany, niepomny bólu w krtani, nawołując z krótkimi przerwami, które pozwoliłyby usłyszeć odpowiedź. Kilka razy dostrzegł kątem oka jakiś ruch i odwracał się w tę stronę, by widzieć tylko chybotanie zarośli poruszanych wiatrem albo rozkołysane pnącze, jakby ktoś przechodził tamtędy przed chwilą. Niemal wyobraŜał sobie, Ŝe widzi, jak Jem bawi się w chowanego; obraz migoczących stopek i blasku słońca na małej główce dawał mu siłę, by krzyczeć raz po raz. W końcu jednak musiał pogodzić się z myślą, Ŝe dzieci nie odbiegłyby tak daleko, ruszył więc z powrotem w stronę chaty, wciąŜ nawołując od czasu do czasu skrzekliwym, zduszonym głosem. Wrócił na podwórze i zobaczył, Ŝe Jamie schyla się po kamień i ciska nim wściekle w dwa kruki, które usadowiły się na drzewie wisielców i przesuwały się wolno w stronę jego cięŜaru, błyskając ślepiami. Ptaszyska zakrakały i odfrunęły – ale nie dalej niŜ na sąsiednie drzewo, gdzie usiadły czujne. Dzień był zimny, ale obaj lepili się od potu, a mokre włosy opadały im na karki. Jamie otarł rękawem twarz, wciąŜ cięŜko dysząc. – Ile... dzieci? – spytał Roger; oddech miał krótki, a gardło tak zdarte, Ŝe słowa wydobywały się nieledwie szeptem. – Co najmniej troje. – Jamie zakaszlał, odchrząknął i splunął. – Najstarsze ma chyba ze dwanaście lat. Stał przez chwilę bez ruchu, patrząc na ciała. Potem przeŜegnał się i wyciągnął sztylet, by je odciąć.

Nie mieli czym kopać; udało im się jedynie wygrzebać płytki dół w liściastej glebie lasu i usypać niewielki wzgórek kamieni, nie tylko przez wzgląd na kruki, ale i przyzwoitość. – To byli Regulatorzy? – spytał Roger, przerywając pracę, by otrzeć twarz rękawem. – Tak, ale... – Jamie urwał na chwilę. – To nie ma związku z tamtą historią. Potrząsnął głową i odwrócił się, by nazbierać jeszcze kamieni. Roger początkowo sądził, Ŝe to tylko skała ukryta pod stertą liści, które pod spaloną ścianę chaty nawiał wiatr. Dotknął jej, a ona się poruszyła, stawiając go na równe nogi z krzykiem, jaki mógłby wydać z siebie kruk. Jamie doskoczył do niego w okamgnieniu i pomógł wydobyć małą dziewczynkę spod liści i zwęglonego drzewa. – Cicho, a muirninn, cicho – rzucił pospiesznie, choć dziecko nie płakało. Mniej więcej ośmioletnie, miało spalone ubranie i włosy, a skórę tak poczerniałą i popękaną, Ŝe mogłaby uchodzić za kamień; tylko oczy wydawały się Ŝywe. – O BoŜe, BoŜe – powtarzał cicho Roger, choć było jasne, Ŝe jeśli to modlitwa, nikt jej juŜ nie wysłucha. Tulił małą do piersi, a jej oczy otwarły się do połowy i nie było w nich cienia ulgi czy ciekawości, jedynie zimna nieuchronność. Jamie nalał z manierki wody na chusteczkę i wsunął roŜek między wargi dziewczynki. Jej gardło poruszyło się odruchowo, gdy zaczęła ssać. – Wszystko będzie dobrze – wyszeptał do niej Roger. – Wszystko będzie dobrze, a leannan. – Kto to zrobił, a nighean? – spytał Jamie równie cicho. Chyba zrozumiała; sens słów zmarszczył powierzchnię jej oczu jak wiatr taflę stawu, – ale po chwili źrenice znów znieruchomiały. Nie wydała z siebie ani słowa, patrzyła tylko na nich bez zainteresowania i ssała sennie mokrą chusteczkę. – Jesteś ochrzczona, a leannan? Pytanie Jamiego wstrząsnęło Rogerem. Zaskoczony makabrycznym odkryciem, nie w pełni uzmysłowił sobie stan dziewczynki. – Elk ne peut pas vivre – oznajmił cicho Jamie, patrząc w oczy Rogerowi. Nie będzie Ŝyła. W pierwszym odruchu pragnął gorąco zaprzeczyć – moŜe Ŝyć, musi Ŝyć. JednakŜe dziecko było pozbawione ogromnych płatów skóry, z odsłoniętego ciała, choć zaskorupiałego, wciąŜ sączyła się wydzielina. Zobaczył białą krawędź kości kolanowej i prawie widział jej serce – czerwonawą, półprzezroczystą bryłkę, pulsującą w przesmyku klatki piersiowej. Dziewczynka była lekka jak

kukurydziana laleczka; Roger uświadomił sobie z bólem, Ŝe unosi się jakby w jego ramionach niczym plama oleju na wodzie. – Boli cię, kochanie? – spytał ją. – Mama? – wyszeptała. Potem zamknęła oczy i juŜ nic nie mówiła, tylko mamrotała od czasu do czasu: – Mama? Najpierw myślał, Ŝe zawiozą ją do Ridge, do Claire. Ale to ponad dzień drogi; nie przeŜyłaby. W Ŝadnym razie. Przełknął z wysiłkiem; kiedy uświadomił sobie prawdę, miał wraŜenie, Ŝe na krtani zacisnęła mu się pętla. Spojrzał na Jamiego, dostrzegając w jego oczach potwierdzenie. – Wiesz... jak ma na imię? – Roger oddychał cięŜko, słowa przychodziły mu z trudem. Jamie potrząsnął głową, potem zebrał się w sobie i wyprostował ramiona. Dziewczynka przestała ssać, ale wciąŜ mamrotała „mama". Jamie wyjął chusteczkę spomiędzy jej warg i wycisnął z niej kilka kropel na poczerniałe czoło, wymawiając szeptem formułę chrztu. Potem spojrzeli na siebie, jakby chcieli potwierdzić to, co naleŜało zrobić. Jamie był blady, na rudym zaroście perliły się kropelki potu. Wziął głęboki oddech, by dodać sobie odwagi, i wyciągnął ku Rogerowi ręce. – Nie – powiedział cicho Roger. – Ja to zrobię. NaleŜała do niego; nie wyrzekłby się jej pod Ŝadnym pozorem. Sięgnął po chusteczkę, a Jamie włoŜył mu ją w ręce, umazaną sadzą i wciąŜ wilgotną. Nigdy nie przypuszczał, Ŝe przyjdzie mu zrobić coś takiego, i teraz teŜ o tym nie myślał. Nie musiał; bez wahania przytulił ją mocniej i przykrył chusteczką jej nos i usta, a potem przycisnął dłoń do materiału, czując, jak mały nosek wchodzi między jego kciuk i palec wskazujący. Wiatr poruszył liśćmi w górze i spadł na nich złoty deszcz, który zaszemrał na jego skórze, omiatając mu twarz chłodem. Pomyślał, Ŝe będzie jej zimno, i zapragnął ją przykryć, ale miał zajęte obie ręce. Drugą ręką obejmował jej ciało, dłoń spoczywała na piersi; czuł pod palcami malutkie serce. Drgnęło, zatrzepotało szybko, znieruchomiało, uderzyło jeszcze dwa razy... i zatrzymało się. Przez chwilę jeszcze drgało; Roger miał wraŜenie, Ŝe zbiera siły, by uderzyć po raz ostatni, i Ŝywił bolesne złudzenie, Ŝe nie tylko oŜyje, ale przeciśnie się przez kruchą ściankę klatki piersiowej, wprost w jego dłoń, w swym pragnieniu Ŝycia. Ale chwila minęła, tak jak i złudzenie, i wszystko zamarło. TuŜ obok wrzasnął kruk.

*** Prawie uporali się z pochówkiem, gdy tętent kopyt i pobrzękiwanie uprzęŜy obwieściło przybyszów – i to wielu. Roger, gotów umknąć do lasu, zerknął na teścia, ale Jamie potrząsnął głową w odpowiedzi na jego bezgłośne pytanie. – Nie, nie wróciliby. Po co? Posępnym spojrzeniem objął dymiące zgliszcza domu, stratowane podwórze i małe wzgórki mogił. Dziewczynka wciąŜ leŜała obok, przykryta płaszczem Rogera. Nie mógł jeszcze zdobyć się na złoŜenie jej do grobu; świadomość, Ŝe jeszcze niedawno Ŝyła, była zbyt świeŜa. Wyprostował się, napinając mięśnie pleców. Roger zauwaŜył, Ŝe sprawdza, czy ma broń pod ręką, i opiera się o pień drzewa. Po chwili się odpręŜył i wsparł na kawałku osmalonej deski, która słuŜyła mu za łopatę. Z lasu wyłonił się pierwszy jeździec, jego koń parskał i zarzucał łbem, rozdraŜniony wonią spalenizny. Dosiadający go męŜczyzna opanował z wprawą zwierzę i podjechał bliŜej, wychylając się z siodła, by zobaczyć, kogo mają przed sobą. – Ach, to ty, Fraser? – Pokryta zmarszczkami twarz Richarda Browna sprawiała wraŜenie jowialnej. Popatrzył na sczerniałe i dymiące zgliszcza, a potem na swych towarzyszy. – Tak sobie myślałem, Ŝe zarabiasz nie tylko na sprzedaŜy whisky. Przybysze – Roger doliczył się sześciu – poruszyli się w siodłach, prychając z rozbawieniem. – Więcej szacunku dla zmarłych, Brown. – Jamie wskazał głową groby. Rysy Browna stwardniały. Spojrzał ostro na Jamiego, potem na Rogera. – Jesteście tylko we dwóch? Co tu robicie? – Kopiemy groby – wyjaśnił Roger. Na rękach miał pęcherze; potarł dłonią o spodnie. – A wy co tutaj robicie? Brown wyprostował się gwałtownym ruchem w siodle, a odpowiedział jego brat Lionel. – Jedziemy z Owenawisgu. – Skinął w stronę koni, a Roger zauwaŜył cztery objuczone skórami wierzchowce i wypchane juki przy kilku pozostałych. – Poczuliśmy ogień, więc postanowiliśmy tu zajrzeć. – Rzucił okiem na mogiły. – Tige O'Brian, co? Jamie przytaknął. – Znałeś ich?

Richard Brown wzruszył ramionami. – Tak. To po drodze do Owenawisgu. Zatrzymałem się tu raz czy dwa; zjadłem z nimi kolację. – Zdjął poniewczasie kapelusz i przygładził kosmyki włosów na łysiejącej głowie. – Niech spoczywają w spokoju. – Kto ich spalił, jeśli nie wy? – zawołał jeden z młodszych męŜczyzn w grupie. Inny, podobnie jak Brown szczupły w ramionach i o zapadniętych policzkach, uśmiechnął się niestosownie, uwaŜając to za dowcip. Wiatr przywiał nadpalony kawałek papieru, który zatrzymał się na kamieniu obok nogi Rogera. Roger podniósł go i uczyniwszy krok do przodu, przyklepał do siodła Lionela Browna. – Wiesz coś o tym? – spytał. – Było przyczepione do ciała O’Briana. Mówił gniewnym tonem; wiedział o tym i nie hamował się. Bolało go gardło i jego głos przypominał zduszony szept. Lionel Brown zerknął na papier, marszcząc brwi, po czym przekazał go bratu. – Sam to napisałeś, nie? – Co? – Roger wlepił w niego wzrok, mruŜąc oczy przed wiatrem. – Indianie – powiedział Lionel Brow i wskazał głową spalony dom. – Indianie to zrobili. – Ach tak? – odezwał się Jamie; Roger dosłyszał w jego głosie ukryte nuty – niedowierzania, znuŜenia i gniewu. – Jacy Indianie? Ci, od których kupiliście skóry? Powiedzieli wam o tym, tak? – Nie bądź głupcem, Nelly – mruknął cicho Richard Brown, ale jego brat drgnął na te słowa. Richard Brown podjechał odrobinę bliŜej. Jamie się nie ruszył, ale Roger zauwaŜył, Ŝe zacisnął ręce na desce. – Zabili całą rodzinę? – spytał Brown, spoglądając na małe ciało pod płaszczem. – Nie – odparł Jamie. – Nie znaleźliśmy dwojga starszych dzieci. Tylko tę małą. – Indianie – powtórzył uparcie Lionel Brown zza pleców brata. – To oni je zabrali. Jamie odetchnął głęboko i zakaszlał od dymu. – Ano – powiedział – popytam w wioskach. – Nie znajdziesz ich. – Richard Brown zgniótł kartkę papieru w zaciśniętej pięści. – Jeśli zabrali je Indianie, nie będą trzymać ich gdzieś blisko. Sprzedadzą, chociaŜby do Kentucky. Wśród męŜczyzn rozległ się zgodny szmer potwierdzenia, a Roger poczuł, jak węgielek, który tlił się przez całe popołudnie w jego piersi, rozpala się dzikim

ogniem. – Indianie tego nie napisali – warknął, wskazując kciukiem karteczkę w dłoni Browna. – Ktoś, kto to zrobił z zemsty za to, Ŝe O'Brian był Regulatorem, nie uprowadziłby dzieci. Brown popatrzył na niego przeciągle spod zmruŜonych powiek. Roger poczuł, jak Jamie poruszył się nieznacznie, gotów do działania. – Nie – odparł Brown cicho. – Nie napisali tego. Dlatego Nelly wykombinował, Ŝe wy to napisaliście. Powiedzmy, Ŝe Indianie tu przyjechali i porwali dzieciaki, a wtedy zjawiliście się wy i postanowiliście wziąć to, co jeszcze pozostało. Więc podpaliliście chatę, powiesiliście O'Briana i jego Ŝonę i przyczepiliście tę kartkę. Proste. I co pan na to, panie MacKenzie? – Spytałbym, skąd pan wie, Ŝe zostali powieszeni, panie Brown. Twarz Browna stęŜała, a Roger poczuł na swoim ramieniu ostrzegawczą dłoń Jamiego. – Sznury, a charaid – powiedział Jamie bardzo spokojnie. Słowa te docierały do Rogera bardzo wolno i dopiero po chwili spojrzał. Prawda, obok drzewa leŜały sznury, które odcięli od ciał. Jamie wciąŜ coś mówił, głos miał opanowany, ale Roger go nie słyszał. Był ogłuszony wiatrem, poprzez jego świst docierały do niego sporadycznie uderzenia serca. MoŜe własnego – a moŜe jej. – Daj spokój. – Usłyszał słowa Jamiego czy mu się tylko zdawało? Twarz chłostały mu podmuchy cięŜkie od sadzy, słowa więzły w krtani. Czuł w ustach popiół, gruby i kwaśny; odkaszlnął i splunął; oczy mu łzawiły. Z wolna zaczął uświadamiać sobie ból w ramieniu i dostrzegać świat dookoła. Młodsi męŜczyźni patrzyli na niego uwaŜnie, niektórzy z ironicznym uśmiechem, inni z nieufnością. Richard Brown i jego brat odwracali uparcie wzrok, skupiając się na Jamiem – który wciąŜ trzymał go za ramię. Uwolnił się z pewnym wysiłkiem i skinął nieznacznie, by dać Jamiemu do zrozumienia, Ŝe nie wpadnie w szał, choć serce wciąŜ waliło mu jak młotem, a wraŜenie zaciskającej się na jego gardle pętli było tak silne, Ŝe nie był w stanie mówić, nawet gdyby zdołał sformułować jakieś słowa. – PomoŜemy. – Brown wskazał głową małe ciało na ziemi i przerzucił nogę przez siodło, ale Jamie powstrzymał go pospiesznym gestem dłoni. – Nie, poradzimy sobie. Brown znieruchomiał z jedną nogą w strzemionie. Zacisnął usta i usadowił się z powrotem w siodle, po czym zawrócił konia i odjechał bez słowa. Pozostali ruszyli

za nim, oglądając się ciekawie za siebie. – To nie oni – powiedział Jamie. Wziął karabin i trzymał go w pogotowiu, spoglądając w stronę lasu, gdzie zniknęli ostatni jeźdźcy. – Choć wiedzą o tym więcej, niŜ chcieli powiedzieć. Roger przytaknął bez słowa. Podszedł niespiesznie do drzewa-szubienicy, kopnął leŜące na ziemi sznury i zdzielił zaciśniętą pięścią pień, potem jeszcze raz i jeszcze raz. Stał zdyszany, przyciskając czoło do chropowatej kory. Ból w zdartych kłykciach przynosił nieznaczną ulgę. Między płatami kory dojrzał maleńkie mrówki, które dreptały pospiesznie ku górze wąskim sznureczkiem, skupione na jakimś doniosłym, absorbującym zadaniu. Obserwował je przez chwilę, aŜ stwierdził, Ŝe ucisk w gardle ustąpił. Wtedy się wyprostował i poszedł ją pochować, rozcierając sobie siniec na ręce.

Część Czwarta Porwanie

26. Spojrzenie w przyszłość 9 października 1773 Roger zrzucił sakwy na ziemię koło dołu i zajrzał w głąb. – Gdzie Jem? – spytał. Jego umorusana Ŝona podniosła wzrok i odsunęła sprzed twarzy wilgotny od potu kosmyk włosów. – Ja teŜ się cieszę, Ŝe cię widzę – odparła ironicznie. – Miałeś dobrą podróŜ? – Nie – powiedział. – Gdzie jest Jem? Zaskoczona, uniosła brwi, wbiła szpadel w dno dołu i wyciągnęła do męŜa rękę, by pomógł jej wydostać się na górę. – Jest u Marsali. Bawi się z Germainem samochodzikami, które dla nich zrobiłeś, przynajmniej bawił się, kiedy go tam zostawiłam. Niepokój, który dręczył go przez dwa ostatnie tygodnie, zaczął z wolna ustępować. Skinął tylko głową i poczuł, jak coś łapie go nagle za gardło; przyciągnął Briannę gwałtownym ruchem do siebie, nie zwaŜając na jej pełen przestrachu krzyk i brudne odzienie. Trzymał ją mocno, w uszach słyszał bicie własnego serca; nie chciał i nie mógł jej puścić, aŜ w końcu wyrwała się z jego objęć. WciąŜ opierając dłonie na jego ramionach, przekrzywiła głowę i przyjrzała mu się ze zmarszczonym czołem. – Tak, ja teŜ za tobą tęskniłam – wyznała. – Co się stało? – Straszne rzeczy. Spalona chata, śmierć małej dziewczynki – wszystko to zamieniło tę podróŜ w koszmar, a monotonna jazda, wysiłek marszu, bezustanne zawodzenie wiatru i chrzęst butów na Ŝwirowym podłoŜu, piasku, igłach i błotnistej ziemi, wszechobecne plamy zieleni i Ŝółci, w których zanurzali się pod bezkresnym niebem – wszystko to przydało pełnym grozy wydarzeniom nadrealistycznych wymiarów. Teraz jednak był w domu, z dala od dzikiego pustkowia. Wspomnienie serca dziewczynki w jego dłoni stało się tak realne jak chwila jej śmierci. – Wejdź. – Brianna przyglądała mu się z troską. – Musisz zjeść coś ciepłego, Roger. – Nic mi nie jest – zapewnił, ale podąŜył za nią bez sprzeciwu. Siedział przy stole, gdy ona parzyła herbatę, i opowiadał jej o wszystkim, co się wydarzyło, ściskając głowę w dłoniach, ze wzrokiem wbitym w porysowany blat z jego swojskimi plamami i śladami przypaleń.

– Cały czas mi się wydawało, Ŝe musi istnieć... jakiś sposób. Ale nie istniał. Nawet gdy... połoŜyłem rękę na jej ustach... byłem pewien, Ŝe to się nie dzieje naprawdę. Ale jednocześnie... – urwał i wyprostował się, spoglądając na swoje ręce. Chciał powiedzieć, Ŝe było to najbardziej przejmujące doświadczenie jego Ŝycia. Nie mógł znieść myśli o tym, wiedział, Ŝe nigdy nie zapomni Ŝadnego, nawet najdrobniejszego szczegółu. Znów poczuł gwałtowny ucisk w gardle. Brianna zajrzała mu badawczo w twarz – jego dłoń dotykała postrzępionej blizny na szyi. – MoŜesz oddychać? – spytała z niepokojem. Przytaknął, ale nie była to prawda; oddychał, miał jednak wraŜenie, Ŝe gardło miaŜdŜy mu jakaś ogromna dłoń, zamieniając krtań i tchawicę w krwawą miazgę. Po chwili machnął lekcewaŜąco ręką, co miało oznaczać, Ŝe nic mu nie będzie, choć sam w to wątpił. Stanęła za nim i odsunęła jego dłoń, po czym dotknęła delikatnie blizny. – Wszystko będzie dobrze – zapewniła cicho. – Oddychaj. Nie myśl o niczym. Tylko oddychaj. Palce miała zimne, dłonie pachniały ziemią. Poczuł wilgoć w oczach. Zamrugał, chcąc ujrzeć wyraźnie izbę, palenisko, świecę, naczynia i krosno, by uświadomić sobie ostatecznie, gdzie się znajduje. Po policzku spłynęła mu ciepła kropla. Pragnął ją zapewnić, Ŝe nic mu nie jest, Ŝe nie płacze, ale ona przysunęła się tylko bliŜej, obejmując go od tyłu ramieniem. Jej druga dłoń wciąŜ spoczywała na bolesnej grudzie, która tkwiła mu w gardle, a piersi dotykały miękko pleców; raczej wyczuwał, niŜ słyszał, jak nuci, cichy pozbawiony melodii dźwięk, który jej towarzyszył, ilekroć była zaniepokojona albo skoncentrowana na czymś. W końcu skurcz ustąpił, a wraŜenie duszności przeminęło. Jego pierś doznała niewiarygodnej ulgi swobodnego oddechu. Brianna odsunęła się. – Co takiego... kopiesz? – spytał prawie bez wysiłku. Odwrócił się do niej i uśmiechnął, co było o wiele trudniejsze. – Piec... dla... hipopotama? Po jej twarzy przemknął cień uśmiechu, choć oczy wciąŜ były pociemniałe od troski. – Nie – odparła. – To pułapka na świstaka. Chciał powiedzieć Ŝartobliwie, Ŝe to bardzo duŜa dziura jak na tak niewielkie stworzenie, ale nie zdobył się na to. – Och – mruknął tylko. Podniósł gorący kubek z herbatą z kocimiętki, którą mu zaparzyła, i przysunął

do twarzy, by wonna para ogrzała mu nozdrza i zimne policzki. Brianna nalała takŜe sobie i usiadła naprzeciwko niego. – Cieszę się, Ŝe wróciłeś – powiedziała cicho. – Tak. Ja teŜ. – Zaryzykował łyk. Herbata wciąŜ parzyła. – Więc, na co ten dół? Musiał jej opowiedzieć o O'Brianach; ale nie chciał dłuŜej o tym mówić. Nie teraz. Ona to wyczuwała i nie nalegała. – Hmm. Na wodę. – Uśmiechnęła się, widząc jego zdziwienie. – Mówiłam ci, Ŝe trzeba będzie grzebać się w ziemi, poza tym to był twój pomysł. – Mój? – Nie przypominał sobie, by kiedykolwiek wystąpił z sensownym pomysłem dotyczącym wody. Chcąc zaopatrzyć domy w wodę, naleŜało rozwiązać problem jej transportu. Wody było mnóstwo; płynęła w strumieniach, spadała kaskadami, spływała z występów skalnych, tryskała ze źródeł, sączyła się z bagnistych łach pod klifami... ale doprowadzenie jej tam, gdzie chciał człowiek, wymagało jej ujarzmienia. – Pan Wemyss powiedział Fraulein Berrisch – to jego dziewczyna, Frau Ute ich skojarzyła – o tym, co robię, a ona z kolei powiedziała jemu, Ŝe męski chór w Salem próbuje rozwiązać ten sam problem, więc... – Chór? – Ponownie skosztował herbaty, która juŜ trochę przestygła. – Dlaczego chór miałby... – Tak to się nazywa. Jest chór kawalerów, chór panien, chór Ŝonatych i zamęŜnych... Nie chodzi o to, Ŝe śpiewają razem, to coś w rodzaju stowarzyszeń, które wykonują konkretną pracę dla społeczności. W kaŜdym razie starają się doprowadzić wodę do miasta i borykają się z tym samym problemem – nie mają metalu na rury. Pamiętasz, jak wspominałeś o ceramice, którą wyrabiają w Salem? Próbowali zrobić rury z pni drzew, ale to trudne i czasochłonne, trzeba je wydrąŜyć świdrem, poza tym teŜ potrzebny jest metal na obręcze do łączenia pni. No i drewno gnije po jakimś czasie. W końcu wpadli na ten sam pomysł co ty – dlaczego by nie zrobić rur z wypalanej gliny? Brianna oŜywiła się, policzki jej się zaróŜowiły, a oczy błyskały podnieceniem. Gestykulowała, pomyślał, Ŝe odziedziczyła to po matce. – Zostawiłyśmy więc dzieciaki z mamą i panią Bug i obie z Marsali pojechałyśmy do Salem... – Z Marsali? PrzecieŜ ona nie moŜe jeździć konno. Marsali była w zaawansowanej ciąŜy; Roger czuł się w jej obecności nieswojo, bojąc się, Ŝe lada chwila zacznie rodzić. – To jeszcze cały miesiąc, poza tym nie pojechałyśmy konno, tylko na wozie,

Ŝeby wymienić miód, jabłecznik i sarninę na ser, kołdry i... Widziałeś mój nowy czajnik do herbaty? – Wskazała z dumą przysadziste naczynie pokryte czerwonawym szkliwem i fantazyjnym wzorem dookoła. Było wyjątkowo brzydkie, ale jego przyprawiło o łzy radości; tak bardzo się cieszył, Ŝe jest w domu. – Nie podoba ci się? – spytała czujnie. – Nie, jest wspaniały – zapewnił ochrypniętym głosem. Wygrzebał z kieszeni chusteczkę i wytarł nos, by ukryć wzruszenie. – Bardzo mi się podoba. Mówiłaś o... Marsali? – Mówiłam o rurach na wodę. Ale... chodzi teŜ o Marsali. – Jej zmarszczka na czole pogłębiła się. – Obawiam się, Ŝe Fergus nie zachowuje się jak naleŜy. – Nie? A co takiego robi? Ma ognisty romans z panią Crombie? Rzuciła mu pełne urazy spojrzenie. – Przede wszystkim ciągle wyjeŜdŜa, a na biedną Marsali spada opieka nad dziećmi i cała pozostała robota. – PrzecieŜ to normalne. Większość męŜczyzn tak robi. Twój ojciec. Ja. Nie zauwaŜyłaś tego? – ZauwaŜyłam – przyznała, patrząc na niego z niejakim wyrzutem. – Chodzi mi o to, Ŝe większość męŜczyzn wykonuje najcięŜsze prace, takie jak orka i sianie, a ich Ŝony zajmują się robotą domową, gotują, przędą i tkają, piorą i marynują, i... sam zresztą wiesz. A Marsali zajmuje się wszystkim, wychowuje dzieci i pracuje w polu, nie mówiąc juŜ o destylarni. A kiedy Fergus jest w domu, zachowuje się opryskliwie i pije. Roger pomyślał, Ŝe to takŜe jest normalne zachowanie ojca trójki małych, rozbrykanych dzieciaków i męŜa cięŜarnej Ŝony, ale nie powiedział tego. – Nigdy nie myślałem, Ŝe Fergus to obibok – powiedział łagodnie. Bree potrząsnęła głową i dolała mu herbaty. – Nie, nie jest leniwy. Trudno mu pracować jedną ręką; naprawdę nie moŜe sobie poradzić z najcięŜszymi obowiązkami, ale kiedy Marsali się do nich zabiera, on nie chce zajmować się dziećmi, gotować ani sprzątać. Tata i Ian pomagają przy orce, ale... I ciągle wyjeŜdŜa, czasem bierze jakąś dorywczą pracę, na przykład tłumacza dla jakiegoś podróŜnika... ale na ogół po prostu znika. No i... – zawahała się, zerkając na niego, jakby bała się mówić dalej. – I? – rzucił zachęcająco. Herbata juŜ działała; ból w gardle niemal zniknął. Spuściła wzrok i zaczęła kreślić na stole niewidoczne wzory palcem wskazującym.

– Ona o tym nie mówi... ale wydaje mi się, Ŝe ją bije. Roger poczuł nagle cięŜar na sercu. W pierwszej chwili chciał gorąco zaprzeczyć – ale mieszkając z wielebnym, duŜo widział. Wiele rodzin tylko z pozoru zadowolonych i szacownych, wiele Ŝon, które pytane o podbite oko, złamany nos, przetrącony nadgarstek mówiły Ŝartobliwie o swej „niezdarności". Wielu męŜczyzn, którzy topili w alkoholu troski związane z utrzymaniem domu. – Niech to diabli – powiedział przygnębiony. Potarł czoło, wyczuwając pierwsze objawy migreny. – Dlaczego tak myślisz? Ma jakieś ślady na ciele? Bree przytaknęła ze smutkiem, nie podnosząc wzroku; jej dłoń znieruchomiała. – Na ramieniu. – Pokazała miejsce. – Małe, okrągłe sińce, jak ślady po palcach. Widziałam, kiedy sięgnęła po wiaderko z miodem na wozie i rękaw jej się zsunął. Skinął głową, Ŝałując, Ŝe nie ma w kubku czegoś mocniejszego niŜ herbata. – Myślisz, Ŝe powinienem z nim porozmawiać? Spojrzała na niego ciepło; w jej oczach wciąŜ malowała się troska. – Mało który męŜczyzna zechciałby zrobić coś takiego. – No cóŜ, dla mnie teŜ nie będzie to przyjemność. Ale nie moŜna pozwalać na coś takiego i liczyć, Ŝe sprawa sama się rozwiąŜe. Ktoś musi coś powiedzieć. Jeden Bóg wie, co i jak. Roger juŜ Ŝałował swojej propozycji, zastanawiając się, co miałby powiedzieć Fergusowi. „No, Fergus, stary. Słyszałem, Ŝe bijesz swoją Ŝonę. Bądź równym facetem i skończ z tym, dobrze?". Dopił herbatę i wstał, Ŝeby poszukać whisky. – Skończyła się – uprzedziła Brianna, domyślając się, o co mu chodzi. – Pan Wemyss się zaziębił. Odstawił z westchnieniem pustą butelkę. Dotknęła delikatnie jego ramienia. – Jesteśmy zaproszeni do wielkiego domu na kolację. Moglibyśmy wyjść wcześniej. Była to pocieszająca propozycja. Jamie zawsze miał jakąś butelkę pierwszorzędnego trunku, ukrytą gdzieś w domu. – Doskonale. – Zdjął pelerynę z kołka i zarzucił Briannie na ramiona. – Jak myślisz, powinienem wspomnieć twojemu tacie o tej historii z Fergusem? Czy będzie lepiej, jak sam się tym zajmę? Przez chwilę Ŝywił nadzieję, Ŝe Jamie uzna to za swoją sprawę i zajmie się nią, ale Brianna jakby się tego obawiała; potrząsnęła głową, a jej na wpół wyschnięte włosy nastroszyły się groźnie. – Nie! Myślę, Ŝe tata skręciłby mu kark. A martwy Fergus na nic się Marsali nie przyda.

– Mhm. Pogodził się z koniecznością i otworzył przed nią drzwi. Na wzgórzu lśnił duŜy biały dom, pogrąŜony w popołudniowym świetle, a rosnący za nim wielki czerwony świerk majaczył jak dobry duch; nie po raz pierwszy Roger poczuł, Ŝe drzewo w jakiś sposób strzeŜe domostwa – i teraz, pełen niewesołych myśli, znalazł w tym pociechę. NadłoŜyli trochę drogi, tak aby mógł podziwiać nowy dół i dowiedzieć się wszystkiego o funkcjonowaniu pieca do wypalania gliny. Nie był w stanie pojąć szczegółów, zrozumiał tylko, Ŝe w środku ma być bardzo, bardzo gorąco, ale potok słów Brianny przynosił mu ukojenie. – ... cegły na komin – mówiła, wskazując przeciwległy koniec długiego na ponad dwa metry dołu, który na razie przypominał miejsce spoczynku dla wyjątkowo duŜej trumny. Wykonała jednak swoje zadania bardzo starannie; naroŜniki wyglądały jak odmierzone za pomocą jakiegoś przyrządu, a ściany były równiutkie. Powiedział jej to, a ona spojrzała rozpromieniona, zakładając kosmyk włosów za ucho. – Musi być znacznie głębszy – wyjaśniła. – Jeszcze jakiś metr. Ale ziemia jest tu dobra do kopania; miękka i niezbyt krucha. Mam nadzieję, Ŝe uda mi się skończyć, zanim spadnie śnieg, choć nie mam pewności. – Obrzuciła dół niepewnym spojrzeniem. – Powinnam zgręplować wełnę, Ŝeby utkać materiał na zimowe okrycie dla ciebie i Jema, ale jeszcze przez tydzień muszę się w tym grzebać... – Wykopię ci go. Wspięła się na palce i pocałowała go tuŜ pod uchem, a on się roześmiał; nastrój mu się juŜ poprawił. – MoŜe jeszcze nie tej zimy – oznajmiła zadowolona, biorąc go pod ramię. – Ale kiedyś... Zastanawiam się, czy nie dałoby się doprowadzić trochę ciepła z pieca pod podłogę chaty. Wiesz, co to jest rzymskie palenisko? – Wiem. – Spojrzał na fundamenty ich domu, prostą podstawę z kamieni polnych, na której osadzono ściany z drewnianych bali. Pomysł centralnego ogrzewania w prymitywnej chacie górskiej śmieszył go, ale był moŜliwy do zrealizowania. – Co zamierzasz zrobić? Poprowadzić rury z ciepłym powietrzem przez kamienne fundamenty? – Tak. Zobaczysz, Ŝe uda mi się zrobić dobre rury. Co ty na to? Skierował wzrok ku szczytowi wzgórza, gdzie stał wielki dom. Nawet z tej odległości widać było wzgórek ziemi obok fundamentów, ewidentny dowód

moŜliwości białej maciory. – Ryzykujesz chyba, Ŝe ta wielka biała sodomitka przeniesie na nas swe uczucia, jeśli stworzysz pod naszym domem przytulne siedlisko. – Sodomitka? – spytała zaskoczona. – Czy to fizycznie moŜliwe? – Określenie metaforyczne – wyjaśnił. – Widziałaś, co próbowała zrobić z majorem MacDonaldem. – Ta świnia rzeczywiście go nie lubi – zauwaŜyła refleksyjnie. – Zastanawiam się dlaczego. – Spytaj swoją matkę; ona teŜ za nim nie przepada. – No cóŜ... – Urwała nagle i zamyślona spojrzała na wielki dom. W oknie gabinetu przesunął się jakiś cień. – Wiesz co? Ty i tata napijecie się z nim, a ja w tym czasie powiem mamie o Marsali i Fergusie. MoŜe wpadnie na jakiś pomysł. – Nie jestem pewien, czy to problem natury medycznej. Ale znieczulenie Germaina to byłby dobry początek.

27. Whisky PodąŜając ścieŜką w górę, wyczuwałam w powiewach wiatru słodką, lekko stęchłą woń wilgotnego ziarna. Nie przypominała jeszcze uderzającego do głowy i gryzącego zapachu zacieru, nieznacznie kawowej woni słodu ani smrodu destylacji – ale wskazywała nieomylnie, Ŝe tu chodzi o whisky. Była to rzecz, która działała na nozdrza, wytwarzanie uisgebaugh, to był śmierdzący interes, toteŜ cały proces odbywał się w sporej odległości od domu. Mimo wszystko woń alkoholu często napływała przez otwarte okna gabinetu, gdy wiatr wiał z tego kierunku i gdy warzono słód. Produkcja whisky miała swój własny cykl, do którego podświadomie dostosowywali się wszyscy mieszkańcy Ridge, bez względu na to, czy byli w nią osobiście zaangaŜowani, czy nie. Dlatego wiedziałam, Ŝe jęczmień w szopie zaczął właśnie kiełkować i Ŝe w związku z tym Marsali będzie przerzucać i rozpościerać ziarno przed rozpaleniem ognia. Ziarno musiało wpierw zakiełkować, co zapewniało maksimum słodyczy, nie mogło jednak wypuścić pędów, gdyŜ zacier byłby gorzki i nadawałby się do wyrzucenia. Od zakiełkowania nie mogło upłynąć więcej niŜ dwadzieścia cztery godziny; kiedy poprzedniego popołudnia plądrowałam po lesie, wyczuwałam wilgotny i Ŝyzny zapach pęczniejących ziaren. Nie było na co czekać. Miejsce nadawało się doskonale na prywatną rozmowę z Marsali; tylko tutaj, w szopie, nie rozbrzmiewała bezustanna kakofonia dziecięcych głosów. Niejednokrotnie przychodziło mi do głowy, Ŝe Marsali znacznie bardziej ceni sobie samotność, jaką zapewniała jej ta praca, niŜ samą whisky, którą dostawała jako wynagrodzenie od Jamiego, choć i trunek był cenny. Brianna powiedziała mi, Ŝe Roger rycersko zaoferował rozmówić się z Fergusem, ale pomyślałam, Ŝe najpierw ja powinnam dowiedzieć się prawdy od Marsali. Jak by tu zacząć? – zastanawiałam się. Od pytania wprost: „Czy Fergus cię bije?". Nie bardzo mogłam w to uwierzyć, pomimo, a moŜe właśnie z powodu doświadczeń z izby przyjęć, gdzie często miałam do czynienia z konsekwencjami domowych sporów. Nie chodziło o to, Ŝe uwaŜałam Fergusa za niezdolnego do przemocy; napatrzył się jej od najmłodszych lat, sam jej zresztą doświadczył, a dorastanie wśród górali szkockich w czasach powstania nie wpoiło młodemu człowiekowi głębokiego szacunku dla wartości pokojowego współŜycia. Z drugiej jednak strony jego

wychowaniem kierowała Jenny Murray. Próbowałam sobie bezskutecznie wyobrazić jakiegokolwiek męŜczyznę, który spędziwszy choćby tydzień pod jednym dachem z siostrą Jamiego, podniósłby rękę na kobietę. Z obserwacji wiedziałam, Ŝe Fergus to troskliwy ojciec, poza tym jego związek z Marsali zawsze cechowała swoboda, która wydawała się... Usłyszałam nagle jakiś hałas w górze. Nim zdąŜyłam spojrzeć, coś wielkiego spadło między gałęziami w fontannie kurzu i martwych igieł sosnowych. Odskoczyłam i zamachnęłam się koszykiem w instynktownym odruchu obrony – ale zaraz uświadomiłam sobie, Ŝe nikt mnie nie atakuje. Przede mną, na środku ścieŜki, leŜa! płasko Germain; wytrzeszczał oczy, starając się złapać oddech, którego pozbawił go upadek. – Co u licha... – zaczęłam gniewnie. Po chwili dostrzegłam, Ŝe przyciska kurczowo do piersi gniazdo z czterema zielonkawymi jajami, które jakimś cudem udało mu się ocalić przed stłuczeniem. – Dla... maman – sapnął, szczerząc w uśmiechu zęby. – To bardzo miłe – zauwaŜyłam. Miałam dostatecznie często do czynienia z młodymi męŜczyznami, a właściwie z męŜczyznami w kaŜdym wieku, by zdawać sobie sprawę z daremności jakichkolwiek krytycznych uwag w takiej sytuacji, a poniewaŜ nie pogruchotał jajek ani Ŝadnej kończyny, wzięłam od niego gniazdo i przytrzymałam; chłopiec złapał oddech, a ja odzyskałam normalne tętno. Otrząsnąwszy się po upadku, dźwignął się na nogi, nie zwaŜając na brud, Ŝywicę i połamane igły, które oblepiały go od stóp do głów. – Maman jest w szopie – wyjaśnił, sięgając po swoją zdobycz. – Ty teŜ tam idziesz, grandmere? – Tak. Gdzie twoje siostry? – spytałam podejrzliwie. – Nie miałeś ich przypadkiem pilnować? – Non – odparł beztrosko. – Są w domu, tam ich miejsce. – Och, doprawdy? Kto ci to powiedział? – Zapomniałem. Odzyskawszy całkowicie siły, ruszył przede mną skocznym krokiem, śpiewając jakąś piosenkę, której refren brzmiał, jak mi się zdawało Na tuit, na tuit, na tuit, Germain! Marsali rzeczywiście była w szopie; jej czepek, peleryna i sukienka wisiały na gałęzi Ŝółtolistnej persymony, a tuŜ obok stał w gotowości gliniany tygiel pełen węgli. Na klepisku do słodu, obudowanym czterema ściankami, wilgotne ziarno

najpierw kiełkowało, a potem było łagodnie podgrzewane roznieconym pod spodem ogniem. Popiół i węgiel drzewny juŜ usunięto, a pod wspartym na palach podłoŜem umieszczono kloce dębowe. Jeszcze nie płonęły, ale w szopie i tak było ciepło; wyczuwałam to z odległości. Kiełkujące ziarno wydzielało taki Ŝar, Ŝe szopa dosłownie nim promieniowała. Ze środka dobiegało rytmiczne szuranie; Marsali przerzucała ziarno drewnianą szuflą i rozpościerała je równo przed rozpaleniem ognia. Drzwi szopy stały otworem, ale nie było w niej oczywiście Ŝadnych okien; z daleka widziałam tylko niewyraźny poruszający się wewnątrz cień. Szelest ziarna zagłuszał nasze kroki; Marsali, przestraszona, podniosła wzrok, kiedy moja postać przysłoniła światło wpadające przez drzwi. – Matka Claire! – Witaj – rzuciłam wesoło. – Germain powiedział mi, Ŝe tu jesteś. Pomyślałam, Ŝe... – Maman! Spójrz, co mam! Germain przepchnął się bezceremonialnie obok mnie i pokazał swoją zdobycz. Marsali uśmiechnęła się do niego i załoŜyła niesforny kosmyk wilgotnych włosów za ucho. – No cóŜ. Wspaniale. Wyjdźmy na dwór, chcę to zobaczyć. Wyszła na zewnątrz, z westchnieniem rozkoszy poddając się powiewowi chłodnego powietrza. Miała na sobie tylko halkę, która była tak mokra od potu, Ŝe dostrzegałam nie tylko ciemne krąŜki sutek, ale nawet maleńki guziczek pępka, tam gdzie materiał przylgnął do masywnej krągłości jej brzucha. Usiadła, westchnąwszy ponownie, i wyciągnęła przed siebie gołe nogi. Miała nieco nabrzmiałe stopy, pod przezroczystą skórą widać było niebieskie Ŝyłki. – Och, jak dobrze usiąść! A więc, a chuisle, pokaŜ mi, co tam masz. Kiedy Germain prezentował z dumą swoją zdobycz, skorzystałam z okazji i stanęłam za plecami Marsali, wypatrując ukradkiem sińców i innych niepokojących śladów. Była chuda – ale Marsali była taka z natury, pomijając obrzmiałość ciąŜy. Miała szczupłe, ale mocno umięśnione ramiona, podobnie jak nogi. Pod oczami dostrzegłam ciemne smugi zmęczenia, ale w końcu miała trójkę małych dzieci, no i spodziewała się kolejnego. Jej zaróŜowiona i wilgotna twarz promieniowała zdrowiem. Na nogach, poniŜej kolan, zauwaŜyłam kilka drobnych sińców, ale cięŜarne kobiety często miały siniaki, a przy wszelkich niewygodach Ŝycia w drewnianej

chacie i częstych wędrówkach po dzikich górach mieszkańcy Ridge – zarówno męŜczyźni, jak i kobiety – odnosili najdziwniejsze kontuzje. A moŜe szukałam tylko wymówek, nie chcąc przyjąć do wiadomości tego, co sugerowała Brianna? – Jedno dla mnie – wyjaśnił Germain, dotykając jajek – jedno dla Joan, jedno dla Felicite, a jedno dla monsieur L'Oeuf. Wskazał przypominający melon wzgórek matczynego brzucha. – Och, jaki z ciebie kochany chłopiec – powiedziała Marsali, tuląc go i całując w umorusane czoło. – Moje małe pisklę. W spojrzeniu chłopca, dotąd pełnym zachwytu, pojawiło się zamyślenie, gdy tylko dotknął wydatnego brzucha matki. Poklepał go ostroŜnie. – Jak juŜ w środku jajo pęknie, co zrobisz ze skorupkami? – spytał zaciekawiony. – Będę mógł je dostać? Marsali poczerwieniała od tłumionego śmiechu. – Ludzie nie przychodzą na świat w skorupce – wyjaśniła chłopcu. – Dzięki Bogu. – Jesteś pewna, mamari? – Wpatrywał się podejrzliwie w jej brzuch, potem postukał go ostroŜnie. – Tak jakby było jajo. – No cóŜ, tak się zdaje, ale jest inaczej. Tak tylko mówimy z tatą na maleństwo, nim się urodzi. Ty teŜ byłeś kiedyś monsieur L'Oeuf, wiesz? – Naprawdę? – spytał niepomiernie zdumiony Germain. – Naprawdę. Tak jak i twoje siostry. Germain zmarszczył czoło tak intensywnie, Ŝe kosmyki gęstych jasnych włosów niemal dotknęły mu nosa. – Nie. One są mademoiselles L'Oeufs. – Oui, certainement – przyznała, śmiejąc się, Marsali. – I być moŜe ten malec teŜ, ale łatwiej powiedzieć monsieur. O, popatrz. Odchyliła się trochę i mocno wparła dłoń we wzgórek brzucha. Potem ujęła rękę Germaina i połoŜyła ją na wypukłości. Nawet z miejsca, gdzie stałam, mogłam dostrzec poruszenia małego ciałka, gdy dziecko zaczęło kopać energicznie w odpowiedzi na poszturchiwanie. Germain, przestraszony, cofnął dłoń, po czym z wyrazem fascynacji na twarzy znów połoŜył ją na matczynym brzuchu i nacisnął. – Witam! – powiedział głośno, przysuwając twarz do wzgórka. – Comment ca va, ty tam, monsieur L'Oeufi – Ma się świetnie – zapewniła go matka. – On albo ona. Ale dzieci nie potrafią z początku mówić. Tyle chyba wiesz. Felicite nie mówi jeszcze nic, tylko „mama". – O tak, rzeczywiście – przyznał i straciwszy zainteresowanie swym nowym

rodzeństwem, schylił się po jakiś szczególnie ciekawy kamień. Marsali uniosła głowę, patrząc spod zmruŜonych powiek na słońce. – Powinieneś pójść do domu, Germain. Trzeba wydoić Mirabel, a ja mam tu jeszcze trochę roboty. Idź i pomóŜ tacie, dobrze? Mirabel była kozą i na tyle świeŜym nabytkiem w domostwie, by wciąŜ budzić zainteresowanie, gdyŜ chłopiec wyraźnie się rozpromienił. – Oui, maman. Au voir, grandmere! – zawołał; wycelował i rzucił kamieniem w szopę, ale chybił. Odwrócił się i ruszył truchtem w stronę ścieŜki. – Germain! – zawołała za nim Marsali. – Na tuit! – Co to znaczy? – spytałam zaciekawiona. To po gaelicku czy po francusku? – Po gaelicku – odparła z uśmiechem. – Znaczy: nie spadnij! – Potrząsnęła głową z udawaną rozpaczą. – Ten chłopak bez przerwy łazi po drzewach. – Germain zostawił swoje gniazdo z jajami; postawiła je ostroŜnie na ziemi, a wtedy dostrzegłam niewyraźne Ŝółtawe krąŜki po wierzchniej stronie przedramienia – były słabo widoczne, ale wyglądały tak, jak opisała je Brianna. – A jak tam Fergus? – spytałam od niechcenia. – W porządku – odparła, a na jej twarzy pojawił się wyraz niepewności. – Naprawdę? – Zerknęłam znacząco na jej rękę i spojrzałam jej w oczy. Zaczerwieniła się i szybko odwróciła rękę, ukrywając ślady. – Tak, jak najbardziej! – zapewniła. – Nie bardzo mu idzie dojenie, ale niedługo się nauczy. To trudne jedną ręką, oczywiście, ale... Usiadłam obok niej na drewnianej kłodzie, ujęłam jej nadgarstek i odwróciłam go. – Brianna mi powiedziała – wyjaśniłam. – Czy Fergus to zrobił? – Och. – Zakłopotana, cofnęła rękę, po czym przycisnęła ją do brzucha, by ukryć ślady. – No cóŜ, owszem. To on. – Chcesz, Ŝebym porozmawiała o tym z Jamiem? Wyprostowała się gwałtownie, a na twarz wystąpił jej intensywny rumieniec. – Chryste, nie! Tata skręciłby Fergusowi kark. I po prawdzie to nie była jego wina... – To była jego wina – powiedziałam z naciskiem. Widziałam w bostońskim szpitalu zbyt wiele pobitych kobiet, wszystkie bez wyjątku utrzymywały, Ŝe to nie była wina męŜów czy chłopaków. Zgoda, często miały coś na sumieniu, ale jednak... – Nie! – powtórzyła z naciskiem. Rumieniec nie zniknął z jej twarzy. – Ja... ja... To znaczy chwycił mnie za ramię, owszem, ale tylko dlatego, Ŝe... no...

próbowałam walnąć go w głowę kijkiem. Odwróciła wzrok, czerwieniąc się jeszcze bardziej. – Och – powiedziałam nieco zaskoczona. – Rozumiem. A dlaczego próbowałaś to zrobić? Czy on... cię zaatakował? Westchnęła, przygarbiwszy ramiona. – Och, nie. Po prostu Joanie wylała mleko, a on krzyknął na nią. Rozpłakała się i... – urwała skonsternowana. – Diabeł chyba we mnie wstąpił. – To niepodobne do Fergusa, krzyczeć na dzieci, prawda? – Oczywiście, Ŝe niepodobne – przyznała pospiesznie. – Nie zdarzało mu się to... Ale mając takie problemy... tym razem nie mogłam go winić. Namęczył się przy dojeniu, a potem wszystko się wylało i zmarnowało... Ja teŜ chyba bym krzyczała. – Wbiła wzrok w ziemię, unikając mojego spojrzenia, i wodziła palcem po szwie halki. – Małe dzieci potrafią być męczące – przyznałam, wspominając incydent z dwuletnią Brie, telefonem nie w porę, miską spaghetti z klopsami i otwartą teczką Franka. Frank zwykle okazywał świętą cierpliwość wobec Brie – choć wobec mnie trochę mniej – ale wtedy jego ryk wściekłości wprawił szyby w drŜenie. Teraz przypomniałam sobie, Ŝe bliska histerii, rzuciłam w niego klopsem. Brie zrobiła to samo, choć dla zabawy, a nie w geście odwetu. Gdybym stała w tej chwili koło kuchenki, moŜe rzuciłabym garnkiem. Podrapałam się po głowie, nie bardzo wiedząc, czy traktować tamten incydent powaŜnie, czy Ŝartobliwie. Nigdy jednak nie sczyściłam plam z chodnika. śałowałam, Ŝe nie mogę podzielić się tym wspomnieniem z Marsali, która nie tylko nie miała pojęcia o spaghetti i teczce, ale i o Franku. WciąŜ patrzyła w ziemię, bawiąc się liśćmi dębu. – To była moja wina, naprawdę – powtórzyła i zagryzła wargę. – Nie, nie twoja. Za takie rzeczy nie trzeba nikogo winić; wypadki się zdarzają, ludzie tracą panowanie nad sobą... ale wszystko na ogół dobrze się kończy. Choć nie zawsze tak, jak byśmy się tego spodziewali – pomyślałam. Przytaknęła, ale na jej twarzy wciąŜ widniał cień niepokoju. – Tak, chodzi tylko o to, Ŝe... – urwała. Siedziałam cierpliwie, nie chcąc naciskać. Chciała, musiała porozmawiać. A ja musiałam tego wysłuchać, nim zdecyduję, co powiedzieć Jamiemu, jeśli w ogóle mam coś mówić. Coś zaszło między nią a Fergusem, tego byłam pewna. – Ja... myślałam o tym, właśnie teraz, kiedy przerzucałam ziarno. Nie

zrobiłabym tego, tak mi się wydaje, gdyby mi się nie przypomniało... To była jakby powtórka... – Powtórka czego? – spytałam, kiedy uświadomiłam sobie, Ŝe umilkła. – Ja teŜ kiedyś wylałam mleko – odparła pospiesznie. – Kiedy byłam malutka. Byłam głodna i sięgnęłam po dzbanek, i wtedy rozlałam mleko. – Och? – Tak. I on krzyczał. – Przygarbiła ramiona, jakby na wspomnienie ciosu. – Kto krzyczał? – Nie jestem pewna. MoŜe mój ojciec, Hugh, a moŜe Simon, drugi mąŜ mamy. Naprawdę nie pamiętam, ale byłam tak przeraŜona, Ŝe zmoczyłam się, co rozgniewało go jeszcze bardziej. – ZauwaŜyłam, Ŝe rumieniec na jej twarzy pogłębił się i Ŝe zakłopotana, przebiera palcami stóp. – Matka płakała, bo to było całe nasze jedzenie, trochę chleba i mleko, a ja je rozlałam... Ale on krzyczał, Ŝe nie moŜe znieść tego hałasu, wyłam razem z Joan... A potem uderzył mnie w twarz, a mama rzuciła się na niego odwaŜnie, a on pchnął ją tak, Ŝe upadła na palenisko, twarzą na komin. Widziałam, jak krew leci jej z nosa. Pociągnęła nosem i wytarła go zwiniętą dłonią; wpatrywała się w liście. – Potem wyszedł i trzasnął drzwiami, a ja i Joanie podbiegłyśmy do mamy, drąc się wniebogłosy, bo myślałyśmy, Ŝe nie Ŝyje... ale ona dźwignęła się na czworaki i powiedziała, Ŝe nic się nie stało, Ŝe wszystko będzie dobrze; chwiała się, spadł jej czepek, a struŜki krwi ściekały z twarzy na podłogę... Potem zapomniałam o tym wydarzeniu. Ale jak Fergus zaczął się wydzierać na małą biedną Joanie... to jakby przemienił się w Simona. Albo Hugh. Zamknęła oczy i wydała długie westchnienie, nachylając się, by objąć wzgórek brzucha. Wyciągnęłam rękę i odsunęłam jej z twarzy mokre kosmyki włosów. – Tęsknisz za matką, prawda? – spytałam cicho. Po raz pierwszy odczuwałam niejaką sympatię do jej matki, Laoghaire, tak jak i do samej Marsali. – Tak – odparła po prostu. – To okropne. Znowu westchnęła, po czym zamknęła oczy i oparła policzek o moją dłoń. Zaczęłam w milczeniu gładzić jej włosy. Było późne popołudnie, długie cienie kładły się chłodem w dębowym lesie. Marsali nie była juŜ zgrzana, drŜała w orzeźwiającym powietrzu, a na jej szczupłe ramiona wystąpiła gęsia skórka. – Masz – powiedziałam, podnosząc się i zdejmując pelerynę. – WłóŜ to. Nie chcesz się chyba zaziębić.

– Och nie, nie trzeba. – Wyprostowała się i otarła twarz wierzchem dłoni. – Zostało tu juŜ niewiele roboty; potem muszę iść do domu i przyrządzić kolację... – Ja to dokończę – oświadczyłam zdecydowanie i otuliłam ją peleryną. – Odpocznij trochę. Powietrze wewnątrz szopy, gęste od bujnej woni kiełkujących ziaren i drobniutkiego pyłu łusek jęczmiennych, przyprawiało o zawrót głowy. W pierwszej chwili ciepło wydawało się przyjemne po chłodzie panującym na zewnątrz, ale niebawem moja skóra pokryła się potem, ściągnęłam więc suknię i powiesiłam ją na kołku przy drzwiach. Marsali miała rację, pozostało niewiele do zrobienia. Pomyślałam, Ŝe rozgrzeję się przy tej pracy, a potem pójdę z Marsali do jej domu i przygotuję kolację dla rodziny, Ŝeby mogła sobie odpocząć. Liczyłam teŜ na to, Ŝe zamienię słowo z Fergusem, by się zorientować, o co chodzi. Kiedy wbijałam szuflę w górę mokrego ziarna, przyszło mi do głowy, Ŝe Fergus zdąŜył juŜ przygotować kolację, choć z drugiej strony nie posądzałam o to tego francuskiego obiboka. Wydojenie kozy stanowiło prawdopodobnie jedyne zajęcie z zakresu „kobiecych obowiązków", do jakiego mógł się zniŜyć. Potem jednak pomyślałam o Jaon i Felicite, i od razu spojrzałam na Fergusa przychylniejszym okiem. Joan miała trzy lata, Felicite półtora roku; kaŜdy, kto przebywał z nimi pod jednym dachem, zasługiwał na moje współczucie. Joan była z pozoru małym słodkim dzieciakiem, zrównowaŜonym i posłusznym, ale tylko do czasu. Felicite natomiast stanowiła lustrzane odbicie ojca – śniada, szczupła, na przemian pełna wdzięku i wybuchowa. Razem tworzyły... Jamie nazywał je kociętami z piekła rodem i jeśli akurat były w domu, trudno się było dziwić, Ŝe Germain włóczył się po lesie i Ŝe Marsali wolała siedzieć sama w szopie, odwalając cięŜką robotę. Kiedy tak machałam szuflą, przyszło mi do głowy, Ŝe słowo „cięŜka" jest dość łagodnym określeniem. Kiełkujące ziarno było mokre i kaŜda szufla waŜyła swoje. Ziarno juŜ przerzucone było niejednolite, łaciate, ciemne od zalegającej pod spodem wilgoci. Nieprzerzucone miało bledszy odcień, nawet w gasnącym świetle dnia. Pozostało go tylko parę wzgórków w przeciwległym naroŜniku szopy. Zaatakowałam je z pasją, uświadamiając sobie, Ŝe staram się w ten sposób nie myśleć zbyt intensywnie o tym, co usłyszałam od Marsali. Nie chciałam polubić Laoghaire – i nie polubiłam. Ale nie chciałam teŜ wzbudzić w sobie współczucia wobec niej, a to juŜ było trudniejsze. Z pewnością nie miała łatwego Ŝycia. No cóŜ, tak jak kaŜdy, kto Ŝył w owym

czasie w szkockich górach, pomyślałam, podnosząc z głośnym stęknięciem kolejną szuflę ziarna. Macierzyństwo nigdzie nie było łatwe – ale chyba dawała sobie radę. Kichnęłam od pyłu jęczmiennego, otarłam nos rękawem i zabrałam się z powrotem do pracy. Bądź co bądź, nie było tak, Ŝe próbowała odebrać mi Jamiego, mówiłam sobie, zdobywając się na współczucie i szlachetny obiektywizm. Brzeg szufli zazgrzytał twardo o podłogę, kiedy zgarnęłam resztkę ziarna. Odrzuciłam je na bok i wygładziłam największe pagórki. Znałam wszystkie powody, dla których się z nią oŜenił – i wierzyłam mu. Trudno było jednak zaprzeczyć, Ŝe wzmianka o tej kobiecie rodziła w moim umyśle określone wizje – a to Jamie całuje ją namiętnie w alkowie zamku Leoch, to znów zmaga się z jej koszulą nocną i kładzie ciepłe, łapczywe dłonie na jej udach. Obrazy te przyprawiały mnie o łomotanie krwi w skroniach, któremu towarzyszył groźny pomruk. Być moŜe, przyszło mi do głowy, nie jestem znów taka szlachetna. Czasem małostkowa i pełna urazy. Owe samokrytyczne myśli zostały gwałtownie przerwane przez jakieś głosy i wrzawę dochodzącą z zewnątrz. Podeszłam do drzwi, mruŜąc oczy przed blaskiem popołudniowego światła. Nie widziałam ich twarzy, nie mogłam się nawet zorientować, ilu ich było. Niektórzy siedzieli na koniach, inni nie – ciemne sylwetki na tle zachodzącego słońca. Dostrzegłam kątem oka jakiś ruch; to Marsali zdąŜyła juŜ wstać i teraz zmierzała w stronę szopy. – Kim jesteście, panowie? – spytała z uniesioną śmiało głową. – Spragnionymi wędrowcami, pani – odpowiedziała jedna z czarnych postaci, wysuwając się na swym koniu przed pozostałych. – W poszukiwaniu gościny. Słowa były uprzejme, ale ton głosu bynajmniej. Wyszłam z szopy, wciąŜ ściskając w dłoni szuflę. – Witam – powiedziałam, nie siląc się nawet na uprzejmość. – Pozostańcie na miejscu, panowie; z przyjemnością przyniesiemy wam coś do picia. Pójdziesz po beczułkę, Marsali? TuŜ obok chowaliśmy jedną beczkę na takie właśnie okazje. Słyszałam łomotanie własnego serca i ściskałam styłisko szufli, tak Ŝe wyczuwałam pod palcami włókna drewna. Rzadko widywało się w górach tylu obcych jednocześnie. Od czasu do czasu spotykaliśmy jakąś niewielką grupę Czirokezów na łowach – ale ci ludzie nie byli Indianami.

– Proszę sobie nie robić kłopotu, pani – odezwał się inny męŜczyzna, schodząc z konia. – Pomogę jej. Choć sądzę, Ŝe potrzebujemy więcej niŜ jednej beczki. Głos, z angielskim akcentem, brzmiał dziwnie znajomo. Nie świadczył o wyrobieniu, ale odznaczał się dość staranną dykcją. – Mamy tylko jedną beczkę pod ręką – wyjaśniłam, przesuwając się wolno bokiem i nie spuszczając rozmówcy z oka. Był niski i bardzo szczupły, poruszał się sztywnym, nerwowym krokiem, jak marionetka. Zmierzał w moją stronę, pozostali takŜe. Marsali stała juŜ koło stosu drewna i grzebała wśród sągów dębu i hikory. Słyszałam jej chrapliwy oddech. Beczułka była schowana właśnie tam. Wiedziałam teŜ, Ŝe obok drewna leŜy siekiera. – Zostań tam, Marsali. – Pomogę ci – powiedziałam. Siekiera stanowiła lepszą broń od szufli, ale dwie kobiety przeciwko... ilu męŜczyznom? Dziesięciu... dwunastu... a moŜe i więcej? Zamrugałam – oczy łzawiły mi od blasku słońca – i dostrzegłam jeszcze kilku, którzy wyłonili się z lasu. Tych widziałam wyraźnie; jeden z nich uśmiechnął się szeroko, a ja z trudem wytrzymałam jego spojrzenie. Po chwili uśmiechnął się jeszcze szerzej. Niski teŜ się przybliŜał. Spojrzałam na niego i przez mgnienie oka miałam wraŜenie, Ŝe nie jest mi obcy. Kim był, u diabła? Znałam go, widziałam juŜ wcześniej – a jednak nie potrafiłam dopasować imienia do twarzy o wystającej szczęce i wąskim czole. Cuchnął zastarzałym potem, brudem ziemi wŜartym w skórę i kropelkami uryny; wszyscy tak cuchnęli i ten odraŜający zapach unosił się na wietrze, przywodząc na myśl dziki smród łasic. Dostrzegł, Ŝe go poznałam; ściągnął wąskie wargi, a potem się rozluźnił. – Pani Fraser – powiedział, ja zaś, dostrzegając spojrzenie jego małych, bystrych oczu, poczułam jeszcze głębszy niepokój. – Widzę, Ŝe pan mnie zna – odrzekłam i popatrzyłam na niego z całą śmiałością, na jaką mogłam się zdobyć. – CzyŜbyśmy się juŜ kiedyś spotkali? Nie odpowiedział. Usta mu drgnęły, ale teraz skupił uwagę na dwóch męŜczyznach, którzy podskoczyli, by wziąć beczułkę, gdy Marsali wytoczyła ją ze schowka za sagami drewna. Jeden z nich zdąŜył juŜ złapać za siekierę, z której nie spuszczałam oka, i miał właśnie wbić jej ostrze w wieko beczki, gdy chudzielec wrzasnął na niego: – Zostaw to! Tamten spojrzał na niego i rozdziawił usta, nic nie rozumiejąc. – Powiedziałem: zostaw! – warknął, a męŜczyzna spoglądał w zdumieniu to na

siekierę, to na beczkę. – Weźmiemy ją ze sobą; nie będziecie się teraz odurzać alkoholem! – Odwracając się do mnie, jakby powracał do przerwanej rozmowy, spytał: – Gdzie reszta? – To wszystko, co jest – wyjaśniła Marsali, nim zdąŜyłam odpowiedzieć. Przyglądała mu się ze zmarszczonym czołem, nieufnie, ale i gniewnie. – Więc zabierzcie to sobie. Chudeusz po raz pierwszy spojrzał w jej stronę, ale zaraz znów zwrócił się do mnie. – Niech pani nie próbuje mnie okłamywać, pani Fraser. Wiem doskonale, Ŝe jest więcej whisky, i zdobędę ją. – Nie ma. Daj mi to, ty prostaku! – Marsali wyrwała zwinnym ruchem siekierę męŜczyźnie, który trzymał ją w ręku, i popatrzyła groźnie na – chudego. – Tak się odpłacacie za powitanie? Kradnąc? Weźcie, po co przyszliście, i jazda stąd! Nie miałam innego wyjścia, jak tylko pójść za jej przykładem, choć kiedy patrzyłam na chudego, w mojej głowie rozbrzmiewały dzwonki alarmowe. – Ma rację – wtrąciłam. – Sami sprawdźcie. – Wskazałam szopę, koryta na słód i kocioł destylacyjny, który stał obok, otwarty i pusty. – Dopiero zaczęłyśmy robić słód. Whisky będzie nie wcześniej niŜ za parę tygodni. Mały zrobił pospieszny krok do przodu i uderzył mnie mocno w twarz. Cios nie był na tyle silny, by zwalić mnie z nóg, ale odrzucił mi głowę do tyłu i przyprawił o łzy. Doznałam bardziej szoku niŜ bólu, choć w ustach poczułam ostry smak krwi, a wargi zaczęły mi puchnąć. Marsali wydała przeraźliwy krzyk przeraŜenia i wściekłości; usłyszałam, jak kilku męŜczyzn mruknęło ze zdziwieniem. Zacieśnili krąg, otaczając nas. PrzyłoŜyłam wierzch dłoni do krwawiących ust. Mój umysł wycofał się na bezpieczną odległość i zaczął snuć pospiesznie refleksje, jakby tasował karty. Kim są ci ludzie? Jakie stanowią zagroŜenie? Do czego mogą się posunąć? Słońce juŜ zachodziło – ile czasu upłynie, nim ktoś się zorientuje, Ŝe nas nie ma, i wyruszy na poszukiwania? Czy będzie to Fergus, czy Jamie? Nawet Jamie, gdyby miał przyjść sam... Nie wątpiłam, Ŝe to ci sami ludzie, którzy spalili dom Tige'a O'Briana i dokonali napadów przy linii granicznej. A zatem byli okrutni, ale ich głównym celem był rabunek. Czułam w ustach metaliczny smak krwi i strachu. Moje rozwaŜania były błyskawiczne i gdy odjęłam dłoń od twarzy, doszłam do wniosku, Ŝe najlepiej będzie dać im to, czego chcieli, i liczyć, Ŝe jak tylko dostaną whisky, oddalą się

bezzwłocznie. Nie zdąŜyłam jednak tego powiedzieć. Chudy chwycił mnie za nadgarstek i wykręcił brutalnie. Poczułam, jak moje kości przesuwają się i pękają z rozdzierającym bólem; osunęłam się na kolana, zdolna wydać z siebie jedynie ciche, urywane westchnienie. Marsali krzyknęła i rzuciła się do przodu jak atakujący wąŜ. Wzięła potęŜny zamach siekierą i całą siłą swego ciała zatopiła ostrze w ramieniu stojącego obok męŜczyzny. Wyrwała je po sekundzie, a ciepła krew trysnęła mi w twarz i upstrzyła niczym krople deszczu liście na ziemi. Krzyknęła przeraźliwie, męŜczyzna teŜ wrzasnął, a potem cała polana zawirowała od gwałtownego ruchu, gdy męŜczyźni rzucili się do przodu z rykiem spadającej fali. Złapałam chudego za kolana i walnęłam go głową w krocze. Wciągnął ze świstem powietrze i runął, przygniatając mnie do ziemi. Wydostałam się spod jego skulonego ciała, myśląc tylko o tym, by dotrzeć do Marsali i stanąć między nią a męŜczyznami. Ale juŜ ją dopadli. Rozległ się krzyk, przerwany gwałtownie uderzeniami pięści w ciało i głuchym łoskotem; coś uderzyło o ścianę szopy. W zasięgu ręki miałam gliniany tygiel. Chwyciłam go, niepomna palącego Ŝaru, i cisnęłam nim w grupę męŜczyzn. Trafił jednego w plecy i rozpadł się na kawałki w deszczu gorących węgli. MęŜczyźni wrzasnęli i odskoczyli, a wtedy ujrzałam Marsali opartą bezwładnie o ścianę szopy; głowa opadła jej na ramię, oczy uciekły w głąb czaszki, nogi były szeroko rozsunięte; a koszula, rozdarta od szyi w dół, odsłaniała cięŜkie piersi, teraz wsparte o cięŜarny brzuch. Potem ktoś uderzył mnie w skroń i moje pole widzenia zawęziło się – bardzo powoli – jakby zamykała się spiralnie jakaś wielka tęczówka. Ujrzałam przed sobą gniazdo na ziemi, kilka cali od mego nosa, splecione zgrabnie z wąskich patyczków, cztery zielonkawe jaja, okrągłe i delikatne w swym koszyczku. Po chwili zmiaŜdŜył je jakiś obcas, a tęczówka zamknęła się na dobre. *** Ocknęłam się, czując w nozdrzach woń spalenizny. Mogłam być nieprzytomna przez kilka chwil; kępka suchej trawy tuŜ obok mojej twarzy ledwie zaczęła się tlić. Pośrodku jaśniał rozpalony węgielek, strzelając iskrami. Źdźbła zapłonęły nitkami Ŝaru i kępa stanęła w płomieniach. W tym momencie chwyciły mnie za ramię jakieś dłonie i podciągnęły do góry.

WciąŜ oszołomiona, zamachnęłam się rękami na swego prześladowcę, ale on zawlókł mnie bezceremonialnie do jednego z koni, podniósł i przerzucił przez siodło z siłą, która pozbawiła mnie oddechu. Byłam na tyle przytomna, by chwycić się skórzanego strzemienia, gdy ktoś smagnął konia po zadzie i ruszyliśmy galopem, który przyprawiał mnie o ból. Dręczona zawrotami głowy, podskakując na końskim grzbiecie, widziałam wszystko jak przez pęknięte szkło – dostrzegłam jednak po raz ostatni postać Marsali; leŜała teraz bezwładnie jak szmaciana lalka pośród maleńkich ognisk, wzniecanych przez rozrzucone Ŝagwie. Wydałam z siebie zduszony dźwięk, próbując zawołać do niej, ale mój krzyk zginął w chrzęście uprzęŜy i wrzawie pospiesznych męskich głosów tuŜ obok. – Oszalałeś, Hodge? Po co ci ta kobieta? Zostaw ją! – Nic z tego – odparł gniewnie chudzielec, który jednak panował nad sobą. – PokaŜe nam, gdzie jest whisky. – Whisky na nic nam się nie przyda, jeśli będziemy martwi! To Ŝona Jamiego Frasera, na litość boską! – Wiem, kim jest. Idź do diabła! – Ale on... Nie znasz go, Hodge! Widziałem raz, jak... – Oszczędź mi swoich wspomnień. Idź do diabła, powiedziałem! Ostatnie słowa przerwał nagle odgłos uderzenia i przeraŜający okrzyk bólu. Cios wymierzony kolbą pistoletu – pomyślałam. Prosto w twarz, pomyślałam jeszcze i przełknęłam, słysząc, jak człowiek ze złamanym nosem łapie ze świstem powietrze. Jakaś dłoń chwyciła mnie za włosy i szarpnęła boleśnie głowę. Z góry spoglądała na mnie twarz chudzielca, który mruŜył badawczo oczy. Wydawało się, Ŝe chce tylko sprawdzić, czy jeszcze Ŝyję, gdyŜ nie odezwał się nawet słowem i puścił mnie obojętnie, jakby miał do czynienia z bezwartościowym przedmiotem. Ktoś prowadził konia, na którym leŜałam; obok szło kilku męŜczyzn. Słyszałam ich, jak wołali do siebie, starając się dotrzymać kroku wierzchowcom, które wspinały się na wzniesienie i przedzierały z głośnym parskaniem przez poszycie. Z trudem łapałam powietrze, oddychałam płytko, z kaŜdym krokiem konia czułam niemiłosierny wstrząs, ale nie zwaŜałam na fizyczne dolegliwości. Czy Marsali zginęła? Wyglądała na martwą, to pewne, ale nie widziałam krwi i uczepiłam się tego nieistotnego szczegółu, czerpiąc zeń słabą pociechę. Nawet jeśli jeszcze nie umarła, to mogło się to stać niebawem. Z powodu ran, szoku czy poronienia – O BoŜe, o BoŜe, biedny mały monsieur L'Oeuf...

Moje dłonie zaciskały się bezradnie na skórzanym strzemieniu. Kto mógłby ją znaleźć – i kiedy? Kiedy zjawiłam się pod szopą, do kolacji była niespełna godzina. Jaka pora mogła być teraz? W dole podskakiwała ziemia, ale opadały mi włosy i przysłaniały twarz, ilekroć próbowałam unieść głowę. Wyczuwałam jednak w powietrzu narastający chłód, światło zaś jakby znieruchomiało, z czego wywnioskowałam, Ŝe słońce stoi nisko nad horyzontem. Za parę minut zapadnie zmrok. Co potem? Ile czasu upłynie, nim zaczną poszukiwania? Fergus zauwaŜy nieobecność Marsali, jeśli nie zjawi się na kolacji, ale czy pójdzie po nią, mając pod opieką dzieci? Nie, pewnie wyśle Germaina. Serce podskoczyło mi do gardła. Pięcioletni chłopiec znajduje matkę... WciąŜ wyczuwałam odór spalenizny. Pociągnęłam nosem, raz, dwa, w nadziei Ŝe tylko mi się zdaje. Ale przez woń kurzu, końskiego potu, skórzanego strzemienia i miaŜdŜonych kopytami roślin wyraźnie przebijał zapach dymu. Polana, szopa – moŜe jedno i drugie – stały juŜ w płomieniach. Wierzyłam, Ŝe ktoś dostrzeŜe ogień i zjawi się. Ale czy dostatecznie szybko? Zacisnęłam mocno powieki, starając się nie myśleć i zająć czymś, co uwolniłoby mnie od obrazu, który pozostawiłam za sobą. WciąŜ słyszałam obok siebie głosy. TakŜe człowieka, którego nazywali Hodge'em. To pewnie na jego koniu jechałam; szedł po drugiej stronie, tuŜ przy głowie zwierzęcia. Ktoś inny go przekonywał, ale z takim samym skutkiem jak poprzednik. – Niech się rozproszą – oznajmił Hodge zwięźle. – Podziel ludzi na dwie grupy, ty weźmiesz jedną, reszta pójdzie ze mną. Spotkamy się za trzy dni w Brownsville. Niech to diabli. Spodziewał się pogoni i zamierzał ją zmylić, rozdzielając się dla zatarcia śladów. Zastanawiałam się gorączkowo, co by tu rzucić na ziemię; byłam pewna, Ŝe gdybym pozostawiła na szlaku jakiś przedmiot, Jamie zorientowałby się, w którą stronę mnie zabrali. Ale nie miałam na sobie nic prócz koszuli, gorsetu i pończoch – buty straciłam, gdy ciągnęli mnie w stronę koni. Mogłam zostawić tylko pończochy, jednak podwiązki, jakimś przekornym zrządzeniem losu, były ten jeden raz mocno zaciśnięte, poza tym znajdowały się w tej chwili poza zasięgiem moich rąk. Wokół siebie słyszałam parskanie koni i głosy męŜczyzn, którzy wołali coś, rozdzielając się na dwie grupy. Hodge cmoknął na konia i zaczęliśmy poruszać się szybciej. Moje luźne włosy zaczepiły o gałązkę jakiegoś krzewu, trzymały się go przez

chwilę, po czym uwolniły z bolesnym szarpnięciem; witka się złamała, uderzając mnie w policzek, tuŜ koło oka. Zaklęłam szpetnie, a wtedy ktoś – przypuszczalnie Hodge – klepnął mnie surowo w pośladek. Zaklęłam jeszcze paskudniej, tym razem pod nosem i przez zaciśnięte zęby. Moją jedyną pociechą była myśl, Ŝe nietrudno będzie tropić taką bandę, która pozostawiała po sobie połamane gałęzie, ślady kopyt końskich i przewrócone kamienie na szlaku. Widywałam, jak Jamie tropi zwierzynę, małą i przebiegłą, duŜą i nieporadną – jak ogląda korę drzew i gałązki krzewów, szukając zadrapań na pniach i... włosów. Nikt nie szedł przy boku wierzchowca, gdzie zwisała mi głowa. Zaczęłam pospiesznie wyrywać sobie włosy. Trzy, cztery, pięć – czy wystarczy? Wyciągnęłam rękę i zanurzyłam w ostrokrzewie; długie kręcone pasemka unosiły się w podmuchu wywołanym ruchem konia, ale pozostały zaplątane w gęstwinę liści. Zrobiłam to samo jeszcze cztery razy. Byłam pewna, Ŝe Jamie zauwaŜy przynajmniej jeden ślad i będzie wiedział, w którą stronę ruszyć – jeśli nie straci cennego czasu, podąŜając najpierw za pierwszą grupą. Nic mi nie pozostawało, jak tylko modlić się, co teŜ zaczęłam – szczerze i Ŝarliwie, najpierw w intencji Marsali i monsieur le Ouef, którzy bardziej ode mnie potrzebowali ratunku. Od pewnego czasu wspinaliśmy się po zboczu; nim dotarliśmy na szczyt wzniesienia, jak się zdawało, zapadła ciemność; byłam prawie nieprzytomna. W głowie pulsowała mi krew, a gorset tak bardzo wrzynał się w ciało, Ŝe kaŜdy fiszbin wydawał się rozpalonym Ŝelazem na mojej skórze. Miałam jeszcze dość siły, by zsunąć się do tyłu, gdy koń przystanął. Uderzyłam bezwładnie o ziemię i usiadłam oszołomiona, łapiąc powietrze i rozcierając sobie nabrzmiałe od zwisania dłonie. MęŜczyźni zebrali się w niewielkim kręgu, zajęci cichą rozmową, ale byli zbyt blisko, bym mogła próbować uciec i odczołgać się w zarośla. Jeden stał w odległości zaledwie kilku stóp, nie spuszczając mnie z oka. Spojrzałam tam, skąd przybyliśmy, wypatrując z lękiem i jednocześnie nadzieją łuny dalekiego ognia. PoŜar przyciągnąłby czyjąś uwagę, moŜe ktoś wszcząłby alarm, zorganizował pościg. Ale... Marsali. Czy była juŜ martwa, a wraz z nią dziecko? Przełknęłam z wysiłkiem, wlepiając oczy w ciemność, zarówno by powstrzymać łzy, jak i dostrzec cokolwiek. Zewsząd otaczała nas jednak gęstwina drzew i nic nie mogłam zobaczyć prócz atramentowej czerni w róŜnych odcieniach.

Nie było Ŝadnego światła; księŜyc jeszcze nie wzeszedł, a gwiazdy migotały blado – miałam jednak dość czasu, by przyzwyczaić oczy do ciemności, i choć nie odznaczałam się kocim wzrokiem, widziałam dostatecznie duŜo, by dokonać pobieŜnych obliczeń. Spierali się, zerkając od czasu do czasu w moją stronę. MoŜe z dwunastu ludzi... Ilu było ich na początku? Dwudziestu? Trzydziestu? Rozprostowałam palce, drŜąc na całym ciele. Miałam mocno posiniaczony nadgarstek, ale nie to w tej chwili mnie zaprzątało. Było dla mnie jasne – a zatem dla nich takŜe, jak przypuszczałam – Ŝe nie mogą wyruszyć prosto do składu whisky, nawet gdybym zdołała odszukać go w nocy. Bez względu na to, czy Marsali przeŜyła i była w stanie mówić – ścisnęło mnie w gardle na tę myśl – Jamie zorientuje się zapewne, Ŝe chodziło im o trunek, i zrobi wszystko, by go ochronić. Gdyby sprawy nie potoczyły się tak, jak się potoczyły, męŜczyźni zmusiliby mnie w najlepszym razie, bym zaprowadziła ich do składu, wzięli whisky i odeszli, mając nadzieję umknąć, nim kradzieŜ wyjdzie na jaw. Czy pozostawiliby nas przy Ŝyciu, wiedząc, Ŝe moŜemy wszcząć alarm i opisać ich? – zastanawiałam się. MoŜe tak, a moŜe nie. JednakŜe w zamieszaniu, które nastąpiło po ataku Marsali, początkowy plan wziął w łeb. Co teraz? MęŜczyźni zaczęli się rozchodzić, choć spór trwał nadal. Usłyszałam zbliŜające się kroki. – Mówię ci, to na nic – przekonywał gorączkowo jeden z nich. Sądząc po grubym głosie, był to dŜentelmen z przetrąconym nosem, niezraŜony kontuzją. – Zabij ją teraz i zostaw tu; zanim ktoś ją znajdzie, zwierzyna rozwlecze jej kości. – Tak? A jak nikt jej nie znajdzie, pomyślą, Ŝe wciąŜ jest z nami, prawda? – A jeśli Fraser nas dopadnie, a jej nie będzie, to kogo obarczy winą... Przystanęli, czterech czy pięciu, otaczając mnie zwartym kołem. Dźwignęłam się na nogi, a moja dłoń złapała odruchowo najbliŜszy przedmiot mogący słuŜyć za broń – niestety, był to tylko niewielki kamień. – Jak daleko stąd jest whisky? – spytał ostro Hodge. Zdjął kapelusz i teraz oczy świeciły mu jak szczurowi w ciemności. – Nie wiem – odparłam, starając się panować nad nerwami i nie wypuścić kamienia z dłoni. Moja warga wciąŜ była obolała i spuchnięta od ciosu, który mi wymierzył, musiałam więc starannie wypowiadać słowa. – Nie wiem, gdzie jesteśmy. Była to prawda, choć od biedy mogłam się zorientować. Wędrowaliśmy przez

kilka godzin, głównie pod górę, a wokół rosły jodły i drzewa balsamowe; wyczuwałam woń ich Ŝywicy, ostrą i wyraźną. Znajdowaliśmy się na wyŜszych zboczach i prawdopodobnie niedaleko małej przełęczy, która przecinała grań. – Zabij ją – domagał się inny. – Na nic się nam nie przyda i jeśli Fraser znajdzie ją z nami... – Zamknij się! – wrzasnął Hodge na tamtego z taką siłą, Ŝe męŜczyzna, choć o wiele większy, cofnął się odruchowo. Widząc, Ŝe rozkaz spełnił swój cel, Hodge zignorował oponenta i chwycił mnie za ramię. – Nie Ŝartuj sobie ze mnie, kobieto. Powiesz mi wszystko, co chcę wiedzieć. – Nie musiał dodawać: „Bo jak nie... " – coś zimnego przesunęło się nad moimi piersiami i za chwilę poczułam piekący ból rany, z której pociekła krew. – Jezu Chryste Roosevelcie święty! – sapnęłam, bardziej z zaskoczenia niŜ strachu. Wyrwałam ramię z jego szponów. – Mówiłam ci, idioto, Ŝe nawet nie wiem, gdzie jesteśmy! Jak mam ci powiedzieć, gdzie się cokolwiek znajduje? Zamrugał przestraszony i uniósł odruchowo dłoń z noŜem, jakby bojąc się, Ŝe mogę go zaatakować. Uświadomiwszy sobie, Ŝe nie zamierzam tego robić, tylko popatrzył na mnie groźnie. – Powiem ci, co wiem – oznajmiłam z naciskiem i stwierdziłam zadowolona, Ŝe mój głos brzmi ostro i pewnie. – Skład whisky jest jakieś pół mili od szopy, mniej więcej na północny zachód. Znajduje się w jaskini, dobrze ukryty. Mogę was tam zaprowadzić, jeśli wyruszymy z miejsca, gdzie mnie zabraliście – ale to wszystko, co mogę wam powiedzieć, jeśli chodzi o kierunek. To takŜe było prawdą. Mogłam znaleźć to miejsce bez trudu – ale udzielać wskazówek? „Idź przecinką w zaroślach, aŜ zobaczysz skupisko dębów, gdzie Brianna zastrzeliła oposa, skręć w lewo, w stronę skały o kwadratowym kształcie, porośniętej na szczycie kępą języcznika... ". Fakt, Ŝe nie zabili mnie tylko dlatego, Ŝe byłam im potrzebna jako przewodnik, teŜ musiałam brać pod uwagę. Rana była powierzchowna; prawie nie krwawiłam. Ale twarz i dłonie miałam lodowato zimne, a w kącikach oczu pojawiały się i znikały świetliste kropeczki. Trzymałam się na nogach tylko dzięki przekonaniu, Ŝe jeśli juŜ do tego dojdzie, to wolę umrzeć na stojąco. – Powiadam ci, Hodge, lepiej, Ŝebyś nie miał z nią do czynienia. Do niewielkiej grupki stojących w pobliŜu męŜczyzn dołączył teraz wyŜszy od pozostałych osobnik. Nachylił się nad ramieniem Hodge'a, spojrzał na mnie i przytaknął. W ciemności wszyscy wydawali się czarni, ale ten mówił z afrykańskim zaśpiewem – były niewolnik albo handlarz niewolników.

– Ta kobieta... słyszałem o niej. To wiedźma. Znam je. Są jak węŜe, te kuglarki. Nie dotykaj jej, słyszysz? Rzuci na ciebie urok! Zdołałam parsknąć nieprzyjemnym śmiechem i najbliŜej stojący męŜczyzna cofnął się o pół kroku. Sama byłam odrobinę zdziwiona; jakim cudem dobyłam z siebie ten dźwięk? Ale teraz oddychałam juŜ pewniej, a migotliwe kropki w oczach zniknęły. Wysoki wyciągnął szyję i dostrzegł ciemną smugę krwi na mojej koszuli. – Skaleczyłeś ją? Niech cię diabli, Hodge, jesteś załatwiony. – W jego głosie moŜna było wyczuć nutę niekłamanego przeraŜenia; cofnął się nieznacznie, czyniąc w moją stronę jakiś znak jedną ręką. Nie mając pojęcia, co mnie do tego skłoniło, wypuściłam z dłoni kamień, przesunęłam palcami prawej ręki po nacięciu, po czym jednym szybkim ruchem maznęłam policzek chudego męŜczyzny. I ponownie wybuchnęłam nieprzyjemnym śmiechem. – Urok, co? – powiedziałem. – No i jak? Dotknij mnie jeszcze raz, a umrzesz w ciągu dwudziestu czterech godzin. Na jego białej twarzy widniały ciemne smugi krwi. Stał tak blisko, Ŝe czułam jego kwaśny oddech i widziałam, jak narasta w nim wściekłość. Co ty, u licha, wyprawiasz, Beauchamp? – pomyślałam, szczerze sobą zdumiona. Hodge cofnął pięść, chcąc mnie uderzyć, ale duŜy złapał go za nadgarstek z okrzykiem przeraŜenia. – Nie rób tego! Zabijesz nas wszystkich! – Ciebie zabiję od razu, durniu! Hodge wciąŜ trzymał w drugiej ręce nóŜ; dźgnął niezgrabnie duŜego, pomrukując z wściekłości. Tamten aŜ sapnął pod wpływem ciosu, ale nie został powaŜnie zraniony – wykręcił nadgarstek przeciwnika, który wydal wysoki, piskliwy krzyk niczym królik schwytany przez lisa. Po chwili wszyscy skoczyli na siebie, przepychając się, wrzeszcząc i dobywając broni. Odwróciłam się i rzuciłam do ucieczki, ale pokonałam zaledwie kilka kroków, kiedy jeden z nich złapał mnie, po czym przytrzymał od tyłu i szarpnął mi głowę. – Nigdzie nie uciekniesz, lady – wydyszał mi w ucho. I nie uciekłam. Nie był wyŜszy ode mnie, ale znacznie silniejszy. Próbowałam wyswobodzić się z jego uścisku, ale on obejmował mnie mocno obiema rękami, które teraz jeszcze zacieśnił. Zesztywniałam, serce waliło mi z gniewu i strachu; nie chciałam dawać mu pretekstu do obmacywania. Był podniecony; wyczuwałam

jego przyspieszony puls i odór świeŜego potu, przebijający przez smród brudnego odzienia i ciała. Nie widziałam, co się dzieje, ale wydawało mi się, Ŝe nie tyle walczą, ile po prostu wrzeszczą na siebie. Mój prześladowca przerzucił cięŜar ciała na drugą nogę i odchrząknął. – Ach... skąd pani pochodzi, madam? – spytał całkiem grzecznie. – Co? – wydusiłam, nie mogąc ukryć przestrachu. – Skąd pochodzę? Ee... och... z Anglii. Z Oxfordshire. Potem mieszkałam w Bostonie. – Ach tak? Ja pochodzę z północy. – Stłumiłam nieodpartą chęć, by odpowiedzieć mu sakramentalnym: „Miło mi pana poznać", i nasza rozmowa się urwała. Awantura teŜ się skończyła, równie szybko, jak się zaczęła. Wydając ostrzegawcze pomruki, wszyscy ustąpili zgodnie wobec zdecydowanych zapewnień Hodge'a, Ŝe on tu rządzi i Ŝe lepiej będzie, jak go posłuchają, jeśli nie chcą Ŝałować. – Nie Ŝartuje – powiedział cicho mój prześladowca, wciąŜ przyciskając mnie mocno do swej cuchnącej piersi. – Lepiej go nie złościć, niech mi pani wierzy, lady. – Hm – mruknęłam tylko, choć przypuszczałam, Ŝe rada jest szczera. Miałam cały czas nadzieję, Ŝe konflikt będzie hałaśliwy i długi, dzięki czemu wzrosną szanse, Ŝe Jamie nas dogoni. – A jak juŜ mówimy o pochodzeniu, to skąd jest Hodge? – spytałam. WciąŜ wydawał mi się znajomy; byłam pewna, Ŝe gdzieś go juŜ widziałam – ale gdzie? – Hodgepile? Ach... z Anglii, jak sądzę – wyjaśnił młody męŜczyzna. Sprawiał wraŜenie zaskoczonego. – Nie znać tego po mowie? Hodge? Hodgepile? Z pewnością obiło mi się to o uszy, ale... Zamieszanie trwało jeszcze jakiś czas, ale po krótkiej chwili znów wyruszyliśmy. Tym razem, dzięki Bogu, pozwolono mi jechać w siodle, choć dłonie miałam spętane i przytwierdzone do łęku. Poruszaliśmy się bardzo wolno; widać było coś w rodzaju szlaku, ale przy bladym świetle wschodzącego księŜyca jazda nie naleŜała do najłatwiejszych. Hodgepile nie prowadził juŜ konia, na którym siedziałam; wodze trzymał młody męŜczyzna, który mnie schwytał, gdy chciałam uciec. Ciągnął coraz bardziej opornego wierzchowca przez gęste zarośla. Widziałam go chwilami dokładniej, był szczupły i miał gęste, niesforne włosy opadające poniŜej ramion; przypominały lwią grzywę.

Groźba natychmiastowej śmierci oddaliła się nieco, ale Ŝołądek miałam wciąŜ ściśnięty, a mięśnie pleców zesztywniałe z niepokoju. Hodgepile odzyskał panowanie nad sytuacją, ale wśród jego podwładnych nie było jednomyślności; jeden z tych, którzy chcieli mnie zabić i pozostawić moje ciało na pastwę skunksów i łasic, mógł bez trudu połoŜyć kres wszelkim sporom, wyskakując nagle z ciemności. Słyszałam gdzieś na przedzie głos Hodgepile'a, ostry i władczy. Wydawało się, Ŝe krąŜy wzdłuŜ kolumny niczym pies pasterski i podgryza swoje stado, zmuszając je do szybkiego marszu. Poruszaliśmy się, choć było jasne nawet dla mnie, Ŝe konie są zmęczone. Klacz, na której siedziałam, powłóczyła nogami i, poirytowana, wstrząsała łbem. Bóg jeden wie, skąd nadeszli ci maruderzy albo jak długo wędrowali, nim dotarli na naszą polanę z szopą. Piesi teŜ zwolnili kroku, coraz bardziej zmordowani; podniecenie wywołane kłótnią przygasło, adrenalina opadła. Mnie tez z wolna ogarniała senność, z którą walczyłam, starając się za wszelką cenę zachować trzeźwość umysłu. Była dopiero wczesna jesień, ale miałam na sobie tylko koszulę i gorset, poza tym znajdowaliśmy się wysoko i powietrze szybko się ochładzało po zmroku. DrŜałam co chwila, a szrama na mojej piersi paliła, ilekroć napinały mi się drobne mięśnie pod skórą. Rana nie była powaŜna, ale gdyby się wdała infekcja? Miałam tylko nadzieję, Ŝe będę Ŝyła dostatecznie długo, by się o to martwić. Pomimo wysiłków nie mogłam uwolnić się od myśli o Marsali ani dokonywania diagnostycznych spekulacji, począwszy od wstrząśnienia wywołanego obrzękiem wewnątrzczaszkowym, a skończywszy na oparzeniach od wdychanego dymu. Mogłabym coś zaradzić – nawet zrobić cesarskie cięcie – gdybym tam była. Zacisnęłam kurczowo palce na łęku siodła, napinając sznur, którym miałam związane ręce. Powinnam tam być! Ale nie byłam i moŜe nigdy nie będę. Kłótnie i pomruki niemal ucichły, kiedy zamknęła się wokół nas ciemność lasu, ale wyczuwało się cięŜką atmosferę niepokoju. Sądziłam, Ŝe po części jest on wywołany obawą przed pościgiem, ale przede wszystkim poczuciem wewnętrznego konfliktu. Spór nie został rozwiązany, a jedynie odłoŜony na bardziej stosowną porę. Dosłownie wyczuwało się go w powietrzu. A spór ten dotyczył mojej osoby. Nie widząc dokładnie bójki, nie byłam pewna, kto jaką trzymał stronę, ale podział był wyraźny: jedna grupa, której przewodził Hodgepile, chciała utrzymać mnie przy Ŝyciu, przynajmniej do chwili znalezienia

whisky. Druga chciała wycofać się w porę i poderŜnąć mi gardło. No i była jeszcze zdecydowana mniejszość, reprezentowana przez dŜentelmena o afrykańskim akcencie, która opowiadała się za uwolnieniem mnie, im prędzej, tym lepiej. W moim interesie, co zrozumiałe, leŜało podtrzymywanie dobrych stosunków z tym człowiekiem i umiejętne wykorzystywanie jego przekonań. Jak? Zrobiłam dobry początek, rzucając urok na Hodgepile'a – i wciąŜ byłam zaskoczona, Ŝe się na to zdobyłam. UwaŜałam jednak, Ŝe nie byłoby rzeczą mądrą rzucać urok na wszystkich. To mogłoby popsuć sprawę. Przesunęłam się w siodle, które zaczęło mnie boleśnie ocierać. Nie po raz pierwszy męŜczyźni reagowali lękiem na moją osobę i umiejętności, jakie mi przypisywali. Zabobonny strach mógł być niezwykle skuteczną bronią – ale niebezpieczną w uŜyciu. Gdybym naprawdę ich przeraziła, zabiliby mnie bez wahania. Wjechaliśmy w przełęcz. Rosły tu nieliczne drzewa między głazami i gdy znaleźliśmy się po drugiej stronie góry, otworzyło się przede mną niebo, niezmierzone i świetliste, płonące milionami gwiazd. Musiałam chyba westchnąć z podziwu, gdyŜ młody męŜczyzna prowadzący mojego konia przystanął i zadarł głowę. – Och – powiedział cicho. Wpatrywał się przez chwilę w niebo, ale wkrótce z zamyślenia wyrwał go inny koń, który otarł się o nas, jeździec zaś obrócił się i przyjrzał mi z bliska. – Są takie gwiazdy... tam skąd pochodzisz? – spytał mój straŜnik. – Nie – odparłam, wciąŜ poruszona widokiem tej milczącej wspaniałości nad głową. – Nie takie jasne. – Nie, nie były takie – przyznał, potrząsając głową, i pociągnął konia za wodze. Była to dziwna uwaga, nie mogłam jej zrozumieć. JuŜ chciałam nawiązać z nim dalszą rozmowę – potrzebny mi był kaŜdy sprzymierzeniec – ale od przodu dobiegł krzyk; zrozumiałam, Ŝe rozbijamy obóz. Rozwiązano mnie i ściągnięto z konia. Hodgepile przecisnął się przez grupę męŜczyzn i chwycił mnie za ramię. – Spróbuj uciec, kobieto, a poŜałujesz. – Zacisnął brutalnie palce, wbijając je w moje ciało. – Jesteś mi potrzebna Ŝywa, ale nie musisz być cała i zdrowa. WciąŜ trzymając mnie za ramię, uniósł dłoń z noŜem i przyłoŜył ostrze płasko do moich warg, dźgając czubkiem w nos. Potem nachylił się blisko, a ja poczułam na twarzy wilgotne ciepło jego cuchnącego oddechu. – Nie odetnę ci tylko języka – wyszeptał. Ostrze noŜa zsunęło się powoli z

mojego nosa, po brodzie, wzdłuŜ szyi i zatoczyło krąg wokół piersi. – Wiesz, o czym mówię, co? Czekał, aŜ przytaknę z wysiłkiem, potem mnie uwolnił i zniknął w ciemności. Jeśli pragnął mnie przestraszyć, to musiałam przyznać, Ŝe mu się udało. Pociłam się mimo chłodu i wciąŜ drŜałam, gdy tuŜ obok wyrósł jakiś wysoki cień, ujął mnie za rękę i wcisnął coś w dłoń. – Na imię mam Tebbe – wymamrotał. – Zapamiętaj: Tebbe. I zapamiętaj, Ŝe byłem dla ciebie dobry. Powiedz swoim duchom, Ŝeby nie skrzywdziły Tebbe'a, bo był dobry dla ciebie. Przytaknęłam zdumiona i znów zostałam sama, ale z kawałkiem chleba w ręce. Zjadłam go pospiesznie; był to dobry chleb Ŝytni, z rodzaju tych, jakie piekły niemieckie kobiety w Salem, choć trochę czerstwy. Czy ci męŜczyźni napadli na jakieś domostwo w pobliŜu, czy po prostu go kupili? Obok mnie zrzucono na ziemię siodło; do łęku przywiązana była manierka. Osunęłam się na kolana, Ŝeby się napić. Chleb i woda – o smaku brezentu i drewna – wydały mi się wspanialsze niŜ wszystko, co od bardzo dawna jadłam. JuŜ wcześniej zauwaŜyłam, Ŝe bliskość śmierci niezwykle pobudza apetyt. Miałam jednak nadzieję na coś bardziej wyrafinowanego na ostatni posiłek. Hodgepile wrócił po kilku minutach, tym razem ze sznurem. Nie zawracał juŜ sobie głowy dalszymi groźbami, przekonany najwidoczniej, Ŝe osiągnął zamierzony cel. Związał mi po prostu ręce i nogi, a potem pchnął na ziemię. Nikt się do mnie nie odezwał, ale ktoś, kierowany ludzkim odruchem, przykrył mnie kocem. Niebawem w obozie zapanował spokój. Nie rozpalono ogniska, a więc nie przyrządzono nic do jedzenia; męŜczyźni najwidoczniej posilili się w taki sam sposób jak ja, po czym rozeszli się po lesie w poszukiwaniu miejsca na spoczynek, pozostawiając konie uwiązane niedaleko. Odczekałam, aŜ wszyscy znikną, po czym chwyciłam koc w zęby i zaczęłam pełznąć jak robak w stronę najbliŜszego drzewa kilka jardów dalej, by znaleźć się jak najdalej od miejsca, w którym mnie pozostawiono. Nie zamierzałam uciekać, lecz gdyby któryś ze zwolenników radykalnego rozwiązania zechciał skorzystać z osłony ciemności i spełnić swój zamiar, to nie miałam ochoty leŜeć jak skrępowany baran. Przy odrobinie szczęścia, gdyby ktoś podkradł się do miejsca, gdzie początkowo leŜałam, zdąŜyłabym wezwać pomocy. Wiedziałam ponad wszelką wątpliwość, Ŝe Jamie się zjawi. Moim zadaniem było przetrwać do tej chwili.

Zdyszana, spocona, oblepiona martwymi liśćmi, w strzępach pończoch, zwinęłam się w kłębek pod wielkim grabem i zakopałam z powrotem pod koc. Tak ukryta, spróbowałam za pomocą zębów uwolnić się od sznura krępującego nadgarstki. Wiązał mnie jednak Hodgepile i uczynił to z Ŝołnierską wprawą. Nie mogąc się przegryźć przez postronek jak zwierzę, nie miałam Ŝadnych szans. śołnierska wprawa. Przypomniałam sobie nagle, kim był i gdzie go widziałam. Arvin Hodgepile! Urzędnik w podległym Koronie składzie wojskowym w Cross Creek. Miałam z nim przez chwilę do czynienia, trzy lata temu, gdy wraz z Jamiem przywieźliśmy sierŜantowi w tamtejszym garnizonie ciało zamordowanej dziewczyny. SierŜant Murchison juŜ nie Ŝył – i sądziłam, Ŝe Hodgepile takŜe zginął w poŜarze, który zniszczył skład i zgromadzone w nim materiały. To znaczy, Ŝe był dezerterem. Albo zdołał uciec ze składu, nim budynek objęły płomienie, albo po prostu go tam wtedy nie było. Tak czy inaczej, miał dość oleju w głowie, by sobie uświadomić, Ŝe oto nadarza się szansa ucieczki z armii Jego Królewskiej Mości i Ŝe zostanie uznany za zmarłego. To, czym się zajmował od tego czasu, takŜe było jasne. Wędrował po kraju, kradnąc, rabując i mordując – zgromadziwszy po drodze bandę podobnych sobie. Teraz jednak nie wydawali się jednomyślni. Choć chwilowo Hodgepile mógł odgrywać rolę samozwańczego szefa gangu, nie ulegało wątpliwości, Ŝe zajmuje to stanowisko od niedawna. Nienawykly do wydawania rozkazów, nie wiedział, jak kierować ludźmi – potrafił im tylko grozić. Widywałam wielu dowódców wojskowych, dobrych i złych, i umiałam ich odróŜnić. Nawet teraz słyszałam, jak Hodgepile kłóci się z kimś podniesionym głosem. Spotykałam w swym Ŝyciu takich ludzi, bezwzględnych osobników, którzy zastraszali innych, uciekając się do aktów nieoczekiwanego okrucieństwa. Rzadko udawało im się zachować przywództwo – i nie miałam wątpliwości, Ŝe tak teŜ będzie z Hodgepile'em. Wiedziałam, Ŝe do tej pory Jamie nas znajdzie. Ta myśl przynosiła mi ukojenie jak łyk dobrej whisky. Byłam przekonana, Ŝe mój mąŜ juŜ zaczął poszukiwania. Zwinęłam się pod kocem, drŜąc lekko. Jamie potrzebował światła, by tropić nocą – pochodni. On i jego ludzie byliby widoczni – i naraŜeni na atak – gdyby zbliŜyli się do obozu. Obóz natomiast pozostawał niewidoczny; nie rozpalono ogniska, konie i ludzie rozproszyli się po lesie. Wiedziałam, Ŝe wystawiono straŜe; słyszałam od czasu do czasu, jak wartownicy poruszają się między drzewami, rozmawiając cicho.

Ale Jamie nie był głupcem, powtarzałam sobie, starając się oddalić wizję zasadzki i masakry. Zorientowałby się po świeŜości końskich odchodów, czy jest blisko obozu, i z pewnością nie wkroczyłby do niego w blasku pochodni. Gdyby tropił bandę aŜ tutaj, to... Nagle zmroził mnie odgłos cichych kroków. Dochodził od strony miejsca, gdzie początkowo leŜałam; skuliłam się pod kocem jak polna mysz na widok łasicy. Kroki szeleściły niespiesznie, to tu, to tam, jakby ktoś krąŜył po wyschniętych liściach i igłach. Wstrzymałam oddech, choć i tak nikt nie mógł go usłyszeć, gdy w gałęziach szumiał wiatr. WytęŜałam wzrok, wpatrzona w ciemność, ale nie mogłam dostrzec nic prócz niewyraźnej plamy, która poruszała się między drzewami, zaledwie kilka kroków dalej. Nagle uderzyła mnie pewna myśl – czyŜby to był Jamie? Jeśli zbliŜył się na tyle, by zlokalizować obóz, to z pewnością podkradał się pieszo, chcąc mnie znaleźć. Wstrzymałam oddech, zmagając się z więzami. Pragnęłam niecierpliwie zawołać, ale nie miałam odwagi. Jeśli był to Jamie, mój krzyk mógł ujawnić jego obecność bandytom. Słyszałam wartowników, więc i oni by mnie usłyszeli. A jeśli nie był to Jamie, lecz jeden z bandytów, który chciał mnie zabić po cichu... Odetchnęłam bardzo powoli; kaŜdy mięsień w moim ciele napinał się i drŜał. Było dość zimno, ale oblewałam się potem. Czułam własną woń, odór strachu zmieszany z zapachem ziemi i roślinności. Plama zniknęła, kroki ucichły, a serce waliło mi jak młotem. Łzy, które od wielu godzin wstrzymywałam, popłynęły gorącym strumieniem i zapłakałam, szlochając bezgłośnie. Zewsząd otaczała mnie niepowstrzymana noc, ciemność wypełniona groźbą. W górze świeciły gwiazdy, jasne i czujne. Zasnęłam, nawet nie wiedząc kiedy.

28. Uroki Zbudziłam się tuŜ przed świtem, cała spocona, z pulsującym bólem głowy. MęŜczyźni byli juŜ na nogach, narzekając na brak kawy i śniadania. TuŜ obok stanął Hodgepile, spoglądając na mnie z góry zmruŜonymi oczami. Zerknął w stronę drzewa, gdzie zostawił mnie poprzedniego wieczoru, i na głęboką bruzdę w liściastej mierzwie, ślad, który pozostawiłam, pełznąc do obecnego miejsca. Z jego ust niewiele moŜna było wyczytać, ale dostrzegłam, Ŝe zaciska dolną szczękę w grymasie niezadowolenia. Wyciągnął nóŜ zza pasa, a ja poczułam, jak krew odpływa mi z twarzy. On jednak tylko przyklęknął i przeciął mi więzy, nie pozbawiając na przykład palca. – Wyruszamy za pięć minut – oznajmił i oddalił się. DrŜałam i było mi niedobrze ze strachu. Tak bardzo zesztywniałam, Ŝe z trudem mogłam ustać na nogach. Zdołałam się jednak dźwignąć i dobrnąć niepewnym krokiem do małego strumienia. Powietrze było wilgotne i przenikał mnie ziąb – koszulę miałam mokrą od potu – ale zimna woda, którą spryskałam sobie twarz i dłonie, przynosiła ulgę, łagodząc pulsowanie w prawym oku. ZdąŜyłam dokonać pospiesznej toalety – ściągnęłam podarte pończochy i przygładziłam włosy – gdy ponownie zjawił się Hodgepile, by mnie odprowadzić. Znów posadzono mnie na koniu, ale dzięki Bogu nie związano. Nie wolno mi było jednak trzymać wodzy; mojego wierzchowca prowadził jeden z bandytów. Po raz pierwszy miałam okazję lepiej się przyjrzeć swoim prześladowcom, gdy wyłonili się z lasu i zaczęli doprowadzać z grubsza do porządku; kasłali, pluli i oddawali mocz na drzewa, nie przejmując się moją obecnością. Prócz Hodgepile'a naliczyłam jeszcze dwunastu męŜczyzn – łącznie trzynastu. Bez trudu rozpoznałam męŜczyznę o imieniu Tebbe; odznaczał się wysokim wzrostem i był mulatem. W grupie znajdował się jeszcze jeden mieszaniec – pół Murzyn, pół Indianin, jak mi się zdawało – niewysoki i krępy. Tebbe nie patrzył w moją stronę, tylko zajmował się swoimi sprawami. Wzrok miał wbity w ziemię, na twarzy grymas niezadowolenia. Niezbyt mnie to ucieszyło; nie wiedziałam, co zaszło między męŜczyznami w ciągu nocy, ale najwyraźniej Tebbe nie upierał się juŜ tak bardzo przy tym, by puścić mnie wolno. Nadgarstek miał owinięty rdzawo poplamioną chustką; moŜe właśnie dlatego zmienił zdanie. Młodego człowieka, który poprzedniego wieczoru prowadził mojego konia,

takŜe rozpoznałam bez trudu dzięki długim i bujnym włosom, nie zbliŜał się jednak do mnie i unikał mojego wzroku. ZauwaŜyłam nie bez* zdziwienia, Ŝe to Indianin, ale nie Czirokez; moŜe Tuscarora? Nie wskazywała na to jednak jego mowa ani kręcone włosy. Najwidoczniej takŜe był mieszańcem. Pozostali mieli białą skórę, ale stanowili przypadkową zbieraninę. Trzech to nieledwie kilkunastoletni chłopcy, którym dopiero sypał się zarost, niechlujni i tyczkowaci. Ci gapili się na mnie z otwartymi ustami i trącali jeden drugiego. Zaczęłam przyglądać się jednemu z nich, aŜ wreszcie napotkałam jego wzrok; zaczerwienił się pod rzadkimi bokobrodami i spojrzał w inną stronę. Na szczęście moja koszula miała rękawy i zakrywała mnie dość skutecznie od ściąganego sznurkiem dekoltu aŜ do połowy łydek, ale nie mogłam zaprzeczyć, Ŝe i tak czułam się nieprzyjemnie odsłonięta. Materiał był mokry i przylegał mi do piersi – z czego zdawałam sobie sprawę. Teraz Ŝałowałam, Ŝe nie wzięłam ze sobą koca. MęŜczyźni kręcili się koło mnie, siodłając konie, a ja miałam nieprzyjemne wraŜenie, Ŝe stanowię centrum tego rozgardiaszu, jakby środek tarczy strzelniczej. śywiłam tylko nadzieję, Ŝe wyglądam staro i wiedźmowato, i Ŝe jestem raczej odpychająca niŜ godna zainteresowania; splątane włosy opadały mi na ramiona jak kudły czarownicy i czułam się zmięta niczym stara papierowa torba. Trzymałam się prosto w siodle, rzucając nieprzyjazne i gniewne spojrzenie kaŜdemu, kto odwaŜył się zerknąć na mnie. Jeden z męŜczyzn zerknął przekrwionymi oczami na moją odsłoniętą nogę, jakby coś rozwaŜając, ale wycofał się, gdy napotkał mój wzrok. Przez chwiłę odczuwałam ponurą satysfakcję, którą niemal natychmiast stłumił szok. Konie ruszyły z miejsca i gdy mój wierzchowiec podąŜył posłusznie za człowiekiem na przedzie, ujrzałam dokładnie jeszcze dwóch ludzi stojących pod duŜym dębem. Znałam obu. Harley Bobie przywiązywał rzemienie do siodła jucznego, mówiąc coś z grymasem niezadowolenia do drugiego męŜczyzny, znacznie wyŜszego. Harley Bobie zajmował się niegdyś łapaniem złodziei na gościńcach, a teraz najwyraźniej stał się jednym z nich. OdraŜający człowieczek, bez wątpienia nastawiony do mnie nieprzychylnie w związku z pewnym incydentem podczas zlotu, w którym kiedyś uczestniczyłam. Jego widok nie sprawił mi najmniejszej przyjemności, choć nie byłam zdziwiona, Ŝe znalazł się w takim towarzystwie. Lecz to widok jego kompana sprawił, Ŝe mój pusty Ŝołądek skurczył się boleśnie, a skóra zadrŜała jak u konia,

którego obsiadły muchy. Pan Lionel Brown z Brownsville. Podniósł wzrok, dostrzegł mnie i pospiesznie skierował spojrzenie gdzie indziej, wciągnąwszy głowę w ramiona. Musiał sobie uświadomić, Ŝe go poznałam, gdyŜ po chwili obrócił się twarzą do mnie, a jego pociągłe rysy przybrały wyraz niechętnego wyzwania. Nos miał opuchnięty i zaczerwieniony – ciemnoczerwona bulwa, widoczna nawet w szarawym świetle poranka. Wpatrywał się we mnie przez chwilę, potem przytaknął, jakby potwierdzając coś niechętnie, i znów się odwrócił. Zaryzykowałam spojrzenie przez ramię, kiedy wjechaliśmy między drzewa, ale juŜ go nie zobaczyłam. Co on tu robił? Nie poznałam wcześniej jego głosu, ale to on bez wątpienia spierał się z Hodgepile'em. Trudno się dziwić! Nie on jeden byl zaskoczony naszym spotkaniem. Lionel Brown i jego brat Richard zajmowali się handlem jako załoŜyciele i patroni Brownsville, małej osady pośród wzgórz, jakieś czterdzieści mil od Ridge. Fakt, Ŝe rozbójnicy pokroju Hodgepile'a i Boble'a włóczyli się po okolicy, kradnąc i podpalając, nie budził szczególnego zdumienia; ale Ŝe Brownowie z Brownsville organizowali bazę dla ich wypadów i łupów to zupełnie inna sprawa. Pan Lionel Brown z pewnością nie Ŝyczyłby sobie, bym dotarła do Jamiego z informacją o tym, czym się zajmuje. Pomyślałam, Ŝe zrobi wszystko, by mi w tym przeszkodzić. Słońce zaczęło powoli wschodzić, ogrzewając powietrze, ale nagle zrobiło mi się zimno, jakby zanurzono mnie w studni. Przez konary i gałęzie przedzierały się ciepłe promienie, złocąc resztki mgły, która otulała drzewa, i posrebrzając krawędzie liści. Konary oŜyły śpiewem ptaków, a w plamie światła na ziemi podskakiwał ziarnojad, nieświadomy obecności ludzi i koni. Było za wcześnie na muchy i komary, a poranny wietrzyk pieścił łagodnie moją twarz. Wokół roztaczał się świat, w którym tylko człowiek wydawał się nikczemny. Ranek przeminął szybko, w nieustannej świadomości napięcia między męŜczyznami – napięcia, które i ja odczuwałam, silniej niŜ oni. Jamie Fraser, gdzie jesteś? – myślałam, obserwując bacznie las dookoła. KaŜdy szelest w dali czy trzask gałązki mógł zwiastować nadchodzącą pomoc; nerwy miałam napięte jak struny. Gdzie? Kiedy? Jak? Nie miałam w ręku ani wodzy, ani broni; gdyby przypuszczono atak na grupę, najlepszym, jedynym wyjściem było zeskoczyć z

konia i uciekać. Podczas jazdy bezustannie oceniałam kaŜdą kępę oczaru i skupisko świerków, wypatrując odpowiedniego gruntu dla stóp, planując bieg zygzakiem między młodymi drzewkami i głazami. Szykowałam się nie tylko na atak ze strony Jamiego i jego ludzi; nie * widziałam nigdzie Lionela Browna, byłam jednak przekonana, Ŝe jest gdzieś w pobliŜu. Ściągnęłam łopatki, oczekując ciosu noŜem w plecy. Wypatrywałam jakiejś broni: kamieni odpowiedniej wielkości albo gałęzi, które dałoby się podnieść z ziemi. Gdybym zaczęła uciekać, nikomu nie dałabym się zatrzymać. Ale parliśmy niepowstrzymanie do przodu, tak szybko, jak mogły iść konie, męŜczyźni zaś spoglądali bezustannie przez ramię, trzymając broń w pogotowiu. Ja nie miałam takiego szczęścia; kaŜda poręczna rzecz znikała co chwila z pola widzenia. Ku mojemu ogromnemu rozczarowaniu, około południa, dotarliśmy bez przeszkód do wąwozu. Byłam tu kiedyś z Jamiem. Woda spadała po granitowym klifie z wysokości sześćdziesięciu stóp, migocząc tęczami i grzmiąc niczym archanioł Michał. Wokół rosły wielkie liście czerwonej aronii i dzikiego indygo, a nad rzeką, która płynęła poniŜej sadzawki, zwisały frędzle Ŝółtej topoli, tak gęste, Ŝe między porośniętymi obficie brzegami tylko czasem migotała woda. Hodgepile nie był szczególnie poruszony pięknem tego miejsca. – Zsiadaj – odezwał się jakiś szorstki głos tuŜ obok mojego łokcia; zobaczyłam Tebbe'a. – Puścimy konie wpław. Idziesz ze mną. – Ja ją wezmę. Na dźwięk nosowego głosu serce podjechało mi do gardła. Był to Lionel Brown, który właśnie przechodził pod jakimś zwisającym pnączem, przyglądając mi się z uwagą. – Ty nie – oznajmił Tebbe i zastąpił Brownowi drogę. Miał zaciśnięte pięści. – Ty nie – powtórzyłam zdecydowanie. – Idę z nim. Zsunęłam się z konia i czym prędzej schowałam za potęŜną i groźną sylwetką mulata, spoglądając na Browna spod ramienia ciemnoskórego wielkoluda. Nie miałam Ŝadnych wątpliwości co do zamiarów Browna. Nie odwaŜyłby się zabić mnie na oczach Hodgepile'a, ale z łatwością mógł mnie utopić i stwierdzić potem, Ŝe stało się to przez przypadek. Rzeka była w tym miejscu płytka, ale nurt wydawał się bystry; słyszałam, jak woda z głośnym szumem opływa skały przy brzegu. Brown rzucił okiem w prawo, potem w lewo, jakby się zastanawiał, czy nie spróbować, ale Tebbe przygarbił masywne barki i Brown zrezygnował. Prychnął pogardliwie, splunął i odszedł, odsuwając gałęzie sprzed twarzy.

Druga taka okazja mogła się nie nadarzyć. Nie czekając, aŜ ucichną kroki Browna, wsunęłam rękę pod łokieć wielkoluda i ścisnęłam go. – Dziękuję – powiedziałam przyciszonym głosem. – Za to, co zrobiłeś zeszłej nocy. Jesteś powaŜnie ranny? Popatrzył na mnie z wyraźnym niepokojem na twarzy. Mój dotyk zbił go z tropu; wyczuwałam napięcie w jego ramieniu. Nie mógł się zdecydować, czy odsunąć się ode mnie. – Nie – odparł w końcu. – Nic mi nie jest. Po chwili wahania uśmiechnął się niepewnie. Zamiar Hodgepile'a był jasny; konie prowadzono po kolei w dół wąskiego szlaku jeleni, który biegł wzdłuŜ skarpy. Od wodospadu dzieliła nas juŜ ponad mila, ale wciąŜ słychać było jego grzmot. Zbocze wąwozu opadało stromo ku wodzie; przeciwny brzeg był równie pochyły i zarośnięty. Jego krawędź po naszej stronie kryły gęste zarośla, ale widziałam w tym miejscu rozlewisko rzeki, która zwalniała swój bieg na płyciźnie. Nie było tu niebezpiecznych prądów, a konie mogły iść wraz z nurtem, by wydostać się w jakimś dogodnym punkcie po drugiej stronie. KaŜdy, kto zdołałby dotrzeć po naszych śladach aŜ do wąwązu, tutaj straciłby trop i miałby spore trudności, by odszukać go na przeciwległym brzegu. Zmusiłam się, by nie spoglądać więcej przez ramię i wypatrywać oznak bliskiego pościgu. Czułam szybkie bicie serca. Jeśli Jamie jest w pobliŜu, to czeka, by zaatakować grupę, kiedy znajdzie się w wodzie i będzie bezbronna. Nawet jeśli jeszcze nie ma go w pobliŜu, przejście przez rzekę nastręczało trudności. Gdybym kiedykolwiek miała się decydować na ucieczkę... – Nie powinieneś iść z nimi – powiedziałam od niechcenia do Tebbe'a. – Ty teŜ zginiesz. Ramię pod moją dłonią drgnęło konwulsyjnie. Zerknął na mnie szeroko otwartymi oczami. Jego twardówki były chorobliwie Ŝółte, a tęczówki pęknięte, co sprawiało, Ŝe miał dziwne, rozmazane spojrzenie. – Powiedziałam mu prawdę, sam wiesz. – Wskazałam brodą Hodgepile'a widocznego w dali. – Umrze. I wszyscy, którzy z nim są. Ale ty nie musisz umierać. Mruknął coś pod nosem i przycisnął pięść do piersi. Chował tam coś pod koszulą. Nie wiedziałam, czy to zawieszony na szyi krzyŜ, czy teŜ jakiś pogański amulet, ale jak dotąd jego właściciel był podatny na moje sugestie. Tak blisko rzeki powietrze przenikała cięŜka wilgoć, woń roślinności i wody.

– Woda jest moim przyjacielem – powiedziałam, siląc się na tajemniczy ton, odpowiedni dla wiedźmy. Nigdy nie umiałam zbyt dobrze kłamać, ale teraz walczyłam o Ŝycie. – Kiedy wejdziemy do rzeki, puścisz mnie, a wtedy pojawi się wodny koń i poniesie mnie. Wytrzeszczył oczy. Najwidoczniej słyszał o szkockich duchach wodnych w kształcie rumaków czy teŜ o czymś podobnym. Nawet tak daleko od wodospadu jego huk rozbrzmiewał głosami – jeśli ktoś pragnął je usłyszeć. – Nie dam się ponieść wodnemu koniowi – oznajmił zdecydowanie. – Znam je. Wciągają człowieka, topią i zjadają. – Mnie nie zjedzą – zapewniłam go. – Nie musisz się do nich zbliŜać. Odsuń się tylko, jak wejdziemy do wody. Gdyby to zrobił, zanurkowałabym i popłynęła jak szalona, nim zdąŜyłby cokolwiek powiedzieć. Byłam gotowa się załoŜyć, Ŝe większość bandytów Hodgepile'a nie umiała pływać; rzadko kto posiadł tę umiejętność. Rozluźniłam mięśnie nóg, szykując się. Wszelkie dolegliwości i sztywność ciała ustąpiły, stłumione falą adrenaliny. Połowa ludzi juŜ opuściła brzeg wraz z końmi – przyszło mi do głowy, by zatrzymać Tebbe'a jeszcze na chwilę, aŜ pozostali znajdą się w wodzie. Nawet gdyby nie zechciał pozwolić mi na ucieczkę, to moŜe zdołałabym mu się wyrwać; przypuszczałam, Ŝe nie próbowałby mnie łapać. Pociągnął mnie bez przekonania za ramię, a ja zatrzymałam się gwałtownie. – Au! Zaczekaj, nadepnęłam na rzep. Uniosłam stopę i zaczęłam oglądać sobie piętę. ZwaŜywszy, Ŝe przykleił się do niej bród i Ŝywica, nikt nie mógłby się zorientować, czy wbiłam sobie kąkol, kolec jeŜyny czy nawet gwóźdź od podkowy. – Musimy iść, kobieto – ponaglił mnie Tebbe. Nie wiedziałam, czy to moja bliskość, huk wodospadu czy teŜ myśl o wodnych koniach tak go niepokoiła, ale pocił się nerwowo; czułam ostrą, gryzącą woń. – Tylko chwila – powiedziałam, udając, Ŝe wyciągam sobie coś ze stopy. – JuŜ prawie mam. – Zostaw to. Poniosę cię. Tebbe oddychał cięŜko, patrząc to na mnie, to na krawędź wąwozu, gdzie szlak jeleni znika! w gęstwinie. Jakby się bał, Ŝe Hodgepile znów się zjawi. To jednak nie Hodgepile wynurzył się z zarośli, tylko Lionel Brown, na którego twarzy malowało się zdecydowanie. Za plecami miał dwóch młodszych męŜczyzn, równie zdeterminowanych jak on.

– Ja ją wezmę – oznajmił bez wstępów i chwycił mnie za ramię. – Nie! – sprzeciwił się Tebbe, złapał mnie odruchowo za rękę i pociągnął. Zaczęła się niezbyt powaŜna próba sił, jakby przeciąganie liny; Tebbe trzymał mnie za jedną rękę, a Brown za drugą. Miałam wraŜenie, Ŝe za chwilę mnie rozerwą, na szczęście Tebbe zmienił taktykę. Puścił moją rękę, objął mnie w pasie i przyciągnął do siebie, kopiąc przy tym Browna. W rezultacie runęliśmy oboje do tyłu w bezładnej plątaninie rąk i nóg, Brown takŜe stracił równowagę, choć w pierwszej chwili sobie tego nie uświadamiałam. Usłyszałam tylko głośny wrzask i odgłos upadku, a potem trzask i hurgot kamieni spadających po skalistym zboczu. Wyswobodziłam się z uścisku Tebbe'a i odczołgałam na bok, by po chwili ujrzeć pozostałych, którzy skupili się wokół złowieszczo zgniecionych krzewów, porastających krawędź wąwozu. Przyniesiono w pośpiechu liny przy akompaniamencie sprzecznych rozkazów, z których mogłam się zorientować, Ŝe Brown rzeczywiście spadł do wąwozu i nie wiadomo, czy jeszcze Ŝyje. Obróciłam się błyskawicznie, chcąc dać nura w zarośla, ale ujrzałam nagle przed sobą parę popękanych butów Hodgepile'a. Chwycił mnie za włosy i szarpnął; wrzasnęłam i wymierzyłam mu odruchowo cios w przeponę. Zachłysnął się i otworzył usta, ale mnie nie puścił. Krzywiąc się wściekle, uwolnił mnie w końcu i pchnął kolanem ku krawędzi wąwozu. Jeden z młodszych męŜczyzn, czepiając się krzewów, schodził ostroŜnie w dół; był przewiązany w pasie i miał na ramieniu zwój liny. – Pieprzona babo! – ryknął Hodgepile, wbijając mi palce w ramię. – I co teraz, ty dziwko! Podskakiwał jak kukiełka, wygraŜając pięścią i przeklinając mnie i swego pokiereszowanego wspólnika, którego właśnie ratowano z opresji. Tebbe wycofał się na bezpieczną odległość. W końcu wyciągnięto jęczącego Browna i połoŜono na trawie. Ci, którzy nie zeszli jeszcze do rzeki, zebrali się wkoło, źli i zdenerwowani. – Zamierzasz go wyleczyć, kuglarko? – spytał Tebbe, przyglądając mi się sceptycznie. Nie wiedziałam, czy chce podać w wątpliwość moje umiejętności, czy teŜ sens udzielania pomocy Brownowi, ale przytaknęłam trochę niepewnie i podeszłam. – Chyba tak – odparłam. Przysięga była przysięgą, choć zastanawiałam się, czy Hipokrates znalazł się kiedykolwiek w takiej sytuacji. Pewnie tak; staroŜytni Grecy nie byli łagodnym narodem. MęŜczyźni rozstępowali się przede mną; wyciągnąwszy Browna z wąwozu, nie

wiedzieli, co z nim robić. Dokonałam pospiesznych oględzin. Pomijając liczne zadrapania i kontuzje, Brown złamał sobie lewą nogę – co najmniej w dwóch miejscach – lewy nadgarstek i prawdopodobnie kilka Ŝeber. Jedno złamanie w nodze było otwarte i wyglądało dość paskudnie, ostro zakończony koniec kości udowej sterczał pod skórą i spodniami w otoczce powiększającej się czerwonej plamy. Na nieszczęście nie uszkodził sobie arterii udowej, bo wówczas byłby juŜ martwy. Mimo wszystko przestał chwilowo stanowić dla mnie zagroŜenie, co było niezwykle pomyślne. Z braku odpowiedniego sprzętu i środków, nie licząc kilku brudnych chust, gałęzi sosnowej i odrobiny whisky z manierki, moje zabiegi były siłą rzeczy ograniczone. Udało mi się – nie bez trudności i przy zastosowaniu znacznej ilości alkoholu – złoŜyć jako tako kość udową i unieruchomić kończynę, nie doprowadzając do zgonu pacjenta z powodu szoku, co w tych okolicznościach uznałam za duŜe osiągnięcie. Była to jednak cięŜka robota i cały czas mruczałam pod nosem, nie zdając sobie nawet z tego sprawy, dopóki nie podniosłam wzroku i nie zobaczyłam Tebbe'a, który przysiadł na piętach po drugiej stronie mojego pacjenta, obserwując mnie z uwagą. – O, rzuciłaś na niego urok – zauwaŜył z uznaniem. – Tak, dobry pomysł. Brown otworzył gwałtownie i wytrzeszczył oczy. Był prawie nieprzytomny z bólu i pijany, ale nie na tyle, by moje zachowanie uszło jego uwagi. – Niech przestanie! – powiedział chrapliwie. – Hodgepile, kaŜ jej przestać! KaŜ jej to odczynić! – O co chodzi? Co powiedziałaś, kobieto? – zaczął się dopytywać Hodgepile. Przedtem zdąŜył się nieco uspokoić, ale teraz rozpalił się na nowo. Wyciągnął rękę i chwycił mnie za nadgarstek, gdy obmacywałam poraniony tors Browna. Był to ten sam przegub, który wykręcił tak brutalnie poprzedniego dnia; poczułam w przedramieniu ostrze bólu. – Jeśli juŜ chcesz koniecznie wiedzieć, to powiedziałam: Jezu Chryste Roosevelcie święty – warknęłam. – Puszczaj! – To samo powiedziała, kiedy rzuciła urok na ciebie! Zabierz ją ode mnie! Niech mnie nie dotyka! – zawołał Brown i przeraŜony próbował się ode mnie odsunąć, co było bardzo niemądrym działaniem człowieka z pogruchotanymi kośćmi. Zbladł śmiertelnie pod smugami brudu, a oczy uciekły mu w głąb czaszki. – Spójrzcie! Nie Ŝyje! – wykrzyknął jeden z gapiów. – Ona to zrobiła!

Zauroczyła go! Wywołało to niemałe zamieszanie. Tebbe i jego zwolennicy wyraŜali głośno aprobatę, ja protestowałam, a przyjaciele i krewni Browna nie kryli przeraŜenia i niepokoju. Jeden z nich przyklęknął obok leŜącego i przyłoŜył ucho do jego piersi. – śyje! – zawołał. – Wuju Lionelu! Co z tobą? Lionel Brown jęknął głośno i otworzył oczy, wywołując jeszcze większe zamieszanie. Młody męŜczyzna, który nazwał go wujem, wyciągnął zza pasa duŜy nóŜ i skierował w moją stronę. Widziałam, jak błysnęły mu białka oczu. – Cofnij się! – rozkazał. – Nie dotykaj go! Uniosłam dłonie pojednawczym gestem. – W porządku! – rzuciłam pospiesznie. – Nie dotknę go. Szczerze mówiąc, niewiele więcej mogłam dla Browna zrobić. NaleŜało dopilnować, by było mu ciepło i sucho, i Ŝeby się nie odwodnił, ale coś mi mówiło, Ŝe Hodgepile nie przychyli się do tych sugestii. Miałam rację. Uciekając się do wściekłych wrzasków, stłumił zaląŜki buntu, a następnie oświadczył, Ŝe przechodzimy na drugą stronę wąwozu, i to szybko. – PołóŜcie go na noszach – rzucił niecierpliwie w odpowiedzi na protesty siostrzeńca Lionela. – A ty... – odwrócił się do mnie, patrząc groźnie. – Słyszałaś, co powiedziałem? śadnych sztuczek! – Zabij ją! – odezwał się chrapliwie z ziemi Brown. – Zabij ją teraz! – Zabić ją? Nie ma mowy, synu. – Oczy Hodgepile'a płonęły złośliwością. – śywa nie jest dla mnie groźniejsza niŜ martwa, ale za to o wiele cenniejsza. Nie bój się, będę miał na nią oko. NóŜ zawsze trzymał pod ręką. Wyciągnął go błyskawicznie i chwycił mnie za rękę. Nim zdąŜyłam choćby odetchnąć, poczułam nacisk ostrza, które wbiło mi się w podstawę palca wskazującego. – Pamiętasz, co ci powiedziałem? – tchnął mi prosto w twarz. – Nie jesteś mi potrzebna cała i zdrowa. Pamiętałam i teraz poczułam ucisk w Ŝołądku i suchość w gardle. Paliła mnie skóra w miejscu nacięcia, a ból rozprzestrzenił się błyskawicznie po nerwach; tak bardzo pragnęłam wyrwać się i uciec od tego ostrza, Ŝe doznałam skurczu w ramieniu. Wyobraziłam sobie tryskający krwią kikut palca, szok wywołany złamaniem kości, poszarpane ciało, przeraŜenie zrodzone ze świadomości nieodwracalnej straty. Dostrzegłam jednak, jak za plecami Hodgepile'a podnosi się z ziemi Tebbe. Jego dziwne, rozmyte spojrzenie było skupione na mnie, twarz zdradzała pełen

fascynacji przestrach. Jego dłoń zacisnęła się w pięść, gardło poruszyło się, gdy przełknął, a ja poczułam, jak moje suche usta znów wilgotnieją od śliny. Jeślimiałam zapewnić sobie jego przychylność i ochronę, musiałam umacniać go w tym zabobonnym lęku. Wlepiłam wzrok w Hodgepile'a i nachyliłam się ku niemu. Skóra mi drŜała, w uszach krew łomotała głośniej niŜ wodospad – ale otworzyłam szeroko oczy. Oczy czarownicy – jak by ktoś powiedział. Bardzo, bardzo powoli uniosłam drugą rękę, wciąŜ mokrą od krwi Browna, i wysunęłam palce w stronę twarzy Hodgepile'a. – Pamiętam – odrzekłam głosem, który przypominał ochrypły szept. – A ty pamiętasz, co ja powiedziałam? Wiedziałam, Ŝe to zrobi. Zobaczyłam w jego oczach błysk decyzji, ale nim zdąŜył wbić ostrze głębiej, podskoczył do nas młody Indianin o bujnych włosach i chwycił go za rękę z okrzykiem przeraŜenia. Zaskoczony Hodgepile zwolnił uścisk, a ja mu się wyrwałam. Tebbe i dwaj inni przysunęli się błyskawicznie, opierając dłonie na rękojeściach noŜy i pistoletów. Szczupła twarz Hodgepile'a była ściągnięta z wściekłości, ale chwila, kiedy mogło dojść do otwartego konfliktu, juŜ minęła. Opuścił dłoń z noŜem, groźba wybuchu oddaliła się. Otworzyłam usta, by powiedzieć coś, co mogłoby jeszcze bardziej rozładować sytuację, ale przeszkodził mi pełen przeraŜenia i paniki krzyk, jaki wydał siostrzeniec Browna. – Nie pozwólcie jej mówić! Rzuci urok na nas wszystkich! – O, niech to diabli! – zaklął Hodgepile. Schylił się i podniósł z ziemi chustę, jedną z tych, których uŜywałam do unieruchomienia kończyny Browna, zwinął z niej kłąb i podszedł do mnie. – Otwórz usta. – Chwyciwszy mnie jedną ręką za szczękę, zmusił do rozwarcia ust i wepchnął w nie zwinięty materiał. Spojrzał groźnie na Tebbe'a, który ruszył gwałtownie w jego stronę. – Nie zabiję jej. Ale nie powie juŜ więcej ani słowa. Do niego – wskazał Browna, potem Tebbe'a. – Ani do ciebie. Ani do mnie. – Znów skierował wzrok na mnie, a ja dostrzegłam ze zdumieniem niepokój czający się w jego oczach. – Ani do nikogo innego. Tebbe nie mógł się jakby zdecydować, ale Hodgepile juŜ obwiązywał mi głowę własną chustą, kneblując mnie na dobre.

– Ani słowa – powtórzył, wodząc gniewnym spojrzeniem po kompanach. – A teraz ruszajmy! *** Przeszliśmy na drugą stronę rzeki. Ku mojemu zaskoczeniu Lionel Brown przeŜył, ale wędrówka była długa, a słońce zniŜyło się, nim rozbiliśmy obóz, juŜ daleko za wąwozem. Wszyscy byli przemoczeni, więc bez Ŝadnych dyskusji rozpalono ognisko. WciąŜ wyczuwało się w grupie róŜnicę zdań i nieufność, nieco stłumione przez wyczerpanie i przeprawę przez rzekę. Wszyscy byli zbyt zmęczeni, by wdawać się w konflikty. Związali mi luźno ręce, ale nie skrępowali nóg; dobrnęłam do zwalonego pnia i osunęłam się, zupełnie wycieńczona. Byłam mokra, zziębnięta i drŜąca – po raz pierwszy zaczęłam się zastanawiać, czy Jamie mnie odnajdzie. Kiedykolwiek. MoŜe wyruszył w ślad za niewłaściwą grupą bandytów. MoŜe znalazł ich i zaatakował, i został ranny albo zabity w walce. Zamknęłam oczy, ale zaraz otworzyłam je znowu, starając się stłumić wizje, które zrodziła owa myśl. WciąŜ martwiłam się o Marsali – znaleźli ją dostatecznie szybko czy nie? Tak czy inaczej, jej los wydawał się przesądzony. Rozpalono porządne ognisko. Zmarznięci, przemoczeni, spragnieni gorącej strawy męŜczyźni znieśli ogromną stertę drewna. Niski milczący Murzyn dorzucał do ognia, podczas gdy kilku młodzików opróŜniało pakunki z jedzeniem. Nad ogniem zawieszono garnek z wodą i kawałem solonej wołowiny, a młody Indianin o lwiej grzywie wsypał do miski mąkę kukurydzianą i dorzucił kawał słoniny. Drugi jej kawałek skwierczał na Ŝelaznym ruszcie, roztapiając się na tłuszcz. Pachniał wspaniale. Do ust napływała mi ślina, wchłaniana od razu przez gałgan, lecz mimo niewygód zapach jedzenia poprawił mi trochę nastrój. Gorset, rozluźniony podczas wędrówki, zbiegł się znowu, gdy mokre tasiemki wyschły i skurczyły się. Swędziała mnie skóra pod materiałem, ale cienkie fiszbiny dawały poczucie oparcia, tak potrzebnego w tej chwili. Dwaj siostrzeńcy Browna – Aaron i MojŜesz, jak się dowiedziałam – przykuśtykali wolno do obozu z noszami, które uginały się pod leŜącym. Postawili je z westchnieniem ulgi przy ognisku, wywołując u rannego głośny okrzyk bólu. Brown przeŜył forsowanie rzeki, ale nie zrobiło mu ono dobrze. Powiedziałam

im, Ŝe powinien być dobrze nawodniony. Choć byłam zmordowana, myśl ta nie dawała mi spokoju, zaczęłam więc wydawać przez knebel zduszone dźwięki. Jeden z młodych chłopców, którzy siedzieli obok, usłyszał mnie i sięgnął ostroŜnie do moich ust, ale cofnął bezzwłocznie rękę, gdy Hodgepile warknął na niego. – Zostaw ją! – Ale... czy nie powinna zjeść, Hodge? – Chłopiec spojrzał na mnie niespokojnie. – Jeszcze nie. – Hodgepile kucnął przede mną i przyjrzał mi się z uwagą. – Nie nauczyłaś się jeszcze lekcji? Nie poruszyłam się. Siedziałam tylko i patrzyłam na niego, starając się wyrazić spojrzeniem pogardę. Rana na palcu paliła mnie Ŝywym ogniem, » dłonie zaczęły się pocić – ale patrzyłam. Usiłował mierzyć się ze mną wzrokiem, ale oczy uciekały mu w bok. Rozgniewało go to jeszcze bardziej; na kościstych policzkach pojawił się rumieniec. – Przestań się na mnie gapić! Mrugnęłam powoli, raz, i dalej wlepiałam w niego spojrzenie, w którym, miałam nadzieję, malowała się obojętność. Hodgepile sprawiał wraŜenie dość spiętego. Miał cienie pod oczami, układ mięśni po obu stronach ust przypominał nacięcia na drewnie. Pod jego pachami dostrzegłam plamy potu. Konieczność ciągłego zastraszania jest wyczerpująca. Nagle wstał, chwycił mnie za ramię i poderwał na nogi. – Zaprowadzę cię tam, gdzie nie będziesz mogła się gapić, ty suko – mruknął i popychając przed sobą, poprowadził mnie koło ogniska. TuŜ za obozowiskiem znalazł odpowiednie drzewo. Rozwiązał mnie, opasał liną w talii i skrępował nadgarstki. Potem zmusił do przyjęcia pozycji siedzącej, zrobił nierówną pętlę, załoŜył mi na szyję, a drugi koniec sznura przywiązał do drzewa. – śebyś nie odeszła za daleko. Mógłby cię zjeść niedźwiedź i co wtedy, hę? Poprawiło mu to humor; roześmiał się i odchodząc, wciąŜ chichotał. Odwrócił się jednak, by spojrzeć na mnie. Siedziałam wyprostowana i patrzyłam wprost na niego; z twarzy od razu zniknęło mu rozbawienie. Znów się odwrócił i odmaszerował sztywno, jakby kij połknął. Pomimo głodu, pragnienia i ogólnie złego samopoczucia odczułam głęboką, choć przelotną, ulgę. Jeśli nawet nie byłam w pełnym tego słowa znaczeniu sama, to przynajmniej nikt mnie nie obserwował i nawet ta odrobina prywatności była dla mnie błogosławieństwem.

Siedziałam z dala od kręgu ogniska, poza zasięgiem wzroku męŜczyzn. Oparłam się o pień drzewa; mięśnie twarzy i ciała rozluźniły się, dopadły mnie teŜ dreszcze, choć nie było zimno. JuŜ wkrótce. Z pewnością Jamie wkrótce mnie znajdzie. Chyba Ŝe... Odepchnęłam od siebie tę niepokojącą myśl niczym skorpiona. Stłumiłam teŜ niepokój o Marsali i przestałam się zastanawiać, co się stanie, gdy Jamie mnie znajdzie. Nie wiedziałam, jak tego dokona, ale byłam pewna, Ŝe mu się uda. Po prostu mu się uda. Słońce niemal zaszło; pod drzewami zbierały się cienie, a z powietrza powoli odpływało światło – kolory umykały, otoczenie traciło głębię. Gdzieś niedaleko szumiała woda, w odległych drzewach wołał jakiś ptak. Wszystko to cichło wraz z napływającym chłodem, za to tuŜ obok rozległo się cykanie świerszczy. Dostrzegłam jakiś ruch i zobaczyłam królika szarego jak zmierzch. Siedział na tylnych łapach pod krzewem w odległości paru kroków i ruszał nosem. Swojskość otoczenia sprawiła, Ŝe zapiekły mnie oczy. Przełknęłam łzy i królik zniknął. Ten widok pozwolił mi w jakimś stopniu odzyskać spokój; przeprowadziłam kilka prób, by się zorientować, ile pozostawiono mi swobody. Nogi nie były związane – dzięki Bogu. Mogłam kucnąć niezgrabnie i kaczym chodem okrąŜyć drzewo. Gdyby zaszła potrzeba, byłabym w stanie ulŜyć sobie, schowana za pniem. Nie mogłam się jednak wyprostować ani sięgnąć węzła na linie, która oplatała drzewo; sznur ślizgał się albo zaczepiał o korę, ale węzeł ciągle znajdował się po drugiej stronie grubego pnia. Lina między pniem a pętlą na mojej szyi była na tyle długa, Ŝe mogłam się połoŜyć lub obrócić z boku na bok. Hodgepile był najwidoczniej obeznany ze sztuką wiązania ludzi; pomyślałam o domostwie O'Brianow i dwóch znalezionych tam ciałach. Dwoje starszych dzieci zaginęło. Znów wstrząsnął mną dreszcz. Co się z nimi stało? Sprzedano je w niewolę jakiemuś plemieniu indiańskiemu? Oddano do marynarskiego burdelu w jednym z miast nadmorskich? Czy teŜ przekazano na jakiś statek, który zabrał je na plantacje trzciny cukrowej w Indiach Zachodnich? Nie łudziłam się, Ŝe moŜe mnie spotkać podobny los. Byłam za stara, zbyt kłótliwa – i powszechnie znana. Nie, dla Hodgepile'a liczyła się tylko moja wiedza o zapasach whisky. Zdawałam sobie sprawę, Ŝe gdy tylko poczuje jej woń, bez wahania poderŜnie mi gardło. W powietrzu unosił się zapach pieczonego mięsa; do ust napłynęła mi ślina –

prawdziwa ulga, pomimo burczenia w brzuchu, poniewaŜ z powodu knebla miałam język suchy jak wiór. Moje mięśnie przeniknął dreszcz paniki. Nie chciałam myśleć o kneblu. O sznurach wokół talii i na szyi. Łatwo było ulec histerii wywołanej skrępowaniem i wypalić się w daremnej walce. Musiałam zachować siły. Nie wiedziałam, kiedy i jak będę mogła je wykorzystać, ale bez wątpienia ich potrzebowałam. Niebawem – modliłam się. Oby to się stało niebawem. MęŜczyźni usadowili się do wieczerzy; wszelkie nieporozumienia stłumił głód. Znajdowali się zbyt daleko, bym mogła dokładnie słyszeć, o czym rozmawiają, czasem tylko wieczorny wiatr przynosił jakieś pojedyncze słowo czy zdanie. Odwróciłam głowę, by jego powiew uniósł mi włosy sprzed twarzy, i stwierdziłam, Ŝe widzę długi wąski pasek nieba nad odległym wąwozem, o głębokim i nieziemskim błękicie, jakby delikatna warstwa atmosfery przykrywająca ziemię stała się jeszcze cieńsza, a ciem – % ność przestrzeni kosmicznej docierała aŜ tutaj. Zaczęły się zapalać gwiazdy, jedna za drugą, a ja zdołałam jakoś zapomnieć o wszystkim i zająć się ich obserwacją, licząc je po kolei, gdy się pojawiały... Dotykałam ich jak paciorków róŜańca i wypowiadałam w duchu znane mi astronomiczne nazwy, czerpiąc pociechę z ich brzmienia, choć nie wiedziałam, czy odnoszą się do ciał niebieskich, które pojawiały się przed moimi oczami. Alfa Centaur, Deneb, Syriusz, Betelgeuse, Plejady, Orion... Zdołałam się uspokoić i zaczęłam drzemać, lecz ocknęłam się po pewnym czasie i stwierdziłam, Ŝe jest zupełnie ciemno. Światło ognia rzucało migotliwy blask na poszycie, pokrywając róŜanymi cieniami moje stopy, które spoczywały na odsłoniętym kawałku ziemi. Poruszyłam się i przeciągnęłam w miarę moŜności, starając się rozluźnić sztywne mięśnie pleców. Pomyślałam, Ŝe Hodgepile jest bardzo pewny siebie, skoro rozpalił ogromne ognisko. Powiew wiatru przyniósł głośny jęk – Lionel Brown. Skrzywiłam się bezradnie, ale w tej sytuacji nic nie mogłam dla niego zrobić. Po chwili rozległ się szelest i pomruk głosów, z czego wywnioskowałam, Ŝe ktoś się nim zajął. – ... gorący jak pistolet... – powiedział jakiś głos ze słabo wyczuwalną troską. – ... przyprowadzić kobietę? – Nie – odparł ktoś zdecydowanie. Hodgepile. Westchnęłam. – ... wody. Na to nie pomoŜemy... Wsłuchiwałam się pilnie, chcąc zorientować się w sytuacji przy ognisku, tak Ŝe dopiero po chwili dotarły do mnie jakieś odgłosy dochodzące z pobliskich zarośli. Nie były to zwierzęta; tylko niedźwiedzie robiły tyle hałasu, ale niedźwiedzie nie

chichotały. Śmiech był stłumiony i urywał się co chwila. Słyszałam teŜ szepty, choć nie mogłam zrozumieć słów. Miałam jednak wraŜenie młodzieńczej konspiracji i domyśliłam się, Ŝe to młodsi członkowie bandy. – ... no to ruszaj! – dotarł do mnie niecierpliwy szept, któremu towarzyszył odgłos uderzenia; ktoś został wepchnięty na drzewo. Po chwili usłyszałam łomot; zaatakowany odpłacił pięknym za nadobne. Szelest. Szept, chichot, parsknięcie. Usiadłam, wyprostowana, zastanawiając się, o co, na Boga, chodzi. Po chwili usłyszałam: „Nie ma związanych nóg" i serce mi podjechało do gardła. – A jeśli... – Mamrotanie, mamrotanie. – NiewaŜne. I tak nie moŜe krzyczeć. To usłyszałam bardzo dokładnie i podciągnęłam gwałtownie stopy, Ŝeby wstać, ale poczułam tylko mocne szarpnięcie na szyi. Było to jak Ŝelazna obręcz na mojej tchawicy, która pociągnęła mnie do tyłu. W oczach zamigotały mi czerwone plamy. Potrząsnęłam głową i odetchnęłam głęboko, by otrzeźwieć. Przez moje Ŝyły w szalonym tempie przepływała adrenalina. Poczułam dłoń na kostce nogi i wierzgnęłam wściekle. – Hej! – powiedział głośno, wyraźnie zaskoczony. Cofnął dłoń i odsunął się nieznacznie. Mój wzrok nabierał ostrości; widziałam go teraz, ale ognisko miał za plecami. Był to jeden z tych młodych chłopców – osobnik bez twarzy, odróŜniałam zaledwie przykucniętą sylwetkę. – Cicho – powiedział i zachichotał nerwowo, wysuwając w moją stronę dłoń. Wydałam z głębi gardła głuchy warkliwy pomruk, a on znieruchomiał z wyciągniętą ręką. Z zarośli dobiegły szelesty. Przypomniało mu to, Ŝe jego przyjaciele patrzą, wyciągnął więc odwaŜnie rękę i poklepał mnie po udzie. – Niech się pani nie martwi, madam – wyszeptał, przysuwając się do mnie na piętach. – Nie zrobię pani krzywdy. Warknęłam i znów się zawahał, ale kolejny szelest dobiegający z zarośli dodał mu odwagi; chwycił mnie za ramiona, chcąc mnie zmusić do połoŜenia się na ziemi. Opierałam się ze wszystkich sił, kopałam go i waliłam kolanami. W końcu wyswobodziłam się z jego uścisku, a on stracił równowagę i upadł na plecy. Stłumiony wybuch śmiechu w krzakach poderwał go na nogi. Wysunął zdecydowanym ruchem rękę, chwycił mnie za kostki i gwałtownym szarpnięciem

powalił na ziemię. Potem rzucił się na mnie i przygniótł do ziemi. – Cicho! – tchnął mi niecierpliwie w ucho. Jego dłonie szukały w ciemności mojej szyi, a ja wiłam się i rzucałam pod jego cięŜarem, próbując zepchnąć go z siebie. Zacisnął mi jednak palce na gardle i znieruchomiałam. Znów zamigotały mi w oczach czarne i czerwone plamy. – Cicho – powtórzył juŜ spokojniejszym tonem. – Tylko cicho, dobrze, madam? Wydawałam z siebie zdławione przez knebel dźwięki, które uznał widocznie za znak przyzwolenia, gdyŜ rozluźnił uścisk. – Nie zamierzam pani skrzywdzić, naprawdę – wyszeptał, przytrzymując mnie jedną ręką, podczas gdy drugą wsunął między nasze ciała. – Niech pani tylko leŜy nieruchomo, dobrze? Nie posłuchałam, więc w końcu przyłoŜył mi rękę do gardła i oparł się na niej. Nie na tyle mocno, by pozbawić mnie przytomności, ale na tyle, by odebrać ochotę do walki. Był chudy i Ŝylasty, ale bardzo silny i jednym zdecydowanym ruchem zdołał podciągnąć mi koszulę i wpakować kolano między uda. Oddychał niemal tak cięŜko jak ja; wyczuwałam capi odór jego poŜądania. Oderwał dłonie od mojej szyi i zaczął gorączkowo ugniatać mi piersi, z czego wywnioskowałam, Ŝe wcześniej dotykał jedynie matczynych. – Cicho, madam, proszę się nie bać, dobrze? Nic pani nie zrobię... Och. O BoŜe. Ja... och... och. Jego dłonie myszkowały niespokojnie między moimi udami, po czym cofnęły się gwałtownie; podniósł się na chwilę i ściągnął spodnie. W sekundę później zwalił się na mnie cięŜko i zaczął wściekle ruszać biodrami, nie wchodząc jednak w jakikolwiek kontakt z moim ciałem, a jedynie ocierając się o nie. Było oczywiste, Ŝe nie ma pojęcia o kobiecej anatomii. LeŜałam nieruchomo, a po chwili poczułam pod udami falę wilgotnego ciepła, gdy się wyładował w gwałtownej ekstazie. Napięcie opuściło go w jednej chwili i osunął się na moje piersi niczym balonik, z którego uszło powietrze. Czułam szaleńczy łomot jego młodzieńczego serca, a na policzku mokrą od potu skroń. Ta intymna bliskość była nie do zniesienia, podobnie jak coraz bardziej miękkie ciało między moimi udami; przetoczyłam się gwałtownym ruchem na bok, zrzucając go z siebie. Nagle oprzytomniał i dźwignął się na kolana, podciągając przy tym spodnie. Chwiał się przez chwilę, potem oparł się na dłoniach i podpełzł do mnie. – Przepraszam, madam – wyszeptał. – Naprawdę. Nie drgnęłam, a on po chwili wyciągnął niepewnym ruchem rękę i poklepał

mnie po ramieniu. – Przepraszam – powtórzył, wciąŜ przyciszonym głosem i zniknął, a ja pozostałam, leŜąc w lepkiej kałuŜy i zastanawiając się, czy taką nieporadną napaść moŜna uznać za gwałt. Szelest w zaroślach, któremu towarzyszyły stłumione odgłosy młodzieńczego zadowolenia, przekonały mnie, Ŝe moŜna. Chryste, pomyślałam, cała reszta tych odraŜających bestii rzuci się na mnie lada moment. Ogarnięta paniką, usiadłam, pomna pętli na swojej szyi. Blask ognia, niewyraźny i migotliwy, ledwie pozwalał widzieć pnie drzew i blady kobierzec igieł i liściastej mierzwy na ziemi, wystające spod niego granitowe głazy i gdzieniegdzie badyl odłamanej gałęzi. NiemoŜność zdobycia jakiejś broni nie miała większego znaczenia wobec faktu, Ŝe moje ręce wciąŜ były mocno związane. CięŜar ciała mego napastnika tylko pogorszył sprawę; supły zacisnęły się jeszcze bardziej podczas szarpaniny i ręce mi pulsowały od braku krąŜenia. Z koniuszków palców powoli znikało czucie. Do diabła. Czy będę musiała stracić kilka palców z powodu gangreny wywołanej tym absurdem? Zastanawiałam się przez chwilę, czy nie będzie rzeczą rozsądną okazać uległość następnemu z tych przeraŜających młodzieńców, w nadziei Ŝe wyjmie mi z ust knebel. Gdyby tak zrobił, mogłabym przynajmniej błagać go o poluzowanie więzów – a potem wezwać głośno pomocy, licząc na to, Ŝe nadbiegnie Tebbe i powstrzyma napastnika, kierowany zabobonnym lękiem przez moją nadprzyrodzoną zemstą. I oto ktoś się zbliŜał, z zarośli dobiegał ukradkowy szelest. Zagryzłam knebel i podniosłam wzrok, ale niewyraźna postać przede mną nie sprawiała wraŜenia młodzieńczej. Jedyna myśl, która mi przyszła do głowy, gdy rozpoznałam osobnika, zawierała się w pytaniu: „Jamie Fraser, ty draniu, gdzie jesteś?". Zastygłam, jakby mogło to w jakiś sposób uczynić mnie niewidzialną. MęŜczyzna kucnął przede mną i spojrzał mi w twarz. – JuŜ nie jest ci tak wesoło, co? – zauwaŜył niedbałym tonem, jakby prowadził zwyczajną rozmowę. Był to Bobie, dawniejszy łowca złodziei. – Ty i twój mąŜ myśleliście, Ŝe to było cholernie zabawne – to, co zrobiły mi te niemieckie kobiety? Pan Fraser powiedział, Ŝe chciały zrobić ze mnie kiełbasy. Miał minę chrześcijanina czytającego Biblię. UwaŜała pani, Ŝe to zabawne, co? Szczerze mówiąc, to było zabawne. Miał jednak absolutną rację; teraz się nie śmiałam. Cofnął rękę i uderzył mnie w twarz. Poczułam w oczach łzy, ale z boku

padał blask ognia i na pyzatej twarzy Boble'a wciąŜ widniał uśmiech. Wstrząsnął mną zimny dreszcz. Dostrzegł to i uśmiechnął się jeszcze szerzej. Kły miał krótkie i tępe, przez co siekacze wydawały się wielkie. Były długie i poŜółkłe, jak u gryzonia. – A to wyda ci się jeszcze bardziej zabawne – oznajmił, prostując się i sięgając do rozporka. – Mam nadzieję, Ŝe Hodge nie zabije cię od razu i będziesz mogła powiedzieć o tym męŜowi. ZałoŜę się, Ŝe spodoba mu się ten Ŝart, skoro ma takie poczucie humoru. WciąŜ czułam na udach nasienie chłopca, lepkie i mokre. Szarpnęłam się odruchowo, próbując wstać, ale lina na mojej szyi powstrzymała mnie skutecznie. Pociemniało mi na chwilę w oczach, gdy sznur zacisnął się na tętnicy, potem odzyskałam wzrok i ujrzałam twarz Boble'a w odległości kilku cali od swojej; poczułam jego gorący oddech na skórze. Chwycił mnie za brodę i otarł się policzkiem o mnie, potem ugryzł mnie lekko w wargi, raniąc ostrym zarostem. W końcu się cofnął; twarz miałam mokrą od jego śliny. Po chwili pchnął mnie na ziemię i połoŜył się na mnie. Czułam w nim instynkt przemocy, pulsujący niczym odsłonięte serce, gotowy wybuchnąć w kaŜdej chwili. Wiedziałam, Ŝe nie mogę mu uciec ani go powstrzymać – Ŝe mnie zrani przy pierwszej lepszej okazji. Pozostawało mi tylko nie ruszać się i przetrwać. Nie byłam w stanie. Szarpnęłam się pod nim i przetoczyłam na bok, unosząc jednocześnie kolano, gdy podciągnął mi koszulę. Trafiłam go z całej siły w udo, on zaś cofnął odruchowo rękę i zdzielił mnie w twarz gwałtownym ruchem. W samym środku twarzy eksplodował mi czerwono-czarny ból i wypełnił głowę; oślepłam, pogrąŜając się w całkowitym bezruchu. Ty skończona idiotko, przebiegło mi przez myśl z niezwykłą jasnością. Teraz cię zabije. Drugi cios trafił mnie w policzek i odrzuci! głowę na bok. Być moŜe szarpnęłam się jeszcze raz w ślepym oporze, a moŜe nie. Nagle stwierdziłam, Ŝe siedzi na mnie okrakiem, trzaskając po twarzy, wymierzając ciosy, tępe i cięŜkie jak łomot oceanicznych fal na plaŜy. Wykręcałam się i kuliłam, unosząc ramiona i starając się wcisnąć twarz w ziemię, gdy nagle przestałam czuć jego cięŜar. Teraz stał nade mną. Kopał mnie i przeklinał zdyszany – jego but uderzał głucho w mój bok, plecy, uda i pośladki. Oddychałam krótko, próbując złapać powietrze. Moje ciało podrygiwało i drŜało z kaŜdym ciosem, ślizgając się po liściastej ziemi; całą siłą swej woli chłonęłam glebę pod sobą, chcąc zapaść się,

pogrąŜyć w ziemi. Potem wszystko zastygło. Słyszałam, jak dysząc z wysiłkiem, wyrzuca z siebie: – Do diabła... och... piep... pieprzona suka... LeŜałam bezwładnie, pragnąc zniknąć w ciemności, która mnie otaczała, i wiedząc, Ŝe zamierza mnie kopnąć w głowę. Czułam, jak szczękają mi zęby, a kruche kości czaszki rozłupują się na kawałeczki i zagłębiają w miękką masę mózgu. ZadrŜałam i zacisnęłam zęby w daremnym oporze wobec bliskiego ataku. Czekałam, aŜ rozlegnie się dźwięk, jakby ktoś zmiaŜdŜył melon, tępy i głuchy. Czy go usłyszę? Nie, nie usłyszałam. Dotarł do mnie inny dźwięk, pospieszny i donośny szelest, którego istoty nie rozpoznałam. Potem inny, bardziej zrozumiały – ciało uderzające o ciało w miękkim rytmie, wreszcie Bobie wydał z siebie jęk, a wtedy poczułam na twarzy i ramionach ciepłe strugi jakiejś cieczy, która rozbryzgiwała się na odsłoniętej skórze. Zastygłam w bezruchu. Gdzieś w głębi mojego umysłu jakiś bezstronny obserwator zastanawiał się, czy nie jest to najbardziej odraŜające doznanie mojego Ŝycia. No cóŜ, nie. To, co widziałam w L'Hopital des Anges, nie wspominając juŜ o śmierci ojca Alexandra czy o tym, co widziałam na strychu u Beardsleyów... Szpital polowy w Amiens... BoŜe, nie, tamto było znacznie gorsie. LeŜałam sztywno z zamkniętymi oczami, wspominając budzące wstręt i grozę zdarzenia ze swojej przeszłości i Ŝałując, Ŝe teraźniejszość przerosła tamte doświadczenia. Nachylił się, chwycił mnie za włosy i walnął kilka razy głową o pień drzewa, dysząc przy tym chrapliwie. – Ja ci pokaŜę... – wymamrotał i puścił mnie; usłyszałam szelest ginących w dali kroków. Kiedy znów otworzyłam oczy, byłam sama. *** I pozostawałam sama przez dłuŜszy czas, co stanowiło dla mnie małą pociechę. Gwałtowny i brutalny atak Boble'a odstraszył chyba chłopców. Przekręciłam się na bok i leŜałam nieruchomo, wzdychając. Czułam się bardzo wyczerpana i opuszczona przez wszystkich. Jamie, myślałam, gdzie jesteś? Nie bałam się tego, co moŜe jeszcze nastąpić; nie byłam w stanie sięgać wyobraźnią poza chwilę obecną, dalej niŜ poza kolejny oddech, pojedyncze

uderzenie serca. Nie myślałam i nie czułam. Jeszcze nie. LeŜałam tylko nieruchomo i oddychałam. Powoli zaczęłam dostrzegać drobne elementy rzeczywistości. Kawałeczek kory zaplątany w moje włosy, zadrapanie na policzku. Pod sobą miękką ustępliwość gęstych liści, otulających moje ciało. Wysiłek, z jakim unosiła się moja pierś. Wysiłek coraz większy. Poczułam drganie jakiegoś nerwu koło oka. Uświadomiłam sobie całkiem niespodziewanie, Ŝe z kneblem w ustach, w sytuacji gdy przewody nosowe szybko się zapychały z powodu krwi i obrzęku, grozi mi uduszenie. Wykręciłam się, leŜąc na boku, o ile pozwalał na to sznur, i zaczęłam pocierać twarz najpierw o ziemię, a potem z narastającą desperacją wbiłam pięty w glebę, podczołgałam się do przodu i zaczęłam szorować ustami o korę drzewa, starając się bez powodzenia pozbyć knebla albo przynajmniej go poluzować. Kora rozorała mi wargę i policzek, ale chusta wokół mojej głowy była zawiązana tak ciasno, Ŝe wrzynała się w kąciki ust, utrzymując je otwarte, przez co kłąb materiału bezustannie nasiąkał śliną. Zakrztusiłam się i poczułam w głębi nozdrzy wzbierające wymioty, które paliły mnie Ŝywym ogniem. Nie, nie, nie, nie, nie zwymiotujesz! Wciągnęłam przez rozkrwawiony nos bulgoczące powietrze, poczułam smak gęstej miedzi, gdy spłynęło w głąb gardła, zakrztusiłam się jeszcze bardziej, zgięłam wpół – wzrok zaszedł mi białą mgłą, gdy pętla zacisnęła się mocniej wokół szyi. Uderzyłam głową o pień drzewa. Prawie tego nie zauwaŜyłam; pętla znów się rozluźniła, dzięki Bogu, i zdołałam wciągnąć w płuca cenne powietrze, raz, dwa razy, trzy razy. Mój nos był opuchnięty z obu stron i nabrzmiewał szybko. Zacisnęłam zęby na kneblu i wydmuchałam powietrze przez nos, próbując go przepchać, choćby na chwilę. Po brodzie spłynęła mi ciepła krew zaprawiona Ŝółcią i spadła na piersi – odetchnęłam szybko, łapiąc odrobinę tlenu. Wydmuch, oddech. Wydmuch, oddech. Wydmuch... Ale przewody nosowe zdąŜyły się juŜ niemal zamknąć z powodu opuchlizny. Zaczęłam niemal łkać z przeraŜenia i rozpaczy, gdy nie zdołałam wciągnąć powietrza w płuca. Chryste, nie płacz! Umrzesz, jeśli zapłaczesz, na litość boską, nie płacz! Wydmuch... wydmuch... Chrząknęłam resztką zastarzałego powietrza w płucach i odrobinkę przeczyściłam nos, na tyle, by jeszcze raz odetchnąć. Wstrzymałam oddech, starając się zachować jak najdłuŜej świadomość i odkryć

jakiś sposób przetrwania – musiał przecieŜ istnieć. Pomyślałam, Ŝe nie dopuszczę, by taki drań jak Harley Bobie zabił mnie nieumyślnie. To było niesprawiedliwe. Przywarłam w pozycji półsiedzącej do drzewa, by rozluźnić ucisk pętli na szyi, i spuściłam nisko głowę, tak Ŝe krew ściekała teraz na ziemię ciurkiem. Trochę pomogło. Nie na długo jednak. Zaczęły mi opadać powieki; nos miałam z całą pewnością złamany, a ciało w górnej części twarzy nabrzmiewało teraz od krwi i limfy z uszkodzonych naczyń włosowatych, jeszcze bardziej ograniczając dostęp powietrza. Zagryzłam z rozpaczy knebel, a potem, w przypływie desperacji, zaczęłam miaŜdŜyć zębami materiał, próbując go zgnieść, pokawałkować, przesunąć jakoś w ustach... Skaleczyłam się w policzek i poczułam ból, ale to było bez znaczenia, liczył się tylko oddech, o BoŜe, nie mogłam oddychać, błagam, pomóŜ mi oddychać, błagam... Sapnęłam z bólu, gdy ugryzłam się w język – i uświadomiłam sobie, Ŝe udało mi się wepchnąć go w szczelinę obok knebla i sięgnąć czubkiem kącika ust. Poruszając nim tam i z powrotem, utworzyłam wąziutki tunel. Mogła tamtędy przepływać tylko struŜka tlenu – ale to było powietrze i nic innego się nie liczyło. Głowę miałam przechyloną boleśnie na bok, czoło przyciśnięte do drzewa, ale bałam się poruszyć; gdyby knebel przesunął się w moich ustach, mogłam utracić cieniutką linę ratunkową powietrza. Siedziałam nieruchomo, z zaciśniętymi dłońmi, wciągając powietrze, powoli, chrapliwie, płyciutko, i zastanawiając się, ile jeszcze Aasu zdołam tak wytrwać; mięśnie szyi drgały mi od wysiłku. Znów poczułam pulsowanie w dłoniach – pulsowały bezustannie, jak przypuszczałam, tyle Ŝe nie miałam czasu zwracać na to uwagi. Teraz jednak skupiłam się na tym i niemal z ulgą przyjęłam ból palący Ŝywym ogniem kaŜdy mój paznokieć, gdyŜ pozwalał oderwać się na chwilę od straszliwej sztywności, która rozlewała się po szyi i ramionach. Poczułam gwałtowny spazm w mięśniach karku; sapnęłam, tracąc dostęp powietrza. Wygięłam się w łuk i wbiłam palce w więzy, walcząc o oddech. Na moim ramieniu spoczęła czyjaś dłoń. Nie słyszałam, jak ten ktoś się zbliŜa. Odwróciłam się na oślep i zaatakowałam głową. Nie obchodziło mnie, kim jest albo czego chce, byle tylko uwolnił mnie od knebla. Gwałt wydawał się rozsądną ceną za przeŜycie, przynajmniej w tej chwili. Zaczęłam wydawać z siebie rozpaczliwe dźwięki – popiskiwałam i parskałam, potrząsając gwałtownie głową i rozrzucając wokół pasemka krwi i śluzu, by dać do

zrozumienia, Ŝe się duszę. Jeśli jego biegłość w sprawach seksu jest taka jak jego towarzyszy, moŜe nawet nie zauwaŜyć, Ŝe nie mogę oddychać, i po prostu przystąpić do rzeczy, nieświadomy, Ŝe ten gwałt jest równoznaczny z nekrofilią. Zaczął manipulować wokół mojej głowy. Dzięki Bogu, Dzięki Bogu! WciąŜ trzymałam się jakimś nadludzkim wysiłkiem, gałki oczne eksplodowały mi maleńkimi płomieniami ognia. Po chwili pasek materiału zsunął się, a ja odruchowo wyplułam zwinięty kłąb materiału; od razu się zakrztusiłam i zwymiotowałam, zachłystując się powietrzem i dławiąc jednocześnie. Nie jadłam od dawna; z mojego gardła dobyła się jedynie paląca struga Ŝółci i spłynęła po brodzie. Dławiłam się, przełykałam i oddychałam, wciągając powietrze ogromnymi, łapczywymi, rozdzierającymi płuca haustami. Mówił coś do mnie niecierpliwym szeptem. Nie obchodziło mnie to, nie byłam w stanie słuchać. Docierał do mnie tylko cudowny świst własnego oddechu i oszalałe bicie serca. W końcu, zwolniwszy szaleńcze tempo, by utrzymać krąŜenie tlenu w moich wygłodzonych tkankach, zabiło dostatecznie mocno, a moim ciałem wstrząsnął dreszcz. Po chwili dotarło do mnie słowo czy dwa i podniosłam głowę, wlepiając w niego wzrok. – Czo? – wybełkotałam niewyraźnie. Odkaszlnęłam i potrząsnęłam głową, by się otrzeźwić. Bolała okropnie. – Co mówisz? W słabym blasku ognia jawił się jako postrzępiona sylwetka o lwiej grzywie i kościstych ramionach. – Pytam, czy mówi ci coś nazwisko Ringo Starr – wyszeptał, nachyliwszy się bliŜej. *** Gdy minął pierwszy szok, otarłam ostroŜnie rozciętą wargę o ramię i odparłam bardzo spokojnie: – Tak. Cały czas wstrzymywał oddech; zorientowałam się dopiero wtedy, gdy uwolnił go z głośnym westchnieniem i przygarbił się gwałtownie. – O BoŜe – rzucił półgłosem. – O BoŜe. Przysunął się gwałtownym ruchem i objął mnie mocno. Cofnęłam się, gdy pętla znów zacisnęła się na mojej szyi, ale nie zauwaŜył tego, głęboko poruszony. – O BoŜe – powtórzył i ukrył twarz na moim ramieniu, łkając. – O BoŜe.

Wiedziałem, wiedziałem, Ŝe jesteś, wiedziałem, ale nie mogłem uwierzyć, BoŜe, BoŜe, BoŜe! Nie myślałem, Ŝe spotkam jeszcze kogoś, nigdy... Wychrypiałam nieartykułowany dźwięk, napręŜając niecierpliwie plecy. – Co... o, cholera! – Puścił mnie i złapał pętlę wokół szyi. Wsunął pod nią palce i ściągnął z głowy jednym szarpnięciem, niemal obrywając uszy, ale nie zwaŜałam na to. – Cholera, nic ci nie jest? – Nie – odparłam skrzekliwym głosem. – Ro... rozwiąŜ mnie. Pociągnął nosem, wytarł go rękawem i obejrzał się przez ramię. – Nie mogę – wyszeptał. – Bo ten następny się zorientuje. – Następny?! – krzyknęłam, jeśli krzykiem moŜna nazwać to, co dobyło się z mojego gardła. – Jaki „następny"?... – No, wiesz... – Nagle jakby mu zaświtało, Ŝe niekoniecznie mam ochotę czekać potulnie jak skrępowany indyk na kolejnego gwałciciela z kolejki. – Ee... to znaczy... mniejsza z tym. Kim jesteś? – Wiesz cholernie dobrze, kim jestem – wychrypiałam z wściekłością, odpychając go związanymi dłońmi. – Jestem Claire Fraser. Kim, u diabła, ty jesteś i co tu robisz? Jeśli chcesz usłyszeć ode mnie cokolwiek, to mnie rozwiąŜ, i to juŜ! Odwrócił się, znów, zerkając ostroŜnie przez ramię, a mnie przyszło do głowy, Ŝe boi się swoich tak zwanych towarzyszy. Ja teŜ się bałam. Teraz widziałam zarys jego profilu; to był ten młody Indianin o bujnych włosach, ten, który według mnie mógł pochodzić z plemienia Tuscarora. Indianin... Coś mi zaczęło świtać, pojawiły się jakieś niejasne skojarzenia. – O cholera – rzuciłam, oblizując krew, która płynęła ciurkiem z kącika ust. – Ząb Wydry. Ząb. Jesteś jednym z jego ludzi. – Co? – Znów na mnie spojrzał, otwierając szeroko oczy. – Kto? – Och, do diabła, jak on się naprawdę nazywał? Robert... Robert jakiś tam... DrŜałam z wściekłości, przeraŜenia, szoku i wyczerpania, poszukując odpowiedzi w otumanionym umyśle. Choć byłam zdruzgotana i wyczerpana, pamiętałam Zęba Wydry całkiem nieźle. Nagle powróciło wyraziste wspomnienie: leŜę sama w ciemności, w taką noc jak ta, zlana deszczem, trzymając w dłoniach czaszkę, która spoczywała długo w ziemi. – Springer – powiedział i chwycił mnie gorączkowo za ramię. – Springer, tak? Robert Springer? Miałam jeszcze dość przytomności umysłu, by zacisnąć szczęki, unieść brodę zdecydowanym ruchem i podsunąć mu skrępowane dłonie. Ani słowa, dopóki mnie nie rozwiąŜe.

Znowu rzucił lękliwe spojrzenie za siebie i sięgnął po nóŜ. Widać było, Ŝe nie posługuje się nim biegle. Gdybym potrzebowała jakiegoś dowodu, Ŝe nie jest prawdziwym Indianinem z tych czasów... Ale uwolnił mi ręce, nie kalecząc ich, a ja zgięłam się wpół i z jękiem włoŜyłam dłonie pod pachy, czując, jak powraca do nich krąŜenie. Miałam wraŜenie, Ŝe to balony, nadmuchane i rozciągnięte do granic moŜliwości. – Kiedy? – spytał niecierpliwie, nie zwracając uwagi na mój stan. – Kiedy tu przybyłaś? Kiedy znalazłaś Boba? Gdzie on jest? – Przybyłam w tysiąc dziewięćset czterdziestym szóstym – odparłam, ściskając pulsujące dłonie. – Pierwszy raz. Drugi w tysiąc dziewięćset sześćdziesiątym ósmym. Jeśli chodzi o Springera... – Drugi raz?... Powiedziałaś „drugi"? – Podniósł zdumiony głos. Ucichł czym prędzej, oglądając się za siebie, ale gwar od strony ogniska, gdzie grano w kości przy akompaniamencie kłótni, zagłuszał wszelki hałas. – Drugi raz – powtórzył cicho. – Więc zrobiłaś to? Wróciłaś? Przytaknęłam, zaciskając usta i kołysząc się nieznacznie. Miałam wraŜenie, Ŝe wraz z kolejnym uderzeniem serca odpadną mi paznokcie. – A ty? – spytałam, choć byłam pewna, Ŝe juŜ wiem. – W tysiąc dziewięćset sześćdziesiątym ósmym – wyjaśnił, potwierdzając moje przypuszczenia. – W którym tutejszym roku się tu zjawiłeś? To znaczy... jak długo tu jesteś? Do tej chwili. – O BoŜe. – Przysiadł na piętach i przesunął dłonią po długich, splątanych włosach. – Jestem tu od sześciu lat, o ile się orientuję. Ale powiedziałaś... drugi raz. Jeśli udało ci się trafić z powrotem do domu, to po co, u diabła, wracałaś? Zaraz, czekaj. Nie trafiłaś do domu, tylko do innego czasu, nie tego, z którego się zjawiłaś? Skąd przybyłaś pierwszy raz? – Ze Szkocji, w tysiąc dziewięćset czterdziestym szóstym. I owszem, udało mi się trafić do domu – wyjaśniłam, nie chcąc się wdawać w szczegóły. – Ale mój mąŜ tu został. Wróciłam celowo, Ŝeby się z nim połączyć. – Decyzja, której zasadność wydała mi się w tej chwili wątpliwa. – A mówiąc o męŜu – dodałam, świadoma, Ŝe powraca mi jasność myśli – nie Ŝartowałam. Nadchodzi. Lepiej, Ŝeby nie uznał cię za mojego prześladowcę, zapewniam cię. Ale jeśli... – Nie zwrócił na moje słowa uwagi, tylko przysunął się jeszcze bliŜej. – To znaczy, Ŝe wiesz, jak to działa! MoŜesz sterować! – Chyba tak – powiedziałam zniecierpliwiona. – To znaczy, Ŝe ty i twoi

towarzysze nie wiedzieliście, jak sterować, uŜywając twojego określenia. Masowałam sobie jedną dłoń drugą, zaciskając zęby z bólu pulsowania krwi. Czułam głębokie bruzdy, jakie lina zostawiła na moim ciele. – Zdawało nam się, Ŝe wiemy. – W jego glosie wyczuwało się gorycz. – Śpiewające kamienie. Klejnoty. Posługiwaliśmy się klejnotami. Raymond tak mówił... Ale to nie działało. Choć moŜe... – Zastanawiał się gorączkowo. W jego tonie znów pojawiła się nuta podniecenia. – Znałaś Boba Springera, to znaczy Zęba Wydry. A więc jemu się udało! Widzisz, myślałem, Ŝe oni wszyscy nie Ŝyją. Myślałem, Ŝe... myślałem, Ŝe jestem sam. Zacinał się, podniecony, a ja, pomimo rozpaczliwego połoŜenia i irytacji, poczułam cień współczucia. Wiedziałam doskonale, jak to jest, być w taki sposób samotnym, odciętym w czasie. Nie chciałam pozbawiać go złudzeń, ale nie było sensu skrywać przed nim prawdy. – Obawiam się, Ŝe Ząb Wydry nie Ŝyje. Zastygł nagle i usiadł. Słaby blask ogniska dobywał z mroku jego sylwetkę; widziałam jego twarz. Lekki wiatr uniósł kilka długich włosów. – Jak? – spytał w końcu cichym, zdławionym głosem. – Zabity przez Irokezów, ściśle mówiąc, Mohawków – odparłam. Mój umysł zaczynał z wolna pracować. Sześć lat temu ten człowiek – kimkolwiek był – zjawił się tutaj. Czyli w roku tysiąc siedemset sześćdziesiątym siódmym. Tymczasem Ząb Wydry, człowiek, który zwał się kiedyś Robertem Springerem, zmarł pokolenie wcześniej. Wyruszyli razem, ale wylądowali w róŜnym czasie. – To musiał być dla niego prawdziwy koszmar. – Niekłamana złość w jego głosie zabarwiona była zgrozą. – Idealizował ich. – Tak, przypuszczam, Ŝe był w związku z tym bardzo rozczarowany – zauwaŜyłam chłodno. Powieki miałam grube i cięŜkie. Z trudem nad nimi panowałam. Zerknęłam na blask ognia, ale mogłam dostrzec jedynie niewyraźny ruch cieni. Jeśli rzeczywiście ci męŜczyźni ustawili się w kolejce, by skorzystać z moich usług, to przynajmniej kryli się taktownie. Wątpiłam w to jednak i dziękowałam w duchu, Ŝe nie jestem o dwadzieścia lat młodsza. – wtedy sytuacja wyglądałaby inaczej. – Spotkałem kilku Irokezów; Chryste, zjawiłem się, Ŝeby ich odnaleźć, uwierzysz? Widzisz, o to właśnie chodziło, odszukać plemiona Irokezów; sprowadzić ich... – Tak, wiem, o co ci chodzi – przerwałam mu. – Posłuchaj, to nie miejsce i pora na te opowieści. Myślę, Ŝe...

– Ci Irokezi to wredni tropiciele, powiadam ci – oznajmił, dźgając mnie palcem w pierś dla podkreślenia swych słów. – Nie uwierzyłabyś, co robią z... – Wiem. Mój mąŜ to teŜ niezły tropiciel. – Popatrzyłam na niego groźnie, co, sądząc po tym, jak się cofnął, zrobiło na nim odpowiednie wraŜenie. Miałam taką nadzieję; kosztowało mnie to mnóstwo wysiłku i bólu. – A wiesz, co teraz zrobisz? – dodałam, siląc się na władczy ton. – Wrócisz do ogniska, odczekasz chwilę, potem oddalisz się od niechcenia i weźmiesz dwa konie. Słyszę dobiegający stamtąd szum strumienia – wskazałam szybkim ruchem na prawo. – Tam się z tobą spotkam. Jak juŜ odjedziemy na bezpieczną odległość, powiem ci wszystko, co wiem. Właściwie nie mogłam powiedzieć mu nic, co by miało dla niego jakąś wartość, ale on o tym nie wiedział. Usłyszałam, jak przełyka. – No, nie wiem... – wyznał niepewnie, rozglądając się wokół. – Ten Hodge to kawał drania. Kilka dni temu zastrzelił jednego faceta. Bez słowa, podszedł, wyciągnął broń i bach! – Za co? Wzruszył ramionami, potrząsając głową. – Nie mam pojęcia, kobieto. Bach i juŜ, rozumiesz? – Rozumiem – zapewniłam go. – Słuchaj, nie zawracajmy sobie głowy końmi, uciekajmy pieszo. Nie bądź głupi, uciekaj. Dźwignęłam się z wysiłkiem na kolano, mając nadzieję, Ŝe za kilka chwil będę zdolna się podnieść, no a potem iść. DuŜe mięśnie w udach, tam gdzie Bobie mnie skopał, były stwardniałe; kiedy spróbowałam wstać, ich gwałtowne drŜenie dosłownie sparaliŜowało mi ruchy. – Cholera, nie teraz! – Młody męŜczyzna chwycił mnie wzburzony za ramię i szarpnął w dół. Walnęłam biodrem o ziemię i krzyknęłam z bólu. – Co z tobą, Donner? – dobiegł z ciemności za moimi plecami jakiś głos. Brzmiał dość obojętnie – najwidoczniej jeden z męŜczyzn oddalił się od ogniska, by sobie ulŜyć – ale na młodego Indianina podziałał piorunująco. Rzucił się na mnie całym ciałem, a ja uderzyłam głową o ziemię i straciłam oddech. – Wszystko świetnie – zawołał do kompana, dysząc przesadnie, jak męŜczyzna bliski seksualnego spełnienia. Albo jakby umierał na astmę. A ja leŜałam, bezwładna i przygnębiona, i zdawało mi się, Ŝe siedzę sobie spokojnie z dala od swego pokiereszowanego ciała. Po chwili Donner połoŜył mi dłoń na piersi, a ja wróciłam gwałtownie do rzeczywistości. – Puść mnie natychmiast – syknęłam. – Co ty wyprawiasz?

– Hej, nic, nic, przepraszam – zapewnił pospiesznie. Cofnął dłoń, ale nie zsunął się ze mnie. Uświadomiłam sobie, Ŝe kontakt z moim ciałem go podniecił, w sposób zamierzony czy teŜ nie. – Złaź! – rzuciłam wściekłym szeptem. – Hej, nie mam nic złego na myśli, nie chcę ci zrobić krzywdy ani nic w tym rodzaju. Chodzi tylko o to, Ŝe nie miałem kobiety od... Złapałam go za włosy, uniosłam głowę i z całej siły ugryzłam w ucho. Wrzasnął i stoczył się ze mnie. Ten drugi ruszył juŜ w stronę ogniska. Teraz jednak odwrócił się i zawołał: – Chryste, Donner, jest aŜ tak dobra? Ja teŜ muszę spróbować! Jego słowa wywołały śmiech wśród siedzących wokół ogniska, na szczęście ucichł szybko i wszyscy zajęli się swoimi sprawami. Ja zaś zajęłam się swoją, to znaczy ucieczką. – Nie musiałaś tego robić – zajęczał Donner cicho, trzymając się za ucho. – Nie zamierzałem ci nic zrobić! Chryste, masz niezłe cycki, ale mogłabyś być moją matką! – Zamknij się! – rzuciłam i usiadłam. Wysiłek z tym związany sprawił, Ŝe zawirowało mi w głowie, a w kącikach oczu zamigotały maleńkie kolorowe światełka niczym choinkowe bombki. Mimo wszystko mój umysł pracował w miarę sprawnie. Donner miał trochę racji. Nie mogliśmy odejść w tej chwili. W sytuacji gdy tak bardzo zwrócił na siebie uwagę, pozostali byli pewni, Ŝe pojawi się w ciągu kilku minut; inaczej – zaczęliby go szukać, a uciekając, powinniśmy znacznie wyprzedzić pościg. – Nie moŜemy wyruszyć teraz – wyszeptał, pocierając sobie z wyrzutem ucho. – ZauwaŜą. Poczekajmy, aŜ zasną. Wtedy przyjdę po ciebie. Wahałam się. W kaŜdej chwili spędzonej u boku Hodgepile'a i jego bandy groziło mi śmiertelne niebezpieczeństwo. Nikt nie musiał mnie o tym przekonywać, wydarzenia dwóch ostatnich godzin były aŜ nadto wymowne. Donner musiał wrócić do ogniska i pokazać się, ale ja mogłam się wymknąć. Warto było ryzykować, Ŝe ktoś tu przyjdzie i stwierdzi, Ŝe mnie nie ma, zanim oddalę się na bezpieczną odległość? Lepiej poczekać, aŜ zasną. Ale czy miałam odwagę czekać tak długo? No i pozostawał jeszcze sam Donner. On chciał ze mną porozmawiać, ale ja teŜ chciałam porozmawiać z nim. To była jedyna w swoim rodzaju szansa – natknąć się na innego podróŜnika w czasie... Donner dostrzegł moje wahanie, ale niewłaściwie je zrozumiał.

– Nie pójdziesz beze mnie! PrzeraŜony, złapał mnie za nadgarstek i nim zdąŜyłam mu się wyrwać, owinął go kawałkiem przeciętej liny. Walczyłam i opierałam się, posykując, by zrozumiał, ale owładnął nim strach, Ŝe mogę umknąć bez niego, i nie chciał słuchać. Osłabiona przez rany, nie chcąc robić hałasu, mogłam jedynie opóźnić jego próby skrępowania mnie, ale nie udaremnić je. Pocił się; na twarz spadła mi ciepła kropla, gdy się nachylił, by sprawdzić więzy. Dobrze, Ŝe nie załoŜył mi pętli na szyję, lecz tylko opasał w talii i przywiązał do drzewa. – Powinienem był się domyślić, kim jesteś – mruknął, zaobsorbowany swoim zadaniem. – Jeszcze zanim powiedziałaś „Roosevelcie święty". – Co chcesz przez to powiedzieć? – warknęłam, wyrywając się z jego uścisku. – Tylko nie to; uduszę się, do cholery! Próbował wepchnąć mi w usta zwitek materiału, ale usłyszawszy przeraŜenia w moim głosie, zawahał się. – Dobrze – zdecydował, rzuciwszy gałgan na ziemię. – Ale siedź cicho. A powinienem był się domyślić, bo zachowujesz się, jakbyś nie bała się męŜczyzn. Inaczej niŜ większość kobiet tego czasu. Powinnaś okazywać więcej lęku. Wstał, otrzepał się z zeschłych liści i ruszył z powrotem w stronę ogniska. *** Przychodzi taki moment, kiedy ciało ma dość. Zapada w sen bez względu na wszelkie przyszłe zagroŜenia. Widywałam to: Ŝołnierzy jakobitów, którzy spali w okopach, tam gdzie się osunęli, brytyjskich pilotów drzemiących w kabinach maszyn podczas tankowania paliwa i za chwilę w pełni gotowych do startu. Kobiety zmęczone długim porodem zapadają zwykle w sen między skurczami. Tak i ja teraz – zasnęłam. Taki sen nie jest jednak ani głęboki, ani spokojny. Ocknęłam się, czując na ustach czyjąś dłoń. Czwarty nie był niedoświadczony ani brutalny. Był wielki, miał miękkie ciało i kochał swoją zmarłą Ŝonę. Łkał bowiem w moje włosy, a na koniec zawołał do mnie jej imieniem. Martha. ***

Za jakiś czas znów się przebudziłam. Gwałtownie, w pełni świadoma, z mocno bijącym sercem. Ale okazało się, Ŝe to nie moje serce tak wali – to bęben. Od strony ogniska dobiegła wrzawa niepokoju i strachu, męŜczyźni zrywali się ze snu jak oparzeni. – Indianie! – krzyknął ktoś. Światło błysnęło i zgasło, kiedy czyjaś noga kopnęła ognisko, by rozproszyć Ŝagwie. To nie był indiański bęben. Usiadłam, wytęŜając słuch. Instrument wydawał dźwięki powolne i rytmiczne, jak uderzenia serca, a potem załomotał szybko i gwałtownie jak młot spadowy, przywodząc na myśl szaleńczy oddech ściganej zwierzyny. Mogłam im powiedzieć, Ŝe Indianie nigdy nie posługiwali się bębnami podczas ataku; Celtowie owszem. I to był dźwięk bodhranu. „Co jeszcze, pomyślałam odrobinę histerycznie, kobza?". Był to z pewnością Roger; tylko pod jego dłońmi bęben mógł tak przemówić. Roger, a z nim zapewne Jamie. Wstałam z wysiłkiem, chcąc, pragnąc za wszelką cenę móc się ruszać. Szarpnęłam za opasującą mnie linę z szaleńczą niecierpliwością, ale nic to nie dało. Odezwał się inny bęben, wolniej, z mniejszą wprawą, ale równie groźnie. Dźwięk zdawał się sunąć – i sunął. Najpierw przycichł, za chwilę wrócił ze zdwojoną siłą. Trzeci bęben teŜ zaczął wybijać swój rytm i teraz łomot dobiegał jakby z wszystkich stron – szybki, powolny, szyderczy i zwodniczy. Ktoś w odruchu paniki wystrzelił w las. – Wstrzymać ogień! – rozległ się głos Hodgepile'a, donośny i wściekły, ale daremny; zewsząd dobiegał grzechot broni palnej, niemal stłumiony przez werble. Usłyszałam świst koło głowy, a obok spadła na ziemię garść igieł, ocierając się o mnie. Zaświtało mi, Ŝe to nie najlepsza strategia, stać prosto, kiedy wokół strzela się na oślep, rzuciłam się więc na ziemię i przywarłam do martwych liści, szukając schronienia za pniem drzewa, który odgradzał mnie od głównej grupy bandytów. Dźwięk bębnów falował, raz był bliŜej, raz dalej, budząc lęk nawet u tego, kto wiedział, co on oznacza. Otaczali obóz lub tak się wydawało. Zastanawiałam się, czy mam ich zawołać, jeśli podejdą dostatecznie blisko? Oszczędzono mi mąk wahania; było tyle zamieszania i hałasu wokół ogniska, Ŝe i tak nikt by mnie nie usłyszał, nawet gdybym sobie gardło zdarła. Rozlegały się ostrzeŜenia, pytania, wrzaskliwe rozkazy, zapewne ignorowane, sądząc po bezładnej wrzawie, jaka zapanowała.

Ktoś przedzierał się przez zarośla, uciekając przed dźwiękiem bębnów. Jeden, potem jeszcze dwóch – odgłos chrapliwych oddechów i chrzęst butów. Donner? Przyszło mi to do głowy nagle i usiadłam, ale natychmiast połoŜyłam się plackiem, gdy kolejna kula świsnęła mi koło ucha. Nagle werble umilkły. Wokół ogniska szalał chaos, choć słyszałam, jak Hodgepile próbuje zapanować nad swoimi ludźmi, wrzeszcząc i groŜąc; jego nosowy głos wznosił się nad innymi. Potem bębny znów się odezwały – znacznie bliŜej. Nadchodziły razem, od strony lasu po mojej lewej ręce, a szydercze bum-bum, bum-bum zmieniło ton. Teraz werble grzmiały ogłuszająco. śadnego przemyślnego rytmu, tylko zmasowana groźba. Coraz bliŜej. Broń palna strzelała bezładnie, widziałam błyski luf i czułam w powietrzu woń cięŜkiego, gorącego dymu. Rozproszone głownie z ogniska wciąŜ tliły się między drzewami stłumionym blaskiem. – Tam są! Widzę ich! – wrzasnął ktoś przy ognisku, po czym rozległa się kolejna kanonada z muszkietów, wymierzona w bębny. Po chwili z ciemności po prawej stronie dobiegło niesamowite wycie. Słyszałam juŜ wrzask Szkotów ruszających do bitwy, ale ten góralski okrzyk zjerzył mi włosy na głowie i na całym ciele. Jamie. Pomimo lęku usiadłam wyprostowana, wyjrzałam zza drzewa i zobaczyłam demony wyskakujące z lasu. Znałam je – wiedziałam, Ŝe je znam – ale cofnęłam się przeraŜona; twarze miały przyczernione sadzą i przy akompaniamencie opętańczego wrzasku wywijały siekierami i noŜami, w których odbijał się czerwono blask ognia. Bębny ucichły raptownie, wraz z pierwszym krzykiem, i teraz z lewej strony teŜ dobiegło wycie – to ruszyli dobosze na przeciwnika. Przywarłam płasko do drzewa, serce podeszło mi do gardła, skamieniałam z obawy, Ŝe ostrza spadną na wszystko, co tylko poruszy się w ciemnościach. Ktoś przedzierał się hałaśliwie w moją stronę, brnąc po omacku przez noc. – Donner? – wyskrzeczałam, w nadziei Ŝe zwrócę na siebie jego uwagę. Niewyraźna postać obróciła się ku mnie, zawahała się, dostrzegła mnie i skoczyła do przodu. To nie był Donner, tylko Hodgepile. Chwycił mnie za ramię i szarpnął do góry, przecinając jednocześnie sznur, którym byłam przywiązana. Dyszał cięŜko z wyczerpania lub ze strachu. Od razu zrozumiałam, co zamierza; wiedział, Ŝe jego szanse ucieczki są znikome – jedyną jego nadzieją byłam ja jako zakładniczka. Niech mnie diabli,

jeśli na to pozwolę. Kopnęłam go z całej siły i trafiłam z boku w kolano. Nie przewrócił się jednak, ale zachwiało nim. Zaatakowałam go głową, waląc w pierś; poleciał do tyłu, ale i ja się zatoczyłam od impetu uderzenia. W oczach poczułam łzy. Wstał i znów przyskoczył do mnie. Wymierzyłam mu kopniaka, chybiłam i runęłam cięŜko na plecy. – Prędzej, do diabła – syknął, ciągnąc mnie za skrępowane dłonie. Pochyliłam głowę, szarpnęłam się i upadłam wraz z nim. Tarzałam się i rzucałam w liściastej mierzwie, chcąc za wszelką cenę opleść go nogami, by zacisnąć je na Ŝebrach i wydusić Ŝycie z tego brudnego małego robaka, ale wyrwał mi się i wtoczył na mnie, próbując obezwładnić. Uderzył mnie w ucho, a ja cofnęłam się gwałtownie i zamknęłam odruchowo oczy. Nagle jego cięŜar zniknął i gdy otworzyłam oczy, zobaczyłam Jamiego, który trzymał Hodgepile'a nisko nad ziemią. Patykowate nogi drania wierzgały i majtały w powietrzu; ogarnęła mnie niepowstrzymana wesołość. Chyba musiałam się zaśmiać, bo Jamie gwałtownie odwrócił głowę i spojrzał na mnie; zdąŜyłam dostrzec białka jego oczu, nim znów skupił uwagę na Hodgepile'u. Jego sylwetka rysowała się w słabym blasku dogasającego ognia; widziałam go przez chwilę z profilu, potem jego ciało napręŜyło się z wysiłku, kiedy pochylił głowę. Trzymał Hodgepile'a tuŜ przy swojej piersi, drugą rękę miał zgiętą w łokciu. Zamrugałam zdumiona; oczy miałam tak spuchnięte, Ŝe przez ich szparki nie widziałam wyraźnie, co zamierza zrobić. Po chwili usłyszałam ciche stęknięcie wysiłku i zduszony krzyk z ust Hodgepile'a i ujrzałam, jak zgięty łokieć Jamiego opada gwałtownie. Ciemna krzywizna głowy Hodgepile'a przesunęła się w tył, jeszcze bardziej w tył. Uchwyciłam zarys komicznie ostrego jak u marionetki nosa i kwadratowej szczęki, która unosiła się wysoko, podczas gdy dłoń Jamiegó tkwiła pod nią niczym klin. Rozległ się głuchy trzask, który odczułam w głębi brzucha – to kark Hodgepile'a pękł jak zapałka, a jego ciało zwiotczało nagle. Jamie wypuścił je, juŜ bezwładne, wyciągnął do mnie ręce i postawił na nogi. – śyjesz, jesteś cała i zdrowa, mo nighean donn? – spytał gorączkowo. Przesuwał po mnie niecierpliwie dłońmi, podtrzymując jednocześnie, bo moje kolana zrobiły się miękkie jak z waty, i szukając sznura, którym byłam skrępowana. Śmiałam się i płakałam, połykając łzy i krew, i uderzałam go nieporadnie

związanymi dłońmi, by mógł je uwolnić. Przestał mnie dotykać i przycisnął do siebie tak mocno, Ŝe krzyknęłam z bólu. Mówił coś gorączkowo, ale nic nie rozumiałam. Pulsował energią, jak przewód pod napięciem pulsuje prądem, a ja sobie uświadomiłam, Ŝe furia pozbawiła go umiejętności mówienia po angielsku. – Nic mi nie jest – sapnęłam, a on mnie puścił. Na polanie za drzewami rozbłysł ogień; ktoś zebrał z powrotem dogasające Ŝagwie i dorzucił do ogniska chrustu. Jamie miał czarną twarz, a oczy niebieskie – gdy odwrócił się w stronę blasku, który wydobył go z mroku. WciąŜ toczyła się walka; nie było słychać krzyków, ale docierały do mnie stęknięcia i głuchy łomot sczepionych ze sobą ciał. Jamie podniósł mi ręce, wyciągnął sztylet i przeciął więzy; moje dłonie opadły bezwładnie niczym ołowiane cięŜarki. Wpatrywał się we mnie przez chwilę, jakby szukając słów, potem potrząsnął głową, przyłoŜył dłoń do mojej twarzy i zniknął, kierując się na pole walki. Osunęłam się na ziemię, oszołomiona. TuŜ obok leŜał Hodgepile z rozrzuconymi kończynami. Spojrzałam na jego ciało, a w moim umyśle pojawił się z całą wyrazistością pewien obraz – naszyjnik, który Bree nosiła jako dziecko, zrobiony z plastikowych paciorków – rozsuwających się za pociągnięciem. Ruchome perły, jak się mówiło. Nieszczęśliwe skojarzenie. Twarz miała wystającą szczękę i zapadnięte policzki; zastygło na niej zaskoczenie, w szeroko otwartych oczach odbijał się blask migoczącego ognia. Coś dziwnego uderzyło mnie w tym obrazku. Zaczęłam się przyglądać i uświadomiłam sobie, Ŝe głowa jest przekręcona o sto osiemdziesiąt stopni. Upłynęły sekundy, moŜe minuty, a ja siedziałam wpatrzona w niego, obejmując rękami kolana i nie myśląc absolutnie o niczym. Potem usłyszałam cichy odgłos kroków i podniosłam wzrok. Z ciemności wyłonił się Arch Bug, wysoki, chudy i czarny na tle migotania zamierającego ognia. Dostrzegłam, Ŝe w lewej dłoni mocno ściska topór; broń takŜe była czarna, a gdy się nachylił, poczułam woń krwi, silną i odurzającą. – Kilku pozostało jeszcze przy Ŝyciu – oznajmił, a ja poczułam dotyk czegoś zimnego i twardego na dłoni. – Chce pani dokonać zemsty, a banamhaighistear? Spuściłam wzrok i zauwaŜyłam, Ŝe wręcza mi sztylet, trzymając go za ostrze. Wstałam, choć nie przypominałam sobie, bym się podnosiła. Nie mogłam mówić ani się ruszać – a jednak moje palce zgięły się bez udziału woli, a dłoń uniosła się. Przyglądałam się temu, co robię, lekko zdziwiona. Nagle

na sztylecie znalazła się dłoń Jamiego, który chwycił go; zobaczyłam jakby z oddali, Ŝe na jego rękę pada światło i Ŝe lśni na niej krew aŜ po nadgarstek. Pośród kręconych włosów przedramienia dojrzałam jej krople – świeciły czerwono jak ciemne klejnoty. – Ona przysięgała – zwrócił się do Archa, a ja zdałam sobie mgliście sprawę, Ŝe wciąŜ mówi po gaelicku, choć rozumiałam go dobrze. – Nie ma prawa zabijać, chyba Ŝe z litości albo w obronie własnej. Ja zabijam za nią. – I ja – powiedziała cicho jakaś postać za jego plecami, Ian. Arch przytaknął ze zrozumieniem, jego twarz wciąŜ pozostawała w cieniu. Obok niego stał ktoś jeszcze – Fergus. Poznałam go od razu, ale upłynęła chwila, nim skojarzyłam imię z jego pobladłą twarzą i chudą sylwetką. – Madam – powiedział głosem, w którym wyczuwałam szok. – Milady. Jamie spojrzał na mnie i twarz mu się zmieniła, z oczu zniknęła dzikość. Zobaczyłam, jak rozdymają mu się nozdrza, gdy wychwycił zapach potu i nasienia na moim ubraniu. – Który? Ilu? – spytał. Mówił teraz po angielsku, rzeczowo, jakby chodziło o liczbę zaproszonych na kolację gości, a jego ton uspokoił mnie trochę. – Nie wiem – odparłam. – Oni... Było ciemno. Skinął głową, ścisnął mnie mocno za ramię i odwrócił się. – Zabijcie ich wszystkich. – Jego głos, gdy zwrócił się do Fergusa, brzmiał spokojnie i pewnie. Oczy Fergusa, wielkie, ciemne, zapadnięte, płonęły. Przytaknął w milczeniu i ujął drzewce topora tkwiącego za pasem. Przód koszuli miał poplamiony, a koniec haka zastępującego prawą dłoń czarny i lepki. Pomyślałam mgliście, Ŝe muszę coś powiedzieć. Ale milczałam. Stałam, opierając się plecami o pień drzewa, i milczałam. Jamie spojrzał na sztylet w swojej dłoni, jakby chcąc się upewnić, Ŝe broń jest w porządku – nie była; otarł ostrze o udo, nie zwróciwszy uwagi na zaschniętą krew pokrywającą drewnianą rękojeść – i ruszył z powrotem w stronę polany. Stałam zupełnie nieruchomo. Wokół rozbrzmiewały róŜne odgłosy, ale nie zwracałam na nie większej uwagi niŜ na szum wiatru w igłach nad głową; było to drzewo balsamiczne, a jego oddech, czysty i świeŜy, otaczał mnie zewsząd wonią Ŝywicy; była tak silna, Ŝe czułam ją na podniebieniu, choć niewiele co przedostawało się do mojego spuchniętego i zapchanego nosa. Pod łagodną zasłoną aromatu drzewa wyczuwałam krew i brudne odzienie – i smród własnej umęczonej skóry. Świtało. W głębi lasu śpiewały ptaki, a na ziemi kładło się światło, miękkie jak

popiół drzewny. Stałam zupełnie nieruchomo i myślałam tylko o tym, jak dobrze byłoby zanurzyć się po szyję w gorącej wodzie, zdzierać sobie skórę z ciała, tak by krew spływała po nogach, czerwona i czysta, i kryć się w miękkich obłokach pary.

29. Najzupełniej w porządku Odjechali, zostawiając tamtych, bez pochówku czy stosownego słowa. W pewnym sensie wydawało się to bardziej szokujące niŜ to, Ŝe ich zabili. Roger towarzyszył wielebnemu przy niejednym łoŜu śmierci czy w miejscu tragicznego wypadku, pomagał pocieszać pogrąŜonych w bólu, stał przy umierającym, gdy duch ulatywał, a towarzyszyły mu słowa łaski. Tak naleŜało, gdy ktoś odchodził; naleŜało zwracać się ku Bogu i przyjmować do wiadomości smutny fakt. A jednak... jak moŜna było stać nad ciałem człowieka, którego zabiło się własnymi rękami, i spoglądać w oblicze Boga? Nie mógł siedzieć. Zmęczenie wypełniało go po brzegi jak mokry piach, ale on nie mógł siedzieć... Podniósł się, wziął pogrzebacz, a potem stał, trzymając go w ręce, wpatrując się w ogień na palenisku. Był doskonały, w sam raz, czarne jak atłas węgle otoczone popiołem, a pod spodem czerwony Ŝar. Dotknięcie zniszczyłoby głownie, płomień skoczyłby w górę, po czym zgasnąłby od razu, nie mając się czym sycić. Gdyby dorzucić o tak późnej porze, byłoby to marnowanie drewna. OdłoŜył pogrzebacz i zaczął przemierzać izbę od ściany do ściany; czuł się jak pszczoła zamknięta w butelce, która wciąŜ bzyczy, choć jej skrzydła zwisają w strzępach. Frasera, gdy odjeŜdŜali, nie zaprzątało nic, a chyba najmniej martwi juŜ bandyci; wszystkie myśli skupiał na Claire. Poprowadził ją w świetle poranka przez tę polanę – okrwawiony Adam i zdruzgotana Ewa, którym dane było poznanie dobra i zła. Potem otulił ją swoim pledem, wziął na ręce i ruszył do konia. Pozostali jechali za nimi w milczeniu, prowadząc wierzchowce bandytów za własnymi. Po godzinie, kiedy słońce grzało ich mocno w plecy, Fraser skierował konia w dół zbocza i poprowadził ich do strumienia. Zsiadł, pomógł Claire zejść, a potem zniknął z nią wśród drzew. MęŜczyźni wymienili pełne zdziwienia spojrzenia, ale nikt się nie odezwał. Wtedy stary Arch Bug zsunął się ze swojego muła i oznajmił rzeczowo: „Zapewne pani Fraser chce się umyć". Po grupie przebiegło pełne zrozumienia westchnienie; napięcie rozpraszało się w drobnych codziennych czynnościach: zsiadaniu z koni, pętaniu zwierząt, sprawdzaniu uprzęŜy, spluwaniu, oddawaniu moczu. Zaczęli z wolna szukać nawzajem swego towarzystwa, chcąc coś powiedzieć, znaleźć ulgę w pospolitości.

Fergus uchwycił spojrzenie Iana, a on się odwrócił, poklepał Fergusa po ramieniu i objął go, a potem odepchnął lekko, wypowiadając jakiś siermięŜny Ŝart o jego zapachu. Francuz obdarzył go słabym uśmiechem i uniósł poczerniały hak w przyjaznym geście. Kenny Lindsay i stary Arch Bug dzielili się tytoniem, nabijając spokojnie swoje fajki. ZbliŜył się do nich Tom Christie, blady jak duch, z fajką w ręku. Nie po raz pierwszy Roger uświadomił sobie, jak bardzo w takich chwilach łączy ludzi palenie. Arch dostrzegł go, stojącego bez celu obok konia, i podszedł, by porozmawiać; spokojny głos starego przynosił ukojenie, choć Roger nie był świadomy, co tamten do niego mówi, ani co on mu odpowiada; zdawało się, Ŝe sam akt rozmowy pozwala mu swobodniej oddychać i tłumi dreszcze, które przebiegały przez niego jak fale. Nagle stary urwał i wskazał coś ponad ramieniem Rogera. – Idź, chłopcze. On cię potrzebuje. Roger odwrócił się i zobaczył Jamiego, który stał oparty o drzewo po drugiej stronie polany – zamyślony, ze spuszczoną głową. CzyŜby dał Archowi jakiś sekretny znak? Po chwili Jamie rozejrzał się wokół i napotkał wzrok Rogera. Tak, potrzebował go i juŜ po chwili Roger stał obok teścia, nie bardzo nawet pamiętając, jak pokonał dzielącą ich odległość. Jamie wyciągnął rękę i uścisnął mu mocno dłoń, a Roger odwzajemnił uścisk. – Na słowo, a cliamhuinn – powiedział Jamie i puścił dłoń Rogera. – Wolałbym o tym teraz nie mówić, ale potem moŜe nie być okazji, poza tym jest mało czasu. – Mówił spokojnie, ale głos mu się łamał trochę; słysząc to, Roger poczuł włochaty dotyk sznura i odchrząknął. – Słucham cię. Jamie wziął głęboki oddech i wzruszył lekko ramionami, jakby miał za ciasną koszule. – Dzieciak. Nie mam prawa cię o to pytać, ale muszę. Czułbyś do niego to samo, nie wiedząc na pewno, Ŝe jest twój? – Co? – Roger zamrugał zdumiony, niczego nie rozumiejąc. – Dzie... to znaczy Jem? Jamie przytaknął, wpatrując się w niego z uwagą. – No... właściwie ja tego nie wiem – odparł, zastanawiając się, o co tu chodzi. Skąd to pytanie? I dlaczego akurat teraz? – Pomyśl.

Myślał, cały czas zachodził w głowę, w czym rzecz, u licha. Musiało się to ujawnić na jego twarzy, gdyŜ Fraser nachylił się bliŜej, jakby zrozumiał, Ŝe musi to wyjaśnić. – To mało prawdopodobne... wiem... Ale niewykluczone. MoŜe być w ciąŜy po tej nocy, rozumiesz? Zrozumiał i odczuł to jak cios pod mostkiem. Nim zdołał odzyskać oddech, Fraser ciągnął: – MoŜe za dzień czy dwa... kiedy będę mógł... – Uciekł spojrzeniem, a spod sadzy, na jego twarzy, wypłynął słaby rumieniec. – Mogę mieć wątpliwości. Tak jak ty. Ale... – Przełknął nerwowo, lecz owo „ale" było niezwykle wymowne. Roger podąŜył za spojrzeniem Jamiego. Za zasłoną krzewów i rdzawego pnącza widać było sadzawkę; Na jej przeciwległym brzegu, wpatrzona w swoje odbicie, klęczała Claire. W uszach Rogera załomotała krew, odwrócił gwałtownie wzrok, ale obraz pozostał w jego umyśle. W pierwszej chwili nawiedziła go myśl, Ŝe Claire nie wygląda jak istota ludzka. Jej ciało pokrywała czarna pstrokacizna sińców, twarz była nie do poznania, cała jej postać sprawiała wraŜenie, jakby była jakimś dziwnym, pierwotnym egzotycznym stworem z leśnej sadzawki. Uderzające było takŜe jej zachowanie. Wydawała się odległa i nieruchoma, tak jak nieruchome jest drzewo, choć wiatr porusza jego liśćmi. Znów spojrzał, nie mogąc się powstrzymać. Pochylała się nad wodą, studiując uwaŜnie odbicie swej twarzy. Mokre i splątane włosy zgarnęła dłonią i odsunęła na bok, obserwując z beznamiętną uwagą zniekształcone rysy. Badała ostroŜnie skórę to tu, to tam, otwierała i zaciskała szczęki, wodziła dłonią po konturach twarzy. Sprawdzała, jak przypuszczał, czy nie ma wybitych zębów albo pękniętych kości. Zamknęła oczy i przesuwała palcami wzdłuŜ linii brwi i nosa, szczęki i warg dłonią pewną i delikatną jak dłoń malarza. Potem ścisnęła koniec nosa i pociągnęła zdecydowanym ruchem. Roger drgnął, gdy po jej twarzy spłynęła krew zmieszana ze łzami, lecz ona nie wydała Ŝadnego dźwięku. Czuł, jak Ŝołądek zaciska mu się w małą, bolesną kulę; podjechał mu do gardła, napierając na bliznę po sznurze. Teraz przysiadła na piętach, oddychając głęboko, z zamkniętymi oczami, i przyciskając dłonie do twarzy. Uświadomił sobie nagle, Ŝe jest naga, a on wciąŜ na nią patrzy. Szarpnął gwałtownie głową, poczuł na twarzy gorące uderzenie krwi i spojrzał ukradkiem na Jamiego, w nadziei Ŝe Fraser niczego nie zauwaŜył. Nie zauwaŜył – bo juŜ go nie

było. Roger rozejrzał się niespokojnie, ale dostrzegł go niemal od razu. Ulgę, jaką przyniosła mu myśl, Ŝe nie został przyłapany, stłumił gwałtowny przypływ adrenaliny, gdy ujrzał, co robi Fraser. Stał obok leŜącego na ziemi ciała. Potem powiódł wzrokiem po swoich ludziach, a Roger niemal odczuł wysiłek, z jakim Jamie tłumi w sobie uczucia. Potem Fraser wbił wzrok w męŜczyznę u swych stóp i odetchnął wolno. Lionel Brown. Jakby wbrew sobie, Roger ruszył ku nim. Stanął po prawej stronie Jamiego, bez świadomej myśli, i teŜ skupił uwagę na leŜącym męŜczyźnie. Brown miał oczy zamknięte, ale nie spał. Twarz była posiniaczona i nabrzmiała, pokryta plamami gorączki, ale zniekształcone rysy wyraźnie zdradzały z trudem ukrywane przeraŜenie. W pełni uzasadnione, jak sądził Roger. Jedyny, który ocalał z nocnej walki, Ŝył tylko dlatego, Ŝe Arch Bug w ostatniej chwili powstrzymał rękę młodego Iana Murraya, gdy ten chciał rozłupać Brownowi czaszkę tomahawkiem. Kierowały nim nie wątpliwości, czy naleŜy zabijać rannego, lecz zimne wyrachowanie. – Twój wuj będzie miał do niego kilka pytań – wyjaśnił, przyglądając się Brownowi spod zmruŜonych powiek. – Musi Ŝyć, by na nie odpowiedzieć. Ian nie odezwał się, wyswobodził ramię z uścisku Archa Buga i zniknął w leśnej ciemności jak dym. Roger pomyślał, Ŝe twarz Jamiego wyraŜa znacznie mniej emocji niŜ jego jeńca; nie udało się z niej niczego odczytać. Człowiek ten wydawał się obojętny jak kamień, ale jakby pulsował czymś nierychłym i nieubłaganym. Wystarczyło stanąć u jego boku, by poczuć przeraŜenie. – Co powiesz, przyjacielu? – przemówił Fraser, zwracając się do Archa, który stał po drugiej stronie noszy, siwowłosy i powalany krwią. – MoŜna go zabrać czy umrze podczas podróŜy? Bug nachylił się i utkwił beznamiętny wzrok w leŜącym. – PrzeŜyje. Twarz ma czerwoną, nie białą, i jest przytomny. Mamy go zabrać czy chcesz go od razu przepytać? Maska na chwilę się uniosła i Roger, który obserwował twarz Jamiego, dostrzegł w jego oczach to, co zamierza zrobić. Gdyby i Lionel Brown to zauwaŜył, zerwałby się z noszy, nawet ze złamaną nogą. Ale on miał oczy wciąŜ zamknięte, zresztą Jamie i Arch rozmawiali po gaelicku, więc i tak niczego nie rozumiał.

Nie odpowiedziawszy na pytanie Archa, Jamie ukląkł i połoŜył dłoń na piersi Browna. Roger widział oszalały puls na szyi rannego, jego oddech, płytki i pospieszny. Pod zaciśniętymi powiekami widać było poruszające się gałki oczne. Jamie, jak się zdawało, stał nieruchomo przez długą chwilę, która dla Browna musiała być wiecznością. Potem z jego ust dobył się cichy dźwięk – moŜe pogardliwy śmiech, a moŜe pełne odrazy parsknięcie. Wstał z klęczek. – Zabierzemy go. Dopilnuj więc, Ŝeby przeŜył – powiedział po angielsku. – Na razie. Przez całą drogę do Rigde Brown udawał susła, choć niejeden z ludzi Jamiego snuł w jego obecności krwawe spekulacje co do dalszego losu jeńca. U kresu podróŜy Roger pomógł go odwiązać z indiańskich noszy przytroczonych do konia. Odzienie i szmaty na ranach przesiąknięte były potem, a smród strachu wydawał się niemal namacalny. Claire ruszyła w stronę rannego, ale połoŜył jej rękę na ramieniu, powstrzymując ją. Roger nie słyszał, co Fraser jej szepnął, ale skinęła głową i weszła z nim do wielkiego domu. Chwilę później pojawiła się pani Bug, dziwnie milcząca, i zajęła się Lionelem Brownem. Murdina Bug nie była skryta jak Jamie albo stary Arch; jej myśli uwidaczniały się w bezkrwistej linii ust i groźnie zmarszczonym czole. Lecz Lionel Brown przyjął wodę z jej rąk i patrzył na nią jak na światło swego ocalenia. Roger pomyślał, Ŝe z przyjemnością by go zabiła, jak karaluchy, które tępiła bezlitośnie w swojej kuchni. Ale Jamie chciał zachować go przy Ŝyciu, więc tak musiało być. Na razie. Jakiś hałas przy drzwiach wyrwał Rogera z zamyślenia. Brianna! Okazało się jednak, Ŝe to nie ona. Gdy stanął na progu, przekonał się, Ŝe to tylko stukot szarpanych wiatrem gałązek i Ŝołędzi. Spojrzał w głąb ciemnej ścieŜki, mając nadzieję, Ŝe ją zobaczy, ale nie dostrzegł nawet śladu Ŝony. Oczywiście, powiedział sobie, Claire jej potrzebuje. Ja teŜ. Stłumił tę myśl, ale nadal stał przy drzwiach, patrząc w dal, podczas gdy w uszach świstał mu wiatr. Poszła do wielkiego domu od razu, gdy się tylko zjawił i oznajmił, Ŝe matka jest bezpieczna. Nie powiedział nic więcej, ale nie musiał – miał krew na ubraniu; upewniwszy się szybko, Ŝe nie jest ranny, wypadła z domu. Zamknął starannie drzwi, a potem sprawdził, czy przeciąg nie obudził Jemmy'ego. Odczuł nagłą potrzebę, by wziąć chłopca w ramiona, i wbrew zakorzenionemu przekonaniu, Ŝe nie naleŜy zakłócać dziecięcego snu, wyjął go z

łóŜka; nie mógł sobie tego odmówić. Jem był cięŜki i nieprzytomny. Poruszył się, uniósł głowę i zamrugał. Niebieskie oczy były szkliste od snu. – Dobrze, dobrze – wyszeptał Roger, klepiąc małego po plecach. – Tata jest przy tobie. Jem westchnął głośno i opuścił główkę na ramię ojca z siłą kuli armatniej. Wydawało się, Ŝe otrzeźwiał na chwilę, ale potem wsunął sobie kciuk w usta i zapadł w ten dziwny stan odrętwienia, charakterystyczny dla śpiących dzieci. Przylgnął do Rogera całym ciałem, tak ufnie, jakby nie potrzebował doczesnej powłoki – tata był przy nim. Roger zamknął oczy, czując napływające łzy, i przycisnął usta do ciepłej miękkości chłopięcych włosów. Blask ognia malował pod jego powiekami czarne i czerwone cienie, patrząc w nie, zdołał powstrzymać łzy. NiewaŜne, co w nich zobaczył. Miał własną kolekcję posępnych chwil, mógł jednak myśleć o nich nieporuszony – na razie. Poruszała go śpiąca ufność w jego ramionach i echo własnych wypowiedzianych szeptem słów. Czy było to wspomnienie? A moŜe tylko Ŝyczenie – Ŝal, Ŝe nie został kiedyś obudzony, by znów zasnąć w silnych ramionach, słysząc: „Tata jest z tobą". Zaczął oddychać głęboko i powoli, tak jak Jem, by się uspokoić. Nie powinien płakać, nawet jeŜeli nikt nie widział i nie mógł się zmartwić. ' Kiedy odstąpili od noszy Browna, Jamie spojrzał na niego pytająco. – Nie sądzisz chyba, Ŝe chodzi mi tylko o siebie – powiedział cicho. Jego spojrzenie powędrowało ku przerwie w zaroślach, gdzie zniknęła Claire; zmruŜył oczy, jakby nie mógł tam patrzeć, ale jednocześnie nie był w stanie odwrócić wzroku. – Chodzi mi o nią – powiedział tak cicho, Ŝe Roger ledwie go usłyszał: – Myślisz, Ŝe ona... miałaby wątpliwości? Gdyby do tego doszło. Roger odetchnął głęboko zapachem synowskich włosów. Miał nadzieję, Ŝe powiedział słusznie, tam, pośród drzew. – Nie wiem. Ale co do ciebie – gdyby miały być wątpliwości – powiem ci, weź to na siebie. Wiedział, Ŝe jeśli Jamie przychyli się do tej rady, to Bree niedługo powinna być w domu. *** – Wszystko w porządku – oznajmiłam stanowczo. – Najzupełniej w porządku.

Bree przyjrzała mi się z uwagą. – Pewnie – odrzekła. – Wyglądasz, jakby cię przejechała lokomotywa. Dwie lokomotywy. – Tak – przyznałam i dotknęłam ostroŜnie wargi. – No cóŜ. Tak. Ale poza tym... – Jesteś głodna? Usiądź, mamo, zrobię ci herbaty, a potem moŜe byś coś zjadła. Nie byłam głodna, nie chciałam herbaty, nie miałam teŜ ochoty siedzieć – po długim dniu spędzonym w siodle. Ale Brianna juŜ zdejmowała czajnik z półki nad kredensem, a ja nie bardzo wiedziałam, jak ją powstrzymać. Nagle jakby zabrakło mi słów. Zwróciłam się bezradnie do Jamiego. On jakoś odgadywał moje uczucia, choć niewiele mógł wyczytać z mojej twarzy. Podszedł jednak do Brianny i wziął od niej czajnik, mówiąc coś tak cicho, Ŝe nie zrozumiałam. Spojrzała na niego zdziwiona, potem na mnie i znów na niego, marszcząc brwi. Podeszła do mnie i zajrzała mi w oczy. – Kąpiel – spytała cicho. – Szampon? – O, tak – odparłam z ulgą. – Proszę. W końcu usiadłam i pozwoliłam, by umyła mi gąbką dłonie i stopy, a potem włosy w misce z ciepłą wodą przyniesioną z kotła nad paleniskiem. Robiła to spokojnie, nucąc pod nosem, a ja zaczęłam się odpręŜać pod uspokajającym dotykiem jej długich, mocnych palców. Przespałam – skrajnie wyczerpana – część drogi, wsparta na piersi Jamiego. Nie da się jednak porządnie odpocząć w siodle i teraz zauwaŜyłam, Ŝe jestem bliska zaśnięcia; dostrzegałam jakby z daleka, Ŝe woda przybiera brudny, czerwony kolor i Ŝe jest pełna piasku i resztek liści. Przebrałam się w czystą koszulę; dotyk starego, spranego płótna, chłodny i gładki, sprawiał mi czystą przyjemność. Bree nuciła pod nosem. Co to było?... Mister Tambourine Man – pomyślałam. Jedna z tych uroczych, głupiutkich piosenek lat sześć... Tysiąc dziewięćset sześćdziesiąt osiem... Sapnęłam, a dłonie Bree ujęły mocno moją głowę. – Co ci jest, mamo? Dotknęłam cię gdzieś... – Nie, nie, wszystko w porządku – odparłam, spoglądając w wiry brudu i krwi. Wzięłam głęboki oddech, serce waliło mi jak młotem. – Najzupełniej w porządku. Tylko... zdrzemnęłam się. To nic. Parsknęła. Cofnęła ręce i poszła z dzbanem po wodę do spłukania włosów, a ja trzymając się mocno krawędzi stołu, starałam się opanować drŜenie.

„Zachowujesz się, jakbyś nie bała się męŜczyzn... Powinnaś okazywać więcej lęku". Ironiczne echo tych słów dotarło do mnie, czysto i wyraźnie, wraz z zarysem głowy młodego człowieka, lwiej grzywy oświetlonej blaskiem ognia. Nie mogłam dokładnie przypomnieć sobie jego twarzy – ale na pewno rozpoznałabym te włosy. Wtedy, juŜ po wszystkim, Jamie wziął mnie za rękę i zaprowadził pod drzewa na polanę. Ognisko zostało rozrzucone podczas walki; wokół widać było poczerniałe kamienie i gdzieniegdzie łaty spalonej, spłaszczonej trawy – między ciałami. Prowadził mnie powoli od jednego do drugiego. Zatrzymał się przy ostatnim i spytał cicho: „Widzisz, Ŝe wszyscy są martwi?". Widziałam i rozumiałam, dlaczego mi to pokazał – Ŝebym nie musiała obawiać się ich powrotu czy zemsty. Nie przyszło mi jednak do głowy policzyć ich ani przyjrzeć się dokładniej ich twarzom. Nawet gdybym wiedziała, ilu tam leŜało... Znów poczułam dreszcz, a Bree owinęła mi ramiona ciepłym ręcznikiem, mrucząc jakieś słowa, których nie słyszałam, zajęta natłokiem pytań we własnej głowie. Czy Donner był pośród zabitych? Czy teŜ posłuchał mnie, kiedy mu mówiłam, Ŝeby nie był głupi i uciekał. Ale nie wyglądał na mądrego. Raczej na tchórza. Ciepła woda spływała mi wokół uszu, tłumiąc głosy Jamiego i Brianny nad głową. Uchwyciłam tylko słowo czy dwa, ale kiedy znów się wyprostowałam i przycisnęłam ręcznik do włosów, Brianna ruszyła niechętnie po swoją pelerynę wiszącą na kołku koło drzwi. – Na pewno nic ci nie jest, mamo? – spytała z troską w głosie. – Dziękuję, kochanie; to było wspaniałe – powiedziałam z niekłamaną szczerością i dodałam, juŜ z mniejszym przekonaniem: – Chcę tylko spać. WciąŜ byłam potwornie zmęczona, ale teraz całkowicie przytomna. Chciałam... No cóŜ, nie bardzo wiedziałam, czego właściwie chcę, ale niewątpliwie pragnęłam uwolnić się od troskliwego towarzystwa. Widziałam teŜ przez chwilę Rogera, ubrudzonego krwią, bladego i słaniającego się ze zmęczenia; nie ja jedna byłam ofiarą niedawnych wydarzeń. – Idź do domu, dziewczyno – powiedział miękko Jamie. Zdjął pelerynę z kołka i zarzucił jej na ramiona, potem poklepał ją po plecach. – Nakarm swojego męŜczyznę. Weź go do łóŜka i pomódl się za niego. Teraz juŜ zajmę się twoją matką, dobrze? Spojrzenie Bree wędrowało między nami, pełne zatroskania, ale zrobiłam, jak mi się zdawało, uspokajającą minę – kosztowało mnie to sporo wysiłku – a ona po chwili wahania objęła mnie mocno, pocałowała bardzo delikatnie w czoło i wyszła.

Jamie zamknął drzwi i oparł się o nie plecami, trzymając ręce z tyłu. Przywykłam do tej maski, którą przybierał, by ukryć myśli, kiedy coś go trapiło albo złościło; ale teraz nie było maski i wyraz jego twarzy niepokoił mnie ogromnie. – Nie powinieneś się o mnie martwić – zapewniłam go moŜliwie najszczerzej. – Nie mam Ŝadnych traumatycznych doznań czy czegoś w tym rodzaju. – Nie powinienem? – spytał powściągliwie. – Ano... moŜe bym się nie martwił, gdybym wiedział, o czym mówisz. – Och. – Otarłam ostroŜnie twarz i osuszyłam ręcznikiem kark. – To cięŜkie obraŜenia lub głęboki szok. Pochodzi od greckiego chyba słowa „trauma". – Ach tak? Mówisz więc, Ŝe nie jesteś w szoku? ZmruŜył oczy, przypatrując mi się z krytyczną uwagą, z jaką zwykle zastanawiał się nad kupnem szczególnie drogiego Ŝywego inwentarza. – Nic mi nie jest – powiedziałam, cofając się nieznacznie. – Czuję się dobrze. Jestem tylko trochę... roztrzęsiona. Zrobił krok w moją stronę, a ja cofnęłam się gwałtownie, uświadomiwszy sobie, Ŝe przyciskam do piersi ręcznik niczym tarczę. Opuściłam go z wysiłkiem i poczułam, jak na twarz i szyję występuje mi rumieniec. Stał nieruchomo, wciąŜ przypatrując mi się z tą samą uwagą. Potem opuścił wzrok na podłogę między nami. Sprawiał wraŜenie zatopionego w myślach; drgnęły mu dłonie. Raz, drugi. Ledwo zauwaŜalnie. I usłyszałam wyraźnie odgłos pękających kręgów szyjnych Arvina Hodgepile'a. Jamie uniósł gwałtownie głowę, wystraszony, a ja uświadomiłam sobie, Ŝe stoję za krzesłem, przyciskając do ust ręcznik. Moje łokcie poruszały się jak zardzewiałe zawiasy, sztywno i powoli, ale zdołałam opuścić ręce. Usta teŜ miałam zdrętwiałe, ale udało mi się wydobyć z siebie głos. – Tak, jestem trochę roztrzęsiona – powiedziałam bardzo wyraźnie. – Nic mi nie będzie. Nie martw się. Nie chcę, Ŝebyś się martwił. Jego troskliwe, badawcze spojrzenie zamigotało i rozprysło się niczym szyba trafiona kamieniem; zamknął oczy. Przełknął z wysiłkiem i znów je otworzył. – Claire – odezwał się bardzo cicho, a ja miałam wraŜenie, Ŝe w jego oczach ukazały się ostre, postrzępione drobiny. – Ja teŜ zostałem zgwałcony. A ty mi mówisz, Ŝe nie powinienem się o ciebie martwić. – Och, niech to diabli! – Rzuciłam ręcznik na podłogę i od razu tego poŜałowałam. Czułam się naga w samej koszuli i poczułam nienawistne mrowienie na skórze i starając się go pozbyć, zaczęłam z pasją walić się po udach. – Diabli,

diabli, diabli! Nie chcę, Ŝebyś znów o tym myślał. Nie chcę! Nie wiedziałam, Ŝe zdarzyło się coś takiego. Zacisnęłam ręce na oparciu krzesła i wpatrzyłam się w jego oczy, całą mocą pragnąc przejąć te błyszczące drobiny, by go przed nimi osłonić. – Posłuchaj – zwróciłam się do niego, starając się panować nad głosem. – Nie chcę... nie chcę, Ŝebyś przypominał sobie rzeczy, o których lepiej nie pamiętać. Dostrzegłam, Ŝe drgnęły mu kąciki ust. – BoŜe – powiedział zdziwiony. – Myślisz, Ŝe mógłbym o tym zapomnieć? – MoŜe nie – odparłam z rezygnacją i popatrzyłam na niego oczami pełnymi łez. – Ale... och, Jamie, tak bardzo chciałam, Ŝebyś zapomniał! Wyciągnął rękę i bardzo delikatnie dotknął koniuszkiem palca wskazującego mojego palca, zaciśniętego na oparciu krzesła. – Nie przejmuj się – poprosił cicho i cofnął dłoń. – Teraz to nie ma znaczenia. Odpocznij Angliszko. MoŜe zjesz coś? – Nie, nie chcę... nie. Właściwie nie bardzo wiedziałam, czego chcę. Chciałam jednego – zrzucić z siebie skórę, pozbyć się jej i uciec, to zaś nie wydawało się moŜliwe". Odetchnęłam kilka razy głęboko, z nadzieją Ŝe się uspokoję i odzyskam miłe poczucie całkowitego wyczerpania. Czy miałam go spytać o Donnera? Ale o co właściwie? „Czy zabiłeś moŜe człowieka z długimi, zmierzwionymi włosami?". Wszyscy oni wyglądali mniej więcej tak samo. Donner jest – a moŜe raczej był – Indianinem, ale któŜ by to zauwaŜył, w nocy, w ferworze walki? – Co... co z Rogerem? – spytałam z braku innego tematu. – A Ian? Fergus? Spojrzał na mnie zdumiony, jakby zapomniał o ich istnieniu. – Ach, oni? Chłopcy mają się dobrze. Nikt nie został ranny. Mieliśmy szczęście. Zawahał się, potem zbliŜył się do mnie ostroŜnie, nie odrywając wzroku od mojej twarzy. Nie krzyknęłam ani się nie cofnęłam, a on zbliŜył się jeszcze bardziej. Poczułam ciepło jego ciała. Nie odczuwając juŜ lęku, zziębnięta, odpręŜyłam się trochę i nachyliłam ku niemu. Mogłam dostrzec, Ŝe rozluźnił ramiona. Dotknął delikatnie mojej twarzy. Czułam w niej pulsowanie krwi i musiałam walczyć z sobą, by się nie wzdrygnąć. Cofnął rękę, która znieruchomiała tuŜ przy mojej skórze, promieniując ciepłem. – Zagoi się? – spytał i przesunął opuszkami palców po rozcięciu w lewej brwi,

potem dotknął pokiereszowanego policzka, wreszcie zadrapania na szczęce, gdzie but Harleya Boble'a nie uderzył dość mocno, by złamać mi kark. – Oczywiście. Sam wiesz; widywałeś gorsze rzeczy na polu bitwy – zapewniłam i próbowałam się uśmiechnąć, ale nie chcąc, by otworzyło się skaleczenie w wardze, wydęłam tylko usta jak ryba, co go skłoniło do uśmiechu. – Tak, wiem. – Pochylił nieznacznie głowę. – Chodzi tylko o to, Ŝe... – jego dłoń wciąŜ była blisko mojej twarzy, w oczach krył się pełen troski niepokój. – O BoŜe, mo nighean donn – powiedział cicho. – O Chryste, twoja cudowna twarz. – Nie moŜesz znieść jej widoku? – spytałam, odwracając wzrok. Poczułam ukłucie bólu, ale starałam przekonać samą siebie, Ŝe nie ma to znaczenia. Wiedziałam, Ŝe rany się w końcu zagoją. Dotknął mojej brody delikatnie, ale pewnie i podciągnął ją, zmuszając mnie, bym spojrzała na niego. Zacisnął nieznacznie usta, gdy przesuwał spojrzeniem po mojej poranionej twarzy, oceniając obraŜenia. Jego źrenice w blasku świecy były miękkie i ciemne, kąciki oczu ściągnięte bólem. – Nie – odparł bardzo cicho. – Nie mogę. Serce mi się kraje na jej widok. I czuję taką wściekłość, Ŝe mam ochotę kogoś zabić albo rozszarpać gołymi rękami. Ale klnę się na Boga, który cię stworzył, Angliszko, Ŝe nie mógłbym połoŜyć się z tobą do łóŜka i nie patrzeć w twoją twarz. – PołoŜyć się ze mną? – spytałam tępo. – Co... to znaczy teraz? Cofnął rękę z mojej brody, ale przyglądał mi się bez zmruŜenia powiek. – No... tak. Owszem. Gdybym nie miała tak opuchniętej szczęki, otworzyłabym ze zdumienia usta. – Och... dlaczego? – Dlaczego? – powtórzył. Spuścił wzrok, charakterystycznie wzruszając ramionami, jak zawsze gdy był zakłopotany lub zaskoczony. – Ja... no... wydaje się, Ŝe tak trzeba. – Trzeba? UwaŜasz, Ŝe to tak, jakbym spadła z konia? I Ŝe od razu powinnam wskoczyć na siodło? Poderwał gwałtownym ruchem głowę i posłał mi gniewne spojrzenie. – Nie – odparł przez zaciśnięte zęby. Przełknął z wysiłkiem, starając się zapanować nad uczuciami. – Jesteś więc... mocno pokiereszowana? Gapiłam się na niego, o ile pozwalały mi na to opuchnięte powieki. – Czy to jakiś Ŝart... och – powiedziałam, gdy w końcu dotarło do mnie, o co mu chodzi. Poczułam na twarzy uderzenie gorąca i pulsowanie ran. Wzięłam głęboki oddech, by mówić wyraźnie. – Zostałam stłuczona na krwawą miazgę,

Jamie, i wykorzystana w odraŜający sposób. Ale tylko jeden... tylko jeden, który naprawdę... On... nie był brutalny. – Przełknęłam, ale twarda gruda w gardle nie ustąpiła. Miałam rozmazany wzrok i nie widziałam dokładnie jego twarzy, więc spojrzałam w inną stronę i zamrugałam. – Nie – powiedziałam głośniej, niŜ zamierzałam. – Nie jestem... pokiereszowana. Powiedział coś cicho po gaelicku, krótko i dosadnie, i odsunął się gwałtownym ruchem od stołu, przewracając z głośnym hukiem taboret. Kopnął go. Potem jeszcze raz, i jeszcze, i zaczął go deptać z taką zajadłością, Ŝe po całej kuchni fruwały kawałki drewna. Jeden odbił się z brzękiem od pojemnika na Ŝywność. Siedziałam nieruchomo, zbyt zszokowana i zdrętwiała, by odczuwać ból. Czy powinnam była mu powiedzieć? – zastanawiałam się. Ale on i tak wiedział, to nie ulegało wątpliwości. Spytał, gdy tylko mnie odnalazł. „Ilu?" – A potem powiedział: „Zabijcie ich wszystkich". Z drugiej strony... wiedzieć coś, to jedno, ale znać szczegóły, to coś innego. Zdawałam sobie z tego sprawę i patrzyłam z niejasnym poczuciem pełnego winy smutku, jak kopie wściekle połupane kawałki stołka, po czym rzuca się w stronę okna. Było przysłonięte okiennicami, ale stanął przed nim plecami do mnie, zaciskając dłonie na parapecie i poruszając niespokojnie ramionami. Płakał czy mi się wydawało? Wiatr się wzmagał, od zachodu nadciągała nawałnica. Drewniane deski okiennic łomotały, a stłumiony nocą ogień prychał sadzą, gdy przez komin wpadał strumień powietrza. Po chwili podmuch zamarł i nic nie było słychać prócz cichego strzelania głowni w palenisku. – Przepraszam – powiedziałam w końcu słabym głosem. Jamie obrócił się na pięcie i spojrzał na mnie z gniewem. Miał mokre policzki. – Nie waŜ się przepraszać! – ryknął. – Nie zniosę tego, rozumiesz? – Dopadł jednym krokiem stołu i walnął weń pięścią tak mocno, Ŝe przewrócił miseczkę z solą. – Nie przepraszaj! Zamknęłam odruchowo oczy, ale po chwili zmusiłam się, by je otworzyć. – Dobrze – odrzekłam. Znów czułam się strasznie, strasznie zmęczona i bliska płaczu. – Nie będę. Zapadła pełna napięcia cisza. Słyszałam, jak w sadzie za domem wiatr zrzuca kasztany na ziemię. Najpierw spadł jeden, potem drugi i następny, deszcz stłumionych, cichych uderzeń. Jamie westchnął przeciągle i otarł twarz rękawem. Wbiłam łokcie w stół i oparłam na dłoniach głowę, która wydała mi się nagle zbyt cięŜka.

– Powiedziałeś, Ŝe tak trzeba – oznajmiłam spokojnie, wpatrzona w blat. – Co przez to rozumiałeś? – Nie przyszło ci do głowy, Ŝe moŜesz być w ciąŜy? – Znów panował nad sobą i powiedział to tak spokojnie, jakby pytał mnie, czy zamierzam podać bekon i owsiankę. PrzeraŜona, podniosłam na niego wzrok. – Nie jestem – zapewniłam, ale moje dłonie powędrowały bezwiednie do brzucha. – Nie jestem – powtórzyłam bardziej zdecydowanie. – To niemoŜliwe. To było moŜliwe, choć mało prawdopodobne. Prawdopodobieństwo wydawało się bardzo niewielkie, ale istniało. Zazwyczaj stosowałam jakąś formę antykoncepcji, Ŝeby mieć pewność – ale oczywiście... – Nie jestem – powtórzyłam. – Wiedziałabym. Popatrzył tylko na mnie, unosząc brwi. Nie wiedziałabym; nie tak szybko. Tak szybko... właśnie... na tyle szybko, Ŝe gdybym zaszła w ciąŜę... nie byłoby pewności, kto... Dobrodziejstwo niepewności; oto co mi oferował – i sobie. Gdzieś w głębi łona poczułam głęboki wstrząs, który natychmiast rozszedł się po całym ciele, wywołując pomimo ciepła w izbie gęsią skórkę. „Martha", wyszeptał tamten męŜczyzna, przygniatając mnie swoim cięŜarem do zasłanej liśćmi ziemi. – Niech to diabli – powiedziałam bardzo cicho i połoŜyłam dłonie płasko na stole, próbując myśleć. „Martha". I jego stęchła woń, mięsisty napór wilgotnych nagich ud, szorstki dotyk włosów... – Nie! – Z odrazy zacisnęłam nogi i pośladki, tak Ŝe przesunęłam się na ławie. – MoŜesz być... – zaczął z uporem Jamie. – Nie jestem – powtórzyłam równie uparcie. – Ale nawet jeśli... nie moŜesz, Jamie. – Spojrzał na mnie, a ja dostrzegłam cień lęku w jego oczach. Doznałam wstrząsu, zrozumiawszy, Ŝe tego teŜ się obawiał. Albo jedno, albo drugie. – To znaczy... nie moŜemy – dodałam szybko. – Jestem niemal pewna, Ŝe nie zaszłam w ciąŜę, ale nie jestem pewna, Ŝe nie złapałam jakiejś paskudnej choroby. – Nie pomyślałam o tym aŜ do tej chwili; znów poczułam na skórze gęsią skórkę. CiąŜa była mało prawdopodobna; rzeŜączka czy syfilis – wprost przeciwnie. – Nie... nie moŜemy. Dopóki nie zaaplikuję sobie kilka razy penicyliny – rzuciłam, wstając. Na korytarzu było ciemno, a w gabinecie nie płonął ogień, ale to mnie nie

powstrzymało. Otworzyłam gwałtownym ruchem drzwiczki kredensu i zaczęłam szukać gorączkowo. Nad moim ramieniem pojawiło się światło, dobywając z mroku rząd połyskliwych butelek. Jamie zapalił knot i przyszedł za mną. – Co robisz, Angliszko? – Penicylina – wyjaśniłam, chwytając jedną z butelek i skórzany mieszek ze strzykawkami z zębów jadowych węŜa. – Teraz? – Tak, do diabła, teraz! Zapal świecę, dobrze? Zrobił to; światło zadrgało i zamieniło się po chwili w kulę ciepłej Ŝółci, odbijając się od skórzanych pokrowców ze strzykawkami. Na szczęście miałam pod ręką sporą dawkę penicyliny. Płyn w butelce był róŜowy; liczne kolonie Penicillium z tej próbki dojrzewały w zwietrzałym winie. – Jesteś pewna, Ŝe to podziała? – spytał Jamie cicho. – Nie – odparłam. – Ale to wszystko, co mam. Myśl o krętkach rozmnaŜających się bezgłośnie w moim organizmie w kaŜdej sekundzie wprawiała moją dłoń w drŜenie. Zdusiłam lęk, Ŝe penicylina moŜe mieć jakiś defekt. Działała cuda w wielu sztucznie wywołanych infekcjach. Nie było powodu, dla którego... – Ja to zrobię, Angliszko. – Jamie wyjął mi z dłoni strzykawkę; palce miałam niezgrabne i niespokojne. Jego były pewne, twarz w blasku świecy opanowana, kiedy napełniał strzykawkę. – Najpierw zrób mnie – oznajmił. – Co... tobie? PrzecieŜ ty nie potrzebujesz... chciałam powiedzieć, nienawidzisz zastrzyków – dokończyłam niepewnie. Chrząknął tylko i popatrzył na mnie. – Posłuchaj, Angliszko. Jeśli mam sobie poradzić z własnymi lękami i z twoimi – a zrobię to – to nie będę się chyba bał ukłucia, co? Zrób to! – Odwrócił się do mnie tyłem i pochylił, wsparty łokciem o stół, po czym podciągnął kilt, obnaŜając umięśniony pośladek. Nie bardzo wiedziałam, czy mam się śmiać, czy płakać. Mogłabym się z nim dalej spierać, ale widząc, jak stoi z gołym tyłkiem, uparty niczym osioł, zrozumiałam daremność wszelkiej argumentacji. JuŜ się zdecydował, a więc oboje zamierzaliśmy ponosić wszelkie konsekwencje. Odczuwając nagły i dziwny spokój, wzięłam od niego strzykawkę i nacisnęłam delikatnie, by usunąć z niej bańki powietrza. – Przesuń się w takim razie – trąciłam go szorstko. – Rozluźnij się, nie chcę

złamać igły. Wciągnął powietrze z głośnym sykiem; igła była gruba i z powodu alkoholu ukłucie bolało porządnie, o czym sama się przekonałam, kiedy minutę później zrobiłam sobie zastrzyk. – Au! Och, Chryste Panie! – wykrzyknęłam przez zaciśnięte zęby, wyciągając igłę z uda. – Ale boli! Jamie uśmiechnął się do mnie krzywo, wciąŜ rozcierając sobie pośladek. – Ano rzeczywiście. Wszystko inne nie będzie chyba gorsze od tego. Wszystko inne. Ogarnęła mnie nagła czczość i poczułam zawrót głowy, jakbym nie miała nic w ustach od tygodnia. – Jesteś... jesteś pewien? – spytałam, odkładając strzykawkę. – Nie, nie jestem. – Wziął głęboki oddech i popatrzył na mnie; jego twarz w migotliwym blasku świecy była pełna wątpliwości. – Ale chcę spróbować. Muszę. Przygładziłam materiał koszuli na pokłutym udzie, nie spuszczając z niego wzroku. JuŜ dawno zrzucił tę swoją maskę; widziałam wyraźnie niepewność, gniew, strach, które uwidaczniały się w jego zdecydowanych rysach. Przyszło mi do głowy, Ŝe przynajmniej teraz moja twarz, pokryta zasłoną sińców, jest bardziej nieodgadniona niŜ jego. Coś miękkiego otarło mi się o nogi z cichym westchnieniem; spojrzałam w dół i zobaczyłam, Ŝe Adso, kierowany niewątpliwie współczuciem, przyniósł mi martwą nornicę. Chciałam się uśmiechnąć, ale poczułam, jak piecze mnie warga; spojrzałam na Jamiego i mimo wszystko się uśmiechnęłam. Na moim języku pojawił się smak krwi, ciepłej i metalicznej. – No cóŜ... zawsze, kiedy cię potrzebowałam, wznosiłeś się na szczyty, myślę więc, Ŝe i tym razem... Przez chwilę spoglądał na mnie, nie rozumiejąc kiepskiej aluzji, a gdy do niego dotarła, krew napłynęła mu do twarzy. Wargi mu drgały, jakby nie mógł się zdecydować, czy się roześmiać. Odwrócił się, a ja pomyślałam, Ŝe chciał ukryć wyraz twarzy, ale on szukał czegoś w kredensie. Znalazł, trzymał w ręku butelkę mojego najlepszego muskata. Trunek połyskiwał ciemno. Przycisnął butelkę łokciem do boku i sięgnął po drugą. – Ano owszem – oświadczył, wyciągając ku mnie rękę. – Ale jeśli myślisz, Ŝe któreś z nas przejdzie przez to na trzeźwo, to się mylisz, Angliszko. ***

Powiew wiatru od strony otwartych drzwi wyrwał Rogera z niespokojnego snu. Zapadł w drzemkę na kanapie, opierając stopy o podłogę i czując na piersi ciepły cięŜar Jemmy'ego. Uniósł gwałtownie głowę, zdezorientowany, kiedy Brianna pochyliła się nad nim, by wziąć syna w ramiona. – Pada? – spytał, wyczuwając na jej pelerynie lekką woń wilgoci i ozonu. Wyprostował się i otarł twarz dłonią, by się rozbudzić. Na brodzie i policzkach miał szczecinę kilkudniowego zarostu. – Nie, ale będzie padać. PołoŜyła Jemmy'ego do łóŜeczka, przykryła go i powiesiła pelerynę na kołku, a potem znów podeszła do Rogera. Pachniała nocą, jej dłoń na jego rozpalonym policzku wydawała się chłodna. Objął ją w talii ramieniem i przytulił do niej głowę, wzdychając. Byłby szczęśliwy, gdyby mógł tak pozostać na zawsze – albo przynajmniej przez następną godzinę czy dwie. Głaskała go delikatnie po głowie, potem się jednak odsunęła i nachyliła nad paleniskiem, by przypalić świecę. – Musisz być wygłodzony. Mam ci coś przygotować? – Nie. To znaczy... tak, proszę. Kiedy otrzeźwiał do końca, uświadomił sobie, Ŝe rzeczywiście jest głodny. Po porannym wypoczynku nad strumieniem nie zatrzymywali się juŜ więcej, gdyŜ Jamie chciał jak najszybciej dotrzeć do domu. Nie mógł sobie przypomnieć, kiedy jadł po raz ostatni, ale aŜ do tej chwili nie odczuwał głodu. Rzucił się łapczywie na chleb, masło i dŜem, które mu przyniosła. Jadł w skupieniu i dopiero po kilkunastu minutach zdobył się na to, by spytać, przełykając ostatni kęs, maślany i słodki: – Jak twoja matka? – W porządku – odparła, naśladując doskonale beznamiętny angielski akcent Claire. – Najzupełniej w porządku. – Skrzywiła się, a on wybuchnął cichym śmiechem, zerkając odruchowo w stronę łóŜeczka Jemmy'ego. – Naprawdę? – A ty jak myślisz? – Nie wydaje mi się, by powiedziała ci prawdę. Nie chce, Ŝebyś się martwiła. Wydała nieprzyjemny, gardłowy dźwięk i odwróciła się do niego plecami, unosząc znad karku długi welon włosów. – RozwiąŜesz mi wstąŜki? – Jakbym słyszał twojego ojca, kiedy tak chrząkasz – tyle Ŝe ty robisz to

bardziej piskliwie. Ćwiczyłaś? – Wstał i rozwiązał wstąŜki gorsetu. Potem, odruchowo, wsunął dłonie pod materiał i oparł je o ciepłe wzgórki jej bioder. – Co dzień. A ty? – Oparła się o niego, a on uniósł dłonie i objął jej piersi. – Nie – wyznał. – To boli. Claire sugerowała, by próbował śpiewać, raz wyŜej, raz niŜej, dzięki czemu zdołałby rozluźnić trochę struny głosowe i odzyskać dawne brzmienie. – Tchórz – powiedziała, ale głos miała niemal tak miękki jak włosy, które muskały mu policzek. – Tak, prawda – odrzekł równie cicho. Bolało, ale nie to stanowiło trudność. Czuł echo dawnego głosu – jego swobodę i moc – a potem słyszał surowe dźwięki, które z takim trudem dobywały mu się z krtani – skrzeczenia, pomruki i piski. Jak świnia dławiąca się wroną – pomyślał lekcewaŜąco. – To tamci byli tchórzami. – Bree mówiła cicho, ale w jej głosie pojawiła się stalowa nuta. Poczuł, jak tęŜeje mu w ramionach. – Jej twarz... jej biedna twarz. Jak mogli? Jak ktokolwiek mógłby tak postąpić? Ujrzał niespodziewanie Claire, nagą przy sadzawce, milczącą jak skała, ze struŜkami krwi na piersiach. Drgnął gwałtownie i niemal cofnął dłonie. – Co się stało? – spytała Brianna wystraszona. – O co chodzi? – Nic, nic. – Wysunął dłonie spod jej koszuli. – Ja... ee... Jest trochę mleka? Spojrzała na niego ze zdziwieniem, ale poszła do przybudówki i przyniosła dzbanek mleka. Wypił łapczywie, świadomy, Ŝe obserwuje go czujnie jak kot, przebierając się w koszulę nocną. Usiadła na łóŜku i zaczęła rozczesywać włosy, by zapleść warkocz przed snem. Wyciągnął odruchowo rękę i wziął od niej szczotkę. Bez słowa przesunął dłonią po jej włosach i odsunął je z twarzy. – Jesteś piękna – wyszeptał i znów poczuł napływające do oczu łzy. – Ty teŜ. – Uniosła dłonie do jego ramion i nakłoniła powoli, by ukląkł przed nią. Zajrzała mu badawczo w twarz – starał się za wszelką cenę – odwrócić wzrok. Uśmiechnęła się leciutko i rozwiązała przepaskę, która podtrzymywała mu włosy. Opadły mu na ramiona zakurzoną czarną plątaniną, która rozsiewała woń spalenizny, zastarzałego potu i koni. Wzięła swoją szczotkę i nie zwaŜając na protesty, zmusiła go, by złoŜył głowę na jej kolanach, po czym zaczęła wyjmować mu z włosów igły sosnowe i resztki chwastów, powoli rozczesując splątane kosmyki. ZniŜał głowę coraz bardziej i wreszcie zauwaŜył, Ŝe przyciska czoło do jej kolan i wdycha jej zapach. Przypomniał sobie średniowieczne malowidła, klęczących grzeszników, głowy

pochylone w chwili spowiedzi i wyrzutów sumienia. Prezbiterianie, inaczej niŜ katolicy, nie spowiadali się na kolanach. W ciemności, tak jak teraz – anonimowo. – Nie spytałaś mnie, co się wydarzyło – wyszeptał w końcu w mrok okrywający jej uda. – Ojciec ci powiedział? Usłyszał, jak wzdycha głęboko, ale głos miała spokojny. – Nie. Milczała; w izbie panowała cisza, słychać było tylko szelest jej szczotki w jego włosach i narastający świst wiatru na dworze. Jak postąpi Jamie? – pomyślał nagle Roger. Czy naprawdę to zrobi? Cofnął się lękliwie, niezdolny do rozwaŜania tej myśli. Ujrzał w wyobraźni Claire wynurzającą się z brzasku, o twarzy zakrytej maską opuchlizny. WciąŜ była sobą, ale wydawała się odległa jak jakaś planeta na orbicie, która oddala się ku granicom przestrzeni kosmicznej – i która być moŜe kiedyś znów się pojawi. Na Ŝyczenie Jamiego pochylającą się nad zabitymi, by sama mogła poznać cenę swego honoru. To nie prawdopodobieństwo ciąŜy, pomyślał nagle. To strach – ale nie przed tym. To strach Jamiego, Ŝe ją straci – Ŝe ona odejdzie, zniknie w mrocznej i oddalonej od świata przestrzeni, jeśli on w jakiś sposób jej ze sobą nie zwiąŜe, nie zatrzyma przy sobie. Chryste, cóŜ to jednak za ryzyko – Ŝyć z kobietą tak brutalnie potraktowaną, naraŜoną na taki szok. Czy mógł go jednak nie podjąć? Brianna odłoŜyła szczotkę, choć wciąŜ głaskała go delikatnie po głowie. AŜ za dobrze znał ten strach – pamiętał, jaka przepaść kiedyś rozwarła się między nimi i jakiej odwagi wymagało jej przekroczenie. Od obojga. MoŜe był tchórzem – ale nie takim. – Brianno – powiedział i poczuł w gardle grudę, bliznę po sznurze. Dosłyszała pragnienie w jego głosie i spojrzała na niego, kiedy uniósł głowę; wyciągnęła dłoń ku jego twarzy, a on ujął ja mocno, przyciskając do policzka, ocierając się o nią. Po chwili powtórzył: – Brianno. – Tak? Co takiego? – Mówiła cicho, by nie zbudzić dziecka, ale w jej głosie wyczuwało się Ŝarliwość. – Brianno, wysłuchasz mnie? – Wiesz, Ŝe tak. Co chcesz mi powiedzieć? – Jej ciało przywierało do niego, pragnąc obdarzyć go czułością, a on tak bardzo jej potrzebował, Ŝe był gotów połoŜyć się na chodniku przed paleniskiem i ukryć twarz między jej piersiami – ale jeszcze nie teraz. – Tylko... wysłuchaj tego, co muszę ci powiedzieć. A potem – błagam na Boga

– powiedz mi, Ŝe postąpiłem słusznie. Powiedz mi, Ŝe wciąŜ mnie kochasz – miał na myśli. – Nie musisz mi nic mówić – wyszeptała. Oczy miała ciemne i łagodne, pełne bezbrzeŜnego wybaczenia, na które jeszcze nie zasłuŜył. I gdzieś w ich głębi ujrzał inne oczy, wpatrzone w niego z pijackim zdumieniem, przeradzające się w otchłań strachu, gdy uniósł rękę, by zadać śmiertelny cios. – Owszem, muszę – oznajmił cicho. – Zgaś świecę, dobrze? *** Nie w kuchni, zasłanej szczątkami emocjonalnymi. Nie w gabinecie, pełnym zbyt wyrazistych wspomnień. Jamie zawahał się, ale potem wskazał głową schody, unosząc brew. Przytaknęłam i ruszyłam za nim do naszej sypialni. Wydawała się jednocześnie znajoma i obca, jak miejsca długo nieodwiedzanie. Pachniała teŜ dziwnie – moŜe to mój pokiereszowany nos tak odbierał, a moŜe tylko wyobraŜałam sobie tę woń – zimną i jakby zastarzałą, choć wszystko było zamiecione i odkurzone. Jamie pogrzebał w palenisku i w górę wystrzelił ogień, rzucając jasne pasma światła na drewniane ściany; zapach dymu i gorącej Ŝywicy wzmagał wraŜenie pustki w tym pokoju. śadne z nas nie spojrzało na łóŜko. Zapalił świecznik przy stojaku na miskę, potem ustawił dwa taborety koło okna i otworzył okiennice na niespokojną noc. Przyniósł dwa cynowe kubki; napełnił je i postawił na szerokim parapecie razem z butelkami. WciąŜ tkwiłam na progu, obserwując jego przygotowania w jakimś dziwnym nastroju. Doznawałam niezwykłej sprzeczności uczuć. Z jednej strony zdawało mi się, jakby Jamie był kimś absolutnie obcym. Nie mogłam sobie wyobrazić, a cóŜ dopiero przypomnieć, owej swobody, z jaką niegdyś go dotykałam. Jego ciało nie stanowiło juŜ naturalnego przedłuŜenia mnie samej, ale coś nieznajomego, nieprzystępnego. Jednocześnie przepływały przeze mnie budzące lęk fale poŜądania. Pojawiały się nagle, bez Ŝadnej zapowiedzi, przez cały dzień i nie przypominały Ŝadnego wzbierającego powoli ognia poŜądania ani nagłej iskry erotycznej pasji, ani nawet cyklicznego instynktowego pragnienia spółkowania, jakie nawiedza łono i przynaleŜy wyłącznie do ciała. To, co odczuwałam w tej chwili, przeraŜało mnie. Pochylił się, by dorzucić do ognia, a ja niemal się zachwiałam, gdyŜ cała krew

odpłynęła mi z głowy. Światło błyszczało na włosach pokrywających jego przedramiona, rozjaśniało ciemne wgłębienia twarzy... To owo czyste, bezosobowe wraŜenie nienasyconego apetytu – coś, co mnie opętało, ale nie stanowiło części mnie samej – budziło moją grozę. To strach przed nim, bardziej niŜ wraŜenie wyobcowania, kazał mi unikać dotyku Jamiego. – Dobrze się czujesz, Angliszko? – Dostrzegł wyraz mojej twarzy i postąpił krok naprzód, marszcząc czoło. Powstrzymałam go gestem uniesionej dłoni. – Doskonale – zapewniłam, czując się tak, jakby mi brakowało tchu. Usiadłam pospiesznie i wzięłam kubek, który właśnie napełnił. – Uhm... zdrowie. Spojrzał zdziwiony, ale zajął miejsce naprzeciwko. – Zdrowie – powiedział cicho i stuknął się ze mną; wino w mojej dłoni było cięŜkie i pachniało słodko. Palce miałam zimne, podobnie jak stopy i czubek nosa. To takŜe coś nowego. Za chwilę będę się pewnie dusić z gorąca, zlana potem i zaczerwieniona. Ale na razie było mi zimno i drŜałam w powiewach wilgotnego wiatru od okna. Aromat wina był dostatecznie mocny, by mnie odurzyć, a jego słodycz przyniosła ulgę nerwom i Ŝołądkowi. Wypiłam szybko pierwszy kubek i nalałam sobie drugi, by jak najszybciej odgrodzić się od rzeczywistości choćby cienką zasłoną zapomnienia. Jamie pił wolniej, ale teŜ powtórnie napełnił sobie kubek. Cedrowa skrzynia na pościel, ogrzana, zaczęła emanować znajomym zapachem. Zerkał na mnie czasem, ale się nie odzywał. Milczenie między nami nie było niezręczne, ale z pewnością pełne napięcia. Pomyślałam, Ŝe powinnam coś powiedzieć. Ale co? Sączyłam wino, zastanawiając się. W końcu wyciągnęłam powoli rękę i dotknęłam jego nosa, tam gdzie cienka linia dawno zagojonej rany odcinała się bielą od skóry. – Nigdy mi nie powiedziałeś, jak sobie złamałeś nos? – odezwałam się. – Kto ci go nastawił? – Och, to? Nikt. – Uśmiechnął się, dotykając nieśmiało twarzy. – Miałem szczęście, Ŝe złamanie było proste, bo nawet nie zwróciłem na nie uwagi. – Pewnie nie. Powiedziałeś... – urwałam, przypomniawszy sobie nagle, co naprawdę powiedział. Kiedy odnalazłam go ponownie w tej jego drukarni w Edynburgu; spytałam, kiedy sobie złamał nos, a on odpowiedział: „Jakieś trzy minuty po tym, jak cię ostatnio widziałem, Angliszko". Czyli w przededniu bitwy pod CuUoden – na tym skalistym szkockim wzgórzu, pod kręgiem kamiennych

obelisków. – Przepraszam – dodałam niepewnym głosem. – Pewnie nie chcesz o tym myśleć, prawda? Ścisnął mi mocno dłoń i spojrzał na mnie. – Mogę ci powiedzieć. – Mówił bardzo cicho, ale patrzył mi prosto w oczy. – Opowiedzieć wszystko, co mi kiedykolwiek zrobiono. Jeśli chcesz, jeśli ma ci to pomóc, przeŜyję to jeszcze raz. – O BoŜe, Jamie – powiedziałam cicho. – Nie. Nie muszę wiedzieć; chcę tylko wiedzieć, Ŝe to przeŜyłeś. śe nic ci nie jest. Ale... – zawahałam się. – Czy ja będę mogła opowiedzieć tobie? O tym, co zrobiono mnie – zrozumiał. Odwrócił wzrok, choć trzymał moją dłoń w swoich, pocierając delikatnie posiniaczone kostki. – Musisz? – Tak sądzę. Czasem. Ale nie teraz; nie wcześniej niŜ... zechcesz usłyszeć. – Przełknęłam z wysiłkiem. Potrząsnął nieznacznie głową, ale spojrzał na mnie. – Nie teraz – wyszeptał. – Nie teraz. Cofnęłam dłoń i dopiłam resztkę wina, cierpkiego, ciepłego i przesyconego wonią skórki winogronowej. Teraz było mi przyjemnie ciepło, odczuwałam wdzięczność. – Twój nos – przypomniałam, dolewając sobie. – Powiedz mi. Proszę. Wzruszył lekko ramionami. – Ano dobrze. To byli dwaj angielscy Ŝołnierze, wchodzili ostroŜnie po zboczu. Myślę, Ŝe nie spodziewali się znaleźć tam kogokolwiek, Ŝaden nie miał naładowanego muszkietu, bo inaczej zginąłbym na miejscu. Mówił od niechcenia. Przebiegł mnie dreszcz, ale nie z zimna. – Zobaczyli mnie, rozumiesz, a potem jeden z nich dojrzał ciebie, wysoko w górze. Krzyknął i ruszył za tobą, więc rzuciłem się na niego bez zastanowienia; wbiłem mu sztylet w bok, ale ładownica mu się przesunęła i ostrze utkwiło w skórze... – Uśmiechnął się krzywo. – Kiedy próbowałem wyrwać sztylet i nie dać się zabić, nadbiegł jego towarzysz i rąbnął mnie kolbą muszkietu w twarz. – Kiedy mówił, jego dłoń zwinęła się, chwytając rękojeść wyimaginowanego sztyletu. Drgnęłam, wiedząc teraz doskonale, jak się czuł. Na sam dźwięk jego słów odczułam pulsowanie w nosie. Dotknęłam ostroŜnie jego nasady, po czym dolałam sobie wina. – Jak dałeś im radę? – Odebrałem jednemu muszkiet i zatłukłem nim obu na śmierć. – Mówił cicho,

niemal bezbarwnie, ale wyczuwałam w jego głosie dziwny rezonans, od którego ściskało mnie w Ŝołądku. To było zbyt świeŜe, widok kropel krwi połyskujących w świetle brzasku na jego rękach. I ten ton w głosie – jakby satysfakcji? Nagle ogarnął mnie taki niepokój, Ŝe nie mogłam usiedzieć. Jeszcze przed chwilą byłam tak wyczerpana, Ŝe nie czułam kości; teraz musiałam się ruszyć. Wstałam i oparłam się o parapet. Nadchodziła burza; wiatr dmuchał z nową siłą, porywając moje świeŜo umyte włosy. Gdzieś w dali zamigotała błyskawica. – Przepraszam, Angliszko – powiedział z troską w głosie. – Nie powinienem ci mówić. Martwi cię to? – Martwi? Nie, na pewno nie. Dlaczego spytałam go akurat o nos? Dlaczego teraz, skoro przez ostatnich kilka lat Ŝyłam w nieświadomości i nie przeszkadzało mi to specjalnie? – Więc co cię martwi? – spytał cicho. Martwiło mnie to, Ŝe wino przyjemnie znieczulało, a teraz wszystko popsułam. Obrazy z poprzedniej nocy powróciły z całą wyrazistością, obleczone w technikolor za sprawą tego prostego rzeczowego stwierdzenia: „Zabrałem jednemu z nich muszkiet i zatłukłem obu na śmierć". I bezgłośnego echa słów: „Ja zabijam za nią". Chciałam zwymiotować. Łyknęłam jednak wina, nie czując nawet jego smaku, i przełknęłam pospiesznie. Usłyszałam jak przez mgłę, Ŝe Jamie znowu mnie pyta, co mnie martwi, i odwróciłam się gwałtownie w jego stronę. – Co mnie martwi... martwi! CóŜ za głupie słowo! Wiesz, co mnie doprowadza do szału? Niechbym była dla nich kimkolwiek, czymkolwiek – mokrą szmatą do wyŜęcia – a nie zwykłą dziurą. BoŜe! Walnęłam pięścią w parapet, rozgniewana słabością własnej ręki, a potem podniosłam kubek, odwróciłam się i rzuciłam o ścianę. – Nawet z Czarnym Jackiem Randallem to było co innego – rzuciłam wściekle. – Jemu chodziło o konkretną osobę, którą znał, którą w danej chwili widział. To nie to samo, co być nikim. On pragnął określonej osoby. – Mój BoŜe, myślisz, Ŝe to lepiej? – wypalił i spojrzał na mnie szeroko otwartymi oczami. Znieruchomiałam, dysząc cięŜko. Poczułam zawrót głowy. – Nie. – Osunęłam się na stołek i zamknęłam oczy; miałam wraŜenie, Ŝe pokój wiruje, pod powiekami wirowały mi kolorowe światełka przypominające karuzelę. – Nie, nie sądzę. Myślę, Ŝe jack Randall był cholernym socjopatą, zboczeńcem, a ci... ci... – machnęłam ręką, nie mogąc znaleźć odpowiedniego słowa – to byli po

prostu... męŜczyźni. – Ostatnie słowo wypowiedziałam z odrazą oczywistą nawet dla mnie samej. – MęŜczyźni – powtórzył Jamie dziwnym tonem. – MęŜczyźni. – Uniosłam powieki i spojrzałam na niego. Oczy mnie paliły i pomyślałam sobie, Ŝe muszą płonąć czerwono jak ślepia oposa w świetle latarki. – PrzeŜyłam pieprzoną wojnę światową – rzuciłam głuchym, pełnym jadu tonem. – Straciłam dziecko. Straciłam dwóch męŜów. Głodowałam w wojsku, byłam bita i ranna, traktowana pogardliwie, zdradzana, więziona i atakowana. I przetrwałam, do diabła! – Mój głos się podnosił, ale nie mogłam nad tym zapanować. – A teraz mam się załamać, bo jacyś Ŝałośni faceci wpychali mi między nogi swoje obrzydliwe małe wyrostki i ruszali nimi? Wstałam gwałtownie, chwyciłam za brzeg stojaka na miskę, uniosłam go w górę i cisnęłam na ziemię wszystko – miskę, dzban, świecznik, w którym natychmiast zgasł ogarek. – Na pewno nie – oznajmiłam spokojnie. – Obrzydliwe małe wyrostki? – spytał, nie kryjąc zaskoczenia. – Nie mówię o twoim – wyjaśniłam. – Twój mi się podoba. Usiadłam i wybuchnęłam płaczem. Otoczył mnie ramionami, powoli i delikatnie. Nie drgnęłam ani się nie cofnęłam, a on przycisnął do piersi moją głowę i zaczął wygładzać wilgotne, splątane włosy; czułam, jak jego palce zanurzają się w ich gęstwinę. – Chryste, odwaŜna z ciebie kobieta – wymruczał. – Nie – odparłam z zamkniętymi oczami. – Wcale nie. Chwyciłam jego dłoń i przyciągnęłam do ust. Zaczęłam ocierać się spuchniętymi wargami o kostki jego dłoni. Były nabrzmiałe i posiniaczone tak jak moje. Dotknęłam językiem jego ciała, czując smak mydła, kurzu, zadrapań i skaleczeń – znaków pozostawionych przez kości i połamane zęby. Przycisnęłam palce do Ŝył ukrytych pod skórą, wyczuwałam dopływy naczyń krwionośnych, pragnęłam wejść w jego krwiobieg, podąŜać nim, bezcielesna i pozbawiona fizyczności, znajdując schronienie w komorach jego serca. Ale nie mogłam. Przesunęłam dłoń wyŜej, ucząc się na nowo jego ciała. Dotknęłam włosów pod pachami i pogłaskałam je, zaskoczona ich miękkim, jedwabistym dotykiem. – Wiesz co? – powiedziałam. – Nie wydaje mi się, bym kiedyś dotykała cię w tym miejscu. – Chyba nie – przyznał z nutką nerwowego śmiechu w głosie. – Pamiętałbym. Och!

Na jego delikatnej skórze pojawiła się chropowatość gęsiej skórki; przycisnęłam czoło do jego piersi. – Najgorsze jest to, Ŝe poznałam ich wszystkich – szepnęłam mu w koszulę. – KaŜdego z nich. I zapamiętam. I będę czuła się winna, Ŝe nie Ŝyją z mojego powodu. – Nie – powiedział cicho, ale zdecydowanie. – Nie Ŝyją z mojego powodu, Angliszko. I z powodu własnej niegodziwości. Jeśli istnieje jakakolwiek wina, niech spadnie na nich. Albo na mnie. – Nie tylko na ciebie – odrzekłam, wciąŜ nie otwierając oczu. Pod powiekami było ciemno i kojąco. Słyszałam swój głos, odległy, lecz wyraźny, i zastanawiałam się mgliście, skąd płyną słowa. – Jesteś krwią z mojej krwi, kością z mojej kości. Tak powiedziałeś. To, co robisz, spada takŜe na mnie. – Niech więc twoje ślubowanie mnie odkupi – wyszeptał. Dźwignął mnie na nogi i przyciągnął do siebie, tak jak krawiec przyciąga długą wstęgę delikatnego, cięŜkiego jedwabiu – powoli, fałda za fałdą. Potem przeniósł mnie przez pokój i połoŜył ostroŜnie na łóŜku skąpanym w blasku migoczącego ognia. *** Chciał być delikatny. Bardzo delikatny. Zaplanował to starannie, rozwaŜając z troską kaŜdy krok owej długiej drogi powrotnej do domu. Claire była złamana; musiał postępować ostroŜnie, nie spieszyć się. Precyzyjnie posklejać rozbite kawałki. A potem zbliŜył się do niej i odkrył, Ŝe ona nie chce tej łagodności, tych zalotów. Pragnęła bezpośredniości, siły i bezwzględności. Gdyby była złamana, zraniłaby go swymi ostrymi krawędziami, nieostroŜna jak pijak ze stłuczoną butelką w dłoni. Przez chwilę, przez dwie, starał się, próbował tulić ją mocno i całować czule. Wiła się jak węgorz w jego ramionach, a potem przetoczyła na niego, szarpiąc się i gryząc. Wcześniej zamierzał ułatwić jej sytuację – ułatwić obojgu – winem. Wiedział, Ŝe Claire traci wszelkie opory pod wpływem trunku; ale nie zdawał sobie sprawy, jakie opory traciła teraz, pomyślał posępnie, starając się wziąć ją bez zadawania bólu. On, jak nikt, powinien był to znać. Nie strach, nie Ŝal, nie ból – ale wściekłość.

Rozorała mu plecy; czuł drapanie połamanych paznokci i pomyślał mgliście, Ŝe to dobrze – walczyła. Była to ostatnia świadoma refleksja; potem jego teŜ zwycięŜyła furia, wściekłość i poŜądanie, które spadły na niego jak czarny grom na górę, chmura, która zakryła przed nim wszystko i jego przed wszystkim; miła i łagodna swojskość znikła bez reszty, a on pozostał sam, obcy w ciemności. Czyją to szyję trzymał w ręku? W tym nieprzeniknionym mroku poczuł dotyk drobnych kości i usłyszał krzyk królików zabijanych jego dłonią. Uniósł się, porwany wirem wiatru, dławiąc się kurzem i krwią. W jego jądrach wrzał i kipiał gniew; poruszał się, jakby popędzany przez nią ostrogami. Pomyślał: niech jego błyskawica zapłonie i wypali wszelkie ślady intruza w jej łonie, a jeśli spali przy tym oboje na kości i popiół – niechaj tak będzie. *** Odzyskał zmysły i stwierdził, Ŝe leŜy na niej całym cięŜarem ciała, wgniatając ją w łóŜko. Z jego piersi dobywało się łkanie oddechu; w zacisku jego dłoni jej ramiona mogły pęknąć jak patyczki. Zatracił się. Nie był pewien, gdzie kończy się jego ciało. Poczuł, jak umysł zawodzi go przez chwilę, jak szarpie się w panice, Ŝe przepadnie raz na zawsze – ale nie. Poczuł na ramieniu chłodną kroplę, nagle i niespodziewanie, a wtedy rozproszone cząstki jego istoty znów się połączyły, jak kulki rtęci; zadrŜał od nagłego lęku. WciąŜ był z nią złączony. Chciał się zerwać jak wystraszona przepiórka, ale zdołał poruszyć się wolno; rozluźniał stopniowo palce zaciśnięte na jej ramionach, unosząc delikatnie ciało, choć wysiłek ten wydawał się ogromny, jakby dźwigał na sobie księŜyce i planety. Był niemal pewien, Ŝe ujrzy ją zmiaŜdŜoną i spłaszczoną, leŜącą bez Ŝycia na prześcieradle. Ale dostrzegł, Ŝe spręŜysty łuk jej Ŝeber uniósł się i opadł, potem znów się uniósł w uspokajającym rytmie. Poczuł na karku kolejną kroplę i zdziwiony skulił łopatki. Zaskoczona jego gwałtownym ruchem, podniosła wzrok, a on napotkał jej spojrzenie. Zerknęła na sufit. – Dach przecieka – szepnęła. – Widać wilgotną plamę. – Och. – Nie zdawał sobie nawet sprawy, Ŝe pada. Izbę wypełniał jednak cień deszczu, a dach nad ich głowami rozbrzmiewał bębnieniem – kropel. Wydawało się, Ŝe ich dźwięk pulsuje mu we krwi, jak uderzenia skrzydeł nocą, jak uderzenia

jego serca w lesie. ZadrŜał i pocałował ją w czoło. Z mroku wynurzyły się nagle jej ramiona i objęły go mocno, przyciągając z powrotem do ciała; on teŜ ją objął, tuląc tak mocno, Ŝe straciła oddech, ale nie chciał jej puścić. Przypomniał sobie mgliście, jak Brianna mówiła o gigantycznych orbitach, po których wirowały elementy wszechświata, o czymś, co nazywało się ciąŜeniem; na czym polegała ta siła? Teraz pojął to dokładnie – była to siła tak ogromna, Ŝe utrzymywała w równowadze jakieś ciało niewiarygodnie wielkie, niczym niepodtrzymywane – albo zderzała ze sobą dwa takie ciała, w niszczycielskiej eksplozji i chmurze gwiezdnego pyłu. Posiniaczył ją; jego place pozostawiły na jej ramionach ciemnoczerwone znaki, które w ciągu dnia miały sczernieć. Ślady pozostawione przez innych męŜczyzn rozkwitały czernią i fioletem, błękitem i Ŝółcią, przyćmione płatki, uwięzione pod bielą jej skóry. Uda i pośladki miał napięte od wysiłku; złapał go silny skurcz, pod którego wpływem jęknął i wykręcił się, by sobie ulŜyć. Jego skóra była mokra, tak jak i jej, więc oboje odsunęli się od siebie z powolną niechęcią. Oczy, podpuchnięte i podkrąŜone, mętne niczym dziki miód, kilka cali od jego oczu. – Jak się czujesz? – spytała cicho. – Okropnie – odparł z całkowitą szczerością. Mówił chrapliwie, jakby wcześniej krzyczał – BoŜe, zapewne tak było. Usta znów jej krwawiły; miała na brodzie czerwoną smugę, a on czuł na wargach metaliczny smak. Odchrząknął, pragnąc oderwać wzrok od jej oczu, ale nie mógł. Potarł niezgrabnie krwawą smugę na jej brodzie. – A ty? – spytał, a słowa były jak zgrzyt w jego krtani. – Jak się czujesz? Cofnęła się odrobinę przed jego dotykiem, ale wciąŜ spoglądała mu w oczy. Miał jednak wraŜenie, Ŝe patrzy gdzieś w dal, Ŝe przenika go wzrokiem – ale potem znów odzyskała ostrość spojrzenia i przyjrzała mu się z uwagą, po raz pierwszy od czasu, gdy przywiózł ją do domu. – Bezpiecznie – odparła szeptem i zamknęła oczy. Odetchnęła głęboko i od razu się odpręŜyła; jej ciało zwiotczało i stało się cięŜkie jak ciało martwego zwierzęcia. Trzymał ją w ramionach, jakby pragnął ocalić przed utonięciem, ale jednocześnie czuł, jak ona tonie. Chciał zawołać, by nie odchodziła, by nie zostawiała go samego. PogrąŜyła się w odmętach snu, a on za nią tęsknił; pochylił

głowę i ukrył twarz w jej włosach i zapachu. Wiatr uderzył w otwarte okiennice, a w ciemności zahukała sowa; po chwili odpowiedziała jej inna, chowając się przed deszczem. Zapłakał bezgłośnie, napinał mięśnie aŜ do bólu, by się nie trząść od szlochu, by jej nie zbudzić. Płakał w mokrą poduszkę pod twarzą, otoczony pustką i dźwiękiem urywanego oddechu. Potem leŜał wyczerpany, nie myśląc o zmęczeniu, zbyt oddalony od snu, by przypomnieć sobie, czym jest. Jego jedyną pociechą był niewielki, kruchy cięŜar, który spoczywał mu na sercu, oddychając. Wtedy jej dłonie uniosły się i spoczęły na nim, poczuł zimne łzy na policzkach i zobaczył jej czystą biel, jak milczący śnieg, który skrywa zgliszcza i krew i owiewa świat tchnieniem pokoju.

30. Jeniec Był to nieruchomy, ciepły poranek; resztki babiego lata. Z pobliskiego lasu dobiegało stukanie dzięcioła, a w wysokiej trawie za domem jakiś owad wydawał dźwięk przypominający tarcie metalu. Zeszłam powoli na dół, mając wraŜenie łagodnej bezcielesności – pragnęłam bezcielesności, gdyŜ ciało, które miałam, bolało mnie prawie w kaŜdym miejscu. Pani Bug nie zjawiła się tego dnia; być moŜe nie czuła się dobrze. A moŜe nie bardzo jeszcze wiedziała, jak ma się zachować na mój widok. Zacisnęłam usta, co rozpoznałam tylko dlatego, Ŝe zapiekło mnie niezagojone jeszcze rozcięcie na wardze. Rozluźniłam ostroŜnie mięśnie twarzy i zaczęłam zdejmować z półki wszystko, co było potrzebne do zaparzenia kawy. WzdłuŜ szafki dostrzegłam sznureczek maleńkich czarnych mrówek, a wokół blaszanego pudełka z bryłkami cukru cały ich rój. Strzepnęłam je kilkoma ruchami fartucha i odnotowałam w pamięci, by postarać się o odrobinę kuklika. Ta decyzja, choć niezbyt waŜna, od razu wprawiła mnie w lepszy nastrój. Od chwili gdy Hodgepile i jego ludzie zjawili się przy szopie, byłam bez przerwy na czyjejś łasce, całkowicie pozbawiona moŜliwości niezaleŜnego działania. Po raz pierwszy od wielu dni – które wydały mi się bardzo długie – mogłam sama decydować o tym, co będę robić. Było to jak cenna wolność. Bardzo dobrze, pomyślałam. Co więc mam zrobić? Napić się kawy. Zjeść kawałek tosta? Nie. Przesunęłam ostroŜnie językiem po dziąsłach; kilka zębów z jednej strony wyraźnie się ruszało, a mięśnie szczęki były tak obolałe, Ŝe o przeŜuwaniu mogłam zapomnieć. A więc tylko kawa; kiedy będę piła, zastanowię się, co dalej. Zadowolona, odstawiłam zwykły drewniany kubek i wzięłam uroczyście swoją jedyną filiŜankę ze spodkiem, delikatne porcelanowe naczynie, które dostałam od Jokasty. Jego powierzchnię pokrywały ręcznie malowane fiołki. Jamie rozpalił wcześniej ogień i woda juŜ się gotowała; nabrałam sporo wody do dzbanka na kawę, by go rozgrzać, poruszyłam nim energicznie, po czym otworzyłam tylne drzwi, chcąc chlusnąć na podwórze. Na szczęście zdąŜyłam przedtem wyjrzeć. Na ganku, ze skrzyŜowanymi nogami, siedział Ian, trzymając w jednej dłoni osełkę, w drugiej nóŜ. – Dzień dobry, ciociu – rzucił wesoło i przejechał ostrzem po kamieniu,

dobywając z niego cienki, monotonny dźwięk, który słyszałam juŜ wcześniej. – Czujesz się lepiej? – Tak, czuję się bardzo dobrze – zapewniłam go. Zmarszczył z powątpiewaniem czoło, przyglądając mi się badawczo. – Mam nadzieję, Ŝe lepiej, niŜ wyglądasz. – MoŜe nie aŜ tak dobrze – odparłam cierpko, a on się roześmiał. OdłoŜył nóŜ i osełkę, po czym wstał. Był znacznie wyŜszy ode mnie, dorównywał niemal wzrostem Jamiemu, choć miał szczuplejszą budowę ciała. Odziedziczył po ojcu smukłość, a takŜe poczucie humoru – i jego twardość. Ujął mnie za ramiona i odwrócił do słońca, a następnie zaczął mi się przyglądać z bliska, wysuwając przy tym odrobinę wargi. Zamrugałam, wyobraŜając sobie, jak muszę wyglądać. Nie miałam jeszcze odwagi spojrzeć w lustro, ale wiedziałam, Ŝe sińce, dotychczas czarne i czerwone, przybierają odcienie błękitu, zieleni i Ŝółci. Dorzucić do tego guzowate opuchlizny, placki zaskorupiałej czerni na rozciętej wardze i strupy, a z pewnością jawiłam się jako okaz zdrowia. Jednak łagodne orzechowe oczy Iana wpatrywały się we mnie bez widocznego zaskoczenia czy niepokoju. Wreszcie mnie puścił i poklepał delikatnie po ramieniu. – PrzeŜyjesz, ciociu – oznajmił. – WciąŜ jesteś sobą, prawda? – Tak – odparłam. I nagle, ni stąd, ni zowąd, wybuchnęłam płaczem. Wiedziałam dokładnie, co on ma na myśli i dlaczego to powiedział. I była to prawda. Poczułam się tak, jakby moje wnętrze zamieniło się niespodziewanie w płyn i zaczęło wyciekać szerokim strumieniem, nie z Ŝalu, lecz z ulgi. WciąŜ byłam sobą. Kruchą, poturbowaną, obolałą i nieufną – ale sobą. Dopiero gdy to zrozumiałam, uświadomiłam sobie, jak bardzo się bałam, Ŝe mogę nie być juŜ więcej sobą – Ŝe wyjdę z szoku i stwierdzę, Ŝe jestem nieodwracalnie zmęczona, Ŝe utraciłam bezpowrotnie jakąś cenną część swej istoty. – Nic mi nie jest – zapewniłam go, ocierając pospiesznie łzy czubkiem fartucha. – Tylko trochę... – Tak, wiem. – Wziął ode mnie dzbanek i chlusnął wodę na trawę obok ścieŜki. – Dziwnie jest wrócić, prawda? Odbierając dzbanek, ścisnęłam go mocno za rękę. Dwukrotnie wrócił z niewoli: wyrwany z więzienia Geillis Duncan na Jamajce, zaraz potem sam wybrał wygnanie wśród Mohawków. Stał się wtedy męŜczyzną, a ja zastanawiałam się, co z siebie na tej drodze utracił. – Masz ochotę na śniadanie, Ian? – spytałam, pociągając opuchniętym nosem i

obmacując go ostroŜnie. – Oczywiście – odparł z szerokim uśmiechem. – Wejdź i usiądź, ciociu. Ja się tym zajmę. Weszłam za nim do domu, napełniłam dzbanek do kawy i postawiłam na ogniu, a potem usiadłam przy stole, plecami do drzwi, przez które wpadało słońce, i zaczęłam się przyglądać, jak Ian krząta się po spiŜarni. Czułam się rozkojarzona, niezdolna do jasnej myśli, ale jednocześnie ogarnęło mnie wraŜenie spokoju, łagodnego jak migotliwe światło w konarach kasztanowca. Nawet nieznaczne pulsowanie, odczuwane gdzieniegdzie, wydawało się przyjemne, jako oznaka zdrowienia. Ian rozłoŜył na stole to, co było pod ręką, i usiadł naprzeciwko. – Wszystko dobrze, ciociu? – spytał ponownie, unosząc krzaczastą brew. – Tak. Ale to jak siedzenie na bańce mydlanej. Prawda? – Zerknęłam na niego, kiedy nalewałam kawę, ale on spoglądał akurat na pajdę chleba, którą właśnie smarował masłem. Wydawało mi się, Ŝe dostrzegam na jego wargach cień uśmiechu, ale nie byłam pewna. – Tak jakby – zauwaŜył cicho. Ciepło kawy ogrzewało mi dłonie, którymi obejmowałam porcelanową filiŜankę, i przynosiło ulgę nozdrzom i podniebieniu. Czułam się tak, jakbym krzyczała godzinami, ale niczego takiego nie pamiętałam. CzyŜbym robiła to w nocy wraz z Jamiem? Nie bardzo chciałam myśleć o nocy; kiedy się zbudziłam, Jamiego nie było, i nie mogłam się zdecydować, czy jestem zadowolona, czy nie. Ian się nie odzywał, zajęty pochłanianiem: pół bochenka z masłem i miodem, trzy bułeczki z rodzynkami, dwa grube plastry szynki i mleko. ZauwaŜyłam, Ŝe Jamie wydoił krowy; zawsze uŜywał do tego niebieskiego dzbana, a pan Wemyss – białego. Zastanawiałam się, gdzie jest w tej chwili pan Wemyss – nie widziałam go, a dom wydawał się pusty – ale nie przejmowałam się tym specjalnie. Przyszło mi do głowy, Ŝe moŜe Jamie powiedział pani Bug i panu Wemyssowi, by się przez jakiś czas nie pokazywali, gdyŜ uwaŜał, Ŝe potrzebuję samotności. – Jeszcze kawy, ciociu? Na moje skinienie głową Ian wstał, sięgnął po karafkę na półce i nalał do mojej filiŜanki sporą porcję whisky, po czym napełnił ją kawą. – Mama zawsze mówiła, Ŝe to dobre na wszelkie dolegliwości – oznajmił. – Twoja mama się nie myliła. Chcesz trochę?

Wciągnął nozdrzami aromatyczną woń, ale potrząsnął głową. – Nie, chyba nie, ciociu. Muszę mieć dziś rano trzeźwy umysł. – Tak? Dlaczego? Owsianka w garnku nie stała moŜe dziewięć dni, ale na pewno trzy albo cztery. Nic dziwnego, kto miał ją jeść? Przyglądałam się krytycznie, jak substancja o konsystencji cementu przylega do mojej łyŜki, potem jednak doszłam do wniosku, Ŝe jest jeszcze dość miękka, by dało się ją zjeść, i dodałam do niej miodu. Ian zmagał się z jej ogromną porcją i dopiero po chwili mógł odpowiedzieć: – Wuj Jamie zamierza zadać kilka pytań. – Posłał mi uwaŜne spojrzenie i sięgnął po chleb. Nim zdąŜyłam spytać, co to znaczy, odgłos kroków na ścieŜce obwieścił przybycie Fergusa. Wyglądał, jakby spał w lesie – no tak, oczywiście, pomyślałam, jakŜeby inaczej. Lub raczej nie spał; w pogoni za bandą Hodgepile'a nie było czasu na odpoczynek. Fergus się ogolił, ale nie wyglądał schludnie jak zwykle; twarz miał pociągłą, pod oczami głębokie cienie. – Milady – mruknął i nieoczekiwanie się nachylił, by pocałować mnie w policzek, opierając mi dłoń na ramieniu. – Comment ca vol – Tres hien, merci – odparłam, uśmiechając się ostroŜnie. – Jak tam Marsali i dzieci? I nasz bohater, Germain? Spytałam Jamiego o Marsali w drodze powrotnej, a on zapewnił mnie, Ŝe ma się dobrze. Germain, zwinny jak małpka, gdy tylko usłyszał zbliŜających się ludzi Hodgepile'a, wspiął się na drzewo. Widział wszystko ze swej kryjówki i gdy tamci odjechali, zsunął się na ziemię, odciągnął nieprzytomną matkę od ognia i pobiegł po pomoc. – Ach, Germain – odparł Fergus, a nieznaczny uśmiech stłumił oznaki zmęczenia na jego twarzy. – Nous p'tit guerrier. Mówi, Ŝe grandpere obiecał mu jeden ze swoich pistoletów. śeby chłopak mógł strzelać do złych ludzi. Pomyślałam sobie, Ŝe grandpere nie Ŝartował. Germain nie dałby sobie rady z muszkietem, będąc mniejszym od samej broni – ale pistolet to co innego. Fakt, Ŝe Germain miał dopiero sześć lat, nie wydał mi się przy obecnym stanie umysłu szczególnie istotny. – Jadłeś juŜ śniadanie, Fergus? – podsunęłam mu garnek. – Non. Merci – odparł i poczęstował się biskwitem, szynką i kawą, choć zauwaŜyłam, Ŝe je bez wielkiego apetytu. Siedzieliśmy wszyscy w milczeniu, popijając kawę i słuchając śpiewu ptaków.

StrzyŜyki zbudowały sobie gniazdo pod okapem domu i teraz skrzydlaci rodzice krąŜyli tuŜ nad naszymi głowami. Docierało do mnie błagalne ćwierkanie piskląt, dostrzegłam teŜ na deskach ganku rozrzucone gałązki i kawałek skorupki jaja. Małe miały się lada moment opierzyć, w samą porę, jeszcze przed nadejściem chłodów. Widok upstrzonej brązowymi kropeczkami skorupki przypomniał mi monsieur le Oeuf. Tak, właśnie, postanowiłam z uczuciem niejakiej ulgi, Ŝe jestem zdolna do podjęcia świadomej decyzji. Powiedziałam sobie, Ŝe wybiorę się później do Marsali. MoŜe teŜ spotkam się z panią Bug. – Widziałeś dziś panią Bug? – zwróciłam się do Iana. Jego chata – nieledwie szałas – stała za domem państwa Bug; musiał więc przejść koło niej, idąc do nas. – Tak. Zamiatała podwórze, kiedy przechodziłem. Zaproponowała mi śniadanie, ale powiedziałem, Ŝe zjem tutaj. Słyszałem, Ŝe wuj Jamie ma szynkę, rozumiesz? – Uśmiechnął się, biorąc czwartego biskwita z szynką. – A więc wszystko w porządku? Pomyślałam, Ŝe moŜe jest chora; zwykle przychodzi bardzo wcześnie. Ian przytaknął i odgryzł wielki kęs. – Przypuszczam, Ŝe jest bardzo zajęta; pilnuje ciomah. Moje dobre samopoczucie prysło jak skorupka strzyŜyka. Ciomah znaczyło „jeniec". W swej chwilowej euforii zdołałam jakoś zapomnieć o istnieniu Lionela Browna. Wcześniejsza uwaga Iana, Ŝe Jamie zamierza zadać jakieś pytania, stała się nagle czytelna – podobnie jak obecność Fergusa. I nóŜ, który Ian ostrzył na ganku. – Gdzie jest Jamie? – spytałam niepewnie. – Widziałeś go? – Tak. – Przełknął jedzenie i wskazał brodą drzwi. – Jest w drewutni, robi nowe gonty. Mówi, Ŝe strop przecieka. – Ledwie to powiedział, gdy z góry dobiegło stukanie młotka. Oczywiście, pomyślałam. Najpierw to, co najwaŜniejsze. Zresztą Lionel Brown nigdzie się chyba nie wybierał. – MoŜe... powinnam obejrzeć pana Browna – zaproponowałam. Ian i Fergus wymienili spojrzenia. – Nie, ciociu, nie powinnaś – odparł Ian spokojnie, ale ze stanowczością, jakiej wcześniej u niego nie zauwaŜyłam. – Dlaczego tak myślisz? – Wbiłam w niego wzrok, ale on najspokojniej w świecie jadł dalej, choć odrobinę wolniej. – Milord powiada, Ŝe nie powinna pani – podkreślił Fergus i włoŜył sobie

łyŜeczkę miodu do kawy. – Co takiego? – spytałam z niedowierzaniem. śaden z nich nie spojrzał na mnie, ale zdawało się, Ŝe łączy ich jakieś porozumienie i Ŝe obaj emanują stanowczym uporem. KaŜdy z nich zrobiłby wszystko, o co bym poprosiła, wiedziałam o tym doskonale – tylko nie sprzeciwiłby się Jamiemu. Jeśli Jamie uwaŜał, Ŝe nie powinnam pójść do chaty państwa Bug i obejrzeć Lionela Browna, to znaczy, Ŝe nie pójdę tam ani z Ianem, ani z Fergusem. WłoŜyłam oblepioną łyŜkę do miseczki z owsianką. – A moŜe mówił, dlaczego tak uwaŜa? – spytałam spokojnie, zwaŜywszy na okoliczności. Obaj podnieśli głowy i wymienili spojrzenia. – Nie, milady – odparł Fergus obojętnie. Zapadła cisza, w której męŜczyźni jakby coś rozwaŜali. Potem Fergus zerknął na Iana i wzruszył wymownie ramionami. – Widzisz, ciociu – powiedział ostroŜnie Ian – zamierzamy spytać tego osobnika o parę rzeczy. – I uzyskać odpowiedzi – dodał Fergus, nie odrywając wzroku od łyŜeczki, którą mieszał kawę. – I gdy wuj Jamie uzna, Ŝe Brown powiedział nam to, co mógł... Ian przedtem połoŜył świeŜo naostrzony nóŜ na stole obok talerza. Teraz wziął go do ręki i uwaŜnie przeciągnął czubkiem po zimnej kiełbasie, która rozwarła się natychmiast, rozsiewając wokół aromat czosnku i szałwii. Potem podniósł wzrok i spojrzał mi prosto w oczy. Uświadomiłam sobie nagle, Ŝe podczas gdy ja wciąŜ być moŜe jestem sobą – on nie jest juŜ tym chłopcem co kiedyś. Pod Ŝadnym względem. – To znaczy, Ŝe go zabijecie? – Usta miałam pozbawione czucia, nie reagowały nawet na gorącą kawę. – Tak – potwierdził bardzo cicho Fergus. – Przypuszczam, Ŝe tak. – On równieŜ spojrzał na mnie. Miał w sobie coś posępnego, a głęboko osadzone oczy wydawały się twarde jak głaz. – On... to... to znaczy... to nie był on – jąkałam się. – Wiecie, Ŝe to nie mógł być on. Złamał sobie nogę, zanim... – Zdawało się, Ŝe brakuje mi powietrza i Ŝe nie mogę dokończyć zdania. – I Marsali... Nie wydaje mi się, by on... Coś w oczach Iana się zmieniło, gdy zrozumiał, o co mi chodzi. Zaciskał przez chwilę wargi, po czym skinął głową.

– To mu się chwali – zauwaŜył ostroŜnie. – Chwali – powtórzył jak echo Fergus. – Ale nie będzie to miało decydującego znaczenia. Zabiliśmy innych – dlaczego on miałby Ŝyć? – Odsunął się od stołu, pozostawiając niedopitą kawę. – Chyba juŜ pójdę, kuzynie. – Tak? Ja chyba teŜ. – Ian odstawił talerz, kiwając mi głową. – Powiesz wujowi Jamiemu, Ŝe juŜ poszliśmy, ciociu? Przytaknęłam tępo, a potem patrzyłam, jak się oddalają, znikając jeden za drugim pod wielkim kasztanowcem, który rozpościerał gałęzie nad szlakiem prowadzącym do chaty państwa Bug. Podniosłam się machinalnie i zaczęłam powoli uprzątać naczynia. Sama nie bardzo wiedziałam, czy przejmuję się losem Lionela Browna, czy teŜ nie. Z jednej strony odrzucałam tortury i morderstwo dokonane z zimną krwią. Z drugiej jednak... Choć Brown nie zranił mnie ani nie zniewolił osobiście i starał się przekonać Hodgepile'a, by mnie uwolnił, potem jednak opowiadał się za tym, by mnie zabić. I nie miałam najmniejszych wątpliwości, Ŝe utopiłby mnie w wąwozie, gdyby Tebbe nie interweniował. Nie, pomyślałam, płucząc ostroŜnie filiŜankę i wycierając do sucha fartuchem, moŜe nie powinien mnie zbytnio obchodzić los Browna. Mimo wszystko czułam się niepewnie i byłam podenerwowana. Na pewno obchodzili mnie Ian i Fergus. I Jamie. Co innego zabić w ferworze walki, a co innego dokonać egzekucji bezbronnego człowieka. Doskonale zdawałam sobie z tego sprawę. A oni? No cóŜ, Jamie na pewno. „Niech więc twoje ślubowanie mnie odkupi". Wyszeptał do mnie poprzedniej nocy. Były to ostatnie słowa, jakie od niego usłyszałam, potem juŜ milczał. Niech i tak będzie, chociaŜ wolałabym, Ŝeby nie potrzebował odkupienia. A co do Iana i Fergusa... Fergus jako dziesięcioletni dzieciak walczył w bitwie pod Prestonpans. Pamiętam jeszcze twarz tego małego francuskiego sieroty, umazaną sadzą, zdradzającą szok i wyczerpanie. Spoglądał na mnie ze zdobytego działa. „Zabiłem angielskiego Ŝołnierza, madame – powiedział do mnie. – Upadł, a ja zadźgałem go noŜem". I Ian, piętnastolatek, wstrząsany łkaniem i dręczony wyrzutami sumienia, poniewaŜ sądził, Ŝe przez przypadek zabił intruza w edynburskiej drukarni Jamiego. Bóg jeden wie, co chłopak od tamtej pory robił; nie mówił o tym. Ujrzałam w wyobraźni hak Fergusa, ciemny od krwi, i sylwetkę Iana w mroku. „I

ja" – odpowiedział jak echo na słowa Jamiego: „Ja zabijam za nią". Był rok tysiąc siedemset siedemdziesiąty trzeci. A w siedemdziesiątym piątym, osiemnasty kwiecień... Właśnie ładowano broń do strzału, który miał usłyszeć cały świat. W izbie było ciepło, ale ja zadrŜałam konwułsyjnie. Na Boga, czy wyobraŜałam sobie, Ŝe mogę ich ocalić? Któregokolwiek z nich. Gwałtowny ryk dochodzący z dachu wyrwał mnie z zamyślenia. Wyszłam na dwór i spojrzałam w górę, przysłaniając oczy przed blaskiem porannego słońca. Jamie siedział okrakiem na kalenicy, kiwając się rytmicznie i przyciskając zwiniętą dłoń do brzucha. – Co się stało? – zawołałam. – Wbiłem sobie drzazgę – padła zwięzła odpowiedź przez zaciśnięte zęby. W pierwszej chwili chciałam się roześmiać, choćby tylko, by uwolnić się od napięcia. – W takim razie złaź na dół. Wyciągnę ją. – Nie skończyłem jeszcze! – To mnie nie obchodzi! – rzuciłam, nagle zniecierpliwiona. – Schodź natychmiast. Muszę z tobą porozmawiać. W trawie wylądował z głośnym brzękiem worek gwoździ, a po chwili młotek. A więc najpierw to, co najwaŜniejsze. *** Z technicznego punktu widzenia była to drzazga, a w rzeczywistości spory kawałek drewna cedrowego, który wbił mu się pod paznokieć środkowego palca prawie do pierwszego stawu. – Jezu Chryste! – zawołałam. – Tak – zgodził się, trochę blady na twarzy. – Święte słowa. Wystający kawałeczek był zbyt mały, bym mogła go chwycić palcami. Zaciągnęłam Jamiego do gabinetu i tam, nim się obejrzał, wyrwałam drzazgę szczypcami. Nie przeszkadzało mu to kląć, głównie po francusku, który to język doskonale się do tego celu nadaje. – Pewnie stracisz ten paznokieć – zauwaŜyłam, zanurzając uszkodzony palec w miseczce z alkoholem i wodą. Trysnęła z niego krew niczym atrament z kałamarnicy. – Do diabła z paznokciem – wycedził przez zaciśnięte zęby. – Odetnij cały ten cholerny palec i juŜ! Merde d'chevre! – Chińczycy mieli kiedyś zwyczaj – no cóŜ, myślę, Ŝe nadal mają – wbijać

bambusowe drzazgi ludziom pod paznokcie, by zmusić ich do mówienia. – Chryste! Tu me casses les couilles! – Z pewnością jest to niezwykle skuteczna metoda – zauwaŜyłam, wyjmując mu dłoń z miseczki. Potem obwiązałam palec paskiem płótna. – Próbujesz ją na sobie, nim zastosujesz wobec Lionela Browna? – starałam się mówić lekko, nie odrywając wzroku od jego dłoni. Poczułam jego spojrzenie. Parsknął gniewnie. – Co, na Boga, powiedział ci Ian, Angliszko? – śe zamierzasz zadać temu człowiekowi kilka pytań i otrzymać odpowiedzi. – Owszem, zamierzam to zrobić – odparł krótko. – Więc? – Fergus i Ian uwaŜają chyba, Ŝe jesteś gotów wykorzystać wszelkie dostępne środki – wyjaśniłam delikatnie. – Są niezwykle chętni do pomocy. – Nie dziwię się. – Pierwszy ból juŜ nieco zelŜał. Jamie oddychał teraz głębiej, na twarz z wolna wracały mu kolory. – Fergus ma prawo. Zaatakowano jego Ŝonę. – Ian wydawał się... – urwałam, szukając właściwego słowa. Wydawał się tak spokojny, Ŝe aŜ przeraŜający. – Nie wezwałeś Rogera, by ci pomógł w tym... przesłuchaniu? – Nie, na razie nie. – Uśmiechnął się krzywo. – Roger Mac to dobry wojownik, ale nie taki, który moŜe kogoś przerazić, chyba Ŝe jest naprawdę wściekły. Nie ma w sobie przebiegłości. – Podczas gdy ty, Ian i Fergus... – Och, my jesteśmy przebiegli jak węŜe – powiedział zgryźliwie. Wystarczy tylko spojrzeć na Rogera, by zrozumieć, jak bezpiecznie sobie Ŝyją, on i jego kobieta. Jest w tym pewna pociecha – dorzucił. – Nadzieja, Ŝe wszystko się jakoś ułoŜy. ZauwaŜyłam, Ŝe próbuje zmienić temat, co nie było dobrym znakiem. Parsknęłam, ale zabolało mnie w nosie. – A ty nie jesteś tak naprawdę wściekły, to chcesz powiedzieć? Parsknął znacznie głośniej niŜ ja, ale nie odpowiedział. Przechylił głowę i zaczął mi się przyglądać, kiedy rozkładałam gazę i wcierałam w nią suche liście Ŝywokostu. Nie wiedziałam, jak wyjaśnić to, co nie dawało mi spokoju, ale on bez wątpienia zauwaŜył moje rozterki. – Zabijesz go? – spytałam śmiało, wpatrując się w słój z miodem. Był zrobiony z brązowego szkła; przenikało je światło, jak wielką kulę czystego bursztynu. Jamie siedział bez ruchu, nie odrywając ode mnie wzroku. Czułam jego badawcze spojrzenie, choć nie patrzyłam na niego. – Chyba tak.

Zaczęły mi drŜeć ręce, przycisnęłam je więc mocno do blatu. – Ale nie dzisiaj – dodał. – Jeśli go zabiję, zrobię to jak naleŜy. Nie byłam pewna, czy chcę wiedzieć, jak według niego naleŜy zabijać, ale on mi to wyjaśnił. – Jeśli zginie z mojej ręki, to na otwartym polu, na oczach świadków, którzy znają sprawę, a on będzie stać przede mną na własnych nogach. Nikt nie powie, Ŝe zabiłem bezbronnego człowieka, bez względu na to, jaką zbrodnię popełnił. – Och. – Przełknęłam niepewnie i wzięłam szczyptę sproszkowanego pięciornika, Ŝeby dosypać ją do balsamu, który przyrządzałam. Miał nieznacznie gryzący zapach. – Ale... moŜe pozwolisz mu Ŝyć? – MoŜe. Niewykluczone, Ŝe zaŜądam okupu od jego brata... to zaleŜy. – Wiesz co, mówisz jak twój wuj Colum. On teŜ by tak to załatwił. – Naprawdę? – spytał z lekkim zdziwieniem. – Mam to potraktować jako komplement, Angliszko? – Myślę, Ŝe mógłbyś. – Ano cóŜ – odezwał się po namyśle. Postukał sztywnymi palcami o blat stołu i skrzywił się, kiedy poruszył tym skaleczonym. – Colum miał zamek. I uzbrojonych ludzi klanu u swego boku. A ja moŜe miałbym trudności z obroną tego domu przed najazdem. – To właśnie miałeś na myśli, mówiąc, Ŝe „to zaleŜy"? Poczułam niepokój; myśl o uzbrojonych napastnikach atakujących dom nie przyszła mi do głowy – i zrozumiałam, Ŝe decyzja o umieszczeniu Browna gdzieś dalej nie była podyktowana wyłącznie troską o moją wraŜliwość. – Między innymi. Zmieszałam trochę miodu z ziołami, potem włoŜyłam do moździerza niewielką porcję oczyszczonego łoju niedźwiedziego. – Przypuszczam, Ŝe nie ma sensu przekazywać Lionela Browna władzom – oznajmiłam, mieszając składniki. – Jakie władze masz na myśli, Angliszko? – spytał spokojnie. – Dobre pytanie. Ta część pogranicza nie utworzyła ani nie przyłączyła się do Ŝadnego okręgu, choć podjęto juŜ w tym celu pewne kroki. Gdyby Jamie przekazał Browna szeryfowi najbliŜszego okręgu w celu jego osądzenia. .. nie, to był kiepski pomysł. Brownsville leŜało w granicach sąsiedniego okręgu, a jego obecny szeryf nosił nazwisko Brown. Zagryzłam wargi. W chwilach napięcia reagowałam jak cywilizowana Angielka – którą w istocie byłam – przywykła ufać rządowi i przedstawicielom prawa. No

dobrze, Jamie miał rację; dwudziesty wiek teŜ nie był wolny od zagroŜeń, ale wiele zmieniło się na korzyść. Teraz jednak zbliŜał się rok tysiąc siedemset siedemdziesiąty czwarty i rząd kolonialny zdradzał oznaki bliskiego upadku. – Przypuszczam, Ŝe moglibyśmy przekazać go do Cross Creek. – Sędzią pokoju był tam Farquard Campbell, przyjaciel ciotki Jamiego, Jokasty Cameron. – Albo do New Bern. – Trzysta mil stąd, gdzie miał swoją siedzibę gubernator Martin i większość Rady Królewskiej. – A moŜe do Hillsborough? – podsunęłam. Tam znajdował się sąd objazdowy. – Hm – mruknął Jamie, wyraŜając w ten sposób niechęć wobec straty kilku tygodni, których wymagałoby zaciągnięcie Browna przed oblicze któregoś z tych przedstawicieli Temidy, nie mówiąc juŜ o powierzeniu tak istotnej sprawy wysoce niedoskonałemu – i częstokroć skorumpowanemu – aparatowi wymiaru sprawiedliwości. Podniosłam wzrok i napotkałam jego spojrzenie. Jeśli ja reagowałam, jak mi kazało pochodzenie, to Jamie teŜ. A on był szkockim właścicielem ziemskim, który przywykł kierować się własnymi prawami i toczyć własne bitwy. – Ale... – zaczęłam. – Angliszko – przerwał mi bardzo spokojnie. – A co z innymi? Inni. Znieruchomiałam, sparaliŜowana nagłym wspomnieniem: wielka banda ciemnych postaci, która wyłoniła się z lasu na tle słońca, rozdzieliła się później na dwie grupy z zamiarem spotkania w Brownsville za trzy dni – to znaczy dzisiaj. Na razie prawdopodobnie nikt z Brownsville nie wiedział jeszcze, co się stało – Ŝe Hodgepile i jego ludzie nie Ŝyją ani Ŝe Lionel Brown jest jeńcem w Rigde. ZwaŜywszy na tempo, w jakim w górach rozchodzą się wieści, rzecz stałaby się wiadoma w ciągu tygodnia. Dochodząc z wolna do siebie, przeoczyłam jakoś tę okoliczność, Ŝe na wolności wciąŜ pozostaje kilku bandytów. Ja nie wiedziałam, kim są, ale oni wiedzieli zarówno, kim jestem, jak i gdzie przebywam. Czy zdawali sobie sprawę, Ŝe nie byłabym w stanie ich rozpoznać? Lub nie chciałabym ryzykować rozpoznania ich? Jamie ze swej strony, rzecz jasna, nie miał najmniejszej ochoty ryzykować opuszczania Ridge, by eskortować Lionela Browna gdziekolwiek, niezaleŜnie od tego, czy zamierzał zachować go przy Ŝyciu. Myśl o tych innych przypomniała mi jednak coś waŜnego. MoŜe nie była to najodpowiedniejsza chwila, by o tym mówić, ale z drugiej strony jaka byłaby odpowiednia? Zaczerpnęłam głęboko powietrza, zbierając się na odwagę.

– Jamie. Ton mojego głosu wyrwał go gwałtownie z zamyślenia; spojrzał na mnie ostro, unosząc brwi. – Muszę ci coś powiedzieć. Przybladł trochę, ale niemal natychmiast ujął mnie za rękę. Odetchnął głęboko i skinął głową. – Ano mów. – Och – westchnęłam, uświadomiwszy sobie, Ŝe zrozumiał mnie opacznie; sądził, Ŝe zamierzam mu w końcu opisać ze szczegółami swoje doświadczenia. – Nie... nie chodzi o to. Niezupełnie o to. Ścisnęłam mu rękę i nie wypuszczając jej, opowiedziałam mu o Donnerze. – A więc jeszcze jeden – zauwaŜył, z lekka oszołomiony. – Jeszcze jeden – potwierdziłam. – Chodzi o to, Ŝe... hm, nie pamiętam, bym go widziała... wśród zabitych. Wspomnienie tamtego koszmarnego poranka wróciło teraz z całą siłą. Widziałam obrazy o wyrazistych konturach – ale oderwane od siebie, tak fragmentaryczne, Ŝe nie miały związku z całością. Ucho. Przypominałam sobie jakieś ucho, grube i zwinięte jak leśny grzyb, odznaczające się najbardziej niezwykłymi odcieniami fioletu, brązu i indygo, z mrocznym wnętrzem zawijasów, o niemal przezroczystym płatku; wydawało się doskonałe w świetle promieni słonecznych, które przedzierały się przez duŜe liście cykuty. Widziałam to ucho tak dokładnie, Ŝe mogłam niemal sięgnąć do swej pamięci i dotknąć go – ale nie miałam pojęcia, do kogo naleŜało. Czy włosy koło niego były kasztanowe, ciemne, rudawe, proste, falujące, szare? I twarz... nie wiedziałam. Jeśli nawet spojrzałam wtedy na nią, nie zobaczyłam jej. Jamie popatrzył na mnie przenikliwie. – I myślisz, Ŝe nie zginął. – Być moŜe. – Przełknęłam smak kurzu, igieł sosnowych i krwi, po czym odetchnęłam kojącym świeŜym zapachem maślanki. – Wiesz, ostrzegłam go. Powiedziałam, Ŝe nas tropisz i Ŝe lepiej, by go nie było przy mnie, – gdy nas znajdziesz. Kiedy zaatakowaliście obóz, mógł uciec. Na pewno wydał mi się tchórzem. Ale nie wiem. Przytaknął i westchnął cięŜko. – Czy moŜesz... sobie przypomnieć? – spytałam z wahaniem. – Wtedy gdy pokazałeś mi zabitych. Patrzyłeś na nich? – Nie – odparł cicho. – Patrzyłem tylko na ciebie. Wpatrywał się w nasze złączone dłonie. Uniósł je teraz i spojrzał mi w twarz, z

troską i uwagą. Przyciągnęłam jego dłoń i przytuliłam do policzka, zamykając oczy. – Wszystko będzie dobrze – powiedziałam. – Chodzi o to, Ŝe... Jeśli rzeczywiście uciekł... to gdzie według ciebie się udał? Jamie teŜ zamknął oczy i odetchnął głęboko. – Do Brownsville – oznajmił zrezygnowany. – A jeśli tak, to Richard Brown juŜ wie, co się stało z Hodgepile'em i jego ludźmi. I prawdopodobnie sądzi, Ŝe jego brat takŜe nie Ŝyje. – Och. – Przełknęłam i szybko zmieniłam temat. – Dlaczego powiedziałeś Ianowi, Ŝe nie mogę obejrzeć Browna? – Nie powiedziałem tego. Ale uwaŜam, Ŝe tak byłoby najlepiej, to prawda. – PoniewaŜ... ? – PoniewaŜ obowiązuje cię przysięga – wyjaśnił zdziwiony, Ŝe nie zrozumiałam od razu. – Czy widząc rannego, moŜesz nie udzielić mu pomocy? Maść była gotowa. Odwinęłam mu palec, który przestał juŜ krwawić, i wprowadziłam pod uszkodzony paznokieć jak najwięcej balsamu. – Pewnie nie – przyznałam, nie odrywając oczu od roboty. – Ale dlaczego... ? – Gdybyś go leczyła, zajmowała się nim, a ja potem zdecydowałbym, Ŝe musi umrzeć? – spojrzał na mnie pytająco. – Jak byś się czuła? – No cóŜ, nie byłaby to komfortowa sytuacja – przyznałam, biorąc głęboki oddech, by się uspokoić. Owinęłam mu paznokieć cienkim paskiem płótna i zawiązałam zgrabnie. – Mimo wszystko jednak... – Chcesz się nim zająć? Dlaczego? – spytał z ciekawością, ale bez gniewu. – Przysięga tak cię wiąŜe? – Nie. – PołoŜyłam ręce na stole, jakby szukając oparcia; odniosłam nagle wraŜenie, Ŝe kolana mam jak z waty. – Nie dlatego. Dlatego, Ŝe odczuwam zadowolenie. Z tego, Ŝe oni nie Ŝyją – wyszeptałam ze spuszczonym wzrokiem. Dłonie miałam obtarte i posługiwałam się nimi nieporadnie; palce wciąŜ były spuchnięte, na skórze nadgarstków widniały głębokie sińce. – I czuję... – Co? Ogromny strach; przed nimi, przed samą – sobą. PrzeraŜenie, grozę. – Wstyd. Okropny wstyd. – Zerknęłam na niego. – To nieznośne. Wyciągnął do mnie rękę i czekał. Wiedział, Ŝe sam nie powinien mnie dotykać. Nie zniosłabym tego w tej chwili. Nie odpowiedziałam na jego gest, choć bardzo pragnęłam. Odwróciłam wzrok i zaczęłam mówić coś szybko do Adso, który zmaterializował się nagle na szafce kuchennej i obserwował mnie niezgłębionymi zielonymi oczami.

– Gdybym... cały czas o tym myślę... gdybym miała go zobaczyć, pomóc mu... Chryste, nie chcę tego, wcale nie chcę! Ale gdybym mogła... moŜe to... pomogłoby w jakiś sposób. – Podniosłam wzrok z uczuciem zagubienia. – Uzyskać... rozgrzeszenie. – Za to zadowolenie, Ŝe nie Ŝyją? Za to, Ŝe chcesz, Ŝeby i on umarł? – podsunął łagodnie Jamie. Przytaknęłam z wysiłkiem, czując się tak, jakby słowa te uniosły ze mnie jakiś cięŜar. Nie zauwaŜyłam, w którym momencie wzięłam go za rękę, ale jego dłoń zaciskała się mocno na mojej. Przez bandaŜ na jego palcu przesączała się krew, ale on nie zwracał na to uwagi. – Chcesz go zabić? – spytałam. Przyglądał mi się długą chwilę, nim odpowiedział. – Ano tak – powiedział bardzo cicho. – Ale na razie jego Ŝycie to dla nas zabezpieczenie. MoŜe dla nas wszystkich. Dlatego Ŝyje. Na razie. Ale zadam mu kilka pytań – i uzyskam odpowiedzi. *** Kiedy wyszedł, zostałam przez jakiś czas w gabinecie. Szok z wolna mijał, a ja czułam się bezpieczna w czterech ścianach domu, mając u boku przyjaciół i Jamiego. Teraz musiałam pogodzić się z faktem, Ŝe nikt nie jest bezpieczny – ani ja, ani dom, ani przyjaciele. I z pewnością nie Jamie. – Ale w końcu nigdy nie byłeś bezpieczny, prawda, cholerny Szkocie? – powiedziałam głośno i roześmiałam się słabo. Ten śmiech, choć wstydliwy, sprawił, Ŝe poczułam się lepiej. Wstałam pod wpływem nagłej decyzji i zaczęłam porządkować szafki: ustawiłam butelki według wielkości, zmiotłam resztki suszonych ziół, wyrzuciłam przeterminowane i niepewne roztwory. Wcześniej zamierzałam odwiedzić Marsali, ale Fergus powiedział mi podczas śniadania, Ŝe Jamie wysłał ją z dziećmi i Lizzie na dłuŜszy pobyt u MacGillivrayow, gdzie miała opiekę i ochronę. Jeśli bezpieczeństwo zapewniał tłum ludzi, to Jamie postąpił słusznie. PołoŜony niedaleko Woolam's Creek, dom McGillivrayów sąsiadował z warsztatem bednarskim Ronniego Sinclaira i stanowił oazę serdeczności i swojskości, którą tworzyli nie tylko Robin i Ute, ich syn Manfred i córka Segda, ale takŜe Ronnie, zamieszkujący u nich kątem. W domu często pojawiał się

narzeczony Sengi, Heinrich Strasse, a takŜe jego krewni z Salem, poza tym Inga i Helga z męŜami i dziećmi, i krewnymi męŜów. Jeśli uwzględnić jeszcze męŜczyzn, którzy co dzień zbierali się w warsztacie Ronniego, dogodnym postoju na drodze do Woolam's Mill, to wydawało się mało prawdopodobne, by ktokolwiek zauwaŜył w tym tłumie obecność Marsali i jej rodziny. Z pewnością nikt nie próbowałby jej tam skrzywdzić. Ale gdybym ja się tam zjawiła... Szkocki takt i delikatność to było jedno. Szkocka gościnność i ciekawość to drugie. W domu zapewne, przynajmniej przez pewien czas, będę miała spokój. Gdybym pojawiła się u McGillivrayów... Wzdrygnęłam się na tę myśl i postanowiłam czym prędzej, Ŝe odwiedzę Marsali nazajutrz. Albo moŜe za dwa dni. Jamie zapewnił mnie, Ŝe dziewczyna czuje się dobrze – doznała tylko szoku i jest posiniaczona. Dom wokół mnie oddychał ciszą i spokojem. Nie było właściwych nowoczesności odgłosów centralnego ogrzewania, wentylatorów, kanalizacji, lodówki; szumu lampek elektrycznych i buczenia spręŜarek. Czasem tylko skrzypnęła jakaś belka czy deska w podłodze, chwilami rozlegał się teŜ dziwny, stłumiony chrobot pszczół budujących gniazdo pod okapem dachu. Rozejrzałam się po uporządkowanym świecie swego gabinetu – rzędy lśniących słoików i butelek; lniane płachty pokryte suszącą się marantą i lawendą; wiszące pod sufitem wiązki pokrzywy, krwawnika i rozmarynu; butelka z eterem, odbijająca promienie słońca. Adso zwinięty w kłębek na blacie szafki, z ogonem oplecionym wokół nóg i przymkniętymi oczami, pogrąŜony w mruczącym zamyśleniu. Dom. Poczułam na plecach słaby dreszcz. Chciałam tylko być sama, bezpieczna i sama, w swoim własnym domu. Bezpieczna. Miałam przed sobą dzień, moŜe dwa, podczas których dom jeszcze moŜe być bezpieczny. A potem... Uświadomiłam sobie, Ŝe od kilku chwil stoję bez ruchu, wpatrując się tępo w pudełko Ŝółtych psianek, okrągłych i lśniących jak szklane kulki. Bardzo trujące, powolna i bolesna śmierć. Mój wzrok zatrzymał się na eterze – szybko działającym i litościwym. Gdyby Jamie postanowił zabić Lionela Browna... Ale nie. W otwartym polu, powiedział, na stojąco i przy świadkach. Zamknęłam powoli pudełko i odłoŜyłam na półkę. Co teraz? ***

Zawsze było coś do roboty, ale tym razem nic pilnego; nikt nie domagał się jedzenia, ubrania czy opieki. Czując się dość dziwnie, krąŜyłam przez chwilę po domu, wreszcie zawędrowałam do gabinetu Jamiego, gdzie zaczęłam buszować wśród ksiąŜek na półce, zdecydowałam się na Toma Jonesa Henry'ego Fieldinga. Nie pamiętałam juŜ, kiedy to ostatnio czytałam jakąś powieść. I to za dnia! W poczuciu przyjemnej grzeszności usiadłam przy otwartym oknie w swoim gabinecie i skwapliwie zagłębiłam się w świecie tak odległym od obecnego. Straciłam poczucie czasu, przerywałam lekturę tylko po to, by odegnać owady, które wpadały przez okno, albo podrapać bezwiednie Adso po głowie, kiedy ocierał się o mnie. Od czasu do czasu nachodziły mnie myśli o Jamiem i Lionelu Brownie, ale odpędzałam je jak koniki polne i muszki, które lądowały na kartkach ksiąŜki. Cokolwiek miało się wydarzyć w chacie państwa Bug, juŜ się wydarzyło albo dopiero się wydarzy – nie mogę o tym myśleć. Kiedy tak czytałam, znów otoczyła mnie bańka mydlana, wypełniona idealnym bezruchem. Słońce zniŜyło się juŜ do połowy nieba, kiedy poczułam muśnięcie głodu. Podniosłam wzrok znad kartki, pocierając czoło i zastanawiając się, czy zostało jeszcze trochę szynki, i ujrzałam jakiegoś człowieka w drzwiach gabinetu. Wrzasnęłam i zerwałam się na równe nogi; Henry Fielding poleciał na podłogę. – Proszę wybaczyć, madam! – wybełkotał Thomas Christie, niemal tak przestraszony jak ja. – Nie wiedziałem, Ŝe mnie pani nie usłyszała. – Nie, ja... ja... czytałam – wyjaśniłam, bezsensownie wskazując ksiąŜkę na podłodze. Serce mi waliło, a krew krąŜyła najwidoczniej nieskładnie, gdyŜ poczułam jednocześnie rumieniec na twarzy, pulsowanie w uszach i mrowienie w palcach. Schylił się i podniósł Toma Jonesa, po czym wygładził oprawę ze starannością człowieka, który ceni ksiąŜki, choć egzemplarz był mocno podniszczony, a jego okładka poznaczona krąŜkami po szklankach i butelkach. Jamie dostał go od właściciela tawerny w Cross Creek jako część zapłaty za ładunek opału; ksiąŜkę zostawił kilka miesięcy wcześniej jakiś gość. – Nie ma nikogo, kto by się panią zajął? – spytał, rozglądając się wkoło ze zmarszczonym czołem. – Mam przysłać córkę? – Nie. To znaczy... nikogo nie potrzebuję. Nic mi nie jest. A jak z panem? – spytałam szybko, uprzedzając dalsze oznaki troski. Zerknął na moją twarz, po czym szybko odwrócił wzrok. Patrząc uparcie w okolice mojego mostka, odłoŜył ksiąŜkę na stół i wyciągnął prawą rękę, zawiniętą w kawałek szmaty.

– Proszę mi wybaczyć. Nie chciałbym przeszkadzać, tylko Ŝe... JuŜ odwijałam mu dłoń. Rozerwał sobie nacięcie, prawdopodobnie podczas walki z bandytami, pomyślałam. Poczułam skurcz Ŝołądka. Rana nie wyglądała źle, ale była brudna, brzegi zaczerwienione i rozwarte, odsłoniętą tkankę pokrywała warstwa ropy. – Trzeba było przyjść od razu – powiedziałam bez wyrzutu. Wiedziałam doskonale, dlaczego tego nie zrobił – i prawdę powiedziawszy, nie byłabym w stanie się nim zająć. Wzruszył nieznacznie ramionami, ale się nie odezwał. Posadziłam go i poszłam po odpowiednie środki. Na szczęście zostało trochę antyseptycznego balsamu, który przyrządziłam dla Jamiego. Przygotowałam środek do przepłukania rany, świeŜy bandaŜ... Przewracał powoli stronice Toma Jonesa, wysuwając w skupieniu wargi. Najwidoczniej Henry Fielding stanowił podręczny środek znieczulający; nie musiałam przynosić Biblii. – Czyta pan ksiąŜki? – spytałam; nie było w tym nic niegrzecznego, po prostu zdziwienie, Ŝe pozwala sobie na coś równie frywolnego. Zawahał się. – Tak. Ja... tak. Wciągnął głęboko powietrze, gdy zanurzyłam mu dłoń w misce, w której była tylko woda, korzeń mydlnicy i odrobina alkoholu. Odetchnął z głośnym westchnieniem. – Czytał pan juŜ Toma Jonesa? – drąŜyłam, chcąc, by się odpręŜył. – Właściwie nie, choć znam tę historię. Moja Ŝona... – urwał nagle. Nigdy wcześniej nie wspomniał o Ŝonie; pewnie zrobił się rozmowny pod wpływem ulgi, Ŝe nie odczuwa bólu w skaleczonej dłoni. Uświadomił sobie jednak, Ŝe powinien dokończyć zdanie, więc dodał z niechęcią: – Moja Ŝona... czytała powieści. – Naprawdę? – mruknęłam, zabierając się do czyszczenia rany. – Lubiła je? – Tak sądzę. Dosłyszałam coś dziwnego w jego głosie i podniosłam wzrok znad opatrywanej dłoni. Uchwycił moje spojrzenie i odwrócił oczy, zaczerwieniony. – Ja... nie pochwalałem czytania powieści. Wówczas. – Milczał przez chwilę, nie poruszając dłonią. Potem wyrzucił z siebie: – Spaliłem jej ksiąŜki. Nie zabrzmiało to dla mnie jak nowina. – Nie była chyba z tego zadowolona – zauwaŜyłam łagodnie, a on posłał mi zdumione spojrzenie, jakby kwestia reakcji jego Ŝony była zupełnie nieistotna. –

Och... Co sprawiło, Ŝe zmienił pan zdanie? – spytałam, koncentrując się na wyciąganiu szczypcami zanieczyszczeń z rany. Drzazgi i kawałeczki kory. Co robił? Pewnie wymachiwał jakąś maczugą – gałęzią? Westchnęłam i skupiłam się na pracy, by nie myśleć o ciałach leŜących na polanie. Poruszył niespokojnie nogami; sprawiałam mu teraz ból. – Ja... no... w Ardsmuir. – Co? Czytał pan w więzieniu? – Nie, nie mieliśmy tam ksiąŜek. – Odetchnął przeciągle, zerknął na mnie, potem odwrócił wzrok i wlepił spojrzenie w naroŜnik pokoju, gdzie jakiś przedsiębiorczy pająk wykorzystał chwilową nieobecność pani Bug i zaczął tkać pajęczynę. – Prawdę powiedziawszy, nigdy tej ksiąŜki nie czytałem. Ale pan Fraser miał w zwyczaju opowiadać więźniom treść przeczytanych ksiąŜek. Ma doskonałą pamięć – dodał z nutą niechęci w głosie. – Owszem – mruknęłam. – Nie załoŜę szwów; lepiej pozostawić ranę otwartą, Ŝeby się sama zagoiła. Obawiam się, Ŝe blizna nie będzie zbyt równa, ale wszystko zasklepi się jak trzeba. Szybko rozprowadziłam balsam na skaleczeniu i przyciągnęłam brzegi rany, nie uciskając nadmiernie. Bree eksperymentowała z samoprzylepnymi bandaŜami i wyprodukowała rzecz całkiem przydatną – z krochmalonego płótna i Ŝywicy sosnowej, w kształcie małego motyla. – A więc podobał się panu Tom Jones, tak? – spytałam, wracając do tematu. – Nie przypuszczam, by uznał go pan za postać godną podziwu. To znaczy, nie moŜe słuŜyć za przykład moralny. – Nie – odparł szczerze. – Ale zrozumiałem, Ŝe fikcja literacka – wymówił to ostroŜnie, jakby chodziło o coś niebezpiecznego – nie jest być moŜe, jak początkowo sądziłem, jedynie zachętą do nieróbstwa i niegodziwych upodobań. – Ach tak? – Starałam się nie uśmiechać ze względu na wargę. – A jakie ma budujące wartości według pana? – No cóŜ. – Ściągnął brwi w skupieniu. – Wydało mi się to niezwykłe i godne uwagi. śe to, co właściwie jest tylko zbiorem kłamstw, moŜe – odnosić dobroczynny skutek. GdyŜ tak właśnie było – dokończył, ciągle jeszcze zdumiony. – Tak? JakiŜ to skutek? Przekrzywił głowę, zastanawiając się nad odpowiedzią. – Pozwalało oderwać się od rzeczywistości, to pewne. W takich warunkach to nic złego – zapewnił mnie. – Choć oczywiście bardziej godziwe jest uciekanie się do modlitwy...

– Och, oczywiście – mruknęłam. – A poza tym... łączyło ludzi. Kto by pomyślał, Ŝe tacy ludzie – górale, ziemianie – zainteresują się podobnymi sytuacjami czy postaciami? – Wskazał ksiąŜkę, mając zapewne na myśli osoby takie jak pan Allworthy czy lady Bellaston. – Tymczasem omawiali to godzinami; przy pracy następnego dnia, zastanawiali się, dlaczego chorąŜy Northerton postąpił tak a nie inaczej z panną Western, i rozwaŜali, czy sami zachowaliby się podobnie. – Twarz mu się rozjaśniła, jakby coś sobie przypomniał. – I kaŜdy potrząsał głową i mówił sobie: „Dobrze, Ŝe ja nigdy nie zostałem potraktowany w taki sposób!". Głodny, zmarznięty, pokryty ranami, oderwany od rodziny i pozbawiony normalnych warunków Ŝycia – czerpał pociechę z tego, Ŝe nigdy nie doświadczył kolei losu, jakie były udziałem tych wymyślonych postaci! – Uśmiechnął się, i to szczerze, a ja pomyślałam, Ŝe uśmiech dobrze mu zrobił. Skończyłam opatrywać ranę i połoŜyłam jego dłoń na stole. – Dziękuję – powiedziałam cicho. Spojrzał na mnie zaskoczony. – Za co? Dlaczego? – Przypuszczam, Ŝe pańskie obraŜenia są rezultatem walki, którą stoczył pan w moim imieniu – wyjaśniłam. Dotknęłam lekko jego ręki. – Ja... no cóŜ. Dziękuję. – Och. – Sprawiał wraŜenie zaskoczonego i zakłopotanego. – Ja... hm! Odsunął się ze stołkiem i wstał. Ja teŜ się podniosłam. – Będzie pan musiał przykładać sobie codziennie świeŜy balsam – poinformowałam go rzeczowym tonem. – Przygotuję większą ilość; moŜe sam pan po niego przyjść albo przysłać Malvę. Przytaknął w milczeniu, najwyraźniej wyczerpawszy zasób towarzyskości na ten dzień. Dostrzegłam, Ŝe jego wzrok zatrzymał się na okładce ksiąŜki, i powodowana nagłym impulsem spytałam: – Chce pan poŜyczyć? Powinien pan to przeczytać; Jamie mógł nie zapamiętać wszystkich szczegółów. – Och! – zawołał zdumiony i wysunął wargi, marszcząc przy tym czoło, jakby podejrzewał, Ŝe to jakiś podstęp. Gdy jednak nalegałam, wziął ksiąŜ– kę ze skrywanym entuzjazmem, a ja zaczęłam się zastanawiać, od jak dawna nie miał w ręku nic innego niŜ Biblię. Potem skinął mi w podzięce głową i włoŜył kapelusz, zabierając się do odejścia. Pod wpływem jakiegoś podszeptu spytałam: – Miał pan moŜliwość przeprosić Ŝonę? To był błąd. Na jego twarzy pojawił się wyraz chłodu, a w oczach beznamiętne i płaskie spojrzenie jak u węŜa.

– Nie – odparł krótko. Obawiałam się przez chwilę, Ŝe odłoŜy ksiąŜkę i nie weźmie jej. On jednak zacisnął wargi, wsunął tom Toma Jonesa pod pachę i wyszedł bez słowa poŜegnania.

31. Do łóŜka Nikt więcej juŜ się nie pojawił. Wraz z zapadającą nocą zaczęłam odczuwać zdenerwowanie – wzdrygałam się na kaŜdy hałas i wypatrywałam w cieniach pod kasztanowcami czających się ludzi albo czegoś gorszego. Pomyślałam, Ŝe powinnam coś ugotować; Jamie i Ian mieli przecieŜ wrócić na kolację. A moŜe lepiej pójść do chaty Rogera i Brianny? Odczuwałam jednak niechęć na myśl, Ŝe będę naraŜona na objawy współczucia i troski, choćby najszczersze, poza tym – choć nie zdobyłam się jeszcze na odwagę, by spojrzeć w lustro – byłam przekonana, Ŝe mój widok wystraszy Jemmy'ego albo sprowokuje do nieuniknionych pytań. Nie miałam ochoty wyjaśniać mu, co mi się przytrafiło. Jamie na pewno powiedział Briannie, by przez jakiś czas trzymała się z daleka, i było to słuszne. Nie zamierzałam udawać, Ŝe wszystko jest w porządku. Jeszcze nie. KrąŜyłam po kuchni bez celu, biorąc do ręki i odkładając róŜne przedmioty. Wysuwałam i wsuwałam po kolei szuflady kredensu – potem zajrzałam do tej, w której Jamie trzymał swoje pistolety. Większość broni krótkiej została zabrana. Pozostał tylko ozdobny pistolet pojedynkowy, niezbyt celny, oraz kilka ładunków i mały roŜek z prochem. Nabiłam go z lekkim drŜeniem dłoni i wysypałam na patelnię odrobinę prochu. Kiedy jakiś czas potem otworzyły się drzwi prowadzące na tyły domu, siedziałam przy stole nad Don Kichotem i celowałam w intruza. Ian zastygł w miejscu. – Z tej odległości nikogo nie trafisz, ciociu – oznajmił łagodnie, wchodząc. – Tak, ale kto moŜe o tym wiedzieć. – OdłoŜyłam ostroŜnie pistolet. Dłonie miałam spocone i bolały mnie palce. Przytaknął ze zrozumieniem i usiadł. – Gdzie Jamie? – spytałam. – Myje się. Jak tam ciociu, dobrze się czujesz? – Jego miękkie orzechowe oczy obrzuciły mnie pobieŜnym, ale czujnym spojrzeniem. – Nie, ale wytrzymam. – Zawahałam się. – A... pan Brown? Czy... coś wam powiedział? Ian parsknął pogardliwie. – Zmoczył spodnie, gdy tylko wuj Jamie dobył sztyletu za paska, Ŝeby oczyścić sobie paznokcie. Nie tknęliśmy go, ciociu, nie martw się. W tym momencie wszedł Jamie; był świeŜo ogolony i rześki od wody ze studni,

włosy na skroniach miał wciąŜ mokre. Pomimo to wyglądał na śmiertelnie zmęczonego; bruzdy na jego twarzy pogłębiły się, oczy były podkrąŜone. Twarz mu jednak pojaśniała, gdy dostrzegł pistolet w mojej ręce. – Wszystko w porządku, a nighean – powiedział cicho i dotknął mojego ramienia, siadając obok. – Rozstawiłem ludzi na warcie, na wszelki wypadek. Ale nie spodziewam się kłopotów przez parę najbliŜszych dni. Westchnęłam głęboko. – Mogłeś mnie uprzedzić. Spojrzał na mnie zdziwiony. – Byłem pewien, Ŝe wiesz. Nie pomyślałaś chyba, Ŝe zostawię cię bez ochrony, Angliszko? Potrząsnęłam głową, niezdolna mówić. Gdybym była w stanie rozumować logicznie, to oczywiście nigdy bym tak nie pomyślała. Ja jednak spędziłam większość popołudnia w stanie cichego – i niepotrzebnego – przeraŜenia, puszczając wodze wyobraźni i wspominając... – Przepraszam – powiedział cicho i połoŜył swą wielką i zimną dłoń na mojej. – Nie powinienem zostawiać cię samej. Sądziłem... Potrząsnęłam głową, ale ścisnęłam go mocno za rękę. – Nie, dobrze zrobiłeś. Nie zniosłabym Ŝadnego towarzystwa prócz Sancho Pansy. Rzucił okiem na Don Kichota, a potem na mnie, zdziwiony. KsiąŜka była po hiszpańsku, którego akurat nie znałam. – No, niektóre fragmenty przypominają francuski, poza tym znam treść – wyjaśniłam z westchnieniem; czerpałam pociechę z ognia na palenisku, migotliwego płomienia świecy i bliskości tych dwóch męŜczyzn, postawnych, pewnych, rozsądnych i – przynajmniej zewnętrznie – niewzruszonych. – Jest coś do jedzenia, ciociu? – spytał Ian i wstał, by się rozejrzeć. Pozbawiona apetytu, zbyt zdenerwowana, by skupić się na czymkolwiek, sama nie zjadłam ani nie przygotowałam nic na kolację – ale w domu zawsze było jedzenie, więc Jamie i Ian, bez większego trudu, znaleźli resztki zimnego pasztetu z kuropatwy, kilka jaj na twardo, półmisek ostrego sosu musztardowego z warzywami i pół bochenka chleba, który pokroili w pajdy i przypiekli nad ogniem. Potem posmarowali je masłem i wmusili we mnie, wykluczając wszelką dyskusję. Gorący tost z masłem niezwykle poprawia nastrój, nawet jeśli skubie się go ostroŜnie z powodu obolałej szczęki. Z pełnym Ŝołądkiem poczułam się znacznie lepiej i mogłam spytać, czego się dowiedzieli od Lionela Browna.

– Zwalił wszystko na Hodgepile'a – powiedział Jamie, nakładając sos musztardowy na kawałek pasztetu. – To oczywiste. – A z Arvinem Hodgepile'em, rzecz jasna, nie miałeś okazji porozmawiać – zauwaŜyłam i wzdrygnęłam się. Spojrzał na mnie ostro, ale powstrzymał się od komentarza, więc Ian zapoznał mnie z wersją wydarzeń przedstawioną przez Lionela Browna. Wszystko zaczęło się od tego, Ŝe wraz z bratem załoŜyli komitet bezpieczeństwa, którego celem, jak twierdził, była słuŜba publiczna. Prosta sprawa. Jamie parsknął pogardliwie, ale nie przerywał. Większość męŜczyzn z Brownsville wstąpiła do komitetu – ale okoliczni osadnicy i drobni farmerzy nie. Wszystko szło dobrze. Komitet zajmował się drobnymi sprawami, na przykład wymierzał sprawiedliwość za napady, kradzieŜe i temu podobne, a jeśli jako rekompensatę za swój trud przywłaszczył sobie tuszę dzika albo sarny, nikt się specjalnie nie skarŜył. – No i jeszcze wojna regulacyjna – Ian smarował kolejną kromkę chleba. – Brownowie nie przyłączyli się do niej; nic dziwnego, skoro ich kuzyn był szeryfem, a połowa sądu to Brownowie albo ich krewni. Nastroje regulatorskie wciąŜ były Ŝywe na pograniczu, choć liderzy tego ruchu, tacy jak Hermon Husband i James Hunter opuścili juŜ kolonię. Po bitwie pod Alamance większość ich zwolenników ostroŜniej wyraŜała swoje opinie, ale kilka rodzin mieszkających w pobliŜu Brownsville głośno krytykowało wpływ Brownów na lokalną politykę i interesy. – Jednym z nich był Tige O’Brian, prawda? – wyraziłam przypuszczenie. Jamie przytaknął, nie podnosząc wzroku znad pasztetu. – Tu pojawia się Arvin Hodgepile – powiedział i odgryzł potęŜny kęs. Hodgepile, umknąwszy z armii brytyjskiej dzięki sfingowaniu swojej śmierci w poŜarze składu w Cross Creek, postanowił zarabiać na Ŝycie, wykorzystując róŜne niecne metody. A Ŝe swój ciągnie do swego, związał się z niewielką bandą podobnych rzezimieszków. Gang zaczął w typowy sposób – okradali kaŜdego, kogo napotkali na swej drodze, napadali na gospody i tak dalej. Takie działania zwracają jednak uwagę. Mając na karku konstabli, szeryfów, komitety bezpieczeństwa i temu podobne, bandyci wycofali się z nizin, gdzie zaczęli swój proceder, i przenieśli się w góry; tam mogli znaleźć odludne osady i farmy. Zaczęli teŜ zabijać swe ofiary, by uniknąć groźby rozpoznania i ścigania. – Czy teŜ większość z nich – mruknął Ian. Przyglądał się przez chwilę jajku,

które trzymał w ręce, a potem je odłoŜył. Podczas swej kariery wojskowej w Cross Creek Hodgepile nawiązał kontakty z kilkoma handlarzami rzecznymi i przemytnikami działającymi na wybrzeŜu. Niektórzy handlowali futrami, inni wszystkim, co przynosiło dochód. – Po jakimś czasie zorientowali się – powiedział Jamie – Ŝe największy dochód przyniosą im, moŜe tylko wyjąwszy whisky, najbardziej opłacalną, dziewczęta, kobiety i młodzi chłopcy. – ZauwaŜyłam, Ŝe drgnął mu kącik ust, ale nie od uśmiechu. – Nasz pan Brown się upiera – opowiadał dalej Ian – Ŝe nie miał z tym nic wspólnego, podobnie jak jego brat i ich komitet. – Ale jak Brownowie spiknęli się z gangiem Hodgepile'a? – spytałam. – I co robili z uprowadzonymi ludźmi? Jeśli chodzi o pierwsze, był to szczęśliwy wynik pewnego nieudanego napadu. – Pamiętasz stary dom Aarona Beardsleya, prawda? – Tak – odparłam, marszcząc odruchowo obolały nos na wspomnienie tego nieszczęsnego chlewu. Jamie spojrzał na mnie i nadział na widelec kolejną kromkę chleba, nie zwaŜając na moje protesty, Ŝe jestem najedzona. – No więc – ciągnął – Brownowie przejęli oczywiście dom, kiedy zaadoptowali małą dziewczynkę porzuconą przez Fanny Beardsley. Wysprzątali go, wyposaŜyli i przekształcili w placówkę handlową. Choć miejsce było okropne, kiedy Aaron Beardsley handlował z Indianami, zaglądali tam Czirokezi i Catawba, którzy potem kontynuowali interes z nowymi właścicielami. Bardzo dochodowy interes. Nie umknęło to uwagi Hodgepile'a. Gang, w zgodzie ze swoimi metodami robienia interesów, wkroczył tam pewnego dnia, zastrzelił małŜonków, którzy sprawowali opiekę nad placówką, i zaczął ją systematycznie plądrować. Jedenastoletnia córka tego małŜeństwa, która na szczęście znajdowała się w stodole, gdy bandyci się zjawili, wymknęła się, wskoczyła na muła i popędziła do Brownsville po pomoc. Zrządzeniem losu natknęła się na komitet bezpieczeństwa i sprowadziła go na miejsce napadu. Wtedy zaczęło się coś, co później nazwano meksykańskim patem. Brownowie wraz ze swymi ludźmi otoczyli dom. Hodgepile miał jednak Alicie Beardsley Brown – dwuletnią dziewczynkę, prawną właścicielkę placówki, adoptowaną przez Brownów po śmierci jej domniemanego ojca. Hodgepile miał dość amunicji i Ŝywności, by wytrzymać nawet kilkudniowe

oblęŜenie; Brownowie nie mieli zamiaru puszczać z dymem swej cennej własności, by go stamtąd wykurzyć albo ryzykować Ŝycie dziewczynki podczas szturmu. Po dwóch dniach, podczas których wymieniono kilka pojedynczych strzałów, a członkowie komitetu wściekali się, Ŝe muszą obozować w lesie, z górnego okna domu wywieszono flagę na znak rozejmu i Richard Brown wszedł do środka, by pogadać z Hodgepile'em. W rezultacie tej rozmowy powstało coś w rodzaju spółki ograniczonego zaufania. Gang Hodgepile'a miał kontynuować swoje działania, trzymając się z daleka od jakiejkolwiek osady pozostającej pod ochroną Brownów, ale łupy miał przywozić do placówki, gdzie będą upłynniane z duŜym zyskiem, którego część otrzyma gang. – Łupy – powtórzyłam, biorąc od Jamiego świeŜą kromkę chleba z masłem. – To znaczy... jeńców? – Niektórych – wyjaśnił Jamie, podając mi kubek cydru. – ZaleŜnie od tego, gdzie ich schwytali. Kiedy brali jeńców w górach, niektórych sprzedawali Indianom za pośrednictwem placówki. Tych z pogórza sprzedawali rzecznym piratom albo przewozili na wybrzeŜe i tam sprzedawali Indianom. Dostawali wtedy najlepszą cenę, rozumiesz? Czternastoletni chłopak przynosił zysk co najmniej stu funtów. Wargi miałam zdrętwiałe, nie tylko z powodu trunku. – Jak długo? – spytałam wstrząśnięta. – Ilu? Dzieci, młodzi męŜczyźni, młode kobiety, wszyscy wyrwani brutalnie ze swych domów i sprzedani bezlitośnie w niewolę. Nikt ich nie szukał. Nawet jeśli udawało im się jakoś uciec, nie mieli dokąd i do kogo wracać. Jamie westchnął. Wyglądał na nieludzko zmęczonego. – Brown mówi, Ŝe nie wie – odpowiedział cicho Ian. – Twierdzi... Ŝe nie miał z tym nic wspólnego. – Rzeczywiście – rzuciłam. Wściekłość wzięła górę nad poczuciem grozy. – Był z Hodgepile'em, kiedy się tu zjawili. Wiedział, Ŝe przyszli po whisky. I musiał być z nimi wcześniej, kiedy... robili te straszne rzeczy. Jamie przytaknął. – Twierdzi, Ŝe próbował ich przekonać, Ŝeby cię nie zabierali. – Owszem – przyznałam. – Ale potem próbował ich nakłonić, Ŝeby mnie zabili, bo bał się, Ŝe powiem ci o nim. A jeszcze później chciał mnie utopić własnymi rękami! Przypuszczam, Ŝe tego ci nie powiedział. – Nie, nie powiedział. – Ian wymienił krótkie spojrzenie z Jamiem, a ja

dostrzegłam milczące porozumienie między nimi. Zrozumiałam, Ŝe właśnie przypieczętowałam los Lionela Browna. Jeśli tak, to nie miałam pewności, czy czuję się winna. – Co... co zamierzasz z nim zrobić? – spytałam. – MoŜe go powieszę – odparł Jamie po chwili zastanowienia. – Ale mam jeszcze do niego kilka pytań. I muszę się zastanowić, jak najlepiej załatwić sprawę. Nie przejmuj się, Angliszko. Więcej go nie zobaczysz. Wstał i przeciągnął się, aŜ kości mu zatrzeszczały, potem westchnął i podał mi rękę, pomagając się podnieść. – Idź do łóŜka, Angliszko, ja teŜ zaraz przyjdę. Muszę jeszcze zamienić słowo z Ianem... *** Gorący tost z masłem, cydr i rozmowa od razu sprawiły, Ŝe poczułam się lepiej. Byłam jednak tak zmęczona, Ŝe z trudem dowlokłam się na górę i najpierw musiałam usiąść na łóŜku. Kołysałam się sennie, w nadziei Ŝe znajdę siły, by zdjąć ubranie. Dopiero po jakimś czasie zorientowałam się, Ŝe Jamie stoi w drzwiach. – Hm? – spytałam słabym głosem. – Nie wiem, czy chcesz, Ŝebym został na noc z tobą? – spytał nieśmiało. – Jeśli odpoczniesz lepiej sama, mogę połoŜyć się w łóŜku Josepha albo tutaj, na podłodze. – Och – powiedziałam beznamiętnie, rozwaŜając jego propozycję. – Nie. Zostań. To znaczy śpij ze mną. – Udało mi się pomimo śmiertelnego zmęczenia zdobyć na uśmiech. – Przynajmniej ogrzejesz łóŜko. Na jego twarzy pojawił się dziwny wyraz, a ja zamrugałam, niepewna, czy wzrok mnie nie myli. Nie mylił jednak; dostrzegłam coś pośredniego między zakłopotaniem i trwoŜnym rozbawieniem – a w głębi oczu heroiczną rezygnację, jakby szedł na egzekucję. – Co zmalowałeś? – spytałam, gdy zdziwienie wyrwało mnie z odrętwienia. Teraz górę wzięło zakłopotanie; zauwaŜyłam, Ŝe zaczerwieniły mu się czubki uszu, a policzki pokryły rumieńcem, widocznym nawet w słabym blasku świeczki. – Nie zamierzałem ci nic mówić – wymamrotał, unikając mojego wzroku. – Zobowiązałem Iana i Rogera do milczenia. – Och, milczeli jak grób – zapewniłam go i rozjaśniło mi się w głowie – Roger miał ostatnio dziwny wyraz twarzy. – Co się stało?

Westchnął, skrobiąc krawędzią buta o podłogę. – No dobrze. Chodzi o Indian, rozumiesz? O Tsisqua. Najpierw traktował to jako dowód gościnności, za pierwszym razem, a potem, kiedy Ian mu powiedział... no, niełatwo to było powiedzieć, zwaŜywszy na okoliczności... A jak przyjechaliśmy po raz drugi, one znowu tam były, tylko inne, a kiedy próbowałem je odesłać, oznajmiły, Ŝe Ptak kazał im powiedzieć, Ŝe to dowód uznania dla mojego słowa, bo co to za słowo, które nie wymaga Ŝadnych poświęceń? Niech mnie diabli, jeśli wiem, czy mówił powaŜnie, myśląc, Ŝe się złamię i zyska nade mną przewagę, czy tylko bawi się moim kosztem. Nawet Ian mówi, Ŝe nie wie, a jeśli on... – Jamie – przerwałam mu. – Co to znaczy? O czym ty mówisz? Zerknął na mnie pospiesznie, potem odwrócił wzrok. – No... nagie kobiety – wypalił i zaczerwienił się jak burak. Patrzyłam na niego przez chwilę. Szumiało mi w uszach, ale słuch miałam przecieŜ dobry. Wymierzyłam w niego opuchnięty i posiniaczony palec. – Chodź tu natychmiast – nakazałam spokojnie. – Usiądź – wskazałam miejsce na łóŜku koło siebie. – I powiedz mi w krótkich słowach wszystko, co się tam stało. Zrobił to, a ja po pięciu minutach leŜałam na łóŜku, krztusząc się i płacząc ze śmiechu, jęcząc z bólu w Ŝebrach. – O BoŜe, o BoŜe, o BoŜe – dyszałam. – Nie wytrzymam, naprawdę nie wytrzymam. PomóŜ mi usiąść. Wyciągnęłam rękę i krzyknęłam z bólu, kiedy jego palce zacisnęły się na moim poranionym nadgarstku, ale podniosłam się w końcu, przyciskając poduszkę do brzucha, wstrząsana paroksyzmami śmiechu. – Cieszę się, Ŝe uwaŜasz to za śmieszne, Angliszko – zauwaŜył Jamie kwaśno. Był juŜ nieco spokojniejszy, ale twarz wciąŜ oblewał mu rumieniec. – Na pewno nie histeryzujesz? – AleŜ skąd. – Pociągnęłam nosem, ocierając oczy wilgotną chusteczką, ciągle nie mogąc opanować rozbawienia. – Och! BoŜe, ale mnie zabolało. Wzdychając, nalał do kubka wody z butelki stojącej na stole koło łóŜka i podał mi. Była zimna, ale bez smaku, jakaś zwietrzała; przyszło mi do głowy, Ŝe moŜe stoi tu od... – W porządku – powiedziałam, oddając mu kubek i ocierając ostroŜnie wilgoć z warg. – Nic mi nie jest. – Oddychałam płytko, czułam, jak serce zaczyna mi powoli zwalniać. – No dobrze. Teraz wiem, dlaczego wróciłeś z tej wyprawy do indiańskich wiosek w stanie takiego... takiego... – poczułam, jak wzbiera we mnie

chichot, i stłumiłam go z jękiem. – O Jezu. A ja sądziłam, Ŝe to myśli o mnie doprowadzały cię do takiego szaleństwa. Chrząknął, odstawił kubek, wstał i odwinął kołdrę. Potem popatrzył na mnie czystym, niezmąconym wzrokiem. – Claire – rzekł bardzo cicho. – To byłaś ty. Zawsze byłaś tylko ty i zawsze będziesz. Kładź się do łóŜka i zgaś świecę. Przymknę okiennice, wygaszę palenisko i zarygluję drzwi, a potem przyjdę i cię ogrzeję. *** – Zabij mnie. – Oczy Randalla płonęły gorączką. – Zabij mnie. Takie jest pragnienie mego serca. Ocknął się gwałtownie; te słowa wciąŜ rozbrzmiewały mu echem w głowie, widział te oczy, mokre od deszczu włosy, twarz Randalla, wilgotne jak u topielca. Przesunął dłonią po twarzy, zdziwiony suchością skóry, rzadkością zarostu. WraŜenie wilgoci, drapanie bokobrodów, wszystko to było wciąŜ tak silne, Ŝe wstał, poruszając się instynktownie cicho, i podszedł do okna, gdzie przez szczeliny w okiennicach przedzierał się blask księŜyca. Nalał trochę wody do miski, przesunął naczynie ku smudze światła i spojrzał w taflę przezroczystej cieczy, by pozbyć się tego uporczywego uczucia, Ŝe jest kimś innym, Ŝe znajduje się gdzieś indziej. Twarz odbijająca się w wodzie była nieledwie pozbawionym rysów owalem, ale gładko wygolonym, a włosy spływały luźno na ramiona i nie były przewiązane jak przed bitwą. Wydawało się jednak, Ŝe to jakieś obce oblicze. WciąŜ niespokojny, odsunął się od miski i po chwili poczłapał z powrotem do łóŜka. Spała. Nie pomyślał nawet o niej, kiedy się zbudził, ale teraz jej widok pomógł mu odzyskać równowagę. Twarz, którą znał, nawet jeśli była zniekształcona i opuchnięta, tak jak teraz. Oparł dłonie o krawędź łóŜka, czerpiąc pociechę z dotyku twardego drewna. Czasem, gdy się budził, sen trwał uparcie, a świat wydawał mu się widmowy, niewyraźny. Czasem lękał się, Ŝe jest duchem. Ale pościel była chłodna, a ciepło Claire dodawało otuchy. Wyciągnął do niej ręce, a ona przekręciła się na bok i przysunęła z cichym pomrukiem zadowolenia, przywierając do niego miękkimi pośladkami. Od razu zasnęła; właściwie nie oprzytomniała ani na chwilę. Odczuł gwałtowną

chęć, by ją zbudzić, zmusić do rozmowy – chciał się upewnić, Ŝe go widzi, Ŝe go słyszy. Tulił ją jednak tylko i patrzył ponad jej głową na drzwi, jakby mógł w nich stanąć Jack Randall, ociekający wodą. Zabij mnie, powiedział. Takie jest pragnienie mego serca. Jego serce biło powoli, dźwięk pulsu rozbrzmiewał w uchu przyciśniętym do poduszki. Niekiedy zasypiał, wsłuchany w jego rytm, ukojony tym wyraźnym, miarowym łomotem. A czasem, tak jak teraz, słyszał śmiertelną ciszę między uderzeniami – ciszę, która czeka cierpliwie na wszystkich ludzi. Odwinął kołdrę, tak by Claire była przykryta, a jego plecy wystawione na chłód sypialni; nie chciał zapaść w ciepły sen i ryzykować powrotu w tamten koszmar. Pragnął, by to sen zmagał się za niego w zimnym powietrzu izby i w końcu zepchnął go w przepaść nieświadomości, na samo dno mrocznego zapomnienia. GdyŜ nie chciał wiedzieć, co Randall rozumiał przez swoje słowa.

32. Szubienica to za mało Rano moja gospodyni znów była w kuchni, której wnętrze emanowało ciepłem i zapachem potraw. Pani Bug wydawała się taka sama jak zawsze i pomijając przelotne spojrzenia na moją twarz i ciche cmokanie, nie zawracała mi specjalnie głowy. Albo miała więcej taktu i wraŜliwości, niŜ sądziłam, albo Jamie zamienił z nią słowo. – Proszę, a muirninn, niech pani zje, póki gorące – powiedziała, zsuwając z półmiska na mój talerz wielką porcję zapiekanki z indyka i ziemniaków i wieńcząc to zgrabnie smaŜonym jajkiem. Skinęłam głową i wzięłam do ręki widelec, ale bez entuzjazmu. Jedzenie wciąŜ było powolnym i bolesnym procesem. Jajko jakoś mi poszło, ale zapach pieczonej cebuli wydał się zbyt silny, wierciło mi od niego w nosie. Odkroiłam niewielki kawałek ziemniaka, rozgniotłam go na podniebieniu językiem i popiłam łykiem kawy. Spytałam, bardziej by coś powiedzieć, niŜ by się dowiedzieć: – Jak tam pan Brown? Pani Bug zacisnęła usta i uderzyła łyŜką w smaŜone ziemniaki, jakby to był mózg Browna. – Nie tak źle, jak powinien – odparła. – Szubienica to dla niego za mało; ten człowiek to kupa nieszczęsnego łajna, które roi się od robactwa. Wyplułam kawałek ziemniaka, nad którym się męczyłam, i łyknęłam pospiesznie kawy. Spłynęła do Ŝołądka, po czym wróciła. Odsunęłam gwałtownym ruchem ławę i pobiegłam do drzwi, by dopaść ich w ostatniej chwili i zwymiotować na krzew czarnych jagód kawą, Ŝółcią i smaŜonym jajkiem. Byłam mgliście świadoma obecności pani Bug, która krąŜyła zaniepokojona koło drzwi; odprawiłam ją ruchem ręki. Zawahała się, ale po chwili weszła z powrotem do kuchni, a ja wyprostowałam się i ruszyłam do studni. Miałam wraŜenie, Ŝe całe wnętrze mojej głowy wypełnia smak kawy i Ŝółci, nos piekł mnie okropnie. Wydawało mi się, Ŝe znów krwawi, ale gdy dotknęłam go ostroŜnie, stwierdziłam, Ŝe wszystko jest w porządku. Przepłukałam sobie usta, pozbywając się ohydnego smaku, ale nie przeraŜenia, jakie mnie ogarnęło. Doznałam nagłego, dojmującego i absolutnie dziwacznego wraŜenia, Ŝe nie mam skóry. DrŜały mi nogi, usiadłam więc na pniu do rąbania drewna, nie zwaŜając na drzazgi. Nie wytrzymam, pomyślałam. Po prostu nie wytrzymam.

Siedziałam na klocu, nie mając siły wstać. Czułam wyraźnie własne łono. Niewielki, okrągły cięŜar u podstawy brzucha, lekko nabrzmiały i bardzo delikatny. To nic, myślałam z całym uporem, na jaki mnie było stać. To zupełnie normalne. Zawsze tak jest w pewnym momencie mojego cyklu. A po tym, co robiliśmy z Jamiem... no cóŜ, do diabła, trudno się dziwić, Ŝe wciąŜ czuję własne wnętrze. Zgoda, nie robiliśmy tego ostatniej nocy, kiedy pragnęłam tylko się przytulać. Ale atak śmiechu omal nie porozrywał mi wnętrzności. Jeszcze teraz parsknęłam cichym śmiechem, przypomniawszy sobie wyznanie Jamiego. Zabolało mnie i złapałam się za Ŝebra, ale poczułam się trochę lepiej. – No cóŜ, do diabła – powiedziałam głośno i wstałam. – Mam przecieŜ coś do zrobienia. Podbudowana tą śmiałą deklaracją, wzięłam koszyk i nóŜ, powiedziałam pani Bug, Ŝe wychodzę, i ruszyłam w stronę chaty Christiego. Zamierzałam obejrzeć dłoń Toma i poprosić Malve, by wybrała się ze mną na poszukiwanie Ŝeń-szenia i innych dostępnych o tej porze darów natury. Malva była pojętną uczennicą, spostrzegawczą i bystrą, obdarzoną dobrą pamięcią do roślin. Zamierzałam ją teŜ nauczyć, jak przygotowywać kolonie penicyliny. Grzebanie w wilgotnych, spleśniałych resztkach mogło działać uspokajająco. Przewalczyłam odruch wymiotny i wystawiłam poobijaną twarz na działanie porannego słońca. Nie chciałam się takŜe martwić o to, co Jamie ma zamiar zrobić z Lionelem Brownem.

33. Pani Bug bierze sprawy w swoje ręce Do następnego ranka nieco wydobrzałam. śołądek juŜ tak bardzo mi nie dokuczał, czułam się teŜ bardziej odporna emocjonalnie; to dobrze, zwaŜywszy, Ŝe wszelkie upomnienia ze strony Jamiego pod adresem pani Bug, by mnie nie denerwowała swoim utyskiwaniem, najwyraźniej wywietrzały jej z głowy. Wszystko bolało juŜ mniej, dłonie wyglądały prawie normalnie, ale wciąŜ byłam okropnie zmęczona, z przyjemnością więc rozsiadłam się na ławie, popijając kawę – z herbatą było kiepsko i nie zanosiło się na szybką poprawę – i racząc się puddingiem ryŜowym z rodzynkami. – I jest pani pewna, Ŝe twarz będzie kiedyś wyglądać normalnie? – spytała pani Bug, podając mi świeŜą bułeczkę, ociekającą masłem i miodem, po czym spojrzała na mnie z powątpiewaniem i wydęła wargi. Kusiło mnie, by spytać, jak wygląda to coś w przodzie mojej głowy, ale byłam święcie przekonana, Ŝe nie mam ochoty usłyszeć odpowiedzi. Zadowoliłam się tylko krótkim „tak" i poprosiłam o więcej kawy. – Znałam raz jedną kobietę w Kirkcaldy, co ją kopnęła krowa w twarz – oznajmiła pani Bug, wciąŜ przyglądając mi się krytycznie i nalewając kawę. – Straciła zęby z przodu, biedactwo, i potem juŜ zawsze miała przekrzywiony nos w jedną stronę, o tak. Tu pani Bug nacisnęła palcem wskazującym swój nos i wsunęła górną wargę pod dolną, co miało oznaczać braki w uzębieniu. Bezzwłocznie dotknęłam grzbietu nosa, był na szczęście prosty, choć wciąŜ spuchnięty. – No a William McCrea z Balgownie, ten, co walczył pod Sheriffsmuir z moim Archem. Nadział się na angielską pikę i rozłupał sobie szczękę i prawie cały nos! Arch mówił, Ŝe moŜna mu było zajrzeć do gardła i do mózgu, ale przeŜył. Na owsiance i whisky – dodała. – Bardzo dobry pomysł – zauwaŜyłam, odkładając nadgryzioną bułeczkę. – Chyba wezmę sobie trochę. Z filiŜanką w dłoni uciekłam czym prędzej do swojego gabinetu, ścigana głośnymi wspomnieniami o Dominiku Mulroneyu, Irlandczyku, który wpadł na drzwi kościoła w Edynburgu, a był wtedy trzeźwy jak owieczka... Zamknęłam się u siebie, otworzyłam okno i wylałam na zewnątrz resztki kawy, po czym zdjęłam z półki butelkę i nalałam sobie po brzegi. Zamierzałam początkowo spytać panią Bug o stan zdrowia Lionela Browna,

ale... to mogło poczekać. ZauwaŜyłam, Ŝe znów trzęsą mi się ręce, i nim podniosłam filiŜankę, musiałam połoŜyć je płasko na stole, by opanować ich drŜenie. Wzięłam głęboki oddech i łyknęłam whisky. I jeszcze raz. Tak, pomogło. WciąŜ dopadały mnie znienacka ataki bezrozumnego lęku. Ominęły mnie tego ranka i miałam nadzieję, Ŝe ustąpiły na dobre. Najwidoczniej się myliłam. Popijałam whisky, ocierałam pot z czoła i rozglądałam się, szukając sobie czegoś do roboty. Dzień wcześniej razem z Malvą zaczęłam hodować świeŜą penicylinę, przygotowałam teŜ wyciąg z erythronium i sadźca, a takŜe balsam z goryczki. W końcu zaczęłam wertować powoli swoją czarną księgę przypadków, sącząc whisky i studiując strony poświęcone przeróŜnym koszmarnym komplikacjom porodowym. Zdawałam sobie sprawę z tego, co robię, ale nie mogłam się powstrzymać. Nie byłam w ciąŜy. Święcie w to wierzyłam. A jednak miałam wraŜenie, Ŝe moje łono jest wraŜliwe, rozpalone, a cała istota rozchwiana. O, tu było coś ciekawego; jeden z zapisków Daniela Rawlingsa na temat niewolnicy w średnim wieku, cierpiącej na przetokę rektowaginalną, która wywoływała u niej ciągły wyciek materii fekalnej z pochwy. Takie przetoki były skutkiem uszkodzenia okołoporodowego i występowały najczęściej u bardzo młodych dziewcząt, które miały zbyt długi poród, lub u starszych kobiet, u których tkanka była mniej elastyczna. U starszych uszkodzeniu towarzyszyło niejednokrotnie zapadnięcie krocza, co powodowało, Ŝe macica, cewka moczowa – i prawdopodobnie odbyt – osuwały się na dno miedniczne. – Jakie to szczęście, Ŝe nie jestem w ciąŜy – powiedziałam głośno, zamykając księgę. MoŜe znów powinnam się wziąć do Don Kichota. Szczerze powiedziawszy, odczułam ulgę, kiedy zjawiła się Malva Christie i zapukała do drzwi, tuŜ przed dwunastą w południe. Obrzuciła moją twarz szybkim spojrzeniem, ale nie skomentowała mojego wyglądu ani słowem, zresztą widziała mnie dzień wcześniej. – Jak tam ręka twojego ojca? – spytałam. – Och, doskonale, madam – odparła pospiesznie. – Oglądałam ją, tak jak pani kazała, ale nie zauwaŜyłam czerwonych smug ani ropy, tylko lekkie zaczerwienienie, tam gdzie skóra była przecięta. I kazałam mu zginać palce, tak jak pani mówiła – dodała, ukazując drobne dołeczki w policzkach. – Opierał się i protestował, jakbym mu wbijała kolce, ale w końcu uległ. – Bardzo dobrze! – pochwaliłam i poklepałam ją po ramieniu, co wywołało

rumieniec zadowolenia na jej twarzy, a wyczuwając smakowity aromat, który napływał od strony kuchni juŜ od dobrej godziny, dodałam: – Myślę, Ŝe zasługujesz na biskwita z miodem. Chodźmy. Kiedy wyszłyśmy na korytarz i skierowałyśmy się w stronę kuchni, usłyszałam za plecami dziwny odgłos, osobliwe człapanie albo szuranie, jakby po deskach ganku wlokło się jakieś wielkie zwierzę. – Co to jest? – spytała Malva, zerkając z przestrachem przez ramię. Odpowiedział jej głośny jęk, a po chwili donośne „łup!", które wstrząsnęło drzwiami frontowymi; ktoś walnął w nie z całej siły. – Matko Boska, Józefie święty! – Pani Bug wychynęła z kuchni i przeŜegnała się. – Co to takiego? Serce zaczęło walić mi jak młotem, usta wyschły. Coś wielkiego i ciemnego zasłaniało smugę światła u dołu drzwi, słychać teŜ było chrapliwy oddech, przerywany jękiem. – No cóŜ, cokolwiek to jest, musi być chore albo ranne – oznajmiłam. – Cofnijcie się. Otarłam dłonie o fartuch, przełknęłam, ruszyłam do przodu i otworzyłam drzwi. Przez chwilę nie mogłam go rozpoznać. Był tylko bezładną kupą ciała, rozczochranych dziko włosów i niechlujnego brudnego odzienia. Potem jednak dźwignął się z trudem na jedno kolano i uniósł głowę, dysząc cięŜko i ukazując śmiertelnie bladą twarz, poznaczoną sińcami i błyszczącą od potu. – Pan Brown? – spytałam z niedowierzaniem. Oczy miał szkliste; nie byłam pewna, czy mnie widzi, ale najwidoczniej rozpoznał mój głos, gdyŜ szarpnął się do przodu, niemal mnie przewracając. Cofnęłam się szybko, ale złapał mnie za kostkę, wołając: – Litości! Niech się pani nade mną ulituje, błagam! – Co na Boga... Proszę mnie puścić. Puszczaj, powiedziałam! Zaczęłam wywijać nogą, by się od niego uwolnić, ale przywarł do mnie jak rzep do psiego ogona, wołając bezustannie: – Litości! – chrapliwym, zawodzącym głosem. – Och, przestań, człowieku – rzuciła gniewnie pani Bug. Otrząsnąwszy się z pierwszego szoku, nie wydawała się w najmniejszym nawet stopniu poruszona jego widokiem, choć niewątpliwie poirytowana. Lionel Brown nie przestał, tylko dalej błagał mnie o litość, choć próbowałam go uspokoić. Moje wysiłki przerwała pani Bug, która stanęła obok z wielkim tłuczkiem do mięsa w dłoni i z wprawą walnęła go w głowę. Przewrócił tylko oczami i padł na twarz bez jednego słowa.

– Przepraszam, pani Fraser – powiedziała pani Bug skruszonym tonem. – Nie mam pojęcia, jak się wydostał ani jak dotarł aŜ tutaj! Ja teŜ nie wiedziałam, jak się wydostał, ale było jasne, jak tu dotarł – czołgał się, ciągnąc za sobą złamaną nogę. Dłonie miał poobcierane i zakrwawione, spodnie w strzępach, cały był pokryty błotem, źdźbłami trawy i liśćmi. Nachyliłam się i wyjęłam mu z włosów listek wiązu, zastanawiając się jednocześnie, co, u diabła, z nim zrobić. To, co się nasuwało, oczywiście. – PomóŜcie mi zanieść go do gabinetu – powiedziałam i schyliłam się z westchnieniem, by wziąć go pod pachy. – Chyba pani tego nie zrobi! – zawołała oburzona pani Bug. – Pan był bardzo w tej sprawie stanowczy; powiedział, Ŝeby ten kundel się pani nie naprzykrzał ani nawet nie pokazywał na oczy! – No cóŜ, trochę za późno – zauwaŜyłam, ciągnąc bezwładne ciało. – Nie moŜemy przecieŜ zostawić go na ganku, prawda? PomóŜcie mi! Zdawało się, Ŝe pani Bug nie widzi Ŝadnego powodu, dla którego Brown nie miałby dalej leŜeć na ganku, ale gdy Malva, która podczas całego tego zamieszania stała przyciśnięta do ściany i przyglądała się szeroko otwartymi oczami, pospieszyła z pomocą, pani Bug ustąpiła z westchnieniem, po czym odłoŜyła swoją broń i wyciągnęła rękę. Brown odzyskał przytomność, nim połoŜyłyśmy go z trudem na stole zabiegowym, i teraz jęczał: – Proszę, nie pozwólcie mnie zabić... Błagam, nie pozwólcie mnie zabić! – Czy moŜe pan przestać?! – skarciłam go poirytowana. – Muszę obejrzeć pańską nogę. Nikt nie poprawił mojego prowizorycznego opatrunku, a ucieczka z chaty państwa Bug teŜ zrobiła swoje; przez bandaŜe sączyła się krew. Byłam szczerze zdumiona, Ŝe przeŜył, zwaŜywszy na inne obraŜenia, jakie odniósł. Ciało miał lepkie od potu, a oddech płytki, ale nie wyczułam wysokiej gorączki. – Zechce mi pani przynieść trochę gorącej wody, pani Bug? – poprosiłam, badając ostroŜnie złamaną kończynę. – I moŜe odrobinę whisky? Muszę dać mu coś na wstrząs. – Nie – odparła stanowczo pani Bug, obrzucając mojego pacjenta spojrzeniem pełnym nienawiści. – Powinnyśmy oszczędzić panu Fraserowi kłopotu rozprawienia się z tym głupcem, jeśli sam nie ma tyle przyzwoitości, by się zabić. WciąŜ trzymała w ręku tłuczek do mięsa i teraz uniosła go groźnie, pan Brown

zaś zasłonił się i wrzasnął z bólu, jaki sprawił mu gwałtowny ruch pękniętego nadgarstka. – Ja pójdę po wodę – zaproponowała Malva i oddaliła się. Nie zwracając uwagi na moje próby opatrzenia obraŜeń, pan Brown z zaskakującą siłą chwycił mnie za przegub dłoni zdrową ręką. – Niech pani nie pozwoli, by mnie zabił – prosił chrapliwie, wlepiając we mnie spojrzenie przekrwionych oczu. – Błagam! Zawahałam się. Nie zapomniałam do końca o istnieniu pana Browna, ale w ciągu minionego dnia udawało mi się o nim nie myśleć. Byłam z tego powodu bardzo zadowolona. Dostrzegł moją rozterkę i zwilŜył wargi, próbując ponownie: – Niech mnie pani ocali, pani Fraser, błagam panią! On tylko pani zechce wysłuchać! Z pewnym wysiłkiem uwolniłam się od jego ręki. – Dlaczego właściwie pan uwaŜa, Ŝe ktoś chce pana zabić? – spytałam ostroŜnie. Brown skrzywił z goryczą usta. – Powiedział, Ŝe to zrobi. Nie wątpię w to. – Wydawał się teraz spokojniejszy i odetchnął przeciągle. – Błagam, pani Fraser, błagam, proszę mnie ocalić. Zerknęłam na panią Bug, która stała z załoŜonymi rękami i zaciśniętymi ustami. Wyczytałam prawdę z jej twarzy. Wiedziała. W tym momencie wpadła Malva z kubkiem gorącej wody w jednej ręce i whisky w drugiej. – Co mam robić? – spytała bez tchu. – Zajrzyj do szafki – powiedziałam, usiłując się skupić. – Wiesz, jak wygląda Ŝywokost? Wcześniej wzięłam Browna za nadgarstek, badając tętno. Galopowało jak szalone. – Tak, madam. Mam go namoczyć? – Odstawiła juŜ dzban z whisky i kubek, a teraz szukała w szafce. Napotkawszy wzrok Browna, starałam się zachować obojętność. – Byłby mnie pan zabił, gdyby mógł – powiedziałam bardzo cicho. Moje tętno przyspieszyło niemal tak jak jego. – Nie – zapewnił, ale nie patrzył mi w oczy. – Nie, nigdy! – Powiedział pan Hodgepile'owi – głos mi zadrŜał – Ŝeby mnie zabił. – Poczułam gdzieś w głębi wzbierający gniew. – Tak było!

Jego lewy nadgarstek był prawdopodobnie złamany i oczywiście nienastawiony; ciało miał spuchnięte i posiniałe. Przycisnął dłoń do mojej, pragnąc za wszelką cenę mnie przekonać. Cuchnął odraŜającym, dzikim Ŝarem jak... Wyrwałam rękę, czując odrazę, jakby po skórze rozpełzły się niezliczone gąsienice. Otarłam dłoń o fartuch, walcząc z mdłościami. To nie był on. To wiedziałam na pewno. Spośród tych wszystkich męŜczyzn on jeden był wykluczony; po południu złamał sobie nogę. Nie mógł zamienić się w tę cięŜką nocną zjawę, poruszającą się i cuchnącą. A jednak miałam dziwne wraŜenie, Ŝe to on; przełknęłam gorzką od Ŝółci ślinę i poczułam, jak kręci mi się w głowie. – Pani Fraser? Pani Fraser? – odezwały się jednocześnie Malva i pani Bug i zanim się zorientowałam, co się dzieje, posadziły mnie na stołku, podtrzymując, a Malva przysuwała mi kubek whisky do ust. Wypiłam z zamkniętymi oczami, starając się zatracić w czystej, ostrej woni i palącym smaku. Pamiętałam wściekłość Jamiego, tamtej nocy, kiedy mnie przywiózł do domu. Gdyby wtedy miał Browna pod ręką, zabiłby go bez wątpienia. Czy zrobiłby to teraz, z zimną krwią? Nie wiedziałam. Brown najwidoczniej uwaŜał, Ŝe tak. Słyszałam, jak płacze, był to cichy szloch bezradności. Przełknęłam resztkę whisky, odsunęłam kubek i wyprostowałam się, otwierając oczy. ZauwaŜyłam ku własnemu zdumieniu, Ŝe teŜ płaczę. Wstałam i otarłam twarz fartuchem. Pachniał swojsko masłem, cynamonem, sosem jabłkowym, co tłumiło moje mdłości. – Herbata gotowa, pani Fraser – wyszeptała Malva, dotykając mojego rękawa. Nie odrywała wzroku od Browna, leŜącego bezradnie na stole. – Wypije pani? – Nie – odparłam. – Daj jemu. Potem przygotuj mi trochę bandaŜy i wracaj do domu. Nie miałam pojęcia, co chce zrobić Jamie; nie miałam pojęcia, co ja zrobię, kiedy juŜ odkryję jego zamiary. Nie wiedziałam, co myśleć ani co odczuwać. Byłam pewna tylko tego, Ŝe mam przed sobą rannego człowieka. Chwilowo musiało mi to wystarczyć. *** Na chwilę zdołałam zapomnieć, kim jest. Zabroniwszy mu się odzywać, zacisnęłam zęby i skupiłam się na zabiegu. Pochlipywał, ale leŜał nieruchomo. Czyściłam rany, bandaŜowałam, zajmowałam się nim, niosąc mu bezosobową

pociechę. Ale gdy skończyłam, miałam przed sobą konkretnego człowieka i ilekroć go dotykałam, czułam narastający wstręt. W końcu uporałam się ze wszystkim i poszłam umyć ręce, a potem starannie wytarłam dłonie w szmatkę nasączoną terpentyną i alkoholem; pomimo bólu, oczyściłam palce pod paznokciami. Uświadomiłam sobie, Ŝe zachowuję się tak, jakby był trefny. Ale nie mogłam się powstrzymać. Lionel Brown obserwował mnie z niepokojem. – Co chce pani zrobić? – Jeszcze nie podjęłam decyzji. – Była to tylko połowa prawdy. Moje działanie – lub brak działania – nie było skutkiem świadomej decyzji, lecz zostało z góry określone. Jamie, niech go diabli, miał rację. Nie widziałam jednak powodu, by mówić o tym Lionelowi Brownowi. Przynajmniej nie w tej chwili. JuŜ otwierał usta, chcąc bez wątpienia błagać mnie dalej, ale powstrzymałam go gwałtownym ruchem ręki. – Był z wami człowiek nazwiskiem Donner. Co pan o nim wie? Jeśli spodziewał się jakiegoś pytania, to na pewno nie tego. Spojrzał zdumiony. – Donner? – powtórzył niepewnie. – Niech pan nie próbuje mi wmawiać, Ŝe go pan nie pamięta – uprzedziłam. Wzburzenie, jakie odczuwałam, udzieliło się mojemu głosowi, który zabrzmiał groźnie. – AleŜ skąd, madam – zapewnił mnie pospiesznie. – Doskonale go pamiętam! Co... – dotknął czubkiem języka kącika skaleczonych ust. – Co chce pani o nim wiedzieć? Chciałam przede wszystkim wiedzieć, czy Ŝyje, ale Brown niemal na pewno nie miał o tym pojęcia. – Zacznijmy od tego, jak się nazywa – zasugerowałam, siadając ostroŜnie obok niego. – Potem spróbujemy ustalić coś więcej. Jak się okazało, Brown mógł z całą pewnością podać tylko imię Donnera, które brzmiało Wendigo. – Co? – spytałam z niedowierzaniem, ale Brown nie widział w tym nic dziwnego. – Tak powiedział. – Był uraŜony, Ŝe mu nie wierzę. – Indianin, prawda? Owszem. Było to, mówiąc ściśle, imię potwora z mitologii jakiegoś północnego plemienia – nie mogłam sobie przypomnieć którego. Brianna miała w szkole średniej zajęcia z mitów Indian północnych; kaŜdy uczeń miał przygotować, objaśnić i zilustrować jakąś historię. Bree wybrała właśnie Wendigo.

Przypomniałam to sobie tylko dlatego, Ŝe dołączyła do swojej pracy rysunek, który przez jakiś czas nie dawał mi spokoju. Wykonany w specjalnej technice negatywowej, białą kredką pod warstwą węgla drzewnego. Były to odarte z liści i igieł drzewa, którymi w nocnej ciemności targały podmuchy śniegu i wiatru. Obraz miał w sobie nutę niepokoju, dzikości i gwałtownego ruchu. Dopiero po jakimś czasie dostrzegało się twarz pośród gałęzi. Krzyknęłam i wypuściłam z rąk rysunek ku radości Bree. – Tak mi się wydaje – odpowiedziałam na pytanie Browna, starając się odsunąć wspomnienie twarzy Wendigo. – Skąd pochodził? Mieszkał w Brownsville? Okazało się, Ŝe przebywał tam, ale tylko parę tygodni. Hodgepile przywiózł go skądś, wraz z innymi ludźmi. Brown nie zwracał na niego uwagi; człowiek ten nie sprawiał kłopotów i nie rzucał się w oczy. – Zatrzymał się u wdowy Baudry – wyjaśnił Brown z nową nadzieją w głosie. – MoŜe powiedział jej coś o sobie. Mógłbym się tego dla pani dowiedzieć. Kiedy wrócę do domu. Posłał mi spojrzenie, które miało dowodzić psiego przywiązania, ale bardziej przypominało raczej rozpaczliwy wzrok zdychającego zwierzęcia. – Hm – mruknęłam, patrząc na niego z głębokim powątpiewaniem. – Zobaczymy. ZwilŜył wargi, siląc się na pokorną minę. – Mogę dostać trochę wody, madam? Nie wydawało mi się, bym mogła pozwolić mu umrzeć z pragnienia, ale miałam juŜ serdecznie dosyć zajmowania się tym człowiekiem. Pragnęłam, by jak najszybciej zniknął z mojego gabinetu i sprzed moich oczu. Skinęłam szorstko głową i wyszłam na korytarz, wołając do pani Bug, by przyniosła wody. Popołudnie było ciepłe, a ja czułam nieprzyjemne dreszcze po zabiegach dokonywanych na osobie Lionela Browna. Nagle piersi i szyję zalała mi fala gorąca, która połoŜyła się na twarzy jakby warstwą wosku; na czoło wystąpiły kropelki potu. Mrucząc jakąś wymówkę, zostawiłam pacjenta pod opieką pani Bug i wyszłam czym prędzej na oŜywcze powietrze. W pobliŜu była studnia, płytkie zagłębienie w ziemi, otoczone starannie poukładanymi kamieniami, między którymi tkwił duŜy czerpak z tykwy; osunęłam się na kolana i nabrałam wody, by się napić i spryskać sobie rozpaloną twarz. Te gwałtowne przypływy gorąca nie były właściwie nieprzyjemne – raczej intrygujące, podobnie jak ciąŜa; dziwne uczucie nawiedzające człowieka, gdy z jego ciałem dzieje się coś niespodziewanego, jakby poza świadomą kontrolą.

Zastanawiałam się przez chwilę, czy męŜczyźni doznają podobnego wraŜenia podczas erekcji. W tej chwili ten atak ciepła wydał mi się czymś poŜądanym. Wmawiałam sobie, Ŝe z pewnością nie odczuwałabym czegoś takiego, będąc w ciąŜy. A moŜe jednak? Wiedziałam, Ŝe burza hormonów na wczesnym etapie ciąŜy jest w stanie wywołać wszelkiego rodzaju wahania temperatury, podobnie jak menopauza. Z pewnością miałam objawy natury emocjonalnej, typowe dla ciąŜy, menopauzy czy zgwałcenia... – Ne bądź śmieszna, Beauchamp – powiedziałam głośno. – Wiesz doskonale, Ŝe nie jesteś w ciąŜy. Słysząc własne słowa, poczułam się dziwnie – doznałam ogromnej ulgi i jednocześnie jakby Ŝalu. MoŜe Ŝal był nieledwie cieniem, ale był. Potliwość, jaka czasem występowała po ataku gorąca, była jednak niezbyt przyjemna. Włosy miałam mokre i choć zimna woda na twarzy przynosiła prawdziwą ulgę, wciąŜ zalewała mnie fala Ŝaru, która pokrywała piersi, szyję, twarz i skórę na głowie lepkim welonem. Pod wpływem nagłego impulsu przechyliłam czerpak i wlałam sobie porcję wody za sukienkę; odetchnęłam gwałtownie, z ulgą, gdy chłodna wilgoć przeniknęła materiał i spłynęła między piersiami, po brzuchu, wreszcie po udach, by spaść kroplami na ziemię. Przedstawiałam sobą okropny widok, ale wiedziałam, Ŝe pani Bug nie będzie na to zwaŜać – i do diabła z tym, co pomyśli Lionel Brown. Ocierając skronie fartuchem, ruszyłam z powrotem do domu. Drzwi były uchylone, tak jak je zostawiłam. Pchnęłam je teraz, wpuszczając do wnętrza snop silnego popołudniowego światła, które dobyło z mroku wnętrza sylwetkę pani Bug, która z całej siły przyciskała poduszkę do twarzy Lionela Browna. Stanęłam i zamrugałam bezradnie, tak zaskoczona, Ŝe przez chwilę nie mogłam uzmysłowić sobie, co właściwie widzę. Po sekundzie rzuciłam się do przodu z okrzykiem i złapałam panią Bug za rękę. Była niezwykle silna i tak skupiona na swojej czynności, Ŝe nawet nie drgnęła; na czoło wystąpiły jej Ŝyły, twarz niemal posiniała z wysiłku. Szarpnęłam ją mocno, ale bezskutecznie, więc w odruchu rozpaczy pchnęłam ją z całej siły. Zachwiała się, tracąc równowagę, a ja chwyciłam róg poduszki, usiłując ściągnąć ją z twarzy Browna. Pani Bug rzuciła się do przodu, zdecydowana zrobić swoje, i wbiła dłonie w puchowy wzgórek po nadgarstki. Cofnęłam się o krok i runęłam na nią całym ciałem. Upadłyśmy z łoskotem,

uderzając o stół, przewracając ławę i lądując na podłodze w bezładnej plątaninie rąk i nóg, pośród kawałków stłuczonych naczyń, zapachu herbaty miętowej i rozlanej zawartości nocnika. Przetoczyłam się na bok, pozbawiona gwałtownie tchu, sparaliŜowana bólem połamanych Ŝeber. Potem jednak zacisnęłam zęby, odpychając kobietę od siebie i zmagając się z własnymi sukniami, które krępowały mi ruchy – i dźwignęłam się na nogi. Ręka Browna zwisała bezwładnie; ujęłam go za szczękę, odchylając mu głowę do tyłu, i przycisnęłam gorączkowo usta do jego warg. Tchnęłam w niego cały zapas powietrza, jaki miałam w płucach, nabrałam powietrza i znów tchnęłam, cały czas starając się wyczuć choć słaby ślad pulsu na szyi. Był ciepły, ale ciało odznaczało się straszliwym bezwładem, a jego usta ustępowały pod naciskiem, kiedy w nie dmuchałam; z rozciętej wargi płynęła mi krew; musiałam przyssać się rozpaczliwie i napinać Ŝebra, walcząc o oddech. Poczułam kogoś za sobą – panią Bug – i kopnęłam na ślepo. Próbowała złapać moją rękę, ale wyrwałam się, strząsając z siebie jej dłonie. Odwróciłam się gwałtownie i walnęłam ją z całej siły w brzuch, a ona runęła z hukiem na podłogę. Doskoczyłam do stołu i znów zajęłam się Brownem, zostawiając panią Bug własnemu losowi. Pierś Browna unosiła się, gdy wtłaczałam mu powietrze w płuca, ale gdy tylko przerywałam, opadała. Odsunęłam się i uderzyłam go pięściami w mostek z taką siłą, Ŝe posiniaczyłam sobie jeszcze bardziej dłonie. Wszystko na próŜno. Robiłam mu sztuczne oddychanie i uderzałam klatkę piersiową na przemian, aŜ poczułam, jak po ciele spływają mi strugi krwawego potu, a uda robią się lepkie; słyszałam głośne dzwonienie w uszach, przed oczami latały mi czarne plamki, skutek hiperwentylacji. W końcu dałam sobie spokój. Stałam, oddychając cięŜko, z przyklejonymi do twarzy włosami, i czułam, jak krew pulsuje mi w dłoniach zgodnie z rytmem oszalałego serca. Zakrwawiony męŜczyzna był martwy. Otarłam dłonie o fartuch, potem osuszyłam nim twarz. Moje obrzmiałe usta miały metaliczny smak; splunęłam na podłogę. Czułam całkowity spokój. W powietrzu panował całkowity bezruch, który często towarzyszy cichej śmierci. Z pobliskich zarośli dochodził śpiew strzyŜyka – tikitl, tikitl, tikitl! Usłyszałam jakiś hałas i odwróciłam się. Pani Bug ustawiła ławę i osunęła się na nią. Siedziała pochylona, ze złoŜonymi na kolanach dłońmi i grymasem na pomarszczonej twarzy, wpatrując się uwaŜnie w ciało na stole. Dłoń Browna

zwisała bezwładnie, palce były lekko zgięte, jakby trzymał w nich cień. Prześcieradło wokół ciała było poplamione; stąd ten zapach moczu. To znaczy, Ŝe był juŜ martwy, gdy przystąpiłam do reanimacji. Poczułam kolejną falę gorąca, która oblepiła moją skórę warstwą rozgrzanego wosku. Zamknęłam na chwilę oczy, potem je otworzyłam i spytałam banalnie: – Dlaczego, na Boga, pani to zrobiła? *** – Co zrobiła? – Jamie patrzył na mnie z niedowierzaniem, potem spojrzał na panią Bug, która siedziała przy stole kuchennym ze spuszczoną głową, splótłszy przed sobą dłonie. Nie czekając, aŜ powtórzę to, co właśnie powiedziałam, ruszył zdecydowanym krokiem do gabinetu. Usłyszałam, jak się nagle zatrzymał. Zapadła cisza, potem padło treściwe przekleństwo gaelickie. Przygarbione ramiona pani Bug uniosły się lekko, jakby chciała zakryć nimi uszy. Znów rozległy się kroki Jamiego, teraz wolniejsze. Wkroczył do kuchni i podszedł do stołu. – Och, kobieto, jak śmiałaś połoŜyć ręce na człowieku, który naleŜał do mnie? – spytał cicho po gaelicku. – Och, sir – wyszeptała. Bała się podnieść wzrok; kryła się pod swoim czepkiem, twarz miała prawie niewidoczną. – Ja... ja nie chciałam. Naprawdę, sir! Jamie spojrzał na mnie. – Udusiła go – wyjaśniłam. – Poduszką. – Wydaje mi się, Ŝe nie moŜna zrobić czegoś takiego niechcący – zauwaŜył głosem ostrym jak nóŜ. – Coś ty sobie myślała, a boireannach? Okrągłymi ramionami pani Bug wstrząsnął dreszcz strachu. – Och, sir! Wiem, Ŝe to było złe... ale to przez ten jego niewyparzony język. Przez cały czas kulił się i drŜał, kiedy pan albo młody Ian przychodziliście, Ŝeby z nim porozmawiać, nawet Arch... ale ja... – przełknęła i wydawało się, Ŝe napięcie opuściło rysy jej twarzy. – Jestem tylko kobietą, sir, do mnie mógł mówić, co chciał, i robił to. Groził, sir, i przeklinał paskudnie. Powiedział... powiedział, Ŝe jego brat przyjedzie tu ze swoimi ludźmi, Ŝeby go uwolnić, i Ŝe pozarzyna nas wszystkich i spali nam dom. DrŜały jej szczęki, kiedy mówiła, ale znalazła w sobie dość odwagi, by podnieść oczy i zderzyć się ze wzrokiem Jamiego. – Wiem, Ŝe nigdy by pan do tego nie dopuścił, sir, i starałam się z całych sił go

nie słuchać. A kiedy juŜ porządnie zalazł mi za skórę, powiedziałam mu, Ŝe będzie martwy, zanim jego brat się dowie, gdzie jest. A wtedy ten przeklęty pies uciekł, nie wiem, jak to zrobił, bo mogłabym przysiąc, Ŝe nie miał nawet siły podnieść się z łóŜka, a co dopiero doczołgać się tak daleko, i zaczął błagać o litość pańską Ŝonę, a ona go posłuchała – sama bym zawlokła do chaty ten jego podły zewłok, ale nie pozwoliła... Rzuciła mi pełne urazy spojrzenie, ale niemal natychmiast obróciła błagalny wzrok na Jamiego. – I wzięła go do gabinetu, bo to dobra pani, sir, a ja widziałam to w jej twarzy, Ŝe skoro się nim opiekuje, to nie pozwoli go zabić. I on to teŜ zauwaŜył, ten śmieć, i jak tylko wyszła, zaczął sobie szydzić, Ŝe nic mu teraz nie grozi, Ŝe ją sprytnie podszedł, i Ŝe jak tylko stąd wyjedzie, to wróci tu z tuzinem ludzi i zemści się, a potem... – zamknęła oczy, zakołysała się i przycisnęła dłoń do piersi. – Nie mogłam nic na to poradzić – wyznała po prostu. – Naprawdę nie mogłam. Jamie cały czas słuchał jej z uwagą, marszcząc groźnie brwi. Teraz spojrzał ostro na mnie i najwyraźniej dostrzegł potwierdzenie w mojej poobijanej twarzy. Zacisnął mocno usta. – Idź do domu – polecił pani Bug. – Powiedz swojemu męŜowi, co zrobiłaś, i przyślij go do mnie. Potem obrócił się na pięcie i ruszył do gabinetu. Pani Bug, nie zaszczyciwszy mnie spojrzeniem, wstała niezgrabnie od stołu i wyszła, poruszając się jak niewidoma. *** – Miałeś rację. Przepraszam. Stałam sztywno w drzwiach gabinetu z dłonią na framudze. Jamie siedział przy biurku, łokcie trzymał na blacie, podpierając rękami głowę, ale na moje słowa podniósł wzrok i zamrugał. – Czy nie zabroniłem ci przepraszać, Angliszko? – spytał z ironicznym uśmiechem. Potem obrzucił mnie uwaŜnym spojrzeniem i na jego twarzy pojawił się cień troski. – Chryste, wyglądasz, jakbyś miała zaraz upaść, Claire – zauwaŜył, podnosząc się pospiesznie. – Chodź tu i usiądź. – Posadził mnie na swoim krześle i pochylił się. – Kazałbym pani Bug coś ci przynieść, ale poniewaŜ ją odesłałem... chcesz herbaty, Angliszko? Miałam ochotę się rozpłakać, ale się roześmiałam, przełykając łzy.

– Nie mamy herbaty. Od wielu miesięcy. Czuję się dobrze. Jestem tylko trochę... trochę zszokowana. – Ano, przypuszczam. I trochę krwawisz. Wyjął z kieszeni zmiętą chusteczkę i nachyliwszy się, otarł mi usta, marszcząc w skupieniu czoło. Siedziałam nieruchomo i walczyłam z wyczerpaniem. Nagłe zapragnęłam tylko połoŜyć się, zasnąć i nie obudzić się więcej. A gdybym się jednak obudziła, nie chciałabym oglądać w swoim gabinecie martwego człowieka. I nie chciałabym, by ktoś spalił nam dom. – Czy to, co się stało, utrudni ci dalsze poczynania? – spytałam, starając się zwalczyć znuŜenie i myśleć logicznie. – W stosunku do Richarda Browna? – Nie wiem – wyznał szczerze. – Zastanawiałem się nad tym. Szkoda, Ŝe nie jesteśmy w Szkocji – dodał trochę smutno. – Gdyby Brown był Szkotem, wiedziałbym, co moŜe zrobić. – Naprawdę? Powiedzmy, Ŝe miałbyś do czynienia chociaŜby z wujem Columem – podsunęłam. – Co by zrobił twoim zdaniem? – Spróbowałby mnie zabić i odzyskać brata – odparł bez namysłu. – Gdyby wiedział, Ŝe go mam. A jeśli ten twój Donner wrócił jednak do Brownsville, to Richard juŜ wie. Miał absolutną rację; poczułam na plecach dreszcz niepokoju, który musiał się uwidocznić na mojej twarzy, bo Jamie uśmiechnął się nieznacznie. – Nie martw się, Angliszko – powiedział. – W dzień po naszym powrocie z samego rana do Brownsville wyruszyli bracia Lindsayowie. Kenny ma tam oko na wszystko, a Evan i Murdo zajęli posterunki wzdłuŜ drogi; mają wypoczęte konie. Gdyby Richard Brown i jego cholerny komitet bezpieczeństwa ruszyli w naszą stronę, dowiedzielibyśmy się o tym wcześniej. Poczułam się nieco pewniej i usiadłam. – Dobrze, ale... nawet jeśli Donner wrócił... Czy on wie, Ŝe trzymasz w niewoli Lionela Browna? Mogłeś go przecieŜ zabić podczas walki. Zerknął na mnie i przytaknął. – Wolałbym, Ŝeby tak było. – Oszczędziłoby to mnóstwa kłopotów. Ale z drugiej strony nie dowiedziałbym się, co robili, a musiałem to wiedzieć. Jeśli jednak Donner wrócił do miasta, to na pewno powiedział Brownowi, co się wydarzyło, i zaprowadził ich tam, Ŝeby mogli pozbierać ciała. Richard na pewno by się zorientował, Ŝe nie ma wśród nich brata. – I wysnuł logiczny wniosek, Ŝe jest tutaj. Podskoczyłam na dźwięk otwieranych drzwi, ale po chwili z korytarza dobiegły

ciche kroki stóp w mokasynach, zwiastujące przybycie Iana, który zajrzał ciekawie do pokoju. – Spotkałam właśnie panią Bug, jak biegła do domu – powiedział, marszcząc czoło. – Nie zatrzymała się, Ŝeby ze mną porozmawiać, i wyglądała bardzo dziwnie. Czy coś jest nie w porządku? – A co jest w porządku? – odparłam i roześmiałam się, a on spojrzał na mnie uwaŜnie. Jamie westchnął. – Siadaj. – Podsunął Ianowi stołek nogą. – Powiem ci. Ian słuchał z wielką uwagą, choć zdumiał się trochę, kiedy Jamie doszedł do tego, jak pani Bug przydusiła Brownowi twarz poduszką. – On tam wciąŜ jest? – spytał, kiedy Jamie zakończył swoją relację. Przygarbił się trochę i zerknął przez ramię, jakby oczekując, Ŝe w drzwiach gabinetu lada chwila moŜe pojawić się Brown. – No cóŜ, nie sądzę, by udał się gdzieś o własnych siłach – zauwaŜyłam cierpko. Ian przytaknął, ale wstał, by się przekonać. Po chwili wrócił, wyraźnie zamyślony. – Nie ma na ciele Ŝadnych śladów – zwrócił się do Jamiego, znów siadając przy stole. Jamie przytaknął. – Ano, poza tym jest świeŜo zabandaŜowany. Twoja ciotka właśnie go opatrzyła. Wymienili spojrzenia, najwyraźniej myśląc o tym samym. – Nie widać, Ŝe został zabity, ciociu – wyjaśnił Ian, bo jeszcze nie pojęłam, o co im chodzi. – Mógł sam umrzeć. – Sądzę, Ŝe moŜna by tak powiedzieć. Gdyby nie próbował terroryzować pani Bug... – Potarłam ostroŜnie czoło, w którym wyczuwałam kiełkujący ból głowy. – Jak się czujesz... – zaczął Ian pełnym troski tonem, ale miałam juŜ dość ludzi, którzy mnie o to pytali. – Sama juŜ nie wiem – przerwałam mu. Spojrzałam na swoje zaciśnięte pięści na kolanach. – On... on nie był złym człowiekiem, jak mi się wydaje. – Na fartuchu miałam plamę krwi. Jego czy swojej? – Tylko... bardzo słabym. – Więc lepiej, Ŝe nie Ŝyje – zauwaŜył rzeczowym tonem Jamie, bez szczególnej złośliwości, Ian przytaknął. – No dobrze. Właśnie mówiłem twojej ciotce, Ŝe gdyby Brown był Szkotem, wiedziałbym, jak z nim postępować, ale potem przyszło mi do

głowy, Ŝe choć nie jest Szkotem, załatwia sprawy po szkocku. On i jego komitet. Są jak straŜ. Ian przytaknął, unosząc cienkie brwi. – Rzeczywiście. Ja co prawda nigdy nie widziałem straŜy, ale mama opowiadała mi, jak cię aresztowano, wuju Jamie, i jak razem z ciocią Claire ruszyły za nimi. Spojrzał na mnie z szerokim uśmiechem, a w jego pociągłej twarzy dostrzegłam nagle chłopca sprzed lat. – No cóŜ, byłam wtedy młodsza – zauwaŜyłam. – I odwaŜniejsza. Jamie chrząknął cicho, co mogło oznaczać rozbawienie. – Nie byli zbyt gorliwi... – powiedział. – Myślę o zabójstwach i podpaleniach... – Co innego wymuszenia – zauwaŜyłam. Rozumiałam, o co mu chodzi, Ian urodził się juŜ po bitwie pod Culloden; nigdy nie widział straŜy, zorganizowanych uzbrojonych band, które przemierzały kraj, pobierając haracz od przywódców klanowych w zamian za ochronę poddanych, ziemi i bydła. A jeśli haracz nie został zapłacony, sami czym prędzej zabierali wszelkie dobra i bydło. Ja ich widziałam. A prawdę powiedziawszy, słyszałam, Ŝe czasem zabijali teŜ i palili, choć raczej dla postrachu i lepszej współpracy. Jamie przytaknął. – No cóŜ, Brown nie jest Szkotem, jak juŜ mówiłem. Ale interes to interes, co? – Namyślał się przez chwilę, potem pochylił się, wspierając dłonie na kolanach. – Ile czasu potrzebujesz, by dotrzeć do Anidonau Nuya, Ian? *** Gdy Ian wyszedł, my pozostaliśmy w gabinecie. Wiedziałam, Ŝe muszę coś zrobić ze zwłokami na moim stole zabiegowym, ale nie byłam jeszcze gotowa stawić temu czoło. Jamie teŜ jakoś się do tego nie przymierzał. Szkoda, Ŝe nie zdąŜył przygotować lodowni, zauwaŜył tylko. – Biedna pani Bug – westchnęłam, biorąc się z wolna w garść. – Nie miałam pojęcia, Ŝe tak z nią postępował. Myślał pewnie, Ŝe ma do czynienia ze słabą kobietą. – Roześmiałam się cicho. – To był błąd. Jest strasznie silna. Byłam zdumiona. Nie powinnam się dziwić; widziałam kiedyś, jak pani Bug przeszła kawał drogi z dorosłym kozłem na plecach, ale nikt jakoś nie przekładał siły potrzebnej do pracy na farmie na morderczą furię.

– Ja teŜ – wyznał Jamie. – Nie tym, Ŝe była w stanie to zrobić, ale Ŝe miała odwagę wziąć sprawy w swoje ręce. Dlaczego nie powiedziała Archowi, jeśli juŜ nie chciała mówić mnie? – Chyba to wyjaśniła – uwaŜała, Ŝe nie powinna mówić; powierzyłeś jej pilnowanie tego człowieka, a ona poruszyłaby niebo i ziemię, by zrobić to, o co prosiłeś. Sądziła, Ŝe dobrze wywiązuje się z zadania, ale kiedy pokazał prawdziwą twarz, po prostu... nie wytrzymała. Zdarza się. Widywałam takie przypadki. – Ja teŜ – mruknął. Między jego brwiami pojawiła się głęboka bruzda, a ja zaczęłam się zastanawiać, jakie to krwawe wydarzenia sobie przypomina. – Ale nie przyszło mi do głowy... Arch Bug wszedł tak cicho, Ŝe go nie usłyszałam; uświadomiłam sobie jego obecność dopiero wtedy, gdy Jamie podniósł wzrok i zesztywniał. Odwróciłam się gwałtownie i zobaczyłam w dłoni Archa topór. Otworzyłam usta, Ŝeby coś powiedzieć, ale on ruszył w stronę Jamiego, na nic nie zwaŜając. Dla niego był tu tylko Jamie. Doszedł do biurka i połoŜył siekierę, niemal delikatnie. – Moje Ŝycie za jej Ŝycie, wodzu – powiedział cicho po gaelicku. Cofnął się i ukląkł z pochyloną głową. ZauwaŜyłam, Ŝe zebrał miękkie jasne włosy w warkocz i przewiązał, odsłaniając kark. Był orzechowobrązowy i głęboko pomarszczony od wiatru i deszczu, ale jeszcze gruby i umięśniony nad białym kołnierzem. Usłyszałam hałas koło drzwi i spojrzałam. Stała tam pani Bug; opierała się o framugę, bo inaczej bez wątpienia by się przewróciła. Czepek miała przekrzywiony, do mlecznobladej twarzy przykleiły jej się wilgotne kosmyki włosów. Kiedy się poruszyłam, zahaczyła o mnie spojrzeniem, ale po sekundzie znów wbiła wzrok w klęczącego męŜa – i Jamiego, który teraz stał i patrzył to na Archa, to na jego Ŝonę. Przesuwał w zamyśleniu palcem po grzbiecie nosa. – No tak – oświadczył łagodnie. – Mam ci więc ściąć głowę? Tutaj, w pokoju, a potem kazać twojej Ŝonie wytrzeć krew? Czy powinienem raczej zrobić to na podwórzu, a potem przybić twoją głowę za włosy do nadproŜa jako ostrzeŜenie dla Richarda Browna? Wstań, ty stary oszuście. Wszystko zamarło na chwilę – zdąŜyłam dojrzeć maleńki czarny pieprzyk na karku Archa – potem starzec dźwignął się powoli z klęczek. – Takie jest twoje prawo – oświadczył po gaelicku. – Jestem twoim najemcą, a ceann-cinnidh, klnę się na to Ŝelazo; takie jest twoje prawo. Stał wyprostowany, ale oczy utkwił w biurku, gdzie leŜał topór; jego ostrze wyglądało jak srebrna nitka na szarym tle.

Jamie zaczerpnął powietrza, by odpowiedzieć, ale się powstrzymał, obserwując starca badawczym wzrokiem. Coś się w nim przełamało, zrodziła się jakaś świadomość. – A ceann-cinnidh? – powtórzył, Arch Bug zaś przytaknął w milczeniu. Atmosfera w pokoju zgęstniała w ułamku sekundy, a ja poczułam, jak włosy unoszą mi się na karku. A ceann-cinnidh, powiedział Arch. „Wodzu". Jedno słowo i nagle znaleźliśmy się w Szkocji. Łatwo było dostrzec róŜnicę między nowymi dzierŜawcami Jamiego a ludźmi z Ardsmuir – róŜnicę lojalności i uznania. RóŜniło ich teŜ pradawne posłuszeństwo, które rządziło w górach szkockich od tysiąca lat. Przysięga krwi i Ŝelaza. ZauwaŜyłam, Ŝe Jamie waŜy w duchu teraźniejszość i przeszłość, zastanawiając się, gdzie przynaleŜy Arch Bug. Ujrzałam to w jego twarzy, rozterkę przemieniającą się w pewność – po chwili zobaczyłam, jak opuszcza nieznacznie ramiona w geście akceptacji. – Tak jak powiedziałeś, to jest moje prawo – oznajmił cichym głosem po gaelicku. Wziął do ręki topór i trzymając go za ostrze, podał Archowi. – I na mocy tego prawa, zwracam ci Ŝycie twojej kobiety – i twoje. Pani Bug westchnęła płaczliwie. Arch nie spojrzał na nią, tylko wyciągnął rękę i wziął topór, pochyliwszy z powagą głowę. Potem odwrócił się i odszedł bez słowa, ale zauwaŜyłam, jak palce jego okaleczonej dłoni musnęły delikatnie rękaw Ŝony. Pani Bug wyprostowała się, chowając pospiesznie pod czepek niesforne kosmyki włosów. Jamie nie patrzył na nią, tylko usiadł, po czym wziął gęsie pióro i kartkę papieru, choć jak sądziłam, nie ma zamiaru nic pisać. Nie chcąc wprawiać jej w zakłopotanie, udałam ogromne zainteresowanie półką z ksiąŜkami i wzięłam do ręki małego węŜa z drewna wiśniowego, jakbym chciała go dokładnie obejrzeć. Poprawiwszy czepek na głowie, weszła do pokoju i skłoniła się przed Jamiem. – Czy mam przynieść panu coś do jedzenia? Jest świeŜo upieczony chleb – oznajmiła z wielką godnością i podniesioną głową. Jamie uniósł wzrok znad kartki i uśmiechnął się. – Chętnie skosztuję – odparł. – Gun robh math agaibh, a nighean. – Przytaknęła energicznie i odwróciła się na pięcie. W drzwiach jednak przystanęła i spojrzała na niego. Jamie uniósł brwi. – Widziałam to – powiedziała, patrząc mu prosto w twarz. – Jak Anglicy zabijali pańskiego dziadka. Tam, na Tower Hill. Było mnóstwo krwi. – Wydęła

wargi, obrzuciła go spojrzeniem zmruŜonych, zaczerwienionych oczu. – Przynosi mu pan zaszczyt – oznajmiła z ulgą i zniknęła z szelestem sukni i fartucha. Jamie spojrzał na mnie zaskoczony, a ja wzruszyłam ramionami. – To chyba nie był komplement – zauwaŜyłam i dostrzegłam, jak jego ramionami wstrząsa tłumiony śmiech. – Wiem – przyznał, wycierając nos ręką. – Coś ci powiem, Angliszko, czasem opłakuję tego starego drania. – Pokręcił głową. – Muszę kiedyś spytać panią Bug, czy to prawda, co mówią, co miał powiedzieć przed śmiercią. – Co takiego? – Zapłacił katu i przykazał, by dobrze wykonał swoją robotę. „Bo będę bardzo zły, jeśli się nie spiszesz". – No cóŜ, to do niego podobne – przyznałam z uśmiechem. – Jak myślisz, co państwo Bug robili wtedy w Londynie? Znów pokręcił głową i odwrócił się do mnie, unosząc brodę; słońce wpadające przez okno połyskiwało niczym woda na jego policzkach. – Bóg jeden wie. Myślisz, Ŝe pani Bug ma rację, Angliszko? śe jestem do niego podobny? – Z wyglądu nie – zastrzegłam, uśmiechając się nieznacznie. Simon, lord Lovat był niski i przysadzisty, choć mocno zbudowany, nawet w podeszłym wieku. Przypominał takŜe złośliwą i bardzo sprytną ropuchę. – Nie – zgodził się Jamie. – Dzięki Bogu. Ale pod innymi względami? ZauwaŜyłam w jego oczach iskierki rozbawienia, ale mówił powaŜnie; naprawdę chciał wiedzieć. Przyglądałam mu się z uwagą. W jego śmiałych, wyrazistych rysach, które odziedziczył po matce z rodu MacKenzich, ani teŜ w szerokich barach i wzroście nie było śladu Starego Lisa, ale gdzieś w głębi tych lekko skośnych, ciemnoniebieskich oczu czasami wyczuwałam dalekie echo głębokiego spojrzenia, połyskującego ciekawością i ironicznym humorem. – Masz coś z niego – przyznałam. – Chwilami nawet duŜo. Nie masz w sobie jego arogancji i przesadnej ambicji, ale... – zmruŜyłam oczy, zastanawiając się. – Chciałam powiedzieć, Ŝe nie jesteś tak bezwzględny jak on – ciągnęłam powoli. – Ale chyba jesteś. – A więc jednak? – Nie wydawał się ani zdziwiony, ani teŜ dotknięty. – Potrafisz być – powiedziałam i przypomniałam sobie gruchot kości łamanego karku. Było ciepłe popołudnie, ale poczułam na ramionach gęsią skórkę. Potem wraŜenie chłodu zniknęło. – Jak myślisz, czy mam pokrętną naturę? – spytał z powagą w głosie.

– Doprawdy nie wiem – wyznałam z pewnym powątpiewaniem. – Nie jesteś krętaczem jak on, ale moŜe dlatego, Ŝe masz w sobie poczucie honoru, którego jemu brakowało. Nie wykorzystujesz ludzi, jak on to robił. Uśmiechnął się, ale bez radości. – AleŜ robię to, Angliszko – zapewnił. – Tyle Ŝe staram się to ukrywać. Siedział przez chwilę, wpatrzony w małego drewnianego węŜa w mojej ręce, ale nie wydawało mi się, by go widział. W końcu potrząsnął głową i spojrzał na mnie, krzywiąc ironicznie usta. – Jeśli istnieje niebo i jest tam mój dziadek – choć w to wątpię – głowa trzęsie mu się ze śmiechu. Albo trzęsłaby się, gdyby nie trzymał jej pod pachą.

34. Eksponaty Kilka dni później pojechaliśmy do Brownsville. Jamie w odświętnym szkockim stroju ze złoconym sztyletem Hektora Camerona przy pasie i jastrzębim piórem przy kapeluszu. Na swoim Gideonie, który połoŜył uszy i jak zwykle miał krew w oczach. U jego boku Ptak-Który-Spiewa-O-Poranku, pokojowy wódz Czirokezów. Ptak, jak powiedział mi Ian, pochodził z klanu Długich Włosów, o czym zresztą świadczył jego wygląd. Włosy miał nie tylko długie i lśniące od niedźwiedziego łoju, ale teŜ wspaniale przystrojone – warkocz spleciony na czubku głowy i opadający na plecy kończył się maleńkimi węzełkami, ozdobionymi – jak cały jego strój – muszelkami, szklanymi paciorkami, maleńkimi mosięŜnymi dzwonkami, piórami papuŜki i chińską monetą; Bóg jeden wie, gdzie ją zdobył. Do siodła miał przytroczoną najnowszą i najcenniejszą zdobycz – karabin Jamiego. Po drugiej stronie Jamiego ja, eksponat numer jeden. Na swoim mule, w wełnianej sukni koloru indygo, który współgrał z moją bladością i wspaniale podkreślał Ŝółty i zielony odcień zanikających z wolna sińców na twarzy, w naszyjniku z pereł. Za nami jechał Ian w towarzystwie dwóch wojowników, których Ptak zabrał ze sobą w charakterze świty. Wyglądał bardziej jak Indianin niŜ Szkot z wytatuowanymi półkolami na ogorzałych policzkach i natłuszczonymi kasztanowymi włosami, zebranymi w węzeł i przystrojonymi piórem indyka. Dobrze, Ŝe nie oskubał sobie czaszki na modłę Czirokezów; i bez tego wyglądał groźnie. A na drewnianych indiańskich tragach, za koniem Iana, podąŜał eksponat numer dwa – zwłoki Lionela Browna. Umieściliśmy jego ciało w lodowni obok masła i jajek, a moja córka i Malva zrobiły co w ich mocy, obkładając je mchem, który wchłaniał płyny, i ziołami, jakie tylko zdołały znaleźć, potem zaś owinęły nieprzyjemny bagaŜ w skórę jelenia i obwiązały na sposób indiański rzemieniami. Pomimo tych zabiegów Ŝaden z koni nie chciał się nawet do nich zbliŜyć, ale wierzchowiec Iana był stosunkowo posłuszny i tylko parskał głośno co chwila i wstrząsał łbem, pobrzękując uprzęŜą, co stanowiło smętny kontrapunkt dla cichego stukotu kopyt. Nie rozmawialiśmy za wiele. Przyjezdni w kaŜdej osadzie górskiej zawsze budzili zainteresowanie i komentarze. Przejazd naszej małej grupy wyciągał z domów ludziska, którzy gapili

się z otwartymi ustami. Gdy dotarliśmy do domu Browna, słuŜącego równieŜ za miejscową gospodę, podąŜała za nami niewielka grupa ciekawskich, głównie męŜczyzn i chłopców. Wrzawa związana z naszym przybyciem sprawiła, Ŝe na prymitywny ganek wyszła jakaś kobieta – Ŝona Browna, jak się zorientowałam. Podniosła dłoń do ust i wbiegła z powrotem do domu. Czekaliśmy w milczeniu. Był chłodny jesienny dzień, a wiatr szarpał mi włosy na karku; nie przewiązałam ich na prośbę Jamiego i nie włoŜyłam czepka. Moja twarz była odsłonięta, widomy dowód prawdy. Wiedzieli? Czując się dziwnie wyobcowana, jakbym spoglądała gdzieś spoza siebie, wodziłam wzrokiem po twarzach w tłumie. Nie mogli wiedzieć. Jamie zapewniał mnie o tym; ja teŜ tak myślałam. Chyba Ŝe Donner uciekł i przyjechał tu, by opowiedzieć, co się wydarzyło ostatniej nocy. Ale nie; gdyby to zrobił, w naszym domu zjawiłby się juŜ brat nieboszczyka. Wiedzieli tylko to, co wyczytali z mojej twarzy. Ta zaś była aŜ nadto wymowna. Clarence wyczuwał histeryczne napięcie, które drgało pod moją skórą niczym rtęć; uderzył raz kopytem i wstrząsnął łbem, jakby chciał się uwolnić od dokuczliwych much w uszach. Otworzyły się drzwi i na zewnątrz wyszedł Richard Brown. Za jego plecami dostrzegłam kilku ludzi, wszyscy byli uzbrojeni. Brown był blady, niechlujny i nieogolony, włosy miał tłuste, oczy przekrwione i opuchnięte; wydawało się, Ŝe roztacza wokół siebie odór piwa. Pił zapewne na umór i teraz próbował doprowadzić się do porządku, by stawić czoło zagroŜeniu, jakie stanowiliśmy. – Fraser – powiedział i znieruchomiał, mrugając niepewnie. – Brown. – Jamie podjechał bliŜej i teraz patrzył wprost na męŜczyzn. Browna miał na wyciągnięcie ręki. Po chwili dodał obojętnym tonem: – Dziesięć dni temu moją ziemię najechała banda. Ukradli moją własność, zaatakowali moją córkę, która spodziewa się dziecka, spalili umoją destylarnię, zniszczyli mój jęczmień, porwali moją Ŝonę i zniewolili ją. JuŜ wcześniej przyglądało mi się kilku męŜczyzn; teraz wszyscy gapili się na mnie. Usłyszałam cichy, metaliczny dźwięk odciąganego kurka pistoletu. Nie drgnął mi nawet mięsień na twarzy, dłonie spoczywały nieruchomo na wodzach, spojrzenie tkwiło w twarzy Browna. Poruszył ustami, ale nim zdąŜył się odezwać, Jamie uniósł dłoń, nakazując mu

milczenie. – Ruszyłem za nimi ze swymi ludźmi i pozabijałem ich – oświadczył tym samym, beznamiętnym tonem. – Znalazłem wśród nich pańskiego brata. Wziąłem go do niewoli, ale go nie zamordowałem. Rozległo się zgodne westchnienie; tłum za naszymi plecami zaczął szeptać niespokojnie. Brown rzucił spojrzenie na tragi, a jego twarz pod rzadkim zarostem zbladła. – Ty... – zaczął skrzekliwym głosem i urwał. – To Nelly? Był to sygnał dla mnie. Wzięłam głęboki oddech i trąciłam muła piętami. – Zanim mój mąŜ nas wytropił, pański brat miał wypadek – powiedziałam. Głos miałam chrapliwy, ale wyraźny. Nabrałam powietrza w płuca, by wszyscy dobrze mnie słyszeli. – Został powaŜnie ranny podczas upadku. Opatrzyliśmy jego obraŜenia. Mimo to umarł. Jamie przez chwilę nie przerywał ogłuszającej ciszy, a potem oznajmił: – Przywieźliśmy go tutaj, by mógł go pan pochować. Wykonał nieznaczny gest ręką i Ian, który zdąŜył juŜ zsiąść z konia, przeciął rzemienie przy tragach. Razem z dwoma Indianami zaciągnął mary pod ganek i pozostawił na Ŝłobionej koleinami drodze, potem wszyscy trzej wrócili w milczeniu do swych wierzchowców. Jamie pochylił gwałtownie głowę i zawrócił konia. Ptak ruszył za nim, nieruchomy jak posąg. Nie wiedziałam, czy zna angielski na tyle, by zrozumieć przemowę mojego męŜa, ale nie miało to większego znaczenia. Rozumiał swoją rolę i odegrał ją znakomicie. Bracia Brownowie czerpali znaczne zyski z morderstw, kradzieŜy i niewolnictwa, ale ich główny dochód zaleŜał od handlu z Indianami. Swoją obecnością u boku Jamiego Ptak dawał jasno do zrozumienia i ostrzegał, Ŝe Czirokezi cenią sobie wyŜej stosunki z królem Anglii i jego agentem niŜ kontakty handlowe z Brownami. Jeszcze jeden atak na Jamiego albo jego ziemię, i owe kontakty zostaną raz na zawsze zerwane. Nie wiedziałam dokładnie, co Ian powiedział Ptakowi, gdy prosił go o pomoc – ale uwaŜałam za prawdopodobne jakieś niepisane porozumienie, na mocy którego Korona nie będzie prowadziła formalnego śledztwa w sprawie ludzi, którzy mogli wpaść w ręce Indian. Był to w końcu interes, i tylko interes. Uderzyłam piętami muła i zajęłam miejsce za Ptakiem, nie odrywając wzroku od chińskiej monety, która połyskiwała na jego plecach, zawieszona na szkarłatnej nici. Odczułam niemal nieprzepartą chęć, by się odwrócić, ale zacisnęłam ręce na

wodzach, wbijając paznokcie w skórę. Czy Donner nie Ŝyje? Nie zauwaŜyłam go wśród męŜczyzn towarzyszących Brownowi, a patrzyłam uwaŜnie. Nie wiedziałam, czy chcę, by nie Ŝył. Pragnienie, by dowiedzieć się o nim czegoś więcej, było bardzo silne – lecz pragnienie, by załatwić tę sprawę raz na zawsze, by pogrzebać w niepamięci tę noc na zboczu góry i mieć pewność, Ŝe wszyscy świadkowie spoczywają w grobowej ciszy, było jeszcze silniejsze. Usłyszałam, jak Ian i dwóch Czirokezów rusza za nami i juŜ po chwili Brownsville zniknęło nam z oczu, choć wciąŜ czułam w nozdrzach zapach piwa i dymu. Ponagliłam Clarence'a i dogoniłam Jamiego; Ptak został w tyle, by towarzyszyć swoim ludziom i Ianowi; śmiali się z czegoś. – Czy to juŜ koniec? – spytałam. W chłodnym powietrzu mój głos zabrzmiał piskliwie i nie byłam pewna, czy Jamie mnie usłyszał. Okazało się, Ŝe tak. Potrząsnął lekko głową. – Takie rzeczy nigdy się nie kończą – odparł cicho. – Ale Ŝyjemy. I to jest najwaŜniejsze.

Część Piąta Wielkie rozczarowania

35. Laminaria Wróciwszy bezpiecznie z Brownsville, podjęłam zdecydowane kroki, by odbudować normalne Ŝycie. Odwiedziłam między innymi Marsali, która opuściła juŜ schronienie u McGillivrayów. Widziałam się z Fergusem, który zapewnił mnie, Ŝe jego Ŝona wyzdrowiała i czuje się dobrze. Musiałam jednak sama się przekonać. Domostwo, jak zauwaŜyłam, prezentowało się nie najgorzej, choć zdradzało pewne oznaki zaniedbania; wiatr zerwał z dachu kilka gontów, ganek zapadł się na jednym końcu, a naoliwiony pergamin w oknie rozdarł się i został pospiesznie załatany kawałkiem szmaty. Drobne szkody, ale takie, które naleŜało naprawić przed pierwszym śniegiem – ten zaś nadchodził; czułam go w powietrzu, olśniewające błękitne niebo późnej jesieni nabierało mglistej szarości znamionującej bliską zimę. Nikt nie wybiegł mi na spotkanie, wiedziałam jednak, Ŝe są w domu; z komina dobywała się chmura dymu i iskier, a ja pomyślałam, Ŝe Fergus zadbał przynajmniej o drewno do paleniska. Zawołałam wesoło „Halo!" i pchnęłam drzwi. Od razu się zorientowałam w sytuacji, choć ostatnimi czasu nie ufałam zbytnio swoim wraŜeniom. Czułam się jak lekarz, który wchodzi do pokoju badań i od razu wie, Ŝe coś jest nie w porządku. Nim pada pierwsze pytanie, nim dostrzega pierwszy niepokojący sygnał. Nie zdarza się to często, a najlepiej, Ŝeby nie zdarzyło się nigdy – ale tak juŜ jest. Od razu się wie i nie ma na to rady. Wystarczyło popatrzeć na dzieci. Marsali siedziała przy oknie i szyła, dziewczynki bawiły się cicho u jej stóp. Germain – nie na dworze, o dziwo – majtał nogami za stołem, przeglądając ze zmarszczonym czołem podniszczoną, ale ukochaną ksiąŜkę z obrazkami, którą Jamie przywiózł mu z Cross Creek. One teŜ wiedziały. Marsali podniosła wzrok znad robótki, a ja zauwaŜyłam, Ŝe zastygła w grymasie przeraŜenia na widok mojej twarzy, choć wyglądałam juŜ znacznie lepiej. – Nic mi nie jest – wyjaśniłam pospiesznie, nie chcąc, by krzyknęła z przestrachu. – To tylko parę sińców. No, a jak ty się czujesz? PołoŜyłam na podłodze torbę i delikatnie ujęłam jej twarz, po czym obróciłam do światła. Jeden policzek i ucho miała mocno posiniaczone, na czole dostrzegłam ślady guza – nie była jednak pokaleczona, spojrzenie wydawało się czyste i niezmącone. Skóra odznaczała się zdrową barwą, ani śladu Ŝółtaczki czy dysfunkcji nerek. Nic jej nie jest. To dziecko – pomyślałam i bez pytania zsunęłam dłonie na jej

brzuch. Poczułam chłód w sercu, gdy ujęłam sterczący wzgórek i uniosłam delikatnie. Niemal zagryzłam język, wyczuwając drgnienie małego kolanka. Podniosło mnie to na duchu; bałam się, Ŝe dziecko moŜe być martwe. Lecz gdy spojrzałam jej w twarz, moja radość przygasła. Marsali wydawała się rozdarta między nadzieją a strachem, jakby oczekując z mojej strony zapewnień, Ŝe to nieprawda. – Dziecko było ostatnio bardzo ruchliwe? – spytałam, starając się panować nad głosem i wyjmując stetoskop. Zrobił go dla mnie pewien odlewnik w Wilmington – mały dzwoneczek z płaską końcówką; był prymitywny, ale skuteczny. – Nie tak bardzo jak wcześniej – odparła Marsali, nachylając się, bym mogła osłuchać jej brzuch. – Ale dzieci nie ruszają się za bardzo przed samym porodem, prawda? Joannie leŜała jak mart... jak kamień przez całą noc, nim wody odeszły. – Owszem, często tak jest – zgodziłam się, nie zwracając uwagi na to, czego omal nie powiedziała. – Odpoczywają, jak przypuszczam. Uśmiechnęła się w odpowiedzi, ale zaraz spowaŜniała, gdy tylko przysunęłam się bliŜej i przyłoŜyłam ucho do płaskiego końca metalowej tuby, szeroki zaś koniec w kształcie dzwonu do ciała nad Ŝołądkiem. Upłynęła chwila, nim wychwyciłam tętno, niezwykle powolne. Było teŜ nieregularne, niektóre uderzenia były niesłyszalne. Poczułam gęsią skórkę. Kontynuowałam badanie, zadając jednocześnie pytania, Ŝartując, przerywając, by udzielać wyjaśnień dzieciom, które tłoczyły się wokół i deptały sobie po nogach – i przez cały czas rozmyślałam gorączkowo, rozwaŜając róŜne moŜliwości, wszystkie ponure. Dziecko poruszało się – ale nieprawidłowo. Tętno było wyraźne – ale nieprawidłowe. Wszystko w tym brzuchu wydawało mi się nieprawidłowe. CóŜ to jednak mogło znaczyć? Pępowina wokół szyi? Bardzo prawdopodobne i równie groźne. Podciągnęłam koszulę Marsali jeszcze wyŜej, by lepiej ją osłuchać, i zobaczyłam głębokie zasinienie – brzydkie plamy, zielonkawe i Ŝółte, kilka miało jeszcze pośrodku czerwonoczarne krąŜki. Zagryzłam wargi; skopali ją, dranie. Istny cud, Ŝe nie poroniła od razu. Poczułam nagle, jak w moich piersiach narasta gniew, niczym coś wielkiego i twardego, groŜąc w kaŜdej chwili gwałtownym wybuchem. Czy krwawiła? Nie. Nic ją nie bolało, tylko wraŜliwa skóra w posiniaczonych miejscach. Nie miała skurczów. Ciśnienie krwi wydawało się normalne, o ile mogłam się zorientować.

Komplikacja z pępowiną była moŜliwa – nawet prawdopodobna. Ale równie dobrze mogło to być oddzielenie się łoŜyska i krwawienie domaciczne. Rozerwana macica? Albo coś jeszcze innego – martwy bliźniak, patologiczny rozrost... Rzadko, ale się zdarza. Byłam pewna tylko jednego – Ŝe dziecko jak najszybciej naleŜy sprowadzić na świat oddychający powietrzem. – Gdzie jest Fergus? – spytałam wciąŜ opanowanym głosem. – Nie wiem – odparła równie spokojnie. – Nie ma go w domu od przedwczoraj. Nie bierz tego do buzi, a chuisle. – Wyciągnęła rękę do Felicite, która gryzła ogarek świecy, dziewczynka stała jednak za daleko. – Tak? No cóŜ, znajdę go. Zabrałam małej ogarek; Felicite nie protestowała, mgliście zdawała sobie sprawę, Ŝe dzieje się coś złego. Szukając oparcia i pociechy, złapała matczyną nogę i zaczęła wspinać się bez powodzenia na kolana Marsali. – Nie, bebe – powiedział Germain i chwycił siostrę wpół, ciągnąc do tyłu. – Pójdziesz ze mną, a piuthar. Chcesz mleka? – dodał przymilnie. – Zajrzymy do spiŜarni nad strumieniem? – Chcę do mamy! – Felicite zaczęła wymachiwać rękami i wierzgać, próbując uciec, ale Germain podniósł małe grubiutkie ciałko. – Idziecie ze mną, dziewczynki – oświadczył zdecydowanym tonem i wytoczył się niezgrabnie na dwór, trzymając w ramionach Felicite; Joanie dreptała tuŜ za nim, ale przystanęła na progu i popatrzyła na matkę; jej duŜe brązowe oczy były szeroko otwarte i zalęknione. – Idź, a muirninnl – zawołała Marsali do chłopca. – Zabierz je do pani Bug. Wszystko będzie dobrze. – Potem dodała, składając dłonie na brzuchu: – Słodkie dziecko z tego Germaina. – Tak – zgodziłam się. – Marsali... – Wiem – odparła po prostu i przesunęła dłonią po brzuchu, spuszczając wzrok. – Jak myślisz, czy to maleństwo przeŜyje? – Bynajmniej nie byłam tego pewna, ale na razie dziecko Ŝyło. Zawahałam się, przebiegając w myślach moŜliwe scenariusze. Wszystko, co mogłabym zrobić, stanowiło okropne ryzyko – albo dla niej, albo dla dziecka, albo dla obojga. Dlaczego nie przyszłam wcześniej? Nie mogłam sobie darować, Ŝe uwierzyłam zapewnieniom Jamiego i Fergusa, iŜ Marsali czuje się dobrze, ale nie było czasu na wyrzuty – niczego by to zresztą nie zmieniło. – MoŜesz iść? – spytałam. – Musimy się udać do wielkiego domu. – Tak, oczywiście. – Podniosła się ostroŜnie, trzymając mnie pod rękę. Potem

rozejrzała się po chacie, jakby chciała zapamiętać wszystkie swojskie szczegóły, i posłała mi wymowne spojrzenie. – Porozmawiamy po drodze. *** Istniały róŜne moŜliwości, prawie wszystkie tak przeraŜające, Ŝe strach był się nad nimi zastanawiać. Jeśli groziło jej oderwanie się łoŜyska, mogłam dokonać cesarskiego cięcia i prawdopodobnie uratować dziecko – oznaczało to jednak śmierć Marsali. Sprowadzenie dziecka na świat przez wywołanie porodu było groźniejsze dla niego, ale znacznie bezpieczniejsze dla matki. Rzecz jasna, zachowałam tę myśl dla siebie – wywołanie porodu niosło ze sobą niebezpieczeństwo krwotoku. Gdyby do tego doszło... Mogłam zapewne powstrzymać krwawienie i ocalić Marsali, nie mogłabym jednak pomóc noworodkowi, który byłby powaŜnie zagroŜony. Miałam eter... kusząca moŜliwość, ale odrzuciłam ją z niechęcią. To był prawdziwy eter, lecz jeszcze go nie stosowałam, nie miałam pewności co do jego stęŜenia czy skuteczności, brakowało mi takŜe doświadczenia anestezjologicznego, by ocenić prawidłowo jego działanie w tak niebezpiecznej sytuacji jak zagroŜony poród. Przy zabiegu mogłam działać powoli, kontrolować oddech pacjenta i po prostu przerwać operację, gdyby coś szło nie tak. A w razie komplikacji przy cesarskim cięciu nie mogłabym się cofnąć. Marsali wydawała się nienaturalnie spokojna, jakby wsłuchiwała się w swoje wnętrze i nie zwracała uwagi na moje wyjaśnienia i domysły. Gdy zbliŜyłyśmy się do wielkiego domu, pojawił się młody Ian, który właśnie schodził w dół zbocza, trzymając za uszy kilka martwych królików. Marsali wyraźnie się oŜywiła. – Hej, kuzynko! Co słychać? – spytał wesoło. – Potrzebuję Fergusa, Ian – oświadczyła bez wstępów. – MoŜesz go poszukać? Gdy Ian dostrzegł bladość Marsali i zauwaŜył, Ŝe ją podtrzymuję, uśmiech zniknął mu z twarzy. – Chryste, juŜ czas na dziecko? Ale dlaczego... – zerknął na drogę za naszymi plecami, zastanawiając się najwidoczniej, dlaczego opuściłyśmy chatę Marsali. – Idź i poszukaj Fergusa, Ian – wtrąciłam. – Jak najszybciej. – Och. – Przełknął, i wydał mi się bardzo młody. – Och. Tak. Poszukam. JuŜ idę. Ruszył pospiesznie, ale nagle się odwrócił i wcisnął mi w ręce króliki. Potem zeskoczył ze ścieŜki i rzucił się pędem w dół zbocza, śmigając między drzewami i

przeskakując zwalone pnie. Rollo, który pragnął brać we wszystkim udział, przemknął obok niczym szara plama i popędził za swoim panem jak toczący się kamień. – Nie martw się – poklepałam Marsali po ramieniu. – Znajdą go. – Wiem – przytaknęła, odprowadzając ich wzrokiem. – Jeśli jednak nie znajdą go na czas... – Znajdą – zapewniłam ją stanowczo. – Chodźmy. *** Posłałam Lizzie po Briannę i Malvę Christie – dodatkowe ręce mogły mi się przydać – a Marsali kazałam iść do kuchni i oddać się pod opiekę pani Bug, sama zaś przygotowałam gabinet. ŚwieŜe posłanie i poduszki na stole zabiegowym. ŁóŜko byłoby lepsze, ale musiałam mieć pod ręką swoje wyposaŜenie. No i samo wyposaŜenie: narzędzia chirurgiczne, zakryte starannie czystym ręcznikiem; maska do eteru, wyłoŜona świeŜą grubą gazą; butelka z kroplomierzem – czy mogłam powierzyć Malvie podanie eteru, gdyby zaszła konieczność dokonania natychmiastowej operacji? Pomyślałam, Ŝe być moŜe tak; dziewczyna była młoda i niedoświadczona, ale odznaczała się niezwykłym opanowaniem, wiedziałam teŜ, Ŝe jest odporna psychicznie i nie mdleje z byle powodu. Napełniłam butelkę, odwracając twarz od słodkiego, cięŜkiego zapachu, który unosił się nad płynem, i wsadziłam mały zwitek bawełny do szyjki, by eter się nie ulotnił i nie uśpił nas wszystkich – albo się nie zapalił. Zerknęłam pospiesznie na palenisko, ale ogień był wygaszony. A gdyby poród się wydłuŜył i pojawiły komplikacje – gdybym musiała robić to w nocy przy blasku świecy? Wykluczone, eter był nieprawdopodobnie łatwopalny. Odsunęłam od siebie czym prędzej wizję cesarskiego cięcia w nieprzeniknionej ciemności i na wyczucie. – Jeśli macie akurat wolną chwilę, to jest to cholernie odpowiedni moment, by tu zajrzeć – mruknęłam, kierując tę uwagę do Rajmunda i Małgorzaty z Antiochii, czyli patronów narodzin i brzemiennych kobiet, a takŜe do wszelkich aniołów stróŜów – mojego, Marsali czy dziecka – którzy moŜe krąŜyli gdzieś w pobliŜu. Najwidoczniej ktoś posłuchał. Kiedy połoŜyłam Marsali na stole, stwierdziłam z ogromną ulgą, Ŝe szyjka macicy zaczyna się rozwierać i nie ma nawet śladu krwawienia. Nie wykluczało to oczywiście ryzyka krwotoku, ale znacznie je zmniejszało.

Ciśnienie krwi wydawało się normalne, o ile mogłam się zorientować na pierwszy rzut oka, a tętno dziecka się ustabilizowało, choć nie wyczuwałam ruchów – nie reagowało na poszturchiwania i dotyk. – Przypuszczam, Ŝe śpi sobie smacznie – zwróciłam się z uśmiechem do Marsali. – Odpoczywa. Odpowiedziała mi uśmiechem i przekręciła się na bok, pomrukując jak dzik. – Sama chętnie odpocznę po tym spacerze – westchnęła, złoŜywszy głowę na poduszce. Adso, widząc to, wskoczył na stół i usadowił na jej piersiach, po czym zaczął z kocią miłością ocierać o nią swój pyszczek. Miałam ochotę spędzić go, ale wydawało się, Ŝe jego obecność przynosi Marsali ulgę; drapała go za uszami, on zaś zwinął się w kłębek pod jej brodą, mrucząc zawzięcie. No cóŜ, zdarzało mi się przyjmować poród w jeszcze gorszych warunkach, kot nie kot, a zanosiło się na długo; wiedziałam, Ŝe Adso czmychnie przed tym, nim jego obecność stanie się kłopotliwa. Czułam się trochę podniesiona na duchu, ale daleko mi było do niezachwianej pewności siebie. WciąŜ towarzyszyło mi nękające uczucie niepokoju. W drodze do wielkiego domu rozwaŜałam dostępne mi moŜliwości działania; teraz, stwierdziwszy rozwarcie szyjki macicy i ustabilizowane tętno dziecka, pomyślałam, Ŝe moŜna spróbować najbardziej tradycyjnej metody wywołania porodu, by nie naraŜać matki i dziecka na niepotrzebny uraz. Gdyby zaszła potrzeba nagłej interwencji... No cóŜ, doszłam do wniosku, Ŝe zrobię to, jeśli będzie trzeba. Miałam tylko nadzieję, Ŝe zawartość słoja wciąŜ nadaje się do uŜytku; wcześniej nie miałam okazji go otwierać. Na etykiecie widniało słowo „Laminaria", uwiecznione zamaszystym charakterem pisma Daniela Rawlingsa. Był to mały słój z ciemnego zielonego szkła, starannie zamknięty i bardzo lekki. Kiedy go otworzyłam, ze środka wionął słaby zapach jodyny, a nie – dzięki Bogu – rozkładu. Laminaria to glon zwany listownicą. Wysuszony, ma postać cienkich jak papier brązowozielonych skrawków. W przeciwieństwie jednak do wielu wysuszonych glonów morskich laminaria nie kruszy się łatwo. I odznacza się zadziwiającą zdolnością wchłaniania wody. Umieszczona w ujściu szyjki macicznej, wchłania wilgoć z błon śluzowych – i nabrzmiewa, rozszerzając szyjkę, a tym samym wywołując poród. Bywałam świadkiem jej zastosowania takŜe w swoich czasach, w obecnych zaś była uŜywana głównie w celu usunięcia martwego płodu z macicy. Stłumiłam czym prędzej tę

myśl i wybrałam ze słoja odpowiedni kawałek. Kiedy się ją zaaplikowało – co nie było skomplikowane – pozostawało czekać. I mieć nadzieję. Gabinet był pełen światła i cichego szelestu jaskółek pod okapem dachu. – Wierzę, Ŝe Ian odnajdzie Fergusa – odezwała się po chwili milczenia Marsałi. – Na pewno – odparłam, zajęta rozniecaniem ognia w swoim małym piecyku hubką i krzesiwem. Mogłam powiedzieć Lizzie, by kazała Briannie przynieść zapałki. – Mówiłaś, Ŝe od pewnego czasu nie ma go w domu. – Tak. – Jej głos wydał mi się przytłumiony; podniosłam wzrok i zobaczyłam, Ŝe pochyla głowę nad Adso i chowa twarz w jego futrze. – Ostatnio w ogóle rzadko go widuję, od kiedy... od kiedy tamci zjawili się pod szopą. – Aha. – Ne bardzo wiedziałam, co na to odpowiedzieć. Nie miałam pojęcia, Ŝe Fergus znika – choć biorąc pod uwagę to, co wiedziałam o męŜczyznach z osiemnastego wieku, mogłam się domyślać, dlaczego to robi. – Wstydzi się, mały francuski głupiec – wyjaśniła rzeczowym tonem Marsałi, potwierdzając moje przypuszczenia. Odwróciła głowę, ukazując ponad krągłą głową kota niebieskie oko. – UwaŜa, Ŝe to jego wina. To znaczy, Ŝe tam byłam. UwaŜa, Ŝe gdyby lepiej dbał o rodzinę, nie musiałabym zajmować się słodem. – MęŜczyźni – skomentowałam, potrząsając głową, a ona się roześmiała. – Ano, męŜczyźni. Nie powie oczywiście, o co chodzi. Lepiej włóczyć się gdzieś i rozmyślać o tym, pozostawiając mi na głowie dom z trojgiem dzieci! – Tacy są ci męŜczyźni – oznajmiła pobłaŜliwie pani Bug, wchodząc z zapalonym knotem. – Za grosz rozumu, ale chcą dobrze. Słyszałam, jak hałasuje pani tym krzesiwem niczym stukotek, pani Claire; nie lepiej to przyjść do kuchni i wziąć trochę ognia, jak przystało na rozsądną osobę? – Z tymi słowy przystawiła knot do podpałki, która natychmiast zapłonęła. – Praktyka – wyjaśniłam, dorzucając patyczki. – Mam nadzieję, Ŝe w końcu nauczę się rozpalać ogień w niespełna kwadrans. Marsali i pani Bug jednocześnie parsknęły śmiechem. – A niech cię bogi kochają, złotko, kwadrans to nic! Czasem zmitręŜyłam godzinę albo i więcej, próbując skrzesać iskrę z mokrej hubki – zwłaszcza w Szkocji, bo tam nic nie wysycha w zimie. Jak to jest, Ŝe ludzie zadają sobie tyle kłopotu i wygaszają ogień? Wywołało to oŜywioną dyskusję o tym, jak najlepiej wygasić ogień na noc, łącznie z odpowiednim zaklęciem; trwało to dostatecznie długo, bym mogła uzyskać przyzwoity płomień i nastawić mały czajniczek. Herbata malinowa mogła

przyspieszyć skurcze. Wzmianka o Szkocji, jak się zdawało, przypomniała coś Marsali, gdyŜ wsparła się na łokciu. – Matko Claire... jak myślisz, tata miałby coś przeciwko temu, Ŝebym poŜyczyła papier i trochę atramentu? Byłoby dobrze, gdybym napisała do matki. – UwaŜam, Ŝe to świetny pomysł – oznajmiłam i poszłam po papier i atrament. Serce biło mi trochę szybciej. Marsali okazywała spokój; ja nie. Byłam juŜ świadkiem takiego zachowania. Nie bardzo wiedziałam, czy to fatalizm, wiara religijna czy coś czysto fizycznego – ale kobiety w połogu wydawały się czasem zatracać poczucie lęku, zwracając się ku sobie i okazując coś w rodzaju całkowitej obojętności – po prostu dlatego, Ŝe wszechświat kurczył się do rozmiarów ich brzucha. Jednak prześladujące mnie wraŜenie czegoś groźnego ustąpiło trochę i dwie czy trzy godziny upłynęły we względnym spokoju. Marsali napisała do Laoghaire, ale takŜe krótkie liściki do swoich dzieci. „Tak na wszelki wypadek", oświadczyła lakonicznie, wręczając mi złoŜone karteluszki. ZauwaŜyłam, Ŝe nie napisała do Fergusa, ale zerkała w stronę drzwi, ilekroć rozlegał się za nimi jakiś hałas. Wróciła Lizzie z wiadomością, Ŝe Brianny nigdzie nie ma, ale pojawiła się Malva Christie, wyraźnie podekscytowana, i została z miejsca zaprzęgnięta do pracy – zaczęła czytać głośno ksiąŜkę Tobiasa Smolletta Peregryn Piekle. Po jakimś czasie do gabinetu wkroczył Jamie, cały pokryty kurzem drogi; pocałował mnie w usta, a Marsali w czoło. Ocenił w lot niezwykłą sytuację i popatrzył na mnie, unosząc niedostrzegalnie brwi. – No, jak tam, a muirninn? – zwrócił się do Marsali. Zrobiła minę i pokazała język, a on się roześmiał. – Nie widziałeś przypadkiem Fergusa? – spytałam. – Ano, widziałem – odparł nieco zdziwiony. – Potrzebujecie go? Pytanie to było skierowane zarówno do mnie, jak i do Marsali. – Owszem, potrzebujemy – oświadczyłam stanowczo. – Gdzie on jest? – W Woolam's Mill. Tłumaczy dla jakiegoś francuskiego podróŜnika, artysty, który przyjechał tu w poszukiwaniu ptaków. – Ptaków? – Wydawało się, Ŝe pomysł ten obraŜa panią Bug, która odłoŜyła robótkę i wyprostowała się. – Nasz Fergus mówi językiem ptaków? Niech pan natychmiast rusza i sprowadzi tu tego nicponia. Niech ten Francuz sam zajmuje się swoimi ptakami! Poruszony tym gwałtownym wybuchem, Jamie pozwolił mi się wypchnąć na

korytarz i zaciągnąć aŜ do drzwi wejściowych. Kiedy znaleźliśmy się dostatecznie daleko od gabinetu, przystanął. – Co z dziewczyną? – spytał gorączkowo cichym głosem i rzucił spojrzenie w stronę gabinetu, skąd dobiegał czysty, wysoki głos Malvy, która znów zaczęła czytać. Wytłumaczyłam mu w miarę przystępnie. – MoŜe to nic waŜnego, w kaŜdym razie mam nadzieję. Ale... ona chce – . się widzieć z Fergusem. Mówi, Ŝe trzyma się z dala od domu i obwinia za to, co się wydarzyło pod szopą. Jamie przytaknął. – No tak, nic dziwnego. – Nic dziwnego? Dlaczego, na litość boską? – zawołałam zdesperowana. – To nie była jego wina! Posłał mi spojrzenie, które sugerowało, Ŝe nie pojmuję czegoś, co jest zrozumiałe nawet dla najbardziej tępego umysłu. – Myślisz, Ŝe to jakaś róŜnica? A gdyby dziewczyna umarła albo coś stało się dziecku? UwaŜasz, Ŝe nie obwiniałby siebie? – Nie powinien – oświadczyłam. – Ale najwyraźniej się obwinia. Ty przecieŜ nie... – urwałam, bo w rzeczywistości on teŜ się obwiniał. Powiedział mi to bardzo wyraźnie tamtej nocy, gdy przywiózł mnie do domu. ZauwaŜył, Ŝe sobie to przypomniałam, i w jego oczach pojawił się cień smutnego i bolesnego uśmiechu. Wyciągnął rękę i przesunął delikatnie po mojej brwi, na której goiło się rozcięcie. – Myślisz, Ŝe ja tak nie czuję? – spytał bardzo cicho. Potrząsnęłam głową; nie było to przeczenie, tylko bezradność. – Obowiązkiem męŜczyzny jest chronić Ŝonę – zauwaŜył po prostu i odwrócił się. – Pójdę po Fergusa. *** Laminaria kontynuowała swe powolne, cierpliwe działanie i Marsali zaczęła sporadycznie odczuwać skurcze, choć trudno było jeszcze cokolwiek powiedzieć z całą pewnością. Światło zaczęło przygasać, kiedy zjawił się Jamie z Fergusem – i Ianem, którego spotkali po drodze. Fergus był nieogolony i pokryty kurzem, nie mył się teŜ z pewnością od kilku dni, ale Marsali rozpromieniła się jak słońce, kiedy go ujrzała. Nie wiedziałam, co

Jamie mu powiedział; wyglądał na ponurego i zmęczonego, ale na widok Marsali pospieszył do niej jak strzała do celu i przyciągnął ją do siebie z takim zapałem, Ŝe Malva upuściła ksiąŜkę na podłogę, patrząc na nich w zdumieniu. OdpręŜyłam się trochę, po raz pierwszy od chwili, gdy weszłam tego ranka do chaty Marsali. – No cóŜ – oznajmiłam i odetchnęłam głęboko. – MoŜe coś zjemy? Fergus i Marsali zostali sami, my zaś poszłyśmy się posilić. Kiedy wróciłam, siedzieli obok siebie, głowa przy głowie, i rozmawiali cicho. Nie chciałam im przeszkadzać, ale było to konieczne. Szyjka maciczna rozwarła się prawidłowo, nie było teŜ śladu krwotoku, co przyjęłam z niebywałą ulgą. Ale... tętno dziecka znów było nierówne. Z pewnością problemy z pępowiną, pomyślałam. Czułam na sobie badawcze spojrzenie Marsali, gdy osłuchiwałam ją przez swój stetoskop, starając się za wszelką cenę niczego po sobie nie pokazywać. – Doskonale sobie radzisz – zapewniłam z uśmiechem i odsunęłam jej sprzed oczu splątane włosy. – Myślę, Ŝe najwyŜsza pora trochę ci pomóc. Istniały pewne zioła, które mogły się przydać przy porodzie, ale nie zastosowałabym ich, gdyby mogło dojść do krwotoku. Teraz jednak byłam zdecydowana przyspieszyć akcję. Herbata malinowa mogła być przydatna, ale nie na tyle mocna, by wywołać silniejsze skurcze. Powinnam dodać czerńca gronkowego? – zastanawiałam się. – Dziecko powinno się urodzić jak najszybciej – powiedziała Marsali do Fergusa z absolutnym spokojem. Najwyraźniej nie udało mi się ukryć troski tak skutecznie, jak sądziłam. Wzięła z chaty róŜaniec i teraz owinęła go sobie wokół dłoni – krzyŜyk kołysał się delikatnie. – PomóŜ mi, mon cher. Fergus uniósł jej dłoń z róŜańcem i pocałował. – Oui, cherie. – PrzeŜegnał się i zabrał się do roboty. Fergus spędził dziesięć pierwszych lat Ŝycia w burdelu, gdzie się urodził. W konsekwencji wiedział o wiele więcej o kobietach – pod pewnymi względami – niŜ jakikolwiek znany mi męŜczyzna. Mimo wszystko byłam zdumiona, widząc, jak sięga do wstąŜek przy koszuli pod szyją Marsali i ściąga ją, odsłaniając piersi. Marsali nie wydawała się wcale zaskoczona, leŜała tylko na plecach, obracając się lekko w jego stronę i trącając nieznacznie brzuchem. Uklęknął na stołku koło łóŜka, delikatnym, choć nieco roztargnionym ruchem

połoŜył dłoń na pagórku jej brzucha i pochylił głowę ku jej piersi, wysuwając wargi. Dostrzegł, Ŝe gapię się na niego, i zerknął na mnie ponad ciałem Ŝony. – Och – uśmiechnął się. – Nie widziała pani... no cóŜ, przypuszczam, Ŝe nie widziała pani czegoś takiego, milady? – Przyznam, Ŝe nie. – Byłam rozdarta między fascynacją i przekonaniem, Ŝe powinnam odwrócić wzrok. – Co... ? – Kiedy bóle porodowe przychodzą za wolno, ssanie kobiecych piersi pobudza łono do ruchu, tym samym przynagla dziecko do wyjścia – wyjaśnił i zaczął muskać kciukiem ciemnobrązowy sutek, aŜ napęczniał, okrągły i twardy jak wiśnia. – W burdelu, jeśli któraś z /es filles miała trudności, czasem inna usługiwała jej w ten sposób. Robiłem to juŜ przedtem dla ma douce – kiedy rodziła się Felicite. To pomaga, sama pani zobaczy. Bez dalszych ceregieli ujął jej pierś obiema dłońmi i wziął sutek w usta, po czym zaczął ssać delikatnie, ale w wielkim skupieniu i z zamkniętymi oczami. Marsali westchnęła, a jej ciało zdawało się odpręŜać powoli; miałam wraŜenie, Ŝe jest bezkostne niczym meduza. Byłam niezwykle zakłopotana, ale nie mogłam wyjść, na wypadek gdyby stało się coś drastycznego. Wahałam się przez chwilę, potem wzięłam stołek i usiadłam, starając się nie zwracać na siebie uwagi. JednakŜe, prawdę powiedziawszy, Ŝadne z nich nie przejmowało się w najmniejszym stopniu moją obecnością – jeśli w ogóle mieli świadomość, Ŝe jestem tuŜ obok. Odwróciłam się nieznacznie, by ich nie widzieć. Byłam jednocześnie zaskoczona i zainteresowana techniką Fergusa. Miał całkowitą rację; ssanie piersi przez noworodka rzeczywiście wywołuje skurcze macicy. PołoŜne, które poznałam w L'Hopital des Anges w ParyŜu, teŜ mi o tym mówiły; kobieta tuŜ po porodzie dostawała dziecko do karmienia, aby zmniejszyć krwawienie. śadna jednak z nich nie mówiła o tej technice jako metodzie wywoływania porodu. „W burdelu, jeśli któraś z /es filles miała trudności, czasem inna usługiwała jej w ten sposób" – powiedział Fergus. Jego matka, której nigdy nie znał, była jedną z owych les filles. Mogłam sobie wyobrazić paryską prostytutkę, ciemnowłosą, prawdopodobnie młodą, jęczącą w połogu – i jej przyjaciółkę, która klęczy obok i ssie ją delikatnie, obejmując dłońmi wraŜliwe, nabrzmiałe piersi i szepcząc słowa zachęty, podczas gdy za ścianami słychać Ŝywiołowe krzyki zadowolonych klientów. Czy jego matka umarła, gdy wydawała go na świat, a moŜe przy następnym

dziecku? Zatłuczona przez pijanego klienta, pobita przez wykidajłę na usługach madame? A moŜe po prostu go nie chciała, nie miała ochoty ponosić odpowiedzialności za bękarta i pozostawiła go na łasce innych kobiet – jako bezimiennego syna ulicy, dziecko niczyje? Marsali przesunęła się na łóŜku, a ja spojrzałam na nią, by sprawdzić, czy wszystko w porządku. Jak najbardziej. Zmieniła tylko pozycję, by objąć ramiona Fergusa i nachylić ku niemu głowę. Zsunęła czepek; jej płowe włosy opadały luźno, tworząc jasny kontrast z jego ciemną czupryną. – Fergus... myślę, Ŝe mogę umrzeć – wyszeptała; jej głos, tłumiony przez szum wiatru w drzewach, był ledwie słyszalny. Odjął usta od sutka i przesunął delikatnie wargami po jej piersi, mrucząc: – Za kaŜdym razem myślałaś, Ŝe umrzesz, p'tite puce, wszystkie kobiety tak myślą. – Tak, dlatego Ŝe bardzo wiele z nich umiera – zauwaŜyła ostrzejszym tonem i otworzyła oczy. Uśmiechnął się, nie podnosząc powiek, i musnął jej brodawkę koniuszkiem języka. – Ty nie – oznajmił cicho, ale z niezachwianym przekonaniem. Przesunął dłonią po jej brzuchu, najpierw delikatnie, potem mocniej. Zobaczyłam, jak krągły wzgórek napina się, nabierając nagle twardości. Marsali wzięła głęboki oddech, a Fergus nacisnął dłonią podstawę jej brzucha, ugniatając mocno kość łonową, dopóki skurcz nie ustąpił. – Och – westchnęła bez tchu. – Tu... non – wyszeptał bardzo cicho. – Ty nie. Nie pozwolę ci odejść. Nerwowo gniotłam rękami fałdy spódnicy. Wyglądało to na porządny, ładny skurcz. I nic strasznego się nie stało. Fergus robił dalej swoje, przerywając od czasu do czasu, by mruknąć do Marsalipo francusku coś zabawnego. Wstałam i przesunęłam się ostroŜnie w stronę stolika przy łóŜku. Nie, nic nieprzewidzianego. Rzuciłam okiem na blat szafki, by się upewnić, Ŝe wszystko jest pod ręką. Mówiłam sobie, Ŝe być moŜe wszystko będzie dobrze. Na prześcieradle dostrzegłam smugę krwi, ale nie większą niŜ normalnie. WciąŜ naleŜało się martwić o tętno dziecka i moŜliwość owinięcia pępowiną. W tej chwili nie mogłam jednak nic na to poradzić. Marsalipodjęła decyzję, i to słuszną. Fergus ssał dalej jej sutek. Wyszłam cicho na korytarz, zostawiając drzwi uchylone, by zapewnić im trochę prywatności. Gdyby zaczęła krwawić, znalazłabym się przy niej w ciągu sekundy.

WciąŜ trzymałam w ręku słoik z liśćmi malinowymi. Mogę zaparzyć herbaty – byle tylko mieć wraŜenie, Ŝe na coś się przydaję! Nie znalazłszy Ŝony w domu, stary Arch Bug przyszedł do nas z dziećmi. Felicite i Joan spały teraz smacznie na skrzyni z pościelą, a on palił fajkę przy ogniu, wydmuchując kółka dymu na oczach zafascynowanego Germaina. Jamie, Ian i Malva Christie oddawali się przyjacielskiej dyskusji literackiej, rozwaŜając zalety Henry'ego Fieldinga, Tobiasa Smolletta i... – Owidiusza? – zdziwiłam się, usłyszawszy czyjąś uwagę. – Naprawdę? – Dopóki jesteś niezagroŜony, będziesz miał wielu przyjaciół – przypomniał Jamie. – Jeśli nad twoim Ŝyciem zbiorą się chmury, zostaniesz sam. Myślisz, Ŝe tak jest z Tomem Jonesem i Perrym Pickle'em? – Ale przecieŜ prawdziwi przyjaciele nigdy by nie porzucili człowieka tylko dlatego, Ŝe znalazł się w trudnej sytuacji – zaoponowała Malva. – CóŜ to za przyjaciele? – Dość pospolici, obawiam się – zauwaŜyłam. – Na szczęście są teŜ nieliczni przyjaciele innego rodzaju. – Ano są – przyznał Jamie i uśmiechnął się do Malvy. – Górale szkoccy to najwierniejsi przyjaciele – choćby dlatego, Ŝe mają najgorszych wrogów. Malva zaczerwieniła się lekko, ale uświadomiła sobie, Ŝe to Ŝart. – Hm – mruknęła i uniosła dumnie głowę. – Mój ojciec powiada, Ŝe górale są tacy zaciekli, bo w samych górach nie ma Ŝadnej wartości, a najgorsze bitwy toczy się zawsze o najniŜszą stawkę. Wszyscy się roześmiali, a Jamie wstał i podszedł do mnie, pozostawiając Iana i Malvę w ferworze dyskusji. – Jak tam dziewczyna? – spytał cicho i nalał mi gorącej wody z czajnika. – Trudno powiedzieć – odparłam. – Fergus... pomaga jej. – Jak? – Zdziwiony, uniósł brwi. – Nie wiedziałem, Ŝe męŜczyzna moŜe coś tu pomóc, jak juŜ zrobi swoje. – Och, ja teŜ się zdziwiłam. Sprawiał wraŜenie zaintrygowanego, ale dalsze pytania przerwała pani Bug, która zaŜądała, by wszyscy dali sobie spokój z gadaniem o jakichś Ŝałosnych osobnikach z ksiąŜek, co to się do niczego nie nadają, i zasiedli do jedzenia. Ja takŜe usiadłam, ale nie miałam apetytu, przejęta troską o Marsali. Herbata malinowa naciągnęła wreszcie; przelałam ją do naczynia i zaniosłam do gabinetu, pamiętając, by zapukać przed wejściem. Fergus był zaczerwieniony i zdyszany, ale spojrzenie miał Ŝywe. Nie dał się

przekonać, Ŝe powinien coś zjeść; uparł się, Ŝe zostanie z Marsali. Jego wysiłki zaczęły przynosić owoce; Marsali miała teraz regularne skurcze, choć nadal dość rzadkie. – Pójdzie szybciej, jak wody odejdą – powiedziała. TeŜ była trochę zarumieniona i skupiona na swoim wnętrzu. – Zawsze tak jest. Jeszcze raz sprawdziłam tętno dziecka – Ŝadnych zmian, wciąŜ nierówne, ale teŜ niesłabnące – po czym przeprosiłam i wyszłam. Jamie był w swoim gabinecie, po drugiej stronie korytarza. Usiadłam obok niego, gotowa w kaŜdej chwili wrócić do Marsali. Jak zwykle wieczorem, pisał do swojej siostry, przerywając od czasu do czasu, by rozmasować sobie skurcz w prawej ręce. Na piętrze pani Bug kładła dzieci do łóŜek. Słyszałam zawodzenie Felicite i Germaina, którzy próbował coś śpiewać. Z drugiej strony korytarza dobiegały szelesty i szepty, skrzypienie stołu. Gdzieś w głębi samej siebie, niczym echo własnego tętna, słyszałam szybkie bicie dziecinnego serduszka. W kaŜdej chwili mógł nastąpić kryzys. – Co ty robisz, Angliszko? Spojrzałam na niego zaskoczona. – Nic. – Próbujesz przeniknąć wzrokiem ściany i chyba nie podoba ci się to, co widzisz. – Och. – Opuściłam wzrok i uświadomiłam sobie, Ŝe ściskam w palcach materiał spódnicy. – Chyba uwalniam się od swoich poraŜek. – Przyglądał mi się przez chwilę, potem wstał i stanął za mną, kładąc mi dłonie na karku i masując ramiona. Poczułam jego silny, ciepły dotyk. – Jakich poraŜek? – spytał. Zamknęłam oczy i pochyliłam głowę, starając się nie jęczeć z bólu w napiętych mięśniach i jednocześnie ogromnej ulgi. – Och – westchnęłam. – Myślę o pacjentach, którym nie mogłam pomóc. Błędach. Klęskach. Wypadkach. Martwych porodach. Ostatnie słowa jakby zawisły w powietrzu, jego dłonie znieruchomiały na chwilę, potem jednak zaczęły mnie masować ze zdwojoną siłą. – Zdarza się przecieŜ, Ŝe nic nie moŜna zrobić. Ani ty nie moŜesz, ani nikt inny. Na pewne rzeczy nie mamy Ŝadnego wpływu, prawda? – Nie myślisz tak w odniesieniu do siebie – zauwaŜyłam. – Dlaczego ja miałabym tak myśleć? Przestał mnie masować; zerknęłam na niego przez ramię. JuŜ chciał mi

zaprzeczyć, ale po chwili sobie uświadomił, Ŝe nie moŜe. Potrząsnął głową, westchnął i znów zaczął zaciskać palce na moich ramionach. – Ano tak. Chyba jest w tym trochę prawdy – przyznał ze smutkiem. – Grecy nazywali to hubris. – Masz rację. I wiesz, dokąd to prowadzi. – Na samotną skałę pod palącym słońcem, gdzie przylatuje sęp, by wyjeść ci wątrobę – zauwaŜyłam, śmiejąc się. Jamie teŜ się roześmiał. – Ano cóŜ, samotna skała pod palącym słońcem to bardzo dobre miejsce na towarzystwo. Nie mam na myśli sępa. Jeszcze raz zacisnął palce na moich ramionach, ale nie cofnął dłoni. Oparłam o niego głowę i zamknęłam oczy, czerpiąc pociechę z jego obecności. W tej ciszy docierały do nas słabe odgłosy z gabinetu. Stłumione westchnienie Marsali przy kolejnym skurczu, ciche pytanie Fergusa po francusku. Czułam, Ŝe nie powinniśmy słuchać, ale Ŝadnemu z nas nie przychodziło do głowy nic, co moglibyśmy powiedzieć, by zagłuszyć tę intymną rozmowę. Szept Marsali, chwila milczenia, potem pełne wahania słowa Fergusa. – No, tak jak robiliśmy przed Felicite – dobiegł jej głos, stłumiony, ale całkiem wyraźny. – Oui, ale... – Podstaw coś pod drzwi – zaproponowała niecierpliwie. Usłyszeliśmy kroki, po chwili drzwi do gabinetu otworzyły się na ościeŜ. Stanął w nich Fergus, włosy miał w nieładzie, koszulę do połowy rozpiętą, policzki pod zarostem mocno zarumienione. Zobaczył nas i wtedy na jego przystojnej twarzy pojawił się przelotnie dziwny wyraz – dumy, zakłopotania i czegoś nieuchwytnie... francuskiego. Posłał Jamiemu uśmiech, po czym wzruszył ramionami w geście celtyckiej niefrasobliwości – i stanowczym ruchem zamknął drzwi. Usłyszeliśmy zgrzytłiwy dźwięk przesuwanego stolika i ciche uderzenie o ścianę. Wymieniliśmy z Jamiem pełne zdumienia spojrzenie. Z zamkniętego pokoju dobiegły chichoty, którym towarzyszyło głośne skrzypienie i szelest. – Nie zamierza chyba... – zaczął Jamie i urwał nagle, spoglądając z niedowierzaniem. – CzyŜby? Najwidoczniej, sądząc po rytmicznym jęku drewna, który rozległ się w gabinecie. Poczułam falę gorąca, której towarzyszyło zdumienie i – rozbawienie. – No cóŜ... hmm... słyszałam, Ŝe... hmm... to czasem przyspiesza poród. Jeśli się

przeciągał, to maitresses sagefemme w ParyŜu mówiła kobietom, Ŝeby upoiły męŜów i... no wiesz. Jamie spojrzał w stronę gabinetu z niedowierzaniem, ale i odrobiną respektu. – A on nawet nie łyknął. No, jeśli się do tego zabiera, to trzeba przyznać, Ŝe chłopak ma jaja. Ian, który zjawił się w porę, by usłyszeć tę wymianę zdań, stanął jak wryty. Nasłuchiwał przez chwilę odgłosów dochodzących z gabinetu, popatrzył na nas, potrząsnął głową i odwrócił się, po czym ruszył z powrotem do kuchni. Jamie wstał i cicho zamknął drzwi. Usiadł bez słowa, wziął do ręki pióro i zaczął wytrwale pisać. Podeszłam do półki z ksiąŜkami i stanęłam, patrząc na podniszczone grzbiety ksiąŜek, ale nie wzięłam Ŝadnej. Mądrości ludowe czasem pomagały. A czasem nie. Rzadko nachodziły mnie osobiste wspomnienia, gdy zajmowałam się pacjentami; nie miałam na to czasu ani ochoty, nie chciałam się rozpraszać. Teraz jednak nie brakowało mi ani jednego, ani drugiego. I przypomniałam sobie, bardzo wyraziście, noc przed narodzinami Bree. Ludzie często mówią, Ŝe kobiety zapominają, czym jest poród, bo gdyby pamiętały, nigdy nie zdecydowałyby się po raz drugi. Ale ja przypomniałam sobie wszystko bez trudu. Zwłaszcza wraŜenie niebywałej inercji. Ten wlokący się czas, juŜ pod sam koniec, kiedy wydaje się, Ŝe ów koniec nigdy nie nastąpi, Ŝe jest się zanurzoną w jakimś prehistorycznym bagnie, gdzie wszelki ruch jest skazany na niepowodzenie. KaŜdy centymetr kwadratowy skóry napięty, tak jak i nerwy. Nie zapomina się. Dochodzi się po prostu do punktu, gdzie nie ma juŜ znaczenia, jak wygląda poród; wszystko jest lepsze niŜ czekanie, choćby sekundę. Osiągnęłam ten punkt mniej więcej dwa tygodnie przed terminem. Termin nadszedł – i minął. Po siedmiu dniach byłam w stanie chronicznej histerii, jeśli moŜna jednocześnie odczuwać histerię i ocięŜałość. Frank, pod względem fizycznym, był w nieporównywalnie lepszej sytuacji, ale jeśli chodzi o nerwy, nie róŜniliśmy się specjalnie. Oboje byliśmy przeraŜeni, nie samym porodem, ale tym, co moŜe się zdarzyć później. Frank jak to Frank, reagował na strach spokojem, zamykał się w sobie, dzięki czemu mógł wszystko kontrolować, nie dopuszczając niczego do siebie. Ja jednak nie miałam ochoty respektować czyichkolwiek barier i zalałam się łzami niekłamanej rozpaczy, kiedy połoŜnik poinformował mnie wesoło, Ŝe szyjka

macicy nie otwiera się i Ŝe „to moŜe jeszcze potrwać kilka dni – niewykluczone Ŝe nawet tydzień". Próbując mnie uspokoić, Frank zaczął mi masować stopy. Potem plecy, szyję, ramiona – wszystko, czego pozwoliłam mu dotykać. W końcu, wyczerpana, zaległam cicho, a on mnie dotykał. I... i oboje byliśmy przeraŜeni i strasznie zapragnęliśmy wzajemnej pociechy, ale Ŝadne z nas nie znalazło odpowiednich słów. I wtedy zaczął się ze mną kochać, powoli i delikatnie, a potem zasnęliśmy objęci – i obudziliśmy się kilka godzin później w stanie absolutnej paniki, gdy odeszły mi wody. – Claire! – wyrwał mnie z zamyślenia głos Jamiego, który zapewne zdąŜył wypowiedzieć moje imię parę razy; byłam tak pogrąŜona we wspomnieniach, Ŝe zapomniałam, gdzie jestem. – Co? – obróciłam się gwałtownie z walącym sercem. – Stało się coś? – Nie, jeszcze nie. – Przyglądał mi się przez chwilę ze zmarszczonym czołem, potem wstał i podszedł do mnie. – Nic ci nie jest, Angliszko? – Nie. Ja tylko... rozmyślałam. – Ano, widziałem. – Zawahał się, a po chwili gdy zza drzwi dobiegł szczególnie głośny jęk, dotknął mojego łokcia. – Boisz się? – spytał cicho. – Ze moŜe ty jesteś w ciąŜy? – Nie – odparłam i usłyszałam w swym głosie nutę Ŝalu, podobnie jak on. – Wiem, Ŝe nie jestem. – Spojrzałam na niego; twarz miał rozmazaną, – kryła się za zasłoną łez, których jeszcze nie przelałam. – Trochę smutno, Ŝe nie jestem i Ŝe nigdy nie będę. Zamrugałam z wysiłkiem i dostrzegłam na jego twarzy to samo, co ja odczuwałam – ulgę i Ŝal, choć trudno było powiedzieć, co było silniejsze. Objął mnie ramionami, a ja oparłam głowę na jego piersi i pomyślałam, jaka to pociecha mieć kogoś przy sobie w tej trudnej chwili. Staliśmy w milczeniu przez jakiś czas, słychać było tylko nasze oddechy. Nagle zaszła zmiana w dyskretnych i ukradkowych odgłosach, docierających z gabinetu. Rozległ się cichy okrzyk zdziwienia, potem ktoś zawołał głośniej po francusku, wreszcie usłyszeliśmy dźwięk stóp uderzających cięŜko o podłogę – pewnie wody odeszły. ***

Wszystko potoczyło się szybko. W ciągu godziny ujrzałam ciemię czarnowłosej główki. – Ma mnóstwo włosów – oświadczyłam, smarując krocze oliwą. – UwaŜaj, nie przyj zbyt mocno! Jeszcze nie. – Objęłam dłonią krzywiznę wyłaniającej się czaszki. – Ale ma wielką głowę. – Nigdy bym się nie domyśliła – oświadczyła Marsali, czerwona na twarzy i zdyszana. – Dzięki za informację. Ledwie miałam czas się roześmiać, kiedy główka dziecka, twarzą do dołu, wślizgnęła mi się zgrabnie w dłonie. Pępowina była owinięta wokół szyi, ale nie zaciśnięta, dzięki Bogu! Wsunęłam pod nią palec i ściągnęłam ją... nie zdąŜyłam nawet powiedzieć: „Przyj!", gdy Marsali westchnęła głęboko i wystrzeliła noworodka niczym pocisk armatni. Czułam się, jakby nagle ciśnięto mi w dłonie natłuszczone prosię; zaczęłam gestykulować gorączkowo, starając się odwrócić małą istotę do góry nogami i sprawdzić, czy on – lub ona – oddycha. Usłyszałam, jak Malva i pani Bug krzyczą podekscytowane, a po chwili na korytarzu rozległy się pospieszne kroki. Czym prędzej oczyściłam nozdrza i usta dziecka, tchnęłam mu w płuca odrobinę powietrza i uderzyłam lekko palcem w podeszwę stopy, która cofnęła się odruchowo, usteczka zaś rozwarły w pełnym wigoru wrzasku. – Bon soir, monsieur L'Ouef – powiedziałam, sprawdzając gorączkowo, czy to rzeczywiście monsieur. – Monsieur? – spytał Fergus, uśmiechając się od ucha do ucha. – Monsieur – potwierdziłam i czym prędzej owinąwszy dziecko flanelowym kocykiem, włoŜyłam je ojcu w ramiona, sama zaś zajęłam się wiązaniem i przecinaniem pępowiny, a na koniec zbadałam matkę. Świetnie sobie radziła, dzięki Bogu. Była wyczerpana i zlana potem, ale uśmiechała się promiennie, tak jak wszyscy. Podłogę pokrywały kałuŜe, pościel nadawała się do wyŜymania, a w powietrzu unosiły się silne opary porodu, ale w ogólnym podnieceniu nikt nie zwracał na to uwagi. Zaczęłam ugniatać brzuch Marsali, by spowodować obkurczenie macicy, a pani Bug przyniosła jej ogromny kufel piwa. – Z małym w porządku? – spytała Marsali, pochłonąwszy łapczywie trunek. – Wszystko w porządku? – No cóŜ, ma dwie ręce, dwie nogi i głowę – odparłam. – Jeszcze nie zdąŜyłam

policzyć palców. Fergus połoŜył dziecko obok niej na stole. – Sama zobacz, ma cher – powiedział. Odwinął kocyk. I zamrugał zdumiony, a potem nachylił się nad maleństwem, marszcząc czoło. Ian i Jamie przerwali rozmowę i spojrzeli na niego. – Coś nie tak? – spytał Ian, podchodząc bliŜej. W pokoju zapadła nagle cisza. Malva wodziła wzrokiem po twarzach, zaskoczona. – Maman? W drzwiach stanął Germain, chwiejąc się sennie. – Jest? C'est monsieur? – spytał i nie czekając na odpowiedź czy pozwolenie, zbliŜył się niepewnym krokiem i pochylił nad skrwawioną pościelą, wpatrując się z otwartymi ustami w nowo narodzonego braciszka. – Wygląda trochę śmiesznie. Co z nim jest? Fergus stał nieruchomo, podobnie jak my wszyscy. Spojrzał na Germaina, potem na niemowlę, potem znów na pierworodnego. – Il est un nain – powiedział niemal obojętnie. Ścisnął Germaina za ramię, tak Ŝe chłopak krzyknął z przestrachu, po czym odwrócił się na pięcie i wyszedł. Usłyszałam, jak otwierają się drzwi wejściowe; po korytarzu i pokoju przeleciał chłodny powiew. Il est un nain. To karzeł. Fergus nie zamknął za sobą drzwi i wiatr zdmuchnął świece, pogrąŜając nas w mroku rozświetlonym tylko blaskiem ognia w piecyku.

36. Zimowe wilki Mały Henri-Christian, jak się okazało, przyszedł na świat w dobrym stanie, tyle Ŝe jako karzeł. Miał lekką Ŝółtaczkę, która nadawała jego skórze złotawy odcień, a krągłym policzkom delikatny poblask, przypominający płatki Ŝonkila. Z kosmykiem ciemnych włosów na czubku głowy mógłby uchodzić za Chińczyka – gdyby nie wielkie, okrągłe oczy koloru niebieskiego. UwaŜałam, Ŝe poniekąd powinnam mu być wdzięczna. Tylko narodziny karla mogły odwrócić uwagę mieszkańców Ridge od mojej osoby i wydarzeń minionego miesiąca. Ludzie nie gapili się juŜ na moją twarz, która goiła się z wolna, ani nie jąkali się nieporadnie, szukając odpowiednich słów. Mieli teraz mnóstwo do powiedzenia – mnie, sobie nawzajem i nierzadko Marsali, jeśli akurat Bree albo ja nie zdąŜyłyśmy ich powstrzymać. Przypuszczałam, Ŝe to samo mówią Fergusowi – jeśli go spotykali. Wrócił po trzech dniach, milczący i posępny. Wyraził zgodę na proponowane przez Marsali imię i odbył z nią krótką rozmowę na osobności, po czym znowu ją opuścił. Jeśli nawet wiedziała, gdzie jest – nic nie mówiła. Chwilowo pozostała wraz z dziećmi w wielkim domu. Uśmiechała się i troszczyła o dzieci, jak to matka, choć zdawało się, Ŝe bezustannie czegoś nasłuchuje. Kroków Fergusa? – zastanawiałam się. Nie rozstawała się z Henri-Christianem – nosiła go albo stawiała przy swoich stopach w wiklinowym koszyku. Widywałam rodziców, którym urodziło się dziecko z jakimś fizycznym defektem; często zamykali się w sobie, nie mogąc sprostać sytuacji. Marsali zaś zazdrośnie strzegła swego synka. Przychodzili goście, niby po to, by porozmawiać z Jamiem albo wziąć ode mnie trochę balsamu czy jakieś maści – ale tak naprawdę w nadziei Ŝe uda im się rzucić okiem na Henri-Christiana. Nic więc dziwnego, Ŝe Marsali stęŜała i przytuliła małego do siebie, gdy otwarły się tylne drzwi, a na próg padł jakiś cień. OdpręŜyła się jednak na widok Iana. – Witaj, kuzynko – przywitał się z uśmiechem. – Dobrze się czujesz? A mały? – Doskonale – odparła z przekonaniem. – Przyszedłeś odwiedzić swego nowego kuzyna? ZauwaŜyłam, Ŝe przygląda mu się uwaŜnie. – Owszem, i przyniosłem mu prezencik. – Uniósł duŜą dłoń i dotknął niewielkiego wzgórka za pazuchą. – Mam nadzieję, Ŝe i ty się dobrze czujesz, ciociu Claire?

– Witaj, Ian. – Wstałam z miejsca i odłoŜyłam koszulę, którą obrębiałam. – Tak, świetnie. Chcesz trochę piwa? Byłam mu wdzięczna, Ŝe się zjawił; dotrzymywałam towarzystwa Marsali, kiedy szyła ubranka dla małego – czy teŜ odsyłałam gości, którzy nie byli mile widziani, podczas gdy pani Bug zajmowała się drobiem. W moim gabinecie robił się wywar z pokrzywy i musiałam tam zajrzeć. Mogłam jednak śmiało zostawić Marsali pod opieką Iana. Podałam im przekąskę i czmychnęłam do siebie, gdzie spędziłam przyjemny kwadrans sam na sam z ziołami, przelewając napary i przygotowując rozmaryn do suszenia, otoczona zewsząd ostrym zapachem i przyjaznym milczeniem roślin. Ostatnio trudno było o taką samotność – pod nogami, jak grzyby, wyrastały co chwila dzieci. Wiedziałam, Ŝe Marsali pragnie wrócić do swojego domu, ale z niechęcią myśli o tym, Ŝe będzie tam siedzieć sama, bez jakiejkolwiek pomocy ze strony Fergusa. – Cholerni męŜczyźni – mruknęłam pod nosem. – Egoistyczne bestie. Najwidoczniej nie ja jedna tak myślałam. Wracając do pokoju, przesiąknięta zapachem rozmarynu i Ŝeń-szenia, usłyszałam, jak Marsali mówi to samo Ianowi. – Ano, rozumiem, Ŝe to go zaskoczyło, bo kogo by nie zaskoczyło? – tłumaczyła głosem pełnym bólu. – Ale dlaczego musi uciekać i zostawiać nas samych? Rozmawiałeś z nim, Ian? Powiedział coś? A więc tak to wyglądało, Ian wybrał się w jedną ze swych tajemniczych podróŜy; musiał gdzieś spotkać Fergusa i powiedział o tym Marsali. – Owszem – odparł po chwili wahania. – Trochę. Przystanęłam, nie chcąc im przeszkadzać, ale widziałam jego twarz; groźne tatuaŜe kontrastowały dziwnie ze współczuciem w oczach. Nachylił się nad stołem i wyciągnął ręce. – Mogę go potrzymać, kuzynko? Marsali zesztywniała, zaskoczona, ale podała mu dziecko, które z początku wierciło się i wierzgało nóŜkami w jego objęciach, szybko jednak ułoŜyło się wygodnie w zagłębieniu ramienia, cmokając cicho, Ian skłonił z uśmiechem głowę i musnął wargami duŜą krągłą głowę Henri-Christiana. Wyrzekł coś cicho do dziecka, chyba w języku Mohawków. – Co mu powiedziałeś? – spytała zaciekawiona Marsali. – To coś w rodzaju błogosławieństwa. – Poklepał małego bardzo delikatnie po plecach. – Wezwałem wiatr, by go powitał, niebo, by dało mu schronienie, i wodę z ziemią, by zapewniły mu jedzenie.

– Och – westchnęła cicho Marsali. – To bardzo miłe, Ian. – Po chwili jednak przygarbiła się, jakby nie chcąc zmieniać tematu. – Mówiliśmy o rozmowie z Fergusem. Ian przytaknął z zamkniętymi oczami. Opierał leciutko policzek o główkę dziecka. Nie odzywał się przez chwilę, ale dostrzegłam, jak porusza mu się okazałe jabłko Adama, gdy przełknął. – Ja teŜ miałem kiedyś dziecko, kuzynko – wyszeptał tak cicho, Ŝe ledwie go usłyszałam. Marsali teŜ usłyszała. Zastygła; igła, którą właśnie uniosła, błysnęła w jej dłoni. Po chwili, bardzo wolno, opuściła ją. – Naprawdę? – spytała równie cicho. Wstała, obeszła stół z szelestem sukni i usiadła obok niego na ławie, dostatecznie blisko, by mógł czuć jej obecność, i połoŜyła mu małą dłoń na łokciu. Nie otworzył oczu, tylko odetchnął głęboko i trzymając dziecko przy sercu, zaczął mówić głosem niewiele donośniejszym od trzasku ognia na palenisku. *** Obudził się ze snu, wiedząc, Ŝe stało się coś bardzo złego. Przekręcił się na bok i sięgnął po broń, ale nim zdąŜył złapać nóŜ czy włócznię, znów usłyszał ten dźwięk, który zapewne go obudził. Dochodził zza jego pleców; nie był głośniejszy od oddechu, ale dosłyszał w nim zarówno ból, jak i strach. Ogień płonął bardzo słabo i nisko; widział zaledwie czubek głowy Wako'teqehsnonhsy, otoczony czerwoną aureolą światła, i podwójny wzgórek ramion i bioder pod futrami. Nie poruszyła się ani nie wydała po raz drugi tego dźwięku, ale w tych ciemnych krzywiznach dostrzegł coś, co rozdarło mu serce jak tomahawk, który dosięga celu. Chwycił ją gwałtownym ruchem za ramię, pragnąc za wszelką cenę, by jej się nic nie stało. Kości miała drobne, wyczuwał ich twardość pod skórą. Nie umiał znaleźć właściwych słów; zapomniał nagle mowy Kahnyen'kehaka, więc powiedział to, co mu w pierwszej chwili przyszło do głowy: – Dziewczyno... najdroŜsza... nic ci nie jest? Na świętego Michała, dobrze się czujesz? Wiedziała, Ŝe jest obok niej, ale się nie odwróciła. Po jej ciele coś przebiegło, dziwna fala, jakby ktoś rzucił kamieniem w wodę, i znów oddech zamarł jej w gardle – był to cichy, suchy dźwięk.

Nie czekał, tylko wygrzebał się nagi z futer i wezwał głośno pomocy. W przyćmionym świetle długiej indiańskiej chaty zaroiło się nagle od ludzi, niewyraźne kształty spieszące ku niemu w głośnej wrzawie pytań. Nie mógł mówić; nie musiał. Po chwili była przy nim Tewaktenyonh, na jej starczej twarzy malował się posępny spokój; tuŜ obok pojawiły się kobiety i odsunęły go na bok. Zawinęły Emily w skórę jelenia i wyniosły na zewnątrz. Ruszył za nimi, ale zignorowały go i znikły w domostwie kobiet na końcu wioski. Wyszło teŜ dwóch czy trzech męŜczyzn, odprowadzili je wzrokiem, potem wzruszyli ramionami i zniknęli z powrotem w chacie. Było zimno i bardzo późno, zresztą takimi rzeczami zajmowały się kobiety. On teŜ wszedł po chwili do środka, by włoŜyć coś na siebie. Nie mógł zostać w chacie, gdzie stało jej puste łóŜko i unosił się zapach krwi. Na jego skórze teŜ była krew, ale nie chciał tracić czasu i myć się. Kiedy wyszedł na zewnątrz, gwiazdy juŜ zbladły, ale niebo wciąŜ kryła czerń. Było straszliwie zimno i wszędzie panował bezruch. Skóra wisząca w drzwiach chaty drgnęła nagle i ukazał się Rollo, szary jak duch. Wielki pies wysunął łapy i przeciągnął się, pomrukując z niezadowoleniem. Potem potrząsnął grubym włochatym karkiem, parsknął białą parą oddechu i przysunął się powoli do boku swego pana. Usiadł cięŜko, z westchnieniem rezygnacji, i oparł się o nogę Iana. Ian stał jeszcze chwilę, spoglądając w stronę chaty, gdzie zaniesiono jego Emily. Twarz miał gorącą, rozpaloną z niecierpliwości. Płonął gwałtownie i jasno niczym węgiel, ale czuł, jak ciepło wypływa z niego wprost w chłodne niebo, a serce uspokaja się z wolna. W końcu uderzył się dłonią o udo i ruszył szybkim krokiem w stronę lasu. TuŜ obok niego podąŜał bezgłośnie wielki pies. – Zdrowaś Mario, łaskiś pełna... – Nie baczył, dokąd zmierza, i modlił się pod nosem, ale głośno, gdyŜ brzmienie własnych słów przynosiło ulgę w milczącej ciemności. Czy powinien modlić się do któregoś z indiańskich duchów? – zastanawiał się. Czy się gniewali, Ŝe przemawia do swego dawnego Boga, do Matki BoŜej? Czy mogli się zemścić za taką obrazę na jego Ŝonie i dziecku? Dziecko jest juŜ martwe. Nie miał pojęcia, skąd to wie, ale wiedział, tak jakby ktoś wymówił te słowa. To była tylko wiedza, nie poŜywka dla Ŝalu – i ta wiedza go przeraŜała. Zagłębiał się w las, szedł, potem biegł, zwalniając tylko dla złapania oddechu. Powietrze było zimne jak ostrze noŜa i nieruchome, pachniało zgnilizną i

terpentyną, ale drzewa szeptały coś, kiedy je mijał. Emily słyszała, jak rozmawiają ze sobą; znała ich tajemne głosy. – No i co z tego? – mruknął, odwracając twarz ku bezgwiezdnej próŜni między konarami. – Nie mówicie nic, co warto by wiedzieć. Nie macie pojęcia, co z nią jest. Słyszał od czasu do czasu psie kroki, szelest łap na martwych liściach za swymi plecami albo cichy tupot na skrawkach nagiej ziemi. Potykał się czasem, nie widząc gruntu pod nogami, raz upadł, potłukł się boleśnie, wstał z wysiłkiem i pobiegł nieporadnie przed siebie. Przestał się modlić; umysł odmówił mu posłuszeństwa, niezdolny do formowania słów, rozróŜniania między sylabami języków; biegnąc, miał wraŜenie, Ŝe pali go oddech w gardle. Czuł dotyk jej ciała w zimnym powietrzu, jej pełne piersi w swych dłoniach, małe krągłe pośladki, uderzające o niego, gdy wbijał się w nią, o BoŜe, a przecieŜ wiedział, Ŝe nie powinien, wiedział! A jednak to robił, noc w noc, oszalały z pragnienia jej śliskiego wnętrza, choć dzień, gdy powinien przestać, dawno upłynął, robił to, samolubny, bezmyślny, szalony i ogarnięty poŜądaniem... Biegł, a jej drzewa szeptały mu nad głową słowa potępienia. Musiał przystanąć, łapiąc spazmatycznie oddech. Niebo utraciło czerń i pokryło się barwą, która poprzedza świt. Pies trącił go nosem, popiskując cicho w głębi krtani; bursztynowe oczy były puste i mroczne w tej godzinie pozbawionej światła. Po ciele pod skórzaną koszulą spływały mu strugi potu, wnikając w ubrudzoną przepaskę na biodrach. Genitalia miał zziębnięte i skurczone, wyczuwał swój własny zapach, odraŜającą i gorzką woń strachu i zagubienia. Rollo zastrzygł uszami i pisnął znowu, po czym zaczął się kręcić niespokojnie, cofał się i wracał, ogon drgał mu nerwowo. Chodź, mówił tak wyraźnie, jakby to były słowa. Chodź teraz! Ian nie pragnął niczego, mógł połoŜyć się na zmarzniętych liściach, zakopać twarz w ziemi i tak pozostać. Ale nawyk był silniejszy; człowiek nawykł podąŜać za psem. – Co? – mruknął, ocierając twarz rękawem. – O co chodzi? Rołlo zawarczał głucho. Stał sztywno, jeŜąc z wolna sierść na karku, Ian dostrzegł to i przez mgłę rozpaczy przebił się dreszcz podniecenia. Jego dłoń powędrowała do pasa, niczego tam nie znalazła i uderzyła w geście niedowierzania o skórę. Chryste, nie miał nawet noŜa! Rollo znów zawarczał, tym razem głośniej. OstrzeŜenie, którego nie wolno nie dosłyszeć, Ian odwrócił się i spojrzał, ale widział przed sobą tylko czarne pnie

cedrów i sosen; ziemia pod nimi tonęła w nieprzeniknionym cieniu, przestrzeń między drzewami wypełniała mgła. Pewien francuski handlarz, który przysiadł się do ich ogniska, nazwał tę porę, tę bezświetlną godzinę l'heure du loup – godziną wilka. Nie bez powodu: był to czas polowania, gdy noc szarzeje, a wiatr poprzedzający nadejście światła wzmaga się, niosąc ze sobą woń zwierzyny. Jego dłoń sięgnęła do drugiego boku, tam gdzie powinien wisieć taseng, woreczek z mieszaniną niedźwiedziego łoju i liści mięty, maskującą zapach człowieka, gdy ten polował – lub gdy na niego polowano. Ale i po tej stronie pasa niczego nie było i Ian poczuł, jak szybko i mocno bije mu serce, a zimny wiatr osusza pot na ciele. Rollo obnaŜył kły, jego warczenie przypominało bezustanny cichy grzmot, Ian przystanął i podniósł z ziemi sosnową gałąź. Miała odpowiednią długość, choć była cieńsza, niŜby sobie Ŝyczył, i nieporęczna, naszpikowana małymi odrostami. – Do domu – wyszeptał do psa. Nie miał pojęcia, gdzie jest albo gdzie znajduje się wioska, ale Rollo wiedział. Pies wycofał się powoli, nie odrywając oczu od szarych cieni – poruszały się? Szedł teraz szybciej, wciąŜ tyłem, wyczuwając piętami mokasynów stromiznę zbocza, świadomy obecności psa dzięki cichemu szeleszczeniu łap i piskowi, który dobiegał chwilami zza jego pleców. Tak, cień się poruszył! Szary kształt, daleki i dostrzeŜony tylko przelotnie, zbyt krótko, by go rozpoznać, ale rozpoznawalny przez samą swą obecność. Jeśli był jeden, musiało ich być więcej. Nigdy nie polowały w pojedynkę. Na razie były jeszcze dość daleko. Odwrócił się i zaczął niemal biec. Nie w panice, pomimo strachu ściskającego Ŝołądek. Stawiał szybkie, równomierne kroki, jak w marszu górskiego wędrowca, którego nauczył go wuj, w marszu słuŜącym pokonywaniu nieskończonych mil stromych szkockich zboczy w miarowym wysiłku bez zmęczenia. Musiał oszczędzać siły na walkę. Przyjął tę myśl z ironicznym uśmiechem, odłamując gałązki ze swej maczugi. Jeszcze przed chwilą chciał umrzeć i być moŜe zapragnąłby tego znowu, gdyby Emily... ale nie teraz. Gdyby Emily... Poza tym był pies. Rollo nigdy by go nie opuścił; musieli bronić jeden drugiego. Gdzieś niedaleko płynęła woda; słyszał jej plusk ponad zawodzeniem wiatru. Ale jego powiew przyniósł teŜ inny dźwięk, długie i niesamowite wycie, od którego twarz znów pokryła mu się zimnym potem. Tamtemu krzykowi odpowiedział inny, z innej strony, bardziej na zachód. WciąŜ daleko, ale teraz

polowały, nawołując się nawzajem. Miał na sobie jej krew. Odwrócił się, by odszukać wodę. Był to mały strumień szerokości zaledwie paru kroków. Wskoczył do niego bez wahania, rozrywając cienką powłokę lodu przy brzegu; poczuł, jak chłód kąsa go w stopy, gdy woda zmoczyła mu nogawki i wypełniła mokasyny. Ściągnął je, by nie porwał ich prąd; Emily zrobiła je ze skóry łosia. Dla niego. Rollo pokonał strumień dwoma potęŜnymi skokami, zatrzymał się na przeciwległym brzegu, by otrząsnąć sierść z lodowatej wody, i jakby chciał ruszyć dalej. Tkwił jednak w miejscu; Ian pozostał w strumieniu, brodząc po łydki w nurcie, jak długo zdołał. Wilki szły tropem zapachu, który łowiły z wiatru albo z ziemi, więc nie naleŜało im tego ułatwiać. Wrzucił sobie mokre mokasyny za koszulę – po piersi i brzuchu spłynęły mu lodowate strugi, zmoczyły przepaskę. Stopy miał zdrętwiałe; nie czuł pod nimi okrągłych kamieni zalegających dno i pokrytych wodorostami, ale czasem noga zsuwała mu się gwałtownie ze śliskiej powierzchni, a on kołysał się, by utrzymać równowagę. Teraz słyszał wilki wyraźniej; nie martwił się jednak – wiatr po prostu zmienił kierunek, niósł ku niemu ich głosy. A moŜe były bliŜej? BliŜej. Rollo szalał, biegając tam i z powrotem po brzegu, popiskiwał i warczał, zachęcał go krótkimi szczęknięciami. Po tamtej stronie schodził do samego strumienia szlak jeleni; Ian wygramolił się na ścieŜkę, zdyszany i drŜący. Dopiero po kilku próbach udało mu się włoŜyć mokasyny. Mokra skóra była sztywna, ręce i stopy odmawiały posłuszeństwa. Musiał odłoŜyć swoją pałkę i pomóc sobie rękami. Zdołał właśnie uporać się z drugim mokasynem, kiedy Rollo nagle zaszarŜował wzdłuŜ brzegu, z dzikim jazgotem psiego wyzwania, Ian obrócił się gwałtownie na zamarzniętym błocie i chwycił pałkę; w tym momencie dostrzegł szary kształt, niemal wielkości Rolla, po drugiej stronie strumienia; blade ślepia były niebezpiecznie blisko. Wrzasnął i odruchowo cisnął pałką. Poszybowała nad wodą i trafiła w ziemię obok wilczych łap, a wtedy stwór zniknął jak za dotknięciem czarodziejskiej róŜdŜki, Ian stał przez chwilę bez ruchu, wpatrując się w szarość. PrzecieŜ mu się nie przywidziało. Nie. Rollo szalał, ujadając i obnaŜając wściekle kły, z pyska ciekła mu piana. Przy brzegu leŜały kamienie; Ian chwycił jeden, potem drugi, zaczerpnął całą ich garść, obijając sobie w pośpiechu palce o ostre krawędzie i zamarzniętą ziemię;

przytrzymał przód koszuli i zrobił z niej torbę. Wilk, który znajdował się nieco dalej, zawył znów; drugi odpowiedział mu, tak blisko, Ŝe Ianowi uniosły się włosy na karku. Rzucił kamieniem w stronę, skąd dobiegał głos, odwrócił się i pobiegł, przyciskając do brzucha pociski. Niebo rozświetlił blask świtu. Choć serce i płuca Iana pracowały forsownie, doznawał on dziwnego wraŜenia, Ŝe biegnie wolno, Ŝe unosi się zaledwie nad leśnym poszyciem, Ŝe płynie leniwie jak chmura, nie mogąc przyspieszyć. Widział kaŜde drzewo, kaŜdą igiełkę świerku, który mijał, krótką i grubą, srebrzystozieloną w porannym świetle. Dyszał cięŜko, łzy zamazywały mu wzrok, mrugał, by je powstrzymać, ale po chwili znów napłynęły. Jakaś gałąź uderzyła go w twarz i oślepiła na moment; poczuł w nozdrzach jej ostry zapach. – Czerwony cedrze, dopomóŜ mi! – sapnął, nieświadomy, Ŝe mówi w języku Kahnyen'kehaka, jakby nigdy nie posługiwał się angielskim i nie wzywał Chrystusa i Matki Najświętszej. Z tyłu. Był to cichy dźwięk, moŜe głos jego instynktu, ale odwrócił się momentalnie, ściskając kamień w dłoni, i rzucił nim z całej siły. Potem jeszcze jeden, i jeszcze, i jeszcze, tak szybko, jak tylko pozwalała mu na to ręka. Rozległ się trzask, głuche uderzenie, przeraźliwy krzyk, a Rollo przyhamował gwałtownie, gotów obrócić się i atakować. – Naprzód, naprzód, naprzód! – Chwycił w biegu psa za kark i pociągnął za sobą, zmuszając do ucieczki. Słyszał je teraz, czy teŜ tak mu się zdawało. Wiatr, który zrywa się o świcie, szeleścił w drzewach, one zaś szeptały mu nad głową, przywoływały w tę stronę, potem w tamtą, kierowały jego krokami. Nie widział nic prócz ich barwy, na wpół oślepiony z wysiłku, ale czuł ich chłodny dotyk w swoim umyśle; ukłucie świerka i jodły, skórę białej osiki, gładką jak kobieca, lepką od krwi. Wydawało mu się, Ŝe słyszy: idź w tę stronę, chodź tutaj, i podąŜał za głosem wiatru. Zza ich pleców dobiegło wycie, po nim rozległy się krótkie szczeknięcia, potem w odpowiedzi drugie. Blisko, zbyt blisko! Rzucał za siebie w biegu kamienie, nie patrząc; nie miał czasu, by się odwrócić i wycelować. Wreszcie kamienie się skończyły, wypuścił z dłoni pustą koszulę i zaczął pracować zawzięcie rękami, w uszach rozbrzmiewało mu chrapliwe dyszenie, które mogło być jego oddechem albo oddechem psa – czy teŜ tych bestii z tyłu. Ile ich było? Jak długo jeszcze będzie mógł biec? Zaczął się potykać, przed

oczami przelatywały mu czarne i czerwone błyskawice. Jeśli nie było w pobliŜu wioski, nie miał szans. Rzucił się w bok, uderzył w zwisającą gałąź, która ugięła się pod jego cięŜarem, a potem pchnęła go gwałtownie, dzięki czemu odzyskał równowagę. Stracił jednak rozpęd i poczucie kierunku. – Dokąd? – wysapał w stronę drzew. – Którędy? Jeśli padła jakaś odpowiedź, nie usłyszał jej. Z tyłu dobiegł ryk i odgłos uderzenia, wściekłego starcia, przerywanego zajadłym warczeniem i szczekiem psiej walki. – Rollo! – Odwrócił się i rzucił przez obumarłe pnącza dzikiego wina, i po chwili ujrzał psa i wilka, sczepionych w skłębioną kulę futra i błyskających zębów. Skoczył do przodu, kopiąc i krzycząc, waląc na oślep pięściami, zadowolony, Ŝe moŜe wreszcie coś uderzyć, odpowiedzieć na atak, nawet jeśli walka miała być ostatnia. Coś rozdarło mu nogę, ale poczuł tylko wstrząs uderzenia, gdy wpakował kolano w bok wilka. Ten zaskowyczał i poleciał w bok, ale natychmiast znów go zaatakował. Zerwał się do skoku i trafił go łapami w pierś, Ian upadł na plecy i uderzył o coś głową, stracił na chwilę oddech, ale błyskawicznie doszedł do siebie i stwierdził, Ŝe jego ręka tkwi pod zaślinioną szczęką, Ŝe stara się odepchnąć te zęby od swej krtani. Rollo rzucił się wilkowi na grzbiet i Ian puścił przeciwnika, padając pod cięŜarem cuchnącego futra i skłębionych ciał. Wysunął gwałtownym ruchem rękę, szukając czegokolwiek – jakiejś broni, narzędzia, uchwytu, który pozwoliłby mu się wyswobodzić – i złapał coś twardego. Wyrwał to z mchu i walnął wilka w łeb. W powietrze poleciały kawałki skrwawionych zębów i trafiły go w twarz. Uderzył jeszcze raz, łkając, i jeszcze raz. Rollo kwilił, był to wysoki zawodzący dźwięk – nie, to on kwilił. Jeszcze raz spuścił kamień na strzaskaną czaszkę, ale wilk przestał juŜ walczyć; leŜał mu bezwładnie na udach, łapy podrygiwały spazmatycznie, ślepia zachodziły mgłą śmierci. Zepchnął go z obrzydzeniem. Rollo zatopił zęby w gardle przeciwnika i wyrwał je w fontannie krwi i ciepłego mięsa. Ian zamknął oczy i znieruchomiał. Wydawało się niemoŜliwe – choćby drgnąć czy pomyśleć cokolwiek. Po chwili jednak zdołał otworzyć oczy i odetchnąć. Za plecami miał potęŜne drzewo; runął na jego pień, kiedy wilk skoczył na niego. Teraz go podtrzymywało. Pomiędzy skręconymi korzeniami widniała błotnista dziura, z której wyrwał

kamień. WciąŜ go trzymał; wydawało się, Ŝe przyrósł mu do ciała; nie mógł rozewrzeć dłoni. Spuścił wzrok i zobaczył, Ŝe kamień się rozłupał; ostre fragmenty przecięły mu skórę i przykleiły się do niej z powodu zasychającej krwi. Drugą dłonią odgiął zakrzywione palce i usunął odłamki. Potem zeskrobał mech z korzeni drzewa, przyłoŜył sobie do dłoni i znów zacisnął palce. Gdzieś w dali zawył wilk. Rollo, który przycupnął obok Iana, podniósł łeb i wydał z głębi krtani ciche „uuff!". Wycie rozległo się znowu. Po raz pierwszy spojrzał na ciało zabitego wilka. Przez chwilę zdawało mu się, Ŝe drgnęło. Potrząsnął głową, by przywrócić spojrzeniu ostrość. Potem popatrzył jeszcze raz. Jednak się poruszało. Rozdęty brzuch uniósł się i opadł. Było teraz całkiem jasno i Ian widział maleńkie gruzełki róŜowych sutek, wyzierających spod futra. A więc nie sfora. Para. Nie, juŜ nie para. Wilk znów zawył w dali, a Ian przechylił się na bok i zwymiotował. Za chwilę znalazł go Jedzący śółwie – siedział pod czerwonym cedrem obok martwego wilka, z Roiłem u boku. Indianin przykucnął w niewielkiej odległości, balansując na piętach, i zaczął mu się przyglądać. – Dobre polowanie, Bracie Wilka – oznajmił w końcu na powitanie. Ian poczuł, Ŝe mięśnie pleców rozluźniają mu się trochę. W głosie Indianina wyczuł spokój, ale nie smutek. A więc Ŝyła. – Ta, z którą dzielę ognisko – powiedział, nie chcąc wymówić głośno jej imienia. Gdyby to zrobił, mógłby narazić ją na gniew złych duchów przebywających w pobliŜu. – Czy wszystko z nią dobrze? Jedzący śółwie zamknął oczy, potem uniósł brwi i wzruszył ramionami. śyła, nic jej nie groziło. Jednak nie człowiekowi było sądzić, co się moŜe stać. Ian nie wspomniał o dziecku. Ani Jedzący śółwie. Indianin przyniósł ze sobą broń palną, łuk i nóŜ oczywiście. Teraz wydobył nóŜ zza pasa i wręczył Ianowi, mówiąc. – Będziesz potrzebował skór, Ŝeby owijać syna, kiedy ci się urodzi, Ian poczuł wstrząs, jakby na nagą skórę spadł mu nagle lodowaty deszcz. Indianin dostrzegł wyraz jego twarzy i odwrócił głowę, nie chcąc patrzeć mu w oczy. – To była dziewczynka – wyjaśnił rzeczowo. – Tewaktenyonh powiedziała mojej Ŝonie, kiedy przyszła po króliczą skórę, Ŝeby owinąć ciało. Mięśnie brzucha Iana napięły się i zadrŜały; pomyślał, Ŝe moŜe pęknie mu skóra, ale tak się nie stało. Miał suche gardło, przełknął więc z wysiłkiem, co

sprawiło mu ból, a potem strząsnął mech i wyciągnął skaleczoną dłoń po nóŜ. Pochylił się wolno, by zdjąć skórę z wilka. Jedzący śółwie trącał z zainteresowaniem skrwawione odłamki kamienia, kiedy rozległo się wycie; wyprostował się gwałtownie. Ten dźwięk niósł się echem po lesie, a drzewa poruszyły się w górze, mrucząc niespokojnie w odpowiedzi na ów głos smutku i osamotnienia. NóŜ przesunął się szybko wzdłuŜ płowego futra na brzuchu, rozdzielając dwa rzędy róŜowych sutek. – Jej mąŜ jest niedaleko. – Brat Wilka podniósł wzrok na Indianina. – Idź i zabij go. *** Marsali patrzyła na niego szeroko rozwartymi oczami, ledwie oddychając. W oczach wciąŜ miała smutek, ale nie tak wyraźny, jakby przygaszony współczuciem. Gniew juŜ ją opuścił; odebrała od Iana Henri-Christiana i teraz przyciskała tobołek rękami do piersi, opierając policzek o krągłą główkę. – Och, Ian – powiedziała cicho. – Mo charaid, mo chridhe. Siedział wpatrzony w swoje dłonie, które połoŜył na kolanach, jakby jej nie słyszał. W końcu jednak się poruszył, niczym posąg wracający do Ŝycia. Nie podnosząc wzroku, sięgnął za pazuchę i wyjął małe okrągłe zawiniątko, przewiązane szpagatem z włosów i przystrojone wampum. Rozwiązał sznurek i rozpostarł wyprawioną skórę nienarodzonego wilka na ramionkach dziecka. Jego duŜe kościste dłonie wygładziły płowe futro i na chwilę zacisnęły się na ręku Marsali. – Wierz mi, kuzynko – powiedział bardzo cicho. – Twój mąŜ rozpacza. Ale wróci. Potem wstał i wyszedł, milczący jak Indianin.

37. La maitre des champignons Niewielka jaskinia wapienna, która słuŜyła nam za stajnię, była w tej chwili schronieniem tylko dla jednej kozy z dwoma koźlątkami. Wszystkie zwierzęta urodzone wiosną były juŜ dostatecznie duŜe, by paść się w lesie z matkami. Ta koza jednak wciąŜ korzystała z naszych usług pod postacią resztek z kuchni i śruty kukurydzianej. Padało przez kilka dni, ranek był pochmurny i wilgotny; liście ociekały wodą, a powietrze przenikała woń Ŝywicy i mokrej liściastej mierzwy. Na szczęście pogoda nie zachęcała ptaków do aktywności; sójki i drozdy uczyły się szybko i śledziły czujnie ludzi wychodzących z domu z jedzeniem – atakowały mnie regularnie, ilekroć wspinałam się na wzgórze z miską. Miałam się na baczności, mimo to jednak jakaś odwaŜna sójka sfrunęła z pobliskiej gałęzi w niebieskim mgnieniu i wylądowała w misce, strasząc mnie przy tym. Nim zdąŜyłam zareagować, chwyciła kawałek bułeczki kukurydzianej i umknęła szybko. Gdyby nie gwałtowne bicie serca, mogłabym niemal uwierzyć, Ŝe mi się przywidziało. Na szczęście nie upuściłam naczynia. Usłyszałam, jak drzewa rozbrzmiewają triumfalnym jazgotem, i pośpiesznie schroniłam się w stajni, nim towarzysze małego złodzieja zdąŜyli zastosować podobną taktykę. ZauwaŜyłam ze zdziwieniem, Ŝe dzielone poziomo drzwi są u góry niezaryglowane i trochę uchylone. Kozy nie mogłyby uciec, ale lisy i szopy bez trudu zdołałyby wspiąć się na dolne skrzydło, dlatego teŜ oba były na noc starannie zamykane. MoŜe pan Wemyss zapomniał; to on sprzątał i opiekował się inwentarzem. JednakŜe gdy pchnęłam drzwi, stwierdziłam, Ŝe to nie pan Wemyss jest winien. Rozległ się głośny szelest słomy i coś wielkiego przesunęło się w ciemności. Krzyknęłam ze strachu i upuściłam miskę, która uderzyła o ziemię z ogłuszającym brzękiem; jedzenie rozsypało się wokół, a koza zaczęła meczeć jak szalona. – Pardon, milady! Przyciskając dłoń do serca, odsunęłam się od drzwi, a światło padło na przykucniętego Fergusa, któremu z włosów sterczała słoma; wyglądał jak wariatka z Chaillot. – Ach, to ty – odezwałam się zimno. Zamrugał i przełknął, ocierając dłonią twarz ciemną od zarostu. – Tak... ja – odparł.

Wydawało się, Ŝe nie ma nic do dodania. Patrzyłam na niego przez chwilę gniewnie, potem potrząsnęłam głową i schyliłam się, by pozbierać łupiny ziemniaków i inne resztki, które się rozsypały. Drgnął, jakby zamierzając mi pomóc, ale powstrzymałam go ruchem ręki. Siedział w milczeniu z dłońmi na kolanach, obserwując mnie. W stajni panował mrok, a z roślin porastających kamienną ścianę skapywała woda, tworząc w otwartych drzwiach zasłonę z kropel. Koza, poznawszy mnie, przestała hałasować, ale teraz wyciągała szyję przez barierę swego kojca i wysuwała jęzor koloru jagody, który niczym mrówkojad próbował dosięgnąć leŜącego obok ogryzka. Podniosłam go i dałam jej, zastanawiając się, od czego zacząć rozmowę z Fergusem i co powiedzieć. – Henri-Christian czuje się dobrze – oznajmiłam z braku lepszego pomysłu. – Przybiera na wadze. Umilkłam i nachyliłam się nad ogrodzeniem, Ŝeby przesypać do drewnianego koryta kukurydzę i obierki. Martwa cisza. Odczekałam chwilę, potem się odwróciłam, opierając dłoń na biodrze. – To uroczy dzieciak – powiedziałam. Słyszałam, jak oddycha, ale nic nie odrzekł. Parsknęłam głośno i pchnęłam dolne skrzydło drzwi. Do wnętrza wpadło zamglone światło i dobyło z mroku sylwetkę Fergusa. Siedział, odwracając uparcie twarz. Czułam go nawet z daleka; cuchnął gorzkim potem i głodem. Westchnęłam. – Takie karły odznaczają się normalną inteligencją. Zbadałam go dokładnie i stwierdziłam, Ŝe ma jak najbardziej prawidłowe odruchy. Nie widzę powodu, dlaczego nie miałby się uczyć albo pracować... przy czymś. – Przy czymś – powtórzył jak echo z nutą rozpaczy i jednocześnie szyderstwa. – Przy czymś. – W końcu odwrócił twarz w moją stronę, a wtedy dostrzegłam pustkę w jego oczach. – Z całym szacunkiem, milady, ale nigdy nie widziała pani, jakie Ŝycie prowadzi karzeł. – A ty widziałeś? – spytałam, a było w tym nie tyle wyzwanie, ile ciekawość. Zamknął oczy przed porannym światłem i przytaknął. – Tak – wyszeptał i przełknął z wysiłkiem. – W ParyŜu. Burdel, gdzie dorastał, był duŜy, odwiedzała go przeróŜna klientela. Słynął z tego, Ŝe moŜe zaspokoić kaŜdy gust. – Przebywały tam les filles, naturellment, i les enfants. To był chleb powszedni bywalców. Ale zawsze znaleźli się tacy, którzy pragnęli... czegoś egzotycznego i

byli gotowi za to płacić. Tak więc od czasu do czasu madame posyłała po osoby specjalizujące się w dostarczaniu takich rozrywek. La maitresse des scorpions – avec les flagellantes, tu comprends? Ou le maitre des champignons. – Władca grzybków? – upewniłam się. – Oui. Władca karłów. Przymknął oczy, twarz mu się zasępiła. Ujrzał w wyobraźni obrazy i ludzi, którzy byli nieobecni w jego myślach przez całe lata – i to wspomnienie nie przyniosło mu radości. – Les chantrelles, tak je nazywaliśmy – wyznał cicho. – Kobiety. MęŜczyźni to byli les morels. Egzotyczne grzyby, cenione za swe osobliwe kształty i dziwny smak miąŜszu. – Nie byli źle tratowani, les champignons – wyjaśnił zamyślony. – Mieli swoją wartość, rozumie pani. Le maitre kupował takie dzieci od rodziców – jedno urodziło się kiedyś w burdelu, madame była zachwycona tym szczęśliwym zbiegiem okoliczności – albo zabierał je z ulicy. Popatrzył na swoją dłoń, na długie i delikatne palce, które poruszały się niespokojnie, gniotąc materiał spodni. – Z ulicy – powtórzył. – Ci, którzy uciekli z burdelu, zostawali Ŝebrakami. Znałem dobrze jednego z nich, nazywano go Luc. Czasem pracowaliśmy razem... – po twarzy przemknął mu cień uśmiechu, a dłoń wykonała zwinny gest okradania kieszeni. – Ale był sam, ten Luc. Nie miał protektora. Pewnego dnia znalazłem go w bocznej uliczce, miał poderŜnięte gardło. Powiedziałem o tym madame, a ona od razu wysłała wykidajłę po ciało, które sprzedała doktorowi w sąsiedniej arondissement. Nie pytałam, po co doktorowi było potrzebne ciało Luca. Widywałam szerokie, wysuszone dłonie karłów, sprzedawane w celach wróŜbiarskich i jako amulety. TakŜe inne części ich ciał. – Zaczynam rozumieć, dlaczego burdel uchodził za bezpieczne miejsce – powiedziałam, przełykając z wysiłkiem ślinę. – Ale jednak... Fergus siedział cały czas z głową opartą na dłoni, wpatrzony w jakąś słomkę. Teraz podniósł na mnie wzrok. – Wystawiałem pośladki dla pieniędzy, milady – wyznał. – Nie miało to dla mnie znaczenia, chyba Ŝe czułem ból. Ale potem spotkałem milorda i poznałem świat poza ścianami burdelu i ulicą. Gdyby mój syn miał trafić do takiego przybytku... – urwał nagle, nie mogąc dalej mówić. Znów zamknął oczy i potrząsnął z wolna głową.

– Fergus, Fergus, o BoŜe. Nie myślisz chyba, Ŝe Jamie... Ŝe my pozwolilibyśmy kiedyś na coś takiego – odparłam, głęboko poruszona. Odetchnął cięŜko i otarł kciukiem łzy, które błysnęły mu na rzęsach. Otworzył oczy i obdarzył mnie uśmiechem niezmierzonego smutku. – Nie, na pewno nie, milady. Ale pani nie będzie Ŝyła wiecznie, ani milord. Ani ja. A dziecko na zawsze pozostanie karłem. A les petiłs... nie potrafią się skutecznie bronić. Zostaną schwytane przez tych, którzy na nie polują, uprowadzone i wykorzystane. – Otarł nos rękawem i wyprostował się trochę. Po chwili dodał twardszym tonem: – Wówczas mogą się uwaŜać za szczęściarzy. Bo poza miastami nie mają nawet takiej wartości. Wieśniacy uwaŜają narodziny takiego dziecka w najlepszym razie za dowód grzeszności jego rodziców. – Po twarzy przemknął mu cień, zacisnął usta. – MoŜe słusznie. Moje grzechy... – Urwał nagle i odwrócił się. – A w najgorszym... – mówił teraz cicho, jakby zdradzał jakieś tajemnice cieniom zalegającym jaskinię. – W najgorszym razie traktują je jak potwory, dzieci zrodzone z demona z kobietą. Kamienują je, pałą – czasem takŜe kobietę, która wydała je na świat. W górskich wioskach Francji nowo narodzonego karła rzuca się na Ŝer wilkom. Ale czyŜ pani sama nie wie, jak to jest, milady? – rzucił, odwracając się nagle w moją stronę. – Chyba... chyba wiem – odparłam i dotknęłam ściany, czując nagle, Ŝe muszę się o coś oprzeć. Wiedziałam o takich rzeczach, ale myślałam o nich jak o abstrakcji, tak jak się myśli o zwyczajach aborygenów albo barbarzyńców – ludzi, których nigdy się nie spotka, bezpiecznie odległych na kartach ksiąg geograficznych czy w starych opowieściach. Ale Fergus miał rację; wiedziałam. Pani Bug przeŜegnała się na widok dziecka i zrobiła znak rogów, mający chronić przed złem. Na jej twarzy malowało się niekłamane przeraŜenie. Po tym, co się wydarzyło, zszokowana tak jak wszyscy, zdjęta troską o Marsali, zmartwiona nieobecnością Fergusa, nie ruszałam się z domu przez tydzień czy nawet dłuŜej. Nie miałam pojęcia, co mówią ludzie z Ridge. Fergus najwidoczniej wiedział. – Ale... przywykną do niego – zapewniłam z przekonaniem. – Przekonają się, Ŝe to nie Ŝaden potwór. MoŜe trzeba trochę czasu, ale zobaczysz, Ŝe się przekonają. – Tak? A jeśli nawet pozwolą mu Ŝyć, co będzie robił? – Wstał gwałtownie, wyciągnął lewą rękę i jednym szarpnięciem rozwiązał skórzany rzemień, który przytrzymywał jego hak. śelazo spadło z cichym łoskotem na zasłaną sianem ziemię; zobaczyłam wąski kikut nadgarstka, czerwone ślady po wiązaniach na

bladej skórze. – Nie mogę polować, nie mogę wykonywać Ŝadnej męskiej pracy. Nie nadaję się do niczego z wyjątkiem pługa, jak muł! – Głos zadrŜał mu z gniewu i odrazy. – A jeśli ja nie mogę pracować jak męŜczyzna, jak ma to robić karzeł? – Fergus, to nie jest... – Nie potrafię utrzymać rodziny! Moja Ŝona musi harować dzień i noc, by wyŜywić dzieci, musi wysługiwać się innym... Nawet gdybym był teraz w ParyŜu... jestem za stary i zbyt niedołęŜny, by sprzedawać swoje ciało! Potrząsnął kikutem dłoni, wykrzywiając konwulsyjnie twarz, potem obrócił się gwałtownie i zaczął walić kaleką ręką o ścianę. – Fergus! – Chwyciałam go za drugą rękę, ale wyszarpnął ją. – Co będzie robił? – krzyknął zalany łzami. – Jak ma Ŝyć? Mon Dieu! II est aussi inutile que moi! Pochylił się i podniósł hak z ziemi, po czym cisnął nim z całej siły o wapienną ścianę. śelazo zadźwięczało cicho o kamień i spadło na słomę, strasząc kozę i jej małe. Fergus zniknął za drzwiami, których skrzydła kołysały się teraz w przód i w tył. Koza poŜegnała go pełnym wyrzutu meczeniem. Chwyciłam się ogrodzenia dla zwierząt; wydawało mi się, Ŝe to jedyne oparcie w rozkołysanym świecie. Kiedy doszłam do siebie, schyliłam się i zaczęłam macać ostroŜnie w słomie, aŜ wyczułam metal, jeszcze ciepły od ludzkiego ciała. Wygrzebałam go i oczyściłam fartuchem z siana i nawozu, w uszach dźwięczały mi słowa Fergusa: „Mój BoŜe! Jest bezuŜyteczny jak ja!".

38. Diabeł w mleku Henri-Christian, niemal zezując, starał się za wszelką cenę skupić wzrok na skaczącym pomponiku, którym Brianna machała mu przed buzią. – Myślę, Ŝe będzie miał niebieskie oczy – oznajmiła, przyglądając mu się w zamyśleniu. – Jak ci się wydaje, na co patrzy? LeŜał na jej udach, podciągnąwszy kolana niemal do brody, i wpatrywał się w daleką przestrzeń ponad ramieniem opiekunki. – Takie maleństwa wciąŜ widzą niebo, jak mawiała moja mama. – Marsali przędła na nowym kołowrotku napędzanym pedałem i skonstruowanym przez Briannę, ale zerknęła na swego najmłodszego syna, uśmiechając się słabo. – MoŜe siedzi ci jakiś anioł na ramieniu, co? Albo jakiś święty stoi za tobą? Brianna poczuła się dziwnie, jakby naprawdę ktoś za nią stał. Nie był to jednak strach, raczej łagodne i ciepłe wraŜenie pewności. JuŜ chciała powiedzieć: „MoŜe to mój ojciec", ale w ostatniej chwili ugryzła się w język. – Kto jest patronem prania? – spytała. – Potrzebujemy kogoś takiego. Od wielu dni padało i cała podłoga była zasłana stosami bielizny, która wisiała teŜ na meblach: mokre rzeczy, jedne bardziej, inne mniej, brudy przeznaczone do kotła i czekające na zmianę pogody, rzeczy noszone krótko, które wystarczyło porządnie przetrzepać, by dało się je nosić jeszcze przez kilka dni, wreszcie rosnąca sterta ubrań do naprawy. Marsali roześmiała się, nawijając z wprawą nić na szpulkę. – Musiałabyś spytać o to tatę. Nikt nie zna świętych tak jak on. Wspaniałe jest to koło! Nie widziałam jeszcze takiego. Jak na to wpadłaś? – Och... widziałam gdzieś podobne – machnęła lekcewaŜąco ręką. Owszem, widziała – w muzeum sztuki ludowej. Skonstruowanie urządzenia było czasochłonne – najpierw musiała zbudować prymitywną tokarkę, a takŜe namoczyć i wygiąć drewno na samo koło – ale to nie nastręczało większych trudności. – Ronnie Sinclair bardzo mi pomógł; zna się na drewnie jak mało kto. Nie mogę wprost uwierzyć, Ŝe tak doskonale sobie radzisz, a przecieŜ pracujesz na nim po raz pierwszy. Marsali prychnęła lekcewaŜąco. – Przędę od piątego roku Ŝycia, a piuthar. Przy tej pracy mogę przynajmniej siedzieć, a nie chodzić tam i z powrotem, aŜ padnę ze zmęczenia. Jej stopy w pończochach poruszały się wytrwale pod brzegiem sukni, naciskając pedał. Wydawał przyjemny dla ucha klekot, choć niemal zagłuszał go

gwar panujący po drugiej stronie izby, gdzie Roger wycinał z drewna następny samochodzik dla dzieci. „Wrumy" stały się wielkim przebojem wśród maluchów; zapotrzebowanie było ciągłe. Brianna przyglądała się z rozbawieniem, jak Roger broni się łokciem przed ciekawością Jema, marszcząc w skupieniu czoło i wysuwając czubek języka. Ścinki drewna zaścielały palenisko i jego ubranie, jeden – jakŜeby inaczej – tkwił mu we włosach niczym jasny lok pośród ciemnych. – A ten to co? – spytała donośnym głosem, by ją usłyszał. Podniósł głowę i popatrzył na nią. Jego oczy miały barwę mchu w przyćmionym deszczowym świetle, wpadającym przez okno. – Chyba półcięŜarówka chevroleta, rocznik pięćdziesiąt siedem – wyjaśnił z szerokim uśmiechem. – Trzymaj, a nighean. To dla ciebie. – Oczyścił swe dzieło z resztek struŜyn i wręczył klockowaty przedmiot Felicite, której usta i oczy były szeroko otwarte z zachwytu. – To wrum? – upewniła się, przyciskając zabawkę do piersi. – Mój wrum? – To półcięŜarka – poinformował ją Jemmy z łagodną wyŜszością. – Tata tak mówi. – PółcięŜarówka – poprawił go Roger. Ale to teŜ wrum – zapewnił dziewczynkę, widząc powątpiewanie na jej buzi. – Tyle Ŝe trochę większe. – To duŜe wrum, widzisz! – Felicite kopnęła Jema w goleń. Wrzasnął i sięgnął do jej włosów, został jednak walnięty w brzuch przez Joan, zawsze gotową bronić siostry. Brianna napręŜyła mięśnie, chcąc interweniować, ale Roger szybko poradził sobie z awanturą – jedną ręką przytrzymał Jema, drugą Felicite, i spojrzał groźnie na Joan, zmuszając ją do odwrotu. – Spokój, dzieciaki. śadnych bójek, bo odłoŜymy wrumy do jutra. Od razu się uspokoiły, a Brianna poczuła, jak Marsali się odpręŜa i szybko odzyskuje rytm przędzenia. Deszcz stukał o dach, mocno i uparcie; dobrze było siedzieć takiego dnia w domu, mimo Ŝe trzeba było zająć czymś znudzone dzieci. – A moŜe pobawicie się w coś miłego i spokojnego – zaproponowała, uśmiechając się szeroko do Rogera. – Na przykład... w Indianapolis pięćset? – Och, jesteś niezwykle pomocna – oznajmił i obrzucił ją spojrzeniem, które mogło zabić, ale zgromadził dzieci przy palenisku, gdzie zaczęły rysować kredą na kamiennym obmurzu tor wyścigowy. – Szkoda, Ŝe nie ma Germaina. Gdzie on poszedł w taki deszcz, Marsali? Wrum Germaina – według Rogera był to jaguar X-KE, choć Brianna uwaŜała,

Ŝe wygląda tak samo jak pozostałe samochodziki: kawałek drewna z toporną kabiną i kołami – stał na gzymsie kominka, czekając na powrót właściciela. – Jest z Fergusem – wyjaśniła spokojnie Marsali, nie gubiąc rytmu kołowrotka. Usta miała jednak zaciśnięte, moŜna teŜ było dosłyszeć w jej głosie nutę niepokoju. – A jak tam Fergus? – Roger spojrzał na nią łagodnie, ale uwaŜnie. Nić przeskoczyła jej w palcach i nawinęła się z widocznym supełkiem. Marsali skrzywiła się i zaczekała z odpowiedzią, aŜ nić znów zaczęła przesuwać się gładko i równo. – No cóŜ, powiedziałabym, Ŝe jak na człowieka z jedną ręką potrafi się nieźle bić – powiedziała w końcu cierpko, nie odrywając wzroku od nici. Brianna zerknęła na Rogera, który uniósł brwi. – Z kim się bił? – spytała na pozór swobodnym tonem. – Nie zawsze mi mówi – odparła obojętnie Marsali. – Wczoraj był to na przykład mąŜ kobiety, która spytała go, dlaczego nie udusił Henri-Christiana, gdy tylko się urodził. Poczuł się uraŜony – dodała od niechcenia, nie wyjaśniając, czy to Fergus poczuł się uraŜony, czy mąŜ, czy teŜ obaj. Podniosła do ust nitkę i przegryzła ją. – Wcale mu się nie dziwię – mruknął Roger. Głowę miał pochyloną, właśnie wykreślał linię startową; włosy opadały mu na czoło, zakrywając twarz. – Pewnie to nie jedyny taki. – Nie. – Marsali zaczęła nawijać nić na szpulkę, marszcząc czoło. – Jeszcze gorsi są ci, którzy pokazują palcami i szepcą. UwaŜają, Ŝe Henri-Christian to... diabelskie nasienie – dokończyła śmiało, choć głos jej zadrgał. – Myślę, Ŝe spaliliby małego, a takŜe mnie i wszystkie nasze dzieci, gdyby tylko uznali, Ŝe mogą sobie na to pozwolić. Brianna poczuła ucisk w Ŝołądku i przytuliła obiekt dyskusji do piersi. – CóŜ za idioci mogliby tak pomyśleć? – zawołała. – A cóŜ dopiero powiedzieć! – Chciałaś powiedzieć, a cóŜ dopiero zrobić. – Marsali odłoŜyła przędzę i wstała, by wziąć od Brianny dziecko i przystawić je do piersi. Z podkurczonymi kolanami jego ciało było dwa razy mniejsze od ciała normalnego dziecka. Brianna musiała przyznać, Ŝe z tą duŜą, okrągłą głową i ciemnymi włosami chłopiec wygląda... dziwnie. – Tata rozmawiał z róŜnymi osobami – dodała Marsali. Oczy miała zamknięte i kiwała się rytmicznie, tuląc do siebie Henri-Christiana. – Gdyby nie to... – Tato, tato, zaczynajmy! – Jem, zniecierpliwiony niezrozumiałą dla niego

rozmową dorosłych, ciągnął Rogera za rękaw. Roger cały czas patrzył na Marsali z wyrazem troski na pociągłej twarzy. Teraz zamrugał, spojrzał na swego zupełnie normalnego syna i odchrząknął. – No dobrze – powiedział i wziął z gzymsu samochód Germaina. – Spójrz, tu jest linia startowa... Brianna połoŜyła dłoń na ramieniu Marsali. Było szczupłe, ale dobrze umięśnione, jasna skóra opalona i upstrzona maleńkimi piegami. Poczuła ucisk w gardle. – Kiedyś pogodzą się z tym – wyszeptała. – Zobaczą, Ŝe... – Ano, moŜe. – Marsali podłoŜyła dłoń pod maleńką okrągłą pupę dziecka i przytuliła go mocniej. Oczy wciąŜ miała zamknięte. – A moŜe nie. Ale Fergus, kiedy jest z nim Germain, musi bardziej uwaŜać, z kim się bije. Nie chciałabym, Ŝeby go ktoś zabił. – Pochyliła głowę nad dzieckiem, skupiając się na karmieniu i dając do zrozumienia, Ŝe nie chce juŜ dłuŜej o tym rozmawiać. Brianna poklepała ją niezgrabnie po ramieniu, po czym zajęła miejsce przy kołowrotku. Słyszała oczywiście, jak ludzie gadają. Niektórzy. Zwłaszcza tuŜ po tym, jak Henri-Christian się urodził, co zaszokowało społeczność Ridge. Po pierwszych przejawach współczucia przyszła kolej na wymieniane szeptem uwagi o ostatnich wydarzeniach i o tym, co mogło je spowodować. – Mówiono więc o napaści na Marsali i spaleniu szopy, uprowadzeniu jej matki, rzezi w lesie i wreszcie o narodzinach karła. Słyszała raz, jak jakaś nieostroŜna dziewczyna mruczy do siebie: „... czary, bo czego moŜna się spodziewać?". Brianna odwróciła się ze złością i popatrzyła na nią gniewnie, a ona zbladła i oddaliła się chyłkiem z dwiema innymi. Dziewczyna zerknęła jeszcze za siebie, potem się odwróciła i wszystkie trzy zachichotały złośliwie. Nikt jednak nigdy nie traktował jej ani matki bez naleŜnego szacunku. Było jasne, Ŝe mieszkańcy boją się Claire – a jeszcze bardziej ojca Brianny. Czas i przyzwyczajenie działały, dopóki nie urodził się Henry-Christian. Przędzenie przynosiło ulgę; stukot kołowrotka zlewał się z szumem deszczu i sprzeczką dzieci. W końu Fergus wrócił. Biedna Marsali, myślała Brianna, gniewając się w duchu na Fergusa, sama musi radzić sobie z szokiem. Wszyscy byli zszokowani, nie wyłączając jej. MoŜe nie powinna więc tak bardzo winić Fergusa. Przełknęła i próbowała sobie wyobrazić, jak zawsze gdy widziała HenriChristiana, co to oznaczało – mieć dziecko z jakimś strasznym schorzeniem.

Widywała takie czasami – dzieci z zajęczą wargą, ze zniekształconymi rysami, będącymi według jej matki wynikiem wrodzonego syfilisu, z upośledzeniem umysłowym. Zawsze robiła znak krzyŜa i dziękowała Bogu, Ŝe Jemmy jest normalny. Ale przecieŜ normalny był takŜe Germain i jego siostry. Coś takiego moŜe się pojawić znikąd, w kaŜdej chwili. Mimo woli jej wzrok powędrował do małej półki, na której trzymała rzeczy osobiste; stał tam teŜ ciemnobrązowy słoik z nasionami dauco. Znowu je zaŜywała, od chwili gdy na świat przyszedł Henri-Christian, choć nie mówiła o tym Rogerowi. Zastanawiała się, czy jej mąŜ wie; w kaŜdym razie on teŜ nic nie mówił. Marsali śpiewała cicho pod nosem. Czy winiła Fergusa?, zadawała sobie pytanie. Albo on ją? ZauwaŜyła, Ŝe od pewnego czasu nie rozmawiają ze sobą. Marsali nie wydawała się krytycznie do niego nastawiona, powiedziała, Ŝe nie chciałaby, by ktoś go zabił. Brianna uśmiechnęła się bezwiednie na wspomnienie tych słów. Wyczuwało się jednak pewien dystans, kiedy o nim wspominała. Nić pogrubiała nagle, więc Brianna zaczęła pedałować szybciej, starając się naprawić błąd, ale przędza szarpnęła i zerwała się. Mrucząc do siebie, zdjęła nogę z pedału i poczekała, aŜ koło znieruchomieje – dopiero wtedy uświadomiła sobie, Ŝe ktoś od pewnego czasu dobija się do drzwi chaty; wcześniej odgłos ten gubił się w ogólnym hałasie. Poszła otworzyć i ujrzała na progu jedno z dzieci szkockich rybaków, małego i kościstego chłopca, który przywodził na myśl dzikiego kota. Było kilku takich w osadzie, tak podobnych do siebie, Ŝe z trudem ich od siebie odróŜniała. – Aidan? – domyśliła się. – Aidan McCallum? – Dzień dobry, madam – przywitał się chłopiec, potwierdzając swoją toŜsamość krótkim skinieniem głowy. – Czy pastor jest w domu? – Pas... och, tak, jest. Wejdź, proszę. Tłumiąc uśmiech, otworzyła szerzej drzwi, zapraszając go do środka. Chłopiec nie posiadał się ze zdumienia, widząc Rogera przykucniętego na podłodze i pogrąŜonego w zabawie z Jemmym, Joan i Felicite. Robili samochodzikami tyle hałasu, Ŝe nie zauwaŜyli jego przyjścia. – Masz gościa – oznajmiła głośno, by zagłuszyć wrzawę. – Chce się widzieć z pastorem. Roger znieruchomiał w pół gestu i podniósł pytający wzrok. – Co takiego? – spytał, siadając ze skrzyŜowanymi kolanami i samochodzikiem w ręku. Po chwili dostrzegł chłopca i uśmiechnął się. – Och, Aidan, a charaidl O

co chodzi? Aidan wykrzywił twarz w wysiłku skupienia. Najwidoczniej miał do przekazania jakąś wiadomość, którą powierzono jego pamięci. – Mama mówi, Ŝeby pan przyszedł – wyrecytował. – Wypędzić diabła, co wlazł do mleka. *** Deszcz padał juŜ znacznie słabiej, ale gdy dotarli pod domostwo McCallumów, byli przemoczeni niemal do suchej nitki. Jeśli to zasługuje na miano domostwa, pomyślał Roger, strzepując krople z kapelusza i podąŜając za Aidanem wąską i śliską ścieŜką w stronę chaty, która przycupnęła niewygodnie w wysokiej niszy górskiego zbocza. Miesiąc po tym, jak przybył do Ridge, Orem McCallum, zdąŜywszy wznieść ściany prymitywnej chaty, stracił równowagę i spadł do zasłanego kamieniami wąwozu, łamiąc sobie kark. Swojej cięŜarnej Ŝonie i małemu synowi pozostawił owo wątpliwej wartości schronienie. Zjawili się inni męŜczyźni i pospiesznie przykryli budowlę dachem, ale chata przypominała Rogerowi stos gigantycznych bierek; stała niepewnie na zboczu góry, jakby czekając, aŜ najbliŜsza wiosenna powódź zmiecie ją do wąwozu w ślad za jej budowniczym. Pani McCallum była młoda i blada, i tak chuda, Ŝe sukienka wisiała na niej jak luźny worek. Chryste, pomyślał, co oni jedzą? – Och, sir, bardzo dziękuję, Ŝe pan przyszedł. – Skłoniła się gorliwie. – Przepraszam, Ŝe wyciągnęłam pana w taki deszcz i w ogóle, ale po prostu nie wiem, co mam robić! – Nic nie szkodzi – zapewnił. – Ale Aidan mówił, Ŝe potrzebuje pani pastora. Nie jestem pastorem, jak pani wie. Spojrzała na niego nieco zakłopotana. – Och, moŜe niezupełnie, sir. Ale powiadają, Ŝe pański ojciec był pastorem i Ŝe zna pan dobrze Biblię. – No tak, trochę – przyznał ostroŜnie, zastanawiając się przy tym, jaka to niespodziewana okoliczność moŜe wymagać znajomości Pisma Świętego. – Hmm... diabeł w mleku, tak? Przeniósł dyskretnie wzrok z dziecka w kołysce na przód jej sukienki, nie wiedząc w pierwszej chwili, czy kobieta ma na myśli własne mleko, co

stanowiłoby problem, na który nie był przygotowany. Na szczęście wydawało się, Ŝe chodzi o drewniany skopek, stojący na rozchwianym stole przykryty chustą, której rogi obciąŜone były kamieniami, a która miała chronić mleko przed muchami. – Ano, sir – pani McCallum wskazała głową naczynie, bojąc się bez wątpienia podejść bliŜej. – Lizzie Wemyss, z wielkiego domu, przyniosła mi to wczoraj wieczór. Powiedziała, Ŝe mam dać Aidanowi i sama teŜ powinnam pić. ZauwaŜył, Ŝe patrzy na niego bezradnie. Rozumiał jej opory; nawet w jego epoce mleko było uznawane za napój przeznaczony tylko dla dzieci i ludzi kalekich; a pani McCallum pochodziła ze szkockiej wioski na wybrzeŜu i prawdopodobnie przed przyjazdem do Ameryki nigdy nie widziała na oczy krowy. Był pewien, Ŝe kobieta wie, co to jest mleko, i Ŝe nadaje się do spoŜycia, ale najpewniej nigdy go nie kosztowała. – Och, to niczym nie grozi – zapewnił ją. – Cała moja rodzina pije mleko; dzięki niemu dzieci rosną duŜe i silne. Claire takŜe uwaŜała, Ŝe nie zaszkodziłoby karmiącej i niedoŜywionej matce. Pani McCallum przytaknęła, wciąŜ nieprzekonana. – No... owszem, sir. Nie byłam pewna, ale chłopak był głodny i powiedział, Ŝe się napije. Więc poszłam zaczerpnąć trochę, ale... – zerknęła na skopek z bojaźliwą podejrzliwością. – No, jeśli to nie jest diabeł, to na pewno coś innego. Jest przeklęte, sir, słowo daję! Nie wiadomo, dlaczego akurat w tej chwili Roger spojrzał na Aidana, ale zauwaŜył, Ŝe wyraz głębokiego zainteresowania znika z twarzy chłopca, a pojawia się na niej nienaturalna powaga. Tak więc z pewnym ociąganiem pochylił się nad skopkiem i zdjął nakrycie, po czym krzyknął i cofnął się gwałtownie, a obciąŜona kamieniami szmatka spadła na podłogę. Złowrogie, zielone oczy, które spojrzały na niego gniewnie z mleka, zniknęły z głośnym chlupotem, rozbryzgując wokół białe kropelki. – Cholera! – rzucił odruchowo. Pani McCallum cofnęła się jak najdalej i patrzyła na skopek z niekłamanym przeraŜeniem, przyciskając dłonie od ust. Aidan teŜ zasłaniał sobie usta i spoglądał szeroko otwartymi oczami, ale wydał stłumiony dźwięk, przypominający śmiech. Roger czuł, jak serce mu wali od przypływu adrenaliny – i pragnienia, by skręcić chłopakowi kościsty kark. Otarł mleko z twarzy i zaciskając zęby, ostroŜnie sięgnął do skopka. Dopiero za czwartym razem udało mu się schwytać stwora, który przypominał

bardzo umięśniony i oŜywiony kłąb śluzu; triumfalnym gestem wyciągnął duŜą i wyraźnie oburzoną Ŝabę, która rozbryzgiwała mleko na wszystkie strony. śaba odepchnęła się mocno tylnymi nogami od jego śliskiej dłoni i wyrwała się z jego uścisku, po czym wykonała nieprawdopodobnie długi skok, pokonując połowę dystansu do drzwi. Pani McCallum wrzasnęła głośno; dziecko obudziło się i zawtórowało matce, podczas gdy upstrzona mlekiem Ŝaba skoczyła w otwarte drzwi i zniknęła w deszczu, pozostawiając na podłodze zielonkawe kałuŜe. Aidan poszedł przezornie w jej ślady, i to bardzo szybko. Pani McCallum usiadła na podłodze, zarzuciła sobie fartuch na głowę i teraz zawodziła pod nim histerycznie. Dziecko się darło, a mleko skapywało wolno z krawędzi stołu, w rytm padającego na dworze deszczu. Roger zauwaŜył, Ŝe dach przecieka; długie strugi wody znaczyły na ciemno nieokorowane bale za plecami pani McCallum, a na podłodze zebrała się spora kałuŜa. Z głębokim westchnieniem wyjął z kołyski niemowlę, tak zaskoczone, Ŝe przełknęło i przestało płakać. Zamrugało do niego i wsadziło sobie piąstkę do ust. Nie miał pojęcia, jakiej jest płci; miał w ramionach anonimowy tłumoczek szmat, z którego wyzierała wychudzona twarzyczka i nieufne oczy. Przytrzymując maleństwo jedną ręką, przykucnął i poklepał panią McCallum po ramieniu, w nadziei Ŝe uda mu się ją uspokoić. – Nic się nie stało – powiedział. – To była tylko Ŝaba. Zawodziła jak szalona i wydawała z siebie z rzadka krótkie, urywane krzyki; w końcu zawodzenie przerodziło się w zwykły płacz, dochodzący spod fartucha. Bolały go uda od kucania. Osunął się z westchnieniem w kałuŜę obok kobiety i od czasu do czasu poklepywał ją, by wiedziała, Ŝe jest tuŜ obok. Dziecko wydawało się teraz zadowolone; ssało piąstkę, nieporuszone matczynym lamentem. – Ile ma to dziecko? – spytał swobodnym tonem, kiedy u pani McCallum nastąpiła dłuŜsza przerwa dla złapania oddechu. Znał z grubsza jego wiek, poniewaŜ urodziło się w tydzień po śmierci ojca – ale chciał po prostu coś powiedzieć. Poza tym jak na swój wiek wydawało się przeraŜająco małe i lekkie, przynajmniej w porównaniu z Jemem, gdy byl w tym wieku. Wybełkotała coś niezrozumiale, ale płacz zamienił się w czkawkę i westchnienia. Po chwili dodała coś jeszcze. – O co chodzi, pani McCallum? – Dlaczego? – wyszeptała spod spłowiałego bawełnianego materiału. – Dlaczego Bóg przywiódł mnie tutaj?

No cóŜ, było to cholernie dobre pytanie; sam zadawał je sobie często, ale nie uzyskał jeszcze zadowalającej odpowiedzi. – No... ufamy, Ŝe ma jakiś plan – odparł trochę niezręcznie. – Nie znamy go tylko. – Ładny mi plan – oznajmiła i zaszlochała. – Przywlec nas tutaj, taki kawał drogi, do tego okropnego miejsca, a potem odebrać mi męŜa i zostawić na pastwę głodu! – Och... tu nie jest tak źle – zauwaŜył, niezdolny dalej zaprzeczać. – Lasy i wszystko inne... strumienie i góry... to jest... hmm... bardzo ładne. Kiedy nie pada. Niedorzeczność tego stwierdzenia przyprawiła ją o śmiech, który jednak szybko przerodził się w płacz. Otoczył ją ramieniem i przyciągnął bliŜej, by ją pocieszyć, ale teŜ zrozumieć, co do niego mówi spod prowizorycznej zasłony. – Tęsknię za morzem – poskarŜyła się bardzo cicho i oparła okrytą materiałem głowę o jego ramię, jakby była niezwykle zmęczona. – Nigdy go juŜ nie zobaczę. Najprawdopodobniej miała rację i nie bardzo wiedział, co ma jej odpowiedzieć. Siedzieli przez chwilę w milczeniu, przerywanym tylko cmoknięciami dziecka ssącego własną piąstkę. – Nie pozwolę pani umrzeć z głodu – powiedział w końcu. – Tylko tyle mogę obiecać, ale obiecuję. Nie zabraknie pani jedzenia. – Wstał z trudem, walcząc z oporem zesztywniałych mięśni, i sięgnął do małej, szorstkiej dłoni, która spoczywała na jej kolanach. – Proszę wstać. Nakarmi pani dziecko, a ja trochę posprzątam. *** Kiedy Roger wyszedł z chaty, deszcz juŜ nie padał. Chmury zaczęły się rozpływać, odsłaniając plamy bladoniebieskiego nieba. Przystanął na zakręcie stromej, błotnistej ścieŜki, by podziwiać tęczę – nieprzerwany łuk, spinający krańce horyzontu. Jej delikatne barwy tonęły w ciemnej zieleni górskiego zbocza. Wokół było cicho i spokojnie, słyszał tylko plusk kropel spływających z mokrych liści i szmer wody w skalnym korycie niedaleko szlaku. – Tęcza to znak przymierza – powiedział głośno. – Jaka więc jest obietnica? Z pewnością nie skarb zakopany tam, gdzie tęcza dotyka ziemi. Potrząsnął głową i ruszył dalej, chwytając się gałęzi i krzewów, by nie zjechać ze stromego zbocza; nie chciał podzielić losu Orema McCalluma i zamienić się w

bezładny stos kości na dnie wąwozu. Postanowił, Ŝe porozmawia z Jamiem, a takŜe Tomem Christiem i Hiramem Crombiem. Mogli powiedzieć o sprawie swoim sąsiadom i dopilnować, by wdowa McCallum i jej dzieci miały dość jedzenia. Ludzie dzielili się szczodrze z innymi – ale ktoś musiał ich o to poprosić. Spojrzał przez ramię; krzywy komin był widoczny ponad drzewami, ale nie dobywał się z niego dym. Powiedziała, Ŝe są w stanie zebrać dość drewna na opał – ale przy tej pogodzie minęłoby wiele dni, zanim mieliby czym palić. Potrzebowali szopy na drewno i porąbanych polan, dostatecznie grubych, by ogrzewać izbę w ciągu dnia, nie gałązek i spadłych konarów, które mógł przynieść Aidan. Jakby przywołany tą myślą, w polu widzenia pojawił się chłopiec. Odwrócony plecami do szlaku, przykucnął na skale obok stawu, jakieś trzydzieści stóp niŜej, i łowił ryby. Pod znoszoną koszulą sterczały chude łopatki, wyraźne jak małe skrzydła anioła. Szum wody tłumił kroki Rogera, kiedy schodził po skałach. Objął łagodnie dłonią kościsty blady kark, a chłopak przygarbił się, zaskoczony. – Aidan – zwrócił się do niego Roger. – Chciałbym zamienić z tobą słówko. *** W wigilię Wszystkich Świętych, gdy zapadła ciemność, poszliśmy spać przy dźwięku zawodzącego wichru i łomocie deszczu, a obudziwszy się nazajutrz, ujrzeliśmy biel i wielkie płatki śniegu, które spadały w niezmąconej ciszy. Nie ma doskonalszego bezruchu niŜ samotność w sercu burzy śnieŜnej. Jest to kruchy czas, kiedy ukochani zmarli stają się bliŜsi. Świat zwraca się ku sobie, a przejmująco zimne powietrze nabrzmiewa snami i tajemnicą. Niebo, dotąd czysty i zimny bezkres, na którym płonie milion jasnych i bliskich gwiazd, zasnuwa się szaroróŜową chmurą, spowijającą ziemię obietnicą śniegu. Wyjęłam zapałkę Bree z pudełka i zapaliłam, obserwując z dreszczem podniecenia nagły skok płomienia, po czym schyliłam się i podpaliłam chrust. Padał śnieg i juŜ nadeszła zima, czyli pora ognia – ognia świec i paleniska, tego cudownego, skaczącego wesoło paradoksu, tego ujarzmionego, ale nigdy nieposkromionego do końca Ŝywiołu zniszczenia, trzymanego na bezpieczną odległość, by ogrzewał i zachwycał, zawsze jednak obarczonego pewnym ryzykiem. W powietrzu wyczuwało się cięŜką i słodką woń przypiekanych dyń, w których

przez noc płonął ogień, a które teraz zamieniły się w placki i kompost, dzieląc z ziemią cichy i łagodny wypoczynek przed jej odrodzeniem. Dzień przedtem zryłam ziemię w swoim ogrodzie i posadziłam zimowe ziarno, by spało i nabrzmiewało, by śniło o swoich pogrzebanych narodzinach. Teraz jest czas, gdy na nowo wchodzimy w łono świata, śniąc sen o śniegu i ciszy. Budząc się, by ujrzeć ze zdumieniem zamarznięte jeziora w bladym świetle księŜyca albo w zimnych promieniach słońca, które płonie nisko i niebiesko w gałęziach oblodzonych drzew, i wracając od krótkich i niezbędnych prac do poŜywienia i opowieści, do ciepła, jakie daje w ciemności ogień na palenisku. Wokół ognia, w ciemności, moŜna bezpiecznie wypowiedzieć wszystkie prawdy i wszystkich wysłuchać. Naciągnęłam na nogi wełniane pończochy, włoŜyłam grube halki, narzuciłam na ramiona najgrubszy szal i zeszłam na dół, Ŝeby rozpalić ogień w kuchni. Stałam przez chwilę i patrzyłam, jak nad kotłem unoszą się smuŜki pary. Poczułam, Ŝe zwracam się do wewnątrz. Świat moŜe się oddalić, a my się uleczymy.

39. Jam jest zmartwychwstanie Listopad 1773 TuŜ przed świtem Rogera zbudziło walenie do drzwi. LeŜąca u jego boku Brianna wydała niezrozumiały dźwięk, który oznaczał, Ŝe jeśli nie wstanie i nie pójdzie otworzyć, ona to zrobi – ale on tego poŜałuje, podobnie jak ten nieszczęsny osobnik za drzwiami. Zrezygnowany, odrzucił przykrycie i przesunął dłonią po zmierzwionych włosach. Powietrze chłosnęło go zimnem po gołych nogach; wokół wyczuwało się lodowate tchnienie śniegu. – Jak będę się następnym razem Ŝenił, to wybiorę sobie dziewczynę, która budzi się rano wesoła jak skowronek – powiedział do skulonego kształtu pod kołdrą. – Tak zrób – odezwał się spod poduszki stłumiony głos, w którym brzmiała jednak groźna nuta. Walenie znów się rozległo i Jemmy – ten właśnie budził się rano wesoły jak skowronek – wychylił się ze swego łóŜka jak czerwony pączek, który zaraz rozkwitnie. – Ktoś puka – poinformował Rogera. – Och, czyŜby? Hmm. – Tłumiąc jęk, wstał i poszedł otworzyć. Pod drzwiami stał Hiram Crombie, który w mlecznym półświetle sprawiał wraŜenie bardziej posępnego niŜ zwykle. On teŜ nie lubi wstawać rano – przemknęło Rogerowi przez głowę. – Tej nocy matka mojej Ŝony wydała ducha – oświadczył bez Ŝadnych wstępów. – Co wydała? – spytał Jemmy z zainteresowaniem, wysuwając rozczochraną głowę zza nogi Rogera. Potarł sobie oko pięścią i ziewnął szeroko. – Kiedyś pani Stornaway wydała z siebie kamień; pokazała go nam, mnie i Germainowi. – Matka pani Crombie zmarła – wyjaśnił Roger i uciszył syna, kładąc mu dłoń na głowie. Potem kaszlnął przepraszająco. – Przykro mi to słyszeć, panie Crombie. – Ano. – Pan Crombie przyjął te słowa obojętnie. – Murdo Lindsay powiada, Ŝe zna pan Biblię na okoliczność pochówku. śona pomyślała, Ŝe moŜe przyszedłby pan i powiedział słowo nad grobem? – Murdo tak twierdzi... ach! – No tak, holenderska rodzina. Jamie kazał mu wtedy przemawiać. – Tak, oczywiście. – Odchrząknął bez– więdnie; głos miał rozpaczliwie skrzeczący, jak zwykle nad ranem, dopóki nie napił się czegoś

gorącego. Nic dziwnego, Ŝe Crombie patrzył na niego niepewnie. – Oczywiście – powiedział juŜ z większym przekonaniem. – Czy jest coś... ee... co moglibyśmy zrobić? Pomóc w czymś? Crombie machnął przecząco ręką. – Przypuszczam, Ŝe kobiety juŜ zdąŜyły ją przygotować – wyjaśnił, obrzucając szybkim spojrzeniem bezkształtny wzgórek na łóŜku. – Po śniadaniu zaczniemy kopać. Jeśli dopisze nam szczęście, pochowamy ją, zanim spadnie śnieg. Wskazał ostro zakończonym podbródkiem zasnute chmurami niebo, którego szarość przywodziła na myśl barwę futra na brzuchu Adso, potem przytaknął, odwrócił się na pięcie i odszedł bez dalszych wyjaśnień. – Tato, spójrz! Roger popatrzył na syna, który włoŜył sobie palce w kąciki ust i pociągnął je w dół, tworząc kształt odwróconej litery U, co miało przedstawiać posępną zazwyczaj minę Hirama Crombiego. Zmarszczył małe brązowe brwi w grymasie gniewu, zadziwiająco wydobywając podobieństwo. Mimo woli rozśmieszony, Roger zakrztusił się, a potem zaczął kasłać, wreszcie zgiął się wpół i zacharczał. – Co ci jest? – Brianna wygrzebała się spod kołdry i siedziała teraz na łóŜku, wciąŜ otumaniona snem, ale zatroskana. – Nic, nic, w porządku – wystękał świszcząco, niemal bezgłośnie. Zaczerpnął powietrza i odkaszlnął potęŜnie, wypluwając na dłoń wstrętną grudę śluzu. – Fuj! – wzdrygnęła się jego wraŜliwa małŜonka. – PokaŜ, tatusiu! – zawołał syn, napierając na niego, by zobaczyć. – Feee! Roger wyszedł na dwór i otarł dłoń o mokrą trawę przy drzwiach. Był zimny wczesny ranek, ale Crombie zapewne miał rację, spadnie śnieg. W powietrzu wyczuwało się jego stłumioną miękkość. – A więc stara pani Wilson nie Ŝyje? – Brianna wyszła za nim na zewnątrz, otulona szalem. – To straszne. Wyobraź sobie, przyjechać tu z tak daleka, a potem umrzeć w obcym miejscu, nie zdąŜywszy się nawet na dobre osiedlić. – No cóŜ, dobrze, Ŝe miała przy sobie rodzinę. Przypuszczam, Ŝe nie chciałaby umierać samotnie w Szkocji. Bree odsunęła z policzka niesforny kosmyk włosów; zaplotła je w gruby warkocz przed snem, ale niektóre wyrwały się z niewoli i oplatały jej twarz w chłodnym, wilgotnym powietrzu. – Powinnam pójść z tobą, jak myślisz? – śeby pomóc? Mówił, Ŝe ciało juŜ ubrane. Prychnęła, a białe obłoczki pary, które dobyły się jej z nozdrzy, przywiodły mu na myśl smoki.

– Nie ma jeszcze nawet siódmej; wciąŜ jest cholernie ciemno! Nie wierzę, Ŝe jego Ŝona i siostra ubierały zwłoki przy świeczce. Przede wszystkim Hiram nie pozwoliłby niepotrzebnie wypalać świecy. Nie. Skoro juŜ był zmuszony poprosić o przysługę, próbował przynajmniej dać ci do zrozumienia, Ŝe twoja Ŝona to leniwa flądra. Roger pomyślał rozbawiony, Ŝe wykazała się ogromną przenikliwością – zwłaszcza Ŝe nie widziała wymownego spojrzenia, jakim Crombie obrzucił jej leŜącą sylwetkę. – Co to jest flądra? – spytał Jemmy, z miejsca wychwytując wszystko, co miało podejrzane brzmienie. – To dama, która nie jest damą – wyjaśnił mu Roger. – I zła gospodyni. – To jedno z tych słów, które pani Bug zmyje ci z ust mydłem, jeśli usłyszy je u ciebie – dodała Brianna. Roger miał na sobie tylko koszulę nocną i czuł, jak marzną mu nogi i stopy. Jem podskakiwał obok na bosaka, ale niczym nie dawał po sobie poznać, Ŝe jest mu zimno. – Mama nie jest taką panią – oznajmił stanowczo Roger, biorąc syna za rękę. – Chodź, kolego, skoczymy do wygódki, a mama zrobi nam śniadanie. – Dzięki za wotum zaufania – powiedziała Brianna, ziewając. – Zaniosę później Crombiem słoik miodu czy coś innego. – Ja teŜ pójdę – oświadczył z miejsca Jemmy. Brianna zawahała się, potem zerknęła na Rogera, unosząc brwi. Jem nigdy nie widział martwego człowieka. Roger wzruszył ramionami. Była to z pewnością spokojna, łagodna śmierć, nieodłączny składnik Ŝycia w górach. Widok ciała pani Wilson nie powinien przyprawić chłopca o koszmary senne; znając Jema, mógł natomiast przypuszczać, Ŝe padnie kilka głośnych i kłopotliwych pytań. Pomyślał, Ŝe warto by chłopca przygotować. – Pewnie – zwrócił się do małego. – Ale najpierw musimy wybrać się do wielkiego domu i poŜyczyć od dziadka Biblię. *** Zastał Jamiego przy śniadaniu; gdy wszedł do kuchni, owionął go ciepły zapach świeŜej owsianki. Nim zdąŜył wyjaśnić cel swej wizyty, pani Bug posadziła go i postawiła przed nim miskę, słoik miodu, talerz smakowitego smaŜonego bekonu,

tosta ociekającego masłem i filiŜankę czegoś ciemnego i aromatycznego, co wyglądało jak kawa. Jem siedział obok niego, juŜ umorusany po uszy miodem i masłem. Przez głowę przemknęła mu krótka zdradziecka myśl, czy Brianna nie jest jednak troszeczkę leniwa, choć z pewnością nie flądrowata. Potem zerknął na Claire siedzącą po drugiej stronie stołu; nieuczesane włosy sterczały jej na czubku głowy, a zaspane oczy mrugały znad grzanki. To znaczy, doszedł do wniosku, Ŝe ewentualne lenistwo Bree byłoby dziedziczne, a nie nabyte. Claire oŜywiła się jednak od razu, gdy pogryzając tost z bekonem, wyjaśnił cel swojej wizyty. – Stara pani Wilson? – zainteresowała się. – Crombie mówił, na co umarła? Roger potrząsnął głową. – Tylko tyle, Ŝe odeszła w nocy. Przypuszczam, Ŝe znaleźli ją nieŜywą nad ranem. MoŜe to serce... Musiała mieć z osiemdziesiąt lat. – Była jakieś pięć lat starsza ode mnie – zauwaŜyła zimno Claire. – Mówiła mi kiedyś, ile ma lat. – Aha. Hmm. – Odchrząknąwszy, łyknął gorącego, ciemnego płynu. Był to wywar z palonej cykorii i Ŝołędzi, całkiem niezły. – Mam nadzieję, Ŝe nie powiedziałaś jej, ile ty masz lat, Angliszko – zaniepokoił się Jamie i sięgnął zwinnie po ostatniego tosta. Pani Bug, zawsze czujna, czym prędzej zabrała talerz, by zapełnić go ponownie. – Nie jestem aŜ tak nieostroŜna. – Claire zebrała delikatnie palcem plamkę miodu i oblizała go. – JuŜ i tak uwaŜają, Ŝe zawarłam jakiś pakt z diabłem; gdyby poznali mój wiek, zyskaliby pewność. Roger parsknął śmiechem, ale pomyślał w głębi duszy, Ŝe ma rację. Ślady jej obraŜeń juŜ prawie zniknęły, sińce zbladły, a grzbiet nosa zagoił się i wyprostował. Nawet rozczochrana i opuchnięta od snu, wyglądała wspaniale – miała piękną skórę, bujne, gęste kręcone włosy i regularne rysy, o jakich mogli tylko pomarzyć rybacy szkoccy. Nie wspominając juŜ o oczach, ciemnozłotych i onieśmielających. Te naturalne przymioty zyskiwały jeszcze dzięki dwudziestowiecznym nawykom odpowiedniego Ŝywienia i higieny – Claire miała wszystkie zęby, białe i równe – nic więc dziwnego, Ŝe wyglądała o dwadzieścia lat młodziej niŜ inne kobiety w jej wieku. Stwierdził, Ŝe ta myśl jest pocieszająca; moŜe Bree odziedziczyła po matce sztukę pięknego starzenia się. A śniadanie mógł przecieŜ zawsze sam sobie zrobić. Jamie skończył posiłek i poszedł po Biblię. Wrócił i połoŜył księgę obok talerza Rogera.

– Wybierzemy się z tobą na pochówek – powiedział, wskazując głową Biblię. – Pani Bug... moŜe pani przygotować jakiś niewielki koszyk dla Crombiech? – JuŜ to zrobiłam – poinformowała go i postawiła na stole duŜy koszyk, nakryty serwetą i kopiasto załadowany róŜnymi wiktuałami. – Weźmie go pan, dobrze? Ja muszę jeszcze iść po Archa i wziąć szal. Spotkamy się przy grobie. W tej chwili pojawiła się Brianna, zaspana, ale juŜ ogarnięta, i zajęła się szykowaniem Jema, podczas gdy Claire udała się po czepek i szal. Roger wziął ze stołu Biblię, zamierzając poszukać w Księdze psalmów coś odpowiednio powaŜnego, ale nieprzygnębiającego. – MoŜe dwudziesty trzeci? – powiedział, jakby do siebie. – Krótki i piękny. Nadaje się na róŜne okazje. Wzmiankuje teŜ o śmierci. – Zamierzasz wygłosić toast? – zainteresowała się Brianna. – Czy kazanie? – O Chryste. No właśnie – przyznał z niechęcią. Odchrząknął na próbę. – Jest jeszcze kawa? Uczestniczył w wielu pogrzebach w Inverness, odprawianych przez wielebnego, i wiedział doskonale, Ŝe kaŜdy, kto zapłacił za posługę, uwaŜał ceremonię za chybioną, jeśli mowa nad grobem nie trwała co najmniej pół godziny. Zgoda, darowanemu koniowi w zęby się nie zagląda, a Crombie nie mogli oczekiwać... – Dlaczego masz protestancką Biblię, tato? – Bree przestała na chwilę wyplątywać z włosów Jemmj/ego resztki tosta i spojrzała Rogerowi przez ramię. Zaskoczony, zamknął ksiąŜkę i spojrzał na okładkę; miała rację. Biblia króla Jakuba. Litery były niemal starte. – Dostałem ją – wyjaśnił Jamie obojętnym tonem, ale Roger dosłyszał w jego głosie coś szczególnego. Brianna teŜ to dosłyszała. Posłała ojcu krótkie spojrzenie, lecz jego twarz pozostała niewzruszona. Przełknął ostatni kawałek bekonu i otarł usta. – Dolać ci whisky do kawy, Roger Mac? – spytał, wskazując głową kubek zięcia, jakby proponowanie whisky do śniadania było czymś codziennym. Propozycja zabrzmiała kusząco, zwaŜywszy na charakter bliskiej uroczystości, ale Roger zaprzeczył ruchem głowy. – Nie, dzięki; Poradzę sobie. – Jesteś pewien? – przyciskała go Brianna. – MoŜe powinieneś się napić. Ze względu na gardło. – Wszystko będzie dobrze – zapewnił. Sam martwił się o swój głos; niepotrzebna mu była troska tej trójki, która patrzyła na niego w zamyśleniu, co

interpretował jako wyraz niewiary w jego zdolność mówienia. Whisky mogła mu pomóc na gardło, ale wątpił, czy zyskałoby na tym jego kaznodziejstwo. A juŜ na pewno nie miał ochoty pojawić się wśród zaprzysięgłych abstynentów, cuchnąc alkoholem. – Ocet – doradziła pani Bug, biorąc jego talerz. – Bardzo dobry jest gorący ocet. Odflegmia. – Na pewno – uśmiechnął się Roger. – Ale nie skorzystam, pani Bug, dziękuję. Obudził się rano z nieco obolałym gardłem i miał nadzieję, Ŝe po śniadaniu się poprawi. Nie stało się tak, ale na myśl o gorącym occie robiło mu się niedobrze. Podsunął kubek, prosząc o dolewkę kawy z cykorii, i skupił się na czekającym go zadaniu. – No dobrze. Wiadomo coś o starej pani Wilson? – Nie Ŝyje – zaszczebiotal Jemmy. Dorośli wybuchnęli śmiechem, a po chwili i on im zawtórował, choć widać było, Ŝe nie ma pojęcia, co w tym zabawnego. – Dobry początek, chłopcze. – Roger wyciągnął rękę i strzepnął okruchy z koszuli Jema. – I główna myśl na dodatek. Wielebny wygłosił kiedyś niezłe kazanie na podstawie jakiegoś fragmentu z Listów: zapłatą za grzech jest śmierć, ale darem Boga jest Ŝycie wieczne. Nieraz słyszałem, jak to mówił. Co myślicie? – Spojrzał z uniesionymi brwiami na Briannę, która zmarszczyła czoło i wzięła do ręki Biblię. – Pewnie byłoby właściwe. Czy jest tu konkordancja? – Nie – powiedział Jamie, odstawiając kubek z kawą. – Ale to List do Rzymian, rozdział szósty. – Dostrzegając zdziwione spojrzenia, zaczerwienił się lekko i wskazał Biblię. – Miałem ją w więzieniu i czytałem. Chodź, a bhailach, jesteś gotów? *** Pogoda była posępna, chmury zwiastowały wszystko, począwszy od lodowatego deszczu, a skończywszy na pierwszym o tej porze roku śniegu, porywy wiatru szarpały płaszcze i spódnice, wydymając je niczym Ŝagle. MęŜczyźni trzymali mocno kapelusze, a kobiety kuliły się pod kapturami, wszyscy szli, nisko pochylając głowy, jak owce podąŜające pod wiatr. – Wspaniała pogoda na pogrzeb – mruknęła Brianna, otulając się szczelniej peleryną.

– Mhm – odpowiedział odruchowo Roger, nie zdając sobie sprawy z tego, jak to zabrzmiało. Czoło miał zmarszczone, zaciskał wargi i był blady. PołoŜyła mu dłoń na ramieniu dla dodania odwagi, a on spojrzał na nią ze słabym uśmiechem. Powietrze przeciął nagle jakiś niesamowity krzyk; Brianna zamarła, złapała Rogera za rękę. Krzyk przeszedł w ogłuszający wrzask, potem przerodził się w krótkie urywane zawodzenia, w łkanie o róŜnym natęŜeniu. Poczuła gęsią skórkę i nieprzyjemny skurcz w Ŝołądku. Zerknęła na Rogera; sprawiał wraŜenie równie poruszonego jak ona, choć ściskał jej dłoń, by dodać jej odwagi. – To Ban-treim – zauwaŜył spokojnie Jamie. – Nie wiedziałem, Ŝe jest tu taka. – Ani ja – przyznała Claire. – Jak myślisz, kto to jest? Ona teŜ się wystraszyła w pierwszej chwili, ale teraz wydawała się tylko zaciekawiona. Roger na chwilę wstrzymał oddech i odchrząknął. – Płaczka. – Odchrząknął jeszcze raz, głośniej. – Płaczki lamentują. Nad trumną. Z lasu znów dobiegł ten głos, teraz na bardziej miarową nutę. Brianna miała wraŜenie, Ŝe w tym zawodzeniu słychać jakieś słowa, nie mogła ich jednak zrozumieć. Wendigo. Przyszło jej do głowy i zadrŜała gwałtownie. Jemmy pisnął ze strachu, chowając się w połach dziadkowego odzienia. – Nie ma się czego bać, a bhailach – zapewnił Jamie, klepiąc go po plecach. Jem nie wydawał się przekonany i włoŜył sobie kciuk do buzi. Gdy zawodzenie przeszło w jęki, zrobił wielkie oczy i wtulił się w pierś Jamiego. – No cóŜ, chodźcie, zobaczymy, kto to jest. – Jamie odwrócił się i ruszył w stronę, skąd dobiegał głos. Nie mieli innego wyjścia, jak tylko podąŜyć za nim. Brianna ścisnęła Rogerowi ramię, ale pozostawiła go samego i ruszyła z ojcem, by Jem ją widział i nie bał się. – Wszystko będzie dobrze, mały – powiedziała cicho. Robiło się coraz zimniej; oddech dobywał się z jej ust kłębami białej pary. Jemmy miał zaczerwieniony czubek nosa i róŜowe obwódki wokół oczu; Ŝeby tylko nie złapał przeziębienia. Wyciągnęła rękę, by dotknąć jego czoła, ale głos rozległ się na nowo. Teraz zabrzmiała w nim jakaś nowa nuta. Nie było to donośne zawodzenie, lecz wysoki, piskliwy dźwięk, jakiś niepewny, jakby pochodził od początkującego ducha, pomyślała nieco rozbawiona. Nie pomyliła się, aczkolwiek nie był to duch. Ojciec zanurkował pod niską

sosnę, a ona poszła w jego ślady; po chwili wyszli na małą polanę i stanęli twarzą w twarz z dwiema kobietami, czy teŜ raczej z kobietą i kilkunastoletnią dziewczyną. Obie miały głowy obwiązane szalami. Znała je, ale nie mogła sobie przypomnieć ich imion. – Maduinn mhath, maighistear – powiedziała kobieta po chwili zaskoczenia i skłoniła się nisko przed Jamiem. – Dzień dobry panu. – I ja panią witam – odparł, takŜe po gaelicku. – Dzień dobry, pani Gwilty – rzekł Roger swoim cichym, chrapliwym głosem. – I pani, a nighean – dodał, kłaniając się dworsko dziewczynie. Olanna, tak miała na imię; Brianna przypomniała sobie okrągłą twarz, jak litera O, od której zaczynało się jej imię. Była... córką pani Gwilty? A moŜe siostrzenicą? – Ach, jaki śliczny chłopiec – zapiała dziewczyna i wyciągnęła palec ku krągłemu policzkowi Jema. Cofnął się i jeszcze gorliwiej zaczął ssać kciuk, obserwując ją podejrzliwie spod niebieskiej wełnianej czapeczki. Kobiety nie mówiły po angielsku, ale Brianna znała juŜ gaelicki na tyle, by rozumieć, a nawet włączyć się w rozmowę. Pani Gwilty wyjaśniła, Ŝe uczy siostrzenicę, jak robi się coronach. – I świetnie wam idzie – zauwaŜył grzecznie Jamie. Pani Gwilty pociągnęła nosem i obrzuciła siostrzenicę nieprzychylnym spojrzeniem. – Mhm – mruknęła. – Ma głos jak pierdzenie nietoperza, ale to jedyna kobieta w mojej rodzinie, a ja nie będę Ŝyć wiecznie. Roger parsknął śmiechem, ale czym prędzej udał, Ŝe to kaszel. Mila okrągła buzia Olanny, i tak juŜ zaczerwieniona z zimna, pokryła się krwistym rumieńcem, dziewczyna nic jednak nie powiedziała, tylko spuściła oczy i otuliła się szczelniej szalem. Brianna zauwaŜyła, Ŝe był utkany z domowej przędzy; pani Gwilty natomiast miała szal z doskonałej, barwionej na czarno wełny – i choć był nieco postrzępiony na brzegach, nosiła go z wielką godnością, jaka przystoi jej profesji. – Bolejemy wraz z panią – oświadczył Jamie tonem formalnych kondolencji. – Z powodu śmierci... – zawiesił uprzejmie głos. – Siostry mojego męŜa – dokończyła bezzwłocznie pani Gwilty. – Biada, biada, Ŝe zostanie pochowana wśród obcych. Miała szczupłą twarz ze śladami niedoŜywienia, zapadniętą i podkrąŜone oczy. Teraz obróciła te głęboko osadzone źrenice na Jemmy'ego, który czym prędzej złapał brzeg swojej czapeczki i naciągnął na twarz. Widząc, Ŝe ciemne, bezdenne oczy kierują spojrzenie w jej stronę, Brianna miała ochotę zrobić to samo.

– Mam nadzieję, Ŝe jej duch znajdzie pociechę, zwaŜywszy Ŝe jest tu rodzina – odezwała się Claire swym niezbyt płynnym gaelickim. Brzmiał bardzo dziwnie z angielskim akcentem i Brianna zauwaŜyła, Ŝe ojciec zagryzł wargę, powstrzymując uśmiech. – MoŜe nie będzie musiała długo czekać na towarzystwo – wypaliła Olanna, po czym pod spojrzeniem Jamiego zaczerwieniła się jak burak i schowała twarz w zwojach szala. Owo zaskakujące stwierdzenie nie zdziwiło jednak ojca Brianny. – Ach tak? A któŜ to choruje? – Spojrzał pytająco na Ŝonę, ale Claire potrząsnęła nieznacznie głową. Nikt nie zwracał się do niej o pomoc. Pani Gwilty bezskutecznie starała się zasłaniać pomarszczonymi wargami przeraźliwie popsute zęby. – Seaumais Buchan – odparła z ponurą satysfakcją. – LeŜy z gorączką i choroba piersiowa zabije go przed upływem tygodnia, aleśmy go wyprzedzili. Szczęśliwy traf. – Co? – Claire, zdumiona, zmarszczyła brwi. Pani Gwilty przyjrzała się jej spod zmruŜonych powiek. – Ostatnia pochowana osoba musi stać na straŜy cmentarza, Angliszko – przypomniał po angielsku Jamie. – AŜ ktoś zajmie jej miejsce. – I dodał, przechodząc płynnie na gaelicki: – Ma więc szczęście, tym większe, Ŝe takie beantreim jej towarzyszą. Wsunął dłoń do kieszeni i wyjął monetę, którą wręczył kobiecie. Pani Gwilty spojrzała na nią, zamrugała i znów podniosła na niego wzrok. – Och – rzuciła uradowana. – Postaramy się, obie. Chodź, dziewczyno, niech cię posłucham. Olanna, zmuszona w ten sposób do występów przed słuchaczami, spojrzała przeraŜona. Nie było jednak ucieczki spod czujnego wzroku ciotki. Zamknąwszy oczy, nabrała powietrza w płuca, cofnęła ramiona i wydała z siebie świdrujące „iiiiuiuiui", po czym urwała, łapiąc oddech. Roger cofnął się gwałtownie, jakby ten dźwięk miał przekłuć go na wylot, Claire otworzyła szeroko usta, Jemmy schował głowę w ramionach, przywierając do dziadkowej peleryny, a nawet Jamie był poruszony. – Nie najgorzej – oceniła pani G wił ty. – MoŜe się ze wszystkim nie zhańbimy. Słyszałam, Ŝe Hiram poprosił pana o wygłoszenie słowa? – dodała, obrzuciwszy Rogera lekcewaŜącym spojrzeniem. – Owszem – odparł, wciąŜ chrapliwie, ale juŜ pewniej. – Jestem zaszczycony. Pani Gwilty nic nie odpowiedziała, tylko przejechała po nim wzrokiem od stóp

do głów, odwróciła się plecami i wzniosła ramiona. – Aaaaaeeee! – zawyła głosem, który zmroził Briannie krew w Ŝyłach. – Biada, biada, biaaaaada! Aaaaa! Biada domowi Crombiech! Biada! Odwróciwszy się przepisowo, Olanna zawtórowała jej. Claire, niezbyt taktownie, lecz rozsądnie zatkała sobie uszy palcami. – Ile im dałeś? – spytała Jamiego po angielsku. Wzruszył ramionami, ujął ją stanowczym ruchem za łokieć i ruszył przed siebie. Roger przełknął tak głośno, Ŝe Brianna usłyszała go pomimo wrzasku kobiet. – Trzeba było się jednak napić – powiedziała. – Wiem – odparł chrapliwie i kichnął. *** – Wiesz, kto to jest Seaumais Buchan? – spytałam Jamiego, gdy brnęliśmy po grząskiej ziemi podwórza Crombiech. – Och, oczywiście – zapewnił, obejmując mnie w talii i pomagając pokonać cuchnącą kałuŜę, która podejrzanie przypominała kozią urynę. – BoŜe, cięŜka jesteś, Angliszko. – To przez ten koszyk. Mam wraŜenie, Ŝe pani Bug włoŜyła do niego śrut ołowiany. A moŜe to tylko ciasto owocowe. No więc, kto to jest? Jakiś szkocki rybak? – Ano. Stryjeczny dziadek Maisie MacArdle, tej, co poślubiła budowniczego łodzi. Przypominasz sobie? Rude włosy i bardzo długi nos, sześcioro dzieci. – Mgliście. Jak ty to wszystko spamiętujesz? – Nie mogłam się nadziwić, ale on tylko się uśmiechnął i podał mi ramię. Ujęłam je i ruszyliśmy z powagą po błocie i rozsypanej na nim słomie, pan i jego pani, którzy zjawili się na pogrzebie. Drzwi chaty były otwarte pomimo chłodu, by duch zmarłej mógł ulecieć. Dzięki temu wpadało do wnętrza trochę światła; dom był prymitywny i nie miał okien. Gęsto w nim było od ludzi, z których większość nie myła się w ciągu minionych czterech miesięcy. Byłam jednak przyzwyczajona do ciasnych, klaustrofobicznych wnętrz i nieświeŜych ciał; wiedząc, Ŝe jedno z nich jest prawdopodobnie czyste, ale martwe, juŜ zaczęłam oddychać przez usta, gdy jedna z sióstr Crombie, okryta szalem i zapłakana, powitała nas w progu. Babcia Wilson leŜała na stole ze świeczką przy głowie, owinięta w całun, który

bez wątpienia utkała jako panna młoda; lniane płótno było poŜółkłe i pomarszczone ze starości, ale w blasku świecy wydawało się czyste i miękkie, z prostym, wyhaftowanym na brzegach wzorem winorośli. Przywieziony ze Szkocji na taką właśnie okoliczność, całun był starannie przechowywany. Jamie przystanął w drzwiach, zdjął kapelusz i wypowiedział cicho słowa zwyczajowych kondolencji, które państwo Crombie przyjęli, potakując i mrucząc coś pod nosem. Wręczyłam im koszyk, skłoniwszy głowę, co, jak miałam nadzieję, było odpowiednim wyrazem współczucia, nie spuszczając oka z Jemmy'ego. Brianna objaśniła mu w miarę moŜliwości sytuację, ale nie miałam pojęcia, co chłopiec myśli lub jak zareaguje na zwłoki. Z trudem dał się przekonać, by zdjąć nakrycie głowy, i teraz trochę rozczochrany rozglądał się z zainteresowaniem. – Czy to ta nieŜywa pani, babciu? – wyszeptał do mnie głośno, wskazując ciało. – Tak, kochanie – odparłam, zerkając niespokojnie na starą panią Wilson. Wyglądała doskonale. Na głowie miała najlepszy czepek, oczy zamknięte, by nie odbijał się w nich blask świecy, brodę podtrzymywała opaska. Jemmy chyba jej nie znał, a od czasu, jak zaczął chodzić, był regularnie zabierany na polowania, tak Ŝe z pewnością rozumiał zjawisko śmierci. Poza tym, czy zwłoki mogły zrobić na nim większe wraŜenie niŜ spotkanie z płaczkami? – Teraz poŜegnamy zmarłą, chłopcze – zwrócił się do niego Jamie cichym głosem i postawił go na ziemi. ZauwaŜyłam, Ŝe patrzy w stronę drzwi, gdzie Roger i Brianna przekazywali swoje kondolencje. Zrozumiałam, Ŝe czeka, by do niego dołączyli i mogli się zorientować, co robić dalej. Poprowadził Jemmy'ego przez ciŜbę ludzi, którzy rozstępowali się z szacunkiem, i podszedł do stołu, gdzie połoŜył dłoń na piersi zmarłej. Wedle szkockiego zwyczaju kaŜdy z obecnych musiał dotknąć zwłok, by zmarły nie nawiedzał go po śmierci. Wątpiłam, czy babcia Wilson byłaby zainteresowana nawiedzaniem mnie, ale ostroŜność nie zawadzi – poza tym prześladowało mnie wspomnienie czaszki ze srebrnymi plombami w zębach i spotkania z tym, do kogo być moŜe naleŜała, w upiornym świetle podczas ciemnej górskiej nocy. Spojrzałam odruchowo na świecę, ale wydawała się całkowicie zwyczajna – zrobiona z brązowego pszczelego wosku, wydzielała przyjemną woń i tkwiła nieco przekrzywiona w cynowym świeczniku. Pokonując niechęć, schyliłam się i połoŜyłam delikatnie dłoń na całunie. Na piersi martwej kobiety spoczywał gliniany spodek z kawałkiem chleba i wzgórkiem soli, a obok na stole niewielka drewniana miska wypełniona jakimś ciemnym płynem, moŜe winem. Dobra świeca z wosku, sól i bean-traim, świadczyły, Ŝe

Hiram Crombie stara się godnie uczcić teściową, choć znając go, nie mogłam wykluczyć, Ŝe po pogrzebie sól zostanie zuŜyta. Coś jednak wydawało mi się w tym wszystkim dziwne; tłum poruszył się niespokojnie, rozległo się szuranie podartych butów i stóp owiniętych szmatami. W pierwszej chwili myślałam, Ŝe to reakcja na naszą obecność. Ale kiedy Jamie zbliŜył się do ciała, po zebranych przebiegł szmer aprobaty. Jamie wyszeptał coś do Jemmy'ego i podniósł go, by chłopiec mógł dotknąć zwłok. Nie okazał niechęci i zajrzał w woskowatą twarz martwej kobiety z zainteresowniem. – Po co to? – spytał głośno, sięgając po chleb. – Ona to zje? Jamie wziął go za nadgarstek i zdecydowanym ruchem połoŜył jego rączkę na całunie. – To dla zjadacza grzechów, a bhailach. Nie ruszaj, dobrze? – Co to takiego... – Później. Gdy Jamie mówił takim tonem, nikt mu się nie sprzeciwiał. Jemmy ustąpił i włoŜył kciuk do buzi, kiedy dziadek znów go postawił. Bree podeszła do nich i wzięła go na ręce, po czym przypomniała sobie, Ŝe teŜ musi dotknąć zwłok. – Spoczywaj w spokoju – mruknęła. Potem wystąpił Roger i tłum poruszył się zaciekawiony. Był blady, ale opanowany. Twarz miał szczupłą, wręcz ascetyczną, ale jej surowość łagodziły ciepłe oczy i ruchliwe, skore do śmiechu usta. Teraz spoglądał jednak powaŜnie w przyćmionym świetle wnętrza. PołoŜył dłoń na piersi zmarłej i pochylił głowę. Nie wiedziałam, czy modli się o spokój jej duszy, czy teŜ o natchnienie, ale trwał w tej postawie ponad minutę. Tłum obserwował go z szacunkiem i w absolutnej ciszy, czasem tylko ktoś zakaszlał albo odchrząknął. Nie tylko Rogerowi dokuczało zaziębienie, przemknęło mi przez głowę – i nagle znów pomyślałam o Seaumaisie Buchanie. MoŜe było to zapalenie płuc albo bronchit, moŜe nawet suchoty. I nikt nie raczył mnie zawiadomić. Poczułam ukłucie irytacji i niepokoju. Wiedziałam, Ŝe nowi osadnicy nie ufają mi jeszcze; uwaŜałam, Ŝe powinnam dać im trochę czasu, nim zacznę ich odwiedzać na chybił trafił. Wielu z nich przed przyjazdem do kolonii nigdy nie widziało Anglików – a byłam świadoma ich nastawienia do nich i do katolików. Nie ulegało jednak wątpliwości, Ŝe jeden z nich umiera dosłownie na moim progu, a ja nie wiem nawet o jego istnieniu, a cóŜ dopiero o chorobie.

Powinnam do niego pójść zaraz po pogrzebie? Ale gdzie, u licha, ten człowiek mieszka? Nie mogło to być blisko, moŜe po drugiej stronie grzbietu, bo wszystkich rybaków, którzy osiedlili się u podnóŜa gór, znałam. Zerknęłam ukradkiem na drzwi, próbując się zorientować, kiedy groźne chmury uwolnią brzemię śniegu. Z zewnątrz dobiegało szuranie stóp i gwar przyciszonych rozmów; przybywało coraz więcej ludzi z pobliskich dolin i tłoczyło się pod drzwiami. Zdołałam uchwycić słowa dean caithris, wypowiadane pytającym tonem, i nagle zrozumiałam, co jest niezwykłego w tej ceremonii. Nie było czuwania. Zgodnie z obyczajem ciało zmarłego powinno być umyte i ubrane, a potem na dzień czy dwa wystawione, tak aby wszyscy w okolicy mogli się zjawić i poŜegnać zmarłego. Wsłuchując się uwaŜnie, uchwyciłam ton zdziwienia i niezadowolenia – sąsiedzi uwaŜali ten pośpiech z pochówkiem za nieprzystojny. – Dlaczego nie ma czuwania? – spytałam szeptem Jamiego. Wzruszył ramionami i skinął ku drzwiom, pokazując zasnute niebo. – Przed nocą spadnie mnóstwo śniegu, a Sorcha – wyjaśnił. – I zanosi się na to, Ŝe będzie padał przez kilka dni. Nie chciałbym kopać wtedy w ziemi. A jak zacznie tak padać, to gdzie mają trzymać ciało? – To prawda, MacDubh – wtrącił Kenny Lindsay, słysząc przypadkowo naszą rozmowę. Zerknął na otaczających nas ludzi i przysunął się bliŜej, po czym zniŜył głos. – Ale prawda i to, Ŝe Hiram Crombie nie przepadał za starą chol... to znaczy za swoją teściową. – Wskazał ciało nieznacznym ruchem brody. – Niektórzy powiadają, Ŝe chce ją pochować jak najszybciej, zanim staruszka zmieni zdanie. – Uśmiechnął się przelotnie, Jamie zaś ukrył rozbawienie, pochylając głowę. – Chce teŜ zaoszczędzić na jedzeniu, jak przypuszczam. – Hiram słynął ze skąpstwa, a taka opinia wśród oszczędnych, acz gościnnych Szkotów mówiła sama za siebie. Na zewnątrz znów zrobiło się gwarno, przybywali nowi Ŝałobnicy. Przy drzwiach zrobił się zator, ktoś starał się wcisnąć do środka, choć chata pękała w szwach, a odrobina wolnego miejsca pozostała tylko pod stołem, na którym leŜała pani Wilson. Ludzie ustąpili niechętnie i do izby wkroczyła pani Bug w swoim najlepszym czepku i szalu, z Archem przy boku. – Zapomniał pan whisky – poinformowała Jamiego, wręczając mu zakorkowaną butelkę. Rozejrzała się wokół i dostrzegłszy Crombiech, skłoniła im się uroczyście, wypowiadając słowa współczucia. Najwidoczniej nadszedł czas na

ceremonię pogrzebową. Hiram Crombie powiódł po obecnych wzrokiem i skinął Rogerowi. Roger wyprostował się, teŜ skinął głową i zaczął. Kilka minut mówił o cennym darze Ŝycia, potworności śmierci i o tym, jak waŜne jest, by krewni i sąsiedzi uzmysłowili sobie jej nieuchronność. Zebrani przytakiwali nieznacznie jego słowom i czekali na przyzwoitą rozrywkę. Roger przerwał, by odkaszlnąć i wytrzeć nos, po czym rozpoczął, jak sądziłam, swoistą wersję prezbiteriańskiej ceremonii pogrzebowej – lub teŜ odwoływał się do tego, co zdołał zapamiętać z czasów, gdy mieszkał z wielebnym Wakefieldem. To takŜe spotkało się z akceptacją słuchaczy. Miałam wraŜenie, Ŝe Bree się trochę odpręŜyła, w kaŜdym razie nie trzymała juŜ syna w ramionach, tylko postawiła go na ziemi. Wszystko szło dobrze... a jednak wciąŜ wyczuwałam jakiś niepokój. Brał się on między innymi stąd, Ŝe patrzyłam na Rogera. Z powodu coraz większej duchoty w chacie zaczęło mu cieknąć z nosa; trzymał w chusteczkę i ukradkiem go ocierał, czasem zaś przerywał i jak najdyskretniej wydmuchiwał. Jemmy, stojący tuŜ obok, zaczął się wiercić i dostrzegłam kątem oka, jak Bree połoŜyła mu rękę na głowie, by go uspokoić. Podniósł na nią wzrok, ale ona nie odrywała oczu od Rogera. – Dziękujemy Bogu za Ŝycie tej kobiety – oznajmił i przerwał, by odchrząknąć. Przyłapałam się na tym, Ŝe mu wtóruję ze współczucia. – Jest słuŜebnicą pańską, wierną i szczerą, i teraz wysławia go przed Jego tronem wraz ze św... – po jego twarzy przesunął się cień wątpliwości, czy obecni akceptują koncepcję świętych, czy teŜ moŜe uznają ją za rzymską herezję. Odkaszlnął i dokończył: – Z aniołami. Najwidoczniej anioły były nieszkodliwe; na twarzach malowała się powaga, ale nie uraza. Odetchnąwszy z nieskrywaną ulgą, Roger wyjął małą zieloną Biblię i otworzył na zaznaczonej stronie. – Odmówmy wspólnie psalm, wychwalając Tego, który... – zerknął na stronę Biblii i zbyt późno uświadomił sobie trudność, jaka wiązała się z tłumaczeniem angielskiego tekstu na gaelicki. Odchrząknął, a wtedy pół tuzina gardeł odpowiedziało mu jak na zawołanie tym samym. Usłyszałam, Ŝe Jamie mruknął na boku: „O BoŜe". Jemmy pociągnął matkę za rękaw, szepcząc coś do niej, ale został natychmiast uciszony. Dostrzegłam, Ŝe Bree aŜ się napręŜa, chcąc pomóc w jakiś sposób Rogerowi, chociaŜby przez małŜeńską telepatię.

Nie mając wyboru, Roger zaczął czytać psalm, zacinając się przy tym. Mniej więcej połowa zebranych posłuchała go, gdy zachęcił do wspólnej modlitwy, i teraz recytowała tekst z pamięci – znacznie szybciej, niŜ on był w stanie czytać. Zamknęłam oczy, nie mogąc na to patrzeć, nie sposób jednak było nie słyszeć, jak kongregacja przemyka przez psalm i milknie, a potem czeka z posępną cierpliwością, aŜ Roger dobrnie do końca. Co teŜ uczynił z godnym podziwu uporem. – Amen – oznajmił głośno Jamie. I tylko on. Otworzyłam oczy i zauwaŜyłam, Ŝe wszyscy na nas patrzą; w ich wzroku dostrzegłam całą gamę uczuć, od łagodnego zdziwienia po nieskrywaną wrogość. Jamie zaczerpnął powietrza i odetchnął bardzo wolno. – Jezu Chryste – rzucił bardzo cicho. Po policzku Rogera spłynęła kropla potu; otarł ją rękawem. – Czy ktoś zechciałby powiedzieć parę słów o zmarłej? – spytał, przesuwając spojrzeniem po twarzach. Odpowiedziało mu milczenie i zawodzenie wiatru. Odchrząknął, a ktoś zachichotał. – Babciu... – wyszeptał Jemmy, ciągnąc mnie za spódnicę. – Cicho. – Ale babciu... Niecierpliwość w jego głosie kazała mi się odwrócić i spojrzeć na niego. – Chcesz iść na stronę? – spytałam szeptem, nachylając się ku niemu. Potrząsnął głową tak energicznie, Ŝe na czoło opadła mu grzywka rudo-złotych włosów. – O BoŜe, Ojcze Niebieski, który prowadzisz nas przez koleje losu do spoczynku w wieczności, bądź teraz przy nas, by pocieszać i podtrzymywać na duchu. Podniosłam wzrok i zobaczyłam, Ŝe Roger ponownie połoŜył dłoń na zwłokach, najwidoczniej zdecydowany kończyć. Z ulgi na jego twarzy i głosu wywnioskowałam, Ŝe to są słowa jakiejś modlitwy obrządku anglikańskiego, na tyle mu znane, Ŝe moŜe wypowiadać je płynnie po gaelicku. – Daj nam poznać, Ŝe Twe dzieci cieszą Twe oczy... – przerwał, zmagając się ze słabością; mięśnie jego gardła poruszały się, na próŜno próbowały uporać się z zatorem. Przez izbę przetoczył się jakiś dźwięk, jakby śmiech, a Brianna wydała z siebie głuchy pomruk, niczym wulkan, gotów w kaŜdej chwili plunąć lawą. – Babciu!

– Cicho! – .. . Twe oczy. Obyśmy... Ŝyli wiecznie z Tobą i aby Twe miłosierdzie... – Babciu! Jemmy wiercił się, jakby miał w spodniach kolonię mrówek; na jego twarzy malowało się wręcz bolesne zniecierpliwienie. – Jam jest zmartwychwstanie i Ŝywot; kto we mnie wierzy, choćby teŜ umarł... hrm... Ŝyć będzie... – Wiedząc, Ŝe zbliŜa się koniec ceremonii, Roger wytęŜał głos do granic moŜliwości, mówił bardziej chrapliwie niŜ kiedykolwiek, potykając się na co drugim słowie, ale pewnie i donośnie. – Wytrzymaj minutę – syknęłam do Jemmy'ego. – Wyprowadzę cię za... – Nie, babciu! Spójrz! Mój wzrok podąŜył za jego wyciągniętym palcem; w pierwszej chwili pomyślałam, Ŝe wskazuje ojca, ale okazało się, Ŝe jestem w błędzie. Stara pani Wilson otworzyła oczy. *** Zapadła cisza, wszyscy jak jeden mąŜ spojrzeli na kobietę. Potem rozległo się zbiorowe westchnienie i tłum cofnął się odruchowo, czemu towarzyszyły krzyki przeraŜenia i bólu, gdy ludzie zaczęli sobie deptać po stopach i wpychać się nawzajem na nieociosane bale ścian. Jamie porwał chłopca na ręce w ostatniej chwili, ratując go przed zmiaŜdŜeniem, nabrał powietrza w płuca i ryknął z całych sił: – Sheas! – Tłum znieruchomiał natychmiast, dzięki czemu Jamie miał czas wcisnąć wnuka w ramiona Brianny i przepchać się do stołu. Roger złapał rzekome zwłoki i dźwignął do pozycji siedzącej. Kobieta próbowała niezdarnie ściągnąć szmatkę podtrzymującą brodę. Przepchnęłam się w ślad za Jamiem, odsuwając szorstko ludzi na bok. – Dajcie jej trochę powietrza, proszę – rzuciłam podniesionym głosem. Pełna osłupienia cisza przerodziła się w gwałtowne szepty, które jednak umilkły, kiedy zaczęłam zdejmować bandaŜ. Cała izba czekała w napięciu, podczas gdy kobieta zaczęła poruszać zesztywniałymi szczękami. – Gdzie jestem? – spytała drŜącym głosem. Rozejrzała się z niedowierzaniem po otoczeniu, zatrzymując wzrok na twarzy córki. – Mairi – rzuciła niepewnie, a pani Crombie skoczyła do przodu i osunęła się na kolana, po czym chwyciwszy matkę za ręce, zalała się łzami.

– A mathair! A mathair! – zawołała. Stara kobieta połoŜyła drŜącą dłoń na włosach córki, jakby chcąc sprawdzić, czy ma do czynienia z realną osobą. Ja tymczasem starałam się zbadać funkcje Ŝyciowe starszej damy; nie wyglądała moŜe na szczególnie Ŝywotną, ale wszak jeszcze przed chwilą leŜała martwa. Oddech miała płytki i cięŜki, skórę o barwie tygodniowej owsianki, zimną i lepką pomimo zaduchu w izbie, nie mogłam teŜ wyczuć tętna – choć przecieŜ powinno być. A moŜe nie? – Jak się pani czuje? – spytałam. PrzyłoŜyła drŜącą dłoń do brzucha. – Tutaj coś niedobrze – wyszeptała. Dotknęłam ją w tym miejscu i od razu to wyczułam. Tętno, tam gdzie w Ŝadnym razie nie powinno go być. Nieregularne, urywane, gwałtowne – ale niewątpliwie jest. – Jezu Chryste przenajświętszy – szepnęłam. Pani Crombie zatchnęła się. ZauwaŜyłam, Ŝe drgnął jej fartuch, gdy bez wątpienia uczyniła pod nim znak rogów. Złapałam Rogera za rękaw i odciągnęłam na bok. – Ma tętniaka aorty – wyjaśniłam bardzo cicho. – Musiała krwawić do wewnątrz od jakiegoś czasu, tak długo, Ŝe straciła świadomość i ciepłotę ciała. Tętniak moŜe pęknąć w kaŜdej chwili, a wtedy kobieta naprawdę umrze. Przełknął głośno, pobladły na twarzy, ale spytał tylko: – Wiesz, jak długo to moŜe potrwać? Zerknęłam na panią Wilson; jej twarz miała barwę ołowianego nieba, a oczy traciły co chwila ostrość widzenia. Jej wzrok przypominał migoczący na wietrze płomień świecy. – Wiem – oznajmił Roger, choć nic nie powiedziałam. Wziął głęboki oddech i odchrząknął. Tłum, który posykiwał cały czas jak stado zaniepokojonych gęsi, umilkł. Wszystkie oczy były wlepione w stół. – Nasza siostra została przywrócona Ŝyciu, tak jak my wszyscy zostaniemy pewnego dnia przywróceni za sprawą łaski boŜej – oznajmił cicho Roger. – To znak dla nas, znak nadziei i wiary. Niebawem znów spocznie w ramionach aniołów, ale wróciła do nas na chwilę, by przynieść nam zapewnienie o boŜej miłości. – Umilkł, zastanawiając się, co jeszcze mógłby dodać. Odchrząknął, nachylił głowę ku pani Wilson i spytał po gaelicku. – Chciałaś... powiedzieć coś, matko? – Ano, chciałam. – Wydawało się, Ŝe pani Wilson nabiera sił, a wraz z nimi

narasta w niej oburzenie. Na jej woskowych policzkach wykwitł słaby rumieniec, gdy powiodła gniewnym spojrzeniem po tłumie. – Co to za czuwanie, Hiramie Crombie? – spytała ostrym tonem, wlepiając świdrujący wzrok w zięcia. – Nie widzę jedzenia ani picia. Co to jest? – Jej głos wzniósł się do wściekłego pisku, gdy spojrzenie spoczęło na talerzu z chlebem i solą, który Roger odsunął pospiesznie na bok, gdy ją podnosił. – Dlaczego... ? – Rozejrzała się dziko po zebranych i nagle pojęła całą prawdę. Wybałuszyła zapadnięte oczy. – Dlaczego... ? Ty bezwstydny dusigroszu! Co to za czuwanie! Zamierzałeś mnie pochować z kawałkiem suchego chleba i kapką wina dla zjadacza grzechów? Dziw, Ŝeś i tego nie poŜałował! Pewnie ściągniesz całun z moich zwłok, Ŝeby uszyć ubrania dla swoich zasmarkanych dzieciaków. I gdzie jest moja broszka? Mówiłam, Ŝe chcę być z nią pochowana! – Koścista dłoń zacisnęła się na skurczonych piersiach, gniotąc spłowiały materiał. – Mairi! Moja broszka! – Jest, matko, jest! – Biedna pani Crombie, całkowicie oszołomiona, grzebała gorączkowo w kieszeni, łkając i sapiąc. – OdłoŜyłam ją, Ŝeby się nie zgubiła; chciałam przypiąć ci ją, zanim... zanim... – Nie kończąc, wydobyła brzydki klejnot wysadzany granatami, który jej matka chwyciła gwałtownym ruchem i przycisnęła do piersi, rozglądając się wokół podejrzliwie. Bez wątpienia uwaŜała, Ŝe jej sąsiedzi tylko czekają na okazję, by ukraść ów cenny przedmiot; usłyszałam za plecami westchnienie oburzenia, ale nie miałam czasu odwrócić się i zobaczyć, kto to był. – Spokojnie, spokojnie – powiedziałam, odwołując się do zawodowej umiejętności przekonywania. – Jestem pewna, Ŝe wszystko będzie dobrze. Prócz tego, Ŝe umrzesz za kilka minut, pomyślałam, tłumiąc atak histerycznego śmiechu. Prawdę powiedziawszy, moŜe umrzeć nawet za kilka sekund, jeśli ciśnienie krwi choć trochę wzrośnie. Trzymałam palce na jej brzuchu i wyczuwałam silne tętno, które zdradzało śmiertelne osłabienie aorty brzusznej. JuŜ musiała zacząć krwawić, skoro straciła przytomność do tego stopnia, Ŝe wydawała się martwa. Wiedziałam, Ŝe prędzej czy później aorta pęknie i to będzie koniec. Roger i Jamie starali się ją uspokoić; mruczeli coś po angielsku i gaelicku, poklepując staruszkę po plecach. Wydawało się, Ŝe reaguje pozytywnie na te gesty, ale wciąŜ oddychała jak lokomotywa. Kiedy Jamie wyciągnął z kieszeni butelkę whisky, pani Wilson oŜywiła się jeszcze bardziej. – No, to rozumiem! – oznajmiła nieco udobruchana, Jamie zaś wyjął pospiesznie korek i podsunął jej butelkę pod nos, by mogła docenić jakość trunku.

– I przynieśliście teŜ jedzenie? Pani Bug przepchnęła się do przodu z koszem, który przynieśliśmy. Wyglądała jak szarŜujący tryk. – Hm! Nigdy nie przypuszczałam, Ŝe doŜyję chwili, gdy papiści okaŜą mi więcej serca niŜ moja rodzina! Ostatnie słowa były skierowane do Hirama, który jak dotąd tylko otwierał i zamykał usta, nie znajdując sensownej odpowiedzi na tyradę teściowej. – Co... ? Co... ? – wyjąkał z wściekłością, rozdarty między szokiem, nieskrywaną furią i chęcią usprawiedliwienia się przed sąsiadami. – Więcej serca niŜ twoja rodzina! Co, czy nie zapewniałem ci dachu nad głową przez ostatnie dwadzieścia lat? Nie karmiłem i nie ubierałem jak własnej matki? Znosiłem twój niewyparzony język i humory przez lata i nigdy... Jamie i Roger ruszyli jednocześnie, Ŝeby go uciszyć, ale tylko przeszkadzali sobie nawzajem, i w tym zamieszaniu Hiram mógł wyliczać bez przeszkód, co mu leŜy na wątrobie, i czynił to. Podobnie jak pani Wilson, która teŜ była biegła w inwektywach. Tętno w jej brzuchu łomotało pod moją dłonią; z najwyŜszym trudem powstrzymałam ją, by nie zeskoczyła ze stołu i nie walnęła Hirama butelką whisky. Sąsiedzi nie kryli ekscytacji. Roger wziął sprawy – a takŜe panią Wilson – w swoje ręce, chwytając ją za kościste ramiona. – Pani Wilson – zwrócił się do niej chrapliwym głosem, ale dostatecznie donośnym, by zagłuszyć pełną oburzenia ripostę Hirama na ostatnie słowa teściowej, barwnie opisujące jego charakter. – Pani Wilson! – Hę? – urwała dla nabrania oddechu, spoglądając na niego zmieszana. – Proszę przestać. I pan teŜ! – Spojrzał gniewnie na Hirama, który juŜ otwierał usta, ale czym prędzej je zamknął. – Nie będę tego dłuŜej znosił – oznajmił i walnął Biblią o stół. – To nieprzyzwoite i nie do zniesienia, słyszycie mnie? – Wodził wzrokiem od jednego do drugiego, marszcząc groźnie brwi. – W izbie zapadła cisza, słychać było tylko cięŜki oddech Hirama, stłumione łkanie pani Crombie i astmatyczny świst pani Wilson. – No dobrze – oświadczył Roger, wciąŜ spoglądając groźnie, by zapobiec dalszym słownym ekscesom. Po chwili dotknął cienkiej, starczej dłoni. – Pani Wilson, czy tak trudno zrozumieć, Ŝe stoi pani właśnie przed Bogiem? Rzucił mi ukradkowe spojrzenie, a ja przytaknęłam; tak, bez wątpienia za chwilę umrze. Głowa kiwała jej się na karku, a gniewny blask w oczach przygasał.

– Bóg jest obok nas – powiedział, zwracając się do ogółu zebranych. Powtórzył to po gaelicku, a wtedy rozległo się zbiorowe westchnienie. Spojrzał na obecnych z uwagą. – Nie będziemy profanować tej świętej uroczystości gniewem i goryczą. A teraz, siostro – ścisnął jej dłoń – przygotuj swą duszę. Bóg... Ale pani Wilson juŜ go nie słuchała. Jej wyschnięte, starcze usta rozwarły się w grymasie przeraŜenia. – Zjadacz grzechów! – wrzasnęła, rozglądając się dzikim wzrokiem dookoła. Chwyciła talerz stojący obok na stole, rozsypując sól na całun, którym była okryta. – Gdzie jest zjadacz grzechów! Hiram zesztywniał, jakby dźgnięty rozgrzanym do czerwoności pogrzebaczem, po czym odwrócił się gwałtownie i zaczął przepychać w stronę drzwi, podczas gdy tłum rozstępował się przed nim. Odprowadzały go pełne zdziwienia pomruki, które urwały się nagle, gdy z zewnątrz dobiegło przeraźliwe wycie, a zaraz potem drugie. Po tłumie przebiegło westchnienie grozy, pani Wilson zaś sprawiała wraŜenie niezwykle zadowolonej – bean-treim zaczęły uczciwie zarabiać na swoją zapłatę. Przy drzwiach nastąpiło jakieś zamieszanie i tłum rozstąpił się jak wody Morza Czerwonego, tworząc wąskie przejście do stołu. Pani Wilson siedziała wyprostowana i blada jak ściana, ledwie oddychając. Tętno w jej brzuchu ustawało i przyspieszało pod moimi palcami. Roger i Jamie podtrzymywali ją za ramiona. W izbie zapadła absolutna cisza; słychać było tylko zawodzenie bean-treim – i powolne, szurające stąpanie na deskach podłogi. Był to wysoki męŜczyzna, w kaŜdym razie kiedyś na pewno był wysoki. Nie sposób było określić, ile ma lat; ciało zostało poŜarte przez wiek albo chorobę, szerokie ramiona przygarbiły się, kręgosłup wygiął, pociągła głowa z resztkami posiwiałych włosów sterczała do przodu. Spojrzałam na Jamiego, unosząc brwi. Nigdy wcześniej nie widziałam tego człowieka. Wzruszył nieznacznie ramionami; on teŜ go nie znał. Kiedy zjadacz grzechów podszedł bliŜej, zauwaŜyłam, Ŝe ma wykrzywioną sylwetkę; wydawała się wklęsła z jednego boku, Ŝebra uległy zapewne zmiaŜdŜeniu w jakimś wypadku. Wszyscy patrzyli na niego, on jednak nie patrzył na nikogo, wlepiając wzrok w podłogę. ŚcieŜka od drzwi do stołu była wąska i ludzie cofali się, by ich nie dotknął. Dopiero gdy dotarł do stołu, podniósł głowę, a wtedy zauwaŜyłam, Ŝe nie ma jednego oka, które najpewniej wyszarpał mu niedźwiedź pazurem, sądząc po mnogości blizn na twarzy. Drugie oko było w porządku; na widok pani Wilson zatrzymał się zdziwiony i

rozejrzał wokół, najwidoczniej nie wiedząc, co robić dalej. Pani Wilson wyswobodziła się z uścisku Rogera i podsunęła nowo przybyłemu talerz z chlebem i solą. – No to jedz – powiedziała nieco zalękniona. – Ale nie jesteś martwa – odparł cichym głosem, świadczącym o wykształceniu i zdradzającym tylko nieznaczne zdziwienie, tłum jednak zareagował jak na syk węŜa i ścieśnił się do granic moŜliwości. – I co z tego? – Niepokój sprawił, Ŝe pani Wilson zaczęła drŜeć jeszcze bardziej; wyczuwałam w drewnie stołu nieznaczne, uporczywe wibracje. – Zapłacono ci, byś zjadł moje grzechy, no to bierz się do roboty! – Nagle uderzyła ją jakaś myśl; kobieta drgnęła gwałtownie i popatrzyła spod zmruŜonych powiek na swego zięcia. – Zapłaciłeś mu, Hiram? Hiram, wciąŜ lekko zarumieniony po ostatniej wymianie zdań z teściową, teraz poczerwieniał jeszcze bardziej i chwycił się za bok, to znaczy za sakiewkę. – Nie zamierzam mu płacić, dopóki nie zrobi swojego – warknął. – Inaczej nie wypada. Widząc, Ŝe zanosi się na nową awanturę, Jamie puścił panią Wilson i zaczął grzebać pospiesznie w swoim sporranie. W końcu wyjął srebrnego szylinga i przesunął go po stole w stronę zjadacza grzechów, ale tak ostroŜnie, zauwaŜyłam, by nie dotknąć tego człowieka. – Oto zapłata – rzucił szorstko. – I najlepiej niech pan robi swoje, sir. MęŜczyzna rozejrzał się niespiesznie po izbie; tłum westchnął, co było wyraźnie słychać, pomimo dobiegającego z zewnątrz zawodzenia: „Bia-aaada domowi Crombieeeech!". Stał tuŜ koło mnie, tak blisko, Ŝe wyczuwałam jego słodko-kwaśny zapach: zastarzały pot i bród, które zagnieździły się w jego szmatach, i coś jeszcze, jakby odór krost i niezaleczonych ran. Obrócił głowę i spojrzał wprost na mnie. Miał jasnobrązowe oko o bursztynowym odcieniu, przeraŜająco podobne do moich oczu. Napotkawszy jego wzrok, poczułam dziwny ucisk w Ŝołądku, jakbym przez chwilę spoglądała w krzywe zwierciadło i ujrzała okrutnie zniekształconą twarz w miejsce własnej. Poczułam, jak przepływa między nami coś dziwnego, nieokreślonego. Potem spojrzał w inną stronę i wyciągnął długą, pomarszczoną i bardzo brudną dłoń, by wziąć w nią kawałek chleba. Towarzyszyły mu westchnienia tłumu, kiedy jadł, wolno przeŜuwając chleb, gdyŜ miał tylko kilka zębów. Wyczuwałam tętno pani Wilson, znacznie słabsze i

szybkie jak skrzydła kolibra. Zawisła niemal bezwładnie w ramionach męŜczyzn, starcze powieki opadały. Zjadacz grzechów objął dłońmi kubek z winem, jakby to był kielich, i wypił jego zawartość, zamykając oczy. Odstawił opróŜnione naczynie i spojrzał zaciekawiony na panią Wilson. Podejrzewałam, Ŝe nigdy wcześniej nie miał do czynienia z Ŝywym klientem, zastanawiałam się równieŜ, jak długo pełni ten dziwny obowiązek. Pani Wilson patrzyła mu w oczy, twarz miała pustą jak małe dziecko. Jej tętno brzuszne skakało jak kamyk puszczony po powierzchni wody – kilka lekkich uderzeń, pauza, potem gwałtowne szarpnięcie, które poczułam pod dłonią jak cios, i znów ten nierównomierny rytm. Zjadacz grzechów skłonił głowę przed panią Wilson. Potem odwrócił się i poczłapał do drzwi z zadziwiającą jak na tak słabego osobnika chyŜością. Kilku spośród chłopców i młodszych męŜczyzn przy drzwiach ruszyło pospiesznie za nim, krzycząc głośno; dwaj czy trzej wyjęli drewniane patyki z kosza stojącego obok paleniska, inni byli niezdecydowani; zerkali ku otwartym drzwiom, gdzie krzyki i odgłos rzucanych kamieni mieszały się z zawodzeniem bean-treim, ale ich wzrok wracał nieuchronnie do pani Wilson. Na jej twarzy rozlała się... błogość; właśnie błogość. Nie zdziwiłam się w najmniejszym stopniu, Ŝe tętno pod moją dłonią po prostu zamarło. Gdzieś głębiej, we własnym wnętrzu, czułam oszałamiający strumień krwotoku, zalewające ciepło, które mnie wciągało; w oczach wirowały mi czarne plamy, w uszach dzwoniło. Wiedziałam na dobrą sprawę, Ŝe umarła naprawdę. Czułam, jak odeszła. A jednak usłyszałam głos ponad wrzawą, bardzo słaby, ale spokojny i czysty: – Wybaczam ci, Hiramie. Dobry z ciebie chłopiec. Zrobiło mi się czarno przed oczami, ale wciąŜ słyszałam i czułam wszystko mgliście. Ktoś mnie nagle złapał, odciągnął na bok i za chwilę odzyskałam świadomość – w rogu izby opierałam się o Jamiego, który podtrzymywał mnie silnymi ramionami. – Wszystko dobrze, Angliszko? – spytał zaniepokojony, potrząsając mną lekko i klepiąc po policzku. Ubrane na czarno bean-treim dotarły juŜ do drzwi. Widziałam je na zewnątrz, niczym dwa filary ciemności; wokół nich wirował padający śnieg, a zimny wiatr wtargnął do izby, ciągnąc za sobą po podłodze małe, suche płatki. Głosy kobiet wznosiły się i opadały, zlewając się z wyciem wiatru. Przy stole Hiram Crombie starał się przypiąć teściowej broszkę do całunu; dłonie mu drŜały, a wąska twarz

była zalana łzami. – Tak – powiedziałam słabym głosem. – Wszystko dobrze – potwierdziłam mocniej.

Część Szósta Na górze

40. Ptasia wiosna Marzec 1774 Nadeszła wiosna i długie miesiące pustki roztopiły się w bystrej wodzie; z kaŜdego wzgórza spływały strumyki, a z kaŜdego kamienia miniaturowe wodospady. Powietrze wypełniał jazgot ptaków, kakofonia melodyjnych dźwięków zamiast tęsknego wołania gęsi przelatujących nad głową. W zimie ptaki bytują pojedynczo: samotny kruk pogrąŜony w zamyśleniu na nagim drzewie, nastroszona sowa wysoko w mrocznych cieniach stodoły. Albo stadami: zwielokrotniony grzmot skrzydeł niosących je w górę i w dal, przez niebo, niczym garść rzuconego pieprzu. Suną w kluczach i wykrzykują swą pełną smutku odwagę, gotowość do odległego i wątpliwego przetrwania. W zimie ptaki rozdzielają się; ptaki śpiewające odlatują i cała barwa pierzastego świata zostaje zredukowana do brutalnej prostoty napastnika i ofiary, szarych kształtów sunących nad głową, czasem tylko spadnie na ziemię maleńka kropla krwi, by zaświadczyć o przemijaniu Ŝycia, a w powietrzu przemkną niesione wiatrem pióra. Ale w miarę jak wiosna rozkwita, ptaki upajają się miłością i krzewy rozbrzmiewają ich pieśnią. Głęboką nocą ciemność tłumi ich głosy, ale nie ucisza, i o kaŜdej godzinie wybuchają melodyjne rozmowy, niewidzialne i dziwnie intymne o tej martwej porze, jakby ktoś w pokoju obok podsłuchiwał odgłosy aktu miłosnego ludzi. Słysząc czystą, słodką pieśń drozda w wielkim czerwonym świerku rosnącym za domem, przysunęłam się do Jamiego. Nocą wciąŜ było zimno, ale juŜ bez tego przenikliwego chłodu zimy; wyczuwało się raczej słodki i świeŜy chłód topniejącej ziemi i kiełkujących liści, chłód, który oŜywiał krew i sprawiał, Ŝe ciepłe ciała szukały się nawzajem. Na podeście odbijało się echo potęŜnego chrapania – kolejny zwiastun wiosny. Był to major MacDonald, który zjawił się poprzedniego wieczoru, ubłocony i wysmagany wiatrem, przynosząc niechciane wiadomości ze świata. Jamie poruszył się nieznacznie na ten dźwięk, jęknął, pierdnął krótko i znieruchomiał. Siedział do późna, zabawiając majora, jeśli tak to moŜna nazwać. Słyszałam, jak w kuchni krzątają się Lizzie i pani Bug; rozmawiały, stukając rondlami i trzaskając drzwiami, w nadziei Ŝe nas zbudzą. Po schodach zaczęła się wspinać kusząca woń śniadania, gorzki aromat palonej cykorii – przyprawy do gęstej ciepłej owsianki z masłem.

Rytm oddechu Jamiego zmienił się i wiedziałam juŜ, Ŝe mój mąŜ się obudził, choć wciąŜ leŜał z zamkniętymi oczami. Nie miałam pojęcia, czy oznacza to pragnienie przedłuŜenia fizycznej przyjemności odpoczynku, czy teŜ wyraźną niechęć wobec myśli, Ŝe trzeba wstać i zająć się majorem MacDonaldem. Rozwiał tę wątpliwość natychmiast – przekręcił się na bok i wziął mnie w ramiona, poruszając dolną częścią ciała w sposób, który dowodził, Ŝe chociaŜ chodzi mu o fizyczną przyjemność, nie ma to wiele wspólnego ze snem. Nie był jednak jeszcze w stanie mówić wyraźnie, więc trącał delikatnie nosem moje ucho, wydając ciche pytające pomruki. No cóŜ, major wciąŜ spał, a kawa – pod obecną postacią – miała być gotowa dopiero za jakiś czas. Odpowiedziałam mu stłumionym pomrukiem i sięgnęłam do stolika przy łóŜku po krem migdałowy, po czym przystąpiłam do powolnej i przyjemnej wędrówki przez warstwy pościeli i koszuli nocnej z zamiarem jego zastosowania. Jakiś czas później pochrząkiwania i tupot w holu oznajmiły przebudzenie majora MacDonalda, a smakowita woń smaŜonej szynki i ziemniaków z cebulą zmieszała się z innymi, równie rozkosznymi zapachami. Jednak słodki aromat kremu migdałowego był silniejszy. – Naoliwiona błyskawica – oznajmił Jamie z sennym zadowoleniem. WciąŜ leŜał w łóŜku, na boku, by obserwować mnie wygodnie. – Co? – odwróciłam się od lustra. – Kto? – Ja, jak mi się zdaje. Nie poczułaś się jak raŜona gromem, pod sam koniec? – roześmiał się niemal bezgłośnie, szeleszcząc pościelą. – Och, znów rozmawiałeś z Bree – zauwaŜyłam wyrozumiale i popatrzyłam w lustro. – Ta konkretna figura retoryczna jest metaforą ekstremalnej prędkości, nie zaś gładkiej błyskotliwości. Uśmiechnęłam się do jego odbicia w lustrze, rozczesując włosy. Rozplatał je, kiedy go smarowałam, a późniejsze zmagania sprawiły, Ŝe zaczęły strzelać. Rzeczywiście, przypominało to efekt poraŜenia prądem elektrycznym. – No cóŜ, ja teŜ potrafię być szybki – oznajmił rozsądnie, siadając i przesuwając dłonią po włosach. – Ale nie z samego rana. MoŜna się budzić w mniej przyjemny sposób, prawda? – Owszem, w znacznie mniej przyjemny – zgodziłam się. Z podestu schodów dobiegły odgłosy chrząkania i spluwania, a potem dźwięk napełniania nocnika przez kogoś o niezwykle aktywnym pęcherzu moczowym. – Mówił, jak długo u nas zostanie? Jamie potrząsnął głową. Podnosząc się powoli, przeciągnął się jak kot, a potem

podszedł do mnie w koszuli nocnej i otoczył ramionami. Nie rozpaliłam jeszcze ognia i w pokoju było zimno; ciało Jamiego emanowało przyjemnym ciepłem. Oparł czubek brody o moją głowę i przyjrzał się naszym odbiciom w lustrze. – Będę musiał wyjechać – powiedział cicho. – MoŜe jutro. Zesztywniałam ze szczotką w ręku. – Dokąd? Spotkać się z Indianami? Przytaknął, nie odrywając ode mnie wzroku. – MacDonald przywiózł gazety, gdzie zamieszczono listy od gubernatora Martina do róŜnych osób – Tryona w Nowym Jorku, generała Gage'a – z prośbą o pomoc. Traci władzę nad kolonią, o ile w ogóle ją miał, i myśli powaŜnie o uzbrojeniu Indian. Choć to akurat nie przedostało się do gazet, i Bogu dzięki. Puścił mnie i sięgnął do szuflady z czystymi koszulami i skarpetami. – Rzeczywiście, Bogu dzięki – odrzekłam, zbierając włosy na karku i sięgając po wstąŜkę. Zimą dotarło do nas tylko kilka gazet, ale i tak wiedzieliśmy o nieporozumieniach między gubernatorem i zgromadzeniem; posługując się taktyką odraczania, cały czas zapobiegał wydaniu ustaw niezgodnych z jego Ŝyczeniami. Mogłam sobie wyobrazić, jak zareaguje opinia publiczna na wiadomość, Ŝe gubernator rozwaŜa uzbrojenie Indian, Czirokezów, Catawba, Creek, i nastawianie ich przeciwko własnym ludziom. – Mam nadzieję, Ŝe tego nie zrobi – oznajmiłam, znalazłszy niebieską wstąŜkę, której szukałam. – Bo gdyby tak, to rewolucja zaczęłaby się juŜ teraz w Karolinie Północnej, a nie za dwa lata w Massachusetts lub w Filadelfii. Ale dlaczego, na Boga, publikuje te listy w gazetach? Jamie roześmiał się. Potrząsnął głową, odsuwając sprzed twarzy niesforny kosmyk włosów. – Nie publikuje. Najwidoczniej korespondencja pana gubernatora jest przez kogoś przechwytywana. Nie jest z tego powodu bardzo zadowolony, jak twierdzi MacDonald. – Nic dziwnego. – Korespondencja nigdy nie była bezpieczna. Prawdę powiedziawszy, nawiązaliśmy znajomość z Fergusem, gdy Jamie wynajął go jako kieszonkowca, by kradł listy w ParyŜu. – A jak Fergus? Jamie skrzywił się lekko, naciągając skarpety. – Chyba lepiej. Marsali mówi, Ŝe częściej przebywa w domu, z czego trzeba się cieszyć. I trochę zarabia, ucząc Hirama Crombiego francuskiego. Ale... – Hirama? Francuskiego?

– Ano – uśmiechnął się szeroko. – Hiram uparł się, Ŝe musi głosić słowo boŜe Indianom, i uwaŜa, Ŝe francuski mu się przyda, Ian uczy go teŜ trochę języka Tsalagi, ale indiańskich języków jest tyle, Ŝe biedny Hiram nigdy ich nie opanuje. – Cudom nie ma końca – mruknęłam. – Myślisz, Ŝe... W tym momencie przerwał mi głos pani Bug, która wrzasnęła ku schodom: – Jeśli ktoś nie chce, Ŝeby dobre śniadanie się zmarnowało, to niech lepiej zejdzie na dół! Drzwi majora MacDonalda otworzyły się natychmiast, a jego kroki załomotały pospiesznie na schodach. – Gotów? – spytałam Jamiego. Wziął moją szczotkę i przygładził włosy, potem otworzył drzwi i skłonił się ceremonialnie, zamiatając dłonią. – Wracając do tego, co mówiłaś, Angliszko – powiedział, schodząc za mną na dół – Ŝe zacznie się za dwa lata. JuŜ zaczęło się na dobre. Wiesz o tym, prawda? – Och, tak – odparłam ponuro. – Ale nie chcę o tym myśleć o pustym Ŝołądku. *** Roger wyprostował się, dokonując pomiarów. Krawędź pieca do wypalania, w którym stał, sięgała mu brody. Sześć stóp to mniej więcej poziom jego oczu; jeszcze tylko kilka cali. To było krzepiące. Oparł łopatę o ścianę dołu, schylił się, chwycił drewniane wiadro pełne ziemi i przerzucił ponad krawędzią. – Ziemia! – wrzasnął. Nie doczekał się odpowiedzi. Stanął na palcach i rozejrzał się groźnym wzrokiem za swoimi pomocnikami. Jemmy i Germain mieli na zmianę opróŜniać wiadra i oddawać mu, ale co pewien czas znikali jak kamfora. – Ziemia! – krzyknął z całych sił. Ci cholerni dranie nie mogli odejść daleko; napełniał wiadro w niespełna dwie minuty. Tym razem doczekał się odpowiedzi, ale nie od chłopców. Poczuł na sobie jakiś cień i gdy podniósł wzrok, zobaczył sylwetkę teścia, który schylił się i złapał za rączkę wiadra. Następnie Jamie odszedł dwa kroki dalej i wysypał ziemię na wolno rosnący wzgórek, po czym wrócił i zeskoczył do dołu. – Niezłą dziurę tu wykopałeś – zauwaŜył, rozglądając się z uznaniem. – Mógłbyś nad tym dołem upiec wołu. – Przydałby się. Umieram z głodu. – Roger otarł czoło rękawem; wiosenny dzień był chłodny i rześki, ale on miał ubranie przesiąknięte potem. Jamie wziął do ręki łopatę i zaczął z zainteresowaniem oglądać jej ostrze. – Nigdy takiej nie widziałem. Robota twojej dziewczyny?

– Ano tak. Przy niewielkiej pomocy Dai Jonesa. Chwila pracy osiemnastowieczną łopatą przekonała Briannę, Ŝe naleŜy ją udoskonalić. Trzeba było trzech miesięcy, by zdobyć odpowiedni kawałek Ŝelaza, który według jej wskazówek mógł obrobić kowal, i przekonać Dai Jonesa – Walijczyka, a więc człowieka z natury upartego – by to zrobił. Normalny szpadel wykonany był z drewna i wyglądał po prostu jak gont przytwierdzony do kija. – Mogę spróbować? – Jamie, zafascynowany, wbił ostro zakończony czubek nowej łopaty w ziemię u swych stóp. – Proszę bardzo. Roger wygramolił się z głębszej części dołu na płytszą. Jamie stał w miejscu, gdzie według Brianny będzie się palić ogień, i skąd ma wyrastać komin. Wyroby przeznaczone do wypalania miały być umieszczane w dłuŜszej, płytszej części dołu. Po tygodniu kopania Roger nie był juŜ taki skłonny uwaŜać, Ŝe odległa perspektywa załoŜenia instalacji wodnej warta była jego wysiłku, ale Bree się uparła – odznaczała się taką samą determinacją jak jej ojciec, choć ich metody były róŜne. Jamie uwijał się szybko, wrzucając do wiadra pełne łopaty ziemi, czemu towarzyszyły okrzyki zachwytu i podziwu; nie miał pojęcia, Ŝe moŜna kopać tak szybko i łatwo. Pomimo krytycznego stosunku do swojego zajęcia Roger był dumny z sukcesów Ŝony. – Najpierw zapałki – zauwaŜył Ŝartobliwie Jamie. – Teraz łopata. Co dalej? – Boję się pytać – wyznał Roger z nutą smutku, która rozśmieszyła Jamiego. Kiedy wiadro zostało napełnione, Roger wziął je, Ŝeby opróŜnić, podczas gdy Jamie napełniał drugie. I tak, na mocy cichego porozumienia, pracowali dalej; Jamie kopał, Roger wynosił ziemię. Wydało im się, Ŝe skończyli robotę w mgnieniu oka. Jamie wygramolił się z dołu i stanął obok Rogera, spoglądając z satysfakcją na ich wspólne dzieło. – Jeśli nie sprawdzi się jako piec, będzie mogła zrobić z tego piwnicę – zauwaŜył Jamie. – Kto nie marnuje, temu nie brakuje – zgodził się Roger. Stali obaj wpatrzeni w dół; teraz, kiedy przerwali pracę, czuli na mokrych ciałach chłód wiatru. – Myślisz, Ŝe moglibyście wrócić, ty i dziewczyna? – spytał Jamie tonem tak beznamiętnym, Ŝe Roger w pierwszej chwili nie zrozumiał, dopiero spojrzawszy w twarz teścia, dostrzegł niezmącony spokój, który – wiedział to z własnego doświadczenia – kryje silne emocje.

– Wrócić – powtórzył niepewnie. Jamie nie miał chyba na myśli... aleŜ tak. – To znaczy przez kamienny krąg? Jamie przytaknął, patrząc jakby z fascynacją na ściany dołu, gdzie zwisały zeschnięte, splątane korzenie trawy, a z wilgotnej łaciatej ziemi sterczały ostre krawędzie kamieni. – Myślałem o tym – wyznał po chwili Roger. – Myśleliśmy. Ale... – urwał, nie bardzo wiedząc, jak to wyjaśnić. Jamie przytaknął, jakby zrozumiał. Roger przypuszczał, Ŝe Jamie i Claire dyskutowali o tym, tak jak on i Bree, rozwaŜając wszystkie za i przeciw. Niebezpieczeństwa związane z podróŜą w czasie, a on ich nie lekcewaŜył, zwłaszcza w świetle tego, co Claire powiedziała mu o Donnerze i jego towarzyszach; a gdyby jemu udało się przejść, a Bree i Jemowi nie? Nie chciał nawet o tym myśleć. Pozostawał jeszcze ból rozstania, nawet gdyby wszyscy przeŜyli podróŜ – i musiał przyznać, Ŝe to takŜe byłoby dla niego trudne. Mimo ograniczeń i niewygód Ridge to był dom. Z drugiej strony nie moŜna było zapominać o niebezpieczeństwach obecnego czasu, gdyŜ czterech jeźdźców Apokalipsy przemierzało tu ziemię; bez trudu moŜna było dostrzec kątem oka zarazę czy głód. I niespodziewanie pojawiał się teŜ jeździec na płowym koniu. Ale to właśnie Jamie miał na myśli, uzmysłowił sobie Roger. – Z powodu wojny? Tak myślisz? – Rodzina O’Brianów – odparł cicho Jamie. – To stanie się jeszcze nie raz, nie dwa razy, rozumiesz? Była wiosna, nie jesień, ale zimny wiatr, który przenikał go do szpiku kości, przypominał mu tamten, ciskający w twarz małej dziewczynki brązowe i złote liście. Roger doznał nagle wizji – obaj, on i Jamie, stoją nad krawędzią tego przepastnego dołu jak brudni i przemoknięci Ŝałobnicy przy grobie. Odwrócił się plecami do zagłębienia i spojrzał na pączkującą zieleń kasztanowców. – Wiesz – powiedział po chwili milczenia – kiedy po raz pierwszy dowiedziałem się, kim... kim jest Claire, kim my jesteśmy, gdy to wszystko pojąłem, pomyślałem sobie: Jakie to musi być fascynujące! Widzieć na własne oczy, jak dzieje się historia. Jeśli mam być szczery, moŜe zjawiłem się tutaj równieŜ z myślą o tym, nie tylko o Bree. To znaczy wtedy tak na to patrzyłem. Jamie zaśmiał się krótko i teŜ się odwrócił. – No i co? To jest fascynujące?

– Bardziej, niŜ oczekiwałem – zapewnił Roger. – Ale dlaczego pytasz o to właśnie teraz? Powiedziałem ci rok temu, Ŝe zostajemy. Jamie przytaknął, wydymając wargi. – Powiedziałeś. Chodzi o to, Ŝe... muszę chyba sprzedać co najmniej jeden kamień. Poruszyło to trochę Rogera. Nie myślał o tym z jakimś zamiarem oczywiście – ale sam fakt, Ŝe kamienie tu są, na wszelki wypadek... Nie zdawał sobie sprawy, aŜ do tej chwili, jakie poczucie bezpieczeństwa to zapewniało. – Są twoje, masz prawo je sprzedać – odparł ostroŜnie. – Ale dlaczego właśnie teraz? Czy jest tak źle? Jamie spojrzał na niego ze smutkiem. – Źle – powtórzył. – Owszem, moŜna tak powiedzieć. A potem zwięźle przedstawił sytuację. Bandyci zniszczyli nie tylko tegoroczną produkcję whisky, ale takŜe szopę, którą dopiero teraz stawia się na nowo. To oznaczało w tym roku brak nadwyŜki cennego trunku, który moŜna by sprzedać albo wymienić na potrzebne towary. W Ridge pojawiły się dwadzieścia dwie nowe rodziny, trzeba o nie zadbać, większość z nich z trudem przyzwyczaja się do miejsca i pracy; uczą się tutejszego Ŝycia. – A teraz jeszcze ten MacDonald – dodał ponuro Jamie. – O wilku mowa. Major we własnej osobie pojawił się na ganku, czerwona kurtka jaśniała w porannym słońcu. Roger zauwaŜył, Ŝe oficer jest ubrany do jazdy konnej, miał długie buty i ostrogi, na głowie perukę, w dłoni kapelusz. – Wpadł po drodze, jak widzę. Jamie wydał krótki, pogardliwy dźwięk. – Ale zdąŜył mi powiedzieć, Ŝe muszę załatwić trzydzieści muszkietów, kule i proch do nich, na własny koszt. Który moŜe kiedyś zwróci mi Korona – dodał sceptycznie, podkreślając, jak odległe jest dla niego to kiedyś. – Trzydzieści muszkietów – powiedział w zamyśleniu Roger i gwizdnął cicho. Jamiego nie było nawet stać na nową broń w miejsce karabinu, który dał Ptakowi za pomoc w sprawie Brownsville. Jamie wzruszył ramionami. – No i jeszcze posag, który obiecałem Lizzie Wemyss, dziewczyna wychodzi za mąŜ w tym roku. I matka Marsali, Laoghaire... – Zerknął ostroŜnie na Rogera, nie mając pewności, co w tej kwestii wie... Roger pomyślał, Ŝe znacznie więcej, niŜ Jamie sądzi, i taktownie nie dał niczego po sobie poznać.

– Jestem jej trochę winien... alimenta. My moŜemy Ŝyć z tego, co mamy, ale inni... Muszę sprzedać ziemię albo kamienie. A nie wyrzeknę się ziemi. – Jego palce stukały niespokojnie o uda, potem znieruchomiały i Jamie uniósł dłoń, by pomachać majorowi, który właśnie zauwaŜył ich z drugiego końca polany. – Rozumiem. W takim razie... – nie dokończył. Najwidoczniej tak naleŜało postąpić; głupotą byłoby siedzieć na klejnotach tylko dlatego, Ŝe pewnego dnia mogą być potrzebne do ryzykownego i niepewnego przedsięwzięcia. A jednak Roger poczuł się trochę nieswojo, jakby wisiał na skalnym urwisku, a ktoś odciął linę asekuracyjną. Jamie odetchnął głośno. – No dobrze. Wyślę Bobby'ego Higginsa z jednym kamieniem do jego lordowskiej mości w Wirginii. On przynajmniej zaproponuje mi dobrą cenę. – Tak, to... – Roger urwał nagle, poruszony tym, co ujrzał. Major, bez wątpienia najedzony i zadowolony, zszedł z ganku i właśnie zmierzał w ich stronę, nieświadomy obecności białej świni, która wynurzyła się ze swej kryjówki pod fundamentami i kroczyła powoli wzdłuŜ ściany, zdecydowana zjeść śniadanie. Za kilka sekund miała dostrzec majora. – Hej! – ryknął Roger i poczuł drapanie w gardle i nagły ból; chwycił się za szyję, oniemiały. – Uwaga na świnię! – wołał Jamie, machając rękami i wskazując bestię. Major wysunął głowę do przodu i przyłoŜył dłoń do ucha; po chwili dosłyszał słowo „świnia!" i rozejrzał się wkoło – w ostatniej chwili zobaczył, Ŝe biała maciora rusza ocięŜałym truchtem, zamiatając na boki kłami. Najlepiej by zrobił, gdyby odwrócił się na pięcie i pognał na ganek, by się tam schronić, ale popadł w panikę i zaczął uciekać przed siebie, wprost na Jamiego i Rogera, którzy z miejsca rzucili się w dwóch róŜnych kierunkach. Roger spojrzał przez ramię i zobaczył, Ŝe major znacznie wyprzedza świnię, sadząc długimi krokami, najwidoczniej w stronę szopy. Po drodze jednak był dół, zamaskowany gęstą wiosenną trawą, po której teraz major skakał. – Dół! – krzyknął Roger, ale słowo to dobyło mu się z krtani zduszonym skrzekiem. Wydawało się jednak, Ŝe MacDonald go usłyszał, bo zwrócił w jego stronę czerwoną twarz o wybałuszonych oczach. Musiało mu się zdawać, Ŝe Roger krzyknął „tył!", gdyŜ odwrócił się i zobaczył, Ŝe świnia biegnie szybciej, wlepiając w niego z morderczą zawziętością małe róŜowe oczka. Skutki okazały się fatalne, gdyŜ major zahaczył o coś ostrogami i wyłoŜył się jak długi w trawie, a umocowany na pasku kapelusz, który udało mu się utrzymać

przez cały czas ucieczki, porwał wiatr. Roger wahał się przez chwilę, ale potem ruszył na pomoc, tłumiąc przekleństwa. Zobaczył, Ŝe i Jamie biegnie, trzymając w pogotowiu szpadel, choć nawet stalowe ostrze wydawało się Ŝałośnie nieskuteczne jako broń przeciwko świni waŜącej pięćset funtów. MacDonald juŜ dźwigał się z ziemi; nim któryś z nich zdołał do niego dotrzeć, znów rzucił się do ucieczki, jakby ścigał go sam diabeł. Pracując zawzięcie rękami, z determinacją na purpurowej twarzy, biegł jak szalony, skacząc jak zając w trawie. Nagle rozpłynął się w powietrzu, jak za dotknięciem czarodziejskiej róŜdŜki. Jamie spojrzał szeroko otwartymi oczami na Rogera, potem na świnię, która zatrzymała się gwałtownie na krawędzi dołu. Poruszając się ostroŜnie i nie spuszczając oka z bestii, przysunął się do jamy i zajrzał do niej z wahaniem, jakby się bał, co moŜe zobaczyć na dnie. Roger stanął obok niego, spoglądając w dół. Major MacDonald wpadł do głębszej części wykopu i leŜał tam, zwinięty niczym jeŜ, przytrzymując rękami perukę, która pozostała jakimś cudem na swoim miejscu, choć upstrzona ziemią i źdźbłami trawy. – MacDonald? – zawołał Jamie. – Nic się panu nie stało, człowieku? – Czy ona tam jest? – spytał drŜącym głosem major, nie zmieniając pozycji. Roger spojrzał ponad dołem na świnię, która kręciła się teraz w pewnym oddaleniu, zanurzając ryj w wysokiej trawie. – Ee... tak, jeszcze jest. – ZauwaŜył ze zdumieniem, Ŝe głos dobył mu się z gardła bez trudu, odrobinę tylko skrzekliwy. – Ale proszę się nie martwić. Właśnie zajęła się pańskim kapeluszem.

41. Rusznikarz Jamie towarzyszył MacDonaldowi aŜ do Coopersville, gdzie wyekspediował majora w powrotną drogę do Salisbury, zaopatrując w prowiant, niezbyt szacowny obwisły kapelusz na niepogodę i małą butelkę whisky na wzmocnienie ducha. Potem, z cichym westchnieniem, skierował się do domu McGillivrayów. Robin pracował w kuźni przesiąkniętej wonią rozpalonego Ŝelaza, struŜyn i smaru do broni palnej. Tyczkowaty młody człowiek o szczupłej twarzy poruszał skórzanym miechem, choć nieco marzycielskie spojrzenie dowodziło, Ŝe robota nie jest dla niego najwaŜniejsza. Robin zauwaŜył Jamiego, podniósł wzrok, skinął głową i wrócił do pracy – właśnie wykuwał z Ŝelaznej sztaby płaskie listwy; Ŝelazny cylinder, wokół którego zamierzał je owijać, by uformować lufę, juŜ czekał, unieruchomiony między dwoma drewnianymi klocami. Jamie ominął ostroŜnie fontannę iskier i usiadł na wiadrze. Ten przy miechach to był narzeczony Sengi... Heinrich. Heinrich Strasse. Jamie wybrał to nazwisko bezbłędnie z setek przechowywanych w pamięci, a wraz z nim przypomniało mu się, co wie o historii tego chłopaka, rodzinie i koneksjach, ujrzał w wyobraźni, jak to wszystko pojawia się na pociągłej marzycielskiej twarzy, niczym konstelacja wzajemnych powiązań, uporządkowana i złoŜona jak płatek śniegu. Zawsze widział ludzi w ten sposób, ale rzadko myślał o tym świadomie. Było jednak coś w kształcie twarzy Strassego, co wzmacniało ów wyimaginowany obraz – wysokie czoło, długi nos i broda, podkreślona przez końską górną wargę, poza tym długie wąskie oczy i płaskie ciemne brwi nad nimi. MoŜna było rozpoznać pochodzenie chłopca – środkowego spośród dziewięciorga rodzeństwa, ale najstarszego syna, potomka apodyktycznego ojca i matki, która sprzeciwiała się męŜowi podstępem i cichą złośliwością – po niezbyt obfitych włosach na czubku dość spiczastej głowy; jego wyznanie – luterańskie, ale niezbyt ortodoksyjne – po delikatnej wstąŜce zarostu pod nieco wystającym podbródkiem; relacje z jednej strony z Robinem – serdeczne, ale ostroŜne, jak przystało na przyszłego zięcia, który był takŜe czeladnikiem – z drugiej zaś z Ute – naznaczone przeraŜeniem, bezradnością i skrępowaniem. Wszystko to rozbawiło go niezmiernie, więc odwrócił wzrok, udając zainteresowanie pracą Robina, by nie gapić się na chłopaka i nie peszyć go. Rusznikarz nie pilnował u siebie porządku; pośród zbiorowiska szpikulców,

znaczników, młotków i klocków drewna walały się ścinki metalu i struŜyny, na warsztacie zaś kawałki brudnych wełnianych szmat i resztki węgla drzewnego. Kilka arkuszy papieru leŜało przyciśnięte osadą karabinu, która pękła podczas odlewania; brudne krawędzie płacht trzepotały w gorących podmuchach z paleniska. Nie zwróciłby uwagi na papiery, gdyby nie styl widniejących na nich rysunków – wszędzie rozpoznałby śmiałość i jednocześnie delikatność tych linii. Marszcząc czoło, wstał i wyciągnął papiery spod przycisku. Niezwykłe rysunki broni, wykonane pod róŜnymi kątami – przekrój poprzeczny lufy, gwint i spocznik karabinu. Jeden przedstawiał całą broń, dość typową, gdyby nie dziwne wypusty na lufie. Ale na następnym... karabin wyglądał tak, jakby ktoś przełamał go na kolanie; kolba i lufa skierowane były w dół w przeciwnych kierunkach, połączone tylko... cóŜ to był za zawias? Przymknął oczy, zastanawiając się nad tym. Kiedy stukot przy palenisku ucichł gwałtownie i rozległ się głośny syk gorącego metalu zanurzonego w wodzie, Jamie ocknął się z zamyślenia i podniósł wzrok. – Córka ci to pokazywała? – spytał Robin, wskazując brodą papiery. Wyciągnął brzeg koszuli spod skórzanego fartucha i otarł spoconą twarz, wyraźnie rozbawiony. – Nie. O co jej chodzi? Chce, Ŝebyś jej zrobił broń? – spytał Jamie i oddał papiery rusznikarzowi, który zaczął je przerzucać, pociągając znacząco nosem. – Och, nie dałaby rady zapłacić, Mac Dubh, chyba Ŝeby Roger Mac znalazł garnek ze złotem. Nie, zdradziła mi tylko kilka pomysłów ulepszenia budowy karabinu i spytała, ile mogłoby kosztować zrobienie czegoś takiego. – Cyniczny uśmieszek, który błąkał się w kącikach ust Robina, zamienił się w szeroki uśmiech. Rusznikarz podsunął papiery Jamiemu. – Widać od razu, Ŝe to twoja córka, Mac Dubh. Jaka inna dziewczyna spędzałaby czas na rozmyślaniu o broni, a nie o sukniach i dzieciach? W tej uwadze zawierał się odcień krytyki – Brianna była bez wątpienia bardziej swobodna i bezpośrednia w sposobie bycia, niŜby wypadało – ale Jamie puścił słowa rusznikarza mimo uszu. Potrzebował Ŝyczliwości Robina. – No cóŜ, kobiety mają swoje fantazje – zauwaŜył łagodnie. – Nawet mała Lizzie, jak przypuszczam, ale jestem pewien, Ŝe Manfred juŜ się tym zajmie. Jest teraz w Salisbury? Czy w Hillsborough? Robin McGillivray nie był głupcem. Nagła zmiana tematu zaskoczyła go, ale nic nie powiedział, tylko wysłał Heinricha do domu po piwo i zaczekał, aŜ chłopak zniknie. Dopiero wtedy zwrócił się do Jamiego z pytaniem w oczach.

– Potrzebuję trzydziestu muszkietów, Robin – oznajmił Jamie bez zbędnych wstępów. – I to szybko, w ciągu trzech miesięcy. Na twarzy rusznikarza pojawił się niemal komiczny wyraz zdumienia, ale tylko na chwilę. Potem zamrugał, zamknął głośno usta i spytał ze swoim ironicznym humorem: – Organizujesz własną armię, Mac Dubh? Jamie prawie się uśmiechnął. Gdyby się rozeszło, Ŝe zamierza uzbroić swoich podopiecznych i powołać komitet bezpieczeństwa w odpowiedzi na bandyckie wybryki Richarda Browna, to nie byłoby źle. Lecz gdyby ludzie się dowiedzieli, Ŝe gubernator stara się w sekrecie uzbroić dzikich na wypadek konieczności stłumienia zbrojnego powstania na pograniczu, i Ŝe on, James Fraser, bierze w tym czynny udział – było niemal pewne, Ŝe zginie, a jego dom zostanie spalony do gołej ziemi, nie wspominając juŜ o innych kłopotach. – Ile moŜesz dla mnie zdobyć, Robin? I kiedy? Rusznikarz pomyślał chwilę, potem zerknął na Jamiego z ukosa. – Gotówka? Jamie przytaknął i odnotował zdziwioną minę Robina. Kto jak kto, ale rusznikarz wiedział, Ŝe Jamie nie ma pieniędzy – nie mówiąc juŜ o fortunie potrzebnej do nabycia tyłu sztuk broni. Widział w oczach Robina pytanie, gdzie zamierza zdobyć taki majątek – ale rusznikarz nic nie powiedział. Zagryzł tylko wargę i rozluźnił się. – Mogę zdobyć sześć, moŜe siedem, między Salisbury i Salem. Brugge – był to rusznikarz u braci morawskich – załatwiłby parę, gdyby wiedział, Ŝe to dla ciebie... – Widząc nieznaczny przeczący ruch głowy Jamiego, skinął z rezygnacją. – No cóŜ, moŜe siedem, w takim razie. Obaj z Manfredem zdołamy chyba załatwić jeszcze trzy... Chodzi ci tylko o muszkiety, a nie o coś szczególnego – wskazał Ŝartobliwie rysunek Brianny. – Nic szczególnego – zapewnił Jamie z uśmiechem. – A więc dziesięć. – Czekał. Robin westchnął. – Spytam – obiecał. – Ale nie będzie łatwo. Zwłaszcza Ŝe nie chcesz, by wiązano to z twoją osobą. A zakładam, Ŝe nie. – Jesteś człowiekiem o niezwykłej inteligencji i dyskrecji – zapewnił go powaŜnie Jamie, czym rozśmieszył Robina. Była to zresztą prawda; Robin McGillivray walczył u jego boku pod Culłoden i przeŜył wraz z nim trzy lata w Ardsmuir. Jamie zawierzyłby mu Ŝycie. Zaczął Ŝałować, Ŝe świnia nie zŜarła ostatecznie MacDonalda, ale po chwili wyparł tę bezsensowną – myśl z głowy i

wypił piwo przyniesione przez Heniricha, gawędząc o błahych sprawach, aŜ nadeszła pora, by się zbierać. Przyjechał na Gideonie, ale zamierzał zostawić go w stajni Dai Jonesa. Na mocy skomplikowanych targów Gideon miał pokryć dropiatą kobyłę Johna Woolama po jego powrocie z Bear Creek, a Jamie obiecał zebrać podczas najbliŜszych Ŝniw cetnar jęczmienia i dać Daiowi wraz z butelką whisky za jego pomoc w sprawie. Po krótkiej rozmowie z Jonesem – Jamie nigdy nie wiedział, czy kowal jest małomówny z natury, czy teŜ uwaŜa, Ŝe Szkoci nie rozumieją jego śpiewnej walijskiej mowy – klepnął Gideona w kark i zostawił przy Ŝłobie, by wierzchowiec wzmocnił lędźwia w oczekiwaniu na dropiatą kobyłę. Dai zaproponował Jamiemu poczęstunek, ale ten odmówił; miał ochotę coś przekąsić, ale nie mógł się doczekać, kiedy wyruszy w spokojny pięciomilowy spacer do domu. Dzień był piękny, niebo jaśniało bladym błękitem, a wiosenne liście szeptały nad głową. Myśl o odrobinie samotności przynosiła ukojenie. Podjął decyzję, prosząc Robina o zdobycie muszkietów. Ale sytuacja skłaniała do refleksji. Czirokezi zamieszkiwali sześćdziesiąt cztery wioski; kaŜda miała własnego wodza plemiennego, a takŜe wodza na czas pokoju i na czas wojny. Tylko w pięciu z tych wiosek cieszył się posłuchem – w trzech naleŜących do ŚnieŜnych Ptaków i dwóch naleŜących do Czirokezów Overhill. Przypuszczał, Ŝe ci pójdą za przywódcami bez względu na wszystko. Roger Mac niewiele mógł powiedzieć o Czirokezach i o ich roli w nadchodzącym konflikcie. Wiedział tylko, Ŝe Indianie nie działali en masse; niektóre wioski decydowały się na walkę, inne nie – niektóre walczyły po jednej stronie, inne po drugiej. No cóŜ. Nie wydawało się prawdopodobne, by jego słowa lub czyny mogły zapobiec wojnie, i to przynosiło mu ulgę. Nie mógł jednak uciec przed świadomością, Ŝe nadchodzi czas, by zmienić front. Dotąd, jak wszyscy wiedzieli, był lojalnym poddanym Jego Królewskiej Mości, torysem działającym na rzecz władcy – kupował przychylność dzikich i dostarczał im broń z myślą o stłumieniu buntowniczych skłonności zwolenników ruchu regulacyjnego, wigów i potencjalnych republikanów. W którymś momencie ta fasada miała runąć, on zaś miałby się okazać zatwardziałym buntownikiem i zdrajcą. Ale kiedy? Zastanawiał się leniwie, czy tym razem za jego głowę zostanie wyznaczona nagroda i jak wysoka.

Ze Szkotami sprawa byłaby prostsza. Choć pamiętliwi i nieprzebierający w środkach, uznawali go za swego; osobista sympatia mogła złagodzić ich gniew, gdyby ujawnił się jako buntownik. Nie, to Indianie martwili go najbardziej – gdyŜ przyszedł do nich jako agent króla. Kiedy miał im wyznać, Ŝe zmienił front? I czy powinien zrobić to tak, aby przeciągnąć ich na swoją stronę? Z pewnością uznaliby to w najgorszym wypadku za zdradę, w najlepszym za bardzo podejrzane zachowanie. Przypuszczał, Ŝe by go nie zabili, ale jak na Boga przekonać ich do sprawy rebelii, skoro chwalili sobie przynoszące korzyści związki z Jego Królewską Mością? BoŜe, był jeszcze John. Zastanawiał się, co powie swemu przyjacielowi, gdy nadejdzie czas? Czy miał go przekonywać mocą logiki i słów do zmiany poglądów? Syknął przez zęby i potrząsnął głową, próbując bez powodzenia wyobrazić sobie Johna Greya, Ŝołnierza w kaŜdym calu, eks-gubernatora królewskiego, uosobienie lojalności i honoru, który nagle deklaruje się jako zwolennik rebelii i republiki. Szedł dalej, pogrąŜony w takich rozwaŜaniach, ale spacer uspokajał go z wolna, a piękno dnia napełniało serce lekkością. Pomyślał, Ŝe zdąŜy przed kolacją wziąć Jema na ryby; słońce świeciło jasno, ale w powietrzu pod drzewami wyczuwało się wilgoć, która zwiastowała pierwszy wysyp much nad wodą. Przeczuwał, Ŝe przed zachodem słońca pojawi się pstrąg. JuŜ w lepszym nastroju, ucieszył się ze spotkania z córką, którą ujrzał niedaleko Ridge. Serce w nim urosło na widok jej włosów spływających swobodnie na plecy bujną rudością. – Ciamar a tha thu, a nighean? – spytał, całując ją na powitanie w policzek. – Tha mi gu math, mo athair – odparła i uśmiechnęła się, dostrzegł jednak drobną zmarszkę na jej gładkim czole. Ujęła go pod rękę i dodała: – Czekałam na ciebie, Ŝeby porozmawiać, zanim wybierzesz się jutro do Indian. Słysząc ton jej głosu, natychmiast zapomniał o pstrągach. – Naprawdę? Przytaknęła, ale wydawało się, Ŝe trudno jej znaleźć właściwe słowa – co zaniepokoiło go jeszcze bardziej. Nie mógł jednak jej pomóc, nie mając pojęcia, o co chodzi, szedł więc tylko obok niej w milczeniu i czekał cierpliwie. TuŜ obok pracował zawzięcie przedrzeźniacz, ćwicząc swój repertuar zawołań. Mieszkał w czerwonym świerku za domem; Jamie wiedział o tym, gdyŜ ptak przerywał chwilami swe trele i oddawał się doskonałej imitacji Adso i jego nocnego miauczenia.

– Kiedy rozmawiałeś z Rogerem o Indianach – powiedziała w końcu Brianna, zwracając ku niemu głowę – czy wspominał ci coś o „szlaku łez"? – Nie – odparł zaciekawiony. – Co to takiego? Skrzywiła się i przygarbiła ramiona, co wydało mu się niepokojąco znajome. – Tak przypuszczałam. Powiedział, Ŝe przekazał ci wszystko o Indianach i rewolucji, co nie znaczy, Ŝe wie o tym duŜo, to nie jego specjalność. To się wydarzyło... wydarzy później, po rewolucji, więc być moŜe sądził, Ŝe sprawa nie jest taka waŜna. MoŜe rzeczywiście nie jest. Zawahała się, jakby pragnęła usłyszeć od niego zapewnienie, Ŝe to rzeczywiście nieistotne. On jednak czekał, ona zaś westchnęła, patrząc na swoje stopy. Nosiła sandały bez pończoch i jej długie nagie palce u nóg przyprószone były kurzem drogi. Widok jej stóp zawsze napełniał go poczuciem dumy i jednocześnie pewnego wstydu – były kształtne, ale i duŜe – ponosił jednak odpowiedzialność za jedno, jak i drugie, więc przypuszczał, Ŝe nie ma podstaw do narzekań. – Za jakieś sześćdziesiąt lat – powiedziała w końcu, nie odrywając oczu od ziemi – rząd amerykański kaŜe Czirokezom opuścić ich ziemie i przenieść się gdzie indziej. Daleko – do miejsca zwanego Oklahomą. To co najmniej tysiąc mil; będą głodować w drodze i ginąć setkami. Dlatego nazwali... nazwą tę drogę „szlakiem łez". Nie mógł uwierzyć, Ŝe jakikolwiek rząd byłby zdolny do czegoś takiego, i powiedział to. Brianna posłała mu gniewne spojrzenie. – Władze posłuŜą się oszustwem. ZłoŜą wodzom indiańskim pewne obietnice i nie dotrzymają słowa. Wzruszył ramionami. – Tak zachowuje się większość rządów – zauwaŜył łagodnie. – Dlaczego mi to mówisz, dziewczyno? Bogu dzięki będę leŜał juŜ w grobie, kiedy to wszystko się wydarzy. Dostrzegł drgnienie jej twarzy na wzmiankę o swej śmierci i zrobiło mu się przykro, Ŝe jego beztroska sprawiła jej ból. Nim zdąŜył jednak przeprosić, Brianna ciągnęła: – UwaŜałam, Ŝe powinieneś wiedzieć. Nie wszyscy Czirokezi odeszli ze swej ziemi; niektórzy przenieśli się wyŜej w góry i ukryli. Wojsko nigdy ich nie odnalazło. – Tak? Obróciła się ku niemu i popatrzyła na niego oczami, które były jego – poruszające w swej szczerości.

– Nie rozumiesz? Mama powiedziała ci, co się wydarzy. Wiedziałeś, o Culloden. Nie mogłeś temu zapobiec, ale ocaliłeś Lallybroch. I swoich ludzi, swoich dzierŜawców. Bo wiedziałeś. – O Chryste – westchnął, uświadamiając sobie z przeraŜeniem, o co jej chodzi. Zalała go niepowstrzymana fala wspomnień, powróciły z całą siłą terror, rozpacz i niepewność owego czasu. I tępa rozpacz, która – wiodła go przez tamten ostatni straszliwy dzień. – Chcesz, Ŝebym powiedział Ptakowi. Potarła twarz dłonią i potrząsnęła głową. – Nie wiem. Nie mam pojęcia, czy powinieneś mu mówić. I czy w ogóle zechce cię wysłuchać. Ale rozmawiałam o tym z Rogerem, po tym, jak spytałeś go o Indian. I zastanawiałam się nad tym... No cóŜ, wydało mi się po prostu niewłaściwe, wiedzieć i nic nie zrobić. Wiec pomyślałam, Ŝe lepiej będzie, jak ci powiem. – Rozumiem – oznajmił dość ponurym tonem. ZauwaŜył juŜ wcześniej pewną skłonność ludzi o wraŜliwym sumieniu – działanie pozostawiali innym – ale powstrzymał się od komentarzy. Trudno było od niej wymagać, by sama powiedziała o wszystkim Ptakowi. Jakby sytuacja w związku z Czirokezami nie była i tak juŜ dość kłopotliwa, teraz jeszcze musi zająć się ratowaniem przyszłych pokoleń Indian. Przedrzeźniacz śmignął mu tuŜ koło głowy, niepokojąco blisko, i zagdakał jak kura. Było to tak osobliwe, Ŝe zaśmiał się głośno. I nagle uświadomił sobie, Ŝe nie ma nic do zrobienia. Na razie. Brianna spojrzała na niego ciekawie. – Co zamierzasz? Przeciągnął się leniwie i z rozkoszą; czuł, jak mięśnie na plecach opinają mu kości, Ŝywe i mocne. Słońce zniŜało się na niebie, kolacja stała juŜ na ogniu, a on na razie, dzisiejszego wieczoru nie musi robić nic. Jeszcze nie. – Zamierzam pójść na ryby – odparł, uśmiechając się do swej uroczej, niemoŜliwej i kłopotliwej córki. – Przyprowadź małego, dobrze? Wezmę wędki. *** James Fraser, Esq. , Eraser's Ridge Do lorda Johna Greya, Plantacja Mount Josiah 2 kwietnia Anno Domini 1774 Mój drogi Panie, wyruszam tego ranka, by odwiedzić Czirokezów, pozostawiam więc Ŝonie obowiązek przekazania panu Higginsowi – gdy przybędzie następnym

razem – niniejszej paczki dla Pana. NaduŜywając Pańskiej dobroci i troski o moją rodzinę, proszę o pomoc w sprzedaŜy owego przedmiotu, który Panu powierzam. śywię nadzieję, Ŝe Pańskie koneksje pozwolą Panu osiągnąć lepszą cenę, niŜbym ja sam uzyskał – i zrobić to dyskretnie. Mam nadzieję, Ŝe po powrocie wyjawię Panu motywy swego postępowania, jak i przekaŜę pewne refleksje natury filozoficznej, które być moŜe uzna Pan za interesujące. Tymczasem zapewniam o swej lojalności Pański uniŜony i posłuszny sługa ]. Fraser

42. Próba generalna Bobby Higgins popatrzył na mnie niespokojnie ponad kubkiem piwa. – Proszę wybaczyć, madam – powiedział. – Ale nie zamierza pani dokonać na mnie jakiegoś zabiegu, prawda? Robaki zniknęły, jestem tego pewien. A to... to drugie... – zaczerwienił się lekko i poruszył na ławie – teŜ jest w porządku. Jem mnóstwo fasoli, puszczam wiatry regularnie i nic mnie nie boli! Jamie często mówił, Ŝe z mojej twarzy moŜna wiele wyczytać, ale mimo to Bobby zaskoczył mnie swoją przenikliwością. – Bardzo miło mi to słyszeć – wyznałam, unikając odpowiedzi na jego pytanie. – Wyglądasz jak okaz zdrowia, Bobby. I rzeczywiście; zniknęło wraŜenie fizycznego wyniszczenia, ciało miał krzepkie, oczy jasne. Ślepa źrenica nie zaszła bielmem ani teŜ nie błądziła bezładnie; musiał widocznie zachować jakąś zdolność dostrzegania światła i kształtu, co tylko potwierdzało moją wstępną diagnozę o częściowym rozwarstwieniu siatkówki. Przytaknął ostroŜnie i łyknął piwa, nie spuszczając ze mnie wzroku. – Czuję się świetnie, madam – zapewnił. – Wspaniale. Wiesz przypadkiem, ile waŜysz, Bobby? Niepewność zniknęła, w jej miejsce zaś pojawiła się niejaka duma. – Przypadkiem wiem, madam. W zeszłym miesiącu zawiozłem w imieniu jego lordowskiej mości kilka futer do rzecznego portu; był tam jeden kupiec, który miał wagę do towarów – tytoniu, ryŜu albo indygo. Kilku z nas załoŜyło się dla zabawy, kto ile waŜy i... no cóŜ, sto czterdzieści cztery funty, madam. – Bardzo dobrze – powiedziałam z uznaniem. – Kucharz lorda Johna pewnie cię dobrze karmi. Kiedy go po raz pierwszy zobaczyłam, przyszło mi do głowy, Ŝe nie moŜe waŜyć więcej niŜ sto dziesięć funtów; sto czterdzieści cztery... wciąŜ za mało jak na człowieka o wzroście niemal sześciu stóp, ale naleŜało to uznać za znaczną poprawę. Prawdziwy łut szczęścia, Ŝe akurat znał swoją wagę. Oczywiście, gdybym nie spytała o to dostatecznie szybko, mógł bez trudu przytyć; pani Bug postanowiła prześcignąć indiańskiego kucharza lorda Johna (o którym duŜo słyszeliśmy) i w tym celu zsuwała na talerz Bobby'ego jajka, cebulę, sarninę i plastry wieprzowiny zapiekanej w cieście, nie wspominając juŜ o koszyku z pachnącymi bułeczkami, który juŜ przed nim stał. Siedząca obok Lizzie wzięła sobie jedną i posmarowała masłem. ZauwaŜyłam z

zadowoleniem, Ŝe i ona wygląda zdrowiej i Ŝe jest delikatnie zaróŜowiona, choć odnotowałam sobie w pamięci, by pobrać próbkę jej krwi i sprawdzić obecność pasoŜytów malarycznych. MoŜna by to zrobić, gdy będzie uśpiona. Nie było, niestety, sposobu, by ustalić dokładnie jej wagę, choć przypuszczałam, Ŝe moŜe to być jakieś osiemdziesiąt cztery funty; dziewczyna była niska i drobna. Natomiast Bree i Roger znajdowali się na drugim końcu skali... Roger musiał waŜyć co najmniej sto osiemdziesiąt pięć, Bree prawdopodobnie sto pięćdziesiąt. Ja teŜ wzięłam sobie bułeczkę, zastanawiając się, jak najskuteczniej przeprowadzić swój plan. Roger dałby się oczywiście zwaŜyć, gdybym go poprosiła, ale Bree... tu musiałam być ostroŜna. W wieku dziesięciu lat miała wycinane pod znieczuleniem migdałki i bardzo jej się to nie podobało. Gdyby się zorientowała, do czego zdąŜamy, i zaczęła się wypowiadać na ten temat, mogłaby wywołać niepokój wśród pozostałych królików doświadczalnych. Urzeczona sukcesem, jakim było wyprodukowanie eteru, zapomniałam, Ŝe trzeba będzie jeszcze przekonać kogoś, by się poddał jego działaniu. Pan Christie moŜe był starym draniem, jak czasem mówił o nim Jamie, ale nie on jeden przejawiał niechęć. Wydawało mi się, Ŝe idea bezbolesnych zabiegów przemówi do wszystkich – byli to jednak ludzie, którzy nigdy się z czymś takim nie zetknęli i nie doświadczyli na sobie. Nie mieli nieodzownego kontekstu dla owej koncepcji i choć nie wszyscy uwaŜali eter za owoc katolickiego spisku, traktowali pomysł uwolnienia od bólu jako w pewien sposób sprzeczny z boską wizją wszechświata. Bobby i Lizzie byli mi jednak posłuszni, nie wątpiłam więc, Ŝe zdołam ich nakłonić – nawet zmusić – do małej próby. Gdyby potem przedstawili to doświadczenie w pozytywnym świetle... JednakŜe zdobycie ogólnej przychylności to była dopiero połowa sukcesu. NaleŜało wypróbować eter na róŜnych osobach, notując starannie rezultaty. Obawy związane z narodzinami Henri-Christiana dowiodły, jak Ŝałośnie byłam nieprzygotowana. Musiałam wiedzieć z grubsza, ile eteru naleŜy podać na jednostkę wagi ciała, jak długo będzie działać określona dawka i jak głębokie wywoła uśpienie. Nie pragnęłam przecieŜ bynajmniej tkwić po łokcie w brzuchu pacjenta, który budzi się nagle z głośnym wrzaskiem. – Znowu pani to robi, madam – odezwał się Bobby, marszcząc czoło i jednocześnie przeŜuwając powoli jedzenie. – Co? Co robię? – Udałam niewinność i wzięłam sobie kawałek wieprzowiny w cieście.

– Przygląda mi się pani. Tak jak jastrząb przygląda się myszy, nim runie na nią z góry. Mam rację? – zwrócił się do Lizzie. – Tak – potwierdziła dziewczyna z tym swoim uśmiechem, od którego robiły się jej dołki w policzkach. – Ale taka juŜ jest. Byłaby z ciebie duŜa mysz. Jej szkocka wymowa słowa „mysz" rozbawiła Bobby'ego, przez co zakrztusił się kęsem bułeczki. Pani Bug nie omieszkała walnąć go Ŝyczliwie w plecy. Zrobił się fioletowy na twarzy i zaczął kaszleć. – No to co z nim jest nie tak? – spytała, przyglądając mu się krytycznie. – Nie zamierzasz chyba znów się wypróŜniać, chłopcze? – Znów? – zdziwiłam się. – AleŜ skąd, proszę pani. To tylko te zielone jabłka. – Zakrztusił się, odkaszlnął i usiadł wyprostowany. – Czy moglibyśmy nie mówić o moich kiszkach, madam? W kaŜdym razie nie przy śniadaniu. – Oczywiście – odparłam z uśmiechem. – Mam nadzieję, Ŝe zostaniesz u nas przez kilka dni, Bobby? Przyjechał dzień wcześniej, przywoŜąc jak zwykle listy i gazety od lorda Johna, a takŜe paczkę z cudownym prezentem dla Jemmy'ego: pozytywką pod postacią diabełka wyskakującego z pudełka, przysłaną z Londynu dzięki uprzejmości syna lorda Johna, Williego. – Och, na pewno, madam, chętnie – zapewnił mnie z pełnymi ustami. – Jego lordowska mość powiedział, Ŝe mam sprawdzić, czy pan Fraser nie ma mi do przekazania jakiegoś listu, muszę więc na niego poczekać, prawda? – Oczywiście – przytaknęłam. Jamie i Ian udali się tydzień temu do wiosek Czirokezów; przypuszczałam, Ŝe upłynie co najmniej jeszcze tydzień, nim wrócą. Miałam mnóstwo czasu na swoje eksperymenty. – Czy jest coś, co mógłbym dla pani zrobić, madam? – spytał Bobby. – Skoro tu jestem, a pana Frasera i Iana nie ma. Wyczułam w jego słowach ton satysfakcji; Higgins był w dobrych stosunkach z Ianem, ale nie ulegało wątpliwości, Ŝe woli, by uwaga Lizzie skupiała się tylko na nim. – No cóŜ, owszem – potwierdziłam, nabierając trochę owsianki. – Skoro o tym wspomniałeś, Bobby... Nim zdąŜyłam dokończyć, Bobby nie wyglądał juŜ tak kwitnąco, choć nadal był zdrowy. – Chce mnie pani uśpić – oznajmił niepewnie. Zerknął na Lizzie, która teŜ

miała nietęgą minę; ale ona nawykła do sytuacji, gdy ktoś prosił ją o coś niezwykłego, więc nie protestowała. – Będziesz uśpiony tylko przez chwilę – zapewniłam go. – Najprawdopodobniej nawet się nie zorientujesz. Jego twarz wyraŜała sceptycyzm; domyśliłam się, Ŝe szuka jakiejś wymówki. Przewidziałam to jednak i teraz zagrałam swoją kartą atutową. – Nie chodzi tylko o określenie dawki – wyjaśniłam. – Nie mogę operować i jednocześnie podawać eter, w kaŜdym razie byłoby to trudne. Malva Christie będzie mi asystować; musi się wprawić. – Och – powiedział w zamyśleniu Bobby, przybierając marzycielski wyraz twarzy. – Panna Christie. No cóŜ, nie chciałbym jej zawieść, to pewne. Lizzie wydała z głębi gardła typowy dla Szkotów dźwięk, który w dwóch sylabach wyraŜał pogardę, szyderstwo i dezaprobatę. Bobby podniósł pytający wzrok i zastygł z widelcem w dłoni. – Mówiłaś coś? – Ja? – zdziwiła się. – AleŜ skąd. – Wstała gwałtownie, unosząc fartuch, strzepnęła starannie okruchy do ognia i odwróciła się do mnie. – Kiedy zamierza to pani zrobić? – spytała i po chwili dodała – madam. – Jutro rano – odparłam. – Eter trzeba podawać na pusty Ŝołądek, więc zabierzemy się do tego przed śniadaniem. – Doskonale! – oznajmiła i wyszła. Bobby odprowadził ją wzrokiem, po czym zwrócił się do mnie zdumiony. – Powiedziałem coś niewłaściwego? Wymieniłyśmy z panią Bug porozumiewawcze spojrzenia. – Nie, chłopcze – zapewniła pani Bug, nakładając mu na talerz kolejną porcję jajecznicy. – Zajadaj. Potrzebujesz sił. *** Brianna, jak zawsze pełna inwencji, wykonała maskę zgodnie z moimi wskazówkami, wykorzystując wąskie paski dębiny. Była dosyć prosta, rodzaj podwójnej klatki, której połówki, umocowane na zawiasach, otwierały się – tak Ŝe moŜna było umieścić między nimi grubą warstwę bawełny – i zamykały. Powstawało coś w rodzaju zakrywającego nos i usta ochraniacza bejsbolisty. – Nasącz równo całą bawełnę – pouczyłam Malvę. – Chodzi o to, Ŝeby eter podziałał szybko.

– Tak, madam. Och, dziwnie pachnie, prawda? – pociągnęła ostroŜnie nosem, przechylając butelkę nad maską i na wszelki wypadek odwracając głowę. – Owszem. UwaŜaj, Ŝebyś sama nie zaczerpnęła tego zbyt wiele. Nie chciałabym, Ŝebyś przewróciła się podczas operacji. Roześmiała się, ale posłusznie odsunęła maskę. Lizzie zaproponowała odwaŜnie, Ŝe pójdzie na pierwszy ogień – z oczywistym zamiarem odwrócenia uwagi Bobby'ego od osoby Malvy. Jak się okazało, skutecznie; leŜała w leniwej pozie na stole, bez czepka na głowie, a jej jasne włosy rozsypały się kusząco na poduszce. Bobby siedział obok i trzymał ją troskliwie za rękę. – Doskonale. – Miałam pod ręką małą klepsydrę, jedyny w miarę dokładny czasomierz, jakim dysponowałam. – NałóŜ jej ostroŜnie maskę na twarz. A ty, Lizzie, oddychaj głęboko i licz razem ze mną, raz... dwa... BoŜe, nie trwało długo, co? Wzięła głęboki oddech, jej klatka piersiowa uniosła się wysoko – i po chwili zwiotczała jak martwa flądra. Przekręciłam pospiesznie klepsydrę i zbadałam dziewczynie puls. Jak dotąd, wszystko szło dobrze. – Poczekaj chwilę; poczujesz to, kiedy się pojawi, nieznaczne drganie ciała – poinstruowałam Malvę, obserwując jednym okiem Lizzie, a drugim klepsydrę. – PołóŜ jej dłoń na ramieniu... No i co, czujesz? Malva przytaknęła, drŜąc niemal z podniecenia. – Teraz dwie albo trzy krople – poleciłam. Wykonała posłusznie, wstrzymując oddech, a Lizzie zwiotczała jeszcze bardziej, z westchnieniem, które przypominało syk powietrza uchodzącego z przebitej opony. Niebieskie oczy Bobby'ego były okrągłe jak spodki, trzymał jednak mocno dłoń Lizzie. Obliczyłam jeszcze raz czas, jaki pozostał do przebudzenia, i pozwoliłam Malvie uśpić pacjentkę jeszcze głębiej. Wzięłam przygotowany lancet i nacięłam leciutko palec Lizzie. Bobby sapnął, ujrzawszy krew, i zaczął wodzić wzrokiem między szkarłatną kroplą a anielsko spokojną twarzą dziewczyny. – BoŜe, ona nic nie czuje! – zawołał. – Spójrzcie, nawet nie drgnęła! – Zgadza się – potwierdziłam z głębokim poczuciem satysfakcji. – Nic nie będzie czuła, dopóki się nie ocknie. – Pani Fraser mówi, Ŝe moglibyśmy rozciąć kogoś – poinformowała Malva Bobby'ego tonem osoby znającej się na rzeczy. – I wyjąć z niego to, co jest chore, a

on by niczego nie poczuł! – No cóŜ, w kaŜdym razie do chwili gdy się obudzi – wtrąciłam rozbawiona. – Wtedy poczuje, niestety. Ale to i tak niezwykła rzecz – dodałam ciszej, spoglądając na nieprzytomną twarz Lizzie. Utrzymywałam ją jeszcze przez chwilę w stanie nieświadomości, by pobrać próbkę krwi, a potem kazałam Lizzie zdjąć maskę. W ciągu minuty jej powieki zaczęły trzepotać. Rozejrzała się ciekawie wokół i odwróciła do mnie. – Kiedy chce pani zacząć, madam? Pomimo zapewnień ze strony Bobby'ego i Malvy, Ŝe była martwa jak kamień przez ostatni kwadrans, nie chciała uwierzyć, oznajmiwszy z oburzeniem, Ŝe to niemoŜliwe – choć nie umiała wyjaśnić, skąd wzięło się na jej palcu nacięcie i smuga świeŜej krwi. – Pamiętasz maskę na twarzy? – spytałam. – I jak cię prosiłam, Ŝebyś odetchnęła głęboko? Przytaknęła niepewnie. – Tak, pamiętam, przez chwilę miałam wraŜenie, Ŝe się dławię, ale zaraz potem zauwaŜyłam, Ŝe wszyscy patrzycie na mnie! – No cóŜ, przekona się, jak sama zobaczy – oznajmiłam, uśmiechając się do trzech młodych, zarumienionych twarzy.. – Bobby? Gotów przekonać Lizzie o prawdziwości naszych zapewnień, wskoczył na stół i połoŜył się bez sprzeciwu, choć puls na jego chudej szyi walił jak oszalały, gdy Malva zaczęła skrapiać maskę eterem. Gdy nałoŜyła mu ją na twarz, wciągnął głęboko powietrze. Krzywiąc się nieznacznie, wziął jeszcze jeden oddech – i zwiotczał. Lizzie zasłoniła usta dłońmi i wytrzeszczyła oczy. – Jezu Chryste, Józefie święty! – zawołała, a Malva zachichotała, zachwycona efektem działania eteru. Lizzie popatrzyła zdumiona na mnie, potem na Bobby'ego. Nachyliła się do jego ucha i zawołała po imieniu, bezskutecznie, po chwili ujęła mu dłoń i wykręciła ostroŜnie. Ramię nie stawiało oporu. Dziewczyna wykrzyknęła cicho i puściła jego rękę. Wyglądała na wstrząśniętą. – Nie obudzi się? – Dopiero jak zdejmiemy mu maskę – wyjaśniła Malva, wyraźnie zadowolona z siebie. – Tak, ale nie moŜna utrzymywać kogoś w tym stanie dłuŜej, niŜ jest to konieczne – dodałam. – Nie jest dobrze, gdy człowiek pozostaje zbyt długo

znieczulony. Malva posłusznie doprowadzała Bobby'ego kilkakrotnie na granicę przytomności i znów usypiała, podczas gdy ja robiłam notatki dotyczące czasu i dawek. Przy ostatnim zapisie zerknęłam na nią i zobaczyłam, Ŝe patrzy na Bobby'ego uwaŜnie, jakby się nad czymś głęboko zastanawiała. Lizzie wycofała się w kąt gabinetu, niewątpliwie zaniepokojona widokiem nieprzytomnego młodzieńca, i usiadła na stołku, zaplatając nerwowo włosy pod czepkiem. OdłoŜyłam notatki i wyjęłam maskę z dłoni Malvy, po czym odłoŜyłam ją na bok. – Świetnie się spisałaś – powiedziałam cicho. – Dziękuję. Potrząsnęła głową, cała rozpromieniona. – Och, madam! To było... Nigdy czegoś takiego nie widziałam. To takie dziwne uczucie, prawda? Jakbyśmy go zabili, a potem znów przywrócili do Ŝycia. – Wyciągnęła przed siebie dłonie, spoglądając na nie z niedowierzaniem; zastanawiała się pewnie, jak dokonała tego cudu. Zacisnęła piąstki i uśmiechnęła się do mnie porozumiewawczo. – Chyba rozumiem, dlaczego mój ojciec nazywa eter dziełem diabła. Gdyby to zobaczył... – zerknęła na Bobby'ego, który zaczął się poruszać – powiedziałby, Ŝe tylko Bóg ma prawo robić takie rzeczy. – Chyba tak – przyznałam. Sądząc po błysku w jej oku, prawdopodobna reakcja ojca stanowiła dla niej największą korzyść eksperymentu. Przez chwilę współczułam Tomowi Christiemu. – Hmm... moŜe nie mów mu lepiej – zasugerowałam. Uśmiechnęła się, ukazując małe, ostre białe zęby i wzniosła oczy do góry. – Ani mi się śni, madam – zapewniła mnie. – Zabroniłby mi tu przychodzić, gdyby tylko... Bobby otworzył oczy, przekręcił głowę na bok i zwymiotował, kładąc kres dalszej dyskusji. Lizzie krzyknęła i podbiegła do niego czym prędzej; otarła mu twarz i przyniosła brandy. Malva odsunęła się z wyŜszością na bok. – Och, było dziwne – powiedział Bobby chyba po raz dziesiąty, przesuwając dłonią po ustach. – Widziałem straszne rzeczy, tylko przez chwilę, potem zrobiło mi się niedobrze i juŜ było po wszystkim. – Jakie rzeczy? – spytała zaciekawiona Malva. Popatrzył na nią niepewnie. – Trudno powiedzieć, panienko. Było... jakby ciemno. Widziałem jakiś kształt, moŜna rzec. Chyba kobietę. Ale... okropną – dokończył bezradnie. Nie byłam zachwycona. Halucynacje często stanowiły efekt uboczny znieczulenia, ale nie spodziewałam się ich przy tak niewielkiej i krótkotrwałej

dawce. – Pewnie był to tylko koszmar senny – powiedziałam uspokajającym tonem. – W końcu chodzi o coś w rodzaju snu, więc nic dziwnego, Ŝe mogło ci się coś przyśnić. Ku mojemu zaskoczeniu Lizzie potrząsnęła zdecydowanie głową. – Nie, madam – oznajmiła. – To wcale nie jest sen. Kiedy ktoś śpi, oddaje duszę pod opiekę aniołów, aby Ŝaden upiór się do niego nie zbliŜył. Ale to... – marszcząc czoło, wlepiła wzrok w butelkę z eterem, teraz starannie zakorkowaną, a po chwili spojrzała na mnie. – Zastanawiałam się, dokąd idzie dusza człowieka. – No... – zająknęłam się. – Przypuszczam, Ŝe pozostaje w ciele. Musi tak być. PrzecieŜ człowiek nie jest martwy. Oboje, Lizzie i Bobby, potrząsnęli zdecydowanie głowami. – Nie, nie, dusza nie zostaje w ciele – oświadczyła z przekonaniem Lizzie. – Kiedy człowiek śpi, to tak. Ale kiedy robi to – wskazała maskę, nie kryjąc niepokoju – jest gdzie indziej. – To prawda, madam – zapewnił mnie Bobby. – Gdzie indziej. – Myślicie, Ŝe idzie do czyśćca, razem z nieochrzczonymi dziećmi? – spytała poruszona Lizzie. Malva parsknęła w sposób niegodny damy. – Czyśćca nie ma – oświadczyła. – To tylko miejsce wymyślone przez papieŜa. Lizzie otworzyła ze zdumienia usta, słysząc to bluźnierstwo, ale na szczęście jej uwagę skupił na sobie Bobby, któremu zakręciło się w głowie i trzeba go było niezwłocznie połoŜyć. Wydawało się, Ŝe Malva chce dalej prowadzić dyskusję, ale powtórzywszy tylko dwa razy słowo „papieŜ", zakołysała się niepewnie, otwierając szeroko usta i mrugając. Spojrzałam na Lizzie i zobaczyłam, Ŝe teŜ ma szklisty wzrok. Ziewnęła potęŜnie i popatrzyła na mnie wilgotnymi oczami. Nagle uświadomiłam sobie, Ŝe ja teŜ zaczynam odczuwać lekkie oszołomienie. – BoŜe! – Czym prędzej posadziłam Malvę na stołku. – Muszę się tego pozbyć, bo wszyscy stracimy przytomność. Otworzyłam maskę, wyjęłam wilgotny zwitek bawełny i wyniosłam na zewnątrz, trzymając daleko od twarzy. Przedtem rozchyliłam okna w gabinecie, by zapewnić właściwą wentylację i uchronić nas przed uśpieniem. Ale eter był podstępny. CięŜszy od powietrza, gromadził się na wysokości podłogi, jeśli w pomieszczeniu nie było wiatraka. Przyszło mi do głowy, Ŝe gdyby zaszła konieczność dłuŜszego zabiegu, musiałabym usypiać pacjenta na świeŜym

powietrzu. PołoŜyłam bawełnę na kamieniu, Ŝeby wyschła, i wróciłam do gabinetu, w nadziei Ŝe są zbyt oszołomieni, by kontynuować swoje filozoficzne spekulacje. Nie podobało mi się, Ŝe tak myślą; gdyby rozniosło się po Ridge, Ŝe eter oddziela ludzi od ich dusz, nikt nie pozwoliłby mi zastosować go na sobie, choćby był w najcięŜszym stanie. – No cóŜ, dziękuję wam za pomoc – oświadczyłam z uśmiechem, kiedy weszłam do gabinetu i z ulgą stwierdziłam, Ŝe wszyscy troje są przytomni. – Zrobiliście coś bardzo poŜytecznego i cennego. Teraz moŜecie zająć się swoimi sprawami, a ja posprzątam. Malva i Lizzie wahały się przez chwilę, gdyŜ Ŝadna nie chciała pozostawić Bobby'ego pod opieką tej drugiej, ale wobec mojej stanowczej postawy ruszyły ku drzwiom. – Kiedy wychodzi pani za mąŜ, panno Wemyss? – spytała od niechcenia Malva, dostatecznie głośno, by Bobby ją usłyszał, choć pewnie doskonale znała datę ślubu; wszyscy mieszkańcy Ridge ją znali. – W sierpniu. Zaraz po sianokosach – odparła chłodno Lizzie, unosząc dumnie nosek. „Wtedy będę panią McGillivray, mówiła jej zadowolona mina. A ty, panno Christie, pozostaniesz panną Christie". Nie znaczyło to, Ŝe Malva nie cieszyła się zainteresowaniem młodych męŜczyzn; tylko ojciec i brat chronili ją uparcie przed adoratorami. – śyczę szczęścia – powiedziała Malva. Zerknęła na Bobby'ego Higginsa, potem na Lizzie, wreszcie uśmiechnęła się skromnie pod swoim czepkiem. Bobby siedział jeszcze przez chwilę na stole, odprowadzając dziewczęta wzrokiem. – Bobby – zwróciłam się do niego, uderzona jego zamyślonym wyrazem twarzy. – Ta postać, którą widziałeś pod znieczuleniem... rozpoznałeś ją? Spojrzał na mnie, potem jego wzrok powędrował ku drzwiom, jak przyciągany magnesem. – Nie, madam – odrzekł tonem zbyt szczerego przekonania, Ŝeby było prawdziwe. – Skąd!

43. Wysiedleńcy Zatrzymali się, by napoić konie na brzegu małego jeziora zwanego przez Indian Gęstym Sitowiem. Dzień był ciepły; spętali wierzchowce, rozebrali się i weszli do wody, wiosennej i cudownie zimnej – przyprawiała zmysły o szok i przynajmniej na chwilę uwolniła Jamiego od ponurych rozwaŜań o liście, który MacDonald przywiózł mu od Johna Stuarta, inspektora do spraw Indian Departamentu Południowego. John Stuart wychwalał Jamiego za to, Ŝe szybko i skutecznie nakłonił Czirokezów ze szczepu ŚnieŜnych Ptaków, by pozostali w brytyjskiej sferze wpływów – ale jednocześnie domagał się większego zaangaŜowania, podkreślając własne osiągnięcia, na przykład w wyborze wodzów wśród Indian Choctaw i Chickasaw podczas kongresu, który zorganizował przed dwoma laty. ... Rywalizacja i zaangaŜowanie kandydatów w walkę o medale i stanowiska były ogromne, nie mniejsze niŜ zmagania o zaszczyty najambitniejszych jednostek w wielkich stanach. DołoŜyłem wszelkich starań, by poznać dokładnie charakter poszczególnych kandydatów i obsadzić odpowiednie pozycje najbardziej wartościowymi jednostkami, których działania najpełniej będę odpowiadać celom, jakimi są zachowanie porządku i przywiązanie tego narodu do interesów brytyjskich. Chciałbym, by starał się pan osiągnąć podobne rezultaty u Czirokezów. – No tak – powiedział głośno, wynurzając się pośród sitowia i strząsając z włosów wodę. – Mam pozbyć się Tsisquy, najpewniej przez morderstwo, a pozostałych przekupić, by wybrali na wodza pokoju Wycinacza Fajek, najmniejszego i najskromniejszego Indianina, jakiego kiedykolwiek widziałem. Hough! Znów zanurzył się w pianie bąbelków, przeklinając tupet Stuarta; jego słowa pomknęły ku górze niczym kulki rtęci, by zniknąć w jasnym świetle tafli jeziora. Wypłynął zdyszany, zaczerpnął powietrza i wstrzymał oddech. – Co to było? – spytał tuŜ obok jakiś wystraszony głos. – To oni? – Nie, nie – zapewnił inny, cichy i niecierpliwy. – Jest tylko dwóch, widzę ich obu, tam. Otworzył usta i odetchnął bezgłośnie, starając się usłyszeć słowa zagłuszane łomotem własnego serca. Rozumiał ich, ale przez chwilę nie potrafił nazwać języka, którym się posługiwali. Indianie, owszem, ale nie Czirokezi, tylko... Tuscarora, na pewno. Nie rozmawiał z Ŝadnym Tuscarora od lat; większość odeszła na północ po

epidemii odry, która ich zdziesiątkowała, i przyłączyła się do „ojców" – Mohawków na ziemiach rządzonych przez Ligę Irokezów. Ci dwaj porozumiewali się szeptem, ale byli blisko, rozumiał z grubsza to, co mówili; stali parę kroków od niego, schowani za gęstym sitowiem i krzewami leszczyny, sięgającymi ponad ich głowy. Gdzie jest Ian? Jamie słyszał plusk na drugim końcu jeziora i odwracając ostroŜnie głowę, zobaczył kątem oka Iana i Roiła, którzy bawili się w wodzie. Pies był zanurzony po kark i pływał w kółko; nie wyczuwał intruzów i nie szczekał. Z daleka wydawało się, Ŝe to dwóch ludzi. Indianie doszli do wniosku, Ŝe tak właśnie jest – dwa konie, a zatem dwóch męŜczyzn, obaj w bezpiecznej odległości. Robiąc sporo hałasu, zaczęli posuwać się ukradkiem w stronę koni. Jamiego kusiło, by pozwolić im zabrać Gideona i zobaczyć, jak na tym wyjdą. Ale tamci mogli odejść tylko z koniem Iana i mułem – a Claire byłaby wściekła, gdyby straciła Clarence'a. W komfortowej sytuacji przemykał nagi wśród ostrego sitowia, które chłostało mu skórę, a potem wpełzł między zarośla, na błotnisty brzeg. Gdyby tamci mieli dość rozumu i odwrócili się, musieliby dostrzec drŜenie krzaków – i Jamie miał nadzieję, Ŝe Ian to zauwaŜy – ale byli za bardzo skupieni na swoim zadaniu. Widział ich teraz; skradali się w wysokiej trawie pod lasem, rozglądając na boki, ale ani razu nie spojrzeli w jego kierunku. Tylko dwóch, był juŜ pewien. Młodzi, sądząc po ruchach, i niepewni. Nie widział, czy są uzbrojeni. Oblepiony błotem, podpełzł jeszcze bliŜej, osunął się brzuchem na trawę porastającą brzeg jeziora i podczołgał szybko do zasłony sumaku. Chciał zdobyć jakąś pałkę, i to szybko. Ale pod ręką były tylko gałęzie albo spróchniałe konary. Z braku czegoś lepszego chwycił kamień, ale po chwili znalazł to, czego szukał: gałąź derenia, złamaną przez wiatr i zwisającą w zasięgu ręki. ZbliŜali się juŜ do skubiących trawę koni; Gideon dalej przeŜuwał, ale zastrzygł niespokojnie uszami. Clarence, zawsze towarzyski, teŜ zauwaŜył intruzów i podniósł łeb. Jamie postanowił wykorzystać szansę i gdy muł wydał z siebie powitalne beczenie, odłamał gałąź i ruszył na przeciwników, rycząc z całych sił: – Tulach Ard! Napotkał spojrzenie szeroko otwartych oczu; jeden z męŜczyzn rzucił się do ucieczki z rozwianym włosem. Drugi teŜ, ale potknął się i osunął na kolano, gdy

coś pękło mu pod stopami. Zerwał się natychmiast, zbyt wolno; Jamie zdzielił go po nogach trzymaną oburącz gałęzią, powalając na ziemię, i skoczył mu na plecy, po czym brutalnie wbił kolano w nerkę. MęŜczyzna wydał z siebie zduszony jęk i zastygł, sparaliŜowany bólem. Jamie upuścił wcześniej kamień – okazało się, Ŝe leŜy tuŜ obok. Chwycił go i dla pewności uderzył przeciwnika za uchem. Potem wstał i ruszył za drugim, który biegł w stronę lasu, ale nagle skręcił, widząc przed sobą strumień otoczony głazami. Teraz przeskakiwał przez zarośla turzycy; Jamie dostrzegł, Ŝe uciekający rzucił trwoŜne spojrzenie w stronę wody, gdzie Ian i Rollo płynęli w jego stronę jak bobry. Indianin moŜe zdołałby się schronić w lesie, gdyby nagle noga nie zapadła mu się w błoto. Zachwiał się, a wtedy Jamie go dopadł, ślizgając się na grząskim gruncie. MęŜczyzna był młody, szczupły i zwinny jak piskorz. Jamie, dysponując przewagą wzrostu i wagi, zdołał go przewrócić i obaj runęli na ziemię; tarzali się w błocie i turzycy, szarpali i bili. Indianin chwycił Jamiego za długie włosy i szarpnął, przyprawiając go o łzy; Jamie walnął tamtego z całej siły w Ŝebra, by się uwolnić, a potem rąbnął go głową w twarz. Ich czoła zderzyły się z głuchym łomotem, a Jamie poczuł w czaszce oślepiający ból. Dyszeli cięŜko, teraz rozdzieleni. Jamie dźwignął się na kolana, ledwie widząc przez zasłonę łez. Wirowało mu szaleńczo w głowie. Nagle dostrzegł szarą plamę i usłyszał wrzask przeraŜenia. Rollo wydał z głębi krtani jeden groźny szczek, który przeszedł w nieprzerwane, dudniące warczenie. Jamie przymknął jedno oko, podniósł dłoń do ćmiącego czoła i zobaczył swego przeciwnika w błocie, nad nim zaś przyczajonego psa, który obnaŜał kły. Usłyszał, jak ktoś biegnie po płyciźnie, rozchlapując z pluskiem wodę, i po chwili ujrzał zdyszanego Iana. – Co z tobą, wuju Jamie? Jamie oderwał dłoń od czoła i spojrzał na palce. Nie zobaczył krwi, choć mógłby przysiąc, Ŝe ma rozłupaną głowę. – Nie, w porządku – odparł. – Ale lepiej jak z nim. O Jezu. – Zabiłeś tego drugiego? – Chyba nie. BoŜe. Osunął się na kolana i dłonie, odpełzl kawałek na bok i zwymiotował. Słyszał, jak Ian pyta ostrym tonem w języku Czirokezów, z kim ma do czynienia i czy są jeszcze inni.

– To Tuscarora – wyjaśnił Jamie. W głowie wciąŜ mu pulsowało, ale czuł się juŜ trochę lepiej. – Ach tak? – Ian był zdziwiony, ale z miejsca przeszedł na język Kahnyen'kehaka. Młody jeniec, i tak juŜ sterroryzowany przez Roiła, widząc tatuaŜe Iana i słysząc mowę Mohawków, sprawiał wraŜenie śmiertelnie przeraŜonego. Język Kahnyen'kehaka naleŜał do tej samej rodziny co język Tuscarora i najwyraźniej młody męŜczyzna rozumiał, gdyŜ odpowiedział, jąkając się ze strachu. Wyjaśnił, Ŝe są sami. Czy jego brat nie Ŝyje? Jamie opłukał sobie usta wodą i spryskał twarz. Czuł się juŜ znacznie lepiej, ale pod okiem nabrzmiewała mu gula jak kacze jajo. – Brat? Tak, potwierdził młody męŜczyzna, brat. Jeśli nie zamierzają go teraz zabić, czy moŜe iść i zobaczyć, co z nim jest? Był ranny. Ian zerknął na Jamiego, potem odwołał Rolla jednym słowem. Poturbowany i obszarpany jeniec dźwignął się cięŜko z ziemi i ruszył chwiejnym krokiem wzdłuŜ brzegu, za nim zaś podąŜyli dwaj nadzy Szkoci z psem. Drugi Indianin rzeczywiście był ranny, przez prowizoryczny bandaŜ na nodze sączyła się krew. Zrobił sobie opatrunek z własnej koszuli i był półnagi, wychudzony i zapewne wygłodniały. Jamie patrzył to na jednego, to na drugiego; Ŝaden nie mógł mieć więcej niŜ dwadzieścia lat, moŜe nawet mniej; ich twarze były ściągnięte z głodu, odzienie wisiało w strzępach. Konie oddaliły się trochę, zaniepokojone walką, ale ubrania, które Szkoci zostawili, wciąŜ wisiały na krzakach, Ian wciągnął spodnie i poszedł wziąć jedzenie i picie z juków, podczas gdy Jamie ubierał się znacznie wolniej, przepytując młodego męŜczyznę, który z niepokojem oglądał swego brata. Młody Indianin potwierdził, Ŝe są ze szczepu Tuscarora. Miał długie imię, które znaczyło mniej więcej „blask światła na wiosennej wodzie", a jego brat zwał się „gęsią, która zachęca przywódcę podczas lotu" lub po prostu Gęsią. – Co mu się stało? – spytał Jamie, wkładając koszulę i wskazując głową ranę na nodze Gęsi, zadaną najwidoczniej toporkiem. Skrzywił się z bólu w czaszce. Światło-Na-Wodzie wziął głęboki oddech i zamknął na chwilę oczy. On teŜ miał na głowie pokaźnego guza. – Tsalagi – wyjaśnił Indianin. – Było nas czterdziestu; pozostali nie Ŝyją albo zostali uprowadzeni. Nie wydasz nas, panie? Proszę. – Tsalagi? Którzy? – Światło potrząsnął głową; nie potrafił powiedzieć. Jego grupa postanowiła

zostać, gdy reszta wioski ruszyła na północ, ale nie wiodło im się; było za mało męŜczyzn, by bronić osady i jednocześnie polować; okradano ich z upraw i porywano kobiety. Coraz biedniejsi, sami zaczęli kraść i Ŝebrać, by przetrwać zimę. Wielu zmarło z zimna i chorób, a niedobitki przenosiły się z miejsca na miejsce, osiedlając się gdzieś na kilka tygodni, ale potem przeganiali je znacznie silniejsi Czirokezi. Kilka dni temu zostali zaatakowani przez partię wojowników; zaskoczyli ich, wybili niemal do nogi i uprowadzili kobiety. – Wzięli moją Ŝonę – wyjaśnił niepewnym głosem Światło. – Chcieliśmy... ją odzyskać. – Zabiją nas, oczywiście – zauwaŜył cicho Gęś, choć z niejaką beztroską. – Ale to bez znaczenia. – Oczywiście – powiedział Jamie, uśmiechając się mimo woli. – Wiecie, dokąd ją zabrali? Bracia znali kierunek obrany przez jeźdźców i ruszyli ich tropem, by dotrzeć do wioski wroga. Tam – wskazali wąski przesmyk, Ian spojrzał na Jamiego i przytaknął. – Ptak – oznajmił krótko. – Albo raczej Lis. Biegnący Lis był wojennym wodzem wioski; dobry wojownik, choć czasem brakowało mu wyobraźni, czego nie moŜna było zarzucić Ptakowi. – To co, pomoŜemy im? – spytał po angielsku Ian, podnosząc krzaczaste brwi, ale Jamie zauwaŜył, Ŝe pytanie jest jedynie formalne. – Chyba tak. – Potarł sobie ostroŜnie czoło; skóra okrywająca gulę juŜ była napięta i wraŜliwa na dotyk. – Ale najpierw coś zjemy. *** Nie chodziło o to, czy naleŜy to zrobić, tylko jak. Jamie i Ian od razu odrzucili sugestię, by bracia odbili Ŝonę Światła. – Zabiją was – oznajmił z przekonaniem Ian. – Nie dbamy o to – powiedział stanowczym tonem Światło. – Oczywiście, Ŝe nie – zgodził się Jamie. – Ale co wtedy z twoją Ŝoną? Zostanie sama, w trudniejszej sytuacji. Gęś przytaknął z namysłem. – Ma rację – zwrócił się do rozgniewanego brata. – Moglibyśmy poprosić o nią – podsunął Jamie. – Powiedzieć, Ŝe to Ŝona dla

ciebie, Ianie. Ptak ma o tobie dobre zdanie; na pewno ci ją odda. – Nie był to jedynie Ŝart. Jeśli nikt jej sobie jeszcze nie wziął, to ten, który trzymał ją jako niewolnicę, dałby się moŜe przekonać i przekazał kobietę Ianowi, powaŜanemu przez Indian. Ian uśmiechnął się zdawkowo, ale potrząsnął głową. – Nie, zapłacimy za nią okup. Albo... – Spojrzał na Indian pochłaniających resztki jedzenia z juków. – MoŜe poprosimy Ptaka, Ŝeby przyjął ich do siebie? Myśl była warta rozwaŜenia. Nawet gdyby bracia odzyskali w jakiś sposób kobietę, ich sytuacja nie poprawiłaby się – dalej byliby skazani na tułaczkę i głód. Indianie zmarszczyli czoła i potrząsnęli głowami. – Jedzenie to dobra rzecz – oznajmił Gęś, oblizując palce. – Ale widzieliśmy, jak zabijają nasze rodziny, naszych przyjaciół. Gdyby nie działo się to na naszych oczach, moŜna by rozwaŜyć. A tak... – Ano, rozumiem – powiedział Jamie, zdziwiony tym, Ŝe rzeczywiście rozumiał. Najwidoczniej spędził wśród Indian więcej czasu, niŜ przypuszczał. Bracia wymienili spojrzenia, porozumiewając się bez słów. Podjąwszy decyzję, Światło zwrócił się z szacunkiem do Jamiego. – Jesteśmy twoimi niewolnikami. Masz prawo decydować, co z nami zrobić – wyznał z pewną nieśmiałością, potem zaś umilkł taktownie i czekał. Jamie przetarł z namysłem twarz, dochodząc do wniosku, Ŝe być moŜe nie spędził z Indianami aŜ tak duŜo czasu, Ian nie uśmiechał się, ale był wyraźnie rozbawiony. MacDonald opowiadał mu o wojnie francusko-indiańskiej; Ŝołnierze brali jeńców i zabijali ich dla skalpów, za które dostawali potem pieniądze, albo sprzedawali w niewolę. Bitwy te rozgrywały się zaledwie przed dziesięcioma laty; pokój od tamtej pory był bardzo kruchy i wszyscy wiedzieli, Ŝe Indianie robili niewolników ze swoich jeńców, chyba Ŝe z sobie tylko wiadomych powodów adoptowali ich albo zabijali. Tak więc Jamie schwytał dwóch Indian Tuscarora; zgodnie z obyczajem stali się jego niewolnikami. Rozumiał doskonale, co Światło chciał powiedzieć. Jamie moŜe przecieŜ zaadoptować go wraz z bratem i młodą kobietą, gdyby udało się ją ocalić. Jak to się stało, na Boga, Ŝe nagle spadła mu na głowę taka sprawa. – No cóŜ, obecnie nie ma wielkiego zapotrzebowania na ich skalpy – zauwaŜył Ian. – Przypuszczam jednak, Ŝe mógłbyś sprzedać obu Ptakowi, choć w tym stanie są niewiele warci.

Bracia patrzyli na Jamiego beznamiętnie i czekali na decyzję. – Och, nie mógłbym zrobić czegoś takiego, wszyscy wiecie o tym doskonale – powiedział rozdraŜniony Jamie. – Powinienem uderzyć cię mocniej i zaoszczędzić sobie kłopotu – zwrócił się do Gęsi, który uśmiechnął się szeroko, odsłaniając niekompletne uzębienie. – Tak, wuju – odparł, kłaniając się z szacunkiem. Jamie odpowiedział nieuprzejmym parsknięciem, ale Indianie nawet tego nie zauwaŜyli. Doszedł do wniosku, Ŝe będzie musiał posłuŜyć się błyskotkami. MacDonald przywiózł mu cały kufer pełen medali, złoconych guzików, tanich miedzianych kompasów, stalowych ostrzy i innych atrakcyjnych drobiazgów. PoniewaŜ wodzowie czerpali swą silę z popularności, ta zaś była wprost proporcjonalna do ich szczodrobliwości, agenci brytyjscy zdobywali wpływy wśród Indian, rozdając prezenty tym wodzom, którzy byli gotowi słuŜyć Koronie. Wziął ze sobą tylko dwie małe torby takich świecidełek z przeznaczeniem na łapówki; reszta została w domu. To, co miał pod ręką, wystarczyłoby na zapłacenie okupu za panią Światło, ale w takiej sytuacji nic by mu nie pozostało dla innych wodzów – a na to nie mógł sobie pozwolić. Pomyślał, Ŝe będzie musiał posłać Iana do domu po resztę tych drobiazgów, wpierw jednak naleŜało załatwić sprawę okupu, a do tego potrzebował pomocy Iana. – A więc dobrze – oznajmił, podnosząc się z ziemi. Zmagał się przez chwilę z zawrotami głowy. – Ale nie zamierzam ich adoptować. Ostatnia rzecz, jakiej w tej chwili pragnął, to trzy nowe gęby do wykarmienia.

44. Scotchee Okup, tak jak przypuszczał, był tylko sprawą ceny. Koniec końców pani Światło nie kosztowała zbyt wiele – sześć medali, trzy noŜe i jeden kompas. Dobrze, Ŝe nie widział jej przed zakończeniem transakcji, bo moŜe zaoferowałby jeszcze mniej; dziewczyna, mniej więcej czternastoletnia, była mała i dziobata, miała teŜ lekkiego zeza. Pomyślał, Ŝe gust to rzecz względna, bo zarówno Światło, jak i Gęś byli gotowi oddać za dziewczynę Ŝycie. Bez wątpienia musiała mieć dobre serce albo jakąś inną wspaniałą cechę, choćby talent w łóŜku. Zganił się za takie myśli i przyjrzał dziewczynie dokładniej. Promieniowała dziwnym, choć trudno dostrzegalnym wdziękiem, właściwym tylko nielicznym kobietom – wdziękiem, który nie miał nic wspólnego z urodą, wiekiem czy inteligencją, a który sprawiał, Ŝe męŜczyzna pragnął kobiety... Stłumił rodzącą się myśl w zarodku. Znał kilka takich kobiet, zwłaszcza Francuzek. I nieraz przychodziło mu do głowy, Ŝe być moŜe z powodu francuskiego rodowodu jego Ŝona miała ten poŜądany, lecz niebezpieczny dar. Widział, Ŝe Ptak przygląda się dziewczynie z uwagą, Ŝałując niewątpliwie, Ŝe sprzedał ją tak tanio. Na szczęście jego uwagę pochłonęło wkrótce pojawienie się grupy powracającej z łowów wraz z gośćmi. Byli to Czirokezi Overhill, przybyli z daleka, z gór Tennessee. Był z nimi pewien człowiek, o którym Jamie często słyszał, ale którego dotąd nie spotkał – niejaki Alexander Cameron, zwany przez Indian Scotcheem. Cameron, ciemnowłosy, ogorzały męŜczyzna w średnim wieku, róŜnił się od Indian jedynie gęstą brodą i długim nosem. śył wśród Czirokezów od piętnastego roku Ŝycia, miał indiańską Ŝonę i cieszył się ich powaŜaniem. On takŜe był agentem do spraw Indian, blisko związanym z Johnem Stuartem. Jego obecność w tym miejscu, ponad dwieście mil od domu, wzbudziła zaciekawienie Jamiego. Zainteresowanie było obustronne; Cameron przyglądał mu się z uwagą głęboko osadzonymi oczami, tyleŜ inteligentnymi co przebiegłymi. – Rudowłosy Łowca Niedźwiedzi! – zawołał, ściskając serdecznie dłoń Jamiego i obejmując go, indiańskim zwyczajem. – Słyszałem o tobie tyle opowieści, Ŝe nie mogłem się doczekać, kiedy cię spotkam i przekonam się, czy są prawdziwe. – Raczej nie są – odparł szczerze Jamie. – Według ostatniej, jaką słyszałem, walczyłem z trzema niedźwiedziami równocześnie, ostatniego zabiłem, siedząc

wysoko na drzewie, gdzie mnie zapędził, kiedy juŜ odgryzł mi stopę. Cameron spojrzał odruchowo na stopy Jamiego, a potem podniósł wzrok i ryknął śmiechem; na jego twarzy malowało się takie rozbawienie, Ŝe Jamie poczuł, jak i w nim wzbiera niepowstrzymana wesołość. Nie wypadało chwilowo rozmawiać o interesach. Myśliwi upolowali bizona i teraz szykowano wielką ucztę, na którą składała się opiekana świeŜa wątroba, delikatne mięso z tylnej części smaŜone z cebulą i serce. Ian wyjaśnił, Ŝe ten specjał jest przeznaczony tylko dla czterech osób: Jamiego, Camerona, Ptaka i Biegnącego Lisa. Był to dowód wielkiego szacunku. Po zjedzeniu wątroby udali się do chaty Ptaka, by przez godzinę czy dwie popijać piwo, podczas gdy kobiety szykowały resztę jedzenia. Przynaglony potrzebą, Jamie znalazł się na dworze; siusiając pośród drzew, usłyszał za sobą ciche kroki; po chwili tuŜ obok stanął Alexander Cameron i rozpiął spodnie. Wydawało się czymś całkowicie naturalnym – choć Cameron zaplanował to wcześniej – przejść się kawałek, by pooddychać chłodnym powietrzem wieczoru po posiłku w zadymionej chacie i pomówić o konkretnych sprawach – chociaŜby o Johnie Stuarcie i działaniach Departamentu Południowego. A takŜe o Indianach, porównać ich osobowości i przedyskutować odmienne podejście do wodzów róŜnych wiosek, zastanowić się, który z nich nadawałby się na przywódcę i czy odbędzie się wielki kongres w ciągu roku. – Zastanawia cię zapewne moja obecność tutaj – powiedział od niechcenia Cameron. Jamie wzruszył lekko ramionami, przyznając się do ciekawości, ale dając jednocześnie do zrozumienia, Ŝe nie chce wtrącać się w sprawy rozmówcy. Cameron zachichotał. – No cóŜ, to nie tajemnica. Chodzi o Jamesa Hendersona. Znasz moŜe to nazwisko? Jamie je znał. Henderson był przewodniczącym Sądu NajwyŜszego w Karolinie Północnej, dopóki nie został zmuszony do odejścia przez ruch regulacyjny. Wydostał się z budynku przez okno i umknął przed rozwścieczonym tłumem. Człowiek zamoŜny i świadomy swej wartości, wycofał się z Ŝycia publicznego i zajął pomnaŜaniem majątku. W tym celu wystąpił z propozycją kupna ogromnej połaci ziemi od Czirokezów w Tennessee i ustanowienia tam powiatów. Jamie nadstawił ucha, uzmysławiając sobie od razu złoŜoność sytuacji. Przede wszystkim wspomniane ziemie leŜały daleko za linią graniczną. To, Ŝe Henderson zainicjował podobne posunięcie, dowodziło, jak ostatnimi czasy osłabły wpływy

Korony na tych terenach. Najwidoczniej Henderson miał za nic traktat Jego Królewskiej Mości i uwaŜał, Ŝe ma pełną swobodę działania. To było jedno. Drugie – ziemia Czirokezów była wspólną własnością, podobnie jak ziemie wszystkich Indian. Wodzowie mogli sprzedawać – i sprzedawali – ziemię białym, nie licząc się z subtelnościami prawnymi, ale musieli się liczyć z akceptacją lub sprzeciwem swojego ludu. Nie miało to większego wpływu na sam fakt kupna, jeśli juŜ do niego doszło, ale mogło oznaczać upadek wodza i spore kłopoty dla nabywcy, który kupił ziemię w dobrej wierze – cokolwiek mogłoby to znaczyć. – John Stuart wie o tym, oczywiście – nadmienił Jamie, a Cameron przytaknął zadowolony. – Ale nieoficjalnie, pamiętaj – zastrzegł Cameron. Oczywiście. Inspektor do spraw Indian nie mógł oficjalnie przyzwolić na takie działania. Ale nieoficjalnie popierał je, gdyŜ kaŜda taka transakcja zbliŜała go do celu, jakim dla Departamentu Południowego było objęcie Indian jeszcze większymi wpływami brytyjskimi. Jamie zastanawiał się, czy Stuart czerpał osobiste korzyści z takiej sprzedaŜy. Cieszył się on dobrą opinią i był uwaŜany za człowieka nieskorumpowanego – mógł jednak mieć w tym jakiś interes. Z drugiej strony mógł być osobiście niezainteresowany i jedynie przymykać oko na transakcję, która sprzyjała celom jego urzędu. Ale Cameron... Jamie byłby bardzo zdziwiony, gdyby jego rozmówca nie miał w tym Ŝadnego interesu. Nie wiedział, z kim Cameron wiąŜe swój los – z Indianami, wśród których Ŝył, czy z Brytyjczykami, wśród których się urodził. Wątpił, czy wie to ktokolwiek, nie wyłączając samego Camerona. Pomijając jednak dalekosięŜne plany, najbliŜszy cel Camerona był jasny. Pragnął, by tutejsi Czirokezi zaakceptowali lub przynajmniej nie sprzeciwiali się sprzedaŜy ziemi, dzięki czemu jego wodzowie zachowaliby poprawne stosunki ze współplemieńcami, a Henderson mógłby realizować swoje plany bez obawy o kłopoty. – Oczywiście, nie będę o tym wspominał przez parę najbliŜszych dni – powiedział Cameron, a Jamie przyznał mu rację. Takie sprawy miały swój ustalony bieg. JednakŜe powiedział o tym Jamiemu juŜ teraz, licząc, Ŝe w odpowiedniej chwili go wesprze. Cameron zakładał z góry, Ŝe Jamie mu pomoŜe. Nie padła Ŝadna obietnica korzyści, ale nie było takiej potrzeby; to rozumiało się samo przez się. Przy takich

okazjach agent odnosił pewne korzyści – dlatego funkcja ta uchodziła za lukratywną. Biorąc pod uwagę to, co wiedział o najbliŜszej przyszłości, Jamie nie był szczególnie zainteresowany transakcją Hendersona – ale sprawa ta była świetną okazją, by poprosić o przysługę. Zakaszlał cicho. – Widziałeś tę dziewczynę Tuscarora, którą kupiłem od Ptaka? Cameron zaśmiał się. – Ano. Nie moŜe pojąć, co zamierzasz z nią robić; powiada, Ŝe nie bierzesz Ŝadnych dziewcząt, jakie przysyła ci do ogrzania łóŜka. Nie jest piękna, ale moŜe... – To nie to – zapewnił go Jamie. – Jest zamęŜna. Przyprowadziłem ze sobą dwóch młodych męŜczyzn Tuscarora; naleŜy do jednego z nich. – Ach tak? – Cameron poruszył niespokojnie nosem, wietrząc ciekawą historię. Jamie czekał na tę sposobność od chwili, gdy tylko ujrzał Camerona, i teraz opowiedział wszystko, naświetlając odpowiednio. Cameron zgodził się wziąć ze sobą troje Indian i opłacić ich przyjęcie do szczepu Overhill. – To nie będzie pierwszy taki przypadek. Jest ich coraz więcej, niedobitki z wiosek, nawet całe plemiona; wędrują wygłodzone i załamane. Słyszałeś o plemieniu Dogash? – Nie. – Nic dziwnego – Cameron potrząsnął głową. – Zostało ich niespełna dziesięcioro. Przyszli do nas zeszłej zimy; zaofiarowali się jako niewolnicy, byle tylko przeŜyć chłody. Nie, nie martw się, człowieku – zapewnił, dostrzegłszy niepewność na twarzy Jamiego. – Twoi młodzieńcy i dziewczyna nie zostaną niewolnikami; masz na to moje słowo. Jamie podziękował, zadowolony z takiego obrotu sprawy. Oddalili się juŜ kawałek od wioski i teraz stali nad krawędzią jakiegoś wąwozu, gdzie las otwierał się nagle na wspaniały widok górskich łańcuchów, ginących w dali niczym skiby na jakimś bezkresnym polu bogów, ciemnym i złowieszczym pod rozgwieŜdŜonym niebem. – Czy to pustkowie zostanie kiedyś zasiedlone? – spytał Jamie, poruszony tym widokiem. A jednak w powietrzu wyczuwało się zapach dymu drzewnego i pieczonego mięsa. Mieszkali tu ludzie, choć nieliczni i rozproszeni. Cameron potrząsnął w zamyśleniu głową. – Osadnicy przybywają – powiedział. – Cały czas. Moja rodzina przyjechała ze Szkocji. Ty teŜ – dodał, błyskając zębami. – I nie zamierzasz wracać, z pewnością. Jamie uśmiechnął się, ale nie odpowiedział, choć ogarnęło go dziwne uczucie.

Nie zamierzał wracać. PoŜegnał się ze Szkocją, stojąc przy burcie statku; wiedział doskonale, Ŝe widzi swój kraj po raz ostatni. A jednak fakt, Ŝe nigdy więcej nie postawi stopy na tamtej ziemi, dotarł do niego w pełni dopiero teraz. Usłyszeli wołania: „Scotchee, Scotchee!", i Jamie ruszył za Cameronem do wioski, cały czas mając świadomość tej wspaniałej i przeraŜającej pustki za plecami – i jeszcze straszniejszej w nim samym. *** Palili tej nocy dla uczczenia targu, jakiego Jamie dobił z Ptakiem, a takŜe na cześć Camerona. Kiedy fajka dwukrotnie okrąŜyła ognisko, zaczęli snuć róŜne historie. Opowieści o najazdach i bitwach. Wyczerpany po trudach dnia, wciąŜ czując pulsowanie w głowie, rozleniwiony jadłem i piwem świerkowym, trochę zamroczony dymem, Jamie zamierzał tylko słuchać. Być moŜe spowodowała to myśl o Szkocji, wywołana nieświadomie przez Camerona, ale w pewnym momencie odezwała się w nim pamięć, i gdy znów zapadła pełna oczekiwania cisza, ze zdumieniem usłyszał swój własny głos opowiadający im o Culloden. – I tam, niedaleko muru, ujrzałem człowieka, którego znałem; to był MacAllister, otoczony przez hordę wrogów. Walczył bronią palną i mieczem, ale jedno i drugie go zawiodło – ostrze pękło, tarcza na piersi roztrzaskała się. Dotarła do niego fajka, a on ją wziął i zaciągnął się głęboko, jakby wdychał woń wrzosowiska, mglistego od deszczu i dymu. – WciąŜ przybywało wrogów, którzy chcieli go zabić, a on chwycił kawałek metalu, część wozu, i zabił nim sześciu – podniósł obie dłonie i pokazał na palcach: sześciu – po czym padł. Słowa te przyjęto pomrukami podziwu i głośnymi cmoknięciami. – A ty, Łowco Niedźwiedzi? Ilu ty zgładziłeś w tej bitwie? Dym płonął w jego piersi i w głębi oczu; przez chwilę czuł gorzki smak ognia dział, nie zaś słodki tytoń. Zobaczył – zobaczył – Alistaira MacAllistera, martwego u swych stóp, pośród odzianych w czerwień ciał, ze zmiaŜdŜoną skronią, w mokrej koszuli, spod której wyzierała lśniąca krągłość ramienia. Był tam, na wrzosowisku, wilgoć i zimno połyskiwały na jego skórze, strugi deszczu spływały po twarzy, koszula kleiła się do ciała i parowała Ŝarem wściekłości. A potem nie stał juŜ na Drumossie i o sekundę za późno uświadomił sobie, Ŝe

wszyscy wokół wstrzymali oddech. Ujrzał twarz Roberta Talltree, zmarszczki wykrzywione w grymasie zdumienia, i wtedy spuścił wzrok, i zobaczył dziesięć palców – wyprostowanych; zgiął je, a potem wyciągnął jeszcze cztery palce prawej dłoni, jakby wbrew sobie. Kciuk zadrgał niezdecydowanie. Patrzył na to zafascynowany. Wreszcie, odzyskawszy panowanie nad sobą, zwinął prawą dłoń i objął ją lewą, jakby pragnąc zdławić to wspomnienie, które z taką niepokojącą nagłością nawiedziło jego palce. Podniósł wzrok i zorientował się, Ŝe Talltree patrzy mu w twarz; oczy starca stwardniały, a potem zmruŜyły się pod zmarszczonym czołem – i wtedy starzec wziął fajkę, zaciągnął się głęboko i wypuścił dym w jego stronę, skłaniając głowę. Powtórzył to jeszcze dwa razy; towarzyszył mu pomruk aprobaty wobec owej oznaki szacunku. Wziął fajkę i zrewanŜował się tym samym uroczystym gestem, potem oddał ją sąsiadowi, nie chcąc juŜ dłuŜej mówić. Nie nalegali; wydawało się, Ŝe rozumieją i szanują to, co odczuwał. Szok. Nawet nie szok. Raczej niekłamane zdumienie. OstroŜnie, z niechęcią, rzucił okiem na obraz Alistaira. BoŜe, wciąŜ trwał przed jego oczami. Zdał sobie sprawę, Ŝe wstrzymuje oddech, nie chcąc czuć odoru krwi i wypatroszonych trzewi. Po chwili odetchnął miękkim dymem i miedzianą wonią zahartowanych ciał i omal nie zapłakał, porwany nagłą tęsknotą za zimnym, ostrym powietrzem szkockich gór, przesiąkniętym zapachem torfu i kolcołistu. Alexander Cameron powiedział coś do niego, ale on nie zdołał odpowiedzieć, Ian, dostrzegając trudności, nachylił się, by go wyręczyć, i wszyscy się zaśmiali. Młodzieniec obrzucił go zaciekawionym spojrzeniem, ale potem znów włączył się do rozmowy, opowiadając o słynnym meczu lacrosse'a, który rozegrał z Mohawkami. Jamie siedział nieruchomo, spowity dymem. Czternastu ludzi. A on nie pamiętał ani jednej twarzy. I ten kciuk, drgający niepewnie. Co to miało znaczyć? śe walczył jeszcze z jednym, ale nie był pewien, czy go zabił? Bał się nawet rozwaŜać to wspomnienie. Nie wiedział, co ma z nim począć. Ale jednocześnie był świadomy podziwu, jaki wzbudził. I pomimo wszystko wdzięczny za tę krótką chwilę powrotu w przeszłość. *** Było bardzo późno i większość męŜczyzn poszła do swoich chat albo rozłoŜyła

się wygodnie wokół ognia, Ian oddalił się i nie wrócił. Cameron wciąŜ siedział na swoim miejscu, paląc własną fajkę, ale dzielił się nią z Ptakiem. – Chcę wam o czymś powiedzieć – odezwał się nagle Jamie, w samym środku sennej ciszy. – Wam obu. Ptak uniósł leniwie brwi, odurzony tytoniem. Jamie nie zamierzał początkowo tego mówić. Chciał poczekać, wybrać odpowiednią chwilę – jeśli w ogóle miał powiedzieć. MoŜe skłoniła go atmosfera tego domostwa, mroczna intymność ognia albo odurzenie tytoniem. A moŜe tylko więź, jaką wygnaniec odczuwa z tymi, których spotka ten sam los. Ale słowa juŜ padły; teraz nie miał wyboru, jak tylko zdradzić im, co wiedział. – Kobiety z mojej rodziny są... – zmagał się bezradnie, nie znając odpowiedniego określenia w języku Czirokezów. – One widzą w snach to, co ma nadejść. Zerknął na Camerona. Wydawało się, Ŝe tamten przyjął to spokojnie, gdyŜ tylko przytaknął i zamknął oczy, by wciągnąć dym w płuca. – Miały więc widzenie? – spytał z umiarkowanym zainteresowaniem. Jamie przytaknął; było to wytłumaczenie równie dobre jak kaŜde inne. – Zobaczyły coś, co dotyczy ludu Tsalagi. Obie, moja Ŝona i córka, zobaczyły to samo. Ptak, słysząc to, natęŜył uwagę. Sny były waŜne; tym bardziej jeśli to samo śniły dwie osoby. – Napawa mnie smutkiem, Ŝe muszę wam to powiedzieć – oznajmił szczerze Jamie. – Za sześćdziesiąt lat od dziś Tsalagi opuszczą tę ziemię i zostaną przeniesieni na nowe miejsce. Wielu umrze podczas tej podróŜy, a ścieŜka, którą podąŜą, zostanie nazwana... – szukał w myślach słowa „łzy", ale nie znalazł, i dokończył: – Szlakiem, na którym zapłaczą. Ptak wydął wargi, jakby chciał się zaciągnąć dymem, ale fajka spoczywała zapomniana na jego kolanach. – Kto to zrobi? – spytał. – Kto jest do tego zdolny? Jamie odetchnął głęboko; pojawiła się trudność. A jednak teraz, kiedy juŜ doszedł do sedna sprawy, było to o wiele łatwiejsze, niŜ początkowo sądził. – Biali – odparł. – Ale nie ludzie króla Jerzego. – Francuzi? – spytał Cameron z nutą niedowierzania w głosie, ale jednocześnie zmarszczył czoło, zastanawiając się, jak mogłoby do tego dojść. – A moŜe Hiszpanie? Są znacznie bliŜej, ale nie ma ich tak wielu. Hiszpanie wciąŜ zajmowali tereny na południe od Georgii i część innych

stanów, ale Anglicy wciąŜ trzymali się w Georgii mocno; wydawało się mało prawdopodobne, by Hiszpanie ruszyli na północ. – Nie. Nie Hiszpanie ani Francuzi. – śałował, Ŝe nie ma z nim Iana, co najmniej z jednego powodu. Ale chłopak wyszedł i teraz Jamie sam musiał się zmagać z Tsalagi, językiem interesującym, którym umiał posługiwać się płynnie tylko wtedy, gdy wypowiadał się o rzeczach konkretnych, dotyczących najbliŜszej przyszłości. – To, co mi mówią... co mówią moje kobiety... – szukał właściwych słów. – To, co widzą w snach, wydarzy się, jeśli będzie dotyczyło wielu ludzi. Ale uwaŜają, Ŝe moŜe się nie zdarzyć, jeśli będzie dotyczyło kilku albo jednego. Ptak zamrugał, nie rozumiejąc – i nic dziwnego. Jamie jeszcze raz spróbował wyjaśnić. – Są rzeczy duŜe i są rzeczy małe. DuŜa rzecz to jak duŜa bitwa albo wybranie znanego wodza – choć to jeden człowiek, jest wybrany głosami wielu ludzi. Jeśli moje kobiety śnią o tych duŜych rzeczach, to się wydarzą. Ale w kaŜdej duŜej rzeczy jest wielu ludzi. Niektórzy mówią: „Zrób to"; inni: „Zrób tamto". – Wykonał w powietrzu ruch dłonią i Ptak przytaknął. – A zatem, jeśli wielu ludzi mówi: „Zrób to" – pokazał gwałtownie palcem w lewo – to się to staje. Ale co z ludźmi, którzy powiedzieli: „Zrób tamto"? – wskazał kciukiem drugą stronę. – Ci ludzie mogą wybrać inną drogę. Ptak zaczął powtarzać „hm, hm, hm", co czynił zawsze w chwilach niepokoju. – A więc moŜe się stać, Ŝe niektórzy nie odejdą? – spytał ostro Cameron. – śe uciekną? – Taką mam nadzieję – odparł Jamie. Siedzieli jakiś czas w milczeniu, kaŜdy zapatrzony w ogień, kaŜdy zanurzony w swej własnej wizji – przyszłości albo przeszłości. – Ta kobieta, która do ciebie naleŜy... twoja Ŝona... – odezwał się w końcu Ptak. – DuŜo za nią zapłaciłeś? – Kosztowała mnie niemal wszystko, co miałem – odparł ironicznie, a tamci wybuchnęli śmiechem. – Ale była tego warta. *** Było bardzo późno, kiedy udał się do swojej chaty; księŜyc zaszedł i niebo pogrąŜyło się w głębokim spokoju, a gwiazdy śpiewały do siebie w tej bezkresnej nocy. Bolały go wszystkie mięśnie i był tak zmęczony, Ŝe potknął się o próg. WciąŜ jednak zachowywał czujność i wyczuł raczej, niŜ zobaczył, jak ktoś porusza

się w mroku legowiska. BoŜe, Ptak znowu wpadł na ten pomysł; mógłby leŜeć nago z tłumem młodych kobiet i spać jak zabity. Zbyt wyczerpany, by znosić z irytacją obecność Indianki, zastanawiał się nad jakąś grzeczną wymówką. Wtedy się podniosła. Ujrzał w blasku ognia starszą kobietę; jej włosy były uplecione w siwe warkoczyki, suknia z białej skóry jelenia ozdobiona farbą i kolcami jeŜozwierza. Rozpoznał Głosy-W-Lesie, odzianą w swój najlepszy strój. Ptak przesadził z poczuciem humoru; przysłał Jamiemu własną matkę. Znajomość języka Tsalagi zawiodła go całkowicie. Otworzył usta, ale nic nie powiedział, tylko gapił się na nią. Uśmiechnęła się słabo i wyciągnęła do niego rękę. – Chodź i połóŜ się, Łowco Niedźwiedzi – powiedziała. Głos miała miły i zachrypnięty. – Przyszłam, by wyczesać ci węŜe z włosów. Pociągnęła go bez trudu na legowisko i zmusiła, by połoŜył się z głową na jej kolanach. Nie dziwił się, gdy rozplotła mu włosy i rozrzuciła kosmyki na swej sukni; jej dotyk koił pulsowanie w głowie i ból w zgrubieniu nad brwią. Nie miał pojęcia, ile ta kobieta ma lat, ale jej palce były mocne i niestrudzone, kreśliły małe, równomierne kręgi na jego ciemieniu, na skroniach, za uszami, blisko kości podstawy czaszki. Pomyślał, Ŝe musiała dorzucić do ognia słodkiej trawy i innych ziół; otwór w dachu ciągnął dobrze, widać było wyraźnie biały dym, unoszący się ku górze gęstą kolumną, pełen wewnętrznego spokoju, ale i uporczywego ruchu. Nuciła do siebie czy raczej wypowiadała szeptem słowa jakiejś pieśni, zbyt niewyraźnie, by moŜna je było zrozumieć. Obserwował milczące kształty, które sunęły wraz z dymem, i poczuł, Ŝe jego ciało robi się ocięŜałe, jakby kończyny wypełniał mokry piach; miał wraŜenie, Ŝe stał się kamieniem na drodze powodzi. – Mów, Łowco Niedźwiedzi – odezwała się bardzo cicho, przerywając zawodzenie. Trzymała w ręku drewniany grzebień; czuł, jak jego stępiałe zęby pieszczą mu skórę czaszki. – Nie potrafię przywołać słów twego języka – wyznał, budując starannie to zdanie, a tym samym mówiąc bardzo wolno. Odpowiedziała krótkim parsknięciem. – Słowa nie mają znaczenia, ani teŜ język, jakim się posługujesz – wyjaśniła. – Mów. Zrozumiem. Zaczął więc mówić, zacinając się – po gaelicku, gdyŜ był to jedyny język, który nie wymagał z jego strony Ŝadnego wysiłku. Rozumiał, Ŝe ma mówić o tym, co

wypełnia mu serce, i zaczął od Szkocji – i Culloden. Mówił o Ŝalu. Stracie. Lęku. A mówiąc, przeszedł od przeszłości do przyszłości, gdzie znów ujrzał te trzy majaki, lodowe istoty, które patrząc przez puste oczodoły, zmierzają ku niemu z mgły. Ktoś stał między nimi a nim – Jack Randall – o dziwo, był jakby z obu jego stron. Te oczy nie były puste, ale Ŝywe, spoglądały z uwagą w zamglonej twarzy. Zabił tego człowieka czy nie? Jeśli tak, to czy duch podąŜył jego śladem? A jeśli nie, to czy prześladowała go myśl o niedokonanej zemście, dręczyła tym niedoskonałym wspomnieniem? Jednocześnie miał wraŜenie, Ŝe unosi się nad swoim ciałem i widzi samego siebie w tej chwili spoczynku – oczy otwarte i skierowane ku górze, włosy otaczające ciemną aureolą głowę i przetkane sreberkami wieku. I ujrzał, Ŝe jest w miejscu między przeszłością i przyszłością, poza czasem. Samotny. I spokojny. – Nie chowam Ŝadnego zła w swym sercu – powiedział, a jego głos napływał powoli, gdzieś z daleka. – To zło mnie nie dotyka. MoŜe nadejdzie inne, ale nie to. Nie tu. Nie teraz. – Rozumiem – wyszeptała stara kobieta i znów zaczęła czesać mu włosy, podczas gdy biały dym wznosił się milcząco ku niebu.

45. Skaza we krwi Czerwiec 1774 Przysiadłam na piętach i przeciągnęłam się, zmęczona, ale zadowolona. Bolały mnie plecy, kolana skrzypiały jak zawiasy, paznokcie były oblepione ziemią, a kosmyki włosów lepiły mi się do karku i policzków – lecz pnąca fasola, cebula, rzepa i rzodkiew były posadzone, kapusta oplewiona i przerwana, a kilkanaście duŜych krzaków orzeszków ziemnych suszyło się na palisadzie ogrodowej, z dala od wiewiórek. Spojrzałam na słońce; wciąŜ stało ponad kasztanowcami. Miałam trochę czasu przed kolacją, by zrobić jeszcze to i owo. Wyprostowałam się i obrzuciłam spojrzeniem swoje małe królestwo, zastanawiając się, czemu poświęcić resztę czasu. Wyrwać kocimiętkę i melisę, które zagraŜały przeciwległemu naroŜnikowi ogrodu? Przywieźć na wózku sfermentowany nawóz ze wzgórka za stodołą? Nie, to była męska robota. Zioła? Trzy krzewy lawendy francuskiej sięgały mi juŜ kolan, a ich smukłe łodygi porośnięte były głęboko niebieskimi kulkami, krwawnik pospolity pokryty białymi, róŜowymi i Ŝółtymi baldaszkami, zakwitł na dobre. Przesunęłam palcem pod swędzącym nosem, próbując sobie przypomnieć, czy to akurat właściwa faza księŜyca dla ścinania krwawnika. Lawendę i rozmaryn powinno się jednak ścinać rano, kiedy wraz ze słońcem unoszą się lotne olejki; ścinane o późniejszej porze nie były juŜ takie skuteczne. Trzeba więc zabrać się za kocimiętkę. Sięgnęłam po motykę, którą pozostawiłam opartą o ogrodzenie, i za palisadą ujrzałam twarz; cofnęłam się gwałtownie, a serce podjechało mi do gardła. – Och! – mój gość teŜ odskoczył, przestraszony równie jak ja. – Bitte, madam! Nie chciałem pani przestraszyć. Był to Manfred McGillivray, który wyglądał nieśmiało zza zwisających pnączy powoju i dzikiego pochrzynu. Był u nas juŜ wcześniej, przyniósł Jamiemu brezentowy tobół z muszkietami. – Nic się nie stało. – Schyliłam się po motykę, którą upuściłam. – Szukasz Lizzie? Jest w... – Nie, madam. To znaczy... mógłbym zamienić z panią słowo? – spytał niespodziewanie. – Na osobności? – Oczywiście. Wejdź do ogrodu; moŜemy porozmawiać, kiedy będę pieliła. Skinął głową i ruszył w stronę furtki. Czego on moŜe ode mnie chcieć? –

zastanawiałam się. Miał na sobie płaszcz i wysokie buty, jedno i drugie pokrywał kurz, spodnie były wygniecione. A więc przyjechał z daleka na koniu, nie z rodzinnej chaty – i nie był jeszcze w domu; pani Bug oczyściłaby mu ubranie, nie pytając o zgodę. – Skąd przyjechałeś? – spytałam, podając mu czerpak z tykwy, którym nabrałam wody z wiadra. Przyjął go z wdzięcznością i opróŜnił łapczywie, po czym wytarł usta rękawem. – Dziękuję, madam. Byłem w Hillsborough, Ŝeby odebrać... ee... rzeczy dla pana Frasera. – Naprawdę? To dość daleko – zauwaŜyłam łagodnie. Po jego twarzy przemknął cień głębokiego niepokoju. Był przystojnym chłopcem, opalonym i atrakcyjnym, o twarzy młodego fauna pod czupryną ciemnych kręconych włosów, ale teraz wyglądał na zalęknionego; zerkał przez ramię na dom, jakby w obawie, Ŝe ktoś nam przeszkodzi. – Ja... uhm... no cóŜ, madam, to jest poniekąd związane z tym, o czym chcę z panią mówić. – Och? No cóŜ... – gestem dłoni dałam mu do zrozumienia, Ŝe moŜe śmiało zrzucić cięŜar z serca, i zabrałam się do kopania. Nie chciałam, Ŝeby czuł się skrępowany. Zaczęłam się domyślać, o co pragnie mnie spytać, choć nie bardzo wiedziałam, co ma z tym wspólnego Hillsborough. – To... hmm... no cóŜ, to ma związek z panną Lizzie – zaczął, splatając dłonie za plecami. – Tak? – zachęciłam go łagodnie, niemal pewna swoich przypuszczeń. Zerknęłam ku zachodniemu krańcowi ogrodu, gdzie pszczoły bzyczały radośnie pośród wysokich Ŝółtych baldaszek dauco. Lepsze to niŜ osiemnastowieczne prezerwatywy. – Nie mogę się z nią oŜenić – wypalił. – Co? – Przestałam kopać i wyprostowałam się, patrząc na niego. Zaciskał mocno wargi, a ja zobaczyłam, Ŝe to, co wydawało mi się nieśmiałością, było próbą zamaskowania głębokiego niezadowolenia, które teraz ujawniło się z całą siłą w jego rysach. – MoŜe usiądziesz. – Zaprowadziłam go do małej ławeczki, którą zrobił dla mnie Jamie w cieniu czarnego gumowca, zwieszającego gałęzie nad północną stroną ogrodu. Usiadł z opuszczoną głową i wsunął dłonie między kolana. Zdjęłam kapelusz słoneczny o szerokim rondzie, otarłam twarz fartuchem i staranniej upięłam włosy,

oddychając chłodną świeŜością świerków i drzew balsamicznych, które porastały zbocze nad nami. – O co chodzi? – spytałam łagodnie, dostrzegając, Ŝe nie bardzo wie, jak zacząć. – MoŜe boisz się, Ŝe jej nie kochasz? Posłał mi zalęknione spojrzenie, potem odwrócił głowę i znów zaczął kontemplować swoje kolana. – Nie, nie, madam. To znaczy... nie boję się, ale nie w tym rzecz. – Nie? – Nie. To znaczy... wiem, Ŝe z czasem staniemy się sobie bliscy, tak mówi meine Mutter. I na pewno bardzo ją lubię – dodał pospiesznie, jakby obawiając się, Ŝe nie zabrzmi to przekonująco. – Tata mówi, Ŝe to dobra dziewczyna, a moje siostry naprawdę ją lubią. Chrząknęłam wymijająco. Miałam wątpliwości co do tego związku i wszystko wskazywało, Ŝe są one uzasadnione. – Czy jest moŜe... ktoś inny? – spytałam delikatnie. Manfred potrząsnął powoli głową. Usłyszałam, jak przełyka z wysiłkiem. – Nie, madam – odparł cicho. – Jesteś pewien? – Tak, madam. – Wziął głęboki oddech. – To znaczy... był. Ale teraz to juŜ skończone. Nie bardzo rozumiałam. Jeśli postanowił wyrzec się tamtej tajemniczej dziewczyny – czy to ze strachu przed matką, czy teŜ z jakichś innych powodów – to co go powstrzymywało przed małŜeństwem z Lizzie? – Ta druga dziewczyna... czy nie pochodzi przypadkiem z Hillsborough? – Rzecz zaczęła się z wolna wyjaśniać. Kiedy spotkałam po raz pierwszy Manfreda i jego rodzinę podczas zlotu, siostry młodego człowieka wymieniły znaczące spojrzenia, kiedy wspomniał o wizycie w Hillsborough. Wiedziały więc, tylko matka nie miała o niczym pojęcia. – Tak. Dlatego pojechałem do Hillsborough... to znaczy musiałem pojechać, bo... ee... chciałem zobaczyć... Myrę... i powiedzieć jej, Ŝe poślubię pannę Wemyss i Ŝe nie będę mógł się z nią więcej spotykać. – Myra. – A więc juŜ mamy imię. Stukałam w zamyśleniu stopą o ziemię. – Chcesz powiedzieć, Ŝe... nie zobaczyłeś jej w końcu? Znów potrząsnął głową, a ja zobaczyłam, jak na jego zakurzone spodnie spada łza. – Nie, madam – odparł zduszonym głosem. – Nie mogłem. JuŜ nie Ŝyła.

– O BoŜe – powiedziałam cicho. – Och, tak mi przykro. Na jego spodnie kapały łzy, rozmazując się w plamy, a ramionami wstrząsał bezgłośny szloch. Wzięłam go w objęcia i przytuliłam mocno. Czułam na szyi miękkie, spręŜyste włosy i gorącą skórę. Nie wiedziałam, jak ukoić jego Ŝal; był zbyt dojrzałym męŜczyzną, bym mogła pocieszyć go jedynie dotykiem, i zbyt młodym, by potrafił znaleźć spokój w jakichkolwiek słowach. Chwilowo nie mogłam zrobić nic innego, jak tylko go przytulić. Objął mnie w talii i siedział tak przez kilka minut, dopóki się nie wypłakał. Trzymałam go, poklepując po plecach i obserwując na wszelki wypadek migotliwe zielone cienie palisady; w kaŜdej chwili mógł się ktoś zjawić. W końcu westchnął, puścił mnie i usiadł wyprostowany. Zaczęłam szukać chusteczki, a nie znalazłszy jej, zdjęłam fartuch i podałam mu, Ŝeby mógł sobie wytrzeć twarz. – Nie muszisz Ŝenić się od razu – powiedziałam, kiedy się uspokoił. – Nie ma nic złego w tym, Ŝe potrzebujesz trochę czasu, by... się wyleczyć. Znajdziemy jakiś powód i przełoŜymy ślub. Porozmawiam z Jamiem... Ale on potrząsał uparcie głową, a w oczach, zamiast łez, dostrzegłam pełną smutku determinację. – Nie, madam – powiedział cicho, ale zdecydowanie. – Nie mogę. – Dlaczego? – Myra była dziwką, madam. Zmarła na francuską chorobę. – Spojrzał, na mnie z przeraŜeniem w oczach. – Chyba się zaraziłem. *** – Jesteś pewna? – Jamie wypuścił z dłoni kopyto, które piłował, i spojrzał ponuro na Manfreda. – Jestem pewna – odparłam szorstko. Zmusiłam chłopaka, by mi pokazał objawy swej dolegliwości, pobrałam nawet próbkę z owrzodzenia w celu zbadania jej pod mikroskopem – potem zaprowadziłam go prosto do Jamiego, ledwie doczekawszy, aŜ młodzieniec wciągnie spodnie. Jamie patrzył uparcie na Manfreda, zastanawiając się bez wątpienia, co powiedzieć. Manfred, purpurowy na twarzy z powodu swej spowiedzi i mojego badania, spuścił wzrok pod wpływem jego bazyliszkowego spojrzenia, oglądając z

zainteresowaniem półkoliste obierki kopyta, leŜące na ziemi. – Tak mi przykro, sir – wymamrotał. – Ja... nie chciałem... – Nie sądzę, by ktokolwiek chciał – przerwał mu Jamie. Odetchnął głęboko i parsknął chrapliwie; Manfred skulił ramiona, próbując ukryć między nimi głowę jak Ŝółw, który chowa się pod pancerz. – Postąpił uczciwie – zauwaŜyłam, by wskazać na coś pozytywnego w tej sytuacji. – Chodzi mi o to, Ŝe powiedział prawdę. Jamie parsknął ironicznie. – No cóŜ, wie doskonale, Ŝe mógłby zarazić Lizzie, prawda? To znacznie gorsze niŜ zadawanie się z dziwką. – Podejrzewam, Ŝe niektórzy siedzieliby cicho, licząc na szczęście. – Ano, pewnie tak. – Popatrzył uwaŜnie na Manfreda, szukając najwidoczniej znaków świadczących o tym, Ŝe chłopak zalicza się do takich drani. Gideon, któremu bardzo się nie podobało, Ŝe ktoś grzebie mu przy kopytach, i który przejawiał bezustannie zły humor, stąpnął energicznie nogą, o mało nie miaŜdŜąc Jamiemu stopy. Rzucił łbem i wydał z siebie chrapliwe parsknięcie; przyszło mi do głowy, Ŝe to odpowiednik groźnego pomruku mojego męŜa. – Ano dobrze. – Jamie oderwał przenikliwy wzrok od Manfreda i ujął konia za uzdę. – Idź z nim do domu, Angliszko. Dokończę tu, a potem wezwiemy Josepha i zobaczymy, co da się zrobić. – W porządku. – Zawahałam się, nie do końca przekonana, czy mogę mówić w obecności Manfreda. Nie chciałam rozbudzać w nim nadziei, dopóki nie zobaczę skrawków jego skóry pod mikroskopem. Krętki syfilisu były na ogół dobrze widoczne, ale podejrzewałam, Ŝe mam za mało preparatu, by dostrzec je przez zwykły mikroskop, którym dysponowałam. I choć przypuszczałam, Ŝe moja penicylina zdoła wyleczyć infekcję, nie mogłam być w stu procentach pewna; musiałabym najpierw zobaczyć krętki, a potem stwierdzić ich brak we krwi Manfreda. Chwilowo musiałam zadowolić się stwierdzeniem: – Pamiętaj, Ŝe mam penicylinę. – Wiem o tym doskonale, Angliszko. – Jamie przeniósł zbolały wzrok z Manfreda na mnie. Dzięki temu antybiotykowi uratowałm mu Ŝycie – dwukrotnie – ale leczenie nie było dla niego rozkoszą. Wydał z głębi gardła typowo szkocki dźwięk, który oznaczał, Ŝe dyskusja dobiegła końca, po czym schylił się nad ogromnym kopytem Gideona. Manfred wydawał się nieco zszokowany i milczał, kiedy szliśmy do domu. Zawahał się w drzwiach gabinetu, wodząc spojrzeniem po lśniącym mikroskopie,

otwartym pudełku z narzędziami chirurgicznymi i zakrytych miseczkach na szafce, w których hodowałam kolonie penicyliny. – Wejdź – zachęciłam, byłam jednak zmuszona chwycić go za rękaw, nim przekroczył próg gabinetu. Przypomniałam sobie, Ŝe nigdy przedtem tu nie był; dom McGiUivrayow znajdował się dobre pięć mil stąd i Frau McGillivray doskonale dawała sobie radę z drobnymi dolegliwościami swojej rodziny. Choć nie byłam w tej chwili nastawiona zbyt serdecznie do Manfreda, podsunęłam mu stołek i spytałam, czy nie ma ochoty na filiŜankę kawy. Podejrzewałam, Ŝe wolałby coś mocniejszego, jeśli czekała go rozmowa z Jamiem i Josephem Wemyssem, ale pragnęłam, by zachował przytomną głowę. – Nie, madam – odparł i przełknął z wysiłkiem, biały na twarzy. – To znaczy dziękuję, nie. Sprawiał wraŜenie niezwykle młodego i bardzo przestraszonego. – W takim razie podciągnij rękaw. Muszę pobrać trochę krwi, ale to nie będzie bolało. Jak poznałeś tę... ee... młodą damę? Na imię miała Myra, tak? – Tak, madam. – W jego oczach pojawiły się łzy; przypuszczałam, Ŝe naprawdę ją kochał, biedny chłopiec – albo tak mu się wydawało. Poznał Myrę w knajpie w Hillsborough. Wydawała się miła, jak wyznał, i była bardzo ładna, a gdy poprosiła młodego rusznikarza, by postawił jej szklaneczkę holenderskiej jałowcówki, zgodził się, podniesiony na duchu. – Więc wypiliśmy trochę i śmiała się do mnie, i... – Wydawało się, Ŝe trudno mu wyjaśnić, jak sprawy potoczyły się dalej, ale obudził się w jej łóŜku. To przypieczętowało sprawę, przynajmniej w jego pojęciu, i od tej pory korzystał z kaŜdej okazji, by pojechać do Hillsborough. – Jak długo trwał ten romans? – spytałam zaciekawiona. Nie dysponując przyzwoitą strzykawką, po prostu nakłułam mu Ŝyłę w łokciu lancetem i zebrałam krew do małej fiolki. Okazało się, Ŝe widywał się z nią prawie dwa lata. – Wiedziałem, Ŝe nie mogę jej poślubić – wyjaśnił szczerze. – Meine Mutter nigdy by nie... – urwał, robiąc minę przeraŜonego królika, który słyszy ujadanie psów myśliwskich. – Grass Gottl Moja matka! Sama się zastanawiałam nad tym szczególnym aspektem całej sprawy. Ute McGillivray nie byłaby uradowana na wieść, Ŝe jej duma i szczęście, jej jedyny syn, zaraził się wstydliwą i pogardzaną chorobą, która, co więcej, mogła doprowadzić do zerwania tak starannie przez nią zaaranŜowanego związku i skandalu na całą okolicę. Fakt, Ŝe choroba była śmiertelna, miałby dla niej zapewne

drugorzędne znaczenie. – Zabije mnie! – oznajmił, zsuwając się ze stołka i opuszczając pospiesznie rękaw. – Chyba nie – powiedziałam łagodnie. – Choć przypuszczam, Ŝe... W tym trudnym momencie rozległ się dźwięk otwieranych drzwi na tyłach domu i głosy w kuchni. Manfred zesztywniał i zaczął trząść głową ze strachu. Po chwili dały się słyszeć na korytarzu cięŜkie kroki; ktoś zmierzał w stronę gabinetu. Chłopak pokonał jednym susem pomieszczenie, przerzucił nogę przez parapet i niczym jeleń ruszył pędem w stronę lasu. – Wracaj natychmiast, ty ośle! – wrzasnęłam za nim. – Co to za osioł, ciociu? Odwróciłam się i stwierdziłam, Ŝe to Ian stawiał te cięŜkie kroki – nic dziwnego, poniewaŜ niósł w ramionach Lizzie Wemyss. – Lizzie! Co się stało? Szybko, połóŜ ją na stole. – Od razu się zorientowałam, o co chodzi: nawrót gorączki malarycznej. Była bezwładna, lecz jednocześnie trzęsła się z zimna, ściągnięte mięśnie podrygiwały jak galareta. – Znalazłem ją w szopie z nabiałem – wyjaśnił Ian, kładąc dziewczynę delikatnie na stole. – Wybiegł stamtąd głuchy Beardsley, jakby ścigał go sam diabeł, zobaczył mnie i zaciągnął do środka. LeŜała na podłodze obok przewróconej maselnicy. Było to bardzo niepokojące – nie miała ataku od pewnego czasu, ale juŜ po raz drugi dopadł ją zupełnie niespodziewanie, tak Ŝe nie mogła wezwać pomocy, i spowodował niemal natychmiastową utratę przytomności. – Górna półka w kredensie – rzuciłam Ianowi, przekręcając pospiesznie Lizzie na bok i rozwiązując tasiemki gorsetu. – Ten niebieskawy słoik... nie, ten duŜy. Chwycił go bez pytania i podał mi, zdejmując jednocześnie wieczko. – Jezu, ciociu! Co to jest? – zawołał, marszcząc nos pod wpływem ostrej woni. – Szkarłatka i kora chinowa w gęsim łoju. Weź trochę i zacznij wcierać jej w stopy. Wyraźnie speszony, nabrał w dłoń trochę liliowoszarej maści i zrobił, co kazałam – drobna stopa Lizzie niemal zniknęła w jego wielkich dłoniach. – Myślisz, Ŝe wyzdrowieje, ciociu? – Zerknął na jej twarz, zaniepokojony. Jej wygląd mógł przyprawić o lęk kaŜdego – lepka skóra koloru serwatki, ciało tak zwiotczałe, Ŝe nawet delikatnymi policzkami wstrząsały dreszcze. – Prawdopodobnie. Zamknij oczy, Ian. ZdąŜyłam juŜ poluzować jej ubranie i teraz ściągnęłam z niej suknię, halkę,

gorset i fiszbiny. Zarzuciłam na nią stary koc, a potem zdjęłam przez głowę koszulę – miała tylko dwie, nie chciałam więc, by jedna zabrudziła się maścią. Ian posłusznie zamknął oczy, ale wciąŜ pracowicie wcierał maść w jej stopy; zmarszczka na czole i wyraz niepokoju na twarzy upododobniły go przez chwilę do Jamiego. Przysunęłam sobie słoik, nabrałam trochę maści, sięgnęłam pod koc i zaczęłam wcierać miksturę w cienką skórę pod pachami, potem w plecy i brzuch. Widziałam wyraźnie zarys wątroby – duŜy, masywny kształt pod Ŝebrami. Była nabrzmiała i wraŜliwa na dotyk, sądząc po grymasie dziewczyny; widać doszło do jakichś uszkodzeń. – Mogę otworzyć oczy? – Och... tak, oczywiście. Teraz natrzyj jej nogi, Ian. – Podsuwając mu słoik, uchwyciłam jakiś ruch w drzwiach. Stał tam oparty o framugę jeden z braci Beardsleyów, wlepiając spojrzenie ciemnych oczu w dziewczynę. To musiał być Kezzie; Ian powiedział, Ŝe pomocy wezwał: „głuchy Beardsley". – Nic jej nie będzie – powiedziałam podniesionym głosem, a on przytaknął, po czym zniknął, rzuciwszy Ianowi płomienne spojrzenie. – Na kogo krzyczałaś, ciociu Claire? – Ian zerknął na mnie, nie chcąc obraŜać skromności dziewczyny; koc był odsunięty i duŜe dłonie młodzieńca wcierały maść w skórę ponad kolanami, a kciuki zataczały delikatne kółka wokół krągłości rzepki; skórę miała tak cienką, Ŝe niemal było widać perłową kość. – Kto... Och, Manfred McGillivray – przypomniałam sobie nagle. – Do diabła! Krew! – Zerwałam się z miejsca i zaczęłam pospiesznie wycierać dłonie w fartuch. Dzięki Bogu, zakorkowałam fiolkę, krew wciąŜ była płynna, ale wkrótce mogła zgęstnieć. – Nacieraj jej ręce i ramiona. Muszę się czymś szybko zająć. Robił swoje, podczas gdy ja umieściłam na szklanych płytkach po kropelce krwi, a potem przesunęłam po nich czyste szkiełko, by uzyskać rozmaz. Jaki barwnik działał na krętki? Nie sposób powiedzieć; musiałam wypróbować wszystkie. Wyjaśniałam pobieŜnie Ianowi, o co chodzi, wyjmując jednocześnie butelki z kredensu, robiąc roztwory i odstawiając szkiełka, by krew się uleŜała. – Syfilis? Biedny chłopak; musi być oszalały ze strachu. – Wsunął błyszczące od maści ramię Lizzie pod koc i otulił dziewczynę starannie. Byłam przez chwilę zaskoczona tym objawem współczucia, ale potem sobie przypomniałam, Ian naraził się na zaraŜenie syfilisem kilka lat wcześniej, kiedy został porwany przez Gellis Duncan; nie miałam pewności, Ŝe złapał chorobę, ale

na wszelki wypadek nafaszerowaiam go całą dawką dwudziestowiecznej penicyliny, jaką dysponowałam. – Nie powiedziałaś mu, Ŝe moŜesz go wyleczyć, ciociu? – Nie zdąŜyłam. Choć nie jestem absolutnie pewna, czy by mi się to udało, szczerze mówiąc. – Usiadłam na stołku i ujęłam rękę Lizzie, by sprawdzić jej tętno. – Nie jesteś pewna? – Uniósł krzaczaste brwi. – Mnie podobno wyleczyłaś. – Wyleczyłam – zapewniłam go. – Jeśli w ogóle byłeś zaraŜony. – Spojrzałam mu prosto w oczy. – Nigdy nie miałeś ranki na penisie, prawda? Ani nigdzie indziej? Potrząsnął w milczeniu głową. Jego szczupłe policzki zalała ciemna fala czerwieni. – To dobrze. Ale tę penicylinę, którą dostałeś, przywiozłam ze sobą z... no cóŜ, skądś. Była oczyszczona – bardzo silna i prawdopodobnie skuteczna. Ale gdy uŜywam tej, nigdy nie jestem pewna – wskazałam miseczki na blacie kredensu. – Czy jest dostatecznie mocna albo czy w ogóle jest to właściwy szczep. Nie zawsze działa. Miałam wielu pacjentów z infekcją, którzy nie zareagowali na moją penicylinę. W takich przypadkach udawało mi się pokonać chorobę za drugim podejściem. Niektórzy tacy chorzy sami wrócili do zdrowia, zanim zdąŜyłam przygotować drugą próbkę. Jeden pacjent zmarł, pomimo zastosowania dwóch róŜnych mieszanin. Ian przytaknął wolno, nie odrywając wzroku od Lizzie. Pierwszy atak dreszczy juŜ ustąpił i dziewczyna leŜała spokojnie; widać było tylko, jak pod kocem poruszają się jej piersi. – Jeśli nie jesteś pewna... to nie pozwolisz mu jej poślubić? – Nie wiem. Jamie powiedział, Ŝe porozmawia z panem Wemyssem. Zobaczy, co myśli o sprawie ojciec Lizzie. Wstałam i wyjęłam pierwsze szkiełko z czerwonawej kąpieli, strząsnęłam krople, które do niego przylgnęły, po czym, wytarłszy starannie spodnią część, umieściłam pod mikroskopem. – Czego szukasz, ciociu? – śyjątek zwanych krętkami. To takie zarazki, które wywołują syfilis. – Ach tak. – Uśmiechnęłam się pomimo powagi sytuacji, słysząc w jego głosie nutkę sceptycyzmu. Pokazywałam mu juŜ kiedyś mikroorganizmy, ale – podobnie jak Jamie i niemal wszyscy inni – nie mógł po prostu uwierzyć, Ŝe coś prawie

niewidzialnego moŜe tak powaŜnie zaszkodzić człowiekowi. Jedyną osobą, która wydawała się akceptować to zjawisko bez zastrzeŜeń, była Malva Christie, ale ona miała do mnie zaufanie. Kiedy jej coś mówiłam, wierzyła mi; było to bardzo pocieszające wobec faktu, Ŝe przez długie lata róŜni Szkoci traktowali mnie z duŜą podejrzliwością. – Jak myślisz, poszedł do domu? To znaczy Manfred. – Nie wiem – odparłam, przesuwając powolnym ruchem szkiełko. Widziałam czerwone krwinki, bladoróŜowe krąŜki, które przepływały mi przed oczami, unosząc się leniwie w wodnej plamce. Nie dostrzegłam groźnych spirali, ale to nie oznaczało, Ŝe ich nie ma; po prostu barwnik, którego uŜyłam, ich nie ujawnił. Lizzie poruszyła się i jęknęła; zatrzepotały jej powieki. – No, dziewczyno – powiedział cicho Ian i uśmiechnął się do niej. – Lepiej, prawda? – Tak? – spytała niepewnie. Mimo wszystko uniosła nieznacznie kąciki ust i wysunęła spod koca dłoń, którą Ian ujął i poklepał. – Manfred – powiedziała i zaczęła się rozglądać spod półprzymkniętych powiek. – Jest tu Manfred? – Hmm... nie – odparłam, wymieniając pełne konsternacji spojrzenie z Ianem. Ile usłyszała? – Nie, był tutaj, ale... juŜ go nie ma. – Och. – Straciwszy najwidoczniej zainteresowanie, zamknęła oczy. Ian patrzył na nią, wciąŜ głaszcząc jej dłoń. Jego twarz zdradzała współczucie i być moŜe odrobinę wyrachowania. – MoŜe zaniosę ją do łóŜka – powiedział cicho, jakby spała. – A potem pójdę i poszukam... – Wskazał głową otwarte okno, unosząc znacząco brew. – Gdybyś zechciał, Ian. – Zawahałam się. Mój wzrok napotkał jego oczy, głęboko orzechowe i miękkie. Dojrzałam w nich troskę i cień zapamiętanego bólu. – Wydobrzeje – powiedziałam, starając się nadać temu słowu ton pewności. – Ano, tak – oznajmił zdecydowanie i pochylił się, by wziąć ją w ramiona, otulając jednocześnie kocem. – Jeśli ja mam w tej sprawie coś do powiedzenia.

46. W którym źle się dzieje Manfred McGillivray nie wrócił, Ian natomiast tak – z podbitym okiem, podrapanymi kłykciami i zwięzłą informacją, Ŝe Manfred wyraził zdecydowaną chęć, by odejść i powiesić się, więc do diabła z tym cudzołoŜnym sukinsynem i Ŝeby zgniłe flaki wypłynęły mu z brzucha, jak temu śmierdzącemu gnojkowi Judaszowi Iskariocie. Potem, tupiąc na schodach, udał się na górę, by postać w milczeniu nad łóŜkiem Lizzie. Miałam nadzieję, Ŝe krok Manfreda jest rezultatem chwilowej tylko rozpaczy; powinnam była powiedzieć mu wyraźnie, Ŝe moŜe być wyleczony, bez względu na szanse. Z pewnością nie uciekłby... Lizzie była na wpół przytomna, wyczerpana wysoką gorączką i dreszczami malarycznymi; w Ŝadnym wypadku nie moŜna jej było powiedzieć o dezercji ukochanego ani o jej przyczynie. Wiedziałam jednak, Ŝe będę musiała zadać jej kilka delikatnych pytań, gdy tylko dojdzie do siebie, poniewaŜ nie mogłam wykluczyć, Ŝe młodzi uprzedzili nieco małŜeńskie śluby, a jeśli tak, to... – No cóŜ, jedno jest pocieszające w całej tej sprawie – zauwaŜył ponuro Jamie. – Bracia Beardsleyowie juŜ się szykowali, by wytropić naszego zaraŜonego młodzieńca i wykastrować go, ale gdy usłyszeli, Ŝe zamierza się powiesić, uznali wielkodusznie, Ŝe to wystarczy. – Bogu dzięki za drobne łaski – westchnęłam z ulgą, siadając przy stole. – Naprawdę mogliby to zrobić. Beardsleyowie, zwłaszcza Josiah, byli znakomitymi tropicielami – i nie rzucali słów na wiatr. – Och, z pewnością – utwierdził mnie w moich przypuszczeniach Jamie. – Ostrzyli juŜ noŜe. Powiedziałem, Ŝeby sobie nie robili kłopotu. Stłumiłam bezwiedny uśmiech, widząc oczyma wyobraźni, jak bliźniacy pochylają się nad osełką, a ich pociągłe, ciemne twarze wykrzywia identyczny grymas nienawiści, po chwili jednak spowaŜniałam. – O BoŜe. Będziemy musieli powiedzieć McGillivrayom. Jamie przytaknął, choć wyraźnie pobladł, i odsunął ławę. – Najlepiej pójdę od razu. – Najpierw coś pan przekąsi. – Pani Bug postawiła przed nim pełny talerz. – Nie wydaje mi się, by chciał pan mieć do czynienia z Ute McGillivray o pustym Ŝołądku. Jamie się zawahał, ale najwidoczniej uznał jej argumenty, gdyŜ wziął do ręki

widelec i ostro zaatakował wieprzową potrawkę. – Jamie... – Ano? – MoŜe byłoby dobrze, gdyby Beardsleyowie wytropili Manfreda. Nie po to, Ŝeby go skrzywdzić; ale musimy go znaleźć. Jeśli nie będzie się leczyć, umrze. Zastygł z widelcem przy ustach i spojrzał na mnie spod opuszczonych brwi. – Ano. Ale jak go znajdą, wyjdzie na to samo, wtedy teŜ umrze, Angliszko. – Potrząsnął głową, a widelec trafił do ust. PrzeŜuł jedzenie i połknął, zastanawiając się jednocześnie nad planem działania. – Joseph jest w Bethabara, w sądzie. Najpierw jemu trzeba powiedzieć i zgodnie z zasadmi powinienem wziąć go ze sobą do McGillivrayów. Ale... – Zawahał się, ujrzawszy najwidoczniej w wyobraźni pana Wemyssa, najłagodniejszego i najbardziej nieśmiałego z ludzi, absolutnie nienadającego się na skutecznego sprzymierzeńca. – Nie. Powiem Robinowi. MoŜe sam zacznie szukać chłopaka, jeśli Manfred nie odzyskał rozumu i nie wrócił juŜ do domu. Była to dobra myśl. Kiedy odjeŜdŜał, widziałam, Ŝe jest pełen nadziei. Wrócił jednak około północy, ponury i milczący, a ja zrozumiałam, Ŝe Manfred nie pojawił się w domu. – Powiedziałeś obojgu? – spytałam, odsuwając pościel, Ŝeby mógł połoŜyć się obok. Pachniał koniem i chłodem nocy. – Poprosiłem Robina, Ŝeby wyszedł do mnie, i powiedziałem mu. Nie miałem odwagi rozmawiać z Ute – wyznał. Z uśmiechem zaczął się mościć pod przykryciem. – Mam nadzieję, Ŝe nie uwaŜasz mnie za tchórza, Angliszko. – AleŜ skąd – zapewniłam go i zdmuchnęłam świecę. – Dyskrecja przede wszystkim. *** TuŜ przed świtem obudziło nas ogłuszające walenie do drzwi. Rollo, śpiący na podeście schodów, rzucił się na dół z groźnym ujadaniem. TuŜ za nim zbiegł Ian, który przez całą noc siedział przy Lizzie, czuwał, kiedy ja spałam. Jamie wyskoczył z łóŜka i chwyciwszy z szafki nabity pistolet, ruszył do boju. Zszokowana i oszołomiona, usiadłam gwałtownie, czując, jak wali mi serce. Rollo przestał na chwilę szczekać i usłyszałam, jak Ian woła: „Kto tam?". Odpowiedzią na to pytanie było wzmoŜone walenie do drzwi, niosące się echem po schodach i niemal wstrząsające domem, i podniesiony kobiecy głos,

rodem z opery Wagnera. Ute McGillivray. Zaczęłam zmagać się z pościelą. Tymczasem słyszałam wrzawę głosów, szczekanie, zgrzyt odsuwanego rygla przy drzwiach – i znów głosy, tym razem donośniejsze. Podbiegłam do okna i wyjrzałam; na podwórzu stał Robin McGillivray, który najwidoczniej zsiadł właśnie z muła. Sprawiał wraŜenie znacznie starszego i przygnębionego, jakby duch go opuścił, zabierając ze sobą całą siłę tego człowieka. Odwrócił głowę od zamieszania na ganku i zamknął oczy. Słońce właśnie wstało i jego czyste światło ujawniło na twarzy Robina zmęczenie i przygnębienie. Jakby wyczuwając, Ŝe na niego patrzę, otworzył oczy i uniósł twarz w stronę okna. Miał zaczerwienione oczy, ubranie w nieładzie. Dostrzegł mnie, ale nie odpowiedział na nieśmiały gest dłoni. Odwrócił się i czekał. Wrzawa na dole przeniosła się do środka i, jak się wydawało, ruszyła schodami, niesiona falą szkockich gróźb i niemieckich wrzasków, przerywana od czasu do czasu entuzjastycznym szczekiem Rolla, zawsze chętnego do hałaśliwej zabawy. Chwyciłam szlafrok wiszący na kołku, ale ledwie zdąŜyłam wsunąć jedną rękę w rękaw, kiedy drzwi sypialni otworzyły się gwałtownie, uderzyły o ścianę i odbiły się z taką siłą, Ŝe walnęły wchodzącą w pierś. NiezraŜona, pchnęła je ponownie i ruszyła na mnie jak niszczycielska siła, z przekrzywionym czepkiem i płomieniem w oczach. – Ty! Weibchenl Jak śmiesz, taka obraza, takie kłamstwa o moim synu! Zabiję, wyrwę ci włosy, nighean na galladhl Ty... Rzuciła się na mnie, a ja uskoczyłam w bok przed jej dłonią, którą chciała chwycić mnie za rękę. – Ute! Frau McGillivray! Proszę posłuchać... Drugi atak z jej strony był juŜ bardziej skuteczny; złapała rękaw mojej koszuli nocnej i szarpnęła, ściągając mi ją z ramienia z trzaskiem pękającego materiału, a drugą ręką próbując rozdrapać twarz. Cofnęłam się gwałtownie i wrzasnęłam głośno; przypomniałam sobie nagle uderzenie w twarz, ręce szarpiące na mnie odzieŜ, ale trwało to tylko jedną straszliwą sekundę. Zaatakowałam ją, pod wpływem przeraŜenia moje kończyny odzyskały moc, zaczęłam krzyczeć, a jakaś maleńka cząstka rozsądku w moim mózgu przyglądała się temu z osłupieniem; nie mogłam jednak zapanować nad zwierzęcym lękiem i bezmyślną wściekłością, która tryskała z jakiejś głębokiej, nieznanej mi studni. Uderzyłam raz, na ślepo, z głośnym krzykiem – zastanawiając się przy tym,

dlaczego to robię. Nagle jakieś ręce złapały mnie i uniosły w górę. Poczułam nowy przypływ przeraŜenia, a potem stwierdziłam, Ŝe nic mi nie jest. Stałam zdyszana obok szafy w kącie, chwiejąc się jak pijana. Przed sobą ujrzałam Jamiego; miał uniesione ręce i osłaniał mnie. Mówił bardzo spokojnie, ale nie byłam w stanie zrozumieć jego słów. Przycisnęłam plecy do ściany, czerpiąc otuchę z tego oparcia. Serce wciąŜ mi waliło, odgłos własnego oddechu przeraŜał, tak jak wtedy, gdy Harley Bobie złamał mi nos. Zacisnęłam usta, starając się zapanować nad sobą. Wstrzymywanie powietrza w płucach okazało się skuteczne – mogłam juŜ oddychać płytko przez zagojony nos. Mój wzrok przyciągnęły poruszające się usta Ute. Słyszałam jakieś słowa, ale nie potrafiłam ich zrozumieć. Odetchnęłam, a ich potok spływał po mnie wartkim strumieniem – był w nich gniew, sprzeciw, jazgot, przekonywanie – tylko nie było sensu. Wzięłam głęboki oddech, otarłam twarz – ze zdziwieniem stwierdziłam, Ŝe jest mokra – i nagle wszystko wróciło do normalności. Słyszałam i rozumiałam. Ute patrzyła na mnie ze złością i odrazą. – Jesteś zniszczona – oznajmiła, przytakując sama sobie. – Widzę. W tej chwili wydawała się niemal spokojna. Zwróciła się do Jamiego, skręcając odruchowo kosmyk siwych włosów i wpychając go pospiesznie pod czepek, z którego zerwana wstąŜka zwisała absurdalnie nad jej okiem. – Jest szalona, mówię, ale mój syn, mój syn! Zniknął. Stała zdyszana, obserwując mnie uwaŜnie, potrząsnęła głową, po czym zwróciła się do Jamiego. – Salem jest blisko – oznajmiła. – Moja rodzina, ci, którzy nas znają – nie będą z wami handlować. Ani nikt inny. Powiem, jakie paskudztwo zrobiła. Po chwili znów skierowała na mnie oczy, zimne i niebieskie, a jej warga wykrzywiła się w pogardliwym uśmiechu. – Jesteś zniszczona! – zawołała. – Ty juŜ nie istniejesz, ty... Obróciła się na pięcie i wyszła, zmuszając Iana i Roiła do pospiesznego ustąpienia jej z drogi. Jej kroki odbijały się donośnym echem na schodach – hałaśliwy, starannie odmierzony rytm niczym cichnące bicie dzwonów. ZauwaŜyłam, Ŝe napięcie opuszcza powoli barki Jamiego. WciąŜ był w koszuli nocnej – zauwaŜyłam mokrą plamę między łopatkami – a w ręce trzymał pistolet. Drzwi na dole zatrzasnęły się z hukiem. Wszyscy stali nieruchomo, nie mogąc

wydusić słowa. – Nie zastrzeliłbyś jej, prawda? – spytałam. – Co? – Odwrócił się i spojrzał na mnie. Po chwili podąŜył za moim wzrokiem i popatrzył na pistolet, jakby się zastanawiał, skąd go ma. Potrząsnął głową i odłoŜył broń na szafę. – Och, nie. Zapomniałem, Ŝe go trzymam, choć Bóg wie, Ŝe powinienem zabić tę stukniętą starą babę. Nic ci nie jest, Angliszko? Pochylił się i przyjrzał mi się z troską. – Wszystko w porządku. Nie wiem tylko... ale to nic. JuŜ przeszło. – Ach – powiedział cicho i odwrócił wzrok, zakrywając oczy rzęsami. A więc i on to czuł? Znalazł się nagle... w przeszłości? Wiedziałam, Ŝe czasem mu się to zdarza. Przypomniałam sobie, jak obudziwszy się w ParyŜu, zobaczyłam go w otwartym oknie, wpartego we framugę z taką silą, Ŝe widać było w blasku księŜyca napręŜone z wysiłku mięśnie ramion. – JuŜ dobrze, juŜ dobrze – dotknęłam go, a on odpowiedział mi przelotnym, nieśmiałym uśmiechem. – Trzeba było ją ugryźć – zwrócił się Ian do Rolla. – Ma tyłek jak stodoła. Jak mogłeś nie trafić? – Bał się pewnie zatrucia – oznajmiłam domyślnie, wychodząc z kąta. – Myślicie, Ŝe mówiła powaŜnie... O tak, z pewnością. Ale czy to zrobi? Namówi ludzi, Ŝeby z nami nie handlowali? – MoŜe namówić Robina – odparł Jamie, na którego twarzy znów pojawił się wyraz powagi. – Co do pozostałych... zobaczymy. Ian potrząsnął głową i potarł się pięścią o udo. – Wiem, Ŝe powinienem skręcić Manfredowi kark – wyznał z niekłamanym Ŝalem. – Moglibyśmy powiedzieć Frau Ute, Ŝe spadł ze skały, i oszczędzić sobie kłopotu. – Manfred? – odezwał się ktoś cichutkim i słabym głosem. Wszyscy jak na zawołanie spojrzeli w stronę drzwi. Na progu stała Lizzie, chuda i blada jak zagłodzony duch. Jej duŜe oczy były szkliste od niedawnej gorączki. – Co z Manfredem? – Zachwiała się niebezpiecznie i wsparła dłonią o framugę. – Co się z nim stało? – Zaraził się syfilisem i uciekł – wyjaśnił zwięźle Ian. – Mam nadzieję, Ŝe nie oddałaś mu dziewictwa. ***

Ute McGillivray nie zdołała w pełni wprowadzić swej groźby w czyn – ale wyrządziła dostatecznie duŜo szkody. Dramatyczne zniknięcie Manfreda, zerwanie narzeczeństwa z Lizzie i przyczyna całego zamieszania wywołały straszliwy skandal; rzecz rozniosła się od Hillsborough i Salisbury, gdzie pracował jako wędrowny rusznikarz, aŜ do Salem i High Point. JednakŜe Ute dołoŜyła starań, by całą sprawę moŜliwie najbardziej zagmatwać: jedni utrzymywali, Ŝe chłopak jest zaraŜony, inni, Ŝe podstępnie i fałszywie oskarŜyłam go o to z powodu jakichś wyimaginowanych nieporozumień z jego rodzicami. Inni, bardziej przychylni, nie wierzyli, by Manfred był zaraŜony, i twierdzili, Ŝe na pewno się pomyliłam. Z tych, którzy wierzyli, Ŝe był zaraŜony, połowa była przekonana, Ŝe złapał chorobę od jakiejś dziwki, inni spekulowali, Ŝe od biednej Lizzie, której reputacja powaŜnie ucierpiała – do tego stopnia, Ŝe Ian, Jamie, bracia Beardsleyowie, a nawet Roger musieli stanąć w obronie jej honoru, uŜywając pięści, co oczywiście nie zamknęło ludziom ust, ale uciszało ich skutecznie, gdy tylko pojawiał się któryś z jej mentorów. Wszyscy krewni Ute z Wachovi, Salem, Bethabary, Bethanii i okolic wierzyli w jej wersję i pracowicie mielili jęzorami. Oczywiście nie wszyscy mieszkańcy Salem zerwali z nami kontakty handlowe – ale wielu. Zdarzyło mi się doświadczyć przykrego uczucia, gdy pozdrawiałam znanych mi braci morawskich, a oni mijali mnie bez słowa lub odwracali się plecami. W końcu w ogóle przestałam jeździć do Salem. Lizzie, pomijając pierwszy szok, nie wydawała się szczególnie poruszona zerwaniem zaręczyn. Powiedziała, Ŝe jest jej przykro z powodu Manfreda, ale Ŝe nie boleje nad tą stratą. A poniewaŜ rzadko opuszczała Ridge, nie mogła słyszeć, co ludzie o niej mówią. Nie kryła jednak Ŝalu, Ŝe utraciła McGillivrayów, zwłaszcza Ute. – Wie pani – powiedziała mi ze smutkiem. – Nigdy nie miałam matki; umarła, wydając mnie na świat. A Mutti – poprosiła, bym tak ją nazywała, kiedy powiedziałam, Ŝe poślubię Manfreda – powiedziała, Ŝe jestem jej córką, tak jak Hilda, Inga i Senga. Droczyła się ze mną, straszyła mnie i śmiała sie ze mnie tak samo jak z nich. I to było... miłe. Mieć rodzinę. A teraz ją straciłam. Robin, szczerze do niej przywiązany, przysłał Lizzie króciutki, pełen Ŝalu liścik, dostarczony za pośrednictwem Ronniego Sinclaira. Ale od czasu zniknięcia Manfreda ani Ute, ani dziewczęta nie przyszły jej odwiedzić, nie przekazały teŜ ani

jednego słowa. Najbardziej poruszony całą sprawą wydawał się Joseph Wemyss. Nic nie powiedział, najwidoczniej nie chcąc utrudniać Lizzie sytuacji – ale oklapł niczym kwiat bez wody. Pomijając ból, jaki odczuwał z powodu Lizzie i jej nadszarpniętej reputacji, on takŜe tęsknił za McGillivrayami, za radością i pociechą wynikającą z przynaleŜności do duŜej, pełnej Ŝycia rodziny po tylu latach samotności. Najgorsze jednak było to, Ŝe Ute mogła wpłynąć na krewnych – takŜe pastora Berrischa i jego siostrę Monikę, której – jak w tajemnicy powiedział mi Jamie – zabroniono widywania się i rozmawiania z Josephem. – Pastor wysłał ją do krewnych Ŝony w Halifaksie – wyjaśnił, potrząsając ze smutkiem głową. – By zapomniała. – O BoŜe. Jeśli chodzi o Manfreda, wszelki słuch po nim zaginął. Jamie rozesłał wici sobie tylko znanymi drogami, ale nikt nie widział młodego człowieka, od czasu gdy uciekł z Ridge. Myślałam o nim – i modliłam się za niego – codziennie, prześladowana koszmarną wizją młodzieńca błąkającego się samotnie po lesie, podczas gdy śmiertelne krętki w jego krwi mnoŜą się z kaŜdym dniem. Albo, co gorsza, wyobraŜałam sobie, jak dociera na jakimś statku do Indii Zachodnich, schodząc w kaŜdym porcie na ląd, by koić smutki w ramionach niczego niepodejrzewających kobiet, które zaraŜa tą podstępną, śmiertelną chorobą – a one z kolei... Czasem widziałam obraz jak z koszmaru sennego – zwisające z konaru gdzieś głęboko w lesie zwłoki, okryte postrzępionymi szmatami, opłakiwane jedynie przez kruki, które zlatują się, by obedrzeć je do kości. I mimo wszystko nie mogłam w swym sercu znaleźć nienawiści do Ute McGillivray, którą musiały nachodzić podobne myśli. W tym ponurym okresie zaświtał jednak mały promyk nadziei; zawdzięczałam go, o dziwo, Tomowi Christiemu, który wbrew moim oczekiwaniom pozwolił Malvie przychodzić do gabinetu, stawiając tylko jeden warunek – bym uprzedziła go zawczasu, gdyby córka miała dalej uczestniczyć w doświadczeniach z eterem. – Chodź. – Odsunęłam się od mikroskopu i dałam jej znak, by popatrzyła przez okular. – Widzisz je? Wydęła wargi w milczącej fascynacji. Sporo wysiłku kosztowało mnie połączenie odpowiedniego barwnika z odbitym światłem słonecznym, by pokazały się krętki, ale w końcu mi się udało. Nie były doskonale widoczne, ale moŜna je było zobaczyć, jeśli się wiedziało, czego szukać – i pomimo Ŝe potwierdzały moją

wstępną diagnozę, zobaczyłam je z ulgą. – O, tak! Maleńkie spirale. Widzę wyraźnie! – Podniosła na mnie wzrok. – Naprawdę chce mi pani powiedzieć, Ŝe te maleństwa zaraziły Manfreda? Była zbyt grzeczna, by otwarcie okazać sceptycyzm, ale widziałam go w jej oczach. – Tak, naprawdę. Wielokrotnie wyjaśniałam teorię zarazków sceptycznym osiemnastowiecznym słuchaczom i w świetle swych doświadczeń nie oczekiwałam zbytniego zrozumienia. Zazwyczaj odpowiedzią było tępe spojrzenie, odruchowy śmiech czy pełne niedowierzania prychnięcie, więc spodziewałam się tego samego po Malvie, tyle Ŝe w nieco grzeczniejszej formie. Ku mojemu zdziwieniu pojęła jednak od razu – albo teŜ udawała, Ŝe pojmuje. – No dobrze. – Oparła dłonie o blat stołu i znowu zaczęła oglądać krętki. – Te małe bestie wywołują syfilis. Jak one to robią? I dlaczego te Ŝyjątka z moich zębów, które mi pani pokazała, nie wywołują choroby? Wyjaśniłam w miarę moŜności pojęcie „robaczków" – „dobrych", „obojętnych" i „złych", co, jak się zdawało, zrozumiała bez trudu, ale teoria komórki i koncepcja ciała składającego się z owych komórek była juŜ trudniejsza i Malva zaczęła ze zdziwieniem oglądać sobie dłoń, starając się dostrzec pojedyncze komórki. Odrzuciła jednak wątpliwości i chowając dłoń w fartuchu, wróciła do swego pytania. Czy wszystkie choroby wywołują robaczki? Penicylina – dlaczego działa na niektóre zarazki, a na inne nie? I jak robaczki przechodzą z jednej osoby na drugą? – Jedne przenoszą się przez powietrze, dlatego musisz unikać ludzi, którzy kaszlą i kichają na ciebie, inne przez wodę, dlatego nie moŜesz pić ze strumienia, którego ktoś uŜył jako wychodka; niektóre zaś... no cóŜ, jeszcze inaczej. Nie miałam pojęcia, co wie o Ŝyciu seksualnym ludzi – mieszkała na farmie i z pewnością obserwowała świnie, kury i konie – nie chciałam teŜ bawić się w uświadamianie dziewczyny, bojąc się, Ŝe jej ojciec się o tym dowie. Pomyślałam, Ŝe z dwojga złego wolałby dla niej eter. Ale ona podchwyciła temat. – Inaczej? To znaczy jak? Wzdychając w duchu, powiedziałam jej. – Co robią? – spytała z niedowierzaniem. – To znaczy... męŜczyźni. Jak zwierzęta! Dlaczego kobieta miałaby się zgadzać, Ŝeby jej coś takiego robili? – No cóŜ, to teŜ są zwierzęta, jak sama zauwaŜyłaś – wyjaśniłam, tłumiąc

śmiech. – Podobnie jak kobiety. A jeśli chodzi o to, dlaczego miałyby im pozwalać... – potarłam nos, zastanawiając się, jak by tu wyjaśnić rzecz w sposób względnie taktowny. Ona jednak mnie uprzedziła, dodając dwa do dwóch. – Dla pieniędzy – oznajmiła olśniona. – To robi właśnie ladacznica! Pozwala im robić takie rzeczy za pieniądze. – No tak, ale kobiety, które nie są ladacznicami... – Dzieci. Tak, wspominała pani o tym. – Skinęła głową, ale bez wątpienia myślała o czymś innym; zauwaŜyłam, Ŝe marszczy małe, gładkie czoło. – Ile pieniędzy dostają? Myślę, Ŝe zaŜądałabym duŜo, gdybym miała pozwolić męŜczyźnie... – Nie wiem – odparłam, nieco zakłopotana. – RóŜnie, jak przypuszczam. To zaleŜy. – ZaleŜy... och, gdyby był brzydki, to moŜna zaŜądać więcej, tak? Albo gdyby ona była brzydka... – obrzuciła mnie szybkim, pełnym zainteresowania spojrzeniem. – Bobby Higgins opowiadał mi o jednej ladacznicy z Londynu, która była oszpecona witriolem. Zerknęła na kredens, gdzie trzymałam pod kluczem kwas siarkowy, i wzdrygnęła się z obrzydzeniem. – Tak, mnie teŜ o niej opowiadał. Witriol to tak zwany kaustyk... to znaczy płyn, który pali. Dlatego... Ale ona znów wróciła do fascynującego ją tematu. – Kiedy pomyślę, Ŝe Manfred McGillivray robił coś takiego! – Wlepiła we mnie spojrzenie szarych oczu. – No i Bobby. Na pewno to robił, prawda? – Przypuszczam, Ŝe Ŝołnierze mają skłonność... – Ale Biblia... – przerwała mi, mruŜąc w zamyśleniu oczy. – Biblia mówi, Ŝe nie wolno się zadawać z boŜkami. Czy to znaczy, Ŝe męŜczyźni wsadzali swoje fiuty... Czy boŜki wyglądały jak kobiety? – Nie, nie, to chyba znaczy coś innego – rzuciłam pospiesznie. – To raczej przenośnia, rozumiesz. Oznacza... poŜądanie czegoś, myślę, Ŝe to nie znaczy... – PoŜądanie – powtórzyła z namysłem. – To znaczy pragnąć czegoś grzesznego, tak? – Tak, mniej więcej. Czułam na skórze gorący rumieniec. Musiałam jak najszybciej wyjść na świeŜe powietrze, bo bałam się, Ŝe lada chwila zrobię się czerwona jak burak i spłynę potem. Wstałam, ale przyszło mi do głowy, Ŝe nie powinnam zostawiać jej w przekonaniu, Ŝe seks łączy się tylko z pieniędzmi albo dziećmi – nawet jeśli dla

niektórych kobiet tak było. – Jest jeszcze jeden powód, by to robić – rzuciłam przez ramię, zmierzając do drzwi. – Kiedy kogoś kochasz, chcesz mu dać przyjemność. A on chce dla ciebie tego samego. – Przyjemność? – dobiegł mnie z tyłu jej pełen niedowierzania głos. – Chce pani powiedzieć, Ŝe niektóre kobiety to lubią?!

47. Pszczoły i rózgi Szpiegowałam. Jeden z moich uli wyroił się i teraz szukałam dezerterek. Nowy rój zazwyczaj nie oddalał się zbytnio i często przerywał lot, by odpoczywać przez długie godziny w rozwidleniu konarów albo w rozszczepionym pniu, gdzie tworzył bzyczącą kulę. Jeśli udawało się go zlokalizować, zanim podjął zbiorową decyzję, gdzie się osiedlić, moŜna było skusić pszczoły, by weszły w pusty koszyk i zanieść je do ula. Problem z pszczołami polega na tym, Ŝe nie pozostawiają śladów na ziemi. Miotałam się więc po zboczu z przewieszonym przez ramię koszykiem, prawie milę od domu, i próbowałam postępować zgodnie z zaleceniami myśliwskimi Jamiego, rozumując jak pszczoła. WyŜej rosły duŜe skupiska krzewów zimozielonych, wierzbówki i kwiatów polnych, ale nieco niŜej zauwaŜyłam bardzo atrakcyjny – dla pszczoły – pniak, wystający z ziemi. Przenośny ul był cięŜki, a zbocze strome. Łatwiej się schodziło, niŜ wchodziło pod górę. Podciągnęłam rzemień koszyka, Ŝeby nie wrzynał mi się w ramię, i zaczęłam zsuwać się na dół przez zarośla sumaka i kaliny, omijając kamienie i chwytając się gałązek, by nie stracić równowagi. Patrząc pod nogi, nie zwracałam uwagi, gdzie jestem. Weszłam w przesmyk pośród zarośli i po chwili nieco dalej ujrzałam dach jakiejś chaty. Kto tu mieszkał? Chyba Tom Christie z córką. Otarłam rękawem pot, który ściekał mi z brody; dzień był ciepły, a ja nie wzięłam ze sobą manierki. Pomyślałam, Ŝe wstąpię do nich w drodze powrotnej i poproszę o wodę. Kiedy wreszcie dotarłam do pniaka, stwierdziłam rozczarowana, Ŝe nie ma na nim nawet śladu moich podopiecznych. Stałam bez ruchu, ocierając pot z twarzy i nastawiając ucha, w nadziei Ŝe pszczoły zdradzą się swoim głębokim brzęczeniem. Zewsząd dobiegał głos przeróŜnych owadów, z góry zaś łagodny harmider kowalików szukających poŜywienia – ale nie pszczół. Westchnęłam i odwróciłam się, by obejść pień, ale znieruchomiałam, uchwyciwszy kątem oka mgnienie bieli w dole. Na niewielkiej polanie za chatą zobaczyłam Toma Christiego i Malve. To jego koszula mignęła mi w ruchu, ale teraz stał nieruchomo ze skrzyŜowanymi rękami. Okazało się, Ŝe patrzy uwaŜnie na córkę, która ścina witki z jesionu rosnącego na skraju polany. Po co? – zastanawiałam się. Było w tej scenie coś szczególnego, choć nie bardzo wiedziałam co. Jakaś poza? Jakieś napięcie między nimi?

Malva odwróciła się i ruszyła do ojca, trzymając w ręku kilka długich cienkich gałązek. Szła ze spuszczoną głową, powłócząc nogami, i gdy podała mu witki, zrozumiałam nagle. Byli zbyt daleko, bym mogła ich usłyszeć, ale najwidoczniej coś do niej powiedział, wskazując szorstko pień, na którym rąbali drewno. Uklękła przy nim, pochyliła się i zadarła suknie, odsłaniając nagie pośladki. Bez wahania uniósł rózgi i spuścił z całej siły na jej pośladki, a po chwili zmienił kąt smagania, pokrywając jej ciało pręgami, widocznymi nawet z tej odległości. Zmieniał pozycję kilka razy, chłoszcząc córkę spręŜystymi witkami, co wydawało się tym okrutniejsze, Ŝe pozbawione jakichkolwiek emocji. Nie przyszło mi nawet do głowy, by się odwrócić. Stałam jak posąg w zaroślach, zbyt osłupiała, by odpędzić komary, które roiły mi się koło twarzy. Christie odrzucił rózgi, odwrócił się na pięcie i wszedł do chaty, nim zdąŜyłam mrugnąć. Malva przysiadła na piętach i zsunęła suknie, po czym wstała, wygładzając ostroŜnie materiał na pośladkach. Była czerwona na twarzy, ale niezapłakana ani zrozpaczona. Przywykła do tego – pomyślałam mimo woli. Zawahałam się, nie wiedząc, co robić. Zanim zdąŜyłam podjąć jakąkolwiek decyzję, Malva poprawiła na głowie czepek, odwróciła się i ruszyła zdecydowanym krokiem w stronę zarośli – kierując się wprost na mnie. Ukryłam się odruchowo za duŜą topolą. Malva nie była powaŜnie ranna, poza tym zdawałam sobie sprawę, Ŝe na pewno nie Ŝyczy sobie, by ktokolwiek był świadkiem tego incydentu. Minęła mnie o dwa kroki, zdyszana od wspinaczki. Mruczała coś pod nosem, raczej zła niŜ zasmucona. Kierowana ciekawością, wyjrzałam zza topoli, ale tylko mignął mi w oczach jej czepek między drzewami. Nie było tam innych chat, ona zaś nie niosła koszyka ani Ŝadnych narzędzi. Być moŜe chciała tylko pozostać sama i odzyskać spokój. Nic dziwnego. Czekałam, aŜ zniknie mi z oczu, potem zeszłam powoli ze zbocza. Nie zatrzymałam się przy chacie Christiego, choć bardzo chciało mi się pić. Straciłam teŜ zainteresowanie pszczołami. *** Przy ogrodzeniu, w pewnej odległości od domu spotkałam Jamiego, rozmawiał

z Hiramem Crombiem. Skinęłam im głową na powitanie, a potem czekałam niecierpliwie, aŜ Crombie załatwi sprawę, bym mogła powiedzieć Jamiemu, co przed chwilą widziałam. Na szczęście Hiram nie zamierzał zwlekać; czuł się w mojej obecności nieswojo. Opowiedziałam Jamiemu, czego byłam świadkiem, i zauwaŜyłam z irytacją, Ŝe nie podziela mojego zatroskania. Jeśli Tom Christie uwaŜa za stosowne wychłostać swoją córkę, to jest to jego sprawa. – Ale on moŜe... moŜe... MoŜe on nie ogranicza się do chłosty. Skąd wiesz, czy... nie robi z nią jeszcze czegoś? Spojrzał na mnie zdumiony. – Tom? Masz jakieś podstawy, by tak myśleć? – Nie – przyznałam niechętnie. Domostwo Christiego zawsze budziło we mnie mieszane uczucia, ale moŜe dlatego, Ŝe nigdy nie lubiłam Toma. Nie byłam aŜ tak głupia, by sądzić, Ŝe czytanie w kółko Biblii oznacza, Ŝe człowiek nie jest zdolny do niegodziwości, ale szczerze musiałam przyznać, Ŝe nie oznacza równieŜ, iŜ jest do niej zdolny. – Ale przecieŜ nie powinien tak jej chłostać. Jest dorosła. Popatrzył na mnie z łagodnym zniechęceniem. – Nie rozumiesz tego ni w ząb, prawda? – spytał Jamie, wyraŜając dokładnie moją myśl. – Właśnie to chciałam ci powiedzieć – oznajmiłam, patrząc mu śmiało w oczy. Nie odwrócił wzroku, tylko wytrzymał moje spojrzenie. W jego oczach pojawiło się z wolna coś jakby rozbawienie. – To znaczy, Ŝe będzie inaczej? – odrzekł. – śe w twoim świecie jest inaczej? Irytacja w jego głosie przypomniała mi brutalnie, Ŝe nie znajdujemy się w moim świecie – i Ŝe nigdy się w nim nie znajdziemy. Poczułam na rękach gęsią skórkę. – Więc w twoim czasie męŜczyzna nie biłby kobiety? Nawet gdyby miał powód? Co miałam na to powiedzieć? Nie mogłam kłamać, nawet gdybym chciała; zbyt dobrze potrafił czytać mi z twarzy. – Niektórym się to zdarza – przyznałam. – Ale to nie to samo. Tam... wtedy... gdyby męŜczyzna uderzył Ŝonę, zostałby uznany za przestępcę. Ale męŜczyzna, który chciałby uderzyć Ŝonę, posłuŜyłby się raczej pięściami – dodałam szczerze. Na jego twarzy pojawił się wyraz odrazy.

– CóŜ to za męŜczyzna, który zrobiłby coś takiego? – spytał z niedowierzaniem. – Zły. – Ja teŜ tak myślę, Angliszko. I nie sądzisz, Ŝe jest pewna róŜnica? UwaŜałabyś, Ŝe to to samo, gdybym uderzył cię ręką w twarz, a nie trzepnął cię pasem przez tyłek? Zaczerwieniłam się gwałtownie. Raz mnie wychłostał, a ja tego nie zapomniałam. Chciałam go wtedy zabić – i nie myślałam o nim ciepło, gdy nachodziło mnie to wspomnienie. Ale zarazem nie byłam na tyle głupia, by traktować jego postępowanie na równi z postępowaniem damskiego boksera w dzisiejszych czasach. Spojrzał na mnie, uniósł brew, potem zorientował się, co sobie przypomniałam. Uśmiechnął się szeroko. – Och – powiedział tylko. – Rzeczywiście, och – powiedziałam gniewnie. Udało mi się wyprzeć z myśli to wyjątkowo poniŜające doświadczenie i nie odczułam przyjemności, gdy powróciło. Natomiast on bardzo się ucieszył. Sposób, w jaki na mnie patrzył, wciąŜ się uśmiechając, wydał mi się nie do zniesienia. – BoŜe, darłaś się jak ban-sidhe. Zaczęłam odczuwać wyraźne pulsowanie w skroniach. – Miałam cholerny powód! – Och, tak – przyznał i uśmiechnął się jeszcze szerzej. – Miałaś. Pamiętaj, Ŝe to była twoja wina. – Moja wi... – Tak – potwierdził zdecydowanie. – Przeprosiłeś! – rzuciłam wściekle. – Wiesz, Ŝe tak było! – Nie, nie przeprosiłem. Ale zaczęło się z twojej winy – oznajmił zupełnie bez logiki. – Nie dostałabyś takiego lania, gdybyś mi się nie sprzeciwiała, kiedy kazałem ci uklęknąć i... – Gdybym się nie sprzeciwiła! UwaŜasz, Ŝe powinnam się poddać potulnie i pozwolić... – Nigdy nie widziałem, byś cokolwiek robiła potulnie, Angliszko. – Ujął mnie za rękę, by pomóc mi przejść przez furtkę, ale wyrwałam się, prychając z oburzeniem. – Ty wredny Szkocie! – Rzuciłam kosz na pszczoły na ziemię u jego stóp, uniosłam suknię i przeszłam przez furtkę. – Nie zrobiłem tego nigdy więcej! – zawołał za mną. – Obiecałem, prawda?

Obróciłam się gwałtownie i spojrzałam na niego ze złością. – Bo zagroziłam, Ŝe wyrwę ci serce, jeśli się powaŜysz! – Mimo wszystko. Mogłem się powaŜyć – dobrze o tym wiesz, Angliszko. – Przestał się uśmiechać, ale w oczach dostrzegłam wyraźny błysk. Odetchnęłam kilka razy głęboko, starając się jednocześnie opanować gniew i wymyślić jakąś replikę. Nie udało mi się ani jedno, ani drugie, więc rzuciłam tylko pełne godności „mhm" i odwróciłam się na pięcie. Usłyszałam za plecami szelest kiltu, kiedy Jamie schylił się po kosz, przeskoczył ogrodzenie i dogonił mnie dwoma susami. Nie patrzyłam na niego; wciąŜ płonęły mi policzki. Wiedziałam, Ŝe ma rację, i to złościło mnie najbardziej. Pamiętałam wszystko aŜ za dobrze. Tak skutecznie posłuŜył się swoim pasem od szpady, Ŝe nie mogłam siedzieć wygodnie przez kilka dni – i gdyby przypadkiem postanowił zrobić to jeszcze raz, nic by go nie powstrzymało. Na ogół udawało mi się nie zwracać uwagi na fakt, Ŝe prawnie stanowiłam jego własność. Ale fakt pozostawał faktem – i on o tym wiedział. – A Brianna? – spytałam. – Czułbyś to samo, gdyby Roger nagle postanowił przyłoŜyć twojej córce pasem albo rózgą? Wydawało się, Ŝe dostrzega w tym coś zabawnego. – Myślę, Ŝe miałby się z pyszna, gdyby spróbował – odparł. – To dzielna dziewczyna, prawda? I Ŝywi twoje przekonania co do posłuszeństwa obowiązującego Ŝonę, jak się obawiam. Ale z drugiej strony nigdy nie wiadomo, co się dzieje w małŜeństwie, czyŜ nie? MoŜe byłaby zadowolona, gdyby spróbował. – Zadowolona? – wytrzeszczyłam oczy ze zdumienia. – Jak moŜesz myśleć, Ŝe jakakolwiek kobieta... – Tak? A moja siostra? Przystanęłam gwałtownie na środku ścieŜki i spojrzałam na niego. – Co twoja siostra? Nie chcesz mi chyba powiedzieć, Ŝe... – Chcę. – Znów pojawił się w jego oczach ten błysk, ale nie wydawało mi się, by Ŝartował. – Ian ją bije? – Proszę cię, nie nazywaj tego tak – powiedział łagodnie. – MoŜna by pomyśleć, Ŝe Ian zabierał się do niej z pięściami albo podbił jej oko. Sprawiłem ci lanie, ale nie skaleczyłem cię, na Boga. – Musnął wzrokiem moją twarz; jedynym śladem była maleńka blizna na brwi – niewidoczna, chyba Ŝe ktoś rozgarnąłby mi włosy i przyjrzał się dokładnie. – Ian teŜ by tego nie zrobił. Byłam zaszokowana. śyłam kiedyś blisko z Ianem i Jenny Murray przez kilka

miesięcy i nigdy nie zauwaŜyłem niczego, co świadczyłoby o jego gwałtownej naturze. A poza tym, trudno było sobie wyobrazić, by ktoś próbował postąpić tak wobec Jenny, która miała – jeśli to w ogóle było moŜliwe – jeszcze silniejszą osobowość niŜ jej brat. – A co zrobił? I dlaczego? – No cóŜ, kilka razy przyłoŜył jej pasem – wyjaśnił. – I tylko wtedy, gdy go do tego skłoniła. Odetchnęłam głęboko. – Skłoniła go? – spytałam spokojnie, zwaŜywszy na okoliczności. – Znasz Iana – oznajmił, wzruszając ramionami. – Nie zrobiłby tego, gdyby Jenny go do tego nie doprowadziła. – Nigdy u nich niczego takiego nie zauwaŜyłam – popatrzyłam na niego twardo. – No cóŜ, trudno przypuszczać, by robiła to w twojej obecności, prawda? – A w twojej? – No, moŜe niezupełnie w obecności – przyznał. – Ale po Culloden nie bywałem często w domu. Czasem jednak wpadałem i widziałem, Ŝe dziewczyna się... gotuje. – Potarł sobie nos i popatrzył zmruŜonymi oczami na słońce, szukając słów. W końcu wzruszył ramionami. – Prowokowała go. O byle co mu dokuczała, robiła ironiczne uwagi. Zachowywała się... – twarz mu przejaśniała, co znaczyło, Ŝe znalazł odpowiednie słowa – jak rozpuszczona mała dziewczynka, która prosi się o lanie. Ta charakterystyka wydała mi się całkowicie niewiarygodna. Jenny Murray miała cięty język i nie oszczędzała nikogo, nie wyłączając własnego męŜa. Ian, uosobienie dobroduszności, śmiał się tylko. Ale nie byłam w stanie wyobrazić sobie, Ŝe zachowywała się tak, jak opisał Jamie. – No cóŜ. Widziałem to parę razy, jak mówiłem, Ian rzucał jej groźne spojrzenia, ale siedział spokojnie. Potem zdarzyło się, Ŝe polowałem, tuŜ przed zachodem słońca, i ustrzeliłem małego jelenia na wzgórzu zaraz za strumieniem – znasz to miejsce? Przytaknęłam, wciąŜ oszołomiona. – Do domu było niedaleko, mogłem sam przynieść zwierzaka, więc zaciągnąłem go do szopy i powiesiłem. W pobliŜu nie było nikogo – potem się dowiedziałem, Ŝe wszystkie dzieci poszły na targ w Broch Mhorda, a słuŜba razem z nimi. Myślałem więc, Ŝe dom jest całkowicie pusty, i wszedłem do kuchni, Ŝeby coś przekąsić i napić się maślanki.

Nic dziwnego, Ŝe wystraszyły go hałasy dochodzące z sypialni na górze. – Jakie hałasy? – spytałam zafascynowana. – No... wrzaski – wzruszył ramionami. – I chichoty. Szuranie i walnięcie, jakby przewrócił się stołek. Gdyby nie te śmiechy, pomyślałbym, Ŝe w domu są złodzieje. Ale wiedziałem, Ŝe to głos Jenny i Iana, i... – urwał, a uszy zaczerwieniły mu się na samo wspomnienie. – No więc... znów – usłyszałem podniesione głosy... a potem uderzenie paskiem w tyłek i jakby krzyk wniebogłosy. Odetchnął głęboko, wzruszając ramionami. – No cóŜ, byłem trochę zaskoczony i nie bardzo wiedziałem, co robić. Przytaknęłam ze zrozumieniem. – Przypuszczam, Ŝe sytuacja była dość niezręczna. A to... ee... trwało dalej? Skinął głową. Uszy miał mocno czerwone, twarz zarumienioną, choć moŜe tylko z gorąca. – Ano, trwało. – Zerknął na mnie. – Rozumiesz, Angliszko, gdybym uwaŜał, Ŝe chce jej zrobić krzywdę, byłbym na górze w jednej chwili. Ale... – Odpędził natrętną pszczołę gwałtownym ruchem głowy. – To było... tak mi się wydawało... nie wiem nawet, jak to powiedzieć. MoŜe nie tak, jakby Jenny się śmiała, bo się nie śmiała, tylko jakby miała na to ochotę. A Ian... no cóŜ, on się śmiał. To znaczy niezbyt wyraźnie; ale było coś w jego głosie... Odetchnął przeciągle i przesunął kłykciem po brodzie, ocierając pot. – Stałem tam jak skamieniały, z kawałkiem pasztetu w ręce, i nasłuchiwałem. Ocknąłem się dopiero, jak muchy zaczęły mi wlatywać w otwarte usta, a wtedy oni... ee... robili... juŜ całkiem co innego. – Przygarbił ramiona, jakby miał za ciasną koszulę. – Godzili się, tak? – Tak mi się wydaje – odparł, sznurując usta. – Wyszedłem i dotarłem aŜ do Foyne. Przenocowałem u babki MacNab. Foyne było osadą leŜącą jakieś piętnaście mil od Lallybroch. – Dlaczego? – spytałam. – No cóŜ, musiałem – powiedział ze swoistą logiką. – Nie mogłem przejść nad tym do porządku dziennego. Mogłem iść i rozmyślać albo za ich przykładem sam sobie ulŜyć i dać temu spokój. Ale to przecieŜ chodziło o moją siostrę. – Chcesz powiedzieć, Ŝe nie moŜna jednocześnie myśleć i angaŜować się seksualnie? – spytałam, śmiejąc się. – Oczywiście, Ŝe nie – odparł, patrząc na mnie, jakbym była szalona, i potwierdzając w ten sposób to, co od dawna o nim myślałam. – A ty moŜesz?

– Owszem, mogę. Uniósł brew z niedowierzaniem. – No cóŜ, nie twierdzę, Ŝe zawsze – wyznałam. – Ale to moŜliwe. Kobiety przywykły robić kilka rzeczy naraz; muszą, ze względu na dzieci. Tak czy owak, wracając do Iana i Jenny. Dlaczego na Boga... – No cóŜ, szedłem i myślałem – przerwał mi Jamie. – Szczerze mówiąc, nie mogłem przestać o tym myśleć. Babcia MacNab widziała, Ŝe coś mnie dręczy i zaczęła dopytywać się podczas kolacji, aŜ... aŜ w końcu opowiedziałem jej o wszystkim. – Naprawdę? I co ona na to? – spytałam zaciekawiona. Znałam babkę MacNab, dziarską staruszkę o niezwykle prostolinijnym charakterze, bardzo doświadczoną w dziedzinie ludzkich słabości. – Zaczęła rŜeć ze śmiechu – wyjaśnił, krzywiąc się ironicznie. – Myślałem, Ŝe wpadnie do ognia z tej wesołości. Uspokoiwszy się, starsza dama otarła oczy i wyjaśniła mu pewne sprawy – dobrotliwie, jakby miała do czynienia z prostaczkiem. – Powiedziała, Ŝe to przez tę nogę Iana – Jamie zerknął na mnie, by sprawdzić, czy rozumiem. – Wyjaśniła, Ŝe coś takiego nie ma znaczenia dla Jenny, ale ma znaczenie dla Iana. I dodała jeszcze, Ŝe męŜczyźni nie mają pojęcia, co kobiety myślą o łóŜku, ale zawsze uwaŜają się za wielkich znawców, i stąd wynikają kłopoty. – Wiedziałam, dlaczego lubię babcię MacNab – mruknęłam. – Co jeszcze? – No, powiedziała teŜ, Ŝe Jenny daje prawdopodobnie Ianowi do zrozumienia – i przy okazji sobie – Ŝe wciąŜ uwaŜa go za męŜczyznę, bez względu na nogę. – Co? – Ano tak, Angliszko. Kiedy jest się męŜczyzną, naleŜy wykreślić granicę i walczyć z wszystkimi, którzy je przekraczają. Z wrogami, dzierŜawcami, własnymi dziećmi – a nawet Ŝoną. Nie zawsze moŜna uderzyć albo sięgnąć po pas, ale niech wszyscy wiedzą, kto rządzi. – AleŜ to wypisz, wymaluj... – zaczęłam i nagle umilkłam, zastanawiając się nad jego słowami. – A jeśli jesteś męŜczyzną, to ty rządzisz. To ty utrzymujesz porządek, czy ci się to podoba, czy nie. Taka jest prawda – dokończył, po czym ujął mnie za łokieć i wskazał głową przesiekę w lesie. – Chce mi się pić. Zatrzymamy się na chwilę? Ruszyłam za nim wąską ścieŜką wśród drzew do miejsca zwanego Zielonym Zdrojem – bulgoczącej strugi, która spływała po szarym serpentynowatym

kamieniu, w chłodnym i cienistym zagłębieniu otoczonym mchem. Uklękliśmy, spryskaliśmy sobie twarze i napiliśmy się, wzdychając z ulgą. Jamie nabrał w dłoń wody i wlał sobie za koszulę. Roześmiałam się na ten widok, ale zanurzyłam swoją przepoconą chusteczkę w strumieniu, by wytrzeć sobie szyję i ramiona. Spacer do źródełka przerwał naszą rozmowę, a ja nie bardzo wiedziałam, czy i jak podjąć ją na nowo. Siedziałam, milcząc, w cieniu, obejmowałam kolana rękami i poruszałam palcami nóg zagłębionymi w mchu. Jamie, jak się zdaje, teŜ nie miał chwilowo ochoty na rozmowę. Oparł się wygodnie o skałę, a mokry materiał koszuli przylgnął mu do piersi. Siedzieliśmy bez słowa, zasłuchani w leśne głosy. Nie wiedziałam, co powiedzieć, ale to nie znaczyło, Ŝe przestałam myśleć o naszej rozmowie. Wydawało mi się, Ŝe rozumiem, co miała na myśli babcia MacNab, choć nie byłam do końca pewna, czy się z nią zgadzam. Bardziej jednak zaprzątało mnie to, co powiedział Jamie na temat męskiej odpowiedzialności. Czy była to prawda? MoŜe tak, choć nigdy wcześniej nie rozwaŜałam tego w tym świetle. Nie ulegało wątpliwości, Ŝe Jamie stanowił pewien szaniec – nie tylko dla mnie i dla rodziny, ale i dzierŜawców. A czy wykreślał granice i walczył z tymi, którzy je przekraczali? Byłam skłonna przypuszczać, Ŝe tak. Bez wątpienia istniały między nim a mną pewne granice; mogłam je nakreślić na mchu. Co nie znaczyło, Ŝe ich nie przekraczaliśmy – robiliśmy to często, z róŜnym skutkiem. Miałam własne sposoby obrony – i ataku. On jednak zbił mnie tylko raz za przekroczenie jego granic i wydarzyło się to na samym początku. Czy uznał to za konieczną walkę? Chyba tak. To mi właśnie powiedział. Teraz jednak jego myśli biegły zupełnie innym torem. – To bardzo dziwne – zauwaŜył refleksyjnie. – Laoghaire regularnie doprowadzała mnie do szału, ale nigdy mi nie przyszło do głowy sprawić jej lanie. – No cóŜ, to brzydko z twojej strony – zauwaŜyłam. Nie podobało mi się, Ŝe wspomina o Laoghaire, bez względu na kontekst. – No tak – odparł z całą powagą, nie dostrzegając mojego sarkazmu. – Chyba nie dbałem o nią na tyle, by o tym myśleć, a co dopiero zrobić. – Nie dbałeś o nią na tyle, Ŝeby ją bić? Miała szczęście, co? Uchwycił ton goryczy w moim głosie i spojrzał na mnie uwaŜnie. – śeby ją zranić – powiedział. Widziałam po jego twarzy, Ŝe to jakaś nowa myśl. Uśmiechnął się leciutko, wstał i podszedł do mnie. Schylił się i pomógł mi się

podnieść z ziemi, potem ujął mnie za nadgarstek, po czym uniósł go bardzo delikatnie i przycisnął nad moją głową do pnia sosny, pod którą siedziałam; chcąc nie chcąc, musiałam oprzeć się plecami o drzewo. – Nie chciałem jej zranić – powtórzył cicho. – Nie chciałem jej posiadać. Nie chciałem mieć jej na własność. Ciebie, mo nighean donn, ciebie chciałem posiadać. – Posiadać mnie? – zdziwiłam się. – Co przez to rozumiesz? – To, co mówię. – W oczach wciąŜ migotały mu wesołe iskierki, ale głos miał powaŜny. – Jesteś moja, Angliszko. I zrobiłbym wszystko, co uznałbym za stosowne, by nie ulegało to Ŝadnej wątpliwości. – Och, doprawdy. Nie wyłączając regularnego bicia? – Nie, tego bym nie zrobił. – Uniósł nieznacznie kącik ust i zacisnął palce na moim nadgarstku. Jego oczy były głęboko niebieskie i patrzyły w moje z bliska. – Nie muszę, poniewaŜ mógłbym, Angliszko, i ty dobrze o tym wiesz. Stawiłam mu opór, była to czysto odruchowa reakcja. Przypomniałam sobie z całą wyrazistością tamtą noc w Doonesbury: uczucie, gdy walczyłam z nim z całych sił – na próŜno. PrzeraŜenie, gdy leŜałam przyciśnięta do łóŜka, bezbronna i odsłonięta, świadoma, Ŝe moŜe zrobić ze mną wszystko, co mu się spodoba – Ŝe zrobi. Wykręciłam się gwałtownie, starając się uciec zarówno przed tamtym wspomnieniem, jak przed jego Ŝelaznym uściskiem. Nie udało mi się, ale zdołałam tak ustawić dłoń, by w kaŜdej chwili móc wbić mu paznokcie w skórę. Nie drgnął ani nie odwrócił wzroku. Dotknął mnie delikatnie drugą ręką – nieledwie musnął płatek ucha, ale to wystarczyło. Mógł dotknąć mnie wszędzie – tak jak chciał. Najwidoczniej kobiety są jednak zdolne doświadczać równocześnie racjonalnego myślenia i seksualnego pobudzenia, gdyŜ tak właśnie działo się w tej chwili ze mną. Mój umysł – oburzony – oddawał się odrzucaniu wszystkiego wraz z lwią częścią tego, co Jamie powiedział w ciągu kilku ostatnich minut. Tymczasem drugi koniec mojego rdzenia kręgowego nie był jedynie wstydliwie pobudzony wobec perspektywy fizycznego aktu; był cholernie i delirycznie omdlały z poŜądania i przyprawiał moje biodra o bezwiedny ruch do przodu; otarłam się o niego. WciąŜ nie zwracał uwagi na moje paznokcie, które wbijały mu się w dłoń. Podniósł drugą rękę i ujął moją, nim zdąŜyłam wykonać jakikolwiek gwałtowny ruch; ścisnął mi palce i przytrzymał mocno przy moim boku.

– Gdybyś mnie poprosiła, Angliszko, Ŝebym cię uwolnił... – wyszeptał. – Myślisz, Ŝe bym to zrobił? Wzięłam oddech, na tyle głęboki, Ŝe moje piersi otarły się o niego; stał blisko mnie i świadomość tego dotarła do mnie z całą siłą. Tkwiłam pod drzewem nieruchomo, oddychając cięŜko i patrząc mu w oczy; poczułam, jak niepokój i złość opuszczają mnie powoli, jak przeradzają się w głębokie przekonanie, które odczuwałam w dole brzucha – cięŜkie i gorące. Wydawało mi się, Ŝe moje ciało kołysze się w odpowiedzi na ruch jego ciała – i tak było. Ale on poruszał się bezwiednie wraz ze mną; rytm pulsu, który widziałam na jego szyi, był łomotem jego serca, jego echo wyczuwałam na swoim nadgarstku, i kołysanie jego ciała podąŜało za moim, ledwie mnie muskając, poruszając się tak nieznacznie jak liście nad naszymi głowami, rozszeptane na wietrze. – Nie poprosiłabym – szepnęłam. – Kazałabym ci. A ty byś to zrobił. Zrobiłbyś tak, jak bym powiedziała. – Naprawdę? – wciąŜ mocno zaciskał palce na mojej dłoni, a jego twarz znajdowała się tak blisko mojej, Ŝe raczej wyczuwałam jego uśmiech, niŜ go widziałam. – Tak – zapewniłam. Przestałam ciągnąć uwięziony nadgarstek; uwolniłam za to z jego uścisku drugą rękę – nie sprzeciwiał się – i musnęłam mu kciukiem płatek ucha, a potem szyję. Usłyszałam jego krótki, urywany oddech, poczułam, jak przebiegł go dreszcz, przyprawiając o gęsią skórkę. – Tak, zrobiłbyś. PoniewaŜ ja takŜe posiadam ciebie... męŜczyzno. CzyŜ nie? Jego ręka uwolniła mnie nagle ze swego uścisku i zsunęła się niŜej, długie palce splotły z moimi, dłoń miał duŜą, ciepłą i twardą. – Och, tak. Owszem, posiadasz. – Opuścił głowę i jego usta musnęły moje wargi, szepcząc, a ja jednocześnie wyczułam i usłyszałam jego słowa. – Wiem o tym bardzo dobrze, mo nighean donn.

48. Grzyby Choć Jamie nie przejmował się zbytnio niepokojem Ŝony, obiecał jej, Ŝe zajmie się sprawą, i kilka dni później znalazł okazję, by pomówić z Malvą Christie. Wracając z domu Kenny'ego Lindsaya, dostrzegł przed sobą na ścieŜce węŜa zwiniętego w kłębek. Był to dość spory osobnik, ale jego skórę pokrywały barwne paski – a zatem nie naleŜał do jadowitych. Jamie nic nie mógł na to poradzić – węŜe napawały go dreszczem. Nie chciał brać gada w ręce ani przestępować nad nim. Nie wiedział teŜ, czy go zaatakuje. WąŜ ze swej strony tkwił uparcie między liśćmi, nie reagując na Ŝadne „sio!" czy tupanie nogą. Jamie zszedł ze ścieŜki, znalazł olchę i oderwał od drzewa solidną gałąź, za pomocą której zmusił bestię, by odpełzła w zarośla. WąŜ, wyraźnie obraŜony, czmychnął szybko w krzaki, z których po chwili dobiegł przeraźliwy wrzask. Jamie skoczył w ślad za uciekinierem i ujrzał Malvę Christie, która bezskutecznie próbowała trafić podenerwowanego węŜa duŜym koszykiem. – W porządku, dziewczyno, niech sobie ucieka. – Chwycił ją za rękę, a z jej koszyka wysypały się grzyby. WąŜ oddalił się, oburzony, poszukując spokojniejszej okolicy. Jamie schylił się i pozbierał grzyby, podczas gdy Malva dyszała cięŜko i wachlowała się fartuchem. – Och, bardzo dziękuję, sir – powiedziała. – Panicznie boję się węŜy. – To tylko mały wąŜ królewski – oznajmił, udając nonszalancję. – Doskonały łowca szczurów, tak przynajmniej słyszałem. – MoŜe i tak, ale potrafi paskudnie ukąsić. – Wzdrygnęła się przelotnie. – Ale nigdy cię nie ukąsił, prawda? – Wstał i przesypał do jej koszyka ostatnią garść grzybów, ona zaś dygnęła w podzięce. – Nie, sir. – Poprawiła na głowie czepek. – Ale ukąsił pana Crombiego. Gully Dornan przyniósł na naboŜeństwo zeszłej niedzieli jedną z tych bestii w pudełku, dla Ŝartu, bo wiedział, Ŝe będzie czytany tekst: „Bowiem wezmą węŜe jadowite, a one nie uczynią im krzywdy". Chciał chyba wypuścić go w samym środku modlitwy. – Uśmiechnęła się szeroko, najwyraźniej ubawiona tym incydentem. – Ale pan Crombie zobaczył pudełko i wziął je od niego, nie wiedząc, co jest w środku. No więc, Gully cały czas trząsł tym pudełkiem, Ŝeby wąŜ nie zasnął, i kiedy pan Crombie je otworzył, wąŜ wyskoczył jak diabeł i ugryzł pana Crombiego w wargę. Teraz Jamie nie mógł powstrzymać się od uśmiechu.

– Naprawdę? Nie przypominam sobie, Ŝebym o tym słyszał. – No cóŜ, pan Crombie był tak wściekły, Ŝe nikt nie chciał o tym rozpowiadać, Ŝeby biedak nie pękł ze złości. – Ach, rozumiem. I pewnie dlatego nie przyszedł do mojej Ŝony i nie poprosił, Ŝeby mu opatrzyła ranę. – Och, nigdy by tego nie zrobił – zapewniła, potrząsając głową. – Nawet gdyby mu obcięło pół nosa. – Nie? Podniosła koszyk z ziemi i spojrzała na niego nieśmiało. – No... nie. Niektórzy powiadają, Ŝe pana Ŝona to czarownica, wie pan o tym? Poczuł nieprzyjemny ucisk w brzuchu, choć nie był zaskoczony jej słowami. – Jest Angielką – wyjaśnił spokojnie. – Ludzie zawsze gadają takie rzeczy o obcych, zwłaszcza kobietach. – Zerknął na nią, ale oczy miała skromnie spuszczone i przyglądała się zawartości koszyka. – Ty teŜ tak myślisz? Na te słowa podniosła wzrok, otwierając szeroko oczy. – AleŜ skąd, sir! Nigdy! Powiedziała to z taką szczerością, Ŝe się uśmiechnął, zapominając na chwilę o swoim powaŜnym zadaniu. – No cóŜ, myślę, Ŝe byś to zauwaŜyła; spędzasz z nią w gabinecie mnóstwo czasu. – Och, niczego nie pragnę bardziej, niŜ być kimś takim jak ona, sir! – zapewniła go, ściskając z naboŜnym entuzjazmem rączkę koszyka. – Jest taka miła i serdeczna, i taka mądra! Chcę wiedzieć wszystko, czego moŜe mnie nauczyć, sir. – Rozumiem. Często mówi, jak dobrze mieć taką uczennicę jak ty, dziewczyno. Bardzo jej pomagasz. – Odchrząknął, zastanawiając się, jak by tu przejść od tych uprzejmości do sprawy z ojcem i zacząć niezbyt przyjemne śledztwo. – Ach... twój tata nie ma nic przeciwko temu, Ŝe spędzasz tyle czasu z moją Ŝoną? Jej twarz zachmurzyła się, a długie czarne rzęsy zakryły na chwilę oczy gołębiej barwy. – No cóŜ... nie zabrania mi do niej przychodzić. Jamie chrząknął i dał jej znak, by wyszła na ścieŜkę; podąŜał przez jakiś czas w milczeniu, chcąc, by dziewczyna odzyskała humor. – Jak myślisz, co twój ojciec zrobi, jak wyjdziesz za mąŜ i opuścisz dom? – zapytał, trącając kijem muchomory, które rosły obok ścieŜki. – Jest jakaś kobieta, z którą chciałby się związać? Przypuszczam, Ŝe będzie potrzebował kogoś, kto mógłby się nim zająć.

ZauwaŜył, Ŝe zacisnęła nieznacznie usta i zaczerwieniła się lekko. – Nie zamierzam w najbliŜszym czasie wychodzić za mąŜ, sir. Poradzimy sobie. Jej odpowiedź była na tyle zdawkowa, Ŝe postanowił drąŜyć dalej. – Nie? Na pewno masz adoratorów, dziewczyno; chłopcy wypatrują za tobą oczy; sam widziałem. Rumieniec na jej policzkach tylko się pogłębił. – Proszę, sir, niech pan tylko nie mówi o tym mojemu ojcu! W jego głowie odezwał się cichy sygnał ostrzegawczy – z drugiej strony mogło jej chodzić tylko o to, Ŝe Tom Christie to surowy rodzic, strzegący cnoty swej córki. Jamie byłby zdumiony, gdyby się dowiedział, Ŝe Christie jest miękki albo Ŝe ma sobie pod tym względem coś do zarzucenia. – Nie powiem – zapewnił łagodnie. – Tylko się z tobą droczyłem, dziewczyno. A więc twój ojciec jest taki srogi? Spojrzała na niego, tym razem otwarcie. – Myślałam, Ŝe pan go zna, sir. Roześmiał się, a ona zawtórowała mu po chwili wahania dziewczęcym chichotem, który przypominał ćwierkanie ptaków w gałęziach. – Owszem, znam – odparł. – Tom to dobry człowiek, choć trochę ponury. Spojrzał na nią, by się przekonać, jakie wraŜenie zrobiły na niej te słowa. Twarz wciąŜ miała zarumienioną, a w kącikach ust błąkał się uśmiech. Dobry znak. – Nazbierałaś duŜo grzybów? – spytał od niechcenia, wskazując głową koszyk. – Widziałem ich sporo wczoraj, niedaleko Zielonego Zdroju. – Ach, tak? – zerknęła na niego zaciekawiona. – Gdzie? – Idę w tamtą stronę – oznajmił. – MoŜesz wybrać się ze mną, pokaŜę ci. Minęli Ridge, rozmawiając o błahych sprawach. Od czasu do czasu powracał do tematu jej ojca i zauwaŜył, Ŝe mówi o nim bez zahamowań, wykazując jednak rozwaŜny szacunek wobec jego dziwactw i charakteru. – A twój brat... – zaczął w pewnym momencie. – Myślisz, Ŝe jest zadowolony? Czy raczej wolałby wyjechać... moŜe na wybrzeŜe? Wydaje mi się, Ŝe nie jest z natury farmerem, co? Potrząsnęła głową. – Nie, sir, nie jest. – Co robił? Chodzi mi o to, Ŝe nie dorastał na plantacji, prawda? – Nie, sir. – Popatrzyła na niego zdziwiona. – Dorastał w Edynburgu. Tak jak i ja. Był nieco zaskoczony. To prawda, Ŝe zarówno ona, jak i Allan mówili bardzo

starannie, ale uwaŜał, Ŝe to dzięki ojcu, nauczycielowi i człowiekowi w tych sprawach wymagającemu. – Jak to, dziewczyno? Tom mówił, Ŝe oŜenił się tutaj, w koloniach. – Och, to prawda, sir – zapewniła pospiesznie. – Ale jego Ŝona nie była słuŜącą kontaktową; wróciła do Szkocji. – Rozumiem – powiedział tylko, dostrzegając, Ŝe się zaczerwieniła i zacisnęła wargi. Tom powiedział, Ŝe jego Ŝona umarła – no cóŜ, Jamie podejrzewał, Ŝe tak rzeczywiście było, tyle Ŝe w Szkocji, po tym, jak zostawiła męŜa. Nie dziwił się, Ŝe Christie, człowiek dumny, skrywał ten fakt. Ale... – To prawda, sir, Ŝe pańskim pradziadkiem był lord Lovat? Ten, którego zwali Starym Lisem? – Tak – odparł z uśmiechem. – Pochodzę z długiego rodu zdrajców, złodziei i bękartów, rozumiesz? Roześmiała się i zaczęła prosić grzecznie, by powiedział jej coś więcej o dziejach swej zakazanej rodziny – co pozwalało jej uniknąć niewygodnych pytań, jak się zorientował. Gdy tak rozmawiali, coraz bardziej zdawkowo, idąc przez ciemny, wonny las, w jego mózgu rodziły się wątpliwości. Bo zaraz po bitwie pod Culloden Tom Christie został aresztowany i uwięziony na dziesięć lat, po czym przewieziono go do Ameryki. Jamie nie znał dokładnie wieku Malvy, ale przypuszczał, Ŝe ma około osiemnastu lat – choć często wydawała się starsza, zwaŜywszy na jej dojrzałe zachowanie. Musiała zatem być poczęta tuŜ po przybyciu Christiego do kolonii. Nic dziwnego, skoro człowiek ten wykorzystał pierwszą nadarzającą się okazję oŜenku, spędziwszy tyle czasu bez kobiety. A potem jego Ŝona przemyślała sprawę i odeszła. Christie powiedział Rogerowi Macowi, Ŝe umarła na influencę – no cóŜ, kaŜdy ma swoją dumę, a Tom ma jej więcej niŜ ktokolwiek inny. Lecz Allan Christie... skąd się wziął? Młody człowiek miał co najmniej dwadzieścia kilka lat; było więc prawdopodobne, Ŝe został poczęty przed Culloden. Ale jeśli tak – kim była jego matka? – Ty i twój brat... – zaczął nagle, gdy zapadło milczenie. – Mieliście jedną matkę? – Tak, sir – odparła nieco wystraszona. – Aha – powiedział i porzucił ten temat. Więc Christie był Ŝonaty przed Culloden. A potem kobieta, kimkolwiek była, przyjechała do kolonii, by go odszukać. Świadczyło to o determinacji i oddaniu; Christie wydał się Jamiemu

znacznie ciekawszym człowiekiem. Ale oddanie przegrało z trudami Ŝycia w koloniach – albo teŜ Ŝona Toma uznała, Ŝe czas i okoliczności tak bardzo go zmieniły, Ŝe oddanie przegrało z rozczarowaniem, i wyjechała. Mógł sobie to bez trudu wyobrazić – i poczuł niespodziewaną sympatię do Toma Christiego. Przypomniał sobie, jak to było, gdy Claire wróciła, by go odszukać. Pełna niedowierzania radość z jej obecności – i głęboki strach, Ŝe w męŜczyźnie, który stał przed nią, nie pozna męŜczyzny, którego niegdyś znała. Gorzej, gdyby odkryła coś, co skłoniłoby ją do ucieczki – a znając dobrze Claire, wcale nie był pewien, czy pozostałaby, gdyby od razu powiedział jej o swoim małŜeństwie z Laoghaire. Na dobrą sprawę, gdyby Laoghaire nie postrzeliła go i omal nie zabiła, Claire mogłaby uciec i straciłby ją na zawsze. Myśl o tym była jak czarna otchłań. Przyszło mu do głowy, Ŝe gdyby odeszła, umarłby. I nigdy nie przybyłby tutaj i nie zdobył tej ziemi ani nie ujrzał swojej córki, ani nie wziął w ramiona wnuka. MoŜe to, Ŝe człowiek omal nie zginął, nie było znów takim nieszczęściem – jeśli oczywiście nie umarł. – Boli pana ręka, sir? Ocknął się nagle i stwierdził, Ŝe stoi jak głupiec i trzyma dłoń na przedramieniu, tam gdzie kula wystrzelona z pistoletu przez Laoghaire przeszyła mu rękę, a Malva patrzy na niego z troską. – Och, nie – wyjaśnił pospiesznie, opuszczając dłoń. – Ukąszenie muszki. Te maleństwa wcześnie się pojawiły. Powiedz mi – szukał jakiegoś neutralnego tematu – podoba ci się tutaj, w górach? Choć pytanie było bezsensowne, wydawała się rozwaŜać je z powagą. – Czasem jest tu pusto – powiedziała i spojrzała w głąb lasu, gdzie padające z góry promienie słoneczne rozszczepiały się na liściach i igłach, krzewach i skałach, wypełniając powietrze rozproszonym zielonym światłem. – Ale jest... – szukała w myślach odpowiedniego słowa – ... ładnie – dokończyła z nieznacznym uśmiechem, zdając sobie sprawę, jak nieadekwatne jest to określenie. Dotarli do niewielkiej polany, gdzie woda spływała z pluskiem po kamiennej półce, którą jego córka zwała serpentyną – jej miękka zieleń i gruba warstwa mchu dały źródełku nazwę. Pokazał jej, by uklękła i napiła się pierwsza. Posłuchała, przybliŜając złączone dłonie do twarzy i zamykając z rozkoszą oczy, kiedy poczuła na języku smak zimnej, słodkiej wody. Przełknęła, znów ułoŜyła dłonie w miseczkę i napiła się ponownie, niemal łapczywie. Pomyślał z rozbawieniem, Ŝe to ona jest ładna i Ŝe

owo określenie o wiele bardziej pasuje do tej dziewczyny o delikatnej brodzie i płatkach zaróŜowionych uszu, które wychylały się spod czepka, niŜ do górskiej okolicy. Przyszło mu do głowy, Ŝe musiała mieć piękną matkę i Ŝe ma szczęście, iŜ nie odziedziczyła po ojcu surowych rysów, pomijając moŜe tylko szare oczy. Przysiadła na piętach, oddychając głęboko, i odsunęła się na bok, by i on mógł uklęknąć i napić się ze źródła. Dzień nie był gorący, ale droga do zdroju wiodła stromo pod górę i Jamie napił się z prawdziwą przyjemnością. – Nigdy nie widziałam Szkocji – oznajmiła, ocierając rogiem fartucha mokrą twarz. – Choć niektórzy mówią, Ŝe tutaj jest podobnie. Pan teŜ tak myśli, sir? Strzepnął wodę z palców i otarł usta wierzchem dłoni. – MoŜe. Niektóre okolice. Wielka Dolina i las wyglądają podobnie. – Wskazał brodą drzewa wokół, szepczące i przesiąknięte wonią Ŝywicy. – Ale nie ma tu orlicy. I torfowisk, oczywiście. Ani wrzosowisk; to ogromna róŜnica. – Słyszy się róŜne opowieści o ludziach kryjących się na wrzosowiskach. Pan teŜ tak robił, sir? – Uśmiechnęła się leciutko, a on nie wiedział, czy tylko sobie Ŝartuje, czy teŜ mówi powaŜnie, chcąc nawiązać rozmowę. – Czasami – odparł i uśmiechnął się, po czym wstał i strzepnął igły z kiltu. – Podchodziłem jelenia, rozumiesz? Chodź, pokaŜę ci, gdzie rosną grzyby. Rosły gęsto pod dębem, nie dalej niŜ dziesięć stóp od źródła. Niektóre rozchyliły juŜ szeroko blaszki, były ciemne i miały zawinięte brzegi; ziemię wokół pokrywały zarodniki, brązowy pyłek na połyskliwych szczątkach suchych zeszłorocznych liści. Młodsze grzyby wciąŜ były jednak jasne, głęboko pomarańczowe i mięsiste. PoŜegnał się z Malvą serdecznie i wrócił na wąski szlak, rozmyślając o kobiecie, która pokochała i opuściła Toma Christiego.

49. Jad północnego wiatru Lipiec 1774 Brianna wbiła ostrą krawędź szpadla w błotnisty brzeg i wydobyła grudę gliny o barwie masy czekoladowej. Mogła sobie darować to skojarzenie, pomyślała, przerzucając z głośnym stęknięciem brązową bryłę do strumienia. Uniosła mokrą suknię i otarła rękawem czoło. Nie jadła od późnego ranka, a była juŜ pora na herbatę. Nie zamierzała jednak przerywać pracy aŜ do kolacji. Roger był wysoko na zboczu góry i pomagał Amy McCallum naprawiać komin, chłopcy zaś poszli do wielkiego domu, gdzie pani Bug karmiła ich chlebem z masłem i miodem i ogólnie rozpieszczała. Jedzenie mogło poczekać; miała za duŜo roboty. – Potrzebujesz pomocy, dziewczyno? ZmruŜyła oczy, chroniąc je przed słońcem. Na brzegu stał ojciec, obserwując jej wysiłki z niejakim rozbawieniem. – A wyglądam na to? – spytała poirytowana, przesuwając ubłoconą dłonią po brodzie. – Owszem, wyglądasz. – ZauwaŜyła, Ŝe łowił ryby; był na bosaka i miał mokre nogi aŜ po uda. Oparł wędkę o drzewo i zsunął z ramienia kosz; wiklina zatrzeszczała pod cięŜarem. Potem chwycił się młodego drzewka i zaczął zsuwać po śliskim brzegu, chlupocząc gołymi stopami. – Czekaj... zdejmij koszulę! – Uświadomiła sobie swój błąd o sekundę za późno. Na jego twarzy pojawił się wyraz niepewności, ale zaraz zniknął. – To znaczy... błoto. Pobrudzisz się. – No tak, masz rację. Zdjął bez wahania koszulę i odwrócił się plecami, szukając odpowiedniej gałęzi, na której mógłby ją powiesić. Jego blizny nie były właściwie szokujące. Brianna widziała je juŜ wcześniej, wyobraŜała sobie wielokrotnie, a rzeczywistość nie była aŜ tak jaskrawa. Ślady były stare i przypominały niewyraźną srebrzystą sieć, która poruszyła się na jego Ŝebrach, gdy wyciągnął ręce do góry. Jego ruchy nie zdradzały podenerwowania. Tylko w ramionach moŜna było dostrzec napięcie. Jej dłoń zacisnęła się odruchowo, szukając ołówka, wyczuwając bieg kreski, która uchwyciłaby to wraŜenie niepokoju, tę dysharmonię, która przyciągnęłaby wzrok postronnego obserwatora, zastanawiającego się nad niezwykłością tej sceny...

Nie będziesz odkrywał nagości swego ojca, pomyślała i przycisnęła dłoń do uda. Ale on odwrócił się i zaczął schodzić w dół, nie odrywając wzroku od sitowia i sterczących kamieni pod stopami. Na ostatnim odcinku ześliznął się i wylądował obok niej z pluskiem wody, machając rękami dla utrzymania równowagi. Roześmiała się, tak jak tego oczekiwał. Zastanawiała się przez chwilę, czy nie powiedzieć czegoś, nie przeprosić, ale on nie patrzył jej w oczy. – Chcesz go przesunąć czy obejść? – wskazał głaz tkwiący w brzegu, po czym naparł na niego cięŜarem ciała, sprawdzając, czy zdoła go ruszyć. – Myślisz, Ŝe uda nam się go przesunąć? – Stanęła obok niego w wodzie, unosząc brzeg sukni, który wetknęła sobie między nogi i zasupłała paskiem. – Obejście oznaczałoby konieczność przekopania rowu długości dziesięciu stóp. – AŜ tyle? – spojrzał na nią zdziwiony. – Tak. Chcę wyciąć rowek, aŜ do tamtego zakola, a potem ustawić tu małe koło wodne i uzyskać dobry spadek. – Wskazała dalszy odcinek strumienia. – MoŜna by to zrobić tam, ale tu byłoby lepiej. – Ano dobrze. Zaczekaj chwilę. – Wspiął się z powrotem na brzeg i zniknął w zaroślach, skąd wyłonił się po chwili z kilkoma solidnymi kołkami dębowymi, na których widniały resztki świeŜych liści. – Nie musimy usuwać go z dna, tak? – spytał. – Tylko przesunąć kawałek, Ŝebyś mogła przekopać się przez brzeg? – Właśnie. Po twarzy spływały jej struŜki potu, gęste brwi były wilgotne. Przez ostatnią godzinę kopała praktycznie bez przerwy. Bolały ją ramiona od podnoszenia szpadla z cięŜką ziemią, a dłonie pokrywały pęcherze. Z uczuciem głębokiej ulgi odłoŜyła narzędzie i weszła z powrotem do strumienia, by spryskać sobie podrapane ręce i zarumienioną twarz. – CięŜka robota – zauwaŜył jej ojciec, posapując; właśnie podsuwał kołki pod głaz. – Nie mogłaś poprosić Rogera Maca, Ŝeby to zrobił? – Jest zajęty – wyjaśniła zwięźle, nie starając się ukryć zniechęcenia w głosie. Ojciec popatrzył na nią, ale nie pytał o nic więcej, tylko zajął się lokowaniem podpór. Nagle, jak za dotknięciem czarodziejskiej róŜdŜki, zjawili się Jemmy i Germain – obecność dziadka przyciągała ich niczym magnes opiłki Ŝelaza – i zaczęli głośno deklarować chęć pomocy. Wcześniej Brianna poprosiła ich o to i obaj zgodzili się chętnie – pracowali

przez kilka minut, dopóki ich uwagi nie zwrócił jeŜozwierz usadowiony wysoko na drzewie. Na polecenie Jamiego przystąpili ochoczo do zadania, zgarniając z brzegu błoto płaskimi kawałkami drewna; chichotali przy tym, popychali się, przeszkadzali i brudzili sobie spodnie mokrą ziemią. Jamie, swoim zwyczajem, przymknął oko na te wygłupy i tylko kierował ich pracą, w końcu kazał im się odsunąć, by głaz nie przygniótł któregoś. – Ano dobrze, dziewczyno – odwrócił się do córki. – Złap z drugiej strony. Głaz został juŜ wykopany z błota i tkwił teraz na brzegu; pod niego wbite były trzy dębowe kołki – dwa po bokach i jeden na górze. Brianna chwyciła za ten, który jej wskazał, a on złapał za dwa pozostałe. – Na trzy... Raz... dwa... trzy... Do góry! Jem i Germain, obserwujący wszystko z wysokiego brzegu, zawtórowali zgodnie: „Raz... dwa... do góry!" niczym miniaturowy chór grecki. Brianna, choć miała drzazgę w kciuku, a drewno wrzynało jej się w mokrą dłoń, o mało nie wybuchnęła śmiechem. Chlupnęło błoto, z góry posypała się ziemia i głaz ustąpił, wpadając do wody z głośnym pluskiem i obryzgując oboje. Chłopcy wydali głośny okrzyk radości. Jamie uśmiechał się od ucha do ucha, Brianna takŜe. Nie martwiło ją mokre odzienie ani ubłocone dzieci. Głaz leŜał teraz blisko przeciwległego brzegu strumienia, a zmieniony bieg nurtu – tak jak planowała – juŜ wdzierał się w powstałe zagłębienie na bliŜszym brzegu; silny prąd porywał ze sobą rozdrobnioną glinę. – Widzisz – wskazała głową, ocierając ubłoconą twarz rękawem. – Nie wiem, jak głęboko woda będzie się wdzierać w brzeg, ale jeśli odczekam dzień lub dwa, nie zostanie mi wiele kopania. – Wiesz, Ŝe tak właśnie będzie? – Jamie spojrzał na nią z rozjaśnioną twarzą i wybuchnął śmiechem. – Sprytna z ciebie dziewczyna! Uznanie w oczach ojca pozwoliło jej na chwilę zapomnieć o nieobecności Rogera, a butelka cydru, która chłodziła się w koszu na ryby, między martwymi pstrągami, jeszcze bardziej poprawiła jej humor. Siedzieli na brzegu jak dwójka przyjaciół, podając sobie butelkę i podziwiając dzieło swoich rąk. – Wygląda na dobrą glinę – zauwaŜyła, nabierając w dłoń mokrej ziemi z brzegu. Ścisnęła ją, a gdy po jej ręku spłynęła bura woda, rozprostowała palce i pokazała mu, jak doskonale substancja zachowała ich odciski. – Będzie dobra do twojego pieca? – spytał, przyglądając się uwaŜnie. – Warto spróbować.

Przeprowadziła juŜ kilka niezbyt udanych eksperymentów z wypalaniem, których efektem były zdeformowane talerze i miseczki; większość eksplodowała w piecu albo pękała zaraz po wyjęciu. Dwa ocalałe egzemplarze, pogięte i przypalone na brzegach, spełniały od biedy swoje zadanie, ale była to nędzna nagroda za wysiłek związany z dokładaniem do pieca i pilnowaniem go przez kilka dni. Potrzebowała rady kogoś, kto znał się na piecach i wypalaniu ceramiki. Teraz jednak, kiedy stosunki między Ridge a Salem były napięte, nie liczyła na wiele. JuŜ wcześniej miała problemy, rozmawiając na ten temat z ojcem Mordechajem – papistka, zwracająca się do męŜczyzny, z którym nie jest zaślubiona – skandal! – Przeklęty Manfred – przyznał Jamie, wysłuchawszy jej narzekań, nie pierwszy raz zresztą. Zawahał się. – A gdybym wybrał się tam i poprosił? Kilku braci morawskich na pewno zechce ze mną rozmawiać, moŜe nawet pozwolą mi pogadać z Mordechajem. Jak byś mi powiedziała, co chcesz wiedzieć... Spisz to na kartce, dobrze? – Och, tato, kocham cię! – Wdzięczna, nachyliła się, by go pocałować, a on zaśmiał się, rad, Ŝe moŜe wyświadczyć jej przysługę. – Podniesiona na duchu, łyknęła jeszcze cydru i po chwili w jej myślach zaczęła się pojawiać obiecująca wizja rur z solidnej, utwardzonej gliny. Udało się jej juŜ skonstruować drewniany zbiornik pomimo narzekań i trudności ze strony Ronniego Sinclaira. Potrzebowała pomocy, by przenieść cysternę na swoje miejsce. Potem, gdyby tylko miała odpowiednią rurę długości dwudziestu stóp... – Mamo, chodź zobacz! – niecierpliwy głos Jema przerwał nagle jej obliczenia. Westchnęła w duchu i odnotowała sobie w pamięci, na czym skończyła, mając nadzieję, Ŝe sprawa będzie sobie dojrzewała w zakamarkach jej umysłu. Oddala butelkę ojcu i ruszyła w stronę miejsca, gdzie przykucnęli chłopcy. Spodziewała się, Ŝe chcą jej pokazać Ŝabi skrzek, utopionego skunksa albo jakieś inne dziwo natury, budzące zainteresowanie kilkuletnich osobników. – Co tam macie? – zawołała. – Spójrz, spójrz! – Jemmy wyprostował się gwałtownie, pokazując skałę u swych stóp. Stali na Płaskiej Skale, w charakterystycznym miejscu strumienia. Jak sama nazwa wskazywała, był to płaski granitowy występ, dostatecznie duŜy, by pomieścić troje ludzi. Podmywany przez wodę, wystawał nad spienionym nurtem i stanowił dobre miejsce do wędkowania. Ktoś rozpalił tu przed kilkoma dniami niewielkie ognisko; na skale pozostała czarna smuga, pośrodku której leŜały resztki czegoś, co przypominało zwęglone

patyki. Pomyślała, Ŝe ogień był zbyt mały, by moŜna na nim cokolwiek ugotować, ale nie zamierzała zawracać sobie tym głowy. Ojciec wpatrywał się jednak w skałę tak intensywnie, Ŝe stanęła obok niego i teŜ spojrzała. Resztki w popiele nie były patykami. – Kości – powiedziała od razu i przykucnęła, by przyjrzeć się dokładniej. – Jakiego zwierzęcia? Gdy to powiedziała, jej umysł podsuwał róŜne odpowiedzi i od razu je odrzucał – wiewiórka, opos, królik, jeleń, dzika świnia – nie mogąc rozpoznać kształtu. – To kości palca, dziewczyno – oznajmił Jamie cichym głosem i zerknął na Jemmy'ego, który stracił zainteresowanie starym ogniskiem i teraz zsuwał się po błotnistym brzegu, jeszcze bardziej niszcząc sobie spodnie. – Nie dotykaj ich – dodał niepotrzebnie, poniewaŜ Brianna czym prędzej cofnęła dłoń w odruchu obrzydzenia. – Ludzkiego? – Otarła instynktownie rękę o udo, choć niczego nie tknęła. – Przytaknął i kucnął obok niej, przyglądając się uwaŜnie zwęglonym szczątkom. Były tam teŜ poczerniałe grudki, pomyślała, Ŝe to resztki jakiejś rośliny; jedna była zielonkawa, moŜe nie do końca spalony kawałek łodygi. Jamie pochylił się nisko i powąchał znalezisko. Brianna pociągnęła odruchowo nosem – potem prychnęła, chcąc pozbyć się tej woni. Była dziwna: odór spalenizny zmieszany z czymś gorzkim i kredowym. I coś jeszcze: ostra woń, przypominająca lekarstwo. – Skąd się wzięły? – spytała, równieŜ ściszając głos, choć Jemmy i Germain obrzucali się właśnie kulami błota i niczego by nie dosłyszeli, nawet gdyby krzyknęła. – Nie zauwaŜyłem w okolicy nikogo z jedną ręką. A ty? – Jamie spojrzał na nią z półuśmiechem, na który nie odpowiedziała. – Nie. A jeśli nie, to... – przełknęła, próbując nie zwracać uwagi na smak gorzkich ziół i spalenizny – gdzie jest reszta? To znaczy ciało. Miała wraŜenie, Ŝe słowo to nadaje całej sprawie nowy i odraŜający wymiar. – Zastanawiam się, gdzie jest reszta tego palca. – Jamie wpatrywał się w poczerniałą smugę. Podsunął w jej stronę kostkę, a Brianna zobaczyła to, co on dostrzegł wcześniej: bledsze szczątki w obrębie kręgu pozostawionego przez ogień, gdzie popioły zostały rozgarnięte. Były trzy palce, jak się zorientowała, wciąŜ przełykając napływającą do ust ślinę. Dwa wydawały się nietknięte, kości miały białoszarą barwę i sprawiały upiorne wraŜenie. Przy trzecim brakowało dwóch stawów, pozostał jedynie wąski paliczek.

– Zwierzę? – rozejrzała się w poszukiwaniu śladów, ale na powierzchni skały nie zachowały się Ŝadne odciski łap – tylko błotniste smugi, ślad po gołych stopach chłopców. Pomyślała o kanibalizmie i poczuła nerwowy skurcz w Ŝołądku; z miejsca odrzuciła ten pomysł. – Nie sądzisz chyba, Ŝe Ian... – urwała nagle. – Ian? – ojciec spojrzał na nią zdumiony. – Po co Ian miałby robić coś takiego? – Właśnie – odrzekła, odzyskując zdrowy rozsądek. – Absolutnie. Tylko przyszło mi do głowy... Słyszałam, Ŝe Irokezi czasem... czasem... – wskazała głową poczerniałe kości, jakby nie mogła dokończyć. – Hmm... moŜe jakiś jego przyjaciel? No... odwiedził go? ' Twarz Jamiego pociemniała, ale potrząsnął głową. – Nie, to mi wygląda na szkocką robotę. Irokezi palą swoich wrogów. Albo kroją po kawałku. Ale nie tak. – Właściwym Szkotom gestem brody wskazał szczątki. – To jakaś osobista sprawa, rozumiesz? Coś takiego mogła zrobić indiańska czarownica albo szaman, ale nie wojownik. – Nie widziałam ostatnio Ŝadnych Indian w okolicy Ridge. A ty? Patrzył jeszcze chwilę ze zmarszczonym czołem na szczątki, potem potrząsnął głową. – Nie, ani nikogo, komu brakowałoby palców. – Jesteś pewien, Ŝe są ludzkie? – Przyglądała się kościom, rozwaŜając róŜne moŜliwości. – MoŜe mały niedźwiedź? Albo duŜy szop? – MoŜe – przyznał obojętnie, ale była pewna, Ŝe powiedział tak tylko ze względu na nią. Mogłaby przysiąc. – Mamo! – Za jej plecami rozległ się tupot gołych stóp, a po chwili poczuła szarpnięcie za rękaw. – Mamo, jesteśmy głodni! – Nic dziwnego – powiedziała, podnosząc się, ze wzrokiem wciąŜ wlepionym w spalone szczątki. – Nie jedliście od godziny. Co... – przeniosła powoli spojrzenie z pozostałości ogniska na swego syna, po czym warknęła gwałtownie, ujrzawszy przed sobą obu szeroko uśmiechniętych chłopców, pokrytych od stóp do głów błotem. – Spójrzcie tylko na siebie! – rzuciła z rezygnacją. – Jak mogliście się tak ubrudzić? – Och, bez trudu, dziewczyno – zapewnił ją ojciec, prostując się z uśmiechem. – Zaraz coś na to poradzimy. Schylił się, chwycił Germaina za tył koszuli i siedzenie spodni, uniósł z łatwością do góry i wrzucił do rozlewiska pod skałą.

– Mnie teŜ, mnie teŜ! Mnie teŜ, dziadku! – Jemmy podskakiwał z podniecenia, rozrzucając na wszystkie strony grudki błota. – Ano, ciebie teŜ. – Chwycił Jemmy'ego w pasie i wyrzucił wysoko w powietrze, nim Brianna zdąŜyła krzyknąć: – On nie umie pływać! Jej protest zbiegł się z głośnym pluskiem, kiedy chłopiec uderzył o wodę i z miejsca zniknął pod jej powierzchnią jak kamień. JuŜ ruszyła ku krawędzi skalnego występu, gotowa skoczyć w ślad za synem, ale ojciec połoŜył jej dłoń na ramieniu. – Zaczekaj chwilę. Skąd będziesz wiedzieć, czy umie pływać, jeśli mu nie pozwolisz? Germain juŜ mknął jak strzała w stronę brzegu, jasna głowa pociemniała mu w wodzie. Jemmy wynurzył się tuŜ za nim, parskając na wszystkie strony. Germain zanurkował, obrócił się zwinnie jak wydra i pojawił się tuŜ obok niego. – Machaj nogami! – zawołał do Jemmy'ego i zaczął wzbijać stopami potęŜną fontannę. – PołóŜ się na plecach! Jemmy przestał wymachiwać rękami, przekręcił się na plecy i poruszył wściekle nogami. Twarz miał oblepioną włosami i nic pewnie nie widział, ale męŜnie kopał wodę, zachęcany głośno przez Germaina i Jamiego. Sadzawka była szeroka na niespełna dziesięć stóp, więc w ciągu kilku sekund dotarł do płycizny przy drugim brzegu i zaczął krąŜyć ostroŜnie między skałami. Po chwili stanął wyprostowany, otrząsając się z wody, i odsunął z twarzy mokre włosy. – Umiem pływać! – wrzasnął. – Mamo, umiem pływać! – To wspaniale! – odkrzyknęła, z jednej strony dzieląc jego ekstatyczną radość i walcząc z pokusą, by natychmiast pobiec do domu i przekazać nowinę Rogerowi, z drugiej zaś zmagając się z wizją, w której Jemmy skacze bezmyślnie do bezdennych stawów i najeŜonych skalami rozlewisk, głęboko przekonany, Ŝe potrafi pływać. Tak czy inaczej, wszedł juŜ do wody i nic nie mogła na to poradzić. – Wracaj! – Pochyliła się, klaszcząc w dłonie. – Potrafisz przypłynąć do mnie? Śmiało, płyń tutaj! Patrzył na nią przez chwilę w osłupieniu, potem rozejrzał się wkoło. Blask podniecenia na jego twarzy wyraźnie przygasł. – Zapomniałem – wyznał i skrzywił usta w Ŝałosną podkówkę. – Zapomniałem, jak się pływa! – Skocz do wody i machaj nogami! – poradził Germain, usadowiony na półce skalnej. – Dasz radę, cousinl Jemmy zrobił dwa niepewne kroki w wodę, ale

zatrzymał się. DrŜały mu wargi, był przeraŜony i nie bardzo wiedział, co robić. – Zostań tam, a chuislel Popłynę do ciebie! – zawołał Jamie i skoczył zwinnie do stawu – długi, blady cień pod wodą. Wynurzył się tuŜ przed chłopcem, zaczerpnął głośno powietrza i potrząsnął głową, odrzucając sprzed twarzy mokre rude włosy. – No dalej, chłopie – powiedział, obracając się na kolanach, by Jemmy mógł usiąść mu na plecach, i poklepał się po ramieniu. – Złap się mocno. Popłyniemy razem. I tak zrobili – wierzgając nogami i chlapiąc radośnie. Jemmy krzyczał z podniecenia przy wtórze Germaina, który wskoczył do wody, by płynąć wraz z nimi. Wspięli się na skałę i ociekając wodą, zlegli u stóp Brianny, zdyszani i roześmiani. – No cóŜ, jesteś czystszy – powiedziała rozsądnie, odsuwając się od strug wody. – To muszę przyznać. – Pewnie. – Jamie usiadł, wyŜymając długie włosy. – Wiesz co, dziewczyno? Jest chyba lepszy sposób, Ŝeby zrobić to, co zamierzasz. – To, co zam... Masz na myśli wodę? – Ano. – Parsknął i potarł się dłonią pod nosem. – Przyjdź do nas po kolacji, to ci pokaŜę. – Co to jest, dziadku? – Jemmy podniósł się, patrząc zaciekawiony na plecy Jamiego. Wysunął ostroŜnie palec i przesunął po długiej zaróŜowionej bliźnie. – Co? Och... to. – Przez chwilę z jego twarzy nic nie moŜna było wyczytać. – To jest... – Źli ludzie skaleczyli kiedyś dziadka – powiedziała Brianna zdecydowanie i schyliła się, by wziąć chłopca na ręce. – Ale to było bardzo dawno temu. Teraz juŜ jest zdrowy. WaŜysz chyba tonę! – Papa mówi, Ŝe grandpere moŜe być silkie – zauwaŜył Germain, przyglądając się z zainteresowaniem plecom Jamiego. – Tak jak jego papa wcześniej. Czy źli ludzie znaleźli cię w skórze silkie, grandpere, i próbowali ściągnąć ją z ciebie? Wtedy oczywiście na powrót stałby się człowiekiem – wyjaśnił rzeczowo. – I mógłby pozabijać swoich wrogów mieczem. Jamie patrzył na Germaina. Zamrugał i znów wytarł nos. – Och – powiedział. – Ano. Hmm. MoŜe. Przypuszczam, Ŝe tak było. Skoro twój tata tak twierdzi. – Co to takiego silkie? – spytał Jemmy, zdumiony. Zaczął się wiercić w ramionach Brianny, która uwolniła go z objęć.

– Nie wiem – przyznał Germain. – Ale mają futra. Co to takiego silkie, grandpere? Jamie zamknął oczy przed blaskiem słońca i potarł się w zamyśleniu po twarzy, potrząsając przy tym nieznacznie głową. Brianna pomyślała, Ŝe się uśmiecha, ale nie była pewna. – No cóŜ – odparł, prostując się. Otworzył oczy i odrzucił do tyłu mokre włosy. – Silkie to taka istota, która na lądzie jest człowiekiem, a w morzu staje się foką. Foka zaś – dodał, uprzedzając wnuka, który juŜ otwierał usta, by coś powiedzieć – to wspaniała lśniąca bestia, która szczeka jak pies, jest wielka jak wół i piękna jak mrok nocy. śyje w morzu, ale czasem wychodzi na skały niedaleko brzegu. – Widziałeś je, grandpere? – spytał podniecony Germain. – Och, nieraz – zapewnił go Jamie. – Na wybrzeŜach Szkocji Ŝyje mnóstwo fok. – Szkocji – powtórzył jak echo Jemmy. Patrzył okrągłymi oczami. – Ma mere mówi, Ŝe Szkocja to dobre miejsce – wtrącił Germain. – Płacze czasami, kiedy o niej opowiada. Choć nie jestem pewien, czy mnie by się tak bardzo podobała. – Dlaczego nie? – spytała Brianna. – Jest pełna gigantów, koni wodnych i... róŜnych istot – wyjaśnił chłopiec, marszcząc brwi. – Nie chciałbym ich spotkać. Jest tam owsianka, mówi matnan, ale owsiankę mamy teŜ tutaj. – Owszem. I chyba juŜ najwyŜsza pora wracać do domu i zjeść jej trochę. – Jamie wstał ze skały i przeciągnął się, postękując z zadowolenia. Słońce późnego popołudnia pokrywało skałę i wodę złotym światłem, połyskując na policzkach chłopców i na jego ramionach. Jemmy teŜ się przeciągnął i stęknął, naśladując z powagą dziadka. Jamie zaśmiał się głośno. – Chodź, mały rybaku. Chcesz się przejechać? – Nachylił się, by Jemmy mógł wdrapać mu się na plecy, a potem się wyprostował i wyciągnął rękę do Germaina. Po chwili zauwaŜył, Ŝe Brianna znów przygląda się pozostałościom ogniska przy krawędzi skały. – Daj spokój, dziewczyno. To jakieś czary, zaklęcia. Nie warto się tym przejmować. Potem zszedł ze skały i ruszył w stronę szlaku, niosąc Jemmy'ego na plecach, a Germaina trzymając mocno za kark. Obaj chłopcy chichotali, gdy stąpał niepewnie po śliskim błocie ścieŜki. Brianna wzięła szpadel i koszulę ojca znad brzegu strumienia i dogoniła ich na drodze do wielkiego domu. W drzewach zaczął oddychać wiatr, czuła jego chłodne

tchnienie na mokrym materiale sukni, ale szybki marsz nie dawał jej zmarznąć. Germain podśpiewywał sobie cicho, jego jasna główka kiwała się jak metronom. Jemmy wzdychał szczęśliwy, obejmując Jamiego nogami w pasie i trzymając go za szyję, z policzkiem przytulonym do poznaczonych bliznami pleców. Nagle nawiedziła go jakaś myśl, bo uniósł głowę i pocałował dziadka, cmokając głośno, między łopatkami. Jamie drgnął, mocniej przytrzymał Jema i wydał z siebie wysoki dźwięk, który rozbawił Briannę. – Teraz lepiej się czujesz? – spytał z powagą Jemmy, podciągając się, by zajrzeć Jamiemu przez ramię w twarz. – Ano tak, chłopcze – zapewnił dziadek głosem, w którym wibrował śmiech. – O wiele lepiej. Komary i muszki cięły teraz bezlitośnie. Brianna odpędziła całą chmarę sprzed twarzy i trzepnęła owada siedzącego na plecach Germaina. – Auu! – zawołał, garbiąc się, ale po chwili niezraŜony znów zaczął śpiewać Alouette. Koszula Jemmy'ego była cienka i znoszona, Brianna uszyła ją ze starej koszuli Rogera. Materiał przylgnął do ciałka o kwadratowych pośladkach i mocnych małych ramionkach, będących miniaturą starszych i silniejszych barków, do których chłopiec się przytulał. Oderwała wzrok od rudych włosów i popatrzyła na Germaina, który wiotki jak trzcina, szedł podśpiewując, pełen wdzięku w plamach cienia i światła. Pomyślała, Ŝe męŜczyźni są niezwykle piękni. – Kim byli źli ludzie, dziadku? – spytał sennie Jemmy, kiwając głową w takt kroków Jamiego. – Sassunaich – odparł krótko Jamie. – Angielscy Ŝołnierze. – Angielscy canaille – poprawił go Germain. – To ci, którzy obcięli mojemu papie dłoń. – Naprawdę? – Jemmy uniósł głowę w chwilowym zaciekawieniu, po czym opuścił ją między łopatki Jamiego z takim impetem, Ŝe ten aŜ sapnął. – Zabiłeś ich swoją szpadą, dziadku? – Kilku. – Kiedy będę duŜy, zabiję ich wszystkich. – oświadczył Germain. – Jeśli jeszcze jacyś będą. – Chyba jeszcze będą. – Jamie puścił Germaina, by podciągnąć i przytrzymać zsuwające się nogi Jema.

– Ja teŜ – mruknął Jemmy, któremu opadały powieki. – Ja teŜ ich pozabijam. Kiedy dotarli do rozwidlenia drogi, Jamie przekazał Briannie syna, juŜ śpiącego, i odebrał od niej swoją koszulę. WłoŜył ją i przygładził zmierzwione włosy. Uśmiechnął się do córki, potem nachylił się i pocałował ją delikatnie w czoło, kładąc jednocześnie dłoń na krągłej, rudej główce, która spoczywała na jej ramieniu. – Nie martw się, dziewczyno – powiedział cicho. – Porozmawiam z Mordechajem. I twoim męŜczyzną. A ty opiekuj się małym. *** „To jakaś osobista sprawa" – powiedział jej ojciec. Co oznaczało z grubsza, Ŝe powinna dać sobie z tym spokój. I moŜe by to zrobiła, gdyby nie dwie okoliczności. Po pierwsze – Roger wrócił późno, gwiŜdŜąc melodię piosenki, której nauczyła go Amy McCallum, jak twierdził. Po drugie – ojciec powiedział o ognisku na Płaskiej Skale, Ŝe wygląda mu na szkocką robotę. Brianna była bystra i czuła pismo nosem. Zorientowała się równieŜ, dlaczego Jamie tak powiedział. Dziwna woń wygasłego ogniska, zapach jakiegoś leku – to była jodyna; zapach spalonych wodorostów. Pamiętała woń ogniska roznieconego z wodorostów na wybrzeŜu niedaleko Ullapool, w jej czasie, kiedy Roger zabrał ją na piknik. Na tutejszym wybrzeŜu z pewnością występowały wodorosty i nie moŜna było wykluczyć, Ŝe ktoś, kiedyś, przyniósł je w głąb lądu. Było teŜ moŜliwe, Ŝe jacyś rybacy przywieźli je ze Szkocji, tak jak niektórzy wygnańcy przywoŜą ze sobą ziemię w słoju albo garść kamyków, by przypominały im o kraju rodzinnym. Czary, zaklęcia, powiedział ojciec. A piosenka, której Roger nauczył się od Amy McCallum, opowiadała o czarach Deasil. Trudno było to uznać za dowód. JednakŜe, kierowana ciekawością, wspomniała o ognisku pani Bug, ta zaś wiedziała bardzo duŜo o szkockich czarach i zaklęciach wszelkiego rodzaju. Zmarszczyła z uwagą czoło i wydęła wargi, słuchając opisu. – Kości, powiadasz? Jakie? Zwierząt czy ludzi? Brianna poczuła się tak, jakby ktoś walnął ją w plecy. – Ludzi? – Ano. Są zaklęcia, które wymagają ziemi z grobu, rozumiesz, a inne znów kości albo ludzkich popiołów. – Widocznie wzmianka o popiołach coś jej przypomniała, gdyŜ wydobyła z ciepłego paleniska wielką glinianą misę i zajrzała

do niej. Przed kilkoma dniami nie udał jej się zaczyn chlebowy, więc przygotowała mąkę z wodą i miodem, mając nadzieję, Ŝe przyciągną dzikie droŜdŜe krąŜące w powietrzu. Korpulentna, niewysoka Szkotka popatrzyła na zawartość miski, potrząsnęła głową i odstawiła ją, mrucząc coś pod nosem po gaelicku. Oczywiście, pomyślała rozbawiona Brianna, istniała jakaś modlitwa w intencji droŜdŜy. Jaki patron sprawował nad tym pieczę? – To jednak, co powiedziałaś... – zaczęła pani Bug, wracając do krojenia rzepy i do tematu rozmowy – ... Ŝe to było na Płaskiej Skale. Wodorosty, kości i płaska skała. Zaklęcie miłosne, dziewczyno. Jad północnego wiatru. – Szczególne określenie dla miłosnych czarów – zauwaŜyła Brianna cierpko, a pani Bug się roześmiała. – Och, czy pamiętam je od początku do końca? – spytała retorycznie. Wytarła ręce w fartuch i splótłszy je na brzuchu, wyrecytowała z teatralną miną: Miłosny czar dla ciebie, Niechaj skosztuje go luby, Poczujesz jego Ŝar, On zaś przybieŜy ku tobie. Wstań rankiem dnia pańskiego I pójdź na płaską skałę Wziąwszy ze sobą lapięŜnik I trochę naparstnicy. Kilka Ŝarzących się węgli W fartuch swojej spódnicy I garść wodorostów Na drewnianej szufelce. Trzy kości starego człowieka ŚwieŜo wyjęte z grobu, Dziewięć łodyg królewskiej paproci ŚwieŜo ściętych siekierą. Spal je na ogniu z chrustu I zamień w popiół; Potem rozsyp go na piersi lubego, Gdy jad północnego wiatru napłynie. Obejdź pradawną twierdzę, Pięć razy to uczyniwszy, A ja ci ślubuję i przyrzekam, śe luby cię nie opuści. Pani Bug rozplotła dłonie i wzięła następną rzepę, pokroiła ją zgrabnie i kawałki wrzuciła do garnka. – Mam nadzieję, Ŝe nie jest ci to potrzebne? – Nie – mruknęła Brianna, wciąŜ czując dreszcz na plecach. – Myśli pani, Ŝe... jakiś szkocki rybak mógł posłuŜyć się tym zaklęciem? – No cóŜ, trudno mi powiedzieć, ale z pewnością zna je kilka osób, choć osobiście nie spotkałam nikogo, kto by je stosował. Istnieją prostsze sposoby, by zdobyć miłość ukochanego, dziewczyno – dodała, celując w Briannę oskarŜycielsko krótkim palcem. – Ugotuj mu rzepę z mlekiem i podaj z masłem, chociaŜby.

– Zapamiętam – obiecała Brianna z uśmiechem i poŜegnała się. Początkowo zamierzała pójść do domu; miała wiele rzeczy do zrobienia, począwszy od przędzenia i tkania, a skończywszy na skubaniu i patroszeniu sześciu martwych gęsi, które upolowała i powiesiła w spiŜarni. Teraz jednak skierowała kroki ku wzgórzu i ruszyła zarośniętą ścieŜką, która prowadziła na cmentarz. To nie Amy McCallum odprawiała czary na skale, pomyślała. Droga z chaty zajęłaby jej wiele godzin, a ona miała małe dziecko, które wymagało opieki. Ale dziecko moŜna było zabrać ze sobą. I nikt by nie wiedział, czy wyszła z domu, moŜe tylko Aidan – ten jednak z nikim nie rozmawiał prócz Rogera, którego uwielbiał. Słońce stało juŜ bardzo nisko i niewielki cmentarzyk sprawiał melancholijne wraŜenie; długie cienie okrywających go drzew, chłodne i posępne, padały na zasłaną igłami ziemię i kilka prostych nagrobków, kopców i drewnianych krzyŜów. Sosny i cykuty szemrały niespokojnie w coraz silniejszych porywach wieczornego wiatru. Chłód, jaki czuła na plecach, zaczął obejmować całe jej ciało. Widok rozkopanej ziemi pod drewnianą tabliczką z imieniem Ephraim nie poprawił jej nastroju.

50. Starcia Powinien mieć więcej oleju w głowie. Miał więcej oleju w głowie. CóŜ jednak mógł zrobić? I o wiele waŜniejsze – co miał zrobić teraz? Roger wspinał się powoli po zboczu, nie myśląc o otaczającym go pięknie. Ale niepodobna było się oprzeć. Samotna w zimowej posępności wąska przełęcz, gdzie pośród wawrzynów przycupnęła zapadnięta chata Amy McCallum, latem i wiosną była feerią koloru i Ŝycia – tak wyrazistą, Ŝe kaŜdy musiał dostrzec płomienie róŜu i czerwieni, urozmaicone miękkimi plamami kremowego derenia i dywanami bławatków, których maleńkie niebieskie kwiatki pochylały się na wiotkich łodyŜkach ponad nurtem strumienia spływającego obok skalistego szlaku. Pewnie wybrali to miejsce latem, zauwaŜył w duchu sceptycznie. Wtedy musiało się wydawać urocze. Nie znał Orema McCalluma, ale najwidoczniej człowiek ten nie miał więcej zmysłu praktycznego niŜ Ŝona, gdyŜ inaczej uświadomiliby sobie niebezpieczeństwa związane z takim oddaleniem od ludzkich siedzib. Obecna sytuacja nie była jednak winą Amy; nie powinien obarczać jej odpowiedzialnością za brak rozsądku. Na dobrą sprawę nie winił teŜ siebie – ale mógł wcześniej zauwaŜyć, co się dzieje, właściwie zrozumieć słowa. „Wszyscy wiedzą, Ŝe spędzasz więcej czasu z wdową McCallum niŜ z własną Ŝoną. Uwierzą mi". Mówiąc to, Malva Christie hardo uniosła brodę. „Jeśli powiesz mojemu ojcu, ja powiem wszystkim, Ŝe widziałam, jak się całowałeś z Amy McCallum". Poczuł echo zdumienia, jakie wywołały w nim jej słowa – zdumienia, które szybko przerodziło się w złość na dziewczynę, gdy wystąpiła z tą głupią groźbą, ale przede wszystkim na siebie samego. Pracował akurat przy słodzie i wracając do domu na kolację, zaskoczył Malve i Bobby'ego Higginsa w czułym uścisku, kiedy niespodziewanie wyłonił się zza zakrętu. Odskoczyli od siebie niczym para przestraszonych jeleni o wielkich oczach, tak przeraŜeni, Ŝe aŜ zabawni. Uśmiechnął się, ale nim zdąŜył przeprosić czy zniknąć taktownie w zaroślach, Malva zastąpiła mu drogę; oczy wciąŜ miała szeroko otwarte, ale pełne determinacji. – Jeśli powiesz mojemu ojcu – oświadczyła – ja powiem wszystkim, Ŝe widziałam, jak się całowałeś z Amy McCallum.

Był tak zaskoczony jej słowami, Ŝe zwrócił uwagę na Bobby'ego, dopiero kiedy młody Ŝołnierz połoŜył dłoń na jej ramieniu, mówiąc coś półgłosem, i odciągnął ją na bok. Odwróciła się w końcu niechętnie, rzuciwszy mu ostatnie, nieufne spojrzenie i słowa, które wprawiły go w osłupienie. – Wszyscy wiedzą, Ŝe spędzasz więcej czasu z wdową McCallum niŜ z własną Ŝoną. Uwierzą mi. Niech to diabli, uwierzyliby, a on musiałby to uznać za swój cholerny błąd. Pomijając jedną czy dwie sarkastyczne uwagi, Bree nie sprzeciwiała się tym wizytom; zgodziła się – czy teŜ tak mu się zdawało – Ŝe ktoś powinien od czasu do czasu zajrzeć do McCallumów, upewnić się, Ŝe mają jedzenie i opał, dotrzymać im towarzystwa, zapewniając chwilę wytchnienia od monotonii samotnego Ŝycia i harówki. Często robił takie rzeczy, chodząc z wielebnym do ludzi starych, samotnych, chorych; zanosił im jedzenie, rozmawiał z nimi – i słuchał. Było to coś, co robiło się dla bliźniego, powiedział sobie; normalna ludzka serdeczność. Powinien jednak bardziej uwaŜać. Teraz przypominał sobie znaczące spojrzenie Jamiego przy kolacji, wstrzymany oddech, jakby teść chciał coś powiedzieć, kiedy poprosił Claire o balsam na wysypkę dla małej Orrie McCallum, potem spojrzenie, jakie Claire posłała Briannie, i milczenie Jamiego. „Uwierzą mi". Jeśli dziewczyna tak powiedziała, to znaczy, Ŝe juŜ się o tym mówiło. Jamie najpewniej teŜ coś słyszał. Miał tylko nadzieję, Ŝe do Bree jeszcze nic nie dotarło. Dostrzegł przekrzywiony komin nad wawrzynami, dym przypominał przezroczystą smugę; wydawało się, Ŝe czyste powietrze ponad dachem drŜy, jakby chata była zaczarowana i mogła zniknąć w okamgnieniu. Najgorsze było to, Ŝe wiedział, dlaczego tak się stało. Miał słabość do młodych matek, darzył je niezwykłą czułością, pragnął się nimi opiekować. Doskonale zdawał sobie sprawę, skąd bierze się owo pragnienie – z pamięci o własnej młodej matce, która zginęła, ratując mu Ŝycie podczas nalotu – ale to niczego nie zmieniło. To właśnie ta czułość kosztowała go niemal Ŝycie pod Alamance, kiedy ten złośliwy głupiec William Buccleigh MacKenzie wziął opacznie jego troskliwy gest wobec Morąg MacKenzie za... No cóŜ, prawda, pocałował ją, ale tylko w czoło, przecieŜ, na litość boską, była jego prapraprababką... a idiotyzm sytuacji, kiedy to niemal został zabity przez własnego praprapradziadka za molestowanie jego Ŝony... Kosztowało go to utratę głosu, powinien więc być ostroŜniejszy, ale nie był, w kaŜdym razie nie dość ostroŜny.

Nagle rozwścieczony na samego siebie – i Malvę Christie, złośliwą smarkulę – podniósł kamień ze ścieŜki i cisnął nim w dół zbocza, do strumienia. Kamień uderzył o inny, odbił się dwa razy i zniknął w bystrym nurcie. Musi skończyć z tymi wizytami u McCallumów, jak najszybciej. Zrozumiał to z całą wyrazistością. Trzeba znaleźć inny sposób... Musi jednak pójść tam jeszcze raz, Ŝeby wyjaśnić. UwaŜał, Ŝe Amy zrozumie, ale jak wytłumaczyć Aidanowi, czym jest reputacja i dlaczego plotka moŜe być grzechem śmiertelnym, i dlaczego nie będzie go mógł juŜ zabierać na ryby ani pokazywać, jak buduje się róŜne rzeczy... WciąŜ przeklinając pod nosem, pokonał ostatni, stromy odcinek wzniesienia i wszedł na nierówne, obrośnięte podwórze. Nim jednak zdąŜył obwieścić głośno swoje przybycie, drzwi otworzyły się na ościeŜ. – Roger Mac! – Amy McCallum niemal wpadła mu w ramiona, zdyszana i zapłakana. – Och, przyszedłeś, przyszedłeś! Modliłam się, by ktoś przyszedł, ale nie wierzyłam, Ŝe ktoś się pojawi na czas, i on umrze, ale przyszedłeś, dzięki Bogu! – O co chodzi? Co się stało? Mała Orrie zachorowała? – chwycił ją za ramię i przytrzymał, a ona potrząsnęła głową tak gwałtownie, Ŝe zsunął jej się czepek. – Aidan – wysapała. – To Aidan. Httik Aidan McCallum leŜał zgięty na moim stole operacyjnym, blady jak ściana, pojękując z cicha. Pierwszą, pełną nadziei diagnozę – niedojrzałe jabłka albo agrest – odrzuciłam, gdy tylko przyjrzałam mu się uwaŜniej. Byłam absolutnie pewna, z czym mam do czynienia, choć przy zapaleniu wyrostka robaczkowego występują czasem symptomy typowe dla innych schorzeń. Klasycznemu przypadkowi towarzyszy jednak pewien charakterystyczny objaw. – MoŜesz go wyprostować na chwilę? – Popatrzyłam na jego matkę, która bliska płaczu, pochylała się nad synem, ale Roger skinął głową i połoŜył dłonie na kolanach i ramionach chłopca, nakłaniając go delikatnie, by się połoŜył płasko. Przystawiłam kciuk do pępka, mały palec do prawego biodra i nacisnęłam mocno brzuch środkowym palcem, zastanawiając się jednocześnie, czy MacBurney zdąŜył juŜ odkryć i nazwać swoim imieniem to miejsce diagnozowania. Bolesność w punkcie MacBurneya świadczyła o ostrym zapaleniu wyrostka robaczkowego. Nacisnęłam brzuch Aidana, a potem puściłam nagle; Aidan krzyknął, wygiął się na stole i złoŜył jak scyzoryk. Zapalenie wyrostka robaczkowego, to oczywiste. Wiedziałam, Ŝe kiedyś będę musiała się z tym zmierzyć. Uświadomiłam sobie z przeraŜeniem i jednocześnie podnieceniem, Ŝe oto nadszedł czas, by zastosować eter. Nie było co do tego

wątpliwości, nie miałam teŜ wyboru; jeśli nie usunę wyrostka, pęknie. Podniosłam wzrok; Roger podtrzymywał drobną panią McCallum, trzymając ją za łokieć; przyciskała do piersi otulone dziecko. Zrozumiałam, Ŝe będzie musiała zostać. Aidan jej potrzebował. – Roger, sprowadź tu Lizzie, Ŝeby zajęła się małą. A potem biegnij ile sił w nogach do domu Toma Christiego; Malva musi mi pomóc. Na jego twarzy pojawił się na sekundę dziwny wyraz, niezrozumiały dla mnie, ale zniknął zaraz, a ja nie miałam czasu się nad tym zastanawiać. Roger przytaknął i wyszedł bez słowa; zwróciłam się do pani McCallum z róŜnymi pytaniami, na które musiałam znać odpowiedź, nim rozetnę brzuch jej synka. *** Kiedy Roger zastukał energicznie do drzwi, otworzył mu Allan Christie, bardziej śniady i szczuplejszy, ale poza tym uderzająco podobny do ojca o sowiej twarzy. Zamrugał powoli, kiedy Roger spytał go, gdzie jest Malva. – No... poszła nad strumień – wyjaśnił. – Powiedziała, Ŝe idzie nazbierać sitowia. – Zmarszczył brwi. – Do czego ci potrzebna? – Pani Fraser chce, Ŝeby przyszła i pomogła... przy czymś. Dostrzegł jakiś ruch wewnątrz chaty; otworzyły się tylne drzwi w głębi i wszedł Tom Christie z ksiąŜką w ręku, przytrzymując dwoma palcami stronę, na której przerwał lekturę. – MacKenzie – oznajmił, skinąwszy nieznacznie głową. – Mówiłeś, Ŝe pani Fraser potrzebuje Malvy? Dlaczego? On teŜ zmarszczył brwi i teraz obaj Christie wyglądali jak dwie sowy przyglądające się myszy. – Mały Aidan McCallum zachorował i pani Fraser byłaby zadowolona, gdyby Malva mogła pomóc. Pójdę jej poszukać. Christie jeszcze bardziej zmarszczył czoło i otworzył usta, Ŝeby coś powiedzieć, ale Roger zdąŜył się juŜ odwrócić i ruszył czym prędzej w stronę lasu. Znalazł ją dość szybko, choć kaŜda chwila wydawała mu się wiecznością. Ile czasu mija, nim wyrostek się rozlewa? Stała po kolana w strumieniu, podciągnąwszy wysoko suknię, obok unosił się kosz na sitowie, uwiązany do jej fartucha. Nie usłyszała go w pierwszej chwili z powodu szumu strumienia. Kiedy wymówił jej imię głośniej, poderwała głowę i uniosła nóŜ do ścinania trzciny, ściskając go mocno w dłoni.

Wyraz niepokoju zniknął z jej twarzy, gdy go poznała, choć wciąŜ obserwowała go czujnym okiem i trzymała nóŜ, jak zauwaŜył. Jego pospieszne wyjaśnienia przyjęła z pewnym zainteresowaniem. – Eter? Naprawdę chce chłopca kroić? – spytała Ŝywo, brnąc w stronę brzegu. – Tak. Chodźmy; powiedziałem juŜ twojemu ojcu, Ŝe pani Fraser cię potrzebuje. Nie ma czasu. – Powiedziałeś mu? – zmarszczyła brwi. Potem zagryzła wargę i potrząsnęła głową. – Nie mogę. – Owszem, moŜesz. – Zachęcająco wyciągnął do niej rękę. – Chodź, pomogę ci. Potrząsnęła głową bardziej zdecydowanie, wydymając nieznacznie róŜową wargę. – Nie. Mój ojciec... nie zgodzi się. – Zerknęła w stronę chaty; on teŜ się odwrócił, ale tam był spokój. Ani brat, ani ojciec nie poszli za nim. Na razie. Zsunął buty z nóg i wszedł do lodowatego strumienia; czuł pod stopami kamienie, śliskie i twarde. Malva wytrzeszczyła oczy i otworzyła usta, kiedy się schylił, chwycił jej koszyk, jednym szarpnięciem oderwał od fartucha i rzucił na brzeg. Potem wyjął nóŜ z jej dłoni, wsunął go sobie za pasek, złapał ją w talii i podniósł, po czym ruszył przez wodę w stronę brzegu, nie zwaŜając na jej piski i wierzganie nogami. – Idziesz ze mną – powiedział i postawił ją na ziemi, stękając z wysiłku – Pójdziesz czy mam cię nieść? ZauwaŜył, Ŝe jest bardziej zaintrygowana niŜ przeraŜona jego propozycją, ale potrząsnęła głową i odsunęła się od niego. – Nie mogę... naprawdę! On mnie... on mnie zbije, jak się dowie, Ŝe miałam do czynienia z eterem. Znieruchomiał. Zrobiłby to? MoŜe. Ale stawką było Ŝycie Aidana. – Nie dowie się w takim razie – obiecał. – A gdyby, to dopilnuję, Ŝeby nie zrobił ci krzywdy. Chodź, na litość boską. Nie ma czasu do stracenia! Zacisnęła małe róŜowe wargi w grymasie uporu. Zrozumiał, Ŝe to nie czas na skrupuły. Nachylił się nisko i popatrzył jej z bliska w oczy. – Pójdziesz – oznajmił, zaciskając pięści – albo powiem twojemu ojcu i bratu o tobie i Bobbym Higginsie. Gadaj o mnie, co chcesz – nie obchodzi mnie to. Ale jeśli uwaŜasz, Ŝe twój ojciec zbije cię za pomoc pani Fraser, to co zrobi, kiedy usłyszy, Ŝe się migdaliłaś z Bobbym? Nie miał pojęcia, jaki jest osiemnastowieczny odpowiednik „migdalenia się", ale nie ulegało wątpliwości, Ŝe go zrozumiała. I gdyby dorównywała mu siłą,

powaliłaby go jednym ciosem, jeśli właściwie odczytywał niebezpieczny błysk w jej duŜych szarych oczach. Ale była od niego słabsza i po chwili namysłu schyliła się, otarła nogi o brzeg spódnicy i wsunęła pospiesznie stopy w sandały. – Zostaw to – rzuciła pospiesznie, widząc, Ŝe sięga po kosz. – I oddaj mi nóŜ. Pragnął tylko zapewnić sobie nad nią przewagę, dopóki nie znajdzie się w gabinecie – z pewnością się jej nie bał. PołoŜył jednak dłoń na rękojeści noŜa i powiedział: – Później. Kiedy będzie po wszystkim. Nie próbowała się z nim spierać, tylko od razu wspięła się na brzeg strumienia i ruszyła w stronę wielkiego domu, stukając sandałami o gołe pięty. *** Trzymałam palce na tętnicy szyjnej Aidana, licząc uderzenia. Jego skóra była rozpalona, na pewno miał wysoką gorączkę. Tętno było mocne i szybkie... zwalniało w miarę jak zapadał coraz głębiej w sen. Czułam, jak Malva liczy pod nosem – tyle kropli eteru, tak długa przerwa przed następną dawką... Straciłam rachubę uderzeń serca, ale to nie miało znaczenia; oceniałam jego tętno według własnego, które było miarowe i prawidłowe. Pacjent oddychał normalnie. Mały brzuch wznosił się i opadał pod moją dłonią, od razu poczułam, jak rozluźniają mu się mięśnie, prócz napiętego i rozdętego brzucha; Kiedy oddychał, ukazywały się łuki Ŝeber. Wydało mi się nagle, Ŝe mogłabym wepchnąć mu rękę w ciało i dotknąć nabrzmiałego wyrostka; widziałam go w wyobraźni, jak pulsuje nienawistnie w bezpiecznym schronieniu swego mrocznego świata. Czas, czas. Pani McCallum pisnęła cicho, kiedy wzięłam do ręki skalpel, i jeszcze raz, głośniej, gdy przycisnęłam go do bladej skóry, błyszczącej od alkoholu – jakby brzuch ryby ustępował przed noŜem do patroszenia. Skóra rozstąpiła się z łatwością, ze środka zaś w dziwny i magiczny sposób dobył się strumień krwi, wydawało się – nie wiadomo skąd. Mały prawie nie miał tkanki tłuszczowej; tuŜ pod skórą były mięśnie, ciemnoczerwone, spręŜyste. W pokoju było parę osób; wyczuwałam ich obecność jak przez mgłę. Wszystkimi zmysłami byłam skupiona na małym ciele pod swoimi dłońmi. Ktoś stanął tuŜ obok – Bree? – Daj mi retraktor... o, właśnie.

Tak, to była Bree; ręka o długich palcach, mokra od środka dezynfekującego, wzięła narzędzie w kształcie szponów i włoŜyła je w moją wyciągniętą dłoń. Brakowało mi dobrej instrumentariuszki, ale jakoś sobie radziliśmy. – Trzymaj, w tym miejscu. Wsunęłam retraktor między włókna mięśni, rozsuwając je bez trudu, potem ścisnęłam grubą i miękką połyskliwość otrzewnej, uniosłam i przecięłam. Wnętrzności miał ciepłe, na dwóch sondujących palcach czułam wilgoć. Miękka grząskość jelita, małe i na wpół uformowane grudki materii wyczuwane przez jego ścianki, muśnięcie kości na moich kłykciach – był taki mały, nie miałam zbyt duŜo miejsca na badanie. Zamknęłam oczy i skoncentrowałam się na dotyku. Jelito ślepe musiałam mieć dokładnie pod palcami, to było owo zagięcie jelita grubego, które wyczuwałam, bezwładne, ale Ŝywe jak uśpiony wąŜ. Z tyłu? NiŜej? Pomacałam ostroŜnie, otworzyłam oczy i zajrzałam do wnętrza rany. Nie krwawił mocno, ale pole operacyjne wciąŜ było mokre. Powinnam przerwać i skauteryzować te niewielkie krwotoki? – zastanawiałam się. Zerknęłam na Malvę; marszczyła czoło skoncentrowana, licząc bezgłośnie – jedną dłoń trzymała na szyi, kontrolując tętno. – śegadło... to małe. – Zawahałam się na chwilę; pamiętając o palności eteru, wygasiłam palenisko i przeniosłam koksownik na drugą stronę korytarza, do gabinetu Jamiego. Bree była jednak szybka; po kilku sekundach miałam narzędzie w dłoni. Z brzucha małego uniosła się wiązka dymu, a cięŜka i ciepła woń krwi zmieszała się ze swądem przypalonego ciała. Podniosłam głowę, by oddać Ŝegadło Bree i zobaczyłam twarz pani McCallum, która stała bez ruchu, z szeroko otwartymi oczami. Zebrałam krew garścią szarpi, przyjrzałam się polu operacyjnemu jeszcze raz – moje palce juŜ trzymały to, o co mi chodziło... w porządku. – W porządku – powtórzyłam głośno z nutą triumfu. – Mam cię! Bardzo ostroŜnie wsunęłam zagięty palec pod jelito ślepe i wyciągnęłam jego odcinek. Wystawał z niego, niczym gniewny, gruby robak, zaogniony wyrostek robaczkowy, fioletowy na skutek procesu zapalnego. – Nić. Byłam na finiszu. Widziałam membranę z boku wyrostka i naczynia krwionośne. NaleŜało je podwiązać w pierwszej kolejności; potem mogłam podwiązać sam wyrostek i odciąć go. Trudność sprawiał jego mały rozmiar, ale nie był to specjalny problem... W pomieszczeniu panowała taka cisza, Ŝe słyszałam posykiwanie koksownika

w gabinecie Jamiego. Za uszami i między piersiami czułam struŜki potu, prawie nieświadomie zagryzłam dolną wargę. – Kleszcze. Zacisnęłam mocno szew, po czym wsunęłam podwiązany koniec odciętego wyrostka do jelita ślepego, to zaś wcisnęłam z powrotem do jamy brzusznej i odetchnęłam głęboko. – Ile czasu, Malvo? – Trochę ponad dziesięć minut, madam. Z chłopcem wszystko w porządku. – Oderwała wzrok od maski i uśmiechnęła się do mnie, potem wzięła butelkę, znów licząc bezgłośnie. Zamknięcie rany poszło szybko. Posmarowałam zaszytą ranę grubą warstwą miodu, owinęłam ciało bandaŜem, otuliłam chłopca kocami i westchnęłam głęboko. – Zdejmij mu maskę – poleciłam Malvie, prostując plecy. Nie odpowiedziała, spojrzałam więc na nią. ZdąŜyła juŜ zabrać maskę i teraz trzymała ją obiema rękami przed sobą jak tarczę. Ale nie patrzyła na Aidana; jej oczy były skierowane na ojca, stojącego sztywno w drzwiach gabinetu. *** Tom Christie spoglądał to na małe nagie ciało na stole, to na swoją córkę. Zrobiła niepewny krok do tyłu, wciąŜ ściskając maskę. Obrócił głowę i spojrzał na mnie gniewnym wzrokiem. – Co się tu dzieje? – spytał ostro. – Co robicie z tym dzieckiem? – Ratujemy mu Ŝycie – odparłam opryskliwym tonem. WciąŜ odczuwałam podniecenie po przeprowadzonej operacji i nie byłam w nastroju do takich dyskusji. – śyczy pan sobie czegoś? Christie zacisnął mocno cienkie wargi, ale zanim zdąŜył odpowiedzieć, jego syn, Allan, wepchnął się do pokoju i dopadłszy siostry w dwóch susłach, złapał ją za nadgarstek. – Zabieraj się stąd, ty głupia dziewczyno – powiedział ostro. – Nie masz tu nic do roboty. – Puść ją – rzucił zdecydowanym tonem Roger i chwycił Allana za ramię, by go odciągnąć. Allan obrócił się gwałtownym ruchem i wymierzył Rogerowi szybki i mocnym cios w Ŝołądek. Roger wydał zduszony, chrapliwy dźwięk, ale nie zgiął się wpół, tylko zdzielił Allana w szczękę. Ten poleciał do tyłu, wpadając na mały

stolik z instrumentami chirurgicznymi – po podłodze rozsypały się z metalicznym brzękiem retraktory i skalpele, a słój z katgutem w alkoholu rozbił się na deskach. Usłyszałam ciche uderzenie o podłogę i spojrzałam w tamtą stronę. To Amy McCallum, odurzona oparami eteru i pokonana przez emocje, zemdlała. Nie miałam czasu się tym zająć; Allan z dzikim rozmachem znów rzucił się na przeciwnika, a Roger uskoczył i chwycił go; obaj zachwiali się, uderzyli o parapet i szczepieni wypadli przez otwarte okno. Tom Christie wydał niski, warkliwy dźwięk i popędził do okna. Malva, wykorzystując okazję, wybiegła za drzwi; usłyszałam tupot jej stóp, kiedy pędziła w stronę kuchni – i przypuszczalnie tylnego wyjścia. – Co u licha... ? – zaczęła Brie. – Nie patrz na mnie – potrząsnęłam głową. – Nie mam pojęcia. To była prawda; odnosiłam jednak wraŜenie, Ŝe wszystko to ma jakiś związek z zaangaŜowaniem Malvy do operacji. Tom Christie i ja doszliśmy do pewnego porozumienia po zabiegu na jego dłoni – nie znaczyło to jednak, Ŝe zmienił poglądy co do stosowania bezboŜnego eteru. Bree nagle zesztywniała. Z zewnątrz dobiegło pomrukiwanie, dyszenie i chaotyczne obelgi, co dowodziło, Ŝe bójka trwa nadal – ale nagle Allan Christie podniósł głos i nazwał Rogera cudzołoŜnikiem. Brianna spojrzała ostro na skuloną postać Amy McCallum, a ja wypowiedziałam w duchu bardzo brzydkie słowo. Słyszałam juŜ wcześniej kilka uwag na temat wizyt Rogera u McCallumów, niewiele teŜ brakowało, by Jamie powiedział coś o tym Rogerowi, ale przekonałam go, by się nie wtrącał, i obiecałam, Ŝe pomówię taktownie z Bree. Nie miałam jednak okazji, a teraz. Brianna, rzuciwszy nieprzychylne spojrzenie na Amy McCallum, wyszła zdecydowanym krokiem z gabinetu, zamierzając najwidoczniej przyłączyć się do bójki. Chwyciłam się za czoło, musiałam teŜ jęknąć, gdyŜ Tom Christie odwrócił się gwałtownie od okna. – Źle się pani czuje? – Nie – odparłam nieco Ŝałośnie. – Tylko... proszę posłuchać. Przykro mi, Ŝe sprawiłam panu kłopot, prosząc Malvę o pomoc. Wydaje mi się, Ŝe ma prawdziwy dar leczenia, ale nie chciałam namawiać ją, by robiła coś, czego pan nie akceptuje. Obrzucił mnie posępnym spojrzeniem, które po chwili przeniósł na bezwładne ciało Aidana. Jego wzrok nabrał ostrości. – Czy to dziecko nie Ŝyje? – spytał. – Nie, nie – zapewniłam. – Dałam mu eter; tylko zasn... – głos zamarł mi w

gardle, kiedy zobaczyłam, Ŝe Aidan wybrał sobie najgorszą moŜliwą chwilę i przestał oddychać. Wydając nieskładny okrzyk, odsunęłam Toma Christiego z drogi i przypadłam do Aidana, po czym przywarłam ustami do jego ust i nacisnęłam podbiciem dłoni środek jego klatki piersiowej. Eter z jego płuc owionął mi twarz, gdy odjęłam usta od warg, i przyprawił mnie o zawrót głowy. Chwyciłam się mocno krawędzi stołu i znów przywarłam do chłopięcych ust. Nie mogłam teraz stracić przytomności, po prostu nie mogłam. Miałam rozmazany wzrok, zdawało mi się, Ŝe pokój obraca się z wolna. Czepiałam się jednak uparcie świadomości, pompując powietrze w płuca Aidana i wyczuwając, jak jego klatka piersiowa unosi się łagodnie pod moją dłonią, a potem opada. Nie mogło to trwać dłuŜej niŜ minutę, ale była to minuta wypełniona koszmarem – wszystko wokół wirowało, a dotyk małego ciała stanowił jedyne pewne oparcie w tym chaosie. LeŜąca jeszcze przed chwilą tuŜ obok Amy McCallum dźwignęła się chwiejnie na kolana – po czym runęła na mnie z krzykiem i zaczęła ciągnąć, próbując oderwać mnie od syna. Usłyszałam podniesiony głos Toma Christiego, który starał się ją uspokoić. Widocznie Christiemu udało się odsunąć ją, gdyŜ nagle przestałam odczuwać szarpanie za nogę. Jeszcze raz tchnęłam powietrze w płuca Aidana – i tym razem pierś pod moją dłonią drgnęła. Zakaszlał, zakrztusił się, zakaszlał ponownie i zaczął jednocześnie oddychać i płakać. Wyprostowałam się, czując zawroty głowy, i przytrzymałam się stołu, Ŝeby nie upaść. Ujrzałam przed sobą dwie postaci, czarne, zdeformowane, o rozdziawionych ustach pełnych ostrych zębów. Zamrugałam, chwiejąc się na nogach, i zaczerpnęłam głęboko powietrza. Zamrugałam jeszcze raz i postaci przemieniły się w Toma Christiego i Amy McCallum. Trzymał ją w pasie, odciągając ode mnie. – W porządku – powiedziałam; własny głos brzmiał mi w uszach obco i dochodził jakby z oddali. – Nic mu nie jest. Proszę ją puścić do niego. Przypadła do chłopca z łkaniem i wzięła go w ramiona. Staliśmy z Tomem Christiem nad tym pobojowiskiem i patrzyliśmy na siebie. Na zewnątrz wszystko ucichło. – Wskrzesiła pani to dziecko z martwych? – spytał niemal tonem swobodnej rozmowy, ale jego krzaczaste brwi podjechały do góry. Otarłam dłonią usta, wciąŜ czując w nich obrzydliwą słodkość eteru. – Tak mi się wydaje – odparłam.

– Och. Patrzył na mnie z nieodgadnionym wyrazem twarzy. Pokój cuchnął alkoholem, który zdawał się palić mnie w nozdrza. Oczy mi łzawiły; otarłam je fartuchem. W końcu Christie przytaknął jakby samemu sobie i odwrócił się, chcąc wyjść. Musiałam zająć się Aidanem i jego matką, nie mogłam jednak pozwolić mu odejść, nie próbując chociaŜby wytłumaczyć Malvy. – Panie Christie... Tom... – Pobiegłam za nim i złapałam go za rękaw. Odwrócił się, zaskoczony. – Malva. To moja wina; wysłałam po nią Rogera. Pan jej nie... – zawahałam się, ale nie przyszły mi do głowy Ŝadne taktowne słowa. – Nie ukarze jej pan, prawda? Zmarszczka na jego czole wygładziła się momentalnie. Potrząsnął wolno głową i z nieznacznym ukłonem wysunął rękaw z mojego uścisku. – Pani sługa, madam Fraser – odparł cicho i rzuciwszy spojrzenie na Aidana – domagającego się teraz jedzenia – wyszedł. *** Brianna ocierała delikatnie mokrym rogiem chusteczki dolną wargę Rogera, rozciętą, nabrzmiałą i krwawiącą od ciosu Allana Christiego. – To moja wina – powtórzył Roger po raz trzeci. – Trzeba było powiedzieć im coś rozsądnego. – Zamknij się. – Brianna traciła resztki cierpliwości. – Jeśli będziesz gadał, nie przestaniesz krwawić. Były to pierwsze słowa, jakie do niego skierowała po bójce. Wydukał przeprosiny, wziął od niej chusteczkę i przycisnął sobie do ust. Nie mogąc usiedzieć na miejscu, wstał i podszedł do otwartych drzwi chaty, by wyjrzeć na zewnątrz. – Nie kręci się juŜ tutaj? Chodzi mi o Allana. – ZbliŜyła się i popatrzyła ponad jego ramieniem. – Jeśli jest, daj mu spokój. Ja pójdę... – Nie, nie kręci się – przerwał jej Roger. WciąŜ z ręką przy ustach wskazał głową wielki dom po drugiej stronie pochyłej łąki. – To stary Christie. Rzeczywiście, na ganku stał Tom. Po prostu stał, pogrąŜony najwidoczniej w myślach. Kiedy tak na siebie patrzyli, potrząsnął głową jak pies wychodzący z wody i zdecydowanym krokiem ruszył w stronę swojego domu. – Pójdę z nim porozmawiać – oświadczył Roger, odrzuciwszy chusteczkę. – Nie, nie pójdziesz. – Chwyciła go za ramię, gdy odwrócił się ku drzwiom. –

Trzymaj się od tego z daleka. – Nie zamierzam się z nim bić – zapewnił, poklepując ją dla uspokojenia po dłoni. – Ale muszę z nim pomówić. – Nie, nie musisz. – Zacisnęła palce na jego ramieniu i pociągnęła w stronę paleniska. – Pogorszysz tylko sytuację. Zostaw ich w spokoju. – Nie, nie mogę – rzucił, a na jego twarzy zaczęła się malować irytacja. – Dlaczego miałbym pogorszyć sytuację? Za kogo ty mnie masz? Nie było to pytanie, na które chciała w tej chwili odpowiadać. WciąŜ drŜąc z emocji wywołanych przez operację Aidana, nagłą bójkę i wykrzyczaną obelgę Allana, ledwie panowała nad słowami, zapomniawszy całkowicie o dobrym wychowaniu. – Nie chodź – powtórzyła, starając się zachować spokój. – Wszyscy są zdenerwowani. Poczekaj przynajmniej, aŜ ochłoną. Albo aŜ tata wróci. MoŜe on... – Tak, on potrafi zrobić wszystko lepiej niŜ ja, wiem doskonale – przerwał jej ironicznie. – Ale to ja obiecałem Malvie, Ŝe nic jej się nie stanie. Idę. Szarpnął rękaw tak mocno, Ŝe poczuła, jak pęka szew. – Doskonale! – Puściła go i uderzyła mocno w ramię. – Idź! Zajmij się wszystkimi na świecie, tylko nie własną rodziną. Idź! Idź do diabła! – Co? – Przystanął, zagniewany i zdumiony. – Słyszałeś! Idź! – Tupnęła nogą i słoik z ziarnami dauco, który stał zbyt blisko krawędzi półki, spadł i roztrzaskał się na podłodze, po której rozsypały się czarne ziarenka przypominające pieprz. – Zobacz, co zrobiłeś? – Co zrobi... – NiewaŜne! Po prostu niewaŜne! Wynoś się! – zawołała i zaczęła dyszeć jak lokomotywa, próbując zapanować nad płaczem. Policzki miała gorące od krwi, oczy czerwone. Piekły ją tak, jakby mogła spalić go samym spojrzeniem. Z pewnością Ŝałowała, Ŝe to tylko jej wraŜenie. Zawahał się, nie wiedząc, czy ma zostać i udobruchać rozzłoszczoną Ŝonę, czy pobiec i bronić rycersko Malvy Christie. Zrobił niepewny krok w stronę drzwi, a ona porwała miotłę i wydając bezsensowne wysokie piski bezsilnej wściekłości, zamierzyła się na niego. Uchylił się, ale za drugim razem trafiła go w Ŝebra. Zachwiał się zaskoczony, ale szybko odzyskał równowagę i przy następnym ataku złapał za miotłę. Wyrwał ją z ręki Brianny i stękając z wysiłku, złamał z trzaskiem na kolanie. Potem rzucił jej pod nogi połamane drewno i spojrzał wściekle. – Co się z tobą dzieje, na Boga?

Wyprostowała się i odpłaciła mu równie gniewnym spojrzeniem. – To, co powiedziałam. Jeśli spędzasz tyle czasu z Amy McCallum, Ŝe wszyscy gadają o waszym romansie... – O czym? – Głos mu się załamał z wściekłości, ale oczy mówiły co innego. – A więc ty teŜ o tym słyszałeś, co? – Nie odczuwała triumfu, Ŝe udało jej się go przyłapać; raczej niepohamowany gniew. – Nie myślisz chyba, Ŝe to prawda, Bree – powiedział piskliwie, tonem pełnym złości, ale zarazem błagalnym. – Wiem, Ŝe to nieprawda – przyznała, wściekła na samą siebie, Ŝe głos jej się lamie tak jak i jemu. – Nie w tym problem, do diabła, Roger! – Problem... – powtórzył. Brwi miał ściągnięte, oczy pociemniałe i przenikliwe. – Problem w tym, Ŝe cię nigdy nie ma – rzuciła, przełykając nerwowo. – Malva Christie, Amy McCallum, Marsali, Lizzie – chodzisz nawet pomagać Ute McGillivray, na litość boską! – A kto ma to robić? – spytał ostro. – Mógłby twój ojciec albo kuzyn, ale ciągle jeŜdŜą do Indian. Ja zostaję tu. I to nieprawda, Ŝe nigdy mnie nie ma – dodał po namyśle. – Jestem w domu co noc, moŜe nie? Zamknęła oczy i zacisnęła pięści, wbijając sobie paznokcie w dłonie. – Pomagasz kaŜdej kobiecie, tylko nie mnie – oświadczyła, otwierając oczy. – Dlaczego? Popatrzył na nią długo i tak twardo, Ŝe Bree zastanawiała się przez chwilę, czy jest coś takiego jak czarny szmaragd. – MoŜe sądziłem, Ŝe mnie nie potrzebujesz – powiedział. Obrócił się na pięcie i wyszedł.

51. Powołanie Woda była spokojna jak roztopione srebro, jedynie po powierzchni przesuwały się cienie wieczornych chmur. Lada chwila jednak bezruch mógł się skończyć; to się czuło. A moŜe było to tylko niespokojne wyczekiwanie teścia, który przycupnął jak puma na brzegu stawu, z wędką w pogotowiu. – Wygląda jak biblijna sadzawka Betesda – zauwaŜył z rozbawieniem Roger. – Tak? – odparł Jamie, ale nie spojrzał na niego; wzrok miał cały czas utkwiony w wodzie. – Ta, do której schodził anioł i czasem mącił jej wody. A chorzy siedzący wokół czekali, by wejść do sadzawki, gdy tylko poruszy się w niej woda. Jamie uśmiechnął się, ale i teraz nie odwrócił głowy. Łowienie ryb było powaŜną sprawą. Roger nawet się z tego cieszył; wolałby, Ŝeby Jamie nie patrzył na niego w tej chwili. Musiał się jednak pospieszyć, jeśli zamierzał coś powiedzieć. Teść juŜ wciągał Ŝyłkę, by poćwiczyć rzucanie. – Myślę... – urwał i poprawił się: – Nie, nie myślę, wiem. Chcę... – Słowa dobyły mu się z krtani z głośnym świstem, co go poirytowało; ostatnia rzecz, jakiej pragnął, to mówić nieprzekonująco. Zaczerpnął w płuca potęŜny haust powietrza i wypalił jak z pistoletu: – Zamierzam zostać pastorem. No i juŜ. Powiedział to głośno. Zerknął odruchowo w górę, ale niebiosa nie runęły mu na głowę, jak zauwaŜył. Były lekko zamglone i upstrzone pierzastymi obłokami, ale spomiędzy nich wyzierał błękitny spokój, a tuŜ nad granią ukazał się blady cień wczesnego księŜyca. Jamie spojrzał na niego z rozmysłem, ale nie wydawał się zaskoczony ani zaszokowany. Rogerowi przyszło do głowy, Ŝe to niejaka pociecha. – Pastorem. To znaczy kaznodzieją? – No... tak. To teŜ. – Własne wyznanie nieco zbiło go z tropu. Przypuszczał, Ŝe będzie musiał nauczać, choć sama perspektywa go przeraŜała. – To teŜ? – powtórzył Fraser, patrząc na niego z ukosa. – Tak. To znaczy... pastor naucza, oczywiście. – Oczywiście. Czego? Jak? – Ale to nie... Chodzi mi o to, Ŝe nie jest to najwaŜniejsze. Nie to... po prostu muszę to zrobić. – Zaczął się plątać, próbując wyjaśnić coś, czego nie potrafił wyjaśnić w przystępny sposób nawet samemu sobie. Westchnął i potarł twarz dłonią. – Posłuchaj... pamiętasz oczywiście pogrzeb babci Wilson. Znasz McCallumów?

Jamie przytaknął i Rogerowi się wydało, Ŝe zauwaŜył błysk zrozumienia w jego oczach. – Robiłem juŜ... róŜne takie rzeczy. Kiedy było trzeba. I... – poruszył nieznacznie dłonią, nie wiedząc nawet, jak opisać chociaŜby spotkanie z Hermonem Husbandem nad brzegiem Alamance czy teŜ rozmowy, jakie prowadził nocami z nieŜyjącym juŜ ojcem. Westchnął ponownie i wziął kamyk do ręki, by rzucić go do wody, ale powstrzymał się w ostatniej chwili, kiedy zobaczył, Ŝe dłoń Jamiego zacisnęła się na wędzisku. Zakaszlał, czując znajome drapanie w gardle, i zamknął palce wokół kamyka. – Nauczanie, no tak, przypuszczam, Ŝe dam radę. Ale nie tylko to jest waŜne... BoŜe, wiem, Ŝe to moŜe wydać się szalone... moŜe jestem szalony. Ale chodzi o grzebanie, chrzczenie i... po prostu usługi... niesienie pomocy, nawet gdyby to miało być tylko słuchanie i modlitwa. – Chcesz się opiekować ludźmi – oznajmił cicho Jamie i nie zabrzmiało to jak pytanie, lecz akceptacja. Roger uśmiechnął się bez wesołości i zamknął oczy przed błyskiem słońca na wodzie. – To nie znaczy, Ŝe ja chcę to robić – wyznał. – Nigdy nie miałem takich zamiarów, choć przecieŜ dorastałem w domu pastora. Chodzi mi o to, Ŝe wiem, na czym to polega. Ktoś musi to robić i uwaŜam, Ŝe to właśnie ja. śaden z nich nie odzywał się przez chwilę. Roger otworzył oczy i wbił wzrok w wodę. Powierzchnię kamieni oplatały algi, falujące w nurcie niczym syrenie włosy. Fraser drgnął nieznacznie, wyciągając wędkę. – Prezbiterianie wierzą w sakramenty? – Tak – odparł zaskoczony Roger. – Wierzymy. Nigdy nie rozmawiałeś. .. – Oczywiście... nigdy. Przypuszczaał, Ŝe Fraser nigdy nie rozmawiał o tych sprawach z niekatolikiem. – Wierzymy w sakramenty – powtórzył. Zanurzył ostroŜnie dłoń w wodzie, a potem przesunął nią po czole; chłód spłynął mu z twarzy za koszulę. – Chodzi mi o kapłaństwo, rozumiesz? – Pod wodą przemknęła przynęta, maleńka plamka czerwieni. – Nie będziesz się musiał wyświęcić? – Och, rozumiem. Tak, oczywiście, Ŝe się wyświęcę. W hrabstwie Mecklenberg jest akademia prezbiteriańska. Pojadę tam i pomówię z nimi. Choć nie przypuszczam, Ŝeby wymagało to duŜo czasu. Znam juŜ grekę i łacinę i jeśli ma to w ogóle jakieś znaczenie – uśmiechnął się mimo woli – mam dyplom Oksfordu. Wierz lub nie, ale kiedyś byłem uwaŜany za człowieka wykształconego.

Usta Jamiego drgnęły leciutko, kiedy cofnął ramię i wykonał szybki ruch nadgarstkiem. śyłka przesunęła się leniwym łukiem, a mucha znieruchomiała w miejscu. Roger zamrugał; powierzchnia stawu zaczęła drŜeć, pokrywając się malutkimi falami, wywołanymi przez jętki i waŜki. – Rozmawiałeś o tym z Ŝoną? – Nie – odparł, spoglądając na wodę. – Dlaczego? – Nie było w tym pytaniu pretensji, raczej ciekawość. Z jakiegoś powodu Roger wolał najpierw przedyskutować to ze swoim teściem, nie z Ŝoną. Bo wiesz, co to znaczy być męŜczyzną, pomyślał Roger. A ona nie wie. Ale to, co powiedział głośno, było inną wersją prawdy. – Nie chcę, Ŝeby wzięła mnie za tchórza. Jamie mruknął pod nosem „hmm", niemal zdziwiony, ale nie odpowiedział od razu, koncentrując się na wciąganiu Ŝyłki. Zdjął rozmiękłą przynętę z haczyka, a potem pochylił się nad swoim kapeluszem z powtykanymi muchami i w końcu wybrał delikatną zieloną błystkę z cieniutkim czarnym piórkiem. – A myślisz, Ŝe mogłaby? – Nie czekając na odpowiedź, Fraser wstał, wziął zamach wędziskiem i posłał przynętę na środek stawu, gdzie zaczęła unosić się na wodzie niczym liść. Roger przyglądał się, jak teść wciąga ją z powrotem, zmuszając do nerwowego tańca. Wielebny teŜ był wędkarzem. Nagle ujrzał jezioro Ness i jego połyskliwe fale, obmywające nieskazitelnym brązem kamienie, i tatę w swoich podniszczonych woderach, wciągającego Ŝyłkę. Tęsknota zaparła mu dech w piersi. Tęsknota za Szkocją. Za ojcem. Za jednym – tylko jednym – dniem spokoju. Góry i zielony las wznoszą się wokół tajemniczo i dziko, a zamglone niebo otacza dolinę niczym anielskie skrzydła, milczące i pełne słonecznego blasku. Ale nie tchną spokojem; tu nie ma spokoju. – Wierzysz nam – Claire, Briannie i mnie – jeśli chodzi o zbliŜającą się wojnę? Jamie zaśmiał się, nie odrywając wzroku od wody. – Mam oczy, człowieku. Nie trzeba być czarownicą ani prorokiem, by dostrzec, Ŝe stoi juŜ za drogą. – Osobliwie powiedziane. – Roger spojrzał na teścia uwaŜnie. – Naprawdę? Czy nie to mówi Biblia? „PrzetoŜ gdy ujrzycie obrzydliwość spustoszenia, stojącą na miejscu świętem, tedy ci, co będą w ziemi judzkiej, niech uciekają w góry". „Kto czyta, niech uwaŜa". Pamięć podsunęła brakujący fragment wersu i Roger uświadomił sobie poruszony, Ŝe Jamie naprawdę zobaczył wojnę stojącą za drogą i

rozpoznał ją bezbłędnie. Nie posługiwał się teŜ figurami stylistycznymi; opisywał tylko to, co zobaczył – poniewaŜ widział to juŜ wcześniej. Po wodzie napłynęły radosne wołania małych chłopców i Jamie obrócił głowę w tamtą stronę, nasłuchując z nikłym uśmiechem na ustach. Potem wpatrzył się w taflę jeziorka i jakby znieruchomiał. Grube sploty jego włosów poruszały się nieznacznie na opalonej skórze karku, tak jak poruszają się liście górskiego jesionu nad ich głowami. Roger zapragnął nagle spytać Jamiego, czy się boi, ale milczał. Bądź co bądź, znał odpowiedź. To bez znaczenia. Odetchnął głęboko i uzmysłowił sobie odpowiedź na to samo pytanie, zadane samemu sobie. Nie napłynęła gdzieś z zewnątrz, ale tkwiła w nim, jakby się z nią urodził i znał ją od zawsze. To bez znaczenia. I tak to zrobisz. Milczeli przez jakiś czas. Jamie jeszcze dwa razy zarzucił zieloną muchę, potem potrząsnął głową i mruknął coś, wciągnął Ŝyłkę i zmienił przynętę, po czym zarzucił ponownie. Po drugim brzegu przemknęli mali chłopcy, nadzy jak węgorze rozchichotani, i znikli w zaroślach. Naprawdę dziwne, pomyślał Roger. Czuł się całkiem dobrze. WciąŜ nie miał bladego pojęcia, co zamierzał właściwie zrobić, wciąŜ widział napływającą ku nim chmurę i nie wiedział, co się w niej kryje. Ale wciąŜ czuł się dobrze. Jamie miał rybę na haczyku. Wyciągnął szybko zdobycz i rzucił jednym szarpnięciem, błyszczącą i ruchliwą, na brzeg, gdzie zabił ją uderzeniem o kamień, a potem umieścił w koszu. – Zamierzasz zostać kwakrem? – spytał powaŜnie. – Nie. – Rogera zaskoczyło to pytanie. – Dlaczego o to pytasz? Jamie wzruszył ramionami, jak zwykł to robić, kiedy miał wątpliwości, i nie odezwał się, dopóki nie zarzucił wędki. – Powiedziałeś, Ŝe nie chcesz, Ŝeby Brianna wzięła cię za tchórza. Walczyłem kiedyś u boku księdza. – Skrzywił się kwaśno. – Prawda, nie był z niego wielki szermierz, z tego monsignora; nie trafiał z pistoletu w stodołę, ale był dość waleczny. – Och. – Roger podrapał się po brodzie. – Rozumiem, o co ci chodzi. Nie, chyba nie umiałbym walczyć w armii. – Mówiąc to, poczuł ukłucie Ŝalu. – Ale chwycić za broń w obronie... w obronie tych, którzy jej potrzebują... mógłbym to pogodzić ze swoim sumieniem. – No to w porządku.

Jamie wciągnął resztę Ŝyłki, strząsnął wodę z muchy i wetknął ją w kapelusz. OdłoŜywszy na bok Ŝyłkę, pogrzebał w koszu na ryby i wydobył kamionkową butelkę. Usiadł z westchnieniem, wyciągnął zębami korek, splunął w dłoń i podał butelkę Rogerowi. – Powiem ci coś, co czasem za jakimś swoim poetą przypomina mi Claire: Flasza piwa moŜe zdziałać więcej niŜ Milton, by objaśnić drogi, jakimi Bóg trafia do człowieka. Roger uniósł zaskoczony brwi. – Czytywałeś Miltona? – Co nieco. Claire ma rację. – A wiesz, co ten poeta mówi dalej? śe piwo jest dla facetów, którym myślenie sprawia trudność. W oczach Frasera pojawił się cień uśmiechu. – To znaczy, Ŝe my mamy tu whisky – zauwaŜył. – Tylko pachnie jak piwo. Było zimne, ciemne i przyjemnie gorzkie; podawali sobie butelkę, odzywając się z rzadka, aŜ wypili trunek do końca. Jamie po gospodarsku zakorkował pustą kamionkę i schował z powrotem do kosza. – Twoja Ŝona – powiedział w zamyśleniu, podnosząc się z ziemi i zarzucając sobie na ramię rzemień kosza. – Tak? – Roger podniósł zniszczony, naszpikowany muchami kapelusz i podał teściowi. Jamie podziękował skinieniem głowy i włoŜył kapelusz. – Ona teŜ ma oczy.

52. Myszka Mickey Robaczki świętojańskie rozświetlały trawę i drzewa, wypełniając cięŜkie powietrze mnóstwem zimnych zielonych iskier. Jeden wylądował na kolanie Bree; przyglądała się, jak pulsuje, raz-dwa, raz-dwa, słuchając jednocześnie męŜa, który mówił jej, Ŝe zamierza zostać pastorem. Siedzieli na ganku swojej chaty, podczas gdy zmierzch gęstniał w noc. Zarośla na rozległej łące rozbrzmiewały wesołym pohukiwaniem małych rozbawionych dzieci. – Mogłabyś... hmm... coś powiedzieć – zasugerował Roger. Głowę zwrócił w jej stronę i patrzył na nią. Było jeszcze dość jasno, by mogła widzieć jego twarz, pełną wyczekiwania, trochę zaniepokojoną. – No... daj mi chwilę. Nie powiem, Ŝebym się tego spodziewała. Była to prawda, a zarazem nie była. Nie myślała, rzecz jasna, o czymś takim, teraz jednak, gdy zdradził swoje zamiary – gdy nie pytał jej o pozwolenie, bynajmniej nie była zdziwiona. Nie traktowała tego jako zmianę, raczej jako uznanie czegoś, co istniało juŜ od pewnego czasu – i w pewnym sensie odczuła ulgę, kiedy zrozumiała, kiedy zobaczyła to wszystko we własnym świetle. – No cóŜ – oznajmiła po długiej chwili zastanowienia. – Myślę, Ŝe to dobrze. – Naprawdę? – OdpręŜenie w jego głosie było niemal wyczuwalne. – Tak. Jeśli pomagasz tym wszystkim kobietom, bo tak ci kaŜe Bóg, jest to na pewno lepsze, niŜ gdybyś miał się nimi zajmować, bo wolisz być z nimi niŜ ze mną. – Bree! Nie myślisz chyba, Ŝe ja... – nachylił się i zajrzał jej w twarz. – Nie myślisz, prawda? – Tylko czasami – przyznała. – W najgorszych momentach. Sprawiał wraŜenie tak zaniepokojonego, Ŝe wyciągnęła rękę i dotknęła jego policzka; nie widziała zarostu przy tym świetle, ale wyczuwała go; był miękki i łaskotał ją w dłoń. – Jesteś pewien? – spytała cicho. Przytaknął, a ona dostrzegła ruch jego krtani, gdy przełknął. – Jestem pewien. – Boisz się? Uśmiechnął się leciutko. – Tak. – Pomogę – oznajmiła zdecydowanie. – Powiesz mi jak, a ja ci pomogę. Rozpromieniony, wziął głęboki oddech, choć jego uśmiech był smutny.

– Nie wiem jak – przyznał. – To znaczy, jak ja mam to robić. A co dopiero ty, co ty mogłabyś zrobić. To mnie przeraŜa. – MoŜe nie to – zauwaŜyła. – Bo przecieŜ robiłeś to juŜ przedtem, prawda? Masz podjąć jakieś formalne kroki? Czy wystarczy, Ŝe po prostu – oświadczysz, Ŝe jesteś pastorem, jak ci kaznodzieje w TV, i od razu zaczniesz zbierać datki? Uśmiechnął się na ten dowcip, ale odpowiedział z powagą. – Cholerna katoliczka. UwaŜasz, Ŝe nikt inny nie ma prawa do sakramentów. Mamy prawo. Pojadę do akademii prezbiteriańskiej i dowiem się, co jest potrzebne do wyświęcenia. A jeśli chodzi o datki, nie spodziewam się, Ŝe będę bogaty. – I tak tego nie oczekiwałam – zapewniła powaŜnie. – Nie martw się; nie wyszłam za ciebie dla pieniędzy. Jeśli będziemy ich potrzebować, zarobię. – Jak? – Nie wiem. Na pewno nie własnym ciałem. Kiedy pomyślę o Manfredzie... – Nie mów o tym nawet Ŝartem. – Jego dłoń, duŜa i ciepła, nakryła jej dłonie. W powietrzu rozległ się wysoki, przenikliwy głos Aidana McCalluma i w tym momencie Briannie przyszło coś do głowy. – Twoja... twoja, hmm, trzódka... – słowo rozśmieszyło ją i zachichotała pomimo powagi pytania – nie będzie miała nic przeciwko temu, Ŝe jestem katoliczką? – Odwróciła się nagle do niego pod wpływem kolejnej myśli. – Chyba nie... nie poprosisz mnie, Ŝebym zmieniła wiarę? – Nie, na pewno nie – odparł pospiesznie. – Nawet za sto lat. A jeśli chodzi o to, co mogą sobie pomyśleć albo powiedzieć... – twarz mu drgnęła w grymasie niechęci i determinacji – jeśli nie zaakceptują tego, to niech idą do diabła, i koniec. Wybuchnęła śmiechem, a on zawtórował jej chrapliwie, ale bez oporów. – Mój mąŜ pastor jest zuchwały – zaczęła mu dokuczać. – Jak to powiedzieć po gaelicku? – Nie mam pojęcia. Ale twój mąŜ pastor jest teŜ spokojny – oznajmił z uśmiechem. – Nie miałem pojęcia, co sobie o tym wszystkim pomyślisz. – Nie jestem zupełnie pewna, co o tym myślę – wyznała, ściskając mu lekko dłoń. – Ale nie wątpię, Ŝe jesteś szczęśliwy. – Tak bardzo to widać? – uśmiechnął się, a ostatnie światło wieczoru zapłonęło na chwilę w jego głębokich i zielonych oczach. – Widać. Jesteś jakby... wewnętrznie rozpromieniony. – Poczuła nagły ucisk w gardle. – Roger... nie zapomnisz o mnie i małym, prawda? Nie wiem, czy mogę konkurować z Bogiem. Wyglądał jak raŜony gromem.

– Nie – zapewnił i ścisnął jej dłoń tak mocno, Ŝe poczuła, jak obrączka wrzyna jej się w skórę na palcu. – Nigdy. Siedzieli przez chwilę w milczeniu, świetliki opadały niczym powolny zielonkawy deszcz, ich bezgłośna pieśń miłosna rozpalała ciemniejącą trawę i drzewa. Twarz Rogera pogrąŜała się w mroku, ale wciąŜ widziała mocną, zdecydowaną linię jego brody. – Przysięgam ci, Bree – powiedział. – Do czegokolwiek zostaję w tej chwili powołany – a tylko jeden Bóg to wie – przede wszystkim zostałem powołany do tego, by być twoim męŜem. MęŜem i ojcem twoich dzieci ponad wszystko – i tym zawsze będę. Cokolwiek będę robił, nigdy nie będzie się to działo kosztem mojej rodziny, obiecuję ci. – Chcę tylko, byś mnie kochał – powiedziała cicho w ciemność. – Nie z powodu tego, co mogę zrobić albo jak wyglądam, czy teŜ dlatego, Ŝe cię kocham – ale dlatego, Ŝe jestem. – Doskonała, bezwarunkowa miłość? – spytał równie cicho. – Niektórzy powiedzieliby ci, Ŝe tylko Bóg moŜe tak kochać, ale mogę spróbować. – Och, wierzę w ciebie – zapewniła i poczuła, jak jego jasność dociera do jej serca. – Mam nadzieję, Ŝe zawsze tak będzie – powiedział. Uniósł jej dłoń do ust i pocałował szarmancko, ogrzewając jej skórę swoim oddechem. Jakby chcąc sprawdzić siłę jego deklaracji, Jem zawołał wysokim, niecierpliwym głosikiem: – Tatuusiuuu! Tatuusiuuu! Roger westchnął głęboko, nachylił się i pocałował Briannę – była to chwila czułej i prawdziwej bliskości – po czym wstał, by odpowiedzieć na synowskie wezwanie. Siedziała jeszcze przez chwilę, nasłuchując. Z odległego krańca polany dobiegały męskie głosy, wysokie i niskie, pobrzmiewały w nich tony polecenia i pytania, zapewnienia i ekscytacji. Nic waŜnego; Jem chciał, by podsadzić go na drzewo, które było dla niego zbyt wysokie. Potem śmiech, pospieszny szelest liści – dobry BoŜe, Roger teŜ wspiął się na drzewo i teraz siedzieli tam obaj, pohukując jak sowy. – Z czego się śmiejesz, a nighean? – spytał ojciec, który wynurzył się z nocy, pachnąc końmi. – Ze wszystkiego – odparła i zrobiła mu miejsce obok siebie. Była to prawda. Wszystko nagle wydało się jasne: blask świec w oknach wielkiego domu, robaczki świętojańskie w trawie, rozpromieniona twarz Rogera, kiedy powiedział jej o

swym zamiarze. WciąŜ czuła dotyk jego ust; wibrował w jej krwi. Jamie wyciągnął rękę i złapał przelatującego obok świetlika; trzymał go przez chwilę w mroku swej dłoni; przez palce pulsowało chłodne światło. Gdzieś w dali usłyszała głos matki, dobiegający z otwartego okna; Claire śpiewała Clementine. Teraz chłopcy – przy wtórze Rogera – wyli do księŜyca, choć ten był zaledwie bladym sierpem na horyzoncie. Poczuła, jak ojciec drŜy od bezgłośnego śmiechu. – To mi przypomina Disneyland – zauwaŜyła bezwiednie. – Tak? Co to jest? – To park rozrywki. Dla dzieci – dodała, wiedząc, Ŝe w Londynie i ParyŜu są miejsca, które od biedy moŜna by tak nazwać, ale przeznaczone dla dorosłych. W tych czasach nikt nie myślał o rozrywce dla dzieci; bawiły się same, co najwyŜej dostały czasem jakąś zabawkę. – Mama i tata zabierali mnie tam kaŜdego lata – wyjaśniła, przenosząc się bez trudu w czas gorących, jasnych dni i ciepłych kalifornijskich nocy. – Drzewa były poobwieszane migoczącymi światełkami... przypomniały mi robaczki świętojańskie. Jamie otworzył dłoń; owad, nagle uwolniony, błysnął dwa razy, po czym rozprostował skrzydła z cichym wizgiem i uniósł się w powietrze, by odlecieć w dal. Mieszkał sobie kopacz złota ze swą córką Cłementine... – Jak to wygląda? – spytał zaciekawiony. – Och... to jest wspaniałe. – Uśmiechnęła się do siebie, wspominając olśniewające światła Main Street, muzykę, zwierciadła i piękne przystrojone wstąŜkami konie na karuzeli króla Artura. – PrzejaŜdŜki łodzią, przez dŜunglę, wśród krokodyli, hipopotamów i łowców głów... – Łowców głów? – powtórzył zaintrygowany. – Nie takich prawdziwych – wyjaśniła. – To wszystko jest na niby, ale... no cóŜ, to cały świat. Kiedy tam jesteś, wszystko inne znika; nic złego nie moŜe się stać. Mówi się o tym parku, Ŝe jest „najszczęśliwszym miejscem na ziemi" i przez pewien czas rzeczywiście takim miejscem się wydaje. Miała takie drobne nóŜki, biegła lekko niczym wiatr. Stare dwie po śledziach puszki to sandałki Clementine... – Wszędzie słychać muzykę, cały czas – ciągnęła z uśmiechem. – Zespoły... grupy muzyków grających na róŜnych instrumentach, rogach i bębnach, maszerują ulicami i koncertują w pawilonach... – Ano, tak jest w parkach rozrywki. Albo tak było w tym, w którym raz byłem. Wyczuła w jego głosie uśmiech.

– Mhm. Są teŜ tam postaci z filmów rysunkowych... opowiadałam ci o filmach rysunkowych. Chodzą sobie po uliczkach. MoŜesz uścisnąć rękę Myszce Miki albo... – Komu? – Myszce Miki – roześmiała się. – DuŜa mysz naturalnej wielkości... to znaczy wielkości człowieka. W rękawiczkach. – Wielki szczur? – zdziwił się, osłupiały. – I prowadzą tam dzieci, Ŝeby się z nim bawiły? – Nie szczur, tylko mysz – poprawiła go. – A naprawdę to człowiek w przebraniu. – Ach tak – powiedział bez przekonania. – No właśnie. I wielka karuzela z malowanymi końmi, i kolej Ŝelazna, która przejeŜdŜa przez tęczowe jaskinie, gdzie ze ścian sterczą wielkie klejnoty i płyną kolorowe strumienie, z czerwoną lub niebieską wodą... no i batony pomarańczowe. Och, te batony! – jęknęła cicho na wspomnienie zimnej, cierpkiej, zniewalającej słodyczy. – Przyjemnie tam – szepnął. Ty odeszłaś juŜ na wieki, jaka szkoda, Clementine. – Tak – odparła z westchnieniem i umilkła. Potem oparła mu głowę na barku i wsunęła rękę pod ramię, duŜe i mocne. – Wiesz co? – powiedziała, a on mruknął pytająco. – To jest przyjemne, wspaniałe, ale najbardziej mi się podobało, Ŝe kiedy tam byliśmy, to liczyło się tylko to, Ŝe jesteśmy we trójkę i Ŝe wszystko jest idealne. Mama nie martwiła się o swoich pacjentów, tata akurat nad niczym nie pracował; nie milczeli ani nie byli źli na siebie. Oboje się śmiali, wszyscy się śmialiśmy, cały czas... Nie odpowiedział, tylko przechylił głowę i oparł ją na jej skroni. Znów westchnęła. – Jemmy nie pojedzie do Disneylandu, ale będzie miał coś innego. Rodzinę, która się śmieje, i miliony małych światełek na drzewach.

Część Siódma Równia pochyła

53. Zasady Fraser's Ridge, Karołina Północna 3 łipca, Anno Domini 1774, James Fraser, Esq. Do jego Lordowskiej Mości Johna Greya Plantacja Mount Josiah Wirginia Mój Drogi Przyjacielu, nie mogę wprost wyrazić wdzięczności za pański szczodry gest, innymi słowy polecenie wypłaty z pańskiego banku, jako zaliczki na poczet ewentualnej sprzedaŜy przedmiotów, które Panu powierzyłem. Pan Higgins, dostarczając ów dokument, wykazał się oczywiście niezwykłym taktem – mimo to wyniosłem z jego pełnego niepokoju zachowania i dyskrecji, Ŝe być moŜe sądzi Pan, iŜ znajdujemy się w powaŜnych tarapatach. Spieszę zapewnić, Ŝe tak nie jest; radzimy sobie w kwestiach prowiantu, odzienia i potrzeb Ŝyciowych. Wspominałem, Ŝe podam panu szczegóły sprawy, i widzę, iŜ jestem zmuszony to uczynić, chociaŜby po to, by uwolnić pana od wizji szalejącego głodu, który miałby prześladować moją rodzinę i dzierŜawców. Pominąwszy drobne zobowiązanie natury prawnej, które wymaga gotówki, zajmuję się obecnie pewnym interesem, który wiąŜe się z nabyciem określonej liczby sztuk broni palnej. Miałem nadzieję nabyć ją za pośrednictwem pewnego przyjaciela, ale okazuje się, Ŝe nie mogę juŜ oczekiwać jego pomocy; jestem zmuszony szukać jej gdzie indziej. Wraz z rodziną zostałem zaproszony na barbecue wydawane na cześć panny Flory MacDonald, bohaterki powstania – jest pan zaznajomiony z ową damą, jak przypuszczam? Przypominam sobie, jak wspominał pan kiedyś, Ŝe spotkał ją w Londynie, kiedy była tam uwięziona. Uroczystość owa ma się odbyć następnego miesiąca na terenie plantacji mojej ciotki, River Run. Zaszczyci ją swą obecnością wielu Szkotów, niektórzy z bardzo daleka; mam nadzieję, Ŝe dysponując gotówką, będę mógł zdobyć wspomnianą broń innymi sposobami. Gdyby pańskie koneksje umoŜliwiały wykorzystanie któregoś z owych sposobów, to z wdzięcznością się o nich dowiem. Piszę w niejakim pośpiechu, jako Ŝe pana Higginsa czekają jeszcze inne zadania, jednakŜe córka moja nakazuje mi przesłać panu pudełko zapałek jej własnego wynalazku. Pouczyła jak najstaranniej pana Higginsa w kwestii ich uŜytkowania, więc jeśli nie wybuchnie nieumyślnym płomieniem w drodze powrotnej, będzie władny zademonstrować je panu. Pański uniŜony i posłuszny sługa James Fraser PS Potrzebuję trzydziestu muszkietów i moŜliwie najwięcej prochu i amunicji do nich. Nie muszą być

najnowszego wyrobu, ale powinny być właściwie utrzymane i sprawne. *** – Inne sposoby? – spytałam, kiedy przed złoŜeniem listu posypał mokry atrament piaskiem. – Masz na myśli przemytników? A jeśli tak, to jesteś pewien, Ŝe lord John zrozumie, w czym rzecz? – Tak, jedno i drugie – odpowiedział Jamie. – Znam osobiście kilku takich, którzy przemycają towary wprost przez granice morskie. Lord będzie znał jednak tych, którzy przechodzą przez Roanoke, a tam interes idzie lepiej, gdyŜ omija blokadę w Massachusetts. Dobra napływają przez Wirginię i są przewoŜone lądem na północ. Wziął z półki na wpół wypalony stoczek i przytrzymał nad ogniem w palenisku, a potem nakapał na list mały brązowy krąŜek. Nachyliłam się, obracając wierzchem lewą dłoń, i odcisnęłam w rozgrzanym wosku obrączkę ślubną. – Przeklęty Manfred McGillivray – powiedział bez szczególnej złości. – Koszt broni wzrośnie trzykrotnie, poza tym będę musiał wziąć ją od jakiegoś przemytnika. – Będziesz szukał Manfreda? To znaczy podczas barbecue? Flora McDonald, kobieta, która ocaliła Karola Stuarta przed Anglikami po Culloden, przebierając go w kobiecy strój i przemycając na spotkanie z Francuzami na wyspie Skye, była Ŝywą legendą wśród szkockich górali, a jej niedawny przyjazd do kolonii wzbudził ogromne podniecenie; wieść o jej pojawieniu się dotarła nawet do Ridge. KaŜdy znany Szkot w dolinie Cape Fear – i z odleglejszych stron – miał wziąć udział w uroczystości na jej cześć. Doskonała okazja, by rozpytać o młodego człowieka, który zaginął. Popatrzył na mnie ze zdziwieniem. – Oczywiście, Ŝe popytam, Angliszko. Za kogo mnie masz? – Za bardzo miłego człowieka – oznajmiłam, całując go w czoło. – Choć trochę zuchwałego. ZauwaŜyłam teŜ, Ŝe nie napisałeś lordowi, po co ci trzydzieści muszkietów. Parsknął cicho i zsunął ziarenka piasku ze stołu na podstawioną dłoń. – Sam tego nie wiem, Angliszko. – Co chcesz przez to powiedzieć? – zdziwiłam się. – Nie zamierzasz przekazać ich Ptakowi? Nie odpowiedział od razu, tylko postukał dwoma sztywnymi palcami prawej

dłoni o blat. Potem wzruszył ramionami, sięgnął do stosu Ŝurnali i dzienników i wyciągnął jakiś papier, który mi podał. List od Johna Asha, który był znajomym komendantem milicji w czasie wojny regulacyjnej. – Czwarty ustęp – wyjaśnił, widząc, Ŝe patrzę ze zmarszczonym czołem na streszczenie ostatnich nieporozumień między gubernatorem a zgromadzeniem. Przesunęłam posłusznie wzrok ku dołowi kartki i wskazanemu miejscu; zaczęłam czytać i poczułam dreszcz niepokoju. Proponuje się zwołanie kongresu kontynentalnego delegatów z wszystkich kolonu. NiŜsza izba zgromadzenia Connecticut juŜ wysunęła kandydatury takich ludzi, działając poprzez komitety korespondencyjne. Niektórzy dobrze panu znani dŜentelmeni proponują, by Karolina Północna postąpiła podobnie, i spotkają się w tej sprawie w polowie sierpnia. WyraŜam Ŝyczenie, byś przyłączył się do nas, przyjacielu, jestem bowiem przekonany, Ŝe sercem i duszą jesteś wraz z nami po stronie wolności; nie wątpię, Ŝe człowiek taki jak ty nie jest zwolennikiem tyranii. – „Niektórzy znani panu dŜentelmeni" – powtórzyłam, odkładając list. – Wiesz, o kogo mu chodzi? – Domyślam się. – W połowie sierpnia, jak pisze. Przed barbecue czy po, jak sądzisz? – Po. Jeden z nich podał mi datę spotkania. Ma się odbyć w Halifaksie. Spojrzałam na list. Popołudnie było ciche i gorące, a cienka podszewka mojej sukni kleiła mi się do ciała. Dłonie teŜ miałam lepkie. – Jeden z nich – powtórzyłam. Jamie spojrzał na mnie z przelotnym półuśmiechem i wziął do ręki list. – Z komitetu korespondencyjnego. – Ach, no tak. Mogłeś mi powiedzieć. – Oczywiście, mógł się wkręcić do komitetu korespondencyjnego Karoliny Północnej – tego centrum intryg politycznych, gdzie rozsiewano zarzewie buntu – jednocześnie zachowując stanowisko agenta do spraw Indian z ramienia Korony i zbrojąc tychŜe Indian, by stłumić właśnie owo zarzewie buntu. – Właśnie ci mówię, Angliszko, to pierwszy raz, gdy poprosili mnie o spotkanie, nawet prywatnie. – Rozumiem – oznajmiłam cicho. – Pojedziesz? Czy to juŜ... czas? Czas, by dokonać wolty, zadeklarować się otwarcie jako wig, jeśli nie buntownik. Czas zmienić przynaleŜność polityczną i zaryzykować piętno zdrajcy. Znowu. Westchnął głęboko i przesunął dłonią po włosach. Zastanawiał się.

– Nie wiem – wyznał w końcu. – Pozostały jeszcze dwa łata, tak? Czwartego lipca tysiąc siedemset siedemdziesiątego szóstego roku; tak powiedziała Brianna. – Nie – potrząsnęłam głową. – Dwa lata do chwili ogłoszenia niepodległości, ale pamiętaj, Jamie, walki wybuchną o wiele wcześniej. Wtedy będzie o wiele za późno. Popatrzył na listy leŜące na stole i przytaknął posępnie. – Trzeba się więc zdecydować szybko. – Prawdopodobnie nie będzie to zbyt niebezpieczne – zauwaŜyłam z wahaniem. – Pamiętasz, jak mi mówiłeś, Ŝe Henderson kupuje ziemię w Tennessee: jeśli jego nikt nie powstrzymuje, to nie wierzę, by ktoś we władzach tak się zaniepokoił, Ŝeby tu przyjechać i przegnać nas stąd siłą. Z pewnością nie dlatego, Ŝe podobno spotkałeś się z miejscowymi wigami. Uśmiechnął się do mnie ze smutkiem. – To nie władze mnie martwią, Angliszko, tylko miejscowi. To nie gubernator powiesił O’Brianów i spalił im dom, rozumiesz? Nie zrobił tego teŜ Richard Brown ani Indianie. Nie zrobiono tego w imieniu prawa czy dla pieniędzy; zrobiono to z nienawiści. I ten, kto jest za to odpowiedzialny, najprawdopodobniej ich znał. Poczułam na plecach jeszcze silniejszy dreszcz. W Ridge dochodziło do politycznych sporów i dyskusji, ale jak dotąd nikt się z nikim nie bił, nie mówiąc juŜ o zabijaniu i paleniu. Ale miało do tego dojść. Pamiętałam, i to aŜ za dobrze. Schrony przeciwlotnicze i kartki na Ŝywność, nakaz zaciemnienia i duch solidarności w obliczu znienawidzonego wroga. I opowieści z Niemiec, Francji. Ludzie denuncjowani w SS, wywlekani z domów – inni ukryci na strychach i w stodołach, przemycani przez granice. W czasie wojny rządy i ich armie stanowiły realne zagroŜenie, ale to niejednokrotnie sąsiedzi pogrąŜali albo ratowali człowieka. – Kto? – spytałam śmiało. – Mogę tylko zgadywać – wzruszył ramionami. – MacGillivrayowie? Richard Brown? Przyjaciele Hodgepile'a? Jeśli jakichś miał. Przyjaciele innych, których zabiliśmy? Indianin, którego poznałaś – Donner? Jeśli jeszcze chodzi po ziemi. Neil Forbes? śywi uraz do Brianny, i byłoby dobrze, gdyby ona i Roger Mac o tym pamiętali. Hiram Crombie i jego bliscy? – Hiram? – pokręciłam głową z powątpiewaniem. – Prawda, nie przepada za tobą ani za mną, ale... – No cóŜ, sam w to nie wierzę – przyznał. – Ale to moŜliwe, prawda? Jego

ludzie nie wsparli jakobitów; nie byliby teŜ zadowoleni, gdyby ktoś z tej strony oceanu starał się obalić króla Jerzego. Przytaknęłam. Crombie i pozostali z konieczności złoŜyli przysięgę na wierność królowi Jerzemu, zanim pozwolono im wyjechać do Ameryki. Jamie – teŜ z konieczności – złoŜył tę samą przysięgę, to był warunek jego uwolnienia. I musi – z jeszcze większej konieczności – złamać ją. Tylko kiedy? Przestał stukać palcami po stole; spoczęły nieruchomo na liście. – Ufam, Ŝe masz rację, Angliszko – powiedział. – W jakiej sprawie? Przyszłych wydarzeń? Wiesz, Ŝe tak – odparłam zdziwiona. – Bree i Roger teŜ ci mówili. Więc o co chodzi? Przesunął wolno dłonią po włosach. – Nigdy nie walczyłem w imię zasad – oświadczył i potrząsnął głową. – Tylko z konieczności. Zastanawiam się, czy tym razem będzie lepiej. Nie wydawał się przygnębiony, raczej ciekawy. Ale i to wydało mi się niepokojące. – Ale tym razem chodzi o zasadę – oznajmiłam z przekonaniem. – Prawdę mówiąc, moŜe to być pierwsza wojna, która toczy się w imię zasad. – A nie czegoś tak pospolitego jak handel czy ziemia? – podsunął Jamie, unosząc brwi. – Nie mówię, Ŝe handel i ziemia nie mają tu nic do rzeczy – odparłam, zastanawiając się, jak doszło do tego, Ŝe zostałam rzeczniczką rewolucji amerykańskiej – okresu historycznego, który znałam tylko ze szkolnych podręczników Brianny. – Ale chodzi o coś więcej, nie sądzisz? „Uznajemy za prawdy oczywiste: Ŝe wszyscy ludzie rodzą się równi; Ŝe Stwórca nadał im pewne niezbywalne prawa; Ŝe naleŜą do nich: prawo do Ŝycia, wolności i dąŜenie do szczęścia". – Kto to powiedział? – spytał zaciekawiony. – Thomas Jefferson to powie – w imieniu nowej republiki. Deklaracja Niepodległości, tak to się nazywa. Będzie się nazywać. – Wszyscy ludzie – powtórzył. – Ma teŜ na myśli Indian, jak sądzisz? – Trudno mi powiedzieć – odparłam poirytowana, Ŝe mnie tak przyłapał. – Nie znałam go. Jeśli go poznam, zapytam, dobrze? – Mniejsza z tym. – Uniósł palce w geście rezygnacji. – Sam go zapytam, będzie okazja. Tymczasem spytam Briannę. – Zerknął na mnie. – Ale jeśli chodzi o zasady, Angliszko... Odchylił się na krześle, skrzyŜował ramiona na piersi i zamknął oczy.

– „Dopóki Ŝyje choć stu z nas – zacytował – nigdy, pod Ŝadnym warunkiem, nie poddamy się angielskiemu panowaniu. Prawdą jest, Ŝe nie w imię chwały, bogactw czy zaszczytów walczymy, lecz w imię wolności – bo to jest jedyna wartość, którą uczciwy człowiek oddaje tylko z Ŝyciem". Otworzył oczy. – Manifest z Arbroath – wyjaśnił i uśmiechnął się do mnie cierpko. – Powstał jakieś czterysta lat temu. Skoro juŜ mówimy o zasadach. Podniósł się, ale wciąŜ stał przy starym zniszczonym stole, który słuŜył mu za biurko, i patrzył na list Ashe'a. – Jeśli chodzi o moje zasady... – zaczął, jakby mówiąc do siebie, ale potem spojrzał na mnie; miałam wraŜenie, Ŝe dopiero teraz uświadomił sobie moją obecność. – Tak, chyba przekaŜę muszkiety Ptakowi, choć mogę tego Ŝałować i niewykluczone, Ŝe za dwa czy trzy lata zostaną one wymierzone we mnie. Ale dostanie je i zrobi z nimi to, co uzna za stosowne, by bronić siebie i swojego ludu. – Cena honoru, tak? Spojrzał na mnie z cieniem uśmiechu. – Raczej cena krwi.

54. Barbecue na cześć Flory MacDonald Plantacja River Run 6 sierpnia 1774 Co moŜna powiedzieć osobie cieszącej się sławą i powszechnym szacunkiem? Albo męŜowi tej osoby? – Och, zemdleję, na pewno. – Rachel Campbell tak energicznie machała wachlarzem, Ŝe wzbudzała wiaterek. – Co mam jej powiedzieć? – śyczę dobrego dnia, pani MacDonald? – podsunął jej małŜonek, na którego ustach błąkał się słaby uśmieszek. Rachel walnęła go wachlarzem, on zaś uchylił się z chichotem. Choć starszy od niej o trzydzieści pięć lat, Farquard Campbell często traktował Ŝonę z przymruŜeniem oka i dokuczał jej Ŝartobliwie, co stało w sprzeczności z jego skądinąd powaŜnym i pełnym godności zachowaniem. – Zemdleję – oświadczyła ponownie Rachel, która najwidoczniej juŜ zdecydowała się na taką strategię w Ŝyciu towarzyskim. – No cóŜ, zrobisz oczywiście, jak zechcesz, a nighean, ale pamiętaj, Ŝe to pan Fraser będzie musiał podnosić cię z ziemi; moje stare kości nie podołają temu zadaniu. – Och! – Rachel rzuciła szybkie spojrzenie Jamiemu, który się do niej uśmiechnął, po czym ukryła rumieniec za wachlarzem. Choć Ŝywiła ciepłe uczucia wobec swego męŜa, nie ukrywała podziwu i uwielbienia dla mojego. – Pani uniŜony sługa – zapewnił z powagą Jamie, kłaniając się. Zachichotała. Nie chciałam jej źle oceniać, ale zachowywała się jak podlotek. Uchwyciłam spojrzenie Jamiego i ukryłam uśmiech za wachlarzem. – A pan co jej powie, panie Fraser? Jamie wydął wargi i spojrzał zmruŜonymi oczami na olśniewające słońce, które przenikało konary wiązów wokół trawnika w River Run. – Och, mogę wyrazić radość, Ŝe pogoda okazała się dla niej wielce przychylna. Kiedy widzieliśmy się ostatnio, padało. Szczęka Racheli opadła, podobnie jak wachlarz, który wylądował na trawniku. Jej mąŜ schylił się czym prędzej, stękając przy tym głośno, ale ona nie zwracała na niego najmniejszej uwagi. – Spotkał ją pan? – zawołała i otworzyła szeroko oczy, podekscytowana. – Kiedy? Gdzie? Z księ... z nim? – Och, nie – odparł Jamie z uśmiechem. – To było na wyspie Skye. Towarzyszyłem ojcu, chodziło o owce. Spotkaliśmy przypadkiem Hugh

MacDonalda z Armadale w Portree... ojczyma panny Flory, tak?... Wziął dziewczynę ze sobą do miasta, Ŝeby kupić jej łakocie. – BoŜe! – Rachel była oczarowana. – I wyglądała tak pięknie i czarująco, jak powiadają? Jamie zaczął się zastanawiać. – No nie – oświadczył w końcu. – Ale miała wtedy okropną grypę i z pewnością wyglądałaby lepiej, gdyby nie ten czerwony nos. Czarująca? Nie powiedziałbym. Wyrwała mi z ręki ciastko i zjadła. – Ile mieliście wtedy lat? – spytałam, widząc, Ŝe Rachel otworzyła usta z przeraŜenia. – Och, moŜe z sześć – odparł wesoło. – Albo siedem. Wątpię, czy bym zapamiętał nasze spotkanie, gdyby nie to, Ŝe kopnąłem ją w goleń, a ona pociągnęła mnie za włosy. Otrząsnąwszy się z szoku, Rachel zaczęła nalegać na Jamiego, by przypomniał sobie coś jeszcze, na szczęście bronił się umiejętnie Ŝartami. Oczywiście, przybył na uroczystość odpowiednio przygotowany; wszędzie wymieniano się opowieściami – pełnymi radości, podziwu i tęsknoty – o dniach sprzed Culloden. AŜ dziw, Ŝe to poraŜka Karola Stuarta i jego sromotna ucieczka uczyniły z Flory MacDonald bohaterkę i zjednoczyły tych wygnańców, co nigdy by się nie stało, gdyby w końcu zwycięŜył. Uderzyła mnie nagle myśl, Ŝe Karol prawdopodobnie Ŝyje i zapija się w Rzymie na śmierć. Dla tych ludzi jednakŜe, którzy go niegdyś kochali lub nienawidzili, dawno jest martwy. Czas, niczym bursztyn, utrwalił go na zawsze w tym momencie jego Ŝycia. Biadha Jeanach, „rok Karola" – nawet teraz słyszałam, Ŝe ludzie tak mówią. Tę falę wspomnień i sentymentu wywołał przyjazd Flory. Pomyślałam z niejakim zrozumieniem, Ŝe musi czuć się dziwnie, i po raz pierwszy zaczęłam się zastanawiać, co mogłabym jej, u licha, powiedzieć. Spotykałam juŜ wcześniej sławne osoby – był wśród nich nawet sam Karol. Ale zawsze spotykałam ich, gdy – podobnie jak ja – byli zwykłymi ludźmi i nie mieli jeszcze za sobą owych brzemiennych w skutki wydarzeń, które rozsławiły ich imię, czyli byli zwykłymi śmiertelnikami. Z wyjątkiem Ludwika, no ale on był bądź co bądź królem. Wobec władców obowiązują zasady etykiety, gdyŜ nikt nigdy nie miał z nimi do czynienia jako normalnymi ludźmi. Nawet gdy... Otworzyłam jednym ruchem wachlarz, czując jak krew uderza mi do twarzy. I pulsuje w całym ciele. Odetchnęłam głęboko, próbując nie wachlować się tak

energicznie jak Rachel, ale z trudem się od tego powstrzymywałam. W ciągu tych wszystkich lat, jakie upłynęły od owego wydarzenia, ani razu nie wspominałam tamtych dwóch czy trzech minut fizycznej intymności z Ludwikiem, królem Francji. Ani rozmyślnie, ani przez przypadek. Lecz teraz to wspomnienie mnie uderzyło, tak nieoczekiwanie jak dłoń, która wtedy wysunęła się z tłumu i chwyciła mnie za rękę. Chwyciła, uniosła mi spódnicę i wtargnęła we mnie w sposób, który wydawał się o wiele bardziej szokujący, niŜ był w rzeczywistości. Poczułam woń róŜ w powietrzu i usłyszałam skrzypienie stelaŜa swej sukni, kiedy Ludwik naparł na mnie, a po chwili jego westchnienie rozkoszy. Pokój tonął w mroku, paliła się tylko jedna świeczka; widziałam jej migotanie kątem oka, dopóki nie zgasił jej męŜczyzna między moimi... – Chryste, Claire! Co ci jest? Na szczęście nie upadłam. Osunęłam się na ścianę mauzoleum Hektora Camerona, a Jamie, widząc, co się dzieje, podskoczył czym prędzej, by mnie podtrzymać. – Puść – rzuciłam bez tchu, ale rozkazująco. – Puść mnie! Dosłyszał nutę przeraŜenia w moim głosie i złagodził swój uścisk, ale nie pozwolił mi upaść. Wyprostowałam się i wyswobodziłam z jego rąk. WciąŜ czułam róŜe. Nie tę zapierającą oddech woń olejku, lecz świeŜych kwiatów. Po chwili doszłam do siebie i zobaczyłam, Ŝe stoję obok ogromnej Ŝółtej dzikiej róŜy, która pięła się po białej marmurowej ścianie grobowca. Świadomość, Ŝe kwiaty są prawdziwe, przynosiła mi ukojenie, ale wciąŜ czułam się tak, jakbym tkwiła nad krawędzią wielkiej otchłani, samotna, z dala od jakiejkolwiek innej duszy we wszechświecie. Jamie był dostatecznie blisko, bym mogła go dotknąć, ale mnie się wydało, Ŝe dzieli go ode mnie niewyobraŜalna odległość. Po chwili dotknął mnie i zaczął uparcie wypowiadać moje imię, i ta szczelina między nami zamknęła się tak nagle, jak się otworzyła. Niemal padłam mu w ramiona. – Co się stało, a nighean? – wyszeptał, tuląc mnie do piersi. – Co cię tak wystraszyło? Słyszałam przy uchu łomot jego serca; jego teŜ przeraziłam. – Nic – odparłam i poczułam ogromną ulgę na myśl, Ŝe nic mi nie grozi w jego obecności; Ludwik odszedł w mrok, znów stając się nieprzyjemnym, ale niegroźne wspomnieniem. PoraŜające uczucie zniewolenia, smutku i samotności ustąpiło,

będąc jedynie cieniem w moich myślach. NajwaŜniejsze, Ŝe Jamie był przy mnie; realny, fizyczny, przesiąknięty wonią potu, whisky, koni... i obecny. Nie straciłam go. Wokół zaczęli gromadzić się ludzie, ciekawi i zatroskani. Rachel wachlowała mnie z zapałem; przynosiło to ulgę. Byłam przepocona, kosmyki mokrych włosów kleiły mi się do karku. – Nic powaŜnego – mruknęłam, nagle zaŜenowana. – Trochę zasłabłam... gorący dzień... Rozległ się chór głosów, goście oferowali się przynieść wino, śmietankę ubitą z jajkami i winem, gałązkę krzewu cytrynowego, opalone piórko, ale wszystkich uciszył Jamie, wyjmując ze sporranu butelkę whisky. Był to trzyletni trunek z beczek po sherry i nagle poczułam skrupuły, gdy tylko dotarła do mnie jego woń; zaczęłam przypominać sobie noc, kiedy to upiliśmy się po tym, jak ocalił mnie przed Hodgepile'em i jego ludźmi. BoŜe, czy i tym razem zostanę wepchnięta w otchłań? Ale nic się nie stało. Whisky po prostu rozgrzewała i po pierwszym łyku poczułam się znacznie lepiej. Retrospekcja. Pamiętam rozmowy kolegów po fachu, którzy się zastanawiali, czy jest to taki sam fenomen jak nerwica frontowa, a jeśli tak, to czy naprawdę istnieje, czy teŜ powinna być zakwalifikowana po prostu jako „nerwy". ZadrŜałam lekko i znów łyknęłam whisky. Byłam pewna, Ŝe to zjawisko istnieje. Czułam się juŜ znacznie lepiej, ale wcześniej doznałam wstrząsu i wciąŜ czułam to gdzieś w głębi. Poza odległym echem samego doświadczenia kołatała się we mnie znacznie bardziej niepokojąca myśl – o tym, co się wydarzyło, gdy zaatakowała mnie Ute McGillivray. Czy teraz teŜ mi to grozi? – Chcesz, Ŝebym wniósł cię do środka, Angliszko? MoŜe powinnaś się na chwilę połoŜyć. Jamie odprawił zatroskanych ludzi, kazał niewolnicy przynieść mi stołek i teraz krąŜył nade mną niczym niespokojny trzmiel. – Nie, nic mi nie jest – zapewniłam. – Jamie... – Słucham, dziewczyno? – Kiedy ty... to czy... – wzięłam głęboki oddech, łyknęłam whisky i spróbowałam jeszcze raz: – Czasami budzę się w nocy i widzę, jak walczysz, i myślę sobie, Ŝe toczysz bój z Jackiem Randallem. Czy to tylko sen? Przyglądał mi się przez chwilę z nieodgadnionym wyrazem twarzy, ale w jego oczach dostrzegłam niepokój. Rozejrzał się na boki, ale byliśmy teraz zupełnie

sami. – Dlaczego pytasz? – odezwał się przygłuszonym głosem. – Muszę wiedzieć. Wziął głęboki oddech, przełknął i przytaknął. – Ano. Czasem to sen. I to jest... w porządku. Budzę się i wiem, gdzie jestem, odmawiam krótki pacierz i... jest w porządku. Ale niekiedy... – zamknął na chwilę oczy, potem je otworzył. – Nie śpię. A mimo to jestem tam, z Jackiem Randallem. – Och – westchnęłam. Zrobiło mi się go ogromnie Ŝal, ale jednocześnie odczułam ulgę. – A więc nie popadam w obłęd. – Tak myślisz? – spytał sucho. – No cóŜ, miło to słyszeć, Angliszko. Stał bardzo blisko, materiał jego kiltu ocierał się o moje ramię; pragnął stanowić dla mnie oparcie, gdybym znów zasłabła. Przyglądał mi się badawczo, chcąc się upewnić, Ŝe nie upadnę, potem dotknął mojego barku i rzuciwszy „Siedź spokojnie", odszedł. Niedaleko; tylko do stołów ustawionych pod drzewami na brzegu trawnika. Nie zwracając uwagi na niewolników, którzy szykowali barbecue, nachylił się nad półmiskiem z gotowanymi rakami i wziął coś z niewielkiej miseczki. Po chwili wrócił i ujął mnie za rękę. Potarł jeden palec o drugi i na moją otwartą dłoń spadła szczypta soli. – Masz – wyszeptał. – Trzymaj to przy sobie, Angliszko. Kimkolwiek jest, nie będzie cię więcej niepokoił. Zamknęłam w dłoni wilgotne ziarenka, odczuwając absurdalną ulgę i pewność. Uwierz szkockiemu góralowi; wie, jak poradzić sobie z duchem, który nawiedza człowieka za dnia! Sól, jak powiadali górale, nie pozwalała duchowi opuścić grobu. A o ile Ludwik wciąŜ Ŝył, to ten drugi, kimkolwiek był, ten napierający na mnie w mroku cień, z pewnością był martwy. Nagle, gdy znad rzeki dobiegło wołanie, wybuchła pełna podniecenia wrzawa – dostrzeŜono łódź. Tłum, jak na zawołanie, wspiął się na palce, wstrzymując oddech. Uśmiechnęłam się, czując jednocześnie, jak udziela mi się atmosfera wyczekiwania i napięcia. Po chwili zagrały piskliwie kobzy i od razu chwyciło mnie za gardło wzruszenie. Jamie bezwiednie zacisnął rękę na moim ramieniu; spojrzałam na niego i zobaczyłam, Ŝe przesuwa dłonią po górnej wardze. On takŜe odwrócił się w stronę rzeki. Spuściłam wzrok, by zapanować nad łzami, i zobaczyłam ziarenka soli na

ziemi, rozsypane starannie przed wejściem do mauzoleum. *** Była znacznie niŜsza, niŜ oczekiwałam. Zawsze tak jest ze sławnymi ludźmi. Zebrani – w swoich najlepszych strojach, istne morze kraciastego tartanu – parli do przodu, zbyt podekscytowani, by pamiętać o zasadach dobrego wychowania. Dojrzałam przelotnie czubek jej głowy, ciemne włosy przystrojone białymi róŜami; potem zniknął za plecami gości. Bez trudu natomiast widziałam jej męŜa, Allana. Dobrze zbudowany przystojny męŜczyzna o ciemnych włosach przyprószonych siwizną, związanych w tyle, stał – jak się domyślałam – za nią, kłaniając się z uśmiechem w odpowiedzi na gwar gaelickich komplementów i powitań. Ogarnęła mnie bezwiedna chęć, by podejść bliŜej i patrzeć, tak jak wszyscy. Powstrzymałam się jednak. Stałam z Jokastą na tarasie; pani MacDonald i tak miała do nas podejść. Było to oczywiste; Jamie i Duncan juŜ przepychali się przez tłum, za nimi zaś podąŜał czarnoskóry kamerdyner Jokasty, Ulisses. – To naprawdę ona? – mruknęła przy moim ramieniu Brianna, nie odrywając wzroku od rozkołysanej ciŜby, z której męŜczyźni wyprowadzali właśnie gości honorowych, eskortując ich od przystani aŜ do tarasu. – Jest niŜsza, niŜ myślałam. Och, jaka szkoda, Ŝe nie ma tu Rogera, tak bardzo chciał ją zobaczyć! Roger miał spędzić najbliŜszy miesiąc w akademii prezbiteriańskiej w Charlotte, gdzie sprawdzano jego kwalifikacje na pastora. – MoŜe zobaczy ją następnym razem – odparłam równie cicho. – Słyszałam, Ŝe kupili plantację niedaleko Barbecue Creek, pod Mount Pleasant. I mieli pozostać w kolonii przez co najmniej rok czy dwa, ale nie powiedziałam tego głośno; zgromadzeni tu ludzie wierzyli, Ŝe MacDonaldowie przyjechali na stałe. Widziałam jednak wysoki pomnik na wyspie Skye, gdzie Flora MacDonald się urodziła i gdzie pewnego dnia umarła, rozczarowana Ameryką. Nie po raz pierwszy spotykałam kogoś, czyj los był mi znany – ale zawsze rodziło to we mnie niepokój. Tłum się rozstąpił i wtedy ujrzałam ją z bliska, niewysoką i ładną; śmiała się do Jamiego. Ujął ją za łokieć i kierując ku tarasowi, wskazał na mnie. Podniosła pełen wyczekiwania wzrok, napotkała moje spojrzenie i zamrugała;

jej uśmiech przygasł nagle. Po sekundzie jednak wrócił; ukłoniła mi się, a ja jej, zastanawiałam się jednak, co takiego dostrzegła w mojej twarzy? Odwróciła się teraz do Jokasty, by ją powitać i przedstawić swoje dorosłe córki, Annę i Fanny, syna, zięcia i męŜa – kiedy uporała się z prezentacją rodziny, panowała juŜ całkowicie nad sobą i powitała mnie z czarującym, łagodnym uśmiechem. – Pani Fraser! Tak się cieszę, Ŝe wreszcie panią poznałam. Słyszałam tyle opowieści o pani dobroci i umiejętnościach, Ŝe muszę wyznać, iŜ jestem poruszona. Powiedziała to z takim ciepłem i szczerością – ujmując jednocześnie moje dłonie – Ŝe zareagowałam Ŝywo na jej słowa, choć zastanawiałam się cynicznie, z kim o mnie rozmawiała. Cieszyłam się niejaką sławą w Cross Creek i Campbelton, ale przecieŜ nie powszechnym uznaniem. – Miałam zaszczyt poznać doktora Fentimana w czasie balu wydanego na naszą cześć w Wilmington. Wszyscy byli tam tacy mili! Jesteśmy tak wspaniale traktowani od dnia naszego przyjazdu, a on mówił o pani z najwyŜszym uznaniem... Chciałabym usłyszeć, co wzbudziło takie uznanie Fentimana – nasze stosunki cechowała pewna rezerwa, choć doszło między nami do niejakiej współpracy – w tym jednak momencie mąŜ szepnął jej do ucha, wyraŜając pragnienie, by zapoznała się z Farquardem Campbellem i innymi znanymi dŜentelmenami; z grymasem Ŝalu na twarzy uścisnęła mi dłonie i oddaliła się, przybierając oficjalny uśmiech. – Hmm – mruknęła Bree pod nosem. – Ma szczęście, Ŝe pozostała jej większość zębów. Dokładnie to samo pomyślałam i wybuchnęłam śmiechem, tłumiąc go czym prędzej udawanym atakiem kaszlu, gdyŜ zauwaŜyłam, Ŝe Jokasta zwróciła się gwałtownym ruchem w naszą stronę. – A więc to ona. – U mojego boku pojawił się młody Ian, spoglądając na gości honorowych z wielkim zainteresowaniem. Był ubrany w kilt, kamizelkę i odświętny surdut, kasztanowe włosy związał w przepisowy ogon; wyglądał na człowieka cywilizowanego, pomijając tatuaŜe, które zdobiły mu policzki i grzbiet nosa. – To ona – potwierdził Jamie. – Fionnaghal... czyli Jasna. Uchwyciłam w jego głosie tęskną nutę i spojrzałam zdziwiona. – No cóŜ, to jej prawdziwe imię – wyjaśnił łagodnie. – Fionnaghal. To tylko Anglicy nazywają ja Florą. – Bujałeś się w niej, kiedy byłeś mały, tato? – spytała, śmiejąc się, Brianna.

– Co takiego? – Tendresse – wyjaśniłam, trzepocząc rzęsami nad wachlarzem. – Och, nie Ŝartujcie sobie! – mruknął. – Miałem siedem lat, na litość boską! ZauwaŜyłam jednak, Ŝe uszy mu poczerwieniały. – Kiedy miałem siedem lat, kochałem się – wtrącił tęsknie Ian. – W kucharce. Słyszałeś, wuju, jak Ulisses mówił, Ŝe przywiozła ze sobą zwierciadło? Dostała je od księcia Tearlacha, na odwrocie jest jego herb. Ulisses postawił je w salonie i kazał pilnować dwóm stajennym. Musiała to być prawda, gdyŜ ci, którzy nie znajdowali się w tłumie otaczającym MacDonaldów, tłoczyli się w otwartych drzwiach domu, a dalej stali w długim szeregu aŜ do samego salonu. – Seaumais! Władczy głos Jokasty połoŜył kres naszej Ŝartobliwej rozmowie. Jamie posłał Briannie surowe spojrzenie i podszedł do niej. Duncan był zajęty rozmową z grupą znanych ludzi – rozpoznałam prawnika Neiła Forbesa, a takŜe Corneliusa Harnetta i pułkownika Moore'a – a Ulissesa nigdzie nie było widać, najpewniej zajmował się przygotowaniami do barbecue dla dwustu osób. Jokasta została więc pozostawiona swojemu losowi. PołoŜywszy dłoń na ramieniu Jamiego, ruszyła w stronę Allana MacDonałda, oddzielonego chwilowo od Ŝony przez ciŜbę ludzi, którzy ją otoczyli; stał teraz pod drzewem, nieco obraŜony. Patrzyłam, jak idą przez trawnik, rozbawiona teatralnym zachowaniem Jokasty. Jej pokojówka, Fedra, podąŜała posłusznie za swą panią i taka eskorta w zupełności by wystarczyła, nie byłoby jednak właściwego efektu. Jokasta i Jamie zwracali na siebie powszechną uwagę – Jokasta wysoka i szczupła, pełna wdzięku pomimo zaawansowanego wieku, z wysoko upiętymi siwymi włosami, w niebieskiej atłasowej sukni, i Jamie, ze swoim wzrostem wikinga i szkarłatnym tartanem Fraserów; oboje mieli wydatne kości i zwinność ruchów typową dla MacKenziech. – Colum i Dougal byliby dumni ze swej małej siostry – zauwaŜyłam, potrząsając głową. – Z pewnością – potwierdził Ian machinalnie, nie patrząc nawet w tamtą stronę. WciąŜ obserwował Florę MacDonald, która przy ogólnym aplauzie przyjmowała właśnie bukiet kwiatów od wnucząt Fraquarda Campbella. – Nie jesteś zazdrosna, mamo? – spytała Ŝartobliwie Brianna, dostrzegając, Ŝe patrzę w tę samą stronę. – AleŜ skąd – odparłam z pewną dozą samozadowolenia. – Bądź co bądź, ja takŜe mam wszystkie zęby.

*** Nie natknęłam się w pierwszej chwili na majora MacDonałda, ale okazało się, Ŝe stał wśród hulaków, wyglądając zawadiacko w olśniewająco szkarłatnym mundurze i nowym kapeluszu przyozdobionym złotą lamówką. Zdjął go i skłonił mi się nisko, wyraźnie radosny – bez wątpienia dlatego, Ŝe tym razem nie towarzyszył mi Ŝywy inwentarz; Adso i biała świnia pozostali w Fraser's Ridge. – UniŜony sługa, madam – oznajmił. – Widziałem, Ŝe zamieniła pani słowo z naszym gościem. Prawda, Ŝe jest urocza? Przy tym pogodna, no i przystojna. – Rzeczywiście. To znaczy zna ją pan? – Och, tak – odparł, a na jego ogorzałej twarzy pojawił się wyraz głębokiego zadowolenia. – Nie ośmielałbym się nazwać tego przyjaźnią, ale mogę chyba mówić skromnie o znajomości. Towarzyszyłem pani MacDonald i jej rodzinie w drodze z Wilmington i miałem zaszczyt asystować takŜe tutaj. – Doprawdy? – Spojrzałam na niego z zaciekawieniem. Major nie był typem człowieka, na którym sławni ludzie robiliby jakiekolwiek wraŜenie. Był typem człowieka, który ceni przede wszystkim uŜyteczność. Podobnie jak gubernator Martin. Obserwował teraz Florę MacDonald okiem posiadacza, dostrzegając z zadowoleniem, jak tłoczą się wokół niej ludzie. – Zgodziła się łaskawie przemawiać dzisiaj – poinformował mnie, kołysząc się nieznacznie na obcasach. – Jak pani sądzi, madam, które miejsce nadawałoby się do tego najlepiej? Taras, jako Ŝe jest połoŜony najwyŜej? A moŜe trawnik obok pomnika, gdzie znajdowałaby się w samym środku zgromadzenia, dzięki czemu wszyscy dobrze by ją słyszeli? – Myślę, Ŝe doznałaby udaru słonecznego, gdyby kazał jej pan stać przy tej pogodzie na trawniku – odparłam, naciągając mocniej słomkowy kapelusz o szerokim rondzie, by ocienić nos. Było gorąco i wilgotno, około trzydziestu stopni, i moja cienka halka kleiła mi się do ciała. – JakieŜ to uwagi zamierza wygłosić? – Krótką mowę na temat lojalności, madam – wyjaśnił beznamiętnie. – Och, widzę pani męŜa, rozmawia właśnie z Kingsburghiem; wybaczy pani, madam? Ukłonił się, wyprostował, włoŜył na głowę kapelusz i ruszył zdecydowanym krokiem przez trawnik, by przyłączyć się do Jokasty i Jamiego, którzy stali z Allanem MacDonaldem – tytułowanym na szkocką modłę „Kingsburghiem", od nazwy posiadłości na wyspie Skye.

Zaczęto wnosić jedzenie: wazy z potrawą zwaną powsowdie i ragout baranim, a takŜe wielką misę soup a la Reine, najwyraźniej na cześć gości; półmiski pieczonych ryb, kurcząt, królików; płaty sarniny w czerwonym winie, wędzone kiełbasy, pieczone indyki, pasztet gołębi; potrawy z białej kapusty i rzepy, pieczone jabłka nadziewane suszoną dynią, kabaczki, kukurydzę, pasztety grzybowe; ogromne kosze pełne bułek i innego pieczywa... Wszystko to, jak wiedziałam, stanowiło zaledwie preludium barbecue, którego soczysta woń unosiła się w powietrzu: na ogniu dochodziło kilka dzików, ze trzy sztuki wołowe, dwa jelenie, i, jako piece de resistance, bizon, Bóg jeden wie, jak i gdzie zdobyty. Wokół rozległ się pełen wyczekiwania gwar, kiedy ludzie zaczęli luzować odzienie i kierować się ku stołom, zdecydowani spełnić swój obowiązek na cześć dostojnych gości. ZauwaŜyłam, Ŝe Jamie wciąŜ dotrzymuje towarzystwa pani MacDonald; właśnie częstował ją czymś, co z daleka wyglądało jak sałatka z brokułów. Podniósł wzrok i dojrzał mnie, po czym skinął, bym się do nich przyłączyła – ale potrząsnęłam przeczącą głową i wskazałam wachlarzem stoły, do których juŜ spieszyli goście z zapałem świerszczy w łanach jęczmienia. Była to doskonała okazja, by rozpytać się o Manfreda McGillivraya, nim tłum ogarnie rozleniwienie towarzyszące obŜarstwu. Ruszyłam w tamtą stronę, przyjmując po drodze kąski oferowane przez słuŜących i niewolników. Przystawałam czasem, by zamienić słowo ze znajomymi, zwłaszcza z tymi z Hillsborough. Manfred spędzał w mieście bardzo duŜo czasu, przyjmując zamówienia na broń, dostarczając gotowe produkty i dokonując drobnych napraw. Pomyślałam, Ŝe najprawdopodobniej tam właśnie się udał. Ale nikt, z kim rozmawiałam, nie widział go, choć większość go znała. – Miły chłopak – powiedział mi jeden dŜentelmen, przerywając na chwilę posiłek. – I bardzo go brakuje. Pomijając Robina, niewielu jest rusznikarzy poza Wirginią. Wiedziałam o tym i zastanawiałam się, czy Jamiemu uda się zdobyć muszkiety. Przyszło mi do głowy, Ŝe być moŜe przemytnicze koneksje lorda Johna okaŜą się przydatne. Wzięłam mały pasztecik z tacy przechodzącego obok niewolnika i kontynuowałam obchód, pogryzając i gawędząc. Mówiło się duŜo o serii płomiennych artykułów, które ukazały się w „Chronicie", lokalnej gazecie; jej właściciel, niejaki Fogarty Simms, cieszył się ogromną sympatią. – Rzadki przykład odwagi, ten Simms – oznajmił pan Goodwin, potrząsając

głową. – Ale wątpię, czy się utrzyma. Kiedy rozmawiałem z nim w zeszłym tygodniu, powiedział mi, Ŝe boi się o swoją skórę. Spotkał się z groźbami. Wywnioskowałam, Ŝe pan Simms to lojalista, co okazało się prawdą, gdy posłuchałam róŜnych uwag. Mówiono o powołaniu do Ŝycia konkurencyjnej gazety, wspierającej sprawę wigów i pełnej nierozwaŜnej gadaniny o tyranii i konieczności obalenia króla. Nikt się nie orientował, kto stoi za tym nowym przedsięwzięciem, ale panowała powszechna opinia, Ŝe wydawca pochodzi z północy, gdzie ludzie ulegają takim dziwacznym nastrojom. Wszyscy twierdzili zgodnie, Ŝe podobne osoby zasługują na kopniaka w tyłek, który przywróciłby im moŜe zdrowy rozsądek. Nie usiadłam, Ŝeby zjeść jak naleŜy, ale po godzinie powolnego krąŜenia wśród przeŜuwających szczęk i wędrujących tac z przystawkami czułam się tak, jakbym miała za sobą królewski bankiet na dworze francuskim; uczty te trwały tak długo, Ŝe pod krzesłami gości umieszczano dyskretnie nocniki; niejeden uczestnik biesiady poddawał się i chował pod stół, gdzie równie dyskretnie go ignorowano. Obecna uroczystość była mniej oficjalna, ale niewiele krótsza. Po godzinie, kiedy to raczono się zakąskami, z dołów obok stajni dobyto parujące mięsiwo i przyniesiono na trawnik na drewnianych stojakach, które dźwigali niewolnicy. Widok potęŜnych kawałów wołowiny, wieprzowiny, sarniny i mięsa bizoniego, błyszczących od oliwy i octu, i otoczonych wianuszkiem mniejszych tuszy setek gołębi i przepiórek, został powitany aplauzem gości, juŜ nieźle spoconych z wysiłku, ale niezraŜonych. Jokasta, usadowiona obok swojego gościa, sprawiała wraŜenie niezwykle zadowolonej, Ŝe jej gościnność wzbudziła taki zachwyt, i nachyliła się do Duncana; uśmiechnęła się, kładąc mu dłoń na ramieniu, i coś powiedziała. Duncan – w rezultacie spoŜycia kwarty piwa i niemal całej butelki whisky – nie sprawiał juŜ wraŜenia podenerwowanego i dobrze się bawił. Uśmiechnął się szeroko do Jokasty, a następnie powiedział coś do pani MacDonald, która okazała rozbawienie jego słowami. Nie mogłam jej nie podziwiać; była ze wszystkich stron oblęŜona przez ludzi, którzy pragnęli zamienić z nią słowo, ale wciąŜ zachowywała godną postawę, okazując wszystkim uprzejmość – choć oznaczało to czasem siedzenie przez dziesięć minut z widelcem w powietrzu i słuchanie jakiejś niekończącej się historii. Dobrze, Ŝe jej miejsce znajdowało się w cieniu, a ubrana w biały perkal Fedra stała za nią posłusznie z wielkim wachlarzem z liści palmowych i odganiała muchy. – Lemoniady, madam? – Znękany i błyszczący od potu niewolnik podsunął mi

tacę, a ja wzięłam z niej szklankę. Byłam cała mokra, bolały mnie nogi, a gardło miałam podraŜnione od ciągłego mówienia. Nie obchodziło mnie, co jest w szklance, byleby tylko był to jakiś płyn. Gdy jednak skosztowałam jej zawartości, zmieniłam zdanie; był to sok cytrynowy z dodatkiem napoju z gotowanego ziarna jęczmienia, i choć rzeczywiście miałam do czynienia z płynem, wolałam wylać go sobie za suknię, niŜ wypijać. Ruszyłam dyskretnie w stronę złotokapu, zamierzając pozbyć się drinka, ale przeszkodziło mi pojawienie się Neiła Forbesa, który wysunął się zza krzaka. Był równie wystraszony tym niespodziewanym spotkaniem jak ja. Cofnął się gwałtownie i spojrzał czym prędzej przez ramię. Popatrzyłam w tamtą stronę i dostrzegłam Roberta Howe'a i Corneliusa Harnetta, którzy właśnie oddalali się w przeciwnym kierunku. Najwidoczniej konferowali w tajemnicy za krzewem złotokapu. – Pani Fraser – odezwał się Forbes dwornie. – Do usług. Dygnęłam w odpowiedzi i mruknęłam coś uprzejmie. Prześlizgnęłabym się obok niego, ale nachylił się, zagradzając mi drogę. – Słyszałem, Ŝe pani mąŜ gromadzi broń, pani Fraser – oznajmił głosem ściszonym i niezbyt przyjaznym. – Och, doprawdy? – Trzymałam w dłoni otwarty wachlarz jak wszystkie obecne na przyjęciu kobiety. Pomachałam nim leniwie przed nosem, ukrywając wyraz twarzy. – Kto powiedział panu coś takiego? – Jeden z dŜentelmenów, do którego zwrócił się w tej sprawie – odparł Forbes. Prawnik był dobrze zbudowany, trochę za tęgi; to właśnie mogło tłumaczyć niezdrowy rumieniec na jego policzkach, nie zaś frustracja. Mimo wszystko jednak... – Jeśli mogę odwołać się do pani dobroczynnej natury, madam – ciągnął – sugerowałbym, aby wpłynęła pani na męŜa i przekonała, Ŝe takie postępowanie nie jest zbyt roztropne. – Przede wszystkim jakie to jego postępowanie ma pan na myśli? – spytałam. – Niewłaściwe, madam – wyjaśnił. – W najlepszym razie zakładam, Ŝe pragnie uzbroić podległą sobie milicję, co jest zgodne z prawem, choć odrobinę niepokojące; zasadność owego kroku ujawnią jego późniejsze działania. Ale jego relacje z Czirokezami są powszechnie znane i krąŜą plotki, Ŝe broń ma się znaleźć w rękach dzikich, i to z takim skutkiem, Ŝe obrócą ją przeciwko poddanym Jego Królewskiej Mości, którzy odwaŜą się sprzeciwić tyranii, naduŜyciom i korupcji, tak rozpowszechnionej wśród rządzących kolonią – jeśli moŜna ich określić

podobnym mianem. Posłałam mu przeciągłe spojrzenie ponad brzegiem wachlarza. – Gdybym nie wiedziała, Ŝe jest pan prawnikiem, ta przemowa powiedziałaby mi o tym jasno. Oznajmił pan właśnie, jak myślę, Ŝe posądza pan mojego męŜa o chęć przekazania broni Indianom i Ŝe nie podoba się to panu. Z drugiej strony, jeśli zamierza uzbroić milicję, to moŜe być to słuszne – zakładając, Ŝe rzeczona milicja będzie działać zgodnie z pańskimi Ŝyczeniami. Czy tak? W jego głęboko osadzonych oczach błysnęło rozbawienie. Skłonił ku mnie głowę. – Pani wnikliwość onieśmiela mnie, madam – wyznał. Przytaknęłam, zamykając wachlarz. – Słusznie. A jakie są pańskie pragnienia, jeśli wolno spytać? Nie będę pytać o to, dlaczego uwaŜa pan, Ŝe Jamie powinien się nimi kierować. Roześmiał się, a jego cięŜka i obwisła twarz pod peruką, juŜ i tak zarumieniona z gorąca, pokryła się jeszcze głębszą czerwienią. – Pragnę sprawiedliwości, madam; upadku tyranów i wolności – odparł. – Tego, czego musi pragnąć kaŜdy uczciwy człowiek. Wolność „jest jedyną wartością, którą uczciwy człowiek oddaje tylko z Ŝyciem". Echo tych słów zabrzmiało w moich myślach i chyba uwidoczniło się na mojej twarzy, gdyŜ przyjrzał mi się z uwagą. – Niezwykle szanuję pani męŜa, madam – oznajmił cicho. – PrzekaŜe mu pani, co powiedziałem? Ukłonił się i odszedł, nie czekając na jakikolwiek gest z mojej strony. Nie ściszył głosu, kiedy mówił o tyranach i wolności; zauwaŜyłam, Ŝe ludzie stojący w pobliŜu obracają w naszą stronę głowy; zebrani gdzieniegdzie w grupki męŜczyźni odprowadzali go wzrokiem, wymieniając cicho jakieś uwagi. Rozkojarzona, przechyliłam do ust szklankę, przez co byłam zmuszona wypić to paskudztwo. Odwróciłam się, by poszukać Jamiego; wciąŜ stał obok Allana MacDonalda, ale odsunął się nieco i teraz rozmawiał na osobności z majorem MacDonaldem. Sprawy toczyły się szybciej, niŜ sądziłam. Wydawało mi się, Ŝe w tej części kolonii poglądy republikańskie są rzadkie, ale jeśli Forbes mówił tak otwarcie na publicznym zgromadzeniu, oznaczało to bez wątpienia, Ŝe zyskują zwolenników. Odwróciłam się za prawnikiem i zobaczyłam, Ŝe podeszło do niego dwóch męŜczyzn, ich twarze były zacięte z gniewu i podejrzliwości. Stałam zbyt daleko, by się zorientować, o czym rozmawiają, ale ich postawa mówiła sama za siebie.

Wymieniali z coraz większą zapalczywością jakieś słowa; zerknęłam na Jamiego. Gdy ostatnim razem uczestniczyłam w takim barbecue, tuŜ przed wojną regulacyjną, doszło do walki na pięści; podejrzewałam, Ŝe i teraz moŜe się coś takiego zdarzyć. Alkohol, upał i polityka mogły doprowadzić do wybuchu emocji podczas kaŜdego zgromadzenia, a co dopiero takiego, gdzie uczestnikami byli w większości górale szkoccy. I pewnie doszłoby do jakiegoś incydentu – coraz więcej męŜczyzn zbierało się wokół Forbesa i jego oponentów, zaciskając pięści – gdyby na tarasie nie odezwał się dźwięczny gong Jokasty, co sprawiło, Ŝe wszyscy drgnęli wystraszeni. Na odwróconej beczce po tytoniu stał major; ręce trzymał w górze i spoglądał na gości, czerwony od upału, piwa i ekscytacji. – Ceud mile failte! – zawołał, a odpowiedział mu powszechny aplauz. – Po stokroć witamy naszych czcigodnych gości! – ciągnął po gaelicku, wskazując zamaszystym ruchem ręki MacDonaldów, którzy stali teraz obok niego, przytakując z uśmiechem. Z ich zachowania wywnioskowałam, Ŝe są przyzwyczajeni do takich hołdów. Jeszcze kilka uwag tytułem wprowadzenia – niemal zagłuszonych wiwatami – i juŜ Jamie i Kingsburgh podsadzali ostroŜnie panią MacDonald na beczkę, gdzie zachwiała się lekko, ale szybko odzyskała równowagę, opierając dłonie na głowach obu męŜczyzn, po czym uśmiechnęła się promiennie i popatrzyła na tłum, ten zaś uciszył się z miejsca, by jej posłuchać. Miała czysty, wysoki głos i była bez wątpienia przyzwyczajona do publicznego przemawiania – rzecz niezwykła u kobiet owych czasów. Stałam zbyt daleko, by słyszeć kaŜde słowo, ale bez trudu mogłam uchwycić sens jej wystąpienia. Podziękowawszy swym gospodarzom, potem szkockiej społeczności, która przyjęła ją tak serdecznie i szczodrze, wreszcie gościom, przeszła do namiętnej krytyki, jak to określiła, „frakcyjności", i zaczęła namawiać słuchaczy, by solidarnie stłumili ten ruch, który moŜe tylko wywołać zamieszki i zagrozić pokojowi, a takŜe dobrobytowi, będącemu udziałem tak wielu jej rodaków w tym dalekim kraju, a osiągniętemu z ogromnym trudem. Uświadomiłam sobie, Ŝe właściwie ona ma rację. Słyszałam kiedyś, jak Bree i Roger spierali się o to – dlaczego górale, którzy tyle wycierpieli pod panowaniem angielskim, mieliby walczyć po stronie Korony, jak zresztą wielu z nich przecieŜ postąpiło. „PoniewaŜ – dowodził cierpliwie Roger – mieli tak duŜo do stracenia, a tak mało do zyskania. I jak mało kto wiedzieli, co to znaczy walczyć przeciwko Anglikom. Myślisz, Ŝe ludzie, którzy przeŜyli prześladowania Cumberlanda,

zdołali wyemigrować do Ameryki i stworzyli sobie Ŝycie od zera, mają ochotę przeŜywać to jeszcze raz?". „Ale na pewno zechcą walczyć o wolność" – oponowała Bree. Popatrzył na nią cynicznie. „Mają wolność, o wiele więcej, niŜ mieli jej kiedykolwiek w Szkocji. W razie wojny ryzykują jej utratę – i wiedzą o tym bardzo dobrze. Poza tym – dodał – niemal wszyscy złoŜyli przysięgę na wierność Koronie. Nie złamią jej tak łatwo, a juŜ na pewno nie dla jakiegoś obłędnego – i krótkotrwałego – politycznego wstrząsu. To jak... – zmarszczył brwi, szukając stosownej analogii – jak Czarne Pantery albo ruch praw obywatelskich. KaŜdy dostrzegał bez trudu idealistyczne załoŜenia, ale wielu ludzi z klasy średniej uwaŜało całą historię za groźną i przeraŜającą i pragnęło tylko, Ŝeby się skończyła, by Ŝycie znów toczyło się spokojnie". Problem polegał oczywiście na tym, Ŝe Ŝycie nigdy nie toczyło się spokojnie – i ten akurat obłędny polityczny wstrząs nie miał się skończyć. Widziałam Briannę w tłumie, słuchała z uwagą wysokiego, czystego głosu Flory MacDonald, która mówiła o cnocie lojalności. Usłyszałam gdzieś z boku, za plecami, pogardliwe „Hmm!" i odwróciwszy się, zobaczyłam Neila Forbesa, na którego grubo ciosanej twarzy malowała się głęboka dezaprobata. Miał teraz wsparcie; stało przy nim trzech czy czterech dŜentelmenów, rozglądających się ukradkiem niespokojnie na boki. Sądząc po nastrojach w tłumie, oceniłam stosunek liczbowy przeciwników Forbesa do jego zwolenników jak dwieście do jednego, przy czym, w miarę jak zaczynał działać alkohol, a przemówienie trwało, przeciwnicy utwierdzali się w swoich przekonaniach. Obróciłam się w inną stronę i znów dostrzegłam Briannę; uświadomiłam sobie, Ŝe patrzy teraz na Neila Forbesa, a on odwzajemnia jej spojrzenie. Oboje przewyŜszający wzrostem otoczenie, przyglądali się sobie ponad głowami słuchaczy, on z niechęcią, ona z rezerwą. Odrzuciła jego zaloty przed kilkoma laty i zrobiła to niezbyt taktownie. Forbes z pewnością nie był w niej zakochany, ale uchodził za człowieka, który się ceni, i nie naleŜał do takich, którzy przyjmują podobny afront z filozoficznym spokojem. Brianna odwróciła się obojętnie, jakby w ogóle go nie zauwaŜyła, i powiedziała coś do kobiety stojącej obok. On zaś oznajmił coś cicho swoim towarzyszom i po chwili zaczęli odchodzić, odwróciwszy się niegrzecznie plecami do pani MacDonald, która wciąŜ przemawiała. Odprowadzały ich pogardliwe pomruki, kiedy przepychali się przez zwarty tłum, nikt ich jednak nie zatrzymał, i to ostentacyjne wyjście utonęło jakby w

wybuchu długiego aplauzu, którym powitano koniec przemówienia; zagrały piskliwie kobzy, rozległy się strzały w powietrze i ogólne „Hip, hip, hura!", do którego sygnał dał major MacDonald. W tej wrzawie nikt nie zauwaŜyłby nadejścia armii, a co dopiero rejterady kilku zniechęconych wigów. Znalazłam Jamiego w cieniu mauzoleum Hektora. Przeczesywał włosy palcami, by je związać. – Udało się doskonale, co? – spytałam. – Dla niektórych – skomentował, obserwując czujnym okiem wyraźnie pijanego dŜentelmena, który próbował akurat nabić muszkiet. – Spójrz na niego, Angliszko. – Nie zdąŜy juŜ zastrzelić Neila Forbesa. Widziałeś, jak wychodził? Przytaknął, zawiązując z wprawą skórzany rzemyk na karku. – Nie mógł juŜ bardziej dobitnie zamanifestować swoich poglądów, chyba Ŝeby stanął na beczce obok Fionnaghal. – Wystawiłby się na cel. – Popatrzyłam na zarumienionego dŜentelmena, rozsypującego sobie proch na buty. – Chyba nie ma kul. – Do diabła z nim – Jamie machnął lekcewaŜąco ręką. – Major MacDonald jest oŜywiony jak nigdy, co? Powiedział mi, Ŝe zorganizował pani MacDonald takie wystąpienia w całej kolonii. – I przyjął rolę impresaria, jak rozumiem. – Dostrzegłam błysk czerwonej kurtki pośród rozentuzjazmowanych ludzi na tarasie. – Nie wątpię. Jamie nie wyglądał na zadowolonego, prawdę powiedziawszy wydawał się ponury; na jego twarzy dostrzegłam mroczne myśli. Wiedziałam, Ŝe nie poprawię mu humoru, opowiadając o swojej rozmowie z Neilem Forbesem, ale nie mogłam się oprzeć. – Nic na to nie moŜna poradzić – wzruszył ramionami. – Miałem nadzieję, Ŝe sprawa nie wyjdzie na jaw, ale w sytuacji, gdy nie udało mi się z Robinem McGillivrayem, nie miałem innych moŜliwości, musiałem pytać wszędzie, gdzie się da. Dlatego juŜ wszyscy wiedzą i gadają o tym. – Poruszył się niespokojnie i spojrzał na mnie. – Dobrze się czujesz, Angliszko? – Tak. Ale ty nie. O co chodzi? Uśmiechnął się blado. – Och, nic takiego. Nic, o czym bym juŜ nie wiedział. Ale jest inaczej, niŜ myślałem. Człowiek sądzi, Ŝe jest gotowy, a potem nagle staje z tym twarzą w twarz i oddałby wszystko, by odwrócić bieg rzeczy. Spojrzał ku trawnikowi i uniósł brodę, wskazując tłum. Falujące morze tartanu,

damskie parasolki uniesione do słońca, pole jasnobarwnych kwiatów. W cieniu tarasu grał kobziarz, dźwięk jego piobreachd stanowił draŜniący kontrast z szumem rozmów. – Wiedziałem, Ŝe kiedyś będę musiał stanąć przeciwko wielu z nich, walczyć z przyjaciółmi i krewnymi. Nagle Fionnaghal połoŜyła mi dłoń na głowie, jakby błogosławiąc, a ja zobaczyłem ich przed sobą; jej słowa docierały do nich, oni zaś utwierdzali się w swoich przekonaniach... i raptem poczułem się tak, jakby z nieba spadło wielkie ostrze i wbiło się w ziemię między mną i nimi, rozdzielając nas na zawsze. Ten dzień nadchodzi – i nie mogę go zatrzymać. Przełknął i spuścił wzrok, by nie patrzeć mi w oczy. Wyciągnęłam do niego rękę, chcąc mu pomóc, ulŜyć – wiedząc jednocześnie, Ŝe nie zdołam. Ostatecznie to ja ponosiłam winę, Ŝe znalazł się tutaj, w tym swoim małym ogrójcu. Ujął jednak moją dłoń i nie patrząc na mnie, ścisnął ją mocno. – Ojcze, oddal ode mnie ten kielich – wyszeptałam. Przytaknął ze wzrokiem wciąŜ wbitym w ziemię, w płatki Ŝółtych róŜ. Potem spojrzał na mnie ze słabym uśmiechem, ale takim bólem w oczach, Ŝe wstrzymałam oddech, poruszona do głębi. Mimo wszystko uśmiechał się i otarłszy dłonią czoło, przyjrzał się wilgotnym palcom. – No dobrze – mruknął. – To tylko woda, nie krew. Będę Ŝył. MoŜe nie będziesz, pomyślałam nagle z przeraŜeniem. Walka po zwycięskiej stronie to było jedno, a przetrwanie – to coś zupełnie innego. Dostrzegł wyraz mojej twarzy i rozluźnił palce, bojąc się, Ŝe sprawia mi ból. Sprawiał, ale nie ból fizyczny. – Ale nie moja, lecz Twoja wola niech się stanie – powiedział niemal szeptem. – Wybrałem swoją drogę, poślubiając cię, choć wtedy tego nie wiedziałem. Ale wybrałem i teraz nie mogę się cofnąć, nawet gdybym chciał. – A chciałbyś? – spojrzałam mu w oczy i wyczytałam w nich odpowiedź. Potrząsnął głową. – A ty? Bo i ty wybrałaś, tak jak ja. TeŜ potrząsnęłam głową i wyczułam, Ŝe odpręŜył się trochę. Kiedy spojrzał mi w twarz, oczy miał czyste jak bezchmurne niebo. Przez chwilę, krótką niczym uderzenie serca, staliśmy sami we wszechświecie. Potem tuŜ obok przesunął się wianuszek rozszczebiotanych dziewcząt, zmieniłam więc temat. – Dowiedziałeś się czegoś o biednym Manfredzie? – Biedny Manfred – rzucił mi ironiczne spojrzenie.

– No cóŜ, moŜe i jest zepsutym młodzieńcem, który narobił wszystkim kłopotu, ale to nie znaczy, Ŝe dlatego powinien umrzeć. – Wydawało się, Ŝe nie do końca się z tym zgadza, ale nie oponował i powiedział tylko, Ŝe pytał o niego, ale jak na razie bez rezultatu. – Pojawi się – zapewnił mnie. – Prawdopodobnie w najmniej odpowiednim miejscu. – Och! Och! Och! śe teŜ doŜyłam takiego dnia! Dziękuję, sir, doprawdy dziękuję! – Była to pani Bug, zarumieniona z powodu upału, piwa i szczęścia, wachlując się zawzięcie. – Więc słyszała pani wszystko, mo chńdhel – Och, jak najbardziej, sir! – zapewniła go Ŝarliwie. – KaŜde słowo! Arch znalazł mi cudowne miejsce, obok donicy z kwiatami, gdzie mogłam słuchać i nie bać się, Ŝe mnie stratują. Mało nie umarła z podniecenia, kiedy Jamie zaproponował, Ŝe weźmie ją na barbecue. Arch teŜ się oczywiście wybierał, a potem miał załatwić sprawunki w Cross Creek, ale pani Bug nie ruszała się z Ridge od swego przyjazdu przed kilkoma laty. Pomimo niepokoju wywołanego głęboko lojalistyczną atmosferą, jaka otaczała nas zewsząd, jej radość była zaraźliwa i po chwili zauwaŜyłam, Ŝe się uśmiecham i Ŝe razem z Jamiem odpowiadam na jej pytania: Nie widziała wcześniej Murzynów z bliska i teraz uwaŜała ich za egzotycznie pięknych – czy duŜo kosztowali? I czy naleŜało ich uczyć noszenia ubrań i odpowiedniego wyraŜania się? Słyszała bowiem, Ŝe Afryka to pogańska kraina, gdzie ludzie chodzą całkiem nago i zabijają się nawzajem włóczniami, tak jak tutaj zabija się dzika, a jak juŜ mowa o nagości, to ten posąg Ŝołnierza na trawniku jest doprawdy szokujący, prawda? Nie ma nic pod tą tarczą. I dlaczego pod jego nogami leŜy głowa tej kobiety? I czy widziałam jej włosy – wyglądały, jakby to były węŜe, okropność! I kim był Hektor Cameron, który leŜy w tym grobie? Całym z białego marmuru, tak jak grobowce w Holyrood, wyobraźcie sobie! Och, zmarły mąŜ pani Innes? A kiedy poślubiła pana Duncana, którego właśnie poznała, to taki miły czowiek o Ŝyczliwych oczach, jaka szkoda, Ŝe stracił rękę, to było w jakiejś bitwie? I... och, spójrzcie tylko! MąŜ pani MacDonald – z niego teŜ przystojny męŜczyzna – zamierza przemawiać! Jamie spojrzał obojętnie w stronę tarasu. Rzeczywiście, Allan MacDonald wstępował właśnie na stołek; beczka bez wątpienia była za niska – i zaczęli tłoczyć się wokół niego ludzie, moŜe nie tylu, ilu słuchało jego Ŝony, ale teŜ niemało. – Nie idziecie go posłuchać? – Pani Bug juŜ biegła, niemal unosząc się nad ziemią.

– Stąd teŜ dobrze słychać – zapewnił ją Jamie. – Proszę iść, a nighean. – Podreptała pospiesznie, niezwykle podekscytowana. Jamie dotknął ostroŜnie uszu, chcąc sprawdzić, czy są na swoim miejscu. – Miło z twojej strony, Ŝe ją zabrałeś – pochwaliłam Jamiego, śmiejąc się. – Poczciwa kobieta nie bawiła się tak chyba od pół wieku. – Rzeczywiście, chyba nie... Urwał nagle, patrząc ze zmarszczonym czołem gdzieś ponad moim ramieniem. Odwróciłam się, ale on juŜ ruszył przed siebie. Pospieszyłam za nim. To była Jokasta, blada jak ściana i nieporządna jak nigdy. Kołysała się niepewnie w bocznych drzwiach i byłaby upadła, gdyby Jamie nie podbiegł i nie przytrzymał jej. – Jezu, ciociu. Co się stało? – spytał cicho, by nie zwracać uwagi, i wprowadził ją do domu. – O BoŜe, BoŜe miłosierny, moja głowa – wyszeptała, trzymając się za lewe oko. – Moje oko. Płócienna przepaska, którą nosiła przy ludziach, była pognieciona i wilgotna; ciekły spod niej łzy, ale Jokasta nie płakała. Łzawienie: jedno oko było dosłownie zalane. Oba łzawiły, ale lewe znacznie gorzej; brzeg przepaski był przesiąknięty płynem, mokry policzek błyszczał. – Muszę obejrzeć jej oko – zwróciłam się do Jamiego, dotykając jego łokcia i rozglądając się za słuŜącymi. – Zaprowadź ją do jej saloniku. Był najbliŜej, poza tym wszyscy goście znajdowali się na zewnątrz albo krąŜyli po duŜym salonie, chcąc obejrzeć lustro księcia. – Nie! – prawie krzyknęła. – Nie, nie tam! Jamie spojrzał na mnie zdziwiony, ale potem zaczął przemawiać do niej uspokajająco. – W porządku, ciociu, niech tak będzie. Zaprowadzę cię do twojego pokoju. Chodźmy. – Schylił się i wziął ją na ręce jak dziecko; jedwabne suknie zsunęły się w dół z szelestem. – Zanieś ją; zaraz przyjdę. ZauwaŜyłam na końcu korytarza niewolnicę o imieniu Angelina i pobiegłam, Ŝeby ją złapać. Wydałam szybko polecenia i ruszyłam biegiem w stronę schodów – zatrzymując się na chwilę w saloniku Jokasty. Nikogo tam nie było, choć rozstawione filiŜanki z ponczem i mocna woń tytoniu fajkowego wskazywały, Ŝe Jokasta siedziała tu wcześniej z gośćmi. Koszyk z jej robótkami był otwarty, jakaś niedokończona część garderoby zwisała przez

jego brzeg niczym martwy królik. Pewnie dzieci, pomyślałam; zauwaŜyłam teŜ kilka motków na parkiecie podłogi, ciągnęły się za nimi wielobarwne nitki. Zawahałam się – ale instynkt był zbyt silny, więc pozbierałam pospiesznie miękkie kulki i wrzuciłam z powrotem do koszyka. Na wierzchu połoŜyłam robótkę i nagle krzyknęłam, cofając gwałtownym ruchem dłoń. Rozcięcie na moim kciuku wzbierało szybko krwią. WłoŜyłam go w usta i zaczęłam ssać, by wywołać ciśnienie w ranie. Jednocześnie grzebałam drugą ręką w koszyku, szukając narzędzia, którym się skaleczyłam. NóŜ, mały, ale wyglądający dość groźnie. Prawdopodobnie do przecinania nici hafciarskich. Na dnie koszyka znalazłam skórzaną pochewkę. Wsunęłam w nią ostrze, chwyciłam pudełko z igłami, po które przyszłam, zatrzasnęłam wieko koszyka, po czym pobiegłam w stronę schodów. Allan MacDonald juŜ zakończył swoją krótką przemowę; na zewnątrz słychać było głośny aplauz, krzyki i wiwaty gaelickiej euforii. – Przeklęci Szkoci – mruknęłam pod nosem. – Zawsze to samo. Nie miałam jednak czasu rozwaŜać skutków mowy MacDonalda. Na schodach tuŜ za mną pojawiła się jedna z niewolnic z moim lekarskim kuferkiem, a u ich podnóŜa drugi niewolnik, który wchodził znacznie ostroŜniej z miską gorącej wody przyniesionej z kuchni. Jokasta siedziała zgięta wpół w swoim duŜym fotelu i jęczała, usta miała tak zaciśnięte, Ŝe nie widać było warg. Zsunął jej się czepek i teraz unosiła dłonie do zmierzwionych włosów, jakby szukała w nich czegoś bezradnie. Jamie głaskał ją po plecach, mówiąc cicho po gaelicku; gdy weszłam do pokoju, spojrzał na mnie z ulgą. Od dawna podejrzewałam, Ŝe przyczyną ślepoty Jokasty jest jaskra – wzrastające ciśnienie wewnątrz gałki ocznej; nieleczona, powoduje uszkodzenie nerwu wzrokowego. Teraz byłam tego pewna. Co więcej, wiedziałam, na jaką odmianę tej choroby cierpi; miała właśnie ostry atak jaskry z zamknięciem kąta przesączania, najbardziej niebezpiecznej. Nie było w tych czasach leku na jaskrę; choroba ta przez jakiś czas miała jeszcze pozostać nieopisana. Nawet gdyby istniał lek, było o wiele za późno; ślepota Jokasty była trwała. Mogłam jednak coś zrobić w tej sytuacji – i obawiałam się, Ŝe będę musiała. – Namocz trochę tego – zwróciłam się do Angeliny, podając jej słoik z mojej torby. – A ty – odwróciłam się do drugiego niewolnika, którego imienia nie znałem

– zagotuj więcej wody, przynieś trochę czystych szmatek i włóŜ je do garnka. Mówiąc to, wyjęłam maleńką lampę spirytusową. Ogień w kominku wygasł, ale kilka głowni jeszcze się Ŝarzyło. Nachyliłam się i przypaliłam od nich knot, potem otworzyłam pudełko z igłami, które przyniosłam z saloniku Jokasty i wyszukałam największą, słuŜącą do naprawy dywanów. – Nie chcesz chyba... – zaczął Jamie i urwał, przełykając nerwowo. – Muszę – odparłam krótko. – Nie mam nic innego. Przytrzymaj jej ręce. Był niemal tak blady jak Jokasta, ale przytaknął i wziąwszy ją za palce, odciągnął dłonie od głowy. Uniosłam przepaskę. Lewe oko napierało wyraźnie na powiekę i było przekrwione. Zbierały się w nim łzy, które spływały nieprzerwanym strumieniem. Wyczuwałam ciśnienie w gałce ocznej, nawet jej nie dotykając, i zacisnęłam zęby, gdyŜ widok był odraŜający. Nie miałam wyboru. Po krótkiej modlitwie do świętej Klary – która była patronką chorych oczu i moją – przesunęłam igłę nad płomieniem lampy i wytarłam sadzę ze stali szmatką nasączoną alkoholem. Przełykając ślinę, która zebrała mi się nagle w ustach, rozsunęłam powieki zaatakowanego przez chorobę oka, powierzyłam duszę Bogu i pchnęłam mocno igłę w twardówkę, tuŜ obok krawędzi tęczówki. Usłyszałam kaszel i chlupot na podłodze, poczułam teŜ odór wymiocin, ale nie miałam czasu tym się zajmować. Wyjęłam igłę ostroŜnie, choć moŜliwie szybko. Jokasta zesztywniała raptownie i chwyciła rozcapierzonymi palcami ubranie Jamiego. Nie poruszyła się nawet, z jej ust dobywały się tylko krótkie, urywane westchnienia, jakby bała się oddychać. Z oka wyciekał płyn, szklistka o mlecznej barwie, dostatecznie gęsta, by moŜna ją było rozpoznać na powierzchni twardówki. Trzymając powieki rozchylone, drugą ręką wyjęłam szmatkę z naparu ziołowego, wycisnęłam nadmiar cieczy i przyłoŜyłam ostroŜnie okład do twarzy Jokasty. Sapnęła, czując dotyk ciepła, wysunęła dłoń z uścisku Jamiego i chwyciła opatrunek. Pozwoliłam jej przytrzymać kompres i przycisnąć do lewego oka. Na schodach i na korytarzu znów zadudniły czyjeś kroki; do pokoju wbiegła zdyszana Angelina, przyciskając do brzucha garść soli, w drugim ręku trzymała łyŜkę. Czym prędzej zsunęłam wilgotną sól z jej dłoni na patelnię z ciepłą wodą i kazałam jej mieszać, by się rozpuściła. – Przyniosłaś laudanum? – spytałam cicho. Jokasta siedziała w swoim fotelu z zamkniętymi oczami – sztywno jak posąg, powieki miała zaciśnięte, dłonie złoŜyła

na kolanach. – Nie mogłam go znaleźć, proszę pani – odpowiedziała szeptem Angelina, zerknąwszy lękliwie na Jokastę. – Nie wiem, kto je wziął, tylko pan Ulisses ma klucz, no i pani Cameron. – Ulisses wpuścił cię do schowka z ziołami, a więc wie, Ŝe pani Cameron jest chora? Przytaknęła energicznie. – O tak, proszę pani! Wściekałby się, gdybym mu nie powiedziała, a on by się dowiedział. Kazał przekazać pani Cameron, Ŝeby o nic się nie martwiła, zajmie się wszystkim. Jocasta westchnęła przeciągle, rozluźniając zaciśnięte dłonie. – Niech Bóg błogosławi tego człowieka – mruknęła z zamkniętymi oczami. – Zawsze wszystkiego dopilnuje. Bez niego byłabym zgubiona. Zgubiona. Siwe włosy miała wilgotne na skroniach, z kosmyków, które opadały jej na ramiona, spływał pot, znacząc ciemnoniebieski jedwab sukni małymi plamkami. Angelina rozsznurowała gorset Jokasty i zdjęła go. Kazałam Jamiemu połoŜyć chorą na łóŜku i otulić jej głowę grubo zwiniętymi ręcznikami. Napełniłam jedną ze swoich strzykawek ciepłą wodą z dodatkiem soli i przy pomocy Jamiego, który przytrzymywał ostroŜnie jej powieki, mogłam delikatnie przepłukać oko; miałam nadzieję, Ŝe być moŜe zapobiegnie to infekcji w ranie. Sama rana była maleńką szkarłatną kropką na twardówce, wyŜej widać było worek spojówkowy. ZauwaŜyłam, Ŝe Jamie z trudem znosi ten widok, i uśmiechnęłam się do niego. – Wszystko będzie dobrze – zapewniłam go. – MoŜesz iść, jeśli chcesz. Jamie przytaknął i juŜ miał się odwrócić, ale Jokasta wyciągnęła gwałtownie rękę i zatrzymała go. – Nie, zostań, a chuisle, jeśli moŜesz. – Nie musiała tego mówić; trzymała go tak mocno, Ŝe zbielały jej palce. – Oczywiście, ciociu – odparł łagodnie i ścisnął jej dłoń. Ona jednak nie puściła go, dopóki nie usiadł obok niej. – Kto tu jeszcze jest? – spytała, obracając niespokojnie głową na boki, jakby chciała uchwycić charakterystyczny dźwięk czyjegoś oddechu czy ruchu. – Niewolnicy poszli? – Tak, pomagają obsługiwać gości – wyjaśniłam. – Jesteśmy tylko z Jamiem. Zamknęła oczy i odetchnęła przeciągle. – To dobrze. Muszę ci coś powiedzieć, siostrzeńcze, tak Ŝeby nikt inny nie słyszał. Siostrzenico – uniosła ku mnie długą białą dłoń – idź sprawdzić, czy

naprawdę jesteśmy sami. Wyjrzałam posłusznie na korytarz. Nikogo nie było widać, choć z pokoju w głębi holu dobiegały śmiechy, szelest i tupot – to młode kobiety poprawiały sobie fryzury i suknie, rozmawiając wesoło. Wsunęłam głowę do pokoju i zamknęłam starannie drzwi; odgłosy dochodzące z pozostałej części domu ucichły, słychać było tylko odległą wrzawę i gwar. – O co chodzi, ciociu? – Jamie wciąŜ trzymał ją za rękę, głaszcząc jej dłoń kciukiem, jak zwykł to robić z wylęknionymi zwierzętami. U ciotki nie było to jednak tak skuteczne jak u przeciętnego konia czy psa. – To był on. Jest tutaj! – Kto, ciociu? – Nie wiem! – Przewracała bezradnie oczami, jakby w próŜnej nadziei Ŝe zdoła przebić wzrokiem nie tylko ciemność, ale i ściany. Jamie spojrzał na mnie zdziwiony, ale wiedział równie dobrze jak ja, Ŝe Jokasta nie bredzi, choć mówiła niezbyt zrozumiale. Sama się zorientowała; dostrzegłam na jej twarzy wysiłek, który dowodził, Ŝe stara się zebrać myśli. – Przyszedł po złoto – wyjaśniła ściszonym głosem. – Złoto Francuza. – Ach tak? – odrzekł niepewnie Jamie. Zerknął na mnie i uniósł pytająco brew, ale potrząsnęłam głową. Jokasta nie miała halucynacji. Westchnęła zniecierpliwiona i poruszyła głową, zastygła jednak nagle z bolesnym „och!", po czym chwyciła się za skronie. Przez chwilę oddychała głęboko, z zaciśniętymi ustami. Wreszcie powolnym ruchem opuściła ręce. – To się zaczęło zeszłej nocy – powiedziała. – Ból w oku. Obudziło ją w nocy pulsowanie źrenicy, tępy ból, który rozprzestrzeniał się nieubłaganie na całą czaszkę. – Zdarzało mi się to juŜ wcześniej – wyjaśniła. Wyprostowała się teraz i wyglądała nieco lepiej, choć wciąŜ przyciskała kompres do oka. – Kiedy zaczęłam tracić wzrok. Czasem bolało mnie jedno oko, czasem oba. Wiedziałam, co nadchodzi. Lecz Jokasta Cameron Innes nie była kobietą, która odstąpiłaby od swoich planów z powodu niedyspozycji fizycznej, a co dopiero od najbardziej podniosłej uroczystości w dziejach Cross Creek. – Byłam taka zniechęcona – wyznała. – A tu przyjeŜdŜa sama Flora MacDonald! Ale przygotowania szły juŜ pełną parą; tusze zwierzęce piekły się w dołach, obok stajni piętrzyły się beczki piwa, a powietrze wypełniał aromat gorącego

chleba i fasoli. Niewolnicy zostali odpowiednio przygotowani, wierzyła teŜ, Ŝe Ulisses poradzi sobie z wszystkim. UwaŜała, Ŝe ona musi się tylko utrzymać na nogach. – Nie chciałam brać opium ani laudanum – wyjaśniła. – Bo zasnęłabym na dobre. Więc ograniczyłam się do whisky. Była wysoką kobietą i przyzwyczajoną do dawki alkoholu, która powaliłaby męŜczyznę. Nim zjawili się MacDonaldowie, opróŜniła większość butelki – ale ból się nasilał. – A potem oko zaczęło mi bardzo łzawić; kaŜdy mógł zauwaŜyć, Ŝe coś jest nie tak, a tego nie chciałam. Poszłam więc do swojego saloniku; na wszelki wypadek schowałam w koszyku na robótki małą butelkę laudanum, gdyby whisky nie wystarczyła. Ludzie tłoczyli się na zewnątrz, próbując dojrzeć panią MacDonald albo zamienić z nią słowo, a w saloniku było pusto, o ile mogłam się zorientować; łupało mi w głowie, a oko o mało nie wyskoczyło. – Powiedziała to całkiem spokojnie, ale zobaczyłam, Ŝe Jamie drgnął nerwowo; najwidoczniej wspomnienie tego, co zrobiłam igłą, wciąŜ było świeŜe. Przełknął i otarł usta kłykciami. Jokasta szybko wyjęła butelkę laudanum, wzięła kilka łyków, a potem siedziała przez chwilę, czekając, aŜ środek zacznie działać. – Nie wiem, czy kiedykolwiek to zaŜywałeś, siostrzeńcze, ale czujesz się wtedy dziwnie, jakbyś miał się za chwilę roztopić. Weź kroplę więcej, a zaczynasz widzieć rzeczy, których nie ma – czy jesteś ślepy, czy nie – i słyszeć je. Działanie laudanum, wypita whisky i gwar na zewnątrz – wszystko to sprawiło, Ŝe nie usłyszała kroków i gdy tuŜ obok odezwał się jakiś głos, sądziła przez chwilę, Ŝe to przywidzenie. – „A więc tu jesteś, dziewczyno". – Jokasta, gdy powtarzała te słowa, i tak juŜ blada, zbielała jeszcze bardziej. – „Pamiętasz mnie, prawda?". – Przypuszczam, Ŝe pamiętałaś, ciociu – powiedział Jamie. – Tak. Słyszałam ten głos dwukrotnie. Raz na zlocie, kiedy twoja córka brała ślub, a drugi raz dwadzieścia lat temu, w gospodzie niedaleko Coigach w Szkocji. Odjęła mokrą szmatkę od twarzy i trafiając nieomylnie, zanurzyła w miseczce z ciepłą wodą. Oczy miała zaczerwienione i opuchnięte, co podkreślała blada skóra; sprawiały wraŜenie boleśnie bezbronnych w swej ślepocie – ona jednak była całkowicie opanowana. – Tak, pamiętałam go – powtórzyła. Od razu rozpoznała głos, to był ktoś znany, ale przez chwilę nie mogła go umiejscowić w czasie. Nagle przypomniała sobie i chwyciła się oparcia krzesła, by

nie upaść. „Kim pan jest?" – spytała z mocą, na jaką ją było stać. Serce waliło jej w rytm pulsowania rozsadzającego czaszkę i oko, zmysły zaś odurzone były whisky i laudanum. Być moŜe to właśnie ono sprawiło, Ŝe gwar tłumu na zewnątrz przemienił się w szum morza, a odgłos kroków niewolnicy na korytarzu w stukot drewniaków karczmarza na schodach w gospodzie. – Byłam tam. Naprawdę. – Pomimo potu, który spływał jej po twarzy, dostrzegłam gęsią skórkę na rękach. – W gospodzie w Coigach. Czułam zapach morza i słyszałam ich – Hektora i Dougala – słyszałam ich! Spierali się gdzieś za moimi plecami. I człowiek w masce... widziałam go – zapewniła, a ja poczułam dreszcz na plecach, gdy obróciła na mnie niewidome oczy. Mówiła z takim przekonaniem, Ŝe wydawało się przez chwilę, iŜ naprawdę widzi. – Stał z noŜem w ręku u podnóŜa schodów, tak jak dwadzieścia pięć lat temu, i patrzył na mnie przez otwory w masce. „Wiesz doskonale, kim jestem" – powiedział, a ona miała wraŜenie, Ŝe widzi jego uśmiech, choć przypominała sobie jak przez mgłę, Ŝe tylko wyczuwa ten grymas w głosie intruza; nigdy nie widziała jego twarzy, nawet gdy miała jeszcze zdrowe oczy. Siedziała wyprostowana, ze skrzyŜowanymi na piersiach rękami, jakby chciała się bronić. Siwe włosy opadały w dzikim bezładzie na plecy. – Wrócił – oznajmiła i zadrŜała gwałtownie. – Wrócił po złoto, a kiedy je znajdzie, zabije mnie. Jamie połoŜył jej dłoń na ramieniu. – Nikt cię nie zabije, dopóki tu jestem, ciociu – zapewnił. – A więc ten człowiek przyszedł do ciebie, kiedy siedziałaś w swoim saloniku, i poznałaś go po głosie. Co jeszcze ci powiedział? WciąŜ drŜała, ale juŜ nie tak bardzo. Chyba nie tylko ze strachu, ale i z powodu ogromnej dawki laudanum i whisky. Potrząsnęła głową, próbując sobie przypomnieć. – Powiedział... powiedział, Ŝe przyszedł, by zabrać złoto i oddać prawowitemu właścicielowi. śe powierzono nam je tylko i choć nie ma pretensji, jeśli cokolwiek wydaliśmy, ja i Hektor – to jednak nie naleŜało do mnie, nigdy nie naleŜało. Muszę mu powiedzieć, gdzie jest, a on juŜ zajmie się resztą. A potem mnie zaatakował. – Wyciągnęła rękę do Jamiego. – Złapał mnie za nadgarstek. Są ślady? Widzisz, siostrzeńcze? – spytała gorączkowo, a ja pomyślałam, Ŝe moŜe sama wątpi w istnienie niespodziewanego gościa. – Tak, ciociu – odparł cicho Jamie, dotykając jej nadgarstka. – Widzę ślady.

Rzeczywiście, miała trzy fioletowe smugi, małe owalne znaki palców. – Ścisnął, a potem wykręcił mi przegub, mało mi go nie złamał. Potem mnie puścił, ale nie odsunął się. WciąŜ stał nade mną, a ja czułam ciepło jego oddechu i odór tytoniu na twarzy. Ujęłam ją za drugi nadgarstek, wyczuwając puls. Był mocny i szybki, ale co pewien czas zamierał na jedno uderzenie. Nie byłam zdziwiona, wręcz przeciwnie, zaczęłam się zastanawiać, jak często bierze laudanum – i ile. – Sięgnęłam więc do koszyka, wyjęłam nóŜ z pochwy i pchnęłam go w okolicę jaj – dokończyła. Jamie, zaskoczony, wybuchnął śmiechem. – Trafiłaś go? – Owszem, trafiła – powiedziałam, nim Jokasta zdąŜyła się odezwać. – Widziałam zaschniętą krew na ostrzu noŜa. – No, to go oduczy napastowania bezradnych niewidomych kobiet, co? – Jamie poklepał ją po ręku. – Świetnie się spisałaś, ciociu. I co, odszedł? – Odszedł. Teraz, kiedy opowiedziała o swoim skutecznym działaniu, była znacznie spokojniejsza; ułoŜyła się wygodniej na poduszce. Zdjęła sobie ręcznik z szyi i rzuciła go na podłogę z grymasem niesmaku. Widząc, Ŝe czuje się wyraźnie lepiej, Jamie zerknął na mnie, po czym wstał. – Pójdę sprawdzić, czy ktoś z gości nie kuleje. – Przystanął w drzwiach i zwrócił się do Jokasty. – Mówiłaś, ciociu, Ŝe dwa razy spotkałaś tego człowieka, tak? W gospodzie w Coigach, gdzie wynoszono na brzeg złoto – i cztery lata temu, podczas zlotu? Przytaknęła, odsuwając sprzed twarzy mokre włosy. – Tak. To było ostatniego dnia. Wszedł do mojego namiotu, kiedy byłam sama. Wiedziałam, Ŝe ktoś tam jest, choć nie odzywał się z początku, więc spytałam: „Kto tam?". Roześmiał się i powiedział: „A więc to prawda, co mówią – Ŝe jesteś całkiem ślepa?". Wtedy wstała i obróciła się twarzą do niewidzialnego gościa, rozpoznała jego głos, choć nie wiedziała jeszcze dlaczego. „A zatem, pani Cameron, poznała mnie pani? Byłem przyjacielem pani męŜa, choć od czasu, jak się ostatnio widzieliśmy, upłynęło wiele lat. Na szkockim wybrzeŜu, w księŜycową noc". ZwilŜyła suche usta, poruszona wspomnieniem. – I wtedy dotarło do mnie, ni stąd, ni zowąd. I powiedziałam: „MoŜe i jestem

ślepa, ale znam pana dobrze, sir. Czego pan chce?". Ale on juŜ poszedł. Po chwili usłyszałam rozmowę Fedry i Ulissesa, którzy zbliŜali się do namiotu; zobaczył ich i uciekł. Spytałam ich o niego, ale byli tak zajęci rozmową, Ŝe nie zauwaŜyli, jak wychodził. Potem juŜ cały czas trzymałam kogoś przy sobie, dopóki nie wróciliśmy do domu – i więcej juŜ się do mnie nie zbliŜył. AŜ do dzisiaj. Jamie zmarszczył czoło i zaczął w zamyśleniu przesuwać dłonią po grzbiecie nosa. – Dlaczego mi wtedy nie powiedziałaś? Po jej zmęczonej twarzy przemknął cień rozbawienia. Objęła palcami kontuzjowany nadgarstek. – Myślałam, Ŝe tylko mi się zdawało. Fedra znalazła butelkę laudanum tam, gdzie upuściła ją Jokasta – pod krzesłem w saloniku. A takŜe sznureczek maleńkich kropel krwi, którego ja nie dostrzegłam w pośpiechu. Kończył się tuŜ przed drzwiami; rana, jaką Jokasta zadała intruzowi, nie była zbyt powaŜna. Duncan, wezwany dyskretnie, zjawił się czym prędzej, chcąc pocieszyć Ŝonę, ale został natychmiast odesłany z poleceniem, by zająć się gośćmi; ani skaleczenie, ani choroba nie mogą zakłócić takiej uroczystości! Ulisses spotkał się z nieco bardziej serdecznym przyjęciem. Prawdę powiedziawszy, Jokasta sama po niego posłała. Kiedy zajrzałam do niej, Ŝeby sprawdzić, jak się czuje, zastałam go siedzącego na łóŜku i trzymającego dłoń swojej pani z taką łagodnością na obojętnej zazwyczaj twarzy, Ŝe poczułam wzruszenie i wycofałam się cicho na korytarz. Nie chciałam im przeszkadzać. Dostrzegł mnie jednak i skinął mi głową. Rozmawiali przyciszonymi głosami; przysuwał do niej głowę w białej sztywnej peruce. Odnosiłam wraŜenie, Ŝe spiera się z nią o coś, zachowując jednak niezwykły szacunek; potrząsnęła głową i wydała cichy okrzyk bólu. Ścisnął mocniej jej palce, a ja zauwaŜyłam, Ŝe zdjął swoje białe rękawiczki; jej długa i krucha dłoń spoczywała w jego mocnej i ciemnej. Odetchnęła głęboko dla uspokojenia. Potem powiedziała coś jeszcze, ścisnęła mu rękę i oparła głowę o poduszkę. Podniósł się i stał jeszcze przez chwilę przy jej łóŜku, patrząc na nią z góry. Potem wyjął rękawiczki z kieszeni i wyszedł na korytarz. – Zechce pani przywołać męŜa, pani Fraser? – spytał przyciszonym głosem. – Moja pani pragnie mu coś powiedzieć. Przyjęcie trwało w najlepsze, ale tempo juŜ nieco zwolniło. Ludzie pozdrawiali

mnie i Jamiego, kiedy szliśmy za Ulissesem, ale nikt nas nie zatrzymywał. Ulisses sprowadził nas schodami na dół, do pokoju kredensowego, niewielkiego pomieszczenia obok kuchni zimowej; półki zastawione były srebrnymi ozdobami, butelkami ze środkiem czyszczącym, octem, czernidłem, farbką do bielizny, pudełkami igieł, szpilek i nici, małymi narzędziami, wreszcie zapasem brandy, whisky i innych alkoholów. Zdjął je z półki i sięgnąwszy w zagłębienie po butelkach, nacisnął rękami drewnianą ścianę. Rozległo się ciche kliknięcie i mała płytka przesunęła się na bok z lekkim szumem. Stanął z boku, dając Jamiemu znak, by zajrzał w głąb otworu. Jamie uniósł brwi i nachylił się. W pokoju kredensowym było ciemno, tylko przez wysoko umieszczone okna sączyło się przyćmione światło. – Tam nic nie ma – oznajmił. – Tak, sir. A powinno być – powiedział Ulisses głosem niskim i pełnym szacunku, ale zdecydowanym. – A co było? – spytałam, rozglądając się wokół, by się upewnić, Ŝe nikt nas nie słyszy. Kuchnia wyglądała, jakby przeszedł przez nią tajfun; nierozgarnięty kuchcik zmywał naczynia, nucąc sobie pod nosem. – Część złota ze sztaby – odparł słuŜący cicho. Francuskie złoto, które Hektor Cameron przywiózł ze Szkocji, dziesięć tysięcy funtów w sztabach oznaczonych symbolem lilii królewskiej, stanowiło podwaliny bogactwa River Run. Nikt jednak nie Ŝyczył sobie, by fakt ten stał się powszechnie znany. Hektor, a po jego śmierci Ulisses zestrugał jedną sztabę na pozbawione cech charakterystyczne złote ścinki. W nadrzecznym składzie albo ze względów bezpieczeństwa jeszcze dalej, w miastach wybrzeŜa – Edenton, Wilmington czy teŜ New Bern – nie wzbudzając podejrzeń, moŜna je było po trochu zamieniać na gotówkę lub świadectwa udziałowe, którymi moŜna było posługiwać się wszędzie. – Tu było mniej więcej pół sztaby – wyjaśnił Ulisses, wskazując głową niszę w ścianie. – Kilka miesięcy temu zauwaŜyłem, Ŝe złoto zniknęło. Potem znalazłem oczywiście nowy schowek. Jamie spojrzał na niego. – A reszta? – Jest bezpieczna, przynajmniej była ostatnio, kiedy sprawdzałem. Większość złota została ukryta w mauzoleum Hektora Camerona, w jego trumnie, pod straŜą ducha. Prócz Ulissesa wiedziało o tym moŜe jeszcze dwóch

słuŜących, ale Ŝywy strach przed upiorami skutecznie powstrzymywał ciekawość. Przypomniałam sobie pas usypany z soli przed wejściem do grobowca i wzdrygnęłam się pomimo dusznego gorąca w pokoju kredensowym. – Dzisiaj oczywiście nie miałem okazji tam zajrzeć – dodał kamerdyner. – To zrozumiałe. Duncan wie? – Jamie skinął ku niszy, a Ulisses przytaknął. – KaŜdy mógł to ukraść. Tylu ludzi zjawia się w tym domu... – wzruszył masywnymi ramionami. – Ale teraz, kiedy zjawił się ten człowiek znad morza... sprawa wygląda zupełnie inaczej, prawda, sir? – Ano, słusznie. – Jamie rozwaŜał to przez chwilę, stukając palcami o udo. – No dobrze. Będziesz musiała tu zostać przez jakiś czas, Angliszko. śeby opiekować się ciotką. Przytaknęłam. Zakładając, Ŝe nie wda się zakaŜenie po moim prymitywnym zabiegu, niewiele mogłam juŜ zrobić. Trzeba było jednak pilnować oka, odkaŜać i przemywać, aŜ do całkowitego zagojenia. – A więc zostaniemy tu jeszcze trochę – zwrócił się do Ulissesa. – Odeślę Archa z Ŝoną z powrotem do Ridge, Ŝeby zajęli się domem i dopilnowali sianokosów. Zostaniemy i będziemy się pilnie rozglądać. *** Dom był pełen gości, ale spałam w przebieralni Jokasty, by być w pobliŜu. Złagodzenie ciśnienia w oku stłumiło rozdzierający ból i moja pacjentka zasnęła twardo. Nie zdradzała Ŝadnych niepokojących objawów, więc pomyślałam, Ŝe i ja się zdrzemnę. Jednak świadoma jej stanu, spałam czujnie, budząc się co pewien czas i zaglądając cicho do jej pokoju. Duncan połoŜył się na sienniku u stóp jej łóŜka i zapadł w kamienny sen po trudach dnia. Słyszałam jego cięŜki oddech, gdy zapaliłam świeczkę od głowni na kominku i podeszłam bliŜej. Jokasta wciąŜ spała głęboko, leŜąc na plecach, z rękami spoczywającymi wdzięcznie na kołdrze, z głową odrzuconą do tyłu; jej surowy długi nos i arystokratyczne rysy przywodziły na myśl figury nagrobne w kaplicy St. Denys. Brakowało jej tylko korony i małego pieska, przycupniętego w nogach. Uśmiechnęłam się, myśląc jednocześnie o tym, jakie to dziwne: Jamie spał w ten sam sposób, płasko na plecach, ze skrzyŜowanymi rękami, wyprostowany jak strzała. Brianna wręcz przeciwnie; zawsze przybierała przedziwne pozy, juŜ od dzieciństwa. Podobnie jak ja.

Zrobiło mi się nagle ciepło na sercu. Przekazałam jej coś z siebie, ale przypominała Jamiego tak bardzo, Ŝe nieraz budziło to moje zdumienie. Zdmuchnęłam świecę, ale nie wróciłam od razu do siebie. Zajęłam łóŜko Fedry w garderobie, ale było to małe pomieszczenie, gorące i duszne. Z powodu upału i alkoholu miałam obrzmiały język i lekki ból głowy; wzięłam karafkę ze stolika przy łóŜku Jokasty, ale naczynie było puste. Nie musiałam zapalać świeczki; w korytarzu wciąŜ tlił się ogarek na ścianie i drzwi okalała niewyraźna poświata. Pchnęłam je ostroŜnie i wyjrzałam na zewnątrz. Wszędzie widać było ciała słuŜących, którzy drzemali pod sypialniami, a powietrze wibrowało od chrapania i cięŜkiego oddechu ludzi pogrąŜonych we śnie. Na końcu korytarza dostrzegłam jednak niewyraźną wyprostowaną postać, która spoglądała w stronę rzeki przez wysokie okno. Musiała mnie usłyszeć, ale się nie odwróciła. Podeszłam do niej i stanęłam przy oknie. Fedra miała na sobie tylko koszulę, rozpuszczone włosy opadały miękką gęstą falą na ramiona i plecy. Przyszło mi do głowy, Ŝe takie włosy to rzadkość u niewolnicy – na ogól obcinały je i chowały pod turbanem albo chustą, nie mając ani czasu, ani odpowiednich przyborów do ich pielęgnacji. Ale Fedra była osobistą słuŜącą Jokasty; dysponowała większą swobodą i co najmniej grzebieniem. – Chcesz, Ŝebym ci oddała łóŜko? – spytałam cicho. – Mogę spać na kanapie. Popatrzyła na mnie i pokręciła przecząco głową. – Nie, nie, madam – odparła cichym głosem. – Dziękuję bardzo, nie jestem zmęczona. – ZauwaŜyła karafkę w mojej dłoni i sięgnęła po nią. – Przynieść pani wody, madam? – Nie, nie trzeba. Chciałam odetchnąć świeŜym powietrzem. WciąŜ jednak stałam przy niej, wyglądając na zewnątrz. Noc była piękna i gęsta od gwiazd, które zwisały nisko nad rzeką niewyraźną srebrzystą wstęgą, wijącą się w mroku. Widziałam teŜ księŜyc, wąski sierp, który przesuwał się nad ziemią, i dwa małe ogniska pośród drzew na brzegu. Okno było otwarte, do środka wpadały robaki; wokół płomienia świeczki umieszczonej w ściennym lichtarzu tańczyła ich garstka, a na twarzy i ramionach czułam muśnięcia maleńkich skrzydeł. Śpiewały świerszcze, tak liczne, Ŝe ich pieśń przypominała wysoki, nieprzerwany dźwięk, jakby ktoś przesuwał smykiem po strunach skrzypiec. Fedra wyciągnęła rękę, by zamknąć okno – spanie przy otwartym oknie uznawano za niezdrowe i zapewne nie bez racji, zwaŜywszy na choroby roznoszone przez komary w tej bagiennej okolicy.

– Wydawało mi się, Ŝe coś usłyszałam. Tam – wyjaśniła, wskazując ciemność w dole. – Tak? To pewnie był mój mąŜ – powiedziałam. – Albo Ulisses. – Ulisses? – spytała z lękiem. Jamie, Ian i Ulisses opracowali system patroli i bez wątpienia kryli się teraz gdzieś w nocnej ciemności, krąŜąc wokół domu i pilnując mauzoleum Hektora. Nie wiedząc jednak nic o zniknięciu złota ani tajemniczym gościu Jokasty, Fedra nie zdawała sobie sprawy ze wzmoŜonej czujności na terenie plantacji, pomijając fakt, Ŝe niewolnicy często się czegoś domyślali, wiedzeni szóstym zmysłem – instynktem, który kazał jej wyjrzeć przez okno. – Rozglądają się – powiedziałam uspokajającym tonem. – Tylu ludzi dziś się tu kręci, sama wiesz. MacDonaldowie, wraz z wieloma gośćmi, udali się na plantację Farquarda Campbella, by spędzić tam noc, ale na terenie posiadłości pozostało jeszcze bardzo wiele osób. Przytaknęła, jakaś zatroskana. – Czuję, Ŝe coś jest nie w porządku – wyznała. – Nie wiem co. – Chodzi pewnie o oko twojej pani... – zaczęłam, ale potrząsnęła głową. – Nie, nie. Nie wiem, ale jest coś w powietrzu; czuję to. I nie chodzi tylko o tę noc. Coś się zbliŜa. Coś nadchodzi. – Popatrzyła na mnie, nie bardzo wiedząc, jak to wyjaśnić, ale jej niepokój był niezwykle wymowny. Być moŜe udzielała jej się nerwowa atmosfera bliskiego konfliktu. Wyczuwało się go w powietrzu. Ale mogło teŜ chodzić o coś innego – o coś podskórnego, ledwie widocznego, a jednak realnego, niczym niewyraźny kształt węŜa morskiego, który mignąwszy w wodzie, znika, by stać się poŜywką dla legend. – Moja babka... wzięli ją z Afryki – powiedziała cicho Fedra, wpatrzona w noc. – Rozmawia z kośćmi. Mówią jej, kiedy ma się stać coś złego. – Naprawdę? – W takiej atmosferze, zakłócanej jedynie odgłosami nocy, gdy wokół nas krąŜyło tyle dusz, nie wydawało się to nadzwyczaj dziwne. – Nauczyła cię... rozmawiać z kośćmi? Potrząsnęła głową, ale zauwaŜyłam, Ŝe zaciska usta w grymasie, i pomyślałam sobie, Ŝe moŜe wie więcej, niŜ chce powiedzieć. Nagle przyszło mi do głowy coś niepokojącego. Nie bardzo rozumiałam, jak z tym wszystkim łączy się postać Stephena Bonneta – z pewnością nie był tym człowiekiem z przeszłości, który pojawił się dziś i przemówił do Jokasty; podstępna kradzieŜ teŜ nie była w jego stylu. Ale miał powody wierzyć, Ŝe gdzieś

na terenie River Run ukryte jest złoto – a z tego, co Roger opowiadał nam o spotkaniu Fedry z potęŜnym Irlandczykiem w Cross Creek... – Ten Irlandczyk, którego spotkałaś, kiedy byłaś z Jemmym... widziałaś go potem jeszcze? – spytałam, trzymając ostroŜnie śliskie szkło karafki. Wyglądała na zdziwioną; najwyraźniej Bonnet był ostatnią osobą, która przyszłaby jej do głowy. – Nie, madam – odparła. – Nigdy go juŜ nie widziałam. Zastanawiała się przez chwilę, kryjąc oczy za rzęsami. Miała skórę koloru mocnej kawy z odrobiną mleka, a włosy... pomyślałam, Ŝe wśród jej przodków musiał być biały. – Nie, madam – powtórzyła cicho i znów obróciła zatroskane spojrzenie ku nocnej ciemności i ginącemu księŜycowi. – Wiem tylko, Ŝe coś jest nie tak, jak być powinno. Gdzieś obok stajni zaczął piać kogut. Jego wołanie zabrzmiało w mroku upiornie.

55. Wendigo 20 sierpnia 1774 Światło w pokoju rannym było doskonałe. – Zaczęliśmy od tego pokoju – opowiadała kiedyś Jokasta Briannie, obracając twarz do słońca, które wpadało przez otwarte drzwi tarasu. Niewidome oczy kryły się pod opuszczonymi powiekami. – Potrzebowałam pomieszczenia, w którym mogłabym malować, i wybrałam to miejsce, gdzie dociera światło, rankiem jasne jak kryształ, a po południu spokojne jak nieruchoma woda. A potem zbudowaliśmy wokół tej izby dom. Dłonie starszej kobiety, wciąŜ o długich palcach i silne, dotykały sztalug, miseczek z pigmentami i pędzli z miłosnym Ŝalem, tak jakby pieściły posąg dawno zmarłego kochanka – namiętność, wciąŜ Ŝywa, ale juŜ dawno powierzona pamięci. Brianna zaś, ze szkicownikiem i ołówkiem w ręku, rysowała szybko i ukradkiem, by uchwycić przelotny wyraz ocalonego smutku. Rysunek ten, wraz z innymi, leŜał teraz na dnie jej pudełka, czekając na dzień, gdy będzie moŜna zamknąć ów obraz w bardziej doskonałej formie, uchwycić bezlitosne światło i głęboko rzeźbione rysy twarzy, mocne kości, nagie w blasku słońca, którego Jokasta nie mogła juŜ zobaczyć. Teraz jednak powstające malowidło było rezultatem trzeźwej kalkulacji, nie zaś miłości do sztuki. Od czasu barbecue na cześć Flory MacDonald nie wydarzyło się nic podejrzanego, ale jej rodzice postanowili zostać na wszelki wypadek trochę dłuŜej. PoniewaŜ Roger wciąŜ przebywał w Charlotte – napisał do niej; list został ukryty na dnie pudełka pośród jej prywatnych rysunków – nie widziała powodu, by wracać do domu. Kilku znajomych Jokasty, bogatych plantatorów, usłyszawszy, Ŝe Brianna zostaje dłuŜej w River Run, zamówiło u niej portrety swoje albo członków rodzin; z chęcią przyjęła tę moŜliwość dodatkowego zarobku. – Nigdy nie zrozumiem, jak to robisz – wyznał Ian, kiwając głową nad płótnem na sztalugach. – To wspaniałe. Szczerze mówiąc, sama nie rozumiała, jak to robi; nie wydawało się to konieczne. Odpowiadała tak wcześniej na podobne komplementy i uświadomiła sobie, Ŝe na ogół posądzano ją o fałszywą skromność albo protekcjonalność. Uśmiechnęła się do niego, okazując przyjemność, jaką odczuwała. – Kiedy byłam mała, ojciec zabierał mnie na spacer na błonia, widywaliśmy tam często starego człowieka, który malował na sztalugach. Prosiłam tatę, Ŝebyśmy się zatrzymali i popatrzyli. Rozmawiał z tym staruszkiem. Na ogół tylko się

przyglądałam, ale raz zebrałam się na odwagę i spytałam, jak to robi, a wtedy popatrzył na mnie z uśmiechem i powiedział: „Cały dowcip, kochanie, polega na tym, Ŝeby widzieć to, na co się patrzy". Ian spojrzał na obraz, a potem na nią, jakby chciał porównać portret z dłonią, która go stworzyła. – Twój ojciec – powiedział zaciekawiony. ZniŜył głos, zerkając w stronę drzwi na korytarz. Było tam słychać głosy, ale niezbyt blisko. – Nie masz na myśli wuja Jamiego? – Nie. – Poczuła znajomy ból na myśl o swoim pierwszym ojcu, ale szybko ją stłumiła. Nie miała nic przeciwko temu, by opowiedzieć o nim Ianowi – ale nie tutaj, przy niezliczonych niewolnikach i bezustannym strumieniu gości, którzy mogli zajrzeć w kaŜdej chwili do pokoju. – Spójrz. Zerknęła przez ramię, by się upewnić, Ŝe nikogo nie ma w pobliŜu, ale niewolnicy spierali się głośno o niewłaściwie ustawioną skrobaczkę do butów. Uniosła wieczko małej przegródki, skrywającej w swym wnętrzu zapasowe pędzle, i sięgnęła pod filcową wyściółkę. – Co myślisz? – podsunęła mu dwie miniatury, jedną trzymała w jednej, a drugą w drugiej ręce. Wyraz oczekiwania na jego twarzy zmienił się w niekłamaną fascynację; sięgnął po jedną miniaturę. – Niech mnie diabli – powiedział. Była to podobizna matki Brianny, długie kręcone włosy opadały na nagie ramiona, mała broda była uniesiona dumnie, przecząc jakby delikatnemu rysunkowi ust. – Oczy... nie wiem, czy oddałam je właściwie – wyznała, zaglądając mu przez ramię. – Malowanie tak drobnymi pociągnięciami... nie mogłam odpowiednio dobrać koloru. Jeśli chodzi o tatę, było znacznie prościej. Błękity były prostsze. Kropeczka kobaltu, podkreślona bielą i tym nieznacznym zielonym odcieniem, który intensyfikował kolor niebieski, a sam znikał... No i twarz. Mocna, wyrazista, szczera. Uzyskanie brązu o prawdziwej głębi i subtelności, nie mówiąc juŜ o osiągnięciu choćby zbliŜonego koloru lekko przydymionego topazu matczynych oczu – zawsze czystych, lecz zmiennych jak światło na powierzchni brunatnego strumienia pstrągów – wymagało o wiele większej szczegółowości, niŜ dawała maleńka powierzchnia miniatury. Pomyślała, Ŝe trzeba by spróbować jeszcze raz, na znacznie większym portrecie. – Są podobni, jak myślisz?

– Wspaniałe. – Ian wodził spojrzeniem od jednej miniatury do drugiej, wreszcie odłoŜył delikatnie podobiznę Claire na swoje miejsce. – Twoi rodzice widzieli je juŜ? – Nie, chciałam się upewnić, Ŝe są właściwe, nim pokaŜę je komukolwiek. Ale jeśli tak, to myślę, Ŝe mogłabym pokazać je ludziom, którzy przyjdą i obejrzą je dokładnie, a nawet zechcą złoŜyć zamówienie na podobne drobiazgi. Pracowałabym nad nimi w domu, w Ridge. Potrzebuję tylko skrzynki z przyborami i maleńkich krąŜków z kości słoniowej. Mogłabym malować ze szkiców. Model nie musiałby pozować. Wskazała szybkim ruchem duŜe płótno, nad którym właśnie pracowała, a które ukazywało Farquarda Campbella, przypominającego wypchaną fretkę, w najlepszym garniturze, w otoczeniu niezliczonych dzieci i wnuków; większość z nich miała w tej chwili postać białawych plam farby. Zamierzała nakłonić matki, by przyprowadzały pojedynczo swe pociechy; mogłaby wtedy naszkicować pospiesznie kończyny i rysy w odpowiednim miejscu obrazu, zanim uniemoŜliwi to wrodzona ruchliwość maluchów. Ian zerknął na płótno, ale po chwili jego uwagę znów przyciągnęły miniatury rodziców Brianny. Patrzył na nie z leciutkim uśmiechem na pociągłej, swojskiej twarzy. Nagle, czując na sobie jej spojrzenie, podniósł wystraszony wzrok. – Och, nie, nie rób tego! – Daj spokój, Ian, pozwól mi się naszkicować – poprosiła przymilnie. – PrzecieŜ to nie zaszkodzi, sam wiesz. – Ach, o to ci chodzi – zrozumiał, cofając się, jakby pędzel, który trzymała w dłoni, był niebezpiecznym narzędziem. – Kahnyen'kehaka uwaŜają, Ŝe posiadanie czyjejś podobizny daje władzę nad tym kimś. Dlatego szamani nakładają maski, tak aby duchy zsyłające choroby nie poznały ich prawdziwych twarzy i nie wiedziały, przeciwko komu się zwrócić, rozumiesz? Powiedział to tak powaŜnym tonem, Ŝe spojrzała na niego, by się przekonać, czy czasem nie Ŝartuje, ale nie sprawiał takiego wraŜenia. – Mhm. Posłuchaj, Ian... Mama wyjaśniała ci, co to są zarazki, prawda? – Ano, wyjaśniała, oczywiście – odparł zupełnie bez przekonania. – Pokazała mi jakieś ruchliwe Ŝyjątka i powiedziała, Ŝe siedzą w moich zębach! Jego twarz zdradzała obrzydzenie, nie omieszkał jednak kontynuować tematu. – Raz do wioski przybył wędrowny Francuz, domorosły filozof; miał wykonane przez siebie rysunki ptaków i zwierząt, i zadziwił nimi Indian, ale potem popełnił błąd, proponując, Ŝe wykona podobiznę Ŝony wodza. Ledwie go uratowałem.

– Ale ty nie jesteś Mohawkiem – tłumaczyła cierpliwie. – A nawet gdybyś był, nie bałbyś się, Ŝe zdobędę nad tobą władzę, prawda? Odwrócił głowę i posłał jej dziwne spojrzenie, które przeszyło ją na wylot. – Nie. Oczywiście, Ŝe nie – przyznał głosem jeszcze bardziej niepewnym, jak kiedy mówił o zarazkach. Mimo wszystko podszedł do stołka przeznaczonego dla modeli, ustawił go w świetle płynącym z tarasu i usiadł, unosząc brodę i zaciskając szczęki jak człowiek, który heroicznie czeka na egzekucję. Stłumiwszy uśmiech, wzięła szkicownik i zaczęła rysować pospiesznie, na wypadek gdyby się rozmyślił. Nie był łatwym obiektem; jego rysom brakowało wyraźnej struktury kostnej, tak typowej dla jej rodziców i Rogera. A jednak nie była to bynajmniej twarz miękka i łagodna, nawet jeśli nie pamiętało się o tatuaŜach, które sięgały łukiem od nosa do policzków. Młody, tchnął świeŜością, ale jego mocno zarysowane usta – trochę nieregularne, co zauwaŜyła z ciekawością, dziwiąc się, Ŝe dopiero teraz – naleŜały do kogoś znacznie starszego, okolone liniami pogłębiającymi się dopiero z wiekiem, juŜ jednak wyraźnie zaznaczonymi. Oczy... pragnęła za wszelką cenę oddać je właściwie. DuŜe i orzechowe, tylko one moŜna było w jego twarzy uznać za piękne, a jednak nikt by ich tak nie określił. Jak u większości ludzi, nie były jednolitego koloru, miały wiele barw – jesieni, ciemnej wilgotnej ziemi, szeleszczących liści dębu i blasku zachodzącego słońca na suchej trawie. To było dla niej wyzwanie, ale mogła sobie z tym poradzić. Natomiast ich wyraz – zmieniał się dosłownie w ciągu sekundy; raz były prostolinijnie przyjazne, raz niemal puste, a zaraz potem tak groźne, Ŝe nikt nie chciałby zderzyć się z ich spojrzeniem w ciemnej alejce. Teraz spoglądały jakby obojętnie, ale nagle pojawił się w nich niebezpieczny błysk – Ian skupił wzrok na otwartych drzwiach za plecami Brianny i na tarasie. Zerknęła przez ramię wystraszona. Ktoś tam był; dostrzegła zarys jego – lub jej – cienia, ale sama osoba pozostawała niewidoczna. Ten, kto się krył, zaczął gwizdać; był to niepewny, lekko chropawy dźwięk. Przez chwilę wszystko wydawało się normalne. Potem świat zachwiał się w posadach. Intruz gwizdał śółtą łódź podwodną. Poczuła, jak krew odpływa jej z głowy; musiała złapać się krawędzi stołu, by nie upaść. Była mgliście świadoma, Ŝe Ian podnosi się niczym kot ze stołka, chwyta jedną z jej szpachelek i wymyka się bezgłośnie na korytarz.

Dłonie miała zimne i zdrętwiałe, podobnie jak wargi. Spróbowała zagwizdać te samą frazę, ale z jej ust dobył się tylko świst powietrza. Prostując się, zapanowała nad sobą i zaśpiewała kilka ostatnich słów piosenki. Nie była w stanie oddać melodii, ale co do samego tekstu nie miała wątpliwości. Na tarasie zapadła martwa cisza; gwizdanie ustało. – Kim jesteś? – spytała wyraźnie. – Wejdź. Cień wydłuŜał się powoli, dostrzegła zarys głowy o lwiej grzywie; słońce przenikało złote pukle i świeciło na kamieniach tarasu. Po chwili głowa wynurzyła się zza framugi drzwi. ZauwaŜyła ze zdziwieniem, Ŝe to Indianin, choć strój – postrzępiony – miał w większości europejski, pomijając wampum na szyi. Był chudy, brudny i miał blisko siebie osadzone oczy, które wpatrywały się w nią intensywnie, jakby z poŜądaniem. – Jesteś sama? – spytał chrapliwym szeptem. – Wydawało mi się, Ŝe słyszałem głosy. – Widzisz chyba, Ŝe jestem sama. A ty to kto, u diabła? – Och... Wendigo. Wendigo Donner. Nazywasz się Fraser, tak? – ZdąŜył juŜ wsunąć się do pokoju, choć wciąŜ rozglądał się niespokojnie na boki. – Owszem, to moje panieńskie nazwisko. Jesteś... – urwała, nie bardzo wiedząc, jak o to spytać. – Tak – odparł cicho, taksując ją wzrokiem w taki sposób, na jaki nie pozwoliłby sobie Ŝaden osiemnastowieczny męŜczyzna. – I ty teŜ, prawda? Jesteś jej córką, to pewne. Mówił z niejaką Ŝarliwością, przysuwając się bliŜej. Nie przypuszczała, by chciał zrobić jej krzywdę, lecz Ian nie zamierzał czekać; światło płynące przez drzwi pociemniało na chwilę i oto Indianin został pochwycony od tyłu, a ręka zaciśnięta na jego szyi stłumiła okrzyk przestrachu. Poczuł tuŜ za uchem zimny dotyk metalu. – Kim jesteś, łajdaku, i czego chcesz? – spytał groźnie Ian, naciskając na krtań Donnera. Indianin wybałuszył oczy i zaczął wydawać ciche pomruki. – Jak ma odpowiedzieć, jeśli go dusisz? – spytała przytomnie Brianna. Ian posłuchał głosu rozsądku i niechętnie zwolnił nieco uchwyt. Donner zakaszlał, rozcierając ostentacyjnie szyję, i posłał Ianowi pełne urazy spojrzenie. – Nie musiałeś, człowieku, nic jej nie chciałem zrobić. – Donner popatrzył na Briannę, potem na Iana i znów na nią. Wskazał ruchem głowy swego przeciwnika. – Czy on jest... ? – Nie, ale wie. Usiądź. Poznałeś moją matkę, kiedy... kiedy została porwana,

prawda? Ian uniósł brwi na te słowa i mocniej zacisnął palce na szpachelce, która miała giętkie ostrze, ale czubek solidny. – Tak. – Donner osunął się ostroŜnie na stołek, obserwując czujnie Iana. – Rany, omal mnie nie dopadli. Twoja matka powiedziała, Ŝe jej mąŜ to twardy drań i lepiej Ŝebym nie wpadł mu w łapy, kiedy się pojawi. Nie uwierzyłem jej za bardzo, ale jak usłyszałem te bębny, od razu zwiałem, i bardzo dobrze. – Przełknął, pobladły na twarzy. – Wróciłem tam nad ranem. Jezu, to była rzeź. Ian mruknął coś pod nosem w języku Mohawków, takie przynajmniej odniosła wraŜenie. Zabrzmiało to wyjątkowo nieprzyjaźnie i Donner najwidoczniej zrozumiał, gdyŜ przesunął się ze stołkiem, garbiąc przy tym ramiona. – Hej, człowieku, nic nie zrobiłem tej kobiecie, rozumiesz? – spojrzał błagalnie na Briannę. – Nic! Chciałem pomóc jej w ucieczce, spytaj ją, sama ci powie! Tyle Ŝe zjawił się Fraser ze swoimi ludźmi, zanim zdąŜyłem cokolwiek zrobić. Chryste, po co miałbym ją krzywdzić? To pierwsza, jaką tu spotkałem. Była mi potrzebna! – Pierwsza? – Ian zmarszczył brwi. – Pierwsza... – Pierwsza... podróŜniczka, o to mu chodzi – wyjaśniła Brianna. Czuła szybkie bicie serca. – Do czego była ci potrzebna? – śeby mi powiedzieć... jak wrócić. – Przełknął znowu i podniósł dłoń do wampum na szyi. – Ty... przybyłaś, czy się juŜ tu urodziłaś? Przypuszczam, Ŝe przybyłaś – dodał, nie czekając na odpowiedź. – Jesteś za wysoka. A tu same maleństwa. Lubię duŜe kobiety – uśmiechnął się przymilnie, jak mu się zapewne zdawało. – Przybyłam – odparła krótko Brianna. – Co, u diabła, tu robisz? – Staram się podejść na tyle blisko, Ŝeby pomówić z twoją matką. – Zerknął niespokojnie przez ramię; z ogrodu kuchennego docierały głosy niewolników. – Ukrywałem się przez jakiś czas u Czirokezów, później pomyślałem, Ŝe wybiorę się do Fraser's Rigde, jak juŜ będzie bezpiecznie, i pogadam z nią, ale jakaś starsza dama powiedziała mi, Ŝe wszyscy jesteście tu. Cholerny kawał drogi – dodał nieco uraŜony. – Ale dwa razy odpędził mnie ten duŜy gość, kiedy próbowałem dostać się tu poprzednio. Chyba nie miałem właściwego stroju. Jego twarz drgnęła, ale nie zdobył się na uśmiech. – Kręcę się tutaj od trzech dni; próbowałem ją wypatrzyć, kiedy będzie sama na zewnątrz. Ale zobaczyłem, jak rozmawia z tobą na tarasie, i usłyszałem, Ŝe nazywasz ją mamą. Widząc, Ŝe jesteś taka duŜa, wykombinowałem sobie, Ŝe na pewno... No cóŜ, pomyślałem, Ŝe jak nie zrozumiesz tej piosenki, to nic, no nie?

– A więc chcesz wrócić tam, skąd przyszedłeś? – spytał Ian. Najwyraźniej uwaŜał, Ŝe to doskonały pomysł. – O, tak – potwierdził Ŝarliwie Donner. – O, tak! – Gdzie wylądowałeś? – spytała Brianna. Szok wywołany jego pojawieniem się juŜ minął i teraz odczuwała ciekawość. – W Szkocji? – Nie. Właśnie tam się pojawiliście? – rzucił zaintrygowany i nie czekając na odpowiedź, ciągnął: – Twoja matka mówiła, Ŝe przybyła tu, wróciła i znów przybyła. MoŜecie podróŜować tam i z powrotem, jakby... przez drzwi wahadłowe? Brianna potrząsnęła energicznie głową i wzdrygnęła się na samo wspomnienie. – BoŜe, nie. To okropne i bardzo niebezpieczne, nawet z kamieniem szlachetnym. – Z kamieniem? – podchwycił skwapliwie. – Potrzebujecie do tego kamienia? – Niekoniecznie, ale wydaje się, Ŝe zapewnia jakąś ochronę. Poza tym, być moŜe, kamienie wskazują kierunek, ale tak naprawdę nie wiemy. – – Zawahała się; pragnęła zadać mu jeszcze więcej pytań, ale w obecności Claire. – Ian, mógłbyś pójść po mamę? Chyba jest w ogrodzie z Fedrą. Kuzyn obrzucił gościa uwaŜnym spojrzeniem i potrząsnął głową. – Nie zostawię cię samej z tym osobnikiem. Ty idź; popilnuję go. W pierwszej chwili pragnęła zaoponować, ale zbyt długo miała do czynienia ze Szkotami, by wiedzieć, Ŝe ich upór jest nie do przezwycięŜenia, poza tym Donner patrzył na nią tak, Ŝe ją deprymował. Uświadomiła sobie, Ŝe wlepia wzrok w rubin przy jej pierścionku. Była pewna, Ŝe zdołałaby sobie z nim poradzić, ale jednak... – Zaraz wracam – powiedziała, wkładając pospiesznie zapomniany pędzel do kubka z terpentyną. – Nie odchodź! *** Czułam, Ŝe Donner Ŝyje. Miałam nadzieję wbrew wszystkiemu. A jednak, stanąwszy z nim twarzą w twarz, w pokoju porannym Jokasty, oniemiałam. Kiedy weszłam, mówił coś, ale na mój widok umilkł. Nie podniósł się oczywiście ani teŜ nie skomentował faktu, Ŝe przeŜyłam; szybko streścił to, co zdąŜył juŜ powiedzieć. – Powstrzymać białych. Ocalić nasze ziemie, nasz naród. – Ale zjawiłeś się w niewłaściwym czasie – zauwaŜyła Brianna. – Za późno. Donner spojrzał na nią tępo. – Wcale nie... tysiąc siedemset sześćdziesiąt sześć, wtedy miałem przybyć i wtedy przybyłem. – Uderzył się dłonią w skroń. – Cholera! Co mnie opętało?

– Wrodzona głupota? – zasugerowałam grzecznie, odzyskawszy zdolność mówienia. – Albo środki halucynogenne. W oczach Donnera pojawił się błysk zrozumienia, a usta drgnęły. – O, tak. Nie mogę zaprzeczyć. – Ale jeśli przybyłeś w zamierzony czas, to co z Robertem Springerem, Zębem Wydry? – wtrąciła Bree. – Wedle opowieści, jaką słyszała mama, chciał ostrzec rdzenne plemiona przed białymi i zapobiec kolonizacji ich ziem. Tyle Ŝe zjawił się zbyt późno, musiał przybyć jakieś czterdzieści albo pięćdziesiąt lat przed tobą! – Nie taki był plan, kobieto! – Donner wstał, przesuwając nerwowo dłonią po włosach, które podniosły się dziko. – Jezu, nie! – Nie? To jaki, u diabła był plan? – spytałam. – Mieliście w ogóle jakiś plan? – Tak. Owszem, mieliśmy. – Opuścił dłonie, rozglądając się wkoło, jakby z obawy, Ŝe zostanie podsłuchany. ZwilŜył wargi. – Bob rzeczywiście chciał zrobić to, o czym mówiłaś, tylko pozostali powiedzieli, Ŝe to się nie uda. Zbyt wiele plemion, zbyt duŜo okazji do handlu z białymi... Nic by z tego nie wyszło, rozumiecie? Nie moglibyśmy tego powstrzymać, moŜe tylko polepszyć sytuację. Oficjalny plan ich grupy był nieco mniej ambitny w zamierzeniu. PodróŜnicy mieli zjawić się w latach sześćdziesiątych osiemnastego wieku i w ciągu następnych dziesięciu lat, wykorzystując chaos, a takŜe wędrówki plemion pod koniec wojny francusko-indiańskiej, przeniknąć do róŜnych grup wzdłuŜ linii granicznej, zarówno w koloniach, jak i na terytorium Kanady. Następnie, wykorzystując zdobyte wpływy, mieli nakłonić Indian do walki po stronie brytyjskiej w nadchodzącej rewolucji, by zapewnić zwycięstwo Anglików. – Widzicie, Anglicy działają tak, jakby Indianie stanowili suwerenne narody – wyjaśnił ze swobodą, która dowodziła, Ŝe nauczył się tego na pamięć. – Gdyby wygrali, kontynuowaliby handel, co jest okej, ale nie próbowaliby przegonić Indian i zgnieść ich. Koloniści – machnął pogardliwie w stronę otwartych drzwi – chciwe sukinsyny od stu lat zabierają Indianom ziemię; nic ich nie powstrzyma. Bree zmarszczyła czoło, ale dostrzegłam, Ŝe pomysł wydał jej się intrygujący. Najwidoczniej nie był aŜ taki szalony, jak się na pierwszy rzut oka wydawało. – Jak mogliście sądzić, Ŝe wam się uda? – spytałam. – Kilku ludzi, Ŝeby... O BoŜe! – zawołałam, widząc zmianę na jego twarzy. – Jezu Chryste, nie byliście jedyni, prawda? Donner w milczeniu skinął głową. – Ilu was było? – spytał Ian spokojnie, ale widziałam, Ŝe zaciska dłonie na kolanach.

– Nie wiem. – Donner usiadł gwałtownie i przygarbił się. – W grupie było ze dwustu czy trzystu. Ale większość nie umiała słuchać kamieni. – Uniósł nieznacznie głowę i zerknął na Briannę. – Ty potrafisz? Przytaknęła, ściągając rude brwi. – Ale uwaŜasz, Ŝe było więcej... podróŜników... niŜ ty i twoi przyjaciele? Donner wzruszył bezradnie ramionami. – Myślę, Ŝe tak. Ale Raymond powiedział, Ŝe moŜe przejść tylko pięciu naraz. Wyszkoliliśmy więc, jak by to powiedzieć, komórki pięcioosobowe. Utrzymywaliśmy to w tajemnicy; nikt z duŜej grupy nie wiedział, kto mógłby podróŜować, a kto nie, i tylko Raymond dokładnie się w tym orientował. Musiałam o to spytać. – Jak wyglądał Raymond? – W mojej głowie zakiełkowała pewna myśl, gdy tylko usłyszałam to imię. Donner zamrugał, zaskoczony pytaniem. – Jezu, nie wiem – odparł bezradnie. – Niski facet, jak przypuszczam. Białe włosy. Długie, jak u kaŜdego z nas. – Przejechał dłonią po splecionych lokach, marszcząc w zamyśleniu brwi. – Miał... dość szerokie czoło? – Wiedziałam, Ŝe nie powinnam go naciskać, ale nie mogłam się powstrzymać i dla podkreślenia przesunęłam dwoma palcami wskazującymi po swoim czole. Przez chwilę patrzył na mnie bezradnie. – Nie pamiętam. – Potrząsnął głową. – To było dawno temu. Jak mógłbym coś takiego pamiętać? Westchnęłam. – No cóŜ, powiedz mi, co się stało, kiedy przeszliście przez kamienie. Donner zwilŜył wargi, próbując sobie przypomnieć. Nie była to jakaś wrodzona tępota, jak zauwaŜyłam. Nie lubił o tym myśleć. – Tak. Było nas pięciu, jak powiedziałem. Ja, Rob, Jeremy i Atta. Aha, jeszcze Jojo. Przenieśliśmy się w przeszłość na wyspie i... – Jakiej wyspie? – spytaliśmy wszyscy troje jednocześnie. – Ocracoke – odparł zdziwiony. – To najbardziej wysunięty na północ portal w Trójkącie Bermudzkim. Chcieliśmy znaleźć się jak najbliŜej... – Trójkącie... – zaczęłyśmy jednocześnie z Brianną, patrząc jedna na drugą. – Wiesz, gdzie jest najwięcej tych portali? – spytałam, siląc się na spokój. – Ile ich jest? – zawtórowała mi Brianna, nie czekając na jego odpowiedź. Odpowiedź zaś była niejasna – i nic dziwnego. Raymond powiedział, Ŝe na

świecie jest wiele takich miejsc, ale zwykle występują w grupach. Jedna na Karaibach, inna na północnym wschodzie, niedaleko granicy kanadyjskiej, jeszcze inna na pustyni w rejonie południowo-zachodnim – w Arizonie, jak przypuszczał, a takŜe w Meksyku. W północnej Brytanii i na wybrzeŜu Francji, a nawet na samym czubku Półwyspu Iberyjskiego. Pewnie jeszcze więcej, ale mówił tylko o tych. Nie wszystkie portale są oznaczone kamiennymi kręgami, głównie te, które znajdują się w miejscach od dawna zamieszkanych. – Raymond powiedział, Ŝe są bezpieczniejsze – oznajmił Donner i wzruszył ramionami. – Nie wiem dlaczego. Na Ocracoke nie było pełnego kręgu, ale miejsce było oznaczone. Cztery kamienie, powiedział. Jeden miał jakieś znaki, które Raymond określił jako afrykańskie – moŜe wykonane przez niewolników. – Jest jakby w wodzie – wyjaśnił. – To znaczy przepływa przez nie mały strumień. Ray powiedział, Ŝe nic nie wie o wodzie, czy to ma jakieś znaczenie, ale uwaŜał, Ŝe tak. Ale nie wiedzieliśmy jakie. A wy wiecie? Obie z Brianną potrząsnęłyśmy głowami, robiąc wielkie oczy. Ian jeszcze bardziej zmarszczył brwi. CzyŜby słyszał o czymś, kiedy był u Geiłlis Duncan? Cała piątka – i Raymond – podjechała moŜliwie najbliŜej; droga wzdłuŜ wybrzeŜa była kiepska i zalewana podczas burz, musieli więc zostawić samochód kilka mil od celu i przedzierać się przez zarośla nadbrzeŜnego lasu i połacie ruchomych piasków. Była późna jesień... – Samhain – powiedziała Brianna cicho po gaelicku. Wigilia Wszystkich Świętych. Donner nie zwrócił na to uwagi i ciągnął swoją opowieść. Późna jesień, fatalna pogoda. Padało od wielu dni, grunt był niepewny, śliski i grząski na przemian. Wiatr się wzmagał, a sztorm uderzał o wybrzeŜe. Słyszeli go dobrze, nawet w odległym i trudno dostępnym miejscu, gdzie znajdował się portal. – Baliśmy się wszyscy, moŜe z wyjątkiem Roba, ale to było ekscytujące – wyznał z błyskiem podniecenia w oku. – Drzewa pochylały się nisko, a niebo kryła zieleń. Wiatr tak się nasilił, Ŝe cały czas czuliśmy smak soli, bo w powietrzu fruwały drobinki morskiej wody, zmieszane z deszczem. Byliśmy przemoczeni do kalesonów. – Do czego? – zdziwił się Ian. – Bielizny, no wiesz, do spodu – wyjaśniła Brianna, machając niecierpliwie ręką. – Opowiadaj dalej. Kiedy juŜ zjawili się na miejscu, Raymond sprawdził, czy wszyscy są wyposaŜeni w potrzebne drobiazgi – pudełka na hubkę i krzesiwo, tytoń, trochę

pieniędzy z epoki – a potem dał kaŜdemu naszyjnik z wampum i mały skórzany woreczek; wyjaśnił, Ŝe to amulet z ziół rytualnych. – Och, znacie je – powiedział, widząc wyraz mojej twarzy. – Jakich uŜywaliście? – Nie uŜywaliśmy – wyjaśniłam, nie chcąc, by odbiegał od tematu. – Mów dalej. Jak planowaliście wylądować we właściwym czasie? – No dobra. – Westchnął, garbiąc się na stołku. – Nie planowaliśmy. Ray powiedział, Ŝe cofniemy się o jakieś dwieście lat, dwa lata w tę czy – w tamtą stronę. Nie bardzo wiedzieliśmy, jak sterować; miałem nadzieję, Ŝe wy to wiecie. Jak dotrzeć do określonego momentu w czasie. Jezu, gdybym mógł wrócić i schlać się, zanim się z nimi zadałem. Na polecenie Raymonda wykonali określone kroki między kamieniami, recytując śpiewnie jakieś słowa. Donner nie miał pojęcia, co znaczą ani nawet w jakim są języku. Gdy odbyli juŜ ten przemarsz, ruszyli gęsiego w stronę kamienia z afrykańskimi znakami, omijając go z lewej strony. – I nagle... buch! – uderzył pięścią o dłoń drugiej ręki. – Pierwszy w szeregu zniknął! Zatkało nas. Wiedzieliśmy, Ŝe tak ma być, ale... zniknął – powtórzył, potrząsając głową. – Po prostu... zniknął. Poruszeni tym dowodem skuteczności, powtarzali wzór kroków przy wtórze śpiewnej recytacji i za kaŜdym razem pierwszy, który przechodził obok kamienia, znikał. Donner był czwarty z kolei. – O BoŜe – powiedział, blednąc na samo wspomnienie. – O BoŜe, nigdy wcześniej nie czułem czegoś takiego i mam nadzieję, Ŝe juŜ nie poczuję. – Ten amulet... woreczek z ziołami – wtrąciła Brianna, nie zwaŜając na jego bladość. Miała wypieki na twarzy i nie mogła opanować ciekawości. – Co się z nim stało? – Nie wiem. MoŜe go upuściłem, a moŜe wylądował gdzie indziej. Straciłem przytomność, a kiedy się ocknąłem, juŜ go nie miałem. – Dzień był ciepły i duszny, ale Donner zadrŜał. – Jojo. Był przy mnie. Tyle Ŝe martwy. Jego słowa uderzyły mnie jak obuchem. W notatkach Geillis Duncan były informacje o ludziach znalezionych w pobliŜu kamiennych kręgów, martwych i Ŝywych. Nikt nie musiał mnie przekonywać, Ŝe przejście przez kamienie było podróŜą niebezpieczną – ale teraz nogi się pode mną ugięły i usiadłam na otomanie Jokasty. – A inni? – spytałam, starając się panować nad głosem. – Czy oni... Potrząsnął głową. WciąŜ był roztrzęsiony, a na jego twarzy błyszczał pot;

wyglądał niezdrowo. – Nie zobaczyłem ich więcej – oznajmił. Nie wiedział, co zabiło Joja; nie przyglądał się zwłokom, choć wydało mu się, Ŝe na koszuli martwego dostrzegł ślady spalenizny. W sytuacji gdy przyjaciel nie Ŝył, a innych nie było w pobliŜu, ruszył przeraŜony przez zarośnięty niskimi krzewami las i słone błota. Padł po kilku godzinach wędrówki i przeleŜał całą noc na piaszczystych wydmach wśród traw. Głodował przez trzy dni, potem znalazł i zjadł Ŝółwie jaja, wreszcie dotarł do głównego lądu w ukradzionym kanoe. Później wędrował bez celu, imając się róŜnych niewdzięcznych zajęć. Szukał pociechy w alkoholu, gdy tylko mógł sobie nań pozwolić, wreszcie przed rokiem przystał do bandy Hodgepile'a. Naszyjniki wampum, jak wyjaśnił, miały stanowić ich znak rozpoznawczy, gdyby się kiedyś spotkali – on jednak nie spotkał nikogo, kto by miał taką ozdobę. Brianna nie słuchała ze szczególną uwagą tego wątku jego opowieści; sięgała myślą dalej. – Sądzisz, Ŝe Ząb Wydry, to znaczy Springer, rozbił waszą grupę celowo, starając się trafić do innego punktu w czasie? Spojrzał na nią z otwartymi ustami. – Nigdy tak nie uwaŜałem. Poszedł pierwszy. Poszedł pierwszy – powtórzył zamyślony. Brianna zamierzała właśnie spytać go o coś jeszcze, ale przerwała jej narastająca wrzawa głosów w holu. Donner zerwał się na równe nogi i spojrzał przeraŜony. – Cholera – zaklął. – To on. Musicie mi pomóc! Nim zdąŜyłam się dowiedzieć, o co mu chodzi i kim jest ów „on", w drzwiach ukazała się ascetyczna sylwetka Ulissesa. – Ty – zwrócił się do skulonego Donnera groźnym tonem. – Nie powiedziałem ci, Ŝebyś się stąd zabierał? Jak śmiesz wchodzić do domu pani Innes i prześladować jej krewnych? Potem odsunął się i skinął komuś, kto stał za jego plecami; do pokoju zajrzał niewysoki, krągły dŜentelmen w zmiętym garniturze, wyraźnie zagniewany. – To on – oznajmił, wysuwając oskarŜycielsko palec. – To jest ten łajdak, który mi ukradł dziś rano sakiewkę w gospodzie Jacobsa. Wyciągnął mi ją z kieszeni, kiedy jadłem śniadanie! – Nie zrobiłem tego! – Donner próbował nieporadnie udawać oburzenie, ale kłamstwo miał wypisane na twarzy i gdy Ulisses chwycił go za kołnierz i zaczął

bezceremonialnie grzebać po kieszeniach, bez trudu znalazł sakiewkę ku głośnemu zadowoleniu jej właściciela. – Złodziej! – wrzasnął, potrząsając pięścią. – Chodziłem za tobą cały ranek, przeklęty draniu... Och, przepraszam panie – dodał, kłaniając się mnie i Briannie przed kolejną porcją wyzwisk pod adresem Donnera. Brianna spojrzała na mnie zdumiona, ale ja tylko wzruszyłam ramionami. Nie mogłam ocalić Donnera przed słusznym gniewem jego ofiary, nawet gdybym chciała. Na Ŝądanie dŜentelmena Ulisses wezwał dwóch stajennych z kajdankami, na których widok Brianna pobladła, i Donner – pomimo głośnych protestów i zaklęć, Ŝe tego nie zrobił, Ŝe to podstęp, Ŝe przecieŜ jest znajomym tych dam, niech jego prześladowca sam je spyta! – został zabrany do więzienia w Cross Creek. Gdy zniknął, zapadła głęboka cisza. W końcu Ian potrząsnął głową, jakby opędzając się od much, odłoŜył szpachlę i wziął do ręki szkicownik, w którym Brianna kazała Donnerowi nakreślić wzór poruszania się jego piątki między kamieniami. Niepojęta plątanina kółek i zawijasów przypominała rysunek Jemmy'ego. – Co to za imię Wendigo? – spytał Ian, odkładając szkicownik. Brianna tak mocno ściskała ołówek, Ŝe zbielały jej kostki u rąk. Rozprostowała palce i odłoŜyła go, a ja zauwaŜyłam, Ŝe drŜą jej ręce. – Wendigo – powtórzyła. – To duch-kanibal Ŝyjący w lesie. Wyje podczas burzy i zjada ludzi. Ian popatrzył na nią przeciągle. – Miły osobnik – zauwaŜył. – Rzeczywiście. Dla mnie to był wstrząs. Wizyta i rewelacje Donnera, potem jego aresztowanie, zwłaszcza niespodziewanie pojawiające się w mojej głowie obrazy – wyraziste wspomnienie naszego pierwszego spotkania – które starałam się stłumić. Czułam w ustach smak krwi, a odór niemytych męŜczyzn zabijał zapach lewiatów na tarasie. – Przypuszczam, Ŝe to coś w rodzaju przezwiska bojowego. Z pewnością nikt go tak nie ochrzcił – siliłam się na swobodę. – Dobrze się czujesz, mamo? – Bree przyjrzała mi się z uwagą. – Przynieść ci coś? Wody? – Whisky – powiedziałam jednocześnie z Ianem i zaśmiałam się histerycznie. Zanim przyniesiono trunek, zdołałam zapanować nad nerwami. – Jak myślisz, Ulissesie, co się z nim stanie? – spytałam, kiedy słuŜący podsunął mi tacę. Beznamiętna twarz kamerdynera wyraŜała jedynie łagodną

niechęć wobec nieproszonego gościa; zauwaŜyłam, Ŝe spojrzał z dezaprobatą na grudki błota z butów Donnera, pozostawione na podłodze. – Przypuszczam, Ŝe go powieszą, madam – odparł. – Pan Townsend, tak się nazywał tamten dŜentelmen, miał w sakiewce dziesięć funtów. Suma znacznie przewyŜszająca kwotę, za którą szło się na szubienicę. Ludzie w osiemnastym wieku mieli surowy stosunek do tego przestępstwa; kradzieŜ jednego funta oznaczała śmierć. – To dobrze – oznajmił Ian z niekłamanym zadowoleniem. Poczułam ucisk w Ŝołądku. Nie lubiłam Donnera, nie ufałam mu i szczerze mówiąc, nie uwaŜałam, by jego śmierć stanowiła wielką stratę dla ludzkości. Ale był jednym z nas, podróŜnikiem w czasie; czy z tego powodu naleŜało mu pomóc? I co waŜniejsze – czy miał jeszcze jakieś informacje, których nie zdąŜył nam przekazać? – Pan Townsend udał się do Campbelton – dodał kamerdyner, podsuwając tacę Ianowi – by poprosić pana Farquarda o natychmiastowe zajęcie się sprawą, jako Ŝe wybiera się do Halifaksu i pragnie jak najszybciej złoŜyć zeznanie. Farquard Campbell był sędzią pokoju i zapewne jedynym przedstawicielem prawa w hrabstwie, gdyŜ sąd objazdowy przestał działać. – Nie przypuszczam, by powiesili go wcześniej niŜ jutro – zauwaŜyła Brianna. Zazwyczaj nie piła whisky, ale teraz wzięła szklankę; ona teŜ czuła się poruszona spotkaniem. Widziałam, jak obraca pierścionek na palcu, pocierając odruchowo kciukiem wielki rubin. – Nie – przyznał Ian, przyglądając się jej podejrzliwym wzrokiem. Potem spojrzał na mnie. – Nie chcesz chyba powiedzieć, Ŝe... – Urwał zdumiony, dostrzegając na mojej twarzy wyraz niezdecydowania. – Nie! Ten człowiek to złodziej i łajdak, i nawet jeśli nie widziałaś na własne oczy, ciociu, jak palił i mordował, to i tak wiesz doskonale, Ŝe to robił. Na litość boską, niech go powieszą i koniec! – No cóŜ... – powiedziałam niepewnie. Na szczęście w korytarzu rozległy się kroki i głosy, co uwolniło mnie od odpowiedzi. Byli to Jamie i Duncan, którzy wcześniej wybrali się do Cross Creek; teraz wrócili. Odczułam ogromną ulgę na widok męŜa, gdy pojawił się w drzwiach, opalony, zarumieniony i pokryty kurzem drogi. – Kogo powieszą? – spytał wesoło. ***

Jamie podzielał opinię Iana; niech Donner zawiśnie i Bóg z nim. Dał się jednak przekonać, Ŝe ja albo Brianna musimy porozmawiać z tym człowiekiem choćby jeszcze raz, by się upewnić, Ŝe nie ma nam nic więcej do powiedzenia. – Pogadam ze straŜnikiem więziennym – oznajmił bez entuzjazmu. – Pamiętajcie jednak, Ŝe Ŝadna z was nie zbliŜy się do niego, chyba Ŝe Ian albo ja będziemy z wami. – A co moŜe zrobić? – zjeŜyła się Brianna, poirytowana jego tonem. – Jest dwa razy mniejszy ode mnie, na Boga! – Grzechotnik jest jeszcze mniejszy – zaaplikował jej ojciec. – Nie weszłabyś do pokoju, w którym by siedział, tylko dlatego, Ŝe waŜysz więcej niŜ on? Ian parsknął śmiechem, a Brianna dała mu porządnego kuksańca w Ŝebra. – Tak czy inaczej, mam wiadomości – oświadczył Jamie, ignorując ich. – I list od Rogera Maca. – Wyjął go spod koszuli, uśmiechając się do córki. – Jeśli nie jesteś zbyt rozkojarzona, by go czytać. Rozpromieniła się jak słońce i chwyciła kartkę, Ian udał dla Ŝartu, Ŝe chce ją zabrać; trzepnęła go ze śmiechem w rękę i wybiegła, by nacieszyć się listem w ustronnym miejscu. – Jakie wiadomości? – spytałam. Ulisses zostawił tacę z karafką; nalałam odrobinę do swojej szklanki i podałam Jamiemu. – Ktoś widział Manfreda McGillivraya – wyjaśnił. – Slainte. OpróŜnił szklankę z niekłamanym zadowoleniem. – Ach tak? Gdzie? – Ian nie wyglądał na szczególnie zachwyconego. Ja ze swej strony byłam podekscytowana. – W burdelu. A gdzieŜby? Niestety, informator nie potrafił podać dokładnej lokalizacji wspomnianego domu publicznego, był prawdopodobnie zbyt pijany, by wiedzieć, gdzie się znajduje, jak zauwaŜył cynicznie Jamie – wiedział jednak, Ŝe chodzi o Cross Creek albo Campbelton. Co gorsza, zdarzyło się to przed kilkoma tygodniami. Manfred mógł do tej pory przenieść się gdzie indziej. – Zawsze to coś na początek – zauwaŜyłam z nadzieją w głosie. Penicylina była skuteczna nawet w zaawansowanych przypadkach syfilisu, a ja miałam świeŜą porcję, która dojrzewała w kuchni zimowej. – Pojadę z tobą, kiedy wybierzesz się do więzienia. Jak juŜ pomówimy z Donnerem, będziemy mogli poszukać tego burdelu. Wyraz zadowolenia na twarzy Jamiego przygasł wyraźnie.

– Co? Dlaczego? – Nie wydaje mi się, by Manfred wciąŜ tam był, ciociu – zauwaŜył Ian, rozbawiony. – Wątpię przede wszystkim, by miał pieniądze. – Ale mógł powiedzieć, gdzie się zatrzymał, prawda? Poza tym chcę się dowiedzieć, czy zaczął zdradzać jakieś objawy choroby. W mojej epoce mogło upłynąć sporo czasu od wystąpienia owrzodzenia pierwotnego do rozwinięcia się dalszych symptomów; w tych czasach jednak syfilis był chorobą piorunującą – jej ofiara mogła umrzeć w ciągu roku od zaraŜenia. A Manfreda nie było juŜ od trzech miesięcy; Bóg wie, ile czasu upłynęło od chwili, gdy się zaraził. Jamie sceptycznie traktował pomysł szukania burdelu, Ian przejawiał większe zainteresowanie. – Pomogę – zaoferował się. – Fergus teŜ moŜe iść; wie bardzo duŜo o dziwkach. Z nim moŜe zechcą rozmawiać. – Fergus? Jest tu? – Owszem – potwierdził Jamie. – To druga wiadomość. Składa w tej chwili wyrazy szacunku mojej ciotce. – Co on tu właściwie robi? – No cóŜ, słyszeliście tę rozmowę podczas barbecue, prawda? O panu Simmsie, tym drukarzu i jego kłopotach? Wygląda na to, Ŝe jest jeszcze gorzej, i dlatego myśli o sprzedaniu interesu, zanim spalą mu drukarnię, razem z nim. Przyszło mi do głowy, Ŝe być moŜe prowadzenie czegoś takiego bardziej by odpowiadało Fergusowi i Marsali niŜ uprawa ziemi. Dałem więc znać Fergusowi, by przyjechał i zamienił słowo z Simmsem. – Wspaniały pomysł! – oznajmiłam. – Tylko... jak Fergus za to zapłaci? Jamie zakaszlał wymijająco. – Och, myślę, Ŝe jakoś się dogada. Jeśli Simms naprawdę chce sprzedać drukarnię. – No dobrze – powiedziałam zrezygnowana. – Nie mam ochoty bawić się w szczegóły. Ale posłuchaj, Ian... – Popatrzyłam na niego przenikliwie. – Nie mam zamiaru prawić ci morałów, ale nie będziesz, powtarzam: nie będziesz rozmawiać z tymi panienkami tonem zaŜyłości. Czy wyraŜam się jasno? – Ciociu! – zawołał, udając oburzenie. – CóŜ za pomysł! Lecz na jego wytatuowanej twarzy pojawił się szeroki uśmiech.

56. Smoła i pierze Ostatecznie pozwoliłam Jamiemu udać się w pojedynkę do więzienia, by załatwił widzenie z Donnerem. Przekonał mnie, Ŝe będzie mu łatwiej beze mnie, poza tym miałam kilka rzeczy do nabycia w Cross Creek. Poza tradycyjną solą, cukrem, szpilkami i innymi domowymi przedmiotami, które wymagały uzupełnienia, potrzebowałam kory chinowej dla Lizzie. Maść z gorzkich jagód łagodziła ataki malaryczne, ale nie była tak skuteczna w ich zapobieganiu jak kora chinowa. Dawały się jednak odczuć brytyjskie restrykcje handlowe. Rzecz jasna, nie moŜna było zdobyć herbaty – tego akurat się spodziewałam, brakowało jej juŜ od roku – ale nie było teŜ cukru, chyba Ŝe za astronomiczną cenę, stalowych szpilek zaś nie dało się kupić za Ŝadne pieniądze. Sól zdobyłam. Niosąc jej funt w koszyku, wyszłam z doków i ruszyłam przed siebie. Dzień był gorący i wilgotny. Tylko nad rzeką wiał lekki wiatr, nieco dalej powietrze wydawało się nieruchome jak melasa. Sól stwardniała na kamień w workach z grubego płótna i handlarz musiał odrąbywać jej kawałki dłutem. Zastanawiałam się, jak Ianowi i Fergusowi poszły poszukiwania; miałam pewien plan odnośnie do burdelu i jego mieszkanek, ale najpierw musieliśmy go znaleźć. Nie wspomniałam o tym pomyśle Jamiemu. Gdyby coś z tego wyszło, będę miała dość czasu, by mu powiedzieć. Jedna z bocznych uliczek oferowała cień rzucany przez duŜe wiązy, których konary zwisały nad brukiem. Wkroczyłam w dobroczynny mrok i znalazłam się na obrzeŜach eleganckiej dzielnicy Cross Creek – dziesięć domów wszystkiego. Z miejsca, w którym stałam, widoczny był stosunkowo skromny przybytek doktora Fentimana, wyróŜniający się małą wiszącą tabliczką z namalowanym kaduceuszem. Kiedy zapukałam do drzwi, doktora nie było, ale zostałam wpuszczona do środka przez jego słuŜącą, pospolitą młodą kobietę z mocnym zezem; zaprowadziła mnie do gabinetu o duŜych oknach; na podłodze leŜało grube spłowiałe płótno w niebieskie i Ŝółte kwadraty, umeblowanie zaś składało się z biurka, dwóch wygodnych krzeseł i szezlongu dla pacjentów. Na biurku stał mikroskop, przez który spojrzałam zaciekawiona. Był doskonały, ale nie tak dobry jak mój, co stwierdziłam z pewnym zadowoleniem. Ogarnęła mnie ciekawość i chęć obejrzenia pozostałego wyposaŜenia i właśnie rozwaŜałam w myślach, czy nie będzie naduŜywaniem gościnności doktora, jeśli zacznę myszkować po szafkach, kiedy zjawił się gospodarz we własnej osobie,

rozochocony wypitą brandy. Nucił sobie pod nosem, trzymając pod jedną pachą kapelusz, pod drugą zaś podniszczoną torbę lekarską. Ujrzawszy mnie, rzucił jedno i drugie bezceremonialnie na podłogę i ujął mnie z radością za rękę. Pochylił się nad moją dłonią i przycisnął do niej wilgotne usta. – Pani Fraser! Moja droga, tak się cieszę, Ŝe panią widzę! Nie cierpi pani na Ŝadne dolegliwości, jak ufam? Groziło mi odurzenie oparami alkoholu, jakimi tchnął jego oddech, ale zdołałam zachować serdeczny wyraz twarzy; ocierając dyskretnie dłoń o suknię, zapewniałam go, Ŝe czuję się świetnie, podobnie jak wszyscy członkowie mojej rodziny. – Och, doskonale, doskonale – oznajmił i osunął się niespodziewanie na taboret, obdarzając mnie szerokim uśmiechem i widokiem poŜółkłych od tytoniu zębów. Zbyt duŜa peruka zsunęła mu się na oczy, ale zdawał się tego nie dostrzegać. – Doskonale, doskonale. Uznałam jego niedbały gest za zaproszenie do zajęcia miejsca i usiadłam. Przyniosłam drobny prezent, by sprawić przyjemność dobremu doktorowi, i teraz wyjęłam ów przedmiot z koszyka – choć prawdę powiedziawszy, mój rozmówca był tak zawiany, Ŝe obawiałam się, czy zdoła bardziej skupić uwagę, nim zdradzę cel swej wizyty. Był jednak szczerze poruszony moim darem – wyłupioną gałką oczną, którą Ian wziął dla mnie z pola walki w Yanceville, a którą czym prędzej zakonserwowałam w roztworze wina. Znając upodobania doktora, pomyślałam, Ŝe doceni moje starania. Docenił, powtarzając przez jakiś czas: „Wspaniałe!". W końcu umilkł i zamrugał, po czym uniósł słoik pod światło i zaczął nim obracać, oglądając z wielkim uznaniem jego zawartość. – Wspaniałe – powtórzył. – Zajmie honorowe miejsce w mojej kolekcji, zapewniam panią, madam Fraser! – Ma pan kolekcję? – spytałam, okazując ogromne zainteresowanie. Słyszałam o jego zbiorach. – Och tak! Chciałaby ją pani zobaczyć? Nie mogłam odmówić; zdąŜył juŜ wstać i ruszył niepewnym krokiem ku tylnej ścianie gabinetu, skąd wchodziło się do obszernego schowka. Jego półki zastawione były trzydziestoma czy czterdziestoma szklanymi pojemnikami wypełnionymi roztworem alkoholowym i eksponatami, które rzeczywiście moŜna było uznać za „interesujące".

Kolekcja obejmowała okazy groteskowe, jak i prawdziwie przeraŜające. Pokazywał mi po kolei – a to duŜy palec u nogi z naroślą wielkości jadalnego grzyba, a to język, który uległ rozszczepieniu – przy czym kaŜda połówka była oddzielnie w pełni ukształtowana – a to kota o sześciu nogach, a to wyraźnie zdeformowany mózg („Usunięty z czaszki powieszonego mordercy", jak mnie z dumą poinformował. „Nie dziwię się", mruknęłam w odpowiedzi, myśląc o Donnerze i zastanawiając się, jak wyglądałby jego mózg), a to kilka noworodków, które przypuszczalnie urodziły się martwe i wykazywały przeróŜne deformacje. – Proszę spojrzeć – powiedział, zdejmując ostroŜnie z półki szklany cylinder. – Oto ozdoba mojej kolekcji. Pewien znakomity lekarz z Niemiec, Herr Doktor Blumenbach, posiadacz słynnego zbioru czaszek, nalega, wręcz mnie zadręcza, bym rozstał się na jego rzecz z tym skarbem! „Ozdoba" miała postać czaszek i kręgosłupa dwugłowego noworodka. Nie mogłam zaprzeczyć, Ŝe eksponat jest 'ascynujący. Jego widok odwiódłby prawdopodobnie kaŜdą kobietę w wieku rozrodczym od uprawiania seksu. Choć kolekcja doktora była makabryczna, dała mi znakomitą okazję, by wspomnieć o rzeczywistym celu mej wizyty. – To doprawdy zadziwiające – przyznałam, nachylając się, jakbym pragnęła przyjrzeć się bliŜej pustym oczodołom czaszek, które unosiły się w roztworze. Były rozdzielone i w pełni ukształtowane, jak dostrzegłam; to kręgosłup się rozszczepił, więc głowy spoczywały w płynie upiornie białe i nachylone ku sobie, jakby złączone wspólnym sekretem, odsuwając się na bok przy ruchu pojemnika. – Zastanawiam się, jak dochodzi do powstania takich fenomenów. – Och, bez wątpienia jakiś straszliwy szok, którego doznała matka – zapewnił mnie doktor Fentiman. – Kobiety oczekujące dziecka są wyjątkowo podatne na wszelkiego rodzaju wzruszenie czy niepokoje, jak pani wie. Powinno się je trzymać w odosobnieniu, chroniąc przed szkodliwymi czynnikami. – Zapewne « – mruknęłam i wskazałam inny eksponat. – Ale, widzi pan, pewne anomalia płodu, takie jak na przykład tego, są według mnie skutkiem syfilisu u matki. Rozpoznałam typowe zniekształcenie szczęki, zwęŜenie czaszki i wgłębienie nosa. To dziecko zostało zakonserwowane w całości i spoczywało spokojnie w szkle. Sądząc po jego rozmiarach i braku włosów, przyszło na świat przedwcześnie; miałam nadzieję, Ŝe na szczęście dla siebie nie urodziło się Ŝywe. – Sfyli... syfilis – powtórzył doktor, chwiejąc się lekko. – O, tak. Tak, tak. To akurat maleństwo dostałem od, um... – przyszło mu do głowy, Ŝe syfilis nie jest być

moŜe odpowiednim tematem rozmowy z damą. Co innego mózg mordercy czy dwugłowe dzieci, a co innego choroba weneryczna. W schowku znajdował się słój z moszną jakiegoś Murzyna, który cierpiał na słoniowaciznę; zauwaŜyłam, Ŝe tego akurat mi nie pokazał. – Od prostytutki? – spytałam ze zrozumieniem. – Tak, przypuszczam, Ŝe podobne nieszczęścia zdarzają się często takim kobietom. Ku mojemu niezadowoleniu nie podjął tematu. – Nie, nie. Prawdę mówiąc... – Rzucił spojrzenie przez ramię, jakby z obawy Ŝe zostanie podsłuchany, po czym nachylił się do mnie i wyszeptał chrapliwie: – Otrzymałem ten eksponat od kolegi w Londynie, było to kilka lat temu. Powiadano, Ŝe to dziecko jakiegoś zagranicznego arystokraty! – O mój BoŜe – zawołałam z udanym zdziwieniem. – JakieŜ to... interesujące. W tym niesprzyjającym momencie zjawił się słuŜący z herbatą, czy teŜ raczej z odraŜającym wywarem z pieczonych Ŝołędzi i rumianku – i rozmowa z konieczności zeszła na tematy towarzyskie. Bałam się, Ŝe herbata go nieco otrzeźwi, nim zdołam skierować pogawędkę na właściwie tory, ale na szczęście obok czajnika stała karafka z doskonałym bordo, którego nalałam hojną ręką. Spróbowałam nakłonić go do podjęcia tematów natury medycznej, nachylając się z podziwem na słojami stojącymi na jego biurku. W najbliŜszym była dłoń osobnika cierpiącego na tak zaawansowany przypadek przykurczu Dupuytrena, Ŝe kończyna przypominała dosłownie supeł skręconych palców. śałowałam, Ŝe nie moŜe tego zobaczyć Tom Christie. Od czasu operacji unikał mnie, ale zauwaŜyłam, Ŝe dłoń ma sprawną. – CzyŜ nie jest to zadziwiające – róŜnorodność postaci, jaką przybiera ludzkie ciało? – spytałam. Potrząsnął głową. Zorientował się, Ŝe ma niewłaściwie załoŜoną perukę, i teraz ją poprawił. Gdyby nie wydatny nos, pokryty siateczką popękanych naczyń włoskowatych, jego pomarszczona twarz wyglądałaby jak powaŜne oblicze szympansa. – Zadziwiające – powtórzył jak echo. – A jednak cóŜ jest równie zdumiewającego jak odporność ciała na straszliwe skaleczenia? Musiałam się zgodzić, ale nie był to kierunek dyskusji, jaki pragnęłam obrać. – Tak, racja. Ale... – Jestem niezwykle zawiedziony, Ŝe nie mogę pani pokazać pewnego okazu, który stanowiłby powaŜne wzbogacenie mej kolekcji, zapewniam panią! Niestety, ów dŜentelmen uparł się, Ŝe zabierze go z sobą.

– Co? W swojej epoce miałam do czynienia z rodzicami, którzy przechowywali w butelkach wyrostki robaczkowe czy migdałki usunięte operacyjnie dzieciom. A więc nie jest to znowu takie niezwykłe, Ŝe ktoś pragnie zachować amputowany organ. – Tak, to zdumiewające. – Łyknął w zamyśleniu wina. – To było jądro; wybaczy mi pani, mam nadzieję – dodał pospiesznie. Wahał się przez chwilę, ale ostatecznie uległ chęci opisania przypadku. – DŜentelmen doznał skaleczenia w okolicy moszny. Wyjątkowo niefortunna kontuzja. – Wyjątkowo – powtórzyłam, czując na plecach nagły dreszcz. CzyŜby chodziło o tajemniczego gościa Jokasty? Dotychczas powstrzymywałam się od trunku, by zachować jasność myśli, ale teraz nalałam sobie odrobinę. – Czy powiedział, jak doszło do tego wypadku? – Owszem. Na polowaniu. Ale kaŜdy tak mówi, prawda? – Mrugnął do mnie, a ja zauwaŜyłam, Ŝe koniec nosa silnie mu poczerwieniał. – Przypuszczam, Ŝe to było duello. Dzieło zazdrosnego rywala być moŜe. – Niewykluczone. – Duello? Lecz większość pojedynków w obecnym czasie odbywano z uŜyciem pistoletów, nie białej broni. – Usunął pan... ee... jądro? Musiał to zrobić, skoro rozwaŜał dodanie owego skarbu do swej makabrycznej kolekcji. – Tak – odparł i był na tyle trzeźwy, by wzruszyć ze współczuciem ramionami. – Postrzał został zlekcewaŜony; ten dŜentelmen wyznał, Ŝe doszło do niego kilka dni wcześniej. Byłem zmuszony usunąć zranione jądro, ale na szczęście udało się zachować drugie. – Zapewne bardzo go to ucieszyło. – Postrzał? Chyba nie, pomyślałam. NiemoŜliwe, a jednak... – Czy to było niedawno? – Hmm, nie. – Odchylił się na krześle, próbując sobie przypomnieć. – To było wiosną dwa lata temu... moŜe w maju? – Czy ten dŜentelmen nie nazywał się przypadkiem Bonnet? – Byłam zdziwiona, Ŝe mój głos brzmi tak spokojnie. – Wydaje mi się, Ŝe niejaki Stephen Bonnet uległ takiemu... wypadkowi. – Odmówił podania nazwiska. Pacjenci wolą pozostać anonimowi, jeśli obraŜenia, jakim ulegli, mogą wywołać publiczne zgorszenie. Nie nalegam wówczas. – Ale pamięta go pan. – Stwierdziłam, Ŝe siedzę na brzeŜku krzesła, ściskając w dłoni kieliszek z bordo. Odstawiłam go z pewnym wysiłkiem.

– Mhmm. – Do diabła, robi się senny, opadają mu powieki. – Wysoki dŜentelmen, dobrze ubrany. Miał... wyjątkowo pięknego konia... – Jeszcze herbaty, doktorze Fentiman? – Podsunęłam mu kolejną filiŜankę, pragnąc, by zachował przytomność. – Proszę mi jeszcze coś o tym opowiedzieć. Operacja musiała być niezwykle delikatna? Prawdę mówiąc, męŜczyźni nigdy nie chcieli przyjąć do wiadomości, Ŝe usunięcie jądra to prosta operacja, ale tak jest. Choć nie wątpię, Ŝe przytomność pacjenta podczas zabiegu mogła nastręczać trudności. Fentiman zdradzał niejakie oŜywienie, opowiadając mi o tym. – ... i jądro przeszło dokładnie przez mosznę; pozostawiło po sobie idelany otwór... Mogłaby pani zajrzeć do środka, zapewniam panią. Szczerze Ŝałował straty tak cennego eksponatu, a ja z pewną trudnością nakłoniłam go, by mi powiedział, co stało się z jego właścicielem. – No cóŜ, to było dziwne. Ten koń, widzi pani... – oznajmił niewyraźnie. – Wspaniałe zwierzę... długa grzywa, jak kobiece włosy, tak niezwykła... Koń rasy fryzyjskiej. Doktor przypomniał sobie wtedy, Ŝe takie wierzchowce uwielbiał plantator Phillip Wylie, i tak teŜ powiedział swemu pacjentowi. Zasugerował, Ŝe skoro nie ma pieniędzy – i nie będąc przez jakiś czas zdolnym do jazdy konnej – powinien się zastanowić nad sprzedaŜą konia Wylie'emu. MęŜczyzna się zgodził i poprosił doktora, by spotkał się w tej sprawie z plantatorem, który przebywał w mieście, uczestnicząc w sesji sądu. Doktor Fentiman spełnił prośbę, pozostawiwszy pacjenta leŜącego wygodnie na szezlongu z dawką laudanum pod ręką. Phillip Wylie wykazał niezwykłe zainteresowanie koniem („Tak, nie wątpię" – zauwaŜyłam, ale doktor nie zwrócił uwagi na moje słowa) i pospieszył go obejrzeć. Koń był na miejscu, ale pacjent nie – umknął pod nieobecność doktora z pół tuzinem srebrnych łyŜeczek, emaliowaną tabakierką, butelką laudanum i sześcioma szylingami, które stanowiły cały zasób pienięŜny Fentimana. – Nie mam pojęcia, jak zdołał tego dokonać – wyznał doktor. – W takim stanie! Musiałam mu oddać sprawiedliwość i przyznać, Ŝe bardziej przejął się zdrowiem swego pacjenta niŜ utratą kosztowności. A takŜe, Ŝe Fentiman to okropny pijak – nigdy nie widziałam go trzeźwego – ale jednocześnie niezły lekarz. – JednakŜe wszystko dobre, co się dobrze kończy, czyŜ nie, moja droga? – dodał filozoficznie, rozumiejąc przez to, Ŝe Phillip Wylie nabył konia za sumę dodstatecznie wysoką, by pokryła z nawiązką straty doktora. – Oczywiście – przyznałam i zaczęłam się zastanawiać, co na to powie Jamie.

Wygrał Lucasa – gdyŜ musiał to być oczywiście ten koń – od Phillipa Wyliego podczas zaciętej gry w karty w River Run, a po kilku godzinach konia ukradł Stephen Bonnet. Jak przypuszczałam, Jamie będzie zadowolony, Ŝe ogier trafił z powrotem w dobre, choć nie jego ręce. Jeśli zaś chodzi o nowiny dotyczące Bonneta... „Złego diabli nie wezmą" – zauwaŜył sceptycznie, gdy nie udało się znaleźć ciała Bonneta po tym, jak Brianna go postrzeliła. Fentiman ziewał juŜ otwarcie. Zamrugał załzawionymi oczami, poklepał się w poszukiwaniu chusteczki, a potem nachylił nad torbą, którą wcześniej rzucił na podłogę obok swego krzesła. Wyjęłam własną chusteczkę i podając mu, zobaczyłam to w jego otwartej torbie. – Co to jest? – Wskazałam palcem. Wiedziałam, oczywiście. Chciałam koniecznie wiedzieć, skąd to ma. Były to strzykawki, dwie piękne małe strzykawki, zrobione z mosiądzu. KaŜda składała się z dwóch części: tłoczka z zakręcanymi uchwytami i cylindrycznego pojemnika, wyciągniętego na końcu w bardzo długą igłę o tępym czubku. – To... ee... to jest... ach... – jąkał się straszliwie, zakłopotany jak chłopiec, którego przyłapano w ubikacji na paleniu. Po chwili coś mu przyszło do głowy i wyraźnie się rozluźnił. – Uszy – oświadczył donośnie. – SłuŜy do czyszczenia uszu. Tak, do tego są przeznaczone, bez wątpienia. Do przepłukiwania uszu. – Och, doprawdy? – Wzięłam do ręki jedną strzykawkę; próbował mnie powstrzymać, ale ruchy miał spowolnione i zdołał tylko chwycić mnie za rękaw. – Jakie to zmyślne. Poruszyłam tłokiem tam i z powrotem. Chodził trochę cięŜko, ale poza tym działał znakomicie – zwłaszcza w porównaniu z prowizoryczną strzykawką wykonaną ze skórzanej tuby z doczepionym zębem jadowym grzechotnika. Tępy koniec igły był do niczego, rzecz jasna, ale wystarczyło ściąć go pod ostrzejszym kątem. – Gdzie je pan zdobył? – spytałam. – Bardzo bym chciała zamówić coś takiego dla siebie. Patrzył na mnie z otwartymi ustami, wyraźnie przeraŜony. – Ja... ee... nie wydaje mi się, Ŝeby... – zaprotestował słabo. Właśnie w tym momencie, pechowo, pojawiła się w drzwiach pokojówka. – Przyszedł pan Brennan; jego Ŝona zaczęła rodzić – oświadczyła krótko.

– Och! – Doktor Fentiman zerwał się na równe nogi, zatrzasnął torbę lekarską i podniósł ją gwałtownym ruchem z podłogi. – Bardzo przepraszam, pani Fraser... muszę lecieć... sprawa niecierpiąca zwłoki. Miło mi było panią widzieć! Wypadł z gabinetu z torbą przyciśniętą do piersi, depcząc po drodze własny kapelusz. Pokojówka podniosła ze zrezygnowaną miną zgnieciony szapoklak i jednym ruchem przywróciła mu pierwotny wygląd. – Czy pani wychodzi, madam? – spytała tonem, który dowodził, Ŝe powinnam to zrobić, czy chcę, czy nie. – Owszem – odparłam, podnosząc się z miejsca. – Ale powiedz mi... – podsunęłam jej otwartą dłoń ze strzykawką. – Wiesz moŜe, do czego to słuŜy i skąd doktor Fentiman to ma? Trudno było się zorientować, w którą stronę patrzy, ale pochyliła głowę, jakby chcąc przyjrzeć się strzykawce; jej twarz dowodziła umiarkowanego zainteresowania. – Ach, o to chodzi. Ano, madam, to strzykawka do penisa. Wydaje mi się, Ŝe zamówił to w Filadelfii. – Uhm, strzykawka do penisa. Rozumiem – oznajmiłam, mrugając odrobinę. – Tak, proszę pani. Do leczenia trypra albo syfilisu. Doktor ma mnóstwo pacjentów, którzy chodzą do burdelu pani Silvie. Odetchnęłam głęboko. – Pani Silvie. Aha. A wiesz moŜe, gdzie znajduje się... przybytek pani Silvie? – Za gospodą Silasa Jamesona – wyjaśniła, obrzucając mnie ciekawym spojrzeniem, jakby się zastanawiała, jak moŜna tego nie wiedzieć. – Jeszcze coś, madam? – Och, nie – odparłam. – To wszystko, dziękuję. Zamierzałam zwrócić jej strzykawkę, gdy nagle uderzyła mnie pewna myśl. PrzecieŜ doktor ma dwie. – Dam ci za to szylinga – zaproponowałam, patrząc w oko, które zdawało się kierować spojrzenie w moją stronę. – Załatwione – odrzekła bezzwłocznie. Zawahała się, a potem dodała: – Jeśli zamierza pani zastosować na swoim męŜczyźnie, to proszę się wpierw upewnić, Ŝe jest zalany w trupa. ***

Osiągnęłam załoŜony cel, ale musiałam coś jeszcze sprawdzić przed przypuszczeniem szturmu na cieszący się złą sławą przybytek pani Silvie. Planowałam początkowo odwiedzić wytwórcę szkła i wyjaśnić mu za pomocą rysunku, jak wykonać tłok i pojemnik strzykawki, pozostawiając Bree problem wyprodukowania wydrąŜonej igły i jej umocowania. Niestety, choć jedyny dmuchacz w Cross Creek był w stanie wyprodukować butelki, słoje i kubki kaŜdego rodzaju, wystarczył mi jeden rzut oka na jego towar, by zrozumieć, Ŝe nie podoła mojemu zamówieniu. Teraz jednak nie musiałam się o to martwić! Co prawda strzykawki metalowe nie miały pewnych zalet, jakie daje szkło, ale miały niezaprzeczalny walor – nie tłukły się. Wymienna igła byłaby oczywiście wygodniejsza, ale mogłam po kaŜdym uŜyciu sterylizować całe narzędzie. Strzykawki doktora Fentimana miały bardzo grube, tępo zakończone igły. NaleŜało je podgrzać i wydłuŜyć, dzięki czemu zrobiłyby się cieńsze. Mógł to zrobić byle tępak w kuźni, pomyślałam. Potem wystarczyłoby tylko przyciąć czubek pod kątem i wyszlifować odpowiednio, tak aby igła łatwo przebijała skórę... Prosta sprawa, myślałam z zadowoleniem. Miałam ochotę skakać po zapiaszczonym chodniku. Teraz potrzebowałam tylko zapasu kory chinowej. JednakŜe moje nadzieje na zdobycie tego specyfiku przygasły, gdy skręciłam w główną ulicę i spojrzałam na sklep zielarski pana Boguesa. Drzwi były otwarte, do środka wlatywały muchy, a nieskazitelny zazwyczaj ganek nosił liczne ślady błota, jakby sklep zaatakowała wroga armia. WraŜenie pobojowiska pogłębił widok wnętrza; większość półek świeciła pustkami, walały się na nich resztki suszonych liści i potłuczonych naczyń. Miranda, dziesięcioletnia córka właścicieli, pełniła posępną wartę przy niewielkim zbiorze ocalałych słoików, butelek i pustej skorupie Ŝółwia. – Mirando! – zawołałam. – Co się stało? Rozpogodziła się na mój widok, a kąciki maleńkich róŜowych ust od razu uniosły się do góry. – Pani Fraser! Chce pani trochę szanty zwyczajnej? Został nam jeszcze prawie funt. I jest tania, tylko półtora pensa za uncję. – Wezmę uncję – powiedziałam, choć tak naprawdę miałam mnóstwo szanty w swoim ogrodzie. – Gdzie twoi rodzice? Dziewczynka zrobiła podkówkę, a jej dolna warga zadrŜała. – Mama jest na zapleczu, pakuje. A tata pojechał sprzedać Jacka panu Raintree. Jack był koniem pociągowym i ulubieńcem Mirandy. Zacisnęłam usta.

– Pan Raintree to bardzo miły człowiek – zauwaŜyłam, starając się pocieszyć małą. – I ma ładne pastwisko dla koni i ciepłą stajnię; myślę, Ŝe Jack będzie tam szczęśliwy. Znajdzie przyjaciół. Przytaknęła z zaciśniętymi wargami, ale po jej policzkach spłynęły dwie wielkie łzy. Rzuciłam pospieszne spojrzenie za siebie, by się upewnić, Ŝe nikt nie nadchodzi, i obeszłam kontuar. Usiadłam na odwróconej beczce i wzięłam dziewczynkę na kolana; rozkleiła się od razu, przywierając do mnie i płacząc, choć starała się zachowywać cicho, by nikt jej nie usłyszał. Poklepywałam ją i pocieszałam, ale prócz współczucia dla Mirandy dręczył mnie niepokój. Wszystko wskazywało na to, Ŝe Boguesowie sprzedają interes. Dlaczego? PoniewaŜ rzadko zaglądałam do miasta, trudno mi było powiedzieć, jakie poglądy polityczne wyznawał obecnie Ralston Bogues. Nie będąc Szkotem, nie zjawił się na barbecue na cześć Flory MacDonald. Sklep jednak zawsze prosperował doskonale, a rodzinie wiodło się nieźle, sądząc po ubraniach dzieci – Miranda i jej dwaj mali braciszkowie zawsze mieli buty. Boguesowie mieszkali tutaj przez całe Ŝycie Mirandy, a pewnie dłuŜej. To, Ŝe wynosili się tak pospiesznie, mogło oznaczać tylko jedno: stało się coś powaŜnego albo miało się stać. – Wiesz, dokąd wyjeŜdŜacie? – spytałam Mirandę, która siedziała teraz na moim kolanie, pociągając nosem i ocierając twarz o mój fartuch. – MoŜe pan Raintree będzie mógł do ciebie napisać o tym, jak czuje się Jack. Trochę się rozchmurzyła. – MoŜna wysyłać listy do Anglii? Jak pani myśli? To strasznie daleko. Anglia? Sprawa była powaŜna. – Och, myślę, Ŝe tak – odparłam, wsuwając jej kosmyki włosów pod czepek. – Pan Fraser pisze co wieczór do swojej siostry w Szkocji, a to przecieŜ znacznie dalej niŜ Anglia! – Och, to dobrze. – JuŜ trochę rozchmurzona, zsunęła się z moich kolan i wygładziła sukienkę. – Będę mogła napisać do Jacka, jak pani myśli? – Jestem pewna, Ŝe pan Raintree przeczyta mu twój list – odparłam z przekonaniem. – Przypuszczam, Ŝe umiesz pisać. – O, tak, madam – zapewniła Ŝarliwie. – Tata mówi, Ŝe czytam i piszę lepiej niŜ on, kiedy miał tyle lat co ja. I po łacinie. Nauczył mnie wymawiać wszystkie nazwy leków i ziół, Ŝebym mogła mu przynosić to, czego akurat potrzebuje. Widzi to pani? – Wskazała z dumą wielki słój aptekarski, ozdobiony niebiesko-złotymi

zawijasami. – Electuary Limonensis. A to tutaj to Ipecacuanha! Podziwiałam jej sprawność, myśląc, Ŝe teraz juŜ wiem, jakie poglądy polityczne wyznaje jej ojciec. Boguesowie musieli być lojalistami, jeśli zamierzali wrócić do Anglii. Byłoby mi przykro, gdyby wyjechali, ale biorąc pod uwagę to, co wiedziałam o najbliŜszej przyszłości, byliby bezpieczni. Poza tym Ralston dostałby przyzwoitą cenę za swój sklep; wkrótce majątki lojalistów będą mogły podlegać konfiskacie, a ci z nich, którzy unikną aresztowania lub czegoś gorszego, będą mogli uchodzić za szczęściarzy. – Randy? Widziałaś gdzieś bucik Georgiego? Jeden znalazłam pod komodą, ale... Och, pani Fraser! Przepraszam, nie wiedziałam, Ŝe ktoś tu jest. Melanie Bogues obrzuciła szybkim spojrzeniem moją postać za kontuarem, zaczerwienione oczy córki i wilgotne plamy na moim fartuchu, ale nie skomentowała tego, tylko poklepała Mirandę po ramieniu, gdy ta przeszła obok niej. – Miranda powiedziała mi, Ŝe wyjeŜdŜacie do Anglii – oznajmiłam, podnosząc się dyskretnie zza lady. – Tak mi przykro. – To miło z pani strony, pani Fraser. – Uśmiechnęła się ze smutkiem. – Nam teŜ jest przykro. I nie cieszy mnie myśl o podróŜy morskiej, zapewniam panią! Wyznała to z głębokim przekonaniem kogoś, kto odbył juŜ taką podróŜ i wolałby być ugotowany Ŝywcem, niŜ doświadczyć tego po raz drugi. Współczułam jej głęboko, przeŜywszy niegdyś to samo. Taki rejs z trojgiem dzieci, z których dwoje nie miało nawet pięciu lat... Nie mieściło się to w głowie. Chciałam ją spytać, co skłoniło ich do tak drastycznej decyzji, ale nie bardzo wiedziałam, jak poruszyć ten temat w obecności Mirandy. Musiało się coś wydarzyć, tego byłam pewna. Melanie zachowywała się nerwowo jak królik i przejawiała niepokój, którego nie dało się wytłumaczyć jedynie koniecznością spakowania całego domostwa wraz z trójką małych dzieci. WciąŜ zerkała przez ramię, jakby bojąc się, Ŝe ktoś moŜe ją podstępnie zaatakować. – Czy pan Bogues... – zaczęłam, ale urwałam na widok cienia, który padł na ganek. Melanie drgnęła z dłonią przyciśniętą do piersi i obróciła się gwałtownie. W drzwiach stała niska, krępa kobieta, ubrana dość dziwacznie. Przez chwilę myślałam, Ŝe to Indianka, gdyŜ nie miała na głowie czepka, a ciemne włosy uplecione były w warkoczyki, ale potem weszła do sklepu i zauwaŜyłam, Ŝe jest biała. Czy raczej róŜowa; na jej twarzy widniała opalenizna, a czubek nosa był krwiście czerwony. – Która z was to Claire Fraser? – spytała nieznoszącym sprzeciwu tonem,

spoglądając to na mnie, to na Melanie Bogues. – Ja – odparłam; niewiele brakowało, a cofnęłabym się o krok. Kobieta nie wydawała się groźna, ale emanowała taką siłą fizyczną, Ŝe odczułam lęk. – Kim pani jest? MoŜe pytanie wynikło z zaskoczenia, nie zaś z braku grzeczności. ZauwaŜyłam, Ŝe tamta nie czuje się uraŜona. – Jezebel Hatfield Morton – wyjaśniła, przyglądając mi się z uwagą. – Jakiś staruch w dokach powiedział, Ŝe pani tu gdzieś łazi. Posługiwała się prymitywną mową ludzi, którzy Ŝyli na pograniczu od trzech czy czterech pokoleń, mając za towarzystwo tylko szopy, oposy i takich jak oni. – No... tak, jestem tu – wydukałam, nie widząc powodu, by zaprzeczać. – Potrzebuje pani pomocy? Nie sprawiała takiego wraŜenia; tryskała zdrowiem, a obfite ciało niemal rozsadzało szwy męskiej koszuli, którą miała na sobie. Melanie i Miranda patrzyły na nią szeroko otwartymi oczami, jakby widziały ją pierwszy raz w Ŝyciu. Nie, to nie panny Morton bała się pani Bogues. – Ja wiem, czy potrzebuję pomocy? – rzuciła, wchodząc w głąb sklepu. Przechyliła głowę na bok i przyjrzała mi się z niejaką fascynacją. – Tak sobie pomyślałam, Ŝe pani moŜe wie, gdzie jest ten skunks Isaiah Morton. Otworzyłam bezwiednie usta i zamknęłam je czym prędzej. Czyli nie panna, lecz pani Morton. Mówiąc ściślej, pierwsza pani Morton. Isaiah Morton walczył u boku Jamiego w oddziale milicji podczas wojny regulacyjnej i uciekł od swojej Ŝony z inną. – Ja... ach... wydaje mi się, Ŝe pracuje gdzieś na pograniczu – wyjąkałam. – W Guilford? A moŜe w Paleyville? Prawdę powiedziawszy, chodziło o Hillsborough, ale nie miało to większego znaczenia, gdyŜ w tej chwili nie przebywał i tam. Znajdował się tutaj, w Cross Creek, gdzie odbierał dostawę beczek dla swego pracodawcy, browarnika. Widziałam go ledwie przed godziną w warsztacie bednarza, w towarzystwie drugiej pani Morton i ich maleńkiej córeczki. Jezebel Hatfield Morton nie wyglądała na osobę, której moŜna by o tym powiedzieć. Wydała z głębi gardła głuchy pomruk, będący oznaką obrzydzenia. – Śmierdzący szczur. Ale dorwę go, bądź pani pewna – oświadczyła z przekonaniem, które nie wróŜyło małŜonkowi dobrze. Milczenie w tej sytuacji wydało mi się to rozsądną taktyką, ale nie mogłam się powstrzymać od pytania:

– Dlaczego chce się pani z nim widzieć? – Isaiah miał w sobie pewien nieokrzesany wdzięk, ale obiektywnie rzecz biorąc, nie wydawał się typem męŜczyzny, który mógłby rozpalić kobietę, a co dopiero dwie. – Widzieć? – Popatrzyła rozbawiona i potarła się twardą pięścią po czerwonawym nosie. – Nie chcę się z nim widzieć. Ale Ŝaden chłop nie będzie mnie rzucał dla jakiejś lafiryndy. Jak go dorwę, to rozwalę mu łeb i przybiję jego parszywą skórę do drzwi. – Taka deklaracja w ustach innej kobiety nie zabrzmiałaby moŜe zbyt powaŜnie. Ale u tej damy nie była tylko zwrotem retorycznym. Oczy Mirandy zrobiły się okrągłe jak u Ŝaby, jej matka teŜ otworzyła usta ze zdumienia. Jezebel Morton spojrzała na mnie zezem i podrapała się w zamyśleniu pod masywną piersią; materiał koszuli przykleił się jej do ciała. – Słyszałam, Ŝe uratowała pani Ŝycie temu draniowi pod Alamance. To prawda? – No... owszem. Obserwowałam Jezebel podejrzliwie, wyczekując jakiegoś ataku. Swoją masywną sylwetką blokowała drzwi. Postanowiłam uskoczyć za kontuar i schować się w części mieszkalnej domu Boguesów. Kobieta miała przy sobie obnaŜony nóŜ kieszonkowy z długim ostrzem, zatknięty za pas ze splecionych korali wampum, który podtrzymywał takŜe kilka warstw czerwonej niegdyś flaneli, obciętej na wysokości kolan. Mocne nogi były gołe, tak jak i stopy. Za pasem tkwił takŜe pistolet i róg na proch, nie sięgnęła jednak po Ŝadną z tych broni, dzięki Bogu. – Tym gorzej dla niego – oświadczyła beznamiętnie. – Ale jakby był zdechł, to nie mogłabym go zabić i mieć z tego uciechy, więc dobrze się stało. Nie ma zmartwienia; jak ja go nie dorwę, dorwie go któryś z moich braci. OdłoŜywszy widocznie sprawę na później, odpręŜyła się i rozejrzała wokół, dostrzegając puste półki. – Co się tu wyrabia? – spytała z niejakim zainteresowaniem. – Sprzedajemy interes – mruknęła Melanie, starając się osłonić córkę własnym ciałem. – WyjeŜdŜamy do Anglii. – Tak? – Jezebel okazała zaciekawienie. – A co się stało? Zabili pani męŜczyznę? Wytarzali go w smole i pierzu? Melanie zbladła. – Nie – wyszeptała. Przełknęła, poruszając nerwowo grdyką, i skierowała przeraŜone spojrzenie na drzwi. A zatem tego się bała. Zrobiło mi się nagle zimno, pomimo diabelnego upału.

– Och? No cóŜ, jak pani chce wiedzieć, niech się pani przejdzie na Center Street – podsunęła usłuŜnie. – Chcą z kogoś zrobić pieczonego kurczaka, jak amen w pacierzu. W całym mieście śmierdzi smołą, a ludzie ciągną ze wszystkich knajp. Melanie i Miranda krzyknęły i rzuciły się do drzwi, przepychając się obok Jezebel. Ruszyłam czym prędzej w tamtą stronę i niemal zderzyłam się z Ralstonem Boguesem, który złapał swoją rozhisteryzowaną Ŝonę. – Randy, zajmij się braćmi – zwrócił się spokojnie do córki. – Uspokój się Mellie, wszystko w porządku. – Ona mówi... mówi... – wysapała – Ŝe tarzają w smole. – Nie mnie. – ZauwaŜyłam, Ŝe pod warstwą potu jego twarz jest blada jak ściana. – Nie chodzi im o mnie. Jeszcze nie. Chcą dopaść drukarza. Wyswobodził łagodnie rękę z uścisku Ŝony i wszedł za kontuar, rzucając okiem na Jezebel. – Weź dzieci i idź do Fergusona – powiedział i wyciągnął zza lady dubeltówkę. – Przyjdę, jak tylko będę mógł. Sięgnął do szuflady po róg z prochem i pudełko z nabojami. – Ralston! – Melanie, odprowadzając wzrokiem Mirandę, mówiła szeptem, ale w jej głosie wyczuwało się błaganie. – Dokąd się wybierasz? Drgnęły mu usta, ale nie odpowiedział. – Idź do Fergusona – powtórzył, nie odrywając wzroku od pudełka z amunicją. – Nie, nigdzie nie pójdziesz. Chodź z nami... ze mną! – Chwyciła go rozpaczliwie za ramię. Uwolnił się od niej i zaczął z uporem ładować broń. – Idź, Melanie. – Nie pójdę! – Zwróciła się do mnie. – Pani Fraser, niech mu pani powie! Błagam, proszę mu powiedzieć, Ŝe to na nic. Nie wolno mu tam iść. Otworzyłam usta, nie bardzo wiedząc, co im radzić, ale nie zdąŜyłam wyrzec słowa. – Nie wydaje mi się, by pani Fraser uwaŜała, Ŝe to na nic, Mellie – zauwaŜył Ralston Bogues, nie podnosząc głowy. Zarzucił sobie pasek od ładownicy na ramię i odciągnął kurki dubeltówki. – Jej mąŜ powstrzymuje ich w tej chwili. Sam jeden. Spojrzał na mnie, skinął raz głową i wyszedł. *** Jezebel miała rację: w całym mieście wyczuwało się rozgrzaną smołę. Nie było

to nic niezwykłego latem, zwłaszcza w pobliŜu magazynów na nabrzeŜu, ale gorący i cięŜki smród niósł ze sobą namacalną groźbę, świdrując mi w nozdrzach. Pomijając smołę i strach, dyszałam z wysiłku, starając się dotrzymać kroku Ralstonowi Boguesowi, który moŜe nie biegł, ale parł przed siebie zdecydowanie. Jezebel miała teŜ rację, mówiąc o ludziach, którzy wychodzili z knajp; na rogu Center Street kłębił się podniecony tłum. Głównie męŜczyźni, jak zauwaŜyłam, choć gdzieniegdzie widać teŜ było kobiety – Ŝony rybaków i słuŜące kontraktowe. Aptekarz zawahał się na widok tłuszczy. Zwróciło się ku niemu kilka twarzy; paru męŜczyzn pociągnęło za rękaw swych sąsiadów, pokazując go. Nie towarzyszyły temu przychylne spojrzenia. – Wynoś się stąd, Bogues! – wrzasnął jeden z męŜczyzn. – To nie twój interes! Jeszcze nie twoja kolej! Inny się schylił, podniósł kamień i cisnął nim, nie robiąc Ralstonowi krzywdy – kamień załomotał o drewniany chodnik, kilka stóp od aptekarza, ale przyciągnął uwagę tłumu, który zaczął obracać się i zmierzać powoli w tę stronę. – Tatusiu! – odezwał się za moimi plecami jakiś piskliwy, przeraŜony głosik. Odwróciłam się i ujrzałam Mirandę; zgubiła gdzieś czepek, rozpuszczone włosy opadały na plecy, buzię miała czerwoną od biegu. Nie miałam czasu do stracenia. Porwałam ją z ziemi i podsunęłam ojcu. Zaskoczony, upuścił broń i wziął dziewczynkę pod pachy. Z tłumu wysunął się jakiś człowiek i sięgnął po dubeltówkę, ale schyliłam się błyskawicznie i chwyciłam ją pierwsza. Cofnęłam się, przyciskając kolbę do piersi i śmiało patrząc tamtemu w oczy. Nie znałam go, ale on wiedział, kim jestem; obrzucił mnie pełnym wahania spojrzeniem i zerknął przez ramię. Słyszałam głos Jamiego i inne, przekrzykujące się nawzajem. Mój oddech przypominał głośny świst; nie mogłam wydobyć z siebie słowa. Wrzawa miała jednak charakter sporu i konfrontacji, nie wyczuwało się w niej krwi. MęŜczyzna zawahał się, zerknął na mnie – potem odwrócił się i dołączył do tłumu. Bogues był na tyle rozsądny, by nie wypuszczać z rąk córki, która obejmowała go mocno za szyję, chowając twarz na jego piersi. Spojrzał na mnie i drgnął, jakby chciał odebrać mi broń. Potrząsnęłam głową i ujęłam ją pewniej. Kolba była ciepła i śliska. – Niech pan idzie z Mirandą do domu – powiedziałam. – Ja sobie poradzę. Broń była naładowana i odbezpieczona. Jeden strzał. Zdołałabym tylko odwrócić uwagę tłumu, ale mogło to w jakiś sposób pomóc.

Przepchnęłam się przez ciŜbę z bronią skierowaną do dołu, by nie rozsypać prochu. Woń smoły nabrała nagle mocy. Przed drukarnią leŜał przewrócony kocioł, a czarna kleista kałuŜa dymiła i cuchnęła w słońcu. Po całej ulicy, pod stopami tłumu, walały się rozŜarzone głownie i poczerniałe węgle drzewne; jakiś przyzwoity obywatel, w którym rozpoznałam pana Townsenda, rozwalał wściekłymi kopniakami ognisko, które starało się wzniecić dwóch młodych ludzi. Zaczęłam szukać wzrokiem Jamiego i znalazłam go tam, gdzie wedle słów Ralstona Boguesa miał się znajdować – przed drukarnią, z miotłą brudną od smoły i walecznym błyskiem w oku. – To pani męŜczyzna? – Jezebel Morton, która teŜ zdąŜyła juŜ tu dotrzeć, zaciekawiona spoglądała mi przez ramię. – DuŜy chłop, co? Cały fronton drukarni był umazany smołą – podobnie jak Jamie. Do włosów miał przyklejoną duŜą grudę, dostrzegłam teŜ zaczerwienione miejsce na ręce, gdzie trafiła go rozgrzana maź. Mimo to uśmiechał się szeroko. Obok na ziemi leŜały jeszcze dwie miotły ze śladami smoły, jedna złamana – najpewniej na czyjejś głowie. Jamie, przynajmniej na razie, dobrze się bawił. Nie od razu dostrzegłam drukarza, Fogarty'ego Simmsa. Potem, na mgnienie oka, ukazała się w oknie przestraszona twarz, ale zniknęła natychmiast, gdy o framugę uderzył ciśnięty z tłumu kamień, rozbijając szybę. – Wyłaź, Simms, ty oślizgły tchórzu! – zawył jakiś męŜczyzna obok. – Albo cię wykurzymy. – Wykurzyć go! Wykurzyć go! – dobiegły z tłumu róŜne okrzyki, a wtedy jakiś młody człowiek obok mnie schylił się po ocalałą z ognia Ŝagiew. Kiedy ją złapał, nadepnęłam mu brutalnie na rękę. – Dobry Jezu! – Puścił drewno i osunął się na kolana, chowając rękę między udami i nie mogąc złapać tchu. – O Jezu! Dalej przepychałam się przez tłum. Czy mogłam podejść dostatecznie blisko, Ŝeby podać Jamiemu broń? A moŜe pogorszyłoby to sytuację? – Odejdź od drzwi, Fraser! Nic do ciebie nie mamy! Rozpoznałam ten głos o starannym, wyrobionym akcencie. To był Neil Forbes, prawnik. Nie miał jednak na sobie szykownego garnituru, tylko zgrzebne odzienie. A więc nie była to spontaniczna akcja – zjawił się odpowiednio przygotowany do brudnej roboty. – Hej! Mów za siebie, Forbes! Ja coś do niego mam! – Był to przysadzisty męŜczyzna w fartuchu rzeźniczym, czerwony na twarzy i oburzony. Pokazał

mięsistą dłonią spuchnięte i fioletowe oko, a potem ubranie na piersi, gdzie oberwał najwyraźniej miotłą umaczaną w smole. – Spójrz, co mi zrobił! – Pogroził pięścią Jamiemu. – Zapłacisz za to, Fraser! – Ano, tą samą monetą, Buchan! – Jamie zamachnął się miotłą niczym lancą. Buchan wrzasnął i cofnął się gwałtownie, skrzywiony komicznie. – Tłum ryknął śmiechem. – Wracaj tu, człowieku! Jak chcesz udawać dzikiego, to potrzebujesz trochę więcej farby! Buchan odwrócił się, by uciec, ale na drodze stanął mu tłum. Jamie rzucił się do przodu i maznął tamtego miotłą po tyłku. Buchan podskoczył przeraŜony, wywołując kolejną falę śmiechu i szyderczych krzyków. – Wy teŜ chcecie zabawić się w dzikusów, co? – zawołał Jamie. Przeciągnął miotłą po parującej kałuŜy i machnął przed sobą gwałtownym ruchem. W powietrze poleciały krople gorącej smoły, a ludzie w tłumie wrzasnęli ze strachu i cofnęli się gwałtownie, przewracając jeden drugiego. Zostałam odepchnięta na bok i uderzyłam o beczkę stojącą na ulicy. Upadłabym, gdyby nie Jezebel, która chwyciła mnie za ramię i przytrzymała bez większego wysiłku. – Ten twój chłop drze się jak trzeba – powiedziała z uznaniem, nie odrywając wzroku od Jamiego. – Pasowałby mi taki! – Mnie teŜ pasuje. – Roztarłam posiniaczony łokieć. – Czasami. Jak się wydaje, tłum nie podzielał tych uczuć. – Odstąp, Fraser, bo wytarzamy cię razem z nim! Przeklęci torysi! Krzyk dobiegł zza moich pleców; odwróciłam się i zauwaŜyłam, Ŝe osobnik ten zjawił się na miejscu odpowiednio przygotowany; w ręku ściskał poduszkę rozdartą w jednym rogu, z którego przy kaŜdym ruchu leciało pierze. – Wytarzać ich wszystkich w smole i pierzu! Odwróciłam się znów, słysząc krzyk dobiegający gdzieś z góry, i zobaczyłam młodego człowieka, który otworzył na ościeŜ okiennice na piętrze domu po drugiej stronie ulicy. Usiłował wypchnąć przez okno piernat, w czym przeszkadzała mu gospodyni. Dama ta wskoczyła na plecy męŜczyzny i waliła go po głowie chochlą, wydając przy tym dzikie wrzaski. Jakiś młody człowiek obok mnie zaczął gdakać jak kurczak i poruszać łokciami, ku niebywałej wesołości swych przyjaciół, którzy poszli w jego ślady, nie słuchając nawoływań do rozsądku, nielicznych zresztą. Po drugiej stronie ulicy wzniósł się okrzyk: – Torysi! Torysi! Torysi!

Sytuacja się zmieniała, i to nie na lepsze. Uniosłam nieco broń, nie bardzo wiedząc, co dalej, przekonana jednak, Ŝe coś muszę zrobić. Czułam, Ŝe jeszcze chwila, a zaatakują Jamiego. – Daj mi broń, ciociu – odezwał się przy moim ramieniu cichy głos; odwróciłam się na pięcie i zobaczyłam Iana, który dyszał cięŜko. Oddałam mu dubeltówkę bez najmniejszego wahania. – Reste d'retoun – zawołał Jamie po francusku. – Oui, le tout\ Trzymajcie się z daleka, wszyscy! Mógł równie dobrze wołać do tłumu, ale patrzył na Iana. Co on u diabła... W tym momencie dostrzegłam Fergusa, który rozpychał się brutalnie, by utrzymać się na pierwszej linii tłumu, Ian, juŜ gotów unieść broń, zawahał się. – Ma rację, trzymaj się z daleka – rzuciłam pospiesznie. – Nie strzelaj. Jeszcze nie teraz. Zrozumiałam, Ŝe przedwczesny strzał moŜe zrobić więcej złego niŜ dobrego. Wystarczyło przypomnieć sobie Bobby'ego Higginsa i masakrę bostońską. Nie chciałam, by coś takiego wydarzyło się w Cross Creek, zwłaszcza Ŝe w samym centrum wydarzeń był Jamie. – Nie strzelę, ale nie pozwolę teŜ, by go zaatakowali – mruknął Ian. – Jeśli ruszą na niego... – Urwał, ale widziałam, Ŝe szczękę ma mocno zaciśniętą, poczułam teŜ ostry zapach jego potu, choć wokół unosił się odór smoły. Na szczęście uwagę tłumu odwróciły wrzaski rozlegające się na piętrze domu po drugiej stronie. W oknie pojawił się jeszcze jakiś męŜczyzna, odciągając i tłukąc młodzieńca. Potem obaj zniknęli z pola widzenia i po kilku sekundach odgłosy kłótni i wrzaski kobiety ucichły, piernat zaś utknął do połowy w oknie. Okrzyk „Torysi! Torysi! Torysi!", który przycichł na skutek zainteresowania tłumu konfliktem w oknie, teraz znów się nasilił, przerywany wezwaniami, by drukarz wyszedł i poddał się. – Wychodź, Simms! – zawył Forbes. ZauwaŜyłam, Ŝe uzbroił się za w nową miotłę i przysunął do drzwi drukarni. Jamie teŜ go zauwaŜył i drgnęły mu pogardliwie usta. Za plecami Forbesa Silas Jameson, właściciel lokalnej knajpy, przykucnął niczym zapaśnik, krzywiąc złośliwie twarz. – Wychodź, Simms! – powtórzył jak echo. – Co to za męŜczyzna, który chowa się pod spódniczką Szkota, hę? Głos Jamesona zabrzmiał głośno, tak Ŝe wszyscy go usłyszeli, a większość się roześmiała. TakŜe Jamie.

– Mądry! – odkrzyknął Jamie i potrząsnął wymownie pledem. – Ten tartan chronił niejednego biedaka w swoim czasie! – I niejedną dziewczynę, mogę się załoŜyć! – zawołał jakiś wesołek z tłumu. – Co, myślisz, Ŝe chowam tam twoją Ŝonę? – Jamie oddychał cięŜko, koszula i włosy lepiły mu się do ciała, ale wciąŜ się uśmiechał, trzymając za brzeg kiltu. – Chcesz tu podejść i poszukać jej? – A znajdzie się tam teŜ miejsce dla mnie? – krzyknęła bezzwłocznie jakaś kobieta. Przez tłum przetoczył się śmiech. Jak zwykle w takich sytuacjach nastrój co chwila się zmieniał – od groźby do uciechy. Wzięłam długi, drŜący oddech i poczułam, jak między piersiami spływa mi struŜka potu. Jamie panował nad ludźmi, ale stąpał po wąskiej kładce. Jeśli zdecydował się chronić Simmsa – a tak było – to Ŝadna siła na ziemi nie mogła go od tego odwieść. Jeśli ta tłuszcza chciała dopaść Simmsa – a tak było – to musiała wpierw zadeptać Jamiego. Przyszło mi do głowy, Ŝe moŜe do tego dojść w kaŜdej chwili. – Wychodź, Simms! – wrzasnął jakiś głos o nizinnym szkockim akcencie. – Nie uda ci się chować za plecami Frasera przez cały dzień! – Lepiej mieć w tyłku drukarza niŜ prawnika! – odkrzyknął Jamie, machając miotłą na Forbesa. – Jest mniejszy, no nie? Tłum ryknął śmiechem; Forbes był duŜy i muskularny, a Fogarty Simms mały i jakby zagłodzony. Forbes zrobił się czerwony na twarzy, a ja zauwaŜyłam, Ŝe kilka osób posłało mu ironiczne spojrzenia. Prawnik był po czterdziestce i nieŜonaty, krąŜyły teŜ plotki, Ŝe... – Nie chciałbym za Ŝadne skarby świata mieć w tyłku prawnika – ciągnął wesoło Jamie, wskazując na Forbesa miotłą. – Taki ukradnie człowiekowi gówno i policzy sobie za lewatywę! Forbes otworzył usta i zrobił się fioletowy na twarzy. Cofnął się o krok i odkrzyknął coś, jak się zdawało, ale w huraganie śmiechu nikt tego nie usłyszał. – A potem odsprzeda wam gówno za cenę nawozu! – ryknął Jamie, gdy tylko tłum się uciszył. Odwróciwszy zgrabnym ruchem miotłę, dziabnął Forbesa kijkiem w brzuch. Ludzie zawyli z radości, a Forbes, który nie miał w sobie nic z wojownika, stracił głowę i zaszarŜował na Jamiego. Ten jednak spodziewał się takiego nieprzemyślanego posunięcia, uskoczył na bok jak tancerz, podstawił Forbesowi nogę i walnął go w łopatki miotłą; prawnik wylądował jak długi w stygnącej kałuŜy

smoły, ku głośnej uciesze całej ulicy. – Masz, ciociu, trzymaj! – Poczułam, jak ktoś wkłada mi w dłonie dubeltówkę. – Co robisz? – kompletnie zaskoczona, odwróciłam się gwałtownie i zobaczyłam Iana, który posuwał się szybko na obrzeŜach tłumu, przywołując Fergusa. Po kilku sekundach, niezauwaŜeni przez gapiów, którzy skupiali całą uwagę na leŜącym w smole prawniku, dotarli do budynku, gdzie w oknie tkwił piernat. – Ian schylił się i zrobił podpórkę ze złączonych dłoni; jakby ćwiczyli to od lat, Fergus wsunął stopę w to prowizoryczne strzemię i podciągnął się do góry, sięgając piernata swoim hakiem. Udało mu się go zaczepić; kołysał się przez chwilę, trzymając jednocześnie zdrową ręką za hak, by się nie wysunął. Ian podskoczył do góry i złapał Fergusa w pasie, po czym szarpnął w dół. W tym momencie powłoka piernata puściła pod ich podwójnym cięŜarem; Fergus i Ian wylądowali na ziemi w kaskadzie gęsiego pierza, które z miejsca porwał wiatr; na ulicy rozpętała się fantastyczna biała burza; na tłum zaczęły opadać zbitki wilgotnego puchu. Wydawało się, Ŝe powietrze wypełniają pióra; były wszędzie, łaskotały oczy, nos i gardło, czepiały się włosów i rzęs. Otarłam załzawione oko z pierza i cofnęłam się czym prędzej, byle uciec od na wpół oślepionych ludzi, którzy potykali się obok mnie, wrzeszcząc i wpadając na siebie. Cały czas obserwowałam Iana i Fergusa, ale gdy rozpętała się pierzasta burza, spojrzałam – chyba jedyna – na drukarnię i zobaczyłam, Ŝe Jamie dopada drzwi, chwyta Fogarty'ego Simmsa za ramię i wyciąga z wnętrza niczym małŜa ze skorupy. Pchnął drukarza, który się zachwiał, po czym obrócił się błyskawicznie i złapał miotłę, by osłaniać ucieczkę nieszczęśnika. W tym momencie pojawił się Ralston Bogues, ukryty dotąd w cieniu drzewa, i ruszył biegiem za Simmsem, oglądając się przez ramię i wywijając pałką, by odstraszyć pogoń. Manewr ten nie uszedł uwagi kilku napastników; choć większość była zajęta walką z kłębami pierza, które fruwało wkoło, kilku osobników podniosło alarm; wyjąc jak stado wściekłych psów, próbowali przepchnąć się przez tłum i rzucić w pościg za uciekającym drukarzem. Jeśli był kiedyś właściwy moment, by strzelić nad głowami tłumu i zmusić go do odwrotu, to właśnie teraz. Zdecydowanym ruchem podniosłam broń, sięgając palcem do spustu. Ktoś wyrwał mi dubeltówkę z rąk tak zgrabnym ruchem, Ŝe nawet tego nie

zauwaŜyłam i przez chwilę wpatrywałam się z niedowierzaniem w puste dłonie. Po sekundzie zza moich pleców dobiegł wrzask, tak donośny, Ŝe wszyscy ucichli jak na zawołanie. – Isaiahu Mortonie! Teraz umrzesz, chłopcze! Dubeltówka wypaliła tuŜ przy moim uchu z ogłuszającym „bum!" i chmurą sadzy, która mnie oślepiła. Krztusząc się i kaszląc, otarłam twarz fartuchem i zdąŜyłam jeszcze zobaczyć w sąsiedniej przecznicy niską, przysadzistą postać Isaiaha Mortona, który zmykał co sił w nogach. Jezebel Hatfield Morton czym prędzej rzuciła się za nim w pogoń, miaŜdŜąc bezlitośnie kaŜdego na swej drodze. Przeskoczyła zwinnie umazanego smołą i pokrytego pierzem Forbesa, który, wciąŜ na czworakach, był wyraźnie oszołomiony, po czym przepchnęła się przez niedobitki tłumu i popędziła w głąb ulicy z rozwianym odzieniem i niebywałą prędkością jak na osobę o takiej tuszy. Morton skręcił na rogu i zniknął, ścigany przez nieprzejednaną Furię. Ja teŜ czułam się nieco oszołomiona. W uszach wciąŜ mi dzwoniło, podniosłam jednak wzrok, kiedy poczułam na ramieniu czyjąś dłoń. Z góry spoglądał na mnie Jamie, przymknąwszy oko, jakby nie bardzo wierzył w to, co widzi. Mówił coś do mnie, czego nie rozumiałam, ale gest w stronę mojej twarzy – a takŜe drgający kącik jego ust – były aŜ nadto wymowne. – Ha – rzuciłam zimno; mój głos wydał mi się cieniutki i jakby odległy. Znów przetarłam policzki fartuchem. – Spójrz lepiej na siebie! Wyglądał jak łaciaty bałwan, koszulę miał upstrzoną plackami smoły, do brwi, włosów i zarostu przylgnęły kłaczki pierza. Powiedział coś jeszcze, ale nie mogłam go usłyszeć. Potrząsnęłam głową i wskazałam palcem ucho, dając mu do zrozumienia, Ŝe chwilowo jestem głucha. Uśmiechnął się, wziął mnie za barki i pochylił głowę, tak Ŝe w końcu zetknęliśmy się czołami. DrŜał lekko, nie wiedziałam, czy ze śmiechu, czy teŜ ze zmęczenia. Potem się wyprostował, pocałował mnie w czoło i ujął za ramię. Neil Forbes siedział na środku ulicy z rozrzuconymi nogami, starannie zazwyczaj uczesane włosy były w straszliwym nieładzie. Jeden bok, od ramienia do kolana, miał umazany smołą. Stracił but, a jakaś grupa Ŝyczliwych osób starała się oczyścić go z pierza. Gdy omijaliśmy go szerokim łukiem, Jamie skłonił się uprzejmie. Forbes spojrzał na nas ze złością i powiedział coś zduszonym głosem, krzywiąc z odrazy grubą twarz. ZwaŜywszy na okoliczności, pomyślałam, jak to dobrze, Ŝe go nie słyszę.

*** Ian i Fergus oddalili się wraz z większością awanturników, którzy zamierzali bez wątpienia wszcząć zamieszanie gdzie indziej. Ja i Jamie udaliśmy się do „Sykomory", gospody przy River Street, by się czegoś napić i ogarnąć. Wesołość Jamiego stopniowo przygasała, kiedy czyściłam go ze smoły i pierza, i zniknęła na dobre, gdy zrelacjonowałam mu wizytę u doktora Fentimana. – Co się tym robi!? – JuŜ wcześniej, słuchając mojej opowieści o jądrze Stephena Bonneta, cofnął się nieznacznie, a kiedy doszłam do opisu strzykawki do penisa, skrzyŜował odruchowo kolana. – No cóŜ, wkłada się oczywiście igłę do wiadomego organu, a potem przepłukuje cewkę moczową roztworem chlorku rtęci, jak przypuszczam. – Przepłukuje... – Mam ci pokazać? – spytałam. – Zostawiłam koszyk u Boguesów, ale mogę po niego pójść i... – Nie. – Pochylił się i wparł łokcie w kolana. – Myślisz, Ŝe to bardzo piecze? – Podejrzewam, Ŝe ogólnie nie jest przyjemne. Wzdrygnął się lekko. – Chyba nie. – I nie sądzę równieŜ, by było skuteczne – dodałam zamyślona. – NaraŜać się na coś takiego i nic z tego nie mieć... Prawda, Ŝe to okropne? Obserwował mnie z niepewną miną człowieka, który zorientował się właśnie, Ŝe podejrzana paczka tuŜ obok zaczęła właśnie tykać. – Co... – zaczął, ale mu przerwałam: – Nie masz więc nic przeciwko temu, Ŝebyś wpadł do pani Sylvie i umówił mnie z nią, bym mogła zbadać dziewczęta? – Kto to jest pani Sylvie? – spytał podejrzliwie. – Właścicielka miejscowego burdelu – wyjaśniłam, biorąc głęboki oddech. – Pokojówka doktora Fentimana mi powiedziała. Myślę, Ŝe w mieście jest więcej domów publicznych, ale pani Sylvie chyba zna konkurencję, jeśli taka istnieje, więc będzie mogła cię poinformować... Jamie przesunął dłonią po twarzy; oczy miał przekrwione. – Burdel – powtórzył. – Chcesz mnie wysłać do burdelu. – No, pójdę oczywiście z tobą, jeśli zechcesz – zapewniłam. – Sądzę jednak, Ŝe sam poradzisz sobie lepiej. Zrobiłabym to osobiście, ale mogłyby nie potraktować mnie z uwagą – dodałam nieco oschłym tonem.

Przymknął oko, przyglądając mi się drugim, które wyglądało tak, jakby ktoś potarł je papierem ściernym. – Och, myślę, Ŝe potraktowałyby cię jak najpowaŜniej – powiedział. – A więc o to ci chodziło, kiedy nalegałaś, bym zabrał cię ze sobą do miasta, tak? – No... tak – przyznałam, wyczuwając gorycz w jego głosie. – Choć naprawdę potrzebowałam kory chinowej. Poza tym, gdybym nie wybrała się z tobą, nie dowiedziałbyś się o Bonnecie. Czy o Lucasie, skoro juŜ o tym mowa. – Powiedział coś po gaelicku, co zinterpretowałam jako uwagę, Ŝe obyłby się doskonale bez obu tych informacji. – Poza tym burdele to dla ciebie nie pierwszyzna – zauwaŜyłam. – Wynajmowałeś pokój w jednym z nich, mieszkając w Edynburgu! – Ano, wynajmowałem – zgodził się. – Ale nie byłem wtedy Ŝonaty... czy raczej byłem, ale, no dobra, wtedy odpowiadało mi, gdy ludzie myśleli, Ŝe ja... – urwał i popatrzył na mnie błagalnie. – Naprawdę chcesz, Angliszko, by wszyscy w Cross Creek myśleli, Ŝe... – A co sobie pomyślą, jak pójdę z tobą? – O BoŜe. – Ujął głowę w dłonie i zaczął sobie energicznie pocierać skronie, przekonany zapewne, Ŝe pomoŜe mu to w argumentacji. – Gdzie twoje poczucie braterstwa z innymi męŜczyznami? – spytałam. – Chcesz, Ŝeby jakiś nieszczęśnik musiał odbyć sesję ze strzykawką doktora Fentimana tylko dlatego, Ŝe ty... – Dopóki mnie to nie grozi, niechaj inni płacą za grzech, i to sprawiedliwie – oświadczył, unosząc głowę. – No cóŜ, jestem skłonna się zgodzić – przyznałam. – Ale nie chodzi tylko o męŜczyzn. I nie tylko o dziwki; pomyśl o Ŝonach i dzieciach zaraŜonych męŜczyzn. Nie moŜna pozwolić, by wszystkie zmarły na france, skoro moŜna je uratować? ZdąŜył juŜ przybrać pozę zaszczutego zwierza, a moja argumentacja nie odniosła spodziewanego skutku. – Ale... penicylina nie zawsze działa – zauwaŜył. – Jeśli tak będzie z tymi dziwkami? – Niewykluczone – zgodziłam się. – Ale co innego próbować czegoś, co moŜe nie pomóc, a co innego niczego nie spróbować... – Widząc, Ŝe wciąŜ unika mojego wzroku, porzuciłam głos rozsądku i uciekłam się do swojej najlepszej broni. – A Ian? – To znaczy? – odparł podejrzliwie, ale dostrzegłam, Ŝe moje słowa nasunęły mu natychmiast pewną wizję. Burdele nie były Ianowi obce – dzięki Jamiemu,

który wprowadził go w ten świat, niezamierzenie i nieumyślnie. – Ian to dobry chłopak – oznajmił z przekonaniem. – Nie zrobiłby... – Mógłby – przerwałam mu. – I ty o tym wiesz. Nie miałam pojęcia o prywatnym Ŝyciu Iana – jeśli je miał. Ale był dwudziestojednoletnim, wolnym i, o ile mogłam się zorientować, zdrowym młodym męŜczyzną. Dlatego... ZauwaŜyłam, Ŝe Jamie doszedł z niechęcią do tego samego wniosku. Kiedy go poślubiłam, miał dwadzieścia trzy lata i był prawiczkiem, Ian, z powodu okoliczności, na które nikt nie miał wpływu, poznał tę dziedzinę Ŝycia w bardzo młodym wieku. A owa szczególna niewinność była nie do odzyskania. – Mmhmm – mruknął. Wziął ręcznik, wytarł nim energicznie włosy, potem zebrał je w gruby, wilgotny warkocz i sięgnął po rzemyk. – Jeśli trzeba to zrobić, to najlepiej szybko – powiedziałam, przyglądając mu się z uznaniem. – Ale myślę, Ŝe ja teŜ powinnam pójść. Muszę tylko wziąć swój kuferek. Nie odpowiedział, tylko zaczął się ogarniać. Na szczęście podczas zamieszek na ulicy nie miał na sobie surduta ani kamizelki, mógł więc ukryć zniszczoną koszulę. – Angliszko – powiedział, a ja obróciłam się do niego i dostrzegłam w jego podbiegły eh krwią oczach złośliwy błysk. – Tak? – Zapłacisz za to. *** Przybytek pani Sylvie był zwyczajnym jednopiętrowym budynkiem, niewielkim i dość obskurnym. Gonty były wykrzywione jak łódki, co nadawało mu dziwny charakter; przywodził na myśl kobietę przyłapaną w papilotach. Jamie wydał szkocki pomruk niezadowolenia na widok zapadniętego ganku i zarośniętego podwórza, ale uznałam, Ŝe chce w ten sposób wyrazić zakłopotanie i konsternację. Nie bardzo wiedziałam, jakiego rodzaju kobiety mam się spodziewać – jedyną znaną mi madame była bardzo elegancka francuska emigrantka w Edynburgu – ale właścicielka najpopularniejszego domu publicznego w Cross Creek miała około dwudziestu pięciu lat, twarz pospolitą i niezwykle odstające uszy. Prawdę powiedziawszy, wzięłam ją na początku za pokojówkę, i dopiero gdy

Jamie zwrócił się do niej uprzejmie per „pani Sylvie", zorientowałam się, Ŝe drzwi otworzyła nam madame we własnej osobie. Spojrzałam z ukosa na Jamiego, zadając sobie pytanie, w jakich okolicznościach ją poznał, ale potem przyjrzałam się jej ponownie i odnotowałam, Ŝe ma na sobie wysokiej klasy suknię i duŜą broszkę na piersi. Przeniosła wzrok z Jamiego na mnie i zmarszczyła brwi. – MoŜemy wejść? – spytałam i wkroczyłam do środka, nie czekając na odpowiedź. – Jestem pani Fraser, a to mój mąŜ – wskazałam Jamiego, który zaczerwienił się po uszy. – Och? – zdziwiła się nieufnie pani Sylvie. – No cóŜ, będzie kosztowało dodatkowego funta, jeśli jest was dwoje. – Przepraszam, ale... Och! – Gorący rumieniec oblał mi twarz, gdy zrozumiałam, o co jej chodzi. Jamie zrozumiał od razu i wyglądał teraz jak burak. – Wszystko w porządku – zapewniła pospiesznie. – Nie zdarza się to często, oczywiście, ale Dottie nie będzie miała nic przeciwko temu; ma słabość do kobiet, rozumiecie. Jamie wydał z siebie cichy gardłowy pomruk, dając mi do zrozumienia, Ŝe to był mój pomysł i Ŝe sama powinnam to załatwić. – Obawiam się, Ŝe nie wyjaśniliśmy naleŜycie celu naszej wizyty – oznajmiłam czarującym głosem. – My... ee... pragniemy tylko przepytać pani... – umilkłam, szukając właściwego słowa. Z pewnością nie było nim „pracownice". – Dziewczęta – wtrącił szorstko Jamie. – Hmm, właśnie. Dziewczęta. – Ach, rozumiem. – Jej małe jasne oczy wodziły po nas rozbieganym wzrokiem. – Metodyści? Czy moŜe baptyści? No cóŜ, w takim razie dwa funty. Za fatygę. Jamie wybuchnął śmiechem. – Tanio – zauwaŜył. – A moŜe liczy pani od dziewczyny? – Och, od dziewczyny oczywiście. – Dwa funty za duszę? Ano, kto ustalałby cenę zbawienia? – Droczył się juŜ z nią otwarcie, ona zaś – najwidoczniej domyśliwszy się, Ŝe nie jesteśmy ani potencjalnymi klientami, ani wędrownymi misjonarzami – była rozbawiona, choć starała się tego nie okazywać. – Ja – odparła sucho. – Dziwka zna cenę wszystkiego, ale wartości niczego. Jak powiadają. Jamie przytaknął.

– Ano. Jaka jest więc cena Ŝycia, licząc od dziewczyny? Błysk rozbawienia zniknął z jej oczu, pojawiła się w nich czujność. – Grozi mi pan, sir? – Wyprostowała się i dotknęła dzwonka na stole obok drzwi. – Mam ochronę, zapewniam, sir. Radzę wyjść bezzwłocznie. – Gdybym chciał panią poturbować, nie przyprowadzałbym ze sobą Ŝony, Ŝeby na to patrzyła – oznajmił łagodnie Jamie. – Nie jestem aŜ takim zboczeńcem. Jej dłoń, zaciśnięta na uchwycie dzwonka, rozluźniła się odrobinę. – Skąd pan wie? – rzuciła i wycelowała w niego palec. – Nie bawię się w to, ale widywałam róŜne rzeczy. – Ja teŜ – wyznał Jamie; w jego głosie nie było juŜ rozbawienia. – Proszę mi powiedzieć... słyszała pani moŜe o Szkocie zwanym Mac Dubh? Jej twarz zmieniła się; najwyraźniej słyszała. Byłam zdumiona, ale miałam dość rozumu, by się nie odzywać. – Tak – odparła. Spojrzała na niego uwaŜnie. – To był pan, prawda? Skłonił się z powagą. Pani Sylvie wydęła wargi, potem jakby znów mnie dostrzegła. – Opowiedział pani? – spytała. – Chyba nie – odrzekłam, robiąc do niego oko. Unikał gorliwie mojego wzroku. Pani Sylvie zaśmiała się. – Jedna z moich dziewcząt poszła z klientem do „Ropuchy". – Była to nędzna spelunka nad rzeką. – I bardzo źle ją potraktował. Potem zaciągnął ją do baru i oddał męŜczyznom, którzy tam siedzieli. Zrozumiała, Ŝe jest juŜ martwa, jak mi się później zwierzyła. Wiecie, Ŝe moŜna kogoś zgwałcić na śmierć? Te ostatnie słowa były skierowane do mnie. W jej tonie dosłyszałam rezerwę, ale i wyzwanie. – Tak, wiem – zapewniłam ją. Zaczęły mi się pocić dłonie. – Siedział tam jednak duŜy Szkot, któremu nie spodobał się ten pomysł. Był sam, przeciwko tłumowi męŜczyzn... – Twoja specjalność – mruknęłam pod nosem, a on zakaszlał. – ... ale zaproponował, by zagrać o dziewczynę w karty. Usiadł do pokera i wygrał. – Naprawdę? – spytałam grzecznie. Oszukiwanie przy grze w karty było jego kolejną specjalnością, od której jednak próbowałam go odwieść, przekonana, Ŝe kiedyś go za to zabiją. Nic dziwnego, Ŝe nic mi nie powiedział o tej przygodzie. – Wziął więc Alice, otulił swoim pledem, przywiózł do domu i zostawił pod drzwiami. – Chcąc nie chcąc, popatrzyła na Jamiego z podziwem. – A więc zjawił

się pan po swój dług. Ma pan moją wdzięczność, jeśli to coś dla pana znaczy. – Bardzo duŜo, madam – zapewnił cicho. – Ale nie o to chodzi. Przyszliśmy tu, by ocalić pani dziewczyny przed czymś gorszym niŜ banda pijanych gwałcicieli. Uniosła brwi w niemym pytaniu. – Przed syfilisem – wyjaśniłam bez ogródek, a ona otworzyła usta. Pomimo względnie młodego wieku pani Sylvie była twardym negocjatorem. Choć lęk przed chorobą był stale obecny w Ŝyciu kaŜdej prostytutki, wykład na temat krętków nie trafił jej do przekonania, a moja propozycja, by zrobić zastrzyki z penicyliny jej personelowi – w burdelu pracowały tylko trzy dziewczyny, jak się okazało – spotkała się ze zdecydowaną odmową. Jamie przysłuchiwał się tym słownym zmaganiom do chwili, gdy stało się jasne, Ŝe natrafiliśmy na mur nie do przebycia. Wtedy spróbował innej taktyki. – Moja Ŝona nie proponuje tego wyłącznie z dobroci serca, rozumie pani? – oznajmił. Zostaliśmy juŜ wcześniej zaproszeni do małego, schludnego saloniku z kraciastymi zasłonami w oknach i teraz Jamie wychylił się ostroŜnie do przodu, by nie nadwyręŜyć delikatnego krzesła, na którym siedział. – Zjawił się u niej syn pewnej przyjaciółki i powiedział, Ŝe zaraził się syfilisem od dziwki w Hillsborough. Widziała owrzodzenie; nie ma wątpliwości, Ŝe chłopak jest chory. Przeraził się jednak, zanim zdąŜyła zrobić mu zastrzyk, i uciekł. Szukamy go od tego czasu i usłyszeliśmy wczoraj, Ŝe widziano go tutaj, w pani przybytku. Pani Sylvie na chwilę przestała panować nad twarzą. Po sekundzie znów była sobą, ale wyraz przeraŜenia na jej obliczu był niekłamany. – Kto to był? – spytała. – Szkocki chłopak? Jak wyglądał? Jamie rzucił mi przelotne spojrzenie i opisał Manfreda McGillivraya. Nim skończył, twarz młodej madame pokryła się bladością. – Był tutaj. Dwa razy. O Jezu. – Odetchnęła głęboko i wybuchnęła: – Był czysty! Kazałam mu pokazać... zawsze tak robię. Wyjaśniłam, Ŝe choć sam wrzód weneryczny zagoił się, choroba pozostała we krwi, by ujawnić się po jakimś czasie. CzyŜby nie miała do czynienia z dziwkami, które zaraziły się syfilisem, nie zdradzając przy tym Ŝadnych objawów? – Tak, oczywiście, ale pewnie nikt tego nie pilnował – zauwaŜyła z przekonaniem. – Ja o to dbam, moje dziewczęta równieŜ. Jestem w tym względzie bardzo rygorystyczna. Zrozumiałam, Ŝe jej nie przekonam. Nigdy nie przyzna, Ŝe moŜe jest śmiertelnie zaraŜona, będzie się upierać, Ŝe to niemoŜliwe; jeszcze chwila, a sama w to uwierzy i wyrzuci nas za drzwi.

Jamie teŜ wyczuł, co się święci. – Pani Sylvie – zwrócił się do niej, przerywając jej wykręty. Spojrzała na niego zaskoczona. – Ma pani talię kart? – Co? Ja... tak, oczywiście. – W takim razie proszę je przynieść – zaproponował z uśmiechem. – Faraon czy poker, co pani woli. – Spojrzała na niego, twardo i długo, zaciskając usta. – Uczciwa gra? – spytała z błyskiem w oku. – Jaka stawka? – Uczciwa gra – zapewnił. – Jeśli wygram, moja Ŝona zrobi wam zastrzyki. – A jeśli pan przegra? – Skrzynka mojej najlepszej whisky. Wahała się chwilę, przyglądając mu się uwaŜnie i oceniając swoje szanse. Jamie wciąŜ miał we włosach grudkę smoły, a na płaszczu pierze, ale oczy głęboko niebieskie i szczere. Westchnęła i wyciągnęła rękę. – Zgoda. *** – Oszukiwałeś? – spytałam, ujmując go za ramię, by się nie potknąć. JuŜ dawno zapadł zmrok, a ulice Cross Creek oświetlały tylko gwiazdy na niebie. – Nie musiałem – odparł i ziewnął potęŜnie. – MoŜe z niej i dobra dziwka, ale nie ma dobrej ręki do kart. Mogła wybrać faraona; w tej grze decyduje głównie szczęście, a poker wymaga umiejętności. Choć w faraonie łatwiej oszukiwać. – Kiedy dziwka jest dobra? – spytałam zaciekawiona. Nigdy nie zastanawiałam się nad kwalifikacjami potrzebnymi do tego zawodu, ale przypuszczałam, Ŝe jakimiś naleŜy się wykazać, prócz odpowiedniej anatomii i chęci jej udostępniania. Roześmiał się, ale jednocześnie podrapał w głowę, jakby rozwaŜał problem. – No cóŜ, pewnie pomaga, jeśli kobieta szczerze lubi męŜczyzn, ale jednocześnie nie bierze ich zbyt powaŜnie. A jeśli ma ochotę z nimi sypiać, to tym lepiej. Auu! Właśnie weszłam na kamień i ścisnęłam Jamiego w miejscu, gdzie miał oparzenie od smoły. – Och, przepraszam. Tak źle? Mam trochę balsamu w gospodzie, przyłoŜę ci, jak wrócimy. – To tylko pęcherze, nic mi nie będzie. Potarł się ostroŜnie po ramieniu, ale potem machnął ręką i ująwszy mnie za

łokieć, skręcił na rogu w stronę głównej ulicy. Postanowiliśmy wcześniej, Ŝe ze względu na późną porę zostaniemy w zajeździe u McLanahana, zamiast wracać kawał drogi do River Run. W tej części miasta wciąŜ unosił się zapach gorącej smoły, a wieczorny wiatr zganiał pierze w kłębki na poboczu drogi; od czasu do czasu, niczym leniwa ćma, przelatywało mi koło ucha jakieś zabłąkane piórko. – Ciekawe, czy Neil Forbes juŜ oczyścił się z pierza – zagadnął Jamie z rozbawiony. – MoŜe Ŝona obciągnie go poszewką i zacznie uŜywać jako poduszki. Nie, czekaj, on nie ma Ŝony. Trzeba będzie... – MoŜna go uznać za koguta i zamknąć na podwórzu, Ŝeby obsługiwał kury – podsunął Jamie, chichocząc. – Umie nieźle zapiać, ale z jurnością u niego chyba kiepsko. Nie był zalany – wypiliśmy tylko małą kawę u pani Sylvie po zrobieniu zastrzyków – ale straszliwie zmęczony; oboje zresztą byliśmy zmęczeni, osiągnęliśmy taki stan wyczerpania, Ŝe bawiły nas najgłupsze Ŝarty; potykaliśmy się co chwila, wpadając na siebie i zaśmiewając się do rozpuku. – Co to takiego? – spytał nagle Jamie, wciągając powietrze nosem. – Coś się pali? Był to prawdziwy poŜar; niebo rozświetlała łuna widoczna ponad dachami domów, a woń spalonej smoły tłumił teraz zapach płonącego drewna. Jamie ruszył biegiem do najbliŜszej przecznicy, a ja za nim. Drukarnia pana Simmsa, jak się okazało; paliła się juŜ na całego. Najwidoczniej jego przeciwnicy polityczni, nie mogąc dopaść właściciela, postanowili wyładować wściekłość na majątku. Na ulicy, tak jak przedtem, kłębił się tłum. Znów rozbrzmiewał okrzyk: „Torysi!", a kilku męŜczyzn wywijało pochodniami. Ulicą nadbiegali nowi, zwabieni widokiem ognia. Dosłyszałam, jak ktoś wrzeszczy: „Przeklęci wigowie!" i po chwili obie grupy starły się w walce na pięści. Jamie chwycił mnie za rękę i pociągnął tam, skąd przyszliśmy. Serce waliło mi jak miotem, w piersiach brakowało tchu. Schowaliśmy się pod drzewem, zdyszani. – No cóŜ – rzuciłam po chwili milczenia, wciąŜ słysząc wrzask tłuszczy. – Przypuszczam, Ŝe Fergus będzie musiał poszukać sobie innego zajęcia. Wiem o jednej aptece, którą moŜna tanio kupić. Jamie parsknął ironicznie. – Najlepiej, jak wejdzie w spółkę z panią Sylvie – powiedział. – To biznes

niezwiązany z polityką. Chodź, Angliszko, czeka nas jeszcze długa droga. Kiedy w końcu dotarliśmy do gospody, zastaliśmy na schodach Iana, który czekał na nas niecierpliwie. – Gdzie się na Boga podziewaliście? – spytał ostrym głosem, który przywiódł mi na myśl jego matkę. – Przetrząsnęliśmy całe miasto, wuju Jamie. Fergus był pewien, Ŝe nie wydostałeś się z tego zamieszania i Ŝe albo cię poturbowali, albo zabili. Wskazał głową w stronę drukarni; ogień juŜ przygasał, ale wciąŜ rzucał silny blask na twarz Iana, skrzywioną w grymasie niezadowolenia. – Zajmowaliśmy się dobrymi uczynkami – wyjaśnił ze śmiertelną powagą Jamie. – Odwiedzaliśmy chorych, jak nakazuje Chrystus. – Ach tak? – rzucił Ian z ironią. – Powiedział teŜ, Ŝe naleŜy odwiedzać uwięzionych. Szkoda, Ŝe nie zaczęliście od tego. – Dlaczego? Co się stało? – Ten drań Donner zwiał, dlatego – poinformował go Ian z niekłamaną satysfakcją. – Podczas tej awantury po południu. StraŜnik poszedł sobie popatrzeć i zostawił drzwi celi zamknięte tylko na skobel; Donner po prostu wyszedł i ulotnił się. Jamie zaczerpnął powietrza i odetchnął przeciągle, krztusząc się trochę dymem. – Dobra – oznajmił zrezygnowany. – Straciliśmy jedną drukarnię i jednego złodzieja, ale za to zyskaliśmy cztery zdrowe dziwki. Myślisz, Ŝe to dobry interes, Angliszko? – Dziwki? – zawołał z przestrachem Ian. – Jakie dziwki? – U pani Sylvie – wyjaśniłam, świdrując go wzrokiem. Wydawało mi się, Ŝe unika mojego spojrzenia, choć moŜe była to tylko gra świateł. – Ian! Nie zrobiłeś chyba tego! – Oczywiście, Ŝe zrobił, Angliszko – wtrącił Jamie. – Popatrz tylko na niego. Nawet w słabym, migoczącym świetle przygasającego ognia widać było na twarzy Iana przyznanie się do winy. – Dowiedziałem się czegoś o Manfredzie – pospieszył z wyjaśnieniem. – Wybrał się w dół rzeki i zamierza wsiąść na statek w Wilmington. – My teŜ to ustaliliśmy – zauwaŜyłam cierpko. – Która to była? Madam Sylvie czy jedna z dziewcząt? Wydatne jabłko Adama drgnęło nerwowo. – Madam Sylvie – odparł cichym głosem. – Dobra – powiedziałam. – Na szczęście zostało mi trochę penicyliny. Mam teŜ

ładną, tępą igłę. Wchodź, nieszczęśniku, i ściągaj spodnie. Pani McLanahan, która wyszła na ganek, by spytać, czy mamy ochotę na późną kolację, usłyszała moje słowa i posłała mi pełne przeraŜenia spojrzenie, ale nie zamierzałam się tym przejmować. Jakiś czas później połoŜyliśmy się w końcu w czystym łóŜku, zostawiając gdzieś daleko wrzawę i chaos tego dnia. Uchyliłam okno, a leciutki powiew nocnego wiatru zakłócał nieruchomość gęstego, gorącego powietrza. Do izby wpadło kilka szarych drobinek, pierza czy popiołu, i sfrunęło, wirując, na podłogę, niczym płatki śniegu. Spoczywała na mnie ręka Jamiego, a ja widziałam w mroku wzgórki miękkich, róŜowawych pęcherzy na jego skórze. Powietrze było przesiąknięte ostrą wonią spalonego drewna, ale pod nią czaił się groźny zapach smoły. Ci, którzy puścili z dymem drukarnię Simmsa – i zamierzali zrobić to samo z nim i z Jamiem – byli zarzewiem buntu; ludzie ci mieli niebawem nazywać się patriotami. – Słyszę, jak myślisz, Angliszko – odezwał się. Jego głos brzmiał spokojnie, dobiegał z półsnu. – O co chodzi? – Myślałam o smole i pierzu – odparłam cicho i delikatnie dotknęłam jego ręki. – Jamie... juŜ czas. – Wiem – odrzekł równie cicho. Ulicą przeszli jacyś ludzie z pochodniami, śpiewając po pijacku. Po suficie przesunęło się rozedrgane światło i zniknęło. Czułam, Ŝe Jamie wsłuchuje się w niknące głosy, ale nie odezwał się i po chwili duŜe ciało, w które byłam wtulona, zaczęło z wolna mięknąć, zanurzając się w sen. – O czym myślisz? – wyszeptałam, niepewna, czy mnie jeszcze słyszy. A jednak słyszał. – O tym, Ŝe byłaby z ciebie naprawdę dobra dziwka, Angliszko, gdybyś była rozwiązła – odpowiedział półprzytomnie. – Co? – spytałam, wystraszona nie na Ŝarty. – Ale cieszę się, Ŝe nie jesteś – dodał i zaczął chrapać.

57. Powrót pastora 4 września 1774 Roger ominął w drodze powrotnej Coopersville. Nie bał się gniewu Ute McGillivray, ale wiedział, Ŝe z jej strony moŜe się spodziewać tylko obojętności lub złości, a nie chciał psuć sobie radości, jaką dawała mu myśl o spotkaniu z rodziną. Wybrał więc znacznie dłuŜszą trasę, wspinając się po stromym zboczu w stronę Ridge i przedzierając przez zarośnięte miejsca, gdzie las pochłaniał ścieŜkę; kilka razy musiał pokonać w bród niewielkie strumienie. Jego muł wydostał się z ostatniej strugi u podnóŜa szlaku, strząsając z brzucha krople wody. Roger otarł pot z twarzy i dostrzegł jakiś ruch na wielkim kamieniu przy brzegu. Aidan, zajęty łowieniem ryb, udawał, Ŝe go nie widzi. Roger wstrzymał muła i przyglądał się chwilę w milczeniu. Potem spytał: – Biorą? – Jako tako – odparł Aidan, wpatrując się z uwagą w Ŝyłkę. Po chwili podniósł wzrok i uśmiechając się od ucha do ucha, odrzucił wędkę, zerwał się z miejsca i wyciągnął do niego ręce; Roger chwycił kościste nadgarstki i pomógł chłopcu usadowić się w siodle. – Wrócił pan! – zawołał Aidan, obejmując Rogera i tuląc twarz do jego piersi. – Czekałem. Jest pan teraz prawdziwym pastorem? – Prawie. Skąd wiedziałeś, Ŝe będę dziś wracał? Aidan wzruszył ramionami. – Czekam od tygodnia. – Spojrzał Rogerowi w twarz, nieco zdziwiony. – Nie wygląda pan inaczej. – Nie – zapewnił go Roger. – Jak tam brzuch? – Dobrze. Chce pan zobaczyć bliznę? – Odchylił się, podciągając złachaną koszulę, by pokazać czerwonawy ślad na bladej skórze. – Dobra robota – pochwalił Roger. – Teraz, jak juŜ jesteś zdrowy, będziesz mógł się zająć mamą i Orrie, co? – O, tak – wypręŜył dumnie chudą pierś. – Wczoraj wieczorem przyniosłem sześć pstrągów na kolację, a największy był wielki jak moja ręka! Wyciągnął rękę na całą długość, by pokazać. – Daj spokój, nigdy w to nie uwierzę! – Naprawdę! – zawołał oburzony, ale potem się zorientował, Ŝe Roger Ŝartuje, i uśmiechnął się szeroko. Clarence kręcił się nerwowo i szarpał wodzami; ciągnęło go do domu.

– Lepiej ruszajmy. Chcesz ze mną jechać? Aidan walczył przez chwilę z pokusą, ale w końcu potrząsnął głową. – Nie. Obiecałem pani Ogilvie, Ŝe powiem jej, jak tylko pan wróci. Roger nie krył zdziwienia. – Tak? Dlaczego? – Urodziła w zeszłym tygodniu i chce, Ŝeby pan ochrzcił dziecko. Serce mu podskoczyło z radości, pierś rozpierało poczucie szczęścia. Jego pierwszy chrzest! Czy raczej pierwszy oficjalny chrzest, pomyślał z niejakim bólem, wspominając małą dziewczynkę O'Brianow, którą pochował bezimiennie. I tak mógłby to zrobić dopiero po wyświęceniu, ale wiedział, Ŝe warto czekać. – Powiedz jej, Ŝe z radością ochrzczę maleństwo – oznajmił, pomagając Aidanowi zejść na ziemię. – Niech da mi znać, kiedy mam to zrobić. I nie zapomnij swoich ryb! – zawołał jeszcze. Aidan złapał wędkę i sznurek ze srebrzystymi rybami, niewiele dłuŜszymi od jego dłoni, po czym dał nura w las, Roger zaś ruszył w stronę domu. Z daleka wyczuł dym, silniejszy niŜ ten, który dobywa się z komina. Usłyszawszy pod drodze o wydarzeniach w Cross Creek, nie mógł uwolnić się od niepokoju i ponaglił muła piętami. Clarence, węsząc bliskość domu nawet przez dymną zasłonę, zareagował skwapliwie i ruszył Ŝwawym truchtem w górę stromego zbocza. Zapach, zmieszany z innym dziwnie znajomym, nasilał się. Między drzewami unosiła się widoczna gołym okiem mgiełka i gdy w końcu wydostali się z gęstwiny na polanę, Roger niemal uniósł się w strzemionach. Na widok chaty, nienaruszonej i swojskiej, ogarnęła go taka ulga, Ŝe opadł na siodło, aŜ Clarence stęknął oburzony. Lecz wokół ścian domu wirował gęsty dym, w którego kłębach dostrzegał Briannę; głowę i twarz obwiązała sobie chustą niczym muzułmanka. Zsiadł z grzbietu muła, zaczerpnął powietrza, by ją zawołać, i od razu dostał ataku kaszlu. Przeklęte palenisko było otwarte i ziało dymem jak komin; rozpoznał teraz ten dziwny zapach – spalonej ziemi. – Roger! Roger! – Dojrzała go i rzuciła się ku niemu biegiem, z rozwianą chustą na głowie; przeskoczyła niczym kozica wzgórek świeŜo wyciętej darni i padła mu w ramiona. Chwycił ją i przytulił, myśląc, Ŝe nigdy nie ma wspanialszego doznania, niŜ czuć jej cięŜar na piersi i smak ust na wargach, pomimo Ŝe niewątpliwie jadła cebulę na obiad.

Odchyliła się, rozpromieniona i zapłakana, wśród wyznań miłości ujmując w dłonie jego twarz i całując ją. – Tęskniłam za tobą. Kiedy się ostatnio goliłeś? Kocham cię. – Cztery dni temu, jak wyjeŜdŜałem z Charlotte. Ja teŜ cię kocham. Wszystko w porządku? – Tak. A właściwie nie. Jemmy spadł z drzewa i wybił sobie ząb, na szczęście mleczny, i mama mówi, Ŝe nic nie szkodzi i Ŝe na pewno wyrośnie mu drugi, Ian moŜe zaraził się syfilisem i wszyscy jesteśmy tym zdegustowani, i tatę omal nie wytarzali w smole i pierzu, i spotkaliśmy Florę MacDonald, i mama przebiła igłą oko ciotki Jokasty, i... – Fuj! – zawołał odruchowo Roger. – Dlaczego? – śeby nie pękło. A ja dostałam sześć funtów zaliczki za obrazy! – obwieściła triumfalnie. – Kupiłam trochę dobrego sznurka i jedwabiu, zrobię – porządne siatki na drzwi, zdobyłam teŜ wełnę na zimowy surdut dla ciebie. Jest zielona. Ale najwaŜniejsze, Ŝe spotkaliśmy jeszcze jednego... No cóŜ, opowiem ci później. To skomplikowane. Jak ci poszło z prezbiterianami? W porządku? Jesteś juŜ pastorem? Potrząsnął głową, próbując się zdecydować, na które z tych pytań odpowiedzieć, i w końcu wybrał ostatnie, moŜe dlatego, Ŝe je zapamiętał. – Tak jakby. CzyŜbyś pobierała lekcje językowej niespójności u pani Bug? – Jak moŜesz być pastorem „tak jakby"? Poczekaj... powiesz mi za chwilę, muszę to jeszcze bardziej otworzyć. Z tymi słowami ruszyła biegiem po skopanej ziemi w stronę ziejącej dziury pieca. Z jednego końca sterczał ceglany komin, przypominający nagrobek. Wokół widać było spalone bryły darni; miał wraŜenie, Ŝe to ogromny dymiący grób, z którego unosi się coś wielkiego, gorącego i bez wątpienia demonicznego. Gdyby był katolikiem, uczyniłby znak krzyŜa. Przysunął się do krawędzi zagłębienia, gdzie klęczała Brianna, usuwając łopatą kolejną warstwę darni z wierzbowego rusztu, który przykrywał dół. Wpatrując się w kłęby dymu, dostrzegał jakieś przedmioty o niejednakowych kształtach, leŜące na ziemnych półkach, które biegły dookoła dziury. Rozpoznał jakby miseczki i półmiski, ale większość miała kształt rurowaty i długość około trzech stóp; z jednego końca były węŜsze i zaokrąglone, z drugiego nieco szersze. Miały ciemnoróŜowy, poczerniały od dymu kolor i przypominały nieodparcie zbiorowisko gigantycznych fallusów, które to skojarzenie wydało mu się równie niepokojące jak historia z okiem Jokasty.

– Rury – wyjaśniła z dumą Brainna, wskazując łopatą jeden z owych przedmiotów. – Na wodę. Spójrz – są doskonałe! Albo teŜ będą, jeśli nie popękają podczas ochładzania. – Wspaniale – zachwycił się Roger. – Hej, przywiozłem ci prezent. Sięgnął do wewnętrznej kieszeni surduta i wyjął pomarańczę, którą chwyciła z okrzykiem radości. JuŜ zamierzała wbić paznokieć w skórkę, ale się zawahała. – Śmiało, mam jeszcze jedną dla Jema – zapewnił ją. – Kocham cię – wyznała znowu Ŝarliwie. Po jej brodzie spłynął sok owocu. – Co z prezbiterianami? Co powiedzieli? – Och. No, zasadniczo, wszystko jest na dobrej drodze. Mam stopień uniwersytecki, poza tym zrobiłem na nich wraŜenie znajomością greki i łaciny. Z hebrajskim trochę gorzej, ale jeśli zacznę wkuwać... wielebny Caldwell dał mi ksiąŜkę. Poklepał się po kieszeni płaszcza. – Tak, juŜ widzę, jak nauczasz po hebrajsku Crombiech i Buchananów – oznajmiła z szerokim uśmiechem. – Co jeszcze? Do jej wargi przylgnęła cząsteczka pomarańczy; nachylił się odruchowo i scałował tę drobinkę z jej ust. Poczuł na języku nagłą i cierpką słodkość. – CóŜ, przeegzaminowali mnie z doktryny, rozmawialiśmy teŜ sporo. Modliliśmy się o oświecenie i zdolność osądu. Czuł się trochę onieśmielony, opowiadając jej o tym. jego pobyt wśród prezbiterian był niezwykłym doświadczeniem, odniósł wraŜenie, Ŝe wraca do domu, do którego zawsze tęsknił, choć sobie tego nie uświadamiał. Kiedy powiedział Briannie o swoim powołaniu, czuł radość. Gdy jednak wyznał to pośród ludzi, którzy rozumieli je i podzielali... – Na razie jestem więc pastorem słowa – wyjaśnił, wpatrując się w czubki butów. – Będę musiał się wyświęcić i wtedy otrzymam prawo udzielania sakramentów, takich jak małŜeństwo i chrzest. Trzeba poczekać, aŜ zbierze się gdzieś sesja Kościoła prezbiteriańskiego. Tymczasem mogę głosić kazania, nauczać i grzebać zmarłych. Patrzyła na niego z uśmiechem, moŜe trochę smutnym. – Jesteś szczęśliwy? – spytała, a on skinął głową, nie mogąc przez chwilę dobyć głosu. – Bardzo szczęśliwy – odparł w końcu bardzo cicho. – To dobrze – powiedziała i jej uśmiech zajaśniał pewniej. – Rozumiem. Zawarłeś związek z Bogiem, tak?

Roześmiał się i poczuł ulgę w gardle. BoŜe, musi coś z tym zrobić. Nie moŜe przecieŜ głosić co niedziela kazań po jednym. Dawać zły przykład wiernym... – Ano, moŜna tak powiedzieć. Ale zgodnie z prawem i zasadami jestem poślubiony tobie. Nigdy o tym nie zapomnę. – JuŜ ja tego dopilnuję. – Teraz juŜ śmiała się całym sercem. – A skoro jesteśmy sobie poślubieni... – Posłała mu swobodne spojrzenie, które odczuł niemal jak poraŜenie prądem. – Jem jest u Marsali, bawi się z Germainem. Poza tym nigdy nie kochałam się z pastorem. Wydaje się to trochę nieprzyzwoite i perwersyjne, nie uwaŜasz? Wziął głęboki oddech, ale nie pomogło; wciąŜ kręciło mu się w głowie, na pewno od dymu. – „O jakaś ty jest piękna, miła moja, i jako wdzięczna – powiedział. – Nawet i to nasze łoŜe zieleni się. Opasania biódr twoich są jak zawieszenia, ręką dobrego rzemieślnika urobione. Pępek twój jako czara krągła, która nie jest bez napoju; brzuch twój jest jako róg pszenicy osadzony liliami. – Wyciągnął rękę i dotknął ją delikatnie. – Obie piersi twoje są jako dwoje bliźniąt młodych sarniąt". – Naprawdę? – Tak jest w Biblii – zapewnił z powagą. – Więc musi to być prawda, nie uwaŜasz? – Opowiedz mi jeszcze o moim pępku – poprosiła, ale nim zdołał się odezwać, zobaczył jakąś małą postać, która wyłoniła się z lasu i teraz biegła do nich. Aidan, bez wędki i zdyszany. – Pani Ogil... vie mówi... Ŝeby pan przyszedł natychmiast! – wyrzucił z siebie. Sapnął kilka razy, by złapać oddech. – Dziecko... jest słabe, chcą, Ŝeby ją pan ochrzcił, bo moŜe umrzeć. Roger poklepał się po drugiej kieszeni; poczuł kojący cięŜar księgi liturgii anglikańskiej, którą dostał w Charlotte. – MoŜesz? – Brianna spojrzała na niego z niepokojem. – Katolicy mogą, to znaczy osoba świecka ma prawo ochrzcić kogoś w chwili zagroŜenia Ŝycia. – Tak, w takiej sytuacji ja teŜ mogę – odrzekł z wysiłkiem, jeszcze większym niŜ przed chwilą. Zerknął na Briannę, ubrudzoną sadzą i ziemią, w sukni przesiąkniętej wonią dymu i wypalanej gliny, a nie aromatem mirry i aloesu. – Chcesz iść ze mną? Tak bardzo pragnął, by się zgodziła. – Nie darowałabym sobie, gdyby mnie to ominęło – zapewniła go i odrzuciwszy brudną chustę, potrząsnęła włosami, które powiewały jak sztandar na

wietrze. *** Było to pierwsze dziecko Ogilviech, maleńka dziewczynka. Brianna, jako doświadczona matka, oceniła, Ŝe noworodek cierpi na kolkę, ale poza tym jest w dobrym zdrowiu. Niemal przeraŜająco młodzi rodzice – oboje wyglądali na niespełna piętnaście lat – okazali głęboką wdzięczność za wszystko: zapewnienia i rady ze strony Bree, obietnice, Ŝe poprosi Claire, by przyszła z lekami i Ŝywnością (byli zbyt wystraszeni, by osobiście zwrócić się do Ŝony pana, pomijając juŜ nawet opowieści, jakie o niej słyszeli), a przede wszystkim za to, Ŝe Roger zgodził się ochrzcić dziecko. Fakt, Ŝe prawdziwy pastor – nie chcieli słyszeć Ŝadnych sprostowań – zjawił się na tym pustkowiu, by obdarzyć ich maleństwo łaską boŜą, kazał im dziękować za niewiarygodne szczęście. Roger i Brianna pozostali u nich przez jakiś czas i wyszli, gdy słońce zaczęło się juŜ zniŜać. Dobry uczynek podniósł ich na duchu. – Biedacy – odezwała się Brianna głosem, w którym współczucie mieszało się z rozbawieniem. – Biedacy – zgodził się Roger, podzielając jej uczucia. Chrzest przebiegł wspaniale; nawet rozkrzyczany początkowo i fioletowy na twarzyczce noworodek wstrzymał na chwilę swój protest, by Roger mógł polać mu bezwłosą główkę i prosić o boŜe wstawiennictwo dla duszy. Odczuwał niezwykłą radość, ale teŜ ogromną pokorę, Ŝe dane mu było odprawić tę uroczystość. Miał tylko jeden problem – stan jego ducha był mieszaniną pełnej zaŜenowania dumy i śmiertelnej trwogi. – Jej imię... – zaczęła Brianna i urwała, potrząsając głową. – Próbowałem im to wyperswadować – powiedział, starając się panować nad głosem. – Sama widziałaś. Podsuwałem Elizabeth albo Mairi. MoŜe Elspeth. Słyszałaś! – Och, daj spokój. Głos jej zadrŜał. – Myślę, Ŝe Rogerina to piękne imię. Potem jednak straciła panowanie nad sobą, usiadła w trawie i zaniosła się śmiechem. – BoŜe, biedaczka. – Roger bezskutecznie starał się zachować powagę. – Słyszałem o Thomasinie, nawet o Jamesinie, ale... O BoŜe. – MoŜe będą nazywali ją zdrobniale Ina – zasugerowała Brianna, parskając

przez nos i ocierając twarz fartuchem. – Albo wymawiali imię wspak, to znaczy Aniregor, i nazywali ją Annie. – Och, cóŜ bym bez ciebie zrobił – rzucił wzruszony Roger i wyciągnął ręce, by pomóc jej wstać. Oparła się o niego i otoczyła go ramionami, wciąŜ wstrząsana paroksyzmami śmiechu. Pachniała pomarańczami i dymem, a światło zachodzącego słońca tańczyło na jej włosach. W końcu się uspokoiła i uniosła głowę z jego ramienia. – „Miły mój jest mój, a jam jest jego" – powiedziała i ucałowała go. – Świetnie się spisałeś, wielebny. Chodźmy do domu.