Zalotnice i wiedzmy Joanna Miszczuk

Pamięci moich ojców, Marka i Wiktora Podziękowania Serdecznie dziękuję mojej rodzinie i przyjaciołom za wiarę we mnie. Irenie, Zuzi i Uwe za miłość. Hani, Mieciowi i Jeannette za przyjaźń. Kamisi, Joli, Kasi, Heniowi i Małgosi za rodzinę.

Moim Czytelnikom za codzienną motywację i cudowne pytania, dzięki którym wiem, że piszę dla was. Recenzentom moich powieści za doping. Joli Jasik, która absolutnie nie jest adresatką moich książek, jednak jej dociekliwość i upór zmuszają mnie do myślenia. Oby nigdy nie zabrakło nam tematów do ”kłótni”, Jolu. Ani Khalidi „Colgate” za Casablancę. Wszystkim pracownikom Wydawnictwa Prószyński, a zwłaszcza pani Annie Derengowskiej i pani Ewie Witan, których praca sprawiła, że ta opowieść cieszy się Państwa zainteresowaniem.

Od autorki Cała treść tej książki jest jedynie fantazją autorki. Niekiedy pojawiają się w niej nazwiska osób znanych z kart historii. Życiorysy, które im przypisuję, są jednak wyłącznie moim wymysłem. Pozwoliłam sobie przystosować mowę i gramatykę zamierzchłych wieków do współczesnych form dzięki czemu, mam nadzieję, łatwiej się czyta fragmenty historyczne. Wybaczcie mi, Szanowni Czytelnicy, to niewinne oszustwo. Kamisiu, mój Kochany Skarabeuszku, Jeśli czytasz ten list, to znaczy, że mnie zabrakło. Ale nawet jeśli już nie mogę zrobić tego osobiście, to właśnie w ten sposób, dzięki temu listowi, przypominam Ci, że kocham Cię najbardziej na świecie i zawsze będę przy Tobie, bo taka wielka miłość jak moja do Ciebie, jak miłość matki do córki, nie znika i trwa zawsze, nawet, jeśli matki nie ma już blisko. Zanim dorośniesz i dostaniesz spadek po naszej babci Lavernie, który ja sama otrzymałam dopiero w 2009 roku i zapisałam Ci w testamencie, już teraz muszę Ci zdradzić ważną rodzinną tajemnicę. Pochodzimy obie ze wspaniałego rodu. Nasze prababki były mądrymi, a niekiedy znanymi i wielkimi kobietami. Posiadały cudowną moc, która pozwalała im pomagać ludziom. Ta moc wywodzi się właśnie z miłości. Dlatego jeśli przydarzy Ci się coś dziwnego lub magicznego, nie obawiaj się, kochanie. To tylko miłość, to część naszej schedy. Zaczęło się to wszystko od naszej prapraprababki Marii, która spłonęła na stosie jako czarownica... Ojcem jej córki Róży był znany inkwizytor, czyli człowiek, który tropił i zabijał czarownice... Choć może zaczęło się to wcześniej? Z pewnością. Ale historie tych wszystkich wspaniałych kobiet poznasz, kiedy będziesz pełnoletnia. Wówczas otrzymasz od naszych paryskich notariuszy swój spadek. Pamiętaj, kochanie, że najważniejszą jego częścią jest historia naszej rodziny. Nie pozwól nigdy, aby te tajemnice ujrzały światło dzienne, chroń je dla przyszłych pokoleń. Kocham Cię, maleńka, i zawsze będę czuwała nad Tobą. Zaufaj sobie, wierz własnej intuicji i nigdy nie obawiaj się swojego daru. Jeśli kiedykolwiek opadną Cię wątpliwości lub strach, niezależnie od tego, gdzie i z kim będziesz, ze WSZYSTKIM możesz się zwrócić do babci Krystyny lub do Andre. On jest naszym notariuszem i on jedyny zna całą historię naszego rodu. On i babcia Krysia pomogą Ci zawsze, ufaj im kochanie tak jak mnie. I nie płacz, jestem przy Tobie i kocham Cię Mama

(List Joanny Góreckiej do córki, złożony w kancelarii notarialnej Gautier i Synowie w lutym 2010 roku, z zaleceniem natychmiastowego przekazania adresatce w przypadku śmierci autorki przed uzyskaniem przez córkę pełnoletniości. Na mocy sporządzonego jednocześnie testamentu Joanna Górecka przekazywała cały spadek po Lavernie von Metternich, w którego skład wchodziła rezydencja St. Germain Bersolys w Paryżu, oraz dokumenty i pamiętniki rodzinne, swojej córce Kamili Marii Góreckiej w dniu ukończenia przez nią wieku dwudziestu pięciu lat). Asia, luty 2010, Paryż Logika podpowiadała, że paryski świt w lutym powinien być szary i ponury. Logika sobie, a fakty sobie... Obudziła mnie przejrzysta biel za oknem. Śnieg sypał gęstą ścianą białego błyszczącego konfetti. Nie wiem, może go rozświetlało słońce zawieszone gdzieś hen nad śnieżnymi chmurami? Cokolwiek by to było, z pewnością nie byłam to ja! Nie czułam się ani trochę rozświetlona wewnętrznym ogniem miłości. W sypialni mojego apartamentu w Bersolys St. Germain posapywał przez sen André, mój paryski notariusz, mój paryski kochanek. Spędziliśmy razem noc, więc chyba ten pierwszy raz już się liczy i powinnam się oswoić z myślą, że właśnie mam kochanka. Termin rozprawy rozwodowej z Piotrkiem został wyznaczony na koniec lutego, co oznacza, że jestem jednak, choć teoretycznie, mężatką z kochankiem. Może ja jestem przedpotopowa, może i mam moralne prawo żyć jak kobieta wolna, ale jakoś wcale nie zachwyca mnie ta sytuacja. Zresztą, kto wie, może na mój minorowy nastrój wpływa fakt, że ta noc wcale nie okazała się zachwycająca. Było miło i przeciętnie. Bez fajerwerków. Żadnych porywów serc, żadnych uniesień szalonych, żadnego dzikiego seksu. Jak już, jakby nie było, w miarę przyzwoita, mężatka bierze sobie kochanka, to chyba coś z tego powinna mieć? Gdzieś kiedyś wyczytałam, zapewne w jakimś idiotycznym kobiecym piśmie w poczekalni u dentysty, że jeśli partnerzy są zgrani w tańcu, to doskonale się komponują również w sypialni. Zawsze miałam wrażenie, że te wszystkie tak zwane pisma kobiece kantują czytelniczki. André tańczy fantastycznie... Jest fenomenalnym kompanem do zabawy, interesującym rozmówcą, dysponuje rozległą wiedzą z tak wielu różnorodnych dziedzin, że niekiedy czuję się przy nim zwyczajnie niedouczona, do tego jest dżentelmenem w każdym calu i jest romantyczny w zakresie absolutnie wystarczającym. Jest też przystojny i za mną szaleje. Co ze mną jest nie tak? Powinnam się była w nim po uszy zakochać. A się nie zakochałam. I tu właśnie leży problem. Intymne chwile z Piotrkiem były wspaniałe, ale gdyby obok łóżka siedział recenzent i komentował, to pewnie komentarz z akcji AsiaPiotruś wypadłby mizernie na tle sprawozdania tego samego recenzenta z wczorajszej nocy. Ale Piotrusia kochałam. A w łóżku jest jednak miejsce na troje. Ona, On i Miłość. I tej miłości wczoraj mi zabrakło... Szlag by to trafił. Czy ja, nieszczęsna idiotka, nadal po tym wszystkim kocham Piotrka?! Stanowczo nie powinnam, a już na pewno po tej paskudnej rozmowie przed Wigilią zeszłego roku nie powinnam! Nie zgadzam się absolutnie, nie chcę go już kochać, nie! No tak, Piotrka na pewno nie, ale czy ja chcę pokochać kogokolwiek? Spojrzałam w oczko brylantu lśniącego na mojej dłoni. Miłość? Czy mnie jest pisana jakakolwiek miłość? Pogrążyłam się we wspomnieniach.

Asia, Wigilia 2009, Wrocław Ostania Wigilia wypadła co najmniej głupio. Dopracowaliśmy wcześniej kwestie organizacyjne telefonicznie. Ferie w niemieckiej szkole Kamili zaczynały się dopiero od dwudziestego trzeciego grudnia, a niemieckie przepisy zakazują zwalniać dziecko z zajęć tuż przed feriami i tuż po nich. Co oznaczało, że przyjedziemy do Wrocławia dopiero wieczorem w przeddzień Wigilii. Oczywiście mogłam przygotować święta w jeden dzień, ale jedynie pod warunkiem, że wcześniej Piotrek zrobi zakupy, a mój mąż, niestety, odmówił współpracy. Tłumaczył się gęsto, plątał, kombinował, składał sprzeczne zeznania, tak że kompletnie nie wiedziałam, o co mu chodzi. Zanim zdążyłam skojarzyć, że durne wymówki w postaci niesprecyzowanych obowiązków służbowych nie mogą przecież dotyczyć okresu świąt, kiedy wszystkie biura są pozamykane i nikt nie pracuje, dałam się wmanewrować w spędzenie świąt u mojej mamy. Jedynymi logicznymi argumentami w tej rozmowie było, że Szewską przecież wynajęłam Justynie, a mieszkanie na Powstańców jest za małe na święta. Wigilię od czasu przeprowadzki do mieszkania po babci zawsze obchodziliśmy u mnie. Wcześniej byliśmy gośćmi mamy i Kazia. Rodzice Piotrka każdą kolejną Wigilię spędzali u dzieci, a że Piotrek urodził się w rodzinie wielodzietnej, nasza kolejka wypadała za dwa lata. Powrót na Szewską obudził jednak moje wszystkie najlepsze wspomnienia wigilijne i mimo wstrętu do gotowania i mnóstwa pracy związanej z przygotowaniem tradycyjnej kolacji, to właśnie tam, w otoczeniu najbliższych ukochanych osób, czułam prawdziwego ducha Bożego Narodzenia. Ale Szewską wynajęłam Justynie... Mimo to jednak, i mimo głupiej, nie do końca jasnej sytuacji z Piotrkiem postanowiłam, że święta muszą być rodzinne, ciepłe i wesołe. Niech sobie będzie Wigilia u Krystyny i Kazia. Dogadałam szczegóły z mamą i postanowiłam, że nie będę się czepiać. Jednak w kolejnej rozmowie telefonicznej z Piotrkiem wyskoczyła następna głupota. Kamila miała ferie do trzeciego stycznia, a mnie, niestety, w pierwszym roku pracy urlop nie przysługiwał. Dieter poszedłby mi na rękę i dałby mi bez problemu te cztery dni wolnego, ale po pierwsze, chciałam być lojalna wobec moich biurowych kolegów, bo jeśli oni muszą pracować, to dlaczego ja nie, a po drugie, niczym powietrza potrzebowałam jasnej sytuacji z Piotrkiem. To oczywiste, że święta spędzimy razem w gronie rodziny, ale potem jest sylwester i Nowy Rok. Nie wiedziałam, jaki ten nowy rok będzie, nie wiedziałam, czy rozstanie związane z moją niemiecką posadą pogłębiło kryzys naszego małżeństwa, czy wręcz przeciwnie, otworzyło Piotrkowi oczy na to, że jesteśmy rodziną i że mnie kocha. Krótko mówiąc, nie wiedziałam nic o nas, czy coś takiego jak MY jeszcze w ogóle istnieje. Wyjaśnianie tej sprawy przez telefon było bzdurą, wiedziałam, że czeka nas poważna decydująca rozmowa, ale ze strachu przed tą rozmową postanowiłam wybadać grunt, rzucając przynętę w postaci sylwestra. W trakcie jednej z rozmów przez skype’a, po sprawozdaniach z postępów Kamili w szkole zapytałam: - Co my właściwie zrobimy z sylwestrem w tym roku? - A co planujesz? - odpowiedział ostrożnie pytaniem mój mąż. - No właśnie nie wiem. Zawsze spędzaliśmy sylwestra w górach na nartach, ale widzisz...

- Jak ty to sobie wyobrażasz? - wszedł mi w słowo. - Takie wyjazdy rezerwuje się z wielomiesięcznym wyprzedzeniem i to kosztuje. A ja nie stoję finansowo najlepiej, miałem wydatki i... - Przecież ja też zarabiam - wtrąciłam głupio, zapominając, że i tak nie mogę nigdzie jechać, bo nie mam urlopu. Na szczęście niechęć Piotrka do wspólnego wyjazdu była silniejsza od chęci skorzystania z mojej wielkodusznej oferty finansowej i małżonek, nie zwracając uwagi na moją wypowiedź, kontynuował rozpędem: - Samochód musiałem zmienić, mieszkanie utrzymywać, a pensja jedna. I Kamila przecież całe wakacje była tylko na mojej głowie, teraz jeszcze prezenty pod choinkę, przecież wiesz, że chcę jej kupić iphon, to kosztuje. No i jak przyjeżdża na ferie, to chcę, żeby miała dużo rozrywek i zawsze kupuję jej wszystko, o czym marzy... Przecież wiesz sama... Wiem, pomyślałam. Wiem, że młoda wraca od Piotrka z masą nowych gadżetów. Schowałam głęboko pytania, które lęgły się we mnie od trzech lat. Co mają zastąpić te wszystkie podarunki? Wiem, że Piotrek kocha Kamilę nad życie. Czy na pewno? A może prezentami usiłuje zagłuszyć wyrzuty sumienia, że bardziej niż ją kocha kogoś innego? I jeszcze ta granitowa pewność, że ja na pewno tym kimś nie jestem... Westchnęłam ciężko. Nie da się skleić potłuczonej szklanki bez śladu, rysy pozostaną zawsze, a na naszej szklance to nie rysy są problemem, tylko wielka dziura, przez którą wyciekają wszelkie próby naprawienia szkody. - Wiem - przyznałam smutno. - Piotrek, musimy porozmawiać. Musimy wyjaśnić sobie całą sytuację bez niedopowiedzeń, bo już życie na odległość jest wystarczająco trudne. Jeśli zaczniemy się okłamywać, to będzie jeszcze trudniej. Popsuło nam się już dawno i jak idioci próbujemy udawać, że dajemy sobie z tym radę. Nie dajemy. - Asia, to nie jest rozmowa na telefon. Porozmawiamy, jak przyjedziesz, dobrze? - Dobrze. - On ma rację pomyślałam, porozmawiamy przed Wigilią. - Piotrusiu, przyjedziemy późno dwudziestego trzeciego. Położymy młodą spać i pogadamy. Okej? - Asiu, zróbmy inaczej. Jedź od razu do matki. I tak całą Wigilię będziecie tam z Kamisią zajęte przygotowaniami. Zadzwoń, jak wjedziesz do Wrocławia. Przyjadę do was i może jeszcze wyskoczymy do La Scali. Chcesz? Do La Scali chciałam zawsze, ale dlaczego Piotrek wysyła mnie do mamy? Czyżby to była zapowiedź końca? Z jednej strony byłam przerażona i zrozpaczona, z drugiej... chyba poczułam ulgę. Nie mogłam i nie chciałam z nim dłużej rozmawiać. - Dobrze. Zdzwonimy się jeszcze. Dobranoc, Piotrusiu. - Dobranoc. - Uciekł spojrzeniem gdzieś w bok. Klik! - i zniknął z ekranu mojego laptopa.

*** Zwyczaje niemieckich szkół podobają mi się coraz bardziej, co prawda o wiele bardziej podobają się Kamili niż mnie, ale też powody entuzjazmu nas obu są inne. Misię zachwyca znikoma ilość zadań domowych, częste wycieczki edukacyjne i to, że nikt jej nie zmusza do wytężonej pracy, tłumacząc cały czas, że mała jeszcze słabo zna język. W szkole motywują pozytywnie to moje dziecko dobrymi ocenami i życzliwą opieką. Nie zauważają, że smarkula wykorzystuje to na maksa, starannie pielęgnując lenistwo. Mnie natomiast zachwyca ta opieka właśnie, która nie tylko jest życzliwa, ale i kompetentna. Od pierwszego dnia roku szkolnego Misia ma prywatną nauczycielkę niemieckiego i codzienne dodatkowe półtoragodzinne zajęcia. Efekt jest taki, że młoda już po trzech miesiącach całkiem poprawnie mówi po niemiecku. Powiedziałabym nawet, że dużo lepiej niż ja, przynajmniej od strony gramatycznej, i, co jest cudem, wcale nie słychać u niej obcego akcentu. Dodatkowo na mój zachwyt systemem niemieckiej edukacji wpływa zdroworozsądkowe podejście do zajęć. Przed feriami dzieciaki nie siedzą w ławkach, wyczekując niecierpliwie ostatniego dzwonka do upragnionej wolności. Dyrekcja szkoły, sensownie wychodząc z założenia, że w ten ostatni dzień towarzystwo i tak się niczego nie nauczy, wysyła dzieciaki pod opieką wychowawcy na parogodzinne wycieczki na świąteczne jarmarki. Tak, więc Misia, zaopatrzona przeze mnie wcześniej w kieszonkowe, dwudziestego trzeciego grudnia wróciła do domu obładowana świątecznymi drobiazgami już o jedenastej. Spakowałam nas dzień wcześniej, dlatego już o szesnastej byłyśmy we Wrocławiu. Krystyna i Kazio czekali na nas z obiadem i piękną, rozłożystą choinką gotową do ubierania. Kamila z radością ruszyła do pracy, uznając, że ozdób jest oczywiście za mało i że ona koniecznie musi zrobić łańcuchy. Już po chwili po dywanie turlały się sterty popcornu, który Krystyna, znając pasję wnuczki do tworzenia ozdób choinkowych, przezornie przygotowała wcześniej. Zadzwoniłam do Piotrka. Odebrał po paru sygnałach. W tle szemrały odgłosy centrum handlowego, czyli Piotrek robił zakupy świąteczne, przed którymi tak zajadle się bronił. - Już jesteście? - Zadowolony to on z tego nie był. Przynajmniej jego głos nie brzmiał entuzjastycznie. - Mówiłaś, że będziecie dopiero wieczorem. Ja mam jeszcze pracę, to znaczy jeszcze jestem zajęty. Nie dam rady przed osiemnastą. - Dobrze, nie szkodzi. - Nie będę się czepiać, pomyślałam. - Po prostu przyjedź do mamy. Potem ustalimy, co dalej... - Mamo, ja, ja, ja też. - Kamila usłyszała, że rozmawiam z Piotrkiem. - Ja też chcę z tatą rozmawiać. Oddałam jej słuchawkę. Mama siedziała przy niskiej ławie i nawlekała na nitkę kuleczki popcornu. Kazio zanosił systematycznie nasze bagaże z samochodu do pokoju gościnnego. Zatrzymałam go w połowie drogi z torbą Kamili. - Nie, Kaziu, nie wszystko. Tylko tę pomarańczową torbę i paczki z prezentami pod choinkę. Resztę zostaw w samochodzie. Dziś nocujemy, bo jutro od rana pomogę mamie, ale po Wigilii wracamy przecież

do domu. - Dobra. - Kiwnął zgodnie głową. - Tylko wjedź do garażu, nie zostawiaj na ulicy auta z bagażami i na niemieckich numerach. Tu u nas jest spokojnie, ale po co licho kusić. Mercedesy ponoć jeszcze kradną. - Uśmiechnął się do mnie. - Potem rozpalę w kominku, chcesz? Wiem, że lubisz. Chciałam. Do przyjazdu Piotrka zostały jeszcze dwie godziny. Zadzwoniłam do dziewczyn. Z Jolką umówiłam się na długie smaczne ploty w drugi dzień świąt. Nie byłam do obłędu stęskniona za przyjaciółką. Przy okazjach służbowych widywałam się z nią i to średnio raz na miesiąc. Remont pałacu na placu Vendome był w fazie wykańczania wnętrz i Jolka przyjeżdżała do Paryża co dwa tygodnie. Zapowiadało się nawet na dłuższą współpracę. Dieter z otwartymi ramionami przyjął Jolkę do ekipy i właśnie się zastanawiał, jak ją przekonać do tej współpracy na stałe. Oczywiście wiadomo było, że Jola się nie przeprowadzi, ale to żaden problem. Potrzebna była w Berlinie jak dziura w moście. Dieter potrzebował jej rysunków, pomysłów i ewentualnie wizyt w obiektach rozsianych po całej Europie. A Jolka do podróży już się przyzwyczaiła. Na Kanadę jeszcze tylko psioczyła, że za daleko i traci kupę czasu. Na pewno jednak niedługo dojdą do porozumienia i Dieter znajdzie sposób na to, by związać Jolę z naszą firmą na stałe. Super. Justyna rzetelnie opiekowała się swoją matką i moim mieszkaniem na Szewskiej. Czynsz spływał mi regularnie na konto, sporadycznie plotkowałyśmy przez telefon lub Gadulca, kiedy dzwoniła, by donieść o nowej korespondencji. Ciągle przychodziły jakieś urzędowe zawiadomienia, wyciągi bankowe i same pierdoły. Kazałam jej zbierać wszystko na kupę, obiecując, że przy okazji pobytu we Wrocławiu odwiedzę ją i odbiorę całość hurtem. Właściwie dlaczego nie teraz. Po cholerę będę tu siedziała i czekała jak ta głupia na Piotrka. Zadzwoniłam. Justa była w domu i ucieszyła się, że wpadnę. Zostawiłam Misię z mamą i Kaziem w szale zdobnictwa choinkowego i pojechałam. I znowu siedziałam w kolorowej kuchni mojego domu i piłam malinową herbatkę z kubka w słoneczniki. Justa bardzo niewiele zmieniła w mieszkaniu. Nawet czarodziejki Witch zostały na ścianach dawnego pokoiku Misi. Teraz mieszkała tam opiekunka matki Justyny, sympatyczna dwudziestopięciolatka, profesjonalna pielęgniarka i fizykoterapeutka. Justa ulokowała się w moim dawnym pokoju, a w dawnej sypialni Krystyny, a potem gabinecie Piotrka, urządziła swoją matkę. Logicznie, bo jedynie to pomieszczenie stało puste. Piotrek zabrał swoje meble na Powstańców, a reszta mieszkania, już jak je wynajmowałam Justynie, właściwie była gotowa do użytku. Justa kupiła do tego pokoju meble i wielki telewizor plazmowy i zrobiła mamie miłe, wygodne gniazdko. Ściany zdobiły zdjęcia rodzinne w ramkach, a na szafkach stały wszystkie bibeloty i drobiazgi z jej przeszłości. Usiadłyśmy w kuchni, bo tam zawsze najlepiej się gada. Przyjaciółka dała mi stosik korespondencji i wypytywała mnie o Berlin i pracę. Niemrawo przeglądałam pocztę, większość przesyłek od razu rwąc na drobne kawałeczki, do wyrzucenia, i opowiadałam Justynie o Paryżu oraz perspektywach Jolki na stałe

zatrudnienie u Dietera. Wśród starych, nieaktualnych wyciągów bankowych i zawiadomień o podwyżce czynszu i ofert różnorodnych „najlepszych” kredytów i leasingów natrafiłam na trzy listy z sądu. W pierwszym był pozew, w drugim wezwanie na rozprawę, trzeci zawierał zaoczne orzeczenie separacji małżeństwa Górskich Joanny i Piotra. Wszystkie przysłano poleconym za potwierdzeniem odbioru. Wszystkie były potwierdzone przez Justynę, która miała moje notarialne upoważnienie. Zatkało mnie. - Justa, czemu mi o tym nie powiedziałaś?! - O czym? - Spojrzała z ciekawością na list. - O cholera! Aśka, tak mi przykro. Mówiłam ci przecież, że przychodziło z sądu. Dzwoniłam do ciebie... Kazałaś odbierać i kłaść na kupę. Mówiłaś, że wiesz, co to, i że nawet na to czekałaś. Owszem, dzwoniła, a wróżką nie jest, nie mogła wiedzieć, co zawiera koperta. Ja natomiast byłam święcie przekonana, że moi notariusze zgłosili spadek po Lavernie w polskim sądzie,

i po

prostu przyszło stamtąd

zwyczajne

zawiadomienie o uprawomocnieniu. Sama sobie jestem winna, że dopiero teraz się dowiaduję, iż od dwóch miesięcy jestem w separacji z Piotrkiem. No tak, to wiele wyjaśnia. - I co teraz zrobisz? - zapytała Justyna głosem pełnym współczucia. - Nic! Nie wiem! - odparłam podminowana. I rzeczywiście nie wiedziałam. Jedyne, co wiedziałam, to, że muszę z nim porozmawiać. Teraz, już, jak najszybciej. - To Anka, prawda? - Justyna popatrzyła mi prosto w oczy. Odwzajemniłam spojrzenie. - Nie wiem, Justyna. Zostaw. Sorry, nie mogę teraz o tym gadać. Obiecuję ci, że jeszcze przyjdę. - Okej, idź i przychodź, kiedy chcesz. Nie musisz się zapowiadać, ja i tak jestem zawsze w domu. Przyjdź, Asia, jeśli czegokolwiek będziesz potrzebowała, nawet z kimś pomilczeć, to po prostu przyjdź. Do spotkania z Piotrkiem została jeszcze godzina. Do mamy dojadę w dziesięć minut; spokojnie przeczytam orzeczenie sądowe, a potem się zastanowię. Nie, bzdura! U mamy i spokojnie? Raczej niemożliwie. W pamięci jak żywa stanęła mi sytuacja sprzed wielu lat. To, jak moja mama reagowała na rozwód z Julkiem. Dziś rozumiałam, że chciała mnie chronić, ale ta świadomość nie pomoże mi w rozwiązaniu teraźniejszego problemu. Muszę spokojnie pomyśleć. Z mamą zdążę jeszcze porozmawiać, jestem dorosła, a to wszystko dotyczy tylko mnie i Piotrka. Nogi same zaniosły mnie do kawiarenki „Małgosia”. Usiadłam sobie w kąciku dla palaczy, zamówiłam kawę i wyjęłam list z sądu, zaoczne orzeczenie separacji na wniosek mojego męża, z kopią tegoż wniosku. Na początek poczytałam sobie uzasadnienie zaocznego wyroku. Na podstawie artykułu trzysta trzydziestego dziewiątego kodeksu postępowania cywilnego ponieważ pozwana (czyli ja) nie stawiła się na rozprawę oraz nie złożyła w sprawie żadnych wyjaśnień, a także nie złożyła wniosku o przeprowadzenie rozprawy w jej nieobecności, sąd postanawia wydać zaocznie orzeczenie o separacji małżeństwa Piotra i Joanny Górskich... na wniosek powoda Piotra Górskiego... Z powodu rozkładu pożycia małżeńskiego, z winy (!) Joanny Górskiej. CO? Czyli to ja jestem winna, że Piotrek zdradził mnie z moją własną przyjaciółką. Szlag mnie trafił duży i rozłożysty. Wywlokłam na mikroskopijny stoliczek pozew o separację i zaczęłam czytać. Pozew wniesiono siedemnastego sierpnia dwa tysiące dziewiątego roku. Była to data rozpoczęcia przez Misię nauki w niemieckiej szkole, zaledwie trzy miesiące po mojej przeprowadzce do Berlina. Orzeczenie wydano dwudziestego drugiego października tego samego roku, dwa dni po oficjalnym przejęciu przeze mnie spadku po babci Lavernie. Prześliznęłam się wzrokiem po formalnej stronie pozwu i skupiłam się na uzasadnieniu: Nasze małżeństwo było bardzo szczęśliwe, jednak żona po urodzeniu córki zmieniła pracę, co spowodowało również zmianę jej zachowania i sposobu życia. Wcześniej żona pracowała, jako pilottłumacz wycieczek zagranicznych, co nie tylko zapewniało jej wysokie dochody, ale również możliwość częstych wyjazdów. Żona jest osobą ciekawą świata, towarzyską i złaknioną rozrywek. Praca tłumacza w biurze tłumaczeń nie dawała jej wystarczających dochodów na te cele i musiałem utrzymywać rodzinę oraz zapewniać środki finansowe na rozrywki żony. Godziłem się na to, bo kocham żonę i córkę.

Jednak w styczniu bieżącego roku żona straciła pracę, a tym samym wzrosło jej niezadowolenie. Domagała się ode mnie stałej obecności w domu, a jednocześnie łożenia na jej potrzeby i utrzymania rodziny. Co się nawzajem wyklucza, musiałem bowiem pracować zawodowo, aby utrzymać nas troje i dlatego nie mogłem wystarczająco często przebywać w domu. W tym okresie żona odsunęła się ode mnie psychicznie i fizycznie, nie interesowała się moim życiem, jedynie wymagała finansowania. W kwietniu podjęła pracę za granicą, a w początkach czerwca przeprowadziła się na stałe do Niemiec. Córka obecnie przebywa pod moją opieką, dla dobra dziecka jednak, córka jest bowiem bardzo związana ze swoją matką, postanowiliśmy, że od nowego roku szkolnego dziecko zamieszka w Berlinie. Żona jest bardzo dobrą matką, a ja pracuję na pełnym etacie w nienormowanym czasie pracy, również wieczorami, i nie mogę się zajmować dzieckiem. Żona przed wyjazdem wynajęła swoje mieszkanie własnościowe, ja zaś przeprowadziłem się do mojego kawalerskiego własnego mieszkania. Nie wiem, czy nasze małżeństwo ma jeszcze szansę się utrzymać, bo pożycie małżeńskie obecnie nie istnieje na żadnej płaszczyźnie. Wnosząc o separację, pragnę jedynie uświadomić żonie, że nie jestem wyłącznie skarbonką i mam jeszcze inne prawa jako mąż, a nie tylko obowiązek zapewniania jej stabilności finansowej. Wnoszę o separację w obawie, że gdy żona kolejny raz utraci pracę, wymagania finansowe wobec mnie wzrosną, a wychodzę z założenia, że podstawą naszego małżeństwa powinna być miłość jak na początku, nie zaś pieniądze. Wnoszę o przyznanie prawa do sprawowania opieki nad córką żonie i zobowiązuję się łożyć na utrzymanie córki osiemset złotych miesięcznie. Ta suma bowiem byłaby wystarczająca na zaspokojenie potrzeb dziecka w kraju, a decyzję o przeprowadzce za granicę podjęła żona i ona musi ponosić konsekwencje tego. Mnie i tak będą wiele kosztowały dodatkowo wizyty u córki. Ponieważ żona porzuciła mnie, wnoszę o uznanie jej winną rozpadu pożycia małżeńskiego i obciążenie kosztami sądowymi orzeczenia separacji. Matko Boska! Ten facet zrobił ze mnie pazerną megierę! I to ma być mój Piotruś? Przez tyle lat wspólnego życia nie zauważył, że pieniądze nigdy nie były dla mnie najważniejsze. No pewnie, trzeba je mieć, ale to tylko pieniądze. Przecież Piotr znał całą historię z Julkiem. Gdyby finanse miały dla mnie takie znaczenie, jak utrzymywał w pozwie, to przecież trzymałabym Julka pazurami! Co mu odbiło i co to ma być? Spodziewałam się w pozwie informacji, że nasze małżeństwo dla niego się wypaliło, i że znalazł kobietę, która go fascynuje bardziej niż ja. Ale coś takiego?! To jakaś paranoja. Rozpad małżeństwa z mojej winy, bo go porzuciłam... Przecież to właśnie on najbardziej popierał moją decyzję o wyjeździe. Że mi łgał i cały czas łże, iż z Anką go nic nie łączy, jestem w stanie zrozumieć. Głupio mu, że okazał się niewierny, mimo że go tak bardzo kocham, więc nie chce się przyznać, żeby zachować twarz. Albo, jak sobie to głupio tłumaczyłam, nie chce mnie zranić. Wielkoduszna idiotka. Zranił mnie tym zakłamanym pozwem bardziej niż samą zdradą. Nie. Nieprawda. Niczym mnie nie zranił bardziej niż zdradą, kłamstwem i tym, że mnie przestał kochać. To pismo jest tylko próbą usprawiedliwienia samego siebie, a zarazem próbą uwolnienia się ode mnie. Dobrze, dostanie swoją wymarzoną wolność. Ale na pewno nie tak. Na pewno nie z mojej winy. Dlaczego ze mną nie porozmawiał? Dlaczego nic mi nie powiedział? Przecież nie jestem jego wrogiem, mogliśmy wspólnie znaleźć rozwiązanie... Trudno, to się już stało i się właśnie dzieje. Nie pierwsze i zapewne nie ostatnie to drzwi, które będę musiała zamknąć. Wcisnęłam papiery do torby i poszłam do samochodu.

Wyciągnęłam rękę, aby otworzyć drzwi auta i spadł mi na dłoń pojedynczy płatek śniegu. Osiadł na oczku pierścionka moich prababek. Miłość i przebaczenie? Znowu? Przebaczenie - zobaczymy... A miłość - nigdy więcej! Kiedy dojechałam do domu, Piotrek już szalał z Kamilą wokół choinki. Układali prezenty, przekomarzając się wesoło. Weszłam do salonu. Piotrek, nie patrząc mi w oczy, musnął ustami mój policzek. - Mamo, mamo! - Misia podskakiwała wokół nas. - Idziemy na kolację do La Scali. Tata nas zabiera, żeby uczcić nasz przyjazd. - Dobrze. - Spokojnie odłożyłam torebkę i zwróciłam się do męża: - Pojedziemy wszyscy. Ja was zapraszam. Po kolacji mama z Kaziem zabiorą Misię do domu, a my chyba powinniśmy porozmawiać? - Jak sobie życzysz. - Piotrek, nadal nie patrząc na mnie, wzruszył ramionami. - Możecie się już szykować, zamówiłem stolik na wpół do ósmej. Nie wiem, jak mi się udało zachować spokój i z uśmiechem na twarzy przetrwać tę kolację. Może pół roku całkowitej samodzielności w Berlinie pozwoliło mi zrozumieć, że tak naprawdę jestem sama, a wszystkie decyzje, które podejmuję, dotyczą tylko i wyłącznie mnie i powinnam się kierować tylko tym, jak będzie wyglądało moje dalsze życie z tymi decyzjami. Urządzanie w Berlinie życia z Misią to było podejmowanie decyzji jednoosobowo, bez uzgadniania z nikim, bez czyjejkolwiek pomocy i rady. Wszelki próby konsultowania moich działań telefonicznie z Piotrkiem kończyły się z jego strony krótkim: „rób, jak uważasz”. I właśnie tak robiłam. Wybierając meble do naszego mieszkania, kierowałam się tylko tym, czy mi się podobają, pierwszy raz od dawna bez podświadomej myśli, czy Piotrek będzie się dobrze czuł pośród takich kolorów. Ustalając wysokość, na której umieszczono mi telewizor na ścianie, darowałam sobie te dodatkowe piętnaście centymetrów. Nawet na Szewskiej, kiedy sprawiliśmy sobie nowy płaski telewizor, było dla mnie oczywiste, że trzeba go powiesić wyżej, żeby Piotrusiowi oczy się nie męczyły i żeby światło padało pod odpowiednim kątem. Jak wszystkie kobiety z mojej rodziny, jak mama i babcia, jestem niska. Nie udało mi się przekroczyć metra sześćdziesięciu centymetrów wzrostu, Piotrek zaś jest wysoki jak koszykarz - ma sto dziewięćdziesiąt centymetrów z hakiem. I te durne trzydzieści centymetrów zawsze brałam pod uwagę, żeby się dobrze czuł w naszym wspólnym domu. Dlatego do górnych półek szafek miałam dostęp jedynie ze stołka, dlatego każde zmywanie naczyń kończyło się bólem ramion, a myłam zęby, stojąc na palcach przy łazienkowym lustrze. W berlińskim mieszkaniu było inaczej, tam wszystko zostało dostosowane do wzrostu krasnali, czyli mnie i Misi. Decyzja o szkole Kamili też została podjęta jednoosobowo, to znaczy, kiedy opowiadałam Piotrkowi o dwóch możliwych wyborach, nie wykazał zainteresowania, znowu padło typowe: „rób jak uważasz”. Wtedy w czerwcu jeszcze nie miałam przyjaciół w Berlinie, nie było nikogo, kto mógłby mi doradzić, zdecydowałam więc sama. Praca dla Dietera też wymagała ode mnie całkowitej samodzielności. Oczywiście, że w realizacji projektów wspierało mnie całe biuro. Ale oznaczało to jedynie, że po wysłuchaniu moich sprawozdań z postępów

robót rozdzielali między sobą pracę do wykonania, tak aby wesprzeć decyzje, które JA podjęłam na miejscu. Musiałam się jedynie mieścić w budżecie, terminarzu i być w zgodzie z wytycznymi planu projektu. Może właśnie te pół roku odpowiedzialnej samodzielności, braku konsultacji i kompromisów nawet w drobnych sprawach, to, że skutki każdej nieprzemyślanej decyzji ponoszę sama i konsekwencje nie rozkładają się już na dwoje, może to wszystko przypomniało mi, kim jestem. Silną, samodzielną, energiczną kobietą, której fakt, że jest mężatką, nie każe rezygnować ze swojego „ja”, by zastąpić go wygodnym „my”. Dawna Asia zapewne natychmiast by pobiegła po radę do mamy lub bezzwłocznie zażądała wyjaśnień od męża. Nowa Asia, świadoma odpowiedzialności za córkę, całą półtoragodzinną kolację w La Scali spędziła w miłej przedświątecznej atmosferze w gronie rodziny, opowiadając paryskoberlińskie anegdoty. Pod tą sympatyczną fasadą wcale nie kipiał wulkan namiętności. Pewnie, że byłam wkurzona paskudnym, zakłamanym pozwem Piotrka, ale nie dałam się ponieść emocjom. Tak jak konsekwentnie i systematycznie planowałam i realizowałam mój paryski projekt zawodowy, tak samo w duchu przygotowywałam się do rozmowy z mężem. Najpierw pozbieram wszystkie fakty, wysłucham go. Potem podliczę aktywa i podejmę decyzję. Zobaczymy. Kocham go? Nie potrafię bez niego żyć? Dziecko potrzebuje ojca? Zapewne, ale nie za wszelką cenę, a na pewno nie za cenę rezygnacji z samej siebie. Zobaczymy. Po kolacji odprowadziliśmy mamę, Kazia i Misię do samochodu, sami zaś zmieniliśmy lokal. Dyskretne lożeboksy Marubaru pozwalały na spokojną rozmowę. Wyciągnęłam z torebki orzeczenie o separacji i bez słowa położyłam na stoliku. Piotrek milczał i uciekał spojrzeniem w bok. Cisza się przedłużała. Zapaliłam papierosa i podsunęłam dokument w jego stronę. - Dzisiaj odebrałam od Justyny korespondencję, która przychodziła na Szewską. Dowiedziałam się, że jesteśmy w separacji, ale ty chyba wiedziałeś o tym już jakiś czas... - Zawiesiłam głos pytająco. - No tak... - odparł niepewnie. - Nic nie mówiłaś, więc myślałem, że ci to odpowiada. No, bo przecież tak jest. Prawda jest taka, że zostawiłaś mnie samego, czyli jesteśmy faktycznie w separacji. - Prawda, skarbie, jest zupełnie inna, tylko nie chcesz o niej pamiętać. Rozmawiamy przez skype’a prawie codziennie. Co cię powstrzymało, żeby słowem wspomnieć, że wystąpiłeś o separację? - Skoro nie zaczynałaś tematu, to myślałem, że jest ci tak wygodnie. Zresztą, o co ci chodzi, wyjechałaś, urządziłaś sobie życie i dla mnie nie ma w nim już miejsca... - Nie, Piotrek. Kocham cię i zawsze kochałam. I uwierz mi, wystarczy jeden gest czy słowo z twojej strony, żebym zrezygnowała ze wszystkiego i wróciła. To ty mnie zostawiłeś, i to już dawno, i oboje o

tym wiemy. Nie chodzi zresztą o to, co zrobiłeś, tylko o to, jak to zrobiłeś, o uzasadnienie pozwu. - Jak to, rzuciła wszystko?! - Zasadniczy temat, czyli paskudne zarzuty przedstawione w pozwie, mój mąż z właściwym sobie wygodnym zwyczajem pomijania tematów niewygodnych, zignorował. - I jak to sobie wyobrażasz? Przecież w Polsce nie masz pracy i z czego się utrzymasz? A Kamila?! Przez ciebie straciłaby rok szkolny. Czy ciebie w ogóle obchodzi własne dziecko, myślisz tylko o sobie? - Chwileczkę! - Przystopowałam grad zarzutów. - Może sam siebie posłuchasz i przypomnisz sobie naszą rozmowę sprzed prawie roku. Wspólnie podjęliśmy decyzję o moim wyjeździe, a głównym powodem nie był brak pracy, tylko Anka. To z nią żyjesz od lat, chociaż nigdy się do tego nie przyznałeś. Tak jak była częścią twojego życia, kiedy mieszkałam we Wrocławiu, tak jest nią nadal. Przecież nie jestem idiotką. Każde ferie Kamila spędza z tatusiem i ciocią Anią, mamy wspólnych znajomych, a ludzie gadają. - To bzdura! - zaperzył się. - Może rzeczywiście, kiedy wyjechałaś, to jedyną przyjaciółką została mi Anka, ale nic mnie z nią nie łączy i... - Daj spokój, Piotrek - przerwałam mu znowu. - To do niczego nie doprowadzi. Wróćmy do naszej separacji. Wyjaśnij mi najpierw, proszę, twoje zarzuty o moich wygórowanych wymaganiach finansowych. - A bo tak się pisze pozwy. - Zaczerwienił się. - Bo jedna moja... to znaczy prawnik mi powiedział... Bo to jest tak. Jeśli byśmy się rozwiedli... Bo jeśli rozwód, to znaczy separacja jest z winy jednej strony, to ta strona musi płacić alimenty, jak ta druga nie ma na utrzymanie, a z tą twoją pracą to nie wiadomo, jak długo potrwa, bo ty już tyle razy zmieniałaś firmy i to wszystko takie niepewne, a mnie nie stać. - Oszalałeś? - Moje zaskoczenie nie miało granic. - I ty naprawdę uważasz, że ja zamierzam doić z ciebie kasę? Dlatego zrobiłeś ze mnie pazerną egoistkę. Piotrek, kiedy ja od ciebie chciałam pieniędzy?! Nawet jak byłam bezrobotna, to swoje wydatki pokrywałam pieniędzmi z korepetycji i tłumaczeń. Prawda, nie dokładałam wtedy za dużo do domu, ale to tylko przez ostatnie parę miesięcy. Przecież przez całe nasze wspólne życie nieźle zarabiałam. Myślałam, że ciągnęliśmy ten wózek razem, a nie twoim kosztem? - Od kiedy awansowałem, to ja dawałem więcej! - Dawałeś, bo chciałeś! Na luksusy, plazmowe telewizory i zagraniczne urlopy. Piotrek, przecież ja tego wcale od ciebie nie wymagałam, ja chciałam tylko, żebyś był... - Nie uderzaj w romantyczne nuty, bo to już przeszłość. Jest, jak jest. Wyjechałaś, porzuciłaś mnie i muszę zadbać o swoje interesy! - Ale nie w ten sposób! Nie obwiniaj mnie, bo to bzdura! - Knajpa powolutku zapełniała się ludźmi, zaczynało się karaoke. Ściszyłam głos. - Piotrek, wróćmy do domu i porozmawiajmy na spokojnie, wyczyśćmy atmosferę i znajdźmy jakieś sensowne rozwiązanie. Tak nie może zostać, przecież to paranoja. Zadzwonię do mamy, niech kładzie Kamę spać. Powiem, że przyjadę pomagać z samego rana... - Posłuchaj, dużo się zmieniło. - Piotrek wyraźnie się zmieszał. - Musiałem wynająć mieszkanie, bo mam

kłopoty finansowe. Zresztą ty swoje też wynajęłaś - dorzucił obronnym tonem. Zamurowało mnie. Za dużo niespodzianek na raz. - Jak to, wynająłeś? Jakie kłopoty? Czemu nie powiedziałeś, przecież mogłam ci pomóc... - Nagle mnie oświeciło, no tak, Anka rozwódka, wiem od Joli, Piotruś słomiany wdowiec lub jeszcze lepiej, wolny, bo w separacji z żoną, czyli wszystko jasne. - To gdzie ty teraz mieszkasz? - U rodziców - odparł szybko, a ja wiedziałam, że kłamie. - I co, dojeżdżasz codziennie do Wrocławia? - zapytałam cynicznie. - Tak, dlatego musiałem zmienić samochód, powiedziałem ci, że mam wydatki. Moje myśli z jednej strony galopowały bezładnie, z drugiej zaś wszystko zaczynało się układać w logiczną całość. Nas już po prostu nie było. Mogłam sobie wcześniej wpierać, że mamy problemy, lecz kryzys minie i wszystko się ułoży. Nic już się nie ułoży. Wielki neon z napisem ROZWÓD świecił czerwonymi wielkimi literami w mojej głowie. Muszę to wszystko przemyśleć, muszę się zastanowić i podjąć decyzję. Ale nie tu i nie teraz. - Wiesz co, Piotruś, skończmy na dzisiaj. Jestem zmęczona po podróży i zbyt dużo nowin na mnie dzisiaj spadło. Jutro Wigilia i święta. Dajmy sobie te dwa dni luzu, pozwólmy Kamili mieć cudowne rodzinne Boże Narodzenie. Muszę być w poniedziałek w pracy, więc wyjadę w niedzielę po południu. Przed moim wyjazdem znajdziemy czas i zastanowimy się, co z tym zrobić, dobrze? - Dobrze. - Jemu też odpowiadało zakończenie rozmowy. - To jak jutro robimy? Ja pracuję, przyjadę na samą Wigilię. - Wigilia pewnie o siódmej-ósmej, jak co roku. Nie wiem, nie uzgadniałam jeszcze z mamą, chodź, pojedziemy do nich i ustalimy, na pewno jeszcze nie śpią. Ty pewnie będziesz po pracy około szóstej, to chyba warto, żebyś chwilę odpoczął i o siódmej możemy siadać do stołu? - Nie, zróbcie wcześniej, ja jutro krócej pracuję. Usiądźmy o piątej-szóstej dobrze? Już będzie ciemno wtedy. Nie pojadę dziś z tobą do rodziców, to nie ma sensu... Przyjadę jutro punktualnie na kolację. Zadzwoń do mnie i powiedz, jak ustaliłyście. Nie rzuciłam mu się na szyję, prosząc o wspólną noc. Pożegnaliśmy się chłodno, nie zaproponował, że mnie odwiezie, a ja go nie poprosiłam. Pojechałam taksówką do domu mojej matki, gdzie w gościnnym pokoiku spała moja córka, uśmiechając się przez sen do Świętego Mikołaja. *** Boże Narodzenie zawsze było moimi ulubionymi świętami. Nawet kiedy byłam mała, to nie prezenty pod choinką decydowały o wyjątkowości tych dni, tylko wszystko, co je poprzedzało. Magiczne przedpołudnie dwudziestego czwartego grudnia, cudowne zapachy, atmosfera radosnego oczekiwania, która potrafiła całkowicie uciszyć moją niechęć do zajęć kuchennych - wszystko to sprawiało, że cały mój umysł i dusza napełniały się ciepełkiem i nadzieją, że od jutra wszystko będzie lepiej. Kazio przez wszystkie pokoje rozciągał długie łańcuchy lampek choinkowych do ozdobienia domu.

Zawsze któraś żaróweczka w ostatniej chwili złośliwie się przepaliła, przez co cały komplet się nie świecił i trzeba było sprawdzać wszystkie po kolei. Plątały nam się pod nogami te kable, ale ich zaleta była taka, że Kazio nie plątał się po kuchni, nie podżerał smakołyków i tylko od czasu do czasu w przelocie przytulał mamę lub dawał przyjacielskiego prztyczka w nos Kamili. My, trzy kobiety, zabarykadowałyśmy się w kuchni, produkując wigilijne przysmaki. Kamila kręciła mak na makiołki i ugniatała, cała obsypana mąką, ciasto na łazanki i pierogi. Mama obierała buraki na barszcz i czyściła ryby, a ja siedziałam sobie w kąciku przy kuchennym stole i lepiłam zatrważające ilości uszek i pierogów. Nawet gdybym nalepiła ich tysiące i tak by zjedli. Kluchowa rodzina. Dla mnie z wszystkich potraw wigilijnych mógłby istnieć tylko karp. A mama, znając moje rybne maniactwo, na wszelki wypadek kupiła cztery, bo wiadomo, że Asia sama pochłonie minimum dwa. Śpiewałyśmy sobie przy pracy kolędy i pastorałki, wspominałyśmy z mamą, sprowokowane przez Misię, dawne Wigilie z babcią Marią. Fajnie było. W południe byłyśmy z grubsza gotowe, pozostało jedynie te wszystkie przygotowane potrawy ugotować, usmażyć i ciepłe stawiać na stół. Misia ozdobiła nakrycia siankiem i gałązkami świerku i wyszła z Kaziem przystrajać dom lampkami. Mama postanowiła się zdrzemnąć pół godzinki, a ja zadzwoniłam do Piotrka, by potwierdzić, że kolacja o siedemnastej. Dzwoniłam ze stacjonarnego telefonu mamy, nie z własnej komórki. Niechcący wybrałam numer do pracy, zamiast jak zwykle bezpośredni na jego telefon komórkowy. Odebrał ochroniarz i poinformował mnie, że od dziś do nowego roku firma nie pracuje i jak dzwonię w sprawie piwa, to mam telefonować bezpośrednio do magazynu. W biurach nikogo nie ma. No tak, kolejne kłamstwo... tylko po co? Zarejestrowałam fakt w najgłębszych zakamarkach pamięci, spychając analizę na jutro czy pojutrze. Dziś chciałam pozostać w tym cudownym świątecznym nastroju. Złapałam Piotrka przez komórkę, obiecał być punktualnie. Sprawdziłam swoją pocztę elektroniczną, rozbawiłam Kazia i Kamilę starym dobrym „Dinner for one” na YouTube. Piotrek przyjechał przed piątą i zasiedliśmy do uroczystej kolacji. Tradycją naszych Wigilii było, że najpierw najmłodsza osoba z rodziny czytała na głos fragment o narodzeniu Jezusa; potem mama, a wcześniej robiła to babcia Maria, odmawiała dla wszystkich i za wszystkich „Zdrowaś Maria”, następnie zaś dzieliliśmy się opłatkiem, składając sobie życzenia, i już można było jeść. Co roku słyszałam od Piotrusia: „Dziękuję ci, kochanie, za ten rok, a na kolejny życzę zdrowia, radości i miłości, Asiu...”. Tym razem jednak usłyszałam bezosobowe: „wszystkiego dobrego”. Po kolacji i obowiązkowym wspólnym śpiewaniu „Oj, maluśki” Kamila, pełniąca obowiązki Świętego Mikołaja, bo przecież wiadomo, jaki on jest w ten dzień zapracowany i musi mieć pomocników, porozdawała prezenty. Po całym zamieszaniu z rozpakowywaniem paczek i zachwytach nad podarkami powinniśmy jak zwykle zasiąść przed kominkiem i śpiewać kolędy. Stało się inaczej. Piotrek podziękował mamie za Wigilię i powiedział, że on już musi jechać, bo obiecał rodzicom. Zdziwiłam się, że rodzice spędzają święta w domu, a nie jak zwykle u dzieci. Komentarza i odpowiedzi się nie doczekałam. Misia natomiast uparła się, że jedzie z nim do drugiej babci, bo tam na pewno Mikołaj też coś podrzucił, a poza tym ona się stęskniła za babcią i dziadkiem. - Zgadzasz się? - zapytał mnie Piotrek niepewnie.

- Czemu mam się nie zgodzić? - odparłam zdziwiona. - Jeśli wrócimy do pasterki, to nawet chętnie pojadę z wami. - To nie jest dobry pomysł - stwierdził stanowczo. - Może niech Misia idzie ze mną do kościoła, a jutro ją odwiozę. - Piotrek? - ściszyłam głos. - Nie rób tego. Jak wytłumaczysz Kamili, że nie jesteśmy razem? Przecież nawet jeszcze nic nie ustaliliśmy. Jeszcze sami nic nie wiemy. Nie rób tego, jeśli nie ze względu na mnie, to ze względu na nią. Proszę. - Muszę jechać. To co, mogę ją zabrać? - Nie wiem. Niech sama zdecyduje. - Wzruszyłam ramionami. - Misiu! - Piotrek zawołał Kamilę. - Chcesz jechać ze mną, a jutro bym cię odwiózł do mamy. - Chcę! Chcę! A mama nie jedzie z nami? - Spojrzała na mnie z wahaniem. - Nie, mama chce zostać z babcią Krysią - szybko i krótko odparł Piotrek. - To co mamusiu, mogę? - spytała mnie proszącym tonem. - Jedź, kochanie, baw się dobrze i pozdrów ode mnie dziadków. Biegnij na górę, zabierz sobie do plecaczka piżamę i szczoteczkę do zębów. I ciepły polar, żebyś nie zmarzła na pasterce. Kamisia poszła się spakować na niespodziewany wyjazd, Piotrek przysiadł się do Kazia, czekając na nią, a ja zaczęłam pomagać mamie przy sprzątaniu ze stołu naczyń. Kiedy już pojechali, a zmywarka cicho szemrała w kuchni, usiadłyśmy z mamą przy kuchennym stole nad pysznym ciastem i herbatką, a Kazio oglądał program świąteczny w telewizji. Mama popatrzyła na mnie z zastanowieniem. - No, mów, widzę przecież, że coś się dzieje. Dlaczego nie pojechałaś z nimi? - Co ci mam mówić, mamo, już trzy lata temu widziałaś! To chyba koniec. - Zwiesiłam głowę. - Anka? Wiem, przypadkiem widziałam ich razem, ale to było tylko takie wrażenie, że coś tam jest między nimi. - Pokiwała smutno głową. - Zastanów się jeszcze, Asia. Wyjechałaś, a to nie pomaga w naprawie związku. To twoje drugie małżeństwo, a przecież masz dziecko. Czy na pewno tego chcesz, pomyśl, dziecko, jesteście taką dobraną parą? - Chcę?! - Zirytowałam się. - To, czego ja chcę, już dawno jest nieważne. Mamo, ja chcę tylko Piotrka. Problem polega na tym, że on mnie już nie chce... Zresztą czekaj, sama zobacz.

Wyjęłam z torebki orzeczenie sądowe z załącznikami i podałam jej bez słowa. - Separacja!? - Zdenerwowała się. - Jak to, separacja, jak mogłaś do tego dopuścić? - Nie tak szybko, mamo - przerwałam jej. - Dopuściłam, bo o niczym nie miałam pojęcia, ale to już nie jest ważne. Przeczytaj pozew, a potem mi powiesz, co o tym myślisz. Zapaliłam papierosa i w milczeniu patrzyłam, jak czytała. Widziałam na jej twarzy wszystkie emocje: złość, oburzenie, rozczarowanie, ale przede wszystkim wielki smutek. Skończyła i ponuro pokiwała głową. - Gdybym nie znała całej tej historii sprzed trzech lat, gdybym nie wiedziała, że go porzuciłaś z powodu Anki, a potem przyjęłaś z powrotem, gdybym nie widziała, jak szarpałaś się te trzy lata, to może uwierzyłabym w to, co napisał. Łatwo udowodnić i uwierzyć. Są fakty; to, że wyjechałaś za granicę, a on został sam. W te wszystkie bzdury o wymaganiach finansowych uwierzyłby pewnie ktoś, kto nie znał historii twojego rozwodu z Julkiem. Nawet ja wtedy nie byłam w stanie cię przekonać, że pieniądze jednak się liczą... I co teraz zrobisz, Asiu? - Pogłaskała mnie po ramieniu. - Jeszcze nie wiem. - Westchnęłam. - Nie chciałam się tym zajmować w czasie świąt, ale teraz chyba nie mam wyjścia. Miałam w niedzielę porozmawiać z Piotrkiem o tym, jak naprawić sytuację, jednak po dzisiejszym dniu chyba muszę z nim rozmawiać o rozwodzie. Widzisz, nie jestem w stanie zapomnieć tego pozwu. To już nie mój Piotrek pisał. - Spojrzałam na pierścień miłości i przebaczenia błyszczący na mojej dłoni. - Przebaczyć może bym potrafiła, ale zapomnieć nie... Mama nakryła moją rękę swoją drobną dłonią. Tego wieczoru nie poszłyśmy na pasterkę. Błysk pierścionka przypomniał mi nasze wszystkie prababki. Krystyna wiedziała o spadku, ale opowieść o tym, czego się dowiedziałam z zapisków Laverny i Róży, zostawiłam sobie na właśnie taki wieczór. Siedziałyśmy do drugiej w nocy w kuchni i opowiadałam jej o tamtych kobietach. O Marii z Kolonii, która pokochała inkwizytora i spłonęła na stosie jako czarownica. O miłości Marii Kalergis i Cypriana Norwida i ich córce malarce Marii Baszkircew. O nieszczęśliwej, a zarazem jak bardzo szczęśliwej miłości prababki Laverny do malarza Egona Schiele i o jej mężu homoseksualiście, który był jej największym wsparciem. Pierścień miłości i przebaczenia to nie tylko dzieje mojej babci Marii, która popełniła mezalians i wybrała miłość, nie tylko losy mojej mamy Krystyny, która utraciła męża i dopiero wówczas zrozumiała, jak bardzo go kochała. Ten pierścień to historia wielu wspaniałych mądrych kobiet i wielu tajemnic. Ta słodkogorzka opowieść pomogła mi bardziej niż wizyta w kościele. Przypomniała mi, jaka jestem. Silna, mądra, uparta. Taka jak one. I nie pozwolę, aby miłość, która odeszła, zniszczyła mi resztę życia. Zamknę furtkę za tymi wszystkimi latami życia z Piotrkiem. Zostawię je w pamięci jako piękne wspomnienie, ale będę żyła dalej, nie rozpaczą po stracie, tylko nadzieją na przyszłość. Jutro ustalę z Piotrkiem warunki rozwodu. Zamknijmy to szybko i bez bólu, a przede wszystkim wyjaśnijmy sytuację Kamili. Razem i uczciwie. Mamie obiecałam, że skopiuję jej moje tłumaczenia dokumentów prababki Laverny. Nie chciała oryginałów. Cały spadek po hrabinie von Metternich potraktowała tak jak ja - to scheda należąca do przyszłych pokoleń. Ja się nim jedynie opiekuję dla kolejnych kobiet naszego rodu.

Piotrek przywiózł Kamilę w pierwszy dzień świąt po południu i zwyczajnie uciekł, nawet się z nami nie witając. Dziecinada i tchórzostwo. Zrozumiałam, dlaczego zwiał bez słowa, kiedy Misia opowiedziała o swoim drugim przyjęciu wigilijnym. Nie była na wsi u dziadków, drugą Wigilię obchodziła u Anki, gdzie zostali zaproszeni także rodzice Piotrka. Spała z tatą w pokoju syna cioci Ani i nie byli na pasterce, tylko całą noc świetnie się bawili w kalambury i grali w monopol, jeden z jej prezentów od Mikołaja. Zarejestrowałam kolejne fakty, urządziłam bitwę na śnieżki w ogródku Kazia, obejrzałam z Kamilą dwa pełnometrażowe filmy Disneya i po przytuleniu młodej na dobranoc spędziłam pół nocy na marazmowym graniu w kulki na komputerze. W drugi dzień świąt pojechaliśmy na cmentarz. Tyłek mi prawie przymarzł do ławeczki. Kiedy mama i Kamila poszły z Kaziem zapalić lampki na grobie jego pierwszej żony, zostałam u babci Marii, taty i dziadka. Może jestem nienormalna, ale rozmawiam ze zmarłymi. Siedziałam tam na trzaskającym mrozie i szeptem opowiadałam moim bliskim o wszystkim, co się wydarzyło od ostatniej wizyty. Gdzieś głęboko w duszy tkwiło mi przekonanie, że oni i tak wiedzą, że się mną opiekują każdego dnia. Ale co się wygadałam, to moje. Wyryte na jasnym marmurze pomnika słowa „Ave Maria” niosły nadzieję. Po południu zabrałam Kamilę na umówioną wizytę do Jolki. Po kolacji Oliwka zaprosiła Misię do siebie, Krzysiek zaległ przed telewizorem, my zaś usadowiłyśmy się wygodnie na kanapie. - No to opowiadaj! - zaczęłam. - Nie chrzań! - skwitowała zirytowana Jolka. - Co ci mam opowiadać, na bieżąco jesteś, widzimy się co dwa tygodnie, wszystko wiesz. Justa dzwoniła, powiedziała o separacji, co się dzieje, Asia? No fakt, byłam na bieżąco, nawet bardziej niż wcześniej, jak mieszkałam we Wrocławiu. Przez paryskie meble Jolka była co najmniej dwa razy w miesiącu w Paryżu i w Berlinie. Nocowała zawsze u mnie, więc czasu na ploty miałyśmy nawet więcej niż dawniej, kiedy dzieliło nas tylko parę ulic. Dlatego bez zbędnych ceregieli opowiedziałam jej wszystko, co się wydarzyło, począwszy od rozmowy z Piotrkiem w Marubarze, a skończywszy na wczorajszej ucieczce mojego czy też już niemojego męża po przywiezieniu Kamili. Jolka przeczytała uzasadnienie pozwu o separację, które dla zobrazowania opowieści wyciągnęłam z torebki, i pokiwała smętnie głową. - Słuchaj, Asia, to poważna sprawa. Bo że wszystko zmierza w kierunku rozwodu, to już widzisz, prawda? - Kiwnęłam potakująco głową, a Jolka mówiła dalej: - Zajmij się tym porządnie już teraz, nie czekaj na Godota, bo nic się samo nie zrobi, a ja już wyraźnie widzę, że cwana Aneczka szykuje sobie różaną przyszłość z Piotrkiem twoim kosztem. I nie patrz na mnie jak zranione cielę, bo ja mówię: twoim kosztem dosłownie. Milczałam ponuro, siorbiąc lambrusco z colą, a Jolka dalej ustawiała mnie do pionu. - Otóż, mebelki mebelkami, a Krzychu musi mieć zajęcie, więc sklep i kafejka działają nadal. Nawet licencję na piwo i wino załatwiłam. Dlatego przyjeżdżają chłopaki od piwa i dlatego znowu mam kontakt z panem Heniem, który ploty uwielbia maniacko. Ostatnio przy rozmowie o szmalu i wiązaniu końca z końcem Henio wyżalał się na potęgę, że niektórzy

potrafią się urządzić, a on to musi harować. I tu podał przykład Anki właśnie. Wyobraź sobie, że Aneczka biedactwo już nie pracuje w browarach, tylko jest bezrobotna na własne życzenie. Latem rozwiodła się z Lichniakiem. Perfidnie to zrobiła okropnie, bo przedstawiła licznych świadków, że Lichniak jest zły, i uzyskała rozwód z jego winy. Ponoć on nawet mocno się nie bronił, machnął ręką i wybrał święty spokój. - Mądry Lichniak - skwitowałam treściwie. - No właśnie, nie mądry, tylko idiota skończony, a ja mam nadzieję, że ty taką idiotką nie będziesz. Miesiąc po rozwodzie Ania „straciła” pracę i wylądowała na bezrobociu. Pozwała więc Lichniaka o alimenty i teraz ten biedny dureń płaci jej ciężką kasę nie tylko na syna, ale i na nią samą. Bo jako winny rozpadu małżeństwa ma obowiązek zapewnić jej życie na tym samym poziomie, na którym funkcjonowała jako jego małżonka. - Żartujesz?! - zdziwiłam się. - Przecież alimenty płaci się tylko na dzieci! - Ty taka mądra jesteś, a taka durna, jeśli chodzi o pieniądze. Proszę cię, Asia, nie zrób głupoty. Wtedy z Julkiem, rozumiem, nie chciałaś nic od niego, bo nie chciałaś, żeby on cokolwiek chciał od ciebie. Teraz jest inaczej. Masz córkę i powinnaś myśleć o niej. - Daj spokój. Mam dobrze płatną pracę, jestem w stanie utrzymać ją i siebie bez problemu. Zresztą to są tylko pieniądze, Jolka, ja już nie chcę nic od Piotrka. - Ty ślepa komendo! On może coś chcieć od ciebie! Asia, ja cię bardzo proszę, zajmij się tym, weź adwokata, poradź się fachowca. Chociaż raz wreszcie zadbaj o siebie. Jeśli Piotrek wystąpi o rozwód, to na bazie tego orzeczenia o separacji puści cię z torbami. Proszę, obiecaj mi, że coś zrobisz. Obiecałam. *** W niedzielę rano spotkałam się z Piotrkiem. Rozmowa była krótka, wcale nie chciał ustalać, co dalej, na hasło „rozwód” zmienił temat, stwierdzając, że jesteśmy w separacji i nie ma pośpiechu. Anki się wyparł z całą mocą, Wigilii u niej nie skomentował, a jedyne, w czym udało nam się dojść do porozumienia, to dalszy ciąg ferii Kamili. Piotrek postanowił zabrać Misię na parę dni na narty i umówiliśmy się, że albo mi ją przywiezie do Berlina po sylwestrze, albo ja po nią przyjadę w niedzielę lub poniedziałek, jeśli dostanę urlop. Zdzwonimy się jeszcze. Spakowałam uszczęśliwioną młodą, a kiedy oboje wyjechali, usiadłam z mamą w kuchni i opowiedziałam jej o podejrzeniach Jolki i moich własnych obawach. Efekt tej rozmowy był taki, że zadzwoniłam do Dietera i na konto przyszłego roku wzięłam urlop do poniedziałku, trzeciego stycznia. W poniedziałek po świętach zadzwoniłam do Kramera, adwokata Julka Szyca, mojego byłego, pierwszego męża i poprosiłam o spotkanie.

Wprawdzie kancelaria nie pracowała do Nowego Roku, ale mecenas był we Wrocławiu i zgodził się ze mną zobaczyć, przez wzgląd na dawne czasy. Zaprosił mnie na kawę do swojej willi na Biskupinie, mimo że nalegałam na rozmowę w kancelarii, żeby mnie traktował jak zwykłą klientkę. Ze śmiechem przypomniał mi, że zwykłych klientów to on już dawno nie przyjmuje, bo od tego ma ludzi, ale chętnie spotka się ze mną towarzysko i z sentymentu. Nie miałam wyjścia, potrzebowałam porady profesjonalisty, a Kramer jest najlepszym prawnikiem, jakiego znam. Pojechałam we wtorek z pięknymi kwiatami dla jego żony i nobliwym koniaczkiem dla mecenasa. Usiedliśmy sobie w stylowym gabinecie, powspominaliśmy dawne czasy, a potem przeszłam do meritum. - Panie mecenasie, potrzebuję pana pomocy. I tym razem bardzo bym chciała, żeby wyjątkowo zgodził się pan oficjalnie reprezentować moje interesy. - Nie wiem, pani Joanno. Nadal pracuję dla Julka, a on nie należy do łatwych klientów. Przez te wszystkie lata nie przetrawił kompromisu, do którego go pani wtedy zmusiła. Mój klient jest przyzwyczajony tylko do wygranych i naprawdę nie wiem, jak zareagowałby na informację, że pracuję również dla pani. - Rozumiem, panie mecenasie. Znam Julka równie dobrze jak pan. Jednak nawet jeśli będę zmuszona zatrudnić innego prawnika, pańska opinia jest dla mnie bardzo istotna. - No zgoda, prywatnie mogę wszystko, niech mi pani opowie prywatnie, co panią dręczy. - Niestety, pewnie znowu rozwód. Ale w grę wchodzi jeszcze wiele innych czynników. Wyjaśnię wszystko od początku, dobrze? I opowiedziałam od początku o moim rozstaniu z Piotrkiem, o jego romansie z Anką, dowodach, które mi pokazał Lichniak, o pojednaniu z mężem, naszym życiu razem i osobno na Szewskiej, o utracie pracy, Berlinie i pałacyku Bersolys St. Germain i wreszcie o ostatniej Wigilii i separacji. Mecenas słuchał cierpliwie, a kiedy skończyłam, wyciągnął z szuflady gotowy formularz, umieścił tam moje nazwisko i kazał mi podpisać. - Z prywatności to tu nic nie będzie. - Uśmiechnął się do mnie - Znajdziemy pani dobrego adwokata, który z panią przez to przebrnie, ale teraz jest mi pani winna złotówkę, jako honorarium za dzisiejszą poradę. Za dużo mi tu pani naopowiadała, musimy mi zamknąć usta, a najlepsza metoda to zrobienie z pani klientki. Sprawa jest poważna. - Westchnął. - Bo prawda, pani Joasiu, w sądzie się nie liczy. Dowody się liczą. Mąż nigdy się nie przyznał do zdrady, a pani nie może niczego udowodnić. Wszystko, co mi pani powiedziała, to poszlaki, nie dowody. Gdyby mąż mieszkał z panią Lichniak bądź miał z nią dziecko, które by uznał, moglibyśmy się zastanawiać nad wniesieniem pozwu o rozwód z jego winy. Ale fakty dowodzą, że mąż mieszkał z panią, żył z panią, dopóki pani go nie porzuciła. Nie, nie... - Machnął ręką, tłumiąc w zarodku mój protest. - Dla sądu tak to wygląda i przez pani własne zaniedbanie zostało to już dowiedzione orzeczeniem o separacji. Czas wniesienia apelacji minął, a w przypadku sprawy rozwodowej orzeczenie o separacji jest silnym argumentem do orzeczenia rozwodu z pani winy. A do tego dopuścić nie możemy.

- Czym mi to grozi, panie mecenasie? Czy naprawdę Piotrek mógłby ode mnie zażądać alimentów, gdyby stracił źródło utrzymania? Przyjaciółka mnie tym postraszyła, bo Anka Lichniak właśnie tak postąpiła ze swoim mężem. - Nawet gorzej, pani Joasiu. Spadek po pani prababce jest pani własnością odrębną, ale dochody z tytułu jego posiadania stanowią o pani sytuacji materialnej. Przez co stała się pani osobą naprawdę dobrze sytuowaną. - Ale ja z tych pieniędzy nie korzystam! - Przerwałam mu. - To fundusz dla przyszłych pokoleń, ja tylko nim zarządzam! - Pani Joasiu, dobrymi chęciami piekło jest wybrukowane. Nawet jeśli pani zamierza tak postąpić, nawet jeśli obwaruje to pani zapisem notarialnym, to zawsze może pani zmienić zdanie. Jak długo Bersolys jest pani własnością, tak długo może pani swobodnie dysponować dochodami z tego tytułu. I nic tego nie zmieni. A zła informacja jest taka, że gdy przy rozwodzie zostanie pani uznana za winną rozpadu pożycia, co jest najprawdopodobniejszym scenariuszem, pani mąż może w każdej chwili wystąpić o alimenty, jeśli tylko jego sytuacja finansowa będzie nieco gorsza niż pani. A biorąc pod uwagę pani status finansowy, tak będzie zawsze, no chyba, że małżonek gra w totolotka i będzie miał dużo szczęścia. - Kramer roześmiał się nerwowo. - Czy mąż wie o spadku po hrabinie Metternich? - Nie wie - rzekłam stanowczo. Nie było jak i kiedy mu powiedzieć. O Lavernie wiedzieli tylko paryscy notariusze, Dieter i mama. Nikomu więcej nie powiedziałam. - Nie wie, tylko moja mama wie tu w Polsce. - To dobrze. Niech pani zadba o to, żeby się nie dowiedział, dopóki nie uda nam się uzyskać rozwodu za porozumieniem stron. - Jak to, za porozumieniem stron, panie mecenasie? Przecież to Piotrek wymienił mnie na młodszy model! Rozwód powinien być z jego winy. - Pani Joasiu, prawda to pojęcie względne... a pani nie jest w stanie udowodnić przed sądem, jaka jest ta prawda. Jedyna szansa to przekonać pani męża, że porozumienie stron jest najlepszym wyjściem, ale łatwe to nie będzie. Z orzeczeniem separacji pani małżonek praktycznie ma w kieszeni rozwód z pani winy. I to w tempie błyskawicznym. Trzeba działać. Jak szybko zdoła pani zebrać wszystkie możliwe poszlaki, które świadczą o tym, że małżonek od trzech lat panią zdradza? - Nie wiem, panie mecenasie. Muszę pomyśleć, podzwonić... - Spojrzałam na niego zdziwiona. - Ale po co? Sam pan powiedział przecież, że sąd nie uzna tych dowodów. - Sąd nie, pani Joasiu, ale miejmy nadzieję, że pani mąż o tym nie wie. Zrobimy tak. Pani do jutra spróbuje zebrać jak najwięcej dowodów na papierze, że mąż panią zdradzał, dodatkowo znajdzie pani świadków gotowych zeznawać, że tak było. Ja zaś znajdę pani dobrego prawnika i napiszemy pozew o rozwód z winy pani męża. Potem spotka się pani z małżonkiem i przedstawi mu dokumenty. Przygotujemy panią do tej rozmowy i napiszemy drugi pozew. Wspólny wniosek małżonków. A pani musi uzyskać podpis męża na tym pozwie. Zobaczymy, to się może udać... - Poklepał mnie po

dłoni. - Coś nie ma pani szczęścia do mężczyzn, pani Joasiu... Głowa do góry. Jest pani młoda, jeszcze znajdzie pani miłość, która będzie pani warta... Z tymi słowami otuchy w uszach wracałam do domu. Na mojej dłoni spoczywającej na kierownicy samochodu połyskiwał pierścionek prababek. Miłość... Może gdzieś ktoś ją znalazł. Ale ja przecież wcale nie jestem taka młoda i nie zamierzam wierzyć w bajki. Nie chcę już miłości, nie chcę już żadnych facetów. Teraz trzeba wykreślić kolejne złudzenie miłości z mojego życia. Wzięłam się w garść, wyrzuciłam z głowy złudne mrzonki o miłości i skoncentrowałam się na swoim zadaniu. Poniedziałkowe popołudnie i wieczór spędziłam szalenie pracowicie. Dzięki Joli zebrałam całe stado świadków, którzy gotowi byli zeznawać, że Piotrek i Anka od trzech lat funkcjonują jako para i którzy nawet podrzucili mi masę nowych informacji na temat ich wspólnego życia. Miałam nawet zdjęcia z różnych imprez, a na każdym z nich widniała Anka przytulona do mojego męża. Ale najistotniejszego dla mnie dowodu, czyli gotowości do zeznań Romka Lichniaka, nie udało mi się zdobyć. Gadałam z nim przez telefon prawie godzinę. Rzygał wręcz nienawiścią do pazernej eksmałżonki, a jednocześnie bał się jej jak ognia. Nie o pieniądze chodziło, bo Anka już mu zabrała maksymalnie wszystko, co mogła zabrać. Bał się, że jeśli otwarcie wystąpi przeciwko niej, a zeznawanie na niekorzyść Piotrka tak traktowała, to zacznie mu utrudniać kontakt z synem lub nastawi chłopaka całkowicie przeciwko niemu. Jedyne, co udało mi się uzyskać, to wydruki mejli i SMSów z komórki Anki, które Lichniak mi pokazał w trakcie tamtej pamiętnej rozmowy. Nie pogrążałam się w ponurych wspomnieniach, zebrałam wszystkie papiery do jednej koperty, napisałam w punktach sucho i rzeczowo zestawienie faktów sprzed trzech lat, sporządziłam listę osób, gotowych potwierdzić moje podejrzenia swoimi spostrzeżeniami, dołożyłam do tego sprawozdanie mojej córki z rodzinnej Wigilii u Anki, opatrzone moim komentarzem o świątecznych zwyczajach rodziców Piotrka, i uznałam, że więcej nie zrobię. Reszta w rękach Kramera. Mecenas zadzwonił następnego dnia, umówił się ze mną w kancelarii swojego przyjaciela, przedstawił nas sobie - i miałam już adwokata. Kolejny dzień, kolejna wizyta u prawnika. Dostałam od niego dwa pozwy rozwodowe, oraz szczegółowe instrukcje do rozmowy z Piotrkiem. Pozew napisany w moim imieniu był ostry. Wnioskowałam o rozwód z wyłącznej winy męża, uzasadniając to jego wieloletnim udokumentowanym związkiem z Anką. Mocno została podkreślona moja dobra wola i chęć naprawienia małżeństwa dla dobra dziecka. Całą historię

mecenas opisał ze szczegółami,

drastycznie i powiedziałabym

nawet melodramatycznie. Matkę Polkę ze mnie zrobił, patriotyczną do bólu, zmuszoną do emigracji sytuacją finansową, ale zatroskaną losem dziecka. Ponoć miałam w planach wpajać dziecku patriotyzm za pomocą różnorodnych metod edukacyjnych, jak utrzymywanie silnych więzi osobistych z krajem (czytaj: częste i kosztowne wyjazdy), a także poprzez kontakt z polską telewizją (czytaj: kosztowne sprowadzenie polskich programów TV), no i oczywiście zapewniałam córce wysokiej klasy, a więc kosztowne wykształcenie ogólne oraz inne zdecydowanie kosztowne zajęcia wspierające jej rozwój. Wnioskiem wypływającym z tej całej listy kosztów było żądanie horrendalnych alimentów na dziecko od Piotrka. Równocześnie jednak pan mecenas podkreślał moją przedsiębiorczość i obecnie wystarczająco, ale nie przesadnie dobrą sytuację finansową, która zapewniała mi stabilność i możliwość samodzielnego funkcjonowania. Przy tej okazji określił uzasadnienie separacji Piotrka jako kompletną bzdurę, podkreślając, że mój brak reakcji na pozew był spowodowany jedynie niewiedzą w tej materii, co potwierdzić miało powołanie na świadka Justy. Nie odmówił sobie tu cynicznej uwagi na temat wiarygodności powoda, który nie poinformował sądu o moim faktycznym, aktualnie znanym powodowi, czyli mojemu małżonkowi, adresie, pod który sąd powinien był kierować wezwania. Gdybym nie wiedziała od Kramera, że separacji nie da się już odkręcić, bo ignorantia iuris nocet, sama bym uwierzyła, że rozwód z winy Piotrka mam pewny. Do pozwu była załączona porażająca ilość papieru, a więc wszystkie moje dowody, formalnie opisane numerami sprawy kancelarii adwokackiej i opatrzone licznymi groźnie wyglądającymi pieczęciami. Mecenas wręczył mi te dokumenty z następującymi wskazówkami: - Pani musi to wszystko pokazać mężowi, ale tylko pokazać. Niech on to przejrzy, a nawet dokładnie przeczyta, niech się w tym wytarza, ale tylko w pani obecności. Nie może mu pani dać tych papierów ani ich kopii do poczytania czy konsultacji z kimkolwiek. Nasza jedyna szansa jest taka, że zrobimy odpowiednie wrażenie i mąż się przestraszy. Dokumentów proszę nie komentować. Jedyny komentarz, jaki powinien usłyszeć powód, jest taki: pozew składa pani do sądu bezpośrednio po rozmowie. Wszystkie dokumenty ma pani już przygotowane. Sprawa będzie się ciągnęła latami, gdyż świadków do przesłuchania jest masa. Dziecko będzie cierpiało, bo zamierza pani włączyć córkę w sprawę. Małżonek ma się zdecydować natychmiast. Albo złożycie państwo wspólny pozew na bazie porozumienia stron, oto on... - tu podał mi dwie pojedyncze kartki, skromne i niepozorne przy pliku papierów z teczki z wcześniejszym pozwem -...albo idziecie na wojnę, którą pani rozpocznie natychmiast po waszej rozmowie. A ta wojna może pochłonąć wiele ofiar. - Wszystko pięknie, panie mecenasie - podsumowałam. - I co dalej? Co będzie, jeśli Piotrek nie podpisze pozwu z porozumieniem stron? - Wtedy przegramy - odparł stanowczo. - Będziemy składali beznadziejne apelacje i czekali na kolejny ruch pani męża. Bo pozew złożony przez panią i tak doprowadzi do rozwodu z pani winy, w świetle tego orzeczenia o separacji. Jedyna szansa w tym, że pani mąż tego nie wie. Pozew o rozwód za porozumieniem stron wygląda atrakcyjnie na tle tamtego wszystkiego, co pani ma pokazać. To się może udać. Dodatkowo wydrukowałem pani definicję prawną rozwodu za porozumieniem stron, która wyraźnie określa, że żadne wzajemne roszczenia finansowe po orzeczeniu takiego rozwodu nie są

możliwe, oczywiście poza roszczeniami dotyczącymi łożenia na dziecko, ale te zgodnie z pani sugestią ograniczyłem do minimum. Zresztą niech pani sama przeczyta, może będzie pani miała jakieś uwagi. Przeczytałam. Całą treść dałoby się ująć w paru punktach: opiekę nad Kamilą sprawuję ja, Piotrek zobowiązuje się płacić osiemset złotych alimentów miesięcznie, a ja się na to zgadzam; majątku wspólnego praktycznie nie mamy, bo po mojej przeprowadzce już zgodnie się podzieliliśmy, samochód, który Piotrek kupił po moim wyjeździe, a przed separacją, wspaniałomyślnie mu zostawiam, wszelkie zaś dobra (bez wyszczególniania) po przodkach należą do tego, czyj przodek był. Bardzo rozsądnie zostało to sformułowane, tak że o Bersolys nie padło ani słowo, a Piotrek mógł myśleć, że chodzi o mieszkanie na Szewskiej, które odziedziczyłam po babci. Uzasadnienie stanowiło złagodzone połączenie pozwu o separację Piotrka i mojego domniemanego pozwu o rozwód z jego winy. Stwierdzaliśmy w nim zgodnie, że małżeństwo od trzech lat nie funkcjonuje prawidłowo, bo ja go podejrzewałam o romans z inną kobietą, a on uważał, że mnie chodzi tylko o jego pieniądze. Dodatkowo od pół roku mieszkamy osobno i nie mamy ze sobą nic wspólnego oprócz Kamili, o którą wspólnie dbamy, bo tu się dogadujemy doskonale. Istotnie, w porównaniu z tym, co przeczytałam wcześniej, ta propozycja wyglądała jak prezent gwiazdkowy dla Piotrka. Mogło się udać... *** I udało się! Piotrek przyjechał z Kamilą w poniedziałek rano. Zdążył się tylko przywitać z moimi rodzicami i został natychmiast przeze mnie stanowczo wywleczony z powrotem do samochodu. Powiedziałam mu, że muszę natychmiast wyjeżdżać do Berlina i nie mam czasu na towarzyskie kontredanse z moją ukochaną rodziną, dlatego chcę szybko i bezboleśnie załatwić z nim kwestie organizacyjne. Nawet się nie opierał mocno. Pojechaliśmy do rynku, usiedliśmy przy kawie i wprowadziłam go w temat lekkim szantażem. Oświadczyłam, że to on wystąpił o separację, a zna mnie wystarczająco długo, żeby wiedzieć, że nie pójdę jak cielę na rzeź. Dlatego albo teraz przestanie tchórzyć i wysłucha spokojnie, co mu mam do powiedzenia, albo dzwonię do mojego adwokata, bo już go mam, i niewierny Piotruś poponosi sobie różne konsekwencje Wszystkie swoje obawy schowałam za udawaną wściekłością i walnęłam o stolik pozwem o rozwód z winy Piotrka z załącznikami. Poprzeglądał sobie najpierw wybiórczo, a potem poczytał uważnie. Różne gesty oburzenia mu się w tym czasie wyrywały, ale Oscara za grę aktorską by nie dostał. Nieprzekonujący był raczej. Potem odłożył teczkę i stwierdził, że jest tak, jak wszyscy mówili, że ze mnie jest pazerna na pieniądze suka, która chce go wykończyć. Tylko na to czekałam. Już spokojnie położyłam przed nim drugi pozew i powiedziałam: - No właśnie nie. To, co zacząłeś naszą separacją, to wykopanie topora wojennego, a to, co przeczytałeś, to reakcja obronna na agresora. Ale wojna pochłania dużo ofiar, a ja nie życzę sobie, żeby ofiarą tej wojny była nasza córka. Dlatego tu masz rozwiązanie alternatywne. Już wiem, że mnie nie kochasz, zrozumiałam, że nie chcesz dłużej być ze mną. Zgoda, ale albo skończymy to razem, bez wzajemnego obrzucania się błotem, albo natychmiast po naszej rozmowie mój adwokat złoży w sądzie pozew, który przeczytałeś. Podsunęłam w jego stronę pozew o rozwód za porozumieniem stron. Przeczytał.

- Nie mogę podjąć takiej decyzji natychmiast. Muszę się skontaktować z prawnikiem. - Wzruszył ramionami. - Tu masz wydruk z prawną definicją rozwodu za porozumieniem stron. - Podałam mu kartkę. - Jak ci powiedziałam, śpieszę się, jadę do domu, do Berlina. Albo podpiszesz to teraz i po drodze złożymy wniosek razem w sądzie, albo dzwonię do adwokata i sprawa toczy się swoim torem. - Asia, takich decyzji się nie podejmuje pochopnie. Zostawmy sobie trochę czasu na przemyślenie bronił się jeszcze. - Nie, Piotruś! - stwierdziłam stanowczo. - Ty już przemyślałeś szczegółowo kwestię naszego małżeństwa przed złożeniem pozwu o separację. Decydujesz tu i teraz. Wręcz widziałam jego myśli... Chwilę jeszcze się pokrygował i... podpisał. Złożyłam swój podpis obok sygnatury Piotrka. - Jeszcze jedna kwestia... Znów się najeżył, ale nie zdążył wyskoczyć z pretensjami. - Wszystko jest ustalone tak jak w pozwie - powiedziałam spokojnie. - Pozostaje tylko Kamila. Powinniśmy jej powiedzieć o tym razem. Rozwód to zawsze szok dla dziecka, nawet jeśli pokojowy, jak nasz. Chodź, pojedziemy do sądu, a potem zabierzemy ją na pożegnalne lody i jakoś łagodnie powiemy jej to razem. Nie róbmy z dziecka debila, ona i tak widzi, że coś nie gra. Piotrek spuścił głowę, zmalał. - Dobrze. Złożyliśmy dokumenty w kancelarii sądu zgodnie z instrukcjami mojego prawnika. Zgodnie z planem. Reszta planu pozostała niezrealizowana, bo Piotrek tylko wszedł się pożegnać z Kamilą i zwyczajnie uciekł. Kiedy próbowałam go zatrzymać, stwierdził: „Powiesz jej sama, wiem, że dasz sobie radę, tak żeby jej wytłumaczyć”. A potem po prostu zwiał. Tchórz! *** Pod koniec stycznia przyszło zawiadomienie o rozprawie. Adwokat był skuteczny i szybki. Do tego też czasu trwały telefoniczne przepychanki z Piotrkiem, czy razem wyjaśnimy sytuację Kamilce. Stanowczo spychał załatwienie tej sprawy na mnie wszelkimi sposobami. Kiedy komplementy typu „jesteś wspaniałą matką i masz z nią taki dobry kontakt” zawiodły, posunął się do szantażu emocjonalnego. Otóż Misia na ferie miała jechać z nim i Anką na narty, no to mój małżonek stwierdził, że nie będzie się przed dzieckiem z niczego tłumaczył, bo nic złego nie robi, więc Kamila pojedzie nieuświadomiona i niech sobie wyciąga wnioski, jakie chce. Szlag mnie trafił ciężki po tej rozmowie. Pewnie, niech sobie jeszcze wyciągnie wniosek, że tatuś już jej nie kocha, tylko ciocię Anię. Parę dni po tej rozmowie zebrałam się na odwagę i porozmawiałam z córką. Przypomniałam jej naszą przeprowadzkę na Szewską i te parę miesięcy bez Piotrka. Powiedziałam, że już

wtedy nasze małżeństwo się rozpadło, ale zdecydowaliśmy się mieszkać razem, żeby miała oboje rodziców na co dzień. Głupia nie jest, spojrzała na mnie poważnie i spytała: - Będziecie się rozwodzić? - Tak, kochanie, nie mieszkamy razem, więc nie ma sensu, żebyśmy dalej byli małżeństwem. - Z trudem szukałam właściwych słów. - Ale przecież to nic nie zmieni. Sama widzisz, że jesteśmy przyjaciółmi i cały czas oboje o ciebie dbamy. Już pół roku jesteśmy same w Berlinie i jakoś nam się układa. Rozwód tego nie zmieni, córcia. Oboje z tatą za bardzo cię kochamy. - A nie możemy wrócić do Wrocławia? - zapytała ze smutkiem. - Może jak będziemy mieszkali razem, to się nie rozwiedziecie? - Misiu, tatuś już nie chce ze mną mieszkać. Chyba chciałby być z kimś innym - wyjaśniłam ostrożnie. - Chyba tak... - potwierdziła ponuro. - Teraz chyba bardziej niż z tobą chciałby być z ciocią Anią. Ale czy chociaż nie mogłabyś spróbować? - Próbowałam. - Westchnęłam ponuro. - Kochanie, trzy lata czekałam, aż coś się zmieni. Nie udało się. - Mamusiu? - Przytuliła się do mnie. - A nie mogłabyś jeszcze trochę poczekać? Doskonale rozumiałam jej stan. Tęskniła za ojcem i chciałaby mieć nas oboje. W porządku. Rozumiem. Ale dlaczego, do cholery, moje własne dziecko nie widzi w Piotrku tego, kto powinien naprawić naszą sytuację. W końcu to on wszystko zepsuł. Zanim zaczęłam sobie robić wyrzuty, że wychowałam dziecko na wiernopoddańczą rodowi męskiemu „służebnicę pańską”, opamiętałam się. Ona ma tylko dziesięć lat. Jedyne, czego chce, to miłość obojga rodziców, a uważa, że jeśli się rozstaniemy, to tej miłości jej zabraknie. Zamiast jak osobie dorosłej mieć jej za złe, że usiłuje coś osiągnąć moim kosztem, po prostu przytuliłam Kamilę i powiedziałam: - Kocham cię najbardziej na świecie, a tata kocha cię równie mocno jak ja. I to się nigdy nie zmieni, nieważne, gdzie będziemy mieszkać, nieważne z kim, i nieważne kiedy. Ty zawsze będziesz naszą córką i dla nas obojga będziesz zawsze najważniejsza. Tata będzie przyjeżdżał do ciebie tak często, jak do tej pory i możesz z nim spędzać wszystkie ferie. Widzisz, kochanie, każdy człowiek musi być szczęśliwy, a on jest szczęśliwy, kiedy ty z nim jesteś, a ze mną taki bardziej nieszczęśliwy. Rozumiesz? Przecież nam dobrze we dwie w Berlinie. Będzie tak, jak ostatnie pół roku... - Wiem, mamo. Berlin jest w porządku. U mnie w klasie jest parę dzieciaków, których rodzice się rozwiedli i nikt nie narzeka, ale wiesz... wolałam, jak tata mieszkał z nami. - Misiu, próbowaliśmy z tatą, nie udało się i tak już musi pozostać. To co, chcesz mnie jeszcze o coś zapytać, czy idziemy na lody? - Spróbowałam małego przekupstwa i się udało. Poszłyśmy na lody, a Kamila przyjęła nową sytuację bez rozpaczy. Jeszcze parę dni była wprawdzie

lekko przygaszona, ale potem zaczęła planować ferie u Piotrka. Na początku lutego wyjechali razem na narty do Czech, a ja ruszyłam w stronę przeciwną, do Paryża... gdzie wczoraj wieczorem, dzień przed przyjęciem z okazji zakończenia mojego pierwszego projektu, zostałam kochanką mojego paryskiego notariusza André. Asia, 5 lutego 2010, Paryż Na przyjęcie wybrałam się z osobą towarzyszącą, czyli z André. Wcale tego nie planowałam, ale przemyślenia dzisiejszego poranka doprowadziły mnie do wniosku, że muszę wreszcie odpuścić. Piotrek to zamknięty rozdział mojego życia już od dawna. Rozwód będzie tylko postawieniem kropki nad i. Powinnam iść dalej, a nawet jeśli jeszcze przed chwilą wpierałam sobie, że nie chcę żadnych facetów w moim życiu, to tak być nie może! Zrewidowałam swoje poglądy. Nie chcę faceta na stałe, nie chcę takiego do wspólnego mieszkania i bycia razem dwadzieścia cztery godziny na dobę. Jestem silna, samodzielna, dorosła i nie potrzebuję złudnej bliskości ani teoretycznej opieki samca na co dzień. Bo prawda jest taka, że mimo wielkich deklaracji o równouprawnieniu płci osobiście nie znam ani jednej pary, wszystko jedno małżeństwa czy związku na kocią łapę, gdzie owo równouprawnienie funkcjonowałoby normalnie w domowych pieleszach. Owszem, zawodowo z reguły są czynni oboje, ale dziewięćdziesiąt dziewięć procent obowiązków domowych wypełnia kobieta. Ona pierze, prasuje, gotuje, sprząta i tak dalej. Z czego wynika, że opieka samca jest teoretyczna, bo w praktyce to czymże innym jak nie działaniami opiekuńczymi są te wszystkie domowe czynności, które kobieta odwala po powrocie z pracy zawodowej, jako drugi etat w domu. Co zaś się tyczy opieki samca, to teoria jest piękna, ale praktyka... nie istnieje. No, bo kiedy ostatni raz rycerski samiec miał okazję bronić ogniska domowego przed dzikim zwierzem albo napadem rabusiów? Wniosek prosty: facet w domu na co dzień jest dużym dzieckiem! Co innego mieć stałego adoratora. Taki nie wymaga codziennej obsługi, a w końcu jedno dziecko już mam i Misia mi całkowicie wystarczy. Poza tym adoratorzy przydają się do higieny psychicznej manifestującej się w spełnionym seksualizmie, no i oczywiście są użyteczni w funkcji reprezentacyjnej, jako tak zwane osoby towarzyszące. Do wbijania gwoździ i targania ciężarów nie potrzebuję męskiego ramienia. Całe życie załatwiałam drobne naprawy własnym sumptem, to i teraz sobie poradzę. Po analizie mojej obecnej sytuacji kobiety samotnej z dzieckiem, a już za chwilę rozwódki, postanowiłam więc dać mojemu notariuszowi szansę na bycie moim stałym adoratorem. Dlatego zaprosiłam go na party z okazji otwarcia rezydencji na placu Vendome, ale umówiłam się z nim na miejscu, co dało mi nie tylko więcej czasu dla siebie przed przyjęciem, ale również pozwoliło wystąpić w roli gospodyni, co częściowo jest prawdą. Byłam przecież koordynatorem całego projektu prawie od jego zarania. Oczywiście budynek został kupiony wcześniej, a plany przebudowy były już gotowe, kiedy dołączyłam do ekipy, ale wszystko, co działo się dalej, to moja sprawka. Praca dla Dietera to naprawdę sama

przyjemność. Po pierwsze, jest elastyczny prawie bez ograniczeń i wszystkie nowe pomysły, nawet jeśli są kosztowne, rozważnie analizuje, co sprawia, że ludzie, którzy dla niego pracują, nie boją się własnej kreatywności. Rezydencja Kalergis, bo mój pomysł nazwy obiektu został przyjęty, przypomniała mi, że ja też kiedyś, w zamierzchłych czasach przed Piotrkiem, byłam kreatywna. Podczas pracy nad tym projektem powróciły do mnie wszystkie serca porywy, którymi tak często kierowałam się w czasach studiów, a nawet później, między Julkiem i Piotrkiem. Przypomniałam sobie, kim jestem. Nie wiem, jak to się stało, że mogłam się tak straszliwie zestarzeć przy mężu, którego przecież kochałam szalenie. Przestało mi się chcieć, przestałam widzieć sens, a może nie miałam odpowiedniej motywacji. Nikt nie oczekiwał ode mnie ani dobrych pomysłów, ani działania, tak więc z lenistwa i głupoty sama z nich zrezygnowałam i zardzewiałam utkana między domową rutyną i nudną monotonną pracą zawodową. Dopiero wyzwanie, przed którym postawił mnie Dieter, dając mi prawie we wszystkim wolną rękę, obudziło dawną Asię. Tę, która w studenckich czasach organizowała happeningi w obronie demokracji, pisała teksty do kabaretów i wraz z Jolką udzielała się czynnie w różnorodnych organizacjach. A potem, między małżeństwami, fantastyczny czas pilotowania wycieczek... I co z tego, że byłam tylko tłumaczem, sama z siebie, bo nikt mi za to dodatkowo nie płacił, organizowałam niezaplanowane w grafiku wypady z grupami do knajpek z muzyką, na koncerty czy musicale i zawsze udawało mi się z grupy wycieczkowej zrobić grupę dobrych przyjaciół, którzy nie tylko zwiedzali, ale też świetnie się razem bawili. Kiedy z tego zrezygnowałam? Nawet nie wiem... jakoś tak nie wiadomo kiedy zgubiłam siebie i zamieniłam tamtą Asię na kurę domową wpatrzoną tępo w telewizyjną reklamę Domestosu. Pewnie te zielone bakterie z reklamy mózg mi wyżarły, bo przestałam żyć, a zaczęłam wegetować. Może na szczęście dla mnie Piotruś mnie rzucił, może na szczęście dla mnie straciłam pracę? Bo gdyby nie te dwa przykre doświadczenia w moim życiu, nadal siedziałabym na kanapie, trenując kciuk przed telewizorem i z dnia na dzień coraz bardziej zatracając siebie. A już na pewno moim szczęściem było spotkanie Dietera. Chyba mam dobrego Anioła Stróża albo może życie wymusiło na mnie pobudkę, zniesmaczone marnowaniem potencjału. Bo teraz znowu uwierzyłam w siebie, w to, że mam potencjał. A największym grzechem jest przecież marnowanie darów od Boga. *** Na przyjęcie z okazji otwarcia apartamentów Rezydencji Kalergis zostali zaproszeni najlepsi klienci Dietera. Ośmiu z nich ulokowaliśmy w nowych apartamentach na placu Vendome, pozostałych zakwaterowaliśmy w innych naszych paryskich obiektach. Rezydencja Kalergis ma dziesięć apartamentów, ale pozostałe dwa mój szef rozdysponował osobiście. Jeden zostawił sobie i tu właśnie zainstalował się z całą rodziną, to znaczy z żoną i dwiema dorosłymi córkami. Drugi, ten, w którym niegdyś mieszkała Maria Kalergis, Dieter zaproponował mnie na ten uroczysty weekend. Podziękowałam, ale zrezygnowałam, miałam przecież Bersolys, o czym mój szef doskonale wiedział. Poprosiłam go jednak, aby przekwaterował Jolkę, która również została zaproszona na przyjęcie, z innego budynku, właśnie tutaj. Zgodził się. Nic dziwnego, należało jej się jak psu buda, po tej karczemnej awanturze, jaką zrobiła o windy.

To było tak. Wszystkie pomysły Jolki dotyczące ukrywania nowoczesności w meblach wybranych do stylowych wnętrz zostały przyjęte z zachwytem przez Dietera, architekta i cały zespół. Jolka oczywiście się uparła i czuwała nad wdrażaniem jej projektów w życie od początku do końca. Miesiąc przed odbiorem obiektu to właśnie ona zauważyła niekonsekwentne paskudztwo, a mianowicie windy. Oczywiście były piękne, designerskie, wkomponowane w kubaturę budynku, ale obrzydliwie (określenie Jolki) nowoczesne. Kombinacja szkła i chromu tam, gdzie moja przyjaciółka skrzętnie ukrywała najmniejszy przejaw dwudziestego pierwszego wieku w antykach. Zrobiła więc karczemną awanturę z tego powodu równocześnie architektom i Dieterowi. I postawiła na swoim. Szkło, co prawda zostało, ale chrom został zamaskowany przepięknymi stylowymi esamifloresami z mosiądzu, co pasowało o wiele lepiej do klimatu rezydencji i robiło wspaniałe wrażenie. Należał się więc Jolce ten apartament na otwarcie, bo to ona jak cerber pilnowała konwencji, a efekt okazał się fascynujący. Począwszy od restauracji na parterze pałacyku, poprzez wszystkie apartamenty aż po dach, gdzie zostały ukryte wszystkie urządzenia konieczne dla funkcjonowania budynku, miało się wrażenie cofnięcia w czasie do dziewiętnastego wieku. Zaś logiczną konsekwencją nazwania obiektu Rezydencja Kalergis, były nazwy poszczególnych apartamentów. Jolka mieszkała, jakże by inaczej, w apartamencie Norwid, były też: Chopin, Wagner, Liszt i tak dalej, wszyscy wielcy z czasów Marii Kalergis, mojej prababki, o czym oczywiście ani Dieter, ani Jolka nie wiedzieli. Ale ja wiedziałam i właśnie dlatego czułam się o wiele bardziej gospodynią przyjęcia, niż wynikałoby to z mojego udziału w renowacji budowli. Byłam emocjonalnie związana z tym pałacykiem. Dlatego też umówiłam się z André na miejscu, a sama przyjechałam nieco wcześniej, pod pretekstem plotek z Jolką, ale tak naprawdę po to, żeby zanim przemienię się w gościa, ostatni raz rzucić okiem gospodyni na przygotowania. Zrobiłam się na „ubóstwo” jak to sympatycznie określa Jolka. Kieckę koktajlową kupiłam w malutkim butiku we Wrocławiu. Prowadzą go artystki plastyczki, a ich kreacje są wyjątkowe i niepowtarzalne. Tanie oczywiście nie są, ale i tak o wiele tańsze niż wszystkie ciekawe szmatki, które widziałam w Berlinie i Paryżu. Palma mi jeszcze nie odbiła, u Diorów się ubierać nie będę. Metki i trendy mody są mi w zasadzie obojętne, liczy się, czy dobrze w czymś wyglądam. A w tej sukience wyglądałam fantastycznie. Cała ta szarpanina z Piotrkiem i miotanie się po Europie wyszły na dobre mojej figurze wysmuklałam. Kreacja właściwie była kompletnie nie w moim stylu. Ja jestem sroka: lubię, jak kiecka błyszczy, skrzy się, a najlepiej jeszcze ma koronki i falbanki - fantazję mam przy ciuchach zdecydowanie przesadzoną. Ta, którą sobie kupiłam, była natomiast samą prostotą, równie dobrze mogła pełnić funkcję koszuli nocnej. Miękki materiał w pięknym, ciemnogranatowym kolorze, pokryty srebrnoszarym meszkiem, opinał moją nową, smukłą sylwetkę do kolan, potem dół łagodnie rozszerzał się ku ziemi, falując wokół moich dziesięciocentymetrowych szpilek. Sukienka była głęboko wycięta z tyłu, co podkreślało jej wieczorowy charakter. Jakby ktoś ją specjalnie wymyślił, żeby pasowała do pierścionka babci Laverny, z którym się nie rozstawałam - miała dokładnie taki sam odcień, jakim skrzyły się szafiry gwiaździste otaczające brylant. Nie noszę niebieskiego, mój kolor to zielenie i wszystkie odcienie brązu, beżu aż po pomarańczowy.

Jednak kiedy na wyraźne nalegania właścicielek sklepu przymierzyłam tę sukienkę, już wcale nie chciałam jej zdjąć. Wyglądałam cudownie. Biżuterii nie włożyłam żadnej, nic nie pasowało. Zostawiłam tylko pierścionek, a w uszy wpięłam maleńkie kolczyki - cyrkonijki, które pożyczyłam od Miśki. Włosy upięłam do góry, nawet ich za mocno nie rozczesywałam, zrobiłam minimalny codzienny makijaż i już byłam piękna. Na plac Vendome przyjechałam godzinę przed rozpoczęciem przyjęcia. Pięknie odnowiona fasada z piaskowca skrzyła się w świetle latarni. Okna świeciły ciepłym złotym blaskiem, mój projekt żył. Maître otworzył przede mną dwuskrzydłowe staroświeckie drzwi z kryształowymi szybami i weszłam od obszernego holu. Posadzka z różowego marmuru, wypolerowana na błysk, odbijała światło kryształowych kandelabrów. Wysokie lustra po lewej stronie powielały moje odbicie. Podobałam się sobie. Maître zabrał mój płaszcz i zapytał, czy może mi pomóc. Zapytałam o Dietera. Też już tu był, siedział w sali klubowej. Zanim jednak poszłam się z nim przywitać, zajrzałam do sali restauracyjnej. Oślepiła mnie biel. Białe obrusy, białe orchidee i piękny biały fortepian stojący na podwyższeniu w głębi. Bardzo zimowo i bardzo pięknie to wyglądało. Wokół stołów uwijali się czarnobiali pingwinowaci kelnerzy. Nie wchodziłam dalej, do kuchni. Wiedziałam, że teraz nie mam tam czego szukać, a mistrz wyrzuciłby mnie na zbity pysk. Nie przepadał za mną; mieliśmy ze sobą na pieńku przez Justynę. Kiedy przyszło do urządzania zaplecza restauracji, czyli kuchni i pozostałych pomieszczeń, Dieter stanowczo sprzeciwił się kupowaniu czegokolwiek, dopóki nie znajdzie szefa kuchni. Wybrał go sam, a przedtem bardzo długo wybrzydzał. Zatrudnił Francuza, którego za jakąś straszną sumę podkupił ze znanego szacownego paryskiego hotelu. Musiały to być naprawdę ogromne pieniądze, bo dla takiego artysty jak ten kucharz gotowanie w nikomu nieznanej restauracji było jednoznaczne z utratą prestiżu. Dieter obchodził się z mistrzem „Ratatouille” jak ze zgniłym jajkiem i mnie poprosił o to samo. Miałam spełniać wszystkie życzenia tego geniusza. A życzenia to on miał niebagatelne. Kiedy dostarczył mi listę niezbędnych urządzeń do kuchni, pieców konwektorowych i wielu innych akcesoriów, o których w życiu nie słyszałam, o mało nie dostałam zawału. Przy każdej pozycji na liście stała bowiem nazwa producenta, którego machiny mistrz życzył sobie mieć w swojej kuchni. Posprawdzałam ceny i szlag mnie trafił ciężki. Przez tę cholerną kuchnię cały mój misternie ułożony i przestrzegany co do grosza budżet wyleciał w kosmos. Nie mogłam obrazić naszej gwiazdy żądaniem, by ograniczył swoją listę życzeń, więc już zamierzałam się powiesić, kiedy z nieba, a konkretnie ze skype’a spadła mi Justa. Posłuchała, pośmiała się, kazała sobie przesłać mejlem listę i życie mi uratowała. Dzięki znajomości tematu, niczego nie skreślając, a jedynie zmieniając marki lub zastępując jedne urządzenia innymi i to na dodatek wydajniejszymi, tyle że mniej znanymi, zmniejszyła wydatki na ten cel o połowę. Dlatego właśnie szef kuchni mnie nie lubił. Nie żeby mu się te zmiany nie podobały, był po prostu ciężko urażony, że taki nikt, taki laik jak ja śmiał w ogóle ingerować w jego decyzje. No cóż, miałam nadzieję,

że dzisiaj z tego powodu cichcem mnie nie otruje. Na parterze pałacyku oprócz restauracji znajdowały się jeszcze dwa cudowne pomieszczenia. Jednym była śliczna, pachnąca patisserie, czyli cukiernia, pomyślana jako miejsce spotkań dla pań. Pastelowe kolory ścian, pastelowe satynowe obicia delikatnych krzesełek i otoman, muślinowe zwiewne firaneczki, kredensy ze starą porcelaną i lada zastawiona cudami cukiernictwa pod szklanymi kloszami. Atmosfera była tutaj czarująca, miało się wrażenie, że lada chwila do sali wejdzie dama z turniurą i parasolką. Zaś przeciwieństwem tego słodkiego lokalu był klub dla panów, po przeciwnej stronie holu. Tam królowały skórzane kanapy, ciężkie story i przydymione „bilardowe” oświetlenie. Było to jedyne pomieszczenie dla palących w publicznej części rezydencji. Tutaj właśnie znalazłam Dietera. Siedział w głębokim klubowym fotelu, popijał koniaczek i palił cygaro... Piękny obrazek. - Witaj, Asia. - Wstał i na powitanie szarmancko pocałował mnie w rękę, co u Niemców jest niesłychanie rzadkie. - Prześlicznie wyglądasz. Czasem w ferworze tych wszystkich spraw, które musimy załatwiać, zapominam, jak piękną jesteś kobietą. Dobrze, że robimy te przyjęcia z okazji otwarcia naszych obiektów. Zawsze wtedy uprzytamniam sobie, że pracuję nie tylko z mądrymi ludźmi, ale i z pięknymi. - Roześmiał się. - A propos pięknych kobiet, cieszę się, że w końcu poznasz moją żonę. - Witaj Dieter. - Usiadłam obok niego w fotelu. - No właśnie, gdzie twoja rodzina, dlaczego siedzisz tu sam w taki dzień? Dzień kolejnego triumfu... - Uśmiechnęłam się do niego ciepło. - Och, moje dziewczyny jeszcze kończą toaletę, a ja mam taką swoją prywatną tradycję. Zawsze przed przyjęciem, na którym oficjalnie otwieramy kolejny obiekt, siadam sobie sam z koniaczkiem i cygarem, wiesz przecież, że na co dzień cygar nie palę, i czczę. - Doskonale ciebie rozumiem. Dlatego właśnie przyjechałam wcześniej, żeby jeszcze chwilę spokojnie, w samotności nacieszyć się tym wszystkim. Fajnie nam to wyszło, prawda? - Fajnie! - Poklepał mnie po ręce. - Głównie tobie fajnie to wyszło, wszystko, co tu widzisz, to tak naprawdę twoje dzieło. I... - zawiesił głos - jakie to uczucie? - Fantastyczne! - odparłam z prawdziwą dumą w głosie. - Wiesz, kiedy sobie pomyślę, że się do tego dołożyłam, czuję się lepiej niż kiedykolwiek w życiu, bo nie gadaj bzdur, to efekt pracy nas wszystkich, twojej, mojej, architektów, rzemieślników, Jolki, Kathie, Jeannette, Heinricha, Noah, Doreen... wszystkich! - Cieszę się, że tak to widzisz, ale nie umniejszaj swojej roli. To ty sama zebrałaś wszystko do kupy. Najlepsze pomysły zmieniają się w błoto, jeśli nie ma tej jednej jedynej osoby, która zsynchronizuje wszystkie działania, zorganizuje, zleci, dopilnuje logistyki, terminów i przede wszystkim budżetu. Jesteś świetnym szefem, Asia, wiesz o tym? Nie wiedziałam. Zastanowiłam się chwilę nad tym, co powiedział. Nigdy wcześniej nie ceniłam sobie zbyt wysoko szefów. Owszem, ktoś musi rządzić, ale raczej widziałam szefa jako kogoś, kto stoi na świeczniku i zgarnia nagrody za cudzą pracę, za harówkę całego zespołu ludzi.

Dopiero dziś do mnie dotarło, że wcale tak nie jest. Decyzje zawsze podejmuje się jednoosobowo; nawet jeśli na ich kształt ma wpływ milion osób, to ostateczne „tak” lub ”nie” musi powiedzieć szef. A każda decyzja jest związana z odpowiedzialnością, więc niezależnie od tego, kto na głupi pomysł wpadł, krytyka za niepowodzenie spadnie na szefa, czyli chyba nagrody za sukces też mu się należą. Przez myśl przemknęły mi wszystkie decyzje, które musiałam jednoosobowo podejmować w ciągu jednego zeszłego roku. Dużo tego było. Co z wielu tych decyzji wyniknie, jeszcze się okaże, ale niektóre już przyniosły efekty, a z tych mogłam być naprawdę dumna. Powędrowałam wzrokiem do portretów wiszących na ścianach sali klubowej. Wagner, Norwid, Szopen i wielu innych wspaniałych kreatywnych ludzi. Ja do takich nie należę... Czy aby na pewno? Czy tworzenie to tylko muzyka, poezja, malarstwo i sztuka? Rezydencja Kalergis, tak jak wygląda dziś, jest przecież także swoistym dziełem sztuki. Moim? Dieter siedział naprzeciw mnie i przyglądał mi się z zainteresowaniem, jakby mógł odczytać z mojej twarzy te wszystkie myśli, przelatujące mi przez głowę. - Gratuluję! - Poklepał mnie po ramieniu. - Ciesz się dzisiejszym przyjęciem, ciesz się, Asia, swoim sukcesem, choć to na pewno nie ostatni. Za pół godziny zaczną się schodzić nasi goście. - Zgasił cygaro i podniósł się z fotela. - Idę sprawdzić, jak sobie radzą moje panie. Spotkamy się za dwadzieścia minut w holu, dobrze? Chcę, żebyś witała gości razem ze mną i moją rodziną. Nie korzystałam z windy; opierając dłoń na gładkiej drewnianej poręczy, weszłam szerokimi schodami na pierwsze piętro do apartamentu Norwid, który dziś zajmowała Jola. Krzysiek siedział nabzdyczony na kanapie i patrzył obrażonym wzrokiem w dal. Jolka spojrzała na mnie znad papierów rozłożonych na stylowym damskim biureczku, zamaszyście złożyła swój podpis na leżącym przed nią dokumencie, wstała i podeszła do mnie roztańczonym krokiem, demonstrując swoją sukienkę. Zdecydowała się na klasyczną małą czarną i wyglądała w niej szalenie elegancko. Pewnie się pokłócili z Krzyśkiem przed moim przyjściem, bo była zarumieniona ze złości, a w salonie wręcz czuło się ich wzajemną wrogość. - Chodź, Aśka. - Zgarnęła ze stolika torebkę i oświadczyła. - Podpisałam cyrograf, trzeba to oblać. Mamy jeszcze kwadrans, damy radę. Idziemy do baru! Będę na ciebie czekała na dole, przyjdziesz? - zwróciła się pytającym tonem, ale obojętnie do męża. - Nie wiem, pewnie nie... i tak robisz, co ci się żywnie podoba, więc chyba ci na moim towarzystwie za bardzo nie zależy... - Ciąg dalszy kłótni wisiał w powietrzu. Już chciałam się dyplomatycznie wycofać, gdy Jolka ucięła w zarodku gorzkie żale Krzyśka. - Nie, to nie! Jak zmienisz zdanie, jestem na dole. Nie będziemy ciągnąć tej dyskusji w nieskończoność, powiedziałeś już wszystko, co chciałeś powiedzieć. - Wypchnęła mnie na korytarz i sama wyszła z apartamentu, trzaskając drzwiami. - Asia, ja muszę zapalić i chyba wypić łyczek koniaczku na nerwy. Zabierz mnie gdzieś. Gdzie ja ją będę w tych wieczorowych kieckach wlokła w zimny Paryż? Poza tym przecież za kwadrans miałam z Dieterem witać gości. Zabrałam Jolę do sali klubowej, zamówiłam koniaczek dla niej i kawę dla siebie i zapytałam: - O co poszło? Jaki cyrograf? Nie mów tylko, że się rozwodzisz albo coś równie

głupiego... Zapomniałaś, że go kochasz nawet jak głupi jest? - Wrrrr - warknęła ze złością. - No właśnie zapomniałam, jak trudno go czasami kochać. Nie rozwodzę się, coś ty! Ale wkurzył mnie do białej gorączki. A cyrograf podpisałam mu na złość, wcale jeszcze nie wiem, czy oddam Dieterowi, muszę się z tym przespać. - Jolka, mów porządnie od początku, bo zupełnie się pogubiłam. A co ma Dieter do głupoty Krzyśka? - No dobra, więc od początku. - Chlupnęła sobie zdrowo koniaczku. - Oliwka na obozie narciarskim, synek obiecał dopilnować sklepu, więc jak przyszło zaproszenie na imprezę, to pomyślałam, że zrobię Krzyśkowi tę przyjemność i pojedziemy razem, jak za dawnych dobrych czasów, kiedy było dobrze i rozbijaliśmy się we dwójkę po Europie. Taka podróż sentymentalna miała to być. Szlag jasny i cholera, ciężka sklerotyczka, zapomniałam, jak wtedy było. Na tych wszystkich naszych wyjazdach Krzyś brylował i za księcia udzielnego robił. I tak mu zostało! Znowu łyknęła koniaczku i odstawiła z furią kieliszek na stolik. Siedziałam cicho, nie przerywając opowieści, bo wiadomo, jak Jolka zaczęła, to nie wolno jej przerywać, dopóki z siebie wszystkiego nie wyrzuci. No i po chwili kontynuowała: - Zaczęło się już na lotnisku. Dieter wysłał po nas szofera i facet czekał na Orly, w hali przylotów, z tabliczką z napisem: „Jolanta ZwolińskaLenczyk”. Wtedy Krzysiu obraził się pierwszy raz, bo przecież jak to może być, że tylko Jolanta, a jego ktoś śmiał pominąć! Zanim zdążyliśmy dotrzeć do rezydencji, diabli wzięli wszystkie romantyczne porywy, bo ten idiota śmiał mi zarzucać, że się męża wypieram i pewnie sobie kogoś przygruchałam, więc może lepiej on od razu wróci do Polski, bo tu czuje się niepożądany. Ciężka kretynka! Powinnam była natychmiast go zawrócić i zapakować do samolotu powrotnego. Trudno, teraz już za późno. Tutaj przywitał nas Dieter osobiście i po prezentacjach poprosił mnie o chwilę rozmowy prywatnej na tematy służbowe. Wyobrażasz sobie, jak Krzysiek na to zareagował? Dieter mi wręczył kwiaty, niezłą premię i cyrograf, czyli kontrakt na wyłączność na dziesięć lat, ze stałą miesięczną pensją, nawet jak akurat nie ma zleceń, czyli nie projektuję żadnych mebelków. Do tego ubezpieczenie i te wszystkie inne atrakcyjne rzeczy. Z jednej strony rewelacja, a z drugiej sama nie wiem, bo wyłączność mi się nie podoba. Co ja wtedy z Kanadą zrobię, stamtąd cały czas jeszcze zlecenia lecą! No więc nic mu nie odpowiedziałam, chciałam się zastanowić i przegadać kwestię z tobą i Krzyśkiem, bo to poważna sprawa, zobowiązanie na dziesięć lat! - Rewelacja! Popatrz, nic mi nie powiedział, ale się cieszę, pokaż! - Przerwałam jej podekscytowana, ale Jolka tylko machnęła niechętnie ręką. - Cicho! Teraz słuchaj dalej, bo najlepsze dopiero będzie, o tym potem. No więc jak wróciłam po rozmowie do naszego apartamentu, to Krzysiek już był śmiertelnie obrażony.

Kwiaty dopełniły goryczy i zrobił mi pokazową scenę. Mam gacha mianowicie, który po mnie limuzyny wysyła, kwiatami mnie obrzuca i w królewskich apartamentach lokuje, ale on, MĄŻ, się na to nie zgadza i za rogacza pantoflarza robił nie będzie. Aha, i jeszcze, że masz na mnie zły wpływ, bo rozwaliłaś swoją rodzinę i wywiozłaś dziecko za granicę, a teraz jeszcze mnie ciągniesz za sobą na dno. Wiedziałaś, że jesteś na dnie? - zapytała z ironią. - Sam to wymyślił? Trochę mnie ruszyło, ale uznałam rozsądnie, że teraz nie o mnie rozmawiamy, tylko o Jolce, więc nie ma co się oburzać i rozgrzebywać sprawy. Jolka zna fakty, Krzysiek więc powinien znać te same, a że je akurat tak zinterpretował, to trochę zaskakujące, ale nie niemożliwe. Kto tam się połapie w meandrach męskiej logiki? - Myślę, że nie sam, tylko się z Piotrkiem spotkał. A Piotrek, wiadomo, odwraca kota ogonem, żeby nie wyszło na to, że on jest be, bo cię na młodszy model wymienił. Zresztą to nieważne - powiedziała Jolka, a ja pomyślałam sobie: jak dla kogo, ale nie wyrywałam się z tym, bo już mówiła dalej. - Błędem było, że usiłowałam mu cokolwiek tłumaczyć. Znowu zapomniałam, że mamy rozdzielność majątkową i że Krzychu jest finansowo nieodpowiedzialny. Żeby mu gacha z głowy wybić, pokazałam kontrakt od Dietera jako dowód na to, że rozmowa była faktycznie służbowa. Aśka, mój mąż to nienormalny złośliwy i zawistny kretyn o mentalności psa ogrodnika. Wyobraź sobie, że on mi normalnie zabronił pracować dla Dietera! Jako mąż mi zabronił! Dupek! Beret moherowy ciasny umysłowo! No to na złość mu podpisałam. Tylko nie wiem, czy chcę wziąć tę pracę, czy też tylko Krzyśkowi na złość zrobić. Myślałam, że zostaniemy tu dwa-trzy dni, miałabym czas spokojnie się zastanowić i z tobą naradzić, ale teraz nie wiem. Te parę dni z obrażonym Krzyśkiem to będzie droga przez mękę... - A kto ci powiedział, że musisz siedzieć z Krzyśkiem?! - Asia, a ty znowu swoje! Ile razy mam ci powtarzać, że go kocham i jest moim mężem. - Hmm, jak głupio kochasz, to twoja sprawa... - Wiesz co, Krzychu w jednym ma rację, ty naprawdę próbujesz mieć na mnie zły wpływ. Coś się uczepiła. Miłość sama w sobie nie jest zła.. - Zła może nie, ale często bolesna. - Oj, Asia, Asia. Dla ciebie dalej wszystko jest czarne albo białe! Dobra, daj spokój, nie kłóćmy się, goście się schodzą, dzisiaj będziemy świętować, a pomartwię się jutro. Kto wie, może mnie natchną duchy tych wszystkich mądrych ludzi, co ze ścian na nas spoglądają, i może wymyślę coś rozsądnego? Odstawiła pustą koniakówkę. - No to chodź, jak Krzysiu nie chce się ze mną bawić, to będę twoją osobą towarzyszącą. - Joluś - mruknęłam przepraszająco - André zaraz przyjdzie, a ja jeszcze będę gości z Dieterem witać... - No to leć, chyba nie mam dzisiaj powodzenia ani u dziewczynek, ani u chłopczyków. Trudno, idź się udzielać. Ja jeszcze pójdę na górę, zobaczę, jak mój głupi mąż cierpi, a potem przyjdę do stolika i urąbię się na smutno. Zgoda?

- Zgoda, potem urąbię się z tobą i zmienimy smutno na wesoło. Teraz obowiązek wzywa. Dałam jej buziaka w policzek i wyszłam z klubu. Dieter stał w holu w towarzystwie trzech przepięknych kobiet. Tak się złożyło, że przez prawie rok pracy w firmie nie udało mi się poznać jego małżonki. Jedyną okazją było firmowe bożonarodzeniowe przyjęcie organizowane tradycyjnie między świętami i sylwestrem. Jak wiadomo, końcówkę grudnia spędziłam na przepychankach z adwokatami w sprawie rozwodu, więc imprezę przegapiłam. Wszystko, co wiedziałam o żonie Dietera, to że szef jest w niej zakochany po uszy mimo dwudziestoletniego stażu małżeńskiego. Co było widać w całym jego zachowaniu. Na biurku Dietera stało zdjęcie jego pań, więc byłam przygotowana, że pojawi się przede mną skończona piękność. W biurze zaprzyjaźniłam się właściwie ze wszystkimi. Cały zespół okazał się świetny, ale bliżej byłam tylko z dwoma osobami: z Jeanette, szefową działu francuskiego, którą miałam za dwa lata zastąpić, i Heinrichem zajmującym się w firmie finansowaniem i budżetami. Jenny i Henryczek, jak ich pieszczotliwie nazywałam, często mnie odwiedzali, a w domowych pieleszach nie tylko praca była tematem naszych rozmów, lecz również zwyczajne ploty. Oczywiście, że plotkowaliśmy również o Dieterze. Od Henryczka wiele się nie dowiedziałam, on ma cudowny, a jednocześnie szalenie denerwujący zwyczaj nieoceniania nikogo. Bankier dyplomata. Zadaje tylko pytania, a rozmówca wysnuwa wnioski sam. Irytujące, bo taka metoda najwięcej informacji dawała mi o samej sobie, nie zaś o otoczeniu. Faktem jest, że dzięki wkurzającym pytaniom Henryczka odwaliłam już parę razy rzetelną autoanalizę, która pomogła mi przestać wiecznie obwiniać się za wszystkie grzechy tego świata. Tym samym teoretycznie zaoszczędziłam na psychoanalityku. Jeannette natomiast była kopalnią wiedzy i chętnie się nią dzieliła. To od niej wiedziałam, że żona Dietera nie pracuje, jest skończoną pięknością i nie zadaje się z pospólstwem, czyli z nami, ludem pracującym. Na temat jej charakteru Jenny nie mówiła zbyt obszernie. Powiedziała jedynie: „Królowa Śniegu - zrozumiesz sama”. No i już po prezentacji wiedziałam. Viktoria, bo jak inaczej mogłaby mieć na imię królowa, była blondynką o tym wyjątkowym popielatym odcieniu włosów, który w naturze częściej występuje jako barwa sierści kotów ragdoll niż naturalny kolor włosów człowieka. Misternie ułożoną fryzurę podkreślały brylantowe zapinki, które niedyskretnie lśniły blaskiem drogocennych klejnotów. Błękitne oczy w ciemnej oprawie niemożliwie długich i gęstych rzęs również bardziej były podobne do oczu kota niż ludzkich. Jeśli dodać do tego piękne klasyczne rysy, nieskazitelną cerę i figurę dwudziestolatki - to już mamy ideał, który stał właśnie przede mną i z kamienną twarzą oraz kompletnym brakiem zainteresowania wyrażał uprzejme uznanie dla mojego udziału w projekcie męża. Miałam przy tym wrażenie, że żona Dietera kompletnie nie wie i nie chce wiedzieć, kim jestem, jaki ten mój udział był i w czym. Oczy mojej rozmówczyni lustrowały pozostałych gości gromadzących się w

holu, czym wyraźnie dawała mi do zrozumienia, że wśród tego tłumu jestem absolutnie nikim. - Viktorio, przyznaj sama, że to, co tu widzimy, naprawdę robi wrażenie. - Dieter ujął dłoń małżonki. Ja zaś zastanowiłam się przelotnie, czy ta dłoń w jego dłoni nadal jest taka odpychająco sztywna jak w mojej. Kiedy Viktoria podała mi łaskawie rękę na powitanie, czułam się, jakbym ujęła martwą rybę. Tymczasem mój szef rozpaczliwie usiłował podtrzymać rozmowę i wyłudzić najmniejszy choćby komplement lub cień zainteresowania z ust małżonki. - To, że udało nam się pozyskać Asię, było naprawdę uśmiechem losu. Jej zaangażowanie przeszło moje oczekiwania... - Cóż - odparła Viktoria bez przesadnej ekscytacji. - W Niemczech mamy sporo dobrych fachowców w tej dziedzinie. Nie wiem, dlaczego zawsze się upierasz, żeby zatrudniać obcokrajowców. Byłam w stanie zrozumieć, że zdecydowałeś się na Jeannette, w końcu jest Francuzką, więc dało się to wytłumaczyć, ale to oczywiste, że ona jest już za stara do tej pracy. Dobrze więc, że znalazłeś zastępstwo. A ty też masz francuskie korzenie? - Spojrzała na mnie przelotnie. - Bo słyszałam, że jesteś Polką, a tam Dieter nie ma żadnych obiektów, chociaż może niesłusznie... - Owszem - odparłam zdziwiona zawoalowanym atakiem na Jenny, mnie samą i pomysły Dietera. - Mam francuskie korzenie, choć nieco odległe. - Na szczęście przypomniała mi się praprababka Laverna i jej rodzice. - Jednak nie to było powodem, dla którego Dieter mnie zatrudnił. Znamy się z dawnych czasów przez mojego pierwszego męża. Wówczas pani mąż dostrzegł i ocenił moje umiejętności, co zaowocowało dzisiejszą współpracą. - A... - Viktoria spojrzała na mnie z nagłym zainteresowaniem. - To pewnie ty byłaś żoną pana Szyca? Dieter, dlaczego mi nie powiedziałeś? Julian ostatnio, będąc u nas przejazdem, coś wspomniał... że też ja się muszę dowiadywać wszystkiego od twoich partnerów w interesach! - Ależ kochanie - Dieter przepraszająco pogładził ją po ramieniu - nie sądziłem, żeby ta sprawa miała jakiekolwiek znaczenie. Kiedy opowiadałem ci o nowym projekcie i pracy Asi, to cię tylko znudziłem, więc myślałem... - Nieważne - stwierdziła szorstko Viktoria, strącając dłoń męża z ramienia. - Gnieciesz mi suknię. - Odwróciła się znów w moją stronę i otaksowała mnie spojrzeniem od stóp do głów. - Jak na Polkę masz niezły gust, ta suknia to czyj projekt? - Niczyj - rzuciłam beztrosko. - To znaczy nikogo znanego. Ubieram się czasem w maleńkim butiku we Wrocławiu, który prowadzą artystki, ale nazwa zapewne nic ci nie powie, Viktorio. - Zapewne. Cóż, Julian jako jeden z nielicznych partnerów Dietera potrafi docenić kreacje z renomowanych domów mody. Nic dziwnego, że wam się nie udało - wysyczała z wrednym uśmieszkiem.

- Hmm, nasze rozstanie niewiele miało wspólnego z moim wyglądem lub stylem... - Dieter, przyszedł ambasador. - Viktoria nagle straciła całe zainteresowanie moją osobą. Jej cała uwaga skupiła się na wejściu. Władczym gestem ujęła męża za ramię i odwróciła się ode mnie. Audiencja dobiegła końca. Wycofałam się i stanęłam sobie grzecznie obok ich córki Giseli. No tak, rzeczywiście, teraz zrozumiałam, co miała na myśli Jenny - Viktoria to prawdziwa Królowa Śniegu, aczkolwiek z niezłą domieszką żmijowego jadu we krwi. Nie polubiłam żony Dietera. Starsza córka Dietera była jej wierną kopią; wyglądała identycznie, no może trochę młodziej, ale biły od niej taki sam lód i wyniosłość jak od matki. I tak jak matka była nieskazitelnie ubrania, uczesana i obwieszona porażającą ilością biżuterii. Żywiłam cichą nadzieję, że może chociaż ma odrobinę lepszy charakter. Młodszą córkę mojego szefa znałam. To był jedyny członek jego rodziny, którego widywałam dość często. Gisela kończyła studia i pracowała w firmie ojca jako praktykantka. I była przeurocza. Piękna jak matka i siostra, ale ciepła, sympatyczna i pełna energii. Chociaż świadoma swojej urody, całym zachowaniem i sposobem bycia przywodziła raczej na myśl dziewczynę z sąsiedztwa. Gdybym miała porównywać Giselę z tymi dwiema, to wyglądało to tak, jakby postawić obok siebie podwójną Catherine Denevue i Meg Ryan. Po chłodnej prezentacji u dworu stanęłam sobie z Giselą za Dieterem i jego królewską małżonką i w przerwach między ściskaniem kolejnych szacownych dłoni zaproszonych gości wymieniałyśmy z dziewczyną uwagi na temat wspaniałego wyglądu Rezydencji Kalergis. - Jestem zachwycona! - oznajmiła z prawdziwym przejęciem Gisela. - Już jak kupiliśmy ten pałacyk, to wiedziałam, że będzie piękny, ale to, czego dokonałaś, o niebo przeszło moje wyobrażenia. - Nie przesadzaj, Giselo. Sam budynek jest piękny, a to nie moja zasługa, ja tylko koordynowałam pracę dobrych fachowców. - No coś ty!? A cały pomysł? Przecież Kalergis to twoje dzieło. Ty dałaś temu wszystkiemu duszę, a reszta dopasowała detale. Gratuluję ci, Asia. Fantastyczna robota. - Popatrzyła na mnie z uwielbieniem. - Będę miała do ciebie prośbę. Pracujemy z tatą nad czymś nowym. To dopiero początek, jeszcze za wcześnie, żeby o tym mówić. Jeśli się uda, to będzie to mój własny pierwszy obiekt. I wiesz co? - Złożyła ręce jak do modlitwy, a w jej głosie dało się słyszeć błagalną nutkę. - Muszę mieć ciebie jako koordynatora. Mam mnóstwo pomysłów... ale to, czego tutaj dokonałaś, przekonało mnie, że muszę się jeszcze dużo nauczyć. To co, zgodzisz się? - Na co?! - Uśmiechnęłam się ze zdziwieniem. - Gisela, ja pracuję u twojego ojca, gdzie mnie pośle, tam będę działać. - Tak, wiem. - Pokiwała głową. - Ale jeśli ty sama będziesz chciała, a nie tylko pracowała, bo tato cię posłał, to ten kolejny obiekt może być równie wspaniały jak Kalergis.

Albo nawet lepszy - dodała z nadzieją. - Giselo, uwielbiam projekty Dietera i uwielbiam twój zapał. - Uścisnęłam ją. - Jeśli tylko twój ojciec zdecyduje się powierzyć mi ten projekt, to z pewnością będę przy nim pracować. Z całej siły! Bo chcę! Kątem oka dojrzałam, że André oddaje płaszcz do szatni. - Przepraszam cię, skarbie. Muszę już uciekać, bo przyszedł mój przyjaciel, ale obiecuję, że pogadamy jeszcze o twoim projekcie. Przeprosiłam towarzystwo i zajęłam się moim towarzyszem. Dieter zdecydował, że czas się przenieść do sali restauracyjnej, więc udaliśmy się tam chwilę po nim. Układ stołów został wcześniej zaplanowany przez nasz dział marketingu. Centralne miejsce zajmował stół najważniejszych gości, siedział przy nim Dieter z żoną, ambasador Niemiec w Paryżu, bliżej mi nieznani dyplomaci i najważniejsi partnerzy mojego szefa z towarzyszącymi osobami. Zajęte już było osiem z dziesięciu miejsc. Pozostałe stoły zajmowali stali klienci naszej firmy oraz większa część francuskiego i niemieckiego personelu. Przy moim stole również dwa miejsca wciąż były puste, Joli i Krzyśka. Reszta towarzystwa była absolutnie francuska. Marketing rozsądnie posadził francuskojęzycznych gości razem. Równie sensowne było, że Jolka siedziała ze mną przy jednym stole. Należało przypuszczać, że nasze osoby towarzyszące będą mówiły po polsku, a co za tym idzie fakt, że zarówno ja, jak i Jolka operowałyśmy swobodnie francuskim i polskim, w zamyśle miał zapewne ułatwić płynną konwersację. Po drugiej stronie stołu zobaczyłam kierownika francuskiego oddziału naszej firmy z żoną. Byli pogrążeni w rozmowie z parą, której nie znałam, czyli zapewne z klientami. Twarz kobiety wydała mi się znajoma, może jakaś aktorka... Nie znam za dobrze kina francuskiego, równie dobrze mogła być działaczką polityczną, ale wrażenie, że znam ją z ekranu telewizora, pozostało. Obok mnie siedziała Jenny, szefowa francuskiego oddziału z Berlina ze swoim mężem. Wielokrotnie widziałam już oboje razem, bo zaprzyjaźniłam się z Jenny i często się odwiedzaliśmy. Każde spotkanie z nimi budziło we mnie mieszane uczucia. Z jednej strony spokojną radość i wewnętrzne przekonanie, że są absolutnie szczęśliwi i idealnie dopasowani, a jednocześnie nutkę żalu pomieszanego z zazdrością, że mimo dwóch małżeństw niedane mi było doświadczyć takiej bliskości. No dobrze, o Julku nie warto mówić, on sobie po prostu zafundował reprezentacyjną żonę, a ja sobie wmówiłam, że go kocham, żeby dać wolność mamie i mieć jakiegoś tam męża. Ale Piotrek... byłam taka pewna, że go kocham, ale czy naprawdę? Znowu ogarnęły mnie wątpliwości. Kiedy patrzyłam na Jenny i jej Wolfa, widziałam dwoje ludzi, którzy szanują siebie nawzajem. Szanują swój czas i swoje przekonania, dają sobie pełną wolność, mimo że od ponad trzydziestu lat są razem. Każde z nich ma własne życie, wypełnione różnorodnymi pasjami i zainteresowaniami, ale kiedy są razem, to każda sekunda jest wspólnotą. Stworzyli sobie płaszczyznę wspólnego życia, w której nie chodzi o kompromisy i rezygnację z własnej indywidualności dla tej drugiej strony, za to są dwa otwarte

umysły, akceptujące całkowicie odmienność partnera, a tym samym dające sobie nawzajem swobodę. To bardzo trudno zrozumieć, sama nie potrafię sobie wytłumaczyć tego fenomenu. Jenny jest silna, doskonale zorganizowana, twardo stąpa po ziemi i polega tylko na faktach, na tym, co może wziąć do ręki, polizać i zobaczyć. Wolf zaś to artysta i nieuleczalny romantyk. Wierzy w anioły i płacze na widok pięknego zachodu słońca. Ogień i woda, a mimo to nie próbują siebie nawzajem zmieniać i dopasowywać. Pewnie, że mają problemy, ale rozwiązują je zagadywaniem tematu na śmierć, jak to kiedyś ze śmiechem wyznała Jenny. Świadkiem zagadywania na śmierć problemów nie byłam nigdy, za to na własne oczy widziałam, jak w pełni akceptują i szanują swoje jakże różnorodne niekiedy podejście do tej samej sprawy. To było na samym początku, chyba jeszcze nawet nie mieszkałam na stałe w Berlinie. Przyjechałam na parę dni, na jakieś uzgodnienia, a Jeannette, którą w przyszłości miałam zastąpić w firmie Dietera, oświadczyła stanowczo, że nie będę siedziała sama w jakimś obcym apartamencie, a generalnie to powinnyśmy się lepiej poznać, bo będziemy naprawdę ściśle współpracować. Dlatego zaprosiła mnie do swojego domu na grilla i pogaduchy. Poznałam Wolfa i popołudnie upływało nam na uroczej rozmowie o wszystkim i niczym. - Macie fantastyczny ogród - stwierdziłam z lekką zazdrością. - Uwielbiam grzebać w ziemi, ale niestety nigdy nie miałam własnego ogrodu, jedynie na parapetach zielsko mi szaleje, wiadomo, miastowe dziecko! - Ogród, moja droga, czyli rośliny to życie - oświadczył pompatycznie Wolf. - A my z Jeannette kochamy życie. Zresztą to nie sztuka mieć piękny ogród, jeśli się kocha. A ja jestem pełen miłości... - Absolutnie pełen, skarbie. - Jenny roześmiała się głośno. - Sam popatrz, kochasz mnie i kwitnę przy tobie, a magnolia nie chce. - Przestań mi dokuczać, złośliwa kobieto. - Klepnął ją z czułością w pupę, podnosząc się z krzesła. Udowodnię ci, że miłość zwycięży wszystko. Nawet upór tej cholernej magnolii. - Uważaj, teraz pójdzie gadać z roślinką - szepnęła konspiracyjnie Jenny. I rzeczywiście, Wolf usiadł po turecku przed magnolią i zaczął coś mamrotać. - Wygłupiasz się. - Spojrzałam na nią zdziwiona. - Po jaką cholerę? - No wiesz, on uważa, że jeśli da roślince miłość, to ona mu się odwzajemni i zakwitnie. Teraz będzie tam siedział co najmniej kwadrans, medytował i przesyłał magnolii dobrą energię, a ona z wdzięczności wreszcie zakwitnie. - I ty w to wierzysz? - spytałam sceptycznym szeptem. - Wiesz co? - odparła spokojnie. - Ja wcale nie muszę w to wierzyć. Jeżeli dla niego to ważne, to niech sobie przesyła. Weź sobie jeszcze owoców, a ja zaraz wrócę. Rozpuszczę tylko odżywkę na kwitnięcie i

na wszelki wypadek podleję tę cholerną magnolię. Może w końcu to draństwo naprawdę zakwitnie powiedziała i poszła do altanki w ogrodzie. Uraczyłam się słodkimi truskawkami, a tymczasem Jenny po chwili wróciła z wielką konewką i zaczęła spokojnie podlewać krzaczek. Wolf otworzył jedno oko, posłał jej całusa, a następnie znowu zaczął coś mamrotać i przesyłać energię. Kiedy Jenny wróciła na leżaczek, spytałam zdziwiona: - I on wcale nie protestuje, że podlewasz magnolię odżywką, mimo że on przesyła jej energię. - A czemu ma protestować? On pomaga roślince po swojemu, a ja po swojemu. - Hmm, nie sądzisz, że byłby bardziej szczęśliwy, gdybyś nie kwestionowała jego metod? - Ja przecież niczego nie kwestionuję. On robi, co uważa za stosowne, i ja też. Oboje się z tym w pełni zgadzamy. Wiesz, Asia, ja nigdy nie próbowałam i nie będę próbowała robić nic, żeby uszczęśliwić Wolfa. Jeśli on nie potrafiłby być szczęśliwy beze mnie, to ze mną też nie będzie. Wtedy po raz pierwszy, ale nie ostatni, miałam okazję obserwować ich razem. Z czasem uwierzyłam w to, że oboje są szczęśliwi, każde osobno i we dwoje jako całość. Dlatego ona żyje, jak lubi, on żyje, jak lubi, a razem stanowią oazę spokoju, miłości i prawdziwego rodzinnego ciepła. Taka mądra to ja nigdy nie byłam. Tyle rzeczy robiłam tylko dla Piotrka, żeby jemu było dobrze, wmawiając sobie, że także uszczęśliwiam tym siebie, bo tak bardzo go kocham, i jak on jest szczęśliwy, to ja też. Czy aby na pewno? Robiłam to, co sama uważałam za dobre dla niego, nie pytając go o zdanie na ten temat. A może on wcale tego nie chciał, a cieszył się tylko po to, żeby nie zrobić mi przykrości, bo też uważał, że skoro mnie kocha, to musi mnie uszczęśliwiać, choćby pochwałami za dwadzieścia wyprasowanych koszul. A może te wszystkie godziny, które spędzałam przy desce do prasowania, wolałby spędzić ze mną na rozmowie... Efektem owego wzajemnego uszczęśliwiania się było to, co uświadomiło mi obserwowanie Jenny i Wolfa. Ja sobie udowadniałam, że jestem dobra dla Piotrka, bo się dla niego poświęcam, a on udowadniał sobie, że mnie kocha, bo docenia mnie za to, co dla niego robię. Jenny i Wolf natomiast pokazali mi, co to znaczy być razem bez sztucznych kompromisów. Moje małżeństwo już dawno stało się „byciem osobno” pod pozorem bycia razem. Bo zarówno ja, jak i Piotrek zrezygnowaliśmy z własnych indywidualności i zaczęliśmy się dopasowywać do siebie, a właściwie do swojego wyobrażenia o tym, czego ta druga strona chce. Te rozmyślania przerwało mi przyjście Joli z Krzyśkiem. Kryzys chyba został zażegnany, bo oboje byli odprężeni i uśmiechnięci. Po wzajemnych prezentacjach zajęliśmy się wszyscy miłą towarzyską pogawędką wypełnioną zachwytami nad rezydencją. Na zmianę z Jolką tłumaczyłyśmy z polskiego na francuski, tak, że Krzysiek też brał udział w rozmowie. Nawet wydawał się pogodzony z komplementami na temat talentu Jolki i sprawiał wrażenie dumnego małżonka. W tle dyskretnie rozbrzmiewała muzyka klasyczna. Kelnerzy roznosili przystawki, podawali wina, prawie wszystkie miejsca były już zajęte. Jedynie przy stoliku Dietera nadal pozostawały dwa

puste krzesła. Czy dlatego mój szef zwlekał z planowanym na ten moment przemówieniem? Siedziałam tyłem do drzwi, między André i Krzyśkiem, mając przed sobą Jolkę. I nagle zobaczyłam, jak patrzy zdziwiony gdzieś poza mną w stronę wejścia. Zaabsorbowana rozmową z Wolfem, nie obejrzałam się, żeby sprawdzić, co ją tak zdumiało, dopóki nie poczułam na ramieniu czyjejś dłoni i nie usłyszałam znajomego głosu. - Witaj, kiciu, no popatrz, jaki ten świat mały... - Julek, mój pierwszy mąż, elegancki, przystojny i zapewne nadal bogaty, stał za mną z miną pana i władcy. No pewnie, dlaczego nie miałby być dalej partnerem w interesach Dietera. Zaskoczył mnie, ale tylko troszkę. - Dobry wieczór - odpowiedziałam spokojnie, strącając jego rękę z mojego ramienia. - To miło, że przyjechałeś święcić z nami sukces mojego projektu. - Och kiciu, chyba projektu Dietera - odparł ze złośliwym uśmieszkiem. - Ty, z tego co mi wiadomo, tylko dla niego pracujesz, nie pochlebiaj sobie. Może mnie przedstawisz, chyba lata obracania się w pospolitych, robotniczych kręgach nie oduczyły cię dobrych manier. Rozpoczęłam prezentację, myśląc sobie, że nie dam mu żadnej satysfakcji, nie będę się wdawała w głupie pyskówki, ale mając w pamięci jego antytalent językowy, złośliwie nie zadałam sobie trudu tłumaczenia dla niego z francuskiego na polski. W niczym mu to jednak nie przeszkodziło, skinął lekko głową w kierunku młodego mężczyzny, który mu towarzyszył, a ten natychmiast zaczął symultanicznie tłumaczyć. Okazało się, że Julek doskonale znał wszystkich obecnych przy moim stoliku, jedyną dla niego nową osobą był mój André. - André, mój przyjaciel. Julian, znajomy Dietera z Polski - przedstawiłam ich sobie lakonicznie. - Miło poznać kolejnego przyjaciela mojej żony - stwierdził ze złośliwym uśmieszkiem Julek, obrzucając smoking André szacującym spojrzeniem. Aż dziw, że mu bydlak pod podszewkę nie zajrzał, żeby producenta na metce sprawdzić. - Wasza znajomość zapewne ma charakter służbowy, wiąże się z pracą Asi u Dietera? - Nie - odparł zaskoczony André. - Właściwie to w pewnym sensie, cóż, jestem notariuszem i... - Plącząc się w zeznaniach, pochwycił moje ostrzegawcze spojrzenie i dobrze je zrozumiał. Bersolys jest moją prywatną sprawą i tajemnicą. - Nie. - Odetchnął głęboko i odparł już pewnie. - Poznaliśmy się na całkowicie prywatnym gruncie. Chociaż podziwiam pracę Dietera i Asi, służbowo nie mamy ze sobą nic wspólnego. - Notariuszem, mówi pan - powtórzył uprzejmie Julek. - Też zajęcie, choć dla mnie nieco nudne. Zawsze mi się wydawało, że Asia potrzebuje więcej emocji w życiu. - Julek - wtrąciłam się do rozmowy, przerywając impertynenckie złośliwostki mojego eks. - Myślę, że przez ponad dwadzieścia lat od naszego rozwodu, zdążyłeś zapomnieć nieco o moich życiowych potrzebach. Mnie nadmiar emocji zawsze przeszkadzał... - zawiesiłam głos - ale jeśli cię pamięć zawiodła, chętnie ci przypomnę! - Ja, moja droga, nigdy nie zapominam rzeczy, które są warte zapamiętania - oświadczył z naciskiem i skinął mi chłodno głową. - Mam nadzieję, że zaopiekuje się pan dobrze moją kicią - rzucił na odchodne

w kierunku André i skierował się wraz z tłumaczem w stronę Dietera. Kiedy odszedł, towarzystwo przy moim stole równocześnie zaczęło gorączkowo zmieniać temat. Tylko Jolka rzuciła krótko po polsku: - Głupi bufon, co on tutaj w ogóle robi? - No, co ty? - Wzruszyłam ramionami. - Zapomniałaś już, że poznałam Dietera przez Julka? Od lat ze sobą współpracują. Nie zastanawiałam się nad tym, ale było jasne, że kiedyś się pokaże. - Z tego całego występu jasno wynika, że jeszcze nie przełknął przegranej. - Jolka uśmiechnęła się z satysfakcją. - I dobrze, teraz ci może skoczyć! Dobrze mu tak, głupi dupek! - Jola, daj spokój! - Krzysiek przerwał jej napastliwy słowotok. - Ludzie słuchają, a Julian ma duże możliwości. - Krzysiu, słonko, przestań mnie uciszać. Powiedziałam mu prawie dwadzieścia lat temu, że jest dupek, i zdania nie zmieniłam. - Nie dawała za wygraną. Nie pozwoliłam się wciągnąć w głupią dyskusję. No dobrze, mój pierwszy mąż zirytował mnie swoimi złośliwościami, ale nie aż tak, żeby mi zepsuć radość z sukcesu. Julek to zamierzchła przeszłość, nie ma sensu do tego wracać. Dziwne, że przyjechał z tłumaczem, a nie z tłumaczką. Zawsze miał obok siebie atrakcyjne dziewczyny, nawet jako personel. Może znalazł w końcu kobietę, która ukróciła jego dziwkarski charakter. Kto wie? Zajęłam się André, który siedział dziwnie cichy i zgaszony. - No i jak ci się, kochanie, podoba Rezydencja Kalergis? - spytałam. - To był twój pierwszy mąż, prawda? - odpowiedział pytaniem na pytanie. - Tak, ale to bez znaczenia, to bardzo dawne czasy. - Zachowywał się, jakby nie były takie dawne. Coś was jeszcze łączy? Nie chciałbym robić za piąte koło u wozu. - Skarbie, przestań mnie denerwować. Mam serdecznie dość mężów, pierwszych, drugich i setnych. Jak ci mówię, że Julek jest powietrzem, to tak jest. - Zirytowałam się. - Za miesiąc będę rozwódką, a wolna jestem już i niech tak zostanie. A jeśli zamierzasz mi robić scenę zazdrości o eksmęża, to dajmy sobie spokój z kolejnymi spotkaniami. - Asia, to nie tak. Przepraszam, nie miałem zamiaru cię urazić. Tylko to było takie dziwne. Odniosłem wrażenie, że potrzebuję jego zgody na bycie tutaj z tobą. W ogóle na bycie gdziekolwiek z tobą. Rozumiesz? Proszę, wybacz mi, nie chciałem cię zirytować. - Bzdura! - stwierdziłam stanowczo. - To, że Julek robi wrażenie, jakby cały świat do niego należał, nie ma absolutnie wpływu na to, że JA już dawno do niego nie należę. Nie mam ochoty rozmawiać o paskudnym charakterze mojego eks, ani o moim pierwszym małżeństwie, o drugim zresztą też nie. Nie należę do nikogo. Jestem panią samej siebie i żyję chwilą. I tylko to się teraz liczy. A jeśli ty koniecznie chcesz to zmieniać, to może zakończmy wszystko, zanim coś się na dobre zaczęło.

- Przepraszam cię, cheriè. - Spojrzał mi poważnie w oczy. - Masz całkowitą rację. Nie mam żadnego prawa wtrącać się w twoje życie i żądać od ciebie jakichkolwiek deklaracji. Ale proszę, nie rezygnuj ze mnie tak łatwo. Jesteś wspaniałą kobietą, a to, co się właśnie między nami zaczyna, jest cudowne. Daj mi szansę, bo widzisz, zakochałem się w tobie już wtedy, tego wieczoru na Montmartre z Jolą. Poczekajmy, popatrzmy... Domyślam się, że nie jest ci łatwo mi zaufać po wszystkich swoich doświadczeniach z byłymi mężami, proszę tylko o szansę, na twoich warunkach, bez żadnych oczekiwań z mojej strony. Zgoda? - André, ja już nie mam nic do ofiarowania. Bardzo kochałam Piotrka i pewnie jeszcze go kocham. To ojciec mojej córki, a ona jest dla mnie najważniejsza. Szansa to brzmi sensownie, ale nie rozmawiajmy już więcej o nas. Czas pokaże, co się wydarzy, ty mieszkasz w Paryżu, ja w Berlinie. Cieszmy się po prostu tym, co jest tu i teraz, a co dalej... zobaczymy. Zaakceptował moją propozycję bez protestów. Może „tu i teraz” to było dla niego za mało, ale naprawdę nie miałam nic więcej do zaoferowania. Całą siebie dałam dawno temu Piotrkowi i naszej rodzinie. Wszystko było jasne i proste, mieliśmy się razem zestarzeć, razem wychować Kamilę na mądrego człowieka i żyć razem długo i szczęśliwie. Dzisiaj nie zostało nic z tego planu. Musiałam najpierw odnaleźć do końca siebie, zanim zacznę konstruować nową przyszłość. Czy jest w niej miejsce na kolejnego mężczyznę i miłość? Nie wiem. Czas pokaże. Odsunęłam od siebie poważne myśli i po prostu dobrze się bawiłam. Po kolacji rozpoczęły się tańce i André stanął na wysokości zadania. Cały wieczór szalałam na parkiecie, piłam szampana z granitową pewnością, że jutro będę miała kaca giganta, flirtowałam, z kim popadnie, i cieszyłam się sukcesem. Z czasem towarzystwo się wymieszało, impreza się rozkręcała. Zostawiłam André w towarzystwie Dietera i Jolki. Wyszłam na papierosa i odetchnąć do ogrodu, który mieścił się na wewnętrznym dziedzińcu. Teraz, zimą, był nieczynny, ale wiosną stanie się jednym z najbardziej urokliwych zakątków tego miejsca. Taka oaza wesołej zieleni pośrodku kamiennego miasta. Dyskretnie zniknęłam wszystkim z oczu, porwałam płaszcz z garderoby i przycupnęłam w kąciku na kamiennej ławeczce. Siedziałam sobie cichutko, z oddali dobiegała muzyka z trwającego w najlepsze przyjęcia. Po chwili, gdy moje zmysły przyzwyczaiły się do ciemności i ciszy, zorientowałam się, że nie jestem sama. Usłyszałam szeptane łamaną angielszczyzną wyznanie: „I want you here and now, you a wonderful, I love you so match”. Rozpoznałam głos Julka, a potem szept jakiejś kobiety i typowe odgłosy, które wydają ludzie w intymnych chwilach - westchnienia, ciche jęki... Déjà vu. Julek nie zmienił swoich zwyczajów. Nie miałam najmniejszej ochoty być kolejny raz świadkiem jego rozrywek. Ostrożnie wróciłam do holu i odwiesiłam płaszcz na miejsce. Nie chciałam jeszcze wracać do towarzystwa, poszłam więc do sali klubowej, gdzie siedziało parę osób. Przysiadłam się do znajomej grupki z francuskiego oddziału firmy, wymieniliśmy parę zdań na temat nowego obiektu. Okazało się, że Rezydencja Kalergis, mimo zabójczych cen, ma już prawie komplet rezerwacji do końca tego roku z sylwestrem włącznie. Super, duma mnie rozpierała. Po kilkunastu minutach rozmowy zdecydowałam się wrócić do swoich, zanim André zacznie mnie szukać. Gdy przechodziłam przez hol, uchyliły się drzwi od ogrodu i wysunęła się stamtąd Viktoria, żona Dietera. Tylko delikatny rumieniec, błyszczące oczy i lekko rozmazany makijaż burzyły perfekcyjny obraz lodowatej Królowej Śniegu. Minęła mnie obojętnie i poszła w kierunku toalet.

Wróciłam do towarzystwa. Biedny Dieter! Kiedy w ciągu tego wieczoru widziałam jego zakochane spojrzenia kierowane na żonę, było mi go zwyczajnie żal. Postanowiłam, że zachowam swoją wiedzę dla siebie. Julek znajdzie sobie nowy obiekt zainteresowania, a Dieter i tak będzie widział tylko to, co chce widzieć. Tak jak ja jeszcze niedawno. Asia, czerwiec 2010, Berlin Siedziałam sobie na stoliku w klasie Misi i ryczałam jak bóbr. Swoją drogą łatwo powiedzieć „jak bóbr”, bo tego drania nie da się sprawdzić. I tak zawsze jest mokry, to kto go tam wie, czy ryczy, czy nie... Po mnie jednak wyraźnie było widać, że ryczę. Perfekcyjnie przygotowałam się do tego dnia. Wielki dzień mojej córki, jej pierwsze niemieckie świadectwo. Dziecko doniosło mi uprzejmie, że na trzeciej godzinie lekcyjnej jest uroczyste rozdanie świadectw oraz że trzecioklasiści zadecydowali, że impreza odbędzie się w towarzystwie rodziców, bo być może to ich ostatnia szansa. Że jakoby za rok, w poważnym wieku jedenastu lat nie zdecydują się na kompromitującą obecność mamy lub taty i ich ingerowanie w swoje osobiste, nastoletnie życie. Czyli że mam ostatnią szansę wziąć osobisty udział w edukacyjnej części życiorysu mojego własnego dziecka. Jakbym nie brała tego udziału, na co dzień, zmuszając leniwą smarkulę do codziennego mycia zębów. Trudno. Niech będzie. Zwolnię się na parę godzin z pracy i pójdę się udzielać. Oceniwszy obiektywnie przygotowania do uroczystości, poczynione samodzielnie przez córkę, postanowiłam stanąć na wysokości zadania. Moja Miśka, która absolutnie nie toleruje dziewczęcego stylu ubierania się i której właściwie nie da się zmusić do włożenia sukienki (nawet sportowej) ani przekupstwem, ani szantażem, perswazją czy też siłą matczynego autorytetu, zażyczyła sobie przygotowanie białej bluzki i czarnej spódnicy. Następnie uprzedziła mnie tydzień wcześniej, że potrzebuje butów. Zdziwiła mnie tym niebotycznie, bo przecież wiem, że ma ich nadmiar. Wiosną kupiłyśmy letnie oddychające buty sportowe (trzy pary) i miały wystarczyć do jesieni. Do tego Piotrek sprezentował jej wypasione markowe „niki” - czyli buty MA... Okazało się, że ona życzy sobie buty do spódnicy... pantofle! Dobra... pojechałyśmy do H&M na Alexander Platz i kupiłyśmy gustowne czarne balerinki. Niby nic, ale dało mi to do myślenia. Pomijając wyjątkowe okazje, typu sprawy urzędowe, otwarcie nowych obiektów, rozmowy z inwestorami, na co dzień ubieram się do biura normalnie. Czyli dżinsy, jakaś bluzka i szpilki. No owszem, może fakt, że Misia jest taka mało dziewczęca, gdy chodzi o ciuchy, to trochę moja wina. Co ja na to poradzę, że dżinsy są wygodne... Przeanalizowałam fakty i postanowiłam doskoczyć do oczekiwań dziecka i wystąpić na imprezie absolutnie na galowo. Wybrałam elegancką szarą, wąską sukienkę, błyszczące czarne bardzo wysokie szpilki, znalazłam pasującą kopertową torebkę i poświęciłam więcej czasu niż normalnie na „konserwację zabytków”, czyli makijaż. Aha, i kupiłam kwiatki, rozsądnie, na bazie dotychczasowych szkolnych doświadczeń, wychodząc z założenia, że uroczystość będzie typowa... „Buźka, rąsia, goździk” świadectwo do ręki ucznia, kwiatek do ręki wychowawcy i następny proszę. Czyli przygotowałam się starannie do zakończenia roku szkolnego na sposób typowo polski. Hmm... Co kraj to obyczaj...

A teraz siedzę sobie na stoliku, ryczę jak bóbr i wyglądam jak mokra, źle ufarbowana wydra... Rozmazuję czarne smugi po twarzy... płaczę ze szczęścia... Szlag trafił staranny makijaż! A ponoć Niemcy to taki nieuczuciowy, nieromantyczny naród! Bez żadnych obaw przyszłam sobie na oznaczoną godzinę do szkoły. Klasa Misi była kompletnie przemeblowana. Krzesła stały kręgiem pośrodku, stoliki były ustawione pod ścianą. Krzesełek wystarczyło jedynie dla uczniów, czyli rodzicom nie pozostawało nic innego jak stać pod oknem lub usiąść na tych stolikach. Oceniłam długość swojej eleganckiej sukienki (do kolanka), oraz wysokość szpilek i stoły wygrały. Zanim jednak usiadłam, zorientowałam się, że jestem jedynym rodzicem, który dzierży w dłoni kwiatki. Nie były to wcale tradycyjne goździki, tylko piękny bukiet słoneczników, ale trochę głupio mi się zrobiło. Postanowiłam się ich elegancko pozbyć. Uznałam, że byłoby niestosowne dyskretne wepchnięcie zielska do kubła ze śmieciami. Tym bardziej niestosowne, że powinnam je ewentualnie wrzucić do kubła z odpadami „bio”, a ten klasowy był tylko na papier... Niemcy starannie segregują śmieci. Trudno. Zdecydowałam się wręczyć wiecheć wychowawczyni niejako społecznie. Z uśmiechem przylepionym do twarzy podeszłam do pani Kraut. - Frau Kraut - przerwałam jej powitania z grupką rodziców - życzę pani, aby wakacje były równie słoneczne jak ten bukiet. To dla pani w imieniu całej klasy. - Frau Gorecki, danke! - Uścisnęła mi dłoń i odłożyła kwiaty na biurko. Spojrzała na zegarek i zaklaskała głośno w dłonie. Dzieciaki zajęły miejsca na krzesełkach, rodzicie usunęli się pod ściany i okna. Szybciutko uciekłam na swoje miejsce na stole, gdzie wcześniej przezornie zostawiłam torebkę. Frau Kraut zaczęła od powitania wszystkich i podsumowania roku szkolnego. Klasa uzyskała średnią... Ble, ble ble. Wzięliśmy udział w... ble, ble, ble... Wszystko zgodnie ze scenariuszem, który już znałam. Ale potem nastąpiło nieprzewidziane. Każde dziecko podchodziło do wychowawczyni i absolutnie każde dostawało od niej coś wyjątkowego... Drobiażdżki to były, koraliki, notesiki, ołówki, ramki na zdjęcia, ale wszystkie rzeczy wykonane osobiście przez wychowawczynię. Urocze to było, pani Kraut musiała szykować się do tej chwili przez cały rok szkolny. Każde dziecko siadało przy nauczycielce, a ona krótko opowiadała, jakie sukcesy odniosło w tym roku szkolnym. Nie mówiła, jakie otrzymało oceny, ale o każdym miała do powiedzenia coś dobrego i każdy uczeń wracał na swoje miejsce z przeświadczeniem, że jest wyjątkowy, a każdy rodzic puchł z dumy. Nawet Noah, klasowy rozrabiaka z jak najgorszą opinią i takimi samymi ocenami, usłyszał pochwałę za swoje dokonania w sporcie, inne sprawy zostały z uśmiechem skomentowane uwagą: „a nad resztą jeszcze popracujemy”. Cała atmosfera tej imprezy była ciepła i radosna, wręcz powiedziałabym rodzinna. Kiedy przyszła kolej Misi, łzy wzruszenia i dumy zrujnowały mój staranny makijaż. Pani Kraut opowiadała całej klasie o uczennicy z Polski, która na początku wcale nie rozumiała języka niemieckiego. Mówiła o trudnych początkach, kiedy z Misią można było się porozumiewać jedynie na

migi. - Dzisiaj śmiejemy się z tych wszystkich nieporozumień, które wtedy nam się przytrafiały. Cały rok wszyscy ciężko pracowaliśmy, aby ułatwić Kamili poznanie języka niemieckiego i zaaklimatyzowanie się w nowej ojczyźnie i nowej szkole. Najpilniej pracowała oczywiście sama Kamila, ale sukces, który odniosła, ma wielu ojców i wiele matek. Dzisiaj chciałam w swoim i jej imieniu podziękować wszystkim nauczycielom naszej szkoły oraz wam wszystkim, jej koleżankom i kolegom, bo to również wy byliście jej nauczycielami. Dziękuję też mamie Kamili, frau Gorecki. - Spojrzała na mnie, a ja ryczałam już bez opamiętania. Frau Kraut zwróciła się do Misi: - Dla ciebie, Schatz, mam dziś dwa prezenty. Jeden to ta szkatułka. - Podała mojemu dziecku drewniane pudełeczko ozdobione kolorowymi literkami. W środku znajdziesz karty do gry, a ta gra była wyjątkowa. Karty, o których mówię, proszę Państwa, narysowała sama frau Gorecki. Oprócz wesołych obrazków, zawierają sto trzydzieści słówek niemieckich. Równie dobrej pomocy dydaktycznej dawno nie widziałam. Danke, Frau Joanna. Cała klasa grała z Kamilą pani kartami, niech córka je teraz zachowa, jako pamiątkę tego pierwszego niemieckiego roku szkolnego. Łzy leciały mi ciurkiem, z nosa kapało, wzruszenie ścisnęło gardło tak, że nie byłam w stanie wykrztusić słowa. Wychowawczyni mówiła dalej: - Drugim prezentem, Kamila, jest twoje świadectwo. Szanowni państwo, Kamila Gorecki miała prawo do zwolnienia z oceny z języka niemieckiego przez dwa lata. Grono pedagogiczne naszej szkoły na konferencji zdecydowało jednak, że ta ulga jest jej niepotrzebna. I właśnie to świadectwo, świadectwo ukończenia trzeciej klasy przez Kamilę, ze średnią jeden i sześć dziesiątych, uważam za największy sukces naszej klasy. Kamila otrzymała dwójkę1 z języka niemieckiego! 1 W niemieckiej szkole skala ocen jest odwrotna, to znaczy jedynka odpowiada polskiej piątce (wszystkie przypisy pochodzą od autorki). Wszyscy rodzice zaczęli bić brawo, Misia odebrała świadectwo, przytuliła się do wychowawczyni, a potem wyrzuciła ręce w górę, podskoczyła, zawołała: Danke euch do wszystkich i przypadła do mnie. Przytuliłam ją mocno i usmarkałam jej całe włosy. Głupi Piotrek. Nie przyjechał na rozdanie świadectw. Głupi. Sam sobie winien! *** Rozwód dostaliśmy na pierwszej rozprawie. Majątku do podziału nie było, pożycia nie było, co do alimentów na dziecko byliśmy zgodni, co do sprawowania opieki rodzicielskiej również. Po krótkim przesłuchaniu i dziesięciu minutach oczekiwania na wyrok przed salą rozpraw sąd rozwiązał małżeństwo Piotra i Joanny Góreckich. Jedyne, co pamiętam z całej rozprawy, to zeznanie Piotrka. Na pytanie jednej z sędziów, czy żyje z inną kobietą, potwierdził. Nareszcie powiedział prawdę, wszystko jasne. Przynajmniej przestałam sobie samej zadawać głupie pytania, czy nie powinnam dać nam jeszcze jednej szansy. Rozwód uprawomocnił się w maju. Uzgodniliśmy, że Misia spędza wszystkie ferie i niektóre weekendy u ojca. Zostałam przy jego nazwisku, bo to również nazwisko mojej córki i właśnie taki był mój główny argument. Poza tym szmat życia przeżyłam z tym nazwiskiem szczęśliwie. Wcale nie chciałam odcinać się od przeszłości z Piotrkiem. Wręcz przeciwnie, ta przeszłość stanowi część mojej teraźniejszości. I jest Kamila. Przewartościowałam więc swoje priorytety i postanowiłam, że teraz już tylko córka będzie celem i

sensem mojej egzystencji. Bzdura kompletna i całkowita, co złośliwe życie udowodniło mi bardzo szybko. Złośliwe życie w osobach André, Jenny z Wolfem, Jolki, Henryczka i mojej własnej matki oraz córki w każdej sekundzie udowadniało mi, że jeśli ja jestem zadowolona i szczęśliwa, to moje dziecko jest znacznie bardziej szczęśliwe niż wówczas, gdy robię cokolwiek tylko dla niej, bez radości z własnego udziału w przedsięwzięciu. Kiedy wybrałam się z Misią do Muzeum Historii Naturalnej, od czego prawie mi odpadły stopy w wysokich szpilkach, było miło i dziecko wydawało się zadowolone. Ale kiedy zrobiliśmy sobie wycieczkę z Jenny i Wolfem na wystawę malarstwa, młoda szalała ze szczęścia. Nasze samotne piżamowofilmowe niedziele lubimy obie. Jednak kiedy zamiast nich mamy weekend z André, mała jest wesoła i rozgadana jak papużka. Henryczek z własnej woli daje Misi korepetycje z matmy, młoda uwielbia Henryczka, i wcale jej nie przeszkadza, że zostawiam ją odłogiem, gdy przez długie godziny oboje gadamy. Mój nastrój po takich rozmowach sprowokowanych sławetnymi wrednymi pytaniami Heinricha, sprawia, że moja córka śpiewa i tańczy po mieszkaniu. Hmm... coś w tym jest, że jak matka szczęśliwa, to dziecko szczęśliwe. Powinnam była o tym wiedzieć, sama to przecież przeżyłam po śmierci taty, kiedy mama wręcz przytłaczała mnie swoją opieką, rezygnując z własnego życia. Wtedy marzyłam tylko, żeby w końcu wyszła z domu albo żeby do niej przyszli jacyś znajomi, byle tylko przestała mnie tak straszliwie osaczać wszystkimi dowodami miłości. A teraz próbowałam o tym zapomnieć i robiłam dokładnie to samo Miśce. Niczego głupszego wymyślić nie mogłam. Romans z André rozwijał się stabilnie i powolutku. Misia poznała go tuż po moim rozwodzie. Chciałam jej poprawić humor i zabrałam ją na długi weekend na wycieczkę do Paryża. Mieszkałyśmy oczywiście w Bersolys, ale André nie odstępował nas na krok. Kamila go polubiła i w pełni zaakceptowała jako mojego znajomego. Potem nastąpiły kolejne weekendy, kiedy André przyjeżdżał do nas do Berlina. Po drugiej lub trzeciej takiej wizycie Miśka postanowiła wyjaśnić sytuację. - Lubię André - oświadczyła, dyplomatycznie rozpoczynając temat. - Też go lubię - odparłam równie dyplomatycznie, spokojnie czekając na ciąg dalszy. - Tylko go lubisz? A czy go kochasz? - Ciebie kocham, głupolu. - Pacnęłam ją palcem w nos. - Co do André, to sama jeszcze nie wiem. - Ale chodzisz z nim, prawda? Bo czasem się całujecie. - Nie wiem, czy można to nazwać chodzeniem, słonko - odparłam ostrożnie. - Dobrze się z nim czuję, jest moim przyjacielem, no, masz rację, chyba z nim troszkę chodzę. Co ty na to? Pomilczała chwilkę, a potem spokojnie oświadczyła: - Wiesz, mamo, na początku wcale sobie nie wyobrażałam ciebie z jakimś innym mężczyzną niż tata. Ale to dobrze, że chodzisz z André. On jest fajny i jak z nim jesteśmy, to zawsze się uśmiechasz. Tata chodzi z ciocią Anią. Mieszkają razem i jak tam jestem, to też zawsze się uśmiechają i żartują ze sobą. Więc to sprawiedliwe, żebyś ty miała André. Czy

on też będzie z nami mieszkał jak tata z ciocią Anią? No tak, stanęło na tym, że ja chodzę z André, ale on nie będzie z nami mieszkał, bo my jesteśmy w Berlinie, a on w Paryżu. Ale chodzę z nim na odległość, a tata chodzi z Anką. Wcale mi się nie podoba, że Misia spędza tyle czasu z osobą, która jest po prostu zła. Mogę wybaczyć Piotrkowi zdradę, to, że przestał mnie kochać. Ale nie potrafię wybaczyć perfidnego oszustwa osobie, którą uważałam za przyjaciółkę, której się zwierzałam ze swoich małżeńskich problemów. Bo grzechem Anki według mnie nie było to, że pokochała mojego męża i że mi go zabrała. Jej jedynym grzechem było, że zaprzyjaźniła się ze mną i pozwalała mi wierzyć, że nasza przyjaźń jest prawdziwa. Wiele rzeczy potrafię wybaczyć, ale jedną z nielicznych, które napawają mnie obrzydzeniem, jest okłamywanie bliskich osób. A Anka była mi bliska. Była... Teraz uważam ją za osobę złą, więc to, że ma jakiś wpływ na moje dziecko, radością mnie nie napawa. Gdzieś w zakamarkach mojej pamięci tkwi mądra modlitwa: „Boże, daj mi cierpliwość, bym pogodził się z tym, czego zmienić nie jestem w stanie. Daj mi siłę, bym zmieniał to, co zmienić mogę. I daj mi mądrość, bym odróżnił jedno od drugiego”. Staram się więc odróżnić. Piotrek kocha Ankę, Misia kocha Piotrka. Nie mam na to wpływu, nie jestem w stanie ich rozdzielić, dlatego się pogodziłam. Misia spędza wakacje nad morzem z Piotrkiem i Anką. Ustaliliśmy, że dowiozę mu ją do Wrocławia. Zaplanowaliśmy z André wycieczkę do Pragi, Kamilę zabieramy ze sobą. Jutro do Berlina przylatuje mój „chłopak”, a pojutrze ruszamy. Mam tylko tydzień urlopu, dlatego, choć to stanowczo za mało, tylko trzy dni będziemy zwiedzać Pragę, bo powrót do Berlina zaplanowałam z trzydniowym przystankiem nad polskim morzem. Już się na to cieszę. Asia, lipiec 2010, Praga Z prawdziwą przyjemnością porzuciłam wszystkie swoje nawyki pilota wycieczek. Zwiedzanie miasta z dziesięciolatką to zupełnie inna sprawa niż pakowanie wiedzy historycznoarchitektonicznej w spragnione umysły dorosłych. Równie daleko temu do typowo handlowych podróży, które dane mi było przed wielu laty tak często odbywać z wycieczkami. Dlatego teraz z radością oddałam się leniwym spacerom po Hradczanach, Złotej Uliczce i praskiej starówce. Miasto się zmieniło, wypiękniało. Znałam Pragę dość dobrze, André, jak się okazało, również parę razy tu zaglądał. Zdecydowaliśmy więc, że nie będziemy nudzić małoletniej muzeami i pompować wiedzą, ma wakacje, niech więc leniuchuje i ma same rozrywki. Wybraliśmy się do Morskiego Świata, co prawda na Misi wielkiego wrażenia nie zrobił, bo niewiele akwariów może przebić berlińską windę wewnątrz zbiornika wodnego z egzotycznymi rybami, ale tutaj, w Pradze też było bardzo wesoło. Tak minął wczorajszy dzień, jutro jedziemy do Wrocławia, oddam Piotrkowi Kamilę, przenocujemy u mamy, a potem „trzeba mi wielkiej wody”. Na dzisiejszy wieczór André wymyślił niespodziankę dla nas obu, mojej córki i mnie, i trafił w dziesiątkę. Wie doskonale, że obie uwielbiamy musicale, a także filmy muzyczne i już wielokrotnie

wzruszał mnie drobnymi gestami, które świadczą o tym, jak ważna jestem dla niego, ale tym razem przeszedł samego siebie. To było cudowne przeżycie. Zabrał nas na przedstawienie „Zaproszenie do tańca” do Krizikowej Fontanny. Obie widziałyśmy już spektakle światło, dźwięk i woda, obie znałyśmy na pamięć „Dirty dancing”, „Shall we Dance” i ”Flashdance”, mimo to praskie przedstawienie okazało się wyjątkowe. Dobrze znane i uwielbiane przez nas melodie, a także tańczące fontanny rozświetlone wielobarwnymi reflektorami sprawiły, że obie płakałyśmy z zachwytu. Emocje prawie nas zadusiły, a André z uśmiechem przyglądał się, jak dwie wariatki skaczą, klaszczą i krzyczą z radości. Wróciliśmy do hotelu w szampańskich humorach. Wprawdzie Misia twierdziła, że jest tak podekscytowana, że dzisiaj już wcale nie uśnie, ale zaczęły jej opadać powieki już w taksówce. Pozwoliłam młodej mieć „dzień dziecka”, czyli nie myć zębów, pomogłam jej się rozebrać, zapakowałam ją do łóżka, poprzytulałam parę minut i wróciłam do saloniku naszego apartamentu. André przez ten czas nie próżnował. Zanosiło się na atrakcji ciąg dalszy. Na niskim stoliku przy sofie płonęły świece, w wiaderku chłodził się szampan, a obok stał olbrzymi bukiet czerwonych róż. Romantycznie do wypęku... Facet, z którym, zgodnie ze sformułowaniem mojej córki, „chodziłam”, podszedł do mnie z błyszczącymi oczami, padł przede mną na kolana, jak w filmie i powiedział uroczyście: - Asiu, jesteś jedyną kobietą, z którą chcę spędzić resztę mojego życia. Kocham cię bardziej niż kogokolwiek na świecie, bardziej niż siebie samego. Proszę, zostań moją żoną. Wyciągnął w moją stronę otwartą dłoń, na której leżał w aksamitnym pudełeczku pierścionek z brylantem. Głęboko wciągnęłam powietrze i stałam nieruchomo dłuższą chwilę kompletnie zaskoczona. Diament w pudełeczku pobłyskiwał zachęcająco. Wreszcie odzyskałam świadomość i potrząsnęłam z niedowierzaniem głową. To się nie mogło dziać, to jakaś kiczowata scena z komedii romantycznej, pomyślałam. - André, kochany, wstań. - Pociągnęłam go za sobą na sofę. - Porozmawiajmy, proszę. Patrzył na mnie wyczekująco. W tle szemrała muzyka, Edith Piaf śpiewała „La vie en rose”. Nie wiedziałam, co powiedzieć, a właściwie jak mu powiedzieć... Dla zyskania choć chwili do zastanowienia i żeby zająć czymś ręce, wyjęłam z wazonu pojedynczą różę i skubałam jej płatki. Diament na moim palcu delikatnie odbijał barwę kwiatu i sączył różowe błyski. Rose. Róża... Róża Sprenger, córka mojej prapraprababki Marii z Kolonii, kochanki inkwizytora, spalonej na stosie jako czarownica. Dokładnie w tej chwili, kiedy André patrzył na mnie pytająco, ofiarowując mi całą swoją miłość, kiedy zastanawiałam się, co mam zrobić z tą niespodziewaną propozycją, w mej pamięci ożyły losy Róży... Róża, 1497, Praga Zofia miała prawie siedemdziesiąt lat. To nie jest dobry wiek na podróże. Była prostą kobietą, jej moc tkwiła w ziemi, czerpała siłę z natury, całe swoje życie spędziła wśród lasów i pól. To przyroda dała jej mądrość życiową. Była stara i jedyne, czego pragnęła, to spokój i ukochany głogowski las za oknem. To jednak nie było jej dane. Bo silniejsza od przywiązania do ziemi okazała się miłość Zofii. Miłość do jej szalonej wnuczki, Róży.

Szesnaście lat temu Zofia żegnała się z życiem. Odesłała swoją jedyną córkę Marię w nieznane i czekała na śmierć. Ta jednak pojawiła się pięć lat później. I złośliwie zabrała nie tę, która jej oczekiwała. Maria, ukochana córka Zofii, spłonęła na stosie w dalekiej Kolonii, jako czarownica. To takie niesprawiedliwe. Matki nie powinny przeżywać swoich dzieci. Kiedy w grudniu tysiąc czterysta osiemdziesiątego szóstego roku, jedenaście lat temu nieznajomy zakonnik przywiózł pięcioletnią Różę i zostawił ją bez słowa, Zofia była pewna, że lada dzień zobaczy córkę. Ta jednak nie przyjechała. Zofia nie potrzebowała żadnych wyjaśnień, aby rozpoznać w dziewczynce swoją wnuczkę: rude włosy, zielone oczy i rysy jej Marii wyjaśniały wszystko. Róża była zdrowa, zadbana i milcząca. Całymi tygodniami siedziała nieruchomo, wpatrzona w okno. Nie odezwała się ani słowem przez ponad dwa miesiące. Zofia była pewna, że dziecko jest niemową. Nie wiedziała, jak potoczyły się losy Marii. Wraz z dziewczynką otrzymała pieniądze i wspaniały klejnot. Ten majątek pozwalał jej mniemać, że córka jest bezpieczna, postanowiła jedynie odesłać dziecko. Zofia dbała o małą jak potrafiła. Otoczyła ją miłością. Opowiadała jej o Marii, o sobie, o potędze natury i miłości. Któregoś mroźnego lutowego wieczoru siedziały przytulone przy kominku. Dziewczynka była smutna, wpatrywała się ponuro w ogień. Zofia, by ją pocieszyć, powiedziała, że lada dzień mama na pewno do nich przyjedzie. Chcąc rozchmurzyć małą, wyjęła z ukrycia pierścień, który wręczył jej ów zakonnik, i pozwoliła Róży bawić się nim, tak aby odbijający się od kamieni blask ognia tańczył po ścianach ubogiej izby. I wtedy wnuczka odezwała się po raz pierwszy: - Mama nie przyjedzie - oświadczyła, nie odrywając wzroku od diamentu. - Ogień ją zabrał. Teraz to zobaczyłam. Mama nie przyjedzie. Powiedziała mi, że będzie dobrze. Ale nie przyjedzie. Słowa dziewczynki były szokiem dla Zofii. Powolutku, dzień po dniu, dowiedziała się od Róży wszystkiego, co wnuczka zapamiętała. Jak na pięciolatkę pamiętała bardzo dużo. Jak na pięciolatkę była zbyt dorosła, zbyt dużo widziała i zbyt dużo wiedziała. Pierścień, należący kiedyś do jej ojca, wprawiał ją niekiedy w rodzaj autohipnozy. Zofia do dziś nie wiedziała, ile z opowieści Róży o Marii i Jakubie było naprawdę przeżyciami dziewczynki, a ile odbiciem jej przedziwnych wizji. Zofia była mądra, jednak wiedza jej obecnie szesnastoletniej wnuczki przekraczała wszelkie granice jej pojmowania. Róża otrzymała dar gorących rąk, moc swej prababki Ewy. Róża miała wizje, które pozwalały jej przenikać tajemnice przeszłości, a kto wie, może i przyszłości. A przede wszystkim dręczył ją nieustanny głód wiedzy. Kiedy już zaczęła mówić, usta jej się nie zamykały. Pytała o wszystko; w ciągu paru lat przyswoiła sobie całą wiedzę o ziołach, którą zgromadziła jej babka. Eksperymentowała. Była nieobliczalna. Ryzykowała wielokrotnie własne życie, aby sprawdzać swoje teorie. Mówiła trzema językami, umiała czytać. Jednak w lesie nie było nic do czytania. Róża ufarbowała włosy i mając dwanaście lat, poszła na służbę do dworu. Zofia do dziś nie wiedziała, jak temu dziecku udało się wkraść się w łaski księżnej i dotrzeć do dworskiej biblioteki. Ale dostała się tam i przeczytała wszystko, co w niej było. Podsłuchiwała uczone dysputy możnych, chłonęła każdą dostępną jej wiedzę jak gąbka. Co mogła jej zaoferować sześćdziesięcioletnia babka - znachorka? Jedynie miłość. A Róża doskonale

wiedziała, jak to uczucie wykorzystać. Zofia chciała ukrywać wnuczkę przed ludźmi, zaszyć się w leśnym ustroniu i wegetować. Róża pragnęła wiedzy. Oczywiście postawiła na swoim. Przekonała babkę, że nie są bezpieczne w głogowskich lasach, zmusiła ją do rzucenia wszystkiego i odbycia tej długiej męczącej podróży. Słuchając w komnatach księżnej rozmów o Uniwersytecie Praskim, dowiedziała się, że tam młodzi ludzie zdobywają wiedzę i wykształcenie. Od tego momentu jedynym marzeniem Róży była Praga. Teraz Zofia, rozpaczliwie tęskniąc za swoim lasem, dusiła się w wąskiej izbie na poddaszu praskiej kamieniczki. Nie przesadza się starych drzew. Ale jak mogła odmówić swojej wnuczce prawa do wiedzy? Róża natomiast... obcięła i ufarbowała włosy, włożyła męski strój i zrobiła, co chciała. Postanowiła zostać medykiem. Jeśli kiedykolwiek się wyda, że jest kobietą, obie stracą życie. Pozostawała jeszcze kwestia ich utrzymania. Pieniądze, które miała Róża, płynęły jak woda, wystarczą na czesne i pokoik, w którym mieszkały, ale jeść trzeba. Gdzie w tym wielkim mieście znaleźć zioła? Dotąd leczenie chorób dawało im chleb, ale tutaj nikt nie znał Zofii, toteż nikt nie przyjdzie po radę, a Róża jest teraz żakiem, młodym mężczyzną, który studiuje na uniwersytecie i nie będzie mógł pomagać babce. Starej kobiety nikt nie weźmie na służbę, tak więc jak one sobie teraz poradzą? Róża, obecnie Jan, była największym szczęściem i największym zmartwieniem Zofii. *** Róża stała przed gmachem Collegium Novum i z rozpaczą zastanawiała się, co teraz pocznie. Wszystko sobie przemyślała i poukładała, zaryzykowała bezpieczeństwo, własne życie i być może życie babki dla swojego marzenia, dla wiedzy. Chciała zostać medykiem, a skoro nie mogła tego zrobić jako kobieta, zrezygnowała więc ze swojej kobiecości. Ale nawet ta ofiara nie pomogła. Dopiero teraz, kiedy sympatyczny bakałarz nakłaniał ją z pasją, aby poświęciła się sztuce, studiując na jedynym istniejącym fakultecie artystycznym, zrozumiała, że słyszała jedynie to, co chciała słyszeć, dopasowując rzeczywistość do swoich marzeń, nie na odwrót. To prawda, że w Pradze można było studiować medycynę i filozofię, tylko że ponad pół wieku temu. Dzisiaj, kiedy uniwersytetem kierowali husyci, wszyscy wykładowcy z otwartymi umysłami opuścili uczelnię. Przenieśli się do Bolonii, Paryża, Montpellier, a zbędne fakultety zostały zlikwidowane. Przecież Róża nie może wlec starej babki przez całą Europę. Kiedy tak stała, pogrążona w ponurych myślach, wpatrując się w imponujący gmach, zza rogu wyszło dwóch mężczyzn. Znajomy bakałarz, który jeszcze przed chwilą gotów był wpisać ją w poczet studentów fakultetu artystycznego Uniwersytetu Praskiego, uchwycił jej spojrzenie i zwrócił się z przejęciem do towarzysza. - Spójrz, Gregor, oto młodzieniec, o którym ci opowiadałem. - Zatrzymali się przy Róży. - Jak cię zwą, chłopcze? - zapytał nieznajomy po czesku, a po chwili, widząc, że Róża nie rozumie pytania, powtórzył je po łacinie z silnym niemieckim akcentem. - Jestem R... Jan - odpowiedziała odważnie Róża, spoglądając z ciekawością na obcego. - Możemy rozmawiać po niemiecku - dodała.

- Jesteś Niemcem - ucieszył się. - Ja też. Jak mi opowiada Mieszko - tu wskazał dłonią na towarzysza uparłeś się, by znaleźć u nas fakultet medyczny? - Taki był mój plan... - odparła Róża ponuro. - Jak pech, to pech. Sam chciałbym, żeby nasz rektor w końcu dał się przekonać do restauracji starych dobrych czasów. Oj, nawet ci się nie przedstawiłem. Jestem Gregor Schlinke, doctor medicinae, a obecnie z konieczności magister retoricae w Collegium Novum. Miło spotkać młodego człowieka, który pragnie poświęcić się szlachetnej wiedzy medycznej. Idziemy z Mieszkiem do gospody, chodź z nami, ciekawym, co cię skłoniło do takiego wyboru. Róża przeliczała w pamięci stan swojego posiadania. W sakiewce miała znaczną kwotę, którą zamierzała przeznaczyć na czesne. Oczywiście, że pójdzie z nimi. Jeśli ten człowiek jest medykiem, to rozmowa z nim może pchnąć jej życie na właściwe tory. Gregor był drugim synem bogatych mieszczan z Heidelbergu, uroczym i szalenie przystojnym gadułą, dla którego rozmowa była sensem i celem istnienia. Dla Róży stanowił kopalnię wiedzy, choć dziewczyna zdawała sobie doskonale sprawę z tego, że gdyby nie jej męskie przebranie, nie miałaby szansy nawet na parę sensownych słów z jego ust. Teraz, zadowolony, że ma uważnego słuchacza, opowiadał jej przy piwie o swojej karierze naukowej. Fakt, że był drugim synem, niepomiernie go cieszył. Majątek rodzinny ojciec postanowił w całości scedować na starszego brata Gregora. Jego samego zaś rodzina postanowiła wykształcić, w nadziei, że młodzieniec zostanie wpływowym duchownym, który wspomoże rodzinne interesy. Przez głowę im nie przemknęło, że ciekawy życia i zdolny chłopak wybierze zupełnie inną drogę. Po studiach na uniwersytecie w Heidelbergu Gregor, którego rodzice chcieli wysłać do Kolonii na dalsze studia teologiczne, po prostu uciekł, aby zgodnie ze swoimi zainteresowaniami studiować medycynę w Montpellier we Francji. Zawiedziony ojciec uciął mu więc dopływ pieniędzy, a wtedy niesforny syn postanowił wszystkim udowodnić, że poradzi sobie sam. Znalazł sobie pracę w cechu rzeźników, gdzie zarabiał na czesne i utrzymanie, jednocześnie zdobywając nieocenioną wiedzę z zakresu anatomii. Doktryna Kościoła, która całkowicie zdominowała kształcenie akademickie, nie pozwalała na jakiekolwiek ingerencje przyszłych lekarzy w święte dzieło Boże, za jakie uznano ciało człowieka. „A jakże ja mam leczyć, kiedy nie mam pojęcia, jak wygląda pacjent”, pytał retorycznie Gregor. To samo pytanie zadawała sobie wielokrotnie Róża. Sama dla siebie zdobywała ową wiedzę, robiąc potajemnie w lesie sekcje zwłok padłych zwierząt. Gregor zaś uświadomił jej, że jedynym miejscem, gdzie można dowiedzieć się nieco więcej, jest cech rzeźników. Tam bowiem nie tylko nauczył się podstaw zwierzęcej anatomii; to właśnie rzeźnicy wykonywali wszelkie operacje chirurgiczne, to oni usuwali kończyny dotknięte gangreną, a także nastawiali połamane ludzkie kości. To, że pacjent rzadko kiedy przeżył taką operację, było dla Gregora nieistotne. Studia na uniwersytecie oferowały mu wiedzę o miksturach leczniczych, ziołach i dużo niczym niepotwierdzonych teorii, praca rzeźnickiego pomocnika zaś pozwalała studiować i dawała olbrzymią wiedzę praktyczną. Po uzyskaniu tytułu doktora nauk medycznych Uniwersytetu Montpellier Gregor postanowił zostać wykładowcą. Przezornie trzymał się z daleka od rozsierdzonej niesubordynacją potomka rodziny, a

wiedząc, że łacina jest językiem wykładowym, jednak rzadko króluje w codziennym życiu studentów, oraz że większość francusko i niemieckojęzycznych uniwersytetów ma pełny komplet nauczycieli, postanowił zaryzykować i obrał sobie za cel odległą uczelnię praską. Gdy ubiegał się tu o posadę, przyjęto go z otwartymi ramionami, ale na stanowisko nauczyciela retoryki. Jego wieloletnie starania o reaktywację fakultetu medycznego, na którym pragnął być dziekanem, do tej pory spełzały na niczym. Ta rozmowa była dla Róży darem niebios; jeszcze tego samego popołudnia znalazła mistrza rzeźnickiego, który gotów był przyjąć pomocnika. Ogólnie przyjętą zapłatę za pracę stanowił wikt i opierunek, a prawdziwym uśmiechem losu stał się fakt, że ów rzeźnik niedawno owdowiał i ucieszył się wręcz, gdy Róża zaproponowała mu własną babkę jako kucharkę i służącą. Co prawda, gdy mężczyzna następnego poranka ujrzał starą, pomarszczoną i drobniutką Zofię, usiłował wycofać się z umowy, ale już pierwszy posiłek, który ta przyrządziła dla rzeźnika i jego uczniów, rozwiał wszelkie obawy mistrza Wacława. Róża i Zofia znalazły więc spokojną przystań, gdzie mogły wreszcie spokojnie i dostatnio żyć. Dla dziewczyny było to jednak za mało. *** Obudziła się zlana potem i przerażona. Jeszcze chwilę leżała nieruchomo, póki nie uświadomiła sobie, że to tylko sen. Obok babcia mamrotała coś przez sen, do świtu daleko, jeszcze może trochę pospać, zanim zacznie się żwawo krzątać w domu rzeźnika. Już rok pracowały obie u Wacława. Aż miło było patrzeć, jak Zofia świetnie sobie radziła mimo podeszłego wieku. Nie tylko jej umysł, ale i ciało było sprawne i zwinne, tak jakby miała co najmniej dwadzieścia lat mniej. Róża nadal udawała młodzieńca. Przy dźwiganiu ciężkich tusz wołowych nabrała krzepy, jej mięśnie przyzwyczaiły się do ciężkiej pracy, włosy regularnie goliła do gołej skóry, ściskała coraz okrąglejszy biust lnianymi chustami, toteż nikt nie odgadłby w niej kobiety. Jej tajemnicę znała jedynie Zofia, jak prawie wszystkie tajemnice Róży oprócz tej jednej. Babcia wiedziała, że dziewczyna często miewa wizje z przeszłości. Dzięki jednej z takich wizji poznały obie tragiczną historię śmierci Marii. Róża widziała, jakie przerażenie wzbudzają w Zofii opowieści o tych wszystkich strasznych rzeczach. Sprawiały, że ona sama także budziła się w środku nocy ogarnięta strachem. Dlatego przestała zwierzać się babce, chciała ją ochronić przed tymi wszystkimi strasznymi obrazami, które jawiły się w jej głowie. Prześladowała ją w snach twarz mężczyzny - zakonnika. To nie była twarz jej ojca, jego oblicze dobrze znała, i chociaż wiedziała, że to właśnie on przyczynił się do zguby jej matki, to zdawała sobie również sprawę, że jej samej uratował życie. Jakubowi wybaczyła już dawno. A ten drugi, ten, który był źródłem jej lęków, to człowiek, który stał się złym duchem Jakuba Sprengera. Cały czas miała w pamięci pełne nienawiści oczy tego mężczyzny, gdy odrzucona jego kopniakiem łkała cicho w objęciach matki w pokoju Jakuba. Nie wiedziała, kim jest ich oprawca, ale doskonale zdawała sobie sprawę, że to ktoś bardzo niebezpieczny. W swoich snach kryła się przed tą twarzą, a wszystkie wizje przeszłości utwierdzały ją w przekonaniu, że to jedyny, prawdziwy i realny wróg jej i jej babki. Teraz znów obudził ją ten

przerażający strach przed dręczycielem. Już nie uśnie. Wstała cichutko. Ze skrytki w narożniku ich izdebki, gdzie chowały cały swój majątek, wyjęła pierścień, otrzymany od ojca. Otuliła się derką i przysiadła przy dogasającym żarze paleniska, przyglądając się w zadumie różowym błyskom, wydobywanym przez ogień z głębin klejnotu. I wtedy przyszła kolejna wizja. Twarz, której tak się obawiała, znów pojawiła się przed jej oczami. Ona, Róża, stała przed tym człowiekiem, osłaniając dłońmi duży okrągły brzuch. Mężczyzna z nienawiścią syczał podłe groźby, a obok nich kuliła się roztrzęsiona Zofia. Dłonie Róży rozgrzewały się, czuła mrowienie i ciepło rozchodzące się po brzuchu. Nagle jej wróg zamierzył się na babkę, chcąc ją uderzyć, a wtedy Róża podniosła ręce... Oślepiające światło eksplodowało w jej umęczonym mózgu... - Róża! Róża, dziecko, obudź się! Co z tobą? Róża?! - Babka potrząsała nią gwałtownie. - Już dobrze, babciu. - Powoli wracała do rzeczywistości; ból rozsadzał jej czaszkę. - Róża, co się stało? - Zofia, drżąc z chłodu i emocji, głaskała ją po głowie. - Krzyczałaś... Wszystko w porządku? Co się stało, znowu miałaś tę wizję, prawda? - Tak, babciu, ale już dobrze. Chodź. - Wzięła staruszkę za rękę i poprowadziła do ich wspólnego łóżka. Już dobrze, wszystko ci opowiem. Przytuliły się do siebie pod ciepłą derką. Tego doświadczenia Róża nie mogła zachować dla siebie. To było coś nowego i innego. Wszystkie wcześniejsze wizje dotyczyły jedynie przeszłości, to zaś, co widziała przed chwilą, było bardziej przeczuciem czegoś, co dopiero miało nadejść. Nie wyobrażała sobie, jak to możliwe. Widziała przecież siebie samą w odmiennym stanie. Teraz, kiedy tak bardzo przywykła do bycia mężczyzną, że jedynie miesięczna przypadłość przypominała jej, że nim nie jest, ciąża wydawała się kompletnie nierealna. Róża dotąd pozostała dziewicą, ale w praktyce jej wiedza o ludzkim ciele była o wiele bogatsza niż wiedza wszystkich ludzi, których znała. Połączenie pracy rzeźnika, z wiedzą uzyskaną od babkizielarki, która już nawet tutaj, w Pradze, zyskała sobie uznanie jako akuszerka, oraz samodzielne studia i dysputy z najlepszym przyjacielem Gregorem, lekarzem i wykładowcą akademickim, sprawiły, że siedemnastoletnia Róża zdobyła doskonałe wykształcenie medyczne. Aby być w ciąży, trzeba fizycznie obcować z mężczyzną, a Róża unikała wszelkich kontaktów z ludźmi. Jedynym wyjątkiem poza pracą był Gregor, ale ich relacje bazowały na męskiej przyjaźni i wspólnych zainteresowaniach. Szanowali się nawzajem i szanowali swoją prywatność. Teraz jednak, niezależnie od tego, jak nierealne wydawało się Róży owe dziwne obrazy, musiała opowiedzieć o nich babce. Po wysłuchaniu tej historii Zofia chwilę milczała. - Dziecko, nie wiemy, czy będzie tak, czy może inaczej. Co komu pisane, to go nie minie. Jedyne, czego mnie nauczyło moje długie życie, to, że z przeznaczeniem nie da się walczyć. Ale prowokować go też nie trzeba. Ciążą sobie głowy nie zaprzątaj. Nawet jeśli ty sama uwierzyłaś, że jesteś mężczyzną, to życia nie oszukasz. Ono zawsze znajdzie drogę do prawdy. Będzie, co ma być. Ale jedno mnie niepokoi. Różo, już tyle razy widziałam, jak używałaś mocy swoich rąk do leczenia ludzi, którym musiano odjąć nogę lub dłoń. Bądź ostrożniejsza, proszę. Do tej pory wszyscy wokół z Wacławem włącznie wierzą, że to moje zioła dają ciepło i sprawiają, że rany szybciej się goją. Dzięki temu dodatkowy grosz nam czasem wpada, i Bogu

dziękować, że nasz gospodarz nie widzi nic złego w naszych praktykach. Ale z każdym dniem coraz więcej ryzykujesz. Jeśli się kiedykolwiek wyda, że jesteś kobietą, zginiemy obie. A jeśli się wyda, że twoje dłonie mają uzdrawiającą moc, spłoniemy na stosie jak twoja matka. Ta dzisiejsza wizja pokazała, że twoja moc jest większa, niż obie przypuszczamy. Chroń ją, dziecko, i nie ryzykuj. Może to już czas, by opuścić dom Wacława, może czas, żebyś znowu była Różą, a nie Janem? Nawet jeśli babcia miała rację, to Róża nie chciała tej zmiany. Gdzieś w zakamarkach jej duszy tkwiło niezrealizowane marzenie o studiach medycznych. Chciała być lekarzem jak Gregor, chciała móc oficjalnie leczyć ludzi, nieść pomoc. Wiedziała, że potrafi. A obecnie mogła to czynić jedynie jako Jan. Dla Róży było za wcześnie na zmianę, na powrót do kobiecości. Chciała więcej i wiedziała, że obrana droga jest jedyną, która może ją doprowadzić do spełnienia marzeń. Z czasem, w miarę jak Wacław nabierał do niej zaufania, coraz częściej kierował ją do poważniejszych zajęć. Jej precyzja w ćwiartowaniu mięsa i dokładność, gdy oddzielała najlepsze kawałki, obie te cechy sprawiły, że po pół roku podjął nieoczekiwaną decyzję. Dotąd Róży jedynie wolno było się przyglądać operacjom chirurgicznym, niekiedy przeprowadzanym przez mistrza u nieszczęsnych mieszczan, którzy ulegli wypadkowi. Pewnego dnia do Wacława przywieziono chłopca ze zmiażdżoną dłonią. Zwykle w takich wypadkach mistrz odcinał dłoń i opatrywał kikut. Na ogół po paru dniach wdawała się gangrena i w ciągu miesiąca delikwent umierał. Ale i tak amputacja była jedyną szansą na przeżycie, więc nieszczęśnicy ryzykowali i poddawali się operacjom. Róża vel Jan zawsze pilnie przyglądała się pracy Wacława. Tego dnia mistrz nie był w najlepszej formie, czy to ze zmęczenia, czy też dlatego, że wczoraj nadużył wina. Wacław zdecydował się więc oddać nóż w inne ręce. I kiedy przerażone dziecko pojono mocną gorzałką, przygotowując je do zabiegu, podszedł do Róży i zapytał: - No co? Dasz radę, Janie? Pół roku już wieprze i cielaki sprawiasz, ale żywego człowieka kroić to co innego. - Spojrzał poważnie w oczy swemu pomocnikowi. - No, co chłopcze, dasz radę? - Dam radę, mistrzu, nie przyniosę wam wstydu - odparła szybko Róża. - Połóżcie chłopaka na stole i wynocha! - polecił Wacław zmartwionej rodzinie. - Rękę trzeba odjąć, ale dzieciak będzie żył. W czasie kiedy mistrz przywiązywał krzyczącego chłopca do stołu, Róża pobiegła po Zofię. Babka już wielokrotnie asystowała przy zabiegach. Wiedzę zielarki Wacław w pełni akceptował i cenił sobie jej umiejętność uspokojenia pacjentów. Gdy przyszły obie do ciasnej izby, rzeźnik usunął się, robiąc miejsce uczniowi. Róża spojrzała z wahaniem na tasak, którym mistrz zwykle jednym precyzyjnym cięciem odrąbywał dłonie, nie zawracając sobie głowy możliwością uszkodzenia kolejnych kości. Potem należało ranę opalić żywym ogniem, owinąć i mieć nadzieję, że się zagoi. Róża wszakże chciała uratować jak najwięcej. Jednak trzeba było przeprowadzić operację natychmiast. Jeśli szybko nie usunie zmiażdżonej dłoni, chłopiec umrze. Nie zniesie bólu i wykrwawi się na śmierć. Zawahała się chwilę. Poprosiła babkę o przyniesienie ziół, sama zaś sięgnęła po ostry, krótki nóż.

- Co robisz?! - Rzeźnik próbował protestować. - Widziałeś to tyle razy, wiesz przecież, co robić. Tasak jest najlepszy. - Zaufajcie mi, panie Wacławie. Nie zawiodę - odpowiedziała pewnym głosem. Mistrz z powątpiewaniem pokręcił głową i usunął się na bok, gotów jednak w każdej chwili interweniować. Róża sprawnie rozpuściła sproszkowane zioła w odrobinie wódki. Stara recepta Zofii gwarantowała powstrzymanie krwawienia, a Róża potrzebowała czasu na to, co miała zamiar zrobić. Dzieciak był tak pijany, że jego próg odczuwania bólu wydawał się minimalny, ale był. Po krótkim namyśle Róża mocno ścisnęła sznurem rękę dziecka w łokciu. To również powinno zatamować przepływ krwi. Była gotowa. Zofia stanęła przy głowie chłopca i trzymała go mocno. Róża jednym pewnym ruchem krótkiego noża rozcięła skórę i mięśnie nadgarstka. Chłopiec krzyczał i wił się w objęciach staruszki. Wacław podszedł do stołu i całym swym ciężarem unieruchomił pacjenta. Jego uczeń z uznaniem kiwnął głową. Owinął krwawiącą dłoń lnianą szmatą, przez którą jednym zdecydowanym silnym ruchem wyłamał dłoń chłopca ze stawu. Dziecko zemdlało. To dobrze, pomyślała Róża, a następnie szybko i sprawnie popodcinała ostrym krótkim nożem wszystkie ścięgna, oddzielając tym samym dłoń od przedramienia i nie uszkadzając żadnej kości. Potem sprawnie opaliła ranę i obłożyła ją ziołową papką, którą dostała od Zofii. Cała operacja trwała niewiele dłużej, niż zwykle zabierał taki zabieg mistrzowi Wacławowi. I mimo że wszystko przebiegło zupełnie inaczej, niż mistrz to sobie wyobrażał, zdecydowanie, pewność i szybkość Róży, oraz to, że doskonale wiedziała, co zrobić, sprawiło, że odtąd Wacław coraz częściej powierzał zabiegi chirurgiczne swemu pomocnikowi. Zapewne dodatkowo przyczynił się do tej decyzji fakt, że dziecko wydobrzało, a jego rodzina przyszła podziękować mistrzowi. Nie było żadnych komplikacji, rana wygoiła się o wiele szybciej niż zazwyczaj w takich wypadkach. Mistrz Wacław wolny był od wszelkiej zawiści i cieszył się, że jego uczeń odnosi sukcesy, tym bardziej że sprowadzały one coraz to nowych pacjentów, którzy gotowi byli sowicie zapłacić za pomoc Jana, czyli Róży, a pieniądze przez nią zarobione i tak zasilały kiesę mistrza. Gregor miał rację, doświadczenie zdobyte u rzeźnika dla każdego lekarza okazało się nieocenione. To właśnie dlatego tak trudno było Róży podjąć decyzję o pożegnaniu Pragi i powrocie do własnej tożsamości. Dla niej i Zofii stało się jasne, że rezygnacja z przebrania, oznaczałaby porzucenie gościnnego miasta, które obie polubiły. Zofia jednak była na to gotowa, Róża natomiast absolutnie nie. I praca rzeźnika nie była jedynym tego powodem. *** Wieczorem tego dnia po pamiętnej nocy naznaczonej ową dziwną wizją przyszłości Róża poszła na wcześniej umówione spotkanie z Gregorem. W dużej sakwie dźwigała zielnik. Pracę nad nim rozpoczęła już dawno, jeszcze w Głogowie, kiedy służyła u księżnej. Zadręczała wówczas babkę pytaniami o jej umiejętności, uzdrawianie, zioła. Już wtedy stwierdziła, że taką ogromną wiedzę warto usystematyzować i zebrać w jedną całość. O

papierze, na którym mogłaby spisywać informacje od Zofii, mogła jedynie marzyć, takich luksusów w ich leśnej chacie nie było. Ale wyprawiane, suszone skóry zwierząt z powodzeniem go zastępowały. Tak właśnie powstał pierwszy zielnik Róży. Suszyła i przytwierdzała do sztywnych kart rośliny i opisywała po łacinie ich działanie, sposób przyrządzania i zbierania. O tak, to też było ważne, bo właśnie ta wiedza zielarek, wynikająca z obserwacji natury, sprawiała, że nazywano je mądrymi kobietami. Owe wszystkie lata, spędzone przez Zofię w lesie, nauczyły ją rzeczy, których nie było dane poznać wieśniakom, a co dopiero mieszczuchom. To oczywiste, że muchomor jest trujący, Zofia wiedziała jednak, że to nieprawda, bowiem zależnie od pory roku, a nawet dnia, gdy określona roślina została zerwana, przejawiała inne właściwości. Istotne było również, czy podano ją choremu świeżą, suszoną bądź w formie naparu. Te ważne szczegóły opisywała Róża w swoim zielniku, a dzięki owym informacjom i własnej dociekliwości tworzyła coraz skuteczniejsze mieszanki ziół. Tutaj, w Pradze dzięki wspólnej wiedzy babki i wnuczki, stara, siwiuteńka Zofia zdobyła uznanie jako zielarka i znachorka i nie musiała się lękać głupich oskarżeń o czary. Jej leki działały, chorzy odzyskiwali zdrowie, a więc nie było zawistnych, którzy krzyczeliby: „czarownica”. Róża rozsądnie nie przyznawała się do swoich umiejętności, dla wszystkich wokół była jedynie uczniem rzeźnika. No, prawie dla wszystkich, wyjątkiem był Gregor. Już tydzień po ich pierwszym spotkaniu wybrała się do karczmy w pobliżu uniwersytetu, aby podziękować za dobrą radę. Przynajmniej taką wymówkę sobie znalazła, prawda bowiem była taka, że przystojny medyk fascynował ją ogromnie. Och, oczywiście nie chodziło o jego szerokie ramiona, żywe szare oczy, piękny uśmiech czy miły sposób bycia. Róża uznała, że fascynująca jest jego wiedza i wykształcenie i na tej bazie postanowiła sobie zbudować męską przyjaźń, co jej się w pełni udało. Po tej drugiej rozmowie nastąpiła trzecia, czwarta i kolejne. Spotykali się co tydzień w gospodzie, gdzie przy piwie dyskutowali zawzięcie o medycynie, filozofii i absolutnie wszystkim. Jedynie gdy rozmowa schodziła na temat niewiast, młodemu przyjacielowi lekarza nagle pilno było do domu. Co wcale Gregorowi nie przeszkadzało, gdyż radość obcowania z tak otwartym umysłem, jak umysł Jana, wystarczała mu całkowicie. Po owej pamiętnej pierwszej samodzielnej operacji rozemocjonowana Róża opowiadała Gregorowi o swoim sukcesie. - Janie, to oczywiste, że ucisk sznura spowolnił przepływ krwi, lecz ryzyko, które podjąłeś, było naprawdę duże. - Gregor w skupieniu analizował nową metodę amputacji. - A gdyby się jednak okazało, że twoja teoria o oddzieleniu miękkich części ciała nie sprawdzi się, nie zdążyłbyś wówczas wystarczająco szybko opatrzyć rany i straciłbyś pacjenta. Co ci dało odwagę, żeby tak ryzykować, chłopcze? - Zioła! - wyrwało się niechcący Róży. A widząc pytające spojrzenie medyka, musiała wyjaśnić więcej. Aby nie ujawnić swojej niecodziennej wiedzy i zdolności, wymyśliła wiarygodne kłamstwo. - Gregor, wiesz, że jedyną rodziną, jaką mam, jest babka. Otóż po śmierci moich rodziców, babka spieniężyła cały dobytek i wraz ze mną uciekła przed zarazą do lasu. Tam żyłyśmy z dala od ludzi. A że babka jest mądra, zaczęła zbierać zioła i trochę z nimi eksperymentować. No i mnie też dużo nauczyła o tych ziołach.

- Jak to, w lesie? - Gregor się zdziwił. - Przecież mówiłeś, że służyłeś książętom głogowskim i tam się dowiedziałeś o uniwersytecie. - Owszem. - Róża była zła na siebie, że nie opracowała szczegółowej bajki o swojej rzekomej przeszłości. Ale tak rzadko opowiadała o sobie, że nie sądziła, aby było to konieczne. Teraz musiała improwizować i coraz bardziej plątała się w wymyślanej na poczekaniu historii. - Ale to było przedtem. Na służbę przyjęli mnie, jak już byłem starszy, bo umiałem czytać i pisać, więc się przydałem księciu, a przedtem byliśmy tylko ja i babka w tym lesie. I ona tam zbierała te zioła, i... - To ty się w lesie nauczyłeś czytać, Janie? - zapytał z powątpiewaniem Gregor. - Babka mnie nauczyła - odpowiedziała szybko Róża. - Ta twoja babka jest niezwykłą niewiastą. Czytać i pisać umie jak nieliczne damy wielkich rodów i sama cię w lesie chowała? Kiedy mnie z nią poznasz? - O, to niemożliwe. - Róża już wiedziała, jak wybrnąć z kłopotu. - Nawet jeśli nasz ród jest znaczący, to babka nigdy o tym nie mówi. Zdziczała trochę w tym lesie i nie spotyka się z ludźmi. Myślę, że jakaś tragedia z przeszłości zraniła ją na całe życie. Nie, Gregor, nie poznasz mojej babki. Ale jeśli chcesz, możesz poznać odrobinę jej wiedzy... - Zawiesiła głos. - Zioła... one naprawdę leczą, a babka całą swoją wiedzę spisała. Dzięki tym nieoczekiwanym kłamstewkom sprzed prawie pół roku Róża zyskała prywatnego nauczyciela. Dwa razy w tygodniu spotykali się w jego domu, gdzie młody doktor miał szansę zdobywać nową dlań wiedzę o metodach leczenia zielarek, a Róża, jako Jan, przyswajała sobie akademicką wiedzę medyczną od Gregora, który traktował ją jak prawdziwego studenta. Jasne było, że Jan nie otrzyma dyplomu lekarza. Ale oboje, uczeń i nauczyciel, byli pewni, że wkrótce przyjdzie dzień, gdy Uniwersytet Praski znów otworzy podwoje fakultetu medycznego dla studentów, a pierwszym studentem będzie właśnie Jan. Kiedy Róża dotarła do domu Gregora, ten już na nią czekał. Jak zwykle pierwszą godzinę zajęły im dysputy o ciekawszych przypadkach chorób, z którymi zetknęli się od ostatniego spotkania, potem tradycyjnie następował krótki wykład Gregora z przygotowanego przez niego na dany wieczór tematu nauk medycznych. Jednak tego wieczoru było inaczej. Smutna i rozkojarzona Róża nie mogła się skoncentrować na pytaniach nauczyciela. Gregor spojrzał z tęsknotą na zielnik, a potem przeniósł wzrok na przyjaciela i oświadczył stanowczo: - Mój drogi Janie, już tyle wieczorów pilnie pracujemy razem. Dosyć tego. Dziś zrobimy sobie święto. Posiedzimy przy kuflu i spokojnie pogadamy. Na dziś koniec z medycyną. Co ty na to? - Och, jak chcesz, Gregorze - mruknęła zrezygnowana Róża. - Jaki to wszystko ma sens, cała nasza praca? I tak nie wiadomo, co przyniesie jutro... - Drogi przyjacielu, w tym względzie masz rację. Nieodgadnione są ścieżki Pana, ale nawet jeśli jutra miałoby nie być, powiedz mi, chłopcze, co cię tak dręczy. - Po przyjacielsku klepnął ją w łopatkę. - Bo przecież widzę, że coś cię trapi. Róża zobaczyła przed sobą jego mądre, przyjazne szare oczy. Całe zmęczenie zeszłego roku,

przytłaczające ją swoim okrucieństwem wizje, ciągły strach, że jej oszustwo zostanie odkryte, że ktoś wskaże ją palcem i krzyknie: „kobieta!”, a zaraz potem: „czarownica!”, to wszystko razem sprawiło, że łzy popłynęły strumieniem. Siedziała naprzeciwko swego mentora i szlochała, a Gregor gładził ją uspokajająco po dłoni. - Janie, no nie martw się. Wszystko będzie dobrze. Powiedz, co cię dręczy, nawet jeśli nie zdołam ci pomóc, to wyrzucenie z siebie trosk samo pomoże. Co cię martwi? Gregor, mężczyzna z krwi i kości, podejrzewał, że jego młody przyjaciel zakochał się pierwszy raz, bo tylko tym potrafił sobie wytłumaczyć smutek, do tej pory tak zrównoważonego i mądrego młodego człowieka. Ten trzydziestopięcioletni światły i wykształcony mężczyzna szanował i cenił wiedzę oraz samozaparcie Jana. Ten młodzieniec mu imponował i medyk traktował go bardziej jak równorzędnego partnera niż ucznia. Na płaszczyźnie umysłu Gregor, mimo całej swojej uczoności, absolutnie nie uważał się za lepszego od Jana. Uczucia i doświadczenia życiowe, o, to co innego. Gregor, mimo że nie był żonaty, nigdy nie stronił od kobiet. Wręcz przeciwnie, jego doświadczenia w tej materii były szalenie bogate. Już setki razy bywał zakochany, rzadko też zdarzał się dłuższy okres, gdy nie miał kochanki. Jednak choć w jego życiu dużo było kobiet i większość z nich uważał za porywające, piękne, urocze, dobre i po prostu wspaniałe, nie znalazła się jeszcze taka, której udałoby się go zatrzymać na dłużej. Dlatego teraz, gdy patrzył na udrękę młodego przyjaciela, jego pierwszą myślą było, że Jan przeżył zawód miłosny. O tak, Gregor znał te wzloty i upadki, które mężczyzna przeżywał przez kobiety i dzięki nim. I wiedział, że to wszystko przeminie. Dziś jednak tak bardzo chciał pocieszyć Jana. Dlatego ni to spytał, ni stwierdził: - To niewiasta, Janie? To miłość cię dręczy? Róża z wściekłością wyszarpnęła dłoń z jego ręki. - Nie! - krzyknęła ze złością. - To nie miłość! Jakże ja mam się zakochać? Niewiasta?! Nic nie rozumiesz, Gregorze. Tak, niewiasta! To ja nią jestem! Niewiasta! - wykrzyknęła z nienawiścią, porwała swój zielnik i wybiegła z mieszkania, trzaskając drzwiami. Do północy błądziła po wąskich uliczkach Pragi. Jak mogła być tak głupia? Jak mogła mu powiedzieć? Wszystkie możliwe konsekwencje nieprzemyślanego wybuchu kłębiły się w jej głowie. Teraz, kiedy już łzy obeschły, a emocje opadły, nie miała pojęcia, dlaczego zdradziła przyjacielowi swoją tajemnicę. Ufała mu, oczywiście, ale przecież nie aż tak, żeby jednym głupim wyznaniem zniszczyć to, co zdobyła. Przyjaźń Gregora, swoje miejsce pomocnika u mistrza Wacława, szansę na wykształcenie uniwersyteckie, a nawet, kto wie, może życie własne i babki. Gdyby jeszcze wyznała Gregorowi prawdę i spokojnie wyjaśniła, dlaczego zdecydowała się na tę niebezpieczną grę. On jest mądry, ceni sobie głód wiedzy, zrozumiałby. Kto wie, może nawet pozwoliłby jej odejść w męskim przebraniu i szukać szczęścia gdzie indziej? Ale teraz, po tym, co zrobiła i jak to zrobiła, jej jedyną szansą była ucieczka. Gregor prędzej czy później ją znajdzie i wyda oprawcom, ją i babkę, a Zofia niczym sobie nie zasłużyła

na to, aby cierpieć za grzechy Róży. Jeszcze nie wiedziała, jak wyjaśni babce, co się stało, ale musiały jak najprędzej zniknąć z Pragi. Jutro z samego rana wymyśli stosowne kłamstwo dla Wacława i wyjadą. Daleko, gdzieś, gdzie można studiować medycynę. Róża postanowiła ukarać samą siebie. Nigdy więcej chwili słabości, nigdy więcej przyjaźni z mężczyzną. Pozostanie samotna, skończy naukę i jako uznany medyk zapewni spokojną przyszłość swojej babce. Była to winna jej, sobie samej i pamięci matki. Gregor tymczasem siedział osłupiały przy stole, patrząc pustym wzrokiem na drzwi, które przed chwilą trzasnęły za wzburzoną Różą. Powoli łączył drobne części układanki w całość. Owo wyznanie wstrząsnęło nim naturalnie, ale nie aż tak, jak należałoby tego oczekiwać. Gdzieś głęboko w nim tkwiła ta świadomość. Nie podejrzewał wcześniej niczego, on po prostu wiedział, tylko nie potrafił sobie tego uzmysłowić. Z zakamarków pamięci powróciły drobne, niby nieznaczące wspomnienia. Miękkie, kobiece gesty Jana, które tak często wypierał ze swoich myśli. Jego przyjaciel miał drobną kobiecą urodę. Brak włosów, nie ukrywał, a wręcz podkreślał przepiękne zielone oczy, otoczone gęstą koronką zawiniętych w górę rzęs. Takie oczy powinna mieć kobieta. Drobne, delikatne dłonie, absolutnie nie męskie. Usta wprost stworzone do całowania... Tak często wpatrywał się w te usta, chłonąc z nich mądre wypowiedzi. Skupiał się na treści, wyłączając obraz. Bo pokochał umysł i błyskotliwą inteligencję tego chłopaka, ale odrzucał świadomość jego słodkiej, kobiecej urody, bojąc się, że pokocha mężczyznę. Mężczyznę! A tego Gregor jako wielbiciel kobiet nie potrafił sobie wyobrazić, erotyczna strona życia była dla niego równie ważna jak akademickie pasje i praca. Dopiero teraz, gdy ostatnia zasłona opadła, mógł się przyznać przed samym sobą, że pokochał Jana. Dzięki Ci, Najświętsza Panienko, że moja miłość okazała się jednak kobietą! Tak, teraz można działać. Musi ją odnaleźć. Znajdzie Jana i powie mu - jej - prawdę. I nawet jeśli Kościół odmawia kobiecie prawa do myślenia, do nauki, nawet, jeśli wszyscy, których zna, twierdzą, że niewiasta jest o wiele mniej warta od mężczyzny, znajdzie Jana i powie mu prawdę. Powie tej dziewczynie, że ją kocha, że kocha jej umysł, a decyzja, czy chce być mężczyzną, czy kobietą, należy tylko do niej. On, Gregor, zaakceptuje każdy jej wybór, każdą jej decyzję, byle jej - jego - nie stracić. Noc upłynęła mu na rozmyślaniach. O czwartej rano wyruszył do dzielnicy, w której mieszkało najwięcej rzemieślników. Chodził od domu do domu, szukając rzeźnika Jana. Róża wróciła do domu po północy. Obudziła Zofię i już spokojnie opowiedziała jej, co się stało. Babka również nie miała wątpliwości, powinny uciekać. Jednak nie chciały w ten sposób odpłacić mistrzowi Wacławowi za całą jego dobroć. Musiały wszystko rozsądnie zorganizować. Po namyśle postanowiły, że Róża wyruszy sama w drogę w męskim przebraniu. Powiedzą Wacławowi, że rodzina je wezwała. Zofia zostanie tak długo, dopóki nie wyszuka mistrzowi nowej kucharki, Róża zaś powędruje z pątnikami na zachód, do Niemiec. A gdy tylko znajdzie dla nich dobre miejsce, wróci po babkę, lub przyśle jej wiadomość przez kupców. Od piątej rano krzątały się obie po kuchni. A kiedy Róża, już spakowana i przygotowana do wędrówki, miała powiedzieć mistrzowi Wacławowi o ich decyzji, rozległo się pukanie do drzwi. - Któż to? - zdziwił się Wacław. Skinął na Zofię, a ta podeszła do drzwi i otworzyła je na oścież. W progu stał Gregor.

Skłonił się staruszce, spojrzał do izby i jego oczy napotkały przerażony wzrok Róży. - Ja... - zająknął się, odwrócił w kierunku starszego mężczyzny i powiedział: - Witam, mistrzu, wybaczcie, że tak wcześnie was nachodzę, ale mam interes do Jana. - To twój znajomy jakiś? - zapytał zdziwiony mistrz Różę, a ta skinęła ponuro głową. - Ano to idź, ale przyjdź na czas, roboty huk dzisiaj. Wyszli na podwórze. Róża drżała w mroźnej szarości poranka. Patrzyła bez słowa na Gregora. - Janie, ja... Jak mam się do ciebie zwracać? - Delikatnie ujął ją za rękę. - Gregorze, błagam cię na wszystko, co święte. - Wyszarpnęła palce z jego dłoni. - Pójdę z tobą, gdzie chcesz, nie będę uciekała, ale oszczędź moją babkę. Ona nie ma z tym nic wspólnego. To był tylko mój pomysł i tylko mnie należy ukarać. Błagam cię, Gregorze. - Ukarać!? Ależ skąd! Ja przecież nie chcę ci nic złego zrobić, Janie... O Boże! Powiedz mi, jak masz na imię, nie potrafię tak... Ja chcę tylko z tobą porozmawiać. Proszę. - Porozmawiać? O czym... Róża. Mam na imię Róża. I spodziewam się, że chcesz mnie oddać katom. Wiem, co zrobiłam, i wiem, jaka kara mnie czeka. Jedyne, o co cię proszę, to żebyś nie wciągał w to mojej babki. Rozmawiać?! O czym, Gregorze, o tym, że podawałam się za mężczyznę, o tym, że oszukiwałam ciebie i wszystkich wokół. Wiem, co zrobiłam, i wiem, jakie to będzie miało skutki. Zawsze wiedziałam. Jedyne, o co cię proszę, to miej litość dla mojej babci, a rozmawiać nie ma potrzeby. Ja wszystko wiem, Gregorze... - Różo - przerwał jej stanowczo - przysięgam ci, że nie zamierzam donosić na ciebie nikomu. Ani na ciebie, ani na twoją babkę. Jedyne, czego pragnę, to chwili spokojnej rozmowy. Czy mogę cię o to prosić? Powolutku docierała do niej prawda. Gregor ich nie wyda. Nadal są bezpieczne. Jedyne, co musi zrobić, to chwilę z nim porozmawiać. Za ich plecami uchyliły się drzwi. Mistrz Wacław pochrząkiwał znacząco. No tak, czas iść do roboty. Musi powiedzieć Zofii, muszą jeszcze przemyśleć swoje plany. Gregor jej nie wyda... - Dziękuję ci. - Spojrzała na niego z wdzięcznością. - Teraz tu trudno rozmawiać. - To nic. - Ściszył głos. - Różo, przyjdź dziś do mnie, proszę, porozmawiamy spokojnie, a potem zrobisz, co będziesz chciała. Przyjdziesz? Obiecujesz? - Dobrze, Gregorze. - Uśmiechnęła się do niego nieśmiało - Przyjdę. Zofia patrzyła z radością na rozjaśnione szczęściem oczy wnuczki. Pierwszy raz widziała w nich ten ogień. Niczym niezaćmiona radość, szczęście i nadzieja. Nareszcie. Róża całe swoje życie goniła za

czymś nieuchwytnym. Tak trudno było zrozumieć tę dziewczynę. Zawsze poważna, pełna pasji, jakby coś zmuszało ją do wiecznego biegu. Wizje i przeżycia, które trudno byłoby unieść dorosłym ludziom, zabrały jej dzieciństwo; głód wiedzy i poszukiwanie samej siebie zabierały jej młodość. Ale ten ogień, dziś po raz pierwszy widoczny w oczach Róży, był inny, nie zżerał duszy wnuczki, nie pozbawiał jej niczego. Ten ogień dawał... To miłość. Dobrze... Co będzie, to będzie, pomyślała Zofia. Matko Boża, opiekunko, powierniczko, pozwól mojej wnuczce ogrzać się ogniem miłości, tylko błagam, nie każ jej w nim spłonąć. Ave Maria... Wieczorem Róża zgodnie z obietnicą poszła do Gregora. Tym razem nie dźwigała ze sobą zielnika. Zabrała natomiast pierścień ojca. Nie była do końca pewna, czy chce zapłacić nim za milczenie przyjaciela, czy po prostu opowiedzieć Gregorowi prawdziwą historię swoją i klejnotu. Wiedziała jedynie, że dzisiejszy wieczór wiele zmieni. Zapukała niepewnie do drzwi. Otworzył i właściwie w progu, bez żadnych wyjaśnień, bez słowa, przygarnął ją do siebie i wziął w objęcia. Stali tak chwilę przytuleni i wzruszeni oboje. Wreszcie Gregor zatrzasnął jednym ruchem drzwi, a potem dla Róży otworzyły się wrota raju. Całował ją delikatnie i ostrożnie, tak jakby każdy pocałunek, każde nieuważne dotknięcie mogło spowodować, że zniknie nagle. Rozbierali się nawzajem powoli, z ciekawością badając niecierpliwymi palcami swoje ciała. Kiedy Gregor uwolnił ze zwojów materiału jej pełne piersi, westchnął z zachwytem. - Kocham cię, Różo - wyszeptał. I kochał ją długo, cierpliwie i zmysłowo. Nie czuła bólu, gdy uczynił ją kobietą, a jedynie miłość. Tylko miłość. Potem długo leżeli w milczeniu, przytuleni do siebie, pełni spokoju i radości. Znów ją pieścił i całował, i znowu się kochali... i znów... i znów... i znów. Tej nocy oboje nie spali wcale. Kiedy przed świtem Róża poruszyła się niespokojnie i wyszeptała: „muszę iść”, Gregor powiedział: - Nie odchodź, Różo. Zostań ze mną. Zostań moją żoną. - Żoną?! - Spojrzała na kochanka zaskoczona. - Przecież ty mnie wcale nie znasz. Nic o mnie nie wiesz. - Wiem wszystko, co powinienem wiedzieć. Znam dobrze Jana i od dawna kocham go jak przyjaciela. A Jan to przecież ty. Dziś poznałem Różę i pokochałem ją jak mężczyzna może kochać kobietę. A Róża to przecież ty. Znam cię dobrze, kochana, i wiem o tobie o wiele więcej, niż każdy inny mężczyzna jest w stanie się dowiedzieć o kobiecie, którą zamierza poślubić. To nie magia chwili, Różo. Kocham cię i chcę dzielić z tobą życie. Chcę, żebyś wzięła mnie za męża i ze mną została. Kochana, jeśli zdecydujesz się nadal żyć jako Jan, zrozumiem to i zaakceptuję. Nie zdradzę twojego sekretu nigdy i nikomu. Ale proszę, zanim podejmiesz ostateczną decyzję, daj nam szansę. Kocham cię i proszę o twoją rękę. Wzruszenie na chwilę odebrało jej głos. Łzy szczęścia popłynęły po policzkach Róży. Odetchnęła głęboko, wyśliznęła się z łóżka, wyjęła z sakiewki pierścień miłości i przebaczenia i położyła go na owłosionym torsie Gregora. - Popatrz, kochany. Nie wiesz wszystkiego. To moja jedyna pamiątka rodzinna. Nie jestem

spadkobierczynią wielkiego rodu, a moja babcia nie jest wykształconą szlachetną damą. Moja babka to znachorka z zapadłej głogowskiej wsi. Jestem córką kobiety spalonej na stosie jako czarownica. A ten pierścień należał do mojego ojca, inkwizytora, który przyczynił się do śmierci mojej mamy. Czy właśnie takiej żony pragniesz? - Różo, to wszystko nieważne. To, kim byli twoi rodzice, nie ma znaczenia. Ja jestem potomkiem heidelberskich kupców i bankierów. I co z tego? Oboje zostawiliśmy za sobą nasze światy. Liczy się tylko tu i teraz. Ja jestem medykiem, ty chcesz leczyć ludzi, a jesteś wspaniałą kobietą. Szanuję i kocham od dawna twój umysł, a twoje ciało uwielbiam. Tak, właśnie takiej żony pragnę. Pragnę tylko ciebie, Różo. Proszę, zgódź się, zostań moją żoną, wszystko się ułoży. - Hmm - droczyła się z nim jeszcze. - I na pewno chcesz mieć łysą żonę, w dodatku pracującą u rzeźnika? - No tak - odpowiedział z namysłem. - Może jednak pójdziesz na drobne ustępstwo i zapuścisz włosy. Jesteś i tak piękna, ale wyobrażam sobie, jak cudowna będzie twoja twarz w oprawie złotych loków dodał z rozmarzeniem. - Gregorze! - Roześmiała się. - Jestem ruda! Słyszałeś przecież, córka czarownicy! - Ruda? Niech będzie. Moja Hexchen, czarowniczka. Kocham cię. Zanim Róża wróciła do babki, zgodziła się zostać żoną Gregora. Plan ucieczki, który przygotowały z Zofią, należało jedynie nieco zmodyfikować. Kłamstwo o konieczności wyjazdu z Pragi, wymyślone na użytek mistrza Wacława, okazało się bardzo przydatne. Zofia pozostała jeszcze przez jakiś czas kucharką rzeźnika, a Róża przeniosła się do domu Gregora, gdzie mieszkała w ukryciu przez kolejne parę miesięcy. Gdy włosy jej odrosły, znajomy ksiądz Gregora udzielił im ślubu w kościele Świętego Marcina w Murze. Pani Gregorowa Schlinke tuż po ślubie zatrudniła kucharkę Zofię. Parę miesięcy później, w maju tysiąc czterysta dziewięćdziesiątego dziewiątego roku, Gregor szalał ze szczęścia, dowiedziawszy się, że jego młoda żona oczekuje potomka. Ich noce nadal wypełniała namiętność, nadal toczyli ciekawe rozmowy medyczne, Zofia promieniała z radości, widząc to wesołe szczęśliwe stadło. A Róża czasem się zastanawiała, co jest ważniejsze: miłość czy wiedza. Nie ukończyła nauk, nie została lekarzem, ale miłości, którą znalazła na swej drodze, nie zamieniłaby na nic innego. *** Kariera Heinricha Kramera nareszcie zaczynała powracać na właściwe tory. Dziesięć lat zajęło odzyskanie należnej mu pozycji. Dziesięć lat użerania się z tępymi urzędnikami. A wszystko przez tego zdrajcę Jakuba. Kto by pomyślał, że nawet pięć lat po jego śmierci Heinrichowi przyjdzie walczyć z bzdurnymi pomówieniami Jakuba? Tak, Heinrich był dobry, kiedy dzięki jego staraniom, do kiesy Jakuba spływały brzęczące dukaty. Ale kiedy trzeba było się zabrać do prawdziwej pracy, to temu nędznikowi zabrakło odwagi. Wyparł się ich wspólnego dzieła. Nie chciał swoim autorytetem poprzeć planu Heinricha, wręcz przeciwnie, oskarżał przyjaciela o nadużycia i wiele innych podłych występków. A plotka była najgorszym wrogiem, z którym przyszło się Heinrichowi zmierzyć.

Plotka, rozpuszczona przez Sprengera, zmusiła Kramera do prawie dziesięcioletniej walki o odzyskanie tego, co mu się należało. Nienawidził dawnego przyjaciela. Niestety, tamtego żadna zemsta już nie dosięgnie, Jakub zmarł pięć lat temu, ale za to teraz wreszcie Heinrich dopnie swego. Tytuł inkwizytora Czech i Moraw znajdował się prawie w zasięgu ręki. Zanim za miesiąc rozpocznie swoje rządy, postanowił obejrzeć jeszcze raz przyszłą dziedzinę. Dziś, pierwszego stycznia tysiąc pięćsetnego roku, przyjechał do Pragi. Spotka się tutaj z paroma wysoko postawionymi duchownymi. Dobrze będzie mieć ich po swojej stronie, nim przybędzie tu powtórnie, tym razem, jako oficjalny nuncjusz papieski i inkwizytor. Do pierwszego spotkania pozostało jeszcze dużo czasu, a Heinrich dusił się w ciasnej izbie praskiej gospody. Kiedy już zostanie nuncjuszem, każe sobie wybudować w mieście przestronny dom. Musi mieć rezydencję, która będzie odpowiednia dla jego pozycji. Jasna i przestronna. Postanowił jeszcze pospacerować po ulicach przed planowaną wizytą u biskupa. *** - Jeszcze tylko dzisiejsze wykłady i będziemy leniuchować w łóżku do południa, obiecuję. - Gregor pogłaskał delikatnie duży, okrągły brzuch żony. - A ty, maleństwo, bądź grzeczne i nie kop mamusi. - Nie przesadzaj, kochany, wcale nie kopie, tylko delikatnie ugniata. - Róża roześmiała się i wtuliła w jego ramię. - I przestań je strofować, ciasno ma, to i ugniata. Myślę, że jeszcze tydzień, góra dwa i będzie mogło spocząć wygodnie w ramionach tatusia. Lepiej mi powiedz, czy przemyślałeś kwestię dwóch imion. - Ros, kochanie, tu nie ma o czym myśleć. Powiedziałem ci od razu, że się zgadzam. Niezależnie od tego, czy będzie chłopak, czy dziewczyna, będzie miało drugie imię. Maria, imię twojej mamy. Oho, słyszysz, Zofia się już krząta w kuchni. Twoja babcia ma niespożyte siły. Czasami myślę, że przeżyje nas oboje. Jeśli ktokolwiek ze znajomych osób ma szansę dożyć stu lat, to na pewno jest to Zofia. Co zamierzacie dziś robić? Znowu będziecie szykować przysmaki, od których stanę się jeszcze grubszy? - Gregor poklepał się z zadowoleniem po wydatnym brzuszku. - Muszę uczciwie przyznać, że decyzja poślubienia Hexchen wyszła mi na dobre. - Nie, spaślaczku. - Róża roześmiała się perliście. - Dziś nie będziemy cię rozpieszczać. A przynajmniej ja nie będę. Babcia zostanie w domu i jak ją znam, znowu ugotuje nam coś pysznego. Ja zaś idę dziś na targ. To, że jestem gruba jak beczka z piwem, nie oznacza, że muszę być nieatrakcyjna. Kupię sobie materiał na nową suknię. Jak maleństwo przyjdzie na świat, będzie miało kolorową, śliczną mamę. Wiesz, to jednak miło być kobietą. - Potrząsnęła rudymi lokami i z trudem podniosła się z łóżka. - Uf! stęknęła. - To dziecko waży tonę. Urodzę olbrzyma. - Jeżeli odziedziczy charakter po mamusi, to istotnie będzie olbrzymem, nawet jeśli nie wyrośnie większe niż ty. - Klepnął Różę w nagi pośladek, naśmiewając się z jej mizernego wzrostu. W kuchni pachniało świeżo upieczonym chlebem. Zofia, nucąc cichutko, mieszała coś w garnku. Zjedli

razem śniadanie, żartując sobie z wielkiego brzucha Róży. Potem Gregor poszedł na uniwersytet, Róża wybrała się na targ, a Zofia radośnie krzątała się po ich domu. *** Heinrich wolno przechadzał się po targowisku. Do tej pory nic nie przykuło jego wzroku. Słoneczne promienie styczniowego poranka wesoło igrały wieloma barwami pośród towarów rozłożonych na straganach. Nagle jego uwagę zwrócił czerwony błysk. Obejrzał się i wtedy ją zobaczył. Stała przy straganie obok i targowała się wesoło ze sprzedawcą. Światło słonecznego promyka bawiło się wystającym spod kaptura kosmykiem rudych włosów. Znał ten profil. W pamięci Kramera odżyła twarz tej pierwszej czarownicy. Kolonia. Jakub Sprenger i jego służąca. To niemożliwe. Tamta wiedźma spłonęła, przecież widział, jak ogień lizał jej twarz. To nie może być ona. Skrył się w cieniu sąsiedniego straganu i obserwował kobietę. Dobiła targu, wyjęła z sakiewki pieniądze i zapłaciła kupcowi. Kolejny błysk nie pochodził od miedzianych dukatów. Kolejny promyk słońca zamigotał w oczku pierścienia na jej palcu. Heinrich znał ten pierścień, klejnot należał do Jakuba Sprengera, inkwizytora, który zdradził ideę inkwizycji, przyjaciela, który wyparł się przyjaźni, człowieka, którego Heinrich nienawidził najbardziej na świecie, a który umarł, zanim dotknęła go zemsta Heinricha. Czarownica! Córka czarownicy - córka Jakuba. Wybiła godzina zemsty! Kryjąc się w zaułkach, śledził ją aż do zadbanej kamienicy w pobliżu gmachu uniwersytetu. Stał na mrozie dłuższą chwilę. Nie wyszła, co nie oznaczało, że właśnie tu mieszka. Zanim przyjdzie po nią z pachołkami, musi być pewien, że ją tu zastanie. Postanowił zaryzykować. Zapuka, wejdzie i zapyta o cokolwiek, na przykład o drogę na rynek. To pozwoli mu się zorientować, czy zastanie ją w tym domu, gdy wróci, aby dokonać swojej zemsty. Drzwi otworzyła ona - czarownica. Ale już nie było czasu na udawanie zagubionego tułacza. Jej oczy wypełnił strach. Rozpoznała tę samą twarz, która prześladowała ją w wizjach. Stał przed nią tamten koszmar, jej prześladowca, jej przekleństwo. Cofnęła się o krok, zdumiona i przerażona. Zniepokojona Zofia podbiegła do wnuczki. - Dziecko, co się stało? Zakręciło ci się w głowie? Źle się czu... - Urwała, widząc jej przerażone spojrzenie. Róża utkwiła półprzytomny wzrok w twarzy obcego mężczyzny, stojącego w progu. Zofia odciągnęła wnuczkę do wnętrza kuchni i posadziła na stołku. Przybysz wszedł nieproszony za nimi i zamknął za sobą drzwi. Blada jak ściana Róża nie mogła wykrztusić słowa. Wtedy tamten odezwał się pierwszy, a jego słowa były pełne jadu i nienawiści. - No proszę! - wysyczał. - Czarownice! I to dwie na raz! Myślałaś, wiedźmo, że nikt cię nie rozpozna? zwrócił się do Róży. - Babciu... - Podniosła się ciężko i położyła dłonie na obrzmiałym brzuchu. - Babciu, idź po Gregora. Proszę. Teraz.

Zofia, przywykła do bezkrytycznego wypełniania próśb swojej niezwykłej wnuczki, zrobiła parę kroków w kierunku drzwi. - Nigdzie nie pójdziesz, wiedźmo. - Mężczyzna zastąpił jej drogę. - Zostaniecie tu obie. A ja zadbam o to, aby spotkała was zasłużona kara. - Babciu, idź. Róża nie odrywała wzroku od twarzy mężczyzny. Jej słowa brzmiały jak rozkaz. Zofia zrobiła jeszcze krok w kierunku wyjścia, kiedy obcy zamierzył się pięścią w jej kierunku. Wszystko potoczyło się błyskawicznie. Róża podniosła w górę ręce, Heinrich szarpnął za włosy Zofię ku sobie, a strumień energii, który z oślepiającym błyskiem wystrzelił z dłoni młodej kobiety w kierunku napastnika, uderzył w pierś staruszki. Jak szmaciana lalka opadła z głuchym stęknięciem na podłogę. Przerażony inkwizytor spojrzał na Różę, która ponownie zwróciła otwarte dłonie w jego stronę. Bez namysłu wybiegł z pomieszczenia. Róża przypadła do babki. Zofia nie żyła. Ciało młodej kobiety przeszył gwałtowny ból. Łzy popłynęły strumieniem po jej twarzy. Poczuła, jak po nogach spływa jej krew. Upadła obok ciała babki i zamknęła oczy. Teraz umrę, pomyślała. Wtedy w drzwiach stanął Gregor. Podbiegł do żony. - Różo, co tu się stało? Różo, odezwij się. - Gregorze, ja umieram. Zabiłam babcię... Dziecko... Delikatnie przeniósł ją na kuchenny stół. Schylił się nad Zofią, sprawdził puls. Staruszka nie żyła. Głośny krzyk Róży kazał mu wrócić do żony. Czoło miała mokre od potu, gorące dłonie przyciskała do brzucha, po jej udach spływała krew. - Gregorze, dziecko... - wykrztusiła błagalnie. To Zofia była położną. To ona miała odebrać poród. On jednak był lekarzem, a wystarczająco często rozmawiali o porodach, żeby wiedział, że to nie jest normalna sytuacja. Obnażył żonę i zbadał ją szybko. Główka dziecka była już widoczna. Niezależnie od tego, co tu zaszło, rozpoczął się przedwczesny poród. Dziecko lada moment przyjdzie na świat, i on, Gregor, musiał mu w tym pomóc. Sam. Róża oddychała ciężko. - Nóż! - Wycharczała rozkazująco. - Woda do chrztu i ciepła derka. Szybko, Gregorze. Ja wytrzymam. Pomóż dziecku! Sprawnie przygotował wszystko, jak poleciła. Kiedy z jej ciała wysunęło się sine ciałko małej dziewczynki, odciął i podwiązał pępowinę. Zawinął kwilące maleństwo w derkę i podał Róży. - W imię Ojca i Syna, i Ducha. Ja ciebie chrzczę imieniem Sofie Marie. Niech Najświętsza Panienka ma

cię w swojej opiece. Ave Maria... - Spocona, zmęczona Róża pocałowała dziecko w czoło i podała je mężowi. - Kochany, musisz uciekać. - Najdroższa, co ty mówisz?! Mamy córkę! To szok po porodzie. Róża! Hexchen, mamy córkę. Kocham cię! Dziękuję. - Gregorze, milcz i słuchaj. - Róża spokojnie i metodycznie tłumaczyła mężowi. - Nie ma czasu, musisz mi po prostu zaufać. Krwotok nie ustał, prawda? Spojrzał przerażony między jej uda. Krew nadal płynęła. Odłożył kwilącą córeczkę na bok, chwycił zwinięte w kłąb płótno i przycisnął do łona żony. - Różo, zaraz to zatamuję. Powiedz mi tylko, które zioła mam wziąć. Pomóż mi! Stanowczo odsunęła jego dłoń. - Nie, kochany - odparła spokojnie. - To koniec. Jesteśmy lekarzami, oboje wiemy, że to koniec. - Nie! Nie, Różo! Hexchen, nie zostawiaj mnie. Najdroższa, mamy córkę. Nie! Musisz żyć. - Gregorze, mój przyjacielu, mój mężu, wysłuchaj mnie. Mamy córkę, to w niej będę żyła. Ale ty musisz ją uratować. Ją i siebie. Dla mnie. - Odetchnęła głęboko. - Nie pozostało wam wiele czasu, kochany. Łzy spływały strumieniem po twarzy obojga. Gregor otulił żonę, zamknął ją w objęciach i kołysał miarowo. - Nie ma czasu na pożegnania, kochany. - Róża delikatnie wysunęła się z jego ramion. - Przeżyłam z tobą najpiękniejsze chwile życia. Ja mogę już odejść, ale nasza córka musi żyć! Idź na górę i spakuj wszystkie cenne, lekkie rzeczy. Daj mi papier, tak... - Gregor sięgnął po sztywne karty leżące nieopodal kuchennego stołu. To na nich Róża z Zofią spisywały nowe stronice zielnika. Podał jej jedną z niezapisanych kartek, pióro i buteleczkę inkaustu. - Tak, dobrze! - Skinęła głową. - Idź, spakuj wszystko... i zielnik. - Różo, przecież nie mogę cię zostawić - zaprotestował zrozpaczony. - Jesteś miłością mojego życia. Jesteś jedynym sensem mojego istnienia. Różo! - Będzie dobrze, Gregorze. Idź! - Spojrzała na niego z miłością. - Kochany, przecież ja i tak umrę, oboje o tym wiemy. Inkwizytor, oprawca mojej matki, znalazł mnie dzisiaj. To on zabił Zofię moimi rękami. To on zabił też mnie. Nie pozwól mu zabić mojej córki, Gregorze, idź, przygotuj wszystko i uciekaj. Dla mnie i dla Zofii. Uratuj siebie i uratuj nasze dziecko. On tu wróci, Gregorze! Posłusznie poszedł na górę. To nie był czas na pytania. Wiedział, że jego żonie zostało niewiele czasu. Tak bardzo chciał teraz przy niej zostać, choć wiedział, że nie zdoła jej uratować. Ale mógł uratować ich córeczkę. Posłusznie poszedł na górę i zapakował do sakwy podróżnej niezbędne rzeczy. Tymczasem Róża, spoglądając na śpiące niemowlę, pisała: Praga, Anno domini 1500

Moja kochana córko, Dziś jest dzień Twoich narodzin, i niezależnie od tego, co usłyszysz, to najpiękniejszy dzień mojego życia. Jesteś owocem prawdziwej miłości. Mojej i Twojego ojca Gregora. Nigdy nie zapominaj, kochanie, że to właśnie miłość, która sprawiła, że istniejesz, jest najpiękniejszym darem danym nam, ludziom, od Boga. Nie mogę towarzyszyć Ci w Twej drodze, ale mocno ufam w to, że będzie ona pełna miłości. Daję Ci w prezencie urodzinowym pierścień miłości. To własność Twojego dziadka, Jakuba Sprengera - inkwizytora. Losy naszego rodu niekiedy bywały smutne, ale ja gorąco wierzę, że nam wszystkim, potomkiniom mojej babci Zofii, której imię nosisz, dane było przeżyć wiele miłości i szczęścia. Niechaj i Twoje życie takie będzie. Kochaj, córko, bo miłość jest najważniejsza. Niech życie nauczy Cię również wybaczania. Wybacz mi proszę, że Cię opuściłam za wcześnie. Tak, jak ja wybaczyłam mojej mamie i mojemu nieszczęsnemu ojcu. Bądź posłuszna ojcu, to dobry i mądry człowiek. Jeśli kiedykolwiek odkryjesz w sobie nieoczekiwane moce lub doznania, nie obawiaj się, córko. Gorące dłonie i wizje mogą Cię przestraszyć, ale są one częścią Ciebie, tak jak moja miłość, która nigdy Cię nie opuści. Proszę Twojego ojca, aby gdy będziesz wystarczająco dojrzała, aby zrozumieć, przekazał Ci wraz z moim zielnikiem pierścień miłości, a wierzę, że jest on również pierścieniem przebaczenia. A jeśli niesienie pomocy potrzebującym nie jest Twym powołaniem, przekaż go następczyniom, które będą potrafiły uczynić użytek z wiedzy w nim zawartej. Kocham Cię, maleńka Sofie, i moje błogosławieństwa zawsze będą przy Tobie. Gdy czasem wspomnisz Twą matkę, zmów „Ave Maria”, a wówczas ja też będę przy Tobie. Bądź szczęśliwa i kochaj. Twoja matka, Róża Sprenger Gregorowa Schlinke Gdy Gregor wrócił do żony, Róża wręczyła mu zapisaną kartę. - To mój list do naszej córki. - Jej oddech był coraz płytszy. - Daj go jej, kiedy będzie gotowa poznać całą prawdę o mnie, o mamie i babci. - Kiwnął potakująco głową, a Róża, coraz słabsza, mówiła dalej: Zielnik i pierścień należą do niej. Kochany, proszę, pomóż jej dokonywać dobrych wyborów. Nasza scheda, gorące ręce i obowiązek niesienia pomocy chorym, to zbyt wielki ciężar na barki kobiety. Jesteśmy stworzone do miłości, nie do cierpienia. Wspieraj naszą córkę, tak jak mnie wspierałeś, niezależnie od tego, jaką drogę sobie wybierze. Przysięgnij. - Przysięgam, Różo... - Gregor z miłością pogładził zroszoną zimnym potem twarz żony. - Nie mów nic. Oszczędzaj siły. - Idź już, Gregor. Uratuj Sofie. - Słowa powoli cichły w jej ustach. - Kocham cię. - Ostatni raz spojrzała w ukochane szare oczy męża... - Ave Maria... - wyszeptał Gregor, ucałował chłodne usta żony i zamknął najdroższe zielone oczy. Róża odeszła. Zsunął z jej palca pierścionek, a wielki diament jeszcze raz błysnął

jasnym światłem. Gregor otulił szczelniej małą kocykiem i wyszedł z dzieckiem w ramionach. Delikatnie zamknął za sobą drzwi ich domu. Domu, w którym dane im było zaznać tyle szczęścia i tyle miłości. Kiedy kwadrans później Heinrich Kramer w asyście straży i pachołków z butą wpadł do kuchni cichej kamieniczki na praskim Starym Mieście, znalazł tam jedynie ciała dwóch kobiet. Nie został inkwizytorem Czech i Moraw, musiał się zadowolić jedynie Morawami. Źródła historyczne podają, że przez niego straciło życie około dwustu kobiet oskarżonych o czary. Około... Maria z Kolonii, Zofia z Głogowa i Róża Schlinke były wśród z nich. Ave Maria... Asia, lipiec 2010, Praga André patrzył na mnie wzrokiem pełnym miłości i nadziei. Ale karty zielnika Róży i ten stary, wyblakły list, pisany archaiczną łaciną nie pozwoliły mi dać temu mężczyźnie nawet cienia szansy, że jego nadzieje się ziszczą. Brylant z mojego pierścionka połyskiwał wesoło w świetle świecy, a ogniki, którymi błyskał w płatki róż, mówiły: „Nie oszukuj się, Asia, to nie miłość”. Bo to nie była, niestety, miłość. Cud, który los pozwolił przeżyć Róży i Gregorowi, nie miał nic wspólnego z tym, co łączyło mnie i André. Między nami była przyjaźń, szacunek i seks. Seks to nie miłość. Zbyt dużo brakowało, żeby zbudować coś prawdziwego. Miłości brakowało. Nie kochałam André. Wiedziałam, że jeśli przyjmę jego oświadczyny, będzie to jedynie małżeństwo z rozsądku. Związek dwojga ludzi, oparty na wspólnych zainteresowaniach, takie wspólne ciągnięcie wózka. Ale ciężarem, który znajdował się na tym wózku, jest moja córka. Nie mogłam wciągać w to osoby, która się nadawała, tylko dlatego, że się względnie nadawała. Przez wzgląd na te wszystkie kobiety, nie mogłam powiedzieć „tak”. Wiedziałam doskonale, że nie pokocham tego mężczyzny. Zawsze byłby jedynie namiastką. Ale jak mam mu to powiedzieć? Znał historię mojego rodu, z zawodowego obowiązku musiał przeczytać wszystkie te dokumenty, których jedynie część znałam do tej pory. - André? - Ujęłam jego dłoń w swoją i przykryłam nią orgię świateł, którą wytwarzał diament mojego pierścionka. - Twoja propozycja to dla mnie zaszczyt, ale pogadajmy chwilę, zanim zdecydujemy o czymś, co zmieni nasze życie, twoje i moje. Dlaczego chcesz, żebym została twoją żoną? - Kocham cię, Asia, czy to nie wystarczy za wyjaśnienie? - Nie, André. - Uśmiechnęłam się smutno. - Bo do tanga trzeba dwojga, jak twierdzi pewna polska piosenka. Powiedz mi, czego oczekujesz od życia i ode mnie. To ważne. - Asia, tylko popatrz sama, rozumiemy się doskonale. Jesteś wspaniałą kobietą. Mamy wspólne zainteresowania. Twoja córka mnie lubi. Jest nam razem dobrze w łóżku, bo mam nadzieję, że tobie jest równie dobrze jak mnie, przynajmniej na to wygląda... - Plątać się przy tym łóżku zaczął straszliwie,

zupełnie jakby nie był Francuzem, więc mu trochę pomogłam. - Kochany, zostaw to łóżko, jest mi z tobą dobrze. Ale co jeszcze, dlaczego ja? - Widzisz, przez całe życie marzyłem o normalnej rodzinie. Takiej zwyczajnej. Żebym wracał wieczorem do żony, i żeby wszystko było takie zwyczajne. Dobre. Ty, ja i Misia. Razem. Normalnie. Rodzina i miłość. - Kochanie, naprawdę nie chcę cię zranić - westchnęłam ciężko - ale myślę, że ty sam już to wiesz. Rodzina, o tak, z pewnością udałoby się nam zbudować solidną rodzinę. Tylko że ja już ją mam. Ja i Misia tworzymy rodzinę i mnie ona całkowicie wystarczy. Ty byłbyś dodatkiem, kimś, kto wszedł do naszej rodziny i idealnie się dopasował. A miłość?! André, lubię cię bardzo i jest mi z tobą bardzo, bardzo dobrze, ale ja cię nie kocham. Motyle mi w brzuchu nie latają, kiedy cię widzę, nie usycham z tęsknoty za tobą, jak cię nie ma. Przykro mi naprawdę, ale nie kocham ciebie. Rozumiesz? - Tak, Asia, rozumiem... - Pokiwał smętnie głową. - Chyba wiedziałem o tym od początku. Tylko widzisz, ja już tak długo szukam tej jedynej. Czasami myślę, że jej wcale nie ma. Masz rację, kiedy poznałem ciebie, to sam sobie wmówiłem, że się zakochałem. Jesteś taka idealna, masz w sobie wszystko to, czego szukam w kobiecie, myślałem, że nam się uda. Jesteś pewna, że te motyle i usychanie z tęsknoty to nie bujda? A jeśli tego wcale nie ma, to rezygnujesz z czegoś, co mogło być piękne. - O, zapewniam cię, że to wszystko prawda. Czytałeś przecież, jak było z Laverną i Egonem, i Różą, i Helmutem, i innymi. Ale nie dlatego wiem, że to prawda, André. Potrafię odróżnić miłość od tego, co nas łączy, bo ją przeżyłam. - To musi być piękne, szkoda, że nigdy nie było mi dane tego doświadczyć. - Jest piękne, André, i nie trać nadziei. Po co ci namiastki, poczekaj na miłość. Warto. - Wiesz, jestem już zmęczony czekaniem i szukaniem. To, co znalazłem w tobie, wystarczyłoby mi do szczęścia. Rozumiem, że mnie nie kochasz, ale to mi nie przeszkadza. Może nam być razem dobrze. Weź mnie, Asia, zrobię wszystko, żebyś nigdy nie żałowała swojej decyzji, żebyś była szczęśliwa. - Nie, mój kochany, dobry André. Nie możesz trwonić swojego życia, próbując uszczęśliwić kogoś innego. To ty musisz być szczęśliwy, to powinno być twoim jedynym celem. Uwierz mi, to się nie uda. Każde z nas zadawałoby sobie pytanie, czy to nie był błąd. Wiem, że każdy związek niesie ryzyko, nawet ten, którego podstawą jest miłość. Byłam dwukrotnie mężatką, raz bez miłości, a drugi raz naprawdę kochałam. I wiesz, André, różnica jest kolosalna. Nie zrobię tego ani tobie, ani sobie. Wybacz, nie wyjdę za ciebie. Jeśli moja przyjaźń ci wystarczy, to wszystko, co mogę ci dać. - Dziękuję ci, przyjaciółko, za szczerość - powiedział ze smutkiem. - Myślę, że nie będziesz mi miała za złe, jeśli jutro nie pojadę z wami. Wrócę do domu lizać rany.

- Roześmiał się smętnie. - To nie jest urażona męska duma. Dostałem kosza, trudno, ale wiesz, chyba na razie byłoby mi bardzo trudno widywać się z tobą nadal, tak jakby nic się nie stało. Może czas wszystko wyleczy, teraz jednak... Nie chcę przywiązywać się do was obu jeszcze bardziej. Nie chcę snuć złudnych marzeń o szczęśliwej rodzinie. Nie chcę karmić się nadzieją, że może jeszcze zmienisz zdanie. Wybaczysz mi, jeśli teraz zostawię was same? Rozumiesz mnie? - Rozumiem, André. - Przytuliłam się do niego. - Doskonale cię rozumiem i masz rację, tak chyba będzie lepiej. Uczciwej wobec ciebie i wobec Misi. Przykro mi, że nie mogę ci nic dać. - Dałaś mi bardzo wiele i za to ci dziękuję. Ale cóż, nie można mieć wszystkiego... Tę noc spędziliśmy razem. Było miło jak zawsze, ale oboje wiedzieliśmy, że to pożegnanie. Rano odprowadziłyśmy André na lotnisko i zgodnie z planem pojechałyśmy z Kamilą do Wrocławia. Odwiozłam młodą do Piotrka; nie mieliśmy sobie już nic do powiedzenia. Pojechałam do mamy z przeświadczeniem, że jestem absolutnie sama i samotna. Singiel. I wcale nie byłam z tym szczęśliwa. Asia, lipiec 2010, Wrocław Justyna wracała do Kanady. W ciągu tego roku, który spędziła we Wrocławiu, chciała zapewnić godną starość chorej matce, znaleźć dobrą i godną zaufania opiekunkę, zorganizować opiekę medyczną, urządzić jak najwygodniej wynajęte ode mnie mieszkanie, tak, aby mama mogła wygodnie i szczęśliwie dożyć kresu swojej drogi. Wszystko poszło zgodnie z planem, tylko mama nie doczekała. Tuż przed powrotem Justyny do Kanady mama zmarła. Właściwie należało się tego spodziewać, bo oprócz choroby Alzheimera, od której tak szybko się nie umiera, miała raka i było jasne dla wszystkich, że nowotwór zabierze ją szybko. Justa jednak żyła nadzieją, że razem pokonają chorobę. Na pogrzeb nie pojechałam, ale byłam na co dzień w kontakcie z dziewczynami przez skype’a i wiedziałam, że spotkamy się jeszcze przed jej odlotem. Siedziałyśmy teraz we trzy w mojej kuchni przy Szewskiej i popijałyśmy herbatkę malinową z kubków w słoneczniki. - Przestańcie mnie pocieszać! - warknęła Justyna. - Nie jestem idiotką, ludzie umierają i wiem, że nie jestem Bogiem, nie zmienię tego. Mama odeszła, a ja będę żyć dalej, nie macie się czego bać, nie wpadnę nagle w depresję i nie będę rozdrapywać ran! - Justa, nie chrzań, słoneczko - przerwała jej stanowczo Jola. - Znamy cię całe nasze dorosłe życie i, moim zdaniem, to ty już masz depresję. Takiej przybitej i zrezygnowanej nigdy cię nie widziałam. - Nawet jak było bardzo źle, ty zawsze logicznie i rozsądnie szłaś do przodu - poparłam Jolkę. - A teraz zachowujesz się jak automat, pakujesz się jak automat, rozmawiasz jak automat i milczysz jak jakiś cholerny automat. Może byś tak w końcu wywaliła z siebie to wszystko, co cię gniecie. Przestań dusić w sobie troski, bo cię w końcu zeżrą. Wiesz, wygadanie się zawsze pomaga... - Dziewczyny, co ja mam wam powiedzieć? - Justa wzruszyła ramionami. - Staram się trzymać faktów i żyć z tym jakoś. Nigdy nie byłyśmy z mamą blisko, miałam nadzieję, że ten rok to zmieni. Nawet sobie nie wyobrażasz, Asia, jakie masz szczęście, że twoja matka jest dla ciebie jak przyjaciółka. Ze mną było

inaczej, choć zawsze bardzo chciałam mieć tak jak ty. No dobra, ten rok nic nie zmienił, ale nie dlatego, że nie próbowałam. Wiecie, okazało się, że za późno zaczęłam próbować, bo to, że mama umarła, nie boli tak bardzo, jak to, jak umierała. Tak naprawdę to kiedy przyjechałam w zeszłym roku, jej już nie było. Patrzyłyśmy na nią pytająco. - To straszna choroba... - Justa mówiła dalej zapatrzona gdzieś w przestrzeń przed sobą. - Tak naprawdę żyłam pod jednym dachem z całkowicie obcym człowiekiem. Bo alzheimer nie zabija ciała, on powolutku i podstępnie zabija duszę i osobowość. I nie to jest najgorsze, że mama z czasem traciła kontakt z rzeczywistością... - Justa popatrzyła na swoją dłoń, w której trzymała kubek. - Kiedyś, kiedy jeszcze starała się cokolwiek robić w domu, pomagała mi w kuchni. Siedziała tu, gdzie ty, Jola, za tobą jest szafka, w której zawsze stały kubki. Sama robiła sobie herbatkę, kiedy chciała, znała więc tę szafkę na pamięć. Ale wtedy, kiedy ja poprosiłam, żeby mi podała kubek, zaczęła się bezradnie rozglądać, jakby nie pamiętała, gdzie szukać. Pomogłam jej, powiedziałam: „Mamo, tu, w szafce za tobą”, a ona otworzyła szafkę wypełnioną kubkami i nie wiedziała, co ma zrobić. Potem powtarzało się to coraz częściej. Na początku miałam dużo cierpliwości i co parę minut spokojnie odpowiadałam na te same pytania. Z czasem zaczęłam się irytować i coraz częściej na nią burczałam: „Przecież przed sekundą ci mówiłam” i tym podobne. Wiedziałam, że nie robi tego złośliwie, wiedziałam, że to choroba, ale miałam już tak serdecznie dosyć. Byłam zmęczona, a czasami nawet zwyczajnie na nią zła. Potem przyszło jeszcze gorsze. Traktowała mnie jak wroga, jak kogoś obcego, kto chce ją skrzywdzić. Wynosiła jedzenie z lodówki i kładła pod łóżkiem, w szufladach z bielizną, gdzie popadło. Krzyczała, że chcę ją okraść. Chowała się po kątach, a raz, kiedy weszłam do jej pokoju z lekami, awanturowała się, że chcę ją otruć. A najgorsze to... Była już bardzo słaba, prawie nie wstawała. Kiedy zmieniałam jej bieliznę, podniosła ręce, jakby chciała się zasłonić przed uderzeniem, i wyszeptała: „Nie bij”. Justyna wsparła głowę na dłoniach i zaczęła rozpaczliwie szlochać. Obie jak na komendę przypadłyśmy do niej i zaczęłyśmy ją tulić, głaskać po plecach. Po chwili uspokoiła się. Wysunęła się z naszych objęć i powiedziała: - Już dobrze. Przepraszam, dziewczyny. Jola podała jej chusteczkę, Justa wytarła głośno nos i odetchnęła głęboko. - Właśnie to było najgorsze. Wiecie, wstydzę się tej myśli, ale ona tak często wraca. Myślę, że to dobrze, że mama umarła. Bo jej życie, wszystko to, co oglądałam przez ten zeszły rok... Chyba śmierć jest lepsza. Nie wiem, czy dla niej, ale dla mnie na pewno. Być z człowiekiem, którego znałaś, odkąd jesteś na świecie, i nagle ten ktoś przestaje istnieć. Znajome ciało, ta sama twarz, te same gesty, ten sam zapach, a w środku pustka. Obcy, nie nawet nie obcy, po prostu NIC. - Justa, nie masz sobie czego wyrzucać, zrobiłaś wszystko, co było w ludzkiej mocy... - Nie, Asia. - Justyna nie dała mi dojść do słowa. - Nie chcę o tym rozmawiać, nie chcę tego rozdrapywać, nie próbujcie mnie pocieszać. Proszę was tylko o jedno. Miałam bardzo dużo czasu, żeby wszystko sobie przemyśleć i wiem na pewno, że jedną z najgorszych rzeczy, jakie mogą nas w życiu spotkać, jest patrzeć bezradnie, jak ludzie, których kochamy, odchodzą w tak okrutny sposób. Modlimy

się: „od nagłej i niespodziewanej śmierci uchroń nas, Panie”, a ja już wiem, że chcę tej nagłej i niespodziewanej. Żałuję, że zapamiętam moją mamę taką, jaka była przez ten ostatni rok, a nie taką, jaką ją znałam przez całe życie. Podjęłam ważną decyzję. Jaśminka i Eric będą wykonawcami mojego testamentu, ale poza nimi nie mam nikogo, tylko was. Dlatego chcę, żebyście też wiedziały. Napisałam testament z wyraźnym i poświadczonym żądaniem eutanazji, w przypadku, jeśli spotka mnie to, co spotkało moją matkę. Dowiedziałam się, że w Luksemburgu jest to w pełni legalne. Gdyby tak się stało, to chciałam, żebyście wiedziały. Milczałyśmy. - Nie warto już dłużej o tym rozmawiać. - Justyna przerwała milczenie i podniosła się z krzesła. Chodźcie stąd. Napijemy się winka, kupiłam lambrusco na pożegnanie. Jutro lecę i nie mam pojęcia, kiedy znowu będę w Europie. Wcale nie chcę, żebyśmy miały w pamięci tylko doła, którego wam właśnie zafundowałam. Idziemy na kanapkę, pora na uczciwe babskie ploty. Przeniosłyśmy się do saloniku. Nadal jeszcze w przygnębiającym nastroju rozsiadłyśmy się na kanapie, Jola rozlała wino do kieliszków, stara mosiężna lampa sączyła ciepłe pomarańczowe światło, Justyna puściła w tle starą dobrą płytę Maryli Rodowicz. - No dawaj, Aśka. - Podniosła kieliszek w moją stronę. - Opowiadaj ze szczegółami i to nie o pracy! Pogroziła mi palcem. - Chcę usłyszeć wszystko o twoim życiu uczuciowym, bo Jolka już mi doniosła, że znalazłaś sobie „ciacho”. - Plotkara! - Pokazałam Jolce język. - Głupio wyszło, wesoło nie będzie. Znalazłam, ale właśnie dopiero co straciłam. - Jak to, straciłaś!? - oburzyła się Jolka. - Co znowu narozrabiałaś, idiotko? Przecież André jest w tobie po uszy zakochany! - André tak. - Wzruszyłam ramionami. - Ale w tym cały ambaras, żeby dwoje chciało na raz. - A ty nie?! - spytała ciężko zdziwiona Jolka. - Nie chcesz go? Na głowę ci padło? Taki facet, a ona wybrzydza. Aśka, tobie chyba całkiem odbiło! Co ci w nim nie pasuje, przecież on jest perfekcyjny, wymarzony facet dla ciebie i jeszcze na dodatek na rękach cię nosi! - Teoretycznie to ty masz rację - odrzekłam niepewnie. - Ale praktycznie to nie jest tak. Czegoś brakuje, wiesz. Oświadczył mi się szalenie romantycznie w Pradze. - I co? - gorączkowała się Jolka. - I nic! Dałam mu kosza i rozstaliśmy się, ale nadal jesteśmy przyjaciółmi. - Ty jesteś kompletnie nienormalna, wiesz? - Jolka popukała się wymownie palcem w czoło. - Dlaczego to zrobiłaś? Sensowny, mądry, przystojny facet. Do tego dobrze ustawiony, romantyczny i zakochany w tobie. A Misia też go lubi. Czy tobie naprawdę się wydaje, że tacy to na każdym rogu czekają na wybrzydzające rozwódki przed pięćdziesiątką?

Mogłabyś mi podać jeden rozsądny powód, dla którego pogoniłaś André? - Mogę. - Popatrzyłam na dwie zołzy, ziejące oburzonym potępieniem. - Nie kocham go. Spojrzały na siebie wymownie. Tym razem Justa przypuściła atak. - A kogo kochasz, perełko? - spytała ze złośliwym błyskiem w oku. - Może Piotrusia po tych wszystkich numerach? Po tym, jak cię tak paskudnie skrzywdził i na dodatek próbował na wszelkie sposoby oszkalować, przed kim się da? - Nie wiem, czy jeszcze kocham Piotrka - odpowiedziałam bezradnie. - Kiedy się z kimś szczęśliwie przeżyło tyle lat, to trudno tak nagle, z dnia na dzień, określić dokładnie, jakie uczucia jeszcze pozostały. Bo jakieś pozostały na pewno. Ale nie wiem teraz, czy go jeszcze kocham. Natomiast wiem na sto procent, że go kochałam. I wiem, że André na pewno nie kocham. Zresztą, czekajcie, ja wam to wyjaśnię. Jolka, ty się teraz ze mną nie wykłócaj, tylko uczciwie odpowiadaj na pytania, dobrze? Jola już chciała zaprotestować i dalej stawiać mnie do pionu, krytykując moje źle ulokowane uczucia, ale zrezygnowała i zaciekawiona pozwoliła mi mówić dalej. - Czy to prawda, że Krzysiek jest tępa życiowa niedojda? - Oj, nie przesadzaj! - oburzyła się. - Odwracasz kotu ogon i zmieniasz temat. Teraz nie gadamy o mnie, tylko o tobie. - Poczekaj - nie poddawałam się - robię właśnie ważny eksperyment socjologiczny, przysięgam, że nie zmieniam tematu i wrócimy do sprawy. Nadal rozmawiamy o mnie i mojej głupocie, ale najpierw odpowiadaj na pytania. Uczciwe, „tak” albo „nie”, bez żadnych tłumaczeń i prób obrony. I wsadźcie sobie w buty własną lojalność wobec swoich facetów. Znamy się długo i wiemy o sobie wszystko, a ta rozmowa nigdy nie wyjdzie poza te cztery ściany. Okej? Coraz bardziej zaciekawione skinęły potakująco głowami. - No więc? Jest życiowa niedojda czy nie? - zaatakowałam ponownie Jolkę. - Jest - przyznała niechętnie. - Wykończył cię finansowo? - No tak, ale... - Lekceważy twoje talenty i bystry umysł... - Nie dałam jej szansy na tłumaczenia. - Tak, ale, to nie ma nic wspólnego... - Jolka coraz intensywniej próbowała się bronić. - Milcz, kobieto! - przerwałam jej stanowczo. - Oszukuje cię, obraża się bez powodu i bywa zwyczajnie wredny? - Aśka, przestań. - Moja ofiara miała dosyć.

- Dobrze - powiedziałam zgodnie. - Już tylko ostatnie pytanie i dam ci spokój. Wobec tego wytłumacz mi, moja droga, dlaczego nadal z nim jesteś. Jola spojrzała na mnie z zaskoczeniem. - Bo go kocham - odrzekła cichutko. - Ano właśnie. - Odetchnęłam z ulgą i przeniosłam spojrzenie na Justynę. Ta wyciągnęła przed siebie ręce w obronnym geście. - Już dobrze, dobrze. - Roześmiała się. - Zrozumiałam. Nie musisz mnie przesłuchiwać. Wiem, Eric to dziwkarz, a ja, głupia, nadal z nim jestem, bo go kocham. Masz rację, zołzo, już rozumiem. - Popatrzcie dziewczyny, jakie to życie wredne. - Jola w zamyśleniu westchnęła. - Dlaczego nie możemy kochać takich André? Dlaczego jesteśmy wszystkie takie durne, czemu się nie zakochujemy tylko i wyłącznie w perfekcyjnych ideałach? - Bo nudno by było - stwierdziła Justa. - Aśka, a czy swoją drogą nie możesz wyjść z rozsądku za tego ideała, tak bez zakochiwania się? Fajnie by było wiedzieć, że jest jakaś baba, która ma perfekcyjnego faceta. Co ci zależy, do trzech razy sztuka! Wydaj się za niego, spróbuj tak bez miłości. - Nie mogę - odparłam uczciwie, a pierścionek prababci Laverny zamigotał złośliwie, odbijając pomarańczowe, ciepłe światło lampy. Resztę wieczoru spędziłyśmy na miłych plotach. Wróciłam do przytulnego domku Krystyny i Kazia i jeszcze długo nie mogłam usnąć. W głowie kłębiły mi się bezładne myśli o miłości i chorobie Alzheimera. Kiedy cała ta plątanina wypluła z siebie, jako wniosek końcowy, znajome wezwanie: „Spieszmy się kochać ludzi, tak szybko odchodzą”, dałam sobie spokój z myśleniem. Potrzebuję oddechu. Już się cieszyłam na samotne, spokojne parę dni nad morzem. Szum fal i dobra lektura wyciszą emocje i odsuną głupie myśli. W walizce spoczywały kolejne bruliony z notatkami moich prababek. O czym tym razem mi opowiedzą? Jakie były ich losy? Miłość czy przebaczenie? Szczęście czy rozpacz? Usnęłam nad ranem z głową pełną rozterek. *** O ósmej obudził mnie upał. Mój pokoik na poddaszu u mamy i Kazia latem przypominał piec. Pakować się nie musiałam, bo wczoraj praktycznie wcale się nie rozpakowywałam. Odstawiłam Kamilę, a wieczór spędziłam na plotach z Jolką i Justą. Właściwie mogłam z kopyta ruszać na Wybrzeże. Z dołu dochodziły zapachy sławetnej kaziowej jajecznicy z pomidorami. Mniam. Przy śniadaniu doszłam do wniosku, że prowadzę szalenie niezdrowy tryb życia. Moje śniadanie to kawa i papieros. Pierwszy sensowny posiłek stały byłam w stanie przełknąć około jedenastej. Teraz siedziałam nad tą przepyszną jajecznicą, oczy ją jadły, a ja nie mogłam. Żołądek przyzwyczaił się do durnych godzin

posiłków na amen i mimo najszczerszych chęci rozkoszowania się fantastyczną pychotą, nie dałam rady nic przełknąć. Siedzieliśmy sobie przy stole i opowiadałam mamie o Pradze, kiedy zabrzęczał mój telefon. Spojrzałam na wyświetlacz - biuro. Dziwne. W mojej firmie istniało niepisane prawo, że niedziele i urlopy są święte. Nawet gdyby się waliło i paliło, nigdy nie dzwoniliśmy do kolegów przebywających na urlopach, zawsze staraliśmy się załatwiać sami wszelkie problemy wynikłe podczas ich nieobecności. Zdziwiłam się zatem i zaintrygowana odebrałam połączenie. - Asia... - Głos zwykle pogodnej Doreen brzmiał bardzo poważnie. - Wybacz, że ci przeszkadzam w urlopie, ale uznaliśmy, że będziesz chciała wiedzieć. Dieter nie żyje, pogrzeb jest pojutrze. - O Boże! - Zamarłam zszokowana ze słuchawką przy uchu. - Kiedy? Jak? Doreen, co się stało? Przecież on jest zdrowy jak koń. Niemożliwe! - Wypadek - odpowiedziała. - Wielka kolizja na autostradzie. Przedwczoraj, gdy jechał do domu. Ofiar było dużo. Viktoria wczoraj odebrała ciało, przysłała Giselę z wiadomością, kazała nam normalnie pracować. - Doreen się rozpłakała. - Biedna Gisela, dla niej ojciec był wszystkim. - Nie płacz, Doreen - uspokajałam ją bezradnie. - Nie płacz. Dziękuję, że zadzwoniłaś. Wracam do Berlina. Nie płacz. Jutro się zobaczymy. *** Atmosfera w biurze wydawała się jakaś dziwna, nie potrafiłam tego inaczej określić. Oczywiście wszyscy byli poważni, brakowało uśmiechów i codziennych żarcików, ale firma pracowała na normalnych wysokich obrotach, w powietrzu nie czuło się żadnego przygnębienia, tak jakby ta olbrzymia strata nie miała żadnego wpływu na nikogo. Tylko zapuchnięta od płaczu Doreen siedziała przy swoim biurku i nie robiła nic. Dieter prowadził firmę jednoosobowo, to on samodzielnie podejmował wszystkie decyzje, zorganizował jednak zespół tak, że każdy był w zasadzie szefem dla siebie. Każda komórka właściwie funkcjonowała odrębnie i samorządnie, a jednak żaden ruch nie został zrealizowany bez zatwierdzenia przez szefa. Kiedy Dietera nie było, jego funkcję pełnił kierownik biura Heinrich, który jednocześnie prowadził dział finansowania, trzecia po Bogu była właśnie Doreen, osobista asystentka szefa, która jedyna oprócz niego miała pełną łączną wiedzę na temat firmy. Teraz, chyba siłą rozpędu, wszystko nadal kręciło się zwykłym trybem, ludzie pracowali w skupieniu, tak jakby nic się nie stało. Właściwie to jedynie patrząc na Heinricha i Doreen, czyli tych dwoje, którzy byli w stanie dalej utrzymać firmę na jej dotychczasowym kursie, dało się stwierdzić, że coś jest nie w porządku. Tylko oni siedzieli przy swoich biurkach milczący i wpatrzeni w przestrzeń przed sobą. Nie wiem, czy inni zastanawiali się nad przyszłością naszego przedsiębiorstwa, ale ja byłam poważnie zaniepokojona. Szczerze mówiąc, nie wyobrażałam sobie, jak to wszystko ma dalej funkcjonować bez Dietera. Pogrzeb też był dziwny jak na moje standardy. Skromny - to mało powiedziane. Późnym popołudniem, po osiemnastej, spodziewałam się, że przyjdą tłumy. Dieter zatrudniał

w berlińskim biurze ponad dwadzieścia osób, nie mówiąc o personelu oddziałów w Europie. Miał tylu znajomych, tylu dobrych klientów, a tymczasem nad urną stała jedynie żona z córkami, a za nimi grupka współpracowników z biura, Doreen, Heinrich, Jeannette, Noah - nasz architekt, Kathie i ja, jeszcze cztery osoby z dalszej rodziny bądź przyjaciół i to wszystko. Może dałoby się wytłumaczyć ów fakt sezonem urlopów i tym, że od śmierci Dietera do pogrzebu upłynęły jedynie cztery dni, ale mnie takie wyjaśnienie jakoś nie przekonywało. Viktoria stała chłodna i spokojna, tak samo jak jej starsza córka. Doreen, nadal zapłakana, przytulała równie zapłakaną Giselę. Uroczystość była krótka i wyprana z jakichkolwiek emocji. Złożyłam wyrazy współczucia rodzinie. Viktoria spojrzała na mnie jak na powietrze, jej starsza córka chyba w ogóle nie wiedziała, z kim rozmawia. Tylko Gisela objęła mnie i powiedziała: „Dziękuję, że przyszłaś, Asia”. Stypy nie było. Po pogrzebie każdy poszedł w swoją stronę. Bardzo przykre to wszystko. Przed cmentarną furtką zaczepiłam kolegów z pracy. - Chodźcie gdzieś do knajpy, nie mogę teraz wracać do pustego domu. Napijemy się za pamięć Dietera, proszę. - Dobry pomysł, Asia - poparła mnie Jeannette ze smutnym uśmiechem. - Idę z tobą. Heinrich, Noah? - Zwróciła się pytająco do kolegów. - Ja nie. - Noah pokręcił przecząco głową. - Muszę jeszcze wpaść do biura, żeby zabrać szkice. Chciałem w weekend popracować w domu, a zapomniałem wziąć papiery. - Nie nadaję się dzisiaj na knajpę, wybaczcie. - Doreen cmoknęła mnie w policzek. - Wiem, że masz dobre chęci, Asia, ale ja jeszcze dziś nie mogę... - Ja też odpadam. - Kathie objęła Doreen. - Umówiłam się już. Idźcie same i wychylcie kielichy w naszym imieniu. - Ja z wami pójdę, dziewczyny - odezwał się Heinrich, podchodząc do mnie i Jenny. - Stanowczo potrzebuję się napić. Jenny, zabierzemy Asię do naszej knajpy, chcesz? Często bywaliśmy tam z Dieterem. Chodźcie, odstawimy samochody i przejdziemy się. Dobrze nam to zrobi. I tak trafiłam do ”Van Gogha”. W maleńkiej, przytulnej knajpce tuż przy Friedrichstrasse, zaledwie pięć minut marszu od naszego biura, od razu poczułam się lepiej. Doskonale potrafiłam sobie wyobrazić, że Dieter był tu częstym gościem. Często się zastanawiałam, jak to możliwe, żeby w jednym facecie mieściło się tyle różnych osobowości. Dieter, na co dzień rzeczowy i zasadniczy człowiek interesu, szef i właściciel olbrzymiego rozczłonkowanego przedsiębiorstwa, bezproblemowo ogarniający wszystkie jego aspekty. Handel nieruchomościami, budownictwo, hotelarstwo i gastronomia - owszem, te dziedziny różniły się wprawdzie między sobą, ale nie aż tak bardzo, bo wszystkie wymagały od szefa tych samych cech charakteru. A Dieter je miał. Zdecydowanie, wiedzę, znajomość tematu i szybkość podejmowania

decyzji. Jednak to, co stworzył, było wyjątkowe, bo już począwszy od fazy wyboru stosownej nieruchomości do zakupu, Dieter widział całą rzecz głębiej, patrzył na nią oczami artysty. Miał wizję, pomysł i konsekwentnie go realizował. A podstawą owych pomysłów nie była wartość materialna kupowanych obiektów, tylko ich dusza. Atmosfera i potencjał danego budynku, którą wyczuwał jakby dodatkowym zmysłem. Można było twierdzić, że to pracownicy z tak zwanym artystycznym zmysłem, jak Kathie czy Noah, byli motorem tych inwestycji, ale to nieprawda. Dieter sam jeden odnajdywał w zrujnowanych domostwach to coś wyjątkowego, a my tylko realizowaliśmy jego wizję, uzupełniając ją własną kreatywnością. To dlatego wnętrze tej mikroskopijnej knajpki tak bardzo pasowało mi do niego. Miało owo nieuchwytne coś, atmosferę. Długi drewniany bar zajmował większą część pomieszczenia, w głębi, za barem, pomiędzy drewnianymi rzeźbionymi kolumnami stały wyeksponowane butelki z alkoholem, cztery maleńkie stoliczki zajmowały lewą stronę salki, prawą w całości wypełniał tylko jeden sprzęt - dostojny czarny fortepian, na którym leżały porozrzucane w artystycznym nieładzie nuty. Na barze i stoliczkach płonęły proste białe świece w mosiężnych lichtarzach. Koloru ścian nie dało się określić, bo całe były zakryte obrazami, kopiami dzieł Van Gogha. W tle cichutko szemrała nastrojowa muzyka. Zamówiliśmy sobie potwornie drogie drinki. - Dzięki, Henryczku - zwróciłam się do kolegi pieszczotliwym polskim zdrobnieniem. Heinrich uwielbiał, kiedy tak go nazywałam, mimo że miał okazję słyszeć to czułe miano z moich ust jedynie wtedy, gdy czegoś od niego potrzebowałam lub kiedy się z nim wykłócałam, próbując przeforsować swoje pomysły na służbowych nasiadówkach. - Dzięki, że nas tu zabrałeś. Wiecie, to pewnie brzmi idiotycznie, ale to miejsce sprawia, że mam wrażenie, jakby Dieter był tu z nami. - I chyba za bardzo się nie mylisz. - Uśmiechnął się do mnie smutno. - Jeśli gdziekolwiek pozostały resztki jego energii, to na pewno właśnie tutaj, no może jeszcze w paru naszych obiektach... - Zgadza się - potwierdziła Jenny. - Dieter i Kim, dwóch marzycieli, którzy zawsze chcieli polecieć wysoko. I obu się udało, obaj spełnili swoje marzenia. - Jaka Kim? - spytałam zaciekawiona. - Nie znam Kim, opowiedzcie! Heinrich i Jeannette byli pierwszymi pracownikami Dietera. Łączyła ich nie tylko praca, ale przyjaźń, to oni tworzyli pierwszy skład firmy Dietera, o tym wiedziałam. Potem, kiedy interes zaczął się rozrastać, stopniowo dochodzili pozostali, ja dobiłam do zespołu ostatnia. Teraz miałam wyjątkową i jedyną okazję dowiedzieć się, jakie były początki. Heinrich poklepał Jenny po ręce. - Nie jaka Kim, tylko jaki Kim. Kim jest właścicielem „Van Gogha”. Pewnie go zresztą dziś poznasz, za jakąś godzinkę powinien zacząć grać. Te wszystkie obrazy na ścianach to on sam namalował. No, może

nie wszystkie. - Puścił oko do Jenny. - Ale tymczasem napijmy się za pamięć Dietera. Mów, Jeannette, to ty byłaś z nimi od samego początku. I Jenny zaczęła swoją opowieść. - Zaczęło się bardzo dawno temu, od mojego Wolfa. To też zwariowana historia, zauważyłaś pewnie, że mój mąż jest młodszy ode mnie, ale nie... o tym może kiedyś ci jeszcze opowiem. Teraz o Wolfie, Dieterze i Kimie. Studiowali razem malarstwo i wszyscy trzej byli niepoprawnymi romantykami. Wolf miał największy talent i ma go do dziś - dodała z dumą. - Zarówno Kim, jak i Dieter doskonale zdawali sobie z tego sprawę. Obaj też na swój sposób próbowali go chronić. Kim odziedziczył artystyczną duszę po przodkach, w jego rodzinie wszyscy byli artystami. Dieter zaś był z jednej strony najmniej utalentowany z nich, a z drugiej najbardziej wrażliwy. Ale u niego wszystko było poplątane. Ciągnęło go do sztuki, ale też doskonale sobie zdawał sprawę, że ma naturalne predyspozycje do biznesu. Był najtrzeźwiej patrzącym na świat człowiekiem, jakiego znałam. Tylko rok studiowali i mieszkali razem, lecz ten rok odcisnął się piętnem na ich całym życiu. Po pierwszym roku studiów Dieter przeniósł się na Uniwersytet Ekonomiczny i zaczął się kształcić w kierunku obrotu nieruchomościami, wtedy go poznałam. Był jednym z moich pierwszych studentów. Ale jego przyjaźń z Wolfem i Kimem przetrwała do dziś. To dzięki Dieterowi poznałam Wolfa, dzięki Dieterowi całe moje życie zyskało sens. A Kim dzięki niemu spełnił swoje marzenie. Bo jedynym marzeniem Kima było malować i grać, a, niestety, jeśli nie jesteś kimś uznanym i wyjątkowym, to nieznanemu artyście trudno zarobić na chleb tym, co tworzy. To Dieter znalazł „Van Gogha”, to on dzięki pomocy Heinricha sprawił, że ta knajpka od ponad dwudziestu lat należy do Kima, pozwala mu utrzymać rodzinę, a jednocześnie malować, tak jak przez całe życie chciał. Jenny odwróciła wzrok w stronę drzwi i przerwała opowieść. Kątem oka zauważyłam ruch gdzieś poza mną, tam, gdzie patrzyli już oboje. Do naszego stolika podszedł przystojny, szczupły, siwy mężczyzna. - Jeannette, Heinrich, cóż za niespodzianka. Tak dawno was nie widziałem. - Uściskał ich z prawdziwą radością. - Witaj, Kim. - Heinrich wskazał dłonią na mnie. - Poznaj Asię, to przyszła następczyni Jeannette, o tobie już jej naplotkowaliśmy. - Enchanté, mademoiselle - przywitał mnie po francusku, całując moją dłoń. - Niech im pani nie wierzy w ani jedno słowo. Wszystko, co naplotkowali, to paskudne kłamstwa. Tak naprawdę to ja jestem piękny, inteligentny, utalentowany, dowcipny i młody. Tylko na pierwszy rzut oka tego nie widać. - Bardzo mi miło, monsieur. - Z radością podjęłam uroczy flircik. - Świetnie, że to sobie wyjaśniliśmy na wstępie, bo bez fałszywej skromności muszę powiedzieć, że jeśli się sprawy właśnie tak mają, to pasujemy do siebie doskonale. A jeśli ta dwójka zacznie plotkować o mnie, to na pewno też będą to same kłamstwa. Proszę mi mówić po imieniu. Przyjaciele naszych przyjaciół są naszymi przyjaciółmi.

- Oho, trafił swój na swego! - roześmiał się Heinrich. - A wy dwoje co, nadal się obijacie na konto Dietera? - Kim kontynuował sympatyczną rozmowę. Heinrich spoważniał. - Nie przyszedłeś na pogrzeb, Kim? - ni to stwierdził, ni to spytał. - Na jaki pogrzeb? - Dieter nie żyje. Zginął w wypadku cztery dni temu. Dziś był pogrzeb. Zszokowany Kim opadł na krzesełko obok nas. Milczał; po jego twarzy spłynęła cienką strużką jedna mała łza. Potem pojawiła się druga, trzecia... - Nie powiedziała mi... Ona... Nikt mi nie powiedział... O Boże! Ukrył twarz w dłoniach; powolutku spomiędzy jego palców kapały na stolik błyszczące kropelki... Jenny przytuliła go mocno i oboje siedzieli, płacząc w milczeniu. Po chwili Kim podniósł się ciężko i powiedział: - Przepraszam, przyjdę do was później. - Odszedł na zaplecze lokalu. - Wredna, głupia, nieczuła suka! - wycharczał z wściekłością Heinrich. - Daj spokój. - Jenny pogłaskała go po twarzy. - Nie zmieniliśmy tego przez dwadzieścia lat, nie zmienimy i teraz. Napijmy się. Za pamięć Dietera! Wychyliliśmy nasze szklanki do dna, a Heinrich podniósł się i poszedł do baru powtórzyć zamówienie. Wcześniej siedziałam cichutko jak mysz pod miotłą. Nie chciałam się wcinać w rozmowę trojga ludzi, którzy byli Dieterowi naprawdę bliscy. Ja byłam nowa, obca. Co ja tam wiedziałam? Ale bardzo chciałam wiedzieć więcej. Emocje unosiły się w powietrzu, a ja siedziałam ciemna jak tabaka w rogu, kompletnie nie w temacie. Co ja o nich wszystkich wiem? Nic, kompletnie nic. Jednak to właśnie ci obcy ludzie stali się częścią mojego życia, częścią mojej nowej teraźniejszości. Jolka, Justa i mama zostały we Wrocławiu, a ja żyłam tu i teraz. Pora więc zacząć uczciwie poznawać to nowe życie, poznawać ludzi. I nie tylko z wierzchu, jeśli chcę, żeby oni byli moimi przyjaciółmi, to muszę otworzyć się przed nimi i na nich. - Jenny - odezwałam się nieśmiało. - Jaka wredna suka? Nie chcę być wścibska, ciekawska i natrętna. Już rok jestem w Berlinie, ale tak się zagrzebałam w pracy i w organizowaniu życia od nowa, tak bardzo się skupiłam na samej sobie, że całkowicie przestałam postrzegać świat dookoła. A prawda jest taka, że to wy jesteście teraz moim światem. A przede wszystkim był nim Dieter. Za późno się zorientowałam, że coś tracę.

Z Dieterem już całkiem za późno. Ale jesteście wy. Pomóż mi, proszę, opowiedz trochę, tylko to, co możesz, nie żadne prywatne tajemnice. Wprowadź mnie trochę w te sprawy, każdy ma jakąś przeszłość, nikt sroce spod ogona znienacka nie wyskoczył. Tak bardzo chciałabym stać się częścią waszego życia, i żebyście wy byli częścią mojego. Tak naprawdę to ty, Doreen, Henryczek, a przede wszystkim Dieter jesteście jedynymi przyjaciółmi, jakich tu mam... - Asia, to nie żadne tajemnice! - Westchnęła ciężko. - Wszyscy o tym wiedzą, tylko nikt nic nie mówił, żeby Dietera nie ranić i nie martwić. Teraz, kiedy jego zabrakło, to już nie ma żadnego znaczenia. Wredna suka to ta cholerna Królowa Śniegu - Viktoria. Piękna żona Dietera. Widzisz, zaczęłam ci już opowiadać o nim, o trzech marzycielach. Dieter nie miał talentu, jak Kim lub jak mój Wolfie, ale to właśnie on z nich trzech był tym najwrażliwszym na piękno. Kiedy poznał Viktorię, widział w niej tylko to, co piękne. Jej zewnętrzną urodę całe życie utożsamiał z pięknem wewnętrznym, a ona, niestety, jest taka tylko z wierzchu. Całe życie wykorzystywała ślepotę Dietera i to niewiarygodne uwielbienie, którym ją darzył. Bo jedyną rzeczą, jaka interesuje Viktorię, jest ludzkie uwielbienie. Uważa, że należą jej się wszystkie hołdy. Jedynym celem i sensem jej życia jest być uwielbianą, rozpieszczaną i chwaloną. U Viktorii nikt nie ma szans, bo nie znam tak ślepych pochlebców, którzy prędzej czy później by się nie zorientowali, że pod tą piękną powłoką jest tylko lodowata pustka. Dieter tego, niestety, nie widział. Zresztą jej córka jest taka sama... - Gisela? - Zdziwiłam się. - No coś ty! Przecież to wspaniała, pełna entuzjazmu młoda kobieta. I do tego taka serdeczna... - Nie Gisela, głuptasie! Gisela jest córką Dietera i Bogu dzięki, ma duszę ojca. Viktoria, wychodząc za Dietera, miała już dziecko. Dieter adoptował jej córkę. - Nie wiedziałam... - Nie mogłaś wiedzieć, tylko najstarsi przyjaciele o tym wiedzą. Viktoria jest zaborcza, od kiedy została żoną Dietera, to ona wybierała im towarzystwo. Tacy jak ja, Heinrich czy Kim nie mieli czego tam szukać. My nie potrafilibyśmy jej wystarczająco czcić. - Uśmiechnęła się złośliwie. - Wiesz, że Dieter spotykał się ze swoim najlepszym przyjacielem Kimem w tajemnicy przed żoną? Kim pierwszy został skazany na wygnanie i zapomnienie przez Królową Śniegu. Odmówił namalowania jej portretu. Mało brakowało, a przez taki drobiazg straciłby przyjaciela. Bo jeśli chodzi o Viktorię, to niezależnie od tego, jak mądry był Dieter, w tym jednym wypadku był kompletnie głupim i zaślepionym narzędziem do spełniania życzeń swojej bogini. Hmm... miłość bywa ślepa, prawda? - Coś o tym wiem - mruknęłam z goryczą. Wrócił Heinrich z drinkami, a sekundę po nim podszedł do naszego stolika Kim. - Wybaczcie, że nie posiedzę dziś z wami - powiedział zduszonym głosem.

- Przyjdźcie jeszcze kiedyś, to pogadamy, powspominamy stare dobre czasy. Ty też, Asia, miło było cię poznać. Ale dzisiaj wybaczcie, nie jestem w stanie. Dziś już nie będziemy rozmawiać. Muszę pożegnać przyjaciela. I nie czekając na odpowiedź z naszej strony, podszedł do fortepianu. Usiadł i zaczął grać. Nie znałam tych utworów, niekiedy wychwytywałam znajome urywki nokturnów Szopena czy fragmenty beethovenowskiej sonaty Księżycowej. Boże, jak on grał! To nie była ani klasyka, ani jazz, ale jakieś niesamowite połączenie wszystkiego, co poruszało znajome, choć tak obce nuty w mojej głowie. Tego wieczoru już nie rozmawialiśmy. Do drugiej w nocy siedzieliśmy we trójkę, słuchając muzyki Kima, każde zatopione w swoich myślach. *** Zrezygnowałam z reszty urlopu. Po leniwym weekendzie poszłam w poniedziałek do pracy. Pytanie, co z nami dalej będzie bez Dietera, dręczyło mnie coraz bardziej. Potrzebowałam jakiejś pewności. W biurze nikt nie wiedział nic konkretnego. Na moje natrętne pytania Heinrich odpowiedział krótko, że wszystkiego się dowiemy. Otwarcie testamentu Dietera nastąpi dzisiaj w południe i Viktoria na pewno nas powiadomi, jak mamy dalej postępować. Najlogiczniejsze dla wszystkich było, że Gisela, mimo młodego wieku, przejmie obowiązki ojca. W końcu już od jakiegoś czasu przygotowywał ją do tej roli, a że stało to się ponurą koniecznością wcześniej, niż było planowane, trudno, takie życie. Jakoś pogodzi studia z prowadzeniem firmy. Zresztą zespół Dietera był tak doskonale zorganizowany, że firma właściwie funkcjonowała sama z siebie siłą rozpędu. Do końca dnia pracy snułam się z kąta w kąt, nie mogąc się skupić na żadnym sensownym zajęciu. Nikt nie przyszedł, nie dostaliśmy żadnych nowych wiadomości. Wszyscy byli zajęci swoimi sprawami i spokojnie czekali. Chyba tylko ja czułam takie dziwne niepokojące fluidy, jakbym oczekiwała na cios, reszta pracowników była spokojna i zdyscyplinowana. Ale to moja intuicja miała rację. Wtorkowy poranek udowodnił, że przeczuciom należy ufać. Około jedenastej Doreen zagoniła nas wszystkich do sali konferencyjnej. Kiedy zespół był już w komplecie, z biura Dietera wyszli Viktoria, Gisela i mój pierwszy eks Julek Szyc. Zebrani popatrzyli na nich ze spokojnym zainteresowaniem, a w mojej głowie rozdzwoniły się wszystkie dzwonki alarmowe. Viktoria krótko i treściwie wyjaśniła sytuację. - Na mocy testamentu Dieter przekazał cały swój majątek włącznie z firmą mnie. Zdecydowałam, że kiedy Gisela skończy studia, zastanowimy się wspólnie, czy chce kontynuować pracę ojca. Na razie byłoby zbędne obciążanie jej taką odpowiedzialnością. Do tego czasu w moim imieniu firmą będzie zarządzać pan Szyc. Wszelkie jego decyzje są niepodważalne. Proszę udzielić mu niezbędnych informacji i pomocy - powiedziała chłodno i wyniośle, a następnie skinęła na córkę i obie wyszły, zostawiając nas z Julkiem. Ten zaś popatrzył po sali, niekiedy dłużej zatrzymując spojrzenie na niektórych twarzach i powiedział

łamaną angielszczyzną: - I am Juliusz Szyc. I dont speek german. - Wskazał na mnie palcem. - She translate. - A potem rzucił szorstko po polsku: - Powiedz im, że mają wracać do pracy. Pojutrze o dziesiątej zebranie. Mają nie rozpoczynać żadnych nowych projektów, wszystkie planowane inwestycje należy zamrozić na miesiąc, niech to załatwią. Mają pilnować bieżących spraw, resztę ustalimy pojutrze. Przetłumaczyłam kolegom polecenia nowego szefa. Wyszli z sali, szepcząc cicho między sobą. Podniosłam się i ja. - O nie, kiciu. Ty masz nowe zadania. Jak doskonale wiesz, potrzebuję tłumacza. - Wyłapał wzrokiem Doreen. - You! - Kiwnął na nią palcem. - Komm! Kiedy do nas podeszła, rozkazał: - Niech zrobi mi kawę i przyjdzie do mojego gabinetu. A ty chodź ze mną. Przetłumaczyłam i bez komentarzy ruszyłam za nim do gabinetu Dietera. Rozsiadł się w jego fotelu i przyglądał mi się złośliwie. Przycupnęłam na krześle przed biurkiem. - Widzisz, kiciu, jak los dba o to, żeby nasze drogi zawsze się zbiegały. - Uśmiechnął się złośliwie. - Zaczęło się od tego, że dla mnie pracowałaś i kończy się na tym, że musisz znów dla mnie pracować. Śmieszne, a mogłaś mieć wszystko, o czym zamarzysz. No popatrz! - Mam wszystko, o czym marzę. I nie muszę dla ciebie pracować. Pracuję dla Dietera. - I tu się, kiciu, bardzo mylisz. Dieter nie żyje, a ty pracujesz dla mnie. Bo widzisz, słoneczko, Viktoria jest bardzo mądrą kobietą. Potrafi docenić mężczyznę, który może dać jej wszystko, o czym marzy. Ty tej szansy nawet dostrzec nie potrafiłaś. A czy masz wszystko, o czym marzysz... wątpię. Naprawdę bycie samotną rozwódką z dzieckiem, która musi zarabiać na życie jak wyrobnica, jest szczytem twoich ambicji? Nie sądzę, kiciu! Dalszy ciąg tej uroczej konwersacji przerwało nam wejście Doreen z kawą. - No to zapracuj, kiciu, na pieniążki, które ci płacę, powiedz jej, że ma mi wysłać do domu Viktorii następujące dokumenty. Jeszcze dziś to wszystko ma tam dotrzeć. Pchnął w moim kierunku kartkę. Lista była sporządzona po niemiecku, rzuciłam na nią okiem i podałam Doreen. Oprócz masy dokumentów księgowych, bilansów i tym podobnych papierów, wychwyciłam spis obiektów, wyszczególnienie planowanych inwestycji i wykaz pracowników z zakresem kompetencji i płacą. - To wszystko, niech się tym natychmiast zajmie - polecił Julek.

Doreen wyszła, a mój nowy szef wrócił do rozmowy. - Tak, moja droga. Ośmieszyłaś mnie te parę lat temu, ale na dobre ci to nie wyszło. Los nierychliwy, ale sprawiedliwy... - Julek, skończ te głupie gierki. Nasza wspólna historia to przeszłość i nie ma nic wspólnego z tym, co jest dzisiaj. Okej, przyjęłam do wiadomości, że być może będę pracować dla ciebie. Słucham, jakie masz plany i czego ode mnie oczekujesz.? - A czegóż ja od ciebie mogę oczekiwać, kiciu? Tłumaczenia oczywiście, bo do niczego innego się nie nadajesz. - Nie jestem twoją kicią. Zdajesz sobie sprawę, na jakim stanowisku jestem zatrudniona w firmie Dietera? - Przełknęłam zniewagę i spokojnie rzuciłam kolejne pytanie. - Czy zamierzasz mnie przekwalifikować na osobistego tłumacza? Bo wiesz, moja umowa o pracę tego nie przewiduje. - Zobaczymy, kiciu, zobaczymy. Nie bądź taka niecierpliwa. Przed nami jeszcze długa i ciekawa droga. Bawił się ze mną jak kot z myszą i wyraźnie rozkoszował się tą sytuacją. - Na razie potrzebuję twoich niezastąpionych talentów językowych. A co będzie później, zobaczymy. - Dobrze. - Pomyślałam sobie, że nie dam się sprowokować. Poczekam jakiś czas, zobaczę, jak to wszystko będzie funkcjonować. Nie rzucę firmy Dietera z dnia na dzień przez mściwego debila. Jestem to winna sobie, Dieterowi i Rezydencji Kalergis. - Słucham więc, co mogę dla ciebie przetłumaczyć. - Dzisiaj nic. Będę cię potrzebował w czwartek na zebraniu. - Nie potrzebujesz tłumaczeń dokumentów, które przygotuje Doreen? - Nie, kiciu, do poważnych zadań to ja mam swoich ludzi. Teraz udało mu się mnie zdenerwować. - To wszystko? - Podniosłam się z krzesła. - Tak, możesz odejść. Zajmij się rutynowymi obowiązkami do czwartku. A potem zobaczymy. Wyszłam zirytowana, siłą woli powstrzymując się przed trzaśnięciem drzwiami. Wszyscy moi koledzy siedzieli karnie przy swoich biurkach, a atmosfera była tak gęsta, że wręcz nabrzmiała od ogólnej chęci oplotkowania niespodziewanego zwrotu akcji. Ulżyłam sobie i przynajmniej trzasnęłam drzwiami od swojego pokoju. Usiadłam przy biurku i zapaliłam papierosa. Przed oczami, jakby to było wczoraj, przeleciało mi całe moje małżeństwo z Julkiem, a przede wszystkim

to, jak się skończyło. Wymusiłam na nim rozwód paskudnym szantażem. Niestety, inaczej się nie dało, miałam nadzieję, że Julek zapomni, że z czasem wszystko się ułoży. Płonne były te nadzieje, jego własny adwokat ostrzegał mnie już wtedy, że Julek nie ma w zwyczaju przegrywać, a ten jeden jedyny raz przegrał. Teraz nadarzyła mu się okazja do zemsty. Oj, da mi on popalić. Wygryzie mnie z tej mojej wymarzonej pracy. Znowu będę bezrobotna... I co z tego? Uświadomiłam sobie, że mogę sobie pozwalać. Po pierwsze, mam Bersolys. Zgoda, nie chciałam ruszać dochodów z rezydencji, bo uważam, że należą się przyszłym pokoleniom. Ale przecież po roku legalnej pracy w niemieckiej firmie przysługiwał mi normalny niemiecki zasiłek dla bezrobotnych przez kolejny rok, wszak po to płaciłam składki na ubezpieczenie. Co z tego, że dostałabym tylko siedemdziesiąt procent pensji? Przy moich zarobkach i tak nie wydawałam nawet połowy tego, co spływało miesięcznie na konto, zdążyłam więc sporo odłożyć i właściwie mogłam sobie nawet pozwolić na dwa lata bezrobocia. A z doświadczeniem, które zdobyłam u Dietera, prędzej czy później pracę znajdę. Julek pewnie sobie wymyślił, że w akcie zemsty znowu mnie kupi, że zależnością finansową wymusi na mnie posłuszeństwo i będzie mógł mną pomiatać. A gówno! Mogę mu walnąć wypowiedzeniem o biurko choćby dzisiaj. Potem jednak pomyślałam sobie o tych wspaniałych ludziach, z którymi przez cały rok pracowałam. Nie, nie dam mu tej satysfakcji, nie odejdę, bo unosząc się honorem, zrobiłabym sobie większą krzywdę niż jemu. To moje życie, moja praca, a przede wszystkim to moi koledzy i przyjaciele. Bo przecież ta firma to nie tylko Dieter, ale też Doreen, Kathie, Heinrich, a przede wszystkim Jenny. I dokładnie w chwili, kiedy właśnie o niej pomyślałam, do drzwi mojego pokoju zapukała Jeannette. - Przeszkadzam? - Nie, nic nie robię. Wejdź, Jenny. - Nie, to ty chodź do nas. Pachołek Viktorii pojechał w diabły. Będzie dopiero pojutrze. Siedzimy prawie wszyscy w konferencyjnym i zastanawiamy się, co o tym wszystkim myśleć. Chodź, pomóż nam, ty chyba wiesz najwięcej, tylko z tobą gadał. - Idę. - Podniosłam się niechętnie z fotela. - Tylko za wiele sobie nie obiecujcie, ja też nie wiem, co dalej. W sali konferencyjnej nie siedzieli wszyscy, ale ponad połowa zespołu. Cały kręgosłup firmy Dietera. Jego miejsce było puste, jednak po obu stronach długiego stołu siedzieli na swoich stałych miejscach ci sami ludzie, z którymi spotykałam się w tej sali przynajmniej raz w miesiącu. Heinrich, bankier i szef działu finansowego firmy po prawej stronie pustego fotela szefa, po lewej Doreen, osobista asystentka, dalej Heinz, który kierował oddziałem niemieckim, Jurgen od Anglii, Irlandii i Skandynawów, Jeannette, odpowiedzialna za placówki we Francji, a obok niej było moje miejsce. Przy Heinrichu siedziała Kathie, nasza historyczka i architektka wnętrz, za nią Noah, architekt firmy. Dalej po kolei Susane z marketingu i reklamy oraz Paolo, Włoch, który odpowiadał za oddziały w Italii, a jednocześnie - był z wykształcenia hotelarzem - to on genialnie koordynował pracę wszystkich naszych apartamentów w całej Europie. Jemu właściwie podlegała większość pozostałych pracowników firmy, bo ten dział miał najwięcej bieżących zajęć.

Usiadłam na swoim miejscu obok Jeannette i dziewięć par oczu spojrzało na mnie z wyczekiwaniem. - Nie patrzcie tak na mnie - zirytowałam się. - Nic nie wiem, nic mi nie powiedział oprócz tego, że wszystkiego się dowiemy w czwartek. - Nie denerwuj się, Asia. - Heinrich uspokajającym gestem podniósł ręce do góry. - Poczekamy do czwartku i zobaczymy, co będzie. Na razie chcieliśmy tylko wstępnie ocenić sytuację. Wszystkich zaskoczyła decyzja Viktorii, spodziewaliśmy się jednak Giseli. A poprosiliśmy, żebyś przyszła, bo cała ta rozmowa sprawiała wrażenie, że znasz Szyca lepiej niż my. Może wiesz, czego możemy się spodziewać? Wiemy, jakich dokumentów zażądał od Doreen i chcemy się przygotować do zebrania. No wiesz, burza mózgów, nasze pomysły na dalszą pracę i tak dalej. - Nie denerwuję się. - Popatrzyłam niepewnie na kolegów i dostrzegłam ich wyczekujące spojrzenia. Ale masz rację, znam Julka dobrze. Byłam jego żoną, dawno temu i bardzo krótko, ale to wystarczyło. Właśnie w tamtych czasach poznałam Dietera, planował współpracę z Julkiem, ale jakoś im nie wyszło. Gdyby opadające ze zdziwienia szczęki mogły wydawać jakiś dźwięk, to pewnie usłyszałabym teraz osiem stuknięć uzębieniem o blat stołu. Osiem, bo Jenny się nie zdziwiła. Powiedziałam jej o tym wcześniej, przy okazji Julkowego wielkiego wejścia na przyjęcie z okazji otwarcia Rezydencji Kalergis. Jedyne, o czym jej wtedy nie wspomniałam, to epizod w ogrodzie. No tak, teraz stało się dla mnie całkiem jasne, dlaczego to Julek zajmuje się interesami Viktorii. Z tego, co o niej usłyszałam w ”Van Goghu”, Julek i Viktoria pasowali do siebie idealnie. A biorąc pod uwagę ich romans, o którym Dieter zapewne nie miał bladego pojęcia... Wszystko jasne! - Dieter badał rynek polski w zeszłym roku - odezwał się z namysłem Heinrich. - Ale uznał, że trzeba będzie jeszcze pięć-sześć lat poczekać z inwestycjami na wschodzie. Może zmienił zdanie... No tak, w takiej sytuacji ten twój Julek byłby sensowniejszy niż Gisela... - Po pierwsze, nie mój! - odparłam urażona. - A po drugie, nie sądzę. I rozczaruję was mocno, ale jak znam Julka, możemy sobie dać spokój z własnymi pomysłami. On jest władcą absolutnym i oczekuje jedynie wypełniania poleceń. Kreatywność i czyjeś propozycje go nie interesują. I mogę was zapewnić o jednym: jeśli nasza firma przynosi jakieś pieniądze, to Julek wydusi z niej ostatniego centa i zrobi wszystko, żeby przynosiła większe. Jeśli nie, to nas sprzeda. Zawsze tak robił. To jego modus operandi. - To by się zgadzało. - Doreen pokiwała przytakująco głową. - Większość dokumentów, których sobie zażyczył, to sprawozdania finansowe oddziałów i bilanse. Oprócz tego wszystkie sprawy kosztowe, łącznie z kwaterą główną. I to nie tylko nasze pensje, ale wszystkie wydatki... Jak zobaczy marketing i perełki z magazynów Kathie, to upadnie z wrażenia. - Jak mi chociaż grosz z reklamy obetnie, to mu gardło przegryzę! - odgrażała się Susane. - Wszystkie kampanie są w toku. Bez reklamy guzik zarobimy, a na początek musi kosztować.

- Obiekty przynoszą dochody, to chyba będzie zadowolony - rzucił niepewnie Jurgen. - Co „perełki”, co się czepiasz, cholero!? - Kathie zirytowała się na Doreen. - Magazyny są pełne, bo Dieter planował trzy nowe obiekty. Wszystkie w secesję, to już zaczęłam zbierać. Podróby twojej Jolki są dobre. - Machnęła uspokajająco ręką w moją stronę. - Ale Dieter chciał mieć też trochę oryginałów. A że akurat trafiały się ładne mebelki, to się uzbierało. - Uspokójcie się wszyscy! - Heinrich zmitygował ekipę. - Przestańcie bronić pazurami swoich oddziałów, bo nikt nas jeszcze nie atakuje. Firma jest w dobrej kondycji finansowej. Nowe projekty realizujemy jak do tej pory z kredytów, ale mamy granitową zdolność kredytową i banki nas lubią. Zresztą jakbyśmy się uparli, to pojedynczo możemy robić nowe obiekty nawet z własnych środków. Miejmy nadzieję, że nic się nie zmieni. Jak was ma to uspokoić, to każdy może przygotować na pojutrze statystyki swoich działek, ale nie sądzę, żeby były potrzebne. Poczekajmy do czwartku, zobaczymy, w którą stronę nowa miotła zamiata. Udało mu się wyciszyć emocje. Pogadaliśmy jeszcze chwilę o bieżących sprawach firmy i porozchodziliśmy się każde do swoich zajęć. Tuż przed końcem pracy zajrzała do mnie Jenny. - Chcesz pogadać? - spytała czujnie. - Chcę, ale nie tutaj. - To co, idziemy do knajpy? - Mam lepszy pomysł. Chodź do mnie, Miśki nie ma, przywiozłam z Polski dobre mięsko na grilla, będziemy miały spokój. Lepiej niż w knajpie. - Okej. Wiesz co, kupię po drodze jakąś przyzwoitą whisky i zadzwonię do Wolfa, żeby mnie od ciebie odebrał wieczorem. Coś mam wrażenie, że nam się zejdzie. Też miałam takie wrażenie i obie się nie myliłyśmy. Zrobiłyśmy sobie delikatne drinki, wrzuciłam karkówkę do elektrycznego grilla i usiadłyśmy obie na balkonie. - Coś kiepsko wyglądasz, kochana - zaczęła rozmowę Jenny. - Wydaje mi się, że ci ten eksmałżonek nie pasuje o wiele bardziej, niż nam to powiedziałaś. Co jest, Asia, co cię niepokoi? - Ty to albo masz dodatkowe zmysły, albo rentgen w oczach. Co ci będę ściemniać, obawiam się, że nawet jeśli on mnie nie zwolni, to zmusi mnie, żebym sama odeszła. Bo widzisz... Opowiedziałam jej rzeczowo, bez melodramatyzowania, całą historię mojego małżeństwa z Julkiem. Pokiwała smętnie głową. - Dziwkarz i megaloman - podsumowała krótko. - Nie miałaś szczęścia do facetów, co? Nie martw się, nie ty pierwsza i nie ostatnia... - Poczekaj - przerwałam jej - to jeszcze nie wszystko. Pamiętasz imprezę z okazji otwarcia Rezydencji Kalergis?

- Pewnie - odrzekła zdziwiona. - Wtedy mi powiedziałaś, że byłaś żoną Julka. Po tym, jak on zrobił to przedstawienie na wejście, kiedy Jola godziła się z mężem. - No właśnie. Wtedy powiedziałam ci w skrócie i nie wszystko. Dyskrecja dyskrecją, ale sytuacja dojrzała do tego, żebyś się dowiedziała reszty. Charakterek Julka już poznałaś z historii mojego małżeństwa, więc się pewnie mocno nie zdziwisz. Widzisz, tam wtedy w Paryżu wydarzyło się coś więcej. - Jenny popatrzyła na mnie zaciekawiona, słuchając uważnie, a mnie jakoś ta opowieść nie chciała przejść przez gardło. Przemogłam się jednak, ufałam Jenny, a cała sytuacja ciążyła mi bardzo i chciałam się podzielić swoją wiedzą. - Zniknęłam wam wtedy z oczu na jakiś czas. Zamierzałam spokojnie sobie zapalić, poniosło mnie do ogrodu, w zimie stoi pusty, myślałam, że będę sama. Nie byłam. Okazało się, że Julek uszczęśliwiał w krzakach jakąś damessę. Nie widzieli mnie, więc się dyskretnie wyniosłam, ale zabałaganiłam jeszcze chwilę w holu i zgadnij, kto po chwili wyszedł z ogrodu. - Zrobiłam stosowną pauzę, budując napięcie, a Jenny wstrzymała oddech. - Viktoria! - wypaliłam. - No tak... - Łyknęła sobie zdrowo whisky i stwierdziła bez emocji: - Niczego innego się nie spodziewałam. Zrób nam nowe drinki, obiecałam ci już w ”Van Goghu”, że kiedyś opowiem o mnie i Wolfie. Hmm, nie planowałam, co prawda, mówić ci wszystkiego, ale teraz chyba zmieniłam zdanie. Bo właściwie będzie to opowieść o Viktorii... Siedziałyśmy sobie w wygodnych fotelikach na moim pięknym ukwieconym balkonie, sączyłyśmy whisky z colą, a Jenny opowiadała mi, jak jej wielkie nieszczęście zamieniło się w największe szczęście. - Po studiach zostałam na uczelni, zrobiłam doktorat i wyszłam pierwszy raz za mąż za Niemca, berlińczyka, w którym się zakochałam jak wariatka. Przeniosłam się z Prowansji do Berlina, zostałam wykładowcą na Freie Universität i zajęłam się dopieszczaniem małżonka. Całą swoją rodzinę i przyjaciół zostawiłam we Francji, rzuciłam wszystko dla ukochanego mężczyzny. Jego znajomi mnie zaakceptowali, oprócz tego znalazłam sobie własnych pośród moich studentów. Różnica wieku między nami była nieznaczna, zainteresowania identyczne, wszystko układało się w miarę przyzwoicie. Viktorię poznałam przez mojego męża. Już wtedy była samotną młodą matką i już wtedy była taka zimna i niesympatyczna. Nie zaprzyjaźniłam się z nią wcale, ale to właśnie przeze mnie Dieter oszalał na jej punkcie. W moim domu spotkali się po raz pierwszy. Zaczęli się spotykać, a ja nie widziałam w tym nic złego. Na początku właściwie nawet nie zauważyłam, jaka z niej wyrachowana suka. Wiedziałam, że jest chłodna i nieprzystępna, ale była taka śliczna, a Dieter taki zakochany. Kibicowałam im trochę, bo sama byłam zakochana i sądziłam, że wszystkim się należy. Viktoria natomiast widziała w Dieterze tylko potencjał z pieniędzmi. Bo Dieter nie dochrapał się majątku pazurami. Pochodził z bogatej rodziny, a kiedy się nawrócił, zrezygnował z głupich artystycznych porywów i poszedł na rozsądne studia maklerskie, rodzina wspierała go, jak mogła. Nie wiedzieli, że dzielił się wszystkim, co miał, z Kimem i Wolfem, to była tajemnica. Viktoria znalazła więc sobie jelenia, który nosił ją na rękach i był tak zwanym dobrym materiałem na

męża, ale tak naprawdę nigdy nie czuła się zobowiązana do żadnej lojalności wobec niego. Bo że go nie kochała, to się chyba domyślasz. Viktoria kocha tylko siebie. No i długo to nie trwało, Dieter się oświadczył i został przyjęty. Byliśmy oboje z mężem zaproszeni na ich wesele. A tam zaczął się mój koszmar. Nie dostrzegłam tego... tego wcześniej, ale miłość zaślepia, a ja kochałam swojego męża. Pojawiło się tyle sygnałów, które powinny były zapalić światełka ostrzegawcze w mojej głowie. Mój mąż w kłótniach bywał agresywny. Nie zwracałam na to uwagi, wmawiałam sobie, że go kocham, a tak naprawdę bałam się go. Unikałam tematów, które mogły go zdenerwować i tyle. Czekaj, wracam do sprawy. Wesele Dietera i Viktorii odbyło się z wielką pompą w hotelu z restauracją, z mnóstwem gości. I przydarzyło mi się dokładnie to samo, co tobie. Tak jak ty w Rezydencji Kalergis, tak samo ja nakryłam Viktorię na słodkim têteàtête w dniu ślubu, a jej kochankiem nie był nikt inny, tylko mój mąż. Tak samo jak ty uciekłam z przyjęcia zszokowana. Nikomu nie powiedziałam, wstydziłam się i bałam męża, nie chciałam złamać serca Dieterowi. Może gdybym wtedy zrobiła scenę, uratowałabym życie jemu i sobie. Ale tak się nie stało. Po powrocie do domu emocje puściły i wygarnęłam prawdę mężowi. Wtedy pierwszy raz mnie pobił tak, że wylądowałam w szpitalu. Nie rozczulaj się, mała, to już przeszłość, nie będę się teraz nad tym rozwodzić. Potem powtarzało się to regularnie. Dieter mnie z tego bagna wyciągnął. Sama nie potrafiłam, za bardzo się bałam. To Dieter wydusił za mnie prawdę o koszmarze, w którym żyłam, praktycznie mnie porwał i ukrył przed światem. Zniknęłam z uczelni, zniknęłam z domu, nikt nie wiedział, gdzie jestem. Tylko Dieter, Kim i Wolf. Bo Dieter ulokował mnie u chłopaków, w pokoju, który zwolnił po ślubie. Nie dziw się, że nigdy mu nie powiedziałam o tej pierwszej zdradzie Viktorii. On mi podarował życie i Wolfa, moją prawdziwą dobrą miłość. Nie mogłam złamać mu serca... Uzupełniłam płyny rozmowne w naszych szklaneczkach. Nie komentowałam tego, co usłyszałam. Nie było potrzeby, Jenny nie potrzebowała pocieszenia. Zamknęła drzwi za przeszłością i teraz była po prostu szczęśliwa. Odruchowo spojrzałam na pierścionek na mojej dłoni. Diament zamigotał porozumiewawczo. Może to Dieter uratował Jenny życie, ale tak naprawdę to miłość ją uratowała. A Julek i Viktoria dobrali się jak w korcu maku. Parę minut później przyjechał Wolf. Posiedzieliśmy jeszcze godzinkę razem, rozmawiając o duperelach. Pojechali, a ja usnęłam pełna niepokoju o moje jutro. Czy znowu zostanę bezrobotna, samotna i na zakręcie? Dlaczego moje życie składa się z samych zakrętów? Dlaczego nie mogę znaleźć takiego zwykłego codziennego szczęścia jak Jenny? *** W czwartek

punktualnie o dziesiątej wszyscy posłusznie zebraliśmy się w konferencyjnej. Julek kazał na siebie czekać pół godziny. Atmosfera się rozluźniła, plotkowaliśmy sobie na tematy niezwiązane z pracą. Julek wszedł spóźniony z obstawą. Znałam wszystkich trzech mężczyzn, którzy mu towarzyszyli. Dwaj z nich byli jego pracownikami jeszcze z dawnych czasów; z tego, co pamiętałam, obaj zajmowali się finansami i ponoć obaj byli genialni, trzecim był tłumacz, który pojawił się na przyjęciu w Paryżu i o nim nie wiedziałam nic. Julek, nie zadając sobie trudu przeproszenia nas za spóźnienie, zarządził szybką zmianę miejsc. Doreen, Heinricha, Kathie i Jeannette przesadził na odległe tyły stołu konferencyjnego, sam zajął miejsce Dietera, na sąsiednich krzesłach usadowił swoich towarzyszy, a czwarty fotel wskazał gestem mnie. Przesiadłam się niechętnie. Taka konstelacja sugerowała, że układy w firmie się zmieniły, ja natomiast niezamierzenie sprawiałam wrażenie jednej z zaufanych osób nowego władcy. - Będziesz tłumaczyć, kiciu - zwrócił się do mnie lekceważąco. - Postaraj się i tłumacz słowo w słowo, nic od siebie nie dodając. I nie próbuj kombinować, bo Jacek - machnął ręką na paryskiego tłumacza jest tu między innymi po to, żeby ocenić twoje kompetencje. Wzruszyłam z politowaniem ramionami, nie próbując nawet komentować złośliwości. - Na początek ty nam zrób kawy. - Pokazał palcem na Doreen, a ja przetłumaczyłam, próbując jedynie modulacją głosu uczynić bezczelny rozkaz nieco łagodniejszym. Podczas gdy Doreen krzątała się, podając im filiżanki i nalewając kawę, Julek, nie czekając, aż skończy, rozpoczął przemówienie. Było krótkie, treściwe i wyprane z emocji, jednak emocje, które jego treść we mnie wzbudzały, sprawiły, że tłumaczyłam jak automat, zdając sobie sprawę, że mój eks postanowił zniszczyć wszystko, co stworzył Dieter. - Dwa dni to niewiele czasu, aby przygotować kompleksowy plan naprawy sytuacji - mówił nasz nowy szef. - Jednak pewne rzeczy są oczywiste i widać wyraźnie, że zmiany polityki przedsiębiorstwa są niezbędne. Viktoria życzy sobie efektów finansowych i w pełni się zgadzamy, że firma nie będzie dalej funkcjonowała na dawnych zasadach, które te efekty wydajnie obniżały. Ogólny zarys dalszej pracy wygląda tak. Dział zajmujący się zakupem obiektów poprowadzi Jacek Mikrut. - Wskazał na tłumacza. On jednocześnie będzie pod moją nieobecność kierował całością przedsiębiorstwa. Konieczna jest reorganizacja tego działu. Jego zadaniem będzie nie tylko zakup obiektów do remontu, ale również dalsza ich sprzedaż. Skoncentrujemy się na rynku niemieckim i wschodnim. Ponieważ żadne z was nie ma doświadczenia ani wystarczającej orientacji w sytuacji na polskim i rosyjskim rynku, gdzie nastąpi większość nowych inwestycji, zajmą się tym moi ludzie, a koordynacja tych działań nastąpi w Polsce. Rynkiem niemieckim, tak jak to było do tej pory, zajmować się będzie herr Heinz Klemm. - Kątem oka zauważyłam jak Heinz odetchnął z ulgą. - Finansowaniem wszystkich inwestycji będę zajmował się osobiście, dlatego nad dalszą rolą pana Heinricha zastanowimy się po zebraniu w rozmowie bez świadków.

- Co z inwestycjami, które są w przygotowaniu? - zapytał spokojnie Heinrich. - Mamy dwa projekty, jeden w Dreźnie, drugi we Francji, które są w końcowej fazie przygotowawczej. Niezbędne są jedynie podpisy Viktorii i budynki są już praktycznie nasze. Noah z Kathie pracują nad planami renowacji od paru miesięcy, a Asia, Jeannette i Heinz też już mają wiele spraw dopiętych. - Tak, znam te projekty. - Julek machnął z lekceważeniem dłonią. - Podpisy na umowach zakupu obiektu drezdeńskiego ma pan tutaj. - Szurnął przez całą długość stołu teczką z dokumentami w stronę Heinricha. - Proszę załatwić sprawę z bankami i sprzedawcą. Resztą zajmie się Heinz, on przejmuje pełną odpowiedzialność za projekt, oczywiście pod kontrolą Jacka. Natomiast Francję skreślamy. Tym samym przejdziemy do kolejnego punktu. Jedynym zadaniem oddziałów zagranicznych przez kolejne miesiące będzie sprzedaż obiektów i likwidacja placówek zagranicznych. Niemiecki oddział firmy pozostaje wyłącznie dlatego, że wyraźnym życzeniem Viktorii jest, aby Gisela przejęła go po ukończeniu studiów. Koszt prowadzenia oddziałów w Europie Zachodniej jest zbyt wysoki, a prowadzenie usług hotelarskich to rozmienianie się na drobne. Przyszłością firmy jest rynek wschodni, a i to jedynie w formie obrotu nieruchomościami. To nie wymaga takich szalonych nakładów finansowych i ludzkich. Obniżając koszty, skumulujemy zyski. Środki uzyskane ze sprzedaży obiektów zainwestujemy w wytypowane obiekty w Polsce i Rosji. - Moment - przerwał mu zdezorientowany Jurgen. - Jak to, sprzedaż? Nasze obiekty w Anglii i Irlandii mają potwierdzone rezerwacje do końca pierwszego kwartału przyszłego roku. Jak pan to sobie właściwie wyobraża? - Tym lepiej - stwierdził cynicznie Julek. - Dzięki temu uzyskacie lepszą cenę! I proszę, żebyście państwo więcej mi nie przerywali. Czas to pieniądz. To zebranie, proszę państwa, a nie dyskusja. Tak, znam metody pracy Dietera, moje są inne. Wszelkie postanowienia, które wam tu przedstawiam, są całkowicie zgodne z decyzjami Viktorii i nic nie ulegnie zmianie. Więc wszelkie pytania możecie sobie zanotować i przekazać po zakończeniu spotkania Jackowi. Jak już powiedziałem, od teraz on jest waszym bezpośrednim przełożonym. Zapadła martwa cisza, a Julek kontynuował swoje exposè. - Liczę na to, że sprzedaż obiektów i likwidacja placówek zakończą się do końca bieżącego roku. Do tego czasu sam ustalę z poszczególnymi osobami zajmującymi się do tej pory likwidowanymi oddziałami firmy ich dalszą rolę w przedsiębiorstwie. To wszystko. Jacek wręczy wam teraz wasze aktualne listy zadań do wykonania. Heinrich, proszę, aby przekazał pan wszystkie bieżące sprawy finansowe moim podwładnym. Za dziesięć minut proszę Jeannette do mnie. Ty, Asia, idziesz ze mną. Podniósł się i bez słowa ruszył do biura Dietera. Poszłam za nim jak na ścięcie. To, co się tu działo, to była dosłownie rzeź!

Julek usadowił się oczywiście za biurkiem Dietera, a ja znów przycupnęłam na krzesełku dla petentów. - No i jak ci się, kiciu, podoba? - Roześmiał się złośliwie. - Julek, po co to robisz? - Pominęłam nienawistną „kicię” milczeniem. - Przecież ta firma przynosi całkiem niezłe zyski. Nie możesz jej po prostu zostawić tak, jak jest? - Znasz się, kiciu, na interesach jak świnia na gwiazdach. Po co zarabiać mniej, jak można zarobić więcej. Nigdy nie miałaś zdrowego podejścia do pieniędzy. Zresztą nie muszę ci się tłumaczyć. - Oczywiście, że nie musisz, ale wiesz, ci ludzie z pasją budują coś wspaniałego, coś niepowtarzalnego. Nie tylko pieniądze się w życiu liczą, Julek. Czy wiesz, jakie to cudowne uczucie patrzeć, jak coś, co sam stworzyłeś, rośnie, rozwija się i rozkwita? Nie niszcz tego, proszę. Masz tu świetną ekipę ludzi, z którymi można góry przenosić. Wykorzystaj to! Masz niepowtarzalną okazję stworzyć coś trwałego. Popatrz sam, nie masz dzieci, nie masz nic, tylko pieniądze. Nie marzy ci się czasem coś więcej? - O Boże, jaki melodramat! - stwierdził znudzonym głosem. - Skończ z tym. Ckliwe romansidła mnie nudzą, a ty możesz sobie tylko pomarzyć o takim sukcesie, jaki ja w życiu odniosłem. A co do pieniędzy, to jak widzę, twoja beznadziejna głupota nic się nie zmieniła przez te wszystkie lata. No dobrze, dosyć tego. Dopóki firma nie uzyska formy, którą sobie życzę tu mieć, możesz tu pracować. Będziesz tłumaczyła, tylko i wyłącznie. Likwidacją francuskich interesów zajmą się moi ludzie z Wrocławia, będą potrzebowali tłumacza, bo Francuzi niechętnie używają angielskiego i w ogóle języków obcych. Potem się zastanowię, czy cię potrzebuję. Oczywiście możesz napisać wypowiedzenie i uciec, jak masz to w zwyczaju. Ale zastanów się dobrze... Przy zwolnieniu na własną prośbę, z tego, co wiem, nie przysługuje ci zasiłek dla bezrobotnych. Bo że bezrobotna zostaniesz, to ci gwarantuję - powiedział z satysfakcją. Cholera, miał rację. A nawet, jeśli nie miał, to przed oczami stanęło mi to straszne pół roku, kiedy stukałam od drzwi do drzwi i nikt nie chciał mnie zatrudnić. Mam czterdzieści sześć lat i dziecko na utrzymaniu. A jeśli ten koszmar znów się powtórzy? Musiałam zyskać na czasie. Julek nie może tu siedzieć wiecznie, w końcu wróci do siebie, a może z tym nowym szefem da się żyć. Jeśli mu pokażę, że naprawdę umiem dobrze pracować, to może mnie zatrzyma. Nie dam się ponieść emocjom. Julek próbuje mnie jedynie sprowokować, żebym zrobiła coś głupiego. Poczekam jeszcze, prześpię się z tematem. - Nie zamierzam rezygnować z pracy. Przejmę nowe obowiązki, mam nadzieję, że z tym samym wynagrodzeniem? - O nie martw się, kiciu. Przecież to tylko pieniądze - stwierdził ironicznie. - Jak długo będziesz miała zajęcie, płaca pozostanie taka sama, a jak usługi tłumacza przestaną być potrzebne, zobaczymy... Może będę cię jeszcze zatrudniał na drobne zlecenia? Przełknęłam groźbę. Do drzwi gabinetu zapukała Jeannette. Spojrzała na mnie porozumiewawczo i usiadła na krześle obok. - Słucham - powiedziała. - Nie dostałam od pana Jacka listy zadań, więc sądzę, że ma pan inne plany związane ze mną.

- Zgadza się - odparł Julek. - Już pani słyszała, że oddział, którym pani kieruje, zostanie zlikwidowany. Pozostałyście wy dwie, pani i Asia, które zajmowałyście się Francją w firmie. Na dzień dzisiejszy sytuacja wygląda tak, że nawet dla jednej osoby pracy w tej dziedzinie jest za mało. Sprzedażą istniejących obiektów zajmą się moi pracownicy, nowych inwestycji w tym rejonie nie będzie. Jedyny etat, jaki jest wolny, to etat tłumacza. Zaproponowałem go Asi, zgodziła się. Jednak pani jest starsza stażem w firmie i oczywiście ma pani pierwszeństwo. Tak czy siak, jedna z was musi odejść. - Proszę pana - odpowiedziała spokojnie Jenny - decyzję o zwalnianiu i zatrudnianiu pracowników podejmuje kierownictwo firmy. Ja jestem jedynie pracownikiem. Jeśli stawiając mnie przed takim wyborem, liczył pan na to, że będziemy z Asią walczyć o posadę, to się pan pomylił. Rozumiem, że stoi pan przed trudnym wyborem, bo ma pan przed sobą dwie profesjonalistki, obie równie dobre w swoim zawodzie. Zatem decyzja należy do pana. Spojrzał na nią z niechętnym podziwem. - Decyzję już podjęła Viktoria. Z pani dokumentów wynika, że w przyszłym roku zamierzała pani odejść na emeryturę. Sugerujemy więc, aby podjęła pani tę decyzję nieco wcześniej, a tym samym problem sam się rozwiąże. - Nie, panie Szyc - powiedziała stanowczo Jenny, patrząc mu prosto w oczy. - W ten sposób problem sam by się nie rozwiązał, lecz ja rozwiązałabym go za Viktorię. Nie odejdę w ten sposób. Przepracowałam dla Dietera wiele lat, byłam z nim od początku. I jestem winna jego pamięci pożegnanie jego firmy z godnością. Nie ucieknę jak pies z podkulonym ogonem. Może pan przekazać Viktorii, że jeśli chce się mnie pozbyć, to musi mi wypowiedzieć umowę o pracę i to w trybie, który wyraźnie określa moja umowa, czyli sześć miesięcy. Umowa ta, jak pan zapewne wie, równie dokładnie określa moje obowiązki, a praca tłumacza nie wchodzi w ich zakres. Tak więc będę do dyspozycji firmy Dietera tak długo i dokładnie w takim zakresie, jak to regulują warunki mojego kontraktu. Wyraźnie widziałam, jak Julek gotuje się ze złości. Zagrał wszystkimi swoimi kartami i tę partię przegrał. Dzielna Jenny. Uśmiechnęłam się do niej z satysfakcją. - Dobrze - powiedział chłodno. - Moja ostateczna propozycja dla pani jest następująca. Proponuję rozwiązanie umowy za porozumieniem stron, w trybie natychmiastowym. W przypadku pani zgody otrzyma pani oczywiście stosowną gratyfikację finansową w wysokości trzech miesięcznych pensji. - Proszę pana - odrzekła z przekąsem Jenny - fakt, że jest pan obcokrajowcem, doskonale tłumaczy pańską nieznajomość niemieckiego prawa pracy. Nie potrzebuje pan mojej zgody na zwolnienie mnie w trybie natychmiastowym. Jeżeli nie znajdzie pan wiarygodnego powodu, dla którego takie zwolnienie nastąpiłoby z mojej winy, to ma pan nadal tę możliwość, oczywiście pod warunkiem wypłacenia mi odszkodowania w pełnej wysokości pensji za okres wypowiedzenia, czyli sześciu miesięcy. Więc po pierwsze, pańska propozycja nie zawiera absolutnie nic, co byłoby lepsze od przysługujących mi prawnie

świadczeń, po drugie zaś, zapewniam pana, że nie podpiszę absolutnie żadnej umowy za porozumieniem stron z Viktorią. Jeśli nie ma pan dla mnie żadnych innych poleceń służbowych od wdowy po moim szefie, to pozwoli pan, że wrócę do swoich obowiązków. Podniosła się, skinęła mi głową i wyszła, nie patrząc na zbaraniałego Julka. Z trudem powstrzymywałam głośny śmiech, patrząc jak mój eks dusi się z wściekłości. Minę musiałam mieć bardzo zadowoloną, bo warknął do mnie. - Nie ciesz się, kiciu, nawet jeśli to stare pudło się wywinęło, to ty nie masz takiego dobrego kontraktu jak ona. Zostaw mnie samego. Wróć za kwadrans i niech przyjdzie z tobą Heinrich. Poszłam bezpośrednio do Heinricha. Obstawa Julka zajmowała już jego biuro i trzepała papiery. Zapukałam obok, do pokoju Jenny. Heinrich był u niej, opowiadała mu o rozmowie z Julkiem. - No to już wiemy, na czym stoimy. Ja jestem kolejny do odstrzału, ciekawe, kto jeszcze? - stwierdził ponuro Heinrich. - A ty, Asia, co z tobą, zostajesz, wylatujesz? - Zostaję - odpowiedziałam równie ponurym tonem. - Jako tłumacz, bo chyba nie mam innego wyboru. On mnie z własnej woli nie zwolni, chce się nade mną pastwić z zemsty za przeszłość, a jak się zwolnię sama... Boję się, wiecie. Muszę jakoś utrzymać siebie i Kamilę, a mam jeszcze świeżo w pamięci moje ostatnie bezrobocie. Spróbuję wytrzymać tutaj, chociaż to już będzie zupełnie inna firma. Ale Julek nie będzie tu siedział wiecznie. Jak już powyrzuca wszystkich wartościowych ludzi, to wróci w cholerę do Wrocławia. Może z tym Jackiem da się żyć. Nie znam człowieka, zobaczymy, jak będzie. - Tak jak z Dieterem to nie będzie nigdy - westchnęła Jenny. - Tak właśnie się zabija marzenia. Wiecie co, jednak najbardziej w tym wszystkim żal mi Giseli. Ona podzielała marzenia ojca i naprawdę była w stanie pociągnąć to wszystko dalej. A teraz... To, co zostanie po zmianach Julka i Viktorii, to będzie ruina. Tyle lat pracy na darmo. Szlag by to trafił! - No dobra, Asia. - Heinrich podniósł się ciężko. - Zobaczymy, co Viktoria ma mi do zaoferowania. Julek sprawiał wrażenie całkowicie opanowanego. Wskazał nam miejsca przed biurkiem i zwrócił się do Heinricha: - Szczerze mówiąc, nie widzę dla pana miejsca w firmie. Pan się zajmował finansowaniem projektów i koordynacją pracy biura pod nieobecność Dietera. Finansowanie, poza zakończeniem tej ostatniej operacji związanej z Dreznem, przejmują moi ludzie. Koordynować niczego nie trzeba, bo firmą w imieniu Viktorii kieruję ja, a Jacek pełni moje obowiązki na co dzień. Nie wiem, jak pan to widzi? - Panie Szyc, zna pan warunki mojego kontraktu o pracę, są identyczne z warunkami umowy Jeannette. Sporządzał te kontrakty prawnik Dietera, na jego wyraźne życzenie. A moje stanowisko w sprawie pracy w firmie Dietera jest takie samo jak stanowisko Jeannette. Byliśmy z Dieterem od początku; to, co pan robi, to niszczenie jego dzieła. Nie chcę na to patrzeć i nie zamierzam brać w tym udziału.

- Czyli rezygnuje pan z pracy? - ucieszył się Julek. - Nie, proszę pana. - Heinrich pokręcił przecząco głową. - Tak samo jak Jeannette jestem gotowy do wypełnienia warunków swojej umowy. Jeśli pan sobie nie życzy, żebym wypełniał normalne obowiązki, to musi pan mnie zwolnić. - Co to ma być?! - zirytował się Julek. - Zmowa jakaś, włoski strajk czy co?! Nie ma dla pana pracy, co pan będzie robił, siedział osiem godzin przy biurku i dłubał w nosie?! - Ja, proszę pana, nie mam w zwyczaju dłubać w nosie - odparł grzecznie Heinrich. - Ale owszem, nie myli się pan, będę siedział przy biurku i czekał na polecenie podjęcia obowiązków, wynikających z mojej umowy o pracę. A pan będzie mi za to co miesiąc płacił pensję. - Tak to my do niczego nie dojdziemy! - Julek trzasnął dłonią w blat biurka. - Koniec rozmowy. Wynocha! - Życzę miłego dnia. - Heinrich skłonił się uprzejmie i wyszedł. - Wynoś się! - warknął w moją stronę Julek. Wyszłam więc, szeroko uśmiechnięta, i cicho zamknęłam za sobą drzwi. Chwilę po mnie sam opuścił biuro. Jego pracownicy pozostali w biurze Heinricha do końca dnia, sortując dokumenty firmy. A sam Heinrich siedział niezłomnie przy biurku, dopinając kwestię drezdeńskiego kontraktu i z niewzruszonym spokojem obserwował działania tamtych dwóch. Po pracy podszedł do mnie i spytał: - Idziemy całą ekipą do ”Van Gogha”, idziesz z nami? No pewnie, że poszłam. Musiałam jakoś odreagować ten paskudny dzień, zresztą nie tylko ja. Jeśli Julek zafunduje nam jeszcze parę takich uroczych niespodzianek, to mieliśmy niezłą szansę, by wpaść w alkoholizm. Do knajpy w rezultacie poszliśmy w piątkę: Jenny, Heinrich, Kathie, Paolo i ja. Reszta w ponurych nastrojach porozchodziła się do domów. Poszliśmy najpierw do Maredo na steki, a potem spacerkiem z Gendarmenmarkt powędrowaliśmy na Friedrichstrasse do ”Van Gogha”. To, że Julek i Viktoria wykończyli naszą cudowną firmę, było jasne dla wszystkich. Przyszłość rysowała się ponuro, a dla niektórych wcale się nie rysowała. - Mnie tam lata koło pióra, czy on mnie zwolni czy nie - stwierdziła stanowczo Jenny. - Jedyna różnica to pół roku, i tak od czerwca zamierzałam iść na emeryturę. Ale co będzie z wami? Parę lat do przepracowania wam zostało, a to jasne jak słońce, że wasze etaty też zlikwiduje. W zasadzie tylko Heinzowi nic nie grozi, no i Asi, bo ją przekwalifikował na tłumacza. A reszta praktycznie do odstrzału, jak tylko posprzedaje obiekty, czyli w pół roku. - Ja też jestem do odstrzału - wtrąciłam smętnie. - Jak za pół roku zlikwiduje Francję, to nie będzie potrzebował tłumacza. Wyrzuci mnie na zbity pysk. I znowu będę przerabiała tę kołomyję z szukaniem pracy.

- Głupia jesteś czy co? - zdenerwował się Paolo. - I co, zamierzasz tak czekać, aż cię wyrzuci, jak ta krowa na rzeź? Zastanów się, dziewczyno. Masz pół roku czasu na znalezienie czegoś sensownego. Tłumaczyć na okrągło nie będziesz, kiedyś ten bandyta musi się wynieść; z tego, co mówisz, wynika, że ma własne interesy i wiecznie w Berlinie siedział nie będzie. Jak tylko wyjedzie, poświęcisz uczciwe osiem godzin dziennie na pracę dla siebie. Dostępu do Internetu nam nie ograniczy, więc zamiast z nudów stawiać pasjansa lub grać w kulki, szukaj zajęcia. Przy twoich kwalifikacjach na bank w pół roku coś znajdziesz, a potem sobie płynnie przejdziesz z jednej posady na drugą. Ja tam nie czekam, aż mnie wyrzuci. Old Town Appartamments łażą za mną już rok. Do tej pory nawet nie myślałem o zmianie, bo wolałem za mniejszą kasę, ale dla Dietera. A teraz... Jutro im potwierdzę, że się zgadzam i poślę Viktorii wypowiedzenie. I to w trybie natychmiastowym. Jeśli oni zamierzają sprzedawać obiekty, to ja nie będę świecił oczami przed ludźmi za spadek standardu usług. Niech się teraz Viktoria sama szarpie z poprowadzeniem hoteli do momentu sprzedaży. A gwarantuję wam, że to harówa dla trzech osób. Pokiwaliśmy potakująco głowami. Co do tego, że Paolo był geniuszem w swoim fachu, żadne z nas nie miało wątpliwości. - Mnie tam jeszcze na dywanik nie wzywał - westchnęła Kathie. - Ale zabrali mi inwentaryzację magazynów i pełnomocnictwa do zakupów. Jak on zamierza tylko sprzedawać obiekty, to nie będzie potrzebował historyka. Dla Dietera to, co robiłam, było ważne, bo on chciał widzieć duszę w naszych rezydencjach, a ci dwoje chcą tylko pieniędzy, kupują i sprzedają puste budynki bez charakteru. Podejrzewam, że polecę zaraz za Paolo, mam tylko miesięczny okres wypowiedzenia, sama chciałam. - No dobrze, kochani, wszystko jasne - stwierdził Heinrich. - Stracimy pracę najpóźniej w ciągu roku i rozleci się świetny zespół. Ale zastanówmy się chwilę. Może jest gdzieś takie miejsce, gdzie potrzebowaliby nas wszystkich razem. Paolo, popytaj tych z Old Towns, oni przecież też zajmują się apartamentami wakacyjnymi pod wynajem. Może nasze doświadczenie im się przyda. Zmienilibyśmy firmę, ale zespół by pozostał, co wy na to? - Pomysł jest dobry - Paolo pokręcił przecząco głową - ale z OTA odpada. Dlatego właśnie nie chciałem do nich iść wcześniej. Dieter miał własne obiekty, które od podstaw remontowaliśmy i wyposażaliśmy. Przywracaliśmy historię, dawaliśmy tym budowlom duszę. Ludziom z OTA nie zależy na splendorze, idą na masówkę, inwestują grosze, wynajmują za krocie. Drugiej takiej firmy jak Dietera nie znajdziemy. Znam tę branżę na wylot. Zapowiadało się beznadziejnie. Wyglądało na to, że z firmy Dietera nie pozostanie nic. Ani obiekty, ani ludzie. Miał rację Heinrich, tak się zabija marzenia. Gdzieś w połowie rozmowy dosiadł się do nas Kim. Posłuchał naszych narzekań, ale nie próbował nas pocieszać. Potwierdził, że bez Dietera już nic nie będzie, jak było. Dobrze, że chociaż „Van Gogh” został, bo chociaż tego jednego marzenia nikt nie zniszczy. A udział Dietera w jego spełnieniu, był dla Kima czymś oczywistym. Później usiadł do fortepianu i rozgonił wszystkie złe myśli. Była już tylko muzyka i światło świec. ***

Następnego dnia wszystko się wyjaśniło. Mnóstwo osób dostało wypowiedzenia. W likwidowanej centrali mieli pozostać tylko Heinz, Noah, Doreen, a także ja. Cała reszta ponad dwudziestoosobowego składu od dziś pracowała na wypowiedzeniach. Jenny i Heinrich półrocznych, reszta na standardowych, miesięcznych. Zanosiło się na to, że od października zostaniemy w biurze w szóstkę, plus szpiedzy szoguna. Moja wymarzona praca waliła się w gruzy. Większość personelu wystąpiła o zaległe urlopy, których im udzielono. Firma opustoszała, Julek wyjechał, obiecując wrócić za dwa tygodnie, a praca tych, którzy pozostali, polegała jedynie na likwidacji tego wszystkiego, co całe lata wspólnie tworzyli. Wysyłałam jak szalona podania o pracę, gdzie popadło, ale na żadne nie dostałam odpowiedzi. W połowie kolejnego tygodnia, parę dni po wyjeździe Julka, Jenny z tajemniczą miną weszła do mojego biura. - Asia, co robisz dziś wieczorem? - spytała. - Nic, siedzę w domu, możesz spokojnie wpaść z Wolfem, jeśli masz ochotę. - Nie. Ty przyjdź do ”Van Gogha”. Nie powiem ci na razie, o co chodzi, bo sama nie jestem pewna, ale przyjdź. Kim dzwonił do mnie i do Heinricha, prosił, żeby zebrać parę zaufanych osób i przyjść. O dwudziestej. Będziesz? - Oczywiście, że będę - odpowiedziałam stanowczo. - Za nic nie zrezygnowałabym z szansy posłuchania Kima. Nawet końmi mnie nie odciągniesz. Ale nie bądź taka tajemnicza, skąd to nagłe zaproszenie? - Nie wiem. Trochę się domyślam, ale nie chcę zapeszyć. Przyjdź po prostu, to się dowiemy. Kiedy parę minut po ósmej dotarłam do knajpki, lokal ział pustką. To znaczy, parę osób siedziało przy stoliczkach, ale same obce elementy. Znajomy barman rozpoznał mnie i zaprowadził na zaplecze. Byli tam wszyscy. W mikroskopijnym pomieszczeniu biurowym siedzieli Kim, Jenny, Heinrich, Kathie i Gisela. - No to jesteśmy w komplecie - powiedział Kim. - Prosiłem, żebyście przyszli, bo uważam, że powinniście tego posłuchać. - Skierował wzrok na Giselę. Ta wstała i zaczęła mówić: - Przede wszystkim bardzo was przepraszam za to, co się stało. Nie powinnam była do tego dopuścić, ale inaczej się nie dało. Ojciec odszedł tak nagle, nie zdążył nic zmienić w testamencie. Nie mogłam wam wcześniej dać znać, bo mam związane ręce. Ufam wam wszystkim, tak jak tata wam ufał. Pewnie się dziwicie, że nie ma z nami Doreen, Paola i Noaha. Nie jestem pewna, czy mogę im zaufać. Tyle się zmieniło w ciągu ostatniego miesiąca. Ta rozmowa to dla mnie olbrzymie ryzyko, bo jeśli kiedykolwiek matka się dowie, że tu byłam, że się z wami kontaktuję, to może nie uda mi się uratować marzeń mojego ojca. Sprawa wygląda tak. Tata nie potrafił mamie niczego odmówić. A kiedy na początku tego roku dyskutowaliśmy o moim większym udziale w pracach firm i poprowadzeniu pierwszego samodzielnego projektu, matka stanowczo zaprotestowała. Wymusiła na ojcu obietnicę, że do ukończenia studiów nie będzie mnie zatrudniał przy poważniejszych pracach.

Zgodziłam się ten rok poczekać. Wiedziałam, całe życie mnie tego nauczyło, że jeśli mama coś postanowi, to ojciec za nic w świecie jej się nie przeciwstawi. Po pogrzebie wróciłam do tamtej rozmowy. Prosiłam mamę, żeby dała mi szansę, tłumaczyłam, że z wami na pewno sobie poradzę, że jestem gotowa, żeby kontynuować dzieło taty. Cóż, okazało się, że nie miałam nic do gadania. Tego samego wieczoru przyjechał Szyc, a co było dalej, to już wiecie. Próbowałam walczyć, ale dali mi do wyboru. Jeśli skończę studia i do tego czasu nie będę próbowała nawet pokazywać się w biurze, wówczas po obronie dyplomu przekażą firmę taty do mojej wyłącznej dyspozycji. Jeśli natomiast będę próbowała zrobić coś głupiego, matka zagroziła, że sprzeda wszystko. I uwierzcie mi, może to zrobić. Tato zapisał swój majątek mamie. Jeśli ona zechce, może zniszczyć wszystko, co po nim pozostało. Nie wiem, dlaczego miałaby to zrobić, nie rozumiem tego, ale to są tak prywatne sprawy, że nie chcę wam o nich opowiadać. W każdym razie mam gwarancję, że za rok wrócę i będziemy mogli dalej pracować razem, tak jak było z tatą. Teraz, kiedy mama wyjechała z Szycem z Berlina, postanowiłam się z wami spotkać i wytłumaczyć, dlaczego się nie pokazuję. Rozumiecie? - Spojrzała z nadzieją po naszych twarzach. - Pewnie, że rozumiemy, kochanie. - Jenny przytuliła ją z prawdziwie matczyną czułością. - Tak, Giselo - odezwał się równocześnie Heinrich. - Wszystko rozumiemy, ale chyba trochę cię oszukali. Bo widzisz, możliwe, że nie będziesz miała do czego wracać. Opowiedzieliśmy jej o sytuacji w biurze, o morderstwie marzeń Dietera popełnionym z zimną krwią przez Viktorię i jej pełnomocnika. Łzy płynęły ciurkiem po ślicznej twarzy Giseli. Kiedy trochę się uspokoiła, myślała przez chwilę, a potem stanowczo oświadczyła: - To wiele zmienia. Muszę się spokojnie zastanowić. Chcę wiedzieć jedno: czy mogę na was liczyć? Wszyscy jak jeden mąż zapewniliśmy ją, że zrobimy wszystko, co w naszej mocy, aby pamięć Dietera i jego marzenia nie zginęły. - Czy ktoś z was słyszał coś o Montpellier? - spytała Gisela. Heinrich powoli skinął głową. - Ja słyszałem - powiedział. - Na początku tego roku, nawet zacząłem się orientować w temacie, ale Dieter zmienił zdanie. Mówisz o tym pałacyku, prawda? - Tak, to miał być mój samodzielny projekt. Byliśmy tam nawet razem z tatą. Sporo pracy już zrobiono, ale potem matka zaprotestowała, a tata obiecał mi, że nie odda tego obiektu nikomu innemu. Planował kupno na koniec tego roku. Nawet dostałam umowę przedwstępną, pałacyk miał na mnie czekać. Heinrich, ja nie mam własnych pieniędzy, ale w moje dwudzieste piąte urodziny dostanę fundusz powierniczy, to będzie w maju przyszłego roku. Zastanów się, czy jesteś w stanie załatwić finansowanie wcześniej, z poświadczeniem funduszu jako gwarantem. - To nie takie proste, ale daj mi parę dni, zobaczę, co można zrobić. - Bo widzicie, tak sobie pomyślałam... - Giseli znów napłynęły łzy do oczu. - Jeśli oni posprzedają wszystko, to cała praca taty zostanie zniszczona. Nie będzie już firmy. Bo firma to nie puste

pomieszczenia, nie miejsce, tylko ludzie. I właśnie największy kapitał mojego taty mam teraz przed sobą. Nie potrzebuję budynków, potrzebuję ludzi, was. Dlatego gdyby udało nam się w jakikolwiek sposób zrealizować ten ostatni projekt taty razem, to by było tak, jakby firma istniała nadal, mimo że jego już nie ma. I wiecie, to byłby jakiś początek. Bo chyba nie chcę tego, co matka dla mnie przygotowała, nie chcę jej niczego zawdzięczać, tylko sobie... no i wam. Wiem, że jestem smarkula, ale jeśli chcielibyście spróbować ze mną pracować, tak jak pracowaliście z tatą, to ja wnoszę do tej spółki mój fundusz powierniczy, kontakty w Montpellier i obiecuję, że będę pracowała jeszcze pilniej niż tata. No? Co powiecie? Wszystkie trzy - Jenny, Kathie i ja - popatrzyłyśmy na Heinricha. - Podeślij mi papiery, Giselo - powiedział spokojnie. - Przejrzę wszystko i zobaczymy, co da się zrobić. Ten projekt to potężna inwestycja, będziemy potrzebować większych środków, niż sobie wyobrażasz. Mogę się dołożyć moimi oszczędnościami, ale to nadal będzie mało. Uszczęśliwiona Gisela rzuciła mu się na szyję. - Ja się do finansowania nie dorzucę - stwierdziła rzeczowo Kathie. - Ale jeśli potrzebujecie historyka i architekta wnętrz, to mogę pracować za połowę pensji. Aha, i Heinrich, czy bank przyjmie, jako gwarancję kredytów, zabytkowe meble, perły zdobnictwa baroku? - Nie wiem, Kathie, daj mi dokumentację, to będziemy z nimi negocjować - odparł ze śmiechem Heinrich. - Cholera - wtrąciłam się do rozmowy - nie mam wielkich oszczędności ani zabytkowych mebli. Ale jak mnie przyjmiecie, to mogę pracować rok za darmo, dłużej nie dam rady... Jeannette usiłowała objąć wszystkich na raz. - Ja idę na emeryturę. Nic was nie będę kosztowała, Asia i tak robi moją robotę lepiej niż ja, ale za to mogę za darmo być konsultantem. Tylko bez architekta nie pociągniecie. Trzeba pogadać z Noahem, no i wstępnie z Paolo, coś czuję, że długo miejsca u tych z OTA nie zagrzeje. Roześmiała się. - A, i, Heinrich, jak zaczniesz rozmowy z bankierami, to hipotekę mojego domu też możesz uwzględnić w gwarancjach. - Mojego też, i ”Van Gogha” - dodał Kim, strzelając korkiem od szampana. Asia, sierpień 2010, Montpellier Żadne z nas nie zrezygnowało z pracy. Siedzieliśmy sobie wszyscy spokojnie w biurze firmy Viktorii, część z nas na wypowiedzeniach i w kompletnej tajemnicy pracowaliśmy pilnie nad projektem Montpellier. Najśmieszniejsze było to, że za pracę nad realizacją wizji Dietera i Giseli płacili nam przecież Viktoria i Julek, czyli ci, którzy uczynili wszystko, aby zniszczyć cały dorobek zmarłego. Sierpień zastał nas gotowych do rozpoczęcia działań. Należało dopiąć formalności związane z zakupem i

przygotować fazę remontu. Nie założyliśmy oficjalnej spółki. Heinrich wynegocjował z bankiem kredyt na zakup nieruchomości na wyłączną własność Giseli. Jej fundusz powierniczy i hipoteka na zakupionym pałacyku wystarczyły za gwarancje. Jednak szczegółowy kosztorys wyraźnie pokazał, że bez inwestora zewnętrznego nie damy rady. Nie byliśmy w stanie wyremontować zrujnowanego budynku ze środków, którymi dysponowaliśmy. Nawet jeśli my wszyscy oraz Noah i Jolka, wciągnięci do spisku, ofiarowaliśmy swoją pracę i pełne zaangażowanie, chwilowo nie oczekując żadnego wynagrodzenia, to budowlańcy nie pracują za darmo, a za materiały do remontu trzeba płacić najpóźniej w miesiąc po dostarczeniu. Przebudowa pałacyku, wraz z całą procedurą pozwoleniową, która też jest kosztowna, miała trwać prawie rok. Potrzebowaliśmy miliona euro, a po roku regularnych wpływów gotówki, które pozwoliłyby spłacać kredyt zaciągnięty na zakup obiektu. I kiedy Heinrich wyczerpał już wszystkie możliwości, a ja rozważałam, czy nie zaryzykować i nie zaciągnąć kredytu hipotecznego pod skrzętnie ukrywane przed światem Bersolys, to właśnie rezydencja St. Germain natchnęła mnie pomysłem. Chociaż to Dieter znalazł dla mnie dzierżawców Bersolys - to André załatwiał wszystkie formalności związane z wynajmem i to jego kancelaria nadal prowadziła wszelkie sprawy związane z rezydencją, tak jak od czasów prababci Laverny. Zadzwoniłam do André i poprosiłam o osobiste spotkanie z moimi dzierżawcami. Ucieszył się, że mnie zobaczy, i załatwił błyskawicznie, właściwie w ciągu tygodnia wszystko, o co go poprosiłam. To było nasze pierwsze osobiste spotkanie po Pradze. Tyle się wydarzyło od tego czasu. Oczywiście rozmawialiśmy wielokrotnie przez telefon. Wiedziałam, że André wciąż nie przebolał mojej odmowy. Obawiałam się trochę tego spotkania, ale chęć pomocy Giseli, a tym samym, nie oszukujmy się, chęć zapewnienia sobie samej stałej, bezpiecznej pracy z dala od Julka, przyćmiła moje obawy. Wiedziałam, że na gruzach miłości łatwiej zbudować nienawiść niż przyjaźń, ale przecież jechałam tam w interesach. Tylko i wyłącznie! A jeśli przy okazji uda mi się odzyskać przyjaźń André, to tym lepiej. Mój notariusz nie odebrał mnie z lotniska, nie padłam mu stęskniona w ramiona jak podczas wcześniejszych przylotów do Paryża. Umówiliśmy się rozsądnie w moim apartamencie w Bersolys, żeby omówić sprawę przed spotkaniem z dzierżawcami, które miało się odbyć pół godziny później w sali konferencyjnej rezydencji. Ucałował mnie po przyjacielsku w oba policzki. Nie było kwiatów ani błyszczących szczęściem oczu. Chłodny profesjonalizm, układ notariusz - klient. - Witaj, Asia. - Spojrzał na mnie ze smutkiem. - Nadal jesteś piękna. Szkoda, że nie mogę ci powiedzieć, jak bardzo cię kocham. Ale nic się nie zmieniło, prawda? Przyjechałaś tylko w interesach. - Nie, André. - Pogłaskałam go delikatnie po policzku. - Nic się nie zmieniło między nami. Generalnie zmieniło się bardzo dużo, ale o tym może opowiem ci wieczorem, jeśli będziesz chciał porozmawiać prywatnie. To zależy tylko od ciebie. Dobrze by mi to zrobiło, ale jeśli odmówisz, zrozumiem. - Nie odmówię. To, że nie jesteś w stanie mnie pokochać, nie oznacza, że przestaliśmy być przyjaciółmi. Pewnie będzie bolało, ale oczywiście, że pogadamy wieczorem. Jeśli chcesz, mogę nam zarezerwować stolik w tej restauracji, w której byliśmy z Jolą. - Nie. Dzisiaj ja ciebie zapraszam. Pójdziemy na kolację do ”Kalergis”, stolik już zamówiłam. Cieszę się już na wieczór, a teraz muszę się skoncentrować. Opowiem ci po kolei, dobrze? - Przygotowałem dla ciebie wszystkie sprawozdania... - powiedział, kładąc aktówkę na stoliku. - Nie powiedziałaś dokładnie, czego oczekujesz, dlatego przygotowałem się na wszystkie możliwe ruchy

łącznie ze sprzedażą? - Zawiesił pytająco głos, grzebiąc w aktówce. - Nie, André. - Pokręciłam głową przecząco. - Bersolys nie jest na sprzedaż. Schowaj te papiery, bo to w ogóle nie chodzi o Bersolys. Porozmawiajmy. - Wskazałam przytulne fotele w saloniku. André usiadł i patrzył na mnie z zaciekawieniem. - Jak nie o Bersolys, to o co? - O całkiem nowy obiekt. Nie w Paryżu, tylko w Montpellier. - Chcesz kupić kolejną nieruchomość we Francji? Oczywiście, jeśli sobie tego życzysz, będę cię reprezentował... - Nie, André! - przerwałam mu zniecierpliwiona. - Nie chodzi wcale o mnie, a nieruchomość jest już kupiona. Posłuchaj po prostu. Pokiwał potakująco głową i zamienił się w słuch. - Otóż nie wnikając na razie w to, dlaczego, ale zależy mi szalenie, żeby dzierżawców Bersolys zainteresować wydzierżawieniem kolejnego zabytkowego obiektu, większego i ciekawszego niż mój i to na jeszcze lepszych warunkach finansowych niż te, które ja dostałam. - Rozumiem - powiedział, przyglądając mi się uważnie. - Ale lepsze warunki niż twoje trudno będzie uzyskać. Czy to tajemnica, czyj to obiekt? - W zasadzie tak. To tajemnica, a na dodatek osoba, dla której staram się o to, nawet o moich staraniach nic nie wie. - Asia, czy możesz mi odpowiedzieć tylko na jedno? - Jakoś bardzo ostrożnie formułował to pytanie. - Słucham - odrzekłam niecierpliwie. - Czy ty próbujesz właśnie wyświadczyć przysługę swojemu nowemu szefowi, żeby zatrzymać pracę bądź z innych, powiedzmy, sentymentalnych pobudek? Zaskoczył mnie tym pytaniem niesamowicie. André wiedział o śmierci Dietera i przejęciu firmy przez Julka. Zawiadomiłam go o tym w trakcie jednej z rozmów telefonicznych o Bersolys, kiedy na końcu rozmowy padło zwyczajowe pytanie „co nowego?”. Wiadomo było, że nie oczekujemy od siebie zwierzeń natury prywatnej, dlatego odpowiedzi dotyczyły na ogół pracy, ale bez zbędnych emocjonalnych szczegółów. Sentymentalne powody? Czyżby André wymyślił sobie, że dałam mu kosza, żeby powrócić do błędu mojej młodości!? - Oszalałeś?! - ze zgrozą odpowiedziałam pytaniem na pytanie. - Dla Julka?! Julkowi to ja, kochany, żadnej przysługi już w życiu nie wyświadczę. Szczerze mówiąc, najchętniej podcięłabym mu gardło bardzo tępą żyletką, żeby długo cierpiał. Nie, stanowczo nie robię tego dla Julka, a wręcz przeciwko niemu. Chociaż częściowo masz rację. Moją pobudką jest również utrzymanie pracy, ale na pewno nie tej

u Julka. Ja nadal chcę pracować dla Dietera. - Asia, przecież Dieter nie żyje. - Ale jego córka żyje i jego firma żyje, jego marzenia. I wszyscy ci ludzie, którzy dla niego pracowali. Bo obiektów już nie ma... Te skutecznie unicestwili Julek z wdową po Dieterze. André, przysięgam, że opowiem ci wszystko ze szczegółami. Teraz zostało nam mało czasu do spotkania, a mnie naprawdę na tym zależy. Potrzebuję twojej pomocy, na razie zaufaj mi po prostu. Dobrze? - Dobrze. - Z wahaniem skinął głową. - To powiedz mi w punktach, jakich warunków oczekujesz. Rozumiem, że zdjęcia i inwentaryzację obiektu już masz. - No nie mam - przyznałam niechętnie. - Mam zdjęcia, ale inwentaryzacji nie. Bo widzisz, tego obiektu jeszcze nie ma. Będzie dopiero, jak go wyremontujemy, a nie mamy pieniędzy na remont. - Zdajesz sobie sprawę, że ludzie nie kupują kota w worku. Będzie trudno negocjować warunki wynajmu czegoś, co jeszcze nie istnieje. - Wiem, ale posłuchaj... Efektem mojego wariackiego planu było pozyskanie dla naszego projektu nie tylko inwestora, ale również rzetelnego dzierżawcy na długi okres. Dzięki zaangażowaniu André i mojemu własnemu ognistemu przemówieniu, projekt Montpellier zainteresował moich dzierżawców, a to, że mogliby mieć wpływ na końcowy wygląd obiektu, dodatkowo ich zachęciło. Tydzień po tym spotkaniu Heinrich w imieniu Giseli zawarł szalenie lukratywną dla nich umowę wynajmu na dziesięć lat. Czynsz został rozłożony na przedpłaty w trzech transzach w wysokości miliona euro, a najemcy zyskali prawo użytkowania obiektu o powierzchni prawie dwóch tysięcy metrów kwadratowych przez dziesięć lat za śmieszną sumę dwudziestu tysięcy euro miesięcznie, czyli jedną piątą normalnych stawek za taki obiekt. Oznaczało to dla Giseli nie tylko możliwość szybkiej spłaty kredytu w terminie, lecz również niewielki zysk. Wieczór po negocjacjach z dzierżawcami Bersolys i Montpellier spędziłam z André. Podczas znakomitej kolacji w hotelu „Kalergis” (bowiem kucharz, niepomny naszych trudnych wspólnych początków, nie tylko nas nie otruł, ale stanął na wysokości zadania i pokazał dużą klasę) opowiedziałam mu o Giseli i mojej obecnej sytuacji w Berlinie po śmierci Dietera. Wieczór był uroczy, powróciło zaufanie i przyjaźń. Kiedy żegnaliśmy się tuż po północy, idąc każde do swojej taksówki, André przytulił mnie nieśmiało i powiedział: - Jesteś wspaniałą kobietą, Asia, i bardzo wartościowym człowiekiem. Wiem, że mnie nie kochasz, ale jeśli kiedykolwiek zmienisz zdanie, jeśli kiedykolwiek samodzielność i samotność cię znużą... ja będę na ciebie czekał. Zawsze. Bo już znalazłem swoje szczęście i to właśnie ty nim jesteś. - Dziękuję, André. - Nie tłumaczyłam mu już nic. Nie prosiłam, żeby nie marnował życia na czekanie. To jego życie i jego wybór, a ja nie mogłam mu w żaden sposób pomóc. To było na początku sierpnia, teraz, parę tygodni później, ja i Noah, wzięliśmy urlopy z pracy, wynajęliśmy sobie za własne pieniądze hotel, choć Gisela mocno nalegała, że pokryje koszty naszego wyjazdu, i z kopyta zabraliśmy się do pracy. Gisela i Noah całe dnie spędzali w świeżo zakupionym

obiekcie, robiąc inwentaryzację, obmiary i notatki, ja zaś umawiałam się z różnymi firmami budowlanymi i negocjowałam ceny i terminy robót. Na razie wstępnie, bo szczegółowy terminarz i kosztorys mieliśmy zrobić dopiero po powrocie do Berlina, kiedy Noah naszkicuje wszystkie plany. Tym razem wykonywałam pracę, którą w zeszłym roku przy Rezydencji Kalergis zrobiła dla mnie Doreen. Przygotowywałam grunt. Jeśli do września diabli nie wezmą mojego zatrudnienia u Viktorii, załatwię sobie zwolnienie lekarskie i przyjadę tu ponownie, tym razem z Kathie. Moja mama już obiecała, że jeśli zajdzie taka potrzeba, to przyjedzie do Berlina i zajmie się Kamilą. Kathie od września była bez pracy, lecz wcale się tym nie przejmowała. Stwierdziła, że zrobi sobie rok przerwy i całkowicie skoncentruje się na Montpellier. Heinrich i Jeannette mieli być wolni od stycznia. Jeannette udostępniła jedno z pomieszczeń w swoim domu na potrzeby naszego projektu i stwierdziła, że nudząc się na emeryturze, zajmie się prowadzeniem biura u siebie. Gisela pisała pracę dyplomową; uparła się, że obroni się przed terminem. Heinrich, tak samo jak Kathie, postanowił zrobić sobie rok przerwy od pracy na etacie i od stycznia skoncentrować się całkowicie na naszym dziele. Ja i Noah, skrzętnie ukrywając przed biurowym otoczeniem, że to nie praca zarobkowa pochłania całą naszą energię, nadal siedzieliśmy w biurze, dopóki nas nie wyleją albo sami nie zrezygnujemy, nie wytrzymując presji. Zebrania robocze dotyczące projektu urządzaliśmy na zmianę u Jenny albo w ”Van Goghu”. Te u Kima lubię o wiele bardziej. Jolka we wrześniu wybiera się do Montpellier razem ze mną. Umowę o pracę, którą podpisała w lutym z Dieterem, rozwiązała bez żalu. O planowanym zleceniu od Giseli nie pisnęła Krzyśkowi nawet słowem. Przyczailiśmy się wszyscy jak spiskowcy, a projekt rozwijał się, rosnąc w oczach. *** Ostatniego dnia pobytu w Montpellier postanowiliśmy odpocząć. Obiekt oficjalnie należał do Giseli, inwentaryzacja i pomiary były zakończone, ekipy budowlane wstępnie umówione, należało tylko przygotować plany, załatwić wszystkie zezwolenia i najpóźniej w styczniu mogliśmy ruszać z pracami. Noah obiecał, że do końca września papiery będą załatwione; wstępnie uzgodniliśmy też szczegóły z budowlańcami. Teraz naszym jedynym zadaniem było wybrać głównego wykonawcę, dostarczyć mu dokumentację i czekać na zielone światło. W te parę dni odwaliliśmy kawał dobrej roboty; byliśmy jednocześnie szalenie dumni z siebie i obłędnie zmęczeni. Nasz samolot do Berlina odlatywał o dwudziestej. Mieliśmy cały słoneczny dzień dla siebie. Gisela z Noahem postanowili go spędzić na Carnon Plage, stamtąd było jedynie parę kroków do portu lotniczego. Zaproponowali, że bagaże oddamy do przechowalni na lotnisku, samochód, z którego korzystaliśmy na miejscu, zwrócimy do oddziału Europcar na miejscu, a sami poleniuchujemy nad lazurowym morzem. Chociaż pomysł był rewelacyjny i jak najbardziej zgodny z moimi oczekiwaniami, nie pojechałam z nimi. Miałam jeszcze coś do załatwienia. Scheda po Lavernie, mimo nawału zajęć i kolejnych zakrętów w moim życiu, nie pozwalała o sobie zapomnieć. Każdy ruch dłoni prowokował tajemnicze błyski diamentu z pierścionka moich babek i przypominał mi o rodzinnych korzeniach. Dokumenty Laverny, pisane

przestarzałym dawnym językiem, czytało się bardzo trudno. Dodatkowo ich tłumaczenie na współczesną polszczyznę pochłaniało mnóstwo czasu. Planowałam teraz przeczytać ostatni z zeszytów, czyli pamiętnik hrabiego Saint Germain, ale po lekturze listu Róży do nowo narodzonej córki zaciekawiły mnie dalsze losy dziewczynki, dlatego specjalnie poszukałam w stertach papierów dokumentów na jej temat. Los przygnał mnie do Montpellier, jakby chciał mnie zmusić do dalszych studiów nad spadkiem babci Laverny i to niekoniecznie w kolejności, którą sobie sama wymyśliłam. Sofie Schlinke nie pozostawiła po sobie pamiętników, jej korespondencja jednak powiedziała mi o córce Róży więcej, niż mogłaby to uczynić jej własna opowieść. A gdy jeszcze dotarło do mnie, kto był głównym adresatem jej listów... Obłęd! Czy to przypadek, klątwa czy błogosławieństwo, że kobiety z mojego rodu wiązały swe losy z takimi ludźmi? Czy to przypadek, czy przeznaczenie sprawiło, że znalazłam się w Montpellier chwilę po tym, gdy poznałam losy Sofie? Jakkolwiek by było, znalazłam się tu, gdzie spędziła prawie całe swoje dorosłe życie. Po prostu musiałam tam iść, chciałam pomodlić się za jej duszę przed figurą Matki Bożej w kaplicy zakonu Świętego Ducha. Sofie, 1525, Montpellier Sofie Marie Maguelon klęczała na kamiennej posadzce przed figurą Matki Bożej w kaplicy szpitala Zakonu Świętego Ducha. Łzy spływały po drobnej twarzy młodej kobiety i skapywały skrzącymi się kroplami na złączone do modlitwy dłonie, słonym strumykiem wciskały się pomiędzy lśniące kamyki gwiaździstych szafirów pierścienia, a te sączyły fioletowe promyki do wnętrza olbrzymiego diamentu, który wchłaniał je wraz ze światłem drgających świec i promieniował delikatnym różowym blaskiem. Cała postać skulonej kobiety była otoczona miękką różową poświatą. „Ave Maria” - szepnęła Sofie. W jej głowie kłębiły się smutne myśli i nie wiedziała już, czy płacze nad ciałkiem maleńkiego dziecka, które podrzucono nad ranem do bębna przy furcie szpitala, gdzie zmarło z przemarznięcia, czy też nad swoim zmarnowanym życiem. *** Jak daleko Sofie sięgała pamięcią, dwie rzeczy w jej życiu były niezmienne. Gregor, ukochany ojciec, który był przy niej zawsze, oraz nauka, która niosła ludziom nadzieję, pomoc, a niekiedy ratowała życie. Po tragicznej śmierci Róży w Pradze Gregor wrócił do Montpellier. Bez trudu uzyskał posadę wykładowcy na tutejszym uniwersytecie, znalazł dla siebie i córki przyzwoity dom, a potem przyjął na służbę dobrą kobietę, która z miłością i oddaniem opiekowała się małą Sofie. Dzieciństwo było pasmem szczęścia. Ojciec z pasją oddawał się kształceniu młodych medyków, niekiedy samodzielnie praktykując w tym zawodzie. Poświęcał również wiele czasu córce, już od wczesnego dzieciństwa traktując ją jak równorzędnego partnera. Wielokrotnie pozwalał jej przysłuchiwać się własnym rozmowom z zaproszonymi do gościnnego domu studentami, co właściwie było naganne i nie do pomyślenia, była przecież dziewczynką. Ośmioletnia Sofie wiedziała więcej o różnych metodach leczenia ludzkich dolegliwości niż wielu praktykujących doktorów. Mówiła płynnie nie tylko w rodzinnym języku taty, po niemiecku, znała również język nauki, czyli łacinę, a francuski i włoski były językami miasta i domu. Jako szesnastolatka często pomagała ojcu w pracy lekarza. Wieczorami siadywali razem w salonie i przeglądali zielnik Róży, Gregor często uzupełniał go swoimi

obserwacjami, a wówczas Sofie siadała przy stole, ojciec opowiadał o miksturach, a ona przy chybotliwym świetle świec pięknym pismem kaligrafowała te informacje na sztywnych kartach coraz grubszego brulionu. Bagniste okolice Laguncji często nawiedzały zarazy, lecz mimo ich wspólnego zaangażowania w niesienie pomocy chorym nieszczęśnikom, choroba omijała tych dwoje. Nie wszyscy mieli takie szczęście. Któregoś dnia Gregor został wezwany na pomoc przez bogatą rodzinę de Maguelon, jednak posłaniec przyszedł za późno. Udało się jedynie utrzymać przy życiu najstarszego z pięciu synów, Gabriela, a resztę rodziny zabrała choroba. Gregor mocno wątpił, czy uda się uratować tego jedynego potomka zacnego rodu. Przerażona służba uciekła, obawiając się zarazy, i młody człowiek pozostał sam w opuszczonym domu dotkniętym śmiertelną chorobą. Siedemnastoletnia Sofie jeździła wraz z ojcem do pacjenta, a często również, gdy Gregor udzielał pomocy innym lub wykładał na uniwersytecie, zaglądała sama do Gabriela. Poiła go, zmieniała pościel, wietrzyła, podawała napary ułatwiające oddychanie. Kiedy Gabriel zaczął wracać do zdrowia, przywiązał się do uroczej młodziutkiej opiekunki. Potem wielokrotnie bywał gościem w ich domu i wodził zakochanym wzrokiem za Sofie. Ona jednak nigdy nie okazała mu zainteresowania, na jakie liczył. Był po prostu jednym z wielu młodych ludzi odwiedzających dom jej ojca, a jako rozmówca najmniej interesującym. Gregor przychylnie przyjmował te wizyty. Z właściwą sobie wrażliwością i przenikliwością zauważył, że Gabriel zakochał się w Sofie. Chętnie widziałby go jako zięcia. Młodzieniec, choć niezbyt lotnego umysłu, ale był dobroduszny, miły, bardzo samotny i bardzo bogaty. Gregor wiedział, że przy nim Sofie miałaby dobre, wygodne życie. Kiedy jednak spoglądał na swą mądrą, piękną i upartą córkę, wspominał dawno zmarłą żonę Różę, jej nienasycony głód wiedzy, który pchnął ją do przywdziania męskiego stroju i ryzykowania życia. Sofie była tak bardzo podobna do matki. I choć Gregor marzył, żeby jego córka wiodła bezpieczne i dostatnie życie u boku mężczyzny, który uchroni ją przed wszystkimi zagrożeniami, zdawał sobie sprawę, że wydanie jej za mąż za takiego człowieka jak Gabriel, uwięzi jej błyskotliwy umysł w złotej klatce i unieszczęśliwi dziewczynę na całe życie. Bo Gregor podziwiał i szanował inteligencję swojej żony Róży, najpiękniejszym jednak wspomnieniem o niej było wspomnienie miłości, którą mu ofiarowała. Wiedział, że prawdziwe szczęście daje jedynie taka miłość, jedność dusz, ciał i umysłów, żadne bogactwo tego świata nie potrafi zastąpić takiego uczucia. O tak, Gabriel kochał Sofie, ale o jedności dusz i umysłów w ich przypadku mowy być nie mogło. Na szczęście Gregor nie musiał martwić się o przyszłość córki, był wszak zamożny, szanowany i Sofie mogła rozwijać swoje pasje pod jego opieką jeszcze przez długie lata. A kiedy znajdzie odpowiedniego mężczyznę i pokocha go, wówczas ojciec z radością pozwoli jej dokonać własnego wyboru. Jeszcze kolejny rok dane im było cieszyć się wspólnym życiem, wypełnionym pracą nad zielnikiem, leczeniem chorych i wzajemną miłością. Potem przyszło nieszczęście. Gregor zaraził się malarią bagienną i cała wiedza jego i Sofie nie pomagała. Gasł w oczach w błyskawicznym tempie. Sofie nie odstępowała łoża ojca. Krótko przed Bożym Narodzeniem, tydzień przed jej osiemnastymi urodzinami,

gdy gorączka nieco opadła, Gregor poprosił ją o przyniesienie szkatułki z pamiątkami po matce. - Sofie, kochanie - powiedział otwierając drewnianą skrzyneczkę. - Musimy zastanowić się, co dalej. Ja już nie powrócę do zdrowia. - Nie mów tak, ojcze! - zaprotestowała gwałtownie. - Nowa mieszanka ziół działa coraz lepiej, wyjdziesz z tego. Zobacz, już dziś czujesz się lepiej i z każdym dniem będziesz teraz zdrowszy. - Nie, Sofie. - Gregor spojrzał smutno i poważnie w mądre oczy córki. - Oboje widzieliśmy zbyt wiele takich przypadków, żeby się okłamywać. Dlatego musimy wykorzystać dzisiejszy dzień, bo może już jutro nie będę w stanie z tobą porozmawiać. - Nie, tato... Proszę cię, nie poddawaj się. Nie możesz mnie zostawić samej! - Nie chcę tego, kochanie, ale wszyscy musimy kiedyś umrzeć. Mój czas już nadszedł. Posłuchaj mnie teraz uważnie, bo nie wiem, ile mi czasu zostało. - Wyjął ze szkatułki gruby brulion, a z niego złożoną na pół kartę. - To jest pamiętnik twojej mamy. Wiesz o niej wszystko, co ja wiedziałem, ale były takie rzeczy, których nie znał nikt. W dniu twoich narodzin umarła, lecz do ostatniej chwili wiedziała, co się dzieje. Napisała do ciebie list i poleciła mi, abym ci go przekazał, kiedy będziesz na to gotowa. Nie wiem, czy ten czas już nadszedł. Chciałem ci to oddać w prezencie ślubnym, razem z tym pierścionkiem. - Sięgnął ponownie do szkatułki i olbrzymi diament zalśnił srebrzystym blaskiem w komnacie. - Oto twoja scheda po matce, oddaję ci ją już teraz, to twoje korzenie, należą do ciebie. Rozkaszlał się gwałtownie. Dziewczyna odłożyła szkatułkę na stoliczek obok łóżka i podała ojcu kubek z naparem. Wypił parę łyków, opadł na poduszki i mówił dalej: - Mam jeszcze do ciebie wielką prośbę, moja droga Sofie. Chcę cię prosić, żebyś została żoną Gabriela Maguelona. - Ojcze, co ty mówisz?! - Spojrzała mu w oczy zdziwiona, sprawdzając, czy nadal jest w pełni przytomny, czy też gorączka znów jej go odbiera. - Gabriel?! Przecież to tylko przyjaciel. Poza tym przecież dotąd się nie oświadczył... chyba? - Gabriel to dobry chłopak i kocha się w tobie od ponad roku. Nie oświadczył się, bo nie ma odwagi. Ty nigdy nie dałaś mu odczuć, że jesteś przychylna, a ja wręcz zapobiegłem takim oświadczynom, wspominając wiele razy, że jeszcze długo nie zamierzam wydawać cię za mąż. Teraz to się, niestety, zmieniło. - Jak to tato, dlaczego? Żądasz ode mnie, żebym poślubiła człowieka, z którym zupełnie nic mnie nie łączy?! - Nie żądam, kochanie, tylko proszę cię o to. Pozwól, że ci wytłumaczę. Mamy odłożoną sporą sumę, więc po mojej śmierci możesz jeszcze spokojnie żyć w dostatku, co najmniej dwa, trzy lata. Jednak te pieniądze kiedyś się skończą, a tym samym skończy się źródło twojego utrzymania. Jedynie małżeństwo zapewni ci bezpieczną przyszłość. - Ależ, ojcze, nie martw się. Wiem, że martwisz się, że nie będzie już twoich dochodów. Ale przecież ja sobie poradzę. Nie muszę wychodzić za mąż. No dobrze, uniwersytet jest absolutną domeną mężczyzn,

nie martw się, nie zamierzam przebierać się w męskie szaty jak mama. Ale przecież umiem leczyć. Doskonale wiesz, jak dobrze ludzie płacą medykom. - Nie, Sofie. - Gregor pokręcił przecząco głową. - Ludzie płacą medykom, a nie młodym niedoświadczonym dziewczętom. Jako moja córka, byłaś akceptowana w roli mojej pomocnicy, ale nasze otoczenie nie jest gotowe, by zaakceptować fakt, że moja wiedza jest jednocześnie twoją wiedzą. Dla wszystkich, nawet dla znajomych, którzy mieli możność z tobą rozmawiać, jesteś tylko kobietą. Narzędziem w moich rękach, które robi to, co ja ci zalecę. Papugą, która powtarza moje słowa, nie rozumiejąc ich treści. Nie, Sofie, nikt nie przyjdzie do ciebie po pomoc, nikt nie uzna twojej wiedzy. Sofie ponuro spuściła głowę. Nie próbowała dyskutować z ojcem. Wiedziała, że miał rację. Jedynie autorytet Gregora pozwalał jej do tej pory uczestniczyć w przyjmowaniu chorych, a niewidzialne opiekuńcze ramiona ojca chroniły ją przed ludzką kpiną bądź lekceważeniem. Gregor wiedział, że Sofie nie potrafiła walczyć z losem. Poddawała mu się, a szczęśliwy fakt, że to właśnie doktor Schlinke był jej ojcem, pozwalał jej żyć tak jak chciała, pozwalał jej nieść pomoc chorym. Z przerażeniem zdała sobie sprawę, że po odejściu ojca to wszystko ulegnie zmianie. - Rozumiesz mnie, Sofie? - Jej rozmyślania przerwał słabnący głos chorego. - Czy rozumiesz, dlaczego cię proszę, abyś została żoną Gabriela? Czy potrafisz mi to wybaczyć? Proszę cię, kochanie, zgódź się, pozwól, żebym mógł odejść spokojny o twoją przyszłość. - Zgadzam się, ojcze. - Podniosła na niego oczy pełne łez. - Rozumiem, wyjdę za Gabriela, jeśli tylko będzie mnie chciał. - Dobrze, dziecko, zabierz te rzeczy do swojej komnaty i ukryj. - Wskazał na szkatułkę stojącą na stole. To twoja własność, nie będzie częścią twojego posagu, należy tylko do ciebie. Poślij, proszę, po Gabriela, chcę z nim porozmawiać jeszcze dzisiaj. Sofie nie była świadkiem tej rozmowy, ale wiedziała, że Gregor osiągnął swój cel. Gabriel wyszedł z jego komnaty uszczęśliwiony, pocałował ją nieśmiało w policzek i podziękował, że zechciała mu uczynić ten zaszczyt i zgodziła się zostać jego żoną. Następnego dnia w obecności świadków Gregor na łożu śmierci podpisał umowę ślubną swojej córki Sofie Marie Schlinke z Gabrielem de Maguelon. Młodzieniec nie zapytał, jaki posag wniesie narzeczona, sam był wystarczająco bogaty, ale przyrzekł umierającemu Gregorowi dbać o Sofie i się nią opiekować. Chory zmarł we śnie tej samej nocy. A dwa miesiące później osiemnastoletnia Sofie została żoną Gabriela i przeniosła się do domu męża. *** Ze wspomnień i modlitewnego transu wyrwało ją dotknięcie ciepłej dłoni i ciepły męski głos. - Czy wszystko w porządku? - Odwróciła się i jej oczy napotkały zatroskane spojrzenie bursztynowobrązowych tęczówek obcego mężczyzny. Jego twarz wydawała się w pewien sposób

znajoma, choć Sofie była pewna, że nigdy wcześniej go nie widziała. - Tak - odparła, podnosząc się z kolan. - Ja tylko się modliłam... - Przepraszam, że pani przeszkodziłem, ale już ponad dwie godziny nawet pani nie drgnęła, klęcząc przed figurą Najświętszej Panny. Chciałem się jedynie upewnić, że nic pani nie dolega. Zauważyłem, jak bardzo dotknęła panią śmierć tego dziecka. Nie rozumiem, jak ktoś mógł być tak bezmyślny, żeby zostawić noworodka i nie pociągnąć za sznur dzwonka, aby ktoś się zajął tym biedactwem. Było do przewidzenia, że maleństwo nie przetrwa tak zimnej nocy. Straszna strata. - Tak - odparła ze smutkiem, przyglądając się nieznajomemu. Był wysoki, dobrze zbudowany i zadbany. Dostatni ubiór wskazywał na osobę wysokiego stanu, ale na pewno nie był duchownym. Niewielu mieszczan i patrycjuszy zaglądało do tego miejsca. Prawdę mówiąc, Sofie była jedyną wolontariuszką, która osobiście zajmowała się potrzebującymi w szpitalu Świętego Ducha. Reszta zadawalała się datkami, tak jak jej mąż. Gabriel zezwolił Sofie na wizyty w szpitalu jedynie dlatego, że nie było szansy, aby takie zajęcie w jakikolwiek sposób naraziło jego dobre imię na szwank. Wręcz przeciwnie, wszyscy podziwiali miłosierdzie dobrej pani Maguelon. Gabriel zaś pozwolił żonie na tę działalność jedynie dlatego, że pamiętał, jak opiekowała się nim samym, kiedy jej dziwaczny ojciec pozwalał, aby jako młoda dziewczyna pomagała mu przy chorych. Według Gabriela jego żona miała w sobie mnóstwo współczucia dla chorych oraz nieszczęśliwych i była dobrą samarytanką. Możliwości, że dysponowała głęboką wiedzą medyczną i że była dobrym lekarzem, tak jak jej ojciec, w ogóle nie brał pod uwagę. Sofie jest przecież kobietą! Jednak Gabriel był dobrym mężem i przez całe siedem lat ich małżeństwa, przez pamięć ojca Sofie starała się być dlań dobrą żoną. Odsuwała od siebie myśl, że jest samotna i nieszczęśliwa w pustce umysłowej, która ją otaczała w mężowskim domu. Starała się bardzo uczynić Gabriela szczęśliwym, choć niestety jego największe marzenie, dziecko, pozostało niespełnione. Gabriel, choć rozczarowany, że jego żona jest bezpłodna, pogodził się z wyrokiem losu, Sofie zaś realizowała swoje ambicje, pomagając zajmować się chorymi w szpitalu Świętego Ducha, założonym cztery wieki temu przez błogosławionego Gwidona i prowadzonym do dziś przez zakonników. Tu jej wiedza i talent były w pełni doceniane. Spojrzała teraz zdziwiona na mężczyznę, który stał obok niej. Co taki człowiek tutaj robi? Ciekawość kazała jej kontynuować rozmowę z nieznajomym. - Tak - powiedziała. - To straszne nieszczęście. Pan wybaczy, ale chyba pierwszy raz pana tu widzę. Jeśli przyszedł pan ofiarować jałmużnę, to przeor chętnie przyjmie pańską sakiewkę. Tam, w lewym skrzydle szpitala, na parterze, za kaplicą. - Machnęła ręką w kierunku zabudowań. - Och nie, droga pani. - Roześmiał się. - Ja tu nie przyszedłem z pieniędzmi, ja tu pracuję. Pani mnie nie pamięta, prawda? Jestem Michał Nostredame, byłem studentem pani szanownego ojca, Gregora. Pamiętam panią jako dziewczynkę, widywałem was często razem.

Nie było mnie dość długo w Montpellier, ale teraz postanowiłem uzupełnić wykształcenie i uzyskać tytuł doktora. A pracuję tutaj, bo jak mawiał pani zacny ojciec, żadna teoria nie zastąpi praktyki. Był wspaniałym wykładowcą i lekarzem, żałuję, że nie ma go już pośród nas. - Tak, ojciec był dobrym lekarzem. Już siedem lat minęło, od kiedy nie żyje. No cóż, pewnie będziemy się często widywać. - Uśmiechnęła się do niego ciepło. - Pójdę już, zmarłemu dziecku nie pomożemy, ale jest jeszcze tylu potrzebujących pomocy. Do zobaczenia, doktorze Nostredame. *** Sześć kolejnych lat pracowali razem ramię w ramię w szpitalu Świętego Ducha. Wiele godzin spędzili na rozmowach o kwestiach medycznych, ale nie tylko. Michał miał wielu wrogów. Przesiąknięty ideami Gregora, propagował leczenie ziołami, nawoływał do czystości w otoczeniu chorego, a w czasach, kiedy za najlepszą metodę uzdrawiania uznawano puszczanie krwi, wodę zaś i zbyt częste mycie uważano za źródło chorób, jego pomysły i sposoby leczenia były wyśmiewane. Środowisko medyków wszelkimi siłami walczyło z popularnością Nostradamusa, i gdyby nie bezsprzeczne sukcesy oraz rzesze wyleczonych pacjentów, zapewne nie udałoby mu się uzyskać wymarzonego tytułu doktora. Często też zwierzał się Sofie ze swoich kłopotów i znajdował w niej uważnego słuchacza. Dla Sofie bowiem przekonania Michała były logiczne i oczywiste. Ona sama pod kierunkiem ojca stosowała te same metody leczenia. Gregor był pewien, że czystość pacjenta i pomieszczeń, w których przebywa chory, ma olbrzymi wpływ na proces powrotu do zdrowia. Żądał częstego zmieniania pościeli chorych i wietrzenia ich sypialni. Zaś zioła... dla Sofie zielnik Róży był podstawowym podręcznikiem medycyny, Michał zaś, zafascynowany jej olbrzymią wiedzą, traktował ją jak wcześniej Gregor, jako lekarza i partnera, a nie niezdolną do myślenia kobietę. Sofie nie wiedziała nawet, kiedy pokochała tego pełnego współczucia dla chorych, mądrego mężczyznę. Długo nie przyznawała się sama przed sobą do tego uczucia, a gdy wreszcie pojęła, co się dzieje w jej sercu, zdławiła tę miłość i zepchnęła w najciemniejszy kącik duszy. Była żoną Gabriela i choć ten ograniczony mężczyzna z ciasnym umysłem nie miał jej nic do zaoferowania, była do niego przywiązana i bezgranicznie lojalna. Michała traktowała więc jak przyjaciela rodziny i partnera do naukowych rozważań i dysput o nowych metodach leczenia. Pokazała mu zielnik Róży, który skrzętnie ukrywała przed mężem, i znów jak dawno temu z ojcem, tym razem z Nostradamusem rozwijali i poszerzali zawartą w nim wiedzę. Jej przyjaciel był zachwycony ogromem wiadomości zawartym w grubym brulionie. On sam miał podobny zeszyt; jego własna praktyka lekarska, którą prowadził przez lata między licencjatem medyka a powrotem na uczelnię, pozwoliła mu zgromadzić spory zbiór wszelakich receptur i przepisów na leki ziołowe, wszakże zakres wiedzy, którą zawierał zielnik Róży, oszołomił go i oczarował. Wiele godzin spędził w gościnnym domu Maguelonów, przepisując recepty pod nieobecność Gabriela.

Ten zaś uwielbiał sympatycznego gościa, który nie tylko był dlań kompanem do wieczornych pogawędek przy winie, ale również schlebiał próżności Gabriela, gdyż sława Nostradamusa była już wówczas duża. Wizyty Michała pod nieobecność pana domu, gdy ten wyjeżdżał na parę dni doglądać rodzinnych majątków w Maguelon, były nie tylko akceptowane, ale wręcz z wdzięcznością przyjmowane przez męża Sofie, spokojnego, że żona ma wówczas męską opiekę. Dobroduszny i ciapowaty Gabriel nie widział oczywistej fascynacji medyka Sofie i nawet nie domyślał się uczuć, które dręczyły duszę jego żony. Ci oboje nigdy nie dali nawet cienia podejrzeń, że ich znajomość jest czymś więcej niż jedynie przyjaźnią. Nikt nie domyślał się więzi, która łączyła ich coraz mocniej, sami zaś nie przyznawali się do niej nawet przed sobą. W końcu sukcesy i ciężka praca Michała wydały owoce. W roku tysiąc pięćset trzydziestym nie tylko uzyskał tytuł doktora nauk medycznych, lecz również poproszono go o pozostanie na uczelni, w charakterze wykładowcy. Nostradamus z radością przyjął tę posadę. Umożliwiła mu ona nie tylko pracę w szpitalu, która wprawdzie była działalnością charytatywną, więc nie przynosiła żadnych dochodów, ale w tym miejscu spotykał się z różnorodnymi chorobami, co pozwalało mu stosować nowe, skuteczniejsze metody leczenia i sprawdzać w praktyce coraz to lepsze i doskonalsze mieszanki ziół. Posada wykładowcy pozwalała również na pozostanie w Montpellier, a wszak tu była Sofie. Z biegiem lat Michał coraz wyraźniej zdawał sobie sprawę, że to jedyna kobieta, jakiej pragnie. Była jednak żoną Gabriela, przyjaciela, którego szanował i cenił za jego zalety. Nigdy nie pozwoliłby sobie go skrzywdzić. Ale Sofie działała nań jak narkotyk. Kiedy ją widział, z jego twarzy nie schodził uśmiech, gdy ją opuszczał, tęsknił straszliwie, wyładowywał złość i frustrację na otoczeniu, najczęściej na Bogu ducha winnych studentach. Taka sytuacja trwała przez kolejny rok. Następnego lata w przerwie między zajęciami przyjaciel Michała zaprosił go do Agen. Ten zaś przyjął zaproszenie, mając nadzieję, że parę tygodni z dala od ukochanej Sofie uspokoi mu nerwy i złagodzi codzienną szarpaninę. Co dzień widział ją w szpitalu, co dzień ją tracił, gdy wracała do męża, i dręczył się myślą, że noc spędzi w ramionach innego. Właśnie tam, w Agen, poznał Henriettę. Gdy pierwszy raz ujrzał ją podczas przechadzki po winnicach, był pewny, że wyobraźnia karmiona tęsknotą spłatała mu figla. Nagle, wśród pnących się winorośli ujrzał Sofie. Drobna, ruda dziewczyna o wysmukłej zgrabnej sylwetce, miała na sobie zieloną prostą suknię. Podszedł bliżej i wrażenie, że to właśnie ona, jeszcze się spotęgowało. Miała rysy twarzy Sofie, te same zielone oczy, tylko uśmiech był inny, figlarny i zalotny, jakże inny od ciepłego uśmiechu jego ukochanej, który niósł otuchę, ale nigdy nie prowokował do żartu czy flirtu. Potem Michał celowo szukał spotkań z tą kobietą. Przedstawiono ich sobie. Henrietta dÈncausse była inteligentna i pochodziła z zamożnej rodziny. Nie miała męża. Nostradamus spędził w gościnnym domu przyjaciela parę tygodni, nie tak, jak planował, parę dni. Słodka Henrietta łagodziła jego tęsknotę i choć wiedział, że jest jedynie namiastką Sofie, uwierzył, że on sam może spędzić z nią szczęśliwe życie i w końcu zapomni o beznadziejnej miłości skrywanej głęboko na dnie serca. Oświadczył się rodzinie Henrietty, został przyjęty i osiadł na stałe w Agen. W przeddzień ślubu wysłał list do Sofie. Tak rozpoczęła się ich wieloletnia korespondencja, którą w postaci grubego

pliku listów związanych jedwabną wstążką przechowały dla przyszłości kolejne pokolenia. *** Agen, 18 września 1531 Droga moja przyjaciółko, Wybacz mi, że dopiero teraz daję Ci znać, co się ze mną dzieje. Sofie, piszę ten list, aby przyznać się do strasznego grzechu, który popełniłem wobec Ciebie i mego dobrego przyjaciela, Twojego męża Gabriela. Przez wszystkie te lata naszej przyjaźni, naszej wspólnej pracy ukrywałem przed Tobą tajemnicę. Kochałem Cię, Sofie. Błagam Cię, moja droga, nie oceniaj mnie przez to surowo i nie odbieraj mi najcenniejszego daru, jaki dało mi życie - Twojej przyjaźni. Starałem się ukrywać swe uczucia i mam nadzieję, że mi się to udało. Wierzę mocno, że nigdy nie uchybiłem swoją miłością Twej czci. Jednak lata, których każdy kolejny dzień jedynie pogłębiał moje uczucia, kazały mi cierpieć straszliwe męki, bowiem pewność, że nigdy nie będziesz moją, każdego wieczoru strącała mnie w otchłań rozpaczy. Mój wyjazd do Agen był rozpaczliwą próbą przerwania tego błędnego koła. Bóg docenił moją desperacką decyzję i wynagrodził mnie tysiąckrotnie. Droga przyjaciółko, żenię się! Spotkałem na swej drodze kobietę, która prawie dorównuje swą urodą i mądrością Tobie, memu niedostępnemu ideałowi. Zechciała uczynić mi ten zaszczyt i zgodziła się zostać moją małżonką. Pozostanę tutaj, otworzę praktykę w Agen, więc jeśli po moim żałosnym wyznaniu, gardzisz mną, Sofie, możesz być pewna, że nasze drogi nigdy więcej się nie skrzyżują. Lecz jeśli w swej wspaniałomyślności jesteś w stanie wybaczyć mój grzech, to błagam, nie odbieraj mi swej przyjaźni i szansy na wymianę myśli. Twój rozum, wnikliwość i wiedza są bowiem tym, czego najbardziej będzie mi brakować. Pani! Przebacz mi, niegodnemu, i nie pozbawiaj mnie tej rozkoszy, niech chodź drogą listowną nasze rozmowy o leczeniu trwają. Niech Boża łaska nigdy Cię nie opuszcza Twój przyjaciel, Michał Nostredame *** Montpellier, 21 września 1531 Michale, mój najdroższy przyjacielu! Jeśli ty jesteś grzesznikiem, to ja jestem nim po tysiąckroć. Dziękuję Ci za szczerość i Twoją miłość. Wiedz, że choć moje ciało należy i zawsze należeć będzie do Gabriela, to moja dusza i serce spoczywają w Twoich dłoniach. Jesteśmy, mój drogi, bliźniakami dusz. Ani ty, ani ja nie pozwolimy nigdy, aby ludzie, którzy nas kochają i którym jesteśmy winni uczciwość, cierpieli. Nawet gdy wymaga to od nas największej ofiary, ofiary złożonej z nas samych. Będzie mi Ciebie brakowało, Michale, jesteś jedyną osobą, która w szpitalu Świętego Ducha niosła nadzieję i prawdziwe leczenie. Ja jestem kobietą, mnie nikt nie posłucha, dlatego wielu ucierpi przez Twoją nieobecność. Ale masz rację, tak

będzie lepiej dla Ciebie i dla mnie. Agen może się czuć szczęśliwym, że zyskało tak wspaniałego lekarza, a Twoja żona może być dumna, bo jej mąż jest najwspanialszym i najbardziej godnym pożądania mężczyzną, jakiego dane mi było poznać. Dziękuję Ci, przyjacielu, że choć w ten sposób dajesz mi szansę na kontynuację naszej wymiany myśli. Znasz dobrze Gabriela, Michale, jest mym mężem, ale mój umysł przy nim powoli umiera w męczarniach. O medykach z Montpellier nawet nie wspominam, sam wiesz, dla nich jestem jedynie kobietą, pustą istotą, która nie myśli, a mówić umie jedynie przypadkiem, a i to niepotrzebnie. Obiecuję Ci cotygodniowe sprawozdania z pracy w szpitalu, a Ciebie proszę o jak najczęstsze listy. Pisz mi o swej praktyce, pisz mi o swym życiu. Chociaż w ten sposób pozostań blisko mnie, jedyny, prawdziwy przyjacielu, jakiego kiedykolwiek miałam. Niechaj Bóg prostuje Twoje ścieżki Sofie Maguelon *** Listopad tysiąc pięćset trzydziestego czwartego roku był zimny i deszczowy. Zaraza znów grasowała na południu Francji. Montpellier na razie omijała, mimo to jednak pracy w szpitalu było wiele. Gabriel zdecydował się pojechać do Maguelon. W majątku na razie nikt nie zachorował, ale nastroje były nie najlepsze. Obawiał się wybuchu paniki, zdecydował więc, że pojedzie uspokoić zarządców, jak wiadomo, pańskie oko konia tuczy. Sofie wróciła zmęczona i przemarznięta ze szpitala. Zjadła przygotowany przez kucharkę posiłek i odprawiła całą służbę. Chciała w spokoju i cieple kominka przeczytać jeszcze raz ostatni list od Michała. Martwiła się o niego. W okolicy Agen szalała dżuma; oczywiście Nostradamus tkwił w samym centrum zarazy. Walczył z chorobą, a ona na szczęście go omijała. Niestety, nie ominęła jego domu. Żona i dopiero co narodzona maleńka córeczka zachorowały, a starszy synek był najbardziej narażony na to, że straszne żniwo go zabierze. Od urodzenia cierpiał na ataki dusznicy, był bardzo chorowity i już wielokrotnie Michał musiał walczyć o jego życie. Jej przyjaciel w trakcie swojej praktyki lekarskiej odkrył ciekawą zależność. O tym, że utrzymywanie pomieszczeń w czystości, częste mycie rąk, a także niekorzystanie z naczyń i innych przedmiotów, z którymi stykali się chorzy, zapobiegało zarażaniu się, wiedzieli oboje od dawna. Ta teoria była co prawda szalenie niepopularna wśród medyków, ale liczne obserwacje zarówno Michała, jak jej samej, sprawiły, że oboje nie próbowali już nawet dyskutować z niedowiarkami, lecz sami ściśle pilnowali zasad, które sobie narzucili. Michał dodatkowo twierdził, że używanie do tych celów wrzącej wody najprawdopodobniej jest jeszcze bardziej skuteczne. Sofie ufała mu i postanowiła wprowadzić to zalecenie w szpitalu, o ile jej się uda. Nalała sobie wina i postawiła omszały gąsiorek z kojącym napojem przy wygodnym fotelu przed kominkiem. Oparła zmęczone całodziennym bieganiem przy chorych stopy na wilczej skórze rozłożonej przed płonącym ogniem, wzięła do ręki list Nostradamusa i zapatrzyła się w płomienie. Z zamyślenia wyrwało ją gwałtowne stukanie do drzwi wejściowych. Służby nie było, dała wszystkim dziś wolne, nikt nie otworzy. Niechętnie podniosła się, wzięła świecę i poszła do sieni. Przed drzwiami stał zmoknięty,

drżący z zimna Michał Nostredame, trzymając za uzdę spienionego konia. Czas był wobec tego mężczyzny łaskawy, ukochany Sofie nic nie zmienił się przez owe wszystkie lata. Tylko spojrzenie miał inne; takiej rozpaczy dawno nie zdarzyło jej się widzieć w niczyich oczach, chociaż każdego dnia w szpitalu miała do czynienia z ludzkim nieszczęściem. Na czole przybyłego lśniły krople zaschniętej krwi. - Michale, na rany Chrystusa, co ty tutaj robisz?! - spytała Sofie. Patrzył na nią w milczeniu z tą przerażającą bolesną pustką w oczach, a całym jego ciałem wstrząsały gwałtowne dreszcze. Wyjęła uzdę z jego dłoni, i przywiązała konia do kołka przy drzwiach. Wprowadziła Michała do domu, posadziła w fotelu, który jeszcze nie ostygł od ciepła jej ciała i otuliła wilczą skórą jak małe bezradne dziecko. Włożyła mu w dłoń kielich z winem, wyszeptała uspokajająco „zaraz wrócę” i zostawiła go samego. Szybko zaprowadziła zmęczonego konia do stajni; nie traciła czasu na rozsiodłanie go, narzuciła mu tylko na szyję worek z obrokiem i wróciła do domu. W kuchni nałożyła na talerz jeszcze ciepłe po jej posiłku płaty szynki, dołożyła pajdę chleba i wróciła do komnaty, w której zostawiła gościa. Siedział nadal nieruchomo, wstrząsany dreszczami, tak jak go zostawiła. - Michale, przyjacielu... Co się stało? Michale, odezwij się do mnie. Patrzył na nią nierozumiejącym wzrokiem, nie mówiąc ani słowa. Usiadła przy nim i powoli zaczęła go karmić jak dziecko. Posłusznie przełykał kęs za kęsem. Nadal milczał, ale po jego twarzy zaczęły spływać łzy, a martwe oczy budziły się do życia. Odstawiła naczynia na bok, najdelikatniej jak potrafiła, zdjęła z niego przemoczoną opończę i buty, po krótkim namyśle ściągnęła również mokry kaftan i powtórnie otuliła siedzącego w samej koszuli mężczyznę wilczym futrem. Objęła go i chwilę kołysała w ramionach. Potem usiadła u jego stóp i patrzyła nań w milczeniu. Michał uspokajał się powoli. W końcu powiedział: - Sofie, oni wszyscy nie żyją. Henrietta, dzieci. Wszyscy umarli. A potem przyszli strażnicy. Zabrali mi ich, rzucili na wóz pełen innych trupów jak worki. Przecież to moja rodzina. Walczyłem, lecz nie dałem rady, pobili mnie jak złoczyńcę i zabrali ich. Za miastem całymi nocami płoną stosy z ciałami. Agen umiera, dżuma zabija wszystkich. - Opowiadał jej gorączkowo o swojej walce z zarazą, opowiadał o potworze, który zabrał wszystko, co było mu drogie, żalił się, a Sofie słuchała, płacząc nad jego nieszczęściem - Nie mogłem tam zostać, nie miałem już sił. Wszystko, co nadawało sens mojemu życiu, odeszło. Tam jest już tylko śmierć. Chciałem i ze sobą skończyć, ale nie miałem wystarczającej odwagi. Teraz już nic nie ma znaczenia. Jeszcze tylko raz chciałem zobaczyć ciebie i powiedzieć ci „żegnaj”. Dla mnie nie ma już miejsca na tym świecie... Uspokajała go przez łzy, gładziła jego dłonie, patrzyła nań swoimi wszystko rozumiejącymi oczami, uśmiechała się tym cudownym uśmiechem, który wlewał w serca otuchę. Kiedy Michał ochłonął nieco i uspokoił się, przyniosła z kuchni szmatki, miskę z wodą i woreczek z suszonymi liśćmi babki. Obmyła mu ranę na czole i delikatnie nakładała lek, który sporządziła. Gdy pochyliła się nad Michałem, ujął ją za biodra i świat zawirował wokół nich. Jak szaleni zaczęli zdzierać z siebie odzienie, obsypując się nawzajem niecierpliwymi pocałunkami. Wziął ją gwałtownie i namiętnie przed kominkiem na wilczej skórze. Ten akt był dla niego triumfem życia, zwycięstwem nad wszechobecną wokół śmiercią, a Sofie bez zastanowienia ofiarowała mu siebie, z całym od lat tłumionym uczuciem. Gdy burza namiętności ucichła, leżeli bez słowa obok siebie w świetle

migoczącego ognia, a kiedy już szalone uniesienie całkowicie zniknęło, przyszła świadomość tego, co się stało, i zrozpaczony, przerażony Michał, targany wyrzutami sumienia wpadł w jeszcze głębszą rozpacz. - Sofie, ukochana, wybacz mi - szlochał. - Jestem podły, nie jestem wart, by żyć. Jak mogłem to zrobić właśnie tobie?! Jak mogłem?! Zbrukałem pamięć Henrietty i moich dzieci. Podeptałem przyjaźń Gabriela. A ty przyjęłaś mnie jak siostra, jak matka, jak prawdziwa przyjaciółka. O Boże! Jestem zwierzęciem! Miotał cię po ciasnej komnacie wzburzony i roztrzęsiony. Sofie podeszła doń jeszcze naga, objęła go mocno i przytuliła się całym ciałem. Spojrzała w górę, w oczy kochanka. - Michale, kochany, nie zadręczaj się. Nie stało się nic, czego sama bym nie pragnęła. Henrietta odeszła. Nie zrobiłeś nikomu żadnej krzywdy. Uspokój się. Pogładziła go delikatnie po twarzy, wycierając łzy, które płynęły nieprzerwanie. Pierścień na jej dłoni świecił spokojnym głębokim blaskiem. Koił i uspokajał. - Sofie, okłamywałem samego siebie - powiedział ze smutkiem Nostradamus. - Nigdy nie przestałem cię kochać, jesteś jedyną kobietą, którą naprawdę kochałem, i jedyną, której mi nie wolno kochać. Henrietta nie żyje, ale Gabriel jest nadal twoim mężem i moim przyjacielem. Nie mam prawa go skrzywdzić, tak jak ty nie masz tego prawa. Teraz odejdę i rozstaniemy się na zawsze. Nie potrafię dalej żyć przy tobie, nigdy więcej nie wolno mi ciebie zobaczyć, nie wolno mi oddychać tym samym powietrzem, którym ty oddychasz. Za ten grzech, za moją słabość będę pokutował całe życie. Nie mam prawa do śmierci, tylko pokuta tu, na ziemi, zapewni mi życie wieczne. Inaczej będę stracony i ciebie pociągnę za sobą w otchłań. Żegnaj, moja ukochana, mądra Sofie, wybacz mi, jeśli potrafisz, i zapomnij o mnie. Nie próbowała go zatrzymać. Nie próbowała tłumaczyć, że ich miłość jest tak silna, iż zwycięży wszystkie przeciwności. Była żoną Gabriela i tak musi zostać. Bezradnie patrzyła, jak Michał się ubierał i wychodził, nie patrząc na nią. Nie dostała nawet ostatniego pożegnalnego pocałunku. Nie miał racji, nie było czego mu wybaczać. A zapomnieć? O nie, Sofie nigdy go nie zapomni, bowiem Michał, jej jedyna prawdziwa i wielka miłość, był na zawsze uwięziony w jej sercu i na zawsze pozostanie jej częścią. Parę tygodni później Sofie z zaskoczeniem stwierdziła, że jest brzemienna. To nie ona była bezpłodna, to jej mąż nie mógł spłodzić potomka. Wiedziała doskonale, że nosi pod sercem dziecko Nostradamusa, ale nawet przez moment nie przeszło jej przez myśl, żeby pozbyć się płodu. Jej pożycie małżeńskie z Gabrielem przez wszystkie te lata było dobre i harmonijne. Ogień miłości i pożądania męża nie wygasł nigdy; gdy Sofie powiedziała, że spodziewa się dziecka, Gabriel szalał z radości i przyjął za oczywisty fakt, że maleństwo rosnące pod sercem jego ukochanej żony, jest jego własnym potomkiem. W sierpniu tysiąc pięćset trzydziestego piątego roku przyszła na świat zdrowa, śliczna dziewczynka. Ochrzcili ją imieniem Gabriela Maria. Gabriela po ojcu, Maria na życzenie Sofie, która oddała córkę pod opiekę Najświętszej Panienki. Ave Maria...

Asia, wrzesień 2010, Berlin Głośne huknięcie drzwiami zatrzęsło w posadach budynkiem biura. Autorem tego łomotu był Noah, genialny architekt, kulturalny i nadzwyczaj spokojny człowiek, którego naprawdę trudno było wyprowadzić z równowagi. Julkowi się to udało. Musiałam tłumaczyć ich rozmowę i całym sercem stałam po stronie Noaha. Kiedy walnął pięścią w stół, wykrzyknął: „Genug!”2 i wyszedł, z hukiem trzaskając drzwiami gabinetu Dietera, podniosłam się z krzesła i niechętnie zwróciłam się do Julka. 2 Dosyć! - niem. - No to teraz mnie chyba już nie potrzebujesz? Gratuluję straty kolejnego wartościowego człowieka dodałam sarkastycznie. - Jak nie będzie pracował na moich warunkach, nie będzie pracował wcale - burknął. - Możesz odejść, dziś już nie będziesz mi potrzebna. Zamknęłam za sobą drzwi i powlokłam się prosto do pokoju Jenny; wiedziałam, że tam znajdę Noaha. Nie myliłam się. Jenny i Heinrich tkwili przy swoich biurkach, a nasz architekt miotał się wściekły od ściany do ściany tam i z powrotem. Kiwnęłam głową tamtym dwojgu, przycupnęłam na blacie biurka Heinricha, zapaliłam papierosa i czekałam, aż Noah przestanie się ciskać. Jenny i Heinrich siedzieli w milczeniu, dając mu się wykrzyczeć. Kiedy się trochę uspokoił, Heinrich zapytał. - I co, napiszesz wypowiedzenie? - Gówno napiszę! - stwierdził mściwie Noah. - Wychodzę i moja noga więcej tu nie postanie. Może mnie zwolnić za porzucenie pracy bez wyjaśnienia. Nic gnojowi wyjaśniał nie będę. I on ma czelność zakazywać mi uprawiania mojego zawodu! Ignorant, debil... Nie ma pojęcia o budownictwie, o niczym nie ma pojęcia. Może sobie obniżać koszty, ale nie kosztem bezpieczeństwa ludzi. Ja w tym szwindlu więcej brać udziału nie będę. Zlecenia mi na siłę wpychają, biorę jedną trzecią tego, o co mnie ludzie proszą. Roboty mi nie zabraknie, niech mnie w dupę pocałuje. Odchodzę! - I słusznie - skwitowała Jenny. - Ale ja cię bardzo proszę, nie rób draniowi tej przyjemności i nie daj mu się wyrzucić, napisz to cholerne wypowiedzenie... Właśnie w tej chwili uchyliły się drzwi i do wnętrza zajrzała Marzenka. Marzenka była nowo zatrudnioną osobistą asystentką Jacka i szpiegowała, kogo się dało. Teraz zwróciła się do Heinricha i zaczęła mu zadawać jakieś głupie pytania, okropnie kalecząc niemiecki. Spojrzeliśmy na siebie porozumiewawczo. Zgasiłam papierosa i poszłam spokojnie do swojego pokoju. Kątem oka zauważyłam jeszcze, że Noah wyszedł od Jenny chwilę po mnie. Heinrich, został. Już pod koniec sierpnia ekipa Julka zajęła jego gabinet, zmuszając go do przeniesienia się do pokoju Jenny. Wcale im to nie przeszkadzało, mieli tam przynajmniej święty spokój i wzajemne towarzystwo. Ich biuro z czasem stało się azylem wszystkich, którzy pozostali ze starego składu firmy. Było również najczęściej szpiegowanym i podsłuchiwanym przez nowych pomieszczeniem w całym budynku. Teraz, w połowie września, kiedy upłynęła większość terminów wypowiedzenia, z dawnej ekipy Dietera zostało nas jedynie sześcioro. Heinz, szef oddziału niemieckiego, tkwił niezagrożony na swojej pozycji i

bezproblemowo dostosował się do nowych warunków. Doreen pracowała nadal, podobnie jak Heinz, z tą samą pensją. Jej obowiązki, co prawda, się uszczupliły, bo nie otrzymywała żadnych odpowiedzialnych zadań, raczej robiła za ”przynieś, wynieś, pozamiataj”, ale w żaden sposób nie była zagrożona utratą pracy. Tylko idiota zwolniłby osobę, która nie dość, że miała rozeznanie w całej działalności firmy, to dodatkowo mówiła płynnie sześcioma językami. Trzecia byłam ja i zdawałam sobie sprawę, że jestem tu jeszcze tylko dlatego, że Doreen nie mówiła po polsku. Chociaż może nie o to chodziło, może Julek zostawił mnie jedynie dlatego, że chciał, żebym patrzyła, jak dokładnie, cegiełka po cegiełce, rozbiera całą kunsztowną budowlę wzniesioną przez Dietera. Teraz udało mu się wyciągnąć kolejny kawałek; to, że Noah jest już przeszłością w firmie, było dla mnie jasne. Ostatnie dwie osoby to Jenny i Heinrich. Oni po prostu odsiadywali pozostałe im do końca wypowiedzenia pięć miesięcy. A właściwie cztery, bo złożyli podania o zalegle urlopy od Gwiazdki. To, co Julek zrobił z naszym architektem, było precyzyjnie zaplanowaną i doskonale strategicznie przeprowadzoną operacją wojskową. Zaczęło się od planów nowych obiektów do renowacji, które Julek kupił w imieniu Viktorii w Polsce i Rosji. Odrzucał absolutnie wszystkie sugestie Noaha, zażądał od niego projektów i kosztorysów nie tylko sprzecznych z wszelkimi normami, ale wręcz przy zastosowaniu niepełnowartościowych materiałów budowlanych. Noah był perfekcjonistą, więc nie mógł tego znieść. Ostatnią kroplą stała się kolejna rozmowa z Julkiem, a właściwie ich kolejna kłótnia. Noah jest samodzielnym architektem, ma własną pracownię i zespół ludzi. Dodatkowo był zatrudniony na etacie u Dietera, bo tak się dogadali i dobrze im się razem pracowało. Jego kontrakt zawierał klauzulę, która wyraźnie dopuszczała usługi na rzecz innych firm i prowadzenie własnej działalności, niezależnej od zleceń Dietera. Dzisiaj tę właśnie klauzulę usiłował aneksem do kontraktu anulować Julek. Rozmyślania przerwało mi pukanie. Noah wsunął głowę przez uchylone drzwi i oznajmił krótko: Wychodzę. Dziś wieczorem w ”Van Goghu”? - Dobrze. - Skinęłam głową. - Mogę być później, muszę jeszcze zagospodarować jakoś Misię. Moja córka absolutnie nie zgadzała się zostawać sama w domu po zmroku, musiałam więc jeszcze wydzwonić znajomą polskoniemiecką studentkę, Ewunię, żeby z nią została. Od czasu poznania Ewuni miałam o wiele więcej czasu dla siebie, i nawet niekiedy udawało mi się wieczorami uprawiać życie towarzyskie. Kamila ją uwielbiała, a przede wszystkim uwielbiała jej kota Micka, z którym Ewa przychodziła na dyżury. Wysłałam Ewie SMS z prośbą o pogotowie opiekuńczonieletnie dzisiaj, jako nagły wypadek. Chwilę później moja komórka zaćwierkała i wiedziałam, że dziś wieczorem będę miała wolne. Po pracy szybciutko pobiegłam do domu. Poinformowałam Misię, że przyjdzie Ewa, bo ja wychodzę, co spowodowało, że moje leniwe dziecko, uparcie odkładające odrabianie lekcji na ostatnią chwilę, rzuciło się w popłochu w kierunku tornistra. Rozsądnie, bo też chciała mieć wolny wieczór na zabawę z Mickiem i Ewką. Przygotowałam im zapiekankę z piersi kurczaka na późną kolację, sama coś przy okazji przekąsiłam i o siódmej pojechałam Sbahnem na Friedrichstrasse. Nauczona doświadczeniem, nie wzięłam samochodu. Już chyba milion razy zostawiałam go na noc pod

„Van Goghiem”. Jadąc tam, zawsze planowałam jedno winko i grzeczny powrót do domu około północy. Nigdy jednak nie udało mi się wrócić wcześniej niż o drugiej w nocy. Kim po prostu za dobrze grał. Nie mogłam opuścić tego miejsca tak długo, jak długo brzmiały tony fortepianu, no cóż, przy okazji z jednego winka z reguły robiły się co najmniej trzy, a po trzech to ja za kierownicę nie siadam. Noah, Jenny z Wolfem i Heinrich czekali już na miejscu. Giseli nie było, zresztą rzadko spotykaliśmy się z nią w miejscach publicznych. Nadal na wszelki wypadek ukrywała skrzętnie przed Viktorią nasze relacje, a jeszcze skrzętniej fakt, że jest właścicielką pałacyku do remontu w Montpellier. Tyłem do mnie przy ich stoliku siedział osobnik, którego chyba jeszcze nie znałam. Przywitałam się ze wszystkimi, osobnika mi przedstawiono jako Kemala, zamówiłam sobie winko i usiadłam. Oczywiście tamci rozmawiali o dzisiejszym zdarzeniu, ale w powietrzu czułam jakąś dziwną atmosferę. Hmm... przysięgłabym, że feromony latały. - Ja nie mówię, że nie masz racji i wcale nie każę ci kłaść uszu po sobie. - Heinrich dyskutował zawzięcie z Noahem. - Ale dziś dałeś się sprowokować jak dziecko. Jedyne, o co cię proszę, to żebyś się nie unosił honorem i nie znikał bez słowa. To dziecinada, Noah, a poza tym dasz łobuzowi nie tylko satysfakcję, że mu się udało zmusić cię do odejścia, ofiarujesz mu jeszcze niezgorszy prezent w postaci swojej pensji i odprawy. - Nawet jeśli masz rację, Heinrich, to sprawa jest beznadziejna. - Noah wzruszył lekceważąco ramionami. - Oni mi nie dadzą wypowiedzenia, bo nie mają żadnego sensownego powodu. Znasz mój kontrakt doskonale. Potrzebują architekta, więc etatu nie zredukują. Nie ma takiej siły, która zmusiłaby mnie do podpisania tego wrednego aneksu, a jak podadzą taki powód, to w każdym sądzie pracy przegrają. Wypowiedzenie w normalnym trybie to pół roku, tak jak u ciebie i u Jenny. A ja pół roku z tym debilem nie wytrzymam! Jeżeli podpiszę rozwiązanie w trybie natychmiastowym za porozumieniem stron, to odprawa i tak mi nie przysługuje. Jak sam złożę wypowiedzenie, tym bardziej nie. To w nosie to mam, niech mnie sobie zwolni dyscyplinarnie za porzucenie pracy, referencji nie potrzebuję, Bogu dzięki. - Ale w ten sposób, debilu - zirytowała się Jenny - robisz dokładnie to, czego on chce. Sam mu dajesz broń do ręki. - No i co z tego? - Noah machnął ręką. - Moje zdrowie cenniejsze, jeszcze parę takich kwiatków i zawału dostanę. Ja jestem chory na serce, dłużej tam nie wytrzymam. Spadam. - No i tu właśnie zmierzamy do sedna sprawy. - Heinrich uśmiechnął się z triumfem. - Co masz na myśli? - My sobie tu z Jenny siedzimy już godzinkę i rozpatrzyliśmy wszystkie możliwości. I chyba znaleźliśmy najlepszą. - Zawiesił głos i zadowolony z siebie popatrzył na nas, czy objawiamy wystarczające zainteresowanie tematem. Objawiliśmy. - No?! - Ponagliłam go. - Nie buduj napięcia.

- Otóż mój drogi - Heinrich poklepał Noaha po łopatce - ty jesteś strasznie chory, biedaku. Masz chore serce i depresję. Ciężką. - Zwariowałeś?! - Noah poklepał się wymownie w czoło. - Serce mam pod kontrolą, leki wszystko regulują, a na depresję, kochany, to ja nie mam czasu przy tych wszystkich zleceniach. Jeszcze Montpellier wykańczam po nocach, bo za to nikt nie zapłaci, a ludzie pracują nad innymi projektami. - Głupi jesteś - stwierdził stanowczo Heinrich. - Słuchaj, jutro pójdziesz do swojego kardiologa i weźmiesz zwolnienie za dziś i jutro. Nie wiem, kawy się nachlaj, rób, co chcesz, ma ci serce telepać. Oprócz tego powiesz mu, że nie sypiasz po nocach, masz stany lękowe i nic ci się nie chce. I poprosisz o skierowanie do psychologa. W czwartek przyjdziesz rano do pracy, dostarczysz zwolnienie, złożysz oficjalnie wypowiedzenie w normalnym trybie i pójdziesz do lekarza, bo na dziesiątą w czwartek masz umówioną wizytę u pani psycholog Jeannette. To jej przyjaciółka jeszcze z zamierzchłych czasów przed Wolfem. A ona doskonale zna sytuację i powiedziała, że taką depresję to się leczy minimum pół roku, jak nie rok - zakończył przemówienie dobitnie i z satysfakcją. - Po co mi to, co mi to daje? - To ci to daje, że przez trzy miesiące Viktoria płaci ci pełną pensję, a przez kolejne trzy twoje ubezpieczenia i podatki. A ty przez pół roku nie oglądasz obrzydłego pyska herr Szyca, a potem odchodzisz w normalnym trybie. - Aa. - Noah spojrzał z podziwem na Heinricha. - Aleście uknuli. No, no! Ale czekaj, po trzech miesiącach musi mi ubezpieczalnia płacić pensję, to trochę nie w porządku. - Noah, daj spokój - wtrącił się słuchający do tej pory w milczeniu Kemal. - Jeśli masz wyrzuty sumienia, to możesz za tę kasę wspierać ubogich artystów. Nie wybrzydzaj, bo dobrze wymyślili. - Już dobrze, nie wybrzydzam. - Noah rozłożył ręce w geście poddania. - Dobra, pójdę do tej psycholożki, a ty, ubogi artysto, przestań kombinować. - Dlaczego: artysto? - zainteresowałam się. - Ty, Kemal, też jesteś malarzem jak Wolf? - O, nie. - Roześmiał się. - Szkoły, co prawda skończyliśmy podobne, ale ja trochę zboczyłem i zajmuję się złomem. - Bzdury gada kompletne - wtrąciła się Jenny. - Nie słuchaj go, a przynajmniej nie wierz ani jednemu słowu, które mówi. Złomiarz się, cholera, znalazł, patrzcie państwo! - Rzeźby Kemala mają szalone powodzenie na całym świecie - powiedział Wolf z uśmiechem. - Miał już tyle wystaw, że mogę mu tylko zazdrościć. Nawet nie wiesz, Asia, jaka to radość nareszcie mieć go tutaj i móc patrzeć, jak pracuje. Przez te wszystkie lata musiał nam wystarczyć jedynie telefon, bo te krótkie wizyty, jedyne, jakie były możliwe, to spędzaliśmy głównie na kacu. - Roześmiali się obaj. - Jakie lata? - spytałam zaciekawiona. - Długo się znacie? - Długo - przytaknął Kemal. - Znamy się jeszcze z czasów, których najstarsze dinozaury nie pamiętają. Jenny poznałem w Paryżu, na studiach. Nawet się w niej kochałem jak szalony, ale wolała nadętego Niemca. Dobrze, że się go pozbyła, a jeszcze lepiej, że znalazła sobie Wolfa. Jemu jestem w stanie

ustąpić miejsca. Kiedy Jenny zamieszkała z Wolfem, stwierdziła, że musi nas ze sobą poznać, bo idealnie do siebie pasujemy, dwóch wariatów tego samego sortu rzadko się zdarza. I miała rację. Od ponad trzydziestu lat się przyjaźnimy, mnóstwo rzeczy razem stworzyliśmy mimo tej paskudnej odległości. - Jaka tam odległość! - Z całej tej rozmowy wywnioskowałam, że Kemal jest Francuzem. - Z Paryża do Berlina rzut beretem przecież. - No tak, ale z Casablanki trochę dalej - odpowiedział. - Zresztą to nie odległość ma największe znaczenie, tylko prawo wizowe. W zasadzie, kiedy skończyłem studia, Europa Zachodnia stała się dla mnie prawie niedostępna. - O, to tak jak dla mnie. - Ucieszyłam się bez sensu. - Ja jestem Polką, a blok komunistyczny niechętnie wypuszczał swoich dumnych obywateli za żelazną kurtynę. Bali się, że już nie wrócą. Ja miałam szanse na wycieczki tylko dlatego, że pracowałam w biurze podróży. Znajomość paru języków mnie ratowała. - A mnie ratowała sztuka. - Pokiwał głową ze zrozumieniem. - Dostawałem wizy na każdą wystawę, którą organizowałem w Europie. A mój złom, dzięki Bogu, cieszył się dużą popularnością, więc od czasu do czasu udawało mi się wyrwać z Maroka. Życie w moim kraju nie jest łatwe, zwłaszcza, jeśli się jest niewiernym. No cóż, miałem szczęście, chyba moja patronka, Najświętsza Maria z Lourdes, dobrze nade mną czuwa. - Jesteś katolikiem? - Ni to stwierdziłam, ni to zapytałam. - Popatrz, kolejna zbieżność. Nawet, jeśli wcześniej nie przywiązywałam do tego wagi, niedawno zrozumiałam, że Święta Maria jest też patronką mojej rodziny. - Niedawno? - zdziwił się Kemal. - Ja to wiedziałem od zawsze. Widzisz, społeczność katolicka w kraju opanowanym przez muzułmanów bardzo rygorystycznie dba o świadomość swoich korzeni. W mojej rodzinie wiara była zawsze bardzo istotną sprawą. - No cóż, w mojej w zasadzie też. Chociaż wiesz, nieprawda. Dla mnie wiara jest rzeczą oczywistą i wszechobecną jak oddychanie. Moja mama i babcia nigdy nie były specjalnie praktykujące. Ale to, że jesteśmy katoliczkami, wydawało się oczywiste. Właściwie nigdy się nad tym nie zastanawiałam ani tego nie roztrząsałam. - Bo mieszkałaś wśród ludzi, dla których było to oczywiste. W Casablance jest inaczej. - Opowiedz mi o Casablance, dla mnie to takie egzotyczne miasto - poprosiłam. - Widzisz, Asia, Casablanca to dom. Dla mnie najpiękniejsze miejsce na świecie. Takie, do którego zawsze chce się wracać. Mógłbym ci godzinami opowiadać o białych ścianach budynków, rozjaśnionych palącym słońcem, gdzie biel zawsze wydaje się jaśniejsza niż gdziekolwiek indziej na świecie, o świeżej, pachnącej przygodą bryzie znad oceanu, o wspaniałych nowoczesnych dzielnicach drapaczy chmur i dumnych meczetach, pamiętających dawne wieki. To wszystko znajdziesz w przewodnikach turystycznych, a jak sobie jeszcze dołączysz romantyczną otoczkę, którą dał miastu słynny film z Bergman i Bogartem, to dojdziesz do wniosku, że to raj na ziemi. Ale tak nie jest. Casablanca jest różnorodna, to miasto kontrastów. Znajdziesz u nas niewyobrażalne bogactwo i niewyobrażalną nędzę.

Znajdziesz romantyczne zachody słońca na pięknych złotych plażach, a jednocześnie głód, upodlenie i biedę zaułków, o których turystom nawet się nie wspomina. Jednak Casablanca to mój dom. I nawet jeśli na co dzień wolałbym żyć i pracować tutaj, to tam zawsze będę wracał. To dom. Przegadałam z Kemalem cały wieczór. Gdzieś w tle Kim grał na fortepianie, ale po raz pierwszy jego muzyka nie podbiła mnie całkowicie, nie pochłonęła całej mojej uwagi. Ta rozmowa była tak inna od wszystkich, tak głęboka i ciekawa. To, co zaczęło się od grzecznościowej wymiany uprzejmości z nowo poznanym człowiekiem, w ciągu paru godzin przekształciło się w dyskusję o życiu i jego sensie, o szukaniu własnych dróg. I wielokrotnie przez ten czas zastanawiałam się jak to możliwe, żeby dwie tak odległe kulturowo osoby jak ja i Kemal miały ze sobą tak wiele wspólnego. Wiele opinii, które wygłosił, mogłoby paść z moich ust, tyle spraw widzieliśmy tak samo. Wszystko jedno, czy rozmowa dotyczyła muzyki, pracy, rodziny czy lojalności, kłamstwa, sposobu spędzania wolnego czasu, wszędzie znajdowałam zbieżności w naszym postrzeganiu świata. Jedynym chyba tematem, o którym nie rozmawialiśmy, była polityka. Kemal uczciwie przyznał, że to dla niego całkowicie obca dziedzina, nie cierpi jej, ta sfera go mierzi i nie ma o niej pojęcia. Jakbym słyszała samą siebie. Kemal urodził się w Casablance, w Maroku, w zamożnej rodzinie potomków dawnych francuskich kolonistów. Był jedynakiem i od dzieciństwa przejawiał wyjątkowy talent plastyczny. Rodzice wysłali go na studia artystyczne do l`École de Beaux Art de Paris. Tam poznał nieco starszą od niego Jenny i zakochał się w niej beznadziejnie. Beznadziejnie, bo Jenny traktowała go jedynie jak młodszego kolegę, szalenie utalentowanego i interesującego, ale jedynie kolegę. Zresztą już wtedy jej serce należało do innego mężczyzny. Po studiach Kemal wrócił do Casablanki, cały czas jednak utrzymywał kontakt korespondencyjny z Jenny. W listach żalił jej się, że jego sztuka kompletnie nie znajduje uznania w rodzinnym mieście; jego nowoczesne rzeźby z metalu, które cieszyły się coraz większym powodzeniem w paryskich galeriach, w Maroku traktowano jak kupki złomu. - Łatwo nie było - opowiadał w przerwach między kolejnymi minirecitalami Kima. - Wiesz, jaki to koszmar, żyć na koszt rodziców i na dodatek brać od nich pieniądze na pracę, która właściwie była tylko moim hobby, bo nikt nie chciał kupić moich rzeźb. - Wyobrażam sobie. - Przypomniały mi się czasy bezrobocia, kiedy praktycznie siedziałam w kieszeni u Piotrka. - Znam to, też miałam podobny okres w życiu. Tylko że ze mną było jeszcze gorzej, nawet żadnego hobby nie miałam. Pamiętam, jak się wtedy szarpałam. I co zrobiłeś? Stał się cud? Znalazł się nagle ktoś, kto wreszcie docenił twoją sztukę? Kiedy nastąpił przełom? - Nie było przełomu, jeszcze długo nie. Posyłałem rzeźby do zaprzyjaźnionych paryskich galerii, ale sprzedawały się tak rzadko, że żyć się z tego nie dało. Wiesz, co wtedy robiłem? - Nie wiem. Opowiadaj... - Lampy! Produkowałem prawie taśmowo metalowe podstawy do fajek wodnych i mosiężne lampy. Żadne tam artystyczne dzieła sztuki, wszystkie takie same. Doskonale się sprzedawały. Tak przetrwałem jakiś czas. Tak naprawdę przełom przyszedł dopiero po ślubie Jeannette z Wolfem. Zaprosili mnie,

przyjechałem i okazało się, że Berlin to jest to. - Roześmiał się. - Właściwie to dzięki Wolfowi jestem tym, kim jestem, gdyby nie on, pewnie nadal sprzedawałbym lampy w Casablance. - Jak to, Wolf? - zdziwiłam się. - Przecież Wolf jest malarzem. Widziałam jego obrazy. Są takie pełne emocji, sentymentalne. Trudno uwierzyć, że mogą mieć coś wspólnego ze ”złomem”, jak nazywasz to, co robisz. - Nic błędniejszego, moja droga! - oburzył się. - A kto powiedział, że złom nie może być pełen emocji? Zresztą jak sama zobaczysz, to zrozumiesz. Prawda jest taka, że inspirujemy się wzajemnie z Wolfem. Ale nie dlatego uważam, że dzięki niemu jestem artystą. Nie mógłbym robić tego, co kocham, gdyby nie kontakty i inicjatywa Wolfa. To on biegał po galeriach i szukał chętnych na moje prace. Ja nie mógłbym się tym zajmować tu, na miejscu. Wszystkie moje wizyty w Berlinie były za krótkie. A szkoda. To miasto to mekka dla artystów. Zawsze o tym marzyłem, ale nigdy tak naprawdę nie wierzyłem, że mogę tu żyć. Nawet jeśli tylko połowicznie. - Nie rozumiem. - Pokręciłam głową. - Jak to, połowicznie? - Ano tak to. Jestem Marokańczykiem i jeszcze do kwietnia tego roku mogłem przyjeżdżać jedynie na krótkie wizyty, jeśli mnie Jenny i Wolf zaprosili i jeśli mój kraj ukochany zgodził się mnie wypuścić. A czasami się nie zgadzał. - Aha - przytaknęłam ze zrozumieniem. - Znam to. U nas też tak kiedyś było. A co się zmieniło w kwietniu? No i nadal nie rozumiem, dlaczego połowicznie. - Jak to, nie rozumiesz?! Układ z Schengen, chyba to ci coś mówi. Nie mówiło. Zrobiłam stosowną minę i Kemal zaczął mi wyjaśniać. - Dzięki układowi z Schengen obywatele innych państw mogą legalnie przebywać na terenie Niemiec dziewięćdziesiąt dni w ciągu pół roku. Nie potrzeba wtedy wizy, zaproszeń ani żadnych specjalnych pozwoleń. Kolejne trzy miesiące muszę jednak pozostać w Maroku, ale to już jakiś początek. Dlatego mówię, że żyję tu połowicznie. Połowicznie, acz bardzo skutecznie - zakończył szalenie z siebie zadowolony. Już w kwietniu razem z Wolfem wynajęli wspólnie pomieszczenia, w których urządzili pracownie. Całe lato zajęło Wolfowi przystosowanie budynku, tak aby oprócz powierzchni roboczych i magazynów stworzyć tam galerię. Kemal przesyłał kolejnymi frachtami swoje dzieła. Udało im się znaleźć fantastyczną lokalizację, w samym centrum miasta, przy Oranienburgerstrasse, w dzielnicy artystów, galerii i knajp. Wynajmują parter starej, niezamieszkanej kamienicy; a na wewnętrznym dziedzińcu postawili przeszklony lekki pawilonik galerii, którego większą część zajmuje ekspozycja metalowych rzeźb Kemala i obrazów Wolfa. W budynku urządzili pracownie, magazyn i nieduże przytulne biuro z kuchenką i pokoikiem, gdzie mieszka Kemal w trakcie swoich dziewięćdziesięciodniowych pobytów w Berlinie. - Oczywiście najbardziej jestem zadowolony z galerii, ale nie masz pojęcia, jak się cieszę z tego

mieszkanka. Teraz czuję się prawdziwym berlińczykiem. U Wolfa i Jenny było mi co prawda wspaniale, ale gość jak ryba, po tygodniu cuchnie, a teraz nareszcie jestem niezależny i mieszkam u siebie. Siedzieliśmy w przytulnej knajpce do zamknięcia. O drugiej Kim przestał grać i przysiadł się do naszego stolika. Kolejną godzinę słuchałam, jak Wolf, Kim i Kemal snują plany świetlanej przyszłości nowej galerii. Około trzeciej Jenny dyskretnie ziewnęła. - No, niestety, moi drodzy, jutro trzeba trochę popracować albo przynajmniej pokazać się w biurze powiedziała. - Nie wiem, jak wy, ale ja muszę się przespać przynajmniej trzy godzinki. Jestem steraną życiem prawie emerytką i potrzebuję wypoczynku. - No to chodź, sterana życiem emerytko. - Wolf przytulił ją czule. - Niech moje ramiona ukołyszą cię do snu. - Jak twoje ramiona będą ją kołysały Wolfie - roześmiał się Kemal - to wcale nie będziecie spali. Ale macie rację, ja też już pójdę. Heinrich zaproponował, że mnie podwiezie, pożegnaliśmy się więc i rozeszliśmy do domów. Cały czas, jeszcze nawet w jego samochodzie, miałam to głupie, nieopuszczające mnie wrażenie, że w powietrzu latają feromony. Ten wieczór był po prostu cudowny. Rozmowa z Kemalem natchnęła mnie takim optymizmem, że mimo nieprzespanej nocy i delikatnego bólu głowy kolejny dzień pracy w biurze minął mi wręcz śpiewająco, co dawno się nie zdarzyło. *** Plany przebudowy Montpellier były gotowe, całą procedurę, łącznie z kosztorysami i terminarzami, Noah załatwił w błyskawicznym tempie. Przecież oficjalnie był na zwolnieniu lekarskim i nie musiał odsiadywać ośmiu godzin dziennie w biurze, co wydatnie mu pomogło. Był koniec września i zgodnie z wcześniejszym planem wybieraliśmy się do Montpellier. Biuro firmy Viktorii opustoszało, bowiem wszyscy wzięliśmy urlopy. Ten trzydniowy wyjazd był najistotniejszy. Zamierzaliśmy podpisać wszystkie umowy i po uzyskaniu stosownych zezwoleń w urzędach, od stycznia przebudowa miała ruszyć z kopyta. Nawet Jolka postanowiła wybrać się z nami i przyjrzeć wnętrzom pod kątem mebli, jako że inwestorzy z Bersolys chcieli od nas obiektu pod klucz, w takim standardzie, jak wcześniejsze obiekty Dietera. Dlatego Kathie przekonała Jolę, że powinna jechać. Im więcej zabytkowych mebli udałoby się nam zastąpić doskonałymi podróbkami mojej przyjaciółki, tym mniejszy będzie koszt wyposażenia wnętrz. Poprosiłam mamę, żeby przyjechali z Kaziem na parę dni zająć się Kamilą. Młoda szalała z radości, że wreszcie będzie mogła pokazać mu dokładnie Berlin, który traktowała jak swoje drugie miasto rodzinne i była z niego bardzo dumna. Zostałam zaproszona na imprezę z okazji otwarcia galerii Wolfa i Kemala, a ponieważ Ewunia, moja babysitter, nie miała czasu w tym terminie, mama przyjechała wcześniej, w piątek. W sobotę miało się odbyć przyjęcie, a w poniedziałek rano lecieliśmy wszyscy do Montpellier. *** Nienawidzę przyjęć na stojąco. No dobra, mogłam zaakceptować fakt, że miejsca było niewiele, i gdyby

jeszcze porozstawiać tu jakieś siedziska, to przy tym tłumie ludzi, który przybył na otwarcie galerii, trzeba by powyrzucać wszystkie rzeźby i obrazy. Cóż, przecież to przyjęcie wydawano z okazji otwarcia galerii sztuki, więc jakaś sztuka musiała się tu znaleźć. Tylko dlatego przebolałam ten brak miejsc do siedzenia. Jednak po półtoragodzinnym staniu i spacerowaniu po galerii na dwunastocentymetrowych szpilkach dusza mi ucichła, za to nogi coraz dotkliwiej dawały o sobie znać. To, że dusza przestała reagować dopiero po ponad godzinie, łatwo się dało wytłumaczyć. Wszystko tu wyglądało niesamowicie. Obrazy Wolfa już znałam, były piękne, malowane moją ukochaną metodą paćkania farby na farbę. Nie wiem, jak się nazywa ten styl, nie znam się na sztuce, ale właśnie takie liczne warstwy farby, nachodzące na siebie, z wyraźnie widoczną fakturą pozostawioną przez pędzel, lubię najbardziej. Do tego wyobraźnia Wolfa, odbita na płótnie, ukazywała orgię najpiękniejszych kolorów: żółci, pomarańczy, czerwieni i brązów. Tematyka prac była różnorodna, ale ja i tak na każdym płótnie widziałam piękną, ciepłą i bogatą jesień. Marzenie... A rzeźby Kemala... Nie wiem, jak on to robi? Złom to złe określenie, ja bym nazwała je metaliczną chromowaną robotyką, jednak nie jestem do końca pewna tego sformułowania. Bo robotyka z założenia dla mnie jest logiczna, surowa, uporządkowana i wyprana z uczuć. A to, co mnie otaczało, miało charakter czystych emocji. Właściwie trudno to nazywać rzeźbami, bowiem oprócz wartości estetycznych i uczuć, jakie budziły, prawie każda z prac była w jakiś sposób użytkowa. Zachwyciła mnie balustrada. Pomieszczenie galerii było dwupoziomowe i właśnie między oboma poziomami stała sobie praca Kemala w charakterze barierki do opierania się, żeby nikt nie spadł te pół metra na niższy poziom. Przyglądałam jej się chyba z pół godziny. Na początku widziałam jedynie metalowe pokręcone motywy kwiecistowinoroślowe, a potem zauważyłam historię. Balustrada opowiadała symbolami o ludzkim życiu. Zaczynała się ogniem i ogniem kończyła. Oczywiście wszystko, co widziałam, mogło być jedynie moją interpretacją, a co autor chciał naprawdę powiedzieć... kto to wie? Ja na pewno nie wiedziałam. Jedyne, co wiedziałam w tej chwili, to, że muszę natychmiast usiąść. Zdecydowana opuścić imprezę wybrałam się na poszukiwanie gospodarzy, żeby się grzecznie pożegnać. Wolf stał z lampką wina wśród dziennikarzy i opowiadał im coś, żywo gestykulując. No przecież teraz nie będę mu przeszkadzać. Dobrze, znajdę Kemala i pożegnam się z nim, a on przekaże moje życzliwe słowa Wolfowi. I właśnie w tej chwili, kiedy sobie pomyślałam, że muszę odszukać Kemala, to on mnie znalazł. Odwróciłam się, a on stał za mną z dwiema lampkami wina w dłoniach. - Zauważyłem, że zgubiłaś kieliszek, więc szybciutko donoszę ci nowy. - Uśmiechnął się do mnie ciepło. - Ślicznie wyglądasz, Asia. Jesteś taka kobieca, taka ładna. Uważam, że powinno istnieć prawo zabraniające pięknym kobietom noszenia innego obuwia niż szpilki. - Kemal, słonko, ja też tak zawsze uważałam, tylko dziś zmieniłam zdanie. Wybacz, ale już będę się z wami żegnać. Dziękuję za komplement, będę jednak uciekać. Nie zdradź mnie przed nikim, z przykrością muszę ci się przyznać, że własne pantofle mnie zabiły i nie wytrzymam ani minuty dłużej..

- Nie idź, proszę... - Patrzył na mnie z błaganiem w oczach. - Albo nie, już wiem. - Rozejrzał się po sali. - Z wszystkimi, z którymi musiałem porozmawiać, już rozmawiałem, resztą zajmie się Wolf. Nawet nie zauważą. - Pociągnął mnie za rękę do wyjścia, po drodze odstawiając kieliszki byle gdzie. - Chodź, uciekniemy na chwilę. Będę rycerzem, który ratuje księżniczkę przed smokiem. Hmm... twoje szpilki nie są przypadkiem zrobione ze smoczej skóry? Wymknęliśmy się niezauważeni przez nikogo. Parę kroków od galerii była malutka przytulna kawiarenka. W sumie też galeria, bo na ścianach wisiały obrazy do sprzedania, a w małej salce znajdowały się miłe miękkie kanapki, mikroskopijne stoliczki i bar. Usiedliśmy w narożniku schowani przed całym światem. Zdjęłam nieszczęsne pantofle i usiadłam, podwijając nogi. Szeroka spódnica kopiująca modę lat sześćdziesiątych pozwoliła mi na to bez uchybiania zasadom dobrego tonu. - Widzisz, to świetne rozwiązanie - uznał Kemal szalenie zadowolony z siebie. - Posiedzimy pół godzinki, ja odsapnę emocjonalnie, ty fizycznie, a potem wrócimy świeżutcy jak skowronki i dotrwamy do końca przyjęcia. Tak jest! No więc czego się napijesz? - Lambrusco - poprosiłam. - I zamów mi do tego colę, proszę. Gdy kelner przyniósł nasze drinki, Kemal z ciekawością patrzył, jak dolewam sobie ordynarnej coli do szlachetnego trunku. - O! Tego jeszcze nie piłem - zdziwił się. - To spróbuj. - Roześmiałam się. - Widzisz, wiem, że to nienormalne, ale ja każdy alkohol rozcieńczam colą. Mam okropnie słabą głowę, a lubię drinki. Z colą robi się tego podwójna objętość, więc wypicie szklaneczki trwa dwa razy tyle, a do tego procenty się rozwadniają i jest o połowę słabsze. Głupie wytłumaczenie, nie? - Głupie, nie głupie, ale smakuje nieźle - stwierdził, upijając łyk z mojej szklaneczki. - Ja też tak chcę. - Kiwnął na kelnera. - No to teraz opowiadaj. Jak ci się podobało? - Bardzo. Świetna galeria, fantastyczne prace, gratuluję wam obu serdecznie i mocno wierzę, że odniesiecie wielki sukces - odparłam grzecznie. - Ty mi tu, skarbie, nie ściemniaj, tylko odpowiadaj uczciwie i ze szczegółami. - Kemal, ja się kompletnie nie znam na sztuce, jestem laikiem. Co mam ci opowiadać? Podobało mi się bardzo i tyle. - Zastanów się chwilę, moja miła: gdybym chciał opinii znawcy sztuki, to bym sobie porozmawiał z jednym z tych przemądrzałych krytyków. Wszędzie dookoła plączą się ich tabuny i wszyscy ci ludzie wiedzą lepiej niż ja sam, co przedstawiają moje prace. Ja pytam ciebie, zwyczajnego widza, jak ci się podobało.

- Dobrze. - Dałam się sprowokować. - Podobało mi się, to prawda, ale jeśli chcesz ode mnie wrażeń całościowych, to nic ci nie powiem, bo moje najsilniejsze odczucie to zmęczenie tłumem i brak możliwości spokojnego popatrzenia, nie, nie popatrzenia, przeżycia tego wszystkiego, co znajdowało się w środku. Mam na myśli obrazy i rzeźby, a nie to zbiorowisko. I wolałabym to przeżywać na siedząco! Wrażenie całościowe mam takie, że brakuje wam krzeseł! Tutaj na przykład - wskazałam ręką na wnętrze knajpki - też jest galeria, obrazy wiszą, ale tutaj mogę ci opisać moje wrażenia, bo po pierwsze, siedzę, po drugie, jest przytulnie, a po trzecie, mam w dłoni lampkę wina i mogę się zamknąć w swoim wnętrzu, wyłączyć ludzi i szum, a potem skoncentrować się na jednym konkretnym obrazie. Wtedy go widzę i wtedy przychodzą uczucia. Rozumiesz? - Rozumiem doskonale. - Przez cały czas, kiedy mówiłam, kiwał potakująco głową. - Mam dokładnie tak samo. Wiesz, w nocy, kiedy galeria jest pusta, często przesuwam fotel z mojego pokoju do sali wystawowej. Potrafię siedzieć godzinami i z lampką wina w dłoni wpatrywać się w jeden jedyny obraz Wolfa. On mnie inspiruje. To ciepło, które emanuje z jego prac... Wtedy, w środku nocy, prawie zawsze przychodzą mi do głowy nowe pomysły i zaczynam pracować. Myślę, że ja i Wolf uzupełniamy się nawzajem i nakręcamy taką spiralę. On namaluje, ja przerzucę jego myśl na metal i przestrzeń, on namaluje kolejny komentarz do tej rzeźby, ja doklecę ciąg dalszy... I tak sobie rozmawiamy i ciągniemy dłuższą opowieść. On farbami, a ja w metalu. Masz całkowitą rację, Asia, galeria jest do bani, bo nie daje żadnej szansy, by widz mógł zobaczyć to, co chcemy pokazać. Jest jak muzeum, a nie sklep. A ja chciałem, żeby była takim ekskluzywnym sklepem, wiesz, jak dawniej szacowne domy mody dla bogatych klientek. Przychodziłaś, sadzali cię w fotelu, dawali do ręki kieliszek szampana, a przed tobą paradowały modelki w tych wszystkich pięknych, szalenie kosztownych kreacjach. Hmm... Bo w końcu najistotniejsze były te kreacje, tak samo jak dla nas nasze prace są najważniejsze. A żeby móc je naprawdę docenić, trzeba je dostrzec. Schrzaniliśmy, nie daliśmy narodowi szansy przeżycia, jak to ładnie nazwałaś, naszej sztuki. - Nie przesadzaj, nie jest aż tak źle. Chciałeś ode mnie uczciwego wrażenia co do całości, to ci dałam. Ale przecież wasza sztuka broni się sama, to nie jest tak, że nie widziałam nic, bo nie było odpowiedniej atmosfery do oglądania. Przed twoją balustradą stałam prawie pół godziny i widziałam w niej absolutnie wszystko! - Posłuchałam sama siebie i szybciutko złagodziłam własne słowa. - To znaczy, widziałam w niej coś, co sobie sama wydumałam, pewnie wcale nie to, co ty stworzyłeś... Sorry. - Nie. - Położył rękę na mojej dłoni. - Mów, co widziałaś. Wiem, o której rzeźbie mówisz, rzeczywiście, to balustrada. Opowiedz, proszę. - Daj spokój. Wyśmiejesz mnie, ja mam bujną wyobraźnię i dośpiewałam sobie własną historię do tej pracy, ale to wcale nie znaczy, że interesującą. Pewnie jak to tworzyłeś, to miałeś własną wizję, którą odlałeś w metalu. Każdy z nas ocenia rzeczywistość subiektywnie, odnosząc to, co widzi, do własnych doświadczeń. Nasze są inne, więc nie ma sensu, żebym wyjaśniała autorowi, co chciał przez to powiedzieć. Wtedy nie będę niczym się różniła od twoich ukochanych krytyków sztuki, którzy wiedzą lepiej niż ty, co wyrzeźbiłeś. Kemal ujął obiema rękami moją dłoń, pochylił się i delikatnie ją pocałował. Chwilę patrzył na pierścionek moich babek, który szalał orgią barw. Potem poważnie spojrzał mi prosto w oczy.

- Asia - powiedział cicho - nigdy się z nimi nie porównuj. Oni mają wiedzę, a ty serce i duszę. Żadna opinia nie jest dla mnie tak ważna jak twoja, bo to, co ty myślisz o moim złomie, wypływa z serca. To właśnie są prawdziwe uczucia, a przecież tylko o nie w życiu chodzi. O uczucia. Nie wyśmieję cię. Powiedz, proszę. Jego oczy miały barwę fiołków. Wcześniej mi się wydawało, że są czarne, teraz zobaczyłam ich prawdziwą barwę. Zresztą może to nieprawda, może to jedynie szafiry z pierścionka wyczyniały swoje zwyczajne czary, ale to nie kolor tych oczu mnie urzekł, tylko to wszystko, co w nich zobaczyłam. Zachwyt, życie, ogień, rozmarzenie... Gdzieś w dole brzucha zaczęło mi wibrować przyjemne ciepełko, które rozlewało się po całym ciele. Tylko się nie zakochaj, mruknęłam w duchu do siebie samej. Ten facet chyba naprawdę emanował nadmiarem feromonów. Wbrew sobie samej coraz bardziej mnie pociągał. Uciekłam spojrzeniem w dół, na nasze dłonie. Ręce Kemal miał piękne, dłonie artysty z długimi wysmukłymi palcami, delikatne a jednocześnie silne i męskie. Motyle w moim brzuchu trzepotały jak szalone. Odetchnęłam głęboko i przymknęłam oczy. Zamknęłam oczy i siedząc nieruchomo, z dłonią w jego dłoniach, zaczęłam opowiadać: - Balustrada... Ta opowieść zaczyna się od drugiej strony, z prawej na lewo. Chociaż początek i koniec jest taki sam... To ogień. Od ognia wszystko się zaczyna, ogień to idea, początek, miłość. W ogniu powstaje życie i dla mnie to opowieść o ludzkim życiu. Czasami ogień przeradza się w piękne kwiaty i winorośl, czasem wylatują z niego motyle, czyli najpiękniejsze ulotne momenty w życiu człowieka. Jednak opowieść toczy się dalej. Po okresie dzieciństwa, gdzie wszystkie elementy rzeźby pokazywały tylko radość i zabawę, przychodzi nauka, potem kolejna część to praca i wyścig szczurów. Tam pokazałeś tylko niepokój, a czasem tu i ówdzie pojawiał się motyl sukcesu bądź satysfakcji, ale ogólne wrażenie tej części to niepokój. Aż do momentu, kiedy w centralnej części bariery ukazałeś tego motyla. To miłość, prawda? Niesamowita, wszechogarniająca i taka radosna. Piękne to. A dalej przyszło wyciszenie. Znowu była praca, ale także wiedza, taka harmonijna, spokojna i zrównoważona. W ostatniej części znowu powraca ogień. Śmierć? Nowa idea? Nie wiem, ale na pewno dobra. Bo przecież śmierć to nie tylko koniec, to również początek. - Otworzyłam oczy. - To właśnie widziałam w twojej balustradzie, Kemal. Patrzył na mnie, a po jego policzku powoli spływała samotna łza. Podniósł dłoń i delikatnie pogładził mnie po twarzy. - Dziękuję, Asia. - Wyszeptał miękko. Siedzieliśmy tak nieruchomo, on z dłonią na moim policzku, z twarzą przy twarzy, chyba wieczność. Świat wokół nas wstrzymał oddech. Ja chyba też wstrzymałam oddech i pewnie bym się udusiła, gdyby nie kelner. Podszedł do naszego stolika, wymienił popielniczkę na czystą i zapytał przyjaźnie: - Jeszcze raz to samo? Magiczna chwila minęła. Kemal zerknął na zegarek, a potem zwrócił się do mnie: - Jak twoje stopy? Posiedzimy jeszcze chwilę, czy wracamy?

- Już mi lepiej. Pewnie powinieneś już wracać, w końcu jesteś gospodarzem - zauważyłam niepewnie. - Pewnie powinienem, ale nic nie jest ważniejsze niż bycie tu i teraz z tobą. Zostańmy jeszcze chwilę, chcesz? Chciałam. Zamówiliśmy kolejne drinki. Poszłam do toalety, a kiedy wróciłam, Kemal powiedział, że mogę się nie martwić, bo zadzwonił do Wolfa i wcale nie musi wracać. Towarzystwo, zapewne zmęczone staniem, powolutku się rozchodziło, Wolf zamknie galerię, a posprzątają jutro po południu, przed otwarciem. Było mi przykro, że przyjęcie zakończyło się tak szybko, ale kiedy spojrzałam na zegarek, okazało się, że przesiedzieliśmy w tej knajpce prawie trzy godziny. Coś z tym czasem jest nie tak. Impreza trwała od dwudziestej, a teraz nagle okazało się, że już po północy. Nie wygłupiałam się i nie robiłam za Kopciuszka; zostałam, całkowicie lekceważąc upływ czasu. Te chwile z Kemalem były tak wspaniałe, Misia była w domu z moją mamą, mogłam więc sobie pozwolić. O drugiej zamykali lokal. - Dobrze mi z tobą - stwierdził Kemal, gdy chciałam się pożegnać. - Nie idź jeszcze, proszę. Bardzo chcę ci coś pokazać, wejdź ze mną tylko na moment do galerii. - To był wspaniały wieczór. Dziękuję. - Uśmiechnęłam się do niego ciepło. - Jednak chyba powinnam już wracać... - Proszę, Asia! - Dobrze, ale na krótkie pół godzinki góra. Usadowił mnie wygodnie w fotelu w tej części galerii, która była jego mieszkaniem. Wręczył mi kieliszek czerwonego wina, poprosił o chwilę cierpliwości i zniknął. Wrócił po trzech minutach ze zwycięską miną i butelką coli. - Ha! Udało mi się jeszcze wybłagać w naszej knajpce odrobinę twojego ulubionego rozpuszczalnika oznajmił z satysfakcją. - Teraz masz wszystko... Nie, czekaj, jeszcze to. - Wrzucił płytę do odtwarzacza i z głośników popłynął zachrypnięty głos Joe Cockera. - Może być? - Zapytał. Skinęłam potakująco głową. - To teraz rozgość się i daj mi parę minut. Zaraz będę gotowy. Nie podglądaj! Rozglądałam się ciekawie po pokoju. Pomieszczenie było dość duże, wielofunkcyjne. W niszy widziałam kąt do spania, przy stoliku, gdzie siedziałam, stały dwa wygodne fotele, kolejna wnęka mieściła mikroskopijną kuchnię. Prawie połowę pokoju zajmował długi blat zawalony papierami i jakimiś obcymi mej duszy narzędziami i urządzeniami. Naprzeciwko wyspy z fotelami i stolikiem stał olbrzymi zestaw stereo albo może quadro... Nie wiem.

Na urządzeniach do odtwarzania muzyki też aż tak dobrze się nie znam, ale to było imponujące. Za skarby świata nie odważyłabym się samodzielnie uruchomić muzyki na tej machinie. Dobrze, że on to zrobił. Ten wielki stółblat oraz masa książek poustawianych w stertach, gdzie popadnie, sprawiały, że całość bardziej robiła wrażenie jakiegoś warsztatugraciarni niż mieszkania. Słyszałam, jak gdzieś w dali Kemal miota się po galerii. Coś przesuwał, biegał z kąta w kąt. Nie trwało to długo, wrócił już po paru minutach. Szalenie zadowolony z siebie oznajmił: - No, gotowe. - Wyciągnął obie ręce w moją stronę. - Chodź. Opowiedziałaś mi piękną historię o mojej balustradzie, ciekaw jestem, co powiesz na to... - Wziął mnie za rękę i poprowadził jak dziecko do galerii. Wszystkie obrazy były pozdejmowane i poukładane pod ścianą, rzeźby poprzesuwane na boki. Na dużej białej ścianie ekspozycyjnej wisiały obok siebie jedynie trzy dzieła Wolfa. Przed ścianą stała śmieszna czerwona sofa, wokół której migotała setka porozstawianych świec. Oprócz nich jedynym źródłem światła był punktowy reflektor, który ciepłym pomarańczowym blaskiem podsycał orgię kolorów tryptyku Wolfa. Obok sofy na niskim taborecie stały dwa kieliszki, butelka wina i coli. Usiedliśmy. - Teraz jest perfekcyjnie - szepnął Kemal. - Po prostu patrz. Centralną część tryptyku stanowił obraz, na którym był namalowany czyjś portret. Chociaż przez wielokrotnie nakładane farby wydawała się jakby zamglona i rozmazana, to burza rudych włosów, splątanych i szalejących wokół tej twarzy pozwalała z pewnością stwierdzić, że to twarz kobiety. Boczne obrazy przedstawiały same włosy, a właściwie plątaninę pomarańczowych, czerwonych, złotych linii. Równie dobrze można by to umieścić na jednym płótnie. W tle Cocker śpiewał „You are so beautiful”; patrzyłam na tryptyk Wolfa, przytulona do Kemala, i nagle zaczęłam widzieć. To znowu był ogień jak w balustradzie. Wolf po prostu namalował te same uczucia, które Kemal wyraził w swojej rzeźbie, tylko inaczej. Wyeksponował to, co dla niego najistotniejsze; całą tę historię, którą ja widziałam w balustradzie, skoncentrował na najważniejszym jej elemencie: na kobiecie, na miłości. To, co ja widziałam jako życie, on zobaczył jako miłość i tak właśnie namalował. Ogniste włosy zmieniały się na bocznych obrazach w ogień, namiętność, pasję; zaś dla malarzamężczyzny to właśnie twarz ukochanej kobiety musiała być uosobieniem miłości. Oczywiście! - Miłość?! - wyszeptałam zdziwiona. - Właśnie tak. - W chwili gdy obserwowałam obrazy, Kemal objął mnie ramieniem i przytulił. Teraz zwrócił się do mnie przodem i ujął moją twarz w obie ręce. - Właśnie tak, Asia, miłość. Bo czymże jest życie, jak nie miłością. Twoja interpretacja była tak trafna, tak prawdziwa, że musiałem ci to pokazać. Ten tryptyk to odpowiedź Wolfa na moją rzeźbę. Po prostu miłość. Pocałował mnie delikatnie w policzek, cały czas trzymając moją twarz w dłoniach, i cofnął się o parę centymetrów, tak, że znów spojrzał mi prosto w oczy. Czy znalazł w nich nieme przyzwolenie? Pewnie

tak, bo już po chwili zaczął mnie znowu całować. Moje powieki automatycznie opadły i przestałam myśleć cokolwiek. Jego pocałunki... O Boże... *** O siódmej rano byłam w domu tylko dlatego, że mama zadzwoniła o szóstej, pytając, czy wszystko w porządku. No cóż, sama sobie jestem winna, uprzedzałam, że wrócę późno w nocy, a nie wcześnie rano, a dla mojej matki od szóstej zaczyna się rano. Martwiła się i miała prawo. Jej telefon potraktowałam jako dobrą wymówkę, żeby uciec. Wcale nie dlatego, że chciałam uciec, wręcz przeciwnie, o niczym innym nie marzyłam, jak tylko o tym, żeby całą wieczność spędzić w ramionach Kemala. I właśnie to marzenie mnie przerażało. Stara piosenka mówi, że każda miłość jest pierwsza, najważniejsza, największa. Bzdura kompletna. Jedyne, co mi się w tym wszystkim zgadzało, to miłość. Bo chyba właśnie się zakochałam znienacka i bez pamięci. Musiałam sprawdzić, czy na odległość mi nie przejdzie, bo tutaj cały czas mogły czarować feromony Kemala. Dlatego niechętnie wyswobodziłam się z jego objęć i wróciłam do domu. Mama, uprzedzona wcześniej telefonicznie, przywitała mnie kawą. - Misia i Kazio jeszcze śpią. Siedzieli wczoraj do późnej nocy i grali w Wii. Dzisiaj niedziela, to pozwoliłam Kamisi dłużej posiedzieć - powiedziała. - Idziesz odsypiać czy usiądziesz ze mną? - Nie chce mi się spać. Kawki się napiję, a potem pójdę pod prysznic. - No i jak? Dobrze się bawiłaś? - Roześmiała się. - Przepraszam, durne pytanie. Wracasz rano, oczy ci się błyszczą, własnym światłem świecisz, a ja pytam, czy się dobrze bawiłaś! Dawno tak pięknie nie wyglądałaś, Asia. Nie próbuję z ciebie wyciągać zeznań, ale wyglądasz, jakbyś się zakochała albo wygrała miliony w totka... - Nie wygrałam... - odpowiedziałam odruchowo i pomyślałam, że moja matka ma wbudowany jakiś wykrywacz nastroju albo też ukryte zdolności telepatyczne. Biorąc pod uwagę nasze korzenie, wcale nie jest to takie niemożliwe. - Nie wygrałam, ale chyba się zakochałam... Nie wiem. - ZAKOCHAŁAŚ SIĘ? - Popatrzyła na mnie zdumiona. - Kiedy? W kim? Jak to? No to jej opowiedziałam. O naszym pierwszym spotkaniu i nocy przegadanej w ”Van Goghu”, o tym niesamowitym identycznym, wręcz bliźniaczym postrzeganiu świata. O wczorajszych rozmowach i całym wieczorze, no może nie całym, bo wszelkie szczegóły nocy pominęłam lakonicznym: „O Boże, jak ten facet całuje”, a na zakończenie stwierdziłam filozoficznie: - Jeśli te wszystkie uczucia, które się dzisiaj we mnie kłębią, są prawdziwe, to nic nie rozumiem. Mamo, jak to możliwe? Byłam dwukrotnie mężatką, w moich panieńskich czasach chłopaków miałam na pęczki, zakochiwałam się milion razy, ostatnio też na posuchę w kwestiach damskomęskich nie narzekałam, sama przecież wiesz, znasz historię z André i nikt nie wie lepiej od ciebie, jak bardzo kochałam Piotrka. Więc jak to możliwe, żebym się tak czuła. Tak jakby to wszystko, co było wcześniej, nie miało żadnego znaczenia, jakbym dopiero po raz pierwszy miłość odkryła. Kiedy o nim myślę, to mi motyle w brzuchu latają jak nastolatce, a przecież mam prawie pięćdziesiąt lat?!

- No i co z tego?! - oburzyła się mama. - Ja mam siedemdziesiąt i cały czas jestem w Kaziu zakochana. Ty wiesz, jak on całuje? - Poklepała mnie po ręce. - Zakochałaś się! - Zapatrzyła się w diament lśniący na moim palcu. - Popatrz, córeczko, miłość nie pozwala o sobie zapomnieć. Nawet jeśli nas na chwilę opuszcza, to szybko powraca. Wiesz, kochanie, jak pierwszy raz się zakochałam, w Rysiu, studencie medycyny, to jak ta miłość odeszła, byłam pewna, że już nigdy nie pokocham. Potem zostałam żoną twojego taty i uwierz mi, kochałam go mocno i prawdziwie, choć sama o tym nie wiedziałam. Kiedy to zrozumiałam, jego już nie było. Znowu myślałam, że nigdy nie pokocham, ale pojawił się w moim życiu Kazio. Uwierz mi, kocham go jak wariatka, chociaż ta miłość przyszła powoli i z czasem rosła, dojrzewała. Cóż, do trzech razy sztuka! Nie wiem, Asiu, jak to jest w twoim przypadku, nie wiem, czy ten twój Kemal jest prawdziwą wielką miłością, czy jedynie lekarstwem na miłość. Jedno wiem na pewno. Dobrze, że uwolniłaś się od Piotrka. Kiedy miłość się kończy, to najlepsze, co możemy zrobić, to pozwolić jej odejść. Bo miłość to taki najwspanialszy prezent, który ma wartość tylko wtedy, kiedy się go dostanie bez okazji. Nie da się jej kupić, wygrać, wywalczyć ani na nią zasłużyć. A najgorsze jest żyć miłością, której już nie ma. Nikt nie wie tego tak dobrze jak ja. Całe lata usiłowałam zachować uczucie, choć człowieka, do którego należało, już nie było. Błąd. Na szczęście to już za mną. Przez ostatnie lata patrzyłam, jak usiłujesz walczyć o miłość Piotrka, patrzyłam, jak odrzuciłaś André, bo kurczowo trzymasz się uczucia, które wygasło. Dobrze, że potrafisz znów się zakochać, córciu. Nieważne, co będzie. Nie kalkuluj, nie myśl. Po prostu żyj chwilą i ciesz się każdą sekundą. A co z tego wyjdzie... Zobaczymy... - Jesteś bardzo mądra, mamo. - No cóż. - Roześmiała się. - Ma się te geny! À propos genów, przetłumaczyłaś już kolejne dokumenty babki Laverny? Przeczytałam wszystko, co mi dałaś, obłęd, czyta się jak powieść. Powiedz, czy to wszystko prawda? - Nie wiem, mamo. - Tym razem to ja zapatrzyłam się w pierścionek Róży. - Dokumenty są autentyczne, a co do tych zdolności, czy ja wiem... Gorących rąk nie mamy, ale popatrz sama, ile razy w życiu po prostu wiedziałyśmy, że coś się wydarzy. Intuicja, pewnie tak... A uzdrawianie, zioła, rośliny... No dobrze, może ani ty, ani babcia nie hodowałyście roślin leczniczych, ale wszystko zielone rosło wam jak dżungla, a na dodatek wasze własne zioła kuchenne mogłyby zachwycić najwybredniejszych kucharzy. Mnie to ominęło, choć tylko dlatego, że nie znoszę gotowania, a kwiaty mi rosną same wszędzie, bez żadnych specjalnych zabiegów, jak głupie. Mówisz, że talent w rękach mam po tacie, czy ja wiem? A może właśnie po tobie i po nich wszystkich, po Baszkircewej? A zdolności do języków? No powiedz sama, mamo, ty, ja, a nawet Miśka, przecież dla nas nie istnieją języki obce, wszystkie są swoje albo mocno oswojone. Jak to nie geny, to ja nie wiem co? Ja myślę, że to prawda! podsumowałam stanowczo. - Przetłumaczyłam wszystko, co znalazłam o Róży i położyłam ci na stoliku nocnym, zanim wrócę, pewnie już przeczytasz. Teraz czytam historię jej córki, Sofie, dlatego to Montpellier szalenie mi pasuje. Wiesz, że córka Róży mieszkała w Montpellier i... Albo nie... - Urwałam nagle. - Nie będę ci nic opowiadała. Przetłumaczę, przeczytasz i powiesz mi, co o tym sądzisz. Aż mi się nie chce wierzyć. Kiedy już się

oswoiłam z myślą, że moim pradziadkiem był Norwid, to z tych papierów wyskakują znowu takie rewelacje, że nawet nie podejrzewasz. Przeczytaj Różę, a Sofie wyślę ci mejlem, jak tylko przetłumaczę do końca. - Dobrze. - Kiwnęła zgodnie głową. - A teraz zmykaj pod prysznic, zanim twoja córka się obudzi. Jak ona zaanektuje łazienkę, to będziesz wczorajsza do wieczora. O której przyjedzie Jola? - Powinna być około szesnastej. - Jolka jutro leciała ze mną do Montpellier, dlatego dziś jeszcze miała przyjechać do Berlina, żebyśmy podróżowały dalej razem. - Dziś nie gotujemy. Zapraszam was wszystkich do Maredo na steki. Jolka uwielbia surowe mięso, zrobimy jej frajdę. Asia, wrzesień 2011, Montpellier Koniec września w Montpellier to pełnia sezonu. Plaże pełne ludzi, miasto rozgrzane i po brzegi wypełnione turystami. Przylecieliśmy w poniedziałek bardzo wcześnie, bo Heinrich i Gisela mieli poumawiane spotkania w bankach. Noah chciał jeszcze coś posprawdzać w pałacyku, Jenny miała się spotkać z jakimś starym przyjacielem budowlańcem, a Jola uparła się, żeby natychmiast zobaczyć wnętrza. Nie miałam najmniejszej ochoty z nią jechać, ciągnęło mnie do katedry Świętego Piotra, chociaż wiedziałam, że sensu to nie ma żadnego, bo w tygodniu kościoły we Francji są raczej pozamykane. Wnętrza obiektu znałam na pamięć i nie chciało mi się wlec na drugi koniec miasta. Dlatego kiedy tylko Jolka objawiła chęć towarzyszenia Noahowi i Kathie, wykorzystałam okazję i urwałam się na samotny spacerek po mieście. Umówiłam się z nimi po południu na plaży i powędrowałam wąskimi uliczkami w kierunku katedry. Zbyt wielu wrażeń wzrokowych to mi ten spacer nie dostarczył. Od dwóch dni nie mogłam się skupić kompletnie na niczym innym, cały mój umysł wypełniał Kemal. Uczestniczyłam w życiu rodzinnym, omawiałam służbowe sprawy z kolegami, ale tak naprawdę jedyne, co mnie zajmowało, to nowe fascynujące doznania, których dostarczyła mi sobotnia noc. Analizowałam każdą sekundę rozmowy z Kemalem, wspominałam każdy pocałunek, każde dotknięcie, a nowa kolejna myśl o tym sprawiała, że na mojej twarzy pojawiał się głupi uśmieszek. Obłęd! Zakochałam się jak wariatka i z jednej strony chciałam rzucić się w tę miłość jak w przepaść, bez namysłu, z drugiej strony bałam się tego okropnie. Zamieszanie w moim umyśle potęgowały jeszcze liczne SMSy od Kemala. Od niedzielnego poranka do teraz przysłał ich ponad trzydzieści... „Nie mogę pracować, nie mogę jeść, nie mogę spać, nie mogę oddychać... Muszę cię zobaczyć, jesteś moim powietrzem...”. Szaleństwo dopadło nie tylko mnie, wszystko wskazywało na to, że jego też nieźle wzięło. Zatopiona w rozmyślaniach o stanie swoich uczuć, nawet nie zauważyłam, kiedy znalazłam się przed katedrą. Wrażenie z bliska robiła średnie. Pewnie dlatego, że upchana była między wąskimi brudnymi uliczkami i brakowało mi perspektywy. Z daleka i na zdjęciach wyglądała o wiele ciekawiej. Bez żadnej nadziei podeszłam do furty i nacisnęłam klamkę. Ku mojemu zdziwieniu, drzwi ustąpiły. Weszłam do kościoła i aż westchnęłam z zachwytu. Przestrzeń i światło, tak można by określić dwoma słowami to wnętrze. Przyzwyczajona do kościołów, gdzie panuje półmrok, który przytłumia piękne architektoniczne formy,

tutaj mogłam w pełni docenić geniusz gotyku. Na strzelistych łukach tańczyły promienie słońca wpadające przez jasne witrażowe okna. Przysiadłam sobie cichutko w ostatniej ławce i napawałam się pięknem i czystością kształtów. Mój umysł powoli zaczynał się uspokajać i wyciszać. Galopada myśli o Kemalu stopniowo ucichła, zmieniła się w spokojną radość. Tutaj unosiło się coś ważniejszego niż wszystkie wielkie i wspaniałe uczucia, które wypełniają duszę ludzką, coś wszechogarniającego, nieskończonego, niezrozumiałego i niematerialnego, a jednak oczywistego i prawdziwego. Głupio brzmi, ale czułam obecność Boga. Wiem, On nie mieszka w kościołach, tylko w ludzkich sercach, ale w tej katedrze byłam skłonna uwierzyć, że On tu po prostu jest. Gdzieś w głębi moich myśli nagle pojawiła się modlitwa. Sama przyszła. Znane słowa „Zdrowaś Mario” wypłynęły z zakamarków umysłu na usta. Modliłam się półgłosem. I nagle, jakby w odpowiedzi na moją modlitwę, gdzieś z góry popłynęły dźwięki „Ave Maria”. Organy majestatycznie słały do nieba pieśń na chwałę Najświętszej Panny. Potem dołączyła do nich trąbka. Byłam szczęśliwa. Łzy szczęścia spływały po moich policzkach. Ave Maria... Sofie Maguelon, 1554, Montpellier Sofie siedziała zmęczona i zrezygnowana przy dużym stole, którego jej mąż używał do pracy. Posegregowane w schludnych stertach leżały przed nią wszystkie dokumenty dotyczące posiadłości w Maguelon, młyna, stajni, gospody w tamtejszym majątku, akty własności domu w Montpellier, słowem wszystkie papiery, świadczące o tym, że została majętną wdową. Gdyby nie fakt, że Gabriel już nie żył, mogłaby go teraz zabić za to, co zrobił. Potrafił tak dobrze zadbać o ich mienie, ale to, co było dla niej najważniejsze, ich córkę, po prostu zmarnował. Kiedy dziewczynka przyszła na świat, małżonek Sofie, pewien, że dziecko jest owocem jego lędźwi, szalał ze szczęścia. Wydawałoby się, że to niemożliwe, aby mężczyzna tyle uwagi poświęcał córce. Nie mogła wszak zatrzymać ani majątku, ani nazwiska rodziny. Kobiety opuszczały dom rodzinny i stawały się własnością męża, nie warto było w nie inwestować cennego ojcowskiego czasu. Dla Gabriela nie miało to żadnego znaczenia. Każdą chwilę spędzał z córką, rozpieszczał ją i wychowywał na samolubną księżniczkę, przekonaną o swojej wyższości nad wszystkimi innymi wokół. Spełniał każde życzenie dziewczynki, nie bacząc na jej przyszłe powinności. Typowe obowiązki kobiety, jak nauka gotowania, zarządzania służbą i domem nie były dla jego królewny. Ona miała jedynie błyszczeć urodą, być słodka, rozkoszna i urocza. Gabrysia była pięknym dzieckiem i wyrosła na piękną dziewczynę. Piękną i głupią dziewczynę. Ojciec bowiem dbał jedynie o jej wygląd, zasypując ją kosztownym sukniami i klejnotami. Potrafiła ładnie tańczyć, flirtować, jeździć konno, ale nie potrafiła zadbać o siebie i swoje otoczenie. Nie potrafiła szyć, gotować, sprzątać ani czytać. To najbardziej bolało Sofie. Kiedy próbowała zainteresować ośmioletnią córkę słowem pisanym, Gabriel pierwszy raz w ich wspólnym życiu sprzeciwił jej się ze stanowczością, o którą nigdy go nie podejrzewała. - Nie! - krzyczał z furią. - Nie pozwolę ci na to nigdy! Twój ojciec zrobił z ciebie dziwadło. Kto to widział, żeby kobieta czytała i to po łacinie? Kto to widział, żeby dama twojego stanu i twojej urody babrała się w brudach w szpitalu jak jakaś służka i nie brzydziła się chorych i parszywych żebraków? Jaka z ciebie madame de Maguelon, kiedy warzysz zioła jak czarownica? Nie pozwolę ci na to! Z moją córką tego nie zrobisz! Ona będzie prawdziwą damą. Jej jedynym problemem ma być obmyślanie kroju nowej sukni, tak aby się podobała swojemu mężowi i godnie go reprezentowała.

- Posłuchaj, Gabrielu - odparła spokojnie Sofie. - Jaki mężczyzna będzie chciał związać się z pustą kobietą, która nic nie umie robić? Rozpieszczasz ją do granic głupoty. Przecież ona niczego się nie uczy, żadnych obowiązków, które przystoją kobiecie. Nie pozwalasz jej nawet patrzeć, jak się gotuje zupę, nie potrafi odróżnić kartofla od marchewki, jeśli nie leżą na talerzu gotowe do zjedzenia. - Nie na kucharkę ją chowam, tylko na damę! - Damy, mój drogi, mają choć odrobinę ogłady i wykształcenia. Od dam oczekuje się nie tylko pięknego wyglądu, co jest twoją jedyną troską, ale i zręcznej konwersacji, a do tego potrzebne jest wykształcenie. Jeśli tego właśnie chcesz dla naszej córki, to pozwól mi chociaż nauczyć ją czytać. To z ksiąg zdobywa się wiedzę. - Nigdy! - żachnął się oburzony. - To sprzeczne z naturą, aby kobieta czytała uczone księgi. Potem tylko bzdury wymyśla, jak ty! Pozwoliłem ci marnować czas, który powinnaś poświęcać mnie, w tym podłym szpitalu, tylko dlatego, że byłem młody i bardzo zakochany. Ale Sofie, w każdej chwili mogę cofnąć swoją zgodę. Wziąłem cię za żonę dla twojej wielkiej urody, a twoje, jak to nazywasz, wykształcenie, tę straszną krzywdę, którą ci uczynił twój ojciec, zawsze uważałem za zbędny dodatek do tak pięknego ciała. Jesteś moją żoną i masz mi być posłuszna. Ostrzegam cię, Sofie, jeśli kiedykolwiek zobaczę Gabrielę z księgą lub w kuchni, odprawię cię z tego domu. Zamieszkasz sama w majątku Maguelon. Stracisz nie tylko córkę, ale również swój ukochany szpital. Przez kolejne dwa lata Sofie próbowała walczyć z tym wyrokiem. Zyskała jedynie tyle, że spędziła całe lato samotnie w Maguelon pod czujnym okiem służby męża, która nie pozwalała jej ruszyć się z majątku na krok. Gdy usiłowała słać listy do przyjaciół, trafiały one do rąk jej małżonka. Wczesną jesienią Gabriel postawił ultimatum. Albo Sofie w pełni zaakceptuje reguły i będzie posłusznie wychowywała córkę w myśl jego zaleceń, albo spędzi resztę życia samotnie na wsi, a wszystkie jej księgi i papiery, które pozostały w domu w Montpellier, zostaną spalone. To był szantaż, ale nie miała żadnego wyjścia i kolejne lata spędziła w domu męża, patrząc, jak ten robi z jej córki śliczne, ale puste, głupie, nieodpowiedzialne i niesamodzielne stworzenie. Jej jedyną ucieczką była praca w szpitalu. Teraz, kiedy uporządkowała już dokumenty finansowe, które pozostawił mąż, siedziała nadal przy stole i przeglądała z rezygnacją zielnik Róży. Znalazła w końcu to, czego szukała. Uważnie studiowała receptę na pozbycie się płodu. Zbyt ryzykowne, uznała w końcu. Może zabić nie tylko niechciane dziecko, lecz również matkę. A życie jej córki, nawet jeśli to beznadziejnie głupia dziewczyna, było dla Sofie nadal najcenniejsze na świecie. Teraz pozostała jej tylko Gabriela i nieślubne dziecko, które nosiła dziewczyna. Gabriel jest temu winny, zmarnował jej córkę, a teraz, gdy najbardziej go potrzebowały, nie żyje. Zmarł trafiony apopleksją na wieść, że jego ukochana, uwielbiana córeczka, oddała swoją niewinność chłopakowi sąsiadów, a teraz jest brzemienna i oczekuje od tatusia kolejnego prezentu, czyli zmuszenia do małżeństwa młodzieńca, który przestał się nią interesować. W końcu to tatuś nauczył Gabrysię, że może dostać wszystko, co jej się zamarzy... No, niestety, tego

dostać nie mogła. Ojciec zmarł, a Gabriela opowiedziała całą historię matce, licząc, że Sofie wybawi ją z kłopotu w zastępstwie tatusia. Najsmutniejszy w tym wszystkim był fakt, że córka bardziej przejmowała się swoim wymarzonym małżeństwem z upatrzonym chłopakiem niż śmiercią ojca bądź swoim odmiennym stanem. Dobrze, że Gabriel tego nie dożył. Chociaż, może źle. Może gdyby wreszcie zrozumiał, jakiego potwora stworzył, opamiętałby się. Cóż z tego, błędy zostały już popełnione i nie da się ich naprawić. Gabriela jest samolubna, nieodpowiedzialna, pusta i głupia, ale to jej córka. Sofie usiłowała ratować sytuację. To, że odwiedziła sąsiadów w pierwszych dniach żałoby po mężu, na pewno nie pomogło, ale też nie zdołało wiele zaszkodzić. Bogactwo tej rodziny, z dziada pradziada kupców i bankierów, było niewyobrażalne. Dla nich splendor szlacheckiego nazwiska de Maguelon, nic nie znaczył, a cały majątek, który Sofie chciała oddać córce w posagu, był wręcz śmieszny przy ich fortunie. Nie dość, że nie mogła przekonać rodziców chłopaka do ślubu z jej córką ani społeczną nobilitacją, ani przekupstwem, najadła się jeszcze wstydu. Sąsiedzi znali Gabrielę od dziecka i wyraźnie jej powiedzieli, że córka nie jest wystarczająco dobrą kandydatką na żonę dla ich syna. Pusta, rozpieszczona ślicznotka z tytułem nie pasuje do naszej rodziny, stwierdzili. A ciąża? O, Gabriela ma wielu zalotników, może któryś z nich da sobie ojcostwo wmówić, ale ich syn na pewno takim głupcem nie jest. Nie i koniec! Sofie z rezygnacją zamknęła zielnik. To na nic, zresztą i tak nie rozwiązywało problemu. Pozostanie w Montpellier z Gabrielą, wszystko jedno, obarczoną bękartem czy nie, i tak okrywało je hańbą. Muszą opuścić rodzinne miasto, dom, szpital, wszystko. Zacząć życie od nowa, w miejscu, gdzie nikt ich nie zna. Bez przyjaciół, tylko ona, Sofie, z córką, która jest jednym wielkim problemem, i z jej dzieckiem. To dziecko było jedyną nadzieją, to kolejne pokolenie wspaniałego rodu, krew z jej krwi, kość z jej kości, potomkiem Marii, Zofii i Róży, wnukiem jej i Michała de Nostredame. Michał... Wspomnienia, teraz już nietłumione popłynęły wezbraną falą. Szesnaście długich lat Sofie odmawiała sobie prawa do tych wspomnień, zawsze odpowiedzialna, zawsze lojalna wobec Gabriela. Nawet przez chwilę nie pozwoliła sobie na najmniejszą myśl o straconej miłości. Teraz Gabriel odszedł, a wszystkie uczucia Sofie wychynęły z każdego zakamarka duszy, tak jakby nigdy jej nie opuściły. Kochała Michała całym sercem, każdą cząstką swojego ciała. Marsylia, wiedziała, że jest teraz w miejscu, gdzie dżuma uderzyła z wielką mocą. Pracuje, leczy ludzi. Wyjadę do Marsylii, pomyślała. Potrafię obronić siebie i Gabrielę przed chorobą, a tam będę miała choć jedną życzliwą duszę. Nawet jeśli miłość Nostradamusa już wygasła, nawet, jeśli oboje są już za starzy na gorące uczucia, to została przecież przyjaźń, wzajemne zrozumienie i wspólna pasja, wspólna praca. O tak, móc znów pracować ramię w ramię z Michałem. Poza tym łączy ich coś jeszcze, o czym on nie wie. Ich córka i jeszcze nienarodzony wnuk. Kiedy już będzie na miejscu, powie prawdę im obojgu, Gabrieli i Michałowi. Tak jak jej matka zadbała o to, aby Sofie poznała swoje korzenie, tak to maleństwo w łonie jej córki ma prawo wiedzieć, kim jest. Po mieczu i po kądzieli! Spieniężenie całego majątku de Maguelonów zajęło Sofie prawie pół roku. Kiedy opuszczały Montpellier, Gabriela była w ósmym miesiącu ciąży. Podróż w takim stanie stanowiła duże ryzyko, ale Sofie nie chciała już dłużej czekać. Większy skandal niż ten, że jej niezamężna córka oczekiwała dziecka,

i tak im nie groził, a w Marsylii nikt ich nie zna, tam zawsze będzie mogła twierdzić, że Gabriela jest młodą wdową. Na południu Francji szalała zaraza, równie dobrze mogła zabrać wszystkich mężczyzn z ich rodziny. Sofie liczyła również na pomoc Nostradamusa w uwiarygodnieniu swej opowieści, jednak chciała mu wszystko wyjawić osobiście. W przededniu wyjazdu wysłała wiadomość do Michała, prosząc go o spotkanie, pewna, że list dotrze do niego przed nimi. Drogi Mój Przyjacielu, Zapewne zaskoczył Cię mój list po ponad szesnastu latach milczenia. Wierzę, że doskonale rozumiesz, co mną powodowało. Lojalność i szacunek wobec Gabriela zmusiły mnie do tak długiego milczenia, choć każda minuta wypełniona była pragnieniem skreślenia paru słów, aby choć w ten sposób mieć wrażenie, że jestem bliżej Ciebie. Żywię jedynie nadzieję, że odrobina uczuć, które do mnie żywiłeś, pozostała w Twym sercu, lecz nawet jeśli tak nie jest, to przez pamięć dawnych czasów i naszej przyjaźni, proszę Cię o spotkanie, licząc na Twą pomoc w trudnej sytuacji, w której się znalazłam. Mój małżonek opuścił nasz padół z początkiem tego roku. Zostałam sama z córką, pośród ludzi, z którymi nic mnie nie łączy. I chociaż moja sytuacja majątkowa jest więcej niż zadowalająca, to inne względy sprawiły, że zdecydowałam się opuścić Montpellier. Przybywam z córką do Marsylii w połowie grudnia. Wyruszamy dziś, z całym naszym dobytkiem i liczę, że podróż zajmie nam około piętnastu dni. Zatrzymamy się w gospodzie przy La porte Royale, gdzie będę oczekiwała na wieści od Ciebie. Gotowam zakupić kamienicę w mieście lub nieduży majątek w okolicy, tu liczę na Twoją radę i pomoc. Mam nadzieję, Michale, że będziesz nas oczekiwał. Cieszę się na spotkanie z Tobą i obiecuję Ci objaśnienie wszystkiego, jak również mojej decyzji przeprowadzki do Marsylii. O tym jednak powiem Ci osobiście, nie ufam bowiem papierowi w tak ważnej sprawie. Twoja przyjaciółka Sofie de Maguelon. Montpellier, 29 listopada 1554 Łagodny klimat południowej Francji obiecywał spokojną podróż nawet z końcem listopada. I dotrzymał obietnicy. W słoneczne, choć chłodne dni podróżowały wygodnie, w wyściełanej kolasie. Wieczorami Sofie zarządzała popas w przydrożnych gospodach, aby dać wypocząć Gabrieli, którą ta jazda, mimo wręcz komfortowych warunków, szalenie męczyła. Dziecko było już duże i wstrząsy powozu stanowczo mu się nie podobały. Dlatego stale się przemieszczało w brzuchu Gabrieli, co sprawiło, że powróciły mdłości z pierwszego okresu ciąży i biedaczka cały czas chorowała. Siedemnastego grudnia dotarły do Marsylii. Bramy Porte Royale nadal były gościnnie otwarte dla szlachetnie urodzonych i bogatych jak Sofie. Biedaków i żebraków straże miejskie brutalnie przeganiały. Kupców nie ciągnęło tak wielu jak zwykle do tego handlowego miasta portowego. Krążyły słuchy, że zaraza znów wyciąga swe drapieżne szpony w kierunku Marsylii. To psuło handel, co z kolei negatywnie wpływało na atmosferę w mieście i sprawiało, że na wszystkich przybyszów patrzono niechętnie.

W pierwszej gospodzie odprawiono je z kwitkiem, to samo powtórzyło się w kolejnej. Sofie nie rozumiała sytuacji, widziała, że właściciele nie narzekali na nadmiar gości, dlaczego więc nie chcieli zarobić? Gdy w trzeciej gospodarz, uciekając wzrokiem, zamierzał również odmówić im schronienia, zirytowana spytała: - Co z tobą, człowieku?! - Potrząsnęła wypchaną sakiewką. - Złoto ci nie w smak? - Jaśnie wielmożna pani wybaczy - odparł zmieszany. - Zapłata zawsze jest mile widziana, ale czasy niepewne i nie wiadomo, kogo tam w tej kolasie ukrywacie... - Z wnętrza dochodziły słabe jęki Gabrieli. - Czyż Bóg pozbawił cię rozumu, człeku?! - spytała oburzonym tonem Sofie, wreszcie wszystko pojmując. Chodziły słuchy o zarazie i mieszkańcy miasta po prostu bali się wpuścić chorego pod swój dach, chcieli chronić swoje domostwa i rodziny przed dżumą. Szarpnęła za drzwiczki i otworzyła je na całą szerokość. - Życie nowe tu ukrywam. Spójrz i sam zobacz! Moja córka, zdrowa i rumiana dziewczyna, jest w błogosławionym stanie. Jeśli parę godzin jeszcze trząść będzie się w powozie, to i w nim dziecko wyda na świat. Opamiętaj się, człowieku, i miej litość. Nowe dziecko, nowe życie, toż to nie choroba, tylko nadzieja i błogosławieństwo dla twojego domu! - Wybaczcie, jaśnie pani! - Oberżysta obrzucił uważnym spojrzeniem jęczącą Gabrielę, ocenił jej wielki brzuch i przypadł Sofie do kolan. - Bo to człowiek nigdy nie wie, a czasy takie niepewne. Nie dalej jak trzy dni temu kupca przyjąłem. Zdrowy był, nieco zmęczony podróżą jeno, a teraz dzień już, jak z izby nie wychodzi i nikt nie wie, co mu jest. Strach, pani! Mówią, że zaraza wróciła, w poprzedniej Bóg nas ocalił, ale teraz to strach znowu. Dzieciaki mam przecież, a swoje dzieciaki trzeba chronić! - Masz rację, dzieci trzeba chronić, tak jak ja zamierzam swoją córkę i wnuka ochronić. - Rzuciła mu garść monet. - To zadatek, zapłacę ci sowicie, a teraz szykuj swoje najlepsze izby dla mnie i córki. I zadbaj o konie i posłania dla służby, o resztę dobytku już się oni sami zatroszczą. Kiedy znużona Gabriela została już ułożona w czystej pościeli i nakarmiona usnęła spokojnym snem, Sofie wezwała służbę. - Kuferek z moimi przyborami piśmienniczymi mi tu przynieście - poleciła zaufanemu słudze. - Niech służebna Gabrieli przyniesie sobie posłanie do córki, będzie spała u niej. I niech zabierze ze sobą z kuchni wino i jadło, jak panienka się obudzi, trzeba ją nakarmić, ale niech pozostanie cały dzień w łożu. Powiedz oberżyście, że ja zejdę na kolację do gospody. Zadbaj o dobytek z wozów, niech niczego nie rozkradną. Do karczmy wnieście tylko najpotrzebniejsze kufry z odzieniem i te z najcenniejszymi rzeczami. Przed naszymi drzwiami postaw paru pachołków dla bezpieczeństwa. Dwie samotne kobiety to okazja dla złoczyńców, nie ułatwiajmy im dzieła. Jeszcze ostatnia rzecz, niech właściciel znajdzie kogoś, kto zaniesie list do medyka Michała de Nostredame. Pismo będę miała gotowe, jak zejdę na posiłek. Kiedy jej polecenia zostały wypełnione, usiadła przy niewielkim stoliku w swojej izbie, wyjęła z kuferka

arkusz papieru i przybory do pisania, a następnie skreśliła parę słów przy migotliwym świetle świecy. Michale, Mój Drogi Przyjacielu, Dotarłyśmy wreszcie do Marsylii. Stoimy w gospodzie „Pod Błękitnym Aniołem”. Muszę koniecznie z Tobą porozmawiać, jest wiele spraw, o których powinieneś wiedzieć. Proszę, przybądź, jak najrychlej możesz. Sofie de Maguelon Marsylia, 17 grudnia 1554 Zapieczętowała list i zgasiła świecę. W półmroku przeszła wąskim korytarzem do sypialni obok. Gabriela spała spokojnym snem, obok na stołku siedziała dziewka służebna, mozolnie dziergając szydełkiem jakąś szmatkę. Sofie położyła palec na ustach, uśmiechnęła się do dziewczyny i cicho zamknęła drzwi. Zeszła na dół do pustej oberży. Właściciel podbiegł do niej w ukłonach i kiwnął ręką na usługujące dziewki, które migiem zaczęły nakrywać stół do wieczerzy i znosić różnorodne przysmaki. - Pusto tu u was, gospodarzu. - Sofie wskazała dłonią wnętrze salki. - Bo to, wielmożna pani, ludzie po domach siedzą. Strach wychodzić przy tym, co mówią. Kupcy wcale nie przyjeżdżają, bo już się wieść rozniosła, ale kto to wie, czy prawda z tą zarazą. Ludzie gadają, a strach ma wielkie oczy... - No to możecie powiedzieć, że z nieba wam spadłam! - roześmiała się Sofie. - Ale nie cieszcie się, nie wiem, czy długo zostanę. Czekam na wizytę przyjaciela, wtedy się okaże. Szukam tu w Marsylii domu dla siebie i córki, jak szybko znajdzie się coś odpowiedniego, to stracicie gości. - Uśmiechnęła się przyjaźnie do zawstydzonego swoim wcześniejszym postępowaniem gospodarza. - A tymczasem potrzebuję człowieka posłać z listem. Macie kogo zaufanego? - Pewnie, że mam - odparł z dumą. - Syn mój średni poleci. A do kogo list, wielmożna pani? - Trzeba zanieść pismo do doktora Michała Nostredame - powiedziała Sofie. - Wiem, że przebywa w Marsylii, ale nie wiem, gdzie dokładnie. Czy wasz syn poradzi sobie z takim zadaniem? - Do doktora Nostredame? - zapytał z nabożnym szacunkiem oberżysta. - To ja sam zaniosę, wielmożna pani. Każdy wie, gdzie mieszka doktor. To święty człowiek, cudotwórca, każdą chorobę wyleczy! - Znacie go? - Pani, jego wszyscy tu znają! To on przegnał ostatnią zarazę. On kazał szczury tępić, a władze miasta go posłuchały. To dlatego Marsylia przetrwała. Teraz ludzie się boją nowej plagi, ale ja tam wiem, że z doktorem Nostredame nic nas złego nie spotka. To anioł, pani. I ja teraz tego anioła osobiście spotkam! podkreślił z dumą. - Bo list do rąk własnych mam oddać, prawda? - dodał błagalnie. - O tak - odrzekła ze śmiechem. - Do rąk własnych, a jak dobrze pójdzie, to ten anioł

waszą gospodę odwiedzi, bo o to właśnie proszę starego przyjaciela. Spojrzał na nią z jeszcze większym szacunkiem niż ten, który wzbudziła jej wypchana sakiewka, skłonił się nisko i oświadczył: - To ja już pójdę z listem. Moja żona zadba, aby wielmożne panie miały wszystko, czego potrzebują. - Dobrze, idźcie, proszę. - Skinęła przyzwalająco głową i skupiła się na podanym posiłku. Nie minęło pół godziny, kiedy gospodarz wrócił. Z niepewną miną podszedł do stołu. - Pani, dostarczyłem list... ale... - Urwał nagle i zatrwożony rozejrzał się wokół. - No, mówcie, co, za ale? - Sofie spojrzała na niego zdziwiona. - Pana doktora nie było w domu. Służba mnie posłała do takiego przytułku i on tam był. - I co, oddałeś list? - Oddałem, ale nawet nie czytał. Wcisnął za pazuchę i krzyknął na mnie, że nie ma czasu, że ręce pełne roboty i żebym zmykał, jeśli mi życie miłe. - No cóż, zapewne pracował. - Sofie westchnęła ciężko. - Trudno, przeczyta, jak będzie miał chwilę. - Ale, pani, tam pełno chorych... Oni wyglądają jak... Pani, czy to naprawdę zaraza? - spytał przerażony. - Czy jak ja tam byłem, to teraz też zachoruję? - Nie gadaj bzdur, człowieku! - zirytowała się. - Dotykałeś czegoś? Zarażeni cię całowali czy co? - Nie, pani, niczego, ja tylko list oddałem i zaraz poszedłem. - Słuchaj, człeku, nawet jeśli to zaraza, to nic ci nie grozi. Zobacz, doktor jest całe dni z chorymi, a sam zdrowy, prawda? Umyj porządnie ręce i nie zawracaj głowy. Gospodarz, nadal nieprzekonany i przestraszony, oddalił się do kuchni. Zmęczona i zmartwiona Sofie skończyła posiłek i poszła spać. Kolejny dzień nie przyniósł ani dobrych wieści, ani spodziewanej wizyty Nostradamusa, ani nadziei. Gabriela mimo przespanych dwunastu godzin nadal czuła się źle, podróż ją wymęczyła i chociaż jej żołądek nie odrzucał już wszystkich posiłków, była wycieńczona i słaba. Oberżysta poprosił Sofie, żeby zajrzała do drugiego gościa, który już od trzech dni odmawiał wszelkich posiłków i nie opuszczał swoich izb. Autorytet Sofie od chwili, gdy właściciel dowiedział się, że jest znajomą sławnego lekarza, wydatnie wzrósł, a biedak niepokoił się o los swojej gospody, podejrzewając, że kupiec, który nie dopuszczał do siebie nikogo, może być chory. Gospodarz liczył na to, że mężczyzna wpuści chociaż Sofie, która z pewnością będzie potrafiła ocenić sytuację. Zgodziła się w nadziei, że jakieś zajęcie odwróci jej uwagę od kłopotów z córką i pozwoli nie myśleć o braku wieści od Michała. W południe poszła więc do izby kupca i zapukała. W odpowiedzi usłyszała stek przekleństw, mający przegonić intruza od drzwi,

przerywany ciężkim kaszlem. - Jestem Sofie de Maguelon. Wpuście mnie, panie, mogę wam pomóc. Jestem córką lekarza i sama znam się na leczeniu. Dam wam zioła na kaszel. Słyszę przecież, że się źle czujecie. - Odejdź, kobieto! - nieco spokojniej odezwał się słabym głosem kupiec. - Nie potrzeba mi niczyjej pomocy. Zostawcie mnie w spokoju.

- Panie - odparła stanowczo - możesz zamknąć się w tej izbie i umrzeć z głodu lub z choroby, która cię dręczy. To jednak nie pomoże ani tobie, ani nikomu innemu. Karczmarz obawia się zarazy w gospodzie. Jeśli nie pozwolisz mi wejść, zobaczyć cię i uspokoić jego obawy, niebawem wezwie strażników, którzy siłą wedrą się do twej izby. Jak widzisz, możesz liczyć na spokój w swoim nieszczęściu, jedynie jeśli pozwolisz mi wejść. Zza drzwi odpowiedziało milczenie. Sofie zastanowiła się chwilę. - Jestem tu sama. Od dziecka pomagałam leczyć chorych mojemu ojcu Gregorowi Schlinke, medykowi i profesorowi uniwersytetu w Montpellier. Moim przyjacielem, z którym również pracowałam w szpitalu, jest znany lekarz Michał de Nostredame. Mój mąż w młodości zachorował na zarazę i udało mi się go wyleczyć. Wpuść, mnie, panie. Niezależnie od tego, jaka choroba cię dręczy, pomogę ci i nikomu o niczym nie powiem. Uspokoję oberżystę, obiecuję. Za drzwiami rozległo się szuranie, a następnie drzwi uchyliły się odrobinę. Potem Sofie usłyszała głuchy łomot ciała padającego na podłogę. Otworzyła drzwi i weszła do izby. Jedno spojrzenie na młodego mężczyznę, który leżał zemdlony przy wejściu, potwierdziło wszystkie jej obawy. Dżuma już tu była, w tym domu, w gospodzie, pod jednym dachem z nią i jej brzemienną córką. Pochyliła się nad nieprzytomnym, sprawdziła puls. Mężczyzna żył jeszcze. Zastanowiła się chwilę. Wyszła, zamykając za sobą starannie drzwi i zwróciła się do właściciela, który czekał zaniepokojony u podnóża schodów. - Mieliście rację - powiedziała spokojnie, zdając sobie sprawę z tego, że panika i prawda mogą jej teraz jedynie zaszkodzić. - Kupiec jest bardzo chory, ale to nie zaraza. Nie chce nikogo wpuszczać, bo się lęka, ale mnie zaufał. Będę go pielęgnować i za parę dni wydobrzeje. Przygotujcie mi gorącą wodę, świeżą pościel i nagotujcie pożywnej polewki. Niech służba zostawi to wszystko pod drzwiami jego komnaty. Zajmę się chorym, gospodarzu, nie obawiajcie się, wszystko będzie dobrze. Kiedy uspokojony karczmarz poszedł, by wykonać jej polecenia, Sofie wróciła do swojej izby, skąd zabrała kuferek z ziołami. Zajrzała do Gabrieli. Córka spała. Sofie pogładziła niesforne rude loki opadające na czoło dziewczyny, westchnęła smutno i poszła do chorego kupca. Z trudem zaciągnęła go na posłanie i ułożyła wygodnie w świeżej pościeli. Przygotowała wywar z ziół i obejrzała poczerniałe ręce i nogi mężczyzny. Choroba jeszcze nie była w stadium wybroczyn, może jeszcze da się go uratować. Teraz ważna była czystość, duża ilość płynów i przede wszystkim wywar z ziół, ten sam, którym niegdyś Gregor uratował życie Gabrielowi. Całe popołudnie siedziała przy chorym, pojąc go ziołami. Wydawało jej się, że kupiec ma się nieco lepiej niż wówczas, kiedy go ujrzała po raz pierwszy, jednak paskudny kaszel, który go męczył, niepokoił ją bardzo. Wieczorem, przed opuszczeniem izby, umyła się starannie. Wróciła do siebie, przebrała się w świeże suknie i poszła do córki. Gabriela nadal była słaba,

ale jej stan poprawiał się z godziny na godzinę. Sofie zeszła na posiłek do karczmy. Była bardzo zmęczona i wolałaby zjeść u siebie, ale wiedziała, że powinna uspokoić gospodarzy. Chwilę po tym, gdy usiadła do posiłku, posłaniec przyniósł list. Moja droga Sofie, Wybacz, że dopiero teraz Ci odpowiadam. To straszne, że mój wcześniejszy list nie dotarł do Ciebie, gdy byłaś jeszcze w drodze. Chciałem Cię ostrzec, ale może jeszcze nie jest za późno. To szaleństwo przyjeżdżać właśnie teraz do Marsylii. Uciekaj, Sofie, zabierz swoją córkę i uciekaj, póki jeszcze możesz. Zaraza wróciła, o wiele gorsza i niebezpieczniejsza niż te, z którymi przyszło nam się zmierzyć wcześniej. Z poczerniałymi nogami i wybroczynami potrafiliśmy sobie radzić, wiemy oboje, że unikanie bezpośredniego kontaktu z chorymi i mycie rąk chroni nas przed zarażeniem. Teraz jest inaczej, Sofie. Powietrze zaraża, moi chorzy tu, w szpitalu, kaszlą i plują czarną krwią. Dżuma atakuje już nie tylko skórę człowieka, ale wdziera się do jego wnętrza i zabija od środka. Żadnego z zarażonych nie udało mi się uratować, a jest ich coraz więcej. Dziś lub jutro władze zamkną bramy miasta. Uciekaj, Sofie! Jeśli Bóg da i przeżyję, znajdziesz mnie tu, jak dżuma się skończy. Uciekaj i wybacz mi, że nie zdołałem Cię ostrzec wcześniej. Twój zawsze i na wieki przyjaciel Michał de Nostredame Marsylia, 18 grudnia 1554 Odłożyła list na bok i spojrzała na stojący przed nią posiłek. Straciła cały apetyt, zmęczenie też zniknęło. Podniosła się i powiedziała do gospodarza: - Nie będę jednak jadła, może później. - Wskazała na pieczyste ułożone na talerzu. - Poślijcie to i kwaterkę wina do mojej komnaty. Zjem potem, teraz sprawdzę jeszcze, co u naszego kupca. Poszła na górę. Mężczyzna był przytomny i już kiedy zaczynała mieć nadzieję, że przezwyciężył kryzys i wróci do zdrowia, zaniósł się ciężkim kaszlem. Sofie z przerażeniem patrzyła, jak na białą poduszkę spływają krople czarnej krwi. Napoiła go wywarem z ziół i uspokoiła paroma słowami. Potem wróciła do swojej izby, umyła się starannie i znów zmieniła odzież. Z wahaniem wzięła do ręki list od Nostradamusa i przeczytała powtórnie. Nie pora bohatersko walczyć o życie obcego człowieka, pomyślała. Mam córkę i jestem za nią odpowiedzialna. Trzeba uciekać, jak radzi Michał. Poszła do Gabrieli. Dziewczyna leżała w łóżku, oddychając ciężko, a żywe rumieńce na jej twarzy świadczyły, że ma gorączkę. - Kochanie, jak się czujesz? - zapytała, przykładając chłodną dłoń do czoła córki. - Pić mi się chce, mamo... - wyszeptała dziewczyna. Sofie nalała do kubka wody z dzbanka stojącego przy łóżku. Odprawiła służącą, sama napoiła Gabrielę i

powiedziała: - Wiem, że jesteś zmęczona. Już niedługo dziecko przyjdzie na świat. Jednak wydarzyło się coś złego. Kochanie, postaraj się teraz najeść porządnie, a potem zaśnij. Dam ci zioła, które pomogą usnąć, i obniżą gorączkę. To tylko ze zmęczenia, córko. Jutro rano spróbujemy stąd wyjechać, a ty musisz zebrać wszystkie siły, żeby temu podołać. - Mamo, ale ja nie mogę. Nie dam rady. Jestem okropnie zmęczona po ostatniej podróży i jeszcze ten wielki brzuch. Proszę, mamo, zostańmy tutaj... - Bądź teraz cicho! Od śmierci męża Sofie już wielokrotnie musiała borykać się z napadami złości i histerii rozpieszczonej córki. Teraz nie zamierzała dopuścić, aby Gabriela lamentami wpędziła samą siebie w panikę. Zdecydowała więc, że nie powie córce o zarazie. Uspokoiła ją, nakarmiła i napoiła usypiającym wywarem. Kiedy Gabriela usnęła, Sofie zawołała zaufanego sługę. To był mądry człowiek, który od wielu lat pracował u Gabriela i w jego imieniu wcześniej zarządzał całym majątkiem Maguelonów. - Gérôme - Sofie popatrzyła mu poważnie w oczy - musimy jutro rano uciekać z Marsylii. W mieście wybuchła zaraza. Jeśli tu zostaniemy, ryzykujemy nasze życie. Trzeba to zrobić szybko, bo pewnie niedługo bramy miasta zostaną zamknięte. Gdyby nie Gabriela, wyruszalibyśmy natychmiast konno. - Pani - zapytał spokojnie i rzeczowo - a czy panienka Gabriela w ogóle może jeszcze podróżować? - No właśnie... Nie powinna. Dlatego chcę, żebyś przygotował powóz tylko dla niej. Wyściel go wszystkimi naszymi materacami i piernatami. Zrób z niego jedno wielkie wygodne łoże. Ja pojadę konno obok powozu. Zabieramy ludzi, ale zostawiamy w Marsylii wszystkie rzeczy, które mogą opóźnić jazdę. Wozy z dobytkiem ukryj u karczmarza, to dobry człowiek, dogadasz się z nim. Służba niech już dzisiaj wyrusza, niech jadą w stronę Tulonu i szukają po drodze dobrego noclegu dla nas. Zatrzymaj tylko trzech najsilniejszych pachołków i służącą Gabrieli. My wyjedziemy o świcie i powoli do nich dołączymy. Nie mów ludziom o zarazie. - Dobrze, pani. - Gérôme skinął z powagą głową. - Może dać ludziom parę dukatów, żeby mieli czym przekonać właścicieli gospody. - Bardzo mądrze. Tak zrobisz. Przyjdź do mnie za chwilę po pieniądze i jeszcze list ci dam ostatni. Poślesz z nim kogoś do Michała de Nostredame. Gérôme wyszedł wypełniać polecenia, a Sofie usiadła przy stole i zaczęła pisać. Drogi Michale, Dziękuję za ostrzeżenie, choć przyszło ono zbyt późno. W gospodzie, w której się zatrzymałam, jest już jeden zarażony z takimi objawami, o których pisałeś. Mimo to mam nadzieję, że uda mi się uchronić siebie i córkę przed zarazą. Zgodnie z Twoją radą, wyruszam jutro z samego rana. Gdy tylko stanę w jakimś bezpiecznym miejscu, przyślę Ci wiadomość.

Wierzę, że Bóg uchroni Cię od choroby i że w końcu się zobaczymy. Wiem, jak wiele masz pracy, przyjacielu, dlatego nie zawracam Ci głowy innymi ważnymi sprawami, o których powinieneś wiedzieć. To przyjdzie, gdy w końcu będziemy mogli się spotkać po tylu latach. Tym czasem polecam Cię opiece Najświętszej Panienki, patronki mojej rodziny. Bądź zdrów, Michale, i niech Bóg Cię błogosławi. Twoja przyjaciółka Sofie de Maguelon. Marsylia, 18 grudnia 1554 Obudziła się w nocy, jeszcze daleko było do świtu. Całe ciało miała pokryte zimnym potem. Dotknęła szyi. Gorąca, rozpalona skóra, opuchnięte gardło i to potworne pragnienie. Tak bardzo chciała wierzyć, że to tylko z przeziębienia. Zebrała całą siłę woli, aby się odziać. Zeszła na dół do ciemnej kuchni. Żar pod paleniskiem nie wygasł. Dorzuciła drew, zagotowała wodę. Uważnie parzyła mieszanki ziół, przecedziła wszystko, rozlała do dwóch karafek. Resztę wypiła łapczywie. Przysiadła na krótko przy stole i ze wstrętem międliła w ustach kromkę wczorajszego chleba. Jedzenie nie chciało przejść przez opuchnięte gardło, Sofie popiła chleb wodą. Nie poddawała się, musi jeść, musi być silna i uratować Gabrielę. Zbudziła Gérôme’a, kazała mu siodłać konie i szykować powóz. Bez pytania napełniała bukłaki wodą i wywarem z ziół, pakowała jedzenie do sakw. Pozostawiła na kuchennym stole tyle dukatów, że wielokrotnie przewyższały wartość zabranych przez nią rzeczy. Poszła na górę. Zapukała do izby chorego, ale nie doczekała się odpowiedzi. Zajrzała do środka i w świetle migoczącego płomyka świecy ujrzała poczerniałe, poskręcane martwe ciało kupca. Zamknęła cicho drzwi za sobą, walcząc z ogarniającą ją gorączką. Gabriela spała nadal. Sofie obudziła ją i zmusiła do wypicia wywaru. Kazała służącej pomóc córce w ubraniu się. Potem wróciła do swojej izby i spakowała dwie nieduże sakwy. Do jednej wrzuciła całe złoto i wszystkie kosztowności, które miała. W drugiej pieczołowicie schowała przełożony z dużego kufra zielnik Róży, a także wszystkie dokumenty rodziny, paczuszkę z listami od Michała oraz parę woreczków z suszonymi ziołami. Po namyśle położyła na wierzch jedną jedyną ciepłą i praktyczną suknię. Ubrała się starannie i poleciła przeprowadzić Gabrielę do powozu. W kompletnej ciszy niewielki orszak ruszył w stronę bram miasta. O świcie stanęli przy Porte Royale. Jednak brama pozostała zamknięta. Gérôme poszedł do strażników zasięgnąć języka. Po chwili wrócił z poszarzałą twarzą. - Dżuma, pani - powiedział. - Bram nie otworzą, nikt nie opuści miasta. Ruszyli dalej. W La Porte du Marche było tak samo. Miasto zamknęło podwoje przed obcymi i uwięziło swoich mieszkańców. Kolejna próba i kolejna porażka. Przy La Porte de la Fraîche strażnicy nie tylko pilnowali bramy. Sprawdzali też szczegółowo każdy wóz, który usiłował wydostać się z miasta. Kiedy Sofie zauważyła, jak z karocy parę metrów przed nimi brutalnie wyciągnięto słaniającą się na nogach

postać i rzucono bez pardonu na wóz pełen chorych nieszczęśników, kazała natychmiast zawracać. Gabriela pojękiwała cicho, służąca płakała, pachołkowie spoglądali po sobie w niemym przerażeniu. Jedynie Gérôme spokojnie stał u jej boku i pewnym głosem wydawał polecenia. Dojechali do gospody. Właściciel stał przed drzwiami, a zobaczywszy Sofie, zawołał z oburzeniem. - Oszukałaś mnie! To dżuma! Wpuściłaś zarazę do mojego domu, teraz moja żona zachorowała, a ty uciekłaś w nocy jak szczur... - Nie! - przerwała mu Sofie stanowczym, silnym głosem. Jej ciało wyło z bólu, przez spuchnięte gardło z trudem przeciskały się słowa, a każde paliło żywym ogniem. Jednak wiedziała, że teraz nie może sobie pozwolić na słabość. Musiała znaleźć dla nich schronienie, tylko w cieple i spokoju mogła nadal walczyć z chorobą, tylko wówczas miała szansę na uratowanie siebie i córki. - Nieprawda! Nie uciekłam, tylko poszłam po pomoc. Michał de Nostredame przybędzie tu dzisiaj, on uratuje twoją żonę. A choroba już tu była, jak przyjechałam. To tamten kupiec przyniósł zarazę, nie ja. Ja mogę ci tylko pomóc. I jak poprzednim razem, sława Michała jej pomogła. Burcząc pod nosem, właściciel wpuścił ich do gospody. Sofie rzuciła niedbale obie sakwy w kąt izby i przy pomocy służącej ułożyła troskliwie Gabrielę na posłaniu. Gérôme zadbał o konie i wrócił po polecenia. Sofie prawie nie odstępowała córki. Stan Gabrieli pogarszał się z minuty na minutę. Kaszlała krwią i co chwila traciła przytomność. - Gérôme - powiedziała Sofie zmęczonym głosem. - Nie mam prawa żądać od ciebie takiego poświęcenia. Gabriela jest chora. Zaraza atakuje błyskawicznie i nie wybiera swoich ofiar. Powiedz ludziom, żeby uciekali. Niech się ratują, pojedynczy człowiek może się prześliźnie przez mury. Tu masz pieniądze dla siebie i dla nich, uciekajcie. Służącą Gabrysi też zabierz, jeszcze nie macie żadnych objawów choroby, może się uratujecie, może zdołacie przeżyć. - A ty, pani? - zapytał, pochylając głowę. - Ja, Gérôme, zostanę z córką. - Dobrze, pani - odparł stanowczo. - Odprawię ludzi, ale sam zostanę. - Gérôme! - Spojrzała prosto w oczy starego sługi. - Pozostanie tutaj oznacza śmierć. Gabriela umiera. Ja też jestem zarażona. - Pani, zostanę. Widziałem już wiele razy, jak wyrywałaś ludzi ze szponów śmierci. Widziałem, jak wyrwałaś zarazie z paszczy naszego świętej pamięci pana Gabriela, gdy był młodzieńcem. Ja zostanę, pani, za stary jestem, żeby służby u innych szukać. Co ma być, to będzie.

- Dobrze, Gérôme. - Sofie odetchnęła z ulgą. - Dobrze, niech tak będzie. Odpraw resztę i przyjdź po list. Teraz już tylko Nostradamus może nam pomóc. Drogi Michale, Już za późno na wszystko, za późno na ratunek, za późno na ucieczkę. Już tylko Ty jesteś moją jedyną nadzieją. Bramy miasta zamknięte. Wróciłyśmy do gospody. Moja córka, Gabriela, jest zarażona dżumą, jest też brzemienna, spodziewam się rozwiązania w każdej chwili. Tylko nie wiem, co przyjdzie pierwsze, nowe życie, czy śmierć. Błagam Cię, na wszystko, co święte, przyjacielu, przybądź i pomóż jej. Robię, co w mojej mocy, ale zaraza i mnie dopadła. Dzięki wywarom z ziół, który Ty sam znasz i stosujesz, mam siłę, aby zająć się moim nieszczęsnym dzieckiem, ale nie wiem, na jak długo tej siły mi wystarczy. Jestem już stara i przeżyłam długie życie, mogę odejść. Najpiękniejszym, co mnie w tym życiu spotkało, i najcenniejszym darem była Twoja miłość. Dzisiaj żałuję, że nie miałam w sobie dość siły, aby poświęcić dla niej wszystko, lojalność wobec Gabriela, moją pracę, siebie całą. Bo bez tej miłości przeżyłam całe życie jedynie połową siebie. Kocham Cię, Michale, i zawsze kochałam. W imię tej miłości zaklinam Cię, uratuj mój ród, uratuj dziecko, które urodzi moja córka. Bo nawet jeśli dla mnie i dla Gabrieli jest już za późno, to będziemy nadal żyć obie w tym jeszcze nienarodzonym dziecięciu. Jest coś jeszcze, o czym muszę Ci powiedzieć Michale, lecz papier nie uniesie ciężaru tej tajemnicy. Błagam Cię, przybądź do gospody „Pod Błękitnym Aniołem”, bym zdążyła Ci jeszcze przed śmiercią zdradzić ten sekret. Twoja na wieki Sofie Marsylia, 19 grudnia 1554 Zapieczętowała list i oddała go Gérôme’owi. Potem przystąpiła do łoża córki. Obmyła jej spocone ciało, z przerażeniem odkrywając zaropiałe wybroczyny na udach chorej. Kropla po kropli wlewała lekarstwo w spalone gorączką usta dziewczyny. Gabriela była nieprzytomna, tylko czasami rzężący kaszel wyrywał z jej płuc krople krwi. Sofie zmusiła się do przełknięcia paru łyków wywaru, który przygotowała o świcie. Gorzkawy smak napoju sprowokował ją samą do kaszlu. Spojrzała na chusteczkę, którą trzymała przy ustach. Krew. Za szybko. Potrzebuje jeszcze trochę czasu, nie może jeszcze odejść. Całą siłą woli nakazała sobie trwać i działać. To jeszcze nie czas. Jeszcze musi wytrzymać. Dla Gabrieli i tego maleństwa, które córka nosi w łonie. Usiadła na powrót przy stole, spoglądając co chwila w kierunku chorej, zaczęła pisać. Ukochany mój Michale, Choroba pożera mnie i moją córkę zbyt szybko. Nie wiem, czy zdążę Cię jeszcze ujrzeć przed śmiercią. Nie wiem, czy zdążę prosić Cię o wybaczenie tej największej zbrodni, której dopuściłam się wobec Ciebie. Ufam, że mnie zrozumiesz, tak jak przez całe życie Ty jeden mnie rozumiałeś i że mi wybaczysz. Gabriela jest Twoją córką. Mój świętej pamięci małżonek był bezpłodny, lecz nie wiedział o tym, tak jak nigdy się nie dowiedział, że nie jest ojcem Gabrieli. Ta jedyna noc, kiedy dałeś mi swoją miłość, przyniosła nowe życie. Jeśli dziecko, które nasza córka nosi w łonie, zdąży przyjść na świat i jeśli przeżyje zarazę, to wiedz, że jest ono z Twojej i mojej krwi. To nasz wspólny wnuk. Przebacz mi,

Michale, że nigdy Ci o tym nie powiedziałam. Dziecku temu pozostawiam cały swój majątek, ale to nie bogactwo jest najważniejsze. Pierścień mojej matki, jej zielnik i pisma, które po niej pozostały, są największą schedą tego dziecka. Jeśli umrze, niech pozostaną one Twą własnością, Michale, bo jesteś jedyną miłością mojego życia, jedynym człowiekiem, który potrafi docenić wartość tej spuścizny. Wybacz mi, Michale, i żegnaj. Żegnaj, jedyna miłości mojego życia Sofie Maria Schlinke de Maguelon. Marsylia, 19 grudnia 1554 Wyjęła czystą suknię z sakwy przygotowanej na podróż, umyła się i przebrała. Zsunęła z palca pierścionek z olbrzymim diamentem otoczonym szafirami. Chwilę jeszcze przyglądała się, jak płomyk świecy wydobywa z kamienia ponure fioletowe błyski. Potem zdecydowanym ruchem schowała klejnot do sakwy. Na samym wierzchu położyła list zaadresowany do Michała de Nostredame. Zasznurowała ściśle sakwę i wcisnęła pod stół. Podeszła do córki. Słyszała oddech Gabrieli - szybki, urywany, niespokojny. Sofie smutno pokiwała głową. Tylko modlitwa pozostała. Ave Maria... zaczęła półgłosem. Nagle przerwała w pół słowa. Nie! Nie podda się tak łatwo. Zeszła na dół do karczmy. Zrozpaczony właściciel pił w samotności i nie mogła się z nim dogadać; tylko bełkotał coś niezrozumiale do siebie. Służba z gospody, zbita w ciasną grupkę, szeptała między sobą. - Gdzie gospodyni?! - zapytała surowo Sofie. - Tam, w izbie leży, chora... - odpowiedziała niepewnie jedna z dziewek kuchennych. - A wy, co tak siedzicie, roboty nie macie!? - zwróciła się do nich Sofie groźnym tonem. - Niech każdy wraca do swoich obowiązków. Gospodyni wyzdrowieje, gospodarz wytrzeźwieje, to dadzą wam za lenistwo. Do roboty, ludzie! Ty! - Wskazała ręką na dziewczynę, która wcześniej udzieliła odpowiedzi. Nagotuj gorącej wody. W dwóch dzbanach rozpuścisz to lekarstwo. - Wręczyła jej woreczek z ziołami. Z jednego dzbana będziesz poić gospodynię, drugi przyniesiesz mi na górę. Zrozumiałaś?! - Tak, pani, ale ja się boję iść do gospodyni. Tam zaraza. Nie chcę zachorować - odparła przestraszona służąca. - Nie zachorujesz! - oświadczyła stanowczo Sofie. - Jak dotąd nie zachorowałaś, to już nie zachorujesz. Jeśli się boisz, to najpierw sama się napij lekarstwa. Zioła zabiją zarazę - skłamała, aby uspokoić dziewczynę. - Dobrze, pani. Tak zrobię. - Przedtem jeszcze nagotujesz sagan wody i przyniesiesz mi wrzątek do komnaty. Jeszcze będą mi potrzebne czyste prześcieradła i... - podeszła do stołu kuchennego - i ten nóż.

Naostrz go. Przyniesiesz mi to wszystko na górę. Służba rzuciła się, by wypełnić polecenia, a Sofie wróciła do córki. Kaszel dokuczał jej coraz bardziej. Gabriela nadal nie odzyskiwała przytomności, ale jeszcze żyła. Mijały kolejne godziny. Gérôme wrócił ze szpitala z informacją, że przekazał list Nostradamusowi. Medyk miał ręce pełne roboty, bo chorych, zwożonych teraz przez strażników, było coraz więcej. Obiecał jednak służącemu, że przyjedzie. Iskierka nadziei na pomoc ożywiła słabnące siły Sofie. Służący rozpalił ogień w kominku. Było już bardzo późno. Nagle Gabriela poruszyła się niespokojnie na posłaniu. - Tato! - krzyknęła. - Tatusiu, poczekaj, już idę... - majaczyła, wodząc niespokojnym spojrzeniem po izbie. Potem zerwała się ostatkiem sił, zaczęła gwałtownie kasłać, plując krwią, złapała się za olbrzymi brzuch i wydała ostatnie tchnienie. Sofie przypadła do nieruchomego ciała córki. - Nie!!!! - wyszlochała. - Nie... - powtórzyła płacząc. Sprawdziła jeszcze puls, ale go nie wyczuła. Zaraza zabrała pierwszą ofiarę z jej rodziny. - Nie! - powtórzyła z wściekłością i przyłożyła ucho do nabrzmiałego brzucha martwej Gabrieli. Wyczuła słaby ruch. - Szybko! - powiedziała do Gérôme’a skulonego w kącie izby. - Pomożesz mi, nie pozwolę, żeby śmierć wszystko mi zabrała. Chwyciła nóż leżący na stole, podeszła do zmarłej, uniosła jej koszulę i zdecydowanym ruchem przecięła w poprzek brzuch Gabrieli. Przerażony Gérôme patrzył, jak w świetle szalejących w kominku płomieni Sofie, zalana krwią własnej córki, wyciąga z jej łona ledwo poruszające się, maleńkie, gładkie ciałko noworodka. Sprawnie odcięła pępowinę, obmyła dziewczynkę wodą, zawinęła w prześcieradła i podała Gérôme’owi. - Siądź z nią przy ogniu, Gérôme. Pilnuj, żeby miała ciepło. Ona przeżyje - powiedziała z zawziętością w głosie. Sługa posłusznie wypełnił polecenie. Sofie tymczasem nakryła zmaltretowane ciało córki prześcieradłem, obmyła twarz zmarłej i uklękła przy niej, płacząc i głaszcząc stygnące już policzki swego dziecka. Gérôme patrzył na jej plecy pochylone nad ciałem i widział, jak z każdą chwilą robi się coraz mniejsza, jakby zapadała się w sobie. Sofie szeptała cicho: „Ave Maria...” - raz, drugi, setny i tak w kółko. Coraz częściej jednak słowa modlitwy przerywał atak ostrego kaszlu. Maleństwo spało. Gérôme odłożył dziecko na miękkie posłanie, które umościł z własnej opończy, i podszedł do swojej pani. - Pani! Już dosyć. - Położył dłoń na jej ramieniu. Spojrzała na niego oczami wypełnionymi bólem. - Pani Sofie, proszę wstać. Trzeba odpocząć. Trzeba nabrać sił dla dziecka, dla wnuczki. - Zostaw mnie. - Rozkaszlała się; z kącika jej ust pociekła strużka krwi. - Odejdź! - Pani, błagam wstańcie...

Przerwało mu stukanie do drzwi. - Odejdź! - wykrztusiła Sofie. - Odpraw wszystkich i zostaw mnie samą. Idź, Gérôme. Posłusznie podniósł się i otworzył drzwi. W progu stał Michał de Nostredame. Stanowczym gestem odsunął służącego i wszedł do izby. Dwoma długimi krokami zbliżył się do klęczącej Sofie, podniósł ją z podłogi i objął, skrywając całą jej drobną postać przed światem. Stali tak w milczeniu przytuleni do siebie. Gérôme wyszedł, cicho zamykając drzwi. Sofie na zmianę szlochała i kasłała, wtulona w pierś ukochanego; próbowała coś powiedzieć, ale łzy i nieustający już kaszel nie pozwalały jej na to. Michał przyjrzał jej się uważnie. To cud, że nadal była przytomna. Dostrzegł na jej obliczu ostatnie stadium strasznej choroby. Oczy nabiegłe krwią i ten straszny kaszel, oddech śmierci. Wziął Sofie na ręce i podszedł do łóżka. Spojrzał na twarz martwej kobiety, która tam leżała. Córka Sofie, co do tego nie było żadnych wątpliwości. Widział tę samą twarz, o której śnił nocami, te same włosy ogniście rude, jakby nadal żyły mimo wszechogarniającej śmierci. Skłonił głowę przed zmarłą i z Sofie w ramionach skierował się do drzwi. W połowie drogi zatrzymał go cichy pisk, dolatujący od kominka. W prowizorycznym beciku z prześcieradeł leżało na podłodze niemowlę. Nostradamus ogarnął wzrokiem izbę, ujrzał pokrwawione prześcieradła, sagan z wodą i nóż niedbale rzucony przy łóżku. Zrozumiał wszystko. Z Sofie w objęciach wyszedł na korytarz, kopniakiem otworzył drzwi do sąsiedniego pokoju, i ułożył ją tam delikatnie na świeżej pościeli. Przyniósł maleństwo i położył je przy babce. Sofie zaczęła spokojniej oddychać. Spojrzała przytomnie, przeniosła oczy na dziecko leżące obok niej i powiedziała: - Zabierz ją, Michale, i uratuj. - Za oknem dniało. Pierwsze promienie zimowego słońca głosiły chwałę życia miastu, w którym królowała śmierć. - Ona nie umrze, Michale. To moja wnuczka, Aurora Maria... Aurora, jak ten poranek, który wraz z tobą przyniósł mi nadzieję, Maria, bo oddaję ją pod opiekę Tej, która nas nigdy nie zawiedzie... - Sofie, nie mów nic. - Trzymał w ręce dłoń kobiety, którą dopiero co odzyskał, a już miał utracić na zawsze. - Nic nie mów, to cię tylko osłabia. - Michale, ja umieram. Muszę ci powiedzieć, tak bardzo chciałam zdążyć... - Patrzyła na niego błagalnie. - Dobrze Sofie, przyszedłem najszybciej, jak mogłem. Za późno. Wybacz mi, ukochana. Kocham cię tak mocno, jak pierwszego dnia, kiedy cię zobaczyłem. - Słuchaj mnie, mój jedyny, ja odchodzę, nie mam wiele czasu. - Przerwał jej nagły atak kaszlu. Coraz ciężej było wypchnąć słowa ze ściśniętej krtani. - Aurora... ona... Zadbaj, żeby dostała sakwę z papierami, jak dorośnie. Tam leży, obok Gabrieli. - Kolejne słowa zdławił kaszel. - Tam, w drugiej sakwie jest cały mój majątek, to wszystko też dla niej, dla Aurory... Przysięgnij, że zadbasz, żeby miała dobre życie... błagam, Michale... Ona jest... - kaszel, krew, kaszel... - Michale, Aurora jest.. Gabriela... Maria...

Jeszcze raz wstrząsnął nią gwałtowny kaszel, a potem jej głowa opadła bezwładnie na poduszkę. Sofie Schlinke de Maguelon, córka Róży i Gregora, skonała w Marsylii, o poranku dwudziestego grudnia tysiąc pięćset pięćdziesiątego czwartego roku w ramionach swojego ukochanego, Michała de Nostredame. Nie zdążyła mu zdradzić najważniejszego sekretu. Ave Maria... *** Nostradamus, odchodząc z gospody „Pod Błękitnym Aniołem”, obarczony dwiema pokaźnymi sakwami i niemowlęciem owiniętym w opończę, oznaczył drzwi białym krzyżem, tak, aby służby miejskie wiedziały, że z tego domu należy zabrać ciała ofiar dżumy, by je spalić za miastem. Prochem jesteś i w proch się obrócisz... Zbiorowy stos miał być mogiłą córki i wnuczki Róży Schlinke, której matka spłonęła jako czarownica na stosie w Kolonii. Ogień strawił to, co z ognia się poczęło. Z pasji, z miłości... bo czymże są wszystkie uczucia jak nie ogniem, który nas trawi. Mała Aurora de Maguelon przeżyła zarazę. Pierwszy rok życia spędziła pod czujnym okiem służby Michała de Nostredame w jego domu w Marsylii. Kiedy w roku tysiąc pięćset pięćdziesiątym piątym Nostradamus zdecydował się opuścić miasto, postanowił zgodnie z obietnicą daną Sofie, zadbać o przyszłość dziewczynki. Gdzie sierota, bez żadnej rodziny, ale za to z pokaźnym majątkiem mogła mieć dobre życie? Naturalnie w klasztorze. Michał oddał więc Aurorę do przytułku przy zgromadzeniu magdalenek w Marsylii. Dzięki majątkowi pozostawionemu przez babkę, Sofie de Maguelon, dziewczynka miała otrzymać tam staranne wychowanie i wykształcenie. Majątek ów wystarczyłby także na posag klasztorny, jeśli w przyszłości Aurora zapragnęłaby zostać zakonnicą. Jeżeli zaś dorósłszy, zdecyduje się opuścić zakon, otrzyma swoje wiano. Przeorysza przysięgła też, że odda jej nienaruszoną schedę po Sofie, czyli sakwę z dokumentami rodzinnymi, do której Michał de Nostredame nie zajrzał przez szacunek dla zmarłej. Rozdysponował majątek dziecka, aby zapewnić małej dostatnie życie. Zadbał, by dziewczynka otrzymała dokumenty rodzinne w stanie nienaruszonym, tak jak zostawiła je dla niej babka. Wywiązał się z obietnicy. Nostradamus nigdy nie przeczytał ostatniego listu Sofie, nigdy się nie dowiedział, że Gabriela de Maguelon była jego córką i że dziewczynka, o której przyszłość się zatroszczył, to jego wnuczka. Asia, październik 2010, Montpellier Koncert ucichł, a chwilę po tym, gdy przebrzmiały ostatnie dźwięki trąbki, zabrzęczał sygnał mojego telefonu. Odebrałam szybciutko i wyszeptałam do słuchawki „moment”. Wyszłam z katedry i podniosłam słuchawkę do ucha. Dzwonił Kemal. - Witaj, moja piękna - powiedział rozradowanym głosem. - Już całe trzydzieści godzin ciebie nie widziałem. To horror i udręka. Muszę cię zobaczyć, najlepiej natychmiast... Błagam...

- Kemal, nie szalej - odrzekłam ze śmiechem. - Jestem w Montpellier, mówiłam ci przecież. Natychmiast jest raczej niemożliwe. - Asia, to poważna sprawa. Zakochałem się w tobie jak wariat. Sam nie mogę w to uwierzyć, jestem bardzo dorosłym mężczyzną, przeżyłem pół wieku i zawsze myślałem, że już wiem wszystko o życiu i o miłości. To, co nam się przydarzyło, jest nieprawdopodobne, wspaniałe i niesamowite. Słuchałam i rozlewało się po mnie rozkoszne ciepełko. Tak! To jest niesamowite i przepiękne. I nieważne, co potem, teraz będę smakowała każdą sekundę tej nowej i cudownej przygody. Umówiłam się z nim na randkę po powrocie z Francji, jednak dla niego to było za mało. Postanowił, że odbierze mnie z lotniska i odwiezie do domu. Randka może być zaraz potem. Zgodziłam się z uśmiechem, nie myśląc, jak pogodzę Kemala z moimi rodzicielskimi i służbowymi obowiązkami. Planowanie odłożyłam na później, teraz cieszyłam się, że już za parę dni znów go zobaczę. Popołudnie spędziłam na plaży, zachwycając się lazurowym morzem i białym piaskiem. Po wtorkowym szaleństwie załatwiania wszystkiego i ustalania kolejnych etapów roboty, siedzieliśmy teraz wszyscy w hotelowej restauracji straszliwie zmęczeni i jeszcze bardziej zadowoleni z siebie. Gisela zamówiła prawdziwego francuskiego szampana, żeby uczcić dobry początek. Oczy nam błyszczały z emocji. Samolot powrotny mieliśmy zarezerwowany na jutrzejsze popołudnie, bo przewidywaliśmy, że rano będzie jeszcze mnóstwo pracy. Tymczasem mieliśmy już wolne. W ciągu dwunastu godzin udało nam się wykonać to, co zaplanowaliśmy rozsądnie na dwa wyjazdy po trzy dni każdy. Kiedy kelner rozlał szampana do wysmukłych kieliszków, Gisela wstała i wzniosła toast: - Za nasz pierwszy wspólny projekt, niech zakończy się takim sukcesem, jakim się zaczął. Dziękuję wam. Wierzę, że tata czuwa nade mną i nad nami wszystkimi. To dzięki wam mógł realizować swoje marzenia i dzięki wam ja je mogę realizować. Dziękuję. Ten dzień pokazał wyraźnie, jak jesteście wspaniali. Dziś również dzięki waszej ciężkiej, do tej pory charytatywnej pracy okazało się, że nie musimy czekać do mojego powrotu do firmy taty. Według wyliczeń Heinricha i Noaha stać mnie na wasze pensje już teraz. Czyli pijemy na dobry start. Trąciliśmy się po niemiecku kieliszkami każdy z każdym, a potem przy kolacji rozgorzała dyskusja, co dalej. Zakładamy wspólną firmę pod kierownictwem Giseli czy nie? Właściwie to firma już istniała, tyle że nieformalnie. Gisela występowała jako prywatny właściciel i inwestor, inwestorem numer dwa, chociaż finansowo numer jeden, byli ludzie z Bersolys, z którymi podpisała długoterminową umowę najmu, uwzględniającą w cenie ich nakłady w inwestycje. Noah był formalnie zatrudniony jako architekt projektu i przedstawiciel inwestorów z wszelkimi pełnomocnictwami, Kathie i Jolka pracowały na jego zlecenie, na razie za symboliczne kwoty, ale formalnie zostały zatrudnione. Między tymi dwiema zaczynała się tworzyć ciekawa więź. Łączyły je zainteresowania, miały wspólny język, bo co prawda kulawo, ale doskonale się porozumiewały po francusku. Zanosiło się na to, że będą współpracowały nie tylko przy tym obiekcie. Natomiast Heinrich, Jenny i ja nadal byliśmy zatrudnieni w firmie Dietera i dodatkową pracę nad projektem Giseli traktowaliśmy jak hobby. I właśnie Heinrich jasno wyłożył to, co nam wszystkim chodziło po głowie. - Ty się, Giselo, dobrze zastanów - powiedział spokojnie. - Żeby się nie okazało, że wylejesz dziecko z kąpielą. Nie, nie... - Zrobił ręką uspokajający gest. - Projekt jest przygotowany doskonale. Nawet nie sądziłem, że tak dobrze nam się wszystko poukłada. Chodzi o co innego. Jeśli założysz własną firmę, trudno będzie utrzymać rzecz w tajemnicy.

Teraz nikt się nie domyśla, że jesteś w jakikolwiek sposób wplątana w Montpellier. Inwestorem są obcy ludzie, Noah jest samodzielnym architektem i to on ma od inwestora wszelkie pełnomocnictwa do zlecania wykonawstwa. Nikt nie może mu niczego zarzucić, uprawia wolny zawód. Ale jeśli się wyda, a świat jest mały i ludzie zaczną gadać, że to twój projekt, to Viktoria pozbędzie się firmy Dietera w mgnieniu oka. Sama nam powiedziałaś, że już ci tym groziła. Nie lepiej poczekać te parę miesięcy? Bo widzisz, kochana, firma twojego ojca to nie tylko miejsce i ludzie. Zresztą wszystkich ludzi masz już w zasadzie po swojej stronie. Miejsce... każde miejsce da się zastąpić innym, ale to nie wszystko. - Heinrich ma rację - poparła go Jenny. - To, co stworzył twój tata, Giselo, to tradycja, dobre imię, opinia i lojalność wszystkich, którzy z nim pracowali. Nie tylko nas, również partnerów w interesach. Te długie lata jego pracy to prawdziwy kapitał. Nie ryzykowałabym utraty firmy. Przemyśl to jeszcze. - Zdaję sobie z tego sprawę. - Gisela westchnęła. - Ale co z wami? Wy oboje macie pracę tylko do końca roku, Kathie i Noah nie dostaną już pensji. Asia pracuje na dwóch etatach, a wynagrodzenie otrzymuje tylko za jeden. Jeśli jest taka możliwość, to chciałabym wcześniej zapewnić wam stabilizację, posady... no sami wiecie. - Spokojnie, dziewczyno - wtrącił się Noah. - Nie jestem biednym bezrobotnym, bo jak wiesz, mam własną pracownię. Podpisałaś ze mną normalne zlecenie, na normalnych warunkach. I przestań mieć głupie wyrzuty sumienia, bo również z normalnym wynagrodzeniem. - No właśnie... - Kathie weszła mu w słowo. - Ja też mam formalne zlecenie. I wiesz, mnie to nawet na rękę. Bo ja chyba już nie chcę pracować na etacie. Te parę miesięcy, no i oczywiście współpraca z Jolą uśmiechnęła się w kierunku Jolki, która bazgrała coś na serwetce, słuchając jednym uchem mojego streszczenia prowadzonej po niemiecku rozmowy - pokazały, że nieźle sobie radzę jako wolny strzelec. Tak sobie myślę, że chyba my dwie podziałamy razem nie tylko przy twoich projektach. Co ty na to? - To super, naprawdę! - Gisela podniosła w górę kieliszek w kierunku Jolki i przeszła na francuski. Jola, gratuluję wam obu i życzę samych sukcesów. - Co? - Jolka podniosła nieprzytomne spojrzenie znad zabazgranej serwetki. Trąciłam ją w bok i wyszeptałam: - Gisela gratuluje ci spółki z Kathie. Kiedy mi, małpo, zamierzałaś powiedzieć? - A dziękuję! - Jola wyszczerzyła się radośnie do Giseli i odszepnęła mi: - Co się czepiasz, to świeże i jeszcze w fazie przemyśleń, a z tobą od wczoraj wcale nie szło się dogadać. Co prawda, to prawda. Miała rację. Kiedy Jolka pojechała wczoraj z Noahem i Kathie oglądać wnętrza, ja zwiedzałam sobie katedrę. Na plaży siedzieliśmy wszyscy razem i słuchaliśmy sprawozdań Heinricha, Giseli i Noaha, a potem cały wieczór przegadałam przez telefon z Kemalem. Rzeczywiście wczoraj trudno było ze mną pogadać. A dzisiaj to już wcale się nie dało. Od ósmej rano do dwudziestej biegałam jak szalona od pokoju do pokoju. W pałacyku, który był co prawda zrujnowany, ale nie doszczętnie, wygospodarowaliśmy sobie trzy izdebki na prowizoryczne biuro. W jednym siedzieli Heinrich z Giselą i dopinali kwestie

finansowokontraktowe, zgodnie z kosztorysem i harmonogramami przygotowanymi przez Noaha. W drugim zagnieździło się gremium architektonicznobudowlane, czyli Noah z Kathie i Jenny. Trzecie pomieszczenie było połączeniem biura z kuchnią, bo na deskach, z których skleciłyśmy z Jolką długi blat roboczy, rozłożyłyśmy laptopy, skanery, drukarki oraz ekspres do kawy i wszystko inne, co jest niezbędne do przygotowania tej kawy. Jolka przyjęła na siebie rolę asystentki od podawania napojów i donoszenia każdemu, co mu potrzebne, a ja usiadłam przy urządzeniach biurowych i zgodnie z napływającymi z pozostałych pomieszczeń informacjami, skanowałam, wypełniałam formularze, drukowałam, słowem, załatwiałam cały papierowy kram. Wszystkie ekipy budowlane, które wstępnie umówiłam wcześniej, miały zostać ponownie przesłuchane, jednak jako pierwszy potencjalny wykonawca wystąpił przed pełnym gremium, czyli nami wszystkimi, przyjaciel Jenny. Bladym świtem o upiornie wczesnej godzinie, kiedy już przygotowaliśmy miejsce do planowanych zajęć, Jeannette, wesolutka jak szczygiełek, z nieco tajemniczą miną spędziła nas do jednego pokoju. - Nie chciałam wam nic mówić wcześniej - oświadczyła zadowolona z siebie - bo nie miałam pojęcia, czy mój plan wypali. Ale udało się i mam prośbę. Spotkania zaczynają się zgodnie z harmonogramem za godzinę. Umówiłam jeszcze kogoś, mojego dawnego przyjaciela. Będzie tu za... - i dokładnie wtedy rozległo się pukanie do drzwi -...no już jest. Proszę tylko o jedno, wysłuchajcie go wszyscy. Szalenie zaciekawieni obejrzeliśmy sobie wchodzącego faceta. Wyglądał na bardzo zmęczonego życiem kowboja. Takiego, co to już wszystko widział, lekko zblazowanego i pełnego spokoju wypływającego z tej świadomości. Na moje oko miał ze sto dwadzieścia lat. Mocno się nie pomyliłam, okazało się że ma osiemdziesiątkę na karku. Kiedy już się jednak odezwał, wrażenie zmęczonego życiem staruszka prysnęło jak bańka mydlana. Kipiał energią i stanowczością, mówił szybko, ale spokojnie i konkretnie. - Nazywam się René Roussau. Nie jestem aktorką po operacji zmiany płci, tylko emerytowanym architektem i prowadziłem firmę budowlaną Roussau Batiment, którą teraz oddałem synom. Jeannette powiedziała, że mnie potrzebujecie, no to jestem. - Rozumiem, że chciałby się pan podjąć generalnego wykonawstwa przebudowy i renowacji naszego obiektu? - zapytał ostrożnie Noah. - Źle rozumiesz, synu - stwierdził z uśmiechem René. - Absolutnie nie chciałbym się niczego podejmować, bo jak powiedziałem, jestem emerytowanym architektem, z naciskiem na „emerytowany” i bardzo to sobie cenię. Nie szukam zleceń, bo pieniędzy mam wystarczająco, a moi synowie prowadzą firmę i całkiem nieźle sobie radzą beze mnie. Drogi budują, więc do tego pałacu się nie nadają. Ja, proszę państwa, nie nudzę się na emeryturze, ale dla Jeannette zrobię wyjątek i nawet trochę popracuję. Ona powiedziała, że jestem wam potrzebny. A wy mi powiedzcie, do czego konkretnie. - Nie wiem... - Noah popatrzył z wahaniem na wyraźnie rozbawioną Jenny.

- A w czym konkretnie może pan nam pomóc? - Na upartego mogę wam kawę zaparzyć, ale chyba nie o to chodzi. - Rene roześmiał się zachrypniętym, gardłowym śmiechem. - Jestem architektem i budowlańcem, czyli chyba kawy pan ode mnie nie oczekuje. - Projekt architektoniczny budynku jest już zrobiony... - Noah zerknął bezradnie na Giselę, ale ta wzruszyła ramionami i popatrzyła na Jeannette. Wszyscy skierowaliśmy zdziwione spojrzenia w jej stronę, Jenny zaś patrzyła mi prosto w oczy, uśmiechając się filuternie. - Ja naprawdę nie wiem... - Noah zwrócił się do René, ale nie zdążył skończyć zdania, bo mnie olśniło. - Czekaj, już wiem! - przerwałam mu. Zeskoczyłam ze stołu, na którym siedziałam i podeszłam do wiekowego Francuza. - Witaj, René. Ja jestem Asia. Koordynuję projekt dla Giseli, robię to, co zawsze robiła Jeannette. Oczywiście, że jesteś nam potrzebny. Projekt architektoniczny jest zamknięty, ale cała reszta nie! Potrzebujemy wszystkich pozwoleń, potrzebujemy wykonawców, łącznie z instalatorami, a po pierwsze, kierownika budowy, tu, na miejscu, w Montpellier. - No toś się nie pomyliła. - Uścisnął mi rękę, zwracając się do Jeannette. - Rzeczywiście nadaje się na twój stołek. - Oplotkowałaś mnie? - spytałam ze śmiechem Jenny. - Pewnie, a co myślałaś, że zostawię cię odłogiem? Pogroziłam jej palcem i wróciłam do rozmowy z René. - Co możesz? Pozwolenie na budowę, konserwatora zabytków, odbiory? - Masz załatwione i to w tempie ekspresowym. Jakbyś sama walczyła z biurokracją, to nie zaczniesz budowy za pół roku. Ale mnie znają. Powiedzmy za trzy miesiące będzie zielone światło, jeśli projekt uwzględnia francuskie normy. - Uwzględnia europejskie - wtrącił gorączkowo Noah, kiedy w końcu do niego dotarło, jaki skarb znalazła nam Jeannette. - To dobrze - skwitował krótko René. - Czego jeszcze potrzebujesz, Asia? Odetchnęłam z ulgą, kiedy dotarło do mnie, że najbardziej czasochłonna część pracy, łażenie po opieszałych francuskich urzędach i żmudne zbieranie papierków, wypadło z naszego kosztorysu, oszczędzając nam masę wydatków i czasu. Jednocześnie wena mnie nie opuszczała, więc kułam żelazo, póki gorące. - Poumawiałam miejscowe ekipy, wstępnie już wynegocjowałam kontrakty, ale jakbyś zerknął? Może będziesz miał lepsze sugestie. Oni zaczną przychodzić po kolei, za pół

godziny pierwsza firma. Miałbyś czas? - dodałam błagalnie. - Dobrze, zobaczymy, kogo wygrzebałaś. Znam chyba wszystkich, którzy coś potrafią. To małe miasto... - Chwileczkę. - Gisela, która dotąd przysłuchiwała się jedynie, wtrąciła się do rozmowy. - René, to wspaniale, że chcesz z nami pracować, ale to, co proponujesz, to robota na cały etat. Czy mogłabym ci zaproponować po prostu stanowisko kierownika budowy? I tak potrzebujemy kogoś na miejscu, kto będzie koordynował wszystkie prace, Asia ma dziecko w wieku szkolnym, nie może tu siedzieć bez przerwy, a jak wiadomo, pańskie oko konia tuczy. Czy byłbyś skłonny podpisać z nami kontrakt, no i oczywiście na jakich warunkach? - Możemy podpisać, ale Jenny powiedziała, że to program oszczędnościowy, że potrzebujecie pomocy... To po co ci kontrakt i koszty, dziewczyno? - To nie tak, René. - Gisela spoważniała. - Mój tata zawsze mówił, że dobra praca wymaga dobrej płacy. Mogę szukać oszczędności wszędzie, ale są rzeczy, na których nie chcę oszczędzać. Będziesz nas reprezentował w urzędach, będziesz bogiem, pierwszą instancją dla wszystkich firm tu pracujących. Chcę mieć z tobą kontrakt, zarówno dla siebie, jak i dla ciebie. Proszę. - Dobrze. - Kiwnął głową. - Przygotuj kontrakt, jaki chcesz. Przeczytam i jeśli nie będzie głupot, podpiszę. A teraz, jeśli pozwolicie, chcę zobaczyć kontrakty, które przygotowała Asia, i plany przebudowy. Kosztorysów na razie nie. I tak wiem, że groszem nie śmierdzicie, czyli trzeba znaleźć najlepszą jakość za najniższą cenę. Zaraz przyjdą pierwsi... Niech choć odrobinę się zorientuję, jak z nimi gadać. Za zgodą wszystkich zgromadzonych wyszliśmy z René, Jenny, Kathie i Noahem do sąsiedniego pomieszczenia, gdzie miały się odbywać rozmowy z wykonawcami. A potem ja wyniosłam się do drukarek i komputerów, żeby zmieniać kontrakty. Nasz nowy kierownik budowy, potomek dawnego klanu murarzy, z dziada pradziada mieszkaniec Montpellier, znający miasto i branżę jak własną kieszeń, zadbał o dalsze oszczędności. Zachował część ekip budowlanych, z którym ja przygotowałam wcześniej umowy wstępne, jednak na o niebo lepszych warunkach finansowych, można rzec za połowę ceny. Nie ma to jak Francuz rozmawiający z Francuzem. To dziwny naród. Dla nich cała reszta świata jest niekulturalną dziczą, odrobiną respektu obdarowują jedynie ten niewielki ułamek cudzoziemców, który perfekcyjnie operuje ich językiem. Należałam, co prawda, do owego ułamka, ale to nie to samo, co bycie stąd. Stary przyjaciel Jenny okazał się dla nas skarbem nieocenionym. Dlatego cały dzień stukałam jak szalona w klawiaturę, przepisując poprzednie kontrakty i uzupełniając je o dodatkowe klauzule podyktowane przez kierownika budowy, a także wprowadzając nowe, korzystniejsze dla nas, warunki finansowe umów. Te tony papieru przeze mnie naprodukowane były potem szczegółowo analizowane przez Heinricha i Giselę. Następnie wracały do Noaha, który podpisywał kontrakty. Umowę o pracę z René przygotowała Gisela. Głupot w niej nie było, więc podpisał. Kiedy wszystkie papiery zostały podopinane na ostatni guzik, trzeba było jeszcze wypisać upoważnienia do zatrudniania dostawców, a na koniec Noah zażyczył

sobie wstępnej korekty kosztorysu w excelu. A potem zrobiła się ósma, okazało się, że startujemy z potężnymi rezerwami budżetu i Gisela zarządziła, że wracamy do hotelu czcić sukces. Rzeczywiście, Jolka miała rację, nie było kiedy ze mną pogadać. Nie szkodzi, pogadamy po czczeniu. Tymczasem skupiłam się na powrót na dyskusji, która nadal trwała przy stole. - Jeśli tak to wygląda - podsumowała Gisela - to rozsądnie będzie poczekać do mojej obrony. Tylko jedno nie daje mi spokoju. Asia, Jenny i Heinrich cały czas pracują dla mnie za darmo. Zastanówmy się, jak to zmienić. Z budżetu wyraźnie wynika, że mogę was oficjalnie zatrudnić. Nie chcę na was żerować, i tak robicie dla mnie o wiele więcej, niż mogłabym oczekiwać. - Gisela, słonko - Heinrich popatrzył na nią z politowaniem - czy ty sobie nie zdajesz sprawy z tego, że my jesteśmy całkiem nieźle opłacani? Wcale na tobie nie żerujemy. Viktoria płaci nam normalne pensje, a zostaliśmy całkowicie odsunięci od normalnych obowiązków. Ja to widzę tak i myślę, że dziewczyny się ze mną zgadzają: pracujemy w firmie Dietera i firma Dietera nam płaci. A że osoba, która chwilowo tą firmą zarządza, nie ma pojęcia, za co... hmm... to już jej problem. Okej? Umówmy się więc, że do grudnia niech tak zostanie. A potem zobaczymy. Co wy na to? Obie całkowicie się z tym zgadzałyśmy. Kiedy już Gisela obroni dyplom i zajmie należne jej miejsce w firmie, wszystko wróci do normy. Siedzieliśmy w tej restauracji prawie do północy, snując plany na przyszłość. Było tak dobrze, jak jeszcze niecałe pół roku temu z Dieterem. Świat znowu zaczynał wracać do normy. Gdy wreszcie wróciłyśmy do naszego wspólnego pokoju, ani ja, ani Jolka nie miałyśmy już nawet siły rozmawiać. Padłyśmy na łóżka i usnęłyśmy w ciągu paru sekund. Za to odbiłyśmy sobie wszystko z nawiązką w środę. Wyspane i wolne od wszelkich obowiązków, wybrałyśmy się we dwie w miasto. Przysiadłyśmy w uroczej, sensownie zadymionej kafejce i dokładnie w chwili, kiedy kelner postawił przed nami zamówione kawy, zadzwonił mój telefon. Kemal. Oczywiście, że odebrałam. Ale po pięciu minutach gruchania do słuchawki z rozanielonym uśmiechem, sielanka została brutalnie przerwana przez moją przyjaciółkę. - Porzygam się! - oświadczyła Jolka głośno i wyraźnie. - Co?! Poczekaj chwilę, Kemal - rzuciłam do słuchawki i spojrzałam na Jolkę. - Co powiedziałaś? - Poinformowałam ciebie uprzejmie, że się porzygam! - oświadczyła stanowczo. - Dwa dni mieszkamy razem i dwa dni spędzasz każdą wolną sekundę uwieszona na słuchawce telefonu jak zabujana nastolatka. Kobieto, na mózg ci padło? Ja dużo po niemiecku nie rozumiem, ale ty operujesz w tych rozmowach tak monotonnym słownictwem, że jeszcze parę „szaców”, „liblingów” i ”iś libe disiów”, to się porzygam. Nic dziwnego, że pogadać z tobą nie ma kiedy. Odbiło ci kompletnie? Masz prawie pięć dych na karku! - No i co z tego? - broniłam się zaciekle, zapominając chwilowo o Kemalu po drugiej stronie. - Ja ci mogę powiedzieć, co - odparła złośliwie Jolka. - Ale to trochę potrwa, a poza tym mam ci też więcej do powiedzenia. Tylko może jednak skończysz tą telekonferencję i umówisz się z facetem na później, co?

- Ups - przypomniałam sobie o Kemalu. - Joluś, nie wściekaj się na mnie. Jeszcze sekundka, proszę... I naprawdę skończyłam rozmowę w parę sekund. Wieczorem Kemal będzie odbierał mnie z lotniska, to sobie jeszcze pogadamy. Jolkę niby też mam jeszcze do jutra, ale rzeczywiście zaniedbywałam ją w tym Montpellier straszliwie. Spojrzałam na nią teraz przepraszająco, choć nie do końca mi wyszła ta skrucha, bo na moich ustach nadal błąkał się głupawy uśmieszek. - I co się tak szczerzysz, głupia? - zapytała ze śmiechem. - I oczy ci się świecą. Co? Wzięło cię chyba mocno? - Oj, Jolka, wzięło i to porażająco. Znienacka i błyskawicznie, powiedziałabym coupe de foudre. - Chcesz opowiedzieć? - Nie, jeszcze nie, boję się zapeszyć. Ale dziś go sobie pooglądasz, bo mnie z lotniska odbierze. Joluś... dodałam prosząco. - No wiesz?! - Zrozumiała bez słów. - Stara baba, matka dziecku, a ja mam cię jeszcze kryć przed rodzicami jak w liceum? Ty naprawdę zgłupiałaś. - No zgłupiałam - przyznałam się uczciwie. - Mogłabym spokojnie matce powiedzieć, że mam randkę, bo wie o Kemalu, ale to głupio. Specjalnie przyjechali zająć się Kamilą, bo musiałam pracować, a teraz, jak już nie muszę, to nawet czasu dla nich nie mam, tylko lecę do gacha. - Tobie, Asia, chyba macica na mózg padła. - Jolka pokiwała głową zniesmaczona. - Po cholerę ci jakieś głupie, drobne kłamstewka? Nigdy tego nie robiłaś jako dorosła, więc teraz nie zaczynaj. Liceum to inne czasy. Byłyśmy nastolatkami, a twoja matka przyduszała cię do podłogi. Teraz jest inaczej. Jesteście obie dojrzałymi niegłupimi kobietami. Obie z tego wyrosłyście. Powiedz jej zwyczajnie prawdę, że wrócisz trochę później, bo masz randkę i z głowy. Ona zrozumie. - Racja. Boże, jak dobrze, Jolka, że ja ciebie mam. Faktycznie odbija mi. To, co, pojedziesz sama z lotniska do domu? - Nie, ja też przyjadę trochę później. Jutro chcę wracać do Wrocławia, a obiecałam Kathie, że jeszcze parę szczegółów dogadamy. - No właśnie - przypomniało mi się. - To teraz porządnie opowiadaj. Co za konszachty masz z Kathie? - Bardzo logiczne, sensowne i poukładane konszachty, moja droga - oświadczyła godnie. - Okazało się, że ona jest wielokrotnie wzywana jako konsultant historyk do różnych instytucji i osób prywatnych, którym zależy na wiarygodności antyków, ale te z reguły są szalenie drogie. Potrzebowałaby dojścia do sensownych i tanich podróbek, więc ja i moi stolarze jesteśmy jak znalazł. Ja z kolei często dostaję zlecenia od ludzi, którzy mają więcej forsy niż rozumu i chętnie by sobie nabyli oryginały zabytkowych mebli. A ona tu ma rozeznanie, wiedzę i chęci. Czyli nawzajem się uzupełniamy. - No świetnie - wtrąciłam. - Czyli będziecie robiły w zasadzie to samo, co robicie prawie od roku, tylko,

że dopiero teraz to zauważyłyście. - Niezupełnie. Widziałyśmy już wcześniej, tylko teraz, kiedy Kathie nie ma stałej posady, wpadłyśmy na pomysł, żeby to zalegalizować. Ona ma jeszcze trochę do emerytury, mnie też by się niemiecka emeryturka przydała, bo polską można sobie pod obcas wsadzić. A te niemieckie przepisy są jakieś takie sensowne, że jak Kathie, będąc bezrobotna, założy własną firmę, to dostanie dofinansowanie. Na brak zleceń narzekać nie będziemy, w sumie hak jest tylko jeden. Jeśli mam się legalnie zatrudnić, to potrzebuję meldunku w Berlinie. - Jaki hak? Przecież to żaden problem, zameldujemy cię u mnie i po kłopocie. Jolka, to świetny pomysł. Już przez to przechodziłam i przeżyłam szok jak się okazało, że mi niemiecka ubezpieczalnia wliczyła do okresu zatrudnienia nie tylko wszystkie studia, ale cały ten czas, kiedy siedziałam w domu z dzieckiem. Oczywiście, że to ma sens. - No właśnie, moja droga. Bo widzisz, nie młodniejemy. Jak sobie wyliczyłam, jaką emeryturę dostanę w Polsce... A w te drugie filary to ja jakoś nie wierzę. - A swoją drogą, co ciebie tak nagle wzięło na emeryturę? Starzejesz się? - Nie, kochana. Ja się nigdy nie zestarzeję. Ale wiesz, ta rozmowa z Justą o testamencie i ta kompletna plajta sprzed paru lat, to wszystko dało mi do myślenia. Nigdy wcześniej się nad tym nie zastanawiałam, ważne było tylko to, co teraz, a o przyszłości myślałam jedynie marginalnie. Oczywiście nie zamierzam przestać pracować do końca życia, bo jestem pracoholiczka, czyli kasa na utrzymanie będzie. Tylko co wtedy, kiedy nie będę mogła pracować. No dobra, alzheimer jest założeniem drastycznym, ale są inne sytuacje. Kiedyś potrafiłam zrobić samochodem w jeden dzień tysiąc kilometrów i spływało to po mnie jak woda po kaczce. Teraz robię sobie spacerek trzysta kilometrów do Berlina i jestem zmęczona. Mam wrażenie, że umysł pozostał ten sam, tylko cholerne ciało czasem zawodzi. A jak zawiedzie na całej linii, jeśli po prostu nie będę w stanie zarabiać i będę musiała żyć z emerytury? Tu już nie chodzi o zabezpieczenie dzieci. Tu chodzi o mnie samą, rozumiesz? Zrozumiałam. Mam takie same podejście do życia jak Jolka. Będę pracować do śmierci, nie zgadzam się na emerytalną wegetację. Przez myśl przemknęło mi Bersolys. Tak, tylko to nie jest moje zabezpieczenie. To scheda Kamili lub kolejnych pokoleń. Uważam, że Bersolys nie należy do mnie, ja tylko chwilowo dbam, żeby nie przepadło. Kiedy zaczęły się problemy z pracą po śmierci Dietera, ani przez sekundę nie pomyślałam, że mogę żyć z dochodów po babci Lavernie. Jolka ma rację. Może ja też bym czasem pomyślała o zabezpieczeniu siebie. Swoją drogą to śmieszne, jak relatywną rzeczą jest czas. Kiedy byłam nastolatką, kobiety trzydziestoletnie były dla mnie staruszkami. Jako trzydziestolatka definiowałam starość tak od siedemdziesiątki. Moja mama ma dziś siedemdziesiąt lat i myślę o niej jako o młodej kobiecie. Bo jej umysł pozostał młody. Jolka stanowczo ma rację, starość jest stanem umysłu, więc my się nigdy nie zestarzejemy. Jednak dotarło do mnie coś nowego; to moje ciało może mi nogę podłożyć i się zestarzeć.

Postanowiłam sobie poważnie zainteresować się tematem własnej emerytury. - Rozumiem, Jola. - Pokiwałam głową. - Załatwiaj to zatrudnienie u Kathie, a ja się jeszcze popytam o jakieś możliwości dodatkowych ubezpieczeń emerytalnych. Chcesz? - Chcę! Ja się już w Polsce orientowałam, ale wychodzi mi na to, że wszystkie możliwości są niepewne. To, co się proponuje ludziom w naszym wieku, opiera się na dużym ryzyku. Trzeba było myśleć o ubezpieczeniach na starość, jak się było młodym, teraz już za późno. Ale zorientuj się w Niemczech. To mądry naród, może mają jakieś sensowne propozycje... - Okej. Jak się czegoś dowiem, to ci napiszę. A co nowego u Justy? Dawno z nią nie gadałam. Zmieniłam temat. - Na zachodzie bez zmian. Justa nadal z Erikiem, Jaśmina rozwija własną firmę. Nic nowego. Ty mi lepiej opowiedz, co u was? Czy ten dupek Juleczek bardzo szaleje? Bo o swoim nowym absztyfikancie stanowczo nie chcesz gadać? - Juleczek narozrabiał, ile mógł, i wyniósł się w diabły do Wrocławia. Oczywiście, że chciałam rozmawiać o Kemalu, o niczym innym tak bardzo nie pragnęłam rozmawiać jak o nim. Jednak, z drugiej strony bałam się straszliwie cokolwiek powiedzieć, bo wszystko, co bym powiedziała, to tylko nadzieje. Przypomniały mi się nasze rozmowy o Piotrku, zanim do mnie dotarło, że on już mnie nie kocha. Wtedy też mówiłam o swoich nadziejach, traktując je jak pewnik. A jeśli tak samo jest z Kemalem? Jeśli łudzę się i oszukuję, a dla niego jestem jedynie przelotnym romansem? Lepiej pomilczeć i poczekać. Wróciłam do tematu Julka. - Jak go nie ma w Berlinie, to nawet da się żyć, ale w końcu wróci i diabli wiedzą, co nowego wymyśli. Do tej pory udało mu się wszystkie paskudne plany zrealizować, chociaż tak jakby połowicznie. Pozbył się Jenny i Heinricha, ale na ich warunkach. Rozwalił firmę, jednak tylko tymczasowo, bo Viktoria wyraźnie obiecała Giseli, że po dyplomie przekaże jej wszystko, czyli da się to odkręcić. Julek jest wredny. Pozostaje mi jedynie mieć nadzieję, że wprawdzie krwi nam jeszcze napsuje, ale nie zdoła zniszczyć wszystkiego nieodwołalnie. Ponoć w przyszłym tygodniu wraca z Viktorią do Berlina. Ciekawe, jakie nowe niespodzianki mają dla nas w zanadrzu. Trochę się boję, szczerze mówiąc. Julek chce się na mnie odegrać za przeszłość, chce mnie upokorzyć, tak żebym na kolanach błagała o litość. Zobaczymy, co mu z tego wyjdzie. Poplotkowałyśmy jeszcze trochę o wszystkim i niczym, a potem wróciłyśmy do hotelu. Trzeba było powolutku szykować się do powrotu. Zadzwoniłam do mamy. W domu wszystko w porządku, samolot lądował w Berlinie o dziewiętnastej, umówiłam się z mamą, że wrócę, zanim Kamila uśnie, a więc najpóźniej o wpół do dziesiątej. Nie miała nic przeciwko mojej randce, wręcz przeciwnie, kazała mi się dobrze bawić i korzystać z tego, że oni się zajmują Misią i nie muszę nikomu płacić, żeby sobie wyjść spokojnie wieczorem. A potem utonęłam w szczęściu. Kemal czekał z piękną różą, która jednak musiała poczekać na swoją

kolej. Najpierw był on. Przytulił mnie i zaczęliśmy się całować. Świat dookoła przestał istnieć. Nie było już lotniska ani moich przyjaciół, był tylko ten pocałunek, w którym całkowicie się zatopiłam. Kiedy wreszcie oderwaliśmy się niechętnie od siebie, ujrzałam zdziwione spojrzenia moich przyjaciół. Gisela i Kathie, szeroko uśmiechnięte, zaczęły się wygłupiać, bić brawo i robić różne inne gesty poparcia. Jolka mruknęła „wow”, Heinrich i Noah wyglądali na kompletnie zaskoczonych, a Jenny zastygła jak żona Lota, z otwartymi ustami. Oprócz mruknięcia Joli nie wygłaszali żadnych komentarzy. Pożegnaliśmy się szybciutko, bagaż miałam jedynie podręczny, więc poszliśmy do samochodu. - Stęskniłem się za tobą okropnie. - Siedzieliśmy jeszcze chwilę w samochodzie, nie ruszając z parkingu. Kemal miał problemy z utrzymaniem rąk na kierownicy. Cały czas przytulał mnie, głaskał i całował, jakby choćby chwila utraty bezpośredniego kontaktu ze mną miała spowodować jakieś straszne konsekwencje. - Nareszcie jesteś. Jedziemy do mnie, teraz będziesz tylko moja. Ta jedna noc była za krótka. - Poczekaj, kochanie. - Byłam tego samego zdania, ale, niestety, musiałam wracać do domu. - Obiecałam córce, że będę w domu, zanim uśnie. Nie mamy całej nocy, niestety. Za półtorej godziny najpóźniej muszę być w domu. - I znów chcesz mi uciec. Bogowie, zakochałem się w Kopciuszku. - Uśmiechnął się do mnie czule. - To za mało, kochana, nie chcę namiastek. Chcę ciebie, długo, powoli, bez zegarków, bez upływu czasu. A jeśli pojedziemy do mnie, to już cię nie wypuszczę. Trudno, godzina to wystarczająco dużo czasu na kolację, więc jeśli się nie da inaczej, to zadowolę się kolacją. Na co masz ochotę? Włoch, Chińczyk? - Na steki. - Nie byłam tak naprawdę głodna, ale na dobry stek w Maredo zawsze miałam ochotę. - Dobrze, zabieram cię więc na steki, moja mięsożerna roślinko. Ale pod jednym warunkiem. Jutro należysz tylko do mnie. Obiecaj mi, kochanie, że od wieczora do kolejnego poranka będziesz tylko moja. - Nie mogę ci obiecać - droczyłam się. - Jeszcze nie wiem, co w pracy, co w domu. Ale mogę obiecać, że się postaram. - No dobrze. Pójdę na drobne ustępstwo, ale robię to tylko dla ciebie. Czekając na zamówione mięsko, opowiadałam mu o Montpellier i moim muzycznoduchowym przeżyciu w katedrze. -...i wiesz, co było najdziwniejsze - zakończyłam spostrzeżeniem, które mnie samą wówczas zaskoczyło. - Zostałam wychowana w katolickiej rodzinie, moją patronką, tak jak wszystkich moich babek, jest święta Maria, tak często się do niej zwracałam o pomoc, ale nigdy w kościele. Kościoły były dla mnie zawsze tylko instytucjami, pustymi biurami, w których załatwia się przyziemne sprawy związane z religią. Wcale nie świątyniami... wiesz, tak jak to jest z muzeum. Niektórzy nazywają muzeum świątynią sztuki. Nie zgadzam się z tym absolutnie. Dla mnie muzeum jest tylko biurem, magazynem do przechowywania sztuki, a prawdziwa świątynia? Czy ja wiem? To chyba miejsce, gdzie ta sztuka powstaje i nie mam na myśli pracowni artysty, tylko jego umysł i cały świat. Bo przecież to właśnie jest kolebka wszystkiego, co powstaje. Tak samo z religią. Dla mnie Bóg, moja patronka i wszystko, co duchowe i nieuchwytne,

zawsze było bliskie wszędzie gdzie indziej, tylko nie w kościele. W lesie, kiedy bosymi stopami dotykałam mchu, w ogrodzie, a nawet na moim własnym balkonie, jak patrzyłam na kwiaty, w czasie deszczu wiosną, kiedy całe powietrze cieszyło się kropelkami życia... Wszędzie, tylko nie w kościele. Pierwszy raz właśnie tam, w Montpellier, poczułam obecność Boga w kościele. Dziwne, prawda? - Wcale nie - odparł Kemal, rysując palcem skomplikowane wzory na mojej dłoni. - Jest dokładnie tak, jak mówisz. Ja też tak to czuję. Dla mnie Bóg jest najbardziej obecny w morzu. Wiesz, kiedy jako nastolatek plątałem się wieczorami po plażach Casablanki, to wtedy najmocniej czułem jego obecność. Ten moment, kiedy słońce zachodzi i czerwona woda stapia się z czerwonym niebem. Wtedy wszystko cichnie, jakby chciało oddać hołd czemuś większemu niż sama natura... Bogu. To naprawdę niesamowite... i niesamowite jest, że widzisz świat tak samo, jak ja. Kocham cię, Asia. Myślę, że jesteś kobietą, na którą czekałem całe życie. - Kemal... ja... - Bałam się, to wszystko działo się tak szybko i było takie nieoczekiwane, nierealne. Kemal, ja nie wiem. Och, o tak, zakochałam się w tobie jak wariatka, to wiem. Ale cała reszta jest dla mnie jedną wielką niewiadomą. Spędziłam większość swojego dojrzałego życia u boku mężczyzny, którego bardzo kochałam i z którym byłam bardzo szczęśliwa. Nie można tak po prostu zapomnieć całej przeszłości i rzucić się w nowy związek jak w studnię. Kocham to duże słowo i duże uczucie. Dobrze mi z tobą, fascynujesz mnie i sama sobie nie potrafię dać odpowiedzi na pytanie, co to jest. Może miłość, a może chwilowe zauroczenie, fascynacja drugim człowiekiem, kimś nowym... Rozumiesz? - Tak... - Pokiwał głową. - Ze mną jest tak samo, też się obawiam, że to coś cudownego nagle zniknie. Ale, Asia, dajmy sobie szansę. Odczekajmy i zobaczmy, co będzie. Sam tego do końca nie rozumiem. Wielokrotnie bywałem zakochany. Tylko raz kochałem naprawdę. A to, co czuję do ciebie, ta wszechogarniająca radość, kiedy jesteś przy mnie, i taka straszna bolesna tęsknota, gdy cię nie ma... Tak intensywnie nie odczuwałem tego chyba nigdy. - Kemal, ja mam chaos w głowie. Sama nie wiem, czy wolę z tobą rozmawiać, czy... nie rozmawiać. - Zaczerwieniłam się na wspomnienie jego ręki na mojej skórze. - O tak. - Mocniej ścisnął mi dłoń. Ciepło jego palców powędrowało w górę i rozlało się po całym moim ciele. - Chciałbym w ciebie wrosnąć, zlać się z tobą i być jednością. Ale wtedy nie mógłbym słuchać twojego głosu i patrzeć ci w oczy. Masz piękne oczy, chérie, one mówią, opowiadają całe historie. Kocham cię. - Znamy się tylko parę tygodni. - Roześmiałam się. - Ciekawe, czy będziesz mnie kochał w papilotach. - Będę! - zapewnił żarliwie. - Nie ma szans, słonko - odparłam. - Nie używam papilotów. - Widzisz, widzisz, włosy też masz piękne. I jak ja mam nie kochać tak pięknej istoty? W końcu jestem artystą, mam zawodowy obowiązek kochać piękno.

- Ach, więc to tak! Kochasz mnie z zawodowego obowiązku! - Tak jest! I tylko i wyłącznie za powłokę zewnętrzną. No tak. Nie dość, że przystojny, atrakcyjny, inteligentny, świetny w łóżku, że myśli i odbiera rzeczywistość w ten sam sposób co ja, to jeszcze na dodatek mistrz flirtu i do tego złośliwy tym rodzajem złośliwości, który uwielbiam. Nic dziwnego, że się zakochałam jak nastolatka. Ale czy to miłość? Uff. I jak ja mam rozsądnie ocenić stan swojej duszy i umysłu w takich warunkach? Postanowiłam poczekać i zobaczyć, co będzie. No i jeszcze uprosić mamę, żeby dała mi jutro wychodne na całą noc. Sama w końcu powiedziała, że mam korzystać z tego, że jest i zajmuje się Misią. Po kolacji Kemal odwiózł mnie do domu i uparł się że odstawi mnie pod same drzwi. Otworzyła mama. Kamila wyminęła ją w progu i zawisła mi na szyi z okrzykiem: „Mama”. Krystyna przywitała się z Kemalem i nie pytając nikogo o zdanie, zwyczajnie zaprosiła go do środka. - Już późno - bronił się kurtuazyjnie. - A państwo na pewno chcą się jeszcze nacieszyć Asią po powrocie. Może ja już pójdę. - Na kubek dobrej herbaty nigdy nie jest za późno - stwierdziła. - Głodni jesteście? - Nie, mamo - odpowiedziałam, łapiąc oddech po uściskach Misi. - Jesteśmy po kolacji, ale ten pomysł z herbatą bardzo mi się podoba. Postawiłam moje coraz cięższe dziecko na podłodze i przystąpiłam do prezentacji. Chwilę później siedzieliśmy przy parujących kubkach skupieni wokół niskiego stoliczka. Kazio siedział obok mamy i cały czas trzymał rękę na jej kolanie, uczestnicząc w rozmowie. Pierwszy raz patrzyłam na ten czuły gest z pełnym zrozumieniem. Zawsze, kiedy mama i Kazio siedzieli obok siebie, on albo ją obejmował, albo trzymał rękę na jej kolanie tak jak teraz. Dopiero dziś zrozumiałam tę jego potrzebę nieustannego kontaktu z ukochaną kobietą. Dopiero ta nieopuszczająca mnie chęć jeszcze bliższego kontaktu z Kemalem pozwoliła mi wchłonąć choć cząstkę stałej, spokojnej miłości Kazia do mojej matki. Nigdy nie przeszedł obok niej, nie głaszcząc jej mimochodem po plecach, nie pozostawiając delikatnego pocałunku na jej włosach, policzku. Tyle lat już są razem, a to nie przemija. A ja? Kochałam Piotrka bardzo, ale nigdy nie czułam potrzeby aż takiej bliskości. On chyba też nie. Czyżbym odkryła coś nowego? Czyż nie powinno być tak, że szczęśliwa mężatka, którą w końcu byłam, zna każdy aspekt i każdy przejaw miłości? Kemal rozmawiał miło z moją rodziną. Opowiadał im o Casablance i o sobie, ale co chwila jego spojrzenie zwracało się w moją stronę. Wtedy promieniał i uśmiechał się. Przed wyjściem zaprosił wszystkich do galerii i obiecał Kamili kolorową hennę do tatuaży. Misia poszła spać, Kazio oglądał jakiś film w telewizji, a mama i ja krzątałyśmy się jeszcze po kuchni. - Zakochany ten twój Kemal jest w tobie do szaleństwa. - Spojrzała na mnie uważnie.

- A ty? - A ja nie wiem. - Westchnęłam. - Chyba też... trochę. - Nie bój się, Asia. - Wzięła mnie za rękę, popatrzyła na pierścionek naszych babek i zamyśliła się na chwilę. Znała ten wzrok, znała doskonale ten żar, nieopisaną radość błyszczącą w spojrzeniu zakochanych. Widziała to już wielokrotnie. Pierwszy raz, w lusterku w swoich własnych oczach, kiedy spoglądała na swoje odbicie po chwilach spędzonych z Rysiem, jej pierwszą wielką miłością. Wtedy jeszcze nie wiedziała, że miłość potrzebuje dwojga, aby rozkwitnąć i zaistnieć. Rysio jej nie kochał, złamał jej serce i nauczył ją strachu. Strachu przed miłością i przed bólem, który potrafi spowodować. Dlatego broniła się przed nią tak długo. Widziała takie samo spojrzenie w oczach swojego pierwszego męża, Marka, ojca Asi. Tylko że wtedy Krystyna bała się miłości. Nie chciała jej. Odrzuciła najpiękniejszy dar, jaki człowiek może dać drugiemu człowiekowi, bo się bała. Nie chciała ryzykować bólu i rozczarowania. Potem długo nie mogła sobie tego wybaczyć. Dręczyła siebie, poczucie winy za skrzywdzenie Marka zabijało w niej wszystkie inne uczucia. Sama odmawiała sobie prawa do miłości, tym razem miała to być kara. Ogrom swojej głupoty zrozumiała dopiero po latach. Dopiero wierna i cierpliwa miłość Kazia uwolniła Krystynę i pozwoliła jej żyć pełnią życia i pełnią miłości. Asia... Czy historia znów się powtórzy, czy Asia popełni te same błędy, co Krystyna. Diament z pierścionka rozsiewał różowe błyski po kuchni. Maria, Róża, Laverna, tamte kobiety były odważne, kochały i nie bały się zaryzykować wszystkiego dla miłości. Krystyna i Asia są inne. Ostrożne. Tak jak Maria Kalergis, ich prababka, która szukała miłości, jednocześnie ją odrzucając. Chciała kochać bez ryzyka, ale czy taka miłość w ogóle istnieje? Krystyna na szczęście znalazła Kazia, a właściwie on ją znalazł i nie musiała już się bać. Ale Asia, tak niedawno zraniona i to nie po raz pierwszy. Odrzuciła André, a teraz... Czy Kemala też odrzuci? Jak jej pomóc? - Nie bój się, Asiu. - Przeniosła spojrzenie z pierścionka na moją twarz. - Czasami trzeba ryzykować. Czasami chłodna kalkulacja i rozum są złymi doradcami. Czasami trzeba słuchać tylko serca. Wiem, że to głupio brzmi, ale myślę, że Róża, choć tak młodo umarła, była o wiele szczęśliwsza niż Maria Kalergis, która dożyła sędziwych lat. Czasami trzeba po prostu słuchać serca i się nie bać. *** Przyszłam do pracy z uśmiechem na twarzy. Uśmiech dotyczył właściwie popołudnia i wieczoru, który mnie czekał, ale zagnieździł się na mojej twarzy z samego rana, po uroczym SMSie od Kemala. Po pracy miałam zabrać rodzinę do galerii, potem na kolację, a później oni wracali do domu, a ja do Kemala. Dzień zapowiadał się wspaniale. W biurze powitała mnie przygnębiona Doreen. - Szef przyjechał - mruknęła ponuro, wręczając mi parę kartek. - Zafundował nam niespodziankę na dzień

dobry, tobie i mnie. Weź, poczytaj, a potem masz mu się ustosunkować. Zostawiłam płaszcz i torbę na wieszaku i nie robiąc sobie nawet kawy ani nie witając się z nikim, przystąpiłam do czytania. Aneks do umowy o pracę. W związku z reorganizacją i likwidacją oddziału francuskiego, dyrekcja proponuje mi zmianę umowy o pracę z przekwalifikowaniem na stanowisko recepcjonistki. Czyli parzenie kawy. A jak mi się nie podoba zmiana, to mogę się zwolnić. Przebiegłam wzrokiem warunki nowej umowy. Zakres obowiązków „przynieś, wynieś, pozamiataj”, czyli wszystko, a wynagrodzenie tysiąc pięćset euro brutto, czyli około dziewięciuset na rękę! Matko jedyna, za mieszkanie płacę sześćset pięćdziesiąt euro, jak ja mam z tej pensji wyżyć z dzieckiem? Tego, co zaoszczędziłam u Dietera, wystarczy na góra rok, a potem będę musiała ruszyć dochody z Bersolys. A one przecież nie są moje tylko tych, co przyjdą! Moment, nie wpadajmy w panikę. Za rok to ja już będę u Giseli pracowała z normalną pensją, czyli tragedii nie ma. Niech mnie w tyłek pocałuje, z uśmiechem na twarzy mu to podpiszę. Z umową w ręku ruszyłam do biura Julka, ale po drodze zatrzymała mnie Doreen. - I co ty na to? - Nic! - Wzruszyłam ramionami. - Podpiszę, wieczne to nie będzie. Viktoria powiedziała, że po dyplomie Gisela przejmie firmę. To jeszcze jakieś pół roku, wytrzymam. - No to ja wylatuję - jęknęła z rozpaczą. - Jak to, wylatujesz? Zgłupiałaś? Podpisz. Pół roku wytrzymamy, a potem wszystko wróci do normy. - On powiedział, że tylko jedno stanowisko jest wolne. Tobie i mnie je proponuje, więc nie mam na co liczyć, ty się na pewno zgodzisz pracować za mniejszą pensję, bo jesteś z Polski i wystarczy ci ochłap. Czyli jeśli ty podpisujesz, to ja wylatuję. Mnie zaproponował tysiąc dziewięćset brutto, czyli normalną pensję za taką pracę. - Cholera ciężka, znowu swoje gierki uprawia, łobuz głupi. Czekaj, Doreen... daj mi pomyśleć. Tobie ta pensja wystarczy? - Pewnie! Miałam dużo więcej, ale to normalna pensja. Mój mąż ma taką samą. - Nie rób nic na razie - powiedziałam. - Niech głupi głąb czeka na moją decyzję, odrobina cierpliwości mu się przyda. Zawróciłam i poszłam do pokoju Jenny i Heinricha. Siedzieli przy swoich biurkach, popijając kawę i plotkując zapewne, bo kiedy weszłam, raptownie urwali rozmowę i spojrzeli w moją stronę. - A, to ty... - odezwała się z ulgą Jenny. - Cześć, Asia, już nawet pogadać spokojnie nie można, bo cały czas ten szpieg szoguna wystawia uszy. Dopiero co była ta Maszzzz... Cholera, nawet jej imienia wymówić nie potrafię. Wykazuje się, zołza jedna, żeby się podlizać szefowi. - Marzenka - pomogłam Jenny. - Niech się wykazuje, w nosie ją mam. A w ogóle to chyba i tak za dwa tygodnie mam i ją, i Julka z głowy. - O! Czemu za dwa tygodnie? Dał ci wypowiedzenie? - zaciekawił się Heinrich.

- Gorzej, dał mi wybór, ale tak naprawdę to to nie żaden wybór, tylko kolejny szantażyk. No i właśnie, przyszłam się was poradzić, bo sama nie wiem, co zrobić. - Jaki wybór, opowiadaj. - Tutaj? Tu te uszy cholerne wiszą cały czas... - To niech wiszą - stwierdziła złośliwie Jenny. - Niech sobie do upojenia słucha, jakie zdanie o nim mamy. I tak wszyscy jesteśmy na wylocie, sama mu mogę dokładnie powtórzyć, co o nim myślę. - No dobra! - Rzeczywiście nie muszę już ukrywać swojego stosunku do Julka, uszami mi wychodzi, chyba tak jak wszystkim ze starej ekipy. - Juleczek dał mi wybór między mną a Doreen. - Pokazałam im pismo i załączony do niego aneks do umowy. Poczytali, pokiwali głowami i popatrzyli na mnie pytająco. - Świństwo, można się było spodziewać. A co do tego ma Doreen? - No właśnie, jest jedno stanowisko do obsadzenia. Jeśli ja podpiszę, to Doreen nie ma pracy, tylko że jej zaproponował w miarę normalną pensję, a mnie... sami widzicie. Co ja mam zrobić? - Wystarczy ci to, co on proponuje? - spytał spokojnie Heinrich. - Ni diabła, ale oszczędziłam trochę przez zeszły rok. Powinnam wytrzymać jakiś czas. - Chwileczkę - wtrąciła Jenny. - Przecież na bezrobociu zasiłku więcej dostaniesz niż to, co on proponuje. To po cholerę ci jego łaska? Jak to podpiszesz, to automatycznie obniżysz sobie wysokość zasiłku, jeśli zmieni zdanie i za chwilę cię wywali. Nad czym wy się, ludzie, zastanawiacie? Asia, idź na bezrobocie i zrób sobie przerwę w pracy. - Niby tak - odparłam ponuro. - Już bym to zrobiła, tym bardziej, że Doreen ta pensja odpowiada. Tylko czytałaś pismo. Jak mi się nie podoba, to mam się zwolnić. A jak się sama zwolnię, to bezrobocie mi nie przysługuje. - Asia, Asia... jeszcze się nie nauczyłaś? Julek próbuje swoich brudnych sztuczek w nadziei, że ma do czynienia z idiotami. Ale ty idiotką nie jesteś. Przecież jeśli nie wyrazisz zgody na zmiany w umowie, to on nie ma wyjścia, tylko nadal musi ci płacić normalną pensję albo cię zwolnić. Ale nie ma takiej siły, która mogłaby cię zmusić do zwolnienia się lub zgody na inne warunki umowy niż te ustalone z Dieterem. Viktoria jest tylko pracodawcą, nie Bogiem. Rzeczywiście, dzięki mądrym i spokojnym wyjaśnieniom Jenny dotarło do mnie, że Julek może mi skoczyć. Wyleje mnie, to pewne, ale zasiłek dla bezrobotnych, do którego nabyłam prawo dzięki prawie dwuletniej pracy u Dietera, pozwalał mi spokojnie przeżyć nawet rok bez pracy i sięgania do oszczędności. Pogodzona z sytuacją, uspokoiłam Doreen, że nie zamierzam podpisywać głupiego aneksu, poszłam do swojego pokoju i oddałam się rozkosznym rozmyślaniom o Kemalu. Wcale nie zamierzałam informować Julka o swojej decyzji. Jak chce wiedzieć, niech się sam pofatyguje. Miał nadzieję, że będę się szarpała i biła z myślami, no to niech się tą nadzieją jeszcze chwilę popasie, tym większą satysfakcję będę miała, widząc jak musi przełknąć kolejne fiasko swoich planów zemsty.

Uśmiechnęłam się złośliwie. Prawie do końca dnia pracy zostawiono mnie w spokoju. Krótko przed siedemnastą przyszła Doreen i oznajmiła, że szef mnie wzywa. Spokojnie spakowałam rzeczy i przetrzymałam go prawie do piątej. Wychodząc z biura, zajrzałam do gabinetu Dietera. Julek siedział przy biurku. Łaskawie mnie zauważył i wskazał krzesło przed sobą. - Dzień dobry! - powiedziałam radośnie. - Nie, nie będę siadała. Już wychodzę, skończyłam na dzisiaj. Doreen mówiła, że chciałeś coś ode mnie. - Dokąd ci tak śpieszno, kiciu? - wycedził złośliwie pewien wygranej. - Zapomniałaś chyba o czymś. Brakuje mi dokumenciku od ciebie. Aneks czy wypowiedzenie? Jaka jest twoja decyzja? - Cóż, KOTKU! - odparłam z szerokim uśmiechem - ani jedno, ani drugie. Aneksu nie podpiszę. Warunki mi nie odpowiadają. A wypowiedzenie? Och, oczywiście możesz mi je dać, jeśli jestem zbędna w firmie, ale gwarantuję ci, że sama się nie zwolnię. Za oknem powolutku zachodziło krwistą czerwienią październikowe słońce. Twarz Julka powolutku pokryła się taką samą czerwienią, jakby odbijając barwy zachodu. Siedział, milczał i puchł wewnętrznie ze złości. - To cześć, KOTKU! - Zamknęłam za sobą cicho drzwi i zadowolona z siebie wyszłam z biura. *** Wieczór był po prostu uroczy. Kemal przygotował się na wizytę mojej rodziny, galeria co prawda funkcjonowała normalnie, ale my czuliśmy się jak grupka vipów, której poświęcono całą uwagę. Mama spędziła sporo czasu przed obrazem Wolfa, tym właśnie, który zaledwie parę dni wcześniej pokazał mi Kemal. Nie odrywała wręcz oczu od twarzy kobiety i widziałam, że jest wyraźnie zaskoczona. - Co jest, mamunia? - Objęłam ją w pasie i przytuliłam się do jej pleców. - Wmurowało cię? Pięknie Wolf maluje, prawda? - Ja tylko... Wiesz, to jest niesamowite. - Odwróciła się do mnie i patrząc mi uważnie w oczy, spytała: Nie przypomina ci czegoś? Przyjrzyj się jej uważnie. Spojrzałam jeszcze raz na obraz, który już dobrze znałam. - Nie, niczego mi nie przypomina, ale mam do niego szalenie emocjonalny stosunek. Wiesz, mamo, gdybym umiała malować, to pewnie właśnie tak namalowałabym miłość. - Dziękuję, kochanie. - Roześmiała się. - Widzisz, ta kobieta... to śmieszne, ale przez chwilę miałam wrażenie, że patrzę na swoją twarz sprzed prawie pięćdziesięciu lat. Wybierałam się na bal, uszyłam sobie śliczną sukienkę, chciałam być naprawdę najpiękniejsza. Spędziłam wtedy godziny przed lustrem. Miałam nadzieję... zresztą to nieważne. Byłam wtedy bardzo

zakochana. I teraz, kiedy zobaczyłam tę twarz, przez chwilę miałam wrażenie déjà vu, tak jakbym widziała tamto swoje odbicie w lustrze... Miłość, może masz rację, ale popatrz jeszcze raz. Widziałaś przecież wszystkie stare zdjęcia, prawda, że ona jest podobna do mnie z czasów młodości? Popatrzyłam jeszcze raz. Nie dostrzegłam tego podobieństwa, może odrobinę w kolorystyce, ale moja mama nigdy tak nie wyglądała. Włosy zawsze miała grzecznie upięte, a we włosach kobiety na obrazie szalała burza namiętności. Nie, moja mama była zbyt poukładana, zorganizowana i zasadnicza, a ta na obrazie wydawała się szalona. - Może, trochę, nie wiem. - Chwyciłam ją za rękę i pociągnęłam do balustrady Kemala. - Jeśli ten obraz cię zainteresował, to pokażę ci coś innego. Popatrz sobie spokojnie, a potem mi powiesz, co myślisz. Opowiem ci za to ciekawą historię. Mama postała chwilę przed rzeźbą, ale balustrada nie wzbudziła jej większego zainteresowania. Zgodnie z obietnicą opowiedziałam jej historię wzajemnych inspiracji, jakich dostarczali sobie Kemal i Wolf, i wyjaśniłam, że obraz, który zwrócił jej uwagę, był odpowiedzią na tę właśnie rzeźbę. Nie widziała związku. Ciekawe, po raz kolejny się potwierdziło, że ile ludzi, tyle zdań na temat sztuki. No cóż! Tymczasem Kemal zaprosił Kazia i Kamilę do swojego królestwa. Poszłyśmy za nimi. Panowie byli tak pogrążeni w dyskusji na temat różnych narzędzi, że prawie nie dostrzegli naszej obecności. Mój ukochany jednak oderwał się na chwilę od zajmującej dyskusji, podszedł do nas i zaproponował wino, prosząc o chwilę cierpliwości. Zarezerwował dla nas stolik na kolację w lokalu niedaleko galerii, lecz jeśli nie mamy nic przeciwko temu, chętnie by jeszcze coś pokazał Kaziowi. Zgodziłyśmy się, usiadłyśmy sobie na kanapie i rozmawiałyśmy cicho. Kamila plątała się obok Kemala i Kazia jak wierny piesek. Kiedy Kemal pozwolił jej topić lutownicą kawałki drutu cynowego, była w siódmym niebie. Z dużym trudem udało nam się odciągnąć ją od tego zajęcia. Dopiero obietnica, że jeszcze odwiedzimy Kemala i będzie mogła sama coś stworzyć, korzystając z jego narzędzi, pozwoliła nam dotrzeć o czasie na zaplanowaną kolację. Przy jedzeniu opowiedziałam im o moim spodziewanym bezrobociu. Kemal już wiedział. - No właśnie, Asia - odezwał się, patrząc na mnie poważnie. - Wolf do mnie dzwonił, Jenny opowiedziała o wszystkim. Nie masz nic przeciwko temu, że po kolacji podejdziemy jeszcze do ”Van Gogha”. Oni wszyscy dziś tam się spotykają, martwią się twoją sytuacją... Co ty na to? - Bardzo chętnie - odrzekłam zadowolona. Oczywiście, że najbardziej na świecie chciałam spędzić czas tylko z Kemalem, ale Krystyna z Kaziem, ilekroć przyjeżdżali, poświęcali cały swój czas Kamili, dając mi tym samym czas na dorosłe rozrywki. Zwiedzili już z Misią, która była wspaniałym przewodnikiem, cały Berlin i okolice, jednak nie mieli jeszcze okazji tak zwyczajnie posiedzieć sobie w knajpce. A ja bardzo chciałam pokazać im „Van

Gogha”. No dobrze, miałam lekkie wyrzuty sumienia, że ich bezczelnie wykorzystuję i dlatego uznałam, że zaproszenie ich właśnie tam moje wyrzuty ukoi. - Bardzo dobrze, dawno chciałam mamie pokazać lokalik Kima i poznać ją z moimi przyjaciółmi. Doskonała okazja. A potem was odstawię do domu, dobrze mamo? - zwróciłam się do Krystyny. - Jak chcesz, Asia, dzisiaj ty rządzisz, ale nie zapominaj, że Kamila musi jutro wstać do szkoły. Ferie zaczynają się dopiero od piątku. Nie zapomniałam, nawet cieszyłam się na te ferie. Tak się jakoś utarło, że Misia spędzała wszystkie ferie z Piotrkiem, a wówczas miałam czas tylko dla siebie. Teraz cieszyłam się na tę wolność dodatkowo ze względu na Kemala. Co innego czas kradziony dla niego mojej rodzinie, a co innego nieograniczone możliwości, a ja sobie obmyśliłam, że wykorzystam te wolne dni, aby go poznać. Chciałam zaprosić Kemala na te dwa tygodnie do siebie. Mieszkając razem, poznaje się człowieka najlepiej, chciałam więc podstępnie przetestować mojego ukochanego. Jaki jest na co dzień? - Czekaj chwilę. - Mama chwyciła mnie jeszcze za rękaw w drodze do wyjścia. - Czym właściwie martwią się twoi przyjaciele? Nie do końca zrozumiałam, co Kemal powiedział o tobie? - No widzisz, nawet nie zdążyłam ci powiedzieć... - Rzeczywiście, po pracy moje myśli całkowicie zajęło nadchodzące popołudnie z Kemalem i rodziną i nie opowiedziałam mamie o najnowszym świństwie Julka. - Chyba będzie lepiej, jak się dowiesz w knajpce, na siedząco. Julek znowu wyciął numer. - Dobrze, poczekam chwilę. Coś bardzo paskudnego? Po nim można się spodziewać wszystkiego, co najgorsze. - Nie mamo, nie jest aż tak źle. Damy radę - uspokoiłam ją, choć sama byłam pełna obaw. W ”Van Goghu” siedzieli już wszyscy, cała ekipa z Montpellier, brakowało jedynie Giseli, która wciąż ukrywała kontakty z nami. Jednak, jak się później okazało, ona również została pocztą pantoflową poinformowana o incydencie w firmie i szlag ją trafił. Prosiła, aby mi przekazali, żebym była spokojna i się nie przejmowała, bo to już długo nie potrwa i wszyscy odzyskamy naszą normalną pracę, bez durnych stresów i bez Juleczka. Dlatego postanowili spotkać się po południu u Kima, w nadziei, że muzyka ukoi napięte nerwy. Poza tym Jenny opowiedziała wszystkim o moich obawach, o tym, że byłam już bezrobotna w Polsce, a tam bezrobocie to horror, beznadzieja i bieda z nędzą. - Ty do tego bardzo źle podchodzisz - tłumaczył mi Noah. - Po pierwsze, to on cię jeszcze nie zwolnił, a nawet jeśli, to na dobre ci wyjdzie. Po to płacimy podatki i ubezpieczenia, między innymi tę część od utraty pracy, żeby w takich sytuacjach na spokojnie i komfortowo znaleźć sobie zajęcie odpowiednie do naszej wiedzy i umiejętności. Zasiłek dla bezrobotnych pozwala bezstresowo i z godnością żyć. To nie jest ochłap rzucany przez państwo jak jałmużna.

- On ma rację - potwierdził z mocą Heinrich. - Potraktuj to jak inwestycję. Płaciłaś składki przez dwa lata po to, żeby teraz mieć rok prawie pełnopłatnego urlopu na szukanie pracy. - Co wy za pierdoły opowiadacie! - zirytowała się Jeannette. - Jakie tam szukanie pracy? Przecież ona ma posadę u Giseli. Na razie poczeka, odpocznie sobie, skoncentruje się na Montpellier, a potem wróci do biura, jak już Gisela przejmie firmę. - No, w sumie masz rację, Jeannette - zgodził się potulnie Noah. - To jak, Asia, nie martwisz się już tak bardzo? - Nie martwiłam się bardzo, tylko troszkę - odpowiedziałam pogodnie. - Teraz wcale się nie martwię. Chyba nawet chciałabym, żeby mnie w końcu zwolnił. Przy Montpellier za mocno się nie napracuję do przyszłego roku, bo wszystko toczy się swoim rytmem, a René jest nieocenionym skarbem, ale może rozejrzę się za nowymi projektami we Francji, żebyśmy mogli odbudować jak najszybciej to, co Julek z Viktorią popsują. Towarzystwo ucieszyło się z mojego rozsądnego podejścia do całej sprawy i oddało się konwersacji oraz rozrywce. Mama, która siedziała cichutko i słuchała, spytała mnie półgłosem po polsku: - To opowiesz mi teraz, co Julek wymyślił? Pochyliłam się ku niej i ściszonym głosem zaczęłam opowiadać obojgu o dzisiejszym zajściu. Kemal zajął Kamilę rozmową o obrazach Kima i kopiach dzieł Van Gogha wyeksponowanych na ścianach kafejki. Mama wysłuchała sprawozdania, darowała sobie komentarze i podsumowała krótko. - Zawsze był podły i nic się nie zmienił. Nawet jak cię zwolni, to przyszłość masz bezpieczną. Sytuacja mocno się zmieniła w ciągu tych dwóch lat. Masz z czego żyć i wiesz... Wtedy, przed laty, jak się rozwodziłaś z Julkiem, miałaś całkowitą rację. Pieniądze to tylko pieniądze. Są rzeczy ważniejsze. Choćby ci wspaniali ludzie wokół ciebie. Cieszę się, że poznałam twoich przyjaciół, córko. Ludzie to prawdziwy skarb, nie pieniądze. - Pogłaskała mnie po dłoni, spojrzała przelotnie na mój pierścionek po prababkach, podniosła się i powiedziała głośno po niemiecku: - Cieszę się, że moja córka i wnuczka mają takich dobrych ludzi wokół siebie. Dziękuję wam wszystkim za to, że wspieracie moje dziewczynki. Uniosła w górę kieliszek, a moi koledzy z uśmiechem spełnili toast razem z nią. Zakręciła mi się w oku łza wzruszenia. - Nie rozczulaj się! - Jenny poklepała mnie po łopatce. - Lepiej idź i przekonaj Kima, żeby dziś zagrał trochę wcześniej. Ta młoda dama umiera z ciekawości, by go usłyszeć. - Przytuliła Kamilę. - Tyle razy słyszała od nas o Kimie, a jak ci się go uda przekonać, żeby zrobił wyjątek, to w końcu będzie miała szansę go posłuchać. Rzeczywiście, przecież Kim zaczynał grać o dwudziestej drugiej. Nie mogłam trzymać Kamili do tej pory w knajpie, bo po pierwsze, jutro rano idzie do szkoły, a po drugie, w Niemczech dzieciom nie wolno

przebywać o tej porze w lokalach rozrywkowych. Podeszłam do baru i poprosiłam barmana, żeby zawołał szefa. Zamówiłam również sekt dla wszystkich. Taką okazję trzeba uczcić. Kim, jak zawsze kochany, zgodził się zagrać wcześniej parę utworów, specjalnie dla mojej córki. Kiedy położył palce na klawiszach, utonęłam w muzyce. Misia siedziała przytulona do mnie i słuchała. Na moim kolanie spoczywała dłoń Kemala. Asia, listopad 2010, Berlin Wszystko, co dobre, musi się kiedyś skończyć. Siedziałam skulona na kanapie i płakałam. Ze zwyczajnej tęsknoty płakałam. Było mi źle bez Kemala. Kiedy mama zabrała Misię do Wrocławia, do Piotrka, spędziliśmy te dwa tygodnie tylko we dwoje u mnie. Przezornie wybrałam cały zaległy urlop, bo spodziewałam się wypowiedzenia i chciałam sprawę przeciągnąć. Na nic nie liczyłam, ale znając Julka, obawiałam się, że jak nie wykorzystam urlopu teraz, to mi go w jakiś sposób zabierze. O dziwo, nikt nie robił mi problemów, zastępca Julka, Jacek, bez komentarza wyraził zgodę. Parę godzin w tygodniu poświęcałam na telefony, mejle i rozmowy w sprawie Montpellier, a także innych potencjalnych nowych obiektów we Francji. Nawet pojawiło się coś ciekawego na horyzoncie, ale na razie byłam w fazie obwąchiwania tematu. Nie chciałam o tym mówić, żeby nie zapeszyć. Fajnie było, właściwie wreszcie mogłam odpocząć i w ogóle nie musiałam wychodzić z domu. Kemal w zasadzie też nie, bo galerię prowadziła zatrudniona na stałe dziewczyna. Te dwa tygodnie to była bajka. I nie dlatego, że nie wychodziliśmy z łóżka. O tak, nasze chwile intymne były cudowne, chyba nigdy nie czułam takiej bliskości, takiego współodczuwania i perfekcyjnego wręcz odgadywania swoich pragnień nawzajem. Jego pocałunki sprawiały, że cała zamierałam w oczekiwaniu cudu. Ale to wcale nie dlatego te dwa tygodnie były takie boskie. Nadal nie wiem, czy wolę z nim rozmawiać, czy nie rozmawiać. Chodziliśmy razem na zakupy, do Kima, do przyjaciół, wybraliśmy się nawet na koncert gospel. Nie zamknęliśmy się w czterech ścianach, tylko razem zdobywaliśmy świat. Kemal był taki czuły, taki opiekuńczy, taki męski, a jednocześnie absolutnie niedominujący. Bezproblemowy. Tak, to dobre słowo. Mogłabym bezustannie mnożyć przykłady. Zaczynało się już rano. Lubię pospać dłużej, jestem typową sową. Przy Misi to niemożliwe, moje dziecko, skowronek, budzi się o siódmej i nawet w sobotę, chociaż mamy ustalone, że ona wstaje i robi sobie, co chce, a mnie nie budzi, to zachowuje się tak, że mimo wszystko zwlekam się o jakiejś strasznie wczesnej godzinie. Zagląda do mnie co chwila, sprawdza, czy śpię, potrzebuje czegoś i wchodzi tylko zapytać... no i jak ja mam w takich warunkach dalej spać? Kemal też jest skowronkiem, ale cichutkim. Nawet nie zauważam, kiedy wstaje. Krząta się po domu, robi sobie kawę, czasem pichci coś w kuchni na wspólne śniadanie, ale mnie nie budzi. Czeka i dopiero kiedy słyszy, że idę do łazienki, przemyka do sypialni z kawą. Pozwala mi ją spokojnie wypić w łóżku. Nie mam nawyku jedzenia śniadań, wie o tym i na szczęście nie próbuje

zmieniać moich zwyczajów. Pyta, czy z nim zjem i z uśmiechem przyjmuje odmowę. Ani razu nie wpadł na pomysł, że dostanie ode mnie jakiś posiłek, nawet o tym nie rozmawialiśmy. Zwyczajnie, kiedy jest głodny, pyta, czy mam ochotę na coś specjalnego do jedzenia, a kiedy kopnięta wyrzutem sumienia z przeszłości (wszak mężczyznę trzeba karmić) ruszam w kierunku kuchni, ze śmiechem oświadcza, że to on jest głodny, a nie ja, oraz że Bozia mu rączki dała, to może sobie zrobić sam. Nie lubię gotować, generalnie kuchni nie lubię, ale przy nim to się zaczyna zmieniać. Najpierw siadałam na blacie kuchennym, Kemal gotował, a ja mu opowiadałam różne rzeczy albo rozmawialiśmy. Potem automatycznie zaczęłam mu w tym gotowaniu pomagać. Jak rozbijał kotlety, to ja kroiłam pomidory na sałatkę. Nawet nie wiem, kiedy zaczęliśmy gotować razem i wcale mi to nie przeszkadzało. Wręcz przeciwnie, miłe były te chwile w kuchni. Sprząta po sobie, nie zostawia skarpetek na podłodze. I szanuje moją prywatność do obłędu. Kiedyś poprosiłam, żeby podał mi papierosy. Leżały na samym wierzchu w mojej torebce rozbebeszonej na biurku. Wcale nie trzeba było w niej grzebać, wystarczyło po prostu wziąć wyraźnie widoczną paczkę papierosów z torebki. No właśnie, z torebki. I to wystarczyło, Kemal uznał, że one leżą w torebce, która jest moją jak najbardziej prywatną sferą i przywlókł cały ten stukilowy worek, który torebką nazywam. Naprawdę, przez te dwa tygodnie nie było ani chwili, kiedy mogłabym się o cokolwiek przyczepić. Ideałów przecież nie ma, więc kiedy w końcu odkryję w nim jakieś wady? Tak bardzo się boję, że patrzę na mojego mężczyznę przez różowe okulary. Potem wróciła Misia z ferii. Kemal z rozpędu został u nas jeszcze trzy dni, do swojego wyjazdu. I mimo że nie byliśmy przy mojej córce tak swobodni, jak pod jej nieobecność, nadal było wspaniale. Odrabiał z Misią lekcje z matmy, zabrał młodą do pracowni i zgodnie z obietnicą nauczył ją lutować. Kamila rzeczowo ustaliła fakty i spytała mnie dyskretnie, czy ja teraz chodzę z Kemalem. Ostrożnie potwierdziłam, a ona się ucieszyła. Powiedziała, że to dobrze, bo on jest dużo fajniejszy niż André. Lubi go, więc mogę sobie z nim chodzić. To miło, ale teraz on wyjechał. Zgodnie z traktatem z Schengen musi spędzić trzy miesiące w Casablance. A ja tęsknię jak szalona. Codziennie rozmawiamy przez skype’a, codziennie wysyła mi setki SMSów, ale to za mało. To cudowne uczucie jedności, które mam przy nim, wręcz wrzeszczy w mojej głowie błaganiem o dotknięcie, przytulenie, o jeden pocałunek, a choćby o spojrzenie. Chyba przez całe moje dorosłe życie nie było mi dane tak dotkliwie za kimś tęsknić. Szukam sobie na siłę różnych zajęć, tylko po to, żeby nie myśleć, jak bardzo mi go brakuje. Na dobre to wychodzi perspektywom odbudowy oddziału francuskiego firmy Dietera, a właściwie Giseli. Czuję się jak robot, mechanicznie jem, oddycham, śmieję się. Mechanicznie żyję, a tylko wieczorami, jak teraz, płaczę. Źle mi bez niego. Kiedyś tęsknotę tłumiła praca. Teraz moja praca zwyczajnie mnie wkurza. Siedzę osiem godzin w biurze i nie robię nic. Niemrawo szukam sobie innej posady, niemrawo czekam, aż René pozałatwia wszystkie formalności i będzie można ruszyć z Montpellier. Zimno jest i paskudnie, nie mam więc ochoty szwendać się po mieście. Tak więc nie pracuję i zabijam czas.

Oczywiście spotykam się z Jenny i resztą, ale to nie to samo. W firmie zieje nudą, nawet Julek nie podnosi adrenaliny, bo się nie pojawia. Popołudniami, kiedy Misia jest w domu, mobilizuję się, aby funkcjonować normalnie. Wypytuję ją, co w szkole, potem szykuję obiad, robimy razem zakupy, czasem idziemy do kina. Poza tym gram w kulki na komputerze. Ale noce... noce są straszne. Postanowiłam wziąć się w garść i wykorzystać czas, kiedy nie ma Kemala, na dokończenie tłumaczenia dokumentów ze zbiorów Laverny. Sięgnęłam chronologicznie po zapiski dotyczące córki Gabrieli de Maguelon, Aurory. Tej, którą Nostradamus oddał do przytułka przy zakonie. Znalazłam gruby brulion, a na wierzchu starannie przyczepioną pojedynczą kartę. Otworzyłam brulion - kolejny pamiętnik. Boże, po włosku napisany i to jakimś kompletnie zamierzchłym językiem! Szlag by to trafił. Mój włoski był do niczego. Odłożyłam go zrezygnowana na potem i sięgnęłam po pojedynczą kartkę. Testament Aurory de Maguelon Maidalchini napisany piękną, poprawną łaciną. Dobrze, od tego zacznę, a potem się zastanowię, co dalej. 19 października Anno Domini 1608 Testament Aurory de domo de Maguelon, małżonki wielmożnego Sforzy Maidalchiniego, spisany na łożu śmierci testatorki w Viterbo, 19 października roku Pańskiego 1608, w obecności spisującego ową ostatnią wolę kapłana kościoła Santa Maria de la Spina, ojca Horacjusza, oraz przeoryszy zgromadzenia magdalenek siostry Marii Bernadetty, tudzież małżonka testatorki, wielmożnego signore Sforzy Maidalchiniego, poborcy podatkowego miasta Pizy. W pełni przytomna wyrażam przed wami tu zebranymi moją ostatnią wolę. Wszelkie moje doczesne dobra należą od dnia mego zamążpójścia do mojego małżonka. Jednak za jego przyzwoleniem przeznaczam jedyne pozostałe moją osobną własnością dokumenty i spisy roślin, jak również mój pamiętnik, oraz pierścień prababek, mojej wnuczce lub prawnuczce, z pominięciem córki mojej Olimpii Maidalchini. Pragnę, aby dokumenty te pozostały w moim rodzie po kądzieli, mój małżonek zaś w pełni zgadza się z moim życzeniem w tej materii. Nasze dwie starsze córki są owocem lędźwi mego małżonka i jego zmarłej pierwszej żony, tak więc Olimpia jest jedyną córką, której mogłabym powierzyć te pamiątki, aby pozostały w rodzie matki. Jednakże, w czym zgodni jesteśmy z moim szanownym małżonkiem panem Sforzą, córka nasza w żaden sposób nie zasłużyła sobie na ten honor. Jej ostatnie czyny dowiodły, że jest niewiastą krnąbrną, samowolną i nieodpowiedzialną. Tym samym pragnę, aby pamięć o rodzie, z którego pochodzę, nie spoczywała na barkach tak nieodpowiedniej osoby. Dlatego zgodnie z moją wolą i z przyzwoleniem mojego małżonka proszę moją opiekunkę i przyjaciółkę, przeoryszę zakonu magdalenek, siostrę Marię Bernadettę, o przechowanie tych dokumentów wraz z pierścieniem i przekazanie ich godnej następczyni z mego rodu, nie wcześniej wszakże niż po śmierci mojej córki Olimpii. Życzeniem moim jest, aby Olimpia Maidalchini, obecnie samowolnie i bez błogosławieństwa rodziców Olimpia Nini, żona Paola, nigdy nie weszła w ich posiadanie. Zobowiązuję wszystkich tu obecnych do zachowania całkowitej tajemnicy w sprawie mego testamentu i jego treści, jak również w sprawie wymienionych dokumentów. Wierzę, że moja przyjaciółka siostra Maria Bernadetta zadba należycie o wykonanie mej ostatniej woli

i o to, aby jej przedmiot bezpiecznie dotarł do rąk mych potomkiń po kądzieli. Tak mi dopomóż Bóg i Najświętsza Mario, moja patronko. Podpisano: Aurora M. de Maguelon Sforza Maidalchini. Świadkowie: Sforza Maidalchini, siostra Maria Bernadetta, przeorysza klasztoru magdalenek w Pizie, ojciec Horacjusz, kanonik kościoła Santa Maria de la Spina w Viterbo, który udzielił testatorce ostatniego namaszczenia. Zamyśliłam się nad tym dziwacznym testamentem. Praprababcia Laverna też spisała testament na korzyść wnuczki z pominięciem córki, ale było to mocno uzasadnione, jej córka, a moja prababka Eleonora wypięła się bowiem na rodzinę i wręcz jej się wyrzekła, dla niej liczyły się tylko pieniądze i pozycja. Ciekawe, jak było naprawdę z tą Olimpią, czyżby historia lubiła się powtarzać? Moment! Nagle mnie olśniło. Gdzieś już widziałam to wcześniej... Olimpia Maidalchini... gdzie to było? Pamięć mam absolutnie wzrokową, więc napisałam to sobie i w końcu mi się przypomniało. Jakiś czas temu, zafascynowana lekturą „Papieżycy”, zapragnęłam obejrzeć ekranizację książki i szukałam w Internecie. Wtedy wyskoczyła mi Olimpia Maidalchini. Rzuciłam się do komputera, wpisałam ją w Google. Polska Wikipedia nie miała wiele do zaoferowania, przerzuciłam się na niemiecką. Szok! Czyżby to ta sama? Niemożliwe, a jednak na pewno. Olimpia Maidalchini, córka Sforzy, pierwszy mąż Paolo Nini. Przez chwilę siedziałam jak skamieniała. Dziwne, nawet Nostradamus i Norwid nie zrobili na mnie takiego wrażenia jak ta antenatka. Rzuciłam się do dokumentów ze spadku Laverny. Nic! Nie znalazłam nawet najmniejszego papierka na temat wydziedziczonej córki Aurory. Dziwne. Sięgnęłam po kolejne chronologicznie ułożone dokumenty. Tym razem pamiątki po Marii Flaminii Giustiniani, umowy ślubne, listy, ale żadnego pamiętnika. Rozczarowana rzuciłam okiem na umowę ślubną napisaną na szczęście po łacinie. Maria Flaminia była córką Olimpii Maidalchini i Pamphila Pamphilego. Znalazłam matkę i córkę Olimpii, a po niej ani śladu. Pakiet listów należących do Marii Flaminii był pokaźny, chwyciłam pierwszy z brzegu, którym okazał się list od matki do córki. Olimpia pisała do swojego dziecka piękną, poprawną francuszczyzną. Machnęłam ręką na chwilowo mi niedostępny językowo pamiętnik Aurory de Maguelon, machnęłam ręką na chronologię i utonęłam w korespondencji jakże odległych mi prababek. Olimpia Maidalchini, czerwiec 1607 Upał i bezczynność doprowadzały Olimpię do szału. Leżała wygodnie w wielkim łożu małżeńskiej sypialni i zadręczała służbę rozlicznymi wymaganiami. O wiele chętniej zadręczałaby męża, ale jej małżonek zwyczajnie uciekł przed pretensjami żony do wiejskiego majątku. Zresztą nie tylko przed pretensjami uciekł, ale co tu ukrywać, przed wielkim, obrzydliwym brzuchem małżonki. Boże, jakże ona nienawidziła dziecka, które w niej rosło. Dopiero co udało jej się odzyskać pełną, upragnioną wolność i przez własną głupotę została uwięziona w

domu, właśnie wtedy, kiedy wreszcie mogła zacząć z tej wolności korzystać. Kiedy w listopadzie zeszłego roku zorientowała się, że jest w ciąży, doskonale wiedziała, gdzie znajdzie lekarstwo na tę przypadłość. Nie chciała być w ciąży. Nie chciała mieć dzieci. Jedyne, czego chciała, to wolność, niezależność, bogactwo i władza. Na potomstwo w życiu, jakie sobie zaplanowała, nie było miejsca. A teraz, przez te głupie złośliwości, na które pozwoliła sobie wobec niej jej własna matka, ona Olimpia, będzie miała dziecko. Matka... Olimpia zamyśliła się. O śmierci Aurory dowiedziała się dwa tygodnie po pogrzebie. Ubrała się wówczas stosownie i pojechała do domu ojca. Przyjął ją na stojąco w sieni, nie zapraszając nawet do salonu. - Nie jesteś tu mile widziana, Olimpio - powiedział chłodno. - Odejdź, w tym domu jest żałoba, opłakuję śmierć mojej małżonki i niepotrzebni mi goście. - Nie sądzisz, ojcze, że ja też opłakuję śmierć matki? - spytała ze złością. - Twoja matka nigdy cię nie obchodziła, w ciągu ostatniego roku rozmawiałaś z nią zaledwie raz, przed swoim skandalicznym zamążpójściem. A rozmowa ta nadwerężyła jej nerwy i w efekcie doprowadziła do śmierci. Odejdź, Olimpio, opuść ten dom i nie wracaj tu nigdy. - O nie, mój panie! Tak łatwo się mnie nie pozbędziesz. Nie odejdę bez pamiątek po matce, które mi się należą! - Nic ci się nie należy, dziewczyno! - Sforza podniósł głos. - Sprzeciwiłaś się naszej woli, a my wykluczyliśmy cię z rodziny. Matka nic dla ciebie nie zostawiła, Olimpio, wręcz przeciwnie, na łożu śmierci wyraźnie zakazała przekazywania ci jakichkolwiek pamiątek po niej! - wykrzyczał z satysfakcją. - Kłamiesz! - odparła. - Zawsze kłamałeś i nigdy ci na nas nie zależało. Pozamykałeś swoje córki w klasztorze, chcąc się ich pozbyć, żeby ci nie zawadzały. Zrobiłeś z nich zakonnice tylko po to, żeby nie musieć wypłacać zięciom posagów. Ty pazerny, podły obłudniku! Nawet nas nie pytałeś o zdanie, czy nam się podoba życie klasztorne! Mama była inna. Obiecała mi, że kiedy dorosnę, dostanę spadek po niej i naszych prababkach. Daj mi go, a wtedy odejdę. Ani tobie, ani moim siostrom, które potulnie dały się uwięzić w klasztorze, zielnik moich babek nie zda się na nic. Tylko tego od ciebie chcę, nie martw się, nie uszczknę twoich cennych majątków, o które tak się trzęsiesz. Potrafię zadbać o siebie sama, teraz jestem o wiele bogatsza niż ty, ojcze... - Mylisz się, Olimpio - przerwał jej już spokojnym głosem. - Nie ty jesteś bogata, tylko twój małżonek, a to duża różnica - dodał uszczypliwie, przyglądając jej się z naganą. - Och, myśl sobie, co chcesz! - Wzruszyła ramionami poirytowana. - Oddaj mi tylko dokumenty, które do mnie należą i nie zobaczysz mnie nigdy więcej. - Nic, co znajduje się w tym domu, do ciebie nie należy. - Owszem, matka jeszcze za życia przeznaczyła dla mnie zielnik moich prababek, a wola zmarłego jest święta, więc nie waż jej się sprzeciwiać, ojcze. Oddaj mi go, a odejdę. - Olimpio, powtarzam ci, że nic ode mnie nie dostaniesz. Może gdybyś choć raz odwiedziła matkę, kiedy

chorowała, stałoby się inaczej. Bardzo cię kochała i pewnie wybaczyłaby ci zamążpójście bez naszej zgody, gdybyś choć raz spróbowała z nią porozmawiać. Teraz już za późno. Aurora skonała na moich rękach i wyraźnie zakazała przekazywać ci jakichkolwiek pamiątek po niej. - Kłamiesz jak zawsze! - warknęła wściekła. - Nie daruję, nie zostawię tak tego. Odejdę, ale wrócę tu, ojcze i upomnę się o swoją własność. - Żegnaj, córko! - Signor Sforza pokiwał niedowierzająco głową, odwrócił się i odszedł w głąb domu. Wściekłość wykrzywiała piękną twarz Olimpii, gdy służący z szacunkiem otwierał przed nią drzwi powozu. Usadowiła się wygodnie na wyściełanej aksamitem kanapie, próbując zebrać myśli. Złość nie pomoże, teraz trzeba pomyśleć logicznie i bez emocji. Jak przekonać tego tyrana, żeby oddał jej to, co do niej należy. Zastukała do stangreta i poleciła: - Jedź do Santa Maria de la Spina! Ten kościół kochała jej matka. Olimpia, będąc małą dziewczynką, spędzała całe godziny, siedząc na twardej ławce i czekając na Aurorę, która się modliła. Odnajdzie ojca Horacjusza, spowiednika matki. Zawsze ją bardzo lubił i jeśli uda jej się go przekonać, że wolą matki było, aby dostała papiery rodzinne, to wygrała. Nawet jeśli ojciec, a pobożny Sforza zawsze dużym respektem obdarzał ludzi Kościoła, sprzeciwi się woli księdza, to ona, Olimpia, gotowa jest wydrzeć temu skąpcowi swoją schedę nakazem sądu. Mając duchownego na świadka ostatniej woli matki, wygra na pewno. Po drodze śpiesznie wycierała róż z policzków i chowała kosztowną biżuterię do sakiewki. Dobrze, że strojna suknia, którą włożyła, aby dopiec ojcu, jest czarna, ale klejnoty trzeba ukryć, musi wyglądać tak, jakby naprawdę cierpiała po śmierci matki. Tuż przed wyjściem z powozu potarła mocno oczy dłońmi, teraz były zaczerwienione i sprawiały wrażenie, jakby dopiero co płakała. Cóż, jeśli będzie to konieczne, wyciśnie nawet parę łez, skoro ma to jej pomóc. Ojca Horacjusza znalazła w ogrodzie przy plebanii, tam go też szukała, gdy okazało się, że świątynia jest pusta. Pamiętała o jego ulubionym zajęciu w wolnym czasie, gdy nie niósł pociechy wiernym i nie uczestniczył w obrządkach. Wiele godzin spędzał z matką na rozmowach o roślinach i cieszył się z jej pomocy przy uprawie ziół w wirydarzu. Tutaj rozmowa będzie mniej oficjalna, miała szczęście. - Witaj, ojcze. - Podeszła do księdza schylonego nad jakimś krzaczkiem. - Niech Bóg Wszechmogący ma cię w swojej opiece. Dawno cię nie widziałam. - Olimpia! - Podniósł się zaskoczony. - Cóż cię do mnie sprowadza, córko?! - Potrzeba pociechy duchowej w mej głębokiej żałobie, ojcze - odparła, spuszczając z udanym żalem oczy. - O! - wykrzyknął z wyraźnym zdziwieniem, ale zaraz przybrał współczujący ton i rzekł cicho: Oczywiście, córko. Chodźmy do świątyni, Bóg daje pociechę każdej ze swych owieczek. Chcesz się wyspowiadać, Olimpio? - Nie, ojcze. - Chwyciła go za rękaw sutanny. - Mej codziennej spowiedzi wysłuchał już rano mój duchowy przewodnik, od zamążpójścia bowiem każdy poranek spędzam w kaplicy rodziny

męża, nie o to chodzi. Tak bardzo tęsknię za mamą i pomyślałam sobie, że odwiedzę cię, ojcze. Ona tak lubiła to miejsce. - Potoczyła spojrzeniem wokoło. - Choćby ten ogród. Tyle czasu spędzaliście tu razem. Zostańmy tutaj. - Pociągnęła duchownego w stronę pobliskiej ławeczki. - Tu czuję się bliżej niej. - Dobrze, moja droga. - Skinął głową. - Dawno cię tu nie było, nie sądziłem, że droga Aurora była dla ciebie tak bliską. To znaczy, no oczywiście była twoją matką, ale tak dawno... - Niezręcznie próbował zatuszować wyrzut. - Nie przyszłaś na pogrzeb i... wydawało mi się, że ostatnio, przed śmiercią Aurory, oddaliłyście się od siebie. - Mylisz się ojcze, to nie tak. - Dyskretnie otarła haftowaną chusteczką wyimaginowaną łzę. - Ojciec zrobił wszystko, aby odsunąć matkę ode mnie. Nigdy się nie pogodził z tym, że wyszłam za mąż za bogacza. To straszne, ale grzechem mojego ojca jest zawiść; nie chciał, aby córka przewyższyła go majątkiem. Mama była po mojej stronie, ale przecież nie mogła mu się otwarcie przeciwstawić. Chociaż zakazywał nam spotkań, widywałyśmy się przecież w tajemnicy przed nim. Dopiero kiedy zachorowała, nie mogłam się z nią spotkać. Wtedy, gdy przestała opuszczać dom ojca. A na pogrzebie nie byłam, bo ojciec mi zakazał. Nawet ostatniej woli mamy nie chce wypełnić. Ksiądz patrzył na nią z przerażeniem, tymczasem Olimpia kontynuowała gorączkowo: - Wiem, wiem, to straszne mówić tak o własnym ojcu. Ale zrozum mnie, ojcze Horacjuszu, tak bardzo mi jej brakuje, rozmów z nią, naszych wspólnych zajęć. Przyjechałam tutaj, żeby poczuć jej bliskość. Wstęp do domu rodzinnego jest mi zakazany. Nawet jedynej pamiątki po matce, zielnika naszych babek, ojciec mi odmówił. Nie chcę przecież nic, ani jej klejnotów, ani sum posażnych. Tylko tę jedną jedyną pamiątkę. Horacjusz nie patrzył jej w oczy. Uciekał spojrzeniem w bok, a całe jego zachowanie pokazywało, jak bardzo ta rozmowa jest mu niemiła. Nic dziwnego, ona, kobieta, córka, występuje przeciw mężczyźnie i to własnemu ojcu. Jeśli pamięć o matce nie załagodzi tego, to może uda się wykorzystać miłość starego księdza do ogrodnictwa. Olimpia uroniła kolejną wymuszoną łzę i mówiła ze smutkiem: - Bo widzisz, ojcze, parę lat temu, kiedy jeszcze byłam w klasztorze, siostry skierowały mnie do pracy w herbarium. Mama często mnie odwiedzała i widziała, jaką radość sprawiało mi to zajęcie. Bo czyż można lepiej wielbić Pana niźli czcząc dzieła Jego. A zioła są takie interesujące... Wtedy mama dała mi do czytania zielnik naszych babek. Ileż tam zawarto cennych wskazówek, nawet sobie nie wyobrażasz. Wszystko zostało opisane, jak dbać o rośliny, jak je uprawiać... - Olimpio - przerwał jej chłodno. - Ja sam jestem z zamiłowania ogrodnikiem i rozumiem, co mi chcesz powiedzieć. Byłem również zaufanym spowiednikiem twojej matki od dnia, gdy przyjechała do Pizzy, i widziałem zielnik, o którym mówisz. Więcej tam, co prawda o leczeniu niźli o ogrodnictwie, więc nie rozumiem, do czego zmierzasz? - Dobrze, ojcze. - Olimpia postanowiła wyłożyć karty na stół. Księżulo powinien już być wystarczająco ułagodzony tymi bajeczkami, aby opowiedzieć się po jej stronie. - Prawda jest taka, że mama przeznaczyła zielnik dla mnie. Wielokrotnie mi powtarzała, że otrzymam go, jak będę dorosła i mam mieć nad nim pieczę i przekazać go kolejnym pokoleniom, aby ta wiedza nie zaginęła. Taka była jej ostatnia wola, a ojciec się jej sprzeciwia. Wdzięczna bym była dozgonnie, gdybyś mu, ojcze, przemówił do rozumu. Kapłan pokiwał głową i bezradnie wzruszył ramionami.

- Nie pomogę ci, Olimpio. Na darmo tu przyjechałaś. - Ale dlaczego, ojcze?! - Podniosła głos. - Przecież ty jeden znałeś najskrytsze pragnienia mojej matki, ty jeden wiesz, że dzieje mi się niesprawiedliwość. Czemuż nie chcesz mi pomóc?! - Byłem przy śmierci twojej matki, spisałem jej ostatnią wolę. Ciebie tam nie było, niestety. Twoja matka, umierając, życzyła sobie, aby scheda po prababkach nigdy nie dostała się w twoje ręce. Sama się do tego przyczyniłaś, córko. Jedyne, co mogę dla ciebie zrobić, to ulżyć twej duszy w sakramencie spowiedzi. - Spojrzał na nią pytająco. - Nie zamierzam się przed tobą spowiadać - odruchowo rzuciła zszokowana Olimpia. - Jesteś księdzem, nie wolno ci kłamać. Nie wierzę ci, pokaż mi testament mojej matki! - Olimpio, mówię prawdę. Testament zachował twój ojciec, lecz zapewniam cię, że dokument jest w pełni prawomocny. - Powiedz mi więc, co konkretnie matka postanowiła w sprawie zielnika! - zażądała. - To tajemnica spowiedzi, Olimpio. To sprawa między Bogiem a twoją matką - odparł spokojnie ksiądz. - Nie mogę ci nic powiedzieć i nie powiem. Za bardzo ceniłem Aurorę, aby zdradzić jej pamięć, i za mocno kocham mego Stwórcę, by przeciwstawiać się jego prawom. Nie walcz z tym, co święte, zmień swoje postępowanie, córko i nie rań swoich bliskich. Masz jeszcze ojca i siostry, mimo że twoja matka odeszła. Pojednaj się z nimi, nie gub swojej duszy. - Moja dusza, ojcze, ma się znakomicie, ty zaś jesteś bezużyteczny. Przez kolejne parę dni Olimpię rozsadzała wściekłość. Paolo usiłował ułagodzić uwielbianą żonę kosztownymi prezentami i pełnymi miłości słowami. Wszystko na nic. Olimpia chciała mieć zielnik, a ten okazał się dla niej niedostępny. Paolo nie wiedział, że jego żona jest brzemienna, ona zaś miała nadzieję, że pozbędzie się kłopotu, ale do tego był jej niezbędny zielnik matki. Pamiętała, że pośród licznych nudnych receptur była również wskazówka, jak się pozbyć niechcianego dziecka za pomocą ziół. Wtedy, kiedy Olimpia miała jedyną okazję pobieżnie przejrzeć zielnik, zapamiętała jedynie te przepisy, które wówczas wydawały się jej użyteczne. Szkoda, że wtedy nie przewidziała obecnej sytuacji. Rodzice na jedną niedzielę w miesiącu zabierali dziewczęta z klasztoru, gdzie się kształciły i mieszkały, na obiad do rodzinnego domu. Po mszy, na którą jechali razem do ukochanego kościoła matki, Santa Maria de la Spina, wszyscy udawali się na rodzinny posiłek, po czym córki były odsyłane z powrotem do klasztoru. Kiedyś, gdy Olimpia już świetnie umiała czytać, zdarzyła się taka niedziela. Olimpia zemdlała w kościele i rodzice pozwolili jej zostać parę dni w domu, aby wróciła do zdrowia. Przyczyną zasłabnięcia była pierwsza dolegliwość miesięczna dziewczynki. Matka zajęła się nią z czułością i nadspodziewaną fachowością. Gdy już ustaliła, co się dzieje z córką, przygotowała i podała jej do wypicia wywar z ziół, który nie tylko wzmocnił

Olimpię, ale również ukoił wszelkie bóle. Poprosiła wtedy matkę o zapas ziół i dowiedziała się, że taki nie istnieje, gdyż ów specyfik przygotowuje się ze świeżo zerwanych liści. Dostała jednak przepis na miksturę, z którego wielokrotnie potem korzystała. Mama przepisała go właśnie z zielnika, jednak mimo próśb nie pozwoliła córce przejrzeć całości manuskryptu. Powiedziała, że to pamiątka rodzinna i być może kiedyś stanie się własnością Olimpii, jeśli ta udowodni swoim postępowaniem, że na to zasługuje. Na razie nawet czytanie jest dla niej zakazane, oświadczyła Aurora, chowając tajemniczy zielnik do zamykanej na klucz szuflady komody. Naturalnie Olimpia skorzystała z pierwszej nadarzającej się okazji, gdy rodziców nie było w domu, aby za pomocą spinki do włosów otworzyć zakazaną szufladę. Nie miała wiele czasu, ale parę receptur skopiowała dla siebie. Wtedy jej codziennym problemem było uchylanie się od obowiązku pracy w klasztorze. Zajęcia z matematyki, czytania, pisania i retoryki uwielbiała. Tych jednak jak na jej potrzeby było zbyt mało. Większość czasu zajmowała dziewczętom nauka prowadzenia gospodarstwa i modlitwa, a sióstr, które te zajęcia nadzorowały, Olimpia nie cierpiała z całego serca. Dlatego też przepisy na wywoływanie rozmaitych dolegliwości jak gorączka, biegunka czy wymioty wydały jej się niezwykle interesujące. Fakt, że zielnik opisywał je jako antidotum na wszelkiego rodzaju zatrucia, jakoś jej umknął. Kolejny fakt, czyli ostrzeżenie, że dawkowanie musi być szalenie precyzyjne, nadużycie specyfiku grozi bowiem śmiercią pacjenta, zwyczajnie zignorowała. Wielokrotnie w czasach nauki w klasztorze korzystała z ukradzionych receptur, aby unikać nielubianych zajęć i nieraz wykorzystywała zioła, aby się zemścić na znienawidzonej matce przełożonej za chłostę, jaką karano krnąbrne wychowanki. A choć długotrwała biegunka omal nie doprowadziła nieszczęsnej zakonnicy do śmierci, Olimpia nie odczuwała żadnych wyrzutów sumienia. Cóż, może zemsta nie cieszy Boga, ale ją cieszyła bez wątpienia. Nikt nie będzie rozporządzał moją osobą, postanowiła sobie już jako młoda dziewczyna i każdy, kto próbował to uczynić, zasługiwał na karę. Wtedy, w listopadzie i grudniu zeszłego roku, był jeszcze czas, aby pozbyć się niechcianego dziecka, które zagrażało jej wolności. Tylko zielnik matki mógł w tym Olimpii pomóc. Nie chciała udać się do kobiety, która pokątnie parała się tymi rzeczami. Po pierwsze, słyszała wcześniej, że takie próby niejednokrotnie kończyły się śmiercią ciężarnej, a Olimpia zamierzała żyć długo i szczęśliwie. Po drugie zaś, tajemnica, którą zna więcej niż jedna osoba, przestaje być tajemnicą, dlatego ona załatwiała osobiście sprawy, które należało ukrywać przed światem. Przez chwilę rozważała możliwość kradzieży zielnika, jednak dom ojca był dla niej niedostępny, a nie chciała wynająć złodzieja - przestępcy języki mają i gadać potrafią. Testament został sporządzony albo i nie. Klecha mógł kłamać, a jeśli dokument pisany nie istnieje, to w sądzie jej słowo będzie przeciwko słowu ojca. I choć zdawała sobie sprawę, że nie ma żadnych szans, bo sąd zawsze przyzna rację mężczyźnie, chciała za wszelką cenę poznać prawdę. Jeśli nawet jest testament, to ona musi poznać treść dokumentu! Może sformułowania w nim zawarte pozwolą go zinterpretować jednak na jej korzyść. Jeszcze lepiej byłoby uniknąć procesu i po prostu odkupić zielnik od ojca. Tylko jak go przekonać? Papiery nie miały dla niego żadnej wartości, ale pierścień matki, ten z wielkim diamentem, to także scheda po prababkach.

Może jeśli Olimpia zażąda pierścienia, bo jej się należy po matce, ojciec da się omamić i wymieni prawo do klejnotu na prawo do zielnika. Ten pierścień jest wart majątek! Tak zrobi, złoży mu propozycję handlową, a jak ojciec się nie zgodzi - pójdą do sądu. Już ona przekona męża, żeby pomógł odzyskać jej rodzinny spadek. Żądanie zwrotu pierścienia matki ojciec po prostu wyśmiał, propozycji wymiany pierścienia na zielnik nawet nie zdołała przedstawić. Zaoferowała dobrą cenę za stary brulion, ale rozzłoszczony Sforza stwierdził, że nie ma takiej ceny, za którą sprzedałby jakąkolwiek pamiątkę po ukochanej żonie. Wygonił ją, Olimpię Maidalchini Nini, z jej rodzinnego domu! Nie pozostało nic innego tylko sąd. Naturalnie musiała przekonać męża, aby pozwolił jej wystąpić na rozprawie, ale Olimpia wiedziała, jak pozyskać go dla swych zamiarów. Już raz z powodzeniem przekonała Paola pochodzącego z jednej z najbogatszych rodzin w mieście, aby poślubił ją bez posagu i błogosławieństwa rodziców. Jeszcze tego samego wieczoru po bezowocnej wizycie u ojca, starannie przygotowała scenerię do nakłonienia męża, aby poparł jej roszczenia do spadku po matce. Kazała kucharce przygotować na kolację przystawki z różnorodnych frutti di mare oraz świeżych owoców i podać to w jej buduarze na niskim stoliczku, a sama starannie dobrała wino. Wykąpała się w wonnych ziołach i natarła ciało pachnidłem, rozpuściła piękne rude włosy i w słodkim negliżu czekała na powrót męża z polowania. Pozwoliła mu zaspokoić pierwszy głód, a następnie usiadła mu na kolanach, całowała go i pieściła. Uwiodła go jak profesjonalna kurtyzana. O, Paolo zawsze był czuły na kobiece wdzięki, a Olimpia doskonale wiedziała, co mu odpowiada. A kiedy już leżeli zmęczeni miłością w wielkim łożu, nagle zaniosła się płaczem. Łkała głośno, nie odpowiadając na pytania zaniepokojonego męża. - Olimpio, najdroższa, co ci jest? - pytał z troską. - Zrobiłem ci krzywdę? Boli cię coś? Powiedz mi, kochana, co się stało. Kiedy przytulił ją jak dziecko i zaczął gładzić po włosach, przycisnęła się do niego całym ciałem. Czuła, że Paolo znów jest gotów do miłości. Jej zapach, ciepło jej bujnych piersi, rude loki oplatające jego dłonie zawsze tak na niego działały. A łzy w oczach uwielbianej żony sprawiły, że gotów był walczyć z każdym, kto ją skrzywdził. - Olimpio, dlaczego płaczesz? No, powiedz, kochana. Wszystko możesz mi powiedzieć. Nie płacz już. - Jestem taka nieszczęśliwa - wyszlochała. - Dlaczego, kochana? Czego ci brakuje, czyż nie kocham cię jak wariat, szaleję za tobą. Masz wszystko, czego pragnęłaś. Mnie, pozycję, piękne stroje i klejnoty. Tak jak chciałaś. Jak możesz być nieszczęśliwa? - Moja mama nie żyje, Paolo. Możesz mi dać wszystko, czego zapragnę, lecz nie możesz mi oddać miłości matki. - Matki zwrócić ci nie mogę, ale nie przesadzaj, skarbie, nigdy do tej pory się tym nie przejmowałaś. Przecież wyszłaś za mnie, mimo że twoja matka tego sobie nie życzyła. - Pogładził ją po nodze. - No, nie bądź już nieszczęśliwa.

- Co ty wiesz! - Olimpia szarpnęła się w jego ramionach oburzona. - To ojciec sprzeciwiał się naszemu małżeństwu. Matka była po mojej stronie, ale on ją tyranizował. Nie chciał, żebym ciebie poślubiła z zawiści o twój majątek! Ty nie masz pojęcia, co on o tobie opowiada. - Olimpio, kochana, co nas to obchodzi. Mamy siebie i tylko to się liczy. - Wiesz, że ojciec odmówił mi pierścienia rodowego mojej matki?! - wybuchnęła obrażona. - No i co z tego?! Kupię ci sto innych, ładniejszych - rzucił lekceważąco Paolo. - On twierdzi, że jesteś głupi i niewykształcony prostak. Wyśmiewa cię przed ludźmi, że wziąłeś mnie bez posagu, bo nawet byś go nie umiał policzyć. - Nie zależy mi na jego pieniądzach! - warknął już zirytowany Paolo. - I tak mam jego największy skarb ciebie! No chodź! - Przygarnął ją do siebie i zaczął gwałtownie całować. Olimpia przestała judzić, oddała pocałunek i z prawdziwym entuzjazmem zajęła się mężem. Doskonale wiedziała, kiedy zamknąć usta. Ziarno zostało zasiane, a teraz Paolo i tak nie był w stanie skoncentrować się na czymkolwiek innym niż jej ciało. Jednak jeszcze tej samej nocy wróciła do sprawy. Leżeli przytuleni do siebie prawie już w pół śnie, kiedy powiedziała: - Jestem taka nieszczęśliwa, Paolo, ale masz rację, nie dlatego, że ojciec odmówił ci należnego posagu, nie dlatego, że cię zwyczajnie okradł. Jestem nieszczęśliwa, bo on całe życie tyranizował moją matkę, siostry i mnie także, a zawsze uchodziło mu to płazem. Teraz jeszcze oczernia mojego męża i odmawia mi prawa do schedy po matce, a tego nie puszczę mu płazem. Jeśli naprawdę ci na mnie zależy, to mi pomóż. - Ależ, Olimpio, kochanie, czego ty ode mnie właściwie chcesz? Zrzekłem się posagu, ożeniłem się z tobą wbrew woli twojego ojca, więc nie mam żadnych praw, by występować o pieniądze. - O pieniądze nie - odparła stanowczo. - Masz rację, ale dla mnie nie pieniądze są ważne, tylko pamięć mojej matki i honor mojego męża. Ja sama rezygnuję z pierścienia matki, bo ten ma wartość materialną, to wielki diament, ale prawo do pamiątek po prababkach mam nadal. To nie część posagu, lecz moje osobiste dobra, Paolo. A on mi ich odmawia! Pomóż mi, poprzyj mnie mężowskim autorytetem w sądzie. Jeśli prawo zmusi ojca do oddania mi, co należy do mnie, to będzie wiedział, że nie wszystko ujdzie mu bezkarnie. Może wtedy przestanie cię publicznie oczerniać i nabierze do ciebie szacunku. - Nie chcesz diamentu? - Paolo podniósł się, wsparł na łokciu i spojrzał uważnie na żonę. Oliwia uwielbiała biżuterię, czasem nawet miał wrażenie, że klejnoty znaczą dla niej o wiele więcej niż dobre imię i wszystko inne. - Ty rezygnujesz z klejnotów? To coś nowego. Czego właściwie chcesz od ojca? - Papierów po moich babkach. Zielnika matki! - To takie ważne dla ciebie? Co takiego jest w tym zielniku, że tak go pragniesz?

- Nie chodzi o zielnik, Paolo. Pragnę zemsty na ojcu za lata tyranizowania matki i mnie, pragnę zemsty za to, że ty, najwspanialszy mąż, jakiego może sobie życzyć niewiasta, zostałeś przez niego odrzucony. A jego przegrana w sądzie będzie najlepszą zemstą, jaką mogę sobie wymarzyć. Pomożesz mi, Paolo? - Skoro tak bardzo tego chcesz... Dobrze, możesz wystąpić do sądu o swój spadek. Mój radca wniesie pozew. Będziesz miała swoją zemstę. A teraz chodź... *** Rozprawa w sądzie była krótka i bolesna, zwłaszcza dla Olimpii. Ojciec, wezwany do zwrotu zielnika, przedłożył sędziom testament Aurory. U boku Sforzy stał zdradliwy klecha, ojciec Horacjusz z kościoła Santa Maria de la Spina. Pisarz sądowy odczytał na głos testament i wszyscy zgromadzeni usłyszeli na własne uszy, jaką opinię wyraziła matka Olimpii o własnej córce na łożu śmierci: ... córka nasza w żaden sposób nie zasłużyła sobie na ten honor. Jej ostatnie czyny dowiodły, że jest niewiastą krnąbrną, samowolną i nieodpowiedzialną. Tym samym pragnę, aby pamięć o rodzie, z którego pochodzę, nie spoczywała na barkach tak nieodpowiedniej osoby. Czerwony ze złości, ośmieszony Paolo, który jako mężczyzna składał pozew w imieniu żony, opuścił salę sądu ścigany złośliwymi komentarzami gawiedzi. Wepchnął Olimpię brutalnie do powozu i całą drogę czynił jej gorzkie wyrzuty. Kłótnia trwała nadal po powrocie do rezydencji. - Zrobiłaś ze mnie błazna! - krzyczał Paolo. - I ty śmiesz twierdzić, że ta cała szopka miała uratować mój honor! Teraz dopiero zyskałem sobie opinię durnia, który wziął za żonę kobietę nie dość, że gołą i bosą, to jeszcze podłą; kobietę, której własna matka się wyrzekła! - Może gdybyś jak mężczyzna poprosił o moją rękę, to zyskałbyś szacunek chociaż mojej rodziny i nie musiał mnie porywać z klasztoru. - Olimpia ani przez chwilę nie pozostawała mu dłużna. - Oszalałaś? To ty sama uciekłaś do mnie z klasztoru. Wtedy było za późno na dyplomatyczne zabiegi o twoją rękę. Jedyne, co mogłem zrobić, by ratować twoją cześć, było zrezygnowanie z posagu i natychmiastowe poślubienie ciebie! - Jakby tak ci na mojej czci zależało, to byś nie wchodził do mojego łoża przed rozmową z rodzicami! Oburzenie odebrało Paolo mowę, ale nie odebrało mu zdolności do działania. Wymierzył żonie siarczysty policzek. - Ty chamie! - Odsunęła się od niego zaskoczona. Nigdy nie sądziła, że jej mąż jest zdolny do jakichkolwiek samodzielnych postępków lub decyzji. Do dzisiaj do woli nim kierowała, a gdy prośby nie skutkowały i tak zawsze dostawała to, co chciała, umiejętnie nim manipulując. Ten policzek był pierwszym samodzielnym czynem jej męża, odkąd go znała. - Ty chamie! Spodziewam się twojego dziecka! Już nigdy nie waż się podnosić na mnie ręki!

- Dziecka!? - Paolo zrobił niepewny krok w jej kierunku. - O Boże! Olimpio, nie wiedziałem. Wybacz! Kochana, to wspaniała nowina... - Nie podchodź do mnie. - Odsunęła się kolejne dwa kroki od męża. - Nie podchodź do mnie, nie dotykaj mnie. Już nigdy mnie nie uderzysz! Zapamiętaj to sobie. Z czasem pozwoliła mu się przeprosić kosztownymi prezentami. Paolo cieszył się na dziecko, a ona nie mogła odejść w tym stanie. Została i z każdym dniem coraz bardziej nienawidziła męża, który przestał być potulnym pantoflarzem, i nienarodzonego dziecka, które w niej rosło. *** Latem tysiąc sześćset dwunastego roku, gdy syn Olimpii i Paola, mały Nino, ukończył dwa lata, małżonków spotkał zaszczyt goszczenia będącego przejazdem w Viterbo dostojnika rzymskiego, księcia Pamphila Pamphilego. Honor był to wielki, bo drobnej szlachcie rzadko dane było gościć arystokratów z dziada pradziada, Pamphilo zaś nie tylko mógł się wykazać wielowiekowym patrycjuszowskim pochodzeniem; wszak jego bliski kuzyn był liczącym się kardynałem w otoczeniu samego papieża. Rezydencja Olimpii i Paola w Viterbo była najbogatszym domem w tej małej miejscowości, toteż rada miasta powierzyła zaszczyt goszczenia znamienitego gościa właśnie rodzinie Nini. Książę z radością spędził tydzień w towarzystwie nieco nudnego i zaściankowego Paola oraz uroczej donny Olimpii, która zachwyciła go nie tylko płomienną oryginalną urodą, ale również elokwencją, błyskotliwym umysłem i obyciem prawdziwej damy. Pamphilo zaś, starszy od Olimpii o ponad trzydzieści lat, wielkiego wrażenia na niej nie zrobił. Był stary, niezamożny i wybitną męską urodą też nie mógł się poszczycić. Jednak Olimpię zafascynowała pozycja i władza Pamphila. Z tego też powodu pokazała mu się z jak najlepszej strony. Choć nie był to jedyny powód. Olimpii nie wystarczał jej obecny stan posiadania. Jej życiowym celem były niezależność, majątek i pozycja. Od czasu niefortunnego procesu sądowego z ojcem o spadek po matce niezależność młodej kobiety stała się fikcją. Mąż kontrolował jej postępowanie, ograniczał swobodę, jak mógł, zmuszał ją do siedzenia w domu i zajmowania się dzieckiem. Całkowicie wykluczył ją również z zarządzania majątkiem. Była to jawna głupota i straszne marnotrawstwo, bo Olimpia rachowała znacznie lepiej od niego. Zmysł do interesów również przejawiała o wiele lepszy, niż można by się spodziewać po niewieście. Co więcej, o wiele lepszy od małżonka. Była bystra, inteligentna, sprytna i nie miała żadnych skrupułów. W tym małżeństwie jednak nie dane jej było wykorzystać wszystkich swoich talentów. Jej marzenie o byciu panią siebie nagle pękło jak bańka mydlana. Tyle na temat niezależności. Majątek, cóż, niestety, ojciec miał rację. To Paolo był bogaty i wydzielał jej każdy grosz. Nadal otrzymywała od niego kosztowne prezenty, ale sama dysponować pieniędzmi nie mogła. O pozycji nie ma co wspominać. Mąż, chociaż szalenie bogaty i przystojny, niestety, był nikim. Zwykłym szarym obywatelem bez wpływu na cokolwiek, bez wysokich

koneksji, słowem zero. Olimpia wielokrotnie się zastanawiała, jak do tego doszło, że dobrowolnie zamknęła się w tym więzieniu bez perspektyw. Dawno już by uciekła i porzuciła owo niesatysfakcjonujące życie, gdyby nie to, że nie bardzo miała dokąd pójść. Porzucenie męża wiązało się z ucieczką do innego miasta bądź kraju. Kobieta mogła podróżować samotnie, jedynie jeśli była wieśniaczką, pątniczką lub ladacznicą, a jakoś żadna z tych ról nie przypadała jej do gustu. Tym samym porzucenie Paola nie wchodziło w grę. Mogła jeszcze ewentualnie zostać wdową. Doświadczenia z ziołami na biegunkę i wymioty, które w niedalekiej przeszłości prawie doprowadziły do śmierci jedną z jej klasztornych opiekunek, zapewniłyby jej bez większych kłopotów wdowieństwo. Skrupułów z powodu rozmyślań o zamordowaniu męża nie miała żadnych, ot, kłoda pod nogami, którą trzeba usunąć, o czym tu deliberować. Jednak ów pomysł miał jeden szkopuł. Otóż niezamężnym kobietom przed czterdziestym rokiem życia nie wolno było mieszkać poza murami klasztornymi, a zamiana jednego więzienia na drugie wcale jej się nie uśmiechała. Tak więc Olimpia czekała na podarunek od losu, mając nadzieję, że jej życie wreszcie się odmieni. Takim prezentem okazał się Pamphilo. Był co prawda stary, ale stanu wolnego i miał prestiżową pozycję w samym Rzymie. Piękna donna Nini zauroczyła go, tydzień zabiegów Olimpii sprawił, że starzec zakochał się w niej bez pamięci. Oczywiście pod nieobecność małżonka postarała się dyskretnie pokazać zalotnikowi, że nie tylko walory umysłu stanowią o jej wyjątkowej wartości. Teraz pozostawało tylko owdowieć i kuć żelazo póki gorące, nim zapał Pamphila ostygnie bądź odległość sprawi, że mężczyzna o niej zapomni. Już tydzień po wyjeździe dostojnika Olimpia wybrała się na spacer po polach. Wróciła z naręczem kwiatów, w doskonałym nastroju. Sama wybrała ulubione wino do kolacji. Paolo uwielbiał dobre wina. Wieczór spędziła z mężem, na noc zaś wróciła do swojej sypialni. Mały Nino, syn Olimpii, był już wystarczająco duży, aby mógł spać sam w pokoju. Niania spała tuż obok, czuwała więc nad dzieckiem całą noc, matka zaś mogła się wyspać nieniepokojona. Nino obudził się tej nocy. Chciało mu się pić. - Nianiu! - zawołał. Z pokoju opiekunki dochodziły ciche śmiechy i szepty. - Nianiu! - Krzyknął głośniej. Nikt nie przychodził. Nino wyszedł niepewnie z łóżka. Księżyc w pełni dawał wystarczająco dużo światła, aby chłopiec nie potykał się o wszystkie sprzęty. Przedreptał ciemnym korytarzem parę kroków do sąsiedniej izby. - Nianiu! - zapukał grzecznie. Żadnej odpowiedzi. Nacisnął klamkę i ciężkie drzwi ustąpiły. - Nianiu, pić mi się chce. Obudź się. - Z łóżka wyskoczyła młoda opiekunka, w popłochu osłaniając swą nagość prześcieradłem.

- Nino! Co ty tutaj robisz, łobuzie! Zmykaj spać. Jest noc, wszyscy śpią! - krzyknęła na chłopca. - Ale, nianiu, chce mi się pić! Podeszła do niego i dała mu klapsa. - Dosyć tego, wracaj do łóżka, napijesz się rano. I żebym już cię tu nie słyszała, bo będę musiała cię ukarać! Odwróciła wychowanka w stronę uchylonych drzwi do jego komnatki i lekko popchnęła. Potem zamknęła drzwi swojej izby i Nino usłyszał zgrzyt klucza przekręcanego w zamku. Zrobił parę niepewnych kroków w stronę swojego pokoju. Tak bardzo chciało mu się pić, a karafka z wodą, którą zawsze miał przy łóżku, była już pusta. Jeszcze raz spojrzał z obawą w stronę zamkniętych drzwi od izdebki niani. Do mamy nie mógł iść, wiedział, że nie wolno mu do niej wchodzić, jeśli go nie wzywała, ale tata nigdy się na niego nie gniewał i nie krzyczał. Najciszej jak potrafił podreptał do sypialni ojca. Zapukał cichutko. Żadnej odpowiedzi. Uchylił drzwi najciszej, jak potrafił, i wyszeptał w kierunku łóżka: - Tatusiu! - odpowiedziała mu absolutna cisza. - Tato, chce mi się pić - oznajmił już głośniej. - Ojciec spał nadal. Nino podszedł nieśmiało do łoża. - Tato! - Pociągnął za kapkę. - Tato, pić mi się chce... Ojciec leżał nadal nieruchomo. Nino rozejrzał się wokoło. Na stoliku przy łóżku wypatrzył kielich, do połowy wypełniony płynem. Spróbował kropelkę. Gorzkie, nie woda, tylko wino. Czasami tata dawał mu parę kropel. Chłopcu nie smakowało to wino. Gorzkie, ale ugasi pragnienie. Trudno, wypił do dna. Nie chciało mu się wracać do pokoju. Niania będzie jutro krzyczała, ale tata go obroni. Będzie się pewnie śmiał, że Nino tak sprytnie ją oszukał i przedostał się do sypialni ojca. Wdrapał się na łóżko, wtulił w szeroko rozrzucone ramiona ojca i usnął. *** - Ajuto! Pomocy! - Olimpię zbudził przeraźliwy krzyk. Zerwała się na równe nogi i nie sięgając nawet po okrycie, w koszuli nocnej wybiegła na korytarz. Z sąsiedniej komnaty dobiegały lamenty i jęki rozpaczy. - Co się tu dzieje?! - Z tym okrzykiem na ustach wbiegła do sypialni męża. - Donna Olimpia! - wrzeszczał przerażony sługa. - Pomocy! Oni nie żyją! Donna Olimpia! - Uspokój się! - Wymierzyła policzek roztrzęsionemu mężczyźnie. Podeszła do mężowskiego łoża. Paolo leżał na plecach, z szeroko rozrzuconymi ramionami. Nie oddychał. Obok niego, zwinięty w kłębek i wtulony w zagłębienie pod pachą ojca, spał jej synek Nino. Pochyliła się i wzięła dziecko na ręce. Małe ciałko było zimne i bezwładne. Rzuciła okiem na pusty kielich stojący na stoliku przy łóżku.

- Nieeeeeee!!!!! - To było bardziej zwierzęce wycie niż głos kobiety. - Medyka, pomocy! *** Miesiąc po pogrzebie męża i syna wdowa po Paolo Ninim wyruszyła w podróż do Rzymu. Zamierzała tam schronić się w klasztorze sióstr benedyktynek. Donna Olimpia była bardzo nieszczęśliwą bogatą kobietą. Po zaledwie trzech latach małżeństwa została wdową z dwoma pałacykami, winnicami, kilkoma karczmami, obligacjami i masą pieniędzy. Ktoś otruł jej męża i syna. Nie wiadomo kto i nie wiadomo jak. Paolo i mały Nino nie mieli wrogów. Jedyną ich rodziną i jedyną spadkobierczynią Paola była jego małżonka. Wielka rozpacz po śmierci ich obu i utrata dziecka oczyściły jednak Olimpię z wszelkich podejrzeń. Wszyscy, nawet ci, którzy za nią nie przepadali, współczuli jej po tej strasznej tragedii. Nikogo też nie dziwiło, że na miejsce swego wdowiego schronienia wybrała tak odległy klasztor. Wspomnienia z Viterbo będą przecież zawsze żywą niezagojoną raną w jej duszy. Ten straszny wypadek, niezamierzona śmierć syna rzeczywiście zraniła Olimpię, lecz nie tak głęboko, jak uważali współczujący sąsiedzi. Gdy otrząsnęła się z pierwszego szoku i przeanalizowała sytuację, doszła do wniosku, że to nawet lepiej. Była nadal piękna i młoda, do tego bogata i wolna od jakichkolwiek zobowiązań. Po co się oszukiwać, dzięki temu niefortunnemu przypadkowi stała się teraz naprawdę doskonałą partią. Musi tylko zrobić wszystko, co w jej mocy, aby jak najszybciej wyrwać się ze znienawidzonego klasztoru.

Rzym 1619 Nareszcie, po siedmiu latach małżeństwa, Olimpia była brzemienna. Jej mąż, Pamphilo Pamphili, wysoki dostojnik w Rzymie, nie posiadał się z radości. Nareszcie doczeka się potomka. Miał nadzieję, że dziecko choć trochę uspokoi jego jakże młodą, pełną życia i entuzjazmu małżonkę. Trzydzieści lat to jednak trochę zbyt duża różnica wieku w małżeństwie. Pamphilo uwielbiał Olimpię do szaleństwa. Była wspaniałą kochanką, doskonale prezentowała się na przyjęciach, przedstawieniach i balach, w pełni akceptowało ją grono jego arystokratycznych przyjaciół, żony ważnych urzędników zaprzyjaźniły się z nią i wręcz zasięgały jej rad, była pobożna i wierna. Spośród adoratorów, których jej nie brakowało, nikogo nie wyróżniała. Jak przystoi pobożnej matronie, znalazła sobie powiernika w duchownej osobie jego brata Giovanniego. Taką zażyłość Pamphilo mógł tolerować, nikt z towarzystwa nie mógł mu zarzucić, że jego małżonka rozgląda się za młodszymi mężczyznami. Jedynym kłopotem, jaki Olimpia sprawiała mężowi, było to, że za bardzo usiłowała się mieszać w jego sprawy zawodowe. Cóż, rozumu jej nie brakowało, jej uwagi były nadzwyczaj celne, ale to on był mężczyzną, nie mógł więc pozwolić, by zwykła niewiasta wtrącała się w tak ważne problemy. Ukrócił jej zainteresowanie karierą męża, krótko i stanowczo. Zabronił jej wtrącać się w swoje sprawy i skrzętnie pilnował, aby żadna wiedza w tej materii do niej nie docierała. Wykorzystał jednak jej nieokiełznaną potrzebę bycia użyteczną w gospodarstwie domowym. Olimpia doskonale radziła sobie z rachunkami, które były jego słabą stroną. Dlatego Pamphilo pozostawił żonie zarządzanie majątkiem, którego pokaźną część sama wniosła w posagu. To było dobre posunięcie, Olimpia skoncentrowała się na pomnażaniu pieniędzy, co jej się świetnie udawało, i bez większych protestów pozwoliła się odsunąć od jakże ważnych urzędowych spraw miasta, którymi on sam się zajmował. Chętnie natomiast obdarzała swymi niewieścimi mądrościami szwagra, co jej małżonkowi wcale nie przeszkadzało, Giovanni bowiem mimo owych „cennych” rad całkiem nieźle sobie radził, piął się coraz wyżej po szczeblach kariery duchownego, którą sobie wybrał. Pewnie wpuszczał rady Olimpii jednym uchem, a wypuszczał drugim. Wiadomo, kobieta... głos ma miłe dla ucha brzmienie, ale treści nikt rozsądny doszukiwać się w tym nie powinien. Olimpia półleżała wygodnie na otomanie, gładząc się po wydatnym brzuchu. O tym, że ojcem dziecka, które nosiła, jest brat jej męża, wiedziała tylko ona i Giovanni siedzący naprzeciwko niej w wygodnym fotelu. - Moja droga, nie mogę przecież przyjąć teraz tej propozycji. Owszem, stanowisko nuncjusza papieskiego w Neapolu to o wiele więcej niźli to, co dzięki twym cennym radom i staraniom osiągnąłem, ale, Olimpio, jakże mam zostawić cię teraz samą w Rzymie? - Giovanni, przestań bredzić. Znowu dajesz się ponieść emocjom. Pamphilo szaleje z radości, że będzie miał potomka. Zaopiekuje się mną wspaniale. Przed tobą wielka przyszłość i wielka kariera. Kocham cię, najdroższy, najbardziej na świecie, ale przecież bądź choć odrobinę praktyczny. Jesteś duchownym, jeśli ujawnimy światu naszą tajemnicę, twoja kariera się

zakończy. I jakie życie wówczas nas czeka? Ja zhańbiona i potępiona przez wszystkich, ty bez posady, bez dochodów... Jak to sobie wyobrażasz? - Zwyczajnie, osiądziemy gdzieś na wsi, choćby w twoim Viterbo, i będziemy sobie wiedli spokojne życie, wychowując nasze dziecko. Przecież mnie nie zabiją, wielu duchownych ma dzieci i nic się nie dzieje. - Nie duchownych, Giovanni, mylisz się. Jeśli zwykły ubogi ksiądz ma dzieci, to się do nich nie przyznaje, bo istnieje duże prawdopodobieństwo, że straciłby dochody, które mu gwarantuje stan duchowny. To możni tego świata uznają swe potomstwo, ci, którzy mają władzę i pieniądze. Kardynałowi nieślubny dzieciak ujdzie płazem. Kardynała stać na utrzymanie rodziny, a na co ciebie stać, kochany, jeśli nie będziesz miał swego urzędu w kurii rzymskiej? - Olimpio, najdroższa, czy moja miłość wcale się dla ciebie nie liczy? To prawda, nie jestem bogaty, ale za to ty... - Dosyć, Giovanni! - zirytowała się. - Ja też nie jestem bogata. Cały mój majątek jest własnością mojego małżonka, wniosłam go w posagu i nigdy nie odzyskam ani grosza, jeśli porzucę męża. O tym nie ma mowy! - Ale, kochana, czy ty wcale nie myślisz o przyszłości naszego dziecka? Przecież ja was oboje kocham. Jak ono się będzie chować, nie wiedząc nawet, kto jest jego ojcem. - Skończ z tym. To nas do niczego nie doprowadzi. Właśnie myślę o przyszłości naszego dziecka. Musimy poczekać, najdroższy. Teraz maleństwo będzie otoczone luksusem i opieką twego brata. Otrzyma należne mu wychowanie i pozycję. A kiedyś, kiedy twoja pozycja się umocni, kiedy zyskasz majątek i uznanie, wtedy będziesz mógł zapewnić swemu dziecku przyszłość, na jaką zasługuje owoc naszej miłości. A do tego potrzebna ci przynajmniej kardynalska purpura. Dlatego przyjmij stanowisko nuncjusza. Wrócisz za parę lat do Rzymu i wszystkie drzwi będą stały dla ciebie otworem. - Olimpio, jak ja będę żył w tym dalekim i niecywilizowanym Neapolu bez ciebie? Przecież ja cię kocham! - Mój drogi, kochany Giovanni. Neapol nie jest Rzymem, ale uwierz mi, to normalne cywilizowane miasto. Wytrzymasz. I liczę na to, że wrócisz o wiele majętniejszy. Zasugerowanie, że jesteś odpowiednią osobą na to stanowisko, kosztowało mnie wiele pieniędzy i przysług, a i tak pewnie by się nie udało, gdyby nie niemoc poprzedniego kandydata. Jesteś mi coś dłużny, Giovanni, i masz obowiązek zatroszczyć się o przyszłość swojego potomka. - Czasami przerażasz mnie, najdroższa - stwierdził Giovanni. - Gdybym nie wiedział, jak czuła i dobra jesteś... Masz umysł i siłę pięciu mężów, jak to możliwe w tak pięknym i kruchym niewieścim ciele? - Nie komplementuj mnie teraz, mój drogi. Nie zmieniaj tematu. Pojedziesz? - Pojadę. - Westchnął ciężko. - I tak z tobą nie wygram.

Asia, listopad 2010 Utonęłam w lekturze listów Marii Flaminii Giustiniani. Nie dosypiałam po nocach, przemycałam papiery do biura. Córka Olimpii była doskonale wykształconą kobietą i do tego erudytką. Myślę, że właśnie geny Marii Flaminii przyczyniły się do tego, że moja matka jest pisarką, nawet jeśli tylko autorką podręczników i poradników. Epistolografię, czyli sztukę pisania listów, opanowała ta moja pra... ileś tam prababka do perfekcji. Pisała do matki, do siostry, do przyjaciółek, a przede wszystkim do męża, którego genueńskie korzenie sprawiły, że często podróżował. Maria Flaminia kochała swojego małżonka wielką, gorącą miłością i nie miała przed nim żadnych tajemnic. Dlatego też ich wzajemna korespondencja dostarczyła mi sporej wiedzy na temat Olimpii, jedyną bowiem tajemnicą Marii Flaminii było to, co w głębi duszy myślała o własnej matce. Zapewne testament babki Aurory de Maguelon Maidalchini, który Maria przeczytała, otrzymawszy swą schedę po śmierci matki, dał jej do myślenia i pozwolił śmielej i wyraźniej formułować swe podejrzenia i przypuszczenia w listach do ukochanego męża. Maria Flaminia całe życie bała się Olimpii i nigdy jej się nie przeciwstawiła. To matka znalazła dla niej męża, sugerując się oczywiście jego bajecznym majątkiem i wysoką pozycją. Jakąż ironią było, że wybierając go, nie spodziewała się, iż nieco później stanie się on ostoją i ochroną Marii przed apodyktyczną rodzicielką. Był nawet taki moment, że Olimpia usiłowała listownie przekonać Marię, by pozbyła się męża. Oczywiście w szalenie dyplomatyczny i zawoalowany sposób, jednak opisy działania niektórych ziół na ludzki system nerwowy nie pozostawiały żadnych wątpliwości. Tu jednak donna Olimpia mocno się przeliczyła. Uważała, że może liczyć na absolutną lojalność córki; nie podejrzewała, iż Maria z całego serca pokocha męża i wybierze go zamiast matki. Dla Olimpii liczyły się pozycja i władza, więc gdy znalazła lepszą jej zdaniem partię dla dziewczyny, postanowiła ponownie wydać ją za mąż. Na szczęście Maria odziedziczyła charakter po ojcu, uległym i pobożnym Giovannim, i nigdy nie miała wybujałych ambicji swej matki. Wiodła spokojne, szczęśliwe życie u boku ukochanego małżonka, a kiedy despotyzm Olimpii zaczął im coraz bardziej utrudniać życie, wynieśli się z Rzymu, odgradzając się odległością od pazernej mamusi. Kryminały mi takie z tej lektury wychodziły, że nic dziwnego, że się oderwać nie mogłam. W końcu życie brutalnie mnie oderwało od starych listów. Szóstego grudnia dostałam od Julka długo wyczekiwany „prezent” mikołajkowy. Wypowiedzenie wręczył mi osobiście, a przy okazji nie obyło się bez złośliwości. Dopiero teraz, po prawie trzydziestu latach zrozumiałam, jak bardzo mnie nienawidził. Zadał sobie dużo trudu, żeby mnie zniszczyć. Nie sądziłam, że to dla niego aż tak ważne. Tą ostatnią próbą zrobienia mi krzywdy uświadomił mi, że jego cień zawsze będzie mnie prześladował. Po tej rozmowie postanowiłam sobie, że będę bardzo uważać na siebie. Około południa Doreen oderwała mnie od pasjonującej lektury listów Marii Flaminii oznajmiając, że szef przyjechał i wzywa mnie na dywanik. Poszłam więc lekko spięta, pewna, że tym razem to już mnie wywali, do gabinetu Dietera. Francuskie obiekty były posprzedawane i prawie od dwóch tygodni siedziałam niezagospodarowana w biurze i nudziłam się. Albo czekała mnie jakaś upadlająca propozycja, albo wypowiedzenie. Stawiałam na to drugie.

- Dawno się nie widzieliśmy. - Przyglądał mi się uważnie. - Wyglądasz jak zawsze pięknie. Gratuluję. - Dziękuję ci uprzejmie - odpowiedziałam spokojnie. - W czym mogę ci pomóc? - Myślę, że już w niczym. - Podsunął w moją stronę dokument. - Doskonale sobie zdajesz sprawę, że nie ma już tu dla ciebie miejsca. To twoje wypowiedzenie. Ujęłam papier w rękę i bez słowa zaczęłam czytać. - Możesz sprawdzać do upojenia. Prawnik to napisał i gwarantuję ci, że nie ma się do czego przyczepić. Uzasadnienie jest logiczne i niepodważalne, do sądu nas nie pozwiesz. - Nie zamierzam. - Wzruszyłam ramionami. - Mam jednak zwyczaj czytać, zanim cokolwiek podpiszę. - Dobry zwyczaj, kiciu. Wyrobiłaś się przez te lata i, o dziwo, nawet dorobiłaś. Chcę ci złożyć propozycję handlową. Zdziwiłam się niepomiernie. Ciekawe, co tym razem? Niezależnie od tego, co wymyślił, nie zamierzałam wchodzić z nim w żadne interesy. - Julek, ja mam wszystko, czego potrzebuję. Nic od ciebie nie chcę. Daruj sobie swoje propozycje. - Może chociaż wysłuchasz, o co chodzi? - Słucham. - Jestem gotów kupić od ciebie Bersolys. Cena nie gra roli. Zbladłam. Jakim cudem on się dowiedział o rezydencji? Co ma oznaczać ta propozycja? André sygnalizował mi już jakiś czas temu, że nagle zaczął dostawać dziwne, lukratywne propozycje sprzedaży, ale ignorował je, zgodnie z moim zaleceniem. Potem ktoś usiłował wyciągać z niego informacje na temat rezydencji, jednak oczywiście niczego się nie dowiedział. Naturalnie nie chwaliłam się przed nikim swoją schedą, co nie zmienia faktu, że łatwo było sprawdzić w księgach wieczystych, kto jest właścicielem. Najpierw jednak trzeba było się zainteresować tą konkretną rezydencją, a Julka nie interesowały paryskie pałacyki, tylko ja. Tak czy inaczej znalazł Bersolys... ciekawe po co? - Bersolys nie jest na sprzedaż. - Nie wypierałam się głupio. On nie blefował, on wiedział. - Twoja propozycja mnie nie interesuje. - Właśnie zostałaś bez pracy i pieniądze cię nie interesują? Nieźle się musiałaś ustawić, kiciu. Podatki rzetelnie płacisz, obłowiłaś się. Ciekawe, jakiego sponsora musiałaś wydoić, żeby ci taki prezencik zafundował. Niech zgadnę... czyżby świętej pamięci Dieter? Nic nie wiedział. Nie wiedział o prababci Lavernie, nie wiedział o spadku. Sprawdził mnie, gdzie się dało, szukając słabego punktu, w który mógłby uderzyć. A teraz badał grunt, chciał mnie sprowokować do wybuchu. W tym momencie żałowałam, że nie mam charakteru pra... prababki Olimpii. Wciąż miałam zielnik Róży, a na taką gadzinę jak Julek ziółka byłyby w sam raz. Uspokoiłam się. Nie pozwolę mu opluwać pamięci Dietera, ale nie dam się podpuścić. Uderzę jego własną bronią.

- Świętej pamięci Dieter był faktycznie człowiekiem wielkodusznym, Juleczku. Ile to już lat przyprawiałeś mu rogi z Viktorią? Bo, jak sądzę, wasze gorące têteàtête w ogrodzie zimowym Rezydencji Kalergis, nie było pierwszym takim spotkaniem? Ciekawe, czy Viktoria zna wszystkie twoje upodobania? Bo wiesz, mogłabym jej nieco poopowiadać o starych czasach, kto wie, może nawet poznać ją z paroma wspólnymi, hmm... „koleżankami”? Teraz jestem, jak sam twierdzisz, bogatą kobietą, kto wie, może moje pieniądze potrafią równie dobrze otwierać usta, jak twoje zamykać? - Nie próbuj ze mną takich numerów, kiciu - wysyczał groźnie. - To nie twoja liga. - Masz rację, kotku, nie będę próbowała - odparłam grzecznie. - Twoja liga, niestety, nie ma poziomu, który by mnie satysfakcjonował. Ja, mój drogi, wolę zarabiać na życie głową, nie tyłkiem! A odpowiadając na twoje pytanie... Nie... Nie Dieter. Osoba, dzięki której mam Bersolys, mogłaby pięć razy kupić i Dietera, i ciebie. Cóż, jak widzisz, nie udało ci się mnie kupić dwadzieścia lat temu i nadal ci się nie uda. Podniosłam się z krzesła, zabrałam wypowiedzenie i wyszłam, nie czekając na kolejne groźby. Ta rozmowa nie miała sensu. Muszę się postarać, aby Julek znowu zniknął z mojego życia. Tym razem najlepiej na dobre. Spakowałam swoje drobiazgi, pożegnałam się z kolegami i wyszłam z pracy. Pojechałam do lekarza i symulując depresję, załatwiłam sobie zwolnienie lekarskie na dwa najbliższe tygodnie, czyli okres wypowiedzenia. Jakoś nie miałam ochoty oglądać mojego eks choćby jeden dzień dłużej. W domu z radością wróciłam do lektury listów Marii Flaminii, a dzień później, po namyśle, kupiłam sobie malutki sejf, który poleciłam zamontować w sypialni. Pozbierałam wszystkie dokumenty prababek i ich tłumaczenia do kupy i wpakowałam do sejfu. Jak sobie czytałam na co było stać Olimpię, to przyszło mi do głowy, że cholera wie, na co stać Julka. Jeśli jego żądza zemsty jest równie silna jak żądza władzy mojej prapra... babki, to lepiej się mieć na baczności. Donna Olimpia Maidalchini Nini Pamphili, wrzesień 1644 Dziesięć lat Olimpia czekała na kardynalską purpurę Giovanniego. Przez wszystkie te lata nie przestawała działać na jego korzyść. Łapówki, bankiety, przyjęcia dla liczących się urzędników kościelnych i dyplomatów służyły tylko temu, aby pokazać, że szwagier jest wart każdego wsparcia. Nawet gdy Giovanni był nieobecny w Rzymie, Olimpia czuwała. Każdy taki wyjazd, każde rozstanie stawiało go wyżej na szczeblach kariery. Czegóż on nie robił, aby zaspokoić jej nienasycone ambicje? Był radcą legata francuskiego, patriarchą Antiochii, nuncjuszem papieskim w Hiszpanii, protektorem Królestwa Polskiego, Olimpia przegoniła go po całej Europie. Teraz Giovanni był zwyczajnie zmęczony, stał się bogaty i miał odpowiednią pozycję, aby spełniły się jego marzenia. Olimpia pięć lat temu została wdową, ich jedyna wspólna córka, Maria Flaminia, od czterech lat była zamężna, mogli więc wreszcie odpocząć i cieszyć się sobą. Jednak Olimpii nadal było mało.

Konklawe trwało już miesiąc. Krótko, biorąc pod uwagę, że pracowała nad jego przebiegiem już prawie pięć lat. Zbyt długo jednak, jeśli spojrzeć na czas, którego miała coraz mniej. Misterna sieć szpiegów, jaką otoczyła Mazarina, wyczerpała już wszystkie swoje możliwości. Jeśli francuski kardynał zdąży dotrzeć na czas do Rzymu i zgłosi swoje veto, szanse wyboru Giovanniego na Tron Piotrowy upadną. Papieża musi wybrać wyraźna większość kardynałów, a tymczasem frakcja profrancuska nadal była silna, co najmniej jedna trzecia głosów. Olimpia wydała już krocie, aby przekonać dostojników Kościoła, że potrzebują papieża, który nie będzie tak uległy wobec Francji jak Urban; mały majątek pochłonęły prezenty, mające utwierdzić kolejnych kardynałów w przekonaniu, że tylko starszy i doświadczony papież będzie gwarantem spokoju i siły Kościoła katolickiego. Giovanni był najpoważniejszym kandydatem, gdyby tylko ci wszyscy wahający się porzucili obawy przed silnym vetem Francji. Potrzeba silniejszych argumentów. Olimpia wezwała do swego gabinetu zaufanego sługę. - Pojedziesz do Francji - oznajmiła stanowczym tonem. - Nie dostaniesz żadnego pisma. Musisz dotrzeć jak najszybciej do orszaku kardynała Mazarina. - Tak, pani. Wyjadę natychmiast. Co mam przekazać kardynałowi? - Nic. - Dłonią nakazała mu milczenie. - Słuchaj uważnie. Znajdziesz lokaja Anselmo i wręczysz mu jedną flaszeczkę. - Podała słudze dwa maleńkie kryształowe flakoniki, które wcześniej ukrywała w obfitych fałdach sukni. - Powiesz mu, że jeśli Mazarin wypije wino z trzema kroplami tego specyfiku, rozchoruje się. Te zioła nie mają smaku ani zapachu. A jeśli choroba opóźni przybycie kardynała do Rzymu na tyle, aby konklawe zdążyło podjąć decyzję, to lokaj może porzucić służbę. Po powrocie czeka go majątek Viterbo i tytuł szlachecki. - Tak zrobię, pani. - Mężczyzna spojrzał Olimpii z szacunkiem w oczy. - Co mam zrobić z drugim flakonem? - Zostaniesz na miejscu. Bartolomeo nie po raz pierwszy wypełniał kontrowersyjne polecenia Olimpii. Był wyrzutkiem społeczeństwa, złodziejem i zabójcą uratowanym przez nią od śmierci. Od piętnastu lat wiernie jej służył, a bogactwa, jakimi go obsypała, oraz fakt, że przymykała oczy na krwiożercze instynkty zaufanego sługi, dały jej jego całkowitą lojalność. Kiedy na ulicach Rzymu znajdowano ciała brutalnie zamordowanych garotą ladacznic, jego pani, która wiedziała o wszystkim, co działo się w Wiecznym Mieście, wzywała go przed swe oblicze i wysyłała z różnymi poleceniami do odległych włości. Zawsze wtedy mówiła: „Wysłałam cię trzy dni temu, Bartolomeo”. Olimpia nie ufała nikomu, lecz gdyby kiedykolwiek komukolwiek miała zaufać, z pewnością właśnie on byłby tym człowiekiem. - Tak, pani. - Patrzył w inteligentne zielone oczy swojej pani. - Zostaniesz na miejscu, a kiedy orszak Mazarina zatrzyma się na dłużej, dowiesz się od służby, czy

kardynał rzeczywiście choruje. - A potem, pani? - zapytał. - A potem uczcisz sukces z Anselmo. Zawartość drugiego flakonika uciszy go na wieczność. - Tak, pani. - Uśmiechnął się okrutnie. - A może lepiej, gdyby Anselmo padł ofiarą rzezimieszka, który go obrabuje i poderżnie mu gardło. Nagła śmierć bez wyraźnej przyczyny jest zawsze podejrzana. - Zrób, co będzie właściwe, ale pamiętaj, żadnych świadków. - Tak, pani. *** Pięćdziesiąt lat, ponad pół wieku Olimpia pracowała na to, aby jej marzenia się spełniły. Wszystko, czego pragnęła od życia, miała teraz w zasięgu ręki. Była niewyobrażalnie bogata. Papież Innocenty X, czyli Giovanni Battista Pamphili, jej szwagier, jej kochanek i ojciec jej córki, obsypywał ją kosztownymi prezentami. Miała więc upragniony majątek. Była wdową, a wszystkim swoim dzieciom, zarówno tym Pamphila, jak i jedynej córce Innocentego zapewniła spokojną przyszłość. Była więc wolna i niezależna. Jako wdowa właściwie powinna unikać towarzystwa i bezustannie modlić się za spokój duszy męża. Ona jednak nie zamierzała się podporządkować żadnym zasadom, miała to w nosie, korzystała z życia, świetnie się bawiła i nie przejmowała się sądami otoczenia. Ludzkie opinie nie liczyły się dla niej nigdy, zaś fakt, że była bratową papieża, czynił ją wręcz bezkarną. Ostatnim jej marzeniem stała się władza. Tę również miała, jednak władza zakulisowa, którą należało ukrywać, nie upajała tak, jak Olimpia tego oczekiwała. Pragnęła decydować o wszystkim, jednoosobowo i otwarcie. Jednak była tylko kobietą. Pewne rzeczy są niemożliwe. Nie dla niej. Nie dla donny Olimpii. Pierwsze lata pontyfikatu Giovanniego spędziła na umacnianiu swej pozycji. Majątek, który zainwestowała w wyniesienie kochanka na Tron Piotrowy, błyskawicznie odzyskała. Teraz chciała więcej. Nie tylko bogactw, przede wszystkim władzy. Natychmiast po uroczystości inaugurującej rządy Innocentego zatrudniła słynnego architekta Berniniego i powierzyła mu przebudowę papieskiego pałacu. Efektem jego pracy były ukryte przejścia i komnaty, z których donna Olimpia przysłuchiwała się wszystkim audiencjom. Nowy papież polegał na radach bratowej i nie podejmował żadnych decyzji bez konsultacji. Dzięki temu jej majątek wydatnie wzrósł. Każdy, kto pragnął pozytywnej decyzji papieża, wprzódy odwiedzał donnę Olimpię. Góra prezentów rosła. Te bonusy były jednak nieprzewidywalne, a Olimpia życzyła sobie stałych dochodów. To za jej namową Innocenty X zalegalizował prostytucję w Rzymie. Dochody z tej sfery spływały szerokim strumieniem do kiesy Olimpii. Bernini dobrze wykonał swe zadanie, zatem nic nie mogło już umknąć czujnym uszom najbliższej krewnej papieża. Budowniczego należało nagrodzić, najlepiej kolejnymi lukratywnymi zleceniami płaconymi z papieskiej szkatuły. - Giovanni, mój złoty... Prywatne kolacje z wdową po bracie stały się już rytuałem dla Innocentego. Służba wiedziała, że

wówczas przeszkadzać nie należy. Co prawda płomień miłości przygasł przez te wszystkie lata, jednak tych dwoje nadal łączyło czułe przywiązanie. Giovanni bezgranicznie ufał Olimpii, a jej pomysł związania go ze sobą na wieczność poprzez córkę, był doskonale trafiony. - Popatrz na swoje miasto. Jest tak piękne i tak zaniedbane. Przejeżdżałam ostatnio przez Piazza Navona. To straszne, że miejsce z takim potencjałem się marnuje. - Oho, znam ten wyraz twarzy! - Giovanni się uśmiechnął. - Znowu chcesz mnie na coś naciągnąć. - No wiesz?! - oburzyła się. - Ja ciebie nie naciągam, ja ci doradzam. Jeśli pokażesz ludowi Rzymu, że dbasz o miasto, zyskasz sobie jedynie przychylność mieszkańców. To nie żadna zachcianka, mój pomysł to prosta polityczna konieczność. - No to opowiedz mi o tej konieczności, kochana. - Uważam, że trzeba ozdobić Piazza Navona, ale przede wszystkim myślałam o dodaniu mu lekkości, stworzeniu czegoś nadzwyczajnego. W takie upalne dni, jak dzisiejszy, aż się prosi, żeby tamtejsi straganiarze zyskali odrobinę ochłody. Co byś powiedział na fontannę? Bernini uważa, że to niezły pomysł. - Podoba mi się, Olimpio. Wiesz przecież, że niczego ci nie odmówię. Choć ty już tyle czasu nie pozwalasz mi spełnić mego największego marzenia. - Giovannni, bądź rozsądny. Znów ponoszą cię emocje. Jesteś papieżem, nie możesz ogłosić światu, że popełniłeś cudzołóstwo z własną bratową. Maria Flaminia jest dorosła, sama już ma córkę. Taka wiadomość zniszczyłaby jej spokój. I do tego jeszcze ten jej mąż. Taki nie uszanuje żadnej tajemnicy. Chcesz skandalu? - Moja droga! - Westchnął ciężko. - Czy zdajesz sobie sprawę z tego, jak trudno jest wieść podwójne życie, po prostu żyć wbrew sobie. Jedyne, czego chciałem od losu, to twoja miłość i miłość własnej córki. Krwi z mojej krwi. Ty zaś zrobiłaś wszystko, aby wynieść mnie na wyżyny, których nigdy nie pragnąłem. Błagam cię, pozwól mi choć do niej napisać, powiedzieć, że ją kocham i że jest dla mnie bardzo ważna. - Nie, mój drogi Giovanni. - Podeszła do niego i pogładziła go czule po policzku. - Jeszcze nie teraz, poczekaj jeszcze trochę. Ale wiesz, mam pomysł. Bernini przedstawił mi wstępny projekt fontanny na Piazza Navona, nazwał ją Fontanną Czterech Rzek. Ma symbolizować cztery kontynenty. Dobrze, niech tak sobie myśli. Ja mam inny pomysł. Te cztery postacie, cztery symbole to będziemy my, nasza rodzina. Ty jako Azja, czyli Ganges, który oczyszcza z wszelkich grzechów, ja Afryka, a więc Nil, ożywiający nawet pustynię, nasza córka będzie Dunajem wędrującym przez całą Europę... Co ty na to? - A czwarta rzeka? - Giovanni roześmiał się. - Chyba pierwszy raz w życiu pomyliłaś się w rachunkach Olimpio. - Ja się nigdy nie mylę - prychnęła. - Czwarta rzeka to fortuna, która nam sprzyja! Jedyne, czego brakuje, to tajemnica... Już wiem, w ruinach cyrku Maksencjusza stoi stary rzymski

obelisk... Powiedz, że mogę! Pozwól! Niechaj on będzie symbolem naszej tajemnicy. Mogę zlecić, żeby go przeniesiono na plac? To takie romantyczne. - Wiesz przecież, że niczego nie potrafię ci odmówić. Oczywiście, że możesz. Olimpio, ale kiedy już fontanna będzie gotowa, kiedy spełni się kolejne twoje życzenie, powiedz, pozwolisz mi powiedzieć Marii Flaminii? Błagam?! - To niebezpieczne, kochany. Zobaczymy. Pierścień papieski chroni cię mocno, ale nie wiem, czy ma wystarczającą moc. Zobaczymy... *** Watykan, 1651 Siedem lat pontyfikatu papieża Innocentego X, a właściwie siedem lat panowania Olimpii, którą nazywano Jej Ekscelencją, dały miastu wiele wspaniałych budowli, a czcigodnej bratowej przyniosły milionowe przychody i wspaniałe pałace, jak również liczne zaszczyty i tytuły jej bliższej i dalszej rodzinie. A także spowodowały coraz większe niezadowolenie opinii publicznej. Apogeum tego niezadowolenia przypadło na moment, gdy nad drzwiami bazyliki Świętego Jana na Lateranie zawisł transparent obwieszczający wszem wobec: „Olimpia - Pontifex Maximus”3. Medale ośmieszające papieża, jakże popularne w całej Europie, niepochlebne pamflety i ostra krytyka nie zdołały zachwiać pozycji jego bratowej. Wszakże ten kawałek tkaniny, odzierający tak otwarcie Innocentego z jego papieskiej godności, przepełnił czarę goryczy. Giovanni musiał zareagować, to było jasne nawet dla Olimpii. Tę ostatnią kolację przed zajęciem oficjalnego stanowiska spędzili razem. I to nikt inny, tylko Olimpia nakreśliła taktykę, jaką później postanowili obrać. 3 Pontifex Maximus (łac.) - Najwyższy Kapłan, jeden z tytułów papieża. - Rzućmy to wszystko - przekonywał zażarcie Innocenty swoją ukochaną. - Mam dosyć życia w kłamstwie, niech sobie mówią, co chcą. Jesteś wyjątkową niewiastą i cały świat powinien cię szanować, a nie obrzucać błotem. - Giovnni, kochany, znów dajesz się ponieść emocjom! - westchnęła ciężko. - Sam pomyśl, co możemy zrobić?! Jestem tylko niewiastą, a w naszym świecie to mniej niż śmieć na drodze. Nie możemy nic zrobić, z tym nie da się walczyć. Co chcesz rzucić, gdzie chcesz uciec? - Nie wiem. - Rozłożył ręce. - Musi gdzieś być takie miejsce, gdzie moglibyśmy spokojnie dożyć końca naszych dni, ciesząc się sobą, naszą nieustającą przez tyle lat miłością... Może w końcu moja córka dowie się o mnie. Rzućmy to. - Nie, mój drogi, dobry Giovanni. Zbyt ciężko pracowaliśmy oboje, aby teraz tak po prostu wszystko zostawić. Jeśli odkryjemy przed ludźmi naszą tajemnicę, świat nas zniszczy. Nie ma już dla nas ucieczki, ale jest szansa, by wszystko uratować. Trzeba się tylko przyczaić i przeczekać. A po pewnym czasie emocje ucichną i wszystko wróci do normy.

- Jak to rozumiesz? Czego ode mnie oczekujesz, Olimpio? Że się ciebie wyprę, wyrzeknę jak Judasz? Nigdy! Jesteś miłością mego życia! - Już dobrze, Giovanni, nie denerwuj się. Tak trzeba - uspokajała go. - Rozstaniemy się, ale tylko na trochę. Ja wyjadę do swoich włości, a ty ogłosisz oficjalnie, że odsunąłeś mnie od spraw Watykanu. Po roku wszyscy zapomną, a ja wrócę. - Nigdy! - wykrzyknął wzburzony. - Nigdy tego nie zrobię, niech cały świat się dowie! Wszystko mi jedno. Kocham cię i nigdy nie wyprę się tego! - Emocje... znowu emocje. Podeszła bliżej i objęła go czule. Matczynym gestem gładziła kochanka po twarzy i całowała i przytulała go do swojej obfitej piersi. Giovanni powoli się uspokajał, choć po jego twarzy nadal cicho płynęły łzy. - Wiesz sam, że inaczej się nie da, prawda? - Wiem. - Zrozpaczony Giovanni pokiwał głową. - Ogłosisz, że mnie odsyłasz? - Dobrze, Olimpio. - Przycisnął mocno twarz do jej piersi. - Wiesz przecież, że niczego ci nie odmówię. *** Dwa i pół roku trwało wygnanie Olimpii. Wróciła do Watykanu w roku tysiąc sześćset pięćdziesiątym czwartym bardziej żądna władzy i bogactw niż kiedykolwiek. Nabrała paskudnego zwyczaju przywłaszczania sobie wszystkiego, co jej się podobało, z siedziby papieża, bez pytania kogokolwiek o zgodę. Innocenty zaś już wtedy nie był w stanie protestować. Podeszły wiek, wrodzona uległość i liczne choroby, które go nękały, sprawiły, że na wszelkie próby protestów oburzonych urzędników reagował jedynie machnięciem ręki, mającym oznaczać: „Niech robi, co chce, nigdy nie potrafiłem jej niczego odmówić”. Był stary, zniedołężniały i schorowany. Pragnął jedynie przed śmiercią uścisnąć jedyną córkę Marię Flaminię, owoc miłości jego i Olimpii. Wielokrotnie błagał kochankę o tę łaskę, lecz nigdy się nie zgodziła. Tuż przed śmiercią, w tajemnicy przed Olimpią, ubłagał swego spowiednika, aby ten spisał jego wyznanie i wysłał list do donny Marii Flaminii Giustiniani. Bliska memu sercu Mario, Zapewne dziwi Cię ten list, od tak rzadko widywanego stryja. Dni moje dobiegają końca, czuję, jak wycieka ze mnie życie, dlatego wbrew woli Twej matki postanowiłem napisać do Ciebie. Wybacz mi tę podłość, jak Jezus, nasz Pan, w osobie mego spowiednika odpuścił mi grzechy. Pan bowiem powiedział: „i odpuść nam nasze winy, jako i my odpuszczamy naszym winowajcom”. Teraz już tylko na tę łaskę Pana liczę i na Twoją wyrozumiałość. Mario, nawet jeśli zburzy to Twój spokój, przed Tobą jeszcze długie i piękne życie.

Moje zaś gaśnie szybciej niż świeca przeciągiem nagłym zdmuchnięta. Dlatego dla spokoju mej duszy wiecznej, muszę Ci wyznać mój grzech największy, którym było milczenie i ukrywanie przed Tobą tej najważniejszej dla mnie prawdy. Jestem Twoim ojcem, Mario. Całe moje życie kochałem i nadal kocham Twą niezwykłą matkę. Olimpia jest wspaniałą, silną kobietą. Zawsze nią była i tę siłę w niej kochałem najbardziej, choć zapewne na równi z jej troską o najbliższych i czułością, którą mi okazywała. Ukrywałem przed Tobą prawdę, przez te wszystkie lata, Olimpia bowiem w trosce o Twój spokój zakazywała mi wyjawić Ci wszystko. Wiedz jednak, że od Twego urodzenia jestem bardzo przywiązany do Ciebie, córko. Kocham Cię równie mocno, jak Olimpię, która zapewne, gdyby nie nieszczęśliwe okoliczności i świat, który był przeciwko nam, zostałaby mą uwielbianą żoną. Razem tworzylibyśmy wspaniałą rodzinę, ale tak się nie stało. Teraz umieram w samotności i żalu, że nie mogłem być Twym ojcem, jak na to zasługujesz, bo musiałem być ojcem Kościoła i wszystkich wiernych. Tę tajemnicę, którą Tobie powierzam, córko, znacie jedynie Ty i Twoja matka. Ja ją zabiorę do grobu, co zaś Ty uczynisz, pozostawiam wybór Tobie. Jeśli w Twym życiu, ważne się okaże, aby świat wiedział, że jesteś córką papieża, to ja, z łaski Bożej Pontifex Maximus, Papież Innocenty X, dla doczesnych pod poprzednim imieniem Giovanni Battista Pamphili znany, potwierdzam swą pieczęcią, że nią jesteś. Tajemnicę naszą do tej pory powierzyliśmy jedynie kamieniowi; wiedz, że Fontanna Czterech Rzek na Piazza Navona jest symbolem naszej rodziny. Przestawia ona Ciebie, Twą czcigodną matkę, mnie i fortunę, która, jak mówi Olimpia, zawsze nam sprzyjała. Niechaj i Tobie, córko, zawsze ona sprzyja. Błogosławię Cię, moja jedyna. Przekaż, proszę, całą moją miłość swoim dzieciom i wnukom, bo to miłość jest w życiu najważniejsza, Ty zaś jesteś owocem takiej miłości. Bądź zdrowa, moja droga Mario, wybacz mi, jeśli potrafisz, i pomódl się czasem za duszę swego nieszczęsnego ojca. Innocenty X - Twój ojciec Giovanni Battista Pamphili *** Gdy po śmierci papieża, kuria zwróciła się do Olimpii z prośbą o pokrycie kosztów jego pogrzebu, ta z oburzeniem odmówiła. Nie wzięła nawet udziału w ceremonii. Wygnana z Rzymu przez następcę Innocentego schroniła się w jednym ze swoich majątków. Przeżyła Giovanniego jedynie o rok. Umarła na dżumę, opuszczona nawet przez służbę. Jej suknie, papiery i cały osobisty dobytek spalono w obawie przed chorobą. Umierała samotnie, choć miała wszystko - wolność, władzę i bogactwo. Po śmierci papieża Maria Flaminia nie napisała do matki ani jednego listu. Asia, grudzień 2010, Wrocław Pierwszą rzeczą, którą zrobiłam po przyjeździe do Wrocławia, było wręczenie mamie grubego brulionu z moim tłumaczeniem, zatytułowanym „Olimpia”. Nie rozmawiałam z nią wcześniej o dokumentach, które przekładałam na polski. Nie chciałam przedstawiać jej suchych faktów, dowodzących jawnie, jak złą

kobietą była jedna z naszych wspólnych antenatek. Uparłam się dopisać do tego własny komentarz, niejako sfabularyzować wątek Olimpii, tak, jakbym chciała nadać tym sensacjom nieco łagodniejszą formę. Ferie zimowe Misi zaczęły się dwa dni przed Wigilią. Właściwie chciałam tym razem zaprosić mamę z Kaziem do Berlina na Boże Narodzenie, ale nie miało to większego sensu. Od drugiego dnia świąt do Nowego Roku Piotrek zabierał Kamilę na narty, więc właściwie przyjechaliby na samą Wigilię i nazajutrz musielibyśmy wracać do Wrocławia, żeby dostarczyć dziecko tatusiowi. Zmieniłam więc plany i postanowiłyśmy spędzić święta we Wrocławiu. Może i lepiej. W Berlinie wszystko przypominało mi Kemala, a z każdym dniem coraz bardziej tęskniłam do niego. Nie miałam pojęcia, jak wytrzymam kolejne prawie dwa miesiące. To była pierwsza Wigilia bez Piotrka. Nie tylko Kamila i ja miałyśmy zwarzone humory, mama i Kazio zarazili się od nas i święta minęły w smutnym nastroju. Pogoda dopasowała się do nas. Nie było śniegu, padał paskudny lodowaty deszczyk. W Boże Narodzenie po południu Piotrek zabrał Kamilę. Prawie ze sobą nie rozmawialiśmy, nic nas już nie łączyło. Mieliśmy tylko wspólne dziecko, cała przeszłość przestała się liczyć. On ma już swoje życie, w którym ja po prostu nie istnieję, a ja... A ja nie mam nic, mając jednocześnie wszystko. Mam udaną córkę, która mnie uwielbia i z którą się doskonale dogaduję. Mam matkę, która mnie kocha, rozumie i wspiera. Mam przyjaciół, na których naprawdę mogę liczyć. Mam dobrą i satysfakcjonującą pracę, którą lubię. Co prawda na razie pracuję w domu, ale to się niebawem zmieni. Mam dom, który jest moim i tylko moim azylem. Mam mężczyznę, który jest mi przyjacielem, kochankiem, partnerem, wszystkim... Tylko że go nie mam! Mam wszystko i nie mam nic. Jestem jednocześnie najszczęśliwszą i najbardziej nieszczęśliwą kobietą na świecie. Jak to możliwe? Przypomniały mi się obie naraz. Sofie Maguelon i Laverna von Metternich. Dwie kobiety, które otrzymały od losu najwspanialszą, najpiękniejszą miłość, jaką można sobie wymarzyć. Dane im było taką miłość przeżyć, ale zachować jej na zawsze nie mogły. Mój wzrok powędrował ku dłoni. Diament błysnął złośliwie. Czyżby to było to? Klątwa pierścienia miłości i przebaczenia? Poznałam losy dwóch kobiet, które go nosiły i przeżywały dokładnie to samo, co ja teraz, niebo i piekło jednocześnie. Miały wszystko i nie miały nic! Sylwestra postanowiłam spędzić z Jolką. Mogłam wrócić do Berlina i świętować z całą ekipą w ”Van Goghu”, ale nie chciałam. Każda minuta tam spędzona, każdy uśmiech, każde słowo Jenny, Wolfa, każda nutka, którą zagra Kim, przypominałyby mi Kemala. Nie chciałam płakać z tęsknoty w sylwestra! Mama doskonale widziała, co się ze mną dzieje, i próbowała mi uprzyjemnić ten tydzień we Wrocławiu na wszelkie możliwe sposoby. Ciągnęła mnie po różnych galeriach, zmuszała do przymierzania ton absolutnie nieinteresujących ciuchów, wypchnęła mnie nawet z Jolką na karaoke. Siedziałyśmy we dwie w Marubarze, Jolka przyglądała mi się z obrzydzeniem. - I co, zamierzasz tak siedzieć i demonstracyjnie cierpieć? - spytała napastliwym tonem.

- Odczep się. - Zaciągnęłam się głęboko papierosem i utkwiłam wzrok w dymie szybującym do sufitu. Nie masz pojęcia, o czym mówisz! - To mi powiedz! - warknęła. - Widzę, że coś jest nie tak. Siedzisz jak zmurszała mumia, nie śpiewasz, nawet sobie paznokci nie zrobiłaś i masz buty na płaskim obcasie! - dodała oskarżycielskim tonem. - I co z tego?! Zima jest. Ślisko, nie mam ochoty nogi złamać. - Akurat! Znam cię od zawsze. Pierwsze szpilki włożyłaś, jak miałaś szesnaście lat i tak ci zostało. I nic, absolutnie nic nie było w stanie tego zmienić. Na wysokich obcasach przeszłaś przez rozwód z Julkiem, całą ciążę chodziłaś w szpilkach, nawet odejście Piotrka nie załamało cię do tego stopnia, żeby przestać dbać o siebie. Te twoje wysokie obcasy, Asia, to ty! To manifest, że jesteś i że ciebie nic nie złamie, że się nie zestarzejesz i nie poddasz. Powiedz mi, co się stało? To ten artysta, Kemal? Aśka, przecież to tylko facet. Nie będzie ten, będzie inny, a jeśli nie będzie, to ty jesteś jedyną znaną mi kobietą, która jest na tyle silna, żeby żyć dalej. Nawet sama, nawet bez faceta. Asia, co się z tobą dzieje? Popatrzyłam w zatroskane oczy mojej najlepszej przyjaciółki, zawsze wiernej i lojalnej od ponad czterdziestu lat. - Umieram z tęsknoty, Jola - wyznałam bezradnie. - Rozleciało się? - Nie. - Pokręciłam głową. - Trwa i jest cudowne. Czasem myślę, że znalazłam tę przeznaczoną mi drugą połowę. Zakochałam się, Jola, bez pamięci i on też. Tylko... tak strasznie tęsknię. On musi teraz odsiedzieć trzy miesiące u siebie, w Casablance. Potem znów będzie trzy miesiące w Berlinie, ale ja już nie potrafię bez niego żyć. Codziennie rozmawiamy, jednak to nie to samo. Tak bardzo chcę go dotknąć, przytulić... - Oszalałaś? To jedź do niego. Przestań się zadręczać, Asia. Doskonale cię rozumiem, to miłość. Widzisz, te wszystkie lata z Krzysiem sprawiły, że akurat ja doskonale cię rozumiem. Kocham Krzyśka i niezależnie od tego, jaki bywa czasami wredny, nie potrafiłabym bez niego żyć. Każda komórka mojego ciała go kocha i cierpi, kiedy nie ma go blisko. Rozumiem, Asia. Ale dlaczego tak oboje się zadręczacie? Co ty tutaj robisz? Jedź do niego. Zaskoczyła mnie okropnie. Czemu sama na to nie wpadłam? Urosły mi skrzydła, jednocześnie opadły mnie wątpliwości. - Jola, ale ja nie wiem, czy on chce? - To go zapytaj, wariatko, na co czekasz? No już, dzwoń! Zabrzmiało to tak rozkazująco, że oczywiście nie zastanawiając się, sięgnęłam po telefon.

- Kemal? - spytałam niepewnie. - Asia, kochana, to naprawdę ty, czy mi się śni? Może tęsknota sprawia, że oszalałem i wyobrażam sobie, że do mnie dzwonisz? Asia? Czy coś się stało? - Nie. - Poczułam, jak od stóp do głowy zalewa mnie fala szczęścia. - Tęsknię za tobą bardzo. - Ja za tobą też, chérie. Nie masz pojęcia, ile dałbym za to, żebyś teraz była tu przy mnie. - Mam pojęcie. Kemal? Nie chcę czekać tyle czasu. Mogę do ciebie przyjechać na sylwestra. Po drugiej stronie słuchawki zapadła martwa cisza. Moje serce biło jak oszalałe, na pewno słychać je było w całej kafejce. A potem, po długiej, długiej chwili usłyszałam pełen radości głos Kemala. - Tak! Tak, błagam, przyjedź. Ja wiem, że to droga podróż, część ci zwrócę. Nie potrzebujesz wizy, już sprawdzałem. Tylko samoloty nie latają z Wrocławia, ale latają z Warszawy albo z Berlina, nie wiadomo, czy jeszcze są miejsca, czekaj sprawdzę, jestem przy komputerze. Asia, Asia, naprawdę? Kocham cię! - Kemal, uspokój się. Naprawdę. Spotkamy się za godzinę na skypie, kochany. Zaraz wracam do domu i zorientuję się, jakie mamy możliwości. Przyjadę! Odłożyłam słuchawkę i spojrzałam oszołomiona na Jolkę. - Jola, lecę do Casablanki - oświadczyłam ze zdumieniem. - Muszę powiedzieć mamie. Muszę... O Boże, Jolka, milion rzeczy muszę. Nic nie wiem. Nie wiem jak, nie wiem czym, nie wiem kiedy, ale jadę do Kemala. Jola... Dziękuję! - No nareszcie! A jednak żyjesz! - stwierdziła Jolka z satysfakcją, kiwając na kelnera. - Płacimy i wychodzimy. Pośpiewasz sobie kiedy indziej, a teraz zorganizuj wszystko. Czasami z perspektywy lepiej widać dobre rozwiązania niż z bliska. Nie masz mi za co dziękować. Bądź po prostu znowu sobą, to wystarczy. Wróciłam do domu. Mama przywitała mnie zdziwionym spojrzeniem. - Tak wcześnie? - spytała z wyraźnym rozczarowaniem. A potem spojrzała na mnie i odetchnęła głęboko. - No nareszcie! Nareszcie nie wyglądasz, jakbyś była chora! Wiedziałam, że Jolka i karaoke dobrze ci zrobią! Ale dlaczego tak krótko? Nie spodziewałam się ciebie przed północą. Powiesiłam płaszcz na wieszaku, zrzuciłam kozaki i pociągnęłam ją za rękę na kanapę. Usiadłyśmy, pogłaskałam ją po dłoni i powiedziałam: - Mamunia, bo ja jestem chora. Chora z miłości! Zakochałam się w Kemalu jak wariatka i strasznie za nim tęsknię. I chcę do niego pojechać, koniecznie. Już, teraz, nie chcę czekać, aż wróci do Berlina, bo usycham z tęsknoty za nim. Muszę go zobaczyć, dotknąć. Ratunku! Zwariowałam kompletnie? No powiedz, co myślisz?

- A on? - spytała ostrożnie. - On też! - Pokiwałam uspokajająco głową. - On też, mamo, nie mogę w to uwierzyć, ale on tęskni tak samo jak ja. Codziennie rozmawiamy przez Internet, telefonujemy do siebie, ale to nie to samo. On też się zakochał, mamunia, i też strasznie tęskni. Ale sama wiesz, może być tylko dziewięćdziesiąt dni w Berlinie, potem musi odsiedzieć tyle samo w Maroku. Ja tak nie mogę... - Wiem - powiedziała poważnie. - Doskonale cię rozumiem. Te wszystkie lata, kiedy Kazio był dochodzący, były dla mnie udręką. Widziałam go codziennie, nawet lepiej niż ty miałam, ale ja chciałam go mieć przy sobie bez przerwy. Zasypiać przy nim i budzić się rano... Rozumiem, Asiu. Jeśli miałaś to szczęście i znalazłaś w końcu mężczyznę, przy którym czujesz się całością, to nie czekaj. Nie pozwól, żebyś to straciła. Bo wiesz, niekiedy szczęście puka tylko raz i jeśli nie zdążysz otworzyć drzwi i go nie wpuścisz, to może nie poczekać albo już nie zapuka powtórnie. Kazio czekał cierpliwie, a czy tobie i Kemalowi wystarczy cierpliwości... Nie wiem. - No właśnie. Mamo, ja wiem, że ty przez te wszystkie lata czekałaś, aż będę samodzielna i bezpieczna. Odkładałaś swoje szczęście dla mnie. Nie chcę zrobić tego samego błędu. Kamila jest i zawsze będzie dla mnie najważniejsza, ale ona kiedyś odejdzie. I boję się pomyśleć, jakie będzie moje życie, kiedy zostanę sama. Nie chcę być sama! Zawsze myślałam, że na starość będzie przy mnie Piotrek, ale to się skończyło. I wiesz, może tak jest lepiej. Byłam pewna, że kocham Piotrka tak bardzo... najbardziej, jak można kochać. Myliłam się. To, co dzieje się teraz, z Kemalem, jest niesamowite. Masz rację, czuję się przy nim całością, jestem taka pełna, spokojna, szczęśliwa. Kiedy go przy mnie nie ma, to tak, jakby kawałka mnie brakowało. - Powinnaś jakoś to rozwiązać, Asiu! Walcz o swoje szczęście. Jeśli tak czujesz, jeśli masz przy nim to, co ja przy Kaziu, to bądź z nim. Zrób wszystko, co w twojej mocy, żebyście byli razem! - Ale jak? - Wzruszyłam ramionami. - Mamo, on nie może mieszkać w Berlinie na stałe! Przecież nie przeniosę się do Maroka, żeby z nim być. Nie postawię życia Kamili na głowie, to nie są Niemcy, cztery godziny jazdy samochodem od jej ojca i korzeni. Tam jest inny świat, inna kultura. Nie wiem, jak to zrobić! Na razie wiem tylko, że muszę go teraz zobaczyć, chociaż na parę dni... - Asiu, zawsze jest rozwiązanie, czasami tylko nie chcemy go dostrzec. Posprawdzaj możliwości. A jeśli Kemal byłby mężem Europejki, wówczas miałby prawo pobytu w Berlinie na stałe? Spojrzałam na nią zaskoczona. - Mamo, on mi się nie oświadczył. A poza tym ja się nie nadaję do małżeństwa. Dwa razy mi wystarczy, nie chcę już nigdy więcej wychodzić za mąż. - No cóż... - odparła spokojnie - przysłowie mówi, że do trzech razy sztuka. Może znajdzie się inne rozwiązanie, ale zastanów się, jak ważne dla ciebie jest być z Kemalem, tak na co dzień, a nie na odległość. Za wszystko w życiu trzeba płacić, kochanie, a decyzja, czy cena nie jest zbyt wygórowana, należy tylko do ciebie. No dobrze... - Zręcznie zmieniła temat. - Rozumiem, że chcesz teraz lecieć do Maroka, do Kemala. Czego ode mnie potrzebujesz? Pieniądze z wynajmu Szewskiej są do twojej dyspozycji, czyli jechać masz za co. Wiesz już kiedy, czym, jak i na jak długo? Jak mogę ci pomóc? - Jesteś po prostu nieoceniona, mamo. Jeszcze nie wiem dokładnie, co i jak, zaraz usiądę do komputera i

posprawdzam, co się da zrobić. Tylko najpierw chciałam cię zapytać o jedno. Kamila zaczyna zajęcia w szkole czwartego stycznia, we wtorek. Piotrek przywiezie ją w niedzielę wieczorem tutaj i plan był taki, że wrócimy do Berlina w poniedziałek. Ale jeśli polecę do Casablanki, to mogę nie zdążyć przyjechać, dlatego na wszelki wypadek prosiłabym was o coś. Czy byłoby możliwe, żebyście pojechali na parę dni z Misią do Berlina i zajęli się nią na miejscu? Ja sobie mogę zorganizować pracę, jak mi wygodnie. Nie muszę być na miejscu, jedyny problem to szkoła Kamili, nie można przedłużyć ferii, Niemcy bardzo źle na to patrzą, więc dobrze by było, gdyby normalnie wróciła po świętach. - To żaden problem. Pogadam z Kaziem, nawet jeśli nie oboje, to ja na pewno mogę sobie pozwolić na parę dni w Berlinie. Wydawnictwo namówiło mnie, co prawda, na fuchę, więc taka całkiem wolna to ja nie jestem, ale na szczęście tę pracę mogę zabrać ze sobą wszędzie. - No wiesz!? - zaskoczyła mnie tym. Mama po latach sukcesów w pracy nie tak dawno temu postanowiła odpocząć. Jako emerytowany nauczyciel mogła pisać podręczniki i poradniki metodyczne do końca życia, ale nie chciała. - Czemu się nie pochwaliłaś? Przecież odgrażałaś się, że już nic nie napiszesz, bo jesteś zbyt odległa czasowo, żeby rozsądnie podchodzić do tematu, a jednak zdecydowałaś się na kolejną książkę? Kamila cię natchnęła, nie czujesz się już za stara czy ci się znudziło leniuchowanie? - Jakie leniuchowanie?! Chyba żartujesz... - Wzruszyła ramionami. - Nawet sobie nie wyobrażasz, jaki człowiek jest zapracowany na emeryturze! Zajęć to ja, moja droga, mam nadmiar, ale dałam się podpuścić. Nic na to nie poradzę, że lubię nowe wyzwania i z wiekiem mi to nie mija. Wcale nie piszę nowego poradnika, tylko czytam! - Wydawnictwa pedagogiczne zatrudniły cię do czytania? - zdziwiłam się. - Nie tyle do czytania, ile do tłumaczenia. Trudna robota, szczerze mówiąc. Co innego było tłumaczyć dla siebie angielskie opracowania, kiedy potrzebowałam informacji do własnych książek, a co innego tłumaczyć w całości cudzą pracę. Widzisz, realia mamy inne, inne systemy nauczania, inną metodykę, a do Europy jednak należymy i nieźle byłoby poznać te inne sposoby. Dlatego wydawnictwo zdecydowało się przetłumaczyć na polski parę ciekawych opracowań z różnych krajów. Chcą z tego zrobić jeden zbiór pod kątem tematycznym. No i mnie namówili. To siedzę i czytam. Na brak lektury ostatnio nie narzekam. Mimo to o Kamilę się nie martw, jeśli będzie trzeba, pojadę z nią do Berlina, książkę zawsze mogę zabrać ze sobą. - Jesteś aniołem, mamo! No to teraz nareszcie rozumiem, dlaczego mnie nie wypytujesz o nasze prababki. Pewnie nie miałaś jeszcze czasu zajrzeć do tego, co ci przywiozłam. - Racja, nie miałam. - Pokiwała głową. - Ty wiesz, że ja zawsze byłam zdyscyplinowana. Ciągnie mnie do tych twoich historii, ale wiem, że jak zacznę, to rzucę w kąt swoje tłumaczenie, a potem będę się śpieszyła i zrobię byle jak. Nie! Jak skończę fuchę, to w nagrodę sobie rozkosznie odpocznę przy antenatkach. A co? - spytała z ciekawością. - Kolejne rewelacje? No puść trochę pary, co tam znowu nasze czarownice nawywijały? - Nic ci nie powiem! - odparłam stanowczo. - Sama przeczytaj, a potem pogadamy. - No dobrze, zaintrygowałaś mnie, ale nie ruszę! Najpierw skończę książkę, a potem przeczytam. Kto wie, może do tego czasu będziesz miała coś nowego, bo chyba jeszcze się nie przekopałaś przez te

wszystkie papierzyska. - Nie, jeszcze mi sporo zostało. - Westchnęłam. - Aż się boję czytać. Co jest w tej rodzinie, że tyle miłości i tyle nieszczęść ciągle się powtarza? - Och - zirytowała się mama - przestań mnie podpuszczać! Powiedziałam, że nie mam teraz czasu na czytanie prywaty. Lepiej się zajmij swoją miłością i swoim nieszczęściem. Idź, posprawdzaj, czy ten wariacki wyjazd w ogóle jest możliwy. Nie dzielmy skóry na niedźwiedziu, nawet nie wiadomo, czy jeszcze są dostępne jakieś loty. No idź, idź. Poszłam na górę do pokoju gościnnego, gdzie się rozlokowałam. Uruchomiłam laptop i kiedy tylko połączyłam się z Internetem, zaczęły migać wszystkie powiadomienia na pulpicie. Sprawdziłam mejle; Kemal przysłał mi wszelkie możliwe linki do połączeń lotniczych z Casablanką. Nie zdążyłam żadnego sprawdzić sama, bo prawie natychmiast po tym, gdy ujawniłam swoją obecność na skypie, pojawił się mój skarb, tak jakby już tam na mnie czatował. - Witaj, kochanie, nawet sobie nie wyobrażasz jak się cieszę! Bałem się zaproponować ci przyjazd, bo przecież wiem, że miałaś problemy z pracą, a teraz jeszcze jesteś w Polsce, a taki wyjazd też pewnie swoje kosztuje i w ogóle. Ale nie martw się, już wszystko posprawdzałem. Lufthansa lata regularnie i niedrogo, a to są sensowne połączenia, bo niemęczące. Można też lecieć Air France, tylko z przesiadkami i trwa to ponad dwadzieścia godzin, umordowałabyś się strasznie. Jest, co prawda trochę taniej, ale ja ci w jedną stronę zafunduję bilet, jeśli się zgodzisz. Na miejscu nic nie wydasz, będziemy przecież u mnie. O Boże! Mieć ciebie tutaj... to cud! Asia, ja oszaleję z radości. Ty tutaj, przy mnie, w moich ramionach... - Kemal, czekaj, kochanie - przerwałam ten wybuch radości, mimo że wspaniale się tego słuchało. Skarbie, jeśli mam przyjechać, to muszę sobie wszystko zorganizować. Daj mi chwilę, proszę, nawet nie zdążyłam przejrzeć tego, co mi przysłałeś... - Nie przeglądaj - przerwał mi. - Już nie musisz. Ja ci wszystko posyłałem, co znalazłem, ale przez ten czas, kiedy nie było cię na skypie, już to posprawdzałem i wszystko wiem. Sama potem zerkniesz, ale najlepsze rozwiązanie to wylot z Tegel w Berlinie, jutro. Są jeszcze cztery wolne miejsca w samolocie Lufthansy o dziewiątej rano. Byłabyś u mnie wieczorem. Ale nie wiem, czy to realne, bo jak się dostaniesz do Berlina? Musiałabyś jechać w nocy, a wiem, że nie lubisz... No i z powrotem musiałabyś zadecydować, bo najkorzystniejsze połączenie powrotne jest w Nowy Rok, ale to tak szybko. Może mogłabyś zostać dłużej? - zapytał z nadzieją. - Nie wiem! - Roześmiałam się. - Jeśli nie przestaniesz mówić, to wcale nie przyjadę, bo nie mam kiedy lotu zarezerwować. Kochanie, proszę, rozłączmy się teraz. Zadzwonię do ciebie, jak wszystko ustalę, dobrze? - Dobrze. Kocham cię! Ukryłam swoją obecność na skypie i wróciłam do mejli. Posprawdzałam wszystkie linki. Rzeczywiście jutrzejszy lot z Berlina był jedynym sensownym wyjściem. Kolejne bezpośrednie połączenie miałabym dopiero po Nowym Roku, a ja chciałam spędzić sylwestra z Kemalem. Ponotowałam sobie możliwe terminy powrotu. Noworoczny miał korzystną cenę i był bezpośredni, następny równie dobry dopiero dwunastego stycznia. Chętnie bym została te dwa tygodnie z Kemalem, ale szarpnęły mną rodzicielskie

wyrzuty sumienia. Zeszłam do mamy i poinformowałam ją o wynikach. Namawiała mnie, żebym została te dwa tygodnie, skoro lecę tak daleko, ale nie dałam się przekonać. Kamila była najważniejszym powodem, ale oprócz tego po Nowym Roku musiałam podopieszczać na miejscu w Berlinie parę spraw, związanych z inwestycjami francuskimi przyszłej firmy Giseli. Mogłam, co prawda, wszystko poprzekładać, ale sensu to nie miało. Moje życie musi płynąć normalnym rytmem mimo braku Kemala. Zarezerwowałam loty. Dwudziestego dziewiątego grudnia wieczorem będę z Kemalem, całe trzy dni, pierwszego stycznia w południe miałam samolot powrotny do Berlina, wyśpię się normalnie i w niedzielę rano przyjadę do Wrocławia po Kamilę. A od trzeciego stycznia będę musiała normalnie funkcjonować... tylko jak? Bez niego... Asia, grudzień 2010, Casablanca Leżałam ściśle przytulona do Kemala i wdychałam jego zapach. Pięknie pachniał. Była trzecia rano. W pokoju obok, na niskim stoliku obsychały różnorodne przysmaki. Chociaż nie sądzę, aby w tej temperaturze cokolwiek się zepsuło. Było bardzo zimno. Parę godzin wcześniej, wieczorem poprzedniego dnia po jedenastogodzinnym locie z Berlina wylądowałam na lotnisku w Casablance. Wcale nie byłam zmęczona długą podróżą, wręcz przeciwnie. Zmęczona i to do bólu byłam dwanaście godzin wcześniej. Wyjechałam z Wrocławia prawie o północy, adrenalina prowadziła samochód zamiast mnie. Nie cierpię jeździć po ciemku, a do tego warunki były koszmarne, ślisko i cały czas padał drobny śnieżek. Trasa, którą normalnie pokonuję w cztery godziny, zajęła mi sześć. Do domu dotarłam o szóstej rano, na drzemkę nie było czasu. Przepakowałam się szybciutko w tak zwany bagaż podręczny i pognałam na lotnisko. Kiedy już po tej wariackiej nocy ulokowałam się w samolocie, usnęłam prawie natychmiast. Przespałam całe jedenaście godzin z jedną krótką przerwą na posiłek, który serwowano około pierwszej po południu. Doleciałam więc wyspana, wypoczęta i najedzona. Na lotnisku czekał na mnie Kemal ze wspaniałym bukietem kwiatów. Wpadłam w jego ramiona jak w przepaść. Wtuliłam się, przylgnęłam do niego najściślej jak mogłam, zanurzyłam twarz w to cudowne miejsce przy szyi i wdychałam jego zapach. Wieczność całą staliśmy tak przytuleni, aż w końcu zapytał szczęśliwym głosem: - A na jeden malutki pocałunek też mam szansę, czy już tak będziemy stali do przyszłego roku? Jak dla mnie mogliśmy tak stać nawet dwa lata, ale perspektywa pocałunku też była kusząca. Uniosłam twarz i natychmiast zapomniałam o wszystkich błyskotliwych słowach powitania, które chciałam wygłosić. Boże! Kemal całuje tak, że wyłącza mi się myślenie. - Kocham cię - wyszeptałam, kiedy w końcu udało mu się oderwać od moich ust. - Co ty wiesz o kochaniu, mała - stwierdził autorytatywnie mój osobisty trener flirtu.

- No, może jeśli kochasz mnie w jednej setnej tak, jak ja ciebie, to masz jakieś pojęcie. - Nie zawracaj mi głowy ułamkami i matematyką, słonko. Zabierz mnie stąd gdzieś, gdziekolwiek będę w stanie naprawdę cieszyć się nami. Chyba właśnie robimy przedstawienie. - Stwierdziłam, przytomniejąc i rozglądając się dookoła. - Masz całkowitą rację. Pewnie jesteś wykończona, tyle godzin lotu. Chodź, odbierzemy twój bagaż i dziś będę cię tylko rozpieszczał. - Nie mam żadnego dodatkowego bagażu, Kemal, tylko podręczny. Możemy jechać. - Jesteś zadziwiającą kobietą. Nie znam żadnej innej, która wybrałaby się w podróż bez co najmniej dwóch walizek. Twój cały bagaż jest tylko trochę mniejszy od torby z kosmetykami, którą moja matka wlecze ze sobą na piknik. - Roześmiał się. - Domyślam się, że jesteś potwornie zmęczona, kochana. Nie martw się, przygotowałem kolację w domu. Będziesz mogła odpocząć, jak tylko dojedziemy, to jakieś pół godziny. - Wcale nie jestem zmęczona... W drodze do jego domu opowiadałam o swojej podróży, o karaoke z Jolą i szalonym pomyśle przyjazdu do Casablanki, który był najmądrzejszą podpuchą, jaką moja przyjaciółka mi w życiu zafundowała. Kemal postanowił przy najbliższej okazji paść przed Jolką na kolana. Mieszkanie Kemala mieściło się w starej francuskiej willi. Zbyt wiele nie widziałam wieczorem, ale wspaniała architektura tego budynku była wyraźnie zauważalna nawet po zmroku. Rozpakowywać nie miałam czego, głodna nie byłam, mój lot wyglądał, jak wyglądał, dlatego kolacja, którą dla nas przygotował, obsychała teraz w pokoju obok, świece nadal rozsiewały ciepłe światło po sypialni, a mój kochany uśmiechał się przez sen. Z błogim uczuciem spełnienia cieszyłam się ciepłem jego ciała. Nos, jedyny skrawek ciała, który ostrożnie wysunęłam spod kołdry, miałam lodowaty. No tak, jestem w Afryce i marznę! Przez pierwszą godzinę było mi ciepło, absolutnie nie miałam czasu zwrócić uwagi na temperaturę otoczenia. Można górnolotnie stwierdzić, że rozgrzewał mnie ogień miłości. Nieco później zaprotestowałam delikatnie: - Pingwiny gdzieś tu w ukryciu hodujesz, kochanie? - spytałam. - Zimno mi, włącz, proszę, ogrzewanie. - Nie mam ogrzewania, skarbie. Przytul się, to cię ogrzeję - odparł z nutą radosnego oczekiwania w głosie. - Jak to, nie masz?! - zdziwiłam się, a już po chwili skonfundowana sama sobie odpowiedziałam na pytanie. - No faktycznie, stary zabytkowy budynek, pewnie macie tutaj tylko piece. - Coś ty?! Żadnych pieców nie mamy i nigdy nie mieliśmy. To Afryka, Asia, w Casablance nie buduje się mieszkań z ogrzewaniem. Nie ma takiej potrzeby. - Zwariowałeś, przecież tu jest strasznie zimno. Jak to, nie ma potrzeby? Żartujesz sobie ze mnie? udawałam, że się śmiertelnie obrażam. - Wcale nie żartuję. No, nie bocz się. Tutaj generalnie większość budynków jest nieogrzewana.

Temperatura spada do paru stopni jedynie w nocy, w dzień nigdy nie ma mniej niż dwanaście, czternaście stopni, nawet zimą, a kiedy przychodzą upały powyżej pięćdziesięciu stopni, to lepiej, że mury trzymają miły chłodek. - Matko jedyna! To absolutnie nie jest kraj do życia. Dla mnie temperatura w pokoju poniżej dziewiętnastu stopni to lodówka. Taką temperaturę to ja mogę mieć w garażu, ale nie w domu. Po takim oświadczeniu mój ukochany doniósł dodatkowe kołderki i kocyki do łóżka, ale nos i tak nadal mi marzł. Mimo to nie narzekałam. Było mi po prostu dobrze. Leżałam nieruchomo naga w objęciach Kemala i chłonęłam jego ciepło. To było tak naturalne, tak oczywiste. Słuchałam jego spokojnego oddechu i uśmiechałam się do siebie. Szczęśliwa, tak, nareszcie jestem szczęśliwa bez żadnych ale, liczy się tylko tu i teraz. Obudziliśmy się oboje wcześnie. I co z tego? Zanim udało nam się podnieść, zrobiła się prawie dwunasta. Kawę też wypiliśmy w łóżku i skłonna byłam pozostać tu do odlotu, jeść wszystkie posiłki w łóżku i sylwestra też świętować w łóżku. Kemal miał jednak inne plany. Nie mógł ani na chwilę przestać mnie przytulać, głaskać i całować, ale zmobilizował całą siłę woli, żeby w końcu opuścić i sypialnię, i mieszkanie. Uparł się, że pokaże mi chociaż odrobinę Casablanki. Stara, piękna willa w świetle dziennym wyglądała koszmarnie, to znaczy architektonicznie nadal była wspaniała, ale wręcz błagała o remont. Biała niegdyś fasada, obecnie szara i brudna, była poplamiona zaciekami, z płatami odpadającego tynku. - Kemal! - oburzyłam się. - Jak ty, artysta, możesz to znieść, jak możesz na to patrzeć i nic nie robić? Przecież to piękna willa, wystarczy tak niewiele, żeby oczy cieszyła, a wygląda jak kompletna ruina. - Już niedługo! - oświadczył z satysfakcją. - Masz całkowitą rację i w pełni się z tobą zgadzam, ale nie wszystko jest takie proste, jak ci się wydaje. Maroko ma skomplikowaną historię, nie będę cię nią zamęczał, ale w skrócie powiem ci, dlaczego ta willa wygląda tak jak wygląda. Kiedy Casablanca była jednym z miast pod patronatem Francji, centrum miasta zajmowała dzielnica francuska, w której mieszkam. Oczywiście wszystkie budynki były własnością Francuzów, tak jak nasza willa. Francja wycofała się z protektoratu dopiero w tysiąc dziewięćset pięćdziesiątym piątym roku, wielu ludzi wyjechało wtedy, a ci, którzy zostali, musieli się przystosować do nowej rzeczywistości. Straciliśmy naszą własność i nie mamy prawa, a także, niestety, środków, aby dokonywać niezbędnych remontów. Miasto rozbudowało się w innym kierunku i stare historyczne dzielnice z perełkami architektury, takimi jak nasza willa, zaczęły popadać w ruinę. Dopiero piętnaście lat temu zaczęło się coś zmieniać. Kiedy została zburzona Villa Mokri, przepiękny zabytek architektury, zaprojektowana przez Mariusa Boyera w latach trzydziestych, czara goryczy się przepełniła. Nowoczesność nowoczesnością, ale nie można niszczyć historii. - Zgadzam się z tobą całkowicie - zapaliłam się do tematu. - Ja bym pisała do rządu, do ministerstw, do konserwatora zabytków, nie wiem, może do UNESCO. Zrobiłabym aferę na całą Europę. - Trochę się rozpędziłaś w swoim zapale, kochanie. - Uśmiechnął się do mnie. - Pierwszy problem jest taki, że jesteśmy w Afryce, nie w Europie. Tutaj sprawy płyną wolniej, a pisanie protestów niewiele daje. Lądują na biurkach urzędników i leżą. W naszym systemie na wszystko jest

czas. Pewnie, że próbowałem... Daj spokój, lata całe odsyłali mnie od biurka do biurka, a willa jak niszczała, tak niszczeje dotąd. - Coś przecież musi być możliwe! - zirytowałam się. - Nie mów mi, że czegoś się nie da, bo mi się od tego nóż w kieszeni otwiera. - Nie denerwuj się, oczywiście, że można coś zrobić, tylko w naszych warunkach nie jest to takie łatwe. Dziesięć lat temu zebrała się grupa ludzi, głównie architektów, historyków i artystów, którzy postanowili ratować, co się da. Tak powstała Casamemoire, organizacja zajmująca się ratowaniem zabytków Casablanki, do której należę. Wiele pięknych budynków zostało dzięki niej ocalonych przed wyburzeniem, stopniowo postępuje również ich renowacja. Zakusy inwestorów na tereny, na których stoją te domy, są spore, dlatego najważniejszym celem jest dopisanie kolejnych obiektów do listy zabytków i prawne usankcjonowanie tego, zanim budynek popadnie w kompletną ruinę. Na szczęście z naszą willą się udało i mam nadzieję, że już niedługo będzie cieszyć moje oczy, tak jak cieszyła oczy mojego ojca. Szkoda, że on nie doczekał. Wcale mnie nie nudziły te informacje, dlatego przez całą drogę do pierwszej atrakcji miasta, którą Kemal chciał mi pokazać, słuchałam opowieści o zabytkach i niesamowitym przemieszaniu kultur w Casablance. Kemal jednocześnie prowadził samochód i rozmawiał ze mną. Pojęcia nie mam, jak udawało mu się mówić tak płynnie, logicznie i spokojnie, pomijając bowiem to, że cały czas usiłował mnie równocześnie trzymać za rękę bądź przytulać, na zewnątrz działy się rzeczy zatrważające. Klaksonu używali wszyscy, łącznie z moim skarbem, bezustannie, niezależnie od tego, czy było to potrzebne, czy nie. Marokańczycy prowadzą jak wariaci! Sygnalizacja świetlna jest zbędna, bo i tak wszyscy absolutnie ją lekceważą, zasada prawej ręki funkcjonuje stanowczo po kobiecemu, czyli: „nie to w prawo, to drugie w prawo”, oczy trzeba mieć naokoło głowy. Opatrzność i wszystkie dobre duchy czuwały nad nami. W końcu dotarliśmy do słynnego meczetu Hassana II. Wspaniały! Na sztucznym nasypie nad samym oceanem wznosi się majestatyczna, rozległa budowla ozdobiona wieżą minaretu. Już sam ocean dostarczył mi cudownych wrażeń, godzinami mogłabym tak po prostu stać i patrzeć na wodę. Kemal jednak koniecznie chciał pokazać mi wnętrza. Ubrałam się przyzwoicie, upału nie było, więc miałam na sobie dżinsy, wysokie kozaczki i bluzkę pod szyję, ani kawałka odkrytego ciała. Mimo to okryto mnie powłóczystą burką i musiałam osłonić włosy, dopiero wtedy mogliśmy wejść do świątyni. Lustrzana posadzka odbijała koronkowe rzeźbienia i mozaiki na filarach. Ogrom tego wnętrza, dodatkowo jeszcze powiększonego optycznie przez owo lustrzane odbicie, był imponujący. Pospacerowaliśmy po wewnętrznych dziedzińcach wyłożonych piękną mozaiką, spędziliśmy tam prawie trzy godziny. - Kemal, zdeptałam się okropnie. Casablanca jest piękna, ale ja już jestem naprawdę rzetelnie zmęczona i głodna. Możemy pojechać do domu? - Przytuliłam się do niego. - Oczywiście, że możemy, ale w domu nie mamy nic sensownego do jedzenia. Co ty na to, żebyśmy po drodze zatrzymali się gdzieś na kolację? Znam taką miłą spokojną knajpkę, w szalenie interesującej

okolicy, gdzie dają fantastyczne szaszłyki. Chcesz mięska, moja mięsożerna roślinko? - Chcę. - Pomysł był sensowny. Po co tracić czas na zakupy i gotowanie, kiedy w domu możemy zająć się czymś o wiele ciekawszym. - Jeśli nie trzeba dużo chodzić, to zgadzam się z przyjemnością na kolację w mieście. Jeszcze nie ochłonęłam do końca po wrażeniach z meczetu, a przede wszystkim nadal szumiał mi w uszach mój ukochany ocean, gdy strumieniem spłynęły na mnie kolejne atrakcje. Światło, dźwięk i przepych. Pojechaliśmy mianowicie na suk, czyli na bazar. Kolejną ciekawostką Casablanki był fakt, że jest to jedno z nielicznych marokańskich miast, gdzie nie ma mediny, czyli tradycyjnego starego miasta. Na ogół w centrum miasta znajduje się właśnie suk, a wokół niego tętni życie mediny. Tu wyjątkowo starówki nie ma, za to jest suk i to imponujący. Kemal, prowadząc mnie do restauracji wśród straganów, trzymał mnie mocno za rękę, żebym mu się nie zgubiła. Wokół nas szalała orgia świateł, każde stoisko było rzęsiście oświetlone, do każdego głośno zapraszał nas sprzedawca. Do paru weszliśmy po drodze, wypiłam hektolitry herbaty, bo się okazało, że nawet jeśli nic nie kupuję, to wypada porozmawiać, pooglądać towary i koniecznie napić się herbaty! Urocze to było. Za nami cały czas z krzykiem i śmiechami przepychała się grupka arabskiej dzieciarni. Wiedziałam, że chcą drobniaków, zwyczajnie żebrzą, widziałam to już wcześniej w czasie moich pilotowych wycieczek do Turcji i Egiptu i doskonale wiedziałam, że nie wolno nic dawać, bo się ich nie pozbędziemy nigdy. Mimo to sięgnęłam do torebki, miałam tam trochę cukierków, zawsze je noszę, bo moja córka jest prawdziwym łasuchem. Kemal jednak powstrzymał mnie ruchem ręki. - Asia, co robisz? Oszalałaś?! To jeszcze dzieciaki, wydadzą na papierosy... - Spojrzał na mnie z wyrzutem. - Wiem na pewno, wszyscy moi koledzy tak robili, ja zresztą też! - Spokojnie, zaufaj mi - odparłam ze śmiechem. - Tego na pewno nie wydadzą! Rozdałam słodycze, tłumacząc po francusku, że to cukierki dla mojej córki, która jest w ich wieku, ale niech mają. Trochę się ze mnie pośmiali, trochę pogwizdali, ale w końcu zdecydowali się poszukać innej ofiary i poszli. Jako matka, a więc rodzic, ja się nie nadawałam! Zachwyciła mnie kiecka do tańca brzucha, ale była upiornie droga, więc dałam sobie spokój. Chwilę rozważałam zakup dżalabii, czyli wierzchniej szaty przypominającej nasz szlafrok. Były niedrogie i miały cudowne kolory. Wybrałam sobie prześliczną, turkusową, postanawiając ją traktować jako ubiór domowy latem. Dla Kamisi kupiłam kolejną w kolorze świeżej wiosennej zieleni, idealnie takiej, jak oczy mojej córki. Nie byłam, co prawda pewna, czy młoda, która nadal z uporem odmawiała noszenia dziewczęcych ciuszków, ją włoży, ale niech tam, w najgorszym wypadku będzie miała przebranie na karnawał. Na tym suku dotarło też do mnie, że powinnam kupić jakieś prezenty dla rodziny. Kiedy przebierałam w dżalabijach, oczarowana bogactwem barw, Kemal żywo rozprawiał po arabsku ze sprzedawcą. Rozmowa była tak głośna i gwałtowna, że byłam przekonana, iż się kłócą. Nic podobnego! Chwilę później moje kochanie podeszło do mnie z zadowoloną miną. - Wytargowałem dobrą cenę, na to, co sobie wybrałaś - oznajmił dumny z siebie. - I na dotatek masz potężny rabat na babouche ze stoiska obok, bo właściciel jest ten sam. Rzuć okiem, może ci się

spodobają, ale pośpiesz się, słonko, nie chcę, żebyś mi osłabła z głodu na tych spontanicznych zakupach. Bez żalu więc zostawiłam dżalabije i poszłam do następnego stoiska. I znalazłam się w raju. Mam ciężką, niepoprawną i typowo kobiecą manię. Kocham buty i zawsze chętnie kupię jeszcze jedną parę. A babouche to były pantofle, co prawda nie w moim stylu, bo płaskie, ale jednak buty. Wyglądały trochę jak kierpce, z długim szpiczastym czubem, ale jakże się od nich różniły! Zrobione z miękkiej skóry, we wszystkich kolorach świata. Cudo po prostu. Natychmiast znalazłam dla nich sensowne przeznaczenie, mianowicie doskonale nadawały się na kapcie. Co prawda zazwyczaj chodzę po domu na bosaka, ale może to zmienić? Jeśli ten piękny turkusowy kolor, idealnie pasujący do dopiero co kupionej przeze mnie dżalabii, nie zmieni mojego przyzwyczajenia, to nie zmieni go nic! Kupiłam więc babouche. Dla siebie, dla mamy, dla Jolki, dla Miśki i dla Jenny! Prezenty miałam z głowy, moje nogi w kozaczkach na dziesięciocentymetrowym obcasie zaczęły protestować przeciw dalszym rozrywkom. Chciałam do domu, do łóżka. Czyli nadal rozrywki, ale innego rodzaju. Wyraziłam swoje życzenie Kemalowi. - Dobrze, kochanie. - Oczy mu się śmiały. - Ale najpierw idziemy jeść, to tutaj, obok. Za małą godzinkę będziemy w domu. - Nie ma sprawy. Godzinkę na siedząco moje stopy wytrzymają. - Spojrzałam na niego filuternie. - Po kolacji życzę sobie deser, a jedyny, na jaki mam apetyt, to ty. Przytulił mnie, zakołysał w ramionach i pocałował w czubek głowy. - Kocham cię - niezdarnie składał polskie słowa. - Jesteś najpiękniejszym prezentem noworocznym, o jakim mogłem marzyć. Dziękuję, Asia. - To ja dziękuję. - Ze wzruszenia łza mi się zakręciła pod powieką. Kochany, nauczył się dla mnie paru słów po polsku! - To ty jesteś prezentem! Nie noworocznym, tylko taką nagrodą od losu, chociaż sama nie wiem, za co! Nieważne, ważne, że w końcu jesteś! Tak mi z tobą dobrze... tylko dlaczego... - Cii... - Zamknął mi usta pocałunkiem. - Nie mów nic, Asia, liczy się tylko to, że jesteśmy razem. Tylko ta chwila, jutra nie ma! Po jedzeniu poszliśmy przytuleni do samochodu. Wieczór był pełen spokojnej, czułej miłości, skończył się nad ranem, gdy w końcu usnęliśmy przytuleni do siebie, z uśmiechami na twarzy. Obudziliśmy się późno i wcale nie mieliśmy ochoty wychodzić z domu. To był nasz azyl, miejsce, gdzie świat nie istniał, gdzie byliśmy tylko my. Na wieczór byliśmy umówieni z grupą przyjaciół Kemala gdzieś na mieście. O szczegółach imprezy za wiele się nie dowiedziałam - kolejna niespodzianka. Wychodziliśmy dopiero o dwudziestej, więc Kemal uznał za słuszne przekąsić co nieco wcześniej, ale ponieważ zdecydowanie odmówiłam wyjścia gdziekolwiek, sam wyszedł kupić stosowne wiktuały, a ja zostałam w domu i zafundowałam sobie relaksującą kąpiel. Bąbelki piany lśniły tęczowymi barwami, ciepła woda rozleniwiała. Rozmyślałam sobie o tym, jak bardzo zmieniło się moje życie, jak bardzo się mylimy, kiedy zakładamy, że otrzymaliśmy już wszystko i

że tak zostanie, jak bezsensowne jest planowanie przyszłości długofalowo. Pomijając nagłą śmierć, choroby, gradobicia i inne klęski naturalne, nieprzewidywalne, przeciętna kobieta w moim wieku, która założyła rodzinę, uporządkowała sobie jakoś życie od strony materialnej, ma męża, dziecko, dom, pracę i tak dalej, z góry zakłada, że tak już zostanie. Dziecko dorośnie, usamodzielni się i zacznie żyć na własny rachunek, a ona będzie z tym mężem zwyczajnie sobie żyła, aż w końcu kiedyś umrze. Żadnych wzlotów, żadnych upadków, święty spokój i nuda. Życie to nie film akcji! Guzik prawda! Jeśli tak właśnie żyjemy, to właściwie nie żyjemy wcale. Zamykamy się w sobie i dusimy wolno we własnym sosie. Dumnie mówimy, że mamy interesujące życie, bo raz na miesiąc wywlekamy kolegę małżonka na koncert albo do kina. Bo dwa razy w roku z tymże samym kolegą małżonkiem wyjeżdżamy do jakiegoś atrakcyjnego miejsca. Bo spotykamy się regularnie z tą samą grupą znajomych na brydżu i pogaduchach. I to ma być wszystko? Tego właśnie chciałam, do tego dążyłam, będąc żoną Piotrka, do świętego spokoju, rutyny i powolnego dożywania do końca. Chyba powinnam podziękować Ance za wolność. Bo dopiero konieczność absolutnie samodzielnego podejmowania decyzji i wyrwanie się z utartego schematu obudziły we mnie chęć do życia. Sama zmiana pracy nie wystarczyłaby, nawet przeprowadzka to byłoby za mało. Gdyby moje małżeństwo nadal istniało, to nadal funkcjonowałabym w matriksie. Pracowałabym dla Dietera i spędzała wolny czas w domu, planując menu na przyjazdy Piotrka lub jeżdżąc do niego, całe weekendy latała na miotle po domu na Powstańców, żeby mój ukochany mąż miał czysto, miło i przyjemnie, nawet kiedy mnie nie ma. A wieczory we Wrocławiu spędzała, prasując przed telewizorem męskie koszule, patrząc na Piotrka siedzącego obok w fotelu. Sama się złapałam w pułapkę bycia żoną. Osobą, która jest oczywista, przewidywalna, pracuje zawodowo, a potem dba o dom i rodzinę. Nawet będąc w Berlinie, jako żona Piotrka na pewno nie pozwoliłabym sobie na wychodzenie gdziekolwiek bądź zapraszanie do domu nowo poznanych ludzi, no bo przecież żona nie powinna się zachowywać jak wolny elektron. Zresztą jakbym nie wychodziła, to i tak bym tych ludzi nie poznawała, więc nie byłoby kogo zapraszać. Tak, to, że Piotrek porzucił mnie dla Anki, stanowczo wyszło mi na dobre. Małżeństwo nie jest instytucją dla mnie. A na pewno nie takie małżeństwo, jakiego model utrwaliło moje wychowanie! Przecież nawet w elementarzach, z których mnie uczono w podstawówce, wyraźnie było napisane, że tatuś pracuje i zarabia pieniążki, a mamusia zajmuje się domem i rodziną. Czy ktokolwiek widział kiedyś w książkach dla dzieci obrazek, na którym tatuś stałby przy garach, a zmęczona po pracy mamusia czytała sobie gazetę, siedząc w fotelu? Przerażające, jak głęboko w nas siedzą wzorce z dzieciństwa. Całym swoim życiem z Piotrkiem realizowałam praktycznie taki schemat. A potem zostałam sama. I okazało się, że można żyć inaczej, że Kamila wcale nie oczekuje ode mnie tylko i wyłącznie czynności usługowoopiekuńczych, że wystarczy sensownie podzielić obowiązki domowe, a wcale nie zajmą tak wiele czasu, że życie i ludzie są ciekawi i trzeba tylko wyjść z domu, żeby spotkało nas mnóstwo fascynujących niespodzianek. Ten rok w Berlinie był pasjonujący i dla mnie, i dla mojej córki. Często urządzałyśmy sobie razem wycieczki rowerowe, poznawałyśmy miasto i nowych ludzi. Chodziłyśmy do kina, na musicale i do

muzeów. Ja sama regularnie wychodziłam wieczorami do knajpek, żeby posłuchać muzyki i zwyczajnie posiedzieć. Przestało mi przeszkadzać, że wychodzę sama, bo świat jest pełen ludzi i nawet jeśli byłam sama, to nigdy nie samotna. A potem w moim życiu pojawił się Kemal. Naprawdę nie szukałam faceta, niezależność zaczęła mi się podobać, nie szukałam też miłości, ale to ona mnie jednak znalazła. I nawet jeśli miłość, jak twierdzą co poniektórzy, to jedynie reakcje chemiczne zachodzące w naszym organizmie, to mnie ta chemia powaliła. Do mojego pełnego i ciekawego życia doszedł element, który sprawił, że poczułam się szczęśliwa. Nie zwyczajnie szczęśliwa, tylko do obłędu szczęśliwa i zakochana. Mam wszystko! Wszystko, o czym można marzyć, nawet miłość. Tak, stanowczo chcę Kemala, nawet jeśli nie na zawsze, to na długo, tylko dla siebie i bez tych cholernych kilometrów, które nas dzielą. Układ z Schengen jest do niczego. Co to za życie pół na pół?! Pół roku z nim, pół roku bez niego. Nie chcę tak. Z zakamarków pamięci wychynęły czasy, kiedy Polakom nie wolno było przebywać na zachodzie na stałe. Jedna z naszych koleżanek ze studiów, Małgosia, uparła się wtedy, że woli żyć i pracować w Nadrenii. Wyjechała z normalną wizą na trzy miesiące i wróciła z planem. Okazało się wtedy, że najłatwiej dostanie prawo stałego pobytu, jako żona Niemca, żaden Niemiec jednak jakoś nie miał ochoty jej dobrowolnie poślubić. W rezultacie Małgosia kupiła sobie męża. Ułożyła sobie życie, znalazła przyjaciela na stałe, a po stosownym czasie, bezboleśnie rozwiodła się z opłaconym małżonkiem i każde poszło w swoją stronę. Wielokrotnie rozmawialiśmy z Kemalem o przyszłości, o perspektywach na jego przeniesienie się na stałe do Niemiec. Owszem szanse były duże; za dwa, trzy lata, kiedy galeria będzie dobrze prosperować, mógłby wystąpić o prawo stałego pobytu, jako osoba, która jest w stanie samodzielnie się utrzymać i ma wkład w kulturę, sztukę i gospodarkę Berlina. Trzy lata to długo, skąd ja wiem, czy za trzy lata on mnie będzie jeszcze kochał, albo ja jego? Chciałam być z nim teraz, nie za trzy lata. Cierpliwość chyba nie należy do moich cnót, zwłaszcza w tym wypadku. Powolutku zaczynał mi się rysować w głowie plan... *** Jechaliśmy bulwarem na zaplanowane przyjęcie sylwestrowe. Zrobiło się już ciemno, ale nadal było ciepło, co prawda nie „afrykańsko” ciepło, bo w grudniu w nocy temperatura spada tu do ośmiu, dziesięciu stopni, ale na tyle ciepło, żeby uchylić okno samochodu. Wyłączyłam muzykę, bo chciałam usłyszeć szmer oceanu. Wiedziałam, że jest tużtuż. W oddali widziałam rzęsiście oświetlony meczet Hassana II i latarnię morską, były wręcz na wyciągnięcie ręki. Utkwiłam spojrzenie w przepięknym widoku po lewej stronie; profil uśmiechniętego Kemala, a za nim meczet i ocean, którego jeszcze nie widziałam, ale już go czułam. Coś pięknego! Dlatego przegapiłam widok na prawo. Zaparkowaliśmy, Kemal otworzył mi drzwi i zobaczyłam przed sobą biały budynek z przeszklonym balkonikiem. Schody prowadziły do wejścia, przed którym stał odźwierny w śmiesznej arabskiej czapce z chwostem. Na górze świecący neon informował „Rick`s Cafe”. Spojrzałam pytająco na Kemala.

- Tak, moja mała - uśmiechnął się ciepło, przytulił mnie i wyszeptał: „Ze wszystkich knajp, we wszystkich miastach na całym świecie, ona wchodzi akurat do mojej”4. Właśnie to sobie pomyślałem, kiedy pierwszy raz zobaczyłem cię u Kima. A potem nasza rozmowa, muszę przyznać uczciwie, że to był coupe de foudre. Wnętrze okazało się równie fascynujące jak opakowanie. Zakochałem się w tobie jak wariat, dlatego kiedy przyszłaś na otwarcie galerii, to wszystko przestało być ważne, ważna byłaś tylko ty! Tak bardzo chciałem móc kiedyś zabrać ciebie właśnie tutaj. I popatrz, marzenia się spełniają, jesteś ze mną w tym miejscu. 4 Cytat z filmu „Casablanca” z Humpreyem Bogartem i Ingrid Bergman. - Kemal to niesamowite! - Podekscytowana szarpałam go za rękaw. - Skąd wiedziałeś? Przecież „Rick`s Cafe American” nie istnieje, to twór filmowy. Skąd wiedziałeś, że mam fioła na punkcie „Casablanki”. Trzeba mi było powiedzieć, dokąd jedziemy, mogłabym się ubrać jak Bergman. No może nie całkiem, ale chociaż kapelusz i rękawiczki. I zmusiłabym cię, żebyś włożył prochowiec! Na pewno! - Spokojnie, kochanie - cieszył się z mojej radości jak dziecko. - Na pewno reszta scenografii cię nie zawiedzie, nawet jeśli kostiumy mamy mało na temat. Wiedziałem, bo mamy bliźniacze dusze, kochana. Ja sam uwielbiam ten film, choć wstyd się przyznać, ale nigdy nie pretendowałem do roli twardego faceta. Żaden ze mnie Bogart. A ”Rick`s Cafe” istnieje od niedawna. Katy, moja znajoma Amerykanka, otworzyła ją w dwa tysiące czwartym roku. Pomagałem jej trochę w renowacji i wystroju. Śmieszne, prawda? Rickiem dwudziestego pierwszego wieku jest kobieta. Wiesz, że nawet tak ją nazywamy, Madame Rick? - Niesamowite! Chodź, kochany, muszę to wszystko zobaczyć! Dziękuję, jesteś wspaniały, spełniasz nawet te marzenia, których nie zdążyłam wypowiedzieć! Scenografia! Jaka scenografia, co za bzdury! To było to, znalazłam się w ”Rick`s Cafe”, tej z filmu. Obszerna główna sala, obecnie pusta, zapewne przygotowana do tańca. Białoczarna mozaika na podłodze układała się w geometryczne wzory. Ustawione pod ścianami stoliki, nakryte zielonymi i białymi obrusami, częściowo pozajmowali już goście. Wysoki sufit zwieńczony był ażurową kopułą, ponad którą lśniły afrykańskie gwiazdy. Drugi poziom stanowił antresolę; przy barierkach ozdobionych w typowo marokański sposób też stały stoliki. Parę osób z góry pomachało do Kemala. W głębi sali znajdował się bar, ozdobiony drewnianą boazerią; ściany w bocznych pomieszczeniach również były wyłożone drewnem. W każdym detalu czuło się atmosferę filmu. Metalowe lampy zwieszały się z sufitu, sącząc ciepły pomarańczowy blask, w przytulnych kącikolożach czekały na gości wygodne fotele. Tuż obok baru stał fortepian, siedział przy nim SAM! Trochę starszy i trochę grubszy od tego, oryginalnego, z filmu, ale dla mnie Sam. Do niego właśnie podprowadził mnie Kemal. - Witaj Lenny. - Poklepał pianistę po łopatce. - Chciałem ci przedstawić moją Asię. Ale przyjdziemy potem, kiedy będziesz miał przerwę.

Sam, który miał na imię Lenny, wyszczerzył w uśmiechu olśniewająco białe zęby i skinął nam głową, nie przerywając gry. Kemal zaprowadził mnie dalej, do baru. Przywitał się z barmanami; widać było, że jest tu stałym bywalcem, witali go jak swego. Usiedliśmy na stołkach, zapaliłam papierosa. Tak jak w prawdziwej knajpce Ricka tutaj wolno było palić. Nie zdążyliśmy jeszcze nic zamówić, kiedy u moich stóp rozszalał się huragan białego futra. Dwa małe puszyste białe psiaki prześcigiwały się nawzajem, próbując zwrócić na siebie uwagę. Mądre stworzenia. Chociaż sama jestem właścicielką kota, to psy uwielbiałam całe życie z wzajemnością. A kota mam absolutnie przez przypadek. Właściwie Bandyta, bo tak ma na imię nasz zwierzak, jest psem, który tylko niechcący wygląda jak kot. No bo który kot przynosi w pysku piłeczkę do aportowania, merda ogonem i budzi człowieka lizaniem po twarzy? Stanowczo to pies! Tymczasem jednak musiałam oderwać myśli od mojego ulubieńca i zająć się szalejącym kłębkiem białego futra, który wyraźnie domagał się pieszczot. Oczywiście odłożyłam papierosa, zeskoczyłam z hokera i zaczęłam nawiązywać nową znajomość. Gadałam przy tym do futrzaków po polsku, czochrając je, drapiąc za uszkiem i robiąc to wszystko, co psy uwielbiają. - No, no! - Za moimi plecami rozległ się damski nosowy głos z typowym amerykańskim akcentem. Dawno nikogo tak nie powitały, masz, Kemal, nosa do dobrych ludzi. Psy wyczują takich na kilometr. Bogi, Begi! Do nogi! Zachowujcie się, ja też chcę się przywitać! No i tak poznałam Madame Rick. Podniosłam się z podłogi i spojrzałam na Katy, właścicielkę lokalu, bowiem do niej właśnie należały te dwa urocze zwierzaki. Przez chwilę miałam niesamowite wrażenie, że spoglądam na dawną Judy Garland. Piękna, dojrzała kobieta, umalowana dokładnie na lata trzydzieste, w sukience stylizowanej na kreacje dawnych gwiazd ekranu. - Witaj! - Pocałowała mnie po francusku w oba policzki. - To ty jesteś ta Asia, o której już tyle słyszałam. Kemal o nikim innym nie mówi, odkąd wrócił z Berlina. Miło cię poznać i dobrze... - Zawiesiła głos, patrząc na mnie uważnie. - I dobrze, że jesteś taka, jaka jesteś. Miejmy nadzieję, że ktoś wreszcie okiełzna tę niesforną artystyczną duszę. Bawcie się dobrze w ”Rick`s Cafe”. Wasz stolik jest już gotowy, ja muszę trochę popracować, ale obiecuję, że jeszcze do was przyjdę. Gwizdnęła na psy i zostawiła nas przy barze. Lenny skończył grać utwór, przy którym go zastaliśmy, i Kemal pociągnął mnie za rękę w jego stronę. Przedstawił nas sobie, zamienili parę słów z Kemalem. Stałam oparta o fortepian i czułam się jak Ingrid Bergman. Mało brakowało, a powiedziałabym na głos to, co dźwięczało w mojej głowie. „Zagraj to jeszcze raz, Sam, przez wzgląd na dawne czasy”5. Nie powiedziałam jednak, bo zrobił to Kemal. Spojrzał na mnie i powiedział po angielsku: 5 Cytat z filmu „Casablanca”. - ”Zagraj to, Sam. Zagraj: As Time Goes by”.6 6 Cytat z filmu „Casablanca”.

I Lenny zagrał. Do końca utworu stałam przyklejona do fortepianu, otulona ciepłymi ramionami mojego mężczyzny. Milczeliśmy. Dobrze, że nie trzeba było nic mówić. Jest dużo takich chwil, w życiu każdego człowieka, przy których słowa są zbędne, te chwile zwykle pozostają w naszej pamięci na zawsze. Ta pozostanie w mojej na pewno. Potem kelner zaprowadził nas do stolika, stolika dla dwojga. Ukryty w przytulnej loży, chronił nas przed ciekawskimi spojrzeniami, pozwalając nam jednak być w centrum wydarzeń. Dzięki temu cały wieczór mogłam się cieszyć czułymi gestami i pocałunkami Kemala. Kawiarnia napełniła się gośćmi. Wielu podchodziło do naszego stolika, z wieloma witaliśmy się w sali tanecznej i przy barze, gdzie odpoczywaliśmy po tańcu. Dowiedziałam się, że matka Lennego była kucharką w domu Bogarta, że psy Katy noszą imiona na cześć Bogarta i Bergman, że większość metalowych elementów wyposażenia lokalu zrobił Kemal własnymi rękami i że jestem miłością jego życia. Było wspaniale i bardzo romantycznie; nie da się tego opisać, trzeba przeżyć. Nowy Rok przywitaliśmy ze wszystkimi w sali tanecznej. Całowaliśmy się i przytulaliśmy do siebie, jakby świat miał się za chwilę skończyć. W tle Lenny grał oczywiście „As Time Goes by”. Zresztą cała oprawa tego sylwestra to była muzyka filmowa. Naturalnie wszystko z ”Casablanki”, ale również moje ukochane motywy z ”Przeminęło z wiatrem” i wiele wiele innych. Jakim zaskoczeniem było dla mnie, gdy nieco po północy Kemal wręczył mi kieliszek wina i pociągnął mnie schodami na górę, mówiąc: - Wybacz, moja droga, nie umiem dobrze tańczyć walca, a ten jest wyjątkowo trudny. Lenny ćwiczył go specjalnie dla ciebie, od momentu, jak się dowiedziałem, że jednak przyjedziesz. Nie wiem, czy go lubisz, ale to była jedyna polska melodia, jakiej nuty udało mi się zdobyć... A potem, dokładnie w chwili, kiedy Kemal otworzył drzwi na taras i przed moimi oczami ukazał się ocean oświetlony blaskiem reflektorów odbijających się od meczetu Hassana, z dołu rozległy się dźwięki walca „Noce i dnie”. Staliśmy przytuleni na tarasie, patrzyłam na ocean i łzy powoli rujnowały mój staranny sylwestrowy makijaż. I co teraz? - pomyślałam. Wsiądę do samolotu jak ta głupia Bergman i będę czekała kolejne miesiące na moment szczęścia. Może jeszcze do tego będę się pocieszała tekstem: „Zawsze będziemy mieć... Paryż”7...Casablancę? Miłość! To tak wygląda miłość? 7 Cytat z ”Casablanki”. Pierścionek na moim palcu migotał romantycznie, odbijając światło gwiazd. Dostosowywał się do sytuacji - jak zawsze. Pomyślałam o moich prababkach. Czy Sofie, kiedy zdecydowała się zrezygnować z miłości i pozostać z niekochanym mężem, patrzyła na ten diament, tak jakby mógł podjąć za nią tę trudną decyzję? Czy Róża, gdy zdecydowała się wyjawić Gregorowi prawdę o sobie, ryzykując życie, dotykała gwiaździstych szafirów, tak jakby mogły ją uchronić przed złem? Teraz ja w zamyśleniu obracałam pierścionek na palcu.

W głowie pobrzmiewały mi słowa zielarki Zofii: „Nie ma czarów, jest tylko miłość”. Różnie im z tą miłością wychodziło, ale te, które nie bały się zaryzykować, były prawdziwie szczęśliwe. Nawet jeśli tylko chwilę, to jednak szczęśliwe. A ja? Nie chcę małżeństwa, boję się go, ale chcę Kemala. A jeśli najlepszym wyjściem, żeby się nie rozstawać, żeby mieć to swoje szczęście, jest właśnie małżeństwo? Trzeci raz?! Czy to jest moje wyzwanie, czy właśnie tak ma wyglądać moje ryzyko? Przed oczami stanęła mi noc, kiedy umierała babcia Maria. Wtedy po raz pierwszy usłyszałam historię pierścienia. Wtedy babcia wymusiła na mamie małżeństwo z Kaziem. Mądra babcia! Mnie też powiedziała wtedy coś cennego: „Miłość, kochanie, jest najważniejsza. Jeśli już trafisz na tę prawdziwą, wielką miłość, to wszystko inne nie jest ważne, nie szukaj wymówek, po prostu kochaj i zrób wszystko, aby żyć swoją miłością”. Zrobię tak, babciu! Odwróciłam się do Kemala, wyjęłam kieliszek z jego dłoni i odstawiłam razem ze swoim na półkę przy drzwiach. Ujęłam jego twarz w obie ręce i popatrzyłam mu w oczy. - Kemal - wyszeptałam miękko. - Wyjdę za ciebie. Nie zostawię cię tutaj. Chcę być z tobą cały czas. Kocham cię. Ożeń się ze mną! Szmer oceanu przeplatał się z cichnącymi dźwiękami fortepianu.