_ Waters Sarah - Ktos we mnie

Sarah waters: Ktoś we mnie:

TEJ SAMEJ AUTORKI POLECAMY: MUSKAJĄC AKSAMIT, POD OSŁONĄ NOCY, ZŁODZIEJKA, NIEBANALNA WIĘŹ SARAH WATERS: KTOŚ WE MNIE PRZEŁOŻYŁAMAGDALENAMOLTZAN-MAŁKOWSKA Proszyński i S-ka.

Tytuł oryginałuTHE LITTLE STRANGER Copyright 2009 bySarah WatersAli rights resen/ed Projekt okładkiSylwia Tymkiewicz Ilustracja na okładceSteve Knight Redaktor prowadzącyRenata Smolińska RedakcjaEwa Witan KorektaMariola Będkowska ŁamanieEwa Wójcik ISBN 978-83-7648-247-7 Warszawa 2009 WydawcaPrószyński Media Sp. z o. o. 02-651 Warszawa, ul. Garażowa 7www. proszynski. pl Druk i oprawaDrukarnia Naukowo-TechnicznaOddział Polskiej Agencji Prasowej 03-828Warszawa, ul. Mińska 65 ROZDZIAŁ PIERWSZY Po raz pierwszy ujrzałem Hundreds Hill, kiedy miałem dziesięć lat. Było to latem tuż po wojnie; Ayresowie mieli jeszczespory mająteki nadal trzęśli okolicą. Obchodziliśmy uroczystości Dnia Imperium; stałem w rządku miejscowychdzieci z rękami uniesionymi w harcerskim salucie, a pani Ayres i pułkownik przeszli obok nas, rozdającmedale pamiątkowe. Potemusiedliśmy z rodzicami do podwieczorkuprzy długichstołach rozstawionych chybana południowym trawniku. Pani Ayres musiałamieć wtedyjakieś dwadzieścia cztery, pięć lat, jejmąż był trochę starszy, a ichcóreczka, Susan, liczyła sobie chyba okołosześciu lat. Tworzyli zapewne piękną rodzinę, zachowałem jednak dośćmgliste wspomnienieich postaci. Pamiętamprzede wszystkim samdom,który wydałmi się bez mała pałacem. Przypominam sobie pełneuroku, wiekowedetale: wyblakłą, czerwoną cegłę, przekrzywione okna,poszarzałe, wyblakłe narożnikiz piaskowca. Przyczyniały się do zatarciakonturów, nadając domostwupo troszeniepewny wygląd i upodabniając je do bryły lodu, który właśnie zaczął się roztapiać w słońcu. Oczywiście nie wolnobyło zapuszczać się do środka. Drzwiwejściowe i balkonowe stały otworem,lecz w poprzek wszystkich Empire Day, do roku 1958 obchodzony 24 maja, wrocznicę urodzin królowejWiktorii, następnie przemianowany na Commonwealth Day, Dzień WspólnotyNarodów,i przeniesiony na marzec (urodziny królowej Elżbiety II) - wszystkieprzypisy od tłumaczki.

zawieszono wstążki zakazujące wstępu; mogliśmy jednak korzystaćz klozetu dla służby w części stajennej. Jednakże moja matka znałajeszcze kilkoro służących, zatem po podwieczorku, kiedy reszta gościwyruszyła na zwiedzanie ogrodu, chyłkiem wślizgnęliśmy się do domubocznymi drzwiami i spędziliśmy jakiś czas w towarzystwie kucharkii podkuchennych. Zrobiło to namnie piorunujące wrażenie. Kuchniamieściła się w suterenie; prowadził do niej chłodny, kręty korytarz,budzący skojarzenie z zamkowymlochem. Przewijały się przezeńtłumy ludzi z tacamii koszykami. Dziewczętamiały takie stosynaczyńdozmywania, że matka zakasała rękawy, aby pomóc; ku mojemuzachwytowi, w nagrodę pozwolono mi zjeść trochę galaretek i "figurek", którezostały zpodwieczorku. Posadzono mnie przy drewnianymstole i wręczono mi łyżkę z rodowego kompletu - ciężką, ze zmatowiałego srebra, niemal zbyt wielką dla moichdziecięcych ust. Ale czekało mnie cośjeszcze wspanialszego. Wysoko na ścianiekorytarzawisiała skrzynka z drutami i dzwonkami, a gdy jedenz nichzadzwonił, wzywając pokojówkę na górę,zabrałamnieze sobą, żebymmógł zajrzeć zazieloną zasłonę z rypsu, dzielącą frontowączęść domuod tylnej. Jeśli będę grzeczny, zapowiedziała mi dziewczyna, mogętam poczekać. Muszętylkosiedzieć cichutko jak myszka, bo jeśli panialbopułkownik mniezobaczą, będzie awantura. Z zasady byłem posłusznym dzieckiem. Jednakże przejście za zasłoną rozgałęziało się na dwa pełne wspaniałości wyłożonemarmurem korytarze, i gdy dziewczyna ruszyła jednym z nich, japostąpiłemkilka śmiałychkroków w głąb drugiego. Towarzyszący temu dreszczyk emocji był wprostnie doopisania. Nie chodziłoo podniecenie wynikające ze złamaniazakazu; nie, ów dreszcz pochodził z samego domu, zdawał się bić z każdejpowierzchni: z wypolerowanej podłogi, z politurowanych drewnianychkrzeseł i kredensów, tafli lustra, spiralnej ramy. Przyciągany niewidzialnąsiłą podszedłemdo śnieżnobiałejściany ozdobionej gipsową bordiurąprzedstawiającą liściei żołędzie. Widywałem coś podobnego tylkow kościele ipo chwili zrobiłem naprawdę okropną rzecz: uchwyciwszypalcami jeden z żołędzi, spróbowałem goodłamać, a kiedy nie odpadł, wyjąłem z kieszeni scyzoryk i podważyłemornament. Nie powodowałamnążądza zniszczenia; nie byłem małym, złośliwym wandalem. Po prostuzdjęty bezbrzeżnym podziwem zapragnąłem uszczknąć dlasiebie choćbykawałeczek tego pięknego domu, jak gdyby upoważniał mniedo tegowłaśnie ów zachwyt, który w moim przekonaniu wyróżniał mnie spośródinnych,zwyczajnych dzieci. Można powiedzieć, że byłem jak mężczyzna,który pragnie mieć tylko dla siebie kosmyk włosówdziewczyny, do którejzapałał właśniegorącymuczuciem, Niestety, żołędź wreszcie dał za wygraną i odpadł, acz nie tak gładko,jak oczekiwałem, gdyż na posadzkę poleciała chmura białego pyłui gipsowe okruchy, co sprawiło miniejaki zawód. Pewnie wyobrażałemsobie,że też jest marmurowy. Ale nikt nie nadszedł, niktmnienie przyłapał. Jak to mówią,wszystkorozegrało się w mgnieniu oka. Schowałem swoją zdobyczdo kieszenii wślizgnąłem się zpowrotemza zasłonę. Po chwiliwróciła pokojówka i zaprowadziła mnie na dół. Matka i ja pożegnaliśmysięzesłużbą i poszliśmydo ojca, czekającego na nas w ogrodzie. Ogarnięty niezdrowym podnieceniem czułem twardy odłamekgipsu,ciążący wkieszeni. Obawiałem się, że pułkownik Ayres, człowiekporywczy i budzący lęk, odkryje szkodę i przerwie uroczystość, leczpopołudnie upłynęło bezżadnych zakłóceń i nadszedł siny zmierzch.

Dołączyliśmy dogrupy innych mieszkańców Lidcote i ruszyliśmyw długądrogę powrotną,a nietoperze trzepotały nad naszymi głowami jak zawieszone na niewidzialnych sznurkach. Oczywiście matka w końcu odkryła żołędzia. Co rusz wyjmowałem z kieszeni swój skarb i wkładałem z powrotem, pozostawiającna szarych, flanelowych spodenkach bladą poświatę kredy. Gdy zrozumiała, cowłaściwie trzymaw ręku, o mało sięnie rozpłakała. Niezbiła mnie ani nie powiedziała ojcu, nigdy nie miałasiły na kłótnie. Spojrzałatylkona mnie oczami pełnymi łez, jakby bardzo się zdziwiła i zawstydziła. - Taki mądry chłopiecjak ty powinienwiedzieć lepiej. - Chybacoś takiego powiedziała.

Kiedy byłem mały, często mówiono mi takie rzeczy. Rodzice, wujostwo, nauczyciele - wszyscydorośli mający w jakimś stopniu udziałw moim wychowaniu. Słowa tebudziły wemnie niemą furię, gdyż z jednejstrony pragnąłem za wszelką cenę sprostać pokładanym we mnie oczekiwaniom, z drugiej zaś burzyłem się przeciwko temu, że owa mądrość,o którą nigdy się nie prosiłem, może stać się narzędziem krytyki. Matka spaliła żołędzia. Następnego dnia znalazłem w paleniskusczerniały kikut. Tak czy inaczej, ów rok wyznaczał koniec świetnościHundreds Hali. Kolejneobchody Dnia Imperium zostały zorganizowane przez inną rodzinęw którejś z sąsiednichwielkich posiadłości,Hundreds zaśzaczęło stopniowo popadać wruinę. Niebawem zmarłacórka Ayresów i pułkownik wraz z żoną wycofali się z życia publicznego. Jak przez mgłę pamiętam narodziny dwojgakolejnych dzieci,Carolinei Rodericka, ale uczęszczałem jużwówczas do LeamingtonCollege i zmagałem się z własnymi małymi demonami. Matka umarła,kiedy miałem piętnaście lat. Okazało się, że przez całe moje dzieciństwo co rusz traciła dziecko; ostatniąciążę przypłaciłażyciem. Ojciecdoczekał dnia, kiedyskończyłem akademię medyczną i wróciłemdo Lidcote jako lekarz. Pułkownik Ayres zmarł parę lat później, o ilemi wiadomo,z przepicia. Wraz z jego śmiercią Hundreds Hali jeszczebardziej oddaliło sięod świata. Bramawiodąca do parku niemalzawsze była zamkniętana głucho, a brunatne, kamienneogrodzenie, chociaż niezbyt wysokie,skutecznieodstraszałopotencjalnych gości. Dom, pomimo swej wielkości, krył się przed wzrokiemintruzówi w całym Warwickshire nieznalazłbyś miejsca, z którego byłby widoczny. Czasami, kiedy mijałemogrodzenie, jadąc dopacjenta, rozmyślałem o tym, że przycupnąłgdzieś tam,poza zasięgiem oczu, niezmieniony od owego dnia w 1919roku, gdy odsłonił przede mną swe magiczne zakamarki. Kiedy zatem ujrzałem go po raz kolejny -blisko trzydzieści latodpierwszej wizyty i tuż po zakończeniu kolejnejwojny - zmiana, która w nimzaszła, wstrząsnęła mną do głębi. Trafiłem tam w wyniku zbieguokoliczności, gdyż Ayresowie leczyli się u mojego wspólnika,DavidaGrahama; traf chciał, że musiał się zająć nagłymprzypadkiem i kiedynadeszło wezwanie, poproszono mnie, abym pojechał tam za niego. Serce zamarłomiw piersi, niemalże w chwiligdy wjechałem do parku. Pamiętałem długąaleję, prowadzącądodomu wśródrównych rzędówwawrzynu irododendronów, obecnie jednak parkbył tak zapuszczonyi zarośnięty, że musiałem wręcz torować sobie samochodem drogęwśród gałęzi. Kiedy wreszcie opuściłem zarośla i wyjechałem na żwirowy podjazd tuż na wprost budynku, odruchowowcisnąłem hamuleci zabrakło mi tchu. Dom naturalniebył mniejszy, niż zapamiętałem;nieprzypominał rezydencji,której wspomnienie pielęgnowałem przez tylelat. Tego się jednak spodziewałem. Najbardziej przeraziły mnie oznakirozpadu. Stare, poszarzałe narożnikiwykruszyły się zupełnie, nadającgeorgiańskim kształtom budynkujeszcze bardziej rozmyty wygląd. Bluszczrozplenił się, a następnie częściowo usechł izwisał teraz niczymsplątany kołtun włosów. Schody prowadzące doszerokich drzwi frontowych straszyły dziurami, w których pyszniłysię kępki chwastów. Zaparkowałem samochód i wysiadłem, niemal bojącsię zatrzasnąćdrzwi. Budynek, pomimo swejmasywnej struktury, zdawał się grozićzawaleniem. Wyglądało na to, że mój przyjazd przeszedł niezauważony,toteż po chwili wahania

ruszyłemnaprzód, chrzęszcząc butami o żwir,po czym ostrożnie wszedłem pospękanych, kamiennych schodkach. Był to upalny, letnidzień, tak bezwietrzny,że gdy pociągnąłem za wysłużony sznurod dzwonka z mosiądzu i kościsłoniowej, dźwiękzabrzmiałczysto, ale z oddali, jakby dochodził zsamych trzewi domostwa. Tużponim rozległo się stłumione, gardłowe szczekanie psa. Po chwiliszczekanie ucichło i znowu nastała długa cisza. Wreszciesłyszałem dochodzącyz prawej strony czyjś nierówny kroki niebawemzza węgła wyłonił się syn pani Ayres, Roderick. Obrzucił mniepodejrzliwym spojrzeniem, po czym jego wzrok padł na moją torbę. - Pan jest lekarzem, tak? - zawołał, wyjmującz ust pogniecionegopapierosa. -Spodziewaliśmy się doktora Grahama.

Mówił dość przyjaznym, acz nieco zblazowanym tonem, jak gdybyjuż sam mój widok znudził go śmiertelnie. Zszedłem ze schodówi przedstawiłem się jakowspólnik Grahama, tłumacząc,że on samnie mógłprzyjechać. - Cóż, miło,że pan się zjawił - rzucił obojętnie. - W dodatkuw niedzielę i w taki parszywy skwar. Przejdźmy tędy, dobrze? Będzieszybciej niż przezdom. Tak w ogóle, nazywam się Roderick Ayres. W istocie spotkaliśmysię już wcześniej, i to nieraz,ale najwyraźniej o tymzapomniał i kiedy ruszyliśmy przed siebie, zdawkowouścisnął mi rękę. Jego palce były osobliwe w dotyku, miejscami twarde jak krokodyla skóra, miejscamizaś dziwnie gładkie: wiedziałem,że w czasie wojny uległy poparzeniu, podobnie jak znaczna częśćtwarzy. Pomijając blizny, wydawał się bardzo przystojny: wyższyodemnie, wwieku dwudziestu czterech lat zachował chłopięcy uroki sylwetkę. Ubrany był też jak chłopiec, w rozpiętą pod szyją koszulę,letnie spodnie i mocno przybrudzone płóciennebuty. Szedł niespiesznie, wyraźniekulejąc. - Zapewne panu wiadomo, dlaczego pana wezwaliśmy? - zapytałpo drodze. - Podobno dojednej z pokojówek -odpowiedziałem. -Do jednej z pokojówek! A to dobre. Mamytylko tę jedną,na imię jej Betty. Problemy żołądkowe, zdaje się. - Minę miał dośćsceptyczną. -Sam nie wiem. Matka, siostra i ja przeważnie obywamysię bez lekarzy. Migreny i przeziębienia mijająsame jak ręką odjął. Rozumiemjednak, że zaniedbywanie służbyjest w dzisiejszych czasach niedopuszczalne; śmiem twierdzić, że ci ludzie są traktowanilepiej niż my. Uznaliśmy więc, że wypadałoby kogoś wezwać. Uwaga,proszę patrzeć pod nogi. Podążaliśmy żwirowanąścieżką biegnącą wzdłuż północnej ścianybudynku; w pewnym momencie opadała gwałtowniei Roderickwskazał ręką zdradzieckie rozpadliny w podłożu. Wyminąłem je ostrożnie,korzystając zokazji,by porozglądać się dyskretnie, ponownie wstrząśnięty opłakanym stanem, do jakiego doprowadzono posiadłość. 10 W ogrodziepanoszyły się pokrzywy i powój. W powietrzu unosiłsięnikły, aczniewątpliwy smród z zatkanych rur. Szyby chowały się podgrubą warstwą kurzu izacieków; wszystkie były pozamykane, a częśćzasłonięta okiennicami, poza parą przeszklonych drzwi u szczytuobrośniętych bluszczemkamiennych schodów. Odsłaniały niechlujne wnętrze przestronnego pokoju,biurko założonepapierami, skrajbrokatowej zasłony. Więcej niezdążyłem podejrzeć. Dotarliśmydo wąskiego wejścia dla służby i Roderick usunął się na bok, abymnie przepuścić. - Pozwoli pan? - Machnął poranioną dłonią. -Siostra jest na dole,zaprowadzi pana doBetty i powie, co i jak. Dopiero później, wspominając jegokalectwo, pojąłem, iż pewniewolałoszczędzić miwidoku

swych zmagań na schodach. W owejchwilijednak, dotknięty takim -jak mi się zdawało - brakiem uprzejmości,wyminąłem gobez słowa. Odszedł zaraz, powłócząc stopami w butachnagumowej podeszwie. Pozostawiony samemu sobieskierowałem się ku schodom. Uświadomiłem sobie, że to właśnie tym wąskim przejściem matka przemyciła mnie niegdyś do wnętrza domu. Doskonale pamiętałem nagie,kamienne schodki;idąc w dół,po chwili znalazłem się w krętym korytarzu, który przed laty wywarł na mnie tak ogromne wrażenie. Leczoto czekało mniekolejne rozczarowanie. Loch bądź krypta, którezachowałem w pamięci, w istocie okazał się ciasnym korytarzykiemo kremowozielonkawych ścianach, jakie widuje się na komisariatach; na kamienne płytkirzucono kokosowąsłomiankę, a w wiadrze stałmop, smętnie oparty o ścianę. Nikt nie wyszedł mi naprzeciw; uchylone drzwipoprawej stronie ukazywały fragment kuchni, więc chcąc niechcączbliżyłem się donich napalcachi zajrzałem do środka. Kolejnygorzki zawód: zobaczyłem wielkie, pozbawione życia pomieszczenieo wiktoriańskich blatach i powierzchniach rodem z kostnicy, brutalniewyszorowanych do białości. Jedynie stary, drewniany stół -ten sam,przy którym jadłemkiedyś moje "figurki" i galaretki przywołałodległe echo tamtej pierwszej wizyty. Ponadtobył to jedyny sprzęt 11.

zdradzający jakiekolwiek ślady obecności człowieka, gdyż widniałana nim niewielka sterta ubłoconych warzyw wraz z nożem i miskąpełną wody - woda była zabrudzona, a nóż mokry, czyli ktoś niedawnoprzystąpił do obierania i coś lub ktoś mu przerwał. Cofnąłem się na korytarz; skrzypnął mi but albo szurnąłemnogą o słomiankę. Ponownie rozległo się szczekanie, tymrazemniepokojąco blisko, a po chwili moim oczom ukazał się podstarzały,czarny labrador, który wychynąwszy skądś, ruszył żwawow moimkierunku. Zamarłemz uniesioną torbą, podczas gdy pies zaczął mnieobskakiwać,nie przestając ujadać. W ślad zapsem zjawiła się młodakobieta. - Już dobrze, ty głupku, wystarczy! - upomniała łagodnie. - Cygan! Dosyć tego! Bardzo pana przepraszam. - Kiedy podeszłabliżej, rozpoznałem w niej Caroline, siostrę Rodericka. -Nie znoszęskaczących psów i on dobrze o tym wie. Cygan! - Podniosła rękęi klepnęłalabradora w zadek;poskutkowało. -Mały półgłówek - dodała, tarmosząc go za uszy z wyraźną czułością. - W sumieto nawet wzruszające. Myśli, że każdy obcy chce poderżnąć namgardła i zbiec z rodowym srebrem. Nie mamy serca mu powiedzieć,że całe srebro jest już zastawione. Spodziewałam się doktora Grahama. Rozumiem, żemam do czynienia z doktorem Faradayem. Chybanie zostaliśmy sobie przedstawieni, prawda? Z uśmiechem podała mi rękę. Miała mocniejszy uścisk niż brat,i bardziej szczery. Dotychczas widywałem ją z daleka podczas uroczystości lokalnych tudzież na ulicach Warwick lub Leamington. Była starszaod Rodericka, miaładwadzieścia sześć, siedem lat; miejscowi częstookreślali ją mianem "serdecznej", "niezależnej" i "nie w ciemię bitej" - innymi słowy,obdarzona nadto wysokim wzrostem jak na kobietęoraz masywnymi łydkami i pęcinami, wdość oczywistysposób niegrzeszyła urodą. Miałajasnobrązowe, typowo angielskie włosy, któreprzyodrobinie zachodu mogłyby uchodzić za ładne, lecz ewidentnienie poświęcała imza grosz uwagi: teraz też opadałyjej bezładnie 12 na ramiona, jakby umyła jekuchennym mydłem izapomniała rozczesać. Na domiar wszystkiego natura poskąpiła jej także wyczuciastylu: Caroline nosiła chłopięce sandałyna płaskiej podeszwie orazniedopasowaną, pastelową sukienkę, która podkreślała szerokiebiodra i obfity biust. Miała wysoko osadzone, piwneoczy, pociągłątwarz okanciastym podbródku i nieco płaski nos. Moją uwagę przykuły natomiast jej usta: zaskakująco duże, ładnie wykrojone i ruchliwe. Ponownie wytłumaczyłem, że przyjechałemw zastępstwie doktoraGrahama, któregowezwano do nagłego przypadku. - Cóż, miło, że pan sięfatygował taki szmat drogi - powiedziałazupełnie jak brat. - Bettyjestz nami od niedawna, niespełna miesiąc. Jej rodzina mieszka po drugiej stronie Southam, trochę za daleko,żeby ich niepokoić. Zresztą, podobno omatce krążąniezbyt pochlebnepogłoski. Wczoraj wieczorem Bettyzaczęła narzekać na bólbrzucha, akiedy rankiem jej się nie polepszyło,stwierdziłam, że lepiejdmuchać na zimne. Czy mógłby pan jązbadać?

Jest tutaj. Z tymi słowy ruszyła na masywnych nogachkorytarzem, a piesi japodążyliśmy za nią. Pokójznajdował się na samym końcu, zapewnekiedyś było to mieszkanie gospodyni. Był mniejszy niż kuchnia, leczpodobnie jak reszta sutereny miał kamienną podłogę i umieszczonewysoko, niewielkie okna. Ściany pomalowano na identyczny, biurowykolor. Zobaczyłem wąski kominek, wymieciony do czysta, stół, wypłowiały fotel oraz metalowe łóżko, które w razie potrzeby można byłozłożyć i schować w szafce ustawionej we wnęce. Na łóżku, szczelnieprzykryta kołdrą i ubrana w halkę lub koszulębez rękawów, tkwiłapostać tak drobna i krucha, iż początkowo wziąłem ją za dziecko; przyjrzawszy siębliżej, zrozumiałem, że mam przed sobą po prostu niewyrośniętąnastolatkę. Namój widok usiłowała dźwignąć głowę z poduszki,jednakżezaraz bezsilnie opadła z powrotem. Usiadłem obok. - Na imięci Betty, tak? - zapytałem. -Nazywam się doktor Faraday. Panna Ayres mówiła,że boli ciębrzuch. Jak się teraz czujesz? - Doktorze, błagam! - powiedziała z chropawym,prowincjonalnym akcentem. -Boli jak niewiem! 13.

- Wymiotowałaś? Potrząsnęła głową. - Miałaś biegunkę? Wiesz, co to takiego? Kiwnęłagłową,po czym znów nią potrząsnęła. Otworzyłem torbę. - No to zobaczmy. Rozchyliła dziecinnewargi, żebym wsunął jej pod język termometr,a gdy rozsunąłem jej koszulę i przyłożyłem stetoskop do wątłej piersi,wzdrygnęła się z jękiem. Pochodziła z miejscowej rodziny, toteżpewnie mieliśmy okazję sięspotkać, choćbypodczas szczepienia, ale niemogłem jej sobie przypomnieć. Miała dośćpospolitą, szeroką twarz i mysie włosy, podpięte z boku spinką. Szeroko rozstawione oczy byłyszare i, jakto często z jasnymi oczami bywa, raczej pozbawione wyrazu. Kiedy uniosłem koszulę, aby zbadać brzuch chorej, odsłoniłem sprane,flanelowe majtki, blady policzek pokrył się wstydliwym rumieńcem. Gdy lekko oparłem palcetuż nad pępkiem, gwałtownie zaczerpnęła tchu i jęknęła, krzyknęła prawie. - Już dobrze - rzuciłem uspakajająco. - Gdzie najbardziej boli? Tutaj? - Ach! Wszędzie! - zawołała. - Czy ból jest ostry, tnący? Czy możeciągły i czujesz raczej pieczenie? - Ciągły - krzyknęła. - I tnący,jakby kto krajał mnie na kawałeczki! I piecze niemożliwie! Ach! - Szeroko otworzyła usta do krzyku,ukazując zdrowy, różowy język irząd drobnych, nierównych zębów. - No tak -powiedziałem, obciągając jej koszulę. Po chwili namysłu zwróciłem się do Caroline, która zawisłana progu z labradoremuboku i z niepokojemśledziła sytuację. - Czy mogłaby pani zostawićmniena chwilę z Betty, panno Ayres? Zmarszczyła brwi, ujęta powagą mojego głosu. - Naturalnie. Skinęła ręką na psa i wyprowadziła gona korytarz. Kiedy drzwisięza niązamknęły, schowałem termometri stetoskop, po czym 14 głośnozatrzasnąłem torbę i przeniosłem wzrok na bladą twarzyczkę dziewczyny. - Hmm. Stawiasz mnie w bardzo niezręcznej sytuacji, Betty- powiedziałem cicho. - Panna Ayresrobi, co tylko może, aby cipomóc, podczas gdy dla mnie jest jasne jak słońce, że kompletnienicci nie dolega. Wytrzeszczyła na mnie oczy. Spróbowałem inaczej. - Myślisz, że nie mam nic ważniejszegodo robotyniż gnaćtakdaleko za miasto i trwonić cenny czas na niegrzecznedziewczynki? Mam wielkąochotę posłać cię do Leamington, żeby ciwycięli wyrostek.

Jesteś zdrowa jak ryba. Poczerwieniałajak piwonia. -Ach, to nieprawda, doktorze! - Muszę przyznać, że jesteś niezłą aktorką. Te jęki, krzyki. Alegdybym chciał obejrzeć przedstawienie, poszedłbym do teatru. I ktomi teraz zapłaci, co? Nie wiem, czywiesz, ale moje wizyty są bardzodrogie. Wzmianka opieniądzach wystraszyła jąniena żarty. - Kiedy ja naprawdę jestem chora! - zawołała z nieudawanymlękiem. -Naprawdę! Wczoraj wieczorem mało nie umarłam, tak byłoze mną krucho. I pomyślałam. - No co? Że będzie miło się powylegiwać? - Nie! Jaki pan niesprawiedliwy! Naprawdężem się źle czuła. I żem se pomyślała. - Głos jej nabrzmiał i szare oczy wypełniły sięłzami. -Pomyślała- podjęła z wysiłkiem -że skórom zaniemogła,muszę na trochę pojechać do domu. Póki nie wydobrzeję. Odwróciłatwarz, mrugając powiekami. Wielkie jak grochy łzyzabłysły w oczach i spłynęły po dziewczęcych policzkach. - A więco tochodzi? - odpowiedziałem. -Chcesz wrócićdo domu? Tak? - Na co ona uniosła tylko ręce dotwarzy i rozpłakała się na całego. Lekarz ogląda niemało łez, niektóre bardziej wzruszające, innemniej. Naprawdę czekało mnie mnóstwo zajęć i wcalemisie nie 15.

uśmiechało tłuc się na darmo w takim upale. Ale ona była taka młoda i żałosna, że pozwoliłem jej się wypłakać. Wreszcie dotknąłem jejramienia. - No już dobrze - powiedziałem stanowczo. - Starczy tegodobrego. Mów mi tuzaraz, o co chodzi. Niepodoba ci się tutaj? Wyjęła spod poduszki zmiętą, niebieską chusteczkę i wydmuchała nos. - Nie - mruknęła. - Nie podoba. - Dlaczego? Każą ci zbyt ciężkopracować? Wzruszyła ramionami. - Praca nie jest taka zła. -Przecież chyba nie musisz wszystkiegorobić sama? Potrząsnęła głową. - Przychodzi pani Bazeley i zostaje do trzeciej, codziennie opróczniedzieli. Pierze i gotuje,a ja robięwszystkoinne. Czasami ktoś pracujew ogrodzie. I pannaCaroline też nie próżnuje. - Brzmi nieźle. Nie odpowiedziała. Drążyłem dalej. Może tęskni za rodzicami. Skrzywiła się tylko. A może za chłopcem. Skrzywiłasię jeszczebardziej. Sięgnąłem po torbę. - Skoro nie chcesz powiedzieć, nie mogę ci pomóc. Przestraszyła się,że wychodzę. - Kiedy to. Kiedy to. ten dom! - Dom? Jak to? - Ach, to niejest zwykły dom, doktorze! Toż to istny kolos! Człowiek pokona milę, wędrując z jednego końca na drugi, acisza taka,aż ciarki przechodzą. Za dnia,kiedy pracuję, i z paniąBazeley,jestjeszcze całkiem znośnie. Ale w nocy żem sama jak palec. Ciszajakmakiemzasiał! Śnią mi się okropne rzeczy. Nie byłoby tak źle,gdybym nie musiała chodzić po tych starych schodach. Wszędzie pełnozakamarków i nigdy nie wiadomo,co się wnich kryje. Chyba któregośdnia umrę zestrachu! 16 - Umrzesz ze strachu? - powtórzyłem. -W takim pięknym domu? Masz szczęście, że możesz tutaj mieszkać. Pomyśl o tym wtensposób.

- Szczęście! - zawołała zniedowierzaniem. -Wszyscy znajomimają mnie za pomyloną, żem się zgodziła tu na służbę. W domuśmieją się ze mnie do rozpuku! Znikim się nie spotykam,siedzę jakw jakim więzieniu. Moje kuzynki pracują w fabrykach. Ja też poszłabym do fabryki, ale tatko mnie nie puścił! Uparł się i już. Mówi,że fabryki padają dziewczętom na głowę. Mówi, że mam tuprzepracować rok, cobysię nauczyć obycia i dobrych manier. Rok! Prędzejskonam ze strachu, to pewne jak amen w pacierzu. Szkoda, że pandoktor nie widział, jakikażą minosić paskudny czepek i sukienkę! Ach, to takie niesprawiedliwe, doktorze! Mówiąc to, zwinęła w kulkę mokrą chusteczkęi cisnęła ją na podłogę. Pochyliłemsię i jąpodniosłem. - Patrzcie, acóż to za fanaberie. Rok minie szybko, zobaczysz. Kiedyś zrozumiesz,że rok to tyle, co nic. - Kiedyś! -Ile masz lat? - Czternaście. A czuję się, jakbymmiała dziewięćdziesiąt! Parsknąłem śmiechem. - Ejże, nie bądź niemądra. Hm, i cóż ja mam z tobą począć? Muszę jakoś zasłużyć na swoje honorarium, prawda? Chcesz, żebymporozmawiał z Ayresami? Na pewno nie chcą, żebyśczuła się nieszczęśliwa. - Ach, oni chcą tylko, żebym się przyłożyła do roboty. -Więc,możewobectego zamienięsłówko z twoimirodzicami? -A to paradne! Mamawłóczy się całymi dniami i maw nosie,co się ze mnądzieje. Tatko też do niczego,tylko krzyczyi krzyczy. Najchętniej cały dzień by się awanturował. A jak się nie awanturuje,to idzie szukać mamy izawsze przyprowadzajądo domu. Posłał mnienasłużbę, cobym nie była takajak ona. 17.

- Dlaczegóż więc chcesz tam wrócić? Przecież tu ci lepiej. - Nie chcę wrócić do domu -odpowiedziała. - Japo prostu. mam dosyć! Twarz pociemniałajejz bezsilnego gniewu. Przestała wyglądać jakdziecko ibardziej przypominała teraz małego drapieżnika. Ale zarazpodchwyciła mój wzrok i przywołała się do porządku. Żalnad sobąwziął górę nad złością: westchnęła bezradnie i przymknęła podpuchnięte oczy. Chwilęsiedzieliśmy w milczeniu; omiotłem spojrzeniemponury, niemal podziemny pokoik. Cisza była tak niezmącona, że zdawała się wręcz namacalna; w duchuprzyznałemBetty rację, przynajmniej w tej jednej kwestii. Chłodne powietrze ciążyło mi osobliwie: człowiekmimowolniewyczuwałobecność wielkiego domu nad głową; ba, wyczuwało się nawet skłębiony chaos pokrzyw i innych chwastów królujących na zewnątrz. Pomyślałem o swojej matce. Kiedy po raz pierwszy przybyładoHundreds Hali,była pewnie młodsza niż Betty. Wstałem. - Cóż, moja droga. Obawiam się, że wszyscy musimy czasem znosićcoś, co wcalenam się nie uśmiecha. Właśniena tym polega życie i niema nato rady. Ale mam pomysł. Resztę dnia spędziszw łóżku,potraktujmyto jako wakacje. Nie powiem pannie Ayres, że udawałaś i przyślęci lekarstwo na żołądek: widok butelki przypomni ci niezawodnie, że znalazłaś się o włos od utraty wyrostka. Alenie omieszkam zapytaćpannyAyres, czy nie dałoby się jakoś umilić ciżycia. Musiszmi za to obiecać,że dasz temumiejscu jeszczejedną szansę. Co ty nato? Spoglądała na mnie chwilę pustym wzrokiem, wreszcie skinęłagłową. - Dziękuję, doktorze - szepnęła ze łzami. Kiedy wychodziłem, przewróciła sięna drugibok, odsłaniając białąszyję i sterczące obojczyki. Korytarz był pusty, ale na dźwięk zamykanych drzwi ponownieodezwał się pies; pazury zaskrobały o posadzkę i Cygan wypadłz kuchniniczym kula do kręgli. Tym razem jednak natarł na mnie 18 z mniejszym impetem i zarazsię uspokoił, pozwalając, bym go poklepał iwytarmosił zauszy. Caroline stanęła na progu kuchni, machinalnie wycierając ręce w ścierkę. Za jej plecami ujrzałem na ścianiezapamiętanysprzed lat system dzwonków i kabli, mający na celuwzywanie służby wten drugi, lepszy wymiar. - Wszystko w porządku? - zapytała,kiedy wraz zpsem ruszyliśmyw jej stronę. - Drobne problemyżołądkowe, to wszystko - odparłem bez chwiliwahania. - Nic poważnego, ale słuszniemnie paniwezwała. Żołądekto nie przelewki, zwłaszcza w taką pogodę. Przyślę państwu receptę; dzień lub dwa odpoczynku dobrze jejzrobią. Jestjeszcze jedno. - Stanąwszy na wprost Caroline,zniżyłem głos. - Podejrzewam,że dziewczyna tęskni za domem.

Nie zwróciło to pani uwagi? Zmarszczyła brwi. - Nie sprawiała takiego wrażenia. Pewnie musi się przyzwyczaić,a to wymaga czasu. - Rozumiem, że śpi tu na dole całkiem sama? Na pewno czuje sięsamotna. Wspomniała cośo schodach, ciemnych zakamarkach. Niepokój natwarzy Carolineustąpił miejsca rozbawieniu. - Ach, awięc to oto chodzi, tak? Myślałam, że nie zawraca sobiegłowy takimi bzdurami. Na początku wyglądała nacałkiem rozsądną. Alez wiejskimi dziewczętami nigdy nic nie wiadomo: albo są twardejak stal i bez mrugnięcia okiem ukręcają szyjekurczętom, albo urządzają histerie jak primadonny. Pewnie naoglądała się za dużo filmów. Istotnie jest tu unas bardzo cicho, ale nie ma w tym nic dziwnego. - No tak, pani mieszka tutajod urodzenia - przytaknąłem po chwili. -Może znajdziesię jakiś sposób, żeby ją podnieść na duchu? Skrzyżowała ręce na piersi. - Mam jej czytaćbajki na dobranoc? -Jestbardzo młoda, pannoAyres. - Cóż, na pewno nikt jej tu źle nie traktuje, jeślito pan ma na myśli! Płacimy jej więcej niż możemy, jada to samo, co my. Naprawdę, podwieloma względami wygrała losna loterii. 19.

- Tak - odparłem. - Panibrat też powiedział coś w tym stylu. Odmoich słów powiało chłodem iCaroline poczerwieniała,w dodatku niezbyt ładnie: rumieniec oblał jej szyję, wypełzając plamami na przesuszone policzki. Uciekła spojrzeniemw bok, jakbyusiłowała zapanować nadzniecierpliwieniem. Kiedy jednak znów sięodezwała, jej głos nieco złagodniał. - Skoro pan musi wiedzieć, obchodzimy się z Betty jak z jajkiem. Strach pomyśleć,co będzie,jeśli odejdzie. Dochodząca stara się, jakmoże,ale w tym domu jedna służąca to za mało. Ostatnimi czasyznalezienie pokojówki wręcz graniczy z cudem, posiadłość leżynauboczu, z dala od linii autobusowych itym podobnych. Ostatniadziewczyna zabawiła tutaj całe trzy dni. To było w styczniu. Zanimpojawiła się Betty, większość obowiązków spoczywała na mnie. Alecieszę się, żenic jejnie jest. Naprawdę. Rumieniec zbladł, lecz twarz Caroline zapadła się nieco, przybierając wyraz znużenia. Zerknąwszy ponadjej ramieniem w kierunkustołu, ujrzałem stos warzyw, obranych już i wyszorowanych. Następnie przeniosłem wzrok na jej dłonie i poraz pierwszy dostrzegłem,jakie byłyzniszczone. Miała krótkie, połamane paznokcie i zaczerwienione kłykcie. I zrobiło mi się przykro, bo byłytobardzo ładnedłonie. Musiała dostrzec moje spojrzenie. Drgnęła, jakby zakłopotana,po czym odwróciła się i zgrabnie rzuciła ścierkę na stół, tuż obokzabrudzonej tacy. - Zaprowadzę pana na górę - powiedziała, chcąc możeobwieścićkoniec wizyty. W milczeniuweszliśmy po schodach, a pies z nami,zastępując nam drogę, sapiąc ipostękując. Lecz na zakręcie schodów, w miejscu gdziedrzwi dla służby wychodziły na ogród, spotkaliśmy wchodzącego Rodericka. - Matkacię szuka, Caroline - oznajmił. - Pyta, co z podwieczorkiem. -Skinąłmi głową. - Co tam,Faraday? Ijaka diagnoza? Trochęmnie zirytował tym "Faradayem", zwłaszcza żemiał dwadzieścia cztery lata, a ja dobijałem czterdziestki, lecz nim zdążyłem 20 odpowiedzieć, Caroline podeszła do brata i od niechcenia wsunęłamurękę pod ramię. - Doktor Faraday bierze nas za dzikusów! - powiedziała, mrugającpowiekami. -Myśli, że przeciągamy Betty przez komin,i wogóle. Uśmiechnął się blado. - Zawsze to jakiś pomysł. -To nic poważnego- odpowiedziałem. - Drobne problemyżołądkowe, nic więcej. - Nic zaraźliwego? -Na pewno nie. - Ale musimy jej nosić śniadaniedo łóżka - ciągnęła Caroline. -I w ogóle na okrągło rozpieszczać. Czyto nieprawdziwe szczęście, że znam sięna gotowaniu? Skoroo tym mowa.

- Popatrzyłami w oczy. -Proszę nie uciekać, doktorze. Niech pan zostanie izjez nami podwieczorek,dobrze? - Tak,proszę zostać- dorzucił Roderick. Jego głos brzmiał jak zwykle nonszalancko, ale szczerość Caroline nie budziła we mnie najmniejszych wątpliwości. Chyba chciałazatuszować niemiłe wrażenie po naszej rozmowie o Betty. I po częściwiedziony podobnym zamiarem, choć głównie z powoduprzemożnejchęciobejrzenia pozostałej części domu, przyjąłem zaproszenie. Usunęli się na bok, aby puścić mnie przodem. Pokonawszy parę ostatnichschodów, znalazłem się w małym, bezbarwnym korytarzyku i ujrzałemtę samązasłonęz rypsu, do której w 1919 roku doprowadziła mniemiła pokojówka. Roderick wszedłpowoli po schodach, pod ramięz siostrą; na górze Caroline puściła rękę brata i bez większych ceregieli odsunęła kotarę. Biegnące dalej mroczneprzejścia wydały mi się dziwnie puste,leczpoza tym wygląd ich w pełni odpowiadał temu,co zachowałemw pamięci: dom otwierał sięniczym wachlarz, sufit piął się w górę,kamienna podłoga ustępowała miejsca marmurowej, a ściany lśniącei nagie w części dla służby tutaj były pokryte jedwabiem i sztukateriami. Machinalnie odszukałem wzrokiem ozdobną bordiurę, z której 21.

kiedyś odłamałem żołądź, a gdy moje oczy nawykły do ciemności,skonstatowałem z przykrością, iż ściana musiała paść ofiarą atakubandy szkolnych wandali, gdyż lwia część gipsowego ornamentu uległa unicestwieniu, a jego resztki popękały, na zawsze tracąc dawne,nasycone barwy. Pozostała częśćściany wyglądała niewiele lepiej. Kilka pięknych luster i malowideł wciąż wisiało na swoich miejscach,po innych zaś pozostałytylko ciemne plamy. Rozerwany fragmentjedwabiu załatano i zacerowano jak skarpetę. Popatrzyłem na Caroline i Rodericka,spodziewając się ujrzećw ich oczach zakłopotanie, a może nawet przeprosiny, ale minęliów krajobraz zniszczenia jak gdybynigdynic. Ruszyliśmyw prawo,korytarzem wewnętrznym oświetlonym jedynie blaskiem padającymz pokoipołożonych po jednej stronie, a że większość drzwi byłazamknięta, pomimo słońca na zewnątrz znaczna część przejścia spoczywała w mroku. Drepczący przed nami labrador to pojawiał sięw plamie światła, to znów zdawał się rozpływać w powietrzu. Korytarz skręcił o dziewięćdziesiąt stopni, tym razemw lewo, iwreszcienatknęliśmysię na otwarte szeroko drzwi, wpuszczające drżącysnopsłonecznego blasku. Carolinewyjaśniła,że prowadzą do pokoju,od wielu lat nazywanego salonikiem, w którymrodzina spędza większość czasu. Wkrótce zrozumiałem, iż w Hundreds Hali nawet zdrobnieniabywają względne. Pomieszczenie liczyło sobie jakieś dziewięć metrówna sześć; urządzono je w dość chaotyczny sposób,ściany i sufit przystrojono kolejną porcją gipsowych ornamentów, całość zaś wieńczyłmasywny, marmurowy kominek. Podobnie jak w korytarzu, większośćozdób uległa wykruszeniu. Wysłużoną, skrzypiącą podłogę z drewnapokrywałynachodzące na siebie przetarte dywaniki, a zapadniętąsofęw połowie przesłaniały kraciaste pledy. Przy kominku stały dwasfatygowane, wyściełane aksamitem fotele, obok jednego z nich zaśpołyskiwał wiktoriański nocnik w kwiatki, pełen wody dla psa. Mimo to jakimś cudem niezaprzeczalny urok pokoju wysuwałsię na pierwszy plan,niczym szlachetne rysy zniszczonejtwarzy. 22 W powietrzu unosiła się woń letnich kwiatów: groszku pachnącego,rezedy i lewkonii. Miękkie, zlekka przyćmioneświatło zdawało siętkwić w czułym uścisku bladych ścian i sufitu. Stojące otworem,przeszklone drzwi wychodziły na kolejne kamienne schody prowadzącedopołudniowej części ogrodu. Na ichszczyciestała pani Ayres, zrzuciła z nógogrodowesandały iwłaśniewsuwałastopy w pończochach do butów. Nagłowie miała kapelusz z szerokimrondemi cienkim, jedwabnym szalem luźno zawiązanympod brodą. Na jej widok rodzeństwo jednocześnie parsknęło śmiechem. - Wyglądasz jak pasażerka jednego z pierwszychautomobilów,mamo - stwierdził Roderick. -Tak - zawołałaCaroline -albo pszczelarz! Szkoda, że nim niejesteś, marzę o miodzie. Spójrz,jest z nami doktorFaraday,wspólnikdoktora Grahama z Lidcote. Był już u Betty. Zaprosiłam go na podwieczorek. Pani Ayres podeszła bliżej, wyciągając rękę. Zsunęła kapeluszi szal spłynął jej naramiona. - Jak pan się miewa, doktorze Faraday? Miło, żewreszcie się spotykamy. Pracowałam w ogrodzie, o ile wypada tak nazwać tę dżunglę; proszę mi wybaczyć mój,hm, niedzielny strój.

A propos, czy to niedziwne? -Uniosła rękędo czoła, żeby odgarnąćkosmyk włosów. - Kiedy byłam dzieckiem, w niedziele wkładaliśmy zwykle najlepszerzeczy. Człowiek siadał na sofie w białych,koronkowych rękawiczkach i bał się głębiej odetchnąć. W dzisiejszych czasach haruje sięw niedziele jak kocmołuch,i tak też się ubiera. Miała twarz w kształcieserca ikiedysię uśmiechnęła, ostrozarysowane kościpoliczkowe powędrowały jeszcze wyżej, a ciemne,roziskrzone oczy nabrałyfiglarnego wyrazu. Bynajmniejnie przypominała kocmołucha; pomimo znoszonej sukienki, z luźno upiętymi,długimi włosami ukazującymi smukłą linię szyi prezentowała sięwprost nieskazitelnie. Była już dobrze po pięćdziesiątce, alewciążmiała ładną figurę, a jej włosy niemal tak ciemne jak owego dnia,gdy wręczała miokolicznościowy medal. Byławówczas młodsza ani23.

żeli Caroline obecnie. Cośw jej osobie, być może szal, krój sukienkibądź też ruch wąskich bioder pod tkaniną nadawało jej aurę francuskiej wytworności, zgoła nielicującej z burą angielskością jej dzieci. Wskazała mi jedenz foteli przy kominku, a gdy usiadła naprzeciwko, zwróciłem uwagę na jej buty. Były tociemne, skórzane lakierkiz kremowym paskiem, zważywszy na solidne wykonanie, najpewniejpochodzące sprzed wojny i, podobnie jak większość damskich trzewiczków, w oczach mężczyzny absurdalnie przekombinowane, przezco wzrok mimowolnie błądził w ich stronę. Na stoliku obokjej fotela widniał stosik masywnych, staroświeckich pierścieni, którepoczęła wkładać na palce, jeden podrugim. Szal zsunął się z jej ramion na podłogę i Roderick,który jeszcze niezdążył usiąść, schylił się niezdarnie, aby go podnieść i z powrotemowinąć matce wokółszyi. - Życie z moją matką przypominazabawę wpodchody - powiedział do mnie. - Gdziekolwiek pójdzie, rozsiewa za sobą masęprzedmiotów. Pani Ayres poprawiła szal, a w jej oczachznów zatańczyły figlarneiskierki. - Widzi pan, jak onimnie traktują,doktorze Faraday? Obawiamsię,że na starość czeka mnie śmierć głodowa we własnym łóżku. - Ach, rzucimyci czasem jakąś kostkędo ogryzienia, staruszko. -Roderick ziewnął, kierując się w stronę sofy. Usiadł zwyraźnymtrudem; przyglądając musię dyskretnie, ujrzałem, jak zaciska zęby i zrozumiałem, że kontuzja wciąż daje musię we znaki, a on ze wszystkich sił stara sięto ukryć. Caroline wróciła do kuchni, zabierając ze sobą psa. Pani Ayreszapytałao zdrowie Betty i mojaodpowiedź sprawiła jej wyraźną ulgę. - Zadał pan sobie tyle trudu- powiedziała. - Zapewne ma panna głowie poważniejsze przypadki. - Jestem lekarzem rodzinnym - odparłem. - Obawiam się, że przeważniemam do czynienia z wysypką i skaleczeniami. - Niechże pan nie będzie taki skromny. Choć sama nie wiem, 24 czy powinniśmyoceniać wartośćlekarza według tego, z jakpoważnąchorobą miał do czynienia. Chyba powinno być odwrotnie. - Żaden lekarzczasem nie pogardzi wyzwaniem- odpowiedziałemz uśmiechem. - W latach wojny częstobywałem wszpitalu wojskowymw Rugby. Trochę mi tego brakuje. - Zerknąłem najej syna, który wyjął bibułki oraz puszkę tytoniu i właśnieskręcał sobie papierosa. -Tak się składa,że prowadziłem tam terapię mięśniową. Bodźce elektryczne, i tak dalej. Chrząknął. - Proponowano mi cośtakiego po wypadku. Ale miałem dużopracy przy domu i zabrakło na to czasu. - Szkoda. -Roderick był pilotem, doktorze- wtrąciła pani Ayres. - Pewniepan słyszał? - Tak. W jakich walkach pan uczestniczył? Ciężko było? Przechylił głowę i wysunął podbródek, by zaprezentować blizny. - A jak pan uważa? Ale przeważnie latałem narekonesans,więcnie mogę sobie przypisać zbyt wielkich zasług. Wreszcie na południowym wybrzeżu nie dopisało miszczęście.

Drugi pilotoberwał gorzej,on i mój nawigator,biedaczysko. Ja wyszedłem z opresji z pokiereszowaną gębą i rozwalonym kolanem. - Przykro mi. -Ach, pewnie w swoim szpitalu musiał panoglądaćgorsze rzeczy. Ale, ale, proszę wybaczyć moje maniery. Poczęstuje się pan papierosem? Tyle kopcętegocholerstwa, że zaczynam robić to bezwiednie. Spojrzałem na papierosa - na studiach nazywaliśmy takie skrętygwoździami do trumny - i stwierdziłem, że nie będę uszczuplał zapasów Rodericka. W kieszeni miałem wprawdziepaczkę fajek z prawdziwego zdarzenia, lecz chcąc oszczędzić mu zakłopotania, postanowiłemich nie wyciągać. Pokręciłemgłową. Zresztą i tak odniosłem wrażenie,że chciał tylko zmienić temat. Jego matkachyba podzielała moje przypuszczenia. Chwilę spoglądała nań zatroskanym wzrokiem, po czym zwróciła siędo mniez uśmiechem. 25 li.

- Wojna wydaje się taka odległa, prawda? Jak tomożliwe, przecieżminęły zaledwie dwa lata? Dokwaterowano nam oddział żołnierzy. Zostawili po sobienajdziwniejsze rzeczy, drut kolczasty i inne żelastwo; wszystko jużrdzewieje niczym pozostałości z innej epoki. OczywiścieBóg jeden wie, ile będzie nam dane nacieszyć się pokojem. Przestałamsłuchać wiadomości, bo tylko siejąniepokój. Wygląda na to, żeświat jestw rękach generałów i naukowców traktujących bomby jak kulki do gry. Roderickzapaliłzapałkę. - E tam, w Hundreds nic nam nie grozi - rzuciłzza papierosa,który błysnął płomieniem niebezpiecznie blisko jego zniekształconychust. - Mamy tuprzysłowiową sielankę. W chwili gdy wypowiedział te słowa, pazury Cyganazaskrobałyo marmurową posadzkę holuniczym koralikiliczydła, poczym rozległo się kłapanie sandałów Caroline. Pies pchnąłnosem drzwi, co najwyraźniej miał w zwyczaju, gdyż framugapociemniała w miejscu, gdzieocierał się o niąsierścią,wiekowe drzwizaś nosiły liczne zadrapania,czy to samego Cygana, czy też pokoleń jego poprzedników. Caroline weszła do pokoju objuczona ciężką tacą. Roderickuchwycił się poręczy sofy i spróbował wstać, alego uprzedziłem. - Ja to zrobię. Spojrzała na mnie z wdzięcznością, nie tyle we własnymimieniu,ile w imieniu brata. - Nie trzeba. Proszę pamiętać, że mam wprawę. - Przynajmniej zrobię miejsce na stole. -Ależ nie, naprawdę! Jeśli przyjdzie mi zarabiać na życie jakokelnerka, doświadczenie będzie jak znalazł. Cygan, jazda spod nóg,słyszałeś? Ustąpiłem, a Caroline postawiła tacę wśród książek i papierówna zaśmieconym stole, po czym nalała herbatę i podała wszystkimstaroświeckie, porcelanowe filiżanki. Niektóre miały wyszczerbioneuszka; te zostawiła dlarodziny. Potem przyszłakolej na talerzyki zciastem: był to placek owocowy pokrojonyna możliwie jaknajcieńszeplasterki, żeby dla wszystkich wystarczyło. 26 - Ach,królestwo za bułeczki z dżemem i bitąśmietaną! - westchnęła paniAyres, sięgając poswoją porcję. -Przydałby się choćbyherbatnik. Mówię to przezwzgląd na pana, doktorze Faraday. Nigdynieprzepadaliśmy za słodyczami, apoza tym. - znów zrobiła filuternąminę - . masła unas nie uświadczysz, jakto u mleczarzy. Racjonowanie żywności zabija gościnność, ot co. To doprawdygodneubolewania. Z kolejnym westchnieniem połamała ciastona kawałki i trzymającje dwoma palcami zaczęłamaczać każdy w herbacie. Zauważyłem,że Caroline złożyła swoją porcję na pół i pochłonęłają dwomakęsami. Roderick, który pochłonięty papierosem w pierwszejchwiliodstawił talerzyk na stół, wydłubałod niechcenia rodzynki i skórkępomarańczową, po czym rzucił resztę Cyganowi. - Roddie! - zawołała z przyganą Caroline. Myślałem, że obruszyłasię na takie marnowanie jedzenia, leczjak się wkrótce okazało, nie pochwalała dokarmiania psa przy stole.

Rzuciła Cyganowi srogie spojrzenie. - Ty draniu! Ktoto widział tak żebrać! Proszę zobaczyć, jakna mnie łypie, doktorze Faraday. Przechera. - Zrzuciwszy sandał,wyprostowała nogę (a nogi miała gołe, brązowe i nieogolone)i szturchnęła zwierzę w bok palcamistóp. - Biedaczysko- powiedziałem uprzejmie,widząc zbolałąminępsa. -Niech pan sięnie da oszukać. To spryciarz, jakich mało. Prawda,mały? Ty łobuzie! Ponownie trąciła go stopą, po czym szturchnięcie przeszło w szorstkąpieszczotę. Pies próbował ustać pod naporem nogi, wreszcie z bezradnością starca zwalił się na bok i zadarł łapy, ukazując szarawąsierść na piersi i łysiejący brzuch. Pieszczoty przybrały nasile. Zobaczyłem,że pani Ayres patrzy znacząco na owłosioną nogęcórki. - Doprawdy, moja droga, mogłabyś włożyć pończochy. DoktorFaraday weźmie nas za dzikusów. 27.

Caroline roześmiała się beztrosko. - Za ciepło na pończochy. Poza tym bardzo bym się zdziwiła,gdyby doktor Faraday nigdy nie widział gołej nogi! Po chwilijednak cofnęła stopę i spróbowała przybrać bardziejelegancką pozę. Zawiedziony pies wciążleżał rozwalony na grzbiecie,po czym przeturlał się na brzuch i skupił uwagę na przedniej łapie. Dym z papierosa Rodericka zawisł siną smugą w upalnym,nieruchomym powietrzu. Jakiś ptak zaćwierkał w ogrodzie i wszyscyzwróciliśmy głowy w tamtą stronę. Ponownie rozejrzałem się po pokoju,ogarniając pełne uroku, płowiejące detale, następnie zaś,obróciwszysię na fotelu, oczarowany utkwiłem wzrok w widoku, który roztaczałsię z otwartego okna. Otoczonyklombami, zarośnięty trawnik rozciągał się na około trzydziestu metrów od domu,zamknięty ogrodzeniemz kutegożelaza. Dalej znajdowała się łąka, która z kolei ustępowałamiejsca parkowi mającemu blisko kilometr długości. Mur, którywyznaczał koniecposiadłości, majaczył gdzieś w oddali, lecz ponieważdalej biegły pastwiska, przechodzące w pola uprawne, jednostajnykrajobraz ciągnął się jak okiemsięgnąć dochwili, gdy jego blednąceodcienie splatały się z przymglonym niebem. - Podoba się panu nasz widok, doktorze Faraday? - spytała paniAyres. - Bardzo -odpowiedziałem, zwracając się z powrotem w jej stronę. - Dom pochodzi z któregoroku? Tysiąc siedemsetdwudziestego? Trzydziestego? - Brawo! Budowę ukończono w tysiąc siedemset trzydziestymtrzecim. - No tak. - Pokiwałem głową. -Chyba rozumiem, na czym polegałzamysł architekta: ciemne korytarze ipołożone wzdłuż nich jasne,przestronne pokoje. Pani Ayres tylko sięuśmiechnęła, Caroline zaś spojrzała namniez nieskrywanym zadowoleniem. - Jateż tozawszelubiłam - stwierdziła. - Niektórzy myślą,że nasze ciemne korytarze to istne utrapienie. Powinien pan zoba28 czyć dom w zimie! Najchętniej zamurowalibyśmy wszystkie okna. W zeszłym roku przez dwa miesiące praktycznie nie ruszaliśmy sięz tego pokoju. Roddie ija przynieśliśmy materace i spaliśmytu jakjacyś koczownicy. Rury zamarzły, generatorwysiadł, a na zewnątrzwisiały sople długie nametr. Człowiek nie wytknął nosa z domuw obawie, że go nadzieją narożen. Pan mieszka nad gabinetem. prawda? W dawnym mieszkaniu doktoraGilla? - Owszem - odpowiedziałem. - Wprowadziłem się tam jakomłodszy wspólnik,i tak już zostało. Niezbyt urokliwe miejsce. Aleswojskie, a na potrzeby kawalera jak znalazł. Roderick strzepnąłpopiół. - Z doktora Gilla był istnyoryginał,nieprawdaż? Byłem u niegow dzieciństwie raz czy dwa.

Pamiętam wielką, szklaną misę, w którejtrzymał pijawki. Bałem się ich panicznie. - Ach,ty się wszystkiego bałeś - wtrąciła jego siostra, zanim zdążyłemodpowiedzieć. - Nietrudnobyło napędzić ci stracha. Pamiętasz tę olbrzymkę, która pracowała w kuchni, kiedy byliśmy mali? A ty, mamo? Jak to onamiała na imię? Mary? Miała metr dziewięćdziesiąt wzrostu, a jej siostrametr dziewięćdziesiąt dwa. Tatuśkazałjej kiedyś przymierzyć swój but: założył się z panem McLeodem, że będzie za mały. I wygrał! Jej ręce,to było dopiero coś! Wykręcała ubrania lepiejniż wyżymaczka. I zawszemiała zimne palce, po prostu lodowate, jakby trzymała je w przerębliWmawiałam Roddiemu, że zakradała się do jego pokoju, gdy spał, i wkładała mu ręce pod kołdrę, żeby się ogrzać. Ryczał jak bóbr! - Ty potworze - powiedział Roderick. -Jakteż ona miała na imię. - ChybaMiriam - odezwała się pani Ayres po chwili namysłu. -Miriam Arnold,a jej siostranazywała się Margery. Ale była jeszczejedna dziewczyna, nie tak wysoka: wyszła za młodego Tapleya i poszlina służbę do tego samegodomu, on jako szofer, ona jakokucharka. O ile mnie pamięć nie myli, Miriamodeszła od nas do pani Randall,której jednaknie przypadła dogustu i zabawiła tamjedynie miesiąclub dwa. Nie wiem,co się z nią potem działo. 29.

- Może została zawodową dusicielką - podsunął Roderick. -Albo wstąpiłado cyrku - dodała Caroline. - Zaraz, czy nie mieliśmy kiedyś służącej, która naprawdę uciekła do cyrku? - Na pewno wyszłaza cyrkowca - uściśliła pani Ayres. - Izłamała tym samym serce swojej matce. Swojej kuzynceteż, ponieważta kuzynka, Lavender Hewitt, również kochała tego mężczyznę; po ichucieczce przestała jeść i była bliska śmierci. Na szczęście, jak mawiałajej matka, została ocalona przez króliki, potrafiłabowiem oprzeć sięwszystkiemu prócz matczynej potrawki zkrólika. I tak pozwalaliśmyjej ojcu polować w parku na króliki, gdyż to właśnie one uratowałyjej życie. Opowieść toczyła się dalej,Carolinei Roderick co rusz dorzucaliswoje trzy grosze, zwracając się raczej dosiebieniż do mniei tak, odsunięty na drugi plan, przenosząc wzrok z dzieci na matkęi z powrotem, dopatrzyłem się między nimi trojgiem podobieństwa,nie tylko z wyglądu - długie kończyny, wysoko osadzone oczy - leczprzede wszystkim z gestów i sposobu mówienia. I poczułem ukłuciezniecierpliwienia- ledwie wyczuwalny powiew mrocznej niechęci,która zmąciła nieco radość płynącą zprzebywaniaw pięknym pokoju. Może odezwało się moje plebejskie pochodzenie? Przecież HundredsHaliegzystowałodzięki tym ludziom, których tak bezlitośnie terazwyszydzali, pomyślałem sobie. Kiedy podwustu latach ludzie ci zaczęliodchodzić, pozbawiony ich wiary i wsparcia dwór sypałsię jak domekz kart. Tymczasem ci troje bawili się warystokrację wśródodrapanychścianiwyłysiałych tureckichdywanów, chełpiąc się obtłuczonymifiliżankami rodowej porcelany. Pani Ayresprzypomniała sobie kolejną pokojówkę. - Todopiero była kretynka - oznajmiłRoderick. -Kretynka może nie była -przyznała uczciwie Caroline. - Alemasz rację, do bystrych nie należała. Pamiętam,jak spytała mniekiedyś,czy wino naprawdę leje się do gąsiora. A jakże, ja jej na to,przynieś go, to cipokażę. Ijak niezaczniebiegać po podwórku. 30 Z zakłopotaniem pokręciłagłową, ale znów musiała się roześmiać. Naraz podchwyciła mój wzrok; minę musiałem mieć lodowatą. Spróbowała stłumić śmiech. - Przepraszam, doktorze Faraday. Widzę, że pantego nie pochwala. Całkiem słusznie. Rod i ja byliśmy okropnymi dziećmi, ale terazjesteśmy znacznie milsi. Zapewne myśli pan o biednej, małej Betty. Upiłem łyk herbaty. - Bynajmniej. Tak się składa, że,myślałem o swojej matce. - Pańskiej matce? - powtórzyła, wciąż z echemśmiechu wgłosie. Nastąpiła chwila ciszy, przerwana wreszcie przez paniąAyres. - Ależ tak. Pańska matka była tu kiedyś piastunką, nieprawdaż? Coś mi się obiło ouszy. Kiedyto dokładnie było? Chyba zanim sięwprowadziłam. Mówiłatak uprzejmie, i z taką serdecznością, że prawie się zawstydziłem, ja sam nie kryłem

bowiem dezaprobaty. - Pracowała tu mniejwięcej doroku tysiąc dziewięćset siedemnastego - odparłem zmniejszym naciskiem. - Tu również poznałamojego ojca,był synem sklepikarza. Pewnie nazwaliby to państwokuchennym romansem. - Jak miło - powiedziała niepewnie Caroline. -Prawda? Roderick bezsłowa raz jeszcze strzepnął popiół. Lecz natwarzypani Ayres pojawił się wyraz zamyślenia. -Wiecie co. - zaczęła, podnosząc się z miejsca. -Wydajemi się. Zaraz, zaraz. Podeszła do stołu, naktórymustawiono kolekcję oprawionychfotografii rodzinnych. Sięgnęła po jednąz nich i trzymającją na wyciągnięcie ramienia zmrużyła oczy, a następnie potrząsnęła głową. - Bez okularów nie jestem pewna - oznajmiła. - Ale coś mi sięzdaje, doktorze Faraday, że jest wśród nich pańska matka. Była to nieduża, edwardiańska fotografia w rogowej oprawie. Po chwili zrozumiałem, że uwieczniono naniej w sepii południowąfasadę dworu, dostrzegłem bowiem drzwi balkonowe saloniku, otwar31.

te na oścież zupełnie jak dzisiaj. Na trawnikuprzed domem zebralisię ówcześni właściciele posiadłości, otoczeni liczną gromadką służby - gospodyni, kamerdyner, lokaj, podkuchennei ogrodnicy - o cokolwiekspłoszonym, by nie rzec niechętnym wyglądzie, jak gdyby pomysłwłączenia ich do wspólnej fotografii wynikł z nagła, i ktoś zwołał ichnaprędce, odrywając od codziennych zajęć. Sami członkowie rodzinynajwyraźniej czuli się jak ryby w wodzie: pani domu, Beatrice Ayres,babka Caroline i Rodericka, siedziała na honorowym miejscu, obokstał mąż, z jednąręką wspartą na jej ramieniu, a drugą wsuniętąw kieszeń białych spodni w kant. U stóp rodzicównonszalanckoprzysiadł szczupłypiętnastolatek, który niebawemmiał wyrosnąćna pułkownika; wyglądał wypiszwymaluj jak Roderick. Obok niego,na kraciastym kocu, siedzieli jego młodsi bracia i siostry. Przyjrzałem się im uważniej. W większości bylijuż dosyć duzi,najmłodsze jednak (mały berbeć) tkwi w objęciach jasnowłosej piastunki. Wchwili gdy zrobionozdjęcie, malec właśnieusiłował sięwyrwać, toteż kobieta odchyliła głowę w obawie przed wszędobylskimiłokciami. Dlategonie wpatrywała się w obiektyw i jej rysy zdawałysię nieco zamglone. Caroline wstała z sofyi podeszła do mnie, żeby obejrzeć zdjęcie. - Czy topańska matka, doktorze Faraday? - zapytała cicho, kręcącna palcu kosmyk brązowych włosów. - Bardzo możliwe -odpowiedziałem. - Chociaż. Tuż za piastunką dostrzegłem bowiem drugą służącą, również blondynkę, ubranąw identyczną sukienkę i czepek. Roześmiałem się z zakłopotaniem. - Możliwe, że totadruga. Nie jestem pewien. - Czy pańska matka jeszcze żyje? Możepokazałby jejpan to zdjęcie? Pokręciłem głową. - Oboje rodzice nie żyją. Matka zmarła, kiedy byłem na studiach. Ojciecmiał atak serca paręlatpóźniej. - Ach, takmi przykro. -Cóż, stare dzieje. 32 - Mamnadzieję, że była tu szczęśliwa - powiedziała do mnie paniAyres, kiedy Caroline wróciła na sofę. - Jak pan uważa? Czy kiedykolwiek opowiadała o pracyw naszym domu? Przez chwilę wstrzymywałem sięz odpowiedzią,rozmyślająco matczynych opowieściach: o tym, jakna przykład stawała co ranoz wyciągniętymi rękami,a gospodyni sprawdzała jej paznokcie,i o tym, jak Beatrice Ayres wchodziła bezuprzedzenia do pokojówsłużących i przeglądała ich rzeczy, jedną po drugiej. - Myślę, że zyskała tu wielu przyjaciół - odrzekłem wreszcie. Na twarzy pani Ayres odmalowało się zadowolenie, a może ulga. - Miło mito słyszeć. Naturalnieto były i dla służby inneczasy. Miała swoje rozrywki, ploteczki i skandale. Własny świąteczny obiadw Boże Narodzenie.

Napłynęła kolejna fala wspomnień. Siedziałem ze wzrokiemutkwionym w zdjęcie, prawdępowiedziawszy lekko oszołomionysiłąwłasnych emocji, ponieważ nieoczekiwany widok matczynej twarzy- o ile to była jej twarz - poruszył mnie bardziej, niż mógłbym sięspodziewać. Wreszcie odłożyłem fotografię na stolik przy swoimkrześle. Rozmawialiśmy o domu i przyległych ogrodach,o dawnychczasach jego świetności. Podczas rozmowy co ruszjednak spoglądałem na zdjęcie,co zapewne nie uszło uwagi pozostałych. Wreszcie podwieczorekdobiegłkońca. Odczekawszy kilka minut, spojrzałem na zegareki oznajmiłem, żena mnie już czas. - Proszę zabrać tozdjęcie, doktorze Faraday - powiedziała łagodnie pani Ayres, kiedy podniosłem się zmiejsca. - Chciałabym, abyje pan zatrzymał. - Zabrać? - powtórzyłemzdziwiony. -Ależ nie, nie mógłbym. - Musipan. Razem z ramką. - Tak,proszę je wziąć - dorzuciła Caroline,kiedy nadal się wzbraniałem. - Niech panniezapomina, że dopóki Betty nie wyzdrowieje,sprzątanie to mój obowiązek. Jedna rzecz mniej do odkurzania,co za ulga. 33.

- Bardzo dziękuję. - Byłemczerwony jak burak, mało się niezająknąłem. -To bardzo miłez państwa strony. To.. Naprawdę,to zbytmiłe. Dali mi kawałek używanegoszarego papieru do zapakowania fotografii i schowałem ją bezpiecznie do torby. Pożegnałem sięz paniąAyres, a następniepoklepałem ciepły łeb psa. Caroline, którazdążyła podnieść się z miejsca, wyraziła gotowość odprowadzenia mniedo samochodu, ale Roderick zaoponował. - Nie trzeba, Caro. Ja to zrobię. Z grymasem bólu na twarzy dźwignął sięz sofy. Siostra rzuciła muzatroskane spojrzenie, ale najwyraźniej uparł się, by mi towarzyszyć. Z rezygnacją razjeszcze podała mi kształtną, spracowaną dłoń. -Do widzenia, doktorze Faraday. Cieszę się, że mama znalazłato zdjęcie. Niech panu o nas przypomina. - Na pewno będzie. Wyszedłem za Roderickiem do holu i zamrugałem, kiedy nanowowkroczyliśmy w strefę cienia. Poprowadziłmnie na prawo, mimo kolejnych, zamkniętych na głucho drzwi,wkrótce jednak korytarz rozjaśniłsię nieco i zrozumiałem, że znaleźliśmy się w holu wejściowym. Musiałem przystanąći rozejrzeć się dookoła, gdyż było tu naprawdępięknie. Na podłodze widniały marmurowe płyty w różowym i buraczkowym odcieniu, ułożone w szachownicę. Jasna boazeria na ścianachodbijała ichkolory. Największe wrażenie robiły jednak mahonioweschody pnące się spiralnie na wysokość dwu kondygnacji i zwieńczonebalustradą z wężową głową, tak wysmukłą, jakby jej linię nakreślonojednym tylko pociągnięciem. Schody liczyły sobie ponadcztery metryszerokości i około dwudziestu wysokości, i skąpane były w miękkim,chłodnym świetlewieńczącej dach kopuły z mlecznego szkła. - Ładnie, co? - rzuciłRoderick, podążając za moim spojrzeniem. - Ale w czasie zaciemnienia mieliśmytej kopuły powyżej uszu. Otworzył frontowe drzwi. Musiałykiedyś nasiąknąć wilgocią i stawiały opór, trąc ze straszliwym zgrzytemo marmurową posadzkę. Stanęliśmy na szczycie schodów, osaczeni przez skwar. 34 Roderick skrzywił się niechętnie. - Jak w piekle. Współczuję, że musi pan wracać w taką pogodę. Jakim samochodem panjeździ? Czy to ruby? I jak się sprawuje? Był tomodel podstawowy, nic szczególnego. Ale Roderick najwyraźniej interesował się motoryzacją,toteż podeszliśmy do samochodui rzuciłem kilka szczegółów,a na koniec podniosłem maskę izaprezentowałem silnik. - Tewiejskie drogi to dla niego istny dopust boży - oznajmiłem,zatrzaskującmaskę. -Na pewno.

Jakie dystanse przeważnie pokonujecie? - W lżejsze dnipiętnaście,dwadzieścia wezwań. Ale zdarzają siędni, że jest ich ponad trzydzieści. Przeważnie lokalne, chociaż mamparu prywatnych pacjentów nawet w Banbury. - Zajęty z pana człowiek. -Czasamiażza bardzo. - Te wszystkie skaleczenia iwysypki. Ach, właśnie. - Wsunął rękędo kieszeni. -Ile jestem winien za wizytę? Pomnyuprzejmości jego matki, początkowo odmówiłem przyjęciazapłaty. Kiedy naciskał,powiedziałem, że przyślę mu rachunek. - Na pańskim miejscu brałbym forsę, dopóki dają - skwitowałze śmiechem. - Ile pan bierze? Cztery szylingi? Więcej? Niechże panda spokój. Jeszczenie musimy liczyć najałmużnę. Chcąc nie chcąc, przystałem na cztery szylingi,zawizytę i receptę. Wyjąłz kieszeni garść ciepłychmonet iodliczył mi do ręki żądaną kwotę. Zmienił przy tym pozycję i znów musiało go zaboleć,bo zacisnąłzęby. Ugryzłem sięw język; podobnie jak w przypadkupapierosów, nie chciałem wprawiać go w zakłopotanie, dlategopowstrzymałem się od komentarza. Skrzyżował ręce na piersi i stanął niby to swobodnie, a gdy zapuściłem silnik i ruszyłem z miejsca,od niechcenia pomachał mi na pożegnanie, a następnie zawróciłdo domu. Obserwowałem gowe wstecznymlusterku, jak mozolniekuśtykał po schodach. Potem zamajaczył na tle drzwi i rozpłynął sięw mrocznej czeluści. 35.

Droga zakręciła między dawno niestrzyżonymi krzewami, samochód podskoczył na wybojach i dom zniknął mi z oczu. Tego samego wieczoru, jak w prawie każdą niedzielę, zjadłemkolację z DavidemGrahamem i jegożoną Annę. Pomimo trudnościnagły przypadek Grahamazakończył się pomyślnie, toteż większośćposiłku zajęło nam jego omawianie. Dopiero pod koniec, kiedyzabraliśmy się do jabłkowego puddingu,wspomniałem o wizyciew Hundreds Hali. Graham spojrzał na mnie z zazdrością. - Byłeś tam? I co? Od latnie miałem od nichżadnego wezwania. Słyszałem,że posiadłości grozi ruina; ponoćAyresowie ledwo wiążąkoniec z końcem. Podzieliłem się swoimi spostrzeżeniami na temat domui ogrodu. - Żal na topatrzeć - dodałem. - Nie wiem, czy Roderick ma pojęcie, co robi. Mam co do tego wątpliwości. - Biedny Roderick - wtrąciła Annę. - To dobry chłopak. Bardzomu współczuję. - Z powodu blizn, i w ogóle? -Poniekąd. Ale głównie dlatego,że wydaje się taki zagubiony. Musiał szybko dorosnąć,jak wszyscychłopcy w jego wieku. A miałna głowie nie tylkowojnę, ale i rodzinny majątek. Iwyglądana to,że nie wrodził się w ojca. - No cóż - odparłem. - Może muto wyjdzie na dobre. Pułkownikzawsze byławanturnikiem, nie uważacie? Przed laty byłem świadkiem,jak zrugałkierowcę, który podobno spłoszyłmukonia. Na koniec zeskoczył z siodła i kopniakiem zbił tamtemu reflektor! - Hm, rzeczywiście miał temperament - zauważyłGraham, zgarniając łyżeczką pudding. - Typ staroświeckiego ziemianina. - Raczej staroświeckiego zabijaki. -Mów co chcesz, ale nie chciałbym byćna jego miejscu. Podejrzewam, że stan majątku nieraz spędzałmu sen z powiek. Jeśli się niemylę, posiadłość przynosiła straty, już kiedy ją odziedziczył. Wiem, 36 że w latach dwudziestych sprzedał sporo ziemi; nawet mój ojciecmówił, że to jak wylewanie łyżkąwody z tonącej łodzi. Po jego śmiercirodzina miała astronomiczne długi! Ażtrudno uwierzyć, że jeszczenie poszli nadno. - A co z Roderickiem? - spytałem. -Moim zdaniem jego nogawygląda nie najlepiej. Może terapia elektryczna przyniosłaby jakieśefekty,o ile w ogóle by sięna nią zgodził. Dumanie pozwala imwychylić nosa z tejswojej pustelni; żyjąna odludziu, liżąc rany. Miałbyś coś przeciwko temu,żebymspróbował? Graham wzruszył ramionami. - A proszę cię bardzo.

Jak mówiłem, tak dawno mnie nie wzywali,że przestałemsię chyba kwalifikować jako ich lekarz. Pamiętamtę kontuzję: paskudne złamanie, źle złożona kość. Poparzeniamówiąsame za siebie. - Skubnął z talerza. -O ile mniepamięć nie myli,wynikły tam również problemy na tlepsychicznym. Niekryłem zdziwienia. - Naprawdę? Chyba niezbyt poważne. Roderick sprawia wrażeniepogodzonego zlosem. - Cóż, natyle poważne, że nabrali wody w usta. Ale drażliwośćto w sumiececha wszystkich przedstawicieli wyższych sfer. O ilewiem, pani Ayres nawet nie zatrudniła pielęgniarki. Sama opiekowałasię Roderickiem,a pod koniec wojny pomagała jej córka. Wcześniej Caroline udzielała się w żeńskiej formacji pomocniczej,w marynarcealbo w lotnictwie, nie pamiętam. Łebska dziewczynaz tej Caroline. Powiedział "łebska"tonem, jaki dominował podczas większości rozmówo Caroline; wiedziałem, że był to z grubszaeufemizmna "brzydką". Nie odpowiedziałem i w milczeniu dokończyliśmy pudding. Annę odłożyła łyżkę natalerz, poczym wstała, żeby zamknąćokno; było późno, jedliśmy przyzapalonej świecy; na zewnątrz zapadałzmierzch i płomień zwabił ćmy. - A pamiętacieich pierwszą córkę? - zapytała, siadając. -Susan,tę małą, która umarła? Śliczna była, zupełnie jak matka. Byłam na jej 37.

siódmych urodzinach. Rodzicepodarowali jej srebrny pierścionekz prawdziwym brylantem. Ależ marzyłam o takimpierścionku! A po paru tygodniach zmarła. Co to było, odra? Chybacoś w tymrodzaju. Graham wytarł usta serwetką. - A nie dyfteryt? Skrzywiła się na samą myśl. -Rzeczywiście. Co za nieszczęście. Pamiętam pogrzeb. Małatrumienka i mnóstwo kwiatów. Całe sterty. Wówczas przypomniałem sobie, że przecież też pamiętam tenpogrzeb. Przypomniałem sobie,jak stałemz rodzicami na głównejulicy Lidcote, a obok nas przejechał kondukt. PrzypomniałemsobiepaniąAyres w czarnej woalce, niczym upiorna panna młoda. I mojąmatkę, płaczącą bezgłośnie, ojca, z rękąwspartąna moim ramieniu,oraz kwaśną woń nowego szkolnego mundurka i czapki. Nie wiedzieć czemu, wspomnienie tozasmuciło mnie bardziej, niżpowinno. Annę i pokojówka wyniosły naczynia, a Graham i ja zostaliśmy przy stole, omawiając sprawy zawodowe, cododatkowomnieprzygnębiło. Grahambył młodszy ode mnie, ale wiodło mu się znacznie lepiej: rozpocząłpraktykę zpozycjisyna lekarza, nie narzekającani na brak funduszy, ani ojcowskiego wsparcia. Ja dołączyłem jakoktoś w rodzaju praktykanta doktora Gilla, wspólnika jego ojca,czyli"oryginała", jak oględnie go nazwałRoderick. Óworyginał był w istocieprzebiegłym starcem,który pod pretekstem rolimentora kazałmi sobie płacić, w wyniku czegolatami z trudem wiązałem koniecz końcem. Przed wojną przeszedł na emeryturę i mieszkał w ładnym domu z pruskiego muruopodal Stratfordon-Avon, tymczasemja dopierood niedawna mogłem mówićo jakichkolwiek dochodach. Wraz zpowstaniem Narodowego Funduszu Zdrowia koniec prywatnejpraktyki wydawał się nieubłagany. Na domiar wszystkiego wszyscymoi biedniejsipacjenci niebawem uzyskają możliwość zapisania siędo innego lekarza, co też nie poprawi mojej sytuacji. Miałem z tegopowodu kilka bezsennych nocy. 38 - Stracę ich wszystkich - powiedziałem do Grahama, opierającłokcie na stole i zeznużeniem trąc twarz. -Nie bądź niemądry - odparł. - Niby czemu mieliby to zrobić? Seeley,Morrison i ja jedziemy na tym samym wózku. - Morrison zapisuje im tyle syropu iproszków na wątrobę, iledusza zapragnieodpowiedziałem. - W to imgraj. Seeleyma z koleiniezawodnepodejście do kobiet,znam te jego gierki. A wy tworzycieidylliczne stadło, ludziom się to podoba. Mnienie lubią. Nigdy nielubili. Nie wiedzą, jaką łatkę mi przypiąć: nie poluję ani nie gramw brydża, nie przepadam też za rzutkami i futbolem.

Dlaarystokracjinie jestemdość dobry, dla klasyrobotniczej zresztą też nie. Ci ostatniwolą podziwiać swojego lekarza, a nie traktowaćgo jako jednegoze swoich. - Ach, bzdury opowiadasz. Wolą takiego, który zna się na rzeczy! A tysię znasz. Jeśli już, jesteś zbyt drobiazgowy. Masz za dużoczasuna rozmyślania. Powinieneś się ożenić, to przywróciłoby ciędo pionu. - Boże! - zawołałem ześmiechem. -Sam ledwiemogę się utrzymać, a co dopiero żonę i dzieci. Słyszał to już wielerazy, ale cierpliwie pozwolił mi się wyżalić. Annę przyniosła kawę i rozmawialiśmy prawie do jedenastej. Chętniezostałbym jeszcze dłużej, lecz wiedząc, iż nie mają dla siebie wieleczasu, pożegnałem się iwyszedłem. Mieszkali w przeciwległej częścimiasteczka, jakieś dziesięć minut pieszo ode mnie; wieczór był ciepły i bezwietrzny, toteżruszyłemwolnymkrokiem okrężną drogą,przystając raz, aby zapalić papierosa, a następnie zdjąć marynarkęi rozluźnić krawat. Parter mojego domu został podzielony na gabinet, przychodnięoraz poczekalnię;kuchnia i salon znajdowały się na piętrze,sypialnia zaś na poddaszu. Tak jak wspomniałem Caroline Ayres,było to niezbyt przytulne lokum. Zawsze brakowało miczasu i pieniędzy, by je nieco ożywić, toteż wnętrze prezentowało się równieniezachęcającojak wówczas, gdy po raz pierwszy przestąpiłem próg: 39.

musztardowe, malowane przecierką ściany, niewygodna, zagraconakuchnia. Pani Rush, gosposia,dbała o czystość i przygotowywałaposiłki. Kiedy nie było pacjentów,przesiadywałem głównie na dole,wypisując recepty, czytając i bazgrząc przy biurku. Teraz też przeszedłem prosto do gabinetu, aby przejrzeć notatki nanastępny dzieńi spakować torbę; kiedy ją otworzyłem, moim oczom ukazało się szarezawiniątko i przypomniałem sobie fotografię podarowaną mi przezpanią Ayres. Odwinąłem papier i przestudiowałem ją raz jeszcze,następnie zaś, wciąż niepewny co do tożsamościjasnowłosej piastunkii wiedzionychęcią porównania podobizny z innymi zdjęciami, zaniosłem ją na górę. W jednej z sypialnianych bieliźniarektrzymałemstarą puszkę po herbatnikach wypełnionądokumentami i rodzinnymipamiątkami, zachowanymi przez moich rodziców. Wyjąłem jąteraz,zaniosłem na łóżko i otworzyłem. Nie zaglądałem do niej od lati zdążyłem zapomnieć, co w niejjest. Tymczasem odkryłem zezdziwieniem, że lwią część zawartościstanowią luźne fragmenty mojej własnejprzeszłości, na przykładakturodzeniarazem ze świadectwem chrztu. W brązowej kopercie znalazłem swoje dwa mleczaki i pukiel dziecięcych włosków, niemożliwiemiękkich i jasnych. Dalej przyszła kolej na szereg odznak harcerskichipływackich oraz świadectwa ze szkoły i listy nagród, tak pomieszane, że prasowy wycinekz informacją o ukończeniu przeze mnieakademii medycznej zaplątał się z listemdyrektora mojej pierwszejszkoły, z "gorącą" prośbą o przyznanie mi stypendium LeamingtonCollege. Zdumiony znalazłem nawet medalokolicznościowy, ten sam,któryw 1919 roku wręczyła mi młoda paniAyres. Starannie owiniętyw bibułę zaciążył mi w dłoni, niezmieniony pomimo upływu lat. Spośród tych wszystkich drobiazgów zaledwie garść dotyczyłażycia moich rodziców. Pewniepo prostu zabrakło wydarzeń, którewarto byuwiecznić. Parę sentymentalnych pocztówek z czasu wojny, ze zwięzłymi, bezosobowymi wiadomościami, rojącymi się odliterówek; moneta na szczęście, z dziurką do przewleczenia sznurka; bukiecik papierowych fiołków - i tyle. Pamiętałem zdjęcia,ale znala40 złem tylko jedno, spłowiałe, pocztówkowego formatu, z pozawijanymirogami. Zrobione w namiocie odpustowego fotografa, przedstawiałomatkę i ojca jako parę zakochanych na alpejskim tle, w obwieszonymsznurami koszu na bieliznę, udającym gondolę balonu. Postawiłem je obok fotografii z Hundreds i spróbowałem porównać,jednakże matka w balonie trzymała głowę pod takim kątem,a dodatkowobyła zasłonięta smętnie zwisającym piórkiem z kapelusza, że niebawem dałem zawygraną. Odpustowezdjęcie wzbudziłowemnie dziwneodczucia; gdy ponownie przeniosłem wzrokna skrawki własnych osiągnięć i pomyślałem o miłości i dumie, które kazałyrodzicom jezachować,zalała mnie falawstydu. Ojciec zaciągał długza długiem, żeby opłacić moją naukę. Długi najprawdopodobniejpodkopały muzdrowie,nie mówiąc o tym,jak osłabiłymoją matkę. I na co to wszystko? Byłem dobrym, zwyczajnym lekarzem. W innychokolicznościach byłbym więcej niż dobry. Ale sam zacząłem od długów i po piętnastulatach pracy w prowincjonalnym miasteczku moja"kariera" wciąż jawiła się w niepewnych barwach. Nigdy nie uważałem się za niezadowolonego z życia. Nie miałemczasu na folgowanie podobnym emocjom. Czasem ogarniały mniejednak fale przygnębienia, napady mrocznej chandry, podczas których własne życie wydawało misię gorzkie, suche i wydrążone jakzepsuty orzech; jeden z owych

nastrojów naszedł mnie teraz. Skromneosiągnięcia poszły wniepamięć, ustępującmiejscaniepowodzeniom: błędne diagnozy, zaprzepaszczone okazje, chwile tchórzostwa i straconych złudzeń. Pomyślałem o jałowych latach wojny, spędzonychw Warwickshire, podczas gdy moi młodsi koledzy, Graham i Morrison, wstąpili do RAMC. Dotkliwie świadomy pustki zalegającejpiętro niżej przypomniałem sobiedziewczynę, w której kochałem sięjako student: pochodziła z dobrej rodzinyz Birmingham, rodzice nieuważali mnie za odpowiednią partię i w końcu rzuciła mnie dla innego. Po tym incydencie dałem sobie spokój i w ewentualne późniejsze RAMC -Royal Army Medical Corps, KorpusMedyczny Armii Królewskiej. 41.

romanse angażowałem się jedynie na pół gwizdka. Wspomnieniepozbawionych namiętności uścisków powróciło do mnie z impetem,w całym swym mechanicznym wymiarze. Poczułem odrazę do siebiei litość do tamtychkobiet. Upał na poddaszuniedawał oddychać. Zgasiłem lampę i zapaliwszy papierosa, ległem na łóżkuwśród fotografii i pamiątek. Oknobyłootwarte,zasłona odsunięta. Noc była bezksiężycowa,ciemnaniespokojnym mrokiem lata, pełnym szelestówi zagadkowej krzątaniny. Wyjrzałem w ciemność i moim oczom ukazałosię HundredsHali, osobliwy powidok minionego dnia. Ujrzałem jego puste,chłodneprzestrzenie, w których światłoukładało się niczym wino w kieliszku. I wyobraziłem sobie jego mieszkańców: Bettyw swoim pokoju, paniąAyres iCaroline w swoich, Roderickau siebie. Leżałem tak długi czas, wpatrzony w ciemność, a papieros zwolnadopalał się międzymoimi palcami. ROZDZIAŁ DRUGI T)rzygnębienie minęło wraz z nocąi rankiem prawie o nim niel pamiętałem. Dzień ten wyznaczył początek krótkiego, acz niezwykle pracowitego okresu dla mnie i Grahama, gdyż wraz z nadejściemupału w regionie wybuchał zwykle szereg drobnych epidemii; nie inaczej było i tym razem, i z okolicznych miasteczek napłynęła wzmożonaliczba wezwań. Zachorował też pewien szczególnie słabowitychłopiec,toteż spędziłem przynim mnóstwoczasu; zaglądałem do niego dwa,czasemtrzy razy dziennie, dopóki nie wyzdrowiał. Nie chodziło opieniądze: był pacjentem "klubowym", w związku z czymza rok leczeniachłopca i jego rodzeństwa dostawałem zaledwie garść szylingów. Jednakże znałem i lubiłemjegorodzinę, zradością patrzyłem, jakdochodzido siebie, a wdzięczność rodziców nie miała granic. Mimo zamieszania pamiętałem o wysłaniu do Hundreds receptydla Betty, lecz straciłem kontakt z nią i Ayresami. Dalej mijałemprzejazdem ogrodzenie posiadłości, asporadycznewspomnieniezaniedbanego ogrodui biednego, ukradkiem popadającego w ruinędomostwa sprawiałomi coś na kształt przykrości. Nastał jednak środek lata i wraz zupływem czasupoświęcałem posiadłości coraz mniejuwagi. Odwiedziny u Ayresówjawiły mi się jako coś nierzeczywistego,niczym realistyczny, acz zgoła nieprawdopodobny sen. Któregoś wieczoru pod koniec sierpnia, czyli ponad miesiącod wizytyu Betty, jadącjedną z polnych dróg poza obszarem Lidcote, 43.

ujrzałem na poboczu dużego, czarnego psa z nosem przy ziemi. Musiało byćokoło wpół do ósmej. Słońceznajdowało sięjeszczewysoko na niebie, które poczęło z wolna różowieć; po skończonymdyżurze w gabinecie jechałem do pacjenta z jednej z sąsiednich wsi. Pies rozszczekał się, słysząc samochód, a kiedy podniósł łeb i ruszyłw moją stronę, na widok jego siwiejącej sierści rozpoznałem Cygana,starego labradoraAyresów. Chwilę potem dostrzegłem Caroline. Stałatuż na skraju drogi, ukryta w cieniu pobocza. Bez kapelusza, z gołyminogami, właśnie nurkowała w zaroślach:weszła tak głęboko, że gdybynie Cygan, pewnie wcale bym jej nie zauważył. Podjeżdżając bliżej,usłyszałem, jak karci psa, anastępnie zwróciła twarz w moją stronę,mrużąc oczy w świetle odbitymod przedniej szyby. Zobaczyłem,że ma torbę przewieszonąna ukos przez pierś, wręku zaś trzymałapoplamioną chustkę zawiązaną w węzełek, jak Jaś Wędrowniczek. Podjechałem bliżej i zahamowałem. - Ucieka pani z domu, panno Ayres? - zawołałem przez otwarteokno. Rozpoznawszymnie, zaczęła wyplątywać się z zarośli. Robiłato bardzo ostrożnie; podniosła rękę, aby uwolnić włosy,po czym przeskoczyła nazakurzoną drogę. Strzepnęła sukienkę; miałana sobieten sam niedopasowany strój, w którym widziałemją za pierwszymrazem. -Byłam we wsi - rzuciła tonemwyjaśnienia. Musiałam cośzałatwić dla matki. Ale w drodze powrotnej nie mogłam się oprzeć. Proszęspojrzeć. Ostrożnie rozchyliła węzełek i zrozumiałem, że plamy na chustcepochodziły od soku: wymościła ją liśćmi, anastępnienapełniła jagodami. Wybrała jeden z największych owoców, delikatnie zdmuchnęłakurz i mi podała. Włożyłem jagodędo ust i poczułem, jak pękami najęzyku, ciepła jak krew i niesamowicie słodka. - Pyszna,prawda? - powiedziała Caroline. Podała mi następnąi wzięła jedną dla siebie. - Brati ja przychodziliśmytu w dzieciństwiena okrągło. Nie wiem, jakim cudem, ale to najlepsze miejsce na jago44 dyw całym hrabstwie. Wszędzieindziej może być sucho jak na pustyni,ale tu jest zawsze pełnoowoców. W pobliżu musi być jakieś źródełkoalbo coś w tym stylu. Otarła kciukiemkącik ust, po czym z udaną powagą zmarszczyłabrwi. - Ależze mnie papla,chybawłaśnie zdradziłam panurodzinnysekret. Obawiamsię, że nie pozostaje minic innego,jak pana zabić. Chyba że przysięgnie pan dochować tajemnicy. - Przysięgam - odpowiedziałem. -Trzy palce nasercu? - Trzy palce na sercu - zapewniłem ze śmiechem. Zociąganiem podała mikolejny owoc. - Cóż, chyba muszępanu zaufać. Podejrzewam, że zabicie lekarzaprzynosi pecha, cośna zasadzie zastrzelenia albatrosa. Myślę też,żeto nie byłoby łatwe, zwłaszcza że wszystkie sztuczki ma pan pewniew małym palcu. Odgarnęła włosy, wyraźnie ucieszona z okazji do rozmowy;stałana wyciągnięcie ręki od

okna, wysoka i swobodna, na tęgich nogach. Pomny marnującejsię benzyny, wyłączyłem silnik. Samochód osiadłz ulgą na drodze, a ja poczułem na twarzy rozgrzane powietrze,ciężkie i gęste niczym melasa. Od strony pól dobiegały zgrzytania i warkot rolniczych maszyn oraz nawoływania, stłumione odległościąi skwarem. Bywało, że u schyłku sierpnia żniwiarze uwijali się nawetdo jedenastej. Carolinesięgnęła po kolejną jagodę. - Nie spytał pano Betty - zauważyła, przekrzywiając głowę. -Właśnie miałem zamiar - odpowiedziałem. - Jak się czuje? Żołądek wciąż daje o sobie znać? - Ani trochę! Spędziła w łóżku jeden dzień, po czym nastąpiłocudowne wyzdrowienie. Dwoimy sięi troimy, żeby jej było dobrze. Jeśli nie chce, nie musi już korzystać ze schodów dla służby. Roddie zdobył dla niej radyjko, co jąniepomiernie ucieszyło. Podobnow domumieli podobne, alezepsuło się podczas jakiejś kłótni. Teraz 45.

ktoś z nas musi raz w tygodniu jeździć do Lidcote, żeby naładowaćbaterię, ale uważamy, że warto, skoro ma z niego taką frajdę. Aleniech pan się przyzna: lekarstwo to był pic nawodę,prawda? Czy cośjej wogóle dolegało? - Tego nie mogę zdradzić - odparłem,siląc się na wyniosły ton. -Tajemnicalekarska. Poza tym jeszcze zaczęłaby mnie pani ciągaćpo sądach za nadużycie. - Aha! - Rzuciła mi smętne spojrzenie. -Proszę się nie obawiać. I tak nie stać nas na adwokata. Cyganzaszczekał, odwracając jej uwagę. Podczas naszej rozmowywęszył wtrawie zarastającej pobocze, lecz naraz coś zatrzepotałopodrugiejstronie żywopłotui zniknął w zaroślach. - Pobiegł za ptakiem - wyjaśniła Caroline. - Stary tłuścioch. Tokiedyśbyły nasze ptaki, teraz należą do pana Miltona. Nie spodobałoby mu się, gdyby Cygan upolował kuropatwę. Cygan! Cygan! Wracaj natychmiast! Do nogi, przebrzydły futrzaku! Pospiesznie wcisnęła mi zawiniątko zjagodami i rzuciła sięwpogońza labradorem. Patrzyłem,jak raz jeszcze nurkujew zaroślach i rozchyla gałązki, nie bacząc na kolce i pająki. Włosy ponownieuwięzłyjej wśród cierni. Po kilku minutach udało jej się przywołać psa ioboje wrócili do samochodu. Widok zadowolonego pyska Cygana i jego wywieszonego jęzora przypomniał mi o obowiązkach. - Niech pan weźmie trochęjagód - rzuciła przyjaźnie, kiedyna nowo zapuściłem silnik. Patrzącjak przesypuje owoce, przypomniałem sobie, żew sumiejadę wkierunku Hundreds, a że od domu dzieliło ją okołoczterechkilometrów, zaproponowałem podwiezienie. Uczyniłemto z pewnymwahaniem, nie wiedząc, czy skorzysta z propozycji; na polnym,zakurzonym gościńcu była wyraźnie w swoim żywiole, jak Cyganalbo włóczęga. Ona też sięzawahała, lecz wbrew moim obawom niewynikało toz niechęci. - Bardzochętnie - odparła, zerkając nazegarek. - Tylko byłabymwdzięczna, gdyby zamiast przy bramie, wysadził mnie panprzy drodze 46 na farmę. Jest tam mój brat. Zostawiłam go z całym majdanem,więcpewnie się ucieszy z pomocy, jak zawsze. Nie miałem nicprzeciwko temu. Otworzyłem drzwiczki po stroniepasażera iwpuściłem Cygana na tylne siedzenie, a gdy umościłsię jużwygodnie, Carolineprzesunęła fotel z powrotem na miejsce i usiadłaobok mnie. Samochód zgrzytnął, uginając się pod jejciężarem, aja pożałowałem, że jest taki stary i niewygodny. Ale Caroline to chyba nieprzeszkadzało. Umieściła torbęna kolanach, na niej położyła węzełekz jagodami, po czym westchnęła zzadowoleniem, widocznieucieszona, że może dać odpocząć nogom. Miała na stopach chłopięcesandały na płaskiej podeszwie, a jej gołe łydki wciąż były nieogolone; zauważyłem, że każdy włosek jest oblepiony kurzem jak rzęsauczerniona tuszem. Kiedy ruszyliśmy z miejsca,znowupoczęstowała mniejagodami,ale tym razem podziękowałem, nie chcąc jej objadać.

Gdy wzięła owocdoust, zapytałem o zdrowie matki i brata. - Matka ma się świetnie - odpowiedziała, przełykając. - Dziękujęza troskę. Ucieszyła się z waszego spotkania, lubiwiedzieć, kto jestkimw okolicy. Widzi pan, bywamy w towarzystwie dużo rzadziej niżkiedyś; matka nie lubi, gdy ktoś oglądadom w takim stanie i siłąrzeczyczujesię trochę odcięta odświata. A Roddie. no cóż, Roddieto Roddie, za dużopracuje, nie dosypia. I noga mu dokucza. - Tak też sądziłem. -W sumie trudno powiedzieć, jak bardzo goboli. Podejrzewam,żebardzo. Twierdzi, że nie ma czasu na leczenie. Pewnie chodzi muraczej o brak pieniędzy. Po raz drugi wspomniałao pieniądzach, ale bez cienia goryczyw głosie, tak jakby stwierdzała rzecz oczywistą. - Naprawdę jest aż tak źle? - zapytałem, zmieniając bieg. Agdynie odpowiedziała, dodałem: - Jeśli wolno spytać. - Jak najbardziej. Po prostu zastanawiałam się nadodpowiedzią. Prawdę powiedziawszy, nie jest najlepiej. Nawetnie wiem, jak bardzo, 47.

bo Rod sam prowadzi księgi i ciężko coś z niego wydusić. Ciągle tylkopowtarza, że wyprowadzi nas na prostą. Oboje robimy dobrą minędo złej gry ze względu na matkę, ale przecież ona też musi widzieć,że nic już nie będzie takie jak dawniej. Przede wszystkim straciliśmyzadużoziemi. Farma to w zasadzie nasze jedyne źródło dochodu. Poza tym świat też się zmienił, prawda? Dlategostajemy nagłowie,żeby zatrzymać Betty. Nawet pan sobie nie wyobraża, ile to znaczy dlamatki, że możemy zadzwonić napokojówkę jak zadawnych czasów,zamiast drałować sami do kuchni. To naprawdę niezmiernie istotne. Aż do wybuchu wojny mieliśmy przecieżsłużbę. Znów przemówiła rzeczowym tonem, jakby zwracała się do kogośze swojej klasy. Naraz zamarła i niespokojnie zmieniła pozycję, jakby się zawstydziła. - Boże, musi pan nas mieć za straszniepowierzchownych. Proszęmi wybaczyć -rzuciła zmienionym głosem. - Nie ma za co przepraszać - odpowiedziałem. Ale zrozumiałem, co miała namyśli, a jej zakłopotanie udzieliło sięi mnie. Przypomniałem sobie, jak przed laty pokonywałem tę drogę,wożąc "prowiant" składający się zchleba i sera braciom matki, którzypomagali w Hundreds przy żniwach. Zdziwiliby się pewnie, widzącmnie teraz, jak po trzydziestu latach, z dyplomem lekarza w kieszeni,jadęsamochodem z "dziedziczką" u boku. Pełen niesmakuspiesznieoddaliłem tę myśl, święcie przekonany, że moi spracowani wujowiewlot przejrzeliby tę mistyfikację i wyśmiali mnie szyderczo. Nie odzywałem się przez jakiś czas, podobnie jak Caroline,a początkowa atmosferazażyłości ulotniła się bez śladu. Szkoda,bo okolica byłapiękna, a wonne krzewy cieszyły oczykolorami, usianegęsto kwieciemdzikiej róży,czerwoną Walerianą oraz "kaszką", białąjak śnieg. Tam, gdzie żywopłoty ustępowałymiejsca bramom wjazdowym, widać byłociągnące siędalej pola, niektóre pokryte szczecinązżętegozboża, inne wciąż porośnięte łanami pszenicy poprzetykanejgdzieniegdzie czerwienią maków. 48 Dotarliśmy do drogi prowadzącej na farmę Hundreds i przyhamowałem, żeby skręcić. Ale Carolinewyprostowała się na siedzeniu,gotowadowyjścia. - Proszę nie robić sobie kłopotu. To niedaleko. - Jest pani pewna? -Najzupełniej. - Jak pani uważa. Pewnie miała mnie dosyć i nie wziąłem jej tego za złe. Ale kiedysię zatrzymaliśmy, zastygłaz ręką naklamce. - Dziękuję zapodwiezienie, doktorze Faraday- rzuciła niepewnie,na wpół zwrócona w moją stronę. - Trochę mnie poniosło, przepraszam. Pewnie myśli pan to samo, co chyba większość ludzi na widokHundreds: że kompletnie postradaliśmy rozum, walcząc o utrzymanieobecnego stanu rzeczy, że powinniśmy po prostu. dać zawygraną. Widzi pan, tak naprawdę doceniamy to, że jestnam dane tu mieszkać. Staramy się utrzymać jako taki ład, dochować naszej części umowy.

Bywa, że wiele nas to kosztuje. Jej słowa zabrzmiały prostolinijniei bardzo szczerze; uświadomiłemsobie,że ma miły głos, niski, melodyjny i bardzopociągający. W skwarnym półcieniu samochodu wsłuchiwałem się weń jak urzeczony. Napięcie opadło. - Wcale nie uważam, że postradaliście rozum,panno Ayres-odpowiedziałem. - Chciałbym tylko ulżyć wam jakoś w kłopotach. Lekarze już tak mają. Na przykład noga pani brata. Pomyślałemsobie,że mógłbym ją obejrzeć. Potrząsnęła głową. - To miło zpańskiejstrony. Alejak już wspomniałam, naprawdęnie mamy pieniędzy na leczenie. - A gdybyśmy tak zapomnieli o honorarium? -Wówczas miałabym pana za istnego anioła! Ale mójbrat byłbypewnie innego zdania. Jest na tympunkcie przesadnie drażliwy. - No tak- skwitowałem. - Myślę jednak, że na to też znalazłbysię jakiś sposób. 49.

Pomysł ten chodził mi po głowie od czasu pierwszej wizyty w Hundreds; w miarę jak o tym mówiłem, krystalizował się coraz bardziej. Opowiedziałem jej o swoich sukcesach w leczeniu urazów mięśniowych, właśnie takich jak kontuzja jej brata, za pomocą terapii elektrycznej. Dodałem, że induktory rzadko pojawiały się poza oddziałamispecjalistycznymi, gdzie używano ichw przypadkuświeżych kontuzji,ale intuicja podpowiadała mi, że ich zastosowanie może być znacznieszersze. - Trzeba przekonać lekarzy - uzupełniłem. - Muszązobaczyćdowody. Dysponuję potrzebnym sprzętem, lecz wynikibadańniezawsze wychodzą na światłodzienne. Gdybym miał odpowiedniegopacjenta ina bieżąco spisywał swoje spostrzeżenia. cóż, ów pacjentwyświadczyłby mi niemałą przysługę. Nawet by mi się nie śniło braćza to pieniędzy, i;'; Zmrużyła oczy. - Zaczynam dostrzegać mglisty zarys genialnego planu. -Właśnie. Brat nie musiałby nawet przychodzić do mojegogabinetu;to urządzenie przenośne, mógłbym przyjeżdżać do Hali. Naturalnie nie damgłowy,że zadziała. Ale gdybym gopodłączał,powiedzmy, raz w tygodniu przez dwa, trzy miesiące, możliwe,że poczułby sięo niebo lepiej. Co pani nato? - Brzmi fantastycznie! - zawołała z entuzjazmem. -Ale czy nieboi się pan, że to będziestrata czasu? Na pewnonie brakujepanupoważniejszych przypadków. - Przypadek pani brata też mi na taki wygląda - odparłem. -A co do straty czasu. cóż,prawdę powiedziawszy,inicjatywa tegorodzaju raczej nie przyniesie mi ujmy w oczach środowiska. Była to szczera prawda, chociaż gwoli ścisłości powinienem byłjeszcze dodać, iż miałem nadzieję zrobić wrażenie na miejscowejarystokracji, która na wieśćo wyleczeniu Rodericka Ayresapo razpierwszy od dwudziestu lat zechciałaby może zwierzyć mi się z własnych dolegliwości. Rozmawialiśmy o tym jeszcze przez minutę lubdwie przy włączonym silniku. Caroline nie kryła podniecenia. 50 - A może pojedzie pan ze mną na farmę? - rzuciła nieoczekiwanie. -Najlepiej będzie powiedzieć mu o tym jak najszybciej. Spojrzałem na zegarek. - Obiecałem jeszcze do kogoś zajrzeć. -Czy ten ktoś nie możetrochęzaczekać? Pacjenci powinnimiećwprawę w czekaniu. Na tym polega ich rola, nieprawdaż? Tylko pięćminut, dobrze? Niechpan mu powie to samo, co mnie. Mówiła terazjak figlarna uczennica i nie potrafiłem odmówić. - No dobrze - ustąpiłem,po czym skręciliśmy w drogęi pokonawszy wyboje, znaleźliśmy się na brukowanym dziedzińcu farmy. Przed nami wznosił się posępny,wiktoriańskibudynek folwarczny.

Na lewo znajdowała się obora i zagroda dla krów. Najwyraźniejprzybyliśmy w porze dojenia, gdyż w zagrodzie zostało ich tylko kilka,niecierpliwie oczekując na swoją kolej. Pozostałe, na oko jakieś pięćdziesiąt sztuk, stały po przeciwnej stronie podwórza. Wysiedliśmyz samochodu i ruszyliśmy wraz z Cyganem po kocichłbach, co niebyło łatwe. Wszystkie wiejskie podwórka są brudne, aleto nie miało sobie równych: udeptane setkami kopyt błoto i odchody wżarły się pomiędzy szczeliny,po czym stwardniały i wyschły na wiór,spieczone bezlitosnym słońcem długiego, upalnego lata. Funkcjęobory pełnił stary, drewniany imocno podniszczony budynek; cuchnąłgnojówką i amoniakiem, a żar buchał z niego jak ze szklarni. Nie byłotam maszyn do dojenia, tylkoskopki i taborety. W pierwszymboksieznaleźliśmy farmera Makinsa i jego dorosłego syna, obu pochłoniętychdojeniem. Makins przed paru laty przyjechał spoza hrabstwa, ale znałemgo z widzenia: był to znękany pięćdziesięciolatek o końskiejtwarzy,wypisz wymaluj stereotyp borykającego się z losem mleczarza. Carolinezawołała coś do niego i skinął nam głową,rzucając mi zaciekawionespojrzenie; ruszyliśmy dalej i ku mojemu zdziwieniu zobaczyliśmyRodericka. Ze słów Carolinewywnioskowałem wprawdzie, że przebywagdzieś na farmie, ale nie miałem pojęcia, że doikrowywraz z tamtymidwoma. Czerwony z wysiłku i gorąca podkulał długie,chude nogi, siedząc z czołem wciśniętym wzakurzony, brązowy bok zwierzęcia. 51.

Podniósł wzrok i na mój widok niepewnie zamrugał, niezbyt chybazadowolony, że zastaję go przy tej czynności, ale nie dał nic po sobiepoznać. - Proszęwybaczyć, że nie podam panu ręki! - zawołał lekko,choćbezuśmiechu. Spojrzał na siostrę. - Wszystko w porządku? - Jak najbardziej - odpowiedziała mu siostra. - Doktor Faradaychce z tobą o czymśporozmawiać ityle. - Zaraz przyjdę. Stój wmiejscu, niezdaro. Na dźwięk naszych głosów krowaporuszyła się niespokojnie. - Nie lubią obcych. Ale mnie znają. Jeśli nie ma pan nic przeciwkotemu, pójdę mu pomóc - wyjaśniła Caroline. - Oczywiście - odpowiedziałem. Weszła do zagrody i krążąc swobodniewśród oczekujących zwierzątwłożyła kalosze i poplamiony, płócienny fartuch. Następnie zaprowadziłajedną krowę do boksu sąsiadującego z boksem brata. Miała gołe ramiona, więc nie musiałapodwijać rękawów, umyła tylkoręce przy pompiei zdezynfekowała je odkażaczem, poczymprzyniosła sobie stołek i cynkowe wiaderko - szturchając przy tym łokciem zwierzę, aby ustawiłosię jak należy - i przystąpiła do pracy. Usłyszałem, jak mleko tryskado pustego wiadra, i zobaczyłemrytmiczny ruch ramion dziewczyny. Zrobiwszy krok na bok,pod wielkim brzuchem krowy ujrzałem dłonieCaroline, ciągnące za blade, niewiarygodnie elastyczne wymiona. Wydoiła jedną krowę i zabrała siędo następnej, zanim Roderickuporał się zpierwszą. Wyprowadził ją z boksu, przelał spienionemleko do czystej, stalowej kadzi, a następnie podszedł do mnie,wycierając ręce w fartuchi unosząc podbródek. - Czym mogę służyć? Nie chcąc odciągać go odpracy, pokrótce wyłuszczyłem sprawę,ujmując to tak,jakbym w gruncie rzeczy prosił go o pomoc przy niezwykleważnych badaniach. Plan brzmiał teraz mniej przekonującoaniżeli podczas rozmowy z Caroline i Rodericknawet nie starał sięukryćpowątpiewania, zwłaszcza gdy przeszedłem do opisu elektrycznych właściwości urządzenia. 52 - Przykro mi to mówić, ale nie mamy nawet paliwa na całodziennąpracę generatora - rzucił, potrząsając głową, jakby to zamykałosprawę. Zapewniłem go, że induktorjestwyposażony w baterię ogniw. Widziałem,że Caroline nie spuszcza z nasoczu, a gdy skończyła doićkolejną krowę, podeszłabliżej, żebymnie poprzeć własnymi argumentami. Podczas jejtyrady Roderick spoglądał niecierpliwiena stłoczonew zagrodzie niespokojne zwierzęta, po czymwyraził zgodę, główniepo to chyba, żebyśmy mu wreszcie dali spokój. Następnie pokuśtykałpo kolejną krowę, pozostawiając siostrze wyznaczenie terminu. - Dopilnuję, żeby był na miejscu - mruknęła. - Proszę się nieobawiać. - I dodała, jakby pod wpływem olśnienia: - Przy okazji zostaniepan na podwieczorku, dobrze? Matka się ucieszy. - Dobrze -odpowiedziałem z przyjemnością. - Bardzochętnie. Dziękuję, panno Ayres. Zrobiła komicznie zbolałą minę.

- Ach, proszę mi mówić Caroline, dobrze? Bóg mi świadkiem,mam przed sobądluuuugie lata bycia zasuszoną panną Ayres. Aleja wciąż będę nazywać pana doktorem, jeślimogę. Pewnych formnależy przestrzegać. Z uśmiechem podała mi ciepłą, pachnącą mlekiem dłoń i uścisnęliśmy sobie ręce pod dachem obory niczym para farmerów dobijających targu. Umówiliśmy się na następną niedzielę. Był to kolejny upalny,nieco leniwy dzień; niebo wisiało nad głowami ciężkie i zasnutemgiełką kurzu. Kiedy podjeżdżałem bliżej, kwadratowy, czerwonyfronton domusprawiałwrażeniebladego i dziwnienierzeczywistego,dopiero z bliska ujrzałem go wyraźniei objawił misię wcałym swymzrujnowanym wymiarze, raz jeszcze, a nawet bardziej niżpoprzednio,osobliwie zawieszony w przestrzeni. Nie pozostawiał wątpliwościani co do dawnej świetności, ani co do ruiny, w którą nieuchronnieobracał się z każdym dniem. 53.

Roderick musiał wypatrywać mojego przybycia. Frontowe drzwiotworzyły się ze zgrzytem i stanął na szczycie wyszczerbionych schodów, patrząc jak wysiadam. Kiedy ruszyłem w jego stronę ztorbąw jednej i induktorem w drugiej ręce, zmarszczył brwi. - A więc to o tymdrobiazgu pan mówił? Wyobrażałem sobie coświększego. Wygląda jakśniadaniówka. - Ma więcej mocy, niż się panu wydaje - zapewniłem. -Skoro pan tak twierdzi. Zaprowadzę pana do mojego pokoju. Mówił tak, jakbyżałował swojej decyzji o udziale w całym przedsięwzięciu. Odwrócił się jednak i wprowadził mniedośrodka, kierującsię ku przejściu po prawej stronie. Gdy minęliśmy kolejnypogrążonyw półmroku korytarz, otworzył drzwi położonena samym końcu. - Trochę tu nieposprzątane - rzucił oględnie. Wszedłemza nim i postawiwszyrzeczy na podłodze, rozejrzałemsię z pewnym zdziwieniem. Gdy wspomniało swoim "pokoju", siłąrzeczy wyobraziłem sobie zwykłą sypialnię, ale to pomieszczeniebyło po prostu ogromne, a przynajmniej takie mi się wówczas wydało, kiedy nie zdążyłem jeszcze przywyknąć do skali obowiązującejw Hundreds. Ściany wyłożono panelami, a sufit gipsowąsztukateriąwromby,honorowe miejsce zaś zajmował wielki, kamiennykominekz gotyckim obramowaniem. - To była kiedyśsala bilardowa - wyjaśnił Roderick na widok mojejminy. - Pomysłmojego pradziadka. Pewnie uważał się za jakiegośbarona, no nie? Ale kije się pogubiły, a kiedy wróciłemz wojny,toznaczy, ze szpitala, nie mogłem wchodzić po schodach, i tak dalej,i matkaz siostrą wpadły na pomysł,żeby ulokować mnie tutaj. Taksię przyzwyczaiłem,żenie chciało mi się wracać na górę. Poza tymmam tu swój gabinet. - Tak- odpowiedziałem. - Właśnie widzę. Zrozumiałem, że to właśnie do tego pokoju zajrzałem wlipcuodstrony ogrodu. Wydał mi się teraz jeszcze bardziej zagraconyniż wówczas. W jednymrogukrólowało żelazne łoże o niezbytzachęcającym wyglądzie, obok ustawiono toaletkę,a kawałek dalej 54 staroświecką miednicę na stojaku orazlustro. Przed gotyckim kominkiem zobaczyłem dwa wysłużone skórzane fotele, całkiem ładne, alerozprutena szwach. Były tu dwa częściowo przysłonięte zasłonamiokna:jedno wychodziło na obrośnięte powojem kamienne schodki,przy drugimzaś stało biurko i obrotowe krzesło Rodericka,skuteczniepsując widok. Najwidoczniej postawił je tam, abyzrobić jak najlepszyużytek ze światła, dość skąpego od północnej strony, lecz oznaczałoto również,żeblat biurka, niemal doszczętnie zaśmiecony papierami,rejestrami, broszurami, książkami, brudnymi filiżankami i przepełnionymi popielniczkami, służył jako swoisty magnes dla oka, nieubłaganieprzy ciągając wzrok z każdego miejsca w pokoju. Niewątpliwie był teżmagnesem dla samego Rodericka, gdyż ten podczas naszej rozmowyruszyłw tamtą stronę i począłszukać czegoś w bałaganie. Wreszciewygrzebał ogryzek ołówka, po czym wyjął z kieszeni kartkę papieruijął przepisywaćdo jednego z rejestrów rządki liczb. - Proszę usiąść, dobrze? - rzucił przez ramię.

-Jedną chwilkę. Właśniewróciłem z farmy i jeśli teraznie zapiszętych cholernychcyferek, na pewno zapomnę to zrobić. Przesiedziałem minutę lubdwie, ale że nic nie wskazywało na to,aby rychło miał do mnie przyjść, uznałem, że mogętymczasem przygotować urządzenie. Ustawiłem induktor między skórzanymifotelamii otworzywszy wieko, wyjąłemgo z futerału. Używałem aparatuwielokrotnie, była to prosta kombinacja cewek, baterii ogniworazmetalowych elektrod, lecz plątanina drutów i terminali istotnie mogłaonieśmielać. Kiedy ponownie uniosłem głowę, zobaczyłem, że Roderick odszedłod biurka i nieufnie patrzy na urządzenie. - Ale potworek - zauważył, przygryzając wargę. - Zamierza pango włączyć? - Hm. - Znieruchomiałem z poplątanymi przewodami w rękach. - Myślałem, że o to właśnie chodzi. Ale skoro woli pan. - Nie, nie, w porządku. Czemunie? Mam się rozebrać, czy jak? Odpowiedziałem, żewystarczy, jeśli podwinienogawkę workowatych spodni nad kolano. Ucieszył się chyba, że nie musi się przy 55.

mnie rozbierać, ale kiedy zdjął but oraz mocno pocerowaną skarpetęi podwinął nogawkę, skrzyżował ręce na piersi i rzucił mi sceptycznespojrzenie. - Rany, zupełnie jakbym przystępował do masonów! Mam złożyćprzysięgę czy coś w tym stylu? Parsknąłem śmiechem. - Proszę siedzieć i pozwolićmisię zbadać, jeśli łaska. To niepotrwa długo. Usiadł na fotelu, a ja przykucnąłem naprzeciw niego i delikatnie ująłem chorą nogę, prostując jąw kolanie. Mięśnie napięły sięi Roderick stęknął z bólu. - Za mocno? - spytałem. -Obawiam się, że muszę nią trochęporuszać, żeby ocenić skalę kontuzji. Noga byłachuda, gęsto porośnięta sztywnymi,ciemnymi włoskami,lecz skóra miałażółtawy, bezkrwisty odcień, a w kilku miejscachna łydce i goleni widniały gładkie, różowe placki i zagłębienia. Kolanookazało się blade i bulwiaste jak dziwaczny korzeń, a do tego paskudnie sztywne. Mięsień łydkizdawał sięwiotki i nienaturalnie napięty,podpalcami zaś wyczułemwęzłowate zgrubienia stwardniałej tkanki. Staw kostkowy, drastycznie przeciążany w ramach rekompensatyza nieruchome kolano, był opuchnięty izaogniony. - Kiepsko, co? - spytał ściszonym tonem,kiedy próbowałem rozruszać nogę i stopę na wszystkie strony. - Widzę problemy z krążeniem, do tego dochodzą zrosty. Nie jestdobrze. Alewidziałem gorsze rzeczy. Boli? - Au. Jak cholera. - A teraz? Wyszarpnął stopę. - Jezu! Co jest, chce mi pan ją urwać? Razjeszcze ująłemdelikatnie niesprawną kończynę i postawiwszyją wnaturalnej pozycji spróbowałem ogrzać i rozruszać zwiotczałymięsieńłydki palcami. Następniepodłączyłem nogę do urządzenia: najpierw zamoczyłem kawałki płótna opatrunkowego w roztworze 56 soli i umieściłem je na elektrodach, które przymocowałem do łydkiopaską elastyczną. Roderick śledziłmoje poczynania coraz bardziejzaintrygowany. - To kondensator, tak? - spytał z chłopięcym zaciekawieniem. -Aha. W ten sposób pewnie zakłóci pan przepływ impulsów. Zaraz,a ma pan na to licencję? Nie pójdą mi iskry zuszu, ani nic takiego? - Mam nadzieję, że nie - odparłem. - Ale muszę panu powiedzieć,że mój ostatni pacjent oszczędza majątek na prądzie. Zamrugał, w pierwszej chwili biorącmoje słowa na poważnie. Potem podchwycił mojespojrzenie, po razpierwszy tego dnia, jeśli niewogóle, tak jakby po raz pierwszy mnie "zobaczył", i uśmiechnął sięmimowolnie.

Uśmiech złagodził mu rysy, odwracając uwagę odblizn. Podobieństwo do matkirzucało się w oczy. - Gotowy? - zapytałem. Skrzywił się, co jeszcze bardziej upodobniłogo do chłopca. - Chyba tak. -No to jedziemy. Pstryknąłem włącznik. Roderick krzyknął, nogapodskoczyła mudo góry. Wybuchnął śmiechem. - Nie boli? - spytałem. - Nie. Trochę kłuje, nic wielkiego. Teraz się rozgrzewa! Czy takmabyć? - Właśnie tak. Proszę dać znać, kiedy temperaturazacznie spadać,znów ją podkręcę. Spędziliśmyw ten sposóbpięć lub dziesięć minut, dopóki uczucie gorąca się nie ustabilizowało, co znaczyło, żeprąd osiągnął wartośćnajwyższą. Wówczas zostawiłem urządzenie w spokojui przysiadłemna drugim fotelu. Roderick pomacał się po kieszeniach spodniw poszukiwaniu tytoniu i notatek. Nie chcąc patrzeć, jak zapalakolejny "gwóźdź do trumny" wyjąłem swoją paczkę i zapaliliśmypojednym. Mocno sięzaciągnął, przymykając oczyi lekko zwieszającgłowę. - Zmęczony? - rzuciłem ze współczuciem. 57.

Wyprostował się w jednej chwili. -Nie bardzo. Po prostu od szóstej jestem na nogach, dojeniei w ogóle. Przy tej pogodzie nie jest źle, nie toco zimą. Z Makinsemteż bywa różnie. - Tak? Dlaczego? Ponownie zmienił pozycję. - Och, nie powinienem się skarżyć - odparł z ociąganiem. - Niema łatwego zadania,ten cholerny upałzrobił swoje: szlag trafił mleko i trawę, musieliśmy uszczknąć zapasy na zimę, żeby wykarmić stado. Ale ten człowiekrzuca tysiącniemożliwych pomysłów na minutę,wdodatkunie ma zielonego pojęcia,jak je zrealizować. To, rzeczjasna, pozostawił mnie. Zapytałem, co dokładnie ma na myśli. - No cóż -odpowiedział,znów jakby niechętnie. - Umyślił sobie,żeby doprowadzićwodę z głównego zbiornika. Iprąd, zajednymzamachem. Twierdzi, że nawet jeśli studnia ponownie napełni sięwodą, lada chwilawysiądzie pompa. Oczywiście mam ją wymienić. Ostatnio stwierdził, że obora grozi zawaleniem, powinienem ją zburzyć i postawićnową, z cegły. Mając oborę z cegłyi elektryczną dojarkę, moglibyśmy produkować akredytowane mleko iwięcej zarobić. O niczym innymnie gada. Sięgnął do stolika po szarą popielniczkę, wypełnioną po brzeginiedopałkami, skręconymi jak robaki. Nachyliłem się i strzepnąłempopiół. - Hm, obawiam się, że co do mleka ma rację. -Ależwiem. że ma! -zaśmiał się Roderick. -Ma rację codo wszystkiego. Nasza farma to ruina. Ale co ja, do licha, mogę zrobić? Ciąglemniepyta, dlaczego nie uwolnię części kapitału. Znalazł to pewniew jakiejś gazecie. Odpowiedziałem mu bez ogródek, że Hundredsnie ma kapitału, który można by uwolnić. Ale on mi nie wierzy. Widzi, że mieszkamy w wielkim domui myśli sobie, że pewnie śpimyna pieniądzach. Nie widzi, jak wieczorami ślęczymyprzy świecach,boskończyła się ropa do generatora. Niewidzi, jak moja siostra szoru58 je na kolanachpodłogę, myjenaczynia w zimnej wodzie. -Machnąłręką w stronębiurka. - Wypisuję listy do banku i składam podaniao licencję na budowę. Rozmawiałem wczorajz człowiekiem z radyokręgu w sprawie wody i elektryczności. Nie robi miwielkich nadziei; twierdzi,że mieszkamy za bardzo na uboczu, żeby ktoś zainteresowałsię tym na poważnie. Ale oczywiście wszystkotrzeba opisać. Potrzebne im plany, raporty inspektoratu i Bógwie, co jeszcze. Czyli muszęzrobić rundkę podziesięciu różnych wydziałach, aby mogli z czystymsumieniem dać odmowę.

Zacząłz ociąganiem, jednak rozkręcił się w miarę mówienia isłowa popłynęły nieprzerwaną strugą. Na przystojnej, pokrytej bliznami twarzy malowało się rozgoryczenie; patrzyłem, jak zawzięciegestykuluje, i przypomniałem sobie nagle słowa Davida Grahama,o kłopotach "na tle psychicznym" po wypadku. I zrozumiałem,że to, co dotąd brałem za nonszalancję,jest w istocie czymś zupełnieinnym, może znużeniem, może wystudiowaną kontrolą nad strachemczy wręcz napięciem, któredo tego stopnia weszło mu w nawyk, iżbez trudu mogło uchodzić za bezceremonialność. Zauważył, że mu się przyglądam. Umilkł, ponownie zaciągając siępapierosem i powoli wydychając dym. - Trochęsię zagalopowałem - powiedział wreszcie zamienionymgłosem. - Czasami gadam jak nakręcony. - Bynajmniej - odrzekłem. - Chętnie pana wysłucham. Ale nie ulegałowątpliwości, że postanowił zmienić temat i przezparę minut rozmawialiśmy oinnych sprawach. Cojakiś czas pochylałem się nad jego nogą i pytałem, jaksię czuje. Niezmiennie odpowiadał,że dobrze, widziałemjednak, że corazbardziej czerwieniejena twarzy, i domyślałem się, że cierpi. Wreszcie pojawiło się swędzeniei zaczął pocierać skórę wokół elektrod, a gdy wyłączyłem urządzenie,z wyraźnąulgą podrapał łydkę paznokciami. Tak jak przewidywałem,skóra zrobiła się wilgotna i zaczerwieniona, prawiepurpurowa. Osuszyłem ją i oprószyłem talkiem,a następnie rozmasowałem energicznie palcami. Ale podłączenie 59.

do urządzenia to jedno, a masaż drugie: Roderick ledwo mógł usiedzieć w miejscu, zaczął się wiercić i chcąc nie chcąc pozwoliłem muwstać. Bez słowa włożył skarpetkę i but, opuścił nogawkę. Alekiedyprzeszedł się po pokoju, popatrzył na mnie z wyraźnym zdziwieniemi satysfakcją. - Wie pan co, nie jestźle- oznajmił. - Naprawdę nie jest źle. Wtedy zrozumiałem, jak bardzo pragnąłem, żeby eksperymentsię udał. - Niech pan pochodzi, muszę się przyjrzeć. Tak, ruchyistotniebardziejswobodne. Tylko proszę nie forsować nogi. Początek wydajesię obiecujący, ale pośpiech jest niewskazany. Grunt toutrzymaćciepło. Ma pan jakąś maść? Rozejrzał sięz powątpiewaniem. - Chyba dali mi coś, kiedy wyszedłem ze szpitala. -Nieważne. Wypiszę panu receptę. - Zaraz. Narobił pan sobie dość kłopotu. - Przecież panu mówiłem: wyświadcza mi pan przysługę. -Hm.. Przygotowany natę ewentualność, wyjąłem z torby słoik maści. Wziął ją odemnie i wlepił wzrokw etykietę, a jawróciłem do urządzenia. Kiedy sprzątałem ligninę, rozległo się pukanie do drzwi; wzdrygnąłem się nieco, bo nie słyszałemkroków: pokój miał dwawielkie okna, ale boazeria skutecznie zagłuszała odgłosyz zewnątrz,jakbyśmy byli pod pokładem liniowca. Roderick poprosił, żeby wejść,i drzwi się otworzyły. Cygan wpadł do środka, od razu kierując sięw moją stronę, a za nim,trochęniepewnie, wkroczyła Caroline. Tegodnia miałana sobiebluzkę wsuniętą luźno w bezkształtną,bawełnianąspódnicę. - Ugotowany? - zapytała. - Przypieczony naamen - odpowiedział. -To ta machina? O raju. Jak aparatura doktora Frankensteina, nie? Patrzyła, jak pakuję wszystko do futerału, po czym przeniosławzrok na brata, który machinalnieprostował i zginał nogę. Musia60 ła zauważyć, że zabieg sprawił mu wyraźną ulgę, ponieważ rzuciłamipełne wdzięczności spojrzenie, co uradowało mnie bez mała bardziej aniżeli sukces przedsięwzięcia. Zaraz jednak, jakby zawstydziłasię własnych emocji, odwróciła się, abypodnieść z podłogi zabłąkanyświstek papieru, i zaczęła głośnonarzekaćna bałaganiarstwo Rodericka. - Szkoda, że nie mamy maszyny, która utrzymałaby tu porządek! -uzupełniła. Roderick odkręcił pokrywkę słoja i powąchał maść. - A nie mamy? Nazywasię Betty. W końcu za coś jej płacimy.

- Proszęgo nie słuchać, doktorze. Biedna Betty nie ma tutajwstępu. - Raczej nie mogęjejstąd wykurzyć! - uściślił. -Przestawiawszystko takskutecznie, że potem nic nie mogę znaleźć, ale zaklinasię, że niczego nie dotykała. Mówił z roztargnieniem, stał już bowiem przy"magnetycznym"biurku, maśći noga poszły wniepamięć. Otworzył grubą, brązowąkopertę i machinalnie sięgnął do kieszenipo notatki oraz tytoń. Zobaczyłem, że Caroline znów patrzy na niego z troską. - Rzuć to paskudztwo - powiedziała. Podeszłado wyłożonejdębem ściany i przejechała ręką po drewnie. - Spójrz na tę nieszczęsną boazerię. Dym robiswoje. Trzeba by natrzeć drewno jakimśolejem albo nawoskować czy coś. - "Coś"jest tu potrzebne na każdym kroku - ziewnął Roderick. -Jeśli wiesz, jak zrobić"coś" z niczego,znaczy się, bez udziału pieniędzy, proszę uprzejmie. Poza tym. - Podniósł głowęi pochwyciwszymoje spojrzenie, dodał, siląc się na beztroski ton: - . świętymobowiązkiem mężczyzny jest sobie zakopcić, prawda, doktorzeFaraday? Machnął ręką w stronę sufitu. Początkowo myślałem,że wrazz upływem czasu gips zyskał odcień kości słoniowej, lecz teraz zrozumiałem, iż nieregularne zażółcenia są po prostudziełem bilardzistów,którzy "kopcili" tu od półwiecza. 61.

Roderick znów pochylił się nad papierami, a my, podchwyciwszy aluzję, wyszliśmy z pokoju. Na pożegnanie obiecałniechętnie,że zarazprzyjdzie na podwieczorek. Caroline potrząsnęła głową. - Będzietak siedziałgodzinami - mruknęła, kiedy ruszyliśmykorytarzem. - Wolałabym, żeby przerzuciłnamnie częśćobowiązków,} ale nie chce o tym słyszeć. Ale widzę pewną poprawę, nieprawdaż? Nie wiem, jak panu dziękować za pomoc. - Sam mógłby sobiepomóc - odpowiedziałem - wykonując odpowiednie ćwiczenia. Prosty masaż każdego dnia też przyniósłbyznacznąulgę. Dałem mu maść, proszę dopilnować, aby ją stosował, dobrze? - Postaram się. Ale pewnie sam pan widzi, że nie dba o siebie anitrochę. - Zwolniłakroku. -Co pan o nim myśli? Tylko szczerze. - Myślę, że ma zdrowe podejście do życia - odpowiedziałem. -I że jest naprawdę ujmującym człowiekiem. Szkoda tylko, że takurządziłsobie pokój. Nie można żyćsamymi interesami. - Tak, wiem. Ojciec zarządzał posiadłością z biblioteki. Roderick pracujeprzy jego starym biurku, ale kiedyś panował na nimporządek, chociaż gospodarstwa były cztery, a niejedno. Przy czymmieliśmy wtedy rządcę, niejakiego pana McLeoda. Musiał odejśćod nas w czasie wojny. Miał swoje biuro, otam. Ta strona domunależała do mężczyzn, zawszehuczało w niej jak wulu. A teraz,nie licząc pokojuRodericka,ta część domu mogłabyw ogóle nieistnieć. Rzuciła to jakby nigdy nic, ale ja niemogłemsobiewyobrazić, jakieto uczucie dorastaćw domu, gdziejest tyle zapasowych pomieszczeń,że można je pozamykać i puścić w niepamięć. Lecz gdy wspomniałemotym Caroline, swoim zwyczajem roześmiała się smętnie. - Zapewniam pana, że ten czar szybko pryska! Człowiek zaczynaje traktowaćjak męczących, ubogichkrewnych: całkiem porzucić niewypada, a zatroszczyć siętrzeba, więc chcąc nie chcąc łoży na ichutrzymanie. Czasami aż żal bierze, bo nie brak tu ładnych zakamarków. Ale zaraz,przecież mogę pana oprowadzić, jeśli pan chce. 62 I jeśli obieca pan w najgorszych przypadkach litościwie odwracaćwzrok. Wycieczka krajoznawcza. Co pan nato? Widać było, że ma na to wielką ochotę, więc odpowiedziałem,że z przyjemnością, o ile pani Ayres nie będzie musiała na nasczekać. - Ach, mama tkwi duchem w epoce edwardiańskiej: podwieczorekprzedczwartą to jej zdaniem barbarzyństwo. Któragodzina? - Właśnie minęło wpółdoczwartej. -Mamy mnóstwo czasu. Zacznijmyod frontu. Pstryknęła palcami na Cygana, który zdążył nas wyprzedzić,i zawróciliśmy,ponownie mijając pokój Rodericka. -Naturalnie widział pan hol wejściowy - powiedziała, kiedyznaleźliśmy się opodal

frontowych drzwi i postawiłem swoje rzeczyna podłodze. - Posadzkato marmur kararyjski, gruby na blisko osiemcentymetrów, stąd sklepiony strop podspodem. Pastowanie tegoto koszmar. Schody: z uwagi na otwarty drugi podest początkowouchodziły za dzieło inżynierii, to istotnie prawdziwa rzadkość. Ojciectwierdził, że wyglądają jak żywcem wyjęte z domu towarowego. Babciaunikała ich jak ognia, przyprawiały ją ozawrót głowy. Tam znajdujesię nasz dawny pokój dzienny,ale go panu nie pokażę: jestpusty,a do tegow opłakanym stanie. Wejdźmy tutaj. Otworzyła drzwi pogrążonegow półmroku pomieszczenia, a gdyotworzyła okiennicei wpuściła trochę światła, okazało się,że stoimyw przytulnej, dość przestronnej bibliotece. Jednakżewiększość półekzakrywały prześcieradła, a część mebli najprawdopodobniej wyniesiono: Caroline otworzyłaprzeszkloną biblioteczkę i wyjęła ostrożnie kilka, jakto ujęła,"najcenniejszych eksponatów", ale widziałem, że lata świetnościzbioru minęły bezpowrotnie i nie było na czym oka zawiesić. Podeszłado kominka i zajrzała do środka, zaniepokojona sadzą, po czym zamknęła okiennice i zaprowadziła mnie do sąsiedniego pokoju, wspomnianego "biura", podobnie jak sypialnia Rodericka wyłożonego boazeriąi wyposażonego w elementy gotyckie. Dalej widniały drzwipokoju brata,a jeszcze dalej zasłonięty kotarą łuk prowadzący do sutereny. Przeszliśmy 63.

tamtędy na palcach i znaleźliśmy się w "buciarni", czyli przesiąkniętejaromatem pleśni komórce pełnej płaszczy przeciwdeszczowych, sfatygowanych kaloszy, rakiet tenisowych i młotków do krykieta, ale naprawdę,wyjaśniła Caroline, była to tak zwana garderoba z czasów, gdy rodzinaprowadziła jeszcze stajnię. Ukrytetamdrzwi wewnętrzne prowadziłydo oryginalnej, wykafelkowanej toalety, określanej od stu lat prowizorycznym mianem "męskiej sławojki". Ponownie pstryknęła palcami na Cygana iruszyliśmy dalej. - Nie nudzi się panu? - spytała. - Ależ skąd. -Jestem dobrym przewodnikiem? - Najlepszym. -Oho, pora zasłonić oczy. No tak, już pan się z nas śmieje! Toniefair. Musiałem jejwyjaśnić, dlaczego się uśmiechnąłem: przyszedłmi na myśl gipsowyornament, zktóregoprzed laty odłamałemżołędzie. Opowiedziałem jej tęhistorię z wahaniem, niepewny, jakzareaguje. Ale Caroline tylko wytrzeszczyła oczy, jakby moja opowieśćbardzo przypadła jej do gustu. - Ależ to niesamowite! Mama naprawdę dała panu medal? Jakkrólowa Aleksandra? Ciekawe, czy pamięta. - Proszę jej nie przypominać - odpowiedziałem. - Na pewno niepamięta. Byłem jednym z pięćdziesięciuurwisów, którzy zjawili siętutaj tamtego dnia. - I jużwówczasbardzo się tu panu podobało? - Tak bardzo, aby zechciećcoś zdewastować. -No cóż - odpowiedziała przyjaźnie. - Na pana miejscu też miałabym ochotę rozwalić te gipsowe paskudztwa. Samesię oto prosiły. Obawiam się,że Roddie i ja dopełniliśmy dzieła. Ale czy toniedziwne? Widziałpan Hundreds, nim oboje się tu zjawiliśmy. - Na to wygląda - odpowiedziałem, uderzony tą myślą. Odeszliśmy od ukruszonych ornamentów i podjęliśmy zwiedzanie. Caroline skierowała moją uwagę na krótki rząd portretów, zszarza64 łych płócien w ciężkich,złoconychramach. Wedle jej słów okazałysię "rodzinnym albumem", niczym wamerykańskiej parodii życiaburźuazji. - Niestety, żaden z nich nie jest aniszczególnie dobry, ani cenny- oznajmiła. - Cenne zostały sprzedane razem z najlepszymi meblami. Ale są dość ciekawe, jeślinie przeszkadza panukiepskie światło. Wskazała napierwszy z brzegu. - To William BarberAyres. To,właśnie on zlecił budowę domu. Ziemianin zkrwi i kości, jakwszyscy Ayresowie, ale najwyraźniejdość skąpy: zachowały się listy od architekta w sprawie zaległychpłatności, z mniej lub bardziej zawoalowanymi groźbamiprzysłaniamu na kark dragonów. Dalej mamy Matthew Ayresa, który poprowadził wojska do Bostonu. Wrócił w aurze niesławy, zamerykańskążoną, po czym zmarł trzy miesiące później; lubimy myśleć, że gootruła.

A to Ralph Billington Ayres, bratanek Matthew, rodzinnyhazardzista, który przezpewien czas zarządzał drugą posiadłościąw Norfolk, po czymprzegrałją wjednej grze w karty, jak GeorgetteHeyer. Tutaj mamyCatherine Ayres, jego synową i moją babkę. Była irlandzką dziedziczką,jej rodzina wzbogaciła się na wyścigachkonnych. Catherina podreperowała rodzinny majątek. Podobno samanigdy nie zbliżała się do koni w obawie,że je wystraszy. Przynajmniejwiadomo, po kim odziedziczyłamurodę, nie? Powiedziała to ze śmiechem, ponieważ kobieta na portrecie byławręcz porażająco szpetna. Lecz Carolinew istocie trochę ją przypominała,co uświadomiłem sobie z pewnym wstrząsem, przywykłembowiem do jej asymetrycznych, męskawych rysów podobnie jakdo blizn Rodericka. Z grzeczności zaoponowałem, ale już się odwróciła. Stwierdziła, że ma jeszcze do pokazaniadwa pokoje, ale "najlepszy zostawi napóźniej". Następny, doktórego mnie zaprowadziła,też robił wrażenie: była tojadalniaz bladym motywem chinoiserie,ręczniemalowaną tapetą na ścianach idwoma ozdobnymikandela- Georgette Heyer (1902-1974) - pisarka angielska, autorka wieluromansówhistorycznych. 65.

brami z pozłacanego brązu na wypolerowanym stole. Potem jednakwróciliśmy na korytarz i Caroline otworzyła drzwi w połowie jegodługości, a następnie kazała mi stanąć na progu, podczas gdy samaposzła uchylić okiennice na jednym z okien. Korytarz biegł z północy na południe,toteż pokój wychodziłna zachód. Popołudnie byłopogodne i słońce wpadało wąskimisnopami do środka przez szczeliny; pomieszczenie wydało mi się przestronne, zanim jeszczeCaroline zdążyła odsunąć zasuwę,i ujrzałemrozsiane gdzieniegdzie meble przykryte prześcieradłami. Kiedy jednakświatło zalało wnętrze i detale wokół mnieobudziły się do życia, ze zdumienia wybuchnąłem śmiechem. Znajdowałem się w ośmiokątnym salonie, liczącym około dwunastu metrów szerokości. Ściany wyłożono jaskrawożółtą tapetą,a na podłodze spoczywał zielonkawy dywan; kominek wykonany byłzmarmuru w śnieżnobiałym odcieniu, a pośrodkusufitu zgzymsemwisiał ogromny, złocony żyrandol z kryształkami. - Istneszaleństwo, prawda? - Caroline zawtórowała mi śmiechem. - To niesamowite! - powiedziałem. -W życiu bym się nie domyślił. Reszta domu utrzymanajest przecież w dość powściągliwym stylu. - No cóż. Myślę, że architekt zapłakałby rzewnymi łzami, wiedząc, co się święci. To sprawka Ralpha Billingtona Ayresa, pamiętago pan? Rodowy utracjusz? Kazał dobudować ten pokój w 1820roku,kiedy jeszcze miałtrochę grosza w kieszeni. Wygląda na to,że wszyscy mieli wówczas bzika na punkcie żółtego koloru, Bógjeden wie dlaczego. To oryginalna tapeta, dlatego jeszcze jej niezerwaliśmy. Jak pan widzi. - Wskazała na kilka miejsc, gdzie tapetaodłaziła od ściany - ona sama jest chyba innego zdania. Niestety,nie pokażępanu żyrandolaw całej krasie,bo mamy wyłączonygenerator. Naprawdę robi wrażenie. Też pochodzi z epoki, alepo ślubierodzice kazali podłączyć prąd. Wyprawiali wtedy mnóstwoprzyjęć, dom nadawał sięjeszcze dopokazania. Oczywiściedywanjest w kawałkach;można je zwinąć do tańca. 66 Pokazała mi jeszcze parę rzeczy, unosząc prześcieradła, abyzaprezentować piękne, niskiekrzesło zczasów regencji, sekretarzyki sofę. - A to? - zapytałem, patrząc nasporej wielkościnieregularnykształt. -Fortepian? Odsunęła przykrywającą go narzutę z łatek. - Flamandzki klawikord, starszy niżsam dom. Pan pewnie niegra? - A skąd, wżyciu. -Jateż nie. Szkoda. Ktoś powinien na nim grać, biedak stoinieużywany. Ale powiedziała to bez większych emocji, machinalnie przesuwając ręką pozdobionej obudowie instrumentu, po czym zasłoniła goponownie ipodeszła do odsłoniętego okna. Stanąłem obok. Właściwie były toprzeszklone drzwi; podobnie jak tew pokoju Rodericka i w saloniku, wychodziły na kamienneschody prowadzące do ogrodu.

Zobaczyłemz bliska, że te schodki miały mniejszczęścia niż pozostałe: najwyższy nadal sterczałz podestu, ale reszta spoczywałana żwirzeniecałepółtora metra niżej, ciemna i połamana, jakby tkwiłatamod dłuższego czasu. NiezrażonaCarolineotworzyła drzwi; wyszliśmy na niewielkipodest, gdzie owiało nas ciepłe, wonne powietrze,iwyjrzeliśmy na trawnik położony po zachodniej stronie. Przyszłomi do głowy, że niegdyś musiał być równy i przystrzyżony, być możesłużył jako teren do gry w krykieta. Obecnie był nierówny, porośniętyostem i upstrzony kopcami kretów,a trawa zapewnesięgała do kolan. Wybujałekrzewy wokoło ustępowały miejscakępom czerwonychbuków o pięknym zabarwieniu, aczkompletnie nieokiełznanych,a rosnące za nimi dwa ogromne więzy miały wraz z zachodem słońcaroztoczyć cień nad całym zakątkiem. Po prawie stronie znajdowały siębudynki gospodarcze, garażi puste stajnie. Nad jedną z nichwisiał wielki, biały zegar. - Zadwadzieścia dziewiąta - zauważyłem z uśmiechem, spoglądając na nieruchome, zdobione wskazówki. 67.

Caroline skinęła głową. - To teżnasza sprawka. Przestawiliśmy wskazówki, kiedy siępopsuł. - I dodała na widok mojejzdziwionej miny: - Na tej samejgodzinie zatrzymały się zegary panny Havisham w "Wielkich nadziejach". Uznaliśmy to wówczas za świetny kawał. Muszę przyznać,że dzisiaj wcalemnie to nie bawi. Za stajniami znajdują sięstareogrody, warzywniak itakie tam. Zobaczyłem otaczające je ogrodzenie. Wzniesiono je z takiejsamej wyblakłej, czerwonejcegły jak dom; łukowate wejścieodsłaniało fragmenty żwirowych ścieżek, zarośnięte grządki oraz coś,co z daleka wziąłem za drzewka pigwy albo niesplika, a że żywięwielką słabość do ogrodów, oświadczyłem bez namysłu, że chętnieobejrzałbym go z bliska. Caroline spojrzała na zegarek. - Mamy jeszcze prawiedziesięć minut - odpowiedziała dziarsko. -Najszybciej będzie tędy. - Jak to? Przytrzymałasię framugi, pochyliła doprzodu i ugięła kolana. -Hop. Złapałem ją za ramię. - O nie,nie, jestem za stary na takie wybryki. Może zajrzymy taminnym razem? - Na pewno? -Na pewno. - Cóż, jak panchce. Sprawiała wrażenie niepocieszonej. Nasz spacer wzbudził w niejfiglarny nastrój, a możepo prostu chciała popisać się młodzieńczązwinnością. Postała jeszcze chwilęobok mnie, poczym wróciłado pokoju, żeby sprawdzić, czy meble są dobrze przykryte i czypoddywanem nie ma robactwa. - Do widzenia, biedny, opuszczonysalonie- powiedziała, zatrzaskując okiennice i podążając za mną na korytarz. W jej głosie dałosię słyszeć westchnienie. 68 - Cieszę się,że było mi dane obejrzeć dom - rzuciłem na pocieszenie, gdy zamykała drzwi na klucz. - Jest piękny. - Naprawdę tak pan uważa? -A pani nie? - No, wsumie jeszcze się trzyma. Jej nonszalancki tonnieco mnie zirytował. - Daj spokój, Caroline, bądź poważna. Po raz pierwszy zwróciłem się do niej po imieniu, i byćmożewłaśnie to, wpołączeniu z nutą przygany w moim głosie, trochęją zawstydziło. Poczerwieniałana swój nieładny sposób ifiluternynastrój prysł. - Masz rację - skapitulowała, napotykając mój wzrok. - Hundredsto piękna posiadłość. Azarazem piękny potwór! Bezustannie trzebago karmić pieniędzmi iciężką pracą. A kiedy człowiek czuje na sobieich wzrok - wskazała na ponure obliczaprzodków - wcale nie jestmu łatwiej.

Rod ma najgorzej, bo to na nim ciąży odpowiedzialnośćpana na włościach. Niechce nikomu sprawić zawodu. Zrozumiałem, żepróbuje sprytnie odwrócić uwagę od własnejosoby. - Jestem pewien, że twój brat robi wszystko, co wjego mocy- zapewniłem. - Ty również. -Alewraz z ostatnim zdaniem rozległo się biciezegara i Caroline z błyskiem w okudotknęła mojegoramienia. - Chodźmy. Matka czeka. Po zwiedzaniu należy się poczęstunek,proszę pamiętać! Korytarz przeszedł w następny i dotarliśmy do saloniku. Zastaliśmy panią Ayres przy biurku, właśnie nakładała klejna skrawek papieru. Uniosła wzrok zminą winowajcy, co wydałomisię niezrozumiałe, ale pochwili dostrzegłem, że ów skrawekto w istocieznaczek pocztowy, który zcałą pewnościąbył jużużyty. - Obawiam się,że to nie całkiemzgodne z prawem- przyznała,naklejając go nakopertę. - Ale Bóg mi świadkiem, że żyjemy w czasach bez prawa. Nie wyda mnie pan, doktorze Faraday? 69.

- Nie tylko pani nie wydam, ale i zostanę wspólnikiem - odpowiedziałem. - Jeśli pani sobie życzy, zawiozę list do Lidcote. -Naprawdę? Jak to miło z panastrony. Ci dzisiejsi listonoszesą tacy niedbali. Przed wojną Wills przynosił nam pocztę dwa razydziennie, prosto do drzwi. Obecny listonosz narzeka, że mudaleko. Mamy szczęście, jeśli nie zostawia listów na końcu podjazdu. Mówiąc to, przeszła przezpokój i drobnym,wytwornymgestemwskazałami jeden z foteli przy kominku. Ubrana była mniej więcejjak podczas mojej pierwszej wizyty, w ciemny, lniany strój. Na szyimiała jedwabną chustkę, a nanogachbuty, które ponownieprzyciągnęły mój wzrok. - Caroline wspominała,co pan robidla Rodericka - podjęła,spoglądając na mnie zwdzięcznością. - Naprawdę nie wiem, jak panudziękować. Myśli pan,że terapiaprzyniesie poprawę? - Cóż,rokowania są obiecujące -odparłem. -Bardziej niż obiecujące - wtrąciła Caroline, opadając ciężkona sofę. - DoktorFaraday jest zbytskromny. To naprawdę pomaga,mamo. - Ależ to cudownie! Widzipan, Roderick haruje ponad siły. Biedny chłopiec. Obawiam się, że brakuje mu ojcowskiej smykałkido zarządzania. Nie ma takiego wyczucia, iw ogóle. W duchuprzyznałem jej słuszność, ale powiedziałemuprzejmie,że wtak trudnych czasach nawet smykałka to za mało. Poparła mnie z gorliwością osoby, która za nic nie chce urazićrozmówcy. - Istotnie! Pan na pewno zna się na tym znacznie lepiej niż ja. Domyślam się,że Carolineoprowadziła pana po domu. - Owszem. - I co, podoba się panu? - Bardzo. -Cieszę się. To naturalnie zaledwie cień dawnejświetności, ale, jakmówią dzieci, mamy szczęście, że wogóle zostałw naszych rękach. Osiemnastowieczne dworysą moim zdaniem, najładniejsze. Cóż 70 za cywilizowana epoka. Ja sama dorastałam w wielkim,wiktoriańskimgmaszysku. Obecniemieści się w nim katolicka szkoła z internatemi muszę przyznać, że zakonnicepasują tamjak ulał, choć osobiściemartwiłabym się o te nieszczęsne uczennice. Tyle ciemnychkorytarzyiniekończących sięschodów. Kiedy byłam mała, mówiliśmy, że jestnawiedzony, ale chyba raczej nie był. Dziś to co innego. Zmarł tammój ojciec, zagorzały wróg katolików. Zapewne słyszał pan o zmianachw Standish? Skinąłemgłową. - Tak.

Co nieco, głównie od moich pacjentów. Standish było sąsiednią "posiadłością", elźbietańskim domostwem,którego właściciele, Randallowie,wyjechali zhrabstwa z zamiaremrozpoczęcianowego życiaw Afryce Południowej. Dom przez dwa latastałpusty, niedawno został kupionyprzez londyńczyka o nazwiskuPeter BakerHyde, architekta pracującego w Coventry, który oczarowany "prowincjonalnym wdziękiem" okolicy postanowił urządzićtu sobie letnią posiadłość. - Z tego, co się dowiedziałem, ma żonę, małą córeczkę orazdwadrogie samochody, ale żadnych koni i psów - dodałem. - Podobnomana koncie zasługi wojenne; chodzą słuchy,że we Włoszechuznano go za bohatera. Pewnie dobrzena tym wyszedł:wygląda na to,żewydał już mnóstwo pieniędzy na renowację. Powiedziałem to z cieniem rozgoryczeniaw głosie, gdyż sammiałem się obejść smakiem: dowiedziałem się bowiem w tym tygodniu,że pan Baker-Hyde i jego żona będą korzystaćz usług jednegoz moich miejscowych rywali, doktora Seeleya. Caroline parsknęła śmiechem. - Architekt, tak? Pewnie zburzy Standish i wybuduje tor wrotkowy. Albo sprzeda dom Amerykanom, którzy rozłożą go na części i przetransportują do Stanów, tak jak zrobili z Warwick Priory. PodobnoAmerykanie kupią byle klocek, jeślitylko im wmówić, że pochodziz Lasu Ardeńskiego albokichnął naniego Szekspir, czy coś wtymstylu. 71.

- Ależ ty jesteś cyniczna! - zawołała jej matka. -Baker-Hyde'owiena pewno okażą się przeuroczy. W okolicy ostało się takniewieluprzyzwoitych ludzi, że powinniśmy się cieszyć z takiego obrotu sprawy. Kiedy pomyślę o losiewiększości dworów, prawie od zmysłów odchodzę. Weźmy na przykład Umberslade Hali, gdzie ojciec pułkownikajeździł na polowania:obecnie roi siew nim od sekretarek. Woodcotestoi pusty, o ile wiem, Meriden Hali tak samo. Charlecote iCoughtonzostały przekazane na użytekpubliczny. Powiedziałato z westchnieniem, poważnym, niemal jękliwymtonem, i przez chwilę wyglądałana swój wiek. Naraz obróciła głowę i wyraz jej twarzy uległ zmianie, podobniejak ja pochwyciła bowiem odległy brzęk porcelany i łyżeczek na korytarzu. Przycisnęła dłoń dopiersi inachyliła się w moją stronę. - Oto "polkaszkieletowa", jak mawia mój syn- mruknęła z udawanym przerażeniem. - Betty opanowała do perfekcji sztukę tłuczenia filiżanek. Tymczasem nasza porcelana. - Szczęk rozległ sięznacznie bliżej ipani Ayresprzymknęła oczy. -Ach, nie wytrzymamtego napięcia! - I zawołała w stronę uchylonych drzwi: -Patrz podnogi, Betty! - Patrzę, pszepani! - padła urażona odpowiedź i po chwili na progustanęła zaaferowana pokojówka we własnejosobie, z wielką, mahoniową tacą w rękach. Wstałem,żeby pomóc dziewczynie,lecz Caroline mnie ubiegła. Zręcznie zabrała tacę i postawiwszyją na stole, obejrzała ze wszystkich stron. - Nie uroniłaś ani jednej kropelki! To pewnie na panacześć,doktorze. Widzisz, kogo tu dzisiaj mamy, Betty? To ten sam doktorFaraday, który uleczyłcię cudownie ostatnim razem, pamiętasz? Betty spuściła głowę. - Tak, panienko. -Jak się masz, Betty? - zapytałem zuśmiechem. - Bardzo dobrze, pszepana. -Miło mito słyszeć. I dobrze wyglądasz. Ajaka jesteś elegancka! 72 Rzuciłem to ot tak sobie, ale twarz dziewczyny pociemniała, jakbywzięła moje słowa za kpinę. Przypomniałemsobie, jak narzekałana "paskudnąsukienkę i czepek", którekażą jej nosićAyresowie. Rzeczywiście wyglądała dość osobliwie: miała na sobie czarną sukienkę z białym fartuszkiem, z wykrochmalonymi mankietami oraz kołnierzykiem, które nadawały jej dziecinnej postaci groteskowy wygląd,jej głowę zaś "zdobił" plisowany czepek, jaki ostatnio miałem okazjęwidzieć przed wojną. Jednakże w tym staroświeckim, pełnym zgrzebnejelegancji otoczeniu innystrój wydawał się nie do pomyślenia. Poza tym tryskała zdrowiem i radziła sobie z talerzami ikrojeniemciasta tak sprawnie, jakby na dobre zdążyła się zżyć z nową rolą. Jakby tego było mało, na koniec zaprezentowała coś na kształt dygnięcia.

- Dziękuję, Betty, towszystko -powiedziała pani Ayres,na co dziewczyna odwróciła się i odeszła. Usłyszeliśmy, jakskrzypiącbutami na posadzce, zmierza zpowrotem do sutereny. - Biedna Betty- rzuciła Caroline,nalewając Cyganowi odrobinęherbatydo miski. - Trudno ją nazwać urodzoną pokojówką. - Ach, daj jej trochę czasu - odrzekła pobłażliwie jej matka. - Mojacioteczna babka zawszepowtarzała, że dobrzeprowadzony dom jestjak małż perłopław. Dziewczęta wkraczają do niego jako ziarnkapiasku, a po dziesięciu latach opuszczają go pod postaciąpereł. Zwracała się zarówno do mnie, jak ido Caroline, najwyraźniejzapominając, iż jednym zowych ziarnek piasku, o których wspominała jej cioteczkababka,była niegdyś moja matka. Caroline chybateż otymzapomniała. Obie rozsiadły się wygodnie, popijając herbatęi podjadając ciasto, które Betty dla nich przygotowała, niezdarnieprzyniosła, anastępnie pokroiła i podała, z tych samych filiżaneki talerzyków, które niebawemzaniesie z powrotem do kuchnii umyje. Ale tym razem powstrzymałem się od komentarza, też popijając herbatę i skubiącciasto jak gdyby nigdy nic. Skoro bowiem dom,na podobieństwo małża, stopniowo oddziaływał na Betty, użyczającjejswego czaru i dokonując w niej przeobrażeń, ze mnąnajpewniejdziało się to samo. 73.

Zgodnie z przewidywaniami Caroline Roderick nie zjawił sięna podwieczorku: to właśnie ona musiała później odprowadzić; mnie dosamochodu. Zapytała, czy wracam prosto do Lidcote,na co odpowiedziałem, że muszę jeszcze zajrzeć dokogoś w innejmiejscowości. - Wobec tego proszę przeciąćpark i wyjechać zdrugiej strony -odpowiedziała, kiedy wymieniłemnazwę miejscowości. - Tak będzieszybciejniż zawrócić tą samą drogą i pojechać naokoło. Tylkoniechpan pamięta, droga jest równiekiepska jak ta, uwaga na opony. - Naraz coś jej przyszło do głowy. - Ale zaraz. Czy byłoby panułatwiej,gdyby zawsze mógł pan jeździć przez park? To znaczy,na skróty do pacjentów? - No cóż - odpowiedziałem z namysłem. - Chybatak, o wiele. - Wobec tegoproszę korzystać z tej drogi,kiedy tylko pan chce! Przepraszam, że wcześniej natonie wpadliśmy. Brama jest zamkniętadrutem, ponieważ od czasuwojny zaczęliśmy mieć problemy zwłóczęgami. Niechpan tylko zakłada z powrotem drut,nie jest zamkniętana klucz. - Naprawdę nie będzieszmieć nic przeciwko temu? - spytałem. - Ani twoja matka lub brat? Bo wiesz, zamierzam niecnie towykorzystać i będę tędy przejeżdżał codziennie. - Proszę bardzo - odpowiedziała z uśmiechem. - Nie mamy nicprzeciwko, prawda,Cygan? Cofnęła sięz rękami na biodrach, patrząc jak uruchamiam samochód izawracam. Następnie pstryknęła palcami napsa i poszli. Ruszyłem wzdłuż północnej części domu, wypatrując wyjazdu; jechałempowoli,rozglądając się na boki, i w pewnej chwili niechcącyzahaczyłem wzrokiem o okna pokoju Rodericka. Nie zauważył mnie,ale ja widziałem go wyraźnie: siedziałprzy biurku, podparty na łokciui zapatrzonyw dokumenty i otwarte księgi, a jego twarz wyrażałakompletne osłupienie i bezsilność. ROZDZIAŁ TRZECI Tym sposobem moje coniedzielne wizyty u Rodericka oraz późniejsze podwieczorkiw towarzystwie jego siostry i matkistałysiętradycją. A że zacząłem też przejeżdżaćprzez park w drodzedo pacjentów, bywałem w Hundreds bardzo często. Wyczekiwałemowychwizyt, stanowiły bowiem rażący kontrast z monotonią mojejlekarskiej codzienności. Kiedy wjeżdżałem do parku i zamknąwszyzasobą bramę, sunąłem zarośniętą aleją, niezmiennie towarzyszyłmi dreszczyk podniecenia, a wkraczając do zaniedbanego, czerwonego domu, odnosiłem nieodparte wrażenie, że oto pozostawiamza sobą zwykłe życie i wkraczam w inny, zgoła osobliwy wymiar. Poza tym polubiłem Ayresów. Najczęściej widywałem Caroline. Odkryłem, żeprawie codziennie spaceruje po parku i często widywałem jejcharakterystyczną, długonogą i rozłożystą wbiodrach postać,kiedy wrazz nieodłącznym Cyganem brodziła wśród wysokiej trawy. Jeśli znajdowała się blisko, opuszczałem szybę irozmawialiśmy,zupełnie jak podczas pierwszego spotkania na polnej drodze. Byłazawsze czymś pochłonięta, zawsze dźwigałatorbę bądź kosz napełniony owocami, grzybami

lub gałązkami na podpałkę. Myślałem sobie,że haruje jak wieśniaczka, a im częściejbywałem w Hundreds, tymbardziej ubolewałem nad monotonią życia dwojga młodych mieszkających tam ludzi. Któregośdnia dostałem odsąsiada dwa słojemioduw ramach podziękowania za wyleczenie syna z męczącego kaszlu. 75.

Przypomniałem sobie, jak podczas mojej pierwszej wizyty Carolinewyraziła tęsknotę za miodem, i podarowałem jej jeden. Zrobiłemto bez żadnych ceregieli, onajednak nieposiadała się z zachwytui z radościąuniosła słoik pod światło,pokazując matce. - Ach, nie powinien pan! -A to dlaczego? -zapytałem. - Na co mi aż dwa? - Jest pan dlanas zbyt dobry, doktorze Faraday - powiedziała paniAyres z nutą przygany w głosie. Tak naprawdę jednak były to zmojej strony tylko drobne gesty: Ayresowie wiedli tak skromny, pustelniczyżywot,iż każdą odmianęlosu, dobrą czy złą, odczuwali w dwójnasób. I tak naprzykład w połowie września, kiedy leczyłem Rodericka od blisko miesiąca, nastąpiławreszcie upragniona zmiana pogody. Po burzowym dniutemperaturaspadła i nadeszły intensywne opady: studnia w Hundredsbyła uratowana i dojenie krówprzebiegało sprawnie po raz pierwszy od wielumiesięcy. Ulga Rodericka wprost chwytała zaserce. Wyraźnie odzyskał humor. Spędzał mniej czasu przykuty do biurka i prawie chętnierozmawiał o ulepszeniach, bez śladu dawnego sceptycyzmu w głosie. Zatrudnił też dwóch parobków do pomocy napolu, aże wraz z deszczem zapuszczone trawniki poczęły rosnąć ze zdwojoną siłą, kazałje skosić Barrettowi,pracownikowi najemnemu. Puszystei świeżoprzystrzyżone jak owieczki dodałyurokucałemu otoczeniu, przywracając domowi część dawnego blasku,dziękiczemu wyglądał trochętak, jak podczas mojej pierwszej wizyty trzydzieści lat temu. Tymczasem w sąsiednim Standishpaństwo Baker-Hyde zadomowili się na dobre. Zaczęto ich widywać w okolicy; pani Ayres wpadłana żonę architekta Dianę podczas jednej ze swych rzadkichwyprawdo Leamingtoni zgodnieze swoimi wcześniejszymi przypuszczeniamiuznała ją za niezwykle czarującą. Natychmiastzaczęła też planować"małe" przyjęcie powitalne w Hundreds, nacześć nowych sąsiadów. Zdaje się, że było to pod koniec września. Opowiedziałami o swoich planach, kiedy siedziałem z nią iCaroline po "zabiegu" Roda. 76 Myśl o otwarciuHundreds dla obcych trochę mnie zaniepokoiła,musiałem to chyba okazać. - Och,dawniej wyprawialiśmyprzyjęcia dwa,trzy razy w roku -dodała pani Ayres. - Nawet w czasie wojny regularnie urządzałamkolacjedla oficerów, którzy u nas stacjonowali, to bardzo wpłynęłona poprawę wzajemnych stosunków. Dziś takakolacjabyłabyniedo pomyślenia. Ale w końcu mamy Betty. Służąca to podstawa,chyba możemy już powierzyć jej imbryk. Myślałam okameralnymkoktajlu, nie więcej niż dziesięć osób. Na przykład Desmondowie,Rossiterowie. - Pan naturalnie też musi przyjść, doktorze Faraday - wtrąciłaCaroline, kiedy matka zawiesiła głos. -O tak - poparłają pani Ayres. -Koniecznie. Powiedziała to serdecznie, acz z nutą wahania w głosie; nie wziąłem jejtego za złe,gdyż choć bywałem unich regularnie, trudnojednak było mnie zaliczyć do przyjaciół rodziny.

Ale słowo sięrzekłoi paniAyres poczęła z werwąsnuć plany. Wolne wieczory miałemtylko w niedziele, spędzałem je zwykle z Grahamami. Oznajmiła,że niedzielny wieczór nadaje się równiedobrze jakkażdy inny,po czymwyjęła kalendarz i zaproponowała kilka terminów. Owego dnia nie stanęło na niczymkonkretnym,a gdy podczasmojej kolejnej wizyty nie padła żadna wzmianka na temat przyjęcia,przyszło mi dogłowy, że być może pomysł upadł. Ale przejeżdżającpo parudniach przez park, natknąłem się na Caroline,która oznajmiła, że w wyniku ożywionej korespondencji z Dianą Baker-Hydewyznaczono wreszcietermin spotkania. Miało się odbyć trzy niedzielepóźniej. Powiedziała to bez większego entuzjazmu. - Nie cieszyszsię? - zapytałem. Poprawiła kołnierz płaszcza,podciągając go pod sam podbródek. - Och, nie pozostaje mi nic innego jak pogodzić się z losem -odparła. - Ludzie uważają matkęza niepoprawną marzycielkę, ale 77.

jak się na coś uprze, wołami jej od tego nie odwiedziesz. Rod twierdzi,że wyprawianieprzyjęcia teraz,kiedy dom jest w takim stanie, to jakSarah Bernhardt z jedną nogą obsadzona w roli Julii Kapulet. Niestety, muszęsię z nim zgodzić. Przyznam,że najchętniej spędziłabym tenwieczór przy radiuw towarzystwie Cygana. Lepsze to, aniżeli stroićsię dla obcych, których pewnie i tak wcale niepolubię. Jej słowa zabrzmiały nienaturalnie, jakbynie byłaze mnądo końca szczera; pomimo jej narzekań odniosłem nieodpartewrażenie, że nie może się doczekać przyjęcia, rzuciła się bowiemw wir przygotowań i sprzątania. Widywałem, jak w chustce na głowieszoruje na czworakach podłogę razem zBetty lub panią Bazeley. Ilekroć zaglądałem do Hundreds, dywany zdejmowano do wytrzepania, wieszano obrazyna pustych ścianach iwyciągano ze schowkówmeble. - Pomyślałby kto, że sam król przyjeżdża! - burknęła pani Bazeley,kiedy pewnej niedzieli zszedłem do kuchni po słoną wodę dozabieguRoda. Specjalniemusiała przyjść w wolny dzień. - Tyle zamieszania! Biedna Betty ma pęcherze! Pokażdoktorowipalce, dziewczyno. Betty siedziała przy stole, polerując srebra, ale nie trzeba byłojej dwa razy powtarzać. Natychmiast odłożyła ścierkę i pokazałami wnętrze dłoni, wyraźnie zadowolonaz uwagi. Po trzech miesiącachw Hundredsskóra jej dziecinnych rąk stała sięgrubsza i pokryta plamami, ale ja tylko chwyciłem ją za palec i potrząsnąłem. - Etam - powiedziałem. - Na polu albo w fabryce miałabyśtosamo. Dobre, wiejskie ręce, otco. - Wiejskie ręce! - fuknęłapani Bazeley, a dotknięta do żywegoBetty, wróciła dopolerowania. -A taki kryształowy żyrandol to pies? Panna Caroline kazała jej w zeszłym tygodniu wypucować wszystkie tediabelskie szkiełka, co do jednego. Tfu,przepraszam, doktorze. Takiżyrandol trza zdjąć i dopiero szorować,dawnymi czasy przyjeżdżałokilku chłopa i gowiozłodo Brummagem, specjalnie w tym celu. Birmingham 78 Urwanie głowy- powtórzyła. - I topo co? Dlaparu londyńskichważniaków, co to nie zostaną nawet nakolacji. Lecz przygotowania trwały w najlepsze i widziałem, że pani Bazeley uwija się na równi z pozostałymi. Ostatecznie trudno było nieulec nastrojowi, gdyż w czasach kryzysu i wiecznegozaciskania pasanawet małe przyjęcie stanowiło miłą ucieczkę od codzienności. Niemiałem dotąd okazji poznać Baker-Hyde'ów, toteżbyłem ich bardzociekaw, a poza tym niecierpliwiłem się, by ujrzeć Hali w częściowym choćby blasku dawnej świetności. Odkryłem też, ku własnemu zdumieniu i irytacji, że mam lekką tremę. Czułem, że powinienem stanąć na wysokości zadania,ale nie byłem pewien, jaktego dokonać. W piątekpoprzedzający wiadomąniedzielę poszedłem do fryzjera. Wsobotę poprosiłem gospodynię, panią Rush, o wyjęcie mojego odświętnego ubrania. Znalazła marynarkę z molami wszwachi koszulę miejscami takznoszoną, żemusiała odciąć kawałek poły,żeby jązałatać.

Gdy wreszcie przejrzałem się w zmatowiałym lustrzena drzwiach szafy, moja aparycja iopłakanyprzyodziewek bynajmniejnie poprawiły mi humoru. Niedawno zaczęły mi się przerzedzać włosy; świeżo popostrzyżynach wyglądałem, jakbym był kompletnie łysyna skroniach. Po zarwanej nocy miałem przekrwione i podpuchnięteoczy. Uświadomiłem sobie z niechęcią, że dozłudzenia przypominamwłasnego ojca, a raczej dokładnie tak wyglądałby w garniturze, gdybygopozbawić sklepowego kitla i fartucha, z którymi praktycznie sięnierozstawał. Graham i Annę, poruszeni perspektywą mojej wizyty u Ayresów,poprosili, bym po drodze wstąpiłdo nich na drinka. Kiedyniecoonieśmielony wszedłem do środka, Graham wybuchnął na mój widokgłośnym śmiechem, takjak się spodziewałem. Anna litościwie przejechała szczotką po mojej marynarce, a następnie kazała mi zdjąćkrawat, by go zawiązać na nowo. - Gotowe. Patrz, jaki jesteś elegancki - powiedziała tonem, jakimmiłe kobiety komplementują zwykle niezbyt atrakcyjnychmężczyzn. - Mam nadzieję, że włożyłeś kamizelkę! -wtrącił Graham. - Mor79.

rison był tam przed laty na jakimś wieczorku. Podobno przemarzłna kość! Tak się złożyło, że upalne lato przeszło w kapryśną jesień i akuratten dzień był zimny i mokry. Kiedy wyjechałem zLidcote, rozpadałosięnacałego i deszcz zamienił polne drogi wstrumienie błota. Musiałem wybiec z samochodu z kocem nad głową, żeby otworzyć bramę,a gdy minąłem aleję i znalazłem się na żwirowym podjeździe, spojrzałem na dom jak urzeczony. Jeszcze nigdy niebyłem tu otak późnejporze: nierówny zarys Hundreds sprawiał wrażenie,jakby budynekwykrwawiał się w ciemniejące raptownieniebo. Pospieszyłem do wejścia iszarpnąłem za sznur od dzwonka. Lało jak z cebra. Niktsię niezjawił. Poczułem, jak kapelusz klei mi się do uszu. Wreszcie w obawieprzedutonięciem nacisnąłem klamkę i wszedłem do środka. Atmosferawewnątrz domu całkowicieróżniła sięod tejna zewnątrz,była to jedna ze sztuczek Hundreds. Kiedy zamknąłemza sobą drzwi, szum deszczu przycichł i znalazłem sięw holuwejściowym, skąpanym w ciepłym blasku żarówek, które wydobywałypołysk świeżo wypastowanej podłogi. Na każdym stolikupyszniłysię wazony z kwiatami; prymwiodły późneróże i brązowe chryzantemy. Napiętrzeświatło było nieco przyćmione i słabłowrazz kolejną kondygnacją, toteż górna część budynku tonęła w cieniu; resztki szarego światła przenikały przez kopułę, która zdawała sięzawieszona w mroku jak wielka, transparentna kula. Cisza wprostdzwoniła wuszach. Zdjąłem przemoczony kapelusz i strzepnąłemwodę z ramion, po czym zrobiłem krok naprzód i stanąłem pośrodkulśniącej posadzki, spoglądając w górę. Wreszcieruszyłem południowym korytarzem. Salonik był ciepłyi oświetlony, lecz pusty; idącdalej, zobaczyłem mocniejsze światłow dużym salonie i skierowałem się w tamtą stronę. Na dźwięk moichkroków Cygan zaczął szczekać, a po chwili dopadł moich kolan,domagającsię pieszczoty. Usłyszałem głos Caroline. , - Czy to ty, Roddie? Jejton zdradzał napięcie. 80 - Niestety to tylko ja! Doktor Faraday - zawołałem,nieśmiałopostępującnaprzód. - Pozwoliłem sobie wejść do środka; mamnadzieję, że się nie gniewasz. Czyżbym był beznadziejnie przed czasem? Roześmiała się w odpowiedzi. - Ależ skąd. To myjesteśmybeznadziejnie spóźnieni. Niech pantu do mnie przyjdzie, ja nie mogę. Jak się okazało, stała przy jednejze ścian na niewysokiej drabince. Początkowo nie wiedziałem, dlaczego;salon przykuł całą moją uwagę. Poprzedniorobił wrażenie nawet mimo zakrytych mebli, ale terazdelikatne sofy i krzesła zostały odsłonięte, żyrandol zaś (niewątpliwysprawcapęcherzów Betty) jaśniał niczym piec hutniczy. Zapalonorównież parę innych, mniejszych lamp: światło odbijało się od złoconych ornamentów i luster, a przede wszystkim od jaskrawożółtejtapety z czasów regencji. Caroline spostrzegła,że mrugam oczami. - Proszęsię nie martwić, zarazprzestaną łzawić.

Niech pan zdejmie płaszcz i naleje sobie coś do picia. Matkajeszcze się ubiera,aRodowi w ostatniej chwili wypadło cośna farmie. Ale ja prawieskończyłam. Wówczaszobaczyłem, co robiła: krążyła po pokoju z garścią pinezek, przytwierdzając do ściany odklejone bądź wybrzuszone fragmentytapety. Podszedłem, żeby pomóc, ale gdy znalazłem się obok Caroline,właśnie wbijała w ścianęostatnią pinezkę,toteżprzytrzymałem tylkodrabinę i podałem dziewczynie rękę, żeby niestraciła równowagi,schodząc na dół. Zrobiła to ostrożnie, unosząc rąbek spódnicy:miałana sobie niebieską, wieczorową suknię z szyfonu, srebrzyste butyi rękawiczki; włosy spięła po jednej stronie diamentową spinką. Suknia była stara i prawdę powiedziawszy, niezbyt ładna. Głęboki dekoltuwydatniał sterczące obojczyki i ścięgna na szyi, a stanik nadmiernieopinałbiust. Pomalowała oczy i uróżowała policzki, jej wargi zaś, czerwone od szminki, sprawiały wrażenie nienaturalnie dużych ipełnych. Przyszło mido głowy, o ileż lepiej wyglądałaby bez makijażu, wjednej 81.

ze swych bezkształtnych spódnic oraz bluzek; najchętniej ujrzałbymją w dawnej wersji. Wiedziałem jednak, że w bezlitosnymświetle samteż nie prezentuję się lepiej. - Wyglądaszuroczo, Caroline - powiedziałem. Pomalowane policzki zaróżowiły się jeszcze bardziej. Unikającmojego wzroku, zwróciła się do psa. - I pomyśleć, że nie wypił jeszcze ani kropli! Ciekawe, co powiepozawarciu bliższej znajomości z koktajlem, prawda,Cygan? Zrozumiałem,że jest skrępowana i złożyłem to na karb nadchodzącego wieczoru. Zadzwoniła naBetty; rozległo się stłumioneskrzypienie niewidzialnego drutu w ścianie. Następnie zaprowadziłamnie do kredensu, na którym rozstawiła wspaniałą kolekcję kieliszków z rżniętego szkła oraz nie mniej imponującą jak na owe czasybaterię trunków: sherry, dżin, włoski wermut, wódkę ziołową orazlemoniadę. Wyjąłem przyniesione na tęokazję pół butelki rumu; nalaliśmy sobie po małymkieliszku. Weszła Betty. Ona również wyglądała na odmienioną:jej mankiety, kołnierz ifartuch oślepiały bielą,a na głowie miała odświętny czepek, przystrojony sztywną,pionowąkryzą, która do złudzenia przypominała wafelek na pucharku lodowym. Przygotowywała na dole półmiski z kanapkami; byłazgrzana i wyraźnie padała z nóg. Caroline kazała jej odnieść drabinę i Bettyniezdarnie rzuciła się spełnićpolecenie. Musiała jednak zbytnio siępospieszyć,albo nie doceniła ciężaru, gdyż postąpiwszy kilka krokówpotknęłasię z hukiem i upuściła ją na podłogę. Caroline i ja wzdrygnęliśmy się mimowolnie, pies zacząłszczekać. - Cygan, cicho bądź, ty głupku! -warknęła Caroline. I tym samymtonem zwróciła się do pokojówki: - Co ty, do licha, wyprawiasz? - Ja nic nie wyprawiam! - odparowała Betty, unosząc podbródek. Czepek zjechał jej na bok. - A czy to moja wina, że drabina takachybotliwa? Wtym domu szyćko chybocze! - Och, niebądź głupia. -Nie jestem głupia! 82 - Już dobrze -wtrąciłem pojednawczo, pomagając Betty podnieśćdrabinę i chwycić jąjak należy. - W porządku. Nicsię nie połamało. Dasz sobie radę? Łypnęła z urazą na Caroline, ale bezsłowa wyniosła drabinę,cudem unikając kolizji z panią Ayres, która zwabiona hałasem właśniestanęła w drzwiach. - Ale zamieszanie! - powiedziała, wchodząc do środka. -Na miłośćboską! - Jej wzrok padł na mnie. -Doktor Faraday,panjuż tutaj. W dodatku jaki elegancki. Co też pan musi sobie o nas myśleć. Opanowała się i przywołując na twarz uśmiech, podała mi rękę. W ciemnej, jedwabnej sukni wyglądałajak szykowna, francuskawdowa. Na głowiemiała szalz czarnej koronki, coś w rodzaju mantyli, spiętej broszą z kameą.

Przechodząc pod żyrandolem, spojrzaław góręi zmrużyła oczy. - Aż razi w oczy, prawda? Dawniej chyba nie świecił tak jasno. Ale i oczy były młodsze. Niech ci się przyjrzę, droga Caroline. Caroline wyglądała na jeszczebardziej spiętą niż poprzednio. Przybrała pozę manekina i odezwała się sztucznymgłosikiem: - I co? Nie spełniam twoich kryteriów jakości, wiem. - Nonsens - odpowiedziała matka. Jej głosdozłudzenia przypominał ton Annę. - Wyglądasz bardzo ładnie. Tylko popraw rękawiczki,o tak. Wciążani śladu Rodericka? Mam nadzieję, że nie każe na siebiedługo czekać. Całe popołudnie narzekał na swój wieczorowy strój; twierdzi, że jest za luźny. Powinien sięcieszyć, żew ogóle go ma. Dziękuję, doktorze Faraday. Tak, poproszę sherry. Podałem jej drinka; wzięła kieliszek, uśmiechając się z roztargnieniem. - Wyobraża pan sobie? - powiedziała. -Tak dawno nie przyjmowaliśmy gości,że prawie się denerwuję. - Nicpo pani nie widać - zapewniłem. Ale onanie słuchała. - Byłabym spokojniejsza,gdyby zjawił się mój syn. Czasem myślę,że zapomina, iżjest panem Hundreds. 83.

Z moich obserwacji wynikało coś zupełnie przeciwnego; spojrzałem na Caroline, chyba pomyślała o tym samym. Ale pani Ayres dalejrozglądałasię niespokojnie. Wypiła łyk, poczym odstawiła kieliszeki podeszła do kredensu sprawdzić, czy nie zabraknie sherry. Następnie dokonała inspekcji papierośnici sprawdziłazapalniczki, jednąpodrugiej. Nieoczekiwanie zadymiło z kominka, co wywołało falęutyskiwania na niewymiecione paleniskoi mokry opał. Ale nie było czasu na przyniesieniesuchego drewna. Kiedy paniAyres umilkła, z korytarza dobiegło echo głosów i zjawili się pierwsiprawdziwi goście:Bili i Helen Desmondowie, znane mi poniekądmałżeństwo z Lidcote; państwo Rossiter, których znałem tylkoz widzenia, oraz podstarzała panna Dabney. Przybyli razem,stłoczeniw samochodzie Desmondów, by zaoszczędzić nabenzynie. Chóralnieskarżyli się na pogodę, a Betty podążała wślad za nimi,objuczonamokrymi płaszczami i kapeluszami. Wprowadziła ich do salonu; zdążyłajuż poprawić czepek izłyhumor najwyraźniej minął bez śladu. Pochwyciłem jej wzrok i puściłem oko. Najpierw zrobiła zdziwionąminę,a potem cofnęłapodbródek i uśmiechnęła się jak dziecko. Nikt z nowo przybyłych nie rozpoznał mnie w garniturze. Rossiterbył emerytowanym sędzią, Bili Desmond zaś właścicielem pokaźnegokawałka gruntu; nie należeli do ludzi, z którymi utrzymywałem zwyklebliskie stosunki. Żona Desmonda poznała mnie pierwsza. - Ach! - zawołała z niepokojem. -Mam nadzieję, że nikt niezachorował? - Słucham? - odrzekła niepewnie pani Ayres. Idodała z kurtuazyjnym śmiechem: - Ach, nie. Doktor jest dzisiaj naszym gościem! Naturalnie znają państwo doktora Faradaya, pani Rossiter? I pani,panno Dabney? Tak się składało, że tę ostatniąleczyłem raz lub dwa razy. Byłahipochondryczką; cierpliwy lekarz mógłby naniejsporo zarobić. Cechowała ją przy tymstaroświecka maniera i lekarzy niezmiennietraktowała z góry, toteż zdziwiła się wielce, widząc mnie w Hundredsz kieliszkiem rumu w dłoni. Ale w ogólnym zamieszaniu przełknęła 84 zaraz tę gorzką pigułkę, gdyż każdy miał coś do powiedzenia o pokoju, zabrzęczałykieliszki, a Cygan plątał się pod nogami,spragnionygłaskania. Carolinezaczęłaczęstowaćtowarzystwopapierosami i uwaga gościskupiła się na jej osobie. - A niech mnie! - zawołał z przyciężką galanterią pan Rossiter. - Kim jesttamłoda piękność? Caroline przekrzywiła głowę. - To tylko stara, brzydka Carolinepod szminką, niestety. -Niebądź niemądra, kochanie - zganiłają pani Rossiter, sięgającpo papierosa. - Wyglądasz uroczo. Jesteś uderzająco podobna doojca,a on był niezwykle przystojnym mężczyzną. - Zwróciła się dopaniAyres. -Pułkownikucieszyłby się, widząc ten pokój, prawda,Angelo? Uwielbiał przyjęcia. Był doskonałym tancerzem,poruszał się wyśmienicie.

Widziałam was kiedyś w Warwick; to była czysta przyjemność,wirowaliście jak motyle. Dzisiejsza młodzież nie ma pojęciao dawnychtańcach, a co do nowości. cóż, pewnie jestem staroświecka, ale to dlamnie istneokropieństwo. Podskakują jak obłąkani! Moim zdaniemtonic dobrego. A jakie jest panazdanie, doktorze Faraday? Obróciłem to w żart i wymieniliśmykilka uwag, niebawem jednakrozmowa znów zeszła na wielkieprzyjęcia i bale, którew przeszłościwyprawiano w okolicy, i na ten temat miałem już mniej do powiedzenia. "To musiałobyć w tysiąc dziewięćset dwudziestym ósmymalbodziewiątym", doleciałymnie słowa panny Dabney, rozpływającej sięnad szczególnieuroczystym rautem. Właśnie rozmyślałem niebezgoryczy, że byłem wówczas studentem medycyny w Birmingham - biednym jak mysz kościelna i wiecznie głodnym, mieszkałem nadickensowskim strychu z dziuraw dachu gdy naraz rozległosię szczekanie Cygana. Carolinezłapała go za obrożę,żeby nie wybiegł zpokoju. Po korytarzu ponownie dały się słyszećgłosy, wtym jeden dziecięcy: "Piesek? " - i w salonie zapadła cisza. Naprogu stanęła grupkaludzi; dwaj mężczyźni wgarniturach, atrakcyjna kobieta wjaskrawej suknikoktajloweji ładna ośmio-, może dziewięcioletnia dziewczynka. 85.

Wszyscy zdziwiliśmy się na jej widok. Jak się okazało, była to Gillian, córeczka Baker-Hyde'ów. Widok drugiego mężczyzny nie wzbudził jednak zdziwienia, przynajmniej ze strony pani Ayres; ja niemiałem pojęcia, ktozacz. Przedstawiono go jako pana Morleya,młodszego brata pani Baker-Hyde. - Przeważnie spędzam weekendy z Dianą i Peterem - wyjaśnił,witając się ze wszystkimi. - Więc pomyślałem sobie, że się wproszę. Ale wygląda na to,że nie zaczęliśmy najlepiej. - I zawołał do szwagra: - Peter! Wyrzucą cię z hrabstwa na zbity łeb, staruszku! Chodziłomu oich garnitury,ponieważ Bili Desmond, pan Rossiter i jamieliśmy na sobie tradycyjne stroje wieczorowe, a pani Ayresi pozostałe damy ubrane były w suknie do ziemi. Ale towarzystwoze Standish zbyło całą sprawę śmiechem i to my wyszliśmy na ignorantów. Nie, żeby państwoBaker-Hyde wynosili się nadinnych: przeciwnie, owego wieczoru byli niezwyklewprost serdeczni i uprzejmi,choć mogli przytym sprawiaćwrażenie niecoekstrawaganckich, toteżnie dziwiłem się powszechnie krążącym na ich temat opiniom, jakobynie pasowali do życia na prowincji. Dziewczynka podłapała w częściwielkomiejską manieręrodziców, gotowa dyskutowaćz dorosłymina równychprawach, alew gruncie rzeczy wciąż była dzieckiem. Widok Bettywczepku i fartuszku ubawił ją niezmiernie; udawałateż,trochę na pokaz, że boi sięCygana. Kiedy podano drinki, ona dostałalemoniadę, ale jęła tak żarliwie domagać się wina, że ojciec przelałjej nieco zeswego kieliszka. Miejscowi patrzyli zzapartym tchem, jakdzieckowychyla sherry bezjednego mrugnięciaokiem. Co do panaMorleya, brata paniBaker-Hyde, z miejsca zapałałemdo niego instynktowną niechęcią. Na oko liczył sobie dwadzieściasiedem lat; miał przylizane włosy i amerykańskie okulary bez oprawek. Nie omieszkałna wstępie poinformować wszystkich, że pracujew londyńskiej agencji reklamowej, ale próbuje swoich sił wprzemyśle filmowym, pisząc "konspekty". Nieraczył wytłumaczyć na naszużytek,o co konkretniechodzi z tymi konspektami, pan Rossiterzaś, podchwyciwszy jego ostatnie słowa, ku niemałej konsternacji 86 zebranych nie wiedziećczemu wziął go za nauczyciela. Pan Morleyzbył tę pomyłkę pobłażliwym chichotem. Zobaczyłem, jak popijająckoktajl, lekceważąco prześlizguje po mnie wzrokiem; nie minęłodziesięć minut, a obejrzałtak samo resztę obecnych. Niezrażonapani Ayres, jak na dobrą gospodynięprzystało, próbowała włączyćgo do rozmowy. - Musi pan poznać Desmondów, panie Morley. Usłyszałemjej głos, kiedy ciągnęłago od jednej grupki dodrugiej. A gdy chyłkiem wycofał się do kominka, dołączając do mnie i panaRossitera, rzuciła: -Musicie usiąść, panowie. Pan też, panie Morley. Ujęła go pod rękę i przystanęła z wahaniem, jakbyniebyłapewna, gdzie go posadzić; wreszcie z pozorną nonszalancją poprowadziła gow stronę sofy. Caroline siedziałatam z panią Rossiter,alemiejsca nie brakowało: pan Morley wahał się przezułameksekundy, po czym z pewną rezygnacją klapnął na sofę obok tejpierwszej. Carolinenachyliła się, by poprawić Cyganowi obrożę;

gest ów krył w sobie tyle fałszu, że pomyślałem odruchowo "BiednaCaroline! ", wiedzionyprzekonaniem,że najchętniej czmychnęłaby, gdzie pieprz rośnie. Ale potem opadła z powrotem na sofęi zobaczyłem jej twarz oraz malujący sięna niej wyraz dziwnegozakłopotania; jakby tegobyło mało, w zupełnie nietypowy dla siebie kokieteryjny sposób poprawiła włosy. Wpatrywałem się w niąprzez chwilę, anastępnie przeniosłemwzrokna pana Morleya,który też wyglądał dość nienaturalnie. Przypomniałem sobie mozolne przygotowania do przyjęcia i wcześniejszewahanie Caroline. I poczułem się, jakby ktoś brutalnie zerwał mi z oczu zasłonę,zrozumiałem bowiem, co pani Ayres oraz najwidoczniej samaCaroline - miały nadzieję przez to osiągnąć. Wchwili kiedy to pomyślałem, pani Rossiter podniosła się z miejsca. - Zostawmy młodych w spokoju- mruknęła, posyłając znaczącespojrzenie mężowi i mnie. I podała mi pustykieliszek. -DoktorzeParaday, będzie pantaki dobryi doleje mi sherry? 87.

Podszedłem do kredensu i napełniłem kieliszek. Dostrzegłem przytym swoje odbicie w jednym z luster: w bezlitosnym świetle, z butelką w dłoni jeszcze bardziej przypominałem łysiejącego sklepikarza. Zaniosłem kieliszek pani Rossiter. - Ach, dziękuję panu - powiedziała wielkopańskim tonem,aleuśmiechnęła się przytym zupełnie jakpani Ayres i jej wzrok prześlizgnął się po mnie obojętnie. Dalejrozmawiała z mężem. Być może stało siętak za sprawą mojego zwarzonego nastroju,a może to charyzma BakerHyde'ów usunęła wszystkichw cień,w każdym razie przyjęcie, które dopiero zdążyło się rozpocząć, straciłodla mnie cały swój urok. Nawet salon skurczyłsięjakoś iprzybladł,jakby i on nie wytrzymałkonkurencji z towarzystwemze Standish. W miarę upływu czasu widziałem, że silą się napodziw, wychwalającstylowe dekoracje, żyrandol,tapetę i sufit; pani Baker-Hyde wolnymkrokiem chodziła po pokoju, obdarzając każdą rzecz należytą uwagą. Ale salon był wielkii zbyt długo stał nieogrzewany; na kominku buzował wprawdzie ogień, lecz w powietrzu wisiały chłód i wilgoć, toteżDiana zadrżała raz czy dwa i potarła gołeramiona. Wreszciepodeszłado kominka pod pretekstem obejrzenia z bliskadwu złoconych krzeseł, ustawionych po obu jego stronach. Natychmiast poinformowanoją, że pochodzą z 1820 rokui wykonano je na zamówienie specjalniedo tego pokoju. - Tak myślałam - odpowiedziała. - Coza szczęście, że w ogóleprzetrwały! Zastaliśmy w Standish cudowne gobeliny, ale były takprzeżarte przez mole, że musieliśmy się ich pozbyć. Byłam niepocieszona. - Rzeczywiście szkoda - przyznała pani Ayres. - Były naprawdępiękne. Pani Baker-Hyde spojrzała w jej stronę. - Widziała je pani? -Naturalnie -odrzekła pani Ayres; oboje z pułkownikiem bylizapewne niegdyśw Standish stałymibywalcami. Wezwano mnie tamkiedyś dojednej ze służących i wiedziałem, podobnie jak pozostali, 88 o czym teraz myśli: o pięknych, mrocznych pokojach i korytarzach,wiekowych dywanach i draperiach oraz cudownej boazerii pokrywającej niemalwszystkieściany, którejpołowa -jak nie omieszkałzakomunikować PeterBaker-Hyde - okazała się zarobaczona i trzebabyło ją usunąć. -Przykro siępozbywać takich pięknych przedmiotów -uzupełniłajego żona, byćmoże w odpowiedzi na nasze grobowe miny - alenie sposób trzymać ich za wszelką cenę, poza tym ratowaliśmy, co się dało. - No cóż- dodał Baker-Hyde -jeszcze parę lat i cała buda poszłaby w ruinę. Randallowie myśleli chyba, że ich niechęć do postępuwynika z miłości do kraju, ale moim zdaniem jaksię nie ma pieniędzy, lepiej od razu spakować manatki. Hotel czy klub golfowy,przynajmniej z posiadłości będzie jakiś pożytek. - Niebez szacunkuskinął głową pani Ayres. -Ale wy dajecie sobie radę? Słyszałem,że sprzedaliście większość gruntów uprawnych. Wcale się nie dziwię, chcemy zrobić to samo. Tylkoże lubimy nasz park. - Popatrzyłna córkę. -Prawda, kotku?

Dziewczynka siedziała obok matki. - Będę miała białego kucyka! - oznajmiławesoło. -Nauczę sięskakać przez przeszkody. Jej matka roześmiała sięperliście. - Ja też. - Wyciągnęła rękę ipogłaskała dziewczynkę po włosach. Bransoletki na przegubach rozdzwoniły się jakdzwoneczki. - Nauczymysięrazem, prawda? - Nie jeździ pani konno? - zapytała HelenDesmond. - Niestety nie. -Za to jeździ na motorze - zakomunikował z sofy pan Morley. Właśnie podałCaroline papierosa, ale zwrócił się w naszą stronęz zapalniczką w dłoni. - Naszznajomy ma motor. Diana zamienia sięna nim w istnego demona prędkości! Wygląda jak walkiria! - Przestań, Tony! Oboje zachichotali konspiracyjnie, rozbawieni wspólnym żartem. Caroline uniosła rękę do włosów i przesunęła diamentową spinkę. 89.

Peter Baker-Hyde ponownie zwrócił się do pani Ayres. - Pewnie trzyma pani konie? To chyba miejscowa tradycja. Pani Ayres potrząsnęła głową. - Tonie namoje lata. Caroline pożycza czasem konia odstaregoPatmore'a z Lidcote, chociaż jego stajnia to też nie to, co dawniej. Za życia męża mieliśmy własną stajnię. - Ito niebyle jaką - wtrącił pan Rossiter. -Alewraz z wojną przyszły ciężkie czasy. A po wypadku synaw ogóledaliśmy sobie spokój. Roderick służył w RAF-ie. - Ach tak- odpowiedział pan Baker-Hyde. - Cóż, tonie jego wina,prawda, Tony? Na czym latał? Namoskitach? A niech mnie! Kolegazabrał mniekiedyś takim na wycieczkę; nie mogłem się doczekać,kiedy z niego wysiądę. Człowiek sięczuje jak wpuszcesardynek. Ja z kolei zwiedziłem Anzio. Słyszałem, że pani syn ma kłopotyz nogą. Kiepska sprawa. Jak sobie radzi? - W miarę. -Grunt to nie tracić poczucia humoru. Chciałbym gopoznać. - Hm, tak - odrzekła niepewnie pani Ayres. - Onpanarównież. - Zerknęła na zegarek. - Naprawdę nie wiem, jak państwa przepraszać, że jeszcze go nie ma. Niestety, takie są urokiprowadzenia farmy: zawsze cośwypadnie w ostatniej chwili. - Uniosła głowę iprzesunęławzrokiem po zgromadzonych, już myślałem, że skinie na mnie. Alezwróciła siędo Betty. - Biegnij dopana Rodericka, Betty, isprawdź, co go zatrzymuje,dobrze? Tylko mupowiedz, że czekamy. Betty wybiegła z pokoju, przejęta doniosłością misji. Po kilkuminutach wróciła z informacją, że Roderick się ubiera i zaraz przyjdzie. Jednakże czas mijał nieubłaganie, a on wciąż się nie zjawiał. Ponownienapełniliśmy kieliszki i dziewczynkaznówz ożywieniemzaczęła domagać się wina. Ktoś wyraził przypuszczenie, żechyba - Mosquito, dokładnie De Havilland Mosquito - brytyjski dwusilnikowy,dwumiejscowy samolot wojskowy. 90 R jest śpiąca, a wieczornawizyta to dla niej wielka gratka, na co paniBaker-Hyde raz jeszcze pogładziła córkę po włosach. - Och, pozwalamy jej szaleć, dopóki sama nie padnie - oznajmiłapobłażliwie. - Niewidzę sensu posyłania dzieci spać dla zasady,togotowe źródło neurozy. Dziewczynkapotwierdziła piskliwym głosikiem, że nigdy nie idziespać przed północą;ba, po kolacji regularniepija brandy, a raz wypaliła nawet pół papierosa.

- Hm, tutaj obejdziesz się ze smakiem - odparłapani Rossiter. -Wątpię, czy doktor Faraday pochwala podobne praktyki. Odpowiedziałem z udawaną powagą, że z całą pewnością niepochwalam. - Ani ja - wtrąciła Caroline, cicho, ale wyraźnie. - Starczy,że smarkacze dostają wszystkie pomarańcze. -na co pan Morleypopatrzył na nią ze zdumieniem i w salonie zapadła krępująca cisza,przerwana przez Gillian, która oznajmiłaz mocą, że gdyby zechciaławypalić papierosa, żadna siła by jej przed tym nie powstrzymała, a jeśliprzyjdzie jej na to ochota, zapali cygaro! Biedna mała. Nie była, jak to mawiała mojamatka, "ujmującym"dzieckiem. Alechyba wszyscyprzyjęliśmy jej obecność z pewną ulgą,gdyż - podobnie jak kociak z kłębkiem dostarczała namrozrywki,kiedy rozmowa sięnie kleiła. Zauważyłem jednak, że pani Ayres wciąż wydaje sięnieobecna myślami: pewnie martwiła się o Rodericka. Gdy po upływie kolejnego kwadransa wciąż nie dawał znaku życia,ponownie wysłała doniego Betty; tym razem dziewczyna powróciła niemal od razu. Zauważyłem, że jest nieco spłoszona; podeszłado pani Ayres i szepnęła jej coś do ucha. Panna Dabney uczepiła sięmojego rękawa z prośbąo radę w kwestii jednej zeswych dolegliwościi nie mogłemsię wywinąć, inaczej pewnie podszedłbym do gospodyni. A tak patrzyłem bezradnie, jak pani Ayresprzeprasza gości i sama idzie do Rodericka. Od tej chwili, pomimo świergotania Gillian, przyjęcie zaczęło sięciągnąćjak flaki z olejem. Ktoś zauważył, że jeszcze pada i wszyscy 91.

z wdzięcznością zwróciliśmy oczy ku mokrym szybom, po czym wywiązała się rozmowa o pogodzie, prowadzeniu farmy i stanie gruntów. Diana Baker-Hyde zauważyła gramofonoraz szafkę z płytami izapytała, czy możemy posłuchać muzyki. Ale płyty chybanie przypadły jejdo gustu i z rozczarowaniem odstąpiła od tegopomysłu. - A może fortepian? - zaproponowała. - To nie fortepian, ty filistynko -prychnąłjej brat, spoglądającwe wskazanym kierunku. - To szpinet, prawda? - Niemoże być - powiedziała pani Baker-Hyde nawieść o tym,że to flamandzki klawikord. - Niesamowite! Czy można na nim grać,panno Ayres? Niejest aby za stary i delikatny? Tony gra nakażdympianinie. Nie rób takiej miny, Tony, przecież mówię prawdę! Nie zwracając uwagi na Caroline, panMorleywstał z sofy, podszedł do klawikordu i nacisnął klawisz. Instrument był na wskrośrozstrojony, ale zachwycony pan Morley usiadł na stołkui zagrał jakąśszaloną melodię jazzową. Caroline siedziała osamotniona, skubiącnitkę wyprutą z jednegoz palców srebrnej rękawiczki. Wreszciepodniosła się raptowniei podeszła dokominka,bydorzucić drewna. Niebawem wróciła pani Ayres. Obrzuciła grającego pana Morleyazdziwionym, niechętnym spojrzeniem, a następniepokręciła głowąw odpowiedzi na pytania,którymi zasypały ją zatroskana pani Rossiter i Helen Desmond. - Niestety, Roderickźle się czuje - odrzekła, obracającpierścionkinapalcach - i nie może dziś donas dołączyć. Bardzo przeprasza. - Och, jaka szkoda! Caroline podniosła wzrok. - Czy mogę mu jakoś pomóc, mamo? - spytała. Postąpiłemnaprzód,zadającto samopytanie. - Nie, nie, to nic groźnego - odpowiedziała pośpiesznie paniAyres. - Dałam muaspirynę. Jest przepracowany, nic więcej. Sięgnęła po kieliszek i podeszła do pani Baker-Hyde, która spojrzała na niązewspółczuciem. - Noga? - zapytaładomyślnie. 92 Po chwili wahania pani Ayres skinęła głową: zrozumiałem wówczas, że stało się coś poważnego, ponieważ noga Rodericka owszem,dawała czasem o sobie znać, ostatnio jednak, głównie dzięki mojejkuracji, przestała mu dokuczać. Pan Rossiter rozejrzałsię pozgromadzonych. - Biedny Roderick - powiedział. - W dzieciństwiebył takimruchliwym chłopcem. Pamiętacie, jak z Michaelem Martinem zwinęlimotor dyrektora szkoły? Jego słowa natchnęły pozostałych i poniekąd uratowały wieczór: opowieść zabrała minutę lub dwie, po czym ustąpiła miejsca kolejnej. Jak się okazało,wszyscyzachowali ciepłe wspomnienia o Rodericku,jego wypadek zaś,wraz z ciążącą na nim odpowiedzialnością, dodatkowozaskarbiły musympatię gości. I znówmiałem niewiele do powiedzenia,agoście ze Standish nudzili się jak mopsy.

Pan Morley dalej brzdąkałna klawikordzie. Państwo Baker-Hyde uprzejmie wysłuchali anegdot,nie zmieniając przy tym zbytnio wyrazutwarzy. Wreszcie Gillian spytałateatralnym szeptem o łazienkę i matka wyprowadziła ją zsalonu, po krótkiej konsultacji z Caroline. Korzystając z okazji pan Baker-Hyde odłączyłsię od pozostałych i zaczął spacerować po pokoju. Po drodze natknął sięna Betty, która właśnie roznosiła kanapkiz anchois. Idąc do kredensupo lemoniadę dla panny Dabney, usłyszałem, jak ją zagaduje. -Witaj. Ciężko pracujesz, prawda? Najpierw płaszcze, terazkanapki. Nie maszdo pomocy żadnego lokaja? Pewnie zwykle gawędził w ten sposób ze służbą, jak przystałona zwolennika postępu. Jednakże było to całkowiciesprzeczneznaukami paniAyres i Betty odpowiedziała mu pustym spojrzeniem,jakby nie była pewna, czy gość naprawdę oczekuje odpowiedzi. - Nie, proszę pana - bąknęła wreszcie. Roześmiał sięwielkodusznie. - Hm, wielka szkoda. Na twoim miejscu wstąpiłbymdo związkuzawodowego. Ale wiesz co? Kapelusikpierwsza klasa. - Pstryknąłpalcami kryzę na jej czepku. -Chciałbym zobaczyć minęnaszejpokojówki, gdybyśmy kazalijej włożyć coś takiego! 93.

Czując na sobie mój wzrok, ostatnie słowa rzucił bardziej do mnieniż do Betty. Dziewczyna odeszłaze spuszczoną głową, aon stanąłprzy mnie,kiedy nalewałem lemoniadę. - Niezwykłemiejsce, prawda? - mruknął, zerkając ku pozostałym. -Muszę przyznać, żechętnie przyjąłem zaproszenie, choćbypo to tylko, żeby się tu rozejrzeć. Rozumiem, że jest pan lekarzemrodziny? Pewnie wolą mieć panapod ręką ze względu na syna paniAyres? Nie wiedziałem, że z nimtak krucho. - Tak się składa, że wręcz przeciwnie - odpowiedziałem. - Przyjechałem tu dziś jako gość, tak jak pan. - Tak? Hm, a ja myślałem, że z powodu syna, sam nie wiem, dlaczego. . Z tego,co słyszałem,nie jest z nim najlepiej. Blizny i wogóle. Pewnie stroni od towarzystwa? Zapewniłem, że oile mi wiadomo, Roderick nie mógł się doczekaćspotkania, jednak najwyraźniej trochę się przeforsował. Pan Baker-Hyde bezwiększego zainteresowaniaskinął głową. Odsunął mankiet,by spojrzećna zegarek. - Czas zgarnąć bandę z powrotem do Standish - dorzucił, tłumiącziewnięcie. - Rzecz jasna, o ile zdołam oderwać szwagra od tegokretyńskiego pianina. -Popatrzył na pana Morleya i zmrużył oczy. - Widziałeśpankiedywiększego osła? Pomyśleć, że jesteśmy tu z jegopowodu! Moja żona, zacna duszyczka, uwzięła się pchnąćgo do ożenku. Wrazz naszą gospodynią uknuły intrygę, żeby go zapoznać z dziedziczką. Od razu wiedziałem, jak to się skończy, ledwo tu wszedłem. Tony to cymbał, dla niego liczysię tylkoładna buzia. Mówił bez złośliwości, jak facet do faceta. Nie zwrócił uwagina stojącą przy kominku Caroline, która patrzyła w naszą stronę,ani nie przyszło mu do głowy, że akustyka pomieszczenia potęgujekażdy szept, podczas gdy głośniejszy komentarz często przechodziniezauważony. Baker-Hyde przełknął resztkę sherry i odstawiwszykieliszek, skinął na żonę, która właśnie wróciłaz Gillian z łazienki. Widziałem, że tylko czeka na przerwęw rozmowie, by ulotnić się podbylepretekstem. 94 I tak nadeszła jedna z owychchwil - aw kolejnych miesiącachmiało być ich kilka - których przyszło mi później srodze żałowaći za które w pewnym sensie czułem się niejako odpowiedzialny. Mogłem bowiem ułatwić mu wybieg iprzyspieszyć moment pożegnania,tymczasem postąpiłem dokładnie odwrotnie. Państwo Rossiter skończyli właśnie następną opowieść o dziecięcych przygodachRodericka i choćprzez cały wieczór prawie nie zamieniłem z nimisłowa, ponowniestanąłem u boku panny Dabney i rzuciłem cośw stylu: "A co na to pułkownik? ", wywołując tym samym nowąfalęwspomnień. Pan Baker-Hyde zmarkotniał, co wzbudziło wemniedziecinną uciechę. Czułem bezsensowną, niemal mściwą chęć uprzykrzenia mu życia. Ale Bógmi świadkiem,że tegożałuję,ponieważ to, co spotkałoGillian, było naprawdę straszne. Od chwiliprzybycia dziewczynka do znudzenia udawała, że boisię Cygana, chowając się za matczyną spódnicą, ilekroć drepczącydobrodusznie po pokoju pies zapędził się zbyt blisko niej. Po czymzmieniła nagle taktykęi poczęła stopniowo zmniejszać dzielący ichdystans.

Zdaje się, że brzdąkanie pana Morleya zaniepokoiło psa,ponieważ usadowił się pod jednym z okien, schowany za zasłoną. Gillian przysunęła sobiestołeczek i zaczęła ostrożnie głaskać go po głowie, mamrocząc podnosem głupoty w stylu: "Dobry piesek. Bardzodobry piesek. Dzielny piesek", i tak dalej. Ze swego miejscapodoknem była dlanas częściowo niewidoczna. Zauważyłem, że matkanerwowo odwracała się w jej stronę, jakbyw obawie, że Cyganugryzie dziecko; raz zawołała nawet: "Gillie, uważaj, kochanie! ",na co Caroline prychnęła pod nosem, gdyżlabrador miał wyjątkowołagodne usposobienie, a jedyne ryzyko polegało na tym, że dzieckozmęczy go paplaniną i głaskaniem. I samateż zaczęła spoglądaćnaGillian, podobnie jak pani Baker-Hyde; Helen Desmond albo paniDabney bądź któreś z państwa Rossiterów też często zwracaliwzrokw tamtą stronę, zwabieni głosem dziewczynki;ja równieżniebyłemwyjątkiem. Prawdę powiedziawszy, zaryzykowałbym stwierdzenie,iż 95.

jedyną osobą, która nie patrzyła na Gillian, była Betty. Poroznosiłakanapki, a następniestanęła przydrzwiach i trwała tam ze spuszczonym wzrokiem, tak jak ją nauczono. Ale traf chciał, iżżadne z nas niemogło powiedzieć,żepatrzyło naGillian dokładnie w chwili, kiedyzdarzył się wypadek. Leczusłyszeliśmy to wszyscy: odgłosy były potworne, do dziśdźwięczą mi wuszach. Najpierw rozległ się urywany skowytCygana,na którynałożył się wrzask Gillian, ostryi przenikliwy, po czym zarazprzeszedł w łzawe, piskliwe zawodzenie. Biedny pies był chyba równieprzerażony jak my: wybiegł zza zasłony, na sekundę odwracającnaszą uwagęod dziewczynki. Jedna z kobiet,nie wiem dokładnie,która, zobaczyła, cosię stało i krzyknęła. Pan Baker-Hyde, albo jegoszwagier, wrzasnął: "Jezu! Gillian! ". Obaj rzucili się naprzód; jedenzahaczył nogą o dywan i mało nieupadł. Ktoś odstawił pospieszniekieliszek na półkę nad kominkiem; spadł, roztrzaskując się w drobnymak. Ktośinny zasłonił mi Gillian; wyciągając szyję,zobaczyłem tylkojej nagie ramię i dłońociekającą krwią. Pomyślałem wówczas, sugerującsię zapewnebrzękiem szkła, że najprawdopodobniej pękła szyba,kalecząc dziecko i być może psa. Lecz DianaBaker-Hyde zerwała sięz miejsca i doskoczywszy do córki, wydała z siebie przeraźliwy okrzyk; ruszyłem za nią i zobaczyłem widok, który ukazał się jej oczom. Krewpłynęła nie z ręki, alez twarzy dziewczynki. Wyglądała tak, jak gdybywyszarpano jej część policzka iust, pozostawiającw ich miejscu krwawą miazgę. Cygan. Biedne dziecko byłoblade i sztywne ze zgrozy. Ojciec ukląkłprzyniej iuniósł do jejtwarzy drżącą dłoń, wyraźnie nie wiedząc, co z niąpocząć. Sam nie wiem, jak znalazłem się obok, pewnie instynktlekarski wziął górę. Pomogłem mu podnieść dziewczynkę; zanieśliśmy ją na sofę i położyliśmy. Podano chustki, by zatamować krew: pierwsza z nich,należąca do Helen Desmond, ozdobionakoronkąi misternymi haftami, wkrótce przesiąkła do cna. Robiłem, co w mojejmocy, aby powstrzymać krwawienie i oczyścić ranę, ale to niebyłołatwe. Rana tego rodzaju zawszesprawia wrażeniegorszej niżjest, 96 zwłaszcza w przypadku dziecka, lecz od razu zrozumiałem, że jestpaskudna. - Jezu! - powtórzył Peter Baker-Hyde. Oboje z żoną ściskali rączkidziecka, kobieta szlochała. Obojeteż mieli ubrania poplamione krwią,podobnie jak my wszyscy; rozjarzonyżyrandol podkreślał jejupiornyodcień. - Jezu! Spójrzcie na nią! - Przejechałręką po włosach. -Jakdo tego doszło? Dlaczego nikt. Na miłość boską, jak to się stało? - Mniejszaz tym -mruknąłem. Wciąż przyciskałem chustkido rany, rozmyślając gorączkowo. - Niech pan na nią spojrzy!

-Jest wszoku, ale nic jej niegrozi. Trzeba założyć szwy. I to niestety sporo szwów, im szybciej, tym lepiej. - Szwy? - Zrobił przerażonąminę. Chyba zapomniał, że jestemlekarzem. - W samochodzie mam torbę - powiedziałem. - Panie Desmond,czy mógłbypan. - Jasne - rzucił beztchu Bili Desmond i wybiegł z pokoju. Następniezwróciłem się do Betty. Stała z tyłu, za plecamipozostałych, zesztywniałaze zgrozy i niemal równie blada jakGillian. Kazałem jej biec do kuchni, zagotować wodę oraz przygotować kocei poduszkę. Potem ostrożnie, mając u boku panią Baker-Hyde, któradrżącą rękąprzyciskała pękchustek do twarzy córki, podzwaniającbransoletkami, ostrożnie wziąłem dziewczynkę na ręce. Przezmarynarkę ikoszulę poczułem bijący od niejchłód. Jej oczy były ciemnei pozbawioneżycia, pociła się obficie. - Musimy ją zanieść dokuchni - oznajmiłem. -Do kuchni? - powtórzył jak echo jej ojciec. - Potrzebujęwody. Nagle zrozumiał. - Chce pan to zrobić tutaj? Chybanie mówi pan poważnie! Musimy jechaćdo szpitala. nie możemy zadzwonić? - Donajbliższego szpitala mamy ponad trzynaście kilometrów- odpowiedziałem. - I jakieś osiem do mojego gabinetu. Proszę 97.

mi wierzyć, to za duże ryzyko tłuc się po wybojach w taką noc. Im szybciejto załatwimy, tym lepiej. Trzeba zatamować krew. - Niechbędzie, jak mówi doktor, Peterze. - Pani Baker-Hydeznowuzaczęła płakać. -Na miłość boską! - Tak - wtrąciła pani Ayres, kładąc dłoń na ramieniugościa. -DoktorFaraday wie, co robi. Zobaczyłem chyba, jak mężczyzna odwraca sięod pani Ayresi ze złością strząsa jej rękę, ale byłem zbyt pochłonięty dziewczynką,żeby się nad tym zastanawiać. Wydarzyłosię cośjeszcze, na coteżnie zwróciłem wówczas szczególnej uwagi, choć potem wydało mi sięznamienne i moim zdaniem wyznaczyłobiegwielu późniejszych zdarzeń. Pani Baker-Hyde i ja ostrożnie przenieśliśmy Gillian przez próg,poczym natknęliśmy się na Billa Desmonda z moją torbą. HelenDesmond i pani Ayres niespokojnie odprowadziły nas wzrokiem,a pani Rossiter ipanna Desmondpochyliłysię odruchowo nad paleniskiem, żeby pozbierać szkłoz rozbitego kieliszka; panna Dabneyprzy okazji skaleczyła się w palec, plamiąc krwią już i tak mocnoubrudzony dywan. Peter Baker-Hyde kroczył tuż za mną, aza nimz koleipodążał jego szwagier. Ten ostatni musiał jednak dostrzecCygana, który zdążył sięukryćpod stołem. Szybkim krokiem podszedł do psa i klnąc wymierzył mu kopniaka, chyba dosyć mocnego,bo Cygan zaskomlił. Jakże musiał się zdziwić, gdy Caroline podbiegła iodepchnęła goz całej siły. - Co pan wyprawia? - krzyknęła. Pamiętam jej głos: był piskliwyi nie do poznania. Mężczyznapoprawił marynarkę. - Nie zauważyła pani? Ten cholerny kundel właśnie odgryzł mojejsiostrzenicy pół twarzy! - I co to nibyma jej pomóc? -odparła, przyklękając obokpsa. - Wystraszył go pan! -Chętnie zrobiłbym coś więcej! Kto to widział, wpuszczać psamiędzydzieci! Powinniście go trzymać nałańcuchu! - Jest zupełnieniegroźny, chyba że się go sprowokuje. 98 Pan Morley zdążył już odejść, ale zawrócił na jej słowa. - Co to, ulicha, ma znaczyć? Potrząsnęła głową. - Niech pannie krzyczy, dobrze? -Mam nie krzyczeć? A widziała pani, co onjej zrobił? - Nigdy niczego takiego nie zrobił. To domowy pies. - Raczej dzika bestia. Powinnosię gozastrzelić! Kłótnia trwała nadal, ale nie zwracałem naniąuwagi, pochłoniętybezpiecznym przetransportowaniem zesztywniałego dzieckapo schodach prowadzących do sutereny. Kiedy ruszyłem na dół, podniesionegłosy przycichły. W kuchni zastałemBetty, która podgrzewała wodę. Przyniosła też koce i poduszkę; na moje polecenie drżącymi rękami sprzątnęła ze stołu i rozłożyła

na nim warstwy szaregopapieru. PołożywszyGillian na kocach, otworzyłemtorbę, by wyjąć narzędzia. Byłem tak zaabsorbowany, że gdy zdjąłem marynarkę i zabrałem siędo podwijania rękawów, odkryłem ze zdumieniem, że mam na sobieodświętną koszulę. Z przejęcia zapomniałem, gdziejestem. Prawdę mówiąc, często wykonywałem tego typu zabiegi, czyto wswoim gabinecie, czy też wdomach pacjentów. Jako dwudziestoparolatek otrzymałem wezwanie na pewną farmę, gdzie zastałemmłodego mężczyznę z paskudnie strzaskaną nogą; musiałem mują amputować na kuchennym stole. Po kilku dniach jego rodzinazaprosiła mnie na kolacjęi zasiedliśmyprzy tym samym stole, jużwyszorowanym do czysta. Młodzieniec siedziałz nami, trochę blady,ale dziarsko wcinał gulasz, żartując, że oszczędzi na jednym bucie. Aleto byli wieśniacy,przywykli do bólu; Baker-Hydowiepewnie odchodzili od zmysłów, patrząc jakzamaczam igłę i nić wkarbolu, a następnieszoruję ręce i paznokcie szczotką do warzyw. Zapewne byli teżpod wrażeniem wiktoriańskiej kuchni, która przytłaczała samym swymrozmiarem i surowością. Po rzęsiścieoświetlonym salonie wydawałasię strasznie ciemna. Poprosiłem pana Baker-Hyde'a o przyniesienieze spiżarni lampy naftowej i postawienie przy twarzy córki, żebymmiałlepsze światło do założenia szwów. 99.

Gdyby dziewczynka była starsza, mógłbym użyć chlorku etyludo zamrożenia rany. Podejrzewałem jednak,że zacznie się wiercići po przemyciu twarzy wodą z jodyną podałem dziewczynce prosteznieczulenie. Mimo to zabieg musiał być bolesny. Poprosiłem matkę,aby wróciła na górę do pozostałych gości; zgodnie z moimi przewidywaniami Gilliankwiliła bez przerwy, a łzy ciekły jej z oczu nieprzerwaną strugą. Na szczęście nie doszło do przerwania arterii, jednakżecharakter rany nie lada utrudnił mizadanie: moim głównym celembyło zminimalizowanie późniejszych blizn, nieuniknionych nawetprzy największym nakładzie starań. Ojciec dziecka siedziałprzy stole,mocno trzymając je za rękę i wzdrygającsię zkażdym wkłuciem igły,ale śledził moje poczynania, jakby bał się odwrócić wzrok ipragnąłwyłapać ewentualnepotknięcia zmojej strony. Po kilku minutachzjawił sięjego szwagier, czerwony po kłótniz Caroline. - Cholerni ważniacy - warknął. - Ta kobieta to wariatka! -Narazspostrzegł, co robię i krew odpłynęła mu z twarzy. Zapalił papierosa i usiadł w pewnym oddaleniu od stołu. Wreszcie kazał Betty zaparzyćdla wszystkich herbatę; była to pierwsza sensowna rzecz, na którą sięzdobył tego wieczoru. Pozostalisiedzieli nagórze, usiłując pocieszyć matkę Gillian. PaniAyres raz zeszła na dół i zapytała, jak mi idzie: postała chwilę,obserwując mnie przy pracy, zaniepokojona o stan dziewczynki i wyraźniezatrwożonawidokiem. Peter Baker-Hyde nawet na niąnie spojrzał. Szycietrwało blisko godzinę, a kiedy skończyłemi Gillian wciążbyła zamroczona, kazałem ojcu zawieźć ją do domu. Miałem pojechać zanimi swoim samochodem, wstąpić na chwilę do gabinetupo parędrobiazgów, po czym udaćsiędo Standish, by czuwać nadmałą pacjentką. Istniało ryzyko(co prawda niezbyt wielkie i niewspomniałemo tym rodzicom) zakażenia krwi, któremu za wszelkącenę należało zapobiec. Betty pobiegła na górę zawiadomić matkę dziewczynki, a panBaker-Hyde i panMorley zanieśli Gillian do samochodu. Byłajużbardziej przytomna i kiedy kładli ją na tylne siedzenie, rozpłakała 100 się żałośnie. Zrobiłem jej opatrunek z gazy, bardziej ze względunarodziców aniżeli na nią samą, gdyż szwy i jodyna nadawały raniepotworny wygląd. Gdy poszedłemdo salonu,żeby siępożegnać,zastałem tam całetowarzystwo;niektórzy siedzieli, innistali wmilczeniu, struchlali jakpo nalocie. Nadywanie i sofie wciąż widniała krew, ale ktośprzetarłplamy mokrą ścierką i poróżowiały. - Paskudnasprawa -powiedział pan Rossiter. Helen Desmond miała czerwoneoczy. - Biedne, biedne dziecko - jęknęła. I dodałaściszonym głosem. - Będzie miała straszne blizny, prawda? Jak to się mogło stać? Przecież Cygan jest taki łagodny! - Oczywiście! -wtrąciła Caroline,tym samym sztucznym, nieswoim głosem. Siedziała nieco na uboczu, obok psa, który dygotał na całymciele, igłaskałagopo głowie. Ale jej też trzęsły się ręce. Umalowanepoliczki iustapłonęłyszkarłatem,a diamentowa spinka przekrzywiłasię we włosach.

- Pewnie coś go wystraszyło - oznajmił BiliDesmond. - Wydałomu się, że coś widzilub słyszy. Czy ktoś znas krzyknąłalbo poruszyłsię gwałtownie? Niedaje mi tospokoju. - To niemy - odrzekła Caroline. - Pewnie mudokuczała. Wcaleby mnie to nie. Umilkła raptownie, gdyż za moimi plecami stanął Peter Baker-Hyde. Miał na sobie płaszcz i kapelusz, na jego czole widniała smugakrwi. - Jesteśmy gotowi, doktorze - powiedział cicho. Na nikogoniepatrzył. Chyba nie zauważył Cygana. Pani Ayreswysunęła się przed pozostałych. - Proszę dać nam znać,jak się czuje mała. Pospiesznie zakładał rękawiczki, wciąż omijając ją wzrokiem. - Jak pani sobie życzy. Postąpiła kolejny krok w jego stronę. 101.

- Bardzo mi przykro z powodu tego, co zaszło, panie Baker-Hyde- powiedziała żarliwie. - I to wmoim domu. Omiótłją przelotnymspojrzeniem. - Tak, pani Ayres - odrzekł tylko. - Mnie również. Wyszedłem za nim w ciemnośći uruchomiłem samochód. Musiałempróbować kilkakrotnie, bo deszcz padał od wielu godzini silnikzdążył zamoknąć: wówczas tego nie wiedzieliśmy, ale ten wieczórwyznaczał początek kolejnej pory roku i stanowił zapowiedź ponurej zimy. Zawróciłem i odczekałem, aż PeterBaker-Hyde znajdziesięprzede mną. Z morderczą powolnością pokonał wyboistą aleję,ale gdy jego szwagier zamknąłza nami bramę, docisnąłgaz i ja teżmusiałem przyspieszyć. Wytężałem wzrok przez ociekającą szybę,wpatrzony wczerwone światła drogiego samochodu, aż wyglądały jakzawieszone w mroku krętej drogi Warwickshire. ROZDZIAŁ CZWARTY Około pierwszej pożegnałem się z Baker-Hyde'ami, obiecując,że zjawię się u nich następnegodnia. Ranozwykle przyjmuję pacjentów od dziewiątej dodziesiątej z kawałkiem, toteż gdyponownie zajechałemna dziedziniecStandish, dochodziła jedenasta. Pierwszą rzeczą, którą zobaczyłem,był zabłocony brązowy packardnależącydo doktora Seeleya, mojego miejscowego rywala. Uznałem,że rodzina postąpiła słusznie, wzywając go do dziewczynki, w końcubył ich lekarzem. Lecz gdy pacjent podejmuje tego rodzaju decyzjębezuprzedniej konsultacji z lekarzami, sytuacja zawsze jest niezręczna. Kiedy lokaj, a może sekretarz, wpuścił mnie do domu, Seeley właśnie schodził na dół po wizycieu dziewczynki. Był wysokim,dobrzezbudowanym mężczyzną, a na wąskich, szesnastowiecznych schodachwyglądał na jeszcze potężniejszego niż zwykle. Widząc mnie na dolez torbą lekarską w ręku, najwyraźniej speszył się taksamo jak ja. - Wezwali mnie z samego rana - wyjaśnił, odciągając mnie na bokcelem wyjaśnienia sytuacji. - To moja drugawizyta. -Zapalił papierosa. - Podobno byłeś w Hundreds,kiedy to sięstało. Mogło sięskończyćznacznie gorzej. Mała ma pecha, co? - W rzeczy samej - odpowiedziałem. - I co myślisz? Jak rana? - W porządku. Sam nie zrobiłbymtego lepiej. I pomyśleć, że zszywałeś ją na kuchennym stole! Oczywiście blizny będą straszne,to pewne. To prawdziwy pech, zwłaszcza dla dziewczyny z jej sfer. 103.

Rodzice chcą ją zawieźć do londyńskiego specjalisty, wątpię jednak,by cokolwiek pomógł. Ale w sumie, kto wie? Ci odchirurgii plastycznej nabrali w ostatnich latach dużowprawy. Teraz przede wszystkimmusiodpoczywać. Zatrudnili pielęgniarkę. Przepisałem luminal,przytłumi ją trochę na dzień lub dwa. Potem zobaczymy. Zamieniwszy parę słów z Peterem Baker-Hyde'em, kiwnąłmi głową i pojechał. Wciąż stałem u stóp schodów, dotkliwie świadomy niestosownościsytuacji, lecz pełen nadziei, że będę mógłzobaczyć dziecko. Ojciec jednak wyraźnie dał mi do zrozumienia, iżnie życzy sobie, by zakłócaćdziewczynce spokój. Nie krył wdzięczności:"ChwałaBogu, że pan tambył! ", powiedział, oburącz ściskającmi rękę, po czym jego dłońpowędrowała na mój bark i delikatnie,acz stanowczo poprowadził mnie do wyjścia. Zrozumiałem, że mojarola dobiegłakońca. - Prześle mi panrachunek? - zapytał, kiedy ruszyliśmy w stronęmojegosamochodu. A gdy odpowiedziałem, że niebędę mu zawracał głowy, uparłsię, by wcisnąćmi parę gwinei. Następnie przyszło mu do głowy,że dwukrotnawycieczka do Standish kosztowała mnie sporo benzyny, ikazał jednemu z ogrodników przynieść kanister. Był to wielkoduszny, a zarazem krępujący gest. Odniosłem niemiłe wrażenie,że próbuje mnie przekupić. Kiedy ogrodnik napełniał kanister,staliśmybez słowa w siąpiącym deszczu, i raz jeszczepożałowałem,że nie mogę zajrzeć do dziewczynki. Po stokroć wolałbym to aniżeligwinee i benzynę. Kiedy usiadłem za kierownicą, przyszło mi do głowy, aby go zapytać, czy wysłał wiadomość do Hundreds,że Gillian czuje sięlepiej. Spoważniał. - Już ja im poślęwiadomość, nie ma obawy - burknął,zadzierającpodbródek. - Jeszcze nie powiedziałemostatniego słowa. Spodziewałem się takiej reakcji, leczgorycz w jego głosie mimowszystko trochę zbiła mniez tropu. - Jak to? - spytałem. -Zawiadomił panpolicję? 104 - Jeszcze nie, ale mam taki zamiar. W każdymraziemuszą uśpićpsa. - Przecież to tylkogłupi, stary zwierzak. -Najwyraźniejrobi się niebezpieczny! - O ile wiem, to byłozupełnie do niego niepodobne. -Marna to dlanaspociecha. Chybaniesądzi pan, że damyzawygraną, jeśli nie pozbędą się tego psa? - Spojrzał w stronęwąskich, gotyckich okien nad gankiem; jedno z nichbyło otwarte. Zniżył głos. - Przecież pan rozumie, że dla Gillian to koniec. DoktorSeeley twierdzi, że cudem nie doszło do zakażenia krwi! Wszystkodlatego, że ciludzie, ci cali Ayresowie, nie mogli sięzniżyć do przywiązania groźnego psa! A jeśli pogryziekolejne dziecko? Nie sądziłem, by miało do tego dojść, lecz choć zachowałem to dlasiebie,musiał dostrzec w mojej twarzy powątpiewanie.

- Niech pan posłucha. Wiem, że jest pan kimś wrodzaju przyjaciela rodziny - podjął. - Niespodziewam się przeciągnąćpana na swojąstronę. Ale proszę zrozumieć: ci ludzie myślą,że mogą bezkarniepomiatać innymi, jak jacyś lordowie. Ktowie, może wyszkolili psa,żeby gonił intruzów! Powinnisię przyjrzeć tej swojej ruderze. Onizatrzymali się w innej epoce, doktorze. Prawdę mówiąc, zaczynammyśleć, że to samo dotyczy całego cholernego hrabstwa. Miałem ochotę odpowiedzieć, że o ile mi wiadomo, to właśnietutejszy staroświecki styl życia skłonił godo zamieszkania w okolicy. Ale poprosiłem tylko, aby wstrzymał sięz powiadomieniem policji,dopóki nie porozmawiaz panią Ayres. - Niech panu będzie -ustąpił wreszcie. - Pojadę tam, jak tylkozyskam pewność, że Gillie nie grozi niebezpieczeństwo. Wolałbymjednak, by do tego czasu poszli po rozumdo głowy izałatwili psa. Żaden z sześciu lubsiedmiu pacjentów, których badałem w następnej kolejności, ani słowem niewspomniał o incydencie w Hundreds; miejscowe plotki roznoszą się jednak lotem błyskawicyi jeszczeprzed rozpoczęciem wieczornego dyżuru odkryłem, że mgliste relacjez wypadku Gillian krążą po sklepach i szynkach. Człowiek, u którego 105.

byłem po kolacji, opisał mi zdarzenie w najdrobniejszym szczególe, z tym że to Seeley był obecny na miejscu i założył szwy, nie ja. Był to stary robotnik, od dawna cierpiący na zapalenie opłucnej; moje zadaniepolegało na dopilnowaniu, by choroba nie przybrałagroźniejszej postaci. Alewarunki życiowe sprzysięgły się przeciwkoniemu: mieszkał w stęchłej, zawilgoconejnorze, i podobnie jak wielurobotników harował ponad siły i tyleż pił. Opowiedział mi o wszystkimpomiędzyjednym atakiem kaszlu a kolejnym. - Podobno odgryzłjej cały policzek. Mało brakowało, a pozbawiłby ją nosa. Ot, psy. Zawsze mówiłem,żepies to urodzony morderca. Rasowy czy nie, każdy przy byle okazji rzuci się do gardła. Pomny rozmowy zPeterem Baker-Hyde'em spytałem, czy jegozdaniem w takim wypadku powinno się psa uśpić. Bez wahania odparł,żew żadnym razie: jak powiedział, psy gryzą,taka już ich natura i niema sensu ich za to karać. Czy inni podzielają jego zdanie? Hm, ludzie różnie gadają. - Niektórzymówią, że trza go sprać, inni,że zastrzelić. Rzeczjasna, trzamieć na uwadze rodzinę. - Z Hundreds? -Gdzie z Hundreds! Rodzinędziewczynki, Bejker-Pajsów. - Zaśmiał się chrapliwie. -A Ayresowie? Mają ot tak, wyrzec się psa? - E tam. - Ponownie zaniósł się kaszlem, po czym splunął w wystygły kominek. -Nie takich rzeczysię wyrzekali, co nie? Zaniepokoiłymnie jego słowa. Od rana zachodziłem w głowę, jakwygląda sytuacja w Hundreds. A że przejeżdżałem w pobliżubramyposiadłości, postanowiłem złożyć wizytę właścicielom. Porazpierwszy przybyłem tu bez zaproszenia; podobnie jakubiegłego wieczoru lało jak z cebra i niktnie usłyszał samochodu. Zadzwoniłem do drzwi, po czym pospiesznie wszedłem do środka i zostałem przywitany przez biednego Cygana, który wbiegł do holuz niemrawymszczeknięciem, drapiąc pazurami o marmur. Czuł chyba,żewisi nad nim widmo katastrofy, bo markotny był czegoś i nieswój. 106 Do złudzenia przypominał moją dawną pacjentkę, starą nauczycielkę,której umysł płatał figle i potrafiła wyjść z domu w kapciach i nocnejkoszuli. Może on faktycznie traci rozum, przeszło mi przez myśl. W końcu co ja wiedziałem o jego charakterze? Ale gdy kucnąłemobok i wytarmosiłem go za uszy, wyglądał normalnie, przymilnyjakzawsze. Otworzył pysk i wywalił ozór, zdrowy imocno różowy na tlebiało-żółtych zębów. - Co ci strzeliło do głowy, Cygan? - mruknąłem. -Hm? - Kto tam? - zabrzmiało z wnętrza domu wołanie pani Ayres. Zamajaczyła wcieniu, w jednej ze swych codziennych sukien i wzorzystym szalu na ramionach. - Doktor Faraday - powiedziała ze zdziwieniem, owijając się mocniej szalem.

Twarz w kształcie serca nosiłaskutki nieprzespanej nocy. - Czycoś się stało? Wstałem. - Martwiłem się o panią - odrzekłem po prostu. -Naprawdę? - Jej twarz złagodniała. -Jak to miło z pana strony. Ale proszę, niech pan wejdzie i sięogrzeje. Strasznie dziś zimno,prawda? Nie było aż takzimno, lecz idącza nią do saloniku, odniosłemnieodparte wrażenie, jakby zmianapór roku nie pozostała bez wpływu również na dom. Wysokiekorytarze, niosącelatem upragnionyodpoczynek od upału, zaledwie po dwóchdniachdeszczu zalatywaływilgocią. Zasłony w saloniku zaciągnięto; płonące gałęzie i sosnoweszyszki trzaskały w rozpalonym kominku, a fotele i sofę przesuniętobliżej doognia, bynajmniej nie stwarzało to jednak wrażenia przytulności. Przeciwnie, było tak, jakby za jasną, ciepłą wyspą zsuniętychmebli rozpościerała się połać sfatygowanego dywanu i rozległe kałużecienia. Pani Ayres siłą rzeczy zajmowała jeden z foteli, na drugim zaś,twarzą do wejścia, siedziałRoderick. Widziałem go zaledwie przedtygodniem, ale jego wygląd wprawił mnie w głębokie zdziwienie. Miałna sobiejeden ze swych obszernych, wojskowych swetrów i podobniejak ja, niedawno podciął włosy; gdy tak siedział oparty o szeroki zagłówek fotela zdawał się wiotkijak duch. Zobaczył, jak wchodzę i przez 107.

jego twarz przemknął cień niezadowolenia; po chwili oburącz ścisnąłporęcze, jakby zamierzał wstać i zwolnić mi miejsce. Machnąłemręką, żebysiedział, i usadowiłem się na sofie obok Caroline. Cyganpołożył się na dywanikuu moich stóp,wydającprzy tym sieknięcieo zaskakującoludzkim brzmieniu. Nikt się nie odezwał, nawet żeby sięprzywitać. Caroline siedziałaz podkulonyminogami, spięta i nieszczęśliwa, skubiąc nitkę na palcachwełnianych pończoch. Roderickpoczął nerwowo skręcać papierosa. Pani Ayres poprawiła szal. - Zapewne pan się domyśla, że nie mamy dzisiajhumoru, doktorzeFaraday -odezwała się. - Był pan w Standish? Proszę mipowiedzieć,co z dzieckiem. - O ilewiem, czuje się lepiej - odrzekłem. A gdy spojrzałanamnie, nie rozumiejąc, dodałem: - Nie pozwolono mi jej zobaczyć. Jest pod opieką Jima Seeleya. Zastałem go tam dziś rano. - Seeleya! - zawołała z taką pogardą, że popatrzyłem na niąze zdziwieniem,po czymprzypomniałem sobie, że to ojciec Seeleyaleczył jej małą córeczkę, tę, która umarła. -Równie dobrze moglisprowadzić Kubę Rozpruwacza! I co panu powiedział? - Właściwie niewiele. Jej stan jest stabilny. Podobno rodzice chcąją zabrać do Londynu, jak tylko będzie mogła podróżować. - Biedne, biednedziecko. Myślałamo niej przez cały dzień. Czypan wie, żedo nich dzwoniłam? Trzy razy. Rozmawiałamz pokojówką,nikt inny nie raczył podejśćdo telefonu. Myślałam, żeby coś im posłać. Może kwiaty? Albo jakiś prezent? W przypadku Baker-Hyd'ów niema naturalnie mowy o pieniądzach. Pamiętam, jak przed latypewienchłopiec. nazywał się Daniel Hibbit, pamiętasz Caroline? Końgo kopnął na naszej ziemi i mały był sparaliżowany. Pomogliśmywewszystkim. Ale tutaj, sama nie wiem. - Nie dokończyła. Caroline zmieniła pozycję. - Przykro mi z powodu tej małej, takjak wszystkim - oznajmiła,dalej skubiąc pończochę. - Ale czułabym dokładnieto samo, gdybywłożyła rękęw imadło lub oparzyła się o piec. Po prostu miała pecha, 108 nie? Pieniądze ikwiaty niczego tunie zmienią. Niby co moglibyśmyzrobić? - Mówiła ze spuszczoną głową,jej głos brzmiałjak zestudni. - Obawiamsię, że Baker-Hyde'owie,niestety, na cośliczą - odpowiedziałem po chwili. Ale ona wpadła mi w słowo. - Zresztą z takimi nie ma co dyskutować.

Wiecie, copowiedziałmi wczoraj ten cały szwagier? Nie tylko zerwali prawie całą boazerię,ale chcą rozwalić południowe skrzydło! Mają zamiar urządzić dlaprzyjaciół kinoteatr. Zachowają tylko galerię, nic więcej. Nazwałto widownią. - No cóż - odparła niepewnie jej matka. - Wkońcu domy ulegająróżnymprzeobrażeniom. Wasz ojciec ija po ślubie też wprowadziliśmy wiele zmian. Szkoda, że nie zdołali uratować gobelinów. Widziałpankiedyś te gobeliny, doktorze Faraday? Agnes Randall byłabyniepocieszona. Zbyłemjej słowa milczeniem. Obie drążyły tę kwestię przezdobrych parę minut, nasuwając wrażenie, że - świadomie lub nie - unikają pilniejszych tematów. -Moim zdaniem - odezwałem się wreszcie - mają teraz na głowieważniejsze sprawy aniżeli renowację. Pani Ayres zrobiła zbolałą minę. - Ach! - zawołała. -Gdybyż tylko nieprzyszliwczoraj z dzieckiem! Co ich podkusiło? Przecież mają dla niej nianię lub guwernantkę. Na pewno ich na tostać. - Pewniesą zdania, że guwernantka wprawiłaby ją w kompleksy -burknęła Caroline. A po chwili dorzuciła nerwowo: -Teraz dopierobędzie je miała. Spojrzałem na nią wstrząśnięty. - Caroline! - powiedziała z dezaprobatą matka. Trzeba przyznać,że Caroline wydawała się równie zszokowanaswoimi słowami, jak my. Jej twarz wyglądała strasznie: ustastężaływ nerwowym uśmiechu, ale w oczach malowała się niewypowiedzianatrwoga; uciekła spojrzeniem, unikając mojego wzroku. Zauważyłem, 109.

że jest bez makijażu; jej policzki sprawiały wrażenie przesuszonych,a usta lekko obrzmiałych, jakby wytarła twarz szorstkim ręcznikiem. Roderick spoglądał nanią,zaciągając się papierosem. Jego twarzbyła nierówno oświetlonablaskiem z kominka, a placki napiętej,różowejskóry na żuchwie i policzkach wyglądały jakdiabelskieodciski palców. Leczo dziwo nie powiedział ani słowa. Przyszłomi do głowy, że żadne z nich nie zdaje sobie sprawy z powagi sytuacji. Nie, z uporemzwarli szyki, przekonani, że wystarczy odwrócićsię plecami do przeciwnika. Ponownie ogarnęła mnie fala niechęci,jak podczas pierwszej wizyty. Kiedy opadło wzburzenie wywołanesłowami Caroline, bez ogródek przytoczyłemim rozmowę z PeteremBaker-Hyde'em. Pani Ayres słuchała w milczeniu, wznosząc splecione ręce i pochylając głowę. Caroline patrzyła namnie ze zgrozą. - Uśpić Cygana? -Przykro mi, Caroline. Z drugiej strony, dziwisz się? Przecieżczułaś, że tak będzie. Wiedziałem, że tak. Zobaczyłemto w jej oczach. Ale nie dałazawygraną. - Oczywiście, że nie! Na dźwięk jejpodniesionego głosu pies wstał. Utkwił niespokojnywzrok wtwarzyswej pani, jakby w oczekiwaniu na słowo lub gest,które rozwieją jego obawy. Nachyliła się, by przyciągnąć go zaobrożę,po czymznów zwróciła się do mnie. - I co chcąprzezto osiągnąć? Gdyby zabicie Cygana miałow cudowny sposób wyleczyć ich córkę,nie wahałabym się ani chwili. Sama dałabym się ugryźć, żeby nie przeżywaćtego drugi raz! Chcągo ukarać, ukarać nas. Chyba nie myślą poważnie. - Niestetytak - odpowiedziałem. - O zawiadomieniu policji też. - Och, to straszne. - Pani Ayres prawie załamywała dłonie. - Naprawdę okropne. I co panazdaniem powie na to policja? - Cóż, jeśli zarzut stawiaczłowiek pokroju Baker-Hyde'a, podejrzewam, że będzie musiała potraktować sprawę poważnie. Emocjonalno ny wymiar też ma niebagatelne znaczenie. -Spojrzałem na Rodericka,zdecydowany wciągnąć go w rozmowę. - Nie uważasz,Rod? Poruszył się na fotelu, jakbym wyrwałgo do tablicy,po czym odezwał się zachrypniętym głosem. - Sam nie wiem,co myśleć. - Odchrząknął. -Mamy przecieżpozwolenie na psa, prawda? Może to coś da. - Jasne,że mamy pozwolenie! - oznajmiła Caroline. -Alena miłość boską, jakie to maznaczenie?

Przecież nie chodzi o niebezpiecznego psa biegającego samopas po ulicy. To pies naszej rodziny,którego ktoś wyprowadził z równowagi we własnym domu. Potwierdzito każdy, kto tu wczoraj był. Jeśli ci ludzie tego nie widzą. Och,nie wytrzymam! Żałuję,że w ogóle kupiliStandish! I żałuję,żeśmywyprawili to idiotyczne przyjęcie! - Myślę, że Baker-Hydeowie podzielają twoje zdanie- skwitowałem. - Są załamani. - Cóż, trudno im się dziwić - odparłapani Ayres. - Każdy widział,że mała będzie paskudnieoszpecona. To ciosdla każdegorodzica. W ciszy, która zapadła po jej słowach, mimowolnie utkwiłemwzrok w Rodericku. Siedział ze spuszczoną głową, jakby wpatrywałsięw swoje ręce. Wydało mi się, że dostrzegam w oczach chłopakacośna kształt wzburzenia, ale jego zachowanie stanowiło dlamnienie lada zagadkę. Podniósł głowę; ponownie głos uwiązł mu w gardlei znów musiał odchrząknąć. - Żałuję,że mniez wami nie było - powiedział. -Ach, ja też, Roddie! - zawołała jego siostra. - Nie wiem,dlaczego tak się dzieje - podjął, jakbysłowaCarolinew ogóle doń nie dotarły aleczuję się na swój sposób odpowiedzialny. -To tak jak my wszyscy - odpowiedziałem. - Podzielam to uczucie. Obrzucił mnie pustym spojrzeniem. - To niebyła nasza wina - zaoponowała Caroline. - Wszystkoprzez tego durnia, zachciało mu się brzdąkać na klawikordzie. A gdyby rodzice mielina nią oko. albo jeszcze lepiej, zostawiliJą w domu. 111.

W ten oto sposób wróciliśmy do punktu wyjścia, tyle tylko, że tymrazem omówiliśmy zdarzenie od początku do końca, każde ze swojej perspektywy. W trakcie rozmowy od czasudo czasu zerkałemnaRodericka. Zobaczyłem, jak niezdarnie zapala kolejnego papierosa, obsypując spodnie tytoniem; kręcił sięprzy tym nerwowo, jakbydźwięk naszych głosów sprawiał mu wyjątkową przykrość. Nie wiedziałem jednak, co przeżywa, dopóki raptem nie zerwał sięz miejsca. - Boże! - wydusił. -Dłużej tego nie wytrzymam. Ile można słuchaćtego samego. Wybaczciemi, proszę. Mamo, doktorze, idę do siebie. Przepraszam. Bardzo. przepraszam. Był taki wzburzony, a ruchy miał taknerwowe, że napół uniosłemsię z miejsca, żeby mu pomóc. - Dobrzesię czujesz? -Jak najbardziej - odparł, wysuwając naprzódrękę, jakby chciałmnie odepchnąć. - Proszę sobie nie robić kłopotu. Naprawdę, nicmi nie jest. - Wysiliłsię nauśmiech. -Jestem trochę rozbity po wczorajszej migrenie. Po.. poproszę Betty, żeby mi zrobiła kakao. Muszęsięwyspać. Caroline również podniosła się zmiejsca. Podeszła do brata i wzięłago pod rękę. - Nie jestemci potrzebna, mamo? - zapytała stłumionym głosem. - No to dobranoc. - Spojrzała na mnie spod oka. -Dziękuję za odwiedziny,doktorze Faraday. To bardzouprzejme z pana strony. Wstałem. - Żałuję, że nie miałem dla was lepszych wiadomości. Ale głowadogóry. - Noba. - Jej uśmiech był równie przekonujący jak jej brata. - Niech sobie plotą, co im ślina na język przyniesie. Nie skrzywdząCygana. Nigdy im na to nie pozwolę. Wyszliz pokoju,a pies wiernie podreptał za nimi, podniesionyna duchu jej dziarskim tonem. Patrzyłem, jak zamykają za sobą drzwi, a następnie zwróciłem siędo pani Ayres. Po wyjściu dzieci wydała mi się śmiertelnie znużona. 112 Nigdy przedtem niebyłem zniąsam na sam; zastanawiałem się, czyaby nie powinienem wyjść. Też od rana byłem na nogach i zmęczeniedawało o sobie znać. Ale onaskinęła na mnie ręką. - Niech pan usiądzie na miejscu Rodericka, doktorze Faraday,żebympanalepiej widziała.

Przesiadłemsię bliżej kominka. - To dla pani wielki wstrząs. -Owszem - odpowiedziała. - Przez całą noc nie zmrużyłamoka. Myślałam o tej biedaczce. Że też cośtakiego musiało się stać,i to unas! Poza tym. Zaczęła niepewnie obracać pierścionkina palcach; miałem ochotęprzysunąć siębliżej i położyć rękę na jej dłoni. - Chodzi o to. - podjęławreszcie jeszcze bardziej zatroskanymgłosem niż poprzednio. -Martwię się o Rodericka. Zerknąłemna drzwi. - No tak. Istotnie jest jakiś nieswój. Aż tak się przejmuje? - Nic pan nie zauważył? Wczoraj wieczorem? - Wczoraj wieczorem? - Nagle sobie przypomniałem. -Wysłałapani do niego Betty. - Biedaczka, wystraszył ją nie na żarty. Kiedy tam poszłam. byłw strasznym stanie! - To znaczy? Aż tak źle sięczuł? Z trudem dobywała słowa. -Sama nie wiem. Twierdził, że boli go głowa. Ale wyglądał potwornie. na wpół ubrany w wieczorowy strój, spocony i roztrzęsiony jakgalareta. Spojrzałem na niąz niedowierzaniem. -Pił? Jedynie toprzyszłomi do głowy, zawstydziłemsię własnych słów. Ale pani Ayres tylkopotrząsnęła głową. - Nie, to nie było to, na pewno. Sama niewiem, co to było. Najpierw poprosił, żebym z nim została. Złapał mnie za rękę jak 113.

małe dziecko! Potem nagle zmienił zdanie i kazał mi wyjść. Prawiewypchnął mniez pokoju. Kazałam Betty zanieść mu aspirynę. Niebyłomowy, żeby siępokazał w takim stanie. Musiałam wymyślićjakiśpretekst. Cóż innego mogłam zrobić? - Naprzykład powiedzieć mnie. -Chciałam! Nie chciał o tym słyszeć. Poza tym czułam,jakto będzie wyglądać. Bałam się, że przyjdzie, urządzi scenę. Terazżałuję, że tak się nie stało. Ta biedna dziewczynka. Zachłysnęła się i umilkła. Siedzieliśmy wmarkotnej ciszy i razjeszcze powróciłem myślami do ubiegłego wieczoru i towarzyszącychmu odgłosów: skomlenia Cygana oraz krzyku, który po nim nastąpił. Rod siedział wówczas w swoim pokoju w stanie dziwnego pobudzenianerwowego, a gdy zaniosłem Gillian do kuchni i zszywałem jej policzek, słuchał pewnieodgłosów zza drzwi, nie wiedząc, co się dzieje. Była to okropna myśl. Uchwyciłem się poręczyfotela. - Może pójdę znim porozmawiać? Ale pani Ayres powstrzymała mnie ruchem ręki. - Nie. Raczej by sobie tego nie życzył. - Przecieżto niczym nie grozi. -Sam pan widział, jak się zachowuje: jest zupełnie niepodobnydo siebie, pobudzony, a przy tym zamknięty w sobie. Od ranatakzachowuje. Prawie go zmusiłam, żebyz nami posiedział. Carolineoniczym niewie; myśli,że wczoraj rozbolała go głowa i poszedł spać. Odnoszę wrażenie, że Roderick sięwstydzi. Myślę. Ach, doktorzeFaraday, wciąż myślę o tym, co było po jego powrocie ze szpitala! Pochyliła głowę i znówzaczęła obracać pierścionki. - Nigdy zpanem o tym nie rozmawiałam - podjęła, unikając mojego wzroku. - Jegolekarz nazwałto wówczas depresją. Ale moim zdaniem chodziło o coś znacznie poważniejszego. Wydawałosię, że nigdynie śpi. Raz dostawałszału, innymrazem popadał w apatię. Używałplugawego słownictwa. Nie poznawałam własnego syna! To trwałomiesiącami. Przestałam zapraszać donas ludzi. Wstydziłamsię go! 114 Nie jestem pewien, czyjej opowieść mnie zdziwiła. David Grahamwspomniał latem o "problemach na tle psychicznym",a z moich późniejszych spostrzeżeń wynikało, że przesadnezaangażowanie w pracęoraz napady złości izniecierpliwienia świadczą niezbicie, że Rodericknie do końca się z owymi "problemami" uporał.

- Tak mi przykro - powiedziałem. - Biedny Rod. Biedna panii Caroline! Ale proszę mi wierzyć, leczyłem wielu rannych. - Naturalnie -rzuciła pospiesznie. - Wiem, że mogło byćznaczniegorzej. - Nie o to chodzi- odparłem. - Myślę oprocesieleczenia, to osobliwa sytuacja. Ukażdego pacjenta przebiega inaczej. Nie ma wtymnic dziwnego, żeczuł się zły i rozżalony. Taki młody, ruchliwy chłopak. Na jego miejscu też bym się wściekł. Proszę sobie wyobrazić: miał wszystko, o czym tylko można zamarzyć, a potem nagle straciłwszystko. Zdrowie, wygląd, w pewnym sensierównież wolność. Bez przekonania pokręciła głową. - To było coś więcej niż zwykły gniew. Było tak, jakby to wojnago odmieniła, czyniąc zeń obcegoczłowieka. Nienawidził siebiei wszystkich naokoło. Ach, jak sobie pomyślę o jego rówieśnikach,przez co musieli przechodzić w imię pokoju. - Na szczęście już po wszystkim - uspokoiłem ją. - Jest jeszczemłody. Dojdzie do siebie. - Szkoda, że pan go wczoraj niewidział! - odpowiedziała. -Boję się,doktorze. Co z nami będzie, jeżeli on znów zachoruje? Tak wielejużstraciliśmy. Dzieci ukrywają przede mną najgorsze, ale nie jestem głupia. Gospodarstwo przynosi straty; wiem, co toznaczy. Jednak straciliśmy znacznie więcej. Przyjaciół, pozycję. Proszę spojrzeć na Caroline: nie dbao siebie,dziwaczeje. Wyprawiłam to przyjęcie przez wzglądnanią. To też była katastrofa. Cojej zostanie, kiedy mnie zabraknie? Gdyby miała jeszcze stracićbrata. I pomyśleć, że ci ludzie straszą naspolicją! Nie wiem, naprawdę nie wiem, jakto wszystko wytrzymam! Dotąd panowała nad sobą, ale ostatnie słowa okazały się ponadJej siły. Podniosła rękę dooczu, zasłaniając twarz. 115.

Gdy później nad tym rozmyślałem, zrozumiałem, że od lat dźwigała na barkach wielki ciężar: śmierć dziecka, potem męża, zawieruchawojenna, wypadek syna, brak środków. Starannie ukrywałajednakto brzemię pod zasłoną wdziękui dobregowychowania,toteż widokjej rozpaczy wywarł na mnie piorunujące wrażenie. Chwilę siedziałemjak skamieniały, po czym ukląkłem obokjej fotela i po chwili wahania wziąłem ją za rękę, delikatnie, ale stanowczo, jakkażdy lekarz. Splotłapalce z moimi i wreszcie się uspokoiła. Podałem jejchustkę; z zakłopotaniem wytarła oczy. -Gdyby weszło któreś z dzieci! - powiedziała, spoglądając niespo,kojnie przez ramię. -Albo Betty! Nie zniosłabym, gdyby zobaczyli'; mnie wtakim stanie. U mojej matki wżyciu nie widziałam łez, gar dziła płaczliwymi kobietami. Proszę mi wybaczyć, doktorze Faraday. Jak panu mówiłam, mam za sobąnieprzespaną noc, bezsenność źlena mnie wpływa. Muszę okropnie wyglądać. Niechpan będzie takmiły i zgasi tę lampę, dobrze? Spełniłemjej prośbę: była to bogatozdobiona, obwieszonawisiorkami lampa do czytania, ustawionana stoliku obok fotela panidomu. - Nie musi się pani obawiać światła, naprawdę - zapewniłem. -Nigdy pani nie musiała. Znów wycierała twarz, ale rzuciła mizdziwionespojrzenie. - Nie podejrzewałam pana o taką galanterię, doktorze. Zarumieniłem się lekko. Lecz nim zdążyłem odpowiedzieć, paniAyres mówiła dalej. 1 - Tak, mężczyznom przybywa galanterii, akobietom zmarszczek. Mójmąż był niezwykle kurtuazyjnym człowiekiem. Dobrze, że niemusi mnie teraz oglądać; wystawiłabym jego uprzejmość nawielkąpróbę. Mam wrażenie, jakbym ubiegłejzimy postarzała się o dziesięćlat. Zapewne tej zimy przybędzie mi kolejne dziesięć. -Czyli będzie pani wyglądać na czterdzieści - skwitowałem. Roześmiała się szczerze, najejtwarzy ponowniezakwitły rumieńce,co przyjąłem z wielkąulgą. 116 Zeszliśmy na bardziej prozaiczne tematy. Poprosiła, abym nalał jejdrinka i przyniósł papierosa. Nazwisko PeteraBaker-Hyde'a padłona sam koniec, kiedy podniosłemsię do wyjścia, przypominając jejo głównym powodzieswojej wizyty. W odpowiedzi uniosła rękę, jakby wolała nawet o tym niemyśleć. -Za często rozmawialiśmy dziś o tym człowieku- powiedziała. - Jeśli chce nas skrzywdzić, niech spróbuje. Niewiele przez to osiągnie. Bo niby jak? - Naprawdę jestpani tego zdania? -Ba, jestem tego pewna. Jeszcze dzień, dwa i sprawa rozejdzie siępo kościach. Zobaczypan. Mówiła z niezachwianąpewnością, jak córka, toteż uznałem rozmowę za zakończoną. Ale nie miały racji. Sprawanie rozeszła się po kościach. Jużnastępnego dniapan Baker-Hyde zjawił się w Hali z informacją,żezamierza złożyć doniesieniena

policji, chyba że rodzinarozprawisięz psem wewłasnym zakresie. Przesiedział z panią Ayres i Roderickiem pół godziny, przemawiając zrazu bardzo spokojnie, co dałogospodyni nadzieję, że zdoła go nakłonićdo zmiany zdania. - Proszę mi wierzyć, nie manaświecie osoby, która bardziejniż ja żałowałaby tego, co spotkało pańską córkę, panie Baker-Hyde -zapewniła z żarliwością, która nie pozostawiała wątpliwościco do jej szczerych intencji. - Ale uśpienie Cygana nie cofnie czasu. A co do prawdopodobieństwa, że pogryzie inne dziecko. cóż, przecież pan widzi, jak my tu żyjemy, z dala od wszystkich. Nie ma dzieci,które mogłyby go sprowokować. Był to chyba niezbytszczęśliwy argument i beztrudumogę sobiewyobrazić, że PeterBakerHyde natychmiast zjeżył się na te słowa. Co gorsza, wtej samej chwili zjawiła się Caroline z Cyganem u nogi. Spacerowali po parku i zapewne wyglądalitak, jak zwykłem częstoich widywać: Caroline niechlujna i zarumieniona, Cygan ubłocony, 117.

z wywalonym ze szczęścia jęzorem. Ich widok niechybnie nasunąłgościowi wspomnienie córki, leżącej w domu z poszarpaną twarzą. Powiedziałpóźniej doktorowi Seeleyowi, który powtórzył mi jegosłowa, żegdyby miał wówczas pistolet, "zastrzeliłby tego cholernegopsa i całą tę cholerną rodzinkę". Kulturalna wymiana zdań ustąpiła miejsca groźbom i przekleństwom,po czym gość odjechał pełnym gazem, aż żwir pryskał mu spod opon. Caroline wzięła się podboki i odprowadziła go wzrokiem, a następnie,trzęsąc się ze zdenerwowania, udałasię do jednejz szop iwygrzebaładwie stare kłódkioraz łańcuchy. Przeszła przezpark, najpierwdo jednejbramy, potem do drugiej, i zamknęła je nacztery spusty. Opowiedziała mi o tym moja gospodyni, która z kolei wiedziałaowszystkim od jednej ze swych sąsiadek, kuzynki Barretta, parobkaz Hundreds. O sprawie wciąż byłogłośno w okolicznych wioskach; niektórzy trzymali stronę Ayresów, ale większość była zdania, że upórrodziny tylko pogarsza sytuację. W piątekwidziałemsię z BillemDesmondem, który wyraził pogląd, że to tylko kwestiaczasu, kiedyAyresowie pójdą po rozumdo głowy i zastrzeląnieszczęsne zwierzę. Potem jednak nastąpiły dwa dni ciszy i sam zacząłem myśleć, żemożesprawa faktycznie rozejdzie się po kościach. Ale na początku tygodnia pacjentka z Kenilworth spytała mnie, jak się miewa "kochanacóreczkaBaker-Hyde'ów"; rzuciła pytanie ot tak, acz nie bez podziwuw głosie, dodając, iż słyszała o moim udziale w sprawie, i że ocaliłemdziecko od pewnej śmierci. Kiedy zdumiony zapytałem, skąd wie,podała mi najświeższy numer tygodnika z Coventry: otworzywszygazetę, znalazłem wniej wyczerpujący opis zdarzenia. PaństwoBaker-Hyde wysłalicórkęna dalsze leczenie do szpitala wBirmingham, dzięki czemu doszło do szerszego nagłośnieniasprawy. Wedługartykułu, dziewczynka padła ofiarą "brutalnego ataku",ale rokowaniabyły pomyślne. Rodzice postanowili za wszelką cenę doprowadzićdo uśpienia rzeczonego psa i gotowi byli wstąpić w tym celuna drogęsądową. Pani pułkownikowa Ayres, pan Roderick Ayres i panna Caroline Ayres, właściciele psa, byli nieuchwytnidla prasy. 118 O ilewiedziałem, gazety zCoventry nie docierały wprawdziedo Hundreds, lecz były powszechnie dostępne w całym hrabstwie, toteżartykuł wzbudził we mnie niepokój. Zadzwoniłem do Hali z pytaniem,czy go czytali;usłyszwaszy odpowiedź przeczącą,w drodze do domuzawiozłem im egzemplarz. Roderick przeczytałartykuł w ponurymmilczeniu, a następnie przekazał gazetę siostrze. Carolinepogrążyłasię w lekturze; po raz pierwszyod wybuchuafery jej pewnośćsiebiezachwiała się w posadach i zobaczyłem na jej twarzy prawdziwy strach. Pani Ayres nie kryła przerażenia. Autor artykułu napomknął o wypadku Rodericka i najwyraźniej poczułasię w niemiły sposób wystawionana widok publiczny. Kiedywychodziłem, odprowadziła mnie do samochodu, żebyśmy mogli porozmawiać w cztery oczy. - Muszę coś panu powiedzieć - zaczęła ściszonym głosem, unoszącszal i zakrywając włosy. - Carolinei Roderick jeszczeo niczymniewiedzą. Dzwonił do mnie główny inspektor Allam, z informacją,że pan Baker-Hyde zamierzapostawić oficjalne zarzuty. Chciał mnieostrzec; oni mój mąż służyliw jednym pułku. Nie owijał w bawełnę,żew przypadku kiedychodzi o dziecko, mielibyśmy nikłe szansęna wygraną. Rozmawiałam z panem Heptonem - byłto prawnikrodziny - podziela tę opinię. Twierdzi, że nie skończyłobysiętylkona grzywnie.

Wprost nie mogę uwierzyć, że do tego doszło. Zacznijmy od tego, że nie mamy pieniędzy, aby się procesować! Próbuję przygotować Caroline na najgorsze, ale ona nie chce słuchać. Naprawdę jej nie rozumiem. Bardziejprzejmuje się psem niżwypadkiem brata. Ja również tego nie rozumiałem. - Cygan wiele dla niej znaczy - przyznałem uczciwie. -Nie tylko dla niej! Alebądź co bądź to tylko pies,w dodatkustary. W naszej sytuacji procesjest nie do pomyślenia. Muszę pamiętać o Rodericku, jestdaleki od wyzdrowienia. To ostatnia rzecz, jakiejmutrzeba. Położyła rękę na moim ramieniu i żarliwie spojrzała mi w oczy. - Tyle pan dla nas robi, doktorze, że niemam serca prosić pana 119.

o kolejną przysługę. Wolałabym jednak nie angażować w naszesprawy Billa Desmonda ani Raymonda Rossitera. Gdy przyjdzieco do czego. z Cyganem. pomoże mi pan? - Miałbym go uśpić? - spytałem ze zdumieniem. Skinęła głową. - Na Rodericka nie mam co liczyć,o Caroline nie wspominając. -Nie, nie. - Niewiem, do kogojeszczemogłabym się zwrócić. Gdyby żyłpułkownik. - Tak,oczywiście - odpowiedziałemz wahaniem. Czułem, że niemógłbym powiedzieć nic innego. I powtórzyłem bardziej stanowczo: - Tak, oczywiście, że pani pomogę. Jej dłoń wciąż spoczywała na moim ramieniu. Zakryłem ją swoją; pani Ayres zulgą i wdzięcznością pochyliła głowę, a jej twarz pokryłasię głębokimi zmarszczkami znużenia i starości. - Ale co na to Caroline? - zapytałem, kiedy cofnęła rękę. - Zgodzi się,dla dobra rodziny - odparła po prostu. - I tylkoo to chodzi. Tym razem miała rację. Wieczorem zadzwoniła z informacją,że główny inspektor Allam ponownie rozmawiał z BakerHyde'ami, i po długich namowach zgodzili się wycofać oskarżenie, podwarunkiem że Cygan zostanie niezwłocznie uśpiony. Sprawiło jejto widoczną ulgę; ja teżbyłem rad, że sprawa wreszcie zmierzaku końcowi, choć noc upłynęła mi na niewesołych rozmyślaniacho tym, co czekałomnie następnego dnia. Około trzeciejnad ranem,gdy zapadałem wreszciew upragniony sen, ktoś załomotał do drzwigabinetu. Mężczyzna z sąsiedniej wioski przybiegł z pytaniem, czypomogę jego żonie, która właśnie zaczęła rodzić. Ubrałem sięi pojechaliśmy samochodem; była to jej pierwsza ciąża inie obyło siębezkomplikacji, ale o wpółdo siódmej dziecko przyszło naświat, zsiniakami naskroniach od kleszczy, ale hałaśliwe i zdrowe. O siódmej 120 mężczyzna szedł do pracy wpolu, toteż zostawiliśmymatkę z nowo'rodkiempod opieką akuszerki i podwiozłem go na miejsce. Odszedł,pogwizdując wesoło, ponieważdoczekał się syna,a żony jego braci,jak to ujął, "rodziły dziurawce". Cieszyłem się jego radością i czułem lekki przypływ uniesieniatowarzyszący udanym przedsięwzięciom i często idący w parze z brakiem snu, lecz na wspomnienie tego, coczekało mnie w Hundreds,mójdobry nastrój minął natychmiast. Nie miałem ochotywracaćdo Lidcote; pojechałem znajomą drogą przez las, wiodącą na małąpolanę przyzarośniętym stawie. Latem byłoto niezwykle urokliwemiejsce, często odwiedzane przez zakochanych. Przypomniałem sobiejednak, że w czasie wojny stało się miejscemsamobójstwa, a gdypodjechałembliżej i zgasiłem silnik, ciemna tafla i mokre, zsiniałe liściewywarłyna mnie

niezwyklemelancholijne wrażenie. Było za zimno,żeby wysiąść: zapaliwszypapierosa, opuściłem szybę i skuliłemsięza kierownicą. W przeszłości czasem widywałem tu czaple, a czasemtokująceperkozy;dzisiaj staw zdawał się pozbawionyżycia. Jakiś ptakodezwał się na gałęzi, potem znowu, ale nie doczekał się odpowiedzi. Wkrótce zaczęło siąpić, nie wiedzieć skąd zerwał się wiatr i cisnąłmi na policzek kłujące krople. Zgasiłem papierosa i spiesznie podniosłem szybę. Kilka kilometrów dalej znajdował się zakręt, który miał zaprowadzić mniedo zachodniej bramy Hundreds. Odczekałem prawiedo ósmej, po czym zapuściłem silnik iruszyłem w tamtą stronę. Łańcuch i kłódka zniknęły, toteż bez trudu dostałem się do środka. W parkubyło jaśniej niż nagościńcu, dom jednak, widoczny woddaliod zachodu, jawił sięw szarawym świetle niczymogromna,mrocznabryła. Wiedziałem, że jego mieszkańcy wstają z kurami, i podjeżdżając bliżej, zobaczyłem słup dymu unoszący się z jednego z kominów. A kiedy okrążyłem budynek i opony zachrzęściły na żwirze, mojąuwagę przykuło światło w oknietuż obok frontowych drzwi. Drzwi stanęły otworem, zanim zdążyłem do nich podejść, i na progustanęła pani Ayres. Byłabardzo blada. 121.

- Nie jestem za wcześnie? - zapytałem. Potrząsnęła głową. - To bez różnicy. Roderick już pojechał na farmę. Chyba żadneznas nie zmrużyło dzisiaj oka. Z tego, co widzę, pan też nie. Mamnadzieję, że nikt nie umarł? - Poród. -Co z dzieckiem? - Zdrowe, matka też. Gdzie Caroline? - Na górze, z Cyganem. Pewnie usłyszała pański samochód. - Uprzedziła ją pani, żeprzyjadę? I w jakim celu? - Tak, jużwie. -Jak to przyjęła? PaniAyres znów potrząsnęła głową, alenic nie odpowiedziała. Zaprowadziła mnie do saloniku i wyszła. Usiadłem przy świeżo rozpalonym kominku. Po chwili wróciła, niosąc tacę z herbatą, chlebemoraz boczkiem; postawiła ją przede mną i usiadła, patrząc jak jem. Sama nie zjadła anitrochę. Po skończonym śniadaniu niezwłoczniechwyciłem torbę idałem się zaprowadzić na piętro. Zostawiła mniepod drzwiami pokoju Caroline. Były lekko uchylone, ale zastukałem; nie doczekawszy się odpowiedzi, wszedłemdo środka. Zobaczyłemduży, przyjemny pokój o ścianach wyłożonychjasną boazerią i wąskie łóżko z baldachimem. Zauważyłem jednak,że wszystko jest wypłowiałe, kotara przyłóżku sprana do cna, dywanwyświecony, a pokryte białą farbą deski podłogowe szare i wydeptane. Caroline siedziała wwymoszczonej poduszkami wnęce okiennej,z Cyganem uboku. Leżał z głową na jej kolanach, ale na mój widokpodniósł łeb i rozdziawił pysk,łomocząc ogonem opoduszki. Carolinesiedziała twarzą do okna idopóki nie znalazłem się blisko niej, nieodezwała się ani słowem. - Widzę, że nie traci panczasu. -Miałem wezwanie - odpowiedziałem. - Po za tym chybalepiej jaknajszybciej mieć to za sobąniż czekać,aż policja przyślekogoś zeswoich, prawda? Wolałabyś powierzyć to zadanie komuś obcemu? 122 Wreszcie zwróciła kumnie twarz i zobaczyłem, żewygląda strasznie: miała rozczochrane włosy, twarz bladą jak płótno, a oczy czerwone i podpuchnięte od płaczu lub czuwania. - Dlaczego wszyscy mówicie o tymtak, jakby chodziło o cośoczywistego, oprzejaw zdrowego rozsądku? Jakby niebyło innegowyjścia? - Daj spokój, Caroline. Dobrze wiesz, że nie ma innego wyjścia. - Bo wszyscy tak mówią! To jak. jak pójściena wojnę.

A coja mam z tym wspólnego? To nie mojawojna. - Caroline, ta mała. -Moglibyśmypójść do sądu i wygrać. Pan Hepton tak powiedział. Matka nawetnie pozwoliła mu spróbować. - Do sądu! Pomyśl o kosztach. - Jakośuzbierałabym te pieniądze. -A rozgłos? Jak by to wyglądało? Za wszelką cenę bronić swoichracji, kiedydziecko doznało takiej krzywdy! Tak się nie godzi. Zniecierpliwiona machnęła ręką. - Też mi coś, rozgłos! Jedyniematkasię go obawia: byle tylkoukryć przedwszystkimi, jacy z nas nędzarze. A co do względów przyzwoitości. kogoto teraz obchodzi? - Waszarodzina zbyt dużo przeszła. Twój brat. - Jasne - wpadła miw słowo. - Mój brat! Naszeoczko w głowie! Mógł postawićsię matce, ale nawet nie kiwnął palcem! Nigdy nie słyszałem, żeby krytykowałaRodericka inaczej niż wżartach; jej zaciekłość zbiła mnie z tropu. Ale przytym opuchnięte oczyCaroline czerwieniały jeszcze bardziej, a głos słabł z każdą chwilą; zrozumiałem,że jej opórsłabnie. Odwróciła sięz powrotem do okna. Chwilę spoglądałem na nią wmilczeniu. - Musisz być dzielna,Caroline - powiedziałem łagodnie. - Bardzomi przykro. Chcesz, żebym zrobił to teraz? - Boże. - Przymknęła oczy. - Caroline, on jest stary. -Ładne mi pocieszenie. 123.

- Daję ci słowo, że nie będzie cierpiał. Chwilęsiedziała w napięciu, poczym ramiona jej zwiotczały,a z piersi dobyło się głębokie westchnienie, jakby cała zaciętośćwyparowała z niej w jednej chwili. -Niech pan go zabiera - powiedziała. - Wszystko przepadło,dlaczego z nim ma być inaczej? Nie mam już siły. Mówiła tak bezbarwnym głosem, iżnaraz jej upór odsłonił przedemną całe zastępy doznanychkrzywd i trosk; poczułem,że źle ją oceniałem. Położyła rękę na głowie psa,który - rozumiejąc, że o nimmowa i świadomy smutku w głosie pani spojrzał na nią z ufnościąi niepokojem,po czymwstał iuniósł pysk do jej twarzy. - Głuptasie! - powiedziała, pozwalając się liznąć. Odepchnęłago. - Masz iść z doktorem Faradayem, nie rozumiesz? - Gdzie? - zapytałem. - Nie tutaj. Nie chcę na to patrzeć. Proszę go zabrać na dół. Idź,Cygan. - Odepchnęła go prawie szorstko,aż stoczył się z poduszekna podłogę. -Idź - powtórzyła, kiedy się zawahał. - Głupie psisko! Masz iść z doktoremFaradayem. No idź! I przydreptał do mnie, a ja, rzuciwszy ostatniespojrzenie naCaroline, wyprowadziłem go zpokoju i cicho zamknąłem za sobą drzwi. Poszedł za mną do kuchni, a następnie weszliśmy do komórki, gdziekazałem mu się położyć na starym dywaniku. Było to sprzecznez zasadami panującymi w domu i dostrzegłem jego wahanie, niemniej jednakwyczuwał pewnie napiętą atmosferę; ba, może nawetsię domyślał, żewynikła z jego powodu. Zastanawiałem się,co teżchodzi mu po głowie: czy zachował jakiekolwiek wspomnieniaz pamiętnego wieczoru,czy rozmyślał nad tym, co zrobił, i jakietowarzyszyły temu odczucia. Lecz spoglądając mu w oczy, ujrzałemw nich tylkozdziwienie, a gdy otworzyłem torbę i wyjąłem zniej,co trzeba, dotknąłem jego głowy i powiedziałem, jak parę dniwcześniej: - Co ci strzeliłodo głowy, Cygan? Zresztą nieważne. Dobry piesek. - Mamrocząc niedorzeczniepod nosem, podparłem go ramie124 niem; kiedy zastrzyk zaczął działać,zwiotczał mi w rękach i poczułem,jak serce przestaje stukać mu w piersi. Pani Ayres wspomniała, że Barrett zajmie się pochówkiem, toteżprzykryłempsa dywanikiem, umyłem ręce i wróciłemdo kuchni. Zastałem tam panią Bazeley; dopiero przyszła i właśnie zawiązywała fartuch. Na wieść o tym, co zrobiłem, ze smutkiem potrząsnęłagłową. - Jaka szkoda - powiedziała. - Bezniego to nie będzie tensamdom. Ma pan pojęcie, doktorze? Znałamgo od szczeniaka, ten piesmuchy bynie skrzywdził. Zostawiłabym przy nim własnego wnuka. - Ja też, pani Bazeley- odparłem.

- Gdybymgo miał. Jednakże widok stołu przypomniał mi tamten feralny wieczór. ByłateżBetty,dotąd przeze mnie niezauważona. Stała na pół zasłoniętaprzez drzwi prowadzące do jednego z korytarzy; składała wysuszoneścierki. Jej ruchy zdawały się jednakdość gwałtowne, aramiona dygotały; po chwili zrozumiałem, że płacze. Odwróciwszy się, dostrzegłamój wzrok i zaszlochała jeszcze głośniej. - Biedne, stare psisko, doktorze Faraday! - wykrzyknęła z mocą,ojaką jej nie podejrzewałem. -Wszyscy go obwiniają, aleto przecienie on! To niesprawiedliwe! Głos jej się załamał i pani Bazeley poszła ją przytulić. - Nojuż,już - powiedziała, niezgrabnie poklepując dziewczynępo plecach. - Widzi pan,doktorze? Nie wiemy, co się tutaj dzieje. Betty wbiłasobie do głowy. samanie wiem. - Zrobiła zakłopotaną minę. -Dziewucha myśli, że to pogryzienie to jaka diabelskasprawa. - Diabelskasprawa? - powtórzyłem. -A cóż to niby ma znaczyć? Betty uniosła głowę z ramienia pani Bazeley. - A to, że w tym domusiedzi złe! Toprzez niewszystkie nieszczęścia! Spoglądałem na nią przez chwilę, po czym uniosłem rękę i potarłem podbródek. 125.

-Betty. - Prawda to! Dyć wiem, sama czułam! Patrzyła to na mnie, to na panią Bazeley. Szare oczymało niewyszły na wierzch, drżała. Ale poczułem kolejny raz, że jest w swoimżywiole. - Nodobrze - rzuciłemjuż mniej pobłażliwie. - Wszyscyjesteśmyzmęczeni i smutni. - Ja nie jestem zmęczona! -No dobrze - powtórzyłem ostro. - Dobrze wiesz, że to czystagłupota. To wielki dom, położony na uboczu, ale myślałem, że przywykłaś. - Przywykłam! Nie o to chodzi! - O nic nie chodzi. Nie czai się tu nic złego. To,co przydarzyło siętamtemu biednemu dziecku, byłotylko nieszczęśliwym wypadkiem,niczym więcej. - To nie był wypadek! To byłozłe,szeptało do Cygana, nama. namawiało go. - Słyszałaś ten szept? -Nie - przyznała z ociąganiem. - Nie. Ja też nie. Ani nikt z obecnych. Pani Bazeley, czy widziałapanikiedyś owo "złe", o którymmówi Betty? Pani Bazeley potrząsnęła głową. - Nie widziałam, doktorze. Nie zauważyłam nic dziwnego. - Jak długo pani tupracuje? -No, będziejuż dziesięć lat. - Noproszę. - Spojrzałem na Betty. -To cię nie przekonuje? - Nie! - odpowiedziała. -To, że go nie widziała, wcale nie znaczy,że gonie ma! To.. to pewnie coś nowe. - Na miłość boską! - nie wytrzymałem. -Dajże spokój, bądźgrzeczna i wytrzyj oczy. Mam nadzieję -dodałem - że nie wspomniszo tym paniAyres ani pannie Caroline. Tylko tego im brakowało. Są dlaciebie bardzo dobre, pamiętasz? Pamiętasz, jak wezwały mniew lipcu, kiedybyłaś chora? 126 Mówiąc to, rzuciłem jejznaczące spojrzenie. Zrozumiała i oblałasię rumieńcem. Lecz mimo tona jej twarzy odmalował się upór.

- Tu siedzi złe! - szepnęła. -Siedzi złe! Ponownieukryła twarz w ramieniu paniBazeley i zapłakała,gorzko jak przedtem.

ROZDZIAŁ PIĄTY T ak sięłatwo domyślić, po tym wydarzeniu życie w Hundreds stałoJ się odmienione, smutne i pozbawione nadziei. Po pierwsze,należało przywyknąć do fizycznej nieobecnościCygana:jesienne dni siłąrzeczybyły smętne iponure, ale bez krzepiącego dreptania psa domwydawał się jeszcze bardziej mroczny i bez życia. Nadal jeździłemco tydzień na zabiegi do Rodericka i często sam otwierałem sobiedrzwi; wchodząc do środka, często łapałem się natym, że odruchowonasłuchuję odgłosów psiego człapania. Czasem też podchwytywałemkątem oka jakiś ruch i odwracałemgłowę, po czym ze ściśniętymsercem przypominałem sobie, co zaszło. Kiedy wspomniałem o tym pani Ayres,pokiwała głową: któregoś deszczowego popołudnia stanęła w holu, przekonana, że słyszyna górze skrobanie psich pazurów. Dźwięk zabrzmiałtak wyraźnie,że prawie bała się podnieść wzrok, ale zrozumiała wreszcie, żeto tylkowoda kapiąca z pękniętej rynny. Pani Bazeley przytrafiła się podobnarzecz. Przygotowaładla Cygana miskęchleba z sosem i postawiła przykuchennych drzwiach, jak za dawnych czasów. Zostawiła ją napółgodziny, cały czaszachodząc w głowę,gdzie też podział się pies,poczym mało się nie rozpłakałanamyśl, że przecież już gonie ma. - I co najdziwniejsze - wyznała mi później - dałabym sobie rękęuciąć, że słyszę, jak lezie po schodach. Pamiętasz pan, jak toto sapało,jak starydziadyga? Mogłabym przysiąc,żem go słyszała! 128 Co do biednej Caroline, ile razy wydało jej się, żesłyszyczłapanie psa bądź odwracała głowę,zwiedziona cieniem, tego nie wiem. Kazała Barrettowi wykopać grób wśród marmurowychobelisków,wyznaczających osobliwe cmentarzysko dla zwierząt w głębi parku. Następnie obeszładom, zbierając wszystkie miski i derki poutykane w najróżniejszych miejscach,i pochowała je głęboko. Zupełniejakby metodycznie, krok po kroku, usiłowała tym samym zasklepić w sobie rozpacz i gniew. Nie miałem siły na to patrzeć. Podczas pierwszej wizyty w Hundreds po śmierci Cygana poszedłemdo niej wiedziony chęciązażegnania ewentualnego konfliktu. Alegdy zapytałem,jak sięczuje, odparłabez namysłu i cienia emocjiw głosie: - W porządku. Już po wszystkim, prawda? Przepraszam, że taksię wtedy uniosłam. Wiem, że to niebyła pana wina. Pokażę panucoś, co znalazłam wczoraj na górze. - Po czym wyjęła staroświeckibibelot, wygrzebany z dna szafy, ucinając tym samymtemat psa. Czułem, żenie znam jej wystarczająco dobrze, aby drążyćsprawę. Ale porozmawiałem o tym z panią Ayres, którawychodziła z założenia, że Caroline dojdzie do siebie "na swój sposób". - Caroline rzadkookazuje uczucia - westchnęła. - Ale jest niezwykle rozsądna. To dlategosprowadziłam ją do domupo wypadkubrata, lepszej pielęgniarki ze świecą szukać. Słyszał pan najnowszewieści? Dowiedziałam się dzisiaj rano od pani Rossiter. PodobnoBaker-Hyde'owie wyjeżdżają.

Zabierają córkę do Londynu, służba dołączy do nich po tygodniu. Biedne Standishznów zostaniezamknięte i sprzedane. Ale chyba tak będzie najlepiej. Proszę sobiewyobrazić, co by było, gdybyśmy wpadali na nich w Lidcote albow Leamington! Ja również uznałem to za dobrą wiadomość; perspektywa oglądania Baker-Hyde'ów nie wydawałami się specjalnie kusząca. Ucieszyłem się też, że lokalne gazety wreszcie straciły zainteresowaniesprawą. I chociaż na plotkarzynie byłorady i czasem pacjent bądźkolega po fachu próbowali mnie podpytywać, znając mój skromny 129.

udział w sprawie, niezmiennie starałem się uciąć temat, toteż gadanieniebawem ucichło. Jednakżemyśli o Caroline nie dawały mispokoju. Czasami,przejeżdżając przezpark, widywałem w oddali jej postać, jakże osamotnioną bez nieodłącznego psa przy nodze. Jeśli zatrzymywałemsamochód, dość chętnie zamieniała zemną kilka słówjak gdyby nigdynic. Była zdrowa i okrągła, jak zawsze. I tylko jejtwarz, myślałemsobie, zdradzała męczarnieostatnich tygodni, bowiem oglądana podpewnym kątem sprawiała wrażenie brzydszej i jeszcze bardziej grubociosanej niż zwykle, tak jakby utrata psa stanowiła kres jej młodościi optymizmu. - Czy Caroline kiedykolwiek rozmawia z tobąo tym, co czuje? -zapytałem jejbrata w pewien listopadowy dzień, kiedy spotkaliśmysię nazabieg. Pokręcił głową, marszcząc brwi. - Raczejnie ma na to ochoty. -A nie możesz. jej do tego skłonić? Sprawić, żeby się przed tobąotworzyła, choć trochę? Zmarszczka na czole pogłębiła się wyraźnie. - Pewnie mógłbym spróbować. Jakoś zawsze brakuje mi czasu. - Dla siostry? - rzuciłem lekkim tonem. Nie odpowiedział. Patrzyłem z troską, jak jego twarz pociemniała; odwrócił głowę, jakby w obawie, że powie o jedno słowo za dużo. Prawdę powiedziawszy,ostatnimi czasy budził we mnie większyniepokój niż Caroline. Incydent z Cyganem i Baker-Hyde'amimógłniąwstrząsnąć, to było zrozumiałe, Roderick wydawał się jednakco najmniejtak zdruzgotany jaksiostra, co kompletnie zbijało mniez tropu. I bynajmniej nie chodziło tu o jego przesadne zaangażowaniew pracę tudzież skłonność do zamykania się wsobie i przesiadywaniaprzy biurku, do tego zdążył nas przyzwyczaić. Chodziło o coś niesprecyzowanego, coś, coś tliło się w nim przez cały czas: brzemię wiedzyalbo nawet strachu. 130 Nie zapomniałemo słowach matki Roda, o tym,w jakim staniezastała go w pokojuw feralny wieczór. Doszedłem do wniosku,żejeśli coś wyznaczyłopoczątek tej nowej fazyjego zachowania,z całą pewnością był to właśnie ów dzień. Kilkakrotniepróbowałemgo o to zagadnąć, ale zawsze,czy to wykrętem, czy też uporczywymmilczeniem, unikał odpowiedzi na dręczące mnie pytania. Być możepowinienem był to takzostawić: sam też miałem pełne ręce roboty,gdyż wraz z nadejściem chłodów ludzie znów zaczęli chorować i nienadążałem z wypisywaniem recept. Alewbrew podpowiedziomzdrowego rozsądku, by pozostawić sprawę własnemu losowi, czułemsię zaangażowany w życierodziny w sposób, jakijeszcze trzy, czterytygodnie wcześniej byłby nie do pomyślenia. I tak podczas jednegoz zabiegów po prostu wyłożyłem karty na stół. Reakcja Roderyka była zdumiewająca. - A więc to tak moja matka dochowuje tajemnicy, co? - burknął,wiercąc się nerwowo na krześle. -Mogłem się tego spodziewać. Co konkretnie powiedziała? Że miałem atak depresji? - Martwiłasię ociebie.

-Boże! Po prostu nie miałem ochoty iść na to durne przyjęcie! Łebmi pękał. Zostałem w pokoju i wypiłemdrinka. Potem poszedłemspać. Czy to grzech? - Oczywiście, że nie, Rod. Ale sposób, w jaki to opisała. - Litości! Ona przesadza! Ciągle ma jakieś zwidy, a jak się na cośuprze. zresztą, nieważne. Niech sobie myśli, że dostajękręćka,skorotaka jej wola. Co ona wie. Cowy wszyscy wiecie. Gdybyście mielipojęcie. - Zacisnął usta. - O czym? - spytałemzaintrygowany. Przez chwilę siedział sztywno, najwyraźniej walcząc ze sobą. - Nieważne -powtórzył. Poruszył się gwałtownie, po czym zerwałelektrody przytwierdzone do nogi. - Nieważne. Mam tego dość. To na nic. Elektrody zerwały się z przewodówi pospadały na podłogę. Rodściągnął gumki i niezdarnie dźwignął sięz miejsca, po czym zpod131.

winietą nogawką i bosą stopą pokuśtykał do biurka i odwrócił siędo mnie plecami. Dałem spokój i wyszedłem. Po tygodniuprzeprosił i zabieg odbyłsię normalnie;wydawało się, że Roderick doszedł do siebie. Leczjuż podczas następnej wizyty czekała mnie kolejna niespodzianka. Zastałemgo z przeciętym nosem i paskudniepodbitym okiem. - Niech pan tak nie patrzy - powiedział na widok mojej miny. -Caroline trzęsie się nademną od rana, karmi mnie bekonem i Bógwie co jeszcze. Spojrzałem na Caroline, którasiedziaław pokoju, tak jakbynamnie czekała, po czym podszedłem do Rodericka i ująwszy oburącz jego twarz, obróciłem ją do światła. - Na miłość boską, co się stało? -Cośbardzo głupiego -odpowiedział, ze złością uwalniającgłowę. - Aż wstyd mówić. Obudziłem się w nocy i polazłem po ciemku dołazienki. Jakiś dureń, czyli ja,zostawił drzwi otwarte na ościeżi walnąłem głową o krawędź. - Stracił przytomność - dodała Caroline. - Gdyby nie Betty, mógłby, sama nie wiem, połknąć swój język. - Nie gadaj głupstw- ofuknął ją brat. Wcale nie straciłemprzytomności. - Straciłeś! Leżał jak placek, doktorze. Tak wrzasnął, że obudziłBetty na dole. Biedaczka myślała, że to włamywacze. Zakradła sięna górę iwidząc, że leży jak długi, pobiegła mnie obudzić. Kiedyprzyszłam, jeszcze był bezczucia. Roderick spojrzał na niąspode łba. - Proszęjej nie słuchać, doktorze. Wyolbrzymia. - Dobrze wiesz,że to nieprawda - zaoponowała z oburzeniemCaroline. - Musiałyśmy oblać go wodą, żeby oprzytomniał, a kiedyto się stało, jeszcze obrzucił nas wyzwiskami. Ładna mi wdzięczność. - Niech ci będzie - mruknął Roderick. - Dowiodłaś, że jestemdurniem. Przecież samci to mówiłem. Czy możemy jużzostawić tentemat? 132 Powiedział to ostrym tonem. Caroline zamrugała,po czym skierowała rozmowę na inne sprawy. Rodericknie zwrócił na to najmniejszej uwagi i podczas naszej wymiany zdań siedział naburmuszony,a gdy chciałem podłączyćelektrody, stanowczo odmówił, powtarzającraz jeszcze, że to na nic i że ma dosyć. Siostra w zdumieniu wytrzeszczyła na niego oczy. - Ach, Rod, przecież wiesz, że tonieprawda! -To chyba moja noga,nie? - burknął zacietrzewiony. - Ale doktor Faraday włożyłw to tyle trudu. -No cóż, skoro doktor Faraday lubi się poświęcać dla obcych, jegosprawa - skwitował. - Powtarzam, że dłużej tego nie zniosę! Amożemoje nogi to mienie społeczne, jak wszystko dookoła? Tu załatać, tamskrócić, nieważne, ile znich zostanie.

O to chodzi? - Jesteś niesprawiedliwy, Rod! -W porządku - powiedziałem cicho. -Przecież nikt tutaj nikogonie zmusza. Bądź co bądź Rod niemusi za topłacić. - Ale- zaoponowała Caroline,jakby moje słowado niej nie dotarły - pańskiesprawozdanie. -Moje sprawozdaniejest już prawiegotowe. Pozatym, jak chybawidać, najlepsze efekty zostały już osiągnięte. W tej chwilichodzio to, aby je podtrzymać. Rod odszedł i nie przejawiałochoty do rozmowy. Koniec końców wyszliśmy z pokoju i udaliśmy się do saloniku na podwieczorekz panią Ayres. Przed wyjściem jednak po cichu zszedłem do sutereny,gdzie Betty potwierdziławersjęCaroline co do wydarzeń ubiegłejnocy. Powiedziała mi, że spałajak suseł, kiedy nagle obudził jąkrzyk; na pół przytomnazerwała się z łóżka i popędziła na górę,przekonana, że ktoś ją wołał. Zobaczyła otwarte drzwi pokoju Rodericka i jego samego, leżącego na podłodze z zakrwawioną twarzą, tak bladego i nieruchomego, że w pierwszej chwili wzięła go za nieżywegoi "małoniewrzasła". Opanowałasię jednak i pobiegłapo Caroline,po czym wspólnymi siłamigo ocuciły. Ocknął się, "klnąc i gadającod rzeczy". 133.

- Co takiego mówił? - zapytałem. Zmarszczyła nos, usiłując sobie przypomnieć. - Takie tam. Głupoty. Jak u dentysty,kiedy gazpoda. Nie zdołałem z niej wyciągnąć nic więcej i na tym stanęło. Jednakże kilkadni później, kiedy siniak pod okiemprzybrałprzepiękny odcień - jak to ujęła Caroline - "zieloności", ale jeszczenie zdążył zblednąć, Rod nabawił się kolejnej kontuzji. Raz jeszczezbudził się w nocy iruszył po omacku przez pokój. Tymrazem jednaknatrafił na podnóżek, który w tajemniczy sposób opuścił swe zwykłemiejscei znalazłsię akurat na jego drodze, w wyniku czego Roderickpotknął się i upadł, skręcając nadgarstek. Oczywiście usiłował zbagatelizować sprawę i pozwolił sobie zabandażować rękę, jakby robiłmi wielką łaskę. Widziałem jednak, że ręka naprawdęgo bolii jegozachowanie po raz kolejny zabiło mi ćwieka. Wspomniałem o tym jego matce. Od razu się zaniepokoiła i swoimzwyczajem splotła ręce, obracając pierścionki. - Proszęmi powiedzieć, cosię dzieje? - rzuciła. -On w ogóle niechce ze mną rozmawiać, próbowałam nieraz. Po pierwsze, ten chłopak nie śpi. Notak, chybażadne z nas nie może teraz powiedzieć,że się wysypia. Ale tochodzenie po nocach! Przecież to niezdrowe,prawda? - Czyli uważa pani, że naprawdę się potknął? -A cóż by innego? Kiedydłużej leży, noga zawsze mu sztywnieje. - To prawda. Alepodnóżek. - Cóż, jego pokój wygląda koszmarnie. Rod zawszebył bałaganiarzem. - Ale przecieżBetty mu sprząta? Usłyszała coś w moim głosie i spojrzała na mnie z przerażeniem. - Chyba nie myśli pan, że jest z nim ażtakźle, prawda? Czyto możliwe, że powróciły bóle głowy? Wziąłem to pod uwagę. ZapytałemRodericka o migreny, bandażując mu rękę, a on odpowiedział, że prócz ostatnich dwuniewielkichkontuzji, fizycznie nicmu nie dolega. Wydawało się, że mówił prawdę; 134 co prawdawyglądałna zmęczonego, ale jego oczy, zachowanie i ceranie zdradzały żadnych objawów choroby. Ponownie dostrzegłem tylkoowo zagadkoweCOŚ, ulotne jak zapach lub cień, co wciąż niedawałomispokoju. Jednak pani Ayres sprawiała wrażenie tak znękanej,że postanowiłemnie obarczać jej dodatkowym zmartwieniem. Przypomniałem sobie jej łzypodczas naszej rozmowy poprzyjęciu i zapewniłem, że moje obawy sązapewne nieuzasadnione, bagatelizując tymsamym całą sprawę, podobniejak samRoderick. Ale tak mi to doskwierało, że postanowiłempodzielić się z kimśwątpliwościami. Jeszcze wtymsamym tygodniu pojechałem do Hali,aby porozmawiać z Caroline w cztery oczy.

Zastałemją w bibliotece. Siedziałapoturecku na podłodze oboktacy,na którejpiętrzyły się książki wskórzanych oprawach; nacierała ich okładki lanoliną. Do pokoju wpadało niewiele światła, gdyżokiennice napuchłyod wilgoci idało się częściowo uchylić tylkojedną z nich. Białe prześcieradła spowijały większość półek niczymcałuny. Caroline nie zadałasobie trudu, by rozpalić wkominku, toteżpomieszczenie było smętne i wyziębione. Moja niezapowiedziana wizyta w powszedni dzień chyba ucieszyłaCaroline. - Niech pan spojrzy na te cudowne stare wydania - powiedziała,wskazując na dwie brązoweksiążeczki, jeszcze lśniące i wilgotneod lanoliny niczym świeżo wyłuskane kasztany. Przystawiłem sobiestołeki usiadłem obok niej; otworzyła jedną z książek izaczęłaprzerzucać kartki. - Prawdę mówiąc, dopiero zaczęłam -przyznała. - Zawszeprzyjemniej czytać niż pracować. Przed chwilą natrafiłam nabardzozabawny fragment zHerricka. O, mam. - Okładka zaszeleściła. - Niech pan posłucha i powie, czy to niebrzmi znajomo. - I zaczęłaczytać niskim, przyjemnymdla ucha głosem: Mięso koźląt kruche masz na pokrzepienieMleko ich ugasi wnet twoje pragnienie, 135.

Manna z nieba spadnie, głód ukoi twój,Obok szemrze słodko srebrny wody zdrój. Pagórkizielone będą dla nasstołem,Na ich łanie kwietnym siądziemypospołem. Nad głową skowronkazabrzmią cudne trele,Czystasię melodia nad nami rozścielę. Podniosłagłowę. - Zupełnie jak przemówienieministra gospodarki, prawda? Tylkododać wstawkę o racjonowaniu żywności i gotowe. Swoją drogą ciekawe,jak smakuje manna z nieba. - Pewnie jakkasza manna - odpowiedziałem. -Racja. Albo jeszcze gorzej. Wymieniliśmy uśmiechy. Odłożywszy Herricka, sięgnęła po książkę, którą się zajmowała, kiedy wszedłem, i ponownie zaczęła ją nacierać miarowymi, zdecydowanymi ruchami. Ale gdy wyłuszczyłempowód wizytyi poprosiłem o rozmowę o Rodericku, ręka Carolinezadrżała, a uśmiechzbladł. - Zastanawiałam się, na ile zwróciło to pańską uwagę - odpowiedziała. - Sama chciałam poruszyć ten temat. Ale tyle się działo. Byłato jej jedyna wzmianka, jakkolwiek oględna, na temat incydentu z Cyganem; Caroline spuściła głowę i zobaczyłem jej powieki,ciężkie,wilgotne i dziwnie nagie ponad spierzchniętymi policzkami. - Ciągle powtarza, że nic mu nie jest,ale wiem,że to nieprawda- podjęła. - Matkateż o tym wie. Weźmy tę sprawę z drzwiami. Od kiedy zostawia je otwarte na noc? Iwbrew temu, co mówi, po odzyskaniu przytomnościdosłownie szalał. Moim zdaniemma koszmary. Wydaje mu się, że coś słyszy. - Sięgnęła posłoik lanoliny i nabrałatrochę na palec. -Przypuszczam, że nie wspomniał panu o nocnejwizycie w moim pokoju? - Nocnej wizycie? - Nic na ten temat nie słyszałem. Kiwnęła głową, zerkającna mnie znad książki. - Obudził mnie. Nie wiem, która to była godzina, wkażdym razie 136 na pewno przed świtem. Nie wiedziałam, co się dzieje. Wpadł do mniejak burza, krzycząc, żebym wreszcie na miłość boską przestała się tłucpopokoju, bo go jasny szlag trafi! Kiedyzobaczył mnie w łóżku, przysięgam na Boga, pozieleniał wypisz wymalujjak jego oko. Jego pokójznajdujesię tuż pod moim; twierdził, że od godziny leży bezsenniei słucha, jak przesuwamróżne sprzęty. Myślał, że robię przemeblowanie! Coś mu sięprzyśniło, ma się rozumieć. W domubyło cicho jakw kościele, jak zawsze. Ale ten sen wydał mu się bardziej rzeczywistyniż ja sama, i to było straszne. Minęła dłuższa chwila, zanim się uspokoił. W końcu kazałam mu siępołożyć obok. Nie wiem, czy zasnął,bo sama spałam jak kamień. Podejrzewam, że nie zmrużył oka, jakbyczuwał albo czekał,nie wiedzieć na co.

Jej opowieść dała mido myślenia. - Ale nie straciłświadomości? -To znaczy? - Nie był, jak by to ująć. w transie? - A, ma pan namyśli napad epileptyczny. O nie. Nic z tychrzeczy. Znałamkiedyś dziewczynę, która miewała napady, to był coś strasznego. Chyba umiałabym to rozpoznać. - Hmm - odparłemw zamyśleniu. - Nie wszystkie napady są takiesame. Wsumie nie byłoby w tym nic dziwnego. Jego kontuzje, oszołomienie, irracjonalne zachowanie. Z powątpiewaniem pokręciła głową. -Sama nie wiem. Chyba jednak nie. A zresztą niby skąd miałbymieć te napady akurat teraz? Nigdy ichnie miał. - Możemiał. Myślisz, że by się przyznał? Epilepsja to dla wieluwstydliwa przypadłość. Caroline zmarszczyła brwi, zastanawiając się nadmoimi słowami,po czym znów pokręciła głową. - Moim zdaniem to nie to. Wytarła palce,po czymzakręciła słoik z lanoliną i wstała. Uchylone okno ukazywało wąskipasek zmierzchającego nieba, w pokojuzrobiłosię jeszcze chłodniej i nieprzyjemniej. 137.

- Boże, istna lodownia! - Caroline się wzdrygnęła. Chuchnęławręce. - Pomoże mi pan? Miała na myśli tacę z książkami. Podnieśliśmy ją i zanieśliśmyna stół. Caroline strzepnęła spódnicę. - Gdzie Rod? - spytała, nie podnosząc wzroku. - Po przyjeździe widziałem go na zewnątrz z Barrettem, szlido starych ogrodów. A co? Powinniśmy z nim porozmawiać? - Nie o to chodzi. Czy. czy widział pan ostatnio jego pokój? - Jego pokój? Nie, ostatnio nie. Chyba woli, żebym się trzymałz daleka. - Ja odnoszęto samo wrażenie. Alezajrzałam tam parę dni temupod jego nieobecność i zauważyłam coś. coś dziwnego. Niewiem,czy to potwierdzipańską teorięo epilepsji,ale mam co dotegopoważne wątpliwości. Pokażę panu, dobrze? Jeśli Barrett chwyciłRoda w swoje szpony, nie wypuścigo tak szybko. Nie bardzo mi się to spodobało. - Nie jestem pewien,czy tak wypada, Caroline. Rod nie byłbyzachwycony. - Tozajmie dosłownie chwilkę. Wolałabym, aby zobaczył panto na własne oczy. proszę. Nie mam komu otym powiedzieć. Widziałem, żenaprawdę ją to gryzie i chcąc nie chcąc dałem za wygraną. Wyszliśmyna korytarzi ruszyliśmy pocichu w stronę pokoju Roda. Było późne popołudnie i pani Bazeley zdążyła już pójść dodomu,ale gdy znaleźliśmy się w pobliżu kotary, z dołu dolatywał cichy szmerradia: Betty jeszcze uwijała się w kuchni. Caroline zerknęła nakotarę; nacisnęłaklamkę i wzdrygnęła się, słysząc jej zgrzyt. - Tylko proszę nie myśleć, że mamtaki zwyczaj- mruknęła, kiedyznaleźliśmy się w środku. - Jeśli ktoś nas przyłapie, nałgam, że przyszliśmy po książkę czy coś w tym stylu. Wrazie czegoproszę się niezdziwić. O, właśnie o tym mówiłam. Niewiedziećczemu,spodziewałem się, że zaprowadzi mniedo biurka i papierówRoda. Ale ona nie ruszyła się od zamkniętychdrzwi i wskazałana ich powierzchnię. 138 Podobniejak ściany, wyłożono je dębowymi panelami, i podobniejak chyba wszystko w Hundreds, drewno nie było w najlepszymstanie. Podejrzewam, że w latach swej świetności cieszyłooko lśniącym,przepysznym odcieniem brązu,i wprawdzienadalrobiło wrażenie,lecz w miarę upływu lat zblakło, pokryło się zaciekami, niektóreelementy zaś wyschły i popękały. Jednak wskazanaprzez Carolinedeska nosiła ślad zgoła innego rodzaju. Znajdował się mniej więcejna wysokości piersi;był mały i czarny, jakby ktoś przypalił w

tymmiejscu boazerię - i do złudzenia przypominał śladna podłodze wdomumojego dzieciństwa,tam gdzie matka nieopatrznie pozostawiła kiedyśżelazko, składając pranie. Spojrzałemze zdziwieniem na Caroline. - Co to jest? -Miałamnadzieję, że pan mi powie. Przysunąłem się bliżej. - Rod paliłświece i jedna się przewróciła? -Początkowo też takmyślałam. Widzi pan,stółstoi niedaleko. Ostatnio parę razy wysiadł nam generator; myślałam, że może z sobietylko znanych powodówRod przysunął tutaj stółze świecą, a potemzasnął i świeca się wypaliła. Trochę mnie rozeźliło, jak pan się pewniedomyśla. Powiedziałam mu, żeby miałtrochę oleju w głowie i tegonie robił. - A co on na to? -Odparł, że nie palił świec. Kiedy nie ma prądu, korzysta z tamtejlampy. - Wskazała na starąlampę naftową, stojącą na biurku w drugiej części pokoju. -Pani Bazeleyto potwierdziła. Trzyma świecew szufladzie na dole; twierdzi,że Rod nie wziął ani jednej. Powiedział,że nie wie, skąd wziął się ten ślad. Sam wcześniejgo nie zauważył. Ale jego widok też mu się chyba nie spodobał. Odniosłam wrażenie,jakby. jakby sięwystraszył. Stanąłem jeszcze bliżej drzwi iprzejechałem palcamipo smudze. Nie pozostawiła na nichani śladu sadzy, była bezwonna i zupełniegładka. Ba, im dłużej na nią patrzyłem,tym bardziejutwierdzałem 139.

się w przekonaniu, że pokryta jest jakby warstwą patyny, jak gdybyznajdowała się pod powierzchnią drewna, a nie na zewnątrz. - Czyto możliwe, że jest tu od dłuższegoczasu, apo prostu niezawróciliście na nią uwagi? - zapytałem. - Nie sądzę. Raczej zwróciłabymna nią uwagę, zamykając lubotwierając drzwi. Zresztą, nie pamiętapan? , podczaspańskiejpierwszej wizyty stanęłamdokładnie w tym miejscu i narzekałamna boazerię. Jestem absolutnie pewna, że jeszcze wtedy jej tutaj niebyło. Betty nic o niej nie wie. Pani Bazeley teżnie. Wzmianka o Betty skłoniła mnie do ponownego namysłu. - Przyprowadziłaś tu Betty i pokazałaś jej ślad? -Tak. Ukradkiem, jak dziś. Była równie zdziwiona jakja. - Czyaby na pewno? Nie sądzisz, że jest za to w jakiś sposóbodpowiedzialna i po prostu boi się przyznać? Może przechodziła obokdrzwi z lampą naftową. Alboczymś je oblała. Na przykład jakimśpłynem doczyszczenia. - Płynem do czyszczenia? - zdumiałasię Caroline. -W kuchninie ma nic bardziej żrącego niż spirytus i mydłow płynie! Wiem cośo tym, bo sama często z nichkorzystam. Nie. Betty ma swojehumory,ale nie uważam jej za kłamczuchę. Poza tymto jeszcze nie wszystko. Wczoraj zakradłam się tu ponownie, żeby sięrozejrzeć. Nie zauważyłam nic dziwnego, dopóki nie zrobiłam tak. Odchyliła głowę do tyłu i spojrzała w górę, ja zrobiłemto samo. Ślad od razu rzucił mi się w oczy. Tym razem znajdowałsięna zażółconym od nikotyny, gipsowym suficie. Była to ciemna, bezkształtna smuga,identyczna z tą na drzwiach; wyglądaładokładnie tak, jakby ktoś przysunął tam świecę lub żelazko,przytrzymując każdą z tych rzeczy na tyle długo, by osmalić gips,ale go nie uszkodzić. Carolinenie spuszczała wzrokuz mojej twarzy. -Bardzo chciałabym wiedzieć - powiedziała - w jaki sposóbpokojówka, choćby najbardziej niedbała, zdołała sięgnąć blisko czterymetry od podłogi i ubrudzić sufit. 140 Spoglądałem na niąprzez chwilę, po czym stanąłem tak, że śladznalazł się tuż nad moją głową. - Naprawdę jest taki sam jak tamten? - zapytałem, mrużącoczy. - Tak. Przyniosłam nawet drabinkę,żeby mu sięprzyjrzećz bliska. Jeśli już, jest jeszcze gorszy. Nie ma nań żadnego logicznego wytłumaczenia; podspodem, jak pan widzi, stoitylko miednica Roda. Nawetgdybypostawiłna niej lampę. z takiej odległości to niemożliwe.

- Czy to aby na pewno przypalenie? Możemamy doczynieniana przykład z jakimś rodzajem reakcji chemicznej? - Reakcjichemicznej, zasprawą której zabytkowe panele i gipsowy sufit okopciły się same z siebie? Że nie wspomnę o tym. Proszęzobaczyć. Tknięty niemiłym przeczuciem poszedłem za nią w kierunkukominka, gdzie pokazała miwiktoriańską otomanę ustawionąnaprzeciw skrzynki z opałem. Jak łatwo się domyślić, na skórzanym obiciuwidniał taki sam ślad jak na drzwiach i suficie, czyli mała ciemnasmuga. - Tego jużza wiele, Caroline - powiedziałem. - Ta pręga możebyćtutaj od lat, pewnie iskra z kominka spadła kiedyśna skórę. Taksamo sufit. W ogólenie zwróciłbym na to uwagi. - Może ma pan rację - odrzekła. - Przynajmniej mamtakąnadzieję. Ale czy to niedziwne, najpierw drzwi, a potem to? To tesame drzwi, na które wpadł Rod ipodbił sobie oko,i ten sam mebel,o który się potknął. - Potknął się o to? - Wyobrażałem sobiemały podnóżek. -Przecież to musi ważyćtonę! Jakim cudem znalazło się po drugiej stronie pokoju? - Też chciałabym to wiedzieć. I skąd ten dziwny ślad? Zupełniejakby zostało naznaczone. Ciarki mnie biorą. - Pytałaś o to Roda? -Pokazałam mu tylko smugi na drzwiach i na suficie. Zareagowałconajmniej. dziwnie. - Dziwnie? 141.

-Jakby chciał mnie. zbyć. Sama nie wiem. Jakby czuł sięwinny. Powiedziałato z ociąganiem; popatrzyłem na nią uważnie i wreszcie zrozumiałem, co jej chodzi po głowie. - Myślisz, żesam porobił teślady, tak? - spytałem cicho. - Nie wiem! - zawołała z rozpaczą. -Ale może,weśnie? Albow transie, o którympan wspomniał? W końcu robi teżinne rzeczy: skoro zostawia otwarte drzwi, przestawia meblei robi sobie krzywdę, skoro przychodzi do mnieo trzeciej nad ranem z pretensjamio rzekomy hałas. dlaczego nie miałby być zdolny do czegoś takiego? - Zerknęła na drzwii zniżyła głos. -Skoro jest do tego zdolny,doktorze, co jeszcze mógłby zrobić? Zastanowiłemsięnad jej słowami. - Wspomniałaś o tym matce? -Nie. Nie chciałamjej martwić. Zresztą o czym tu opowiadać? To tylkokilka dziwnych śladów. Sama nie wiem, czemu przywiązuję do tego takąwagę. Nie,to nieprawda. Dobrzewiem. - Z trudem dobierałasłowa. - Todlatego, że miałyśmy kiedyś kłopoty zRodem. Słyszał pan? - Matka coś wspominała -odpowiedziałem. - Bardzo mi przykro. Przeszłyściegehennę. Kiwnęła głową. - To mało powiedziane. Rodstrasznie cierpiał, miał potworneblizny i strzaskaną nogę; zachodziłaobawa, że zostanie inwalidądokońca życia. Ale najgorsze było to,że jakby wcale mu nie zależałona powrocie do zdrowia. Siedział tu, obrażony nacały świat, i kopciłpapierosa za papierosem. O ile wiem, również pił. Wiedział pan,że gdysamolot runął naziemię, zginął nawigator? Rod obwiniał sięchyba o jego śmierć. Oczywiście to nie była niczyja wina. Z wyjątkiemNiemców, masię rozumieć. Podobno jednak piloci mają najgorzej,kiedyginie ktoś z załogi. Tamten chłopakbył młodszy od Roddiego,miał zaledwie dziewiętnaście lat. Rod mówił potem, że powinno byćodwrotnie, że tamtenmiał więcej powodów do życia niż on. Może pansobie wyobrazić, jak nam było przyjemnie tego słuchać. 142 -Ano mogę - odpowiedziałem. - Czy ostatnio też mówił cośw tym stylu?

- Nie przy mnie. Przymatcechyba teżnie. Ale wyczuwam wniejstrachprzednawrotem jego choroby. Może to właśnie przez ten strachponosi naswyobraźnia? Samaniewiem. Po prostu. coś tu nie gra. Z Rodemdzieje się coś niedobrego. Całkiem jakby ciążyło na nimjakieś fatum. Prawie nie rusza się z domu, nawetna farmę. Przesiaduje bez przerwy w pokoju, podobno nad papierami. Ale proszętutajspojrzeć! Wskazała ręką na biurko i stół obok fotela, niemal doszczętniezasłane niechlujnymi stosami listów, notatek i maszynopisów. - Niedługo w nich utonie - oznajmiła. - Ale za nic niepozwalasobie pomóc. Twierdzi, żema system, z którego nic nie zrozumiem. Czy pańskim zdaniem to wygląda jak system? Właściwie wpuszczatu tylko Betty,która przynajmniej odkurza dywan i opróżnia popielniczki. Chciałabym, żeby na trochęwyjechał, złapał trochę oddechu. Ale gdzie tam. Niechce zostawićfarmy. Zupełnie jakby jegoobecność sprawiała jakąkolwiekróżnicę! Dni domusą policzone, bezwzględu na jego wysiłki. - Opadła ciężko na "naznaczoną" otomanęiwsparła podbródek na rękach. -Czasem myślę, że powinien sobieodpuścić. Powiedziała to z rezygnacją, ale rzeczowym tonem, prawie przymykając oczy. Ponownie uderzyła mnie osobliwanagość z lekkaobrzmiałych powiek. Spojrzałem na niąz niepokojem. - Chyba niemówisz serio, Caroline. Przecież nie zniosłabyśutratyHundreds? - Och, zdążyłam przywyknąć do tej myśli - rzuciła tym samymbeztroskim tonem. - I tak stracędom, kiedy Rodsię ożeni. Młodapani Ayres nie ścierpi obecności w domu niezamężnej szwagierki. Ani podstarzałejteściowej, skoro już otym mowa. I to jest najgłupszeze wszystkiego. Dopóki Roddie trzyma to wszystko do kupy, dopókiwypruwa sobie żyły, zbyt zmęczony i zajęty, by poszukać sobie ewentualnej kandydatki na żonę, dopóty matka i ja możemy tu zostać. 143.

Tymczasem Hundreds wyciska z nas wszystkie soki i naprawdę samanie wiem, czy warto tak dalej żyć. Umilkła; siedzieliśmy tak bez słowa, aż cisza spowijająca pokójzaciążyłanam jak ołów. Raz jeszcze popatrzyłem na ślady i naglezrozumiałem, że do złudzenia przypominają poparzenia na twarzyi rękach Roda. Zupełnie jakby dom postarał się o własne bliznyw odpowiedzi na ból ifrustrację właściciela lubwłaścicielek - ktowie, może nawet w wyniku cierpienia i rozczarowań całej rodziny. Była to okropnamyśl. Raptemzrozumiałem, co miałana myśli Caroline, mówiąc, że naznaczone ściany i meble przyprawiają ją o ciarki. Chyba zadrżałem. Caroline wstała. - Przepraszam, że tylepanu naopowiadałam. W końcu to niepańskie zmartwienie. - Cóż, wpewnym sensie nie masz racji - odpowiedziałem. -Jak to? - Bądź co bądźjestem lekarzem Roda. Uśmiechnęła się ze smutkiem. - Owszem, ale tylko poniekąd,prawda? Sam pan przecież powiedział: Rod nie płaci panu za wizyty. Niech pan mówi, co chce: wiem, że w gruncie rzeczy wyświadcza mu pan wielką przysługę. To strasznie miłe,aleniemożemydłużej angażować pana w nasze problemy. Pamięta pan,co powiedziałam panu kiedyś o domu? Jest żarłoczny. Pochłania całynasz czas i energię. Proszę nie dopuścić, aby zrobił to samopanu. Chwilę zwlekałem z odpowiedzią. Przedoczami stanął mi mójwłasnydom, brzydki, schludnyi kompletnie pozbawiony życia. Niebawem miałem tam wrócić i zasiąść do samotnej kolacji, złożonejz ziemniaków, mięsa i połowy butelki niegazowanego piwa. - Jestem szczęśliwy,że mogęwam pomagać, Caroline - oznajmiłem stanowczo. - Wierzmi. - Naprawdę? -Tak. Nie wiem, o co w tym wszystkim chodzi,tak samo jak ty. Ale chcę wampomócrozwiązać tę zagadkę. Żarłoczny dom mi niestraszny. Niestrawny zemnie jegomość. 144 Tym razem uśmiechnęła się jak należy i na chwilę znów przymknęła oczy. - Dziękuję - powiedziała. Ina tym stanęło. Przestraszyliśmy się, że Rodwróci niepostrzeżenie i zastanie nas w swoim pokoju, toteż cichcemzeszliśmydo biblioteki, a Carolineposprzątała książki i zamknęła okiennicę. Następnie, próbując stłumić niepokój, skierowaliśmy się do saloniku,gdzieczekała na naspani Ayres. Ale w ciągu kolejnych paru dni myśl oRodericku towarzyszyłami niemal na każdym kroku, a któregoś popołudnia na początkunastępnego tygodnia sprawa osiągnęła kulminację, a raczej finał,w zależności jak na to spojrzeć. Około siedemnastej przejeżdżałemprzez Lidcotei ku swemu zdumieniu zobaczyłem na głównej

ulicyRoda we własnej osobie. Dawniej nie byłobyw tym nic dziwnego,gdyżczęsto załatwiał tu różne sprawy. Ale, jak wspomniałaCaroline, obecnie rzadko opuszczał Hundreds i chociaż w płaszczu i tweedowymkaszkiecie, ztorbą przewieszoną na ukos przez pierś wciąż wyglądałjak młody ziemianin, kroczył przed siebie jakby niepewnie, skulonyi z podniesionym kołnierzem, jakby doskwierało mu coś więcej aniżeli tylko listopadowy wiatr. Gdy podjechałem bliżej i zawołałem goprzez opuszczonąszybę, odwrócił sięzaskoczony i mógłbym przysiąc, że przez jedną, króciutką chwilę wyglądał jak ktoś przerażonyi zaszczuty. Powoli podszedł do auta, a ja zapytałem, cosprowadza go do wioski. Odpowiedział, że był u Maurice'a Babba,miejscowego dewelopera. Rada miejska zakupiła niedawno ostatnią wolną parcelę ziemiAyresów izamierzała wybudować tamosiedle mieszkaniowe; Babbzostał wyznaczonyna wykonawcę planu. Właśnie dopracowywaliostateczny kształtumowy. - Wchodzę do jego biura jak jakiś kramarz! - dorzucił gorzko Rod. Gdyby człowiek jego pokroju zaproponował coś takiego mojemuojcu! Oczywiście wie, że nie odmówię. Widzi, że nie mam wyboru. 145.

Z nieszczęśliwą miną owinął się szczelnie] płaszczem. W kwestiisprzedaży ziemi nie znalazłem dlań żadnych słów pocieszenia; prawdęmówiąc, ucieszyłem się wręcz, że w okolicy przybędzie domów, gdyżich brak bardzo dawał się miejscowym we znaki. -Chyba nie przyszedłeś pieszo? - zapytałem, myśląc ojegonodze. - Nie, nie - odpowiedział. - Barrettwysupłał trochę benzyny, więcprzyjechałem samochodem. Wskazał brodą na koniec ulicy i ujrzałem zaparkowany kawałek dalejokazały wóz Ayresów, wysłużonego,czarno-białego rołls-royce'a. - Myślałem, że po drodze wyzionie ducha - dodał. - Byłaby tochyba ostatnia kropla. Ale jakoś się doturlał. Wydawało się, że odzyskałrezon. - Miejmynadzieję, że dowiezie cię do domu! - powiedziałem. - Chyba się nie spieszysz, co? Zapraszam do siebie, ogrzejesz się. - O nie, nie mogę - odparł natychmiast. -A to dlaczego? Uciekł spojrzeniem w bok. - Nie chcę pana odrywać odpracy. -Bzdura! Do wieczornegodyżuru została mi jeszcze- godzina,nigdy nie wiem, co z nią począć. Ostatnio tak rzadko się widujemy. Nie daj się prosić. Ociągałsię wyraźnie,ale pod wpływem mojejdelikatnej, aczstanowczej namowy zgodził się wpaść "dosłownie na pięć minut". Zaparkowałem samochód ispotkaliśmy się przed drzwiami do mojegodomu. Z uwagi na chłód panujący w pokojach na górze zaprosiłemRoda do gabinetu; przyniosłem zza biurka fotel iumieściłem go obokdrugiego, stojącego przy wiekowym piecyku żeliwnym, w którymjeszcze tliły się węgielki. Poświęciłem paręchwil na rozdmuchanieognia, akiedy się odwróciłem, Rod zdążył już odłożyćtorbę ikaszkiet,i krążył po pokoju, rozglądając się z zaciekawieniem. Jego wzrok padłna półki,gdzie trzymałem stare słoje i narzędzia należące niegdyśdo doktora Gilla. Spostrzegłem z ulgą, że humor trochę mu się poprawił. - Oho, widzępotwornysłoik po pijawkach,który w dzieciństwieprzyprawiał mnie o koszmary. Te pijawki to była bujda, co? - Obawiam się,że chyba nie- odpowiedziałem. - DoktorGilireprezentował typ medyka, którypokłada w pijawkach wielkąwiarę. W pijawkach, anyżu i tranie. Możesz zdejmiesz płaszcz? Zaraz wracam. Mówiącto, przeszedłem do sąsiedniego pomieszczenia i wyjąłemz biurka butelkę oraz dwa kieliszki. - Tylko nie myśl sobie, że zwykłem popijać przed szóstą - zastrzegłem. - Ale sherry toniezawodnyśrodek na poprawę humoru. Trzymam ją pod ręką dla ciężarnych. Widzisz, kobiety albo chcą wtedyświętować,albo potrzebują klina, by dojść do siebie po pierwszymwstrząsie.

Uśmiechnął się, ale zaraz spoważniał. - Babb teżmnie poczęstował. Nie dla niegosherry, o nie! Stwierdził, że musimy wznieść toast na zakończenie pertraktacji,inaczejbędziemy mieli pecha. O mało mu nie powiedziałem, że ja już gomam, a sprzedaż ziemi to jego część. Co do pieniędzy, czy da panwiarę,że już prawiesię rozeszły? Alewziął kieliszek i stuknęliśmy sięlekko. Ku mojemu zdziwieniualkohol zadrżał mu w dłoni; być może chcąc to ukryć, Rod wypił łyki jął obracać w palcach nóżkę kieliszka. Kiedy siadaliśmy, przyjrzałemmu sięuważniej. Zauważyłem, jak sztywno, a zarazem bezwładnieopada na krzesło. Zupełnie jakby nosił w sobie ciężarki, które przesuwały się tam iz powrotem,powodując niekontrolowaneruchy ciała. - Wyglądasz na zmęczonego, Rod - rzuciłem pozornie zdawkowymtonem. Podniósł rękę i wytarł usta. Nadgarstek wciąż miałowiniętybandażem, wystrzępionym już i brudnym. - Ta sprawaz ziemią mnie wykańcza. -Niepowinieneś aż tak się przejmować. Podejrzewam, że dziesiątki angielskichwłaścicieli ziemskich robi dokładnie to samo, co ty. 147.

-Jeśli nie setki - dodał bez większego przekonania. - Wszyscy, z którymi chodziłem do szkoły i latałem samolotami; ilekroćrozmawiam z którymś z nich, słyszę tę samą śpiewkę. Większośćwyprzedała wszystko do ostatniegospłachetka gruntu. Niektórzyposzli do pracy. Rodzice nie dają im żyć. Dziś rano zajrzałemdo gazety: jakiś biskup rozprawiał o "hańbie Niemca". Dlaczego niktnie napisze artykułu o"hańbieAnglika", zwykłego, zapracowanegoAnglika, któryodczasu zakończenia wojny musi patrzeć, jak jegodochody i majątek ulatniają się jak dym? Tymczasem prostak pokroju Babba żyje jak pączek w maśle, a ludzie bez ziemi, bez rodzinyi bez oddechu całegohrabstwa nakarku, ludzietacy jak cholernyBaker-Hyde. Głos uwiąż! mu w gardle i niedokończył. Odchylił głowę i przełknąłresztkę sherry, po czymna nowo, ze zdwojonąenergią, zaczął obracaćwpalcach kieliszek. Oczy zasnuły mu się mgłą, jakby nieoczekiwaniezasklepił się w sobie. Naraz drgnął, aja znów nie mogłem oprzeć sięmyśli o ciężarach, które pozbawiały go koordynacji ruchów. Zaniepokoiła mnie również wzmiankao Peterze Baker-Hydzie. Wyglądało totak, jakby Rod nieopatrznie zdradził się z czymś,codręczyło go przezcały czas. Tak jakby piękna żonatamtego, jegomajątek i aura bohatera wojennego stałysię źródłem jego obsesji. Nachyliłemsię w jego stronę. - Posłuchaj, Rod, nie możesz tak dalej żyć. Odpuść sobie tegoBaker-Hyde'a, dobrze? Skup się na tym, co masz, zamiast na tym,czego twoim zdaniem ci brakuje. I tak wielumogłoby ci zazdrościć. Spojrzał na mnie dziwnie. - Zazdrościć? Mnie? - Tak! Spójrz chociażby na swój dom. Zdaję sobie sprawę,jak ciężko go utrzymać, alena miłość boską! Czy nie widzisz, że pielęgnującwsobie gorycz, utrudniasz życie matce i siostrze? Naprawdę nie wiem,co w ciebie ostatnio wstąpiło. Jeśli coś cię gnębi. - Boże! - wybuchnął. -Skoro tak lubisz ten cholerny dom, możesam spróbujesz się nimzająć! Chciałbym to zobaczyć. Nie masz poję148 cia!Gdybym przestał, choćby na chwilę. - Przełknął ślinę ijabłkoAdama podskoczyło mu na chudej szyi. - Przestał co? - zapytałem. - Trzymać to w ryzach. Gdybym stracił czujność. Naprawdę nierozumiesz, że w każdej sekundzie każdego dnia wszystko może zwalić nam się nagłowę, grzebiąc pod gruzamimatkę, Caroline i mnie? Boże, wy o niczym nie macie pojęcia!

To mniedobija! Zacisnął palce naporęczy, jakby chciał wstać,po czym zmieniłzdanie i opadł z powrotem na krzesło. Dygotałna całym ciele; niewiem, czy zwściekłości, czy ze zdenerwowania, alena chwilęodwróciłem głowę, aby dać mu czas na uspokojenie. Piecyk nie ciągnął jaknależy: wziąłem pogrzebacz i zruszyłem węgle. Naraz spostrzegłemjednak kątem oka, że Rod kręcisię niespokojnie; po chwili wiercił siętak bardzo, żewyglądało to nienaturalnie. Usłyszałem, jak z rozpaczą mruczy pod nosem "szlag! " i zobaczyłem, żejest blady, spoconyitrzęsie się jak w gorączce. Zaniepokojony zerwałemsię z miejsca. Przeszło mi przez myśl,że może jednak teoriao epilepsji była słuszna i zarazdostanieatakunamoich oczach. Ale on zasłonił ręką twarz. - Nie patrz na mnie! - krzyknął. - Słucham? -Nie patrz na mnie! Stań tam! Wtedyzrozumiałem, że to nie choroba, tylko atak paniki, a zakłopotaniemoją obecnością dodatkowo pogarsza sprawę. Dlategoodwróciłem się plecami, podszedłemdo okna i wyjrzałem przezzakurzoną firankę. Do dziś pamiętam jej gorzkawy,wiercący w nosiezapach. -Rod. -zacząłem. - Nie odwracaj się! -Nie odwracam. Patrzę na ulicę. - Słyszałem jego nierówny, przyspieszonyoddech; czułem, że lada chwila wybuchnie płaczem. -Widzęmój samochód - podjąłem miarowym tonem. - Aż się prosi o mycie 149.

i polerkę. Twój też widzę, wygląda jeszcze gorzej. Idzie pani Walkerz synkiem. I Enid od Desmondów. Widać,że jest wściekła, kapeluszma na bakier. O, pan Crouchwyszedł napróg wytrzepaćścierkę. Mogę się odwrócić? - Nie! Stój przy oknie. Mów dalej. - Dobre sobie, mów dalej. Aż dziw bierze, jak trudno mówićdalej, kiedy ktoś zabrania ci przestać. Poza tym jestembardziej przyzwyczajonydo słuchania. Zastanawiałeś się kiedyś nad tym, Rod? Wiesz, ile człowiek musi się nasłuchać w mojej pracy? Często myślę,że my, lekarzerodzinni, jesteśmyjak księża. Pacjenci zdradzają namswoje sekrety,ponieważ wiedzą, że nie będziemy ich osądzać. Wiedzą, że widzimyludzi takimi, jacy są naprawdę, bez żadnej osłony. Niektórzy lekarze tego nie lubią. Znałem jednego czy dwóch,którzynaoglądali się w życiutyle słabości, że nabawili się pogardy dla rodzajuludzkiego. Znałemteż lekarzy,wielu lekarzy, więcej niż mógłbyś sięspodziewać, którzy zaczęli pić. Ale większość z nas znajduje w sobienieprzebrane pokłady pokory. Zdajemy sobiesprawę, że przymustrwania przy życiu stanowi katorgę samą w sobie. Że nie wspomnęo wojnachoraz innych męczarniach, które musimy znosić, farmachdoprowadzenia, domach do utrzymania. Jednakwiększośćludziw końcujakoś wychodzi na prostą. Powoli zwróciłem się wjego stronę. Z rozpaczą odwzajemniłmoje spojrzenie i nie zaoponował. Siedział jakby kij połknąłi mocnozaciskającusta, oddychał przez nos. Krew odpłynęłamu ztwarzy,przybladły nawet blizny. Na białym tle odcinał się tylko żółtawozielony siniak podokiem,policzki były mokre od potu, a może iłez. Alenajgorsze minęło, Roderick dochodził do siebie. Podszedłem bliżeji poczęstowałem go papierosem; z wdzięcznością sięgnąłdo paczkii wyjął jednego, choć musiał go przytrzymać oburącz, kiedy podawałem ogień. - Co się dzieje, Rod? - spytałem cicho, gdy wydmuchał pierwszykłąb dymu. Wytarł twarz i opuściłgłowę. 150 - Nic. Już w porządku. - W porządku? Spójrz na siebie! -Czasami. czasami nie wytrzymuję napięcia. To chcemniepogrążyć. Ale ja się nie dam. Widzi,że walczę, i nieodpuszcza. Nadal mówił zdyszanym i drżącym głosem, acz zrozmysłem dobierał słowa; ta mieszanina lęku i rozwagi kompletnie zbiła mnie z tropu.

Podszedłem do krzesła i usiadłem. - Co się dzieje? - powtórzyłem. -Wiem, że coś jest nie tak. Niechceszmi powiedzieć? Spojrzał na mnie spod oka, nie unosząc głowy. - Chcę -odparł zrozdzierającą rezygnacją. - Aletego niezrobię,dla twojego dobra. - Jak to? -Mógłbyś się. zarazić. - Zarazić? Nie zapominaj, że infekcje to dla mnie chleb powszedni. - Nie chodzi o zwykłą infekcję. -A o jaką? Opuścił wzrok. - To coś. cośohydnego. Powiedział to z obrzydzeniem. Połączenie słów "infekcja" i "ohydny" podsunęło mi pewną myśl. Że też wcześniej na to niewpadłem. Pomimo zdumienia i konsternacji poczułem ulgę, że chodzi o takpospolitą przypadłość,i z trudem powstrzymałem uśmiech. - A więc to o tochodzi, Rod? Namiłość boską, dlaczego wcześniejdo mnie nieprzyszedłeś? Popatrzyłna mnie, nie rozumiejąc, a kiedy wyraziłem się jaśniej,wybuchnął upiornym śmiechem. - Chryste Panie -powiedział, ocierając twarz. - Gdybyżto byłotakie proste! Aco do symptomów. - Znówspoważniał. -Nie uwierzysz, jeśli ci opowiem. - Może jednak? -Już ci mówiłem,że bardzobym chciał! 151.

- Kiedy po raz pierwszy wystąpiły? -Kiedy? A jak myślisz? Wczasie tego cholernego przyjęcia. Tak przeczuwałem. - Matka powiedziała, że bolała cię głowa. Od tego się zaczęło? - Ból głowy to nic. Zasłoniłemsięnim, żebyukryć coś innego. Widziałem, że toczy wewnętrzną walkę. - Mów, Rod- ponagliłem. Podniósł rękę do ust i przygryzł wargę. -Jeśli to wyjdzie. Nie zrozumiałem. - Daję ci słowo, że nikomu nie powiem. -Nie możesz! - zawołał ze wzburzeniem. -Ani słowa mojej matcei siostrze! - Nie, skoro sobie tego nie życzysz. -Mówiłeś, żejesteśjak ksiądz, pamiętasz? Księża dochowujątajemnic, tak? Przysięgnij! - Przysięgam, Rod. -Naprawdę? - Oczywiście. Odwrócił wzrok i znów przygryzł wargę. Milczałdługo,jakbyjednak zmienił zdanie. Ale wreszcie zaciągnął się dymemi poruszyłręką, z której wciąż nie wypuszczał kieliszka. - Niech będzie. Bóg miświadkiem, że chętnie wreszcie komuśo tymopowiem. Alenajpierw dolej mi sherry. Na trzeźwo nie damrady. Hojnie napełniłem mu kieliszek; sam nie był w stanie tegozrobić,takbardzo trzęsły mu się ręce. Opróżnił go jednym haustem i poprosiłonastępny. A gdy wypił, zaczął opowiadać, powoli i z ociąganiem,o tym, co dokładniezdarzyłosiew ówpamiętny wieczór, kiedy doszłodo wypadku małej Baker-Hyde. Przyjęcie od początku budziło wnim mieszane uczucia. Nie podobały mu się pogłoskina temat Baker-Hyde'ów i nie miał ochoty bawić 152 się w "gospodarza", a konieczność włożenia odświętnego ubrania,którego nie nosił od trzech lat, sprawiała, że czuł się jak idiota. Alezgodził się na todla dobra Caroline, iżeby zrobić przyjemność matce. Rzeczywiście zabawił zbyt długo na farmie, chociaż czuł, że wszyscywezmą go z tego powodu za guzdrałę. Został tam z powoduawariitechnicznej, gdyż zgodnie z przepowiednią Makinsapompa byłau kresusił i odłożenie tej sprawyna później nie wchodziło w rachubę. Dziękisłużbie w RAF-ie Rod znał się na tymjak mechanik; wraz z synem Makinsa naprawili pompę, lecz kiedy ją ponownieuruchomili, było jużdobrzepo ósmej. Kiedyminął park i wślizgnąłsię do domu przez ogrodowe drzwi, Baker-Hyde'owie i pan

Morleywłaśniestali na progu. Tymczasem on wciąż miał na sobie roboczystrój i był brudny jak nieboskie stworzenie. Stwierdził, że niema czasuna kąpiel i postanowił obmyć sięw misce. Zadzwonił na Betty, alezajmowała się gośćmi w salonie. Odczekawszy chwilę,zadzwoniłponownie, po czymsam zszedł do kuchni po wodę. Wtedy zdarzyła się pierwsza dziwna rzecz. Ubranie leżało naszykowanena łóżku i czekało na włożenie. Jak większość byłych żołnierzyRod przywiązywał wielką wagędo schludnego wyglądu: wcześniej tegodnia własnoręcznie przygotował sobiegarnitur ioczyścił go szczotkądo ubrań. Po powrocie zkuchni ochlapał się pospiesznie, a następniewłożył spodnieoraz koszulę i rozejrzał sięza kołnierzykiem. Napróżno. Zajrzał podmarynarkę i sprawdziłpod łóżkiem; ba, sprawdziłwszędzie, w mniejlub bardziej prawdopodobnych miejscach: cholerny kołnierzyk przepadł jak kamień w wodę. Roderick mało niepękł ze złości, gdyż był to, masię rozumieć, kołnierzyk wieczorowy,do kompletu z koszulą, którą miał na sobie, na dodatek ten jedenz niewielu pozostałych mu kołnierzyków nie nosił żadnych śladówcerowania bądź nicowania, toteż Roderick nie mógł tak po prostupodejść do komody, aby wyjąć drugi. - Brzmi idiotycznie, prawda? - spytał z ironią. -Czułem,żeto idiotyczne, nawet wtedy. Od początku nie miałem ochoty brać udziałuw tym parszywym przyjęciu, lecz oto ja, tak zwany gospodarz, pan 153.

na włościach, kazałem wszystkim czekać i biegałem po pokoju jakwariat, bo miałem tylko jeden porządny kołnierzyk! Wtedy przyszła Betty,przysłana przez panią Ayres z pytaniem,co go zatrzymuje. Opowiedział jej, w czym rzecz, po czym spytał, czyruszała kołnierzyk. Odpowiedziała, że nie widziałago od rana, kiedyto weszła do pokoju z resztą wypranej odzieży. "Na miłość boską,pomóż mi go szukać, dobrze? " - burknąłi zaczęli razemprzetrząsaćpokój, ponownie zaglądając do miejsc uprzednio sprawdzonychprzezRodericka. Oczywiście nic nie znaleźli i rozsierdzonyRoderickkazał jej ("w dość ostrych słowach, niestety") wyjść z pokoju i wrócićdo matki. Po wyjściuBetty zaprzestał dalszych poszukiwań. Podszedłdo komody z zamiarem zastąpienia kołnierzyka wieczorowego którymś z dziennych. Gdyby wiedział, że Baker-Hyde'owie nie wykazaliprzesadnej dbałości o konwenanse, pewnie dałby sobie spokój. Jednakże w owejchwili nie mógł znieść myśli o rozczarowanej miniematki, gdyby stanął w progu jak jakiś flejtuch. Wówczas stała się kolejna dziwna rzecz. Gdy przechodził na ukosprzez pokój, kierując się w stronę komody, gdzieś za jego plecamirozległ się plusk. Cichy, acz nie budzący wątpliwości,toteż Roderickod razu odgadł, że jakiś przedmiot zsunął się ze skraju miednicyi wpadł do wody. Odwrócił się -i nie mógł uwierzyć własnym oczom. W wodzie pływał jegozaginiony kołnierzyk. Rzucił się odruchowo, aby go wyjąć, po czym stojąc ze zgubąw ręku, jął zachodzić w głowę, jak to możliwe. Przecież kołnierzyknie leżał na miednicy, tego był pewien. Nie mógłteż spaść z żadnegomiejsca w pobliżu -pozatym jeślijuż, to zasprawą czego? Nadmiednicąnie byłonic, o co mógłby się zahaczyć, a potem zlecieć na dół- żadnej żarówkiani gwoździka - nawet przyzałożeniu, że sztywny,biały kołnierzyk mógł jakimś cudem zaczepić się na czymś takim, niezwracając przy tym niczyjej uwagi. Uwagi Rodericka nie zwróciłonicprócz "małej, ciemnej smugi" na gipsowym suficie. Był zdziwiony, ale nie stracił zimnejkrwi. Kołnierzyk ociekałmydlinami, ale nawet mokryjest lepszy niżżaden, toteżRoderick 154 osuszył go jak mógł, po czym stanął przy lustrze,aby dopiąć koszulęi zawiązać krawat. Potem musiał tylko wsunąć spinki do mankietów,przygładzić pomadą i przyczesać włosy, i gotowe. Otworzył puzderkozkości słoniowej, w którym przechowywał spinki. Było puste. Było to tak bez reszty absurdalne, żewybuchnął śmiechem. Tegodnia nie widział wprawdzie spinek na własne oczy, lecz rankiemtrącił niechcący puzderko i z całą pewnością ze środka dobiegł brzękmetalu. Od tamtej pory nie dotykał pudełeczka. Nie sądził, byBettylub pani Bazeley wyjęły spinki, nie byłteż skłonny obwiniać matkiani Caroline. Po cóż miałyby to robić? Potrząsnął głową,po czymrozejrzawszy się dookoła, przemówił do pokoju, do "duchów" albo"chochlików",które zdawałysię igrać z nimna każdym kroku. "Niechcecie, żebym poszedł na przyjęcie? " - zawołał. "Cóż, tak się składa, że ja też nie chcę. Ale naszeżyczenia niemają tu, niestety, nicdo rzeczy. Oddawać mi te pieprzone.

e spinki, ale już! ". Zatrzasnął puzderko i postawiłje z powrotem obok grzebienia iszczotek; wchwili gdy cofał rękę, w lusterku ikątem oka ujrzał,jakza jego plecami opada coś małegoi ciemnego, niczym pająk spuszczający się z sufitu. Zaraz potem rozległosię brzdęknięcie metaluo porcelanę: w ciszy zalegającej w pokoju zabrzmiało ono takgłośno,że ze strachu "mało nie padł trupem". Odwrócił się i z rosnącym niedowierzaniem podszedł do miednicy. Na dnie spoczywały jego spinkido mankietów. Miednica była zachlapana, a zmącona woda kołysałasię jeszcze, obmywając krawędzie. Zadarł głowę i popatrzył nasufit. Sufit wyglądał normalnie,tyle tylko,że "smuga", którądostrzegłza pierwszym razem, wyraźnie pociemniała. W tejsamej chwili zrozumiał, że w pokoju dziejesię coś naprawdędziwnego. Nie wątpił we własne zmysły: zobaczył przecież spadającespinki, usłyszał głośny plusk wody i stuknięcie metalu oporcelanę. Ale skąd, na miłość boską, mogły spaść? Przysunął krzesło i stanąłna nim ostrożnie, byobejrzeć smugi z bliższej odległości. Nie liczącciemnejpręgi, wygląd sufit nie budził zastrzeżeń. Zupełnie jakbyspinki zmaterializowały się w bądź też z powietrza. Z trudemzlazł 155.

z krzesła - zaczynała go boleć noga - i ponownie zajrzał do umywalki. Na powierzchni wody formował się już białawy nalot, leczwystarczyłopodwinąć rękaw, zanurzyć rękę w mydlinach wyłowić spinki. Ale nieczuł się nasiłach, żeby to zrobić. Niewiedział, co, u licha,począć. Oczami wyobraźni ujrzał jasno oświetlony salon: matkę i siostrę,pogrążone wnerwowym oczekiwaniu,Desmondów, Rossiterów,Baker-Hyde'ów, a nawet mnie i Betty, wypatrujących jego nadejściaz kieliszkami sherry w dłoniach, i spocił się na samą myśl. Napotkawszy swój wzrokw okrągłym lusterku, którego używał podczas golenia,zobaczył, jak krople potu wypełzają mu z porów "niczym robaki". Wówczas nastąpiłanajbardziej groteskowa rzecz ze wszystkich. Roderick wciąż wpatrywał sięw swą wilgotną twarz, kiedy naraz,ku jego niedowierzaniui zgrozie, lustro jakby przeszedł dreszcz. Było to stare,wiktoriańskie lusterko w ruchomej, mosiężnej oprawie,naporcelanowym spodzie. Jaksamwiedziałem, miało swoją wagę: niełatwo było je przewrócić, nie zadrżałoby też na odgłos ciężkichkroków. Tymczasem wokółpanowała cisza, Rod stał jak skamieniały. Na jego oczach lusterko ponownie zatrzęsło się w posadach, po czymzakołysało się i poczęło przesuwać w jegostronę po umywalce. Zupełnie jakbyszło, a dokładniejjakby w tejże właśnie chwili odkrywało umiejętnośćchodzenia. Posuwało się urywanymi, gwałtownymiruchami, a szorstki spódporcelanowej postawy hałaśliwie zgrzytał,trąc o marmur. - Była tonajpotworniejsza rzecz, jaką w życiu widziałem- wyznał Rod drżącym głosem, wycierając pot, który nasamo wspomnienieponownie zaperliłmu się na czole i nad górną wargą. - Najgorszewydawało mi się to, że przecież lustro to najzwyklejszy przedmiotpod słońcem. Gdyby. sam nie wiem. w pokoju zjawił sięjakiśpotwór, duch lub zjawa, zniósłbym to chybalepiej. Ale to. to byłopotwornei na wskroś niepojęte. Poczułem się, jakbywszystko dokołamnie, zwykłe przedmiotycodziennego użytku, mogły znienackaożyćirzucićmi się do gardła. To była straszna myśl. Ale to,co zdarzyłosię później. 156 To, co zdarzyło się później, okazało sięjeszczegorsze. Rod, odrętwiały z trwogi, patrzył, jak lustro chwiejnie zmierza w jego kierunku. Najbardziej przeraziła go,jak to ujął, "niesłuszność" sytuacji, poczęści wynikającaz poczucia bezosobowegoniejakozachowania lustra. Przedmiot ożył, Bóg jeden wie, jakim cudem, jednakże Rod nie mógł się oprzeć wrażeniu, iż kieruje nim ślepa, bezmyślna siła. Czuł, żegdybypołożył rękę na jego drodze, porcelanowa podstawa przelazłabymupo palcach. Oczywiście ani myślał to robić i tylko bezsilnie cofnął sięo krok. Mimowolnieurzeczony patrzył jednak, jak lustro nieubłaganiezbliża się do krawędzi. I tkwił w miejscu, około metra od umywalki. Lustro pełzło corazdalej,aż wreszcie lekko wysunęło się poza marmurowąkrawędź. Rod prawie zobaczył, jak gorączkowopróbowałoznaleźć punkt oparcia, po czym niebezpiecznie wychyliłosię do przodu. Odruchowo wyciągnął rękę, by powstrzymać je przed upadkiem,lecz w tejsamejchwili lustro jakby zebrało siędo skoku i rzuciło miina głowę. Uchylił się w ostatniej chwili, czując piekący ból za uchem.

Rozległ się ogłuszający huk, gdyroztrzaskało się napodłodze w drobnymak. Odwróciwszy się, zobaczył lustro leżące w kawałkach na podłodze,jakby znalazło się tam strącone czyjąś nieostrożną ręką. W tej samej chwili wróciłaBetty. Zapukała do drzwii Rod wyda}z siebie bezwiedny okrzyk. Zaskoczona brzmieniem jego głosu nieśmiało pchnęła drzwi i zobaczyła,jak stoi ze wzrokiem wbitym w szczątkizaścielające podłogę. Wiedziona naturalnym odruchem rzuciła się,aby posprzątać, spojrzała na Rodericka. Nie pamięta, co dokładnie jejpowiedział, jednakże musiał przemówić w sposób budzący niepokój,gdyż natychmiast wybiegła z pokoju ipospieszyła z powrotem dosalonu, by -jak dobrze pamiętałem - zaalarmować panią Ayres. Ta pośpieszyła wraz z Betty do Rodericka i od razuzrozumiała, że dzieje się cośniedobrego. Był zlany potem i dygotał jak w gorączce. Wyglądał zapewne mniej więcejtak, jak na początku swej dzisiejszej wizyty. Na widokmatki w pierwszym odruchuchciał podbiec ichwycić ją za rękę, leczwnet oprzytomniał na tyle, by zrozumieć, że musi chronić ją przed tym,co rozegrało się na jego oczach. Widział, jak lustro się na niego rzu. 157.

ciło: skoro przedmiotem nie kierował żaden bezmyślny impuls, z całąpewnością była to rozmyślna i złowroga siła. Nie chcąc narażać na cośtakiego matki, napoczekaniuwymyśliłbajeczkę o migrenie iprzepracowaniu. Wyglądał tak kiepsko, że chciała po mnie posłać, ale jej na to niepozwolił, domagając się, by jak najszybciej zostawiła go samego. Owedziesięć minut, którespędziław jego pokoju, należało do najgorszychw jego życiu. Pragnienie zatuszowania sprawy, pomieszane z panicznymstrachem wobec perspektywy samotnegopobytu w pokoju i być możeprzeżycia wszystkiego od początku, musiały upodobnić go do szaleńca. W pewnej chwili mało niewybuchnął płaczem itylko wyraz zaniepokojeniana matczynejtwarzy pozwolił musię opanować. Po wyjściu paniAyres i Betty usiadł na łóżku w kącie,plecami do ścianyi podciągnąłkolana pod brodę. Noga pulsowała bólem, ale nie zwrócił na to uwagi; ba, ucieszył się prawie, że dzięki temu zachowuje czujność i trzeźwośćumysłu, ponieważ teraz nie pozostawało mu nic innego jakczuwać. Badał wzrokiem każdy przedmiot, każdy cień i zakamarek pokoju, przesuwając spojrzeniemz jednego miejsca na drugie. Wiedział bowiem,że owo nienawistne COŚ, które próbowało wyrządzić mu krzywdę,nadal czai się tuż obok iczeka. - To byłonajgorsze - powiedział. - Wiedziałem, że mnie nienawidzi, nienawidzi mnie z całego serca,na przekór logicei zdrowemurozsądkowi. Czułem, że miżyczy wszystkiego, co najgorsze. To niebyłojak na froncie, o krok od starcia z wrogiem, kiedy wiedziałeś,że nadlatuje i zrobi wszystko, żeby cię strącić znieba. Nie, tamto działanie byłoczyste. Byław nim logika, swoista sprawiedliwość. Tymczasemto tutajbyło wstrętne, złośliwe i złe. Nie mogłem tego zastrzelić. Nie mogłem dźgnąć nożem ani bagnetem; Boże uchowaj, jeszczeożyłyby w mojej dłoni! Czułem się tak, jakby nawet koc, na którymsiedziałem, miał lada chwila zerwać się z łóżka i mnie udusić! Wytrwałtak jakieś trzydzieści minut ("albo nawet i tysiąc! "), roztrzęsiony i bez resztyskupiony na tym, aby za wszelką cenę odgrodzićsięod złowrogiej obecności; wreszcie,doprowadzony do ostatecznościnie wytrzymał i puściły mu nerwy. Usłyszał, jak krzyczy, żeby to coś 158 zostawiło go wspokoju, żeby sobie poszło, na miłość boską! Przeraził gowłasny głos. Ale o dziwo stało się tak,jakby czar prysł. Od razu poczuł,żecoś się zmieniło: był sam. Prześlizgnął się spojrzeniem po pokoju. - Nie umiem tego wytłumaczyć. Nie wiem, jaki cudem wiedziałem,że to już koniec. Alewszystko napowrótstało się zwyczajne. Rozdygotany wychylił duszkiem kieliszek brandy, po czym wsunąłsiępod kołdrę i zwinął w kłębek jak dziecko. W pokoju panowałanormalna cisza, jak gdyby grube ściany wygłuszały wszelkie odgłosyz zewnątrz.

Jeśli popewnym czasie na korytarzu zabrzmiały przyspieszone kroki i gorączkowe szepty, Roderick albo ich nie słyszał, albozmęczenie nie pozwoliło mu dociekać ich źródła. Zapadł w niespokojny sen. Po dwóchgodzinach obudziła go Caroline. Przyszła sprawdzić, jak się czuje, i opowiedzieć o strasznym incydencie w salonie. Słuchał jej z narastającym przerażeniem, uświadomiłsobie bowiem,że dziewczynka musiała zostać ugryziona dokładnie w chwili, kiedybłagał widmowego prześladowcę, aby zostawił gow spokoju. Mówiąc to, spojrzał na mnie; przekrwioneoczy nieomal płonęływ jegookaleczonej twarzy. -Rozumiesz? - spytał. -To była moja wina! To ja, za sprawąswegotchórzostwa, zmusiłem to coś do odejścia; przeniosło się gdzieindziej, żeby skrzywdzić kogoś innego. Biednamała! Gdybym wiedział,zniósłbym wszystko, wszystko. - Otarł usta, po czym opanował sięipodjął spokojniejszym tonem: - Nigdy więcej nie pozwoliłem sobiena słabość, możesz być tego pewien. Teraz, kiedy sięzjawia, jestemspokojny. I zawsze czujny. Przeważnie nic się nie dzieje. Przeważniesię nie zjawia. Ale lubi mniezaskakiwać, wykorzystuje każdą chwilęnieuwagi. Jest jakchytre, złośliwedziecko. Zastawia na mnie pułapki. Otworzyłoprzede mną drzwi, żebym rozwalił sobie nos. Przekładamoje papiery, stawia mi przedmioty nadrodze, żebym siępotknąłiskręciłsobie kark! Ale co tam, niech sobie robi,co chce. Widzisz,jeśli tylko zdołam to utrzymać w obrębie swojego pokoju, nie zaatakuje innych. To teraz najważniejsze, nie sądzisz? Muszę utrzymać matkęi Caroline z dala odźródła infekcji. Za wszelką cenę.

ROZDZIAŁ SZÓSTY Od początku mojej kariery medycznej zdarzyło mi się wielokrotnie,że gdy osłuchiwałem pacjenta bądź przeglądałem wyniki badań,powoli, acz nieubłaganie spływała na mnie świadomość, że mam przedsobą beznadziejny przypadek. Pamiętam na przykład młodą mężatkę,która właśnie zaszła w ciążę i zjawiła się u mnie z kaszlem w środkulata, aja, przyłożywszy stetoskop do jej piersi, posłyszałem cichą, leczkatastrofalną zapowiedź gruźlicy. Pamiętamteżprzystojnego, zdolnegochłopca, przyprowadzonego do mnie z "bólami wzrostowymi", a taknaprawdę z początkiem choroby wyniszczającej mięśnie, która w ciągupięciu lat miała odebrać mu życie. Rosnący guz, postępującyrak,mętnienie soczewki oka stanowią część codzienności lekarza na równiz kataremi wysypką, ale ja samnigdy nie zdołałem do nich przywyknąći niezmiennie podchodziłem do nich zciężkim sercem. Kiedy słuchałem niezwykłej opowieści Roda, towarzyszyłymi podobne odczucia. Nie jestem pewien, ile tak siedzieliśmy, urywane zdania gęsto przetykane były bowiem długimi pauzami, jakbywspomnienie"tego" budziło wnim gwałtowną niechęć. Ja przeważniemilczałem, a gdy opowieść dobiegła końca iw pokoju zapadła cisza,rozejrzałem się po bezpiecznym, znajomym otoczeniu. Piecyk, szafka,narzędzia i słoje o spłowiałych etykietach, opisanych ręką staregoGilla: Mist. Scillae, Pot. lód. I nagle wszystko to zdało mi sięobce,jakby niez tego świata. 160 Rod nie spuszczałze mnie wzroku. Otarł twarz i zwinął chusteczkęw kulkę. - Chciałeś wiedzieć. Uprzedzałem, że to nic przyjemnego. Odchrząknąłem. - Cieszę się, żemi powiedziałeś. -Naprawdę? - Oczywiście. Szkoda tylko, że dopiero teraz. Jak sobie pomyślę,co znosiłeś, Rod, i to zupełnie sam. - Musiałem. Dla dobra rodziny. - Tak, rozumiem. - I niejesteś na mnie zły z powodu tej dziewczynki? Przysięgamna Boga, gdybymwiedział. - Ależ skąd. Nikt nie mógłby cię za to winić. Pozostaje tylkojednarzecz. Jeśli można, chciałbym cię zbadać. - Zbadać? Po co? - Jesteś trochę przemęczony, prawda? -Przemęczony? Boże, padam z nóg! Wieczorami boję się zamknąćoczy. Boję się, że w przeciwnym razie TO wróci. Podniosłemsię, żeby przynieść torbę, a Roderick jak na komendęzaczął zdejmować sweter i koszulę.

Stanął na dywanikuw podkoszulkui spodniach, z brudnymbandażem na nadgarstku; chudy iskulony z zimnawydał mi się rozdzierająco wręcz młodyi bezbronny. Zbadałem go rutynowo; osłuchałemklatkę piersiową, sprawdziłemciśnienie i takdalej. Prawdępowiedziawszy, zrobiłem to jednak głównie, aby zyskać na czasie,wiedziałem bowiem bezżadnych wątpliwości - tak jak każdy wiedziałby na moimmiejscu - jaka jest natura jego dolegliwości. Jego opowieść wstrząsnęłamną do głębi imusiałem działać z wielką rozwagą. Zgodnie z moimi przewidywaniami opróczlekkiego niedożywienia i przemęczenia na okonie dolegało mu nic poważnego;podobneobjawy zdradzała połowamoich sąsiadów. Z rozmyślną starannościąposkładałem narzędzia, rozmyślając przy tym gorączkowo. Roderickzapiął koszulę. - No i? 161.

- Tak jak sam mówiłeś, Rod: jesteś przemęczony. A wyczerpanie. nocóż, płata nam przeróżne figle,Zmarszczył brwi. - Figle? -Posłuchaj -powiedziałem. - Nie mamzamiaru przed tobąukrywać, że twoja opowieść bardzo mnie zaniepokoiła. Nie będę przebierał w słowach. Myślę, że to problem natury psychicznej. Myślę. posłuchaj mnie, Rod. - Odwrócił sięode mnie w przypływie gniewui rozczarowania. -Myślę, żecierpisz za sprawą niezwykle silnegonapięcia nerwowego. To dolegliwość częstospotykana wśród ludzi,którzy harują ponad siły. Nie oszukujmy się: od chwili zakończeniasłużby nie jest ci łatwo. Moim zdaniem obecne napięciew połączeniuz szokiem wojennym. - Szokiem wojennym! - powtórzył z pogardą. -Który wystąpił z opóźnieniem. To częstsze, niżmógłbyś sięspodziewać. Potrząsnął głową. - Już ja wiem swoje - odparł z mocą. - Wiem,co widziałem. - Wiesz, że wydaje ci się, że widziałeś. A widziałeś to, co podsunęłyci rozstrojone nerwy. - To nie tak! Nierozumiesz? Boże, co mnie wogóle podkusiło,żeby gębę otworzyć. Nalegałeś, więc ci powiedziałem. Nie chciałem,ale mnie zmusiłeś. A teraz robisz ze mnie wariata! - Gdybyśtylko się wyspał. -Przecież mówiłem: jak zasnę, TO powróci. - Nie, Rod, masz moje słowo. Powróci, jeśli nie zaśniesz,gdyżto halucynacja. - Halucynacja, tak? A więc takie jest twoje zdanie? - .. . halucynacja, którajest bezpośrednimwynikiem twojego zmęczenia. Myślę, że powinieneś na jakiś czas wyjechać z Hali. Dać sobiechwilę wytchnienia. I to niezwłocznie. Właśnie wkładał sweter, a kiedy znów zobaczyłem jego twarz,malował się na niej wyraz niedowierzania. 162 - Wyjechać? Czy do ciebie w ogóle dotarło,co mówiłem? Ktowie,do czegoby doszło, gdybymwyjechał! - Pospiesznie przygładziłwłosyi sięgnął po płaszcz. Spojrzał na zegarek. - Zbyt długo tu zamarudziłem. To twoja wina.

Muszę wracać. - To chociaż damci luminal. -Prochy? - spytał. -Myślisz, że pomogą? -Widząc, że podchodzędo gablotki i wyjmuję tabletki, dodał ze złością:- Nie. Mówię serio. Dosyć nafaszerowali mnietym po wypadku. Nie chcę. Jeśli mi je dasz,wylądują w śmietniku. - Możejednakzmienisz zdanie. -Nie. Odłożyłem tabletki. -Proszę cię, Rod, posłuchaj mnie. Skoro nie chceszdać sięnamówić na urlop, mam dla ciebie innąpropozycję. Znam świetnegolekarza. Ma klinikę w Birmingham, leczytakie przypadki, jak twój. Jeśli pozwolisz, ściągnę go tu, żebyście porozmawiali, on cię wysłucha. Tylkotyle: wysłucha cię,a ty opowiesz muwszystko tak jak mnie. Twarz Rodericka pociemniała. - Psychiatra, tak? Psychiatra, psycholog, czy jak wy ich tam nazywacie. O nie. Problem nieleży we mnie, tylkow Hundreds. Naprawdęnie rozumiesz? Nie potrzebuję lekarza, tylko, tylko. - szukał odpowiedniego słowa -. księdza,czy kogoś takiego. Gdybyś poczuł to,co ja. - Wobectego pojadę ztobą! - rzuciłemimpulsywnie. -Przenocujęw twoim pokoju i zobaczymy, co się stanie! Zawahał się, ważąc to w myślach z wyrazem skupienia na twarzy,jakby chodziło osensowne, ba, logiczne rozwiązanie. Był torozdzierający widok. Alezaraz potrząsnąłgłową i znów przemówił lodowatymtonem: - Nie. Nie mogęryzykować. Lepiej nie wodzić TEGO na pokuszenie. Nie byłobyzachwycone. - Włożył kaszkiet. -Muszę już iść. Przepraszam, że cię wplątałem w tę sprawę. Powinienem przewidzieć, że nie zrozumiesz. 163.

- Posłuchaj, Rod. - Myśl o jego odejściu nieoczekiwanie wzbudziławe mnie panikę. -Nie możesz tak po prostu wyjść, nie w takim stanie! Zapomniałeś,jak było przedchwilą? A co, jeśli strach powróci? - Nie powróci - oznajmił. - Zaskoczyłeś mnie, to wszystko. W ogóle nie powinienem był tu przychodzić. Czekają namnie. - Przynajmniej porozmawiajz matką. Albo ja to zrobię. - Nie- burknął. Cofnął się od drzwi, a ja ponownie stropiłemsię na widok nieskrywanej złości w jego oczach. - Ona nie może siędowiedzieć. Moja siostra też nie. Nie wolno ciim otym wspomnieć. Obiecałeś. Dałeś mi słowo, a ja ci zaufałem. Lekarzowi też anisłowa. Uważasz, że zwariowałem. W porządku, możesz sobie tak myśleć, jeślitak ci wygodnie; brakuje ciodwagi,aby zmierzyć się z prawdą. Alepozwól mi chociaż wariować w samotności. Mówił twardym, kategorycznym iniedorzecznie racjonalnymtonem. Zarzuciwszy torbę na ramię,poprawił klapy płaszcza i tylkobladość oraz lekkie zaczerwienienie oczu zdradzały narastający w nimobłęd, poza tym wyglądał tak jak przedtem, jak młody właścicielziemski. Wiedziałem,że go niezatrzymam. Ruszył do drzwi,zzaktórych dochodziły głosy pierwszych wieczornych pacjentów,toteżniecierpliwie machnął rękąw stronę gabinetu i wyszliśmytamtędy. Z ciężkim sercem otworzyłemprzed nim drzwi do ogrodu, po czymstanąłem przy oknie i patrzyłem przez zakurzoną firankę,jak wychodzi zza węgła i szybkim, nierównym krokiem zmierza główną ulicąw stronę samochodu. Co miałemrobić? Uświadomiłem sobie z nagłą, przykrąjasnością,że od parutygodni Rod tkwi wszponachniezwykle silnych urojeń,czemu w zasadzie trudno było siędziwić, zważywszy na ciężar, jakiostatnimi czasy spoczął na jego barkach. Wszystko wskazywało na to,że ciągłe napięcie i poczucie zagrożeniawreszcie przebrały miaręi nawet,jak ujął to kilkakrotnie, "zwykłe przedmioty" zdawały sięsprzysięgaćprzeciwko jegoosobie. To, że do pierwszego ataku doszłow dniu, kiedyprzypadławizyta zamożnego sąsiada, w zasadzieteż nie 164 powinnobudzić zdziwienia, ato, że osią wydarzeń stało się lustro,które najpierw pokazało odbicie jego zeszpeconej twarzy, a potem"ruszyło" z miejsca i na koniec roztrzaskało się o podłogę, było moimzdaniem bardzo znamienne. Jak mówię, było to niezwykle szokujące,acz poniekąd całkowicie zrozumiałe. Bardziej martwił mnie upór,zjakim trwał przy owych urojeniach,dręczony na pozór logicznąobawą, że gdy tylko straci czujność, matka z siostrą "zarażą się" owymdiabolicznym czymś, które rozpanoszyło się w jego pokoju. Myśli te pochłonęły mnie na kolejnych parę godzin. Pomimo przyjmowania pacjentów czułemsię tak, jakbym nadal przebywał z Rodem,wsłuchany ze

zgrozą wjegomakabryczną opowieść. Chyba nigdyw swojejzawodowej karierze nie czułem się tak bezradny. Moje relacjez rodziną Ayresów niewątpliwie zakłócałyosąd, byłem co dotegoprzekonany. Pewnie powinienem przekazać sprawę innemu lekarzowi. Lecz czyż można było wówczasmówić o"sprawie"? Rodnie przyszedłdo mnie z prośbąo diagnozę. Ba, jak sam powiedział,wcale niemiał ochoty na zwierzenia. Poza tym nie było mowy o honorariumza pomoclubkonsultacje. Nie uważałemw owej chwili, by stanowiłzagrożenie dla siebie bądź innych; uznałem raczej,że jegourojeniabędą powoli narastać,by wreszcie strawić go bez reszty. Innymi słowy,wyczerpanie doprowadzi go do skrajnego załamania nerwowego. Mój największy dylemat polegał na tym, co -jeśli w ogóle - powiedzieć pani Ayres i Caroline. Dałem Rodowi słowo, że nic nie powiem,i choć porównaniez księdzem było napoły żartobliwe, żaden lekarznie kwapi się łamać prośby o dochowanie tajemnicy. Gryzłem się caływieczór, podejmując raztaką,raz inną decyzję. Wreszcie, prawieo dziesiątej, pobiegłem do domuGrahamów, aby zasięgnąćopinii. Ostatnio spędzałemz nimi mniejczasu i Graham zdziwił się na mójwidok. Powiedział, że Anna jest na górze -jedno z dzieci źle się czuło- ale zaprowadził mnie do pokojudziennego i wysłuchał cierpliwie. Był równie poruszonyjak ja. - Jakim cudem sprawy zaszły tak daleko? Nie było żadnych znaków ostrzegawczych? 165.

- Czułem, że coś nie gra - odpowiedziałem. - Ale żeby aż tak. - I co chceszzrobić? - Właśnie usiłuję coś wymyślić. Nie mam nawet konkretnej diagnozy. Zastanowił sięchwilę. - Pewnie brałeś pod uwagęepilepsję? -To byłomoje pierwsze przypuszczenie. Nadal jestem zdania,że nie możemy tego całkiem wykluczyć. Urojenia, omamy wzrokowei słuchowe. Wreszcie sam atak i następujące po nimwyczerpanie; objawy się zgadzają. Ale to wszystko. - A obrzęk śluzowaty? - podsunął. - Też mi to przyszło do głowy. Ale chyba trudno byłoby go przeoczyć, nie? Poza tym nie ma żadnychobjawów. +- Może zakłócenia pracy mózgu? Na przykład tętniak? - Chryste, obyś się mylił! Ale kto wie. Nie, byłyby też inne objawy. Nie,coś mi mówi, że to choroba wyłącznie na tle nerwowym. - Czyli teżnie najlepiej. -Wiem -odpowiedziałem. - Matka i siostra o niczym niewiedzą. Myślisz, że powinienem im powiedzieć? To mnie najbardziejdręczy. Potrząsnął głową, wydymając policzki. - Znasz ich terazlepiej niżja. Roderick na pewno ci za to niepodziękuje. Z drugiej jednak stronyto się może skończyćkompletnymrozstrojem nerwowym. - I zupełniezatracimy z nim kontakt. - To bardzo możliwe. Proponuję,żebyś dał sobie jeden, dwa dnido namysłu. - A tymczasem Hundreds coraz bardziejbędziesię pogrążałow chaosie - uzupełniłem ponuro. -Cóż, przynajmniej to nie twój problem. Rzucił to dość obojętnym tonem, jakiego częstoużywał podczasnaszychrozmów o Ayresach, ale trochę mnie to rozdrażniło. Dopiłem drinka i powoliwróciłem do domu, wdzięczny,że Graham mnie 166 wysłuchał, i z nieco lżejszym sercem, aczwciąż niepewny co dodalszego działania. I dopierogdy wszedłem do ciemnego gabinetu i mójwzrok padł na dwa krzesła wciąż ustawione przy piecyku,a w uszachzabrzmiał udręczony głos Roda, uświadomiłem sobie bez najmniejszych wątpliwości, że moim obowiązkiem jest niezwłocznie poinformować o wszystkim jego rodzinę. Ale następnego dnia jechałem tam jak na ścięcie. Towarzyszyłomi nieodparte poczucie,że moje stosunki zAyresamisprowadzająsię ostatnio do roli posłańca złych wiadomości bądź też wypełnianiajakiejś przykrej misji w ich imieniu. Poza tym wraz z nastaniemśwituzachwiałem się nieco w swoim postanowieniu. Pomny złamania obietnicy wlokłem się żółwim tempem, prosząc Boga, by nie napatoczyć siępo

drodze na Rodericka ani nie zastać gow domu. Od mojej ostatniejwizytyminęło zaledwie kilka dni, i ani pani Ayres,ani Caroline niespodziewały sięmnie rychło ujrzeć; gdy zastałem je w saloniku,nawetnie próbowały ukryć zaskoczenia. - Co za niespodzianka, doktorze! - zawołała pani Ayres, unoszącdo twarzypozbawioną pierścionków dłoń. -A ja takanieelegancka! Czyznajdzie się coś w kuchni, Caroline, żeby poczęstować doktora? O ile wiem, mamy tylko margarynę i chleb. Może zadzwoń na Betty. Wolałem nie telefonować, by nie wzbudzić podejrzeń Rodericka,ponadto takostatnio przywykłem do wizyt w Hundreds, iż nawet niewziąłempoduwagę, że obie paniemogą się czuć skrępowane. PaniAyres mówiła uprzejmie, acz z cieniem pretensji w głosie. Nigdy niewidziałem jej tak zbitejz tropu;było tak, jakbym przyłapałją nie tylkobez pierścionków i warstwy pudruna twarzy, ale i bez jakże charakterystycznego dla niej wdzięku. Po chwili odkryłemjednak faktycznypowód jej zdenerwowania, gdyż chcącusiąść na sofie, musiałemprzesunąć kilka rozpadających siękartonów: jak się okazało, zawierałyonerodzinne albumy ze zdjęciami, odkryte niedawno przezCarolinew jednym z kredensóww bawialni; zawilgłe i upstrzone pleśnią, właściwie nadawały się do wyrzucenia. 167.

- Istna klęska! - narzekała pani Ayres, pokazując mi rozpadającesię kartki. -Osiemdziesiąt lat historii, nie tylko rodziny pułkownika, ale i mojej, Singletonów i Brooków. Zapewne panu wiadomo,że od miesięcy prosiłam dzieci o znalezienie tych fotografii isprawdzenie, czy wszystko z nimi w porządku. Byłam przekonana, że leżągdzieś na strychu. Spojrzałem na Caroline, która zadzwoniwszy naBetty, zasiadłaz powrotem w fotelu i z niezmąconym spokojem wróciła do przerwanej lektury. - Obawiam się, że strych nic by tutaj nie zmienił -powiedziała,nie odrywając oczuodkartki. - Ostatnio zaglądałam tam zpowoduprzeciekającegodachu i widziałamnasze książki z dzieciństwa, przemoczone do cna. - Szkoda, że nie uznałaś za stosowne wspomnieć mi o tym,Caroline. -Jestem pewna, że to zrobiłam, mamo. - Wiem,że oboje zbratem macie mnóstwo na głowie, ale jestemnaprawdę niepocieszona. Niech pan zobaczy, doktorze. - Podałami sztywnąze starości carte-de-yisite, której spłowiała, wiktoriańskaczcionka praktycznie ginęła podmasą rdzawych plam. -To ojciecpułkownikaw czasachmłodości. Dawniej uważałam, że Roderickprzypomina go do złudzenia. - Tak. - rzuciłem z roztargnieniem. Byłem spięty, czekałemna sposobną chwilę, żeby zagaić. - A tak w ogóle, to gdzie on siępodziewa? - Chyba jest w swoimpokoju. - Sięgnęła pokolejną fotografię. - Proszę, ta też zniszczona. I ta. O, tę pamiętam. Ach, to straszne! Kompletnie zniszczona! To moja rodzina, tuż przed wojną. Wszyscymoi bracia, proszę spojrzeć, ledwo ich widać: Charlie, pułkownik,Mortimer, Frank, i moja siostra Cissie. Od roku byłam mężatką,opiekowałam się maleństwem; wówczas tego nie wiedzieliśmy, alejuż nigdy nie mieliśmy się spotkać w tym gronie. W ciągupół rokuwybuchła wojna i obaj chłopcy polegli niemal odrazu. 168 Głos jej się zmienił, była szczerze zrozpaczona. Tymrazem Caroline podniosła wzrok, wymieniliśmy spojrzenia. PrzyszłaBetty; wysłanoją do kuchni z poleceniem zaparzenia herbaty, na którą niemiałem ani czasu, ani ochoty, apani Ayresdalej przedzierała się przez stosy fotografii i wspomnień. Pomyślałem o wszystkim, co ostatnio przeszła i o okropnej wiadomości,którą miałem jej do przekazania; patrzyłem na nerwowe ruchy jej dłoni, którebez pierścionków zdawały siędziwnie nagie i obrzmiałe. I nagle obarczeniejej kolejnązgryzotąwydało mi się nie do pomyślenia. Przypomniałem sobie rozmowę o Rodericku, którąodbyłem z Caroline przed tygodniem; to do niej powinienem zwrócićsię w pierwszej kolejności. Przez pięć minut na próżno usiłowałem ponownie ściągnąć na siebiejej wzrok. wreszcie, kiedy pojawiła się Betty, podniosłemsię z miejsca i odszedłem. Kiedy Betty zajęła siępanią Ayres, ja zaniosłem filiżankę Caroline. Kiedy spojrzała na mnie z lekkim zdziwieniem i wyciągnęła rękę

konspiracyjnie nachyliłem się w jejstronę. - Czy moglibyśmy porozmawiać w cztery oczy? - szepnąłem. Cofnęła się odruchowo, zaskoczona tymi słowami, amoże po prostu powiewem mojego oddechu na policzku. Spojrzała na mnie razjeszcze,po czym zerknęła na matkę i skinęła głową. Wróciłem na Sofę. Przez kolejne pięć, dziesięć minut piliśmy herbatę, zagryzając ją cienkimi kawałkami suchego placka. Naraz Carolinedrgnęła,jakby coś jej przyszło do głowy. - Mamo - odezwała się - zapomniałamci powiedzieć. Odłożyłemparę książek dla CzerwonegoKrzyża, może doktor Faraday zawiózłby je do Lidcote? Wolę nie prosić Roda. Nie chcęsprawiać panukłopotu, doktorze, aleczy byłby pan tak miły? Są w bibliotece,już spakowane. Powiedziała to bez cienia zażenowania i śladu rumieńca natwarzy a muszę przyznać, że mnieserce waliłojak młotem. Pani Ayres odrzekłaz lekkim niezadowoleniem, że chybawytrzyma bez nas minutę dwie, po czymwróciłado przeglądania zapleśniałych albumów. - Długo pana nie zatrzymam -powiedziała Caroline, wciąż swoim 169.

normalnym głosem, kiedy otworzyłem przed nią drzwi. Wskazałaoczami korytarz i ruszyliśmy szybkim krokiem do biblioteki. Od razupodeszła do okna i otworzyła jedyną sprawną okiennicę. Kiedydo środka wlało sięzimowe światło, spowite prześcieradłami półkiożyły wokół nas niczym duchy wyłaniające się z ciemności. Wyszedłemz cienia, aCaroline cofnęła się od okna i stanęła na wprost mnie. - Co się stało? - zapytała z niepokojem. -Chodzi o Roda? - Tak - odpowiedziałem. Iopowiedziałem jej w miarę możliwościpokrótce, codzień wcześniej usłyszałem od jej brata. Słuchała z narastającym przerażeniem,a przy tym - jakmi się zdawało - bez większego zdziwienia, tak jakbymojesłowa rzuciły światło na zagadkę, której rozwiązanie przerastałodotąd jej siły. Przerwała mi tylko raz,kiedy wspomniałem o ciemnejsmudze nasuficie. Złapała mnieza rękę. - To tenślad, ipozostałe! Widzieliśmy je na własne oczy! Wiedziałam,że kryją w sobie coś dziwnego. Nie sądzi pan, że. Czytonie. Zrozumiałem ze zdziwieniem, że jest gotowa potraktować opowieść brata z całkowitą powagą. - Każdy mógł porobić te ślady,Caroline. Mógł je zrobić samRod,na poparcie swoich urojeń. Albobyły tam od zawsze istały siębodźcemjego halucynacji. Cofnęła rękę. - Tak, naturalnie. I pannaprawdę w to wierzy? Aco z poprzednią teorią? Epilepsja i tak dalej? Potrząsnąłemgłową. - Naprawdę wolałbym, żeby chodziło o dolegliwości fizyczne, gdyżłatwiejbyłoby je wyleczyć. Obawiam się jednak,że mamy do czynieniaz chorobą, hm, psychiczną. Ostatniezdanie wstrząsnęło niądo głębi. Zrobiła przerażonąminę. - Biedny, biedny Rod - powiedziała wreszcie. - To straszne, prawda? Ico możemy zrobić? Powie pan mamie? 170 - Miałem taki zamiar. Dlategotu jestem. Ale widząc ją nad zdjęciami. - Tonie tylko zdjęcia - odrzekła. - Ona się zmienia. Przeważniezachowuje się całkiem zwyczajnie, czasem jednak jest taka, jak dziś: sentymentalna i nieobecna myślami, skupiona na przeszłości. Wciążdyskutujez Rodem o farmie i prawie się kłócą. Podobno mamy kolejne długi. On traktuje to jak swoją winę!

A potem znów zamyka sięprzed wszystkimi. Zaczynam rozumieć, dlaczego. To takiestraszne. Naprawdę mówił te okropne rzeczy, i to całkiem serio? Może pancoś źle zrozumiał? - Chciałbym,żeby tak było, dla dobranaswszystkich. Ale nie,obawiam się, że pomyłka nie wchodzi w grę. Jeśli nie pozwoli sięleczyć, możemytylko miećnadzieję, że sam odzyska równowagępsychiczną. Możliwe, że tak się stanie, w końcu Baker-Hyde'owiewyjechali i sprawanareszcie przycichła. Dopóki upiera się przy tym,żemusi chronić ciebie i matkę, dopóty mam związane ręce. - A może gdybym z nim porozmawiała,. -Spróbować nie zaszkodzi, aczkolwiek wolałbym oszczędzić ciopowieści z pierwszej ręki. Być może teraz najlepiejbędzie po prostu mieć na niego oko - to zadanie dla nasobojga - i prosić Boga,żeby mu się nie pogorszyło. - Cowtedy? - zapytała. - Wtedy. - odpowiedziałem. -No cóż, gdyby chodziło o innydomi zwykłą rodzinę, na pewno wiedziałbym, corobić. Sprowadziłbym Davida Grahama i wysłał Roda na przymusowe leczeniew szpitalu psychiatrycznym. Caroline zasłoniła ręką usta. - Ale dotego chybanie dojdzie. -Wciąż myślęo jego "wypadkach". I odnoszę wrażenie, jak gdybykarał samego siebie. Bez wątpienia dręczy gopoczucie winy, byćmoże z powodu sytuacji Hundreds, amoże nawet z powodu śmierciswojegokolegi nawigatora. Niewykluczam,że podświadomie próbujewyrządzićsobie krzywdę. Ale może być i tak, że szukanaszej pomocy. 171.

Wie, że jako lekarz mogę sobie na wiele pozwolić. Ktowie, może ranisię w nadziei na mojąradykalną interwencję. Urwałem. Staliśmy w mdłym świetle padającym z odsłoniętegookna, rozmawiając ściszonymi głosami. Naraz gdzieś ponad moimramieniem, w najciemniejszej części pokoju rozległ sięprzenikliwyzgrzyt metalu i oboje z zaskoczeniem zwróciliśmy głowy w tamtą stronę. Dźwięk zabrzmiał ponownie: zrozumiałem, że pochodziod drzwi,których gałkaobracała się powoli na naszychoczach. W mrokupomieszczenia, i przy naszych dostatecznie jużwyostrzonych zmysłach, wywierałoto zgoła niesamowite wrażenie. Usłyszałem, jakCarolinebierze głęboki oddech i przysuwa się bliżej mnie, jakby siębała. Kiedy drzwipowoli się otworzyły i ukazał sięstojący na proguRoderick, w pierwszej chwili chyba oboje odetchnęliśmy z ulgą. Potemzobaczyliśmyjegominę i pospiesznie odsunęliśmysięod siebie. Podejrzewam, że wyglądaliśmyjak dwoje winowajców, i tak teżsię czuliśmy. - Usłyszałemtwój samochód, doktorku -oznajmił lodowatymtonem Rod. - Poniekąd spodziewałem się twojego przyjazdu. - I dodał, zwracając się do siostry: -Co on ci naopowiadał? Że jestem chory albo stuknięty, tak? Matka pewnie usłyszała to samo? - Nic jej jeszcze nie mówiłem - wtrąciłem, zanim Caroline zdążyłaodpowiedzieć. -Proszę, cóż za wielkoduszność. - Ponownie spojrzał na siostrę. - Masz pojęcie, że dał mi słowo, że będzietrzymał gębę nakłódkę? Oto, ile jest warte słowolekarza. A przynajmniej lekarza tej miary. Caroline puściła jego słowamimo uszu. - Roddie- powiedziała. - Martwimy się o ciebie. Nie jesteśsobą,wiesz, że nie. Wejdź, dobrze? Nie chcemy, żeby matka albo Bettynas usłyszały. Przez chwilęstał bez ruchu, po czym zrobił krok naprzód, zamknąłza sobą drzwi i oparł sięo nie plecami. - A więc ty też maszmnie zawariata - skwitował beznamiętnymtonem. 172 - Uważam, że powinieneś odpocząć -odparła Caroline. - Odpocząć,wyrwać się stąd, choćby na chwilę. - Wyrwać się stąd? Jesteś równie beznadziejna,jak on! Dlaczegowszyscy na siłę chcą mnie zmusić do wyjazdu? - Chcemy ci tylko pomóc. Uważamy, że coś ci dolega, powinieneśsięleczyć. Czy to prawda, że widzisz. różne rzeczy? Niecierpliwie spuścił wzrok. - Boże, zupełnie jak po wypadku! Trzebamnie pilnowaći pilnować, trząść się nade mną i niańczyć. - Odpowiedzmi, Rod! Czy to prawda, że twoim zdaniem w tymdomucoś. cośjest?

Coś, co chce cię skrzywdzić? Przezchwilę nie odpowiadał. Wreszcie podniósł wzrok i popatrzyłjej w oczy. - A jak ci się wydaje? - spytał cicho. Kumojemu zdziwieniu Caroline wzdrygnęłasię lekko, jakby podwpływemjego spojrzenia. - Są. sama nie wiem, co myśleć. Ale bojęsię o ciebie, Rod. - Boisz się! I słusznie! Oboje powinniście siębać. Ale nie o mnie. Ani nie mnie, jeśli to cię martwi. Nie rozumiesz? To ja trzymamto wszystko do kupy! - Wiem, że tak ci się wydaje, Rod - powiedziałem. - Jeśli tylkopozwolisz sobiepomóc. - To ma być niby ta pomoc, tak? Leciszz jęzoremdo mojej siostry,chociaż obiecałeś. - Owszem, to ma być pomoc. Rozmyślałemnadtym długi czasi doszedłemdo wniosku, że sam nie dasz sobie rady. - Czy ty naprawdę nic nie pojmujesz? Po tym wszystkim, cociwczoraj mówiłem? Nie myślę o sobie. Boże! Nikt nie docenia moichwysiłków, nawet teraz, kiedywypruwam sobie żyły! Możechoćrazpowinienem mieć wszystko wnosie, przymknąć oczy, odwrócić wzrok. Zobaczymy, co wtedy. Nadął się jakmały chłopiec,próbującysię wyłgać z kiepskich ocenna świadectwie. Skrzyżował ręce na piersi i opuścił ramiona, a wzbu173.

rżenie i strach, wynikające z powagi sytuacji i jeszcze przed chwilątak dotkliwe, powoli zaczęły nas opuszczać. Zobaczyłem, że Carolinepo raz pierwszy spogląda na mnie z powątpiewaniem, i postanowiłemkuć żelazo,póki gorące. - Musisz zrozumieć, że bardzo się o ciebie martwimy, Rod. Takdalej być nie może. - Nie chcę o tym rozmawiać - oznajmił kategorycznie. - Tobezsensu. - Uważam, że naprawdę jesteśchory, Rod. Musimy ustalić,co toza choroba, aby móc cię wyleczyć. - Jestem chory przez ciebie i twoje wścibstwo! Jeśli zostawiszmniew spokoju, jeśli zostawisz w spokoju nas wszystkich. Alecoja mówię, obojesprzysięgliściesię przeciwko mnie. Ta całaaferaz nogą, że niby wyświadczam szpitalowi przysługę. - Jak możesz tak mówić? - zawołała Caroline. -Doktor Faradaybył taki miły! - Teraz też jest miły? -Przestań, Rod. - Przecieżpowiedziałem, tak? Nie chcę o tym rozmawiać! Odwrócił się, otworzył szarpnięciem wiekowe, ciężkie drzwii wyszedł. Na pożegnanie tak trzasnął drzwiami, że ze szpary wsuficiespłynęła niczymwelon chmura kurzu, a dwa prześcieradła ześliznęłysię z półek i spadły na podłogę. Wymieniliśmy bezradne spojrzenia i powoli podeszliśmy do prześcieradeł, żeby jepodnieść. - I co teraz? -zapytała, gdy kładliśmy je z powrotem na miejsce. - Skoro rzeczywiście jestz nimaż tak źle, ale nie chce dać sobiepomóc. -Nie wiem - odpowiedziałem. - Naprawdęnie wiem. Jak jużmówiłem, możemy tylko mieć na niego oko ispróbowaćodzyskaćjego zaufanie. Niestety, to zadanie spadniegłównie na ciebie. Kiwnęła głowąi popatrzyła na mnie uważnie. - Czy pan jestpewien? - spytała po chwili wahania. -Czy pan 174 jest pewien, że to, co panu powiedział. Wydaje się taki. taki normalny. -Wiem. Gdybyś go wczoraj widziała, byłabyś innego zdania. Chociażi tak, nawet wtedy, mówił zupełnie sensownie. Daję słowo,to najdziwniejsze połączenie obłędu z normalnością, jakie w życiuwidziałem. -Iniesądzi pan. że jego opowieść może zawierać choćby. choćby źdźbło prawdy? Ponownie ogarnęło mnie zdziwienie, że w ogóle bierze taką ewentualność pod uwagę. - Przykro mi, Caroline- odpowiedziałem. - To straszne, kiedy cośtakiego dotyka bliską osobę. - Tak, pewnie ma pan rację.

Powiedziała to zpowątpiewaniem, po czymsplotłaręce i przesunęła kciukiem jednej dłoni po kostkach drugiej. Zadrżała. - Zmarzłaś - powiedziałem. Ale ona potrząsnęła głową. - To nie zimno, tylko strach. Niepewnie przykryłem dłońmi jejręce. Palce Caroline od razuz wdzięcznością splotły sięz moimi. - Nie chciałem cięprzestraszyć - powiedziałem. - Przykro mi,że cię tym obarczam. -Rozejrzałem się pobibliotece. - Jak tu ponurowtaką pogodę! Na tym polega zapewne po części kłopot Roda. Gdyby tylko sprawy niewymknęły mu się spod kontroli! A tak. Do licha. - Spojrzałem w przelocie na zegarek. - Na mnie jużczas. Daszsobieradę? Gdy tylko coś się zmieni, zadzwonisz? Obiecała. - Grzecznadziewczynka - powiedziałem, mocniej ściskając jejpalce. Trwaliśmy tak przez chwilę, po czym cofnęła ręce. Wróciliśmydosaloniku. - Ależ was długo nie było! - oznajmiła na naszwidok paniAyres. - I cóż to znowu był za łomot? Betty ija myślałyśmy, że wali się sufit! 175.

Dziewczyna stała tuż obok: pani Ayres pewnie kazała jej zostać,kiedy przyszła po tacę, a może specjalnie ją wezwała. Pokazywała jejzniszczone fotografie;powyciągała pół tuzina zdjęć przedstawiającychniemowlęta, zapewne małych Caroline i Rodericka, i teraz niecierpliwie zaczęła je układać z powrotem. - Wybacz, mamo - odrzekłaCaroline. - Niechcący trzasnęłamdrzwiami. Obawiam się, że trochę zakurzyłam podłogę. Zajmij siętym, Betty. Betty dygnęła ze spuszczoną głową. - Dobrze, panienko. - I wyszła. Po uprzejmych, acz pospiesznych słowach pożegnania -w czasiektórego wymieniłem spojrzenia z Caroline, usiłując wzrokiem dodaćjej otuchy i zapewnić o swoim bezwzględnym wsparciu - chcąc niechcąc, ruszyłem śladem pokojówki. Dotarłem do holu i zajrzawszyprzez uchylone drzwido biblioteki, zobaczyłem, jak Betty nakolanach zamiata podłogę i bezprzekonania zgarnia kurz z wyświeconego dywanu. I dopiero patrząc na rytmiczne podrygiwaniechudychramion, przypomniałem sobie jej dziwaczny wybuch owegoranka,gdy uśpiłem Cygana. Cóż za osobliwy zbieg okoliczności, że jej teoria,jakoby w Hundreds "siedziało złe" znalazła odzwierciedlenie w urojeniach Rodericka. Wszedłem do biblioteki i spytałem cicho, czy abynie chlapnęła czegoś, co mogłozasiać w jego głowie tę myśl. Przysięgła, że nie ma ztym nic wspólnego. - Przecie pan kazał, nie? - powiedziała. -Ja żem nie powiedziałaani słóweczka! - Nawet w żartach? -Ale! Przemawiała żarliwie, acz -jak mi się zdawało- z cieniem zadowolenia wgłosie. Nagle przypomniałem sobie, jak wyśmienitą jestaktorką: zajrzałem w jej pozbawione wyrazu szare oczy ipo razpierwszy nie byłem pewien, czydostrzegam w nich niewinność,czymoże spryt. - Czy aby na pewno? - drążyłem. -Nic nie powiedziałaś i nie 176 zrobiłaś? Ot, dla zabawy? Może coś przestawiłaś? Przesunęłaś przedmioty tam, gdzie nie powinny się znajdować? - Ja żem nicnie zrobiła- odparła -ani nie powiedziała! Animi wgłowie nawet o tym myśleć. Aż ciarki biero, jak se siedzę na dolesamiuteńka. Tonie moje złe, tak mówi pani Bazeley. Nie kuś złego,mówi,to zostawicię w spokoju. I natym musiałem poprzestać. Wróciła do zamiatania. Spoglądałem na nią przez chwilę,a potem cofnąłem się i wyszedłem. W ciągu kolejnych dwóch tygodni rozmawiałem z Caroline kilkakrotnie. Mówiła, że niewiele się zmieniło, Rod dalej był skryty,ale przy tym zachowywał się normalnie. Kiedy podczas kolejnychodwiedzin zapukałem do jego pokoju,stanął naprogu i

oznajmiwszyponuro, że "nie ma nic do powiedzenia iżyczy sobie, aby go zostawićwspokoju", zatrzasnął mi drzwiprzed nosem. Innymi słowy,moja interwencja przyniosła skutek, jakiego się najbardziej obawiałem. Naturalnie nie było mowy o kontynuowaniuzabiegów: dokończyłem sprawozdanie i oddałem pracę, tracąc tymsamym pretekstdo dalszych wizyt. Ku swemu zdumieniuodkryłem, że bardzo mi ichbrakuje. Tęskniłem za mieszkańcami dworu, tęskniłem za samymHundreds. Martwiłemsięo nieszczęsną, znękaną panią Ayres i częstorozmyślałem o Caroline, zachodząc wgłowę, jak też radzi sobie w taktrudnej sytuacji. Często wspominałem też wspólne chwile w biblioteceoraz niechęć, z jaką uwolniła dłoń z mojego uścisku. Nadszedł grudzień, a wraz z nimnastała iście zimowa aura. Przezokolicę przetoczyłasię pierwsza fala grypy; zmarło dwoje chorychwpodeszłymwieku, parę innych osób było w ciężkim stanie. Zachorował również sam Graham; Wise,nasz stażysta, przejął część jego obowiązków, pozostałe jednak przypadły mnie, toteż praca pochłaniałanieomal każdą chwilę. Przez kilka pierwszychdni miesiąca zaglądałemjedynie na farmę Ayresówdo żony i córki Makinsa, które też leżałyzłożone chorobą i nie mogły pomagaćprzy dojeniu. Makins wyrzekał,na czym świat stoi, odgrażając się, że rzuci w diabły ten całyinteres. 177.

Powiedział mi, że Roderick Ayres nie daje znaku życia od trzech,czterech tygodni, a dokładnie od dnia, gdy przyszedł po pieniądzeza dzierżawę. - Wielki mi gospodarz - rzucił gorzko. - Póki słonko na niebie,wszystko ładnie i pięknie. Pogodasię zepsuje i toto nie wychyla nosaz domu. Pewnie marudziłby dalej, ale nie miałem czasu słuchać. Zabrakło mi również czasu, aby zajrzećpo drodze do Hali, jak to miałemwzwyczaju. Lecz słowa Makinsa nie dawały mi spokojui jeszcze tegosamegowieczoru zadzwoniłem do pani Ayres. - Ach, doktor Faraday -zabrzmiał w słuchawce jej znużony głos. -Jak miło pana usłyszeć! Od wieków nikt nas nie odwiedzał. Wszystkoprzez tę paskudną pogodę. W domu jest tak nieprzyjemnie! - Ale czy wszystko w porządku? - zapytałem. -Wszyscy zdrowi? Caroline? Rod? -Tak. tak. - Rozmawiałem z Makinsem. Wsłuchawce zatrzeszczało. - Koniecznie musi nas pan odwiedzić! - zawołała,przekrzykująctrzaski. -Dobrze? Proszę przyjść na kolację! Wyprawimy prawdziwąkolację, w starym stylu. Co pan nato? Odkrzyknąłem, że tak, bardzochętnie. Zakłócenia uniemożliwiłydalszą rozmowę. Ustaliliśmy tylko termin kolacji na drugi lub trzecidzień później. W tym jakże krótkim odstępie czasu nastąpiło gwałtowne pogorszenie pogody. Kiedy ponownie zawitałem doHundreds, wieczór byłmokryi wietrzny, a niebo pozbawioneksiężyca i gwiazd. Nie wiem, czyto na skutek ponurej aury, czy też po prostu zdążyłemwyprzeć z pamięci nędzny wygląd domostwa, w każdym razie gdy tylko znalazłem sięw holu, jego posępna atmosfera raz jeszcze wstrząsnęła mną do głębi. Niektóre żarówkisięwypaliły i góraklatkischodowej tonęła wmroku,podobnie jakw dniu pamiętnego przyjęcia; dawało to dziwnie przytłaczający efekt, jakby słotna noc zdołała jakoś przeniknąć przez ściany 178 i zawisła jak mgła w samym sercu domu. Chłód przenikał na wskroś. Parę wiekowych kaloryferów hałaśliwie dawało z siebie wszystko,niestety z mizernymskutkiem. Ruszyłem po marmurowej posadzcei znalazłem rodzinę wsaloniku: siedzieli na krzesłach stłoczonych przykominku, ubrani ze wszech miar ekscentrycznie. Carolinenarzuciłana sukienkę wyłysiało futro z fok, pani Ayres miała nasobie sztywnąsuknię z jedwabiu i szmaragdową biżuterię,hiszpańskie i hinduskiechusty na ramionach, zgoła niepasujące do reszty, iczarną mantylęna głowie, Roderick zaś włożył pod marynarkę wełnianą kamizelęo barwie pszenicy, a na rękach miał rękawiczki bez palców.

- Prosimy o wybaczenie, doktorze - powiedziała pani Ayres, podając mirękę. - Aż strach pomyśleć, jak musimy wyglądać! -Alerzuciłato lekkim tonem i zrozumiałem, że w gruncie rzeczy niema pojęcia,jak cudaczny stanowią tercet. Poczułem się trochę skrępowany. Pewnie spojrzałem na nich jak na dom, oczamiobcego człowieka. Przyjrzałem się Rodowi i jego widok nie natchnął mnie optymizmem. Kiedy matka z siostrąpodeszły, abysię ze mną przywitać, rozmyślnie nie ruszył się z miejsca. I choć łaskawie podał mi rękę,zrobiłto bez słowa i większego zainteresowania,ledwieunosząc na mniewzrok, jak gdyby czynił to dla formalności i wyłącznie przezwzglądna matkę. Jednakże było to do przewidzenia, bardziejzaniepokoiłomnie coś innego, a mianowicie jego postawa. Podczas gdy do niedawnasprawiał wrażenie spiętego i zaszczutego człowieka, który sposobisięna nadejście nieuchronnej katastrofy,teraz jakby się skurczyłi zobojętniał na to, comiało nastąpić. I gdy pani Ayres, Caroline i janawiązaliśmy rozmowęo lokalnych sprawach i ploteczkach, zachowując pozorynormalności,on tkwił bez słowa na swoimkrześle i obserwował nasspod oka. Wstałtylkoraz, aby podejśćdostolika z butelkami i nalaćsobie ginu z wermutem. Sądząc po jegoruchach i osobliwej mieszance,którąnapełnił kieliszek, sączył drinka jużod dłuższego czasu. Byłem wstrząśnięty. Niebawem przyszła Bettyi poprosiła nasna kolację. Korzystając z lekkiego zamieszania, przysunąłem siędo Caroline. 179.

- Wszystko w porządku? - mruknąłem. Zerknęła na matkę i brata, po czym prawie niedostrzegalniepotrząsnęła głową. Wyszliśmy na korytarz i szczelniej otuliła sięfutrem, ponieważ z marmurowej podłogi bił lodowaty ziąb. Mieliśmy jeśćw jadalni; pani Ayres,zgodnie z obietnicąwyprawieniakolacji "w starym stylu", kazałaBetty uroczyście nakryć do stołui wyjąć chińską porcelanę, pod kolor orientalnej tapety, oraz kompletsrebrnych sztućców. Zapalono świece w mosiężnych kandelabrach, ichpłomienie kołysały się niebezpiecznie w przeciągu. Carolinei ja usiedliśmy naprzeciw siebie, Roderick zajął miejscepanadomu, na krześle należącym zapewne niegdyś do jego ojca, a pani Ayres zasiadłapo przeciwnej stronie. Prawie natychmiast nalał sobie kieliszek wina,a gdy Betty zaniosła butelkę na drugi koniec stołu i podeszła doniegoz wazą, zasłoniłręką talerz. - "Raz gdy mu zupę stawiasłużąca, on ni stąd, nizowąd zupęodtrąca! "- zaśpiewał piskliwie, po czym dodał normalnym głosem: - Czywiesz,co się stało z niegrzecznym chłopcem z wierszyka, Betty? - Nie, psze pana - odrzekła niepewnie. -Nie, psze pana - powtórzył, przedrzeźniając jej akcent. - Otóżskończyłw płomieniach. - Nieprawda - wtrąciła Caroline z bladym uśmiechem. - Umarłz głodu. Chwila nieuwagi i ciebie czekataki sam los, Rod. Chociażmiędzy Bogiem a prawdą, pewnie wszyscy odetchnęlibyśmy z ulgą. Zjedz trochę zupy. - Jużmówiłem- odparł tym samym piskliwym tonem. - "Nie chcęinie chcę ani łyżeczki! " Ale winko jak najbardziej. Betty! Dziękujęuprzejmie. Hojnie napełnił sobie kieliszek. Zrobił to niezręcznie, hałaśliwiestukając szyjką butelki o szkło. Kieliszekbył piękny, zapewne wyjętogo wraz z porcelaną isrebrem. Rozdrażnionahałasem Carolineprzestałasię uśmiechać i ze złością popatrzyła na brata; aż się zdziwiłem, - Heinrich Hoffmann,"Historia bardzo smutna o chłopcu, który niechciał jeśćzupy". 180 tyle w jejoczach było niechęci. Do końca kolacji nierozpogodziła sięani nachwilę. Szkoda, ponieważw blasku świec wyglądała naprawdę ładnie: jej ostre rysy złagodniały, akanciaste zarysy obojczykówiramion ginęły pod futrem. Pani Ayres też wyglądała bardzokorzystnie. Niezareagowałana zaczepkę syna i dalej rozmawiałaze mną, tak jak w saloniku. Z początku wziąłem to za przejaw dobrego wychowania;pewniewstydziłasię za zachowanie Roda i chciała pokryć złe wrażenie. Stopniowo podchwyciłem jednak drżenie w jej głosie i przypomniałem sobie słowa Caroline, żematka i brat "prawie się kłócą". I naglepożałowałem w duchu swojej wizyty, co nigdy przedtem mi się niezdarzyło. Marzyłem, by kolacjadobiegła wreszcie końca. Ten dom,pomyślałem, nie zasługuje na ich humory, tak samo jak ja. W pewnej chwili rozmowa zeszła na pacjenta, któryniedawnoleczył sięu mnie na grypę,

dawnego dzierżawcę Hundreds, mieszkającego niespełna pół kilometra od zachodniej bramy. To istne zrządzenie losu, powiedziałem, żemogłem jeździć do niego przez park,bardzo ułatwiło mi to życie. Pani Ayres przytaknęła, po czym dodałazagadkowo,iż ma nadzieję, że "dalej będę mógłto robić". - Jakto? - spytałemze zdziwieniem. -A dlaczegóżmiałoby byćinaczej? Spojrzała znacząco na syna, jakby czekała, aż zabierzegłos. Roderickmilczał uparcie, zapatrzony w kieliszek, toteż otarła ustalnianąserwetką i dodała: - Niestety, doktorze, Roderick przekazał mi dzisiaj bardzo smutnąwiadomość. Wygląda nato, że wkrótce będziemy zmuszenisprzedaćkolejnykawałek ziemi. - Naprawdę? - zwróciłem się do niego. -Myślałem, że nie maciejuż nic dosprzedania. Komu tym razem? - Znów radzie miasta - oznajmiła pani Ayres, kiedy Roderick nieodpowiedział. - Maurice Babb będzieodpowiedzialny za budowę. Chcą postawić dodatkowe dwadzieścia cztery domy. Wyobraża pansobie? Sądziłam, że przepisy na to nie pozwalają, w końcu zabraniają 181.

niemal wszystkiego innego. Ale wygląda na to, że rząd z upodobaniemudziela zezwoleń ludziom, którzy wycinają parki i grabią ziemię, abywtłoczyć dwadzieścia cztery rodziny na niecałym półtora hektara. Zrobią dziurę wmurze, położą rury i tak dalej. - Dziurę w murze? - nie zrozumiałem. - Rod zaproponował imkawałekgruntu z farmy - wtrąciłaCaroline. - Ale nie chcieli. Wezmąjedynie położoną na zachodziełąkę Zaskrońca. Widzi pan, namyślili sięwreszcie co dowody i elektryczności; wprawdzie nie doprowadzą rurwyłącznie na nasz użytek,ale przy okazji montowania ich wnowych domach. Wychodzi na to, że doczekamysię wreszcie prądu i kanalizacji,zarabiając przy tymtrochę grosza. Oburzenie na chwilę odebrało mi mowę. Łąka Zaskrońca, nazwana takw dzieciństwie przez Caroline i Rodericka,leżała tuż przygranicy parku,około pięciu kilometrów od domu. Latem nie było jejwidaćz okien, lecz gdy jesienią drzewagubiły liście, z południowozachodnich okien budynku roztaczał sięwidok na zielonobiało-srebrzysty łan, miękki i puszysty jak aksamit. Myśl,że Roderick był gotówwyrzec sięgo tak łatwo,poruszyła mnie do żywego. - Chyba nie myślisz poważnie - powiedziałemdo niego. - Nie możesz tak po prostu rozbić parku. Przecież musi być jakieś innerozwiązanie? I znów matka odezwała sięza niego. -Chybajednaknie, oprócz sprzedaży domu i całości gruntu, alenawet dla Rodericka to nie do pomyślenia, nie potylu staraniachmających na celu jego utrzymanie. Zgodziliśmy siępod warunkiem, że Babb ogrodzi miejsce budowy. Przynajmniej nie będziemy musielina to patrzeć. Roderick postanowił jednakzabrać głos. - Tak, tak, trzeba postawić płot, żeby się odgrodzić przedmotłochem. Nie żeby to go powstrzymało. Wkrótce zbiry z nożamiw zębach, będą nam zaglądać do okien. Lepiej śpij zpistoletempodpoduszką, Caroline! 182 - To nie piraci, baranie - mruknęła,nie podnosząc oczu znad talerza. - Czyżby? Nie byłbym takipewien. Damgłowę, że najchętniejwystrzelaliby nas jak kaczki,czekają tylko na znak Attleego. Moimzdaniem to tylko kwestia czasu. Zwyczajni ludzie nienawidzą takichjakmy, czy wy tego naprawdę nie rozumiecie? - Przestań, Rodericku - upomniała go z zakłopotaniem paniAyres. - Nikt nasnie nienawidzi. Nie w Warwickshire. - Ha, zwłaszcza w Warwickshire! Tuż za granicąhrabstwa, w "Gloztershire", mieszkająfeudałowie z krwi i kości. Aletubylcy zawszemieli głowę do interesów, już w czasach wojny domowej. Nie zapominaj, że stali murem za Cromwellem. Jużoni dobrze wiedzą, wktórąstronę wiatr wieje. Wcale bym sięnie zdziwił, gdyby postanowiliwyrżnąć nas wpień!

A my? Co robimy, żeby się ratować? - Szyderczorozłożyłręce. -Spójrz tylko na mnie i Caroline. Medalowa jałówka i reproduktor z bożej łaski. Siedzimyz założonymi rękami, zamiastdążyć do przedłużenia rodu. Można by pomyśleć, że dobrowolnieskazaliśmy się na wyginięcie. - Rod - powiedziałem na widok miny Caroline. Obróciłsię w moją stronę. - No co? Powinieneś się cieszyć. W końcu sam pochodzisz od piratów, nie? Nie myśl sobie, że inaczej zostałbyś zaproszony! Wstyd niepozwala matce zapraszać prawdziwych przyjaciół. Jeszcze na to niewpadłeś? Poczułem, że się rumienię, bardziej z gniewu aniżeli z innychpowodów, ale nie dałem musatysfakcji i jedząc, wytrzymałemjego spojrzenie. Chyba podziałało, bo w końcu zatrzepotał rzęsamii na jego twarzy odmalował się wyraz zakłopotania i desperacji, jakbyprzestraszył się własnej brawury. Caroline siedziałaze spuszczoną głową i dziobała widelcem w talerzu. Pani Ayres milczałaprzez minutę lub dwie, po czym odłożyła Clement Richard Attlee (1883-1967),polityk bryt. CzołowydziałaczPartiiPracy; 1940-1945 - wicepremier, 1945-1951 - premier. 183.

sztućce. Wreszcie odezwała się ponownie, pytając o innego pacjenta, jak gdyby nie doszło do przerwy w rozmowie. Zachowywała sięnormalnie, ale starannieomijała wzrokiem syna, jakby stojące przednim świece zgasły jedna po drugiej, pogrążając go w ciemnościachi odcinając od reszty. Był to w zasadzie koniec kolacji. Nadeserpodano placek z malinami ze słoika, nieco skwaśniałymi, i sztuczną śmietaną; w pokojupanowały wilgoći chłód, wiatr jęczał wkominku, a stół nie zachęcałdo długiego biesiadowania, bez względu na atmosferę. Pani Ayrespowiedziała Betty, żekawę wypijemy w saloniku; we trójkę podnieśliśmy sięz miejsca i odłożyliśmy serwetki. Rod miał inne plany. - Myślę,że nie sprawi wam różnicy, jeśli wrócę do siebie. Mamtrochępapierów doprzejrzenia. - I papierosów do wypalenia - uzupełniła Caroline,która poszłaprzodem, aby otworzyć przed matką drzwi saloniku. Jej brat zamrugał powiekami i ponownie odniosłem wrażenie,że trwa przy swoich dąsach, chociaż w głębi duszy wcale go to niebawi. Patrzyłem, jak odwracał się i kuśtykał do swojego pokoju. Nieoczekiwanie odczułem coś nakształt litości podszytej gniewemi pozostawienie go samemu sobie wydałomi sięszczytem okrucieństwa. Mimo to poszedłem do saloniku, gdziejego matka i siostradokładały właśnie do ognia. - Przepraszam za mojego syna, doktorze - powiedziała pani Ayres,siadając wfotelu. Uniosła rękędo skroni,jakby rozbolałajągłowa. - Jego zachowanie było niewybaczalne. Czy on naprawdę nie widzi,jakie to dla nas przykre? Jeśli na domiarwszystkiego postanowiłzaglądać do kieliszka, będę zmuszona poprosić Betty o schowaniewina. Jego ojciec nigdy nie pił przy stole. Mam nadzieję, że niemuszępanu przypominać, ile pan dla nas znaczy. Niech pan usiądzienaprzeciw mnie, o tutaj. Usiadłem. Betty przyniosła kawę i wróciliśmy do tematu sprzedażyziemi; raz jeszcze zapytałemo innerozwiązanie, podkreślając, 184 że budowa i towarzyszącyjej chaos wniosą w życie Hundreds szeregnieuniknionych zmian. Jednakżedecyzja zapadła i wszyscy zdążylisię z nią pogodzić. Nawet Caroline wydawałasię dziwnie obojętna. Uznałem więc, że jeszcze raz spróbuję z Roderickiem, poza tym myśl,że siedzi wpokoju sam jak palec, nie dawała mi spokoju. Dopiłemkawę i odstawiwszy filiżankę,oznajmiłem, że spytam, czy Rod niepotrzebuje pomocy. Tak jak podejrzewałem, praca była tylko wymówką:Rodsiedziałpo ciemku w wielkim pokoju i tylko płomień zkominkarozpraszałmrok. Tym razem nie zapukałem, żeby znów nieodprawił mniez progu. Na mój widok odwrócił głowę. - Czułem, że przyjdziesz - burknął. -Mogę posiedzieć z tobą przez chwilę? - A jak myślisz? Widzisz przecież,że robota pali mi się w rękach. Nie, nie, nie włączaj światła! Głowa mnie boli.

- Usłyszałem, jakodstawia kieliszek i wstaje z fotela. -Dołożę do ognia. Zimno jakwpsiarni. Ze skrzynki przy kominku wyjął dwa kawałki drewna i niezdarnie wrzuciłje do paleniska. Iskry wzbiły się w góręi popiół sfrunąłnaposadzkę;w pierwszejchwili zrobiło się jeszcze ciemniej, jakby wilgotnawe szczapy zdusiły ogień. Ale gdy podszedłembliżeji zasiadłemna drugim fotelu, płomienie roztańczyły się na całego i zobaczyłemRodericka wyraźniej. Opadł zpowrotem na fotel,wyciągając przedsiebie nogi. Wciążmiał na sobiemarynarkę, wełnianą kamizelkęi rękawiczki bez palców, ale poluźnił krawat i rozpiął kołnierzyk,który zadarł się z jednejstrony,nadając swemu właścicielowi wyglądpijaka z wodewilu. Od czasu naszej rozmowy w gabinecie byłem tu po raz pierwszyi pochwili złapałem się na tym, żerozglądam się niespokojnie. W zakamarkach pokoju panował gęsty mrok, dostrzegłem jednakskłębioną pościel nałóżku, stojącą obok komódkę oraz umywalkęna marmurowym cokole. Po lustrze -przy którym dawniej leżałybrzytwa, szczotka i mydło - nie było śladu. 185.

Kiedy znów przeniosłem wzrok na Rodericka, miał na kolanachtytoń oraz bibułę i właśnie skręcał sobie papierosa. Mimokapryśnegoświatłazobaczyłem od razu, że twarzma spuchniętą i zarumienionąz przepicia. Próbowałem go odwieść od sprzedażyłąki, przemówić mudo rozsądku,ale odwrócił głowę i nie chciał słuchać. Koniec końcówdałem spokój. - Wyglądasz okropnie, Rod - rzuciłem z innej beczki. Bardzo go to rozbawiło. - Ha! Mam nadzieję, że to nie fachowa opinia, bo raczej nasna nią nie stać. - Dlaczego to sobie robisz? Wszystko wali się wokół ciebie,a ty co? Piłeś gin, wermut,wino i. - Wskazałem na kieliszek, ustawionywśród papierówrozrzuconych po stole. -A to co? Znowugin? Zaklął cicho. -Jezu! No i co z tego? Człowiek nie może sobie chlapnąć razna jakiś czas? - W twojej sytuacji nie powinien. -Jakiej sytuacji? Że niby taki ze mnie pan na włościach? - Owszem, można to tak ująć. Skrzywił się i polizałbibułkę. - Pewniemasznamyśli matkę. -Byłaby wstrząśnięta, widząc cię w takim stanie. - No tobądź tak miły i nic jej niemów, staruszku. Umowa stoi? - Włożył papierosa do ust i przypalił kawałkiem gazety z kominka. -Zresztą- dodał, głębiej zapadając się w fotel - trochę za późnona rolę stroskanej matrony. Ściśle rzecz ujmując, odwadzieścia czterylata. A w przypadku Caroline o dwadzieścia sześć. - Matka bardzocię kocha- odpowiedziałem. - Nie bądź głupi. - Jasne, przecież ty wiesz najlepiej. -Wiem, co mi powiedziała. - Uhm,taki zciebie powiernik, co? No, co citakiego powiedziała? Ile to sprawiłem jej zawodu? Widzisz, nie może mi darować, że dałemsię zestrzelić iokulawić. Carolinei jajesteśmydla niej jednym wielkim 186 pasmem rozczarowań. Podejrzewam, że zawiedliśmy ją samym swoimprzyjściemna świat. Nie odpowiedziałem. Roderick też zamilkł, wpatrzony w ogień. Kiedy znów się odezwał, mówił lekkim, niemal obojętnym tonem. - Wiedziałeś, że kiedyśuciekłem ze szkoły? - spytał. Zamrugałem, zdziwiony nieoczekiwanym zwrotemw rozmowie.

- Nie - odparłem z ociąganiem. - Nic mi o tym nie wiadomo. - O tak. Zwiałem dwa razy, chociaż mało kto o tym wie. Za pierwszymrazem miałem zaledwie osiem, dziewięć lat, nieuciekłemdaleko. Ale za drugim razem byłem już starszy, miałemjakieś trzynaście lat. Po prostu wyszedłem, przez nikogo niezatrzymywany. Poszedłemdo baru hotelowego i zadzwoniłem do Morrisa,kierowcy mojego ojca, żeby po mnie przyjechał. Zawsze mogłemna niego liczyć. Przywiózł mi kanapkę z szynką i lemoniadę, usiedliśmy przy stole i zaczęliśmy rozmawiać. Wszystko przemyślałem. Wiedziałem, że ma brata, któryprowadzi warsztat samochodowy; miałem pięćdziesiąt funtów i wbiłem sobie do głowy, że weźmiemnienawspólnika, zamieszkam u niego i zostanę mechanikiem. Znałemsię na silnikach jakmało kto. Zaciągnąłsiędymem. - Morris wysłuchał mnie cierpliwie i mówi: "PaniczuRodericku"- Rod przemówił akcentem prosto z przedmieścia Birmingham -"Paniczu Rodericku, mechanik z pana, że mucha nie siada, mój bratucieszyłby się z takiego pomocnika na bank, ale co powiedzą matuśz ojczulkiem? Przeciez pana dziedzic, i w ogóle! ". Chciałmnieodwieźć do szkoły, ale mu niepozwoliłem. Nie wiedział, co zemnąpocząć, wreszcie przywiózł mnie tutaj ioddał kucharce, która cichcem zaprowadziła mnie do matki. Oboje myślelipewnie, że zajmiesię mną i udobrucha starego jak mamusie z obrazków albo w teatrze. Ale gdzie tam: powiedziała tylko, że jej"sprawiłemzawód" iodesłała mnie do ojca, żebymsię wytłumaczył, jakim cudem wróciłemdo domu. Oczywiście stary narobił rabanu i stłukł mnie na kwaśnejabłko, w dodatku przy otwartym oknie, ku uciesze parobków. - Par187.

sknął śmiechem. - A ja uciekłem, bo jeden chłopak ze szkoły też tłukłmnie na kwaśne jabłko! Paskudny gnojek,nazywał się Hugh Nash. Wymyślał mi od "paniczyków". Ale nawet jemu starczało przyzwoitości, żeby nie lać mniena widoku. Papieros wypalał mu się wpalcach, ale Rod siedział bez ruchu. Zniżył głos. - Nashzaciągnął siędo marynarki. Zginął w Malezji. I wiesz co,kiedy sięo tym dowiedziałem, poczułem ulgę. Byłem już wówczaspilotem,ale poczułem ulgę jak uczniak, któremu ktoś powiedział,że rodzice zwolnili Nasha z lekcji. Biedny Morris chyba też zginął. Ciekawe, czy jego brat miał więcej szczęścia. - I dodał ochrypłymgłosem:- Szkoda, że mi nie wyszło z tym warsztatem. Byłbymszczęśliwszy niż teraz, pompującwszystkie siływ ten cholerny dom. Po kiego licha? Dla rodziny, powiesz pewnie, taki z ciebie mądrala. Naprawdę myślisz, żewarto jąocalić? Spójrz na moją siostrę! Ten domwysysa zniej życie,tak samo jak ze mnie. O tak. Chcenas wykończyć,jedno po drugim. Na razie udaje mi się krzyżowaćmu plany,ale jak długojeszcze wytrzymam? A gdy rozprawisięze mną. - Przestań, Rod - powiedziałem. Podniósł głos, ogarnęło go podniecenie; wyrzuciłniedopałeki sięgnął po kolejnego papierosa,który również przypalił kawałkiemgazety. Rzucił ją potem do ognia,ale nie trafił i spadła na podłogę,dopalającsię z wolna milimetry od dywanika. Podniosłem ją iwrzuciłem do kominka, a następniesięgnąłem do kraty - byłtojedenzkominków zosłoną z drobnej siatki- i ją zasunąłem. Rod zapadł sięw fotel, krzyżując ręcenapiersi. Raz czy dwazaciągnął się dymem,po czym przechylił głowę ipoczął rozglądać siępo pokoju; w bladej, pociągłej twarzyjego oczy wydawały się ogromne i prawie czarne. Wiedziałem, czego wypatruje, i ogarnęło mnieprzygnębienie. Ani razu nie nawiązał dotąd dowiadomej rozmowy; zachowywał się dziwnie, nieprzyjemnie, lecz w miarę racjonalnie. Mimo to zrozumiałem, żenic się nie zmieniło. Urojenia wciąż dawa188 ły o sobie znać. Picie miało mu zapewne dodać odwagi, agresjazaśrekompensowała niepewność. - Coś wisi wpowietrzu -oznajmił, wciąż przesuwając wzrokiempo pokoju. - Czuję to przez skórę. Praktyka czyni mistrza. Jestemjak barometr, przy każdejzmianie wiatru zaczyna mnie łamaćw kościach. Rzucił to niemal żałobnymtonem i już sam nie wiedziałem, czyudaje,czy mówi szczerze. Mimowolnie podążyłem za jego spojrzeniem. Ponownie przyciągnęła mój wzrok umywalka i raz jeszczespojrzałem na sufit. Zobaczyłem w ciemnościachznajomą plamę lubsmugę i aż mnie zmroziło,kiedy jakiś metr dalejdostrzegłem podobny ślad.

A jeszcze dalej kolejny. Popatrzyłem na ścianę za łóżkiemRoda: to samo. Tak mi się przynajmniej wydawało. Niebyłem pewien,roztańczone cienie mamiły wzrok. Patrzyłem od jednej powierzchnido drugieji wydałomi się nagle, że są wszędzie. Myśl, by zostawićRoda wśród nich na kolejną noc - ba, na kolejną godzinę! - okazałasię wprost nieznośna. Oderwałem oczy od ciemności i nachyliłem sięw jego stronę. - Jedź ze mną do Lidcote, Rod! - rzuciłem błagalnie. - Do Lidcote? -Myślę, że tam będzie bezpieczniej. - Nie mogęteraz wyjechać. Przecież ci tłumaczyłem. Wiatr. - Przestań opowiadać takie rzeczy! Zamrugał, jakby nagle doznał olśnienia. Przekrzywił głowę i rzucił nieomal chytrze: - Boisz się. -Rod, posłuchaj. - Czujesz to, prawda? Czujesz,i strach cię obleciał. Nie wierzyłeś. Nerwy, szok, bla,bla,bla. A teraz boisz się bardziej niż ja! Zrozumiałem, że naprawdę się boję, ale nie tego, o czym mówił. Nie, czegoś bliżej nieokreślonego i znacznie bardziej przerażającego. Spróbowałemzłapać go za nadgarstek. - Na miłość boską, Rod! Myślę, że jesteś w niebezpieczeństwie! 189.

Zaskoczyłem go; cofnął się gwałtownie. A potem, być możeza sprawą wypitego alkoholu, wpadł w furię. - A niechcię wszyscydiabli! - krzyknął,odpychając mnie z całejsiły. -Zabieraj łapy! Tylko mi nie mów, jakmam się, kurwa, zachowywać! To jedyne, co potrafisz. Albo zasuwaszmi jakąś lekarską gadkę,albo się pchasz z tymi brudnymi, lekarskimi paluchami. A jak się niepchasz, to się gapisz, o tak, gapisz się tymi wstrętnymi, lekarskimioczkami. Za kogo ty się, kurwa, uważasz? Najakiej podstawie taksię tu panoszysz, co? Nie jesteś członkiem rodziny! Jesteś nikim! - Z brzękiem odstawiłkieliszek, rozchlapując zawartośćna dokumenty. - Dzwonię na Betty - oświadczył niedorzecznie. -Niech cięodprowadzido drzwi. Zatoczył się w stronę kominka i chwyciwszy za sznur od dzwonka,szarpnąłnim raz, a potem drugi i jeszcze jeden. Z sutereny dobiegłonikłe echo dzwonka; odgłos do złudzenia przypominał sygnał alarmowypodczas nalotów,co dodatkowo wzmogło wzburzenie i popłoch,które zakłębiły się we mnie po jego słowach. Podszedłem do drzwi i otworzyłem je na oścież,dokładnie w chwilikiedy na progustanęła zdumiona i zziajana Betty. Próbowałem zastąpićjej drogę. - W porządku, nic się nie stało -powiedziałem. - Zaszła pomyłka. Wracaj nadół. - Doktor Faraday wychodzi, Betty! -wrzasnął Roderick, przekrzykując moje słowa. - Musi się zatroszczyć o innych pacjentów. Jakaszkoda, prawda? Odprowadź go do wyjścia,dobrze? I nie zapomnijopłaszczu i kapeluszu! Dziewczyna i ja wymieniliśmy spojrzenia, ale cóż było robić? Bądź co bądźniekto inny, tylko ja sam przypomniałem Rodowi niedalej jak minutę temu, że jest "głową domu", dorosłymczłowiekiemi panem nawłościach. - Jak sobie życzysz - odpowiedziałem sztywno. Betty ustąpiłaz drogi, żebym mógł ją wyminąć, a następniepobiegła po mojerzeczy. 190 Byłem tak roztrzęsiony,że musiałempostać chwilę przed drzwiami saloniku, żeby się uspokoić, po czymwszedłem do środka przekonany, iż panie z miejsca zauważą moje wzburzenie. Leczmojeprzybycie nie zrobiło wrażenia na żadnej z nich. Caroline siedziałaz książką na kolanach, a pani Ayres chrapała w najlepsze na foteluprzy kominku. Widok ten przyprawił mnie okolejny wstrząs: nigdydotąd nie widziałem, jak śpi, a gdy podszedłem bliżej, ocknęła sięraptownie z minąoszołomionej starej kobiety. Chusta zsunęła jejsię z kolan na podłogę. Schyliłem się,by ją podnieść,a kiedy sięwyprostowałem,paniAyres okryła się jakgdyby nigdy nic iznówbyłasobą. Zapytała, jak sięmiewa Roderick. - Prawdę powiedziawszy, nieszczególnie - odparłem po chwiliwahania. - Naprawdę. naprawdę nie wiem, co powiedzieć.

Czymogłabyś później do niego zajrzeć,Caroline? - Pod warunkiem, że niejest pijany - oświadczyła. - Bywa wtedytaki nudny. - Pijany! - powtórzyła z pogardą pani Ayres. -Całe szczęście,że jego babcia tegonie dożyła, mam na myśli matkę pułkownika. Zawszemawiała, że nie manic bardziej żałosnego aniżelipijanymężczyzna, i jestem skłonna przyznać jej rację. Co do rodzinymojejmatki. zdajemi się, że moi pradziadkowie byli abstynentami. Tak,z całą pewnością. - Prosiłbymjednak - powiedziałem, patrząc surowo na Caroline- abyś zajrzała do brata przed pójściem spać, tak nawszelki wypadek,dobrze? Pochwyciwszy mój znaczący ton, raczyła wreszcie podnieść wzrok. Z rezygnacjąprzymknęła oczy, ale kiwnęła głową. Trochę mnie to uspokoiło, ale nie czułemsię na siłach siedziećprzykominku irozmawiaćo niczym. Podziękowałemza kolacjęiżyczyłemim dobrej nocy. Betty czekała wkorytarzu z moim kapeluszem i płaszczem; spojrzałem na nią i w uszachzadźwięczały mi słowaRodericka: "Za kogo ty się uważasz? Jesteś nikim! ". 191.

Pogoda wciąż była paskudna, co do reszty zwarzyło mi humor. Jechałem do domu coraz bardziej rozżalony i zły; prowadziłem nieuważnie, szarpałem kierownicą, a raz zbyt ostro wjechałem w zakręti o mało nie wypadłem z drogi. Próbując się uspokoić, siedziałemdo późna nad papierami, ale gdy wreszcie poszedłem do łóżka,sennienadchodził i leżałem długo w oczekiwaniu, aż zadzwonitelefoni będę mógł skierować myśli ku jakiemuś nagłemu przypadkowi. Ale się nie doczekałem. Wreszcie zapaliłem światło i poszedłemsięnapić. Po powrocie do łóżka mój wzrok padł na starą fotografię,w ładnej, rogowejramce: cały czas trzymałem ją na nocnym stolikuwraz z pamiątkowym medalem. Podniosłem ją i spojrzałem na twarzmojej matki. Następnie przeniosłem wzrok na dom za jej plecamii moje myśli tradycyjnie powędrowały do jego obecnychmieszkańców. Byłem ciekaw, czy onidla odmiany śpiąspokojnie, leżącw swych wyziębionych, oddzielnych pokojach. Pani Ayres podarowałami zdjęcie w lipcu, teraz mieliśmy początek grudnia. Jakim cudem,zapytałem sam siebie,w ciąguparu zaledwie miesięcy moje życie takdalece splotło się z życiem tej rodziny, by zasiać we mnie tak wielkiniepokój? Alkohol stępił gniew iwreszcie udało mi się zasnąć. Ale był to niespokojny sen i gdy tak leżałem nękany koszmarami, w Hundreds Haliwydarzyło się coś strasznego. ROZDZIAŁSIÓDMY A było to tak. Kiedy wyszedłem, pani Ayresi Carolinespędziływ salonikukolejną godzinę, po czym zaniepokojonamoimi aluzjami Carolineposzła zajrzeć do brata. Zastała go rozwalonego na fotelu z otwartymiustami oraz pustąbutelką pod pachą, i niezdolnego do rozmowy. Rozzłoszczona, w pierwszym odruchumiała ochotę go zostawić, "a niechsię kisi". Ale tak na niąspojrzał, żezachwiała sięw swoimpostanowieniu, dostrzegłabowiem wjego oczach cień dawnego Rodericka. I ażjej ręce opadły na myśl o ich rozpaczliwym położeniu. Uklękłaoboki wziąwszyjego dłoń, oparła na niej czoło. - Co się z tobą stało, Rod? - spytałacicho, - Zupełnie cię niepoznaję. Tak bardzo mi ciebie brakuje. Jakdo tegodoszło? Musnąłpalcami jej policzek, lecz nie odpowiedział, może niemógł. Posiedziała tak przez chwilę, po czym zebrała sięw sobiei stwierdziła, że trzeba gopołożyć. Domyśliła się, że musi skorzystaćz łazienki, toteżpomogłamu wstać, a kiedy wrócił, przytrzymując sięścian, zdjęła mu butyi kołnierzyk, a następnie uwolniła od spodni. Po wypadkuczęsto pomagała mu się ubierać i rozbierać, nie byłato dla niej żadna nowość. Powiedziała mi później, że gdy tylko przyłożył głowędo poduszki, zasnął jak niemowlę. Chrapał przy tymstraszliwie i cuchnął jak gorzelnia. Leżał na plecach; pomna tego,czego nauczono ją w czasie wojny, postanowiła przerzucić go na bok, 193.

na wypadek gdyby zwymiotował. Jednakże leżał jak kłoda i w końcu,zmęczona i zła, zmuszona była dać za wygraną. Okryła gostarannie kołdrą, a potem podeszła dokominka,odsunęła parawan idorzuciła drew do ognia. Następnie z powrotemzasunęła parawan, byłatego pewna, podobnie jak tego, że w żadnejpopielniczce nie tliły się niedopałki, a lampy i świece były pogaszone. Wróciła dosaloniku i kolejne pół godziny spędziła z matką. Położyłysię dobrze przed północą; Caroline poczytała jeszcze dziesięć, piętnaście minut, po czymzgasiła światło i zaraz zasnęła. Obudziła siękilka godzin później -jak się okazało, około wpółdo czwartej - na cichy, acz niebudzący wątpliwości brzęk tłuczonegoszkła. Rozległsię tuż pod jej oknem, czyli dochodził z pokoju brata. Przestraszona usiadła na łóżku. Przyszło jejdo głowy, że Rod pewniesię obudził i łazi po omacku; tylko tego brakowało, żeby przyszedłna górę iobudził matkę. Z rezygnacją dźwignęła się złóżka i włożyła szlafrok;właśnie zbierała się wsobie, aby zejśćna dół i sięz nimrozprawić, gdy naraz przeszło jej przez myśl, że może to wcale nieRoderick, tylko włamywacz. Pewnie za bardzo wzięła sobie do sercaopowieść o piratach z nożami w zębach. Tak czy inaczej,podeszłana palcach do okna, odsunęła zasłonę i wyjrzała na zewnątrz. Zobaczyła ogród skąpany w żółtym, ruchliwymświetle, poczuła dym- i zrozumiała, że siępali. Mieszkańcywielkich domów, takich jak Hundreds Hali, żyjąw ciągłymstrachu przed ogniem. Raz, może dwa razy doszło kiedyś doniegroźnego pożaru w kuchni, ale ugaszono go z łatwością. W czasie wojnypani Ayres panicznie bała się nalotów, wzwiązkuz czym na każdympiętrze trzymano wiadraz piaskiem i wodą, wężei hydropulty, jak się okazało, zupełnieniepotrzebnie. Teraz wszystkoleżało pochowane głębokoi nie było gaśnic, w piwnicyzachowały siętylko skórzane wiadra, wiszącerzędem na jednej ze ścian,zmurszałei pewnienieszczelne, trzymane bardziej z uwagi na walory historyczne, aniżeli funkcjonalność. Aż dziw bierze, że Caroline, świadomatego wszystkiego, zachowała zimną krew. Ba, wyznała mi później, 194 że na widok żółtego światła, przez jedną, obłąkańczą chwilę odczuwała coś na kształt podniecenia. Pomyślała sobie, że jeśli pożar strawidom, wszystkie problemy miną jak rękąodjął. Uświadomiła sobieogrom pracy włożonej weń w ostatnich latach,hektary wypastowanychpodłóg, dziesiątki wypolerowanychszyb i talerzy, i zamiast przerazićsię wizją ich utraty, gotowa była posłaćje na zatracenie, a niechsczezną w ogniu. Nagle przypomniała sobie brata. Porwała dywanik sprzed kominka oraz koce z łóżka i popędziła na dół,wołając po drodze matkę. Na parterze dym rozpanoszył sięna całego,zasłaniał widok i gryzłw oczy. Pobiegła do łazienki zamoczyć koce i ręczniki. Szarpnęłazasznur od dzwonka, raz, a potem drugi, pewnietak samo jak wcześniej Roderick. I gdy pozbierałamokre koce iręczniki, by następniewybiec znimi na korytarz, zsutereny wyłoniła się przestraszona Betty,nabosaka i w nocnej koszuli. - Przynieś wodę! - krzyknęła do niej Caroline. -Pali się! Nieczujesz? Przynieś pościel, cokolwiek! Szybko! I przyciskając do piersi ociekające koce,pognała bez tchudo pokojuRodericka.

Kaszel chwyciłją jeszczeprzed drzwiami. Kiedyweszła do środka,dym był tak gęsty i piekący jak w ćwiczebnej komorze gazowej, wktórej trenowała podczas służby pomocniczej. Oczywiście wówczas miałaprzy sobie maskę,chodziłoo to, aby ją prawidłowo założyć. Teraz niepozostawało jej nicinnegojak zanurzyć nosw mokrymtobołku i brnąćnaprzód. Żar był potworny. Zewsządotaczały ją płomienie, jak gdybypożar rozprzestrzenił się w całym pokoju, i na jedną, strasznąchwilęogarnęło ją przerażenie,że będzie musiała zawrócić. I zawróciła,kompletnie tracącgłowę, przerażona bez granic. Widząc płomienie,wściekle zamachnęła się kocem, a potem rzuciła się na kolejne źródłoognia izdusiła je dywanikiem. Zobaczyła, że Betty wraz z matkąstoją obok i robią to samo. Dym wzbił sięw góręi na chwilę rozrzedził;zobaczyła Rodericka, który leżał w łóżku, tak jak go zostawiła,kaszlący ina pół przytomny, jakby dopiero się ocknął. Dwie zasłony 195.

w oknach stały w płomieniach, pozostałe dwie spłonęły do cna i właśnie rozpadały się na kawałki. Rzuciłasię w ich stronę i otworzyłana oścież drzwi ogrodowe. Zadrżałem, kiedy o tym wspomniała, gdyż w przypadkubardziejgwałtownegopożaru nagły dopływ zimnego powietrza byłby z pewnością tragiczny w skutkach. Ale płomienie musiałyjuż w dużej mierzezostać opanowane i szczęściem na zewnątrz wciąż panowała wilgoć. Caroline wyprowadziła chwiejącegosię Roderickana kamienne schody, po czym wróciłado matki. Dym rozproszył się nieco, opowiadała,ale pokój sprawiał iście piekielne wrażenie: rozgrzany jakkocioł,rozświetlonysetkami diabolicznych punkcików i gęsty od wirującychsłupów ognia, które zdawały się celować prosto w jej ręce i twarz. PaniAyres kaszlała i z trudem chwytała oddech, miała rozczochrane włosyiusmoloną koszulę nocną. Betty przynosiła garnki z wodą - i tak otozwęglone fragmenty dywanu, koców i papieru stopniowo zamieniałysię u ich stóp wkałuże gęstej,smolistej mazi. Gaszenie pożaru zajęło im wieleczasu, gdy tylko bowiem udawało im sięzdławić jedno źródło ognia i przechodziłydonastępnego,po chwili odkrywały, żepoprzednie rozgorzało na nowo. Dlategowolały nie ryzykować i krążyły odjednych zgliszczy do drugich, metodyczniepolewając je wodą i dusząc każdą, najmniejszą choćby iskrę. Wszystkietrzysłaniały się na nogach od dymu, a łzy ciekłyim strumieniami, żłobiąc na zabrudzonych dymem policzkachbiałe ścieżki. Wkrótce odkryły, że drżą,po części w wyniku napięcia, po części zwyczajnie z zimna,które z chwilązdławienia ognia błyskawicznie opanowało pokój. Roderickstał w drzwiach, kurczowo uczepiony framugi. Był wciążbardzo pijany,a w dodatku - co w świetle jego przeżyć bynajmniejniepowinno dziwićwidok płomieni i dymuwręcz go sparaliżował. Patrzył ze zgrozą, ale bezczynnie, jak matka z siostrą opanowująsytuację; następnie pozwoliłsię wprowadzić dośrodka, ale gdy zaprowadziły go do kuchni i posadziły przy stole, szczelnie opatulonegokocem, powoli zaczęło doniegodocierać, jak niewiele dzieliło ichod katastrofy, i gorączkowo chwycił siostrę za rękę. 196 - Widzisz,co się stało, Caro? - powiedział. -Widzisz, o co muchodziło? Boże, jest sprytniejsze, niż myślałem! Gdybyś sięnie obudziła. Gdybyśnie przyszła. - O czym on mówi? - spytała pani Ayres, zaniepokojona dziwnymzachowaniem syna. -Co to wszystko ma znaczyć, Caroline? - Ależ nic - odrzekła Caroline, która oczywiście dobrzewiedziała,co Roderick ma na myśli, lecz pragnęła oszczędzić matcetej informacji. - Jeszczenie wytrzeźwiał. Roddie, proszę cię. Ale on zaczął się zachowywać "jak wariat": najpierw przycisnął ręcedo oczu, a następnie dotknął włosów i ze zgroząspojrzał na swoje palce,gdyż miał nawłosach pomadę, która pod wpływem dymu zamieniła sięw sadzę. Odruchowo wytarłręce w koszulę. Rozkaszlał się, z trudem chwytając oddech,co wywołało kolejny napad paniki. Ponownie wyciągnął rękę do Caroline. "Przepraszam! ", powtarzał raz zarazem. Oddychał ześwistem, dmuchając wokół smrodemniestrawionego alkoholu,przekrwione oczy lśniły

w brudnej twarzy, a koszulę miał doszczętnieprzemoczonąod deszczu. Roztrzęsiony zwrócił się do matki. -Wybacz, mamo! Po wydarzeniach w płonącym pokoju jego zachowanie przepełniłoczarę. Pani Ayres przezchwilę spoglądała na syna ze zgrozą. -Cicho bądź! - krzyknęła wreszcie łamiącym sięgłosem. - Na miłość boską, bądźże wreszcie cicho! - Akiedy wciąż nie przestawał mamrotać i zawodzić, Caroline jednym susem znalazła sięna wprost niego, zamachnęła się iuderzyła go w twarz. Powiedziała mi później, że zanim jeszcze dotarło doniej, co zrobiła, poczuła piekący bólw ręce;machinalnie podniosła ją do ust,takprzerażona i zdumiona, jakby to jejwymierzonopoliczek. Rod ucichłraptownie i zasłonił twarz. Pani Ayres stała zewzrokiem utkwionymw syna; ramiona jej podrygiwały i wciąż nie mogła złapać tchu. - Ależ z nas banda wariatów - rzuciła niepewnie Caroline. - Jesteśmy wariaci, mówię wam. Betty? Jesteś tam? Dziewczyna podeszła bliżej; wytrzeszczała oczy,a na jej pobladłejtwarzywidniały tygrysie pręgisadzy. 197.

- W porządku? - spytała Caroline. Betty skinęła głową. - Żadnych poparzeń, nic? -Nic, panienko. Mówiła szeptem, alejej głos zabrzmiał krzepiąco i Caroline odetchnęła. - Grzeczna dziewczynka. Byłaś bardzo, ale to bardzo dzielna. Nie zwracaj uwagi na mojego brata. Nie jest. niejest sobą. Tak jakmy wszyscy. Zostało trochę gorącej wody? Bądź tak dobra, napełnijgarnki i zagrzej wodę,żeby wystarczyło na herbatę i cztery miednice. Zmyjemy zsiebie najgorszy brud przed pójściem do łazienki. Usiądź,mamo. Pani Ayres ledwo trzymałasię na nogach. Caroline obeszła stół,posadziła ją na krześle iokryła kocem. Ręce jejprzy tymzadrżały,nagle poczuła się tak, jakbykazano jej dźwigać wielkie ciężary, i samateż opadła na krzesło. Parę minut później w kuchni rozlegał się tylko trzask ognia w palenisku,szum podgrzewanejwody oraz szczęk naczyń, kiedy Betty rozstawiała miski i wyjmowała ręczniki. Następniezawołałapanią Ayresi pomogła jej dojść do zlewu, gdzie obmyła jej twarz, ręce i stopy. To samo zrobiła z Caroline, poczym spojrzała z powątpiewaniemna Roda, którytymczasem zdążył się uspokoić;zrozumiał, czegood niego oczekuje i posłusznie podszedł do zlewu. Ale ruszał sięjaklunatyk: wsadziłręce do wody, pozwalając Betty namydlićje i opłukać,po czym stał jak posąg z wytrzeszczonymi oczami, kiedyobmywała mutwarz. Osmalone włosy nijak nie dawały się umyć: Betty wzięła grzebieńi spróbowała wyczesać jenad gazetą, którą następnie zwinęła byle jaki odłożyła na suszarkę. Rod machinalnie ustąpił jej z drogi, żebymogławylać dozlewu brudną wodę. Wreszcie pochwycił wzrok siostry; najegotwarzy malowała siętak osobliwa mieszanka strachu i oszołomienia, iżnie mogąc tegoznieść, Caroline odwróciła się w stronę matki. Wówczas stała się bardzo dziwna rzecz. Caroline właśnieskierowała siędo stołu, gdy naraz dostrzegła kątem oka,że brat poruszył 198 się na krześle, ot, podniósł rękę, żeby obgryźć paznokieć albo podrapać się w policzek. Tak jej się zdawało. Betty również się poruszyła: na chwilę odwróciła się od zlewu, żeby wrzucić do wiadra brudnyręcznik. Nagle krzyknęła. Caroline spojrzałauważniei ku swemu niebotycznemu zdumieniu ujrzała ponad ramieniem bratakolejny słupognia. "Roddie! ", zawołała przestraszona. Odwrócił się i na widoktego, co zobaczył, zerwał się jak ukłuty szpilką. Na drewnianej suszarce, dosłownie na wyciągnięcie ręki, płonęłagazeta, nad którą Bettywyczesywała sadzę z jego włosów. Nie wiedzieć jakim cudem stanęła w ogniu sama z siebie. Oczywiście wporównaniu z piekłem, które wcześniej rozpętało sięw pokojuRodericka,był to doprawdy drobiazg.

Caroline pospiesznieprzeszła przez kuchnię i wrzuciła gazetę dozlewu. Płomienie wzbiły się w górę,po czym opadły; poczerniała gazeta wytrwała chwilęw pierwotnym kształcie i rozsypała się w pył. Ale skąd wziął się ogień? PaniAyresi Caroline, kompletniezbitez tropu,wymieniły spojrzenia. Poczęły wypytywać Betty, co zobaczyła, ale ona tylko kręciła głową, jeszczebardziej wybałuszając oczy. - Ja nie wiem, panienko! Niczupełnie! Jeno dym i żółte płomienie zza pleców panicza Rodericka. Sprawiała wrażenierównie wstrząśniętejjak pozostali. Po dokładnym zbadaniu sprawy chcąc nie chcąc doszli do wniosku, że popiółwyczesany z włosów Rodericka musiał jeszczesię tlić i sucha gazetaposłużyłaza podpałkę. Naturalnie była to alarmująca myśli odrazuzaczęli się nerwowo rozglądać, na poły spodziewając się widokukolejnych płomieni. Roderick dosłowniewychodził zsiebie. Kiedymatka oznajmiła, że wróci wraz z Caroline i Betty do jego pokoju,raz jeszcze sprawdzić zgliszcza, krzyknął rozpaczliwie, żeby go niezostawiały. Że boi siębyć sam. Żenad tym "nie panuje". W obawie,żeby nie załamał się do reszty, zabrałygo ze sobą. Posadziłygo na ocalałym krześle;siedziałtak z kolanami pod brodą i dłońmiprzyciśniętymi do ust, strzelając dokoła wzrokiem, podczas gdy onetrzy snuły się po pokoju, sprawdzając każdy zwęglony skrawek. Ale 199.

wszystko było zimne, brudne i nieruchome. Tuż przed świtem zaprzestałyposzukiwań. Obudziłem się jakąś godzinę lub dwie później, udręczony koszmarami i w błogiej nieświadomości dramatycznych wydarzeń, któreo mało nie pochłonęły Hundreds Hali. O pożarze dowiedziałem sięwłaściwiedopiero od jednego z wieczornychpacjentów,a ten z koleiusłyszał o nim od kupca, który znalazłsię rankiem na miejscu zdarzenia. Najpierw mu nie uwierzyłem. Wydało mi się nieprawdopodobne,że rodzina przeszła takągehennę, ani słowem mnie o tym nie powiadamiając. Ktoś innywspomniał o sprawie tak,jakby znajdowała sięjuż na ustach wszystkich. Wciąż pełen niedowierzania zadzwoniłemdo pani Ayres, która ku mojemu zdumieniu potwierdziła krążącepogłoski. Mówiła tak znużonym i zachrypniętym głosem, że przeklinałem się w duchu za opieszałość: mogłem przecież zatelefonowaćwcześniej i pojechać tam w wolnejchwili - ostatnio jednak rozpocząłem wieczorne dyżury w szpitalu okręgowym; tego dnia właśnieprzypadał kolejny z nich i nie było szans, żeby się wyrwać. Zapewniła,że wszyscy są cali, tylkobardzo zmęczeni. Wedle jej słów pożarnapędził im lekkiego stracha, co nasunęło mi wrażenie,iż był to tylkoniegroźny wypadek. Pamiętałem aż nazbyt dobrze,w jakim staniebył Roderick, pamiętałem jego pijacką niezdarność oraz to, jak lekkomyślnie rzucił na posadzkę płonący papier. Przyszło mi do głowy,że ani chybi niedopałkiem zaprószył ogień. Wiedziałem jednak, iżnawet niewielkiemu pożarowi towarzyszy mnóstwo dymu, a skutkijego wdychaniaczęsto bywają najgorsze na drugi lub trzeci dzień. Razjeszczeposzedłem spać wzburzony i z powodu Ayresów spędziłemkolejną niespokojną noc. Kiedy pojechałem do nich po porannym dyżurze, ich stanpotwierdził moje najgorsze obawy. Pod względem fizycznym Betty i Roderickucierpieli najmniej. W czasie pożaru dziewczyna trzymała się bliskodrzwi, poza tym corusz biegała dołazienki po wodę. Roderickleżałplackiem na łóżku, oddychając płytko, anajwiększy dym kłębił się 200 wysoko nad jego głową. Ale pani Ayresbyła w opłakanym staniezachrypnięta i wycieńczona prawie nie ruszała się z pokoju, Carolinezaś z trudem dobywała słowaprzez opuchnięte gardło i miała popalone włosy, a na jej twarzy i dłoniach widniały liczne czerwone śladypo oparzeniach. Kiedy otworzyła drzwi i stanęła na progu, jej widoktak mną wstrząsnął,że odruchowopostawiłem torbę i chwyciwszyCaroline za ramiona, z bliska przypatrzyłem się jej twarzy. - Och,Caroline -powiedziałem. Zamrugała z zakłopotaniem i uśmiechnęła się blado, ale jej zaczerwienioneoczy zalśniły od łez. - Wyglądam jak biedny GuyFawkes, który cudem ocalał z ognia -powiedziała. Odwróciła się i zaczęła kaszleć. - Do środka, nie stój na takim zimnie - zakomenderowałempospiesznie. Kiedy chwyciłem swój sakwojaż i ruszyłem za nią, kaszel ustał'otarła twarz i po łzach niezostało ani śladu. Zamknąłem drzwi niemalbezwiednie, tak bardzo byłem wstrząśnięty wszechobecnym swądemktóry od progu uderzył mnie w nozdrza. Widok holu wejściowegoteż zrobił swoje: ściany oraz podłoga były tak gęsto usiane smugamii plamamisadzy, jakby jespowito żałobnym całunem. -Koszmar, prawda?

- rzuciła ochryple Caroline, podążającza moim spojrzeniem. -Niestety, dalej będzie jeszcze gorzej. Niechpan sam zobaczy. - Poprowadziła mnie północnym korytarzem. - Smród opanował cały dom aż po strych, nie wiem, jakim cudem. Proszę się nie przejmowaćzabłoconymi butami, podłoga tonajmniejszy z naszych obecnych problemów. I niech pan uważa na marynarkę. Sadza klei się do wszystkiego. Drzwido pokojuRodericka były otwartena oścież, przygotowując mnie nato, co za chwilę miałem ujrzeć. Mimo to, gdy Carolineweszłado środka,ja zamarłem w progu, zdruzgotany bezreszty, paniBazeley, która wrazz Betty szorowała właśnieściany, zauważyła mojespojrzenie i smętnie pokiwała głową. 201.

- Wczoraj z rana mnie też szczęka opadła, doktorze - oznajmiła. -To to jeszcze nic. Brodzilim po kostki w popiołach,co nie, Betty? Z pokoju wyniesiono większość meblii spiętrzono jekarkołomnie na tarasie. Dywan też usunięto, a drewnianą podłogę przykrytogazetami, deski były jednak wciąż mokre i pokryte warstwą pyłu,toteż papier zmienił się w szarą breję, jak przypalona owsianka. Ściany, poddawane zabiegom obu kobiet, też ociekały szarawąwodą. Boazeria była nadpalona i miejscami zwęglona doszczętnie, gipsowysufitzaś powlekałajednolita warstwa czerni. Tajemnicze smugi znikłyna zawsze. - Nie do wiary - powiedziałem do Caroline. - Nie miałem pojęcia! Gdybymwiedział. Nie dokończyłem, gdyż moja wiedza bądź niewiedza o zaistniałymstanie rzeczy były tu bez znaczenia. I tak nic nie mógłbym zrobić. Byłem jednak załamany na myśl, żecoś tak okropnegoprzytrafiłosię tejrodzinie podmoją nieobecność. - Pożar mógłstrawić całydom! - zawołałem. -Nawet nie chcęo tym myśleć! Rod był tutaj, pośrodku tego piekła? I naprawdę nicmu nie jest? Spojrzała na mniejakby z ukosa, po czym zerknęła na paniąBazeley. - Tak, jest cały. Tylkooszołomiony, jakmywszyscy. Ale przepadławiększość jego rzeczy. Fotel. o, tam. ucierpiał najbardziej,podobnie jak biurko i stół. Wyjrzawszyprzez otwarte okno, zobaczyłem biurko: szufladyi nóżki były nietknięte, ale blat tak zwęglony, jakby ktoś rozpaliłna nim ognisko. Nagle zrozumiałem, skąd tu tyle pyłu. - Jegopapiery! Caroline z rezygnacją pokiwała głową. - Chyba najbardziej sucha rzecz w domu. -Czy coś dało się uratować? - Niewiele. Nie wiem, coprzepadło. Niewiem nawet, co tu trzymał. Zapewneplany budynkui całej posiadłości, prawda? Mapy, 202 kopie aktów dzierżawy,listy,rachunki, notatki ojca. - Głos odmówiłjej posłuszeństwa i rozkaszlała się na nowo. - To straszne, naprawdę straszne- powiedziałem, rozglądającsię dookoła. Co rusz dostrzegałem kolejną szkodę: zniszczoneobrazy, uszkodzone lampy. - Taki piękny pokój. Ico zrobicie? Da się go uratować? Pewnie można by wymienić część boazerii,wybielić sufit.

Apatycznie wzruszyła ramionami. - Matka uważa, że można tu po prostu wysprzątać izamknąć go,jak pozostałe. Na pewno nie mamy pieniędzy na remont. - Aubezpieczenie? Ponownie spojrzałana Betty ipanią Bazeley. Nadal szorowałyściany, robiąc przy tym sporo hałasu. - Rod zlikwidował polisę - odrzekłaściszonym głosem. - Właśniesię dowiedziałyśmy. - Zlikwidowałpolisę! -Podobno przed paroma miesiącami. Żeby zaoszczędzić. - Przymknęła oczy i powoli pokręciła głową,a następnie podeszła do ogrodowych drzwi. -Wyjdźmy na chwilę,dobrze? Zeszliśmypo kamiennych schodkach; spojrzałem na zniszczonemeble,spalone biurkoi stół, ogołocony ze skórzanej tapicerki fotel: sterczące sprężyny i końska sierść upodabniały go do wypatroszonego modelu anatomicznego. Był to ze wszech miar przygnębiającywidok; deszcz wprawdzie nie padał, ale na dworze wiało chłodemi zobaczyłem, że Caroline drży. Miałemochotę zbadać ją i Betty,a potem matkę i brata; poprosiłem, żebyśmy wrócili dodomu iposzlido saloniku albo wjakieś inne ciepłe miejsce. Po chwili wahania zerknęła w stronę otwartego okna i odciągnęła mnie jeszcze dalej. Znowumusiała odkaszlnąć i skrzywiłasię, przełykając ślinę. - Rozmawiał pan wczoraj z matką - zaczęła cicho. - Czy wspomniała coś ookolicznościach pożaru? Nie spuszczała zemniewzroku. - Powiedziała tylko, że wybuchł w pokoju Roda, kiedyjuż poszły203.

ście spać, i że pierwsza zobaczyłaś, co się dzieje. Podejrzewam, że Rodpo pijanemu zapomniał opapierosie. - Też tak myślałyśmy -odpowiedziała. - Napoczątku. Owo "na początku" dało mi do myślenia. Spojrzałem na niąz nagłąuwagą. - Czy on sam cokolwiek pamięta? -Kompletnie nic. - Pewnie zasnął, a potem. co? Myślisz, żesię obudził, zachciałomu się papierosa, a potem nie zasunął kraty? Ponownie przełknęłaz trudem ślinę. - Nie wiem - odpowiedziała z wysiłkiem. - Sama nie wiem, comyśleć. - Wskazałagłową otwarte okno. -Widział pan kominek? Spojrzawszy wtamtą stronę zobaczyłem, żesiatkowy parawan tkwinaswoim miejscu. - Kiedy stąd wychodziłam parę godzin przed pożarem, wyglądałdokładnie tak samo oznajmiła Caroline. - Kiedy weszłam tamw środku nocy, kominekbył ciemny, jakby nikt go nie ruszał. Alewciąż mam przed oczami pozostałe źródła ognia. Widzi pan, było ichwięcej. Trudno powiedzieć ile, pięć, może sześć. - Ile? - zapytałem ze zdumieniem. -To istny cud,że nikt z wasnie został poważnie ranny, Caroline! -Nieo to chodzi. W czasie wojny nauczyłam się co niecoo pożarze. Otym, jak się rozprzestrzenia. On pełznie. Nie przeskakuje z jednego miejsca na drugie. Tymczasem tutajmieliśmy szeregoddzielnych źródeł ognia, jakby. jakby ktoś podłożył go w kilkumiejscach. Niechpan spojrzy nafotelRoda: wygląda tak, jakbypożarwybuchł na siedzisku; nogisą nienaruszone. Tak samobiurko istół. No izasłony. -Sięgnęła po ciężkie, brokatowe zasłony, które odpadłyz karniszy i wisiałyteraz przerzucone przez oparcie zniszczonegofotela. - Proszę spojrzeć: zaczęły płonąć tu, w połowie wysokości. Jak to możliwe? Ściany po obu stronach są tylko lekkoprzypalone. Tak jakby. - Upewniła się raz jeszcze, że nikt jej nie podsłucha. 204 - Niedbałość Roda to jedna sprawa. Niedopałki,świece. Ale to wygląda tak,jakby ogień został podłożony. Podłożony rozmyślnie. - Myślisz,że Rod. - zapytałemze zgrozą. - Nie wiem - odrzekła pospiesznie.

- Naprawdę nie mam pojęcia. Ale nie mogę przestać myśleć o tym, copowiedział panu w gabinecie. I tamteśladyna jego ścianach: wyglądały jak przypalenia, prawda? Prawda? Jest w tym jakaś potworna logika. Ale tonie wszystko. I opowiedziała mi o dziwnym zdarzeniu wkuchni, kiedy to zwinięta gazeta stanęła w ogniu za plecamiRoda. Jak wspomniałem,początkowowszyscy złożyli to na karb zbłąkanej iskry. Lecz gdyCaroline zeszła później do kuchni, by rozejrzeć się kolejny raz,na jednej z sąsiednich półek znalazła pudełko zapałek. Wprawdzienie bardzo w to wierzyła,lecz niewykluczała możliwości, żekorzystając z chwili nieuwagi, Roderick porwał je z półki i sam wznieciłogień. Nie mieściło mi się tow głowie. - Nie mam powodu, aby to kwestionować, Caroline. Ale wszyscybyliście wyczerpani. Nicdziwnego, że zobaczyliście ogień. - Uważa pan, że mieliśmy przywidzenie? Wszyscy czworo? -No cóż. - Onie, to nie było przywidzenie, na pewno. Naprawdę gazeta siępaliła. A jeśli to nie sprawka Roddiego. to czyja? Właśnie toprzeraża mnie najbardziej, bardziej niż wszystko inne. I dlatego wolę myśleć,że to musiał być Rod. Nie byłem pewien, do czego zmierza,ale była wyraźnie przestraszona. - Zaraz, tylko spokojnie -powiedziałem. -Przecież niema dowodu,że to nie był tylkowypadek. - Czyja wiem? - odparła. -Ciekawa jestemna przykład, co powiedziałby na to policjant. Podobno słyszał pan, że byłtu wczoraj człowiekod Pageta, przyniósł mięso. Czując swąd, podszedł do okna,zanim zdążyłam go powstrzymać. W czasie wojny był strażakiemw Coventry. Wymyśliłam na poczekaniu jakąśbajeczkę o grzejniku 205.

olejowym, ale widziałam, jak się rozglądał. Sądząc po jego minie,chyba mi nie uwierzył. - Ale to, co sugerujesz - rzuciłemściszonym tonem -jest potworne! Myśl, żeRodmógł z premedytacją. -Wiem! Wiem, to straszne! I wcale nie twierdzę, że zrobiłto z premedytacją, doktorze. Nie wydaje mi się, żeby chciał kogośskrzywdzić. Jestem skłonna uwierzyćwe wszystko, tylko nie to. Ale.. - Na jej udręczonej twarzy odmalował się wyraz niekłamanejrozpaczy. -Czyż ludzie nie robią czasem strasznychrzeczy, w ogólenie zdając sobie z tego sprawy? Nie odpowiedziałem. Ponownie spojrzałem nazniszczone meble: fotel, stół i zwęglony blat biurka, przy którym tak często widywałemRodaw stanie bliskim skrajnej desperacji. Przypomniałem sobie, jakparę godzin przed pożarem wyrzekał na ojca, matkę, dom. "Coś wisiw powietrzu", powiedział ze złowróżbną uciechą, aja,ja potoczyłemwzrokiem po zakamarkach pokoju, po ścianach i suficie, naznaczonych - usianych! - straszliwymi, czarnymi śladami. Przejechałem ręką po twarzy. - Och, Caroline -powtórzyłem. - Co za paskudna sprawa. Wpewnymsensie czuję się winny. - Jak to? - spytała. - Nie powinienem byłgo zostawić! Zawiodłem go. Zawiodłemwas wszystkich. Gdzie on teraz jest? Co mówi? Znowu zrobiła dziwną minę. -Ulokowałyśmygo w jego dawnym pokoju. Ale niech panposłucha, nie można z niego wyciągnąć nic sensownego. Jest. jestw kiepskim stanie. Na Betty możemy raczej polegać, wolimy jednak,żebypaniBazeley go nie widziała. Nie chcemy, by ktokolwiek gowidział, jeśli to tylko możliwe. Wczoraj przyszli państwo Rossiter,ale musiałam ich odesłać; jeszcze zrobiłby awanturę. To nie szok,to. tocoś innego. Matkazabrała mu papierosy i różne inne rzeczy. I... - Zatrzepotała powiekami, a jej policzki pokrył lekki rumieniec. - I go zamknęła. 206 - Słucham? - Nie wierzyłem własnym uszom. -Widzipan, ona myśli podobnie jak ja. Najpierw uznała,że to wypadek, wszyscy tak myśleliśmy. Potem Rod zaczął wygadywaćróżne głupoty i nie było wątpliwości, że chodzi o coś innego. Musiałam jej o wszystkim opowiedzieć.

I teraz się boi, co jeszcze może mustrzelić do głowy. Odwróciła się i tym razem rozkaszlała na całego. Mówiła zbytdługo igorączkowo, a dzień był wyjątkowo mroźny. Wyglądałana chorą i śmiertelniewyczerpaną. Zaprowadziłem ją do saloniku i zbadałem. Następnie poszedłemna górę odwiedzić jej matkę i brata. Najpierw zajrzałem do pani Ayres. Leżała wsparta o poduszki,owinięta kołdrą i szalami; długie, rozpuszczonewłosy nadawały jejblady,wynędzniaływygląd. Ale nie kryła radości na mój widok. - O,doktor Faraday - wychrypiała na powitanie. - Kolejnenieszczęście, da pan wiarę? Powoli zaczynam myśleć, że ciąży nad namijakaś klątwa. To po prostu niepojęte. Comy takiegozrobiliśmy? Jakierozjuszyliśmy moce? Niech mi pan powie. Odniosłemwrażenie, że mówiła to niemal serio. - Istotnie, macie państwo wyjątkowego pecha - odparłem, przysuwając sobie krzesło, żeby ją zbadać. - Bardzo mi przykro. Kaszlnęła, podrywając sięz poduszek, po czym zapadła w niez powrotem. Nie spuszczała ze mnie wzroku. - Widział pan pokój Rodericka? Przesunąłem stetoskop. -Chwileczkę. tak. - Widział pan biurko, fotel? -Proszę przezchwilę nic nie mówić. Pomogłem jej usiąść, żeby osłuchać plecy. Następnie odłożyłemstetoskop i wciąż czującna sobiejej wzrok, odpowiedziałem: "Tak". - I co pan o tym myśli? - Samnie wiem, co myśleć. -Moim zdaniem doskonale pan wie. Ach,nie sądziłam, że dożyję 207.

czasów, kiedy będę drżeć ze strachu przed własnym synem, doktorze! Bez przerwy myślę o tym,co się mogło stać. Ilekroć zamykam oczy,widzę płomienie. Zawiódł ją głos i dostała ataku kaszlu, dłuższegoniż poprzedni. Przytrzymałem ją za ramiona, a następnie podałem jejwodę i czystąchusteczkę do wytarcia oczu i ust. Opadła na poduszkizarumieniona i wyczerpana. - Proszę tyle nie mówić - powiedziałem. Potrząsnęła głową. - Muszę mówić! Pan i Caroline jesteściejedynymi osobami,do których mogę się zwrócić, z nią rozmawiam bez przerwy. Opowiedziała mi wczoraj różne rzeczy, straszne rzeczy! Nie mogłam jejuwierzyć! Mówiła, żeRoderick od pewnegoczasu zachowuje się jakszaleniec. Że poprzypalał ściany, sufit. Pokazywała panu? Poruszyłem się niespokojnie. - Coś pokazywała, istotnie. -Dlaczego ukrywaliście to przede mną? - Nie chcieliśmy pani martwić. Bardzo nam zależało,aby tegopani oszczędzić. Oczywiściegdybym tylko wiedział,że stan Roderickadoprowadzi nas do takiej katastrofy. Jeszcze bardziej sposępniała. - Jego "stan", tak? Czyliwiedziałpan o jego chorobie. - Zdawałem sobie sprawę,że coś się dzieje. Prawdę powiedziawszy, czułem,że dzieje się coś poważnego. Ale dałem mu słowo. - Przyszedł do pana i naopowiadał różnych historii o domu. Io tym, że w tych murach kryje się coś, co mu źle życzy, tak? Zawahałem się, conie uszło jejuwagi. - Proszę,niechpan będzie ze mną szczery, doktorze. -Tak, to prawda -odpowiedziałemwreszcie. - Naprawdę,niezmiernie mi przykro. -I opowiedziałem jej owszystkim: o jegonapadzie lęku w moim gabinecie, o dziwnej, przerażającej historii,zmiennych nastrojach oraz groźbach przemycanych tu i ówdziew rozmowach. 208 Słuchała w milczeniu;w pewnej chwili odruchowo złapała mnieza rękę. Miała pobrużdżone, starcze paznokcie, jeszczebrudneodsadzy. Na dłoni widniały liczne oparzenia, dalekie echo bliznRodericka. Imwięcejsię dowiadywała,tym mocniejzaciskała palce,a gdy moja opowieśćdobiegła końca, spojrzałana mnie błędnymwzrokiem. - Mój biednychłopiec! A janie miałam o niczym pojęcia. Wiedziałam, żenie jest taki silny jak ojciec. Ale kto by pomyślał, że dojdzie do czegoś takiego! Czyon naprawdę. - Przycisnęła drugą rękędo piersi. -Czy naprawdęmówił tak źleo domu?

O mnie? - Widzi pani? - powiedziałem. -Oto, dlaczego trzymałemto w tajemnicy. Kiedyto mówił,nie był sobą. Sam niewiedział,co wygaduje. Jakby mnie nie usłyszała. - Czyto możliwe, że aż tak nas nienawidzi? Czy toz tego powodu. - Nie, nie. To nerwy. Spojrzała jeszcze bardziejnieprzytomnie. -Nerwy? - Gospodarstwo, dom. Wojna. Wypadek też dołożył swoje. Ktowie? Nie ma sensu dociekać przyczyn. Znówjakby mnie nie słuchała. Mocniej zacisnęłapalce na mojejdłoni. - Proszęmi powiedzieć, doktorze - rzuciła z lękiem. - Czy to mojawina? Pytanie oraz kipiące wnim emocje zbiły mniez tropu. - Ależ oczywiście, że nie. -Przecież jestem jegomatką! To jego dom! Jak to się mogło stać,to. to wbrew naturze. Tak nie powinno być. Musiałam go zawieść,w taki czy inny sposób. Prawda? A jeśli,doktorze Faraday. Cofnęła rękę i opuściła wzrok, jakbyzawstydzona. - A jeśli coś stanęło między nami, kiedy był dzieckiem - podjęła. -Jakiś cień, rozpaczy, może bólu. - Jej głos stał się beznamiętny. 209.

- Zapewne słyszał pan, że przed narodzinami Caroline i Roderickamiałam dziecko. Córeczkęo imieniu Susan. Skinąłem głową. - Tak, pamiętam. Bardzo mi przykro. Wykonała nieokreślony ruch ręką, przyjmującmoje współczucie,a zarazem je zbywając, jakby w istocie wobec ogromu jej cierpienianie znaczyło zupełnie nic. - Tak naprawdę kochałam tylko ją- powiedziała tym samym,nieomal rzeczowym tonem copoprzednio. - Czy według panato dziwne? Wmłodości nigdy niepodejrzewałam, że zakochamsięwe własnym dziecku, ale ona i ja byłyśmy jak kochankowie. Po jej śmierci przez długi czas czułam się tak, jakbym umarła wrazz nią. Może umarłam. Ludzie mówili, że najlepszą i najszybsządrogą do pogodzenia się z utratą dzieckajest niezwłocznie począćnastępne. Moja matka takuważała, mojateściowa, ciotki, siostra. A potem, gdy Caroline przyszła na świat, zaczęły mówić coś innego. Mówiły:"No tak, naturalnie dziewczynka przypomina ci o tejutraconej, spróbuj jeszczeraz, może będzie chłopiec; matki zawszekochają synów. ". A po narodzinach Rodericka słyszałam: "Noco z tobą? Niewiesz, że ludziom z naszych sfer niewypadasię obnosić z dąsami? Masz piękny dom, męża,który powrócił cało z wojny,dwoje zdrowych dzieci. Skoro mającto wszystko, niepotrafiszbyćszczęśliwa, po prostu siedź cicho. ". Ponownie zaniosła się kaszlem i wytarła oczy. - To musiało być dla pani bardzo trudne- powiedziałem,gdykaszel ustał. -Dlamoich dziecijeszcze trudniejsze. - Proszę tak nie mówić. Miłość to nie coś, co można zważyći zmierzyć, prawda? - Może ma pan rację. Poza tym. ja kocham moje dzieci, naprawdę. Lecz jakaż płytka i napoły tylko żywa zdawałami się czasemta miłość! Ponieważ to ja, ja! Jestem na poły tylko żywa. Zdajemi się, że Caroline zbytnionie ucierpiała. Ale Roderickto co innego, 210 zawsze był wrażliwy. Czy to możliwe, że dorastał świadomy fałszu, jakiw sobie nosiłam, i znienawidził mnie zato? Przypomniałem sobiesłowa Rodericka o tym, jaksiostra i onzawiedli matkę już samymswoimprzyjściem na świat. Ale paniAyres była tak udręczona,zresztąi tak powiedziałem zbyt wiele. Co by to dało,gdybysię dowiedziała? - Proszęo tym nie rozmyślać - oznajmiłem kategorycznie, ponownieujmując jejdłoń. - Jest pani chora i zmęczona. Jedno utrapienienapędza stado, nic więcej. Popatrzyła mi w oczy, starając się uwierzyć; - Naprawdętakpan uważa? -Ja to wiem.

Nie ma sensu rozwodzić się nad przeszłością. Sękw tym, aby Roda wyleczyć, anie dociekać przyczyn jego choroby. - A co, jeśli to zbyt poważnadolegliwość? I nieuleczalna? - Wykluczone! Mówi pani tak, jakbyjego stan był beznadziejny! Przy właściwej opiece. Pokręciła głową i znów zaczęłakaszleć. - Nie możemy się nim opiekować. Nie mamy nato sił, Carolinei ja. Proszę pamiętać, że już przez to przechodziłyśmy. - Może zatem pielęgniarka? -Wątpię, czydałaby sobie z nimradę! - Z całąpewnością. Uciekła spojrzeniem w bok. - Caroline mówiła, żewspomniał pan o szpitalu - podjęła jakby z poczuciem winy. 1 - Tak - odparłem po chwili. - W którymś momenciemiałemnadzieję,że Rod dasię namówić na podjęcie leczenia. Myślałemo prywatnym, specjalistycznymdomuopieki. Miejscu, gdzie leczysięchoroby psychiczne, takie jak ta. - Chorobypsychiczne - powtórzyła. -Niech ten termin pani nie niepokoi - uzupełniłempospiesznie. - Używa się go na określenie wielorakich schorzeń. Klinikaznajduje się w Birmingham i gwarantuje całkowitą dyskrecję. 211.

Niestety, nie jest tania. Renta Roda nie pokryje całości opłat. Może jednakwynajęcie tuna miejscu pielęgniarki byłoby lepszymrozwiązaniem. - Boję się, doktorzeFaraday - powiedziała. - Cóżporadzi pielęgniarka? Ajeśli Roderick znów wzniecipożar? Może następnymrazem zdoła obrócić dom w perzynę, zabić siebie albo siostrę, mnielub którąś ze służących? Wziął pan to pod uwagę? Proszę pomyśleć,co by to było! Dochodzenie, policja,prasa, tym razemnaprawdę,nie jak podczastej paskudnej sprawy zCyganem. Co z nim wtedybędzie? Narazie ludzie myślą, że tobył wypadek i Roderickucierpiał najbardziej. Jeśli teraz gotam wyślemy, uwierzą, żechciałyśmymu oszczędzić surowej tutejszej zimy, by odzyskał pełnię sił. Jak pansądzi? Pytam pana jako przyjaciela i naszego lekarza. Niechpan nampomoże. Okazał nam pan tyle serca. Teoria paniAyres wydała mi sięlogiczna. Czułem aż nadtodotkliwie,że moja opieszałość względem Rodericka przyniosła niemal katastrofalne skutki. Wyjazdna pewno dobrze mu zrobi, sam od początkugo do tego namawiałem. Mimo to istniała wielka różnicapomiędzynamówieniem kogoś do dobrowolnej hospitalizacji a skłonieniem godo niej pod przymusem. - To na pewno jakieś wyjście - odpowiedziałem. - Naturalniemusiałbym skonsultować ten pomysł z innym lekarzem, zasięgnąć czyjejś opinii. Jednakże pośpiech jest niewskazany. To, co się wydarzyło,było naprawdę straszne, ale kto wie, może dzięki temu Rod otrząśniesię nieco z urojeń. Wciąż nie mogę uwierzyć. - Jeszcze pan go nie widział - szepnęła, nie pozwalając miskończyć. Na jej twarzymalowałsię zagadkowy wyraz,podobnie jak wcześniej u Caroline. - Istotnie - odparłem po chwili. -Niech panpójdzie z nim porozmawiać, dobrze? A potem proszętuwrócići podzielić się ze mną swymi spostrzeżeniami. Chwileczkę. 212 Wstałem, ale przywołała mnie z powrotem. Patrzyłem, jak otwieraszufladę szafki nocneji wyjmuje z niej jakiś przedmiot. Był to klucz. Z niechęcią wyciągnąłem rękę. Umieściły go w jego dawnym pokoju: zapewne tutaj sypiał podczasszkolnych wakacji oraz później, na przepustkach wojskowych przedkatastrofą lotniczą. Znajdował sięopodal pokoju matki,oddzielonyod niego tylko dawną gotowalnią; strasznie było myśleć, że Rodericktkwił tam przez cały czas naszej rozmowy, i strasznie było zastukaćdo drzwi i zawołać go jak gdyby nigdy nic, po czym nie doczekawszysię odpowiedzi, przekręcić w zamku klucz jak nie przymierzającstrażnik więzienny. Nie wiem,czego się spodziewałem, wchodzącdo środka. Niezdziwiłbym się wcale, gdyby na mnie natarł i spróbowałwydrzeć klucz. Pamiętam, że otwierając drzwi,wzdrygnąłem sięz lekka, przygotowany na gniewi wyzwiska.

Ale to, cozobaczyłem, okazało się w pewnymsensie znaczniegorsze. Zasłony były na wpółzaciągnięte,w pokoju panował półmrok. Dopiero po chwili zobaczyłem Roda na łóżku, w chłopięcej piżamiew paski i starym, niebieskim szlafroku; zamiast rzucić się do drzwi,siedział tylko nieruchomo, utkwiwszy we mnie spojrzenie. Jedną rękętrzymał przy ustach, zwiniętą luźno w pięść; lekko postukiwał w wargękciukiem. Mimo kiepskiego oświetlenia i dzielącejnas odległościspostrzegłem od razu, że bardzo źle wygląda. Przysuwając siębliżej,zobaczyłem żółtawobiały zarys twarzy i podpuchnięte,wymęczoneoczy. Wydało mi się, że w rozszerzonych porach skóry i nanieumytychwłosach znajdują się resztki sadzy. Był nieogolony, pokryty cętkamizarostu zpowodublizn; miał blade usta i zaciśnięte wargi. Uderzył mnie także jego smród: smród dymu, potu i kwaśnegooddechu. Podłóżkiem stał nocnik, z którego ewidentnie niedawno skorzystał. Nie spuszczał zemnie wzroku, lecz gdy do niego przemówiłem,nie odpowiedział. Przerwał ciszę, dopiero gdyusiadłem obok i otworzywszy torbę,wyjąłem stetoskop, a następnie rozchyliłem mu szlafroki piżamę. 213.

- Słyszysz? - spytał wówczas. Jego głosnosił ślady lekkiej chrypki. Kazałem mu się pochylić,by osłuchać plecy. - Co takiego? Jegousta znalazły się tuż przy moim uchu. - Wiesz,co. -Wiem tylko, że podobnie jak matka i siostra, nawdychałeś siędymu. Wolęsię upewnić, czy nie narobiłeś sobie jakiejś biedy. - Biedy? O nie. Ono nie chce mnie skrzywdzić. Jużnie. - Przez chwilę bądź cicho, dobrze? Przesunąłem stetoskop. Serce mu waliło i miał napiętą klatkępiersiową, ale nie znalazłem w płucach nic podejrzanego, toteż zapiąłem mu piżamę i okryłem go kołdrą. Nie zaprotestował, aleodwróciłspojrzenie, a jego dłoń raz jeszczepowędrowała doust i na nowo jęławystukiwać rytm. - Ten pożar napędził wszystkim strachu, Rod - powiedziałem. -Niktnie wie, jak doniego doszło. Co dokładniepamiętasz? Możeszmi powiedzieć? - Sprawiał wrażenie, jakby nie słuchał. -Rod? Ponownie przeniósł namnie wzroki zmarszczyłbrwi, jak gdybystracił cierpliwość. - Przecież już mówiłem: niczego nie pamiętam. Tylko twoją wizytę. Potemprzyszła Betty, ajeszcze później Caroline położyła mniedo łóżka. Chyba coś mi się przyśniło. - Co takiego? Dalej stukał w wargę. - Nicszczególnego. Sam nie wiem. Jakie to ma znaczenie? - Na przykład mogło ci się przyśnić, że wstajesz. I próbujesz zapalić papierosa lub świecę. Jego dłoń znieruchomiała. Popatrzył na mnie z niedowierzaniem. - Chyba nie myślisz,że to był wypadek! -Sam nie wiem, co mam myśleć. Poruszyłsię nałóżku, wyraźnie podekscytowany. 214 - Po tym wszystkim, co ci mówiłem! Nawet Caroline widziała,że to nie wypadek! Twierdzi, że było kilka źródeł ognia. I że te śladyw moim pokoju to też przypalenia. Zbytmałe, aby wzniecić pożar. - Nie wiemy tego na pewno - odparłem. - I być może nigdysięniedowiemy. - O,ja wiem.

Wtedyteż wiedziałem. Czy ci nie mówiłem, że coświsi w powietrzu? Dlaczego mnie zostawiłeś? Nie widziałeś, że niejestem dośćsilny? - Rod, proszę cię. Ale onzaczął się wiercić, jakby nie panował nad własnym ciałem. Wyglądał jakczłowiek cierpiący na chorobliwą nadpobudliwość i niemogłem na to patrzeć. Wreszciezłapał mnie za rękę. - A gdyby Caroline nieprzyszłana czas? - spytał. Przekrwioneoczy płonęły mu w bladej twarzy. - Pożar mógł pochłonąć cały dom! Siostra,matka, Betty. - Przestań, Rod. Uspokój się. - Mam się uspokoić? Właściwie jestem mordercą! - Nie bądźgłupi. -Tak o mnie mówią, co? - Niktnic otobie nie mówi. Wykręcił rękaw mojejmarynarki. - Ale mają rację, nie rozumiesz? Myślałem,że zdołam to powstrzymać, żeby się nie rozprzestrzeniało. Niestety, jestem za słaby. To zbytdługo we mnie siedzi. Zmienia mnie. Sprawia, że zaczynamje lubić. Myślałem,że utrzymam toz dala od matki iCaroline. Ale taknaprawdę przez cały czasdziałało za moim pośrednictwem, żeby siędonich dobrać. I... Co robisz? Odsunąłem się, żeby sięgnąćpo torbę. Zobaczył, że wyciągam tabletki. - Nie! - krzyknął, podbijając mi rękę i opakowanie pofrunęłoprzez pokój. -O nie! Nie rozumiesz? Chcesz mu pomóc? O to cichodzi? Nie wolno mi spać! 215.

Nieoczekiwany wybuch w połączeniu z oczywistym szaleństwemw jego głosie i twarzy, niemalże ściął mi krew w żyłach. Opanowałemsię jednak,spoglądającz troską na jego spuchnięte oczy. - Nie śpisz? Od nocy pożaru? - Ująłem go za nadgarstek. Sercebiło mu jak szalone. Wyrwał rękę. - Jak mógłbymspać? Widzisz, co narobiłem. - Ależ Rod -odpowiedziałem - musisz zasnąć. -Nie mam odwagi! Ty też byś nie miał, gdybyświedział, jak tojest. Zeszłejnocy. - Zniżył głos,podejrzliwie tocząc wzrokiem dokoła. - Zeszłejnocy słyszałem dźwięki. Myślałem, żedochodzą zkorytarza, że coś skrobie w drzwi, usiłując się wedrzeć dośrodka. Wreszciezrozumiałem,że ten odgłos dochodzi ze mnie, i żecoś skrobie, próbującsię wydostać. Czeka na odpowiedni moment. Dobrze, że mniezamknęły, ale jeśli zasnę. Nie dokończył, spoglądając namnie, jak mu się pewniezdawało,znaczącymwzrokiem. Następnie podciągnął kolana pod brodę,poczymraz jeszcze podniósł ręce do ust, podejmując rytmicznepostukiwanie o górną wargę. Wstałem, aby pozbierać rozsypanetabletki; ręce mi się trzęsły, ponieważ zrozumiałem, jakbez resztyzatracił sięw swoim obłędzie. Wstałem i rzuciwszy mubezradne spojrzenie, rozejrzałem się po pokoju, ogarniając tragiczne reminiscencje beztroskiegodzieciństwa: rząd książek przygodowych na półce,modele i puchary, wykresy sił powietrznych, z notatkami naniesionyminiechlujnym, młodzieńczym pismem. Któż mógłprzewidzieć takiupadek? Jak do tego doszło? Nagle zrozumiałem, że jego matka miałarację: żadne napięcie ani stresnie mogły tu stanowićlogicznego wytłumaczenia. U podstaw musiało tkwić coś innego, jakaś wskazówka lubznak, których niepotrafiłem odczytać. Podszedłemblisko ispojrzałemmu w twarz, bywreszcie pokonanyodwrócić wzrok. - Muszę cię zostawić, Rod - powiedziałem. - Bóg mi świadkiem,że wolałbym tego nie robić. Czy mam przysłać do ciebie Caroline? 216 Potrząsnął głową. - Lepiej nie. -Czy jest coś, co mógłbym dla ciebie zrobić? Popatrzyłna mnie z namysłem. A kiedy znów się odezwał, mówiłgrzecznie i ze skruchą, jak chłopiec, którego przedchwilą sobiewyobraziłem. - Czy mógłbymzapalić? Nie mogę, kiedy jestem sam, ale jeślichwilę ze mną posiedzisz, chybanic się nie stanie, prawda? Podałem mupapierosa, a następniego przypaliłem - sam nie czułsię na siłach, aby to zrobić, i tylko zmrużył oczy, zasłaniając ręką twarz- a potem usiadłem obok i słuchałem, jak ze świstem wydmuchujedym. Wreszcie podał mi niedopałek, żebym go zabrał. - Nie zostawiłeś przypadkiem zapałek?

- spytał niespokojnie, kiedypodniosłemsię z łóżka. Musiałempokazać mu pudełko, po czym razjeszcze z ostentacyjną dokładnościąwsunąłem je do kieszeni. Wreszcie, co było chyba najgorsze, uparł się towarzyszyćmi do drzwi i sprawdzić, czy aby na pewno zamykam je za sobąna klucz. Uczyniłem to dwukrotnie, raz, abyopróżnić iwypłukaćnocnik; nalegał, aby na ten czasrównieżzamknąć drzwi,a po powrociezastałem gotuż za progiem,wyraźnie zaniepokojonego mojąkrzątaniną. Gdy nadeszłapora pożegnania, uścisnąłem dłoń Roda,co tylkowzmogło jego niepokój: nie odwzajemnił uścisku,nerwowoprzesuwając wzrokiem po mojej twarzy. Koniec końców zamknąłemdrzwii z rozmyślną powolnością przekręciłem klucz w zamku, leczoddalając się po cichu korytarzem, usłyszałem cichy zgrzyt i zobaczyłem, że gałkaobraca się w drzwiach, a te z kolei drżą lekkowe framudze. Upewniał się,że nie może wyjść. Gałka obróciła sięparę razy i znieruchomiała. Ten widok chyba poruszył mniebardziejaniżeli cokolwiek innego. Zaniosłem klucz pani Ayres. Moje wzburzenie nieuszło jej uwagi. Chwilę siedzieliśmy w milczeniu, a następnie cichymi, zgnębionymigłosami ustaliliśmy, co należało. 217.

Wszystko przebiegło bez najmniejszych zakłóceń. Najpierw przywiozłem Davida Grahama,który potwierdził, że stan Roda wymaga intensywnej opieki psychiatrycznej. Następnie dyrektor kliniki,niejakidoktor Warren, przyjechał z Birmingham i również przeprowadziłbadania, przywożąc jednocześnie konieczne dokumenty. Nastąpiłoto w niedzielę, cztery dni po pożarze: przez cały czas Rod nie zmrużyłoka, uparcie odmawiając przyjęcia leków uspokajających; doprowadziłsię do stanu na pograniczu histerii, który zszokował nawet Warrena. Nie miałem pojęcia, jak zareaguje na informację oumieszczeniu gowszpitalupsychiatrycznym, lecz ku mojej wielkiej uldze -a zarazemrozpaczy - przyjął to niemalże ze łzami wdzięczności. - Będziecie mnie pilnować, prawda? - spytał, desperacko łapiącWarrena za rękę. -Wtedy nic się ze mnie nie wydostanie. A gdybynawet, to nie będzie moja wina, jeśli coś się wydarzy, jeśli komuśstanie się krzywda,prawda? Była przy tym jego matka. Wciąż słaba i zachrypnięta,wstała i ubrała się przed przyjazdem doktora Warrena. Zachowanie synawstrząsnęło nią do głębi; sprowadziłem ją na dół. Poszliśmy do saloniku do Caroline, a doktor Warren dołączyłdo nas paręminutpóźniej. - To bardzo smutne - powiedział, kręcąc głową. - Bardzo smutne. Czytałem w karcie,żeRoderick leczył sięna depresję,ale chyba nicnie wskazywało wówczas na poważne zaburzenia psychiczne,prawda? I nie zdarzyło się nic, co mogłobyje wywołać? Strata? Kolejnywstrząs? Przedstawiłem mu w liście dokładny opis sytuacji. Nie ulegałowątpliwości, że coś musię tu nie zgadzało i w głębi serca podzielałmoją opinię, że tak młody i wgruncie rzeczy zdrowy mężczyzna niemógł tak po prostu, sam z siebie, doprowadzić się do równie opłakanego stanu. Opowiedzieliśmy mu raz jeszczeo urojeniach Roda, jegonapadach paniki, dziwnych śladach w pokoju. Opisałem obowiązkiciążące na nim w związkuz prowadzeniem gospodarstwa. - Cóż, możemy tylko snuć domysły - uznał wreszcie. - Rozu218 miem, że jakojego lekarzjest pangotów przekazać go pod mojąopiekę? Potwierdziłem. - A pani, pani Ayres, czy podziela pani zdanie doktoraFaradaya? Kiwnęła głową. - W takim razie nie pozostaje mi nic innego jak niezwłocznieprzewieźć go do kliniki. Przyznam, że nie brałem tegopoduwagę. Przyjechałem tylko go zbadać, a ewentualniewrócić tu za parę dniw asyście dodatkowych ludzi. Lecz mój kierowcateżzna się narzeczy. Proszę się nie gniewać, naprawdę nie ma sensu dłużejgo tu trzymać. Pobyt w klinice z pewnością wyjdzie mu na dobre. Obaj zajęliśmy się dokumentami, a paniAyres i Carolineposzłyz żałobnymi minami na górę po rzeczy isamegoRodericka. Zszedłpo schodachpowoli jak starzec. Ubrały go w zwykłą odzież itweedowy płaszcz,był jednak tak wychudzony,że ubraniewydawałosięco najmniej trzy rozmiary za duże. Kulał wyraźnie, tak samo jak przedsześcioma miesiącami, i pomyślałem z rezygnacją o

zmarnowanychgodzinach terapii. Caroline próbowała go ogolićale, z mizernymskutkiem: pozacinała go wkilku miejscach. Strzelałoczami na boki,a jego palce co rusz szarpałygórną wargę. - Naprawdę pojadę z doktorem Warrenem? - zapytał. -Mamamówi, że tak. Przytaknąłem, a następnie zaprowadziłemgo dookna i pokazałemzaparkowanego przed domem pięknego czarnego humbera snipe'a doktora. Szofer stał oparty o maskę i palił papierosa. Roderick spojrzałna samochódz żywym chłopięcym zainteresowaniem, po czymodwrócił sięnawet, aby zadać jakieś pytanie o silnik. Tak dalece przypominałprzy tym dawnego siebie,że wątpliwości związane z tą ponurą sprawąprzyprawiły mnie niemal o zawrót głowy. Ale słowo się rzekło. Papiery zostały podpisane i doktor Warrenbył gotowy do odjazdu. Kiedy wyszliśmyna zewnątrz,żeby się pożegnać, Roderickkręcił się jak naszpilkach. Gorąco odwzajemnił uścisk 219.

siostry i podał mi rękę. Lecz gdymatka ucałowała go w policzek,w jego spojrzenie na powrót wkradł się niepokój. - Gdzie jest Betty? - spytał nagle. -Powinienem pożegnać sięz Betty, prawda? Wydawało się, że ladachwila straci panowanie nad sobą, toteżCaroline pobiegłado kuchni zawołać służącą. Dziewczyna stanęłanieśmiało przedRoderickiem, aon skinął jej głową. -Wyjeżdżam na jakiś czas, Betty - oznajmił. - Przynajmniejbędziesz miała ojedno z nas mniej do pilnowania. Ale dbaj o mójpokój, dobrze? Zamrugała, zerkając przelotnie na panią Ayres. - Tak, paniczu Rodericku. -Grzeczna dziewczynka. - Groteskowo puścił oko. Chwilę klepałsię pokieszeniach izrozumiałem, żeszuka monety. - Możesz iść, Betty - wtrąciła pani Ayres i służąca wycofała sięz ulgą. Rod odprowadził jąwzrokiem, wciąż klepiąc się po kieszeniach i marszcząc brwi. Chcąc odwrócić jego uwagę, doktorWarreni ja zaprowadziliśmy godo samochodu. Bez protestów usiadłna tylnym siedzeniu. Doktor Warren podałmirękę. Wróciłem na schody, do Caroline i pani Ayres, i we troje patrzyliśmy,jak snipe zchrzęstemjedzie po żwirze, anastępnieznikanam z oczu. Jak już wspomniałem, działo się to w niedzielę, pod nieobecnośćpani Bazeley. Na ile zdawała sobiesprawę z faktycznego stanu Rodericka - a na ileopierała swoje wnioski na domysłach lub rozmowachz Betty - nie wiadomo. Pani Ayres poinformowała ją, że Roderickwyjechał z hrabstwa"doprzyjaciół":była to wersjaoficjalna, naużytek okolicznych mieszkańców. Ilekroć zapytywano mnie o tęsprawę,mówiłem tylko, że mając na względzie płuca Rodericka zaleciłemmu niezwłoczny wyjazd z domu na rekonwalescencję. Starałem sięprzy tym zbagatelizować incydent z pożarem. Nie chciałem, żebyAyresowie ponownie znaleźli się na celowniku plotkarzy; nawet 220 Desmondowie i Rossiterowie, bliscy znajomi rodziny, znali tylkomieszankę kłamstewek i półprawd, mających na celuodwrócenie ichuwagi od rzeczywistego stanu rzeczy. Nie jestemz natury krętaczemi owepróby zmylenia rozmówców częstokroć bardzo mnie męczyły. Ponadto miałem pełne ręce roboty, o ironio po części wynikającejz uznania, jakie wzbudził zapismoich obserwacji z leczeniaRoda: zaproponowano mi członkostwo w radzie szpitala, co przysporzyło mi kolejnych obowiązków, odrywając tym samym mojąuwagę od ostatnich wydarzeń. Przez resztęmiesiąca raz w tygodniu woziłem panią Ayres i Carolinedo Birmingham w odwiedziny do Rodericka. Byłato przygnębiająca wyprawa, choćby dlatego, że klinika znajdowała się na obrzeżachmiasta, które niezwykle ucierpiało od bomb: wLidcote odwykliśmyod widoku ruin i zniszczonych szos, toteż wypalone domy o poszarpanych, ziejących oknach, w oparach zdawałoby się wszechobecnej mgły,niezmiennie wprawiały nas w melancholię. Lecz nie był to jedynypowód naszego przygnębienia. Roderickbył spięty i małomówny,a perspektywa wspólnego spaceru po pustym, zimowym ogrodzie orazpodwieczorku w sali pełnej pacjentów o obłąkańczych spojrzeniachwyraźnie budziła wnim zakłopotanie.

Na początkuzdarzało mu siępytać o gospodarstwo i dom, z czasemjednak stracił zainteresowaniesprawami Hundreds. Usiłowaliśmy sprowadzać rozmowędoneutralnych spraw lokalnych, lecz na podstawie poniektórych jego wypowiedzi wywnioskowałem - a matka i siostra chyba podzielały moje zdanieiżnie bardzo wie, o czym w ogólemówimy. Raz spytał oCygana. - Cygan nieżyje - odparła z przestrachem Caroline. - Przecież wiesz, Rod. W odpowiedzi zmrużył oczy, jakby usiłował sobie przypomnieć. -Ach tak - rzucił nieuważnym tonem. - Rzeczywiście, była jakaśafera, prawda? Coś mu się stało, tak? Biedaczysko. Umysł miał tak ociężały i zamroczony, jakby w istocie przebywałtu od lat, a nie od paru tygodni, po naszej trzeciej wizycie zaś,tużprzed Bożym Narodzeniem, kiedy zastaliśmy klinikę udekorowa221.

ną szarawymi łańcuchami i girlandami, pacjentów w idiotycznychkartonowych koronach na głowach, a Rodericka jeszcze bardziejniewyraźnego i pobudzonego niż zwykle, odetchnąłem z ulgą, gdyasystent doktora Warrena wziął mnie na bok, aby omówić postępyw dotychczasowym leczeniu. - W sumie radzi sobie nienajgorzej - oświadczył. Był młodszyod doktora Warrena i bardziej nonszalancki. - Wkażdym razie pozbyłsię większości urojeń. Udało sięmu podać bromek litu - i towyraźniepomogło. Na pewno lepiej sypia. Chciałbym móc stwierdzić, że jegoprzypadek jest odosobniony, jednakże, jak pan zapewne zauważył,mamy tu wielu chłopaków w jego wieku: dypsomania, przypadkizałamania nerwowegooraz rzekomego wstrząsu psychicznego wywołanego ostrzałemartyleryjskim. Według mnie to wszystko aspektyjednego zjawiska, a mianowicie depresjipowojennej: to wgruncierzeczy jeden i ten sam problem, choć wywołuje różne objawy zależnieod typu osobowości. Gdyby nie taka, a nie inna sytuacja życiowa, Rodmógłby zostaćhazardzistą lub kobieciarzem, a w najgorszymraziepopełnić samobójstwo. Wciążlubi, żebygozamykać nocą na klucz; mamy nadzieję z czasem muto wyperswadować. Niedostrzegaciew nim większej zmiany, ale. hmm. - Zrobił zakłopotanąminę. - Wezwałem pana, ponieważ moimzdaniem wasze wizyty wyrządzają mu więcej szkody niż pożytku. Jest w dalszym ciągu przekonany, że stanowi zagrożenie dla swojej rodziny; tak więc czuje sięwobowiązku kontrolować owo zagrożenie i ten wysiłekogromnie gowyczerpuje. W sytuacji gdynikt nie przypomina mu o domu, staje sięinnym, znacznie pogodniejszymczłowiekiem. Pielęgniarki odnoszątosamo wrażenie. Staliśmy w jego gabinecie zoknem wychodzącym na dziedzinieckliniki; zobaczyłem, jak pani Ayres i Caroline kierują się z powrotemdo samochodu, skulone z zimna. - No cóż, dla jego matki i siostry to też żadnaprzyjemność - odpowiedziałem. - Złatwościąwyperswaduję im kolejne wizyty, mogęprzyjeżdżaćsam. 222 Poczęstował mnie papierosem ze stojącej na biurku papierośnicy. - Prawdę powiedziawszy, na razie będzienajlepiej,jeśli wszyscyzrezygnujecie z odwiedzin. Za bardzo przypominacie mu o przeszłości. Musimy raczej się skupić na jego przyszłości. - No tak, ale. - zacząłem, z ręką zawieszoną nad papierośnicą. - W końcu jestem jego lekarzem. Poza tymbyliśmyprzyjaciółmi. - Powiem wprost: Rod nie życzy sobie w najbliższym czasie żadnych wizyt. Przykromi. Nie wziąłem w końcu tegopapierosa. Pożegnawszy się, wróciłemdo samochodui odwiozłem panią Ayres i Caroline dodomu; w ciągunastępnych tygodni, choć pisywaliśmy regularnie do Rodericka iz rzadka otrzymywaliśmy krótką odpowiedź, żaden zjego listów niezachęcił nas do kolejnej wizyty. Jego pokój w Hundreds, o spalonychścianach i poczerniałym suficie, został po prostu zamknięty na klucz. A że pani Ayres często budziła się w nocy zkaszlem i potrzebowałalekarstwabądź inhalatora, jego

sypialnia zczasów dzieciństwa przypadłaBetty. -Takbędzie najlepiej -powiedziała chrapliwie pani Ayres. - I Bógmi świadkiem,że dziewczynasobie na tozasłużyła! Zawsze możemyna nią liczyć w kłopotach. Kto towidział, żeby tak siedziała samaw tej piwnicy. Oczywiście Betty była wniebowzięta. Ja sam nie podzielałem jednak jej zachwytu, a gdy po jakimś czasie zajrzałem do tego pokoju,poczułem sięjeszcze bardziej dotknięty. Mapy, puchary i chłopięceksiążki zostały usunięte, amizernydobyteknowej lokatorki - halkii pocerowane pończochy, tania szczotka do włosów, garść spineki sentymentalne pocztówki przymocowanedo ściany -jakimś cudemodmieniłto wnętrze bez reszty. Tymczasem północna część domu,zwana przez Caroline"męską", straszyła pustką. Kiedy czasami tamzaglądałem, pokojezdawały się martwe jak sparaliżowane kończyny. Było tak, jakby Roderick nigdy nie istniał. Jakby - tak jak wcześniejbiedny Cygan, a nawetjeszczebardziej - rozpłynął się w powietrzuiprzepadł bez śladu.

ROZDZIAŁ ÓSMY Wraz z wyjazdem Rodericka wszyscy uzmysłowiliśmy sobie beznajmniejszych wątpliwości, że Hundreds wkroczyło w nowąfazę. Podwzględem czysto praktycznym zmiany dały się zauważyć niemalże od razu, ponieważ napięty budżet boleśnie odczuł koszty pobytu Roda w klinice i należało wprowadzić radykalne oszczędności. I takna przykład generator stał czasami bezczynnie przez kilka dni podrząd i podczas zimowych wieczornych wizyt często zastawałem dompogrążonyw absolutnej niemal ciemności. Na stole tuż za drzwiamipozostawiano dla mnie starą, mosiężną latarnię, z którą pokonywałem następnie korytarze. Pamiętam, żeichprzesycone zapachemdymu ścianyzdawałysię tańczyć w miękkim, żółtym świetle, a potemznów umykały w cień,gdy podążałem dalej. Pani Ayres i Carolineprzesiadywały w saloniku, czytając, szyjącbądź słuchając radia przyświecach albo lampach naftowych. Od słabychpłomieni mrużyły oczy,ale i tak w porównaniu zatramentowączeluścią resztydomu pokójzdawał się wręczoazą światła. A gdy dzwoniły po Betty, zjawiała sięze staroświeckim świecznikiem i oczami jak spodki,niczym postaćz dziecięcegowierszyka. Znosiły tę nieoczekiwaną odmianę losu z niezwykłym wprosthartem ducha. Betty była przyzwyczajona do świec ilamp, wśród nichdorastała. Zdawało się, że przywykłarównież do samego Hali, jakgdyby ostatnie dramatyczne wydarzenia złączyły jąz tym miejscem, 224 czyli stało się dokładnie na odwrót aniżeliw przypadku Rodericka. Caroline twierdziła uparcie,że lubimrok, podkreślając,że dom i taknie jest przystosowany do elektryczności,a one wreszcie żyją tak, jakBóg przykazał. Odnosiłem jednak nieodparte wrażenie, że nadrabiaminą, i gryzłem sięmyślą, że obie wrazz matką są zmuszone do takichwyrzeczeń. Podczas ostatniego, najgorszego etapuchoroby Rodanaszestosunki nieco się rozluźniły, teraz jednakznów zaglądałemdo Hali raz, a czasem nawet dwa razy w tygodniu iczęsto zawoziłemtam drobne prezenty w postaci wiktuałów lub węgla, udając, że dostałem je od pacjentów. Zbliżało się Boże Narodzenie, za którym siłąrzeczy, jako człowiek samotny, nie przepadałem. Wyglądało nato,żew tym roku spędzę je, zresztą nie pierwszy raz, z moim dawnymwspółpracownikiem i jego rodziną w Banbury. Jednak pani Ayreswyraźnie dała mi do zrozumienia, że spodziewa sięmojejobecnościna świątecznym obiedzie; ujętydogłębi podziękowałem znajomymz Banbury,po czym we troje zjedliśmy skromny posiłek przy długim,mahoniowym stole w pełnej przeciągów jadalni,obsługując się sami,ponieważ Betty dla odmiany spędziła cały dzień i noc u rodziców. Przy tej okazji moją uwagęprzykuł kolejny aspekt nieobecnościRodericka. Podejrzewam, że każde z nas wspominało ostatniąwspólnąkolację przy mahoniowym stole, owego pamiętnego wieczoru na paręgodzin przed pożarem, kiedy to zachowanie Rodericka tak skuteczniezwarzyłonam humor, rzucając cień na nasze spotkanie. Innymi słowy,wszyscy odczuliśmy cichą ulgę, że tym razem obyło siębez tego cienia. Nie ulegało wątpliwości, że matka i siostra tęskniły za Roderickiem,i to bardzo. Z dwoma spokojnymi skromnymi mieszkankami dwórzdawał się niekiedy upiornie wręcz cichy i pozbawiony życia. Jednakżepanujące wnim dotąd napięcie wyraźnie zelżało. A co do interesów,pomimo wiecznej udręki Rodajego nieobecność - zgodnie, jak sobieprzypominam, z niedawnymi prognozami Caroline - sprawiła zdumiewająco niewielką różnicę. Sprawy toczyły się własnym trybem.

Ba,jakby nawetsprawniej niż dotychczas. Carolineosobiście wystosowałaprośby o nowe raporty bankowe i maklerskie w miejsce tych utraco225.

nych w pożarze, dzięki czemu poznała wreszcie mało optymistycznystan rodzinnych finansów. Odbyła długą, szczerąrozmowę z matkąi postanowiłymocniej zacisnąć pasa w kwestii opału i światła. Jakhuragan przeszła przez dom,szukając przedmiotów na sprzedaż, itakprzechowywane przez sentyment obrazy, książki oraz meble powędrowały do handlarzy w Birmingham. Podjęła także bardziej drastycznekroki, wznawiającnegocjacje z radą miasta w związku zesprzedażąparku. Rozmowyzakończono na przełomie roku; jakieś dwa, trzydni później, kiedy wjeżdżałem do parku zachodnią bramą, ku swemuniemiłemu zdziwieniu ujrzałem dewelopera Babba wraz z grupkągeodetów, którzy mierzyli grunt. Krótko potem łopaty poszły w ruchi niezwłocznie położonopierwsze rury ifundamenty. Wydawało się,że dosłownie z dnia na dzień zburzono fragment ogrodzenia, odsłaniając zdrogi widok na Hali. Sam dom wydał mi się przez to bardziejodległy, a zarazem bezbronny. Carolinepodzielała moje zdanie. - Matka i ja czujemy się jak na patelni - wyznałapodczas jednejz moich styczniowych wizyt. - Zupełnie jakby ktoś przyłapał nasw samych halkach, jak w jakimś koszmarnym śnie. Ale klamkazapadła i niewiele możemy na to poradzić. Dzisiaj rano otrzymałyśmywiadomość od doktora Warrena: niestety, żadnej poprawy, mamwrażenie, żewręcz przeciwnie. Tak właściwie to nikt nie potrafipowiedzieć, kiedy Rodbędzie mógł wrócić do domu. Za pieniądzeze sprzedaży ziemi dotrwamy jakoś do wiosny, wtedy podłączą namwodę. Makins twierdzi, że to będzie prawdziwyprzełom. - Mocnopotarła dłońmi powieki. -Sama już nie wiem. To wszystko palcemna wodzie pisane. I to po co. -Siedzieliśmy w saloniku w oczekiwaniu na panią Ayres; Caroline bezradnie machnęła ręką w kierunkuusłanego papierami matczynego sekretarzyka, przyktórym odpisywałana urzędową korespondencję. - Słowo daję - podjęła -tojestjak bluszcz. Rozpełza sięnawszystkie strony! Na każdykolejny listwysyłany do rady miasta żądają dodatkowych dwóch egzemplarzy. Zaczyna mi się troić w oczach. 226 - Jakbym słyszał twojego brata -zauważyłem ostrzegawczo. Rzuciła mi zdziwione spojrzenie. - Proszę tak nie mówić! Biedny Roddie. Zaczynam rozumieć,dlaczego to wszystko tak go pochłonęło. To jest jak hazard: każdanastępna kolejka przynosi obietnicę uśmiechu fortuny. Ale, ale. - Podwinęła rękaw i podsunęła mi odsłoniętą ręką. - Ilekroć zacznęmówić jak on, niech pan mnie uszczypnie, dobrze? Sięgnąłem do jej nadgarstka, lecz tylko lekkonim potrząsnąłem,nie byłobowiem co szczypać: piegowate ramię zdawało sięchude jaku chłopca, przezco kształtna dłoń sprawiała wrażenie większej, aczparadoksalnie bardziej kobiecej niż zazwyczaj. Dotykając palcamikościstegonadgarstka poczułem lekki przypływ tkliwości. Z uśmiechem pochwyciła mój wzrok i odsunęła rękę. Wostatniej chwiliuścisnąłem czubkijej palców. - Bądź ostrożna, dobrze?

- rzuciłem z powagą. -Nie bierznasiebie zbyt wielkiego ciężaru. Albopozwól sobie pomóc. Z zakłopotaniem uwolniła palce i skrzyżowała ręce na piersi. -Wystarczająco nam pan pomaga. Prawdę powiedziawszy,niemam pojęcia, co byśmy bez pana zrobiły w ciągu ostatnich miesięcy. Zna panwszystkie nasze tajemnice. Pan i Betty. Jakieto dziwne! Notak, ale w sumie natym polega pańska praca,i w pewnym sensiejejteż. - Mam nadzieję, że jestemwaszym przyjacielem, nietylko leka rzem. - No ba - odparła machinalnie. Następnie przemyślała to, po czymdodała z większym przekonaniem i serdecznością:- Choć Bóg raczywiedziećdlaczego, skoro jesteśmy dla pana takimutrapieniem. I ma pan swoich pacjentów. Nieza dużo tych utrapień? - Lubię wszystkie moje utrapienia - odpowiedziałem z uśmiechem. -Dziękinim ma panpracę. - Dzięki niektórym mam pracę. Pozostałe lubię, bo są. I o nie sięmartwię. Martwięsię o ciebie. 227.

Położyłem nacisk na ostatnie słowo. Carolineparsknęła śmiechem,ale na jej twarzy znów odmalowało się zdziwienie. - Na miłość boską,dlaczego? Przecież nic mi nie jest. Mnie nigdynic nie jest. To moja szczególna cecha, nie wiepan? - Hmm - odparłem. - Byłbym skłonny wto uwierzyć, gdybyś niebyła taka zmęczona. Może chociaż. Przekrzywiła głowę. - Może chociaż co? Od paru tygodni chciałem poruszyć ten temat, czekałem tylkona sposobną chwilę. - Może chociaż sprawisz sobie psa? - rzuciłem pospiesznie. Twarz jej się zmieniła, Caroline jakby zatrzasnęła przede mnąniewidzialne drzwi. Odwróciła głowę. - Nie chcę. -Byłem w poniedziałek na farmie w Pease Hill - ciągnąłem. - Ichsuka będzie miała młode, totaki prześliczny retriever. -Widząc jej zaciętą minę, dodałem łagodnie: - Przecież nikt nie pomyśli, że chceszzapomnieć Cygana. Ale onapokręciła głową. - Nie o to chodzi. To.. nie byłoby bezpieczne. Spojrzałem na nią ze zdumieniem. - Jak to? Dla ciebie? Twojej matki? To, costało się z Gillian. - Nie o to chodzi - powtórzyła. - Miałam na myśli psa. -Psa! - Wiem, pewnie gadam od rzeczy. - Znówodwróciła głowę. -Czasem tylko myślę o Roddiem i o tym wszystkim, co mówił. Wysłaliśmygo do kliniki, prawda? Pozbyliśmy się go, bo tak było łatwiej, niż usiąśćigo wysłuchać. W ciągu ostatnich tygodniprawie go znienawidziłam. A może to właśnie nasza nienawiść inasza głuchota wpędziły gow chorobę? Może. Opuściła rękawy sukienki; opadły nisko, prawie zasłaniającdłonie. Obciągnęła je jeszcze niżej i dopóty dłubała palcami w dzianinie,dopóki jej kciuki nie wyszły na zewnątrz. 228 - Czasami tendom naprawdę wydaje sięodmieniony - dokończyła ściszonym tonem. - Nie umiem powiedzieć, czy to ja zmieniłam stosunek do niego, czy może on do mnie, czy. -Podchwyciłamój wzrok idodała zmienionym głosem: - Pewnie uważa mnie panzawariatkę. - Nigdy bym tak o tobie nie pomyślał - odparłem po chwili. -Wcale się nie dziwię, że dom, gospodarstwo i stan, w jakim sięznajdują, wprawiają cię w przygnębienie.

- W przygnębienie - powtórzyła, dalej skubiącmankiety. - Myślipan, że tylko o to chodzi? - Ja to wiem. Przyjdzie wiosna, zdrowieRodericka ulegnie poprawie, gospodarstwo stanie na nogi,i odrazu lepiej się poczujesz. Zobaczysz. - I naprawdę jest pan zdania, że warto. wytrwać? Co za pytanie. - Naturalnie! A ty nie? Nie odpowiedziała; po chwiliotworzyły się drzwi salonikui na progustanęłajejmatka, przerywając tym samym naszą rozmowę. Pani Ayres kaszląc weszła do środka,Caroline ija pomogliśmy jej usiąść. - Dziękuję, nic mi nie jest. Naprawdę -powiedziała, łapiąc mnieza rękę. - Położyłam się na godzinę i to był błąd, boczuję się teraz,jakbym miała w płucach staw i całe stado kaczek. Ponownie zakaszlaław chustkę i wytarła załzawione oczy. Na ramionach miała kilka szali, a na głowie koronkową mantylę. Sprawiała wrażeniebladeji kruchejniczym przywiędły kwiat na chybotliwej łodyżce: wydarzeniaostatnich tygodni dodały jej lat, pożar nieco osłabił płuca,a ogólna słabość objawiłasię w postaci zimowego przeziębienia. Nawetkrótka wędrówka przezwychłodzonydom wyraźnie pozbawiła jąsił. Kaszel ustał, ale wciąż oddychała ze świstem. - Jak się panmiewa, doktorze? - spytała. -Czy Caroline wspomniała panu o wieściach od doktora Warrena? - Potrząsnęłagłową,zaciskającusta. -Niestety nie są zbyt optymistyczne. 229

- Tak, bardzo mi przykro. Wymieniliśmy parę zdań, po czym rozmowa zeszła na inny niewesoły temat, czyli budowę. Lecz niebawem pani Ayres załamał się głosi kontynuowaliśmy tylko we dwoje; przysłuchiwała się chwilę, jakbyzgnębiona własnym milczeniem, nerwowo przebierając złożonymina kolanach, upierścienionymi palcami. Wreszcie owinęła się szalami,podeszła do sekretarzyka i zaczęła przerzucaćleżące tam papiery. Caroline z niepokojemodprowadziła ją wzrokiem. - Czego szukasz, mamo? Pani Ayres przeglądała koperty, jakby słowa córki w ogóle do niejnie dotarły. - Rada przechodzi samąsiebie! - Z trudem dobywała głos. -Czyrząd nie apeluje, żeby oszczędzać papier? - Tak, wiem. To naprawdę męczące. Czego szukasz? - Szukam ostatniego listu cioci Cissie. Chciałabym go pokazaćdoktorowiFaradayowi. - Obawiam się,że tu go nie ma. - Caroline podniosła się z miejsca. - Odłożyłamgo gdzie indziej. Usiądź, zaraz przyniosę. Podeszłado kredensu, wyjęła list z jednej z przegródek i podała matce. Pani Ayres zasiadłaz nim na fotelu; jeden z hiszpańskich szalizsunął się z jej ramion, frędzle ciągnęły się po podłodze. Sadowiła sięprzez chwilę, po czym otworzyłalist. Wtedy odkryła, żenie ma okularów do czytania. - O Jezu - szepnęła, przymykając oczy. - I co jeszcze? Rozejrzała się dookoła. Po chwiliCaroline i ja przyłączyliśmy siędo poszukiwań, - Gdzie je ostatnio miałaś? - zapytała Caroline, zaglądając podpoduszkę. - Tutaj - odpowiedziała pani Ayres. - Na pewno tutaj. Trzymałamje w ręku, gdy Betty przyniosła rano list od doktora Warrena. Nieruszałaśich? Caroline zmarszczyłabrwi. - W ogóle ich nie widziałam. 230 - Hm, ktoś pewnieje wyniósł. Przepraszam, doktorze. To musi być dlapana śmiertelnie nudne. Przez dobre pięć minut przeszukiwaliśmy pokój:przesuwaliśmy papiery, otwieraliśmy szuflady, zaglądaliśmypod krzesła i takdalej, na próżno. Wreszcie Caroline zadzwoniła po Betty i wysłała ją na górę,pomimo gorących protestów matki,która zaklinała sięna wszystkie świętości, że ostatniookulary miaławłaśnie tutaj, w saloniku. Betty wróciła niemal od razu:okulary leżały na jednejz poduszek na łóżku w sypialni. Z przepraszającą miną poddała je właścicielce.

Pani Ayres spoglądała na nieprzez chwilę, a następniewzięła je zrąk służącej, z niesmakiem kręcąc głową. -Starość nieradość,Betty - powiedziała. Carolineparsknęła nieco,jak mi się zdawało, wymuszonym śmiechem. - Nie pleć głupstw, mamo! -Nie,naprawdę. Wcale bym się nie zdziwiła, gdybym skończyła jakDodo,ciotka mojego ojca. Tak często gubiłaróżne rzeczy, że jedenz synów podarował jej małpkę. Na jej plecach nosiła koszyczek, w którym Dodotrzymała nożyczki, naparstki i inne drobiazgi. Prowadzała ją na wstążce, jak na smyczy. - Jakchcesz, mogę ci sprawić takąmałpkę. -O nie, dziśbyłoby to nie dopomyślenia - oznajmiła paniAyres,wkładając okulary. -Zarazktoś by to oprotestował, może nawet sampan Gandhi. Małpy mająpewniew Indiach prawo do głosowania. Dziękuję, Betty. Zadyszka minęła i jej głosbrzmiał już prawie normalnie. Otworzyła list, odszukała fragment, o któryjej chodzi, a następnie przeczytałago na głos. Jak się okazało, jej siostra przytoczyła opinię konserwatywnego parlamentarzysty, zaniepokojonego zjawiskiem parcelowaniadawnych posiadłości; potwierdzał on to, o czym doskonale wiedzieliśmy: dopóki obecny rząd jest u władzy, dopóty właścicieli ziemskich 231.

nie czeka nic prócz kar i restrykcji, w związku z czym pozostaje tylko"zacisnąć pasa" i wytrwać do następnych wyborów. - No tak - skwitowała Caroline, kiedymatka skończyła czytać. - Ciz pasami mogą spać spokojnie, ale jeśli ktoś nie ma nawet sprzączki? Gdyby tak można było zamienić posiadłość w coś nakształtboisdonnant, w nadziei że dostaniemy zacnykonserwatywny rząd za paręlat, nie mielibyśmy powodów do zmartwień. Lecz gdyby przyszłonamsiedzieć z założonymi rękami choćby przez rok, przepadlibyśmy z kretesem. Prawie żałuję, że rada nie chce od nas więcej ziemi. Jeszczekoło pięćdziesięciudomówi starczyłoby na spłatę długów. Rozmawialiśmy o tym w niewesołychnastrojach, dopóki Bettynie przyniosła herbaty; wtedyumilkliśmy i każde z nas pogrążyłosię we własnych myślach. Pani Ayres wciąż ztrudem łapała oddech,czasem wzdychała, a czasem kaszlała w chusteczkę. SpojrzenieCaroline co rusz wędrowało w stronęsekretarzyka;myśl o upadającymgospodarstwie zapewne nie dawała jej spokoju. Siedziałem z filiżankąw dłoniach, grzejąc palce, i złapałem się na tym, iż nie wiedzieć czemubłądzę wzrokiem popokoju, wspominając moją pierwszą wizytę wtymdomu. Przypomniałem sobie biednego Cygana, który leżałrozwalonynapodłodze, a Caroline od niechcenia drapała go w brzuch palcamiu stóp. Przypomniałemsobie Roda, leniwie sięgającego po matczyny szal, którysfrunął na podłogę. "Życie z moją matką przypominazabawę w podchody, doktorze. Gdziekolwiek pójdzie, rozsiewaza sobą masę przedmiotów. ". Teraz ich nie było. Otwartewówczasdrzwi do ogrodu zamknięto nagłucho w obawie przed przejmującym chłodem, a do tego zasłonięte niskim parawanem, który chronił przedprzeciągami, zabierając przy tym sporo światła. W powietrzu nadalunosiła się woń spalenizny, a na gipsowych gzymsach widniały smugipozostawione przez dryfującą sadzę. Pokój pachniał również mokrąwełną, gdyż Caroline powiesiła przy kominku parę ubrań do wysuszenia. Jeszcze pół roku temu byłoby to nie do pomyślenia, pani Ayres Bois dormant (franc. ) - dosłownie"śpiący las". Nawiązanie do bajkio ŚpiącejKrólewnie ("Belle au bois dormant"). 232 nigdy by nato nie pozwoliła. Przed oczamistanęła mi ładna, opalonakobieta,która owego lipcowego dniaweszła do pokoju w swych ekstrawaganckich butach: spojrzałem na nią teraz, kaszlącą,w dziwacznych chustach, i zrozumiałem, że ona też bardzo się zmieniła. Zerknąłem na Caroline: spoglądała na matkę z zatroskaną miną,jakby rozmyślała o tym samym. Pochwyciła moje spojrzenie i zamrugała. -Ależ z nasdzisiaj ponuraki! - zawołała, dopijając herbatę, i zerwała się z fotela. Podeszłado okna i stanęła, obejmując się rękami, po czym uniosła twarz ku szaremu niebu. - Przynajmniej przestałolać. To już coś. Chyba pójdę nabudowę, zanim się ściemni - dodała. Odwróciwszy się, zobaczyła moją zdziwioną minę.

- Babb dałmi kopięplanu osiedla, właśniesię przez niego przegryzam. Babb ija jesteśmyteraz wielkimi przyjaciółmi. - Myślałem, że chcecie się od tego odgrodzić - powiedziałem. -Początkowotakbyło. Ale jest w tym coś potworniefascynującego. Jakpaskudna rana: człowiek nie może się powstrzymać,by nie zaglądać pod bandaż. - Znów podeszła do okna, potemzdjęłaz wieszaka szalik,czapkę oraz płaszcz, i zaczęła się ubierać. Wreszcierzuciłaniezobowiązująco: - Niech pan pójdzie ze mną,jeślima pan ochotę. I czas. Czas miałem; był to jeden z mniejpracowitych dni. Alepoprzedniegodnia poszedłem późno spać, zerwałem się skoro świt idokuczałomi zmęczenie, toteż perspektywa przechadzki po mokrymparkuwydała mi się niezbyt zachęcająca. Poza tym uznałem,żeto niezbytuprzejme proponować, byśmy zostawilijej matkę samą. Kiedyjednak spojrzałemniepewnie na panią Ayres, tarozwiała moje wątpliwości. - Ależ niech pan idzie, doktorze -powiedziała. - Niech panspojrzy na to męskimokiem i zda mi relację. W takiejsytuacji odmowa raczej nie wchodziła wrachubę. Caroline zadzwoniła poBetty, która przyniosła moje rzeczy. Dołożyliśmydo ognia, upewniając się, czy paniAyresna pewno ma wszystko, czego 233.

potrzebuje. Wyszliśmy na skróty przez drzwi ogrodowe; przeskoczyliśmy przez parawan i zbiegliśmy po kamiennych schodach, po czymruszyliśmy przez południowy trawnik. Trawa kleiłasię do butów; nogawki przemokły mi w mgnieniu oka, podobnie jak pończochyCaroline. Najbardziej błotnistemiejsca pokonaliśmy na palcach,trzymając się niezgrabnie za ręce, a następnieopuściliśmy je, kiedy dotarliśmy do w miarę suchej żwirowej ścieżki, prowadzącej na otwarty teren zaogrodowympłotem. Wiało tam solidnie, aż zgięliśmy się wpół. Ale podążaliśmy przedsiebie żwawym krokiem; Caroline wyznaczała tempo, wyraźnie zadowolona z wyjścia z domu, dziarsko maszerując do przodu wielkimikrokami. Trzymała ręce głęboko w kieszeniach; jej płaszcz ciasnoopinał sylwetkę, podkreślając krągłe zarysy piersi i bioder oraz długie,tęgawe nogi. Policzkizaróżowiły jej się od wiatru, włosy zaś,upchniętebylejak pod dość szpetną wełnianą czapką,wymykały się gdzieniegdzie i fruwały wokół twarzy. Nie była jednak ani trochęzdyszana. W przeciwieństwie domatki po pożarze szybko doszła do siebie,a pozmęczeniu, które jeszcze przed chwilą widziałem na jej twarzy,nie pozostało ani śladu. Otaczała ją aurazdrowia i tężyzny fizycznej,równie niewymuszona, pomyślałem nie bez podziwu, jak uroda kobiety o nieskazitelnych rysach. Jej zadowolenie udzieliło się i mnie. Poczułem, że się rozgrzewam,a podmuchy chłodnego, rześkiego powietrza zaczęły mi sprawiaćprzyjemność. Sama przechadzkastanowiła dlamnie niejaką nowość,gdyż zwykłem przemierzać park samochodem. Z bliska owa plątaninagałęzi wyglądała zupełnie inaczej: znaleźliśmy kępki przebiśniegów,przycupniętych w trawie, tu i ówdzie zaś, w miejscach gdzie trawarosła mniej gęsto, wychylały się stulone, barwne pąki krokusów złaknionych powietrza i słońca. Przede wszystkim jednak przez całą drogę,dokładnie na wprost, towarzyszył nam widok wyłomu w murze orazciągnącej siędalej błotnistejpołaci rozrytej ziemi, na której uwijałasię grupa sześciu, siedmiu mężczyznz taczkami i łopatami. Dopierogdy podeszliśmy bliżeji zyskałem pełniejszyobraz sytuacji, dotarła 234 do mnie prawdziwa skalaprzedsięwzięcia. Prześliczna łąkaZaskrońcaprzestała istnieć. Odcinek gruntu o długości około stu metrów zostałogołocony z trawy i wyrównany, a twarda, ubita ziemia podzielonana sekcje palikami, kanałami oraz ścianami, które zdawały się rosnąć w oczach. Caroline i ja podeszliśmy do jednegoz wykopów. Akurat gonapełniano; kiedy stanęliśmy na skraju, ujrzałem z przykrością,że fundamenty nowych domów składają się głównie zeszczątkówparkowego muru. - Klęska! - powiedziałem. -Wiem - odrzekła cicho Caroline. - Coś okropnego, prawda? Naturalnie ludzie muszą gdzieś mieszkać i w ogóle. Ale mampoczucie, jakby ci tutaj przeżuwali Hundreds, a następnie wypluwali je wkawałkach. Jeszcze bardziej zniżyła głos. Maurice Babb wewłasnej osobiestał nieopodal, gawędząc z brygadzistą przy otwartych

drzwiachsamochodu. Zobaczył nasi od niechcenia ruszył w naszą stronę. Tużpo pięćdziesiątce, niski, o pękatej klatce piersiowej; typ samochwały,ale niegłupi i obrotny. Podobnie jak ja, pochodził zklasy robotniczeji wytrwałością osiągnął w życiusukces, wdodatku jak nie omieszkał przy mnie zaznaczyć raz czydwa - bez pomocypatrona. Spojrzałna Caroline i uchylił kapelusza. Mnie podałrękę. Pomimo chłodudłoń miał ciepłą, a palce pulchnei sprężyste, jak niedogotowane serdelki. - Spodziewałem siępani,panno Ayres - odezwał sięgrzecznie. -Moi ludzie mówili, że deszcz panią wystraszy, ale ja im nato, o nie,panna Ayres niez takich,coto boją się mżawki. No i proszę. Trzebatrzymać rękęna pulsie,co? Panna Ayres zawstydza mojego brygadzistę, doktorze. - Jakoś wcale mnie to nie dziwi - odpowiedziałem z uśmiechem. Caroline zarumieniła się lekko i odgarnęła kosmykiwłosów z ust. -Doktor Faraday chciał się przekonać, jak panu idzie, panie 235.

Babb - oznajmiła nie całkiem zgodnie z prawdą. - Przyprowadziłamgo, żeby sam zobaczył. - Ach tak - odparł. - Z przyjemnością oprowadzę każdego, zwłaszcza lekarza. Wzeszłym tygodniubył u nas pan Wilson, inspektorsanitarny. Stwierdził, że to wymarzone miejsce nabudowę, i trudnosię z nim nie zgodzić. Proszę spojrzeć na rozplanowanie terenu. -Wskazał krótkim, grubym ramieniem. - Tu postawimy sześć domów,dalej mamy zakręt drogi, a tamkolejne sześć. Budynki mają byćdwurodzinne. O, z takiej czerwonej cegły. - Wskazał na jaskrawe,toporne, odlewane maszynowo kształty u naszych stóp. -.. . pod kolorHali. Osiedle jak się patrzy! Zapraszam dalej, z łaski swojej, chętniepaństwa oprowadzę. Uwaga na sznurki, panno Ayres. Podał jejpulchną dłoń. Zupełnie niepotrzebnie,gdyż Carolinebyła parę centymetrów wyższa od niego; mimo to ujęła ją posłuszniei ruszyliśmy w kierunku miejsca, gdzie budowa trwała już w najlepsze. Bobb raz jeszcze objaśnił umiejscowienie domówwzględem siebie,a następnie, wyraźnierozochocony, pociągnął nas na jeden z wyznaczonych kwadratów i przedstawił przewidziany układ pomieszczeń: pokój dzienny, kuchnia z zabudową, wyposażona w kuchenkę gazowąi gniazdka elektryczne, łazienkaz wbudowaną wanną. Na mojeoko przestrzeńodpowiadała wielkością ringowi bokserskiemu, leczpodobno chętnych nie brakowało. Babb napomknął nawet, że proponowano mu pieniądze oraz "każdą ilość mięsa i papierosów" zato,by "pociągnął za sznurki". - "Przecież to ode mnie nie zależy", mówię im. Idźcie do ratusza! Między nami mówiąc, mogą sobie chodzić do ratusza,aż imnogispuchną. Pół roku temu zamknęli listę. Synmojego brata i jegożonateż się zapisali; mam nadzieję, że im sięuda, bo gnieżdżą sięterazw dwóch pokojach u matki w Southam. Długo taknie wytrzymają. Jeden z tych domków byłby dla nichjak znalazł. Z tyłukawałekogródka, proszębardzo, ze ścieżką i płotkiemz łańcucha. Mają tędypociągnąć linię autobusową, słyszał pano tym, doktorze? Będziekursował Barn Bridge Road. Chyba zaczną jeździć w czerwcu. 236 Gadał jak nakręcony. Wreszcieodwołał go brygadzista; Babbprzeprosił nas, raz jeszcze podał mi serdelkowatą dłoń i poszedł. Caroline przeszła kawałek dalej,aby się przyjrzeć poczynaniom innego mężczyzny, ale jazostałem na kwadracie przestrzeni, w miejscu,gdzie - jak przypuszczałem- w przyszłości miało się znaleźć kuchenne okno, i moje spojrzenie powędrowało w stronę dworu. Wyraźnierysował się w oddali między nagimi koronami drzew; zrozumiałem,że z piętranowego domubędzie go widać jak na dłoni. Zrozumiałemteż,że druciany płot to marna przeszkoda, i żadna siła nie utrzymaz dala od parku

dziecidwudziestu czterech mających zamieszkać tu rodzin . Poszedłemza Caroline i porozmawialiśmy chwilę z robotnikiem, którego obserwowała przy pracy. Znałemgo dosyć dobrze; był to mójkrewny ze strony matki. Jako mali chłopcy siedzieliśmy w jednejławce w liczącej dwie klasy wiejskiej szkolei bardzo się wówczasprzyjaźniliśmy. Później, kiedy poszedłem do Leamington College,nasze stosunki mocno się ochłodziły iwraz zeswymbratem Coddymw pewnym sensie zaczął mnie prześladować; popołudniami kładli sięprzydrodze i trzymając w pogotowiu kamyki, czekali, aż będę tamtędy przejeżdżał na rowerze. Ale to było dawno temu. Byłdwukrotnieżonaty; pierwsza żona i dziecko umarli,miał jednak dwóch dorosłychsynów, którzy niedawnoprzenieśli się do Coventry. Caroline zapytała,jak im się wiedzie, na co odpowiedziałz soczystym warwickshirowskimakcentem - dokładnie takim, jak niegdyś mój, chociaż obecnienie mieściło mi się to wgłowie - że dostali pracę w fabryce i zarabiali tygodniowodwadzieścia funtów z okładem. Sam chętnie bymtyle zarobił,podejrzewam też, że tyle wynosił miesięczny przychódAyresów, albonawet i nie. Mimo to podczas rozmowy z Caroline mójkuzyn zdjął czapkę i popatrywał na mnie nieśmiało,a na pożegnaniekiwnął migłową. Wiedziałem, że mimo upływu lat wciąż niezręczniemu jest mówić do mnie"doktorze", przy czym zwracanie się do mnieper ty lub "proszę pana" też absolutnie nie wchodziło wgrę. - Do widzenia, Tom -rzuciłem możliwieswobodnym tonem. 237.

- Do zobaczenia, Pritchett - dodała serdecznie Caroline. - Byłomi bardzomiło. Cieszę się, że chłopcom takdobrze się układa. Nie wiedziećczemu pożałowałem nagle, że ma na głowietę głupią czapkę. Odwróciwszy się,ruszyliśmy zpowrotem wkierunku dworu;poczułem, że Pritchett zamarł z łopatą w dłonii odprowadził nas wzrokiem, może popatrzył na kolegę i wymienilispojrzenia. W milczeniu podążaliśmy przez trawnikpo własnych, ciemnychśladach,oboje pogrążeni wgłębokim namyśle. -Babb to interesująca postać,prawda? - rzuciła wreszcie Caroline pogodnym tonem, ale unikając mojego wzroku. -Domy teżzapowiadają się fantastycznie. Pańscy biedniejsi pacjenci na pewnosię ucieszą. - O tak- potwierdziłem. - Koniec z zawilgoconą podłogą i niskimsufitem. Higieniczne warunki. Oddzielne pokoje dla chłopcówidziewcząt. - Łatwiejszy start w życiu i w ogóle. Poza tym miło, żeDougieBabbuwolni się wreszcie od wrednej teściowej. Ach,doktorze. -Popatrzyła namnie wreszcie, po czym żałośnie spojrzała przez ramię. - Prędzej wolałabymzamieszkaćw naszejstarej oborze niż wprowadzić się do takiej klitki z pokojem dziennym i kuchnią zwyposażeniem. - Nachyliwszy się, podniosła z ziemi gałąźi poczęła zamiataćnią o ziemię. -Co to w ogóle znaczy, z "zabudową"? - Żadnychszpar ani zakamarków - wyjaśniłem. - I charakteru,jak znam życie. Co komu przeszkadzająszparyi zakamarki? Kto chciałby bez nich żyć? - Hm- odparłem, wspominając co uboższych pacjentów. -Niektórych los obdarował nimi w nadmiarze. - I dodałem, jakbypo namyśle: - Moja matka ucieszyłaby się z takiego domku. Gdybymoje życie potoczyło sięinaczej, być może mieszkałaby teraz z ojcemw podobnym segmencie. Caroline spojrzała na mniez zaciekawieniem. - Jak to? 238 Opowiedziałem jej pokrótce o trudnościach, z jakimi borykali sięmoi rodzice, chcącmi zapewnić godziwe wykształcenie: o zaciąganychdługach, niezliczonychwyrzeczeniach, ojcu harującym po godzinachi matce, która przyjmowała sterty szycia i prania, chociaż brakowałojej sił, aby przełożyć mokrą bieliznę z balii do cebrzyka. Słyszałem w swoimgłosie rozgoryczenie, alenic nie mogłemna to poradzić. - Poświęcili wszystko, co mieli, by zrobić zemnielekarza -ciągnąłem - a ja nie zdawałem sobiesprawy zmatczynej choroby. Wydalina moją naukę małąfortunę, aja nauczyłem się tylko, że mówięźle,ubieramsię i zachowuję źle. Wszystkoźle. Ba, nauczyłemsię wstydzić własnych rodziców. Nigdy nie zapraszałem do domu kolegów. Rodzice przyjechali kiedyś na szkolną uroczystość; otrzymałemwtedynagrodę naukową. Miny co poniektórych kolegówmówiły same za siebie. Byłato pierwsza i ostatnia wizyta.

Raz, kiedy miałemsiedemnaście lat, wyzwałem ojca od głupców, w dodatku przy klientach. Nie dokończyłem. Caroline odczekała chwilę. - Przecież musieli być z pana bardzo dumni -powiedziała takcicho, jak pozwalał na to szum wiatru. Wzruszyłemramionami. - Możliwe. Ale duma to nie to samoco szczęście, prawda? Pewnie byłoby dla nich lepiej, gdybym przypominał któregoś z moichkuzynów, takiego na przykład Toma Pritchetta. Kto wie, możebyłoby to i z pożytkiem dla mnie. Zobaczyłem, że zmarszczyłabrwi. Ponownie zamiotła kijkiemziemię. - Zawsze myślałam - powiedziała, unikając mojego wzroku -żemusi nas pan trochę nienawidzić. Matki, brata i mnie. - Nienawidzić? - powtórzyłem ze zdumieniem. - Tak, z powodu pańskich rodziców. Ale teraz odnoszę wrażenie,że. że nienawidzi pansamego siebie. Nieodpowiedziałem i znówpodążaliśmy w ciszy, trochę skrępowani. Świadomi nadchodzącego zmierzchu przyspieszyliśmy kroku. 239.

Niebawem opuściliśmy ciemną ścieżkę i rozglądając się za suchszymiścieżkami, wróciliśmy do domu inną drogą i trafiliśmy do miejsca,gdzie przy płocie stała staroświecka wygódka, tak zarośnięta i zrujnowana, że zaryzykowałem stwierdzenie, iż winna raczej nosić nazwęchlewik. Caroline uśmiechnęła się na te słowa i oboje po części odzyskaliśmy humor. Przedarliśmy się przez splątane zarośla, poczymznowu dotarliśmy dopodmokłego trawnika i musieliśmy go pokonaćna palcach. Moje śliskiepodeszwy nieszczególnie się do tego nadawa-,ły i raz mało nie padłem jak długi. Caroline wybuchnęła śmiechem; na jej szyi pojawił się rumieniec, aod zaróżowionych policzkówwprost bił blask. Pomni zabłoconych butówokrążyliśmydom i weszliśmy dośrodkatylnymi drzwiami. Dom jak zwykle był nieoświetlony; pomimo brakusłońca zdawał się kłaść cieniem naokolicę, jak gdybystrome ścianyi puste okna pochłaniałyresztki popołudniowego światła. Carolinewytarła nogi o wycieraczkę, a kiedy podniosła wzrok, z przykrościązobaczyłem, żezmęczenie powraca na jejtwarz,a skóra pod oczamimarszczy się lekko niczym powierzchnia stygnącego mleka. - Dni są jeszczetakiekrótkie - powiedziała, spoglądając na hol. -Mam tego dość, a pan? Sprawiają, że każda trudność zdaje sięwprost nie do pokonania. Chciałabym, żeby Roddie tu był. A takzostałyśmy tylko we dwie. -Spuściła wzrok. - Oczywiście mama jestkochana. Przecież to nie jej wina, że źle się czuje. Ale, sama nie wiem,czasami mam wrażenie, że z każdym dniem plecie coraz większe bzdury, i nie zawsze starczami cierpliwości. Rod i ja mieliśmy tyle uciechy. Zachowywaliśmy sięjak wariaci. To jest, zanim zachorował. - Ani sięobejrzysz, jak wróci do domu - odparłem cicho. -Naprawdę pan tak myśli? Chciałabym go zobaczyć. To takieokropne, że tkwi w tej klinicechory i sam jak palec! Nawet nie wiemy,co się znim dzieje. Nie sądzipan, że powinniśmygo odwiedzić? - Możemy jechać, jeśli chcesz - odpowiedziałem. - Chętnie cięzabiorę. Ale on sam chyba nie wyraziłochoty na odwiedziny. Ze smutkiempotrząsnęła głową. 240 - Doktor Warren twierdzi, że odosobnienie bardzo mu odpowiada. -No cóż,doktor Warren chyba wie, co mówi. -Tak, pewnie tak. - Musisz uzbroić się w cierpliwość - przypomniałem. - Już ci mówiłem: przyjdzie wiosna i zobaczysz wszystko w weselszych barwach. Energicznie pokiwała głową; widziałem, że bardzo chce w towierzyć. Następnie raz jeszcze wytarła nogi o wycieraczkę i zniechętnymwestchnieniem skierowała się kuchłodnej, mrocznej czeluści domu,na spotkanie z matką. Przypomniałem sobie towestchnienie jakiś dzień lub dwa później,szykując się na okręgowywieczorek taneczny dla lekarzy. Organizowanogo corocznie celem zbierania funduszyna rozmaite cele i tylkomłodsze pokolenie traktowało tęokazję z należytą powagą, niemniejjednak miejscowilekarzestawiali się w

kompleciewraz z żonamii dorosłymi dziećmi. My, lekarze z Lidcote, jeździliśmy na zmianę; w tym roku przypadła kolej moja i Grahama. Frank Wise, nasz stażysta, i Morrison, wspólnik doktora Seeleya, mieli pozostać na dyżurze. Jako kawalermogłem zaprosićjedną lub dwie osoby;przed paromamiesiącami,planując tenwieczór, pomyślałemnawet o pani Ayres. W chwili obecnej jednak choroba wykluczała jej udział, ale przyszłomi do głowy,że przecież mógłbym wziąć Caroline,która być możechętnie wyrwałabysię z Hundreds na jeden wieczór. Naturalnie liczyłem się z możliwością, żeobruszy się na takie zaproszenie w ostatniejchwili, pozatym może wcale nie mieć ochoty na "służbowe" przyjęcie. Zaprosić czy nie zaprosić? Ale jaksię okazało, nie wziąłem pod uwagęjej kpiącego stosunku do świata. - Wieczorektaneczny dla lekarzy! - wykrzyknęła z zachwytem,gdy wreszcie zebrałem się na odwagę i chwyciłem za słuchawkę. - Z przyjemnością! -Napewno? Ot, śmieszna tradycja. Poza tym to raczej potańcówkadla pielęgniarek, nie lekarzy. Kobiety są zwykle w miażdżącejwiększości. 241.

- Ha, na pewno! Zarumienione i rozchichotane jak młode sanitariuszki na przepustce, pamiętam! Czy siostra oddziałowa nie wylewaza kołnierz i idziew tango z chirurgiem? Ach, proszęuchylić rąbkatajemnicy! - Wolnego - ostudziłem jej zapędy. - Bo niebędzie niespodzianek. Wybuchnęła śmiechem; pomimo słabej łączności usłyszałem w jejgłosie cień prawdziwej ekscytacji i zrozumiałem, że podjąłem słusznądecyzję. Nie wiem,co nią właściwie kierowało. Pewnie byłoby dziwne, gdyby niezamężna kobieta w jej wieku, przyjmując zaproszeniena wieczorek taneczny, niewzięła pod uwagę samotnych mężczyzn,którzy z pewnością się na nim zjawią. Jeśli jednak podobne myślikrążyły jej po głowie,nie dała nic po sobie poznać. Być może upokorzenie, jakiego doznałaza sprawą panaMorleya, nauczyło ją ostrożności. Mówiła opotańcówce tak, jakbyśmy mieli pojechać tam w rolipodstarzałychobserwatorów. A kiedy po nią wstąpiłem, zastałem ją ubraną bezprzesadnej elegancji, w oliwkową sukienkę bez rękawów; włosy miała rozpuszczone i nietknięte lokówką, atwarz lekkotylkomuśniętą makijażem, swoim zwyczajem nie włożyła biżuterii. Zostawiliśmy panią Ayres wsaloniku, nieszczególnie strapionąperspektywąsamotnegowieczoru. Na kolanachtrzymała tacę i przeglądała starą korespondencję męża, sortując listy. Mimo to czułem się nieswojo. - Czy twoja matka naprawdę nie ma nic przeciwko temu? - zapytałem Caroline, kiedy ruszaliśmy w drogę. - Och, proszę nie zapominać o Betty - rzuciła lekkim tonem. -Bettynie odstąpijej ani nakrok. Wie pan,że zaczęły graćw różnegry? W czasie porządkówmatka znalazła stare plansze; grają w warcaby iw halmę. - Betty itwoja matka? -Dziwne, prawda? Nie przypominam sobie, żeby mamakiedykolwiek grała w coś z Roddiemlub ze mną. A tu, proszę, terazto polubiła. Bettytak samo. Grają napółpensówki, matka daje jej 242 wygrywać. Betty miała chyba niewesołe święta, biedactwo. Wyglądana to, że jej matka to istnypotwór, nic dziwnego,żewoli moją. Taksię jakoś składa,że ludzienaprawdę lubią moją matkę. Mówiąc to, ziewnęła i szczelniej otuliła siępłaszczem. Po chwili, ukołysaniszumem i kołysaniempojazdu (zimową porą dojazddo Leamington zabierał pół godziny),zapadliśmy wmilczenie. Lecz gdy dojechaliśmy na miejsce i ujrzeliśmy sznur ludzi i samochodów, ożywiliśmy się w jednej chwili. Wieczorek odbywał sięw jednej zsal wykładowych; było to przestronne pomieszczeniez parkietem, specjalnie opróżnione na dziś z ławek i krzeseł. Zgaszono górne światła i rozwieszono pod sufitemwstęgi oraz kolorowelampiony. Kiedy weszliśmy, zespół(niezbyt dobry) grał właśnie jakiśinstrumentalny kawałek. Śliską posadzkę posypano hojniekredą; kilka par wirowało po niej sumiennie. Pozostali goście siedzieli przystolikach ustawionych dokoła sali, zbierając się naodwagę.

Rolę baru pełnił podłużny stół. Skierowaliśmy się w tamtą stronę,jednak zaledwie uszliśmy parę kroków, zaczepiło mnie dwóch kolegówpo fachu, Bland i Rickett,chirurg i lekarz rodzinny z Leamington. Przedstawiłem ich Caroline, po czym ucięliśmy sobie konwencjonalną pogawędkę. W rękach mieli papierowe kubki. - Macie chrapkęna Chloroformowy Poncz? - spytał Rickett,widząc jak zerkam w stronę baru. -Nie dajcie się zwieść nazwie,smakuje jak soczek. Czekajcie chwilę. Oto człowiek, którego nam trzeba. Sięgnął za plecami Caroline, żeby złapać za łokieć portiera, "naszego lokalnegospekulanta", jak nie omieszkał jej poinformowaćBland,kiedy jegotowarzysz klarował coś mężczyźnie doucha. Portieroddalił się spiesznie,po czym wrócił po chwili z czterema kubkami,napełnionymi po brzegi wodnistym, różowym płynem z barowej wazy, jak się zaraz okazało, suto doprawionym brandy. - Oniebo lepsze - westchnąłRickett, oblizując wargi. - Nie sądzi pani, panno. - Zapomniał nazwisko Caroline. Brandy była mocna, a poncz osłodzony sacharyną. 243.

- Dasz radę to wypić? - spytałem, kiedy Bland i Rickett poszliw swoją stronę. Parsknęła śmiechem. - Przecież się nie zmarnuje. To naprawdę czarny rynek? - Na to wygląda. -Szok. - Hm, założę się, że kapka czarnejbrandy nie zrobi nam krzywdy. - Oparłem dłoń wzagłębieniu jej pleców i odeszliśmy od baru,przy którym robiło się coraz bardziej tłoczno. Tłum w sali gęstniałz każdąchwilą. Rozejrzeliśmy się w poszukiwaniu wolnego stolika Zaraz jednakzagadnął mnie kolejny znajomy, tym razem jeden z konsultantów,któremu przekazałem sprawozdanie z leczenia Rodericka. Nie byłomowy, żebym go zbył; nadawał dobre dziesięć albo i piętnaście minut,prosząc o mojąopinię w kwestiijakiegoś własnego przypadku. Niezadał sobie trudu, by włączyć do rozmowy Caroline. Co rusz kierowałem wzrokw jej stronę: rozglądała się po sali, nerwowopopijającz papierowego kubka. Czasamijednak spoglądała na mnie, jakbywidziała mniew nowym, nieco innym świetle. - Tutaj jest pan kimś - zauważyła,kiedy konsultant oddalił sięwreszcie. -Ależ! - Pociągnąłem solidny łyk z kubka. -Zapewniam cię,że nikim. - W takim razie jest nas dwoje. Coza miła odmiana. U nas niemogę się nigdzie ruszyć, żebynie czuć nasobie wścibskich spojrzeń. "Oooo,to biedna panna Ayres z Hali. ". A tu proszę. -Odwróciłagłowę. - Są pielęgniarki! Całestado, dokładnietak, jaksobie wyobrażałam. Jak zarumienione gąski. W czasie wojny myślałam czasem,żeby zostać pielęgniarką. Słyszałam na okrągło, że wprost jestemdo tego stworzona, i trochęmnie to zniechęciło. Też mi komplement. Dlategowstąpiłam do służby pomocniczej. A potem skończyłamprzyłóżku Roddiego. - Tęskniłaś za służbą? - spytałem, słysząc nutkę żalu w jej głosie. 244 Kiwnęła głową. - Na początku tak. Widzi pan, byłam w tym naprawdę dobra. Ażwstyd się przyznać, nie? Ale lubiłamten cały bałagan przy łodziach. Wszystko jasno określone, odA do Z. Pod linijkę. Po wojnie niechciałam zrezygnować, myślałam owyjeździe do Włoch albo Singapuru. Ale gdy wróciłam do Hundreds. Ktośją potrącił iponcz chlusnął z kubka; uniosła rękę do ust,abyzebrać krople językiem, i

chyba straciła ochotę do rozmowy. Do zespołu dołączył wokalista, muzyka zabrzmiałagłośnieji bardziejżwawo. Rozochoceni gościeruszyli hurmem na parkiet; coraz trudniej było stać i rozmawiać. - Chodźmystąd - zaproponowałem, przekrzykującmuzykę. -Może znajdziemy ci jakiegoś partnera do tańca? Widzę panaAndrewsa, chirurga. Dotknęła mojego ramienia. - O nie,proszę na razie nikogo mi nieprzedstawiać. Zeszczególnymuwzględnieniem chirurgów. Ilekroć taki na mnie spojrzy, będęmyślała, że się przymierza do krojenia. Poza tym mężczyźni nie lubiątańczyć z wysokimi kobietami. Możezatańczymy razem? - Oczywiście - odparłem. - Jeśli masz ochotę. Dopiliśmy drinki, po czym odstawiliśmykubki i poszliśmy na parkiet. Nastąpiła chwilaskrępowania, kiedy niezgrabnie spletliśmydłonie, usiłując dołączyć do zwartej rzeszy tańczących. - Nie cierpię tego momentu - oznajmiła Caroline. - Paternoster, jak pragnę zdrowia. - Zamknij oczy - poradziłem i poprowadziłem ją naprzód, wykorzystując lukęw ciżbie. Po krótkiej przepychance złapaliśmy rytmi wokół nas zrobiło się więcej miejsca. Otworzyła oczy i spojrzała na mnie zpodziwem. - Tylko jak mysię stąd wydostaniemy? -Na razie niech cię o to głowa nie boli. - Musimy zaczekać na wolny kawałek. Hm, dobrze pan tańczy. - Tyrównież. 245.

- Zdziwiony? Uwielbiam tańczyć. Zawsze lubiłam. W czasie wojnytańczyłam do upadłego. To było w tym wszystkimnajlepsze, właśnietaniec. W dzieciństwie tańczyłam z ojcem. Też był wysokii mój wzrostwcale mu nie przeszkadzał. Nauczyłmnie wszystkich kroków. Rodza to był beznadziejny. Twierdził, że nim wywijam, jakby tańczyłz chłopakiem. Czy panem teżwywijam? - Ani trochę. -Czy aby nie gadam za dużo? Wiem, że niektórzy mężczyźni tegonie lubią. Podobno to ich wybija z rytmu. Odpowiedziałem,że możemówić, ile jej się żywnie podoba. Ba,cieszyłem siębardzo, że jestw dobrymhumorzei zachowuje się takswobodnie. Zachowywaliśmy pewną odległość, czasami jednak napierający tłum wciskał ją mocniej w moje ramiona i przywierała do mniecałym ciałem. Kiedy zakręcaliśmy, czułem jak mięśnie pleców Caroline napinająsię i przesuwają pod moimipalcami. Jej dłoń kleiła sięod ponczu; w pewnejchwili odwróciłagłowę, żeby nakogoś spojrzećizaleciało mi od niej brandy. Zrozumiałem, żejest wstawiona. Możeja też byłem trochę wstawiony. Odczułem jednak przypływ tkliwości,tak nagłyi jednoznaczny, że ażsię uśmiechnąłem. Odchyliłagłowę, aby spojrzeć mi w twarz. - Co to znowu za uśmieszek? Wygląda pan jaktancerz na konkursie. Przyczepilipanu numerek do pleców? - Zajrzała mi przezramię, udając, że sprawdza; poczułem kolejne muśnięcie jej piersi. Następnie szepnęła mi do ucha: - Widzę doktora Seeleya! Obróćmysię: koniecznie musi panzobaczyć jego krawacik ibutonierkę! Zakręciliśmysię na parkieciei rzeczywiście: tańczył nieopodalz żoną, wielki i niedźwiedziowaty. Krawat miał w kropki, a w butonierce mięsistą orchideę; Bóg jeden wie skądjąwytrzasnął. Kosmyk włosów, zbyt obficie natłuszczony pomadą, zawadiacko opadał muna jedno oko. - Myśli, że jest Oskarem Wilde'em - stwierdziłem. -OskaremWilde'em! - Caroline zaniosła sięśmiechem. -Chciałby! Kiedy byłam młodsza, nazywałyśmy go Ośmiornicą. Zawsze aż się 246 palił, żeby którąś podwieźć. I nieważne, ile rąk trzymał na kierownicy,zawsze zdawał się mieć co najmniej jedną więcej. Przejdźmy dalej,żeby nas nie zauważył. Proszę pamiętać, że jestem spragniona sensacji. Trzymajmy się skrajuparkietu. - Chwila,kto tutaj prowadzi?

Zaczynam rozumieć, o co chodziło z tym wywijaniem. -Niech pan się trzymaskraju parkietu -powtórzyła ze śmiechem. - Obtańczymy wkoło całą salę. Chcę wiedzieć wszystkoo wszystkich: kto uśmiercił najwięcej pacjentów, którzy lekarze sypiają z pielęgniarkami, itym podobne. Przetańczyliśmy kolejnedwie albo trzy piosenki, podczas którychstarałem sięwyłowić z tłumu co ważniejszepostaci z medycznegoświatka i zaspokoić ciekawość Caroline. Wreszcie muzyka przeszław walca i część tańczących umknęła do stolików. Wróciliśmy do barupo poncz. W sali robiłosię coraz cieplej. Zobaczyłem Davida Grahama, któryzjawiłsię właśniez Anną ioboje zmierzali w naszą stronę. Przypomniałem sobie, że ostatnio widział się z Caroline przy okazjisprawyz Roderickiem, gdy poprosiłem go o konsultację w przeddzieńwyjazdu chłopaka. Nachyliłem się do jej ucha. - Idą do nas Grahamowie - rzuciłem ściszonymtonem. - Nie masz nic przeciwko temu? Niespojrzała w tamtą stronę, tylkolekko pokręciła głową. - Nie, dlaczego? Spodziewałam się, że tu będą. Na szczęście moje obawy były nieuzasadnione. Grahamowie przyprowadzili ze sobą gości, małżeństwo ze Stratfordu oraz ich zamężnącórkę, jak się okazało, dawną koleżankę Caroline. Z radosnymiokrzykami padły sobie w objęcia. - Poznałyśmy się wieki temu- oznajmiła Caroline. - W czasie wojny. Brenda, bo tak miała na imięcórka, była niebrzydką blondynkąo dość, jakmi się wydawało, światowych manierach. Jej przybycieucieszyłomnie ze względu na Caroline, a zarazemtrochęzmartwiło,wyznaczyłobowiem jasny podział na "młodych" i"starszych". Stanę247.

ły nieco z boku i zapaliły papierosy, a po chwili wzięły się pod ręcei pomaszerowały do damskiej toalety. Kiedy wróciły, byłem już bez reszty we władaniu Grahamów, którzyznaleźli stolik na uboczu sali iwyjęli dwie butelki algierskiego wina. Caroline i Brenda dostały dorąk kubki,po czym zaproponowano im,żeby usiadły, ale nie chciały otym słyszeć istały w miejscu, spoglądając na parkiet, a Brenda niecierpliwie kołysała biodrami w rytmmuzyki. Zespół znów zaczął grać i obiewprost paliły się do tańca. - Wybaczy pan? - Caroline rzuciłami naodchodne przepraszające spojrzenie. -Brenda zna tu parę osób, chciałaby mnie z nimipoznać. - Idź, idź -zachęciłem. -Niedługo wrócę, słowo. - Miło, że Caroline dobrzesię bawi -powiedział do mnie Graham,kiedyodeszły. Kiwnąłem głową. - Tak. -Często się widujecie? - Zaglądam do nich, kiedy mogę. -Naturalnie -odparł, jakby się spodziewał, że dodam coś jeszcze. Następnie dorzucił konspiracyjnie: - Jak brat? Żadnej poprawy? Powtórzyłem mu ostatnią relację doktora Warrena. Potem rozmowaprzeszła na paru innych pacjentów, wreszcie podjęliśmy we trzechkwestię przyszłej reformy zdrowia. Podobnie jak większość lekarzyrodzinnych, doktor ze Stratfordu był jejzdecydowanie przeciwny,David Graham żarliwie odpierał jego argumenty, ja zaśnie kryłemobaw, iż położy ona kres mojej karierze medycznej, toteż dyskusjarozgorzała na całego. Co pewien czas podnosiłem wzrok i rozglądałem się za Caroline. Niekiedy zjawiały się z Brenda przy stolikupodolewkęwina. - W porządku? - pytałem ponad ramieniem Grahama. -Nieczujesz sięosamotniona? Z uśmiechem kręciła głową. 248 - Też! -Nie uważasz, że powinienem zająć się Caroline? - spytałemw pewnej chwili Annę. -Mam wrażenie, że trochę ją zaniedbuję. Zerknęła na męża ipowiedziała coś niezrozumiałego, jakby: "Ach,jesteśmy przyzwyczajone! " albo nawet: "Przyzwyczai się! ", w związkuzczym nabrałempodejrzeń, że źle mnie usłyszała. Musiałem chybamieć zdziwioną minę, bo dodała ześmiechem: - Jest pod opieką Brendy, nicsię nie martw. Da sobie radę. Około wpół do dwunastej ktoś dorwał się do mikrofonu i zapowiedział "Paula Jonesa", co spowodowało ogólne poruszenie. Większośćzebranych rzuciła się w stronę parkietu; Graham i ja też daliśmysię namówić. Odruchowo rozejrzałem się za Caroline izobaczyłemją w kręgu kobiet po drugiej stronie sali; usiłowałem nie spuszczać jejz oka w nadziei, żeudanam sięrazem zatańczyć. Lecz przykażdejzmianie kierunku, kiedy pędziliśmy wswoją stronę, zawsze ktoś krzyżował nam plany.

Strona kobiet była liczniejsza, pielęgniarki stawiłysię w komplecie. Caroline kilkakrotnie potknęła się o czyjeś nogi,a raz pochwyciła w przelocie mój wzrok i skrzywiła się komicznie. "Zgroza! " - zawołała chyba. Przy następnej okazjiwyminęła mnie,zanoszącsię śmiechem. Rozpuszczone włosy sfrunęły jej na twarz,przywierając do wilgotnychpoliczków. Wreszcie znalazła się jednolub dwamiejsca ode mnie, agdyuprzejmie, acz kategorycznieruszyłem w jej kierunku, w ostatniej chwiliuprzedziłmnie spocony,zwalisty mężczyzna, w którym rozpoznałem po chwili Jima Seeleya. Była to chyba jegokolej, ale gdy porwał jądo fokstrota, przyciskającpodbródek do jej ucha, Carolinew udawanymprzerażeniu wytrzeszczyła oczy. Przetańczyłemten kawałekz jedną z młodszych pielęgniarek,na koniec zaś, gdy tancerzerozpierzchli sięnieco, zszedłem z parkietu. Poszedłem do baru po kolejny kubek wodnistego ponczu, a następniestanąłem zbrzegu i obserwowałemtancerzy. Zobaczyłem,że Carolinewyplątała się z objęć Seeleya i znalazła nieco mniej przytłaczającegopartnera w postaci młodzieńca w rogowych okularach. Tymczasem 249.

Seeley podobnie jak ja zrezygnował z tańca na rzecz baru. Opróżniłkubek,po czymsięgnął do kieszeni po papierosy i zapalniczkę i taksię złożyło, że spojrzał na mnie dokładnie w chwili, kiedy ja patrzyłemna niego. Podszedł bliżej,wyciągając ku mnie papierośnicę. - W takiewieczory czuję sięna swój wiek, Faraday - wyznał, kiedyzapaliliśmy. - Czy te cholerne pielęgniarki nie wydają ci się nieprzyzwoicie młode? Ta mała,którą wcześniej obracałem na parkiecie,wygląda jak mojadwunastoletnia córka, daję słowo! Tocoś dla tegostarego zboczeńca. - Tu wymienił nazwisko jednego zestarszychchirurgów, któryrok czy dwa lata wcześniejwywołał skandal swoimi dość swobodnymi poczynaniami. -Alegdy tańczę z dziewczynąi pytam, jak jej się podoba w okolicy,a ona mi na to, że czuje sięjak poewakuacji w tysiąc dziewięćset czterdziestym roku, to jest jakkubeł zimnej wody na łeb! A w ogóle co to za przytupy,już wolałbym staroświeckiego walca. Dam głowę, że za chwilę wyskoczą z rumbą. Bożedopomóż. Wyjął chustkę i otarł twarz, a następnie przejechał niąpokarkui podkołnierzykiem. Szyję miał purpurową, krawat stracił fason. Zauważyłem,że Seeley zgubił orchideę,w butonierce ostała się tylkołodyżka z kroplą mlecznego sokuna wierzchu. Za sprawą ruchui trunku żar buchał z niego jak zpieca; jegobliskość byławprost niedo zniesienia w dusznej salii człowiek odsuwał się mimowolnie. Alewziąłem papierosa, więc wypadało przynajmniej razemgo wypalić. Seeley stękał i sapał kolejną minutę, po czym nasze spojrzenia zgodnie powędrowały w stronę parkietu i obaj umilkliśmy, obserwującroztańczone pary. Początkowo nie zauważyłem Caroline; przyszło mi do głowy,że usiadła. Ale nie, wciąż tańczyła z młodzieńcem w okularach,a ja chcąc nie chcąc kierowałemkuniej wzrok. "Paul Jones" dobiegłkońca, lecz choć obecna melodiabyła spokojniejsza,na parkieciewciążpanowała atmosfera ogólnego rozochocenia; Caroline byłarównie zgrzana jak pozostali, miała rozwichrzone włosy, buty i pończochy umazane kredą, a na ramionach i dekolcie lśniły krople potu. 250 Pomyślałem sobie, że do twarzy jej w pąsach. Pomimo nieładnejfiguryi niezbyt efektownej sukienki wyglądała nadzwyczajmłodo, jak gdybyza sprawą ruchu iśmiechu jej młodość wypłynęła napowierzchnięwraz z rumieńcem. Spoglądałem na nią przezcały taniec i początek następnego,dopiero słowa Seeleyadałymi do zrozumienia, żepatrzy w tę samąstronę. - Caroline Ayres dobrze wygląda - stwierdził. Odsunąłem się o krok, by zgasićpapierosa przy sąsiednim stoliku. - Prawda? - odpowiedziałem, ponownie stając obok Seeleya. - Ta dziewczyna potrafi tańczyć. Wie, do czego służą biodra. Większość Angielek tańczy samymi stopami. - I dorzucił konspiracyjnie: - Zakładam, że widziałeś ją na koniu? O tak, zdecydowanie cośw sobiema. Prawdziwy pech, że natura poskąpiła jej urody. Chociaż -dodał,ostatni raz zaciągając się papierosem -to cię chyba niezniechęca. Najpierwpomyślałem, że musiałem się przesłyszeć.

Ale jego minaświadczyła o czymś zgoła przeciwnym. Wyraz mojej twarzy też nieuszedłjego uwagi. Stulił wargi,by wypuścić strumień dymu, ale zaraz parsknął śmiechem i dym rozwiał się wpowietrzu. - Ejże,daj spokój! Myślisz, że nikt nie wie, ile tamprzesiadujesz? Powiem nawet, że miejscowirobią zakłady, którą obstawiasz, starączy młodą. Mówił tak, jakbychodziło o wyborny żart z mojej strony, takjak prefekt chwali młodszego ucznia, któryodważył siępodejrzećnauczycielkę. - Ktoby pomyślał, że maciez tego taką frajdę - rzuciłemlodowatym tonem. Ale on znów się zaśmiał. - Nie bierztegotak poważnie! Przecież wiesz, jak to jest na wsi. Prawie tak samo,jak w szpitalu. Tkwimy tujak na cholernym zesłaniu, trochę rozrywki nie zaszkodzi. Na twoim miejscu kułbym żelazo,pókigorące. Pani Ayres była kiedyś ładną kobietą, możesz mi wierzyć 251.

na słowo. Ale gdybym był tobą, wybrałbym Caroline, przynajmniejdłużej pociągnie. Kiedy terazo tym myślę, jego słowa wydająsię tak obraźliwie,że nie mieści mi się w głowie, jak mogłem stać jak kołek, patrzećna tę jego czerwoną, spoconą gębę i nie chcieć mu przylać. Leczwówczasnajbardziejuderzył mnie jego protekcjonalny ton. Poczułem,że Seeley robi ze mnie durnia,a ewentualne rękoczynypotwierdziłyby tylko jego przypuszczeniaco domojej osoby, a mianowicie,że ma przed sobą wsiowego półgłówka. Dlatego stałem jakskamieniały; pragnąłemzamknąć mu usta, ale nie wiedziałem jak. Zauważyłmoje zmieszanie i trącił mnie łokciem wbok. Dałem ci do myślenia, co? No, porawykonać ruch,staruszku! - Wskazał na parkiet. - Zanim tengoguś w okularach cięuprzedzi. Bądź co bądź, drogado Hundredsjest długa i ciemna. Ocknąłem się wreszcie. Chyba widzętwoją żonę - powiedziałem, wskazując głowąna tłum. Zamrugał, obracając się na pięcie, a ja ruszyłemprzed siebie,lawirując wśródkrzeseł i stolików. Zmierzałem w kierunku drzwi,chcącpostać chwilę na zewnątrz i odetchnąć zimnym powietrzem. Po drodze minąłem jednak nasz stolik, a małżeństwoze Stratfordu,widząc jak maszeruję z zaciętą miną, zawołało mnie w przekonaniu, że zapomniałem, gdzie siedzę. Oboje wyglądali na tak szczerzeucieszonych moim widokiem - kobieta chodziła o lascei nie mogłatańczyć - że nie miałem serca wyprowadzić ich z błędu, toteż usiadłemprzy stoliku i przegadaliśmy resztę wieczoru. O czym rozmawialiśmy,nie mam pojęcia. Byłem wzburzony aluzjamiSeeleya i targały mnąsprzeczne emocje, także nie mogłem zebrać myśli. Raptemwydało mi się nie do pomyślenia, że zaprosiłem Caroline, nie baczącna to, jak mójgest zostanie odebrany. Podejrzewam,żeprzywykłem do spędzaniaz nią czasu, apustelnicza atmosferaHundreds sprzyjałabliskości; fakt, że kilkakrotnie odczułem wobecniejprzypływ cieplejszych uczuć, wcaleo niczym nie świadczył, 252 w końcu to naturalne między kobietą i mężczyzną, niewiele trzeba,aby zaiskrzyło. Myśl, że przez całyten czas byliśmy obiektem domysłów, że ludzie nie spuszczali z nas oka, zacieraliręce. Poczułemsię oszukany; ba, wystawiony na pośmiewisko. Moje wzburzenie, przyznaję z przykrością, wynikało po części ze wstydu, z typowo samczejniechęci do sytuacji,kiedy ktoś kojarzy nasz kobietą powszechnieuważaną zabrzydulę. Dumateż dawała osobie znać: no bo z jakiejracji nie miałem prawa zaprosićCaroline Ayres na przyjęcie, skoroprzyszła mi na to ochota? Kto powiedział, że nie powinienemtańczyć z córką ziemianina, skoro córka ziemianina chciała tańczyćzemną? Do tego wszystkiegodochodziło coś na kształt nerwowej zazdrościo Caroline, o którą nigdy sięnie podejrzewałem. Przed oczami miałem uśmieszek Seeleya, kiedy obserwował ją w tańcu. "Wie,do czegosłużą biodra. Zakładam, że widziałeś ją na koniu? " Powinienembył go walnąć na odlew, kiedy miałem okazję,pomyślałem z furią. Teraz na pewno bymgo walnął,gdyby tylko się nawinął i to powtórzył. Nawet rozejrzałem się po sali, tkniętyobłąkaną myślą, żeby goodszukać. Ale zniknął mi z oczu.

Nietańczył aninie stał zboku. Niewidziałem też Caroline ani chłopaka w rogowych okularach. To też niedawałomi spokoju. Wciąż rozmawiałem z parą ze Stratfordu, wciążpaliłem i popijałem wino. Ale moje spojrzeniemusiało błądzić gdzieindziej. Taniec wydał mi się idiotyczny, ludzie na parkiecie skakalijak pajace na sznurkach. Marzyłem o tym,żebyCaroline wyłoniła sięzszalejącego, spoconego tłumu; pragnąłem narzucić na nią płaszczi odwieźć ją do domu. Wreszcie,tuż po pierwszej, kiedy muzyka ucichła i zapalonoświatła, zjawiła się przy stoliku. Przyszła z Brendą, obie spocone,z zamglonym wzrokiem. Stanęła opodal mnie, ziewnęła szerokoi zaczęła odklejać sukienkę od wilgotnego ciała, ukazując przy tymkawałek stanika i zagłębienie pod pachą, zacienione krótką szczeciną włosów i oproszone talkiem. I choć marzyłem o jej powrocie,w chwili, gdy robawiona Caroline pochwyciła moje spojrzenie, 253.

poczułem ukłucie czegoś na kształt gniewu i aż musiałem odwrócićgłowę. Oznajmiłem dośćsztywno, że przyniosę z szatninasze rzeczy,na co raz jeszcze pożeglowała wraz z Brendą w stronę toalety. Kiedywróciły, wciąż ziewając jak najęte, z ulgą spostrzegłem, że poprawiławłosy i pokryła twarz schludną, konwencjonalną maską szminkii pudru. - Boże, wyglądałam jak poczwara! -powiedziała, kiedy pomagałemjejwłożyć płaszcz. Rozejrzała się po sali i omiotła wzrokiem krokwieoraz zawieszonena nich wstęgi,w całej ich spłowiałej krasie. - Trochę jak to miejsce. Czy to nie okropne, jak czar pryska po zapaleniuświatła? Alei tak szkoda, żemusimy już wracać. Jakaś dziewczynapłakała wtoalecie, pewnie któryś z podłych lekarzyzłamał jej serce. Unikając jej wzroku, wskazałem głową rozpięty płaszcz. - Lepiejsię zapnij. Na dworze jest strasznie zimno. Nie wzięłaśszalika? - Zapomniałam. -To chociaż owiń się płaszczem, dobrze? Jedną ręką ściągnęłaklapy płaszcza, a drugą wsunęła mi podramię. Zrobiła to od niechcenia, ale i tak miałemjej to za złe. Pożegnaliśmy się z Grahamami, parą ze Stratfordu oraz jasnowłosą,światowąBrendą; przeżywałem istny koszmar, wyobrażając sobie,że dostrzegam w ich oczach rozbawienie. Co też musieli sobie myśleć,"patrzącjak razem idziemy do samochodu; w końcu, jak to ujął Seeley,droga do Hundreds jest"długa i ciemna". Naraz przypomniałemsobie żartobliwą odpowiedźAnnę Graham, kiedy spytałem o Caroline: że Caroline będzie musiała "przywyknąć dosamotności",takjakby wkrótce miała zostać żoną lekarza. Rozjuszyło mnie to jeszczebardziej. I gdy szliśmy przez pustoszejący hol, przepuściłem Carolineprzodem, co zmusiło ją douwolnienia mojej ręki. Naoblodzonym parkingu, gdy mróz od razu dał o sobieznać,chwyciła mnie ponownie. - Ostrzegałem, że zmarzniesz. -Albo złamię nogę- odparła. - Proszę nie zapominać o moich 254 obcasach. Och, pomocy! - Potknęła się iwybuchnęła śmiechem; chwyciła oburącz moją rękę i przysunęłasię jeszcze bliżej. Aż się we mnie zagotowało. Na początku imprezy wypiła brandy,a potemjeszcze kieliszek lub dwa wina; byłem zadowolony, że dobrzesię bawi, tak mi się przynajmniej wówczas zdawało. Podczas pierwszych kilku tańców wydawała się naprawdę rozluźniona,być możeza sprawą alkoholu,teraz jednak jejtrzpiotowatość miała w sobiecoś wymuszonego. - Jaka szkoda, że musimy już jechać! - powtórzyła trochę zbytgłośno. Odniosłem nieodpartewrażenie, że jej oczekiwania wobecdzisiejszego wieczoru wykraczają ponad to, cojuż dostała, i za wszelkącenępragnie wydusić z niego jeszcze więcej. Zanim doszliśmy do samochodu, znów się potknęła, być może umyślnie, a gdy posadziłemją w środkui przykryłem kocem, zaczęła niepowstrzymanie dygotać,aż jej zęby dzwoniły. W samochodzie nie było ogrzewania,więcwyjąłem przygotowany zawczasutermofor i napełniłemgo

wodą z termosu. Zwdzięcznością wsunęłago pod płaszcz. Lecz gdy włączyłemsilnik, spuściła szybę i wciąż drżąc, wystawiła głowę na zewnątrz. - Co ty, do licha, wyprawiasz? - zapytałem. - Patrzę na gwiazdy. Jakie błyszczące. - Na miłość boską, zamknij to okno. Przeziębisz się. Parsknęła śmiechem. - Mówi pan prawie jak lekarz. -A ty - odparłem,łapiąc ją za rękaw i wciągając zpowrotem- mówisz prawiejakniemądra dziewczynka,którą zdecydowanie niejesteś. Usiądź, jak należy, i zamknij okno. Nieoczekiwanie spotulniała; mój ostryton chyba przywołałjądo porządku albo po prostu zdziwił. Zresztą mnie również, w końcunie zrobiła nic złego. To wszystko wina obleśnego Seeleya, a japuściłem mu to płazem. W milczeniu wyjechaliśmy z parkingu,najpierw wśród innychpojazdów, lecz wkrótce klaksony, dzwonki rowerów oraz nawoływania 255.

ucichły, i zjechaliśmy na mniej uczęszczaną drogę. Caroline kuliłasię nasiedzeniu, potem jednak, w miarę jak się rozgrzewała, usiadłaswobodniej. Poczułem, że złośćze mnie wyparowuje. - Lepiej? - spytałem. - Tak, dziękuję - odpowiedziała. Opuściliśmy przedmieścia Leamington i wjechaliśmy na nieoświetloną szosę. Było tu bardziej ślisko, droga i żywopłoty połyskiwałyod śniegu izdawały się rozstępować przed naszymi reflektoramijak woda rozpruta dziobem statku; następnie umykały z powrotemw ciemność i znikały nam z oczu. Caroline patrzyła chwilęprzezprzednią szybę, po czym potarła oczy. - Ta droga mnie hipnotyzuje! Panu nie przeszkadza? - Jestem przyzwyczajony. Moje słowa dały jej do myślenia. - Notak - odrzekła,przyglądając mi sięuważnie- naturalnie. Przejażdżki nocą to dla pana chlebpowszedni. Jakże ludzie musząnasłuchiwać pańskiego samochodu, wypatrywać blasku świateł. I cieszyć się z pańskiego przyjazdu. Gdybyśmy jechali teraz dochorego,jakże by nas wyczekiwano. Nigdy się nad tym nie zastanawiałam. Czytopananie przeraża? Zmieniłem bieg. - Dlaczego miałoby mnie przerażać? -Na przykład z powodu związanej z tym odpowiedzialności. - Przecież ci mówiłem, że jestem nikim - odparłem. - Ludzie właściwie mnie nie widzą, tylko "doktora". Widzą torbę. O, torba to jestto. Dowiedziałem się tego od starego Gilla. Ojciec kupiłmi po studiach solidną, skórzaną torbę. Gili rzucił naniąokiem i oznajmił,że z czymśtakim daleko nie zajdę, ludzie nie będą mi ufać. Podarowałmiwłasną, starąi sfatygowaną. Służyła mi przez wiele lat. - No tak- odrzekła nieuważnie, jakby moje słowa w ogóle do niejnie dotarły. - Czekają i wypatrują. Może pan tolubi. O tochodzi? Spojrzałem na nią poprzez ciemność. - To znaczy oco? 256 - Lubi pan,gdy ktoś nie może się pana doczekać? Zbyłemto pytanie milczeniem,zresztą chyba nie czekała na odpowiedź. Ponownie dopadło mnie poczucie, żeudaje i korzystającz mroku, przymierza cudząosobowość, na przykład Brendy. Nieodzywała się przezchwilę, poczym zaczęła nucić. Była to melodia,do której tańczyła z młodymczłowiekiemw okularach; poczułem,jak znów narasta we mnienapięcie. Sięgnęła po torebkę i zaczęła czegoś szukać. - Ma pan tu zapalniczkę?

- spytała,wyjmując paczkę papierosów. Przesunęła ręką po tablicyrozdzielczej. - Nieważne, mam gdzieśzapałki. Zapalić jednegodla pana? - Sam tozrobię, jeśli mi go podasz. -Nie,nie, ja. Będzie jak w kinie. Rozległsię trzask zapałki; ujrzałem kątem oka jej dłoniei twarz,oświetlone bladym płomieniem. Trzymała w ustach dwa papierosy: zapaliła oba, po czym wyjęła jednego i wsunęła migo między wargi. Lekko wzburzony nagłym muśnięciem chłodnych palców - orazposmakiem szminkina suchej bibułce -wyjąłem papierosa i trzymającgomiędzy palcami oparłem rękę na kierownicy. Chwilę paliliśmy w milczeniu. Przysunęła twarz do okna i zaczęła rysowaćkreski i kółka w miejscach, gdziejej oddech zmatowił szybę. - Ta dziewczyna, Brenda. - zaczęła nieoczekiwanie. -Nigdy za nią nieprzepadałam. -Naprawdę? Odniosłem nieco inne wrażenie. Padłyściesobiewramiona jak siostrypo długiej rozłące. - Ach, kobiety zawsze tak reagują. -No tak, zawsze uważałem,że to wyczerpujące być kobietą. - Owszem, gdy się to robi jak należy. Co rzadko misię zdarza. Wiepan, skąd ją znam? - Brendę? Pewnie ze służby pomocniczej? - Nie, poznałam ją jeszcze wcześniej. Przezjakieś sześćtygodnipracowałyśmy razemw ochronie przeciwpożarowej, to wszystko. 257

Byłyśmy zupełnie inne, ale nuda skłania do zwierzeń. Spotykała sięz chłopakiem. to znaczy, sypiała z nim. i odkryła,że jest w ciąży. Postanowiła ją usunąć i szukaładziewczyny,która pójdzie z niądo apteki i kupi, co trzeba. Zaoferowałam się, żetozrobię. Pojechałyśmydo Birmingham, gdzie nikt nas nie znał. Facet był okropny,nadęty, zaśliniony staruch,można siębyło tego spodziewać. Sama niewiem, czy się cieszyć czy smucić, gdy ktośokazuje się dokładnie taki,jakmyślałam. W każdym razie podziałało. - Prawdę mówiąc, wątpię - odparłem, ponownie zmieniając bieg. -Takie sposoby prawie nigdy nie działają. - Nie? - spytała ze zdziwieniem Caroline. -Zbieg okoliczności,tak? - Właśnie tak. -No cóż, poczciwa Brenda miała farta. Noproszę. Ona należydo osób, którym zawsze coś się przytrafia, idobrego, i złego. Niektórzy tak mają, prawda? - Zaciągnęła się papierosem. -Pytałao pana. - Tak? Kto? - No Brenda. Wzięła pana za mojego ojczyma! A gdy wyprowadziłam ją z błędu, spojrzała na pana zmrużonymi oczami i spytała, czyw takim razie jest pan moim "opiekunem". Cała Brenda. Jezu,pomyślałem. Chyba jednak nie tylkoBrenda. Ależ wszyscymuszą mieć używanie! - Hm,mam nadzieję,że ponownie wyprowadziłaś ją z błędu -rzuciłem. Nie odpowiedziała. Wciąż mazała palcempo szybie. - Wyprowadziłaś? -Och, trochę się z niąpodręczyłam, ale tylko przez chwilę, dlazabawy. Ona chyba też wspominała tamten incydent w Birmingham. Oznajmiła,że przynajmniejz lekarzem nie trzeba się bać "wpadki". "Święta prawda! ", odpowiedziałam. "Cztery razy zwichnęłam nogę. Doktorekbył jak znalazł! ". Ponownie zaciągnęła się papierosem. 258 - Nabrałam pana - dorzuciła beznamiętnym tonem. - Nic takiegoniepowiedziałam. Powiedziałam prawdę: że jest pan przyjacielemrodziny i zabrał mnie natańce, żebym się trochę rozerwała.

Nie wiem,co sobie o mnie pomyślała, ale chyba nie byłoto zbytpochlebne. - Odnoszę wrażenie, że tobardzo niemiła młoda osoba. Prychnęłaśmiechem. - Ależ z pana sztywniak! Kobietyczęsto plotą takie rzeczy, oczywiściew towarzystwie innych kobiet. Przecież mówiłam, że za nią nie przepadam. Boże, ależ mnie boląstopy! Wierciła się chwilę, próbując się rozgrzać. Zrozumiałem, że ściąga buty;podwinąwszy trochę sukienkę i płaszcz, zwróciłasię niecowmoją stronę i podciągnęła nogi, kładąc stopy w szczelinie pomiędzynaszymi fotelami. Następnie wyciągnęła ręce, trzymając w jednejna pół wypalonego papierosa, i zaczęła sobierozmasowywać palce u stóp. Trwało to minutę lub dwie; w tym czasiezgniotła niedopałek w popielniczce, po czym pochuchała w dłonie i położyła je na stopach. Wreszcie znieruchomiała i oparła głowę na zagłówku, jakby zasnęła. Ale chyba tylko udawała,bowiem na zakręcie, kiedy napotkaliśmyfragment naprawdę śliskiej nawierzchni izmuszony byłem mocniejnacisnąćhamulec, w wyniku czego samochodem dosyć mocno zarzu, ciło, nawet nie drgnęła. Popewnymczasiestanęliśmy na skrzyżowaniu! i spojrzałem w jej stronę. Nadal miała przymknięte oczy; w mroku,w ciemnej sukience i płaszczu, wydawała się złożona z kanciastychelementów: kwadratowa twarz o grubych brwiach, czerwony diamentust, odsłonięta szyja, umięśnione łydki, długie, blade dłonie. Otworzyła oczy i jej obraz przesunął sięnieco. Przytrzymała mójwzrok, oczy błyszczały jej lekko w stłumionym blaskuoblodzonejdrogi. Kiedy się odezwała, zaczepne nuty znikły bez śladu; mówiła beznamiętnie, prawieze smutkiem. - Gdy podwoził mnie pan za pierwszym razem, jedliśmyjagody. Pamięta pan? Wrzuciłem biegi ruszyliśmyz miejsca. 259 '.

- Oczywiście, że pamiętam. Wciąż czułem na sobie jej wzrok. Wreszcie odwróciła głowęi wyjrzała przez szybę. - Gdzie jesteśmy? -Na drodze do Hundreds. - Tak blisko? -Musisz być zmęczona. - Nie. Nie bardzo. - Nie? Szalone tańce, młodzi mężczyźni. - Tańce mnie rozbudziły - odparła tym samym, przytłumionymgłosem. - Choćmuszęprzyznać, że przez jednego czy dwóch młodychmężczyzn o mało znów nie zasnęłam. Otworzyłem usta, żebycośpowiedzieć, a następnie je zamknąłem. - A ten gość w okularach? - zaryzykowałem jednak. Rzuciła mi zaciekawione spojrzenie. -Zwrócił pan na niego uwagę, tak? Ten byłnajgorszy. Alan. a może Alec. Tak, chyba Alec. Mówił, że pracuje w szpitalnym laboratorium. Robił z tego wielkie mecyje, ale nie dałam sięnabrać. Mieszka"w mieście", z "mamą i tatą". Tyle się dowiedziałam. W czasietańcanie mógł za bardzo rozmawiać. Wsumie tańczyć też nie umiał. Ponownie spuściła głowę, dotykając policzkiem zagłówka, i razjeszcze zaczęłymną targać sprzeczne emocje. - Biednymały Alanlub Alec - powiedziałem z cieniem goryczyw głosie, ale chyba nie zwróciła na touwagi. Nie zmieniła pozycji i jejsłowa zabrzmiały niewyraźnie'. - Chyba żadenz późniejszych tańców nie sprawił mi tyle przyjemności, ile te na początku. Nie odpowiedziałem. - Szkoda, że nie było więcej brandy - dodała po chwili. - Niechowa pan tu aby gdzieś flaszki? -Wyciągnęła rękę i otworzywszyschowek, zaczęłaprzerzucać jego zawartość, grzebiąc wśród papierów,kluczy i pustych paczek po papierosach. 260 - Proszę, nie róbtego - powiedziałem. -Bo co? Coto za tajemnice? Przecież nic tu nie ma. - Zatrzasnęła schowek, po czym obejrzała się przez ramięi zlustrowała tylnesiedzenie. Termofor wyśliznął sięspod płaszcza i spadł na podłogę. Znowu sięożywiła. - A w pańskiej torbie? - Nie bądź niemądra. -Na pewno coś pan ma. - Mogę cizaproponować jedynie chlorek etylu.

-Żebymposzła spać, tak? Nie chcę. W domu będęspać. Boże, ja niechcę wracać do domu! Niechmnie pan zabierze gdzie indziej, dobrze? Kręciła się jak dziecko; być może dlatego, albow wyniku kołysaniapojazdu, jej stopy powędrowały wyżej i poczułem na udziemuśnięcie palców. - Matka na ciebie czeka,Caroline - rzuciłem niepewnie. -Och, matka ma tow nosie. Poszła spać izostawiła Betty naposterunku. Poza tym, przecież wiedzą, że jestem z panem. Kto się mnąlepiej zaopiekuje? Możemy wrócić, kiedy nam się żywnie podoba. Rzuciłem jej przelotne spojrzenie. - Chyba nie mówisz poważnie? Minęładruga. O dziewiątej zaczynam dyżur. - Możemy gdzieś stanąć, pójść na spacer. -Masz nanogach buty do tańca! - Po prostu nie chcę jeszcze wracać do domu i tyle. Moglibyśmy gdzieś pojechać, usiąść, zapalić papierosa? - Na przykład dokąd? -Dokądkolwiek. Na pewno zna pan jakieśmiejsce. - Nie bądź niemądra - powtórzyłem. Ale powiedziałem tobez przekonania, gdyż nie wiedzieć skąd,tak jakby czekał tylko na tę okazję i wynurzył się zasprawą jej słów,stanął mi przed oczami obraz ciemnego stawu w aureoli sitowia. Wyobraziłem sobie gładką taflę i odbite w niej światło gwiazd,osrebrzoną, chrzęszczącą trawę podstopami, wszechobecną ciszę i spokój. Od zakrętu dzieliło nas zaledwiepółtorakilometra drogi. 261.

Caroline chyba wyczuła we mnie zmianę. Przestała sięwiercić,zapadło krępujące milczenie. Szosa powędrowała w górę, poczymzakręciła i znowu opadła; jeszcze chwila, i znajdziemy się przy drodzenad staw. Do ostatniej chwilichyba nie wiedziałem, czy tamtędy pojadę, czy nie. Naraz zwolniłem raptownie, wcisnąłem sprzęgło i szybkoprzerzuciłem bieg. Caroline odruchowo wsparłasię o deskę rozdzielczą, by nie stracić równowagina zakręcie. Była jeszcze bardziejzdziwiona niż ja. Pod wpływem kołysania przesunęła stopy; w pewnejchwili poczułem je pod swoim udem; wydawało sięto zupełnie nieprzypadkowe. Cofnęła je,kiedy wyjechaliśmy naprostą,a następniepodkuliła, żeby się nie zsuwały. Jej fotel przechylił się i zaskrzypiał. Mówiła poważnie o tymsiedzeniu i paleniu papierosów? A możejednak zapomniałem, że minęła druga nad ranem? Wyłączyłem silnik; reflektory przygasły i wokół zapadłyegipskie ciemności. Żadnegostawu, trawy, rozkołysanego sitowia,nic. Mogliśmy być gdziekolwiekalbo nigdzie. I tylko cisza była taka, jak to sobie wyobrażałem; potęgowała każdy, choćby najcichszy dźwięk i tak też się stało z oddechemCaroline, odgłosem, jaki towarzyszył przełykaniu śliny i oderwaniujęzyka od podniebienia, gdy rozchyliła usta. Minutę,może dłużej,siedzieliśmyw całkowitym bezruchu, ja z rękami nakierownicy, ona wsparta ramieniem o deskę rozdzielczą, jakbyw obawie przed utratąrównowagi. Wreszcie odwróciłemsię w jej stronę. W ciemności nie rozróżniałemrysów, ale bezbłędnie wyobraziłem sobie jej twarz, kanciastedziedzictwoAyresów. Wuszach zadzwoniły mi słowa Seeleya: "Tak,zdecydowanie coś w sobie ma. ". Och, czułem to, prawda? Czułemto od pierwszej chwili, patrząc jak czochra stopą brzuch Cygana,apotem znowu, kolejny raz i jeszcze jeden. Ruch bioder, krągłośćpiersi, zwinne ruchy. Ale. wstyd ogarnął mnie na samą myśl, zresztą towarzyszy mi aż po dziś dzień: uczucie toporuszyło wemniecoś jeszcze innego, budząc falę niechęci, ba, odrazy. Nie chodziłooróżnicę wieku. Chyba nawet o tym nie pomyślałem. Było tak, jakby to, comnie do niej przyciągało, budziłozarazem dreszcz obrzydze262 nia. Jakbym jej pożądał wbrewsamemu sobie. Znów pomyślałemo Seeleyu. Wiedziałem, że by mnie nie zrozumiał. Seeley pocałowałbyją ipo krzyku. Wiele razy wyobrażałem sobie ten pocałunek. Chłódwarg i zaskakujący żar tego, co dalej. Błądzeniepoomacku, wilgoć,ruch, smak. Tak, Seeley zrobiłby to na pewno. Ale ja to nie Seeley. Dawnoniecałowałem kobiety;ba, minęłylata, odkąd trzymałem jakąś w ramionach, czując cokolwiek pozazgoła pobieżną żądzą. Poczułem ukłucie paniki. Co, jeśli straciłemwprawę?

Siedziałaobok mnie, może równie niepewna,ale młoda,wyczekująca,pełna nadziei. Wreszcie zdjąłem dłoń z kierownicyi położyłem ostrożnie na Caroline. Poruszyła palcami, jakbym ją połaskotał, ale poza tym ani drgnęła. Trzymałemtak rękę przez sześć,może siedem uderzeńserca, apotem ją przesunąłem, wodząc palcami, bardzo powoli, pogładkiej powierzchni pończochy, na podbicie,poprzez wypukłość kostkiaż do zagłębienia tuż poniżej. Kiedy znównie zareagowała, przesunąłem dłoń wyżej, aż spoczęław ciepłym,lekko wilgotnym zgięciu kolana, pomiędzy łydką audem. Następnienachyliłem się kuCaroline i wyciągnąłem rękę, chcąc przyciągnąćją bliżej. Lecz w ciemności natrafiłem ręką na klapę płaszcza; wsunąłemrękę pod spód,napotykając kciukiem wypukłość piersi. Kiedymusnąłem materiał sukienki,wydawało mi się, żeCaroline wzdrygnęła się lekko albozadrżała. Ponownie usłyszałem, jak przełyka ślinę,rozchylausta, wstrzymuje oddech. Sukienka była zapinana natrzy perłowe guziki; rozpiąłem je niezdarnie. Pod spodem miała halkę, spraną szmatkę z wystrzępioną,koronkową lamówką. Podhalką znajdował się stanik,zabudowany, siermiężny i mocno rozciągnięty,wypiszwymaluj jak te, któreod czasu wojny wielokrotnie widywałem u pacjentek; owo zgoła nieerotyczne wspomnienie stanęło miprzed oczami jakżywei poczułemjakby ktoś mnie oblał zimną wodą. Ale wówczas Caroline poruszyłasię albo westchnęła; jejpierś musnęła moją dłoń i nie myślałem jużo sfatygowanej miseczce stanika,tylko o miękkim, gorącym skrawkuciała, który ją wypełniał. Miał twardywierzchołek, jak czubek jej 263.

kształtnego palca. Ogarnięty kolejną falą podniecenia przysunąłemsię bliżej, kapelusz zjechał mi z głowy. Oderwałemjej nogęod fotela i założyłem sobie za plecy, druga sama powędrowała mina kolana,ciężka i gorąca. Schyliłem głowę do piersi Caroline, apotem odszukałemusta. Napierałem coraz mocniej,chciałem ją pocałować,nic więcej. Ale ona drgnęła,trafiając mnie podbródkiem w głowę. Przesunęła nogi, najpierw lekko, a potem zdecydowanie, aż wreszcie dotarło do mnie,że próbuje sięcofnąć. - Przepraszam - powiedziała, szamocząc się coraz bardziej. -Przepraszam,ja. ja nie mogę. Chyba znów jej słowa dotarłydo mnie o ułamek sekundy za późno; a może po prostu, skoro sprawyzaszły już takdaleko, postanowiłemza wszelką cenę dopiąć swego. Opuściłem ręce izłapałem ją za biodra. Wyrwała się z siłą, o jaką jejnie podejrzewałem. Doszło do szarpaniny. Wreszcie podciągnęła kolana i kopnęła mnie na oślep. Trafiławpodbródek, iopadłemz powrotemna siedzenie. Cios chyba mnie oszołomił. Usłyszałem skrzypienie fotela; niewidziałem jej, ale zrozumiałem,że opuszcza nogi, a następnie obciąga i zapina sukienkę szybkimi, gwałtownymi ruchami, jakby w panice. Wreszcie owinęła się kocem i odsunęła jak najdalej ode mnie, o tyle,o ile umożliwiałato wąska przestrzeńsamochodu. Przycisnęła czołodoszyby i znieruchomiała. Nie wiedziałem, co począć. Niepewniewyciągnąłem rękę i dotknąłem jej ramienia. Najpierw drgnęła, alenie zaoponowała;zastygła bezwolna jak kamień. - Na miłość boską! - powiedziałem z rozpaczą. -Myślałem,że tego chcesz. - Też tak myślałam- odrzekła po chwili. Tylkotyle. Skrępowany cofnąłem rękę i podniosłem kapelusz. Okna zaparowały, jakna szyderstwo. Opuściłem szybęw nadziei,że pomoże torozładować atmosferę intymnościi zakłopotania. Mroźne powietrzewtargnęło do środka niczym chlust lodowatej wody; po chwili poczułem, że dziewczyna drży. - Odwieźćcię do domu, Caroline? - zapytałem. 264 Nie odpowiedziała, ale ja zapuściłem silnik- jego ryk zabrzmiałw ciszyjak wystrzał armatni - i powoli zawróciłem w kierunku szosy. Poruszyła się dopiero na drodze do Hundreds,kiedyjechaliśmy wzdłuż parkowego ogrodzenia. Gdy podjechaliśmy do bramy, usiadłaprosto, poprawiła włosy i włożyła buty, w ogóle na mnie nie patrząc. Wysiadłem, żeby otworzyć bramę; po powrociezobaczyłem, że złożyłakoc i ponownie zastygła w fotelu wyprostowana jakstruna.

Ostrożnieprzewiozłem nas przezoblodzony podjazd i wyjechaliśmy na żwirowy dziedziniec. Reflektory omiotły okna,ich blask odbiłsię od szyboleistą poświatą. Ale wewnątrz panowała ciemność, agdy wyłączyłemsilnik, wielki dom jakby przysunął się okrok, groźny i zwalisty na tle rozgwieżdżonego nieba. Sięgnąłem do klamki, żeby obejśćsamochód i otworzyć jejdrzwi, ale mnie powstrzymała. - Nie, nie, proszę siedzieć - rzuciła pospiesznie. - Damsobieradę. Nie będę pana zatrzymywać. Jejgłos nie zdradzał żadnych oznak upojenia alkoholowego; nie był frywolny ani nawet oschły, najwyżej stłumiony. - Wobec tegoposiedzę izaczekam, aż wejdziesz do domu - oznajmiłem. Ale onapotrząsnęła głową. - Nie wchodzę od frontu. Po wyjeździeRoddiego mama każeBetty wieczorami ryglować drzwi. Pójdę od strony ogrodu, mam klucz. Odpowiedziałem, że w takim razie bezwzględnie muszę jąodprowadzić. Wysiedliśmy i minęliśmy bez słowa zamknięte okiennicebiblioteki, po czym skierowaliśmy się wstronę północnej części domu. Było tak ciemno, że szliśmy prawiena pamięć. Od czasu do czasuniechcącystykaliśmy się ramionami i natychmiastodskakiwaliśmy,by zaraz poomacku znów na siebie natrafić. W pewnymmomencieniechcący trąciłem ręką jej dłoń; cofnęła ją jak oparzona, a ja wzdrygnąłem się na wspomnienie niedawnej szamotaniny w samochodzie. Mrok osaczał nas z każdej strony, jakby ktośzarzucił koc. Za kolej265.

nym zakrętem, gdy korony wiązów zasłoniły gwiazdy, wyjąłem zapalniczkę i uniosłem ją przed sobą jak pochodnię. Caroline podążałaza mnąz kluczem w dłoni. Lecz otworzywszy drzwi, stanęła na progu, jakby ogarnęła ją niepewność. Na schodach jarzyło się słabe światło, lecz pozgaszeniuzapalniczki zrobiło się jeszcze ciemniej niż poprzednio. Kiedy mójwzrok przyzwyczaił się do ciemności, zobaczyłem, że Caroline stoitwarzą do mnie, jednak patrzy w dół. -Ale się wygłupiłam - powiedziała cicho, zwolna dobierającsłowa. - Abyłotak przyjemnie. Świetnie się bawiłam. Podniosławzrok; może chciała coś dodać, sam niewiem. W tejsamej chwili na schodach zrobiło się jaśniej. - To Betty - rzuciła szybko. - Na mniejuż czas. -Nachyliła sięi pocałowała mnie w policzek. Najpierw zdawkowo, ale potem musnęliśmy się kącikami ust i objęła mnie za kark, niezdarnie obracającmoją twarz ku sobie. Kiedy nasze usta się zetknęły, jej twarz przeciąłulotny grymas; wargi zadrżały,a powieki zacisnęły się mocno. Potemcofnęła sięo krok. Weszła do domu, jakby wkraczaław szczelinę nocy, która od razuzasklepiła się za jej plecami. Słyszałem, jakprzekręca klucz wzamku,doleciał mnie cichnący stukot obcasów na kamiennej posadzce. I stało siętak, że to oddalenie kazało mi jej zapragnąć, fizycznie i bezreszty, bardziejaniżeli jejbliskość: w przypływie desperacji stanąłemprzy drzwiach, modląc się w duchu, żeby wróciła. Ale nie wróciła. Pogrążony w ciszy domstał zamknięty nagłucho,mroczny ogródznieruchomiał. Odczekałemkolejną minutę, potem jeszcze jedną,wreszcie zawróciłem i w nieprzeniknionych ciemnościach powlokłemsię do samochodu. ROZDZIAŁ DZIEWIĄTY Potem nie widziałem jej ponad tydzień, bo byłem bardzozajęty. Prawdę mówiąc, ucieszyłem się z tej wymówki: dała mi szansę,aby dojść do ładu z uczuciami, otrząsnąć się z upokorzenia i zrzucićwszystko na karb wypitegoalkoholu, ciemności oraz ogólnego rozluźnienia, które na ogół towarzyszy zabawom tanecznym. W poniedziałek spotkałem Grahama i rozmyślnie wspomniałem o Caroline,napomykając mimochodem,że zasnęłazaraz po wyjeździez Leamington i przez całą drogę do Hundreds "spała jakdziecko", następniezmieniłemtemat. Jak już chyba wspomniałem, nie należę do obłudników. Zbyt często, za sprawą pacjentów, stawałem się mimowolnymświadkiem komplikacji,do jakich prowadzi kłamstwo. Jednakże w tymwypadku postawiłem sobie za cel raz na zawsze uciąć domysły związane ze mną i Caroline, ze względu na nasze wspólne dobro. Ba, miałemnadzieję, że spotkam Seeleya. Postanowiłem poprosić go bez ogródeko dementowanie plotek, które w jakikolwiek sposóbłączyłyby mniez mieszkankami Hundreds. Ale potem zacząłem zachodzićw głowę,czy istotnie krążyły takie pogłoski. Może po prostu zabawił się moimkosztem? Nie mogłem tego wykluczyć,toteż podczas naszego kolejnego spotkania nie wspomniałem ani

słowemo naszej rozmowie, a on też nabrał wody w usta. Mijały dni, a ja wciąż powracałem myślami do Caroline. Znów rozpadało się nacałego, wiedziałem jednak, że żadna siła nie powstrzyma 267.

jej od spacerów. Przejeżdżając przez park, wypatrywałem jej postaci,rozglądałem się też w okolicach Lidcote, ale zawsze czekało mnierozczarowanie. Mimo to gdy nadarzyła sięokazja do odwiedzin,rozmyślnie z niejnie skorzystałem. Ku własnemuzdumieniu zrozumiałem, że denerwuję się na samą myśl otym. Kilkakrotnie sięgałempo słuchawkę, chcąc do nich zadzwonić, lecz zawsze odkładałemją z powrotem. Czułem, że sytuacja staje się nienaturalna. Przyszłomido głowy,że moja nieobecność wzbudzi zdziwienie pani Ayres i dajej do myślenia. I tak, powodowany głównie chęcią uśpienia ewentualnych podejrzeń, postanowiłem w końcu złożyć im wizytę. Pojechałem tam w środę wieczorem,w przerwie między wizytamiu pacjentów. Nie zastałem nikogo prócz Betty, która w doskonałymhumorze polerowała rondle isłuchałaradia; oznajmiła, że Carolineposzła wraz z matką do ogrodu. Znalazłem jepo krótkich poszukiwaniach: spacerowały po trawniku, oceniając szkody wyrządzoneprzezniedawne ulewy na wymęczonychklombach. Pani Ayres ubrała się jakna biegun północny, ale wyglądała znacznie lepiejniż ostatnio. Pierwsza mnie zauważyła i zuśmiechem wyszła mi na spotkanie. Carolineschyliła się, żeby podnieść gałązkęze śliskimi, brązowymi liśćmi; sprawiała wrażenie lekko speszonej. Ale zaraz się wyprostowała i ruszyłaza matką, spoglądając na mnie bez cienia zakłopotania. - Doszedł pan do siebie po tańcach? - rzuciła napowitanie. -Nogibolały mnie przez cały tydzień. Szkoda, że nie widziałaś, jak skatowaliśmy parkiet, mamo! Byliśmyświetni, prawda, doktorze? Znów była córką właściciela ziemskiego; jejton stał się lekki,celowo obojętny. - Jeszczejak - odpowiedziałem, i aż musiałem odwrócić wzrok,gdyż dokładnie w tej samej chwilicoś wemnie pękło i zrozumiałem,ile ona dla mnie znaczy. Zrozumiałem też, że moje karkołomnerozważania ostatnich dziesięciu dni stanowiłyjedynie zasłonę dymną, za pomocą której sam,własnoręcznie i ze wszech miar bezskutecznie mydliłem sobie oczy,próbując uspokoić niespokojne serce. To ona, ona to spowodowała, 268 wprawiając wruch szereg uśpionych dotąd emocji; myśl, że mogłaby teraz na powrót je wyciszyć i zasklepić, tak jakzasklepiła w sobierozpaczpośmierci Cygana,zdała mi się wprost niedo zniesienia. Pani Ayresruszyła naprzód, aby obejrzećkolejny klomb. Zaoferowałem jejramię; Caroline stanęła przy niej z drugiej stronyi chodziliśmy we trójkę odjednego trawnika do drugiego,szacującrozmiar szkód. Caroline pochylała sięczęsto, aby wyrwać szczególnie zniszczone rośliny, te zaś, które mniej ucierpiały, upychałaz powrotem w ziemi. Nie wiem, czy w ogóle na mniepatrzyła. Kiedy na nią zerkałem,spoglądała przed siebie albo w dół, toteżwidziałem głównie jej płaski profil, do tego idąca między nami paniAyres przeważniezasłaniała miwidok. O ile pamiętam, rozmowadotyczyła przede wszystkimogrodu. Ulewazniszczyłapłot, pojawiłasięwięc tym samym kwestia jego wymiany. Zniszczeniu uległa takżezdobiona urna i powstało pytanie, gdzie przenieść rosnący wniejduży krzew rozmarynu. Była bardzostara; pradziadkowie pułkownika przywieźli ją z Włoch wraz z drugą, identyczną. Czy moimzdaniem da się skleić?

Stanęliśmy wpatrzeni wżałosne skorupy; pęknięta misa obnażała plątaninę korzeni. Caroline przykucnęła obok i trąciła je ręką. - Jakby się miał zaraz poruszyć - powiedziała, wpatrzona w rozmaryn. Pani Ayresteż podeszła bliżej,poczym przesunęła dłońmiwrękawiczkach po zielonosrebrzystych gałązkach, jakby czesaławłosy, i uniosła palce do twarzy, żeby powąchać. - Ślicznie - powiedziała, podstawiając mi je podnos. Pochyliłemsię odruchowo ipokiwałem głową,chociaż czułemtylko gorzkawy aromat wilgotnej rękawicy. Myślałem tylko o Caroline. Zobaczyłem, jakponownie trąca korzenie, po czym wstaje i wycieraręce. Widziałem,jak poprawiapasek płaszcza istuka butem o but,aby strząsnąć z obcasa grudkęziemi. Dostrzegłem to wszystko, nawetna niąnie patrząc, jak gdybymspoglądał nowym, tajemnym okiem,które ona sama, w swej lekkomyślności, powołała do życia,i któreodtąd miała drażnić niczym zbłąkana rzęsapod powieką. 269.

Pani Ayres poprowadziła nas na zachodni trawnik. Chciała rzucićokiem natę stronę domu, gdyż dowiedziała się od Barretta, że jednaz rynien może być zapchana i cieknie. I tak też było: kiedy stanęliśmypod ścianąi zadarliśmygłowy do góry, naszym oczomukazałasięciemna, nieregularna plama tam, gdzie woda przedostawała się przeznieszczelne połączenie rynny. Plamabiegła prosto nadach salonu,ginąc w miejscu, gdzie przybudówka łączyłają z resztą fasady. - Diabli nadali tencały salon - stwierdziła Caroline, kładąc dłońna ramieniu matki i stając na palcach, żeby lepiej widzieć. - Jestemciekawa tego przecieku. Oby nie trzeba było uzupełniać zaprawy. Samąrynnę możnanaprawić, ale nie mamy pieniędzy na nic poważniejszego. Wydawała się bez reszty pochłonięta sprawą. Omówiłato zmatką; obie biegały po trawniku, oglądającścianę ze wszystkich stron. Następnie wszyscy przeszliśmy na kamienny taras. Szedłem wmilczeniu,niezdolny wykrzesać z siebie ani odrobiny entuzjazmu; mimowolniezerkałem wprzeciwnąstronę, ku drzwiom, przy których doszło międzynami do pocałunku, iod natłoku wspomnień aż zakręciło mi się w głowie. Pani Ayres zapytała mnie o zdanie, a ja wybełkotałem coś z głupiafrant. Ale zaraz odszedłemna bok i drzwi zniknęły mi z oczu. Stałem twarzą do parku, wpatrzony weń niewidzącym spojrzeniem, gdy naraz spostrzegłem, że Caroline też odeszłaod matki. Może widok drzwinie dawał spokojurównież i jej. Powoli zbliżyłasiędo mnie i wsunęła gołe ręce dokieszeni. - Słyszy pan ludzi Babba? - spytała cicho, wcale namnie niepatrząc. - Ludzi Babba? - powtórzyłem idiotycznie. - Tak. Ładna dziś pogoda, głos daleko niesie. Wskazała głową tam,gdziew oddali wznoszono właśnie olbrzymierusztowania,wewnątrz których rosły domy, kanciaste iaroganckie. Wytężywszy słuch, usłyszałem stłumioną kakofonię odgłosów; nawoływania ludzi i szczęk narzędziniosłysię w nieruchomym, wilgotnympowietrzu. 270 - Jak z widmowegopola walki - oznajmiła Caroline. - Nie sądzipan? Podobno w środku nocy słychać coś takiego na Edge Hill, tamgdzie ludzie rozbijają namioty. Spojrzałemna nią,ale nie odpowiedziałem, nie ufając własnemugłosowi; moje milczenie było zapewne równiewymowne jak ukradkowy gest lub szept. Spojrzała na mnie, po czym zerknęła na matkęi nie wiem jakim cudem,ale wreszcie przebiegł pomiędzy nami prądlub iskra i wszystkoodżyło na nowo: ciała złączone na parkiecie,intymny nastrój w samochodzie, oczekiwanie, frustracja, szamotanina,pocałunek. Znów zakręciło mi sięw głowie. Caroline spuściławzroki staliśmy chwilę w zupełnej ciszy, niepewni, corobić. - Myślałem o tobie, Caroline - szepnąłemwreszcie. - I.. - Doktorze! - To znowu jej matka. Chciała, żebymobejrzał kolejnyfragment ściany.

Poluzowała się jedna z cegieł i pani Ayres wyraziłaobawę,że to może osłabić całąścianę. Nastrój prysł. Caroline zawróciła iruszyła wstronę matki. Stanąłemobok; wpatrzyliśmysię ponurow wybrzuszone cegły i szczeliny w ścianie, a ja rzuciłem kolejną porcjębanałów natemat ewentualnejnaprawy. Wreszcie pani Ayres zadrżała zzimna i ponownie wsunęła mi rękępod ramię, po czym udaliśmy sięwe trójkę do saloniku. Powiedziała mi, że przez miniony tydzień prawie nie ruszała sięz pokoju,walcząc z przeziębieniem. Usiedliśmyteraz iwystawiła ręcew stronęognia, rozcierając je z wyraźną ulgą. Ostatnio bardzoschudła i pierścionki obracały się luźno napalcach; poprawiła kamienie. - Jak cudownie móc znowuwyjść z domu! - zawołała mimo to. - Już zaczęłam się czuć jak ta poetka. O którą poetkę michodzi,Caroline? Carolinewłaśniesiadała na sofie. - Nie wiem, mamo. -Ależna pewno wiesz. Znasz wszystkich poetów. No ta, bardzonieśmiała. - Elizabeth Barrett? 271.

- Nie, na pewno nie ona. -Charlotte Mew? - Boże święty, ileżsię ich namnożyło! Nie, chodzi mi o tę Amerykankę, która latami nie wychylała nosa z pokoju, wysyłała liściki,i tak dalej. - Ach, pewnie masz na myśli Emily Dickinson. -Właśnie, Emily Dickinson. Niezwykle trudna poetka, ot co. Co to w ogóle ma być, tenbezdech,urywane zdania. Cóż złegojest wdługich wersach i schludnych rymach? Kiedy byłam mała,doktorze Faraday, miałam niemiecką guwernantkę, niejaką pannęElsner. Ogromnie lubiła Tennysona. I zaczęłaopowiadać nam anegdotę z dzieciństwa. Z przykrościąmuszę wyznać, że nic nie pamiętam. Siedziałem na fotelu naprzeciwpani Ayre, w związku z czym Caroline, siedząc na sofie, znajdowałasię po mojej lewej stronie. Widziałem ją kątem oka, a chcąc dostrzecjej spojrzenie, musiałem odwracać głowę. Ruch ten wydawał mi sięzewszechmiar nienaturalny, a zarazem nienaturalne było w ogólesię do niej nie zwracać. I chociaż czasemstykaliśmy się wzrokiem, jejoczy ani na chwilę nie traciły czujnego wyrazu,a twarz nie zdradzałakompletnie żadnych uczuć. - Byłaś ostatnio na budowie? - zapytałem, kiedyBetty przyniosłaherbatę, a potem dodałem: - Maszzamiar jechać dziś na farmę? - w nadziei, że będę mógł ją podwieźć, zyskując dzięki temu okazjędo rozmowy w czteryoczy. Ale Caroline odpowiedziała beznamiętnymtonem, że nie,ma dzisiaj mnóstwo zajęći resztę popołudnia spędziw domu. Cóżwięcej mogłem zrobić w obecności jej matki? Raz, kiedypani Ayres odwróciła głowę, otwarcie popatrzyłem na Caroline,lekkowzruszyłem ramionamii zmarszczyłem brwi, na cospłoszona pospiesznie uciekła spojrzeniem. Zobaczyłem, jak zdejmuje koc zoparciasofy,i w jednej chwili powróciło dotkliwe wspomnienie tego, jak otuliła siępledem i przycisnęła do drzwi, byle znaleźć się jak najdalej ode mnie. W uszach ponownie zadzwoniły mi jej słowa: "Przepraszam. Przepraszam. Nie mogę! " - i sytuacja wydała się beznadziejna. 272 Moje roztargnienie zwróciło wreszcie uwagępani Ayres; - Coś pan dzisiaj cichy, doktorze. Mam nadzieję, żenic pana niemartwi? - Odświtu jestem na nogach - rzuciłem przepraszającym tonem. -Niestety, to jeszcze nie koniec dyżuru. Wygląda paniznacznielepiej,to dla mnie ogromna ulga. - Ostentacyjnie spojrzałem nazegarek. -Obawiam się, że na mnie już czas. - Och, jaka szkoda! Wstałem. Pani Ayresponownie zadzwoniła na Bettyi wysłała ją po moje rzeczy. Gdy wkładałem płaszcz, Caroline podniosła sięz miejsca; na poły z lękiem, na poły z podnieceniempomyślałemsobie, że pewnie chce mnieodprowadzić do drzwi, ale tylkopodeszłado stołu, aby poustawiać filiżanki na tacy.

Kiedy jednak rozmawiałem z jej matką, znów podeszła bliżej. Głowęmiała spuszczoną, alezobaczyłem,że zerka na przód mojego płaszcza. "Rozłazi się panw szwach", rzuciła ściszonym tonem, poczym wyciągnęła rękę izłapałamnie za guzik, wiszący na paru wystrzępionych, brązowych nitkach. Zaskoczony jej gestem, cofnąłem sięodruchowo:nić pękła i guzikzostał jej w ręku. Wybuchnęliśmyśmiechem. Musnęła kciukiem jegogładką, skórzaną powierzchnię i z nagłym zakłopotaniem upuściła gona moją wyciągniętą dłoń. Schowałem guzik do kieszeni. - Ot, uroki kawalerskiego żywota - powiedziałem. Naprawdę, rzuciłem to ot tak, bez żadnych podtekstów,zresztą niepierwszy raz. Kiedy jednak dotarł do mnie senstych słów, poczułem,jak krew napływa mido twarzy. Caroline i ja zamarliśmy bez ruchu,bałem się na nią spojrzeć. Patrzyłem tylko na paniąAyres. Spoglądałana nas zlekkim zaciekawieniem:czuła, że "coś" jej umknęło i siłąrzeczy liczyła,iż zaraz jej to wyjaśnimy. Lecz my milczeliśmy uparcie,czerwoni jak piwonie i wyraźniezakłopotani. Naraz jej twarz zmieniłasię raptownie. Było tak,jakby światło przesunęło się nad krajobrazem: zaciekawienie ustąpiło miejsca olśnieniu izaskoczeniu, te zaś przeszływ lekki, niepewny uśmieszek. 273.

Odwróciła się do stołu, wyciągając rękę, jakby chciała po coś sięgać, a następnie wstała z fotela. - Obawiamsię,że jestem dziś bardzomęcząca - oznajmiła,owijając się szalem. -Ależ broń Boże- rzuciłem nerwowo. - Nic z tych rzeczy! Unikała mojego wzroku, spojrzała za to nacórkę. - Może odprowadzisz doktora Faradaya do samochodu? Caroline roześmiałasię z przymusem. - Nie wątpię, że doktor Faraday umieznaleźć własny samochód. -Naturalnie! - wtrąciłem. -Proszę nie robić sobie kłopotu. - Nie - powiedziała paniAyres. - Tojarobię kłopot. Terazto widzę. Gadam igadam jak nakręcona. Proszę zdjąćpłaszcz,doktorze; niechże pan zostanie jeszcze chwilę. Proszęnie odchodzićz mojego powodu. Mam coś do zrobieniana górze. - Mamo -powiedziała Caroline. - No naprawdę. Co też w ciebiestąpiło? DoktorFaraday musi jechać do pacjentów. Pani Ayres wciąż zbierała swoje rzeczy. - Mam wrażenie, że macie sobie dużo do powiedzenia - dodała,puszczając słowa córki mimo uszu. -Nie - odparła Caroline. - Zapewniam cię, że nie mamy sobienicdo powiedzenia! - Naprawdę, muszęjużiść - oznajmiłem. -Wobec tegomoja córka pana odprowadzi. Gdy Caroline ponowniesię roześmiała, w jej głosie zabrzmiałyostre nuty. - Nie, nie odprowadzi! Przepraszam, doktorze. Co za brednie! I to wszystko z powodu guzika. Żałuję, że takkiepskoradzi pan sobie z igłą, matkanie da mi teraz spokoju. Usiądź,mamo. Nie wiem,co sobie wyobrażasz, ale jesteś wbłędzie. Naprawdę, nie musisz wychodzić z pokoju. To ja wyjdę. Proszę, nie -rzuciłem błagalnie, wyciągając rękę; owe słowa i gest zapewne zdradziły nas do reszty. Caroline ruszyła szybko przezpokój, spojrzała na mnieprawie z wyrzutem i już jej nie było. 274 Patrzyłem, jak zamyka zasobą drzwi, po czym spojrzałem na panią Ayres. - Brednie? - rzuciła pytająco. - Nie wiem- odparłem bezradnie. Wciągnęła powietrze i odetchnęła głęboko; ramiona jej opadły. Podeszła do fotela i usiadła na nim ciężko, wskazującmi drugi. Przysiadłem na brzegu, wciąż wpłaszczu, z kapeluszem iszalem w ręku.

Milczeliśmy przez chwilę. Widziałem,że starannie obraca to wszystkow myślach. Kiedy się wreszcie odezwała, w jej głosie pobrzmiewało nienaturalne ożywienie. - Naturalnie- zaczęła. - Myślałam owas, i to nieraz! Właściwieod chwili, kiedy panapoznałam. Oczywiście dzieli was różnica wieku,ale dla mężczyzny to nieistotne, aCaroline ma dość oleju w głowie,by nie przejmować się takimi błahostkami. Niemniej jednak odnosiłam wrażenie, że tylko się przyjaźnicie. - Mam nadzieję, że to nie koniec naszejprzyjaźni - powiedziałem. -Wygląda na to,że nietylko przyjaźni. - Zerknęłana drzwii zmarszczyła brwi, nie kryjąc zdumienia. -Ależ ona jest tajemnicza! Nie powiedziałami nic, własnej matce! - Widocznie nie ma o czym opowiadać. -Przecież to się niedzieje stopniowo. Trzeba się określić i już. Niebędę pytać, kiedy to się stało w waszym wypadku. Poruszyłem się niespokojnie. - Chyba niedawno. -W końcu Caroline jest pełnoletnia. Izawszedoskonalewiedziała, czego chce. Ale jej ojciec nie żyje, biedny brat jest daleko, dlategomuszę spytać o. o pańskie zamiary. To takie staroświeckie, wiem! Przynajmniej nie ma pan złudzeń co dostanunaszych finansów, to doprawdy wielka ulga. Ponownie zmieniłempozycję. - Proszęwybaczyć, ale naprawdę czuję się niezręcznie. Myślę, że powinna pani porozmawiać z Caroline. Nie mogę się za nią wypowiadać. 275.

Uśmiechnęła się blado. - Tak, to zdecydowanie niewskazane. -Będzie najlepiej, jeśli na tym poprzestaniemy. Naprawdę muszęjużiść. Skłoniła głowę. - Skoro tak pan uważa. Przez chwilę nie ruszałem się zfotela, wstrząśnięty nieoczekiwanym obrotem sprawy i pełen żalu, iż tak pozornie błahy incydentzwiększył dzielący nas dystans. Wreszcie gwałtownie poderwałemsię z miejsca. Podszedłem do jej fotela, a gdy zadarła głowę, żebyna mnie spojrzeć, spostrzegłem ze zdumieniem, że oczy ma pełnełez. Skóra wokół nich zwiotczała i pociemniała, jej włosy zaś, wyjątkowo nieprzysłonięte szalem lub mantylą, byłygęsto przetykanesiwizną. Ożywienie ulotniło się bez śladu. - Na co mi przyszło, doktorze? - rzuciłana poły z żalem, na poły kpiąco. -Mój świat skurczył się do rozmiarów łebka odszpilki. Nieopuści nas pan, prawda? - Ja miałbym was opuścić? - Cofnąłem się o krok i potrząsnąłemgłową,próbując zbyć jej słowa uśmiechem. Ale mój ton zabrzmiałrównie fałszywie, jak przed chwiląjej. - Cóż to zapytanie? Przecieżnic się między naminie zmieniło. Nic się niezmieniło i nikt nikogonie opuści, ma pani moje słowo. I wyszedłem. Zdążałem spiesznie korytarzem, wciążpełen niedowierzania wobec tak nagłego i niespodziewanegozwrotu wydarzeń. Nie miałem zamiaru biec za Caroline. Odrazu skierowałem siędo drzwi, zakładając po drodze kapelusz i szal. Jakiś dźwięk kazał mi jednak podnieść wzroki zobaczyłemją na piętrze; stałaprzy balustradzie. Światło padało naniąz góry,wyzłacając brązowe włosy, aletwarz znajdowała się wcieniu. Ponowniezdjąłemkapelusz i podszedłem do schodów. Nie ruszyłasię z miejsca. - Caroline! - zawołałem cicho. -Naprawdę nie mogę dłużej276 zostać. Porozmawiaj zmatką, dobrze? Ona. ona myśli, że chcemyuciec, czy coś w tym stylu. Nie odpowiedziała. - Przecież nie chcemy uciec, prawda? - dodałemciszej. Zacisnęła palce na poręczy ilekko potrząsnęła głową. - Dwoje rozsądnychludzi - odparłarównie cicho. - To nie wchodzi w rachubę, prawda? Nie widziałem dokładniejej twarzy. Mówiła cicho, ale spokojnie,nie wyczułem w jej głosie cienia kpiny. Ale bądź co bądź czekałatu na mnie; przyszło mi do głowy, żemoże nadal czeka, aż wejdępo

schodach, podejdę do niej i przełamię impas, kładąc kres pytaniom i wątpliwościom. Lecz gdypostąpiłem naprzód, nie wytrzymała: na jej twarzy odmalował się niepokój - dostrzegłem go, mimo cienia - i odruchowocofnęła się o krok. Pokonany zszedłem zeschodów. I rzuciłem niezbyt przyjaznym tonem: - Owszem, wchwili obecnej niespecjalnie. - Po czym założyłem kapelusz ipokonując opór starych drzwi, wyszedłem na zewnątrz. Zatęskniłem za nią niemal od razu, ku swej niewysłowionej irytacji, a znużeniei upór kazało mi chwilowo daćza wygraną. Przezkilkadniskrzętnie unikałem Hundreds,nadkładając drogi i trwoniącw rezultacie benzynę,po czym nieoczekiwanie spotkałem je na jednejz ulic Leamington. Przyjechały na zakupy. Nie starczyło mi przytomności umysłu, by udawać, że ich nie zauważyłem, toteż przez pięć,dziesięćminut prowadziliśmy cokolwiek wymuszonąpogawędkę. Caroline miałana głowie tę swoją kretyńską, wełnianączapkę orazjadowicieżółty szalik, którego wcześniejnie widziałem. Była blada,nieefektowna ipowściągliwa; ochłonąwszy z pierwszego zaskoczenia,uświadomiłem sobie ze smutkiem, że jesteśmy jak dwoje obcych sobieludzi. Nie ulegało wątpliwości, że rozmawiałaz matką, któraanisłowem nie nawiązała do mojej ostatniejwizyty; wszyscy troje zachowywaliśmy się tak, jakby w ogóle doniej nie doszło. Na pożegnanie 277.

uniosłem kapelusz, ot, zwykły przejaw kurtuazji wobec przypadkowonapotkanych znajomych. Następnie powlokłem się do szpitala,gdziewdałem się w awanturę z najbardziej kłótliwą siostrą oddziałową. Przez paręnastępnychdni rzuciłem się w wir pracy, nie dającsobie ani chwili na jałowe rozmyślania. Nagle mi się poszczęściło: rada, w której zasiadałem, miałazaprezentować wyniki swoich badańna konferencji w Londynie, a że delegat zachorował, wyznaczonomnie na jego miejsce. Wobec niejasnej sytuacji z Caroline postanowiłem skorzystać z okazji: konferencja była długa i wiązała sięz kilkudniowym pobytem w roli obserwatora na oddziale jednegoz londyńskich szpitali, toteż po raz pierwszy od kilku lat całkowicieoderwałem się od pracy, przekazując pacjentów Grahamowi i naszemu stażyście, Wise'owi. Wyjechałem z Warwickshire piątego lutegoi zabawiłem w Londynie bliskodwa tygodnie. Moja nieobecność nie mogła istotniewpłynąć na życie mieszkanek Hundreds, wprzeszłości bowiem też zdarzały się okresy, kiedynie zaglądałem tam przez dłuższy czas. Jednakże dowiedziałem siępóźniej, że bardzoim mnie brakowało. Przypuszczalnie nauczyły sięna mnie polegać ilubiły poczucie, iż zawsze jestem pod ręką, gotów\v każdejchwili służyć im pomocą. Moje wizyty łagodziły ich samotność, która obecnie doskwierała im w dwójnasób. W poszukiwaniurozrywki spędziły popołudniew Lidcote u Billa i HelenDesmondów,a następniewieczór u starszej panny Dabney. Innego dnia pojechałydo Worcestershire z wizytą do starych przyjaciół rodziny. Lecz owapodróż pochłonęła większość ich zapasówbenzyny, a potem znówprzyszły deszcze i podróże wiejskimi drogamistały się bardzo uciążliwe. W obawie o swoje zdrowie pani Ayreswolała nie wychodzić z domu. Zkolei Caroline nie mogła sobie znaleźć miejsca: wkładała kalosze i prochowiec, i zabierała się do pracy. Spędziła parędni z Makinsem na farmie, pomagającprzy pierwszym wiosennymvvysiewie. Następnie skupiła się na ogrodzie: naprawiła z BarrettemZniszczony płot i zajęła się zatkaną rynną. Ostatnie zadanie kosztowało ją wiele trudu ifrustracji, uświadomiła sobiebowiem ogrom 278 wyrządzonych przez wodę szkód. Odetkawszy rynnę,udałasię wrazz matką na obchód wschodniej części domu. Znalazły niewielkieprzecieki w dwóch pomieszczeniach, w jadalni i"buciarni". Następniezajrzały do salonu. Uczyniły to raczejniechętnie. Dzień po feralnym październikowym przyjęciu pani Bazeley wraz zBetty próbowały wyszorowaćdywan i sofę ze śladów krwi:przez dwie,trzy godziny wynosiły wiadroza wiadrem mętnej, różowawej wody. Później jakoś nikt nie chciałtam zaglądać, zresztą domownicy mieli inne sprawyna głowie: aferaz Cyganem,kłopotyzdrowotne Roda. I salonpopadłw zapomnienie. Ominęła go nawet gorączkowa krzątanina Caroline, która przetrząsnęła cały dom w poszukiwaniu rzeczy na sprzedaż, jak gdyby cośna kształt przesądnego lęku powstrzymało ją przedzakłóceniem muspokoju. Teraz przeklinały swe niedbalstwo, gdyż skala zniszczeń przeszła ich najśmielszewyobrażenia. Zdobiony sufit tak napuchł od wody,iż zdawałsię wprostchylić ku podłodze. W paru innych miejscachdeszczprzedostał się szczelinami w gipsie, doszczętnie moczącmeble idywan. Na szczęście klawikord nie ucierpiał, lecz żakardowatapicerka jednego ze złoconych krzeseł była w

opłakanym stanie. Na domiar wszystkiego chińska tapeta odwinęła się z pordzewiałychpinezek powciskanych przezCaroline i zwisała płatami z zawilgoconejściany. - No tak - rzuciła z westchnieniem Caroline, ogarniając wzrokiemcały bałagan. - Przeszliśmy próbęognia. Wygląda na to, że próbawody też była nieunikniona. ZawołałyBetty ipanią Bazeleyi kazały im rozpalić w kominku,następniewłączyły generator, przyniosły grzejniki i poświęciły dwa dnina gruntowne wietrzenie pokoju. Wiedziały, że z sufitem nic nie zrobią. W żyrandolu nagromadziło się pełno mętnej wody;zatrzeszczałostrzegawczo, gdy próbowałygo włączyć,więc dały sobie spokój. Lostapety był przesądzony, ale dywan rokował pewne nadzieje, podobniejakwiększość mebli,które można było wyczyścić, a następnie przy279.

kryć. Caroline też zabrała się do pracy, przywdziawszy stare spodniei związawszy włosy sznurkiem, ale stan pani Ayres znów pogorszył sięnieco i mogła tylko bezczynnie patrzeć, jak ogałacają pokój z resztekdawnej świetności. - Twojej babci pękłoby serce- oznajmiła drugiego dnia, przesuwając między palcaminieodwracalnie zniszczonezaciekami jedwabnezasłony. -Nic na to nieporadzimy - odparła ze znużeniem Caroline. Długotrwały wysiłek dawałjej się we znaki. Zmagała się właśnieze zwojem filcuprzyniesionego z góry, by przykryć nimsofy. - Pokójprzeżył swoje i już. Matka spojrzałana niąz wyrzutem. - Mówisz, jakbyśmy robiły z niego mauzoleum! -Niezła myśl! Możemypoprosić o dotacjęradę miasta. Damgłowę, że Babb chętnie się tego podejmie. No co za. - Rzuciłafilc. -Przepraszam, mamo. Nie chciałam cię urazić. Może pójdzieszdosaloniku,jeśli tenwidok sprawia ciprzykrość? - Jakpomyślę o przyjęciach, które urządzaliśmy tu, kiedy byliściemali. -Tak, wiem. Ale tata nigdy nie przepadał za tym pokojem, pamiętasz? Mówił, że od tej tapety dostajechoroby morskiej. Rozejrzałasięw poszukiwaniu lżejszego zajęcia, które odwróciłobyuwagę matki od niewesołych refleksji. Wreszcie wzięła panią Ayresza rękę izaprowadziła jądo gramofonu. - Zobacz - powiedziała, otwierając szafkę ze starymi płytami. -Jak porządki, to porządki. Od wieków chciałam je przejrzeć. Możezrobimy to razem,wyrzucimy, co niepotrzebne. Jestem pewna,że większość ze zbiorów nadaje się tylko do śmieci. Tak naprawdę chciała tylkoodwrócić matczyną uwagę, wśródpłyt kryła się jednak taka ilość przeróżnych pamiątek, programyz koncertów i przedstawień, jadłospisy i zaproszenia, wtym wielezpoczątków małżeństwa państwa Ayres i jej własnego dzieciństwa,iż zajęcie to przerodziło się dla nich obu w sentymentalną podróż 280 śladami wspomnień. Przesiedziały tak blisko godzinę,wzdychającnad każdym odnalezionym drobiazgiem. Znalazły płyty kupionejeszcze przez pułkownika, dawnenagrania taneczne Roda, a takżezapis opery Mozarta, po raz pierwszy obejrzanejprzez panią Ayres w czasie podróży poślubnej w 1912 roku. -Pamiętam dokładnie, jaką miałam wtedy sukienkę! - powiedziała,kładąc płytę na kolanach i zatapiając się we wspomnieniach. -Z błękitnego szyfonu, z rozszerzanymirękawami. Cissie i ja strasznie się o nią pokłóciłyśmy. W takiejsukni człowiek dosłownie płynął nad ziemią. Hmm,w wieku osiemnastulat zazwyczaj płynie się nad ziemią,byłyśmy jeszczedziećmi. Twój ojciec założył garnitur i wziął ze sobą laskę! Miałzwichniętą nogę. Zwichnął ją, zsiadając z konia, niewielkiego, ale nie rozstawał sięz laską przez dwa tygodnie!

Sądził chyba, że dodaje mu powagi. Był takimłody, miał zaledwie dwadzieścia dwa lata, mniej niż Roderick. Wzmianka o synusprawiła jej wyraźną przykrość; minęmiała taknieszczęśliwą, że Caroline delikatnie wyjęła jejpłytę z rąk iotworzyłagramofon. Był bardzo stary, igłanadawała siędo wymiany i najpierwusłyszały tylko syk itrzaski. Potem, nieco chaotycznie, ryknęła orkiestra. Głos śpiewaczki ginął w tle, wreszcie jednak sopran wzniósł sięczysto "niczym cudowna, krucha istota", jak powiedziałami później Caroline, "z okowów cierni". Musiała to być niezwykła chwila. Na zewnątrz poszarzało od deszczu, w saloniepanowałlekki półmrok. Ogień i szumiące grzejnikirzucały niemal romantyczny blask, dzięki czemu przez minutę lubdwie, na przekór spuchniętemu sufitowi i obszarpanej tapecie, pokójzdawał się pełen czaru. Na ustach pani Ayres błądził uśmiech, jej spojrzeniestało się nieobecne,a palce unosiły się lekkoi opadały w rytmmuzyki. Nawet Betty i pani Bazeley uległy nastrojowi. Dalejkrzątałysię po pokoju, lecz starały się robić to bezszelestnie, co upodobniłoje domimów: okrywały płótnem oczyszczone fragmenty dywanu i ostrożnie zdejmowały lustra ze ścian. Aria zmierzała ku końcowi. Igła zahaczyła orysę i rozległ siędonośny zgrzyt. Caroline wstała i wyjęła płytęz gramofonu; w nagłej 281.

ciszy dało się słyszeć rytmiczne kap, kap wody z sufitu, prostodo postawionych wiader i mis. Zobaczyła, żematka mruga powiekamii unosi wzrok, jakby się budziła ze snu; chcąc rozproszyć melancholię,sięgnęła po drugą płytę ze starą, musicalową piosenką, do której wrazz Rodem maszerowali w dzieciństwie. - "Dziewczyna szczęście miała, żołnierza pokochała! "- zaśpiewałacicho. -"Dziewczę, nastaw ucha, serca swego słuchaj". Pani Bazeleyi Bettyodetchnęły zulgą, po czym z werwą zabrałysię do pracy w rytm żwawej melodii. - Toci dopiero ładna piosneczka - zauważyła z aprobatą paniBazeley. -Podoba się pani? - spytała Caroline. -Mnie też! Tylkoproszęmi nie mówić, że byłapani na występie Vesty Tilley w czasie swojegomiodowego miesiąca! - Miodowego miesiąca, panienko? - Pani Bazeley zadarła podbródek. -Nigdynie miałam! Jeno noc poślubną u mojej siostryw Evesham. Zabrała męża i dzieciaki,cobyśmy zpanem Bazeleyemmieliwolny pokój. Potem żeśmy pojechali prosto do mojej teściowej,gdzieśmy nie mieli dlasiebie nawet łóżka, i to przez całe dziewięć lat,póki sięstaruszce nie zmarło. - Ojej! - westchnęła Caroline. -Biedny pan Bazeley. - E tam,nigdy się nie skarżył. Trzymał przyłóżku flaszkę rumuisłój zmelasą, co wieczór dawał matce łyżkę jednego i drugiego,ispała jak suseł aż do rana. Podaj no mnie to metalowepudełko,Betty, kochanajesteś. Caroline parsknęła śmiechem i patrzyła, jak Betty wręczapaniBazeley pudełko. Chowanow nim wąskie woreczkiz piaskiem, używane w domu do uszczelniania okien i nazywane "wężykami"; Carolinedoskonale pamiętała je z dzieciństwa i spoglądałateraz z cieniemnostalgii, jak paniBazeley podchodzi do okna i upycha je we framugach. W pewnejchwili podeszła i wyjęła z pudełka jeden woreczek; poczym obracając go w palcach, wróciła do gramofonu, by zabrać siędo przeglądania reszty płyt i papierów. 282 Po pewnym czasiedotarło do niej, że pani Bazeley sarka z irytacjąpodnosem, a następnie prosi Betty o przyniesienie szmaty oraz miskiz wodą. Upłynęłajednak kolejnaminuta lub dwie, zanim Carolineponownie spojrzała wstronę okna. Ujrzała wówczas obydwie służące,które klęcząc obok siebie, szorowały zawzięcie fragment boazeriiiwymieniały pełneniezadowolenia uwagi. - Co sięstało, pani Bazeley? - spytała od niechcenia. - Hm - odparła pani Bazeley. - Ażebym to ja wiedziała, panienko. Zdaje mnie się, że ta dziewuszka, co ją pies pogryzł, zostawiłatu jakiś ślad. Caroline ażsercezamarło. Uświadomiła sobie, że to przecieżpodtymwłaśnie oknem siedziała Gillian Baker-Hyde, kiedy Cygan sięna nią rzucił. Boazeria i podłogabyły tam obficie zachlapane krwią,lecz wyszorowano już to miejsce dokładnie

wraz zdywanem i sofą. Przyszło jej do głowy, iż zapewne jakaś plama umknęła ichuwagi. Jednakżeton i zachowanie pani Bazeley wzbudziły jej ciekawość. Upuściła woreczek z piaskiem i podeszła do okna. Matka odprowadziła ją spojrzeniem. - O co chodzi, Caroline? -Nie wiem. Pewnie o nic wielkiego. Pani Bazeley i Betty odsunęły się jak na komendę, żeby odsłonićwidok. Jaksię okazało, szorowały nie plamę,tylko dziecięce bazgrołyna drewnie, a dokładnierozmieszczonenieregularnie rządki liter,zapisanych ołówkiem byle jak i w ewidentnym pośpiechu. Wyglądałoto tak: SSSSSSSSSSSSSSS - Boże! - jęknęła cicho Caroline. -Nie dość, że męczyła Cygana. - Pochwyciła spojrzenie pani Bazeley. -Przepraszam. To,co spotkało tę dziewczynkę, było naprawdę okropne i zrobiłabym 283.

wszystko, żeby cofnąć czas. Pewnie miała przy sobie ołówek. Albowzięła któryśz naszych. Bo to chyba jej sprawka, prawda? Czy śladywydająwam się świeże? Mówiąc to, przesunęła się o krok: zwabiona jej słowami matkastanęła obok i też patrzyła na ścianę. Minę miała dziwną: na pozórbyła oburzona,a zarazem jakby miała ochotę podejśćjeszcze bliżeji przejechać palcami po drewnie. Pani Bazeley wycisnęłaszmatę i znów zaczęłatrzeć litery. - A bo ja wiem, panienko - sapnęła. - Wżarły się jak nie wiemco! Kiedyśmy szykowały pokój na przyjęcie, na pewnoich tu nie było,co nie, Betty? Betty łypnęła nerwowo na Caroline. - Chyba nie, panienko. -Na pewno nie - oznajmiła pani Bazeley. - Sama żem ścianęszorowała, Betty zajmowała się podłogą. - A więc tosprawka tej małej- zawyrokowała Caroline. -Coza nieznośne dziecko. Postarajcie się to usunąć, dobrze? - A co innego robię! - burknęła zurazą pani Bazeley. -Ale cosikpani powiem. Jeśli to są ślady ołówka, to ja jestem król Jerzy. Siedzijak czort. - Jak czort? Myśli pani, że tokredka alboatrament? - Samanie wiem,co to takiego. Ale całkiem jakby wyłaziło spodfarby. - Spod farby- zdumiała się Caroline. Pani Bazeley uniosła wzrok, zdziwiona jej tonem, po czym spojrzałana zegarek i cmoknęła. - Jeszcze dziesięć minut i mnie nie ma. Spróbuj sodą, Betty. Bylenieza mocno, coby drewno nie spuchło. Pani Ayresodwróciła się i odeszła. Niewspomniała o śladach anisłowem, ale poruszała się z trudem, jakby nieoczekiwana "pamiątka"z przyjęcia do resztyzwarzyłajej humor. Drżącymi rękamipozbierałaswoje rzeczy,mówiąc, żejestzmęczona ichce odpocząć na górze. A że czarsalonu ulotnił się bezśladu, Carolinerównież postanowiła 284 stąd wyjść. Podniosła karton z niepotrzebnymi płytami i podążyłaza matką, spoglądając wprzelocie na skrawek wyszorowanej boazerii. Niezatartyrój literS wił się jak stado węgorzy. Działo się tow sobotę, mniejwięcej w tym samym czasie, kiedywygłaszałem prelekcję na londyńskiejkonferencji, wciąż zdruzgotanypo incydencie z Caroline, majaczącym gdzieś na obrzeżach mojejświadomości. Do wieczoru prace w salonie dobiegły końca i pokójponownie został zamknięty na klucz, a bazgroły na ścianie, którewobec sytuacji rodziny były dość błahym utrapieniem, poszły w niepamięć. Niedziela iponiedziałek minęły bez żadnychzakłóceń.

Byłozimno, lecz przynajmniej nie padało. Toteż Caroline zdziwiła'sięwielce, gdy przechodząc we wtorkowe popołudnie korytarzem oboksalonu,usłyszała dochodzące ześrodka ciche dźwięki, którewzięłaza odgłos kapania wody. Tknięta niemiłą myślą o nowym, zagadkowym przecieku na suficie, otworzyładrzwi i zajrzała do środka. Postukiwanie ustało. Zamarła ze wstrzymanym oddechem, wpatrującsię w głąb ciemnego pokoju. Z trudem dostrzegła wiszące strzępytapety i dziwaczne bryły przykrytych mebli,ale wewnątrz panowałaniezmącona cisza. Zamknęładrzwi i poszła. Następnego dnia,mijając salon, ponownie usłyszała ten dźwięk. Tym razem było to niebudzące wątpliwości energiczne kołatanie bądźteż bębnienie, dlatego bez wahania podeszła do drzwi. Podobniejakzapierwszym razem, odgłos ustał z chwilą otwarciadrzwi: sprawdziła ustawionena podłodze miski i wiadra, a następnie dokonałapospiesznych oględzin dywanu, ale wszystko było suche. Już miaładać za wygraną, gdy naraz dźwięk rozległ się ponownie. Tymrazemnie dochodził stąd, lecz zjednegoz sąsiednichpokoi. Było to ciche,acz zdecydowane stuk-puk-puk, jakby ktoś od niechcenia wybijał rytmpałeczkądo bębenka. Zaintrygowana wyszła na korytarz i nadstawiłaucha. Zwabiona odgłosem popędziła do jadalni, lecz i tutaj odgłosurwał sięraptownie, by po chwilizabrzmieć na nowo, tym razempo drugiej stronie ściany, czyli w saloniku. 285.

Zastała tam matkę, zatopioną w lekturze gazety sprzed tygodnia. Pani Ayres nic niesłyszała. - Nic? - upewniła się Caroline. -Jesteś pewna? - A potem: - O! Słyszysz? - Podniosła rękę. Matka wytężyła słuch i po chwili przyznałajejrację. Tak, rzeczywiście coś słyszała, przy czym określiła to jako"pukanie" i wyraziła przypuszczenie, że to zapewne powietrze lubwoda, uwięzione w rurach grzewczych. Caroline z powątpiewaniempodeszła dowiekowego kaloryfera. Był w dotyku letni i nie wydawałkompletnie żadnych odgłosów; w chwili gdy cofnęła rękę, stukanieprzybrało na sile, tym razem zdawało się dobiegać zgóry. Było takwyraźne, iż obie"śledziły" jego wędrówkę po suficie i ścianach: skakało zjednejczęści pokoju do drugiej "zupełnie jak piłka". Pani Bazeley poszła już do domu, ale w pierwszym odruchu pomyślały o Betty: pewnie krząta się w którymś z pomieszczeń na górze. Leczkiedy ponią zadzwoniły, przyszłaprosto z sutereny: twierdziła,żesiedzi tam od pół godzinyi szykuje podwieczorek. Spędziłaz nimidziesięć minut, podczas których w domu panowała głucha cisza, alepo jej wyjściustukanierozbrzmiało na nowo. Tym razemdobiegałoz korytarza. Caroline pobiegła do drzwi i zobaczyła Betty zastygłąpośrodkumarmurowej podłogi. Pukanie rozlegałosiędokładnie nadjej głową. Carolinepowiedziała mi później, że się nie bały, nawet Betty. Odgłos był dziwny, lecz nie budziłlęku; ba, zdawał sięwręczz nimi igrać,a pogoń jego śladem zaczęła przypominać zabawęw kotka i myszkę. Wreszcie doprowadził je doholu wejściowego. Byłoto zawsze najzimniejsze miejsce w domu, a owego dnia wydawało sięwprost lodowate. Caroline potarła ramiona i zerknęłanaschody. - Jeśli zamierza iść na górę - oznajmiła - niech sobie idzie samo. Mam to w nosie. Puh-puh-puh\ zabrzmiałaurażonaodpowiedź;dźwięk skupił sięjakgdyby w jednym punkcie, dając osobliwe złudzenie, iż dochodziz płytkiego kredensu ustawionego przy ścianie tuż obok schodów. Wrażenie było tak sugestywne, że Caroline prawie bałasię otworzyć 286 drzwiczki. Chwyciła za gałki, zachowując na wszelkiwypadekbezpieczną odległość, w obawie, że owo coś wyskoczy na nią jak diabełz pudełka. Jednakżedrzwiczki uchyliły się jak gdyby nigdy nic, ukazując tylko garstkę śmiecii bibelotów, a gdy postukiwanie zabrzmiałoponownie, zrozumiała, że dochodzi nie z wnętrza kredensu, tylko zzajego tylnej ścianki. Zamknęła drzwiczki i zajrzała w ciemną szczelinępomiędzy kredensema ścianą. Następnie ze zrozumiałym ociąganiemwsunęła w nią palce. I zamarłaze wstrzymanym oddechem i dłoniąopartą płasko na suchej boazerii. Stukanie zabrzmiało raz jeszcze, głośniej niż poprzednio. Carolinewzdrygnęłasię odruchowoi parsknęła śmiechem - Jest tutaj! - zawołała, mimowolnie otrząsając rękę.

-Poczułamtuw ścianie! Całkiem jakby ktoś postukiwał w nią małymipalcami. To pewnie robaki albo myszy. Chodź tutaj, Betty, potrzebuję twojejpomocy. - Chwyciła kredens z jednej strony. Betty wyraźnie obleciał strach. - Niechcę, panienko. -No chodź,przecież cię nie ugryzie! Chcąc nie chcąc dziewczynausłuchała. Kredens był lekki, alenieporęczny i odsunięcie go zabrałoim blisko dwie minuty. Kiedytozrobiły, stukanie ucichło raptownie, i Caroline usłyszała bardzowyraźnie, jak pani Ayresgwałtownie zaczerpnęła tchu na widokczegoś, co znajdowało sięna odsłoniętejścianie. Zobaczyła też,że matka wyciąga rękę, a następnie przyciska ją dopiersi, jakby cośją przeraziło. - Co się dzieje, mamo? - zapytała, zmagając się wciążz nogamikredensu. Pani Ayres nie odpowiedziała. Caroline unieruchomiłamebel, a następnie podeszła do matkii podążyła zajej spojrzeniem. Na ścianie widniał kolejny ciągnabazgranych dziecięcąrękąliter: SSS SSSS SSU S. Carolinenie wierzyła własnym oczom. - Nie dowiary. Tegojuż za wiele! Przecież ona. ona nie. Czy 287.

to możliwe? -Spojrzała na matkę, która wciąż milczała jak zaklęta. Przeniosła wzrok na Betty. - Kiedy ostatnioprzesuwano ten kredens? Betty sprawiała wrażenie wystraszonej nie na żarty. - Niewiem, panienko. -Ruszże głową! Po pożarze? - Chy. chyba tak. - Teżmi się tak wydaje. Przecież myłaśtę ścianęrazem z innymi,prawda? Niczego nie zauważyłaś? - Nie pamiętam, panienko. Raczej nie. - Na pewno zwróciłabyś na to uwagę, prawda? Caroline przysunęła się do boazerii, by dokonać dokładniejszychoględzin. Potarłaślady brzegiem swetra. Polizała kciuk i potarła litery. Ani drgnęły. Zdumiona pokręciła głową. - Czy to możliwe, że to robota tej małej? Jak myślicie? Wydaje misie, żew którymś momencie wyszła do łazienki. Mogła siętu zakraść. Pewnie przyszło jej do głowy, że upłynie wiele miesięcy,zanim ktoś cokolwiek zauważy. - Zasłoń to - rzuciła nieoczekiwanie paniAyres. Carolinespojrzała na nią ze zdziwieniem. - Nie powinnyśmy ichzmyć? -To na nic. Nie rozumiesz? Są zupełnie jaktamte. W ogóle niepowinnyśmy byłyich znaleźć. Nie chcę na nie patrzeć. Masz je zasłonić. - Oczywiście - odpowiedziała Caroline, zerkając na Betty. Ustawiły kredens na poprzednim miejscu. Dopiero wówczas zaczęła do niejdocierać osobliwośćtej sytuacji. Dotąd nie czułalęku, ale dziwne odgłosy, odkrycie śladów, reakcjamatki i obecna cisza zrobiły swoje: pomyślała o tym wszystkim, czującjak jej odwaga drży w posadach. - Tendom próbuje z nami pogrywać! - rzuciła w przypływiebrawury. -Nie będziemy na to zwracać uwagi. - I zawołała na całygłos: -Słyszysz mnie? Możesz się znami drażnić,ile chcesz! Konieczabawy! 288 Tym razem nie doczekała się odpowiedzi. Jej groźba rozpłynęłasię wciszy. Caroline dostrzegła przestraszone spojrzenie Betty i przywołała się do porządku. - W porządku, Betty,możesz wracać do kuchni.

Ale dziewczyna się ociągała. E;a- Pani nic nie jest? - Pani nic nie jest. - Caroline ujęła matkę pod rękę. -Przejdźmyw jakieś cieplejsze miejsce, mamo. Jednakże tego dnia pani Ayres oznajmiła, że woli posiedzieć samaw pokoju. Owinęłasię szalem; Caroline i Betty patrzyły, jak powoliwchodziła po schodach. Przesiedziała w sypialni prawie do kolacji,podczas której zachowywała się już prawienormalnie. Caroline teżdoszła do siebie. Żadna z nich nie wspomniała słowemo śladach. Tenwieczór, podobnie jak kolejne dwa dni, przebiegł bez zakłóceń. Lecz pod koniec tygodnia nastąpiła pierwsza z zarwanych nocy paniAyres. Senmiała czujny, podobnie jak większość kobiet, które przeżyływojnę; ocknęła się w środku nocy z poczuciem, że ktośją woła. Zamarła na łóżku, pilnie nasłuchując, aże wokółpanowała cisza, na nowoogarnęła ją senność. Gdy kładłagłowę na poduszce, wydało jej się,że słyszy nie tylko szelest pościeli. Ponownie usiadła na łóżku. Po chwilidźwięk rozległ się na nowo. Ale nie był to głos. Niebyłoto równieżstukanie ani bębnienie. Był to trzepot, cichy, ale wyraźny. Dochodziłz sąsiedniegopomieszczenia, dawnej gotowalnisłużącej obecnie jakoprzechowalnia koszówi skrzyń. Był tak dziwny i nasuwał tak osobliweskojarzenia, że w pierwszej chwili panią Ayres ogarnęła trwoga. Przyszło jej do głowy, że ktoś wszedł do środka iotworzywszy kosz, wyrzucaz niego ubrania, które sfruwają na podłogę,jedno po drugim. Dźwięk trwał w najlepsze ipani Ayres doszła do wniosku, że w istocie słyszy trzepot skrzydeł. Jakiśptak musiał przedostać się do pokojuiutknąć w kominie. Po uprzednich dość przerażających wizjach myśl tasprawiła jejniewysłowioną ulgę, a zarazem nie dawała spokoju. Pani Ayres leżała 289.

po ciemku, słuchając jak biedak rozpaczliwie stara się uwolnić. Niemiała specjalnejochoty iść i spróbować mu pomóc, tak się bowiemskładało, że ptaki oraz inne trzepoczące stworzenia budziły w niejinstynktowną niechęć. Żywiła dziecinną obawę, że wpadną prostona nią i zaplączą się we włosy. Poczuła jednak, że dłużej tego niewytrzyma. Zapaliła świecęi wstała. Włożyła szlafrok, starannie zapinając go aż poszyję, następnie owinęła głowę szalem,włożyła butyi skórzanerękawiczki,upodabniając się, jak ujęłato później w rozmowie z córką, "do chłopa". Wreszcie zakradłasię do drzwi gotowalni. Podobnie jak w przypadkuCaroline, trzepot ustał z chwilą uchyleniadrzwi. Pomieszczeniewyglądało zupełnie normalnie. Na podłodze niewalały się ptasie odchody ani pióra, a klapa kominka - jak odkryła,podchodząc bliżej - była zardzewiała na amen. Resztę nocy przeleżałabezsennie, czujna iniespokojna, aledo rana panował spokój. Następnegowieczoru położyła sięwcześniei nic nie zakłóciłojej snu. Kolejnej nocy jednak obudziła się dokładnietak samo jak za pierwszym razem. ObudziłaBettyi razemstanęły poddrzwiami gotowalni, uważnienadstawiając uszu. Było to mniej więcejza kwadrans trzecia. Betty stwierdziła, że "coś słyszy", ale gdy zebrałysię na odwagę i zajrzały do środka, w pokoiku panowała niezmąconacisza. Pani Ayres była skłonna przychylić się do pierwszej hipotezy. Na pewno jej sięnie przyśniło, odgłos brzmiał zbyt wyraźnie; ptakmusiał ugrzęznąć w przewodzie kominowym ipewnie nie mógł znaleźć drogina zewnątrz. Była tookropna myśl, a wszechobecna cisza i mrok czyniły ją jeszcze trudniejszą do zniesienia. PaniAyres odesłałaBetty do łóżka, ale samaznów nie zmrużyła oka, agdy Carolinezajrzała do niej z samegorana, zastała ją na klęczkach w gotowalni, jakusiłowała podważyćpogrzebaczem zardzewiałą klapę kominka. Caroline przeraziła się w pierwszej chwili, że matka postradała rozum. Kiedy zrozumiała, w czymrzecz, odebrała pani Ayrespogrzebacz iotworzywszy klapę, przyniosła kij od szczotki,po czymtak długo gmeraław kominie, ażrozbolała ją ręka. Była czarna jakkominiarz, bo ściągnęła na siebie deszcz sadzy. Niestety, nie było tam 290 ani jednego piórka,pani Ayresjednak takuparcie obstawałaprzywersji o uwięzionym ptaku, i takdalece zdawała się nią poruszona,że Caroline poszłasię umyć, a następnie wyszła do ogrodu uzbrojonawlornetkę teatralną, aby obejrzeć komin z zewnątrz. Nawszystkichkominach po tej stronie Hali widniały druciane osłony, tu i ówdziedziurawe,lecz do tego stopnia zaklejone mokrymi liśćmi, iż wydawałosię niemożliwością, by jakikolwiek ptak mógł przedostać się do środka. Wchodząc do domu, Caroline przemyślała sobie jednak wszystkodokładniei oznajmiła matce, że istotnierzeczonykomin wyglądał tak,jakby do niedawna kryłw sobie gniazdo. I dodała, że na jej oczachptak "wleciał i wyleciał z niego, całkiem swobodnie", co poniekąduspokoiło panią Ayresi pozwoliło jej w spokoju zjeśćśniadanie. Lecz zaledwiegodzinępóźniej, gdy Caroline kończyła jeść w swoimpokoju, krzyk matki poderwał ją na równe nogi. Byłtak przeraźliwy,że niewiele myśląc rzuciła siętam, skąd dobiegał. Zastała panią Ayresw drzwiach gotowalni: matka cofałasię na oślep, z rękamiwyciągniętymi przed siebie,jakby broniła się przed tym, co zobaczyła. Dopieropóźniej przyszło Caroline do głowy, że to, co wzięłaza odwrót, byłow istocie czymś zupełnie innym; wowej chwili jednakpodbiegłado matki w przekonaniu, iż dziejesię z nią coś naprawdęzłego.

Alepani Ayres nie była chora, a przynajmniej nie w zwykłym sensie tegosłowa. Caroline posadziła ją na krześle, nalała wody i uklękła obok,trzymając oburącz jej rękę. - Nic mi nie jest -szepnęła pani Ayres, ocierając wilgotne oczy. Jej łzy do resztywytrąciły Caroline z równowagi. - Nic sięnie martw. Jakaż jestem niemądra, minęło tyle lat. Co rusz kierowała wzrok w stronę gotowalni. Na jejtwarzymalował się tak dziwny wyraz, jakby lęku, a zarazem zachłanności,że Caroline wystraszyła się na dobre. - Oco chodzi, mamo? Na co tak patrzysz? Cotamwidzisz? Pani Ayres w milczeniu potrząsnęła głową. Chcąc niechcąc Caroline wstała i podeszłado drzwi gotowalni. Wyznała mi później, że niewiedziała, co ją bardziej przerażało:perspektywa makabrycznego 291.

odkrycia czy też możliwość - z uwagi na zachowanie matki ze wszechmiar prawdopodobna - iż nie zastanie tam nic niepokojącego. Najpierwujrzała tylko stertypudeł, powyciągane przez matkę przypuszczalnie, by oczyścić je z sadzy, która wydostała się z otwartegokominka. Potem jej uwagę zwróciło coś, co w półmroku wzięłaza smugę u dołu jednej ze ścian, odsłoniętej w wyniku "przemeblowania". Podeszła bliżeji gdy jejwzrokprzyzwyczaił się do ciemności,zrozumiała, że wistociema przed sobą ciąg liter zapisanych dziecięcądłonią, dokładnie takich jak te, które niedawno widziała na dole: SSUSSSUSSUSSUCKYSUCKeY Początkowo uderzyło ją to, że były stare, o wielestarsze, niż dotądsądziły, a ich autorką była nie biedna Gillian Baker-Hyde, tylkozupełnie inne dzieckowiele, wiele lat temu. Czy to możliwe, żebyłydziełem jejsamej? Albo Rodericka? Pomyślała o kuzynostwie, znajomych rodziny. Potem razjeszcze spojrzała na litery i aż ją zatkało, zrozumiała bowiem powód łez matki. Ku własnemu zdumieniupoczuła,że się rumieni. Postała chwilę w ciemnym pokoju, czekając,aż jej twarz odzyska zwykłą barwę. - No cóż- powiedziała po powrociedo matki. - Teraz przynajmniejmamy pewność, że to nie Gillian. - Nigdy nie myślałam, że to Gillian -odrzekła po prostupaniAyres. Caroline stanęła obokmatki. - Przepraszam, mamo. -Za co przepraszasz, kochanie? - Samanie wiem. -No to tak nie mów. - Pani Ayres westchnęła. -Dom uderzawnas w najmniej spodziewanej chwili,prawda? Jak gdyby znał 292 wszystkie nasze słabe punkty i uderzał wnie raz za razem. Boże,ależ jestem wykończona! - Złożyłachusteczkę i przyłożyła ją do czoła,mocno zaciskając powieki. - Mogę coś dla ciebie zrobić, albo przynieść? - spytałaCaroline. - Może się na chwilę położysz? -To nic nie da. - Wobectegospróbuj się zdrzemnąć wfotelu. Rozpalę w kominku. - Trzęsiesz się nade mną jak nadniedołężną staruszką - mruknęłazrzędliwie paniAyres. Ale rozsiadła się wygodniej w fotelu, a gdy ogień w kominkuzapłonął na dobre, wydawało się, żezasnęła. Caroline spoglądałana nią przez chwilę, poruszona do głębi bruzdami będącymidziełemtrosk iupływu lat, widząc ją raptem tak, jak widzimy czasem naszychrodziców: jako jednostkętarganą emocjami, o których nie miała pojęcia, obarczoną brzemieniem dawnej melancholii, w której nijak niemogła matce ulżyć. I pomyślała, że może tylko zadbać o jejwygodę,toteż poczęła cicho krążyć po pokoju. Częściowo zasunęła zasłony,zamknęładrzwi do gotowalni i okryła kocem kolanamamy. Potemzeszła na dół. Nie wspomniałao niczym Betty ani pani Bazeley, alespragniona towarzystwa zeszła do kuchni pod pretekstem pilnegozajęcia. A gdy po jakimśczasie znów zajrzała do sypialni, zastała matkę w niezmienionej pozycji.

Pani Ayres musiała sięjednak w którymś momencie obudzić,gdyż kocleżał zrzuconyna podłodze,a drzwi do gotowalni, staranniezamknięte przezCaroline, ponownie stałyotworem. Przebywałem wtedy jeszcze w Londynie. Wróciłem wtrzecim tygodniulutego, z pewnym mętlikiem w głowie. Pod wieloma względamipodróż okazałasię bardzo udana. Konferencjaprzebiegła po mojejmyśli. Pobyt w tamtejszym szpitalu też sprawił mi niemałą satysfakcję, zawarłem bowiemwiele nowych znajomości, a ostatniego rankajeden zlekarzy wziął mnie na bok z propozycją, abym w przyszłościdołączył do ich grona. Podobnie jak ja pochodził zubogiej rodziny. 293.

Chciał, jak to ujął, "wywrócić system do góry nogami" i wolał współpracować z lekarzami z zewnątrz. Innymisłowy, reprezentował typczłowieka, jakim niegdyśmiałemnadzieję się stać, z tym że on miałtrzydzieści trzy lata i pełnił już funkcję ordynatora, ja zaś, pomimodzielącej nas różnicy wieku, nie osiągnąłem zupełnie nic. Powrótdo Warwickshire upłynął mi na rozmyślaniach: zastanawiałem się, czysprostałbympokładanym we mnie oczekiwaniom i czy powinienemzostawić Davida Grahama. Wreszciecynicznie zadałem sobie pytanie,co tak naprawdę trzyma mnie wLidcote i czy ktokolwiek w ogóleby za mną tęsknił. Gdy szedłem ze stacji w stronę domu, miasteczkowydało misiędziwnie ciasne i skurczone, a listaczekających mnie przypadkówznana aż do bólu: artretyzm, bronchit, reumatyzm, przeziębienie; wydało mi się nagle, iżbezskuteczniewalczę z tymi dolegliwościamiod początku swej kariery medycznej. Pozostałe dwa przypadki okazały się przygnębiające pod innym względem. Trzynastolatka zaszław ciążę i została ciężko pobita przez swego ojca robotnika. Synpewnej wieśniaczki dostałzapalenia płuc, zastałemgo w opłakanymstanie. Był jednym z ośmiorgachorowitych dzieci, ojciec rodzinymiał niedawno wypadek i stracił pracę. Matka i babka chłopcaleczyły go staroświeckimi metodami, kładąc mu na piersiświeżąskórę królika, by "wyciągłakaszel". Przepisałem penicylinę i sampokryłem koszty leczenia. Wątpiłem jednak, czy wogóle ją zastosują. Patrzyli podejrzliwiena buteleczkę, bo nie spodobał im się żółtykolor leku. Byli pacjentami doktora Morrisona,a on przepisywałczerwoną miksturę. Wyszedłem od nich do reszty zgnębiony iwróciłem do domuna skróty przez park Hundreds. Otwierając bramę, pomyślałem, żebywstąpić do dworu; od mojego powrotuminęły trzy dni i dotąd niezdobyłem się nawet na telefon. Lecz gdy podjeżdżałem do domu, widokzdewastowanej fasady i otoczenia tak mnie rozjuszył, że wcisnąłemgazi pojechałem dalej. Wmawiałem sobie, że jestem zbyt zajęty, niebyło sensu wpadać jak po ogień i pędzić dalej. 294 Przy kolejnej okazjiprzyjąłem podobną wymówkę, trzeci raz taksamo. Dlatego nie miałem pojęcia onastrojach panujących wedworze, dopóki parę dnipóźniejnie zadzwoniła do mnie Caroline z pytaniem, czy mógłbymzajrzeć i -jak to ujęła - "sprawdzić, czy wszystko w porządku". Rzadko do mnie telefonowała, nie spodziewałem się,że tym razemzrobiwyjątek. Jej niski, przyjemny głos sprawił, że przeszedł mniemiły dreszcz, który wnet ustąpił miejsca zaniepokojeniu. Czycoś sięstało? Nie, odpowiedziała wymijająco, nicsięnie stało. Miały mały problem z przeciekiem, ale jużwszystko naprawione. Czy dobrze sięczuje? A jej matka? Ależ tak, obie czują się dobrze. Byłapo prostu"jedna czy dwie sprawy", co do których wolała zasięgnąć mojej opinii, o ile znajdę czas. Nic więcej nie chciała zdradzić. Dręczony wyrzutami sumieniaod razu wsiadłemdo samochodu, przekładając w tym celu wizytęu pacjenta; bałem się, co takiego mogęusłyszeć, skoro niechciałao tym rozmawiać przez telefon. Lecz gdydotarłem na miejsce,zastałem ją w nieoświetlonymsaloniku, pochłoniętą zgoła prozaicznączynnością: klęczała przy kominku z wiaderkiemwody oraz stertąpogniecionych gazet i

lepiła kulki papier mache, które następniewrzucała do paleniska na podpałkę. Miałarękawy zakasanepo łokcie i bardzo brudne ręce. Włosyopadały jej na twarz. Wyglądała jak służąca, jak usmolony Kopciuszek,i jej widok z jakiegoś powodu rozzłościł mnie nie na żarty. Niezgrabnie dźwignęła się zpodłogi, usiłując zetrzeć z rąk najgorszy brud. - Nie musiał pan od razu przyjeżdżać - powiedziała. - Nie spodziewałamsię pana tak prędko. - Myślałem, że coś sięstało- odparłem. - A stało? Gdzie twoja matka? - W swoim pokoju. -Znowu chora? - Nie,nie chora. Zresztą. sama nie wiem. 295.

Rozglądała się za czymś do wytarcia rąk, wreszcie chwyciła kawałek gazety. - Na miłość boską! - Nie wytrzymałem i podałem jej swojąchustkę. Nawidok śnieżnobiałego skrawka płótna energiczniepokręciłagłową. - Nie, nie mogę. -Weźżetę chustkę - nieustępowałem. - Co tyjesteś, pomywaczka? -A gdy nie ruszyła się z miejsca, zanurzyłem chustkę w wiadrzepełnym szarawej wody i sam wytarłem jej ręce, chyba niezbyt delikatnie. Koniec końców obojebyliśmy brudni,ale przynajmniej Carolinewyglądała nieco lepiej niżpoprzednio. Opuściła rękawy i cofnęłasięo krok. - Niech pan usiądzie - poprosiła. - Napije się pan herbaty? Nie skorzystałem z zaproszenia. - Po prostu mów,o co chodzi. -Właściwie nie bardzo jest o czym opowiadać. - Chcesz powiedzieć, że jechałem na darmo taki kawał? -Taki kawał - powtórzyła cicho. Skrzyżowałem ręce, przywołując się do porządku. - Wybacz, Caroline. Zamieniam się w słuch. - Chodzi oto. -zaczęła z wahaniem i opowiedziała mi po koleio wszystkim, co zaszło od mojej ostatniej wizyty: obazgrołachna ścianie, najpierw w salonie, a później w holu wejściowym; o "skaczącejpiłce" i "uwięzionym ptaku"; wreszcie o ostatnim odkryciu matki. Prawdę powiedziawszy, jej opowieść początkowo nie zrobiła na mniewrażenia. Nie widziałem owych liter na własne oczy, lecz nawet gdyzaprowadziła mnie wreszcie do salonu i pokazała upiorne niemalzawijasy naścianie, nie dostrzegłem wnich nic szczególnego. - Czy to nie oczywiste? - spytałem,kiedy skończyła mówić. -Pewnie były tamcały czas. Od prawie trzydziestu lat - dodałempo chwilinamysłu. - Farba wyblakła, dlategostały się widoczne. Zapewne 296 z powodu wilgoci. Nic dziwnego, że nie chcą zejść, warstwa farby jestjeszcze zbyt gruba. - Notak - odrzekła z powątpiewaniem. - Pewniema pan rację. A to stukanie bądź skrzypienie, czy jak tam jeszcze to nazwiemy? -Tendom trzeszczy jak galeon! Sam słyszałem, ito nieraz. - Nigdy aż tak nie trzeszczał. -Bo może nigdynie było w nim tyle wilgoci, nigdy też nie był takzaniedbany. Pewnie belki sięprzesuwają. Na jej twarzywciąż malowało się powątpiewanie. - Ale czy to nie dziwne, żeów dźwięk doprowadziłnas do bohomazów na ścianie? -W końcu mieszkała tu trójka dzieci. Nie zdziwiłbym się, gdybynakażdej ścianie były jakieśbohomazy. Możliwe też - dodałempo chwili - że twojamatkawiedziała poniekąd oistnieniu

drugiegoitrzeciegonapisu, tylko wyparła je z pamięci. Odkrycie pierwszychbazgrołów mogło przywołać dawne wspomnienia. A gdy coś zaczęło trzeszczeć,podświadomie waszaprowadziła w to miejsce. - Przecieżto nie ona stukała! Czułam to wścianie! - Przyznam, że nie umiem tego wytłumaczyć. Mogę tylkopodejrzewać, iż słusznie przypisałaś ten odgłos robactwu lub gryzoniom,puste ściany zapewnespotęgowały dźwięk. A codo uwięzionegoptaka. -Zniżyłem głos. - Nie przyszło ci aby do głowy, żematkamogła mieć po prostu omamy? - Owszem, przyszło- odrzekła równie ściszonymtonem. - Ostatnio bardzo źle sypia. Twierdziłajednak,że to ów ptak niedaje jej spać. Poza tym proszę nie zapominać, że Bettyteż to słyszała. - Betty jest w stanie uwierzyćwe wszystko,zwłaszcza w środkunocy - stwierdziłem. - Widzę w tympewną prawidłowość. Nie wątpię,że coś obudziło twoją matkę, ale być możeto właśnie bezsenność niepozwalałajej później zasnąć albo poprostu przyśniło jej się,że nieśpi. bądź co bądź jestpodatna na rozmaite sugestie. - Zwłaszcza teraz. -Jak to? 297.

-Trudno powiedzieć - odrzekła z wahaniem. - Wydaje się. odmieniona. - W jaki sposób? Alepowiedziałem tochyba z cieniem znużenia w głosie, wydałomi się bowiem, że toczyliśmy podobne rozmowy wiele razy. Z rozczarowaniem odwróciła wzrok. -Ach, sama nie wiem. Pewnie tylko mi się zdawało. I umilkła. Patrzyłem nanią, też rozczarowany. Oznajmiłem, że zajrzę do jej matki, po czymsięgnąłem po torbę i poszedłem na górę. Uczyniłem topełen złych przeczuć, przekonany, iż zastanępaniąAyres chorą ibyćmoże na nowo przykutą do łóżka. Lecz gdyzapukałem do drzwi, wesoło zaprosiłamnie do środka; zasłony w pokojubyływprawdzie zaciągnięte, ale wprzeciwieństwie do saloniku paliłysię tu dwie albo i trzy lampy, a w kominku buzował ogień. W powietrzu unosiła się silna woń kamfory, jak upodstarzałej ciotki: drzwido garderoby były otwarte naoścież, łóżko zaś usłanesukniami,etolami oraz jedwabnymipokrowcami do przechowywania odzieży,sflaczałymi jak przekłute balony. Pani Ayres uniosła głowę, wyraźnieucieszona moim widokiem. Oznajmiła,że wraz z Bettyprzeglądająstare ubrania. Nie zapytała o moją podróż, nie okazała również zainteresowaniatym, że przed chwilą byłem nadole samna sam z jej córką. Podałami rękęna powitanie,a następnie podprowadziła mnie w stronę łóżka i wskazała na plątaninę sukien. - W czasie wojny- powiedziała - miałamstraszne wyrzuty sumienia, że je trzymam. Rozdałam,co mogłam, ale z niektórymi nie miałam sercasię rozstać. Poszłyby nazatracenie, uszyto by z nich kołdrydla uchodźców i Bóg wieco jeszcze. Tak się cieszę, że je zachowałam. Myśli pan, że topodłe? Uśmiechnąłem się z ulgą, widząc ją w takdobrym humorze; wyglądało na to,że wróciłado siebie. Jej włosy wciążzaskakiwały mnie swąsiwizną, ale układała je nadzwyczaj starannie, acz w przedwojennymstylu,podwinięte przy uszach. Usta miała delikatnie pociągnięte 298 szminką, paznokcie wypolerowane, a twarz w kształcie serca nie nosiłaprawie śladu zmarszczek. Spojrzałem na stertę jedwabnych fatałaszków. - Rzeczywiście trudno wyobrazićje sobie w obozie dlauchodźców. -Prawda? O ileż lepiejtrzymaćje tam, gdzie zostaną należyciedocenione. -Podniosła zwiewną, satynową suknię z szerokim dekoltem i pokazała ją Betty, która właśnie wyszła z garderoby z pudełkiemod butów w ręku. - Co powiesz na to,Betty? Dziewczyna spojrzała na mnie. Skinąłem jej głową. - Witaj, Betty. W porządku? - Dzień dobry, psze pana.

Była zaróżowiona i wyraźnie podekscytowana. Próbowała nie daćnic po sobie poznać, ale na widok sukni jej dziecięce wargiwygięłysię w uśmiechu. - Prześliczna,psze pani! -Kiedyś suknie były nie do zdarcia. I w jakich kolorach! Terazze świecą szukać podobnych. Co tam masz? - Pantofle, psze pani! Złote! - Pokaż. - Pani Ayres wzięła pudełko, po czym uniosławiekoiznajdującysię wewnątrz papier. -Och, kosztowały jak diabli. I cisnęły jak diabli,o ile dobrze pamiętam. Miałam je nanogachtylko raz. - Podniosła je do góry. Irzuciła nieoczekiwanie: - Przymierz, Betty. - Och, psze pani. - Betty pokraśniała, łypiąc na mnie zzakłopotaniem. -Mogę? - Ależ proszę cię bardzo. Pokażsię nam. Dziewczyna rozwiązała czarne, toporne trzewiki i nieśmiało wsunęła stopy w złote, skórzane pantofelki, po czymzachęcona przezpaniąAyres pomaszerowała do kominka i z powrotem, jak manekin. Śmiała sięprzy tym dorozpuku,zasłaniając dłonią krzywe zęby. PaniAyres teżsię roześmiała, a gdy Betty mało nie upadła, gdyż pantoflespadały jej z nóg,wypchała je pończochami. Poświęciła na tokilka 299.

minut, a następnie wystroiła dziewczynę w etolę i rękawiczki; kazałajej obracać się, chodzić i stać, a sama klaskała przy tym w ręce. Ponowniewróciłem myślami do pacjenta, któremu przełożyłemwizytę. Ale minęła minuta lub dwiei pani Ayres miałajuż dośćzabawy. - Proszę - powiedziałaz westchnieniem do Betty, wskazującna zasłane sukniami łóżko. - Uprzątnij to lepiej,bo nie będę dziśmiała gdzie spać. - Dobrze pani sypia? - zapytałem,gdy podeszliśmy do kominka. Widząc, że Bettyznika w garderobie z naręczem futer, dodałem cicho: - Proszę wybaczyć, ale Caroline opowiedziała mi o pani. odkryciu. Rozumiem, że był to dla pani duży wstrząs. Schyliła się, żeby podnieść poduszkę. - Poniekąd - odpowiedziała. - Niedorzeczność, prawda? - Bynajmniej. -Po tylu latach - szepnęła. Usiadła i zwróciła ku mnie twarz: ku swemu zdumieniuniedostrzegłem na niej lęku izaniepokojenia,tylko błogi spokój. -Widzi pan, nie sądziłam, że pozostał po niejjakikolwiek ślad. - Położyła rękęna sercu. -Chyba że tutaj. Tutaj żyjenaprawdę. Czasami bardziej namacalna niż wszystko inne. Dalej trzymała rękę na piersi, gładząc lekko tkaninę sukni. Sprawiała wrażenienieuchwytnej i pogrążonejw głębokim namyśle, leczswoista zagadkowość stanowiła przecież jej urok. Nic w jejzachowaniunie wydawało mi się dziwne lub niepokojące;ba, sprawiała wrażeniezdrowej i zadowolonejz życia. Spędziłem z nią kwadrans i wróciłemna dół. Caroline stała przy kominku, tam gdzieją zostawiłem. Ogieńpłonął niemrawo i wnętrze pokoju wydało mi się jeszcze ciemniejsze; ponownie uderzył mnie kontrast pomiędzy ponurą atmosferąsaloniku i przytulnym ciepłem sypialni pani Ayres. A widok spracowanychrąk Caroline z niejasnych powodów znów wyprowadził mniez równowagi. - I co? - zapytała, ponosząc wzrok. 300 - Niepotrzebnie się zamartwiałaś. -Co robi mama? - Przegląda z Bettystare ubrania. -Właśnie. Tylko tym się ostatnio zajmuje. Wczoraj znowuwyjęłastare fotografie. Pamiętapan, te zniszczone. ; Rozłożyłem ręce. ; - W końcu ma do tego prawo, prawda? Masz jejza złe, że wolimyśleć o przeszłości, skoro teraźniejszość jesttak przygnębiająca? - To nie tylko to. -A co?

-Jej. zachowanie. Ona nie tylkomyślio przeszłości. Czasempatrzy tak, jakby mnie wcale nie widziała. Jakby widziała kogoś innego. I takszybko się męczy. Przecież nie jest stara, ale ostatnio prawiecodziennie kładzie się po południu. Nigdy nie mówi o Rodericku,wiadomościod doktora Warrena w ogóle jej nie interesują. Nikogoniechce widzieć. Och, trudno mi to wyjaśnić. - Doznała szoku- odpowiedziałem. - Widok liter nasunął jejwspomnienie twojej siostry. Nic dziwnego,że jest trochę rozbita. Mówiąc to, uświadomiłem sobie, że nigdy nie rozmawialiśmyozmarłej Susan. Caroline chyba pomyślała to samo, umilkła bowiem,a następnie podniosła rękę do ust i skubnęła dolną wargę. Gdy znowusię odezwała, jej głos brzmiał zupełnie inaczej. - Jak to dziwnie brzmi:"twojej siostry". Jakoś tak. nie na miejscu. Widzi pan, kiedy byliśmy mali, matka nigdy nam oniej niewspominała. Latami niewiedziałam o jej istnieniu. Wreszcie któregośdnia znalazłam książkę podpisaną "Sukey Ayres" i zapytałammamę,kto to. Przeraziła mnie swojąreakcją. Dopiero tata opowiedziałmi o wszystkim na spokojnie. Nazwał to "straszliwym zrządzeniemlosu". Ale nie żałowałam chyba ani jego, ani matki. Pamiętam,że byłamstrasznie zła, ponieważ wszyscy naokołomówili,żejestemnajstarsza, a gdy się okazało, że to nieprawda, uznałam to za rażącąniesprawiedliwość. - Zapatrzyła się w ogień, marszcząc brwi. - W dzieciństwie wciąż sięo coś wściekałam. Byłam okropna dla 301.

Roddiego, dla pokojówek też. Powinno się z tego wyrosnąć, prawda? Mnie to chyba nie dotyczy. Czasemmyślę,że ta złość wciąż we mnietkwi, jakby utknęła mi w gardle. Z brudnymi rękami i zwichrzonym kosmykiem włosów opadającym natwarz istotnie wyglądała jak nadąsane dziecko. I podobniejak większość niegrzecznych dzieci sprawiała wrażenie przeraźliwiesmutnej. Zrobiłem ruchw jej stronę. Podniosła głowę i musiaładostrzec moje wahanie. Aura dziecinności natychmiast ulotniła się bez śladu. - Nie zapytałam opańską podróż do Londynu - rzuciła chłodnym,oficjalnym tonem. - Jak poszło? - Dziękuję, bardzo dobrze. -Wygłosił pan swoją prelekcję? -Owszem. - Słuchacze byli zadowoleni? -Jak najbardziej. Co więcej. -Znów się zawahałem. - Zastanawiam się nad powrotem do Londynu. Myślę o tym, aby podjąć tampracę. Spojrzała czujnie. - Tak? I co? -Jeszcze nie wiem. Muszę się zastanowić. Nad tym, co tu. zostawię. - I dlatego pan nas unikał? Nie chciał pan się rozpraszać? W sobotęwidziałam pański samochód. Myślałam, że możenas panodwiedzi. Ale się nie doczekałam i przyszło mi do głowy, że coś się stało, coś sięzmieniło. I postanowiłam sama zadzwonić, skoro nie byłoinnego sposobu, żeby pan się zjawił. To znaczy, takjak kiedyś. - Założyłakosmykza ucho. -Czy miał pan zamiar w ogóle nas jeszczeodwiedzić? - Naturalnie, że tak. -Ale nas pan unikał. Czyż nie? Mówiąc to, uniosła podbródek. Nic więcej, tylkoto. O dziwo,poczułem jednak, jak mójgniew słabnie, ustępując miejsca uczuciuzgoła innego rodzaju. Serce zabiło mi mocniej w piersi. 302 - Chyba trochę się bałem- wyznałem po chwili. -Bał się pan? Mnie? - Bynajmniej. -Mojej matki? Chwyciłem oddech.

- Posłuchaj, Caroline. Wtedy, w samochodzie. , ;, Achtak. - Odwróciła głowę. -Zachowałamsię jak idiotka. - Nie, to ja. Przepraszam. - I wszystko stanęłodo góry nogami. Proszę, nie. Wyglądała bowiem tak nieszczęśliwie, że podszedłem, aby ją objąć; przez chwilę stała sztywno, po czym zrozumiała, że chcęją tylko przytulić,i odprężyłasię nieco. Ostatnio trzymałem ją tak,kiedy tańczyliśmy; byław pantoflach na obcasach i jej oczy znajdowały się na równi z moimi. Teraz miała na nogach płaskie buty, co czyniło ją niższą o parę centymetrów;poruszyłem głową, zahaczając zarostem o jej włosy. Pochyliła głowęi oparła chłodne czołow zagłębieniu mojej szyi. Ale jakimś cudemczułem ją całą,czułem napierające na mnie piersi i biodra. Przesunąłemrękami po jej plecach i przycisnąłem ją jeszcze mocniej. - Nie - powtórzyła, ale jakoś bezprzekonania. Gwałtowny przypływ uczuć zaskoczył nawet mnie samego. Jeszcze przed chwilą patrzyłem nanią zezłością. Teraz wypowiedziałemszeptem jej imięi wtuliłem twarz w zmierzwione włosy. - Tęskniłem za tobą, Caroline! - powiedziałem. -Boże, jakja za tobą tęskniłem! - Drżącą ręką otarłem usta. -Spójrz tylkona mnie! Zobacz,jaki ze mnie żałosny dureń! Próbowała się odsunąć. - Przepraszam. Nie wypuściłem jej z objęć. - Nie przepraszaj. Na miłość boską! - Ja też za panem tęskniłam - wyznała z rezygnacją. - Zawsze gdypananie ma, dzieje się unas coś złego. Jak to możliwe? Tendom,moja matka. - Przymknęła oczy iuniosła rękę doczoła, jakby rozbolała ją głowa. -Człowiek myśli tu różne rzeczy. 303.

- Ten dom to dla ciebie zbyt wiele. -Już prawie zaczęłam się bać. - Nie ma czego. Nie powinienem był cię opuszczać. - Chciałabym. chciałabym stąd wyjechać. Ale nie mogę, mama. - Nie myśl o matce. O wyjeździeteż nie myśl. Nie musisz wyjeżdżać. Zrozumiałem, że ja też nie. I kiedy takstałem, trzymając w objęciach Caroline, wszystko wydało mi się oczywiste. Moje plany. konsultant. londyński szpital. wszystko rozpłynęło się w nicość. - Jaki jabyłem głupi! - zawołałem. -Mamy tu wszystko, co trzeba. Pomyślo tym, Caroline. Pomyślo mnie. O nas. - Nie. Ktoś może tu wejść. Próbowałemją pocałować, ale zakołysaliśmysię w miejscu i chcącutrzymaćrównowagę jakimś cudem się od siebie odsunęliśmy. Wyśliznęła się z moichobjęć i uniosła brudną rękę. Włosy miała jeszczebardziejrozczochrane niż przedtem,usta rozchylone i wilgotnawe. Wyglądała jak kobieta, która przed chwilą się całowała i prawdępowiedziawszy, ma ochotę na więcej. Ale gdy postąpiłem w jejstronę, zrobiła kolejny krok w tył i zobaczyłem, że prócz pożądaniakryje wsobie jeszcze coś - niewinność albo coś jeszcze silniejszego: ociąganie, a nawet cień lęku. I dałem za wygraną. Nie chciałem jejprzestraszyć. Chwyciłem tylko jej brudną dłońi podniosłem do ust. Spojrzałemna palce, przetarłem kciukiem poczerniałe paznokcie. - Spójrz, conarobiłaś - powiedziałem w przypływie odwagii namiętności. - Jak małe dziecko! Nie myśl sobie, że po ślubiena to pozwolę. Nie odpowiedziała. Poczułem, jak dom zamiera wokół nas, jakbywstrzymywał oddech. Caroline spuściławzrok, aja triumfalnieprzyciągnąłem ją do siebie, obsypując pocałunkami nie usta, tylkopoliczki, szyję i włosy. Wybuchnęła nerwowym śmiechem. - Czekaj - zawołała,po części żartobliwie, po części z powagą,próbując się uwolnić. - Czekaj. Czekaj, mówię! ROZDZIAŁDZIESIĄTY T/'olejne trzy, czterytygodnie określam mianem "zalotów", choćr\w istocie nasze wzajemne relacje były tak jasno sprecyzowanei nieskomplikowane, iżokreślenie to wydaje się cokolwiek na

wyrost. Po pierwsze, wciąż byłem bardzo zajęty i widywałem ją właściwiew przelocie. Po drugie, o dziwo, niekwapiłasię zwierzyć matcezprzełomu w naszych stosunkach, choć ja, wręcz przeciwnie, pragnąłem uczynićto jak najprędzej i bardzo się niecierpliwiłem. Czuła,że matka nie jest jeszcze "gotowa", i że wiadomość tamoże przysporzyć jej"zmartwień". Ale zrobi to, obiecywała, "w sposobnej chwili". Moment ów jednak nie nadchodził. Podczas wizyt we dworze siadywałem z nimi w saloniku i snuliśmypogawędkę przy herbacie, jakbyzupełnie nic się nie zmieniło. Ale oczywiściezmieniło się wszystko, dlategoprzynajmniej z mojego punktu widzenia owe wizyty były raczej nieznośne. Myśl o Carolinetowarzyszyła mi bez przerwy. Spoglądając na jej ostro zarysowaną,kanciastą twarz niemogłem uwierzyć,że kiedykolwiek wydawałami się brzydka, a napotykając jej wzrok nad brzegiem filiżanki, czułemsię, jakbym był zdrewna, a jedno jej spojrzenie mogło skrzesać iskręzdolną strawić mnie do cna. Czasem odprowadzała mniedo samochodu; podążaliśmy wmilczeniu przez dom, mijając rzędy ciemnychpokoi, a ja miałemnieodpartą ochotę zaciągnąć ją do jednego z nichi chwycićw ramiona. Próbowałem tego razczy dwa, ale nie poddawała 305.

się łatwo. Stawała sztywno z odwróconą głową i rękami zwieszonymiluźno wzdłuż ciała. Czułem,jak opórjej ciała słabnie,lecz działo sięto bardzo powoli, jakby czyniło to na przekór samemu sobie. A gdyw przypływie frustracji przyciągałem jąmocniej, byłojeszcze gorzej: napowrót sztywniała, unosząc ręce do twarzy. "Przepraszam", mówiła, jak wtedyw samochodzie. "Przepraszam. To niesprawiedliwe,wiem. Ale potrzebuję więcej czasu". Dlatego nauczyłem się nie prosić ozbyt wiele. Bałem się,że ją zniechęcę; czułem, żena tle problemów związanychz domemnasze zaręczyny dolałytylko oliwy do ognia: wolała zapewne najpierw uporaćsię z kłopotami, by wreszcie móc swobodnie wybiec myślamiw przyszłość. Wydawało się, że rozwiązanie jest w zasięgu ręki. Domy komunalne rosły jak grzyby podeszczu,trwały pracenad podłączeniem elektryczności i kanalizacji, a na farmie działo się corazlepiej i Makinsnie krył zadowolenia. Na przekór wątpliwościomCaroline, po razpierwszyod miesięcy pani Ayresrównież sprawiaławrażenie zdroweji szczęśliwej jak nigdy. Niezmiennie zastawałem ją starannie ubraną,z delikatnym makijażem na twarzy; ba, przeważnie prezentowałasięo niebo lepiej niż córka, która pomimo naszych zaręczyn dalej nosiłabezkształtne swetry i spódnice, brzydkie, wełniane czapy i topornebuty. Ale mróz trzymał, więcmogłem jej towybaczyć. Wraz z nadejściemwiosny miałem zamiar zawieźć ją do Leamington i zaopatrzyćwkilka porządnych sukienek. Częstorozmyślałem tęsknie o lecie,kiedy drzwii oknaHundreds staną otworem, a Caroline włoży wyciętąprzy szyibluzkęz krótkim rękawem;myślałem o jej długich, opalonych nogach i bosych, brudnych stopach. Mój własny dom wydawałmi się posępny jak opuszczona scena. Nocami leżałemw łóżku i dręczony bezsennością rozmyślałem oCaroline. Pokonywałem w myślachdzielącą nas odległość, wślizgiwałemsię bramą jak kłusownik i pędziłemzarośniętym podjazdem, aby pchnąć wreszcie spuchnięte drzwii zakraść się, zakraśćdoniej po cichych, nieruchomych schodach. 306 Któregoś dnia na początku marca wpadłem do nich jak zwyklei zastałem Caroline bardzo poruszoną. Jak sięokazało,tajemnicze"sztuczki" bądź też "gry salonowe", jak określiła je kiedyś, rozpoczętysię nanowo, w zgoła odmiennej formie. Początkowo nie chciała o nich mówić,twierdząc, że to "nudziarstwo". Jednakże obiez matką wyglądały na wyczerpane,a gdyzwróciłem na to uwagę, wyznała, że od paru dni budzi je nadranemdzwonek telefonu. Zdarzyłosię tojuż trzy lub czteryrazy, dodała,zawsze pomiędzy drugą a trzecią, a gdyschodziły nadół odebrać,w słuchawce panowała cisza. W którymś momenciepomyślały, że może toja. -Byłeś jedyną osobą, która przychodziła nam do głowy - powiedziała Caroline. - Któż inny mógłby nie spać o takiej porze? -Zerknęła na matkęi zarumieniła się lekko. - Ale to chyba nie ty? -Ależ skąd! - zaprzeczyłem. -Nie ważyłbym się dzwonić takpóźno!

I tak się składa,że o drugiej w nocy spałem jak zabity. Zatemjeśli nie dzwoniłem przez sen. - No tak - odrzekła z uśmiechem. - To pewnie wina centrali. Alewolałam się upewnić. Powiedziałato tak, jakby uważała sprawę za zamkniętą i ja teżdałemspokój. Lecz podczasnastępnej wizyty usłyszałem, że telefondzwonił kolejny raz, dzień albo dwa wcześniej. Caroline nie reagowała: nie miała ochotyiśćpo ciemku przezzimny dom. Wreszciejednaknatarczywy dzwonek stał się trudny do zniesienia,toteż słysząc szelestdochodzący z pokoju matki, niechętnie zwlokła się z łóżka i poszłaodebrać. Ale w słuchawce znów panowała głucha cisza. - Chociaż nie - zreflektowała się Caroline. - Właśnie tojest najdziwniejsze. Niby niktsię nieodezwał, ale wyraźnie czułam czyjąśobecność. Ktoś celowo połączył się z Hundreds. I znów pomyślałam otobie. - A ja znów spałemi śniłem - odparłem. A że byliśmy sami,dodałem: - Najprawdopodobniej o tobie. Uniosłem rękędo jej włosów,ale unieruchomiła ją w pół drogi. - No tak. Alektoś zadzwonił. I tak mi przyszło do głowy. hm, 307.

nie mogę się opędzić od tej myśli. Nie wydaje ci się aby,że to mógłbyć Roddie? - Rod! - powtórzyłemzaskoczony. -Och, na pewno nie. - Ale to możliwe, prawda? A jeślima kłopoty w tej całej klinice? Tak długo się nie widzieliśmy. Doktor Warren wciąż pisze to samo. Bóg wie, co oni tam z nim robią, jakie podają mu leki. Tak naprawdęnie mamyo niczym pojęcia,tylko płacimy rachunki. Ująłem oburącz jej dłonie. - Po prostu pomyślałam sobie - dodała pospiesznie na widokmojej miny - że ktoś może chce nam coś przekazać. -O wpół do trzeciej nad ranem,Caroline? To mógł być ktokolwiek. Pewnie miałaś rację, że to wina centrali. Może zadzwoń,porozmawiaj zoperatorką i spróbuj wyjaśnić sprawę? - Uważasz, że powinnam? -Przynajmniejbędziesz spokojniejsza, prawda? Z wahaniem podeszła do staroświeckiego aparatu i zadzwoniłado centrali. Stała odwrócona domnie plecami, ale słyszałem, jakwyłuszcza sprawę. "Tak,jeśli to dla paninie problem",rzuciła wreszcie sztucznie ożywionym tonem, by po chwiliuzupełnić markotnie: "Rozumiem. Tak, pewnie ma pani rację. Tak,dziękuję. Przepraszamza kłopot". Odłożyła słuchawkę i zwróciła się ponownie w moją stronę,a zmarszczka najej czole pogłębiła się wyraźnie. Caroline podniosłarękę do ust. - Kobietyz nocnej zmiany oczywiście nie zastałam - powiedziała, przygryzając czubki palców. - Ale operatorkaprzejrzała zapisrozmów. Twierdzi, że w tym tygodniu nikt nie dzwonił doHundreds. W ubiegłymteżnie. Zupełnie nikt. - Hmm - odparłem pochwili. - Czyli wszystko jasne. Zcałąpewnością szwankuje linia, a już na pewno instalacja telefoniczna. To wcale nie był Rod. Widzisz? Tak naprawdę nikt nie dzwonił. - Tak - odrzekła zwolna. - Tosamo mówiłaoperatorka. Tona pewno to, prawda? 308 Jakby czekała na moje potwierdzenie. Ale w nocy telefon zadzwonił ponownie. A że przy następnej okazji wciąż dręczyła się myśląo Rodericku, dla świętego spokoju zadzwoniłem do kliniki w Birmingham z pytaniem o prawdopodobieństwo telefonu od Roda.

Zapewniono mnie, żeto niemożliwe. Rozmawiałem z asystentem doktoraWarrena; zauważyłem,iż jego tonnie brzmiał już tak beztrosko jakprzed świętami. Powiedział,żepo okresie lekkiej, acz zdecydowanejpoprawy napoczątku roku, ku wielkiemu rozczarowaniu wszystkichRod miał ostatnio "dwazłe tygodnie". Nie wdawał się w szczegóły,ale że jak ostatni głupiec zatelefonowałem do niego w obecnościCaroline, od razu zrozumiała,że rokowania nie są pomyślne. Byłto dla niejwielki cios. Jakby w odpowiedzi najej zmianęnastroju, nocnetelefonyustąpiły miejscaserii nowych utrapień. Po razpierwszy stało się to w mojejobecności, wpadłem bowiem z przelotną wizytą: Caroline i ja ponownie siedzieliśmy samiw saloniku. Właśnie całowałem jąna pożegnanie, i ledwie zdążyła wysunąć się z moich objęć, gdy ku naszemuzaskoczeniu drzwi stanęły otworem. Weszła do środka Betty, dygnęła i zapytała, "o co chodzi". -Jak to? - rzuciłaostro Caroline. Zarumieniona, odgarnęłapalcami włosy. - Dzwonek zadzwonił, panienko. -Ale ja nie dzwoniłam. To pewnie moja matka. Betty zrobiła zdziwioną minę. - Pani jest na górze, panienko. -Owszem, wiem o tym. - Ale panienko,to był dzwonek z saloniku. -Zapewniam cię, że to niemożliwe. Nie dzwoniłam anija,anidoktor Faraday! Myślisz, że zadzwonił sam z siebie? Idź na górę,skoro moja matka cię potrzebuje. Betty zamrugała powiekami i wyszła. Kiedy drzwi się za niązamknęły, popatrzyłem na Caroline i zrozbawieniemwytarłem usta. 309.

Ale nie odwzajemniła uśmiechu i odwróciła się, jakby zniecierpliwiona. - Och, to naprawdę okropne - oznajmiła porywczo. - Mamtegodosyć! Czaimy się jak koty. -Jak koty! - powtórzyłem,rozbawiony porównaniem. Wyciągnąłem rękę, żeby ją przyciągnąć z powrotem. - Chodź tutaj, kotku. Grzecznykotek. - Przestań, na miłość boską. Betty możewejść w każdej chwili. - I co z tego? Betty to wiejska dziewczyna, zna się naptaszkach,pszczółkach i kotkach. Poza tym chyba wiesz, jak temu zaradzić,prawda? Wyjdź za mnie. W przyszłym tygodniu, jutro, kiedy chcesz. Wtedy będę cię całowałile wlezie. A mała Betty będzie nam przynosićdo łóżka jajka i bekon. Wciąż spoglądałem nanią z uśmiechem,ale rzuciła midziwnespojrzenie. - Jakto? - zapytała. -Mielibyśmy zamieszkać. tutaj? Nie rozważaliśmy jeszcze wspólnego życia od strony praktycznej. Było to dla mnieoczywiste, że wprowadzę siędo niej, tutaj. - A nie? - rzuciłemz nieco mniejszą pewnością siebie. -Przecieżnie zostawimy twojej matki,prawda? Nadal marszczyła brwi. - Alejak będzie z twoimi pacjentami? Myślałam. Uśmiechnąłem się pobłażliwie. - Chyba nie wolałabyś zamieszkać w Lidcote, w zatęchłej norzedoktora Gilla? -Oczywiście, że nie. - Na pewno coś wymyślimy. Pacjentówmogęprzyjmować we wsi,obmyślimy zGrahamem nowy system. Zobaczymy. W lipcu, po wejściu reformy zdrowia, i tak wszystko sięzmieni. - Mówiłeśprzecież, że proponowano ci pracę w Londynie. Zaskoczyła mnie, na śmierć o tym zapomniałem. Czułem się, jakby od powrotuz konferencji minęło sto lat; tak byłem pochłonięty Caroline, że pozostałe sprawyzeszły na dalszyplan. 310 - Nie ma sensu teraz otym myśleć - rzuciłem niedbale. - Lipieczmieni wszystko. Pracy może byćw bród, albo większość lekarzyzostanie na bruku. - Na bruku? To jak zdołamy stąd wyjechać? Zamrugałem. - A po co mielibyśmywyjeżdżać?

-Myślałam. - zaczęła; wyglądała na tak zmartwioną, że ponownie ująłem jej dłoń. - Nie zawracaj sobie tymgłowy, dobrze? Potem będzie dość czasuna zastanowieniesię. Terazliczy się tylko ślub, prawda? Tego najbardziej pragniemy? Powiedziała, że tak, naturalnie. Uniosłem jej rękę do ust,po czym włożyłem kapelusz i skierowałem się do wyjścia. Wówczas znowuujrzałemBetty. Schodziła po schodach, jeszcze bardziej zdziwiona i odrobinę nadąsana. Okazało się,że paniAyres spała, nie mogła zatem zadzwonić popokojówkę. PonadtoBetty zakomunikowała mi bez ogródek, że od razu wiedziała, że takbędzie: klnie się na życie własnej matki, że dzwonił dzwonek z saloniku. A jeśli jej nie wierzymy, to bardzo, ale tobardzonieładnie. Mówiła corazgłośniej i Caroline wyjrzała wreszcie na korytarz,zaniepokojona hałasem. Ulotniłem się z ulgą,że załatwią to między sobą. Lecz gdy zjawiłem się pod koniec tygodnia, zastałem tam - wedleokreślenia Caroline "istny dom wariatów". Dzwonkiw całym domużyły własnym, tajemniczym życiem i odzywały się w najmniej spodziewanejchwili, w wynikuczego Betty i biedna pani Bazeley kursowałyod pokoju do pokoju, zapytując, co się stało i ustawicznie przeszkadzając Caroline i pani Ayres. Carolineobejrzała umieszczony nadolemechanizm i niedopatrzyła się żadnych usterek. - Zupełnie jakby chochlik wlazł między druty ipostanowił uprzykrzyć nam życie! - oznajmiła, prowadząc mnie pokrętychschodachdo sutereny. -To na pewnonie myszy ani szczury. Rozstawiłyśmypułapki,ale nic się nie złapało. 311.

Obejrzałem mechanizm: skomplikowany system kabli oplatał domna podobieństwo układu nerwowego, wiodąc do tub i przewodówrozmieszczonych w pokojach na górze. Wiedziałem z doświadczenia,że druty nie są specjalnie czułe iczasami trzeba porządnie szarpnąć,by osiągnąćpożądany rezultat, dlatego opowieść Caroline wydałami się bardzo zabawna. Przyniosłalampę i śrubokręt. Pomajstrowałem chwilę przy samym mechanizmie; był bardzo prosty, żaden z drutówzaś niewydawał się zbyt napięty, toteż podobnie jak wcześniej Caroline, nie bardzo wiedziałem, co począć. Przypomniałem sobie z pewnąniechęcią niedawne szmery i postukiwania, pomyślałem też o zawilgoconym suficie salonu, postępującej pleśni, wypaczonych cegłach. Nie wspomniałem Caroline o tym ani słowem, wydało mi się jednakoczywiste, że zaniedbany dom wkroczył w etap, gdy awaria goniłaawarię i nic nie możnabyło na to poradzić. Myśl o jego postępującymupadku raz jeszcze wzbudziła wemnie niechęć i frustrację. Tymczasem dzwonki dalej wiodły swą niezmordowaną, obłąkańcząkrucjatę, aż wreszcie doprowadzona do ostateczności Caroline chwyciłasekator iraz na zawsze uciszyła mechanizm. Odtąd ilekroć potrzebowały Betty,zmuszone były stawać na szczycie schodów do suterenyi krzyczeć. Czasami po prostu schodziły na dół i samerobiły, co trzeba: jednym słowem byłotak, jakbyw ogólenie miały służących. Ale dom nie dał się tak łatwozniechęcić i przed upływem kolejnego tygodniawystąpiły nowe kłopoty. Tym razem problem tkwiłw pamiątce z epoki wiktoriańskiej, czyli wiekowym telefonietubowym, zamontowanym w latach osiemdziesiątych dziewiętnastegostulecia, który prowadził zpokoi dziecinnych na drugim piętrze ażdo kuchni, gdzie kończył się małym ustnikiem z kości słoniowej. Ustnik tenzatykałosię gwizdkiem, zawieszonym na srebrnym łańcuszku; odzywał się on wówczas,gdy dmuchało się w tubę po drugiejstronie. Naturalnie Caroline i Roderick byli dorośli, toteż urządzeniestałonieużywane od wielu laty. Co do pokoi dziecinnych, ogołoconoje z meblizaraz na początku wojny, późniejzaśurządzili tam sobie 312 kwaterę oficerowie stacjonujący u pani Ayres. Tym sposobem telefontubowy kurzył sięod piętnastulat, niemy izapomniany. Ni stąd, ni zowąd jednak Betty i pani Bazeley zaczęły się skarżyćCaroline, że ustnikjął wydawać dziwne odgłosy. Usłyszałem o tym z ust samej pani Bazeley, kiedy dzień lub dwapóźniej zszedłem do kuchni, aby sprawdzić, na czym polega problem. Powiedziała,iż zrazu słyszały świst, ale nie mogły dociec jego źródła. Był wówczas cichy, powiedziała, "cichy iprzeciągły, dokładnie jakczajnik, w którym lada chwila zagotuje sięwoda", toteżstwierdziłyz powątpiewaniem, że to ani chybi powietrze ulatujące z rur centralnego ogrzewania. Ale któregoś ranka gwizd zabrzmiał tak donośnie,żepani Bazeley od razu zrozumiała, skąd dobiega. Była sama w kuchni, wkładała właśnie chleb do pieca, inagły, przeraźliwy dźwięk takją wystraszył, że oparzyła sobie nadgarstek. Nie wie, coto jest telefontubowy, wyznała,pokazując mi pęcherze. Zbyt krótko pracuje w Hundreds; nigdy nie widziała,żeby go używano. Zawsze uważała gwizdek i pożółkły ustnik za "część elektryki". Betty obadała wynalazek i wyjaśniła gosposi jego działanie,toteżgdy dzieńpóźniejgwizd rozbrzmiał ponownie, pani Bazeley doszłado zrozumiałego wniosku,że to pewnie Caroline lub pani Ayresposzły na górę i coś chcą. Niepewnie podeszła do ustnika, wyjęłagwizdek i przystawiła ucho dowylotu z kości słoniowej.

- I co paniusłyszała? -zapytałem, podążającza jej zalęknionymspojrzeniem, którymobrzuciła milczącą obecnie tubę. Skrzywiła się niechętnie. - Jakiś dziwny odgłos. -Dziwny? W jakim sensie? - A bo ja wiem. Jakby. jakby czyjś oddech. - Oddech? - powtórzyłem. -Jakby ktoś oddychał? Głos też? Nie, głos nie. Raczej szelest. Chociaż nie, niezupełnie szelest. - No - wyjąkała wreszcie. - Takjak słyszy się łoperatorkę. Nibynic nie mówi, ale wiadomo, że słucha. Wiadomo, żetam jest. Och, aż człekaciarkibioro! 313.

Zapatrzyłem się na nią mimowolnie, uderzony analogią łączącąjej opowieść z opisem tajemniczych nocnych telefonów. Poczułamoje spojrzenie i zadrżała; pospiesznie dodała, że nasunęła gwizdekna miejsce, i czym prędzej pobiegła po Betty. Pokonując lęk, pokojówkarównież przystawiła ucho do wylotu i też usłyszała wnim "cośdziwnego". Wreszcie poszły na górę, by opowiedzieć o wszystkimpanience i pani Ayres. Zastały Carolinesamą w saloniku i zdały jej dokładną relację. Nie kryła zaciekawienia: wysłuchała uważnieopowieścipani Bazeley, anastępnie zeszła z nimi do kuchni,żeby też posłuchać. Alenie usłyszała nic, zupełnie nic. Oznajmiła, że pewnie im się zdawało,albo gwizdy to po prostu "sprawka wiatru". Zasłoniła gwizdek ścierkąi przykazała, że jeślisytuacja się powtórzy,mają po prostu ją zignorować. W każdym razie, zakończyłajakby po namyśle, najlepiej niewspominać o tym pani Ayres. Nietrudnozgadnąć, że jej interwencja nie dodała im otuchy. Ba,ścierka jakbypogorszyła sprawę, telefon tubowyzaczął się bowiemzachowywać "jak papuga w klatce": ilekroć o nim zapominały,pochłonięte codziennymi zajęciami, gwizdał jak najęty, o mało nieprzyprawiając ich o zawał serca. W każdych innych okolicznościach uznałbym to za farsę. Jednakżew domu panowała już wówczas wyczuwalnaatmosferanapięcia: kobiety były podenerwowane iznużone,pani Bazeley zaś wprost bałasię własnego cienia. Kiedy jej opowieść dobiegła końca, poszedłemzbadać urządzenie. Uniosłem ścierkę izobaczyłem zmatowiały wylotz kości słoniowej oraz gwizdek, osadzone nadrewnianej podstawie,zamocowanej w ścianie na wysokości głowy. Trudno wyobrazićsobieprzedmiot o bardziej niewinnym wyglądzie:a jednak, gdy pomyślałem, ile narobił szumu, jego pozorna niewinnośćnabrała dla mniecokolwiek groteskowego wymiaru. Pomyślałem niechętnie o Rodericku. I przypomniałem sobie "zwykłe przedmioty" - kołnierzyk, spinkidomankietów, lusterko - które za sprawą jego urojeń zyskały nowe,złośliwe oblicze. 314 Kiedy wyjąłem gwizdek, uderzyła mnie kolejna myśl. Przewód prowadził do pokoju dziecinnego: przecież mojamatka była tu niegdyśpiastunką. Czyli przed czterdziestu laty zapewne korzystała z niegowielokrotnie. Tego się nie spodziewałem. Uległem irracjonalnemuprzeświadczeniu, że gdy przyłożę ucho do wylotu, usłyszę matczynygłos. Przyszło mi do głowy, że mnie zawoła, takjak wołała mnie kiedyśpod koniec dnia, gdy w dzieciństwie hasałem na polu za domem. Poczułem na sobie spojrzenia Betty i pani Bazeley, pewniedziwiłaje moja opieszałość. Schyliłem głowę. I, podobnie jak Caroline,nie usłyszałem nic próczecha własnej pulsującej krwi, któremu ktośo wybujałej fantazji mógł przypisać inne, bardziej złowrogie znaczenie. I roześmiałem się sam z siebie. -Panna Caroline chyba miała rację - oznajmiłem. - Przecieżto urządzenie maco najmniej sześćdziesiąt lat! Pewnie guma jestnieszczelna,wiatr przedostaje się do środka igwiżdże. Dam głowę,że dzwonki to też wina wiatru. PaniBazeley nie wyglądała naprzekonaną. - Czyja wiem, doktorze - odparła, zerkając na Betty. - Dyć ta małaod początku gada, że w domu siedzi cosik dziwnego. Aco jeżeli. - Ten dom chwieje się w posadach -uciąłemkategorycznie. -Smutne to, ale prawdziwe.

I tyle. I aby zakończyćtemat, zrobiłem coś, co z łatwością mogła zrobićkażda z nich, gdyby poświęciłachoć chwilę na zastanowienie: wyjąłemgwizdek i schowałem godo kieszeni kamizelki, a na jego miejscuumieściłem korek. Byłempewien, że to przypieczętuje sprawę; rzeczywiście, przezparę dni w domupanował spokój. Kiedy jednak wsobotę pani Bazeleyweszła rankiem do kuchni, ścierka zawieszona z powrotem na swoimmiejscu itkwiąca tam nieprzerwanie od mojej wizyty,nie wiedziećczemu znajdowała się napodłodze. Pani Bazeleydoszła do wniosku, że albo strąciłają Betty, albo przeciąg z korytarza, podniosłają więc i odwiesiła. Godzinę później zobaczyła, że ścierka znów leżytam, gdzie wcześniej. Tym razem odwiesiła ją Betty,która niedawno 315.

wróciła z góry; zrobiła to jak należy, starannie upychając szmatkęmiędzy urządzeniem a ścianą. Niestety, ścierka znowu spadła, tymrazem w obecności paniBazeley, któradostrzegła to kątem oka, stojącprzy stole: nie sfrunęła, jakby strącił ją wiatr, tylko zsunęła się prostona podłogę, niczym ściągnięta niewidzialną ręką. Pani Bazeley miałajuż tego powyżej uszu iwidok rozsierdziłją co niemiara. Porwała ścierkę i rzuciwszy ją nastół,pogroziła pięścią zakorkowanej tubie. - Proszębardzo! - wrzasnęła. -A ulżyj se, paskudo! Słyszałaś? - Położyła rękę na ramieniu Betty. - Nie patrzaj na nią, Betty. Małpiefigle. Niech se bryka, ile chce, ja mam dosyć. - Po czym odwróciłasięna pięcie i pomaszerowałado stołu. Uszłazaledwie dwa, może trzy kroki, gdy naraz usłyszała cichestuknięcie o podłogę. Odwróciwszy się, zobaczyła,że korek, którymprzed tygodniem starannie zatkałem wylot,zostałwyrwany albowypchnięty i turla się u jej stóp. W jednej chwili zapomniała o brawurze. Z przeraźliwymkrzykiempodbiegła do Betty - którateż usłyszała stuknięcie, alenie widziałakorka po czym obie rzuciły się dowyjścia i zatrzasnęły za sobą drzwi. Postały chwilę w sklepionym przejściu, wystraszone prawie do nieprzytomności, i na dźwięk kroków piętro wyżej popędziły nagórę,potykając się o własnenogi. Miały nadzieję zastać tam Carolinei szczerze żałuję, że im się nie udało, gdyżz pewnością uspokoiłabyje i zapanowała nad sytuacją. Ale tak się niestety złożyło, że Caroline była z Babbemna budowie. Natknęły się za to na panią Ayres,która wychodziła właśnie z saloniku. Siedziała tam sobie spokojnie,pogrążonaw lekturze,toteż widok dwu rozhisteryzowanych służącychnasunął jejpodejrzenie, iżniechybnie doszło do kolejnej katastrofy: kto wie, może nawet wybuchł drugi pożar? Oczywiście nie miała pojęcia o gwiżdżącej tubie, a gdy wreszcie poskładała w logiczną całośćchaotyczną opowieść o spadającej ścierce i strzelającym znienackakorku, siłą rzeczy nie posiadała się ze zdumienia. - I co was właściwie przestraszyło? -zapytała. 316 Nie umiały powiedzieć. Dotarło do niej wreszcie, że są kompletnieroztrzęsione. Sprawa wydała jej się niezbyt poważna, ale zgodziła sięzejść nadół. Uznałato za dopust boży, leczbądź co bądź ostatnimiczasy byłon dla niej chlebem powszednim. Podreptały za nią na dół,po czym zawisły na progu kuchni i dalejanirusz. Zostały wdrzwiach iuczepione framugi patrzyły z lękiem,jak ich pracodawczyni oglądała rozbawiona nieruchomą ścierkę,korek i milczącąobecnie tubę, agdy odsunęła kosmyki siwiejącychwłosów i pochyliła głowę nad wylotem, rozpaczliwie wyciągnęłyku niej ręce. - Ostrożnie, psze pani! Niech łaskawa pani uważa! Pani Ayres zawahałasię na chwilę, zapewne zdziwiona, podobniejak ja przed paroma dniami, nieudawanym strachem w ich głosach. Następnie przystawiła ucho do wylotu i słuchała uważnie. Kiedy znówsię wyprostowała, na jej twarzy malował się wręcz skruszony wyraz. - Obawiam się,że nie mam pojęcia, co powinnam usłyszeć.

Tamnic nie ma. - Terazmożenie! - zawołała paniBazeley. -Ale wróci, psze pani. Przyczaiło się i czeka! -Czeka? Ale jak to? Ma panina myśli, dżinna, jak z butelki? Przecież tam nic nie ma! Przewódprowadziprosto dopokoi dziecinnych. Pani Bazeley opowiedziała mi później, że w tej samej chwili paniAyres zachwiała się na nogach i twarz jej sięzmieniła. - Przecież są zamknięte -uzupełniła powoli. - Są zamknięte,odkąd wyjechali żołnierze. - Psze pani - odezwała się ze zgrozą Betty. - Chyba. chyba paninie myśli, że ktośtam wlazł i się tera chowa? - Bożejedyny! - wykrzyknęłapani Bazeley. -Dziewucha ma rację. Pokoje zamknięte na cztery spusty: ktowie, co siętam wyprawia? Ażstrach pomyśleć! Może zadzwonimy po doktora Faradaya, niech pójdzie i sprawdzi? Alboniech Bettyleci po Makinsa lub pana Babba. - Makinsa lub Babba? - Pani Ayrespowoli wracała do siebie. 317.

- Wykluczone. Niedługo wróci panna Caroline; wolę nie myśleć,co by na to powiedziała. Proponuję, żebyście wróciły doswoich. - Nie możemy pracować, psze pani, kiedy toto się na nas gapi! -Gapi? Przed chwilą miało tylko uszy! - Uszynie uszy, normalne to nie jest. I nie wiadomo,co mu łazipogłowie, ani chybinic dobrego. Niechpanna Carolinezajrzy tam chociaż,jak wróci. Panna Caroline nie da sobie w kaszę dmuchać. Lecz podobnie jak Caroline przed tygodniem próbowała ochronićmatkę przed tą aferą, tak teraz pani Ayres postanowiła wziąć sprawy w swoje ręce. Czykierowałonią jeszcze coś innego, nie wiem. Sądzę jednak, żeuchwyciwszy się raz pewnej myśli, postanowiła iść za ciosem. Tak czy inaczej, ku nieopisanemu przerażeniu Bettyi pani Bazeley oświadczyła, że wejdzie napiętro i położy temu kresraz na zawsze. Podreptały więc za nią, teraz na górę, północnym korytarzemaż do holu, gdzie wystraszone stanęły ustóp schodów iuczepionebalustrady odprowadziły ją wzrokiem. Szła szybko i prawie bezszelestnie w domowych pantoflach, a gdydotarła do pierwszego piętra,musiały zadrzeć wysoko głowy i wyciągnąć szyje, by niestracić jejz oczu. Pomiędzy smukłymi tralkami mignęłapończocha, pierścionkibłysnęły na mahoniowej poręczy. Zobaczyły, jak nadrugim piętrzeprzystaje i zerka w dół, po czym odchodzi od balustrady. Zaskrzypiałapodłoga. Skrzypienie dało się słyszeć, nawet gdy umilkły już kroki,wreszcie ucichło. Pani Bazeley przemogła strachi pokonałakilkastopni,lecz za żadne skarby nie weszłaby wyżej aniżeli pierwszepiętro. Przytrzymującsię balustrady, wytężyła słuch, usiłując wyłapać w ciszyjakiekolwiek dźwięki, jakby "tropiła szpiegów we mgle". Gęstniejąca cisza nie uszła również uwagi pani Ayres. Jak wyznałami później, wprawdzie nie budziła ona jej lęku, lecz niepokój służącychbył po troszezaraźliwy, i choć ruszyła śmiało po schodach, na drugimpiętrze zwolniła kroku. Podłoga różniła się tuod tej na niższychkondygnacjach, korytarze były węższe, a sufitwisiał nisko nad głową. Szklana kopuła wdachu oblewała schody zimną, mleczną poświatą, 318 lecz podobnie jak w holu wejściowym plama światła wydawała sięzewsząd otoczonacieniem. Pani Ayres mijała po drodze głównierupieciarnie i pokoje dla służby,które od dawna stały puste. Drzwipozamykano, abyuniknąćprzeciągów, niektóredodatkowozabezpieczono rolkami papieru bądź klockami drewna, przez co w korytarzachpanował gęstypółmrok. Generator zostałwyłączony, toteż włącznikiświatła były bezużyteczne. Podążała wśród cieni, aż dotarła do pokoju dziecięcego,podobniejak pozostałe zamkniętego naklucz. Sięgając do klamki, poczułapierwsze ukłucie strachu: cisza otaczała ją ze wszystkich stron, a myślotym, co zastanie w środku, wzbudziła wniej irracjonalną trwogę. Opadły jąwspomnienia; przypomniała sobie, jak skradała się tu przedlaty, kiedy dziecibyły jeszcze całkiem małe. Przedoczami stanęłyjej obrazy z przeszłości:Roderick,uczepiony jak małpka jejkolan,z umorusaną buzią wtuloną w matczyną spódnicę; grzeczna i powściągliwa Caroline nadkartką papieru, z włosami zanurzonymi w farbkach. Wizje ustąpiły miejscakolejnym,z innej, bardziej odległejepoki, i zobaczyła Susan w sukience bez

jednej fałdki. Przypomniałasobie jej nianię, panią Palmer. Zawsze oschła i surowa, przy każdejokazji dawałado zrozumienia,żematczyne wizyty sąnie na miejscu,jak gdyby chęć zobaczenia własnego dzieckabyła czymś niepojętym,ba, niestosownym. Otwierając drzwi, pani Ayresna poły spodziewałasięusłyszeć głos piastunki, zastać wszystko w niezmienionym stanie. "Patrz, to znowu mamusia, Susan. Że teżwciąż tu zagląda! ". Lecz pokój okazał się na wskroś anonimowy i ponury. Jakjużwspomniałem, przed wielulaty opróżniono go z mebli oraz innychprzedmiotów; straszył teraz pustymi ścianami, a każdy szelest odbijałsię echem. Podłoga była pokryta kurzem, a wypłowiała tapetapodeszławilgocią. Ponad przesuwanymi oknami wciąż wisiał nadruciegranatowy papier do zaciemniania,z chabrowymi smugami odsłońca. Staroświecki kominek był wymieciony do czysta, ale mosiężną kratęupstrzyły plamy od kropel deszczu, które przedostały się kominem. Wyszczerbiony róg półki bielał niczym świeżo złamany ząb. Obok 319.

kominka, dokładnie tak, jak zapamiętała pani Ayres, znajdował siętelefon tubowy, zakończony tu skręconą rurą zwieńczoną kolejnymsfatygowanym ustnikiem. Gdy podeszła bliżej i zdjęła gwizdek, ze środka, niczym nieświeży oddech, wzbiłasię przykrawoństęchlizny,toteż przysuwając ucho do wylotu mimowolnie pomyślała o dziesiątkach ust przyciskających się do niego przez lata. Ponownie nieusłyszałanic prócz stłumionego szumu własnej krwi. Nasłuchiwałablisko minutę, próbując pod różnym kątem, wreszcie umieściłagwizdek naswoim miejscu i wytarła ręce. Uświadomiła sobie, że jest rozczarowana i to bardzo. Pokój wydawał sięzimny i nieprzyjazny:rozejrzała się dookoła wposzukiwaniuśladów jego pierwotnegoprzeznaczenia, lecz nie zachowałsię anijeden z dawnych sentymentalnych obrazkówbądź bibelotów. Wszędzie widziała tylko dowody obecności żołnierzy, smugi i rysy na podłodze, ślady po papierosach oraz szaraweplacki rozpłaszczonejgumydo żucia, szpecące parapet. Od nieszczelnych okien wiało chłodem,postała jednakchwilęprzy szybie, lekko zaintrygowana roztaczającymsię z wysoka widokiem. Dostrzegła park,odległy placbudowy oraz. sylwetkę zdążającej w kierunku domuCaroline. Widok wysokiej,ekscentrycznejpostaci córki pogłębił jeszcze jej przygnębienie, toteżpo chwili odeszła od okna. Na lewo od niej znajdowało się wejściedo sąsiedniego pokoju, dawnej sypialni dziecięcej. Towłaśnie tamleżała jej pierwsza córka, gdy zachorowała na dyfteryt, tam teżumarła. Drzwi byłyuchylone. Za sprawą niejasnego, mrocznego impulsupaniAyres otworzyłaje na oścież iweszła do środka. Tutaj również nie zastała nic znajomego, pokój był w opłakanymstanie. Część szyb popękała w spróchniałych framugach, umywalkaw rogu zalatywała uryną, aznajdujące się pod nią deski podłogowezbutwiały tam, gdzie dawniej przeciekała woda. Pani Ayrespodeszłabliżej, żeby zobaczyć z bliska; pochyliwszysię, oparłarękę o ścianę. Na tapecie widniały malownicze pętle i arabeski, dawniej bardzokolorowe. Zamalowano je szarą temperą, która pod wpływem wilgociprzybrała konsystencjęzsiadłego mleka. Pani Ayresspojrzałaz odrazą 320 na palce i otrzepała ręce. Żałowała,że w ogóletu weszła, że wogólezajrzała do tych pomieszczeń. Podeszła doumywalki iodkręciłakran; splunął lodowatą wodą. Wytarła ręce w spódnicę i odwróciłasię do wyjścia. W tej samej chwili poczułajakiś powiew,takjej się przynajmniejzdawało; podmuch mroźnego powietrza musnąłjej policzek, zburzyłwłosy i przyprawił o dreszcz; z sąsiedniegopokoju dobiegł przeraźliwyhuk. Serce małonie wyskoczyło jej zpiersi. Od razu domyśliła się,cozaszło: otwarte drzwi nakorytarz musiały spowodować przeciąg,dlatego sięzatrzasnęły. Mimo todźwięk byłtak niespodziewanyi zabrzmiał tak głośno w ciszy opustoszałego pokoju, że minęładobra chwila, nim pani Ayres doszła do siebie. Drżąc lekko, wróciłado pierwszego pomieszczenia i zgodniezeswymi przewidywaniamizobaczyła zamknięte drzwi. Podeszła do nich i przekręciła gałkę. Na próżno. W pierwszej chwili aż zastygła ze zdumienia. Obróciła gałkęw prawo i lewo,przekonana, że siła uderzenia musiała zablokowaćmechanizm. Zamek był jednak stary i solidny: zaglądając w szparępomiędzy drzwiami i framugą pani Ayres

zobaczyła, że zapadka działabez zarzutu. Wyglądałoto tak,jakby klucz został rozmyślnie przekręcony od zewnątrz. Czy to winawiatru? Czyzatrzaskujące się drzwimogły same zamknąć się na klucz? Bynajmniej. Pani Ayres poczułalekkie ukłucie niepokoju. Spróbowaławyjść przez sypialnię,ale tamdrzwirównieżbyły zamknięte, podobnie jak pozostałe na piętrze. Wróciła zatem dopierwszych i ponownie spróbowała je otworzyć, czując, że lada chwila straci resztki odwagii spokoju. Przecieżte paskudne drzwinie mogły zatrzasnąć się same z siebie, myślała. Pewnie się zwyczajnie zacięły, utknęły we framudze, ostatecznietow tym domu nie pierwszyzna. Pamiętałajednak, że za pierwszymrazemustąpiły z łatwością, a gdy ponownie zajrzała w szparę, widokzasuwki nie budził najmniejszych wątpliwości, nawet w półmroku. Spoglądając przezdziurkę, dostrzegła nawet obrócony klucz. Usilnierozmyślała, czy może da się go przekręcić zpowrotem, na przykład 321.

szpilką do włosów. W dalszymciągu kurczowo trzymała się wersji,że drzwi zamknęły się same. Naraz jej uwagęprzykuł jakiś dźwięk. W ciszy wyraźnie zabrzmiałtupot lekkich, pospiesznych kroków i coś na chwilę zasłoniło bladeświatło padające przez dziurkę od klucza. Wyglądało to tak, jakbyktoś lubcoś przemknęło korytarzem z prawa na lewo, innymi słowy,kierując sięod tylnych schodów ku północno-zachodniej części domu. Pani Ayressiłą rzeczy doszłado wniosku, że to na pewno Betty albopani Bazeley, i w pierwszej chwili ażosłabła z ulgi. Wstała i zastukaław drzwi. - Kto tam? - zawołała. -Pani Bazeley? Betty? Betty, czy to ty? Kimkolwiek jesteś, zamknąłeś mnie tutajalbo zrobił to ktoś inny! - Szarpnęła za gałkę. - Hej! Czy mnie słyszysz? O dziwo, nie padła żadna odpowiedź, a krokiucichły. Pani Ayresponownie przystawiła okododziurki i wyjrzała. Wreszcie usłyszałaz ulgą, że kroki powracają. - Betty! - zawołała, albowiem stało się jasne, że pani Bazeley niemogła stąpać z taką lekkością. -Betty! Wypuść mnie, dziecko! Czy niesłyszysz, co mówię? Niewidzisz klucza? Podejdź tutaj i mnie wypuść,dobrze? - Lecz ku jejzdumieniu ów ktoś ponownie tylkoprzemknąłpo drugiej stronie, tym razem z lewa na prawo, i zamiastprzystanąćprzy drzwiach, popędził dalej. -Betty! - zawołała ponownie, bardziejpiskliwie. Kolejna chwila ciszyi kroki powróciły. Ciemna postać razpo raz mijała drzwi. Pani Ayres widziałatylko jej mglisty zarys: poruszała się jak cień, pozbawiona twarzyi niekonkretna. ZatrwożonapaniAyres zaczęła podejrzewać, żebiedna Betty naglepostradała rozumibiega tam i z powrotem po korytarzu jak obłąkana. Wreszcie jednak tupiąca postać przysunęłasię bliżej drzwi. Otarła się o nie łokciem lub dłonią, po czym ilekroć je mijała, krokomtowarzyszył jakbycichy chrobot. Pani Ayreszrozumiała, iżbiegnąc, przesuwa paznokciami po drewnie; w jednej chwiliwyobraziłasobie drobną, dziecięcą dłoń, i ta myśl wzbudziła w niej taką panikę,że cofnęła się jak oparzona, rozdzierając pończochy na kolanach. 322 Dźwignęła się na nogi,po czym stanęła na środku pokoju, struchlała i roztrzęsiona. Wówczas, w najgłośniejszym momencie, tupot raptownie ucichł. Pani Ayres zrozumiała, że owa postać stoi tuż za drzwiami, któreugięły się lekko we framudze, jakby ktoś naparł na nie z drugiej strony. Odruchowo spojrzała na zamek, spodziewając sięusłyszeć zgrzytobracanego klucza i

przygotowując na to, co ujrzyw progu. Jednakżepo długiej chwili napięcia drzwi na powrót znieruchomiały w zawiasach. Wstrzymałaoddech, aż wreszcie słyszała tylko łomotwłasnegoserca, rozbrzmiewający jakby na powierzchni ciszy. Wtedy ponad jej ramieniem rozległ się ogłuszający gwizd telefonutubowego. Dźwięk był tak nagły i dobiegł z tak niespodziewanego źródła, że odsunęła się z krzykiem imało nie upadła. Potemumilkł,po czymzabrzmiał ponownie i rozbrzmiewałraz po raz w regularnychodstępach czasu seriądługich, przeraźliwych gwizdów. Pani Ayrespowiedziała mi później, iż niemożliwością było uznaćgoza wytwórwiatru bądź też wybryk akustyki;był głośny i natarczywy, rozmyślny,przywodził na myśl wycie syreny lub płacz głodnego niemowlęcia. Ba, wydawał się tak celowy, że na przekór trwodze przeszło jej przezmyśl, że byćmoże paniBazeley, pełna lęku o jej bezpieczeństwo,a zarazem zbyt wystraszona, aby przyjść nagórę, wróciła do kuchnii próbuje nawiązać znią kontakt. Bądź co bądź telefon tubowy stanowił integralną część "ludzkiego" świataHundreds, wprzeciwieństwiedo niewyjaśnionej, tupoczącej istoty za drzwiami. Dlategopani Ayresrazjeszczezebrała się na odwagę, podeszła do kominka i sięgnęłapo gwiżdżącą rurę. Niezdarnymi, drżącymi palcami zdjęła ustniki wtedy ucichłowszystko. Ale niezupełnie. Przystawiwszy ucho dootworu wylotowego, usłyszała dobiegający zeń cichy, wilgotny szmer, jakgdyby powoli przesuwano rurą mokry jedwab,albo coś równie delikatnego. Uświadomiłasobie ze wstrząsem, iż jest to w istocie zdławiony, urywany oddech,wydobywający się jakby ze ściśniętegogardła. Ponownie wróciła 323.

myślami do chwili sprzed dwudziestu ośmiu lat, kiedy siedziała przyłóżku chorej córeczki. - Susan? - wyszeptała, naco oddech przyspieszył izwilgotniał. Z szelestu wzbił się głos,wysoki i płaczliwy, jakby ktoś, możedziecko,z trudem wymawiał słowa. Zdrętwiałaz przerażenia pani Ayrespuściła tubę i pobiegłado drzwi. Nie dbała o to, co czai sięw korytarzu: bez namysłu załomotała pięściami w drzwi, wołając panią Bazeley, a gdy odpowiedź nienadeszła, chwiejnie rzuciła się w stronę okna i szarpnęła za haczyk. Łzy trwoginiemalją oślepiły. W połączeniu z paniką musiałyją pozbawić rozsądku isiły, gdyż prosty mechanizm nieoczekiwaniestawił opóri oknoza nic niedawało się otworzyć. W dole ujrzała Caroline, maszerującą dziarsko przez trawnikw stronę południowozachodniego wejścia do domu. Na ten widokpani Ayres puściła haczyk i poczęła tłuc w szybę. Zobaczyła, że córkaprzystaje iunosi głowę, ale nie potrafi umiejscowić dźwięku; wreszciepodniosłarękę i pani Ayres odetchnęła z ulgą. Lecz po chwili stałosię jasne, że Carolinewcale nie patrzyw jej stronę. Spoglądała tużprzed siebie, w kierunku drzwi. Przyciskając twarz bliżej do szyby,pani Ayres dostrzegła przysadzistą, kobiecą sylwetkę na żwirowympodjeździe, w której rozpoznała panią Bazeley. Gosposia dopadładoCaroline, znajdującejsię już na kamiennych schodkach, i poczęłajej coś gorączkowo tłumaczyć,wskazującna dom. Po chwili dołączyłado nich Betty, która też wybiegła przed dom i rozpaczliwymi ruchamirąk przyzywała je do środka. Przez cały ten czas zodblokowanejrurypłynąłżałosny szept. Widokstojącychw dole trzech kobiet uświadomiłpani Ayres, że została sama w wielkim domu, wraz z niemilknącą,nieuchwytną istotą po drugiej stronie przewodu. W tej właśnie chwili jej panika przerodziła się w histerię. Podniosłapięści i zabębniła w okno, rozbijającprzy tym dwieszyby. Na dźwięktłuczonego szkła Caroline,pani Bazeley i Betty w zdumieniuuniosływzrok. I zobaczyły panią Ayres, która krzyczącwniebogłosy, "jakdziecko" waliła rękami w krawędzie rozbitego okna. 324 Co się z niądziało, zanimprzerażone kobiety dotarły na drugiepiętro, niewiadomo. Zastałydrzwi otwarte na oścież, a tuba milczała,starannie zatkana gwizdkiem. Pani Ayres siedziaławciśnięta wkąti półprzytomna. Skaleczenia na rękach krwawiły obficie, toteż od razuna miejscu założyły jej prowizoryczneopatrunki,drąc w tym celujeden z jejwłasnych, jedwabnych szali. Postawiły ją na nogi i na połyzaprowadziły, na poły zaniosły dopokoju, gdzienapoiły biedaczkębrandy, okryły kocami i rozpaliły w kominku, gdyż wskutek wstrząsutrzęsła się na całym ciele. Kiedy godzinępóźniej przybyłem na miejsce, wciąż siętrzęsła. Akurat byłem u pacjenta: na szczęście miałtelefon, gdy więc Caroline zadzwoniła do gabinetu z prośbą o mój natychmiastowy przyjazd,operatorka skontaktowała się ze mną bez trudu. Przyjechałem,jakmogłem najszybciej, nie wiedząc, co tam zastanę. Takiego zamieszania się nie spodziewałem. Blada jak płótno Betty zaprowadziła mniedo sypialnipaniAyres, którasiedziała na łóżku z Caroline u boku,skulona, czujna i roztrzęsiona jak zając pod miedzą, podskakującprzy każdymnieoczekiwanym ruchu czy odgłosie. Jej widokwprostodebrałmi mowę. Na jej twarzy malował się obłęd; wyglądaławypiszwymaluj jak Roderick w ostatniej, najgorszej fazieszaleństwa.

Włosyopadały jej bezładnie na ramiona, a dłonie i nadgarstki wyglądałyprzerażająco. Krew spłynęła napierścionki, zamieniającwszystkie kamienie w rubiny. Na szczęście jakimś cudem rany okazały się powierzchowne. Opatrzyłem je i zabandażowałem, a następnie usiadłem na miejscuCaroline i po prostu delikatnie ująłem dłonie paniAyres. Stopniowojejoczy odzyskiwały normalny wyraz i opowiedziała, co się wydarzyło,co rusz drżąc, wybuchając płaczem i zasłaniając twarz. Na koniec utkwiławe mnie świdrujące spojrzenie. - Rozumiepan, co się stało? - zapytała. -Rozumie pan, co toznaczy? Zawiodłam ją,doktorze! Przyszła,a ja ją zawiodłam! Ścisnęła moje palce tak mocno, że na bandażach ponownie ukazałysię plamy krwi. 325.

- Pani Ayres - rzuciłem, próbując ją uspokoić. Nie słuchała. - Moja najukochańsza dziewczynka. Widzipan, tak bardzochciałam, żeby przyszła, pragnęłam tego z całego serca. Czułamją,czułam jej obecność w domu. Kiedy leżałam włóżku, była takblisko. Sprowadziłam ją tu swoją tęsknotą. A kiedy przyszła. zabrakłomi odwagi. Przestraszyłam się, i tym ją zawiodłam! A teraz nie wiem, comnie bardziej przeraża, czy to, że już nigdydo mnie nie przyjdzie, czy może to, że moja słabość wzbudziła jejnienawiść. Czy ona mnie znienawidzi, doktorze? Proszę powiedzieć, że taknie będzie! - Nikt pani nie znienawidzi -odparłem. - Proszę się uspokoić. - Ale ja ją zawiodłam! Zawiodłam! - Nikogo pani nie zawiodła. Córka panią kocha. Zajrzała mi w twarz. - Naprawdę pan tak myśli? -Naprawdę. - Słowo honoru? -- Słowo honoru - odpowiedziałem. W owej chwili powiedziałbym wszystko, byle tylko jąuspokoić; wkrótce kazałem jej przestać mówić i podałem lekuspokajający. Chwilę leżała niespokojnie, ściskając obandażowaną ręką moją dłoń,jednakże lek okazał się silniejszy od niej; kiedyzasnęła, ostrożnieuwolniłem palce i poszedłem na dół porozmawiać z Caroline, paniąBazeley i Betty. Siedziały wetrzy w saloniku, niemal tak blade i roztrzęsione jak sama pani Ayres. Caroline nalała wszystkim pokieliszkubrandy ialkohol wespół ze wstrząsem doprowadziłpanią Bazeleydopłaczu. Wypytałem ją i Betty najdokładniej jak mogłem, potwierdziłyjednak tylko,że pani Ayres udała się sama na drugie piętro,a gdy po upływie piętnastu, dwudziestu minutwciąż nie dawałaznakużycia, pobiegły zaniepokojone po Caroline, po czym wszystkie trzyujrzały ją rozhisteryzowaną w rozbitym oknie. 326 Wysłuchawszy ich opowieści, poszedłem na górę zobaczyć pokójna własne oczy. Nigdy dotądnie byłem na drugim piętrze;szedłemostrożnie, gdyżnastrójpanujący w domu udzielił się również mnie. Pokój wyglądał strasznie, wszędzie walały się szczątki rozbitej szyby,a na podłodze widniały ciemniejące plamy krwi. Ale drzwi ruszałysię gładko w zawiasach,klucz zaś obracał w zamku bez żadnegooporu: próbowałem go przekręcać na różne sposoby,przy otwartych i zamkniętych drzwiach, a potem nawet nimi trzasnąłem, abysprawdzić, czy zablokuję mechanizm. Wszystko na nic. Raz jeszczeprzystawiłem ucho do przeklętej rury iponownienic nie usłyszałem. Następnie przeszedłem dodziecięcej sypialni, podobnie jak wcześniejpani Ayres, i stanąłem pośrodkuz niejasnymoczekiwaniem, rozmyślając o zmarłej Susan, a także o mojejmatce i całej masie ponurychspraw.

Stałem, wstrzymując oddech, nieomal błagając w duchu,żeby coś się wydarzyło, żeby ktoś się zjawił. Ale czekałem na próżno. W domu panowałaprzejmująca cisza i ziąb, pokójzaś był szaryi melancholijny iwydawał się kompletnie wymarły. Nasuwało się tylko jedno wytłumaczenie: ktoś ukartowałcałeto zajście celem udręczenia pani Ayres, albo w przypływie wisielczego humoru, albo z czystej złośliwości. Nie podejrzewałemCaroline,a że udział pani Bazeley, która służyła wdomu od wielu lat, wydałmi się równie nieprawdopodobny, moje podejrzeniasiłą rzeczy padłyna Betty. Możliwe, że to właśnie ona stała za aferą z szalejącym telefonem tubowym, no i przecież pani Ayres utrzymywała, że kroki istotybiegającej za drzwiami były lekkie jak krokidziecka. Według słówpaniBazeley, Betty nie odstępowała jej na dole ani nakrok, aczkolwiekprzyznała też, że gdy tknięta niepokojemo panią weszła naschody,dziewczynazostałana dole. Czy tomożliwe, że w tymczasiepobiegłana drugąstronę domu i schodami dla służby popędziła na górę,gdzienastępnie zatrzasnęła drzwi i biegała po korytarzu tam i z powrotem,nie zwracając przy tym uwagi starszej kobiety? Było to nader nieprawdopodobne. Sam teżwszedłem na górę schodami dla służby i obejrzałemuważnie stopniew świetle zapalniczki. Pokrywała je cienka 327.

warstwa kurzu, a jedyne ślady pasowały do moich butów, tego byłempewien. Poza tym Betty sprawiała wrażenie szczerze wstrząśniętejcałym incydentem; wiedziałem, że przepada za swoją panią. Ponadtopani Ayres widziała ją przecież przed domem wraz z panią Bazeleyw chwili, kiedy rura hałasowała na całego. Rozmyślałem o tym wszystkim, rozglądając się po pustym pokoju,wkrótce jednak dalszy w nim pobyt wydał mi się nie do zniesienia. Zamoczywszy nad umywalką chustkę, wytarłem z grubsza krew. Znalazłemkilka luźnych kawałków linoleum iprowizorycznie zasłoniłem rozbiteokno. Następnie ociężale ruszyłem na dół. Schodziłem głównymi schodami ina pierwszym piętrze zobaczyłem Caroline, opuszczającąwłaśniepokój matki. Położyła palec na ustach i zeszliśmy cichodo saloniku. - I jak? -zapytałem, kiedyzamknęliśmy drzwi. Zadrżała. - Śpi. Wydawało misię, że kogoś wołała. Nie chcę, żeby znowusię przestraszyła. - Potakiejdawceweronalu będzie spała kilka godzin - oznajmiłem. - Chodź, usiądź przy kominku. Zmarzłaśna kość. Bóg mi świadkiem, żeja też. Zaprowadziłem ją do kominka, po czymzestawiłem fotele i usiedliśmy. Oparłem łokcie na kolanach,a podbródek na rękach. Wyczerpany i przybity potarłem oczy. - Byłeś na górze - powiedziała. Potwierdziłem, spoglądając na nią znużonymwzrokiem. - Co za koszmarny pokój, Caroline! Wygląda jak pomieszczeniew szpitalu dla obłąkanych. Zamknąłem drzwi na klucz, może niechtakna razie zostanie. Nie wchodź tam. Odwróciła głowę, kierując wzrokw stronę ognia. - Kolejnyzamknięty pokój - mruknęła. Nadal tarłem zmęczone oczy. - Cóż, to w obecnej chwili najmniejsze zmartwienie. Musimymyśleć o twojej matce. Wprost nie mogę uwierzyć w to, co sięstało,a ty? Rano zachowywała się zupełnie normalnie, prawda? 328 - Taksamo jak wczoraj, jeśli oto ci chodzi - odparła, nie odrywając oczuod ognia. -Dobrze spała? - Chybatak. Pewnie nie powinnam była iść nabudowę. Niepowinnam była jej zostawiać. Opuściłem ręce. - Nie pleć głupstw. Jeśli ktokolwiek ponosi tu winę, tą osobąjestem ja! Od paru tygodni słyszałem,że dziejesię z nią coś niedobrego. Nie mogę sobie darować, że nie poświęciłem twojej matcewiększej uwagi. Przepraszam, Caroline.

Nie miałem pojęcia, że jestaż tak rozbita. Gdyby ranybyły głębsze, gdybydoszło do przecięciaarterii. Na twarzy Caroline odmalowało się przerażenie. Wziąłemją za rękę. - Wybacz mi. To musibyć dla ciebie straszne. Oglądać matkęwtakim stanie. Te.. te jej urojenia. - Niechętnie dobierałem słowa. - Wbiła sobiedo głowy, że twoja siostra. że twoja siostra ją nawiedza. Wiedziałaś o tym? Ponownie zwróciła twarz w stronę ognia. - Nie. Ale teraz zaczynam wszystko rozumieć. Wciąż przesiadywaław samotności. Myślałam, że to zmęczenie. Tymczasemona, siedzącsama na górze, musiała myśleć, że. że Susan. Och, to po prostugroteskowe! I... i ohydne. -Jej bladepoliczki poróżowiały. - Tomojawina, choćbyś mówił nie wiem co. Czułam, że coś się święci. To byłatylko kwestia czasu. - Wobec tego ja też powinienem to przewidzieć - odparłem posępnie. - I zwrócić na nią baczniejsząuwagę. - To niewiele by dało - odrzekła. - Pilnowaliśmy Rodericka,pamiętasz? Powinnam była ją stąd zabrać, wywieźć jak najdalejod Hundreds. W jej głosie pobrzmiewało coś dziwnego; spojrzała na mnie,po czym niemal chyłkiem odwróciła wzrok. -O czym ty mówisz? -zapytałem. - Caroline? 329.

- Czy to nie oczywiste? - odpowiedziała pytaniem. -W tym domucoś jest! Tkwi tu od zawsze, po prostu teraz się. obudziło. Albonadeszło nie wiadomo skąd, żeby nas upokorzyć i ukarać. Widziałeś,jak wyglądała. Słyszałeś, cosię z nią stało. Słyszałeś też, co mówiłyBetty i pani Bazeley. Patrzyłem na nią zniedowierzaniem. - Chyba nie chcesz powiedzieć. Nie sądzisz przecież. Posłuchaj,Caroline. - Sięgnąłem po jej drugą dłoń i mocno ścisnąłem palce. - Ty, twoja matka, pani Bazeley,Betty,wszystkie jesteście na skrajuwytrzymałości nerwowej. Dom,owszem, nasunął wam różne podejrzenia. Ale cóż w tym dziwnego? Jedno ponure wydarzenie prowadzido drugiego: najpierw Cygan, potem Roderick, a teraz ta sprawa. Chyba jesteś tego świadoma? Nie jesteś swojąmatką, Caroline. Jesteśod niej znaczniesilniejsza. Pamiętam, jakprzed paroma miesiącamisiedziała tu, na twoim fotelu,i wypłakiwała oczy! Myśl o twojej siostrze dręczyła ją pewnie, odkąd pojawiły się te bohomazy na ścianie. Jest nieswoja,nie może spać, wiek też robi swoje. A potem ta aferaz telefonemtubowym. - A zatrzaśnięte drzwi? Kroki na korytarzu? - Drzwi pewnie w ogóle nie były zatrzaśnięte! Zwróć uwagę, żegdyprzybiegłyście na górę, były otwarte, tak? I gwizdek znajdował sięna swoim miejscu? Aco do kroków. cóż, coś tam pewnieusłyszała. Pamiętasz, jak wydawało jej się kiedyś, żesłyszy Cygana? Niewielebrakowało, żeby jej umysł odmówił posłuszeństwa. Niechętnie potrząsnęła głową. - Na wszystko masz odpowiedź. -Racjonalną odpowiedź! Chyba nie chcesz mi wmówić, że twojasiostra naprawdę. - Nie - odparła kategorycznie. - Nie mam zamiaru ci tego wmawiać. - O cóż więc chodzi? Że twoją matkę prześladujeinny duch? Na przykład ten sam, który porobił ślady w pokoju Rodericka. - Ale coś je porobiło, prawda? - zawołała,wyrywając ręce. -Coś 330 tutaj jest, wiem to na pewno. Czułam to chybaod początku chorobyRoda,tylko bałam się spojrzeć prawdzie w oczy. Wciąż myślę o tym,co powiedziała mama po odkryciu ostatnich liter.

Powiedziała, że domzna nasze słabe punkty i uderza w nie raz za razem. Widzisz, słabościąRodabył sam dom. Moją. no cóż, moją był zapewne Cygan. A najsłabszym punktem matki jest Susan. Litery na ścianach, kroki, głos. zupełnie jakby ktoś się z nią droczył. Jakby ktoś z nią pogrywał. - Chyba w to nie wierzysz, Caroline. -Och - burknęła. - Tobie to łatwo mówić! Opowiadaszo fantazjach, urojeniach i innychtakich. Ale tak naprawdę wcale nie znasznaszej rodziny. Oglądasz nas tylko w takimstanie. Jeszcze rok temubyliśmy inni. O tak. Wszystko się zmieniło, na gorsze. Na wiele, wielegorsze i to w tak niedługim czasie. Coś w tymjest, nie rozumiesz? Twarz miała bladą iściągniętą. Objąłem Carolineramieniem. - Jesteśzmęczona. Wszystkie jesteście zmęczone. - Wciąż topowtarzasz! -Bo, niestety, tak jest! - Ale to chybacoś więcej aniżeli zwykłe zmęczenie, prawda? Dlaczego jesteś taki krótkowzroczny? - Widzę to, co mam przed sobą - odparłem. - I wyciągam logiczne wnioski. Jak na lekarza przystało. Krzyknęła, ni to z bezsilności,ni to z gniewu, aleten okrzykpochłonął resztkę jej sił. Zasłoniłaoczy inachwilę zastygłabezruchu, po czym ramiona jej opadły. - Sama już nie wiem- powiedziała. - Czasamiwszystko wydaje sięjasne. Aczasami. mam dosyć. Mamwszystkiego serdecznie dosyć. Przyciągnąłem ją do siebie, pocałowałem i pogładziłempo włosach. - Moja kochana, takmi przykro - mówiłemcichym, kojącym tonem. - Wiem, jak citrudno. Ale niemożemy unikać tego, co oczywiste, nikomu w ten sposób nie pomożemy, ajuż najmniej twojejmatce. Najwyraźniej sytuacja ją przerosła i niema w tym nic dziwnego ani nienormalnego. Odnoszę wrażenie, że od pewnego czasu 331.

usiłuje powrócić do czasów, kiedy jej życie było łatwiejsze. Ileż to razyopowiadała z nostalgią oprzeszłości? Twoja siostra stanowi zapewnedla niej symbol wszystkiego, co straciła. Spokojnie, rozjaśni jej sięw głowie, musi tylko odpocząć. Naprawdę tak uważam. I na pewnobędzie jej łatwiej, jeśli gospodarstwo stanie na nogi. -Urwałem. - Jeślisię pobierzemy. Odsunęła się gwałtownie. - Nie mogę teraz o tym myśleć! -A nie sądzisz, żebędzie jej łatwiej, jak już wszystko się ułoży? Kiedy ty ułożysz sobie życie? - Nie. Tak niemożna. Walczyłem chwilęz własną bezsilnością, poczymznów przemówiłem spokojnie. - No dobrze. Alematka potrzebuje teraz stałej opieki. Będzietuniezbędna twoja pomoc. Nie wolno jej straszyć ani niepokoić żadnymi wymysłami. Rozumiesz? Po chwili wahania Caroline przymknęłaoczy i skinęła głową. Potem siedzieliśmy w milczeniu. Skrzyżowała ręce napiersi i pochyliłasięw fotelu, wpatrując się z natężeniem w ogień, jakby miała nadziejęznaleźć tam rozwiązanie swoich problemów. Zostałem z nią, jak mogłemnajdłużej, w końcu jednak musiałemjechaćdo szpitala. Kazałemjej wypocząć. Obiecałem wrócić z samego rana, oczywiście miała mnie powiadomić w razie jakichkolwiekkłopotów z matką. Następnieposzedłemcicho do kuchni i przykazałem to samo Betty i pani Bazeley, prosząc też, abyuważały na samąCaroline, gdyż jest "podenerwowana". Przed wyjściem zajrzałemdo pani Ayres. Spała twardymsnem, z biednymi,obandażowanymi rękami rozrzuconymi na boki i długimi włosamisplątanymi na poduszce. Gdy stałem przy jej łóżku, zaczęła się kręcići mamrotać pod nosem, ale położyłem jej rękę na czole ipogładziłembladą, niespokojną twarz. W końcu uspokoiła się i spała dalej. ROZDZIAŁJEDENASTY T adąc do Hundreds następnego dnia, niewiedziałem, czegosięjspodziewać. Sytuacjaw domu osiągnęła stan, kiedy pod mojąnieobecność mogło zdarzyć się dosłowniewszystko. Lecz gdy okołoósmej wszedłem do holu, Caroline wyszła mina spotkanie, wprawdziezmęczona, ale z obiecującym rumieńcem na policzkach. Powiedziałami, że noc minęłaspokojnie. Matka spała głęboko, od rana zaś jestcałkiem spokojna. - Chwała Bogu! - zawołałem. -Jaka ci się wydaje? Nie jestoszołomiona? - Chyba nie. -Nawiązywała do wczorajszych wydarzeń? Caroline zawahała się na chwilę, po czym ruszyła w stronę schodów. - Chodź i sam z nią porozmawiaj.

Poszedłemza nią. Ujrzałem z zadowoleniem, że pokój jest jasny, zasłony rozsunięte,pani Ayres zaś, chociaż nadal w nocnej koszuli, siedziała przy kominkuz włosami splecionymi w luźny warkocz. Spojrzałaz lękiem na drzwi,ale na nasz widokod razu się rozpogodziła. Popatrzyłami w oczy,zamrugała i poczerwieniała, jakby coś ją zawstydziło. - No proszę, pani Ayres! - powiedziałem. -Przybywam z odsiecząbladym świtem, ale coś mi się zdaje,że chyba nie jestem potrzebny. 333.

- Podszedłem bliżej i przysunąwszy sobie wyściełany taboret, usiadłemobok, żeby ją zbadać. -Jak się pani czuje? - zapytałem cicho. Z bliska zobaczyłem, że oczy wciążma ciemne i szkliste od lekarstwa, którejej wczoraj podałem, była też jeszcze bardzo słaba. Ale jejgłos, chociaż cichy,brzmiał czysto i wyraźnie. - Czuję się jak idiotka - wyznała, spuszczając głowę. -Co teżpaniopowiada - odparłem z uśmiechem. - Jak sięspało? - Tak mocno, że. że nie pamiętam. Topewnie efekt pańskiegoleku. - Żadnychkoszmarów? -Chyba nie. - To dobrze. Alepo kolei. - Delikatnie ująłem jej ręce, -Mogęobejrzeć bandaże? Odwróciła twarz, alenie protestowała. Rękawy zsunęły się na opatrunki; podwinąwszy je, zobaczyłem, że poplamione bandaże nadająsię do wymiany. Przyniosłem z łazienki miskę ciepłej wody, ale itakzmiana opatrunków nie należała do przyjemności. Caroline stałaz boku, przyglądając się w milczeniu. Pani Ayres zniosła zabieg bezsłowaskargi, czasem tylko chwytała głębiej oddech, kiedy odrywałembandaż, który przywarłdo rany. Rany goiły się jednak jak należy. Ostrożniezałożyłem nowe opatrunki. Caroline zabrała miskę z wodą i zwinęła brudne bandaże,a ja w tym czasie zmierzyłem jej matce puls i ciśnienie, a następnieosłuchałem klatkę piersiową. Pacjentka oddychała z niejakim trudem,lecz stwierdziłem z ulgą, że sercebiło mocno i równo. Zsunąłem jej koszulęi spakowałem swoją torbę. - Myślę,że jest pani na dobrej drodze - powiedziałem, ponownieujmując dłonie pani Ayres. - Bardzo mnie to cieszy. Wczoraj napędziła nam pani strachu. Cofnęła palce. - Nie mówmy o tym. Proszę. 334 - I sobie przyokazji też, droga pani. - Zachowałam się jak stara wariatka! - Po raz pierwszy głos jejzadrżał. Przymknęła oczy ispróbowała się uśmiechnąć. - Obawiamsię, że umysł spłatał mi niezłego psikusa. Ten dom rodziprzeróżnemyśli, czasami bardzo niemądre. Żyjemy tu jak pustelnice. Mój mążpowtarzał, że to najbardziej samotnydom w całym Warwickshire. Pamiętasz, Caroline? Caroline wciąż zwijała bandaże. - Pamiętam - odrzekła cicho, nie podnosząc wzroku. Ponownie spojrzałem na paniąAyres. - No cóż, stan, w jakim się obecnie znajduje, też po części robiswoje.

Alewczoraj mówiła paniróżne, bardzo osobliwerzeczy. - Bzdur panu naopowiadałam, ot co! Wstyd mnie ogarnia na samowspomnienie. Wolę się nie zastanawiać, co sobie myślą Betty i paniBazeley. Nie mówmy więcej o tym, bardzo pana proszę, doktorze. - Sprawa jest zbyt poważna, żeby ją lekceważyć - odpowiedziałemostrożnie. -Przecież nikt niczego nie zlekceważył. Dał mi pan lekarstwo. Caroline się o mnie troszczy. Czu. czuję się znacznielepiej. - Nie odczuwa pani niepokoju? Strachu? - Strachu? - Roześmiałasię. -Boże jedyny, a czego miałabymsię bać? -Hm, wczoraj wyglądałapani na przerażoną. Mówiła panio Susan. Poruszyła sięw fotelu. -Przecieżpanu mówiłam, to były bzdury! Miałam. miałamza dużo na głowie. Zbyt często siedziałam sama, teraz to wiem. W przyszłości będę spędzać więcej czasu z Caroline. Wieczoramii w ogóle. Niech pan mnie nie dręczy. Bardzo proszę. Położyła mi obandażowaną rękę na dłoni;wielkie, szkliste oczywydawały się takie ciemne w wymęczonejtwarzy. Ale znów mówiłaspokojnie i, jaksię wydawało, szczerze. Przerażona, bełkocząca kobieta, którą zobaczyłem wczoraj, znikła bezśladu. 335.

- No dobrze - powiedziałem w końcu. - Ale proszęodpoczywać. Powinna pani wrócić do łóżka. Dam Caroline receptę na lekki środekuspakajający, nic wielkiego. Co noc ma pani przesypiać bite osiemgodzin bez żadnych snów. Jak tobrzmi? - Jakbym była obłożnie chora - odparła z żartobliwą nutąw głosie. -Tak sięskłada, że ja tu jestem lekarzem. I to ja decyduję,ktojest chory, a kto nie. Wstała, gderając pod nosem, ale pozwoliła się zaprowadzićdo łóżka. Zaaplikowałem jej kolejną dawkę weronalu, tym razemmniejszą, po czym wraz z Caroline odczekaliśmy, aż zadziałał. Kiedywestchnienia i mamrotanie ucichły, wymknęliśmy się z pokoju. Stanęliśmy na korytarzu. Spojrzałem na zamknięte drzwii pokręciłem głową. - Widzę kolosalną poprawę! To wprost niewiarygodne. Odranataksię zachowuje? - Właśnie tak- odrzekła Caroline, unikającmojego wzroku. -Prawie wróciła do siebie. - Tak uważasz? Spojrzałem na nią. - A ty nie? -Nie byłabym tego taka pewna. Widzisz, matka potrafi świetnieukrywać prawdziwe uczucia. To cechacałegojej pokolenia, zwłaszczakobiet. -Hm, prawdę powiedziawszy, nie spodziewałem się aż takiejpoprawy. Teraz musimy tylko zadbaćo jej spokój. Zerknęła na mnie z ukosa. - Spokój? Myślisz, że to możliwe? Tutaj? Pytanie wydało mi się bardzo dziwne, zwłaszcza że staliśmyw pogrążonym w ciszy domu irozmawialiśmy szeptem. Ale zanimzdążyłem odpowiedzieć, Caroline ruszyłaprzed siebie. - Chodź ze mną na chwilę na dół,dobrze? Do biblioteki. Chcęci coś pokazać. 336 Niepewnie ruszyłem za nią. Otworzyła drzwi do biblioteki, po czymusunęła się na bok, żeby mnie przepuścić. Po wielu zimowych deszczach wońpleśni przybrała nasile. Półkiwciąż były przykryte prześcieradłami, co w półmroku sprawiało dośćupiorne wrażenie. Ale ktoś otworzył jedyną sprawną okiennicę,a w kominku płonął niemrawy ogień. Przy fotelu stałydwie lampy. Spojrzałem na nie z pewnym zdziwieniem. - Siedziałaś tu? -Czytałam - odpowiedziała - kiedy matka spała. Widzisz,wczoraj,po twoimwyjściu,rozmawiałam z Betty. Dało mi to myślenia. Cofnęła sięna korytarz i zawołała pokojówkę.

Dziewczyna musiałaczekać w pobliżu, gdyż zjawiła się niemal natychmiast. Przestąpiłapróg, ale na mój widok przystanęła z wahaniem. - Wejdź i zamknijdrzwi -poprosiła Caroline. Betty postąpiła naprzód ze spuszczoną głową. -Dobrze. - Caroline zaplotła ręce i machinalnie potarła jednąo drugą, jakby chciała wygładzić chropowatą powierzchnię skóry. -Maszpowtórzyć doktorowiFaradayowi to,co mi wczoraj powiedziałaś. Betty znów się zawahała. - Wolałabym nie, panienko - wymamrotała. -Daj spokój, niebądź niemądra. Nikt nie będzie sięna ciebiegniewał. Co powiedziałaśmi wczoraj po wyjściu doktora? - Proszę, panienko- wykrztusiła, łypiąc na mnie kątem oka. -Mówiłam,że w domu je cosik złego. Musiałem burknąć coś pod nosem, a może machnąłem ręką. Bettyuniosła głowę i wysunęła podbródek. - Bo je! Dyćżem to oddawna wiedziała! Żem mówiła doktorowi,a on mnie na to, że wymyślam. Aleja nie wymyślam! Ja żem wiedziała, że cosik tu je! Jażem to czuła! Caroline obserwowała mnie spodoka. Odwzajemniłem jej spojrzenie. - Prosiłem, żeby Betty nikomu o tym nie wspominała - przyznałemsztywno. - To prawda. 337.

- Opowiedz doktorowi dokładnie, co czułaś - poleciła, jakby mojesłowa w ogóle do niej nie dotarły. -Żem czuła- odparła z mniejszymprzekonaniemBetty. - Żetu je. Jak. jak złośliwy służący. - Złośliwy służący! - nie wytrzymałem. Betty tupnęła. -A juści! Dawniej przestawiał różne rzeczy, ale nigdy na dole. Przewalał je i brudził, jakby dotykał ich brudnymi łapskami. Po pożarze o małom cosik niepowiedziała. Ale pani Bazeley zabroniła,że to niby wszyćko wina panicza Rodericka. Alepotemdziwnie sięporobiło zpaniom Ayres, tewszytkie trzepoty i postukiwania, żemnie wytrzymała. I cosik mnie się wymskło przy pani. Zaczynałem rozumieć. Stanąłem z założonymi rękami. - No tak. Cóż, to wiele wyjaśnia. I copani na to? - Pani powiedziała, że wszyćko wie. I że to duch! Iże go lubi! Powiedziała, że to móji jej sekret, i że mam nikomu nie gadać. Noto ja żemtrzymała buzie na kłódkę,nawet pani Bazeleyżem słówkanie pisła. Ja myślała, że tak ma być, pani Ayres była taka zadowolona! Alepotem duch się znarowił,tak? I ja żałowała, żem nikomu niepowiedziała! Bo wtedy pani nic by nie było. Tak strasznieprzepraszam! Aleto nie moja wina! Rozpłakałasię izasłoniła rękami twarz, ramiona jej zadrżały. - Już dobrze,Betty - powiedziała Caroline, podchodząc bliżej. -Niktcię o nic nieobwinia. Byłaś wczorajbardzo dzielna, kiedymy straciłyśmy głowę. No, wytrzyj oczy. Dziewczyna uspokoiłasię wreszcie i Caroline odesłałają do sutereny. Wymknęła się skwapliwie, rzucającmi na odchodne zbolałe spojrzenie. Po jej wyjściu stałem chwilę ze wzrokiemutkwionym w zamknięte drzwi, czując nasobie badawcze spojrzenie Caroline. - Rzeczywiście wspomniała mi coś, w dniu kiedy uśpiłem Cygana - przyznałem wreszcie. - Byliście tacy zgnębieni, że wolałem niedolewać oliwy do ognia. Potem zaczęła się ta cała sprawa z Rodem 338 i pomyślałem, że to Betty podsunęłamu tę myśl i wbił sobiecośdo głowy. Przysięgała,że to nieprawda. - I myślę, że nie kłamała - oświadczyła Caroline. Podeszła do fotela i ze stojącego obokstolika wzięładwie opasłeksiążki. Przycisnęła je dopiersi i wstrzymała oddech,po czym zaczerpnęła tchu, a kiedy znowu się odezwała, mówiła prawie wyniośle.

- Nic mnie nie obchodzi,żewolałeś to przede mnązataić - powiedziała. - Nieważne, że dowiedziałam się o tym od Betty, a nie od ciebie. Znam twoje zdanie na temat ostatnich wydarzeń. Ale teraz maszmnie posłuchać, chociaż przez chwilę. Chyba jesteś mi towinien? Zrobiłem krokw jej stronę, alemina i zachowanie Caroline odebrały mi odwagę i zatrzymałem się w pół kroku. - Dobrze- odpowiedziałem. Ponownie chwyciła oddech. - Po wczorajszej rozmowie z Betty przemyślałam wszystko na nowo. Iprzypomniałam sobie pewneksiążki, należące do mojegoojca. Przypomniałam sobie tytuły i wieczorem przyszłam ich poszukać. Bałam się, że już zostały oddane. ale w końcu je znalazłam. Z zaskakującą nieśmiałością podała mi obydwa tomiszcza. Niemiałem pojęcia, czego się spodziewać, napierwszy rzut oka wyglądałyjak podręczniki medyczne. Potem przeczytałemtytułu: "Fantazmaty żyjących" i "Nocna strona natury". - Caroline - powiedziałem, opuszczając ręce. - Jakoś niemogę uwierzyć, że to ma nam pomóc. Zrozumiała, że niemam zamiaru zajrzeć do środka, toteż odebrała mi książki i sama otworzyła jedną z nich. Uczyniła todość niezgrabnie, jakbynie panowała nad własnymi ruchami; ponownie spojrzałemna jej rumieniec i zrozumiałem, że to, co wziąłem za oznakę zdrowia,świadczyło w istocie o zgoła chorobliwym pobudzeniu. Znalazłastronę zaznaczoną świstkiem papieru i zaczęła czytać na głos: - "Pierwszego dnia ku wielkiemu zaskoczeniu całej rodziny w pokoju dziennym, kuchni i pozostałych częściachdomu przedmioty zaczęływ tajemniczy sposób poruszać się samez siebie. Raz kubek wiszący 339.

na haczyku nad szafką bez żadnej widocznej przyczyny spadł na ziemięi rozprysnął się w drobny mak, a po nim kolejny; następnego dnia wydarzyło się to samo. Podobna rzeczstała się zimbrykiem pełnym świeżozaparzonejherbaty i ustawionym na półce nad kominkiem". Spojrzała na mnie nieśmiało, ale jakby z cieniem triumfu w oczach. Poczerwieniała jeszcze bardziej. - Działo sięto w Londynie, wdziewiętnastym wieku- uzupełniła. Przewróciła parękartek. - A tu mamy opis z Edynburga, z tysiącosiemset trzydziestego piątego roku. "Cokolwiek by robili, codzienniezdarzyło się to samo: tupot niewidzialnych stóp, stukanie, drapaniei szelesty, raz z jednej, raz z drugiej strony, bez względu na porę". - Caroline - jęknąłem. Przewróciła kolejne kartki, tak gwałtownie, że rozdarła jednąz nich. - I tutaj. Posłuchaj tego: "Zatrzymałem się z kilkomaniezwykłymiprzypadkami dzwonków,które rozdzwaniały się same z siebie: czasami rozbrzmiewały przez dłuższy czas, nawet gdy przedsięwzięto środkimające na celu ich uciszenie. ". Odebrałem jej książkę. - Niech ci będzie - powiedziałem. - Sam zobaczę. Wróciłem do strony tytułowej. Tytuły rozdziałówwprost zaparły mi dech; z niesmakiem przeczytałem je na głos. - "Mieszkaniec świątyni". "Dwa pokłady snu i trans". "Niespokojneduchy". "Nawiedzone domy". - Raz jeszcze bezsilnie opuściłemręce. -Sądziłem, żeten temat mamy za sobą. Naprawdę uważasz,że twoja matka wyzdrowieje, jeśli będziesz utwierdzać ją w przekonaniu, że w tym domu jest duch? - Kiedy ja wcale taknie myślę - zaoponowała pospiesznie. -Naprawdę. Wiem, że ona w to wierzy, a Betty tak samo. Ale teksiążki wcale nie opowiadają o duchach. Jeśli już, tomowa wnicho. o poltergeistach. - Poltergeistach! - zawołałem. -Boże święty! Czemunie wampiryalbo wilkołaki? 340 Bezsilniepotrząsnęła głową. - Rok temu zareagowałabym tak samo jak ty. Ale w końcu to tylkosłowo, prawda? Określenie czegoś, czego nie rozumiemy, jakiejś siłybądź splotu energii. Czegoś, cotkwi w nas samych. Ciężko to wytłumaczyć. A ci autorzy, Gurney i Myers. -otworzyła drugą książkę - oni mówiąo "fantazmatach".

To nie duchy. Toaspekty człowieka. - Aspekty człowieka? -Elementypodświadomości, tak silne i niespokojne, że mogąprzybrać formę odrębnej postaci. - Pokazała mi fragment tekstu. - Spójrz. Pewien mężczyzna w Anglii koniecznie chciał porozmawiać ze swoimprzyjacielem. I pojawił się w pokoju hotelowymw Kairze! Jako swójwłasnyduch! O, atutaj kobieta usłyszała nocątrzepot ptasich skrzydeł, zupełnie jak matka! A potem zobaczyłaswojego męża: stanął dokładniena wprost niej, chociażprzebywałwówczas w Ameryce. Potem się dowiedziała, że nie żyje! Wedługautorów niektórzy ludzie, kiedysą nieszczęśliwi lub zatroskanialbo pragną czegośszczególnie mocno. Czasem są tego zupełnienieświadomi. Coś. jakby sięod nich odrywało. I wiesz, o czym niemogę przestać myśleć? Onocnychtelefonach. A może to jednakbył Roddie? - Słucham? - powiedziałem, nieposiadając się ze zdumienia. - No, jeśli autorzy mają rację, u podstaw tych wszystkich dziwnychwydarzeń tkwi człowiek. Możeto jednak mój brat? Może chce do naswrócić? Sam wiesz, jaki potrafi być nieszczęśliwy i bezradny. Pomyślo tym, comówiła Betty: może to od początku był Roderick? - A możesama Betty! - wybuchnąłem. -O tym nie pomyślałaś,co? Nie przyszło ci do głowy, żewszystkosięzaczęło, kiedy pojawiłasię w domu? Zbyła moja słowaniecierpliwym ruchem ręki. - Równie dobrze można przyjąćzałożenie, że wszystko się zaczęło,kiedy pojawiłeśsię ty! W ogólemnie nie słuchasz. Hałasy, dzwonki. To wszystko znaki, prawda? Nawet litery na ścianie. Głos w telefonie tubowym: według matkibyłledwie słyszalny, brzmiał raczej jak 341.

oddech. Może tylko jej się zdawało, że to Susan. Możew gruncierzeczy słyszała Roda. - Nie było żadnego głosu! - zawołałem. -Nie mogło być. A co do dzwonków. jużto przerabialiśmy. Wypaczony mechanizm. -Ale tu, wksiążce. Chwyciłem ją za ręce, a książka znalazła się między nami. - Proszę cię. Dobrze wiesz, że to bzdura. Bujda,wyssanaz palca! Na miłość boską. Miałem kiedyś pacjenta, który próbował dać żoniemłotkiem po głowie. Twierdził, żeto wcale nie jego żona, tylkoinnakobieta, która biedaczkę "połknęła"; chciał rozwalić jej głowę, żebywypuścić tę prawdziwą! Autorzy książkiani chybi udzielilibymu pełnego wsparcia. Podręcznikowy przykład opętania przez ducha. Alezawieźliśmy delikwenta do szpitala i podaliśmy mu bromek, a po tygodniu był zdrów jak ryba. Ciekawe, co nato tamci autorzy? Twojemubratu teżpodająbromki. Jest bardzo chorym młodym mężczyzną, alesugerować, że nawiedza Hundredsjako duch. Ujrzałem na jej twarzy cień wątpliwości. - Zawszetakodwrócisz kota ogonem, że wychodzi na twoje- odparłaz uporem. - Ale ty tu nie mieszkasz. Nie maszo niczympojęcia. W nocy zrozumiałam wszystko. Posłuchaj. Ponownie otworzyła książkę i znalazła fragment, który miałpotwierdzić jej słowa. Potem następny. Jej rozpłomieniona twarzzdawała się wręcz pulsować. Dostrzegłem rozbiegany wzrok Caroline. Prawie jej nie poznawałem. Ująłem jej rękę. Nie zwróciła na to uwagi,pochłonięta lekturą. Przesunąłem palce na przegub, usiłując wychwycić puls. I wyczułem pod palcami pospieszne kołatanie serca. Zrozumiała,co robię, i wyrwała rękę, niemal ze zgrozą. - Co ty wyprawiasz? Przestań! Przestań! - Caroline - powiedziałem. -Traktujesz mnie tak, jak mojąmatkę! Jak Roda! Tylko na to cięstać? - Na miłość boską! - wykrzyknąłem w przypływie bezsilnościi zmęczenia. -Jestem lekarzem! Czego się spodziewałaś?

Stoisz i czy342 tasz mitegłupoty jak jakaś przesądna, prowincjonalna gęś. Rozejrzyjsię wokół! Skup się na tym, co masz! Dom walici się na głowę! Twójbrat doprowadził go na skraj ruiny, kładąc to na karb "infekcji". A ty idziesz w jego ślady iobwiniasz duchy i poltergeisty! Niemogędłużejtego słuchać! Niedobrze mi się robi od tego! Odwróciłemsięrozdygotany i zdumiony własnym wybuchem. Usłyszałem, jak Carolineodkłada książkę, i opanowałem się z wysiłkiem. Zasłoniłemrękąoczy. - Przepraszam. Nie wiem, co mnie napadło, wcale tak nie myślę. - Nie - zaoponowała cicho. - Cieszę się, że to powiedziałeś. Maszrację. Nawet co do Roddiego. Nie powinnam ci tego pokazywać. To nie twój problem. Spojrzałem na nią w kolejnym przypływie gniewu. - Jak to nie? Przecież mamy się pobrać, tak? Choć Bógjedenwie,kiedy. Och,nie patrz tak. - Złapałem jąza ręce. -Nie mogę patrzeć,jak sięzadręczasz! I nie mogę patrzeć, jak sama siebie oszukujesz. Dokładasz sobie zmartwień, jakbyś miała ich za mało. Nie lepiejskupić się na tym, co istotne i rzeczywiste? Ponownie zobaczyłem wjejoczach zwątpienie. - Ale wczoraj wszystko wydawało się takie logiczne! - powtórzyła. - Jakbym znalazła brakujący elementukładanki. Tyle rozmyślałamo Roddiem,że prawie czułam jego obecność. - Parę dni temu - odparłem - kiedy przyłożyłem ucho do tejprzeklętej rury, wydało misię,że słyszę swojąmatkę! Zmarszczyła brwi. - Naprawdę? Uniosłem jej ręce i pocałowałem. - Ten dom - dodałem- doprowadza nas wszystkichdo szaleństwa,chociaż w innysposób niż myślisz. Sprawy. wymknęłysię spod kontroli. Możemy to naprawić, ty i ja. Ale twójniepokój oRoda jest całkowiciezrozumiały. Może. może pojedźmy goodwiedzić, jeśli to ma pomóc. Stałaze spuszczoną głową, ale słysząc moje ostatnie słowa, podniosła wzrok i po raz pierwszy od wielu tygodni dostrzegłem wjej 343.

oczach iskierkę radości. I znowu coś mnie zakłuło. Jakże bym chciał,żeby ta radość była z mojego powodu. - Mówisz poważnie? - zapytała. - Jak najbardziej. Osobiście odradzam. Moim zdaniem nie powinniśmy tego robić, dla dobra Roda. Ale to odrębna kwestia. W tejchwili myślę o tobie. Myślę o tobie bezprzerwy, Caroline. Nigdyo tym nie zapominaj. I znów,podobniejak kiedyś, resztki gniewu ulotniłysię bez śladu,ustępując miejsca pożądaniu. Przyciągnąłem ją bliżej. Opierała sięchwilę, po czym objęła mnie twardymi, szczupłymi ramionami. - Tak - szepnęła ze znużeniem. - Tak,pamiętam. Pojechaliśmy do kliniki w najbliższą niedzielę, zostawiając paniąAyres śpiącą podopieką Betty. Dzień był suchy, ale pochmurny,a nasza podróż siłą rzeczy przebiegaław atmosferze pewnego napięcia. Zadzwoniłem, żeby uprzedzić o naszym przyjeździe, i Carolinezadręczałamnie po drodze pytaniami. "A co, jeślinie będzie chciałsię z nami widzieć? " -powtarzała dziesiątki razy. Albo "A możemusię pogorszyło? " i "A może nas wcale nie pozna? ". - Przynajmniej będziemy wiedzieli, na czym stoimy - tłumaczyłem. -A to już coś,prawda? Wreszcie umilkła i zaczęła obgryzać paznokcie. Gdy zajechaliśmyna miejsce, przez chwilę nie ruszała się z samochodu. A kiedy weszliśmy do środka, w przypływie paniki uczepiła się mojej ręki. Ale zaraz potem pielęgniarka zaprowadziła nas do świetlicyi zobaczyliśmy Rodericka, który czekał na nas przy jednym ze stołów. Caroline natychmiast puściłamoją rękę i podbiegła do niego czymprędzej, chichocząc ze zdenerwowania i ulgi. - Rod! To naprawdę ty? Prawie cię nie poznałam! Wyglądasz jakwilk morski! Wyraźnie przybrał na wadze. Miał krótsze włosy niż podczas naszejostatniej wizyty i zapuścił rudawą brodę, nierówną z powodu blizn. Częściowo zasłonięta twarz po części straciła swój dawnymłodzień344 czy wygląd i biła z niej zaciętość. Nie odwzajemnił uśmiechu siostry. Pozwolił się objąć i ucałować, a następnie oparł dłonie o stół, jakbyjego namacalność dodawała muotuchy. UsiadłemobokCaroline.

- Dobrze cię widzieć, Rod. -Cudownie cię widzieć! - zaśmiała się Caroline. -Co słychać? Przesunął językiem po zębach, zaschło mu wustach. Miał sięna bacznościi łypał podejrzliwie spode łba. - W porządku. -Aleś ty gruby! Przynajmniej dobrze cię karmią! Tak? Smakujeci tutejsze jedzenie? Zmarszczyłbrwi. -Chyba tak. - Cieszysz się, że przyjechaliśmy? Nie odpowiedział. Zerknął tylko w stronę okna. - Czym przyjechaliście? -Samochodem doktora Faradaya. - Małym ruby. -Zgadzasię - potwierdziłem. Popatrzył namnie wciąż czujny. - Dopierodzisiajpowiedzieli mi o waszym przyjeździe. -To była spontaniczna decyzja - odparłaCaroline. - Jest zwami mama? Dostrzegłem wahanie Caroline i dpowiedziałem za nią. - Niestety,matka jest przeziębiona, Rod. Nic poważnego. Niedługo wyzdrowieje. - Kazała cię pozdrowić - uzupełniłapogodnie Caroline. - Bardzo. żałowała, że nie możez nami przyjechać. - Dopiero dzisiajmi powiedzieli - powtórzył. - Tacy są. Trzymająróżne rzeczy w tajemnicy, żeby nas nie denerwować. Widzicie, niechcą, żebyśmy tracili głowy. Zupełnie jak w RAF-ie. Przesunąłręcei zobaczyłem, że drżą. Trzymanie dłoń płaskona stole pomagało mu zachować nad nimi kontrolę. 345.

Caroline chyba też to zauważyła. Przykryła je swoimi. - Chcieliśmy tylko cię zobaczyć, Rod - powiedziała. - Minęło tyleczasu. Chcieliśmy się upewnić, że. nic ci niejest. Zmarszczył brwi, zezującna jej ręce. Przez chwilę panowała cisza. Caroline raz jeszcze pokręciłagłową nad jego tuszą i brodą. Zapytała,coporabia,na co opowiedział nam obojętnie o swych codziennychzajęciach: o godzinach spędzonych w "modelarni" i klejeniu gipsowych modeli, o posiłkach, czasie wolnym, śpiewaniu, sporadycznejpracy w ogrodzie. Wyrażał się jasno, ale jego twarz zachowaławyraz zaciętości i nadal był czujny. W pytania Carolinewkradło sięwahanie. Czy aby na pewno wszystkow porządku? Czyprzyznałbysię, gdyby było inaczej? Czy niczego mu nie potrzeba? Czyczęstomyślio domu? Spojrzał na nią podejrzliwie. - Nie maciewiadomości od doktora Warrena? -Mamy. Pisze do nas co tydzień. Ale chcieliśmy cię zobaczyć. Przyszło mi do głowy. - Co? - spytał pospiesznie. - Że możesz być. nieszczęśliwy. Jego dłonie zadrżały jeszcze bardziej, zacisnął usta. Chwilę siedziałsztywno, po czym odsunął się od stołu i skrzyżował ręce na piersi. - Nie wrócę - oznajmił. -Słucham? - spytała zaskoczona Caroline. Jego nagły ruch sprawił, że wzdrygnęła się gwałtownie. - Po to przyjechaliście. -Chcieliśmy tylko cię zobaczyć. - Po to przyjechaliście? Żeby mnie zabrać? - Oczywiście, że nie. Przynajmniej, miałam nadzieję. - To niesprawiedliwe,jeśli po to przyjechaliście. Niemożna przywozić kogoś w takie miejsce, pozwolić, żeby przywykł, żeby przyzwyczaił się do wolności, apotem zabieraćgoz powrotem i narażaćna niebezpieczeństwo. - Roddie,proszę cię! - zawołała Caroline. -Chciałabym, żebyś 346 wrócił do domu. Pragnę tego najbardziej naświecie. Chciałabym,żebyś pojechał z nami. Ale skoro woliszzostać, skoro tu jesteś szczęśliwszy.

- Nie chodzi o to, gdziejestemszczęśliwszy! - rzucił z pogardą. - Tylko oto, gdzie jest dla mnie bezpieczniej. Czy tynic nie rozumiesz? -Roddie. - Znów mamnad tym zapanować? Czy oto chodzi? Gdykażdygłupiec widzi, że jeślidać mi coś do ręki, zaraz. zaraz to zniszczę? - Przecież to nie tak -wtrąciłem, widząc, że Caroline niemoże się pozbierać po jego słowach. - Hundreds jest pod dobrąopieką. Caroline nad wszystkim czuwa, a ja jej pomagam. Niemusiałbyśrobić nic,na co niemiałbyśochoty. Zrobilibyśmy wszystko za ciebie. - A to dobre - odparł szyderczo, jakby mówił do obcejosoby. -A to dopiero dobre. Chcecie mi zamydlić oczy, żebymdał się zaciągnąć tam z powrotem,co? Chceciemnie wykorzystać, posłużyć sięmną, żeby mieć nakogo zwalić winę. O nie, nigdzie się stąd nie ruszę! Nie będę waszymkozłem ofiarnym! Słyszycie mnie? - Proszę -rzuciła błagalnie Caroline - niemów tak! Nikt niechce cięstąd zabrać. Po prostu wbiłam sobie do głowy, żemoże czujesz sięnieszczęśliwy. Żechcesz mnie zobaczyć. Przepraszam. Po.. pomyliłam się. - Masz mnie za idiotę? - spytał. - Nie. -A może sama jesteś idiotką? Drgnęła. - Po prostu popełniłam błąd. -Rod. - zacząłem. Ale pielęgniarka, która siedziała w pobliżui dyskretnie obserwowała przebieg rozmowy, podeszła do naszaniepokojona zmianą, jaka wnim zaszła. - O co chodzi? - zapytała łagodnie. -Chyba niedenerwujesz siostry? 347.

- Nie będę gadał z kretynami! - burknąłRod, uparcie kierującwzrok w drugą stronę. Nadal siedział z założonymi rękami. - A janie będę tolerować takiego słownictwa - odparowała, teżkrzyżując ręce na piersi. - Przeprosisz? Nie? - Postukała nogą w podłogę. -Czekamy. Rod milczał. Pielęgniarka potrząsnęła głową;twarz miałazwróconą ku niemu, ale patrzyła na nas. - Rod stanowidla nas wszystkich wielką zagadkę - oznajmiła,cedzącsłowa. - Kiedy ma dobry humor, tylko go do rany przyłożyć. Ale gdy go traci. - Pokręciwszy głową, westchnęła i cmoknęła podnosem. - Nic nie szkodzi - odrzekła Caroline. - Nie musi przepraszać,jeśli nie ma na to ochoty. Nie. nie chcę, żeby robił cokolwiek wbrewswojej woli. Spojrzała na brata i ponownie sięgnęła rękąprzez stół. - Tęsknimy za tobą, Roddy - powiedziała cicho i pokornie. -Mama i jatakstrasznie zatobą tęsknimy. Myślimy o tobie przezcały czas. Hundredsjest bez ciebie okropne. Uznałam, że. że ty teżmoże zanami tęsknisz. Ale teraz widzę, że bardzo ci tu dobrze. I... i bardzo się z tego cieszę. Rod dalej trwał w uporczywym milczeniu. Ale twarz mu stężała i z trudem dobywał oddech,jakby usiłował zapanować nad falą silnychemocji. Pielęgniarkaprzysunęła się bliżej. - Najlepiej go teraz zostawić - rzuciłakonspiracyjnym tonem. -Wolałabym oszczędzić państwuwidoku jego napadu. Spędziliśmy z nim niespełna dziesięć minut. Caroline podniosła sięz ociąganiem,pełna niedowierzania, że Rod pozwoli nam odejść bezsłowa czy choćby jednego spojrzenia. Ale on nawet się nie odwróciłi koniec końców musieliśmy wyjść. Skierowała się do samochodu,a ja zamieniłem jeszcze dwasłowa z doktoremWarrenem; po powrocie zobaczyłem, że oczy miała czerwone, ale suche: płakała, staranniewycierając łzy chustką. Wziąłem ją za rękę. 348 - Tak mi przykro. To byłookropne. - Nie - odpowiedziała głuchym tonem. - Tobył błąd. Powinnambyła cię posłuchać. Byłam głupia, łudząc się nadzieją, że coś tu znajdziemy. Nie ma nic, prawda? Kompletnie nic. Jest dokładnie tak,jak mówiłeś. Wyruszyliśmy w długą drogę powrotną.

Kiedy tylkomogłem, obejmowałem Caroline ramieniem. Ręce trzymała bezwładnie na kolanach, ajej głowa kołysała się wraz z ruchem auta, jakby rozczarowaniei żal pozbawiły ją resztek chęci do życia. Okoliczności nie były specjalnie romantyczne, toteż nasze relacjeponiekąd utknęły w martwym punkcie. Nie dawało mi to spokoju,zamartwiałem się też o Carolinei generalnie o Hundreds;chodziłem struty i zdenerwowany, a do tego spałem marnie, bo dręczyłymnie koszmary. Kilkakrotnie miałem zamiar zwierzyć się AnnęiGrahamowi. Minęło jednak wieletygodni, odkąd mieliśmy okazjęusiąść iporozmawiać; czułem, że są trochę urażenii nie chciałembiec do nich z podkulonymogonem, żeby sięwyżalić. Wreszcie mójnastrój odbił się również na pracy. Gdy pewnego wieczoru asystowałem przydrobnym, rutynowymzabiegu, szło mi tak kiepsko, że lekarzprowadzący wybuchnął śmiechem i sam dokończył procedurę. Tak się złożyło, że był to Seeley. Kiedy na koniecstanęliśmyoboksiebie, myjąc ręce, przeprosiłem go za rozkojarzenie. Swoimzwyczajem obrócił wszystko w żart. - Żaden problem! Człowieku, ty ledwo żyjesz! Wiem coś otym. Za dużo nocnych wezwań, co? Ata parszywa pogoda wcale niepomaga. - Noba - odpowiedziałem. Odwróciłem się, wciąż czując na sobie jego spojrzenie. Przeszliśmydo drugiego pomieszczeniapo nasze rzeczy; tak niezdarniechwyciłem płaszcz, że wypadł mi z ręki i zawartość kieszeni rozsypała siępo podłodze. Zakląłem i kucnąłem, żeby wszystko pozbierać, a kiedywstałem, zobaczyłem, żeSeeley nadalmi się przygląda. 349.

- Coś marnie mi wyglądasz - zawyrokował z uśmiechem. Zniżyłgłos. - O co chodzi? Kłopoty z pacjentem czy sprawy osobiste? Przepraszam za wścibstwo. - Nic nie szkodzi - odpowiedziałem. - Raczejchodzi opacjenta. A w pewnym sensie również o mnie. Omało się nie wygadałem, tak gorąco pragnąłem zrzucić z siebieciężar, lecz wspomnienie styczniowego wieczorku tanecznego skutecznie ostudziło mój zapał. Być możeSeeley też sobie o tym przypomniałi chciał zatuszować złe wrażenie, a może poprostu zwyczajnie zaniepokoił się moim zachowaniem. - Wiesz co, ja na dzisiajskończyłem, a ty? - rzucił nieoczekiwanie. - Może wpadłbyś do mnie na drinka, hm? Masz pojęcie, że dorwałembutelkę szkockiej? Prezent od wdzięcznego pacjenta. Dasz sięskusić? - Do ciebie do domu? - zapytałem zpewnym zdziwieniem. -Aczemu nie? No chodź. Wychylając szklaneczkę lub dwie,zaskarbisz sobie dozgonną wdzięczność mojejwątroby, inaczejwytrąbię całą cholerną flaszkę. Wydało mi się nagle, że minęło wiele miesięcy, odkąd tak po prostuwpadłem do kolegi nadrinka, toteż przyjąłem zaproszenie. Ubraliśmysięi poszliśmy do samochodów: Seeley jakzwykle nieco ekstrawagancki, w grubym brązowym palcie i futrzanych rękawicach do jazdy,które upodabniały go do niedźwiedzia, ja skromniej, w płaszczui szaliku. Wyjechałem pierwszy, ale wkrótce wyprzedził mnie swoimpackardem, lekkomyślniepędząc oblodzoną szosą. Kiedy dwadzieścia pięć minut później zajechałem przed bramę jegodomu, był jużw środku, wyciągał butelkę oraz szklanki i rozpalał w kominku. Mieszkał w wielkimedwardiańskim domu,pełnym jasnych, zabałaganionych pokoi. Ożenił się dość późno; on i jego młoda żonaChristiemieli czworo ładnych dzieci. Kiedy wszedłem do środka,dwoje goniło się właśnie po schodach, a trzecie odbijało piłkę tenisową o drzwi salonu. - A żeby was jasnacholera, przeklęte bachory! - ryknął Seeley, 350 stając w progu gabinetu. Machnąłręką, żebym wszedł, i przeprosiłza zamieszanie, emanując przy tymcichym zadowoleniem i dumą, jakkażdy, kto narzeka na liczną, hałaśliwą rodzinę, będąc wtowarzystwiestarych kawalerów mojego pokroju. Owa myśl zwiększyładzielącynas dystans. Odblisko dwudziestulat rywalizowaliśmy zesobą na przyjacielskiej stopie, ale przyjaciółminie byliśmy. Kiedy otwierał butelkę, spojrzałem na zegarek. - Kropelkę, jeśli łaska - powiedziałem. - Mam jeszcze stos receptdo wypisania. Ale onjuż lał do pełna.

- Tym bardziej musisz sobie strzelić. Niech się pacjenci zdziwią,a co! Rany,co za zapach. Palce lizać. Stuknęliśmy się szklankami i wypiliśmy. Wskazał szklanką na sfatygowane fotele, po czym przysunął nogą jeden z nich,żebym mógłusiąśćprzy kominku; to samozrobił zdrugim, marszcząc przy tymzakurzony dywanik, co go bynajmniej nie stropiło. W holu dzieci wciążdokazywały na całego; wpewnej chwili drzwi otworzyły się na ościeżi jeden z ładnych chłopców wsunął głowę do środka. - Tato. -Wynocha! - wrzasnął Seeley. -Ale, ojcze. - Wynocha, bo ci uszy powyrywam! Gdzie matka? - W kuchni z Rosie. -Idź jej suszyć głowę, ty mały trutniu! Drzwi zatrzasnęły się z hukiem. Seeley łyknął potężnieze szklanki,szperając po kieszeniach w poszukiwaniu paczki playerów. Wreszciepoczęstowałem goswoimi; zapalił i opadł na fotel zpapierosemw ustach. - Sceny z życia domowego - oznajmił z ostentacyjnymznużeniem. -Zazdrościsz mi, Faraday? Nie powinieneś. Ojciec rodziny nigdy niejest dobrym lekarzem, ma zbyt wiele własnych problemów na głowie. Powinnosię zakazać nam wstępowania wzwiązek małżeński jak księżom katolickim. Bylibyśmyo niebo lepsi. 351.

- Sam nie wierzysz w to, co mówisz - odparłem, też zaciągając siępapierosem. - Poza tym jeśli twoja teoria jest słuszna, powinienembyć przykładem na jej potwierdzenie. - Ijesteś. Jako lekarz przerastasz mnie o głowę. I trudniej byłoci to osiągnąć. Lekko wzruszyłem ramionami. - Trudno powiedzieć, żebym dzisiaj zabłysnął. -Ech, takie tam. Kiedy trzeba, umiesz stanąć na wysokościzadania. Sam mówiłeś, że coś cię dręczy. Chcesz o tympogadać? Nie, żebym się wtrącał. Alewiem, że rozmowa z innym konowałemczasami pomaga. Mówił lekko,ale szczerze; poczułem jak mój lekki opór - opórwobec jego wdzięku, hałaśliwego domu i pięknej rodziny - rozwiewasię jak dym. Możewhisky zaczęła działać, ciepło bijącez kominka teżpewnie zrobiło swoje. Jakże różnił się ten pokój od mojego posępnego, kawalerskiego mieszkania. I jakże się różnił od Hundreds Hali! Wyobraziłem sobie Caroline z matką, skulone, zmarznięte i struchlałew ciemnym, nieszczęśliwym domostwie. ' '; i Obróciłem szklankę w dłoni. - Pewnie się domyślasz, w czym rzecz, Seeley- odpowiedziałem. -Przynajmniej częściowo. Nie podniosłem wzroku, ale dostrzegłem kątem oka, że zbliżyłszklankę do ust. - Masz na myśli Caroline Ayres? - rzuciłcicho. -Tak mi się zdawało. Rozumiem, że wziąłeś sobie do serca moje rady? Drgnąłem, aleon już mówił dalej. - Wiem, wiem, spiłem się wtedy jak świnia i język mi się rozwiązał. Ale mówiłem poważnie. Cośposzło nie tak? Tylko mi nie mów,że dała ci kosza. Ona też nie ma lekko, co? No,możesz mi zaufać,jestem trzeźwy. Poza tym. Uniosłem głowę. -Co? - Nic nie poradzisz na plotki. 352 - O Caroline? -O całej rodzinie. -Przybrał poważniejszy ton. - Mój znajomyz Birmingham dorabia jako konsultant w Johna Warrena. Wspomniałmi, że z Roderickiemjestbardzo kiepsko. Paskudna sprawa, co? Nicdziwnego, że Caroline jest przybita. Podobno w Hali wydarzył siękolejny incydent? - Nie inaczej. - I dodałem po chwili: -Powiem ci, Seeley, że samniewiem, co o tym wszystkim myśleć.

I opowiedziałem mu całą historię, począwszy od Roda i jegourojeń poprzez pożar, bohomazy na ścianie i upiorne dzwonienie,aż po chaotyczną relację z makabrycznych wydarzeń w dawnympokoju dziecinnym. Słuchał w milczeniu, czasem kiwając głową,a czasemrechocząc posępnie pod nosem. Wreszcie śmiech ucichł,a kiedy skończyłem, na chwilę zamarłbez ruchu, poczym nachyliłsię, by strzepnąć popiół. - Biedna pani Ayres - powiedział. - Pomysłowy sposóbnapodcięcie sobie żył, nie sądzisz? Wytrzeszczyłem oczy. - A więc tak to widzisz? -A cóż innego wchodzi w rachubę, staruszku? Możemy oczywiścieprzyjąć hipotezę, że ktoś zabawił się kosztembiedaczki, alechyba jużto wykluczyłeś? - Owszem - odpowiedziałem. - Naturalnie. - No właśnie. Kroki w korytarzu, ciężki oddech wtelefonie tubowym: według mnie mamy doczynieniaz oczywistym przypadkiempsychoneurozy. Obwiniasię o utratę dzieci, zarówno tej małej, jaki Rodericka. Postanowiła więc się za to ukarać. Mówisz, że gdzieto było? W pokoju dziecinnym, tak? Trudno obardziej adekwatnąscenerię,prawda? Musiałem przyznać, że wysnułem podobne wnioski,tak samo jakprzed trzema miesiącami zdumiał mnie fakt, że pożar wybuchł akuratna biurku, wśród urzędowych papierów, jakby stanowiły one źródłobólu i frustracji Rodericka. 353.

Coś mi się jednak nie zgadzało. - Czyja wiem? - odpowiedziałem. -Rzecz jasna możemy przyjąćzałożenie, że pani Ayres padła ofiarą halucynacji, pewnie możemyteż znaleźć racjonalne wytłumaczenie na wszystkie rzekomo dziwnezjawiska w Hali. Ale nastąpiła jakbykumulacja zdarzeń i to mnienajbardziejniepokoi. Pociągnął kolejny łyk ze szklanki. - Jak to? -Hm wyobraź sobienastępującą sytuację: przychodzi do ciebiechłopiec ze złamanąręką; nastawiasz kość i odsyłasz go do domu. Po dwóch tygodniach wraca, tym razem zpołamanymi żebrami. I znów składasz go do kupyi odsyłaszdo domu. Po tygodniu zjawiasię u ciebie z kolejną kontuzją. Poszczególne złamaniaschodząjakby na drugi plan, prawda? - Ale my nie mówimy o kościach - zaoponowałSeeley. - Mówimy o histerii. Histeriatoteż intruz, w dodatku- w przeciwieństwiedo kości - niesłychanie zaraźliwy. Przed laty pracowałemw szkoledladziewcząt; w którymśsemestrze zapanowała moda na omdlenia. W życiu czegoś takiego nie widziałeś: panienki padały jak muchy,na zawołanie. W końcu udzieliło sięto również nauczycielkom. Potrząsnąłem głową. -Moim zdaniem to jest jeszcze dziwniejsze. Jakby. jakby cośpowoliwysysało życie z całej rodziny. - Bo wysysa. - Znów parsknął śmiechem. -A nazywa się to rządPartii Pracy. Nie sądzisz aby,że problem Ayresów polega na tym,że nie mogą albonie chcą siędostosować? Niezrozum mnie źle, mamdlanich wiele sympatii. Ale jaki los czeka starą rodzinę w dzisiejszejAnglii? Dostali,co im się należało. Pora zejśćze sceny. Zupełnie jakbym słyszał Petera Baker-Hyde'a; jego nonszalancjawzbudziła wemnie odrazę. Bądź cobądź nigdy nie zaprzyjaźnił sięz nimi takjak ja. - Co do Roda, byłbym skłonny przyznać cirację- odparłem. - Alepani Ayres i samobójstwo? Nie wierzę. 354 - Och, bynajmniej nie twierdzę, że wybijając szybę, miała zamiarze sobąskończyć. Powiedziałbym raczej, że podobniejak większośćkobiet o samobójczych skłonnościach lubi dramatyzować. Niema to jak małe przedstawienie z nią w roli głównej. Nie zapominaj,że jest przyzwyczajona do byciaw centrum uwagi, a ostatnio chyba nienarzeka na nadmiar tego. Trzeba jej dobrze pilnować, w końcu zamieszanie wokół jej osobynie będzie trwać wiecznie. Masz na nią oko? - Oczywiście, że mam. Błyskawicznie dochodzi do siebie, co teżbardzo mnie dziwi. - Przełknąłemkolejny łyk. -Cała ta cholernasprawa zbija mnie zpantałyku! Są rzeczy, których kompletnieniemogę pojąć.

Zupełnie jakby na tym domu ciążyła skaza. Caroline. - Niepewnie zawiesiłemgłos. - Carolinewbiła sobie do głowy jakieśzjawiska paranormalne, że niby Roderick nawiedza dom weśnie, czycoś w tym stylu. Zaczęła czytać jakieśszemrane książki. FrederickaMyersa i podobnych. - Hm - odparł z namysłem Seeley, gasząc papierosa. - Byćmożeniebez racji. Spojrzałem na niego z niedowierzaniem. - Chyba nie mówisz poważnie? -A to dlaczego? Wkońcu teorie Myersa stanowią naturalneprzedłużenie psychologii, nieprawdaż? - W moim rozumieniu psychologii - bynajmniej! -Jesteś pewny? Rozumiem, że należysz do wyznawców ogólnejteorii, przyjmującej istnienie osobowości świadomej oraz podświadomości, czyli tak zwanego uśpionego ja, tak? - Z grubsza rzecz biorąc. -Zatem wyobraź sobie, że owo uśpione ja może się wpewnychokolicznościach uwolnić: odłącza się od macierzy, przenosiw przestrzeni i przybiera formę widoczną dla innych. Czy nie na tym polega tezaMyersa? - Chyba tak - odpowiedziałem. - Opowiastkaw sam raz na długie, zimowe wieczory. Ale na miłośćboską, nie ma w tymza grosznauki! 355.

- No, jeszcze nie - odparł z uśmiechem. - I na pewno nie powtórzyłbym tego w obecności członków okręgowej rady medycznej. Alebyćmoże za pięćdziesiąt lat medycyna znajdzie na to naukoweuzasadnienie. Tymczasemludzie snują opowieści o upiorach, strzygachi duchach, kompletnie omijając sedno zagadnienia. - Napiłsię whisky i podjął innym tonem. -Mój ojciec widziałkiedyś ducha,wiesz? Mojababka stanęła przed nim w drzwiach gabinetu. Nie żyłaod dziesięciu lat. Powiedziała: "Szybko,Jamie! Biegnij do domu! ".Bez namysłu narzucił płaszczi popędził. Jak się okazało, jegoukochany brat Henry poważnie zranił się w rękę, groziło mu zakażeniekrwi. Ojciec amputowałpalec, zapewne ratując tym życie bratu. Jakto wytłumaczysz? - Nie wytłumaczę - odrzekłem. - Ale coś ci powiem. Mój ojciecwieszał w kominie przekłute szpilkami bycze serce. Miało nas chronićprzed złymi duchami. Na toz pewnością znajdę wytłumaczenie. Seeley roześmiał się serdecznie. - Też mi porównanie. -A czemunie? Bo twój ojciec był dżentelmenem, a mój sklepikarzem? - Nie bądź takidrażliwy, człowieku! Posłuchajmnie. Nie wierzę,że mój ojciec zobaczył wtedy ducha, tak samo jak nie wierzę w telefony od zmarłej córki biednej pani Ayres. Na myśl o zmarłych krewnych, unoszącychsię w eterze i obserwujących nas z góry, przewracami się w żołądku. Ale weźmycierpienie mojego stryja, jego niezwykłąwięźz ojcem. byćmoże wytworzyło to coś w rodzaju. siły metapsychicznej? Siły, która przybrała postać mającą zwrócić uwagę ojca. Czyż to nie genialne? - Ale to, co dzieje się w Hundreds -odpowiedziałem- nie kryjew sobienic dobrego. Wręcz przeciwnie. - Dziwisz się, biorąc poduwagę opłakane położenie rodziny? Podświadomośćma wiele mrocznych, smutnych zakamarków. Wyobraźsobie, że coś uwalnia sięz jednegoz nich. Nazwijmy to. zarazkiem. I przyjmijmy, że okolicznościsprzyjają jegorozwojowi. Rośnie jak 356 dzieckow łonie matki. Czym stanie się ten obcy ktoś? Czymś w rodzajumrocznegoalter ego, naprzykład Kalibanem lub panem Hyde'em. Istotąkierowaną niskimi motywami i pragnieniami, które świadomośćukrywała skrzętnie przed całym światem: zawiścią, złośliwością,frustracją. Caroline podejrzewa brata.

Cóż, jakjuż wspomniałem,może nie bez racji. Możepogruchotał sobie nie tylko kości, kiedy jegosamolot runął na ziemię. Może rany sięgały znacznie głębiej. Alepamiętajmy, żeto przeważnie kobietygenerują podobne zjawiska. Oczywiście jestpani Ayres, przekwitająca matka;menopauza to bardzouciążliwy proces. I czy niemają tam aby nastoletniej służącej? Odwróciłem wzrok. - Owszem, mają. To ona rozpętała dyskusję o duchach. - Tak? A ile ma lat? Czternaście? Piętnaście? Tkwiąc na takimodludziu, pewnie nie ma zbyt wielu okazji do flirtów, co? - Przecieżto jeszcze dziecko! - zawołałem. - Hm, bodźce seksualne są najmroczniejsze zewszystkich i muszągdzieś znaleźć ujście. To jak prądelektryczny, znajduje własneprzewodniki. A niewykorzystany zamienia się wdość niebezpiecznąenergię. Coś mnie tknęło. - Caroline też wspomniała oenergiach - odparłem z wolna. -Caroline to mądra dziewczyna. Zawsze uważałem, że ma z nichwszystkich najwięcej oleju w głowie. Trzymali ją w domu z podrzędnąguwernantką, a chłopaka wysłali do szkoły. Potem, ledwiezdążyławyfrunąć w świat, matka ściągnęłają z powrotem, żeby niańczyłabrata! Teraz pewnie będzie niańczyćpanią Ayres. A potrzebujetylko. -Uśmiechnął się chytrze. - Hm, chybanie powinienem sięwypowiadać. Ale latka lecą, nie robi się coraz młodsza. Ty też nie,mój stary! Wyłuszczyłeś mi całą sprawę,ani słowem nie wspominającosobie. O co dokładnie chodzi? Ty iona. lubicie się, tak? To nickonkretnego? Whisky pulsowała mi w żyłach. - Z mojej stronysą same konkrety- odpowiedziałem, ponownie 357.

unosząc szklankę. - Szczerze powiedziawszy, może nawet aż za bardzo. Seeley nie krył zdziwienia. - Aż tak? Kiwnąłem głową. - No proszę. Nigdy bym nie pomyślał. Mam na myśli Caroline. Chociaż, jeśli się dobrze zastanowić,może właśnie to jest źródłemtwojej "skazy". - Zrobił jeszcze bardziej przebiegłą minę. Dopiero po chwilizrozumiałem, o co muchodzi. - Chybaniechcesz powiedzieć. - wykrztusiłem wreszcie. Chwilę przytrzymał mój wzrok i wybuchnął śmiechem. Uświadomiłem sobie nagle, że bawi się wyśmienicie. Dopił whiskyi znówhojnienapełnił szklanki. Zapalił drugiego papierosa. Następnie poczęstowałmnie kolejną opowieścią o duchach, jeszcze bardziej fantastyczną niżpierwsza. Słuchałem go jednym uchem. Dał mi do myślenia; myśli huczałymi w głowie, nie dającsię uciszyć. Bzdura, wiedziałem,że to bzdura. Wszystkodokoła mnie przemawiało przeciwko temu. Ogień trzaskający w kominku. Dzieci hałasującenaschodach. Unoszący sięze szklanki aromatwhisky. Ale noc była ciemna, a parę kilometrówstąd znajdowało się Hundreds Hali,gdzie wszystko wyglądało inaczej. Czy teoria Seeleya mogła kryć w sobie choćby źdźbło prawdy? Czynaprawdę coś mogło wymknąć się spod kontroli, jakaś drapieżnaenergia, której oś stanowiła Caroline? Cofnąłem sięmyślami dopoczątku, dodnia feralnego przyjęcia,kiedy to Caroline doznała upokorzenia, a dziecko Baker-Hyd'ów ucierpiało dotkliwie. Co, jeśli właśnie tamte wydarzenia wprawiły wszystkow ruch, siejącziarno mrocznych i radykalnychzmian? Przypomniałem sobie rosnącą wrogość Caroline wobec brata, brak cierpliwościdla matki. Oboje ucierpieli, podobnie jak małaGillian Baker-Hyde. I właśnie Carolinezwróciła na to moją uwagę: ona pokazała mi śladyw pokoju Roda, ona pierwsza zobaczyła pożar, usłyszałastukaniei poczuła "małą, ruchliwą dłoń" za ścianą. 358 Wówczas naszła mnie kolejna myśl. Owo tajemnicze coś, co zaczęło się od Cygana, "szturchnięcie" lub "szept", jak to ujęła Betty,wprawiając wszystko w ruch, powolirosło w siłę. Przesuwało rzeczy,podkładało ogień, bazgrało po ścianie. Teraz umiebiegać, tupiącgłośno. Mówi,z trudem wydobywając słowa. Rozwija się, rośnie. Co dalej? Poruszony do głębi, drgnąłem w fotelu. Seeley wskazał na butelkę,alepokręciłem głową. - Zmarnowałem ci dosyć czasu.

Naprawdę muszę już iść. Miło,że mnie wysłuchałeś. - Coś misię zdaje, że niewiele pomogłem - odparł. - Wyglądaszgorzejniżna początku! Może jednak zostanieszdłużej? Ale jego synponownie wpadł do środka. Rozochocony whiskySeeley popędził za chłopcem do holu, a kiedy wrócił, zdążyłem jużdopić drinka i włożyćpłaszcz. Miał mocniejszą głowę niżja. Wesoło odprowadził mnie do drzwi; chwiejnie wyszedłemna dwór,whisky paliła mnie w pustym żołądku. Przebyłemniedługą drogę do domu, po czymstanąłem w zimnejprzychodni, czując przypływ mdłości, a wraz z nimi czegośznaczniegorszego, niemal zgrozy. Serce waliło mi jak młot. Zdjąłem płaszcz; byłem mokry jak szczur. Po chwili wahania przeszedłem do gabinetu. Podniosłemsłuchawkę i niezdarnie wykręciłem numer do Hundreds. Było już po jedenastej. Telefondzwonił i dzwonił, wreszcie w słuchawce rozległ się ostrożnygłos Caroline. - Tak? Słucham? - Caroline! To ja. Od razu się zaniepokoiła. - Coś się stało? Zdążyłyśmy się położyć. Myślałam. - Nic się nie stało - odpowiedziałem. - Zupełnie nic. Ja.. ja tylko chciałem cię usłyszeć. Rzuciłemto ot tak, po prostu. Caroline umilkła,po czym w słuchawce rozległ się jej śmiech. Był znużony, zwyczajny. Mdłości i strachpoczęły ustępować, jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki. 359.

- Chyba jesteś wstawiony - stwierdziła. Wytarłem twarz. - Chyba tak. Byłem u Seeleya, spił mnie whisky. Boże,coza gbur! Podsunął mi. głupie myśli. Tak dobrze cię słyszeć, Caroline! Powiedzcoś. Cmoknęła. - Ależ z ciebiegłuptas! Co pomyśli operatorka? Comam nibypowiedzieć? - Cokolwiek. Na przykład wiersz. - Wiersz! Niech ci będzie. - I zadeklamowała: - "Mróz odprawiaobrzęd święty, bez wiatru pomocy". A teraz jazda do łóżka! - Za chwilkę. Chcę cię sobie wyobrazić. Wszystkow porządku? Westchnęła. - Tak, w porządku. Dom choć raz zachowuje się jak należy. Matkaśpi, chyba że ją obudziłeś. - Przepraszam - powiedziałem. - Przepraszam,Caroline. Dobranoc. - Dobranoc - odrzekła, z tym samym znużonym śmiechem. Odłożyła słuchawkę i śmiech umilkł. Połączenie zostało przerwane i słyszałem tylko stłumiony gwar i szelest głosów uwięzionych na linii. ROZDZIAŁ DWUNASTY T) odczas następnejwizyty zastałem w Hundreds Barretta, Carolinel kazałamu rozmontować problematyczny telefon tubowy. Kiedyprzyjechałem, było już po wszystkim: leżał zwinięty i sponiewierany,równie żałosny i nieszkodliwy jak zmumifikowany wąż. Ale paniBazeley i Bettyodetchnęły z ulgą. Nareszcie mogłysię otrząsnąćz napięcia i lęku, które od "wypadku" pani Ayres towarzyszyłyimna każdym kroku. Pani Ayres też powracała do zdrowia. Ranygoiłysię bez żadnychniespodzianek. Przesiadywała w saloniku, czytającbądź drzemiąc w fotelu. I tylko pewneroztargnienie świadczyłootym, co przeszła, chociaż składałem togłównie na karb weronalu,który wciąż zażywała wieczorami i który na krótszą metę nie mógłjej zaszkodzić. Żałowałem, że Caroline siedzi uwięziona w domu,gdyż ze względu na opiekę nad matką miała dla mnie jeszcze mniejczasu. Mimo to odnotowałem z ulgą, że jakby się uspokoiła;po naszejwizycie w klinice zdawała się pogodzona z utratą brata, na szczęścienie wracała teżdo tematu duchów i poltergeistów. Tak, alewarto zaznaczyć, że w domu nie działo się nic niezwykłego:

ucichły dzwonki, kroki ipostukiwania. Dom, jak ujęła to Caroline,"zachowywał się" jak należy. I gdy marzec zbliżał się ku końcowi,a kolejne dni przechodziły bez żadnych zawirowań,zacząłem myśleć,że atmosfera nerwowości panująca w Hundreds od parutygodniosiągnęła już punkt kulminacyjny i minęła jak gorączka. 361.

Pod koniec miesiąca nastąpiła zmiana pogody. Niebo pociemniało,temperatura spadła na łeb na szyję i sypnęło śniegiem. Byłato doprawdy nowość, jakżeróżna od niemożliwych zamieci i wiatrów minionej zimy, bardzo jednak utrudniła życie nam, lekarzom. Jazda wiejskimi drogami stanowiła dla mojego samochodu nie ladawyzwanie, nawetz łańcuchami na kołach. Dojazd do pacjentów stalsię dla mnieistną torturą; park Hundreds był nieprzejezdny przeztydzień z okładem, toteż wolałem nie ryzykować i wybierałem trasęnaokoło. We dworzebywałem jednak często:zostawiałem samochódprzywschodniej bramie i resztę drogi pokonywałem na piechotę. Jeździłem tam głównie zewzględu na Caroline; niechętnie myślałem otym, żetkwi na odludziu, odcięta od świata. Przy okazji czuwałemteż nad paniąAyres. Lubiłem te wizyty same w sobie. Gdyschodziłem z zaśnieżonego podjazdu, widok domu wprost zatykałmi dech w piersi, gdyż nabiałym tle Hundreds prezentowało sięa po prostuolśniewająco. Czerwień cegły i zieleń bluszczu stałysiębardziejnasycone, a niedoskonałości fasady ginęły pod koronkąlodu. Generator nie szumiał, przycichły odgłosy z farmy i budowy,którą przerwano zuwagi na śnieg. Ciszę mąciły tylko moje stłumionekroki: odruchowostarałem się iść jeszcze ciszej,takjakby miejscebyło zaczarowane, jakbymznalazł się w śpiącym lesie, o którymniedawno wspomniała Caroline, i bał się przerwać zaklęcie. Nawetwnętrzedomu zdawało się odmienionewskutek pogody; szklanąkopułę pokrywał śnieg i w holu zrobiło się jeszcze ciemniej, oknazaś odbijały lodowate światło od pobielałej ziemi,powodując niezwykłą grę cieni. Najcichszym z owych śnieżnychdni był wtorek szóstego kwietnia. Pojechałem tam po południu, spodziewając się jak zwykle zastaćCaroline wraz z matką,leczowegodnia rola damy do towarzystwaprzypadłanajwyraźniej Betty. Siedziałyprzystoliku i grały w wysłużone warcaby. Ogień buzował w kominku, w pokoju panował upałi zaduch. Caroline poszłana farmę,poinformowała mnie paniAyres; miała wrócić w ciągugodziny. Czy usiądę i poczekam? Jej 362 nieobecnośćsprawiła mi zawód, a że do wieczornego dyżuru zostałomi jeszcze trochę czasu, przyjąłem zaproszenie. Betty poszła zaparzyćherbatę, a ja zająłem jej miejsce przy planszy. Ale pani Ayres grała z roztargnieniem, tracąc kolejne pionki. Gdyodsunęliśmy warcaby, żeby zrobić miejsce na filiżanki, siedzieliśmyw milczeniu, bo iniewiele było chyba do powiedzenia. W ciągu ostatnich tygodni pani Ayres straciła zainteresowanie lokalnymiplotkami. Przytoczyłem jej parę historyjek i wysłuchała mnie uprzejmie, lecz jejodpowiedzi, oilew ogóle następowały, były rozkojarzone i dziwniespóźnione, jakby łowiłastrzępy bardziej frapującej rozmowy toczącejsię w sąsiednim pokoju. Wreszcie mój wątły zasób anegdot wyczerpał się doreszty. Wstałem,podszedłemdo szklanych drzwi i wyjrzałem na olśniewający krajobraz. Gdy odwróciłem się znowu do paniAyres,tarła ramiona, jakby doskwierał jej chłód. -Zanudzę pana na śmierć, doktorze! - powiedziała. -Proszęmi wybaczyć. Oto, co się dzieje z człowiekiem, kiedy za długo siedziw domu.

Wyjdziemy do ogrodu? Może spotkamy po drodze Caroline. Zdziwiła mnie ta propozycja, lecz perspektywa opuszczeniadusznego pokoju sprawiła mi niewypowiedzianą ulgę. Przyniosłemjej płaszcz, pilnując, by ubrała się jak należy, po czym samwłożyłempalto oraz kapelusz iwyszliśmy. Na początku musieliśmy przystanąć,aby oczy nam przywykły dowszechobecnej bieli, zaraz jednak wzięłamnie pod rękę i ruszyliśmynaprzód. Obeszliśmy dom i skierowaliśmysię wolnym krokiem w stronę zachodniego trawnika. Śnieg leżałtu gładki jak piana, naoko jedwabisty w dotyku,alepod nogami chrupki i puszysty. Gdzieniegdzie widniały karykaturalneślady ptaków,w pewnej chwili zaś natknęliśmysię na głębsze,podobne do psich tropy lisa. Podążaliśmy za nimi minutę lub dwie,prowadziły do starychbudynków gospodarczych. Było tu jeszczebardziej bajkowo; zegar na stajni wskazywał dickensowskie za dwadzieścia dziewiąta, same stajniezaś, pozamykane na cztery spusty, byłytak gęsto zasnute pajęczynami, iż zaglądając do środkaprzez szparęczłowiek na poły spodziewał się ujrzeć rząd uśpionych koni, też oble363.

czonych w pajęczynę. Obok stajni stał garaż, na wpół uchylone drzwiodsłaniały maskę rodzinnego rolls-royce'a. Dalej widniała gęstwinazarośli i lisie tropy znikły nam z oczu. Znaleźliśmy się jednak prawieprzy starym warzywniku, toteż niespiesznie ruszyliśmy dalej, mijającpo drodze łuk wysokiego ogrodzenia z cegły. Latem oprowadziła mnie tędy Caroline. Z uwagi na małą liczbęmieszkańców ogród leżał praktycznie odłogiem, stanowiąc wedługmnie najbardziej samotną imelancholijną część parku. Barrettczuwałnad jedną lub dwiemagrządkami, pozostałe jednak zostały zapewnestratowane przez żołnierzy i od tamtej pory niebyło komu się nimizająć. Jeżyny wybujały ponad wybite dachy szklarni. Żwirowe ścieżkizarosły pokrzywą. Tu i ówdzie stały wielkie, ołowiane misy, ogromnedonice na wysmukłych podstawach, niektóre przechylonezewzględuna wyszczerbionyspód. Krążyliśmy od jednej zarośniętej ściany dodrugiej. - Jaka szkoda! - szeptała pani Ayres. Od czasu do czasu przystawała, aby strzepnąć śnieg i obejrzeć znajdującą się pod nim roślinę,albo po prostu rozejrzeć się dookoła, jakbychciała zachować tenwidok w pamięci. - Pułkownik, mój mąż, kochał te ogrody. Uformowano je nakształt zwężającej się spirali; twierdził, żeprzypominająmu wnętrze muszli. Doprawdy miewał czasem niezwykłe pomysły. Poszliśmydalej iniebawem minęliśmy wąskie, pozbawione furtkiwejście do najmniejszegoze wszystkich ogrodu zielnego. W centralnym punkcie znajdował się zegar słoneczny, umiejscowiony pośrodkuozdobnego stawu. Pani Ayres powiedziała, że chyba nadal są tam ryby; podeszliśmybliżej, żeby zobaczyć. Warstwa lodu na powierzchni byłacienka i dość elastyczna; kiedy jąnacisnąłem, uwalniała pęcherzykipowietrza, wirujące srebrzystą kaskadą tuż podpowierzchnią niczymstalowe kulki. Naraz wgłębimignął złocistykształt. - Jedna jest - odezwała się pani Ayres zzadowoleniem, aczbezwiększych emocji. - Oho,następna, widzi pan? Biedactwa. Nie udusząsię tam? Czynie powinno się aby zrobić dziury w lodzie? Carolinewiedziałaby napewno. Ja nie pamiętam. 364 Pomny swoich harcerskich doświadczeń oznajmiłem, że powinienem nieco roztopić taflę. Kucnąłem nakrawędzi stawu, chuchnąłemw gołe ręce iprzyłożyłemdłoniedo lodu. Pani Ayres spoglądałana mnie przez chwilę, po czym elegancko zawinęłaspódnicę i przyklękła obok. Lód zapiekł w skórę. Kiedy uniosłem wilgotneręcezpowrotem do ust, żeby je ogrzać,były zdrętwiałe iprzypominałygumę w dotyku. Krzywiąc się, strzepnąłem palcami. Pani Ayres uśmiechnęła siępobłażliwie. - Wy, mężczyźni, jesteście jak dzieci. -Tak mówią kobiety - odparłem ze śmiechem. - Właściwie dlaczego tak mówią? - Bo to prawda.

Kobiety są stworzonedo cierpienia. Gdybyściemusieli znosić poród. Nie dokończyła, jej uśmiech zgasł. Ręce wciąż miałem uniesione,rękaw zsunął się w dół, odsłaniając zegarek. - Caroline pewnie zdążyła już wrócić- dodała innym tonem, spojrzawszy na tarczę. - Pewnie chce się pan z nią zobaczyć. - Chętniezostanę tu dłużej -odpowiedziałem zgrzeczności. -Nie chcę pana zatrzymywać. Powiedziała tow jakiś szczególny sposób. Pochwyciwszy jej spojrzenie, zrozumiałem,że na przekór naszym staraniom, aby utrzymaćromans wtajemnicy, doskonale orientowała się w sytuacji. Z lekkimzakłopotaniem odwróciłem się z powrotem do stawu. Ponownieprzyłożyłem ręce do lodu, poczym kilkakrotnie unosiłem je i rozgrzewałem, aż wreszcie lód ustąpił i przezdwa nieregularneotworyzobaczyłem herbacianą wodę pod spodem. -Oproszę - oznajmiłem, zadowolony z siebie. - Terazrybymogą robićodwrotność tego, co Eskimosi, łapać muchyi wogóle. Idziemy? Zaoferowałem pani Ayres ramię, ale niezareagowała. Patrzyła,jak strzepujęwodę z palców i powiedziała cichymgłosem: - Doktorze Faraday, cieszę się z powodu pana i Caroline. Przyznam,że początkowo nie byłam zachwycona. Kiedy zaczął pan nas 365.

odwiedzać i poczułam, co się święci, bardzo mi się to nie spodobało. Jestem osobą starej datyi nie taką partię wymarzyłam sobie dlacórki. Mam nadzieję, że nigdy pan tego nie odczuł. - Chyba odczułem - odrzekłem po chwili. -Wobec tego bardzopana przepraszam. Wzruszyłem ramionami. - A jakie to ma teraz znaczenie? -Chce siępanz nią ożenić? -Tak. - Dużo pan o niejmyśli? -Myślęo niejbez przerwy. Myślę o was wszystkich. Mam nadzieję,że jest pani tego świadoma. Wspomniała panikiedyś o swoim lękuprzed. porzuceniem. Cóż, biorąc Caroline zażonę, zaopiekuję sięnie tylko nią,ale również panią i domem, Roderickiem tak samo. Ostatnio wiele pani przeszła. Ale teraz, kiedy wróciła pani do siebie,kiedy jest pani spokojniejsza. Popatrzyła na mnie bez słowa. Postanowiłemzaryzykować i wykorzystać okazję. - Wtedy, w pokoju dziecinnym - podjąłem. - To byłotakie niezrozumiałe,prawda? Istraszne! Cieszę się ogromnie, że mamy to jużza sobą. Uśmiechnęłasię dziwnie izagadkowo. Zmrużyła oczy, po czymwstała, starannie strzepującśniegze skórzanych rękawiczek. - Och, doktorzeFaraday - powiedziała. - Jest pan taki niewinny. Rzuciłato tak łagodnym tonem i z takim pobłażaniem, że małosię nie roześmiałem. Ale jej twarz wciąż miała tensam dziwny wyrazi niewiedzieć dlaczego ogarnął mnie strach. Wstałem, pospieszniei niezbyt zręcznie;przydeptałem sobie przy tym skraj płaszcza i straciłem równowagę. Pani Ayres zdążyła już pójść dalej. Dogoniłemją i dotknąłem jej ramienia. - Jak to? - spytałem. -Co to znaczy? Szłaz odwróconą głową, nie odpowiadając. 366 - Czy. czy działo sięcoś jeszcze? - drążyłem. -Chyba nie myśli pani, że. że Susan. - Susan - szepnęła, ze wzrokiem wciąż utkwionym przed siebie. -Susan towarzyszy mi cały czas. Chodzi za mną wszędzie. Tak, jest terazz nami w ogrodzie.

Przyszło midogłowy, że może używa przenośni, żepo prostu nie. rozstaje się z córką w myślach, w sercu. Lecz gdyzwróciła ku mnietwarz, dostrzegłem w niej mieszaninę rozpaczliwej samotności, zaszczucia i lęku. - Na miłość boską! - zawołałem. -Dlaczego nic mi pani nie powiedziała? - Żeby znów zaczął mnie pan badać i leczyć? - spytała. -A potem próbował mi wmówić, że śnię? - Ależ paniAyres, mojadroga pani Ayres, to jest sen! Naprawdępani tego nie rozumie? - Chwyciłem ją zaręce. -Proszę sięrozejrzeć! Przecieżnikogo tu nie ma. To wytwór pani wyobraźni! Susan nieżyje. Pani otym wie, prawda? - Naturalnie, że wiem! - odparła niemal wyniośle. -Jakże mogłabym tego nie wiedzieć? Moja kruszynka umarła. Ale teraz wróciła. Ścisnąłem jej palce. - Jakim cudem? Jak pani może tak myśleć? Jest pani rozsądnąkobietą, pani Ayres. Proszę mipowiedzieć, jak wróciła? Niech mi pani to powie. Widzi ją pani? - O nie, jeszcze jej nie widziałam. ale ją czuję. - Czujepani? -Tak, czuję, że patrzy. Czuję na sobiejej wzrok. Przecieżone mająoczy, prawda? Ma tak silne spojrzenie, że jej oczy są jak palce, mogądotykać. Mogą gnieść i szczypać. - Niech paniprzestanie. -Słyszęjej głos. Już niepotrzebny mi telefon. Mówi do mnie. - Mówi. -Szepcze. - Przechyliła głowę, jakby nasłuchiwała, poczym uniosła rękę. -Teraz też. 367.

Jej stanowczość była wręcz przerażająca. - Co takiego szepcze? - zapytałemniepewnie. Jej spojrzenie znów stało się puste. - Zawsze to samo. Pyta: "Gdzie jesteś? ". "Dlaczego nie przyjdziesz? ".I mówi: "Czekam". Sama też ściszyła głos do szeptu; słowa zawisły na chwilę w powietrzu na chmurze oddechu. A potemznikły, pochłonięte przezciszę. Zastygłem w miejscu, nie wiedząc, co począć. Jeszcze parę minuttemu ogród wydawał się wręczidylliczny; teraz ściany napierałyzłowrogo ze wszystkich stron, a wąska ścieżka prowadziła w głąbkolejnej klaustrofobicznej przestrzeni. Jak jużwspomniałem, dzieńbyłszczególnie cichy i nieruchomy; żaden powiew nie poruszałgałęziami drzew, a ptakigdzieś się pochowały, toteżżaden, choćbynajlżejszy szmer nieumknąłby mojej uwagi. Nicsię nie zmieniło,zupełnie nic, lecz mimo to poczułem, żenie jesteśmy sami, że cośczai się ipodkrada coraz bliżejnas. Co gorsza odniosłem nieodpartewrażenie, że to coś, cokolwiek to było, jest w gruncie rzeczy znajome: jakgdyby jego nieoczekiwane przybycie było taknaprawdę powrotem. Struchlały czułem, że w każdej chwilimoże mnie dotknąć, jak w dziecięcej zabawie w ciuciubabkę, i aż włosy misię zjeżyły. Puściwszyręce pani Ayres, obróciłem się w miejscu, rozglądając się w panicena wszystkie strony. Ogród był pusty, naśniegu widniały tylkonasze ślady. Ale sercewaliłomi w piersi, nie panowałem nad drżeniem rąk. Zerwałem kapeluszz głowy i wytarłem twarz. Była spocona i aż zapiekłaod mrozu. Wkładając kapelusz, usłyszałem, że pani Ayres głośno łapieoddech. Zobaczyłem, że przyciska rękę do kołnierza płaszcza, twarzjej się wykrzywia, a policzkiczerwienieją. - O co chodzi? Cosięstało? Bez słowa potrząsnęła głową. Ale wyglądała na takwstrząśniętą, że w obawie o jej serce odsunąłem dłoń i rozchyliłem płaszcz. Pod spodem miała rozpinany sweter,podnim zaś jedwabną bluzkę w odcieniu kości słoniowej: patrzyłem z niedowierzaniem, jak 368 na materiale, zupełnie znikąd, rozkwitają trzy niewielkie plamy krwi,niczym atrament na bibule. Rozpiąłem kołnierzyk i zobaczyłemna skórze głębokie zadrapanie. Jeszcze krwawiło. - Co pani zrobiła? - zapytałem ze zgrozą. -Jak. - Rozejrzałemsię za szpilką, broszką. Złapałem ją za ręcei obejrzałem rękawiczki. Nic. - Czym to pani zrobiła? Opuściła wzrok. - Moja dziewczynka - szepnęła.

- Takbardzo chce,żebym do niejprzyszła. Obawiam się, że. nie zawsze jest delikatna. Kiedy pojąłem sens jej słów, aż mnie zemdliło. Cofnąłem sięgwałtownie. Potem zaś, w przypływie olśnienia, ponownie chwyciłemją za ręce, zdarłem znich rękawiczki i podciągnąłem rękawy. Ranyod szybyzdążyły sięjuż zagoić,blizny różowiały tylko na tle bladejskóry. Ale wśród nich widniały gdzieniegdzie świeże zadrapania,a na jednym z przedramion odkryłem siniak o bardzo dziwnym kształcie, jakby małe, bezlitosne palce zacisnęły się na skórze i wykręciłyją z całej siły. Rękawiczkispadły na ziemię. Podniosłem je roztrzęsiony i pomogłemjej założyć. Chwyciłem ją za łokieć. - Zabierampanią do domu, paniAyres. -Chce mnie pan utrzymać z dala od niej? To niemożliwe. - Odwróciłem się i potrząsnąłem nią za ramiona. -Proszę przestać! Słyszymnie pani? Na litość boską, niech panitaknie mówi! Była zupełnie bezwładna. Nieczułem się na siłach, aby ponowniespojrzeć jej w twarz. Dziwnie mnie to zawstydziło. Ująwszyjej nadgarstek, wyprowadziłem ją z zarośniętych ogrodów. Nie protestowała. Minęliśmy zamarznięty zegar na stajni, razjeszcze przecięliśmy trawniki weszliśmy do domu. Zaprowadziłem ją prosto nagórę. Dopierow sypialni zdjąłem jej kapelusz, płaszcz i ośnieżone buty, a następnieposadziłem jąw fotelu przy kominku. Ale potemspojrzałem na to,co ją otaczało, na węglew palenisku,pogrzebacz, szczypce, szklanki, lustra, bibeloty. Wszystko zdawało 369.

się kruche i niebezpieczne, gotowe w każdej chwili zrobić jej krzywdę. Zadzwoniłem na Betty, po czym przypomniałemsobie, że Carolineprzecięła drut. Wyszedłem zatem na schody i wołałem raz po raz,dopóki dziewczyna się nie zjawiła. - Tylko się nie przestrasz- powiedziałem, uprzedzając jej pytanie. -Masz po prostudotrzymać pani Ayres towarzystwa. - Przysunąłemjej krzesło. -Usiądź tutaj i pilnuj, żebymiała wszystko, co trzeba,a ja. Prawda wyglądałatak, że wciąż nie bardzo wiedziałem, co robić. Myślałem o leżącym na zewnątrz śniegu, oodosobnieniu. Nawetobecność pani Bazeley dodałaby mi otuchy. Ale mając do pomocytylko Betty. Nieprzyniosłem nawet torby. Nie miałem żadnychnarzędzi ani leków. Stałem jakkołek, bliski paniki, czującna sobiespojrzenia obu kobiet. Naraz usłyszałem kroki na marmurowej podłodze. Podszedłemdo drzwi i wyjrzawszy na zewnątrz, z ulgą dostrzegłem Caroline, którawłaśnie wchodziła na schody. Zdejmowała kapelusz i szal, brązowewłosy rozsypały się na ramiona. Zawołałem. Zaskoczona uniosławzrok i przyspieszyła kroku. - Co się stało? -Chodzi o twoją matkę - odpowiedziałem. - Ja. zaczekaj. Zawróciłem do sypialni. Podszedłem do pani Ayres i ujmując jejdłoń, przemówiłem jak do chorego lub dziecka. - Chciałbymzamienićdwa słowa z Caroline, pani Ayres. Zostawięotwarte drzwi, w razie czego proszę mnie zawołać, jeśli tylko coś paniązaniepokoi. Dobrze? Wyglądała na zmęczoną, nie odpowiedziała. Spojrzałem znacząconaBetty i wyszedłem na korytarz. Zaciągnąłem Caroline do jej pokoju i stanęliśmy tuż za progiem,też zostawiając otwarte drzwi. - Co się stało? Uniosłempalec do ust. - Mów ciszej. Caroline, kochana, chodzi otwoją matkę. NiechBóg mi wybaczy. Źle oceniłem jej stan, bardzo źle. Myślałem, 370 że naprawdę wracado zdrowia. Aty nie? Aleto, co mi powiedziała. Och, Caroline. Czyod mojej ostatniej wizyty zaobserwowałaś w niejjakąś zmianę? Czy nie wydawała się zmartwiona, podenerwowana lub przestraszona? Patrzyła na mnie niespokojnie. Zobaczyła,że odwracam siędo drzwi, aby wyjrzeć na korytarz. ,1;;, - Ale co się właściwiestało?

Nie mogę doniej iść? iPołożyłem ręcena jej ramionach. - Posłuchajmnie - powiedziałem. - Ona jest pokaleczona. - Pokaleczona? Jak to? - Myślę, że kaleczy się. sama. I opowiedziałem jejw możliwie jak największym skrócie o tym, co zaszło w ogrodzie. - Myśli, żetwoja siostra nie odstępuje jej nakrok, Caroline. Jestprzerażona! Znękana! Powiedziała. powiedziała, że Susan ją rani. Widziałem zadrapanie. - Pokazałem jej. -O tutaj, na obojczyku. Niemam pojęcia, jak to zrobiła ani czym. Ale obejrzałemjej ręce: są usiane rankami i sińcami. Niczego nie zauważyłaś? Przecież musiałaś coś zauważyć. Caroline? - Ranki i sińce - powtórzyła, jakby usiłując przyswoić sobie tesłowa. - Nie jestem pewna. Zawsze miaładelikatną skórę,z takąnietrudnoo siniaki. A od weronalu ma zawroty głowy. - To nie zawroty głowy. To.. przepraszam, kochana. To obłęd. Spojrzała na mnie, a jej twarz stała się nieprzenikniona. Odwróciła wzrok. -Chcę ją zobaczyć. - Czekaj. - Przytrzymałem ją za ramię. Szarpnęła się zezłością. - Dałeś słowo! Przecież ci mówiłam. Ostrzegałam, że coś czai sięwdomu. Wyśmiałeś mnie! I powiedziałeś, że jeślibędę cię słuchać,nic jej nie grozi. Isłuchałam, niespuszczałam jej zoka. Siedziałamprzy niej całymidniami. Kazałam jej brać tewstrętne tabletki. Dałeśsłowo. 371.

- Przepraszam, Caroline. Zrobiłem, co w mojej mocy. Wytrzymajmy jeszcze chwilę, jeszcze jeden wieczór. - A co jutro? Codalej? - My nie możemy jej pomóc. Samwszystko załatwię, przyrzekam. Jeszcze dziświeczorem. A jutro ją zabiorę. Nie zrozumiała. Niecierpliwie potrząsnęła głową. - Dokąd? O czym ty mówisz? - Nie możetutaj zostać. -Chcesz powiedzieć, tak jak Roddiego? - Obawiam się, że nie ma innego wyjścia. Podniosłarękę do czoła, jej twarz przeciąłgrymas. Myślałem,że płacze. Ale nie, ona się śmiała. Śmiech był okropny, pozbawionywesołości. - Boże! Ciekawe, kiedy mojakolej! Wziąłem ją za rękę. - Nie mów tak! Przesunęła moje palce na przegub, bym wyczuł tętno. - Mówię poważnie. No, powiedz mi. Jesteś lekarzem, prawda? Ilezostało mi czasu? Cofnąłem rękę. - Pewnieniewiele, jeśli matka tu zostanie i zdarzy się coś strasznego! To mnie najbardziej martwi. Popatrzna siebie! Jak zamierzaszdać sobie radę, sama z Betty? To jedyne możliwerozwiązanie. - Jedyne rozwiązanie. Kolejnaklinika. -Tak. - Nie stać nas. -Pomogę ci. Znajdęsposób. Kiedy się pobierzemy. , - Jeszcze się nie pobraliśmy. Boże! - Załamałaręce. -Nie boisz się? - Czego? -Klątwy Ayresów. - Caroline. -Przecież tak będą mówić ludzie, prawda? Wiem, żejuż gadająo Roddiem.

372 - Chyba nie będziemyzawracać sobie głowy czyimś gadaniem! -Och, dla kogoś takiego jak ty to oczywiście bez znaczenia. - Rzuciłato prawie ze złością. -Co chcesz przez to powiedzieć? - spytałem ze zdziwieniem. Zakłopotanaodwróciła głowę. -To, co planujesz, co chcesz zrobisz mojej matce. byłabywstrząśnięta. Będąc przy zdrowych zmysłach, ma się rozumieć. Niepojmujesz? Kiedy byliśmy mali i zachorowaliśmy,nie mogliśmy nawetpisnąć. Twierdziła, że na rodzinach takich jak nasza spoczywa. spoczywa odpowiedzialność, że musimy służyć innym za wzór. I że jeślinas na to nie stać,jeśli nie możemy byćlepsi i odważniej si niż zwykliludzie, to jaki jest sens naszego istnienia? Zabranie Rodastanowiłodla niej straszny cios. Jeżeli spróbujesz zrobić to samo z nią. nigdy na to nie pozwoli. - Obawiamsię, że nie będzie miaławyboru - odparłem posępnie. -Sprowadzę Grahama. Jeśli zachowa się przy nimtak jak dzisiaj przymnie, to przesądzi sprawę. - Prędzej umrze. -Raczej stanie sięto, jeśli tuzostanie! A przyokazji,co mnienajbardziej gnębi, zabije ciebie. Wybacz, ale niebędę owijał w bawełnę. Nigdy cię nato nie narażę. Wahałem się co doRodericka i przyszłomitego srogo żałować. Nie popełnię drugi raz tegosamego błędu. Gdybym mógł, zabrałbym ją od razu. Mówiącto, wyjrzałem zaokno. Za sprawą śniegu dzień był jasny,ale nieboszarzało coraz bardziej. Wywieźć ją stąd jak najprędzej! - Może to się dazrobić - podjąłem z namysłem. - Mógłbym jejpodać środek nasenny. We dwójkędamy sobie radę. Śnieg nie ułatwinamzadania, ale grunt to dowieźć ją do Hatton. - Do szpitala dla obłąkanych? - upewniła się ze zgrozą. - Tylko na jedną noc. Żebym zdążył załatwić wszystkieformalności. Biorępod uwagę jedną czy dwie prywatne kliniki, alewymagająco najmniej jednodniowego wyprzedzenia. Nie wolno teraz spuszczaćjej z oka. Nietrzebanam dalszych komplikacji. 373.

Caroline patrzyła na mnie z przerażeniem; wreszcie zrozumiała,że nie żartuję. - Mówisztak, jakby była niebezpieczna dlaotoczenia. -Stanowi zagrożenie dlasiebie - odparłem. - Gdybyśpozwolił miją stąd zabrać parę tygodni temu, kiedymiałamtakizamiar, w ogóle by to tego nie doszło. A teraz chceszją wsadzić pod klucz jak jakąś wariatkę! - Przykro mi, Caroline. Ale wiem, comi powiedziała. Wiem,co widziałem. Chyba nie sądzisz, że tak tozostawię? Nie sądzisz, że zbagatelizuję jej urojenia ze względu na. arystokratycznądumę? Ponownie uniosła ręce do twarzy, przyciskając palcami zaczerwienione kącikioczu. Chwilę spoglądała namnie bez słowa. Zobaczyłem,że nabiera powietrza w płuca, a kiedy odetchnęła, zrozumiałem,że już postanowiła. Opuściła ręce. - Nie - odpowiedziała. - Nie sądzę. Ale nie pozwolę, żebyśją zabrałdoHatton naoczachwszystkich. Nigdy by mi tegoniedarowała. Zabierz ją jutro po cichu. Do.. do tegoczasu zdążę sięz tym oswoić. Niewidziałem jej tak zdecydowanej od dnipoprzedzających śmierćCygana. - Zgoda - odrzekłem lekko zmieszany. - Ale w takim razie zamierzam tu przenocować. - Nie matakiejpotrzeby. -Będęspokojniejszy. O ósmej jadę do szpitala, alerazmogęto odwołać. Powiem,że wypadło mi coś ważnego. Boże miłosierny,przecieżto prawda. - Spojrzałem na zegarek. -Odbębnię wieczornydyżur iniedługo będę z powrotem. Potrząsnęła głową. - Wolałabymnie. -Twoja matka potrzebuje ciągłej opieki, Caroline. Przezcałąnoc. - Przecież mogę jej przypilnować, prawda? Z kim będzie bezpieczniejsza, jeśli nie ze mną? 374 Otworzyłem usta, żeby zaprotestować,ale jejsłowa zapaliłymi w głowie czerwone światełko i odkryłemze wstrząsem, że myślęo rozmowie z Seeleyem. I ogarnęło mnieto samo podejrzenie,co wtedy. Ta myśl była absurdalna, niemożliwa. Ale w Hundredsdziały sięjuż rzeczy groteskowe iniemożliwe;a co jeśli Carolinew pewnym stopniu ponosi za nie odpowiedzialność? Jeślipodświadomie zrodziła ową mroczną, brutalną istotę, którarozpanoszyła sięw domu,skutecznie zatruwając wszystkim życie? Czypowinienem zostawić panią Ayres na jej pastwę, choćbyna jedną tylko noc? Caroline patrzyła na mnie z wyczekiwaniem,zdziwiona moimwahaniem.

W jej brązowe oczy wkradała się podejrzliwość. Odsunąłem tę szaleńczą myśl. - Niech będzie - ustąpiłem. - Zostanie z tobą. Ale nie zostawiajjej samej, o to jedno cię proszę. I jeślicoś - cokolwiek - się stanie, zaraz masz domnie zadzwonić. Obiecała. Objąłem ją na jedną, króciutką chwilę,po czym wróciliśmy do pokoju matki. Pani Ayresi Betty siedziały w gęstniejącymmroku dokładnie tak, jakje zostawiłem: próbowałem zapalić światło,ale przypomniałem sobiewyłączony generator, zapaliłem więc dwielampy naftowe i rozsunąłem zasłony. W pokoju odrazu zrobiło się weselej. Carolinepodeszła do matki. - Doktor Faraday mówi, że źle się czujesz - odezwała się prawiez zakłopotaniem. Wyciągnęła rękęi odsunęła siwiejący kosmyk. - Czy toprawda? Pani Ayres uniosła znużonątwarz. - Chyba tak - odpowiedziała. - Skoro doktor tak twierdzi. - Przyszłam dotrzymać ci towarzystwa. Co porobimy? Mam ci poczytać? Pochwyciła w przelocie moje spojrzenie i kiwnęła głową. Kiedywychodziłem, siadała na krześle zwolnionymprzez Betty, którąpoprosiłem o odprowadzeniemnie do drzwi. Po drodze zadałemjejto samo pytanie,które wcześniej zadałemCaroline: czy nie zaobser375.

wowała ostatnio zmian w zachowaniu pani Ayres i czy nie zauważyłau niej żadnych drobnych ran. Potrząsnęła głową, z przerażeniem na twarzy. - Czy pani Ayres znowu zachorzała? - spytała. -Czy. czy to sięznowuzaczęło? - Nic się nie "zaczęło" - odparłem. - Wiem, co sobie myśliszi wolałbym,żebyś zachowałato dla siebie. Inie pietraj. - Użyłempotocznego słowa,prawie nieświadomie. -Tamto, co było, już się niepowtórzy. Bądź grzeczna, pomagaj pani Ayres i rób wszystko, cocikażą. Aha,Betty. - Kierowała się już w stronę kuchni. Dotknąłemjej ręki idodałem cicho: - Opiekuj się też panną Caroline, dobrze? Liczę na ciebie. Gdyby coś się działo, daj mi znać. Z zaciśniętymiustami pokiwałagłową ijej twarz straciła niecoze swegodziecięcegowyrazu. Na zewnątrz pociemniało i śnieg jakby zmatowiał, zrobiło sięjeszcze zimniej: próbowałem się rozgrzać energicznym marszem,ale chłód dopadł mnie w samochodzie i zacząłem się trząść. Silnikna szczęście zaskoczył już za pierwszym razem i jazda do Lidcoteprzebiegła powoli, acz bez żadnych zakłóceń. Ale wchodząc do domu,nadal się trząsłem, trząsłem sięteż, stojąc przy piecyku i słuchającgłosów pacjentów zbierających się za ścianą. Wreszcie odkręciłemkran i wsadziłem ręcepod niemal wrzącąwodę, co pomogło niecoopanować drżenie. Konieczność obcowania z serią zimowych dolegliwościpozwoliłami wrócić do siebie. Po skończonym dyżurze zadzwoniłem do Hali; dźwięk czystego, mocnego głosu Caroline, zapewniającej mnie,żewszystko wporządku, dodatkowo mnie uspokoił. Potem odbyłem jeszcze dwie rozmowy. Najpierw zadzwoniłem do Rugby, do emerytowanej pielęgniarki, której podsyłałem czasem prywatnychpacjentów jako pensjonariuszy. Częściej miała do czynienia zchorobami ciała aniżeliumysłu,znała się jednak na swoimfachu i wysłuchawszyszczegółowej relacji na temat pani Ayres, zgodziła się wziąć ją dosiebie 376 na dzień lub dwa, dopóki nieznajdę odpowiedniejszego miejsca. Ustaliliśmy,że o ile drogi będą przejezdne, następnego dnia przywiozęchorą. Zastanawiałem się długo nad drugim telefonem, gdyż chciałempo prostu omówić sprawę i powinienem zwrócić się raczej doGrahama. Ale koniec końców zadzwoniłem do Seeleya. Byłjedynymczłowiekiem, który znał szczegóły sytuacji. Z ulgą opowiedziałem muo wszystkim, nie wymieniając przy tymżadnychnazwisk. Spoważniał,porzucając swój zwykły jowialny ton. - To bardzo zła wiadomość -powiedział. - I to akurat gdy myślałeś, że sprawa rozeszła się po kościach. - I niesądzisz, żedziałam zbyt pochopnie? -zapytałem. - Absolutnie! Pośpiech jesttu jak najbardziej wskazany. - W sumienie znalazłem zbyt wielu dowodów na urazyfizyczne.

-A musiałeś? Aspekt psychiczny jest dostatecznie alarmujący. Spójrzmy prawdzie w oczy, niewielu kwapiłoby się do podjęcia takichkroków wobec ludzi tego pokroju, zwłaszcza gdy w grę wchodzą,powiedzmy. inne sprawy. Ale jaki masz wybór? Pozwolić, żebybrnęła w iluzję, ażnie będziepowrotu? Mam przyjechać rano i ci pomóc? Jeśli chcesz, mogę tozrobić. - Nie,nie - odparłem. - Grahami ja sobie poradzimy. Chciałemsię tylko upewnić. Ale, posłuchaj mnie. - Już miał odłożyć słuchawkę. -Jeszcze jedno. Nasze ostatnie spotkanie. Pamiętasz, o czym rozmawialiśmy? - Masz na myśli te bzdury Myersa? - zapytał po chwili. - Czy aby na pewno bzdury? Nie sądzisz. czuję coś niedobrego, Seeley. Czuję. Czekał. A gdy niedokończyłem, oznajmił kategorycznie: - Zrobiłeś, co w twojej mocy. Nie zaprzątajsobie teraz głowywymysłami. Pamiętaj, co ci powiedziałem: tutaj liczy się przedewszystkim uwaga. Po prostu. Bądź przygotowany na dzikie protesty. Ale dasz jej to, czego w głębi serca pragnie najbardziej na świecie. Wyśpij się terazi przestań o tym myśleć. 377.

W odwrotnej sytuacji powiedziałbym mu to samo. Mimo to bezprzekonania poszedłem na górę, napiłem się i zapaliłem papierosa. Bez apetytu zjadłem kolację i w ponurym nastroju pojechałemdo Leamington. Rozkojarzonyodfajkowałem dyżur, a kiedy tuż przedpółnocąwracałem do domu, wciąż miałem niewesoły humor. Jak gdyby myślo Caroline i jejmatce wywierała na mnie magnetyczny wpływ,niechcący zboczyłem z trasy na drogę do Hundreds i zreflektowałemsię dopiero po przejechaniu półtora kilometra. Osobliwa bladośćkrajobrazunasiliła mój niepokój;w czarnym samochodzie poczułem się nieswojoi jak napatelni. Rozważałem przez chwilę, czy abynie pojechać jednak do dworu, ale doszedłem downiosku, że takpóźna wizyta nikomu nie wyjdzie na dobre. Zawróciłem, spoglądającponadzbielałym polem,jakbym wypatrywałświatła bądź innych niemożliwych sygnałów napotwierdzenie tego,że w Hundreds panujespokój. Telefon zadzwonił z samego rana, kiedypo zarwanej nocy siadałem do śniadania. Nie było w tym nicdziwnego, pacjenci częstodzwonili otej porzez prośbą o wizytę. Aleczułem się już nieco podenerwowany perspektywą ciężkiego dnia, toteż gdy gosposia poszłaodebrać, zamarłem przy stole i nadstawiłem ucha. Wróciła niemalod razu, wyraźnie zaniepokojona. - Przepraszam, doktorze- powiedziała - ale ktoś chce pilniezpanem rozmawiać. Prawie jej nie zrozumiałam. Ale chyba powiedziała, że dzwoni z Hundreds. Rzuciłem nóż i pobiegłem do przedpokoju. - Caroline -rzuciłem beztchu do słuchawki. - Caroline, czyto ty? - Doktorze? - W słuchawce trzaskało z powodu śniegu, aleodrazu usłyszałem, że to nie ona. Głos był piskliwy i dziecięcy,nabrzmiałyłzami i paniką. - Czy może pan przyjechać? Mam spytać,czypan może. Mampanu powiedzieć. 378 Zrozumiałem, że to Betty. Głos docierał z oddali, przerywany szmerem i piskami. - Mam panu powiedzieć - zabrzmiało ponownie - . .wypadek. - Wypadek? - Serce mi zamarło. -Kto? Caroline? Co się stało? - Och, doktorze, to. -Na miłość boską! - wrzasnąłem. -Prawie cię nie słyszę! Co się dzieje? Nieoczekiwanie głos zabrzmiał czysto i wyraźnie. - Och, doktorze Faraday, kazała nic panu nie mówić! Zrozumiałem, żejest źle. - Dobrze - odpowiedziałem.

- Przyjadę. Przyjadę jak najszybciej! Pognałem do gabinetu po torbę inarzuciłem płaszcz. Zaniepokojona pani Rush pospieszyła za mną. Przywykła do rwetesu i zamieszania,towarzyszących zwykle nagłym przypadkom, ale chyba nigdynie widziała mniew takim stanie. Wkrótce mieli się zjawić pierwsipacjenci; krzyknąłem w biegu, żeby kazała im poczekać, przyjśćwieczoremalbo zwrócićsię do kogoś innego, wszystko jedno. -Dobrze - odpowiedziała. - Ale,doktorze. -Stała z filiżankąw ręku. - Nic pan nie zjadł! Niechpan przynajmniej wypije herbatę! Wychyliłem duszkiem gorący napój i popędziłem do samochodu. Nocą znów napadało śniegu,wprawdzie niezbyt dużo, ale drogado Hundreds ponownie stała się śliska i zdradliwa. Oczywiściejechałem za szybko i kilkakrotnie, pomimo łańcuchów, traciłempanowanie nadkierownicą. Gdyby coś wyskoczyło mi z naprzeciwka,ów katastrofalny dzień okazałby się zapewne jeszcze bardziej tragiczny w skutkach, na szczęście jednak większość kierowców wolała tegodnia przemieszczać się na piechotę. Jadąc, zerkałem na zegarek, przeklinającupływające minuty: droga wlokła się w nieskończoność, jaknigdy, a jaz każdym kolejnym kilometrem pociłem się coraz bardziej. Zostawiłem samochódprzy bramie i ruszyłem pieszo śliskim podjazdem. W pośpiechu włożyłem lekkie buty; przemokły mi w mgnieniuoka, a stopy skostniały z zimna. Wpołowie drogi wykręciłem kostkę,ale parłemnaprzód, nie zważając na ból. 379.

Kiedy zdyszany dokuśtykałem do drzwi, Betty czekała już w progu. Jej mina potwierdziła moje najgorsze przeczucia, a gdy stanąłemna wprost niej, uniosła dłonie do twarzy i wybuchnęła płaczem. Niebyło czasu na lamenty. - Gdziemam iść? - spytałem niecierpliwie. Potrząsnęła głową,niezdolna wykrztusić słowa. W domu panowała niezmącona cisza. Spojrzałem w stronę schodów. - Na górę? Mów! - Złapałemją za ramiona. -Gdzie Caroline? Gdzie pani Ayres? Wskazała ręką w głąb korytarza. Pobiegłem dosaloniku, drzwibyły uchylone. Pchnąłem je na oścież, czując jak serce podchodzimi do gardła. Caroline siedziała na sofie. Na jej widok aż osłabłem z ulgi. -Och, Caroline, chwała Bogu! Myślałem. Sam nie wiem,co myślałem. Spojrzałem na nią i coś mnie tknęło. Była nie tyle blada, ile szarawa na twarzy, ale niedrżała; wydawała sięcałkiem spokojna. Uniosłagłowę,jakby mój widok ją zainteresował, ale tylko trochę. Podszedłem bliżej iwziąłem jąza rękę. :; - O co chodzi? Cosięstało? Gdzie pani Ayres? y" - Matka jest na górze - odpowiedziała. -Na górze? Sama? Zawróciłem wstronę drzwi, ale mnie zatrzymała. - Za późno. Ikrok po kroku opowiedziała mi całą przerażającą historię. Zgodnie z moimzaleceniem, spędziła z mamą cały poprzednidzień. Najpierwjej poczytała, agdy pani Ayres zaczęła przysypiać,odłożyła książkę i poprosiła Bettyo przyniesienie robótki. Siedziałytak do siódmej, kiedy to paniAyres poszła sama do łazienki. Caroline wolałajej nie towarzyszyć, zresztąmama pojawiła się po chwiliodświeżona i "jakby weselsza"; uparłasię nawet, żeby włożyć do kolacji coś bardziej eleganckiego. Swoim zwyczajem zjadływ saloniku. Pani Ayres dopisywał apetyt. Pomna moich przestróg Caroline obser380 wowałają uważnie, ale matka zachowywała się jak gdyby nigdy nic,czyli tak jak ostatnio: była "cicha iznużona, rozkojarzona,ale raczejspokojna". Po kolacji posiedziały w saloniku, słuchając przerywanego trzaskami muzycznego programu radiowego. O dziewiątej Bettyprzyniosła kakao, a kolejne półtorej godziny minęło im na czytaniulubszyciu.

Owpół do jedenastej matkę wyraźnie ogarnął niepokój. Podeszła do okna, odsunęłazasłonę istała, wyglądając nazaśnieżony trawnik. W pewnym momencie przekrzywiła głowę i zapytała: "Słyszysz, Caroline? ". Ale onanic nie słyszała. Pani Ayres postałaprzy oknie, dopókiprzeciąg nie zapędził jej z powrotem nafotel przykominku. Niepokój minął; mówiłao zwykłych sprawach, głos miałaspokojnyi znów wydawała sięsobą. Sprawiaławrażenie tak opanowanej,że po powrocie do sypialniCaroline prawie krępowała się jej towarzyszyć. Powiedziała, że matkateż nie była zadowolona, patrząc jak córka sadowi się z kocemna niezbyt wygodnym fotelu, podczas gdy onasama leżała w łóżku. Ale "doktor kazał", oznajmiła matce, na co paniAyres tylko sięuśmiechnęła. - Dawno jużmogliście się pobrać - powiedziała. -Sza - odrzekła z zakłopotaniemCaroline. - Niepleć głupstw. Dała matceweronal, który zadziałał w mgnieniu oka: w ciągu paruminut pani Ayres zapadła w sen. Caroline podeszłado niej na palcach,żeby sprawdzić,czy jest przykryta, po czymwróciła naniewygodny fotel. Miała ze sobą termosz herbatą i książkę, więc parę godzin upłynęłojej na lekturze. Wreszcie zapiekły jąoczy; zamknęła książkę, wypaliłapapierosa i patrzyła na matkę, ale w końcu bezczynność zaczęła jąnużyć. Wyobraziła sobie następny dzień i wszystko, co zaplanowałem: wizytęGrahama, wyjazd matki. Mój niepokój i pośpiech zdumiałyją i przeraziły, nagle ogarnęły ją wątpliwości. Przypomniałasobie swojedawneteorie, o czymś, co zagnieździło się wdomu z zamiaremwyrządzeniakrzywdy rodzinie. Spojrzała na matkę, leżącą bezwładniena łóżku. On się myli, pomyślała. On napewno się myli. Rano muto powiem. Nie pozwolę mu jej zabrać,nie tak. To zbyt okrutne. Ja.. , 381.

sama ją zabiorę. Wyjedziemy razem, i to jak najszybciej. To ten dom,on jejtorobi. Zabiorę ją stąd i wyzdrowieje. I zabiorę Roddiego. Myśli płynęły jedna za drugą, aż zakręciło jej się w głowie od ichnatłoku. Minęło parę godzin: spostrzegła, że dochodzi piąta;najgorszą część nocy miała już za sobą, ale od świtu wciąż dzieliłyją godzina lub dwie. Musiała skorzystać z łazienki, chciała obmyći ochłodzić twarz. Matka sprawiała wrażenie pogrążonej w głębokim śnie, toteż Caroline poszła dołazienki, mijającpo drodzepokój Betty. Skończył się zapas herbaty, a oczy nadal bolały, więcaby nie zasnąć, postanowiła wypalić kolejnego papierosa. Paczka,którąmiała w kieszeni,okazała siępusta, ale w szufladzie nocnejszafki trzymała drugą; drzwizostawiła otwarte i poszła do swojegopokoju, z którego miała widok na sypialnię pani Ayres, po czymusiadła na łóżku, wyjęła papierosa i zapaliła. Dla wygody zdjęłabutyi zarzuciła nogi na łóżko, a następnie usiadła oparta opoduszkę,z popielniczką na kolanach. Drzwi byłyotwarte, widziała wszystkojak na dłoni. Podczas naszej rozmowy podkreśliła to kilkakrotnie. Odwróciwszy głowę, widziała nawet ramęłóżka matki. W domu byłotak cicho, że słyszała jej miarowy oddech. Kiedy się ocknęła, Betty stała przy łóżku z tacą w rękach. Tacędlapani Ayreszostawiła w holu. Pytała, co ma z nią zrobić. - Hm? - rzuciła nieprzytomnie Caroline. Wyrwana znajgłębszegosnu nie wiedziała, corobi nałóżku, kompletnie ubrana i zmarznięta,z przepełnioną popielniczką nakolanach. Usiadłaprosto, pocierająctwarz. - Zanieś ją matce, dobrze? Ale jej niebudź, jeśli jeszcze śpi. Postaw tacę przy łóżku. - Ale panienko -odpowiedziała Betty. - Pani chyba śpi, bo stukamistukam, alenie odpowiada. Adrzwisą zamknięte na klucz. Caroline oprzytomniaław jednej chwili. Spojrzała na zegareki stwierdziła, że właśnie minęła ósma. Za oknem jaśniało, z powoduśniegu blask był wręcz nienaturalny. Zaniepokojona i drżąca z brakusnuzerwała się z łóżka i pobiegła ześciśniętym żołądkiem do pokojumatki. Tak jak mówiła Betty, drzwi były zamknięte na klucz,a kiedy 382 pukała, najpierw cicho, potem coraz głośniej, jej niepokój przybierałna sile,gdyż wewnątrzpanowała głucha cisza. - Mamo! - krzyknęła. -Mamo, śpisz? Znowu nic. Przywołała Betty, dopytując się, czy coś słyszy. Służącanadstawiłaucha i potrząsnęła głową.

- Może zasnęła głęboko-wyraziła przypuszczenie Caroline. -Aledrzwi. Kiedy wstałaś, były zamknięte? - Tak,panienko. -Ale pamiętam, pamiętam na pewno, że zostawiłam je otwarte. Nie mamy zapasowego klucza, co? - Chyba nie, panienko. -Tak myślałam. Boże! Dlaczego, u licha, ją zostawiłam? Drżąc na całym ciele, ponownie zastukała do drzwi,jeszcze głośniej niż przedtem. I znów nie doczekałasię odpowiedzi. Wówczaszrobiła to, co wpodobnej sytuacji pani Ayres, a mianowicieschyliłasię i zajrzała przez dziurkę odklucza. Była pusta, pokój zaśjasny. Siłą rzeczy doszłado wniosku, żematki wcale tam nie ma. PewnieWychodząc, zamknęła zasobą drzwi i zabrała klucz. Ale dlaczego? Caroline nie przychodziło do głowy żadne wytłumaczenie. - Matki tam nie ma, Betty- oznajmiła, siląc się na pewność siebie. -Pewniejestgdzieś wdomu. Zaglądałaś do saloniku? - O tak, panienko. Rozpaliłam w kominku. - Raczej nie poszła do biblioteki. Na góręchyba też nie,co? Wymieniły spojrzenia, wracając myślami do okropnych wydarzeń sprzed paru tygodni. - Lepiej pójdę i sprawdzę - oświadczyła wreszcie Caroline. -Zaczekaj tu na mnie. Albo nie, nie czekaj. Sprawdź wszystkiepomieszczenia na tym piętrze, a potem idź na dół. Może matka miała wypadek. Rozeszły się w przeciwnych kierunkach. Caroline pobiegła na górę,zaglądając do wszystkich pokoi inawołując. Zacienione korytarzenie budziły jej strachu. Dawne pokoje dla dziecibyły ponure i przygnębiające, alepuste. Pokonana, wróciła pod drzwisypialni matki. 383.

Po chwili zjawiła się Betty. Również nic nie znalazła. Sprawdziławszystkie pomieszczenia, a nawet wyglądała przez okna, na wypadekgdyby pani Ayres przebywała na zewnątrz. Powiedziała, że na śniegunie było świeżychśladów, w dodatku paniny płaszcz wisiał na kołkuwsieni, a buty stały na półce, całkiem suche. Caroline przygryzłanerwowo palce. Ponownie szarpnęła za klamkę, wołając i waląc w drzwi. I znowu nic. - Jezu! - nie wytrzymała. -To na nic. Matka musiała wyjść. Pewniewyszła,zanim spadł ostatni śnieg. - Bez palta i butów? - spytała zezgrozą Betty. Ponownie wymieniły spojrzenia, poczym odwróciły się i zbiegłyna dół, do drzwi wyjściowych. Biel prawie je oślepiła, ale wybiegłyprzed domi pospieszyły kupołudniowej ścianie budynku, gdzieschody prowadziłyna trawnik. Nienaruszony kożuch śniegu zbiłnieco Caroline ztropu i przystanęła, spoglądając wkierunku ogrodu. Przyłożyła ręce do ust. - Mamo! - krzyknęła. -Mamo, jesteś tam? - Pani Ayres! - zawtórowałajej Betty. -Psze pani! Pani Ayres! Odpowiedziała im tylko cisza. - Spróbujmy wstarych ogrodach - powiedziała Caroline,ruszającnaprzód. - Matka była tam wczoraj z doktorem Faradayem. Nie wiem,może przyszło jejdo głowy,żeby tam wrócić. Ale w tej samej chwili jej uwagę zwróciło wgłębienie na śniegui zaintrygowana podeszła bliżej. Coś tam upadło, jakiśniewielki,metalowy przedmiot: najpierw wzięła go za monetę, ale z bliska dostrzegłalśniącą, owalną końcówkęklucza. Od razupomyślała, że to kluczdo pokoju matki, ale skąd się tam wziął,niemiała pojęcia. Przyszłojej do głowy, że upuścił go jakiś ptak i podniosłagłowę, rozglądającsię za sroką lub wroną. Wtedy natrafiła spojrzeniem na oknasypialnimatki. Jednobyło zamknięte, zasłony znajdowały się na swoim miejscu. Drugie było otwarte na oścież, pomimo mrozu. Serce zamarłojej natenwidok. Zrozumiała bowiem nagle, że matka sama wyrzuciłaklucz, zamknąwszy uprzednio drzwi od środka. I że wciążznajdowała 384 się wpokoju. I nie chciała łatwo dać sięznaleźć. Caroline domyślała się, dlaczego.

I pobiegła, jak niebawemja miałem pobiec, pobiegła na złamanie karku po puszystym śniegu,ciągnącza sobą zdumioną Betty. Kiedywkładała klucz do zamka, zdawał jej się zimny jak sopel. Ręce jejdygotały, nie mogła go przekręcić i serce zabiło jej mocniej w piersi: może jednak się pomyliła, może to wcale nie ten klucz. Alenie. Ujęła klamkę i pchnęła drzwi. Ustąpiły naparę centymetrów iznieruchomiały, jakby zablokowane przezcoś ciężkiego. - Na litość boską, pomóż mi! - krzyknęła łamiącym się głosem i Betty rzuciła się naprzód. Wspólnymi siłami pchnęły drzwi i wsunęły głowy do środka. Krzyk wyrwał imsię z piersi. Ujrzały skuloną panią Ayres, z głową zwieszoną wbok, w dziwnejpozycji, jakby na wpółzemdlona osunęła sięna kolana tuż obok progu. Twarz miała zasłoniętą siwiejącymi włosami, lecz gdymocniej pchnęły drzwi, głowa opadła jej bezwładnie. Wtedy zobaczyły, co zrobiła. Powiesiła się nasznurkowym pasku odszlafroka, na starym, mosiężnymhaczyku w drzwiach. Podczas paru upiornych minut próbowały ją uwolnić, ocucić i rozgrzać. Sznurek byłtak mocno zaciśnięty, że nie mogły go rozwiązać: Betty pobiegła po nożyczki, któreokazałysię tak tępe, że nie pozostawało imnic innego jak piłować sznur, dopóki się nie wystrzępił; potemmusiały go wręcz oderwać od spuchniętej szyi. Widok wisielcajest potworny;pani Ayres wyglądała przerażająco, twarz miałaobrzmiałą i siną. Najwyraźniej nie żyła już od pewnego czasu, gdyżzdążyła ostygnąć, ale według Betty,z którą rozmawiałem później,Caroline pochyliła się nad matką, łajając, potrząsając i prosząc niemal żartobliwie, żebysię obudziła i wstałaz podłogi. - Nie wiedziała, co mówi, pszepana - uzupełniła Betty, siedzącprzykuchennym stole i wycierając oczy. - Trząchała nią i trząchała,póki żemnie powiedziała, coby lepiej zanieść jąna łóżko. Iżeśmyją razem podniesły. - Zasłoniła twarz. -Boże, to było straszne! 385.

Leciała nam z rąk, a panienka Caroline dalej ją łajać, jakby pani zrobiła cosik najzwyklejszego pod słońcem, na ten przykład zgubiła okulary. Kiedyśmy ją położyły, z bieluśką poduszką pod głową wyglądałajeszcze gorzej, ale panienka Carolineznów jak gdyby nigdy nic. Noto ja jejmówię: "Nie trza po kogo posłać, panienko? Nie trza posłaćpodoktora Faradaya? ". Aona mnie na to: "Tak,dzwoń po doktora,onjej pomoże! ".A kiedym wychodziła, dodała zmienionym głosem: "Tylko mu nie mów, co się stało! Nie przez telefon! Niechciałaby,żeby wszyscy się dowiedzieli! Powiedz, że zdarzył się wypadek! " Alepotem poszła chyba po rozum do głowy. Kiedym wróciła, siedziałacichuśko na łóżku. Patrzyna mnie imówi: "Ona nie żyje, Betty". Jakbym nie wiedziała. Mówięjej:"Tak, panienko, wiem, tak mnieprzykro". I żeśmy tak siedziały wedwie inie wiedziały, co począć. Ażnagle strach mnie obleciał. I to jaki strach. Żem pociągła panienkę Caroline zarękę, a onaposzła za mną jak we śnie. Żeśmy wyszłyna korytarz, a ja zamkłam drzwi na klucz. Paskudne to było, zostawićtakpanią Ayres całkiem samiutką. Taka była dobra, taka miła. I żemse pomyślała, jakeśmy przed chwilą stały przed temi drzwiami,zachodziły w głowę, gdzie może być, zaglądały przez dziurkę, a onaprzez cały ten czas. Och! - Znowu się rozpłakała. -Dlaczego zrobiłataką okropną rzecz, doktorze Faraday? Dlaczego? Minęła godzina, odkąd przyjechałem dodworu i usłyszałemto wszystko; byłem już na górze i zobaczyłem wszystko nawłasneoczy. Kosztowało mnie to wiele wysiłku;myślałemo Caroline, któraweszła tu przede mną,pokonując opór drzwi. Widok obrzmiałej,napuchniętej twarzy pani Ayres przyprawił mnie o dreszcz,ale najgorsze miałodopiero nastąpić, gdy bowiem rozchyliłem jej koszulęnocną, moim oczom ukazało się mnóstwo małych sińców i zadrapań,pokrywających jej tułów i ręce. Niektóre były świeże, inne zdążyłyjuż zblednąć. Większość stanowiły zwykłedraśnięcia,lecz ku swemuprzerażeniu dostrzegłem także jedno lub dwa ugryzienia. Najświeższe,jeszczepokryte krwią, musiałynastąpić tuż przed śmiercią, innymisłowy, w stosunkowo krótkim czasiepomiędzy piątą nad ranem, 386 kiedy Caroline wyszła z pokoju, a ósmą, gdy Betty zjawiła się z tacą. Jak dramatyczne uczuciatowarzyszyły pani Ayres w ciągu tych trzechgodzin, mogłem się tylko domyślać. Poweronalu powinna spać ażdo rana,a jednak obudziła się, wstała i zamknęła drzwi, po czym'wyrzuciła klucz i metodycznie zadręczyła się naśmierć. Przypomniałem sobienasząrozmowę w ogrodzie. I trzy kroplekrwi na bluzce. "Moja dziewczynkaniezawsze jest delikatna.

" Czyto możliwe? Możliwe? A może było to coś jeszczegorszego? Możew swej nieustającej tęsknocie za córką dała początekinnej, bardziej mrocznej istocie. Nie mogłem o tym myśleć. Zasunąłemkoc, żeby na nią nie patrzeć. I podobnie jakBetty, ogarnęło mnie przemożne, podszyte wyrzutami sumienia pragnienie,by jak najszybciej opuścić pokój i zamknąć za sobą drzwi. Przekręciłem klucz iwróciłem do saloniku. Caroline wciąż siedziała apatycznie na sofie; Betty przyniosła herbatę, która zdążyłajuż wystygnąć. Dziewczyna krążyła między pokojem akuchnią jakw letargu, mechanicznie wykonując wszystkie czynności. Poprosiłemją o kawę, a kiedy ją wypiłem, wyszedłem do holu, żeby zadzwonić. Było to niczym koszmarne echowczorajszegowieczoru. Najpierwzadzwoniłem do szpitala okręgowego z prośbą osamochód z kostnicy,do przewiezieniazwłok. Następnie, z pewnymociąganiem, wybrałemnumermiejscowego posterunku i zgłosiłem zgon. Ograniczyłemsiędo niezbędnych szczegółów; policjant miał przyjechać i spisać zeznania. Wreszcie pozostałmi trzeci, ostatni telefon. Zadzwoniłem do Seeleya. Akurat kończył poranny dyżur. Jakośćpołączenia była słaba, ale sprawiło mi to niejaką ulgę. Usłyszałemjego głos imój własny na chwilęodmówił mi posłuszeństwa. - Tu Faraday. Jestem u nich. Nasza pacjentka, Seeley. Obawiam się, że nas ubiegła. - Ubiegła? - Nie dosłyszał, a może nie zrozumiał. Narazchwycił oddech. - Szlag! Nie do wiary. Jak? - Paskudnie. Nie mogę. 387.

- No tak, tak. Boże, tostraszne. Po tym wszystkim! - Tak, wiem. Ale słuchaj, mam prośbę: zadzwoń do pani z Rugby,tej pielęgniarki, o której ci mówiłem. Zrobisz to dla mnie? Wyjaśnijjej wszystko w moim imieniu. Ja nie mogę. - Tak, jasne. Podałem mu numer, rozmawialiśmy jeszcze minutę lub dwie. - Co zapaskudna sprawa - powtórzył. - Dla rodziny. lub tego,co z niej zostało. I dla ciebie,Faraday! Tak mi przykro. - Tomoja wina - odpowiedziałem. W słuchawce nadal trzeszczało; myślał, że się przesłyszał. Powtórzyłem, dodając: - Powinienem byłją zabrać od razu. - Co? Chyba nie masz zamiaru brać na siebie winy! Dajżespokój. Widzieliśmy to już nieraz. Kiedy pacjentsię uprze, żadna siła goniepowstrzyma. Bywają zdolni dowszystkiego, sam otym wiesz najlepiej. Grunt to spokój, człowieku. - Tak- odrzekłem. - Pewnie masz rację. Ale nie wierzyłem we własne słowa. Odłożywszy słuchawkę, spojrzałem w górę, nadrzwi sypialni pani Ayres, i aż sięcały skurczyłem. Ze spuszczoną głową wróciłem do saloniku. Usiadłem obokCaroline i wziąłemją za rękę. Palce miała lodowatei obce jak figura z wosku: delikatnieuniosłem je doust, aleniezareagowała. Przechyliłatylko głowę, jakby nasłuchiwała. Ja teżnadstawiłem uszu. Siedzieliśmy jak zaczarowani,ona z przechylonągłową, ja z jej dłoniąwciąż podniesioną do ust, ale wokół panowałacisza. Nie rozlegało się nawet tykanie zegara. Życie w Hali jakbystanęło w miejscu. Carolinewbiławe mnie wzrok. - Czujesz to? Dom ucichł. Cokolwiek tu było, osiągnęło swój cel. A wiesz, co jest najgorsze? Czego nie mogę mu darować? Że samamuw tympomogłam. ROZDZIAŁ TRZYNASTY Nie powiedziała nic więcej. Przyjechała policja oraz ludziez kostnicy; kiedy zabierano ciało, Caroline, Betty i ja złożyliśmyzeznania. Gdy zostaliśmy sami, Caroline znów na chwilę zapadła w letarg, zaraz jednak, niczymmarionetka

poderwana do życiaszarpnięciem za sznurki, usiadła przy sekretarzyku i sporządziła listęspraw do załatwienia w ciągu następnych dni. Na osobnej kartce spisała nazwiskakrewnych iznajomych,których wypadało powiadomićo śmierci matki. Wolałem, żeby odłożyła tona później, ale potrząsnęła tylko głową, pochylona nad blatem. Później zrozumiałem, iżw ten właśniesposób broniła się przed cierpieniem, ibyłoto chybanajlepsze rozwiązanie. Wymusiłem na niej obietnicę,że niedługoodpocznie, łyknie cośna sen i się położy, a następnie wziąłem z sofykoc i zarzuciłem jejna ramiona, żeby nie zmarzła. Wychodziłem przywtórze zatrzaskiwanych okiennic izasuwanych zasłon: kazała Bettyzaciemnić pokoje, w staroświeckim szacunku dla zmarłej. Idąc podjazdem, usłyszałem huk ostatniej okiennicy i spojrzałem przez ramię: dom zastygł bez ruchu, oślepiony żalem, zniewidzącym wzrokiem utkwionym wwyciszony, biały krajobraz. W ogóle nie chciałem wyjeżdżać, ale czekało mnie jeszcze paręprzykrychobowiązków. Nie pojechałem do domu, tylko do Leamington, byomówić sprawę zgonu pani Ayres z miejscowym koronerem. Rozumiałem już wówczas, że niema sensu zatajać okoliczności 389.

wypadku, usiłując wmówić wszystkim, że śmierć nastąpiła z przyczynnaturalnych, jak czyniłem czasem przez wzgląd na zrozpaczonąrodzinę. Skoro jednak pani Ayresleczyła sięna nerwy, a ja zaobserwowałem u niej skłonność do autodestrukcji, łudziłem się nadzieją,że zdołam oszczędzić Caroline gehenny dochodzenia. Jednakżekoroner, pomimo współczucia,okazał się nader drobiazgowymczłowiekiem. Śmierć nastąpiłaz nagłych i gwałtownych przyczyn; dołożystarań, aby sprawę wyciszyć, ale śledztwo jest nieodzowne. - Co naturalnie oznacza też konieczność sekcji - dodał. - Askoroto panzłożył doniesienie o zgonie, najchętniej zleciłbym autopsjęwłaśnie panu. Proszę to przemyśleć, dobrze? - Był świadomy mojejzażyłości z rodziną. -Moimzdaniem nie byłoby w tymnic złego. Zastanowiłem się chwilę. Sekcje zawsze budziły moją odruchowąniechęć; bywają tym gorsze, im bliżej znało się pacjenta. Lecz myślo przekazaniu sprawy Grahamowi lub Seeleyowi okazała się wprostnie do zniesienia. Czułem, żesprawiłem zmarłej dość zawodu, skorozaś mogłem oszczędzić jej tego ostatniego upokorzenia, przestałemsię wahać. Dlategopotrząsnąłemgłową i oznajmiłem, że podejmęsiętegoosobiście. A że południe dawno minęłoi nie było sensu wracaćdo gabinetu, udałem się prosto do kostnicy, aby jaknajszybciej miećto za sobą. Czekało mnie potworne zadanie. Stanąłem w lodowatym, wyłożonymbiałymi kafelkami pomieszczeniu, mając przygotowanenarzędziapod ręką, i na widokzasłoniętego prześcieradłem ciała ogarnęły mniewątpliwości, czy aby rzeczywiście sprostam zadaniu. Lecz odsłoniłemciało i odetchnąłem głębiej. Wrażenie było tym mniejsze, iż wiedziałem przynajmniej, czego się spodziewać; sińce i zadrapania, które takprzeraziły mnie w Hundreds, przy bliższych oględzinach straciłyniecoze swej okropności. Spodziewałem się,że skaleczenia będą pokrywały prawie całe ciało pani Ayres; teraz zobaczyłem, żeskupione byłygłówniew zasięgu jej rąk, plecy na przykład, nie ucierpiały w ogóle. Wszystko wskazywało na to, że sama zadawała sobie ból,co nie wiedzieć czemu sprawiło mi pewną ulgę. Sięgnąłem po skalpel. Chyba 390 spodziewałem się odkryć jakiśstraszliwy sekret, ale nic takiego nienastąpiło. Nie znalazłem żadnych oznak choroby, jedynie nieubłaganeślady upływu czasu. Zabrakło też jakichkolwiek dowodów użycia siły,żadnych połamanych kości ani urazów wewnętrznych. Śmierć nastąpiła w wyniku uduszenia, czyli zgodnie z wersją wydarzeń przedstawioną przez Betty i Caroline. Ponownie ogarnęła mnie ulga, jeszcze większa i bardziej oczywista niżprzedtem. I zrozumiałem, co jeszcze mną kierowało, kiedypodjąłemsię tego zadania. Bałem się, że natrafię nacoś,cokolwiek,co rzuci podejrzenie naCaroline. Chybawciążdręczyły mnie wątpliwości. Nareszcie mogłem je rozwiać. I poczułem wstyd, że w ogóle dopuściłem je do głosu. Doprowadziłemciało do porządku i przekazałem raport koronerowi. Dochodzenie przeprowadzono trzydni później,ale ze względu na zasób dowodów była to czysta formalność. Wyrok brzmiał"samobójstwo wskutek zaburzeń umysłu", a cała procedura trwałaniespełna pół

godziny. Najgorsze okazało się upublicznienie sprawy,gdyż choćpubliczności było jak na lekarstwo,znalazło się wśród niejparu dziennikarzy, którzy po wyjściu z sąduopadli mnie i Carolinejak sępy. We wszystkich regionalnych gazetach pojawiły się artykuły,sprawę podchwyciło też kilka tytułów krajowych. Jakiś pismak przyjechał ażz Londynui zjawił się w Hundreds, podając się za policjanta. Caroline i Betty pozbyłysię go bez większychtrudności, ale skóracierpła mi na samą myśl o tym. Przypomniałem sobie, jak Carolinebarykadowała się swego czasu przed Baker-Hyde'ami; wyszperałemkłódki orazłańcuchy i ponownie zamknąłem bramy na cztery spusty. Jeden kompletkluczy zostawiłem w domu, drugi zaś nosiłemprzy sobie wraz z zapasowymkluczem do tylnychdrzwi. Sprawiłomi to wielką ulgę, poza tym mogłem terazwchodzić do dworu w dowolnym momencie. Zgodnie z moimi przewidywaniami samobójstwopani Ayres zelektryzowało całą miejscową społeczność. W ostatnich latach rzadkowidywano ją poza Hundreds, nadal jednak znano ją i lubiano, toteż 391.

przez wiele dni wprost nie mogłem się ruszyć z domu, żeby ktoś niezaczepił mnie na ulicy, żądny mojej wersji zdarzeń i pełen niedowierzania, że "taka miła pani", "taka dama w starym stylu", "taka miła i ładna" mogła zrobić coś tak potwornego - "i zostawić tych dwoje biedaków samych na świecie". Wiele osóbpytało również o Rodericka,gdzie jest i kiedy wróci. Odpowiadałem, żejest na wakacjach z przyjaciółmi,a siostra bezskutecznie próbuje nawiązać z nim kontakt. TylkoRossiterowie i Desmondowie usłyszeli prawdę, nie chciałem bowiem,bydręczyliCaroline trudnymi pytaniami. Oznajmiłem bez ogródek,że Rod przebywa w klinice z powodu załamania nerwowego. - Ależ to straszne! - zawołała Helen Desmond. -Wprost niedo wiary! Dlaczego Caroline wcześniej do nas nieprzyszła? Domyślaliśmy się,że rodzinama kłopoty, ale wydawało się, że jakoś sobieradzi. Bili wielokrotnie proponował im pomoc,zawsze odmawiali. Wydawało się, że to po prostukwestia braku pieniędzy. Gdybyśmywiedzieli,jaksprawy stoją. - Chyba nikt z nas nie mógł tego przewidzieć - odpowiedziałem. -Ale corobić? Przecież Carolinenie może zostać sama w tymwielkim, smutnym domu. Powinna zamieszkać zprzyjaciółmi. Konieczniemusi przyjechać do mnie i Billa. Biedna, biednadziewczyna. Musimypo nią pojechać, Bili. - Bezwzględnie - odparłBili. Od razu chcieli ruszać w drogę. Rossiterowie też zgłosili chęćnatychmiastowej pomocy. Ale nie byłem pewien, czyCaroline ucieszysię najściem, bez względu na dobre intencje sąsiadów. Zaproponowałem, że najpierw sam porozmawiam z nią w ich imieniu. I tak jaksię spodziewałem, nie była zachwycona. - To bardzo miłe z ich strony -powiedziała. - Ale nie wyobrażamsobie, żemiałabym zamieszkać wobcym domu, gdziena każdymkroku zapytywano by, jak się czuję. Nie, nie mogłabym. Wolęnienarażać się na komentarze, iżjestem zbytsmutna albo smutna w niewystarczającym stopniu. Zostaję tutaj,przynajmniej na razie. - Jesteśtego pewna? 392 Podobnie jakwszyscy martwiłem się na myśl, że zostaje sama,mając za towarzyszkę tylko biedną, markotną Betty. Ale Carolinesprawiała wrażenie zdecydowanej,toteż wróciłem do Desmondówi Rossiterów,dając imdo zrozumienia, że Caroline bynajmniej niejest taksamotna i zdana nasiebie, jakmogłoby się wydawać; ktoś sięo nią troszczy, a tym kimś, gwoli ścisłości,jestem ja. Minęła chwila,zanim to do nichdotarło. Nie kryli zdumienia. Desmondowie pierwsiodzyskali rezon i pospieszyli z gratulacjami; stwierdzili, że to najlepsze,co mogło teraz spotkać Caroline, i że kamieńspadł im z serca. Rossiterowieokazali większą powściągliwość. Pan Rossiter nawetdość serdecznie uścisnął mi dłoń, widziałem jednak, że jegożonarozmyśla intensywnie;dowiedziałem się później, że zaraz po moimwyjściu zadzwoniła do Caroline z prośbą o

potwierdzenie. Wobectak nieoczekiwanego ataku, znużona i rozkojarzona Caroline miałaniewiele do powiedzenia. Tak, bardzo jej pomagam. Tak,planujemyślub. Nie, jeszcze nie ustaliliśmy daty. Chwilowo niema siły o tymmyśleć. Nie możepodać żadnychkonkretów. Ale nie próbowano więcej nakłonić jej dowyjazdu; Desmondowie i Rossiterowie musieli też dyskretnie przekazać wieść o naszychzaręczynach garstce sąsiadów, którzy równie dyskretnie przekazaliją swoim znajomym, w związku z czym w ciągu kolejnych dni wyczułemsubtelną zmianę w nastawieniudo mojej osoby. Przestano traktowaćmniejak lekarza Ayresów, z którego możnabezkarnie wyciskać informacje o ponurych wydarzeniach w Hundreds; w oczach ogółu stałemsię bez mała członkiem rodziny,godnym szacunku i współczucia. Jedyną osobą, przy której poruszyłem ten temat, był David Graham,on zaś bynajmniej nie kryłzachwytu. Przyznał, żeod dawna wiedział,że "coś jest na rzeczy". Annę "wyczuła pismo nosem", ale nie chcielinaciskać. Wyraził tylkoubolewanie, żesprawa ujrzała światło dziennew tak tragicznych okolicznościach. Nalegał, bym poświęcał Carolinekażdą wolną chwilę; obiecał, żeulży mi w obowiązkach, przejmującczęść moich pacjentów. Dlatego w pierwszym tygodniu po śmiercipani Ayres większośćczasu spędziłem w Hali, pomagając Caroline 393.

w codziennych czynnościach, czasem zabierałem ją na spacer do parku,a czasem po prostu siedziałem z niąw ciszy, trzymając ją za rękę. Wciążsprawiała wrażenie otumanionej rozpacząi jakby nieobecnej, ale mojewizytychyba narzuciły jej życiupewien określony porządek. Nigdy niemówiła o domu,on zaś w dalszym ciąguwydawał się zadziwiająco cichyi spokojny. W ciągu paru ostatnich miesięcyżycie w nim ograniczyło sięna moich oczach wręcz drastycznie; co najdziwniejsze, proces ów trwałdalej, i życie to sprowadzało się obecnie do szeptów i stłumionych kroków w obrębie zaledwie dwóch lub trzech ciemnych pokoi. Śledztwomieliśmy wprawdzie za sobą, alepozostawała jeszczekwestia pogrzebu. Odbył się w piątek następnego tygodnia, Carolineija załatwiliśmywspólnie wszystkie formalności. Zważywszynaprzyczynę zgonu, uroczystośćmiała być cicha i skromna; nasz największydylemat polegał na tym, czy powinniśmy włączyć w niąRoda. Jegoobecność oczywiście nieulegała wątpliwości, zastanawialiśmy siętylko, jak to zorganizować; na przykład przyszło namdo głowy,że mógłby przyjechać z Birmingham w asyściesanitariusza, którymógłby uchodzić za jego kolegę. Jak się okazało jednak,czas poświęcony na rozmyślania poszedł na marne: sam pojechałem do kliniki,aby go powiadomićo śmierci matki, lecz jego reakcja przeszła mojenajśmielsze oczekiwania. Jakby wogóle doniego nie dotarło, że stracił matkę. Wstrząsnął nim jedynie sam fakt jej śmierci,z miejscauznałgo bowiem za kolejny dowód istnienia diabolicznej "infekcji", z którąsam zmagał siętak usilnie. - Musiało czekać - zakomunikował. - Wylęgało się przez cały tenczas. Ajuż myślałem,że dałem muradę! Widzisz, co się dzieje? - Sięgnął ponadstołem i złapał mnieza rękę. -Nikt niejest bezpieczny! Caroline. O Boże! Nie waż się zostawiać jej samej. Jest w wielkimniebezpieczeństwie! Musiszją stamtąd zabrać! Musisz natychmiastwywieźć ją z Hundreds! W pierwszej chwili aż się spociłem, przestrogiRodericka wydały mi się bowiem całkowicie uzasadnione. Ale zaraz dostrzegłem 394 w jego oczach szaleństwo i zrozumiałem, jak daleko zbłądził w swychurojeniach. Nie mogłem pójść jego śladem. Próbowałemprzemówićmudo rozsądku, co jeszcze bardziej go rozwścieczyło. Przybiegłypielęgniarki;kiedy wychodziłem, szarpał sięz krzykiem i wyrywał. Po powrocie do Caroline powiedziałem tylko, że jest bezzmian. Pomojej minie od razu spostrzegła, co miałem na myśli. Zrezygnowaliśmyz pomysłu przywiezienia go do Hundreds choćby najedendzień, a następniez pomocą Desmondów i Rossiterów rozgłosiliśmywszem i wobec, że przebywa za granicą i jego powrót chwilowo niewchodzi w grę. Nie wiem, czy ktokolwiekdał się nabrać. Wydajemi się,że pogłoski natemat prawdziwej przyczynynieobecności Rodakrążyły już w okolicy odjakiegoś czasu. Tak czy inaczej,pogrzeb odbył siębez niego, na szczęście bezżadnych zakłóceń. Trumnęwyprowadzono z Hundreds, Carolinei ja pojechaliśmy samochodem przedsiębiorcy pogrzebowego, za namizaś podążyły trzy lub cztery samochody z najbliższymiprzyjaciółmirodziny

i garstką krewnych, którzy zadali sobie trud przyjazdu z dalekiego Sussex i Kent. Pogoda znacznie się poprawiła,ale gdzieniegdziespoczywały jeszcze resztki śniegu iczarne samochody robiły na ich tleprzygnębiające wrażenie. Nasze starania mające na celu wyciszeniesprawy spełzły naniczym: rodzina cieszyła się w regionie zbyt dużąpopularnością, duch feudalizmu też zrobił swoje. Do tego doszłyrównieżtragiczne okoliczności zdarzenia,dodatkowo nagłośnioneprzez prasę. Ludzie stali tłumnie w bramachi drzwiach, obserwująckondukt, a gdy wjechaliśmy na główną ulicę Lidcote, na chodnikachwprost zaroiło się od gapiów. Mężczyźni zdejmowaliczapki i kapelusze, parę kobiet płakało,ale wszyscy jednakowowyciągali szyje, żebylepiej widzieć. Wróciłem myślami do chwilisprzed bliskotrzydziestulat, kiedy stałem z rodzicami w szkolnymsweterku, spoglądającna inny kondukt pogrzebowy i o połowę mniejszą trumnę; aż zakręciłomi się wgłowie, gdyż mojeżycie obróciło sięo sto osiemdziesiątstopni. Kiedy zbliżaliśmy się do kościoła, tłum zgęstniał i poczułem,że Caroline sztywnieje. Ująłem jej dłoń wczarnejrękawiczce. 395.

- Chcą okazać szacunek, nic więcej - powiedziałem cicho. Uniosła drugąrękę do twarzy, chcącsię zasłonić przed natarczywymi spojrzeniami. - Patrzą na mnie. O co im chodzi? Ścisnąłem jej palce. - Bądź dzielna. -Nie wiem, czy potrafię. - Owszem, potrafisz. Spójrz na mnie. Jestemtutaj. Nie zostawięcię. - Nie, nie zostawiaj! - szepnęła, zwracając ku mnie twarz,jakbyzatrwożonatą myślą. Rozdzwoniły się dzwony, dziwnie głośne i płaczliwe w rześkim,nieruchomym powietrzu. Caroline szła ze spuszczoną głową, uwieszona ciężkona moim ramieniu, lecz gdy znaleźliśmy się w kościele,ogarnął ją spokój, wystarczyło bowiem przebrnąć przez całą uroczystość, przestrzegając określonej procedury. I tak też zrobiła, w tensamsumienny, a zarazem powierzchowny sposób,w jaki wypełniałaswoje obowiązki w ciągu ostatnich dni. Po raz pierwszy usłyszałem,jak śpiewa. A śpiewała tak,jak mówiła, czysto i dźwięcznie, starannie artykułując słowa. Msza nie była długa, ale pastor Spender znał panią Ayres od wielulat i nie oparł się pokusie wygłoszenia krótkiego przemówienia. I podobnie jak wieluinnych ludzi ostatnimi czasy, określił ją mianem"damy w starym stylu". Powiedział, że należała do innej, piękniejszejepoki, jakby chodziło o osobę znacznie starszą, bez mała ostatniąprzedstawicielkę pokolenia. Wspomniał śmierć jej córeczki Susani wyraził przekonanie, że zapewne pamiętamy ją prawie wszyscy. PaniAyres, przypomniał, owegodnia szła za trumną i zapewne wsercupodążała za nią przez resztę życia. W obliczu tragedii jej śmierci,dodał, niepozostajenam nic innego jak czerpaćotuchę z wiary, iżnareszcie było jej dane połączyć się z córką. Rozglądając się po zgromadzonych, zobaczyłem, że wieleludzize smutkiem kiwa głowami. Naturalnieniktz nich nie widziałpani 396 Ayres w ostatnich tygodniach życia, kiedy to tkwiła w szponach iluzjitak przemożnej iabsurdalnej, iż zdawało się to kłaść cieniem na otaczająceją przedmioty codziennego użytku. Leczgdy skierowaliśmysię w stronę cmentarza, przyszło mi do głowy, że może Spendermiałrację. Urok ani cień nie istniały, nie było żadnej tajemnicy. Wszystkobyło niezwykle proste. Caroline nieponosiła żadnej winy, podobniejak dom, ten zlepek cegieł i zaprawy murarskiej, a pani Ayres, nieszczęśliwa pani Ayres, wreszcie miała odzyskać utracone dziecko. Odmówionomodlitwy, opuszczono trumnę i mogliśmy sięoddalić. Ludzie zaczęli podchodzić do Caroline,żeby złożyć jej kondolencje. Jim Seeley z żoną podali jejręce. Ponich przyszła kolej na Mauric'aBabba, anastępnie na Grahama i Annę. Postali przy niej chwilę,a kiedy rozmawiali, zobaczyłem, że Seeley został z tyłu i patrzy znacząco w moją stronę. Po chwili wahaniaruszyłem w jegostronę. - Ponury dzień - mruknął. - Caroline jakoś się trzyma?

- Zważywszyna okoliczności, całkiem nieźle - odpowiedziałem. -Jest tylko trochę rozkojarzona. Obrzucił jąprzelotnym spojrzeniem. - To naturalne. Powoli wszystko zacznie do niej docierać. Grunt,że ma ciebie, prawda? - W rzeczy samej. -Słyszałemplotki. Chyba mogę ci pogratulować? - Nie czas i miejsce na powinszowania - odparłem. - Ale. -spuściłem głowę, zadowolony, choć nieco skrępowany - . tak.Poklepał mnie po ramieniu. - Bardzo sięcieszę. -Dzięki,Seeley. - Cieszę się też ze względu na Caroline. Bóg jeden wie, że zasługuje na odrobinę szczęścia. Na twoim miejscu długo bym niezwlekał. Zabierz ją stąd,jedźcie namiły miesiąc miodowy. Zacznijcieod początku. - Mam taki zamiar - zapewniłem go. -To rozumiem. 397.

Odszedł, ponaglany przez żonę. Caroline rozejrzała się, jakbyszukała mnie wzrokiem, i ponownie stanąłem u jej boku. Znówuwiesiła się ciężko mojego ramienia; pragnąłem zcałego sercaodwieźć jądo Hundreds i położyć spać. Zaprosiliśmyjednak paręosób nakonwencjonalny poczęstunek; nastąpiła chwila zamieszania,podczas której próbowaliśmy ustalić, kto jedzie z kim, kogo wcisnąćdo samochodów przedsiębiorcy pogrzebowego, a kogo do prywatnych. Świadomy narastającego napięcia Caroline, wysłałem ją do domuw samochodzie wujostwa z Sussex, asam pobiegłem po swojegoruby,w którym prócz mnie zmieściło sięjeszcze troje pasażerów: Desmondowie oraz pewien przypadkowy młodzieniec niecopodobny do Rodericka,który okazał się kuzynemCaroline ze strony ojca. Wydawał sięmiłymi sympatycznym chłopcem, ale śmierć pani Ayresnie wywarła chybana nim większego wrażenia, gdyż przezcałą drogęusta mu się nie zamykały. Nie był w Hundreds od ponad dziesięciulat inie mógł siędoczekać,żeby zobaczyć dwór. Dawniejprzyjeżdżałtu z rodzicami, wyjaśnił, i zachował wiele miłych wspomnieńna tematdomu, ogrodu oraz parku. Przycichł, kiedy wjechaliśmy na zarośnięty podjazd. A gdy znaleźliśmy się przed ociemniałym domem, małonieprzetarł oczuze zdumienia. - Trochę się tu zmieniło, co? - rzucił Bili Desmond, kiedy wysiadaliśmy z samochodu. - Trochę! - zawołał chłopak. -W życiu nie rozpoznałbym dawnego Hundreds! Wygląda jak z horroru. Nic dziwnego,że ciotka. - Zakłopotany ugryzł się wjęzyk i poczerwieniał. Gdy podeszliśmy do pozostałych żałobników, stało się jasne,że większość gości podziela jegozdanie. W sumie zebrało się nasjakieśdwadzieścia pięć osób i w saloniku zrobiło się trochę ciasno,lecz był to jedyny pokój, jaki przyszedł nam do głowy. Caroline odsuwała meble, niestety obnażając przy tymsfatygowanydywan i zużytątapicerkę. Część gości zapewne uznała obecnystan rzeczy za przejawdziwactwa, ale ci, którzy bywali tu w czasach świetności Hundreds,musieli być naprawdę wstrząśnięci jego upadkiem. Zobaczyłem, 398 że ciotka i wuj z Sussex rozglądają się na wszystkie strony. Widzielijuż salon, z jego zawilgoconymsufitem i złuszczoną tapetą, widzieliżałosne zgliszczapokoju Rodericka, wyjrzeli także przez okno,spoglądając na wyłom w murze i widoczne dalej czerwone budynkikomunalne, które rozpanoszyły się tam jak muchomory. Jeszcze niedoszli dosiebie. Podobnie jak wcześniej Desmondowie i Rossiterowie,uważali za wykluczone, by Caroline została sama w Hali. Gdy wszedłemdo pokoju,właśnie odciągnęli ją na bok, przekonując, by jeszczetego samego dnia pojechała z nimi do Sussex. Potrząsnęła głową. - Nie mogę na razie myśleć o wyjeździe - powiedziała. - O niczymnie mogęmyśleć. - Cóż, to chyba kolejny powód, dla którego powinnaś wyjechać,nieprawdaż? -Proszę. Drżącymi palcami odgarnęła włosy, parę kosmyków spadło jejna policzek.

Miała na sobie zwykłą, czarną sukienkę; odsłoniętaszyja była tak blada, że widziałem na niej sieć żyłek, niebieskawychjak siniaki. - Nie mówmy teraz o tym- poprosiła, kiedy podszedłem bliżej. -Wiem, że po prostustaracie się byćmili. Dotknąłemjejręki, odwróciłasię z wdzięcznością. - Jesteś - powiedziała ciszej. - Wszyscyjuż przyjechali? - Tak - odrzekłem łagodnie. - O nic się nie martw. Wszystko podkontrolą. Masz ochotę coś zjeść albo się napić? Na stole znajdowały się półmiski z kanapkami. Betty stała obok,rozkładała talerzyki i nalewała napoje, niemal równie blada jakCaroline, z oczami czerwonymi jak królik. Nie pojechała na pogrzeb,została w domu, żeby wszystkiego dopilnować. Caroline potrząsnęła głową, jakbyzemdliłoją nasamą myślo jedzeniu. - Nie jestem głodna. -Myślę, że kieliszek sherrypostawi cię na nogi. - Nie, wykluczone. Ale może ciocia i wujek. , 399.

Ciotka i wuj sprawiali wrażenie zadowolonych z mojego przybycia. Na pogrzebiezostałem im przedstawiony jako lekarz rodziny; zamieniliśmy kilka słów na temat choroby pani Ayres i Rodericka. Cieszylisię chyba, że nie odstępuję Caroline anina krok; doszli do wniosku,że czynięto wyłącznie ze względów medycznych, gdyż istotnie wyglądała na bladą i przemęczoną. - Niech pan nas poprze, doktorze - odezwała się teraz ciotka. -Gdyby był tu Roderick,sytuacja wyglądałabyzupełnie inaczej. AleCaroline nie może zostać sama, nie w takim wielkim domu. Chcemy,żebypojechałaz nami do Sussex. - A czego chce sama Caroline? - zapytałem. Kobieta cofnęła podbródek. Była podobna do pani Ayres, lecznatura poskąpiła jej wdzięku i figury siostry. - Niewydaje mi się, aby w tej chwili było ją staćna realną ocenęsytuacji! - oznajmiła. -Dosłownie pada z nóg. Zmiana otoczeniadobrze jej zrobi. Jako jej lekarz zapewne przyzna mi pan rację. - Jako jej lekarz - odparłem - zapewne przyznam. Co doinnychwzględów. cóż, byłbym chyba niepocieszony, gdyby miała terazwyjechać z Warwickshire. Powiedziałemto z uśmiechem, ponownie ujmując rękę Caroline,która drgnęła pod moim dotykiem, jednak raczej nieprzyjęła do wiadomości naszej wymiany zdań, rozglądała się bowiem po pokojui patrzyła, czy wszystko przebiega jak należy. Twarz ciotki uległaraptownej zmianie. Nastała chwila ciszy. -Obawiamsię, żezapomniałam pańskie nazwisko,doktorze. - rzuciła cierpkim tonem. Powtórzyłem. -Faraday. - Zawiesiła głos. -Nie, siostra nigdy o panu niewspominała. - Tak myślałem- odrzekłem. - Ale rozmawiamy przecież o Caroline, prawda? - Caroline musi na siebie bardzo uważać. -Całkowicie sięz panią zgadzam. 400 - Kiedy pomyślę,że zostanie tu sama, bez przyjaciół. -Ależ bynajmniej, łaskawa pani. Proszę się rozejrzeć: przyjaciółjejnie brakuje. Śmiem twierdzić, że ma ich tu więcej, aniżeli miałaby w Sussex. Spojrzała na mniebezsilnie,a następniezwróciłasię do siostrzenicy. - Naprawdę masz zamiar tu zostać, Caroline? Nie mogę się pogodzićz twoją decyzją. Jeśli coś cisię stanie, twójwuj i ja nigdy sobietego nie wybaczymy. - Coś mi się stanie? - powtórzyła ze zdziwieniem Caroline, ponownie kierując na nas uwagę. -Co ciocia chceprzez to powiedzieć? - No, kiedytu zostaniesz, sama w wielkim domu. -Ależnic mi się nie stanie, ciociu Cissie - odrzekła Caroline.

- Tutaj jużnic nie może sięstać. Myślę, że powiedziała to zupełnie poważnie. Ale kobieta spojrzałananią podejrzliwie, jakby podejrzewała siostrzenicę o kpiący ton. Zobaczyłem na jej twarzy cień niesmaku. - No cóż, niejesteś już dzieckiem - skwitowała. - Wuj i ja niemożemy cię zmusić. Przybycie kolejnego gościa ucięło dyskusję. Carolineprzeprosiła i sumiennie poszła się przywitać, ja również odszedłem. Nastrój siłą rzeczy panował niewesoły. Zabrakło przemówień, niktteż nie próbowałiść śladem pastora, wskazując na pozytywne aspektysytuacji. Stan domu i majątku również temunie sprzyjał, nasuwającdotkliwe wspomnienie zmarłejwłaścicielki, która, jakkolwiek by niepatrzeć, odebrała sobie życie tuż nad naszymigłowami. Goście stali,rozmawiając półgłosem,nie tyle smutni, ile niespokojni i skrępowani. Widziałem, że co rusz posyłają Carolinezmartwione spojrzenia, podobniejak wcześniej ciotka. Krążąc odjednejgrupki do drugiej, podsłuchałem kilka rozmów na temat tego, co się teraz stanie zHundreds; niktnie miał wątpliwości, że Caroline będziezmuszonasprzedać majątek. Poczułem do nich niechęć. Myśleli, że mogą tu przyjść, nie wiedząc nico domu ani o Caroline, inarzucać się ze swoimi poglądami, jakby to było 401.

ich święte prawo. Gdy po upływie godziny zaczęli wychodzić, odetchnąłemz ulgą. Większość wracała razem, toteżtłum gości rozproszył się bardzoszybko. Przybyszez Sussexi Kent też zaczęli spoglądać na zegarki, pomnidługiej i uciążliwej podróży do domów. Kolejno podchodzili do Caroline,żeby ją uścisnąći pocałować, ciotka i wuj zaś podjęli ostatnią, bezowocnąpróbę nakłonienia jej do wyjazdu. Zobaczyłem, że każde kolejne pożegnaniepozbawiająresztek sił: była jak kwiat,przekazywany z rąkdo rąk,zmaltretowany i przywiędły. Kiedy wyszli ostatnigoście, stanęliśmy razemna wyszczerbionych schodach i patrzyliśmy, jak odjeżdżają. WreszcieCaroline przymknęłaoczy i zasłoniła sobie twarz, ramiona jej opadły. Objąłem ją mocno i zaprowadziłemz powrotem do saloniku, anastępnieposadziłem przy kominku na matczynym fotelu. Potarłaczoło. - Naprawdę już po wszystkim? To był najdłuższy dzień mojegożycia. Zaraz pęknie mi głowa. - Dziwię się,że nie zemdlałaś - powiedziałem. - Nic nie jadłaś. - Nie mogęnic przełknąć. -A może jednak? Chociaż troszkę? Ale ona kręciła głową. Wreszcie zmieszałem sherry zcukrem orazgorącą wodą i popiła tym kilka tabletek aspiryny. Kiedy Betty zaczęłasprzątać ze stołu, zerwałasię odruchowo,żebypomóc;delikatnie,ale stanowczo posadziłem ją z powrotem, a następnie przyniosłempoduszki i koc. Zdjąłem jejbuty i rozmasowałempalce. Patrzyłażałośnie,jak Betty zbiera talerze, lecz zmęczenie wzięło górę. Podwinęła nogi, oparła policzek owyświecone, aksamitne oparcie fotela i przymknęła oczy. Spojrzałemna Betty i podniosłem palec do ust. Bezszelestniezaładowaliśmy tace i napalcach zanieśliśmy je do kuchni, gdziezdjąłem marynarkę i stanąłem ze ścierką przyzlewie. Betty podawałami mokre sztućce i talerze, aja je wycierałem. Przyjęła to jak gdybynigdy nic. Ja tak samo. Dotychczasowy porządek rzeczy odszedłw zapomnienie, a nic niedodawałootuchy tak, jak zwykłe,codzienneczynności wykonywane z uwagą izaangażowaniem. 402 Ale gdy skończyliśmy, Betty opuściła bezsilnie chudziutkieramiona. Poczęści z powodu głodu, apo częścichcąc zapewnić jej zajęcie,poprosiłem o podgrzanie zupy. Zjedliśmy razem przy kuchennymstole. Wreszcie odłożyłem łyżkę i zatopiłem sięw rozmyślaniach. - Ostatnio siedziałem przy tym stole,kiedymiałem dziesięć lat,Betty - powiedziałem. - Była zemną moja matka, siedziała dokładnie tam, gdzie ty. Niepewnie podniosła na mnie zaczerwienione oczy. - Dziwne,co nie? -Trochę tak- przyznałem z uśmiechem. - Na pewno nie sądziłem,że kiedyś tu wrócę. Dam głowę,że moja matka też się tegoniespodziewała.

Szkoda, że nie było jejdanetegodożyć. Żałuję,że niebyłem dla niej lepszy, Betty. I dla ojca też. Mam nadzieję, że jesteś dobra dla swoich rodziców! Położyła łokieć na stole i oparła policzek na dłoni. - Oni mnie wnerwiają - odparła z westchnieniem. - Tatko tak bardzo chciał, żebym tu przyszła. Atera wierci mnie dziurę wbrzuchu,że mam stąd odejść. - Niemożliwe! - zawołałem z niepokojem. - A tak. Czytał gazetyi gada, że dzieje się tu coniedobrego. PaniBazeley tosamo. Przyszła dziś rano, alewychodząc, zabrała fartuch. Mówi, że jej noga więcej tu nie postanie. Sprawa z panią całkiemją załamała; mówi, że nie ma na tozdrowia. I że woli cudze brudy prać,niźli tu przychodzić. Panienka Caroline chyba jeszcze nicnie wie. - Przykromi to słyszeć -odpowiedziałem. - Ale ty chyba nie odejdziesz, co? Dziewczyna zgarnęła łyżką zupę, unikając mojego wzroku. - A bo ja wim. Bez panito nie to samo. - Proszę cię, Betty, tylko nie to. Wiem, że smutno tu teraziw ogóle. Ale panna Carolinema tylkonas. Ja nie mogę jej bez przerwy pilnować, ale ty jesteś na miejscu. Gdybyśmiałaodejść. - Dyć nie chcę. Ani mi się śni wracać do domu! Jeno tatkospokoju niedaje. 403.

Sprawiała wrażenie szczerze rozdartej; jej lojalność bardzo mnieujęła. Słowa Betty dały mi do myślenia; z namysłem patrzyłem,Jak je. - A może powiesz ojcu -zaproponowałem ostrożnie - że niebawem wszystko się tu zmieni? - Idodałem po chwili wahania: - Gdybyśmu powiedziała, że panna Caroline wychodzi za mąż. - Za mąż! - Betty wytrzeszczyła oczy. -Za kogo? Uśmiechnąłem się skromnie. - A jak ci się wydaje? Zrozumiała i spiekła raka, ja też poczerwieniałem niedorzecznie. - Tylko animru- mru- zapowiedziałem. - Niektórzy zeznajomychwiedzą, ale większość nie ma o tym pojęcia. Wyprostowałasię, wyraźnie podekscytowana. - A kiedy to będzie? -Nie wiem. Jeszcze nieustaliliśmy. - A w copanienka Carolinesię ubierze? Naczarno, z powodupani? - Na litość boską, chyba nie! - odpowiedziałem. -W końcu nieżyjemy w dziewiętnastym wieku. Nodalej,jedz zupę. Ale jej oczy wypełniły się łzami. - Jaka szkoda, że panitegonie doczekała! I ktozaprowadzipanienkę Caroline do ołtarza? Chyba panicz Roderick, co nie? - Obawiam się, że jest na to zbytchory. -No to kto? - Nie wiem. Możepan Desmond. Albo nikt. Panna Caroline możesama siępoprowadzić, prawda? Spojrzała na mnie ze zgrozą. -Ale! Dyskutowaliśmy nad tym przez chwilę, oboje jednakowozadowoleni ze zmiany tematu. Po skończonymposiłku Betty wytarła oczyi wydmuchała nos, po czymzaniosła naczynia do zlewu. Włożyłemmarynarkę i napełniwszy trzecią miskę zupy,zaniosłem ją na tacydo saloniku. 404 Caroline jeszcze spała, lecz gdypodszedłem bliżej, ocknęła sięgwałtownie iwyprostowała, spuszczając nogi. Oparciefotela odcisnęłosię na jej policzku, tworząc zagniecenie na skórze. - Która godzina? - zapytała sennie. - Wpół do siódmej. Patrz, przyniosłem ci zupę. -Och. - Oprzytomniała. Potarła twarz. - Nie mam ochoty - na jedzenie. Ale postawiłem tacęw poprzek fotela, odcinając jej drogę ucieczki.

Położyłem na jej kolanach serwetkę. - Chociażtroszkę, bardzo cię proszę. Bo mi się rozchorujesz. - Kiedy naprawdę nie chcę. -Dajże spokój, Bettybędzie niepocieszona. Ja też. O tak. Pokonana sięgnęła po łyżkęi niemrawo zamieszała zupę. Przystawiłem sobie podnóżek i oparłszy podbródek na pięści, patrzyłem, jakpowoli zaczęła jeść. Jadła bez apetytu,wyraźnie wmuszając wsiebiekawałkimięsa i warzyw, alerumieńce wróciły jej na twarz i odkładającłyżkę, wyglądała już znacznie lepiej. Głowatrochę przestała ją boleć,powiedziała, ale najchętniej położyłaby się spać. Odstawiłem tacęi ująłem dłoń Caroline, ale zaraz odebrała mi ją i podniosła do ust,zasłaniając ziewnięcie. Ziewała i ziewała, aż oczy zaczęły jejłzawić. Wreszcieotarła twarz iprzysunęła się bliżej do ognia. - Boże - powiedziała, spoglądając w płomienie. - Dzisiejszy dzieńbył niczym koszmarny sen. Ale to nie był sen, prawda? Matka nieżyje. Nie żyje i leży w grobie, i tak już zostanie. Niemogę w to uwierzyć. Zdaje mi się, że jest na górze i odpoczywa. Kiedyspałam, śniłomi się, że Roddie pracuje w swoim pokoju, a Cygan leży przy moimkrześle. - Oszołomiona uniosła wzrok. -Jak do tego doszło? Pokręciłem głową. - Nie wiem. Chciałbym móc na to odpowiedzieć. - Słyszałam dziś,jakjedna z kobiet powiedziała, że ten dom musi być przeklęty. - Kto tak powiedział? Co za kobieta? - Nie znam jej. Jakaś przyjezdna. Kiedybyliśmy na cmentarzu. 405.

Powiedziała to do kogoś i spojrzała na mnie tak, jakbym ja też byłaprzeklęta. Jakbym była córką Drakuli. - Znowu ziewnęła. -Boże,czemu jestem taka zmęczona? Marzę, żebysię położyć. - Nic innego cinie pozostaje. Wolałbym tylko, żebyś nie musiałaprzebywaćtu sama. Potarła oczy. - Mówisz zupełnie jak ciocia Cissie. Betty się mną zaopiekuje. - Betty też pada z nóg. Ja ciępołożę. - I na widok jej miny dodałem: - Co też ci przyszło do głowy? Za kogo tymniemasz? Zapominasz, że jestem lekarzem. Widok dziewczyny w łóżku to dla mnieżadna nowość. - Ale ja nie jestemtwoją pacjentką, prawda? Musisz już iść. - Nie chcę cię zostawiać. -Jestem córką Drakuli, nie pamiętasz? Nic minie grozi. Wstała. Zachwiałasię jednak imusiałem ją podtrzymać, żeby nieupadła; odgarnąłem jej włosy z czoła i ująłem oburącz jej twarz. Przymknęła oczy. Jak zawszew chwilach zmęczenia, jej powieki wydawałysię ciężkie, wilgotne iobrzmiałe. Ucałowałem je delikatnie. Ręcezwisały jej wzdłuż boków jak lalce. Otworzyła oczy. - Musisz już iść - powtórzyłabardziej stanowczo. - Ale. dziękuję. Za wszystko,co robisz. Byłeś dziś dla nas taki dobry. - Poprawiła się. - To znaczy dla mnie. Włożyłem kapelusz i płaszcz, po czym wziąłem ją za rękę i wyszliśmy do holu. Panowałtam przenikliwy chłód iCaroline zadrżała; niechciałem jej zatrzymać, ale gdy pocałowaliśmy się na pożegnanie,a jej dłoń wyśliznęła się z mojej, mimowolnie spojrzałem ku górze. Wspomnieniewyziębionych, ciemnych pokoioraz myśl,że po takimdniu pójdzie tamsama, przeszyły mnie dreszczem. Chwyciłem ją za rękę i przyciągnąłem z powrotem. - Caroline -powiedziałem. Przysunęłasię niechętnie. - Proszę cię. Jestem taka zmęczona. Przytuliłem ją mocniej. 406 - Powiedz mi tylko jedno - szepnąłemjej do ucha. - Kiedy możemy się pobrać?

Drgnęła. - Muszę się wyspać. -Kiedy,Caroline? - Niedługo. -Chcę być tutaj z tobą. - Wiem. Wiem, żechcesz. - Przecież byłem cierpliwy, prawda? -Tak. Ale jeszcze nieteraz. Matka dopiero. - Nie,nie. Ale może za miesiąc? Potrząsnęła głową. - Jutro porozmawiamy. -Miesiąc chyba wystarczy, prawda? Trzeba załatwić formalnościi w ogóle. Muszę wszystko zaplanować. Jak tylko ustalimy datę. - Mamy tyle spraw do omówienia. -Cóż może być ważniejszego? Czyli miesiąc, tak? Góra sześć tygodni. Sześć tygodni od dziś? Caroline zawahałasię, walcząc z sennością. - Tak - odrzekła wreszcie. - Jeśli tak uważasz. Ale teraz muszę iść spać! Jestem taka zmęczona. Pewnie zabrzmi to dziwnie, zważywszy na okoliczności, jednakże okres, który nastąpił tuż popogrzebie, uważam za jedenznajszczęśliwszych w moimżyciu. Opuściłem Hundreds z głowąpełną przeróżnych planów; zaraz następnegodnia pojechałemdo Leamington zapisać nas wurzędzie i po kilku dniachotrzymaliśmy datę: czwartek, dwudziestego siódmego maja. Wszystkozdawało się nam sprzyjać, nawet pogoda: zrobiło się cieplej i dnistały się wyraźnie dłuższe, a bezlistne dotąddrzewa i smętnykrajobraz nieoczekiwanie zatętniły życiem i kolorami. Od dniaśmierci paniAyres wszystkie okiennice były zamkniętena głucho,co na tlebłękitnego nieba i ożywienia przyrody dawało dość 407.

przytłaczające wrażenie. Poprosiłem Caroline o zgodę na otwarciedomu i ostatniego dnia kwietnia przeszedłem przez cały parter,otwierając wszystkie okna. Niektóre były zamknięte od wielu miesięcy: jęczały w zawiasach, wznosząc kłęby kurzu i sypiączłuszczonąfarbą. Ale w moich uszach brzmiało to niczym pełen wdzięcznościpomruk istoty budzącejsię z głębokiego długotrwałego uśpienia,drewniane podłogi zaś skrzypiały niemalże rozkosznie, jak kotyprzeciągające się na słońcu. Marzyłem, byCaroline powróciła do życia tak jak one. Pragnąłem wskrzesićją i rozbudzić. Po początkowym okresie żałoby znówzapadła się bowiem w sobie; brakło listów do napisania i formalnoścido załatwienia, toteż znów stała się milcząca i apatyczna. Musiałempodjąćprzerwane dyżury, w związkuz czym miałemdla niej mniejczasu; pracy w domu coprawda nie brakowało, zwłaszcza po odejściu paniBazeley, Betty donosiła mi jednak, żepanienka nic tylkocałymi dniami przesiaduje w pokoju i wygląda przez okno, wzdycha,ziewa, pali papierosy i obgryza paznokcie. Kwestia ślubu oraz idącychza nim zmian niebudziła w niej zainteresowania; nie zajmowałasięteż domem,ogrodem i farmą. Przestała nawet czytać: twierdziła,że książki ją nużą i nudzą, a słowa odbijają się od jej umysłu, jakgdybybył ze szkła. Pomny ostatniej rozmowy z Seeleyem ("zabierz ją stąd, zacznijcie od nowa") zacząłem rozmyślać o naszym miesiącumiodowym. Przyszło mi do głowy, że wyjazd z hrabstwa dobrze jejzrobi; musizmienić otoczenie, zobaczyć góry, morze, klify. Najpierw rozważałemSzkocję, później Krainę Jezior. Potem, zupełnie przypadkowo, jedenzmoich prywatnych pacjentów wspomniał o Kornwalii; opowiedziałmi o prześlicznym hoteliku wzatoce, malowniczym, cichym i romantycznym. Uznałem, że to przeznaczenie. Nie uprzedzając Caroline,znalazłem adreshotelu i zarezerwowałem tygodniowy pobyt dla"doktora i pani Faraday". Uznałem, że nocpoślubną spędzimy wpociągu; byłem pewien, że Caroline doceni niedorzeczny urok tego pomysłu. I podczas długich godzin rozłąkiwyobrażałem sobie nasząpodróż: 408 wąska kuszetkaw przedziale, blask księżyca sączący się przez żaluzje,odgłoskrokówkonduktora na korytarzu i łagodnekołysaniepociągunalśniących torach. Tymczasem dzieńślubu się zbliżał i próbowałem zachęcićCarolinedo zaplanowania uroczystości. - Na świadka wezmę Davida Grahama - oznajmiłem, kiedy spacerowaliśmy po parkuw którąś niedzielę na początku maja. - To mójserdecznyprzyjaciel. Oczywiście Annę też musi przyjść. Pomyśl, ktobędzie twoją druhną, Caroline. Minęliśmy kolejną kępę leśnych dzwonków. Na terenie całejposiadłości zaroiło się od nich dosłownie z dnia nadzień. Carolineschyliła się, aby zerwać jeden z nich, po czym obróciła w palcachłodyżkę i spojrzała zasępiona na wirujące płatki. - Moją druhną - powtórzyłajak echo. - Naprawdę muszę? Parsknąłem śmiechem.

-Ależ bez dwóch zdań, kochanie! Ktośmusiprzytrzymać ci bukiet. - O tym nie pomyślałam. W sumie nie mam kogo poprosić. - Na pewno ktoś się znajdzie. A ta twoja koleżanka z wieczorkutanecznego? Brenda, tak? Zamrugała. - Brenda? O, nie. Wykluczone. - Wobec tego może HelenDesmond? Leciwa, alepoczciwa. Na pewnobardzo by się ucieszyła. Niezdarnie rozłożyła stulone kwiatki palcami o ogryzionychpaznokciach. - Pewnie tak. -Zatem postanowione. Zadzwonię i ją poproszę, dobrze? Ponownie zmarszczyła brwi. - Nie matakiej potrzeby. Samaz nią porozmawiam. - Nie chcę, żebyś zawracała sobie głowę takimidrobiazgami. -Panna młoda nie ma innego wyjścia, prawda? 409.

- Nie wtedy, kiedy przeszła tyle, co ty - odpowiedziałem, obejmując ją ramieniem. - Chcę ci tylko ułatwić życie, kochanie. - Ułatwić mi? - zapytała. -Czy. ? - Nie dokończyła. Stanąłem, patrząc na niąze zdziwieniem. - Co maszna myśli? Wciąż stałaze spuszczoną głową i przebierała palcami w płatkach. -Tylko to- odparła, nie podnosząc wzroku - że chyba niema sensu taksięspieszyć, prawda? - A naco tu czekać? -Nie wiem. Pewnie na nic. Chciałabym tylko, żebyludzie przestali mnie nagabywać. Wczoraj człowiek od Pageta przywiózł mięsoizaczął mi gratulować. Biorę mięso, a on mi winszuje! Bettyteżo niczym innym nie mówi. - A cóż w tym złego? - spytałem zuśmiechem. -Ludzie sięcieszą. - Tak? Raczej się śmieją. Zawszetak jest, kiedy stara pannawychodzi za mąż. Ich zdaniem to pewniebardzośmieszne, że znalazłam w końcu. amatora. Tak jakby przyniesiono mnie z zaplecza iodkurzono. - Myślisz,że to właśniezrobiłem? - zapytałem. -Że cię odkurzyłem? Wyrzuciła zmięty kwiat. - Och, sama nie wiem, co zrobiłeś - powiedziała ze znużeniemi nie bez irytacji. Chwyciłem ją zaręce iobróciłem kusobie. - Tak sięskłada - powiedziałem- że się w tobie zakochałem! Jeżeli kogoś tobawi, to widocznie ma kretyńskie poczucie humoru. Nigdy dotąd nie ująłem tego w tensposób; Caroline przez chwilę wyglądała na zbitą z tropu. Potem przymknęła oczyi odwróciłagłowę. Słońce zatańczyło jej we włosach, na brązowym tle zobaczyłemsrebrną nitkę. - Przepraszam - mruknęła. - Jesteś zawsze taki cierpliwy, prawda? 410 A ja takanieznośna. To dla mnie bardzo trudne. Tyle się zmieniło. A zarazemjakby nic się nie zmieniło. Otoczyłem ją ramionamii przysunąłem bliżej. - Kiedy zamieszkamy razem w Hundreds, możemy zmienić wszystko, co tylko zechcemy. Stała zgłową opartąna moim ramieniu, ale poczułem, że otworzyła oczy i patrzy w stronę domu. - Nigdy nie rozmawialiśmy o tym, jakbędzie - powiedziała. -Zostanę żoną lekarza. - I będziesz wtym świetna,zobaczysz.

Cofnęła się, żeby na mnie spojrzeć. - Ale co z domem? Zawsze mówisz tak, jakbyś miał czas i środki na remont. Jak to będzie? Odwzajemniłem spojrzenie; chciałem jejdodać otuchy, szczerzejednak powiedziawszy, nie umiałem odpowiedzieć na to pytanie. Kiedy ostatnio wspomniałem Grahamowi, że poślubie zamieszkamyw Hundreds, przyjął to ze zdumieniem. Sądził, że Caroline sprzedaposiadłość izamieszkamy w domu Gilla lub kupimy coś ładniejszego. W końcuoznajmiłem, że "jeszcze nie wiemy" i "rozważamy możliwości". Teraz też powiedziałemcoś podobnego. - Wszystko się ułoży, zobaczysz. Znajdziemy rozwiązanie, obiecuję. Spojrzała zpowątpiewaniem, ale nie odpowiedziała. Pozwoliła się przytulić,lecz czułem, że wciąż patrzy na dom. Po chwili wysunęła sięz moich objęć iposzła dalej. Mężczyzna o większym doświadczeniu zkobietami postąpiłbymoże inaczej, sam nie wiem. Ja wierzyłem, że poślubie wszystkoułoży się po naszej myśli. Pokładałem w tymdniu ogromne nadzieje. Tymczasem Caroline wciąż wyrażała się natemat dość mgliście, o ilew ogólego poruszała. Nie zadzwoniła doHelen Desmond iw końcumusiałem to zrobić za nią. Helen była wniebowzięta, a pytania, który411.

mi mnie gorliwie zasypała, uświadomiły mi z nagłą jasnością, że czekanas jeszcze wiele przygotowań. Kiedy wspomniałem o tym Caroline,przeżyłemkolejny szok, gdyż wogóle sięnad niminie zastanawiała; ba, nie wiedziała nawet,jaką założy sukienkę! Podsunąłem, abypoprosiła Helen o radę, ale stwierdziła,że poco "robić zamieszanie". Zaproponowałem, że pojadę z nią do Leamington - planowałem to zresztąod jakiegoś czasu - i kupimy trochę nowych ubrań,na co odparła, żebym nie trwonił pieniędzy, gdyż poprzestanie na tym,co już ma. Pomyślałem o jej nieładnychkapeluszach i sukienkach, i ażmnieciarki przeszły. W tajemnicy poprosiłem Betty o jedną zsukniCaroline,poczym zawiozłem ją cichaczem do Leamington do krawcowej z pytaniem,czyuszyje suknię widentycznym rozmiarze. Wyjaśniłem, że pewna pani wychodzi niedługo za mąż, ale niemoże zjawić się osobiście,bo jest chora. Dziewczynazawołała koleżanki i wszystkie trzy, wielce podniecone, rozłożyły przede mnąwykroje, próbki materiałów oraz guziki. Zrozumiałem, że wyobrażająsobie pannę młodą pod postacią romantycznej kaleki albo gruźliczki. "Czy pani będziemogła iść o własnych siłach? - pytałytaktownie - czybędzie mogławłożyć rękawiczki? ".Pomyślałem o mocnych nogachCaroline, ojej kształtnych, spracowanych dłoniach. Ustaliliśmy wreszcie, żesukienka ma być skromna, wiązana wpasie, ze zwiewnej, piaskowej tkaniny pod kolor jej brązowych włosów i piwnychoczu; dla ozdobyzamówiłem kilka bukiecików jedwabnych kwiatów. Całość kosztowała ponad jedenaście funtów i pochłonęławszystkiemoje kupony na odzież. Jednakże z chwilą gdy zacząłem wydawaćpieniądze, sprawiało mi to coraz większą frajdę. Opodal krawcowejmieścił się najlepszy w Leamington sklep jubilerski. Poszedłem tami zapytałem o obrączki. Wybór byłniewielki, sameobrączki zaś dośćzgrzebne:dziewięciokaratowe ilekkie, sprawiały wrażenietanichbłyskotek z Woolwortha. Wybrałem jedną z droższych, prosty, złotykrążek, ale ciężki, za piętnaście gwinei. Mój pierwszy samochódkosztował mniej. W nerwowym podnieceniu wypisałem czek z minączłowieka, któryszasta takimi sumami na co dzień. 412 Musiałem zostawić obrączkę u jubilera,aby ją powiększyłdo rozmiaru palca Caroline. Wróciłem do domuz pustymirękami, nie mającnic na uzasadnienie wydanych pieniędzy; mojaodwaga ulatniała sięz każdym przejechanym kilometrem, a palce aż bielałymi na kierownicy,kiedy do mnie docierało, co zrobiłem. Następnego dnia ogarnąłmnie przypływkawalerskiejpaniki: gorączkowo przeglądałem księgirachunkowe, zapytującsię co rusz, z czego, do licha, utrzymamżonę,i dręcząc się myślą o reformie zdrowia. Zrozpaczony pobiegłemdo Grahama, który mnie wyśmiał i napoił whisky, co pomogłomi się nieco uspokoić. Parę dni później wróciłem do Leamingtonpo odbiór suknii obrączki. Ta druga okazała się cięższa, niż zapamiętałem,co sprawiłomi wprost niewypowiedzianą ulgę: leżałasobie na jedwabnej poduszeczce w wytwornym, zielonym puzderku z szagrynu. Suknia ikwiatyteż były zapakowanew pudełka, co dodatkowo poprawiło mi humor. Suknia wyglądała dokładnie tak, jakchciałem:była skromna,bezżadnychudziwnień, i wprost lśniła nowością. Krawcowe wyraziły nadzieję, że przyszła panna młoda czuje sięlepiej. Były niezwykle przejęte i życzyły jej "powodzenia,zdrowia orazdługiego, szczęśliwego pożycia".

Było to we wtorek, dwa tygodnie i dwa dni przed planowanymślubem. Wieczorempojechałem do szpitala na dyżur, z obrączkąw kieszeni i sukniąw bagażniku. Następnego dnia od rana miałempełne ręce roboty i niezdążyłem zajrzeć dodworu. Pojechałemtamw czwartkowe popołudnie, Jak zwykle otworzyłem bramę własnymkluczem i pogwizdując ruszyłem podjazdem, z opuszczonąszybą,gdyż pogoda byłapiękna. Z kartonami pod pachą po cichu wszedłemdodomu tylnymi drzwiami. Stanąłem naszczycie schodów dosutereny. - Betty! - zawołałem cicho. -Jesteś tam? Wyszła zkuchni, mrugając powiekami. - Gdzie panna Caroline? W saloniku? Kiwnęła głową. 413.

- Tak, doktorze. Siedzi tam od rana. Pokazałem jej pudełka. - Zgadnij, cotu mam. Spojrzała z zaciekawieniem. - A bo jawiem? - Naraz aż pokraśniała. -Ani chybisukienkęna ślub! - Możliwe. -Mogę zobaczyć, mogę? - Jeszcze nie teraz. Może później. Za jakieś pół godziny przynieśnam herbatę. Może wtedy panna Caroline ci pokaże. Zabawnie podskoczyła z radości i wróciła do kuchni. Ruszyłemna górę, minąłem zieloną kotaręi wszedłem do saloniku. Carolinesiedziała na sofie, paląc papierosa. W pokoju było duszno;dym wisiał w rozgrzanym, nieruchomympowietrzu jak ścięte białko jaja w wodzie, jakby Caroline dłuższegoczasu nie zmieniła pozycji. Położyłem kartony obok niej i schyliłemsię, żeby ją pocałować. - Jaki piękny dzień! - powiedziałem. -Udusisz się, skarbie. Mogęotworzyć drzwi na dwór? Nie spojrzałana kartony. Siedziała sztywno, spoglądając na mniespod oka iprzygryzając wargę. - Jak chcesz - odpowiedziała. Podejrzewam,żedrzwi nie były otwierane od stycznia, kiedywyszliśmy tędy na budowę. Klamki się zacięły, a framuga zaskrzypiałaostrzegawczo; na schodach było aż zielonood bluszczu. Świeżepowietrze wtargnęło do środka, wonne i wilgotne, pachnące zielenią. Wróciłem do Caroline. Zgasiłapapierosa i zrobiła ruch, jakbychciała wstać. - Nie, nie wstawaj - poprosiłem. - Chcę cicoś pokazać. - Muszęz tobąporozmawiać - odpowiedziała. -A ja z tobą. Byłem trochę zajęty, załatwiałem twoje sprawy. Nasze sprawy. Zobacz. - Dużo rozmyślałam - podjęła, niezwracając uwagi na moje słowa. 414 Ale japodniosłem największy karton. Spojrzała na niego wreszciei zobaczyła napis. - Co to? -spytała czujnie. Jej ton zbił mnie ztropu. - Przecież ci powiedziałem. Załatwiałem twoje sprawy. - Oblizałemwargi;usta mi wyschły i nagle straciłempewność siebie. -To trochę nietypowe,wiem - rzuciłem pospiesznie. - Ale chyba nie będzieszmiała nic przeciwko temu.

Do diabła zkonwenansami. Toma być niezwykły dzień. Położyłemjej pudełko na kolanach. Spojrzała na nie prawieze zgrozą. Wreszcie zdjęła wieko i rozchyliła bibułę. W milczeniuspoglądałanasuknię. Włosy zasłoniły jej twarz. - Podoba ci się? - zapytałem. Nie odpowiedziała. -Oby tylko pasowała - dodałem. - Krawcowa zdjęła miaręz jednej z twoich sukienek. Betty mi pomogła. To była nasza małatajemnica. W razieczego zdążymy ją poprawić. Ani drgnęła. Serce podskoczyło miw piersi i zabiło mocniej. - Podoba ci się? - powtórzyłem. - Tak, bardzo - odrzekła cicho. -Kupiłem też coś dla ozdoby. Podałem jej drugie pudełko; otworzyła je powoli. Spojrzałana jedwabne kwiaty, ale ichniedotknęła; siedziała jak zahipnotyzowana, z twarzą zasłoniętą włosami. Tymczasem ja brnąłemjak kretyn. Sięgnąłem do kieszeni i wyjąłem zielone puzderko. Na ten widokotrząsnęła się z letargu. Wstała, strącając pudełka na podłogę. Podeszła do otwartych drzwi i stanęła plecami do mnie. Jej ramiona poruszyły się lekko, wykręcała ręce. - Przepraszam - powiedziała. - Nie mogę tego zrobić. Schyliłem się, żeby podnieść pudełka. - To ja przepraszam, kochanie - odparłem, składając suknię. -Zaskoczyłem cię. Obejrzymy je później. Stanęła bokiem. 415.

- Nie chodzi o sukienkę - odrzekła bezbarwnym głosem. - Chodzi o wszystko. Ja nie mogę. Nie mogę za ciebie wyjść. Po prostu niemogę. Wciąż składałem suknię i na chwilęzastygłem bez ruchu. Po chwilijednak umieściłemją starannie w kartonie, który następnie odłożyłem na sofę i ruszyłem w stronę Caroline. Stała wyprostowana jakstruna, patrząc namnie niemal z przestrachem. Położyłem jej dłońna ramieniu. - Caroline. -Przepraszam -powtórzyła. - Naprawdę cię lubię, bardzo. Zawszecię lubiłam. Ale chybapomyliłam sympatię z. czymś innym. Przezjakiś czas nie byłam pewna. Dlatego było mitak ciężko. Okazałeśmi tyle serca, jestem ci za to taka wdzięczna. Pomogłeś mi z Rodem,i z matką. Ale z wdzięczności chyba nie wychodzi się za mąż, prawda? Proszę cię, powiedz coś. - Kochanie. Chy. chyba jesteś zmęczona. Po jejtwarzy przemknął cień urazy. Strząsnęła moją rękę z ramienia, więcująłem ją zanadgarstek. - Nie dziwimnie,że jesteś zagubiona, tyle się wydarzyło. Śmierćtwojej matki. - Wcale nie jestem zagubiona - oznajmiła. - Śmierć matki uzmysłowiła miwiele spraw. Również to, czego chcę, a czego nie. I to,czego ty chcesz. Pociągnąłemją w stronę sofy. - Usiądźmy, dobrze? Jesteś zmęczona. Wyszarpnęła rękę. - Przestań to powtarzać! -zawołała. - Nic innegonie mówisz! Czasem. czasem myślę, że chcesz, żebym była zmęczona, że to lubisz. Spojrzałem na niąze zgrozą i zdumieniem. - Jak możesz? Chcę, żebyś była zdrowa. I szczęśliwa. - Czy ty nic nie rozumiesz? Nie będę zdrowaani szczęśliwa, jeśliza ciebiewyjdę. Chyba drgnąłem. Caroline złagodniała. 416

- Wybacz,ale to prawda. Żałuję, aletakwłaśnie jest. Nie chcęcię zranić. Za bardzo cię lubię. Ale chybamuszę być z tobą szczera,prawda? Jakmogę zostaćtwoją żoną,jeśli w głębi serca czuję, że. że cię nie kocham? Ostatnie słowa zabrzmiały ciszej,ale wciąż patrzyła na mnie taktwardo, że ogarnął mnie strach. Ponownie chciałem ująć jej dłoń. - Caroline, proszę. Przemyśl to sobie, dobrze? Potrząsnęła głową, krzywiąc twarz. - Od pogrzebu matki nic innego nie robię. Takgłówkowałam,że mojemyśli poplątały sięjak sznurki. Ale teraz rozjaśniło mi sięw głowie. - Niepotrzebnie cię popędzałem, wiem. To było głupie. Ale możemy. zacząć od nowa. Niekoniecznie jakomąż i żona. Nie. od razu. Przynajmniej dopóki nie będziesz gotowa. Czy to o tochodzi? - Nie, nie o to. Niezupełnie. - Nie musimy się spieszyć. Cofnęła rękę. - Straciłam już dość czasu. Nie rozumiesz? To,co było międzynami, to jednawielka iluzja. Po wyjeździe Roda byłam taka nieszczęśliwa, a ty okazałeś mi tyle życzliwości. Myślałam, żejesteś równienieszczęśliwy jak ja, że też chceszuciec. Myślałam,że ślub ztobą. odmieni mojeżycie. Ale tynigdy stąd nie wyjedziesz, prawda? I mojeżyciezawsze będzie wyglądać tak samo. Zamienię jeden kieratna następny. Mam tegopowyżej uszu! Ja nie mogę. Nie mogę zostaćżoną lekarza. Niemogę zostać niczyją żoną. A przede wszystkim niemogę tu zostać. W ostatnich słowachpobrzmiewała prawie nienawiść. Spojrzałemna Caroline, niczegonie rozumiejąc. - Wyjeżdżam -powiedziała. - Właśnie to chciałam ci powiedzieć. Opuszczam Hundreds. - Nie możesz - powiedziałem. -Muszę. - Nie możesz!

A dokąd niby zamierzasz wyjechać? 417.

- Jeszcze nie podjęłam decyzji. Najpierwdo Londynu. Potemdo Stanów albo do Kanady. Zupełniejakby powiedziała "na Księżyc". - Muszę! - powtórzyła, widząc moje niedowierzanie. -Nie rozumiesz? Muszę stąd. uciec. Uciec jak najdalej. Anglia nie sprzyjatakim jak ja. Ona mnie nie chce. - Namiłość boską - odpowiedziałem. - Ja ciebie chcę! Czy to dlaciebie nic nie znaczy? - Naprawdę? - zapytała. -A może chodzi po prostuo dom? Odebrałomi mowę. - Tydzień temu powiedziałeś, że mnie kochasz - podjęła cicho. -Przyznaj, czypowiedziałbyś to samo,gdyby Hundreds niebyłomoim domem. Chciałeś tu zamieszkać, prawda? Pan na włościachi jego żona. Aletendom mnie nie chce. I ja nie chcę tegodomu. Nienawidzę go! - Nieprawda. -Prawda! Czy może być inaczej? Matka tuumarła, Cygan również,Rod o maływłos też. Nie wiem, jakimcudem w ogóle jeszcze żyję. Mam za to szansę, żeby uciec. Nie, niepatrz tak. - Przysunąłemsiębliżej. -Wcale nie zwariowałam, jeśli tak myślisz. Chociaż nie jestempewna, czy to też nie byłoby ci na rękę. Mógłbyśmnietrzymać podkluczem na drugimpiętrze. W końcu okna i taksą zakratowane. Zachowywała sięjak ktoś zupełnie obcy, w ogóle jejniepoznawałem. - Jak możesz mówićtakieokropne rzeczy? - zapytałem. -Po tymwszystkim, co zrobiłem, dla ciebie, dla twojej rodziny? - I niby teraz powinnam spłacić długwdzięczności, wychodząc za ciebie za mąż? Małżeństwo stanowi według ciebie formęzapłaty? - Dobrze wiesz, że wcale tak nie myślę. Boże jedyny! Ja tylko. Nasze wspólne życie, Caroline. Naprawdę chcesz to zaprzepaścić? - Przepraszam. Ale już ci mówiłam: to była iluzja.

Głosmi się załamał. 418 - Przecież ja nie jestemiluzją. I ty też nie. Hundredstak samo,prawda? Co się stanie z domem, jeśli go zostawisz? Doreszty popadnie w ruinę! Odwróciłasię ode mnie. - To już akurat nie mój problem. -Jakto? Spojrzała na mnie, marszcząc brwi. -Naturalnie zamierzam go sprzedać. Dom, farmę. wszystko. Potrzebuję pieniędzy. Myślałem, że ją rozumiem, a nie rozumiałem jej kompletnie. - Chyba nie mówisz poważnie- odparłem ze zgrozą. - Rozparcelują ziemię, a Bóg jeden wie,co zrobią z resztą. Nie, po prostunie wierzę! Zacznijmy od tego, że dom nie należy do ciebie, tylkodo twojego brata. Lekko zatrzepotała powiekami. - Rozmawiałam z doktorem Warrenem. A przedwczorajbyłamu pana Heptona, naszego prawnika. Po wypadku Roda otrzymałyśmy z matką pełnomocnictwo, nawypadek gdybyśmy musiały kiedyśpodejmować decyzje w jego imieniu. Dokument jest wciąż ważny. Mam prawosprzedać dom. Rod na pewno chciałby tego taksamo jakja, gdyby był zdrowy. Myślę zresztą, że wyzdrowieje, jakjuż doprowadzę sprawę do końca. Wtedyprzyjedzie do mnie, gdziekolwiekbędę,i zamieszkamyrazem. Starannie wszystko przemyślała; zrozumiałem,że nie żartuje. Panika ścisnęła mnie za gardłoi zacząłem kaszleć. Kaszelbył suchyi gwałtowny, wstrząsał mną jak konwulsje. Musiałem oprzeć się o framugęi o małonie zwymiotowałem na porośnięte bluszczem schody. Wyciągnęła rękę. - Zostaw, nic mi niejest - powiedziałem, kiedy kaszel ustąpił. Wytarłem usta. - Ja też widziałem przedwczoraj Heptona. Wpadłemna niego w Leamington. Ucięliśmysobie miłą pogawędkę. Wiedziała, o comi chodzi, i po raz pierwszy jakby sięzawstydziła. - Przepraszam. 419.

- Powtarzasz się. -Powinnam była cię uprzedzić, zamiast w to brnąć. Ja.. chciałamsię upewnić. Byłam tchórzem, wiem. - A ja idiotą, nieprawdaż? -Proszę, nie mów tak. Byłeś dobryi wyrozumiały. - Ależbędą mieli ze mnie używanie! Mam nauczkę, powinienemznać swoje miejscew szeregu. - Proszę cię,przestań. -Czy nietak powiedzą? - Życzliwi ludzie na pewno nie. -Nie - odpowiedziałem, prostując plecy. - Masz rację. Powiedzą: "Biedna, brzydka Caroline Ayres. Czy onanie wie,że nawet w Kanadzie nie znajdzie drugiego, który by ją chciał? ". Rzuciłem jej to prosto wtwarz, po czym podszedłem do sofyipodniosłem suknię. - Lepiejją zatrzymaj -powiedziałem. - Na pewno ci się przyda. Toteż. - Rzuciłemkwiaty;wylądowały na podłodze u jej stóp. Wreszcie mój wzrok padł na zielone puzderko, które odłożyłembezmyślnie, kiedy zaczęła mówić. Otworzywszyje, wyjąłemciężką,złotą obrączkęi też rzuciłem nią w Caroline. Przyznaję ze wstydem,że zrobiłem to z całej siły, chciałem w nią trafić. Uchyliła sięi obrączka przeleciała przez okno. Musiała jednak w locietrafić w szybę, gdyżrozległsię trzask,zwielokrotniony w ciszy,a na szybie nie wiedziećskąd pojawiła się szpetna rysa. Zamarłemprzerażony. Spojrzałem na Caroline; byłanie mniejprzestraszona niż ja. - Wybacz mi, Caroline - rzuciłemodruchowo i wyciągnąłemręce. Ale cofnęłasię o krok,jakby w popłochu, i dałem za wygraną,pełen odrazy do samego siebie. Odwróciłem sięi wyszedłem, o małonie zderzając sięz Betty, którawłaśniestanęła w progu. Przyniosłaherbatę, a jej oczy błyszczały nadzieją, że zgodnie z moją obietnicąpanna Caroline pokażejej sukienkę ślubną. ROZDZIAŁ CZTERNASTY Nie potrafię opisać uczuć,jakietowarzyszyły mi w ciągu paru - następnych godzin. Nawet podróż do Lidcote stanowiła męczarnię,gdyż za sprawą kołysania samochodu mojemyśli wirowały jakszalone. Pech chciał,że wjeżdżając do miasteczka, zobaczyłemHelen Desmond: pomachała miwesoło ręką, nie mogłem więc sięnie zatrzymać inie zamienić z nią kilku słów. Chciała mnie zapytaćo ślub; nie miałem siły opowiedzieć jej o tym, co zaszło przed chwiląmiędzy mną iCaroline, toteż wysłuchałemjej tylko, uśmiechając sięi kiwając głową, pod pozorem, że muszę najpierw omówić to z Caroline i na pewno dam jej znać. Bóg jeden wie, co sobie pomyślała. Twarz stężała mi jak maska, głos ledwiewydobywał się ze ściśniętegogardła. Uwolniłem się wreszcie podpretekstem pilnej sprawydo załatwienia. Kiedy wróciłem do domu, istotnie czekała namniewiadomość o nagłym przypadku w

domupołożonym o parę kilometrów stąd. Jednakże myśl o powrocie do samochodu budziła we mnieodruchowy wstręt. Czułem, że nie powinienem siadać za kierownicę. Po chwili koszmarnego wahania naskrobałem liścik do Davida Grahama z informacją o rzekomym bólu żołądka. Błagałem, aby przejąłode mnie tę wizytę i w miarę możliwości zastąpił mnie teżnawieczornym dyżurze. Gospodyniopowiedziałem tę samą bajeczkę, a gdyzaniosła wiadomość Grahamowii wróciła po chwili z jego współczującą odpowiedzią, dałem jej wolne na resztę dnia. Zaraz po jej N 421.

wyjściu powiesiłam na drzwiach kartkę z informacją, zaryglowałemdrzwi i zasunąłem zasłony. Następnie wyjąłembutelkę sherry, którątrzymałem w szufladzie biurka,usiadłem w zaciemnionym gabineciei wsłuchany w dobiegającą zza okna uliczną krzątaninę, łykałem jedenkieliszek po drugim. Nic innegonie przychodziło mi do głowy. Natrzeźwo głowałupała mnie tak,jakby zaraz miała rozlecieć się na kawałki. UtrataCaroline była wprostnie do zniesienia, jednakże traciłemtymsamymwięcejaniżeli tylko ją samą, znacznie więcej. Wszystkie mojeplany,nadzieje,prysły jak bańka mydlana! Byłem jakspragniony wędrowiecna pustyni: wyciągałem rękę ku oazie, która na moich oczach rozwiałasię w powietrzu. Ileż czekało mnie wstydu, ile upokorzenia. Rozmyślałem o tych, którym muszę powiedzieć: o Seeleyu, Grahamie,Desmondach, Rossiterach, o wszystkich. Oczami wyobraźni widziałemich współczujące, pełne litości twarze i czułem, jak za moimi plecamiowa litość i współczucie zamieniająsię wszyderstwo i złośliwą satysfakcję. Nie mogłem tego znieść. Wstałem i zacząłem spacerowaćpo pokoju: moipacjenci często robili to samo,by zagłuszyć ból. A chodząc,piłem; pal sześć kieliszek, ciągnąłem prosto z butelki,sherry ciekła mi po brodzie. Kiedy z butelkiwyjrzało dno, poszedłemna górę i zacząłem przetrząsać szafki wposzukiwaniu następnej. Znalazłem brandy, starą flaszkę tarniówkioraz małą, zapieczętowaną butelczynę przedwojennej polskiej wódki, którą wygrałemkiedyś na loterii charytatywnej, ale jakoś nigdy nie miałem odwagijej skosztować. Zmieszałem to wszystkorazem i wypiłem, krztuszącsię przy tym i plując. Pewnie powinienem był raczej łyknąć jakiś środek uspokajający,ale wolałem poprostu zalać robaka. Pamiętam,że leżałem na łóżkuw koszuli i piłem, dopóki nie zasnąłem lub niestraciłem przytomności. Pamiętam, jak po paru godzinach wstałemi po ciemku poszedłem zwymiotować. Potem znów zasnąłem, a kiedysięobudziłem, cały siętrząsłem; noc była wyjątkowo chłodna. Wpełzłem pod kołdrę,zawstydzony i ledwie żywy. Ale sen już nie wrócił. Patrzyłem, jak za oknem robi sięcoraz jaśniej i w głowie teżdotkliwie 422 mi się rozjaśniło. Straciłeś ją, powiedziałem sobie. Jak mogłeś myśleć,że kiedykolwiek należała do ciebie? Przejrzyj siew lustrze! Spójrz, jakwyglądasz? Myślisz, że na nią zasługujesz? Ale z chwilągdywstałem, umyłem sięi zaparzyłemkawę, za sprawąjednego z owych tajemniczych mechanizmów obronnych właściwychtylko istocie ludzkiej począłem odzyskiwaćhumor. Dzień był pogodny,prawdziwie wiosenny, podobnie jak poprzedni, i wprost niemogłemuwierzyć, że w tak niedługim czasie doszło dorównie katastrofalnego splotu wydarzeń. Raz po raz wracałem myślami do rozmowyz Caroline, ikiedy minąłpierwszy wstrząs, ogarnęło mniezdumienie,iż wziąłem jej słowana poważnie. Przypomniałem sobie, że jest przemęczona, smutna i jeszcze nie otrząsnęła się zszoku po śmierci matkiorazwszystkich mrocznychwydarzeniach, które do tego wszystkiegodoprowadziły. Z czegóż wynikał równiegwałtowny wybuch, jeśli niez lęku iwyczerpania? Czy nie mógłbym przemówić jej dorozsądku?

I poczułem, że jak najbardziej. Ba, wmówiłem sobie, że ona tylkona to czeka. Ktowie, możezwyczajniewystawiła mnie na próbę,spragnionaczegoś, czego dotąd nie potrafiłem jej dać. Myśl ta bardzo mnie podbudowała,najgorszy kac minął. Przyszłagospodyni i odetchnęła z ulgą, widząc, że czuję się znacznie lepiej: twierdziła, że martwiła się o mnie przez całą noc. Na dyżurzegorliwie przyłożyłem się do pracy,chcąc zrekompensować pacjentom swąhaniebną dezercję z ubiegłego wieczoru. Zadzwoniłem do DavidaGrahama zinformacją, że mojachoroba szczęśliwie odeszła w niepamięć. Ucieszony przekazał mi listęzgłoszeń i resztę przedpołudnia spędziłem na wizytach. Następniepojechałem do Hundreds. Raz jeszcze wszedłemdo domu tylnymi drzwiami i udałem się prosto do saloniku. Domwyglądałdokładnie tak jak wczoraj i tydzieńtemu; czułem, jak z każdąchwilą nabieram odwagi. Widząc Caroline siedzącąprzysekretarzyku i przeglądającą papiery,oczekiwałem podświadomie, że wstaniei powita mnie skruszonym uśmiechem. Ruszyłem ku niej z wycią423.

gniętymi ramionami. Wtedy zobaczyłem jej twarz; wprost biła z niejniechęć. Caroline zakręciła pióro i powoli podniosła się z krzesła. Opuściłembezsilnie ręce. - Zapomnijmy o wszystkim,Caroline. Nie masz pojęcia, co przeżyłem. Zamartwiałem się o ciebie na śmierć. Zmarszczyła brwi,jakby cośniedawało jej spokoju. - Naprawdę nie musiałeś. Wolałabym, żebyś więcej nie przychodził. - Jak to? Oszalałaś? Jakże mógłbym nie przychodzić, skoro siedzisz tu sama, w takim stanie. - Jakim "stanie"? -Twoja matka umarła zaledwie miesiąc temu! Ty cierpisz! To,co robisz, decyzje, które podejmujesz. Dom, Rod. Będziesz tegożałować, zobaczysz. Nie takie rzeczy już widziałem. Kochana. - Proszę, nie nazywajmnie tak. Rzuciła to napoły błagalnym tonem, na poły z wyrzutem, jakbympowiedział brzydkie słowo. Uszedłem kolejnekilka kroków, alezarazznowusię zatrzymałem. Nastąpiła chwila milczenia. - Posłuchaj mnie,Caroline - powiedziałem z większym naciskiem. -Rozumiem, że masz wątpliwości. W końcu oboje jesteśmy dojrzałymi ludźmi,małżeństwo to dla nas poważnykrok. Ja też niedawnowpadłemw panikę, zupełnie jak ty. David Graham uspokajał mniewhisky! Ty też musisz się uspokoić. Potrząsnęła głową. - Od dawna nie byłam taka spokojna. Od chwiligdy zgodziłamsię za ciebie wyjść, czułam, że popełniam błąd. Wczoraj wreszcieodetchnęłam z ulgą. Przepraszam, że od początkunie byłam z tobąszczera. Oszukiwałam teżsamą siebie. Nie mówiła tego ze złością; jejton zdawał się chłodny,pełenopanowania i dystansu. Miała na sobiejeden ze swych codziennychzestawów, znoszony sweter i pocerowaną spódnicę, a włosy związałaczarną wstążką, dawno jednak nie widziałem jej tak atrakcyjnej,zadbanej i pewnej siebie. Poczułem, że moje poranne uniesienie roz 424 wiewa się jakdym. Wrócił cień wczorajszego strachu i upokorzenia. Po raz pierwszy rozejrzałem się uważniej: pokój też przeszedł subtelnąprzemianę, wydawał się bardziej schludny ianonimowy, a w kominkuwidniała kupkapopiołu,jakby ktoś palił w nim papiery. Mój wzrokpadł na pękniętą szybę i na wspomnienie tego, jak potraktowałemwczorajCaroline, ogarnął mnie wstyd. Potem zobaczyłem, że na jednym zestolików piętrzą się starannie ułożone kartonowe pudełkaz

suknią, kwiatami oraz zielone puzderko z obrączką. Podążając za moim spojrzeniem, Caroline ruszyła w tamtą stronę. - Musisz je zabrać - powiedziała cicho. -Bzdura - odrzekłem. - Cóż,u licha, miałbym z nimi począć? - Na przykład zwrócić je do sklepu. -Mamz siebie zrobić durnia? Nie,zatrzymaj je, Caroline. Masz je założyć na naszślub. Nie odpowiedziała; stała tylko z pudełkami w wyciągniętychrękach, dopókinie zrozumiała, że ich nie wezmę. Kartony odłożyła, ale puzderko nie. - Naprawdę musisz to wziąć- oznajmiła kategorycznie. - Jeśli tego nie zrobisz, wyślę je pocztą. Znalazłam obrączkę na schodach. Jestbardzo ładna. Mam. mam nadzieję, że kiedyś ofiarujesz ją komuś innemu. Prychnąłem z pogardą. - Zamówiłem ją dla ciebie. Nie rozumiesz? Niebędzie nikogo innego. Podała mi pudełeczko. - Zabierzją, proszę. Wziąłem je zociąganiem. Lecz chowając obrączkę do kieszeni, zdobyłem się na kolejnyaktbrawury. - Wezmę,ale tylko na przechowanie. Do czasu, kiedy zgodzisz się ją przyjąć. Pamiętaj o tym. Wyglądałanaskrępowaną, ale jej głos brzmiał spokojnie. - Przestań. Wiem, co czujesz, alepo co jeszczeutrudniać sytuację? Nie myśl,że jestem chora,przerażona albo że straciłam rozum. Nie 425.

myśl, że robię. samaniewiem, scenę. Nie chcę, żebyś o mnie walczył. Wiesz chyba, że nigdy bym się na to nie zdobyła. Nie odpowiedziałem. Poczułem kolejny przypływ paniki, panikii frustracji, że nie mogę jej mieć, chociaż pragnę tego nade wszystkona świecie. Stała blisko mnie, dzielił nas zaledwie metr chłodnego,rześkiego powietrza. Moje ciało wyrywało się doniejze wszystkich sił. Tak bardzo,iż wprostnie mogłem uwierzyć, że ona nie odczuwa tegosamego. Ale gdy wyciągnąłem rękę, Caroline znówsięcofnęła. - Przestań - powtórzyła przepraszającym tonem. Znów wyciągnąłem rękę; cofnęła się jeszcze dalej. Przypomniałomi się, jak ostatnim razem uciekała przede mnąw popłochu. Lecz teraz się nie bała,a kiedy znowu się odezwała, tymrazemw jej głosie nie było nawet cienia skruchy. Nie, mówiła tak, jak w pierwszychdniach naszej znajomości, kiedychwilami podejrzewałemją o wyniosłość i chłód. - Jeśli choćtrochę cinamnie zależy, więcej tegonie zrobisz. Mamdlaciebie wiele sympatii i nie chciałabym, aby to się zmieniło. Wróciłem do Lidcoteniemal w tak opłakanym stanie jakpoprzedniego dnia. Tym razem jednak przebrnąłem przez popołudnie idopiero wieczorem, po skończonym dyżurze i w obliczu nadchodzącejnocy, nerwy odmówiły mi posłuszeństwa. Znów zacząłem chodzić,niezdolny wysiedzieć w jednym miejscu, oszołomiony i znękanymyślą, żew jednej, oszałamiająco krótkiejchwili, za sprawą parusłów, utraciłem prawo do Caroline, do Hundreds, do naszej wspólnej,świetlanej przyszłości. Nie mieściło mi się to w głowie. Nie, ja po prostu nie mogłem do tego dopuścić. Włożyłem kapelusz, wsiadłemdo samochodu i znów pojechałem doHundreds. Musiałemzobaczyćsię z Caroline i potrząsnąć nią, jeśli trzeba, żeby zrozumiała, żebyprzejrzała na oczy. Ale wpadłem na lepszy pomysł. Narozwidleniudróg skręciłemna północ, na trasę do Leamington ipojechałem prostodo HaroldaHeptona,prawnika Ayresów. 426 Straciłem poczucieczasu. Gdy pokojówka Heptonów wpuściłamnie do środka,usłyszałem szmer głosów oraz szczększtućców: zegar w holu wskazywał wpół do dziewiątej, toteż uświadomiłemsobie z przykrością, że rodzina zebrała się wjadalni na kolację. Hepton stanął na proguz serwetką w dłoni, wycierając usta z sosu. - Najmocniejpana przepraszam - powiedziałem. -Wrócę innym razem. Ale on tylko dobrodusznie machnął serwetką. -Nonsens! Prawie skończyliśmy, chętnie zrobię sobie przerwęprzed puddingiem. Poza tym widok męskiej twarzy dobrze mi zrobi. Gdziespojrzę, otaczają mnie same kobiety. Wejdźmy tutaj, będzie ciszej.

Zaprowadził mnie do gabinetu z widokiem na ciemniejący ogródz tyłu domu. Dom był naprawdę piękny. Oboje zżoną wywodzilisię z zamożnych rodzin, pieniędzy im nie brakowało. Udzielali sięw lokalnym kółku łowieckim; na ścianie pyszniły się liczne pamiątki, zdjęcia oraz trofea. Zamknąłdrzwii poczęstował mniepapierosem,samteż wziąłjednego. Przysiadł nakrawędzi biurka, podczas gdy ja przycupnąłemniepewnie na jednym z krzeseł. - Nie będęowijał w bawełnę. Rozumiem, iż zna pan powód mojejwizyty. - Zapaliłpapierosa, machając niezobowiązująco ręką. -Chodzi o Caroline i Hundreds. Hampton zgasił zapalniczkę. - Chybazdaje pan sobie sprawę, że nie mogę rozmawiać o finansach rodziny. -A pan, że miałem się stać jejczłonkiem? -odpowiedziałem. - Tak, coś mi się obiło o uszy. -Caroline odwołała ślub. - Przykromi to słyszeć. -Przecież doskonale pan otym wiedział. Ba, wiedział pan wcześniej ode mnie. Rozumiem, żejestpan również świadomy tego, 427.

co planuje zrobić z ziemią i domem. Twierdzi,że Roderick udzieliłjej pełnomocnictwa. Czy to prawda? Potrząsnął głową. - Nie będęo tym rozmawiał, Faraday. -Nie może pan do tego dopuścić! - zawołałem. -Roderick jestchory,ale nie na tyle, aby bezkarnie sprzątnąć mu sprzed nosa majątek! To nieetyczne. - Mogę pana zapewnić, iżprzed podjęciem jakiejkolwiek procedury zapoznałem się ze szczegółowym raportem na temat jego stanuzdrowia. -Na miłość boską! - krzyknąłem. -To ja jestem jego lekarzem! A skorojuż o tym mowa, jestem też lekarzem Caroline! -Uprzejmieproszęo ściszenie głosu, dobrze? - rzucił oschle. - Proszę nie zapominać, że osobiście podpisał pan dokumentprzekazujący Rodericka pod opiekę doktora Warrena. Widziałemtooświadczenie na własne oczy. Warren twierdzi, że tennieszczęsnymłody człowiekjest niezdolny do prowadzenia jakichkolwiek interesów i chwilowo nicnie zapowiada rychłej poprawy jego zdrowia. Powtarzam panu tylkosłowa Warrena. - Cóż, może powinienem porozmawiać z nimosobiście. -Ależ bardzo proszę. Ale proszę pamiętać, że nie wykonuję jegopoleceń, tylko poleceniaCaroline. Aż mi ręce opadły na taką tępotę. - Alechybama pan swoje zdanie - odparłem. - Mówię o pańskiejprywatnej opinii. Przecież pan widzi, że to czyste szaleństwo. Spojrzał na rozjarzoną końcówkę papierosa. - Czy jawiem? Odejście kolejnego starego rodu to na pewnowielkastratadla regionu. Ale ten dom niedługo zawali sięCarolinena głowę. Pora, żeby ktoś doprowadziłto wreszcie doładu. Niby jakmiałabyzrobić to sama? I pocóż miałaby tkwićw murach, którekryją tak wiele przykrych wspomnień? Bez rodziców, brata, bezmęża. - Jamiałem byćjej mężem. 428 -No cóż, tego niebędę komentował. Bardzo mi przykro. Naprawdę nie wiem, comógłbym dla pana zrobić. - Mógłbypan ją powstrzymać, dopóki nie przejrzy na oczy! Wspomniał pan o chorobie jej brata, ale czy to nieoczywiste? Ona też potrzebuje pomocy. - Tak pan uważa? Kiedy jąostatnio widziałem,sprawiała wrażenie zdrowej jak ryba. - Nie mówięo dolegliwościach ciała.

Mam na myśli jej nerwy, stanpsychiczny. Myślę o tym wszystkim, co przeszła w ostatnim czasie. Napięciezmąciło jej rozsądek. Minę miał zakłopotaną, a zarazem lekko rozbawioną. - Mój drogi Faraday - powiedział- gdyby każdy porzucony mężczyzna podejrzewał byłą kochankę o utratę rozumu. Rozłożył ręce i niedokończył. Zrozumiałem,żerobię z siebie durnia. Klamka zapadła, świadomość tego była nieznośna. Odepchnąłemją od siebie zewszystkichsił. Pomyślałem gorzko, że tracę czas; nigdymnie nie lubił,nie należałem do jego świata. Wstałem. Znalazłempopielniczkę- cynową, z motywem lisa -i zgniotłem niedopałek. - Nie będę pana dłużej zatrzymywał, proszę wracaćdo rodziny- powiedziałem. - Przepraszam za najście. Onrównież wstał. - Nic sięnie stało. Szkoda, że nie mogłem panu pomóc. Ale obajmówiliśmy oziębłym tonem. Poszedłem za nimdo holu,gdzie podałem mu rękę, dziękując zapoświęcony czas. Stającna progu, popatrzył na rozjaśnione, wieczorne niebo, i wymieniliśmyparę kurtuazyjnych uwag natemat coraz dłuższych dni. W drodzedo samochodu zobaczyłem przez odsłonięte okno, że ponowniezasiada przy stole: wyjaśniał moją wizytę żonie i córkom. Potrząsnąłgłową i wzruszając ramionami, sięgnął po widelec. Minęła kolejna bezsenna noc ikolejny niespokojnydzień; tydzieńwlókł się nieznośnie i czułem, że jeszcze chwila, a udławię się własną goryczą. Dotądnikomu się nie zwierzyłem, wręcz przeciwnie; na pozór byłem wesoły jak szczygieł, gdyż większość moich pacjentów 429.

wiedziała o planowanym ślubie i winszowali mi na każdym kroku,spragnieni szczegółów. Ale w sobotni wieczórpoczułem,że dłużejtego niezniosę. Poszedłem do Grahamów i wyznałemim wszystko,siedząc na sofie w ich miłym domku, z twarzą ukrytą w dłoniach. Byli dla mniebardzo mili. - Ależ to wariactwo! - zawołał Graham. -Carolinechyba zmysłypostradała! Ech, gorączka przedślubna, ot co. Annębyła takasama. Straciłemrachubę, ile razy zwracałami pierścionek zaręczynowy; nazywaliśmy go "bumerangiem". Pamiętasz,kochanie? Annę uśmiechnęła się tylko, ale jej twarz zdradzała niepokój. Powtórzyłem im niektóre słowa Caroline; chyba wywarły na niejwiększe wrażenie niż na mężu. - Tak, na pewno masz rację - odrzekła zwolna. - WprawdzieCarolinenie wydawała mi się nigdy chwiejna, ale w końcu tyle przecieżprzeszła. Bądź co bądź została sama, bez matki. Żałuję,że niespróbowałam bardziej się z nią zaprzyjaźnić. Wydaje się taka. niedostępna. Ale mogłam chociaż spróbować. - Myślisz, że już na to za późno? - spytał Graham. -A możepojedziesz tam i znią pomówiszw imieniu Faradaya? Spojrzała na mnie pytająco. - Co ty na to? Powiedziała to bez entuzjazmu, ale mojadesperacja sięgnęłazenitu. - Och, Annę, byłbym ci taki wdzięczny. Naprawdę mogłabyśto zrobić? Jestem ukresu wytrzymałości. Położyła mi rękę na dłoni i zapewniła, że tak, oczywiście. - Masz to jak w banku, Faraday - wtrącił Graham. - Moja żonaprzekabaciłaby nawetStalina! Wszystko się ułoży, sam zobaczysz. Rzucił totak beztrosko, iż prawie się zawstydziłem, że narobiłemtyle rabanu. Po raz pierwszy od początku całej afery spałem jaksuseł i w niedzielny poranek obudziłem się w nieco lepszym nastroju. Później tego samego dnia zawiozłem Annędo Hundreds. Samnie wszedłem do domu,ale patrzyłem nerwowo zza kierownicy, jak 430 idzie po schodkach i dzwoni do drzwi. Na progu stanęła Betty i bezsłowa wpuściła jądo środka; spodziewałem się, że zaraz wyjdzie,alespędziła tam dwadzieścia minut, podczas których siedziałem jakna szpilkach, targany na przemian nadzieją i lękiem. Alekiedy znowu się pojawiła - odprowadzona przezCaroline,która omiotła samochód obojętnym spojrzeniem iznikła w różowawejpoświacie holu, zamykając za sobą drzwi - serce mi zamarło. Bez słowa usiadła obok mniei potrząsnęła głową. - Bardzo mi przykro. Caroline jest nieugięta.

I ma strasznewyrzuty sumienia. Twierdzi, że cię bezwstydnie wykorzystywała. Ale nie odstąpi odswojej decyzji. - Jesteś pewna? - zapytałem. Spojrzałem na zamknięte drzwifrontowe. - A nie sądzisz, że sięrozzłościła twoją wizytą, stąd ta niewzruszonapostawa? - Chyba nie. Była bardzo miła, anawet ucieszyłasię namój widok. Martwi się ociebie. - Czyżby? -Tak. Ucieszyłasię też, że opowiedziałeś o wszystkim Davidowi i mnie. Jej słowa chyba miałymnie pocieszyć. Jednakżena myśl, że Caroline "ucieszyła się" zrozgłoszenia wieści o naszym rozstaniu - ba,w końcu wziąłem ten niemiły obowiązek na siebie - ze strachu ażścisnęłomnie wżołądku. Miałem to chyba wypisane na twarzy. - Chciałabym, żeby było inaczej - powiedziałaAnnę. - Naprawdę. Zrobiłam, co w mojej mocy, żebysię za tobą wstawić. Carolinemówiotobie z takążyczliwością! Lubi cię i to bardzo. Ale wspomniałateż o tym, czego. czego do ciebie nieczuje. Rzadko która kobietamyli się w tym względzie. Opowiadała mi też o innych sprawach: o wyjeździe, wystawieniu domu na sprzedaż. Wydaje się,że wie,co robi. Wiesz,że już zaczęłasię pakować? - Słucham? -Wygląda na to, że zajmuje się tym od paru dni. Wspomniałateż 431.

o wizycie antykwariusza; ma jej zaproponować cenę za meble. Tylepięknych rzeczy! No cóż, szkoda. Chwilę siedziałem w milczeniu. - Nie wytrzymam -powiedziałem wreszcie. Szarpnąłem za klamkęi wyskoczyłem z samochodu. Annę chyba za mną wołała, lecz nawetsię nie obejrzałem. Niesiony furią paroma susami pokonałemścieżkę, wbiegłem na schodyi załomotałem do drzwi. Otwarto mi niemal od razu; Caroline znajdowałasię tuż za drzwiami wraz z Betty, stawiały kufer na marmurowejpodłodze. Wszędzie naokoło stały inne kufry iskrzynie. Sam holwydawał się dziwnie ogołocony; zdjęto już obrazy i ozdoby,a stołyi kredensy stałypod dziwnym kątem, jak skrępowani goście na nieudanym przyjęciu. Caroline miała na sobie stare spodnie robocze. Włosy schowałapod turbanem. Rękawy miała podwinięte, a ręce brudne aż po łokcie. Ale razjeszcze, pomimo gniewu, poczułem, jak całe moje ciało, mojeserce, umysł i krew, aż się do niej wyrywa. Popatrzyła na mnie lodowatym wzrokiem. - Nie mam ci nic do powiedzenia. Annęusłyszała już wszystko. - Tak łatwo z ciebie nie zrezygnuję, Caroline. Prawie przewróciła oczami. - Musisz! Nie masz innego wyjścia. - Caroline, błagam. Spojrzałem na Betty, która nie wiedziała, gdzie podziać oczy. - Betty - poprosiłem- czy zostawisz nas na chwilę samych? Lecz gdy służąca zrobiła ruch, żebyodejść,Caroline ją zatrzymała. - Nie musisz nigdzie wychodzić. Doktor Faraday i janie mamysobie do powiedzenia nic,czego nie mogłabyś usłyszeć. Zajmijsiępakowaniem. Dziewczyna była wyraźnie rozdarta, wreszcie spuściła głowęi odwróciła się do nas bokiem. Chwilę stałem bezsilnie,po czym zniżyłem głos. 432 - Błagam cię,Caroline - powiedziałem. - Przemyśl wszystko razjeszcze. Nieważne, żenię czujesz. tego, o czym mówiłaś. Ja cośczuję. Wiem, że ty też. Nie udawaj,że nic między nami nie ma. Wtedy,na tańcach. i kiedy staliśmy przed domem. - To byłbłąd - odparła z rezygnacją. -Nieprawda. - Prawda. Błąd, od początku do końca. Popełniłam błąd ibardzo cię za to przepraszam. - Nie pozwolę ci odejść.

-Boże! Mam cię znienawidzić? Przestań wreszcie tu przyjeżdżać. To koniec. Koniec! Nagle znów ogarnęła mnie wściekłość; złapałem Caroline za nadgarstek. - Jakmożesz tak mówić? I niby jakzdajesz sobiesprawę z tego, corobisz? Na litość boską, spójrz na siebie! Niszczysz ten dom. Zostawiasz Hundreds! Jak możesz? Jak. jak śmiesz? To,że daneci tu mieszkać, stanowi dar od losu, sama mi to kiedyś mówiłaś. Takdotrzymujeszswojej części umowy? Na tym ma to polegać? Wyrwałarękę. - Ten dar od losu o mało mnienie zabił, wiesz otym doskonale! Żałuję, że nie wyjechałam rok temu i nie zabrałam ze sobą matki i brata. Odsunęła się ode mnie, chcąc wrócić do pakowania. - Czyżby? - zapytałemniemal z ironią,nie spuszczając z niej wzroku. Jej zdecydowanie iniezachwiana pewność siebieraz jeszcze wydały mi się wprost nie do wytrzymania. Spojrzała namnie, marszcząc brwi. - Co niby miałaś rok temu? - zapytałem. -Dom, który pochłaniałcały twój czas. Starzejącą się matkę, chorego brata. Jaka czekała cięprzyszłość? A teraz, proszę bardzo. Jesteś wolna, Caroline. Sprzedaszdom i będziesz miałapieniądze. Świetnie sięustawiłaś, nie ma co. Chwilę spoglądała na mnie wmilczeniu, krew napłynęła jejdo twarzy. Uświadomiłem sobie sens aluzji i aż mi skóra ścierpła. 433.

- Caroline, przepraszam. -Wynoś się - powiedziała. -Proszę. - Wynoś się. Wynoś się z mojego domu. Nie patrzyłem na Betty, ale widziałem ją kątem oka, zdumioną, zakłopotaną i pełną współczucia. Odwróciłem się i wyszedłem. Na oślep zbiegłempo schodach i wróciłem do samochodu. Annęspojrzała na moją twarz. - Niedobrze? Tak mi przykro. W milczeniu odwiozłem ją do Lidcote, nareszcie pokonany- pokonany nie tyle świadomością, że straciłem Caroline, ile myślą,że mogłem ją odzyskać, lecz szansę tę zaprzepaściłem bezpowrotnie. Na wspomnienie tego, co jejpowiedziałem, co dałem do zrozumienia,aż mnie mdliło ze wstydu. Jednakże w głębi sercawiedziałem,że wstyd minie,a wtedy znów pojadę do Hundreds ipogrążę się kolejnyraz. I chcąc zamknąć tę sprawę raz na zawsze, wysadziłem Annęobokdomu i pojechałem do Desmondów, opowiedzieć o rozstaniuz Caroline i odwołaniu ślubu. Wyznanieto przyszłomi łatwiej,niżsię spodziewałem. Bilii Helen ze współczuciem kręciligłowami. Poczęstowali mnie winemi papierosem. Zapytali, kto jeszcze o tym wie; odparłem, że właściwiesą pierwsi,ale jeśli omnie chodzi, mogą powiedzieć, komu chcą. Im szybciej wszyscy się dowiedzą,dodałem, tym lepiej. - Naprawdę nie ma nadziei? - spytałaHelen, odprowadzającmnie do wyjścia. - Niestety nie -odparłem z żałosnym uśmiechem, dając jej chybado zrozumienia, że jestem pogodzony z losem. Kto wie, możenawetuwierzyła, że była to naszawspólna decyzja. W Lidcoteznajdowały się trzy gospody. Wyszedłem od Desmondówakurat w chwili ich otwarcia, po czym zahaczyłem o każdą. Następnie kupiłem butelkę ginu - nic innego nie mieli -zaniosłemją do domu i razjeszczestanąłem wgabinecie,wlewając w siebie alko434 hol. Tym razem jednak za nic niemogłem się upići obraz Carolinestawałmi przed oczami z dziwną jasnością. Było zupełnietak, jakbyemocje ostatnich dni stępiły wreszcie moją zdolność odczuwania. Poszedłem na górę;moje mieszkanie, któreostatnio wydawało mi sięnieokreślone jak scena, z każdym krokiem stawało się coraz bardziejwyraźne, jakby chciało mnie utwierdzić w swoich ponurych barwachi kanciastych zarysach, ale nawet to nie wywarło na mnie większegowrażenia. Jak gdyby próbując wykrzesać z siebie resztki żalu, powlokłem się na poddasze izgromadziłem wszystko, co w jakikolwieksposób kojarzyło mi się z Hundreds. Oczywiście najpierw wyjąłempamiątkowymedal oraz prezent od pani Ayres, zdjęcie w sepii,na którym mogła, acz nie musiała znajdować się moja matka. Ale byłtamrównież gwizdek z kości słoniowej, zabrany w marcu z kuchni: schowałem go wówczas do kieszeni kamizelki i niechcący zabrałemdo domu. Trzymałem go w szufladzie ze spinkami do mankietów,ale teraz wyjąłem go i położyłem na nocnej szafce obok fotografiii medalu. Dodałem do tego klucze dodomu i parku, przy nich zaśpostawiłem zielone puzderko z obrączką Caroline.

Medal, fotografia, gwizdek, parakluczy,nigdynienoszona obrączka. Trofea z mojego pobytu w Hundreds, jakże osobliwa kolekcja. Jeszczeprzed tygodniem opowiedziałyby historię, zemną w roligłównej. Teraz stanowiły nieszczęśliwe okruchy przeszłości; na próżno szukałem w nich znaczenia. Klucze doczepiłem do pęku własnych; nie mogłem się z nimirozstać, jeszcze nie. Lecz pozostałe drobiazgipochowałem, jakbybudziły mój wstyd. Wcześnie poszedłem spać i następnego rankapodjąłem trud powrotu do dawnego porządku dnia, dawnego, czylipoprzedzającego czas, gdyżycie Hundreds pochłonęło mnie bez reszty. Po południu dowiedziałem się, że posiadłość została wystawionana sprzedaż. Makinsowi zmleczarni niepozostawało nic innego jakopuścić farmę bądź też wykupić jąna własność; wybrał to pierwsze,gdyżnie miał pieniędzy na prowadzenie hodowli i sprzedaż majątkuz dnia na dzień postawiła gow trudnej sytuacji. Podobno był tym 435.

bardzo rozgoryczony. W miarę upływu kolejnych dni docierałodo mnie coraz więcej informacji: samochody transportowe kursowałytam i z powrotem, a dom z wolna pustoszał. Większość ludzi przyjęła,rzecz jasna, iżstanowi to część planu mojego i Caroline; musiałemtłumaczyć, co kosztowało mnie wiele wysiłku,że ślub został odwołanyi Caroline wyjeżdża sama. Wieści rozeszłysię w tempie błyskawicy,gdyż pytania urwały sięraptownie, ustępując miejsca niezręcznemumilczeniu, którebyło chyba jeszcze gorsze. Rzuciłem się w wirszpitalnych obowiązków, których akurat nie brakowało. Przestałem zaglądaćdo Hundreds, od pewnego czasu nie korzystałem też ze skrótu przezpark. Caroline nie widywałem, choć myślałem o niej i często mi sięśniła. Wreszciedowiedziałem się od Helen Desmond, że zamierzałaopuścić hrabstwo, bez żadnych pożegnań, ostatniego dnia maja. Potem marzyłem tylko,aby reszta miesiąca minęła szybko i możliwie bezboleśnie. Na ścianie w gabinecie wisiał kalendarz; po ustaleniudaty ślubu zdjąłem go i zaznaczyłem dwudziesty siódmydzieńmajaśmiesznymi zawijasami. Duma, a możeupór nie pozwoliły mi usunąćgo ze ściany. Chciałem z rozmysłemprzetrwać ów dzień, a po czterechnastępnychCarolinemiałana zawsze zniknąć z mojego życia; dręczyłamnie zabobonna obawa, że z chwilą gdy odwrócę kartkę kalendarza,stanę się innym człowiekiem. Patrzyłem więc z mieszaniną niepewnościi lęku, jak zaznaczony kwadrat przybliża się coraz bardziej. W ostatnimtygodniu miesiąca moje roztargnienie sięgnęło zenitu; nie mogłem się skupić na pracy iznów dokuczałami bezsenność. Dzień ów minąłjednak bezwiększych zawirowań. O pierwszejpo południu, czyli godzinie wyznaczonej na nasz ślub, siedziałemprzyłóżku starszego pacjenta, bez reszty skupiony na jegoprzypadku. Kiedy po wyjściu usłyszałem, jak zegar wybija wpół do drugiej, prawienie zrobiło to na mnie wrażenia; zastanowiłem się tylko przelotnie,jaka parazajęła "naszą" godzinę w urzędzie. I tyle. Odwiedziłemparuinnych pacjentów, a późniejszy dyżur minął spokojnie i resztęwieczoru spędziłem w domu. O wpół do jedenastej byłem już senny 436 i postanowiłem się położyć,zdjąłem nawet buty i ruszyłem wkapciachnagórę, kiedy narazktoś załomotał do drzwi. Zobaczyłem mniej więcej siedemnastoletniego chłopca, tak zziajanego, że nie mógł wydobyćgłosu. Przebiegł około dziewięciu kilometrów, aby mnie wezwaćdomęża siostry, nękanego potwornym, jak to ujął, bólem brzucha. Chwyciłem torbę i pojechaliśmy na miejsce. Ujrzałemrozwalającąsię ruderęz dziurawym dachemi nieszczelnymi oknami, pozbawionąprądu i wody. Byli to dzicy lokatorzy z Oxfordshire, którzy przybylina północ w poszukiwaniu pracy. Powiedziano mi, że mężczyznachoruje "zprzerwami" od parudni; dokuczają mu wymioty, gorączka i bóle brzucha. Próbowali leczyć go olejem rycynowym, ale w ciągukilku ostatnich godzin stan chorego pogorszył się tak drastycznie,że przerazili się nie nażarty. Nie mieliswojegolekarza i nie wiedzieli,do kogo się zwrócić. Wreszcie posłali po mnie,pamiętali bowiem moje nazwisko z lokalnej gazety. Biedak leżał w oświetlonej świecamiizbie na czymś w rodzajuskładanego łóżka, kompletnie

ubrany i przykryty starym wojskowym płaszczem. Miał wysokągorączkę, a jego nabrzmiały brzuchbyłtak tkliwy, że gdy tylko spróbowałem go dotknąć, chory zacząłkrzyczeć i kląć, a następnie podciągnął kolana, usiłując kopnąćmnie resztką sił. Byłoto najostrzejszezapalenie wyrostka, z jakimmiałem do czynienia; wiedziałem, że muszę niezwłocznie przewieźćpacjentado szpitala, w przeciwnym razie wyrostek groził rozlaniem. Rodzinaprzeraziła się na myśl o kosztachoperacji. Żona szarpałamnie zarękaw, dopytując, czy nie mogę mupomóc na miejscu. Obiez matką znałydziewczynę, której wypłukanożołądek po połknięciucałego opakowania tabletek; chciały, żebym zrobił tak samo. Nawetsam chory kurczowo uczepił siętego pomysłu: jeśli "wypłuczę z niegotruciznę", na pewno wyzdrowieje, tylko tegochcei tylko na to sięzgadza. Nie po to mnieściągali,dodał, żebym teraz pchał go podnóż, na pastwę pieprzonych konowałów. Ale zarazchwyciły go torsje i nie mógł mówić. Kobiety zaczęłydosłownie rwać włosy zgłowy; przekonałem je wreszcie, że nie 437.

ma żartów, i pozostała nam tylko kwestia przetransportowaniapacjenta do szpitala. Najlepszym rozwiązaniem byłaby karetka. Alechata leżała na uboczu, a najbliższy telefon znajdował się na poczcieoddalonej o ponad trzy kilometry. Nie widziałem innego wyjścia, jakzawieźć go samemu, toteżzanieśliśmy go we dwóch zeszwagremna łóżku do samochodu i ostrożnie ulokowaliśmy na tylnym siedzeniu. Żona wcisnęłasię obok niego, chłopak usiadłz przodu, a dziecizostałypodopieką babci. Podróż była koszmarna, okołodwunastukilometrów główniepo wyboistych polnych drogach; mężczyzna krzyczał lub jęczałprzy każdym gwałtownym ruchu samochodu, a czasemwymiotował do miski, kobieta szlochała tak rozpaczliwie, że niebyło z niej żadnego pożytku, a chłopiec ze strachu mało nie wylazłze skóry. I tylko księżyc działał na naszą korzyść, krągły jak talerzi jasny niczym lampa. Kiedy wyjechaliśmy na drogę do Leamington,mogłemdocisnąć gaz; o wpół do pierwszej dotarliśmy do szpitala,a dwadzieściaminut później mężczyzna został zabrany na salę operacyjną. Wyglądał tak źle, że bałem sięo jego życie. Posiedziałemz kobietą i chłopcem; nie chciałem wyjść, dopóki nie dowiemsię czegośo przebieguoperacji. Wreszcie chirurg, Andrews, zakomunikowałnam, że wszystko poszło jak należy. Usunął wyrostek, zanim doszłodo rozlania jego zawartości, eliminując tym samym ryzyko zapaleniaotrzewnej; mężczyzna był słaby, ale wracał do siebie. Andrewsmiał akcent z elitarnej szkoły prywatnej, żona pacjentabyła zaś tak oszołomionaze strachu, że prawie go nie zrozumiała. Kiedy wyjaśniłem, żejej mąż został uratowany, o mało nie zemdlałazulgi. Chciała go natychmiastzobaczyć, ale było to wykluczone,niepozwolono też jej i chłopcu spędzić nocy w poczekalni. Zaproponowałem, że odwiozę ich,jadąc do Lidcote, woleli jednak zostać bliżejszpitala,pomni zapewnewysokich opłat za autobus, którym musielibyprzyjechać następnego dnia. Powiedzieli, żena obrzeżach Leamington mają znajomych, którzy pożycząim wóz i konika: chłopiecpojedzie do domu powiadomić matkę, a kobieta zostanie w mieściei z samego rana wróci do szpitala. Uczepili siętego równie kurczowo 438 jak poprzednio płukania żołądka, a mnieprzemknęło przezmyśl, czyto aby nie pretekst, by spędzić resztę nocy w przypadkowymrowie. Ponownie zaproponowałemim transport i tym razem nie oponowali; pojechaliśmy do chatyrównie zrujnowanejjak ichwłasna, przedktórą przywiązanokilka koni i psów. Psy rozszczekały się jakdzikiei naprogu stanąłmężczyzna z dubeltówką. Alena widok przybyszówodłożył broń i zaprosił ich do środka. Poprosili, abym im towarzyszył; mają "mnóstwo herbaty i cydru", zachęcali serdecznie. O mało niedałem się namówić. Konieckońców podziękowałem za zaproszeniei życzyłem im dobrej nocy. Zanim drzwi ponownie się zamknęły,dostrzegłem w przelocie izbę, leżące ciasnoobok siebie materaceoraz ciała śpiących: dorosłych, dzieci, niemowląt ipsów. Po szaleńczym wyściguz czasem, męce oczekiwania oraz uldze, jakapotem nastąpiła, incydentów zyskał z lekka iluzorycznywymiar, i kiedyodjeżdżałem, mój samochód wydał mi się osobliwie cichy i samotny. Jakie to dziwne, uczestniczyć przezchwilę w dramaciepacjenta i jegorodziny, zwłaszcza nocą. Doświadczenie to wysysa z człowieka wszystkie siły, a zarazemwprawia w stan niezwykłego pobudzenia i wyostrzazmysły, a że nie miałem czym zająć myśli, przed moimi oczami zaczęłyprzesuwaćsię obrazy ostatnich wydarzeń, na podobieństwo klatekfilmu.

Przypomniałemsobie zdyszanego chłopca na progu mojegodomu; mężczyznę, któryresztką sił wzbraniał sięprzed badaniem; zapłakaną kobietę; torsje i krzyki; Andrewsa, zjego arystokratycznymgłosem i manierą; odpychającąnorę; ludzkie ciała i psy. Oglądałemte wizjeraz po raz, męczące i uporczywe, aż wreszcie, żeby przerwaćbłędne koło, opuściłem szybę i zapaliłem papierosa. Na zewnątrzpanowała ciemność, rozproszona tylko miękkim, białym blaskiem księżyca ireflektorów, i zrozumiałem, iż jest to ta sama trasa, którą przebyłemw styczniu,po zabawie dla lekarzy. Spojrzałem na zegarek: była druganad ranem, moja niedoszła noc poślubna. O tej porze miałem leżeć w pociągu, zCaroline w ramionach. Żal i poczucie straty raz jeszcze wezbrały wmym sercu, równiedotkliwe jak przedtem. Nie chciałem wracać do pustej sypialni 439.

w ponurym, zagraconym domu. PragnąłemCaroline, pragnąłem, alenie mogłem jej mieć, tylko ta myśl kołatała mi w głowie. Jechałem jużdrogą do Hundreds; na myśl, że Caroline znajdowałasię tak blisko,a zarazem była tak niedostępna, aż się zatrzęsłem. Musiałemwyrzucić papierosa i zatrzymać samochód, dopóki uczucie nie minęło. Alewciąż nie czułem się na siłach wrócić do domu. Powoli pojechałemdalej,a następnie skręciłem na drogę prowadzącą dozarośniętegostawu. Pokonałem ją i zaparkowałem tam, gdzie zaparkowaliśmywówczas z Caroline, tam, gdzie nachyliłem się, żeby ją pocałowaći gdzie po raz pierwszy mnie odepchnęła. Księżyc lśniłjasno, drzewa rzucały cienie, a woda wydawała siębiała jak mleko. Krajobraz przywodził na myśl swoją własnąfotografię, dziwnie wywołaną i z lekka nierzeczywistą: ów widoktakmniepochłonął, żepoczułem, jakbymdryfował poza czasem i przestrzeniąsamotny i wyobcowany. Chyba wypaliłem następnego papierosa. Wiem, że zrobiłomi się zimno i sięgnąłem na tylne siedzenie po stary,czerwony koc - ten sam, którymprzykryłem Caroline - iszczelniesięnim otuliłem. Nie czułem się zmęczony, przynajmniej wzwykłymtego słowa znaczeniu. Chyba chciałemtu przesiedzieć bezsennie ażdo rana. Ale odwróciłem się na bok, podciągnąłemkolana i oparłszypoliczek o siedzenie, niemal od razu zapadłem w niespokojny sen. I w tym śnie wydałomi się, że wychodzę z samochodu i podążamdo Hundreds: ujrzałem to z tą samą jasnością, jaka towarzyszyłamoim niedawnymwspomnieniomo szaleńczejjeździe do szpitala. Ujrzałem, jak jadę przez posrebrzony krajobraz i jakdym przenikambramę. Ujrzałem, jak ruszam podjazdem w kierunku domu. Zaraz ogarnęłamnie jednak panika i konsternacja, gdyż ścieżkawydawała się odmieniona i niemożliwie długa, a na jej końcu leżałaciemność. Kiedysię obudziłem, zawstydzony i zdrętwiały, było już jasno. Właśnie minęła szósta. Szyby od wewnątrz ociekały wodą,a ja siedziałem zgołągłową: kapelusztkwił między moim barkiem a fotelem, 440 zgnieciony na amen, koc zaśmiałem owinięty wokółpasa, jakbymstoczył z nim zażartąwalkę. Otworzyłem drzwi iwyszedłem na rześkiepowietrze. Coś zaszeleściłomi pod nogami;myślałem, że to szczury,ale zobaczyłemdwa jeże. Obwąchiwały koła, a namój widok znikływwysokiej trawie. Zostawiły za sobąciemne ślady: trawa była błyszcząca od rosy. Ponad stawemunosiła sięmgiełka, wodanie była jużbiała, tylko szara, a nierzeczywista aura otoczenia rozpłynęła sięwrazz nadejściem świtu. Po części czułem się tak, jak po nalociena miasto, jakgdybymwyszedłzeschronu, mrużącoczy,i zobaczyłdomy - naznaczone, lecz całe - choć pośród zgiełkui wybuchu bomb zdawało się, że cały światobraca się w pył. Czułem się nie tyle oszołomiony,ile wyprany z jakichkolwiek uczuć. Fala emocji minęła. Chciałem się ogolić i wypić kawę, pozatym straszliwie cisnął mnie pęcherz. Odszedłem nabok, aby goopróżnić, następnie przeczesałem włosy i wygładziłem zmiętąodzież. Spróbowałem uruchomić samochód. Silnik wychłodził siętrochę i zamókł, ale gdy zajrzałempod maskę i wytarłemświece,huk rozdarł ciszę, płosząc ptactwo przycupniętew koronach drzew. Zawróciłem samochód, wjechałemna chwilę nadrogę do Hundredsi skręciłem do Lidcote.

Po drodzenikogo niespotkałem, chociażmiasteczko właśnie budziło się do życia, pracujące rodziny rozpoczęły poranną krzątaninę, a zkomina piekarni unosił się słup dymu; słońce wisiało jeszcze nisko na niebie, rzucającpodłużnecienie,przezco detale na kamiennym kościółku, domy z czerwonej cegłyoraz sklepy, puste chodniki iulica, wszystko wyglądało świeżo, czysto i urokliwie. Mój dom stoi na końcu głównej ulicy; podjeżdżając bliżej, zobaczyłem mężczyznę, który zadzwonił do drzwi izaglądał właśnie przezszybkę zmatowego szkła. Miał kapelusz i płaszcz z podniesionymkołnierzem. Nie widziałemjego twarzy;wziąłem go za pacjenta i westchnąłem z rezygnacją. Aleodwrócił się na dźwięk samochodui rozpoznałemw nim DavidaGrahama. Jego widok nasunąłmi podejrzenie, żeDavid przynosi złe wieści. Podjechałem bliżej izobaczyłem 441.

jego minę: było jeszcze gorzej, niż podejrzewałem. Zaparkowałemi wysiadłem, a on ostrożnie podszedł bliżej. - Szukałem cię- powiedział. - Ach, Faraday. -Przesunął dłonią po twarzy. Było tak cicho, że usłyszałem chrapanie zarośniętegopodbródka o skórę. - Co się stało? - zapytałem. -Chodzi o Annę? - Nic innego nieprzychodziło mi do głowy. - Annę? - Zamrugał zmęczonymi oczami. -Nie. Chodzi. Faraday, obawiam się,że chodzi o Caroline. W Hundreds zdarzył sięwypadek. Tak mi przykro. Telefonzadzwonił około trzeciej nad ranem. Była to rozhisteryzowana Betty; pytała o mnie, ale rzecz jasnanie zastała mnie w domu,toteż centrala przekazała wiadomość Grahamowi. Wiedział tylko,że ma jaknajszybciej przyjechaćdo Hundreds. Od razu ubrał sięi pojechał, lecz natknął się nazamkniętą bramę. Betty zapomniała okłódce. Podjechał z drugiej strony, jednakże obiebramy byłyzamknięte na cztery spusty,a wysokie ogrodzenie wykluczało wspinaczkę. Już miał wrócić do domu i stamtąd zatelefonować do Betty,gdynaraz przypomniał sobie nowe domy komunalne oraz wyłomw parkowym murze. Przy domach znajdowały się teraz prowizoryczneogrody, zabezpieczone od tyłu drucianym płotem:przelazł ponadjednym znich i pospieszył do Hundreds na piechotę. Bettyotworzyła mu drzwiz lampą naftową w drżącej dłoni. Była,jak to ujął, w "skrajnejhisterii",niemal ogłupiała z szoku i przerażenia. Wszedł do środka i zrozumiał, dlaczego. Tuż zanią, w blaskuksiężycowej poświaty, na różowo-bordowej posadzce z marmuruleżała Caroline. Była w nocnej koszuli, zadartej i wymiętej. Nogimiała gołe, a rozrzucone włosy zdawały się otaczać głowę jak aureola,toteż w przyćmionym świetle na chwilę uległ złudzeniu, że po prostustraciła przytomność. Potem wziął z rąkBetty lampę, podszedł bliżejiuświadomił sobie ze zgrozą, że to,co zrazu wziął za rozsypane włosy,było w istocie rozległą plamą ciemniejącej krwi. Zrozumiał, żeCaro442 linę spadłaz któregoś zwyższych pięter. Odruchowo podniósł wzrok,wypatrując uszczerbku w balustradzie,lecz wydawała się nietknięta. Zapalił jeszcze dwie lampy i szybko zbadał ciało,ale nie ulegało wątpliwości, żeCaroline już nic nie pomoże. Śmierćnastąpiła zapewnez chwilą uderzeniagłowy o marmur. Przyniósł koc iją przykrył,a następnie zaprowadził Betty na dółi zaparzył herbatę. Liczył, żepozna okoliczności wypadku. Niestety, dziewczyna miałamu niewiele do powiedzenia. W środku nocy usłyszała na korytarzukroki Caroline, a gdy wyjrzała z pokoju, by zobaczyć, co się dzieje,zobaczyła jej spadające ciało i usłyszała potworne głuche uderzeniei trzask, kiedy wylądowało na dole.

Nic więcej nie umiała powiedzieć. Nie mogła naweto tym myśleć. Ciągle miała toprzed oczami jak żywe. I chybanigdy się nie "otrząsnie". Graham dał jej środek uspokajający i podobnie jak niegdyśja podniósł staroświecką słuchawkę, aby wezwać policję i samochódz kostnicy. Zadzwoniłteż do mnie, aby przekazaćtę wiadomość,ale oczywiście nie doczekał się odpowiedzi. Na myśl o pojazdachprzypomniał sobie zamknięte bramy; wziął odBetty klucz do kłódeki w blasku księżycawrócił do samochodu. Przyznał,że z największąulgą opuściłdom i bynajmniej nie kwapił się, by do niego wrócić. Ogarnęło go irracjonalne poczucie, że kryje się tam choroba, cośw rodzaju infekcji zatruwającej podłogi i ściany. Przemógł się jednaki wszystkiego dopilnował, poczekał na przyjazd sierżanta i asystowałprzy zabraniu ciała do ambulansu. O piątejnad ranem było jużpo wszystkim. Pozostawałatylko Betty. Wydawała się takroztrzęsiona, że przyszło mudo głowy,by zabrać jądo siebie dodomu, jednakżemyśl o jakimkolwiek związku z dworem ponownie wzbudziła w nimgwałtownyopór. Lecz absolutnie nie mógł zostawić tu dziewczynysamej; poczekał, aż się spakuje, a następnie odwiózł ją do oddalonegoo piętnaście kilometrów domu rodziców; podobno trzęsła się przezcałą drogę. Potem wrócił doLidcote iopowiedział Annę, co się stało,a po chwiliprzybiegł do mnie. - Nie mógłbyśnic zrobić, Faraday - dodał. - Szczerze mówiąc, 443.

uważam to za istne zrządzenie losu, że sprawa trafiła do mnie. Zapewniamcię, że nie cierpiała. Ale jej obrażenia. cóż, obejmowałyprzede wszystkim głowę. Lepiej, żeś tego nie widział. Chciałem tylko,abyś dowiedział się ode mnie. Byłeś u pacjenta, tak? Siedzieliśmy na górze, w moim pokoju dziennym. Zaprowadziłmnie tam idał mi papierosa, który nietkniętydopalał się terazw popielniczce. Siedziałem na krześle z łokciami na kolanachi twarząukrytą w dłoniach. - Tak - odparłem, nie podnosząc głowy. - Ostre zapalenie wyrostka. Nie wyglądało to dobrze. Samodwiozłem pacjenta do Leamington, a Andrews go zoperował. - Naprawdę, nie mógłbyś nic zrobić - powtórzył Graham. - Aleszkoda, że nie wiedziałem, żeśbył w szpitalu. Prędzej bym cięzłapał. Powoli kojarzyłem fakty i dopiero po chwili dotarł do mnie sensjego słów. Zrozumiałem, że wedługGrahama spędziłem w Leamingtoncałą noc. Otworzyłem usta, by wyprowadzić go z błędu i wyznać,że wwyniku makabrycznego zbiegu okoliczności zasnąłem w samochodzie niedaleko Hundreds zapewne właśnie w chwili, gdy doszłodo wypadku. Lecz odsuwając ręceod twarzy, przypomniałem sobieswój ówczesny, jakże dziwny, stan i nie wiedzieć czemu ogarnął mniewstyd. Zawahałem się więc, apotem było już za późno na sprostowanie. Graham dostrzegł moje poruszenie i mylnie wziąłje za ból. Powtórzył, że bardzo mu przykro. Zaproponował, że zrobimi herbatęi przygotuje śniadanie. Nie chciał zostawiać mnie samego. Chciał mniezabrać dodomu i zaopiekować się mną wraz z Annę. Ale nawszystkokręciłem głową. Gdy zrozumiał, że mnie nie przekona, powolipodniósł się z krzesła. Jarównież wstałem, żeby go odprowadzić, i zeszliśmy nadół. - Wyglądasz strasznie, Faraday - powiedział. - Naprawdęchciałbym, żebyś zemną poszedł. Annę będzie wściekła, jeśli wrócę sam. Jesteś pewien, że wolisz zostać? - Tak - odrzekłem. - Tak,jestem pewien. 444 - I będziesz tu siedział i rozmyślał? Wiem, że to dla ciebiecholernie trudne. Ale. - popatrzyłz zakłopotaniem -. chyba nie będzieszsię zadręczałdomysłami, co? Coś mnie tknęło. - Jakimidomysłami? -No, co do dokładnych okoliczności jej śmierci. Sekcjazapewne rzuci na sprawę trochę światła. Może miała jakiś atak czy co? Ludzie zawsze dopatrują się najgorszego, ale najprawdopodobniejbył to zwykły wypadek i nigdy

się nie dowiemy, jak właściwie do niegodoszło. Biedna Caroline, po tym wszystkim, co przeszła. Zasługiwała na lepszy los, prawda? Zrozumiałem, że myśl o okolicznościachwypadku dotąd nawet nie postała mi wgłowie, jak gdyby jej śmierć nosiła w sobie nieuchronnośćwykraczającą pozazwykłąlogikę. Naraz,obracając niemrawow myślach słowaGrahama, uświadomiłem sobie coś jeszcze innego. - Chyba nie sugerujesz, żezrobiła to celowo? - spytałem. -Nie myślisz, że to było. samobójstwo? - Och, ja nic nie myślę- odparł pospiesznie. - Chciałem tylkopowiedzieć, żepo tym, co było zjej matką, ludzie zaczną się pewniezastanawiać. Zresztą, co to ma, do licha, za znaczenie? Zapomnij o tym, dobra? -Ale to nie mogło być samobójstwo - zaprotestowałem. - Poślizgnęła się pewnie, albo straciła równowagę. Nocą w domu jest ciemno, a przy wyłączonymgeneratorze. Ale przypomniałem sobie blask księżyca, padający na schodyprzez szklaną kopułę w dachu. I solidną balustradę. ICaroline, idącąpewnymkrokiem po stopniach, które znała na wylot. Zapatrzyłemsię na Grahama, który odgadł chyba, o czym takusilnie rozmyślam. Położył mi rękę na ramieniu. - Nie myśl o tym- powiedział stanowczo. - Nie teraz. To straszne,ale już po wszystkim. W niczym nie zawiniłeś. Nic nie można byłozrobić. Słyszysz? 445.

Być może istnieje granica rozpaczy, jaką znieść może ludzkie serce. A jeśli dodawać sól do kubka z wodą, w pewnej chwiliwoda przestanie ją chłonąć. Przez jakiś czas mojemyśli wirowałyjak szalone,wreszcieucichły i znieruchomiały. Kolejne parę dniprzeżyłem niemalspokojnie, prawie tak, jakby nicsię nie zmieniło, no bo w pewnymsensie nic się nie zmieniło, przynajmniej dla mnie. Sąsiedzi i pacjencina każdym kroku okazywali mi wielkążyczliwość, widziałem jednak,że śmierć Caroline budzi w nichmieszane uczucia: nastąpiłazbytszybko po śmierci pani Ayres i siłą rzeczy włączono ją w ciąg tragediii tajemniczych wydarzeń, jakie ostatnio nastąpiły w Hundreds. Niektórzy dociekali półgębkiem, w jaki sposób doszło do upadku z góry,przy czym większość ludzi, zgodnie z przewidywaniamiGrahama,opowiadała się za samobójstwem, wieluzaś, pomnych zapewnesprawy Rodericka, napomykało o obłędzie. Liczono, że sekcja rozwiejewątpliwości, jednakże nadzieje okazały się płonne, ujawniono bowiemtylko, że Caroline była sprawna i cieszyła siędoskonałym zdrowiem. W grę niewchodził żaden udar, napad bądźatak serca, ciało zaś nienosiło żadnych oznak przemocy fizycznej. Wolałbym szczerze, aby na tympoprzestano. Żadne debaty anidomysły nie mogły wskrzesićCaroline, nicnie mogło mi jej zwrócić. Lecz z urzędowego punktu widzenianależało ustalić dokładnąprzyczynę zgonu. I tak jak przed sześcioma tygodniami przyokazjisamobójstwa pani Ayres, tak i teraz koroner okręgowy zarządziłśledztwo. Aże byłemlekarzem Ayresów, ku mojej wielkiej niechęciprzewidział w nimtakże mój udział. W poniedziałek czternastegoczerwca poszedłem na rozprawęz Grahamem. Usiedliśmy obok siebie. Sala nie była zatłoczona, alena zewnątrz świeciło słońce, a wszyscy ubraliśmy się jak na pogrzeb,w czernie i szarości, toteż momentalniezrobiło się duszno. Przesunąłem wzrokiem po twarzach zebranych: byli wśród nichdziennikarze,przyjaciele rodziny, Bili Desmond i Rossiterowie. DostrzegłemnawetSeeleya, który pochwyciwszymoje spojrzenie, skinął głową. Potemzobaczyłem ciotkę iwuja Caroline z Sussex,siedzieli z Haroldem Hep446 tonem. Podobno byli z wizytą u Rodericka i jeszcze nie doszli do siebiepo tym, co zobaczyli. Wiadomość o śmierci siostry wstrząsnęła nimponad wszelkiewyobrażenie. Obecnie przebywali w Hundreds, próbującw jego imieniu doprowadzić do porządku pogmatwane finanse. Ciotka wyglądała nabardzo chorą. Wydawało się, że unika mojego wzroku. Ona i jej mążzapewne usłyszeli od Heptona o aferze ze ślubem. Rozpoczęto rozprawę. Ława przysięgłych została zaprzysiężona; Cedric Riddell, koroner, przedstawił zarys sprawy i zaczął wzywaćświadków. Nie było nas wielu. Najpierwwezwano Grahama, któryzłożył oficjalną relację zeswego przybycia do Hundreds i przedstawiłwnioskicodo okoliczności śmierci Caroline. Przytoczył wyniki sekcji,która jego zdaniem wykluczałajakąkolwiek dolegliwość fizyczną. Najprawdopodobniej, dodał, upadek Caroline był wynikiem, jakto określił, "zamysłu bądź przypadkowego zrządzenia losu". Następnie przyszła kolej na miejscowego sierżanta policji. Potwierdził, że dom nienosił żadnych śladów włamania, a wszystkie okna idrzwi były pozamykane. Wyjął fotografie przedstawiające ciałoCaroline, po czymprzekazał je ławie przysięgłych oraz jednej lubdwu innym osobom.

Do mnie na szczęście nie dotarły; widziałempo minach przysięgłych, że zdjęcia są drastyczne. Miał przy sobie również fotografie korytarza na drugim piętrze oraz solidnej balustrady; przyjrzawszy sięim uważnie, Riddellzapytał o dokładne wymiary tejostatniej, jej szerokość i wysokość od podłogi. Następnie zwróciłsiędo Grahama z pytaniemo wzrost i wagę Caroline, a gdy ten zerknąłw swoje notatkii podał żądane wiadomości, Koroner poprosił urzędnika o ustawienie prowizorycznej poręczy, a następnie wezwał do siebie protokólantkę o wzroście zbliżonym do wzrostuCaroline i kazałjej stanąć przy balustradzie. Barierka kończyła się tuż nad jej biodrem. Zapytał, czy gdybysię na przykład potknęła, to czyłatwo mogłaby za nią wypaść, przy tej wysokości? "Niełatwo",odpowiedziała. Koroner podziękował sierżantowi iwezwał Betty. Ona była oczywiściegłównym świadkiem. 447.

Widziałem ją po raz pierwszy od mojej ostatniej, katastrofalnejwizyty w domu, dwa tygodnie przed śmiercią Caroline. Betty przybyłana przesłuchaniewraz zojcem; siedzieli z boku sali. Krucha, drobna idziewczęca na tle tłumu mężczyzn w garniturach, miała twarzbladą, a mysiągrzywkę spięła z boku krzywą spinką, dokładnie takjak wtedy, kiedy blisko rok wcześniej ujrzałem ją po raz pierwszy. Zdziwił mnie tylko jej ubiór, tak bardzoprzywykłem bowiem do jejstrojupokojówki. Włożyła dziś schludnąspódniczkę i płaszczyk, a podspód białą bluzkę. Postukiwała obcasami, na nogachmiała ciemnepończochy zklinem. Pocałowała Biblię, nerwowo schylając głowę, ale złożyła przysięgęi odpowiedziała na wstępne pytania Riddella czystym, donośnymgłosem. Wiedziałem, że powtórzy zgrubsza to, co powiedziała Grahamowi, i skóra mi cierpła na myśl,że usłyszę tę opowieść razjeszczeze wszystkimi jej upiornymi szczegółami. Oparłem łokciena stoleiprzysłoniłem ręką oczy. Wieczorem dwudziestego siódmego maja, powiedziała, ona i panna Ayres wcześnie położyłysię spać. W domu było "dziwnie",wyniesiono bowiem prawie wszystkie dywany, zasłony i meble: panna Ayres zamierzała wyjechać trzydziestego pierwszego,a Bettymiała wrócić do rodzicówjeszcze tego samego dnia. Ostatnie dniupłynęły im na porządkach, chciały uporać sięze wszystkim przedoddaniem kluczy ludziom z biuraobrotu nieruchomościami. Tegodniazamiatały i myły puste pokoje,przez coobie padały znóg. Nie, panna Ayres niebyła smutna, humor jej dopisywał. Harowałana równi z Betty, może nawet bardziej. Betty odniosła wrażenie,że panienka nie może doczekać sięwyjazdu, choć niewiele na tentemat mówiła. Kilkakrotnie powtórzyła, że "ci, cotu będą mieszkać,mają zastać dom czysty". Betty położyła się o dziesiątej. Mniej więcej pół godziny późniejusłyszała,jak panna Ayres idziedo swojej sypialni. Może to potwierdzić z całą pewnością, gdyż pokój panny Ayres znajdował się nieopodal jej izdebki. Tak,na pierwszym piętrze. Wyżej znajdowałosię 448 kolejne piętro, prowadziły na nie te same schody oświetlone szklaną kopułą w dachu. Około wpół do trzeciej obudziło ją skrzypienie stopni. Najpierw się przeraziła. Riddell zapytał dlaczego. Sama nie wie. Możez powodudomu: był taki wielkii pusty, i po ciemku człowiek czasamitraciłodwagę. Tak, to na pewno to. Ale strachwkrótce minął. Zrozumiała, że tokroki panny Ayres, którapewnie wstała do łazienki albochciała napićsię czegoś ciepłego w kuchnina dole. Znowu usłyszałaskrzypienie iuświadomiła sobie ze zdumieniem, że panna Ayres nieidzie nadół, tylko na górę, na drugie piętro. Dlaczego jej zdaniemto zrobiła? Trudno powiedzieć. Czy było tam coś oprócz pustychpomieszczeń? Nie, zupełnie nic.

Usłyszała, jak panna Ayres kroczyz wolna korytarzem na górze, jakby szła poomacku. Naraz przystanęła i wydałaz siebieodgłos. - Panna Ayres wydałaz siebieodgłos? Jaki? - Zawołała. -Zawołała? Cóż takiego? - Zawołała: "Ty". Słysząc to,podniosłemgłowę. Riddell zastygł i spojrzał twardo na Bettyznad okularów. - Usłyszałaś, jak panna Ayres zawołała "Ty"? Betty markotnie kiwnęłagłową. - Tak, proszę pana. -Czy jesteś tego absolutnie pewna? A może po prostu krzyknęła albo jęknęła? - O nie, proszę pana. Słyszałam wyraźnie. - Tak? A jak dokładnie byś to określiła? - Zawołała tak, jakby zobaczyła kogo znajomego, ino sięgo wystraszyła. I to śmiertelnie. Apotem żem usłyszała, jak biegnie. Biegłaz powrotem do schodów. Żem wyskoczyła złóżka, otworzyłam drzwii wyjrzałam. I wtedy żem zobaczyła,jak leci w dół. - Widziałaś,jak spadała, tak? -Tak, proszę pana, dyć księżyc jasno świecił. 449.

- A czy panna Ayres coś krzyczała? Wiem, że to dla ciebiebardzotrudne. Ale czy sięszamotała, czy może spadała prosto, z rękamipo bokach? - Ani nie pisła, żem usłyszała ino, jakoddycha,tak szybko jakoś. Ale nie spadała prosto, ino wymachiwała ręcami i nogami. Wymachiwała jak. jak kot, kiedy go podnieść, a on bardzo chce,coby gopostawić. Głosjej się załamał i uwiązłw gardle. Riddell kazał jednemuz woźnych nalać jej wody; powiedział, że jest bardzo dzielna. Aleja usłyszałem to wszystko raczej,niż zobaczyłem. Znów siedziałempochylony, przysłaniającręką oczy. Obraz przywołany przez Bettyprzerósł bowiemnie tylko ją samą. Poczułem, jak Graham dotykamojego ramienia. - W porządku? - mruknął. Kiwnąłem głową. - Na pewno? Wyglądasz strasznie. Usiadłem prosto. - Tak, na pewno. Zociąganiem cofnął rękę. Betty również doszła do siebie. Zresztą przesłuchanie dobiegałojuż końca. Riddellprzeprosił, żeją zatrzymuje, ale pewienszczegółnie daje mu spokoju. Wspomniała bowiem przedchwilą, że na chwilę przed śmiercią panna Ayres krzyknęła ze strachu, jakby zobaczyła kogoś, kogo znała, po czym rzuciła się do ucieczki. Czy zanimto nastąpiło, słychaćbyło czyjeś kroki lub głos? - Nie, proszę pana - odrzekła Betty. -Czyliw domu nie było nikogo prócz ciebie i panny Ayres. Betty potrząsnęła głową. - Nie, proszę pana. Znaczy się. Zawahała się,i Riddell rzucił jej uważne spojrzenie. Jak jużwspomniałem, cechowała goniezwykła wnikliwość. Jeszcze przed chwilągotów byłzakończyć już przesłuchanie. - Tak? - zachęcił. -Czy masz cośdo dodania? 450 - Sama niewiem, proszę pana - zawahała się. - Wolałabym nie. - Wolałabyś nie? Jak to? Tutaj nie musisz się niczegowstydzić anibać. Chcemy tylko ustalićfakty. Powiedz prawdę, która ci się nasuwa. O co chodzi? Betty przygryzławargę. - W domu nie było żadnej osoby, proszę pana. Ale cosik innegotak. I toto nie chciało, coby pannaCaroline wyjechała.

Riddellzrobił zdumioną minę. - Coś innego? -Tak,proszę pana - odparła Betty. - Duch. Rzuciła to prawie szeptem,ale w sali panowała cisza jak makiemzasiał i odpowiedź wywarła na zebranych piorunujące wrażenie. Rozległy się szepty, ktoś nawetparsknął śmiechem. Riddellzgromiłobecnych spojrzeniem i zapytał Betty, cóż to, na litośćboską, ma znaczyć. Na co ona, ku mojemu przerażeniu, dokładnie wyłuszczyłamu, w czymrzecz. Powiedziała, że w domu "się ruszało". I że mieszkał w nim duch,który kazał Cyganowi ugryźć Gillian Baker-Hyde. Ten duch wzniecałpożary, któredoprowadziły panicza Roderickado obłędu, a potem"gadał do pani Ayres, straszne rzeczy opowiadał, aż się bidaczka zabiła". Tensam duch doprowadził również do śmiercipanny Caroline; zwabił ją nadrugie piętro, a potem przestraszył lub wypchnął zabalustradę. "Nie chciał jej wdomu, ale też nie chciał, coby wyjechała". Był "złośliwy, chciał mieć dom ino dla siebie". Podejrzewam, że w Hundredstak długo odmawiano jej w tejkwestii prawa do głosu, że wobec tak licznegoaudytorium postanowiła wygadaćsię za wszystkie czasy. A gdy ponownieodpowiedziałyjej szepty wzburzonejpubliczności,z uporem podniosła głos, niedając się zakrzyczeć. Zobaczyłem, że parę osób nawetnie próbujekryć uśmiechu, większość jednak z niedowierzaniem utkwiławzrokw dziewczynie. Ciotka i wuj Caroline byli po prostu wstrząśnięci,a dziennikarze zaczęlinawyścigi skrobać w swoich notatnikach. Graham nachylił się kumnie,marszcząc brwi. 451.

- Wiedziałeś o tym? Nie odpowiedziałem. Groteskowa opowieść dobiegła wreszciekońca i Riddell poprosił o ciszę. - Tak - zwrócił się do Betty. - Opowiedziałaś nam tu niezwyklezajmującą historię. Ale nie jestem znawcą duchów, toteż trudnomi ją skomentować. Betty poczerwieniała. - To święta prawda, proszę pana. Ja nie kłamię! - Hm, no tak. Jeszczejedno pytanie: czypanna Ayres wierzyław istnienie owego "ducha"? Czy naprawdęuważała go za sprawcęwszystkich domowych nieszczęść? - O tak, proszę pana. Jeszczejak. Riddell spoważniał. - Dziękuję. Jesteśmy ci bardzo wdzięczni. Rzuciłaśnowe światłona stan umysłu panny Ayres. I machnął ręką, każąc jej odejść. Zawahałasię, niepewna, jakodczytaćjego słowa i gest. Wyraził się jaśniej i dziewczyna usiadłaobokojca. Nadeszłamojakolej. Riddell kazał mi wstać i podejść, co uczyniłem niemalże z duszą na ramieniu, jakbym miał zasiąść na ławieoskarżonych. Kiedy powtarzałem za urzędnikiem słowa przysięgi,musiałemodchrząknąć i zrobić to jeszczeraz. Poprosiłem o wodęi Riddell odczekał cierpliwie, aż się napiję. Następnie rozpocząłprzesłuchanie. Na początku przypomniałkrótko ławieprzysięgłycho uzyskanych dotąd dowodach. Naszym zadaniem, powiedział, jest ustalenie okoliczności towarzyszących śmiertelnemu upadkowi panny Ayres; jego zdaniem w gręnadal wchodziło kilka ewentualności. Uważał, że możemy wykluczyćprzestępstwo, albowiem nic na nie nie wskazywało. Biorąc poduwagęrelację doktora Grahama, panna Ayres nie cierpiała też na żadną chorobę fizyczną, chociaż być może istniały powody, dla których uważała inaczej, co w jakiś sposób przyczyniło się do jej upadku. Pamiętajmy też, że pokojówka usłyszała jej okrzyk, co wskazywałoby nato, 452 że ujrzała - lubtakjej się zdawało - coś, co przestraszyło ją do tegostopnia, iż wypadła za balustradę, czemujednakowoż przeczy wysokość i solidna konstrukcja tejostatniej. Ale istniejąteż dwie inne możliwości, obie dopuszczające samobójstwo. Panna Ayres mogła rozmyślnie i z pełną jasnością umysłutargnąć się na życie,rzucając się zdrugiego piętra; innymi słowy,mielibyśmy tutaj do czynienia z/e/o de se. Mogłateż wyskoczyć przez poręcz zasprawą urojenia. Popatrzył w swoje notatki, poczymprzeniósł wzrok na mnie. Wiedział,żebyłem lekarzem Ayresów. Przykro mu, że musi o tymwspomnieć, podobno jednakpanna Ayres i jamieliśmy się pobrać. Postara się delikatniezadawać pytania, ale zmuszony jestustalićwszystkie szczegóły co do emocjonalnego stanu pannyAyres w chwiliśmierci ima nadzieję, że mu w tym pomogę. Odchrząknąłem ponownie i zapewniłem, że zrobię, co w mojej mocy. Zapytał, kiedy ostatnio widziałem Caroline.

Odpowiedziałem,że po południu szesnastego maja, kiedy to przyjechałem do Hundredswraz zpanią Graham, żoną mojego wspólnika. Zapytał, w jakim nastroju byłaCaroline. O ile mu wiadomo, parędni wcześniej zerwaliśmy zaręczyny, czyż nie? - Tak - odpowiedziałem. -Czy była to obopólna decyzja? Proszę wybaczyć, że o to pytam - dodał, być możew odpowiedzi na moją minę. - Próbuję tylko ustalić na użytek sądu, czy rozstanie mogło zburzyć wewnętrzny spokój panny Ayres. Spojrzałem na ławę przysięgłych. Caroline byłaby zdegustowana,pomyślałem, widząc nas tu siedzących wgarniturachi rozkładającychna czynnikipierwsze ostatnie dni jej życia, tak jak kury rozdziobują ziarno. - Nie, nie sądzę, aby zburzyło to jej spokój - odparłemcicho. -Po.. po prostuzmieniła zdanie, to wszystko. - Zmieniła zdanie,rozumiem. Mniemam, iż to z powodu owej 453.

zmiany zdania postanowiła sprzedać dom i wyjechać z hrabstwa. Co pansądził o tej decyzji? - Cóż, bardzo mniezdziwiła. Uważałem, żejest drastyczna. - Drastyczna? -Nierealna. Caroline mówiła o emigracji do Stanówlub Kanady. Planowaławziąć ze sobą brata. - Czyli pana Rodericka Ayresa, przebywającego obecniew prywatnej instytucji dla umysłowo chorych. -Zgadzasię. - Rozumiem, że jego stan jest poważny. Czy panna Ayres denerwowała się chorobą brata? - Naturalnie. -Czy denerwowałasię nadmiernie? Zastanowiłem się chwilę. - Nie, tego bym nie powiedział. -Czy pokazała panu bilety, rezerwacje bądź też cokolwiek,co potwierdzałoby planowaną emigrację? -Nie. -Ale pana zdaniem traktowała owe plany poważnie? - Tak mi się zdawało. Twierdziła. - zawiesiłem głos -. że Angliajejnie chce. I że nie ma tu dla niej miejsca. Paru przedstawicieli miejscowego ziemiaństwa z powagą pokiwałogłowami. Riddell zamyślił się nieco i zapisał coś nakartce. Następniezwróciłsię do ławy przysięgłych. - Zamiary panny Ayres bardzomnie zaciekawiły - oznajmił. -Zastanawiam się, na ile winniśmy traktować jepoważnie. Z jednejstrony słyszymy, że snuła plany rozpoczęcia nowego życia i perspektywa ta bardzo ją cieszyła. Zdrugiej zaś musimy chyba przyznać racjędoktorowi Faradayowi, iżplany te były cokolwiek,nazwijmy to wprost,nierealne. Brakuje jakichkolwiek dowodów na ich potwierdzenie; ba, zebrane dowody wskazują nato,że panna Ayres nosiła się raczejz zakończeniem życia aniżeli rozpoczęciem nowego. Niedawnozerwała zaręczyny,pozbywała się dóbr rodzinnych izależałojej 454 na wysprzątaniu pustego domu. Wszystko to może świadczyć o starannie przemyślanym i zaplanowanym samobójstwie. Ponownie zwrócił się do mnie. -Doktorze Faraday, czy panna Ayres kiedykolwiek sprawiła na panu wrażenie osobyzdolnej do samobójstwa? Odpowiedziałem po chwili, że moim zdaniem każdaosoba jestzdolna do samobójstwa, wszystko zależy od okoliczności. - Czy kiedykolwiek wspomniała panu o samobójstwie? -Nie. - Naturalnie wszyscy wiemy, że jejmatka odebrała sobie niedawno życie.

Czy wpłynęło to na pannę Ayres? - I to bardzo - odpowiedziałem. -Była zrozpaczona. - Czy powiedziałby pan, że zdarzenie topozbawiłoją chęci do życia? - Nie. Ja.. nie, tego bym niepowiedział. Przekrzywił głowę. - A czy powiedziałby pan, że zaburzyło to jej równowagę psychiczną? -Równowaga psychiczna - odparłem po chwili wahania - niekiedy wymyka sięocenie obserwatorów. - Zapewne. Dlatego tak gorliwie usiłuję ocenić równowagę psychiczną panny Ayres. Czy kiedykolwiek miał pan codo niejwątpliwości, doktorzeFaraday? Hm?Weźmy na przykład ową "zmianęzdania" co do waszego ślubu. Czy wydawała się panu uzasadniona? Po kolejnej chwili wahania odpowiedziałem, iż zachowanie Caroline w ostatnich tygodniachżycia istotnie budziło czasem moje zdumienie. - Jak to? - zapytał. - Była rozkojarzona. Mówiła. dziwne rzeczy. - Dziwne rzeczy? -O swojej rodzinie, o domu. Zadrżał mi głos. Riddell spojrzał na mnie tak, jak niedawno patrzył na Betty. 455.

- Czy panna Ayres kiedykolwiek wspominała panu o duchach bądźteż innych nadprzyrodzonych zjawiskach? Nie odpowiedziałem. - Przed chwilą usłyszeliśmy z ust pokojówki doprawdy zadziwiającą opowieść, stąd moje pytanie - podjął koroner. - Chyba przyznami pan rację,że to istotna kwestia. Czy panna Ayres kiedykolwiekwspomniała panu o duchach bądź też innych nadprzyrodzonychzjawiskach? - Tak, wspominała - odparłem wreszcie. Ponownie rozległysię szmery. Riddellpuścił je mimo uszu. - Panna Ayres naprawdęwierzyła, że dom jest nawiedzony? -spytał, nie odrywając ode mnieoczu. Odrzekłem z ociąganiem, iżCaroline istotniewierzyła, że dwórznajduje się we władzy jakiejś. istoty. Istoty nadprzyrodzonej. - Nie wydaje mi się jednak, aby uważała to za ducha. -Czyli wierzyław istotę nadprzyrodzoną,tak? - Tak. -Czy podawała nato jakieś dowody? Chwyciłem oddech. - Wierzyła, że to właśnieza sprawą tej istotybrat popadł w obłęd. Wierzyła, że matka też nie oparła się jej wpływom. - Czyli podzielałazdanie pokojówki, jakoby ów wpływ miałdoprowadzić panią Ayres dosamobójstwa? -Z grubsza rzecz biorąc. - Czy utwierdzałją pan w tym przekonaniu? -Oczywiście, że nie. Uważałem jeza potworne. Robiłem wszystko, aby to jej wyperswadować. - Ale się nie udało? -Nie. - Jak panmyśli, dlaczego? -Nie wiem - odparłem z rozpaczą. - Naprawdęchciałbymznaćodpowiedź na to pytanie. - Czy według pana świadczy to o zaburzeniach psychicznych? 456 - Niewiem. Tak. tak mi się zdawało. Caroline nazywała to rodzinną klątwą. Wiem, żesię bała. Ale musi pan zrozumieć, że w domudochodziłodo różnych zdarzeń. Samnie wiem. Wyraźnie zatroskany koronerzdjął okulary i ścisnął palcami grzbiet nosa. - Muszępanu powiedzieć, doktorzeFaraday - oznajmił, wkładając okulary z powrotem - że spotkałem pannę Ayres więcej niżraz, a wielu spośród tu zgromadzonych znało ją znacznie lepiej niżja. Ale wszyscy zgadzamy się co do tego, że była to roztropna młodaosoba.

To,że pokojówka nabiła sobie głowę dziwnymi opowieściami,to jedno. Ale że zdrowa, inteligentna i dobrze urodzona młoda kobietapokroju Caroline Ayresuwierzyła, żedom jest nawiedzony. czyniesądzi pan, że wiązałosię to z poważną skazą na umyśle? Sprawajest doprawdybardzo smutna,rozumiem też, żemyśl o chorobie psychicznej ukochanej niegdyś osoby to dla pana wielki cios. Ale moimzdaniem nie ma wątpliwości, że mamy tudo czynienia z przypadkiemobłędu dziedzicznego, innymisłowy "klątwy", używając wyrażeniapanny Ayres. Czyto możliwe, że owo:"Ty! ", wypowiedziane tużprzed śmiercią, padło w reakcji na halucynację? Czy zmarła byłajużpod wpływem szaleństwa? Zapewne nigdy się tego nie dowiemy. Alemoimzdaniem wyrok powinien brzmieć: "samobójstwo wwynikuzaburzenia umysłu". Ale nie jestemlekarzem - podjął po chwili. - Topan czuwał nad zdrowiem całej rodziny, dlatego chciałbym usłyszeć pańskie zdanie. Jeżelisądzi pan inaczej, proszę mówić wprost,zapewne ława przysięgłych weźmie to pod rozwagę. Czy potwierdza pan moją opinię? Spojrzałem na swoje ręce,które lekko drżały. Duchota byławprost nie do wytrzymania i w dodatkuczułemna sobie świdrujące spojrzenia przysięgłych. I znów nasunęło mi się nieodparte wrażenie,iżsprawa mana celu wskazanie winnego czynu, za który nikt innytylko jasam ponosiłem odpowiedzialność. Klątwa? Czy to istotnie ona gnębiła rodzinę dzień za dniem,miesiąc zamiesiącem,by wreszcie doprowadzić wszystkich Ayresów 457.

do zguby? Tak zdawało się Riddellowi, a ja byłem skłonny przyznaćmu rację. Podobnie jak onprzedstawiłbymdowody, które ułożyłybysię wokreśloną wersję zdarzeń, tak jak miały się ułożyć. Ale zachwiałem się w swym przekonaniu. I poczułem, żeklęska, która dotknęłaHundreds Hali, byłaczymś o wiele dziwniejszym,i garstka ludziw ciasnej sali w żadne ramy ująć jej nie mogła. Tak, ale czym była? Uniosłemwzrokku dziesiątkom oczu wpatrzonych we mnie uważnie. Dostrzegłem Grahama, Heptona i Seeleya. Ten ostatnichybalekko skinąłgłową, chociaż niewiem,czy nakłaniał mnie do milczenia,czy do zabraniagłosu. Poczułem na sobie niepewny wzrok Betty. A potem przed oczami stanęło mi coś jeszcze, oblane blaskiem księżyca piętro w Hundreds. I ponownie wydało mi się, że widzęCaroline idącą pewnie po schodach. Zobaczyłem, jak wchodzi na górę,jak gdyby zwabiłją tam czyjś znajomy głos; patrzyłem, jakwkraczaw mrok, niepewna,co tamzastanie. Następnie ujrzałem jej twarz,tak wyraźnie, jak twarze osób zgromadzonych na sali. I dostrzegłemw niej zgrozę i olśnienie. Apotem w osrebrzonej księżycową poświatąźrenicy zamajaczyłpotworny, rozmazany kształt. Uchwyciłem się drewnianej barierki, słysząc jak przez mgłę swojenazwisko. Pospiesznie przyniesionowodę, ponownie zabrzmiał gwargłosów. Ale zawrotygłowy minęły i wizja rozwiała się jakzły sen. Zresztą, jakie miała terazznaczenie? Wszystko skończone,nie zostałojuż nic. Wytarłemtwarz i prostując plecy, oznajmiłem beznamiętnymtonem, że owszem, jestem gotów w pełni gopoprzeć. Tak, moimzdaniem równowaga psychiczna Caroline w ostatnich tygodniachżycia była poważniezaburzona, co bezpośrednio doprowadziłojądo samobójstwa. Podziękował, a następnie podsumował zebrany materiał dowodowy. Przysięgli opuścili salę, ale nie zanosiłosię na długą debatę: niebawem powrócili ze spodziewanymwerdyktem i sprawa zostałazamknięta. Ludzie wstali, krzesła zaszurały o podłogę. W salizahuczało. 458 - Na miłość boską, chodźmy stąd -powiedziałemdo Grahama. Ująłmnie pod łokieć i wyprowadził z sali. Nie zaglądałem do gazet, które ukazały się w tamtym tygodniu,podejrzewam jednak,że sprawa "nawiedzonego domu" dała dziennikarzom olbrzymie pole do popisu. O ile mi wiadomo, paru dziwakówzgłosiło siędo pośrednika, aby podając się za potencjalnych kupców,pomyszkować w Hundreds; raz czy dwa, przejeżdżając w pobliżu,dostrzegłem przy murze samochody i rowery, których właścicieleusiłowali zajrzeć do środka przez bramę, jakby posiadłość stała się bezmała atrakcją turystyczną jak stary pałac albo zamek. Ztychsamychpowodów pogrzeb Caroline przyciągnął tłumek gapiów, pomimousilnych starań wujostwa mających na celu wyciszeniesprawy; obyłosię bez bicia dzwonów, wieńców i czuwania. Grupa prawdziwychżałobników była nieliczna, ja stałem na uboczu. A kiedy spuszczanotrumnę dogrobu, wsunąłem rękę do kieszeni i zacisnąłem palcena obrączce.

ROZDZIAŁ PIĘTNASTY Było to nieco ponad trzy lata temu. Od tamtej pory jestem bardzo zajęty. Po wprowadzeniu reformy zdrowia na przekór swoimobawom nie tylko nie straciłem pacjentów, ale wręcz ich zyskałem,po części zapewne dzięki koneksjom z Ayresami, gdyż podobnie jakprzybysze z Orfordshire, wiele osób widziało moje nazwisko w gazetach i widocznie uznało mnie za obiecującego. Mówi się, że jestemlubiany; powszechnie uważa się też,że mocno stąpam nogamipoziemi. Nadal mieszkam i przyjmuję pacjentów w dawnymgabinecie doktoraGilla, dla starego kawaleraw sam raz. Ale miasteczkorozrasta sięw zastraszającym tempie, pojawiło się wiele młodychrodzin i mojaprzychodnia sprawia wrażenie przedpotopowej. Graham, Seeley i ja zastanawiamy się nad wspólnym stworzeniem nowoczesnego ośrodka medycznego. Budowę chcemy zlecić Maurice'owiBabbowi. Stan Rodericka, niestety, nie uległ poprawie. Liczyłem, że śmierćsiostry pomoże mu porzucić urojenia. W końcu czegóż jeszcze mógłbysię bać, Hundreds nie stwarza już przecież żadnego zagrożenia. Aleśmierć Caroline odniosła wręcz przeciwny skutek: Roderick obwiniasięza wszystkie tragedie i zawzięcie dążydo tego, by się za nie ukarać. Niezliczoną ilość razy przypalał się, kaleczył i oparzał, toteż jestpraktycznie bezprzerwy otumaniony lekami; wyglądajakcieńsamegosiebie sprzed lat. Odwiedzam go, kiedy tylko mogę. Jest to otyle 460 łatwiejsze niż dawniej, żez uwagina zanik rodzinnego dochodu niemógł pozostać w drogiej przecież klinice doktora Warrena. Obecnieprzebywa w okręgowym szpitalu psychiatrycznym i dzieli salę z jedenastoma innymi chorymi. Domy komunalne na skraju parku Hundreds zrobiły istnąfurorę,toteż wubiegłym roku dobudowano tuzin następnych, a to bynajmniej jeszcze niekoniec. Wiele rodzin to moi pacjenci,w związkuz czym bywam tam bardzo często. Domy sprawiają wrażenie przytulnych, a przydomowe ogródki cieszą oko; znalazło się nawet miejscena huśtawki i zjeżdżalnie dla dzieci. Jedyna prawdziwa zmianapolegana tym,żesiatkowe ogrodzeniazastąpiono drewnianymi, na prośbę samych mieszkańców. Twierdzili oni bowiem, że widokstaregodomu "przyprawia ich o ciarki". Nadal krążą opowieści o "duchuz Hundreds",głównie wśród młodzieży i nowych przybyszów, którzytak naprawdę nie mieli okazji poznać Ayresów. Najczęściejsłyszy sięhistorię oduchu nękanej przez okrutnego panamłodej pokojówki,która wyskoczyła z jednego z okien na górze albo też została przez niewypchnięta, oczywiście ze skutkiemśmiertelnym. Regularnie pojawiasię w parkui płacze, jakbyzaraz miało pęknąć jej serce. Kiedyś wpadłem w okolicyna Betty. Jednaz mieszkającychtu rodzin to jej krewni. Było to parę miesięcy po śmierciCaroline: parkującsamochód, zobaczyłem młodą kobietę i młodzieńca,wychodzących z ogrodu, a gdy po chwili przytrzymałem drzwiczki, żeby ichprzepuścić, kobieta przystanęła i zapytała: "Nie poznaje mnie pan,doktorzeFaraday? ". Spojrzałem uważniej i zobaczyłem wielkie,szareoczy i nieco krzywezęby, inaczej pewnie bym jej

nie poznał. Miałana sobie tanią, rozkloszowanąsukienkę. Włosy rozjaśniła i pokręciław loczki, policzki i usta czerwieniały od szminki; wciąż była drobna,ale zatraciła dawną kruchość, jakby znalazła jakiś tajemniczy, aczniemający nic wspólnego znaturą sposób na poprawienie figury. Chyba miała już wówczas prawieszesnaście lat. Powiedziała, że nadalmieszka z rodzicami, a matka wciąż "się puszcza". Ostatnio podjęłapracę w fabryce rowerów. Nie byłoto specjalnieekscytujące zajęcie, 461.

ale ma z dziewczynami zabawę "na sto dwa", wieczory i weekendywolne, i często jeździ na tańce do Coventry. Opowiadając mi o tymwszystkim, przez całyczas trzymała młodzieńca podrękę; wyglądałna jakieśdwadzieścia dwa, trzy lata, był mniej więcej w wieku Rodericka. Ani słowem nie nawiązała do śledztwa czy też śmierci Caroline, a kiedy tak paplała, zacząłem myśleć, że w ogóle nie wspomnioHundreds, jakgdyby cała ta mroczna sprawa nie pozostawiła w niejżadnego śladu. Ale narazktośwyjrzał z jednego z domów i zawołałmłodzieńca; po jego odejściu dziewczyna jakby trochę przygasła. - Bliskość dworu ci nieprzeszkadza, Betty? - spytałem cicho. Poczerwieniała i potrząsnęła głową. - Ale za nic niewlazłabym dośrodka, o nie. Choćby mniektopieniądze dawał! Śni misię bez przerwy! - Naprawdę? - Ja sam nie miałem ostatnio żadnychsnów o Hundreds. - Niesą to złe sny -dodała. Zmarszczyła nos. - Ale dziwne. Najczęściej śni misię pani Ayres. Daje mnie różne rzeczy, broszki,korale itakie tam. Ale ja nigdy nic od niej nie chcę i w końcu zaczynapłakać. Biednapani Ayres. Była bardzo miła. Panna Caroline taksamo. Paskudne, co się z nimi stało, nie? Przytaknąłem. Staliśmy chwilę markotni, nie mając nic więcejdo powiedzenia. Przyszłomi do głowy, że musimy stanowićdziwnąparę, a jednak, jakkolwiek by na to patrzeć, koszmar ubiegłego rokuoszczędził tylko nasdwoje. Wrócił młodzieniec i Betty znowu się ożywiła. Na pożegnaniepodałami rękę, po czymznów wsunęła mudłoń pod ramię i poszlina przystanek. Kiedy dwadzieścia minut później wracałem do samochodu,wciąż tam byli: wygłupiali się na ławce, Betty siedziała muna kolanach i wymachując nogami, śmiała się do rozpuku. Hundreds Hali nie zostało sprzedane. Nikt nie ma pieniędzy aniochoty, aby je kupić. Chodziłysłuchy, że rada miejska chceurządzić 462 tam ośrodek szkolenia nauczycieli. Potem jakiś przedsiębiorca z Birmingham postanowił urządzićw rezydencji hotel. Ale plotki żyjąwłasnym życiem, chociaż ostatnio jakby rzadziej dają o sobie znać. Możebyć i tak, że widokposiadłości działa na ludzi odstraszająco,ogrody zarosły bowiem doszczętnie, aschody giną podzasłonąz chwastów; dzieci zabazgrały kredą ściany i powybijały kamieniamiczęść okien, dom zaś tkwi pośród tego chaosu niczym ranne, nieruchome zwierzę. Jeżdżę tam w nielicznych wolnych chwilach. Zamków nie zmieniono, awciąż mam klucze. Czasemodkrywam, że ktoś zjawił się podmoją nieobecność, włóczęga albo dziki lokator, i spróbował wyłamaćdrzwi; lecz te są na szczęście solidne, poza tym zła sława domu zniechęcapotencjalnych intruzów. I tak nie byłoby co ukraść, Carolinesprzedała bowiem większość rzeczy, a resztę zabrali ciotka

iwuj. Nigdy nie otwieram okiennic na parterze. Na drugim piętrzeostatnio zaniepokoiły mnie dziury wmiejscach,gdzie deszcz uszkodziłdachówki; w dawnym pokoju dziecinnym rodzina jaskółek uwiłasobiegniazdo. Rozstawiłem wiadra na wodę i pozatykałem nieszczelneokna. Czasem odkurzam podłogi i usuwam mysie odchody. Sufitwsalonie jeszcze siętrzyma,ale dni stiuków są raczej policzone. Sypialnia Caroline płowieje coraz bardziej. W pokojuRoderickawciąż unosi sięlekki zapach spalenizny. Mimo to dom nadal jestpiękny. Możenawet piękniejszy aniżeli pod warstwą dywanów, mebliibałaganu. Dopiero teraz w pełnimożna podziwiać czargeorgiańskiejsymetrii, cudowną grę cieni, przemyślany układ pomieszczeń. Przemierzająccicho pogrążone w półmroku wnętrza, widzę dom bez małaoczami architekta, który powołał go do życia, gipsoweornamenty,białe inieukruszone, nieskalane proporcje. Jak gdyby Ayresowienigdy nieistnieli. Zupełnie jakby dom zatarł ślady, tak jak zgniecionatrawa na powrót pręży źdźbła, niwecząc odcisk stopy. Nie jestem ani trochę bliższy odkrycia tego, co tak naprawdęwydarzyło sięw rezydencji. Raz lub dwa rozmawiałem o tym z Seeleyem,którytwardo obstaje przy swojej opinii, że Hundreds nieoparło się 463.

działaniu historii, zniszczone własną niemocą i niechęcią do nadchodzących zmian. Jego zdaniem Ayresowie, niezdolni pójść z duchemczasu, wybrali odwrót, który w tym wypadku przybrał postać obłędui samobójstwa. Twierdzi, żetakich rodzin jest w Angliinapęczki; znikają jedna po drugiej. To przekonująca teoria, czasem jednak wciąż nachodzą mnie wątpliwości. Przypominam sobie biednego, poczciwego Cygana; tajemnicze smugi na ścianach i suficie pokoju Rodericka; trzy krople krwina jedwabnej bluzce pani Ayres. I myślę o Caroline. Myślę oCarolinew ostatnich chwilach życia, kiedy stała napiętrze wblasku księżyca. I zawołała: "Ty! ". Nigdy nie próbujęprzypomnieć Seeleyowi o jego drugiej, dziwniejszej teorii, jakoby Hundreds zostało pochłonięte przez mroczną,drapieżną istotę, kogoś "obcego", poczętego z udręczonej podświa-'domości osoby związanej z samym domem. Ale podczas swoichsamotnychwypraw oczy mam dokoła głowy. I zdarza się często,że wyczuwam czyjąśobecność, łowię ruch kątem oka i serce podskakuje miw piersize strachu ioczekiwania. Myślę, że nareszcie jestemo krok od rozwiązaniazagadki, zobaczę coś,codostrzegła Carolinei rozpoznamto tak, jak ona przede mną. Lecz jeśliHundreds Hali rzeczywiściejest nawiedzone, duchwyraźnie mnie unika. Odwracam się bowiem i znów czeka mniezawód, bo mój wzrok pada tylko na pękniętą szybę, a widoczna w niejtęskna,zdziwiona twarz to mojewłasne odbicie. Koniec.