2013-03 Marzec

K onn a C aFe arz

www.konnacafe.pl

marzec 2013

darmowy e-miesięcznik dla miłośników koni numer 12

»»Savoir vivre »»DIY: Olej do kopyt »»Saddle fitter »»Wszystko o kaskach »»Kuc feliński

gazeta darmowa

0zł

Mission impossible: Jak namówić rodziców na własnego konia?

. tekst

EDYTORIAL Ostatnimi czasy coraz więcej czasu spędzam na Mazurach – miła odmiana dla warszawskiego mieszczucha. Jest dla mnie niesamowitym obserwować zmiany w lesie i na polach oraz oczywiście w koniach. Wiosna tupie niecierpliwie i wiedzą o tym już przede wszystkim zwierzęta. Temperatura, gruba warstwa śniegu czy lodu, nawet jeśli w ostatnich dniach stopniały, najpewniej zaraz znowu powrócą. Ale zwierzęta już wiedzą, że to ostatnie zimowe drgawki… Z najwyższą radością przywitałam żurawie, które są moim ulubionym gatunkiem ptaka stacjonującego w Polsce, od wiosny do jesieni. Obserwacja zwierząt zimą jest jakby łatwiejsza niż ta latem. Latem zwierzęta potrafią się skryć przed naszym okiem w gęstwinie gałęzi, liści i traw, możemy przejechać obok nich nawet ich nie zauważywszy. Zimą łatwiej natknąć się na zwierzę, a nawet jeśli czmychnie przed nami, zobaczymy jego ślady. To zimą, dzięki wyraźnym śladom, nawet taki laik jak ja od razu zauważy, że las jest gęsto zamieszkały i to nie tylko przez sarny, dziki czy łosie – całkiem sporo w nich także drapieżników. Z grzbietu niewielkiego konia łatwo robić zdjęcia śladom, a potem już tylko dochodzić w domu czyj ten ślad był… Zima jeszcze przyjdzie – nie ma co się łudzić, że chwilowe ocieplenie płynnie przerodzi się w upały! Ale nasze zwierzęta już dobrze wiedzą, że to ostatnie podrygi. Niektóre mają już gody, niektóre jedynie przyleciały i rozgaszczają się na naszych polach i bagnach. Inne za to nieśmiało linieją i przypominają nam, że już niedługo wszystkie stajenne pralki zapchają się kłakami… Z okazji wizji nadchodzącej wiosny – życzę wszystkiego najlepszego Wam i Waszym podopiecznym!

Gabriela Jóźwiak, redaktor naczelna

2

www.KonnaCafe.pl KonnaCafe.pl

a

K onn a C aFe arz

2 6 8 12 16 20 24 26 34 38 40 42 46 50 52

Edytorial Zrób to sam! Olej do kopyt Wasze pytania, nasze odpowiedzi W poszukiwaniu równowagi Namawiamy rodziców... HA: Plandeka i basen Savoir vivre Wszystko o kaskach Stretching Konie i praca: Saddle fitter Turkus: kamień jeźdźców Krótki wypad do sąsiadów... Kuc feliński Zostań wege! W ogonie: jeże

46

Serdecznie zapraszamy Was do uczestniczenia w comiesięcznym Konkursie Okładkowym. Jak to działa? Ot, po prostu – spośród nadesłanych zdjęć będziemy wybierać to, które pójdzie na okładkę. Wymagania, poza dobrą jakością zdjęcia i „tym czymś” co łapie za oko – przede wszystkim zdjęcie spionizowane oraz wysokiej rozdzielczości. Zachęcamy do udziału w konkursie! Zdjęcia nadsyłajcie tradycyjnie na: [email protected]

www.KonnaCafe.pl KonnaCafe.pl

E-mail [email protected]

WWW KonnaCafe.pl

34

NA OKŁADCE. Autorką grudniowego zdjęcia okładkowego jest MARTYNA CHMIEL

4

!

FaceBook /KonnaCafe

26 Nie zapomnij nas odwiedzić na Facebooku!

KC r

STOPKA REDAKTORSKA Numer lutowy 11 (2/2013) redagował zespół: Gabriela Jóźwiak (redaktor

naczelna), Katarzyna Szereda, Dominika Ruth, Aleksandra Piotrowska, Agnieszka Litwa, Damian Kostrzycki, Katarzyna Nowak, a także: KJ Optibur, Kuce Felińskie Siercza (FaceBook), Agnieszka Plucińska (Polestokrotek, FaceBook), Martyna Chmiel (FaceBook) i inni. Strona internetowa: Wojciech Jóźwiak (www.taraka.pl). Reklama: [email protected] Z chwilą otrzymania artykułu przez redakcję następuje przeniesienie praw autorskich na Wydawcę, który ma odtąd prawo do korzystania z utworu, rozporządzania nim i zwielokrotniania go dowolną techniką. Redakcja nie zwraca niezamówionych materiałów oraz zastrzega sobie prawo do skrótów i redakcyjnego opracowania tekstów przyjętych do publikacji. Redakcja nie odpowiada za treść materiałów reklamowych i promocyjnych.

tekst

.

DIY,

czyli ...

ZRÓB TO SAM

OLEJ DO KOPYT

do kopyt

Smar do kopyt jest używany do wzmocnienia końskiego kopyta i zwiększenia estetyki (przed zawodami). Jego najważniejszą formą jest „natłuszczenie” kopyta (w rzeczywistości: zatrzymanie wody), jednak zdania są podzielone, na ile jest to skuteczne. Badania wykazały, że smar do kopyt wnika w róg kopytowy jedynie na maksymalnie 1mm. Dlatego coraz częściej zwraca się uwagę, że smar nie tyle natłuszcza, co utrudnia wysychanie kopyta. Zaleca się jego sporadyczne stosowanie: przed jazdą i wypuszczeniem na padok (szczególnie latem i zimą, by utrudnić wysychanie kopyt) i po myciu nóg (by zatrzymać wodę). Nie zaleca się codziennego stosowania smarów – kopyto ma być twarde i mocne, a jeśli ma skłonność do pękania, przyczyną nie jest brak smaru, a zła ściółka, dieta, użytkowanie. Smar to jedynie dodatek. Przedstawiamy dwa przepisy na smar do kopyt.

s

Olej na bazie tłuszczu roślinnego 1. Przygotuj potrzebne rzeczy: lejek, butelkę, podstawowe składniki: oliwę z oliwek oraz zwykły olej roślinny (rzepakowy, słonecznikowy - najtańszy). Możesz zrezygnować z oliwy z oliwek lub traktować ją jako dodatek. 2. Wlej do butelki olej roślinny i wymieszaj z dodatkiem oliwy z oliwek 3. Smar jest już gotowy… 4. …ale możesz go udoskonalić dodając do oleju wazelinę kosmetyczną oraz maść tranową (w proporcji 1:1:1). Aby dobrze wymieszać olej, wazelinę i maść, podgrzej wszystkie składniki z garnku. Na koniec możesz dodać witaminę A i E (do kupienia w aptece w formie kropel)

6

www.KonnaCafe.pl

Olej na bazie tłuszczu zwierzęcego

1. Przygotuj garnek, słoninę (lub już wytopiony smalec), cebulę, olej roślinny, sitko, maszynkę do mięsa 2. Jeśli nie masz przetopionego smalcu, musisz go wydobyć ze słoniny – w tym celu pokrojoną słoninę wrzucamy do garnka o podwójnym dnie i topimy na małym ogniu często mieszając. Usuwamy skwarki. 3. Przygotowujemy sok z cebuli. W tym celu przepuszczamy cebule przez maszynkę do mięsa, a uzyskaną masę wyciskamy sitkiem. 4. Mieszamy ze sobą smalec z olejem roślinnym i sokiem z cebuli w proporcjach 3:2:1. 5. Do ostudzonej mieszaniny możemy dodać zmielone liście laurowe, a także witaminę A i E w kropelkach.

miejsce na Twoją

reklamę

pytania

Wasze Pytania, Nasze Odpowiedzi PYTANIE ADRIANNY: Witam serdecznie! Od paru lat posiadam kuca o maści siwej. Niestety co roku mam ten sam problem. Jest nim żółta sierść, która występuje każdej zimy. Nie mam myjki przez co niestety nie mogę go umyć. Czyszczę go dokładnie, ale siwek jest ciągle żółty. Macie może jakieś sprawdzone sposoby? Z góry dziękuje :) NASZA ODPOWIEDŹ: Zachowanie idealnie czystego konia zimą nie jest moż-

liwe nawet przy boksie sprzątanym do czysta dwa razy dziennie czy wręcz na bieżąco – nocą koń zawsze się trochę pobrudzi (w to, że boks trzeba sprzątać codziennie, już nie wnikamy). Bardzo pomaga golenie i stałe derkowanie konia, jednak odradzamy derkowanie z przyczyn estetycznych. Mycie odpada – aby wykąpać zimą konia, poza wewnętrzną myjką, niezbędne jest pomieszczenie ogrzewane lub solarium. Co więc pozostaje? Trochę trzeba pogodzić się z faktem, że nasz koń nie będzie idealnej barwy. Ważne, by koń był czysty, tj. nie posiadał zaklejek, jego sierść była nie zlepiona. Odbarwienia likwidujemy na bieżąco – codzienne doczyszczanie daje lepszy efekt niż usuwanie plam co dwa dni. Małe żółte plamki możemy usuwać szamponem bez spłukiwania dla siwych koni, albo domowymi sposobami – niewielką ilością szamponu naniesionego gąbką na konkretny punkt na sierści konia. Zamiast szamponu dla koni możemy użyć szamponu Bambino albo mydła Biały Jeleń. Tego ostatniego możemy też używać na sucho lub z minimalną ilością wody – nacieramy żółte miejsce i pozostawiamy do wykruszenia. Uważaj jednak, by nie nadużywać tej metody, ponieważ wszystkie sztuczne specyfiki pozostające zbyt długo i w dużej ilości na skórze konia są niezdrowe i mogą wywoływać uczulenie. Innym domowym sposobem jest nacieranie żółtych plam węglem i wyczesywanie plam. Skuteczność tej metody zależy od jakości węgla i ilości naszego wolnego czasu… Duże plamy z jednej strony najbardziej korcą nas do mycia, ale z drugiej strony, przy takich plamach zmoczymy za dużą powierzchnię konia – nawet jeśli się nie przeziębi, to po prostu będzie to dla niego nieprzyjemne! Tak więc duże plamy usuwamy stopniowo (rozkładając czyszczenie np. na 4 dni), rezygnujemy z mycia na rzecz wyczesywania węglem lub suchym mydłem, albo czekamy na chwilowe ocieplenie pogody (do minimum 10 stopni), kiedy to szybko usuwamy plamy na mokro starając się używać jak najmniej wody i dokładnie derkujemy konia. Większe plamy można też mocniej zmaczać, jeśli po myciu wytrzemy konia, normalnie, zwykłym ręcznikiem. Mniejsza wilgoć to szybsze schnięcie i mniejsze oziębienie organizmu.

8

www.KonnaCafe.pl

Fot. Małgorzata Jurczak

Jeśli chcesz, by Twoje pytanie trafiło do kolejnego numeru, zadaj je pisząc na adres: [email protected]. W tytule maila napisz: „Wasze pytania, nasze odpowiedzi”. Zaznacz, jak chcesz być podpisany (podaj swój nick/imię/imię i nazwisko/’anonim’ itd). Jeśli pytanie dotyczy zdjęcia, dołącz zdjęcie jak najlepszej jakości. Pamiętaj, że musi być ono twojego autorstwa, a jeśli nie jest, potrzebujesz zgody autora.

UWAGA! Zadajecie wiele pytań w różnych miejscach: na czacie, pod zdjęciami na fotoblogu, na gg, w różnych portalach społecznościowych i forach. Jeśli chcecie na pewno dostać odpowiedź, pytania przesyłajcie prosto na adres: [email protected].

PYTANIE ANGELIKI: Droga Redakcjo, mam problem odnośnie jazdy konnej ,a właściwie skoków. Gdy dwa lata temu zaczęłam skakać w ogóle się nie bałam. Skakałam okser, stacjonaty... Niestety, w stajni w której się uczyłam jeździć konno, były dość niedoświadczone konie. Często zdarzało się, że jadąc na przeszkodę ni z tego ni z owego (pomimo tego, że ilość foulee się zgadzało, tempo też było OK.) koń z galopu zatrzymywał się przed przeszkodą, a ja spadałam. Teraz, gdy najeżdżam na przeszkodę, zaczynam odczuwać lekki strach. Boję się, że spadnę. Proszę o pomoc, gdyż uwielbiam skakać i chciałabym je doskonalić.

10 www.KonnaCafe.pl

NASZA ODPOWIEDŹ: Łączymy oba pytania, ponieważ

problem jest bardzo podobny. W obu przypadkach problemem nie jest strach, a fakt, że jazdy ten strach wywołują. Skoki mają prawo wywoływać niepokój – wymagają równowagi znacznie lepszej niż przy płaskiej jeździe i pełnym dosiadzie, a także akceptacji wyższych prędkości i szybszej reakcji na zachowanie konia. Z tej przyczyny skoki są wprowadzane do nauki jeźdźców, ponieważ powinny zwiększać odwagę jeźdźców i ich równowagę, co jest niezbędne w każdej dyscyplinie jeździeckiej. Treningi skokowe NIE MAJĄ PRAWA wywoływać odwrotnego efektu: upadków i strachu. To nie Wasz błąd i nie Wasze zadanie szukać sposoby na przełamywanie strachu i unikanie upadków. Jazdy muszą być dopasowane do Waszych umiejętności, rozwoju jeździeckiego, temperamentu i charakteru oraz stajni. Nie każda stajnia dysponuje końmi, które nadają się do nauki skoków. Cóż więc możemy poradzić? Niewiele. Porozmawiać z instruktorem (przyda się wsparcie rodziców), jeśli nic się na jazdach nie zmieni, poszukać innej stajni. Możecie też zrezygnować ze skoków, a ich naukę rozpocząć np. na letnich obozach jeździeckich, w stajniach, która spe cjalizuje się w nauce skoków.

PYTANIE NATKI: Galopuję od pewnego czasu. W samym galopie czuję się pewnie i stabilnie. Jednak samo zagalopowanie sprawia mi problemy. Wydaje mi się, że jest to przyczyną tego, że moje łydki są „słabe”. Jeżdżę niestety rzadko bo raz na tydzień i to ostatnio nie regularnie. Jak mogę to poprawić? NASZA ODPOWIEDŹ: Przejścia kłus-galop i galop-kłus są

po prostu trudne – nauczenie się ich płynnego wykonywania może zająć znacznie więcej czasu niż opanowanie innych elementów. Dlatego nie przejmuj się, że pojawił się tu problem. Rozwiąże się sam, z czasem – doświadczeniem, jazdą, ogólną poprawą równowagi i koordynacji. Zauważ, że nie piszemy o sile łydek. Jazda konna w podstawowej wersji nie jest w ogóle siłowa. Nie trzymamy się konia, ani łydkami, ani udami (utrzymujemy się korzystając z równowagi), dążymy do lekkich pomocy (co nie zawsze jest łatwe na koniu szkółkowych – dlatego przydaje się pomoc instruktora, który wydaje koniowi polecenia z ziemi). Nauka jazdy konnej do poziomu brązowej czy srebrnej odznaki to w rzeczywistości zadanie na długie lata. Trzeba po prostu zaakceptować, że nie ma drogi na skróty – trzeba wyjeździć swoje „godziny” w siodle, a postępu przy niektórych elementach nie oczekiwać z jazdy na jazdę, a raczej z miesiąca na miesiąc, lub wręcz z roku na rok.

s

Fot. KJ Optibur

pytania

PYTANIE ADELI: Kilka miesięcy temu zmieniłam stadninę. W tej nowej zaczęłam uczyć się skoków. Już na pierwszej jeździe trener pozwolił nam skoczyć kilka stacjonat. Nie powiem, żeby mi skoki dobrze wychodziły (spadam konikowi na szyję). Tak więc od samego początku zaliczałam po około jednym upadku na jeździe. Ostatnio miałam około półtoramiesięczną przerwę w skokach (instruktorki nie było). Teraz od nowa się zaczęły. I o dziwo zaczęłam się ich bardzo bać. Po prostu gdy widzę przeszkodę (zwłaszcza okser) to już przed oczami mam mój upadek i już słyszę krzyk instruktora. Straciłam chęć do jazd i po prostu się boję. Co mam robić?

RÓWNOWAGI Gerd Heuschmann - doktor weterynarii, jeździec (odbył szkolenie w Państwowym Ośrodku Szkolenia WKKW w Ansbach pod kierunkiem Martina Zorna, następnie Wolfganga Hölzla w Niemieckiej Szkole Jazdy w Warendorfie). W Polsce zdobył popularność w 2007 publikacją niepozornej z wyglądu książki, która poruszyła światem jeździectwa („Gdyby konie mogły krzyczeć”, wyd. Akademia Jeździecka). W książce Heuschmann poddał krytyce nowoczesny trening koni, który w skrócie można opisać jako zmuszanie zwierząt do wpisania się w wyidealizowane ramy wyglądu i ruchu konia sportowego. Jednocześnie pokazywał czemu zbyt intensywnym i ‘agresywnym’ treningiem robimy zwierzakom krzywdę; a wszystko to poparł argumentami obiektywnymi - anatomicznymi i biomechanicznymi. Rok później na rynku pojawił się film „Głosy koni”. To trójwymiarowa animacja wpływu ustawienia szyi na pracę pozostałych mięśni końskiego ciała. Następną pracą przygotowaną dla jeźdźców, tym razem nieco młodszych, jest „Nos do przodu!” (wyd. Akademia Jeździecka), w której w bardzo przystępny i obrazowy sposób tłumaczone są mechanizmy końskiego ruchu. Warto przeczytać „Nos” nawet, jeśli mamy +14 lat – ugruntujemy sobie wiedzę, uprościmy spojrzenie i będziemy mogli w prostszych słowach przekazywać wiedzę (dotyczy szczególnie instruktorów uczących młodzież). Ostatnia publikacja, niezwykle warta uwagi, to „W poszukiwaniu równowagi”, będąca rozwinięciem myśli zawartych w „Gdyby konie…”.

12 www.KonnaCafe.pl

Z Notatnika Kursantki

☺☺Koń ma prawo nie rozumieć naszych poleceń; nie powinniśmy się więc na niego złościć. ☺☺Jeździmy z uśmiechem na twarzy – to niweluje usztywnienia naszego ciała, rozluźnia atmosferę i nic nie kosztuje ;) ☺☺Koń jest naszym lustrem (naszego ciała i emocjonalności). ☺☺Koń jest jak most; jego podporami są nogi, na których zawieszona jest kłoda. Gdy koń opuszcza głowę, jego grzbiet rozciąga się i unosi do góry. Najważniejsze w tym momencie jest rozciągnięcie mięśnia najdłuższego grzbietu. Te usytuowane po obu stronach kręgosłupa mięsnie odpowiadają za ruch tylnych nóg. To na tych mięśniach siedzimy. Warto więc o te mięśnie zadbać nakłaniając konia do pracy w niskim ustawieniu i równowadze. ☺☺Siedząc na koniu ze sztywnym grzbietem: Odczuwamy dyskomfort, koń nie jest prosty, mamy trudność z zakrętami, koń ucieka od wędzidła i nie wchodzi na pomoce, bywa, że jest ospały w ruchu, ponieważ spięte plecy uniemożliwiają podciągnięcie zadnich nóg pod kłodę, koń robi wrażenie odpychającego się od podłoża, nie stąpającego po nim, lub jest zbyt nerwowy, caplujący, lecz nie wkraczający zadnimi nogami pod kłodę. ☺☺Przyczyną spiętych pleców jest najczęściej niewłaściwie prowadzony trening, a w szczególności „rolowanie” konia.

relacja

W poszukiwaniu

W dniach 8-9 listopada ubiegłego roku miałam okazję uczestniczyć w seminarium z Gerd’em Heuschmann’em w stajni Pani Małgorzaty Hansen w Gościeńczycach pod Warszawą. Doktor Heuschmann bywa u nas regularnie, więc z pewnością „zagapieni” będą mieli jeszcze okazję nadrobić zaległości i wziąć udział w seminariach. Tymczasem, z pewnym opóźnieniem, podzielę się z Wami wrażeniami. KK.

☺☺Prawidłowe lonżowanie jest dla konia treningiem równie rozwojowym co trening pod siodłem. ☺☺Do lonżowania potrzebny jest kawecan, lonża, bat i rękawiczki. ☺☺Przed lonżowaniem należy stępować z koniem w ręku po prostych; nie każmy mu od razu biegać po kole! Warto wtedy ćwiczyć ustępowania od łydki z ziemi, nakłaniając go do lekkiego opuszczenia głowy (=rozciągnięcia grzbietu). ☺☺Rytm optymalny to taki, w którym koń nie traci impulsu do ruchu, ale jednocześnie nie pędzi. ☺☺W pracy z koniem nie zapominajmy o cierpliwości i czasie. „Rzym nie od razu zbudowano”. Rzadko cokolwiek udaje się za pierwszym razem. ☺☺Dążymy do „falujących pleców” – ruchu konia z opuszczoną do dołu głową, ale nie z nosem przy ziemi, gdzie koń idzie w równowadze i rytmie, a pasma mięśni na plecach zaczynają się napinać, co obserwujemy dosłownie jako falowanie grzbietu. ☺☺Dobra praca na lonży znacznie pomaga w dalszej pracy pod siodłem.

s

14 www.KonnaCafe.pl

relacja

☺☺ Potylica koni jest zbudowana za zasadzie ramienia dźwigni; obciążenia potylicy są znacznie większe niż siła z jaką ciągniemy za wodze. ☺☺Jak rozluźnić koński grzbiet? Patrzeć na tempo stawiania kroków. Luźno i wolno, bez przesadnego popędzania. Znaleźć dobry rytm, który pozwoli nam nie narzucać koniowi swojego spięcia. ☺☺Do rozluźniania konia przyczynia się rozluźniony i zrównoważony jeździec. Przydadzą się nieco krótsze strzemiona i jazda w półsiadzie, dłuższe wodze zachęcające konia do szukania kontaktu w nieco niższym ustawieniu. Jazda łagodna, szczególnie dotyczy to łuków, by koń mógł się odprężyć. Na naszej twarzy, oczywiście, powinien być UŚMIECH. ☺☺Chcąc pracować z koniem, sami powinniśmy być rozluźnieni, by stanowić dla zwierzaka wsparcie i samemu nie być przyczyną usztywnień. Koń jest naszym lustrem. ☺☺Dobrym sposobem na zdrowy grzbiet jest też lonżowanie; przy czym lonżowanie to nie opędzanie konia na lince.

Jak namówić rodziców na własnego konia? Szukasz recepty-cud? Przepisu, na zaklinanie rodziców i przemienianie ich w fundatorów stadniny kucyków? Nie licz na to! Magicznych sposobów nie ma. Są za to sprawdzone… Zacznijmy od tego, że największy wysiłek z Twojej strony, bycie idealnym dzieckiem i uczniem, idealna sytuacja finansowa rodziny, katusze jakie przechodzi serce młodego jeźdźca pozbawionego własnego konia i wieloletnie płacze po nocach, zbieranie przez lata na własne zwierzę – naprawdę NIC nie gwarantuje ci, że rodzice zgodzą się na zwierzę. Takie ich święte rodzicielskie prawo.

Trzaskanie drzwiami – nie Marzenia - tak

Jeżeli kiedykolwiek cię kusiło, by spróbować wymóc na rodzicach kupno konia – płaczem, krzykiem, trzaskiem drzwiami czy obrażaniem się, wiedz, że nie tędy droga. Nie znam rodzica, który kupił konia, ponieważ został zastraszony i zaszantażowany… Rodzice muszą wiedzieć, że posiadanie własnego konia to największe marzenie. Najpierw jednak sama się zastanów – tak właściwie, dlaczego chcesz tego własnego zwierzaka? Czemu koń stajenny, koń koleżanki czy nawet koń dzierżawiony nie wystarczają? Gdy już odpowiesz sobie na te pytanie, będzie ci łatwiej rozmawiać o tym z rodzicami. Rodzice mogą sobie nie zdawać sprawy z tego, jak bardzo to marzenie różni się od innych. Nie mają wglądu w Twoją głowę - myśli i uczucia i nie wiedzą jak bardzo koń jest ważny. Dla przykładu powiem trochę o sobie. Moi rodzice kupili mi konia gdy miałam czternaście lat, jednak o własnego konia upomniałam się

16 www.KonnaCafe.pl

O

sześć lat wcześniej, rok po tym, gdy zaczęłam jeździć konno. Tym samym, kiedy kupowali mi konia, mieli już sześciu-siedmioletnie potwierdzenie tego, jak silnym marzeniem jak marzenie o własnym koniu. Miałam wiele marzeń, większych i mniejszych pasje. Niektóre fascynacje przeszły mi dość szybko (szermierka – po roku treningów), inne po dłuższym okresie (sztuki plastyczne – po parunastu latach), niektóre były zupełnie przejściowe (gra na flecie - tydzień). Właściwie, czasem sama nie potrafiłam powiedzieć, że dana pasja będzie „życiowa”, czy „chwilowa”. Niektóre są tylko „weekendowym hobby” (łucznictwo, szycie), ale ze względu na niewielkie i koszta i odpowiedzialność (trzeba tylko uważac, by nie przeszyć współćwiczącego – łuk, lub własny palec – maszyna do szycia) mogę sobie na nie pozwolić. Koń już nie mógł być „weekendowym hobby”. Jest całkowicie „życiowy”: udowodniłam to i sobie i rodzicom. Nie ograniczaj się przesadnie w okazywaniu swoich marzeń – wieszaj w całym pokoju rysunki wymarzonego konia i w liście „do Mikołaja” obok nowych ciuchów zapisz też i konia. Rzuć czasem drobnym żartem (Curuś, chcesz tę książkę? – Nie, dzięki, wolę konia), ale z drugiej strony nie zatruwaj też życia mówiąc tylko i wyłącznie o koniach. Bo jeszcze gotowi dojść do wniosku, że i bez własnego konia, mają tych zwierząt po dziurki w nosie.

fot. Martyna Chmiel Fot. od góry: Aleksandra Piotrowska, Zuzanna Karnaś

własny koń

własny koń

tym, że rodzice w końcu zgodzili się na kupno konia, zadecydowała przede wszystkim regularność moich starań. Przez kilka lat, przy każdej możliwej okazji wspominałam o tym, jak bardzo chciałabym mieć swojego konia. Rodzice widzieli, że nie jest to tymczasowa pasja i że nie mam zamiaru rezygnować z jeździectwa. Dodatkowo udało mi się znaleźć bardzo atrakcyjną ofertę sprzedaży konia, co było dopełnieniem całego procesu.”

własny tekst koń

M

oi rodzice nie planowali kupować mi konia. Ale przez dwa lata, w każdy weekend, niezależnie od pogody, jeździłam pociągiem sześćdziesiąt kilometrów by odwiedzić (choćby poczyścić) konie należące do mojego wuja. Doszli do wniosku, że przy takim zacięciu własny koń mi się nie znudzi, a i będzie bezpieczniej, gdy będę jeździć do stajni oddalonej o jeden kilometr, a nie sześćdziesiąt…”

jazdy, pomożesz w czyszczeniu sprzętu, popodnosisz drągi podczas jazdy skokowej. Zakręć się i pojedź na zawody jako luzak. Poszukaj możliwości pracy za jazdę. Ba! Możesz nawet poszukać kowala lub weterynarza, który zgodzi się ciebie wziąć jako obserwatora. To bardzo cenny pomysł, szczególnie dla troszkę starszych jeźdźców – powyżej piętnastu lat. W twojej okolicy nie ma żadnej stajni sportowej? Ale może są hodowlane? Dowiedz się, czy możesz pomagać. Nawet tylko przy czyszczeniu czy sprzątaniu. Ostatecznie, chodź na padok gdzie pasą się konie i maluj je – taka wielogodzinna obserwacja dostarczy ci trochę cennej wiedzy. Dużo czytaj – książek, czasopism i wiarygodnych artykułów w Internecie. Innymi słowy – studiuj na własną rękę jeździectwo. Marzyciel przy komputerze – nie W ten sposób, połączysz namawianie rodziców na własnego Marzyciel w stajni - tak konia z pożytecznym zdobywaniem wiedzy. Która jest niezbędna do Przesiadywanie w stajni w każdej wolnej chwili, czy też ciągłe szu- posiadania własnego konia. kanie kontaktu z końmi działa dwojako. Po pierwsze, jeśli nie wyganiają cię siłą ze stajni, to zastanów się porządnie, czy aby na pewno INNE TAKTYKI chcesz swojego konia – mając takowego, będziesz musiała siedzieć Niektórzy z was zaczynają jeździć sportowo. Aby osiągać konkretne w stajni codziennie, przez minimum półtorej godziny. Jeśli już teraz wyniki niezbędne jest posiadanie odpowiedniego konia, indywidualicię to nudzi, to odpuść sobie zwierzaka. zacja jego treningu i pełne dysponowanie nim. Niektórzy dzierżawią Ciągłe spędzanie czasu z końmi to wyraźny sygnał dla rodzi- konia, najlepszym klub konia użycza, ale znacznie bardziej popularców, że konie to prawdziwa pasja. Ale nie traktuj spędzania czasu w nym sposobem jest po prostu zakup konia. Umożliwi to rozwinięcie stajni czy czyszczenia koni sąsiada jako sposobu na „zapracowanie skrzydeł sportowych. Jeśli tobie i twoim rodzicom zależy na karierze sobie na konia”. Nie tędy droga. sportowej, warto im wspomnieć o nowych możliwościach w związku Pogódź się z paroma faktami. Fakt 1, rodzice nie kupią ci tego z własnym koniem. O kosztach lepiej jednak nie wspominaj… ;) konia jutro. Być może zrobią to za pół roku, za rok, dwa, dzie- W przekonywaniu rodziców na własnego konia warto przedstasięć – albo nigdy. Po drugie, aby być dobrym właścicielem, trzeba wiać wierzchowca jako „ukręconego bata na właściciela”. Rodzice mieć sporo doświadczenia w zakresie nie tylko jazdy, ale i umiejęt- często się niepokoją, że wraz z zakupem konia skończą się resztki ności zootechnicznych: doboru paszy, sprzętu, pierwszej pomocy, zapału do szkolnej nauki. Nic bardziej mylnego – koń jest silną kartą codziennej pielęgnacji, koniecznych zabiegów okresowych, oceny przetargową, a wizja jego sprzedaży potrafi sprawić, że każde już stanu zdrowia. No a umiejętności jeździeckie nie są bez znaczenia: świadectwo będzie z paskiem. trzeba umieć określać typ budowy konia oraz temperament i do Kiedy rodzice zdecydowali się na kupienie mi konia, we trójkę tego dostosować trening, umieć oceniać budowę anatomiczną konia, spisaliśmy i podpisaliśmy umowę. Napisałam tam, do czego się zoszczególnie aparat ruchu – nie, nie tylko po to, by kupić dobrego ko- bowiązuję (do codziennej opieki nad zwierzakiem; nie utrudnianie nia, ale po to, by umie go trenować lub choćby utrzymać w zdrowiu. sprzedaży, kiedy rodziców nie będzie stać na utrzymanie, do wzmoWięc fakt 2: aby być dobrym właścicielem potrzeba doświadczenia. żonej pomocy w domu, nie opuszczaniu się w nauce), tak samo zroFakt 3: im więcej zdobywasz doświadczenia, tym większa szansa, że bili rodzice. Umowy to prześwietna rzecz. Możesz spisać ją już tedostaniesz konia. raz, schować do szuflady i wyjąć za jakiś czas. Nanieść poprawki, Wykorzystuj więc każdą możliwą chwilę, by uczyć się od bar- włożyć do koperty i z pełną powagą wręczyć rodzicom. Ze słowami: dziej doświadczonych koniarzy i od samych koni. Wiedza o koniach „rozważcie moją propozycję”. nigdy się nie kończy i nawet dziesięcioletnie doświadczenie dorosłe- I tak kończymy artykuł o namawianie rodziców na zakup kogo koniarza to ledwie kropla w morzu wiedzy i umiejętności. Wyjdź nia. Pamiętaj – „urabianie” rodziców to zadanie trudne, wieloletz tego założenia i nie zakładaj, że „cztery lata nauki jazdy konnej to nie i bez gwarancji sukcesu. Dlatego zaplanuj swoją strategię tak, wystarczająco by mieć konia”. Ucz się, ucz się, ucz się. Zapisuj się aby z tego „urabiania”, wyjść jako zwycięzca – przede wszystkim z na jazdy, na wachty stajenne, na obozy, zgrupowania. Zaoferuj się szeroką wiedzą i umiejętnościami, a także, być może, z własnym innemu jeźdźcowi, że pomożesz mu przygotowywać jego konia do wierzchowcem!

s

18 www.KonnaCafe.pl

Fot. Katarzyna Dudek, [email protected]

horse agility plandeka i basen

Plandeka i basen to przeszkody pojawiające się przede wszystkim na niższych poziomach Horse Agility. Konie są bardzo wyczulone na jakość podłoża i z zasady podchodzą bardzo podejrzliwie do jego zmian. Chyba każdy z nas zna takiego konia, który nie lubi wchodzić w kałuże, zwalnia, gdy widzi, że śnieg zamienia się w gołą ziemię, uskakuje na widok kretowin; albo w drugą stronę – na widok zmiany podłoża popada w dziecięcy zachwyt nad tym zjawiskiem i zaczyna się bawić: bić nogą o wodę, grzebać w ziemi, wodzić nosem przy podłożu itd. Dla koni podłoże jest bardzo ważne, ponieważ to od niego zależy bezpieczeństwo ich nóg oraz całego ciała. Ugrzęźnięcie w bagnie, wpadnięcie w króliczą norę czy potknięcie się na śliskich kamieniach mogą okazać się z miejsca tragiczne, lub spowodować kontuzję, która narazi konia na skuteczny atak drapieżnika. Tak więc uczenie konia reakcji na podłoże jest dość istotne!

Na wyższych poziomach, kiedy przez płachtę i basen zdarza się nam przegalopować, musimy pamiętac, by koń nie traktował ich jako przeszkód do skakania. Próba przeskoczenia płachty czy basenu, lub zbyt mocne wskoczenie na tę przeszkodę spowoduje obcięcie punktów za styl pokonywania przeszkody.

Agility

przy ziemi. To pokazuje, że nie tylko nie boi się, ale lubi lub wręcz bawi się tą przeszkodą – a przecież o to w tym sporcie chodzi! Tak pokonana przeszkoda na niższych poziomach będzie wyżej punktowana. Nie gań konia, jeśli spędza zbyt dużo czasu na kopaniu w plandekę, grzbaniu w niej lub wręcz… jej przeżuwanie! Na początku nauki ma pełne prawo do spontanicznej zabawy. Na zawodach jednak powinniśmy zaprezentować, że koń, mimo fascynacji przeszkodą, jest wciąż bardzo skupiony na nas. Dlatego po naszym wyraźnym ruszeniu do przodu koń powinien oderwać się od przeszkody i z zaciekawieniem przejść do kolejnego elementu.

Większość koni w pierwszej chwili podchodzi sceptycznie do plandeki; z czasem oswajają się z przeszkodą.

Jeśli pokonujemy tę przeszkodę w stępie lub kłusie, starajmy się, aby nasz koń opuścił głowę przed i na przeszkodzie. To pokazuje, że mimo rozgrywki na czas, jest wciąż zainteresowany przeszkodą i ją analizuje. Oczywiście w rywalizacji na czas Szczególnie w szkoleniu koni rekreacyjnych, zatrzymywanie się na przeszkodzie jest więcej niż rajdowych, krosowych (element WKKW), trailowych nie wskazane, dlatego jedyne, czego możemy oczei spacerowych zależy nam, aby koń sam zwracał kiwać od konia „ekstra” to tylko opuszczenie głowy. uwagę na podłoże; spokojnie je oceniał i w większo- Jeśli pokonujemy tor na czas, ale nie mamy narzuści przypadków, pokonywał bez skrupułów (w przyconego chodu, solidnie zastanówmy się, czy chcemy padku koni sportowych: tych od WKKW i traila, koń płachtę/basen pokonywać w kłusie czy w galopie. wręcz nie ma prawa zawahać się na widok zmiany Galop przysporzy nam więcej punktów tylko wteelementów podłoża, ponieważ jego specjalizacją dy, gdy potrafimy idealnie poprowadzić konia przez zawodniczą jest między innymi umiejętność bardzo przeszkodę w tym chodzie. Zysk na czasie będzie sprawnego pokonywania różnorodnych ścieżek). niewielki, na dodatkowe punkty za wybranie trudniejszego chodu możemy liczyć bardzo rzadko (np. Jest więc bardzo uzasadnione, że w Horse Agi- wtedy, gdy zostało przy opisie przejazdu zaznaczolity sprawdza się reakcję konia na podłoże. Rzeczą ne, że trudniejszy chód jest wyżej punktowany), nadrzędną jest brak strachu u konia. Na niższych za to chęć przeskoczenia przez przeszkodę i brak poziom wskazane jest u konia duże zainteresowanie uniesienia głowy skutecznie zetną nam punkty za podłożem. Jeśli pokonujemy plandekęę i basen bez styl. Kłus jest wydajnym chodem, który pozwala na presji czasu i w stępie, szczególnie zwolnijmy przy lepsze techniczne pokonanie przeszkody. tej przeszkodzie, albo wręcz zatrzymajmy się, jeśli nasz koń chce pogrzebać nogą, powodzić nosem ~Gabrysia Jóźwiak

20 www.KonnaCafe.pl

Fot.Klaudia Mironowicz, stajnia KJ Optibur

Większość koni reaguje standardowo na płachtę. Najpierw są zaniepokojone lub wręcz przestraszone jej obecnością. Zachowują od niej bezpieczną odległość, nawet jest to dobre parę metrów. Poproszone o podejście do plandeki nie zrobią tego, lecz pójdą w bok, okrążając ją. Naszym zadaniem jest delikatnie naprowadzać konia liną na przeszkodę. Nie ciągniemy za linę, jeśli ciągniemy, to znak, że dla konia odległość jest zbyt niewielka i nie czuje się on jeszcze bezpiecznie w dalszej odległości, a co dopiero w bliższej! Większość koni jest bardzo ciekawskich, więc wystarczy stanąć spokojnie i poczekać, aż koń sam podejdzie bliżej. Możemy mu pomóc przekonać się do płachty na trzy sposoby: dając mu dużo czasu, obchodząc z nim plandekę dookoła, starając się co okrążenie odrobinę zbliżyć do przeszkody oraz samemu przechodząc przez nią. Konie są dobrymi obserwatorami, więc możemy stojąc na płachcie parę razy pouderzać i pogrzebać nogą, tak, jakbyśmy sami się bawili tym dziwnym przedmiotem. Jeśli koń nie jest zbyt lękliwy, odbierze nasze intencje jednoznacznie: o, to jest coś fajnego, bo nawet człowieka to bawi. Nic dziwnego, skoro tak śmiesznie szeleści! Konia, który oswoił się po paru sesjach z płachtą, zaczynamy uczyć chodzenia po niej, czyli prosimy o nie zatrzymywanie się na płachcie, wręcz przekłusowanie, a także pokonywanie plandeki samodzielnie, nie za człowiekiem. Nie ćwiczcie przechodzenia przez płachtę zbyt często; konie szybko nudzą się tym ćwiczeniem i tracą zainteresowanie. Jeśli chcemy brać udział kiedyś w zawodach, nie będzie to działać na naszą korzyść. Nasz koń ma na plandekach i basenach jedynie: nie bać się ich oraz być wciąż nimi zainteresowany. To drugie osiągniemy nie zanudzając konia przeszkodą.

PLANDEKA

Plandeka to przeszkoda, której nazwa oddaje jej istotę. Jest wykonana z dużego materiału kładzionego na ziemię. Najbardziej przydają się płachty wykonane ze sztucznych materiałów, np. gruba folia remontowa, plandeka jutowa, brezent itd. Nie powinna być śliska, musi być rozprostowana, a dla stabilizacji na jej rogach możemy położyć twarde przedmioty, szczególnie w wietrzny dzień.

BASEN

Basen jest w idei podobny do plandeki. To mniej więcej prostokątna ograniczona przestrzeń (ograniczona drągami, oponami, małym wałem ziemi, pniakami, wgłębienie w ziemi) wypełniona zawartością stanowiącą ideę przeszkody. Zawartość basenu musi być bezpieczna dla konia, więc koń nie może się w niej zaplątać (sznurki i torebki foliowe odpadają), ani na niej poślizgnąć (piłeczki do baseników dla dzieci). Basen możemy wypełniać pociętymi rurami z gąbki, zgniecionymi butelkami plastikowymi, chrustem, w okresie jesiennym grubym materacem liści i oczywiście wodą, jeśli mamy ku temu warunki. Podczas zeszłorocznych zawodów nasze konie pokonywały basen wypełniony… sztucznymi kwiatami! Tutaj więc wszystko zależy od naszej inwencji, w granicach rozsądku i bezpieczeństwa. Materiał wypełniający basen musi poza tym być pofragmentowany, wieloczęściowy, dobrze, jeśli łatwo go ruszać, podrzucać, szeleści, hałasuje i bardzo łatwo go posprzątać – tak więc styropian odpada.

22 www.KonnaCafe.pl

s

Agility

Nauka pokonywania

KLIKNIJ BY PRZEJŚĆ DO STRONY

jest na wybiegu czy pastwisku z innymi końmi. Chyba, że masz smakołyków dla każdego konia. Wyróżnianie w ten sposób jednego zwierzęcia nie dość, że powoduje chwilowe zamieszki na pastwiNie, nie chcę mówić o tym, kto i w jakiej sku, to także „robi koło pióra” twojemu kolejności porusza się po ujeżdżalni. Nie wierzchowcowi na dłużej. Czemu? Bo, po będę mówiła też o tym, jak utrzymywać pierwsze, konie nie cierpią na sklerozę i miłe relacje z instruktorami. Chcę za to będą mu to (ich zdaniem) niesprawiedliwe przypomnieć wszystkim, że kultura obowią- wyróżnienie pamiętać. A po drugie, a może zuje również w „stosunkach mieszanych ga- i ważniejsze, ingerujesz w ten sposób tunkowo”: koń – człowiek. Warto pamiętać w hierarchię stada. Odgórnie pomijasz o kilku podstawowych zasad savoir vivre. obowiązującą kolejkę do żłobu zaburzając Chcesz mieć przyjaciela? Traktuj konia tak, równowagę stosunków między końskich. jakbyś sam chciał być traktowany. To po- Nie ładnie. może ci zbudować fajne relacje z koniem i wpłynie na twój stosunek do zwierzęcia. I, Kiedy wchodzisz do boksu, nie za-

SAVOIR VIVRE

miejscu tylko dlatego, że amazonka musi nawiązać kontakty towarzyskie nie jest dla twojego konia przyjemne. Pamiętaj, że to nie kołek, o który możesz się oprzeć jak ci się nogi od stania zmęczą. I nie pluszak, którego przynosi się do szkoły żeby się nim pochwalić.

No i absolutna

p od s tawa Nie wrzeszcz!

Jeśli podnosisz głos, to tylko w uzasadnionych przypadkach! I na pewno nie chowuj się jakbyś wchodził do siebie. To wtedy gdy koń się wytarzał w największym

wierz mi, nie wymaga to ŻADNEGO doświadczenia czy znajomości ta- jest prywatny teren konia, strefa jemnych technik pracy z końmi. osobista, i on nie zawsze musi być zadowolony z twojej tam wizyty. Kiedy przychodzisz do stajni przywitaj się. Nie tylko z koleżankami i kolegami. Z końmi. Powiedz: cześć! Albo cokolwiek. Gdy są na pastwisku machnij ręką, wrzaśnij do nich albo skiń głową. Nawet pozornie nie zainteresowane i odwrócone zadami zauważą twój gest i odnotują go na plus. Stado się ze sobą zawsze wita! Używaj w stosunku do koni tych magicznych słów, które często ludziom grzęzną w gardłach: dziękuję, proszę, przepraszam. Nie zrozumieją werbalnie o co ci chodzi, ale intencję odczytają bezbłędnie. Naprawdę wiele osób się dziwi, jak taka prosta rzecz ułatwia wspólne bytowanie. Za naszym słowem idzie mowa ciała oraz podświadome ocieplenie własnego stosunku do koni!

Wchodź powoli i łagodnie, a najlepiej na początku zapytaj czy możesz. Poproś by cię wpuścił. I nie przestawiaj go tam jakby był przedmiotem. Zobaczysz jak szybko te proste zachowania spowodują, że oboje będziecie się czuli w tej sytuacji zdecydowanie bardziej komfortowo. I jeśli już jesteśmy przy boksie. Też staraj się nie dawać smakołyków z ręki, tylko kładź do żłobu. Unikniesz w ten sposób obowiązkowych rewizji osobistych przy wejściu i buntu w razie braku przekupstwa. Ale jeśli w stajni są inne konie, szczególnie sąsiedzi, i nie ma przy nich ich jeźdźców, najlepiej w ogóle odpuść sobie dokarmianie. Poczęstujesz konia kiedy wyjdziecie i będziecie sam na sam.

Nie bierz ze sobą swojego Nigdy, ale to absolutnie NIGDY nie konia, jeśli idziesz do koleżanek karm swojego wierzchowca z ręki gdy on na plotki. Stanie na uwiązie w jednym

24 www.KonnaCafe.pl

reklama

felieton

Felieton Katarzyny Nowak

błocie jakie znalazł (szczególnie tuż przed jazdą), stoi nie w tę stronę co byłoby tobie wygodnie, z nudów zajął się rozplątywaniem pracowicie wyuczonego węzła czy skubie ci włosy kiedy czyścisz mu kopyta. Koń ma dobry słuch. Usłyszy nawet jak będziesz szeptać. Natomiast, jak zauważyłeś, konie potrafią być głośne – gdy się nawołują, lub zaraz kopną. Nie kwicz co chwilę na swojego konia.

Generalnie w każdej sytuacji po prostu należy być grzecznym i uprzejmym i absolutnie ma to zastosowanie nie tylko w stosunku do ludzi, ale i koni. I nie ma znaczenia jak bardzo jesteśmy źli i zmęczeni – nie odreagowuj na swoim koniu i trzymaj się zasady, że mało jest prostaków w boksie, co w siodle przeradzają się w dżentelmenów. Ćwicz dobre maniery jeszcze nim wsiądziesz na konia.

s

Wszystko o kaskach

To niesamowite, ale nie znaleźliśmy w Internecie rzetelnego poradnika o tym, jak dobrać kask. Co strona, co artykuł - to inna wersja. Dlatego zapraszamy do szerszego artykułu o kaskach jeździeckich.

KASKI UŻYWANE

W przypadku kasków zakup używanego nie wchodzi w rachubę. Jasne, zaoszczędzisz, ale kupisz kask, który nie nadaje się do użytku. Mało który używany kask nie przeżył upadku, a po upadku kask powinno się już wymienić na nowy. Być może osoba sprzedająca wyszła właśnie z takiego założenia… Jedyną możliwością zakupu kasku „z drugiej ręki” są kaski w rzeczywistości nie używane, a sprzedawane ze względu na nieodpowiednio dobrany rozmiar.

KASK PO UPADKU

Fot.Gabriela Jóźwiak, KJ Optibur

26 www.KonnaCafe.pl

Producenci kasków mówią, że po każdym upadku należy kask wymienić. Nie chodzi tu o upadek z konia, ale o każdy upadek kasku, również taki ze stołu na podłogę, czy z ręki na ziemię. W praktyce trudno to zrealizować. Początkujący jeźdźcy potrafią spaść z konia i dwa razy podczas jazdy; kto z nas ma wolne 6 tysięcy rocznie na same kaski? Więc jak to w końcu jest – wymieniać, nie wymieniać? Przede wszystkim musimy sobie zdać sprawę z dwóch faktów. Po pierwsze, w wyniku upadku powstają mikropęknięcia. Są one często nie widoczne gołym okiem, szczególnie, gdy upadek nie był zbyt poważny. Każdy taki, nawet niewielki upadek osłabia kask. Po drugie, producenci kasków są odpowiedzialni za swoje produkty, a tym samym za zdrowie użytkowników. Mogą nam zagwarantować, że nasz kask będzie działał, ale tylko przed upadkiem. Po upadku już nie, bo jak zdefiniować poważny upadek? Jak sprawdzić, czy po upadku kask był wciąż sprawny? Na podobnej zasadzie działają firmy ubezpieczeniowe. Zwróć na to uwagę, bo jeśli twój kask przeżył już jakiś wypadek, fot. A.Piotrowska

siodlarnia

Tekst: GJ, konsultacja: Magda Szymczak, zdjęcia: Adam Krzyżanowski/Aleksandra Piotrowska/GJ

polisa ubezpieczeniowa w sytuacji wypadku i uszkodzenia głowy może mieć prawne podstawy do odmówienia wypłaty odszkodowania. Tym samym, decyzję, czy dalej użytkujemy poupadkowy kask, należy podejmować indywidualnie i na własną odpowiedzialność. Jednak pamiętaj, że w chwili, gdy upadek był naprawdę poważny (poczułeś, że kask uratował ci głowę, bo uderzenie o ziemię/ twardy element było bardzo mocne) kask na pewno trzeba wymienić na nowy. Niektóre marki kasków umożliwiają wymianę starego kasku na identyczny, ale nowy z niewielką dopłatą.

CECHY DOBREGO KASKU

Jeśli jeździsz rekreacyjnie, zwracaj uwagę przede wszystkim na trzy elementy kasku: 1. Czy ma atest bezpieczeństwa? (bez tego ani rusz!) 2. Czy jest dobrze dobrany? (inaczej nie będzie spełniał swej funkcji!) 3. Czy jest ładny? (inaczej będziesz unikać jego noszenia!) Dodatkowo warto patrzeć na inne właściwości kasku. Jednak znalezienie takiego, który spełnia wszystkie warunki graniczy z cudem i z zasady wymaga to większych nakładów finansowych. 4. Jak dobrą wentylację ma kask? 5. Czy ma regulację obwodu głowy? 6. Jak bardzo jest lekki? 7. Czy łatwo utrzymać go w czystości?

ZAKUP PRZEZ INTERNET

Zakup przez Internet kasku zawsze niesie za sobą ryzyko zakupu niepasującego modelu. Rozmiar kasku to jedna rzecz, a jego indywidualne dopasowanie do głowy to już inna sprawa. Dlatego zdarza się, że kask o właściwym rozmiarze spada nam z głowy i nie jest stabilny. Do tego dochodzi fakt, że kask, który ładnie wygląda na zdjęciu, nie musi ładnie wyglądać na naszej głowie.

z tych przeczyn pamiętaj by:

1. Upewnić się, że jest możliwość zwrotu kasku (NIE wymiany na inny rozmiar! Dobry rozmiar kasku nie gwarantuje dobrego ułożenia kasku na głowie!) 2. Jeśli jest taka możliwość, przymierzyć kask w sklepie stacjonarnym. Nie przymierzaj kasków od znajomych, nawet jeśli noszą ten sam rozmiar – używany kask może leżeć inaczej niż nowy 3. Nastawić się, że to co przywiezie kurier to tylko kask testowy. Jeśli ci się w pełni spodoba, zatrzymasz go, jeśli nie – odeślesz z powrotem. Zwykle cieszymy się, że kask do nas dotarł i nie chcemy go odesłać, mimo, że okazuje się nie pasować. Nie popełniaj tego błędu.

PROFIL KASKU

Niektóre kaski różnią się od innych. Jeżdżąc rekreacyjnie wybierz zwykły, wszechstronny kask albo kaskotoczek. Jeśli jednak trenujesz jakąś konkretną dyscyplinę sportową, np. WKKW, skoki czy jedną z konkurencji western, poszukaj kasku przeznaczonego właśnie do tej konkurencji.

KASK ROWEROWY

Czy można jeździć w kasku innym niż ten jeździecki? Domyślasz się odpowiedzi – nie! Najgorszym z możliwych rozwiązań jest kask rowerowy. Jego standardy znacznie różnią się od tych jeździeckich. Jest niewielki, leży dość płasko na głowie i nie okala jej, a także nie zabezpiecza potylicy. Z kolei kaski snowboardzistów i narciarzy są zbyt duże, krępują ruchy i nie nadają się nawet na zimową jazdę. Jak dodaje Magda Szymczak, zdarzało się jej usłyszeć pytanie, czy można jeździć w kasku motocyklowym... Odpowiadać chyba nie musimy.

28 www.KonnaCafe.pl

Aby kask był bezpieczny, musi spełniać pewne normy. Gwarancją bezpieczeństwa są atesty. EN 1384 – podstawowa norma bezpieczeń-

stwa obowiązująca w UE. Jeśli kask nie posiada tego atestu, nie kupuj go. Jest to zupełne minimum, które muszą spełniać wszystkie kaski używane sportowo w FEI. Normą bardziej restrykcyjną jest EN 14572

kański odpowiednik gwarancji BSI dopasowany do norm USA. CE – jest to deklaracja producenta, że jego wyrób spełnia dyrektywy UE odnośnie bezpieczeństwa nie tylko produktu, ale i np. ochrony środowiska podczas produkcji.

EN 1384: 2001 – takie oznaczenie należałoby odczytać: kask spełnia warunki bezpieczeństwa określone w normie EN 1384 zatwierdzone w 2001 roku. Inne atesty: PAS015: 1998/ PAS015: 2011 – standardy brytyjskie, starszy i nowszy, Snell E2001 atest amerykański ego Instytutu Snell (restrykcyjny, ale nie akceptowany przez FEI), AS/NZS 3838: 2006standard australijski

GWARANCJE JAKOŚCI

The Kitemark – brytyjska gwarancja jakości BSI (Britich Standards Institute), restrykcyjna. Losowo wybierane kaski są poddane testom bezpieczeństwa. Tym samym Kitemark może być też w każdej chwili odebrany (ciągła kontrola). SEI – skrót oznacza „Safety Equipment Institute” (Instytut Bezpieczeństwa Wyposażenia)i jest to amery-

OPIS KASKU - JAK CZYTAĆ?

Przyjrzyjmy się niektórym opisom kasków.

»» EN 1384, CE EN 1384:1996, CE EN 1384/A1: »» System IAS 3D – większa możliwość regulacji dopa2001, Atest CE EN 1384, EN1384+A1:2001 i inne sowania – te trochę straszne określenia to normy i atesty, »» Trzypunktowe, czteropunktowe zapięcie – Kask które spełnia kask jest ustabilizowany na głowie przez boczne pa»» Guzik – wystający element na górze kasku, nawiąski (zapięcie pod brodą, z boku głowy utrzymany zujący do tradycyjnego wyglądu kasku oraz wspow dwóch punktach, przed i za uchem) oraz z tyłu magający wentylację głowy. Drugie określenie oznacza to samo, jedynie »» Monomatic – rodzaj zapięcia, regulacji w formie inaczej liczymy „punkty” (trzypunktowe: ucho, naciskanego „guziczka” ucho, potylica lub za uchem, przed uchem, na po»» Pianka PU – popularny rodzaj pianki (poliuretan) tylicy; czteropunktowe: dwa razy przed i za uchem wykorzystywany jako podściółka kasków – przy czym w czteropunktowych punkt trzymania »» SLC – wykonane z bardzo lekkiego tworzywa węglona potylicy również występuje) wego »» Tworzywo ABS – wykorzystywane jako obudowa »» System regulacji IAS – pokrętło z tyłu kasku ułakasku twiające dopasowanie

siodlarnia

ATESTY

ROZMIAR

Mierzymy obwód głowy w najszerszym miejscu. Kask, który będzie na nas pasował, będzie miał rozmiar większy. Np. moja głowa ma obwód 55cm, a kask, który noszę ma rozmiar 57. Mój pprzedni kask, innej formy, miał rozmiar 56. Jeśli kupujesz kask przez Internet, wybierz taki z możliwością regulowania obwodu. Kaski różnią się odrobinę budową i może się okazać, że 57 na głowę 55 jest odrobinę za duże – wtedy warto mieć możliwość ‘dociśnięcia’ kasku.

STABILNOŚĆ

Po założeniu kasku nie zapinaj go jeszcze (chyba, że ma regulację z tyłu głowy – wtedy dopasuj kask). Następnie schyl się. Dobry kask nie powinien spadać lub powinno zająć mu trochę czasu ześlizgnięcie się z głowy. Poruszaj głową na boki, nawet intensywnie – niezapięty kask ma pozostać nieruchomo na głowie! Możesz też złapać za daszek i spróbować przesunąć kask na głowie, nie powinien ustąpić. Trzeba zwrócić uwagę na kaski z grubszą wyściółką, bywa, że gdy są słabej jakości, wyściółka dość szybko wygniata się i kask robi się za duży. Bardzo istotne jest żeby kask miał porządne mocowanie na potylicy. Zapnij kask pod brodą. Między paskiem a brodą powinny móc zmieścić się dwa palce. Sprawdź czy kask jest wciąż stabilny. Kask powinien leżeć tak, aby między kaskiem a brwiami znalazło się ok. 12-25mm miejsca (1-2 palce), a ruchy brwiami były w pełni swobodne. Kask przymierzaj w takiej fryzurze w jakiej zazwyczaj jeździsz konno. Nigdy nie kupuj kasku zbyt dużego, z nadzieję, że dorośniesz do niego, albo, że zimą zmieści się pod spód czapka. Kask MUSI być dopasowany. Co do regulacji kasku (pokrętełko): bardzo szybko pokrętełka się wyrabiają i „regulują” się same, nawet podczas jazdy. Kask z regulacją to dobry zakup dla rosnącego jeźdźca lub gdy np. dwie osoby kupują kask do wspólnego użytku.

WYGODA

Spędź w kasku minimum kwadrans i upewnij się, czy czujesz się w nim wygodnie. Sprawdź jak w nim wyglądasz – to wbrew pozorom bardzo ważne, by czuć się komfortowo i mieć pewność, że kask na nas dobrze leży (szczególnie, gdy jeździmy bez instruktora - im ładniejszy kask, tym częściej znajdzie się na naszej głowie...). Sprawdź, czy daszek nie jest zbyt duży, nie ogranicza widoczności.

30 www.KonnaCafe.pl

siodlarnia tekst

DOPASOWANIE KASKU

1. Ze względów higienicznych nie pożyczaj swojego kasku. 2. Kask trzymaj zawsze w pokrowcu – dzięki temu będzie czysty i nie wyblaknie. 3. Po zakupie kasku podpisz go. Większość kasków ma w środku metkę, możesz to zrobić właśnie na niej. Dzięki temu nie pomylisz swojego kasku z cudzym (istotne, gdy kask zostawiasz w stajni lub jedziesz na obóz). Zapisz też swój numer telefonu lub mail, by w razie zapodziania kasku zguba mogła znaleźć swojego właściciela. 4. Trzymaj kask w suchym i ciepłym pomieszczeniu. 5. Uważaj na kask podczas przechowywania i transportu – nie powinien móc spaść na ziemię, ani nic nie powinno spaść na niego. 6. Jeśli startujesz w zawodach, kup drugi kask tylko na tą okoliczność (dzięki temu będzie zawsze czysty i na pewno bez uszkodzeń) reklama

32 www.KonnaCafe.pl

7. Kolor kasku nie jest bez znaczenia. Brązowy będzie pasował do brązowego siodła lub kasztanowatego konia, a także stylu western. Czarny jest uniwersalny. Jeśli nosisz granatowe marynarki podczas zawodów, raczej nie szukaj granatowego kasku do zestawu, chyba, że będzie bardzo ciemny. Kolorowe kaski są bardzo pozytywne i na pewno wprowadzą trochę luźnej atmosfery do codziennej jazdy. Białe kaski są dobrym pomysłem przy jeździe latem i rajdach. 8. Jeśli kask nie ma wyjmowanej wyściółki, aby go odświeżyć możesz użyć płynu antybakteryjnego („suche mydło” – bez spłukiwania). 9. Jeśli twój kask ma pokrycie materiałowe, które się zabrudziło, możesz użyć niewielkiej ilości zwykłego płynu do prania naniesionego na gąbeczkę. Staraj się nie zawilgacać niepotrzebnie kasku.

siodlarnia

CO JESZCZE WARTO WIEDZIEĆ?

s

tekst 34 www.KonnaCafe.pl

tekst

s

36 www.KonnaCafe.pl 36

Skład, tekst i zdjęcia: Aleksandra Piotrowska

saddle fitter Tekst: Damian Kostrzycki, Fot. Aleksandra Piotrowska

praca

konie i praca

Coraz więcej jeźdźców zdaje sobie sprawę, jak istotne, a jednocześnie trudne jest odpowiednie dobranie siodła do konia. Używane porównania siodła do butów mają jedną wadę – buty człowiekowi znacznie łatwiej dobrać niż koniowi siodło. Odpowiedzią na potrzebę prawidłowego doboru siodeł jest zawód saddle fittera.

JAK WYGLĄDA PRACA?

Saddle fitter nie jest tym samym zawodem co rymarz czy siodlarz. Rymarz to osoba zajmująSaddle fitter jest (zazwyczaj) jednocześnie sprze- ca się pracą w skórze (niekoniecznie wytwarzająca rząd jeździecki), siodlarz natomiast wykonuje dawcą siodeł, czy to nowych, czy używanych, czasem jest też reprezentantem konkretnej marki siodła od podstaw, ewentualnie zajmuje się ich naprawą. Siodlarz jest rodzajem rymarza, natosiodlarskiej oraz konsultantem przy wyborze siomiast saddle fitter nie ma związku ani z pierwdeł. Jego zadaniem jest dopasowanie siodła do szym ani drugim zawodem; nie pracuje on w skókonia tak, aby zapewnić zwierzęciu i jeźdźcowi maksymalny komfort. Niektóre marki siodeł umoż- rze, a jedynie dobiera gotowe siodła do konia. liwiają dopasowanie danego modelu siodła do prawie każdego grzbietu siodła poprzez wymianę ROZWÓJ niektórych elementów siodła; zadaniem saddle fittera będzie więc taka modyfikacja konkretnego Nie ma możliwości zdobycia w Polsce wykształcemodelu, aby na pewno pasował do grzbietu wierz- nia saddle fittera: nie ma organizowanych kursów, chowca. szkolenia są sporadyczne, a przekazywana wiedza nie jest przekrojowa i pełna. Żeby zostać pro „Wolny” saddle fitter, czyli niezwiązany z fesjonalnym saddle fitterem należy w pierwszej żadną firmą siodlarską, będzie świadczył jednokolejności udać się na kurs zagraniczny. Potem cześnie usługi sprzedaży siodeł różnych marek i trzeba zdobywać doświadczenie w dopasowywaich dopasowania. Jest to praca „w trasie”, wyma- niu siodeł, głównie na własną rękę: sprzedając ga indywidualnego dojazdu do klienta i wożenia siodła, obserwując konie w ruchu pod dobranymi ze sobą sprzedawanych siodeł, a także dodatkosiodłami, badając grzbiety termowizyjnie, czytawego sprzętu do mierzenia końskiego grzbietu czy jąc prasę specjalistyczną. badania dopasowania siodła do grzbietu. To dotyczy saddle fittera niezależnego. Roz Zawód saddle fittera wymaga wysokich kom- wój jest odrobinę prostszy, gdy stajesz się saddle petencji, szerokiej wiedzy i stałego dokształcania fitterem reprezentującym daną markę. Zazwysię. Saddle fitter sprawdza równowagę, ułożeczaj taki saddle fitter jest jednocześnie reprenie, rozkładanie ciężaru i dopasowanie siodła do zentantem danej firmy siodlarskiej w kraju; jest grzbietu siodła oraz dosiadu jeźdźca. Może mody- przeszkolony przez firmę i potrafi dopasowywać fikować niektóre elementy siodła (np. szerokość siodła, jednak takie szkolenie dotyczy przede łęku), czasem łączy w sobie zawód saddle fittera i wszystkim jednej marki siodeł i często jest to rymarza, naprawiając używane siodła. wiedza niepełna, tak więc może to stanowić jedynie podstawę do dalszego rozwoju.

s

38 www.KonnaCafe.pl

Turkus potrafi zmieniać barwę. Dawniej uważano, że w ten sposób ostrzega swojego właściciela przed niebezpieczeństwem, dzięki czemu zyskał miano kamienia ochronnego. Dziś wiemy, że te zmiany zabarwienia mogą być spowodowane wpływem światła, potu, olejów i kosmetyków lub środków czystości.

W dzisiejszych czasach, jakby na przekorę technologii, wracają do łask magia i czary. Ludzie sięgają do dawnych wierzeń i przesądów. Niektóre z magicznych zaklęć czy talizmanów dotyczą także koni. Każdy wierzy w szczęście, jakie przynosi znaleziona podkowa, która wieszana jest niemal w każdym domu nad drzwiami… Również jeźdźcy i właściciele koni wierzą w magiczną moc ochronnych amuletów i ziół. Warto zatem wrócić do najstarszego amuletu jeźdźców i koni jakim jest turkus. Turkus to rzadki minerał o niebieskozielonej, czyli właśnie turkusowej barwie. Głównym źródłem ozdób z tego kamienia była Turcja i stąd pochodzi nazwa minerału. I właśnie w Turcji narodził się zwyczaj zdobienia tym kamieniem siodeł i uprzęży końskich. Tradycja ta objęła cały orient, a więc Persję i Arabię, a także Egipt. Wraz z końmi arabskimi i tureckimi bachmatami przywędrowała do Polski. Jeźdźcy, których nie stać było na tak drogie rzędy, przypinali pojedyncze turkusy do końskiego ogłowia, doczepiali je do siodeł lub zakładali po prostu na siebie. Talizman ten miał chronić jeźdźca przed upadkiem i dodawać mu odwagi, a konia obdarzać zdrowiem. Minerał miał zapewnić ponadto zachowanie zimnej krwi i przytomność umysłu nawet w najbardziej niebezpiecznych sytuacjach. Współcześnie wielu posiadaczy samochodów przeniosło te praktyki na swoje „mechaniczne wierzchowce” i umieszczają ten kamień w swoim aucie. Turkus to cenny drobiazg dla podróżników, skoro nawet na prostej drodze może czyhać wiele niebezpieczeństw.

40 www.KonnaCafe.pl

sztuka

TURKUS kamień jeźdźców

Ofiarowany turkus zapewnia osobie obdarowanej bogactwo i szczęście… a przy okazji zapewnia zdrowie i ochronę konia, więc jest idealnym prezentem dla koniarza!

s

~ Małgorzata Jurczak

Bogato zdobione siodło i ogłowie orientalne z ekspozycji Muzeum w Bielsku Podlaskim Czysto niebieskie turkusy są rzadkością. Ich barwa pochodzi od zawartej w tym minerale miedzi. Takie szlachetnie niebieskie turkusy są najdroższe i rzadko spotykane, dlatego na rynku często można kupić ich podróbki z barwionego na niebiesko lub turkusowo howlitu. Zdarzają się turkusy o zielonej barwie, którą daje większa domieszka żelaza. Zielone turkusy popularne są w Tybecie, gdzie pełnią funkcję amuletu narodowego. Najczęściej turkusy występują w skupieniach z innymi minerałami, są wtedy poprzecinane brązowymi, szarymi lub czarnymi żyłkami.

Turkusowa biżuteria dla koniarzy autorstwa Szarotki i Galerii OPTiBUR

wywiad

krótki wypad do

sąsiadów W stajni znajdowało się 30 koni. Większość z nich, Rzecz wiadoma: podróże kształcą. obserwacje :) Jakieś różnice, między naszymi, a nie- 20, to konie żyjące „na wolności”, bez boksów, na wolmieckimi stajniami? Każdy wypad może być pouczający Monika Harmider: „Parę stajni” to trochę za dużo nym wybiegu. Ale nawet te pozostałe dziesięć miało i nawet, gdy wyjeżdżamy całkiem powiedziane. Spędziłam trochę czasu w jednym ośrod- dostęp do małego padoku. Miały w boksie wyjście na zewnątrz przedzielone plastikową „firanką”, żeby do wnęniedaleko, możemy podejrzeć cieka- ku, poza tym niektóre miejsca widziałam przelotnie. trza stajni nie padało, nie wiało, w środku było trochę we rozwiązania i zwyczaje. Monika W sumie różnic ogromnych nie było. W okolicach, w cieplej. Mogły więc wychodzić i wchodzić kiedy chciały. których byłam, konie są praktycznie wszędzie. Co Harmider niedawno odwiedziła kilometr jest średnia lub duża stajnia, wygląda to tak, Reszta miała po prostu dużą wiatę. jedną z niemieckich stajni. Nie, nie jakby każdy koło domu trzymał konia… Głównie spęjedną z tych dużych i słynnych dzałam czas na takiej „prawdziwej” wsi, ze 13 kilome- Były tam starsze konie? Jak sobie radziły? stadnin, a niewielką stajnię rekre- trów od większego miasta. Niby wieś i czuć ten pro To mnie naprawdę zdziwiło. Na te trzydzieści koni wincjonalny charakter, stajnia bez żadnych marmurów był tylko jeden czteroletni! Cała reszta to konie od szesacyjną. Oto parę cennych obserwa– a mimo to hala, karuzela, cała masa padoków. Więc nastu lat w górę. Oderkowane, zadbane… zapasione. Do cji... właściwie mogę się wypowiadać tylko o tym jednym granic możliwości, to akurat przesada. Widziałam w tym konkretnym miejscu.

KonnaCafe, Gabrysia Jóźwiak: Cześć! Zauważyłam, że odwiedzałaś niedawno Niemcy i parę tamtejszych stajni… Jestem niezwykle ciekawa jakie są twoje 42 www.KonnaCafe.pl

Oglądając zdjęcia, zauważyłam, że nie wszystkie konie tam są „boksowane”.

stadzie tylko dwa chude konie, ale miały już po trzydzieści lat i po prostu widać było wiek po budowie ciała.



Tylko, że emeryci nie pracują, a te wręcz odwrotnie. To była typowa stajnia rekreacyjno-sportowa, z instruktorami, treningami, taka bardzo ambitna rekreacja. Jazdy odbywają się mocno pod wieczór, zwykle około godziny 20, bo wtedy jeźdźcy znajdują czas po szkole, po pracy. Po rozsiodłaniu konie zostają na uwiązach i dostają kolację. To sensowne rozwiązanie, bo przecież konie nie mają własnych boksów. Każdy właściciel przygotowuje swojemu koniowi mieszankę paszową. Nie spotkałam się, by konie dostawały tam owies. Miały za to najróżniejsze mieszanki zbożowe, musli, granulaty, po prostu ogrom różnorodności. Po zjedzeniu konie są wypuszczane na olbrzymi wspólny padok. W każdym razie, zdecydowanie nie wyglądało to jak stereotypowa stajnia emerycka.



Kim byli ludzie korzystający z tej stajni?

Użytkowników stajni można podzielić na trzy grupy. Połowa stajni to jeźdźcy western, a druga połowa to ujeżdżeniowcy. Tam akurat w ogóle nie było skoków. Trzecia grupa to jeźdźcy dojeżdżający. Hala jest wynajmowana na jazdy osobom spoza stajni. Byłam tym trochę zadziwiona, bo z naszego punktu widzenia to jednak spory wydatek finansowy i duży nakład czasu. A mówię o

44 www.KonnaCafe.pl

tatusiach, którzy codziennie przywozili swoją małą księżniczką na jazdę, we własnej przyczepie rasowy wymuskany koń (najczęściej rasy fryzyjskiej, albo arabskiej…), w super sprzęcie. Gdy niektórzy nie mieli własnych przyczep, wypożyczali je od tejże stajni.

Brzmi bardzo rozsądnie. Codzienne wożenie konia do hali jest kosztowne, ale jednak tańsze niż budowa własnej hali na swojej działce… Brałaś udział w jazdach?

Tak, jak najbardziej. Ale dużym minusem tego miejsca był fakt, że ludzie bardzo mało znali angielski. Przez tydzień komunikowałam się językiem migowo-angielsko-niemieckim. Ale nawet gdybym znała perfekcyjnie niemiecki, albo oni perfekcyjnie angielski, to przecież wciąż brakuje słownictwa specjalistycznego. „Końskiego” języka nie uczą nas w szkole. Na szczęście wszyscy są dla siebie niezwykle mili. Po tygodniu jednak znalazłam jednego pana, który dobrze znał angielski i pomagał mi trochę w jeździe. A z jazdą miałam jednak spory problem, bo nie dość, że miałam specyficznego konia, to jeszcze wyszkolonego w westernie, w którym nigdy nie jeździłam.

wywiad

Wygląda to trochę na stajnię koni-emerytów.

Jazdy się różniły od tych naszych?

Tak, ale chyba na minus. To pewnie specyfika tej konkretnej stajni, konkretnych ludzi. Jazdy były naprawdę nie konstruktywne. Pół godziny stępowania i gadania z instruktorem. Kwadrans kłusa, galopu, potem kwadrans stępa i do stajni. A jak nie było instruktora, to jazdy sprowadzały się do godzinnych wygłupów bez konkretnej pracy. Ale, jak już powiedziałam, to najwyraźniej specyfika tej konkretnej stajni… I pewnie nie bez znaczenia był stopień otłuszczenia tamtych zwierząt!

Coś Cię zainspirowało po tym wypadzie? Chciałabyś, żeby jakiś zwyczaj czy system częściej obowiązywał w naszych stajniach?

Często czytam w Internecie wpisy ludzi pełnych żalu, że nie mają czasu wypuścić swojego konia na padok, że w pensjonatach konie za mało wychodzą na dwór, że wciąż chorują. W tamtym miejscu całodobowe trzymanie koni, i to nie młodych, a starszych, więc przecież wymagających troskliwszej opieki, sprawdzało się świetnie. Mógłby i taki system przyjąć się u nas…!

s

Kuce felińskie jeszcze do niedawna nie były rasą, a jedynie populacją prerasową. Pieszczotliwie nazywamy kuce felińskie „felinami” lub „małymi konikami” - celem hodowlanym było utworzenie kuca w typie „miniaturowego konia małopolskiego”. Historia felinów jest bardzo krótka, ale te dzielne kucyki zdołały szybko zdobyć czołowe miejsca wśród najpopularniejszych Polskich kuców i małych koni.

lu szkółkach jeździeckich. Początkowo miały też mieć zastosowanie w gospodarstwach ekologicznych i agroturystycznych („koń do pracy w sadzie”). Wielu młodych adeptów jeździectwa swoją karierę sportową zaczyna od współpracy z tymi właśnie kucami. W związku z tym są jedną z liczniejszych ras reprezentowanych w ogólnopolskich zawodach kuców i małych koni (dziesięć lat temu w zawodach ogólnopolskich kuce felińskie stanowiło 10% kuców sportowych w Polsce, obecnie jest Kuce felińskie są wykorzystywane to znacznie więcej). w powożeniu, hipoterapii, oraz w wie-

Wysokość w kłębie: 135-140cm

rasy

Polskie rasy koni kuc feliński Aleksandra Piotrowska

Stroma łopatka nie wskazana

Szlachetna sylwetka

Nazwa rasy: .... Kuc feliński Po angielsku: ... Felinski Pony Skrót ..................... kf Typ: ....................... Gorącokrwisty (docelowo) Pochodzenie: ... Lublin, Felin Wzrost: ................ 125 - 136 cm Najważniejsza hodowla: Gospodarstwo Do-

46 www.KonnaCafe.pl

świadczalne Uni wersytetu Przyrod niczego w Lublinie Maść: .................... Wszystkie maści dopuszczalne Charakter: .......... Łagodny, ale żywy temperament Zalety: ................. Predyspozycje sportowe

Suche nogi

Mocne kopyta

Kuce felińskie, trochę podobnie do polskich koni szlachetnej półkrwi i wielu współczesnych koni szlachetnych, nie mają ustalonego bardzo ścisłego wzorca rasy. Fot. Elżbieta Kossak-Główczewska

fot. Adelina Skubik

Historia populacji rasowej kuców felińskich związana jest z Gospodarstwem Doświadczalnym Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie i klaczą Gracja, która była pierwszą klacząmatką jednej z najpopularniejszych linii kuców. Inicjatorem tworzenia rasy felińskiej jest prof. dr. hab. Ewald Sasimowski, który w 1973 roku rozpoczął starania o pozyskanie nowego typu kuca. W tamtym okresie import kuców sportowych zza zachodniej granicy był utrudniony i nie poprawny politycznie, stąd pomysł utworzenia od podstaw polskiej sportowej rasy kuca. Dzieło profesora Sasimowskiego jest obecnie kontynuowane przez doktora Ryszarda Kolstrunga, obecnego prezesa Koła Hodowców Kuców Felińskich (KHKF). Ideą jaka przyświecała pracownikom Uniwersytetu Przyrodniczego było stworzenie polskiej racy wszechstronnego kuca o dużej przydatności wierzchowej, z predyspozycjami do rywalizacji sportowej.

48 www.KonnaCafe.pl

POCHODZENIE

Kuc Feliński jest wynikiem połączenia wyselekcjonowanych cech polskich ras kuców prymitywnych (konik polski, koń huculski) z cechami użytkowymi koni ras szlachetnych, szczególnie zasłużonych w tradycji polskiej (arab, małopolak) oraz, w bardzo małym stopniu, przy udziale kuców hodowli zagranicznej (kuc walijski). Kuce Felińskie są wpisywane do Polskiej Księgi Stadnej Kuców, jeśli przynajmniej jeden rodzic był zapisany jako kuc feliński, a źrebię spełnia podstawowe warunki pokrojowe rasy. Drugi rodzic może być kucem felińskim bądź przedstawicielem ras uczestniczących w tworzeniu rasy. Tak więc rodzicem może być np. koń czystej krwi arabskiej, konik polski, koń małopolski czy kuc walijski.

BUDOWA

Kuce felińskie powinna cechować szlachetna sylwetka, o stosunkowo długich liniach (krępa budowa i stroma łopatka nie wskazana) i suchej konstytucji (kuc lekki, docelowo gorącokrwisty). Ich przeznaczenie jest wszechstronne o kierunku sportowym (klasycznym), ale wykazują stanowcze predyspozycje do użytkowania wierzchowego. Chody odziedziczone po arabach i koniach małopolskich są wydajne i eleganckie. Oprócz tego, po swych większych kuzynach, feliny odziedziczyły żywy temperament i jednocześnie zrównoważony charakter. Preferowany wzrost to 135-140cm, ale dopuszcza się także konie niższe (od 117cm) i wyższe (do 148cm). Dzięki swemu pokrewieństwu z rasami prymitywnymi, kuce nabyły odporności na niesprzyjające warunki pogodowe i choroby a także dość niskie wymagania bytowe.

Fotografie: u góry po lewej: Agata Janowska, na dole: Kamila Orlińska, A.Janowska. Po prawej na górze: A.Janowska, Patrycja Parzyszek. Po prawej na dole: Adelina Skubik.

s

tekst

HISTORIA

ZASADY

ZDROWEGO ODŻYWIANIA

W

itaminy. Każdy słyszał, że są potrzebne, ale nie każdy wie czego i w jakiej ilości potrzebuje nasz organizm. Jesteśmy zasypywani reklamami magicznych tabletek dobrych na wszystko, kolorowe czasopisma wciskają nam magiczne pigułki zapewniające zdro- roślinne zawierają śladowe ilości tej witaminy, dlatego weganie powinni mieć się na baczności. wie i urodę. Czy naprawdę suplementy są nam Wegetarianie są w lepszej sytuacji - jajka i przetwory niezbędne? Witaminy ogólnie możemy podzielić na rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K) oraz w wodzie (wszystkie z grupy B oraz C, F). Część witamin wytwarzają bakterie w naszych jelitach, nawet w bardzo dużych ilościach, jednak warunki wchłaniania w jelicie grubym nie są najlepsze. Tak wytwarzana jest witamina K. Znajduje się ona ponadto w pokarmach roślinnych (zielone warzywa) oraz

50 www.KonnaCafe.pl

mleczne zawierają tę witaminę. Warto wspomnieć, że dobrym źródłem mogą być również grzyby (do 100 razy więcej Wit D niż mleko!). Każdy chyba kojarzy, zresztą słusznie, niedobory z krzywicą i rozmiękaniem kości. Ta witamina niezbędna jest do prawidłowego formowania i rozwoju tkanki kostnej. Działa jak hormon, regulując gospodarkę wapniową. Do witamin rozpuszczalnych w wodzie zalicza się kwas askorbinowy (witamina C). Jedynie ludzie, małpy

i świnki morskie nie potrafią syntetyzować go samodzielnie. Witamina C jest przeciwutleniaczem, współdziała razem z witaminą E. Poprawia również wchłanianie żelaza, bierze udział w metabolizmie lipidów. Najbogatszym źródłem kwasu askorbinowego są surowe warzywa i owoce, obróbka termiczna doprowadza do dużych strat tej witaminy. Witaminy z grupy B to B1, B2, B3, B6, B12 oraz kwas foliowy, pantotenowy,, witamina H i PP. Naj-

wege

Zostań Wege!

zwierzęcych (mięso, nabiał). Hipowitaminoza (niedobór) witaminy K występuje jedynie w przypadku chorób przewodu pokarmowego, ograniczonym wchłanianiu itp., dlatego jeśli nie cierpimy na chorobę tego typu, o niedobory nie musimy się martwić. Bakterie jelitowe mają duży udział w pokrywaniu zapotrzebowania na tę tzw. witaminę przeciwkrwotoczną. Bierze ona udział w aktywacji kilku czynników krzepnięcia krwi, bez niej ten proces nie będzie przebiegał prawidłowo. Kolejną witaminą rozpuszczalną w tłuszczach jest witamina E. Nie bez powodu zwana jest witaminą młodości! Bierze udział w neutralizacji rodników powstających w organizmie i przez to chroni komórki przez uszkodzeniami (starzeniem się). Bogatym źródłem tej witaminy są tłuszcze roślinne (najwięcej znajdziemy w oleju słonecznikowym). Niedobory są spowodowane zaburzeniami wchłaniania, nie zdarza się zbyt mała ilość tej witaminy w pożywieniu. Witamina A, inaczej: retinol. W produktach roślinnych występuje głównie w postaci prowitamin (beta-karoten). Retinol odpowiada za wzrok (jest składnikiem rodopsyny), rozwój wszystkich nabłonków, ma tez ogromny wpływ na rozród (spermatogenezę, wytwarzanie łożyska i rozwój płodu). Witamina D. Najbardziej tajemnicza, można natknąć się na sprzeczne informacje na jej temat. Występuje w dwóch głównych formach, zwierzęcej oraz roślinnej. Niektórzy uważają, że forma zwierzęca jest lepsza, silniej działająca. Warto wspomnieć, że sami syntezujemy w skórze tę witaminę z cholesterolu. Wystarczy 15-20 min na słońcu albo pokryć ok. 90% dziennego zapotrzebowania na tę witaminę. Jednak zimą może okazać się niezbędna suplementacja, a przynajmniej zadbanie o to, aby w naszym pokarmie nie brakowało roślinnego odpowiednika (ergokalciferolu). Niestety produkty

ważniejsza dla wegetarian i wegan jest B12, bo jako jedyna nie występuje w produktach roślinnych (wyjątek stanowi pewna potrawa ze sfer-

mentowanej soi… ale i tam to nie roślina, a bakterie są producentem tej ważnej witaminy). Bierze ona udział w syntezie hemoglobiny, niezbędnej do transportu tlenu. Jej niedobór objawia się anemią. Suplementacja jest niestety niezbędna. Co prawda bakterie jelitowe wytwarzają kobalaminy (B12) duże ilości, jednak w jelicie grubym wchłaniana jest tylko w niewielki stopniu. Nie chcę rozpisywać się na temat poszczególnych witamin z grupy B. Wszystkie są niezbędne dla metabolizmu białek, tłuszczy i węglowodanów. Chętnym polecam poczytanie o ich roli, jednak z punktu widzenia żywienia wegan i wegetarian, nie są one aż tak istotne, w pokarmach roślinnych występują w dostatecznej ilości. Warto tylko wspomnieć o kwasie foliowym, który niezbędny jest do prawidłowego rozwoju płodu. Wpływa również na przyswajalność witaminy B12. Pamiętajmy o tej witaminie planując posiłki, lub suplementujmy. Każda obróbka termiczna wpływa na utra-

tę witamin. B1 oraz C są szczególnie narażone na działanie temperatury, niektóre witaminy rozpa-

dają się pod wpływem światła. Dlatego bardzo ważne jest spożywanie dużej ilości świeżych i nieprzetworzonych owoców i warzyw. Warto chwilę zastanowić się nad jadłospisem, aby naszemu organizmowi niczego nie brakowało. Suplementy mogą być pomocne w pewnych przypadkach, jednak nie powinno się ich nadużywać. Preparaty kompleksowe, wielowitaminowe nie są najlepsze, niektóre składniki konkurują ze sobą, ograniczają wzajemnie swoje wykorzystanie. Ponad to przyswajalność witamin syntetycznych jest znacznie mniejsza niż naturalnych. Wniosek - podstawą zdrowia jest zróżnicowana i zrównoważona dieta, suplementami możemy nadrabiać tylko nieliczne niedobory.

s

~Agnieszka Litwa

Drogi jeżu, co u Ciebie? Jeże to przesympatyczne zwierzątka owadożerne. Wieczorny letni spacer po lesie lub nawet mieście jest gwarancją spotkania jeża i to często nie jednego. Jeż jest zwierzęciem nocnym, to wtedy żeruje, szuka partnera, penetruje swoje terytorium. W poszukiwaniu jedzenia (owady, ślimaki, płazy, jaja ptasie, małe gryzonie, czasem owoce) przemierzają 2-3km w ciągu nocy. Dzień przesypiają ukryte pod liśćmi, a w mieście spotkamy je między szczapkami drewna w drewutni, pod tarasem, pod stosem ściętych gałęzi.

Hibernacja…

Dawno minęła już jesień – okres niezwykle intensywny dla jeży. Przed zimą zwierzęta gromadziły zapasy tłuszczu. Obżarstwo odbywa się na dużą skalę – pół kilogramowy w ciągu lata, we wrześniu staje się jeżem nawet ponad dwukrotnie cięższym! Gdy temperatura otoczenia spada poniżej 10 stopni, jeże zapadają w sen zimowy – hibernują. Temperatura ich ciała spada nawet do 5 stopni.

w ogonie

Gabrysia Jóźwiak, Felieton

Zwinięte w kulkę śpią aż do wiosny, budząc się gdy temperatura otoczenia podniesie się do 15 stopni. Znajdziemy jeża we wcześniej wymienionych miejscach, a także pod niewywiezionymi hałdami liści czy w okolicach kompostownika. W okolicach stajni możemy go znaleźć pośród gromadzonej słomy czy siana. Bywa czasem, że jeż budzi się przedwcześnie ze snu, głównie wtedy, gdy temperatura chwilowo podskoczy. Większość takich obudzeń kończy się „przewróceniem na drugi bok” i dalszym snem. Ale nie zawsze...

JEŻ W TARAPATACH

Jeśli o tej zimnej porze roku, aż do wczesnej wiosny, znajdziemy aktywnego (nie hibernującego) jeża, to znak, że znalazł się on w tarapatach. Przyczyny jego aktywności mogły być różne: jego gniazdo, w którym spał, zostało zniszczone w trakcie naszych ogrodowych porządków. Mogło być chwilowo podgrzane (zdarza się, gdy urządzimy zimowe ognisko w pobliżu jego kryjówki). Jeż może być też za młody, chory, niedożywiony. Ponadto, największym wrogiem jeży są nasi (prawie) najlepsi czworonożni przyjaciele, psy. A te z lubością odkopują śpiące jeże – ot, taka psia zimowa rozrywka. W każdym z tych przypadków zwierzęciu grozi śmierć, z niedożywienia, zbyt niskim temperatur, braku legowiska, niemocy ponownej hibernacji. Co robić? W przypadku jeża znalezionego jesienią, zimą i wiosną, zasada „nie ruszaj dzikiego zwierzęcia, samo na pewno da sobie radę” NIE DZIAŁA! Zwierzątko potrzebuje opieki. Być może tej zimy nie będzie w stanie hibernować i trzeba będzie się nim opiekować przez parę miesięcy. Na szczęście, opieka nad jeżem nie jest bardzo trudna i po konsultacji z lekarzem weterynarii bez większym problemów przezimujemy jeża we własnym domu. Listę kompetentnych punktów weterynaryjnych znajdziemy pod tym adresem: http://naszejeze.org/lecznice.html

CO TRZEBA WIEDZIEĆ?

Chcąc pomóc jeżom musimy pamiętać, że opieka nad

nimi znacznie różni się od opieki nad innymi zwierzętami. Nasze działania w dobrej wierze mogą bardzo zaszkodzić zwierzęciu. Na przykład, powszechnie używany u zwierząt domowych Frontline (preparat przeciw pasożytom zewnętrznym) jest dla jeży śmiertelnie trujący. Inny przykład odmienności: choć jeże są mięsożerne, a na licznych forach internetowych znajdziemy poradę, by jeża karmić karmą dla psów, jest ona wysoce nie wskazana. Przykładów jest znacznie więcej i dlatego konieczna jest konsultacja weterynaryjna w chwili, gdy zaczniemy opiekować się niezhibernowanym jeżem. Pamiętajmy, że jeże są chronione tym samym prawem co niedźwiedzie, rysie i wiele innych gatunków. Szkodzenie jeżom podlega konsekwencjom prawnym, a pomaganie tym zwierzętom w okresie zimowym jest naszym obowiązkiem. Na szczęście, bardzo przyjemnym! Wyobraźcie sobie jak klimatyczna byłaby tegoroczna Wielkanoc w towarzystwie jeża… Jeżu, trzymaj się w ostatnim miesiącu zimy! Fot. Public Domain

s

‘Ogłoszenia parafialne’ i parę słów na koniec 12 numeru Numer marcowy jest numerem rocznym – KonnaCafe pod koniec miesiąca skończy roczek! Nie oddajemy Wam numeru szczególnie rozbudowanego. Lwia część zaproponowanych przez was artykułów pojawi się w kwietniu i maju. Zajrzyjcie do dwóch miejsc na stronie www.KonnaCafe.pl. Jedno z nich to zakładka „Zdjęcia”. Przeczytacie tam bardzo dokładny opis dosyłania zdjęć. Nie przestraszcie się – dosyłajcie nam wszystkie zdjęcia. Ale część z Was chce współtworzyć gazetę bardzo aktywnie. Wiemy, że organizujecie sesje, specjalnie dopytujecie się, jakich zdjęć potrzeba. Tam znajdziecie wszelkie informacje. Druga zakładka to „Zasady pisania artykułów do KonnejCafe” (http://konnacafe.pl/ index.php?id=artykulyzasady). Znajdziecie tam, już znacznie krótsze, informacje na temat pisania tekstów. Co uważniejsi pewnie zauważyli, że w tym numerze zabrakło paru stałych działów. Powrócą od następnego numeru. Z dalszych informacji: kolejną opisywaną rasą będą konie czystej krwi arabskiej. Dosyłajcie koniecznie foty! Najbardziej potrzebujemy arabów pod siodłem i choć jednego zdjęcia w pozycji zootechnicznej. Kucami felińskimi zakończyliśmy serię polskich ras koni. Będziemy teraz opisywać rasy, które najczęściej spotkamy w naszym kraju, lub takie, które odegrały szczególną rolę w tworzeniu się ras polskich.

Notka o KonnejCafe

KonnaCafe to unikatowy projekt darmowego e-miesięcznika kierowanego do wszystkich koniarzy, a w szczególności młodych jeźdźców rekreacyjnych. KonnaCafe nie jest standardowym miesięcznikiem. To co wyróżnia Konną od innych czasopism to jej cel. Edukacyjny. Nie, nie edukujący czytelników (choć to swoją drogą...), a edukujący TWÓRCÓW. Jestem studentką zootechniki, instruktorem, jeźdźcem, właścicielem. Interesuję się właściwie wszystkim, ale moją największą pasją, poza końmi, jest dziennikarstwo. Marzy mi się praca w redakcji bądź wydawnictwie. Okazało się, że osób podobnych do mnie – studentów budujących portfolio – jest więcej. Rozpoczęłam więc projekt darmowego e-miesięcznika po to, by nauczyć się praw rządzących rynkiem wydawniczym, comiesięcznej organizacji, składu, grafiki, fotografii dziennikarskiej, doskonalszego pisania tekstów. Zaczęli do mnie dołączać inni: studenci, młodzi fotografowie i instruktorzy, albo po prostu osoby pragnące dzielić się wiedzą o koniach i własnych doświadczeniem oraz osoby chcące wypromować siebie czy swój ośrodek. Mam szczerą nadzieję, że projekt KonnejCafe będzie rozkwitał. KonnaCafe ma roczek – życzmy jej sto lat! ~Gabrysia Jóźwiak

54 www.KonnaCafe.pl

Trzymajcie się ciepło! Spotykamy się już w kwietniu. fot. Ewa Orężniak