2015 PZ 1 W1

2014-10-06

Cel dydaktyczny przedmiotu Wiedza • Zapoznanie z podstawowymi pojęciami i zagadnieniami z zakresu teorii organizacji i zarządzania, głównie przez pryzmat funkcji zarządzania

Podstawy zarządzania Sylwia Stańczyk tel. (071)3680749, e-mail: [email protected], pok. 821 Z

Metodyka zajęć

Wykład

Ćwiczenia

• wykład monograficzny, wykład konwesatoryjny • ćwiczenia decyzyjne – case sudies / zespołowe rozwiązywanie problemów

Umiejętności • Umiejętności samodzielnego formułowania i rozwiązywania podstawowych problemów zarządzania • Umiejętność operowania terminologią z zakresu zarządzania

Forma zaliczenia

Wykład

Ćwiczenia

• Egzamin – egzamin zerowy na ostatnim wykładzie

• Zaliczenie na ocenę: średnia ocen z zadań i aktywności (40%) + ocena z 2 kolokwiów (60%)

1

2014-10-06

Zakres tematyczny przedmiotu

Literatura Schermerhorn J., Jr, Zarządzanie, PWE Warszawa 2008

1. Rozwój teorii organizacji i zarządzania. Założenia, ujęcia organizacji, modele, składniki. 2. Ludzie w organizacji. Otoczenie organizacji – możliwe schematy opisu otoczenia. 3. Cele i planowanie. Organizowanie i tworzenie struktur organizacyjnych. 4. Kierowanie jako funkcja zarządzania – style kierowania. Teorie i prawa motywowania.

Przybyła M., Organizacja i zarządzanie – podstawy wiedzy menedżerskiej, Wyd. AE, Wrocław 2001 Steinmann H., Schreyogg G., Zarządzanie, Wyd. Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2000 Strategor, Zarządzanie firmą, PWE, Warszawa 2000 Griffin R.W., Podstawy zarządzania organizacjami, PWN, Warszawa 2001 Stoner J.A.F., Wankel Ch., Kierowanie, PWE, Warszawa 1992 Koźmiński A.K., Piotrowski W. (red.), Zarządzanie. Teoria i praktyka, PWN, Warszawa 1998

5. Kulturowy kontekst zarządzania. Lambert T., Problemy zarządzania. 50 praktycznych modeli rozwiązań, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 1998

Co to jest zarządzanie?

Rozwój teorii organizacji i zarządzania Sylwia Stańczyk tel. (071)3680749, pok. 821 Z e-mail: [email protected]

„sztuka realizowania czegoś za pośrednictwem innych ludzi” M. P. Follet

„proces planowania, organizowania, przewodzenia i kontrolowania działalności członków organizacji oraz wykorzystania wszystkich innych jej zasobów dla osiągnięcia ustalonych celów” J. A. F. Stoner i Ch. Wankel

8

2

2014-10-06

Co to jest zarządzanie?

Proces zarządzania

„zestaw działań (obejmujący planowanie i podejmowanie decyzji, organizowanie, kierowanie (przewodzenie) i kontrolowanie) skierowanych na zasoby organizacji i wykonywanych z zamiarem osiągnięcia celów organizacji w sposób sprawny i skuteczny • sprawny – tzn. wykorzystujący zasoby mądrze i bez zbędnego marnotrawstwa

Planowanie i podejmowanie decyzji

Organizowanie

Kontrolowanie

Motywowanie Kierowanie ludźmi

Zasoby organizacyjne

Cele organizacyjne

• skuteczny – tzn. działający z powodzeniem” R. W. Griffin

9

10

I. Klasyczna szkoła zarządzania

poszukiwanie sposobów zwiększania wydajności pracowników

paradygmat racjonalności strukturalnej

Nurt naukowego zarządzania i nurt administracyjny

Ewolucja teorii organizacji i zarządzania

Organizacja jako instrument racjonalnie utworzony przez tych i dla tych, których cele ma osiągnąć. Założenia: − scentralizowana struktura organizacyjna – centralizacja władzy i autorytetu − hierarchia zwierzchnictwa − wyraźny podział pracy – wąska specjalizacja zadań, stanowisk, działań − kontrola i nadzór zewnętrzny − wielość przepisów formalnych − ustrukturalizowane działania, duże znaczenie dyscypliny pracy − zorientowanie na wyniki

12

3

2014-10-06

Cykl działania zorganizowanego

Klasyczna szkoła zarządzania

poszukiwanie sposobów zwiększania wydajności pracowników

paradygmat racjonalności strukturalnej

Nurt naukowego zarządzania

Nurt administracyjny

Henri Louis Le Chatelier 1850-1936

Frederick Winslow Taylor 1856-1915 Karol Adamiecki 1866-1933

Henri Fayol 1841-1925

Max Weber 1864-1920

Henry Ford 1863-1947

Frank and Lillian Gilbreth 1868-1924, 1878-1972

Zasady H. Fayola Prawa harmonii K. Adamieckiego • Harmonia doboru czynników pracy zbiorowej i doprowadzeniu do tego, by działały ze sobą w ścisłym związku i w swoim czasie • Harmonia w działaniu • Harmonia duchowa, „która powinna łączyć wszystkie jednostki ludzkie, współpracujące w jednym zbiorowym organizmie”

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14.

Zasada podziału pracy – specjalizacja jest naturalna, jej celem jest wzrost produkcji Zasada autorytetu – możność egzekwowania posłuszeństwa Zasada dyscypliny – posłuszeństwo, pilność, pracowitość Zasada jedności rozkazodawstwa – „rozkazy tylko od jednego przełożonego” Zasada jednolitości kierownictwa – „jeden przełożony i jeden plan dla szeregu prac zmierzających do osiągnięcia tego samego celu” Zasada podporządkowania interesu osobistego interesowi ogółu – „interes pracownika nie powinien brać góry nad interesami przedsiębiorstwa” Zasada wynagrodzenia personelu – „wynagrodzenie … jest zapłatą za … pracę” Zasada centralizacji – „...w każdym organizmie obserwacje docierają do mózgu i w mózgu formułowane są rozkazy wprawiające w ruch wszystkie części organizmu” Zasada hierarchii – „uszeregowanie przełożonych od władzy najwyższego szczebla, aż do kierowników najniższego szczebla” Zasada ładu – „miejsce dla każdej rzeczy, a każda rzecz na swoim miejscu” Zasada ludzkiego traktowania pracowników – „chcąc zachęcić personel …, trzeba go traktować z przychylnością” Zasada stabilizacji personelu – „personel kierowniczy dobrze funkcjonujących przedsiębiorstw jest na ogół stały, natomiast źle funkcjonujących – niestały” Zasada inicjatywy – „przełożony powinien umieć rezygnować z własnej ambicji, aby jego podwładni mogli uzyskać satysfakcję związaną z podejmowaniem inicjatywy” Zasada zgrania personelu – „w jedności siła”

4

2014-10-06

Zasady czystej biurokracji M. Webera

Prakseologia – nauka o sprawnym działaniu

• stałość • kompetencja • hierarchia urzędowa • rozdział pracowników od własności • rozdział spraw służbowych i prywatnych

Jan Zieleniewski 1901-1973

• kwalifikacje • dokumentowanie • bezosobowość

Tadeusz Kotarbiński 1886 - 1981

Wytyczne sprawnego działania – nieantynomiczne dyrektywy praktyczne : Działanie zgodnie z etapami cyklu działania zorganizowanego

Uwzględnianie integracji celów personelu z celami instytucji

ORGANIZACJA to całość, której wszystkie części współprzyczyniają się do powodzenia całości. Podstawowymi kategoriami prakseologicznymi jest działanie, sprawność i dyrektywy praktyczne. Prakseologia zajmuje się tym, co trzeba czynić, co warto czynić, co dobrze jest czynić, lub co wystarczy czynić w określonych okolicznościach, tak by jak najsprawniej osiągnąć zamierzone skutki.

Wytyczne sprawnego działania – antynomiczne dyrektywy praktyczne :

Koordynacja działania (liczba, czas, miejsce)

Specjalizacja działań a kumulacja różnorodności (rozdzielanie, podział pracy a łączenie różnych czynności)

Aktywizacja a minimalizacja działań (aktywność, inicjatywa a minimalizacja interwencji)

Poznawcze ugruntowanie działania, racjonalność działania (stosowanie sprawdzonych metod i tych nowych, których zasadność można wykazać)

Antycypacja a kunktacja (uprzedzanie okoliczności a odwlekanie chwili działania)

Właściwy poziom rezerw (zachowanie zasobów w rezerwie a najpełniejsze ich wykorzystanie) 20

5

2014-10-06

Co to jest organizacja? 3 ujęcia wg T. Kotarbińskiego

II. Kierunek stosunków międzyludzkich

• Ujęcie czynnościowe

Nurt socjologiczny i nurt psychologiczny

dominująca rola człowieka w organizacji

paradygmat dominacji podmiotowej

− proces przekształcania lub tworzenia się rzeczy złożonej

Założenia:

• Ujęcie atrybutowe

− płaskie struktury organizacyjne

− układ powiązanych ze sobą elementów, składających się na określoną całość [Krupski] − struktura organizacyjna – całokształt związków między funkcjami składającymi się na organizację [Koźmiński] − cecha mówiąca o stopniu zorganizowania [Przybyła]

− równość, współpraca kierownika z podwładnymi − małe poczucie ryzyka i nastawienie na stabilizację − wspólne podejmowanie decyzji, partycypacja, praca zespołowa

• Ujęcie rzeczowe

− identyfikacja pracownika z przedsiębiorstwem

− obiekt zorganizowany − rzecz składająca się z części powiązanych ze sobą w sposób umożliwiający jej sprawne funkcjonowanie (powodzenie całości) 21

22

Kierunek stosunków międzyludzkich dominująca rola człowieka w organizacji

paradygmat dominacji podmiotowej

Nurt socjologiczny i nurt psychologiczny

Peter F. Drucker 1909-2005 Douglas McGregor 1906-1964

Elton Mayo 1880 - 1949

Abraham Harold Maslow 1908-1970

Mary Parker Follett 1868 - 1933

6

2014-10-06

http://youtu.b e/1ZzqX_k0T-I

III. Kierunek integrujący

równowaga między organizacją, człowiekiem i otoczeniem

paradygmat równowagi sytuacyjnej 1.

Nurt systemowy Organizacja jako uporządkowany zbiór elementów pozostających we wzajemnych relacjach i wchodzących w interakcje z otoczeniem. Założenia: − struktura wiedzie prymat nad człowiekiem − zachowanie ma być podporządkowane określonym regułom − dużą wagę przypisuje się formalizacji − brak autonomii jednostki, brak wolności w podejmowaniu decyzji

2.

Nurt sytuacyjny „Wszystko zależy od wszystkiego”. Organizacje mają różną naturę i należy rozumieć, jak działają w zmiennych warunkach i specyficznych okolicznościach. Wszelkie zasady organizacyjne odnoszą się do konkretnego przypadku!!!

28

7

2014-10-06

Diamentowy model organizacji Harolda Leavitta (14.01.1922 – 8.12.2007 )

Kierunek integrujący

równowaga dynamiczna pomiędzy organizacją, człowiekiem i otoczeniem

paradygmat równowagi sytuacyjnej Nurt systemowy

Nurt sytuacyjny

•

J. von Neuman

• F. Fiedler

•

W. Niemczynow

• V. Vroom

•

L. W. Kantorowicz

• P. Yetton • A. Jago • P. Hersey • K.H. Blanchard

30

Elementy diamentowego modelu •

Ludzie: motywacja, przyzwyczajenia, postawy, kwalifikacje, umiejętności, energia, zdolność uczenia się, stosunki międzyludzkie, poziom integracji, jakość kultury organizacyjnej, stopień fluktuacji

•

Zadania: cele strategiczne, cele taktyczne, cele operacyjne, zadania realizowane na poszczególnych stanowiskach pracy, trudność, ważność, różnorodność celów

•

Technologia (zasoby materialne i niematerialne): budynki, maszyny, technika przetwarzania informacji, ilość, jakość, nowoczesność zasobów materialnych

•

Struktura: stanowiska pracy, komórki i jednostki organizacyjne wyższego rzędu, układ zależności pomiędzy jednostkami, formalne i nieformalne zasady współdziałania, podział pracy, obowiązków, władzy

31

IV. Zarządzanie strategiczne metody portfelowe i scenariuszowe wykorzystywane w analizie i projektowaniu strategii

Macierz Boston Consulting Group

Analiza SWOT

8

2014-10-06

V. Podejście procesowe Postrzeganie organizacji jako procesu, czyli ciągu powiązanych czynności składających się na określoną wartość z punktu widzenia klienta •metoda łańcucha wartości M. Portera •Outsourcing, Spin Off •Zarządzanie Projektami •Benchmarking, Lean Management Łańcuch wartości M. Portera

Michael E. Porter (ur. 1947) amerykański ekonomista, profesor, kierownik Instytutu Strategii i Konkurencji na Harvard Business School, światowej sławy ekspert w dziedzinie strategii organizacji i konkurencji. Autor 16 książek i ponad 75 publikacji. Uzyskał tytuł MBA na Harvard Business School, tytuł doktora ekonomii Uniwersytetu Harwarda (1973) oraz tytuł BSE Uniwersytetu Princeton.

Czytaj więcej w: [Steinmann..., s. 136 i następne]

http://youtu.be/q8NZ fbcNMrM

Czynności podstawowe w łańcuchu wartości M. Portera

Czynności podstawowe w łańcuchu wartości M. Portera • Logistyka wejścia (surowce i materiały pomocnicze): składowanie, magazynowanie, inwentaryzacja, sortowanie, transport, obsługa związana z zaopatrzeniem • Produkcja (operacje – czynności produkcyjne): przekształcanie materiałów, magazynowanie międzyoperacyjne, kontrola jakości, opakowanie • Logistyka wyjścia (wyroby): magazynowanie wyrobów gotowych, transport, realizacja zleceń, dostarczanie gotowego produktu do nabywcy • Marketing i sprzedaż: reklama, promocja, badania rynkowe, ustalenie cen, wybór kanałów dystrybucji

35

• Usługi (obsługa klientów): czynności związane z obsługą gotowego produktu, jego zainstalowaniem, instruowaniem użytkownika oraz naprawami

36

9

2014-10-06

Czynności pomocnicze w łańcuchu wartości M. Portera

VI. „Nowa fala” w zarządzaniu

• Infrastruktura organizacji (czynności związane z zarządzaniem): planowanie, organizowanie, kierowanie, kontrola, rachunkowość, gospodarka finansowa, działania prawne, kontakty zewnętrzne z otoczeniem, systemy informacyjne, itp. • Zarządzanie kadrami: planowanie potrzeb kadrowych, rekrutacja, dobór, szkolenie, rozwój, ocena wyników, wynagradzanie, modyfikowanie zachowań, stosunki pracy

http://youtu.be /nZlXSo3n1fA

• Rozwój technologii (czynności związane ze zmianami procedur i procesu wytwarzania): badania i rozwój, komunikacja, procedury utrzymania ruchu • Zaopatrzenie: czynności zakupu materiałów i surowców oraz działania pomocnicze z tym związane 37

http://youtu.be/aOoy7 QavONQ

ROBERT H. WATERMAN

„Nowa fala” w zarządzaniu

„Nowa fala” w zarządzaniu

Twarde czynniki organizacji:

Miękkie czynniki organizacji:

• Struktura (structure): pionowy i poziomy podział pracy, reguły współpracy, reguły organizacyjne, ustrój organizacyjny, organizacja naczelnego kierownictwa

• Wartości (shared values): system wartości, komponenty tworzące kulturę organizacyjną, mentalność organizacji • Umiejętności (skills): uniwersalne, specjalistyczne, kluczowe umiejętności menedżerów

• Strategia (strategy): strategia rynkowa i konkurencyjna, wyznaczanie sektorów aktywności i celów w obrębie tych sektorów

• Style kierowania (style): zachowania i postawy przełożonych • Personel (staff): pracownicy kształtujący politykę przedsiębiorstwa – naczelne kierownictwo i kierownicy średniego szczebla (kwalifikacje, motywacje, zachowania)

• Systemy (systems): modele zarządzania, systemy planowania, sterowania i kontroli, systemy motywowania, systemy informacyjne (procedury) 39

40

10