Antologia SF - Fenix 2001 06

Magazyn Literacki

Fenix 6 (106) 2001

Opowiadania Maja Lidia Kossakowska Żarna niebios KirBułyczow Zagraniczny agent kosmiczny Grzegorz Trębicki Królowa śniegu, królowa piasku.. PUBLICYSTYKA Jarosław Grzędowicz Jak rozmawiać o pogodzie Michał Studniarek Wywiad ze Zbigniewem Kasprzakiem Eugeniusz Dębski Diabelski Łowca contra Dracula Tomasz Kołodziejczak Optymizm niewolnika Maciej Nowak—Kreyer Elfy, Krasnoludy i inne demony Andrzej Zimniak Dobre czasy dla pisarzy Jarosław Grzędowicz, Michał Studniarek Z Ansibla BAZAR Notki o książkach Feliks W. Kres Gdy nadjedzie osobowy z Gliwic do Krakowa BIOGRAMY Notki o autorach

JAK ROZMAWIAĆ O POGODZIE Ładna dziś pogoda, prawda? Kiedyś był to tradycyjny początek niezobowiązującej konwersacji. Obecnie, zrobiwszy taką uwagę, możesz być pewnym, ze rozmówca potraktuje cię jak obłąkańca. Pogoda? Ładna‖? A co to niby znaczy? Pogoda, zwłaszcza latem, nigdy nie jest ładna. Dzięki staraniom mediów wszyscy mają do aury taki stosunek, jak ów kmieć, z którym rozmawiałem kiedyś, pijąc piwo, pod jakimś wiejskim sklepem. „Jak będzie padało, to wszystko, panie, zgnije. Jak będzie sucho, to wyschnie. A jak nie będzie ani tak, ani tak, to przyjdzie, panie, robak i wszystko zje.‖ Zmuszony byłem niedawno zanurzyć w tej problematyce, pisząc artykuł o klimacie przyszłości i ze zdumieniem stwierdziłem, że w tej, wydawałoby się, oczywistej kwestii, nie podobna dojść do ładu, podobnie jak w każdej innej. Każdy wie, co to efekt cieplarniany. Człowiek spala ropę i węgiel, powstałe z tego gazy na czele z dwutlenkiem węgla wędrują do atmosfery i tam blokują wypływanie promieniowania podczerwonego w kosmos. W efekcie robi się coraz cieplej, więc stopnieją czapy polarne jak w „Waterworld‖, poziom oceanu podniesie się i ocaleje tylko Kevin Kostner na jachcie regatowym z odpadów żelaznych i Denis Hopper na dziurawym wraku „Exxon Valdese‖. Proste. Akurat. Okazuje się, że nic nie jest proste. Podają nam co chwilę, jak to średnia temperatura Ziemi wzrosła z powodu przemysłowej emisji CO2, a jak głębiej pogrzebać to okazuje się, że nie wiadomo w stosunku do czego wzrosła. Skąd wiedzą, jaka panowała temperatura przed wynalezieniem pomiarów? Z rdzeni lodowych, pobieranych na Antarktydzie i w Arktyce. Potem znowu okazuje się, że według wcale licznej grupy glacjologów takie obliczenia nic nie są warte. Tego lodu nawet nie sposób dokładnie wydatować, ale zwolennicy teorii zmiany klimatu podobno zwykli publikować tylko takie wyniki, które im pasują do modelu. Podobnie jest z samym pomiarem. Istnieją kompetentne badania, z satelitarnym pomiarem temperatury włącznie, z których wynika, że nie tylko zrobiło się cieplej, ale wręcz zimniej. I bądź tu mądry. Z tego, co spisano w ciągu kilkuset lat z termometrów także wynika, że przynajmniej tu, w Europie, jest coraz zimniej. Potem okazuje się, że okres międzylodowcowy trwa już dostatecznie długo, by spokojnie mógł przyjść kolejny glacjał. Do tego dochodzi cykliczność zmian klimatycznych. Cykle solarne, lunarne, orbitalne, każdy o własnym okresie i własnym wpływie. Zwolennicy ciepła wskazują na modele komputerowe pogody, zwolennicy naturalnych fluktuacji na fakt, że te modele nie przewidują miliona czynników, a gdy model Brytyjskiego Towarzystwa Meteorologicznego wzbogacono o wpływ chmur, to zaraz się okazało, że nie ma żadnego wzrostu temperatury. I tak w kółko. Czyli, jak to będzie w przyszłości? Będzie za gorąco. Albo będzie za zimno. Albo przyjdzie, panie, robak i wszystko zje. Nie wiem, kto ma rację, warto natomiast zwrócić uwagę, że media nie mają najmniejszych wątpliwości. „Administracja Busha stwierdziła, że katastrofalne zmiany klimatu i globalne ocieplenie mają jeszcze szerszy zasięg, niż przypuszczano.‖ A za oknem ołowiane niebo, lodowaty wiatr, pod kurtką sweter i zanosi się na kolejne deszczowe, zimne lato. Efekt cieplarniany. Obawiam się, że klimat przyszłości będzie, jaki zechce, i tak samo będzie w najbliższej przyszłości — takiej, do jakiej wysyłam ten tekst niczym kapsułę czasu. W chwili, kiedy go piszę ani ja, ani wy nie wiecie w jakiej sytuacji was dopadnie. Będziecie smażyć się na plaży, dzierżąc w opalonej dłoni szklaneczkę ozdobioną taką maleńką parasolką, czy będziecie

dygotać, patrząc przez okno, moskitierę namiotu, bulaj, czy dziurę w kapturze na mokre liście i strugi deszczu siekące wodę? Na szczęście za chwilę skończycie ten tekst i przewrócicie stronę. A dalej zacznie się „Fenix‖, który może wam uratować nawet najbardziej deszczowy urlop. A jeżeli jest ładnie, równie dobrze możecie zabrać go na plażę. Miłych wakacji! Jarosław Grzędowicz

NIE CHCĘ I NIE MOGĘ UCIEC OD FANTASTYKI 27 kwietnia gościł w Warszawie rysownik komiksowy Zbigniew Kasprzak, twórca m. in. ośmiu odcinków serii o Yansie Mimo iż dzień ów byt dla autora bardzo pracowity, znalazł czas na wywiad dla „Fenixa”. Udzielił go w jednym z warszawskich Empików, podczas spotkania z fanami, jednocześnie rozdając na świeżo wydanym albumie „Yans: Oblicze potwora‖ autografy, okraszane portretami Yansa, Orchidei i Mahonii. Kiedy pan stwierdził, że chce rysować komiksy? Zbigniew Kasprzak: Trudno powiedzieć. Jako dziecko, byłem zafascynowany tym, co wpadało mi w ręce, a wpadało niewiele, bo wtedy komiksów w Polsce prawie nie było. Pierwszy raz powiedziałem sobie, że chce tworzyć komiksy chyba jako student ASP, ale możliwości rysowania były raczej skromne. Na szczęście w owym czasie, a była to połowa lat siedemdziesiątych, pojawił się magazyn „Relax‖. Dzisiaj, z perspektywy czasu, wydaje się, że była to bardzo ograniczona oferta, ale mogliśmy się tam sprawdzać jako autorzy, zdobywać doświadczenie konieczne w pracy, która, wbrew pozorom, wcale nie jest najłatwiejsza. Chyba wtedy po raz drugi stwierdziłem, że chcę rysować; redakcja „Relaksu‖ umożliwiła mi pracę „w komiksie‖, a ja stwierdziłem, że to zajęcie dla mnie i to nie tylko jako przelotna efemeryda, ale na dobry kawałek życia. Jednak w polskich warunkach, ani w owych czasach, ani chyba teraz, nie jest to dla większości autorów zajęcie możliwe do wykonywania jako jedyne. Pierwszym dłuższym, opublikowanym przez pana komiksem był bodajże „Człowiek bez twarzy”, który ukazywał się w „Fantastyce”. Jak pan wspomina ten okres? ZK: To był jeden z pierwszych moich komiksów. Bardzo sympatyczne przeżycie — w owym czasie pracowała w tym piśmie bardzo dynamiczna, młoda ekipa Oni chcieli komiksu, lansowali komiks jak tylko mogli. Szkoda, że autor scenariusza, Andrzej Krzeptowski, już nie żyje. Znakomicie się przy nim bawiliśmy, wyszła nam groteska, szalona, odjazdowa historia. Takie było założenie „Człowieka‖, a ja na to poszedłem. Powiedziałem sobie: czemu nie zrobić „perskiego oka‖ w stronę odbiorcy? To była duża, być może niekontrolowana, partia przyjemności, ale z tego okresu zachowałem jak najlepsze wspomnienia. Choć może umiejętności nie zawsze mieliśmy odpowiednie do tego, co chcieliśmy zrobić. Ilustrował pan kwartalnik historyczny „Arsenał polski”, rysował komiksy historyczne, malował okładki do gier strategicznych. Czy historia jest pańskim hobby? ZK: Tak, zawsze uciekałem od rzeczywistości. Jakoś tak się złożyło, że była to albo fantastyka, albo historia. Zresztą, komiks jest sztuką ucieczki od rzeczywistości w świat urojony. Nawet jeśli traktujemy jakiś temat bardzo serio i pozornie jest on zbliżony do rzeczywistości, to jednak jest jej odreagowaniem, troszeczkę taką terapią. Tematy historyczne lub fantastyczne pozwalały mi od rzeczywistości uciekać. Teraz, po iluś latach, mam coraz większą ochotę do tej rzeczywistości wrócić, ale spojrzeć na nią inaczej. Wtedy wydawało mi się, że nie rysowanie rzeczywistości (która, przyznajmy, nie była najciekawsza) to jakiś sposób na ucieczkę od niej. To pytanie było chyba bardzo często panu zadawane, ale niestety musi paść: jak doszło do tego, że przejął pan rysowanie serii o Yansie? ZK: Doszło banalnie prosto: mój przyjaciel Grzegorz Rosiński nie miał czasu kontynuować „Yansa‖ z uwagi na ogromny sukces „Thorgala‖, który w owym czasie bardzo poszedł w górę w rankingach. Moje plansze eksponowane były na festiwalu w szwajcarskim Sierrę; zaproszono tam (w dużej mierze z inicjatywy Rosińskiego) grupę polskich autorów, znalazłem się tam i ja. Rosiński zobaczył moje rysunki i powiedział: „Słuchaj, to jest niewiarygodne, to jest to, czego szukałem. Rysujesz w taki sposób, że mógłbyś doskonale dać sobie radę np. z serią . Czy to by cię nie interesowało?‖ Nie powiem, byłem zaskoczony. W owym

czasie szalenie interesowałem się fantastyką, byłem zanurzony w niej po uszy. Odpowiedziałem: „Bardzo lubię tę serię, to ogromny zaszczyt‖. Trzeba się jeszcze było przedstawić, zaprezentować moje umiejętności wydawcy serii. Pojechałem zatem do Belgii, gdzie wówczas mieszkał Rosiński, i razem narysowaliśmy piąty album *. Tym albumem przetarłem sobie szlak: wydawca był zadowolony, wręcz zachwycony, nie byli w stanie rozpoznać, kto co rysował. Był to dowód, że akceptują. Podpisali umowę i tak się ta cała awantura zaczęła. Właśnie, jak wspomina pan współpracę z Grzegorzem Rosińskim przy rysowaniu „Prawa Ardelii”? ZK: Wspomnienia mam znakomite. Grzegorz starał się podzielić doświadczeniem, bo to natura bardzo szczodra i hojna. Między nami jest czternaście lat różnicy, więc ja, będąc młodym plastykiem, mogłem czerpać z jego wielkiego doświadczenia. Popchnął mnie pod względem zawodowym o niezłych parę lat do przodu; to było bardzo dobre doświadczenie i cenne spotkanie. Czy lubi pan literaturę fantastyczną i jakich ma pan ulubionych autorów? ZK: Teraz mało czytuję. Kiedyś pojawił się u mnie przesyt tym rodzajem literatury, zniechęciło mnie wszechobecne fantasy. Lubię niezmiennie jednego największego, który w sumie też przekornie się tej literatury wyrzekł, czyli Lema. Moje pokolenie (ci, którzy sięgali po fantastykę) było chyba przez mego kształtowane; Lem powiedział, że fantastyka to był tylko pretekst, aby przekazać coś innego. Ja sądzę, że to zawsze jest pretekst, aby przekazać inne treści, bo jeśli rzecz się ogranicza ‗ tylko do dekoracji, to… tu właśnie znajduje się część odpowiedzi na pytanie: w pewnym momencie znalazło się w literaturze fantastycznej zbyt wiele dekoracji, a za mało krytycznego wymiaru ludzkiego i mnie już ta zabawa przestała wciągać. Czy mógłby pan zdradzić, co czeka Yansa i jego rodzinę w najbliższej przyszłości? ZK: Nie chciałbym wyciągać jakichś globalnych wniosków, bo oni mają się dość dobrze, ale ciągle są na krawędzi jakiejś katastrofy, bo taki jest świat, w którym żyją. Jest pewna dziwna przygoda, ale ponieważ polski czytelnik poznaje najnowsze albumy „Yansa‖ z pewnym poślizgiem, więc nie zna też postaci, które wprowadziły się do rodziny. Nadmienię tylko, że przygód Yansa i Orchidei jest coraz mniej, pojawia się za to więcej wątków pobocznych. Polski odbiorca musiałby znać dwa—trzy ostatnie albumy, żebym mógł w sposób logiczny wytłumaczyć treść następnego. Nosi on tytuł „Amazonki‖; wolałbym, żeby resztę czytelnik odkrył sam. Oprócz „Yansa” rysuje pan również cykl „Las Voyageurs”, którego akcja toczy się na Dzikim Zachodzie. ZK: Jak na razie, ukazały się dwa albumy. Wydawca tak nalegał na kontynuowanie „Yansa‖, że nie znalazłem czasu na dalsze rysowanie „Les Voyageurs‖. W polskim tłumaczeniu byliby to „Podróżnicy‖ — ale jest to przekład dość niefortunny, gdyż les voyageurs to termin oznaczający zawód, wykonywany w Kanadzie. To byli ludzie przejmujący od traperów skóry upolowanych zwierząt i zwożący je drogą wodną na wybrzeża morza. Nie znaleziono lepszego określenia, bo oni podróżowali wzdłuż całej Kanady. Temat był fascynujący, ale propozycja na trzeci scenariusz nie była pociągająca, więc zawiesiłem pracę i zająłem się innym projektem. Nie przypuszczam, żebym szybko do „Podróżników‖ wrócił. Może pan powiedzieć coś na temat tego nowego komiksu? ZK: To jest projekt realistyczny z lekkim dotknięciem fantastyki, bo od tej fantastyki uciec nie chcę i nie mogę. Rzecz jest osadzona w świecie realnym i niekiedy brutalnym, gdzie dzieją się sprawy ludzi zwykłych i mniej zwykłych. Natomiast w pewnym momencie dzieje się coś, co każe nam na ten świat spojrzeć inaczej. W ogóle jest to historia prawie kryminalna, zupełnie *

„Prawo Ardelii‖ — przyp MS

inny gatunek niż „Yans‖. To efekt mojej chęci oderwania się od rutyny i spróbowania czegoś innego. Czyli w jakiś sposób realizuje pan swoje marzenie o narysowaniu historii, która nie jest tylko I wyłącznie dziełem historycznym ani fantastycznym. ZK: Znalazł pan odpowiedź na pytanie, które mnie dręczyło od pewnego czasu. Chciałem wreszcie zrobić coś, co jest „trzecią drogą‖ (co nie znaczy, że jedyną — nie bądźmy tacy serio); to jeszcze jeden pretekst, aby zabawić się samemu i zabawić czytelnika. To jedna z wielu propozycji —mam nadzieję, że będzie ich więcej. Nie kusi pana, aby narysować historie, na sześć–osiem plansz, taką jak „Eksponat AX” czy „łzy Bałtyku”? ZK: Tak. Mówi się, ze rysownik musi wytrzymać czterdzieści sześć plansz*. Trochę tęsknię za takimi krótkimi historiami, ale ciągle nie znajduję odpowiedniego momentu. Dlatego sądzę, że zrobię coś takiego jako historię autorską. Jestem zwolennikiem współpracy ze scenarzystą, ale mam parę pomysłów, które być może zrealizuję w formie krótkiej opowieści. Pamiętam, że kiedyś ilustrował pan książkę „Opowieści gęsiego pióra” — historię Polski dla dzieci. Połączył pan tam dwie techniki: realistyczną, którą malował pan tła i uproszczoną, nazywaną przez Amerykanów semi–Hunny, którą byli rysowani bohaterowie książki. Chciałby pan jeszcze powtórzyć taki eksperyment? ZK: Niewykluczone, zresztą autor książki dzwonił do mnie do Brukseli, proponując mi zilustrowanie ciągu dalszego. Nie bardzo mogłem w owym czasie wrócić, więc nie dałem jednoznacznej odpowiedzi. Wówczas on troszeczkę zmarkotniał i nie podjął tematu na nowo. Było to również uzależnione od wydawcy, więc być może coś nie zadziałało na tej linii. Samo doświadczenie było bardzo śmieszne i przyjemne; możliwe, że kiedyś powstanie ciąg dalszy, bo tekst już jest. Czy podczas rysowania słucha pan Jakiejś muzyki? ZK Słucham dużo bardzo różnej muzyki Czasem jest to radio z czymś aktualnym, czasem muzyka z mojej młodości, ale się nie ograniczam Mało słucham muzyki poważnej, częściej jest to jakiś dobry rock, muzyka ilustracyjna, elektroniczna Od „Pink Floyd‖, przez „Tangenne Dream‖, jakiś hard rock, inne grupy, jak „R EM‖— jest tego mnóstwo, więc trudno wyliczyć wszystkie — aż do Vangelisa czy Sade To muzyka popularna, która się sączy z głośnika, przechodzi przez głowę, jest doskonała technicznie, wprowadza w dobry nastrój Nawet nie skupiając się na niej, nabieram wigoru, chęci do pracy, albo tez poddaję się pewnym nostalgicznym nastrojom Mozę mój gust muzyczny nie jest zbyt wyrafinowany, ale odpowiadam w sposób szczery. Jaka jest pańska opinia na temat modnego obecnie kolorowania komiksów techniką komputerową? „Yans” kolorowany jest w sposób tradycyjny, ręcznie. ZK: Autorem koloru jest moja żona, więc dzielimy zadanie. Lata temu robiłem wszystko sam, teraz mogę skorzystać z pomocy zony, która ma wykształcenie plastyczne i „czuje‖ to, co robię Ma do niej zaufanie również Grzegorz Rosiński — dlatego ona tworzy też kolorystykę „Thorgala‖ Nie jestem specjalnym zwolennikiem komputerowego koloru we wszystkich historiach. Jest to metoda bardzo skuteczna w przypadku komiksu humorystycznego, uproszczonej kreski, gdzie w ten sposób można znacznie lepiej niż ręcznie położyć kolor czy dać roztonowania poprawiające rysunek. Uważam, że nie wszystkie środki oferowane przez grafikę komputerową można wykorzystywać, jeśli chodzi o rysunek realistyczny wówczas staje się on nieco schematyczny. Dziękuję za rozmowę. Rozmawiał Michał Studniarek *

objętość typowego albumu — przyp. MS

BIBLIOGRAFIA KOMIKSÓW ZBIGNIEWA KASPRZAKA „Eksponat AX‖, w „Fantastyka 1982 (później w zbiorze „Ogień nad tajgą‖, Warszawa 1982) „Łzy Bałtyku‖ (w zbiorze „Ogień nad tajgą ), Warszawa 1982 „Regenerit (w zbiorze „Ogień nad tajgą‖) Warszawa 1982 „Człowiek bez twarzy‖, w „Fantastyka‖ 1984 „Bogowie z gwiazdozbioru Aquariusa‖, cz 1, 2 Warszawa 1985 „Zagłada Atlantydy‖, cz 1 2, Warszawa 19861988 „Gość z kosmosu‖ cz 1, Warszawa 1986 „Zbuntowana‖, cz 2, Warszawa 1986 „Krzysztof Kolumb i odkrycie nowego świata‖ (w zbiorze „Fortuna Amelii‖), Warszawa 1986 „Podróże Jamesa Cooka‖ (w zbiorze,Bambi‘), Warszawa 1987 „Magellana okrążenie świata‖ (w zbiorze „Wygnaniec‖), Warszawa 1988 „Tajemnice Wyspy Wielkanocnej‖, Warszawa 1989 „Wielcy podróżnicy‖ (wznowienie w jednym albumie komiksów „Krzysztof Kolumb i odkrycie nowego świata‖ „Magellana okrążenie świata‖, „Podróże Jamesa Cooka‖), Warszawa 1991 Seria „Yans” Tom 5: „Prawo Ardelli‖ (wspólnie z Grzegorzem Rosińskim), w „Komiks‖ 1990 Tom 6: „Planeta czarów‖ (wspólnie z Grzegorzem Rosińskim), w „Świat Komiksu‖ 1998 Tom 7: „Dzieci nieskończoności‖ (wspólnie z Grzegorzem Rosińskim), Warszawa 2001 Tom 8: „Oblicze potwora‖, Warszawa 2001 Tom 9: „La Princesse d Ultis‖, Brussel 1997 Tom 10: „Le penel arc–en–ciel‖ Brussel 1998 Tom 11: „Le secret du temps‖, Brussel 1999 Tom 12: „Le pays des abysses― Brussel 2000

Maja Lidia Kossakowska

ŻARNA NIEBIOS Wiedzcie, że nad każdym źdźbłem trawy stoi anioł i nakazuje mu „Rośnij!”. Umierał. Wiedział o tym. Z każdą chwilą stawał się coraz słabszy. Suka, pomyślał. Wynajęła świetnych skrytobójców. Nigdy by nie przypuszczał, że cios zatrutym nożem padnie z rąk małej żebraczki, szarpiącej go za płaszcz. Przetrącił jej kark, ale co z tego? Czuł jak trucizna pali mu wnętrzności, szumi gorączką w głowie. Nogi odmawiały posłuszeństwa, a świat rozmazywał się przed oczami i przekręcał pod dziwnym kątem. — Och, Suka! — jęknął. Powoli opadł na kolana. Palce poszorowały po nierównych cegłach muru, ale nie znalazły żadnego oparcia. Z rozpaczą zdał sobie sprawę, że nie doniesie wiadomości. — Panie, błagam, pomóż mi! — szepnął i zapadł w ciemność.

*** Zamknęła oczy. Dzięki temu nie musiała patrzeć na biały sufit i seledynowe ściany, na małą, sterylną salkę, do której ograniczał się teraz jej horyzont. Pod powiekami zapiekły ją łzy. Wciąż jeszcze potrafiła płakać. To oznaczało, że szok nie minął do końca. Nadal czuła rozgoryczenie, złość i bezradność, ale to, co było naprawdę straszne, jeszcze do niej nie dotarło. Czaiło się na razie w kątach pokoju, w cieniu za drzwiami, czekając i dysząc jak wielkie, oszalałe zwierzę. Czasami czuła jego oddech na twarzy i wtedy rodziła się w niej ochota do krzyku, a raczej wycia, o tak, wycia, które pozwoliłoby dopuścić do siebie prawdę, zrozumieć ją i nie zwariować. Milczała jednak, zaciskając zęby, rozpaczliwie broniąc się przed faktami. I ciągle przecież potrafiła płakać. Nie potrafiła jednak przewrócić się na drugi bok, ani poruszyć nogami. Nie tak dawno, kilka tygodni, czy może dni temu, mogła jeszcze swobodnie poruszać nogami. Nie tak dawno, kilka tygodni, czy może dni temu, mogła jeszcze swobodnie ruszać rękami, ale już nie teraz. A przecież lekarze, wszyscy ci profesorowie i specjaliści o uspokajających, budzących zaufanie głosach zapewniali ją, że z czasem będzie lepiej. Padały same fachowe określenia, a ona wciąż nie umiała pojąć dlaczego ma cieszyć się z szansy, że resztę życia spędzi na wózku inwalidzkim. Nadal jest nadzieja, że nie będzie pani do skończenia świata leżeć w łóżku, jak wielka, bezwładna lalka. Przesadzimy panią na śliczny, chromowany fotelik na kółkach, dzięki któremu zmieni się pani w coś w rodzaju samochodu na baterię. To WSPANIALE, prawda? Najboleśniejszy był dla niej sposób, w jaki nagle się zawalił jej prywatny świat. Jak można zostać całkowicie sparaliżowanym po wypadku w windzie? Przecież to niedorzeczne! Nigdy nie lubiłam wind, pomyślała. Trzeba było słuchać intuicji. Wybuchnęła histerycznym chichotem, który przemienił się w szloch. Głos wewnętrzny, nakazujący włazić pieszo na trzydzieste siódme piętro. O Boże! Wtem usłyszała ciche skrzypnięcie i dziwny szmer. Otworzyła oczy. Na metalowym krześle przy łóżku siedział nieznajomy mężczyzna. Nie spodziewała się żadnych wizyt. Jej rodzice zmarli kilka lat temu, a starsze o kilkanaście lat rodzeństwo, siostra i brat, wpadali często zaraz po wypadku, ale mieli przecież własne rodziny, pracę… Przyjrzała się nieznajomemu. Nie wyglądał na lekarza, poza tym nie miał kitla. Siedział swobodnie, z nogami wyciągniętymi przed siebie i skrzyżowanymi w kostkach. Był wysoki, szczupły i kanciasty. Nosił wytarte jeansy, podkoszulek i wyświechtaną marynarkę. I jeszcze jedno. Miał lawendowe włosy. Zaskoczona, wstrzymała oddech. Musiał coś usłyszeć — poruszenie, skrzypnięcie łóżka, bo na pociągłej twarzy pojawił się szeroki, szczery uśmiech. Wychylił się ku niej podciągając długie nogi pod krzesło.

— Wierzysz? — spytał. — W co? — szepnęła zdezorientowana. — No w Boga, anioły, diabły i takie tam… — zrobił nieokreślony ruch ręką. O Boże, jęknęła w duchu. Jakiś trzepnięty kaznodzieja! Już miała odwrócić na bo głowę — jedyne, co mogła zrobić, żeby go zignorować, gdy jej wzrok spotkał się z bezmiarem turkusowej zieleni. — Pytałem czy wierzysz? — powtórzył uprzejmie. Te oczy nie należą do człowieka! — pomyślała w panice. Była w nich jakaś hipnotyczna siła i coś jeszcze, czego nie umiała określić. Szaleństwo? Poczuła lęk. — Daj spokój, Beryl. Chyba się mnie nie boisz? Z trudem przełknęła ślinę. — To pomyłka — szepnęła. — Ja nie nazywam się Beryl. — Oczywiście, że tak! — wykrzyknął oburzony, celując w nią długim palcem. — Przecież widzę! To twoje prawdziwe imię. Jeszcze go nie znasz. Ale jest ładne, co? Nagle błysnęła jej w głowie myśl. — Pan jest psychiatrą…? — zaczęła. — Nuriel — przerwał. — Inaczej Burza Gradowa. — Nie rozumiem, o czym pan mówi… — Tak się nazywam. Mniejsza o to. — machnął ręką. — Pomóż sobie, Beryl. Odpowiedz mi, tylko szczerze, czy wierzysz w Boga? — Czy to odpowiedni czas i miejsce na takie rozmowy?— zaczęła płaczliwie. Nie dał jej skończyć. Zielone oczy płonęły. — Pewnie, że tak! No dalej, dziewczyno, przecież to proste! Przypomniała sobie windę, wypadek, operację. — Matko Boska, czy ja wiem! — jęknęła. Uśmiechnął się. — W porządku. Matka Boska też może być. Daj mi rękę. Żachnęła się. — Niech pan ze mnie nie kpi! Jak niby mam to zrobić? — Zwyczajnie — powiedział. Wstał, podszedł do łóżka, wyciągając ku niej dłoń. Spojrzała w pochylającą się na nią twarz. Turkusowe oczy pełne były ciepła. Zobaczyła w nich łobuzerski błysk, ale głębiej chyba szczere współczucie. Przestała się bać. Nawet jeśli mam uszkodzony mózg i wariuję, nawet jeśli zasnęłam, to piękny sen pomyślała. Wyciągnęła rękę i dotknęła jego dłoni. Była ciepła, silna, męska. Osunął się dwa kroki od łóżka, pociągając ją za sobą. Spuściła nogi na podłogę, podniosła się. Poczuła chłód posadzki. Poprowadził ją na środek pokoju i dopiero tam rozluźnił uchwyt. — O mój Boże! — wykrzyknęła. — Święty Chryste, czy ja śnię?! — Oczywiście, że nie — uśmiechnął się znowu. — Ty chodzisz. Roześmiała się z radości, a potem spojrzała na niego, zmieszana i oszołomiona. Odgarnął do tyłu fioletowe, długie do ramion włosy. To naturalny kolor, przeszło jej przez myśl. Oczu także. — Kim jesteś? — spytała. — Już się przedstawiłem — powiedział. — Nazywam się Nuriel. Anioł Burzy Gradowej. Cieszę się, że cię poznałem. Jesteś śliczna, skarbie. — Och — sapnęła speszona. To nie zabrzmiało zbyt mądrze, ale nadmiar wrażeń doprowadził ją niemal do osłupienia. — Czemu się tak dziwisz? — wyszczerzył do niej zęby. — Myślisz, że anioł to już nie facet? Rzeczywiście tak myślała. Mętne wyobrażenie o aniołach, jakie wyniosła z dawno zapomnianych lekcji religii, kolęd i świętych obrazków obracały się zawsze wokół spowitych

w białe szaty, bezpłciowych, łagodnych stworzeń o złocistych lokach. Nuriel niewątpliwie nie był bezpłciowy, ani łagodny. Wpatrywał się w nią niesamowitymi, turkusowymi oczami, w których lśniło coś niepokojąco zbliżonego do szaleństwa. Polubiła go, spodobał się jej, była przekonana, że nie ma zamiaru wyrządzić jej krzywdy, lecz mimo to musiała spuścić wzrok. Widocznie źle ją zrozumiał, bo wyraźnie spochmurniał i powiedział: — Nie chciałem urazić twoich uczuć, Beryl. Po prostu jestem szczery. Otworzyła usta, żeby zaprzeczyć, wyjaśnić, ale nie znalazła słów. Miała pustkę w głowie. Wtem drzwi otworzyły się z trzaskiem. Do pokoju wpadł jakiś ubrany na ciemno nieznajomy. — Nuriel! — wrzasnął ze zgrozą. — Coś ty narobił?! Przestraszona, cofnęła się, wpadając na anioła. Podtrzymał ją za łokieć. Poczuła na ramieniu silne palce, które rozluźniły się niechętnie. — Świadczę dobre uczynki miłosierdzia i wiary — powiedział Nuriel z cieniem drwiny w głosie. Przybyły zatrzymał się bezradnie pośrodku sali. Był nieco niższy od ogromnego Nuriela i miał nastroszoną czuprynę płowych jak piasek włosów. — O rany! — jęknął. — Wskrzesiłeś ją? Nuriel spojrzał na niego z politowaniem. — No co ty. Tego nie umiem. To zastrzeżona dziedzina pańska. — Chwała na wysokościach chociaż za to — mruknął przybysz. — Ależ ty jesteś naprany! Nuriel wzruszył ramionami. Nieznajomy odwrócił się do dziewczyny, jakby dopiero teraz ją spostrzegł. — Przepraszam — powiedział. Miał srebrne oczy, ale to nie zrobiło już na niej specjalnego wrażenia. — Wybacz, że cię zignorowałem i nie okazałem ci należytego szacunku. Nazywam się Darkiel, służę przy Bramie Południowego Wiatru. — Beryl — przedstawiła się odruchowo. Nowe imię stało się nagle zupełnie naturalne. — Wybacz te wszystkie głupoty i uchybienia, jakich dopuścił się względem ciebie mój przyjaciel — ciągnął. — On… hm, nie czuje się najlepiej. — Nie ma mowy o żadnych głupotach i uchybieniach — przerwała. — Powinnam mu raczej podziękować. Byłam tak przejęta, że zapomniałam. — Cała przyjemność po mojej stronie — Nuriel posłał jej kolejny promienny uśmiech. Nigdy nie spotkała mężczyzny o tak zniewalającym uśmiechu. Darkiel westchnął. Wyglądał na zatroskanego. — Co teraz zrobimy? — zwrócił się do Nuriela. — To zależy od życzenia damy. Masz może znajomych po tej stronie, skarbie? — Po jakiej stronie? — speszyła się Beryl. — Po naszej, to znaczy drugiej — wyjaśnił lawendowy anioł. — On ma na myśli to, co wy nazywacie zaświatami — powiedział ponuro Darkiel. — Czy to znaczy, że umarłam? — spytała spokojnie. Ku swemu zdziwieniu nie czuła strachu ani żalu. — Problem w tym, że nie jesteśmy pewni — srebrne oczy spoglądały na nią ze zmieszaniem. — Prawdę mówiąc nic na to nie wskazuje. Nuriel po prostu przeciągnął cię na naszą stronę. Nie mam pojęcia w jaki sposób to zrobił. Ostatnio dzieją się bardzo różne, dziwne rzeczy. Pradawny porządek świata… — Wywrócił się do góry nogami — przerwał Nuriel niezbyt wesoło. — I nikt nie rozumie dlaczego. Może Pan ma już wreszcie dosyć. Strzeżcie się, kochani, myślę, że koniec czasów nadchodzi! — Zamknąłbyś się lepiej — powiedział ze znużeniem Darkiel. — Jeszcze ktoś usłyszy co wygadujesz.

— No to co! — w głosie wyższego anioła nagle zadrgała nuta głębokiej goryczy. — Nikogo już nic nie obchodzi! Mogę powiedzieć cokolwiek. Mogę powiedzieć, że Pan ma nas wszystkich… — Nuriel! — jęknął ze zgrozą Darkiel. Turkusowe oczy zabłysły. — Ale nie powiem, ponieważ w to nie wierzę. Nie bój się, nie zamierzam buntować się, ani bluźnić. — Na suchej twarzy pojawił się wilczy, ostry uśmiech. Nuriel wpatrywał się w pobladłego przyjaciela. — Ukręciłbym łeb każdemu, kto powiedziałby coś takiego w mojej obecności, Darkielu. On nie kłamie, pomyślała Beryl. Nuriel odwrócił się do niej. — I co? Wiesz, kogo chcesz odwiedzić, dziewczyno? — Tak — powiedziała śmiało. — Chcę się zobaczyć z rodzicami. — Czy byli dobrymi ludźmi? — Wspaniałymi — nagle poczuła jak bardzo za nimi tęskni. — Byli wyjątkowi. Cudowni. Tak bym chciała ich znowu zobaczyć. Chociaż przez chwilę. — W porządku — powiedział. — Znajdziemy ich. — Zastanów się, co obiecujesz — wtrącił Darkiel. W jego głosie dawało się słyszeć powątpiewanie. — W bałaganie, który powstał… — Zamilknij, wsteczna duszo! — Nunel uniósł ostrzegawczo palec. — Myślisz negatywnie. — Raczej trzeźwo — mruknął tamten z lekkim sarkazmem, ale na tyle cicho, żeby Nuriel nie usłyszał. Beryl starała się nie okazać jak bardzo zawiedziona jest obiekcjami Darkiela. Spojrzała na obu aniołów, zastanawiając się jakie nici zależności ich łączą. Darkiel zwracał się do Nuriela bezpośrednio, ale z cieniem dystansu czy może szacunku, jak bardzo zaprzyjaźniony podwładny. A Nuriel wydawał się promieniować potężną, w gruncie rzeczy dobroczynną energią, chociaż zachowywał się jakby był stuknięty. — Nie przejmuj się — powiedział serdecznie, lekko ściskając jej rękę — jestem pewien, że znajdziemy twoich bliskich. Darkiel grzeszy czarnowidztwem. Płowowłosy anioł uśmiechnął się kwaśno. Beryl poczuła, że powinna powiedzieć coś znaczącego. — Dziękuję, że chcecie mi pomóc — starała się, żeby jej słowa brzmiały jak skierowane do obu aniołów. — Jestem gotowa. Nuriel obrzucił dziewczynę uważnym spojrzeniem i kąciki jego ust drgnęły. — Nie chcę się wtrącać, skarbie, ale może lepiej ubierz się w coś stosowniejszego. W nocnej koszuli zmarzniesz, nie wspominając, że będziesz wyglądać cokolwiek dziwacznie. Beryl roześmiała się mimo woli, bo przyszło jej nagle do głowy, że ma przecież najbardziej anielski strój z nich wszystkich. Ubierając się, spróbowała wyobrazić sobie Nuriela spowitego w długą do ziemi, białą szatę, co rozbawiło ją jeszcze bardziej.

*** Wzrok Arioka badawczo prześlizgiwał się po sylwetce najpiękniejszej istoty, jaką kiedykolwiek stworzono. Lilith w niedbałej pozie spoczywała w łóżku, pojadając kandyzowane owoce. Matowy blask pełgał po jej złocistej skórze, a czarne sploty włosów okalały głowę niby zadziwiająca burzowa chmura. Matka demonów, pomyślał. Co za ironia! Ona nie wygląda jak matka. Raczej jak skarby tego świata. — Jak to możliwe, że coś dzieje się za twoimi plecami, mój piękny? — odezwała się. Miała głęboki, słodki glos, zmatowiały leciutką chrypką. — Pozwalasz się wykorzystywać. Oni są w zmowie. Razjel, Michael, Asmodeusz, Azazel, Uriel i Beliel też! Nie widzisz, co się dzieje? Dogadali się. Wiesz jakie to może być niebezpieczne? Chcą narzucić swoją władzę wszystkim w Głębi i królestwie. Arioku, to pucz! Zdrada! Przecież nie pozwolisz, żeby grupka opierzonych chłystków dyrygowała tobą, prawdziwym księciem Otchłani! Dlaczego

ignorujesz wieści moich informatorów? Dlaczego mnie nie posłuchasz? Posłuchałbym, nawet gdybyś kazała mi skoczyć do Jeziora Płomieni, pomyślał, ale nie odezwał się. Lilith zmrużyła przepiękne, okrutne oczy. — Chodzi mi tylko o twoje dobro. O nasze dobro, ukochany. Jestem przerażona. Spójrz, cała drżę. Lampka i jego świta zawsze mieli szalone aspiracje, a teraz, a teraz wyraźnie sprzymierzyli się z tym karierowiczem Gabrielem i jego bandą! Na Głębię, co za hańba! Chcą się podzielić władzą. Zrobią z nas niewolników! Nie! Zabiją nas. Nie pozwolą nam żyć. Jesteśmy dla nich zbyt wielkim zagrożeniem. Zgładzą nas podstępnie, jestem pewna. Szczególnie tobie grozi niebezpieczeństwo. Lampka wie, jaki jesteś popularny. Nienawidzi cię. Zazdrości. Błagam, Arioku, działaj! Póki nie jest za późno. Cała Otchłań pójdzie za tobą! — Oh, Lilith — szepnął. — Nie wiesz, co robisz. Chcesz wywołać wojnę? Nie mamy dowodów. — Zdobądź je! Spotkaj się chociaż z Sarielem! Proszę! Nie lekceważ moich słów. Zrób to dla mnie. Spotkaj się z Sarielem. Czeka w umówionym miejscu. On też jest zaniepokojony tym, co knują Lampka i Gabriel. Ukochany, ja błagam! Zanim będzie za późno! W głębi duszy Ariok wiedział, że jest oszukiwany i wykorzystywany, ale jakie to miało znaczenie? Lilith przesłaniała wszystko. W jej obecności gasły gwiazdy, a słońce stawało się zardzewiałą blaszką. — Dobrze — powiedział. — Spotkam się z Sarielem. Uśmiech Lilith był tak cudowny, że niemal sprawiał mu ból. — Wiedziałam, najdroższy! Byłam pewna, że postąpisz rozsądnie! Ariok zrozumiał, że właśnie zgodził się na cos równoznacznego ze skokiem w Jezioro Płomieni, ale dziwnym trafem wcale nie potrafił się tym przejąć.

*** Nuciła niskim, melodyjnym głosem piosenkę bez słów. Z radości. O tak, miała powody do zadowolenia. Ariok nareszcie wyszedł. Wcale nie było łatwo go przekonać. Zachowawczy dureń! Odnajdzie Sariela, lecz wtedy czeka go ciekawa niespodzianka, podwójna, przy odrobinie szczęścia. Uśmiechnęła się złośliwie. Jak dotąd wszystko szło zgodnie z planem. Świetnie. Zmyła z siebie olejek, pachnidło i makijaż. Posypała włosy popiołem. Ubrudziła twarz. Nie, stanowczo nie ma zamiaru jej kaleczyć. Co za dużo, to za głupio. Narzuciła na siebie surową, burą szatę. Włożyła rzemienne sandały. Wypróbowała w zwierciadle minę pełną skruchy i żalu. W głębokich, czarnych oczach pojawił się wyraz smutku i zagubienia. Przejrzała się jeszcze raz i aż zachichotała z uciechy. Wspaniale! Naciągnęła na głowę kaptur i wyszła.

*** Beryl czuła się oszołomiona. Stali na rogu dwóch wielkich, dobrze jej znajomych ulic w samym centrum. Budynki, sklepy, samochody wyglądały dokładnie tak samo, jak zawsze, zmienili się tytko przechodnie. Ściślej mówiąc, niektórzy przechodnie. W ulicznym tłumie, przemieszane z ludźmi, śpieszyły gdzieś najdziwniejsze postaci, anioły o wielobarwnych włosach, pokraczne gnomy, wychudłe rozczochrane strzygi, demony o tępych pyskach i blade, wielkookie upiory. Małe chochliki o złośliwych twarzyczkach ciskały w siebie śmieciami z koszy, penetrowały torebki po słodyczach i chciwie zaciągały się wyrzuconymi niedopałkami. Nuriel przysiadł na parapecie wystawowego okna magazynu z elegancką odzieżą dla pań. Wyglądał marnie. Pobladła twarz wydawała się ściągnięta grymasem wielkiego zmęczenia, a intensywna zieleń oczu przygasła. Darkiel spoglądał na przyjaciela z niepokojem. Nuriel pochylił się, przesunął dłonią po twarzy. Beryl napotkała jego wzrok. Wtedy nabrała

przekonania, że anioł jest poważnie chory. Już jakiś czas temu zauważyła, że źle się czuje. Jego ruchy stały się nerwowe, poruszał się tak, jakby wałczył z oporem powietrza, wyraźnie tracił siły. Wyrzucała sobie, że postąpiła brzydko i samolubnie nie zwracając na to uwagi. Od wielu godzin błąkali się po mieście odwiedzając miejsca, z którymi byli kiedyś związani jej rodzice. Zaliczyli dawny dom Beryl, pracownię architektoniczną ojca, ulubione budynki, które zaprojektował, które lubili razem z matką, sklepy, gdzie robili zakupi, teatr i kina, w których bywali, park gdzie czasem chodzili na spacery, a nawet mieszkanie jej brata. Nigdzie nie znaleźli żadnego śladu, żadnej „nici, po której można pójść dalej‖, jak się wyraził Nuriel. W końcu dotarli na cmentarz. Między grobami snuło się kilka wylęknionych na ich widok dusz. Dwie przyszły sprawdzić, czy bliscy dbają o miejsca ich spoczynku. Darkiel wskazał jakiemuś zagubionemu chłopakowi którędy powinien iść, żeby trafić z powrotem do Pierwszego Nieba. Przy grobie rodziców Beryl było cicho i pusto. Nuriel pstryknięciem palców zapalił dawno wygasły znicz, nakreślił na ścieżce kilka dziwnych znaków, zetknął dłonie czubkami palców na kształt daszka i uniósł na wysokość oczu. — Zawołaj ich — polecił. Jej głos zabrzmiał jakoś wątło i słabo. Płomyk zamigotał i syknął. Beryl czekała w napięciu. Niepewność mieszała się z podekscytowaniem.. Proszę, przyjdźcie — zawołała w myślach. Znów poczuła dojmującą tęsknotę za najbliższymi. W ciszy dawał się słyszeć tylko szelest liści i mamrotanie dusz, speszonych obecnością aniołów. Nuriel, zawiedziony i zniechęcony, opuścił ręce. — Nie usłyszeli nas — powiedział. — Nawet nie udało mi się ich zobaczyć. — Spróbuj jeszcze raz — zaproponował Darkiel. Fioletowowłosy anioł potrząsnął głową. — To na nic. Jeśli nie przyszli do światła na grobie, muszą być bardzo daleko. Beryl z całej siły usiłowała nie wyglądać na rozczarowaną. — Może gdyby spytać Adriela… — bąknął niepewnie Darkiel. — Zapomnij — mruknął Nuriel. — On jest tak zajęty, że chyba nie wie, jak się nazywa. Nie ma szansy, żeby pamiętał dokąd zabrał tych, których przeprowadził na drugą stronę. — Jeśli nic nie da się zrobić, to może zrezygnujemy — szepnęła Beryl z wzrokiem wbitym w kamyki na ścieżce. Zmroziła ją myśl, że obaj aniołowie odejdą, zostawiając ją samą w tym dziwacznym wymiarze, którego prawideł nie rozumiała. I co teraz zrobi, nie będąc ani martwą, ani żywą? Ma wrócić do szpitala, czy raczej do własnego mieszkania, albo błąkać się po mieście niby jakiś kloszard—widmo? Zadrżała z lęku. — Daj spokój dziewczyno! — żachnął się urażony Nuriel. — Nawet o tym nie myśl! Dałem słowo, że ich odnajdę, więc przestań się bać! Ja dotrzymuję obietnic. Jak możesz uważać, że pójdę sobie, zostawiając cię samą? Musiałbym być ostatnią świnią! Ja cię w to wpakowałem i ja się tobą opiekuję. Jestem tutaj, żeby świadczyć dobre uczynki. Mogłabyś się zdobyć na odrobinę zaufania. — Ja… już ci ufam — powiedziała. Nuriel spojrzał jej uważnie w oczy, zdobywając się na uśmiech. — To w porządku. — No więc co robimy? — odezwał się milczący dotąd Darkiel. — Poszukamy najbliższej bramy i zabierzemy się do roboty w Królestwie — zdecydował Nuriel. — Chodźcie, moi drodzy. Tutaj już nic nie zwojujemy.

*** Najbliższa brama, wiodąca z Ziemi do Królestwa okazała się nadspodziewanie daleko.

Nuriel tak wyraźnie opadał z sił, że musieli przystanąć. Darkiel i Beryl spoglądali na siebie bezradnie, a Nuriel nie ruszał się z parapetu. Nagle wysoko, jakby z samego nieba, odezwał się przeciągły, wibrujący ton. Spłynął na miasto, ostry i potężny, niby cień drapieżnego ptaka. Beryl zatkała uszy dłońmi, a Darkiel gwałtownie poderwał głowę. Dźwięk zaskoczył wszystkich mieszkańców drugiego wymiaru. Aniołowie, demony i strzygi zamarli, wpatrując się w niebo. Szalona pieśń trwała, za pierwszym tonem popłynęły następne. Nie słyszeli ich tylko ludzie, podążający naprzód z obojętnymi twarzami. Nuriel wyciągnął rękę i wskazał na dach szklanego wieżowca po drugiej stronie ulicy. Stał tam ogromny, ubrany w fiolety anioł, który raz po raz dął w długą, złocistą fanfarę. — To Izrafael — powiedział Darkiel, osłaniając dłonią oczy, żeby lepiej widzieć. — Jest szalony. Potężna postać balansowała na samej krawędzi dachu, nie przerywając gry. Beryl poczuła ciarki, przebiegające po plecach. Melodia miała w sobie coś zniewalającego i destruktywnego zarazem. — Dlaczego to robi? — zapytała wstrząśnięta. Darkiel wzruszył ramionami. — Cholera go wie. Jest stuknięty. To archanioł — dodał, jakby to wszystko wyjaśniało. Muzyka urwała się nagle. Archanioł rozpostarł ramiona i zaśmiał się. Na dźwięk jego śmiechu obaj aniołowie i dziewczyna wzdrygnęli się. Izrafael jednym, płynnym ruchem odbił się od krawędzi dachu i skoczył w dół. Niemal dawał się słyszeć furkot złożonych lotek. W ostatniej chwili, prawie nad samą jezdnią, kilkoma prędkimi ruchami skrzydeł poderwał się w górę. W locie przyłożył trąbę do ust, wydobywając długi, przenikliwy skowyt, a potem zniknął pomiędzy chmurami. — Fanfary Izrafaela ogłoszą koniec czasów — odezwał się Nuriel. — Myślicie, że ćwiczy? — Czy ty musisz ze wszystkiego kpić? — westchnął Darkiel. — Rzecz w tym, że wcale nie kpię — ponuro odpowiedział zapytany. Wtem zza rogu wybiegła śliczna srebrno–zielona chimera. Zatrzymała się przed Nurielem. Na szyi miała obróżkę z dzwoneczkiem. Anioł wyciągnął rękę, żeby ją pogłaskać. Wydała brzydki, przeciągły syk, szczerząc podwójny rząd ostrych kłów. Beryl cofnęła się instynktownie. — To tylko kokieteria — odezwał się miękki głos za plecami całej trójki. Zaskoczeni, drgnęli. Dżinn w zielonej szacie i turbanie ukłonił się grzecznie. Nie spostrzegli skąd się wziął. Miał piękną, smagłą twarz i złote paznokcie. Przysunął się do Nuriela. Poruszał się cicho jak kot. — Jesteś w potrzebie, przyjacielu? — spytał. Nuriel odsłonił w uśmiechu zęby, ale jego oczy pozostały zimne niby listopadowe morze. — To zależy od oferty — powiedział. Darkiel jęknął i przewrócił oczami. Beryl nie mogła się połapać o co chodzi, lecz czuła rosnące napięcie. Dżinn jej się nie podobał. Pachniał ciężkimi, odurzającymi perfumami. Złote paznokcie miały końce ostre jak pazury. — Biała Lilia czy Płynne Srebro? — zapytał. — Gwiazda Blasku — powiedział Nuriel. — Najczystsza. Masz? Źrenice dżinna rozszerzyły się ledwo dostrzegalnie. — Jesteś Świetlistym? — A ty biografem? Masz czy nie? — Oczywiście, gołąbku. Ale to kosztowne upodobanie. Nuriel roześmiał się. Jego twarz zrobiła się ostra, wyraz ust stwardniał. — Myślisz, że łatwo mnie orżnąć? Obrażasz mnie. — Staram się pomóc. Naparstek czy fiolka? — Najpierw pokaż! — zażądał stanowczo anioł.

Dżinn rozchylił poły płaszcza. — Na litość Pańską — syknął Darkiel. — Chyba nie tutaj! — Masz rację, skrzydlaty — dżinn skinął głową. Okręcił się szczelnie opończą i z wdziękiem odwrócił. — Spotkamy się cztery przecznice dalej, na tyłach chińskiej restauracji. Powiedzmy, za trzy oddechy Salomona. Gwizdnął na chimerę, która wpędziła właśnie jakiegoś klnącego i wygrażającego pięściami chochlika do studzienki kanalizacyjnej, a potem zniknął za węgłem. — Przepłoszyłeś go — warknął oskarżycielsko Nuriel. — Chyba ci odwaliło do reszty! — wrzasnął Darkiel z furią. — Co ty wyrabiasz? Widziałeś tamtą anielicę pod sklepem? Zauważyłeś, jak się gapiła? Oczywiście, że nie! Ale ja widziałem! Nie masz nawet resztek instynktu zachowawczego. Nie jesteś podrzędnym demonem, Nuriel Ktoś może cię rozpoznać, nie rozumiesz? Rzecz jasna nie masz zamiaru tam iść? — Rzecz jasna, że mam. Zresztą nikt ci nie każe iść ze mną. Ja cię nie trzymam. Co ty myślisz? Że mnie to bawi? — W porządku — mruknął Darkiel z rezygnacją. — Po prostu nie chcę, żebyś się tak głupio podkładał. Beryl przenosiła wzrok z jednego anioła na drugiego. Pomyślała, że nie może przecież chodzić o to, co właśnie przyszło jej do głowy. Nuriel pochylił się ku niej. Jego twarz znów nabrała wyrazu znużenia, skóra była niepokojąco szara. — Nic się nie przejmuj, skarbie — powiedział. — Nic się nie stało. — Kiedy miną te trzy oddechy Salomona? — spytała. — Za jakieś dwadzieścia minut. Spróbowała się uśmiechnąć. — Chyba musiał być katatonikiem. — Miał sławę niezłego maga. Lewitował, rozkazywał dżinnom i takie tam.. — Rozkazywał też aniołom, niezbyt dobrze na tym wychodziły — wtrącił cierpko Darkiel. Kąciki ust Nuriela drgnęły. — Tylko aniołom niskich chórów — powiedział chłodno. Darkiel wydął wargi. — Touché! — Poza tym rozcinał dzieci mieczem i przelewał z pustego w próżne, dokładnie jak my teraz — rzekła ostro Beryl, którą zaczęła irytować ich sprzeczka. — Święta racja, moja piękna — przyznał Nuriel. — Chcesz się spotkać z tym dżinnem? — spytała. Skinął głową. — No to idziemy. — Jeden za wszystkich, wszyscy za jednego — mruknął nie bez sarkazmu. Darkiel wycelował w niego palec. — Ostrzegałem cię, pamiętaj! Lawendowłosy anioł wzruszył ramionami i wstał z parapetu.

*** Na zapleczu chińskiej knajpy było brudno i pachniało przypalonym olejem. Dżinn czekał na nich w jednym z wąskich zaułków. Jego chimera buszowała w śmietniku, wśród kartonowych pudeł. Co pewien czas dawał się stamtąd słyszeć pisk duszonego szczura. — Masz Gwiazdę? — spytał Nuriel. Dżinn przytaknął. — Pokaż!

W smagłej dłoni błysnęła maleńka flaszeczka z rżniętego kryształu, wypełniona bezbarwnym, fosforyzującym płynem. Anioł wyciągnął rękę. Flakonik błyskawicznie zniknął w rękawie zielonej szaty. — Najpierw forsa! — warknął dżinn. Nuriel potrząsnął głową. — Nie zapłacę, zanim nie spróbuję. Za kogo ty mnie masz? Dżinn obrzucił go złym spojrzeniem, ale ponownie wyciągnął buteleczkę i odkręcił korek. Pochylił ją ostrożnie, wypuszczając maleńką kropelkę na kciuk anioła. Nuriel powąchał płyn, a następnie polizał palec. Poczuł znajomy, gorzkawy smak. — Najczystsza — zapewnił go dżinn. — Może być — powiedział. — Ile? — Sześć szekli — rzucił sprzedawca. Nunel uśmiechnął się drwiąco. — Daję dwa i ani grosza więcej. — Rozum cię opuścił, skrzydlaty?! Powiedziałeś dwa szekle?! — Zamiast się wydzierać, spójrz jakie — Nuriel niedbałym ruchem sięgnął do kieszeni spodni. W jego dłoni pojawiły się dwa metalowe krążki, pokryte na wpół zatartymi znakami i pajęczyną ornamentu. Dżinn rozdziawił usta. Łypnął chciwie na pieniądze, wysuwając błyskawicznie zdobną złotymi paznokciami rękę. Piękną twarz wykrzywił grymas pożądania. — Nie tak szybko! — syknął Nuriel. — Dawaj flakon! Buteleczka znalazła się natychmiast w dłoni anioła, a monety znikły w fałdach zielonej szaty. — Obyś ujrzał siedem rajskich bram i dziewięć ogrodów rozkoszy — wymamrotał dżinn, zginając się w pokłonie i pośpiesznie znikając w zaułku. — O to się nie martw — mruknął Nuriel. Spojrzał na przyjaciół. Beryl miała niepewną, zmieszaną minę, a Darkiel wyglądał ponuro. — Za Królestwo i wszystkich skrzydlatych — powiedział, unosząc fiolkę jakby spełniał toast. Z kieszeni marynarki wyciągnął misternie rzeźbiony nożyk i wbił ostrze głęboko w przedramię. Kątem oka zauważył, że dziewczyna wzdrygnęła się. Schował nożyk, przechylił flaszeczkę i wylał trzy krople na skaleczenie. Już w momencie, gdy upuszczał pierwszą, poczuł, że coś nie jest w porządku. Palący ból w jednej chwili objął całą rękę, a Nuriel odniósł wrażenie, że zderzył się z rozpędzonym Rydwanem. Potem świat wykonał kilka gwałtownych fikołków, a bruk uderzył go w twarz. Wokół zrobiło się ciemno. Jak przez mgłę słyszał stłumione głosy i krzyki. Darkiel przyskoczył do leżącego przyjaciela. — Cholerny sukinsyn! — jęknął. — Sprzedał mu jakieś pieprzone, czarnomagiczne świństwo! Musiał podmienić fiolki! Przecież mógł go zabić! Beryl uklękła obok płowego anioła. — Boże, co się stało? — szepnęła w popłochu. Darkiel obrócił ku niej wykrzywioną przestrachem i złością twarz. — Załadował sobie podróbę, ot co! A przecież mu mówiłem! Chwycił nieprzytomnego przyjaciela pod ramiona, próbując podźwignąć go do pozycji siedzącej. Dziewczyna pospieszyła z pomocą. Oparli go o ścianę najbliższego budynku, między pojemnikami na śmieci. Głowa anioła opadła na prawe ramię, lawendowa czupryna zakryła twarz. — Nuriel! — Darkiel odgarnął fioletowe włosy. — Nuriel, słyszysz mnie? — Acha — szepnął, odrobinę rozchylając powieki. — Wiesz, co to było? Coś ty wziął, na pierze Metatrona?! — Nie wiem — powiedział z trudem. — Jest… czarne… jak cholera.

— No i doigrałeś się! — jęknął Darkiel. — Wiedziałem, że to jakieś świństwo rodem z Głębi. Czarna magia! Mógł cię szlag trafić! Kupować na ulicy! Przecież to trzeba być kretynem! Nie znasz jakichś bezpiecznych, pewnych źródeł? No pięknie, tylko spójrz na siebie! Leżysz naćpany w śmietniku! Anioł z twoją pozycją! Nuriel, ty się powinieneś leczyć! — Pieprzysz jak stara ciotka — szepnął Nuriel i zemdlał. Blady jak płótno Darkiel spojrzał na Beryl. Dziewczyna wydawała się zszokowana. — Jest tu w pobliżu jakiś kościół? — spytał. — Nie wiem, chyba nie — usta Beryl poruszyły się niemal bezgłośnie. — Musimy znaleźć dla niego odtrutkę. Na początek wystarczy nawet woda święcona. Przypomnij sobie, dziewczyno! — Jest jeden, ale dobry kawałek drogi stąd. — W porządku, zaprowadź mnie. — Chyba nie chcesz go tak zostawić! — krzyknęła przerażona. — Nie mam wyjścia. Sam nie trafię. Musisz zaprowadzić mnie do kościoła. Pospiesz się! Tutaj mu chyba nic nie grozi. — No dobrze — zgodziła się po chwili wahania. Zrobiła kilka kroków i zatrzymała się, oglądając na skuloną pod ścianą postać. Darkiel pociągnął ją za rękę. — Nie możemy zostawić go samego w tym stanie! — jęknęła. — Musimy — powiedział stanowczo. — Pospiesz się, kochanie. On potrzebuje pomocy. — Masz rację — skinęła głową. — Dostaniemy się do głównej ulicy, a potem pierwsza w lewo. Pobiegli. Tym razem już się nie obejrzała.

*** Czuł się fatalnie. Miał zawroty głowy i mdłości. Lewa ręka zupełnie zdrętwiała, choć jednocześnie bolała jak wszyscy diabli. Ostrożnie podciągnął rękaw. Ranka od noża napuchła i rozjątrzyła się. Męczyło go pragnienie. Oblizał spierzchnięte wargi. A to skurwysyn, pomyślał o dżinnie. Podmienił flakoniki. Nawet nie miał siły go skląć. Spróbował wstać, ale to zadanie okazało się niewykonalne. Z wielkim trudem dźwignął się na czworaki, poczołgał się w stronę najbliższej uliczki, lawirując między pojemnikami na śmieci. Było mu strasznie niedobrze. Znów spróbował wstać, czepiając się wysokiego blaszanego kosza, ale pośliznął się na czymś i upadł, boleśnie przygniatając sobie rękę. Dwa pojemniki przewróciły się z brzękiem, który odezwał się tysiącznym echem w jego udręczonej głowie. Nuriel zaklął. Dźwignął się na kolana, a potem ostrożnie podniósł się z klęczek. Tym razem udało mu się utrzymać na nogach, choć przed oczami zawirowały czarne płatki. Zrobił kilka chwiejnych kroków i zamarł. W otwierającym się przed nim wylocie wąskiej uliczki leżał w kałuży krwi potężnie zbudowany anioł. Wydawał się martwy. Nuriel zbliżył się powoli i przyklęknął przy leżącym, którego twarz wykrzywiał grymas cierpienia. Nuriel nie znał go lub nie potrafił rozpoznać. Pochylił się nisko, szukając oznak życia. Wtem potężna dłoń wystrzeliła do przodu, a żelazne palce zwarły się na jego nadgarstku. Nuriel szarpnął się, ale za późno. Uścisk na przegubie stał się jeszcze silniejszy. Poczuł potężną moc promieniującą od nieznajomego. Ogarniała go, utrudniając oddech, sprawiając ból. To archanioł! Pomyślał ze zdumieniem. On umiera! — Jesteś… Świetlistym — usłyszał urywany, ochrypły szept. — Ćpun… Hańba! Trudno… słuchaj. Znajdź Gabriela. Musisz. Natychmiast. Gabriela. Rozumiesz? — Tak — szepnął. Potężna moc archanioła dodawała mu sił, rozjaśniała umysł, niwelując skutki zażytej mikstury. — Suka… Suka wie. Dużo, ale nie wszystko. Poszczuła Srogiego Lwa… tak, poszczuła go. Chce, żebyśmy się wszyscy pozagryzali. On mnie nie zabił… Suka zabiła… Powtórz. Suka

zabiła piątego z szeregu! Powtórz! — Rozumiem. Zabiła piątego z szeregu. — Tak — szept przeszedł w chrapliwy świst. — Mamy, przeciek… Plan A zagrożony. Suka domyśla się… Podwójny przeciek! Dlatego umieram… rozumiesz? Powtórz! — Potrząsnął Nurielem tak mocno, że anioł niemal jęknął. — Powtórz! — Plan A zagrożony. Podwójny przeciek — powiedział Nuriel. Był blady jak wapno i drżał. Twarz umierającego drgała z wysiłku. — Powiedz Gabrielowi… jeden z naszych… Suka uwodzi… i zabija. Piąty z szeregu… Suka… szczuje… Słowa zamieniły się w bełkot. Z ust i nosa leżącego popłynęła krew. Piąty z szeregu umarł z bolesnym przekonaniem, że nie zdążył przekazać wiadomości do końca.

*** — Daleko jeszcze? — zapytał zdyszany Darkiel. — Kilka ulic — Beryl też brakło tchu. Kościół, którego szukali okazał się, niestety, na głucho zamknięty. Teraz próbowali znaleźć w pobliżu inny. Po pewnym czasie musieli jednak zwolnić kroku. — Jesteś pewien, że nic mu nie będzie? Srebrne oczy spojrzały na Beryl poważnie. — Przeżył spory wstrząs, ale jeśli nie zginął od razu, to wyjdzie z tego. — Nigdy nie przypuszczałam, że anioły… — zawahała się. — Ćpają? Jeszcze jak! Ostatnio to stało się nagminne. Od kilku setek lat dzieje się coś niedobrego, Beryl. Tak jakby porządek świata stopniowo się załamywał. Nie wiem, jak ci to wytłumaczyć, nie rozumiem dlaczego tak jest. Nikt nie rozumie, ale wszyscy czują. Kiedyś przenikała nas Jasność, była zawsze blisko, dodawała sił, kierowała nami, leczyła, podtrzymywała na duchu. A teraz Ona… przygasła. Właściwie chyba zgasła zupełnie. Nie mamy już kontaktu z Panem, Beryl. Nie potrafimy Go odnaleźć. Nie pytaj dlaczego. Nie mam pojęcia. Niektórzy aniołowie po prostu czują ten brak, ale inni cierpią bez Jasności. Muszą szukać zastępczych środków. Większość zwraca się ku Królowej, chociaż jej cudowne, pełne miłości światło również jest niedostępne. Pozostaje moc zgromadzona w miejscach, które odwiedzała na Ziemi, błogosławione źródła, przedmioty. To daje na jakiś czas namiastkę Jasności. Ale, jak się okazało, uzależnia. I oczywiście jest surowo zakazane. Góra potępia nawet zwykle nadużycie wody święconej. Trudno się dziwić, prawda? Wyobraź sobie błąkające się po Ziemi i Królestwie rzesze napranych aniołów. Największą kasę zbija na tym Głębia. Podobno łapę na handlu trzyma sam Asmodeusz. To bardzo prawdopodobne. Zdarzają się też takie oszukańcze kanalie, jak ten zielony dżinn. Po tylu latach brania Nuriel mógłby przestać być taki naiwny. Beryl słuchała uważnie. Darkiel spostrzegł, że jej twarz z każdą chwilą robi się coraz bardziej smutna. — Czy Nuriel może mieć z tego powodu kłopoty? — spytała ostrożnie. Darkiel zastanowił się przez moment. — Nuriel… On jest Świetlistym. To znaczy należy do dobrze urodzonych. Ma naprawdę wysoką pozycję, ale nigdy się nie wywyższa, nie tak jak reszta. Świetliści to w większości zadufani w sobie, bezduszni dranie. Nuriel jest inny, sama widziałaś. Nie pasuje do nich. Zgrywa twardziela, ale naprawdę to nadwrażliwiec o złotym sercu. Dla niego to musi być szczególnie trudne. Spojrzał jej w oczy. — Gdyby dał się przyłapać, miałby przed sobą ciężkie przejścia — powiedział. — A ty? — odważyła się spytać. — Też bierzesz?

Potrząsnął głową. — Nie. Urodziłem się w Pierwszym Kręgu, służę tylko przy Bramie Południowego Wiatru, nigdy nie byłem wyżej niż w Czwartym Niebie. Jestem nikim. Na swoje szczęście nie znajdowałem się należycie blisko, żeby Jasność odcisnęła na mnie piętno. — Darkiel — szepnęła — co powinno być w tej buteleczce? Uśmiechnął się smutno. — Woda z Lourdes — powiedział.

*** Skręcili za róg. Pierwszy zatrzymał się anioł, tak gwałtownie, że Beryl niemal na niego wpadła. Spojrzała w głąb uliczki i również zamarła. Stojący naprzeciw mężczyzna nie był wysoki, przy Darkielu wydawał się wręcz niski. Ciemne, długie włosy nosił związane na karku w węzeł. Smagłą twarz zdobiła hiszpańska bródka. Otaczała go gęsta, mroczna energia. Kiedy się odezwał, jego głos przywodził na myśl echo w podziemnym korytarzu. — Kto was tu przysłał? — Nikt — odpowiedział Darkiel, przesuwając się tak, żeby zasłonić sobą dziewczynę. Nieznajomy odsłonił w uśmiechu białe, drapieżne zęby. — W takim razie lepiej było siedzieć w domu i klepać paciorki. Teraz nie wystarczy wam czasu nawet na to. Szare oczy lustrowały ich obojętnie. On nas zabije, pomyślała Beryl. Czarnowłosy wyciągnął zza pasa sztylet, lśniący jak sopel lodu. Darkiel zacisnął dłonie w pięści, szykując się do desperackiego ataku. Uciekaj — miał właśnie szepnąć dziewczynie, gdy usłyszał odgłos szybkich kroków. Zza przeciwległego węgla wyłoniły się nagle dwie postaci. Nieznajomy obrócił gwałtownie, warknął jakieś przekleństwo i rzucił się w najbliższą przecznicę. — Zatrzymaj go! — usłyszeli okrzyk. W tej samej chwili minął ich w biegu potężny, rudowłosy anioł w skórzanej kurtce i ciężkich buciorach. — Michael — szepnął oszołomiony Darkiel. Beryl przyglądała się drugiemu wybawcy, który podchodził do nich wolnym krokiem. Miał szczupłą sylwetkę, proste, lśniące jak antracyt włosy, równo przycięte na wysokości szczęki. Nosił czarny, skórzany płaszcz, wąskie spodnie w barwie czerwonego wina i buty na grubej podeszwie. Na szczupłej, suchej twarzy o nieco za jasnej cerze malował się władczy wyraz. Zielone oczy zdawały się bezdenne. Pod wpływem wzroku przybysza Beryl poczuła zawrót głowy. — Przeżyliście paskudną przygodę — powiedział. — Czy którekolwiek z was wie kim był ten Mroczny? Darkiel zgiął się w niezgrabnym ukłonie. — Nie znam go, wasza Jasność. Pytał czy ktoś nas tu przysłał. Racz przyjąć wyrazy wdzięczności za ocalenie. — Nie zrobiłem niczego specjalnego. Michael przynajmniej kawałek sobie pobiegnie. Idźcie w pokoju i nie zawracajcie sobie głowy. Być może będę musiał mu pomóc. Odwrócił się, żeby odejść, gdy Darkiel padł nagle na kolana. — Panie! — zawołał błagalnie. Wysłuchaj mojej prośby! Suchą twarz wykrzywił grymas irytacji. — Wstań! Nie jesteśmy w Królestwie. Nie znoszę tych służalczych ceremoniałów. Jak się nazywasz? — Darkiel. Służę przy Bramie Południowego Wiatru.

— Wobec tego dlaczego cię tam nie ma? Darkiel zmieszał się. — Mój przyjaciel… zapadł na zdrowiu. Miał gwałtowny atak zatrucia czarną magią. Błagam, pomóż mi. — Kupił lewą działkę? Co za przykrość. Nie rozumiem tylko, co ja mam z tym wspólnego? — To Nuriel, anioł Burzy Gradowej — powiedział cicho Darkiel. — Nuriel? Mam dzisiaj wieczór niespodzianek. Dlaczego myślisz, że to coś zmienia? Może przynajmniej raz poniesie konsekwencje tego, co robi! — Pomóż mu — krzyknęła rozpaczliwie Beryl. — Proszę! Kimkolwiek jesteś. W zielonych oczach zabłysło zainteresowanie. — Gabriel — przedstawił się. Dziewczyna mimowolnie otworzyła ze zdziwienia usta. Archanioł uśmiechnął się. — Myślisz, że powinienem ratować mu tyłek, zakładając, że Michael sam sobie poradzi? Może i tak. Żebym nie zapomniał, że zajmuję się również miłosierdziem. Zaprowadźcie mnie do niego. Nie uszu nawet połowy drogi, gdy spostrzegli wysoką, kanciastą sylwetkę z fioletową plamą czupryny. — Jak miło cię widzieć na nogach! — cierpko powitał go Gabriel. — Sam się pozbierałeś? Tym razem doigrałeś się, Nuriel. Przyjmij do wiadomości, że jestem wkurzony! Na ściągniętej twarzy anioła malowało się napięcie. — Gabrielu, z całym szacunkiem, to nie jest najlepszy moment, żeby mnie opieprzać! — powiedział. — Piąty z szeregu nie żyje. Byłem przy jego śmierci. Gabriel drgnął. Sand! — pomyślał. Piąty z siedmiu archaniołów, stojących przed Tronem Pańskim. Michael miał rację. Zbyt późno zaczęliśmy go szukać. Spojrzał na Nuriela. — Mów! — rzucił prędko. — Powiedział, że suka poszczuła Srogiego Lwa przeciwko nam. Domyśla się prawdy. To ona go zabiła. Plan A zagrożony. Jest przeciek. Podwójny! Wspomniał coś o jednym z naszych, ale nie zdążył skończyć. Majaczył. Nic z tego nie rozumiem. — To i lepiej dla ciebie — mruknął Gabriel. Przesunął ręką po twarzy. Był wstrząśnięty. Myśl idioto — nakazał sobie. Srogi Lew? Ariok. No tak. Michael goni Arioka. Cholerna suka Lilith zabiła Sariela! Dlaczego? Żebyśmy nabrali przekonania, że zrobił to Ariok. Mieliśmy spotkać tu Arioka, a potem znaleźć ciało piątego z szeregu. Wszystko wskazywałoby na to, że Ariok go zabił. W takim razie Srogi Lew musiałby dać głowę pod topór. Po jakiego diabła Lilith zależy na śmierci Arioka? Knuje coś, to pewne. Święta Jasności! Jeszcze ten przeciek! Ktoś z Mrocznych puścił farbę, to było w sumie do przewidzenia. A kto z naszych? Jeśli przeciek jest podwójny… siedzimy na bombie. Skąd ta Suka wie o planie A? Myśl, myśl, Gabrielu, bo inaczej Królestwo runie Ci na głowę! Podniósł wzrok i napotkał trzy pełne napięcia spojrzenia. — Jesteś pewien, że powtórzyłeś wszystko? — zwrócił się do Nuriela. Anioł skinął głową. — Tak. Nic więcej nie zdążył powiedzieć. — Chyba powinienem pójść w ślady Sariela — szepnął Gabriel. — Miałbym przynajmniej spokój. Darkiel! Natychmiast wracaj na posterunek przy Bramie. Nuriel! Zabierz dziewczynę i nie opuszczaj Terenu Królestwa. Możesz mi być potrzebny. Gdybyś coś sobie przypomniał albo zauważył, bezzwłocznie mi zamelduj. Sięgnął do kieszeni płaszcza. — Masz — podał Nurielowi płaski kryształ z wyrytym wewnątrz okiem. — To Oko Dnia. Dzięki niemu będziesz wiedział gdzie jestem. Chyba nie muszę wam mówić, że nigdy mnie tu nie widzieliście?

Wszyscy troje potrząsnęli głowami.

*** — Panowie, sytuacja jest poważna — powiedział Gabriel. — Jeśli macie jakieś pomysły, podzielcie się łaskawie z pozostałymi. Zapadło głuche milczenie. Gabriel przesuwał wzrok po twarzach zebranych. Przy najdalszym końcu stołu ustawionego w podkowę siedział Rafael, wierny, wypróbowany przyjaciel, archanioł uzdrowień o kasztanowych, lekko falujących włosach i oczach ciepłych jak jesienne słońce. Wydawał się zafrasowany. Miął nerwowo rękaw skromnej szaty. Spośród zgromadzonych tylko on, Tammuz i Uriel ubierali się zgodnie z tradycją. Rafael miał szczery, łagodny charakter. Często zbyt łagodny, skonstatował Gabriel. Obok siedział Fanuel, archanioł pokuty. Jego młodzieńcza, ascetyczna twarz nie nosiła śladów surowości. W orzechowych oczach widniało raczej uduchowienie. Włosy koloru miodu nosił krótko obcięte. Gabriel nie znał go dobrze i z tej racji nie bardzo mu ufał. Archanioł zdawał się bardzo mało wiedzieć o regułach, rządzących Królestwem, wobec czego mógł się okazać niebezpieczny. To idealista, pomyślał Gabriel. Najchętniej wykluczyłby go ze spisku, ale Fanuel należał do siedmiu archaniołów Tronu, więc byłoby to niewykonalne. Miejsce Sariela stało puste. Książę Zastępów, Michael, najserdeczniejszy przyjaciel Gabriela, podpierał brodę potężną pięścią. Jego śmiała, przystojna twarz okolona bujnymi kędziorami w kolorze szafranu, była zasępiona. Spojrzenie niebieskich oczu na chwilę zatrzymało się na Gabrielu, usta skrzywiły się w grymasie irytacji. Widocznie Michael wciąż wyrzucał sobie, że nie zdołał dopaść Arioka. Obok Michaela siedział Uriel, najbardziej podobny do obiegowego wizerunku archanioła. Regent Słońca miał sylwetkę atlety, złote loki, błękitne oczy, i dumne usposobienie. Gabriel musiał jednak przyznać, że Uriel jest bardzo odpowiedzialny i lojalny. Chudy, kostyczny Razjel, Pan Tajemnic, Książę Magów, swoim zwyczajem znalazł sobie miejsce nieco na uboczu. Ubierał się na błękitno, a czarne, gęste włosy splatał, podobnie jak Izrafael, w długi sięgający końca pleców warkocz. Oczy Razjela miały lodowy kolor akwamaryny. Gabriel bardzo go lubił za nieprzeciętną inteligencję i sarkastyczne poczucie humoru. Razjel był indywidualistą. Nie znosił celebry, nie pragnął władzy, kolekcjonował cenne księgi, zajmował się magią i literaturą. Po drugiej stronie stołu zgromadzili się Mroczni. Wyniosły, opryskliwy Belzebub, zwany Władcą Much, któremu złośliwi przeciwnicy nadali przydomek „Lep‖. Elegancki, obojętny Azazel o fiołkowych włosach i oczach, miłośnik polowań, najlepszy skrytobójca, jaki się kiedykolwiek narodził. Mocny, zwalisty Belial, najrozsądniejszy z Mrocznych, który miewał, niestety, ataki szału, poprzedzane długimi okresami depresji. Włosy koloni wiśni zwyczajem możnych z Głębi wiązał na karku w węzeł. Drobny, smukły, piękny i zepsuty Asmodeusz, właściciel wszystkich domów gry i burdeli w Limbo, Przedpieklu i Otchłani, stukał wypielęgnowanym palcem w blat stołu. W seledynowych, misternie zaplecionych włosach połyskiwały drogie kamienie. Asmodeusz był urodzonym intrygantem, kobieciarzem i utracjuszem. Nigdy jednak nie pozwalał sobie na zbędne ryzyko. Gabriel, chcąc nie chcąc, musiał podziwiać jego talent do interesów i zjadliwy język. Cieszył się w duchu, że upodobania Asmodeusza do luksusu i rozrywek przewyższają jego żądzę władzy. Z chłopięcą niemal twarzą Asmodeusza kontrastował ostry, jastrzębi profil Mefistofelesa. To inteligentny taktyk, ocenił Gabriel, chociaż zbytnio poddaje się emocjom. Na rogu siedział Tammuz, głupi, próżny, zadufany w sobie, lecz posiadający liczne grono popleczników. W końcu spojrzenie Gabriela zatrzymało się na siedzącym naprzeciw, najpotężniejszym Mrocznym. Lucyfer, Niosący Światło, pogardliwie nazywany przez wrogów Lampką, miał mocną szczękę, krótko ostrzyżone, jasne jak piasek włosy i oczy w barwie granitu, pełne

zimnego blasku. Ubierał się na czarno, starannie, ale bez zbytku. Zmierzyli się wzrokiem. Przystojna twarz Lucyfera była ponura i napięta. — Jeśli dobrze zrozumiałem — odezwał się — z tego, co zdążył powiedzieć Sariel wynika, że jeden z was, mili Panowie Świetliści, jest, że się tak wyrażę, Judaszem. Przy okazji, kondolencje z powodu nagłego zgonu piątego z szeregu. Musiało mu być ciężko odchodzić, mając do przekazania taką hiobową wieść. — Nie mamy pewności, co miał na myśli Sariel, wspominając o jednym z n a s z y c h , lecz to, co dotyczyło w a s nie budzi najmniejszych wątpliwości — przerwał Gabriel z naciskiem. — Uważasz, że przeciek powstał z naszej strony? — warknął zaczepnie Belzebub. — Wcale nie uważam. Ja wiem. Razjelu, zechciej przybliżyć panom garść faktów. Zapadło ponure milczenie. Wywiad Razjela uchodził zawsze za przynajmniej równie dobry, jak Azazela. Książę Tajemnic założył nogę na nogę i odezwał się spokojnie: — Umierając, Sariel wspomniał o podwójnym przecieku oraz o zagrożeniu ze strony Lilith i jej sprzymierzeńców. Jasno i wyraźnie stwierdził, że zginął na rozkaz Suki. Lilith próbowała wrobić Arioka w morderstwo Sariela i tym samym zmusić nas do pozbycia się go, sugerując, że Srogi Lew wie coś o naszym… hmm, sprzysiężeniu. Nie mamy pewności dlaczego Lilith zależało na śmierci Arioka. Osobiście uważam, że chciała spreparować fałszywy dowód zdrady obecnych tutaj Mrocznych, sugerując ich potajemne konszachty z jednym z najpotężniejszych Książąt otchłani, wyłączonym z udziału w koalicji. Sariela musiała usunąć, gdyż w jakiś sposób dowiedział się o jej związku z Ariokiem, oraz, co najważniejsze, o tym, że Lilith ma jakieś informacje na temat naszego, podyktowanego wyższą koniecznością przymierza. — W porządku — wtrącił Mefisto — ale co to ma wspólnego z nami? — Zdobądź się na chwilę cierpliwości — rzekł Razjel uprzejmie. — Zaraz wyjaśnię. Otóż, w zaistniałej sytuacji pytania o Arioka i Sariela schodzą na dalszy plan wobec najważniejszej kwestii. Skąd, na szczeble drabiny Jakubowej, ta Suka w ogóle wie cokolwiek o koalicji? — Diabli wiedzą — burknął Michael. — Mylisz się, Michasiu. Nie wiedzą, chociaż walnie się do tego przyczynili. Jakiś czas temu Tammuz i Belzebub bawili w nowo otwartym, luksusowym burdelu Asmodeusza w towarzystwie dwóch ślicznych, głupiutkich, roztrzepanych dżiniji. Jedna ma na imię Dżamila i błękitną skórę, a druga Zulejka i nosi Gwiazdę Południa wprawioną w pępek. Nasi drodzy Mroczni, nie przejmując się zbytnio obecnością panienek, żywo rozprawiali o istotnych kwestiach, omawianych na ostatnim posiedzeniu koalicji. Niestety, obie panie okazały się fanatycznymi szpiegami Suki. Swoją drogą, na twoim miejscu, Asmodeuszu, staranniej dobierałbym personel. Zawrzało. Większość obecnych podniosła się z miejsc i zaczęła krzyczeć. Tylko purpurowy na twarzy Tammuz i popatrujący spode łba Lep zachowali milczenie, nie ośmieliwszy sprzeciwić się faktom. — Dość tego! — ryknął gromkim głosem Lucyfer. — Zło już się stało. Przyznaję, jest nie do naprawienia. Razjelu, czy masz jakieś dowody na poparcie swoich słów? — Oczywiście — rzekł swobodnie archanioł. — Chętnie je przedstawię, ale czy nie wystarczy spojrzeć na twarze waszych przyjaciół, Tammuza i Belzebuba? Lucyfer musiał z niechęcią przyznać, że wystarczy. Zresztą nie miał najmniejszych wątpliwości, że Razjel jest w posiadaniu bardzo poważnych dowodów obciążających, skoro pozwolił sobie na tak ostre wystąpienie. — Nie możemy puścić płazem równie poważnej wpadki — odezwał się Uriel. — Nawet jeśli wynika z wrodzonej głupoty i braku odpowiedzialności. Po jednej mogą się pojawić następne. Mroczni skrzywili się. — Z uwagi na dobro koalicji, proszę, żebyśmy sami mogli zbadać tę sprawę i ukarać winnych — powiedział Lucyfer z miną, jakby połykał żabę.

— Z jakiej racji? — warknął Uriel. — Z wyższej racji — odezwał się Gabriel ze znużeniem. — W porządku, Luciu. Bawcie się tym sami. Jakieś sprzeciwy? Archaniołowie milczeli. — Czy nie powinniśmy w takim razie przedyskutować potrzeby wprowadzenia planu A? — zapytał niespodziewanie Mefistofeles. — Nie! — krzyknęli równocześnie Rafael i Michał. — Dlaczego? — Lampka oblizał wargi. — Proponuję głosowanie… — Nie ma mowy! Po śmierci Sariela jest nas za mało! — przytomnie zaoponował Rafael. — Zanim nie uzupełnimy składu żadne głosowanie nie wchodzi w grę! — Lepiej zastanówmy się co z Ariokem — wtrącił Michał. — Racja — poparł go Gabriel. — Nie możemy po prostu go zignorować. — Nie sądzicie, panowie — odezwał się uprzejmie Azazel, zajęty dotąd czyszczeniem paznokci — że Arioka mógłby spotkać drobny wypadek, absolutnie losowy, nie mający nic wspólnego z nami… — Na pewno nie przedtem, nim wyciągniemy z niego wszystko, co wie — rzekł Gabriel. — W takim razie może potem? — zaproponował Belial. — To, co stanie się z Ariokiem potem, jest waszą sprawą — powiedział Gabriel. — Chodzi również o to, żeby przestał stanowić zagrożenie w sposób dyskretny. Jego poplecznicy są silni, a nam, jak na razie, nie potrzeba wojny — wtrącił Razjel. — O to się nie martw — rzekł Belial, spoglądając znacząco na Azazela, który wyszczerzył w uśmiechu zęby. — Umówmy się z Ariokiem w jakimś neutralnym miejscu, na przykład na Ziemi, pod pretekstem, że chcemy go wciągnąć do spisku. Potem zobaczymy. — Myślisz, że będzie na tyle głupi, żeby się zgodzić? — spytał Michael. — Na pewno. Lilith go przekona. Chce poznać prawdę o nas, nawet za cenę pułapki. — W którą wpadnie ktoś inny — mruknął Razjel. — Dobry pomysł — zgodził się Uriel. — Chociaż pojmanie Arioka może okazać się niełatwe a nawet niebezpieczne. Uchodzi za niezłego zabijakę. — Wchodzę w to — rzekł natychmiast Michael. — Z naszej strony pójdę ja i Gabriel. W porządku, Dżibril? Gabriel skinął głową i uśmiechnął się lekko, słysząc przezwisko, którym ochrzciły go dżinny, a Michael używał w przypływie braterskich uczuć. — Od nas będę ja i Belial — zawyrokował Lucyfer. — A ja poczekam w pobliżu — mruknął Azazel. — Na wszelki wypadek. — Pozwól sobie towarzyszyć — wtrącił Razjel — również na wszelki wypadek. — Chyba o czymś zapomnieliśmy — powiedział Mefistofeles. — Co z Lilith? Nie możemy jej tknąć. Trzy czwarte Wszechświata, które uwiodła lub aktualnie uwodzi zwróci się przeciwko nam. — Niech Gabriel się tym zajmie — odezwał się zjadliwie Asmodeusz. — Zawsze miał podejście do kobiet. Natychmiast powiało chłodem. — Przy okazji — ciągnął niezrażony Książę Hazardu. — Zawsze chciałem cię spytać, Dżibril, czy kiedy przekazywałeś Niewieście wiadomość, powiedziałeś Jej wszystko, o ofierze, krzyżu i tak dalej? Wszyscy archaniołowie zbledli. Belial przełknął nerwowo ślinę, a Lucyfer nie potrafił ukryć złości. Asmodeusz ze słodkim uśmieszkiem czekał na odpowiedź. Zanim Gabriel zdążył się odezwać, ozwał się uprzejmy, zimny głos Razjela. Uśmiech na jego twarzy wyglądał jak cięcie brzytwy. — Zapominasz, zdaje się, że była to D o b r a N o w i n a . Lodowe oczy w kolorze akwamaryny patrzyły tak, że Asmodeusz się zmieszał. Właściwie

pożałował głupiego tekstu już w momencie, gdy go wypowiadał. — Nie pozwolę, żeby w mojej obecności obrażano Królową! — syknął złowrogo Michael, szary jak wyprane płótno. W jego źrenicach błysnęło szaleństwo. Wszyscy wiedzieli, że Książę Zastępów ma porywczy charakter i ciężką rękę. — Ktoś zapłaci za tę zniewagę! — Uriel zerwał się z miejsca. — Słono zapłaci! — Spokojnie, panowie — wolno powiedział Belial. — Przysięgam, że nikt nie miał zamiaru uchybić czci Niewiasty. Szanujemy Ją. Uwaga Asmodeusza była obraźliwa i niestosowna. Michael walnął pięścią w stół. — Dostrzeże jej niestosowność, zbierając zęby z podłogi! — Uspokójcie się, proszę! — Rafael zamachał rozpaczliwie rękami. — Zapominacie, że Królowa nie pochwała rozlewu krwi. W żadnym wypadku! Nie gorączkuj się, Michasiu — powiedział Gabriel. — Jemu chodziło o mnie, nie o Królową. — Wybacz, Dżibril — rzekł Lucyfer. — Wybaczcie wszyscy. Przeproś ich! — syknął wściekle do Asmodeusza. — Przykro mi — wymamrotał winowajca. — Nie chciałem wywoływać tej burzy. Może przyjmiecie darmowe zaproszenie na otwarcie nowego klubu gier w Przedpieklu? Będą najlepsze trunki i najpiękniejsze dziewczyny w Otchłani. — Chętnie przyjmę tylko zaproszenie na twój pogrzeb! — warknął Michael. — A sprawa Lilith wciąż nierozwiązana — mruknął Azazel. — Zajmę się nią — Gabriel uśmiechnął się krzywo. — Inaczej Asmodeusz gotów uznać, że moja reputacja jest przesadzona. Kiedy opuścili już położone na skraju Limbo tajne kasyno Asmodeusza, w którym spotkali się tym razem i dla bezpieczeństwa pojedynczo lub parami rozchodzili się do swoich spraw, do Gabriela przysunął się Rafael. Szli przez chwilę milcząc, gdy archanioł uzdrowień odezwał się: — Skazaliśmy Arioka na śmierć, Gabrielu. W sumie to zbrodnia. Zielone oczy spoczęły na twarzy Rafaela. — Zrównałem z ziemią Sodomę i Gomorę, obaliłem mury Jerycha, prowadziłem do boju Zastępy, w Dniu Końca wyleję na Ziemię rzekę krwi. Czemu miałbym się przejmować jednym Ariokiem? — Ponieważ jesteś aniołem Pańskim. Ostatnio zdajesz się o tym zapominać. Usta Gabriela wykrzywił przykry grymas. — Czy nie byłem nim, kiedy obracałem w proch Gomorę? Rafael zamilkł.

*** Gabriel zrzucił z głowy kaptur. W tawernie było szaro od dymu, śmierdziało potem i skwaśniałym winem. Na kominku płonął suty ogień. W ciemnym kącie izby także płonęła czerwona jak rozżarzona głownia — ruda, kędzierzawa czupryna. Dochodził stamtąd gwar, śmiechy, trzaskanie kuflami i dźwięki pijackich piosenek. Gabriel wytężył wzrok. Nie ma wątpliwości, tych włosów nie da się z niczym pomylić. Podszedł do długiego, zbitego z surowych bierwion stołu, przysunął sobie zydel. — Witaj, Samaelu — powiedział, spoglądając w oczy równie zielone jak jego własne, nakrapiane drobinami płynnego złota. — Gabrysiu! Co za niespodzianka! Napij się. Gabriel uniósł ciężki kielich, upił ostrożny łyk. Wino było wyśmienite. Miał nadzieję, że Samael nadal gardzi trucizną jako sposobem likwidowania kłopotów. — Co u ciebie? Wciąż na garnuszku u Szefa? Bez obrazy, kiedyś sądziłem, że stać na niezależność.

Gabriel uśmiechnął się. — Mam jej teraz więcej, niż bym chciał, Samaelu. Potężny, atletyczny archanioł zepchnął z kolan śliczną demoniczkę. — Koniec zabawy, moi mili! — zwrócił się do pijanych towarzyszy i dziewcząt. — spadajcie! Odwiedził mnie dawny przyjaciel, chcemy pogadać w spokoju. No już! — zaklaskał w dłonie. Towarzystwo rozeszło się niechętnie, ale posłusznie. Gabriel sączył wino. — Wybacz, nie zrozumiałem, co masz na myśli? — Zielone oczy Samaela lśniły — Wypadłem z kursu. Przestałem kontestować, teraz poznaję uroki życia. Polityka mnie już nie bawi. — Nie chodzi mi o politykę — powiedział Gabriel swobodnym tonem — tylko o twoją śliczną, wszeteczną żoneczkę, tę sukę Lilith. Opalona twarz Samaela jakby trochę pobladła. — O Lilith? — powtórzył. — Skąd pewność, że to mnie zainteresuje? Gabriel odsłonił w uśmiechu duże, równe zęby. — Nie zapominaj, że jestem między innymi aniołem zemsty. — Nie wejdę z tobą w żaden układ, zanim nie dowiem się prawdy. Całej prawdy, Dżibril. — Na twoim miejscu nie byłbym taki pewny, że chcę ją znać. — To pierwszy warunek jakiejkolwiek współpracy. Gabriel wzruszył ramionami. — Twoje ryzyko, przyjacielu. Za oknami zapadał zmierzch, deszcz rozpadał się na dobre. Bywalcy tawerny, jeden po drugim, lądowali pod stołem, chrapiąc. Samael słuchał. Gdy głos Gabriela umilkł, upadły archanioł w zamyśleniu stukał paznokciem o brzeg kieliszka. — No, cóż — mruknął. — Polityka chyba znowu zaczęła mnie bawić.

*** Zdenerwowany, spocony sekretarz zginał się raz po raz w ukłonach przed Najwyższym Sędzią, jednym z ośmiu Filarów Sprawiedliwości, Azbugą. — Racz wybaczyć, panie — mamrotał. — Jakaś możnie odziana Świetlista pragnie mówić z tobą. Odprawiłem ją, lecz nalega. Twierdzi, że to sprawa najwyższej wagi. Mówi, że z desperacji gotowa jest wedrzeć się siłą. Azbuga słynął z surowości, wytrwałości i maniackiego wręcz konserwatyzmu. Nigdy nie puszczał płazem nawet najmniejszych uchybień. Podlegali mu śledczy, wywiadowcy, prokuratorzy i kaci. Gdyby odprawił Świetlistą, mógłby mimowolnie przymknąć oko na jakiś występek, który odkryła. Poczucie obowiązku kazało mu zająć się tą sprawą. — Wprowadź ją — polecił. Sekretarz wycofał się, wciąż zgięty w pół. Anielica ubrana była skromnie, z wielkim poszanowaniem tradycji i wyraźnym podkreśleniem wysokiej pozycji rodowej. Była przy tym bardzo piękna. Azbuga taksował ją ostrym, beznamiętnym spojrzeniem. Odrzuciła zasłonę z twarzy, a Najwyższy Sędzia zachwiał się, jakby trafił go piorun. — Lilith! — wyszeptał. — Matka demonów! Nabrał powierza w płuca i ryknął z całą mocą: — Precz, dziwko Otchłani! Wynoś się stąd, Mroczna Wywłoko! Precz z tego pałacu, precz z Królestwa, które kala samo twoje imię! Podła! Nieczysta! Wszeteczna! Lilith uśmiechnęła się słodko. — Wszeteczna, ale użyteczna — powiedział cudowny, lekko schrypnięty głos. — Przynoszę

ci wieści, które powinny cię zainteresować. Najwyżsi dostojnicy Królestwa, najpiękniejsi archaniołowie, dzierżący pełnię władzy z wyroków Pana, siedmiu stojących przed Tronem, są nikczemnymi zdrajcami. Bratają się z samą śmietanką Mrocznych, wchodzą w układy z Lucyferem i jego bandą. Prym wiodą oczywiście Gabriel, Michael i Razjel. Spotykają się w sekretnych miejscach, najczęściej w kasynach i domach rozpusty tego zwyrodniałego Asmodeusza. Szykują przewrót, krwawą rewolucję, jakiej świat dotąd nie znał. Co ty na to, panie sędzio? Azbugę zatkało. — Skąd mam wiedzieć, że to nie podła potwarz? — wyjąkał wreszcie. Promienny uśmiech Lilith rozświetlił całą komnatę. — Będziesz mógł sprawdzić moje informacje na własne oczy. Mają się spotkać w starym kościele, gdzieś na Ziemi. Nie jesteś ciekawy, gdzie dokładnie? Azbuga był bardzo ciekawy.

*** Nuriel przedzierał się przez tłum, rozgarniając przechodzących silnymi ruchami ramion. Klęli, ale się rozstępowali. Anioł próbował przebić się na schody gmachu sądu. Wyrzucał sobie, że zabrał Beryl na Plac Niebiański, gdzie zawsze łatwo się zgubić. Tak stało się i tym razem. Rozdzielił ich strumień pieszych, podążających do Pałacu Gryfów. Nuriel miał nadzieję, że z wysokości schodów dostrzeże dziewczynę. Przelecieć nad Placem nie mógł, chociaż w zdenerwowaniu rozważał i tę ewentualność, gdyż fruwanie na terenie Królestwa jest surowo zakazane. Pachołkowie straży skrzydlatej dorwaliby go i odprowadzili poza obręb murów, a wtedy żegnaj, Beryl! Nigdy by jej nie odnalazł. Wdrapał się na schody i odetchnął z ulgą. Zobaczył dziewczynę kurczowo przyczepioną do złotego obelisku, upamiętniającego słynny atak Rydwanów w Bitwie o Trzecie Niebo. Mądra dziewczynka! — pomyślał. Nie ruszaj się stąd. Zbiegając pędem po schodach, wpadł z całym impetem na wychodzącą z gmachu sądu, zawoalowaną Świetlistą. Potknęła się i niemal upadła. Podtrzymał ją w ostatniej chwili. — Przepraszam — zawołał ze skruchą. — Tak mi przykro. Nic ci nie jest, pani? Świetlista pochyliła głowę. Jej głos brzmiał oszałamiająco słodko. — Zupełnie nic. Nie żywię urazy. Schyliła się, żeby otrzepać kraj sukni. — Pozwól, że pomogę — zaofiarował się Nuriel, przyklękając. — Nie trzeba! — rzuciła ostro. Znacznie za ostro. Chciała odwrócić twarz, ale nie zdążyła. Nuriel spojrzał w bezdennie czarne oczy. — Nie nagabuj mnie, bo wezwę straż! — warknęła nieznajoma. Jej obcasy spiesznie zastukały na stopniach schodów. Zaskoczony, przez chwile stał w bezruchu, a potem pobiegł w dół. — Nareszcie jesteś! — jęknęła Beryl, odrywając się od obelisku i zarzucając mu ręce na szyję. — Beryl — szepnął Nuriel — widziałem Lilith! Wychodziła w przebraniu z budynku sądu. Musimy natychmiast zawiadomić Gabriela.

*** Gabriel krążył po pustym wnętrzu kościoła, nerwowo wyłamując palce wypielęgnowanych dłoni. Czuł, że coś poszło niezgodnie z planem. Więcej, był o tym przekonany. Zaczął bezwiednie bawić się potężnym pierścieniem mocy z wyrytą na nim pieczęcią, który zawsze nosił przy sobie. To podsunęło mu nagłą, niezbyt przyjemną myśl. Skrytobójca, który zabił

Sariela na rozkaz Suki, mógł, korzystając z tego, że archanioł stracił przytomność, odcisnąć jego pieczęć na dowolnym dokumencie, co oznacza, że każdy papier sygnowany przez piątego z szeregu traci wiarygodność. Prawdopodobnie Lilith rzeczywiście miała zamiar skłócić Mrocznych i Świetlistych przy pomocy sfałszowanego raportu nieżyjącego Sariela. Gabriel westchnął. — Nie przejmuj się tak, Dżibril — Michael lekko klepnął go w plecy. — Jesteśmy tak zabezpieczeni, że tym razem Srogi Lew nie zdąży nawet zaryczeć, zanim znajdzie się w klatce. Wtedy wyrwanie zębów Suce stanie się tylko kwestią czasu. — Łatwo ci mówić, Michasiu. Jesteś żołnierzem, a ja, chcąc nie chcąc, muszę babrać się w polityce. Michael roześmiał się. — Bardziej chcąc, niż nie chcąc, przyznaj się! Gabriel również zdobył się na uśmiech. — Czasem się boję, że po prostu mam to we krwi. Obaj zamilkli, gdy wrota zazgrzytały, a do środka pospiesznie wszedł Lampka. — Ariok idzie! — syknął z napięciem. — Wszyscy na stanowiska! Po chwili kościół wydawał się tak cichy i pusty, jakby nikt go nie odwiedzał od lat.

*** Nuriel drżącymi palcami wyjął kryształ i spojrzał w głąb. Wyryte w kamieniu oko drgnęło, obracając się coraz szybciej wokół własnej osi. Powierzchnia kryształu zmatowiała, powlekając się mleczną mgłą. Nagle pojawił się na niej wyraźny obraz: wstępujący do ciemnej nawy Ariok i ukryte w mroku cztery sylwetki, w których Nuriel rozpoznał Gabriela, Michała, Lucyfera i Beliala. Scena zniknęła równie nagle, jak się pojawiła, zastąpiona inną. Na jej widok anioł jęknął. Wąską uliczką pędził w dół Filar Sprawiedliwości, należący do chóru Sił sędzia Azbuga, w najpotężniejszej bojowej postaci — świetlistej kuli. — O rany! — jęknął Nuriel. — Chyba nie zdążymy! Porwał Beryl za rękę i wpadł jak burza do najbliższej bramy, prowadzącej na Ziemię.

*** Ariok zatrzymał się niepewnie po kilku krokach. Za blisko wejścia, zdąży uciec — pomyślał zastygły w oczekiwaniu Gabriel. Miał nadzieję, że Razjel wraz z Azazelem cicho i sprawnie zajmą się żołnierzami, których Srogi Lew przyprowadził ze sobą. Ariok ruszył do przodu, rozglądając się nerwowo. Teraz! — przemknęło przez mysi Gabriela, gdy nagle kątem oka dostrzegł upiorny blask, jakim niespodziewanie rozjarzyły się witrażowe okna. Na zewnątrz są Rydwany lub Siły, zrozumiał w popłochu. Skąd się tu wzięły? — Bierzcie go i chodu! — krzyknął rozpaczliwie. — Przez wejście do zakrystii! Dwoma susami dopadł drzwi i zaryglował je. To, co działo się w kościele przypominało rycinę z księgi szalonego alchemika. W strumieniach lejącego się z okien, wielobarwnego światła kotłowały się na posadzce cztery nadprzyrodzone istoty — Trzy Mroczne i jedna Świetlista. Groteskowe cienie tańczyły na ścianach, na przemian wydobywając lub pogrążając w ciemności twarze świętych, spoglądających z obrazów w niemym zdumieniu oraz złote torsy i głowy rzeźbionych aniołów, których usta zdawały się otwierać do krzyku. Ariok walczył jak lew. Powaliła go dopiero uderzeniem w szczękę mordercza pięść Michaela. Belial natychmiast poprawił z drugiej strony i koalicja zwyciężyła. Wszystko to nie trwało dłużej niż mgnienie oka. Coś z ogromną siłą uderzyło w drzwi, które jęknęły i zadrżały. — Zabierzcie go! Szybko! — Gabriel rozpaczliwie zamachał rękami. Zwycięzcy

błyskawicznie powlekli Arioka ku tylnemu wyjściu. Abzuga toczył się z impetem prosto do kościoła. Gniew dodawał mu sił, wzmagał prędkość. W znacznej odległości za nim pozostało kilku zaufanych Rydwanów i Sił, których zabrał ze sobą, żeby mieć świadków lub, w razie potrzeby, sprzymierzeńców. Nuriel i Beryl, niosąc przed sobą Oko Dnia niby fosforyzujący kompas i dysząc z wysiłku, wyłonili się zza muru świątyni. Jedno spojrzenie pozwoliło Nurielowi ocenić sytuację. Spóźnili się! Azbuga niemal dopadał wrót budynku. Położenie archaniołów, znajdujących się w towarzystwie trzech Książąt Głębi we wnętrzu kościoła było rozpaczliwe. Filar Sprawiedliwości oskarży icl3 o zdradę i skaże na śmierć w świetle Prawa. Nikt nie znajdzie żadnego wytłumaczenia ani usprawiedliwienia. Tajny Plan A, cokolwiek oznacza, zostanie zdemaskowany. Nuriel służył wiele lat pod rozkazami Gabriela podczas pradawnej wojny z Mrocznymi. Przeżyli razem dobre i złe chwile, a archanioł zawsze okazywał się godnym szacunku dowódcą i oddanym przyjacielem. Miał też wiele sympatii dla szczerego, odważnego Michaela. Lecz nie samo poczucie lojalności względem przełożonych, ale wspomnienie wykrzywionej z wysiłku i męki twarzy Sariela kazało mu podjąć szaleńczą decyzję. — Nie wejdziesz tam! — krzyknął, zastępując drogę ognistej kuli. — Precz z drogi, nędzniku! — ryknął płomień. Nuriel nie łudził się, że może zatrzymać rozpędzonego Azbugę. Liczył tylko, że nierówna walka da archaniołom szansę ucieczki. Usłyszał przeraźliwy, histeryczny krzyk Beryl. Zdążył jeszcze przybrać bojową postać Burzy Gradowej, gdy poczuł straszliwe, zwalające z nóg uderzenie, kiedy Najwyższy Sędzia, jeden z ośmiu Filarów sprawiedliwości wpadł na niego. Drzwi wyłamały się z trzaskiem. Przez szczelinę wdarł się tak silny blask, że Gabriel musiał zmrużyć oczy. — Co to ma znaczyć? — usłyszał ryk Azbugi. Siła wygasił płomień, przybierając zwykłą postać. Gabriel wyszedł z kościoła. Bruk i chodnik zbryzgane były krwią. Za plecami Azbugi zobaczył dziewczynę, klęczącą przy rozciągniętym nieruchomo na ziemi ciele anioła. Fioletowe włosy leżącego tonęły w kałuży krwi. — Pytałem, co to znaczy! — W głosie Najwyższego Sędziego wciąż dawała się słyszeć wściekłość. — Jakim prawem ten parszywy robak ośmielił się zagrodzić mi drogę?! — Wybacz — powiedział sucho Gabriel, z trudem powstrzymując się, żeby nie skoczyć Sile do gardła. Miał ochotę rozwalić jego tępą czaszkę o brukowe kamienie. — Poprosiłem mego najlepszego żołnierza, żeby objął straż przy drzwiach i nie wpuszczał nikogo. Spełnił swój obowiązek. Aż do końca. — Zezwoliłeś zatem swemu słudze podnieść rękę na godniejszych od siebie? — warknął Azbuga. Gabriel zacisnął szczęki. Nigdy nie był tak blisko wybuchu. Wziął głęboki oddech, żeby się opanować. — Zdaje się, że nie zrozumiałeś, szanowny sędzio — odezwał się spokojny, chłodny głos. — Cherubin Gabriel poprosił przyjaciela o ważną przysługę, którą ten, jak przystało na żołnierza, wypełnił najlepiej jak potrafił. Archanioł odetchnął z ulgą. Razjel zjawił się w samą porę. Pan Magów mierzył Azbugę zimnym, nieprzejednanym spojrzeniem. Rydwany i Siły, które sędzia przyprowadził ze sobą zbliżyli się właśnie. Większość zdążyła już przybrać normalną postać. Gabriel rozpoznał w nich kilku wyższych urzędników Pałacu Sprawiedliwości. — Żaden z was nie odpowiedział mi, co się naprawdę wydarzyło — Azbuga stał chmurny i gniewny. — Przypominam ci, panie, że zwracasz się do archaniołów, stojących przed Tronem, Książąt Blasku. W swoim wzburzeniu zapomniałeś o właściwych formach. — Grozisz mi? — syknął sędzia. Chciał dodać „zdrajco‖, ale ugryzł się w język. Uśmiech

Razjela przypominał sztylet. — Ależ skąd, pragnę tylko uniknąć zbędnych nieporozumień. — Chcę wejść do środka — warknął Azbuga. — Za waszą zgodą, panowie — dodał z szyderczym ukłonem. — Bardzo proszę — powiedział Gabriel. — Razjelu, zechciej towarzyszyć Filarowi Sprawiedliwości. Siła dumnym krokiem wszedł do kościoła. Za nim podążył Razjel oraz świta Azbugi. Wnętrze było zupełnie puste. Na widok rozwartych szeroko drzwi do zakrystii sędziego krew zalała z wściekłości. Czuł, że został wystawiony do wiatru ale nie miał na to żadnych dowodów, niczego, co mogłoby posłużyć oskarżeniu. Obecność dwóch archaniołów w kościele była bardziej niż naturalna. Po trzech Mrocznych i Michaelu nie pozostał żaden ślad. — Czy każesz przeszukać kościół, panie? — zapytał Raziel z tak jawną drwiną, że sędzia aż zazgrzytał zębami. — Nie uważam tego za konieczne — rzekł wyniośle, przekonany, że choćby szukał do Dnia Sądu i tak nic by nie znalazł. Jednak kręcił się jeszcze jakiś czas po kościele, dla zachowania twarzy.

*** Gabriel zbliżył się do leżącego Nuriela. Wydawało mu się, że anioł jeszcze żyje, choć jego skóra przybrała kolor popiołu. Klęcząca obok Beryl podniosła głowę. W jej oczach było tyle oskarżenia i bólu, że Gabriel musiał spuścić wzrok. Azbuga majestatycznie wytoczył się z budynku. — Wszystko bardzo pięknie, stojący przed Tronem, ale ja wciąż nie wiem dlaczego Jego Jasność Gabriel ustanowił straż przed drzwiami tego domu Pańskiego. Czyżby tak bardzo się bał, że ktoś przeszkodzi mu w modlitwie? Gabriel zignorował zawartą w zapytaniu ironię. — Mylisz się, szlachetny sędzio — rzekł — w tym miejscu zastawiliśmy pułapkę na Lilith, wszetecznicę, oby jej imię było przeklęte na wieki. Twoje przybycie skutecznie udaremniło. Brwi Azbugi uniosły się w górę. — Kogo masz na myśli, panie, mówiąc „my‖? — Razjela, Michaela i mnie. Książę Zastępów rzucił się w pogoń za Suką, gdy blask Rydwanów ją spłoszył. — Dlatego tylne wyjście pozostało otwarte — dodał bezczelnie Razjel. Azbuga milczał. — Lilith zabiła archanioła Sariela, piątego z Siedmiu. Ośmieliła się także ukradzioną mu pieczęcią sfałszować raporty, donoszące o rzekomej zdradzie niektórych wysokich dostojników — powiedział Gabriel. — Skąd wiecie, że były to dowody fałszywe? — wtrącił Azbuga. Razjel wzruszył ramionami. — Na liście znajdowały się nazwiska kilku urzędników Pałacu Sprawiedliwości. Również twoje, Filarze Sądownictwa. Sam widzisz, że to nędzna mistyfikacja. Azbuga wyglądał, jakby gwałtownie uszło z niego powietrze. Razjel wspomniał nagle dwie ładne dżinnije, Dżamilę i Zulejkę, które okazały się iście fanatycznymi podwładnymi Lilith. Zastanowił się jakich sztuczek użyła Suka, żeby je tak zniewolić. Musiał zastosować bardzo ciężkie zaklęcia, żeby przełamać ich opór i dowiedzieć się prawdy. A jednak warto dogłębnie studiować wiedzę tajemną, pomyślał. Dzięki temu nie dość, że obie dżinnje nie doznały żadnej krzywdy, to w dodatku nie pamiętają absolutnie nic z całego przesłuchania, łącznie z faktem, że miało miejsce. W ten sposób Lilith nie wie, że została zdemaskowana. — Chyba wszystkie kwestie znalazły rozwiązanie, prawda? — usłyszał. Wyrwawszy się z

zamyślenia napotkał błagalny wzrok Gabriela, który zdawał się mówić „zabierz ich stąd!‖ — Nie ma sensu dłużej tracić czasu — rzekł. — Wracajmy do Królestwa, sędzio i drodzy panowie. Jeśli pozostały jakieś niejasności, wytłumaczę je po drodze. Azbuga, nie mogąc znaleźć żadnego sensownego powodu, żeby zostać dłużej, zgodził się niechętnie. Kiedy odeszli, Gabriel przyskoczył do Nuriela. Życie jeszcze się w nim tliło, chociaż każda z ran z pozoru wyglądała na śmiertelną. Archanioł przyklęknął, lewą rękę położył sobie na sercu, a dwoma palcami prawej dotknął klatki piersiowej konającego. — W imię Świętego Majestatu — szepnął — nakazuję ci pozostać wśród żywych! Wypowiedział w myślach najpotężniejszą formułę jednego z tajnych, prawdziwych imion Pana. Poczuł wstrząs, powieki Nuriela zadrgały, a Gabriel zobaczył przed oczami fajerwerki czerwonych błysków. Gdy wstał, zrobiło mu się słabo. Oddał aniołowi Burzy Gradowej tyle własnej energii, ile był w stanie. — Zabierzmy go do środka — powiedział do klęczącej wciąż Beryl, wskazując ręką kościół. Dźwignął Nuriela z chodnika i wniósł do wnętrza, a dziewczyna rozesłała pospiesznie przed ołtarzem dywan z zakrystii i kilka starych, nadgryzionych przez mole ornatów. — Zginął, broniąc waszej cholernej tajemnicy — powiedziała z goryczą. — Nie wierzę, że było warto. — Wcale nie zginął — mruknął Gabriel. — Bóg Uzdrawia! — Jak możesz być taki cyniczny! — krzyknęła. — Bądź cicho, wołam Rafała! B ó g U z d r a w i a !!! — wrzasnął ponownie, o wiele głośniej. Odpowiedziała mu cisza. — Ogłuchli, czy co! — syknął z wściekłością. Spojrzał na Beryl z napięciem. — To stary kościół. Odprawiają tu zaledwie kilka mszy w roku. Chciałem odwołać się do hostii, o przedmiotu, który stanie się Świętym Ciałem Pańskim, ale tabernakulum jest puste. Czuję to. Nawet woda święcona wyschła. Nie ma tu nic, czego mógłbym użyć jako leku, chociaż to dom modlitw, więc będzie tu bezpieczniejszy niż na dworze. Jeśli ci na nim zależy, pomóż mi przywołać Rafaela. On się zajmuje uzdrowieniami. Krzyknęli oboje, tak głośno, aż zadzwoniły witraże. — Co się stało? — jęknął przestraszony archanioł, lądując niespodziewanie tuż przed nimi. — Gdzieś ty się podziewał? — warknął ze złością Gabriel. — Sprawić ci aparat słuchowy? Rafael dostrzegł Nuriela. — O rany — syknął — kiepsko z nim! — Tyle sam widzę. Możesz coś zrobić? — Błagam — szepnęła Beryl. Po twarzy ciekły jej łzy. Rafael wzruszył ramionami. — Spróbuję. Stanął przed Nurielem, rozłożył ramiona i zamknął oczy. — Pan jest życiem i siłą — powiedział łagodnie. — Pan jest radością i miłosierdziem. Jego słowo jest wieczne, Jego dobro uzdrawia. Zostań z nami, aniele Burzy Gradowej. Twój czas jeszcze się nie wypełnił. Spomiędzy rozwartych dłoni archanioła spłynął złoty blask, który otoczył leżącego Nuriela połyskliwym kokonem. — Uratuj go, Panie — szepnął bezgłośnie Gabriel. — Zasłużył na lepszą śmierć. Złoty kokon coraz szczelniej otulał ciało rannego, jakby wchłaniany do wewnątrz. Po chwili znikł zupełnie. Rafael pochylił się nad nieprzytomnym aniołem. — Powinien z tego wyjść — powiedział. — Ale to długo potrwa.

*** Fanuel wszedł do swego gabinetu, znużony opadł na fotel. Sięgnął po pierwszą ze stosu książek, leżących na biurku, przerzucił kilka kartek. Zamknął tom z trzaskiem, odsuwając od siebie. Ostatnio nie miał ochoty na lekturę. Męczyły go niespokojne myśli i dylematy, których nie miewał nigdy przedtem. Pochylił głowę, uciskając skronie dłońmi. Skrucha, pomyślał, jest cudownym lekarstwem duszy. Ale wewnątrz czuł jakiś niesmak, gorzką truciznę fałszu, sprawiającą, że tracił czystość myśli i pewność sądów. Już nie potrafił ocenić, jakie pobudki są szczere, a jakie oszukańcze Prawdę mówiąc, niczego już nie potrafił trzeźwo ocenić. Do jego uporządkowanego świata wdarł się ból i chaos. Usłyszawszy szelest uniósł głowę. Jego orzechowe oczy spotkały się z głębią nakrapianej złotem zieleni. — Samael! — wyjąkał przestraszony. — Nie wolno ci tu wchodzić! Nie wolno ci przebywać w Królestwie! Jesteś… wygnańcem. Czerwone jak płomień kędziory Samaela zdawały się świecić w mrocznej komnacie, Ryży Hultaj, Książę Banitów, uśmiechnął się, odsłaniając duże, drapieżne zęby. — Zgadza się — przytaknął — ale zamiast mnie wyrzucać, wysłuchaj lepiej, co mam ci do powiedzenia. Dla własnego dobra, Fanuelu.

*** Lilith miała powody do zadowolenia. Nawet jeśli Azbuga nie zdoła dorwać Gabriela i reszty bandy, skłóci ich pojmanie Arioka albo sfałszowane listy Sariela, z których wyniknie, że nikt nie ma czystego sumienia. Uczestnicy spisku zaczną się żreć między sobą, aż zniszczą się zupełnie, a ona wreszcie odkryje prawdę. Co też oni mogą knuć? Nowy bunt? Nie, to bez sensu. Konserwatyści i świątobliwe trepy w rodzaju Fanuela nigdy nie poprą puczu pod przywództwem Gabriela, a jest ich w Królestwie przeważająca ilość. Z drugiej strony Książęta Otchłani sprzymierzą się z samym Panem, żeby osłabić pozycję znienawidzonego Lampki, który dorwał się do koryta razem ze swoimi kolesiami tylko dlatego, że w zamierzchłych czasach odważył się zaszurać Szefowi. Zresztą i tak przegrał. Świątobliwi nakopali mu do dupy. Więc o co chodzi? Sfingowana wojna? Ale po co, na Głębię? Lilith uśmiechnęła się. No nic. Niedługo i tak się dowie. A przy okazji pozbędzie się większości silnych przeciwników i wkroczy na wymiecione podwórko władzy. Może da się coś jeszcze wygrać, podburzając do zemsty popleczników Arioka. O własne bezpieczeństwo nie musiała się bać. Wiedziała doskonale, że Srogi Lew, choćby go kroili na plasterki, nie wspomni ani słowem o jej udziale w sprawie. Z pewnością weźmie na siebie zabójstwo Sariela. Nie ma to, jak prawdziwa, babska magia. Teraz pozostało jej tylko do końca okręcić wokół palca tego głupiego trepa Fanuela. Jak łatwo dał się nabrać na skruszoną minkę i udawanie skromnisi. Pouczał ją i nawracał, pieprząc takie niedorzeczności, aż miała ochotę parsknąć śmiechem. Ta dojna krówka przyniesie jej podwójną korzyść. Gdy go zupełnie omota, skłoni go pewnie do wyjawienia prawdy o spisku, co oszczędzi jej wiele zachodu, a po upadku Gabrysia i Lampki, dzięki sprytnej manipulacji jego słabą psychiką, powolutku doprowadzi ją do objęcia władzy. Niech mrok błogosławi głupotę i naiwność Fanuela! Lilith poprawiła na sobie pokutną szatę, żeby wyglądała bardziej zalotnie, roztarła na twarzy nieco sadzy i już była gotowa do wyjścia.

*** — Witaj, moja piękna żono — powiedział niskim, złowrogim głosem Samael, wyłaniając się z cienia za regałem. — A może wolisz, żebym cię nazwał piękną dziwką? Od kiedy to udajesz świątobliwą neofitkę?

— Nie twój interes! Wynoś się stąd, parszywe ścierwo! — Czy tak nawrócona małżonka wita ukochanego męża? Wypadasz z roli, skarbie. — Męża? — warknęła z furią. — Twoje rogi obijają się o sufit Kopuły Niebieskiej. Nigdy nie zapomnę, jak klęczałeś przede mną, błagając ze łzami w oczach, żebym do ciebie wróciła, a moich sześciu aktualnych kochanków płakało ze śmiechu, podsłuchując za ścianą, ty ryża świnio! — Masz rację — głos Samaela stał się lodowaty i dźwięczny. Ja także tego nie zapomnę. Cóż to, twój archanielski kochanek się spóźnia? — Kochanek? Obrażasz mnie. Nie tknęłabym tego ochłapu dwumetrowym kijem. Najparszywszy niewolnik jest lepszy od niego! Znalazłam sobie rozrywkę, słuchając jego tępej, namaszczonej gadaniny. Bawi mnie i tyle. A teraz precz stąd, szmato, bo wezwę kilku osiłków, którzy cię przerobią na karmę dla psów. Jesteś banitą, drogi mężu. Może zgarnę nagrodę za twoją głowę, a potem napluję na twój grób. Drzwi gabinetu otworzyły się bezszelestnie. — A ja jej we wszystkim wierzyłem — wyszeptał pobladły Fanuel — We wszystkim. — Nie przejmuj się — powiedział Samael. — Nie ty jeden. Lilith osłupiała na moment, jakby trafił ją piorun. Niespodziewanie przyskoczyła do Samaela z wściekłym wrzaskiem oszalałej pantery. Śmignęły pazury, a rudowłosy anioł poderwał ręce do twarzy. Lilith wypadła przez drzwi, znikła na klatce schodowej. Nikt jej nie gonił. Samael odjął dłoń od policzka, na którym widniały cztery krwawe pręgi. — Chciała mi wydrapać oczy — powiedział ponuro. — Ale mam uroczą żonę, niech ją diabli. Fanuel siedział przy biurku z twarzą ukrytą w dłoniach.

*** Nuriel otworzył oczy. Ujrzał oszałamiającą roślinność rajskich ogrodów. Pomiędzy ciężkimi od jabłek gałęziami mignął łeb jednorożca. Purpurowo–złote gryfy podrywały się do lotu. Na zielonej murawie u stóp kwitnącego drzewa ułożył się do snu mały, smukły smok. — Obudził się — usłyszał znajomy głos Gabriela. — Chwała Bogu — powiedziała z ulgą Beryl. — Gdzie ja jestem? — musiał pokonać niesamowity opór, żeby poruszyć ustami. Widoczna z dziwnej perspektywy twarz archanioła przesłoniła część bajecznego krajobrazu. — O nic się nie martw. Zapewniam wam całkowite bezpieczeństwo i najlepszą opiekę, na jaką mnie stać. Umieściłem was w Piątym Pałacu Księżyca. Należy do mnie. Gabriel wyprostował się, a leżący w ogromnym łożu Nuriel znów mógł swobodnie patrzeć na rajski fresk na suficie.

*** Po kilku ciężkich dniach Nuriel, dzięki wytrwałej opiece Rafaela i Razjela, poczuł się o wiele lepiej. Chociaż przez długi czas nie mógł opuścić łóżka, a rekonwalescencja była długa i żmudna, spędzali z Beryl miłe, beztroskie dni w pałacu Gabriela. Dziewczyna zdążyła szczerze polubić archaniołów. W wolnych chwilach Razjel uczył ją prostych sztuczek magicznych w rodzaju przemiany miedzi w złoto łub rozkazywania dżinnom, a gospodarz opowiadał dowcipne historyjki z Królestwa i Otchłani, z których zaśmiewała się do łez, albo prezentował jej fascynującą kolekcję antyków i dzieł sztuki. Czasami wpadał Michael, jak zwykle serdeczny i pełen energii. — Moi drodzy — powiedział pewnego ranka Gabriel — zawdzięczamy wam wiele. Prawdę

mówiąc, uratowaliście nas wszystkich, a przy okazji znacznie więcej. Winniśmy wam wyjaśnienia w imię czego narażaliście życie. Muszę was ostrzec, że to potężna, niebezpieczna tajemnica. Jej ciężar przygniata na zawsze. Czy chcecie ją poznać? Decyzja należy do was. Nuriel spojrzał w oczy Beryl. Wyczytał z nich jednoznaczną odpowiedź. — Zaryzykujemy — rzekł, a dziewczyna skinęła głową. Gabriel otworzył przed nimi drzwi dużej, bogato urządzonej komnaty. Nuriel drgnął zaskoczony, ujrzawszy wewnątrz Lucyfera i Asmodeusza. Na parapecie okiennym siedział Razjel, a Rafael na ich widok wstał z niskiej sofy w rogu. — Pewnie dziwi was nasza obecność tutaj — powiedział Lampka, pokazując w uśmiechu rząd ostrych zębów — ale to właśnie pierwsza część naszej małej tajemnicy. — Ta lepsza — dodał Asmodeusz, unosząc w górę palec. — Druga naprawdę zwała z nóg — ciągnął Lucyfer. — Gabrielu, bądź łaskaw wyjaśnić swoim gościom w czym rzecz. Archanioł wziął głęboki oddech. Jego twarz była poważna. — Pan odszedł od nas. — Co?!!! — Pod Nurielem ugięły się kolana. — Nie ma Go. Po prostu opuścił Królestwo, a wraz z nim Królowa, większość świętych, patriarchowie i prorocy. Zniknęli też wszyscy serafini, a nawet Metatron. — Więc nie rodzą się nowe anioły? — szepnął wstrząśnięty Nuriel. Oszołomiona Beryl milczała. — Ależ rodzą się — rzekł Razjel. — Tam, gdzie Metatron obecnie przebywa. Błękitne oczy anioła zwęziły się, jakby nagle coś do niego dotarło. — Czyste, nieskalane, pełne blasku anioły… Takie, jak my byliśmy na początku… — To zmusiło nas do zawiązania koalicji. — Lampka poprawił się na krześle. — Nie powiem, żeby któraś ze stron wpadła z tego powodu w zachwyt. — Staramy się za wszelką cenę ukryć zniknięcie Pana i utrzymać dawny porządek. — Oficjalnie Głębia i Królestwo nadal pozostają w jawnym konflikcie, chociaż na najwyższym szczeblu z konieczności staliśmy się sprzymierzeńcami. — Gabriel obracał na palcu pierścień z pieczęcią. — Dlaczego? — niezbyt mądrze spytała Beryl, która wciąż nie mogła dojść do siebie. — Kotku — Asmodeusz pochylił się ku niej — żaden z nas nie utrzymałby się trzy sekundy na stołku, gdyby to się rozniosło. Nasza władza została niejako sygnowana przez Pana. W obecnej sytuacji każdy mógłby uważać się za godniejszego jej sprawowania. Setki możnych i słabych, świątobliwych i hultajów, aniołów i demonów natychmiast wystąpiłyby przeciwko nam, a następnie przeciw sobie nawzajem. — Potraficie sobie wyobrazić, do czego by to doprowadziło? — wtrącił sucho Razjel. — Apokalipsa wyglądałaby przy tym jak kinderbal. — Nie mamy pojęcia, gdzie jest Pan — oczy Gabriela pociemniały od troski. — Nie umiemy się z Nim skontaktować, nie możemy Go odnaleźć. Boska moc, tchnięta w świat, powoli się wyczerpuje. W Zaświatach panuje potworny chaos. Klasyfikujemy dusze według indywidualnych ksiąg uczynków, choć, prawdę powiedziawszy, nie mamy do tego prawa. Jedynym, który bezpośrednio uczestniczył przy zniknięciu i pozostał wśród nas jest Książę Serafinów, Serafiel, ale on oszalał. Twierdzi, że Pan nakazał mu zostać, aby przekazywać nam swoją wolę. Czasem powie coś sensownego, chociaż najczęściej bredzi od rzeczy. Jednak bierzemy pod uwagę jego słowa, bo a nuż mówi prawdę? Niczego nie możemy być pewni. — Wszyscy Serafini są trzepnięci — Lampka wzruszył ramionami. — Stoją za blisko czystej Chwały Pańskiej. — Są jeszcze wizyty Królowej na Ziemi — odezwał się milczący dotąd Rafał. — Ponoć objawia się ludziom, głosząc posłanie miłosierdzia, nadziei i pokuty. Opromienia swoją mocą źródła, miejsca, wizerunki…

— O czym z pewnością doskonale wiesz, aniele Burzy Gradowej — nie omieszkał złośliwie dodać Asmodeusz. — To tylko pogłoski! — zawołał Gabriel z udręką w głosie. — Niesprawdzone doniesienia dzieci i pastuszków! Nie wolno nam wierzyć w nie bezkrytycznie! — Gabrielu — spytał wolno Nuriel — co to jest plan A? Archanioł zmieszał się, odwrócił głowę, unikając jego wzroku. — Awaryjny projekt na wypadek gdybyśmy zostali zdemaskowani, albo cokolwiek innego się rypnęło — uprzejmie wyjaśnił Lucyfer. Na ustach Asmodeusza pojawił się brzydki uśmieszek. — Mówiąc prościej, mieliśmy sfingować Apokalipsę. Sąd, Dies Irae i tak dalej… — Nie!!! — jęknął zdruzgotany Nuriel. — Nie ośmielilibyście się tego zrobić! — To był tylko projekt — szepnął Rafał. — Nie braliśmy go naprawdę pod uwagę… — Jak to nie! — krzyknął Lucyfer. — To nasza najlepsza tajna broń! Archaniołowie w milczeniu wpatrywali się w posadzkę. — Kto mógłby… kto miałby czelność zagrać Pana? — wykrztusił Nuriel. — Michael — odparł słodko Asmodeusz. — Z racji pewnego podobieństwa do Szefa. W końcu jego imię znaczy „Któż jest jak Bóg‖. — A Syna? — szepnęła przerażona Beryl. Niosący Światło wyszczerzył zęby. — Syn jest Światłością. Jak typujesz? — To straszne! — Nuriel patrzył na nich ze zgrozą — Nie mogę uwierzyć! To jakiś koszmar. — Co miał wam dać ten plan A? — zapytała Beryl. — Przewagę opartą na strachu i zaskoczeniu — wyjaśnił Asmodeusz. — Zdążylibyśmy załatwić większość przeciwników, zanim zorientowaliby się, że to blef. Razem dysponujemy naprawdę potężną siłą. Nasza Apokalipsa wypadłaby pewnie niewiele gorzej, niż prawdziwa. — Nie chcę tego słuchać! — krzyknął Nuriel, zakrywając twarz dłońmi. Gabriel wzruszył ramionami. — Przecież ostrzegałem. Chodźcie, chcę wam pokazać wszystko do końca. Beryl pociągnęła Nuriela za rękaw. Spojrzał na nią. Jego oczy przypominały dwie puste dziury. — Lepiej rzeczywiście stąd wyjdźmy — powiedziała. Nuriel posłuchał jej bez sprzeciwu. — Nie przejmuj się tak! — rzucił mu na pożegnanie Asmodeusz. — W sumie to tylko polityka. Gabriel wypchnął ich za drzwi. Stali w pustej komnacie z podwyższeniem pośrodku. Na podłodze siedziała najbardziej przerażająca i obca istota, jaką Beryl potrafiła sobie wyobrazić. Miała trzy pary cienkich jak pergamin skrzydeł. Bił od niej żar i potężny blask, który jednak nie oślepiał, ani me ogrzewał. Ciało wydawało się zbudowane z czegoś, co nieustannie drgało, wybuchając i przygasając jak płomień. — To Serafiel — powiedział Gabriel — Wódz Chóru Serafinów. Serafiel obrócił ku nim obłą, wydłużoną głowę. Olbrzymie oczy wpatrywały się w przybyszów beznamiętnie. Beryl pomyślała, że zaraz zemdleje albo, co gorsza, zwymiotuje. Nawet Gabriel czuł się nieswojo. Wtem odezwał się przejmujący, świszczący szept, przywodzący na myśl trzask głowni na palenisku. — Rydwany się toczą i toczą się słowa. Co większą ma siłę — czy miecz, czy rozmowa? Gabriel spojrzał znacząco. Głowa Serafiela pochyliła się w lewo. Rozłożył górną parę skrzydeł. — Uważają, że jestem wariatem — znów ten straszny, świszczący szept. — To śmieszne.

Anioły są pozbawione rozumu. Ale ty wiesz, prawda? Beryl stwierdziła z przerażeniem, że Serafin zwraca się do niej. — Nie! — wykrztusiła. — Oczywiście, że wiesz. Ludzkie szczenię. Co za marność! Garść popiołu, a Pan tak o was zabiega. Zbliż się! Niech ci się przyjrzę. Ku własnemu osłupieniu Beryl stwierdziła, że jej nogi się poruszają. Nie była w stanie zatrzymać się: ani wykrztusić słowa. Gabriel i Nuriel stali bez ruchu, jak zaklęci. — Zegar bije. Czas jest powodem lęku. Powiedz im, Beryl. Przekaż im prawdę o miłości, poszukiwaniu i gmeraniu się w błocie. Wszak jesteś ludzkim szczenięciem! Teraz uciekaj, jeśli się boisz. — Muszę stąd wyjść! — krzyknęła, rzucając się do drzwi. Nuriel wybiegł za nią.

*** — Nie wiem, co robić — powiedział. — Nie wiem nawet, co tak naprawdę czuję. — Tobie trudniej to przyjąć. U nas, na Ziemi, Pan zawsze jest niewidzialny. Ale przybywa, kiedy rzeczywiście się tego pragnie. Po prostu każe nam wierzyć bez dowodów. Może to próba dla was aniołów, żebyście też potrafili uwierzyć Mu na słowo? Uśmiechnął się. — Mądra dziewczynka. Leczysz lepiej niż Rafael. Gabriel obiecał odnaleźć twoich rodziców. Wiem, że się z tego wywiąże. — Zawahał się. — Czy kiedy już spotkasz bliskich, pozwolisz, że… będę się nadal tobą opiekował? — Och, Nuriel! O co ty pytasz? Poszłabym za tobą do pyska samego Lewiatana. Turkusowe oczy zalśniły. — To dobrze — powiedział. — To bardzo dobrze!

*** Razjel wsunął się cicho do komnaty tronowej. — Odprawiłem bezpiecznie Lampkę i Zgniłego Chłopca. Gabriel skinął głową. Popatrzył na mamroczącego coś niezrozumiale, podśpiewującego Serafiela. Znów bezwiednie bawił się pierścieniem. — Nie masz zamiaru go usunąć — powiedział Razjel. — Nie. Jest lojalny i rozsądny. Szybko otrząśnie się z szoku. Zresztą musimy mieć kogoś na miejsce Sariela. — Przecież to ćpun. Gabriel westchnął. — Coś się wykombinuje. Rafael go uzdrowi. Książę Magów przysunął się bliżej. — Rafael ma obiekcje co do etycznej strony naszego postępowania. Twierdzi, że wybór mniejszego zła nie przestaje być złem sam w sobie. Gabriel wzruszył ramionami. — Ma rację, ale co z tego? — Myślisz, że Pan odsunął się od nas? Na to wygląda. Błękitne oczy Razjela zwęziły się nieco. — A jeśli jest odwrotnie? Jeśli tomy, swoim postępowaniem, odsunęliśmy się od Niego? Nie jesteśmy już tacy, jak na początku. Zmieniliśmy się. Spójrz, o co zabiegamy, Gabrielu. O władzę, wpływy, wojny, bogactwa. — Zawsze walczyliśmy o władzę i wpływy. — Ale dla idei, nie dla korzyści. Ci, którzy wybrali korzyść mieszkają teraz w Otchłani.

— Nie różnimy się od nich zbytnio. — To prawda. Może Pan zaaranżował swoje zniknięcie, żeby zmusić nas do zgody z Mrocznymi? Gabriel poczuł narastający gniew. Spojrzał w spokojną, nieprzeniknioną twarz Pana Tajemnic. Co ty tak naprawdę wiesz, Razjelu? Jakie sekrety ukrywasz w swoich księgach? Fala rozpaczy i leku zalała go niespodziewanie. — To tylko jałowe domysły, Razjelu! — krzyknął. — Nie mamy pojęcia gdzie Pan przebywa i jakie są Jego plany! Przestał się z nami dzielić swoimi pomysłami. Być może odszedł definitywnie i nic Go już nie obchodzi! Nie mamy nawet pewności czy wciąż jeszcze istnieje! Serafiel przerwał swój monotonny śpiew. W ciszy, która zapadła, jego świszczący szept brzmiał głośniej od krzyku. — O n tu zawsze jest. Gabrielu. Patrzy na was.

EuGeniusz Dębski

DIABELSKI ŁOWCA (sprawozdanie z Weekendu z Frankensteinem) Jedną z najsłynniejszych postaci współczesnej fantastyki grozy jest doktor Frankenstein, a właściwie jego twór. Składak, jak byśmy dziś powiedzieli, posklejany z wykopanych na cmentarzu czy zdjętych z szubienic fragmentów ciał, właściwie podebrał i zawłaszczył jego nazwisko, tak że dziś, kiedy słyszymy słowo „Frankenstein‖, kolarzy nam się w pierwszym momencie z posznytowanym, posępnym obliczem nieszczęsnego monstrum, a nie z jego twórcą. Drugie, być może mylne, skojarzenie związane z Frankensteinem, to miejsce, gdzie zrodziła się legenda, czy może jej zaczyn, który potem rozwinęła Mary Shelley w swoim źródłowym utworze „Frankenstein, czyli nowoczesny Prometeusz‖. Gdyby zapytać przeciętnego czytelnika o tę opowieść — poda pewnie jej autorkę, ale umiejscowi fabułę gdzieś na terenie dzisiejszych Niemiec, w każdym razie dość daleko od nas. Ale… Owóż na Dolnym Śląsku znajdują się Ząbkowice Śląskie, które od momentu założenia w II połowie XIII w. aż do 1945 r. nosiły nazwę Frankenstein. Nazwa zapewne została przeniesiona wraz z pierwszymi osadnikami, założycielami miasta, pochodzącymi z Frankonii. Nie ma, niestety, pewności, że legenda powstała właśnie tu, ale są pewne przesłanki, skłaniające do takiego właśnie lokalizowania początków niesamowitej opowieści. 17 stycznia 1606 r. wybuchła w mieście zaraza morowego powietrza, czyli dżumy. Plaga objęła swym zasięgiem miasto i przedmieścia, a zrodziły ją, jak się okazało później, zbrodnicze działania szajki grabarzy i ich pomocnic. W wyniku ich czynów zmarło ponad 2000 ludzi, co już nie było takie zwyczajne nawet w czasach, kiedy podobnego typu, ale nie tak wielkie epidemie, były raczej zjawiskiem powszechnym. W każdym razie ósemka ujętych grabarzy po torturach przyznała się, że sporządzała zatruty proszek i rozsypywała go w domach, smarowała nim klamki, progi, kołatki u drzwi, co spowodowało śmierć wielu ludzi. Przy okazji okradali domy, odzierali trupy z odzienia. Jak podawała gazeta „Newe Zeyttung‖ z 1606 roku…..rozcinali także brzemienne kobiety i wyjmowali z nich płody, a serca małych dzieci zjadali na surowo. Tamże z kościołów kradli obrusy z ołtarzy, a z ambony ukradli dwa nakręcane zegary. To sproszkowali i używali do swych czarów i jeszcze inne straszne czyny popełniali…‖ Oskarżeni zostali osądzeni, skazani na śmierć przez okaleczenie i spalenie żywcem, a wyrok wykonano 4.10.1606. Przez tydzień po egzekucji wygłaszane były w kościele miejskim dziękczynne kazania w intencji pokonania zarazy, a w kazaniach owych używano określenia „diabelski łowca‖, które to określenie było filozoficzną metaforą, personifikacją zła dziejącego się w mieście. Potem, w opowieściach mieszkańców i gości miasta, metafora przekształciła się w rzeczywistą postać, potwora i bestię, noszącą nazwisko wzięte od nazwy miejscowości. Ta legenda była tak mocno rozpowszechniona i żywa w pamięci miejscowych, że jeszcze z wydanej w 1960 roku książki „300 miast powróciło do Polski‖ można było się dowiedzieć, że: „Na zamku w Ząbkowicach mieszkał potwór Frankenstein, który swoimi niecnymi praktykami pozbawił życia ponad 2000 istnień ludzkich, póki nie tknęła go ręka sprawiedliwości bożej‖. Mieszkańcy Ząbkowic wierzą, że Mary Shelley mogła znać historię zarazy morowej w mieście Frankenstein sprzed 2 wieków, że słyszała o „diabelskim łowcy‖, a co za tym idzie — mogła skorzystać z legendy w tworzeniu swej opowieści. No i minęło 395 lat od dżumy, mieszkańcy już inni, oczywiście, i postanowili na nieco makabrycznych podstawach osnuć festiwal fantastyki i horroru. Pierwotnie, chyba trzy czy cztery lata temu, wyjechała do Ząbkowic ekipa stolicy polskiej fantastyki (mam na myśli Wrocław: J. Inglot, A. Ziemiański, A. Drzewiński, E. Dębski i kilku zaprzyjaźnionych) na

Letni Obóz Fantastyki. Trzykrotnie bodaj była to wyjazdowa sesja fantastów — w Ząbkowickim Ośrodku Kultury odbywały się spotkania z autorami, redakcjami i tłumaczami. Potem we własnym gronie gadało się i gadało. Na dobrą sprawę — zwyczajny konwent, tyle że bez przyjezdnych fanów. W tym roku impreza poszła w nieco innym kierunku — stała się fiestą fantastyczną z udziałem autorów i redaktorów. Zaproszeni zostali: Adam Cebula, Andrzej/ Drzewiński, Andrzej Ziemiański, EuGeniusz Dębski, Marek Oramus, Tomasz Pacyński, Maciej Parowski, Andrzej Sapkowski i Robert Szmidt. Ten kwiat fantastyki polskiej odbył bardziej lub mniej standardowe spotkania z ludnością miejscową i nawet okoliczną w gmachu ZOK—u i Biblioteki Miejskiej. A poza tym dokoła nas, na całym rynku, odbywały się imprezy towarzyszące, choć było ich tak wiele, że chwilami można się było zastanowić, co towarzyszyło czemu. Można było wybierać między biegiem ulicznym „O statuetkę Frankensteina‖, projekcjami filmowymi, Jarmarkiem Średniowiecznym, wystawami i prezentacjami multimedialnymi Ząbkowic i okręgu Brasów. Był i koncert folkowy zespołu z Brasów i występy Zespołu Tańca i Szermierki Dawnej „Gayard‖. A kulminacją chyba było widowisko plenerowe „Frankenstein — Diabelski Łowca‖ w wykonaniu Pantomimy Bardzkiej. Poważne przedsięwzięcie ze specjalnie na to widowisko napisaną muzyką Szwajcara Jerome‘a Soudana i Polaka Remigiusza Trzcionki. Nie odważę się opowiadać pantomimy, uwierzcie tylko, że warto było stać w nocy na ząbkowickim rynku. Choćby po to, by zobaczyć w finale spotkanie — niestety pokojowe — Drakuli i Diabelskiego Łowcy. Wzięliśmy również udział w otwarciu Laboratorium doktora Frankensteina, izby w stylowym budynku, gdzie w rytmie melancholijno–ostrzegawczej muzyki snuliśmy się między stołem z rozczłonkowanym ciałem męskim, dość przerażającymi (weterynaryjnymi, na szczęście) narzędziami, a półkami ze słojami, wypełnionymi formaliną i śliskimi preparatami. Może nie wpadłem w dygot zachwytu, ale gdybym przyjechał do Ząbkowic jako turysta, to chciałbym, zwiedzając je, wdepnąć i do tej izby, nieco innej od standardowych punktów zwiedzania — wieża, zamek, kościół… Już choćby z tej wyliczanki widać, że nie był ten Weekend z Frankensteinem ani zwyczajnym konwentem, ani wyjazdówką grupy pisarzy i redaktorów, rodem z socjalistycznej wędrówki „brygady literackiej‖ po kraju. Chyba powstała nowa jakość w polskiej rzeczywistości — impreza masowa z furtką dla tych, co chcą podyskutować o fantasy i SF, i w ogóle — dla tych, co nie są przykuci na stałe do odbiorników telewizyjnych i oglądania grup ludzi, poddanych obserwacji psychiatrycznej w miejscach odosobnienia. Może przydałoby się więcej stoisk z prasą i książkami, ale to chyba sprawa wydawców, może należało mocniej zaatakować reklamą miejscowe i okoliczne szkoły, by młodzież zapamiętała — w sobotę–niedzielę walimy do Rynku. Na szczęście impreza najwyraźniej się rozkręca, a nie zamiera. Więc przy okazji następnego Weekendu z Frankensteinem słabe punkty zostaną pokonane. Mocno w to wierzę. Może nawet media nie–branżowe zaangażują się mocniej, może nawet trochę przygotują do imprezy. Oto bowiem na koniec cytat z dziennika wrocławskiego:….. gośćmi imprezy będą m.in.: Owen Yeates, Eugeniusz Dębski, Robert Szmidt oraz Andrzej Ziemiański…‖ Ale czy będzie aż tak dobrze? Pewności nie mam. Niestety.

Kir Bułyczow

ZAGRANICZNY AGENT KOSMICZNY „Wozwyszenije Udałowa” Wodewil w jednym akcie z prologiem

PROLOG Korneliusz Udałow szedł przez pole, targając wiadro z grzybami. Grzyby były takie sobie, mało szlachetne, w większości surojadki, kilka maślaków, dwa kozaczki, jeden prawdziwek, ale robaczywy, znaleziony na ścieżce — walał się trzonkiem do góry. Widocznie jakiś bardziej szczęśliwy zbieracz znalazł go i, rozczarowany, wyrzucił. Człowiek, który wybrał się na grzyby i niesie do domu trywialne drobiazgi skłonny jest do rozmyślań o marności życia i o tym, że czas ucieka zbyt szybko, a człowiek i tak nie nauczył się gospodarować nim z pożytkiem. Taki ktoś rozumie, że już minęła czterdziestka, a najważniejszej w życiu rzeczy jeszcze nie dokonał i nawet nie zdecydował jeszcze, co jest w tym życiu najważniejsze. Człowieka takiego naturalnie zaczynają kąsać gzy i komary, przypieka go słońce, a na łysinę wskakują mu koniki polne. Oczywiście, mógł pójść lasem, ale człowiekowi zachciało się walić przez pole koniczyny, ciężkie i grząskie po ostatnim deszczu. I dlatego człowiek marzy o cieniu, o kufelku kwasu chlebowego z lodówki i przysięga sobie, że nigdy więcej nie pójdzie do lasu… I w tym momencie rozlega się huk, który wstrząsa całym wszechświatem, powoduje, że zwijają się liście na drzewach i milkną ptaki śpiewające. Coś ogromnego, połyskującego, okutanego obłokiem pary i nieziemskiego ognia runęło dokładnie na środek pola. Była to kula z osmalonego metalu. Miała średnicę jakichś czterech metrów i, najwidoczniej, była statkiem kosmicznym — albo radzieckim, albo amerykańskim, albo i nieziemskiego pochodzenia. Kiedy Udałow stał nieruchomo, rozmyślając o kaprysach losu i ciesząc się, że kula nie zwaliła mu się na głowę, otworzył się luk i jeden po drugim wyszli z niej trzej przybysze z innej planety, a ich cechą wyróżniającą było posiadanie trzech nóg. Przybysze pokręcili zielonymi głowami, rozejrzeli się po okolicy i, nikogo nie zauważywszy, pognali do lasu. — Stójcie! — krzyknął Udałow. — Stójcie! Nie skrzywdzę was! Jestem waszym bratem w rozumie! Jednakże przybysze albo nie chcieli, albo nie mogli pojąć uspokajających słów Udałowa. Pędzili do lasu tak, że tylko migały magnetyczne podkówki na ich obcasach. Udałow wystraszył się, położył na ziemi i trochę poleżał z policzkiem przyciśniętym do koniczyny. Pomyślał sobie, że przybysze uciekli wiedząc, że ich statek za chwilę wybuchnie. Udałow leżał i o niczym nie myślał, a statek ciągnie nie wybuchał i stał sobie pośród pola z otwartymi drzwiami. Zmęczywszy się oczekiwaniem śmierci, Udałow wstał, strzepnął z kolan kwiatki koniczyny i zgniecione mrówki, po czym wolno skierował się do nieziemskiego statku. Obudził się w nim duch badacza. Przed drzwiami zatrzymał się i zapytał: — Czy został może tu ktoś, kto wejdzie ze mną w kontakt? Nie można powiedzieć, by oczekiwał odpowiedzi — zapytał tylko dlatego, że chciał okazać uprzejmość. Odpowiedzi nie było. Postawił na ziemi wiadro z grzybami i wszedł do wnętrza statku. Panował tam półmrok, do którego Udałow przyzwyczajał się dobrą minutę. Potem już rozróżniał poszczególne przyrządy i drążek sterowy statku, a także koje kosmonautów i ich

osobiste rzeczy, zapomniane w czasie panicznej ucieczki. Przycupnął na krzesełku i zamyślił się nad swoimi kolejnymi działaniami. Pewnie przyjdzie mu iść do miasta i zgłosić gdzie trzeba lądowanie statku kosmicznego. We wnętrzu, gdzie w ciasnocie i niewygodzie mieszkali kosmonauci, porozrzucane były części ubrania, naczynia i inne drobiazgi. Udałow znalazł tam błękitny kaszkiet z kometą w miejscu, gdzie zawsze była gwiazdka, i przymierzył go. Kaszkiet pasował jak ulał. I kiedy zerknął w wiszące nad sterem lusterko, własny widok bardzo mu się spodobał. Następnie podniósł z koi dobrą, nieziemską lornetkę i wyjrzał za zewnątrz, chcąc sprawdzić jej moc. Okazała się bardzo dobra; przez nią zobaczył, że do statku, podskakując na kępkach koniczyny, pędzi zielony „gazik‖, w którym siedzą jacyś ludzie po cywilnemu. Kiedy „gazik‖ zbliżył się jeszcze bardziej, rozpoznał wśród pasażerów towarzysza Batyjewa we własnej osobie, przewodniczącego guslarskiego prezydium, przez naród zwanego szefem miasta. Udałow uniósł rękę w powitalnym geście. Wóz zahamował i pasażerowie wyszli z niego, zadziwieni niezwykłym widokiem. Pędząc tu mieli nadzieję, że statek kosmiczny, który tu spadł, będzie statkiem radzieckim, naszym, i oni pierwsi, nawet wyprzedzając partię i rząd, przycisną do swych piersi odważnych kosmonautów. Ale statek był pozbawiony znaków rozpoznawczych a kształt miał podejrzany. I nagle przybyli zauważyli, że w drzwiach statku stoi człowiek w nie naszym kaszkiecie z symbolem komety i z wielką, nieziemską lornetką na piersi. Człowiek ów był niewysoki, przysadzisty, a reszta jego odzienia wskazywała na to, że jest miejscowy — albo grzybiarz, albo wędkarz. — Pupykin, co ty tu robisz? — zapytał zastępca Batyjewa, niejaki Siemion Karaś. Chciał powiedzieć „Udałow‖, ponieważ od dawna znał Korneliusza Iwanowicza, ale, oszołomiony sytuacją, użył nazwiska dyrektora łaźni miejskiej Pupykina, który wcale do Udałowa nie był podobny. — Pupykin? — zapytał człowiek w szarej marynarce, którego Udałow spotykał niejednokrotnie na naradach. Mężczyzna ten wyjął niebieską książeczkę i zapisał w niej kilka słów. Od strony lasu biegły wiejskie dzieci z polnymi kwiatami i krzyczały: — Sława kosmonautom! — Nie jestem Pupykin — powiedział Udałow. — Nie jest Pupykinem? — zapytał mężczyzna w szarej marynarce. — Wstydźcie się, towarzysze — powiedział Batyjew. — Zewnętrzne podobieństwo może wprowadzić w błąd. — Właśnie widzę, że to nie Pupykin — powiedział Karaś. — Patrzyłem pod światło. — Skąd jesteście? — zapytał Batyjew. Nie otrzymał odpowiedzi, ponieważ zaskoczony Udałow milczał. Milczenie Udałowa skonfundowało Batyjewa. Mężczyzna w szarej marynarce znowu wyjął z kieszeni niebieską książeczkę, otworzył ją i zapytał w obcym języku: — Ar ju amerikan? Nie doczekawszy się odpowiedzi, zadał drugie pytanie: — Łot is jor task? Ar ju e spaj? — Dzień dobry, jeśli sobie ze mnie nie kpicie — powiedział Udałow, zeskakując na ziemię i wyciągając rękę do towarzyszy z prezydium rady miejskiej. — Nie poznajecie, czy co? Udałow, z przedsiębiorstwa budowlanego. Korneliusz Iwanowicz Udałow. Jego słowa zagłuszyły radosne i dźwięczne okrzyki pionierów i uczniów, którzy witali kosmicznego bohatera. Poprzez dziecinne głosy do Udałowa, wyróżniającego się dobrym słuchem, dotarły słowa mężczyzny w szarej marynarce, wypowiedziane do ucha Batyjewa:

— Przypuszczam, że on może być z Chińskiej Republiki Ludowo — Demokratycznej. Wiadomo nam, że dokonuje się prób. Nie wolno spuszczać z niego oka. Batyjew odstąpił o krok od Udałowa. Patrzył nań nieprzyjaźnie. Udałow ruszył na Batyjewa, a ten cofnął się jeszcze o krok. Udałow odwrócił się do Karasia, ale między nich wcisnęła się grupa uczniów, którzy obładowali Udałowa bukietami kwiatów, a jeden z dzieciaków zaczął pstrykać zdjęcia, utrwalając przybycie Udałowa z kosmosu. Mężczyzna w szarej marynarce nieuchwytnym dla oka ruchem wyciągnął do chłopca rękę i skonfiskował aparat. Chłopiec zaczął płakać, ale mężczyzna powiedział: — Aparat zostanie ci zwrócony. Niech się matka zgłosi, jasne? Chłopiec powlókł się przez pole do lasu, samotny i smutny, ale nikt z kolegów nie zauważył tej małej tragedii. Nie zauważył też jej Udałow, który usiłował przebić się przez bukiety do Siemiona Karasia i krzyczał do niego: — Nie jestem Pupykin, nie jestem Pupykin! Pupykin pracuje w łaźni, a ja jestem Udałow! — Sam widzę, że nie Pupykin — przyznał się Karaś. — Jaki tam z ciebie Pupykin? Pupykin dyrektoruje w łaźni przecież. A i wyższy jest od ciebie. — A Udałow? — zapytał Korneliusz Iwanowicz. — Udałow jest kierownikiem przedsiębiorstwa budowlanego — powiedział Siemion Iwanowicz. — I jaki tam z ciebie Udałow?.. Udałow jest znacznie niższy. Batyjewowi znudziło się czekanie na wietrze. — Proszę do samochodu — powiedział. — Proszę pozwolić… posuńcie się… o, tu… Proszę… Mężczyzna w szarej marynarce wywiedział się, które dzieciaki są prymusami i mają dobre oceny z zachowania i ustalił z nich skład ochrony statku kosmicznego. Udałowa posadzono między człowiekiem w szarej marynarce i samym towarzyszem Batyjewem, sąsiedzi mocno ścisnęli Udałowa łokciami. Karaś usiadł obok kierowcy. — Ruszaj — polecił Batyjew szoferowi. — A moje grzyby? — zapytał Udałow. — Grzyby? — Wiadro z grzybami stało, co prawda surojadki w większości… Mężczyzna w szarej marynarce wygiął się, jego ręka w dziwny sposób wyciągnęła się na trzy metry, szybkimi ruchami spenetrowała ziemię, nie dotykając przy tym dzieci, i znalazła wiadro z grzybami. Ale Udałow nie dostał swego wiadra, stanęło obok Karasia. Samochód ryknął silnikiem i pomknął po kępach koniczyny. Dzieci krzyczały za nim: „Sława bohaterskim kosmonautom!‖ — i rozchodziły się na miejsca, wyznaczone do ochrony statku. Ci zaś, co źle się uczyli albo niewłaściwie zachowywali się w szkole, stali z boku i patrzyli na statek z daleka. „Gazik‖ pędził do miasta, klaksonem rozpędzając inne samochody, zaś mężczyzna w szarej marynarce wyjął z kieszeni scyzoryk i zaczął spokojnie przecinać pasek, na którym wisiała lornetka. W tym czasie umówiony z nim towarzysz Batyjew odwracał uwagę Udałowa, pokazując mu okolicę i chwaląc się sukcesami. — Proszę popatrzeć w lewo — mówił. — Widzicie bogate kołchozowe pola, obsiane zbożami i warzywami. Mimo niesprzyjających warunków klimatycznych zamierzamy w tym roku przekroczyć plany w produkcji kukurydzy na kiszonki, jak również w produkcji bydła rogatego. Niektórzy nasi wrogowie powątpiewają w możliwości naszego powiatu w dziedzinie roślin motylkowych. Ale proszę popatrzeć w prawo… — Szszsz — odezwał się mężczyzna w szarym. — Na prawo patrzeć nie wolno. Udałow wiedział, że w prawo patrzeć wolno, ponieważ tam właśnie trwała budowa chlewni, a budowę realizowało przedsiębiorstwo Udałowa. Ale mężczyzna w szarej marynarce pewnie nie wiedział, że to budynek chlewni, dlatego na wszelki wypadek zakazał patrzenia. Można go było zrozumieć. Dziś to chlewnia, a jutro — obiekt. — Można — powiedział Udałow. — To chlewnia.

W tym samym momencie mężczyzna w szarym wolną ręką uprzejmie, ale energicznie, zamknął mu usta. Tak jechali sobie dalej. Człowiek w szarym piłował rzemyk i, kiedy czuł się zmęczony, przeszukiwał kieszenie Udałowa od swojej strony. Batyjew wyjął z kieszeni gazetę i zaczął Udałowowi czytać artykuł o sytuacji międzynarodowej, wolno, ale dokładnie artykułując poszczególne długie i trudne słowa. Twarda dłoń mężczyzny w szarym na wszelki wypadek spoczywała na ustach Udałowa, dlatego ten nie mógł powiedzieć Batyjewowi, że już czytał ten artykuł i, choć jest bardzo wdzięczny za trud, wolałby posłuchać o sporcie. — Dokąd z nim? — zapytał Batyjew, kiedy samochód wjechał do miasta. — Do was? — W żadnym wypadku — powiedział mężczyzna w szarym. — Wszystko odbędzie się oficjalnie. Może będziemy go wymieniali na naszych. Może z Moskwy zadzwonią. Na razie damy go do ciebie. — Do mnie nie można — sprzeciwił się Batyjew. — Ja jestem z nomenklatury, nie będzie się dobrze kojarzyło. — No to do towarzysza Karasia — zgodził się mężczyzna w szarej marynarce. Z nim też nikt się nie sprzeczał. Udałowa zaprowadzono do gabinetu Karasia. Korytarz przemierzyli szybko, przodem pomykał Karaś, za nim Udałow, z tyłu człowiek w szarym, który nie ustawał w usiłowaniach przepiłowania rzemyka, a już całkiem z tyłu szedł milicjant Sielkin, którego zgarnęli z placu.

AKT Sekretarka Karasia, Maria Pachomowna, stara przyjaciółka żony Udałowa, Kseni, zobaczyła ten pochód, ale nie dotarło do niej jego prawdziwe znaczenie. — Dzień dobry, Korneliuszu Iwanowiczu — powiedziała. — Nazbieraliście grzybów? Wiadro z grzybami zostało w samochodzie pod strażą szofera, ale Udałow odpowiedział kobiecie otwarcie i szczerze, tak odpowiadał zawsze i wszystkim. — Jakie tam grzyby! — powiedział. — Same surojadki. Co prawda, trzy prawdziwki były. Zapomniał, że prawdziwek był tylko jeden, i to robaczywy. Człowiek w szarym popchnął Udałowa w plecy, a milicjant otrzymał polecenie pozostania przy Marii Pachomownie. Już znikając za drzwiami, mężczyzna ów odwrócił się i oświadczył: — Taki z niego Udałow, jak z ciebie kura. Jasne? — Nie — odparła sekretarka. — Potem porozmawiamy — obiecał człowiek w szarym. — Rozumiemy się? — Nie! — zakrzyknęła biedna kobieta. — Korneliuszu Iwanowiczu, co się dzieje? Karaś zasyczał niczym żmija. Trzasnęły obite czarną skórą drzwi, w gabinecie Karasia było ich teraz trzech. — No więc tak — powiedział człowiek w szarym, podchodząc bliżej do Karasia i mówiąc szeptem, żeby Udalow nie słyszał. — Nie wiadomo, może on zna rosyjski. Dlatego konieczne jest zachowanie ostrożności… — Znam rosyjski, znam — wtrącił się Udałow, który wszystko słyszał. — Proszę nie przerywać — powiedział doń mężczyzna w szarym i znowu zaczął szeptać Karasiowi na ucho: — Uczą ich naszego języka. Więc w jego obecności ani mru–mru. Już poleciłem przeszukać jego statek. Sądzę, że go strąciły nasze znakomite sokoły z gospodarstwa Pantielejenki. A teraz wy będziecie odwracać jego uwagę. Porozmawiajcie z nim, a ja pójdę się skomunikować. Szary człowiek wyparował, jakby w ogóle nie istniał. Udałow mógłby przysiąc, że nie otwierał drzwi i nie zbliżał się do okna. Siemion Karaś był nieco skonsternowany obecnością

Udałowa i zaczął wertować rozmówki rosyjsko–angielskie, szukając jakiegoś potrzebnego mu zwrotu. — Siemion — powiedział Udałow, kiedy zostali sami — czy ty mnie nie poznajesz? Karaś akurat znalazł potrzebne zdanie i wypowiedział je: — Du ju lajk ałer kantry? — Ja tego nie rozumiem — powiedział Udałow. — Zapomniałem. Kiedyś wcześniej znałem obce języki, ale teraz zapomniałem. Karaś Udałowa zrozumiał. I przestraszył się. Był to niewielkiego wzrostu mężczyzna, ale w pasie znaczny i jakoś przypominający samego Udałowa. — Czy podoba się wam pobyt w naszym kraju? — Jeśli ty, Siemionie — powiedział przepełniony udręką Udałow — ciągle jeszcze myślisz, że jestem Chińczykiem, to się mylisz, ponieważ jestem Rosjaninem i mieszkam na Puszkina szesnaście. A skoro moje słowo mniej znaczy, niż słowa naszego towarzysza, z którym się wcześniej niemal nie widywałem, to czuję się pokrzywdzony. — Przenieśli go do nas z województwa. — Karaś zamilkł, wziął się w garść, przypomniał sobie, że nie ma prawa zagranicznemu kosmonaucie zdradzać wewnętrznych tajemnic i chwycił za rozmówki. — Łot is jor nejm? — zapytał i na wszelki wypadek przetłumaczył: — Jak się nazywacie? — Udałow się nazywam — odpowiedział zmęczony tym wszystkim Korneliusz Iwanowicz. — Wiem — powiedział Karaś z pewnym rozdrażnieniem, z takim, jakie odczuwa przełożony, zetknąwszy się z tępotą podwładnego. — Wiemy. Ale tak naprawdę, to jak? — Nie musisz mnie tu przesłuchiwać — sprzeciwił się Udałow. — Nie widzę ku temu żadnych podstaw. Widziałeś moje wiadro? Z grzybami? No więc właśnie byłem na grzybach. Zwalił się z nieba statek. Wszedłem do środka, czapkę przymierzyłem, a tu akurat wy przyjechaliście. No to na czym polega moja wina przed narodem i rządem? — A gdzie on jest? — surowym tonem zapytał Karaś. — Kto? — Ten, co najpierw przyleciał? — Ci, co przylecieli? Z trzema nogami? Do lasu uciekli! — Dlaczegóż to do lasu uciekli? Wystraszyli się ciebie? — Może, ale raczej nie. Ale jednak ty, Siemionie, lepiej prawdziwych przybyszy byś chwytał, a nie uczciwego pracownika gospodarki miejskiej brał do niewoli i woził pod konwojem. — Rozumiesz, Udałow, to są takie sprawy… — odpowiedział Karaś, jakby przyznając tym samym, że Udałow również ma prawo do istnienia. — Nie masz pojęcia, jak sprytni są nasi ideologiczni przeciwnicy. Co to dla nich podszyć się pod mojego znajomego sąsiada Udałowa? — A gdzie w takim razie jest Udałow? — Coś się czepił — gdzie i gdzie! Nie ma Udałowa! Zakopali. Może sam go zakopywałeś! — To znaczy — sam siebie zakopywałem? — Wiesz co? Przestańmy udawać, dobrze? — Ja ci to jeszcze przypomnę. Prosiłeś mnie wczoraj, żebym ci pożyczył konewkę? Teraz za cholerę ci nie dam. — Ty mnie nie strasz. Twoja wdowa mi da. W tym momencie za drzwiami rozległ się straszny huk i trzask łamanych mebli. — Nie ruszać się! — pisnął Karaś, brzuszyskiem blokując Udałowa przy biurku i chwytając do ręki masywną popielnicę. Drzwi się otworzyły i do gabinetu wpadła Ksenia Udałowa z parującym garnkiem w jednej ręce i dowodem osobistym w drugiej. Wiadomość o tym, że Udałowa aresztowano zastała ją w kuchni, więc, nie wypuszczają garnka z rąk, chwyciła dowód Korneliusza, włożyła do niego zaświadczenie z USC i popędziła do gmachu prezydium rady Miejskiej.

— Za co go aresztujecie? — krzyknęła od progu. — Nic nie zrobił, a jeśli i zrobił, to z nieświadomości. Wypuśćcie go, błagam was i zaklinam ostatnimi słowy! Karaś zgłupiał, zaczął się cofać, ale w tym momencie przez otwarte drzwi wszedł mężczyzna w szarej marynarce i powstrzymał Ksenię następująco: — Obywatelko Udałowa, możecie stwierdzić, że ten zagraniczny agent kosmiczny był wcześniej waszym mężem? — Jak to tak? — zdziwiła się Ksenia. — Oto jego dowód. — Nie mówię o dowodzie. Czy jesteście pewna, że ten człowiek przez pewien czas zamieszkiwał w waszej rodzinie pod postacią waszego męża? To może mieć wielkie znaczenie dla sądu. — Nie odpowiadaj mu, Ksiusza — powiedział Udałow, uwalniając się od chwytu Karasia. — On cię bierze na prowokację. — Przecież on ma w dowodzie zameldowanie. Od lat. Dziecko z nim mamy — powiedziała Ksenia. — A jakie ma znaki szczególne? — zainteresował się człowiek w szarym. — Jakie? No, łysy jest, siorbie jak je kapuśniak… — To nie są znaki szczególne. — A jakie są znaki? — Pieprzyki, myszki, blizny i plamy na skórze. Gdzie, kto, kiedy? — Myszki? — zdziwiła się Ksenia. — Myszki są… — Ksiusza! — krzyknął ostrzegawczo Udałow. — Przypomniałam sobie! Oczywiście, że myszka jest, tylko miejsce niezbyt piękne. — Ksiusza! — Możecie mi to powiedzieć w tajemnicy — powiedział mężczyzna w szarej marynarce. — Na ucho. O tu. — Można, Korneliuszu? — Mów — machnął ręką Udałow. — Wszystko mu powiedz. Tylko niech się ten koszmar wreszcie skończy. Wszedł milicjant ze skrzynką, z której sterczały różnokolorowe pręciki i zwisały włókna przewodów. — Z waszego polecenia — zameldował — wyjęto wszystkie sekretne przyrządy nawigacyjne z obiektu, który naruszył przestrzeń powietrzną. Przyrządy zostały wyjęte przy pomocy młotka i śrubokręta. Milicjant nazywał się Pilipienko, mieszkał w zaułku Krasnoarmiejskim, zaraz za rogiem ulicy Puszkina, i, rzecz jasna, znał Udalowa, dlatego, stawiając skrzynkę na biurko przed Karasiem, przywitał się i powiedział: — Dobrze, Korneliuszu, że cię spotkałem! — A co w tym dobrego… — Nie żartuję. Mam sprawę. Obiecałeś mi podzielić się z młodzieżą z technikum rzecznego w temacie doświadczenia w pracy w drużynie ormowców. I co? Żadnej świadomości w tobie nie ma! — No, nie wiem… — westchnął Udałow, rzuciwszy niepewne spojrzenie na typa w szarej marynarce. — Ja rozumiem, że jesteś zajęty — powiedział Pilipienko, niewłaściwie interpretując wymijającą odpowiedź sąsiada. — Wszyscy jesteśmy zajęci. W tym momencie człowiekowi w szarym znudziło się czekać, aż przyjaciele się nagadają i rzucił z rozdrażnieniem: — Jak jesteś zajęty, to proszę iść dalej i nie przeszkadzać w pracy.

— A ty co sobie tak ze mną pozwalasz? — zdziwił się milicjant, będący człowiekiem niezależnym i nawet, rzec można, odważnym. W obiegły roku sam rozbroił dwóch przestępców, którzy przyjechali do Guslaru z Lebiediani. — A tak sobie pozwalam. Wyjść mi stąd! Milicjant wyszedł oburzony. Całe jego plecy wyrażały oburzenie. Przekonawszy się, że w pokoju nie ma już innych świadków, mężczyzna w szarym gestem przywołał do siebie Ksenię i szepnął do niej: — Proszę mi mówić na ucho. — Ale co mam mówić? — zawstydziła się Ksenia. — Proszę meldować szeptem o miejscu, kształcie i wymiarze myszki na waszym małżonku. Ksenia zarumieniła się mocno i powiedziała: — Na tym… — Na czym tym? — Na literę p… — No mów, Ksiusza, mów! — podnosił ją na duchu Udałow. — Stop, stop, stop, stop! — krzyknął człowiek w szarym. — Bez podpowiedzi! Jak będziecie podpowiadać to usunę was z boiska! Karaś nie wytrzymał i roześmiał się — sytuacja wydała mu się nader śmieszna. — Zatrzymany! — zwrócił się mężczyzna w szarej marynarce do Udałowa. — Proszę za mną. Szerokim gestem otworzył drzwi pękatej szafy, w której przechowywane były proporczyki, odznaki, pamiątkowe medale i prace klasyków marksizmu. — Wchodzimy za drzwi, żeby nikt nie widział! Udałow wszedł. — Teraz proszę się rozebrać! — polecił człowiek w szarym. Udałow najpierw chciał się postawić, ale rozmyślił się — odgadnięta myszka może go uratować. Wszedł za drzwi, rozpiął pas i opuścił spodnie. Mężczyzna w szarym wziął Ksenię za rękę, podprowadził do drzwi szafy i powiedział: — Proszę pokazać. Karaś wychylił się sponad górnej krawędzi szafy, ale Ksenia zamachnęła się nań garnkiem, z którego wylała się już niemal cała zupa, żeby nie podglądał. — Niech zdejmie spodenki — powiedziała. — Zdejmuj, Korniusza, nie wstydź się. Tu sami swoi. Korneliusz opuścił spodenki i mężczyzna w szarej marynarce pochylił się, żeby zobaczyć myszkę we wskazanym miejscu. Myszki nie było. — Wczoraj jeszcze była — zdziwiła się Ksenia. — Jasne — powiedział mężczyzna w szarej marynarce. — Proszę się ubrać. Tego właśnie oczekiwaliśmy. Zawsze wasi ludzie wpadają na drobiazgach. Twój szef pewnie nie pomyślał, że ściągniemy z ciebie spodnie! — Poczekajcie — powiedział Udałow, ciągle jeszcze stojąc w postawie pingwina, przyglądającego się pisklęciu schowanemu między jego łapkami przed dojmującym mrozem Antarktydy. — Powinna tam być. Człowiek w szarej marynarce prześwidrował Ksenię na wylot swym przenikliwym spojrzeniem i rzekł głosem, przesyconym hipnotyzującą mocą: — Wy, obywatelko, u swojego męża widziałyście myszkę. A ten myszki nie ma. I przy okazji — czy widziałyście u swego męża kiedykolwiek taką czapkę z takim herbem? I wskazał na niebieski kaszkiet z rysunkiem komety, który Korneliusz zapomniał zdjąć w pomieszczeniu, chociaż był człowiekiem dobrze wychowanym. Wtedy Ksenia zalała się gorzkimi łzami i powiedziała: — Ale on jest taki podobny!

— Kseniu! — Nie zbliżaj się do niej! Jeśli wy — to wy, to gdzie jest myszka? — Ksiusza, może nie tam popatrzyłaś? — błagał Udałow. — Może jej nie widać w tym miejscu? Karaś mocno chwycił Udałowa za ręce, by ten nie zastosował sekretnych chwytów jujitsu. — Dziękujemy wam, jesteście naszym człowiekiem — powiedział mężczyzna w szarym, mocno ściskając Kseni dłoń i wypychając ją do sekretariatu. — Może źle popatrzyłam — powiedziała Ksenia. — Może pomyliłam strony ciała? — Wszystko jasne. Proszę nie poddawać się zastraszaniu. Nie ma on myszki z żadnej strony. I zaczął popychać Ksenię w kierunku drzwi. — Kseniu, pilnuj dziecka! — krzyknął Udałow za żoną. Nie miał jej niczego za złe. Ksenia płakała. Mężczyźnie w szarym udało się wypchnąć ją za drzwi, gdzie przyłączyła się do milicjanta i Marii Pachomowny. Oboje wyrazili swoje współczucie, a Maria Pachomowna powiedziała: — A jak się zamaskował, ścierwo! Milicjant Pilipienko powiedział: — Ciekawe, co oni zrobili z prawdziwym Udałowem? Może go wrzucili pod pociąg? Zazwyczaj tak robią, rzucają pod pociąg… A ja mu powiedziałem o ormowcach… Nie trzeba było odsłaniać wszystkich naszych kart. Ksenia cicho szlochała. W gabinecie Karasia mężczyzna w szarym wyjął z kieszeni motek cienkiej i mocnej linki nylonowej; Udałow zdziwił się, jak wiele rzeczy mieści się w kieszeniach tego człowieka, a potem pomyślał, nie wiadomo dlaczego, że zaraz go tu powieszą, i już nawet rzucił spojrzenie skazańca na żyrandol, przymocowany do haka wystającego z wysokiego sufitu, chociaż, oczywiście, nikt nie zamierzał go wieszać. — Sądzę, że na wszelki i niespodziewany należy go przywiązać do krzesła — powiedział mężczyzna w szarej marynarce. — Jeśli umknie, to nam nie wybaczą. — Oczywiście, towarzyszu — zgodził się Karaś. — Ja go będę trzymał. A powiadomiliście tamtych? — Już startują — powiedział mężczyzna w szarej marynarce, rozwijając sznurek. — Czekamy na nich lada moment. Nasi ludzie dyżurują na lotnisku. Dlatego wskazany jest pośpiech. Między nami mówiąc… Karaś drgnął i wyraziście wskazał oczami Udałowa. — To nic — powiedział mężczyzna w szarym. — Sprawdzałem, on kiepsko zna rosyjski. Wymienimy go na naszego człowieka. Może nawet już została podpisana umowa. — A z kim będziecie wymieniać? — zapytał Udałow. Mężczyzna wyraziście pokręcił palcem przy skroni. — Dobra tam, wymieniajcie z kim chcecie — machnął ręką Udałow. — Byle szybciej, bo już mam stres. — Dam ja ci stres! — zagroził mężczyzna w szarym, przywiązując Udałowa do krzesła. Karaś przesunął po biurku skrzynkę z przyrządami, wyłamanymi ze statku kosmicznego i wyjął kartkę papieru w linie. — Będę notował — powiedział. — Słusznie. Powinniście u nas pracować — pochwalił go mężczyzna w szarej marynarce. — Dziękuję — powiedział dumny Karaś, odkręcając kołpaczek pióra. — Na to nigdy nie jest za późno. Mężczyzna w szarym wyjął ze skrzynki długi cylinder z dwoma szyszkami na końcach i urwanymi drucikami, zwisającymi z boków. — Zacznijmy, na przykład, od tego — oświadczył. — Co to jest? Do czego się stosuje? Do zdjęć?

— Słowo honoru, że nie wiem — powiedział Udałow. — A skąd to wyłamaliście? Możecie mieć nieprzyjemności. — Udałow — powiedział z wyrzutem Karaś — jak ci nie wstyd grozić towarzyszowi majorowi? — A ja ci nie jestem Udałow — powiedział Udałow, którego cierpliwość już się wyczerpała. W ciągu jakichś dwu godzin odebrano mu jego dobre imię, narodowość, żonę, syna, drużynę ormowców, a zostawiono w zamian tylko cudzy, niebieski kaszkiet. — Jestem nieznanej narodowości pogwałcicielem przestrzeni powietrznej. — Zapisuj, Karaś! — powiedział mężczyzna w szarym, nie kryjąc triumfu w głosie. — Przyznał się, że przeniknął do naszej przestrzeni powietrznej bezprawnie i w celu… W jakim celu? — Jaki dla was lepszy, w takim przeniknąłem. — Przeniknął w celu wysadzenia w powietrze obiektów w okolicy miasta Wielki Guslar. — Ale on tego nie powiedział — usiłował zachować przyzwoitość Karaś. — Zaraz powie — powiedział mężczyzna w szarym. — Powiem — zgodził się Udałow. Pęta wżynały mu się w ręce i męczyło go pragnienie. — No to notuj, Karaś. Już się do wszystkiego przyznał. Karaś zaczął zapisywać dużymi literami udałowskie przyznanie się w temacie szkodliwego trybu działania, a człowiek w szarej marynarce podpowiadał mu szczegóły. Potem odwrócił się do Udałowa, który smętnie przyglądał się gruchającym na parapecie gołębiom: — Uprzedzam, że będziesz musiał podpisać się na dole każdej strony. — Przecież mam związane ręce… W tym momencie ktoś energicznie zapukał do drzwi. — Przecież jesteśmy zajęci — obruszył się Karaś. Mężczyzna w szarym rzucił: — Chwila. Zaraz im odpowiem. Ze swojej bezdennej kieszeni wydobył pistolet maszynowy i odbezpieczył. Na palcach podszedł do drzwi. Udałow z Karasiem znieruchomieli. Karaś przy tym pochylił się nad biurkiem, a Udałow wcisnął się w krzesło. Człowiek w szarym gwałtownym ruchem otworzył drzwi. Podniósł pistolet maszynowy tak, że ten celował prosto w pierś tego, kto usiłowałby wejść do gabinetu. — Ręce! — rzucił krótki rozkaz. W drzwiach gabinetu stał sam towarzysz Batyjew. Zbladł i wolno uniósł ręce. W tym samym momencie dwaj nieznani Udałowowi ludzie wyskoczyli spod pach towarzysza Batyjewa, wpadli do gabinetu i wytrącili broń z rąk człowieka w szarym. Lufa podskoczyła do sufitu i wypuściła krótką serię. Posypał się tynk. Jeden z nowoprzybyłych uderzył mężczyznę w szarej marynarce kantem dłoni w szyję, i, póki ten wolno, jak na przygodowym filmie, walił się na wykonany maszynowo dywan, drugi z nieznajomych gości zakrzyknął: — Przecież to Matwiej, z drugiego wydziału! — Przesadził major — powiedział pierwszy nieznajomy z wyraźnym współczuciem i, wyjrzawszy do sekretariatu, polecił Pilipience wynieść i położyć gdzieś walające się bez przytomności ciało towarzysza Matwieja. Dopiero po tym, gdy towarzysz Batyjew domyślił się, że może opuścić ręce, zaś towarzysz Karaś, ostrożnie i delikatnie podtrzymując go pod łokieć, doprowadził do swego biurka, a Maria Pachomowna szybciutko wymiotła z podłogi tynk, pociski i łuski, przypomniano sobie o Udałowie. — To on? — zapytał Batyjew, jakby po raz pierwszy w życiu widział Udałowa.

— To jest… Dalej Karaś opowiadał szeptem i Udałow, który był bardzo zadowolony, że mimo wszystko nie został zastrzelony, nie usiłował podsłuchiwać kierownictwa. Gdyby sytuacja wyglądała inaczej, to może by się wykłócał i udowadniał, może nawet przypomniałby Batyjewowi, jak trzy dni temu groził, że zdejmie Udałowa z zajmowanego stanowiska za to, że jego przedsiębiorstwo nie wykonało remontu domu wypoczynku. Ale w obecnym rzeczy położeniu — milczał. Myślał tylko o tym, że, sądząc z aktualnej sytuacji międzynarodowej, lepiej jeśli go uznają za kosmonautę amerykańskiego, a nie chińskiego czy izraelskiego. Przecież, jeśli uznają za amerykańskiego, to przesłuchają, pogrożą, potrzymają w więzieniu, i to w Moskwie, bo przecież nie na prowincji, i będzie trzeba się przyznać, kto i po co tu przysłał. Potem pewnie współpraca międzynarodowa weźmie górę i odeślą Udałowa z powrotem do Stanów Zjednoczonych Ameryki w trybie wymiany. Tam on sobie pożyje, póki się wszystko nie wyjaśni, wróci do kraju, obkupiony w ciuchy, może nawet kupi co nieco dla żony i syna. Ale jeśli przyjdzie się przyznać, że jest Chińczykiem, to droga twa, Korneliuszu, prowadzi prosto do miasta Pekin, gdzie połamią ci nogi i ręce jak psu i poślą na wieś rozrzucać na polach nawóz w celach reedukacji. No, a gdyby cię uznali za Żyda? Wyślą do ich ojczyzny. A po drodze obowiązkowo dotrą do Udałowa palestyńscy ekstremiści i wysadzą go w powietrze przy pomocy bomby plastykowej. I słusznie. A jeśli nie wysadzą — to jeszcze gorzej, wpakują go do izraelskiej armii, zrobią mu obrzezanie i przysypie jego kości piasek surowej pustyni Synaj… Łza popłynęła po policzku Udałowa. A za przymkniętymi drzwiami ciągle płakała, nie mogąc się powstrzymać, Ksenia, która przypomniała sobie, że pomyliła się z tą myszką. Tę myszkę miał nie Udałow, a jej dawny przyjaciel z czasów młodości, o którym Udałow nawet nie wiedział, a całe to zamieszanie i napięcie jakby przesłoniły oczy Kseni mgłą, i w wyniku tego pomyliła lokalizację owej myszki… Teraz wyraźnie pamiętała, gdzie jest prawdziwa myszka, ta udałowska, ale ten człowiek, co zadawał jej pytania dopiero co został wyniesiony z gabinetu w takim stanie, że już nic go nie interesowało. Ksenia więc nie wiedziała od kogo żądać, by Udałow znowu ściągnął spodnie. — Rozwiążcie go — powiedział towarzysz Batyjew grzmiącym głosem. Słowa te nie od razu dotarły do zamyślonego Udałowa. Dopiero, kiedy jeden z nieznajomych zaczął rozplątywać linkę na jego ścierpniętych rękach pojął, że nadeszło oswobodzenie. Sam towarzysz Batyjew osobiście pomagał odplątywać Udałowa, a Siemion Karaś drżącą z emocji ręką nalał do kryształowej szklanki wody z karafki i podał ją Udałowowi, temu samemu Udałowowi, którego jeszcze chwilę temu nie uważał za człowieka. Wtedy Udałow zrozumiał, że jednak zdecydowano uznać go za obywatela amerykańskiego. Towarzysz Batyjew powiedział: — Mam nadzieję, że nie macie pretensji do naszych współpracowników, którzy wykazali się czujnością, i sądzę, że kiedy wasi towarzysze po raz pierwszy spotkają naszych wysłanników, to też wykażą się czujnością. Czy w tym jest coś dziwnego? — Nie, nie ma w tym nic dziwnego. — Proszę sobie wyobrazić… — Towarzysz Batyjew był naczelnikiem nowoczesnym, miał znaczek ukończonego uniwersytetu w klapie marynarki i dobre okulary, przywiezione z delegacji na kongres entomologów w Hiszpanii. Występował tam w charakterze znakomitego specjalisty od kołatka domowego, przyglądał się wyśmienitym pomnikom z dziedziny architektury oraz ciężkiej doli ludności miejscowej. — Proszę sobie wyobrazić, że przychodzicie do swojego lasu, a tam spada nasz statek. Bez żadnych znaków rozpoznawczych. Przecież też możecie uznać, że statek został wysłany w określonym celu… Tu towarzysz Batyjew ostrożnie puścił oko, ponieważ chciał nawiązać cieplejsze stosunki z tym cholernym przybyszem, które to stosunki tak fatalnie popsuli nadgorliwi podwładni. Udałow nie wiedział — a skąd on, związany, miał wiedzieć — że po sygnale towarzysza Matwieja w szarej marynarce, w województwie zaczęła się panika, która dotarła przewodami

do samej Moskwy. Stamtąd też nadszedł komunikat, że według wszelkich danych statek, który wylądował pod Wielkim Guslarem nie jest ani amerykańskim, ani chińskim, ani żadnym innym, a najprawdziwszym posłańcem dalekich, gwiezdnych światów, na które wskazywał Ciołkowski i zwiastunem kontaktu, od dawna oczekiwanego w określonych kołach. Istniała, co więcej, opinia, że nieziemscy przybysze mogą najpierw wylądować w celu kontaktu w jakimś burżuazyjnym, imperialistycznym albo przynajmniej nie przyłączonym państwie. Jednak na to kompetentni ludzie gwałtownie oponowali, twierdząc, że nieziemscy przybysze, będąc wiodącymi w dziedzinie ideologii, nigdy nie pozwolą sobie na kontakt z formacjami zacofanymi w dziedzinie stosunków społecznych, chociaż mogą być wprowadzani w błąd. I dlatego, kiedy z Moskwy zadzwoniono do towarzysza Batyjewa i powiedziano mu, że odrzutowiec z odpowiednimi towarzyszami na pokładzie wystartuje w ciągu najbliższych dziesięciu minut, a kolejne samoloty przylecą zaraz za nim, Batyjew zrozumiał — albo przybysz, który przyleciał do powierzonego mu powiatu będzie zadowolony z przyjęcia, albo on sam w ogóle przestanie być zadowolony z życia. I od razu stało się jasne, że w czasie, gdy Batyjew otrzymywał z Moskwy napęd, za przybysza zabrał się major z departamentu miejskiego i już nawet zdążył przywiązać go sznurem do krzesła. Ale najgorsze było to, że z jego polecenia wyrwano ze statku wszystkie cenne przyrządy i wysłano do budynku prezydium miejskiego w celu wyjaśnienia ich szpiegowskiego sedna. Lada moment mogli przylecieć akademicy, generałowie i szefowie organów rządowych. A przybysz, bardzo podobny do dyrektora firmy budowlanej Udałowa, siedzi przywiązany do krzesła i jest poddawany haniebnemu przesłuchaniu. I mimo że przybysz, rozcierając nadwerężone sznurem ręce i otrząsając się z tynku, opadłego po nieudanej strzelaninie w gabinecie Karasia, udawał, że się nie gniewa, w Batyjewie z każdą sekundą wzbierał coraz większy gniew na tego idiotę Karasia, nie mówiąc już o KGB jako instytucji. Ale KGB nic nie mógł zrobić, oni zawsze wykonują swoje obowiązki. Ale Karaś nie, Karaś odpowie. Bez taryfy ulgowej. — Co ty mu podsuwasz? Co podsuwasz naszemu drogiemu nieziemskiemu gościowi?! — zakrzyknął Batyjew, odsuwając na bok grubą rękę Karasia ze szklanką wody. — Ale… ona jest przegotowana — zdołał wykrztusić Karaś. — Co, nie masz reprezentacyjnej? Może chcesz powiedzieć, że w dolnej szufladzie biurka nie ma butelki koniaku „Dwin‖? — „Dwina‖ nie mam — zaczął mamrotać Karaś widząc, że nadeszła jego ostatnia godzina. — Jest „Martel‖, na konferencji wojewódzkiej rozdawali. — No to! Karaś wygiął się i wyjął z dolnej szuflady biurka butelkę francuskiego koniaku wysokiej klasy i zaczął zębami wygryzać korek. Jeden z nieznajomych eleganckim, wyrobionym ruchem wyjął butelkę z ust Karasia, skręcił korek, drugi nieznajomy podsunął szklankę i ta została migiem napełniona. Towarzysz Batyjew własnoręcznie podał ją Udałowowi. — Proszę zażyć — powiedział. — To nigdy nie zaszkodzi po podróży. — Ależ co wy — powiedział Udałow. — W biały dzień? W godzinach pracy? Karaś, któremu nikt niczego nie wyjaśnił, ciągle jeszcze brał Udałowa za amerykańsko–chińskiego, kosmicznego szpiega i uważał, że zachowanie towarzysza Batyjewa można wytłumaczyć tylko tak, że w ręce wrogów trafił jakiś nasz kosmonauta i trzeba zrobić wszystko, by go możliwie szybko wymienić, póki czegoś tam nie nagadał. A może, myślał Karaś, dokonało się jakieś ocieplenie w stosunkach międzynarodowych i tego szpiega w ogóle zrobią wspólnym, internacjonalnym bohaterem. Bo myśli o tym, że istnieje życie na innych globach Sienią Karaś w ogóle do siebie dopuszczał, ponieważ nie mógł nawet się pogodzić z tym, że Ziemia jest okrągła. Karaś wiedział wszystko, czytał gazety i tak dalej, świętował wraz

z całym narodem Dzień Kosmonautyki, ale w duchu uważał, że Ziemia jest płaska, a cała reszta jest podyktowana wymaganiami bieżącej polityki. — Proszę nie odmawiać — nalegał towarzysz Batyjew, podnosząc szklankę do ust Udałowa. Spoza szkieł importowanych okularów jego oczy błyszczały ostro, jak na kwartalnej naradzie, poświęconej rolnictwu. — Tylko, jeśli do towarzystwa — powiedział w końcu Udałow. — Tylko z wami. Głośne westchnienie ulgi wyrwało się z piersi Batyjewa. Przybysz nie żywi urazy! Batyjew wykonał ruch palcami i nieznajomy natychmiast również jemu nalał do szklanki. Karaś zamierzał nalać do trzeciej szklanki dla siebie, ale nieznajomy mu nie pozwolił. Nieznajomy wiedział, kto ma rację, a kto jest winien. — Zakąskę — polecił Batyjew. Karaś zakrzątnął się, zadzwonił do Marii Pachomowny, a ta przyniosła na talerzyku z lodówki nieco podeschnięte kanapki z łososiem. Polecenie zostało wykonane migiem, ponieważ ucieszyła ją odmiana na lepsze losu Korneliusza Iwanowicza, którego z powodu ignorancji chcieli uznać za amerykańskiego szpiega. Kiedy przekazała talerzyk i wróciła do swojego sekretariatu, powiedziała do Kseni, siedzącej na skórzanej kanapie: — Serce moje czuje, że wszystko się ułoży. Twojego sam On częstuje ze szklanki. — Żeby tylko wypuścił. Sama go poczęstuję w domu — powiedziała Ksenia. — Gdzie to widziane, żeby prostego dyrektora przedsiębiorstwa budowlanego głowa miasta ze szklanki poiła? Nie skończy się to dobrze… Nie mogła istnieć bardziej błędna opinia. Batyjew wypił z Udałowem. Francuski koniak zaparł dech w piersiach i, zanim sięgnęli po kanapki, musieli dobrą minutę chwytać powietrze ustami niczym ryby wyjęte z wody. Ale jakoś przeszło. Obaj mieli wprawę i doświadczenie. Batyjew pytająco zerknął na opróżnioną do połowy butelkę, zaś Karaś powiedział: „Zdrowia życzę!‖. W tym momencie drzwi otworzyły się po mocnym uderzeniu, wszyscy podskoczyli, a nieznajomi sięgnęli do bioder — chcieli wyszarpnąć broń służbową, ale nie zdążyli, gdyż do gabinetu wpadła Ksenia, która zrozumiała, że przy okazji zmiany najważniejszych w danej sytuacji osób jest szansa na odbicie męża. — Ściągaj spodnie! — krzyknęła, ciężko dysząc, z którego to powodu jej pełne, jędrne piersi wściekle falowały. — Pokażę. Batyjew stał, poruszając ustami, ale nie zdołał niczego powiedzieć. Udałow natomiast chciał coś powiedzieć, wyjaśnić, ale po wchłoniętym koniaku odczuł miejscowe znieczulenie języka. Karaś zamknął oczy. Nieznajomi zastanawiali się — strzelać czy nie strzelać, a Ksenia wrzasnęła ponownie: — Ściągaj portki, mówię ci! W tym momencie, w całkowitej ciszy, towarzysz Batyjew zaczął, nie odrywając spojrzenia od piersi Kseni, szybko manipulować przy sprzączce swego paska. Udałow przestraszył się, że Batyjew może, korzystając ze swej służbowej pozycji, wykorzystać Ksenię i ruszył w jego stronę, by w tym przeszkodzić. Batyjew odpychał go łokciem, powtarzając niemal bezgłośnie: — Co za kobita! Co za kobita! Joanna d‘Arc! Jego spodnie opadały na podłogę, odsłaniając długie, szare gacie, a Udałow starał się tę opadającą część ubrania schwytać. Tylko Ksenia nie straciła przytomności umysłu. Popatrzyła na męskie osobliwości Batyjewa i poleciła: — Ubieraj się! Nie o ciebie mi chodzi. Chcę pokazać myszkę Udałowa. Przypomniałam sobie, ma ją na drugim pośladku i bliżej środka! Dawaj, Korniusza, pokaż temu capowi swój tyłek. Batyjew podtrzymywał ledwie trzymające się spodnie, a Karasia, który już zrozumiał co i jak, zaczął dławić nie dający się powstrzymać śmiech. Zaczął tłumaczyć, że Ksenia, żona Udałowa z przedsiębiorstwa budowlanego, uznała kosmicznego podróżnika za swego męża, co

też usiłuje udowodnić przy pomocy myszki, z którą przydarzyła jej się wpadka w obecności towarzysza majora. Ksiusza opamiętała się, odwróciła od Batyjewa i Korneliusz, uspokoiwszy ją jak mógł, wyprowadził z gabinetu. Ksenia węszyła po drodze i już podejrzewała męża, że przygotował tę inscenizację tylko po to, by móc się napić z nowymi kolegami. Ale udało mu się przekonać żonę, by poczekała jeszcze trochę w sekretariacie Marii Pachomowny. Kiedy Udałow wrócił do gabinetu, Batyjew już doprowadził się do porządku i, uśmiechając się nieśmiało, podał Udałowowi drugą szklankę koniaku. Karaś stał obok niego i spazmatycznie oblizywał wargi. — Kobity mamy ogniste! — powiedział skonfundowany Batyjew. Znowu wpadka z tym kosmonautą. — Dlaczego nam, ludowi rosyjskiemu, tak się nie wiedzie w międzyplanetarnej współpracy! — Zgadzam się — powiedział Udałow, przyjmując szklankę. — No, to może za kobitki wypijemy — zaproponował Batyjew. — Tak normalnie, to ona jest w porządku — powiedział Udałow. — Tylko teraz denerwuje się o mnie. Rozumiem ją. W końcu tyle razem przeżyliśmy! — To się zdarza — zgodził się Batyjew. — Ogień kobitka!.. A może się z nią ożeń? Weselisko ci wyprawimy. Jak ona się nazywa, Siemionie? — Ksenia — powiedział Karaś. — Ksenia Udałowa. — No, i ożenimy cię z Ksenią. Znajdziesz swoje ludzkie szczęście! Batyjewowi zamarzyło się, że kosmiczny wędrowiec wyrazi zgodę. To by była ta inicjatywa, która zaaprobuje nawet Biuro Polityczne — taki krok w dziedzinie przyjaźni międzygalaktycznej! A jakby się jeszcze udało urządzić tak, żeby wesele odbyło się u nich… — Zaprosisz mnie na ślub — powiedział Batyjew. — Dobrze? Udałow się zgodził. Ale powiedział: — Tylko przed sąsiadami będzie trochę nieładnie. — Z sąsiadami się pogada. — A syn? — Syna ja zaadoptuję — powiedział Batyjew. Udałow więcej argumentów nie miał, więc wypili po drugiej szklance. Przyjemne ciepło rozlało się po zmęczonym wydarzeniami, udałowskim ciele. W głowie zaszumiało, przestał czuć skrępowanie, a w zamian pojawiła się miłość nie tylko osobiście do towarzysza Batyjewa, ale i do innych, miłych i przyjaznych ludzi. — No, jak tam u was? — zapytał Batyjew, siadając naprzeciwko Udałowa z kanapką w ręku. — Osiągnęliście duży postęp? — Niezły, nie uskarżamy się. Udałow rozumiał, rzecz jasna, że nadal mają go nie za tego, co trzeba, ale się nie sprzeczał, nie chciał urazić dobrego towarzysza Batyjewa. Za taki koniak można nawet zgrzeszyć obłudą. Bo jeszcze wezmą i znowu przywiążą. — Długo do nas lecieliście? — Jakby to powiedzieć… — Rozumiem, rozumiem… — Batyjew obrzucił spojrzeniem obecnych w gabinecie, ale nikt nie ruszył do wyjścia. — Sami tu wędrowaliście? — Tu? — Tu. — Mnie tu towarzysze przywieźli. Towarzysz Karaś i jeszcze jeden, mówiono o nim major. — Rozumiem — w głosie Batyjewa rozbrzmiał metal. — Z tymi towarzyszami rozliczymy się później, nie martwcie się. Żaden system nie jest zabezpieczony przed błędami. U nas błędy zdarzają się znacznie rzadziej, niż w systemie kapitalistycznej eksploatacji, ale, sami

rozumiecie, ludzie są tylko ludźmi… I mimo, że wykorzeniliśmy społeczne przyczyny pijaństwa, chuligaństwa i prostytucji, jednakże pod wpływem wrażej propagandy mają miejsce poszczególne przypadki. — Prostytucja też istnieje? — zdziwił się Udałow. Wcześniej nie słyszał o takim zjawisku w swoim ojczystym mieście, nikt mu o tym nie mówił. — Nie — zaprzeczył towarzysz Batyjew. — Nie w bezpośrednim znaczeniu, a tylko w dużych miastach i w postaci wyjątków. — Aha — powiedział Udałow. — A wy dobrze władacie rosyjskim — powiedział Batyjew. — Niemal bez obcego akcentu. Uczyliście się u siebie w ojczyźnie? — W domu — zgodził się Udałow. Ciekawe, pomyślał, a jaki mam teraz akcent? Muszę uważać, żeby jednak nie było tego akcentu. — Ten obywatel — Karaś postanowił odzyskać sympatię towarzysza Batyjewa, ale nie bardzo wiedział, jak to zrobić — dobrze włada również językiem angielskim. Rozmawialiśmy z nim. — Co? — przestraszył się Batyjew. Rozumiał, że jeśli ta informacja przeniknie do zachodniej prasy, to rozgorzeje tam wściekła kampania, skierowana na dyskredytację naszego kraju. Najmici pióra natychmiast oświadczą, że międzyplanetarny przybysz leciał wcale nie do nas, a na Zachód, a nasze myśliwce po prostu go przechwyciły i skusiły do niewoli. — Dobrze mówię — upierał się Karaś, który chciał błysnąć wykształceniem. — Proszę potwierdzić: rozmawialiśmy po angielsku? — To on mówił — powiedział Udałow. — Nie jestem pewien, w jakim to było języku, więc nie będę człowieka oskarżał. Ale przez cały czas żądał, żebym mu przekazał jakieś dane… Karaś zadygotał. Już rozumiał, że palnął coś głupiego. Zrozumieli to również nieznajomi, którzy przysunęli się doń z obu stron i przycisnęli mu łokcie do boków. — Udałow! — jęknął błagalnie Karaś, zapomniawszy w oka mgnieniu kto przed nim stoi. — Powiedz, że to na polecenie organów. Powiedz, że ja z rozmówek. Powiedz, że nie znam żadnych języków! — To fakt — powiedział Udałow, będący człowiekiem dobrym i nie pamiętliwym. — Podpuścili go i z rozmówek. Ale już było za późno. Nieznajomi szybko wyprowadzili Karasia z jego gabinetu, a ten niemal nie sprzeciwiał się, tylko krzyczał po drodze: — Przecież jestem analfabetą! Przecież alfabetu nawet nie znam. Po wyprowadzeniu Karasia Batyjew pochylił się do Udałowa i powiedział cicho: — Nie żałujcie go. Zasłużył na to. Intrygant, rozumiecie? — Wiem — powiedział Udałow. Wcześniej nie powiedziałby, i to jeszcze na dodatek Samemu Jemu. Ale teraz był pijany i zdecydował, że miasto zyska na nieobecności Karasia, ludzie zażyją większej swobody, dobrobytu, średniej kadrze kierowniczej pozwoli się na większą inicjatywę. Naprawdę strasznie bezczelny z tego Karasia łapownik, a jaki mściwy. Wszystko to opowiedział towarzyszowi Batyjewowi. Batyjew ochoczo poparł propozycje Udałowa, nawet okazał zdziwienie i niemal zachwyt z powodu tego, że na odległych gwiazdach tak dobrze są poinformowani o życiu jego rodzinnego miasta. — Mam nadzieję, że nie będziecie nas osądzali — kontynuował Batyjew. — Nasi towarzysze wyjęli pewne elementy z waszego statku. Mam nadzieję, że to nie były te niezbędne, ale jednak — wyjęli. Chcieli lepiej poznać. Byli w błędzie. Mógłbym się od nich odciąć, ale uważam za swój obowiązek ponosić odpowiedzialność za wszystko, co się dzieje w powierzonym mi fragmencie naszej ojczyzny.

— No, to powiem wam — ufnie stwierdził Udałow. — Skoro coś zostało wzięte, to należy to zwrócić. Bo głupio będzie… — A jeśli tak ostrożnie zwrócimy, to nie będziecie się skarżyć? — Niech będzie! — powiedział Udałow. — Mi tam zwisa. Batyjew bardzo się z tego powodu ucieszył, a potem zaproponował, żeby jeszcze wypić, co też zostało wykonane przy pomocy dwóch nieznajomych, którzy wrócili do gabinetu i byli obecni, a nawet powiedzieli na głos: „Na zdrowie!‖. W tym momencie Udałow całkowicie polubił towarzysza Batyjewa, a Batyjew bardzo polubił Udałowa. Tyle, że Udałow lubił mając oczy szeroko otwarte. Wiedział, że Batyjew jest szefem miasta, ale to dobry, serdeczny człowiek. To znaczy — lubił nie kogo innego, a właśnie Batyjewa. A Batyjew błądził. Gdyby uwierzył, że Udałow to Udałow, to przestałby go lubić. Ale na razie objęli się i śpiewali popularne piosenki. Jeśli Udałow w jakimś momencie zapominał słowa, to Batyjew mu podpowiadał i nie dziwił się — nieziemiec ma prawo nie wiedzieć co to Kachowka i tajga, co to płynie pod skrzydłem samolotu, chociaż, rzecz jasna, hańba i wstyd nie znać piosenki, której akcja odbywa się na zakurzonych ścieżkach odległych planet. Powiedział to otwarcie i szczerze Udałowowi, a ten się nie obraził, zrozumiał i przyjął do wiadomości. Nieznajomi też śpiewali, ale półgłosem, żeby nie zagłuszać szarży. A za drzwiami, w sekretariacie, smuciła się Ksenia. Odróżniała wysoki i jasny tembr głosu męża, ale nie wtrącała się, a tylko powtarzała: „Niech on mi tylko do domu wróci!‖ Po zakończeniu piosenek mężczyźni objęli się i chcieli puścić się w tany, ale przez drzwi zajrzał milicjant Pilipienko i powiedział, że tam szarpie się jakiś z województwa. Jak z województwa, to został wpuszczony, ale okazało się, że nie jest Prawdziwym z Województwa, a jakimś zwykłym profesorem, jakoby specjalistą od nieziemskich cywilizacji. Nie rozpoznał w Udałowie przybysza, czym uraził i Batyjewa i Korneliusza, więc razem przegonili profesora z gabinetu, żeby nie popisywał się swą mizerną wiedzą i nie wprowadzał innych w błąd. — Pomyśl tylko — powiedział potem Batyjew Udałowowi. — On cię wziął za prostego człowieka. Przecież to, można powiedzieć, obraza. — Ale ja nie jestem prostym człowiekiem — opowiedział Udałow. — Żaden człowiek nie jest prosty. Batyjew objął Udałowa i pocałował go trzykrotnie w usta. Potem umówili się, że będą do siebie mówić na „ty‖. I wtedy pojawili się towarzysze z województwa. Byli zupełnie trzeźwi i dlatego w pierwszym momencie nie odgadli, kto jest przybyszem, a kto swój. Wyjaśniono im, a jeden na to powiedział: — To tylko jest dowodem na to, że w całym wszechświecie działają te same, wspólne prawa. — Nasze prawa — powiedział sekretarz komitetu wojewódzkiego Czingisow i też trzykrotnie pocałował Udałowa. — Gratulujemy towarzyszu szczęśliwego przybycia! — krzyknął. Obejmując się z Udałowem, wychwycił aromat dobrego koniaku i kamień spadł mu z serca. Przecież przez całą drogę martwił się czy przybysz jest zadowolony, czy mu tu dobrze. — Ja z nim zużyłem buteleczkę — powiedział do niego Batyjew, zniżając głos. — Proszę mi wybaczyć, ja tak normalnie to nie używam, tylko dla towarzystwa, albo dla dobra sprawy… — Wiemy, jak nie używasz — powiedział doń sekretarz komitetu wojewódzkiego. Ale nie ze złością, a tak, po bratersku. Batyjew pomyślał, że jeśli wszystko pójdzie dalej gładko, to otwiera się przed nim prosty szlak do województwa. Sekretarz komitetu wojewódzkiego zrobił znak ręką i jego sekretarze, i nieznajomi, którzy z nim przyjechali, wnieśli przywieziony na wszelki wypadek kufer z zapasami. — Teraz — powiedział Czingisow — z okazji naszego spotkania, a także ponieważ jesteście zmęczeni po podróży, urządzimy małe przekąsiny.

— No, szykuje się impreza! — powiedział Udałow, nieco zatrwożony. Wszyscy się ucieszyli, nagrodzili pomysł oklaskami, a dziennikarz, który już sfotografował udałowsko–czingisowego niedźwiadka, wyjął magnetofon i poprosił: — Proszę o kilka tylko słów, pierwsze wrażenia. — Prosimy o przemówienie — podtrzymał dziennikarza sekretarz. — Jeśli trzeba, to mój referent Rabinowicz zaraz ci przygotuje. — Słusznie — przyznał Udałow. — Niech przygotuje. Jak impreza, to impreza. Z biurka został zrzucony telefon, potem zestaw biurowy z kałamarzem. Pościelono czysty obrus, przyniesiono z bufetu komitetu powiatowego odpowiednie sztućce i chleb z masłem, a Udałow w tym czasie trochę się zdrzemnął, siedząc na krześle z nasuniętym na czoło kaszkietem. Wszyscy rozmawiali szeptem, nie przerywając mu snu, a towarzysze Batyjew i Czingisow sprawdzili wszystko, co napisał referent Rabinowicz, coś tam wykreślili, a coś dodali. Rabinowisz usprawiedliwiał się: — Ja — lamentował szeptem — wcześniej nie miałem doświadczenia w pisaniu wystąpień dla tak różniących się od nas towarzyszy. Ale opowieść towarzysza z miejscowego komitetu miejskiego i ogólne wrażenie przekonały mnie, że przybyły do nas z odległych gwiazd towarzysz przesiąknięty jest naszym, postępowym sposobem myślenia. Uważam, że należy w miarę możliwości zapisać to przemówienie, może wezmą je do moskiewskiej telewizji, do programu pierwszego. A Udałowowi śnił się sen, związany z jego dalszym wywyższeniem. We śnie dolatywał już do Moskwy, samolot z nim na pokładzie już wolno lądował na terminalu Szeremietjewo. Do samolotu rozciągnięto czerwony chodnik, a z budynku, udekorowanego czerwonymi sztandarami, wyszło kierownictwo partii i rządu i dostojnym krokiem szło na spotkanie pierwszego gościa z obcego systemu gwiezdnego, pierwszego, jaki tu przybył, by podzielić się wiedzą, doświadczeniem w budownictwie i w ogóle — okazać chęć przyjaźni i współpracy. I oto wszyscy witający zwolnili i o krok przed nimi znalazł się Pierwszy Witający, i ten rozkładał ramiona do objęć… W tym momencie Udałow obudził się i zdziwił. Jak to się stało, że we śnie już nie uważał siebie za radzieckiego człowieka! Zrobiło mu się trochę wstyd i trochę zaczął się bać, ale natychmiast pomyślał, że najpewniej to on już nie jest Udałowem, a najprawdziwszym kosmicznym przybyszem. Przecież nie bez powodu taki bliski człowiek, jak żona, nie znalazł myszki. I dlatego, kiedy Czingisow podał mu papierek z przemówieniem do wygłoszenia na uroczystym obiedzie, Udałow strzelił okiem na zastawiony stół i zrozumiał, że musi odpracować nadchodzące przekąsiny i wygłosić przygotowane słowa. W gabinecie stała już przygotowana kamera filmowa, płonęły jupitery i krzątali się filmowcy. Nieznana kobieta w białym fartuchu podeszła do Udałowa, przyczesała go odrobinę i przypudrowała na różowo policzki. Posadzono go przy stole, a po obu jego stronach stanęli Czingisow i Batyjew. Wzniesiono pierwszy toast za przyjaźń i rozkwit. Wzniesiono drugi, za przyjazd. Potem Udałow zobaczył sygnał i rozwinął kartkę, zapisaną przez towarzysza Rabinowicza z poprawkami innych towarzyszy. — Drodzy towarzysze! — przeczytał. — Panie i panowie! Spenetrował spojrzeniem pomieszczenie, ale nie zauważył tu ani pań, ani panów. Rzucił okiem na stół. Potem zrozumiał, że przekaz pójdzie na cały świat i dlatego należy myśleć perspektywicznie. Czytał więc dalej, nieco zwalniając przy skomplikowanych słowach, sylabizując je. — Proszę pozwolić mi powitać was na radzieckiej ziemi w przeddzień wielkiego święta — zakończenia kolejnego planu pięcioletniego…

Za drzwiami rozległ się jakiś hałas i krzątanina. Ktoś kogoś nie puszczał do pomieszczenia. Nieznajomi, zdziwieni i oburzeni na próbę wtargnięcia, rzucili się do drzwi i, niestety, przewrócili kamerę. — Ech — westchnął Rabinowicz — przyjdzie wam jeszcze raz całe przemówienie przeczytać. — Widzę — powiedział Udałow. Nieznajomi usiłowali powstrzymać straszliwy napór, piersiami napierali na drzwi, ale dziwna, nieziemska moc odepchnęła ich i, wraz z wyrwanymi z zawiasów drzwiami, wrzuciła do wnętrza gabinetu. No tak — pomyślał Udałow — jeszcze istnieją wrogowie naszej przyjaźni. W progu stały trzy dziwne istoty o zupełnie fantastycznych kształtach, w ubraniach, które nie wiadomo dlaczego przykrywały je tylko do pasa, chociaż poniżej pasa nie miały niczego nieprzyzwoitego. Istoty stały na trzech nogach każda i machały mnóstwem rąk, usiłując zaprowadzić porządek. Najpierw nikt ich nie chciał słuchać i rozlegały się tylko okrzyki: „To się nazywa chuligaństwo!‖. Potem jednak trójka nowoprzybyłych ryknęła tak głośno, że zmusiła wszystkich do słuchania, ponieważ tak ryczy tylko ten, kto ma do tego prawo. — Co się tu wyrabia? — zakrzyknęło jedno z trzynogich monstrów z bardzo wyraźnym nieziemskim akcentem. — Nie zdążyliśmy odwrócić na chwilę głowy, a tu już nas obrabowano? My się będziemy skarżyć do ONZ, tak! — Co się dzieje? — zapytał groźnie Czingisow Batyjewa. — To jest twoje gospodarstwo, ty wyjaśnij, co to za pretensje mają ci towarzysze. — Tak — tak — powiedział Batyjew. — Chodźmy stąd, towarzysze, porozmawiamy, wyjaśnimy wszystko. A jeszcze lepiej, jakbyście przyszli do mnie jutro gdzieś tak o jedenastej. Tam byśmy sobie wszystko przewentylowali. Bo tu, jak widzicie, mamy spotkanie z międzyplanetarnym gościem. — Tu Batyjew wskazał na Udałowa. Przemawiał spokojnie, bo nie chciał żadnej awantury, nie wiadomo, co to za hippisi i bikiniarze tu przyleźli. Trzynogie monstra zerknęły na Udałowa, i jeden z nich zaczął wrzeszczeć: — No, to wiadomo kto jest złodziejem mojej lornetki! — Wcale nie chciałem kraść — sprzeciwił się Udałow. — Tylko popatrzyłem przez nią, a wtedy mnie pojmali. Udałow natychmiast zdjął z głowy niebieski kaszkiet i podał jednemu z trzynogich. Zdjął z piersi lornetkę i podał drugiemu. — To pół biedy — zmiękł trzynogi. — A gdzie są nasze przyrządy? Co to za okolica? Nie spotykaliśmy się z czymś takim na żadnej planecie. Tylko odeszliśmy do lasu na okoliczność nieżytu żołądka, a tu okradziono nas, a potem nawet do własnego statku kosmicznego nie chciano wpuścić. — Przyrządy? — zapytał Udałow. — Przyrządy są tam, na stoliku, w szufladzie. Trzynogie istoty zabrały przyrządy. I kiwały przy tym głowami, widząc je w opłakanym stanie. — Więcej nasza noga tu nie postanie — powiedziały trzynogi chórem. — Nigdy. Za dwadzieścia minut odlatujemy na naszą ojczystą Alfę Centaura i tyleście nas widzieli, niegodni guslarczycy! — Szkoda — powiedział Udałow do pleców oddalających się przybyszy. Przybysze odeszli, zabierając skrzynkę z przyrządami. I stało się tak, jakby ich w ogóle nie było. A w gabinecie jeszcze przez dobrych kilka sekund panowała przygnębiająca cisza, do tej chwili panowała, póki obecni wspólnymi siłami nie wstawili drzwi na swoje miejsce. Towarzysz Czingisow odetchnął głęboko, jakby odbył długi bieg. Potem odwrócił się do Batyjewa i zapytał go: — Co to za psychiczni wpadają tak do ciebie do gabinetu? Coś tak wszystkich rozpuścił?

— Nie mój gabinet — odpowiedział Batyjew. — Karasia. To on ich wszystkich rozpuścił. Ale myśmy go dziś pozbawili zaufania ludu, zdjęliśmy go ze stanowiska, będzie teraz kierował biblioteką. — No, to słusznie. Sprawdź potem, co to byli za ludzie, dlaczego tu się awanturowali. — Obowiązkowo — zapewnił go Batyjew. — Jutro przyjdą do mnie na jedenastą, to i poważnie z nimi porozmawiam. Nauczą się, że bez wezwania nie wolno wchodzić do gabinetu. A skoro wszystko zostało uładzone, to towarzysz Czingisow odwrócił się do Udałowa, który zamierzał, póki wszyscy byli zajęci, wyskoczyć z gabinetu, połączyć się z żoną i cichuteńko zwiać do domu. — A wy dokąd, towarzyszu przybyszu? — zapytał poważnym tonem Czingisow. — Do domu — powiedział Korneliusz Iwanowicz. — Jaki ze mnie przybysz? O, tamci byli prawdziwi, ale oni już odlecieli. — Proszę, towarzyszu, bez numerów — obraził się Czingisow. — My tu na razie, rozumiecie, innego przybysza nie mamy, a do Moskwy już zgłosiliśmy. Hej, tam, operatorzy–moperatorzy, czy jak tam was, włączajcie machinę. Będziemy kontynuować mowę powitalną. Kamera zaczęła mruczeć. Udałow wrócił na swoje miejsce, rozwinął kartkę i zaczął czytać od początku.

KURTYNA Przekł. Ewa i Eugeniusz Dębscy

Grzegorz Trębicki

KRÓLOWA ŚNIEGU, KRÓLOWA PIASKU… Jej czary się rozwiały Gmach strachu runął w gruzy Jej żądła wyschły z trucizn, Me ostrze śmierć jej wróży. Królowa Ciemnej Strony Ostatni wznosi wrzask „O śmiałku, mój zabójco, Umrzesz, gdy ustanie brzask. Królowo Ciemnej Strony, Wiem, prawdę rzekłaś mi Umrę, gdy przyjdzie jutro, Lecz dzisiaj umrzesz ty. A.E. Housman Last Poems przekład autora Mężczyzna podniósł wzrok, wpatrując się gdzieś przed siebie. Miał ciemne, naznaczone gdzieniegdzie pojedynczymi siwymi pasmami, nieco przydługie włosy i skupioną, zmęczoną twarz. Nie, wcale nie był stary — jeśliby przyjrzeć mu się dokładnie, wówczas okazałoby się, że jest o wiele młodszy, niż wydawało się to na pierwszy rzut oka. Pomimo pasemek siwych włosów wciąż zapewne wyglądałby młodo, gdyby nie postarzał go nienaturalny wyraz twarzy. Ktoś uważny — ktoś, kto nie był pochłonięty jedynie własnymi sprawami — mógłby stwierdzić, że w jakiś dziwny sposób mężczyzna ten zupełnie nie pasuje do miejsca, w którym się znalazł. Nie pasowało do zatłoczonej, wypełnionej gwarem rozmów sali ani jego chłodne, czujne spojrzenie, ani pełny kieliszek, który trzymał w lewej ręce z niedbałym wdziękiem. Tak, ktoś uważny z całą pewnością dostrzegłby również wiele innych niepokojących szczegółów. Zaproszeni na przyjęcie goście byli jednak całkowicie zajęci sobą. Stali w kilkuosobowych grupkach, pogrążeni w wesołych rozmowach o niczym, co jakiś czas wymieniając kieliszki. Wysoka, jasnowłosa kobieta w czerwonej sukni odłączyła się właśnie od jednej z grupek i ruszyła w stronę bufetu. Przechodząc obok stolika, przy którym siedział samotny mężczyzna, nieoczekiwanie, jakby przypadkiem, zatrzymała się i popatrzyła mu prosto w oczy. Jej do tej pory zamglony alkoholem wzrok nagle wyostrzył się i nabrał nieprzyjemnej głębi. Mężczyzna drgnął. Uśmiechnęła się. Jej uśmiech nie miał nic wspólnego z uśmiechami bawiących się na sali kobiet. Gdyby ktoś uważny przyjrzał jej się teraz, gdyby mógł widzieć ją czujnymi oczami siedzącego przy stoliku mężczyzny, nagle zdałby sobie sprawę, że wszystko wokół niej wydaje się jedynie nieistotnym tłem. Nie chodziło jedynie o to, że była piękna, że jej falujące włosy i powłóczyste spojrzenie obiecywały więcej, niż spojrzenia wszystkich innych kobiet. Nie, tutaj było coś jeszcze. Coś niepokojącego. Sama przysunęła sobie krzesło i usiadła naprzeciwko mężczyzny, nawet na moment nie spuszczając z niego wzroku. W jej uśmiechu czaiło się poczucie triumfu. — Podziwiam cię — powiedziała. Ironia w jej oczach przeczyła wypowiadanym słowom. Głos emanował słodyczą, a jednak była w nim jakaś twardość. — Inny wpadłby na twoim miejscu w panikę. Ty nigdy nie tracisz zimnej krwi. Mężczyzna nie odpowiedział. Po raz kolejny uważnie rozejrzał się wokół.

— Wciąż nie rozumiesz, prawda? — rzekła z rozbawieniem kobieta. — Nie wiesz, jak się tutaj znalazłeś… Tiar? Na dźwięk tego imienia mężczyzna znów drgnął. Tym razem w jego oczach pojawił się błysk zrozumienia. — Twoja ostatnia próba — wyszeptał. — Twoja ostatnia iluzja. Tak, to musi być iluzja Pałacu. Zbyt pewnie się tutaj czujesz. — Ja wszędzie się dobrze czuję, podczas gdy ty wszędzie byłbyś nie na miejscu — wydęła pogardliwie swe piękne wargi. — Już dawno powinieneś był to zrozumieć. To nie iluzja — zatoczyła ręką wokół i roześmiała się. Jej śmiech był dziwnie ciężki, opadał na mężczyznę falami, wyraźnie go przytłaczając. — Nie spodziewałeś się tego, prawda? — Nie potrafiłabyś tego dokonać — ręka mężczyzny powędrowała ku szyi. Rozpiął kołnierzyk i wciągnął głęboko powietrze. Jak duszno, pomyślał. Jak duszno. — Czyżby? — odparła z ironią. — Skąd możesz wiedzieć co potrafię, a czego nie potrafię dokonać? Przez twarz mężczyzny przemknęło wahanie. Zmarszczył brwi. — Tak — powiedziała kobieta. — Tak, nie mylisz się. To naprawdę nie jest kolejna iluzja. Czemu się nie cieszysz? Przecież o to właśnie ci chodziło. — Nie rozumiem — stwierdził obojętnym tonem. Nie było w nim bezradności. — Sama pozwoliłaś nam odejść? Sama nas stamtąd przeniosłaś? — Tak — powtórzyła kpiąco. — A więc już przegrałaś. — Nie tym razem — w słowach kobiety znów zagościła nuta triumfu. — Nie mogę przegrać. Rzuciłam na szalę całą swą moc. Nie tylko ty umiesz stawiać wszystko na jedną kartę, Tiar. — I nie boisz się mi o tym mówić? — usta mężczyzny wykrzywiły się w zalążku uśmiechu. — Nie zdołasz uciec. Wrócisz ze mną. — Nie zatrzymasz mnie. Nie zatrzymasz nas. W chwili, gdy mężczyzna wypowiedział słowo nas, na jego obliczu po raz pierwszy pojawił się niepokój. Usiłował oderwać oczy od siedzącej naprzeciwko, chciał wstać i znów rozejrzeć się wokół, jednak jej spojrzenie wydawało się go hipnotyzować i zatrzymywać w miejscu. Choć nikt oprócz niego tego nie spostrzegł, wszystko spowiła ciężka, bezbarwna mgła. Jak duszno. Znowu duszno. Nagle coś się zmieniło. Powiał chłodny, oczyszczający wiatr — znów nikt nie zwrócił na to uwagi. Powietrze odzyskało swą orzeźwiającą przejrzystość. Mężczyzna odsunął krzesło i wstał. Oderwał wzrok od swej towarzyszki. Wiedziony instynktem ruszył ku wyjściu z sali. Jasnowłosa piękność patrzyła za nim z rozbawieniem, na dnie którego czaiło się jednak ledwo zauważalne napięcie. W drzwiach pojawiło się kilku nowych gości. Pośród nich, nieco z boku, stała dziewczyna o prostych, kasztanowych włosach. Tiar wciągnął głęboko powietrze. Miała na sobie niebieską sukienkę. Była młodsza od blondynki w czerwiem i z pewnością nawet w połowie nie oszałamiała tak swą urodą. Pomimo to każdy, kto wpatrywał się w nią wystarczająco długo, każdy kto wiedział, jak należy na nią patrzeć, dochodził do wniosku, że jest piękna. Idący w jej stronę Tiar miał wrażenie, że słyszy szum wiatru. Dziewczyna w drzwiach potoczyła wokół zielonymi oczami — serce Tiara gwałtownie zabiło, gdy wydało mu się, że na krótko zatrzymały się właśnie na nim. Ruszyła w głąb sali, wsparta na ramieniu wysokiego, przystojnego chłopaka. Tiar zmarszczył brwi, zaraz potem jednak wzruszył ramionami. Potrzebuję tylko jeszcze jednego spojrzenia, pomyślał.

Spotkali się dokładnie na środku. Spoglądała na niego przez moment, potem jej twarz rozjaśnił uśmiech rozpoznania. — Cześć, Tim — powiedziała wesoło. — Nie spodziewałam się, że cię tu spotkamy. Znasz Rogera, prawda? — w jej głosie zabrzmiała nuta czułości, gdy odwróciła się do swego jasnowłosego towarzysza. Mężczyzna, który jeszcze przed chwilą sądził, że ma na imię Tiar odpowiedział spokojnym, obojętnym uśmiechem. Uśmiech ten w żadnym razie nie mógł należeć do człowieka, którym wydawał się być jeszcze tak niedawno, za to doskonale pasował do całego tego miejsca. Siedząca w kącie sali kobieta w czerwonej sukni, cały czas uważnie obserwująca tę scenę, teraz również uśmiechnęła się samymi kącikami ust. — Witaj… — odparł Tim. Nieoczekiwanie zmarszczył brwi, jakby wyczuwając jakiś fałsz w dźwięku imienia, które właśnie zamierzał wypowiedzieć. Nie wypowiedział go. To nie miało sensu. Przez jego oblicze przemknął grymas niepewności, potem ustępując miejsca nagłemu olśnieniu. To nie tak, pomyślał. To nie to imię. Zaraz powinienem sobie przypomnieć. Dziewczyna w niebieskiej sukni spojrzała pytająco, jej partner patrzył gdzieś w bok, prawie w ogóle nie zwracając na niego uwagi. Jasnowłosa kobieta przy stoliku lekko pobladła. Świat na moment zawirował.

*** Miała na imię Ava. W niektórych światach nazywali ją Królową Śniegu. Obrała swoją siedzibę daleko na północy, ponieważ ukochała wieczną zimę. Tak przynajmniej głosiły legendy. Lecz nie było to prawdą. Ci, którym dane było ujrzeć jej palacze zdumieniem odkrywali, że w pewnym momencie wieczny śnieg ustępował miejsca piaskowi, a zza nie dającej się przeniknąć z zewnątrz zasłony wyłaniały się zielone korony palm. Bo w rzeczywistości Ava była Królową Piasku — królową bezbarwnej mgły i dusznych namiętności. O tym jednak nie wiedziano, nikt bowiem z tych, którzy dotarli do Oazy już z niej nie powracał. Skuszeni obietnicą wiecznego lata, upojeni dotykiem gorącego piasku, zaczarowani obietnicami pieszczot dostrzeganymi w oczach Avy, na zawsze stawali się niewolnikami Pałacu. Prawie nikt z nich nie tęsknił za światem, jaki pozostawili na zewnątrz, ci zaś, którym się to przytrafiało, nie znajdowali w sobie dość sił, by odejść. Jeśli nawet odkrywali, że cała słodycz, jakiej doznawali w Pałacu niesie ze sobą tylko gorycz i smutek, zdawali sobie jednak również sprawę, że świat na zewnątrz ma im do zaofiarowania w zamian jedynie śnieg i pustkę. I choć z każdym dniem zatracali się coraz bardziej, choć przeczuwali, że pieszczoty Królowej Piasku nieuchronnie rozmywają w nich pragnienie miłości, wiedzieli także, że w prawdziwym świecie pozostałoby ono jedynie niespełnioną, nieukojoną tęsknotą. Wierzyli, że ostry, rozdzierający serce smutek, jaki pozostawili tam boli bardziej niż mętna, przytępiona gorycz, jakiej doznawali tutaj, zanim do reszty nie rozpuścili się pośród słodyczy wiecznego lata, pośród piasku, bezbarwnej mgły i pieszczot Królowej. Miała na imię Ava. Obrała swą siedzibę pośród wiecznego śniegu, tak by ci, którzy znaleźli się wewnątrz Oazy, zrozumieli, że poza nią jest tylko chłód i pustka. Nigdy nie ingerowała w losy któregokolwiek ze światów, czasem jednak, znudzona swym dotychczasowym towarzystwem, wciąż spragniona odmiany, wyruszała w daleką podróż, poszukując i przyzywając tych, którzy mogliby dzielić z nią rozkosze Pałacu. Mówiono, że zawsze zdobywała mężczyzn i kobiety, których pragnęła i zmuszała ich, by podążali wraz z nią. Nikt nigdy nie oparł się jej urokowi, nikt nigdy nie zdołał się od niej uwolnić. Mówiono, że gdyby kiedyś tak się stało, jej zdruzgotana moc nie byłaby już w stanie utrzymać Oazy, a zbudowany na piasku pałac rozsypałby się w podmuchach zimnego wiatru. Nikt jednak nie spodziewał się,

by kiedykolwiek miało to nastąpić. Choć obietnice Królowej Piasku były kłamstwem, wszyscy wiedzieli przecież, że kłamstwo jest lepsze od pustki.

*** Gdzieś z dołu, z niższych poziomów, dobiegały odgłosy zabawy. Samotny mężczyzna o ciemnych, lekko przyprószonych siwizną włosach nie zwracał jednak uwagi na śmiech kobiet, gwar rozmów i plusk pałacowej fontanny. W jakiś dziwny sposób nie pasował do miejsca, w którym się znalazł. Stał tuż przy oknie, zapatrzony w mieniącą się złotem płaszczyznę. Morze piasku zdawało się ciągnąć w nieskończoność, choć przecież w którymś miejscu musiało ustępować śniegowi. Usiłował przebić wzrokiem niewidoczną barierę, wiedział jednak, że mu się to nie uda — jeśli nawet rzeczywiście istniała Granica, to skrywała ją przeźroczysta mgła. Kto wie, gdyby odnalazł inne okno… Potrząsnął głową. Tutaj wszystkie okna był takie same. Żadne z nich nie prowadziło na zewnątrz. — Znudziło ci się nasze towarzystwo, Tiar? Stojący przy oknie odwrócił się — szybko, sprężyście, bezszelestnie. W jego ruchach czaiła się groźba, nie zrobiła ona jednak najmniejszego wrażenia na człowieku, który znalazł się za jego plecami. Tamten miał czarne jak węgiel włosy i śniadą cerę. Ubrany był w luźne, jedwabne szaty. Uśmiechał się, lecz w jego uśmiechu nie było nawet odrobiny radości. Nie było też w nim smutku ani groźby, tak jak w uśmiechu Tiara. Jedynie odległe, prawie beznamiętne rozbawienie. — Wiem, że J e j nic nie może zastąpić, ale cóż z tego? — powiedział życzliwie przybysz. — Zejdź ze mną, na dole czeka wiele kobiet. Któraż z nich nie pragnęłaby spędzić choć trochę czasu z ulubieńcem królowej? — Powiedz, co sprawia, że jesteś taki odważny, Capr? — W głosie Tiara zabrzmiało sztuczne, nieszczere zdziwienie. — Zdaję sobie sprawę, że w tej chwili moje szanse wydają się niewielkie, ale… Skąd ta pewność, że nigdy nie będzie mi dana okazja, by cię zabić? Nie boisz się? Nie boisz się, spoglądając mi w oczy? — Nie, mój stary przyjacielu. Tutaj nikt nikogo nie zabija. Wszystkim, co ci zostało, jest tylko to twoje zimne spojrzenie. Nienawiść? Nie uciekniesz stąd dzięki nienawiści. Zemsta? Też niewiele ci pomoże. To tylko kolejne namiętności, słabsze od tych, które może ci podarować królowa. Rozmyją się w ogniu jej pieszczot. Pamiętaj, że to ona włada wszystkimi namiętnościami. Szukasz klucza, by wydostać się na zewnątrz? Wielu szukało. Ale to nie nienawiść jest kluczem. Nie ma żadnego klucza. Tiar spoglądał na niego przez chwilę, nic nie mówiąc. — Nie obrażaj się, wojowniku — Capr ostrożnie położył rękę na ramieniu Tiara. Tamten wzdrygnął się, w jego oczach wciąż czaiła się obietnica śmierci. — Czemu nie chcesz się pogodzić z tym, że jesteś jednym z nas? — ciągnął Capr. — Dlatego, że dotarłeś tu przypadkiem, a nie zostałeś przywieziony w jej saniach? Byli i inni przed tobą, którym się to udało. — Wcale nie chciałem tutaj dotrzeć. Nie szukałem Pałacu — odrzekł z naciskiem Tiar. — Tak wiem, wiem… Znam tę opowieść. Byłeś wojownikiem, wysłannikiem, posłem? Powierzono ci ważną misję do spełnienia. Tak, boli cię, że tego nie pamiętasz? Tutaj nie można pamiętać takich rzeczy. Uciekając przed tymi, którzy cię ścigali dotarłeś do miejsca, gdzie zacierały się granice światów… — Nie chciałem tu dotrzeć. — Chciałeś, chciałeś… — zarechotał Capr. — Jesteś strasznie zakłamany. Słowo daję, bardziej zakłamany, niż my wszyscy razem wzięci. Chciałeś tu dotrzeć, inaczej nigdy by ci się to nie udało. Miałeś wybór — mogłeś pozostać na zewnątrz, zakłuty grotami włóczni,

rozszarpany kiami ścigających cię potworów. Mogłeś umrzeć z zimna — zapomniałeś ile mocy musiała poświęcić Ava, by cię uratować? Umierałeś, Tiar. A jednak wybrałeś życie. Mądry wybór, przyznaję. Czemu jednak wmawiasz sobie, że było inaczej? — Po prostu uciekałem. Miałem pecha. — Miałeś szczęście — udzielono ci azylu, tak jak wielu przed tobą. I w końcu żaden z nich nie zechciał już odejść. Oaza to szczególne miejsce. Zbiega się tutaj wiele dziwnych dróg. — Ja odejdę. Ja jestem inny. Jestem… — Tak? — Capr pokręcił głową w geście życzliwego politowania. — Zaginionym księciem, władcą pozbawionym królestwa? Być może, ale to było kiedyś, zanim przekroczyłeś granice Oazy. Czy wiesz, dlaczego tego nie pamiętasz? Kimkolwiek byłeś, przestałeś nim być. Nigdy nim nie byłeś. Teraz to tylko twoja wyobraźnia. Liczy się to, co jest tutaj. Tiar nie odpowiedział. Nienawiść w jego spojrzeniu osłabła, ustępując miejsca zniechęceniu. — No — uśmiechnął się szeroko Capr. — Widzę, że ci przeszło. Za to właśnie cię lubię. Wiesz, kiedy przestać. Choć na dół, gdzie są wszyscy, jakoś wytrzymamy do Jej powrotu. Tiar dał się wziąć tamtemu za ramię i wyprowadzić. Gdy zagłębili się w ciemnym korytarzu, na jego twarzy znów pojawił się uśmiech. — I tak cię kiedyś zabiję — szepnął. Capr zarechotał, jak gdyby właśnie usłyszał dobry żart. Wilczy uśmiech wciąż tkwił na pogrążonej w mroku twarzy Tiara.

*** Mijały dni. Tygodnie, miesiące, lata? Tutaj nikt nie poszukiwał straconego czasu. Czas nie miał tutaj żadnego znaczenia. Pałac był wieczny, wieczne też były namiętności i uśmiech Królowej. Nie sposób było zauważyć w tym miejscu przemijania. Jedynym, co przemijało była tęsknota — za wszystkim tym, czego nawet tutaj nie można było osiągnąć. Jedynym, co przemijało był ból — tam, gdzie nie było tęsknoty, nie mogło być również bólu. Miejsce tęsknoty i bólu zajmowała obłaskawiona, bezpieczna pustka. Któregoś dnia powróciły sanie Królowej Piasku.

*** Chłopak był wysoki, wyższy nawet od Tiara, miał wspaniałą blond czuprynę, regularne rysy twarzy i łagodne oczy. Nazywał się Keł. Rozglądał się wokół radosnym, zachwyconym spojrzeniem. Ava wypatrzyła go w jednym ze światów, gdzie ludzie wciąż poszukiwali cudów. Wyglądało na to, że Kel właśnie swój odnalazł. Już na pierwszy rzut oka można było w nim rozpoznać jednego z tych, którzy nigdy nie pragnęli opuścić Pałacu. Wszyscy z radością przywitali powrót Królowej Piasku, ona zaś, posadziwszy nowego ulubieńca po swej prawej stronie, obserwowała ich z rozbawieniem i obdarzała spojrzeniami pełnymi obietnic. Czas nabrał nieco większego tempa, choć nadal nikt nie byłby w stanie dostrzec przemijania. Co wieczór obszerny hol, w którym odbywała się biesiada, przybierał zupełnie inną postać, spełniając życzenia pani Pałacu. Tym razem miał kształt elipsy. Złoty tron Królowej znajdował się naprzeciwko szerokiego wejścia, którego strzegli ubrani na wschodnią modłę strażnicy. Środek sali był całkiem pusty, po jej bokach natomiast znajdowały się wysokie kolumny i miękkie sofy, na których spoczywali mężczyźni i kobiety, wszyscy odziani w piękne, lśniące szaty.

Tiar stał z prawej strony sali, w cieniu jednej z kolumn, trzymając w ręku puchar z winem. Wpatrywał się w wielki, złoty tron Królowej. Od niechcenia taksował wzrokiem radosną twarz jej nowego wybranka. — Jesteś zazdrosny, co, Tiar? — usłyszał tuż przy swoim uchu głos Capra. Nie odwrócił głowy. Wypił już dwa puchary i nie chciało mu się nawet obdarzać tamtego zimnym spojrzeniem. Nie wiedział, czemu pije aż tyle. Tutaj nie potrzeba było wina, by zapomnieć o wszystkim i oddać się namiętnościom. — Czemu mnie tak nienawidzisz? — spytał obojętnie. — Nie — odparł Capr. — To przecież ty mnie nienawidzisz. Nienawidzisz nas wszystkich. A najbardziej siebie samego. W wyobraźni widzę cię, jak znów chwytasz za broń. Gdybyś mógł, naprawdę byś mnie zabił. Może chcę się za to zemścić. Na zewnątrz byłeś kimś ważnym, albo przynajmniej tak ci się zdawało. Ja byłem nikim. Umiem rozpoznać takich, jak ty — zapewne nawet nie byłbym w stanie się do ciebie zbliżyć. Ale Pałac zatarł różnice. Są miejsca, które ukazują różnice między ludźmi i takie, które je zacierają. To na szczęście należy do tych ostatnich. Cieszę się, że spotkaliśmy się właśnie tutaj. — Czego chcesz? — Po prostu pogawędzić. Bawi mnie twoje towarzystwo. To, że mogę działać na nerwy komuś takiemu, jak ty. A może jestem po prostu ciemną stroną twej duszy — Capr zaśmiał się hałaśliwie. — Przyznaj się, nigdy nie brałeś pod uwagę takiej możliwości? Pewnie nawet nie przyszło ci to do głowy. Pałac Avy to dziwne miejsce, tutaj wszystko może się zdarzyć. Nie uwierzyłbyś, że ktoś taki, jak Capr mógłby być twoim drugim ja, co? Po raz pierwszy tego wieczora Tiar się uśmiechnął. Odwrócił się i spojrzał w oczy swego rozmówcy. — Kto wie, Capr, może to właśnie była ta ostatnia kropla? Tamten tylko pokręcił z rozbawieniem głową. Jakiś czas stali obok siebie w milczeniu. — On jest młody i świeży — powiedział po chwili Capr, tym razem już poważniejszym tonem. — Życie nie zdołało go jeszcze naznaczyć. Ava lubi takich. Nie wiem, czemu ma do ciebie słabość. W tobie nie zostało już nic z młodości, chociaż zapewne jesteś najwyżej o jakieś dziesięć lat starszy od tego smarkacza. Założę się, że od urodzenia byłeś stary. Tiar nic nie odrzekł. — Nie przejmuj się. On w końcu jej się znudzi, tak jak znudziliśmy się jej my wszyscy, których kiedyś tutaj przywiozła. Wszyscy, oprócz ciebie. — Panie? Przed nimi stał pałacowy strażnik w czerwonych, błyszczących szatach i wykonanym z tej samej materii turbanie. Spoglądał na Tiara martwo i beznamiętnie, jednak iluzja sprawiła, że w jego głosie dźwięczała nuta szacunku. Gdybym zamknął oczy, niemalże mógłbym uwierzyć, że jest realny, pomyślał Tiar. Kto wie, może już wkrótce stanę się do niego podobny. — Panie — powtórzył strażnik. — Królowa wzywa cię do siebie. Capr mrugnął do niego porozumiewawczo. Tiar odstawił swój puchar i ruszył w ślad za strażnikiem. Szli środkiem hali. Tiar czuł na sobie zazdrosny wzrok tych, którzy pragnęliby znaleźć się teraz na jego miejscu. Znów ze złością spostrzegł, że sprawiają mu one przyjemność. Był taki sam jak oni. Stanął przed tronem Królowej. Uśmiechnęła się, a jej oczy roziskrzyły się setkami obietnic. Obietnica dusznej namiętności. Obietnica bólu. Obietnica nienawiści. Obietnica rozkoszy. Obietnica nicości. Jeszcze przed chwilą był pewien, że uda mu się im oprzeć. On był przecież inny. Pochylił głowę i uklęknął. Był taki sam, jak oni.

— Wstań, Tiar — powiedziała Ava. — Podejdź i zajmij swoje miejsce. Posłusznie wykonał jej polecenie. Królowa uśmiechnęła się do swego młodego towarzysza, który siedział obok niej na pozłacanym krześle. — Czy znasz Tiara, Kel? Chłopak zdezorientowany pokręcił głową. Spoglądał na ciemnowłosego mężczyznę z wyraźnym niepokojem. — Tiar zawsze stoi w cieniu mojego tronu, bez względu na to, kto zasiada obok mnie. Będzie tam stał, gdy twoje miejsce zajmie już ktoś inny — rozkoszowała się konsternacją chłopaka. — Jest w nim coś, co mnie intryguje. Kel wybałuszył przelęknione oczy. Królowa znowu przeniosła swój wzrok na Tiara. — Patrz na niego uważnie, chłopcze, to dziwny przypadek. Tam, skąd pochodzisz nazywają mnie Królową Śniegu. Czy sądzisz, że jestem zimna, Kel? — Nie, pani — zaprzeczył gwałtownie chłopak. — Nigdy bym tak nie powiedział. — A więc spójrz na niego. To właśnie on jest prawdziwym księciem śniegu. Jest w nim lód, którego nawet mnie nie udało się do końca roztopić. W końcu jednak tego dokonam i wtedy zapewne przestanie mnie już intrygować. On zdaje sobie z tego sprawę. Pewnie się dziwisz Kel, czemu ciągle jest przy mnie? Chłopak niezdarnie zaprzeczył. — Widzisz, on sam przed sobą udaje, że jest teraz bardzo nieszczęśliwy. On myśli, że jest inny niż wszyscy. Że kiedyś był silny i czysty i czasami wciąż za tym tęskni. Wierzy, że znów jak feniks powstanie z popiołów i zdoła się ode mnie uwolnić. Że wreszcie wyruszy w dalszą drogę. Oczywiście, to nieprawda. Nigdy mnie nie opuści. W głębi duszy wie, że może się ogrzać jedynie w ogniu moich namiętności. Wszystko inne na świecie jest zbyt słabe, by choć trochę roztopić jego lód i bardzo szybko by mu się znudziło. W gruncie rzeczy jest w nim więcej perwersji niż w takim, na przykład, Caprze, tyle tylko, że myślenie o tym czasem sprawia mu przykrość. Mam rację, przyjacielu? Tiar spuścił wzrok. Królowa z powrotem odwróciła się do Kela.

*** Przez sam środek bezkresnej, śnieżnej pustyni wędrowały dwie postacie. W oczywisty sposób nie pasowały do miejsca, w którym się znalazły — do tego miejsca nie pasowało nic, co żyło i się poruszało. Młoda dziewczyna o kasztanowych włosach i zielonych oczach drżała z zimna, na próżno usiłując otulić się szczelniej swym przykrótkim futrem. Nie miała czapki ani rękawiczek, sfatygowane buty mocno już się rozlatywały. Jej policzki były zaczerwienione od mrozu, a spływające po nich Izy niemal od razu zamarzały. Odwracała twarz od ostrego, przeszywającego wiatru, który bez względu na to, ile razy zmieniali kierunek zawsze wiał z przodu, jak gdyby próbując zawrócić ich z drogi, i wtulała ją w bok wielkiego, białego renifera. Nagle zwierzę zatrzymało się i obróciło łeb w jej stronę. — To już tutaj — przemówił renifer. Dziewczyna, nieco zdezorientowana, rozejrzała się wokół. Jak okiem sięgnąć wszędzie rozciągała się nieskończona biała pustka. — Jesteś pewien? — zapytała, z trudem łapiąc oddech. — Tutaj przecież niczego nie ma. Renifer potrząsnął niespokojnie łbem. — Tak. Jeśli przejdziesz jeszcze kilka kroków, znajdziesz się wśród piasku Oazy. Dziewczyny skinęła. — To dobrze — powiedziała na pozór pogodnym tonem. Widać było, że usiłuje dodać sobie w ten sposób odwagi. — To dobrze, mam już dość zimna.

— Lepiej się zastanów — chrząknął ren. — Wierz mi, piasek jest bardziej zdradliwy od śniegu. Łatwiej zagubić się pośród wiecznego lata niż wiecznej zimy. Ona dobrze o tym wie. — Już się zastanowiłam. Renifer jeszcze pochrząkiwał przez dłuższą chwilę, jakby nie wiedząc, co powiedzieć. — Lubię cię, Gerai — rzekł w końcu. — Dam ci dobrą radę. Zrezygnuj, póki możesz. Stamtąd nikt nie powrócił. — Ja wrócę — powiedziała stanowczo dziewczyna. — Wrócę razem z nim. O ile renifer może sprawiać wrażenie zamyślonego, to ten tak właśnie w tym momencie wyglądał. — Uwierzyłaś w baśnie, Gerai — stwierdził smutno. — O mówiących reniferach, Królowej Śniegu i miłości, która przezwycięży wszystko. Ale życie jest inne, moja droga. Nie daj się zwieść pozorom. Nic nie będzie takie, jak to sobie wymarzyłaś. Czy jesteś chociaż pewna, że rzeczywiście go kochasz? Dziewczyna zawahała się. — Tylko idąc tam mogę się o tym przekonać — powiedziała wreszcie. — Nigdy bym sobie nie darowała, gdybym go tak zostawiła. Zawsze już myślałabym o nim. Nie mogłabym po prostu zapomnieć… — A czy on naprawdę cię kocha? Dziewczyna nie odpowiedziała. — Uwierzyłaś w bajki — powtórzył z rezygnacją ren. — Chcesz odnaleźć miłość i pokonać Królową Śniegu. Cóż, jestem jedynie reniferem i nie wiem, jak to jest u ludzi, ale założę się, że między wami wcale nie było aż takiej wielkiej miłości. Inaczej nie musiałabyś za nim wędrować aż na koniec świata. — Kel mnie kocha — rzekła z uporem Gerai, jakby starając się przekonać samą siebie. — Wy, ludzie, jesteście dziwni — mruknął ren. — Gdybyście się rozstali w zwykły sposób, już za miesiąc byłoby po wszystkim. Ponieważ jednak twojego narzeczonego uwiodła Królowa Piasku, nie możesz się z tym pogodzić. W gruncie rzeczy cała ta sprawa była ci na rękę, teraz możesz upiększać to, co utraciłaś. Tak, uwielbiacie marzyć i wspominać, żyć utraconą miłością, która tak naprawdę wcale nie istniała. Chciałabyś przeżyć romantyczną historię i liczysz na szczęśliwe zakończenie. Jesteś naiwna, Gerai. — Nie — szepnęła dziewczyna. W jej oczach zalśniły kolejne łzy, tym razem nie od mrozu. Renifer westchnął ciężko i spojrzał na nią nieco skonsternowany. — Przepraszam. Cóż, może nie mam racji i to jest właśnie miłość? Może niczego innego nie ma? Bardzo cię lubię i chcę ci tylko pomóc. Boję się o ciebie. Czemu tam idziesz? — Ponieważ nie chcę patrzeć na kolejny smutny koniec. — Życie jest smutne i ponure, Gerai. — Nie. Nie mogę się z tym pogodzić. Życie nie może być aż tak smutne. Tak ponure. Nie dopuszczę do tego. Myślę… — popatrzyła przed siebie, nie bacząc na uderzający w jej twarz wiatr. — Ja myślę, że o n a jest zła. Czuję to. Nie można pozwolić, by zwyciężyła po raz kolejny. — Nie rozumiesz, na co się zamierzasz, dziewczyno. — Nie. Ale w jakiś dziwny sposób wiem, że mogę ją pokonać. Że tylko… kobieta może to zrobić. — Delikatnie pogładziła bok zwierzęcia. — Żegnaj. Bez ciebie nigdy bym tu nie dotarła. — Żegnaj, Gerai — ren pokiwał melancholijnie głową. — Żałuję, że nie mogę pójść z tobą. Dziewczyna jeszcze raz spojrzała na swego towarzysza, potem westchnęła i ruszyła naprzód. Jej postać stopniowo rozmyła się i wkrótce zupełnie zniknęła reniferowi z oczu. Szkoda, że nie jestem człowiekiem, pomyślał. W tobie jest coś pięknego, Gerai. Coś, czego nie ma nawet w Królowej Piasku. Potrząsnął łbem, odwrócił się i, popędzany zimnym wiatrem, pognał na południe.

*** Przyjęcie wciąż trwało. Było wieczne, tak jak wieczne było lato. Dekoracje zmieniały się, lecz w ferworze zabawy nikt zdawał się tego nie zauważać. Tiar stał obok tronu Królowej, która pogrążona była w cichej rozmowie z Kelem. Choć wiedział, że prawie wszyscy wpatrują się właśnie w tę parę, on również czuł na sobie spojrzenia. Pajęczynę spojrzeń. Świdrowały go spoza otaczającej wszystko bezbarwnej mgły, której on sam nie mógł w żaden sposób przeniknąć. Wydawało mu się, że patrzą na niego ci, których pozostawił na zewnątrz oraz ci, których mógłby spotkać, których miał spotkać, gdyby sam tam pozostał. Ci, których zawiódł. Patrzyli na niego z wyrzutem, choć przecież wcale go nie znali. Nie, to nie tak, myślał ogarnięty paniką. To wszystko wokół to tylko iluzja, dziwny sen, z którego kiedyś musi nastąpić przebudzenie. Kiedy stąd odejdę, nikt nie będzie pamiętał, czym się tutaj stałem. Nie będzie już poczucia winy. Nie jestem przecież odpowiedzialny za to, co dzieje się w moim śnie! Wiedział jednak, że się myli. Nie, to nie tak, powtarzał. Nie jestem niewolnikiem. Naprawdę jestem właśnie taki, jaki pozostałem t a m, na zewnątrz. To niemożliwe, żeby ciemne namiętności miały nade mną aż taką władzę. Niepokojące przeczucie podpowiadało mu, że nie ma już żadnej innej prawdy oprócz tej, którą widzi wokół siebie. Nie, to jakaś pomyłka. Ja jestem przecież z innej bajki… Z każdą chwilą coraz mniej był tego pewien. Ja jestem, jestem… Niczego więcej nie był już w stanie sobie przypomnieć. Królowa znów obróciła się ku niemu. W jej oczach pojawiła się pieszczota. — Tiar, przyjacielu, nie bądź smutny. Każ, by podano nam wina. Wtedy stało się coś bardzo, bardzo dziwnego. Niespodziewanie od drzwi powiał chłodny, przenikliwy wiatr. Zgasły wszystkie świece, lecz oczywiście ciemność nie nadeszła —tutaj światło nie zależało od blasku świec. Tiar dostrzegł jakiś ruch przy wejściu — w stronę tronu biegł jeden ze strażników. Pogrążeni w zabawie mieszkańcy Pałacu teraz przerwali ją i spoglądali na siebie w zdumieniu. Po raz pierwszy czas zaczął przemijać w siedzibie Królowej Piasku. Strażnik podbiegł do tronu, przyklęknął i gorączkowo zaczął coś szeptać do ucha swej władczyni. Na jego dotychczas doskonale martwej twarzy pojawiły się pierwsze oznaki paniki. — To niemożliwe — przerwała mu zimno Królowa. Wszyscy, którzy ją słyszeli, spojrzeli na nią ze zdziwieniem — nikt nie sądził, że jest zdolna do takiego chłodu. Nikt, oprócz Tiara. — To niemożliwe, jak tutaj dotarła? Co z Granicą? Co z Barierami? Czemu nikt tego nie zauważył?! Docierają tutaj tylko ci, którzy mają tu dotrzeć! Strażnik wzruszył bezradnie ramionami. Tiar drgnął, znów rozbudziła się w nim czujność. Po głosie Królowej poczuł, że coś się zmieniło. — Więc niech ją tu sprowadzą — rozkazała Ava. Lecz w tym samym momencie drzwi holu otwarły się i stanęła w nich dziewczyna. Była młoda, mniej więcej w wieku Kela. Miała zielone oczy i długie kasztanowe włosy, na których osiadły płatki śniegu. Jej twarz była zaczerwieniona, a zniszczone futro ociekało wodą — widać było, że nie zdążyła jeszcze całkiem odtajać. Przyniosła ze sobą chłód, który był na zewnątrz i eskortujący ją strażnicy starali się trzymać od niej tak daleko, jak to tylko było

możliwe. Kilka razy zakasłała — była wyraźnie zmęczona i przeziębiona. Wcale nie sprawiała groźnego wrażenia. Mimo to, gdy przechodziła ci, którzy stali z brzegu cofali się w głąb sali. — Gerai! Wszyscy zwrócili oczy na Kela. — Znasz ją? — zapytała wyniośle Ava. — T…tak — chłopak zająknął się. — Królowo to jest… była moja… moja narzeczona. Królowo, nie gniewaj się, ona… — jeszcze raz zająknął się i zamilkł, wpatrując się w Avę z przerażeniem. Dziewczyna zatrzymała się na samym środku, jakieś trzydzieści kroków przed tronem Królowej. Choć wydawało się to niewiarygodne, na jej włosach wciąż jeszcze lśniły bajeczne płatki nie roztopionego śniegu. Czuć było od niej przyjemny, orzeźwiający chłód — chłód kogoś, kto przybywał z zewnątrz. Gerai uniosła głowę i spojrzała w stronę złotego tronu. Kel siedział po prawej ręce Królowej, ubrany w fioletowe, piękne szaty. Uśmiechnęła się do niego, lecz w oczach chłopaka zobaczyła tylko strach i zaskoczenie. Poczuła, że coś boleśnie ściskają w dołku. Jej wzrok nagle spoczął na mężczyźnie, który stał w cieniu tronu. Jego szaty były proste i miały kolor stali. Spoglądał na nią z czujnym wyrazem twarzy. Przez Gerai przeszedł dreszcz. Jest w nim lód, pomyślała. To morderca — morderca Królowej Śniegu. Jeśli przegram, to on wykona wyrok. Królowa patrzyła na nią z pogardliwym uśmiechem. Jej suknia wcale nie była śnieżnobiała, jak głosiły legendy. Była w kolorze piasku. Przez długą, długą chwilę mierzyły się wzrokiem. Wydawało się, że czas znów się zatrzyma, lecz tak się nie stało. Nic już nie mogło powstrzymać przemijania. Wszyscy obecni w holu jak urzeczeni przyglądali się tej scenie. Patrzyli na dwie kobiety, pomiędzy którymi właśnie rozpoczęła się niezwykła walka. Przez środek sali przetaczały się fale ciepła i chłodu. Niektórzy odnieśli wrażenie, że ciepło pochodzi od Królowej, a chłód od dziewczyny, innym zaś zdawało się, że jest dokładnie na odwrót. W rzeczywistości i ciepło i chłód pochodziły od nich obydwu. Lecz duszny podmuch wiecznego lata, jaki bił z oczu Królowej Piasku różnił się od ciepłego, promiennego uśmiechu Gerai tak samo, jak wysyłana przez nią fala niewidocznego, udającego żar, przenikającego do najgłębszych zakamarków serca chłodu różniła się od zimnej, orzeźwiającej bryzy, którą rozsiewała wokół siebie dziewczyna. Ogień i lód. Lód i ogień. W pewnym momencie niewidzialna walka ustała. Królowa Piasku uniosła brwi i niespodziewanie się uśmiechnęła. — Po co tu przybyłaś? — w jej głosie rozbrzmiewały tysiące obietnic. Zachwiana na moment moc powróciła. — Przyszłam po mojego narzeczonego — odparła dziewczyna. — Oddaj mi go. Królowa zaśmiała się głośno. — Dlaczego miałabym to zrobić? — Zaczarowałaś go, zamroziłaś jego serce, ale ja sprawię, że lód się roztopi. — Gerai wypowiedziała na głos dawno przemyślane i wyuczone kwestie. Oczy Avy rozbłysły triumfem. — Spróbuj. Gerai podeszła powoli do tronu i uklęknęła obok Kela. Spoglądał na nią kątem oka i kulił się na swoim miejscu, jakby udając, że wcale go tutaj nie ma. — Kel — szepnęła dziewczyna. Delikatnie chwyciła go za rękę. Spodziewała się, że przeszyje ją chłód, ale myliła się. Bardzo, bardzo się myliła. Ręka Kela była ciepła. — Po co tu przyszłaś? — jęknął chłopak. — Wszystko zepsułaś. Byłem tutaj szczęśliwy. Teraz Ava na pewno mnie odprawi. — Ależ, Kel — powiedziała drżącym głosem Gerai. — Nie poznajesz mnie? To ja…

— Oczywiście, że cię poznaję — żachnął się tamten. — Czemu tu przyszłaś? To, co było między nami, minęło. Ona daje mi znacznie więcej — jego oczy zaszły dziwną mgłą. — Zapewne chcesz go pocałować? — zaproponowała Królowa. — Spróbuj, może w ten sposób ci się uda. Zrób to, Kel — powiedziała widząc, że chłopak znów zerka na nią zdezorientowany. — Zrób to. Wahając się, wyczuwając jakiś podstęp, Gerai nachyliła się ku siedzącemu na pozłacanym krześle Kelowi i złożyła usta do pocałunku. W chwili, gdy poczuła na swoich wargach jego usta, zrozumiała, że coś nieodwołalnie się zmieniło. Kiedyś pocałunek Kela był jedynie pocałunkiem. Teraz stał się czymś więcej — obietnicą nieokiełznanych namiętności, obietnicą nieznanych rozkoszy. Obietnicą wiecznego lata. Wchłaniał ją i roztapiał, sprawiał, że zapominała o sobie. Zapominała, po co tutaj przybyła. Wtem dostrzegła obok siebie jakiś ruch i poczuła na swym policzku niezwykły, przeżerający serce pocałunek, przy którym wszystko inne wydawało się jedynie cieniem. Pocałunek Królowej Piasku. Oderwała się od warg Kela i cofnęła. Jej przestraszony wzrok napotkał zwycięskie spojrzenie Avy. — Popełniłaś błąd. Uwierzyłaś w niewłaściwą baśń. Baśnie są odbiciem waszych złudzeń i tęsknot, a nie drogowskazem. Już wiesz, co się stało? Sądziłaś, że zaczarowałam twojego narzeczonego, że zamroziłam jego serce. To nieprawda. Ja tylko otworzyłam mu oczy. Twoja miłość mogłaby być tylko cieniem namiętności, które ja jestem w stanie stworzyć. To Kel sam dokonał wyboru. — Nie — szeptała Gerai, cofając się. — Miłość to coś innego — W oczach dziewczyny pojawiły się łzy. Płatki śniegu na jej włosach stopniały. — To ja jestem Królową Namiętności — odrzekła z zadowoleniem Ava. — Nie płacz. Wciąż możesz mieć Kela. Ulepszę go i oddam ci, gdy mi się trochę znudzi. Teraz pozostaniesz już wśród nas. Zobaczysz, to dużo ciekawsze i przyjemniejsze niż życie, jakie pędziłabyś wraz z nim w waszym zapomnianym przez wszystkich mieście. — Nie — dziewczyna cofała się ku drzwiom. Łzy spływały jej po policzkach. — Capr — zawołała Królowa. W jej głosie zabrzmiała nuta okrucieństwa. — Tak, moja władczyni — obok tronu wyrosła nagle postać przystojnego mężczyzny o czarnych włosach i śniadej cerze. — Zajmiesz się Gerai. Nauczysz ją życia Pałacu. Gerai, to jest Capr. Od dzisiaj on będzie twoim przewodnikiem. Dziewczyna z przerażeniem spojrzała na twarz śniadego mężczyzny, który wpatrywał się w nią z niesamowitym, zimnym pożądaniem. — Kel! — krzyknęła. — Kel, błagam. — To dla ciebie najlepsze — powiedział powoli chłopak. — Nadal będziemy mogli być razem. Zobaczysz, spodoba ci się tutaj. — Kel — jęknęła bezsilnie. Chłopak odwrócił wzrok. — Nie — zapłakała. — To nie może się przecież zakończyć w ten sposób. Musi być coś jeszcze… Odwróciła się i zatoczyła w stronę drzwi. Królowa pstryknęła lekko palcami. Powietrze przed Gerai zafalowało. Dziewczyna zatrzymała się w pół kroku. Na środku hali otworzyło się Przejście. Za nim rozciągała się płaszczyzna martwego, spalonego słońcem stepu. A pośród niej poruszało się coś, co wydawało się zbyt koszmarne, by istnieć naprawdę. — Dur–Ga, diabły pustyni. Nie są do końca realne, jedynie na tyle, żeby cię zabić — oznajmiła beznamiętnie Królowa Piasku. Wszyscy obecni na sali odsunęli się od Przejścia najdalej, jak mogli. Gerai również cofnęła się o krok.

— Nie bój się — ciągnęła Ava rozbawiona. — To Przejście stworzone jest tak, że nie mogą się tutaj przedostać. Nawet cię nie widzą. Tylko ty możesz pójść do nich. Gerai popatrzyła na nią z niedowierzaniem. — Tak — ciągnęła Królowa Piasku. — Oto twój wybór. Możesz zostać tutaj i stać się jednym z moich gości. Ale możesz też odejść — właśnie tam. Wystaw swą wiarę w miłość na próbę. Jeśli Kel rzuci ci się na ratunek i ruszy w ślad za tobą, zlikwiduję tę iluzję, ściągnę was tu z powrotem i pozwolę ci go zabrać. Czy wierzysz w swoją miłość na tyle, by wejść pomiędzy potwory? — Nie wierzę… tobie — dziewczyna zawahała się. — Nie wierzysz czy się boisz? Gerai wciągnęła głęboko powietrze. Jeszcze raz spojrzała na twarz Kela. I wtedy utraciła resztę nadziei. — Nie rób tego! — zawołał młody mężczyzna z napięciem. — Nie bądź głupia. Tutaj jest wspaniale, spodoba ci się… Królowa roześmiała się. Jej śmiech wypełnił cały Pałac. — To nie może się tak skończyć — w głosie Gerai gniew mieszał się ze smutkiem. Nie potrafiąc wytłumaczyć czemu to robi, rzuciła się do przodu, byle uciec, uciec jak najdalej od śmiechu Królowej Piasku… …I nagle znalazła się pośród spalonej słońcem pustyni, na dnie wypełnionej kamieniami niecki. Odrażające, chropowate kształty zaczęły się do niej zbliżać. Skuliła się i zamknęła powieki, jakby licząc na to, że w ten sposób koszmar sam zniknie. Usłyszała cichy szelest. Otworzyła oczy. Wysoka postać zagrodziła drogę zbliżającym się kształtom. W ręku trzymała krótką włócznię. Nagle odwróciła się w jej stronę i Gerai rozpoznała w niej mężczyznę, który wcześniej stał obok tronu Królowej. Uśmiechnął się do niej swym lodowym uśmiechem, w którym odmalowała się absolutna pewność siebie. — Długo czekałem na tę chwilę — powiedział.

*** Dziewczyna rzuciła się do przodu i zniknęła po drugiej stronie Przejścia. Królowa pokręciła głową z niedowierzaniem. Kel skamieniał na swoim pozłacanym krześle. Wszyscy z przerażeniem obserwowali środek sali. Ava wyprostowała się i popatrzyła wokół. Nagle odniosła wrażenie, że na niektórych twarzach dostrzega wahanie. — Czy nie jesteś zbyt okrutna, Królowo? — zapytał Capr, wciąż stojący u stóp tronu. Zaskoczyło ją to, ale tylko trochę — widziała, jakim wzrokiem pożerał wcześniej Gerai. Kątem oka dostrzegła, że Kel także spogląda na nią z nadzieją. — Avo — powiedział chłopak. — Czy… — Dość! — krzyknęła. Zignorowała Kela i obrzuciła Capra ostrym spojrzeniem. Ten cofnął się przestraszony. — Nawet ty? — zapytała drwiąco. — Nawet ty znalazłeś się pod jej urokiem? Cóż takiego jest w tej dziewczynie? Wstała i popatrzyła gniewnie na obecnych na sali mężczyzn. — To nieważne — uspokoiła się i z powrotem opadła na swój tron. — I tak cały czas pozostajecie pod moją mocą. Który z was zaryzykuje dla niej utratę wiecznego lata? Obietnicę nieprzemijającej namiętności? Bezpieczną przystań Pałacu? Kto skoczy na spotkanie śmierci? Kto odważy mi się sprzeciwić? Spójrzcie na paszcze tych potworów. Oto prawdziwa nicość! Kto stanie naprzeciwko nicości? Nikt? A więc nie ważcie się wtrącać do moich wyroków! Wszyscy spuścili głowy. Nastąpiła cisza. Cisza wypełniona triumfem Królowej Piasku. Lecz nie tylko jej triumfem. Wiedziona nieoczekiwanym przeczuciem, Ava odwróciła się.

Zimny triumf w oczach Tiara dorównywał jej własnemu. — Nie powinnaś była tego robić — powiedział, uśmiechając się lodowato. — Odwracać się do mnie plecami. Jak mogłaś być tak nierozważna? — Pokręcił głową w geście niedowierzania. Na pozór powoli, z kocią gracją, ruszył do przodu. Wyszarpnął włócznię jednemu z osłupiałych strażników — oni nigdy nie byli zagrożeniem. Przez moment ważył ją w dłoni — w jego rękach przestała być iluzją, niespodziewanie stała się prawdziwą bronią. Nie zwalniając, szybko potoczył spojrzeniem wokół — Capr zdążył już gdzieś zniknąć. Może w ogóle nie istniał? Lub też rzeczywiście był tylko jego alter ego? Tak, czy inaczej, teraz nie miało to już znaczenia. Nie śpieszył się bardziej, niż to było konieczne, choć serce biło coraz szybciej. Wiedział już, że zdąży. Nie mogło być inaczej. Ta chwila, bardziej niż cokolwiek innego w całym Wszechświecie była wyłącznie jego własnością. Nabrał lekkiego rozpędu i skoczył. Tak długo. Tak strasznie długo — pomyślał, spadając w sam środek kamienistej kotliny. Stanął pewnie na nogach i, ignorując zbliżające się, upiorne sylwetki, obrócił się ku Gerai. Dziewczyna podniosła głowę i obdarzyła go pytającym spojrzeniem zielonych oczu. Była piękna. Stokroć piękniejsza od Królowej Piasku. Miała w sobie coś, czego tamta nigdy mieć nie mogła. — Długo czekałem na tę chwilę — stanął naprzeciwko potężnych, pokrytych zrogowaciałą skórą potworów. Wyciągnął przed siebie włócznię. Nie czuł strachu — nie w tym jednym, jedynym momencie — tylko lekkość i niesamowitą, niemożliwą do opisania pewność. Uśmiechnął się złośliwie w stronę nadchodzących bestii. „No spróbujcie — zdawał się mówić jego uśmiech. — Czyż nie wiecie kim jestem?‖ Jeśli nawet on sam tego nie wiedział, to one w jakiś sposób rozpoznały go. Cicho warcząc, cofnęły się poza krawędź kotliny i zniknęły im z oczu. Znów obrócił się do dziewczyny. Stanął przed nią, po czym przyklęknął na jedno kolano. Uniósł głowę i spojrzał jej głęboko w oczy. Stało się coś niezwykłego, na co nigdy nie liczył, w co nigdy by nie uwierzył. Znów był sobą. Lub może był sobą po raz pierwszy w życiu? Gerai ze zdziwieniem wpatrywała się w twarz klęczącego przed nią mężczyzny. Z początku nie wiedziała, co się dzieje. Potem nagle przez jej twarz przebiegł skurcz, dopadło ją bolesne olśnienie. — Nie sądziłam, że to stanie się właśnie w taki sposób — powiedziała. Uśmiechnął się, a Gerai zobaczyła wyraźnie to, co skrywała gruba warstwa lodu. To była dziwna chwila, z tych, które zdarzają się bardzo rzadko. Z tych, które nie zdarzają się nigdy. A jednak wszystko, co było do tej pory, ustąpiło miejsca przed tym nagłym zrozumieniem. Nie było słów, uśmiechów, spojrzeń. Było tylko zrozumienie. Zrozumienie było wszystkim. To była niezwykła chwila. Krótki moment prawdy wśród morza codziennych złudzeń. Przypadek. Przeznaczenie. Kolorowe złudzenie wśród oceanu monotonnej prawdy. Gerai nieśmiało dotknęła ręki Tiara i podniosła go z klęczek. — Co się teraz stanie? — zapytała. — Odejdziemy stąd. Znajdę przejście na zewnątrz — w oczach mężczyzny błyszczało wyzwanie. Gdzieś w oddali dobiegł ich cichy szum. Rzeczywistość zawirowała. Znów stali pośrodku wielkiego holu w Pałacu Królowej Piasku.

***

Królowa Piasku poznała mądrości wszystkich światów. Poznała najciemniejsze zakamarki ludzkiego umysłu. Wiedziała jak powstają namiętności i umiała nimi władać. Wiedziała, kiedy źródłem uczucia jest niespełnienie, a kiedy są nim nieuświadomione lęki. Wiedziała, kiedy u ich podstaw leży biologia, kiedy chemia, a kiedy historia czy geografia. Wierzyła, iż poznała wszystko, co dawało władzę nad ludzkimi sercami. A jednak pomyliła się. Było coś jeszcze. Coś, czego nie potrafiła zrozumieć. Coś, czego nie potrafiła zrozumieć większość ludzi we wszystkich istniejących światach.

*** Spojrzenie Królowej było twarde jak stal, ale Tiar zobaczył w nim również niepokój. — Stań obok mnie — rozkazała nie znoszącym sprzeciwu tonem. Tiar wyszczerzył zęby w wilczym uśmiechu. — Chodź do mnie — powtórzyła Ava. — To było twoje wyzwanie. Podjąłeś je, bo zbyt wiele było w tobie chłodu, ale teraz musisz powrócić. Ta dziewczyna nie ma nic do zaofiarowania w porównaniu ze mną. Nawet on to zrozumiał — pokazała na pobladłego Kela. — Nie — odrzekł Tiar. — Pomyliłaś się. Nie jestem taki, jak myślisz. Nigdy nie byłem. Żegnaj. Powiedz Caprowi, że zabiję go innym razem. Odwrócił się i ruszył ku drzwiom, w prawej dłoni trzymając włócznię, w lewej zaś zziębniętą dłoń Gerai. Strażnicy pałacu ustępowali im z drogi. Szli w stronę wyjścia z holu, odprowadzani dziesiątkami spojrzeń — zdziwieniem, lękiem, nadzieją, niezrozumieniem. Drzwi holu otwarły się i zamknęły w ślad za nimi. Królowa wstała z tronu. Jej oblicze wykrzywiała wściekłość. Skoncentrowała całą swą moc. Ci którzy ją widzieli, padali ze strachu na twarz. — Abukan! — zawołała. Na wprost niej pojawił się nieokreślony, wirujący, rozsypujący się kształt piaskowego dżinna, będącego ucieleśnieniem mocy Pałacu. — Nie mogę pozwolić im odejść — powiedziała Królowa. — Nikt nie będzie drwił z mojej potęgi! — Oni są już poza jej zasięgiem — odrzekł dżinn. — Nie możesz pokonać uczucia, które ich łączy, lecz jeśli tego nie uczynisz, twoja władza zostanie zakwestionowana — oznajmił beznamiętnie. — By tak się nie stało, musisz ich rozdzielić. Przynajmniej jedno z nich musi tutaj powrócić. — Nie — pokręciła głową Ava. — Nim dotrą do granic Pałacu udowodnię, że są w błędzie. Wrócisz do mnie, Tiar. Nigdy nie pozwolę ci odejść. Królowa postąpiła krok do przodu i zniknęła pośród wirującego piasku.

*** Szli w stronę wyjścia, które znajdowało się gdzieś przed nimi. Wciąż skrywała je gruba warstwa bezbarwnej mgły. Pałac nie poddawał się łatwo, ale oni wiedzieli, że prędzej czy później zdołają je odnaleźć. Tiar odrzucił włócznię — nie była mu już potrzebna. Czuł w swej ręce dotyk dłoni Gerai i sprawiał mu on przyjemność, lecz teraz nie potrzebował już nawet i tego. Nie potrzebował uśmiechów, spojrzeń ani słów. Wystarczyło samo niewidzialne poczucie jej obecności. Nie musiał jej widzieć ani dotykać. Wiedział, że jest obok niego, że istnieje. Jej obecność promieniowała ciepłem, była bardziej realna, niż jakakolwiek inna rzecz na świecie. Była pieszczotą — stokroć silniejszą od wszystkiego, co mogła zaofiarować Królowa. Docierała o wiele głębiej. Miłość — pomyślał — to po prostu poczucie obecności.

Niespodziewanie, dokładnie na wprost nich, z mgły wynurzyła się Brama. W tym samym momencie ogarnął ich wir piasku.

*** Tiar przetarł oczy, strzepując z nich ostre ziarenka. Pierwszą rzeczą, z jakiej zdał sobie sprawę było to, że utracił wszechogarniające poczucie obecności Gerai. Utracił wszystko. Rozejrzał się wokół. Był wieczór. Stał na pustym, pokrytym drzewami wzgórzu, w dole paliły się światła jakiegoś miasta. Wydostał się na zewnątrz. Lub też Pałac stworzył , dla niego którąś ze swoich iluzji. Gdzie była Gerai? — Musiałam was rozdzielić. Nie mogłam pozwolić, by moja moc została zdruzgotana. Odwrócił się. Ava stała tuż za nim i uśmiechała się — zimno i obojętnie. W jej spojrzeniu nie było już żadnych obietnic. — Znudziłeś mi się, Tiar. Już cię nie potrzebuję. Mogłam cię zatrzymać, ale po prostu zesłałam was do dwóch różnych światów. Nigdy się nie spotkacie. To wystarczy. Targnął nim nagły niepokój, że Królowa Piasku mówi prawdę. — Kłamiesz — powiedział z pewnym wysiłkiem. — To nie jest prawdziwy świat. Nie wypuściłabyś nas na zewnątrz. To tylko twoja kolejna iluzja. Ava parsknęła pogardliwym śmiechem. — Powiedziałam już, że cię nie potrzebuję. Nie będę o ciebie walczyć. Tak trudno ci się z tym pogodzić? Idź dokąd chcesz. Znudziło ci się wieczne lato mojego Pałacu? A więc zaznaj goryczy przemijania. — Kłamiesz — powtórzył Tiar. — To tylko pułapka. — Czyżby? — w oczach Królowej Piasku pojawiła się ironia. — A jeśli nawet to istotnie jedynie iluzja, sądzisz, że przemijanie będzie przez to mniej bolesne? Że zdołasz mu się oprzeć? Gerai to tylko złudzenie. To tylko tamten jeden moment. Chcesz go przeciwstawić wieczności? Powodzenia, Tiar. — To twoja pułapka — powiedział z przekonaniem. — Być może, ale czy będziesz tego taki pewien również za godzinę? Za tydzień? Za dziesięć lat? Żegnaj, więcej już się nie spotkamy. Rozchmurz się, całe życie przed tobą. Sylwetka Avy zamigotała, zniknęła pośród wirującego piasku. Został sam. Minęła sekunda, potem następna. Nic się nie stało. Iluzja nie zniknęła, czas płynął nieprzerwanie. Całe życie przed tobą, Tiar. Życie bez Gerai. Rozpoczęło się przemijanie. W końcu ruszył w dół, ku światłom miasta. Nie mógł przecież czekać w tym miejscu w nieskończoność. To tylko iluzja, pomyślał. Nie mogę uwierzyć, że to się dzieje naprawdę. Tego właśnie chce Królowa Piasku. Muszę jedynie pamiętać o Gerai, pozostać sobą. Zszedł do miasta. Było późno, ale udało mu się znaleźć nocleg. W kieszeni jego ubrania były pieniądze. Ava dała mu nową pamięć i wiedzę, dała mu nowe imię. Dała mu wszystko, co było potrzebne, aby tutaj przetrwać. Aby na powrót ułożyć sobie życie. Wszystko, oprócz Gerai. Mijały godziny. Mijały dni. Wciąż czekał, lecz nic się nie zmieniało. Z każdą godziną, z każdym dniem był coraz mniej pewien, że to, co go teraz otacza, jest jedynie złudą, stworzoną przez Pałac Królowej Piasku. Poczucie obecności Gerai, które kiedyś wydawało się wszystkim, teraz powoli stawało się wyblakłym, niewyraźnym wspomnieniem. Przemijanie.

Przed tobą całe życie, Tiar. Nie zmarnuj go. Mijały dni, mijały tygodnie. Nadal nic się nie zmieniało. Jeżeli nawet to, co go teraz otaczało było złudzeniem, było też jedyną rzeczywistością, jaka mu pozostała. Wszystkim, na co mógł liczyć. Mijały tygodnie, mijały miesiące. Chcąc nie chcąc, stawał się częścią świata, w którym się znalazł. Musiał jeść i pić: Musiał pracować. Poznawał coraz to nowych ludzi. Czy byli tylko snem? A jeśli nawet, przecież inni ludzie tak czy inaczej zawsze są dla nas jedynie snem. Przemijanie. Wciąż pamiętał o Gerai, Ava nie mogła zabrać mu pamięci, ale czy wspomnienie mogło walczyć z wiecznością? Czasem przyłapywał się na tym, że tęskni za Pałacem Królowej Piasku, za wiecznym latem. Tam nie było przemijania. Tam wciąż mógł jeszcze wierzyć, że coś się w końcu wydarzy. Tam można było czekać. Tam można było czekać w nieskończoność. Tam czekanie nie sprawiało aż takiego bólu. Przemijanie. Nie zmarnuj swego życia Tiar. Nie czekaj na coś, co nigdy się nie zdarzy. Mijały miesiące, mijały lata. Na swej drodze spotykał również kobiety. Niektóre pociągała jego inność i błysk lodu w jego oczach. Wiedział, że mogły go pokochać. Inne miały w sobie ciepło, które choć na moment mogło ukoić ból. Jednak on patrzył na nie obojętnie. Pamiętał niezwykłe uczucie obecności Gerai. Samo wspomnienie było silniejsze od pieszczot wszystkich innych kobiet. Przemijanie. Jego życie. Czy miał je marnować w imię jednej, dziwnej chwili, której już nawet dobrze nie pamiętał? Czy nie powinien wykorzystać czasu, jaki mu jeszcze pozostał? A jeśli to wszystko wcale nie było iluzją, nie było próbą? Jeśli Ava nie kłamała? Jeśli teraz śmiała się z niego szyderczo, widząc, że oszukał sam siebie? Może właśnie na tym polegał jej podstęp? Przemijanie. Z każdym rokiem czas nabierał tempa, tak jak się to zwykle dzieje w każdym ze światów. Tiar zaczął się starzeć. Miał w sobie coraz mniej energii. Kobiety spoglądały na niego coraz rzadziej, lecz niektóre wciąż jeszcze fascynował chłód w jego oczach. Czy nie powinien wybrać życia, póki nie było jeszcze za późno? Wciąż jeszcze mógł cieszyć się tym, co mu pozostało. Osiągnąć przynajmniej namiastkę miłości, namiastkę szczęścia. Znaleźć radość w tym, w czym znajdowali ją inni. Całe życie przed tobą, Tiar. Ale on, na przekór swemu lękowi, na przekór zdrowemu rozsądkowi, wciąż był wierny wspomnieniu o Gerai. Przemijanie. Pewnego dnia zdał sobie sprawę, że ma przed sobą bardzo niewiele czasu. Niepokój narastał. Już dawno przestał wierzyć, że świat, w którym się znalazł jest jedynie iluzją. Wciąż kurczowo trzymał się swojej samotności. Nie chciał zrezygnować ze snu o przemarzniętej dziewczynie w zniszczonym futrze. Dziewczynie o kasztanowych włosach i zielonych włosach, piękniejszej od Królowej Piasku. Czy rzeczywiście ją kiedykolwiek spotkał, czy też tylko ją sobie wymyślił, by koiła ból starości? I kim była Królowa Piasku? Przemijanie. Czuł, że pozostały mu już tylko miesiące i tygodnie. Bardzo niewiele czasu, by przyznać się do błędu. Zmarnowałeś swoje życie, Tiar. Zaprzepaściłeś swoją szansę na szczęście. Świadomie wybrałeś pustkę. Pozostały mu już tylko dni i godziny. Umierał. Bał się. Jakaś uporczywa, powracająca myśl mówiła mu, że jeśli teraz przyzna się do błędu, jeśli odrzuci złudzenia, dana mu będzie jeszcze jedna szansa.

Nie pamiętał już wiele z tego, co wydarzyło się zanim przybył do miasta. Nie pamiętał Królowej Piasku, Oazy i swych snów o wolności. Tęsknoty za tym, co było jeszcze wcześniej, nim królowa ocaliła go od śmierci i udzieliła mu azylu w murach swego Pałacu. Wszystko to wydawało się snem. Pamiętał tylko niewyraźny obraz płatków śniegu na kasztanowych włosach dziewczyny… Czy ona też była tylko snem? A jednak był jej wierny. Przemijanie. Pozostały mu tylko minuty. Leżał w jakimś przytułku, w zapomnieniu i samotności. Słyszał w swym umyśle głos, który z każdą chwilą stawał się coraz bardziej uporczywy. Zmarnowałeś swoje życie. Tęsknota zaprowadziła cię na skraj nicości. Spójrz, masz jeszcze jedną szansę. Wszystko jeszcze można odwrócić. Nie bądź głupcem, Tiar. Przemijanie. To ostatnie sekundy. Za moment odejdziesz w wieczną pustkę i nie będzie już niczego —głos w jego umyśle krzyczał, nie udając już, że należy do niego. Skąd znał ten zimny, nie znający sprzeciwu ton? — Tiar! Tam będzie tylko pustka, Tiar! Nagłe przypomnienie. Poczucie czyjejś obecności, ważniejsze niż wszystko inne na świecie. Ona miała na imię, pomyślał z wysiłkiem, miała na imię Gerai. Głos w jego umyśle zamilkł. Czas dobiegł końca.

*** Niespodziewanie tuż przed nimi wynurzyła się brama. Pierwszą rzeczą, z jakiej zdał sobie sprawę, było to, że znów czuje obok siebie obecność Gerai. A potem poczuł również jej ręce zarzucone na szyję, jej usta. Dotyk jej oczu. Choć wydawało się to niemożliwe, w tym momencie w nim również nie było już żadnego lodu. Trochę wstydził się tej chwili, ale nie potrafił się przed nią obronić. Wiedział już, że rozpozna każdą kolejną iluzję, każdy kolejny podstęp Królowej Piasku. Spojrzał w oczy Gerai i zrozumiał, że i ona czuje to samo. — Chodźmy — powiedziała z uśmiechem. Brama przepuściła ich i wyszli z Pałacu.

*** — To niemożliwe — zawołała Ava. — A jednak — stwierdził dżinn. — Przecież jedna chwila nie może pokonać przemijania. Nikt nie jest aż tak silny… — A jednak oni przeszli również i przez tę próbę. Nie zdołałaś ich zatrzymać siłą swoich namiętności, ani swymi iluzjami. To bardzo dziwne, ale zdaje się, że właśnie udowodniłaś, Królowo, iż są rzeczy silniejsze niż strach przed pustką i przemijanie. Silniejsze od życia i silniejsze od śmierci. — To niemożliwe. Nie mogę dopuścić, żeby wygrali. Moja moc obróci się w nicość. Piaskowy dżinn zrobił gest, który przy odrobinie dobrej woli można by zinterpretować jako wzruszenie ramionami. — Przegrałaś, a oni już wkrótce wydostaną się z Oazy. — Nie — uśmiechnęła się nagle Królowa Piasku. — Już wiem, jak ich rozłączyć. Dżinn mruknął coś niezrozumiałego i posłusznie zawirował wokół Avy.

***

Szli poprzez morze piasku, które wydawało się ciągnąć w nieskończoność, ale wiedzieli już, że razem zdołają odnaleźć wyjście z Oazy. Byli silni, silniejsi niż kiedykolwiek przedtem. Silniejsi z każdym kolejnym krokiem. Tiar skrzywił się, gdy wir pojawił się przed nimi po raz drugi.

*** Gerai znów zniknęła, ale ból nie był tak dotkliwy, jak poprzednio. Z zaskoczeniem stwierdził, że teraz czuje również jakąś dziwną, dawno zapomnianą radość. Po chwili zrozumiał. W jego twarz uderzały podmuchy lodowatego wiatru, za którym tak bardzo tęsknił w pałacu Królowej Piasku. — Przepraszam cię. Odwrócił się. Tuż obok stała Ava. Na jej twarzy malowała się powaga. — Przepraszam — powtórzyła. — Nie doceniłam cię. Zapomniałam kim jesteś, Tiar. Nie powinnam była liczyć na to, że pokonam cię iluzjami. Spoglądał na nią uważnie, ale nie był w stanie dostrzec w jej oczach żadnego podstępu. — Do czego zmierzasz? — zapytał. — Chcę zaproponować ci układ. Muszę was rozdzielić, inaczej stracę swą moc i władzę. Takie są zasady. Chciałam tego dokonać siłą, lecz zrozumiałam, że mi się to nie uda. Nie doceniłam cię, Tiar. Mężczyzna uśmiechnął się szyderczo. W jego spojrzeniu znów błysnął cień dawnego lodu. — Nie doceniłaś nas. Kolejna sztuczka? — Nie, teraz jedynie pragnę cię przekonać. Tiar parsknął śmiechem. — Chciałam cię zatrzymać i to był mój błąd — ciągnęła Królowa Piasku, niezrażona. — Marzyłeś o tym, by się uwolnić i oto dokonałeś tego. Możesz być z siebie dumny. Nie licz jednak, że zdobędziesz to, co nigdy nie było twoim przeznaczeniem. Nie próbuj uwierzyć w miłość. Uśmiech Tiara stał się jeszcze zimniejszy. — Właśnie o to chodzi — rzekła Ava. — Twój lód. Nie zdołał go roztopić mój Pałac, nie uda się to również i Gerai. Pamiętasz, co kiedyś powiedziałam? To ty jesteś prawdziwym księciem śniegu. Wcześniej czy później lód powróci. — Jestem sobą — odparł powoli Tiar. — Ona kocha mnie również dla mojego lodu. — Zniszczysz ją, książę śniegu. Jesteś wojownikiem, wędrowcem. Nie pamiętasz już, jak się znalazłeś w mojej Oazie? Euforia waszego zwycięstwa wkrótce przeminie. Poczujesz dawny zew. Nie jesteś stworzony do miłości, nie łudź się. Wasze wspólne życie szybko ci się znudzi. Znów dopadnie cię tęsknota za tym, co jest twoim prawdziwym przeznaczeniem — za lodem i walką. Tylko, że wtedy nie będziesz już mógł do tego powrócić. — Co masz na myśli, Avo? — mężczyzna przestał się uśmiechać, jego twarz stężała w oczekiwaniu. Królowa wykonała dłonią nieznaczny gest. Tiar spoglądał na siebie z niedowierzaniem. — Tak, nie mylisz się. To twoja zbroja, poznajesz? Twój płaszcz. Twój miecz i twoja włócznia. Mężczyzna wyciągnął ostrze z pochwy i przejechał po nim palcami. Na jego obliczu pojawił się dziwny wyraz. Chwycił za drzewce włóczni — jego włóczni, prawdziwej, nie takiej, jakie nosili pałacowi strażnicy. — Tak, to jest to, co kochasz naprawdę, za czym przez cały czas tęskniłeś. To t y . Przypominasz sobie? — Zabrałaś mi moją pamięć — wyszeptał z wysiłkiem.

— Nie przesadzaj. Sam ją sobie zabrałeś, tak jak wszyscy mieszkańcy mojego Pałacu. Sam pragnąłeś zapomnieć o tym, kim byłeś, o tym, kim mogłeś się stać, by móc spokojnie nurzać się w ofiarowanych przeze mnie rozkoszach. Tiar zacisnął mocno dłonie na rękojeści miecza i spojrzał na Avę. Królowa cofnęła się. — Tak, wiem, że to się już skończyło. Czy teraz przypomniałeś sobie kim byłeś? Zaginionym księciem? Niezłomnym gwardzistą, śpieszącym z odsieczą? Władcą, pragnącym odzyskać utracone, pustoszone przez wrogów królestwo? Wysłannikiem, w którego ręce złożono najważniejszą z misji? Wodzem, prowadzącym swych ludzi w samą czeluść zła, tam, gdzie nie odważyłby się pójść nikt inny? Możesz to odzyskać. — Co powiedziałaś? — szepnął Tiar i postąpił krok w jej stronę. Królowa po raz drugi skinęła ręką. Na wprost nich pojawił się obraz nieskończonej białej płaszczyzny, która mogła, ale nie musiała być ułudą. Niebo było czyste i błękitne, gdzieś w oddali na śniegu tańczyły ciemne sylwetki. Tiarowi wydawało się, że słyszy odgłosy bitwy. — Możesz powrócić do tamtego momentu, przyjacielu. Możesz cofnąć to, co wydarzyło się w Pałacu, zapomnieć o swym upokorzeniu, o swej słabości. Nigdy jej nie było. Możesz znów widzieć śnieg, tryskający spod kopyt twojego wierzchowca! Tiar jak zahipnotyzowany wpatrywał się w przestrzeń. Jego serce rozdzierała tęsknota. Dłoń zaciśnięta była na rękojeści miecza. — Spójrz, wystarczy, że zapomnisz o Gerai i to wszystko znów będzie twoje. Tym razem nie zawiedziesz tych, którzy złożyli los walki w twoje ręce. Ava wykonała palcami kolejny gest. Przed nimi pojawiła się trzecia postać. Capr stał kilkanaście kroków dalej, drżąc z zimna i ze strachu. W ręku trzymał niezgrabnie jedną z pałacowych włóczni. Znajdował się dokładnie na drodze Tiara. — Naprzód, wojowniku — szepnęła Ava. — To ostatnia przeszkoda. Zabij go! Tamto miejsce i tamten czas czekają na ciebie. To przecież dokładne spełnienie twoich snów o wolności! Tiar powoli się do niej odwrócił. Lód na jego twarzy zniknął, ustępując miejsca łagodności. — Zawsze należy zachować szczególną ostrożność, mając szansę spełnienia swych snów — powiedział spokojnie. Z tęsknotą, po raz ostatni, popatrzył w stronę ośnieżonej przestrzeni, wsłuchał się w dobiegające stamtąd odgłosy bitwy. — Nie miej do siebie żalu. Sztuczka z Caprem nie miała większego znaczenia, choć istotnie była szyta zbyt grubymi nićmi. Wiesz — dodał z głębokim smutkiem — choć tak bardzo żałuję, że nie ma powrotu do tamtego czasu i tamtego miejsca, choć zdaję sobie sprawę, że mogłaś mi ofiarować tylko kolejną iluzję i że na zawsze utraciłem możliwość spełnienia swej misji, myślę, że nie porzuciłbym Gerai, nawet gdyby to wszystko rzeczywiście było możliwe. Po raz ostatni wciągnął do płuc mroźne, zimowe powietrze — powiew tamtej utraconej chwili, po raz ostatni pieszczotliwie pogładził ostrze miecza. — Tak, Avo — westchnął ciężko. — Nie wiem, czy jesteś to w stanie zrozumieć. Ja też wciąż jeszcze nie potrafię się z tym pogodzie, odkąd zrozumiałem jak jest naprawdę. Ona… Nie ma nic ważniejszego. Nic innego nie jest w stanie ocalić nas od pustki. Żadna misja. Żadna bitwa. Wypuścił miecz. Ostrze utonęło w miękkim śniegu.

*** Spojrzeli na siebie i objęli się ze spokojnym uśmiechem. — Chciała mi zwrócić przeszłość — powiedział Tiar.

— Mi ofiarowywała na powrót miłość Kela — odparła Gerai. — Żyliśmy dalej w naszym mieście, a on kochał mnie i ubóstwiał jak nigdy dotąd. Tak, jak na to nigdy nie zasługiwałam — roześmiała się. — Żal mi go — nagle spoważniała. — Jeśli złamiemy moc Królowej, on również będzie wolny. Wątpię tylko, czy nam za to podziękuje. Ruszyli dalej przez piasek. Nie spieszyli się. Nic już nie mogło ich powstrzymać. Był taki moment, kiedy poddała się rozpaczy. Patrzyła jak Gerai i Tiar nieuchronnie zbliżają się do granicy Oazy. Dopiero teraz rzeczywiście zrozumiała, że nie jest w stanie ich zawrócić. Czuła obojętność piaskowego dżinna za swoimi plecami. Żadna iluzja nie pokona ich uczuć — pomyślała, przyznając się do klęski. Nagle dopadło ją olśnienie. Była w nim jedynie gorycz — zwycięstwo, którego nie osiągała dzięki własnej mocy nie dawało jej satysfakcji. Mimo to, jednak znalazła jakieś wyjście. Nie potrafiła ich zatrzymać. Nie była w stanie oszukać ich swymi iluzjami. Ale mogła popchnąć ich do przodu, pomóc przedostać się na zewnątrz, sprawić, by osiągnęli to, czego tak pragnęli. Mogła postawić ich twarzą w twarz z prawdą. Powrócisz do mnie Tiar, choć nie będzie to moja zasługa. Westchnęła i po raz ostatni wezwała piaskowego dżinna.

*** — To gdzieś tutaj — powiedziała Gerai. — Czuję, że to gdzieś tutaj. — Jesteś gotowa? — Tak — lekko się skrzywiła. — Brr, tam jest strasznie zimno — z pewnym żalem obejrzała się w stronę Pałacu. Nagle na jej twarzy z powrotem pojawił się uśmiech. — Może znowu uda nam się spotkać rena — powiedziała. — Tak było w tamtej bajce. Muszę mu powiedzieć, że to on się mylił. Wciąż obejmując się, ruszyli do przodu. Niespodziewanie Gerai znów się roześmiała. Popatrzył na nią zdziwiony. — Jak ty masz właściwie na imię? — zapytała. Otworzył usta, by jej odpowiedzieć, ale w tym samym momencie wir piasku pojawił się przed nimi po raz trzeci i ostatni.

*** Idąc, nagle zdał sobie sprawę, że tym razem Ava nie kłamała. To nie była kolejna iluzja Pałacu. Byli na zewnątrz. Udało im się. Czemu więc czuł nieprzyjemny chłód, który podchodził coraz bliżej serca? Udało im się. Wydostali się z Oazy. Cóż z tego, że to Ava wybrała to miejsce, skoro i tak potrzebował teraz tylko jednego spojrzenia? Spotkali się na środku sali. Spoglądała na niego przez moment, potem jej twarz rozjaśnił uśmiech rozpoznania. — Cześć, Tim — powiedziała wesoło. — Nie spodziewałam się, że cię tu spotkamy. Znasz Rogera, prawda? — w jej głosie zabrzmiała nuta czułości, gdy odwróciła się w stronę swojego jasnowłosego towarzysza. Mężczyzna, który jeszcze przed chwilą sądził, że ma na imię Tiar odpowiedział spokojnym, obojętnym uśmiechem. Uśmiech ten w żadnym razie nie mógł należeć do człowieka, którym wydawał się być jeszcze tak niedawno, za to doskonale pasował do całego tego miejsca.

Siedząca w kącie sali kobieta w czerwonej sukni, cały czas uważnie obserwująca tę scenę, teraz również uśmiechnęła się samymi kącikami ust. — Witaj… — zaczął mówić Tim. Nie dokończył. Nieoczekiwanie zmarszczył brwi, jakby wyczuwając jakiś fałsz w dźwięku imienia, które właśnie zamierzał wypowiedzieć. Nie wypowiedział go. To nie miało sensu. Przez jego oblicze przemknął grymas niepewności, ustępując z kolei miejsca nagłemu olśnieniu. To nie tak — pomyślał — to nie to imię. Zaraz powinienem sobie przypomnieć. Dziewczyna w niebieskiej sukni uniosła pytająco brwi, jej partner patrzył gdzieś w bok, prawie w ogóle nie zwracając na niego uwagi. Jasnowłosa kobieta przy stoliku lekko pobladła. Świat na moment zawirował. Ciemnowłosy mężczyzna rozpaczliwie poszukiwał słów, choć wiedział już, że ich nie odnajdzie. Wystarczy tylko jedno spojrzenie. Ale w tym miejscu, na samym środku sali, w której odbywał się bankiet nie było spojrzenia, które mogłoby wszystko wyjaśnić. Tutaj nie było Tiara i Gerai. Zrozumiał, że to, co chciał powiedzieć nie miało żadnego znaczenia, że to, co czuł było jedynie tworem jego wyobraźni. Dziewczyna, której imienia nie pamiętał, jeszcze raz skinęła głową i oddaliła się w głąb sali, wsparta na ramieniu swego towarzysza. Nie obejrzała się za siebie. Spoglądał za nimi przez długą, długą chwilę, a okruchy lodu przeniknęły do najgłębszych zakamarków jego serca. Książę śniegu. Poczuł lekkie dotknięcie kobiecej dłoni na swoim ramieniu. — Teraz rozumiesz, Tiar? — w oczach Królowej Piasku znów tańczyły tysiące niewypowiedzianych, gorących obietnic. — Rozumiesz? Nie byłam w stanie wygrać z wami za pomocą iluzji, więc wezwałam na pomoc rzeczywistość… Nie odpowiedział. W słowach Avy nie było niczego, co mogłoby roztopić lód. Wieczna zima. — Jakże dziwne są kaprysy ludzkiego serca — powiedziała Królowa Wiecznego Lata. — Nawet ja nie potrafię ich pojąć. Wydawało się, że nic nie może was pokonać. Ale to nie była miłość, to nie było przeznaczenie. To tylko iluzja. Iluzja przeciwko iluzjom. Wiesz, co to było? Nic nie odrzekł, choć tym razem znał odpowiedź. — To była tylko tamta jedna chwila. Twoja chwila, twój skok na spotkanie śmierci. Na spotkanie uczucia i przeznaczenia. Tamten jeden moment. Tutaj go nie odnajdziesz, a poza nim nie może połączyć was nic więcej. Tak to już jest z wami, ludźmi. Nigdy nie może łączyć was nic więcej. — Jestem wolny. Mogę jeszcze walczyć — odrzekł powoli. — Nie, przyjacielu — w głosie Królowej Piasku na krótko pojawiło się coś, co niemal graniczyło ze współczuciem. — To był tamten jeden moment. W tym było coś… niezwykłego. Ale teraz otacza cię rzeczywistość. Jedyna rzeczywistość. Reszta jest złudzeniem. Nigdy nie zdołasz zdobyć jej na nowo. Jesteś zbyt ponury, kiepsko tańczysz, a twój chłód nie ma tutaj żadnego wdzięku. Poza tamtą jedną chwilą jesteś niczym, nie masz w sobie nic do zaofiarowania. — Wtedy w pałacu też nie sądziłaś, że uda mi się odejść. — Wiesz, że nie będzie ci dana kolejna szansa, Tiar. Wiedział. Oaza to szczególne miejsce. Zbiega się tutaj wiele dziwnych dróg. Kto pierwszy wypowiedział te słowa? I nagle sobie przypomniał. Są światy, które ukazują różnice między ludźmi i takie, które je zacierają.

Powoli pokiwał głową, ponuro się uśmiechając. Miałeś rację, Capr, pomyślał. Są światy, które zacierają różnice. Kto wie, może istotnie byłeś moim alter ego. Nie zostanie mu dana kolejna szansa. Nawet gdyby tak się stało, nie potrafiłby jej wykorzystać. Nie był już wojownikiem, wędrowcem pośród śnieżnej pustki; tamto było zbyt odległe. Ava miała rację. Był tchórzem. Był zwykłym ponurakiem, kiepsko bawiącym się na przyjęciu, do którego nie pasował. Nie pasował już do niczego. — Co dalej? — spojrzał Avie prosto w oczy. Lód, który miał w sobie zdołał zmrozić nawet obietnicę wiecznego lata. — Przecież już wiesz, Tiar — w uśmiechu kobiety nie było triumfu, jedyne ostateczna pewność. — Nie możesz tu pozostać. U mnie mogłeś marzyć o wolności, o chwili gdy znajdziesz się po drugiej stronie piasku. Wierzyć w tego Tiara, którego tam pozostawiłeś, którym byłeś nim zamknęły się za tobą bramy Pałacu. Pamiętasz pierwszą iluzję? Pamiętasz Przemijanie? To, co cię tutaj spotka, będzie o wiele gorsze. Będzie prawdziwe. Spojrzenie Tiara nadal pozostawało zimne i nieprzeniknione, ale oboje wiedzieli, że pozostało im już tylko jedno wyjście. — Nigdy nie zdołasz jej wydrzeć temu Rogerowi, ani żadnemu mężczyźnie. Nawet nie będziesz próbował. Nie ma w tobie woli walki, nie ma woli życia. Został tylko lód. Będziesz cierpiał, a w twoim cierpieniu nie będzie smutku, jedynie pustka. Słowa Avy wciąż nie mogły roztopić chłodu w uśmiechu Tiara. W jej głosie pojawiła się nuta starannie skrywanego niepokoju. — Tylko ja jestem w stanie zatrzymać resztki twojej pamięci. Twoje imię — tutaj będziesz jedynie Timem. Wraz z imieniem umrze pamięć i tęsknota. Nie było żadnego zera absolutnego, żadnej granicy, na której zimno mogłoby się zatrzymać. Królowa Piasku wyciągnęła swą dłoń. — Chodź, Tiar. Tęsknisz za tamtą chwilą? Tylko w moim Pałacu zdołasz ją odzyskać. Tylko tam będziesz mógł o niej marzyć. Przez jeden krótki moment wydawało się, że lód w spojrzeniu Tiara zaczyna ustępować. Przez jeden krótki moment. Książę śniegu. — Nie — odparł, widząc jak w pięknych oczach Avy narasta przerażenie. — Postawiłam wszystko na jedną kartę — jej głos drżał. — Jeśli nie powrócisz, cała moja moc zostanie zdruzgotana. Niszcząc mnie, zniszczysz również siebie. Obojętnie skinął głową. Zapiął guzik marynarki i ruszył w stronę wyjścia. Złapała go za rękę. — Tak bardzo mnie nienawidzisz? Stracisz wszystko. Po raz pierwszy w tonie Królowej Piasku zabrzmiała błagalna nuta. Wspomnienie tamtej chwili — wszechogarniająca obecność. Jej obecność. — Nie, Królowo — wieczna zima zamroziła resztki smutku. Nie było już bólu. — Przestałem cię nienawidzić, gdy przyszła… — zmarszczył brwi, nadaremno usiłując przypomnieć sobie tamto imię. — Kiedyś byłem wojownikiem. Nazywałem się Tiar… — jego twarz stężała, jakby chciał przywołać z mroków pamięci coś jeszcze, ale nie udało mu się i tym razem. Nie był rozczarowany — przecież już dawno pogodził się z porażką. — Jesteś jednym z nas! — jedynie bezbrzeżna, ostateczna rozpacz. Odwrócił się raz jeszcze. — Tak, ale nie do końca. Miałeś rację, Capr, lecz cóż z tego, że miałeś rację?

***

Piękna kobieta w czerwonej sukni spoglądała za odchodzącym, który wkrótce zniknął za drzwiami. W jego odejściu nie było nic zaskakującego — widać było, że od samego początku w oczywisty sposób nie pasował do tego miejsca. Kobieta zastygła nieruchomo na środku sali, jej przerażone oczy wpatrywały się gdzieś w przestrzeń. Gdyby znajdował się tutaj ktoś uważny — ktoś, kto potrafiłby zamknąć oczy i wsłuchać się w odwieczną ciszę, być może gdzieś w głębi — gdzieś poza gwarem rozmów, śmiechem kobiet i brzękiem kieliszków wyłowiłby cichy, jednostajny dźwięk. Szum rozsypującego się piasku.

*** — Chodź, Roger, mam ochotę się przewietrzyć — dziewczyna o kasztanowych włosach odstawiła kieliszek i pociągnęła za sobą swego przystojnego partnera. Taras opustoszał; prawie wszyscy schronili się wewnątrz, gdy nagle powiało chłodem. — Spójrz! — zawołała dziewczyna. — Pierwszy śnieg. — To dziwne — powiedział chłopak. — Jest dopiero koniec października. Jeszcze nigdy nie widziałem śniegu o tej porze roku. Dziewczyna stała na brzegu tarasu. Wyciągnęła rękę przed siebie i pozwoliła, by płatki osiadały na jej dłoni. Przyglądała im się z zainteresowaniem. — To na pewno przez Królową Śniegu — stwierdziła, uśmiechając się pod nosem. — Przez kogo? — Roger spojrzał na nią ze zdziwieniem. — Przez Królową Śniegu. Może tym razem zawitała właśnie tutaj. Znasz tę opowieść? — Z grubsza. — To moja ulubiona bajka z dzieciństwa. Rodzice czytali mi ją, kiedy byłam mała. Wiesz, że często wołali na mnie Gerda? — Uważam, że Gina brzmi znaczenie lepiej — odparł zdecydowanie Roger. — Też tak sądzę — roześmiała się dziewczyna. Potem nagle spoważniała, a na jej twarzy pojawił się wyraz skupienia, jakby coś usiłowała sobie przypomnieć. — „A Kay i Gerda poszli, trzymając się za ręce, a gdy tak szli, zrobiła się cudna wiosna, wszystko kwitło i zieleniało; dzwony biły w kościołach i dzieci poznały wysokie wieże i wielkie miasto; było to miasto, w którym mieszkali; poszli przez ulice aż do drzwi babki, weszli na schody i znaleźli się w pokoju, gdzie wszystko stało na tym samym miejscu, co dawniej, a zegar mówił: tik, tak! i wskazówki poruszały się, ale przechodząc przez drzwi, spostrzegli, że byli już dorosłymi ludźmi…‖* — Masz świetną pamięć — pochwalił Roger. — No pewnie. Nie tylko pamięć — dziewczyna przyglądała się z uwagą kolejnemu płatkowi śniegu. — Tiar — powiedziała nagle. — Co? — Sama do końca tego nie rozumiem, ale gdyby płatki śniegu umiały mówić, ten chciałby mi powiedzieć właśnie to imię. Nie wiem czemu — dobrze pamiętam, że nikogo takiego nie było w bajce. — Skąd wiesz, że to imię? — Po prostu wiem. Zresztą to nieważne. Spójrz, roztopił się. Nic już więcej nie powie. — Dziwnie się dzisiaj zachowujesz — zauważył Roger ostrożnie. Roześmiała się. — Wracajmy już, robi się coraz zimniej. *

W tekście umieszczony został fragment baśni Jana Christiana Andersena „Królowa Śniegu‖ w przekładzie Stefanii Beylin i Stanisława Sawickiego.

Nim opuścili taras, dziewczyna jeszcze raz obejrzała się za siebie — śnieg padał coraz gęściej. Weszli do sali. Roger na powrót objął ją ramieniem. Pomyślała, że jest szczęśliwa. Było w tym coś więcej niż tylko świadomość chwili, która właśnie mijała, niż radość z udanego weekendu. Nie usiłowała tego zrozumieć ani odnaleźć — zawsze należy pozostawić jakieś tajemnice. Uśmiechnęła się do myśli, które błąkały się gdzieś na krawędzi świadomości, lecz nie przywołała ich, pozwalając im cieszyć się wolnością niespełnienia — było tak wiele różnych możliwości! Czuła, że szczęście idzie w ślad za nią bez względu na to, w którą stronę zwróci swoje spojrzenie. Szczęście, które płynęło z głębi jej własnego serca. Na włosach dziewczyny topniały ostatnie płatki śniegu.

Tomasz Kołodziejczak Recenzje z głową

OPTYMIZM NIEWOLNIKA „Pupilek‖ to opowieść o inwazji. Kosmici, kreatury o ohydnych duszach i ciałach, przylecieli na Ziemię i podbili ją. Jako że dysponowali lepszą technologią, a na dodatek nie przebierali w środkach — nie mieli z tym większych kłopotów. Niepokornych wybili, przy okazji rozwalając całą masę przypadkowych obserwatorów. Resztę zamienili już to w niewolników, już to w gladiatorów, już to w domowe zwierzątka. Taki domownik „gadów‖ źle nie ma — dostaje jeść, pańcia czasem podrapie go za uchem, wyprowadzi na spacer, a jak wygląda dobrze, to dopuści do samiczki w celach rozpłodowych. Jak wygląda źle, to go wykastruje. Bohater powieści jest takim właśnie domowym zwierzaczkiem, który nagle popada w konflikt ze swoim państwem. Ucieka z bezpiecznego domu, wciąż tropiony i ścigany, coraz lepiej poznaje świat, w którym przyszło mu żyć. Będzie zekiem w obozie pracy, gladiatorem walczącym na arenie, dysydentem, buntownikiem… Wraz z nim i my poznajemy skolonizowaną Ziemię, bezwzględnie wykorzystywaną przez najeźdźców. W końcu stajemy się świadkami rozpaczliwej akcji, która może przynieść ludziom ratunek. Bowiem jest nadzieja… A w zasadzie dwie nadzieje. Pierwsza to naturalna i trwała erozja systemu kontroli. „Gady‖ też ludzie — chcą się zabawić, walczą między sobą o wpływy, a w niektórych sprawach (np. szpiegowaniu) muszą zaufać człowieczym kolaborantom. To wszystko sprawia, że wśród ludzi tworzą się uprzywilejowane grupy — zamożniejsze, lepiej poinformowane, z większym zakresem swobody. Większość tych wybrańców będzie wykorzystywać swą pozycję wyłącznie dla prywatnych celów, ale znajdą się tacy, którzy rozpoczną walkę o wolność… Drugą nadzieję przynosi świat zewnętrzny. Cywilizacja „gadów‖ jest członkiem większej kosmicznej wspólnoty, wyznającej, jak się wydaje, jakieś formy galaktycznego humanizmu (alienizmu?!). Okupanci Ziemi muszą się rozliczać z tego, co tu wyprawiają. Na razie im się udaje, bo stworzyli niezły system kamuflażu i pokazowe miasto, które demonstrują kosmicznym kontrolerom. Miłośnik science fiction znajdzie w „Pupilku‖ wiele znanych sobie motywów. Mnie nasunęły się od razu dwa skojarzenia. Podobną erozję systemu opresji, niejako w sam system wpisaną, pokazał Zajdel w „Limes interior‖. Nie dziwi ta wspólnota — wszak obaj autorzy przez dziesiątki lat tę samą rzeczywistość mieli za oknami swych domów. Równolegle mogli śledzić wszystkie jej nieszczelności i korozje, a także dostrzegać, że opresorzy tak naprawdę liczą się wyłącznie z zewnętrzną siłą. Z kolei wizja bezwzględnej, totalitarnej kolonizacji współgra z przejmującym opowiadaniem Roberta Silverberga „Piękno wśród nocy‖ (u nas w śp. „Hyperionie‖ 1/99). Tyle, że Silverberg nie dał swym bohaterom ni krztyny szansy na zmianę stanu rzeczy, a Bułyczow tak, o czym jeszcze niżej napiszę. Choć i on nie ma wątpliwości — „gady‖ zrobią wszystko dla zachowania swej władzy. Jeśli trzeba będzie ukryć jakiś fakt, są gotowi wymordować tysiące niewinnych ludzi, którzy z trefnym wydarzeniem mogli mieć jakąkolwiek styczność. Gdzie Bułyczow mógł szukać inspiracji, wydaje się oczywiste. Wystarczy przypomnieć choćby tych górników z sowieckiej kopalni, którym się zachciało pod ziemią okupacyjnie strajkować i których władza radziecka razem z całą kopalnią zatopiła wodą. Ciekawą interpretację „Pupilka‖ wygenerował Wojtek Orliński w swej długiej recenzji, zamieszczonej w „Gazecie Wyborczej‖. Jak na lewowiernego marksistę przystało, dopatrzył się on w „gadach‖ amerykańskich kapitalistów, co to kolonizują współczesną Rosję. Ja jednak

utrzymywałbym mniej oryginalną interpretację — „gadzia‖ władza nad Ziemią to jednak alegoria sowieckiego komunizmu, a nie amerykańskiego kapitalizmu, z całą masą charakterystycznych elementów — obozy pracy; sklepy, imprezy i miasta dla wybranych; pokazowe obiekty dla przybyszów z zewnątrz; powszechna nędza i terror. Książkę czyta się dobrze. Bułyczow po prostu umie opowiadać historie; tak tworzyć bohaterów, byśmy się z nimi emocjonalnie wiązali; zaskakiwać kiedy trzeba, a kiedy trzeba — wzruszać. Jest jeszcze jeden powód, dla którego lubię czytać Bułyczowa. Element charakterystyczny tak dla jego prozy, jak i dla tekstów Strugackich, Warszawskiego czy wielu innych rosyjskich pisarzy SR Nieprawdopodobny optymizm. Myślę, że był to jeden z magnesów, który polskich czytelników ciągnął do radzieckiej fantastyki, choć przecież dwadzieścia lat temu wszyscy generalnie mieliśmy dość sprecyzowany i soczysty pogląd o wszystkim, co radzieckie. A jednak po fantastykę zza Buga ustawiały się kolejki, Strugackich wymieniało się jednym tchem z Dickiem, a Bułyczowa z Kuttnerem czy Sheckleyem. Dlaczego? Sądzę, że oprócz zwykłej, narracyjnej atrakcyjności tej prozy, przyciągała nas do niej emanująca z niej wiara w człowieka. Nie bolszewicka religia oficjalna, głosząca postęp ku chwale rewolucji, cudowną przemianę jednostek w kolektywne pszczoły. Przeciwnie, ten nikły poblask zwykłej, codziennej ufność, że człowiek może próbować żyć godnie nawet w niegodnym państwie i czasach, szukać przyjaźni i miłości, poznawać świat i dążyć do prawdy. Tacy byli bohaterzy „Miasta na górze‖, „Przełęczy‖, „Przenicowanego świata‖, „Pikniku na skraju drogi‖ i wielu innych książek stamtąd — z kraju, przy którym nawet nasz PRL wydawał się pełnym demokratycznych swobód Eldorado. Niewiele możemy ostatnio przeczytać współczesnej rosyjskiej fantastyki, więc nie wiem, o czym oni tam teraz piszą. Jednak podobne do tych dawnych klimaty znalazłem w tomie „Nowe opowiadania guslarskie‖ Bułyczowa, w których mieszkańcy Guslaru (Korneliusz Udałow jest the best!) zmagać się muszą z obecną rzeczywistością Rosji — biedą, mafiozami, poradzieckim syfem. Odnalazłem w tych tekstach dawne tony, tak jak trafiłem na nie w „Pupilku‖ (szkoda, że wydawca nie podał daty rosyjskiego pierwodruku). Bułyczow nadal wysyła te swoje listy od porządnego człowieka do porządnych ludzi o porządnych ludziach. A czyni to w konwencji klasycznej, twardej science fiction. Która ma się nieźle, przynajmniej w jego wykonaniu.

*** Dla porządku dodam jeszcze, że tom uzupełniony jest trzema opowiadaniami, utrzymanymi w charakterystycznym bułyczowskim stylu, aczkolwiek nie mającymi nic wspólnego z tytułową powieścią. Kir Bułyczow Pupilek Prószyński i S–ka 2001

Maciej Nowak–Kreyer

ELFY, KRASNOLUDY I INNE DEMONY Jednym z symptomów obumierania kultury i zaniku pewnych tradycji jest ich desakralizacja. Bohaterowie legend, demony i bogowie stają się śmiesznymi istotkami, postaciami z bajek oraz literatury popularnej. Poznając barwne opowieści fantasy, nie zdajemy sobie sprawy, że pod mianem elfów, krasnoludów, orków ukrywają się istoty, w które przed wiekami wierzono, obawiano się ich i oddawano im cześć; demony i duchy pochodzące z tradycji germańskich, celtyckich, słowiańskich. Ponoć, wypowiadając jakieś imię, przyzywa się jego posiadacza. Może warto wiedzieć, kogo się woła, beztrosko rozprawiając o elfach albo krasnoludach?

ELFY „Współczesne‖ elfy, znane z fantasy, posiadają połączone cechy stworów istniejących w dwóch tradycjach: germańskiej i celtyckiej. Nazwę zawdzięczają Germanom — wedle „Eddy Poetyckiej‖ alfy były świetlistymi duchami, żyjącymi obok bogów, choć im nie podlegającymi, czasem wręcz stanowiącymi dla nich konkurencję. Nie wiadomo, kto je stworzył — przybyły z tajemniczych i odległych krain, a mieszkały w powietrznej krainie, zwanej Alfheimem. Były piękne, znały się na magii — mało je obchodził świat śmiertelników, wobec których zwykle zachowywali obojętność. Gdy wśród Germanów nastało chrześcijaństwo, dumne alfy spotkał marny los. Część z nich uznano za demony i złe duchy, których prawy wyznawca Jezusa powinien wystrzegać się niczym ognia. Takim „piekielnym‖ elfem jest chociażby osławiony Król Olch, porywający małe dzieci, a unieśmiertelniony w poemacie Goethego. Inne elfy „zdegradowano‖ do roli zwiewnych istotek, noszących miano fairy bądź „wróżki‖*. Miłe te stworzonka, wyposażone w motyle skrzydełka i uwielbiające pląsy wśród kwiatów, umieszczono w krainie wiecznego szczęścia, alternatywnej wobec naszej Ziemi. Oczywiście, ową drastyczną zmianę wizerunku zawdzięczały mocarne Alfy swej zwiewnej postaci i raczej wesołemu usposobieniu. Pomieszano też je z irlandzkimi aes sidhe („ludem kurhanów‖), tajemniczymi istotami zamieszkującym zaświaty, a przedostającymi się do nas przez bramy w starożytnych kopcach. I tak oto przeszliśmy do celtyckich korzeni „współczesnych‖ elfów. W wielu opowieściach fantasy (choćby u Andrzeja Sapkowskiego albo Tada Williamsa) istoty te noszą imiona stylizowane na celtyckie, porozumiewają się zaś językiem przypominającym irlandzki gaelic. A przecież u Tolkiena, ojca–założyciela fantasy, elfie imiona mają brzmienie anglosaskie, a ich posiadacze używają mowy zbliżonej do fińskiego… Dlaczegóż więc nastąpiło to celtyckie „przeniesienie‖? Otóż w mitologii celtyckiej pojawiają się istoty uderzająco podobne do Alfów i tak jak one pasujące do wizerunku dzisiejszych elfów. Ponadto od czasu drugiej wojny światowej germańska kultura nie kojarzy się najlepiej, sięgnięto więc do innych tradycji… I tak do fantasy przedostali się irlandzcy Tuatha de Danann („dzieci bogini Danu‖), plemię niezwykłych istot, zamieszkujące Zieloną Wyspę przed nadejściem ludzi. Dananowie przybyli z odległej i cudownej krainy, w której poznali tajniki magii. Dzieci Danu były ludem światła, utalentowanymi rzemieślnikami i artystami — a także mistrzami czarów. Spośród nich wywodzili się bogowie irlandzkich Celtów, w tym mądry Ogma, słoneczny Lug czy dobry Dagda. Tuatha de Danann, wyparci przez ludzi, odeszli do grobowych ziemnych kopców (po irlandzku sidhe). będących bramami do innego, szczęśliwszego świata. Nazwano ich wówczas *

W jednym z wydań „Hobbita‖ tłumaczka, niewątpliwie pod wpływem bajkowego wizerunku elfów, uparcie nazywała Valinor krajem wróżek.

aes sidhe, czyli „ludem kurhanów‖. Przez wieki, nie bez wpływu chrześcijańskich misjonarzy, potężni Dananowie stopniowo się „zmieniali‖: najpierw w złe duchy, wychodzące z kurhanów podczas pełni księżyca i porywające ludzi (można je było odstraszyć gałązką jarzębiny); potem w złośliwe stworki — aż skończyli jako wesołe skrzaty w zielonych kapelusikach. Na koniec ciekawostka. W fantasy elfy przedstawia się jako niezwykle wyrafinowane istoty, jako twórców wspaniałej cywilizacji oraz oryginalnej i wysmakowanej sztuki. Może to tylko moje własne złudzenie, jednak gdy niedawno oglądałem film „Przyczajony tygrys, ukryty smok‖ i patrzyłem na zaprezentowałby tam obraz dawnej chińskiej kultury, nie mogłem oprzeć się wrażeniu, że widzę obrazki z życia wysokich elfów…

KRASNOLUDY Tak naprawdę, powinniśmy mówić na nie „karły‖. Tak je nazywali ich „wynalazcy‖, dawni Germanowie (dvergar) tak po dziś dzień mówią Anglicy (dwanes) i Niemcy (Zwerge). W języku polskim słowo „karzeł‖ oznacza kalekę, dlatego Maria Skibniewska, tłumaczka „Hobbita‖, zastąpiła je neologizmem „krasnolud‖. Skojarzenie z krasnoludkiem jest nieprzypadkowe — nasze poczciwe skrzaty w prostej linii pochodzą od istot zamieszkujących podziemia i opiekujących się ich skarbami. Krasnoludy występujące w fantasy, mimo swojskiej nazwy, to stworzenia zdecydowanie pochodzące z mitologii germańskiej. Co ciekawe, są one… elfami. Dokładnie mówiąc, Alfami Ciemnymi (czyli Svartalfami), istotami stworzonymi przez bogów, próbujących skopiować piękne Alfy. Choć użyto nie byle jakiego surowca, bo krwi i kości pradawnego olbrzyma Ymira, eksperyment się nie powiódł. Powstały pokraczne, blade kreatury, co gorsza lękające się światła słonecznego, które zmieniało je w kamień. Jednak nie było w nich zła. Przed słońcem schroniły się w głębiny ziemi, gdzie zaopiekowały się jej bogactwami. Krasnoludy zamieszkały w podziemnym królestwie Svartalfheim. Choć z ich siedziby daleko było jeszcze do wikińskiego piekła, Niflheimu, jednak miejsce to nie wyglądało sympatycznie. Ponure, wykute w skałach osiedla zasnuwał dym z kominów hut i kuźni, wszędzie rozbrzmiewało walenie młotów. Szpetnym krasnoludom na pociechę pozostawał fakt, iż nikt nie mógł im dorównać w kunszcie złotniczym oraz płatnerskim. To właśnie one stworzyły największe skarby wikińskich bogów, w tym wspaniały naszyjnik Freyi — Brisingamen, cudowną, nigdy nie chybiającą celu włócznię Odyna — Gungnir, a także słynny młot Thora — Mjöllnir.

ORKI CZYLI FOMORIANIE? Wedle „Silmarillionu‖ J.R.R. Tolkiena orki to potomkowie elfów, pochwyconych przez Morgotha i przezeń zdegenerowanych. Od razu nasuwa się skojarzenie ze Svartalfami, nieudaną próbą skopiowania świetlistych Alfów. Ale chyba nie tędy droga — wszak krasnoludom udało się wyrosnąć na w miarę porządne istoty. Trop, jak się zdaje, prowadzi do krainy mitologii celtyckiej. Gdy czyta się opisy orkowych wojsk, stają przed oczyma plugawe demony z irlandzkich legend, tak zwani fomoraigowie lub fomorianie —łączące się, tak jak orki, w wielkie armie i ścierające z siłami światła. „Twórca‖ orków, Tolkien, na pewno znał celtyckie podania [trudno uwierzyć, aby jako Anglik, spadkobierca dawnych Brytów, był wobec nich obojętny. Fomorianie, jak orki, byli ohydni, jednak w sposób bardziej karykaturalny. Mieli po jednym oku, jednej ręce, jednej nodze, posiadali rogi i pazury, ich ciała pokrywały łuski oraz śluz. Często przedstawiano ich z kozimi bądź owczymi głowami. Pochodzili z morskich głębin, które w wierzeniach dawnych Celtów symbolizowały ciemność oraz pustkę i stanowiły siedlisko złych istot. Jeśli nie czuli na karkach czyjeś żelaznej ręki, zachowywali się bardzo niesfornie. Wręcz lubowali się w sianiu chaosu i zniszczenia.

Fomorianie wojowali ze szlachetnym ludem Tuatha de Danann, dopuszczając się straszliwych okrucieństw, żywo przypominających wyczyny orków. Jednym z wodzów fomorian był Balor Jednooki, pod pewnymi względami przypominający Saurona. Ów potężny wojownik wyróżniał się jedynym, wielkim okiem, którego spojrzenie wywoływało panikę, a nawet zabijało. Zasłaniała je ciężka powieka, którą podnosić musiało aż czterech siłaczy. Potwora uśmiercił Lug z rodu bogini Danu, wybijając owo śmiercionośne oko pociskiem z procy. Za „pokrewieństwem‖ orków i fomorian przemawiać może jeszcze jedno: krainy fomoraigów były miejscem ciemności i grozy, a ich przeciwieństwem — słoneczne królestwa Dananów. Istniały więc jakby dwa rodzaje zaświatów: niebo i piekło — a raczej elfi Valinor i orkowy Mordor…

TROLLE Stwory pochodzące — rzecz jasna — z mitologii germańskiej. Przesądni wikingowie zawieźli wiarę w nie do północnej Szkocji, na Szetlandy i do Anglii. Trolle wyobrażano sobie zwykle jako istoty bardzo niesympatyczne. Miały zieloną skórę, łuski, szpetne gęby (wyróżniały się długaśny—mi nosami), były pokraczne i cuchnęły niczym sto nieszczęść. Choć z twarzy przypominały nieco ludzi, ich chude, patykowate ciała bardziej przywodziły na myśl skrzyżowanie modliszki z jaszczurką. Trolle chętnie pożerały ludzi, choć nie gardziły też zwierzętami hodowlanymi. Szczęśliwie, działać mogły jedynie nocą, światło słońca zmieniało je bowiem w kamień. Ciekawostka — w swej ojczyźnie, Skandynawii, owe obrzydliwe stwory z biegiem lat stały się wesołymi i poczciwymi skrzatami. Nawet smerfy w norweskim tłumaczeniu nazwano „trollami‖! Także muminki w skandynawskim oryginale to „trolle‖. Owa zdumiewająca metamorfoza wiąże się pewnie z faktem, iż Germanowie czasem wierzyli też w dobre trolle, stwory podobne do krasnoludów, żyjące pod ziemię i wydobywające jej skarby — nie potrafiące jednak wyrabiać pięknych przedmiotów.

*** W opowieściach fantasy co rusz pojawiają się stwory i demony wyciągnięte z dawnych mitologii i zdegradowane do roli barwnego tła. Nie starczyłoby miejsca w „Feniksie‖, by je wszystkie wspomnieć. W samych tylko opowieściach o wiedźminie, prócz standardowego zestawu krasnoludy–elfy, pojawiają się wszak „greckie‖ driady, „celtyckie‖ leprakauny, „germański‖ Dziki Gon czy „słowiańska‖ Żywią. Istne pomieszanie z poplątaniem… Miłośników współczesnych baśni nie razi wykorzystywanie w nich imion oraz postaci dawnych bóstw oraz demonów — wszak nikt w nie dziś nie wierzy, w większości przypadków zapomniano o ich nadnaturalnych cechach. Jeśli jednak nawet owe istoty to jedynie wytwór wyobraźni i wspominając je nie przyzywamy groźnych potęg, warto zwrócić uwagę na inną szokującą sprawę. Wszystko się zmienia. Niewykluczone, że za kilkaset lat wyznawane przez nas religie również zostaną zepchnięte w krainy baśni. Ciekawe, jak będziemy się czuli, patrząc z niebios na naszych potomków, układających (tu proszę wszystkich o wybaczenie) historyjki o dwunastu dobrych istotkach zwanych apostolikami, rasie potężnych Jezuchrystów albo psotnych duszkach lucyferach?

Andrzej Zimniak Od A do Z

DOBRZE CZASY DLA PISARZY W pewnej dyskusji o literaturze sf jeden z interlokutorów wywodził, a właściwie głosił, że kiedyś cenzura pętała nam nie tylko ręce, ale i umysły, a już na pewno pióra (klawiatur wtedy było jeszcze na lekarstwo), natomiast teraz, w czasach wolności, każdy może pisać o czym chce i jak chce, nikt nie kreśli mu tekstu czerwonym ołówkiem ani nie podpowiada tematów, słowem — twórca wreszcie jest w stanie zaczerpnąć pełną piersią wzniosłych idei i ruszyć wskroś stronic niby źrebiec po wiosennym stepie. Tenże mówca perorował dalej, że niegdyś pisało się o jednostce ujarzmionej przez reżim, dziś natomiast jednostka przedstawiana jest z pistoletem lub bombą w kieszeni, a wystraszeni strażnicy prawa popatrują po sobie, z utęsknieniem oczekując na koniec służby, i że taka sytuacyjna wolta świadczyć ma o pięknych czasach, jakich dane nam było dożyć. Wniosek zaś wyszedł taki, jak w przysłowiu o drogach wiodących do Rzymu: że wszystkie powyższe prawdy najlepiej artykułowane są w twórczości fantastycznej, stąd żywotność i siła tej konwencji. Takie podejście nieco mnie zbulwersowało, i to wcale nie dlatego, żem jakimś wrażym zwolennikiem reżimów. Wręcz przeciwnie, alergicznie nie znoszę mafijności, także politycznej, niesprawiedliwości w szerokim ujęciu oraz dogmatycznie głoszonych prawd, skądkolwiek by one nie pochodziły. Jestem głęboko przekonany, że każdy człowiek potrzebuje wolności jak światła, a więc tyle, żeby lekko opalić sobie facjatę, czyli ani za dużo, ani za mało, tylko w sam raz. Siedzenie po ciemku jest wybitnie niezdrowe, ale ekspozycja na pełne słońce przez długi czas może okazać się jeszcze gorsza w skutkach. Podobnie z wolnością —jej niedomiar powoduje przynajmniej umysłową klaustrofobię, a w skrajnych przypadkach zniewolenie fizyczne, natomiast nadmiar staje się przyczyną anarchii, gdzie nikt nie jest niczego pewien, a ludzkie cechy zostają uzewnętrznione w swoim pełnym zestawie (a nie od dziś wiadomo, których jest więcej). Istnieje więc potrzeba, ba, konieczność nawet, rozsądnego wyważenia, zastosowania reguły złotego środka. Po namyśle doszedłem do wniosku, że w przytoczonej wypowiedzi owego interlokutora, skądinąd ogólnie słusznej, zabrakło właśnie tego wyważenia, dystansu, wreszcie wykazania, że sprawy nie są aż tak proste i jednoznaczne.

KWANTY WOLNOŚCI Odnoszę wrażenie, że każdej żywej istocie, w tym człowiekowi, została przydzielona pewna porcja wolności, optymalna dla jej kondycji. W takiej sytuacji zarówno zaniżenie, jak i przekroczenie najkorzystniejszej liczby kwantów swobody będzie prowadzić do wynaturzeń, a nawet do unicestwienia jednostki lub populacji, ponieważ zachwiana zostanie homeostaza, czyli równowaga środowiska. Za pierwszy, „przyrodniczy‖ przykład mogą posłużyć mikroskopijne rośliny, czyli glony — w ich przypadku za „wolność‖ przyjmijmy dobre warunki do rozwoju, czyli korzystne naświetlenie, temperaturę i odpowiednie składniki mineralne w wodzie, z których organizm do woli korzysta. Niedomiar spowoduje obumieranie, zaś nadmiar, czyli nieograniczone rozhasanie —burzliwy rozwój, widoczny czasem jako „zakwitanie‖ jezior, a potem także obumieranie, zwykle spowodowane zaduszeniem organizmów z głębszych warstw, odizolowanych od źródła tlenu, jakim jest atmosfera. Nie wychodząc z wody, rozważmy przykład z nieco wyższego szczebla drabiny ewolucyjnej — niech to będą drapieżne ryby. Jeśli np. piraniom ująć ząbków i zmniejszyć powierzchnię płetw, przestaną być postrachem

Amazonii, a potem wyginą, ale gdyby dodać im możliwości, zeżrą wszystko, co się rusza w rzece, włącznie z czółnami i barkami towarowymi, a potem wyjdą na ląd. Tylko, że tam trafią na lepszych od siebie i zostaną szybko wytracone, zjedzone, przerobione na damskie torebki albo wypchane i zawieszone na ścianach jako trofea. Kolejny przykład: gdy zabraknie starej samicy słonia, zwykle sprawującej w stadzie funkcje przywódcze, takie stado rozprasza się, ale jeśli natrafi na inną grupę, przyłącza się do niej. Wynika z tego, że słonie nie wybierają większej wolności, wolą poddać się rygorom stada, z których wynikają określone profity, jak np. bezpieczeństwo. I właśnie na tym polega problem — ma miejsce samoistna rezygnacja z nadmiaru w celu osiągnięcia optimum, a więc największych korzyści. U ludzi podobne zależności występują nie tylko na poziomie biologicznym, ale także cywilizacyjnym. Znany jest syndrom dobrowolnej „ucieczki od wolności‖, występujący u tych, którzy wolą, aby ktoś za nich decydował. Jednak priorytetowe okazało się utrzymanie porządku społecznego poprzez egzekwowanie zbioru reguł postępowania w grupie plemiennej, neoplemiennej lub państwowej. W reżimie totalitarnym taki kodeks jest arbitralnie układany i zmieniany przez elitę władzy i nakazowo egzekwowany wszelkimi dostępnymi środkami, z fizyczną eksterminacją przeciwników włącznie, natomiast w nowoczesnych państwach demokratycznych prawodawstwo w dużym stopniu kształtowane jest przez gospodarkę wolnorynkową, a więc faworyzuje naturalny, swobodny ruch siły roboczej, z czego wynikają m. in. prawa jednostki. Tym niemniej restrykcje, odzwierciedlające reguły gry społecznej i ekonomicznej, pozostają silne i wymuszane są w każdym koniecznym przypadku.

SPRAWA POLSKA W Polsce w ostatniej dekadzie przeżywamy transformację, czyli raczkujemy od reżimu w kierunku demokracji. System policyjny przestał istnieć, a na jego miejscu jeszcze nie zdążył wykształcić się społecznie akceptowany układ egzekwowania prawa. Jednak człowiek nie może sprawnie funkcjonować, gdy obdarowany zostanie nadmiarowymi kwantami wolności, więc samorzutnie powstają nowe systemy ograniczające. Na tereny zwolnione przez partię, ubecję i milicję wkroczyła mafia, gangsterzy osiedlowi i blokowi (pisał o tym Lech Jęczmyk w cyklu o Nowym Średniowieczu), podobnie miejsce cenzury i polityki wydawniczej zajął rachunek ekonomiczny i tzw. gust redaktorski. Pisać można wszystko, wszak papier cierpliwy, ale ogólnie rzecz biorąc wydawać jest obecnie nawet trudniej, niż w dobie realnego socjalizmu, co zdaje się paradoksalne, ale fakt pozostaje faktem. Jestem autorem obu epok, więc mam glejt na porównania. Oczywiście, trzeba tu zastrzec, że rzecz nie dotyczy wszystkich tematów, wszak wiadomo, że dawniej jakakolwiek krytyka reżimu nie mogła być upubliczniana. Należy podkreślić, że główną przyczyną obecnych problemów wydawniczych jest załamanie się rynku czytelniczego, co stanowi osobny temat, rozważany tak często, że nie ma potrzeby tutaj do niego powracać. Dawniej człowiek obawiał się, że nie dostanie paszportu, że nie będzie go stać na nowe buty, że musi wyrzec się własnych poglądów, że wreszcie pójdzie siedzieć za nieprawomyślność. Dziś boi się bandytów na ulicy i gangsterów w interesach, zwolnienia z pracy i ubóstwa, leczenia w kasie chorych, braku realnych możliwości odwołania się od arbitralnej decyzji szefa. Można powiedzieć, że miejsce starych ograniczeń zajęły nowe, zupełnie inne, i choć dzisiaj gra sił jest swobodniejsza i jej reguły zmieniają się ewolucyjnie, na naszych oczach (a nie od przełomu do przełomu), to suma tych ograniczeń pozostała podobna, przypisana ludzkiej kondycji biologicznej i społecznej.

PISARZ WCZORAJ I DZIŚ

Człowiek piszący literaturę jest maniakiem, jakby na problem nie spojrzeć, rodzajem człowieka nawiedzonego. Znakomita większość pisarzy, niezależnie w jakim kraju żyje, nie utrzymuje się z pisania, lecz tę czynność traktuje jako powołanie oraz drogę do uznania i sławy, czasem tylko jako przyjemność lub hobby. Autor powinien spełniać szereg różnych warunków, np. musi umieć w ciekawy sposób werbalizować pomysły, czyli płynnie „opowiadać pisząc‖, no i winien przekazywać jakąś myśl. Przede wszystkim jednak musi wykazywać pisarską pasję, która zmusi go do pisania po nocach, za bezcen, wbrew rodzinie, rozsądkowi, a nawet redaktorom, którzy obwołują go grafomanem. To jest właśnie ta mania, obsesja, żeby zaczerniać literami papier, zapełniać tekstem monitory, zapychać twarde i miękkie dyski plikami pełnymi fikcyjnych historii. Przypuszczam, że autorski czyściec zaludnia tłum niedoszłych pisarzy, którym się nie chciało. Potrafili, mieli o czym pisać, ale zabrakło obsesji — motywacja była za słaba, no i nie pojawił się chętny wydawca z harmonią szmalu. Tacy potencjalni pisarze… może i lepiej, że nic nie produkują, bo nie wierzę, żeby można było stworzyć coś wartościowego bez pasji. Wróćmy jednak do problemu pisarza wczorajszego, tworzącego „pod opieką‖ reżimu. Jeśli wykazywał pisarską pasję, miał imperatyw tworzenia bez względu na warunki, to był jak pierwotny ogień z głębi ziemi, którą skuwał lód, lecz ów ogień MUSIAŁ przedostać się na powierzchnię. Gdy temat nie tyczył polityki czy socjologii, czy „ideowo podejrzanych‖ spraw społecznych, twórca specjalnie się nie ograniczał, natomiast w innych przypadkach obmyślał sprytny kamuflaż, tak jak to czynił Zajdel, Wnuk–Lipiński czy Oramus. Można stwierdzić bez wielkiego ryzyka, że samo opracowywanie odpowiedniej strategii pisarskiej stanowiło dla tych autorów nie lada twórcze spełnienie. Ponadto reżim dostarczał im pożywki i tematów, bez których ważne książki, dostępne dziś w bibliotekach, na pewno by nie powstały, a czy mielibyśmy inne — i jakie — tego nie wiemy. W czasach późnego PRL—u oprócz wymienionych trzech pisarzy zaistniało w fantastyce wielu innych, jak Żwikiewicz, Baraniecki, Ziemkiewicz, Huberath, Kołodziejczak, Kres, Żerdziński, Kochański, Wiśniewski–Snerg, Jabłoński i niżej podpisany (jeśli kogoś pominąłem, to przez przypadek). Nie znam osoby z naszego fantastycznego światka, której reżim nie pozwolił tworzyć i wydawać, która byłaby tak dalece zniewolona, że z tego powodu zaprzestała twórczości. Inna sprawa, że na pewno było wielu takich, którym nie dano opublikować życiorysów, prac naukowych, reportaży, książek literatury faktu czy beletrystyki z bezpośrednimi odniesieniami. Jednak fantastom było ogólnie nieco łatwiej się przebić niż innym — może ich twórczość stanowiła rodzaj tolerowanego przez cenzurę zaworu bezpieczeństwa? Trudno w inny sposób wyjaśnić fenomen ukazywania się książek Zajdla. Wróćmy do tytułowego zagadnienia: kiedy jest dobry czas dla pisarza? Wtedy, kiedy chce mu się pisać, i to jest najważniejsze. Ułatwienia w rodzaju dostępności tematów, chłonności rynku i godziwych honorariów są oczywiście ważne, ale nie decydujące. Na koniec uwaga bardziej ogólna: zastanawia mnie tendencja do mesjanizacji fantastyki, stanowiąca jeszcze jeden przyczynek do rozmywania konwencji. Otóż fantastyka ma być odpowiedzialna za objaśnianie przemian pokoleniowych, transformacji politycznych, przełomów społecznych — i ma spełniać tę funkcję NAJLEPIEJ, bo idealnie się do tego nadaje! Gdyby dziś napisano „Krzyżaków‖ czy „Trylogię‖, zapewne te dzieła natychmiast znalazłyby się w kanonie fantastyki historycznej. Z niepokojem oczekuję chwili, kiedy ktoś na serio wypowie slogan „Fantastyka a sprawa polska‖, a później jednym tchem wymieni „Lalkę‖ i „Pana Tadeusza‖. Wtedy spokojnie odśpiewamy requiem dla science fiction, bo flaszka nawet najmocniejszej snergówki, wlana do Atlantyku, nijak nie zamieni oceanu w gorzałę. Po prostu zabraknie snergówki.

Z ANSIBLA Studio telewizyjne Submarine uruchomiło stronę internetową www.AbsolutDirector.com. Dzięki niej młodzi filmowcy mogą złożyć swoje własne dzieło z 36 wycinków japońskiego filmu sf z lat sześćdziesiątych. Chętny może ustawiać wybrane fragmenty w dowolnej kolejności, pisać dialogi dla każdej z 11 postaci, wybierać głosy i muzykę, a nawet stworzyć planszę tytułową i listę płac. Pierwszymi reżyserami, którzy zamieścili swoje dzieła, są Spike Lee, Marry Harron oraz Chris Smith. Podczas kręcenia drugiego epizodu Gwiezdnych wojen Ewanowi McGregorowi (Obi–Wan Kenobi) najbardziej podobało się kręcenie scen lotu i walki w myśliwcu. Aktor ponoć zawsze marzył o własnym statku, w filmie marzenie to zostało spełnione. W Epizodzie drugim rola McGregora jest bardzo podobna do roli Wedge‘a Antillesa z epizodów 4–6 (grał go Denis Lawson, wuj aktora). Co prawda myśliwiec Obi–Wana był drewnianym modelem, poruszanym hydraulicznymi podnośnikami, ale McGregor jest bardzo ciekaw, jaki będzie efekt końcowy. Lingwista Marc Okrand, który stworzył języki Klingonów i Vulcanów na potrzeby Star Treka, opracował również język Atlantów do nowego filmu animowanego ze studia Disneya Atlantis: the Lost Empire. Za podstawę posłużył mu język praindoeuropejski. Ponieważ miał być on prosty, wybrał z niego najbardziej znane głoski. Na tej podstawie opracowano liczący sobie 29 liter alfabet. Później Okrand przetłumaczył fonetycznie te dialogi, w których bohaterowie posługują się atlantydzkim. Do tego stał się wzorcem dla postaci Milo Thatcha, któremu głosu użyczy Michael J. Fox. Jak opowiada, główny animator John Pomeroy sportretował go, gdyż był dla niego pierwszym widzianym na własne oczy lingwistą. Wiadomo już, kto zagra Akaszę w filmowej adaptacji Królowej potępionych Annę Rice. Ma być to dwudziestodwuletnia gwiazdka muzyki pop, Aaliyah. Rola ta ponoć bardzo przypadła piosenkarce do gustu. Jak sama mówi, jest zafascynowana Egiptem, wszystkie ściany w domu ma obwieszone zdjęciami sfinksów, piramid i innych kolosów. O granej przez siebie matce wszystkich wampirów mówi: „Jest bardzo potężna, bardzo władcza i bardzo zepsuta‖. Znowu przetasowania na stanowisku głównego przeciwnika Arnolda w trzeciej części Terminatora. Tym razem mówi się o Vinie Dieslu (Pitch Black, Szeregowiec Ryan). Cyborg w postaci kobiety (o czym wielokrotnie już w Ansiblu pisaliśmy) przejdzie na stronę dobra. Nadal jednak nie wiadomo, kto ją zagra. Czy w trzeciej części zobaczymy romans dwóch cyborgów? Studio Miramax i japońska wytwórnia Herald Film Comp. wyprodukowały razem obraz Avalon. Scenarzystą jest Jan Kubo, zaś całość wyreżyserował Mamuro Oshii, twórca kultowego Ghost in the Shell. Akcja Avalonu toczy się w rzeczywistości wirtualnej, po której poruszają się gracze. Trafia tam również dziewczyna imieniem Ash, poszukująca swojego ukochanego. Film ten został w całości zrealizowany w Polsce (m.in. okolicach Katowic i na naszych poligonach) i z polską obsadą. Rolę Ash zagrała Małgorzata Foremniak, w filmie pojawiają się również Jerzy Gudejko, Dariusz Biskupski i Władysław Kowalski. Jak na razie, film ten wyświetlany jest w kinach Japonii, do dystrybucji zakupili go również Amerykanie. W internecie dostępny jest trailer filmu; wszystkie dialogi są mówione po polsku z japońskimi napisami. Szerzej o tym filmie napiszemy w jednym z najbliższych numerów Feniksa. Przyznano nagrody im. Brama Stokera, za wybitne osiągnięcia w dziedzinie literatury grozy i horroru. Nagrodę otrzymali:

Richard Laymon — za powieść The Traveling Vampire Show; Brian A. Hopkins — za debiut powieściowy The Licking Valley Coon Hunters Club; Melanie & Steve Rasnic Tem — za mikropowieść The Man on the Ceiling; Jack Ketchum za opowiadanie Gone; Peter Straub za zbiór opowiadań Magic Terror; Ellen Datlow & Terri Windling za redakcję antologii The Year’s Best Fantasy and Horror, 13 th Annual Collection; Stephen King za esej On Writing; Alan Moore za komiks The League of Extraordinary Gentelmen; Tom Piccirilli za tom wierszy The Student of Hell; Oraz Nigel Kneale za dorobek literacki życia. Jak donosi pismo UK Independent, ostatnia, niedokończona powieść zmarłego niedawno Douglasa Adamsa ukaże się jesienią Nosi ona tytuł The Salmon of Doubt (Łosoś zwątpienia). Książka będzie także zawierać projekt scenariusza do Autostopem przez Galaktykę, tekst słuchowiska Hitchhiker’s Guide to the Futurel, oraz eseje pisane mailem. Dzięki za ryby… Na fali popularności Harry Pottera, wydawnictwo HarperCollins zamierza wznowić cykl powieści CS. Lewisa Kroniki Narni. Jak donosi The New York Times, opublikowano w wydawnictwie wewnętrzne wskazówki, sugerujące zmiany redakcyjne, które pozbawiłyby książki prochrześcijańskiej wymowy i symboliki, zapewne na fali politycznej poprawności. Wydawnictwo zamierza także publikować sequele Narni, pisane przez współczesnych autorów. Zdaniem gazety, pomysł wzbudził zgrozę części fanów Lewisa. Tegoroczną nagrodę Arthura C. Clarke‘a, przyznawaną za najlepszą powieść wydaną w po raz pierwszy w Wielkiej Brytanii, otrzymała książka Perdido Street Station China Mieville Nagroda została przyznana w Muzeum Nauki w Londynie, które patronuje imprezie. Pomysłodawca nagrody przemówił przez łącza wideo ze swojego domu na Sri Lance. Sygnał dotarł do Anglii, dzięki wymyślonym ongiś przez Clarke‘a łączom satelitarnym. Jeżeli chcecie zobaczyć jak wygląda szczyt możliwości obecnej rzeczywistości wirtualnej, idźcie na Finał Fantasy, the Spirits Within które pojawi się w kinach od 14 września. Według producenta Chrisa Lee, jest to najbardziej realistyczny film animowany, jaki powstał kiedykolwiek. Produkcją zajął się sztab programistów i grafików związanych z produkcją gier, oraz zespół superkomputerów Silicon Graphics. Film jest adaptacją komiksu science–fiction i opisuje walkę z kosmicznymi najeźdźcami, po apokalipsie wywołanej upadkiem komety.

POLOWANIE NA QUACKA (Ochota na Kwaka) Leonid Kudriawcew tłum Ewa i EuGeniusz Dębscy SOLARIS 2000 Przeciętnie zarabiający akwizytor Essatuil Quack podobnie jak większość ludzi spędza wolne chwile zwiedzając wirtualne rzeczywistości — cybery Niestety podczas takiej wyprawy ktoś kradnie mu pozostawione w wielkim świecie ciało wskutek czego Quack staje się nielegalnym tułaczym programem. Wkrótce potem okazuje się ze złodziejom jest bardzo nie na rękę aby nasz bohater pozostał przy życiu Rozpoczyna się tytułowe polowanie na Quacka Bardzo porządnie napisana powieść cyberpunkowa Niby wszystkie elementy składowe (z cyberami na czele) są miłośnikom gatunku doskonale znane ale Kudriawcew tworzy z nich cos nowego i świeżego Polecam wszystkim którzy mają juz dość twórczości anglosaskiej Byłoby jeszcze lepiej gdyby nie przeszkadzające w lekturze błędy korektorskie i składu (ms) PRAWO METAMORFA (Zakon oborotnia) Leonid Kudriawcew Tłum Ewa i EuGeniusz Dębscy SOLARIS 2001 Essatuil Quack już na dobre zadomowił się w jednym z cyberów. Został prywatnym detektywem i klepie słodką biedę czekając na klientów. Jego pierwszym zleceniem będzie odnalezienie człowieka zaginionego w chińskim cyberze. Ledwo się tam dostaje próbuje go okraść banda rabusiów, zaś tamtejszy starosta proponuje mu wykonanie pewnego zadania. Stawką jest saver pozwalający na swobodne poruszanie się po cyberze. Quack nie ma wyjścia i musi wykonywać oba zlecenia naraz. Kontynuacja „Polowania na Quacka‖ Tym razem Kudriawcew sięgnął po formułę czarnego kryminału i ustawił go w realiach cyberów. Można się spodziewać, że dla początkującego detektywa nic nie będzie takie jakim się wydaje a jego główną bronią będzie zdrowy rozsądek i doświadczenie jakie nabył jako akwizytor. Tym którym podobał się Owen Yeats z pewnością spodoba się tez Quack. Uwaga tekst jest wprost usiany błędami redakcyjnymi i korektorskimi. Należy uzbroić się w cierpliwość. (ms) GATEWAY: ZA BŁĘKITNYM HORYZONTEM ZDARZEŃ (Beyond the Blue Event Horizon) Frederik Pohl Tłum Karol Czarko Solaris 2001 Po sukcesie „Gateway‖ Pohl spróbował pójść za ciosem i dopisał kontynuację. Niestety nawet w połowie nie tak dobrą jak oryginał choć będącą całkiem przyzwoitą książką. Poszukiwaczom używającym artefaktów Obcych udaje się tym razem znaleźć jeszcze więcej artefaktów, stają też o krok od rozwiązania wielu straszliwych problemów dręczących ludzkość a także poznania rzeczonej tajemniczej rasy. Autor porzucił kameralny sposób prowadzenia opowieści i próbował chyba stworzyć coś na kształt space opery — wielu tu bohaterów wiele gadżetów dramatycznych zwrotów akcji. Niestety straszliwie ucierpiała na tym jakość narracji. A szkoda, bo kilka pomysłów jest naprawdę świetnych.

(mnk) DŁUGA NOC ZIMOWA (Winterlong) Elizabeth Hand Tłum Jacek Spólny Zysk i S–ka 2000 Debiutancka powieść utalentowanej autorki znanej u nas dzięki powieści „Przebudzenie księżyca”. Oniryczna opowieść o dogorywających szczątkach ludzkiej cywilizacji osadzona w odległej przyszłości Ziemi. Książka pełna mistycyzmu i gotyckiego majestatu a zarazem przepojona niepokojącą pozbawioną zahamowań seksualnością i barokowym przepychem. Szalony wielobarwny koktajl zdolny wywołać narkotyczne wizje. Nie sposób streścić tej książki, każdy powinien smakować ją od początku do końca na własną odpowiedzialność. Podążamy tropem historii losów dwójki bohaterów z których każde widzi świat inaczej i z diametralnie innej perspektywy Autorka przedstawia nam niezwykle złożoną wizję świata do której z czasem przywykamy choć z początku można mieć kłopot z jej ogarnięciem. Powieści tej nie polecam osobom o zbyt sztywnym kręgosłupie moralnym niektóre elementy mogą okazać się dla nich nie do zaakceptowania. (Itg) WŁADCA OGNISTYCH KRAIN (Lord of the Fire Lands) Dave Duncan Tłum Jacek Manicki Mag 2001 Druga opowieść o Lojalnym i Starożytnym Zakonie Królewskich Fechmistrzów. Akcja powieści dzieje się równolegle do wydarzeń opisanych w „Pozłacanym Łańcuchu‖, dotyczy jednak zupełnie innych wychowanków Żelaznego Dworu. Autor opisuje szczegółowo genezę niektórych z wydarzeń będących ważnymi elementami tła poprzedniej powieści. Myliłby się jednakże ten kto wyszedłby z założenia, iż znając tamtą książkę zna również zakończenie tej. Dave Duncan zgotował w tej matem swym czytelnikom niemałą niespodziankę. Jest to powieść rozbudowana mieszająca wątki przeplatająca wspomnienia z bieżącą akcją. Autor, swoisty Dumas fantasy kreuje barwnie swój świat rezygnując z obcych ras i rozsądnie rozpatrując wpływ magii na rozwój cywilizacyjny i technologiczny społeczeństwa. Po książkę tą mogą śmiało sięgnąć również osoby które nie czytały „Pozłacanego Łańcucha‖ gdyż w wypadku tych opowieści nie mamy do czynienia z cyklem liniowym właściwym większości utworów fantasy (Itg) GATEWAY: BRAMA DO GWIAZD (Gateway) Frederik Pohl Tłum Magdalena Iwińska, Piotr Paszkiewicz Solans 2001 Nie wiem czy tę książkę trzeba komukolwiek polecać bo jeśli jej jeszcze nie przeczytał to wstyd dlań i hańba. Klasyka światowej SF nagrodzona Hugo i Nebulą — choć na pierwszy rzut oka treść nie wydaje się specjalnie odkrywcza. Ot, opowieść o podróżnikach eksplorujących

wszech świat za pomocą artefaktów pozostawionych przez tajemniczych Obcych. Ale za to jak napisana! Gorąco polecam! (mnk)

Kącik połamanych piór Feliks W. Kreis

GDY NADJEDZIE POCIĄG Z GLIWIC DO KRAKOWA… Jak wygląda proces pisania? Oto kolejny problem, z którym zgłaszają się młodzi autorzy. Ktoś przeczytał w pamiętnikach Wielkiego i Znanego Pisarza, że twórca ów miał zwyczaj pracować od 5.30 rano do 11.15 (też rano; moim zdaniem zupełnie o świcie) i czynił tak przez lat siedemdziesiąt. Inny słyszał, że trzeba pić wódkę, a jeszcze inny — że warto się nawalić, bo teksty spłodzone na haju to dopiero jest odlot. Padają pytania: czy trzeba robić plan powieści, czy warto pisać konspekt na własny użytek? Czy, tworząc postać bohatera, trzeba wypisać sobie jego cechy na kartce? Pogadajmy o tym. Bo dlaczego nie? Uprzedzam jednak, że będę się mocno podpierał własnymi doświadczeniami. Wiem to i owo o metodach pracy kilku znajomych autorów, ale przecież nie mieszkam pod niczyim biurkiem. Mówiąc najkrócej, wydaje mi się, że ilu twórców — tyle sposobów. Podział na sposoby złe i dobre mam za z gruntu fałszywy. Pisanie książki, lub nawet opowiadania, to praca szczególnego rodzaju, indywidualna co się zowie. Znam autorów, którzy mają swoją dzienną normę — ilościową, albo czasową. Siedzi taki cztery godziny dziennie i pracuje — nic, tylko uchylić kapelusza. Albo musi napisać dwie strony, co rzadko zajmuje mu kwadrans, bo zwykle trzy kwadranse, a czasem szesnaście godzin. Ja sam jestem autorem najgorszym z możliwych (dla żony i dla wydawcy); całymi miesiącami udaję analfabetę, by nagle zerwać się i przez trzy miesiące w ogóle nie wstawać od biurka — jem przy komputerze, piję straszne ilości kawy (ale niewiele piwa), wypalam trzy paczki papierosów dziennie i wychodzę tylko do łazienki, zaś moja słomiana wdowa robi za pokojówkę i kelnerkę. Przy tym wszystkim zmieniam się w eunucha, zresztą wygasają wszelkie moje potrzeby; gdyby żona mnie nie nakarmiła, to bym nie jadł (dobrze, że panuję nad pęcherzem). Piszę o tym tak szczegółowo, bo mam wrażenie, że jeśli w ten sposób można spłodzić książkę, to znaczy, że dobry jest każdy sposób i nikt nie powinien mieć kompleksów, nikt nie powinien myśleć, iż robi to jakoś dziwacznie. Jedna tylko metoda wzbudza u mnie pewne wątpliwości: a mianowicie ta, która polega na zgłuszeniu się alkoholem albo inną chemią. Wiele legend słyszałem na ten temat, ale nigdy nie miałem w ręku wartościowego tekstu, co do którego istniałaby pewność, że został napisany przy zastosowaniu tej metody. Nie wiem, może ktoś faktycznie uwalnia się w podany wyżej sposób od zahamowań i wywala na papier jakiś bełkot, który potem — już na trzeźwo, albo po detoksie — obrabia i tłumaczy na polski. Nie wiem, naprawdę nie wiem, więc nie chcę się za dużo wymądrzać; jeśli chodzi o mnie, to po ośmiu piwach napisałem tylko siedemnaście razy „dupa‖ i zrobiłem błąd ortograficzny. Ale na szczęście żyjemy w wolnym kraju, bez względu na to, co mówią faceci tropiący w Sejmie masonów i łuczników, każdy więc może sprawdzić, każdemu wolno spróbować rozmaitych sposobów. Łykanie, wąchanie i różne zastrzyki chyba nawet nie są nielegalne — zdaje się, że prochów nie wolno mieć w kieszeni, ale wolno jak najbardziej mieć je w sobie. I jeśli ktoś uważa, że warto nałykać się amfy, albo pobić rekord izby wytrzeźwień, żeby spłodzić opowiadanko (płatne mniej więcej 7 groszy za słowo) — to jest jego suwerenna decyzja, jego King Kong i jego problem. Naprawdę. Tworzenie bohatera. Też różne rzeczy słyszałem. Ktoś mi mówił, że istotnie buduje sobie postać na kartce, wypisuje powiedzonka tej postaci, cechy charakterystyczne, nawet wzrost i wagę. Myślę, że to dobra metoda, choć pewnie nie dla każdego. Nigdy tak nie robiłem. Ale już okręt, na którym pływał bohater mojej powieści, miałem przed nosem stale — jeszcze dziś książeczka „Żaglowce‖ po zdjęciu z półki sama mi się otwiera na rysunku karaki. Kiedy indziej rozrysowałem całą strukturę organizacyjną wymyślonej armii i zawiesiłem to na ścianie. Mam robocze mapy na własny użytek (nie do publikacji). Skoro można rysować struktury armii —

wolno też mieć tabelkę z cechami bohatera, tak uważam. Ale w owych strukturach, mapach (a i tabelkach cech postaci, jak mniemam) kryje się pewna pułapka, przed którą pragnę ostrzec: otóż prędzej albo później autor łapie się na tym, że przenosi to coś żywcem do książki. Może nie wszyscy tak mają. Ja niestety miałem (zapewne będę miał jeszcze) i naprawdę byłem w kłopocie. Szkice, będące przecież tylko pomocą, tak wlazły mi do głowy, że nie bardzo umiałem powiedzieć, czy czytelnik pozbawiony owych szkiców pojmie, o co mi chodzi. Zacząłem więc robić z powieści podręcznik wojskowości. Z pomocą przyszli koledzy, których poprosiłem o ocenę; przysięgam, że sam nie byłem już zdolny do obiektywnego spojrzenia. Zatem, jeśli ktoś nie ma godnych zaufania kumpli, którzy w razie czego popukają go w głowę, to powinien uważać. Inaczej gotów opisać bohaterkę (lub bohatera) powieści ze szczegółami takimi, jak ilość włosów pod pachą. Powtarzam: na pewno nie każdy. Ale groźba istnieje. Plan powieści (lub opowiadania). Znów powiem: słyszałem o autorach, którzy rozpisują utwór na rozdziały. Wymyślają fabułę i dalejże do roboty. ROZDZIAŁ I, SCENA 1: Jan i Stanisław siedzą na kanapie, Jan zabiera Staśkowi torebkę. Rozmawiają o proszku do prania — no i tak dalej, mniej lub bardziej szczegółowo. Dla niektórych jest to metoda nie do przyjęcia, wielu autorów nudzi się śmiertelnie pisząc książkę, o której wiedzą już wszystko. Stopień owej pożądanej przez nich niewiedzy bywa różny; niektórzy, siadając do powieści, nie wiedzą o niej prawie nic, znają tylko ogólne realia, więc idą jak przez grę fabularną, nie do końca (a czasem wręcz w znikomym stopniu) kontrolując bohaterów; innymi słowy: wiedzą, co chcą osiągnąć, lecz nie — jakimi środkami. Nie ukrywam, że ten model jest mi bliski. Ale plan powieści? Myślę, że dla wielu twórców jak najbardziej. Oczywiście i tutaj, w obu sposobach, kryją się pewne pułapki Gakże by inaczej?). Nadmiernie przywiązany do planu powieści autor może poczuć się bezsilny, gdy mu nie wychodzi to, co zaplanował — a w literaturze, niestety, nader często tak bywa, że tworzywo stawia głupi opór. Z drugiej strony autor, nie trzymający się sztywno żadnych wytycznych, lubi pojechać w maliny. Gość zostawia każdą scenę, która mu się udała, potem wychodzi na jaw, że pisze romans zamiast horroru, na dodatek romans infantylny (bo nie umie pisać romansów), więc jeśli nawet wydawca nie kopnie go w zadek, to krytycy wyśmieją, a czytelnicy opuszczą. I bywa, że trzeba wyrzucić owoce paru miesięcy, lub tylko tygodni, ciężkiej pracy. To bardzo boli. Okropnie. Jeśli na dodatek bliski jest termin złożenia powieści do druku, a żona, dajmy na to, złamie nogę i odwiedza ją cała rodzina, to można powiesić się na żyrandolu. Dobra, koniec. Wrócę do tematu, jeżeli będą jeszcze jakieś wątpliwości i pytania, chociaż myślę, że już co nieco wiadomo. Pokazałem rozmaite metody (i towarzyszące obraniu tych metod rozterki) głównie po to, żeby dowieść jakie to wszystko różnorodne. Nie ma gotowych recept. Każdy sam musi znaleźć swój sposób i wdrożyć własny system pracy, system powszechnie uznany, albo nie. Bo chyba wiem, co jest najgorsze: otóż najgorsze jest kurczowe trzymanie się nieodpowiedniej metody. Naprawdę, naprawdę, naprawdę — nie dajcie sobie wbić do głowy, że trzeba pisać tak, a nie inaczej, na stojąco albo na siedząco, rano albo w południe. Piszcie wtedy, kiedy Wam wygodnie i tak, jak Wam wygodnie. Jeśli jakiś Aleksander Dumas (czy Balzak, bo już nie pamiętam?) pisał tylko na stojąco i pił kawę, to nie znaczy, że w ten sposób należy tworzyć dzieła. Jeżeli komuś finałowe sekwencje udają się tylko wtedy, gdyż hukiem przelatuje nad nim pociąg — to moim zdaniem bez żadnych rozterek powinien zaopatrzyć się w kask (to roztropne). A tych, co mówią mu: „Głupi! Przecież pisze się pod łóżkiem i w płetwach!‖ należy pouczyć, iż świat jest bardzo różnorodny. Ale trzeba uszanować także ich metody.

Kir Bułyczow — właść. Igor Wsiewołodowicz Możejko pseudonim jednego z najlepszych rosyjskich pisarzy science–fiction, wymienianego jako klasyk współczesnej rosyjskiej literatury fantastycznej obok braci Strugackich. Urodzony w 1934 roku, na stałe mieszka w Moskwie. Jest najbardziej znany ze swojego cyklu humoresek, toczących się w fikcyjnej miejscowości Wielki Guslar. Oprócz tego opublikował wiele utworów z drugiego cyklu połączonych osobą Alicji, futurystycznej nastoletniej bohaterki, uwikłanej w zabawne przygody. Opowiadanie które prezentujemy, jest jednym z najnowszych opowiadań autora i należy do cyklu Guslarskiego. Grzegorz Trębicki autor kilkunastu opowiadań, który zdobył już stałą pozycję na rynku. Miszka w Kielcach. Jego opowiadania od lat utrzymują ten sam, wysoki poziom. Specjalizuje się w klasycznej science fiction, ale nie stroni też od fantasy. Maja Lidia Kossakowska — urodzona w 1972 roku autorka, debiutowała w naszym piśmie w 1996 roku opowiadaniem „Mucha‖. Opublikowała do tej pory około dziesięciu opowiadań, głównie w „Feniksie‖ i w „MiM‘ie‖ Obecnie pracuje nad powieścią dla wydawnictwa „SuperNowa‖. W 2000 roku otrzymała dwie nominacje do nagrody im. Janusza Zajdla. Jest najlepiej znana z opowiadań o aniołach, ale nie stroni także od innych tematów. Prezentowane w niniejszym numerze opowiadanie należy właśnie do cyklu „anielskiego‖. Jest to jej siódme opowiadanie na łamach naszego magazynu.