Benzoni Juliette - 01 - Marianna. Gwiazda Napoleona

JULIETTE BENZONI Marianna Gwiazda Napoleona

PROLOG 1793 Samotne serce Końcem laski Ellis Selton poruszyła przygasające polana. Natychmiast pojawił się płomień, polizał drewno i zwinąwszy się niczym ognista żmija wystrzelił w górę ku czarnym czeluściom kominka. Ellis z westchnieniem opadła na oparcie fotela. Tego wieczoru złorzeczyła całemu światu, a najwięcej samej sobie. Powtarzało się to zawsze wtedy, gdy ciężar samotności wydawał się jej zbyt przytłaczający. Gwałtowne porywy wichru kołysały wierzchołkami wysokich drzew w parku, wirowały wokół pałacu i dmąc w kominy dobywały z nich przeciągłe jęki. Nawałnica obudziła drzemiące w głębi ziemi odwieczne odgłosy, które zdawały się wyłaniać z pomroki dziejów i unosić ku samotnej starej pannie, ostatniej z rodu Seltonów. Nie było mężczyzn, którzy objęliby szlacheckie dziedzictwo, nie było aroganckich, wesołych chłopców, chwatów o donośnych głosach i twardych karkach - oni by ten ciężar unieśli bez najmniejszego wysiłku. Ale nie został już nikt prócz Ellis, trzydziestoośmioletniej panny utykającej na jedną nogę, kulawej Ellis, której nikt nigdy nie wyznał miłości. Wprawdzie bez trudu mogłaby wyjść za mąż, ale ci wszyscy, których wabiła jej fortuna i przepych okazałego Selton Hall, wzbudzali w niej zbyt wiele niechęci, by potrafiła z rezygnacją poddać się władzy któregoś z nich. Kolejne doświadczenia pogłębiały tylko jej pogardę i tak oto stała się pustelnicą, odzianą w surową, szarą suknię, żyjącą wspomnieniami i zamkniętą w swej dumie. Gdy ucichło na chwilę wycie wiatru, z głębi parku dobiegł przytłumiony dźwięk dzwonka. Duży pies, śpiący przy nogach Ellis, otworzył jedno oko. Napotkawszy wzrok swej pani, warknął głucho. - Spokój! - mruknęła, kładąc dłoń na głowie zwierzęcia. - To pewnie spóźniony służący albo jakiś wieśniak, który przyszedł do starego Jima. Drapiąc jedwabistą sierść na psiej głowie, zamierzała powrócić do swych rozmyślań, lecz pies wciąż nie układał się do snu i nasłuchiwał z uniesioną głową, jakby instynkt kazał mu śledzić każdy krok przybysza nadchodzącego przez omiatany

podmuchami wiatru park. Wreszcie zachowanie zwierzęcia zaintrygowało Ellis. - Czyżby jakiś gość? Kto mógłby przyjść o tej porze? Odpowiedź przyniosło po kilku chwilach pojawienie się Parry'ego, majordomusa. Sługa, będący zwykle uosobieniem godności i pogody ducha, tym razem wyglądał na wielce wzburzonego. - Milady, jest tu jakiś człowiek, przybył z daleka i nalega, ażeby milady zechciała go przyjąć. - A któż to znowu? Czego chce? Wydajesz się doprawdy nieswój, Parry. - Bo też to niecodzienny gość, milady, z tego rodzaju ludzi, których rzadko przyjmujemy. Długo musiał nalegać, zanim zgodziłem się zakłócić spokój milady i... - Do rzeczy, Parry, do rzeczy! - zawołała Ellis, niecierpliwie stukając laską o podłogę. - Jeżeli nadal będziesz plątać się w niedomówieniach, to, dalibóg, nigdy się nie dowiem, o co chodzi. Skoro już „zgodziłeś się zakłócić mi spokój", niechże przynajmniej dowiem się, w jakim celu. Majordomus do tego stopnia stracił głowę, że zanim odpowiedział, pozwolił sobie na szpetny grymas. Potem zaś, z właściwą sobie dystynkcją, starając się, by zabrzmiało to należycie lekceważąco, wycedził: - To Francuz, milady, ksiądz katolicki!... Przyniósł ze sobą niemowlę! - Co?... Czyś ty rozum postradał, Parry? Ellis zerwała się z fotela. Twarz jej zszarzała, przybierając barwę sukni, niebieskie oczy pod gęstymi rudymi brwiami zabłysły gniewnie. - Ksiądz? Z dzieckiem? Pewnie jakiś uciekinier ścigany przez policję, próbujący ukryć owoc grzechu! W dodatku Francuz!... Jeden z tych nędzników, którzy mordują szlachtę i obcinają głowy swym panom! I ty myślisz, że ja przyjmę u siebie coś takiego? Jako gorliwa protestantka Ellis Selton nie lubiła katolików i wobec ich kapłanów żywiła odrazę, wynikającą w dużej mierze z głębokiej nieufności. W miarę jak mówiła, jej głos wzbierał coraz gwałtowniejszą złością i wkrótce, zapomniawszy o spokojnej

intonacji, której wymagało dobre wychowanie, podniosła głos do wysokiego, przenikliwego krzyku. Już miała polecić Parry'emu, by kazał intruzowi iść precz, gdy do biblioteki ledwie majordomus lekko pchnął drzwi - wszedł niewysoki, czarno odziany mężczyzna, niosąc w ramionach spore zawiniątko. - Myślę jednak, że przyjmie pani to „coś" - odezwał się łagodnym głosem. - Nie odrzuca się tego, co Bóg zesłał. Przybysz był drobny, niemal filigranowy. Jego twarz sprawiała trochę niepokojące wrażenie, lecz wynikało to z faktu, że pokrywała ją gruba warstwa brudu i kilkudniowy zarost. Zadarty nos, który zwykle nadaje twarzy wyraz nieco ironiczny i arogancki, teraz, zważywszy na mizerny stan jego właściciela, sprawiał wrażenie wprost tragiczne. Wszelako zarówno przed brzydotą, jak i banalnością ratowały tę twarz ogromne, szare oczy, bardzo piękne i błyszczące niezwykłym blaskiem, łagodne i zarazem głębokie, dodające uroku inteligentnej fizjonomii nieznajomego. Lady Selton, pomimo gniewu, zauważyła także delikatne dłonie i wąskie stopy, niezawodne znaki rozpoznawcze szlachetnej rasy. Spostrzeżenie to nie złagodziło wszakże jej wzburzenia. Blada przed chwilą twarz mocno spąsowiała. - Jeśli dobrze zrozumiałam - rzuciła drwiąco - to sam Bóg pana tutaj przysyła? Gratulacje, mój poczciwcze, nie brak ci tupetu! Parry, zawołaj no tu ludzi, niech wyrzucą za drzwi tego oto boskiego posłańca... razem z bękartem, którego ukrywa pod peleryną! Nie wątpiła, że jej słowa przestraszą nieznajomego, lecz on wcale nie wyglądał na zbitego z tropu. Nie straciwszy kontenansu, potrząsnął tylko głową, patrząc prosto w oczy rozjuszonej starej panny. - Mnie, milady, może pani kazać wyrzucić, jeśli taka wola odrzekł, wydobywając spomiędzy fałd płaszcza przyniesione ze sobą śpiące dziecko. - Proszę tylko, by przyjęła pani to, co Bóg pani zsyła. Ja sam zdaję się na boskie miłosierdzie i nie o sobie bynajmniej mówiłem, lecz jedynie o tej... - Pańscy protegowani mnie nie interesują. Mam swoich własnych biedaków!

- ... tej oto - ciągnął nieznajomy, nie tracąc wątku i nadając głosowi uroczysty ton - Mariannie Elżbiecie d'Asselnat, która jest pani siostrzenicą. Na Ellis Selton spadło to jak grom z jasnego nieba. Laska, na której się wspierała, z suchym stukotem osunęła się na podłogę, lecz Ellis nawet nie drgnęła, by ją podnieść. W trakcie swej przemowy mężczyzna zrzucił z ramion zrudziały, przemoczony deszczem, mocno sfatygowany płaszcz i przysunął się do kominka. Odblask ognia oświetlił twarz głęboko uśpionego, kilkumiesięcznego niemowlęcia, spoczywającego w zniszczonym beciku. Ellis otworzyła usta, jakby chciała coś powiedzieć, lecz nie wydała żadnego dźwięku. Osłupiałym z przerażenia wzrokiem powiodła od śpiącego dziecka do twarzy nieznajomego i na koniec jej oczy spoczęły na Parrym, który z szacunkiem podawał jej laskę. Pochwyciła ją niczym ostatnią deskę ratunku, ściskając uchwyt tak mocno, aż pobielały stawy jej dłoni. - Zostaw nas, Parry! - mruknęła głosem dziwnie niskim i schrypniętym. Gdy za majordomusem zamknęły się drzwi, lady Selton spytała: - Kim pan jest? - Jestem kuzynem markiza d'Asselnat... a także chrzestnym ojcem Marianny. Nazywam się Gauthier de Chazay, ksiądz Gauthier de Chazay - uściślił, lecz w jego głosie nie było nawet śladu wyzwania. - Wobec tego zechce mi ksiądz wybaczyć to powitanie. Nie mogłam się domyślić... Ale... - ożywiła się - powiedział ksiądz, że to dziecko jest moją siostrzenicą... - Marianna jest córką pani siostry, Anny Selton, i markiza Piotra d'Asselnat, jej męża. A jeśli przybyłem tu, milady, by prosić o ratunek i protekcję dla dziecka, to dlatego, że pozostało mu na świecie już tylko pani czułe serce... i moje! Powoli, nie odrywając wzroku od księdza, Ellis cofnęła się, a gdy jej drżąca ręka napotkała poręcz fotela, ciężko się nań osunęła. - Co się stało? Gdzie jest moja siostra... mój szwagier? Skoro przyniósł mi ksiądz ich dziecko, to pewnie...

Zabrakło jej odwagi, by dokończyć zdanie, lecz zduszony przerażeniem głos upewnił księdza, że już odgadła. Jego szare oczy napełniły się łzami i z bezgranicznym współczuciem spoczęły na starej pannie. W popielatej jedwabnej sukni, cudacznym białym czepku z zielonymi wstążkami, wplecionymi w gęste, rude, wręcz ogniście czerwone włosy, wyglądała i dziwacznie, i zarazem majestatycznie. Odruchowo podwinęła pod fotel swą kaleką nogę. Przed pięcioma laty, wskutek upadku z konia, okulała bez nadziei na odzyskanie sprawności. Ksiądz dostatecznie długo obcował z ludźmi doświadczonymi przez los, by zrozumieć bolesną i wyniosłą samotność tej kobiety. Bardzo trapiło go to, że jeszcze i on przysparza jej cierpień. - Proszę wybaczyć - powiedział cicho - że jestem dla pani zwiastunem nieszczęścia. Otóż przed miesiącem, jak pani z pewnością wiadomo, królowa Maria Antonina została ścięta na gilotynie, już wcześniej splamionej krwią jej dostojnego małżonka. Doszło do tego pomimo wysiłków grupy wiernych przyjaciół, by wyrwać ją, in extremis, z rąk oprawców. Nie powiodło się im, oczywiście... Dwa dni później kilku z nich przypłaciło życiem swą wierność monarchii. Wśród nich był markiz d'Asselnat... - A moja siostra? - Pragnęła towarzyszyć mężowi w jego ostatniej drodze i pozwoliła, by aresztowano ją razem z nim. Życie bez Piotra nie przedstawiało już dla niej żadnej wartości. Wiedziała pani z pewnością jak głęboka, gorąca miłość ich łączyła. Szli na szafot, jakby mieli stanąć przed ołtarzem kaplicy w Wersalu, trzymali się za ręce... uśmiechnięci! Szloch przerwał jego słowa. Rzęsiste łzy spływały po policzkach Ellis, lecz wcale nie starała się ich ukryć. Wydawały się jej tak naturalne! Nawet nie zdawała sobie sprawy, że od tak dawna powstrzymywała się od płaczu! Ściśle mówiąc - od dnia, gdy Anna, jej młoda, zachwycająco piękna siostra, oddała serce przystojnemu francuskiemu dyplomacie, dla którego porzuciła swój kraj, religię i to wszystko, co było jej drogie zanim poznała Piotra d'Asselnat. W Anglii Anna mogła zostać księżną, ale wolała zostać francuską markizą raniąc serce swej starszej o piętnaście lat siostry, która opiekowała się nią po śmierci matki.

Tamtego dnia Ellis nie mogła oprzeć się wrażeniu, że Anna odchodzi ku tragicznemu przeznaczeniu. Nie bardzo wiedziała, skąd bierze się to przeświadczenie. I teraz to, co jej obwieścił ksiądz de Chazay, stanowiło ostateczne wyjaśnienie tamtych koszmarnych przeczuć. Wzruszony jej milczącym cierpieniem, człowiek w czerni nadal stał przed nią, machinalnym ruchem kołysząc śpiące niemowlę. Ale nagle Ellis zerwała się i wyciągnęła ku dziecku drżące, pożądliwe ramiona; uniosła dziewczynkę delikatnie i przytuliła do swej wychudłej piersi, z niejaką obawą wpatrując się w drobną twarzyczkę zwieńczoną miękkimi, ciemnymi lokami. Ostrożnie i nieśmiało przesunęła palcem po maleńkiej piąstce. Łzy przestały płynąć i na pozbawionej wdzięku twarzy pojawił się wyraz tkliwej łagodności. Ksiądz wówczas zdecydował się usiąść, gdyż nagle, wskutek narastającego od tygodni zmęczenia, ugięły się pod nim kolana. Nadal jednak spoglądał na ostatnią z Seltonów, odkrywającą w sobie macierzyńskie instynkty. Na długiej twarzy, okolonej rudymi włosami, oświetlonej płomieniami ognia, odbijała się niezwykła mieszanina uczuć - miłości i cierpienia. - Do kogo jest podobna? - szepnęła Ellis. - Anna była jasną blondynką, a to dziecko ma ciemne włosy. - Jest podobna do ojca, ale oczy ma z pewnością po matce. Zobaczy pani, gdy mała się obudzi... Marianna, jakby tylko czekała na pozwolenie, otworzyła oczy, zielone niczym młode pędy traw, i spojrzała na ciotkę. Natychmiast jednak maleńki nosek zmarszczył się, usteczka wykrzywiły w bolesnym grymasie i niemowlę jęło przeraźliwie wrzeszczeć. Zaskoczona Ellis drgnęła i niewiele brakowało, a upuściłaby dziecko. Bliska paniki, rzuciła okiem na księdza. - Boże mój! Co jej jest? Czy jest chora? Czy sprawiłam jej ból? Gauthier de Chazay uśmiechnął się dobrotliwie, ukazując pokaźne białe zęby. - Przypuszczam, że jest po prostu głodna. Od rana nic nie jadła. Dałem jej tylko wody zaczerpniętej ze źródła. - Ksiądz, oczywiście, także nic nie jadł! O czymże to ja myślę! Rozpamiętuję swoje żale, a tymczasem i ksiądz, i ten aniołek umieracie z głodu i znużenia...

W jednej chwili ciszę pałacu zmącił gwar głosów i krzątanina służby. Jeden ze służących został wysłany po niejaką panią Jenkins, inni przynieśli wykwintną kolację, z gorącą herbatą i starą whisky. Wreszcie Parry otrzymał polecenie, by przygotować pokój dla gościa z Francji. Wszystkie polecenia wykonywano ze zdumiewającą szybkością. Parry zniknął, służba wniosła suto zastawiony stół, a na koniec pani Jenkins, matrona rozłożysta i dość już leciwa, z wielkim dostojeństwem wkroczyła do pokoju. Jej godna postawa wynikała z piastowanej przez nią zaszczytnej funkcji housekeeper (housekeeper - klucznica, ochmistrzyni). Ale cały jej majestat rozpłynął się jak masło na słońcu, gdy lady Selton podała jej dziecko. - Weź ją na ręce, moja droga Jenkins... To wszystko, co nam pozostało po lady Annie. Ci przeklęci krwiożerczy oprawcy zabili ją za to, że chciała ratować nieszczęsną królową. Trzeba zaopiekować się tym dzieckiem, bo prócz nas nie ma już nikogo... a i ja mam tylko ją! Gdy wszyscy wyszli, zwróciła się do księdza de Chazaya, zdobywając się na uśmiech, choć nadal łzy płynęły po jej policzkach. - Proszę się rozgościć... posilić, a potem... wszystko mi ksiądz opowie. Ksiądz mówił długo, opowiadając o ucieczce z Paryża z niemowlęciem znalezionym w splądrowanym przez rozpasaną tłuszczę pałacu markiza d'Asselnat. Tymczasem piętro wyżej, w pokoju obitym błękitnym aksamitem, Marianna, wykąpana i nakarmiona ciepłym mlekiem, zasnęła spokojnie, ukołysana przez starą Jenkins. Pełna godności jejmość łagodnie i z bezgraniczną czułością kołysała kruche ciałko, przebrane w batysty i koronki, które kiedyś służyły matce małej Marianny, i śpiewała starą balladę, odnalezioną w zakamarkach pamięci: O mistress mine, where are you roaming... O mistress mine, where are you roaming O stay and hear your true love s coming, That causing both high and low... Do kogo kierowała słowa tej starej pieśni, ułożonej przez Szekspira? Czy do nieuchwytnego cienia Anny Selton, czy do dziewczynki, która znalazła schronienie w samym sercu

angielskiej ziemi? W oczach pani Jenkins, z uśmiechem nucącej pieśń maleńkiej dziewczynce, kręciły się łzy. Tak oto Marianna d'Asselnat wkroczyła do pradawnej siedziby swych przodków i postawiła stopę na angielskiej ziemi, by przeżyć tam dzieciństwo.

1809 Panna młoda z Selton Hall

Noc poślubna... Dłoń księdza zamaszyście nakreśliła w powietrzu znak krzyża. Gdy kapłan wymówił słowa błogosławieństwa, głowy zebranych pochyliły się i Marianna uświadomiła sobie, że jest już mężatką. Ogarnęła ją nagła fala niepohamowanej, żywiołowej radości, a wraz z nią poczucie, że zmiana, która nastąpiła w jej życiu, jest absolutnie nieodwracalna. Od tej pory nie była już panią swego losu, lecz duszą i ciałem łączyła się z mężczyzną, którego dla niej wybrano, którego jej narzucono, a jednak za nic w świecie na innego by go nie zamieniła. Już w chwili, gdy po raz pierwszy się przed nią skłonił, Marianna wiedziała, że go kocha. Od samego początku zatraciła się w miłości do niego i oddała mu serce z taką pasją, z jaką oddawała się wszystkiemu, co robiła - z żarliwością pierwszych miłosnych uniesień. Jej dłoń, na której zaledwie przed godziną zalśniła ślubna obrączka, drżała w dłoni Francisa. Marianna podniosła na niego przepełnione zachwytem oczy. - Na zawsze! - szepnęła. - Dopóki śmierć nas nie rozłączy. Uśmiechnął się do niej z nieco wyniosłą pobłażliwością, jak dorosły słuchający egzaltowanej paplaniny dziecka, lekko ścisnął drobne palce Marianny, a następnie wypuścił jej dłoń i pomógł młodej żonie usiąść. Za chwilę miała rozpocząć się msza. Świeżo upieczona mężatka pilnie zaczęła słuchać słów księdza, lecz wkrótce jej myśl oderwała się od ślubnej ceremonii i niepowstrzymanie uleciała ku Francisowi. Wzrok Marianny prześlizgnął się po koronkach spowijających ją jak obłok i spoczął na wyrazistym profilu męża. Trzydziestoletni Francis Cranmere był wyjątkowym okazem męskiej urody. Wysoki, pełen arystokratycznego, nonszalanckiego wdzięku, mógłby uchodzić za odrobinę zniewieściałego, gdyby nie siła i energia bijące z każdego ruchu jego wysportowanego ciała. Również wyniosłe czoło i władczy, hardo wysunięty podbródek, spoczywający na wysokim kołnierzu owiniętym pokaźnych rozmiarów muślinowym krawatem, przydawały charakteru jego aż nazbyt pięknej twarzy, szlachetnej, lecz zastygłej w wyrazie wiecznego znudzenia. Śnieżnobiałe dłonie, wyłaniające się z

koronkowych mankietów, godne były kardynała, lecz atletycznego torsu zarysowującego się pod opiętym frakiem nie powstydziłby się wytrawny zapaśnik. Lord Cranmere, dandys o głowie anioła i ciele flibustiera, stanowił zaskakujące połączenie kontrastów. Całość ta wszakże nie była pozbawiona uroku, któremu niewiele kobiet zdołało się oprzeć. W każdym razie siedemnastoletniej Mariannie wydał się uosobieniem doskonałości. Zamknęła na chwilę oczy, by wyraźniej poczuć smak szczęścia, a potem spojrzała na ołtarz przybrany późnymi kwiatami i jesiennymi liśćmi, wśród których płonęło kilka woskowych świec. Wzniesiono go w dużym salonie Selton Hall, gdyż w promieniu wielu mil nie było katolickiej kaplicy, a tym bardziej - katolickich księży. Anglia króla Jerzego III przechodziła wówczas jeden z owych gwałtownych, stale się powtarzających ataków wrogości wobec papistów i trzeba było aż protekcji księcia Walii, by ślub katoliczki i protestanta mógł się odbyć w zgodzie z obydwoma obrządkami. Przed godziną młodą parę pobłogosławił pastor, teraz zaś, dzięki przychylności wpływowego protektora, odbywała się msza celebrowana przez księdza Gauthiera de Chazaya. Żadna ludzka siła nie mogłaby mu przeszkodzić w pobłogosławieniu małżeństwa jego chrzestnej córki. Dziwny był to ślub, bez przepychu, jedynie ze skromną dekoracją składającą się z kwiatów i kilku świec, podkreślających doniosłość chwili. Poza prowizorycznym ołtarzem wystrój sali pozostał nie zmieniony: wysoki biały strop ze złoceniami na sześciokątnych kasetonach, obicia ścian z purpurowo - białego genueńskiego aksamitu, ciężkie XVII wieczne meble, bogato rzeźbione i obficie złocone, a wreszcie ogromne płótna przedstawiające pompatycznie upozowane postacie przodków rodu Seltonów. Wszystko to nadawało ceremonii charakter nierealny, jakby ponadczasowy, do czego przyczyniała się również niezwykła suknia panny młodej. Toaletę ową miała na sobie matka Marianny, gdy w obecności króla Ludwika XVI i królowej Marii Antoniny brała w Wersalu ślub z Piotrem Ludwikiem d'Asselnat, markizem de Villeneuve. Była to wyszukana, galowa szata z białego atłasu,

suto przyozdobiona pakami róż i koronkami, o niewiarygodnie szerokiej spódnicy ze sztywnej srebrnej tkaniny, upiętej na rozłożystym panier, i mnóstwie halek. Szeroki, prostokątny dekolt, pomiędzy bezlitośnie zesznurowanym gorsetem a naszyjnikiem składającym się z licznych sznurów pereł, głęboko odsłaniał dziewczęcą pierś. Z wysokiej upudrowanej peruki, w której lśniły brylanty, spływał - niczym ogon komety - długi, koronkowy welon. Tę wspaniałą staroświecką szatę Anna Selton przysłała niegdyś na pamiątkę swej siostrze Ellis, która przez wszystkie te lata z pietyzmem ją przechowywała. Gdy Marianna była małą dziewczynką, ciotka Ellis często pokazywała jej tę suknię. Zawsze z trudem powstrzymywała łzy, wyjmując ją ze skrzyni z egzotycznego, zamorskiego drewna, ale lubiła patrzeć na rozpromienioną zachwytem buzię dziecka. - Pewnego dnia - mawiała - i ty włożysz tę piękną suknię. Będzie to dla ciebie szczęśliwy dzień. O tak, na Boga, będziesz tego dnia szczęśliwa!... - powtarzała, stukając laską o podłogę, jakby nakazywała losowi, by jej był posłuszny. I rzeczywiście, Marianna była szczęśliwa. Uderzenia laski, którymi Ellis Selton akcentowała swe żądania, brzmiały już teraz tylko we wspomnieniach jej siostrzenicy. Od tygodnia apodyktyczna stara panna o wielkim sercu spoczywała w monumentalnym palladiańskim grobowcu w głębi parku, gdzie spoczęli niegdyś jej przodkowie. I ten ślub był owocem jej oficjalnie wyrażonej ostatniej woli, której wszak nie godziło się odrzucać. Począwszy od tamtego jesiennego wieczoru, gdy wyczerpany, słaniający się na nogach człowiek złożył w jej ramionach kilkumiesięczne niemowlę płaczące z głodu, Ellis Selton odnalazła sens swego samotnego życia. Starzejąca się kobieta, wyniosła, despotyczna i porywcza, zmieniła się nagle, w sposób całkiem naturalny, we wspaniałą matkę dla osieroconej dziewczynki. Bywało nieraz, że w środku nocy budziła się ogarnięta gwałtownym przypływem czułości i na samą myśl o niebezpieczeństwach, których niegdyś uniknęła jej siostrzenica, oblewała się zimnym potem i nie mogła złapać tchu z przerażenia.

Wówczas, nie mogąc powściągnąć impulsu, który zmuszał ją, by natychmiast wstała z łóżka, zrywała się i boso, z podrygującymi na plecach rudymi warkoczami, podpierając się laską, biegła do przestronnego, sąsiadującego z jej sypialnią pokoju, gdzie smacznie spała Marianna. Długo stała przy małym łóżeczku, wpatrując się w dziewczynkę, która okazała się jedynym sensem jej życia. Potem, gdy trwoga zrodzona z sennego koszmaru mijała, a serce odzyskiwało spokojny rytm, Ellis Selton wracała do sypialni, nie po to, by ułożyć się do snu, lecz by w nieskończoność dziękować Bogu, że raczył zesłać starej pannie tak cudowny dar: dziecko, które miała tylko dla siebie. Marianna na pamięć znała historię swego ocalenia, bo setki razy słyszała ją od ciotki. Ellis Selton była zagorzałą protestantką, o głęboko zakorzenionych przekonaniach religijnych. Ale potrafiła dostrzec i docenić prawdziwe męstwo, toteż śmiały czyn księdza de Chazaya uznała za w pełni zasługujący na szacunek angielskiej damy. - Ten księżulo papista to nie byle kto! - wykrzykiwała niezmiennie na zakończenie swej opowieści. - Toż i ja bym się lepiej nie spisała! A trzeba przyznać, że była ona osobą o niespożytej energii i niewyczerpanej potrzebie działania. Uwielbiała konie i zanim uległa wypadkowi, większą część dnia spędzała w siodle, przemierzając rozległe włości z jednego krańca na drugi, wszystkiego doglądając. Niewiele szczegółów uchodziło jej bystrym błękitnym oczom. Gdy tylko Marianna zaczęła poruszać się o własnych siłach, zaraz została posadzona na kucyka, oswojona z zimną wodą zarówno tą do mycia, jak i w rzece, gdzie uczyła się pływać. Lekko ubrana i w zimie, i w lecie, zawsze chodziła z gołą głową i w wieku lat ośmiu upolowała swego pierwszego lisa. Otrzymała wychowanie, którego żaden chłopiec by się nie powstydził, lecz które dla dziewczynki, zwłaszcza w tamtych czasach, uznawano za wysoce niekonwencjonalne. Stary Dobs, nadzorujący pracę stajennych, nauczył ją nawet posługiwać się bronią. W wieku pięciu lat umiała wywijać szpadą ze zręcznością godną świętego Jerzego i z odległości dwudziestu kroków trafiała w sam środek karty do gry.

Zadbano także i o jej umysł. Władała kilkoma językami obcymi, miała nauczyciela historii, geografii, literatury, muzyki, tańca, a nawet śpiewu, natura bowiem obdarzyła ją głosem czystym i o ciepłej barwie, stanowiącym jeden z najcenniejszych jej przymiotów. Znacznie przewyższając współczesne sobie kobiety rozległością wykształcenia, stała się przedmiotem dumy swej ciotki, pomimo pożałowania godnej skłonności do pochłaniania wszystkich powieści, które wpadły jej w ręce. - Nie ma takiego tronu, na którym śmiało nie mogłaby zasiąść! - zapewniała z przekonaniem stara panna, podkreślając swe słowa energicznymi uderzeniami laski o podłogę. - Trony nigdy nie były meblami nazbyt wygodnymi do siedzenia - odpowiadał ksiądz de Chazay, częsty powiernik ambitnych marzeń lady Ellis - a od pewnego czasu stały się wręcz nie do wytrzymania! Jego spotkania z Ellis miały przebieg chaotyczny i burzliwy. Teraz, gdy odeszły już w przeszłość, Marianna wspominała je z nostalgią i lekkim rozbawieniem. Lady Selton, szczera protestantka, traktowała katolików z niepohamowaną niechęcią, a wobec księży przejawiała coś na kształt zabobonnego lęku. Zdawało się jej, że czuje od nich swąd płonącego stosu, gdyż w jej mniemaniu ciążyła na nich odpowiedzialność za okrutne praktyki Inkwizycji. Nie kończące się utarczki słowne Ellis z księdzem Gauthierem pełne były zapalczywości, a jakkolwiek żadne z nich nie żywiło nadziei na przekonanie adwersarza do swych racji, nigdy takich prób nie zaniechali. Ona z oburzeniem wygrażała zielonemu sztandarowi Torquemady, a Gauthier miotał gromy na Henryka VIII za stosy przez niego wznoszone, na okrucieństwa fanatyka Johna Knoxa i przypomniawszy o męczeńskiej śmierci katoliczki Marii Stuart, ruszał do szturmu na anglikańską twierdzę. Potyczka kończyła się na ogół całkowitym wyczerpaniem przeciwników. Lady Ellis kazała podać herbatę, której towarzyszyła - specjalnie na cześć gościa butelka starej whisky. Potem powracał spokój i zadowoleni z siebie adwersarze zasiadali z kartami w rękach przy mozaikowym stoliku do gry w tryktraka, by zmierzyć się w znacznie bardziej pokojowej potyczce, przebiegającej w duchu wzajemnego szacunku, który dzięki dobrej woli obu stron nigdy

nie ponosił uszczerbku. Dziecko zaś wracało do swoich zabaw, przekonane, że wszystko układa się jak najpomyślniej na tym najlepszym ze światów, ponieważ ci, których kochało, żyją ze sobą w zgodzie. Pomimo niewzruszonych przekonań religijnych ciotki, Mariannie wpajano wiarę ojca. Zresztą, prawdę mówiąc, te osobliwe lekcje religii, które dziewczynka nazywała „wojnami religijnymi", nie zdarzały się zbyt często. Ksiądz Gauthier de Chazay z rzadka tylko pojawiał się w Selton Hall i bawił tam krótko. Nikt właściwie nie wiedział, czym on się zajmuje, ale jedno było pewne: wiele podróżował do Niemiec, Polski, a nawet Rosji i spędzał tam wiele czasu. Czasami zatrzymywał się w pobliżu kolejnych rezydencji hrabiego Prowansji, który po śmierci delfina w więzieniu Tempie w 1795 roku ogłosił się królem jako Ludwik XVIII. Bywał w Weronie, w Mittau, w Szwecji. Od czasu do czasu zawijał do Anglii, lecz wkrótce znikał, zawsze w pośpiechu, zawsze też dyskretnie przemilczając cel swoich podróży. Nigdy zresztą nikt mu takich pytań nie zadawał. Gdy ubiegłej wiosny monarcha bez królestwa osiadł w Hartwell House, w tejże samej chwili ksiądz na dobre, jak się zdawało, zamieszkał w Anglii. Od tamtej pory odbywał tylko krótkie podróże. Naturalnie wszystkie te jego peregrynacje bardzo Mariannę i jej ciotkę intrygowały. Ellis często wykrzykiwała: - Wcale bym się nie zdziwiła, gdyby nasz księżulo okazał się tajnym agentem na usługach Rzymu! A jednak tuż przed śmiercią wolała wezwać księdza, a nie pastora Harrisa, którego nie cierpiała z całej duszy i nazywała „przeklętym, nadętym durniem". Ciężka grypa, którą swoim zwyczajem całkowicie zbagatelizowała, poczyniła w ciągu tygodnia takie postępy, że chora stanęła w obliczu śmierci. Bez trwogi, spokojnie i nie tracąc jasności umysłu lady Selton spojrzała prawdzie w oczy, żałując jedynie, że nadeszło to przedwcześnie. - Tyle miałam jeszcze do zrobienia! - westchnęła. - W każdym razie spodziewam się, że w tydzień po moim pogrzebie mała Marianna zostanie mężatką!

- Tak szybko? Wszak jeszcze ja tutaj jestem, zatroszczę się o nią - zaoponował ksiądz. - Ksiądz? Mój nieszczęsny przyjacielu! Równie dobrze można powierzyć ją opiece wichru! Tylko patrzeć, jak ksiądz lada dzień wyruszy na jedną z tych tajemniczych ekspedycji i dziecko zostanie samo. O nie, zaręczyła się i musi ją ksiądz wydać za mąż! Powiedziałam: tydzień! Obiecuje ksiądz? Ksiądz Gauthier obiecał. I oto tego deszczowego listopadowego wieczoru 1809 roku, wierny danemu słowu, udzielił ślubu Mariannie d'Asselnat i Francisowi Cranmere'owi. Stojąc przed ołtarzem, odziany w biały, jedwabny ornat haftowany w złote lilie, użyczony przez Aleksandra de Talleyrand - Perigord (Arcybiskup Reims, pod koniec życia arcybiskup Paryża. Pozostał wiemy monarchii, w odróżnieniu od swego słynnego bratanka, Karola Maurycego, podówczas ministra Napoleona I, cesarza Francuzów.), jałmużnika królewskiego na dworze Ludwika XVIII, uroczyście celebrował mszę. Jego drobna, filigranowa postać przyobleczona w kapłańskie szaty, sprawiała wrażenie jakby większej i bardziej majestatycznej, co podkreślało dostojną szlachetność pełnych skupienia, powolnych gestów. Nie wyglądał na swoje czterdzieści pięć lat i zachował zdumiewająco młodzieńczą aparycję. Jedynie białe pasemka, które pojawiły się w gęstych, czarnych włosach okalających tonsurę, zdradzały upływ czasu. Mariannę wzruszały te oznaki nadchodzącej starości, zwłaszcza że domyślała się, iż są one skutkiem nie tylko mijających lat, lecz także ciężkich przeżyć i wytężonej pracy w służbie bliźnich. To, co o księdzu wiedziała, a także to, co tylko podejrzewała, wzbudzało w jej sercu wielką miłość do niego. Toteż obecne szczęście było nieco zmącone faktem, iż ukochany ojciec chrzestny nie wydaje się podzielać jej entuzjazmu. Wiedziała, że nie pochwalał małżeństwa z angielskim protestantem i wolałby ujrzeć ją u boku jednego z młodych emigrantów z otoczenia księcia de Berry, a na jej ślub zgodził się wyłącznie dlatego, by wypełnić ostatnią wolę ciotki. Odnosiła ponadto wrażenie, że Francis Cranmere w oczach księdza de Chazay nie znalazł również uznania jako człowiek. Kapłan dopełniał więc świętego obowiązku, czynił to jednak bez radości.

Gdy po skończonej ceremonii podszedł do młodej pary, Marianna uśmiechnęła się do niego, jakby chciała go podnieść na duchu, nakłonić, by podzielił jej szczęście, i wygładzić głęboką zmarszczkę, rysującą się między jego brwiami, świadczącą o głębokiej trosce. Spojrzenie Marianny zdawało się mówić: „Jestem szczęśliwa, wiem, że ksiądz mnie kocha, dlaczego zatem i ksiądz miałby nie być szczęśliwy?" W jej niemym pytaniu krył się pewien niepokój. Teraz, gdy zabrakło ciotki Ellis, ksiądz Gauthier był dla niej jedyną bliską osobą. Pragnęła znaleźć pełną i płynącą z głębi serca aprobatę swej miłości. Ale czoło księdza się nie rozpogodziło. Z zadumą spoglądał na państwa młodych i Marianna gotowa była przysiąc, że dostrzega w jego oczach dziwną mieszaninę litości, gniewu i niepokoju. Przedłużające się milczenie stało się nagle tak krępujące, że Gauthier de Chazay ocknął się z zamyślenia i na jego zaciśniętych wargach pojawił się wymuszony uśmiech. Ujął dłoń Marianny. - Życzę ci, moje dziecko, abyś była tak szczęśliwa, jak tylko, nie obrażając Stwórcy, można być szczęśliwym na tym ziemskim padole. Bóg jeden wie, kiedy znów się zobaczymy! - Ksiądz wyjeżdża? - spytała Marianna z nagłym niepokojem. - Ależ ksiądz nic mi o tym nie mówił... - Obawiałem się powiększyć zamęt, który panował ostatnio w tym domu, i zmącić, choćby nieznacznie, twoją radość. Owszem, na wezwanie Ojca Świętego jadę do Włoch. Teraz wszakże twój los spoczywa w rękach męża, które, jak ufam, będą dla ciebie czułe i opiekuńcze. Ostatnie słowa skierował do młodego mężczyzny. Lord Cranmere uniósł głowę, wyprostował plecy i zmierzywszy księdza wzrokiem, rzucił z nutą wyzwania: - A ja mam nadzieję, księże, że kwestia ta nie budzi żadnych wątpliwości! Marianna jest bardzo młoda i jestem pewien, że okaże się uległą żoną. Dlaczego zatem nie miałaby być szczęśliwa? - Uległość to nie wszystko! Liczy się jeszcze czułość, wyrozumiałość, wzajemne zrozumienie... miłość!

W głosach obydwu mężczyzn brzmiała z trudem tłumiona, ledwie wyczuwalna złość. Zaniepokoiło to Mariannę: ksiądz i jej mąż nie zamierzali chyba wszczynać kłótni u stóp ołtarza? Nie mogła pojąć, skąd się bierze skrywana wrogość chrzestnego ojca wobec męża, którego wybrała dla niej ciotka Ellis. Była niemal pewna, że nie wynikało to z różnicy wyznania. A zatem skąd? Co ksiądz miał mu do zarzucenia? Czy lord Cranmere nie był najbardziej czarującym, najwspanialszym, najtroskliwszym, najinteligentniejszym, naj... Gdy Marianna zaczynała wyliczać zalety swego narzeczonego, tak się na ogół zapamiętywała, że traciła poczucie rzeczywistości. Zanim zdążyła cokolwiek powiedzieć, ksiądz de Chazay uciął rozmowę, zwracając się do Francisa: - Powierzam ją panu! - Może ksiądz być spokojny! - padła oschła odpowiedź. Ksiądz pospiesznie podszedł do ołtarza, wychylił kielich i zniknął w zakrystii, urządzonej naprędce w dawnym buduarze ciotki Ellis. Pierwotne przeznaczenie tego pokoju było sprzeczne z naturą jego właścicielki i dlatego też nigdy go jako buduaru nie wykorzystywała. Znajdowało się tam więcej myśliwskich utensyliów, pejczów i szpicrut niż miękkich poduszek i kruchych figurek z porcelany. Francis, jakby nagle wyzwolił się z krępujących go więzów, uśmiechnął się do żony i skłoniwszy lekko swą wysoką postać, podał ramię Mariannie. - Pójdziemy, moja droga? Bardzo powoli, ramię przy ramieniu, zaczęli kroczyć przez wielki salon. Poza stojącą przy podwójnych drzwiach zbitą gromadką onieśmielonej służby, gości było niewielu, jak zwykle, gdy ślub odbywa się tuż po ceremonii żałobnej. Niemniej znakomitość przybyłych osób rekompensowała niewielką ich liczbę. Silne ramię Francisa zawiodło młodą żonę przed oblicze księcia Walii, który lorda Cranmere'a zaliczał do grona zaufanych przyjaciół i pragnął wraz z kilkoma osobami ze swej stałej świty uświetnić zaślubiny jednego ze swych faworytów. Składając głęboki ukłon przed księciem, Marianna zdziwiła się,

że jego obecność nie wywołuje w niej większej ekscytacji. Wyniosła postać przyszłego króla tchnęła dostojeństwem, a nawet pewnym majestatem, lecz zbliżająca się pięćdziesiątka i fenomenalny apetyt nieubłaganie zaokrąglały jego sylwetkę - z czym książę coraz słabiej walczył - jednocześnie zaś jego dumne oblicze nieodwołalnie przybierało barwę głębokiej purpury. Wszyscy w Anglii, nawet takie niewiniątka jak Marianna, wiedzieli, że książę pławi się w rozpuście i całkiem oficjalnie jest bigamistą, gdyż najpierw poślubił swą kochankę Mary Fitzherbert, z miłości, a potem, pod przymusem - księżniczkę Karolinę Brunszwicką, której z całej duszy nienawidził. I ten właśnie „Georgie" zwrócił teraz łaskawe spojrzenie na Mariannę, uśmiechnął się i raczył pochylić swą korpulentną postać, by pomóc pannie młodej podnieść się z głębokiego pokłonu. - Zachwycająca! - orzekł. - Jest pani doprawdy zachwycająca, lady Cranmere. I gdybym już nie był tak sowicie zaopatrzony w małżonki, to słowo daję, chybabym się o panią poróżnił z moim drogim Francisem! Moje najlepsze życzenia! - Dziękuję, Wasza Wysokość - bąknęła Marianna, która z zachwytem wsłuchiwała się w dźwięczące jej ciągle w uszach brzmienie nowego nazwiska. Tymczasem książę, rozbawiony własnym dowcipem, wybuchnął gromkim śmiechem, który podchwycili chórem Francis i trzej szlachetnie urodzeni panowie towarzyszący dziedzicowi królewskiego tronu. Marianna już kilkakrotnie ich widziała. Stanowili oni stałą świtę księcia, a zarazem grono najbliższych kompanów Francisa. Byli to: lord Moira, pan Orlando Bridgman i król dandysów George Bryan Brummel, którego twarz o arogancko zadartym nosie, okolona miękkimi, złotymi, starannie ufryzowanymi włosami wspierała się na kunsztownie udrapowanym, niewiarygodnie wymyślnym krawacie. Po chwili rozległ się głęboki głos lorda Cranmere'a dziękującego księciu za jego przybycie i wyrażającego nadzieję, że Jego Wysokość raczy zaszczycić Selton Hall, zajmując podczas obiadu honorowe miejsce przy stole.

- Dalibóg, nie mogę! - odparł książę. - Obiecałem lady Jersey, że będę jej towarzyszyć do Hatchetta. Chce, żebym jej pomógł w wyborze nowego powozu. Ten powóz to sprawa wielkiej wagi, a Londyn jest daleko! Muszę zatem ruszać w drogę. - Opuszczasz mnie, panie? Dziś wieczorem? Marianna zauważyła ze zdumieniem, jak jej mąż gniewnie zacisnął szczęki. Czyżby do tego stopnia był rozczarowany, że nie może na dłużej zatrzymać swego dostojnego gościa? Jej życzenia były wręcz przeciwne: pragnęła gorąco, by wszyscy ci ludzie poszli już sobie i wreszcie zostawili ją sam na sam z ukochanym... We wszystkich romansach, które czytała, młodzi małżonkowie niczego nie życzyli sobie bardziej niż tego, by goście zostawili ich samych. Znów rozległ się przyjemny, lecz nieco prostacki śmiech księcia: - Czyżbyś aż tak obawiał się samotności podczas nocy poślubnej? Doprawdy, Francis, nie poznaję cię... Ale uspokój się, tak całkiem cię znów nie opuszczam. Zostawiam ci to, co najlepsze, bo i Moira, i nasz Amerykanin zostaną tutaj z tobą. A poza tym masz chyba swoją piękną kuzynkę? Tym razem to Marianna nie zdołała powstrzymać grymasu rozczarowania. Korpulentny lord Moira, miłośnik wyszukanej elegancji, zachowujący się z nonszalancją graniczącą wręcz z apatią, był Mariannie obojętny, lecz już od pierwszego spojrzenia wymienionego z człowiekiem, którego książę nazwał „Amerykaninem", wiedziała, że budzi on w niej żywą antypatię. Nie mówiąc już o „pięknej kuzynce", dumnej i nieprzystępnej Ivy, która ją lekceważyła i traktowała jak smarkulę i wieśniaczkę, a w dodatku miała czelność afiszować się „rodzinną" zażyłością łączącą ją z Francisem. Odwróciwszy głowę, by ukryć przygnębienie, które rażąco kontrastowało z rozpromienionym nagle wyrazem twarzy Francisa, pochwyciła spojrzenie owego Amerykanina. Stał przy oknie, w odległości kilku kroków od gromadki otaczającej księcia. Z rękami założonymi do tyłu, mocno wsparty na lekko rozstawionych nogach, sprawiał wrażenie, jakby znalazł się tam przypadkiem, wstępując na chwilę po drodze, i rzeczywiście, na

tle pozostałych mężczyzn wyraźnie się wyróżniał. Gdy przedstawiono go Mariannie, ten właśnie kontrast najbardziej ją zafrapował. Bezceremonialny sposób bycia tego człowieka i jego niedbały, wręcz niestosowny strój były niczym obelga dla nienagannej elegancji wszystkich pozostałych. Raziła także jego ogorzała na słońcu, wysmagana wiatrem skóra, tak różniąca się od jasnej, wydelikaconej cery dobrze odżywionych, różowych twarzy Anglików. Pozostali goście byli magnatami, w większości właścicielami wielkich majątków ziemskich, on zaś tylko marynarzem, morskim wagabundą, „piratem", jak z miejsca orzekła Marianna. Nie posiadał nic prócz swego statku. Dziewczyna nie mogła więc zrozumieć, jak syn króla Anglii, przyszły monarcha, mógł znajdować upodobanie w obcowaniu z człowiekiem, który miał czelność pojawić się na ślubie w butach z cholewami! Mimo antypatii zapamiętała jednak jego nazwisko: zwał się Jason Beaufort. Właściwym sobie, niedbałym i beznamiętnym tonem Francis wspomniał, że pochodzi on z szacownej rodziny z Wysp Karolińskich, wywodzącej się od francuskich hugonotów, którzy musieli uchodzić z ojczyzny po odwołaniu edyktu nantejskiego, ale Marianna podejrzewała, że jej mąż jest nadzwyczaj pobłażliwy wobec tych wszystkich, których książę Walii zaszczyci swoimi łaskami. - Wbrew pozorom to dżentelmen! Tak brzmiał nieodwołalny werdykt, który padł z ust Francisa. Ale Marianna nie mogłaby się chyba pod tym podpisać. Pod pozorami nieskazitelnych manier wyczuwała bowiem w Beauforcie coś nieuchwytnego, groźnego i budzącego w niej niepokój. Bardzo wcześnie zaczęła zdradzać namiętne upodobanie do polowań i potem często przyłapywała się na klasyfikowaniu ludzi wedle ich podobieństwa do rozmaitych zwierząt, których była gorącą wielbicielką. Jeśli więc Francis kojarzył się jej z najszlachetniejszym rumakiem pełnej krwi, to Jasona Beauforta porównywała z sokołem. Miał drapieżny, wyrazisty profil, błyszczące oczy, smukłą, niemal chudą budowę ciała, a z całej jego postaci emanowała groźna, nieujarzmiona siła. Nawet nerwowe dłonie, ostro odcinające się swą opalenizną od białych, muślinowych mankietów, kojarzyły się ze szponami drapieżnego ptaka. A spojrzenie jasnych, niebieskich oczu było

zgoła nie do wytrzymania! Podczas całej ceremonii Marianna czuła je na szyi, ramionach, głowie, co było dla niej dość krępujące. Choć z natury nie brakowało jej odwagi, to wolała unikać jego wzroku, tak był dla niej trudny do zniesienia. Właśnie spoglądał na nią z wymuszonym, niedbałym uśmiechem, uniósłszy tylko jeden kącik warg, w którym od czasu do czasu błyskały śnieżnobiałe zęby. Dłoń dziewczyny ścisnęła kurczowo rękę męża. Ten obraźliwy uśmiech i taksujące spojrzenie napawały ją wstrętem i budziły trochę niejasne poczucie wstydu, jakby Amerykanin, posiadłszy moc przenikania wzrokiem przez osłonę ubrań, mógł ujrzeć nagość jej dziewczęcego ciała. Zadrżała widząc, że porzucił swą swobodną pozę i posuwistym krokiem wilka morskiego zmierza w ich stronę. Udając, że tego nie dostrzegła, odwróciła głowę. - Czy wolno mi będzie dostąpić zaszczytu złożenia gratulacji i życzeń szczęścia? - rozległ się tuż za nią cichy głos Amerykanina, tak blisko, że na karku poczuła gorący oddech. Chcąc nie chcąc, musiała się odwrócić, ale udzielenie odpowiedzi pozostawiła Francisowi. Jego dłoń pochwyciła brunatne palce Jasona. Głosem przepełnionym serdecznością, której wylewność zaskoczyła Mariannę, wykrzyknął: - Naturalnie, mój drogi! Życzenia przyjaciela mają wagę wyjątkową, a nie wątpię, że twoje są szczere. Zostaniesz z nami, czyż nie tak? - Z radością! Niebieskie oczy spoczęły na napiętej twarzy Marianny. Była wściekła na myśl o tym, że on, zdając sobie sprawę z jej dezaprobaty, z pewnością szydzi z niej w duchu. Miał jednak dość taktu i ogłady, by zachować milczenie i ograniczyć się do złożenia ukłonu. Następnie młoda para skierowała się ku wysłannikom króla Ludwika XVIII, który uznał za stosowne zaszczycić specjalnym poselstwem ślub emigrantki, córki dwojga ofiar terroru. Jako posłów wyprawił diuka d'Avaray i arcybiskupa de Talleyrand Perigord. Obaj trzymali się na uboczu, przystanąwszy tuż przy kominku w salonie, powściągliwym zachowaniem i wyniosłą

samotnością rekompensując upokarzające położenie emigrantów. Ascetyczna prostota ich strojów kontrastowała z wyszukaną elegancją księcia Walii i jego kompanów, co wysłannikom nadawało wygląd dostojny i zarazem staroświecki. Marianna zaś, w swej niemodnej sukni, stanowiła dla nich pełen wdzięku kontrapunkt. Gdy złożyła głęboki ukłon przed wysłannikami króla, Francis doznał przez chwilę złudzenia, że znalazł się w Wersalu sprzed ćwierćwiecza. A skutkiem tego osobliwego doznania był pełen mimowolnego szacunku ukłon lorda. Tymczasem diuk d'Avaray spokojnym, monotonnym głosem przekazywał państwu młodym gratulacje od króla. Potem, zwróciwszy się do Marianny, stary arystokrata dorzucił: - Jej Wysokość Madame Royale, księżna d'Angouleme (Madame Royale, Maria Teresa Karolina, córka Ludwika XVI i Marii Antoniny.), raczyła podarować ci, milady, szczególny dowód swego szacunku. Madame prosiła, bym przekazał pani tę oto pamiątkę od niej. Był to mały medalion, powleczony błękitną emalią, wysadzany brylantami, zawierający pasemko siwych włosów. A ponieważ Marianna ze zdumieniem wpatrywała się w dziwny podarunek, Avaray wyjaśnił: - Włosy te obcięto królowej Marii Antoninie tuż przed egzekucją. Madame pragnęła podarować ci, milady, jedno pasemko dla uczczenia pamięci twej szlachetnej matki, która niegdyś oddała życie za królową. Krew gorącą falą zalała policzki dziewczyny. Nie mogąc wydobyć ani słowa, podziękowała składając głęboki ukłon, a Francis w imieniu żony przekazał wyrazy głębokiego jej wzruszenia. Ona zaś doznawała dziwnego uczucia: te wspomnienia przeszłości u progu nowego życia, które gorąco pragnęła wypełnić miłością i bez reszty poświęcić jedynemu, bezgranicznie wielbionemu mężczyźnie, nie były teraz przez nią najmilej widziane, raczej - zdecydowanie przykre. Matka zawsze pozostawała dla niej tylko przyjaznym duchem, wizerunkiem uśmiechniętej twarzy na miniaturze z kości słoniowej. Dziś jednak ten wizerunek przybrał rozmiary, które niemal unicestwiły jej własną tożsamość. Przez chwilę zastanawiała się

nawet, czy to aby na pewno Marianna d'Asselnat, a nie Anna Selton poślubiła przed chwilą lorda Cranmere'a... Francis, który prowadził ją do przestronnego przedsionka, by pożegnać odjeżdżającego księcia, utkwił wzrok w jej zaciśniętej dłoni, w której trzymała medalion, i mruknął: - Dość osobliwy podarunek dla panny młodej! Mam nadzieję, moja droga, że nie jesteś przesądna? Zmusiła się, by zapanować nad objawami przejściowej niedyspozycji, i dzielnie się uśmiechnęła: - Dar ofiarowany ze szczerego serca nie może sprowadzić nieszczęścia. A ten podarunek jest mi bardzo drogi, Francisie! - Doprawdy? W rzeczy samej, wyglądasz na szczęśliwą! Ale na miłość boską, Marianno, schowaj ten drogocenny medalion w jakiejś szkatułce i nie waż się go nosić! Cóż za przeklęta mania powoduje Francuzami, że nieustannie wywołują ducha tej upiornej gilotyny! Zdaje się, że w ten sposób podsycają swą śmiertelną urazę i żądzę zemsty, w której tak się lubują... Może też pomaga im to zapomnieć, że są już jedynie cieniami minionej epoki, że we Francji panuje teraz Napoleon! - Jakże niewiele masz wyrozumiałości dla tych nieszczęśników, do których wszak i ja należę, Francisie! Czyżbyś zapomniał o cierpieniach Madame? Jak na Anglika, przejawiasz dziwną skłonność ku obecnemu władcy Francji! - Tyleż samo mam nienawiści do Napoleona, co litości dla Madame Royale - odparł Francis oschle. - Nie podoba mi się wszakże, iż ludzie tak łatwo i pochopnie biorą rozbrat z rzeczywistością! Krótko mówiąc, polityka wydaje mi się materią nazbyt przygnębiającą dla twojej ślicznej główki. Myśl raczej o tym, Marianno, żeby mi się podobać, i zapomnij o okropnościach Rewolucji! Kolacja niezmiernie dłużyła się Mariannie i robiła na niej nad wyraz przygnębiające wrażenie. Niewielu było biesiadników, brakowało wybuchów radości i gwaru rozmów. Nikt by nie powiedział, że to uczta weselna! Jedynie ksiądz de Chazay, lord Moira, Jason Beaufort i Ivy St. Albans towarzyszyli młodej parze. Zbyt wiele przy tym różniło gości, by chcieli wieść ze sobą ożywioną wymianę zdań. Rozmowa zatem się nie kleiła, ograniczona wyłącznie do zdawkowych uwag. Ksiądz mówił

niewiele, rozmyślając zapewne o swym rychłym wyjeździe. Na dziedzińcu już czekał zaprzężony powóz. Amerykanin nie odzywał się wcale, kontentując się wpatrywaniem w Mariannę z krępującą uwagą. Tylko Francis i Moira rozmawiali o koniach i polowaniu. Lady St. Albans, podobnie jak Marianna, nie włączała się do rozmowy. Końcami smukłych, delikatnych palców Ivy toczyła na adamaszkowym obrusie kulki z chleba. Patrząc na nią, Marianna zastanawiała się, dlaczego tak bardzo nie lubi uroczej kuzynki Francisa. Gdyby nie to, że nie mogła zapomnieć o bliskich kontaktach łączących Ivy z lordem Cranmere'em i gdyby tamta nie traktowała jej jak nieco nierozgarnięte dziecko, lady St. Albans mogłaby uchodzić w jej oczach za uosobienie wdzięku i słodyczy. Była starsza o kilka lat od Marianny, wzrostu najwyżej średniego, lecz smukła i wiotka jak nimfa, z masą wysoko upiętych jasnozłotych loków, co sprawiało, że wydawała się wyższa niż w rzeczywistości. Rysy jej twarzy odznaczały się niespotykaną subtelnością. Jasny błękit pełnych tkliwości oczu nadawał twarzy wyraz promiennej łagodności, ale w maleńkich zgodnie z kanonami ówczesnej mody - ustach było coś, co Mariannę wytrącało z równowagi. Może sposób, w jaki się uśmiechała, tak uderzająco upodabniający ją do Francisa? A może drażniła ją owa nieskazitelna elegancja, tak bardzo kobieca, na której tle ona czuła się zawsze jak wiejska strojnisia w paradnym przyodziewku. A tego wieczoru było jeszcze gorzej niż zwykle. W swym przeładowanym koronkami panier Marianna wyglądała przy Ivy niczym ciężka chińska waza przy finezyjnej tanagryjskiej figurce. Przedpotopowe falbany i draperie stanowiły niezwykle korzystne tło dla lekkiej jak mgiełka zwiewnej sukni z muślinu w tym samym odcieniu błękitu co oczy Ivy. Szeroki dekolt ukazywał łagodną linię ramion, pas umieszczony tuż pod biustem wykonany był z pięknych antycznych kamei, takich samych jak te, które podtrzymywały burzę jasnych włosów lady St. Albans. Długi szal stanowił dopełnienie tej toalety, bardzo prostej, lecz w sposób niezrównany podkreślającej harmonijne linie ciała. Jak wiele angielskich dam, Ivy St. Albans nosiła

muślinowe stroje zarówno latem, jak i zimą, co wiązało się z faktem, że Napoleon odczuwał żywiołową niechęć do muślinu i kobietom ze swego dworu zakazał noszenia tej tkaniny. Muślin pojawiał się we wszystkich wspomnieniach Marianny o Ivy. Najpierw była to biała suknia z tego zwiewnego materiału, którą lady St. Albans miała na sobie w Bath, gdy latem ubiegłego roku Marianna spotkała ją po raz pierwszy. Lady Selton, powziąwszy podwójny zamiar leczenia swych dolegliwości w słynnym uzdrowisku oraz wprowadzenia Marianny do wytwornego towarzystwa, zabrała siostrzenicę do Bath, choć dziewczyna żywiołowo się temu opierała, niezadowolona, że opuszcza swe ulubione knieje. Znalazłszy się w eleganckiej ciżbie, tłoczącej się w słynnym kurorcie, Marianna od razu poczuła się zagubiona w tym obcym świecie. Zbyt wiele tam było zgiełku, zbyt dużo ludzi, plotek, kobiet wystrojonych jak na bal, dandysów obnoszących się ze swą znudzoną gnuśnością i niedorzeczną manią zakładania się, o co tylko się dało. A potem pewnego ranka na Milsom Street, gdy obie wracały powozem ze sprawunkami, lady Ellis raptem wydała okrzyk i kazała stangretowi natychmiast się zatrzymać. Na widok przechodzącej obok pary serce Marianny znienacka zaczęło bić zupełnie nie znanym jej rytmem. Kobieta była piękna i zachwycająco elegancka w białej sukni, której prostotę podkreślał fantazyjny włoski kapelusz słomkowy, tonący w pianie delikatnych koronek, lecz jej widok wzbudził w Mariannie tylko uczucie zazdrości. Ale kobiecie tej towarzyszył najpiękniejszy mężczyzna, jaki bez wątpienia kiedykolwiek stąpał po ziemi. I właśnie do niego skierowany był radosny okrzyk lady Ellis: - Francis, Francis Cranmere!... Cóż to za radość spotkać cię znowu, moje drogie dziecko! Nie powiesz pan chyba, że mnie nie poznałeś? Piękne wargi o pogardliwym wyrazie rozpogodził uśmiech. - Lady Selton! - zakrzyknął nieznajomy. - Jakże pani mogła przypuszczać, że jej nie poznam? Anglia aż się roi od kobiet, ale na honor, Ellis Selton jest tylko jedna! Wyrazy najgłębszego szacunku, moja droga przyjaciółko!

Po czym, zdjąwszy z głowy wysoki kapelusz, który nosił przekrzywiony wytwornie na bok, skłonił się, by ucałować palce starej panny, która - ku osłupieniu swej siostrzenicy - mocno zaróżowiła się z radości. Tymczasem zaciekawione spojrzenie szarych oczu młodego mężczyzny przemknęło po twarzy Marianny i dziewczyna, ogarnięta zakłopotaniem nie do opanowania, natychmiast oblała się purpurą. W skromnej perkalowej sukience z niewymyślną haftowaną falbaną, stworzoną zręcznymi dłońmi pokojówki, Marianna poczuła nagle, że wygląda jak czupiradło. Porównanie z piękną nieznajomą wypadło tak niekorzystnie, że umierała ze wstydu i nie zdołała wykrztusić ani słowa, gdy ciotka przedstawiła ją „drogiemu Francisowi, synowi najdroższej przyjaciółki z dawnych lat", a następnie jego „przeuroczej kuzynce, lady St. Albans". Po wymianie kilku zdań, adresów oraz obietnicy ponownego spotkania rozstali się pospiesznie i powóz pomknął dalej, unosząc Mariannę, bliską łez... Ogarnęła ją nagła chęć, by się temu pięknemu arystokracie podobać, przyciągnąć jego uwagę, być błyskotliwą, intrygującą... A on na pewno widział w niej tylko głupiutką dzierlatkę. Ciotka ze śmiechem dworowała sobie z jej aż nazbyt widocznego wzruszenia. - No cóż - westchnęła - byłabym niesprawiedliwa, mając ci to za złe. Ci Cranmere'owie to istni pożeracze serc niewieścich, a Francis jest żywym portretem swego ojca. Przed trzydziestoma laty żaden mężczyzna nie mógłby stanąć w szranki z Richardem Cranmere. - Miał duże powodzenie? - spytała cichutko Marianna. - Wszystkie kobiety za nim szalały, wszystkie... bez wyjątku, niestety! Na tym rozmowa się skończyła. Lady Selton pogrążyła się w pełnym wspomnień milczeniu, a dziewczyna starała się nie zakłócać jej zadumy. Wziąwszy potem na spytki starą Jenkins, housekeeper pałacu, dowiedziała się, że ciotka Ellis była niegdyś namiętnie, na zabój zakochana w Richardzie Cranmere i miała nadzieję go poślubić. Lord zadurzył się jednak w Annie, matce Marianny, lecz Anna kochała już wówczas francuskiego dyplomatę... Gdy zaręczyła się z Piotrem d'Asselnat, lord

Cranmere wyjechał. Dużo podróżował, dotarł nawet do Indii, gdzie się ożenił. Tam też urodził się Francis. Przed dziesięcioma laty młodzieniec wrócił do kraju, by objąć niewielki spadek położony niedaleko Selton Hall. Złożył wówczas wizytę lady Selton; zbliżyła ich wspólna pasja do koni. Wkrótce sprzedał swoje skromne dobra, stanowiące, jak się wydawało, cały jego majątek, ponieważ wzywał go Londyn i wielkoświatowe życie. Potem już się z lady Selton nie widywał... - I pewnie nie zobaczymy go przed następnym przypadkowym spotkaniem... za dziesięć lat! - westchnęła Marianna. A jednak myliła się. Francis nie tylko złożył swojej starej przyjaciółce wizytę w willi wynajętej przez nią na letni sezon, ale potem przybył także we wrześniu do Selton Hall. Jego wizyty pogrążyły dziewczynę w stanie radosnej ekstazy. W jej romantycznych rojeniach Francis był Tristanem, Lancelotem, rycerzem świętego Graala, przybyłym z dalekich krain, by pocałunkiem uwolnić ją z mocy złych czarów. Nie było takiego legendarnego herosa, który mógłby się równać z mężczyzną sprawiającym, że jej serce biło mocniej. Francis był stokroć wspanialszy niż wszyscy rycerze Okrągłego Stołu razem wzięci, nie wyłączając Merlina i króla Artura. Tak oto zaczęła śnić sen na jawie. Z jednego uśmiechu, jednego spojrzenia, wysnuwała nie kończące się pasmo radości, gromadziła zapas szczęścia, by czerpiąc z niego dotrwać aż do następnej wizyty Francisa. On zresztą był wobec niej czarujący i szarmancki. Ku jej wielkiemu zdumieniu, zatrzymywał się nieraz przy niej na dłuższą pogawędkę, interesował się jej życiem, jej upodobaniami, a ją ogarniał wstyd, bo z tym człowiekiem, przybywającym z Londynu, obracającym się w najznakomitszych i najwytworniejszych w Królestwie kręgach towarzyskich, mogła rozmawiać wyłącznie o psach, koniach i lasach. Robił na niej tak wstrząsające wrażenie, że gdy lady Ellis poprosiła ją, by coś dla niego zaśpiewała, nie była zdolna wydobyć ani jednego tonu - głos uwiązł jej w gardle. Choć z natury była żywa, pełna temperamentu i energii, przy nim stawała się nieśmiała i niezgrabna. A tamtego wieczoru Francisowi towarzyszyła kuzynka Ivy, której odurzająco wonna

obecność z pewnością nie dodała Mariannie pewności siebie. Piękna kuzyneczka ze swą wyrafinowaną elegancją i niezmąconą słodyczą wytrącała ją z równowagi. Przypominała wróżkę Wiwianę... Tyle że Marianna nigdy wróżki Wiwiany nie lubiła! Swoje chwile triumfu przeżyła podczas polowania na lisa, gdy przez cały dzień galopowała u boku Francisa przez podmokłe łąki i zasnute błękitną mgłą lasy. Ivy, która nie lubiła konnej jazdy, podążała za nimi w powozie, z lady Ellis. Marianna miała Francisa tylko dla siebie i ze szczęścia odchodziła od zmysłów, gdy chwalił jej niezrównane umiejętności jeździeckie. - Niewielu znałem mężczyzn, którzy jeździli konno równie dobrze jak pani - rzekł. - Ale ani jednej kobiety! W jego głosie i spojrzeniu tyle było entuzjazmu i szczerości, że serce dziewczyny przepełniło się radością. Słowa te wypowiedział tonem zakochanego mężczyzny. Uśmiechnęła się do niego radośnie. - Uwielbiam galopować przed siebie u pana boku, Francisie... Mogłabym tak pędzić aż na koniec świata. - Naprawdę tak pani myśli? - Ależ... naturalnie! Dlaczego miałabym mówić coś, czego nie myślę? Nie potrafię kłamać. Nic na to nie odrzekł. Pochylił się tylko w siodle i uważnie spojrzał jej w twarz, a ona po raz pierwszy nie zmieszała się, napotkawszy jego wzrok. Prostując się w siodle, przelotnie się uśmiechnął. - To dobrze! - mruknął krótko. Potem zaś, puściwszy luźno wodze, zostawił Mariannę samą, przestał się nią nagle zajmować, jakby zupełnie go nie interesowało, czy przypadkiem nie zamierza mu jeszcze czegoś niemądrego zakomunikować. Po tamtym polowaniu przez jakiś czas nie pojawiał się w Selton Hall. Ciężka choroba ciotki trochę zresztą odciągnęła od niego myśli Marianny. A potem, na dwa dni przed śmiercią, lady Ellis wieczorem wezwała do siebie siostrzenicę. - Wiem, że wkrótce umrę, moja mała - rzekła - ale wiem również, iż spokojnie mogę odejść na zawsze, bo wiem, że nie zostaniesz sama.

- Co chcesz przez to powiedzieć? - To, że Francis poprosił o twoją rękę i że go poślubisz. - Ja? Ależ... on nigdy nie starał się o moją rękę! - Lepiej bądź cicho! Mam mało czasu... Powinnaś być szczęśliwa, że zostaniesz żoną takiego człowieka. Ma dwadzieścia osiem lat, będzie dla ciebie podporą i doradcą, których twoja młodość potrzebuje... A zresztą, oddając mu twoją rękę, naprawiam krzywdę wyrządzoną przez los. Francis nie ma majątku, obejmie zatem nasz... Mając ciebie za żonę, będzie panem na włościach Seltonów... a ja, kiedy spocznę już tam, w głębi parku, będę szczęśliwa wiedząc, że tak drogie mi ziemie są w waszych rękach, w rękach was obojga... W ten sposób nigdy całkiem was nie opuszczę... Lady Selton zamilkła wyczerpana i odwróciła się do ściany, nie wypowiedziawszy już ani słowa. Marianna wyszła z pokoju. Ogarnęła ją dziwna mieszanina uczuć - radości i trwogi. Była oszołomiona wiadomością, że Francis chce ją poślubić, właśnie ją, niepozorną, niegodną uwagi dzierlatkę, gdy tymczasem tyle kobiet tak bardzo starało się zwrócić na siebie jego uwagę. Świadomość ta wzbudziła w niej nieopisane uczucie triumfu. Czuła się niezwykle dumna i zarazem pełna obaw. „Nigdy nie będę go warta, choćbym nie wiem jak się starała - myślała. - Jak mam wywiązywać się ze swojej roli nie popełniając gaf i nie wywołując pełnych politowania uśmiechów?" Obawy te ani trochę nie rozwiały się podczas uczty weselnej. Marianna z radością i dumą zerkała na Francisa siedzącego naprzeciw niej w wysokim krześle, w którym przez długie lata nikt nie zasiadał, było to bowiem miejsce pana domu. Francis zajmował je z naturalnością i swobodą, które budziły w niej zachwyt. Ona sama zaś czuła się nad wyraz przejęta faktem, że zasiada na miejscu dziedziczki pałacu, gdzie - jak sięgała pamięcią - widziała zawsze ciotkę Ellis. Z zadumy wyrwał ją pełen słodyczy głos Ivy: - Myślę, Marianno, że już czas, byśmy odeszły od stołu i pozwoliły naszym panom swobodnie pić i palić. Marianna drgnęła. Zobaczyła, że wszyscy na nią patrzą, że lokaje postawili już na stole butelki porto i brandy. Oblała się

rumieńcem i wstała pospiesznie, speszona, że straciła poczucie upływu czasu. - Naturalnie - powiedziała - zostawiamy panów... Zresztą pójdę już do mojego pokoju... jestem trochę znużona... Zaczęła tracić grunt pod nogami. Wyraźnie zdenerwowana podeszła do księdza de Chazay, który ucałował ją bez słowa, nie mogąc opanować wzruszenia. Pozostałym gościom skinęła głową i zatrzymała błagalny wzrok na Francisie, jakby chciała go poprosić, by nie zostawał zbyt długo ze swoimi gośćmi. Ta noc poślubna należała tylko do niej, do Marianny, i nikt nie miał prawa obrabować jej z najmniejszej choćby cząstki tej nocy... Ale Francis zdobył się tylko na zdawkowy uśmiech. Obie kobiety wyszły. Marianna miała wrażenie, że jedwabne fałdy jej rozłożystej sukni szumią niczym rozszalałe morze. Chciała ją jak najszybciej z siebie zrzucić, pragnęła nareszcie zostać sama... Przystanąwszy u podestu schodów, odwróciła się do Ivy, która z lekkim uśmiechem w kącikach pięknych warg nie spuszczała z niej bacznego spojrzenia błękitnych oczu. - Dobranoc! - rzuciła szorstkim tonem zdradzającym jej zażenowanie. - Wybaczy pani, że ją już opuszczę, ale jestem znużona i... - I pragnie pani przygotować się do najdonioślejszej nocy w swym życiu! - ucięła Ivy z chichotem, który zirytował świeżo upieczoną mężatkę. - Ma pani rację: Francis jest trudnym człowiekiem... Na tę przejrzystą aluzję Marianna oblała się purpurą, lecz nic nie odrzekła. Zgarnąwszy obszerne spódnice, z koronkowym welonem powiewającym za nią jak ogon komety, pędem wspięła się po schodach. Aż do drzwi sypialni ścigał ją lekki i drwiący śmiech Ivy.

Pojedynek Pokój wyglądał jak archipelag w miniaturze. Rozłożysta atłasowa spódnica, obła konstrukcja na wiklinowych obręczach i liczne halki leżały rozrzucone po pokoju, niczym białe wysepki. Ubrana tylko w batystową bieliznę, zdobną w brukselskie koronki i wąskie zielone wstążki z atłasu, Marianna odnalazła w lustrze znajome odbicie: panny wysokiej, ciemnowłosej - co w epoce rozmiłowanej w blondynkach było faktem pożałowania godnym - nieco zbyt szczupłej, o jędrnych, długich nogach, wąskich biodrach i talii najsmuklejszej w całym Zjednoczonym Królestwie. Miała długą, giętką szyję i niezwykłą twarz - w kształcie serca, z wyraźnie zarysowanymi, wysoko osadzonymi kośćmi policzkowymi, dumną i hardą. Oczy o kącikach lekko uniesionych ku aroganckim łukom cienkich brwi zaskakiwały barwą morskiej zieleni, w której migotały złote błyski. Uderzające wrażenie wywierał wszakże nie tyle ów niezwykły kolor oczu Marianny, ile raczej malujący się w nich wyraz buntu i determinacji. Dziewczynie podobałaby się nawet jej dziwna twarz, gdyby nie duże, pełne usta i śniada cera jasnobursztynowej barwy, upodabniająca ją nieco do Cyganki, to bowiem według niej wystarczało, żeby wszystko zepsuć. Kanony urody wymagały, aby cera ówczesnych piękności bielą lilii i słodyczą różanych pąków przyćmiewała koloryt klasztornych rabatek, dlatego też Marianna bardzo się trapiła swą smagłą cerą, która sprawiała, że szczegółami zgoła bez znaczenia stawały się i niezwykłej piękności dłonie, i wspaniałe czarne włosy, gęste i jedwabiste, sięgające poniżej pasa. Jej matka była bardzo jasną blondynką lecz krążąca w żyłach Marianny domieszka krwi owerniackich przodków po mieczu, w których wyglądzie wyraźnie dochodziła niekiedy do głosu spuścizna po mauretańskich jeźdźcach Abd er - Rhamana, oraz cechy odziedziczone po babce z Florencji zatriumfowały nad pierwiastkami typowo brytyjskiej, subtelnej urody Anny Selton. Ciągle jeszcze mając w oczach obraz powabnej, pełnej leniwego wdzięku Ivy St. Albans, Marianna westchnęła z żalem. Starała się odzyskać nieco pewności siebie, powtarzając w duchu, że to właśnie ją Francis wybrał, o nią się oświadczył, a to znak, że pewnie mu się podobała. Tylko nigdy jeszcze nie

powiedział jej, że ją kocha, nigdy też nie okazał, że jej pragnie. Chociaż prawdę mówiąc, nie miał na to czasu... Wszystko odbyło się tak szybko Tymczasem Marianna z drżeniem serca stała u progu tej nocy, jak na brzegu nieznanego lądu, najeżonego ledwie przeczuwanymi, ukrytymi niebezpieczeństwami. Jej ulubione książki kwestię nocy poślubnej pomijały dyskretnym milczeniem Młoda mężatka ukazywała się po niej spłoniona, ze skromnie spuszczonymi oczyma, lecz bił od niej niezwykły blask, którego przyczynę Marianna na próżno starała się odgadnąć. Odwróciwszy się od lustra, z uśmiechem spojrzała na panią Jenkins, która nikomu nie pozwoliłaby się wyręczyć w przygotowaniu jej kruszynki do tej wyjątkowej nocy. Zbierając z podłogi rozrzucone ubrania, odwzajemniła uśmiech Marianny. - Bardzo jest pani piękna, miss Mariannę - rzekła, pragnąc najwyraźniej dodać otuchy dziewczynie - i niezawodnie będzie pani bardzo szczęśliwa. Nie trzeba się tak frasować - Och, Jenkins, ja nie jestem zafrasowana... tylko zaniepokojona Nie wiesz, czy ci panowie wyszli już z sali jadalnej - Pójdę zobaczyć Gdy objuczona spódnicami i naręczem koronek pani Jenkins wychodziła z pokoju, Marianna machinalnie podeszła do okna. Noc była ciemna, bezchmurna. Po parku, niczym zjawy, snuły się wstęgi mgły. Trudno było cokolwiek dostrzec, ale dziewczyna nie musiała widzieć, by odtworzyć w wyobraźni rozległe, błękitnozielone trawniki parku Selton Hali, na których jesień nie odcisnęła jeszcze swego piętna. Wiedziała, że giną w oddali, w gęstym cieniu wielkich starych dębów. Poza nimi rozciągały się łagodne wzgórza i przepastne lasy Devonu, gdzie tak wspaniale się galopowało za lisią kitą albo tropami jelenia. Marianna lubiła tę porę mgieł, zapowiadającą nadejście zimy, wieczorne godziny przy płonących drwach, pieczenie kasztanów przy ogniu, szalone konne galopady, posrebrzone mrozem groble na skutych lodem stawach wśród całkiem białych od szronu trzcin, słowem, wszystko to, co składało się na jej szczęśliwe dzieciństwo i beztroskie dziewczęce lata. Marianna nigdy dotychczas sobie nie uświadamiała, że tak kocha tę starą

posiadłość, angielską wieś wśród łagodnych wzgórz o czerwonobrunatnej glebie, które otaczały silnym, opiekuńczym ramieniem jej sieroce dzieciństwo. Chciałaby u progu tej nocy, która odda ją we władanie Francisa, móc jeszcze raz pobiec do lasu, by l drzewa udzieliły jej magicznej swej mocy, która rozproszy niepokój i trwogę. W tej godzinie rozterek i niespokojnego oczekiwania Marianna nie miała wątpliwości, że się boi, że nie potrafi opanować przerażenia na myśl, że go rozczaruje, że okaże się zbyt niezdarna albo nie dość piękna. Gdyby przynajmniej Francis choć raz, jeden l jedyny raz wziął ją w ramiona Gdyby jej wyszeptał słowa miłości, j które budzą w sercu zaufanie i uwalniają od wstydu ... Ale nie, zawsze wprawdzie zachowywał się wobec niej z ujmującą kurtuazją, lecz nigdy jeszcze w szarych oczach narzeczonego Marianna lnie widziała tego błysku namiętności, który tak bardzo pragnęła j w nich rozniecić. Bez wątpienia ta noc już wkrótce przyniesie l słowa upajające, wyzwalające z lęków i obaw, gesty pieszczotliwe j i zarazem zniewalające. Dziewczyna oczekiwała ich z gorączkową niecierpliwością, czując, że jej wargi płoną, a dłonie i stopy stają się lodowate. Chyba jeszcze żadna młoda kobieta nie była tak dalece pewna, że gotowa jest stać się niewolnicą swego męża, j bałwochwalczo zakochaną i bezgranicznie uległą, albowiem w głębi duszy Marianna przyznawała, iż dla Francisa nie zawaha się przed niczym . Oczywiście nie wiedziała zbyt dobrze, co to znaczy należeć do mężczyzny . Ciotka Ellis nie mogła już jej tego wyjaśnić - o ile kiedykolwiek sama coś na ten temat wiedziała - a stara Jenkins nie wydawała się osobą do tego najodpowiedniejszą. Niemniej Marianna domyślała się niejasno, że gdy odda się Francisowi, nastąpi w niej metamorfoza tak istotna, że zmienić się może nawet sposób jej myślenia i odczuwania. Czy jutro nadal będzie tak samo kochać wieś i lasy, skoro Francis ich nie lubi Z zadumy wyrwało ją lekkie skrzypnięcie drzwi. Odwróciła się raptownie od okna, spojrzała na powracającą Jenkins i spytała - A zatem jak wygląda sytuacja Czy nasi goście udali się już do swoich sypialni

Pani Jenkins nie odpowiedziała od razu. Zdjęła okulary i starannie zaczęła je polerować. Dziewczyna natychmiast się domyśliła, że dzieje się coś niedobrego. Jenkins zachowywała się tak zawsze wtedy, gdy nie wiedziała, co odpowiedzieć, i szukała stosownych słów. - No i - zniecierpliwiła się Marianna. - Prawie wszyscy już wyszli, milady - odezwała się wreszcie jejmość, zakładając okulary. - Prawie wszyscy Kto zatem jest jeszcze na dole - Pani mąż... i ten cudzoziemiec, człowiek z Ameryki. Panna młoda z niezadowoleniem zacisnęła wargi. Jakież to ważne sprawy każą temu Amerykaninowi zatrzymywać Francisa o tak późnej godzinie, gdy powinien myśleć wyłącznie o swej młodej żonie Dla niej Jason Beaufort był ostatnią osobą, z którą o tej porze życzyłaby sobie rozmawiać. - Zasiedzieli się przy butelce porto - Nie. Są w salonie, przy stoliku do gry w karty. - Grają O tej porze Pani Jenkins, widząc niedowierzanie na twarzy Marianny, rozłożyła ramiona w geście bezradności. Dziewczyna otworzyła usta, by coś powiedzieć, ale rozmyśliła się. Powoli się odwróciła i znów podeszła do okna. Nawet wobec starej Jenkins, która ją wychowała, Marianna nie chciała okazać doznanego rozczarowania. Jak Francis mógł tracić czas na grę w karty, gdy tymczasem ona czekała na niego, drżąc z emocji, ze ściśniętym żołądkiem i bólem w sercu - On gra - rzuciła przez zaciśnięte zęby. - On sobie gra, a ja tu na niego czekam ... \ Jej rozczarowanie zaczynało przeradzać się w gniew. Ciotka Ellis przywiązywała wielką wagę do zasad grzeczności i na pewno by nie tolerowała faktu, że w weselny wieczór Francis zamierza zasiąść do kart ze swoim znajomym. Również w powieściach była to sytuacja nie do pomyślenia. Ten w gruncie rzeczy drobny incydent uświadomił Mariannie, jaką pustkę pozostawiła po sobie stara lady. Dziewczyna zdała sobie sprawę, jak bardzo jest teraz osamotniona.

Prócz niego nikogo już nie mam - myślała z goryczą. - Czy on tego nie pojmuje Przecież ja... przecież tak bardzo jest mi teraz potrzebny Gniewnie zacisnęła powieki, by powstrzymać łzy napływające do oczu. A ponieważ cierpliwość nie była jej mocną stroną, Marianna z najwyższym trudem zwalczyła w sobie chęć, by zbiec na dół i natychmiast odciągnąć męża od towarzystwa Beauforta. Na myśl o tym, że Francis traci przy nim czas, nie potrafiła powściągnąć irytacji. Wystarczająco karygodne było już to, że Amerykanin został zaproszony na noc do pałacu. Marianna miała wrażenie, iż z powodu jego obecności tutaj, nad domem zawisło jakieś nieokreślone niebezpieczeństwo, a z pewnością zapanowała napięta atmosfera. Być może wynikało to z antypatii, którą Beaufort w niej wzbudzał, ale choć próbowała to sobie wyperswadować, doznanie, że nad Selton Hali zawisł cień, wciąż nie mijało. - Czy życzy pani sobie, żebym jej pomogła ułożyć się do snu - rozległ się za Marianną nieśmiały głos pani Jenkins. - Byłoby lepiej... właściwiej, gdyby pani była w łóżku, kiedy przyjdzie lord Francis. - A kiedy on przyjdzie - rzuciła z furią Marianna. - Czy aby na pewno przyjdzie Cierpiała i jej duma, i zranione serce. Czyżby aż tak niewiele znaczyła w oczach Francisa A może jego koncepcja miłości w jakiś zasadniczy sposób różniła się od wyobrażeń siedemnastoletniej dziewczyny Mariannę nagle ogarnęła litość dla pani Jenkins, która przyglądała się jej ze smutkiem. - Nie chce mi się spać - rzekła z pewnością siebie, której tak dalece jej brakowało. - Wolę jeszcze nie kłaść się do łóżka. Ale ty, moja droga Jenkins, idź już spać. A ja... ja trochę poczytam... Na potwierdzenie swych słów sięgnęła po pierwszą z brzegu książkę z podręcznej biblioteczki, zasiadła w fotelu i uśmiechnęła się do starej piastunki, której ten uśmiech nie wyprowadził w pole. Zbyt dobrze znała Mariannę, by w lot odgadnąć, że dziewczyna próbuje w ten sposób ukryć prawdę i przed sobą, i przed innymi. Ale to dobrze, że młodziutka lady dowiodła swego poczucia godności w chwili, gdy jej mąż według pani Jenkins - trochę zawiódł oczekiwania. Nie nalegała

zatem, złożyła głęboki ukłon i po ceremonialnym dobranoc, milady , któremu towarzyszył poczciwy uśmiech, wyszła z pokoju. Ale gdy tylko drzwi się za nią zamknęły, Marianna rzuciła książkę w kąt i rozpłakała się rzewnymi łzami. Czy doprawdy karciana rozgrywka może trwać aż tak długo Przez następne dwie godziny dziewczyna uczyniła wszystko to, do czego rozczarowanie i narastające zdenerwowanie mogły doprowadzić. Krążyła po pokoju, dopóki drżące kolana nie odmówiły jej posłuszeństwa, szarpała zębami chusteczkę, potem długo płakała, co ją zmusiło do opłukania twarzy i zmycia śladów łez. I na koniec, gdy oczy jej obeschły, lecz policzki płonęły gorączkowo, musiała przyznać, że się boi, po prostu bardzo się boi... Takiego spóźnienia wyjaśnić niepodobna W noc poślubną nie można go było wytłumaczyć grą w karty. A może Francisowi coś się stało Wyobraźnia jęła podsuwać dziewczynie coraz to nowe, najfantastyczniejsze przypuszczenia... Może był chory Ogarnęła ją dziecinna, nieprzezwyciężona chęć, by zbiec na dół i zobaczyć, co się z nim dzieje, lecz resztki miłości własnej zatrzymały ją na progu sypialni. Jeśli rzeczywiście Francis siedzi sobie po prostu w salonie i całkiem spokojnie gra w wista, okryłaby się tylko śmiesznością. Zmusiwszy się do chłodnego rozważenia sytuacji, postanowiła uczynić jedyną rzecz, którą uznała za zgodną z poczuciem dumy i nieco łagodzącą doznane upokorzenie zamknąć drzwi na klucz, pogasić świece, położyć się do łóżka i zasnąć... a przynajmniej udawać, ponieważ zdawała sobie sprawę, że jej gniew w znacznej mierze wypływa z bezsilnej rozpaczy, która z pewnością nie da jej zasnąć. Wokół niej w całym domu panowała cisza. Przez uchylone okno docierały tylko odgłosy pogrążonej we śnie wsi. Z głębi lasu dobiegało wołanie lelka kozodoja. Marianna podeszła do drzwi, przekręciła klucz w zamku i zrzuciwszy peniuar, pobiegła do łóżka. Ledwie jednak złożyła głowę na koronkowej poduszce przedtem jednak, gestem zdradzającym głęboką urazę, strąciła na podłogę poduszkę przeznaczoną dla Francisa - ktoś lekko zapukał do drzwi.

Omal serce nie wyskoczyło jej z piersi Zamarła, nie mogąc w pierwszej chwili podjąć decyzji, co powinna zrobić. Miotały nią sprzeczne uczucia uraza podszeptywała, by udawać sen i nie otwierać drzwi, a miłość podsuwała kuszącą myśl, by z otwartymi ramionami wybiec naprzeciw mężczyzny, którego z takim utęsknieniem wyczekiwała. Pukanie powtórzyło się z nieco większą natarczywością. Marianna nie zdołała dłużej się temu oprzeć. Zsunąwszy się z łóżka, pobiegła prosto do drzwi, otworzyła... i cofnęła się z okrzykiem zdumienia. To nie Francis stał w drzwiach, lecz Jason Beaufort. - Czy mogę na chwilę wejść - spytał Amerykanin z uśmiechem, który odsłonił na moment jego olśniewająco białe zęby. - Muszę z panią pomówić. Uświadomiwszy sobie nagle, że lekka jak mgła, prześwitująca tkanina koszuli nocnej niemal wcale nie przesłania widoku jej ciała, Marianna wydała okrzyk grozy, pędem dopadła do peniuaru i pospiesznie go na siebie narzuciła. Spowita w obszerne fałdy tonącego w koronkach batystu poczuła się wystarczająco pewnie, by stawić czoło tej nieoczekiwanej wizycie. Tak ją zirytowało, iż w ten sposób dała się zaskoczyć, że gdy się odezwała, głos drżał jej z wściekłości. - Zapewne składanie wizyty o tej porze nie wydaje się panu niczym niestosownym, skoro miał pan czelność zapukać do moich drzwi. I cóż pan mógłby powiedzieć aż tak osobliwie zajmującego, by mogło usprawiedliwić pański postępek Oczekuję męża i... - Otóż właśnie, przyszedłem, ażeby oznajmić pani, że on nie przyjdzie... przynajmniej tej nocy W jednej chwili powróciły wszystkie lęki Marianny. Natychmiast jęła sobie wyrzucać - niczym najcięższą zbrodnię że je od siebie odsunęła. Jej Francisowi coś się stało Nim jednak zdążyła wypowiedzieć na głos swe obawy, Amerykanin ujrzał je w jej oczach. - Nie - oznajmił. - Nic złego mu się nie stało. - Może więc za pana namową wypił więcej, niżby nakazywał rozsądek, i... jest pijany Nie czekając na pozwolenie, którego mu nie udzielono, Jason starannie zamknął za sobą drzwi, ani trochę nie

przejąwszy się gniewnie zmarszczonymi brwiami Marianny. Zanim się spostrzegła, już był w sypialni. Potem spojrzał na dziewczynę i wybuchnął śmiechem. - Jakiegoż to rodzaju edukację pani odebrała Zdaniem pani, jedyną przyczyną mogącą przeszkodzić mężowi w przekroczeniu progu małżeńskiej sypialni jest nadużycie trunków A gdzież to, u diabła, uczyła się pani dobrych manier - Co pana może obchodzić moja edukacja - zawołała gniewnie, wytrącona z równowagi śmiechem Amerykanina. Niech pan tylko powie, co się stało Francisowi, a potem idzie precz Jason skrzywił się i zagryzł wargi. - Gościnność też nie wydaje się należeć do pani cnót Jednakże to, co mam pani do powiedzenia, wymaga wyjaśnień długich i... trochę zawiłych. Pozwoli pani Skłoniwszy się przed nią lekko, z ironią, podszedł do dużego, wyściełanego fotela ustawionego przy kominku, z satysfakcją wyciągnął przed siebie długie nogi w butach z cholewami, po czym podniósł wzrok na Mariannę. Stała przy łóżku drżąca, z rękami skrzyżowanymi na piersi, i bez trudu można było dostrzec, że walczy z narastającą furią, która sprawiała, że jej oczy wyglądały jak mieniące się zielono szmaragdy. Przez chwilę intruz przypatrywał się jej w zadumie, mimo woli poruszony jej dziewczęcą świeżością, a być może i czymś innym, jeszcze bardziej oszałamiającym i tajemnym. Ta7 dziewczyna miała szlachetny wdzięk rasowego zwierzęcia, nie pozbawiony przy tym uroku kobiecości, który poruszył w sercu Amerykanina głęboko ukryte struny. Ciągle jeszcze z lubością rozpamiętywał uroczy i jakże ulotny widok, który ukazał się jego oczom, gdy otworzyły się drzwi. Wszelako w miarę jak nad tym medytował, zaczęła go ogarniać narastająca wściekłość - przede wszystkim na Francisa Cranmerea, ale także i na niego samego, ponieważ w tej niezręcznej sytuacji znalazł się w równej mierze z własnej winy, jak i z winy tego Anglika. Wreszcie cierpliwość Marianny się wyczerpała i dziewczyna postanowiła położyć kres tej natarczywej, milczącej obserwacji.

- Uprzedzam pana - zawołała impulsywnie - że jeżeli natychmiast nie opuści pan mojej sypialni, każę pana stąd wyrzucić, jeżeli nie mojemu mężowi... skoro utrzymuje pan, że on nie przyjdzie... to mojej służbie - Na pani miejscu nie robiłbym tego. My wszyscy, i pani mąż, i pani, i służba, znaleźliśmy się już w wystarczająco niezręcznej sytuacji, nawet bez wywoływania nocnego skandalu. Niechże więc pani pozwoli swojej służbie spokojnie spać. Proszę usiąść tam, w tym fotelu. Jak już mówiłem, muszę z panią poważnie porozmawiać i proszę, żeby mnie pani spokojnie wysłuchała. Wyraz drwiny bez śladu zniknął z jego twarzy. Błękitne spojrzenie żeglarza było teraz twarde jak skała. Wydawał polecenia i Marianna mimowolnie była mu posłuszna. Powoli, starając się zachować spokój, usiadła naprzeciw niego, tak jak sobie tego życzył. Instynkt jej podpowiadał, że zdarzyło się coś, co wymaga od niej całkowitego panowania nad sobą. Wzięła głęboki oddech i chłodnym tonem powiedziała - Słucham pana. Tylko proszę się streszczać. Jestem znużona. - Nie widać tego po pani. Zechce mnie pani wysłuchać, lady Cranmere... - Nazwisko celowo wymówił ze szczególnym naciskiem. - To, co za chwilę powiem, może się pani wydać nader dziwne, nie wątpię jednak, że potrafi pani dzielnie stawić czoło pewnym... nieoczekiwanym okolicznościom - Zbyt pan dla mnie łaskaw Czymże ja zasłużyłam na tak pochlebną opinię - zadrwiła Marianna, starając się pod pozorami ironii ukryć narastający niepokój. Do czego ten człowiek zmierzał. - Twarde życie, które prowadzę, nauczyło mnie trafnie oceniać ludzkie charaktery! - odparł oschle Beaufort. - Może zatem daruje pan sobie zbędne dywagacje i zechce przejść do rzeczy! O czym chce mi pan powiedzieć? - Jak pani sobie życzy. Otóż pani mąż i ja graliśmy dziś wieczorem w karty. - W wista, o ile mi wiadomo... i to przez wiele godzin, jak się domyślam! - W rzeczy samej. A zatem graliśmy i Francis przegrał!

Ledwie dostrzegalny wyraz wzgardy wydął piękne wargi dziewczyny. Wydawało się jej, że już wie, do czego zmierza Amerykanin. A więc tylko o to chodziło? Po prostu o pieniądze! - Nie pojmuję, czemu miałoby mnie to obchodzić? Mój mąż przegrał... zapłaci, ot, i wszystko! - On już zapłacił, tyle tylko, że nie on jeden wchodzi w grę. Czy pani również gotowa jest zapłacić? - Co pan chce przez to powiedzieć? - To, że lord Cranmere przegrał nie tylko wszystko, co posiadał... wiele tego bynajmniej nie było... ale także wszystko to, co pani wniosła w posagu. - Co takiego? - krzyknęła Marianna, blednąc śmiertelnie. - Przegrał cały pani majątek, ziemie, nad którymi miał w przyszłości sprawować pieczę, ten pałac ze wszystkim, co się w nim znajduje... a nawet jeszcze więcej! - dorzucił na koniec z zaskakującą wściekłością w głosie. Marianna chciała wstać, lecz nogi się pod nią ugięły i musiała chwycić się poręczy fotela. Doznała nagle takiego wrażenia, jakby pogrążała się w koszmarze obłędu, w całkowitym chaosie. Wydawało się jej, że nawet ściany, wytrącone ze swego bezruchu, zaczynają się chwiać w rytm jakiejś groteskowej sarabandy. Owszem, często słyszała, jak ciotka i ksiądz de Chazay napomykają w oględnych, pełnych potępienia słowach o niedorzecznej i obłąkańczej pasji do hazardu, która zawładnęła angielską młodzieżą, o ciągnących się w nieskończoność zapamiętałych karcianych rozgrywkach, podczas których przechodziły z rąk do rąk całe fortuny, o absurdalnych zakładach o najbardziej nieprawdopodobne rzeczy, gdyż nawet życie gracza bywało nieraz stawką w grze. Nigdy jednak nie przyszłoby jej na myśl, że Francis, człowiek o tak szlachetnym charakterze, zawsze zachowujący zimną krew, zawsze nadzwyczaj opanowany, mógłby sobie pozwolić na tego pokroju szaleństwa. To było niemożliwe! To nie mogło być prawdą! W żadnym razie! Wzrokiem pogardliwym, zdradzającym głęboką urazę, zmierzyła Beauforta od stóp do głów.

- Kłamiesz pan! - wyrzekła z takim spokojem, na jaki potrafiła się zdobyć. - Mój mąż nie jest zdolny do czegoś podobnego! - Skąd pani wie? Jak długo zna pani człowieka, którego dziś poślubiła? - Moja ciotka znała go od dzieciństwa. To mi wystarczy! - A któż zna głęboko ukryte pobudki kierujące zaślepioną kobietą? Lady Selton, jak mniemam, nigdy nie słyszała o pasji do hazardu, której uległ Francis Cranmere. Tak czy inaczej dorzucił Amerykanin nieco twardszym tonem - nie skłamałem. Pani mąż przegrał dziś wszystko, cały pani majątek... a nawet więcej! Marianna słuchała słów żeglarza z rosnącym zniecierpliwieniem. Irytowała ją jego bezceremonialność, natarczywe spojrzenie niebieskich oczu, lecz ostatnie jego słowa wywołały w niej niejasne przeczucie. - Już po raz drugi słyszę od pana te niezrozumiałe słowa. Co pan chce powiedzieć przez to swoje: „a nawet więcej"? Jason Beaufort nie odpowiedział od razu. Domyślał się, że dziewczyna jest napięta jak cięciwa łuku, może nawet do granicy wytrzymałości, że znalazła się w punkcie, od którego tylko krok do załamania. Był jednak przekonany, że Marianna potrafi przejść przez tę ciężką próbę i to mu się podobało! Lubił walczyć z przeciwnikiem dużej miary. - Dlaczego zwleka pan z odpowiedzią? - odezwała się Marianna z arogancją w głosie. - Strach pana obleciał, czy obmyśla pan jakieś łgarstwo? - Zastanawiam się tylko - rzekł cicho Amerykanin - jak pani przyjmie dalszy ciąg moich... jakby tu rzec... wyznań. - Niechże pan mówi, co tylko chce, byle szybko! - Kiedy lord Cranmere stracił wszystko, kiedy nie miał już nic, co mógłby rzucić na stół, w nagłym porywie złości chciał za jednym zamachem odzyskać wszystko, co dotychczas przegrał. Zaoferował mi wówczas, że przeciwko wszystkim przegranym dobrom postawi coś nieskończenie cenniejszego... Znów przerwał, doszedłszy do tych trudnych do wypowiedzenia ostatnich słów, co patrzącej w jego nadzwyczaj jasne, zimne oczy Mariannie wydało się przerażające. Z gardła

ściśniętego trwogą nie mogła wydobyć głosu, by zażądać dalszych wyjaśnień. Jej „Co?" nie było głośniejsze od tchnienia. - Pani! - rzekł cicho Beaufort. Jedno słowo, tylko jedno krótkie słowo, ale tak palące, że przeszyło Mariannę niczym wystrzelona z pistoletu kula. Dziewczynie zdawało się, że zemdleje. Szukając instynktownie jakiegoś oparcia, cofała się z wolna, aż lodowatymi, wyciągniętymi w tył dłońmi natrafiła wreszcie na rozgrzaną, kojąco ciepłą kamienną obudowę kominka. Teraz już nie wątpiła, że wpada w obłęd... chyba że szalony był on, ten zuchwały arogant. Wydawał się wszakże tak spokojny i opanowany, ona zaś czuła, że ziemia rozstępuje się jej pod stopami. Przypływ gwałtownego wstrętu wezbrał w niej niczym fala mdłości. Na szczęście pod swymi dłońmi wyczuwała dodające otuchy solidne ściany domu, o które mogła się wesprzeć. Gdyby nie one, z pewnością uległaby wrażeniu, że śni koszmarny sen. - Ponieważ ja nie jestem szalona, to widocznie pan oszalał rzuciła w twarz Beaufortowi. - Czyż jestem niewolnicą, którą można sprzedać albo przekazywać ją sobie wedle woli? Nawet jeśli lord Cranmere był na tyle nikczemny czy też szalony, by grać o dobra, które powierzono dziś jego pieczy, to jeszcze nie znaczy, że mógł przegrać to, co z tego tytułu do niego należało... i nie należało! - zawołała z taką nieopanowaną furią, że Amerykanin drgnął gwałtownie. - W obliczu prawa pani należy do męża - zauważył łagodnym tonem, a głos jego nabierał coraz większej słodyczy. Chciałbym też wyprowadzić panią z błędu: to nie pani osoba ani pani życie były stawką w grze, ale jedynie ta noc, ta jedyna noc. Teraz należy do mnie. Ostatnia przegrana pani męża dała mi przywilej przybycia tutaj do pani, zamiast pani małżonka i... skorzystania z przysługujących mu praw! Tego było już za wiele! Czy kiedykolwiek ktoś o czymś podobnym słyszał? Nawet Lovalas, odrażający, wyzuty ze skrupułów uwodziciel słodkiej Clarissy Harlowe, o której przypadkach Marianna niedawno czytała, nigdy by nie śmiał powiedzieć czegoś równie gorszącego! Za jakiego pokroju kobietę brał ją ten cudzoziemiec bez czci i wiary? Marianna

wyprostowała się dumnie, z dziecinną złością próbując sobie przypomnieć któreś z ordynarnych przekleństw, którymi podczas sprzeczek raczyli się nieraz masztalerze, a których ona wprawdzie zupełnie nie rozumiała, lecz zdawało się jej, że przynosi to najwyraźniej znaczną ulgę. Niczego sobie, oczywiście, nie przypomniawszy, poprzestała na wskazaniu palcem drzwi, gestem władczym i naglącym. - Proszę wyjść - rzekła krótko. Zamiast posłusznie zastosować się do polecenia, Jason Beaufort chwycił krzesło i oparł o nie kolano. Marianna zauważyła, jak zbielały stawy jego zaciśniętych na poręczy, opalonych dłoni. - Nie! - odparł spokojnie. A następnie, zafascynowany pełną urzekającego wdzięku, białą postacią i niezapomnianym, oszałamiającym wspomnieniem dziewczęcego ciała, które niedawno ujrzał przez moment, powiedział: - Niechże mnie pani wysłucha... spróbuje wysłuchać bez gniewu. Pani nie kocha tego samolubnego, nadętego pyszałka, pani chyba nie może go kochać?... - Ani myślę rozprawiać z panem o moich uczuciach... i ponownie proszę, żeby pan wyszedł! Amerykanin zacisnął szczęki. Ta smarkula, przybierająca te swoje władcze pozy, próbowała mu coś narzucić! Wściekły bardziej na samego siebie niż na nią, wyładował rosnące napięcie w gwałtownym wybuchu złości. - Tym gorzej dla pani! - wykrzyknął. - Bądź co bądź, on już i tak panią stracił! Niepodobna, by kobieta nadal kochała mężczyznę, który poważył się zagrać w karty o swoją pierwszą miłosną noc... chyba że jest równie jak on nikczemna. Za jego przyzwoleniem przez całą tę noc należy pani do mnie! A zatem śmiało, niech pani ze mną wyjedzie... I tę noc, której on się wyrzekł, niech pani wykorzysta, by się od niego uwolnić! Nawet pani nie tknę, zabiorę tylko daleko od niego, do mojego kraju... Uczynię panią szczęśliwą... Przed nami morza, które na zawsze oddzielą panią od człowieka niegodnego pani... - I połączą z innym, co najmniej równie niegodnym! odparowała ostro Marianna, która w miarę jak on dawał się ponieść emocjom, odzyskiwała zimną krew.

Po raz pierwszy w życiu odkrywała znaczenie swej władzy nad mężczyznami, a przynajmniej - nad tym antypatycznym Amerykaninem, który właśnie zaczął tracić dla niej głowę, usidlony jej czarem. Toteż uległa aż nazbyt naturalnej pokusie, by się tym posłużyć. - Jeśli istotnie darzy mnie pan owym życzliwym zainteresowaniem, któremu w tak rycerski sposób daje pan wyraz, to jest nader prosty sposób, by mi tego dowieść. Wytrącony nagle ze stanu żarliwego uniesienia, które całkiem dla niego nieoczekiwanie nim zawładnęło, spytał oschle: - Jaki? - Oddając mi mój pałac, ziemie i wszelkie dobra, któreś pan przywłaszczył sposobem niegodnym człowieka uczciwego. Zbyt krótko należały one do lorda Cranmere'a, by mógł nimi rozporządzać. Otóż to! Będę mogła o panu myśleć nie tylko bez gniewu, lecz także z przyjaźnią. Myślę też, że nigdy pan sobie nie wyobrażał, iżbym mogła, choćby i przez godzinę, do pana należeć? W oczach Amerykanina pojawił się nagły błysk gniewu. Zarys jastrzębiego profilu stał się jeszcze bardziej surowy i bezwzględny. Odwrócił się gwałtownie plecami do Marianny, być może po to, by wyzwolić się spod uwodzicielskiego czaru tej kobiety dziecka, którą uważał za naiwne dziewczątko, a która dawała oto dowód zadziwiającej przytomności umysłu. - To niemożliwe! - wymówił stłumionym głosem. - Ta partia kart okazała się dla mnie nieoczekiwaną szansą. Mój statek „Belle de Savannah" rozbił się doszczętnie o skały kornwalijskiego brzegu. Tylko trzech spośród nas zdołało się uratować, a wszystko, co posiadałem, spoczęło na dnie wraz ze statkiem. Za pieniądze uzyskane za pani ziemie będę miał nowy statek, nową załogę, zapasy żywności, ładunek. A jednak... Odwróciwszy się raptownie, ogarnął ją płonącym spojrzeniem, przepełnionym namiętnością silniejszą od rozsądku. - ... a jednak - ciągnął schrypniętym głosem - oddam pani to wszystko... te ziemie, ten pałac... okażę się takim durniem, o ile

zgodzi się pani tylko zapłacić ostatni dług: tę noc... daj mi, pani, tę noc, a o świcie odejdę na zawsze, pani zaś zatrzyma wszystko. Z wolna, nie przestając mówić, podchodził do niej coraz bliżej, zafascynowany białym mirażem, którym była dla niego jej postać tchnąca pełnym godności wdziękiem. Przez mgnienie oka Marianna miała wizję tego, co mogło nastąpić: godzina w ramionach tego człowieka, a potem on znika i pozostawia ją samą w odzyskanym Selton Hall... Ale już po chwili uświadomiła sobie, że nie może mu zaufać, że musi upłynąć dużo czasu, by znów mogła zaufać mężczyźnie. Któż bowiem mógłby jej zaręczyć, że o świcie, gdy Beaufort zaspokoi swe prymitywne żądze, które ona w nim wzbudziła - nawet osoba tak niedoświadczona jak Marianna bez trudu mogła się ich domyślić, tak wyraźnie były wypisane na konwulsyjnie napiętej twarzy żeglarza - kto zatem mógłby przysiąc, że ten człowiek dotrzyma obietnicy i wyrzeknie się tych dóbr, o których wszak sam mówił, że są mu tak potrzebne? Jeszcze przed chwilą obiecywał, że jej nie tknie, jeśli ona razem z nim wyjedzie, teraz zaś domagał się od niej spłacenia tego haniebnego długu! Dziewczyna myślała gorączkowo, a tymczasem Jason był coraz bliżej. Już wyciągał rękę, by ją dotknąć, lecz Marianna odskoczyła w odruchu wstrętu. - Nigdy! - krzyknęła. - Niech pan weźmie cały mój majątek, skoro pan utrzymuje, że wszystko to do pana należy, ale mnie pan nie dotknie. Ani pan, ani nikt inny! Jutro o świcie może nas pan stąd wyrzucić, lorda Cranmere'a i mnie... Ale zanim to nastąpi, sama zostanę w moim łóżku. Uniesione ramiona, gotowe, by ją objąć, opadły. Jason zesztywniał, z najwyższym wysiłkiem odzyskując zimną krew. Marianna ujrzała, jak jego surowa twarz, jeszcze przed chwilą wzburzona namiętnością, teraz, niczym kamienna maska, zastyga w wyrazie pogardy. Wzruszył ramionami. - Głupia gęś z pani, lady Cranmere! I w gruncie rzeczy pani wraz ze swym szlachetnym małżonkiem tworzycie idealnie dobraną parę. Życzę wam szczęścia i wszelkiej pomyślności! Myślę, że wkrótce odkryje pani rozkosze życia u boku człowieka cierpiącego na brak jakiegokolwiek uczciwego źródła dochodu, uzależniona od męża, dla którego straciła dziś pani całą swą

wartość rynkową. Ale przecież to wyłącznie pani sprawa! A niechże pani sobie zatrzyma swego Francisa, skoro tak pani na nim zależy! Możecie zostać tu przez kilka dni, dopóki moi przedstawiciele handlowi nie zaczną rozporządzać tym majątkiem. Ja wyjeżdżam natychmiast. Żegnam. W chłodnym, sztywnym ukłonie zgiął we dwoje swą wysoką postać, odwrócił się na pięcie i ruszył ku drzwiom. Marianna mimo woli zrobiła krok w jego stronę: ten człowiek zabierał ze sobą, jak zwykły bagaż, wszystko to, co było jej drogie, co stanowiło treść wspomnień dzieciństwa. Z bólem serca pomyślała o ciotce Ellis, która tak kochała swoje ziemie, a odtąd, wraz z innymi Seltonami miała spoczywać w ziemi znajdującej się w obcych rękach. Ale Marianna ani myślała błagać. Była na to zbyt dumna. Łzy ścisnęły ją za gardło. - Nienawidzę pana! - jęknęła przez zaciśnięte zęby. - Nawet pan się nie domyśla, jak pana nienawidzę! Chciałabym zobaczyć, jak pan umiera, i póki życia nie przestanę myśleć o panu z nienawiścią! Odwrócił się i zmierzył ją wzrokiem. Drwiący uśmiech uniósł jeden kącik jego warg. - A niechże mnie pani nienawidzi, ile dusza zapragnie, lady Cranmere! Stokroć wolę nienawiść od obojętności. Czyż nie mówi się, że na ustach kobiety ma ona ten sam smak co miłość? A właściwie... dlaczego by się o tym nie przekonać?... Zanim się Marianna zorientowała, do czego on zmierza, dopadł do niej w trzech susach i porwał w ramiona. Nie mogąc złapać tchu, z zamętem w głowie, znalazła się nagle uwięziona w stalowym uścisku. Na ustach czuła twarde wargi, zmuszające ją do uległości. Walczyła zaciekle, lecz Jason trzymał ją mocno i pomimo pełnych furii wysiłków, by wyrwać się z jego ramion, nic na to nie mogła poradzić. Fale palącego żaru i lodowatego zimna przepływały na przemian przez jej ciało, przeszywane doznaniem nieznanym i dojmującym. Marianna nawet nie zdawała sobie sprawy, że jej opór słabnie, a wreszcie - całkiem zanika. Usta Beauforta wydawały się jej takie gorące w porównaniu z niedawnym chłodem, który ją przenikał. Nagle, jak za sprawą czarów, złagodniały, stały się czułe i delikatne... Przejęta do głębi Marianna poczuła, jak dłoń Jasona przesuwa

się wzdłuż jej szyi, zatapia w bujnych, jedwabistych włosach i unieruchamia jej głowę. To było jak sen... sen nie pozbawiony uroku... A potem nagle znów była wolna i na drżących nogach, z szumem w głowie, stała pośrodku rozchwianej przestrzeni. Tuż obok niej rozległ się drwiący śmiech Amerykanina. - Dzięki za pani łaskawą współpracę, droga lady Marianno, ale nadal jest mi pani winna tę jedną noc, proszę o tym nie zapominać! Pewnego dnia wrócę, aby się o nią upomnieć... Byłoby zbyt wielką stratą nie poznać nigdy uroków miłości z taką kobietą jak pani. Jest pani do tego stworzona. Gdy rozległ się głuchy odgłos zamykanych drzwi, purpurowa ze wstydu Marianna uniosła powieki, czego dotychczas nie odważyła się uczynić, lękając się widoku ironicznej twarzy jej prześladowcy. Odszedł. Została więc sama, lecz była sama tak, jak jest się samotnym wśród ruin. Nic bowiem nie zostało ani z jej świata, ani ze wspomnień dzieciństwa: dom, majątek, miłość, aż po najdroższe sercu złudzenia, w jednej chwili obróciły się w zgliszcza. Pozostała jedynie garstka jeszcze ciepłych popiołów, które wkrótce rozwieje wiatr. Majątek zostanie sprzedany, by na morzu mógł się pojawić jeszcze jeden okręt! Za oknem rozległ się niknący w oddali tętent konia. Nie musiała wyglądać przez okno, by domyślić się, że to odjechał Jason Beaufort - uciekł przed swą klęską, której ona, Marianna, była przyczyną. Musiała teraz rozważyć pożałowania godną sytuację, w której za jego sprawą się znalazła. Spokojnie zasiadła w fotelu, w którym jeszcze przed chwilą siedział Amerykanin. Pałac wokół niej znów pogrążył się w ciszy. Gdy pół godziny później otrząsnęła się z posępnej zadumy, miała wrażenie, że w wyniku niepojętego i bolesnego aktu tworzenia narodziła się po raz drugi. Niewiele pozostało z dawnej Marianny, młodziutkiej, naiwnej dziewczyny, która w płynącym z nadmiernego olśnienia zaślepieniu bez reszty oddała się ułudom dziecinnej miłości. Teraz powodował nią już tylko gniew, uczucie, którego nic prócz zemsty ukoić nie mogło. Marianna postanowiła nie zwlekać z odwetem. Francis ją zdradził, sprzedał, poniżył... I wkrótce za to zapłaci.

Spokojnie zsunęła z ramion lekki jak morska piana peniuar, potem półprzezroczystą koszulę, teraz już do niczego niepotrzebną, a następnie włożyła ciemnozielony strój do konnej jazdy. Kaskadę bujnych włosów zwinęła pospiesznie w niedbały węzeł i wyszła z pokoju. Gdy znalazła się na galerii, uderzyła ją panująca w domu martwa cisza, tak głęboka, że aż złowroga - cisza, jakby wszystko zamarło w oczekiwaniu, tak jak w lesie przed burzą, gdy wszystkie żywe istoty wstrzymują oddech. Zarzuciwszy na przedramię tren stroju amazonki, lekko i bezszelestnie zbiegła po masywnych, dębowych schodach - zwiewny cień w krainie cieni. Na ostatnim stopniu zatrzymała się z wahaniem. Wszędzie wokół było tak ciemno! Gdzie mogła znaleźć Francisa? Przybył do Selton Hall na godzinę przed ślubem i nie umieszczono go w żadnym, przeznaczonym tylko dla niego pokoju. Wyczulone ucho dziewczyny złowiło cichy brzęk szkła. Teraz już pewnym krokiem ruszyła w stronę buduaru ciotki i bez wahania otworzyła drzwi. Francis istotnie tam był. W pozycji półleżącej, ze stopami w eleganckich pantoflach opartymi na zielonym aksamicie okrywającym blat stołu, na którym stał również wielki świecznik z brązu, kilka butelek i kielichów, młody lord siedział w fotelu, zwrócony tyłem do drzwi. Nie usłyszał, jak Marianna weszła do pokoju. Na moment przystanęła w progu i przyglądała się człowiekowi, którego nazwisko nosiła. Teraz już patrzyła na niego innymi zgoła oczyma, lecz nagły ból, który przeszył jej serce, dowodził, że ani gorzkie rozczarowanie, ani gniew nie wystarczyły, by zabić jej miłość. Naturalnie, Francis ją przerażał, jak owa egzotyczna roślina pożerająca owady i małe zwierzęta, której sinoblade, wijące się pędy widziała w oranżerii lorda Monmoutha w Bath. Jej miłość do Francisa była jak owa niebezpieczna, jadowita roślina i Marianna postanowiła raz na zawsze ją zniszczyć, nawet jeśli wyrwanie jej z korzeniami bezpowrotnie miałoby okaleczyć jej serce. Ale jakże to było bolesne! Z niepohamowanym gniewem i niezmiernym bólem wpatrywała się jeszcze przez chwilę w piękny profil swego męża, w usta, których pocałunków tak pragnęła, w smukłe, delikatne dłonie, obejmujące teraz pełny kielich, przez który Francis, z

nieobecnym wyrazem twarzy, patrzył na płomienie ognia na kominku. Pieszczoty tych dłoni Marianna nigdy już miała nie zaznać, ponieważ przyszła tu wyłącznie po to, by zabić Francisa Cranmere'a. Oderwała wzrok od męża spoczywającego w fotelu i obrzuciwszy pokój szybkim spojrzeniem, zatrzymała je na jednym ze szczegółów wystroju tego dziwnego buduaru, pełnego broni, szpicrut i ostróg. Uwagę dziewczyny przyciągnęło mianowicie trofeum, motyw dekoracyjny składający się z pięknych mediolańskich szpad, których niejednokrotnie używała, by zmierzyć się ze starym Dobsem, swym nauczycielem szermierki. Ostrożnie odczepiła jedną z nich, dobrze sobie znaną, o wąskiej sprężystej klindze. Mocno zacisnęła dłoń na rękojeści, upewniła się, że broń dobrze leży w garści i bezszelestnie zbliżyła się do fotela. Ostrze bez trudu przeszłoby przez wyściełane oparcie fotela i przebiło siedzącego w nim człowieka. I Marianna była gotowa zadać ten cios - bez skrupułów, od tyłu, jak kat ścinający klęczącego u jego stóp skazańca. Wszak musiała wymierzyć sprawiedliwość!... Ten człowiek ją zdradził, złamał jej serce. Powinien był umrzeć. Uniosła ramię; końcem szpady dotknęła skórzanego obicia fotela. Ale ramię z wolna opadło, ostrze się obniżyło. Nie! Nie mogła w ten sposób, od tyłu, przeszyć szpadą człowieka, nawet jeśli już skazała go na śmierć. Nienawidziła go z całej duszy, całą mocą swej zawiedzionej miłości, ale wstrętna wydawała się jej myśl, by zabić tchórzliwie, nie pozostawiając ofierze żadnej szansy obrony. Naturalne poczucie sprawiedliwości sprzeciwiało się tego rodzaju doraźnej egzekucji, nawet jeśli Francis po stokroć na to zasłużył. Przyszło jej tedy na myśl, że skoro sumienie jej nakazuje dać szansę winowajcy, dlaczego by nie wyzwać go na pojedynek? Marianna po mistrzowsku władała szpadą i zdawała sobie sprawę ze swych możliwości. Nawet walcząc z biegłym w szermierce mężczyzną miała szanse zwyciężyć... i zabić. A zresztą, jeśli nawet Francis okazałby się zręczniejszy od niej, jeśliby ją pokonał, umierałaby bez żalu, zabierając ze sobą i swą

niewinność, i zrujnowaną miłość - do krainy, gdzie wszystko traci znaczenie. Wyszła z cienia kładącego się za fotelem, przecięła szpadą powietrze. Usłyszawszy świst klingi, Francis odwrócił głowę. Spojrzał na dziewczynę z niekłamanym zdumieniem, ale już po chwili uśmiechnął się drwiąco. - Zaiste, przedziwny strój jak na noc poślubną. To jakaś gra? Czyżby tylko tyle miał do powiedzenia po swym haniebnym postępku? Mógłby przynajmniej okazać odrobinę zakłopotania! Ale nie, był bardziej niż zwykle swobodny i zadowolony z siebie! I jeszcze miał czelność sobie z niej kpić! Powściągnąwszy wzburzenie, Marianna zignorowała ironiczne pytanie i oznajmiła zimno: - Przegrałeś mnie pan, jakbym była brzęczącą sakiewką, sprzedałeś jak niewolnicę. Nie sądzisz chyba, że nie będziesz musiał zdać mi z tego sprawy? - Och, to o to chodzi? Ze znudzonym uśmiechem Francis głębiej usadowił się w fotelu, odstawił kielich i splótł ręce na brzuchu, jakby chciał wygodniej ułożyć się do snu. - Ten Beaufort to romantyk! Oddałby za ciebie wszystkie skarby Golkondy. - Których nie posiadał. - W rzeczy samej! Nie wątpię jednak, że gdyby przegrał, to by ukradł, byleby tylko zapłacić tyle, ile jesteś w istocie warta. Niech to diabli! Ten człowiek kompletnie stracił dla ciebie głowę, moja droga... Niestety, to ja przegrałem. No cóż, bywają dni, kiedy wena nas zawodzi! Szyderczy ton podsycił jeszcze gniew Marianny. Ta zwrócona ku niej, piękna twarz, uśmiechnięta i drwiąca, stała się jej nagle wstrętna. - I sądziłeś pan, że ja będę gotowa zapłacić pański dług? spytała ze wzburzeniem. - Skądże znowu! Ani przez chwilę nie wątpiłem, że osoba z tak świetnym rodowodem, jakkolwiek półkrwi Francuzka, nie może postąpić inaczej, jak tylko naszego drogiego Amerykanina wyrzucić za drzwi. I nie pomyliłem się, bom słyszał, jak odjeżdża stąd galopem, a oto i ty we własnej osobie! Ale cóż ty, u licha,

wyczyniasz z tym rapierkiem? Odłóż to zaraz, bo jeszcze zrobisz komuś krzywdę. Z wyrazem twarzy bardziej jeszcze niż zwykle zblazowanym, wyciągnął rękę, napełnił kielich i podniósł go do ust. Marianna, dostrzegłszy z niesmakiem, że arystokratyczna twarz Francisa z lekka purpurowieje, pojęła, iż lada chwila będzie pijany... Wsunął palec pod spowijający wysoko jego szyję krawat i nerwowym ruchem rozluźnił kilka warstw muślinu. Dziewczyna pogardliwie przyglądała się, jak do ostatniej kropli wysączył bursztynowy płyn, a potem zażądała ostro: - Wstawaj pan! Poprzestał na pytającym uniesieniu brwi. - Co? Mam wstać? A to po co? - Nie myślisz pan chyba bić się na siedząco, w tak niedbałej pozie... Mówiąc to, odczepiła drugą szpadę i rzuciła mu ją. Złapał broń w locie, odruchowo, co umocniło Mariannę w zamiarze zaspokojenia zemsty: Francis nie był na tyle pijany, by jego ruchy straciły na zręczności. Nie mógł zatem skorzystać z poniżającej wymówki, że jest niezdolny do pojedynkowania się. Zdumiony i rozbawiony wpatrywał się w lśniącą klingę. - Bić się? A z kim? - Ze mną! No, dalej, wstawaj pan! Ośmielając się uczynić ze mnie stawkę w grze przy karcianym stoliku, śmiertelnie mnie obraziłeś. Żądam honorowej satysfakcji. Nazwisko, które noszę, nie pozwala mi puścić płazem tej obelgi. - Od dzisiaj nosisz wszak moje nazwisko... a z moją żoną mam prawo uczynić, co mi się żywnie podoba - uciął szorstko Francis. - Należysz do mnie duszą, ciałem i mieniem. Jesteś moją żoną... i niczym ponadto! Przestańże więc zachowywać się jak dziecko i odłóż broń, którą nie umiałabyś się nawet posłużyć. Z pogardliwym uśmiechem Marianna ujęła palcami koniec szpady i niedbale wygięła sprężystą klingę. - Proponuję, byś pan najpierw zajrzał do dokumentów, zanim to rozsądzisz, lordzie Cranmere! I nie jest to bynajmniej aluzja do pańskiego nazwiska, bo nie chcę go dłużej nosić! Mówię wyłącznie o nazwisku d'Asselnat, któreś pan w mojej

osobie zbrukał, zdradził i sprzedał. I przysięgam, że nie pożyjesz dość długo, by się tym chełpić! Przerwał jej drwiący śmiech Francisa. Wyciągnięty w fotelu, z głową zadartą do góry i szeroko otwartymi ustami, śmiał się na całe gardło, śmiechem donośnym, niepohamowanym, którego Marianna słuchała nieporuszona. Człowiek, którego poznała przed godziną, tak różnił się od tego, którego obraz stworzyła sobie w wyobraźni, że jego obecne zachowanie już nie sprawiało jej bólu. W tamtej chwili nie odczuwała cierpienia - miało powrócić nieco później. Na razie Marianna była jeszcze zbyt oszołomiona odkryciem prawdy i ogarnięta bezbrzeżną furią. - Czy ty nie zdajesz sobie sprawy, jakie to paradne? wykrzyknął Francis. - To zapewne ta francuska krew stanowi źródło twego upodobania do teatralnych gestów? Gdyby cię teraz ktoś zobaczył, jak tu stoisz w pozie Nemezis, przebrana w te dziwaczne zielone draperie, to oczom własnym by nie mógł uwierzyć i pękłby ze śmiechu. No, moja droga, daj spokój tym wyniosłym minom i wielkim gestom - dorzucił niedbałym tonem. - Nie licują one ani z twoim wiekiem, ani płcią. Lepiej wracaj do łóżka! Jutro musimy poczynić ważne postanowienia, przyznaję, że nieprzyjemne, ale nieuniknione! Lord Cranmere westchnął ciężko, wygramolił się wreszcie z fotela, leniwie rozprostował swe długie nogi i przeciągle ziewnął. - Przeklęta noc! Ten Amerykanin miał diabła w palcach! Zdmuchnął mnie jak stertę suchych liści! Ostrym głosem Marianna przerwała monolog młodego lorda: - Widzę, że mnie pan nie zrozumiał, lordzie Cranmere. Nie zamierzam być dłużej pańską żoną. - A jakże ty zamierzasz to osiągnąć? Jesteśmy legalnie poślubieni. Czyżbyś o tym zapomniała? - Początkowo przyszło mi na myśl, żeby zwrócić się do dworu papieskiego z prośbą o unieważnienie małżeństwa, co zresztą ksiądz de Chazay bez trudu by uzyskał. To by jednak nie przywróciło dobrego imienia mojemu rodowi. Toteż postanowiłam, że zostanę wdową i... zabiję pana! Oczywiście, o ile pan nie uczyni tego pierwszy!

Wyraz głębokiego zniechęcenia wydłużył doskonale piękną twarz Francisa. - Znów do tego wracasz? Czy ty aby nie jesteś trochę szalona? Gdzieś ty widziała, żeby mężczyzna pojedynkował się z kobietą? Co ja mówię! Ze smarkulą! Już ci mówiłem, żebyś poszła do łóżka. Sen uspokoi twoją egzaltowaną fantazję. - Minęły już czasy, kiedy można mnie było odesłać do łóżka. A zatem przyjmuje pan moje wyzwanie czy też nie? - Nie! I niech cię diabli porwą razem z tymi twoimi niedorzecznymi francuskimi zasadami honorowymi! Także pomysł miała twoja matka, żeby poślubić jednego z tych przeklętych żabojadów! Zapewne ona też musiała być dotknięta na umyśle, ponieważ obiło mi się o uszy, że chciał ją pojąć za żonę książę Norfolk, a... Przerwał, krzyknąwszy z bólu i wściekłości. Szpada dyszącej żądzą mordu Marianny ze świstem przecięła powietrze. Na lewym policzku pięknego młodziana zarysowała się długa krecha. Francis cofnął się z ręką przy zranionej twarzy, potem spojrzał na zakrwawioną dłoń. - Tchórz! - warknęła dziewczyna przez zaciśnięte zęby. Wiem, jak cię zmusić do walki! Broń się albo, przez pamięć na moją matkę, którą znieważyłeś, przygwożdżę cię sztychem do ściany! Nagły przypływ wściekłości oblał purpurą jego twarz, zapalił w szarych oczach niebezpieczne błyski, w których Marianna od razu rozpoznała jawną i bezwzględną żądzę zemsty. Pochwycił odłożoną na stół szpadę i pochyliwszy plecy, ruszył ku dziewczynie, przygważdżając ją złowrogim spojrzeniem. - Dziewka! - zgrzytnął zębami. - Sama tego chciałaś... Marianna błyskawicznie zerwała długą spódnicę amazonki, która mogłaby krępować jej ruchy, i ukazała się w spodniach i butach z krótkimi cholewami, przyjmując natychmiast postawę szermierczą. Widok jej długich, jędrnych nóg, bioder zarysowujących się wyraźnie, z anatomiczną wręcz dosłownością, pod obcisłym jedwabiem, pobudził Francisa do szyderczego rechotu. - A niech mnie diabli! Cóż za figura!... A jeszcze przed chwilą myślałem, że nic mi już z tego małżeństwa nie przyjdzie...

Jeszcze przed minutą gotów byłem cię zabić! Ale nie, do diaska, wystarczy, żmijo, jeżeli cię rozbroję albo zranię... Ot! lekkie draśnięcie, żeby móc bez przeszkód skorzystać z należnych małżonkowi praw. Nie ma bardziej ognistej, a zarazem bardziej uległej klaczki od tej, która zakosztuje pejcza... a ja pasjami lubię narowiste sztuki! Mają gorętszą krew! W czasie gdy to mówił, skrzyżowały się ostrza. Na jego policzkach pojawiły się gorączkowe rumieńce, w zamglonych oczach zapłonęły niepokojące błyski i Marianna ujrzała, jawiące się z całą brutalnością, okrucieństwo jego ust, po których spodziewała się tylko czułych pocałunków. Tymczasem Francis, wśród szczęku kling, opisywał jej, nie szczędząc okrutnych szczegółów, jak się z nią obejdzie, gdy będzie już zdana na jego łaskę. Nienawiść pozbawiła go wszelkiej powściągliwości, wszelkiego wstydu wobec tej siedemnastoletniej dziewczyny, tak otwarcie nim pogardzającej, którą teraz chciał za wszelką cenę zmusić do uległości. Ogarnięta jednocześnie smutkiem i odrazą, Marianna słuchała niezupełnie rozumiejąc, nawet nie słysząc zbyt wyraźnie. Wyidealizowany obraz Francisa z wolna się rozwiewał. Teraz widziała przed sobą tylko podchmielonego mężczyznę, którego pięknie wykrojone usta miotały nikczemne słowa. I nawet nie zauważyła, jak bezlitosna żądza krwi wzięła w niej górę nad odrazą. Tymczasem obelżywe słowa z wolna ucichły, a na zaciętej twarzy Francisa wściekłość zaczęła ustępować miejsca zaskoczeniu i szybko narastającemu wyrazowi niepokoju. Ta smukła, ciemnowłosa dziewczyna, której zielone oczy patrzyły na niego wyzywająco, walczyła z wprawą i zręcznością wytrawnego szermierza. Robiła szpadą rozważnie i po mistrzowsku. Wąska, lśniąca klinga zdawała się w zręcznej dłoni mnożyć w niewiarygodny sposób. Dziewczyna walczyła jak tygrysica, błyskawicznie się przemieszczając, krążąc wokół przeciwnika, nieustannie zmieniając pozycje i postawy. Szpady uderzały o siebie ze złowieszczym szczękiem, wciąż szybciej i szybciej, gdyż Marianna narzuciła Francisowi Cranmere'owi iście szatańskie tempo walki.

Na dworze księcia Walii młody lord znany był jako amator sportów i uchodził za znakomitego szermierza. Wszelako miał teraz nie lada trudności, by dotrzymać pola tej smukłej zielonej zjawie, uwijającej się zwinnie, atakującej ze wszystkich stron, a przy tym odparowującej wszystkie ciosy i ani myślącej narażać własnej skóry. Żaden mięsień nie drgnął na jej ładnej twarzy, ale widząc dzikie błyski w oczach, Francis zrozumiał, że jest to dla niej chwila wyjątkowej satysfakcji. Miał nieprzyjemne wrażenie, że ona się nim bawi, i jednocześnie poczuł gwałtownie narastające pragnienie, by ją posiąść. Nigdy jeszcze nie widział Marianny tak pięknej, tak pociągającej. Podniecenie walką zaróżowiło jej policzki, ożywiło barwę warg. Przez głębokie wycięcie rozchylonej koszuli, pod batystem, który przylgnął do spoconej skóry, Francis dostrzegł zarys krągłych piersi. Wściekły, że ta, którą uważał jedynie za ładną gąskę, trzyma go teraz w szachu, zaślepiony pragnieniem, by jak najrychlej z tym skończyć i wreszcie zmusić ją do uległości, Francis Cranmere dał się ponieść emocjom i zaczął popełniać błędy. Poza tym miał za sobą noc spędzoną przy karcianym stoliku, a opary alkoholu przytępiły jego umysł. Dostrzegłszy to, Marianna natarła ze zdwojoną energią. Francis, chcąc jej zadać decydujące pchnięcie, runął do przodu. Zręcznie odparowała cios, a wymykając się z kocią zręcznością spod ostrza przeciwnika, sama pchnęła go sztychem. Szpada zagłębiła się w piersi Francisa... Bezgraniczne zdumienie odmalowało się w rozszerzonych źrenicach szarych oczu pięknego lorda. Drżąca dłoń wypuściła szpadę, która z brzękiem upadła na podłogę. Otworzył usta, by coś powiedzieć, lecz tylko strużka krwi spłynęła po jego brodzie. Osunął się ciężko i Marianna z wolna cofnęła swą szpadę. Nawet nie pomyślawszy o tym, by ją wytrzeć, rzuciła na ziemię i przyklękła przy rannym, którego oczy zachodziły już mgłą. Nagła chęć płaczu pochwyciła ją za gardło. Teraz, gdy Francis umierał, nienawiść wygasła. - Ciężko mnie znieważyłeś, Francisie... Teraz jestem pomszczona. Umieraj w pokoju. Wybaczam ci.

Pod półprzymkniętymi powiekami spojrzenie młodego mężczyzny przesunęło się ku dziewczynie. Cień uśmiechu przemknął po wargach. - A mogłam cię tak... kochać! - szepnęła. - Szkoda!... Z cichym jękiem zamknął oczy. W tejże chwili za klęczącą Marianną rozległ się przeraźliwy krzyk: - Francis!... Boże mój! Zerwawszy się z kolan, w ostatniej chwili uskoczyła przed nadbiegającą Ivy, która omal jej nie przewróciła, rzucając się na nieruchome ciało. Marianna nie zauważyła, kiedy Ivy weszła, nie słyszała otwierających się drzwi. Jak długo kuzynka Francisa tu była? Co usłyszała z ich kłótni? Ze zmarszczonymi brwiami dziewczyna patrzyła na wdzięczną postać, leżącą wśród lekkich jak mgła muślinowych fal białej sukni, zdumiona gwałtownością rozpaczy młodej kobiety. Obejmując ciało Francisa, jęczała jak ranne zwierzę, co w pojęciu Marianny dalece przerastało żal osoby będącej jedynie daleką krewną. Nie zdążyła jednak odpowiedzieć sobie ani na to, ani na inne pytania, ponieważ Ivy odwróciła ku niej zalaną łzami twarz z wyrazem takiej rozpaczy i nienawiści, że była wręcz nie do poznania. - Pani to zrobiła, tak? - krzyknęła przenikliwie. - Wreszcie pani zrozumiała, że on pani nie kocha, nie może pokochać... Dlatego go pani zabiła! Nie dość pani było nosić jego nazwisko, mienić się jego żoną, cieszyć się przywilejem służenia mu. - Służenia mu? Czy pani rozum postradała? - Grymas wzgardy wygiął usta Marianny. - Kobiety z mojego rodu nie służą nikomu! Jeśli zaś chodzi o tego człowieka, to zabiłam go w uczciwej walce! Tu są dwie szpady... - Ale tylko jedna jest zbroczona krwią! Jesteś pani podłą, nędzną Francuzką, pełną nienawiści zazdrośnicą. Wiedziała pani, że on mnie kocha i nie mogła pani tego znieść! - On panią kochał? - spytała Marianna ze szczerym zdumieniem. Wyraz przewrotnej satysfakcji wykrzywił uroczą twarz Ivy St. Albans: oto rzuci w twarz znienawidzonej rywalki okrutną prawdę. - Był moim kochankiem! Od wielu miesięcy należeliśmy do siebie duszą i ciałem. Byłby mnie poślubił, lecz ani on, ani ja nie

mieliśmy pieniędzy. I właśnie wtedy pojawiła się pani wraz ze swoją zwariowaną ciotką. Właśnie tego nam było trzeba: dwóch idiotek, które tego tylko pragnęły, by paść przed nim na twarz i rzucić mu do stóp swą pokaźną fortunę. Owinąć was sobie koło palca to była dla niego dziecinna igraszka. Wszystko szło zgodnie z jego oczekiwaniami, a nawet jeszcze lepiej, bo stara ciotka taktownie wyzionęła ducha, zostawiając pani wszystko! No ale, jak widzę, pojęła pani w końcu, że chciał zostawić panią na wsi, jak na wygnaniu, a on w tym czasie żyłby ze mną w Londynie za pani pieniądze! Tego właśnie nie mogła pani znieść! Ten dziki wybuch nienawiści wprawił Mariannę w osłupienie. Ze zgrozą uświadomiła sobie, jak cynicznie wyrachowanej intrygi stała się przedmiotem, z jaką zimną bezdusznością tych dwoje nikczemników igrało jej naiwną ufnością i dobrocią ciotki. Jej gniew, bardziej jeszcze niż doznana zniewaga, wzbudziła wzgarda, którą ta osóbka miała czelność zbrukać pamięć ciotki Ellis. - Nie nacieszylibyście się długo tą fortuną - mruknęła. Dziś w nocy pani nieoceniony Francis przegrał te żałosne resztki, które mu pozostały, a także wszystko to, co ja wniosłam w posagu. Panem Selton Hall jest obecnie Jason Beaufort! Ta nowina poraziła Ivy jak grom z jasnego nieba. Błękitne oczy rozszerzyły się, usta otworzyły jak do krzyku, a twarz pokryła się kredową bladością. - Cały... majątek? - Wszystko! Nie pozostało mi nic, prócz honoru, którym zresztą Francis też się ośmielił zadysponować. Widzi pani tedy, że on zasługiwał na śmierć! Mogłabym go zastrzelić jak wściekłego psa albo pchnąć szpadą od tyłu, ale dałam mu szansę. Przegrał. Sam był sobie winien. - To pani ponosi winę. Zabiła go pani, a karą za to jest szubienica! - wrzasnęła Ivy ogarnięta niepohamowaną furią. Będę świadczyć przeciwko pani!.. Ach, jakżeś śmiała zabić tego człowieka. Powinnaś była czuć się aż nadto szczęśliwa, będąc pokorną jego niewolnicą! Ale zapomniałaś pani o księciu Walii, którego był przyjacielem i który nie dopuści, by ta zbrodnia

uszła bezkarnie! Poza tym ja tutaj jestem i to ja oddam cię w ręce sprawiedliwości, w razie potrzeby będę kłamać, a w dniu, kiedy kat założy ci stryczek na szyję, także i tam będę, w pierwszym rzędzie... żeby bić brawo! Pod wpływem nieopanowanej wściekłości Ivy St. Albans jęła krzyczeć: „Na pomoc!" i rzuciła się w stronę kominka, by uwiesić się na sznurze od dzwonka. Ale Marianna dobiegła tam szybciej, przejęła na siebie cały impet rozpędzonej Ivy i dłonią zasłoniła jej usta. - Zamilcz, szalona kobieto! Cały pałac postawisz na nogi! Ivy z furią wbiła zęby w dłoń zasłaniającą jej usta, wyswobodziła się gwałtownym skrętem tułowia i krzyknęła przeraźliwie: - A jakże, wszystkich chcę obudzić! Zaraz przyjdzie tu lord Moira, on mnie wysłucha! Wtrąci cię do więzienia, aż do czasu procesu! - Moja służba mnie obroni! - Nie przed sprawiedliwością księcia! Wszyscy oni są dobrymi Anglikami, a ty jesteś dla nich tylko cudzoziemką, przebrzydłą Francuzicą, papistką, która zabiła swojego męża! Już prędzej uwierzą moim słowom! Umysł Marianny pracował błyskawicznie. Starała się nie tracić zimnej krwi, ale powoli do jej serca wkradał się strach podszeptujący, że stanie się tak, jak mówiła Ivy. To prawda: dla całej służby, może z wyjątkiem starej Jenkins i Dobsa, będzie odtąd jedynie morderczynią swego męża. W Selton otaczano tradycję wielkim szacunkiem. Teraz będzie się tylko liczyć jej francuska krew, katolicka wiara... Nie uniknie zguby, jeśli Ivy zacznie krzyczeć. A właśnie przed chwilą krzyknęła... i nadal krzyczy! Przerażona Marianna chwyciła pierwszy przedmiot, który wpadł jej w ręce: pistolet pojedynkowy o długiej lufie, leżący przypadkiem na stole. Trzymając broń za lufę, uderzyła kolbą pistoletu. Ugodzona w skroń, Ivy St. Albans, osunęła się bezszelestnie, nie zdążywszy nawet westchnąć. Tym razem jednak jej rywalka nie zwlekała ani chwili, by wpatrywać się w leżącą obok znieruchomiałego Francisa białą sylwetkę spowitą w muśliny, nie upewniła się nawet, czy Ivy jeszcze żyje. Trzeba uciekać... uciekać jak najprędzej! Już nawet jej się zdawało, że

gdzieś w odległej części domu wszczyna się wrzawa... Zaraz ktoś mógł przyjść i zastać ją przy dwóch ciałach leżących bez życia, może już ktoś tutaj szedł... Przejętej trwogą dziewczynie wydało się, że dostrzega unoszący się ponad nią cień szubienicy. Zataczając się, obijając o meble, niemal nie zdawała sobie sprawy, jak wyszła z buduaru i przeskakując po cztery stopnie, pobiegła do swojej sypialni. Porwała sznur pereł należący niegdyś do jej matki, medalion od księżny d'Angouleme i trochę pieniędzy, które miała w sakiewce, a następnie, owinąwszy się w długi, czarny płaszcz z kapturem, nawet się za siebie nie oglądając, opuściła sypialnię i bezszelestnie przemknęła wzdłuż galerii aż do wąskich schodów w jednej z wież pałacu, zbiegła na dół, a potem, nie spotkawszy po drodze żywej duszy, dotarła do stajni...

Zerwane więzy Zerwał się wiatr niosący zimny, rzęsisty deszcz, który dotkliwie smagał twarz Marianny, ale ona nawet tego nie czuła. Oczyma pełnymi łez spoglądała na cichy grobowiec, gdzie spoczywali jej przodkowie. Noc była tak ciemna, że kopuła i biała kolumnada ledwie się z niej wyłaniały, mgliste i niewyraźne niczym zjawa. Grobowiec Seltonów już teraz wyglądał tak, jakby się oddalał, odpływał w głąb nocy niby w głąb wspomnień, mimo rozpaczliwych wysiłków dziewczyny, by każdą linię wyryć w pamięci. Z gorzką udręką uświadamiała sobie, że poza tym skrawkiem ziemi, na którym wśród marmuru spoczywali jej krewni, nic już jej nie pozostało. Powodowana nieodpartym pragnieniem, by uśmierzyć poczucie osamotnienia i klęski, pchnęła skrzypiącą furtkę i przylgnęła policzkiem do zimnego, wilgotnego kamienia, tak jak kiedyś, gdy będąc małą, spragnioną czułości dziewczynką przytulała się do szarej jedwabnej spódnicy. - Ciociu Ellis! - westchnęła boleśnie. - Ciociu Ellis... dlaczego? Któż mógłby odpowiedzieć na to pytanie zagubionego dziecka? Czemuż jej spokojne, dotychczasowe życie zamieniło się nagle w tak druzgocącą klęskę? Marianna przeżywała chwile paraliżującej trwogi, jak pasażer okrętu, który prosto z bezpiecznej, przytulnej kabiny znalazł się wśród lodowatych porywów szalejącego sztormu i pośrodku oceanu, kurczowo uczepiony miotanej falami deski. Niewiele pożytku przyniosła dziewczynie próba pokrzepienia się na duchu w marmurowych objęciach grobowca! Kamień pozostawał zimny i milczący. Mimo to doznała przeraźliwej udręki, gdy z bólem serca się od niego odrywała. Odchodząc stamtąd pozostawiała za sobą całe swoje dzieciństwo, wszystko to, co w jej mniemaniu było szczęściem.. Niestety, czas naglił. Od strony pałacu dobiegał gwar krzyków i nawoływań. Raptem ponad drzewami uniósł się gęsty dym, a po chwili długi płomień liznął niebo. Marianna oddaliła się od grobowca. - Ogień! - szepnęła. - Selton Hall się pali!

Jak mogło do tego dojść? W pierwszym odruchu chciała pędem rzucić się w stronę starego domostwa, które znalazło się w niebezpieczeństwie, ale powstrzymał ją nagły przypływ gorzkiej satysfakcji: niechaj odwieczna, dostojna siedziba rodu Seltonów raczej spłonie, niżby miała się dostać w ręce Amerykanina! Tak będzie lepiej! W ten sposób nic już zgoła nie pozostanie z pamiątek jej przeszłości, prócz głębokiej rany w sercu, prócz tego grobowca z białego marmuru... Ocierając ze złością łzy spływające po policzkach, Marianna podeszła do konia pozostawionego nie opodal, odwiązała go i ciężko wspięła się na siodło. Naraz powróciło wspomnienie ucieczki z buduaru. Nie pamiętała zbyt dobrze, jak stamtąd wyszła, lecz jedno przypominała sobie dokładnie: głuchy łomot przewracanych mebli. Świecznik stojący na stole!... Czyżby zrzuciła go na podłogę? Czy to ona sama była nieumyślną sprawczynią pożaru? Przez myśl przemknęło jej wspomnienie dwóch ciał pozostawionych w buduarze, ale Marianna gniewnie odsunęła tę wizję. Francis nie żył! Jakież znaczenie mógł mieć fakt, że jego ciało zamieniło się w popiół! A Ivy? Ona wzbudzała w Mariannie jedynie zaciekłą nienawiść! Uniósłszy się w strzemionach, dziewczyna przez chwilę popatrzyła ponad wierzchołkami drzew na czerwieniejącą w dole łunę pożaru. Dachy Selton Hall odcinały się wyraźnie na tle krwawej zorzy. Słychać było głośne okrzyki, lecz słów nie można było rozróżnić. Dla Marianny ta na pozór tak łatwa do przekroczenia bariera drzew nabrała symbolicznego znaczenia: na zawsze odcinała ją od świata, który obracał się w zgliszcza. Tak to właśnie wyglądało. Uznawszy więc, że skoro jest zbiegiem, to straciła już dość czasu i z pożegnalnym gestem skierowanym ku grobowcowi Seltonów spięła konia i ruszyła w głąb lasu. Podczas szybkiego biegu szum wiatru w uszach zagłuszył huk pożaru. W tej strasznej sytuacji, w jakiej się znalazła, jedynym człowiekiem, który mógłby coś dla niej zrobić, był ojciec chrzestny. By uratować głowę, Marianna musiała opuścić Anglię. Mógł jej w tym pomóc tylko ksiądz de Chazay. Niestety, wszystko wskazywało na to, że wyruszył w podróż. Poprzedniego dnia wieczorem oznajmił, że na wezwanie papieża udaje się do

Rzymu, a całując na pożegnanie chrześnicę, powiedział jej, iż nazajutrz rano wsiada na statek wypływający z Plymouth. Marianna musiałaby więc odpłynąć tym samym statkiem. Na szczęście doskonale znała okolicę. Nie była jej obca ani jedna ścieżyna, ani jedna morska zatoczka. Skracając sobie drogę, pojechała na przełaj przez las i znalazła się w okolicach Totnes. Stamtąd miała jeszcze dwadzieścia mil do portu, do którego musiała dotrzeć przed odpływem, ale jej koń, jeden z najlepszych i najbardziej rączych w stajni, miał mocne nogi. Mrok nocy nie wydawał się już tak nieprzenikniony. Przybierający na sile deszcz sprawił, że mgła zaczęła opadać i księżyc, wyglądający spoza gęstych chmur, dostatecznie oświetlał drogę, by Marianna mogła ją przed sobą dojrzeć. Pochylona nad szyją wierzchowca, nasunąwszy kaptur na oczy, wystawiała przygarbione plecy na ulewę, nieczuła na potoki wody powiększające ciężar jej grubego wełnianego płaszcza. Całą uwagę koncentrowała na przebywanej drodze. Gdy w ciemności zamajaczyły wieże starego, normańskiego zamczyska, górujące ponad białymi domami sporego miasteczka, Marianna skręciła w lewo i co koń wyskoczy pognała przez wzgórza w stronę morskiego brzegu. Mały chłopiec wyciągnął rękę w kierunku redy. - Popatrzcie! To „Fowey". Dopiero co minął przesmyk i wchodzi do Soundu. Mariannę ogarnęła rozpacz. Za późno!... Ksiądz de Chazay odpłynął w tejże niemal chwili, gdy dziewczyna, wyczerpana, bez tchu w piersiach, raczej ciężko spadła niż zeskoczyła na Barbican, stare nabrzeże Plymouth. Tam w dali, na połyskującej powierzchni wody, którą wiatr marszczył tworząc drobne fale, lugier z wydętymi wesoło żaglami wypływał na pełne morze, unosząc ostatnią nadzieję Marianny. Bez przekonania spytała chłopca: - Jesteś pewien, że francuski ksiądz wszedł na pokład tego statku? Chłopiec z namaszczeniem podniósł rękę i zatrajkotał rezolutnie: - Takiem pewien, jak tego, że się nazywam Tom Mawes! Sam nosiłem jego rzeczy z „Kotwicy i Korony"! Jak chcecie, to

mogę was tam zaprowadzić. To najlepsza oberża w mieście, zaraz przy kościele Świętego Andrzeja. Marianna pokręciła przecząco głową i chłopiec, wzruszywszy ramionami, odszedł mamrocząc pod nosem niezbyt pochlebne słowa pod adresem „cholernych bab", co to się nigdy grzecznemu człowiekowi godziwie odwdzięczyć za przysługę nie potrafią. Prowadząc za sobą konia, dziewczyna przeszła kilka kroków i podeszła do grubego kamiennego pachołka służącego do cumowania statków. Płynący po zielonej wodzie stateczek znikał powoli w bladej słonecznej poświacie zimowego poranka, który otaczające zatokę wzgórza osnuwał błękitnawą mgłą. A zatem wszystko skończone! Na angielskiej ziemi nie miała już ani jednej przyjaznej duszy, nikogo, kto mógłby udzielić jej pomocy! Teraz mogła liczyć już tylko na siebie. Musiała uciekać, czym prędzej uciekać... ale dokąd? Nabrzeże Barbican, jeszcze przed chwilą wyludnione, z wolna się ożywiało. Kutry rybackie przybijały do brzegu, na kamienne nabrzeże rzucano kosze pełne soli i gładzic, lśniących, świeżo wyłowionych z wody, skrzynie z krabami o pancerzach w barwie granitu, poruszające czarnymi szczypcami, paki wypełnione po brzegi zielonymi algami, z przyczepionymi do nich fioletowymi małżami. Zapobiegliwe gospodynie z wielkimi koszami dźwiganymi na ramieniu uwijały się w swych wykrochmalonych czepkach z płóciennymi skrzydłami. W przelocie rzucały zaciekawione spojrzenia na ładną dziewczynę, ubraną jak chłopiec, wyraźnie zdrożoną i trzymającą za uzdę rasowego wierzchowca. Dostrzegłszy ich milczące zainteresowanie, Marianna uświadomiła sobie, kim jest i gdzie się znajduje. Nie mogąc dłużej znieść krzyżujących się wokół niej badawczych spojrzeń, podniosła się i w tejże chwili stwierdziła całkiem prozaicznie, że umiera z głodu. Być może na widok tych ryb, pod wpływem odurzającego zapachu morza, orzeźwiającego wiatru... Jakkolwiek było, jej żołądek upominał się o swoje prawa, jak może upominać się żołądek siedemnastoletniej dziewczyny. Poprzedniego dnia nadmiar emocji podczas tej niedorzecznej uczty weselnej odebrał jej apetyt, a od tamtej pory nic nie jadła. Poprzedniego dnia? Czyżby to zaledwie wczoraj poślubiła

Francisa? Miała wrażenie, jakby cała wieczność upłynęła od czasu tej ceremonii. Wystarczyło zatem kilka godzin, by uczynić z niej wzgardzoną żonę, wdowę, zbrodniarkę i uciekinierkę, którą wkrótce zaczną ścigać, o ile już nie natrafiono na jej ślad! Ale gdy powracał obraz tych, którzy ją tak dotkliwie zranili, żadne wyrzuty sumienia nie mąciły jej umysłu. Zabijając ich, Marianna pomściła jedynie ciężką obrazę honoru, tak jakby to uczynił każdy mężczyzna z jej rodu. Tylko gdy myślała o Francisie, gdzieś w głębi jej świadomości pojawiało się wrażenie jakby silnego zawrotu głowy, doznawanego na krawędzi przepaści, w ustach zaś czuła gorzki smak popiołu. Wysiłkiem woli odsunęła ponure myśli. Z całych sił, z niespożytą energią młodości, Marianna pragnęła przezwyciężyć okrutny los, który tak zajadle ją nękał, i choćby dlatego, by z nim walczyć, musiała żyć. Ale najpierw - zjeść coś, trochę wypocząć i spokojnie pomyśleć. Rozejrzała się wokół, oczyma szukając chłopca, z którym niedawno rozmawiała, ale przepadł bez śladu. Wtedy przypomniała sobie jego słowa: oberża „Pod Kotwicą i Koroną", najlepsza w Plymouth, znajdowała się tuż przy kościele Świętego Andrzeja. A właśnie spoglądała w stronę, gdzie ponad stromymi dachami domów wznosiła się gotycka wieża, bez wątpienia należąca do starej katolickiej katedry. Zawiodła tam Mariannę wąska, kręta uliczka i wkrótce dziewczyna ujrzała solidne ściany z pruskiego muru, lśniące okna z małymi szybkami i okazały szyld starej gospody, robiącej bardzo zachęcające wrażenie. Chłopcu stajennemu, który pojawił się jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki, rzuciła wodze swego konia, weszła do oberży, zeszła po kilku schodkach i znalazła się w obszernej i przytulnej sali, ozdobionej wypolerowanymi do połysku naczyniami z miedzi i cyny. Wokół dużego wspólnego stołu rozstawiono kilka mniejszych stolików, przykrytych śnieżnobiałymi obrusami. Na kominku, w którym palono torfem, płonął silny ogień, a gromadka żwawych służących o zaróżowionych od ognia policzkach uwijała się po izbie, roznosząc ciężkie od jadła i napitku półmiski. O tej porze było tam niewiele osób i dzięki temu Marianna mogła wybrać sobie stolik ocieniony wystającym okapem kominka. Od służącej, która natychmiast podbiegła do stolika,

zażądała ostryg, jednego kraba, miski śmietany z hrabstwa Devon, którą tak lubiła - gęstej, kremowożółtej, z grudkami tłuszczu - a do tego razowego chleba i herbaty. Następnie, gdy dziewczyna z furkotem nakrochmalonych spódnic oddaliła się pospiesznie po zamówione smakołyki, Marianna spróbowała rozważyć sytuację. To, co się jej przydarzyło, było wręcz niewiarygodne! Nawet ulubione romanse tym razem w niczym nie mogły jej pomóc! W żadnym z nich nie przedstawiono podobnej sytuacji... Miała wprawdzie trochę pieniędzy, ale jakże mało tego było! Mogło wystarczyć na przeżycie najwyżej przez tydzień. Musiała przecież zdobyć paszport, omijając policję hrabstwa, znaleźć statek, gotów na ryzyko spotkania z francuskimi korsarzami pilnującymi, by przestrzegano blokady kontynentalnej zarządzonej przed trzema laty przez Napoleona. A na to wszystko potrzebne były pieniądze, i to z pewnością dużo pieniędzy... Zabrała ze sobą co prawda naszyjnik z pereł, ale jeśliby go tutaj sprzedała, to pomijając nawet niebezpieczeństwo wiążące się ze sprzedażą tak cennego przedmiotu, jak również z koniecznością udzielenia odpowiedzi na kłopotliwe pytania, niewiele pozostałoby jej na utrzymanie w kraju, gdzie zamierzała poszukać schronienia, lub raczej - który wybrał dla niej los. Było w istocie bez znaczenia, do jakiego portu zawinie, byleby tylko nie mogła jej tam do sięgnąć ręka kata. Należało tedy zatrzymać kolię. Wówczas pomyślała o koniu. Był wiele wart. Sprzedając go, zdobyłaby może dość pieniędzy, by opłacić podróż statkiem, którego kapitan nie przejawiałby przesadnej pedanterii w kwestii wymaganych prawem dokumentów. To nie byłoby tak niebezpieczne jak sprzedaż naszyjnika... Nieco uspokojona tą konkluzją, Marianna zaczęła pałaszować z apetytem i po przełknięciu ostatniej łyżki śmietany, poczuła się znacznie lepiej. Jej ubranie wyschło, posiłek i ogień na kominku przywróciły sprężystość zesztywniałym na chłodzie mięśniom, powieki z wolna zaczęły jej ciążyć i ogarnęła ją błoga senność... Raptem drgnęła gwałtownie, senność zniknęła bez śladu. W izbie pojawił się mężczyzna, który zszedł z piętra, gdzie mieściły się pokoje gościnne.

Niski, chudy i wyjątkowo brzydki, o bladej cerze i zapadniętej piersi, nowo przybyły miał około pięćdziesięciu lat, lecz chorobliwy wygląd sprawiał, że wydawał się znacznie starszy. Tuż za nim kroczyli dwaj służący, z tą charakterystyczną dla służby wysoko postawionych osobistości czujną troską i nieustanną gotowością spieszenia z pomocą swemu panu. Po staroświeckim stroju, butach z czerwonymi obcasami, peruce z ubiegłego wieku i trój graniastym kapeluszu można było się domyślić, że to emigrant. Był nim w istocie i Marianna rozpoznała go, bo zaledwie poprzedniego dnia, wraz z monsignorem de Talleyrand - Perigord, był obecny na jej ślubie. Ujrzała bowiem księcia d'Avaray, faworyta i powiernika króla Ludwika XVIII, dla którego był jak Kastor dla Polluksa, jak minister Sully dla króla Henryka IV, tyle że w tym wypadku minister bez zajęcia dla króla bez królestwa. Wczorajszą ceremonię wielokrotnie zakłócał ciężki, głuchy kaszel, ten sam, który teraz wstrząsał księciem, gdy powoli przechodził przez salę oberży. Dla nikogo nie było tajemnicą, że książę d'Avaray jest śmiertelnie chory na płuca. Nie spostrzegłszy Marianny, usiadł ciężko przy małym stoliku, znajdującym się tuż obok tego, przy którym ona siedziała, zajętym już wcześniej przez mężczyznę w średnim wieku, wyglądającego na rządcę w jakimś majątku ziemskim. Mężczyzna ów podniósł się, by powitać księcia. Już pierwsze słowa, które między sobą zamienili, sprawiły, że Marianna bacznie nadstawiła ucha. Odsunąwszy z niechęcią stojące na stole danie z wędzonej baraniny, książę wypił kilka łyków herbaty i westchnął: - Udało ci się znaleźć statek, mój drogi Bishop? - Owszem, znalazłem, Wasza Wysokość, choć nie bez trudu odrzekł mężczyzna z silnym akcentem walijskim. - To pospolity smuggler... przemytnik portugalski, ale ma szybki, dość komfortowy statek. Zgadza się dowieźć nas do samej Madery. Dziś w nocy, wraz z odpływem, wejdziemy na pokład. Westchnienie księcia d'Avaray zdradzało raczej rezygnację niż radość.

- To dobrze... W łagodnym klimacie tej wyspy pokładam ostatnią moją nadzieję. Może wyzdrowieję, jak Bóg da (Książe d'Avaray zmarł na Maderze w rok później). Dłużej Marianna nie słuchała. W jej serce wstąpiła nadzieja. Ten człowiek wyjeżdżał, miał statek, w dodatku kapitanem tego statku był przemytnik, który z pewnością nie jest nazbyt skrupulatny w przestrzeganiu przepisów. To był ratunek dla niej, nieoczekiwana szansa, która nie może wymknąć się jej z rąk. Wstrzymując oddech, wcisnęła się w kąt; śledziła każdy gest dwóch mężczyzn i czatowała na sprzyjający moment, by ujawnić swą obecność. Od człowieka tak ciężko chorego jak książę mogła z pewnością oczekiwać współczucia dla swego nieszczęścia. Gdyby zechciał, mogłaby się nim opiekować, zostać jego służącą, pielęgniarką... W zamian za pomocną dłoń była gotowa na każde poświęcenie. Mężczyźni zjedli w milczeniu posiłek, a potem, gdy książę zamawiał drugi dzbanek herbaty, Bishop pożegnał się, oznajmiwszy, że pójdzie zanieść wiadomość monsignore'owi de Talleyrand. Towarzyszył on swemu przyjacielowi Avarayowi podczas podróży do portu, a obecnie składał wizytę grupie emigrantów przebywających w Plymouth. Sala powoli się wyludniała i gdy książę został sam, Marianna uznała, że nadszedł odpowiedni moment. Wstała. Nowy atak kaszlu wstrząsnął starym arystokratą, gdy ujrzał przed sobą dziewczęcą postać Marianny. - Wasza Wysokość... bardzo proszę! Muszę z Waszą Wysokością porozmawiać.. Z zaczerwienioną twarzą podniósł na dziewczynę załzawione oczy i wykrztusił: - Czego... pani chce? Proszę zostawić mnie w spokoju! Puściwszy to mimo uszu, opadła na krzesło zwolnione przed chwilą przez Bishopa, nalała wody do kubka i podała go księciu. - Proszę powoli wypić, to przyniesie ulgę. A potem porozmawiamy. Odruchowo zastosował się do jej zalecenia, wypił wodę i po chwili jego twarz odzyskała zwykłą barwę. Sporych rozmiarów chustką do nosa wytarł pot spływający po pożółkłym czole.

- Dziękuję - wybełkotał. - Co mógłbym dla pani uczynić? Pochyliła się do przodu, by ogień płonący na kominku oświetlił jej twarz. - Proszę mi się przyjrzeć, książę. Wczoraj w Selton Hall był pan na moim weselu... a dzisiaj grozi mi zguba, jeśli mi pan nie pomoże. Jej głos, zdławiony trwogą, załamał się, gdy wypowiadała ostatnie słowa. Książę, osłupiały ze zdumienia, szeroko otworzył wyblakłe oczy. - Panna d'Asselnat!... chciałem rzec, lady Cranmere! Jak się pani tu znalazła? Co się stało? - Wielkie nieszczęście. Jeszcze wczoraj miałam dom, majątek, męża, nazwisko. Teraz nic mi już nie pozostało. - Nic? Jakże to możliwe? - Dom spłonął, fortuna przepadła, mąż nie żyje, a nazwisko napawa mnie przerażeniem. Opanowując wzburzenie Marianna pospiesznie przedstawiła księciu przebieg wydarzeń tej strasznej nocy. W miarę jak opowiadała, powróciły groza i uczucie głębokiego żalu. Była wszak jeszcze dzieckiem, dziewczynką przytłoczoną nadmiarem ciężkich przeżyć. Zwierzenia przynosiły ulgę, choćby wypowiadała je wobec tego obcego człowieka, który wszakże nie zdradzał widocznych przejawów współczucia. Wręcz przeciwnie, Marianna zauważyła z żalem, że pod wpływem jej opowieści zmęczona twarz arystokraty staje się coraz bardziej oziębła, a spojrzenie - coraz bardziej surowe i nieufne. On jej najwyraźniej nie wierzył!... Zamierzała swą prośbę o pomoc przedstawić z większą żarliwością, ale gdy skończyła mówić, książę ograniczył się jedynie do suchego komentarza: - W rzeczy samej, przedziwna historia! Jak rozumiem, zabiła pani swego męża w pojedynku? I sądzi pani, że ktoś w to uwierzy? - Ależ sądzę, że właśnie pan, książę, ponieważ to prawda! On mnie śmiertelnie znieważył. Wyzwałam go zatem i zabiłam! Avaray ze zniechęceniem wzruszył ramionami. - Moja mała, musi pani wykoncypować coś innego! Żaden mężczyzna, godny tego miana, nigdy by nie skrzyżował szpady z kobietą. Kto zresztą słyszał o kobiecie władającej bronią z

dostateczną biegłością, by zabić mężczyznę w pełni sił? Nikt... od czasów Joanny d'Arc. Pani nie jest Joanną d'Arc, jak mniemam? Ironia starego księcia boleśnie zraniła Mariannę. Z gorzkim wyrzutem odparła: - Nie ma pan racji, książę, drwiąc sobie ze mnie. Przysięgam na Boga, który mnie słyszy, że powiedziałam tylko prawdę. - Proszę sobie darować przysięgi! Ja w to nie wierzę. Wy, kobiety, zwykłyście rzucać je na wiatr. - A zatem, skoro ja kłamię, to jak było naprawdę, według pana? - Otóż powiem pani: Mąż pani grał w karty i przegrał. Wystarczająco dobrze znałem reputację lorda Cranmere'a, by przyznać, że to wysoce prawdopodobne. Zamiast jednak przyjść do pani i o wszystkim opowiedzieć, udał się do swojej kuzynki. Wszyscy wiedzieli, że był jej kochankiem. Pani ich zaskoczyła i wówczas, oszalała z zazdrości i gniewu, zasztyletowała pani męża, ogłuszyła jego towarzyszkę, a chcąc mieć pewność, że nie ujdą z życiem, podpaliła pani pałac. Na cóż mógł się pani przydać? Wszak już do pani nie należał. - Zapomina pan o Jasonie Beaufort... i o haniebnej transakcji, którą lord Cranmere z nim zawarł. - ...a która istnieje tylko w pani wyobraźni. Trzeba wszakże jakoś usprawiedliwić swój zbrodniczy postępek, nieprawdaż? - On może potwierdzić prawdziwość moich słów. On wie, że ja nie kłamię. - Wobec tego może pani śmiało oddać się w ręce sprawiedliwości i kazać go odszukać. On poświadczy pani słowa, co da pani szansę wyjścia z tej sprawy obronną ręką. - A gdzie go, według pana, można odnaleźć? - krzyknęła Marianna z rozpaczą. - Jest marynarzem... piratem, o ile wiem... a morze jest ogromne! - Jeśli dobrze zrozumiałem pani opowieść, marynarz ów nie ma już statku. Musi więc zdobyć jakiś inny albo kazać go zbudować. Niechże pani tedy szuka w angielskich portach, a bez trudu go pani znajdzie.

- Chce pan, żebym ścigała człowieka, którego nienawidzę? Który obrabował mnie ze wszystkiego i chciał zhańbić? Chce pan, żebym go błagała o pomoc, o złożenie zeznań przed sądem, bym odpowiadała za zbrodnie, których nie popełniłam? Książę d'Avaray podniósł się ciężko, musnął dłonią staromodny żabot. - Ależ ja niczego od pani nie chcę, moja droga! Twierdzę tylko, że jest to jedyna pani szansa, nic ponadto. Zapadło milczenie, przytłaczające dla Marianny, patrzącej, jak rozwiewa się jej największa nadzieja ratunku. - Ponieważ pan nie chce mnie ze sobą zabrać, czyż nie tak? Avaray z bolesnym wysiłkiem przeciągnął swe chude ramiona, potem zaś rzekł: - Proszę nawet o tym nie myśleć! Wyjeżdżam, to prawda, gdyż daje mi to nadzieję powrotu do zdrowia, niemniej nadal pozostaję zaufanym sługą i powiernikiem Jego Wysokości Ludwika XVIII. Delikatna sytuacja króla wyklucza jakakolwiek kompromitację. A pani by chciała, żebym ja, jego przyjaciel, ja, Antoine de Besiade, książę d'Avaray, udzielił swej protekcji zbrodniarce poszukiwanej przez angielską policję? Pani postradała rozum! - Moi rodzice oddali życie za swych władców, a kiedy ja, ich córka, proszę o pomoc, niczego nie udaje mi się wyjednać. Król jest tak samo moim władcą, jak i pańskim. Ja, Marianna d'Asselnat, mam prawo oczekiwać pomocy i opieki - zakrzyknęła hardo dziewczyna. - Przez swoje małżeństwo jest pani Angielką. Król Francji nic nie może dla pani zrobić. Tę odrobinę władzy, którą posiada, winien wykorzystać na rzecz tych, którzy są tego godni! Twarde słowa starego księcia niezmiernie Mariannę przygnębiły. Nagle poczuła się znużona, śmiertelnie znużona tą wyczerpującą walką z człowiekiem, który nie chciał jej zrozumieć. Zdobywając się na jeszcze jedną rozpaczliwą próbę, jęknęła: - A któż by się dowiedział, że pan udzielił mi pomocy? Nie proszę, by mnie pan zabrał na Maderę. Może mnie pan po prostu zostawić na jakimkolwiek brzegu... choćby nawet francuskim, to bez znaczenia!

- Według pani to bez znaczenia? Zapomina pani wszakże o psach gończych Bonapartego! We Francji, moja pani, jestem emigrantem, niepoprawnym złoczyńcą. W moim kraju ryzykuję głową już choćby przybijając do brzegu. Jeśli jednak tak pani zależy, by się tam udać, bez trudu znajdzie pani, nawet tutaj, jakiegoś trudniącego się przemytem rybaka, który, w zamian za godziwą zapłatę, zgodzi się panią wysadzić w którejś z bretońskich czy normandzkich zatoczek. Marianna wzruszyła ramionami. - A cóż ja miałabym ze sobą począć we Francji? Nie mam tam już ani jednego krewnego! Choć prawdą jest, że nie mam ich również nigdzie indziej... Grymas ironii przemknął po zaczerwienionych wargach księcia. Parsknął krótkim, urywanym śmiechem. - Ani jednego krewnego? Ależ nie! Wiem przynajmniej o dwóch osobach, z którymi łączą panią więzy krwi. - O dwóch osobach? Jakże to możliwe? Nigdy mi nikt o nich nie mówił. - Ponieważ nie ma doprawdy czym się szczycić! Mogę sobie wyobrazić, że lady Selton wolała zapomnieć o istnieniu tych członków pani rodziny, ale tak czy inaczej, ma pani dwie kuzynki. Jedna wprawdzie bliższa od tamtej drugiej, ale jakaż za to z tamtej drugiej ważna persona! Zapomniawszy w jednej chwili o urazie, którą żywiła wobec starego wielmoży, Marianna spytała impulsywnie: - Kim one są? Niechże pan mówi! - Ach, widzę, że to panią interesuje! Wcale mnie to nie dziwi, a zważywszy na to, czego się przed chwilą o pani dowiedziałem, nie jest pani pozbawiona szans pozyskania sobie względów tych dam. Pierwsza z nich to stara wariatka, stryjeczna siostra pani nieszczęsnego ojca. Nazywa się Adelajda d'Asselnat i jest starą panną. Dawno już zerwała wszelkie więzy rodzinne, jako że zawróciła sobie głowę wywrotowymi ideami. Jej przyjaciele zwą się: La Fayette, Bailly, Mirabeau... Wszyscy ci nędznicy, którzy obalili francuski tron, byli stałymi gośćmi w jej domu w Marais. Podczas terroru musiała, jak mniemam, się ukrywać, bo nawet jej groziła wówczas gilotyna, pożerająca w równiej mierze prowodyrów rewolucji, jak i najszlachetniejsze

jej ofiary. Sądzę jednak, że ani chybi powróciła na scenę i wcale bym się nie zdziwił, gdyby obecnie przeistoczyła się w wierną poddaną Bonapartego! Jeśli zaś chodzi o tamtą drugą... to jej związki z korsykańskim potworem są znacznie bliższe. - Kto to jest? - Ależ jego własna żona, ot co! Babką ze strony matki „obywatelki Bonaparte", jak się obecnie nazywa cesarzową Józefinę, była niejaka Maria Katarzyna Brown, z tych Brownów z Irlandii. Jej matka, z domu Selton, poślubiła Józefa Franciszka des Vergers de Sanois. Z kolei jej córka, Rose - Claire, wyszła za Taschera de la Pagerie, z dobrej szlachty z Blois, i z tejże familii pochodzi Józefina. Genealogia nie ma dla nas żadnych tajemnic - dorzucił książę z sarkazmem. - „Tak wiele mamy czasu do stracenia, odkąd staliśmy się emigrantami!" Marianną targała burza sprzecznych emocji. Na wieść o tym, że tak bliskie pokrewieństwo łączy ją z żoną Napoleona, nie poczuła się zbyt przyjemnie, wręcz przeciwnie. W dzieciństwie wielokrotnie słyszała, jak ciotka, z mieszaniną nienawiści i drwiny, pomstuje na człowieka, o którym nigdy nie mówiła inaczej, jak tylko „Boney". Lady Selton wpoiła jej nienawiść i obawę wobec tego koronowanego korsykańskiego przybłędy, który miażdży swym butem Europę, morzy głodem Anglię i ma czelność zasiadać na tronie króla męczennika. W oczach Marianny Napoleon był swego rodzaju potworem, tyranem zrodzonym z okropności Rewolucji, który, niczym wampir, żywił się najlepszą francuską krwią, i który zgilotynował jej rodziców. Nie pozostawiła księcia d'Avaray w nieświadomości co do swych przemyśleń: - Nie widzę powodu, bym miała prosić o pomoc panią Bonaparte... ale chętnie spotkałabym się z moją kuzynką d'Asselnat! - Nie uważam, by to był trafny wybór. Kreolka pochodzi bowiem z szacownego rodu, w jej żyłach płynie nawet parę kropli krwi Kapetyngów, ot! taka mała tajemnica, o której mąż nie ma pojęcia, a za którą bez wątpienia wiele by zapłacił. Tymczasem panna d'Asselnat to po prostu stara wariatka, której sympatie nie są już dziś w cenie. A teraz pozwoli pani, że ją opuszczę. Jestem zajęty.

Marianna również się podniosła. Stojąc, przewyższała księcia o pół głowy... Mierząc wzrokiem tego schorowanego człowieka, przygarbionego, wstrząsanego kaszlem, spytała oschle: - Pytam po raz ostatni, książę: nie chce mnie pan ze sobą zabrać? - Nie. I mówiłem już pani dlaczego. Pozwoli pani, madame, że umrę nie mając sobie nic do zarzucenia! Sługa uniżony! Skłonił się jej nieznacznie, z uprzejmością tak wyraźnie zakrawającą na kpiny, że wręcz obelżywą. Marianna, purpurowa z wściekłości, zatrzymała go: - Proszę chwilę zaczekać! Zdjęła z szyi medalion, który dostała poprzedniego dnia, i z furią cisnęła na stół. - Proszę to zabrać, wasza książęca mość! Skoro nie jestem już jedną z was, to nic mi po tym! Jak pan zapewne pamięta, jestem teraz tylko Angielką i na dodatek zbrodniarką! Książę przez chwilę przypatrywał się lśniącemu przedmiotowi leżącemu na poplamionym obrusie. Wyciągnął rękę, by wziąć medalion, ale się rozmyślił. Podniósłszy wzrok, spojrzał na Mariannę z mieszaniną gniewu i wyniosłości: - To pani matce i krwi przez nią przelanej Jej Wysokość raczyła oddać cześć. Musi pani to zatrzymać, bo oddając medalion, obrazi pani Jej Wysokość. Poza tym - dorzucił z chłodnym uśmiechem - jeśli go pani nie chce, nic nie stoi na przeszkodzie, by rzucić go do morza! W gruncie rzeczy, tak nawet byłoby lepiej. I niech Bóg pani dopomoże, ponieważ nie uniknie pani ani jego gniewu, ani kary, choćby pani uciekła na koniec świata! I oddalił się, pozostawiając Mariannę rozwścieczoną, zmieszaną i przeraźliwie rozczarowaną. Było jej widać pisane, że wszystko, na czym opierała swe nadzieje, wszystko, w co wierzyła, wymknie jej się z rąk i w proch obróci. Przysięgła sobie, że już nigdy o tym nie zapomni. Teraz jednak musiała szukać innej szansy ratunku... W raz z nastaniem zmierzchu Marianna przybyła na Barbican. Sprzedała konia za dość dobrą cenę i natychmiast zamieniła strój do konnej jazdy na pół mieszczańskie, pół

chłopskie odzienie, składające się z obszernej spódnicy, kaftana z brązowej wełny, grubej peleryny z kapturem osłaniającym biały płócienny czepek oraz z trzewików i grubych, wełnianych pończoch. Nigdy jeszcze nie miała na sobie tego rodzaju ubrania, ale czuła się w nim całkiem wygodnie i zarazem znacznie bezpieczniej. Pieniądze i perły ukryła w woreczku z mocnego płótna, wszytym w spódnicę. Przyodziana tak osobliwie, nie wzbudzała już niczyjej ciekawości, co pozwalało jej poruszać się swobodnie po nabrzeżach Plymouth. Teraz musiała znaleźć statek, którego kapitan zechciałby przewieźć ją do Francji. Czas bowiem działał na jej niekorzyść i w miarę, jak upływały godziny, wiszące nad jej głową niebezpieczeństwo, że zostanie odnaleziona i pojmana, stawało się coraz poważniejsze. Niestety, nie mając w mieście nikogo znajomego, zupełnie nie wiedziała, do kogo się zwrócić w sprawie tak delikatnej, jak potajemna podróż statkiem. Już od dłuższego czasu krążyła po nabrzeżu, przyglądając się krzątaninie rybaków i marynarzy. Od czasu do czasu kusiło ją, by podejść do któregoś z nich, lecz nie zdobyła się na odwagę. Nie zwracając uwagi na niefrasobliwy gwar portu, poszła prosto przed siebie, zdając się na los szczęścia. Z nadejściem wieczoru wiatr przybrał na sile. Należało znaleźć jakąś oberżę, skromniejszą niż „Kotwica i Korona", by spędzić tam noc, ale Marianna nadal nie rezygnowała z poszukiwań. Mimo zmęczenia odczuwała trwogę na samą myśl, że przez całą noc będzie zamknięta w czterech ścianach, a i tak z pewnością nie zmruży oka. Okrążyła cytadelę Karola II. Nagle usłyszała skierowane do niej wołanie wartownika. Z dreszczem przerażenia przyspieszyła kroku, szczelnie owijając się peleryną. Mężczyzna zarechotał, rzucił sprośny żart, lecz nie próbował jej dogonić. Nieco dalej spostrzegła latarnię morską dzieło inżyniera Johna Smeatona, której światło rozjaśniało niebezpieczne okolice wielkiego portu. Szczyt latarni, okolony potężną stalową galerią, ze sterczącymi na wszystkie strony żurawikami, wyglądem swym nieco przypominał gigantyczną poduszkę do igieł. Królewska chorągiew, tak przemoczona deszczem, że wiatr ledwie nią poruszał, zwisała smętnie z górnej galerii. Okolica zdawała się całkiem wyludniona i żałosne zawodzenie wiatru wywierało posępne wrażenie na tym

pustkowiu. Marianna miała właśnie zawrócić, gdy raptem, tuż u ciemnej podstawy latami morskiej, dostrzegła starego człowieka, który ćmił fajkę, siedząc na skale. Dziewczyna podeszła do niego nieśmiało. - Zechciejcie z łaski swojej... - zaczęła niepewnie. Starzec uniósł krzaczastą brew i pod zniszczoną, wypłowiałą czapką z czerwonej wełny błysnęło jasne, złośliwe oko. - Ejże, moja mała! A co ty tu robisz o tej porze? Marynarze z cytadeli lubią ładne dzieweczki, a i wiatr ostro dzisiaj wieje. Może porwać twój wianeczek, panienko. Jego kordialny ton ośmielił Mariannę. Często pomiędzy starcami a bardzo młodymi ludźmi nieoczekiwanie nawiązuje się serdeczna, poufała więź. - Nie znam nikogo w tym mieście, a potrzebuję rady. Szukałam kogoś, kogo mogłabym o nią poprosić i pomyślałam, że może wy byście zechcieli... zawiesiła głos. W oku starego człowieka pojawił się wyraz czujności. Przyjrzał się jej uważnie, bystrym wzrokiem ludzi morza, potrafiących dostrzec najsubtelniejszą zmianę w wyglądzie nieba czy morskiej fali. - Nie jesteś wieśniaczką, córko. Nie zmyliło mnie twoje przebranie. Można poznać po głosie... Mniejsza z tym! Jakiej rady ci trzeba? Jakby wstydząc się tego, co ma do powiedzenia, Marianna cicho mruknęła: - Muszę znaleźć statek, którego kapitan zgodzi się przewieźć mnie przez morze, i... nie wiem, do kogo mam się zwrócić. - Ano, po prostu do urzędu portowego! Wszystko zależy, dokąd chcesz dopłynąć. - Do Francji. Stary cicho gwizdnął, ledwie dosłyszalnie na silnym wietrze. - A, to już całkiem inna sprawa... Chociaż i w tym urząd pewnie by dal radę pomóc. Myślałby kto, że jak Boney spuścił ze smyczy swoje kundle, to zuchy ze starej dobrej Anglii od razu trzęsą portkami! Nie brak statków, którym udaje się przedrzeć przez blokadę i stamtąd wrócić. Marianna przerwała zniecierpliwionym gestem.

- Ale ja nie chcę iść do urzędu portowego! Nie mam potrzebnych papierów... Ja... uciekłam z domu i za wszelką cenę muszę dostać się do Francji. Staremu wydało się, że zrozumiał. Roześmiał się rubasznie i mrugnął okiem, trącając dziewczynę łokciem. - A to szelma! A ladaco! Do ukochanego daje się drapaka, co, mała? To dlatego nie chcemy się pokazać na oczy władzom? Żeby policja naszego drogiego króla... oby Bóg miał go w swojej opiece... nie odstawiła nas ciupasem do domu? - No więc... tak! Dobrzeście zgadli. Ale czy ktoś zgodziłby się mnie wziąć na pokład statku? - Bez pieniędzy to nikt! Pospiesznie, lecz odwróciwszy się wstydliwie, dziewczyna podkasała spódnicę, sięgnęła do płóciennego woreczka, wyjęła szylinga i wsunęła go w dłoń starego. - Mam trochę pieniędzy! Weźcie to, ale, przez litość, jeśli znacie jakiegoś marynarza, rybaka, a choćby i przemytnika, który by się zgodził mnie zabrać, to powiedzcie mi o tym! Stary podniósł monetę do oczu, a potem, zanim schował ją do kieszeni, podrzucił na dłoni z wyraźną satysfakcją. Następnie odwrócił się do dziewczyny i spojrzał na nią z zatroskanym wyrazem twarzy. - Znam takiego jednego, moja mała - odezwał się poważnym tonem - tylko nie wiem, czy to dobry pomysł wysyłać cię do niego. Za szylinga sprzedałby własną matkę, za gwineę zabiłby ją własnymi rękami. - Trudno! Zaryzykuję. Powiedzcie tylko, gdzie mogę go znaleźć... W każdym razie - dorzuciła w nagłym przebłysku nieufności - nie mogę dać mu więcej niż jedną gwineę. Nie mam więcej. Stary westchnął, wstał i przeciągnął się z bolesnym stęknięciem. - Oj, starość nie radość, ale ani myślę puszczać cię samej do Black Fisha. Jeżeli znajdziesz jeszcze tyciego szylinga dla spragnionego starca, to cię tam zaprowadzę, a nawet sam pomówię w twojej sprawie. - Black Fish?

- Tak go zowią. Nigdy nie słyszałem jego prawdziwego nazwiska. Jakiem Nathaniel Naas, takiego dobrego marynarza i... tak szpetnego człowieka to nigdy nie widziałem! Marianna ponownie sięgnęła do woreczka i wyjęła szylinga. Dała go staremu Natowi, a złotego suwerena zacisnęła w dłoni, zdecydowana o pozostałych swych zasobach nic nie mówić marynarzowi, którego podejrzewała o to, że jest morskim rozbójnikiem. Stary schował do kieszeni drugiego szylinga, a potem ruszył przed siebie, wyraźnie utykając. Wiatr nieco przycichł, ale panował przenikliwy chłód ciągnący od morza. - Na pełnym morzu nie zanosi się na upalną noc - zauważył staruszek, wciskając ręce do kieszeni. - Lepiej będzie posiedzieć przy czareczce ponczu, zamiast lawirować w kipieli Soundu. Marianna, idąc za Natem, ponownie znalazła się na Barbicanie. Na końcu starego nabrzeża Nathaniel Naas pchnął niskie drzwi małej oberży o zniszczonym, zatartym szyldzie i brudnych oknach, przez które przesączała się słaba, czerwonawa poświata. Buchnął mdlący odór alkoholu, smażonych ryb, ludzkiego potu i w tejże chwili uszy Marianny napełnił gwar głosów podchmielonych gości, przekrzykujących się wzajemnie. A ponad tym wszystkim, niczym szum dobiegający z wnętrza muszli, falowała pieśń pobliskiego morza. Dziewczyna cofnęła się z przestrachem. Nigdy nie przypuszczała, że pewnego dnia znajdzie się w takim miejscu. Starzec rzucił ku niej niepewne spojrzenie. - To jak, mam iść? Jesteś pewna, że tego chcesz? Zacisnęła zęby, próbując opanować ogarniające ją drżenie. Było zimno, bała się, chciało jej się spać. Zbliżała się do kresu wytrzymałości - trzeba było się spieszyć. - Jestem pewna - szepnęła. - No to poczekaj tu na mnie przez chwilę. Wszedł do oberży, zostawiając dziewczynę samą w ciemności. Nabrzeże było teraz puste. W domach zapalały się światła, znak, że rodziny gromadziły się wokół stołów, na których dymiła herbata i grzane piwo. Trwoga ścisnęła serce dziewczyny. Poczuła się taka słaba i samotna! Nagła chęć płaczu zdławiła gardło, jednocześnie zaś do umysłu podstępnie wśliznęło się

pragnienie, by zrezygnować, zawrócić i poddać się przeznaczeniu. Chłód ogarnął nawet jej serce. Na pewno bywa nieraz tak, że życie człowieka załamuje się i traci wszelkie znaczenie. Może właśnie ona się w takiej sytuacji znalazła i nie warto już zadawać sobie trudu, by walczyć o przetrwanie... Może lepiej by było, gdyby się poddała... W każdym razie nie miała już najmniejszej ochoty grać roli bohaterki romansu. Wzrokiem tonącego objęła las masztów leniwie kołyszących się w porcie. Na kilku z nich wisiały zapalone latarnie, które świetlnymi punktami znaczyły noc, niczym czerwone gwiazdy. W pewnej chwili Marianna była bliska poddania się impulsowi, by pędem rzucić się do ucieczki. Zatrzymał ją odgłos zbliżających się kroków. Ktoś nadchodził nabrzeżem i w odruchu instynktu samozachowawczego Marianna się opamiętała. Dostrzegłszy czarne sylwetki dwóch mężczyzn, cofnęła się i skryła w mroku wąskiego zaułka, tuż za węgłem oberży. Żelazna latarnia, zawieszona nad drzwiami gospody, zalewała usłane otoczakami nabrzeże plamą światła przeciętą cieniem w kształcie krzyża. Pozwoliło to dziewczynie wyraźniej widzieć dwóch mężczyzn, którzy zbliżali się powolnym krokiem. Jeden z nich był znacznie wyższy od swego towarzysza, owinięty czarnym płaszczem, miał na nogach wysokie, marynarskie buty. Drugi mężczyzna sięgał mu zaledwie do ramienia, lecz niedostatki w pełni rekompensowała jego tusza, gdyż był niemal równie szeroki jak wysoki. O ile wzrok nie mylił Marianny, mężczyzna ów miał na sobie typowy strój prowincjonalnego notariusza: surdut o długich połach i pilśniowy kapelusz. Mariannie zdawało się, że do tego właśnie jegomościa należał głos, który najpierw usłyszała, niepewny i urywany. Nagle rozległy się słowa wypowiedziane tonem ostrym i apodyktycznym, a ponieważ dziewczyna zdołała je rozróżnić, natychmiast wytężyła słuch. - Ma pan pewność, że ona tam jest? - Widziałem ją w oberży „Pod Kotwicą i Koroną" - odezwał się na to głos słaby i piskliwy. - To na pewno ona. Zimny pot spłynął dziewczynie wzdłuż kręgosłupa. Te słowa tak wyraźnie odnosiły się do niej, że serce jej zamarło. Kimże

byli ci mężczyźni? Byłożby to tylko złudzenie czy rzeczywiście już słyszała ten budzący grozę głos? Owładnięta nagle przemożną chęcią ujrzenia jego właściciela, omal nie opuściła swej kryjówki, ale wówczas - jakby wyczuwając jej sekretne pragnienie - wysoki mężczyzna zatrzymał się tuż pod latarnią wyjął coś z kieszeni, a potem wskoczył na drewniany podnóżek do wsiadania na konia, nachylił się do płomieni wysuwających się spomiędzy prętów stalowego koszyka i zapalił cygaro. Gdy ostre światło wydobyło nagle z mroku twarz tego człowieka, Marianna z trudem powstrzymała krzyk. Poznała bowiem jastrzębi profil i surowe rysy twarzy Jasona Beauforta. Serce załomotało jak oszalałe w jej piersi, przylgnęła do lepkiej ściany domu i w dziecinnym odruchu zamknęła oczy, by nie widzieć tej przerażającej twarzy. Teraz już nie miała wątpliwości, że mówili o niej... A zatem Amerykanin nie zadowolił się ograbieniem jej, doprowadzeniem do ruiny, wyszydzeniem, lecz zniżył się do roli szpicla, ruszając w pościg jej tropem... Ogarnął ją gniew, tym gwałtowniejszy, że była zupełnie bezradna. Jakże teraz żałowała, że pozwoliła, by ten człowiek jej się wymknął! Zasługiwał na śmierć w równej mierze co Francis, a mimo to żył! Ukryta za nikłą zasłoną powiek, usłyszała stuknięcie butów Beauforta, zeskakującego na ziemię, i znów głos, który teraz aż za dobrze poznawała - z lekkim południowym akcentem: - Wobec tego daleko nie zajedzie. Nietrudno ją rozpoznać, a choćby była nie wiem jak sprytna, nie uda się jej zbyt długo umykać przed pościgiem. Już tam w Londynie na placu straceń czeka na nią szubienica. Usłyszawszy tę ponurą przepowiednię, Marianna omal nie zemdlała. W ustach poczuła mdlący smak strachu, a wokół szyi chropawy dotyk sznura. Odruchowo uniosła dłoń do gardła. Starała się, by jej postać w ciemnej kryjówce stała się całkiem niezauważalna. Gdybyż ściana mogła się otworzyć i ją pochłonąć!... Tymczasem dwaj mężczyźni odchodzili. Minąwszy zaułek, poszli dalej. Czy jeszcze coś mówili? Poprzez szum w uszach do uciekinierki dotarł tylko odgłos oddalających się kroków. A choć dawno już umilkł, ciągle jeszcze bała się

otworzyć oczy, tak przerażała ją myśl, że znów mogłaby ujrzeć twarz Beauforta... Posłyszała, że tuż obok ktoś ją woła: - Hej!... Mała, gdzie ty jesteś? Był to bez wątpienia głos starego Nathaniela. Wzięła głęboki oddech, by opanować oszalałe łomotanie serca, po czym wyszła ze swej kryjówki. - Tu jestem. Stary człowiek uśmiechnął się do niej, ukazując nieliczne pozostałości uzębienia, być może kiedyś, w niepamiętnych czasach, śnieżnobiałego. Z wyraźnym zadowoleniem zatarł ręce. - Chodź - szepnął. - Zdaje mi się, że wszystko będzie w porządku. Tak się składa, że tej nocy Black Fish wychodzi w morze z odpływem. Chce cię zobaczyć. Chwyciwszy ją za rękę, pociągnął za sobą do tawerny. Marianna poszła za nim, nie stawiając oporu. I nagle znalazła się w ostrym świetle, w atmosferze zawiesistej jak gęsta mgła, przesyconej ostrym zapachem rumu i dymem ulatującym z długich, glinianych fajek, które palili stłoczeni pod niską powałą podchmieleni goście. Byli wśród nich rybacy, prości marynarze w wełnianych czapkach i kilku niższych oficerów piechoty morskiej, w niebieskich mundurach i czarnych ceratowych kapeluszach. Wszyscy pili, przekrzykiwali się jeden przez drugiego, śpiewali z dziewczętami. Mały chłopiec, klęcząc w kącie przy czarnym od sadzy kominku, mył w dużym, drewnianym cebrzyku kubki, które przynosiła mu służąca z meszkiem wyraźnie rysującym się nad wargą. Wejście Marianny, którą ciągnął za sobą stary Nat, wywołało huragan okrzyków i sprośnych żartów. Ze wszystkich kątów spelunki dobiegały wrzaski: - Do kroćset! Ładna turkaweczka! Ej, maleńka, napijesz się ze mną? - Klnę się na kałdun starego Nolla, że takie dzierlatki lubię najbardziej! Widziałeś jej oczy, Sam? Morze po sztormie! - Zamknij się, Harry! Nie dla psa kiełbasa! No, no! Przysiągłbym, że to jeszcze niewiniątko... - Można by się przekonać! Hej, malutka, chodź no tutaj!

Ze wszystkich stron wyciągały się ręce, usiłujące objąć talię dziewczyny, pogładzić po biodrze. Za wszelką cenę starała się im wymknąć, czerwona ze wstydu i śmiertelnie przerażona, że któryś spośród tych nieznajomych może znać jej twarz. Stary Nat odpychał natarczywe dłonie i gniewnie beształ najbardziej zuchwałych, lecz musiał wkładać w to niemało trudu. Opuściwszy wzrok, by nie widzieć purpurowych twarzy mężczyzn i złych oczu dziewcząt, Marianna, szczelnie owinięta peleryną, robiła, co mogła, by nie dać się pochwycić. Raptem, wzbijając się ponad wrzawę, zagrzmiał srogi głos: - Hej, wy tam! Stulić pyski! I precz z łapami! To do mnie! Więc macie się od niej odczepić, i to już! W głębi sali ukazał się olbrzym o wyglądzie Belzebuba, siedzący przy szynkwasie. Po kolorze włosów i bujnej brodzie, zmierzwionej w sposób najzupełniej naturalny, Marianna domyśliła się, że to Black Fish we własnej osobie. Powściągnęła zatem grymas twarzy, mogący świadczyć, iż w pełni podziela opinię starego Nata: nigdy nie widziała równie szpetnego człowieka. Był to istny wielkolud o śniadej skórze i czarnych włosach. Jego szeroka twarz o płaskim nosie i rysach ledwie zaznaczonych, wyglądała, jakby została zmiażdżona potężnym ciosem pięści. Nabiegłe krwią oczy zdradzały głęboko zakorzeniony nawyk zaglądania do butelki i teraz trudno już było określić ich kolor. Pasiasta koszulka marynarska pod wypłowiałą czerwoną kurtką, na której przetrwały nieliczne szczątki złotych galonów, opinała jego niedźwiedzi tors. Włożony zawadiacko na bakier stary trój graniasty kapelusz, tkwiący na niesfornej czuprynie, przystrojony imponujących rozmiarów zieloną kokardą, nieodparcie kojarzył się z monarszą koroną. Black Fish, groźnie wymachujący nadzwyczajnej długości fajką, jawił się w gęstej mgle sali niczym Neptun, groteskowy i budzący postrach. Marianna, ujrzawszy tę zdumiewającą postać, z najwyższym trudem powstrzymała odruchową chęć, by się przeżegnać. Ale już potężna, włochata łapa chwyciła ją za ramię i przyciągnęła z siłą której nie sposób było się oprzeć. Dziewczyna znalazła się na ławie, posadzona naprzeciw starego Nata, który śmiał się, zacierając ręce.

- Morowy chłop! A nie mówiłem ci, serdeńko? Morowy chłop z tego Black Fisha. Przerażona bardziej, niż to po sobie pokazywała, Marianna uważała w głębi duszy, że ów „morowy chłop" przypomina raczej jako żywo jednego z piratów z awanturniczych powieści, którymi się niegdyś namiętnie zaczytywała. Rzeczywistość nie miała wszakże nic wspólnego z literacką fikcją. Siedzący naprzeciw niej Black Fish nie miał ani czarnej opaski na oku, ani drewnianej nogi, ale jeśli pominąć te szczegóły, wydawał się żywym wcieleniem rozbójnika - gentlemana. A jakiż był brzydki! Drżała na samą myśl o tym, że znajdzie się sama na morzu z tym strasznym człowiekiem. Gdyby nie podsłuchała budzącej trwogę rozmowy Jasona Beauforta z przysadzistym nieznajomym, z pewnością zrezygnowałaby z zamiaru zawarcia bliższej znajomości z tym podejrzanym osobnikiem. Jednakże obecność Amerykanina w mieście sprawiała, że znacznie groźniejsza stawała się perspektywa szubienicy. A zatem trzeba było uciekać, uciekać jak się dało i z kim się dało, w razie konieczności - choćby i z samym diabłem! Spod czarnej gęstwy brwi obserwowały ją uważne i kpiące oczy Black Fisha. Ciężko wsparł łokcie na stole, by z bliska zajrzeć jej w twarz. - Już nam krzynkę odeszła ochota wypuszczać się na morze ze starym Black Fishem, co, panieneczko? Marianna zacisnęła zęby i zmusiła się, by śmiało patrzeć mu w oczy. - Muszę przedostać się do Francji. To sprawa... to dla mnie sprawa życia i śmierci. - No, no, aż tak kochasz tego gagatka? - zarechotał marynarz zionąc prosto w twarz dziewczyny oddechem przepojonym alkoholem. - Toć trzeba nie lada odwagi, żeby pod koniec listopada wybierać się statkiem przez Kanał! - Nie lękam się morza i chcę popłynąć do Francji. Zgodzicie się zabrać mnie ze sobą? - To zależy! A ile możesz zapłacić? - Jedną gwineę! - Niewiele, jak za skórę dobrego marynarza. Ale pokaż no przynajmniej ową gwineę, żebym się przekonał, czy nie zełgałaś.

Bez słowa otworzyła dłoń. W świetle lamp oliwnych na złotej monecie zalśnił przez moment profil nalanej twarzy Jerzego III. Black Fish pochylił się, wziął monetę, sprawdził zębami, czy aby prawdziwa, i mrugnął okiem. - Szczere złoto! Zgoda, córko, zabiorę cię! Tak się szczęśliwie dla ciebie złożyło, że mam interes do tych francuskich kundli. Ta gwinea mi wystarczy. Natychmiast uciekinierka poczuła, jak wracają jej siły. Teraz, kiedy marynarz zgodził się ją ze sobą zabrać, wraz z odwagą powracała nadzieja i dziewczyna z całych sił starała się zagłuszyć podstępne przestrogi podejrzliwości. Nie dopuszczała do siebie myśli, że ten człowiek mógłby ją zdradzić albo odpłynąć bez niej, zagarnąwszy jej pieniądze. Była zresztą zdecydowana nie odstępować go ani na krok. - Dziękuję - powiedziała po prostu. - Kiedy odpływamy? - Można by pomyśleć, że ci śpieszno... Gdzie mieszkasz? - Nigdzie! Jeżeli dziś w nocy mamy wypłynąć, to na cóż mi mieszkanie? - No więc do dziesiątej posiedzimy tutaj. Potem wejdziemy na pokład. - Odpływ jest dopiero o północy. - Widzieliście ją, jaka uczona! Tyle że nazbyt ciekawa! Przed wyjściem w morze, ślicznotko, mam jeszcze coś do zrobienia! Masz, wypij to! Wyglądasz jak śmierć na chorągwi! „To" było kubkiem gorącego grogu, który Black Fish podsuwał swej pasażerce. Dziewczyna nieufnie przyjrzała się wonnemu płynowi. Dotychczas nigdy jeszcze nie piła alkoholu i omal się do tego nie przyznała. - Ale... sama nie wiem, czy... - Ach tak, nie wiesz... czy aby to ci nie zaszkodzi, hę? Nigdy tego nie piłaś? - Nachylił się nagle do ucha Marianny i szepnął pospiesznie: - Spróbujże nie wyrażać się jak księżniczka, bo cię w końcu ktoś przyuważy. Zaskoczona, rzuciła na niego zdumione spojrzenie, wzięła kubek i śmiało pociągnęła tęgi łyk. Palący płyn oparzył jej gardło, zaczęła się dusić i rozpaczliwie kaszleć. Black Fish, wybuchnąwszy hałaśliwym śmiechem, kilkakrotnie klepnął ją potężnie po plecach, zapewniając z przekonaniem:

- Z początku trochę zatyka! Ale szybko przywykniesz i dobrze ci to zrobi. To niesłychane stwierdzenie okazało się - o zgrozo! najzupełniej zgodne z prawdą! Odzyskawszy nieco oddech, Marianna zauważyła, że pod wpływem grogu przyjemne ciepło przeniknęło jej znużone ciało, jakby przez żyły przepłynął strumień ożywczego aromatu. Tak czy inaczej, to nie było złe! Toteż zachowując większą ostrożność, pociągnęła drugi łyk, co wzbudziło gromki wybuch wesołości Black Fisha. - Jeszcze z ciebie zrobimy prawdziwego marynarza! oznajmił huknąwszy pięścią w stół z taką siłą, że stary Nat podskoczył gwałtownie. Od kilku chwil staruszek drzemał, pochrapując, z głową wspartą na ramionach skrzyżowanych na stole. Gdy się wszakże obudził, z trudem uchylając klejące się powieki, Black Fish polecił stanowczo: - Idź spać, Nat, najwyższa pora dla starych dziadków. Panienka i ja wypijemy jeszcze po garnuszku i już nas tu nie ma! Stanowczym kuksańcem pomógł mu podnieść się na nogi, na głowę nacisnął czerwoną czapkę, która zsunęła się podczas snu, i popchnął starowinę w stronę wyjścia. - Bywaj, córuchno - wymamrotał Nat. - Szczęśliwej pod... - Dobrze, starczy już tego! Do łóżka, i to w te pędy! - uciął Black Fish. Marianna chętnie poszłaby w ślady starego Nata. Zrobiło jej się gorąco. Rum wprawił ją w stan przyjemnej euforii, a jednocześnie powodował rosnącą senność. Pod jego wpływem wszystko to, co budziło trwogę, traciło teraz ostrość, przesłonięte kojącą lęki mgiełką. Nie mijało tylko nieprzezwyciężone znużenie. Trzeba było jednak wytrwać tam przez dłużącą się nieznośnie godzinę i patrzeć, jak Black Fish, paląc fajkę za fajką, pochłania niewiarygodne ilości rumu. Przez cały ten czas zdawał się zupełnie nie zwracać na nią uwagi. Nieobecne spojrzenie wbijał w to ten, to ów punkt tawerny i można było odnieść wrażenie, iż całkiem zapomniał o obecności dziewczyny. Ona zaś dzielnie się trzymała, czekając cierpliwie, aż Black Fish da sygnał do drogi. Tłum wokół nich przerzedził się. Kilku mężczyzn grało jeszcze w kości, a pozostali

zgromadzili się wokół jednego stołu, przy którym mat marynarki królewskiej snuł morskie opowieści. W kącie sali pijany marynarz nucił pod nosem popularną śpiewkę, opędzając się zapamiętale od próbującej go stamtąd wyciągnąć dziewczyny. Nikt już nie zwracał uwagi na Black Fisha i Mariannę. Właśnie zaczynała się zastanawiać, jak długo to jeszcze potrwa, gdy zegar w obudowie z czarnego drewna wybił dziesiątą. Wraz z ostatnim uderzeniem Black Fish podźwignął się z ławy i w dalszym ciągu nie patrząc na dziewczynę, wziął ją za rękę. - Chodź, już czas! - powiedział krótko. Wyszli, nie wzbudziwszy najmniejszego zainteresowania. Za niskimi drzwiami, zaopatrzonymi w małe szybki oprawione w ołów, dopadł ich gwałtowny podmuch wiatru, niosący ostry zapach morza - wiatr o zapachu wolności. W nagłym upojeniu Marianna głęboko wciągnęła powietrze w płuca. W pewnej chwili, na progu tamtej oberży, odkryła nowy sens swej ucieczki. To prawda, że przede wszystkim chodziło o ratowanie życia, lecz wdychając wiatr od morza zrozumiała, że z zerwania ostatnich więzów, oderwania się od swych korzeni i wypuszczenia w nieznane, by wedle własnej, niczym nie skrępowanej woli pokierować swym losem, potrafi również czerpać bezgraniczną żywiołową radość. Nagłym ruchem odchyliła poły peleryny, które niczym żagiel wydęły się natychmiast na wietrze, jakby poddawała się jego porywom i pozwalała, by uniósł ją w dal. - Naprawdę się nie boisz? - spytał nagle Black Fish, przypatrując się jej z zaciekawieniem. - Noc będzie ciężka! - Wszystko mi jedno! Podoba mi się ten wiatr! A poza tym dorzuciła, przypomniawszy sobie o roli, odgrywanej wobec żeglarza - jestem szczęśliwa, bo wkrótce zobaczę się... - Nie! - przerwał brutalnie. - Nie chcę już słyszeć o twoim kochasiu! Nie wiem, po co jedziesz do Francji, ale na pewno nie do kawalera. - Skąd wiecie? - spytała zmieszana Marianna, nawet nie próbując zaprzeczać. - Wystarczyło popatrzeć w twoje oczy, ślicznotko! Nie zobaczyłem tam ani krzty miłości! Zaraz jak stary Nat cię do mnie przyholował, spojrzałem i zrozumiałem jedno: że się boisz!

I dlatego cię ze sobą zabrałem: bo się boisz. Miłość to dla mnie tyle, co nic. Strata czasu! Ale strach umiem uszanować! To jeszcze można zrozumieć! No, chodź! Najwyższy czas! Przed wyjściem w morze mam jeszcze coś do zrobienia. Splunął z imponującą wprawą, wetknął fajkę do kieszeni, nacisnął na głowę swój niewiarygodny kapelusz, nielitościwie tarmoszony wiatrem, i wielkimi krokami ruszył ku nabrzeżu. Nie w pełni zdając sobie sprawę, skąd bierze się instynktowna ufność, którą w niej wzbudzał ten odrażający pirat, Marianna podążyła za nim.

Morski żywioł "Mewa", statek Black Fisha, była przycumowana na końcu nabrzeża Barbican, tuż przy kamieniu upamiętniającym po wsze czasy to miejsce, skąd „Mayflower", z Ojcami Pielgrzymami na pokładzie, wyruszał w podróż przez Atlantyk, by na jego drugim krańcu dać początek Nowej Anglii. Pomimo pozorów niechlujstwa i mocno łuszczącej się farby na kadłubie, „Mewa" była solidnym slupem, zwrotnym i szybkim, o sporej ładowności, z małą, lecz dobrze zabezpieczoną od wiatru kabiną, do której na polecenie żeglarza wśliznęła się Marianna. - Zostań tu i siedź cicho! Lepiej się nie narażać straży wybrzeża! Sam zaś, manewrując żaglem, powoli wyprowadził stateczek z portu. Ale ku wielkiemu zdumieniu pasażerki, zamiast skierować się na pełne morze, popłynął w górę lejkowatego ujścia Tamara, w stronę portu wojennego. Ów dziwny manewr zaniepokoił Mariannę. Pełznąc na kolanach i podpierając się dłońmi, wyczołgała się ze swej kryjówki i szepnęła: - Dokąd my płyniemy? - Mówiłem, że mam coś do zrobienia. Jeszcze jeden pasażer wejdzie na pokład. A teraz już ani mru - mru... Piśniesz jedno słowo, a wyrzucę cię za burtę! Mówiąc to zrzucił żagiel, wyciągnął ogromne wiosło i stanąwszy na rafie, zaczął wiosłować, bezszelestnie, lecz z imponującą zręcznością, dającą wyobrażenie o jego niezwykłej sile, gdyż owo sterowanie śrubówką było w tych warunkach nie lada wyczynem. Zmienił kurs, by uniknąć przejścia przez obszar, gdzie czerwony odblask ognia latarni morskiej kładł się na czarnej wodzie. W miarę jak oddalali się od wieży, której rozjarzone zwieńczenie nadawało jej nierzeczywisty, wręcz baśniowy wygląd, ciemność stawała się coraz bardziej nieprzenikniona, jedynie z ginącym w dali światłem latarni okrętowej. Zacisnąwszy dłonie na burcie stateczku, Marianna wdychała łapczywie rześkie nocne powietrze i spoglądała na ciemne wzgórza przesuwające się niczym widma. Na brzegu błysnął niekiedy w mroku świetlny punkt. Slup płynął z wolna w górę ujścia rzeki, zmagając się z prądem. Wraz z nadchodzącym odpływem fala wkrótce miała się podnieść i już teraz dawało się

odczuć zwiększony napór wody, krótkie fale pluskały, załamując się na grzbietach, na których tworzyły się pióropusze piany. Black Fish musiał z pewnością wkładać kolosalny wysiłek w sterowanie stateczkiem. Człowiek ten jednak dysponował niepospolitą siłą i z powodzeniem mógł wykonać pracę co najmniej dwóch mężczyzn. Marianna nie wątpiła również, iż utrzymanie kursu w tych warunkach wymagało kociego wzroku. Jej oczy też już zresztą zaczynały oswajać się z mrokiem i dziewczyna mogła teraz dostrzec rysujące się w ciemności kontury. Wtem, gdy tylko minęli stare nabrzeże o niszczejącej, wykruszonej kamiennej obudowie, Black Fish odłożył wiosło sterowe i przycumował statek do czegoś, co przypominało stary pierścień cumowniczy. Potem usiadł na rufie statku i zwinąwszy dłonie w trąbkę wokół ust, po trzykroć wydał przenikliwy krzyk, naśladując głos mewy - z wiernością, która wprawiła Mariannę w zdumienie. Wydawało się jej, że potem na coś czekał. Była tak zaintrygowana, że chciała się odezwać, ale gwałtownie dał jej znak, by zamilkła, ona zaś wolała mu się nie sprzeciwiać. Chłód stawał się coraz bardziej przenikliwy, a głucha cisza i ciemność panujące wokół pogłębiały ponury nastrój tego miejsca. Kilka wydłużonych, czarnych sylwetek z płonącymi gdzie niegdzie latarniami rysowało się na powierzchni wody jakby barki przegradzające koryto Tamaru. Ciszy nie mąciło tutaj nawet chlupotanie fal. Woda pomiędzy slupem a nieruchomymi kolosami zdawała się płaska i gładka jak stół, gęsta jak śmietana. Unosiła się z niej słaba woń mułu. Nie mogąc dłużej powściągnąć ciekawości, Marianna przysunęła się po cichu do Black Fisha i pomimo zakazu szepnęła: - Co to takiego? Gdzie my jesteśmy? - Hulki! - rzucił krótko. - Wiesz, co to jest? Tak, Marianna wiedziała. Słyszała o tych starych okrętach, nie nadających się do żeglugi, z okratowanymi otworami strzelniczymi w burtach. Angielscy marynarze więzili tam marynarzy „Boneya", którzy wpadli w ich bezlitosne ręce.

- Niezgorsze więzienia! - mawiała z satysfakcją ciotka Ellis. - Chociaż, prawdę powiedziawszy, zbyt łagodne! Podobno niektórym udaje się stamtąd uciec. Ale cóż wobec tego Black Fish miał zamiar tu robić? Czemu miała służyć ta tajemnica? Żeglarz ledwie dosłyszalnym szeptem dorzucił: - Hulk „Europe", hulk „Saint - Isidore", hulk „Saint Nicolas" sam diabeł tego nie zliczy! A każdy wypełniony po brzegi Francuzami. Tak są stłoczeni, że co noc niektórzy z nich na śmierć się duszą. Marianna zauważyła ze zdumieniem, że w głosie olbrzyma pobrzmiewają nuty gniewu. - Oni są naszymi wrogami! - rzekła, nie ukrywając swego zaskoczenia. - Powinniście się cieszyć, że spotkał ich taki los, a można by pomyśleć, że was to smuci. - Do pioruna! - zirytował się Black Fish, ale natychmiast się opanował i dokończył oschle: - Jestem marynarzem, a nie dozorcą więziennym. Oni są takimi samymi marynarzami jak ja. Marianna nagle zrozumiała. - Chcecie przez to powiedzieć, że... zamierzacie któremuś z nich pomóc w ucieczce? - A dlaczego nie? On mi płaci tak samo jak ty. Tobie też pomagam uciec! Lepiej więc powstrzymaj swoją ciekawość! I dość już gadania, bo przez ciebie jeszcze nas zauważą. Sza! Marianna dała za wygraną. Przede wszystkim uświadomiła sobie, że od tej pory niczym nie różni się od innych dziewcząt, a nawet - jej położenie jest gorsze, gdyż musi uciekać i się ukrywać. Teraz wolno jej tylko milczeć i pokornie godzić się na to, co jej ześle los... nawet na reprymendy tego grubiańskiego pirata! Wkrótce jednak jej uwagę przykuła bardzo dziwna rzecz. Coś przesuwało się w ich stronę, jakby pełznąc po powierzchni wody. Bezskutecznie próbowała określić, co to właściwie jest. Tuż obok niej rozległ się wrzask mewy w mistrzowskim wykonaniu Black Fisha - Marianna omal nie krzyknęła. Coś przerażającego było w tej niesamowitej, ledwie majaczącej sylwetce rozpostartej na wodzie. Wskazując drżącą ręką w tamtą stronę, Marianna szepnęła:

- Tam... widzicie? - To on! Ani słowa! Oczy dziewczyny tak się już przyzwyczaiły do ciemności, że i ona w tym niewyraźnym kształcie mogła rozpoznać sylwetkę mężczyzny. Black Fish przezornie uprzedził kolejne pytanie, szepnąwszy pospiesznie: - Hulki są zakotwiczone w mulistej zatoczce. My znajdujemy się na samej krawędzi tego grząskiego, śmiertelnie niebezpiecznego błota... Niechby tylko spróbował się unieść, a mul go wessie... Teraz już nie musiał jej uciszać - oniemiała z grozy. Oczyma rozszerzonymi przerażeniem śledziła z niepohamowanym lękiem mozolne przesuwanie się zbiega. Choć pierwszy hulk znajdował się w niewielkiej odległości, dystans, jaki człowiek ten musiał przebyć, wydawał się ogromny... Istniało również niebezpieczeństwo, że ucieczka zostanie wykryta albo że paraliżujący chłód wody unieruchomi uciekiniera. Ten człowiek nie mógł zostać ujęty, bo wraz z nim schwytano by i ją... Musi mu się udać, żeby i ona mogła uratować życie... A poza tym, w głębi duszy, podziwiała odwagę tego człowieka, który po to, by odzyskać wolność podjął ryzyko strasznej śmierci w grząskich głębiach niebezpiecznego morskiego namułu. Black Fish więcej się nią nie zajmował. Wychylony do przodu, wysunął się, jak tylko mógł najdalej, poza burtę i swe długie ramię przedłużone wiosłem wysunął przed siebie. Jeszcze raz wydał krzyk mewy, a potem Marianna usłyszała Jak odezwał się szeptem po francusku: - Tutaj, synu! Jeszcze jeden wysiłek... No i już jesteś w domu! Marianny nic już nie mogło zdziwić. Podczas tej nierzeczywistej, niepojętej nocy wszystko wydawało się możliwe. To, że stary angielski pirat swobodnie wysławia się w języku Woltera, było doprawdy bodaj najmniej zdumiewające pośród tylu oszałamiających dziwów. O czymś podobnym Marianna nie czytała w żadnej książce, nawet w „Robinsonie" imć Daniela Defoe! Usłyszała ciężki, przyspieszony oddech, zduszony, nieartykułowany krzyk, a potem łódź się przechyliła; Black Fish

wyprostował się, wciągając przez burtę coś ciężkiego, oślizgłego i mokrego, jakby wydobytego prosto z dna morza, i to coś legło nieruchomo na deskach pokładu. Gdyby ów mężczyzna nie dyszał tak głośno, Marianna podejrzewałaby, że jest martwy. Ale Black Fish, nie tracąc czasu, chwycił go za nogi i pociągnął w stronę kabiny. Dziewczyna, śledząc ich z ukrycia, podsłuchała krótki dialog, prowadzony nadal po francusku: - Bardzo było ciężko? - Nie, bywało już gorzej. Ale musimy się stąd szybko zabierać... Zdaje się, że jeden ze szpicli widział, jak stamtąd uciekałem! Dobry Boże, ale zimno! - Weź to i dobrze się przykryj. Jak wyschniesz, dam ci ubranie. Trzymaj jeszcze to. W manierce jest rum... Potem postaraj się zasnąć. Za chwilę odbijamy. Niedługo skończy się odpływ. Istotnie, pod podłogą slupu, nieco poniżej linii zanurzenia, Marianna wyczuwała drżenie, jakby coś się uginało i nadymało. Wrócił Black Fish, odcumował, chwycił wiosło i jednym potężnym pchnięciem odbił od nabrzeża. Czas naglił. Na hulku przesuwały się żwawo światła latarni, niczym błędne ogniki. W okratowanych otworach w burcie też pojawiło się światło, wydobywając z mroku czarne, żywo gestykulujące postacie. Na pokładzie widać było sylwetki uzbrojonych żołnierzy. Ale tymczasem slup, odepchnięty od przybrzeżnego grzęzawiska mocnym uderzeniem wiosła, odpływał od brzegu i minąwszy kruszejące kamienie starej kei, ponownie znalazł się w nurcie Tamaru. Black Fish, dzierżąc mocno wielkie wiosło, w gorączkowym pośpiechu sterował ku otwartemu morzu, wspomagany tym razem przez silny prąd, dzięki czemu lekki stateczek chyżo sunął po wodzie. Zafascynowana Marianna przyglądała się potężnemu marynarzowi, pracującemu niczym najdoskonalszy, nieludzko wytrzymały mechanizm. Dzięki jego niezwykłej sile, statek, jakby na przekór swemu ciężarowi, mknął, nabierając niewiarygodnego wręcz rozpędu. Gdy znalazł się w środkowym nurcie ujścia rzeki i właśnie minął latarnię morską, od strony rufy rozległ się huk armaty. Black Fish, nie dbając już o zachowanie ciszy, zaklął gromkim głosem:

- Do pioruna! Odkryli ucieczkę! Na szczęście wiatr się zrywa... Prawdę powiedziawszy, wiatr nie tylko się zrywał, ale zaczynał dąć z gwałtownością, która Mariannę przeraziła. Ujście rzeki rozszerzyło się rychło w rozległą zatokę, której brzegi umykały szybko do tyłu, ustępując miejsca otwartemu morzu, którego wysokie fale niosły na grzbietach pasma piany. Black Fish z niezmąconym spokojem postawił żagle i ujął ster w dłonie. Żagle załopotały na wietrze i nadęły się zwycięsko. Slup skoczył do przodu i pomknął ku pełnemu morzu. Minąwszy ostatnie boje, miał już przed sobą tylko bezkres spienionych fal. Huk wichury zagłuszył echo armatnich wystrzałów. Oszołomiona jej gwałtownością Marianna krzyknęła: - To najprawdziwszy sztorm! - To? Sztorm, powiadasz? - zadrwił Black Fish. - Jeżeli przeżyjesz kiedyś prawdziwy sztorm, panieneczko, to już nigdy nie zapomnisz, jak to wygląda. A to tutaj to tylko porządny podmuch wiatru, który sprzyja nam w podróży, dość silny, żeby strażom wybrzeża odeszła ochota wsiąść nam na kark! I tylko mi nie mów, że się boisz, bo cię ostrzegałem. - Nie boję się! - odpaliła Marianna gniewnym tonem. - A żeby tego dowieść, zamierzam tutaj spać! - Wracaj lepiej do kabiny. - Nie! Nie mogła przecież tego uczynić, bo w kabinie był ów nieznajomy, zbiegły więzień, z pewnością łotr spod ciemnej gwiazdy, skoro należał do tej francuskiej zgrai, siejącej postrach pod wodzą Napoleona. Po stokroć wolała znosić dokuczliwy wiatr, a nawet morskie fale wdzierające się na pokład, niż narażać się na towarzystwo tego człowieka, którego obecność pogłębiała w niej tylko poczucie klęski. Pomiędzy francuskim zbiegiem a byłą właścicielką Selton Hall teraz jedynie wola Marianny mogła ustanowić dystans. A w tej chwili, gdy mogła już tylko czekać na ukazanie się francuskiego brzegu, nagromadzone zmęczenie zbijało ją z nóg. Była tak znużona, że mogła spać choćby i w kałuży wody. Na koniec zaś dawały jeszcze znać o sobie nie znane jej dotychczas skutki działania mocnego rumu.

- Twoja wola! - rzucił Black Fish. - Weź to i dobrze się owiń. „To" było kawałkiem żaglowego płótna, szorstkiego w dotyku, ale grubego i prawie nieprzemakalnego. Marianna z wdzięcznością się w nie zawinęła, formując zeń rodzaj namiotu, w którego zaciszu się schroniła. Potem, zwinięta w kłębek jak kot w koszyku, wsparłszy głowę na zwoju lin, zamknęła oczy i natychmiast zapadła w sen. ' Twarz, którą Marianna ujrzała otworzywszy oczy, sprawiała nader przyjemne wrażenie: delikatne, lecz męskie rysy, okolone krótką, złotawą brodą, i jasne oczy wpatrujące się w dziewczynę z niekłamanym zachwytem... Najpierw sądziła, że to nadal sen, który przeniósł ją do Selton, będącego jeszcze tak niedawno całym jej światem. Ale świat, do którego należała ta twarz, bardzo był odległy od spokojnej angielskiej wsi - ociekał wodą, kłębił się ze zgiełkiem, a składały się nań ciężkie, szare chmury, zasnuwające niebo aż po horyzont, słona mżawka wzbijana przez załamujące się fale, lodowata morska piana, której puszyste płaty nieustannie opadały na pokład, słowem, wodny świat, nad którym królowała masywna sylwetka Black Fisha, pewnie dzierżącego ster w potężnych dłoniach, stojącego na pokładzie swej „Mewy", niesamowitego i absurdalnego jak Neptun z sennego koszmaru. Jasnobrody mężczyzna niezdecydowanym ruchem wyciągnął rękę, dotknął palcem wilgotnego policzka Marianny i, jakby nie wierząc własnym oczom, mruknął: - Kobieta!... Najprawdziwsza kobieta! A więc one wciąż istnieją? Ponad ich głowami, głośniejszy od wycia wichru, rozległ się grzmiący śmiech Black Fisha. - A jakże, bab jeszcze nie brakuje! Aż za dużo ich dla takich porządnych chłopców jak ty i ja! Ale tę zostaw w spokoju, bracie! - No cóż, jest bardzo łacina. - Pewno że ładna, ale nie umiałbym ci powiedzieć, ile naprawdę jest warta! Opowiedziała mi, że niby chce jechać do Francji, żeby spotkać się z chłopcem, ale wiem, że mnie okłamała. Niech mnie powieszą jeżeli nie znalazła się tutaj dlatego, że ma tęgiego pietra! Boi się i przed czymś ucieka: może

przed policją... To na pewno złodziejka. Ma taką piękną twarzyczkę, to i dobrała się do sakiewki jakiegoś lorda, a teraz ją ścigają. Podczas całej tej prowadzonej po francusku wymiany zdań, Marianna zdołała zachować milczenie, ale podejrzenie o kradzież to było więcej, niż mogła znieść. Odrzuciła płótno żaglowe i w tym samym języku zakrzyknęła z furią: - Nie jestem złodziejką i zabraniam wam mnie znieważać! Nie za to wam zapłaciłam! Obaj osłupieli, wlepiając w nią okrągłe ze zdumienia oczy. Black Fish omal nie wypuścił steru z rak. - Jakże to, szelmo, to ty mówisz po francusku? - I co z tego? - rzuciła ze złością. - To zabronione? - No, nie... Ale mogłaś mnie uprzedzić! - Nie widzę powodu! Wy też mnie nie powiadomiliście, że posługujecie się tym językiem... I to bez żadnego akcentu! Mogłabym przysiąc, że to wasz język ojczysty! - Ostry masz języczek, córko - warknął Black Fish. - Na twoim miejscu nie zadzierałbym tak nosa, bo przecież, jak mi się tylko spodoba, mogę cię złapać za kołnierz i wyrzucić za burtę! Przyszło mi raptem do głowy, że jakaś jesteś dziwna... Kto mnie przekona, że nie jesteś szpiegiem? - Nikt - odparła. - A jeśli macie ochotę rzucić mnie do morza, to się nie krępujcie! Oddacie mi przysługę. Żałuję tylko, że tak się co do was pomyliłam. Brałam was za przemytnika, a wszystko wskazuje na to, że jesteście raczej mordercą! - O psiakrew, do kroćset piorunów... Czerwony z wściekłości Black Fish porzucił ster i z furią rzucił się na Mariannę. Ryzykując, że zostanie wraz z dziewczyną wyrzucony za burtę, zbieg z hulku stanął pomiędzy nimi, śmiało odepchnął olbrzyma i przytrzymał jego uniesioną pięść. - No, spokój, Nicolas, czyś ty na głowę upadł? Toż to jeszcze dziecko! Potem zaś, zwracając się do Marianny, spytał tonem łagodnym i uprzejmym: - Ile masz lat, mała?

- Siedemnaście - odrzekła niechętnie, po czym zapytała: Czemu do niego mówicie „Nicolas"? - Ależ to jego imię! Nie sądzisz chyba, że w przypływie dobrego humoru nadano mu na chrzcie imię Black Fish! No a ty, jak ci na imię? - Marianna. - Bardzo ładnie! - pochwalił. - A dalej? - Wystarczy: Marianna! A zresztą, czy to powinno was obchodzić? Ja o nic nie pytam! Wyprostował się z godnością, a następnie złożył jej ceremonialny ukłon, sprawiający nader komiczne wrażenie z powodu o wiele za dużego ubrania, w które Black Fish go wystroił. - Nazywam się Jean Le Dru, rodem z Saint - Malo... i jestem marynarzem w służbie Surcoufa! - dodał z nieco egzaltowaną, dziecinną pychą, co nie uszło uwagi Marianny. Nawet gdyby miał oświadczyć, że jest synem króla, nie uczyniłby tego z większą dumą. Marianna wprawdzie nie wiedziała, kto zacz ten Surcouf, ale poczuła mimowolną sympatię do młodzieńca i uśmiechnąwszy się do niego, rzekła: - Zdawało mi się, że służycie Korsykaninowi! Zesztywniał, ledwie dostrzegalnie marszcząc brwi, i rzucił dziewczynie pełne urazy spojrzenie. - Surcouf mu służy, ja zaś służę Surcoufowi. Chciałbym też zaznaczyć, że mówiąc o Napoleonie, tytułujemy go cesarzem! Co rzekłszy, odszedł i usiadł przy Black Fishu, Marianna zaś zdając sobie sprawę, że jej słowa zraniły jego szczere, patriotyczne uczucia, musiała w głębi duszy skarcić się za popełnioną niezręczność. Po cóż zdradziła się ze swą antypatią wobec człowieka, którego on czcił jako cesarza? Jean był Francuzem, mógł jej więc bardzo zaszkodzić, zwłaszcza że, ku jej wielkiemu zdumieniu, Black Fish nie zareagował tak, jak to powinien uczynić dobry Anglik. Nawet nie drgnął podczas jej krótkiego starcia z młokosem, tylko z nieobecnym wyrazem twarzy patrzył na morze. Czy jednak rzeczywiście Black Fish był Anglikiem? Po francusku mówił tak biegle, że można było żywić co do tego poważne wątpliwości!

Marianna, pozostawiona sama sobie, zapragnęła znów ukryć się w skorupie z wilgotnego płótna i zasnąć, ale jej się to nie udało... Krótka fala kanału La Manche wprawiała mały stateczek w żywiołowy pląs i nagle dziewczyna zaczęła dotkliwie odczuwać to gwałtowne kołysanie. Pomiędzy falami, wysoko piętrzącymi się na silnym wietrze, tworzyły się głębokie szczeliny, jakby morze chciało się otworzyć i wchłonąć mały żaglowiec. Zniknęła linia horyzontu, nie było już ani morskich ptaków, ani brzegu w zasięgu wzroku, ani najmniejszej skały - nic tylko szary przestwór, w którym slup, z napiętymi do granic wytrzymałości żaglami, mknął na oślep przed siebie... Raptem Marianna zamknęła oczy i bezwładnie osunęła się w tył, powalona atakiem straszliwych mdłości. Przemknęło jej przez myśl, że umiera, że wszystko się pod nią zapada, a jej żołądek w nader przykry sposób reaguje na każdy ruch, każde drgnienie statku. Nigdy dotychczas nie chorowała i dlatego nie mogła teraz zrozumieć, co się z nią dzieje. Próbując wstać, chwyciła się burty, lecz nowy przypływ gwałtownych dolegliwości całkiem pozbawił ją sił i znów stoczyła się bezwładnie na dno łodzi. Wówczas poczuła, jak chwytają ją czyjeś ręce, pomagając się unieść. Ktoś przystawił jej coś zimnego do warg. - Kiepsko z tobą, co? - posłyszała tuż przy uchu głos Jeana Le Dru. - Wypij, to ci dobrze zrobi! Rozpoznała intensywny aromat rumu, przełknęła odruchowo jeden łyk, lecz jej pusty żołądek ostro zaprotestował przeciw alkoholowi. Odepchnęła podtrzymujące ją ramię i krzyknąwszy przeraźliwie, z oczyma rozszerzonymi przerażeniem, rzuciła się do relingu i wychyliła głowę za burtę. Przez kilka strasznych, napawających wstrętem chwil, gdy niepohamowane spazmy targały jej żołądkiem, Marianna zapomniała o swym poczuciu godności. Nie zwróciła nawet uwagi na smagające jej twarz bryzgi morskiej wody, które zresztą trochę ją ocuciły. Kurczowo uczepiła się relingu, a Jean, ująwszy ją mocno w pasie, pilnował, by nie wypadła za burtę. Gdy gwałtowne mdłości nieco zelżały, osunęła się do tyłu, tak wyczerpana i bezwładna, że gdyby Bretończyk jej nie podtrzymał, z pewnością by upadła. Z niezmierną łagodnością, jak matka kładąca dziecko do snu, ułożył ją na płótnie żaglowym

i okrył jak umiał najlepiej. Niewyraźnie, niczym przez gęstą mgłę, dotarł do niej głos Black Fisha: - Niepotrzebnie dawałeś jej rum. Na pewno jest głodna. - Ładne rzeczy, takiego ataku choroby morskiej nigdym jeszcze nie widział - odparł tamten. - Dziwię się, że w ogóle mogła przełknąć nawet i ten jeden łyk rumu. Marianna nie przejawiała najmniejszej chęci włączenia się do rozmowy. Obchodziło ją tylko to, że ma krótką chwilę wytchnienia, która nastąpiła po tej niespodziewanej, strasznej chorobie, lecz dziewczyna nie miała odwagi nawet głębiej odetchnąć, czujnie śledząc każdą, bodaj najsłabszą reakcję organizmu. Chwila ta nie trwała zresztą długo, gdyż po kilku minutach mdłości wróciły i Marianna znów uległa atakowi morskiej choroby. Gdy zapadła noc, porywisty wiatr przeszedł w prawdziwy sztorm, ale wówczas - rzecz dziwna - uspokoiły się dręczące Mariannę mdłości: kołysanie statku stało się tak gwałtowne, że położyło kres przykrym skurczom żołądka. Ledwie jednak uwolniła się od fizycznych i moralnych katuszy, ciągnących się przez cały ten koszmarny dzień, pojawiła się nowa udręka strach. Wysunąwszy się z ciasnej kabiny, w której umieścił ją Jean Le Dru, chcąc ochronić nieco przed wilgocią, Marianna doznała wrażenia, że ponad jej głową świat rozpada się na kawałki. Pod pociemniałym niebem, po którym mknęły czarne jak sadza chmury, fale z hukiem wzbijały się w powietrze. Marynarze opuścili żagle - statek tańczył na wysokiej fali jak korek na powierzchni wrzącej wody, od czasu do czasu zanurzając się w ścianie gęstej mgły. Nie wiadomo było, czy powstała ona z drobin wody opadających z nieba, czy tworzyła ją piana wzbijająca się z rozszalałego morza. Wydostawszy się z jednej masy mgły, niemal natychmiast wpadali w następną. Mogłoby się zdawać, że jakiś olbrzym potężną łapą miota stateczkiem poprzez morską kipiel, pozostawia go na moment w spokoju, by po chwili cisnąć nim jeszcze dalej. Najbardziej jednak przeraził Mariannę wyraz twarzy dwóch mężczyzn. Poprzez zwały wody, wzbijające się ku górze wokół statku, dostrzegła Black Fisha, który twardo stał przy sterze i

przygarbiwszy plecy, stawiał czoło rozszalałej wichurze. Obok niego Jean, pomimo wody zalewającej mu oczy, kończył zwijanie żagli. Obaj byli przemoczeni do suchej nitki, lecz nie zwracali na to uwagi. Ale na ich konwulsyjnie skurczonych, napiętych twarzach malował się wyraźny niepokój. Black Fish zauważył dziewczynę i przekrzykując wiatr, ryknął: - Zostań w kabinie! Nie masz tu nic do roboty! Przeszkadzasz nam tylko i fala może cię zmyć z pokładu! - Duszę się! - odkrzyknęła. - Wolę zostać tutaj! Jean przypadł do niej jednym susem, otoczył ramionami i nie zwracając uwagi na jej opór, usiłował zmusić do powrotu na próżno. Uczepiła się go z całych sił i zawołała: - Proszę, pozwólcie mi zostać z wami. Boję się, kiedy jestem sama... Przerwała jej nagła fontanna wody, która w mgnieniu oka przemoczyła ją od stóp do głów, ale dało to tylko taki skutek, że jeszcze mocniej przylgnęła do Jeana. W tejże chwili oboje wydali okrzyk grozy. Mgła właśnie się rozstąpiła, ukazując tuż przed dziobem statku przerażającą, zawrotnie wysoką czarną ścianę skalną. Jak echo zawtórował im przeraźliwy ryk sternika. Jean instynktownie przycisnął do siebie Mariannę. Przekonana, że wybiła ich ostatnia godzina, zamknęła oczy i ukryła twarz na ramieniu marynarza. Jego mocny uścisk tak podniósł ją na duchu, że ze zdumieniem stwierdziła, iż wcale się już tak bardzo nie boi. W każdej chwili groziła jej śmierć, a choć umierałaby w ramionach nieznajomego człowieka, nie miało to dla niej wielkiego znaczenia. Może nawet lepiej, żeby tak się stało, skoro w jej życiu nastąpił tak absurdalny krach. Czuła się dobrze, opierając głowę na piersi tego mężczyzny... A poza tym, czyżby jej się tylko zdawało, czy gorące wargi Jeana naprawdę spoczęły na jej skroni? A jednak spodziewana katastrofa nie nastąpiła. Gwałtownym manewrem Black Fish zmienił kurs, co nastąpiło tak raptownie, że Marianna i Jean, straciwszy równowagę, przetoczyli się przez pokład. Lśniąca ściana skały przesunęła się z wolna wzdłuż burty statku, który w ostatniej chwili uniknął uderzenia o nią. Tuż za dziewczyną rozległo się siarczyste

przekleństwo o sile wyrazu wprost proporcjonalnej do doznanego przez marynarza strachu. - Co to było? - spytał Jean Le Dru. - Myślę, że skały Dover - odrzekł Black Fish. - Nie sądziłem, że mnie aż tutaj przygnało. Nie ma co, ładnie nam się udało z tego wyjść! Dla dodania sobie otuchy sięgnął po butelkę rumu i tęgo z niej pociągnął, po czym - wyraźnie pokrzepiony - ponownie ujął ster. Slup, minąwszy skałę, pogrążył się w kolejnej masie mgły. Ale Jean nadal był zaniepokojony i wcale tego nie ukrywał. - Jak to możliwe, że znaleźliśmy się w okolicach Dover? Przecież to nie nasz kurs. - Robię, co mogę - burknął Black Fish - ale mam zepsutą busolę i prowadzę statek wedle przybliżonych wyliczeń. - No to niech nas Matka Boska i święta Anna z Auray mają w swojej opiece! Jego pobożne życzenie zagłuszył ryk wiatru, który w tejże chwili zaczął dąć ze zdwojoną mocą. Fala przetoczyła się przez pokład, zapierając Mariannie dech w piersiach. Jean stanowczo pociągnął dziewczynę w stronę ciasnej kabiny. Black Fish, niczym Atlas dźwigający niebo na swych barkach, został sam na sam z szalejącą nawałnicą. - Statek na kursie! Jesteśmy uratowani! W głosie Black Fisha brzmiały nuty ulgi i triumfu. Natychmiast zawtórowali mu Marianna i Jean. Od wielu bowiem godzin, gnani wiatrem, pędzili przed siebie na oślep w strumieniach deszczu. Położenie „Mewy" stawało się niezwykle krytyczne. O kilka kabli od złowrogich okolic Dover skała znajdująca się tuż pod powierzchnią wody uszkodziła ster. Usiłowali postawić żagle, ale wnet stały się bezużyteczne, gdy maszt trzasnął jak zapałka, złamany straszliwym uderzeniem wiatru. Oślepiony, sparaliżowany statek dryfował, zdany odtąd na łaskę rozszalałych fal. Najgorsze chwile Marianna przeżyła wówczas, gdy Black Fish odszedł od steru i położył się obok niej i Jeana. Odkąd wyszli w morze, przywykła myśleć o olbrzymim marynarzu jako o kimś w rodzaju boga mórz, stanowiącym całość nie tylko ze swym statkiem, ale i z całym morskim

żywiołem. Statek był mocny, a jednak sztorm zdołał go uszkodzić; człowiek wydawał się niezniszczalny, a jednak i on został pokonany. Marianna nie powstrzymała się wówczas od wyrażenia najgłębszych obaw: - To już nic nie da się zrobić? Marynarz wzruszył ramionami i mruknął z rozdrażnieniem: - A co ja jeszcze mogę zrobić? Wiosłować? Spróbujcie, jeżeli macie na to chęć, ale ja nie widzę żadnego sposobu, żeby poprowadzić tę przeklętą łódź. A więc równie dobrze można się zdać na opatrzność. Z irytacją nasunął na oczy groteskowy, nasiąknięty wodą kapelusz, jakby układał się do snu, ale spod ociekającego wilgocią ronda nadal czujnie obserwował morze. Natychmiast więc zauważył światła na rufie okrętu, stanowiącego w ich sytuacji prawdziwe błogosławieństwo niebios. - Jesteśmy uratowani! - powtórzyła za Black Fishem Marianna, lecz ulga brzmiąca w jej podekscytowanym głosie nadal mieszała się z niepokojem. - Uratowani! Jean natychmiast uznał, że powinien pohamować jej entuzjazm. - Czyżby? - mruknął. - Najpierw musimy się dowiedzieć, co to za statek. Jeśli piracki, to raczej nie przyjmą nas na pokład, bo nie stanowimy cennego łupu. Może to być też okręt angielski, który zawiezie mnie z powrotem na hulk. Ona wszakże odrzucała myśl, że kapitan statku mógłby okazać się aż tak bezduszny, by skazać na zagładę troje nieszczęsnych rozbitków na łodzi rybackiej, zagubionych wśród ciemnej, strasznej nocy. Oczyma piekącymi od słonej wody, tak przemoczona, że już nawet nie umiała sobie wyobrazić, co to znaczy mieć na sobie suche ubranie, dziewczyna wpatrywała się w pełnym napięcia uniesieniu w dwie tańczące w ciemności gwiazdy, które przywodziły jej na myśl wspomnienie ogromnych, brzuchatych statków, widzianych w Plymouth, dodających otuchy niczym przytulna oberża napotkana na skraju lasu w mroźną, zimową noc. A Marianna tak bardzo pragnęła wydostać się z tego morskiego piekła - wietrznego, zimnego i strasznego! W owej chwili śmiertelnego zagrożenia czuła się jak przerażone dziecko, spragnione odrobiny wsparcia,

poczucia bezpieczeństwa i bodaj promyka nadziei, by przestać się tak bardzo bać i ogrzać się choć trochę. - Wiatr spycha nas prosto na nich - stwierdził Black Fish, który z rękoma zaciśniętymi na relingu wpatrywał się w ciemność. Ale niemal natychmiast zawołał wielkim głosem: Chyba jesteśmy w pobliżu jakiegoś portu! Widzę jeszcze jedno światło z prawej burty. Przerwał nagle, nie mogąc złapać tchu, a przerażona Marianna z jękiem trwogi rzuciła się w ramiona Jeana. Ni stąd, ni zowąd noc pojaśniała i raptem wzdłuż prawej burty przemknęła z zawrotną prędkością sylwetka potężnej skały podwodnej, potem następna... Uszkodzony slup pędził jak wicher. Światła błyskawicznie się przybliżały. Wkrótce na tle nieba zarysowały się ciemne kontury. Wówczas pomiędzy chmurami przedarł się nikły promień księżyca i oświetlił morską kipiel, wydobywając z mroku makabryczne kształty dużego statku handlowego, chwiejącego się na wodzie jak pijany, zamglonego spienioną wodą, z szumem rozbijającego się o jego kadłub. Z masztów czarnych jak wypalone pnie drzew zwisały w strzępach przesiąknięte wilgocią, bezużyteczne żagle. W tejże chwili ukazały się sterczące wokół, lśniące skały o fantastycznych kształtach. Na nich to właśnie migotało owo drugie światło, które Black Fish wziął za światło portu. Mariannę nagle ogłuszył przeraźliwy krzyk Jeana Le Dru: - Grabieżcy statków! S...! Dygotał jak w febrze i z bezsilną furią potrząsał pięścią w kierunku skalistego brzegu - śmiertelnej pułapki! Mimowolną sympatię, którą Marianna darzyła tego chłopca, pogłębiła nagła czułość, której dziewczyna uległa, wyczuwając niepohamowane drżenie jego ciała, tak gwałtowne jak dygotanie ich miotanego wiatrem stateczku. Udzieliło się jej wzburzenie Jeana, każdym nerwem odbierała jego gorączkowe podniecenie. W tamtej niezwykłej chwili uciekiniera z hulku i córkę markiza d'Asselnat zjednoczyła głęboka solidarność, której źródłem było wspólne zagrożenie. Jean, gniewnie cedząc słowa, mówił dalej: - Przyczepiają latarnię do rogów krowy i prowadzą ją wzdłuż wybrzeża, by marynarze z zabłąkanych statków myśleli, że widzą przed sobą jakiś inny statek. To właśnie przytrafiło się

temu wielkiemu statkowi handlowemu. A jego światła przyciągnęły z kolei naszą uwagę... Szubrawcy! Podłe sępy! Marianna, wyczuwając instynktownie, że powinna uspokoić towarzysza niedoli, postanowiła nie ujawniać swego panicznego strachu. Jeśli bowiem Jean miał zmierzyć się z tym, co nieuchronnie nadciągało, potrzebował całej siły i przytomności umysłu, by dziewczyna mogła liczyć na jego ochronę i wsparcie. Patrząc na majaczącą niewyraźnie linię brzegu, Marianna spytała: - Czy wiecie, co to za wybrzeże? Odpowiedzi udzielił jej Black Fish, głosem spokojnym i beznamiętnym, zupełnie jakby jemu żadne niebezpieczeństwo już nie groziło. - To jedno z najniebezpieczniejszych miejsc wybrzeża bretońskiego. Zwą je La Paganie (La Paganie - kraina pogan, tu: barbarzyńców), i to prawda, że mieszkańcy tych okolic są okrutniejsi i bardziej dzicy od barbarzyńców. Jest to kraina surowa, o jałowej ziemi, gdzie jedynym źródłem utrzymania jest morze. Tutejsi ludzie tak się urządzają, żeby dla nich było wyjątkowo hojne. - A potem dorzucił głosem nieoczekiwanie łagodnym: - Coś mi się zdaje, że tym razem przyjdzie nam umrzeć, moja mała. Istotnie, morze z sykiem kłębiło się wokół stateczku porwanego w wir spienionej wody w usianej skałami zatoczce. Ale naraz, poprzez huk kipieli dokoła podtrzymujących się nawzajem nieszczęśników, przedarł się mrożący krew w żyłach trzask. W tejże chwili na brzegu rozbłysły światła i bijąca od nich łuna wydobyła z ciemności przerażający widok. Rozległy się okrzyki trwogi, trzask łamiącego się drewna i ogromna bryła statku handlowego uniosła się w górę, a następnie opadła z ogłuszającym łoskotem, uniesiona wyjątkowo wysoką falą przyboju. To, co Marianna i jej współtowarzysze przed chwilą posłyszeli, było właśnie odgłosem pękającego kadłuba statku. Dziewczyna mogła również dostrzec czarne punkciki poruszające się żwawo po pokładzie i na masztach żaglowca, a na brzegu, wzdłuż - jak się mogła domyślić - wąskiej plaży, zauważyła przesuwające się ludzkie sylwetki z pochodniami. Potem zaś nie widziała już nic, ponieważ z kolei slup zbliżał się

ku nieuchronnemu końcowi i dziewczynę ogarnął paniczny strach. Nie uległa mu dotychczas, zafascynowana wstrząsającym widowiskiem, teraz wszakże uświadomiła sobie, że i jej grozi śmiertelne niebezpieczeństwo. Oszalałymi ze strachu oczyma wpatrywała się w czarną wodę, pieniącą się wściekle tuż obok niej i mogącą ją w każdej chwili porwać. Ani na chwilę nie wypuszczając Jeana z kurczowego uścisku, pospiesznie się przeżegnała, zmówiła modlitwę, wspomniała ciotkę Ellis, z którą wkrótce miała się spotkać, pomyślała o Francisie, a także o Ivy... Czy na tamtym świecie doczesne nieporozumienia mają dalszy ciąg? Tak czy inaczej nie miało to wielkiego znaczenia. Ważne natomiast było dla niej, by otrzymać przebaczenie za podwójną zbrodnię, popełnioną pod wpływem impulsu, niemal mimo woli. Postanowiła, że zaraz zamknie oczy, żeby nie oglądać strasznych scen, gdy ich stateczek rozbije się o skały, ale przedtem spojrzała jeszcze na obejmującego ją chłopca. Stał jak skamieniały, patrząc na zagładę żaglowca, i Marianna wyraźnie czuła wstrząsające nim dreszcze. Gdy dziewczyna się poruszyła, spojrzał na nią, jakby budził się ze snu. W jednej chwili oprzytomniał i znienacka chwycił ją za ramiona. - Ty pewnie nigdy nie uczyłaś się pływać? Nawet nie masz o tym pojęcia! Takich panienek jak ty nie uczy się tego... - zawołał z nagłą desperacją. - Ależ... owszem, umiem pływać! Ale oczywiście w rzece, tu bym nie umiała! - odparła, dygocząc ze strachu i ruchem brody wskazując rozszalałe morze. - Jeśli to prawda, to może uda ci się wyjść z tego cało rozległ się tuż przy niej tubalny głos Black Fisha. Ale Marianna teraz dopiero zdawała sobie w pełni sprawę, co to znaczy „pływać" i na samą myśl o pływaniu ogarniało ją takie przerażenie, jakby umiejętność ta była jej całkowicie obca. Z całych sił objęła Jeana ramionami. - Umiem pływać... ale się boję! Tak bardzo się boję! Błagam, nie opuszczaj mnie, nie zostawiaj samej... Bez ciebie na pewno zginę. Na napiętej twarzy młodzieńca pojawił się wyraz tkliwości. Ufność tego przerażonego dziecka kazała mu zapomnieć o

własnym strachu i myśleć tylko o ratowaniu dziewczęcia. Jakże piękne były jej oczy, wpatrzone w niego błagalnie! Uniesiona ku niemu twarz tyle miała uroku, że poczuł w sobie moc równą sile co najmniej dwudziestu walecznych rycerzy. W odruchu gorącego uniesienia przycisnął do siebie Mariannę. - Nie, nie zostawię cię samej! Cały czas będę przy tobie... Będę cię trzymał tak mocno, żeby morze nie mogło cię porwać. - Tylko bez przesadnych obietnic! - mruknął Black Fish. Kiedy już znajdziemy się w wodzie, każdy musi sobie radzić najlepiej jak potrafi, ale przecież nie jest jeszcze z nami tak źle, żebyśmy we dwóch nie dali rady jej z tego wyciągnąć... o ile, rzecz jasna, sami wyjdziemy z tego cało. Ale Jean go nie słuchał. Pod wpływem niepohamowanej namiętności, która zawładnęła nim już w chwili, gdy ujrzał Mariannę po raz pierwszy przycisnął wargi do ust dziewczyny, a jego czuły, łagodny pocałunek pozwolił jej na chwilę zapomnieć o strachu. I wtedy właśnie slup uniósł się, jakby zrywał się do lotu, pochylił na bok, a potem runął w dół ze straszliwym łoskotem. Impet uderzenia wyrzucił Jeana i Mariannę do morza z taką siłą, że oderwali się od siebie i przerażona dziewczyna znalazła się pośród wysokich, spienionych fal. Ogłuszona, z oczyma zalanymi wodą, w pierwszej chwili zaczęła iść na dno, ale wola przetrwania obudziła w niej pierwotny instynkt zwierzęcia walczącego o życie. Nie wiedząc nawet, jak to się stało, wypłynęła na powierzchnię. Krztusiła się wodą, była na półuduszona, ale wciąż jeszcze żyła. Ze zdziwieniem stwierdziła, że znacznie przybliżyła się do plaży. Wkrótce zwaliła się na nią wysoka fala, zasłaniając przed jej oczyma przerażające widowisko, które zdążyła ujrzeć: mężczyźni, niektórzy pomimo zimna całkiem nadzy, miotali się po plaży, krzycząc opętańczo, rzucali się do wody i długimi bosakami przyciągali do siebie rozbitków z żaglowca. Ta apokaliptyczna wizja zrodziła w zaćmionym strachem i zmęczeniem umyśle Marianny podejrzenie, iż przed jej oczyma pojawiły się demony... Zaczerpnąwszy znów powietrza, rozejrzała się w poszukiwaniu swych towarzyszy, ale znów runęła na nią góra morskiej piany, pogrążając w odmętach. Morze miotało nią jak łupiną orzecha, popychając w stronę

plaży, potem niosąc znów ku otwartemu morzu, jakby fale chciały z nią poigrać, zanim woda ją pochłonie. Czyżby tak właśnie miała wyglądać śmierć? Nagle poraził ją gwałtowny ból w prawym boku. Marianna, krzyknąwszy po raz ostatni, straciła przytomność. Gdy otworzyła oczy, znajdowała się w mocy demonów. Dwaj osobnicy obchodzili się z nią w wysoce nieoględny sposób: jeden z nich szorstko obmacywał jej ciało, drugi zaś zrywał z niej ubranie Pod nagimi plecami czuła lodowaty piasek, a w boku piekący ból, którego przyczyną była rana zadana bosakiem, gdy wyciągano ją z morza. Uchyliła powieki, lecz widok, który ujrzała, napełnił jej serce taką trwogą, że natychmiast zamknęła oczy. Pochylali się nad nią dwaj długowłosi mężczyźni o twarzach brudnych i pokrytych zmierzwionym zarostem, spośród którego błyskały oczy dzikich bestii. Ten, który odzierał ją z ubrania był całkiem nagi i miał potężnie umięśnione ciało porośnięte, gęstymi czarnymi włosami. Porywając zachłannie wszystko, co na sobie miała, warczeli jak zwierzęta. Wiedziona instynktem uznała, że jedynie udając martwą ma szanse przeżycia. Ale było tak zimno, że wydawało się to nierealne. Grabieżcy nie przejawiali jednak najmniejszego zainteresowania stanem jej zdrowia, lecz wyłącznie ubraniem. Posłyszała ryk triumfu, gdy znaleźli płócienny woreczek zawierający skromny skarb. Jeden przez drugiego jęli coś wykrzykiwać w chropawej mowie, której Marianna wprawdzie nie rozumiała, lecz odgadła, że kłócą się o perły, złoto i medalion Madame Royale. Ci odbierali wszystko, co posiadała - a przecież pozostało jej tak niewiele! - lecz Marianna wcale nie była tym poruszona. Tak bardzo się bała, tak była przemarznięta i czuła się tak zdruzgotana, że do jej świadomości docierały tylko elementarne fizyczne wrażenia. Modliła się gorąco jedynie o to, by ci ludzie zadowolili się ograbieniem jej, a potem odeszli i zostawili ją na plaży. Wszelako jedna myśl nadal kołatała się w jej głowie: gdzie są współtowarzysze niedoli? Co się stało z Jeanem i Black Fishem? Byli marynarzami, nawykłymi do walki z najgorszymi przeciwnościami losu i z pewnością dotarli do lądu nie później niż ona. Tymczasem wszystko wskazywało na to, że jest tu sama. Gdyby żyli, nie zostawiliby jej na pastwę tych strasznych ludzi!

Jean obiecał, że będzie nad nią czuwał. Całował ją tak, jakby kochał naprawdę... Z pewnością nie żyje... Mariannie przemknęło przez myśl, że teraz nic już jej nie pozostało. Ostrożnie uchyliła powieki. O kilka kroków od niej dwaj mężczyźni nadal się spierali, dalej zaś roztaczał się naprawdę koszmarny widok. Grabieżcy wlekli po piasku skrzynie, toboły, wszystko to, co przedstawiało dla nich jakakolwiek wartość. Wszędzie wokół leżały wyrzucone przez morze ciała rozbitków z zatopionego statku handlowego. Niektórzy byli już martwi, tych zaś, którzy jeszcze żyli, grabieżcy dobijali bezlitośnie nożem lub ciosem pałki. Nieco dalej, na skałach dogorywał żaglowiec z ogromną dziurą w kadłubie. Marianna przypomniała sobie czytane kiedyś naiwne opowieści o zatopionych statkach. Opisy te w niczym nie przypominały tego, co sama teraz przeżywała. Przyszła jej na myśl Wirginia, która wolała umrzeć, niż zdjąć suknię. Cóż za niedorzeczność! Wszak Marianna była niemal naga w rękach tych mężczyzn! Powróciwszy do rzeczywistości, uświadomiła sobie, iż morze wyrzuciło ją na kraniec plaży. Tuż obok wznosiły się skały, pośród których można by się zapewne ukryć. Dwaj grabieżcy, zajęci swym łupem, zdawali się nie zwracać na nią uwagi... I ten lodowaty wiatr, na którym tak marzła, tak strasznie marzła... Powoli zaczęła czołgać się w stronę skał, ale choć poruszała się zachowując największą ostrożność, nie uszło to uwagi mężczyzn: Marianna natychmiast została obezwładniona i unieruchomiona. Oczyma rozszerzonymi przerażeniem patrzyła, jak jeden z nich, ten, który nie zrzucił z siebie ubrania wyciąga zza pasa długi kordelas, na którym zalśnił krwawy odblask płonącego nie opodal ognia. Już się nad nią pochylał, by podciąć jej gardło, gdy nagle spomiędzy skał wyskoczyła jakaś postać. Mężczyzna, odepchnięty w tył, stracił równowagę i runął na piach. Napastnik rzucił się natychmiast na niego i zaczęli zażarcie ze sobą walczyć. Szanse były jednak nierówne, ponieważ Jean Le Dru porwał się na przeciwnika uzbrojonego w nóż. Bezsilna Marianna, nadal przyciskana do ziemi przez drugiego bandytę, mogła tylko biernie przyglądać się walce. Mimo to nie traciła nadziei. Jeżeli Jean dostał się na ląd, skoro

się tutaj zjawił, by walczyć o jej życie, czemużby nie miał się również pojawić ogromny Black Fish? W bardzo istotny sposób przeważyłoby to szalę na ich stronę... Jean, wyższy od przeciwnika, powinien był za wszelką cenę wykorzystać moment swej chwilowej przewagi, by tamtego pokonać. Niestety, pobyt na hulku „Europe" i walka o życie, którą dopiero co stoczył z rozszalałym morzem, tak go osłabiły, że wkrótce stało się jasne zarówno dla Marianny, jak i dla pilnującego jej draba - manifestującego swój entuzjazm triumfalnym zwierzęcym rykiem - że już za chwilę młody Bretończyk znajdzie się na łasce i niełasce bandyty. A Black Fish wciąż nie przybywał... Serce Marianny napełniło się trwogą i współczuciem dla chłopca, gdyż uświadomiła sobie, że oboje są zgubieni. Jean nie miał już żadnej szansy. Bliski był uduszenia, na próżno usiłując rozluźnić uchwyt wczepionych w jego gardło rak mordercy. Przerażona Marianna krzyknęła po francusku: - Litości! Nie zabijajcie go! Mężczyzna tylko zarechotał szyderczo, ale wówczas, jakby w odpowiedzi na błagalne wołanie dziewczyny, ozwał się zimny, władczy głos: - Basta! Zostaw go, Vinoc! Rozkaz został wykonany błyskawicznie, Jean oswobodzony, a dwaj grabieżcy, pokornie gnąc grzbiety, wycofali się z przestrachem i służalczą uległością. Wysoki mężczyzna, który niczym nocny ptak wynurzył się z mroku, sprawiał nadzwyczaj złowrogie wrażenie i z pewnością był hersztem bandy. Podobnie jak wieśniacy nosił krótki barani kożuch i szerokie, fałdziste spodnie, zebrane pod kolanami, oraz okrągły, czarny kapelusz pilśniowy; włosy miał długie, splecione w dwa krótkie warkoczyki zwisające po obu stronach twarzy. Na chłopskie odzienie narzucił jednak długą, czarną pelerynę, na rękach miał rękawice z grubej skóry, a twarz ukrywał pod maską z czarnego aksamitu, spod której było widać jedynie wargi o twardym zarysie i kącikach opadających w dół, co nadawało ustom wyraz zniechęcenia i pogardy, oraz oczy nieokreślonej barwy, lecz lśniące niezwykłym blaskiem. Marianna, spostrzegłszy, że zatrzymał na niej wzrok i uważnie jej się przypatruje, spurpurowiała ze wstydu, skuliła się, zaciskając

skrzyżowane ramiona na piersiach, i próbowała wpełznąć pomiędzy skały, by ukryć swą niemal całkowitą nagość. Nieznajomy, z zimnym uśmiechem, który nie znalazł odbicia w jego oczach, nagłym szarpnięciem zerwał z ramion pelerynę i rzuciwszy ją dziewczynie rozkazał dwu swoim ludziom: - Zabierzcie ją! Potem zaś, wskazując na Jeana Le Dru, który stał przed nim, dygocząc jeszcze po stoczonej przed chwilą walce, rzucił ze wzgardą: - A tego zabijcie! Owinąwszy się pośpiesznie peleryną, przesiąkniętą zapachem werbeny - rzecz u grabieżcy wraków niebywała! Marianna już miała zamiar zaprotestować, ale ubiegł ją Jean, który zawołał z goryczą: - Jeżeli i tak miało mnie to spotkać, to czemuś, u licha, powstrzymał przed chwilą rękę tego mordercy? - Zwykły odruch! Pewnie wywołany krzykiem tej kobiety. Poza tym dzielnie walczyłeś. Chciałem zobaczyć, coś ty za jeden. - Nikt... a przynajmniej, nikt ważny, jeśli wolisz! Francuz, Bretończyk tak jak ty! Dlatego nie rozumiem, czemu chcesz mnie zabić. Marianna z niedowierzaniem słuchała tej rozmowy. Widać było jej sądzone, że wszystko, co ją spotka, będzie jak z absurdalnego sennego koszmaru. Czy to naprawdę ona, Marianna, tutaj była, przyodziana tylko w pelerynę ofiarowaną przez rozbójnika? Czy to ona siedząc na skale bretońskiego brzegu smaganego porywistym wichrem, strzeżona przez grabieżców wraków, przysłuchiwała się, jak człowiek w czarnej masce na twarzy wiedzie dysputę o życiu i śmierci z więźniem zbiegłym z angielskiego hulku? Gdy była dzieckiem, stara Jenkins, uwielbiająca snuć niezwykłe opowieści, raczyła ją mnóstwem fantastycznych baśni, których kanwę stanowiły perypetie nieszczęsnych bohaterek, prześladowanych ongiś przez okrutny los. Nie ukrywano również przed nią prawdy o budzących grozę zdarzeniach, które miały miejsce na tej francuskiej ziemi, gdy lud, ogarnięty szałem, sprawił swej elicie krwawą łaźnię, a potem ambitny Korsykanin sam siebie wyniósł na cesarski tron. O wszystkim tym jej mówiono, a i sama na ten

temat wiele czytała, lecz nigdy by nie uwierzyła, że podobne przygody jej samej mogą się przydarzyć! Dziewczyna czuła, jak z wolna zamiera w niej wszelka wrażliwość, rozwiewają się skrupuły, ulatuje poczucie wstydu i przyzwoitości. Nagłe zetknięcie z najskrajniejszymi przejawami brutalności życia musi wszak wywrzeć poważne skutki... Wszystko to przecież było tak niedorzeczne, tak pozbawione jakiegokolwiek sensu! Tymczasem Jean i zamaskowany nieznajomy rozmawiali dalej. - Żadnych świadków, żadnych ocalałych, oto główna zasada, jeśli uprawia się to rzemiosło. - Ładne mi rzemiosło! Grabieżca wraków! - Widzisz w tym coś złego? Całkiem niesłusznie. Można dzięki niemu żyć na wysokiej stopie, a w obecnych czasach to rzecz nie do pogardzenia. No cóż, dam ci szansę: przysięgnij, że do nas przystaniesz, a daruję ci życie! W końcu nie tak łatwo znaleźć prawdziwych śmiałków. Jean wzruszył ramionami ze wzgardą. - Służyć ci? A niby jak? Do takiej roboty - odparł wskazując pobojowisko na plaży - wystarczy ci zgraja złodziei i morderców. Marynarzy przecież nie potrzebujesz, a ja właśnie jestem marynarzem, i to marynarzem Surcoufa! Znów Marianna dostrzegła nutę dumy w jego głosie i bardzo ją to zaintrygowało. Kimże, u licha, jest ten Surcouf? Dlaczego Jean tak się chełpi służbą pod jego dowództwem? Tymczasem człowiek w masce najwyraźniej wiedział, o kogo chodzi. Zacisnął pięść i syknął przez zaciśnięte zęby: - Morski lis, co?... „Baron" Surcouf? Wiemy sługa Bonapartego? Właśnie podpisałeś na siebie wyrok śmierci, mój chłopcze! I dość już czasu przez ciebie straciłem! Hej, wy tam... - Nie! Marianna, wiedziona niepohamowanym impulsem, rzuciła się ku nieznajomemu. W jej znużonym umyśle kołatała się tylko jedna myśl: uratować życie człowieka, który o nią walczył, choć mógł pozostać w ukryciu, gdzie bez wątpienia byłby bezpieczny, i spoza skał spokojnie patrzeć, jak ona umiera; uratować młodzieńca, który w chwili śmiertelnego zagrożenia objął ją i pocałował... Obiema dłońmi chwyciła zamaskowanego

mężczyznę za ramię, odnosząc przy tym wrażenie, jakby ścisnęła żelazną sztabę. - Nie, proszę go nie zabijać! On kłamie... Nie wie, co mówi. Nie Surcoufowi służy, tylko mnie!... Nie chciał o tym mówić, żeby wobec pana nie zdradzić, kim jestem, ale nie będę spokojnie patrzeć, jak przeze mnie umiera. - Przez ciebie? - spytał wyniośle nieznajomy. - A kimże ty jesteś? - Arystokratką, jak pan... Wszak jest pan szlachcicem, prawda? Słyszę to w pańskim głosie, w sposobie mówienia. Nawet gdyby zależało od tego jej życie, nie potrafiłaby odpowiedzieć na pytanie, co ją skłoniło do posłużenia się takimi argumentami. Może było to zrządzenie niebios, a może diabelskie podszepty, dość że zdołała przyciągnąć uwagę nieznajomego i coś jej mówiło, że trafiła w samo sedno. W oczach mężczyzny pojawił się błysk zainteresowania. - Może tak jest w istocie. Dowiedz się jednak, że zwą mnie Morvan i na tym koniec! Ale nadal nie wiem, kim ty jesteś. - Nazywam się Marianna d'Asselnat. Ojciec mój i matka zginęli na szafocie, gdyż próbowali uratować królową. Otóż to... - Nagle przypomniała sobie o osobliwym prezencie Madame Royale i podjęła z jeszcze większym naciskiem: - Proszę powiedzieć swoim ludziom, żeby oddali panu to, co mi ukradli. Znajdzie pan tam trochę angielskich pieniędzy, perły mojej matki i błękitny emaliowany medalion zawierający kosmyk siwych włosów. Klejnot ten przekazała mi Jej Wysokość księżna d'Angouleme. Zawiera on pasmo włosów zmarłej męczeńską śmiercią królowej. Słuchając brzmienia swego głosu, Marianna dziwiła się, że przychodzi jej to z taką naturalnością. Bez trudu przybrała ton i maniery fanatycznej emigrantki, mimo że w tamtej tawernie w Plymouth na zawsze wyrzekła się wszelkich związków z emigrantami, którzy - w osobie księcia d'Avaray - odwrócili się od niej. Wydawało się jej wszakże, iż postępuje słusznie wykorzystując ich w celu ratowania życia żołnierza w służbie Napoleona... i owego Surcoufa, postaci najwyraźniej sławnej i wybitnej, jakkolwiek Mariannie nie znanej!

Wydawało się, że coś jednak zdołała wskórać, gdyż Morvan przywołał do siebie władczym gestem dwóch mężczyzn, którzy nie opodal trzymali Jeana, czekając z kornym posłuszeństwem na rozkaz zabicia go. Herszt wypowiedział kilka krótkich słów w tej chropawej mowie, będącej zapewne językiem bretońskim, i Vinoc, łypiąc ponuro spode łba, oddał zrabowane Mariannie kosztowności. Morvan bez słowa wziął perły, schował je do kieszeni, a potem, położywszy medalion na dłoni, zbliżył się do ognia. Odblask płomieni oświetlił złowrogą twarz w czarnej, aksamitnej masce, w której tylko oczy błyszczały jak dwa jarzące się węgle. Tymczasem Marianna rzuciła szybkie, zaniepokojone spojrzenie na Jeana, obawiając się, że mógł usłyszeć słowa wypowiedziane wprawdzie w jego obronie, lecz mogące zranić jego poczucie godności. Ale on nic nie słyszał. Wyglądał na śmiertelnie znużonego i z zamkniętymi oczyma stał wsparty o skałę, mając po obu bokach dwóch strzegących go strażników i czekając biernie na wyrok rozstrzygający o jego losie. A Morvan już wracał... Tym razem wszakże, zbliżywszy się do Marianny, zdjął kapelusz i zamiatając piasek rondem czarnego pilśniowego kapelusza, pokłonił się przed nią z zaskakującym wdziękiem. - Zechce pani wybaczyć, panno d'Asselnat, iż podczas tego niezbyt kurtuazyjnego powitania nie okazano pani należytych względów, ale doprawdy nie sposób było się domyślić, że jedna z ofiar sztormu jest tak dostojną osobą. Jeśli raczy pani przyjąć moje ramię, będę miał zaszczyt zaprowadzić panią do mojego domu na skromny posiłek... i pogawędkę! Marianna wcale nie kwapiła się pytać go, o czym też chce z nią gawędzić. Szczęśliwa, że zyskała chwilę wytchnienia, przyjęła zaofiarowane ramię, przedtem jednak spytała: - A mój sługa? Ufam, że daruje mu pan życie? Po nie przesłoniętych maską wargach przewinął się uśmiech, który Marianna uznała za odpychający. - To się rozumie samo przez się. Pójdzie z nami, ale ponieważ wypowiedział nierozważne słowa, nadal jest podejrzany i pozostanie pod strażą. Proszę nie mieć mi tego za złe.

Dwaj bandyci, obaj już ubrani, zbliżyli się niemal ciągnąc Jeana Le Dru, najwyraźniej u kresu sił. Morvan obrzucił młodego człowieka przenikliwym spojrzeniem, a potem spokojnie i dobitnie rozkazał: - Zabierzcie go do dworu. Uniknie śmierci, gdyż jest prostym sługą, służącym młodej markizy d'Asselnat, ona zaś jest wysłanniczką naszych książąt. Ale ponieważ mnie okłamał, muszę go ukarać. Zamknijcie go w stodole. Uświadomiwszy sobie, że lekceważącymi słowami Morvan stara się obrazić Jeana, by go sprowokować do zaprzeczenia, Marianna znów zadrżała z trwogi. Młodzieniec poczerwieniał ze złości i zaczął się wyrywać z rak strażników. Za chwilę zaprotestuje, zada kłam jej słowom, nieodwołalnie podpisze na siebie wyrok śmierci, który Morvan bez chwili wahania przypieczętuje... Podbiegła do Jeana i z całych sił ścisnęła jego dłonie. - Uspokój się, Jean! Zaprzeczanie na nic się nie zda. Wyznałam temu dżentelmenowi jedynie to, co miałam obowiązek powiedzieć, ponieważ byłoby absurdem poświęcać niepotrzebnie twoje życie. Otworzył usta, jakby chciał głośno zaoponować, ale drobne dłonie zacisnęły się na jego rękach tak błagalnie, że tylko wzruszył ramionami i burknął: - Dobrze, panienko. Bez wątpienia ma panienka rację, a ja zachowałem się jak skończony osioł! W spojrzeniu, które jej rzucił, nie dostrzegła wdzięczności, lecz jedynie wyraz tak głębokiej pogardy, że serce w niej zamarło. Zrozumiała, że w jego oczach jest teraz tylko wrogiem, szpiegiem na usługach emigrantów. Morvan, uznając za stosowne przedstawić ją jako wysłanniczkę książąt żyjących na wygnaniu, zniszczył tę poufałość, która pojawiła się między Marianną i Jeanem w chwili zagrożenia. Stało się to dla niej źródłem udręki, nie pojmowała wszakże, dlaczego aż tak ogromnej. Nie chcąc wzbudzać dalszych podejrzeń Morvana, który cały czas ją obserwował, pospiesznie odeszła od Jeana. Czyż bowiem arystokratka troszczyłaby się tak bardzo o człowieka będącego wyłącznie jej sługą? Niemniej gdy ponownie wsuwała rękę pod ramię Morvana, ten zauważył z przekąsem:

- Z takimi nadzwyczajnymi względami odnosi się pani do swego sługi, moja droga? Zastanawiam się, czy dobrze uczyniłem, pozostawiając go przy życiu. Zanadto pani na nim zależy. Rozumiała, że nie pomoże Jeanowi, wygłaszając płomienne mowy w jego obronie, wiedziała również, iż nie może wypaść z roli, którą postanowiła grać. Wzruszyła więc obojętnie ramionami i odparła: - Wierni słudzy są prawdziwą rzadkością, zwłaszcza dla emigrantki! A teraz, jeśli pan pozwoli, chciałabym, żeby mnie pan odprowadził do domu, ponieważ jestem znużona i przemarznięta. I nie dorzuciwszy już ani jednego słowa, pozwoliła grabieżcy zatopionych statków zaprowadzić się do obcego domu. Wszelako nie bez niepokoju, gdyż ten człowiek, który przyznał, iż są sobie równi stanem, lecz który nie zdjął przed nią maski, ten człowiek, który zabijał z zimną krwią, grabieżca sprowadzający statki na skały, by bezwzględnie złupić rozbitków i który, jakby nigdy nic, wsunął do kieszeni naszyjnik z pereł, otóż człowiek ten doprawdy nie budził w Mariannie zaufania. Pragnęła jedynie nieco wypoczynku i strawy, by odzyskać siły. Ale nie miała żadnych wątpliwości co do dalszego rozwoju wydarzeń: gdy tylko poczuje się lepiej, wraz z Jeanem wymknie się cichcem Morvanowi. Marynarz bez wątpienia uda się wprost do owego słynnego Surcoufa, ona zaś spróbuje odnaleźć kogoś z tej nielicznej rodziny, która jej jeszcze pozostała. Na plaży rozbójnicy układali przy ogniskach stosy łupów, lecz pomiędzy osiadłym na mieliźnie statkiem - w trzech czwartych pogrążonym w wodzie - a brzegiem unosiło się jeszcze na falach wielu rozbitków. Bandyci nadal rzucali się do wody, opętani szałem grabieży, i ani myśleli pozwolić, by zdobycz wymknęła im się z rak. Sztorm tymczasem się uspokajał, a jednocześnie zaczynał się odpływ. Po ryku fal, które jeszcze przed chwilą rozbijały się o skalisty brzeg, nastąpiła względna cisza, wśród której z wolna mijało odurzenie ludzi pijanych mordem i grabieżą. Woda zaczynała się cofać. Cała przestrzeń wypełniła się szarością, która wkrótce dosięgła nieba. Wstawał dzień i Morvan, wspinający się z Marianną na wysoki brzeg,

przystanął, wciągnął nosem powietrze, po czym wyjął z kieszeni srebrny gwizdek. Usłyszawszy trzy krótkie, przenikliwe dźwięki, ludzie na plaży znieruchomieli. Herszt uniósł ramię, wskazując na niebo. Grabieżcy niechętnie wyszli z wody, powrócili do ognisk i zaczęli ładować na ramiona toboły i skrzynie. Trupy pozostawiono na brzegu. Marianna, przechodząc obok jednego z nich, zamknęła powieki, by nie widzieć twarzy nieszczęśnika i jego szeroko otwartych oczu. Jeśli chciała przeżyć, musiała ukrywać przed prowadzącym ją do swego domu mężczyzną głęboką odrazę, którą w niej wzbudzał. Twarda lekcja życia powoli uczyła okrutnej prawdy: aby przeżyć, musi kłamać, uciekać się do cynicznych podstępów i obłudnych krętactw. Lekcji tej miała już nigdy nie zapomnieć. Pominąwszy nieszczęsnego młodzieńca którego za nią prowadzono, i może olbrzymiego Black Fisha, którego ciało zapewne unosiło się gdzieś pod powierzchnią wody w tej złowrogiej zatoce, kontakty Marianny z mieszkańcami kontynentu napełniły ją tylko odrazą i głębokim uczuciem wzgardy. Postanowiła, że od tej pory będzie wychodzić zwycięsko ze wszystkich potyczek z nimi, póki starczy jej sił, których granic jeszcze nie poznała. Z ciemnoszarego nieba zaczął siąpić dokuczliwy kapuśniaczek. Ognie wygasły i brzask wschodzącego dnia wydobył z mroku połyskujące skały pokryte algami. W dali rozległo się ochrypłe pianie wiejskiego koguta. Nogi dziewczyny przestały grzęznąć w piasku i dotknęły twardego gruntu pokrytego wyschłą trawą. Marianna postawiła stopę na skraju bretońskiej landy.

Morvan, grabieżca wraków Do dworu Morvana prowadził zniszczony, XVI - wieczny portal z dwiema wieżyczkami po bokach, znajdujący się na końcu nieckowato zagłębionej drogi, zamienionej przez zimowe szarugi w błotniste bajoro; ciągnące się wzdłuż niej pozbawione liści jesiony i wiecznie zielone kolcolisty tworzyły długi tunel. Nie opodal, w zagłębieniu gruntu, leżał mały przysiółek, na który składało się kilka domków o ścianach z szarego granitu i wysokich dachach krytych strzechą. Morze było bardzo blisko, przesłonięte poszarpaną ścianą strzelistego klifu, który na południu przechodził w głęboką skalną szczelinę. Dwa menhiry, niczym strażnicy pustkowia, trzymały swą melancholijną straż wśród janowców i kolcolistów, porastających bretońskie landy, a na szczycie pobliskiego wzgórza, w nie kończącym się daremnym oczekiwaniu na powrót kultu Słońca, spoczywały w trawie szczątki kromlechu. Ale Marianna niewiele z tego spostrzegła w sinej wilgoci budzącego się dnia. Śmiertelnie zmęczona, przemarznięta, marzyła tylko o łóżku, które się ukazało, gdy Morvan otworzył ażurowe drzwi drewnianej obudowy, wyglądające jak misterna koronka. Wewnątrz znajdowały się materace wypchane morską trawą, koce utkane z surowej wełny, prześcieradła z grubego płótna, lecz dziewczyna rzuciła się w tę pościel z uczuciem wdzięczności, jak padające ze zmęczenia zwierzę, i natychmiast zasnęła. Gdy wreszcie ocknęła się z kamiennego snu, zauważyła, że znów jest noc. W srebrnych świecznikach paliły się świece, a w starym kamiennym kominku, o ścianach czarnych od sadzy, huczał ogień. Stara kobieta w czarnej sukni i białym czepcu pilnowała wiszącego nad paleniskiem sporego kociołka z wodą i jednocześnie rozkładała na ławie jakieś ubrania. Miała zapadnięte usta charakterystyczne dla ludzi bezzębnych, broda drżała jej nieustannie wśród kaskady wstążek spływających z czepca. Długi mroczny cień jej postaci, sięgający starego sufitu o wykruszonych kasetonach, wywołany płonącym na kominku ogniem, wyglądał jak przerażający cień czarownicy.

Deski skrzypnęły pod unoszącą się na łóżku Marianną i stara zwróciła na nią bezbarwne oczy, przysłonięte pomarszczonymi jak u żółwia powiekami. - W to się ubierzesz, a tu masz ciepłą wodę do mycia. Możesz się przyszykować. Apodyktyczny ton starej kobiety zirytował Mariannę, przyzwyczajoną do uprzedzającej uprzejmości służby. - Jestem głodna! - rzuciła oschle. - Przynieście mi coś do jedzenia. - Później! - odparła stara, ani trochę nie tracąc kontenansu. - Ubierz się i idź do pana. Jeżeli mu się spodoba dać ci jeść, to będziesz jadła. Po czym, wspierając się na grubym kosturze, kulejąc wyszła z pokoju i tyle ją Marianna widziała. Dziewczyna pospiesznie przełożyła nogę przez ażurowe obramowanie osobliwego łóżka, znalazła się na ławie, skąd zeskoczyła na podłogę, pokrytą mocno ubitą ziemią, niegdyś wyłożoną kamienną posadzką, której barwne szczątki można było jeszcze gdzieniegdzie zobaczyć. W komnacie o rozmiarach godnych książęcej siedziby, pod sufitem, na którym nadal tu i ówdzie błyszczały złocenia, obficie zasnute pajęczynami, nie było innych mebli poza tymi dziwnymi łóżkami - szafami o drzwiach rzeźbionych w motywy naiwne, lecz nie pozbawione wdzięku, ławami, po których wchodziło się do łóżka, oraz ławy ustawionej przed kominkiem, na której prócz rozłożonego tam przed chwilą ubrania, znajdowały się miednica, mydło i ręcznik. Stara kobieta rozpaliła na kominku iście piekielny ogień i Marianna mogła się umyć nie marznąc. Zrobiła to z niemałą przyjemnością, wreszcie spłukując z włosów piasek i morską wodę. W miarę jak się myła, brudną wodę wylewała miednicą przez małe okienko, nie troszcząc się o to, gdzie spada zawartość miski. Wreszcie poczuła się czysta, zwinęła włosy w grube rulony i okręciła je wokół głowy, a następnie podeszła do przygotowanego dla niej ubrania. Ku niemałemu jej zdumieniu jak na wiejski przyodziewek był to strój zaskakująco wspaniały. Suknia z adamaszku, wykończona na dole złotym haftem, oraz atłasowy fartuszek ozdobiony koronkami miały barwę soczystej zieleni młodych liści. Stroju dopełniały: koronkowy szal,

muślinowy czepek w kształcie stożka i para miękkich bucików ze srebrnymi sprzączkami. Marianna włożyła na siebie to wszystko z prawdziwie kobiecą przyjemnością, a znalazłszy wiszące w kącie stare lustro, przejrzała się w nim z niekłamanym zadowoleniem. Suknia leżała, jakby specjalnie dla niej została uszyta. Aksamitny gorsecik mocno opinał jej szczupłą talię, a zieleń jedwabnego adamaszku idealnie harmonizowała z kolorem jej oczu. Z wdziękiem udrapowała na ramionach szeroki szal, energicznie okręciła się na pięcie i ruszyła ku drzwiom. Dwie następne sale, stanowiące amfiladowy ciąg z komnatą sypialną, równie jak ona były zaniedbane i spustoszone: nagie ściany, na których dostrzegało się jeszcze tu i ówdzie resztki fresków, gdzie wyblakłe postacie błąkały się po zetlałych fragmentach łąk, kominki o kruszejących reliefach, całkowity brak mebli i obfitość pajęczyn tak gęstych, że zasnuwały sufity niczym szary mglisty całun. W pewnej chwili Mariannie przemknęło przez myśl, że Morvan umieścił ją w domu całkiem nie zamieszkanym, ale przez uchylone drzwi posłyszała gwar głosów. Poszła w tamtą stronę i pchnęła drzwi. Sala, która się za nimi ukazała, równie dobrze mogła być pałacową komnatą jadalną - bo stał tam ogromny stół - jak kaplicą klasztorną, zważywszy na krzyżowe sklepienie i krucyfiks z czarnego drewna, wiszący naprzeciw drzwi, albo wreszcie - zwykłą rupieciarnią, tyle się tam bowiem piętrzyło pak, skrzyń i tobołów, rozłożonych wokół, licznych taboretów oraz zabytkowych foteli obitych skórą przytwierdzoną ozdobnymi ćwiekami. Wiele spośród leżących tam tobołów zostało rozprutych, przez co ujawniała się ich zawartość: sztuki płótna i jedwabiu, bele bawełny, paczki kawy i herbaty, wyprawiona skóra i mnóstwo innych rzeczy, pochodzących już to z dawniejszych, już to z całkiem niedawnych grabieży wraków przyniesionych przez morze. Ale Marianna nie mogła przyjrzeć się dokładniej wystrojowi wnętrza, ponieważ w samym sercu tego rozgardiaszu toczyła się zażarta kłótnia pomiędzy hersztem bandy a dziewczyną, ubraną w strój podobny do tego, który miała na sobie Marianna, tyle tylko że suknia tamtej była z wiśniowego atłasu, a szal - z

chińskiego jedwabiu haftowanego w kwiaty jabłoni. Na kłótnię wskazywał jedynie wściekły ton głosów, jako że adwersarze posługiwali się językiem bretońskim, co osobie nowo przybyłej w te strony uniemożliwiało zrozumienie choćby jednego słowa. Marianna stwierdziła tylko, że dziewczyna ma, podobnie jak ona, ciemne włosy, jakkolwiek nieco jaśniejsze, ładną, świeżą cerę, a także - iż jej orzechowe oczy potrafią nabierać zaskakująco twardego wyrazu. Ponadto zauważyła ze zdumieniem, że Morvan zdjął wprawdzie czarny kapelusz z szerokim rondem, lecz nadal miał na twarzy czarną aksamitną maskę. Tymczasem Bretonka, usłyszawszy, że ktoś wszedł, odwróciła się, a gdy ujrzała Mariannę, na nią z kolei skierowała swój gniew. - Moja suknia! - zakrzyknęła z furią, tym razem w znakomitej francuszczyźnie. - Jak śmiałeś dać jej moją suknię... i moje buty, i mój piękny irlandzki szal! - Ośmieliłem się, rzeczywiście - odparł zimnym tonem Mor - van, ani trochę nie podnosząc głosu. - I ośmielę się na jeszcze więcej, Gwen, jeżeli nadal będziesz tak wrzeszczeć. Nie cierpię krzyków... Na półleżąc w fotelu, założywszy nogę na poręcz, bawił się szpicrutą o złotym uchwycie, wyglądającą na całkiem nową. - Jak mi się spodoba, to będę krzyczeć do woli! - odpaliła dziewczyna. - Ta suknia jest moja! Zabraniam ci ją jej dawać! - Była moja, zanim stała się twoja, ponieważ ubrałem cię od stóp do głów. Byłaś prawie naga, kiedy cię zabrałem spod więzienia w Breście, gdzie mieli wieszać twego kochanka, złodzieja jak i ty... Wszystko, co masz na grzbiecie, moja ślicznotko, dostałaś ode mnie. To i to... a także to! Końcem szpicruty Morvan unosił po kolei złoty łańcuch otaczający szyję Bretonki, koronki mankietów, a czynił to tak wzgardliwie, że dziewczyna zaczęła drżeć z wściekłości. Gniewnym gestem obciągnęła spódnicę, którą też chciał unieść, i zawołała: - Nic mi nie dałeś, Morvan! Na to, co mam, zapracowałam rzetelnie. To są moje udziały w łupach... i cena za noce, które ci dałam. Jeśli zaś chodzi o tę tutaj...

Znów odwróciła się do Marianny, być może po to, by odebrać swoje ubranie, ale ta powstrzymała jej impet, oświadczając spokojnie: - Proszę mi wierzyć, iż pozwalając sobie pożyczyć pani ubranie nie wiedziałam, czyją własność stanowi. Przyzna pani jednak, że byłoby pożałowania godnym nietaktem, gdybym pojawiła się przed panem... - Tu aroganckim gestem brody wskazała grabieżcę wraków - przyodziana jedynie w kapę z łóżka. A zatem chętnie je pani oddam, jeśli zechce pani łaskawie znaleźć dla mnie jakieś inne. Ta krótka spokojna przemowa podziałała na Gwen jak zimny prysznic. Gniew, malujący się jeszcze przed chwilą w jej oczach, ustąpił miejsca zdumieniu. Zgoła innym wzrokiem spojrzała na Mariannę, przez chwilę milczała, a potem oznajmiła niechętnie: - Niech i tak będzie! Może je pani na razie zatrzymać, skoro nie ma pani innego! Zaraz jednak, jako osoba obdarzona zmysłem praktycznym, dorzuciła: - Tylko niech się pani postara go nie zniszczyć. - Uczynię, co w mojej mocy - uśmiechnęła się Marianna, dla której sposób wyrażania się Gwen stanowił wystarczającą wskazówkę. Dziewczyna ta bez wątpienia była wieśniaczką, którą zapewne nędza sprowadziła na złą drogę i popchnęła w ramiona złodzieja. Ale rzecz dziwna, Marianna poczuła do niej pewną sympatię. Od jakiegoś czasu ona również już wiedziała, co to znaczy strach, cierpienie, fizyczne upodlenie. Na nabrzeżu w Plymouth gotowa była zrobić wszystko, byleby uratować życie i umknąć przed Jasonem Beaufortem. A poza tym Morvan budził w niej stanowczo wielką antypatię! Tymczasem Gwen mówiła do niego w taki sposób, że Marianna brała jej stronę już choćby przez zwykłą kobiecą solidarność. Kto zresztą wie, czy grabieżca nie domyślił się tego, gdyż wyprostował się w fotelu i wskazał drzwi swej kochance. - Wyjdź stąd zaraz! Muszę poważnie porozmawiać z tą panienką. Zobaczymy się później.

Nieco się ociągając, Gwen usłuchała i owinąwszy biodra chińskim szalem skierowała się w stronę drzwi. Ale przechodząc obok Marianny, domyślnie mrugnęła okiem. - Poważnie? A nie jest ona na to zbyt powabna? Już ja cię dobrze znam, Morvan. Toż jak ładna dziewczyna znajdzie się w pobliżu, nie potrafisz rąk przy sobie utrzymać! Ale uważaj, bo gdybyś jej ofiarował moje miejsce, tak jak rozporządziłeś się moją suknią to lepiej dobrze się pilnuj... i jej też! Bawcie się dobrze! Wykrzywiła się szpetnie do Marianny, po czym wyszła z miną obrażonej królowej. „Pewna sympatia", którą Bretonka wzbudziła w dziewczynie, z miejsca się rozwiała, ale ten epizod pomógł Mariannie odzyskać pewność siebie i teraz bez obawy spoglądała na herszta rozbójników. Tak czy inaczej, był tylko mężczyzną a dziewczyna obiecała sobie, że nigdy już nie pozwoli, by jakiś mężczyzna ją zwiódł. Pocałunek Jasona Beauforta, jak również bezwstydna propozycja, którą jej uczynił, potem ostatnie słowa, które Francis Cranmere wypowiedział przed śmiercią a wreszcie spojrzenia i gesty Jeana Le Dru pozwoliły jej rychło sobie uświadomić, jaką władzą rozporządza dzięki swym kobiecym powabom. Nawet ta dziewczyna, która stąd przed chwilą wyszła, nawet owa Gwen na swój prostacki sposób doceniła jej piękność. Nazwała ją „zbyt powabną". Wprawdzie Marianna nie pojęła dokładnie sensu tego dziwnego zdania, ale domyślała się, że należy je uznać za komplement. Ponieważ Morvan nadal siedział wyciągnięty niedbale w fotelu, bawiąc się swymi cudacznymi warkoczykami, i nie zaproponował, by spoczęła, sama odsunęła krzesło i usiadła z rękoma splecionymi skromnie na jedwabnym fartuszku. - Jeżeli mamy porozmawiać, rozmawiajmy poważnie. Ale o czym? - O mnie, o pani, o naszych wspólnych znajomych... Sądzę, że pewnie ma pani dla mnie jakąś wiadomość? - Wiadomość dla pana? A to od kogo? Czyżby pan zapomniał, iż to morze wyrzuciło mnie tutaj, w miejscu nie będącym celem mojej podróży? Wszak nie miałam pojęcia, że będę miała zaszczyt spotkać pana. Któż zatem mógłby mi dać jakąkolwiek dla pana wiadomość?

Milcząc Morvan wyjął z kieszeni błękitny emaliowany medalion i ująwszy go końcami palców, zaczął nim kręcić. - Osoba, która to pani dała, nie wysłała pani tutaj jedynie w celu podziwiania Bretanii zimą. - A kto panu powiedział, że ktoś mnie tutaj wysłał i że jechałam do Bretanii? Podczas sztormowych nocy nie wybiera się brzegu, do którego spokojnie się dobija! Medalion jest pamiątką ofiary złożonej przez moich rodziców. Sądzę zresztą, że zechce pan uprzejmie mi go zwrócić... jak również odda mi pan perły mojej matki. Pańskie kieszenie nie są dla nich odpowiednim miejscem! - Później o tym porozmawiamy! - uciął Morvan z uśmiechem, który sprawił, że jego czarna maska wydała się jeszcze bardziej złowieszcza. - Teraz oczekuję, że będzie pani tylko odpowiadać na moje pytania. Z jakiej przyczyny wypuściła się pani w tę niebezpieczną podróż w najgorszej dla takiej przeprawy porze roku? Panienka o takim nazwisku i takiej aparycji może się tego podjąć tylko w wypadku, gdy jest jedną z amazonek króla... albo jeżeli ma do wypełnienia jakąś misję! Gdy Morvan mówił, Marianna błyskawicznie analizowała sytuację. Doskonale zdawała sobie sprawę, że domysły co do owej tajemniczej misji są najskuteczniejszą jej bronią. Byłoby skończoną głupotą opowiadać Morvanowi o wydarzeniach, które zrujnowały jej życie, i o własnych złudzeniach. Dopóki Morvan będzie myślał, że stoją po tej samej stronie, będzie ją traktował oględnie. Owa domniemana misja była pomysłem, który należało podchwycić. Niestety, Marianna nigdy nie zbliżyła się do przebywającej na wygnaniu rodziny królewskiej, a spośród emigrantów spotkała tylko Jego Eminencję biskupa de Talleyrad - Perigord i - czego wielce żałowała - księcia d'Avaray. Wprawdzie był jeszcze jej ojciec chrzestny, ale nie było wcale takie pewne, że swe podróże ksiądz odbywał służąc prawowitemu królowi. Zapewne służba Kościołowi wystarczała mu w zupełności. Przez otwory w masce Morvan zimnym wzrokiem obserwował Mariannę. Zatopiona w myślach, nie zauważyła, że od dobrej chwili oboje milczą. - A zatem co z tą misją? - ponaglił Morvan.

- Nawet jeślibym przyznała, że w samej rzeczy mam do wypełnienia pewną misję... nawet jeśli tak jest w istocie, to pana to nie dotyczy. A poza tym - dorzuciła z nutą impertynencji gdyby nawet zobowiązano mnie do przekazania panu jakichś informacji, to i tak nie mogłabym tego uczynić, bo nie wiem, kim pan jest. - Już pani mówiłem: zwę się Morvan! - rzucił szorstko. - To nie jest nazwisko! Chciałabym również zauważyć, że nie był pan łaskaw odkryć przede mną swej twarzy. A zatem podsumowała nadal pozostaje pan dla mnie nieznajomym. Nagły poryw wiatru otworzył okno, które zaczęło uderzać o ścianę, wtargnął do komnaty i porwał kilka kartek papieru leżących na stole. Morvan wstał z ciężkim westchnieniem i poszedł zamknąć okno. Wracając, zgasił palcami świecę, która zaczęła kopcić, i stanąwszy przed dziewczyną, rzekł: - Nie sądzę, żebym uczynił słusznie, pokazując pani twarz. Jeśli zaś chodzi o moje nazwisko, proszę przyjąć do wiadomości, że nie mam innego prócz Morvan. Pod tym nazwiskiem jestem tam zresztą znany dorzucił, wskazując głową w stronę, skąd dobiegał szum morza. - Nie mam panu nic do powiedzenia - odparła Marianna z kamienną twarzą. - Chciałabym tylko poprosić pana o to, by oddał mi pan to, co do mnie należy, czyli moją własność i mego służącego, a także, by mi pan pozwolił wyruszyć w dalszą drogę... choć może przedtem każe pan podać mi coś do zjedzenia, bo wyznam szczerze, iż umieram z głodu. - Wobec tego za parę chwil zasiądziemy do stołu. Czekałem na panią z kolacją. Ale... najpierw doprowadzimy nasze sprawy do końca. Tracę apetyt, gdy mnie coś dręczy. - Mnie apetyt dopisuje niezależnie od okoliczności. A zatem skończmy z tym raz na zawsze: proszę pytać, o co pan tylko sobie życzy. - Dokąd pani się wybiera? - Do Paryża - odrzekła Marianna z miłym uczuciem, że mówi szczerą prawdę. - Z kim pani chce się tam spotkać? Z „Czerwonym Śledziem"? A może z kawalerem de Bruslart? Tyle że z tym ostatnim z pewnością nie w Paryżu.

- Nie wiem. Ktoś ma się ze mną skontaktować. Nie wiem, z kim będę miała do czynienia. Tym razem to Morvan na chwilę się zadumał. Wszelako Marianna odgadywała, o czym on myśli. Zapewne o tym, że obarczanie misją dziewczyny tak młodej i w związku z tym tak niedoświadczonej z pewnością pociąga za sobą niemałe ryzyko, a zatem należało przede wszystkim ukryć przed nią znaczenie powierzonego jej zadania. Doszedłszy do konkluzji swych rozmyślań, uśmiechnął się do dziewczyny. Poczuła instynktowną niechęć, bo był to uśmiech wilka. - Niechże i tak będzie! Zadowolę się tym i nie będę pani nakłaniać do zdradzenia tajemnicy... co może mieć przykre konsekwencje zarówno dla pani, jak i dla mnie. Ale stanowi pani dla mnie nie lada gratkę. Musiałbym być durniem, żeby z tego nie skorzystać. - Skorzystać? Ale jakim sposobem? - A takim, że wysłałem już dwóch emisariuszy, jednego do Hartwell Hall, siedziby króla, drugiego zaś do Londynu, do hrabiego d'Antraigues. Żaden z nich do mnie nie wrócił i od miesięcy nie otrzymałem ani rozkazów, ani wskazówek. Zaczynałem już tracić nadzieję, gdy cudownym zrządzeniem losu morze wyrzuciło panią na mój brzeg. Niebo mi panią zesłało! Chyba by pani nie chciała, moja droga, żebym pani pozwolił się wymknąć, nie uzyskawszy odrobiny pomocy? Choć mówił to tonem łagodnym, niemal pieszczotliwym, Marianna poczuła, że przejmuje ją dreszcz. W naturze tego człowieka było coś kociego i dziewczyna wolałaby jawną furię od pozornej łagodności. Niemniej starannie ukryła swe uczucia. - Jak mogłabym panu pomóc? - To nic trudnego. Zostanie pani u mnie jako... dostojny gość, królowa tego ponurego zamczyska. A w tym czasie pani służący, ów młody człowiek, na którym tak bardzo pani zależy, a który zapewne jest kimś więcej niż tylko prostym sługą, zostanie moim staraniem wysłany do Anglii. W ścisłym gronie przyjaciół uda się do siedziby króla... albo Madame Royale. Jej Wysokość bardzo musi być do pani przywiązana, skoro dała pani ten medalion! Z pewnością nie będzie jej obojętne, że została pani u mnie zatrzymana i pozbawiona możliwości wypełnienia swej

misji, aż do czasu, gdy książęta wypełnią to, czego od nich oczekuję, albo przynajmniej gdy otrzymam odpowiedź na postawione pytania. Marianna, zdając sobie sprawę, że Morvan czujnie śledzi jej reakcje, zebrała wszystkie siły, by zachować zimną krew i niczego nie dać po sobie poznać. Jego zamysły żadną miarą nie mogły jednak wprawić dziewczyny w dobry nastrój. Jean Le Dru na pewno nie zgodzi się nadal grać roli, którą mu narzuciła, zważywszy że miałby wrócić do Anglii, gdzie czekały na niego hulki w Plymouth lub w Portsmouth. Powiedziałby prawdę, narażając się na ryzyko, że ludzie Morvana natychmiast poderżną mu gardło. Gdyby zaś herszt zorientował się, kim w rzeczywistości jest Marianna, gdyby odkrył, że ma do czynienia nie z wysłanniczką książąt, lecz ze zbrodniarką, która wywinęła się od szubienicy, jej życie nie byłoby warte złamanego szeląga. Morvan był zdolny do tego, by ją oddać, starannie spętaną, w ręce angielskiej policji, jeśli tylko mogłoby mu to przynieść najmniejszy choćby zysk. Należało więc wymknąć się cichaczem temu niebezpiecznemu osobnikowi, i to jak najrychlej. Ale tymczasem trzeba było zyskać na czasie. - A zatem co pani powie na moją propozycję? - dopytywał Morvan. Odpowiedziała z całkowitym spokojem, zdobywając się nawet na uśmiech: - Myślę, że jest interesująca i że będziemy mogli omówić ją szczegółowo nieco później... na przykład przy kolacji! Morvan, z pewnością zaskoczony, że tak łatwo się zgodziła, wybuchnął śmiechem i zgiąwszy się w ukłonie, podał jej ramię. - Pani naprawdę jest głodna! I po stokroć ma pani rację, moja droga. Zechce pani przyjąć moje ramię, byśmy wreszcie poszli nieco się pokrzepić. Pomieszczenie, w którym w domu Morvana spożywano posiłki, nie przypominało wytwornej sali bankietowej. Była to obszerna kuchnia z klepiskiem zamiast podłogi. Imponujących rozmiarów granitowy komin zajmował całą jedną ścianę, a w jego czarnym od sadzy wnętrzu długowłosy siwy starzec w sfatygowanym, wyblakłym kapeluszu o okrągłej główce, medytował na umieszczonej pod boczną ścianą kamiennej

ławeczce, siedząc z brodą wspartą na sękatym kosturze. Na drugim końcu izby pod wąskim oknem stał prostopadle do ściany długi stół o pojemnej skrzyni pod blatem, z ustawionymi po bokach dwiema ławami z oparciem. Na blacie, obok dużego wiklinowego klosza, którego długi sznurek przeciągnięty był przez bloczek zamocowany w suficie, rozstawiono okrągłe czarki i misy z czerwonego fajansu. Ogień na palenisku i płonąca smolna szczapa ułożona na żelaznym koźle stanowiły - jak w średniowieczu - jedyne źródło światła rozpraszające mrok w niskiej izbie, którą napełniał silny zapach palącego się drewna. Gdy Morvan, prowadząc Mariannę pod rękę, wszedł do kuchni, prócz starego wieśniaka drzemiącego pod okapem komina znajdowały się tam tylko cztery osoby: stara kobieta, którą Marianna ujrzała po przebudzeniu, pilnująca teraz strawy gotującej się w wielkim saganie; piękna Gwen oraz dwaj mężczyźni, których Marianna w nader przykrych okolicznościach poznała na plaży. Wszyscy milczeli. Gwen rzuciła na nowo przybyłą pogardliwe spojrzenie, a następnie wraz z pozostałymi zajęła miejsce przy stole. Usiadłszy obok niej, a naprzeciw trzech mężczyzn, Marianna nie zdołała powściągnąć pytania, gdzie znajduje się Jean Le Dru i dlaczego nie ma go razem z nim. - Ponieważ w moim domu, nie inaczej niż w innych domach szlacheckich, służba nie jada razem z państwem. Ci... panowie dodał drwiącym tonem, wskazując Vinoca i jego kompana - są moimi namiestnikami. Nie są szlachetnie urodzeni, ale to co innego. Pani sługa będzie miał okazję zostać obsłużony tam, gdzie obecnie przebywa... czyli w stodole, gdzie został umieszczony. Chcąc nie chcąc, Marianna musiała się zadowolić tymi wyjaśnieniami. Morvan zresztą zaczął natychmiast odmawiać modlitwę przed posiłkiem. Trzej okrutni grabieżcy i ich wspólniczka pobożnie pochylili się nad swymi miskami, tak żarliwie rozmodleni, jakby byli najprzyzwoitszymi ludźmi na świecie. Postanowiwszy niczemu się nie dziwić, dziewczyna poszła w ich ślady, a następnie, w ciszy - dla uszanowania

czynności tak podniosłej, jaką jest napełnianie żołądków przystąpiono do posiłku. Same potrawy również były czymś całkiem nowym dla nieszczęsnej banitki. Po gęstej zapiekanej polewce owsianej i kilku plastrach słoniny, zbyt tłustej, by Marianna się na nią skusiła, podano ziemniaki pieczone w popiele. Widząc, że pozostali obierają je o brzeg miski, a następnie, nabierając łyżką moczą w zimnym mleku, którego na stole było pod dostatkiem, Marianna uczyniła tak samo i stwierdziła, że szalenie jej to smakuje. Bardzo sobie również chwaliła naleśniki z mąki gryczanej, grubo posypane cukrem, które z kolei podano, i wypiła kilka czarek mleka. Tylko Morvan pił wino. Z zajmowanego przez siebie miejsca dziewczyna mogła zajrzeć do wnętrza małej izdebki, przypominającej składzik czy spiżarnię, otwierającej się na jeden z boków komina. Przy oknie, poza którym rozpościerał się mrok nocy, stał bardzo duży stół nakryty białym obrusem. Ze skrzyżowanymi nogami siedział na nim niepozorny człowieczek. Stos wielobarwnych tkanin leżał zepchnięty na skraj stołu, a dziwny osobnik o żółtej cerze, czarnych, gładkich włosach i smukłych, białych dłoniach, zajęty był pochłanianiem niewiarygodnej liczby naleśników polanych gęstą śmietaną które ku zaskoczeniu Marianny stara kobieta podawała mu z nadskakującą i pełną słodyczy uprzejmością. Dziewczyna widziała, że z ożywieniem ze sobą rozmawiają, lecz nie słyszała ani słowa. Zbyt młoda, by powstrzymać ciekawość, zapytała: - Kim jest ten człowiek, który je kolację tam, przy tej stercie materiału? - Krawcem, za przeproszeniem! - odparł Morvan, nawet w tamtą stronę nie spojrzawszy. - Jest u nas w zwyczaju przyjmować ludzi jego pokroju, aby szyli nam ubrania. Są bardzo zręczni i spod ich rąk wychodzą istne cuda. Jeśli pani sobie życzy, by uszył dla pani suknię, z wielką przyjemnością zaprowadzę panią do niego. - Dlaczego je sam w tej małej izdebce? - Ponieważ jest krawcem, za przeproszeniem! Tym razem Marianna otworzyła szeroko oczy: czy aby ten bandyta przypadkiem sobie z niej nie kpi?

- Czemu ciągle pan powtarza: „za przeproszeniem"? rzuciła zaczepnie. - Wygląda mi to na jakiś tutejszy ludowy obyczaj! - Ponieważ krawiec, za przeproszeniem, nie jest mężczyzną i zawsze należy przeprosić, wypowiadając nazwę tego rzemiosła. W niczym to zresztą nie umniejsza uznania dla jego zręczności. Ten tam zwie się Perinnaic i na swój sposób jest artystą. Nie, Morvan wcale z Marianny nie kpił. Udzielił jej tego wyjaśnienia z takim spokojem, jakby chodziło o rzecz najzupełniej naturalną. Dziewczyna zdążyła pochwycić przepełnione nienawiścią spojrzenie, którym obrzucił go rezydent izdebki. Widocznie usłyszał, co o nim mówiono. Morvan nie zadał sobie nawet trudu, by zniżyć głos. Natomiast Gwen wyraźnie głos podniosła, gdy cierpkim tonem potwierdziła: - To prawdziwy artysta! Z całej Bretanii dostaje zamówienia i powinieneś być dumny, że zgodził się pracować w twoim tonącym w błocie zamku, kiedy panowie najznakomitszych pałaców wyrywają go sobie. Morvan parsknął śmiechem. - Zapomniałem! O ile mężczyźni szczerze pogardzają krawcem, za przeproszeniem, o tyle kobiety za nim szaleją. Mniemam, że i z panią będzie podobnie! Marianna nie odpowiedziała, tylko utkwiła wzrok w małym jegomościu, który po skończonym posiłku, sięgnął po strój z czarnego aksamitu i cienką, złotą nicią zaczął z wielką starannością zdobić go haftem. Mariannę zainteresowała nie tyle zręczność owego człowieka, ile raczej przelotny błysk nienawiści, który pochwyciła w jego oczach. Nie mogła pozostać obojętna dostrzegłszy, iż ktoś żywi wobec Morvana tego rodzaju uczucie. Postanowiła zatem zamówić suknię jedynie po to, by zbliżyć się do Perinnaica. Mając w swej kieszeni perły jej matki, Morvan mógł przecież podarować jej strój od Perinnaica! Kolacja zakończyła się nowymi modłami dziękczynnymi. Marianna wstała i nie uważając za konieczne poprosić o pozwolenie, skierowała się do pokoiku zajmowanego przez krawca. Nie podniósł na nią oczu, gdy do niego podeszła, natomiast dziewczyna przyglądała mu się z niekłamaną

fascynacją. Szczupłe palce Perinnaica z nadzwyczajną zręcznością kreśliły na czarnym aksamicie delikatny ornament miękko splatających się linii, przedziwny, kunsztowny deseń, który zdawał się powstawać jedynie za sprawą kapryśnej wyobraźni. Marianna była już dostatecznie kobietą, by go szczerze podziwiać, a zarazem - zbyt jeszcze spontaniczna, by swój podziw ukryć. - Jest pan wielkim artystą! - szepnęła szczerze, nie zdając sobie sprawy, że mężczyzna nie mógł zrozumieć jej słów. Uniósł jednak oczy, wyczuwając, być może, szczerość tonu. Ledwie dostrzegalny, skonfundowany uśmiech rozjaśnił na mgnienie oka jego pozbawioną wdzięku twarz. Natychmiast potem Perinnaic opuścił bezrzęse powieki. Tuż za Marianną rozległ się pogardliwy głos Morvana: - Stanowczo żadna kobieta nie potrafi się oprzeć urokowi szmatek. Jutro wybierze pani sobie materiał i weźmie się pani miarę. Och, proszę się nie obawiać, wystarczy mu, jeśli zmierzy pani ramię. Więcej nie potrzebuje. Marianna nawet nie zadała sobie trudu, żeby podziękować. Niezwłocznie natomiast wyraziła życzenie zobaczenia się z Jeanem Le Dru. Chciała się przekonać - jak oświadczyła - czy jest on odpowiednio traktowany. Niestety, tego rodzaju troski w ogóle nie zaprzątały uwagi Morvana. Nie wydawał się tym wcale poruszony i oświadczył, że nie ma powodów, by się o swego sługę niepokoiła, gdyż jest on traktowany przyzwoicie, o czym sama może się przekonać, gdy zobaczy, jakie ilości jedzenia przygotowała dla niego na ogromnej tacy stara Soizic. Ale Morvanowi nawet przez myśl nie przeszło, że jego dostojny gość zechce się zobaczyć ze swym, wysoce zresztą podejrzanym, „sługą". - Jutro za dnia pójdziemy do niego razem - podsumował - i powiadomimy go, czego od niego oczekujemy. Cóż pilniejszego mogłaby pani mieć mu do powiedzenia? Jest noc, dzień dawno minął, nadszedł czas spoczynku. - Nie jestem senna! - odparła oschle Marianna, która istotnie przespała cały dzień, teraz zaś niecierpliwość nękała ją nie mniej niż niepokój.

Musiała znaleźć sposób, by zobaczyć się z Jeanem bez świadków, by mu wytłumaczyć, czego od niego oczekuje i co powinien uczynić, aby oboje mogli się uratować. Mocno owinąwszy ramiona cennym irlandzkim szalem, dorzuciła z nutą zaczepki w głosie: - To co właściwie powinnam teraz ze sobą zrobić? Zapewne wpatrywać się w tę cudaczną szafę, która mi służy za łóżko? Morvan wybuchnął śmiechem. - Widzę, że nasze zamykane łóżka nie zyskały pani aprobaty. A przecież to wielka wygoda, gdy chłód daje się we znaki. Jeśli wszakże nie jest pani senna, to na co miałaby pani chęć? Na przechadzkę? Noc jest wyjątkowo ciemna i zimna. - Uprzejme dzięki! Nie mam najmniejszej ochoty znów ujrzeć tych nieszczęśników, których tak nikczemnie pomordowaliście na plaży. - Chyba mnie pani bierze za dziecko, moja droga. Zapomniała pani o straży wybrzeża i o celnikach? Oczywiście, w naszych dzikich okolicach nie widuje się ich zbyt często, wolą się tu bowiem nie zapuszczać w obawie przed surowością tutejszych obyczajów. Ale nigdy nie wiadomo. Topielców zatem wrzucono z powrotem do morza, a pozostałych starannie pogrzebano. Jak pani wiadomo, tak wieluśmy ich znów nie zabili! - dorzucił ironicznie, co w Mariannie wzbudziło chęć, by go spoliczkować. Nie chcąc w nim budzić nieufności, zgodziła się na propozycję rozegrania partii szachów. Do prymitywnej kuchni Morvan kazał wnieść cenny, ozdobiony mozaiką stolik, na którego blacie skrzyła się szachownica otoczona ornamentem ze srebra i kryształu. Przy stoliku ustawiono dwa fotele misternej roboty, obite jasnym jedwabiem. - To najcieplejsze miejsce w domu - wyjaśnił, sadowiąc się w jednym z foteli, drugi zaś wskazując Mariannie. Jest wprawdzie jeszcze moja sypialnia, ale kominek źle ciągnie i kostnieje się tam z zimna. A poza tym - dorzucił, rozciągając wargi w uśmiechu, który odsłonił jego lśniące, wilcze zęby - nie znamy się jeszcze dość dobrze, bym pani proponował rozegranie partyjki czegoś nieporównanie bardziej ognistego. Na razie jest pani moim gościem, wysłanniczką niebios i książąt... chyba że ujawnią się fakty wskazujące na to, że jest inaczej!

- Wydawało mi się - odparła Marianna, nawet nie mrugnąwszy okiem - że do tej gry potrzeba dwojga... i miałby pan pewne trudności z nakłonieniem mnie do niej, tak jak do tej partii szachów! Byłoby mi natomiast bardzo miło, gdyby wreszcie zdjął pan maskę. Pańska druga twarz z aksamitu robi na mnie wyjątkowo przykre wrażenie. - Widok tej, która jest pod nią ukryta, byłby dla pani po stokroć bardziej przykry! - rzekł ostro. - Jeżeli pragnie pani wiedzieć, jestem okaleczony, śliczna panienko! Fatalny cios szabli podczas rzezi pod Quiberon! Zdołałem jednak ujść z życiem, mogąc uważać się za szczęśliwca, że udało mi się wykręcić tak tanim kosztem. A zatem zostawmy maskę na miejscu i zacznijmy grać. Marianna grywała w szachy od dawna. Ta gra, wymagająca przezorności i inteligencji, była prawdziwą pasją księdza de Chazaya, który podczas niezliczonych partii rozwijał cierpliwie w Mariannie zmysł strategii. Grała dobrze, śmiało i szybko, czym nawet wytrawnego gracza mogła zbić z tropu. Ale tego wieczoru miała głowę zajętą innymi sprawami. Ledwie rozróżniała połyskliwe figury, w których płomienie ognia zapalały złote błyski, ponieważ czujnie nasłuchiwała docierających do niej zewsząd odgłosów tego dziwnego domu. Gwen zniknęła jak za sprawą czarów. Stara Soizic wyszła niosąc tacę. Niemal natychmiast za kuchennym oknem dało się słyszeć szuranie jej sabotów. Tuż obok musiały się znajdować drzwi, przez które wyszła, prowadzące w kierunku stodoły, gdzie zamknięto Jeana. Dwaj „namiestnicy" odeszli powłócząc nogami, bąknąwszy niezręcznie: „Dobranoc". Wkrótce potem przez kuchnię przeszedł ze świecą w dłoni mały krawiec, udając się do klitki, w której pan tego zamczyska pozwolił mu spać. Gdy wstał, Marianna stwierdziła ze współczuciem, że był on garbatym karłem o nogach powykręcanych, o wiele za krótkich w porównaniu do normalnych rozmiarów tułowia. Ominął ich z daleka, bąknąwszy pokorne pożegnanie, ale dziewczyna znów pochwyciła pełne nienawiści spojrzenie, które rzucił na Morvana. Wreszcie starzec drzemiący pod okapem komina wstał i oddalił się krokiem lunatyka. Potem już tylko trzaskanie

płonących drew i oddech Morvana mąciły ciszę. Z wolna atmosfera stawała się coraz cięższa. Z powodu czarnej maski i takiego ustawienia fotela, że twarz Morvana pozostawała w mroku, Marianna doznawała nieprzyjemnego wrażenia, że gra w szachy z widmem. Żywa wydawała się tylko ręka, przesuwająca figury na szachownicy o polach z palisandru brazylijskiego i cytrynowca. Była to, trzeba przyznać, piękna, biała dłoń, niemal kobieca, o długich palcach, smukłych i nerwowych, doskonałego kształtu. Całkiem niedawno Marianna widziała dłonie niemal identyczne, różniące się tylko barwą skóry. Takie ręce miał bowiem Jason Beaufort, co dla Marianny nie było przyjemnym wspomnieniem. Jednakże na dłoni Morvana bystre oczy dziewczyny dostrzegły u nasady serdecznego palca bladoróżową bliznę w kształcie gwiazdy. Dziwne, jak wiele wrażeń mógł widok dłoni obudzić w Mariannie, od dawna nimi zafascynowanej i zawsze lubiącej je obserwować. Te, które teraz miała przed oczyma, wcale się jej nie kojarzyły z nocnymi zasadzkami pod chłostaną wiatrem skałą, z czatowaniem na nieszczęsne statki wciągane perfidnie w śmiertelną pułapkę... Kojarzyły się jej... Raptem ręka cofnęła się i zimny, nienagannie uprzejmy głos wyrwał dziewczynę z zadumy. - Nie jest pani dziś najlepiej usposobiona do gry, moja droga! Właśnie próbuje pani zagrać moim laufrem... Być może jest pani bardziej znużona, niż się pani wydaje? Czy nie wolałaby pani, byśmy dziś przerwali grę? Marianna w lot pochwyciła tę sposobność, ponieważ rzeczywiście tej nocy miała wiele do zrobienia. Z zakłopotanym uśmiechem zgodziła się na jego propozycję, mówiąc, że istotnie, znów poczuła się senna. Morvan wstał i z ukłonem podał jej ramię. - To całkiem zrozumiałe po przeżyciach ubiegłej nocy. Odprowadzę panią do pokoju. Na palenisku czerwieniały dogasające węgle i do długiej, pustej komnaty zaczął wkradać się chłód, ale w srebrnych kandelabrach umieszczono świece, a łóżko w drewnianej, rzeźbionej szafie było rozesłane. Na kapie ułożono długą koszulę z cienkiego płótna. Ale Marianna ani myślała kłaść się spać.

Najpierw na żarzące się węgle rzuciła kilka polan i po chwili wysokie, jasne płomienie ognia rozproszyły ponury mrok. Potem podeszła do okna i odsunąwszy podartą zasłonę, którą w nim zawieszono, stwierdziła ze złością, że zostało zapobiegliwie zamknięte na kłódkę. Najwyraźniej Morvan nigdy nie zdawał się na przypadek. Dziewczynę ogarnęło zwątpienie. A zatem nie uda się jej dotrzeć do Jeana i nazajutrz nie zdołają uniknąć katastrofy. Jak stąd wyjść? Było rzeczą niemal pewną, że Morvan zamknął drzwi na klucz. Jej pamięć zarejestrowała zgrzyt klucza w zamku, co dziewczyna teraz wyraźnie sobie uświadomiła. Mimo to bez przekonania podeszła do drzwi, nacisnęła klamkę i... natychmiast cofnęła rękę: po drugiej stronie ktoś ostrożnie przekręcał klucz. Marianna odruchowo odskoczyła od drzwi, które otworzyły się bezgłośnie i z mroku wynurzyła się nienaturalnie blada twarz krawca. Uniósłszy gwałtownie palec do ust, powstrzymał okrzyk przerażenia Marianny. - Cyt! Pozwoli pani, że na chwilę wejdę? Dziwny jegomość posługiwał się nienaganną francuszczyzną. Dziewczyna bez słowa dała mu znak, żeby wszedł. Utykając podreptał do drewnianej obudowy osłaniającej łóżka, otworzył po kolei drzwi dwóch nie wykorzystanych wnęk, po czym upewniwszy się, że są puste, wyraźnie uspokojony wrócił do Marianny, która obserwowała go ze zdumieniem. - Po prawej stronie drzwi stodoły - szepnął, wyciągając ramię - jest dziura w murze. Tam właśnie chowają klucz. - Dziękuję - rzekła Marianna. - Ale jak mogę stąd wyjść? Nawet okno jest zamknięte na kłódkę. - W pani pokoju, owszem, ale nie w pozostałych, a w każdym razie nie w tym, gdzie ja pracuję. Jest wąskie i niskie, ale pani jest szczupła... A stodoła jest dokładnie naprzeciwko. Milczeli przez chwilę i Marianna ze zdziwieniem przyglądała się kalekiemu krawcowi. Jego oczy błyszczały jak gwiazdy i na twarzy pojawił się wyraz bezgranicznego szczęścia. - Dlaczego pan to robi? - spytała. - Zdaje pan sobie sprawę, że mam zamiar uciec... i że ponosi pan spore ryzyko.

- Bynajmniej. Pan i władca morskich grabieży pomyśli, że to ta zazdrośnica otworzyła pani drzwi. Któżby zaprzątał sobie głowę krawcem... za przeproszeniem... Jeśli zaś chodzi o moje pobudki, to załóżmy, że lubię płatać figle ludziom zbyt pewnym siebie... albo raczej, że z całej duszy nienawidzę wielmożnego Morvana! Proszę się spieszyć. - Jeszcze raz dziękuję, ale zawdzięczam panu wolność i... - Jeszcze nie! Nie jestem pewien, czy uda się pani uciec, zwłaszcza samej. - Co pan chce przez to powiedzieć? - Nic. Sama się pani przekona. W każdym razie przyjdę tutaj przed świtem, żeby zamknąć drzwi, niezależnie od tego, czy pani wróci czy też nie. W ten sposób wszystko będzie w porządku. Jeszcze jedna rada: proszę zdjąć ten jasny szal. Pomimo ciemności ktoś mógłby panią zauważyć. Marianna energicznie zsunęła z ramion gęstą koronkę, podeszła do jednego z łóżek, zdjęła brunatny koc i dokładnie się weń owinęła. Drżąc z zimna i z podniecenia, podeszła do Perinnaica. - Jakże mam panu dziękować za to, co pan dla mnie uczynił? - To całkiem proste! - Uśmiech, z którym spoglądał na dziewczynę, zmienił się nagle w grymas wrogości. - Niech pani sprawi, żeby spadła głowa Morvana, mordercy i rabusia, a będę po stokroć wynagrodzony! W konwulsyjnie skurczonej twarzy karła tyle było dzikiej nienawiści, że Mariannę przejął dreszcz odrazy. - Nie bardzo wiem, jak mogłabym tego dokonać. Nie znam nawet jego twarzy. - Podobnie jak ja. Ale wiem, że często podróżuje i udaje się wówczas do Paryża. Dziwiłoby mnie, gdyby i tam występował w swej osławionej masce! Proszę spróbować dowiedzieć się, kim on jest... A jeśli uda się pani wysłać go na szafot, którego tak długo udaje mu się uniknąć, to może być pani pewna, że pomści pani niezliczony tłum ofiar! Proszę się spieszyć, zaczynam przy pani za dużo mówić, a słowa są niebezpieczne. Szybko i zwinnie Marianna wymknęła się z pokoju. Perinnaic wręczył jej na drogę świecę w prostym lichtarzu, by

mogła odnaleźć drogę, ale dziewczyna doskonale pamiętała, jak dojść do kuchni. Bez trudu znalazła obszerną izbę, w której nadal było ciepło, bo ogień płonął jeszcze na palenisku. Stwierdziwszy, że i bez świecy będzie widzieć dość wyraźnie, zdmuchnęła płomień i postawiła lichtarz na okapie kominka. Następnie weszła do małej izdebki, wspięła się na stół i ostrożnie zaczęła otwierać okno, modląc się w duchu, by nie skrzypnęły zbyt głośno. Odetchnęła z ulgą, gdy bez trudu je otworzyła. Wychyliła się na zewnątrz. Noc była ciemna i wiał silny wiatr, lecz oczy dziewczyny szybko przywykły do mroku. Dojrzała majaczący naprzeciw okna przysadzisty budynek, będący bez wątpienia stodołą! Wyrzuciła przez okno koc, żeby nie krępował jej ruchów i przesunęła smukłe ciało przez otwór, szeroki dokładnie na tyle, by mogła się przecisnąć. Tylko biodra otarła sobie boleśnie wychodząc na zewnątrz, ale determinacja kazała jej zapomnieć o bólu. Po chwili stała już na ziemi. Pod nogami czuła stwardniały od mrozu grunt i chrzęszczącą trawę, dzięki czemu uniknęła przemoczenia stóp. Z pewnością nie była to noc ciepła i przyjemna, dziewczyna więc pospiesznie pochwyciła koc. Pobiegła w stronę stodoły. Miała na stopach miękkie pantofle, dzięki czemu poruszała się bezszelestnie. Wyglądało na to, że na podwórzu nie ma żywej duszy. Dziewczyna zresztą nie obawiała się kogokolwiek spotkać, ponieważ słyszała, jak stara Soizic gderała, niezadowolona, że musi zanieść więźniowi jedzenie. Dziewczyna wiedziała zatem, że Bretończycy nie lubią nocą wychodzić z domu, z obawy przed błąkającymi się w mroku duszami zmarłych. Dotarłszy do stodoły, zaczęła po omacku szukać klucza. Musiała wspiąć się na palce, by dosięgnąć wąskiej szczeliny pomiędzy kamieniami muru. Wreszcie zacisnęła palce na zimnym kawałku metalu. Potem nie bez trudu odnalazła dziurkę od klucza. Ręka drżała jej ze zdenerwowania, serce gwałtownie łomotało w piersi, kiedy jednak wsunęła klucz, nie miała już żadnych kłopotów z przekręceniem go w zamku - całkiem niedawno ktoś postarał się dokładnie go naoliwić. Popchnięta porywem wiatru, który wraz z nią wtargnął do stodoły, Marianna raptem znalazła się w środku. Musiała wytężyć

wszystkie siły, by pośpiesznie zamknąć za sobą drzwi. Następnie, zmożona nadmiarem emocji, zamknęła oczy. Powróciło wrażenie nierealności i absurdu... jakby grała wyimaginowaną rolę. - No, no - dobiegł z głębi stodoły spokojny głos. - To ty? W samą porę, właśnie miałem zgasić świecę. Wygodnie usadowiony na stercie słomy, Jean Le Dru, z rękoma skrzyżowanymi na piersi, patrzył na Mariannę. Dostrzegła dopalającą się świecę, stojącą na tacy obok resztek jedzenia. Teraz zrozumiała, dlaczego Perinnaic mówił, że musiałaby uciekać sama. Jean na pozór nie ucierpiał z powodu złego traktowania. Przeciwnie, wyglądało na to, że pozwolono mu się nawet umyć, ponieważ jego włosy lśniły złotym blaskiem i z twarzy zniknęła krótka, jasna broda. Dostał także suche ubranie, ale kostkę jego nogi otaczała szeroka żelazna obręcz, połączona grubym łańcuchem z przytwierdzonym do ściany pokaźnych rozmiarów pierścieniem. Obręcz z pewnością otwierało się kluczem, lecz tego klucza Marianna nie miała. Rozczarowanie tak wyraźnie odmalowało się na jej twarzy, że Jean Le Dru wybuchnął śmiechem. - Ależ tak! Twoi przyjaciele przycumowali mnie niczym solidną fregatę. Ale jeżeli dali ci klucz, który widzę w twojej dłoni, to może byli też tak uprzejmi, żeby oddać ci ten, który otwiera tę bransoletkę? Zaprzeczyła ruchem głowy i szepnęła z rozżaleniem: - Oni nie są moimi przyjaciółmi. Udało mi się tylko dowiedzieć, gdzie trzymają klucz od stodoły. Miałam nadzieję, że dziś w nocy z tobą ucieknę. - Uciekniesz? A po cóż miałabyś uciekać? Nie jest ci tutaj dobrze? Widziałem, jak cię ten zamaskowany czort prowadził pod rękę, traktował jak czcigodnego gościa i, słowo honoru, wystroił jak księżniczkę... bretońską księżniczkę, ale uważam, że one są najpiękniejsze. Trzeba przyznać, że do twarzy ci w tym stroju: wyglądasz prześlicznie. - Och, skończże z tymi kpinkami! Nie jesteśmy w salonie. Powtarzam, że musimy znaleźć jakiś sposób, by stąd uciec, bo w przeciwnym razie jesteśmy zgubieni oboje!

- Ja z pewnością jestem zgubiony. Jeśli zaś chodzi o ciebie, to nadal nie wiem, co mogłoby ci zagrażać, droga... markizo? Czy tak? Ja ci z pewnością nie przeszkodzę czmychnąć stąd dziś w nocy. Ale ja, jeśli pozwolisz, ułożę się do snu, bo mimo wszystko, całkiem mi wygodnie na tej słomie! Pozostaje mi tylko życzyć ci szczęśliwej podróży. Ale nie zapomnij zamknąć za sobą drzwi, jak będziesz wychodzić, bo wieje jak diabli! - Ależ ty nic nie rozumiesz - jęknęła Marianna, osuwając się tuż przy nim na kolana. - Jestem kimś zupełnie innym, niż ci ludzie sobie wyobrażają. - Nie jesteś arystokratką? I ja mam w to uwierzyć? Wystarczy przecież na ciebie spojrzeć. - Owszem, jestem arystokratką! Ale na pewno nie szpiegiem króla! Nie mam pojęcia o tym wszystkim. Bez przerwy, odkąd tu jestem, mówią mi o konspiracji, o agentach książąt albo szpiegach cesarza... a ja nic z tego nie pojmuję... nic, przysięgam! Rozpaczliwie pragnąc go przekonać, złożyła dłonie w dziecinnym, błagalnym geście. Musiał jej uwierzyć, znów zostać jej przyjacielem, tak jak ubiegłej nocy, podczas burzy. Tak bardzo chciałaby się oprzeć na jego silnym męskim ramieniu! A poza tym teraz, gdy miał ogoloną twarz, wydawał się jej zaskakująco młody i znacznie jej bliższy niż przedtem. Było w nim coś jasnego, czystego, co przyciągało i budziło zaufanie. Nie mając już żadnych argumentów, cichym, nieśmiałym głosem, nie zdając sobie nawet sprawy, że właśnie w ten sposób poruszy w nieczułym sercu młodzieńca głęboką strunę, powiedziała: - Zrozum... ja mam dopiero siedemnaście lat... Jasne oczy, jeszcze przed chwilą tak zimne, złagodniały. Wyciągnąwszy ramię, Jean objął dłonią splecione ręce Marianny, przyciągnął ją do siebie i nakłonił, by usiadła na słomie. - No to wytłumacz mi - odezwał się łagodnie - dlaczego postanowiłaś uciec z Anglii? Bo przecież, jeżeli udając się do Francji nie dopełniłaś formalności, to znaczy, że uciekłaś, prawda? Nie odpowiedziała od razu, wahając się, czy wyjawić mu prawdę. Doświadczenie z diukiem d'Avaray pokazało, jak

fantastyczna i niewiarygodna jest jej historia. Z drugiej jednak strony potrzebowała Jeana tak bardzo, że nie chciała go oszukiwać. Coś jej mówiło, że wprowadzając go w błąd postąpiłaby niegodnie. Poza tym miała już dość kłamstw. Nagle zdecydowała się i wyrzuciła z siebie: - Podczas mojej nocy poślubnej zabiłam męża w pojedynku! - Co? Marianna zrozumiała, że udało jej się skruszyć pancerz zaprawionej drwiną obojętności, za którym Jean dotychczas się ukrywał. Z dziecięcą satysfakcją dostrzegła, jak bardzo jest wstrząśnięty jej słowami. Jego oczy nabrały innego wyrazu i dziewczyna domyślała się niejasno, że stała się dla niego zupełnie inną osobą. Ledwie poruszając wargami spytał cicho: - Czy zdajesz sobie sprawę z tego, co mówisz? - Wiem, że trudno w to uwierzyć, ale to prawda - rzekła dziewczyna ze smutkiem. Po czym, ulegając zarówno instynktownemu zaufaniu, jak i głębokiej potrzebie, by wreszcie ktoś jej wysłuchał, opowiedziała o wszystkim, co wydarzyło się podczas tamtej absurdalnej nocy poślubnej. Nie ukrywała niczego, opowiadając otwarcie i z prostotą, która wzruszyła twarde serce Bretończyka. Zrozumiała, że on jej nie odepchnie, może nawet obdarzy sympatią. Gdy skończyła opowiadanie, potrząsnął głową i nieśmiało pogłaskał ją palcem po policzku. - Szkoda, że jesteś dziewczyną! Świetny byłby z ciebie chłopak, mała! Niejednego mogłabyś zakasować! A teraz opowiedz mi, dlaczego grozi ci niebezpieczeństwo, dlaczego również stąd musisz uciekać? Co ci zrobił ten człowiek w masce? - Nic mi jeszcze nie zrobił - sprostowała wzruszona, że tak się przejął jej losem. - Ale musimy znaleźć jakiś sposób, żeby się stąd wymknąć we dwoje, ponieważ osobno nic nie zdziałamy. Tymczasem przyszłam prosić cię, żebyś nadal potwierdzał moje kłamstwa. Herszt rozbójników wierzy, że... - zaczęła z kolei opowiadać o swych zawiłych stosunkach z Morvanem. Jean nadal słuchał z uwagą, tym razem jednak w jego oczach zapłonął ciepły blask. Otoczywszy ramionami kolana, wsparł na nich brodę i oznajmił:

- Jeżeli pozwolę, żeby przewieźli mnie do Anglii, wrócę na hulk! A Bóg jeden wie, kiedy znów bym się stamtąd wydostał! O ile w ogóle by mi się to udało! - Ale przecież nie chodzi o to, żebyś tam wracał! Trzeba tylko zyskać na czasie. Jeżeli zgodzisz się na moją propozycję, pewnie uda mi się zyskać kilka dni, a choćby tylko kilka godzin, żeby zorganizować ucieczkę. Wytrzymaj do jutrzejszej nocy! W tym czasie dowiem się, gdzie chowają klucz od tego łańcucha, i uciekniemy, uciekniemy oboje, ponieważ mam tu pewnego przyjaciela! Ale jeżeli będą cię wypytywać, a ty powiesz im prawdę, nic już nas nie uratuje! Jean powoli odwrócił głowę. Widok jego napiętej twarzy sprawił, że zimny dreszcz przebiegł po plecach Marianny. Czyżby jej nadal nie ufał? Patrzył, jakby chciał przejrzeć ją na wskroś. Miała zamiar jeszcze coś powiedzieć, przekonywać, ale nie dopuścił jej do głosu. - Do jakiego stopnia mogę ci zaufać? Jesteś uosobieniem tego wszystkiego, czego nienawidzę, z czym walczę. Gdybyś wciągnęła mnie w pułapkę, byłbym stracony, bo nie ma już przy mnie Black Fisha! A moje życie może się jeszcze na coś przydać! Nie... lepiej uciekaj sama, choćby dziś w nocy, jeżeli nastręczyła ci się taka możliwość, a mnie zostaw. Jakoś sobie poradzę! - Nie ma mowy! Bez ciebie nie ucieknę! Zwłaszcza teraz, kiedy mi nie ufasz! Przecież byłbyś zgubiony! O świcie Morvan by cię zamordował, nawet nie próbując niczego wyjaśniać. - Naprawdę tak bardzo ci zależy, żeby mnie uratować? Dlaczego? Dlaczego? Prawdę powiedziawszy, Marianna nie potrafiłaby tego jasno wytłumaczyć, ale w głębi duszy uważała to za rzecz zupełnie naturalną. Wspólna ucieczka z Plymouth i niebezpieczeństwa, które razem przeżyli, bardzo ich ze sobą związały. Jego sposób odnoszenia się do niej, opieka, którą ją otaczał podczas podróży, czuła poufałość, z jaką ją traktował, zjednały mu serce dziewczyny. Godna wzgardy wydawała jej się myśl o samotnej ucieczce i pozostawieniu chłopca w rękach Morvana, bez żadnej szansy ocalenia życia. Ale jakże miała mu to wszystko wytłumaczyć, skoro sama tego w pełni nie pojmowała?

Jean wyraźnie czekał na jej odpowiedź. Przysunął się bliżej, poczuła na szyi jego oddech. Bardzo łagodnie ujął jej twarz w dłonie i odwrócił ku sobie, by z oczu odczytać myśli Marianny. Tuż przy swej twarzy ujrzała błękitne oczy, które badawczo się jej przyglądały. Wargi młodzieńca drżały, gdy spytał natarczywie: - Odpowiedz, panienko! Dlaczego chcesz mnie uratować? Z litości? - Och, nie! Nie z litości. Raczej... z przyjaźni. - A więc tylko z przyjaźni... Wyglądał na rozczarowanego. Powoli, niepewnie, jego ręka zsunęła się wzdłuż szyi Marianny, po łuku ramienia, lecz potem znieruchomiała, jakby Jean nie mógł zdobyć się na to, by całkiem oderwać dłoń. Marianna przelękła się, że sprawiła mu przykrość. - Czy moja przyjaźń jest ci niemiła? - spytała. - Przeszliśmy wspólnie przez tyle niebezpieczeństw... a potem uratowałeś mi życie, kiedy ci ludzie na plaży chcieli mnie zabić. - To było całkiem naturalne! Nie mogłem pozwolić, żeby na moich oczach zarżnęli cię jak owcę. Żaden prawy człowiek nie postąpiłby inaczej. - Zdaje się, że właśnie cała trudność tkwi w tym, że nie tak łatwo spotkać prawych ludzi. Tak czy inaczej, już postanowiłam: zostaję z tobą. Jean milczał i między dwojgiem młodych ludzi zaległa cisza tak głęboka, że Marianna niemal słyszała bicie swego serca. W stodole było ciepło, ciepła też była dłoń, obejmująca ramię dziewczyny. Nie wiedziała, dlaczego tak się dzieje, ale ciepło, które wyczuwała poprzez tkaninę rękawa, dodawało jej otuchy. Chwiejny płomień dopalającej się świecy już wkrótce miał zgasnąć, lecz Marianna nie miała ochoty odchodzić. Czuła, że wszystko już zostało powiedziane, i Jean, choć nie obiecał jej tego wyraźnie, zgadzał się na jej propozycję, ale przebywanie przy nim miało dla niej tak wiele uroku! Z zewnątrz dobiegało głośne zawodzenie wiatru, natomiast tu, na tym legowisku ze słomy, było ciepło i przytulnie jak w spokojnej przystani, poza którą rozpościera się wzburzone morze. Marianna starała się nie patrzeć na łańcuch, którym Jean przykuty był do ściany. Czytała

kiedyś opowieść o zakochanej dziewczynie, która w przeddzień egzekucji odwiedza w więzieniu swego narzeczonego, skazanego na śmierć na szubienicy. Ta noc przypominała nieco tamtą z opowieści, której tytułu dziewczyna nie mogła sobie przypomnieć. Wprawdzie na tutejszym dziedzińcu nie wznoszono szafotu, ale wystarczyłby jeden rozkaz Morvana, by któryś z jego ludzi natychmiast zamienił się w kata. Dłoń Jeana powoli powędrowała w górę, ku ramieniu dziewczyny. Odwróciwszy ku niemu głowę, zauważyła, że jego oczy lśnią niezwykłym blaskiem. - Jestem szczęśliwy, że darzysz mnie przyjaźnią... - odezwał się ochrypłym szeptem. - Ale spodziewałem się czegoś innego... Miałem nadzieję, że choć trochę ci się podobam. Nie broniłaś się, kiedy pocałowałem cię wtedy, na statku. Otworzyła szeroko oczy ze zdumienia. - Ależ... podobasz mi się! Zwłaszcza teraz, gdy mogę zobaczyć twoją twarz. A tamten pocałunek sprawił mi przyjemność. To było... To dodało mi odwagi. - No a... gdybym jeszcze raz to uczynił? Objął ją w pasie ramieniem i przyciągnął ku sobie. Bez słowa zamknęła oczy i z uśmiechem oczekiwała pocałunku. Jean naprawdę się jej podobał. Czuła od niego zapach morza, z którego im obojgu udało się wydostać. Oczyma barwy błękitnego nieba, w których tyle było łagodnej słodyczy, wpatrywał się w nią z tkliwością, lecz także z czającą się na dnie pełną niepokoju, błagalną prośbą Czyżby ją kochał? Był pierwszym mężczyzną, który odważył się do niej zbliżyć - z jej przyzwoleniem - gdyż pocałunek, który skradł jej Jason Beaufort, nie miał żadnego znaczenia. Natomiast ten przykuty łańcuchem mężczyzna, którego wargi drżały tuż przy jej twarzy, wzruszał ją i zarazem onieśmielał. Pragnęła, by był szczęśliwy, by dzięki niej zaznał nieco radości - skoro nazajutrz znowu miał narażać dla niej życie. Pozwoliła, by ją objął, by położył ją na słomie, a nawet otoczyła ramionami jego szyję, przedłużając rozkoszną pieszczotę. Po chwili odsunął wargi od jej ust i jął obsypywać twarz i szyję krótkimi, lekkimi jak muśnięcie motyla pocałunkami. Ciałem Marianny wstrząsnął długi dreszcz, co z pewnością nie

umknęło uwagi Jeana. Posunął się więc jeszcze dalej i całując znów jej usta, zaczął delikatnie rozluźniać gorset sukni. Nieco zdyszana, czując ognie bijące jej na twarz, Marianna nie stawiała oporu. Przeczuwała, że stoi u progu odkrycia tajemnicy, i na samą myśl o tym doznawała gwałtownego wzruszenia. Instynkt wspólny wszystkim istotom płci żeńskiej podszeptywał, że jej ciało kryje obietnice niewiarygodnych i zaskakujących przeżyć. Przez chwilę krótką jak mgnienie oka Marianna ujrzała Francisa Cranmere'a. To za jego sprawą powinna była doznawać tych niezwykłych wrażeń. Pomimo wzburzenia, które ogarnęło jej zmysły, zdawała sobie sprawę, że jest o krok od obdarowania tego nieznajomego czymś, do czego tylko mąż miał prawo, ale ku swemu zdziwieniu, nie czuła ani wstydu, ani skrupułów. Została wyrzucona poza margines życia, które dotychczas wiodła, a nawet - normalnego życia w ogóle. Czemuż więc nie miałaby dać Jeanowi tego, czego tak zuchwale ośmielił się od niej zażądać Amerykanin Beaufort, a czego ustrzeżenia żadna kobieta nie może być całkiem pewna, z chwilą gdy jakiś mężczyzna postanowi zdobyć to za wszelką cenę, siłą czy podstępem? W smutnej opowieści o Clarissie Harlow (Bohaterka słynnej powieści Samuela Richardsona (1689 1761). Przyp. red.), książce, którą Marianna zaczytywała się po kryjomu, nikczemny Lovealas podsunął podstępnie nieszczęsnej bohaterce środek nasenny, by móc ją wykorzystać. Ale Jean nie musiał Marianny niczym oszałamiać, by uzyskać podobny efekt. Jakkolwiek nie wiedziała zbyt dobrze, co to znaczy „wykorzystać kobietę", domyślała się niejasno, że cielesne więzy łączą kobietę z mężczyzną i nie miała ochoty się przed tym bronić. Delikatne pieszczoty wzbudzały w niej tak rozkoszne doznania! A potem Jean zaczął mówić coś od rzeczy, bełkotać słowa bez związku, których sens nie w pełni do niej docierał, przerywane coraz gorętszymi pocałunkami. Było to najbardziej upajające doświadczenie, jakie dziewczyna kiedykolwiek przeżyła, i to, co mogło po nim nastąpić, musiało być cudowne. Ale nagle czar prysł, pozostała tylko brutalna, bolesna rzeczywistość. Marianna krzyknęła, lecz Jean nawet tego nie usłyszał.

Ogarnięty odwiecznym pragnieniem i żądzą, nad którą nie mógł już zapanować, legł na dziewczynie. Zniknął gdzieś czuły kochanek, zabrakło delikatnych pieszczot, a zamiast tego pojawił się nagły ból i gwałtowność mężczyzny zachowującego się, jakby szatan go opętał. Oszołomiona i przerażona, zapragnęła się uwolnić, ale trzymał ją w mocnym uścisku. Chciała krzyczeć, lecz zamknął jej usta pocałunkiem... Tym razem wszakże nawet ślad nie pozostał po niedawnym zachwycie. Marianna uległa - w napięciu, czując, jak jej mięśnie ogarnia spazmatyczny skurcz. Potem nieoczekiwanie powrócił spokój i dziewczyna, jak za sprawą czarów, znów była wolna. Odurzona nieoczekiwanym przeżyciem, bała się drgnąć. Leżała ze wzrokiem wbitym w pokryte kurzem belki dachu, walcząc z cisnącymi się do oczu łzami i z uczuciem gorzkiego rozczarowania. A więc tak wygląda miłość? Ni mniej, ni więcej? Nie mogła doprawdy zrozumieć, dlaczego w powieściach przywiązywano do tego tak wielką wagę, dlaczego kobiety i dziewczęta tak się w tym zatracały. Owszem, było to przyjemne... w pierwszej chwili, ale w rezultacie trudno było z tego czerpać prawdziwą satysfakcję. Poza lekkim niesmakiem i bolesnym zawodem nie doznawała żadnych innych wrażeń. Nigdy jeszcze nie czuła się tak głęboko rozczarowana. Jean pogładził lekko dłonią jej policzek i zaśmiał się cicho: - Czemu nic nie mówisz? Wiesz, dzięki tobie byłem bardzo szczęśliwy. Nigdy tego nie zapomnę. Ponadto uszczęśliwia mnie fakt, że byłem pierwszy. - Skąd o tym wiesz? Parsknął gromkim śmiechem. - Ale z ciebie jeszcze dziecko! O takich rzeczach mężczyzna dowiaduje się natychmiast. Ale teraz musisz szybko wracać. Świeca zaraz zgaśnie. Lepiej, jeżeli nie zauważą twojej nieobecności. A zresztą... strasznie chce mi się spać... Wsparłszy się na łokciu zauważyła, że Jean ziewnął od ucha do ucha, co jeszcze pogłębiło jej rozczarowanie. Gdyby tylko okazał czułość, mógłby nieco zatrzeć to nieprzyjemne wrażenie. Był miły, nic ponadto, a nawet wydawało się, że teraz życzyłby sobie zostać sam. Bezbarwnym głosem spytała: - A zatem, jutro... jak postąpisz? Uśmiechnął się drwiąco i szelmowsko zmrużył oko.

- Wygląda na to, że nie tracisz łatwo głowy. Bądź spokojna, zrobię, co tylko zechcesz. Jestem ci to winien. Z błogim westchnieniem zwinął się w kłębek, ułożył łańcuch, żeby jak najmniej go uwierał, skrzyżował ramiona i zamknął oczy. - Śpij dobrze - dorzucił sennym głosem. Przysiadłszy na podwiniętych nogach, Marianna przez chwilę mu się przyglądała. Mężczyźni to doprawdy dziwne stworzenia, pomyślała z lekką urazą. Jeszcze przed chwilą Jean płonął namiętnością, a teraz, po kilku zaledwie minutach, spał smacznie, zapomniawszy o jej istnieniu. Skąd zatem owe tajemnicze miny opisywanych w książkach młodych żon nazajutrz po nocy poślubnej, ich rozświetlone radością twarze? Czyżby mogło je uzasadniać tego rodzaju zachowanie? Pominąwszy oczywiście nieszczęsną Clarissę Harlow, głęboko uśpioną i nie zdającą sobie sprawy z tego, co zaszło. Marianna była zdania, że doprawdy nie ma czym się chełpić! Jeśli o nią chodziło, postanowiła stanowczo nie powtarzać rychło tego doświadczenia, nawet dla Jeana. Co to, to nie! Świeca zgasła, kładąc kres rozmyślaniom Marianny. Nie pozostawało jej nic innego, jak wrócić do dworu i łóżka w szafie. Poczekała chwilę, by oczy przywykły do otaczającego ją mroku, wstała, odszukała klucz, który położyła przy lichtarzu, po czym wyszła ze stodoły, starannie zamykając drzwi i odkładając klucz na miejsce. Na zewnątrz panowały jeszcze głębsze ciemności niż przedtem. Silny wiatr wdzierał się pod koc, którym się okryła, i niewiele brakowało, a przewróciłby ją na ziemię. W pewnej chwili opanowała ją myśl, by już teraz uciec, natychmiast, na nikogo się nie oglądając, ale bohatersko ją odrzuciła. W końcu Jean nie ponosił winy za to, że igraszki miłosne nie wzbudziły w niej najmniejszego entuzjazmu. A poza tym, szczerze mówiąc, sama była trochę winna. Wszak z Jeanem wiązało ją przede wszystkim to, że byli sprzymierzeńcami w pakcie przeciwko bandzie grabieżców. A umowa to rzecz święta! Odwróciwszy się plecami do kuszącej przestrzeni bretońskiej landy, Marianna tą samą drogą wróciła do swej sypialni, a następnie położyła się spać.

Ledwie przykryła się kołdrą aż po czubek głowy, posłyszała cichy zgrzyt klucza obracającego się w zamku. Garbaty krawiec dotrzymał słowa.

Człowiek z Goulven Gdy nazajutrz rankiem odkryto ucieczkę Jeana Le Dru, Mariannie zdawało się, że ziemia rozstępuje jej się pod nogami. Korzystając z chwilowego przejaśnienia, wybrała się na kraniec nagiej landy, rozciągającej się pomiędzy dworem Morvana a morzem. Gęsta, tłusta zupa, typowy wiejski przysmak, podana na śniadanie, była trudna do przełknięcia i Marianna poczuła, że musi zaczerpnąć świeżego powietrza. Aromatyczna herbata i kruchutkie pieczyste podawane w Selton Hall należały już do przeszłości. Wspomnienia tamtych subtelnych aromatów rozwiały się bez śladu, gdy sielską atmosferę poranka zmącił nagle pełen wściekłości okrzyk Morvana. W pierwszej chwili nie zrozumiała, co się stało. Siedząc u stóp jednego z tych dziwnych kamieni, wznoszących się pionowo ku niebu, jak okiem sięgnąć znaczących krajobraz, zafascynowana patrzyła na uspokojone morze, którego leniwe fale muskały skalisty brzeg, na którym morskie porosty tworzyły kosmate zielone łączki. Spomiędzy gęstych białych chmur, w których zagłębiały się szybujące mewy, ukazywał się gdzieniegdzie kawałek bladobłękitnego nieba. W głębi zatoczki z kominów kilku chat spokojnie unosił się dym, a w ich pobliżu, na brzegu kamienistej plaży, spoczywały łodzie rybackie. Ku brzegowi zmierzała grupa kobiet i dzieci, uzbrojonych w długie bosaki, za pomocą których podczas odpływu zbierały morszczyn i długie zielone wstęgi morskiej trawy, jedynego bogactwa tego zapomnianego przez Boga kraju. Po burzliwych przeżyciach ubiegłej nocy chwile cichej zadumy wśród spokojnego piękna tego krajobrazu miały dla Marianny wiele kojącego uroku. Dlatego też, ujrzawszy biegnącego w jej stronę Morvana, żachnęła się w odruchu irytacji: Czy ten człowiek doprawdy nie mógł choć przez chwilę zostawić jej w spokoju? Dopadł do niej, chwycił za ramię i siłą podniósł z ziemi. - Proszę natychmiast wracać! Okłamała mnie pani, oszukała! Ale druga taka okazja już się pani nie trafi! - Znów pan zaczyna mówić od rzeczy! Co ja panu znów zrobiłam? - zawołała z nagłą furią. - Przede wszystkim proszę mnie puścić!

Gwałtownie szarpnęła ramieniem i Morvan, wypuściwszy je z ręki, stracił równowagę i omal nie upadł na ziemię. Wówczas Marianna zauważyła, że jego twarz mocno pod czarną maską poczerwieniała. Doskoczył do dziewczyny z zaciśniętymi pięściami. - Ten pani niezastąpiony służący! Ten człowiek, którego wierność tak pani wychwalała!... Czmychnął, moja droga! Uciekł od pani! Z kolei Marianna zachwiała się na nogach. Mogła spodziewać się wszystkiego, tylko nie tego! Nie zdołała ukryć swego osłupienia. - Czmychnął? - powtórzyła. - Ależ... to niemożliwe! On nie mógł... Niewiele brakowało, a powiedziałaby: „On nie mógł mi tego zrobić", ale ugryzła się w język. Zresztą, rozgorączkowany Morvan mówił dalej: - Ja też byłem tego zdania i wolałem zachować ostrożność. Kazałem go przykuć łańcuchem w stodole. Ale dziś rano, kiedy Soizic zaniosła mu zupę, zastała klatkę pustą, drzwi ledwie przymknięte... a łańcuch przepiłowany! Marianna słyszała jak przez mgłę. - To niemożliwe - powtarzała machinalnie. - Niemożliwe! Pałając oburzeniem w obliczu tak nikczemnej zdrady, Marianna próbowała wszystko dokładnie odtworzyć w pamięci. Sceny z ubiegłej nocy przewijały się w jej pamięci z bezlitosną precyzją. Le Dru spał, kiedy od niego wychodziła... i to tak głębokim snem, że nawet grom by go nie obudził. Mogłaby przysiąc! Łańcuch był nietknięty, wychodząc starannie zamknęła drzwi, klucz odłożyła na miejsce... Teraz już była pewna, że Jean nie miał żadnej możliwości ucieczki. W przeciwnym razie zgodziłby się uciec z nią natychmiast, tak jak początkowo zamierzała uczynić. Potem pomyślała o krawcu. Ale Perinnaic mówił jej, że jeśli chce uciec, musi zrobić to sama. To z pewnością nie on przyniósł Bretończykowi pilnik i nie on otworzył drzwi stodoły. A zatem kto? Na więcej pytań nie zdążyła sobie odpowiedzieć, ponieważ Morvan, z trudem odzyskawszy panowanie nad sobą, odezwał się oschle:

- Spodziewam się, że udzieli mi pani wyjaśnień. Wzruszyła ramionami, zerwała długie źdźbło suchej trawy i włożyła je pomiędzy zęby. Zorientowała się już, że najlepiej dla niej będzie, jeżeli zachowa spokój i zimną krew. - Jakich wyjaśnień pan oczekuje? Podobnie jak pan, nie rozumiem, jak do tego doszło! Może się przestraszył? Jeżeli przykuł go pan łańcuchem... - Zawsze postępuję tak z tymi, którzy ośmielają się wymawiać przy mnie pewne nazwiska i zaczynam podejrzewać, że popełniłem błąd, nie stosując wobec pani tych samych rygorów. Przecież ja nawet nie mam pojęcia, skąd pani przybyła i kim jest! Wiem tylko to, co pani sama uznała za stosowne mi powiedzieć. - Zapomina pan o medalionie królowej? - Mogła go pani ukraść! Proszę natychmiast wracać, jeśli pani nie chce, żebym zaprowadził jej siłą. Ja... Przerwał nagle. Już od pewnej chwili, nie przestając mówić, odruchowo śledził manewry małego stateczku, który właśnie mijał cypel, na którym stali Morvan i Marianna. Mknął chyżo po powierzchni wody, a jego czerwony żagiel stanowił jaskrawy akcent na tle szarego morza... Można było ujrzeć sylwetkę człowieka, manewrującego łodzią i nagle poryw wiatru przyniósł jego głos. Żeglarz śpiewał na całe gardło, w radosnym uniesieniu: ... patrzcie, jak z wiatrem do nas mknie z Anglii fregata pod żaglami, co morskie fale pruje, bo zaatakować chce Bordeaux... W krystalicznie czystym powietrzu piosenka brzmiała wyraźnie i zuchwale. Marianna posłyszała za sobą dziwny dźwięk i uświadomiła sobie ze zdumieniem, że to Morvan zgrzyta zębami. Jego oczy patrzące przez otwory w masce na łódź rybacką były oczyma szaleńca i dziewczyna zadrżała z trwogi, gdy zwrócił na nią wzrok. - Słyszy pani? Nadal pani zaprzecza? Skąd pani bierze swoich służących panno d'Asselnat? Z angielskich hulków? - Nadal nic nie pojmuję! - odparła zwięźle. - Ta piosenka jest znana na wszystkich morzach świata! To piosenka marynarzy Roberta Surcoufa! I ów pani rzekomy służący też należy do tej bandy!

- Pan oszalał! Ten człowiek zawsze wiernie mi służył! oświadczyła Marianna z tak niezachwianą pewnością siebie, że na moment zbiło to z tropu Morvana. - Kto wie, czy i pani nie została oszukana, no ale, tak czy owak, wkrótce się dowiemy, co o pani myśleć. - Co pan chce przez to powiedzieć? - A to, że dziś w nocy wreszcie dostałem wiadomość. Niebawem przybędzie tu emisariusz księcia d'Antraigues. Wspólnie wyjaśnimy pani sytuację, kochaneczko. A do tego czasu będzie pani pod kluczem! - Jakim prawem? - obruszyła się Marianna, pomyślawszy o swym sojuszniku, krawcu, dzięki któremu nadal mimo wszystko czuła się na tyle pewnie, by pozwolić sobie na zuchwalstwo, ponieważ tej nocy to ona z kolei zamierzała się stąd ulotnić. Jeśli ktoś tutaj przyjedzie z Londynu, z pewnością potwierdzi moje słowa i moją tożsamość. I to pan będzie musiał się gęsto tłumaczyć z tego, że mnie pan tutaj zatrzymał, drogi panie! Opóźnił pan moją podróż. Pewność siebie w tonie dziewczyny wyraźnie stropiła Morvana, ale postanowił się nie ugiąć i nie zmieniać decyzji. - Jednakże będzie pani pod moim bezpośrednim nadzorem. Chodźmy, w pałacu jest ktoś, komu musimy oddać ostatnią posługę. - Kto? - Mój namiestnik Vinoc. Pani... służący zabił go, zanim uciekł. Ciało nieboszczyka spoczywało na przykrytym białym całunem stole w wielkiej komnacie, z której na tę okoliczność uprzątnięto wszystkie paki, skrzynie i toboły, które zwykle się tam piętrzyły. Białe płótno, przymocowane do sufitu, ze wszystkich stron otaczało stół, tworząc rodzaj białego baldachimu ponad ciałem Vinoca. Majestat śmierci nie przydał rysom jego twarzy nazbyt wiele dostojeństwa. Nawet ogolony, uczesany i przebrany w swe najlepsze haftowane ubranie, nadal sprawiał odpychające wrażenie, a jego stężała w bezruchu twarz zachowała wyraz dzikiego okrucieństwa i przebiegłości. Mariannie przemknęło przez myśl, że tak antypatycznego nieboszczyka nie zdarzyło jej się widzieć. W wyrazie twarzy tych

zmarłych, których dotychczas widziała, było coś łagodnego, spokojnego i szlachetnego, co sprawiało, że ich widok nie budził grozy. Ten wszakże wkraczał w zaświaty z twarzą równie okrutną jak za życia. Widocznie stara Soizic o tym samym myślała, ponieważ popatrzywszy na zmarłego, potrząsnęła głową i mruknęła: - Umarł bez rozgrzeszenia! Od razu widać! Mimo to splotła jego dłonie i otoczyła nadgarstki różańcem z bukszpanowego drewna, widać było jednak, że czyni to bez przekonania. Morvan polecił Mariannie, by pozostała tam wraz z innymi kobietami z tego domu i uczestniczyła w modlitwie za duszę zmarłego, jak nakazywał tamtejszy ceremoniał pogrzebowy, w najdrobniejszych szczegółach przestrzegany przez mieszkańców tamtych okolic. Musiała zdjąć strojne szaty i przywdziać suknię z czarnej wełny - prawdopodobnie również pożyczoną od Gwen czarny szal i takiż czepek. Uczyniła to bez słowa sprzeciwu. Przyklęknąwszy na klęczniku, ustawionym przy stopach Vinoca naprzeciw Gwen, mogła przynajmniej zastanowić się nad swoim położeniem, przesuwając dla niepoznaki paciorki różańca. Pomiędzy dwiema kobietami postawiono na taborecie czarę napełnioną wodą święconą, w której zanurzono suchą gałązkę bukszpanu. Marianna wpatrywała się w nią, starannie omijając wzrokiem przykry widok stóp zmarłego. Gdy unosiła głowę, napotykała spojrzenie Gwen, drwiące i zarazem pełne triumfu, co - zważywszy wszystkie okoliczności - dało Mariannie poważnie do myślenia. Czemuż to w twarzy Bretonki pojawił się nagle ów wyraz satysfakcji? Może dlatego, że Morvan zaczął ją w końcu traktować jak więźnia, a może... Marianna doszła do wniosku, że warto by się było zastanowić, czy aby na pewno należy daleko szukać tajemniczej ręki, która otworzyła drzwi stodoły, przepiłowała łańcuch i umożliwiła Bretończykowi ucieczkę, której dziewczyna do tej pory nie potrafiła sobie wytłumaczyć. Jeżeli Jean nie był godnym pogardy, obłudnym nikczemnikiem, w żadnym wypadku nie powinien uciekać sam, zwłaszcza że ona właśnie ze względu na niego zrezygnowała z ucieczki. Nie, bez wątpienia istniała jakaś wytłumaczalna przyczyna. Osoba, która otworzyła drzwi, musiała z pewnością

najpierw silnie Jeanem wstrząsnąć, by go obudzić, potem zaś namówić go do ucieczki. Coś Mariannie mówiło, że ubiegłej nocy udało się jej zawładnąć sercem i umysłem młodzieńca. Uczyniła nawet więcej - za cenę bolesnego rozczarowania silnie go ze sobą związała. Jean był człowiekiem surowym i prostym, a ponieważ ona mu się oddała, nie mógł mieć nadal wątpliwości i wszystko odtąd powinno stać się dla niego jasne i proste. A zatem? Co takiego mu powiedziano, że ją tak bezdusznie porzucił, a nawet jej życie naraził na niebezpieczeństwo? Wszystko to aż nadto wyglądało na zemstę kobiety. Za plecami pochylonej w modlitwie dziewczyny rozległy się kroki: szuranie sabotów na zniszczonych kamiennych płytach i zgrzytanie podkutych buciorów. Co chwila jakaś dłoń sięgała po gałązkę bukszpanu i z namaszczeniem skrapiała wodą święconą ciało zmarłego. Ludzie z przysiółka i okoliczni wieśniacy przybyli, by - jak nakazywał obyczaj - oddać hołd zmarłemu bratu. Nie postąpiono by inaczej, choćby nawet za życia był ostatnią kanalią: jako zmarły Bretończyk dla wszystkich Bretończyków był świętością. W głębi duszy Marianna przyznawała, że jest to dość wzruszające, gdy jednak słyszała, jak Morvan uroczyście wita przybyłych na „żałobne czuwanie", znów ogarnął ją niepokój. Gdyby musiała przez całą noc zostać wśród tych ludzi, jakże zdoła uciec? Czy zresztą by jej pozwolono zostać samej w sypialni? Morvan powiedział, że odtąd sam jej będzie pilnował, co wcale nie brzmiało pocieszająco. A poza tym, jeśli to Gwen nakłoniła Jeana Le Dru do ucieczki, to z pewnością na tym nie poprzestanie: jadowite spojrzenie Bretonki nie pozostawiało Mariannie żadnych wątpliwości, że Gwen nie spocznie, dopóki na dobre nie pozbędzie się rywalki. Wprawdzie był jeszcze przyjaciel Marianny, krawiec - za przeproszeniem! - ale czy tym razem uda mu się jej pomóc? Wówczas dziewczyna zaczęła się modlić naprawdę, tyle że nie za obojętnego jej nieboszczyka, lecz za siebie. Rozpaczliwie potrzebowała boskiej pomocy. Olbrzymia dłoń, czarna i owłosiona, sięgnęła po gałązkę bukszpanu i jednocześnie niski głos zaintonował: De profundis clamavi ad te Domine, Domine, exaudi vocem meam...

Podskoczywszy jakby tuż obok rozdzwoniły się dzwony kościelne, Marianna uniosła dłoń, by stłumić okrzyk bezgranicznego zdumienia, cisnący się jej na usta. Ujrzała olbrzymiego wieśniaka w tradycyjnym bretońskim stroju: bragoubraz, czyli szerokie, fałdziste spodnie zebrane pod kolanami, haftowana kamizelka noszona pod krótką sukienną kurtką i narzucony na wierzch kaftan z koziej sierści. Ale w tym wieśniaku o długich, czarnym włosach, opadających na ramiona i w wysokiej niebieskiej czapce mieszkańców Goulven Marianna rozpoznała Black Fisha! Wsparty na potężnym kosturze, z oczyma wzniesionymi ku niebu, śpiewał tak swobodnie i po mistrzowsku, jakby nic innego w życiu nie robił. Wieśniacy wpatrywali się w niego z zachwytem, co pozwoliło Mariannie opanować wzburzone emocje, całkiem zrozumiałe zważywszy, iż ujrzała przed sobą człowieka, który - jak sądziła - utonął. Jak się tutaj znalazł? Jakim cudem zdołał jednocześnie ujść cało z tego sztormu, uniknąć rozbicia się o skały i umknąć grabieżcom wraków? Dziewczyna nie potrafiła znaleźć odpowiedzi na te pytania. Chociaż, prawdę powiedziawszy, skoro ona i Jean Le Dru zdołali się uratować, to było rzeczą całkiem naturalną, że Black Fish, przy swej nadludzkiej sile, także wyszedł z tego bez szwanku. Po chwili wieśniacy podchwycili chórem modlitwę za zmarłych i Marianna też próbowała odszukać w pamięci rytualne słowa, ale zbyt była wstrząśnięta, by cokolwiek sobie przypomnieć. Nie miało to już zresztą większego znaczenia, była bowiem pewna, że obecność Black Fisha oznacza, iż Bóg wysłuchał jej modlitwy. Gdy śpiew umilkł, Morvan wstał z wysokiego, senioralnego krzesła i podszedł do nowo przybyłego. - Nie znam cię, dobry człowieku. Kim jesteś? - Jego kuzynem - odrzekł Black Fish, wskazując zmarłego swym wielkim, owłosionym paluchem. - Jestem z Goulven, tak jak i on. Wybrałem się do niego w odwiedziny, a tu czekała na mnie taka nowina! Biedny Vinoc! Taki dobry chłop! Po czym, ku bezgranicznemu zdumieniu Marianny, energicznie otarł łzę, którą, być może, udało mu się nawet uronić. A uczynił to z taką „szczerością", że nie wzbudził w

Morvanie żadnych podejrzeń. Okazał on nawet olbrzymowi pełną serdeczności uprzejmość, stosując się do ściśle przestrzeganego obyczaju gościnności. - Wobec tego zostań. Będziesz czuwać razem z nami i weźmiesz dziś w nocy udział w stypie. Black Fish skłonił się bez słowa i dołączył do grupy wieśniaków. Wcisnąwszy głowę w ramiona i ciężko wsparłszy się oburącz na pen bas (pen bas - laska, z którą żaden Bretończyk nigdy się nie rozstaje (przyp. aut.)) wtopił się w gromadkę mężczyzn i Marianna, nie mogąc napotkać jego wzroku, powróciła do modlitwy. Nie potrafiła już myśleć o niczym innym, jak tylko o tym małomównym człowieku, od którego mogło tak wiele zależeć. Nie zastanawiała się, jak i dlaczego się tu znalazł, lecz była przekonana, że przybył ze względu na nią. Narastało w niej gorączkowe podniecenie, tak przemożne, że po chwili, nie mogąc dłużej wytrwać na klęczkach, wstała i skrzywiła się, jakby rozbolały ją kolana. Jedna z wieśniaczek natychmiast zajęła jej miejsce. Morvan zmarszczył brwi, ale cichym głosem polecił, by udała się do starej Soizic w kuchni. Niczego więcej sobie nie życzyła. Ale choć tak bardzo pragnęła zobaczyć się z Black Fishem, nie odważyła się przejść obok niego, gdy wychodziła z komnaty. Dopiero w nocy, gdy wszyscy żałobnicy i goście zgromadzili się wokół starej kobiety zawodzącej rodzaj pieśni żałobnej ku czci zmarłego, Marianna i żeglarz mogli podejść do siebie bliżej. Gdy wszyscy zasiadali do stołu, co spowodowało pewne zamieszanie, Marianna poczuła, że ktoś dotyka jej łokcia i usłyszała, jak szepcze po angielsku: - Jutro... podczas pogrzebu... postaraj się zemdleć w kościele! Odwróciła się zaskoczona, lecz ujrzała za sobą tylko żarliwie rozmodloną, bezzębną staruszkę, mamroczącą pod nosem żałobne pacierze. Dopiero nieco dalej zobaczyła szerokie plecy marynarza, zasiadającego do stołu razem z innymi mężczyznami. Nocne czuwanie było dla Marianny torturą nie do zniesienia.

Nie zauważyła nawet, jak odśpiewano tradycyjną pieśń żałobną, prawie nie tknęła posiłku, który zgodnie z obyczajem podano o północy, i ani razu nie pomyślała o zmarłym Vinocu, który zresztą na to nie zasługiwał. Rozgorączkowana i zaniepokojona, nie mogła przestać myśleć o słowach Black Fisha. Powiedział jej, żeby zemdlała w kościele... Ale było to znacznie trudniejsze, niżby się mogło wydawać! Marianna dotychczas zemdlała tylko raz, gdy wypadła za burtę „Mewy" i omal nie utonęła. Została wtedy przez jednego z grabieżców przyciągnięta bosakiem. Ból i brak powietrza sprawiły, że straciła przytomność. Ale co należało zrobić, by w przekonujący sposób udać omdlenie, zachowując zarazem całkowitą przytomność umysłu? W kilku angielskich salonach widziała wprawdzie parę eterycznych istot, które zemdlały z wdziękiem, nie tracąc przy tym świeżych rumieńców na twarzy, ale bez trudu odgadła, że grały tylko komedię. Tymczasem tu potrzebne było wiarygodne omdlenie, coś, co nie wzbudzi wątpliwości, doprowadzi do gwałtownego zamieszania i nie będzie tylko drobnym, nic nie znaczącym incydentem. Musiała więc dołożyć wszelkich starań... pozostawiając resztę boskiej Opatrzności! Tak była zatopiona w myślach, że idącą za nią Gwen zauważyła dopiero w chwili, gdy dotarła do drzwi swej sypialni. Tylko mężczyźni pozostali na nocnym czuwaniu. Kobietom zezwolono na krótki wypoczynek. Marianna, zauważywszy, że Bretonka chce wejść za nią do sypialni, hardo zaoponowała: - To mój pokój! - Na tę noc jest również mój. I nie myśl sobie, że mnie to cieszy. Wypełniam polecenia Morvana, ot i wszystko! Ale ani myślę martwić się, że wreszcie postanowił mieć się przed tobą na baczności! Impertynencki ton dziewczyny i poufałe tykanie, świadczące o tym, że Gwen nie zamierza nadal trudzić się okazywaniem względów Mariannie, rozsierdziły młodą arystokratkę. Jeśli Bretonka szuka zwady, to będzie ją miała! Energicznie chwyciła dziewczynę za ramię, mocno pchnęła w głąb pokoju i starannie zamknęła drzwi. - Coś mi mówi, że i przed tobą nie zaszkodziłoby się mieć na baczności, moja panno! A skoro musimy spędzić tu razem resztę

nocy, to można ten czas pożytecznie wykorzystać i raz na zawsze to i owo sobie wyjaśnić! To gwałtowne przejście do sedna sprawy wywarło ten dobry skutek, że wytrąciło Gwen z równowagi. Ładną twarz Bretonki zmącił wyraz chytrej przebiegłości. - Wyjaśnić? A niby co? - A choćby porozmawiać o twoich obyczajach. Zdaje się, że jest o czym. Ot, oświadczasz mi na przykład, że Morvan postanowił mi nie ufać. A z jakiej przyczyny? Dlatego, że Jean Le Dru stąd uciekł? W takim razie jego podejrzenia są niesłuszne: nie mam z tym nic wspólnego. Czego nie mogłabym powiedzieć o tobie. - A czemuż to, jeśli łaska? - Ponieważ to ty namówiłaś go do ucieczki! Jeszcze przed chwilą Marianna nie była tego całkiem pewna. Teraz jednak, gdy wymówiła te słowa, gdy zabrzmiały, wypowiedziane głośno i wyraźnie, stwierdziła ze zdumieniem, że nie ma już żadnych wątpliwości. A szok, który odmalował się na twarzy Gwen, był równoznaczny z wyznaniem winy. Toteż Marianna, chcąc zapobiec czczym protestom, dorzuciła: - Nie ma sensu zaprzeczać: ja to wiem. - Skąd wiesz? - spytała tamta, nie próbując się bronić. - To już moja sprawa. Wiem, i to powinno ci wystarczyć. Nadal jednak nie rozumiem, dlaczego to zrobiłaś. I tego właśnie chciałabym się od ciebie dowiedzieć. Bretonka ściągnęła usta w złośliwym uśmiechu. - Spytaj o to Morvana! Ja ci nic nie powiem. - Mam o to spytać Morvana? Może to nie jest taki zły pomysł. Ale raczej mnie w nim nie utwierdzaj. Lepiej, żeby Morvan się do tego nie mieszał. Chociaż właściwie możemy go powołać na arbitra. Powiem mu... - Że taka z ciebie agentka książąt, jak i ze mnie! Morvan zaczyna mieć wątpliwości, ale jestem pewna, że byłby rad, gdyby uzyskał pewność... już jutro ryby w zatoce będą miały wykwintną kolację! Marianna zniosła atak z całkowitym spokojem, a nawet zdobyła się na uśmiech.

- Dlaczego nie? Nie mam nic do stracenia, bo wszystko, co miałam, przepadło. Ja z kolei mogę mu powiedzieć, że pomogłaś w ucieczce jego więźniowi... i do tego więźniowi, który jest marynarzem Surcoufa, którego, jak się zdaje, nienawidzi z całej duszy. Toteż może się zdarzyć, że ryby z zatoki będą miały kolację składającą się z dwóch dań. Żałuję, że go nie widziałaś, jak stał na skale i patrzył na swojego więźnia, który odpływał łodzią i szydził sobie z niego! Nawet nie patrząc, jak jej słowa odbiły się na twarzy Gwen, Marianna podeszła do kominka, wzięła szczypce i przegarnęła żarzące się jeszcze polana. Pomiędzy dziewczętami zaległo milczenie. Gwen się zastanawiała, a tymczasem Marianna dorzuciła drew do ognia, czekając cierpliwie, aż tamta podejmie decyzję. - Co chcesz wiedzieć? - mruknęła wreszcie naburmuszona Gwen. - Już ci mówiłam: dlaczego namówiłaś Jeana do ucieczki? - Ponieważ bardzo go potrzebowałaś! Widziałam, jak do niego wchodziłaś, i poszłam za tobą. Usłyszałam, o czym rozmawialiście... prawie wszystko! - No i? - rzuciła Marianna z niewzruszonym spokojem. - No i zrozumiałam, że bez niego zginiesz, że tylko jego kłamstwa mogą cię uratować. Po twoim wyjściu poszłam do niego. Spał tak głęboko, że z trudem udało mi się go dobudzić. Ale kiedy już oprzytomniał, wysłuchał mnie z wielką uwagą. - A co mu powiedziałaś? - Że go okłamujesz, ponieważ jesteś angielskim szpiegiem wysłanym do Saint - Malo, gdzie jako rzekoma ofiara okrutnego losu masz dotrzeć do Surcoufa... Wszystkim doskonale wiadomo, jaki to nadzwyczaj szlachetny człowiek!... Potem tak go omotać, żeby stracił dla ciebie głowę, i na koniec wymóc na nim, żeby jego okręty przestały napadać na angielskie statki... Z twoją urodą na pewno mogłabyś to osiągnąć, a król korsarzy, chociaż nie jest już młodzikiem, nie pozostałby z pewnością obojętny na twoje wdzięki. - I on ci uwierzył? - zawołała Marianna, nie posiadając się z oburzenia na myśl o tym, czym obdarowała Bretończyka, pragnąc go ze sobą związać.

- Od razu! Ta historia o pojedynku też była trudna do przełknięcia! A poza tym sam mógł się przekonać, że nie cofniesz się przed niczym, żeby związać ze sobą mężczyznę. Oboje zresztą jesteśmy Bretończykami: ludzie stąd zawsze ze sobą trzymają! Nie musiałam się zbytnio natrudzić, żeby go przekonać. Twoja historyjka za bardzo była wydumana. Miałam szczęście, że udało mi się dobrze zgadnąć, że przed zatopieniem statku płynęliście do Saint - Malo. Marianna musiała zdobyć się na niemały wysiłek, by opanować wzbierającą w niej furię. Wszystko, co zrobiła, obróciło się przeciwko niej. Jak bezlitośnie zakpili sobie z niej ta dziewczyna i Bretończyk! A więc to tak można było zaufać słowu danemu przez mężczyznę? Jean, ledwie wypuścił ją ze swych objęć, bez wahania uwierzył tej dziewczynie, i to tylko dlatego, że byli ziomkami? A może i Gwen zapłaciła tę samą cenę, co Marianna? Trzeba jednak przyznać, że panna d'Asselnat robiła błyskawiczne postępy w sztuce panowania nad emocjami, ponieważ wzruszyła tylko ramionami i rzuciwszy na Gwen pogardliwe spojrzenie, rzekła: - Moje gratulacje! Jesteś zręczniejsza, niż myślałam. Ale powiedz mi, jaką ci wyrządziłam krzywdę, że z taką zawziętością starasz się doprowadzić do mojej zguby? No cóż, całkiem nieświadomie włożyłam twoją suknię... To raczej licha podstawa jak na taką głęboką urazę! - A Morvan? Morvan, który już tylko o ciebie dbał, a mnie odsunął na bok! Czy ty myślisz, że ja mogłam dopuścić do tego, żebyś zajęła moje miejsce? - zawołała z wściekłością. - Twoje miejsce? Doprawdy, godne zazdrości: miejsce kochanki rozbójnika, grabieżcy zatopionych statków, który pewnego dnia skończy na szubienicy! Łatwiej by ci było pomóc mi w ucieczce. - Ale to by było nie dość ostateczne! Tylko zmarli nie sprawiają kłopotów! I właśnie dlatego będę cię pilnie strzec, dopóki nie zostaniesz wreszcie zdemaskowana i... - No to z Bogiem! - westchnęła zniechęcona Marianna. Pilnuj mnie, jeżeli tak ci na tym zależy, ale pozwól mi spać. Idę do łóżka.

Zrozumiała, że nigdy nie dojdzie do porozumienia z tą ograniczoną dziewczyną. Gwen, istota kierująca się pierwotnymi instynktami, znała tylko jeden sposób pozbywania się tych, którzy jej przeszkadzali: śmierć. Wypuściła Jeana Le Dru, by pozbawić Mariannę szans ratunku, i teraz, cierpliwie jak czatująca kotka, czekała na przybycie tajnego wysłannika, który - jak sądziła - zdemaskuje jej wroga i w ten sposób przypieczętuje wyrok śmierci. Dalsza dyskusja była bezcelowa. Należało raczej odzyskać siły przed jutrzejszym dniem. W wielkiej komnacie nadal trwało nocne czuwanie. Pieśń żałobna, powolna i posępna, przenikała przez grube mury, docierając do uszu Marianny. Zadrżała. Męskie głosy, nie najlepiej ze sobą współbrzmiące, rozlegały się niczym skarga dusz potępionych, które - jak głosiły bretońskie legendy błąkają się nocami po drogach i nawiedzają żywych, by im wypominać samolubne doczesne uciechy. Marianna otrząsnęła się z ponurego nastroju. Miała nadzieję, że nazajutrz o tej porze znajdzie się daleko poza murami tej złowrogiej ruiny. Gdy kondukt pogrzebowy wyruszał z zamku, wiał porywisty wiatr, który przyginał do ziemi janowce i kolcolisty, i zacinał rzęsisty deszcz rozmywający drogi, toteż ludzie brnęli w grząskim błocie. Posępne, ołowiane niebo zdawało się zwieszać ciężko tuż nad głowami żałobników. Z powodu ulewy zrezygnowano z przewiezienia ciała na cmentarz - zgodnie ze zwyczajem - na dwukołowym wózku. Czterej krzepcy mężczyźni nieśli je na ramionach i, jak tylko mogli, chronili twarze przed zawieruchą, chowając się za osłoną chropawych boków trumny. Wiejski proboszcz jechał konno na czele konduktu, monotonnym głosem zawodząc modlitwy. Podążający za nim domownicy dworu Morvana i żegnający zmarłego wieśniacy, garbiąc plecy, walczyli z gwałtownymi porywami wichru, który niósł dźwięk dzwonów kościelnych, obwieszczających nabożeństwo żałobne. W domu, pochylony nad swoją robotą, został tylko krawiec. Wszak nie był on prawdziwym mężczyzną. Owinięta w grubą, czarną pelerynę, z kapturem nasuniętym na oczy, Marianna szła z innymi kobietami, pomiędzy Gwen, nadal wrogo do niej usposobioną, a starą Soizic, pochłoniętą

wyłącznie odmawianiem różańca. Dziewczyna nie zwracała na nie uwagi, wpatrzona w wyłaniającą się powoli szarą granitową dzwonnicę wznoszącą się ponad landami. Myślała o Black Fishu. Dlaczego mu zależało, by pomóc jej w ucieczce? Zapłaciła za przewiezienie do Francji i była we Francji. Wywiązawszy się z umowy, nie miał powodów, by dłużej się o Mariannę troszczyć. A jednak podjął ryzyko wyrwania jej z rąk Morvana. W jakim celu to robił? Na jaką kolejną katastrofę się narazi, jeśli z nim stąd ucieknie? Wyglądało na to, że jeszcze nieprędko skończą się jej niezwykłe perypetie! Tak czy inaczej, gorzej niż teraz już być nie mogło. Ujrzała to wyraźnie w zimnych oczach Morvana, gdy obrzucił ją lodowatym spojrzeniem, zanim kondukt wyruszył w drogę. Zażądał, by wzięła udział w pogrzebie, nie chcąc jej ani na chwilę spuszczać z oka. Ani ona, ani nikt inny nie mógł zostać w zamku. Kościółek, przy którym znajdował się cmentarz ze skromnymi nagrobkami i wznosiło się ossuarium zawierające doczesne szczątki Bretończyków, stał obok kępy uschniętych drzew. Przysadzisty dolmen, niczym czarująca bestia, wieńczył pobliskie wzgórze. Gigantyczne kamienie, które się nań składały, nadawały mu rozmiary łuku triumfalnego. Przez niskie drzwi wniesiono trumnę, a za nią wkroczył do kościoła kondukt pogrzebowy. Mariannę owionął lodowaty chłód, który ją przejął dreszczem. W kościele panował mrok. Jedynie dwie duże gromnice z żółtego wosku i czerwona lampka w prezbiterium oświetlały wnętrze świątyni, która zdawała się wypełniać posępnymi zjawami. Powłóczyste, czarne peleryny kobiet, ornat księdza i złowieszcza postać Morvana w długim, czarnym płaszczu, czarnej masce na twarzy - wszystko to wyglądało jak zgromadzenie cieni, ledwie majaczących w półmroku kościoła. Zdawało się Mariannie, że chór głosów, który zabrzmiał nagle wokół niej, ma grobowe brzmienie zaczynało się nabożeństwo. Pod niskim, mrocznym sklepieniem można było doznać wrażenia spoczywania w grobowcu. Tylko nieboszczyk Vinoc znajdował się tam na właściwym miejscu. Panował przejmujący chłód. Ze wszystkich ust ulatywały obłoczki pary. Marianna czuła się coraz gorzej; jej stopy i dłonie były lodowate, lecz czoło

pod przemokniętym kapturem miała rozpalone, a serce jak oszalałe łomotało w piersi. Wiedziała, że zbliża się decydujący moment, lecz paraliżował ją strach. Ogarnęło ją nagłe poczucie rozpaczliwej samotności i śmiertelnego zagrożenia. Nigdzie nie mogła dojrzeć budzącej otuchę sylwetki Black Fisha. Czemu go tam nie było? Czyżby zmienił zamiar? Jeszcze niedawno dostrzegła go w kondukcie pogrzebowym, ale od chwili wejścia do kościoła nie widziała go ani razu jakby rozpłynął się w powietrzu. Na myśl o tym, że coś mu się stało albo może zostawił ją samą, opanowało ją takie przerażenie, że zaczęła tracić kontrolę nad sobą. To już nie mogło dłużej trwać, bo czuła, że za chwilę wpadnie w obłęd. Gotowa była wówczas popełnić każde szaleństwo, zdobyć się na każde ryzyko, byleby tylko otrząsnąć się z narastającej paniki, która ją paraliżowała i odbierała dech w piersiach. Musiała zaryzykować! Wzięła zatem głęboki oddech, zachwiała się na nogach i krzyknąwszy wniebogłosy, rzuciła się w tył. Padając na ziemię, tak mocno i boleśnie uderzyła głową o ławkę, że zdawało się jej, iż naprawdę traci przytomność, ale zdołała zapanować nad sobą na tyle, by nawet nie jęknąwszy, leżeć bez ruchu, z zamkniętymi oczyma i kamienną twarzą. Dostojną zadumę ceremonii pogrzebowej zmąciło nagłe poruszenie i rozlegające się wokół okrzyki. Marianna poczuła, jak czyjaś dłoń brutalnie potrząsa ją za ramię. - Ejże! Co się z tobą dzieje? - rozległo się pełne irytacji syknięcie Gwen. - Jest blada jak chusta! - odezwała się Soizic. - Trza ją wynieść na powietrze. W Mariannie narastało poczucie absurdu i oderwania od rzeczywistości, jakby grała rolę w teatrze. Woń przesiąkniętych wilgocią peleryn i niedomytych ciał napełnił jej nozdrza, biorąc górę nad zapachem rozgrzanego wosku i wilgotnego powietrza. Posłyszała szuranie sabotów na kamiennych płytach, a potem głos Morvana: - Wynieście ją na dwór i ocućcie! Takie zgorszenie woła o pomstę do nieba! Nie wolno przerywać nabożeństwa! Jeszcze

dusza zmarłego powróci i nam to wypomni! Zaśpiewamy o dwie pieśni więcej! Marianna, ani na chwilę nie otwierając oczu, uległa nagłemu i całkiem nieoczekiwanemu rozbawieniu. Ach, gdyby tak uchylić powieki i popatrzeć na ich osłupiałe, przerażone twarze! Z pewnością byli wstrząśnięci popełnionym świętokradztwem, nerwowo sięgali po różańce i raz za razem czynili znak krzyża! Dzięki niej ten bandzior Vinoc mógł mieć pogrzeb, na jaki zasługiwał. Ale to chyba niemożliwe... Poczuła, jak pochwycono ją za ramiona i nogi, a potem gdzieś niesiono. Zatęchłe powietrze kościelnego wnętrza ustąpiło miejsca podmuchom wiatru, niosącego deszcz i orzeźwiający zapach wilgotnych land. Dwie kobiety szeptały coś po bretońsku. Bez zbytnich ceregieli położono ją na ziemi. Ktoś klepał ją dłonią po policzku. Potem usłyszała jeden, drugi jęk i głos Black Fisha: - Szybko, wstawaj! Uciekamy! Otworzyła oczy i skoczyła na równe nogi. Znajdowała się przy wejściu do małego ossuarium. Gwen i krzepka wieśniaczka, której Marianna nie znała, leżały nieruchomo na ziemi, prawdopodobnie ogłuszone. Ale dziewczyna nie miała czasu na zastanawianie się nad tym, co tu zaszło, bo już ogromna łapa Black Fisha pochwyciła ją za rękę i z siłą, której nie sposób było się oprzeć, pociągnęła Mariannę, zmuszając do biegu w stronę dolmenu. Na wilgotnej trawie poślizgnęła się i przewróciła, lecz Black Fish błyskawicznie postawił ją na nogi i mruknął: - No, szybko! Nie mamy czasu do stracenia! Za dolmenem Marianna ujrzała dwa osiodłane konie i wydała okrzyk radości. - Mam nadzieję, że umiesz jeździć konno! - zaniepokoił się jej olbrzymi kompan. Bez słowa dziarsko podkasała spódnicę, włożyła nogę w strzemię i lekko jak piórko wskoczyła na siodło. - Zuch dziewczyna! No, to jeden kłopot mamy z głowy! mruknął z aprobatą Black Fish. - W drogę! W tejże chwili przy wejściu do kościoła rozległy się krzyki. Ucieczka została odkryta. Marianna usłyszała rozwścieczony głos Morvana, nakazującego jej natychmiast się zatrzymać. Rozbawiona komizmem tego żądania, wybuchnęła śmiechem i

spięła konia. Wierzchowiec ruszył z kopyta, puszczając się w ślad za Black Fishem, który, spiąwszy konia ostrogami, zdążył już zjechać ze wzgórza. Rozległ się huk wystrzału, potem jeszcze jeden, ale kule nikogo nie dosięgły. Obejrzawszy się za siebie, Marianna zobaczyła, że wieś zniknęła za zboczem wzgórza. Przed nimi rozpościerała się pusta przestrzeń bretońskiej landy, usianej janowcami i potężnymi megalitami smaganymi porywistym wiatrem. Dziewczyna, ogarnięta radosnym uniesieniem, pędziła w strumieniach deszczu. Przez skalną rozpadlinę zobaczyła morze, którego spienione grzywacze wzbijały się wysoko w niebo, i ten bezkresny, surowy pejzaż wydawał się jej najpiękniejszy i najbardziej upajający, jak obraz wolności, którą - o ile przeczucie jej nie myliło - nareszcie odzyskiwała na tej ziemi, gdzie przed laty przyszła na świat. Popędzając konia, zrównała się z Black Fishem. - Dokąd jedziemy? - Do Brestu! Mam mały domek w dzielnicy de Recouvrance. Morvanowi nigdy nie przyjdzie do głowy, żeby cię tam szukać, a poza tym mam tam coś do załatwienia. No i... myślę, że już czas, żebyśmy poważnie się ze sobą rozmówili! - Dlaczego uwolnił mnie pan z rąk Morvana? Przecież nawet nie wie pan, kim jestem! Black Fish prychnął śmiechem i odwrócił ku niej swą brodatą twarz. Wykrzywił się w uśmiechu, który podkreślił tylko jego brzydotę. - Mam nadzieję, że sama mi zdradzisz, kim jesteś. Ja mogę powiedzieć ci tylko tyle: ani awanturnicą, ani gęsią bez charakteru. Jesteś dzielną smarkulą, która uciekła z Anglii przed sam nie wiem jakim niebezpieczeństwem i nie wiedząc, dokąd się udać, przybyła do Francji, chociaż nie wiedziała, co tutaj ze sobą pocznie, po prostu dlatego, że musiała gdzieś wyjechać, żeby przeżyć. Mylę się? - Nie - odrzekła Marianna. - To wszystko prawda. - A poza tym - dorzucił Black Fish głosem nagle ochrypłym ze wzruszenia - i ja miałem kiedyś córeczkę... Miałaby teraz twoje lata i nawet jesteś do niej trochę podobna. - Już jej nie ma?

- Nie. Nie żyje! I zabraniam ci o niej mówić! No, ruszaj galopem! Przed nocą musimy znaleźć jakieś schronienie. Usłuchała i bez słowa popędziła konia. Zastanawiała się wszakże, czy woda, spływająca po obrośniętej twarzy jej wybawcy, to tylko deszcz... W każdym razie gotowa była pójść za nim wszędzie. Miała do niego zaufanie.

Diabeł kulawy

Dyliżans z Brestu Ważący cztery tony dyliżans z piekielnym hałasem wtoczył się przez przedsionek poczty głównej przy ulicy Jana Jakuba Rousseau, po czym zatrzymał pośrodku dziedzińca. Deszcz zdawał się nasilać, podczas gdy pocztylion ciężko zeskoczył na ziemię, stajenni zaś jęli pospiesznie okrywać parujące konie. Drzwi powozu otwarły się, by umożliwić pasażerom wysiadanie. W zapadającym zmroku oświetlone okna budynku sprawiały wrażenie wyjątkowej gościnności. Jako pierwszy wysiadł notariusz z Rennes, zaraz po nim rentierka z Laval, ziewająca tak szeroko, że o mało nie zwichnęła sobie szczęki, chociaż przespała trzy czwarte drogi. Następnie ukazała się Marianna. Była środa 20 grudnia, odkąd zaś dziewczyna opuściła Brest minęło dwanaście dni. Dwanaście wyczerpujących, lecz niezwykle ciekawych dni, podczas których z twarzą przylepioną do okna dyliżansu spoglądała na mijane miasta i wsie owej krainy, odkrywanej przez nią ze zdziwieniem. W zasłyszanych w dzieciństwie opowieściach region ten jawił się jej w ponurych barwach, jako ziemia oddana na pastwę anarchii, rozboju i morderstw, gdzie bezpieczeństwo było właściwie nieosiągalne, chyba że za cenę ciągłego ukrywania się. Rzecz jasna, wiedziała, że Wielka Rewolucja skończyła się i że kto inny objął władzę, lecz wizerunek właśnie tego kogoś był najbardziej przerażający: jakiś łotr zagarnął ubroczoną we krwi koronę za cenę zabójstwa młodego romantycznego księcia, schwytanego w potworną pułapkę. Jego otoczenie, składające się ze starych, uczestników rewolucji, żołnierzy z przypadku, byłych praczek i byłych księży, zapewne nie było warte więcej niż on. Marianna pewna była, że ujrzy zdewastowane i bezproduktywne wsie, na wpół zniszczone miasta, których mieszkańcy pogrążeni w beznadziejnej nędzy, bojaźliwi ludzie - dają się łatwo zastraszyć chwilowym władcom, panującym z arogancją i despotyzmem. Tymczasem, pomijając niektóre dzikie okolice środkowej Bretanii, podczas nie kończącej się podróży dyliżansem widziała pola uprawne, dostatnie wsie, zadbane i malownicze miasta, piękne posiadłości, a nawet bardzo ładne zamki. Widziała dobrze ubranych ludzi, wieśniaczki noszące złote krzyżyki i koronkowe czepki, spasione bydło i dzieci, które tańczyły w

kółko śpiewając. Jedynie ulice były wstrętne, choć wcale nie bardziej niż w Anglii, i podobnie jak po drugiej stronie kanału La Manche, w ustronnych miejscach spotykało się wielu rzezimieszków, mimo że powóz z Brestu nie natknął się na żadnego. Co zaś do Paryża, pomimo zapadającego zmierzchu i deszczu, na widok tych fragmentów, które ujrzała, zapragnęła poznać więcej. Po przejechaniu przez spustoszony przez zimę las przekroczyli, jak powiedział notariusz, Bramę Gwiazdy: ogromną bramę strzeżoną przez dwa bardzo piękne gmachy, ozdobione rzeźbionymi kolumnami. W pobliżu wynurzały się z ziemi fundamenty wielkiej budowli. - To będzie pomnik ku czci Wielkiej Armii - powiedział uprzejmy rejent - gigantyczny łuk triumfalny! W oddali wysadzana drzewami szeroka arteria, po której przejeżdżały eleganckie powozy, niknęła wśród kamienic, ogrodów, morza połyskujących dachów, skąd wystrzeliwały w górę dzwonnice. Dyliżans nie skierował się jednak ku tej arterii. Skręcił w lewo, ku olbrzymiemu murowi, który notariusz skomentował ostentacyjnie: - Mur Generalnych Dzierżawców!... Mur obmurowujący Paryż i murujący mu usta, jak mawiano w czasach jego budowy! Nie minął długi okres, ale dla nas to całe wieki. Pani jeszcze nigdy nie była w Paryżu, prawda? - Nie. Zawsze mieszkałam na prowincji - odparła dziewczyna. Notariusz był niemal jedynym człowiekiem, jakiego potrafiła bez trudu zrozumieć, ponieważ wysławiał się powoli i dosyć uroczyście, przyzwyczajenia tego zaś nabrał odczytując z emfazą urzędowe dokumenty. Pozostali mówili zbyt szybko jak dla Marianny i używali dziwacznych wyrażeń, które dziewczyna, przywykła do arystokratycznej i wygładzonej francuszczyzny, jaką posługiwano się w Anglii, rozumiała z niejakim wysiłkiem. Toteż konsekwentnie odgrywała rolę nieśmiałej panienki, którą doradził jej Black Fish, gdy odprowadzał ją do powozu. Przez całą drogę Marianna z czułością wspominała swego osobliwego towarzysza przygód. Za niezbyt pociągającym wyglądem krył się zacny i odważny mężczyzna, w jego domku

zaś, w dzielnicy Recouvrance, nad brzegiem Penfeldu, przeżyła kilka dni spokoju i odpoczynku. A przecież był to zupełnie mały domek z granitu, bielony wapnem, z wysoką facjatką i ogrodzonym płotem ogródkiem. Lecz zajmująca się nim potężna Bretonka zaprowadziła tam iście flamandzki porządek, wobec czego wszystko, począwszy od białej kamiennej posadzki, poprzez piękne meble, nadgryzione zębem czasu, a na miedzianych rondlach skończywszy, lśniło, wszystko błyszczało. Sam Black Fish, który na jakiś czas ponownie stał się Nicolasem Mallerousse, emerytowanym oficerem marynarki, przybrał tam wygląd całkowicie odmienny niż w gospodzie w Plymouth. Nic nie pozostało z legendarnego pirata! Jeśli otaczała go ciągle aura przygody, w Recouvrance nabrała ona cnotliwego zabarwienia i odcienia szacunku. - Mój dom nie jest duży - rzekł marynarz do swego gościa otwierając dobrze naoliwione dębowe drzwi - ale jeśli tylko chcesz, możesz tu mieszkać, jak długo ci się spodoba! Już ci mówiłem: nie mam córki. Jeżeli sobie życzysz, możesz zająć jej miejsce. Przez chwilę Mariannie zabrakło słów. Ten wspaniałomyślny gest, zdradzający spontaniczne uczucie, poruszył jej serce. I to do tego stopnia, że nie wiedziała, co powiedzieć. Black Fish ciągnął tymczasem: - Zrozumiałem, że odpływając wraz ze mną chciałaś przede wszystkim jak najbardziej oddalić się od Anglii. I dokonałaś tego! Jeśli pragniesz zostać w Recouvrance, nikt nie będzie cię tu szukał. Marianna pojęła, że musi wyznać całą prawdę temu poczciwemu człowiekowi o dobrym sercu. Wiedziała, że nie powinna się obawiać jego osądu. Wieczorem, gdy delektowali się wyśmienitym homarem i stosem naleśników ze śmietaną, arcydziełem pani Le Guilvinec, opowiedziała mu, co się wydarzyło w Selton Hall i spowodowało jej ucieczkę. Powiedziała mu także, jak w oberży w Plymouth najzupełniej przypadkowo usłyszała, iż we Francji została jej jeszcze jakaś rodzina.

- Chciałabym się spotkać z kuzynką d'Asselnat - dodała na zakończenie. - Jest mi dość bliska, bo to cioteczna siostra mojego ojca, a dla cesarzowej... - Jej Wysokość na pewno przyjęłaby cię z otwartymi ramionami - rzekł Black Fish z nie znanym dotąd u niego odcieniem uszanowania. - Wszystko, co dotyczy rodziny, jest jej drogie, ona sama zaś to chodząca dobroć i łaskawość! Niestety, obawiam się, że niedługo już pozostanie cesarzową. - Co pan chce przez to powiedzieć? - Że cesarz nie ma dzieci, że jego żona nigdy nie będzie mogła mu ich dać, a on musi zapewnić ciągłość dynastii. Dużo się mówi o rozwodzie. Napoleon poślubiłby wtedy jakąś cudzoziemską księżniczkę. Wiadomość ta głęboko wstrząsnęła Marianną, chociaż uwierzyła w nią zaledwie w połowie. Wcale jej nie zdziwiło, że Korsykanin chce się rozejść z żoną, ponieważ nie dała mu potomka. Można się było tego spodziewać po człowieku takiego pokroju. Ten cały Napoleon musiał chyba nie mieć ani zasad moralnych, ani serca. Jednak poślubienie prawdziwej księżniczki to już zupełnie inna sprawa. Ten nadęty, zarozumiały uzurpator łudził się z pewnością. Żadna godna tego miana księżniczka nie zgodziłaby się zasiąść na jego tronie! Zresztą Black Fish - Nicolas bez zbytniej radości wspominał o owych wydarzeniach. Marianna zdawała się słyszeć w jego głosie pewne wahanie, toteż, wierna swym starym zasadom szczerości, rzekła: - Można by powiedzieć, że nie podoba się panu ten rozwód, panie Mallerousse. - Możesz mi mówić Nicolas! Nie, nie zgadzam się z tym! Józefina była dla cesarza szczęściem albo, jeśli wolisz, gwiazdą pomyślności. Boję się, że gdy ją odepchnie, los odwróci się od niego. Tym razem Marianna powstrzymała się przed wyznaniem, że według niej los nigdy nie będzie wystarczająco nieprzychylny dla Napoleona, gdy tymczasem Nicolas powrócił do tematu jej własnego przeznaczenia. - W tej sytuacji jest najzupełniej oczywiste, że nie masz po co zostawać w Recouvrance, moja mała. Mimo że odrzucona,

Józefina nadal zachowa swoją władzę i każdy będzie się musiał liczyć z jej wstawiennictwem. Napoleon zdradzał ją wielokrotnie, ale sądzę, że naprawdę ją kochał. Najlepiej by było, gdybyś pojechała do Paryża. Odnajdziesz bez trudu swoją krewną, ponieważ dam ci list polecający do ministra policji, obywatela Fouchego... hm, chciałem powiedzieć księcia Otranto. Jego tytuł jest zupełnie świeży i nie zdążyłem się jeszcze przyzwyczaić, ale zrobię to. - A co się stanie z panem? Nicolas Mallerousse wybuchnął śmiechem i nie przestając pykać swej długiej, glinianej fajki, podszedł do kufra i wyciągnął zeń strój podobny do tego, który nosił w gospodzie w Barbican. - Wrócę do Plymouth i znów stanę się Black Fishem, łobuzem, co to dla paru groszy sprzedałby nawet własną duszę. Teraz z kolei marynarz wyspowiadał się przed swą młodą słuchaczką. Wyznał, że był agentem owego Fouchego, o którym dopiero co mówił. Będąc w Plymouth organizował ucieczki więźniów z hulków. - Najpierw byłem w Portsmouth i dzięki mnie niejeden porządny chłopak zdołał uciec z ponurego Crown, ale wzbudziłem podejrzenia pewnego szpicla i wolałem pojechać do Plymouth. Robię tam tak samo dobrą robotę jak przedtem. Ma się rozumieć, nie dodał, że zbierał tam wszelkie możliwe informacje na temat posunięć rządu angielskiego bądź tamtejszych wojsk, lecz Marianna odgadła to bez trudu. Zapytała chłodno: - Czy pan jest szpiegiem, Nicolas? Wykrzywił się straszliwie, co uczyniło go jeszcze bardziej szpetnym, ale roześmiał się. - To brzydkie słowo, którym często niesłusznie określa się przyzwoitych ludzi. Powiedzmy raczej: żołnierzem pozostającym w cieniu. W domku w Recouvrance Marianna spędziła kilka spokojnych dni. Zwiedziła miasto wraz z panią Le Guilvinec, okolice zaś z Nicolasem, stwierdziła, że port francuski szalenie przypomina port angielski, że brzegi Penfeldu mogą odznaczać się łagodnością, a dzikie morze ma nieskończony urok. Spotkała nawet galerników w ubraniach z grubej czerwonej wełny i z

ogolonymi głowami. Po zaspokojeniu ciekawości wolała jednak skupić uwagę na sklepach przy ulicy Syjamskiej, gdzie guwernantka ubrała ją od stóp do głów na polecenie Black Fisha, który przy tej sposobności wykazał się niezwykłą szczodrobliwością. W przeddzień wyjazdu do Anglii Nicolas powiadomił swą ulubienicę, że zarezerwował jej miejsce w dyliżansie, który miał wyruszyć nazajutrz rano. Wręczył jej sakiewkę, zawierającą parę złotych monet i drobniaków, ponieważ zaś czerwona z zakłopotania Marianna nie chciała jej przyjąć, wyjaśnił: - To tylko pożyczka, nic więcej. Oddasz mi, jak zostaniesz damą w pałacu twojej cesarskiej kuzynki. - Czy przyjedzie mnie pan odwiedzić? - Ależ oczywiście. Zdarza mi się jeździć do Paryża, gdy muszę się spotykać z obywatelem Fouche... chciałem powiedzieć księciem Otrante! - Dobrze! Zgadzam się, ale proszę nie zapomnieć o obietnicy. Po zawarciu tej umowy Nicolas powierzył Mariannie starannie złożony list, zaadresowany do „Jego Wysokości Księcia Otrante, ministra policji, w rezydencji przy bulwarze Malaquais", przykazując jej jednocześnie, by strzegła go jak oka w głowie, gdyż przeczytawszy ów bilecik minister z pewnością użyje swych wpływów, aby pomóc dziewczynie. - A wpływy te są ogromne! Oby... książę jest bez wątpienia najzręczniejszym i najlepiej poinformowanym człowiekiem na świecie! Ponadto, na wypadek gdyby zgubiła list, nauczył ją pewnego zdania, które powinna za wszelką cenę powtórzyć ministrowi. Zaopatrzona w ten sposób i ubrana tak elegancko, jak to tylko było możliwe na prowincji, we wcięty w talii płaszcz z potrójnym kołnierzem z amarantowego sukna, suknię w tym samym odcieniu z bufiastymi rękawami i stojącym kołnierzykiem, ozdobionym kryzką z białej koronki, skórzane buciki wiązane wokół kostki aksamitnymi wstążkami i wreszcie również amarantowy kapelusz, z rondem ozdobionym plisami z białego jedwabiu oraz pysznym białym piórem, Marianna pożegnała się wzruszona ze swym przyjacielem na dziedzińcu poczty w Breście. Było pogodnie i zimno, dziewczyna zaś czuła

się pełna zapału, jednak ze szczerym żalem rozstawała się z tym wspaniałym mężczyzną, który okazał jej tyle dobroci. Nim wsiadła do ciężkiego powozu, w instynktownym porywie rzuciła mu się na szyję i ucałowała go. - Bądź spokojna - szepnął Nicolas ochrypłym głosem, który źle skrywał wzruszenie - postaram się dowiedzieć, jak stoją twoje sprawy. Być może szybko przestaną cię szukać. Może pewnego dnia uda ci się wrócić do domu. Jednakże w miarę jak dyliżans z Brestu zagłębiał się we francuską wieś, Marianna czuła, iż jej pragnienie powrotu do Anglii staje się coraz słabsze. Wszystko, co widziała, wydawało jej się nowe i interesujące. Na widok każdej, najdrobniejszej nawet rzeczy otwierała szeroko oczy z zachwytu, w ogóle nie dbając o pełen zdumienia podziw, jaki jej uroda wywoływała wśród innych podróżnych. Była zbyt zajęta oglądaniem owego osobliwego kraju, jakim jest Francja. Na razie nie zdawała sobie sprawy z budzących się w najgłębszych zakamarkach jej serca uczuć. Odcięte korzenie zdawały się odżywać. Mimo to, gdy wysiadła z dyliżansu w ów deszczowy wieczór, Marianna poczuła się nagle samotna i niepewna. Przez dwanaście dni podróży powozem nabrała określonych przyzwyczajeń. Teraz zaś to ogromne, nie znane miasto, otaczający ją zewsząd gwar, ludzie spotykający krewniaka czy oczekującą ich rodzinę, obojętne twarze, wszystko to umocniło jeszcze jej poczucie osamotnienia. Do owego przygnębiającego nastroju dołączyło się zmęczenie podróżą. Ponadto wysiadając, Marianna skoczyła w sam środek kałuży. Ta lodowata kąpiel stóp nie była zbyt nieprzyjemna. Jak na razie, życie doprawdy straciło dla niej wszelki sens! Kilku gońców krążyło po szerokim dziedzińcu, niektórych zaś pasażerowie obarczyli bagażami. Uprzejmy notariusz, widząc, jak Marianna błąka się bez celu z płócienną torbą w dłoni, zawołał jednego z nich i podszedł do dziewczyny. - Proszę dać bagaż temu chłopcu, on go pani zaniesie na miejsce. Dokąd pani jedzie? - Nie znam nikogo w Paryżu, ale polecono mi oberżę „Pod Złotym Kompasem", przy ulicy Montorgueil. Jej właściciel jest

przyjacielem mojego... wuja! - dodała z lekkim wahaniem, nie wiedząc, jak powinna tytułować Black Fisha. Ten zaś istotnie doradził jej, by czekając na audiencję u ministra policji zatrzymała się w tym hotelu, gdzie jego przyjaciel Bobois się nią zajmie. Podczas podróży notariusz dołożył wszelkich starań, by się dowiedzieć, co sprowadza do Paryża tak piękną i tak powściągliwą dziewczynę, lecz Marianna, z niezwykłą jak na jej wiek przebiegłością, przezornie nie ujawniła żadnych szczegółów. Straciła rodziców i udaje się do wielkiego miasta, by odnaleźć to, co pozostało po jej rodzinie. Zresztą Nicolas wykupił jej bilet na nazwisko panny Mellerousse i wręczył takiż paszport, pozostawiając Fouchemu sprawę przywrócenia jej rzeczywistego stanu cywilnego, jeśli uzna to za stosowne. Prawo było surowe wobec emigrantów i należało się upewnić, czy bratanica Ellisa Seltona nie wejdzie z nim w kolizję. Porządny rejent przyznał, że „Pod Złotym Kompasem" to dobry, poważny i godny szacunku dom. On sam miał się zatrzymać w „Zielonym Koniu" przy ulicy Geoffroy - Lasnier, miejscu słynnym z tego, że gościł w nim niegdyś Danton, przybyły z Arcis - sur - Aube. Wprawdzie go tam oczekują, lecz z przyjemnością odprowadzi pannę Mallerousse do zajazdu „Pod Złotym Kompasem", chociaż może ona całkowicie polegać na gońcu, którego zatrudniał już wiele razy. Posunął się nawet do tego, że podpowiedział nowicjuszce cenę, jaką powinna zapłacić, po czym, uchyliwszy kapelusza, pożegnał ją wyrażając pragnienie rychłego jej ujrzenia i zniknął w tłumie. Marianna czym prędzej ruszyła za swym przewodnikiem. - Czy oberża jest daleko? - Dziesięć minut drogi piechotą, panienko. Idąc ulicą Tiquetonne zaraz tam będziemy! Proszę zaczekać, osłonię panienkę. Przeklęty deszcz! Zanimby panienka doszła, przemokłaby do suchej nitki. Zamieniając słowa w czyn goniec, młody, rudy i przysadzisty chłopak o wesołej twarzy i zadartym nosie, rozpostarł nad głową swej klientki olbrzymi czerwony parasol i wyprowadził z gmachu.

Na ulicy było niewielu ludzi. Brzydka pogoda i zmrok przegnały paryżan do ich domostw. Duże latarnie olejowe, wiszące na sznurach pośrodku ulic, dawały niewiele światła, toteż mimo dręczącej ciekawości Marianna musiała przede wszystkim uważać, gdzie stawia stopy. Pozbawiona chodnika i wybrukowana wielkimi okrągłymi kamieniami ulica wcale nie była wygodna. Bez swego towarzysza, który wskazywał jej niebezpieczne miejsca i małe kładki z desek, przerzucone przez wezbrane strumienie wody, sto razy wykręciłaby sobie nogi w kostkach. Niektóre witryny sklepowe przyciągały wzrok, wśród przechodniów zaś dało się dojrzeć dobrze ubrane kobiety, dostatnio wyglądających mężczyzn i dzieci o ożywionych buziach. - Uwaga! - krzyknął nagle goniec, przytrzymując Mariannę, która ledwie zdążyła przylgnąć do ściany jakiegoś domu. Galopujący na koniu oficer pędził na oślep prosto na nich. Kątem oka Marianna spostrzegła na czarnym rumaku zielony mundur z białym gorsem, białe skórzane spodnie w wysokich, lakierowanych butach, błyszczący, miedziany hełm, ozdobiony panterą i długim czarnym pióropuszem, wąsy, czerwonozłote epolety, białe rękawiczki: obraz jednocześnie elegancki i kolorowy. - Co to takiego? - zapytała z przerażeniem, przemieszanym z podziwem. - Dragon cesarzowej! - odparł jej przewodnik. Tym gościom zawsze się spieszy! - Po czym zdając sobie nagle sprawę z pełnego zachwytu spojrzenia dziewczyny, dodał: - Ładnie się prezentują co? Ale oni wcale nie są najpiękniejsi! To widać, że panienka jest z prowincji, ale niechno tylko panienka zobaczy gwardyjskiego strzelca, mameluka, polskiego lansjera albo huzara! Nie mówiąc już o marszałkach, całych w złocie i pióropuszach! Ach! Mały Kapral zna się na ubieraniu swoich ludzi! - Mały Kapral? Kto to jest? Chłopak spojrzał na Mariannę ze szczerym zdumieniem. Uniósł w górę rude brwi, aż dotknęły włosów. - No... cesarz. Skąd panienka się wzięła, że nie ma o tym pojęcia?

- Z klasztoru! - odrzekła Marianna, która poczuła się urażona. - Można tam spotkać raczej niewielu dragonów czy kaprali, zarówno dużych, jak i małych! - Ach! Więc to dlatego! Wkrótce znaleźli się na ulicy Montorgueil i Marianna zapomniała o dragonie. Całą uwagę ulicy skupiała wielka, rzęsiście oświetlona restauracja, położona obok innej, skromniejszej. Z eleganckich powozów, lakierowanych niczym szkatułki i zaprzężonych w rasowe konie w błyszczących munsztukach, wysypywali się wytworni goście, wśród których połyskiwały okazałe mundury. - To „Rocher de Cancale"! - powiedział z dumą goniec. Jada się tu najlepszy w Paryżu pasztet z przepiórek, najlepsze ryby i najlepsze ostrygi! Są codziennie dostarczane specjalną przesyłką. Tyle że to nie na każdą kieszeń! Tym razem Marianna już nie ukrywała swego podziwu. Jej zdanie na temat Francuzów musiało ulec pewnej zmianie, gdyż przez jasne okna słynnej restauracji widziała wyniosłych mężczyzn, mieniące się atłasy, na białych szyjach nawet diamenty, a jakież piękne były te mundury, jakież drogocenne futra, którymi otulały się śliczne panie! Chłopak rzucił jednak z nutką wzgardy w głosie: - Rzecz jasna, to nie jest dwór! Klientela wprawdzie rozmaita, ale robi wrażenie! Nie spotyka się tu zbyt wielu księżniczek, ale mężczyźni chętnie odwiedzają to miejsce. Można tu też znaleźć śpiewaków i kokoty! Dochodzący ze sławnej restauracji zapach mile łechtał nozdrza dziewczyny. Marianna poczuła, że umiera z głodu. - Daleko jeszcze do „Złotego Kompasu"? - Nie. To tutaj! Wskazał na dużą oberżę, mieszczącą się w pięknym, starym renesansowym budynku. Niskie okna zdobiły małe kwadraty z tłuczonego szkła, fasadę zaś pokrywały śliczne płaskorzeźby. Całość wyglądała wygodnie i przyzwoicie. Z szerokiego przedsionka z głośnym dzwonieniem wyjechał dyliżans. - To dyliżans do Creil - oznajmił goniec. - Wyrusza stąd tak samo jak ten do Gisors. Jesteśmy na miejscu, panienko!

Przywołał pana Bobois, który, dopilnowawszy odjazdu dyliżansu, zamierzał zawrócić. - Hej! Szefie! Klientka do pana! Na widok wdzięcznej postaci dobrze ubranej dziewczyny nadęta mina oberżysty ustąpiła miejsca wyrazowi uprzejmości. Nazwisko Nicolasa Mallerousse'a wywołało szeroki uśmiech na jego twarzy o pełnych, gładko wygolonych policzkach i szpakowatych faworytach, odsłaniając lśniące złote zęby. - Proszę się czuć jak u siebie, panienko! Bratanica Nicolasa zasługuje na większe względy niż moja własna córka! Hej, Marthon! Weź no bagaż panienki! Zanim nadbiegła pokojówka w wykrochmalonym czepku, Marianna zapłaciła gońcowi, dodając napiwek, który wzbudził radość chłopaka. Z uciechy rzucił w górę niebieską czapkę. - Dziękuję panience! Proszę się nie krępować! Jeśli będzie panienka miała coś do załatwienia, wystarczy powiedzieć komukolwiek w dzielnicy, że życzy sobie panienka rozmawiać z Gracchusem Hannibalem Piochem, a ja natychmiast przylecę! Co rzekłszy, Gracchus Hannibal, wcale nie zakłopotany swym zdecydowanie rzymskim imieniem, oddalił się pogwizdując. Tymczasem Bobois wraz z pokojówką zaprowadzili pannę Mallerousse do środka. Dom wyglądał na znakomicie utrzymany; panował w nim spory ruch. Była to wieczorna godzina szczytu. Pokojówki i lokaje uwijali się na wszystkie strony, by obsłużyć gości przy stolikach oraz tych spośród nich, którzy woleli zjeść kolację w pokojach. Bobois doradził dziewczynie drugi wariant, Marianna zaś, nieco przerażona tyloma ludźmi, przyjęła propozycję z wdzięcznością. Skierowali się ku dębowym, dobrze nawoskowanym schodom. Właśnie schodziło z nich dwu mężczyzn. Marianna i właściciel oberży musieli zaczekać, aż znajdą się na dole, by móc przejść. Jeden z nich miał około czterdziestki, był średniego wzrostu, lecz mocnej budowy, nosił elegancki niebieski surdut ze srebrnymi rzeźbionymi guzikami. Jego tryskająca energią szeroka twarz, okolona ciemnymi faworytami, była bardzo ogorzała, jak u człowieka, który dużo przebywał na słońcu. Miał niebieskie, żywe i wesołe oczy, szary cylinder zaś włożył

buńczucznie na bakier. W ogromnej dłoni, starannie otulonej rękawiczką, obracał laskę ze złotą gałką. Zafascynowana nadzwyczajną siłą emanującą z owego mężczyzny, Marianna przyglądała się, jak schodzi, nie zwracając zbytniej uwagi na jego towarzysza, który trzymał się nieco z tyłu. Kiedy jednak jej wzrok spoczął na nim, drgnęła. W szczelnie zapiętym mieszczańskim stroju rozpoznała Jeana Le Dru. Znalazła się wreszcie sama w małym, jasnym pokoju, obitym według starej mody perskim płótnem, do którego zaprowadził ją Bobois, a którego okno wychodziło na obszerny dziedziniec dla powozów. Marianna usiłowała uporządkować nieco myśli. Widok młodego Bretończyka wstrząsnął nią. W samą porę powstrzymała się, by nie krzyknąć. Pozwolić się rozpoznać nie byłoby dobrym pomysłem, jako że znał on jej prawdziwe nazwisko. Teraz zaś była bardzo zadowolona, ponieważ z całą pewnością jej nie zauważył. Nie znajdowała się bowiem w pełnym świetle, a ponadto brzeg kapelusza rzucał cień na jej twarz. Le Dru poszedł bez słowa za mężczyzną w niebieskim surducie, który oznajmił panu Bobois: - Zjemy kolację w „Rocher de Cancale", Bobois. Gdyby ktoś mnie szukał, możecie go tam przysłać. - Dobrze, panie baronie - odrzekł oberżysta, Marianna zaś od razu zaczęła się zastanawiać. Kim był ów baron, za którym tak potulnie podążał zbieg z hulków? Nie zdążyła jednak pogrążyć się zbytnio w rozmyślaniach, bowiem Marthon przyniosła jej apetyczną wieczerzę na dużej tacy, wobec czego Marianna, odkładając zdobycie informacji na później, czym prędzej zabrała się do zaspokojenia żądań swego żołądka. Kończyła właśnie pyszny deser, składający się z plasterków ananasa z kremem, gdy ktoś zapukał do drzwi. - Proszę! - zawołała sądząc, że to Marthon przyszła po tacę. W otwartych drzwiach stał jednak Jean Le Dru. Opanowując zaskoczenie i niepokój, wywołane ową niespodziewaną wizytą, zmusiła się, by nie wstać, i odsunęła tylko mały stoliczek, na którym znajdowały się resztki wieczerzy. - Czego pan sobie życzy? - zapytała chłodno.

Nie odpowiedziawszy, Jean zamknął drzwi i oparł się o futrynę, nie przestając spoglądać na nią roziskrzonym wzrokiem. - A więc nie myliłem się! To byłaś ty! Jak ci się udało uciec Morvanowi? - zawołał ochrypłym głosem. - Nie uważam, by miał pan jakiekolwiek prawo mnie o to pytać! Jeśli zdołałam mu się wymknąć, to w każdym razie nie dzięki panu! Zaśmiał się nieprzyjemnie, niemal mechanicznie, z przesadnego zaś rumieńca na jego twarzy Marianna wywnioskowała, że pił. - Myślałaś, że mnie uśpiłaś, co, moja śliczna? Wracając do sypialni w zatęchłym dworze tego twojego pirata sądziłaś, że dla twych pięknych oczu dam się związać temu Anglikowi? Trzeba przyznać, że zapłaciłaś właściwą cenę! - Widocznie cena nie była zbyt wysoka, by dotrzymał pan danej mi obietnicy! Co takiego ofiarowała panu Gwen, że tak szybko zgodził się pan ż jej zdaniem? - Powiedziała mi prawdę o tobie i twoich matactwach, a więc umożliwiła mi uratowanie życia i pokrzyżowanie ci planów! Jak widzisz, bezcenny podarunek... cenniejszy nawet niż twoje śliczne, rozkoszne ciałko! Ale nie martw się, nie zapomniałem niczego z tamtej nocy! Wiesz, że śniłaś mi się i to często? - Co to mnie może obchodzić! Zdradził mnie pan, wstrętnie oszukał! Wolał pan słuchać pierwszych lepszych plotek, chociaż wiedział pan lepiej niż ktokolwiek inny, że musiałam uciekać z Anglii, gdzie groziła mi śmierć, że potrzebowałam pomocy, wsparcia... I zostawił mnie pan jak tchórz, na dodatek zabijając człowieka! - Chyba nie zamierzasz mi robić wyrzutów z powodu śmierci tego łajdaka? To był pirat! Powinienem dostać za to order! Co do ciebie, to te twoje piękne historyjki nie robią już na mnie wrażenia. Wiem, kim jesteś i po co przyjechałaś do Francji! - A ja wiem, że uwierzył pan w sto razy bardziej jeszcze nieprawdopodobną opowieść. Wiem, co panu powiedziała Gwen: że chciałam uwieść pańskiego słynnego Surcoufa, tak aby zapomniał o swoich najgłębszych przekonaniach. Zgadza się,

prawda? Jakież to do niej podobne! Nawet nie wiem, kim jest ten człowiek! Naraz Jean odsunął się od drzwi i podszedł do niej. Jego i tak już zbyt błyszczące oczy roziskrzyły się od nagłego gniewu. - Czego nie wiesz? Ośmielasz się mówić, że nie wiesz, chociaż przyjechałaś za nim aż do Paryża, tu, do tej oberży? Czy nie rozumiesz, że wszystkie fakty świadczą przeciwko tobie? Wcale nie musiałaś uciekać przed Morvanem, suko! Sam pozwolił ci zwiać, a nawet ci zapłacił, wystroił cię i wysłał na poszukiwanie grubego zwierza! Zdążyłaś jeszcze wpaść do Saint - Malo, dowiedzieć się, że on jest w Paryżu, i jak dobry ogar doszłaś jego śladem aż tutaj! Jego atak przez chwilę nie wywołał żadnej reakcji ze strony Marianny. Czyżby był aż tak pijany, że zaczął bredzić? Albo też właśnie oszalał? Budził się w niej lęk przed tym mężczyzną, który z trudem nad sobą panował, zmuszona jednak była wyjaśnić jego osobliwą przemowę. Postanowiła krzyczeć głośniej od niego. - Nie rozumiem ani słowa z tego, co pan opowiada! Nigdy nie byłam w Saint - Malo i nigdy nie zajmował mnie pański Surcouf. Powtarzam panu, że nigdy go nie widziałam, a jeśli jest w Paryżu... Pod wpływem siarczystego policzka straciła zarazem głos i oddech. Zapragnęła pobiec do drzwi, wzywać pomocy, lecz Jean rzucił się na nią i wykręcając jej do tyłu obie ręce unieruchomił ją jedną dłonią. Drugą ponownie uderzył ją w twarz tak mocno, iż doznała wrażenia, jakby coś rozsadzało jej głowę. Równocześnie pochylił się nad nią, jego oddech zaś istotnie czuć było nieco winem. - Kłamczucha! Podła, mała kłamczucha! Masz czelność mi wmawiać, że go nie znasz, że nigdy go nie widziałaś? A przed chwilą na schodach też go nie widziałaś, co? Nie rozpoznałaś go, chociaż cała Francja zna jego twarz prawie tak dobrze jak twarz cesarza! Rozwścieczona, szarpnęła się energicznie, usiłując wyswobodzić się z żelaznego uścisku. - Proszę mnie puścić! - warknęła przez zaciśnięte zęby. Proszę mnie natychmiast puścić albo zawołam służbę! Pan jest

szalony albo pijany, albo jedno i drugie! Proszę mnie puścić, mówię, albo będę krzyczeć!. - Krzyczeć? Ależ proszę cię bardzo! Tylko spróbuj! Aby zmusić ją do milczenia, wykręcił jej rękę i, przysuwając ją brutalnie ku sobie, zdusił jej krzyk gwałtownym pocałunkiem. Straciwszy na moment oddech, Marianna prędko przyszła do siebie. Aby uniknąć wstrętnego pocałunku, ugryzła zadające jej gwałt usta... i od razu była wolna! Z silnym uczuciem zwycięstwa spostrzegła, że napastnik przykłada do krwawiących warg błyskawicznie wyciągniętą z kieszeni chusteczkę. Był tak zbity z tropu, że o mało nie roześmiała mu się w nos. Tymczasem jednak najpilniejszą sprawą wydawało jej się pozbycie tego ohydnego osobnika. Jak mógł jej się podobać, choćby nawet przez chwilę? W owym ciemnym, obciskającym jego mocno zbudowaną sylwetkę ubraniu wyglądał niczym wystrojony na niedzielę wieśniak. Był niemal śmieszny... Wzruszywszy pogardliwie ramionami, odwróciła się na pięcie i ruszyła w kierunku drzwi, które zamierzała otworzyć na oścież, lecz on złapał ją w połowie drogi, podniósł do góry jak paczkę, po czym rzucił na łóżko, gdzie przytrzymując ją za ramiona obiema dłońmi, usiadł na brzegu. - Nie tak szybko! Nie uciekniesz mi tak łatwo, moja śliczna! Ku swojemu zaskoczeniu Marianna stwierdziła, że gniew mu minął. Roześmiał się nawet, nie dbając o wargę, która poczęła puchnąć. - Już panu powiedziałam, żeby zostawił mnie pan w spokoju - rzekła wolno, lecz on zdawał się nie słyszeć. Pochylony nad nią, spoglądał nań z uwagą, niczym kolekcjoner na jakiś rzadki okaz. - Jaka ty potrafisz być piękna! - szepnął łagodnie. - Do twarzy ci ze złością!... Gdybyś widziała swoje oczy! Błyszczały jak szmaragdy w świetle! Chociaż wiem, że jesteś niewiele wartą zwykłą emigrantką, szpiegiem, to i tak nie mogę przestać cię kochać. - Kochać? - powtórzyła Marianna, zdumiona tym nieoczekiwanym wyznaniem. - Ależ tak! To prawda, nie mogłem o tobie zapomnieć! Prześladowałaś mnie przez wszystkie dni i noce. Ciągle cię

widziałem na sianie w stodole, promieniejącą, z rozpuszczonymi włosami, czułem pod palcami gładkość twojej skóry... A teraz potrafię myśleć tylko o jednym: jesteś tu... odnalazłem cię! Pragnę cię, Marianno, i jeśli zechcesz zapomnieć o wszystkim, co nas dzieli, zostaniemy na zawsze razem! To niemożliwe, on chyba majaczył! Przestał krzyczeć, przestał ją maltretować! Naraz stał się samą słodyczą i łagodnością. Jego ręce już poczęły ją pieścić. Powoli, lecz nieubłaganie pochylał się nad jej ustami, które zdawały się go fascynować. W nagłym przebłysku świadomości Marianna pojęła, że zamierza powtórzyć tamtą noc w stodole, zmusić ją, by na nowo przeżyła znane już, niemiłe doświadczenie miłosne. Zareagowała gwałtownie, odepchnęła go z całych sił i wrzasnęła: - Ach, nie! Jeden ruch bioder i już stała na nogach, gdy tymczasem Jean przytrzymywał się łóżka, by nie spaść na podłogę. Wygładziwszy palcami zagniecenia na sukni, Marianna skrzyżowała ręce, spoglądając wyzywająco na napastnika. - Za kogo mnie pan bierze? Wchodzi pan tu, lży mnie, bije, a potem nagle pan sobie wyobraża, że wystarczy wyjęczeć kilka słów o miłości, a ja się panu rzucę w ramiona? Pan mnie kocha? Jestem bardzo rada, ale, mój drogi panie, proszę mi wyświadczyć tę łaskę i jak najszybciej się stąd wynieść! Nie mam najmniejszej ochoty powtórzyć ... rozmowy z panem z tamtej nocy! Tym razem on wstał, bezwiednie otrzepując spodnie. Na jego posępnej twarzy malował się smutek. - Jak mogłem myśleć choć przez chwilę, że kochałaś mnie... tam, w Bretanii! W przypływie dziecinnej złości dziewczyna zawołała zuchwale: - Ja? Kochać pana? Pan chyba oszalał! Po prostu był mi pan potrzebny, to wszystko. Rzucona obelga była zbyt podła, by nie usprawiedliwić jego głębokiego rozczarowania. Z ponurym spojrzeniem podszedł wreszcie do drzwi i otworzył je. Na progu jednak odwrócił się. - Nie chciałaś mnie, tym gorzej dla ciebie, Marianno! Będziesz tego żałowała!

- Nie sądzę! Żegnaj! Usłyszała, jak schodzi po schodach, po czym opadła na fotel i nalała sobie parę kropel wina, by uspokoić się po przeżytych wzruszeniach. W miarę jak opuszczał ją gniew, usiłowała się zastanowić nad rzuconą przez niego groźbą, doszła jednak do wniosku, iż jest to groźba bezpodstawna, podobna do tych, które rzucają dzieci, kiedy nie chcemy spełnić ich żądań. Skoro ją kocha, nie ośmieli się wyrządzić jej krzywdy! Dała tym dowód jakże naiwnej niewiedzy na temat męskiej próżności. Marianna ciągle jeszcze oddawała się z lubością pełnym nadziei myślom, przypominając sobie, w jakim romansie główna bohaterka zmagała się z podobną sytuacją, gdy naraz drzwi do pokoju, gwałtownie pchnięte od zewnątrz, otworzyły się z hałasem. Wpadł Jean Le Dru w towarzystwie dwu żandarmów i wskazując oszołomioną dziewczynę palcem zawołał: - To ona! Jest emigrantką, która wróciła tu nielegalnie! Nazywa się Marianna d'Asselnat i jest książęcą agentką! Nim Marianna zdążyła się obronić, obaj przedstawiciele porządku chwycili ją za ramiona i wywlekli z pokoju. Na oczach przerażonego, choć pełnego godności Bobois i przyglądających się całej scenie ze spokojem i zainteresowaniem pozostałych klientów, dziewczyna, próbując bezskutecznie się uwolnić, została zniesiona na dół niczym tobołek i wepchnięta do powozu, który natychmiast ruszył. Siedząc już w owym ciasnym czarnym pudle o opuszczonych zasłonach, obok wąsatego żandarma, Marianna, wściekła i oszalała z oburzenia, poczęła wrzeszczeć, mając płonną nadzieję, że ktoś przybędzie jej z pomocą. - Moja paniusiu - powiedział spokojnie żandarm sadowiąc się wygodnie w kącie - proszę przestać krzyczeć, bo inaczej panią zaknebluję i zwiążę jak kurczaka! Niechno się pani uspokoi, tak będzie lepiej dla wszystkich. Pokonana, Marianna zaprzestała walki i skuliła się jak najdalej od swego strażnika. Jeśli pewnego dnia uda jej się dostać w swoje ręce tego nędznika Le Dru, już ona mu pokaże, gdzie raki zimują! A to podlec! Gniew wkrótce ustąpił miejsca łzom, ponieważ zaś czuła się zupełnie wyczerpana, a kołysanie fiakra działało usypiająco,

Marianna w końcu zasnęła, chociaż łzy nie zdążyły jeszcze obeschnąć na jej ładnej twarzyczce.

Książę, policjant i baron korsarz Znalazłszy się w samym środku nocy w celi więzienia Saint Lazare, nie do końca jeszcze rozbudzona Marianna poczęła się zrazu zastanawiać, czy to nie sen. Wyrwano ją z przytulnego i wesołego pokoiku tak brutalnie, że ciągle sądziła, iż śni jej się jakiś koszmar, powoli jednak zdała sobie sprawę z rzeczywistości. Stojąca na koślawym stoliku świeczka oświetlała wąską, wysoką izbę, do której za dnia światło wpadało przez zakratowane okienko, umieszczone na samej górze. Na szarych murach wilgoć rysowała wzory, przypominające mapy geograficzne, zaś z na wpół połamanej posadzki, z pokrytych rdzą zawiasów u drzwi, zewsząd wyzierały zniszczenia dawnego klasztoru. Co do umeblowania, składało się ono, poza stolikiem i taboretem, z bardzo wąskiego i bardzo twardego łóżka, o czym przekonała się Marianna siadając na nim, jako pościel zaś służyły siennik i lichy koc. Ponadto panowało tam zimno, jako że nie przewidziano żadnego ognia dla wygody więźniów. Toteż dziewczyna, pozostawszy w samej tylko sukni, gdyż nie dano jej czasu na zabranie płaszcza czy płóciennej torby, skrzyżowała ręce na piersiach, by choć w ten sposób trochę się rozgrzać. Znajdowała się w doprawdy krytycznej sytuacji. Zgodnie z tym, co wyjaśnił jej Nicolas Mallerousse, jako emigrantka, która powróciła nielegalnie, wiele ryzykowała. Tym bardziej że tak cenny dla niej list pozostał w torbie. Uczucia Marianny wahały się zatem pomiędzy beznadziejnością, gdy myślała o sobie, a złością, gdy myślała o tym nędzniku Le Dru, który wydał ją, gdyż nie chciała mu ulec. Ten ostatni stan duszy był z pewnością bardziej pobudzający, toteż tkwiła w nim z uporem, znajdując nawet odrobinę dodatkowego ciepła w owym gniewie, od którego wrzała jej krew. Zerwawszy z łóżka koc, otuliła nim plecy i jęła przemierzać w tę i z powrotem przydzieloną jej wąską przestrzeń, jej umysł zaś rozbudzał się coraz bardziej, w miarę jak się rozgrzewała. Musiała jasno pomyśleć, jako że nie zamierzała gnić w areszcie dopóty, dopóki policji napoleońskiej nie spodoba się zamknąć jej w jeszcze gorszym więzieniu albo też odesłać pod strażą do Anglii. Nie bardzo wiedziała, co się robi z emigrantami, którzy

potajemnie wracają, gdyż Nicolas nie uznał za stosowne jej o tym powiedzieć, zapewne aby jej nie wystraszyć, odgadywała jednak, że nie może to być nic przyjemnego. Oczywiście nie zdawała sobie sprawy, gdzie się właściwie znajduje. Wprawdzie gdy kazano jej wysiąść z powozu, żandarm oznajmił, iż dotarli do więzienia Saint - Lazare, lecz nic to nie znaczyło dla niej, która z więzień znała jedynie londyńską Tower i hulki w Plymouth. Tak czy inaczej, więzienia powinny leżeć w gestii ministra policji; to właśnie z nim należało się jak najszybciej zobaczyć. To prawda, nie miała już listu, w jej głowie jednak ciągle tkwiło zdanie, którego Nicolas kazał się jej nauczyć na pamięć, a które miała przed nim wyrecytować. Trzeba było zatem jak najprędzej spotkać się z tą wysoko postawioną osobistością, w tym celu zaś zwrócić na siebie uwagę tak, jak to tylko możliwe. Otaczająca cisza była dla niej nieznośna. Dla dodania sobie odwagi pomyślała o Jeanie Le Dru i o tym, co mogłaby mu zrobić, gdyby wreszcie łaskawy los zesłał jej go ze spętanymi rękami i nogami. Sposób okazał się skuteczny. Owładnięta silną złością i tym razem w zupełności rozbudzona, Marianna rzuciła się do drzwi i poczęła w nie mocno walić, wrzeszcząc na cały głos: - Chcę się widzieć z ministrem policji! Chcę się zobaczyć z ministrem policji! Początkowo nie było żadnej odpowiedzi, ale dziewczyna krzyczała dalej, nie zniechęcając się. Po chwili w korytarzu dał się słyszeć szelest kroków, po czym za okratowanym judaszem ukazała się surowa twarz zakonnicy. - Niech pani wreszcie zamilknie! Co to za hałasy! Pobudzi pani wszystkich! - Wszystko mi jedno. Zamknięto mnie tu wbrew prawu. Nie jestem emigrantką, nazywam się Marianna Mallerousse, jak jest napisane w moim paszporcie, którego nie pozwolono mi zabrać... I chcę się widzieć z ministrem! - Nikt nie budzi ministra w środku nocy dla jakiejś rozzłoszczonej pannicy! Proszę spać! Jutro też jest dzień i pani sprawa zostanie na pewno rozpatrzona.

- Jeśli to może zaczekać do jutra, nie rozumiem, dlaczego nie pozwolono mi spać spokojnie u siebie. Widząc pośpiech waszych żandarmów, można by sądzić, że się pali! - Mogłaby pani uciec! Należało mieć panią na oku! - Przykro mi, ale muszę zauważyć, że to, co siostra mówi, nie ma żadnego sensu. Właśnie zatrzymałam się w oberży po długiej i męczącej podróży. Zechce mi siostra powiedzieć, dlaczego i dokąd miałabym uciekać? Niewielki fragment zastygłej twarzy, widoczny spod czarno białego kornetu, stał się jeszcze bardziej bezosobowy. - Nie mnie dyskutować o trybie pani aresztowania, moja córko. Jest pani w więzieniu, a ja muszę wykonywać rozkazy i pilnować pani. Proszę być cicho i spróbować zasnąć. - Zasnąć? Kto by mógł zasnąć mając poczucie krzywdy? wykrzyknęła Marianna w dramatycznym uniesieniu. - Nie zasnę, dopóki moje wołanie nie zostanie wysłuchane. Proszę iść po ministra. On na pewno na mnie czeka! - Wysłucha pani równie dobrze jutro. A na razie proszę zamilknąć. Jeżeli pani nie przestanie się awanturować, każę panią zamknąć w karcerze, a tam z pewnością nie będzie pani lepiej. Nie dało się już nic zrobić, toteż Marianna, niezbyt chętna do znalezienia się w jakiejś ponurej ciemnicy, postanowiła mądrze zmienić ton. Nie uznała się jednak za pokonaną. - Niech będzie! Zamilknę. Ale niech siostra sobie zapamięta: mam dla ministra ważną, a nawet bardzo ważną wiadomość i być może okaże on wielkie niezadowolenie, jeśli z winy siostry ta wiadomość nie zostanie mu przekazana na czas. Ale jeśli niezadowolenie ministra jest siostrze obojętne... Nie było. Marianna odgadła to po nagle pełnej zaniepokojenia twarzy siostry, która, mogłaby przysiąc, zmieniła kolor. Obywatel Fouche, świeżo obdarzony tytułem książęcym, nie był zbyt łatwy we współżyciu. - Dobrze - mruknęła zakonnica. - Uprzedzę matkę przełożoną, a ona zrobi, co trzeba, jutro rano. Ale, na miłość boską, niech się pani uspokoi! Rzucała wokół siebie bojaźliwe spojrzenia. W istocie mieszkanki sąsiednich cel poczynały się budzić. Naokoło klitki

Marianny dało się słyszeć hałasy. Cisza jęła się zaludniać, pustynia ożywiać... co z całą pewnością nie przypadło strażniczce do gustu. Burknęła więc: - No i masz! Obudziła pani całe piętro. Stracę dobry kwadrans, żeby je uspokoić. Zasługuje pani na karcer. - Proszę się nie martwić - rzekła Marianna pojednawczo, już będę cicho. Ale niech siostra zrobi dokładnie to, co mi obiecała! - Niczego nie obiecywałam. Ale obiecuję. A teraz proszę zamilknąć. Twarz zniknęła, okienko się zamknęło. Więźniarka usłyszała, tym razem donośny i surowy, głos siostry, idącej wzdłuż korytarza i rozkazującej wszystkim spać. Zadowolona z tego, co osiągnęła, Marianna wróciła na siennik, pilnie nadstawiając uszu na otaczające ją odgłosy. Jakie były te kobiety, których sen zakłóciła? Jakie marzenia senne niechcący przerwała? Czy były to marzenia prawdziwych kryminalistek, złodziejek, dziewcząt zgubionych czy też niewinnych jak ona, schwytanych w tryby straszliwej machiny policyjnej? Odruchowo, przez zwykłą kobiecą solidarność, zainteresowała się owymi głosami bez twarzy, nieznanymi skargami. Ileż było takich jak ona, ofiar jednego bądź wielu mężczyzn? We wszystkich książkach, jakie czytała, z wyjątkiem być może przerażającej historii lady Makbet, przyczynę zguby każdej nieszczęśnicy stanowił mężczyzna. Rozmyślając tak o tych niewidocznych, a przecież obecnych kobietach, które los uczynił jej towarzyszkami, Marianna wcale o tym nie wiedząc wreszcie zasnęła. Kiedy się obudziła, słońce stało już wysoko, o ile było to możliwe w celi więzienia Saint Lazare, zakonnica strażniczka zaś znajdowała się przed nią z zawiniątkiem pod pachą. Po rzuceniu go na łóżko wypadły zeń prosta suknia z szarej wełny, szal i czepek z surowego płótna, szorstka, płócienna koszula, grube, czarne, wełniane pończochy i para chodaków. - Proszę zdjąć ubranie i włożyć to! - rozkazała zakonnica matowym głosem. Nie była to ta sama siostra co w nocy, Marianna zaś natychmiast wpadła we wściekłość:

- Mam włożyć coś tak okropnego? Nigdy w życiu! Przede wszystkim wcale tu nie zostanę. Dziś rano mam się widzieć z ministrem policji i... Twarz nowo przybyłej była tak samo bez wyrazu jak jej głos. Odznaczała się taką bladością i okrągłością, że zlewała się z kornetem, co dawało obraz księżyca w pełni, całkowicie pozbawionego charakteru. Najwidoczniej jednak jej właścicielka wiedziała, jak należy wykonywać polecenia. Nie zmieniając tonu powtórzyła: - Proszę się rozebrać i włożyć to! - Nigdy! Zakonnica nie rozzłościła się. Poszła na korytarz, wyjęła z kieszeni klekotkę i uderzyła nią trzy razy. Po kilku zaledwie sekundach do celi wtargnęły dwie energiczne postaci, z których strojów Marianna pojęła, iż są to dwie z jej towarzyszek. Prawdę powiedziawszy, gdyby nie ich damski ubiór, przypominałyby bardziej wąsatych grenadierów w spódnicach, tak były bowiem wysokie, barczyste i silnie zbudowane. Zresztą ich jednakowo błyszczące, szkarłatne policzki wskazywały na to, że więzienny wikt wcale nie jest taki nędzny, jak można by sądzić, i że, przynajmniej w przypadku obu dam, składa się nań także uczciwa porcja wina. W okamgnieniu oniemiała ze zgrozy Marianna została przez nie całkowicie rozebrana, a następnie odziana w więzienny uniform, zaś jedna z owych tymczasowych pokojówek nie zdołała się powstrzymać przed wymierzeniem jej głośnego klapsa; był to niewinny żart, który ściągnął na jego autorkę surową reprymendę. - Aż się prosiła, żeby to zrobić - usprawiedliwiała się kobieta. - Takie ładne kurczątko! Szkoda ją zamykać! Marianna tak mocno kipiała oburzeniem, że aż zaniemówiła, jednak lekceważąc obie baby, z którymi jej zdaniem nie warto było rozmawiać, napadła na pilnującą zakonnicę. - Chcę się widzieć z matką przełożoną! - oznajmiła. - To bardzo pilne.

- Matka przełożona powiedziała, że dziś panią przyjmie. Tymczasem proszę się zachowywać spokojnie. Na razie pójdzie pani ze wszystkimi do kaplicy. Chcąc nie chcąc, Marianna musiała opuścić celę w swych za dużych chodakach i dołączyć do apatycznego korowodu pozostałych więźniarek. W wysokim i wąskim korytarzu jakieś dwadzieścia kobiet posuwało się ciężko jedna za drugą, pokasłując, pociągając nosem albo pochrząkując, w gęstym odorze niedomytych ciał. Przypominało to raczej stado niż pochód. Wszystkie spojrzenia wyrażały jednakową bezmyślność, gnuśność i rezygnację, wszystkie stopy jednakowo szorowały po nierównej posadzce, wszystkie ramiona przybierały jednakowo zgarbioną postawę. Jedynie wzrost i włosy: blond, czarne, kasztanowe bądź siwe, wymykające się spod czepków z surowego płótna, pozwalały rozróżnić mieszkanki Saint Lazare. Przetrawiając własną urazę i niecierpliwość, Marianna dołączyła do szeregu, lecz wkrótce spostrzegła, iż idąca za nią więźniarka zabawia się skrobaniem jej marchewek. Za pierwszym razem uznała, że to niechcący, i poprzestała tylko na odwróceniu się. Z tyłu posuwała się niska, otyła, jasnowłosa kobieta o zaspanym wyglądzie i ciężkich, białych powiekach, zakrywających nieokreślonego koloru oczy. Miała czyste ubranie, na jej miękkich wargach zaś widniał bezwiedny półuśmieszek, który sprawił, że Marianna z miejsca zapragnęła ją spoliczkować. Kiedy ponownie poczuła kopnięcie ostrego trepa w kostkę, warknęła półgłosem: - Niechże pani trochę uważa, to boli. Nie było odpowiedzi. Tamta miała oczy spuszczone. Na jej bezbarwnej twarzy nadal malował się idiotyczny uśmieszek, chodak zaś po raz trzeci skrobnął piętę Marianny, i to tak mocno, że z bólu nie mogła powstrzymać jęku. Cierpliwość nie była jej mocną stroną, minione godziny zaś wyczerpały jej ostatnie resztki. Odwróciwszy się sztywno, wymierzyła swej towarzyszce o nalanej twarzy siarczysty policzek. Tym razem ujrzała spoglądające na nią oczy nieokreślonej barwy, przypominające w dziwny sposób oczy żmii, którą pewnego dnia podczas polowania rozdeptał kopytem

jej ulubiony koń, Sea Bird. Dziewczyna nie powiedziała ani słowa, rozchylone usta ukazały jednak zepsute zęby, po czym rzuciła się głową naprzód, celując prosto w żołądek swej przeciwniczki. Natychmiast wszystkie więźniarki zatrzymały się wokół obu kobiet, by lepiej widzieć, instynktownie odsuwając się dla zrobienia miejsca walczącym. Dało się słyszeć zachęcające okrzyki, wszystkie pod adresem przeciwniczki Marianny: - Naprzód, Dziewiarko! Wal mocno! - Rąbnij ją! To arystokratka! Książęce nasienie! - Załatw ją! Słyszałaś, jakiego wrzasku narobiła w nocy? Chciała się widzieć z ministrem policji! - To szpicel! Trza jej dać szkołę! Przerażona tym wybuchem nieoczekiwanej nienawiści, Marianna zdołała uniknąć ciosu głową, zadanego przez przeciwniczkę, która najwyraźniej robiła wszystko, by spełnić żądania współtowarzyszek. Dziewiarka cofnęła się, by zaatakować na nowo. Bezwiednie poruszała szczękami, jakby wyrażając w ten sposób podłe pragnienie zabicia. Jej bezbarwne oczy rzucały ponure błyski i nagle w dłoni potwornego babsztyla Marianna ujrzała krótkie, lecz ostre lśniące ostrze. Czoło pochodu poczynało już wchodzić na schody, dziewczyna zaś pojęła, że jest zgubiona. Grupa więźniarek odgradzała ją od korytarza, wśród nich zaś z przerażeniem rozpoznała dwóch dragonów, którzy ją rozebrali. Wszystkie te nieszczęśnice jak jeden mąż stanęły przeciw nowo przybyłej i zamierzały wspólnie załatwić z nią porachunki. Jeśli udałoby się jej uniknąć ciosu nożem ze strony Dziewiarki, nie ominęłyby jej razy ze strony pozostałych, spostrzegła bowiem, że dwie lub trzy spośród więźniarek już zdążyły zdjąć trepy, gotowe ją zatłuc, w razie gdyby nie dała sobie poderżnąć gardła. Jeden z trepów posiadał zresztą długie, śmiertelne ostrze. Marianna z niepokojem spojrzała w kierunku schodów. Jednakże idąca na czele pochodu siostra musiała już być na dole, wszystko zaś szło przerażająco szybko. Za chwilę będzie martwa, bezsensownie zamordowana przez półwariatki. Wszystkie te obce kobiety zdawały się pragnąć jej śmierci niczym jakiejś szczególnej przyjemności. Wobec tego, oszalała

ze strachu, wrzasnęła, podczas gdy Dziewiarka nacierała na nią z podniesionym nożem: - Na pomoc! Ratunku! Jej krzyk prześwidrował mur przytłumionych, szepczących głosów, które otaczały ją warstwą odrażającej nienawiści. Nóż trafił o włos od jej głowy. Robiąc jednak unik, dziewczyna zbliżyła się do jednej z więźniarek z trepami i niewiele brakowało, a ciężki chodak trzasnąłby ją prosto w czoło. Cios jednak nie trafił z całą siłą, zaś gęstości własnych włosów i czepkowi mogła zawdzięczać to, że jej nie zamroczyło. Gdzie jednak miała szukać schronienia? Dziewiarka już szykowała się do ponownego natarcia, z tym idiotycznym uśmieszkiem, który przerażał Mariannę. Wokół siebie zaś biedaczka widziała same wykrzywione twarze, na których malowało się nikczemne okrucieństwo. Skąd się wzięły tak odrażające istoty? Jej wołanie o pomoc zostało jednak usłyszane. Nim Dziewiarka zdążyła rzucić się na nią po raz trzeci, zakonnica strażniczka wróciła w towarzystwie innej siostry, dzierżącej ogromną pałkę. Pod naporem razów i kuksańców krąg wiedźm rozerwał się. Zakonnica strażniczka chwyciła Dziewiarkę za ramię i gwałtownym ruchem wyrwała jej nóż, podczas gdy jej towarzyszka, rozdając niezbyt ewangeliczne, za to świadczące o sile jej potężnych mięśni ciosy, zmusiła kobiety do stanięcia w szeregu. Marianna, która upadła na ziemię, by uniknąć uderzeń, również znalazła się na nogach szybciej, niż by sobie tego życzyła. Od razu też posypały się oskarżenia: - Dziewiarka tylko się broniła, proszę siostry! Ta szpiclówa chciała ją udusić! - ryknął jakiś głos. - To nieprawda! - zaprotestowała oskarżona. - Ja ją tylko spoliczkowałam, ponieważ kopała mnie po nogach. - Kłamczucha! Fuj... fuj... Wstrętna szpiclówa! Chciałaś ją zabić. - A nóż? - krzyknęła wyprowadzona z równowagi Marianna. - Może to ja go miałam? - Pewnie! - zawołała chuda wysoka dziewczyna, której zbyt czerwone policzki zdradzały gruźlicę. - Z trudem ci go odebrała! Łajdaczka!

Tak wielki fałsz i zakłamanie wzbudziły bunt Marianny do tego stopnia, że zapomniała o podstawowych zasadach ostrożności. Kobiety te były jedynie nikczemnymi zwierzętami, ona zaś instynktownie dostosowywała się do ich poziomu. Już miała się rzucić z pazurami na najbardziej wojowniczą z nich, gdy tymczasem Dziewiarka z prawdziwym mistrzostwem poczęła płakać, że „arystokratka" chciała ją zabić. Kiedy jednak za bardzo się rozpędziła, poczuła, że ktoś ją mocno związał i zmusił do pozostania na miejscu. - Dosyć tego! - zagrzmiał twardy głos siostry. - Wszystkie do kaplicy! I spróbujcie poprosić Boga o wybaczenie waszych postępków! Co do pani, to załatwimy sprawę z matką przełożoną, po mszy! Dla krnąbrnych mamy karcer! Uspokojone i zadowolone na myśl, że „nowa" zapłaci, i to zapewne za wszystkie, więźniarki grzecznie wróciły do szeregu, podczas gdy Marianna, oburzona i zbuntowana, została pociągnięta za resztą silną pięścią zakonnicy strażniczki. Zamknięto ją w jednej z budek, które stały wzdłuż kaplicy. Cała nawa składała się ze zbieraniny prostokątnych pudełek, w których było miejsce wyłącznie dla jednej osoby i skąd dało się widzieć tylko ołtarz. Każdą więźniarkę zamykano tam na klucz, tak że nie mogła się porozumiewać z innymi, co zapobiegało wszelkiemu zamieszaniu i pozwalało siostrom spokojnie zasiąść na chórze, każdej w swoim rzędzie. Płonąc wciąż szczerym buntem i oburzeniem, jako że z zachowania strażniczki wywnioskowała, iż uważają ją za winną, i to za jedyną winną, Marianna nie usłyszała ani słowa z mszy. Zapomniała nawet o okropnym strachu, jaki przeżyła, i owładnięta była tak wielkim gniewem, że nie pomyślała, by się ukorzyć, nawet u stóp Pana, ponadto rozpierała ją tak wielka pewność własnej słuszności, że nie błagała o niczyją pomoc. Po swej przeklętej nocy poślubnej nabrała kategorycznych przekonań na temat sprawiedliwości, zarówno boskiej, jak i ludzkiej. W świecie, w którym racja jest zawsze po stronie kanalii, należało mieć dziób, ostre paznokcie, a nawet pazury, jeśli zamierzało się przeżyć. Chrześcijańska pokora nigdy nie była jej mocną stroną teraz jednak nie chciała nawet o niej słyszeć.

- Panie - wymamrotała i była to jej jedyna modlitwa, przestań przyznawać rację tym, którzy pragną mi wyrządzić krzywdę, chociaż nie zrobiłam im nic złego! Skoro jesteś sprawiedliwy, Boże, właśnie teraz nadszedł odpowiedni moment, by to udowodnić. Inaczej zaraz zaciągną mnie do ciemnego, wstrętnego karceru, skąd tylko Ty wiesz, kiedy wyjdę. Umocniona ową modlitwą w postaci nakazu oraz myślą, że będzie się bronić, dopóki pozostanie w niej choć odrobina energii, Marianna pozwoliła się jako ostatnia wywlec ze swego pudełka, po czym w otoczeniu dwóch sióstr strażniczek zaprowadzić do matki przełożonej, przed wysokie drzwi, z których farba koloru czekolady schodziła całymi płatami. Jedna z zakonnic zapukała. - Wejść! - odpowiedział czyjś suchy głos, który nie wróżył nic dobrego. Drzwi otworzyły się. Jedna z sióstr lekko pchnęła Mariannę i zamknęła je. Wówczas dziewczyna pojęła, że mimo iż znajdowała się w gabinecie przełożonej, o czym świadczyły rozmieszczone wszędzie obrazy i przedmioty kultu, nie miała do czynienia z zakonnicą. Właścicielem suchego głosu okazał się chudy mężczyzna średniego wzrostu, który z rękami założonymi do tyłu stał w obramowaniu okna. - Proszę wejść - powtórzył, widząc wahanie Marianny, czekającej na brzegu obszernego, zniszczonego dywanu, który przykrywał podłogę - i proszę siadać! - Powiedziano mi, że mam się stawić przed matką przełożoną - rzekła starając się, by jej głos zabrzmiał jak najbardziej pewnie. - Jak się pani zapewne domyśla, to nie ja! Ale mam nadzieję, że nie będzie się pani uskarżała na zamianę, skoro przez całą noc domagała się pani widzenia ze mną. Nagła fala radości oblała rumieńcem policzki dziewczyny. - Och! Pan jest... - Ministrem policji, dokładnie tak! A ponieważ jestem gotów pani wysłuchać, proszę mówić, proszę mi powiedzieć, co pani ma do powiedzenia! Ów wypowiedziany stanowczym tonem rozkaz nie miał na celu dodania odwagi Mariannie, już i tak przybitej z powodu

ostatnich wydarzeń. Mężczyzna w oliwkowym surducie, ozdobionym czerwoną wstążką, która podkreślała dodatkowo bladość jego cery, barwy starej kości słoniowej, miał w sobie coś niezłomnego i niedostępnego, co ją intrygowało. Jego chuda, pociągła twarz o wąskich ustach i ciężkich, opadających powiekach sprawiała wrażenie dziwnej mieszaniny nieugiętości i inteligencji. Spoczywająca w szerokich fałdach jedwabnego halsztuka broda odznaczała się zdecydowaniem, lecz nie sposób było odczytać wyrazu jego oczu spod grzywki siwych, niemal białych włosów, przylegających do czoła krótkimi kosmykami. Zbyt długi tułów, zbyt wąskie ramiona, źle ukryte pod ubraniem uszytym przez dobrego krawca, nadawały mu jakiejś dziwacznej miękkości, która nie wykluczała wszakże pewnego uroku. Marianna zaś, dla której policjant był czymś w rodzaju nierozumnego bydlęcia, siepaczem w najlepszym stylu powieści pana Thomasa Smoletta, stwierdziła, iż jest to osobnik zasługujący na to miano, chociaż być może niebezpieczny, i że ów były rewolucjonista nosi swój tytuł książęcy z niejaką swobodą. Z rękami ciągle splecionymi na plecach, Fouche rozpoczął wolny spacer wzdłuż pokoju, czekając na opowieść dziewczyny. Jako że nic się nie działo, zatrzymał się przed nią i pochyliwszy się zapytał z sarkazmem: - No co? Zaniemówiła pani? O mało nie wysłała pani zacnych sióstr na ulicę w środku nocy, żeby mnie szukały, a teraz, kiedy jestem tutaj, nie wykrztusiła pani ani słowa. Czy mam pani pomóc? Marianna podniosła nań pełne lęku spojrzenie. - Jeśli to panu nie przeszkadza, tak by było lepiej - odparła szczerze. - Nie wiem, od czego zacząć. To naiwne wyznanie wywołało uśmiech ministra. Przyciągnąwszy krzesło naprzeciwko więźniarki, usiadł na nim. - Niech będzie! Przyznaję, że w pani wieku nie ma się wprawy w policyjnych przesłuchaniach. Jak się pani nazywa? - Marianna Anna Elżbieta d'Asselnat de Villeneuve. - A więc jest pani emigrantką. To poważna sprawa! - Miałam zaledwie parę miesięcy, kiedy po śmierci rodziców na szafocie wywieziono mnie do Anglii, do ciotki, jedynej

bliskiej krewnej, jaka mi pozostała. Czy w takim przypadku jest się rzeczywiście emigrantką? - Można powiedzieć, że została pani emigrantką nie z własnej woli. Proszę mówić dalej. Niech mi pani opowie całą historię! Tym razem Marianna nie zawahała się ani przez chwilę. Nicolas doradził jej jak największą szczerość wobec księcia Otranto. Oczywiście postarał się opisać w liście całą sytuację, skoro jednak ów list został „Pod Złotym Kompasem" albo nawet zaginął, lepiej było wyspowiadać się ze wszystkiego. Co też uczyniła. Kiedy skończyła, ze zdziwieniem spostrzegła, iż jej rozmówca szuka czegoś w kieszeni i wyjmuje z niej kartkę, którą natychmiast rozpoznała. Był to list od Black Fisha. Uśmiechając się nieznacznie, Fouche począł wymachiwać nim swymi długimi, chudymi palcami. - Ależ - zawołała Marianna zdławionym głosem - to mój list! Po co kazał mi pan wszystko opowiadać, skoro pan już to wiedział? - Żeby sprawdzić, czy mnie pani okłamie. Egzamin okazał się zadowalający, młoda damo, ponieważ już to przeczytałem. - Och! - wykrzyknęła dziewczyna. - Rozumiem. Żandarmi musieli przeszukać mój pokój. Znaleźli ten list i go panu oddali. - Dalibóg nie! Nie pomyśleli o tym. Proszę nie mieć im tego za złe. Po prostu ktoś, kto był świadkiem pani aresztowania i okazał swoje oburzenie, przyniósł mi pani bagaż do ministerstwa z samego rana. - To ten dobry pan Bobois! Jakie to miłe z jego strony! Zapewne nic nie zrozumiał i... - Proszę wreszcie przestać paplać bez sensu! Kto mówi o Bobois, młoda damo? Nigdy by się nie odważył na czyn, który spełnił pani oddany rycerz; posunął się on nawet do tego, by wtargnąć do mojej sypialni. O mały włos ten diabeł nie wyciągnął mnie z łóżka! To prawda, że czuł się trochę odpowiedzialny za pani aresztowanie. Marianna nie mogła powstrzymać ciekawości, słysząc te całkowicie niezrozumiałe dla niej słowa. Zapominając, że jest więźniarką i z kim ma do czynienia, zawołała:

- Na miłość boską, panie ministrze, niech teraz pan przestanie grać ze mną w zgadywanki. Nie rozumiem nic z tego, co pan mówi. Kto się za mną wstawił? Kto przyszedł panu robić awanturę? Kto chciał pana wyciągnąć z łóżka? Fouche wyjął z kieszonki tabakierkę, wziął szczyptę tabaki, powąchał z lubością, po czym oznajmił przyjaznym tonem: - Kto? Surcouf, a któżby inny? Tylko korsarz ośmieliłby się nastawać na ministra. - Ależ ja go nie znam! - wyjąkała dziewczyna, ku swojemu zaskoczeniu stwierdzając, że w jej życiu po raz kolejny pojawił się ów nieznajomy, który zdecydowanie zdawał się robić wokół wiele hałasu. - On pani też nie, ale zdaje się, że wywarła pani na nim wrażenie, i to tym silniejsze, że, jak wywnioskowałem, to jeden z jego ludzi panią zadenuncjował. - Zgadza się. Ten człowiek to jeden z uciekinierów z hulków w Plymouth. Przebył podróż i rozbicie statku razem ze mną i nigdy nie chciał przyjąć do wiadomości, że nie jestem książęcym szpiegiem. Pomimo obietnicy danej Black Fishowi nie wspomniała jednak o przygodzie w stodole, nie bez racji przypuszczając, iż takie rzeczy nie interesują policji. - Jak widać, pewni ludzie miewają obsesje - zauważył dobrodusznie Fouche. Zażył kolejną dawkę tabaki, po czym westchnął: - Dobrze! Teraz pozostaje pani tylko przekazanie mi wiadomości od Mallerousse'a. Mam nadzieję, że pani ją pamięta? - Słowo w słowo! Brzmi to tak: „Dawni wspólnicy Saint Hilaire'a, Guillevica, Thomasa i La Bonte przybili do Morbihan i skierowali się do Ploermel. Na ogół sądzi się, że szukają agenta ukrytego przez Saint - Hilaire'a, ale być może to nie jest ich prawdziwym celem." W miarę jak Marianna mówiła, Fouche coraz bardziej marszczył brwi i czoło. Następnie wstał i ponownie począł przemierzać pokój. Dziewczyna z niepokojem spostrzegła, że mruczy pod nosem jakieś słowa, świadczące o jego złym humorze.

W końcu oznajmił z niezadowoleniem: - Mallerousse musi mieć do pani całkowite zaufanie, żeby powierzyć jej tej wagi informację! Drżę na myśl, co mogło się pani przytrafić po drodze! - To aż tak ważne? Przenikliwe oczy ministra wpatrywały się uporczywie w dziewczynę, jakby chciały zbadać głębię jej spojrzenia. - Bardziej, niż pani sądzi... a pani pytanie dowodzi, że nie jest pani w żaden sposób związana z Komitetem Londyńskim, bo inaczej znałaby pani osoby, o których mowa. W każdym razie dziękuję pani. Może pani iść się ubrać. - Ubrać? Ale w co? I po co? - W pani rzeczy, które są tam, za parawanem. Nie trzeba dodawać, że jest pani wolna, ale chcę, żeby opuściła pani więzienie dyskretnie. No, niech się pani ubiera, prędko, ja panią zaprowadzę. Pójdę po matkę przełożoną. Mariannie nie trzeba było tego dwa razy powtarzać. Wskoczyła za parawan, wysoki, z czarnej, zzieleniałej skóry nabitej miedzianymi gwoździami, i z radosnym pośpiechem zrzuciła z siebie strój więźniarki. Nie nosiła go wprawdzie zbyt długo, wystarczająco długo jednak, by nabrać doń wstrętu, toteż z uczuciem prawdziwej ulgi i ogromnej rozkoszy włożyła znowu delikatną koszulę, amarantową suknię, miękki płaszcz i ładny kapelusz. W posępnym pokoju nie było żadnego lustra, lecz Marianna nie dbała o to. Najważniejsze to jak najszybciej znowu być sobą! Gdy wyszła całkowicie gotowa, stanęła oko w oko z tęgą, a zarazem majestatyczną zakonnicą, której nalana od tłuszczu twarz nosiła ślady dawnej urody. Była to bez wątpienia przełożona, która uśmiechnęła się życzliwie do swej niedawnej podopiecznej. - Cieszę się, że nie zostaje pani dłużej. Obawiam się, że spędzone tutaj godziny pozostawią przykre wspomnienia. - Trwało to tak krótko, matko, że prędko o tym zapomnę. Jeden ukłon, kilka słów pożegnania i Marianna, eskortowana przez Fouchego, znalazła się w korytarzu, drepcząc za małą siostrą, która zaprowadziła ich do schodków, wiodących prosto do miejsca, gdzie pod sklepieniem czekał powóz ministra.

Matka przełożona wolała, by pozostałe więźniarki nie dowiedziały się o odejściu dziewczyny. Będą myślały, że zamknięto ją w karcerze i tyle. - Dokąd mnie pan zabiera? - zapytała Marianna. - Jeszcze nie wiem. Muszę podjąć decyzję. Zjawiła się pani u mnie tak niespodziewanie, że muszę mieć trochę czasu do namysłu. - Wobec tego, jeśli to panu nie sprawi różnicy, proszę mnie zawieźć gdzieś, gdzie mi dadzą jeść. Od wczorajszego wieczoru nie miałam nic w ustach i umieram z głodu! Fouche uśmiechnął się na widok jej młodzieńczego apetytu. - Myślę, że da się panią nakarmić. Proszę wsiadać - rzekł wkładając trzymany w ręce kapelusz. Jakaś dłoń w rękawiczce z jasnej wielbłądziej skóry wysunęła się z powozu by pomóc dziewczynie wsiąść, a czyjś głos zawołał: - Ach! Cieszę się, że odzyskała pani wolność. Raczej uniesiona niż podciągnięta przez ową mocną dłoń, Marianna usiadła na aksamitnych poduszkach powozu, naprzeciw uśmiechniętego mężczyzny, w którym natychmiast rozpoznała barona Surcoufa. Widząc, że wczorajsza więźniarka wraca w towarzystwie ministra policji i jego najlepszego klienta, zacny Bobois odczuł ogromną ulgę, która przejawiła się w błyskawicznej wprost szybkości, z jaką podał zamówiony przez Surcoufa posiłek. Jako że zbliżało się południe, „Pod Złotym Kompasem" skończono właściwie przygotowania do obiadu. Marianna zdążyła zaledwie się odświeżyć, nim usiadła przy stole. Fouche, mający coś do załatwienia w ministerstwie, oddalił się mówiąc, iż oczekuje Marianny około czwartej w gmachu przy bulwarze Malaquais, aby powiadomić ją o decyzjach, jakie poweźmie w stosunku do niej. Na razie dziewczyna i jej nowy przyjaciel zajęli miejsce przy nakrytym białym obrusem stole, uginającym się od całego mnóstwa potraw, które mogłyby zaspokoić najbardziej wybredny gust. Pomiędzy Surcoufem a Marianną narodziło się uczucie natychmiastowej wielkiej sympatii. Kwadratowa, lwia twarz korsarza tryskała energią budzącą zaufanie, zaś jasne spojrzenie

jego niebieskich oczu skłaniało do szczerości. Z całej jego żywotnej postaci biły entuzjazm, radość życia i władczość. Oberżysta i służące czyhali na najmniejsze skinienie, po czym przybiegali z taką gorliwością, jakby byli marynarzami na pokładzie jego statku. Zajadając obiad, Marianna pomyślała, iż świadczy on, bardziej niż cokolwiek innego, o głębokich zmianach w je; życiu. Mówiono, iż ów uśmiechnięty mężczyzna był korsarzem, królem korsarzy, Anglia zaś nie miała bardziej zaciętego i groźnego wroga niż on. A tymczasem ona, dawna właścicielka Selton Hall, siedziała obok niego, dzieląc się z nim chlebem i solą z tatą naturalnością, jakby się znali od zawsze. Co by na to powiedziała ciotka Ellis? Sama zresztą nie pojmowała, dlaczego tu jest i dlaczego ów nieznajomy zainteresował się nią do tego stopnia, by stanąć w jej obronie z taką energią, że naprzykrzał się nawet ministrowi w jego własnym domu. Czy miał w tym jakiś ukryty cel? Prawdę powiedziawszy, gdy Surcouf patrzył na Mariannę, przybierał ów rozanielony wyraz twarzy, jaki mają dzieci po otrzymania wyjątkowo pięknej zabawki. W ich oczach widać wówczas niebotyczny zachwyt, z ledwością jednak zbierają się na odwagę, by dotknąć zrealizowanego marzenia, Podobnie Surcouf. Czerwienił się pod opalenizną, gdy Marianna się doń uśmiechała, kiedy zaś przez nieuwagę dłoń dziewczyny muskała leżącą na obrusie jego rękę, cofał ją nieśmiało. W gruncie rzeczy bawiło ją to, gdyż Marianna była już zanadto kobietą, by nie znaleźć przyjemności w tej grze. Co wcale jej nie przeszkadzało docenić wybornej kuchni mistrza Bobois! Mimo że Marianna miała wilczy apetyt, nie dorównywał on jednak w niczym apetytowi Surcoufa. Pochłaniał metodycznie jedno danie po drugim, w ilościach zaiste niebywałych. Pełna podziwu dla jego możliwości, odczekała do przerwy, aby zadać palące jej wargi pytanie: - Czy mogę... zapytać, co pan zrobił z Jeanem Le Dru? - Przepędziłem go! - odparł lakonicznie Surcouf. - Co? Przepędził go pan? Ale... dlaczego? - Chłopak zdolny wepchnąć kobietę, a zwłaszcza młodą dziewczynę, w szpony policji nie może pozostać u mnie na

służbie. Wojna to męska sprawa, panno Marianno. Prowadzą ją mężczyźni za pomocą męskich środków. Denuncjacja do nich nie należy. A... miłość nie usprawiedliwia wszystkiego! Na dźwięk tych słów policzki Marianny oblały się szkarłatem. - Miłość? Czy pan sądzi... - Że on panią kocha? To się rzuca w oczy. Najwyraźniej nie nienawidziłby pani do tego stopnia, gdyby nie stracił dla niej głowy. Ale powtarzam: w moich oczach to nie jest żadne wytłumaczenie! Proszę spróbować tej sałaty rzymskiej. Jest bardzo krucha. Dziobiąc sałatę Marianna stwierdziła, że wypędzenie Jeana Le Dru nie sprawi, by stał się znowu jej przyjacielem. Musiał żywić do niej straszną urazę, jego miłość zaś, jeśli to w ogóle była miłość, bez wątpienia przerodzi się w nieprzejednaną nienawiść. Wiedziała lepiej niż ktokolwiek inny, że potrafił on być zażartym wrogiem. Toteż wcale jej się nie uśmiechało ponowne z nim spotkanie. - O czym pani myśli? - zapytał korsarz, który przestał jeść, by się jej przyglądać. - Ciągle o tym chłopcu. Co się z nim stanie? Pan jest dla niego bóstwem. - Są inne okręty i inni armatorzy, nawet w Saint - Malo! Może pójść do mojego brata Nicolasa. Zresztą myli się pani myśląc, że Le Dru stawia mi w duszy ołtarze. Ma swoje bóstwo, ale nie ja nim jestem, lecz cesarz. Nie brak regimentów, w których można mu służyć, nawet tuż u jego boku! Temat został wyczerpany; nie było sensu do niego wracać. Marianna wolała porozmawiać o czymś innym i przez cały czas deseru skłaniała gospodarza do mówienia o sobie. Intrygował ją, a zarazem podobał się jej. Nie było to zbyt łatwe. Surcouf był skromny, dziewczyna pojęła jednak, że słowo „morze" stanowiło dlań rodzaj zaklęcia. Morze to była sama istota Surcoufa. To było powietrze dla jego płuc, krew dla jego żył. Jeśli zaś po powrocie z Madagaskaru chwilowo nigdzie nie wyruszał, to tylko dlatego, że zamiast zajmować się własnym okrętem organizował prawdziwą flotę, która miała służyć Francji i jej władcy na wszystkich morzach świata. W wieku

trzydziestu sześciu lat Surcouf był bogatym, potężnym w swoim kraju baronem cesarstwa i ojcem rodziny. Rzecz jasna, Marianna doznawała osobliwego wrażenia słysząc, jak sarka na „tych durnych Anglików", których zdecydowanie nie lubił, ale on również poznał na własnej skórze okropne hulki, od dzieciństwa zaś sam widok „Union Jack", płynącej z rozpiętymi żaglami, wystarczył, by ogarnęło go przerażenie. Chociaż nie uległ zaślepieniu. - Nelson to był naprawdę ktoś! - przyznał. - Wspaniały dowódca. Ale gdybym to ja dowodził flotą francuską zamiast tego idioty Villeneuve'a, nie zostalibyśmy pobici pod Trafalgarem i być może ten genialny jednooki gość żyłby jeszcze. Zresztą choćby z powodu jego śmierci nie uważam tej przegranej bitwy za totalną klęskę! Ten Anglik sam w sobie był wart całej floty. Wieńcząca posiłek filiżanka kawy dokończyła dzieła pogodzenia Marianny z życiem. Uwielbiała kawę, chociaż, jak dotąd, nie pijała jej zbyt często. Ciotka Ellis lubiła wyłącznie herbatę, lecz jedyny sąsiad, z którym utrzymywała jakiekolwiek stosunki, stary oryginał o nazwisku sir David Trent, spożywał ogromne ilości kawy. Właśnie u niego Marianna poznała smak owego aromatycznego napoju i oszalała na jego punkcie. Delektowała się swą filiżanką z tak wyraźną rozkoszą, że jej towarzysz natychmiast nalał jej następną. Podczas gdy piła, równie powoli jak poprzednią obserwował ją uważnie. - Co pani będzie teraz robić? - Nie mam pojęcia. Pan Fouche powiedział, że podejmie decyzję w mojej sprawie. - Oczywiście, najlepiej by było, gdyby pojechała pani do byłej cesarzowej, do Malmaison. - Byłej cesarzowej? Czy rozwód został już ogłoszony? - Minęło pięć dni, odkąd Józefina opuściła Tuileries, by więcej tam nie wrócić. Zamieszkała w swej posiadłości w Malmaison wraz z tymi osobami z dworu, które pozostały jej wierne. Jej córka, królowa Holandii, w ogóle się z nią nie rozstaje, ale obawiam się, że trafiłaby pani na bardzo smutną atmosferę. Z tego, co słyszałem, wylewa się tam sporo łez.

Wykrzywiając się straszliwie, korsarz przed swą towarzyszką dał wyraz wstrętowi, jakim napawają go łzy. - To mnie nie przeraża - rzekła Marianna łagodnie. - Wie pan, jak dotąd nie miałam wielu powodów do radości. - Fouche to oceni. Sądzę, że postąpi jak najlepiej dla pani. Chętnie zaoferowałbym pani gościnę w moim domu niedaleko Saint - Malo. Byłaby tam pani traktowana tak jak na to zasługuje, ale jest pani tak piękna, że boję się, iż... Zaczerwieniwszy się gwałtownie, nie dokończył zdania i uczynił całą ceremonię z dolania sobie kawy. Marianna pojęła: baronowej najprawdopodobniej nie spodobałaby się obecność dziewczyny w jej wieku u boku męża ani w jej domu, lecz nie zirytowała się tym. Zakłopotanie Surcoufa rozśmieszyło ją raczej. Widok tego pełnego energii mężczyzny, miotającego się pomiędzy pragnieniem pomożenia jej a lękiem przed niezadowoleniem własnej żony, był zabawny! Uspokoiła go jednak natychmiast. - Dziękuję. To miłe z pana strony, że chciałby mi pan zaofiarować dach nad głową, ale ja i tak wolę zostać w Paryżu, gdzie mam jeszcze jakąś rodzinę. Wydane przezeń westchnienie dobitnie świadczyło o żalu, jaki odczuwał nie mogąc zabrać jej ze sobą. Nie mógł jednak powstrzymać się, by nie szepnąć: - Szkoda! Byłbym taki szczęśliwy. Po czym, jakby wstydząc się wypowiedzianych słów, począł krzyczeć, że kawa wystygła, a Bobois zapłacił za wzruszenie korsarza. Nadeszła pora, by udać się do ministerstwa policji, toteż Surcouf kazał sprowadzić fiakra. Ku ogromnemu zaskoczeniu Marianna spostrzegła, że umieszczono w nim jej torbę podróżną. Wywnioskowała z tego, że Fouche na odchodnym udzielił instrukcji oberżyście i powstrzymała się od zadawania pytań. Fiakier ruszył powoli z powodu ciągle niemal panującego tłoku na ulicy Montorgueil. Ogrodnicy przybyli sprzedawać swe towary do Hal, wracali do Saint - Denis bądź Argenteuil, wraz z pustymi teraz wozami albo koszami, ułożonymi jeden na drugim. Na ulicy dało się słyszeć nieustanne krzyki, wołania czy

zaproszenia na jednego przed podróżą. Przed „Rocher de Cancale" stało zaledwie kilka powozów. Ruch panował tu przede wszystkim wieczorem, lecz w całym tym zgiełku Marianna, spoglądająca ciekawie przez drzwiczki, ujrzała sylwetkę i twarz, które prędko zniknęły wśród innych, instynktownie więc opadła z powrotem na poduszki. Dlaczego Jean Le Dru ukrywał się w tłumie? Dlaczego został na tej ulicy? Czy szukał okazji zbliżenia się do Surcoufa, by wrócić do łask, czy też chodziło mu o Mariannę? Pełne urazy spojrzenie, które spotkało się z jej wzrokiem, upewniło dziewczynę aż nadto co do jednego: miała w osobie Jeana Le Dru nieprzejednanego wroga. Usiłując jednak odpędzić od siebie przykre wrażenie, jakie to na niej sprawiło, odwróciła głowę w drugą stronę. Surcouf zaś, bardzo zajęty przyglądaniem się jej, nic nie zauważył. Gmach policji przy bulwarze Malaquais odznaczał się niezwykle piękną siedemnastowieczną architekturą, od chwili jednak, gdy Rewolucja wydarła go z rąk prawowitych właścicieli, rodziny de Juigne, spotykały go zmienne koleje losu. Przejście przez jego mury Komisji do Spraw Broni i Prochu, następnie Komisji do Spraw Nauczania Publicznego w niczym nie poprawiło sytuacji. Rzecz jasna, od roku 1796 obywatel Joseph Fouche, później Jego Wysokość książę Otranto, umieścił w nim rodzinę i biura, lecz minister miał skromne upodobania, przynajmniej odnośnie do swej paryskiej rezydencji. Bardzo nie lubił się popisywać, zachowując przepych dla swego wspaniałego zamku Ferrieres. Toteż gmach Juignego nie doczekał się nawet umycia, czcigodne ściany zaś pokrywała patyna czasu. Pokoje mieszkalne, w których królowała Bonne - Jeanne, surowa i brzydka pani Fouche, podobnie jak pokoje reprezentacyjne zachowały wprawdzie swą świetność, było to jednak zasługą dobrej jakości tkanin obiciowych oraz gospodarskich zalet pani domu, Fouche nie widział bowiem żadnego powodu, by czynić wydatki na ministerstwo. Ministerstwo to było zresztą ogromne. Natłok biur, zawalonych segregatorami, kartotekami, nad którymi czuwały całe zastępy pracowitych gryzipiórków, rozciągał się od tylnej strony ulicy Augustins (Dzisiejsza ulica Bonapartego (przyp.

aut.)) aż do ulicy Saints - Peres. Drewniane korytarze łączyły je z siedzibą ministra. Uwijał się tam osobliwy i urozmaicony tłum, w którym mieszały się wszelkie możliwe wyziewy, od wyszukanych perfum kobiet światowych, do o wiele mniej wyszukanych zapachów kapusiów i różnej maści informatorów. Otoczona ową dziwaczną atmosferą, ciągle jeszcze oczarowana krótką przejażdżką po Paryżu, Marianna przysunęła się do swego towarzysza. Barczysta sylwetka i silne ramię Surcoufa wydawały się wystarczającym oparciem, dzięki któremu można było bez zbytniego drżenia wytrzymać pewne ukradkowe spojrzenia czy pojawiające się i znikające w zakamarkach gmachu Juignego postacie. W istocie musieli wejść przez małe drzwi od strony ulicy Saints - Peres, jako że bulwar Malaquais był zatłoczony powozami i zaprzęgami, usiłującymi wjechać, a następnie wyjechać z podwórka olbrzymiego budynku, usytuowanego obok ministerstwa. Stało się to przyczyną ogromnego korka, który zmusił powóz Marianny do objazdu. - U księżnej d'Aremberg jest przyjęcie! - burknął woźnica Trza jechać naokoło. Z tego też powodu Marianna miała okazję wyrobić sobie ogólny, ujemny zresztą, pogląd na siedzibę ministerstwa. Czuć tu było kurzem, plotkami, szpiegostwem. Toteż z przyjemnością znalazła się w poczekalni ministerialnej, której pilnował odźwierny w surowej liberii. Ów ważny osobnik rzucił dziewczynie ciężkie spojrzenie. - Jego Wysokość oczekuje panny Mallerousse - oznajmił ale nikogo więcej! - Co to znaczy? - zawołał zdenerwowany korsarz. - Że mam rozkaz wprowadzić panienkę i tylko ją! - Ach, doprawdy? Zaraz zobaczymy. Chwyciwszy Mariannę za ramię, Surcouf naparł na podwójne drzwi, zagradzające drogę do gabinetu Fouchego. Minister siedział wewnątrz, obok marmurowego popiersia, przedstawiającego jakiegoś cesarza rzymskiego w wieńcu laurowym na głowie; przynajmniej tak się wydawało Mariannie. Pokój był mały i odznaczał się prostotą kontrastującą bardzo z zajmowanym przez jej użytkownika stanowiskiem.

Umeblowanie składało się z obszernego, zawalonego aktami i segregatorami stołu, z trzech czy czterech twardych krzeseł i szafy. Sam Fouche zaś popijał napar ziołowy, podany mu właśnie przez lokaja. Gwałtowne wtargnięcie Surcoufa sprawiło, że aż podskoczył. - Najwyraźniej nie ma pan ochoty mnie widzieć, obywatelu ministrze! - ryknął korsarz ciągnąc Mariannę do jednego z okropnych krzeseł. - Może mi pan wyjaśnić, dlaczego? Fouche, który się zakrztusił, po czym poparzył sobie palce rozlewając część ziół, potrzebował kilku chwil dla odzyskania oddechu. Podczas gdy lokaj pośpiesznie wycierał mu krawat i mankiety, ze śmiechem odsunął filiżankę. - Na miłość boską, drogi baronie, kiedy pan się wreszcie pozbędzie tego paskudnego zwyczaju wpadania do kogoś niczym huragan? - Kiedy ten ktoś będzie wobec mnie uprzejmy! Dlaczego zabronił mnie pan wpuszczać? - Ależ wcale nie zabroniłem pana wpuszczać! Czekałem na pannę Mallerousse, wydałem odpowiednie rozkazy i nawet mi do głowy nie przyszło, że odprowadzi ją pan aż tutaj. Czyżby spodobało się panu bawienie w niańkę? - Nic podobnego. Ale kiedy się kimś lub czymś zajmuję, robię to do końca! Chcę wiedzieć, co się z nią stanie. Wcześniej nie odejdę! I jakby dla podkreślenia silnego postanowienia, że nie straci ani słowa z tego, co zostanie powiedziane, Surcouf usiadł na kolejnym twardym krześle, splótł dłonie na gałce laski i czekał. Marianna powstrzymała uśmiech. Ten diabelski człowiek był nie do pokonania!... i nadzwyczajnie dodawał ducha. Można by z nim pójść na koniec świata, nie martwiąc się niczym! Tymczasem Fouche wydał westchnienie mogące przebić ściany. - Można by sądzić, że jestem jakimś potworem! Co pan sobie wyobraża? Że odeślę ją z powrotem do Saint - Lazare? Zamknę w klasztorze albo zaangażuję jako kantyniarkę dla grenadierów z gwardii? Nie może mi pan trochę zaufać? Surcouf nie odpowiedział, jednak jego wydęte wargi pozwalały mniemać, iż brak mu wspomnianego zaufania.

Fouche uniósł jedną brew, zażył porcję tabaki, po czym aksamitnym wprost głosem zapytał: - Czy ma pan coś przeciwko księżnej Otranto, mojej żonie? Przypominam, że mając czworo dzieci jest doświadczoną matką, całkowicie zdolną do zaopiekowania się młodą panną. Jednym słowem, zamierzam powierzyć jej naszą przyjaciółkę, którą zresztą polecił mi gorąco pewien stary kolega. Czy jest pan zadowolony? Zadowolony czy nie, korsarz nadal milczał, natomiast Marianna powstrzymała grymas. Wcale jej się nie uśmiechało mieszkać w tym nazbyt cuchnącym policją domu. Ponadto nie bardzo rozumiała, dlaczego Fouche, wyjąwszy rekomendację Black Fisha, interesował się nią aż do tego stopnia. Zapewne uczynił jej tym wielki zaszczyt i bez wątpienia powinna być mu nadzwyczaj wdzięczna, ale przecież nie po to przyjechała do Paryża. - Myślałam - zaczęła nieśmiało - że mogłabym zamieszkać u mojej kuzynki d'Asselnat. - Byłoby to możliwe jeszcze tydzień temu. Na nieszczęście pani kuzynka znalazła sposób, by o niej mówiono. Nie może się panią zająć! - Co to znaczy? - Że od pięciu dni jest w drodze do Owernii, gdzie pozostanie pod ścisłym nadzorem. Dodam tylko, że wcześniej przez trzy dni była gościem policji w więzieniu Madelonnettes. - Moja kuzynka w więzieniu? - wykrzyknęła Marianna, uderzona jakimś fatum, które zdawało się prowadzić ostatnich właścicieli jej nazwiska do karcerów. - Ale dlaczego? - Ponieważ wrzuciła do cesarskiego powozu list protestacyjny, godzący w życie prywatne Jego Wysokości. Zważywszy... gwałtowny charakter tego listu, uznaliśmy za stosowne wysłać pannę Adelajdę na wieś, gdzie będzie mogła odzyskać spokój. To zarówno dla jej, jak i dla naszego dobra! - W takim razie pojadę do niej! - oświadczyła stanowczo Marianna. - Nie radzę. Proszę nie zapominać, że pod prawdziwym nazwiskiem jest pani obecnie emigrantką, która wróciła potajemnie, a więc podlegającą surowemu prawu. Lepiej będzie,

jeśli pozostanie pani panną Mallerousse, osobą, z którą pani kuzynka nie powinna mieć do czynienia. Poza tym jej poglądy nie należą do tych, które życzyłbym sobie widzieć u pani, dla pani własnego bezpieczeństwa. Co powiedziawszy, Fouche, który zapewne uznał temat za wyczerpany, odwrócił się do Surcoufa, ze zmarszczonymi brwiami oczekującego końca rozmowy, i posłał mu najmilszy uśmiech. - Uważam, drogi baronie - szepnął - że może się pan teraz pożegnać z naszą młodą przyjaciółką, którą zaraz zaprowadzę do księżnej. Surcouf jednak nie ruszył się z krzesła. - Kuzynka jest podejrzana, zgoda! - powiedział. - Ale jest jeszcze inny członek rodziny. O ile wiem, nie aresztował pan cesarzowej? - Biedaczka! - westchnienie Fouchego ukazało w całej pełni współczucie, jakie żywił dla Józefiny. - Myślałem o niej, ale szczerze mówiąc raporty, jakie otrzymuję z Malmaison, wcale nie są zachęcające. Biedna cesarzowa płacze dzień i noc, odmawia widzenia się z kimkolwiek poza najbliższymi. Naprawdę nie ma teraz głowy, by zajmować się kimś innym, a zwłaszcza daleką krewną, której nigdy nie widziała. Sądzę, że trzeba trochę czasu. Później, gdy Jej Wysokość zacznie z powrotem nad sobą panować, nie omieszkam jej powiadomić. Na razie panna Marianna będzie się musiała zadowolić naszą opieką. Fouche wstał, co zdawało się oznaczać koniec audiencji, począł jednak szperać wśród zalegających biurko papierów. Zaraz też wydobył z nich jakiś list, który przebiegł wzrokiem, po czym oświadczył: - Uważam zresztą, drogi baronie, że nie zabawi pan dłużej w Paryżu i że będzie pan chciał czym prędzej wrócić do Saint Malo. Mam przed sobą raport, opisujący niezły numer, jaki wykonał jeden z pańskich ludzi. Gauthier, kapitan „Hirondelle", pod samym nosem Anglików odebrał z Guernesey pański dwumasztowiec „Incomparable", który został schwytany w listopadzie. - Nie może być?

Tym razem Surcouf zerwał się z krzesła. Oczy zabłysnęły mu radością, twarz spłonęła rumieńcem, zaś widniejąca na niej jeszcze przed chwilą nieufność jakby cudem zniknęła. Marianna pomyślała z odrobiną smutku, że spogląda teraz na ministra niczym na jakiegoś boskiego posłańca i że trochę o niej zapomniał. Cóż mógł bowiem być wart w życiu marynarza pociąg, jaki przez moment w nim wzbudziła, w porównaniu z tym, co stanowiło samą treść jego duszy: jego okrętami i ludźmi? Już złapał leżący na szafie kapelusz. - Pojadę dzisiejszym dyliżansem! Dziękuję za wiadomość, drogi ministrze! To najlepsza wieść, jaką mógł mi pan przekazać! W takim razie pozostaje mi tylko pana pożegnać. - Po czym, odwróciwszy się do Marianny, dodał ze szczerą uprzejmością: - I panią także. Wyjeżdżam spokojny o panią i życzę pani dużo szczęścia. Proszę o mnie pamiętać! Miał wyjechać, opuścić Paryż, pozostawiwszy ją w tym nieprzyjemnym domu! Mariannę ogarnęła fala goryczy. Odkryła nagle, że zaskakująco szybko przyzwyczaiła się do owego budzącego zaufanie solidnego towarzysza, którego lojalność nie ulegała wątpliwości. Być może dlatego, że przypominał jej Black Fisha. Miał ją teraz zostawić własnemu losowi, by ruszyć swoją drogą, nazajutrz zaś, albo jeszcze wcześniej, zapomnieć o niej! Instynktownie wyczuwała, iż ów mężczyzna jest człowiekiem niezwykłym. Wiało odeń szeroką przestrzenią, wolnością, radością życia, podczas gdy patrząc na wąską, bladą twarz Fouchego miała przed oczami, Bóg jeden wie dlaczego, wyłącznie światłocienie kaplic, szepczące głosy, dymy kadzideł i trudne tajemnice. Później, dowiedziawszy się, iż Fouche stawiał swe pierwsze kroki w zakonach i nauczał w Oratorium w Nantes, musiała przypomnieć sobie to wrażenie i lepiej je zrozumieć. Spontanicznym gestem wyciągnęła obie ręce do odchodzącego przyjaciela, usiłując powstrzymać łzy zawodu. - Dziękuję za wszystko! I błagam, proszę do mnie napisać! Uśmiechnął się nagle, po czym tak mocno uścisnął wyciągnięte dłonie, że omal nie krzyknęła. - Obiecuję. Będzie mi pani musiała jednak wybaczyć, że tak źle piszę! Nie jestem człowiekiem pióra, ale dla pani zrobiłbym

wszystko! Proszę mnie wezwać, gdy tylko będzie pani czegoś potrzebowała. Przybiegnę natychmiast! Złożywszy pośpiesznie pocałunek na nieoczekiwanie zlodowaciałych palcach Marianny, chwycił laskę i wyszedł nie odwracając się, odprowadzany nieodgadnionym spojrzeniem Fouchego, który, ledwie drzwi się za nim zamknęły, westchnął: - No cóż, moja droga, oto najwyższy stopień oddania. Moje gratulacje! Ten Surcouf to gruba ryba, którą trudno złowić! Myślałem, że już nigdy nie zdołam pani od niego uwolnić. Ale skoro mi się to udało, możemy teraz poważnie porozmawiać. - Czy do tej pory nie rozmawialiśmy poważnie? - I tak, i nie. Nie przestając mówić, Fouche potrząsnął znajdującym się pod biurkiem dzwonkiem. Z aktówką po pachą wszedł mały, żółty, ubrany na czarno człowieczek o zapadniętej klatce piersiowej i szepnął coś do ucha ministrowi. Był to Maillocheau, jego sekretarz. - Dobrze - odparł Fouche. - Proszę go wprowadzić obok. Zaraz tam idę. Przeprosiwszy grzecznie, iż musi na chwilę opuścić gościa, przeszedł do sąsiedniego pokoju, którego drzwi pozostawił otwarte dostatecznie szeroko, by Marianna mogła dojrzeć część owego pokoju - skromnie umeblowany salonik. Początkowo nie zwróciła na to uwagi. Gość, którego Fouche zamierzał tak prędko przyjąć, nie interesował jej. Była to bez wątpienia jakaś sprawa policyjna, może przestępca, którego należało przesłuchać? Istotnie, dały się słyszeć ciężkie kroki i pobrzękiwanie kajdan. Mężczyzna musiał być skuty. Mariannę przebiegł dreszcz, toteż zapragnęła odwrócić wzrok od drzwi, spojrzeć w okno, lecz Fouche właśnie zabrał głos... to, co mówił zaś z miejsca przykuło uwagę dziewczyny. - To pan jest baronem Herve de Kerivoas, prawda? - Istotnie! - Jest pan także szuanem, znanym pod nazwiskiem Morvan! Pański dwór w Bretanii służył kiedyś jako punkt kontaktowy pomiędzy powstańcami a Komitetem Londyńskim. A ostatnio Armand de Chateaubriand znalazł u pana schronienie.

Mężczyzna nie odpowiedział, otoczywszy się murem ciszy, której nie zamierzał przerywać. Marianna jednak wstała i cichutko podeszła do drzwi. Wystarczyły jej dwa kroki, by zobaczyć w pełnym świetle skutego człowieka. Był to istotnie Morvan, tym razem odziany w zielony frak i jasnoszare trykotowe, obcisłe spodnie, wpuszczone w wywijane buty. Lecz twarzy jego nigdy przedtem nie widziała. Była to twarz straszna, przecięta z jednej strony głęboką blizną, zakrywającą cały policzek i wydłużającą jedno oko, po czym ginącą we włosach, które ku zdziwieniu Marianny okazały się krótkie, jasne i kręcone. Ciemne warkoczyki, których wspomnienie zachowała, były zapewne peruką. Nie odnalazła w nim nic z mężczyzny, który ją więził, z wyjątkiem mocno zarysowanych ust, wygiętych w szyderczym grymasie, i zbyt silnego blasku oczu. Morvan wydawał się zupełnie spokojny. Stojąc naprzeciwko Fouchego i trzymając skute ręce przed sobą, spoglądał na swego rozmówcę z całkowitym znudzeniem, tak jakby został zmuszony do uczestniczenia w wydarzeniu, które go nie dotyczy. - A jednak - ciągnął dalej Fouche - nie z powodu udziału w powstaniu szuanów pana aresztowano i odstawiono do Vincennes, gdzie, jak sądzę, przebywa pan od czterech dni? Morvan skłonił się w milczeniu. - Zadenuncjowano pana jako herszta bandy napadającej na statki, działającej na wybrzeżach Paganii. Czy ma pan coś w tej sprawie do powiedzenia? Nadal ani słowa. Morvan zadowolił się wzruszeniem ramion. Cisza, jaka nastąpiła, wydała się Mariannie przytłaczająca. Przejeżdżający po bulwarze powóz lekko ją tylko zakłócił. Nie zwróciła nań zresztą uwagi. Przyglądała się twarzy pirata, zaskoczona, że dostrzega na niej tak wiele dumy. Morvan sprawiał wrażenie bardziej szlachetnego pomiędzy dwoma żandarmami i w kajdanach na rękach niż pod czarną maską pośrodku smaganej piorunami plaży. Ponownie dał się słyszeć chłodny głos ministra: - Woli pan milczeć? Proszę bardzo! Odprowadzić go do karceru. Może sędziowie coś z niego wydobędą.

Marianna nie widziała wychodzącego Morvana. Zdążyła tylko usiąść na swoim miejscu. Fouche właśnie wracał. Drzwi zamknęły się. Policjant zaaplikował sobie porcję tabaki, co trwało długą chwilę. Marianna, skrępowana, nie zdoławszy jeszcze ochłonąć ze wzruszenia, czuła na sobie ciężar jego wzroku, nie mając jednak dość odwagi, by stawić mu czoło. Od chwili, gdy Surcouf opuścił pokój, dokuczały jej osamotnienie i bezbronność. Widok Morvana do reszty pomieszał jej myśli. Dotarły do niej słowa Fouchego: - Dobrze! A teraz kolej na nas. Najpierw proszę wziąć to. Poszperawszy w szufladzie biurka, wyjął z niej pakiecik błyszczących rzeczy. Marianna ze zdumieniem rozpoznała swój naszyjnik z pereł i medalion, zawierający włosy królowej. Ponieważ spoglądała na nie, nie wiedząc, co powiedzieć, nie myśląc nawet, by je wziąć, Fouche wybuchnął śmiechem. - No, niechże się pani uspokoi! To pani własność, prawda? - Ależ... tak! Jak to się znalazło u pana? - Zabrałem to temu gentlemanowi, którego pani dopiero co widziała w towarzystwie dwu żandarmów. Bo przecież go pani widziała, prawda? W rzeczywistości wydostałem go z celi w Vincennes tylko po to, by go pani pokazać. Wiedziałem, że nie da się z niego nic wyciągnąć. Zaznaczam, że nie wróci już do Vincennes! - Dlaczego? - Ponieważ ucieknie w drodze powrotnej... oczywiście z naszą pomocą. Tym razem Marianna poczuła, że traci grunt pod nogami. Zapadający zmierzch powoli zacierał rysy dawnego oratorianina, nadal jednak ciążyło jej jego spojrzenie, domyślała się też, że się uśmiecha. Uśmiech ten wzmógł rosnący w niej strach, toteż spytała bezbarwnym głosem: - Zamierza pan pozwolić mu uciec? Temu piratowi? Ale dlaczego? - Ponieważ bardziej mi się przyda na wolności niż jako więzień. A propos, lepiej będzie, jeśli postara się pani unikać spotkania z nim: wierzy, że zadenuncjowała go młoda dziewczyna, przysłana z Londynu przez Komitet Rojalistów. Marianna poczuła, że blednie. Fouche dodał:

- Proszę się jednak zbytnio nie martwić! Dopóki ja będę panią chronił, nie ma się pani czego obawiać. Nadal wiem wszystko... i wszystko mogę! Aby zachować bezpieczeństwo, wystarczy, że będzie pani postępować rozważnie i ściśle według moich zaleceń! Ostatnie słowa zostały wypowiedziane z bezlitosną wyrazistością. Tym razem Marianna doskonale pojęła: jej los, przyszłość, a nawet życie leżały w rękach owego trupiobladego, zimnego człowieka, który zachowując pozory życzliwości bawił się z nią niczym kot z myszą. Rzuciła przerażone spojrzenie w kierunku drzwi. Były zamknięte, Surcouf zaś zdążył odejść. Była sama, jeszcze bardziej sama niż w więzieniu Saint - Lazare. Jeden z lokajów przyszedł zapalić świece na biurku. Obszerny pokój wypełniło złote światło, przydając łagodności zielonym zasłonom. Marianna znalazła się w sytuacji bez wyjścia. Będzie musiała tańczyć, jak zagra jej ów człowiek, jako że nie sposób stać się na powrót sobą, nie popadając w kolizję z prawem, ani też uciec, nie ryzykując spotkania z Jeanem Le Dru bądź Morvanem, dwoma mężczyznami, którzy nienawidzili jej śmiertelnie. O, pułapka została znakomicie zastawiona! Teraz pojmowała już, co to znaczy „wielki policjant": to człowiek niemal całkowicie pozbawiony skrupułów! Naraz poczuła się znużona i prawie stara. Przecierając drżącą ręką oczy, wykonała dziecinny gest, jakby chciała odpędzić zasłonę z mgły, która zasłaniała jej wszystko wokół. Głos Fouchego doleciał do niej jakby z dna studni. - No dalej! Proszę przestać się zamartwiać! Cokolwiek pani myśli, nie chcę pani zrobić żadnej krzywdy. Po prostu potrzebna mi taka młoda dziewczyna jak pani. - Do czego? - Polityka to rzecz trudna, pełna zasadzek. Powierzając pani tak ważną wiadomość, Nicolas wprowadził panią do niej, być może wcale nie zdawał sobie z tego sprawy. Jest pani osobą, której mi trzeba i ma pani w sobie wszystko, co jest konieczne, by wygrać walkę z życiem. Proszę mnie posłuchać! Niech pani robi, co każę, a obiecuję, że nie tylko nie będzie się pani musiała obawiać angielskiego wymiaru sprawiedliwości, ale zapewni sobie warunki bytu godne pozazdroszczenia. Tutaj robi się i

traci fortuny z błyskawiczną szybkością. Czy chce mi pani wyświadczyć przysługę i spróbować szczęścia? W miarę jak Fouche mówił, dźwięk jego głosu jednocześnie uciszał fizyczny strach Marianny i sprawiał, że coś w niej lodowaciało. Nie można się było pomylić co do rzeczywistego sensu jego zachęcających słów: oznaczały one najzwyklejszy szantaż. Albo zrobi dokładnie to, czego zażąda Fouche, a doskonale rozumiała, że pomógł jej tylko po to, by tym lepiej doprowadzić ją tam, gdzie chciał, albo też odrzuci jego propozycje i być może zobaczy, jak otwierają się przed nią owe nieznane ulice, wraz z całą gamą pułapek i niebezpieczeństw. Chyba że po prostu odstawią ją z powrotem do Saint - Lazare, by czekała tam Bóg wie na co! Tak czy inaczej, miała nader ograniczony wybór. Z drugiej strony trudno było nadal rzucać się na oślep wprost przed siebie, w poszukiwaniu przeznaczenia, którego teraz nie potrafiła sobie wyobrazić. Może więc lepiej było zdać się na owego człowieka, którego wprawdzie uważała za groźnego, ale który w końcu był tym, do kogo przysłał ją Black Fish. Pozostało dowiedzieć się, czego właściwie od niej oczekiwał. Marianna uniosła powieki i w bezbarwne oczy ministra wbiła spojrzenie swoich, których zielone tęczówki błyszczały od łez. - Co miałabym zrobić? Odchyliwszy się do tyłu w fotelu, Fouche zetknął czubki rozsuniętych palców i skrzyżował chude nogi. - Powiedziałem mojemu przyjacielowi Surcoufowi, że powierzę panią opiece mojej żony tylko po to, by się od niego uwolnić. W rzeczywistości już znalazłem dla pani coś innego. - Coś innego? Gdzie? - U księcia Benewentu, inaczej mówiąc wielkiego wiceelektora cesarstwa, Charlesa Maurice'a de Talleyrand Perigord. Jego żona potrzebuje lektorki, jego dom zaś należy do najważniejszych w Paryżu, może nawet jest najważniejszy, przynajmniej dla mnie. Nie ma pani pojęcia, jak bardzo pragnę wiedzieć, co się dzieje w domach, które uważam za ważne! Policzki Marianny pokryły się rumieńcem z oburzenia, po czym dziewczyna wstała trzęsąc się z gniewu:

- Ja mam być szpiegiem? Niech pan na to nie liczy! Nigdy nie zniżę się do tego! Jej wzburzenie zdawało się w ogóle nie docierać do Fouchego. Nie patrząc na nią, zanotował coś na kartce, następnie wziął łyżeczkę, leżącą na małej pozłacanej tacy obok karafki i kieliszka, wsypał doń biały proszek z małej torebki i połknął go z łykiem wody. Po czym chrząknął: - Hm! Hm!... Jak pani chce, moje dziecko! Wcale nie zamierzam pani zmuszać, ale proszę pomyśleć, że skoro Saint Lazare nie jest najprzyjemniejszym miejscem dla młodej panny, to angielskie więzienia są jeszcze gorsze, zwłaszcza gdy prowadzą ku egzekucji. Zdanie to miało w sobie nieubłaganą jasność intencji. Czując miękkość w kolanach, Marianna machinalnie usiadła z powrotem. Jej gardło było tak ściśnięte, że ledwie zdołała wykrztusić: - Chyba by pan tego nie zrobił? - Co? Oddać panią w ręce angielskiej policji? Nie. Ale w razie gdyby panna Mallerousse okazała się taka sama jak panna d'Asselnat, musiałbym posłużyć się prawem. Otóż prawo pozostawia mi wybór: zamknąć panią w więzieniu albo odprowadzić na statek. Zamiast odpowiedzi Marianna wyciągnęła dłoń w kierunku karafki: - Proszę mi dać szklankę wody. Popijając podany jej płyn małymi łyczkami, Marianna usiłowała się zastanowić. Fouche wyłożył karty na stół, pojęła więc, że nie da się go skłonić do zmiany zdania. Najlepiej byłoby przyjąć jego warunki albo udać, że przyjmuje. Następnie spróbować uciec. Tylko dokąd? Nie wiedziała jeszcze, ale zdąży pomyśleć o tym później, na spokojnie. Należało załatwić to, co najpilniejsze. Tak czy inaczej, nie zamierzała poddać się bez dyskusji. Odstawiwszy szklankę na tacę, oświadczyła z pogardą: - Proponuje mi pan stanowisko lektorki? To za mało. Mam wyższe ambicje. - Ostatnią lektorką księżnej Talleyrand była zrujnowana hrabianka. Chyba pani nie przypuszcza, że mogę zrobić więcej

niż zaoferowanie pani najlepszego domu w Paryżu? Ale jeśli pani woli pracować w kuchni... Gdzie indziej? - Ten żart nie był zabawny! Przypominam panu, że nie mam żadnych predyspozycji do... zawodu, który mi pan proponuje, że nie mam najmniejszego pojęcia, jak się go uprawia. Nawet nie wiem, co powinnam robić. - Słuchać. Nadstawiać uszu i notować wszystko, absolutnie wszystko, co pani usłyszy! - Nie mogę paradować z notesem w ręce. - Niech pani nie udaje naiwnej! - uciął ostro Fouche. - Ma pani znakomitą pamięć: mogłem się o tym przekonać, kiedy powtórzyła mi pani wiadomość od Nicolasa. Poza tym włada pani wieloma językami. To cenna broń dla dyplomaty... nawet w niełasce! - Co pan chce przez to powiedzieć? - Że cesarz odebrał księciu Benewentu, do którego stracił zaufanie, tekę ministra spraw zagranicznych i że przyznany mu tytuł wielkiego wiceelektora jest tylko pompatyczną synekurą. Ale Talleyrand stał się przez to jeszcze bardziej niebezpieczny. Jego wpływy są ogromne, przebiegłość groźna, a... - A pan go nie cierpi! - Ja? Nic podobnego! Nie cierpieliśmy się kiedyś. To stara historia, a w polityce prędko się zapomina. Proszę pamiętać, że od pewnego czasu jesteśmy najlepszymi przyjaciółmi na świecie. Co nie przeszkadza, że chcę znać wszystkie najdrobniejsze szczegóły życia codziennego przy ulicy Varenne. Jako lektorka księżnej będzie pani uczestniczyła w przyjęciach, znajdzie się pani w samym sercu domu. Powtarzam: wystarczy, że będzie pani prowadzić coś w rodzaju dziennika. Każdego wieczoru przed położeniem się spać sporządzi pani pisemny raport z całego dnia. - A jak go panu dostarczę? - Proszę się tym nie przejmować. Co rano do pani pokoju wejdzie lokaj, by rozpalić ogień. Powie: „Mam nadzieję, że to drewno będzie się dobrze palić". Wtedy wręczy mu pani raport, a on mi go przekaże. - Skąd będzie pan miał pewność, że to mój? Muszę go podpisać?

- Ależ nie. Opatrzy go pani znakiem, na przykład taką gwiazdką jak ta. Fouche błyskawicznie narysował na kartce sześcioramienną gwiazdę. - Gotowe! To będzie zarazem pani emblemat... i imię. Tutaj zostanie pani Gwiazdą, co pozwoli ukryć pani prawdziwą tożsamość. Bo musi pani uważać, by nie wzbudzić podejrzeń pana domu. To być może najinteligentniejszy człowiek w Europie. W każdym razie najsprytniejszy! Nie ręczę, co by się stało, gdyby panią zdemaskował. W pani interesie zatem leży dobrze się pilnować. Dodam, że nie będzie się pani mogła uskarżać pracując dla mnie. Potrafię się odwdzięczyć za dobrą pracę... iście po cesarsku! Marianna jęła odczuwać bolesne skutki atmosfery gabinetu. Była znużona i począł jej dokuczać ból głowy. Nie zmrużyła oka na wyrku w Saint - Lazare. Wstała, podeszła do okna i, podniósłszy zasłonę, spojrzała na zewnątrz. Panowała zupełna ciemność, lecz światło zapalonych latarni pozwalało odróżnić sylwetki wartowników. Wszystko otaczał osobliwy spokój. Za murem drzew słabo połyskiwała Sekwana. Rozległ się stłumiony, niezręczny dźwięk nieco rozstrojonej harfy. Grająca ręka musiała być ręką uczennicy, lecz ów wysoki dźwięk wzmógł jeszcze nierzeczywistość tej nocy. „Muszę się z tego wyplątać! - pomyślała rozpaczliwie. Muszę się z tego wyplątać... pojadę... do Owernii, do kuzynki. Na razie mogę tylko... wykonywać rozkazy!" Tymczasem głośno westchnęła: - Boję się, żeby się pan nie rozczarował. Nie znam tu nikogo. Skąd mam wiedzieć, co może być dla pana interesujące? Fouche także wstał i stanął za dziewczyną. Spostrzegła jego odbicie w szybie i poczuła emanujący zeń zapach tabaki. Po czym rzekł przyjacielskim, uspokajającym tonem: - Sam to ocenię. Potrzeba mi nowego spojrzenia, nie uprzedzonego ucha. Właśnie dlatego że nic pani nie wie, nie zdoła pani rozróżnić, co jest ważne, a co nie... i nie ulegnie pani pokusie zatajenia czegokolwiek. Proszę za mną teraz pójdziemy do mojej żony. Należy się pani porządna kolacja i wygodne

łóżko. Jutro powiem pani, co będzie pani musiała wiedzieć, żeby moc się bezpiecznie poruszać w nowym otoczeniu. Zamiast odpowiedzi Marianna skinęła głową pokonana, lecz nie zrezygnowana. Idąc za swym prześladowcą po wąskich wewnętrznych schodach, które prowadząc od sąsiedniego pokoju łączyły gabinet z salonem księżnej, pomyślała, że przy pierwszej nadarzającej się okazji ucieknie z domu, dokąd ją wysyłają. Potem będzie miała do wyboru: albo rzucić się do stóp odtrąconej cesarzowej i błagać ją o obronę, albo wsiąść w pierwszy dyliżans do Owernii i ruszyć na poszukiwanie kuzynki, nawet jeśli to wariatka! Lepsza już przyjazna wariatka niż zbyt inteligentny mężczyzna... Zresztą Marianna poczynała czuć coraz większą odrazę do świata mężczyzn. Był on bowiem bezlitosny, samolubny i okrutny. Biada kobiecie, która nie zechce poddać się jego jarzmu!

Damy z pałacu Matignon Podążając szerokimi schodami z białego marmuru za imponującym lokajem w białej peruce i szaroamarantowej liberii, Marianna rzucała wokół pełne zachwytu spojrzenia i zastanawiała się, czy przypadkiem nie zaprowadzono jej do pałacu jakiegoś króla. Istotnie, nigdy dotąd nie widziała domu, który mógłby się równać z tym gmachem. Selton Hall, ze swym ciężkim przepychem, nie dorastał mu nawet do pięt. Jego wystawność miała w sobie coś surowego, niemal chłopskiego w porównaniu z pełną wdzięku, wyrafinowaną elegancją, jaką odznaczało się francuskie osiemnaste stulecie. Tutaj wszędzie można było spotkać jedynie wysokie lustra, lekkie złocenia, mięsiste i jasne jedwabie, cenną chińską porcelanę czy grube dywany, sprawiające pod stopami wrażenie większej miękkości niż trawa. Na zewnątrz szary, ponury grudniowy deszcz uparcie zalewał Paryż, lecz po wejściu tutaj zapominało się natychmiast o wstrętnej pogodzie, gdyż dom zdawał się płonąć własnym blaskiem. A jak tu było przyjemnie ciepło! Po schodach wchodziło się powoli, z godnością przysługującą szlachetnemu domostwu. Marianna przyglądała się jak urzeczona uroczystemu miganiu grubych, białych łydek lokaja, powtarzając sobie jednocześnie w myślach ostatnie pouczenia Fouchego. Na dnie torebki dotykała co chwila wręczonego jej przezeń listu, listu napisanego przez pewną damę, której nigdy przedtem nie widziała, a która mimo to ze wzruszeniem wychwalała przed swą drogą przyjaciółką, księżną Benewentu, talenty lektorskie swej młodej przyjaciółki, Marianny Mallerousse. Był to, jak się wydaje, najzupełniej naturalny przejaw magii, którą potrafił uprawiać minister policji! - Zostanie pani doskonale przyjęta! - zapewnił ją Fouche. Hrabina de Sainte - Croix jest starą przyjaciółką pani de Talleyrand. Poznały się w czasach, gdy ta ostatnia była jeszcze panią Grand... i cieszyła się... hm!... mniej szanowaną pozycją. W gruncie rzeczy pani ma o wiele wyższe urodzenie niż ta cała księżna, która nosi teraz jedno z największych nazwisk Francji.

Powiedział to zapewne, by ją pocieszyć. Co nie przeszkadza, że widząc, jak otwiera się przed nią ogromny portal, nad którym można było przeczytać słowa „Pałac Matignon" i spoglądając na obszerny dziedziniec, otoczony eleganckimi budowlami, Marianna poczuła, iż po plecach spływa jej strużka zimnego potu. Dostrzeżona przez nią armia lokajów w upudrowanych perukach i służących w wykrochmalonych czepkach nie poprawiła sytuacji. Marianna doznała wrażenia, jakby rzucono ją, samotną i przystrojoną w sztuczny nos, który źle się trzymał, w sam środek ludzkiego tłumu, pełnego zasadzek i pułapek. Wydawało jej się, że wszyscy ci ludzie mogli wyczytać z jej twarzy, po co tu przyszła. Naraz w nozdrza uderzył ją wilgotny zapach. Wyrwana z zamyślenia, dziewczyna zdała sobie sprawę, iż grubego fioletowego lokaja zastąpiła pokojówka w sukni w różowo - szare paski i koronkowym czepku i że właśnie przekroczyła próg wytwornej łazienki, której okna wychodziły na olbrzymi park. Z wielkiej przypominającej sarkofag wanny z różowego marmuru, ze złotymi kranami w kształcie łabędziej szyi, unosiła się gęsta, pachnąca para. Wyłaniała się zeń kobieca głowa w obszernym turbanie, wsparta na małej poduszeczce. Po kafelkach cennej mozaiki, przedstawiającej porwanie Europy przemykały niczym cienie dwie służące, przynosząc bieliznę i flakony. Pokryte lustrami ściany pomnażały w nieskończoność wysmukłe kolumienki z różowego marmuru, podpierające sufit, pomalowany w amorki i postacie mitologiczne. W rogu zaś, obok ogromnego wazonu z kwiatami, stojącego na podłodze, czekała na panią domu mała leżanka, przykryta taką samą złotą taftą, z jakiej uszyto zasłony. Marianna miała wrażenie, jakby znalazła się wewnątrz gigantycznej, jasnopomarańczowej muszli, lecz w wyjściowym ubraniu zrobiło się jej nagle zbyt gorąco. Ów odznaczający się niezwykłym przepychem wystrój oszołomił ją. To w niczym nie przypominało ciasnej i ograniczającej się do niezbędnego wyposażenia toalety pani Fouche. Kobieta w turbanie, której twarz niknęła pod grubą warstwą zielonkawej maseczki, powiedziała coś niezrozumiałego, po

czym omdlewającym gestem wskazała mały taboret w kształcie litery X, toteż Marianna usiadła na nim nieśmiało. - Jaśnie pani prosi, by panienka zaczekała chwilkę szepnęła jedna z pokojówek. - Zaraz będzie gotowa. Zawstydzona Marianna odwróciła wzrok, podczas gdy służące krzątały się wokół wanny z dużym prześcieradłem z delikatnego, białego lnu i niezliczoną ilością ręczników. W kilka minut później, po zdjęciu ziołowej maseczki, otulona w peniuar z białej satyny ozdobiony sutymi falbankami, pani de Talleyrand skinęła na dziewczynę. - To ty jesteś tą młodą panną, o której wspominała mi wczoraj wieczorem pani de Sainte - Croix, nie mylę się? Czy masz list od niej? Marianna z lekkim dygnięciem podała zapieczętowany zielonym woskiem bilecik, który wręczył jej Fouche. Księżna odpieczętowała go i poczęła czytać, dziewczyna zaś jęła się ciekawie przyglądać swej nowej chlebodawczyni. Fouche, kreśląc portret żony dawnego biskupa Autun, powiedział, że ma ona czterdzieści siedem lat. Trzeba jednak przyznać, iż wcale nie wyglądała na swój wiek. Wysoka i o bujnych kształtach, Catherine de Talleyrand - Perigord nadal pozostała kobietą czarującą: duże błękitne oczy, ocienione długimi ciemnymi rzęsami, gęste, jedwabiste, naturalnie kręcone włosy w ciepłym odcieniu blond, pełne usta, rozchylone nad pięknymi zębami, śliczny, nieco zadarty nosek, urzekający uśmiech - było to wszystko, czego kobieta może żądać, przynajmniej fizycznie, jako że rozumu nie miała za grosz. Nie będąc aż tak głupia, jak utrzymywały jej liczne rywalki, odznaczała się pewnego rodzaju naiwnością, która w połączeniu z przesadną zarozumiałością dawała wiele powodów do krytyki. Gdyby nie była tak urodziwa, niepodobna by pojąć, dlaczego Talleyrand, najbystrzejszy i najpodstępniejszy człowiek swej epoki, związał się z nią, chociaż nie było w Paryżu bardziej osławionej niewiasty. Sam Napoleon nie znosił jej szczerze, mąż zaś, zmęczony jej dziecinadą, często nie zamieniał z nią ani słowa. Nie przeszkadzało jej to domagać się, by traktowano ją zgodnie z zajmowaną pozycją.

Lektura listu zakończyła się równocześnie z oględzinami Marianny. Księżna podniosła wzrok na dziewczynę i uśmiechnęła się: - Podobno pochodzisz z dobrej rodziny, mimo że nie noszącej szlacheckiego nazwiska i otrzymałaś doskonałe wykształcenie. Jak mówi pani de Sainte - Croix, dobrze czytasz, śpiewasz i władasz wieloma językami. Jednym słowem możesz tylko przynieść zaszczyt mojemu domowi. Dodam jeszcze, że jesteś ładna i masz dużo naturalnej elegancji, co mi bardzo odpowiada. Twoja służba przy mnie będzie łatwa. Czytam mało, ale lubię muzykę. Będziesz mi towarzyszyć prawie wszędzie, ale kiedy będziemy razem, postarasz się znajdować zawsze pięć kroków za mną. Nazwisko, jakie noszę i pozycja, jaką zajmuję, należą do najwyższych i zależy mi przede wszystkim, by okazywano mi szacunek. - To zupełnie naturalne! - uśmiechnęła się Marianna, którą ubawiła ta przepełniona naiwną próżnością tyrada. Fouche w niczym nie przesadził. Pani de Talleyrand może i była wspaniałą istotą, lecz rozpierała ją niewysłowiona duma z faktu, iż jest księżną. Aby lepiej się o tym przekonać, dziewczyna spytała: - Jak mam się zwracać do... Waszej Książęcej Mości? Tytuł ten z trudem przeszedł jej przez gardło, jako że dotychczas spotkała jedynie księcia de Galles, którego tak tytułowano, wielka dama jednak nie zauważyła tego. - Jestem Jaśnie Oświeconą Wysokością - oświadczyła z dumną miną - od kiedy cesarz mianował księcia wiceelektorem. Proszę więc używać tego tytułu... albo mówić Wasza Książęca Mość. Teraz odejdź. Wezwę cię później. Fanny, pierwsza pokojówka, pokaże ci twój pokój. Odsyłający Mariannę gest był wyniosły, lecz życzliwy uśmiech łagodził mogącą się w nim kryć pychę. W gruncie rzeczy ta śliczna kobieta była sympatyczna, doznane wrażenie zaś wzmagało jeszcze zakłopotanie Marianny. Gdybyż pani de Talleyrand mogła odgadnąć, po co naprawdę przyszła tu ta dziewczyna, którą tak łatwo przyjęła! Nie, zdecydowanie Marianna nie czuła się stworzona do tego zawodu! Gdyby mogła uciec tak szybko, jak tylko pragnęła, postarałaby się jak

najmniej powiedzieć swemu groźnemu pracodawcy albo w ogóle nic nie mówić! Marianna już miała się oddalić, gdy księżna zawołała: - Chodź no tu, mała! Muszę wiedzieć, z czego się składa twoja garderoba! Mamy cztery wystawne kolacje tygodniowo, poza tym przyjmujemy prawie co wieczór, nie wspominając o zbliżających się świętach Bożego Narodzenia. Nie mogę dopuścić, byś nie stanęła na wysokości zadania. Marianna oblała się rumieńcem. Zalotne stroje, które kupiła w Breście za radą pani Le Guilvinec, wydawały jej się bardzo eleganckie aż do tej pory; teraz jednak weszła do książęcego domu i spostrzegła, że ubrana jest nadzwyczaj skromnie. - Mam tylko to, co na sobie, Wasza Wysokość, i dwie suknie na zmianę: jedną z czarnego aksamitu, drugą z zielonej wełny. - To o wiele za mało! Tym bardziej że w tej sukni wyglądasz jak w pałacowej liberii, ponieważ jest tego samego koloru. Przejdźmy do mojej sypialni. Wsparłszy się na ramieniu Marianny, jednocześnie zażenowanej i rozbawionej tą nagłą poufałością, księżna majestatycznie wkroczyła do obszernego pokoju, przylegającego do łazienki. Tutaj, podobnie jak w toaletowej świątyni, wszystko było różowe i złote, wszędzie zaś królował łabędź z pozłacanego brązu: na poręczach fotela czy na alegorycznych obrazach. Na czołowym miejscu znajdowały się bardzo piękne łoże w kształcie statku i ogromne lustro, otoczone złotymi kinkietami. Wszystko jednak uginało się od mnóstwa wielobarwnych kartonów rozmaitych wielkości, otwartą ich bądź zamkniętych, pośród których czekały w postawie zasadniczej cztery osoby. Trzy z nich stanowiły kobiety, z tego dwie były najwyraźniej pannami sklepowymi, trzecia zaś potężną osobistością w zielonym watowanym płaszczyku ze złotym szamerowaniem i z głową ozdobioną fantastycznym rusztowaniem z zielonej tafty i białych koronek z Mechelen. Czwartą osobą był mały, pulchny człowieczek, podskakujący niczym wróbel, który jednak, przepełniony własną wielkością, nadymał pierś niczym gołąb. Był upudrowany i nieco uróżowany, na czubku czoła zaś nosił ufryzowany tupecik, najwyraźniej służący do dodania mu wzrostu. Wykonany

przezeń na wejście księżnej ukłon z pewnością zyskałby uznanie nauczyciela tańca, natomiast Marianna na widok tych szybkich baletowych kroczków omal nie wybuchnęła śmiechem. Lecz puściwszy jej ramię, księżna rzuciła się ku śmiesznemu człowieczkowi z wyciągniętymi ramionami. - Ach! Drogi, drogi Leroy... Przyszedł pan! W taką wstrętną pogodę! Ach! Jak mam panu dziękować? - Byłem winien Waszej Książęcej Mości osobiste dostarczenie sukien na koniec roku... Ośmielę się przyznać, że stworzyliśmy prawdziwe cuda. Ruchami prestidigitatora począł wyjmować z kartonów lśniące suknie, kaszmirowe szale, paski i szarfy, podczas gdy gruba zielona dama, która nie była nikim innym jak słynną gorseciarką, panną Minette, wyciągała cienkie jak pajęcza sieć koszule, haftowane bądź obszyte koronkami halki, woalki, i naraz Marianna zapomniała o własnym dramacie. Ta frywolna scena wniosła jakiś powiew świeżości, toteż na widok sterty fatałaszków dziewczyna odnalazła w sobie typowo kobiece odruchy. A do tego jakiż zabawny był ten Leroy! Na długą chwilę pani de Talleyrand zapomniała o swej lektorce, obsypując małego człowieczka nieprawdopodobną ilością uprzejmości i komplementów, całkowicie zresztą zasłużonych, kartony bowiem zawierały istne cuda. Olśniona Marianna nie wiedziała, w którą stronę patrzeć, i przestała zwracać uwagę na śmiesznego osobnika. Nie mając jeszcze pojęcia, iż ów mały człowieczek był wielkim Leroy, krawcem cesarzowej, którego kreacje na wagę złota wydzierał sobie cały dwór, a nawet napoleońska Europa, dziwiła się, że tego rodzaju istota mogła zaprojektować i stworzyć tak delikatne dzieła sztuki. Znajdowała się wśród nich atłasowa suknia barwy migdałowej zieleni, cała wyszywana lśniącymi perłami, przywodzącymi na myśl motywy wodne, i właśnie ona najbardziej ją oczarowała. Suknia ta wydawała się pokryta bladoróżowym blaskiem, dziewczyna zaś oddała się marzeniom. Jakże by było cudownie mieć pewnego dnia podobną suknię! Już przysuwała nieśmiało dłoń do tęczowej materii, gdy poderwał ją pełen oburzenia okrzyk krawca:

- Wasza Wysokość chce, bym ubierał jej lektorkę? Ja, Leroy? Och... księżno! Nie zdążyła nawet poczuć się urażona protestem małego człowieczka. Aż się zachwiała od pchnięcia dwu władczych dłoni. Ktoś rozwiązywał właśnie tasiemki jej płaszcza, który pofrunął w kąt pokoju. Panny sklepowe przybiegły na pomoc, zdjęły jej okrycie, pani de Talleyrand zaś zawołała z co najmniej takim samym oburzeniem jak Leroy: - To m o j a lektorka, Leroy, i jest warta tyle samo co wszystkie pańskie marszałkowe, księżne i hrabiny! Proszę na nią tylko spojrzeć! Chcę, żeby jej uroda została podkreślona. Przy niej i moja zalśni pełnym blaskiem. Spokojne oczy krawca pogrążyły się w zamyśleniu, gdy tymczasem on sam już stanął przed dziewczyną. Obejrzał ją ze wszystkich stron, obchodząc wkoło wolnym krokiem, niczym posąg, po czym rozkazał: - Proszę zdjąć tę okropną suknię! Śmierdzi prowincją na milę. Marianna znalazła się w halce i staniku, nim zdążyła choćby westchnąć. Zamierzała odruchowo zasłonić rękami odkryty biust, Leroy jednak lekkim, suchym klapsem sprawił, że opadły. - Kiedy się ma takie piersi jak pani, nie tylko ich się nie zakrywa, ale się je pokazuje, wystawia, oprawia jak kamienie! Wasza Wysokość ma rację: pani jest zachwycająca, chociaż jeszcze nie ukształtowana. Ale mogę orzec, że będzie pani więcej niż piękna... Co za linia! Co za włosy! Co za nogi! Ach, nogi są nadzwyczaj ważne w dzisiejszej modzie. Suknie ukazują ich kształty w sposób niemal niedyskretny... A propos, czy księżna pani wie, że markiza Visconti, która uważa swoje uda za zbyt mocno zbudowane, zamówiła u Coutauda sznurowane pasy, wkładane na każdą nogę jak gorset! To szaleństwo! Będzie wyglądała, jakby miała nogi z drewna! Ale to najbardziej uparta kobieta, jaką znam. Krawiec i księżna oddali się plotkom, podczas gdy panna Minette rozwijała negliż, ozdobiony angielskim haftem i wąskimi wstążkami w kolorze lawendy, po czym rozłożyła go na fotelu. Mimo paplaniny Leroy nie tracił czasu. Starannie brał wymiary Marianny i nieustannie pytlując podawał liczby, które

jedna z panien z powagą zapisywała w notesie. Kiedy skończył, pozwolił oszołomionej jego gadatliwością dziewczynie się ubrać, po czym zapytał: - Co mam zrobić dla panienki? - Całą wyprawę... i pani też, panno Minette. Ona nie ma nic! Chciałabym poza tym, by dostarczył jej pan coś na dzisiejszy wieczór. Będzie kolacja i przyjęcie. Leroy wzniósł ręce ku niebu: - Dziś wieczór? Ależ to niemożliwe! - Sądziłam, że pan nie zna słowa „niemożliwe", Leroy! - Oczywiście, Wasza Wysokość, oczywiście! Ale niech księżna pani raczy pomyśleć, że mam mnóstwo zamówień i że... - Chcę suknię na dziś wieczór! Marianna wyobraziła sobie przez moment, że krawiec się rozpłacze, lecz jedna z panien pochyliła się i szepnęła mu coś na ucho. Jego twarz rozjaśniła się. - Ach! Może tak! Panna Palmyre przypomniała mi, że mamy prostą, ale uroczą białą suknię, którą zamówiła księżna Rovigo i która być może... - Proszę przysłać białą suknię - ucięła księżna tonem nie znoszącym sprzeciwu. - Mam nadzieję, że nie waha się pan, kogo wybrać: tę kobietę czy mnie! Zobaczmy teraz pańskie nowe pomysły. Fanny, zaprowadź pannę Mariannę do jej pokoju. Osłupiała, poszturchiwana, Marianna dreptała za pokojówką, nie zdążywszy nawet podziękować ekscentrycznej księżnej, która w pięć minut po zaangażowaniu jej zamawiała dla niej u największego krawca w Paryżu kompletną garderobę, jakby to była najzwyklejsza rzecz pod słońcem. Wcale nie miała pewności, czy nie śni, toteż o mało się nie uszczypnęła. Skoro jednak ów sen był taki przyjemny, postanowiła przedłużyć jego trwanie tak długo, jak to tylko możliwe. To co jej się właśnie przytrafiało, było takie niedorzeczne! Przybyła tu przepełniona wstydem i nieufnością, obawiając się niemal jednej z tych strasznych przygód, które tak dobrze umiała opowiadać pani Anna Radcliff. A tymczasem rozmawiano z nią wyłącznie o koronkach i atłasie! Nagle pomyślała o raporcie dla Eouchego, który powinna sporządzić jeszcze tego wieczoru: o steku banałów, plotek i

zbędnej paplaniny. Chętnie ujrzałaby jego minę, gdy przeczyta historyjkę o gorsetach na uda dla markizy Visconti albo szczegółowy opis pana Leroy! W gruncie rzeczy, jeśli potrafiłaby go przekonać, że jest zdolna zapamiętać i usłyszeć wyłącznie pustą gadaninę, wszystko obróciłoby się na dobre. W ten sposób nikogo by nie zdradziła, a Fouche może by dał spokój. Kiedy Fanny zamknęła za nią drzwi małego, jasnego pokoiku, który znajdował się we wnęce głównego skrzydła budynku, a do którego wniesiono już jej skromny bagaż, Marianna, rozglądając się, przyłapała się na tym, iż podśpiewuje melodię, gwizdaną dziś rano na ulicy przez jakiegoś dzieciaka. Zatrzymała się, zdziwiona, że ni stąd, ni zowąd czuje się radosna. Od śmierci ciotki Ellis nie zanuciła ani jednej nutki... Lecz owa niespodziewana euforia nie była niczym innym jak odwieczną reakcją młodości, wiernym odzwierciedleniem ulgi, wynikającej z powziętych dopiero co postanowień i z tego, że znalazła się w tak wytwornym domu po katastrofie, jaką przeżyła, i po pobycie w tych niemożliwych miejscach, w które rzucił ją los. Po gwałtownościach burzy na kanale La Manche, po zrujnowanym dworze Morvana, po kołysaniu dyliżansu czy okropnościach Saint - Lazare, jakże przyjemnie było odpocząć na małych, lekkich, polakierowanych na szaro i niebiesko meblach z czasów świętej pamięci dyrektoriatu, i popatrzeć na obite płótnem w rozmaite postaci ściany, najnowsze dzieło pana Oberkampfa i jego fabryki w Jouy - en - Josas! Toteż nie czując żadnych wyrzutów Marianna wróciła do swej piosenki. Na zewnątrz pozostały zimno, deszcz, błoto, a także groźne cienie Morvana i Jeana Le Dru. Lecz żaden z nich nie przyjdzie jej szukać pod dachem wiceelektora cesarstwa, Marianna posłała więc pod adresem Josepha Fouchego pełną wdzięczności myśl. Ciekawe, kto z nich dwojga okaże się sprytniejszy. Skoro zamierzał ją wykorzystać, Marianna uznała za sprawiedliwe zapłacenie mu, tak jak na to zasługuje, fałszywą monetą. Nie mógł jej przecież zmusić do podglądania przez dziurkę od klucza albo otwierania cudzych listów. Kiedy zaś spostrzeże, że nie ma z niej żadnego pożytku, ona będzie już daleko. Quanto e bella giovinezza

Che sen fugge tuttavia Di doman non va certezza... Jakże piękna jest młodość/ Choć odchodzi w dal/ Jutro jest takie niepewne... Ostatni dźwięk zamarł na ustach Marianny, podczas gdy akompaniujący jej poważny osobnik energicznie wybijał ostatnie akordy. Cisza, jaka potem nastąpiła, przeraziła dziewczynę. Sala koncertowa była obszerna. Nadchodząca noc skrywała jej czeluście, całe światło zaś skupiało się na fortepianie, złotym i lśniącym niczym mszał, w blasku stojącego na nim srebrnego świecznika. Marianna nie widziała żadnej ze słuchających osób. Zdawała sobie sprawę, że znajduje się tam pani de Talleyrand, a także Charlotta, jej adoptowana córka, jedenastoletnia dziewczynka o jeszcze niepewnych rysach, lecz pozbawionym tajemniczości uśmiechu, oraz jej nauczyciel, pan Feroc. Nie potrafiła jednakże się zorientować, gdzie siedzą. Wszystko, co widziała wyraźnie, to był ów stary, dostojny mężczyzna w białej peruce, któremu przedstawiono ją bardzo ceremonialnie. Był on nauczycielem Charlotty, ale był również sławnym muzykiem, kierującym konserwatorium, i nazywał się pan Gossec. Wcale jej to nie uspokajało, ponieważ przede wszystkim od niego księżna oczekiwała werdyktu. Nie zamierzała dłużej czekać, by wypróbować głos swej nowej lektorki i jej sposób śpiewania. Pan Gossec dopiero co skończył udzielać lekcji Charlotcie. Skorzystano z tego, by przesłuchał Mariannę. Ona zaś teraz czekała z wilgotnymi od potu dłońmi i lękiem, który sama uważała za niemądry, na to, co orzekną te ciężko wykrojone usta. Przecież to było zupełnie śmieszne! Zaśpiewała tak jak zwykła to robić w Selton i z całkowitą naturalnością. A teraz stała tu, czekając na werdykt, jakby zależało od tego jej życie! Prawdę mówiąc Gossec nie wydawał się wcale skory do wyrażenia własnego zdania. Położył ręce na kolanach i siedział zgarbiony przy fortepianie, w blasku żółtego światła. Pozostali zapewne wstrzymali oddech, gdyż nie tylko nie było ich widać,

ale i słychać. Być może obawiali się wygłosić opinię, z którą maestro mógłby się nie zgodzić. Zdenerwowana Marianna była bliska zapomnienia o szacunku i przerwania tej przeklętej ciszy, gdy Gossec, odwróciwszy się, podniósł ku niej swą szeroką twarz o rzymskim profilu: - Nie wiem, co mam pani powiedzieć! Brak mi słów! Jestem starym człowiekiem i w moim długim życiu słyszałem wiele głosów... ale nigdy żadnego, który mógłby się równać z pani głosem! Cóż za wspaniałe brzmienie! Szczególnie przy niskich dźwiękach! Dochodzi pani aż do kontraltu, a ma pani... ile lat? - Siedemnaście! - szepnęła oszołomiona Marianna. - Siedemnaście! - westchnął muzyk z odcieniem ekstazy. - A już taka głębia! Czy pani wie, że jej gardło warte jest fortunę? - Fortunę? Chce pan powiedzieć, że... - Że gdyby się pani zdecydowała śpiewać w teatrze, mógłbym pani załatwić angaż na każdej wielkiej scenie w Europie! Proszę powiedzieć tylko słowo, a zostanie pani epokową śpiewaczką... oczywiście przy odrobinie pracy, jako że pani głos jeszcze nie oddał wszystkiego, co powinien. Najwyraźniej miłość do sztuki unosiła tego człowieka Północy, zazwyczaj chłodnego i wyważonego w słowach. Osłupiała Marianna nie wierzyła własnym uszom. Rzecz jasna, nader często chwalono czar jej głosu, sądziła jednak, że to zwykła grzeczność. A tymczasem ów mężczyzna twierdził, iż mogła zostać największą śpiewaczką swych czasów! Dziewczynę ogarnęła głęboka, niemal zbyt silna dla niej radość. Jeżeli muzyk mówił prawdę, jeżeli mógł sprawić, by śpiewała w teatrze, byłaby to dla niej możliwość uwolnienia się od stanu zależności i poniżenia, do jakiego doprowadził ją Fouche. Mogłaby żyć sama dla siebie, wolna, niezależna... Oczywiście, nie zdarzało się zbyt często, by panna krwi szlacheckiej występowała na scenie, ale ona przestała już być arystokratką, była zwykłą uciekinierką. To zaś, co było zabronione Mariannie d'Asselnat, było dozwolone Mariannie Mallerousse. Na jej oczach Gossec rozdarł właśnie tak bardzo mglistą dotąd zasłonę przyszłości. Posłała mu pełne wdzięczności spojrzenie.

- Chciałabym pracować, gdyby to było możliwe. A także śpiewać, skoro pan mówi, że mam zdolności. - Ma pani zdolności? Moje dziecko, ma pani na myśli, że zbrodnią by było tego nie zrobić! Jest pani winna światu ogromne radości, jakie kryje w sobie jej głos, a ja będę aż nadto szczęśliwy mogąc panią ukazać. Jestem gotów pracować z panią codziennie. Oboje zapomnieli o całym świecie i już śnili o sławie, lecz naraz entuzjastyczny głos pani Talleyrand zakłócił ów sen. Jej purpurowa kaszmirowa suknia ukazała się przy fortepianie w świetle świec. Jej dłonie, na których połyskiwało mnóstwo pierścieni, klaskały tym silniej, im dłużej wahała się ich właścicielka. - To zachwycające! - zawołała. - Po prostu zachwycające! Napiszę do pani Sainte - Croix, by jej podziękować, że przysłała nam taki skarb. To drogie dziecko będzie miało wszelkie możliwe okazje, by śpiewać tutaj. Książę uwielbia muzykę i z prawdziwą przyjemnością przedstawimy ten śliczny głos naszym gościom. - Rozumiem pani punkt widzenia, księżno - sprzeciwił się Gossec. - Ale tego rodzaju głos jest zbyt wielki jak dla ograniczonej przestrzeni salonu i dla modnych romanc. Jest godzien katedry! Ona może, musi śpiewać w operze. - No to będzie śpiewać! Będzie pan codziennie przychodził dawać jej wszystkie lekcje, jakie pan zechce, drogi przyjacielu. Potem będzie mogła śpiewać w naszym małym teatrze i w kaplicy w Valencay! To będzie czarujące, ponieważ ona jest o wiele ładniejsza niż ta gruba Grassini, w której kochał się cesarz. Wyraźny brak zrozumienia ze strony księżnej doprowadzał Gosseca do rozpaczy. Ku ogromnemu rozbawieniu Marianny muzyk, w przypływie świętego gniewu, oblewał się coraz większym, ceglastoczerwonym rumieńcem. - Wasza Książęca Mość! - wykrzyknął. - To by była zbrodnia, jakiej świat nie widział! Jej Książęca Mość jednak uparcie obstawała przy swoim. - Ależ nie, ależ nie. Zobaczy pan, dokonamy prawdziwych cudów! Moglibyśmy urządzić hiszpańskie przedstawienie, żeby rozerwać tych biednych infantów, którzy tak bardzo się u nas

nudzą! Porozmawiamy o tym później. Proszę za mną, drogi mistrzu, pokażę panu wspaniałą dekorację z kwiatów, którą zamówiłam na dzisiejszy wieczór. Będzie pan zachwycony. - Księżno! - odrzekł zirytowany Gossec. - Jestem muzykiem a nie kwiaciarzem. Uśmiech księżnej stał się urzekający. Wsunęła z czułością rękę pod ramię starego mistrza i pociągnęła ku drzwiom z nieodpartą władczością. - Wiem, wiem!... Ale ma pan tak dobry gust! Ty też chodź, Charlotte, i pan, panie Feroc. Mała, poukładaj nuty i możesz pójść na górę, by się przygotować na wieczór. Załatwię sprawę lekcji z panem Gossekiem. Ostatnia część tej krótkiej przemowy odnosiła się, rzecz jasna, do Marianny, zepchniętej nagle ze szczytów muzyki do roli zwykłej damy do towarzystwa. Sprawiło jej to ból niczym zadrapanie. Mała Charlotta, opuściwszy ciemne miejsce, w którym tak grzecznie siedziała, uczyniła gest w jej kierunku, jakby pragnęła coś powiedzieć, lecz, posłuszna i onieśmielona, podążyła za matką bez słowa. Pochód zamykała nieco sztywna postać nauczyciela. Marianna, lekko oszołomiona tym, co zaszło, znalazła się sama w wielkim pokoju. Czyżby to była odpowiedź losu na jej pełne niepokoju pytania? Lokaje zasunęli zasłony ze złotego adamaszku. Salon mimo swych rozmiarów wydawał się przytulny i zaciszny. Duża, złocona harfa, drzemiąca pod jednym z okien, obszerny, błyszczący pulpit, złocenia fortepianu, wszystko to mieniło się niczym klejnoty w szkatułce. W tym domu wszystko przybierało magiczny, nieco nierzeczywisty wygląd. Marianna, ciągle jeszcze pod wrażeniem nowiny, poczęła myśleć o człowieku, który był duszą tego wszystkiego, który tego chciał i to zorganizował. Księżna była jedynie ładną głuptaską, wprawdzie dobrą i hojną, lecz krótkowzroczną. Lubiła eleganckie stroje, przepych, nie potrafiła jednak z pewnością docenić uroku statuetki z półprzezroczystego alabastru, osłaniającej wstydliwie swe młode ciało powiewną szatą, która dzięki sztuce rzeźbiarza stała się prześwitująca, podkreślić jej piękna, umieszczając ją we wnęce na tle ciemnego aksamitu. W imponującym, choć powściągliwym, urządzeniu domu wyczuwało się obecność

wszechwładnej ręki, którą Marianna zapragnęła nagle poznać. Może mężczyźnie, do którego ona należała, także spodoba się jej głos i pomoże jej zrobić z niego właściwy użytek?... Powoli, by przedłużyć ową chwilę ciszy i samotności, Marianna, nie zwracając uwagi na partytury, podeszła do fortepianu i pogłaskała jego gładkie, gładsze nawet od adamaszku drewno. W Selton Hall również miała fortepian, oczywiście nie tak piękny jak ten, ale lubiła go. Zawdzięczała mu momenty prawdziwej radości. Nagły, zdradziecki ból przeszył jej serce. Ujrzała się siedzącą przy tamtym fortepianie i śpiewającą dla Francisa irlandzką balladę, którą lubił najbardziej ze wszystkich. Nauczyła się jej nawet specjalnie dla niego. Jak to było? Wśliznąwszy się przed instrument, Marianna pozwoliła swym palcom błądzić po klawiszach, usiłując odnaleźć nuty, których pamięć chwilowo jej odmawiała. Ból na dnie serca stawał się coraz bardziej dokuczliwy. Kochała wówczas Francisa, pragnęła z całej duszy zdobyć jego miłość. Opanowana siłą wspomnienia, zamknęła oczy, na ekranie powiek zaś od razu pojawiła się twarz Francisa, i to z tak zdumiewającą wyrazistością, że Marianna aż zadrżała. Tak bardzo chciała wymazać go z pamięci, podobnie jak wygnała z serca! Miała nadzieję, iż jego rysy staną się dla niej obce. Lecz nie, pamiętała je ciągle zbyt dokładnie, by rana nie była bolesna. Odnalazła szare, wiecznie znudzone oczy, piękne, pogardliwe usta, których uśmiech miął tyle uroku, gęste blond włosy, idealne rysy. Obraz nabrał tak wielkiej wyrazistości, że Marianna zapragnęła go odepchnąć. Otworzyła oczy, lecz przesłaniała je mgła łez, wydało jej się więc, że widzi go ciągle w rozproszonych płomieniach świec, wydało jej się nawet, że słyszy jego śmiech, tak jakby z zaświatów, dokąd go rzuciła, szedł z nią o zakład, iż nigdy nie zdoła się od niego uwolnić. A jednak Marianna nie odczuwała żadnych wyrzutów sumienia, że go zabiła. Zrobiłaby to znowu jeśliby było trzeba, gdyż nie potrafiłaby nigdy znieść wstydu, na jaki ją naraził; lecz kochała go tak jak kocha dziecko, jej serce zaś ciągle pamiętało... - Nie trzeba płakać - powiedział nagle jakiś powolny i chłodny głos. - Nikt nie zrobi tu pani krzywdy.

Marianna pojęła wówczas, że widziana w świetle twarz, którą wzięła za ducha Francisa, była jak najbardziej rzeczywista. Otarła oczy szybkim ruchem i ujrzała ją wyraźniej. Był to mężczyzna, którego półdługie blond włosy okalały całe oblicze. Był bardzo wysoki, miał silnie zarysowany podbródek i pogardliwie wystającą dolną wargę, co nadawało mu wyniosły i impertynencki wygląd. Wystające kości policzkowe, zadarty i wyzywający nos oraz zmysłowe usta wzmagały jeszcze jego zagadkowy charakter. Miał jasną skórę, twarde, szafirowe oczy, które zdawały się drzemać pod ciężkimi powiekami. Odziany w czarny strój, który podkreślał biel jego wysoko zawiązanego halsztuka, przybysz sprawiał niezwykłe wrażenie spokoju i jednocześnie potęgi. Zaskoczona, Marianna wstała tak gwałtownie, że o mało nie przewróciła świecznika. Mężczyzna postąpił trzy kroki, wspierając się na trzymanej w dłoni lasce ze złotą gałką. Dziewczyna spostrzegła, że kuleje, i zrozumiała, kto przed nią stoi. - Wasza Wysokość! - wyjąkała, nie bardzo wiedząc, co dodać do tego uroczystego tytułu. - Pani mnie zna? To więcej niż ja mógłbym powiedzieć o pani, hę, panienko? Mówił wolno, głębokim, nie przystosowanym do wielkich wybuchów głosem. Wyczuwało się, że głos ten nigdy nie wykraczał poza pewną tonację i że bardziej niż jakikolwiek inny szczegół świadczył o sztuce nadzwyczajnego panowania nad sobą, jaką posiadł jego właściciel. - Marianna, Wasza Wysokość, Marianna Mallerousse! - Marianna? To czarujące imię i pasuje do pani! Ale nikt nie nazywa się Mallerousse, jeśli ma taką twarz i taki głos jak pani, hę? Talleyrand miał zwyczaj podkreślania zdań owym wykrzyknikiem, nie oznaczającym pytania, lecz będącym nawykiem, jakiego nabrał podczas długiej kariery dyplomaty. Wykrzyknik ten powodował, że rozmówcy mimo woli przytakiwali. - Mój głos? - szepnęła Marianna z bijącym sercem.

Laska ze złotą gałką wskazała jedną z kolumn w głębi salonu. - Byłem tu od paru chwil i słuchałem... Przechodząc wcześniej usłyszałem pani śpiew i wszedłem, ale uważałem, by nikt mnie nie widział. Lubię być sam, kiedy coś podziwiam. Zbliżył się do niej, wyższy o głowę, i obdarzył ją owym uwodzicielskim spojrzeniem, którego władzę znało tyle kobiet. Marianna, schyliwszy się z szacunkiem w głębokim ukłonie, zaakcentowała dodatkowo dystans pomiędzy nią a księciem. - Wasza Książęca Mość jest zbyt łaskaw! Stopniowo odzyskiwała pewność siebie. Nie zrobiła na niej wrażenia osobowość Talleyranda, nie obawiała się też zagrożenia z jego strony. Przeciwnie, stanąwszy z nim twarzą w twarz, doznała odprężenia i ulgi. Był to bardzo wielki pan, prawdziwy arystokrata. Przy zachowaniu wszelkich proporcji posiadał tę samą pozycję co ona i należał jakby do tej samej rasy co Marianna, w której żyłach płynęła jedna z najlepszych krwi Francji i Anglii. Wszyscy inni, włącznie z jego żoną, byli jedynie manekinami przystrojonymi w szlachectwo, ale nie on. Za tą życzliwą wyniosłością, za tą pełną prostoty elegancją odgadywało się całe wieki historii. Kim był Fouche w porównaniu z nim? Szpiegiem niższego rzędu, któremu się wydawało, iż może ją ściągnąć do swego poziomu. A poza tym Talleyrand, chociaż nie okazywał takiego zachwytu jak Gossec, także uległ czarowi jej głosu! Nie pochyliwszy się nawet, ujął jej dłoń, by pomóc wstać, po czym zapytał łagodnie: - Jest pani zupełnie pewna, że nazywa się Mallerousse, hę? - Pewna, Wasza Wysokość, i zasmucona, że moje nazwisko nie podoba się Waszej Książęcej Mości! - Wielkie rzeczy! Nazwisko można zmienić. To zwykły błąd urodzenia. Można by się raczej spodziewać, że jest pani księżniczką, moja droga. Ale co pani właściwie u mnie robi, piękny nieznajomy słowiku? - Jestem nową lektorką księżnej pani. Przysyła mnie pani de Sainte - Croix. Naraz Talleyrand wybuchnął śmiechem.

- To świat na opak! Od kiedy to stare wrony zadają się z rajskimi ptakami? To znaczy, że pani pochodzi z Bretanii, hę? - Zgadza się. Przyjechałam wczoraj dyliżansem z Brestu. - Nie do wiary! Bretończycy zdecydowanie się zmienili, skoro zaczynają wydawać takie kwiaty. Uważałem, że rosną u nich tylko janowce i wrzosy, ale ich róże są piękniejsze od naszych. Któregoś dnia opowie mi pani swoją historię, moje dziecko. Sądzę, że mi się spodoba! Co za oczy! Książę niedbałym ruchem ujął w dwa palce podbródek Marianny i, uniósłszy go, wpatrywał się w zielone tęczówki, w których igrało światło. - Mają naprawdę kolor morza - rzekł ze zniewalającą słodyczą - jego blask, kiedy odbija się w nim słońce. Co do ust... Marianna spostrzegła, jak pochyla się ku niej wyniosła twarz i cofnęła się instynktownie, czerwona ze wstydu, zraniona tym gestem, który uzmysłowił jej własne poniżenie. - Wasza Wysokość - powiedziała dobitnie - jestem bez wątpienia z Bretanii... ale nie do tego stopnia. Roześmiał się sarkastycznie. - A więc także mądra? I dowcipna? Czy nie ma pani zbyt dużo talentów jak na zwykłą lektorkę, panno Mallerousse? Marianna przygryzła wargi. Odpowiedziała mu jak równemu sobie, a taraz żałowała tego. A przecież Fouche ją ostrzegł: ten człowiek jest może nawet najbystrzejszy w całym cesarstwie. Niebezpiecznie jest obudzić jego nieufność. Powinna trzymać się jak najściślej roli zwykłej lektorki. Ale z drugiej strony, czy miała pozwolić skraść sobie ten pocałunek, który mógłby ośmielić księcia do dalszej poufałości? Minister policji nie ukrywał, że Talleyrand uwielbia kobiety i że jego podboje miłosne należą do najliczniejszych. - Na razie całuję rączki, panno Mallerousse - rzekł kładąc szczególny nacisk na nazwisko. - Zobaczymy się później. Odwrócił się na pięcie, Marianna zaś spoglądała, jak nierównym krokiem oddala się pośród cieni salonu. Utykanie w zadziwiający sposób przydawało jego chodowi powolnego, lekko niepewnego charakteru, który nie był jednak pozbawiony wdzięku. Nawet w kalectwie tego mężczyzny był jakiś urok.

Nagle przez głowę Marianny przebiegła pewna myśl. Czy ten lis Fouche rzeczywiście przysłał ją tu po to, by spełniła swą niejasną rolę lektorki, czy też, znając upodobanie księcia do ładnych kobiet i wrażenie, jakie wywoła uroda jego wysłanniczki, zamierzał kazać odegrać jej bardziej intymną i... nieskończenie bardziej interesującą dla niego samego rolę? Jeśli tak istotnie było, minister odznaczał się jeszcze większą podłością, niż sądziła. Aż zadrżała ze wstrętu. Lokaj, który wszedł do salonu, niosąc dwa kandelabry z zapalonymi świecami, rozproszył cienie i przerwał rozmyślania dziewczyny. Pozbierawszy prędko kartki z nutami, opuściła pokój i udała się na górę, zostawiając za sobą niemiłe refleksje, a zabierając jedynie, niczym skarb, całkiem nową nadzieję, którą w jej duszy obudził stary muzyk: śpiewać! Minęło wiele godzin i było już dobrze po północy, gdy Marianna, w obszernym, białym wełnianym szlafroku z szerokimi rękawami, haftowanym licznymi odcieniami zieleni, przysłanym jej w ciągu dnia przez pannę Minette, usiadła przy małym stoliku do pisania, stojącym pomiędzy oknem a kominkiem. W szufladzie znalazła spory zapas papieru, dużą paczkę piór, atrament, pudełko piasku i wosk do pieczętowania. Miała właśnie przystąpić do sporządzenia jednego z codziennych raportów, po które każdego ranka będzie przychodził zajmujący się ogniem człowiek. W gruncie rzeczy była to nieprzyjemna pańszczyzna, pomijając fakt, że Mariannę napawała odrazą owa rola mimowolnego szpiega. Chciało jej się spać, bielutkie łóżko zaś, przykryte delikatnymi płóciennymi prześcieradłami, na których czyjaś uważająca ręka położyła słodką, batystową koszulę nocną, było straszliwie kuszące. A poza tym miała tak wielką ochotę śnić! Aby dodać sobie odwagi, Marianna wypiła szklankę wody, popatrzyła przez chwilę na stojącą w rogu stolika różę w kryształowym rożku, po czym z westchnieniem zabrała się do pracy. Należało zamknąć okienko, otwarte na przyszłe zdarzenia, i pozostać w mało pociągającej rzeczywistości. Rozpoczęła od krótkiej relacji ze swego przybycia do domu, następnie, zgodnie z powziętym postanowieniem, rozmyślnie

pogrążyła Fouchego w koronkach i fatałaszkach. Trzeba było jednak dojść do wieczoru, w którym brała udział. Jeszcze się nie skończył. Przytłumione dźwięki walca Haydna lekkimi falami dobiegały do uszu dziewczyny, każąc jej nieodparcie powrócić do tego, co widziała, a co tak bardzo ją oczarowało. Wszystko było takie piękne! Jak zamknąć tyle wspaniałości w suchym raporcie policyjnym, kiedy się pisze przy boskiej muzyce? Przypomniała sobie radę, daną jej przez ministra: „Proszę nie myśleć, że sporządza pani raport. Proszę pisać tak, jakby pisała pani dziennik, nic więcej." Od tego momentu wszystko stało się łatwe. Nie byłam obecna przy kolacji, wydanej na cześć wicekróla i wicekrólowej Włoch. Wśród tak wielkich osobistości nie ma miejsca dla lektorki. Widziałam jedynie menu, pełne potraw, których nie potrafię sobie nawet wyobrazić, takich jak: duchesse de volaille ze śmietaną, epigrammes z jagnięcia a la Tourville, skowronek w galarecie, delicje z homara a la Richelieu. Czy zatem Francuzi mają zwyczaj mieszać do spraw kuchni swoich wielkich ludzi? Wydaje mi się, że to mania raczej pozbawiona szacunku... Jeśli zaś chodzi o to, co podano mi do pokoju, w ogóle nie mam pojęcia, co to było, z wyjątkiem pieczonego kurczaka, ale wszystko smakowało wyśmienicie. Fanny, pokojówka, powiedziała mi, że książę jest nadzwyczaj wybredny w kwestiach kulinarnych. Szef kuchni jest, jak się zdaje, bardzo ważną osobą Nazywają go panem Careme i miałam zaszczyt go spotkać niedawno, gdy księżna poprosiła mnie, bym poszła z nią do jadalni, żeby sprawdzić rozmieszczenie kwiatów. Z przykrością stwierdzam, że ledwie na mnie spojrzał. Jest to mały, gniewny, odziany w nakrochmalone białe płótno człowieczek, który z ważną miną obnosi się wszędzie ze swym brzuszyskiem i z przypasanym doń dużym nożem oraz z twarzą niezadowolonego cherubina. Lecz zauważyłam ze zdziwieniem rodzaj respektu, z jakim zwracała się do niego pani de Talleyrand. Podobno nawet sam książę liczy się ze słowami, kiedy z nim rozmawia... Nie będą się rozwodzić nad wspaniałością stołu, zastawionego pozłacanym srebrem i ukwieconego czarnymi

irysami oraz żółtymi różami, mogą jednak powiedzieć, że podczas całego posiłku muzycy grali Mozarta. Właściwy wieczór rozpoczął się wtedy, gdy księżna posłała po mnie pod pretekstem przyniesienia jej szala. Chyba z czystej dobroci serca, bo wcale go nie potrzebowała. Pióro Marianny zatrzymało się, gdy tymczasem ona na chwilę przymknęła oczy. Jak oddać zachwyt, jaki odczuła wchodząc do ogromnego, białozłotego, rzęsiście oświetlonego salonu? Jak opisać przepych tylu kobiet, z których wiele było młodych i pięknych, w błyszczących adamaszkach, diamentach, kwiatach i piórach, na tle szamerowanych mundurów! Znajdowali się tam liczni oficerowie, noszący wspaniałe galowe uniformy, które przypomniały Mariannie lansjera, spotkanego przy ulicy Montorgueil. Wydało jej się, że znów słyszy kpiący i pełen naiwnej dumy głos Gracchusa Hannibala Pioche'a: „Proszę zaczekać, aż zobaczy panienka innych!" Czy rzeczywiście żołnierze mogli być tak olśniewający, tak paradnie wystrojeni? Na wszystkich niebieskich, czerwonych i zielonych mundurach błyszczało złoto! A ta pelisa, którą błękitny huzar nosił z taką swobodą na prawym ramieniu! Boże wszechmogący! Była podszyta sobolowym futrem! Stojąc za fotelem księżnej, majestatycznej i pięknej we fiołkowych aksamitach usianych gwiazdkami, ciągnęła dalej Marianna, starałam się nie wyglądać na zbyt olśnioną zbyt prowincjonalną i mieć spuszczone oczy. Lecz pokusa była zbyt silna! Po pewnym czasie zorientowałam się że goście raczej nie podchodzą do pani domu. Witano się z nią uprzejmie, po czym oddalano się, by tworzyć rozproszone tu i tam grupy. Przy pani de Talleyrand usiadła jedynie potężna kobieta o obfitym, przyobleczonym w cytrynowy adamaszek biuście i krótkich, pulchnych nogach. Ku mojemu ogromnemu zdumieniu dama ta dosłownie rzuciła mi się na szyję gdy wchodziłam do salonu z szalem, i ucałowała mnie z entuzjazmem. Z zasłyszanego wcześniej opisu wywnioskowałam, że to pani de Sainte - Croix, toteż dałam dowód wszelkiej należnej jej wdzięczności i szacunku. Myślę, że owa dama była zadowolona z mojego zachowania. Zresztą dość szybko odwróciła ode mnie uwagę księżnej, mogłam więc nadal przyglądać się obecnym osobom.

Niedaleko na małej kanapce siedziały bardzo oblegane dwie kobiety. Jedna, niska, śniada i drobna, z gęstymi, ciemnymi lokami i o niemal arabskiej urodzie, szczupła i bardzo elegancka, w sukni z czarnej koronki na różowym spodzie, miała na sobie klejnoty z olbrzymich rubinów, które połyskiwały na jej szyi, we włosach i wokół szczupłych rąk w różowych rękawiczkach. Druga, również brunetka, ale o rzadkich włosach, miała wysokie kości policzkowe, czarne oczy i twarz niemal tak płaską jak u Mongołek. Ale jej oczy odznaczały się nieznośnym blaskiem, tak bardzo bowiem lśniły inteligencją i przebiegłością, zaś z jej długiego, szczupłego, prawie chudego, lecz rasowego ciała emanował nadzwyczajny urok. Ze swą ciężką złotą biżuterią o barbarzyńskim przepychu, w sukni z purpurowego jedwabiu i turbanie na głowie, przypominała nieco pogańską boginię. W każdym razie miała iście królewską postawę. Słuchając paplaniny księżnej i jej przyjaciółki dowiedziałam się, że niska, śniada kobieta o arabskiej urodzie była to niejaka pani de Junot, księżna d'Abrantes i że cudowne rubiny, które nosiła, zostały „ ostatnio zrabowane w Portugalii przez Junota ". Co do tamtej damy, z barbarzyńską biżuterią była to hrabina Metternich, której mąż, ambasador Austrii, był zmuszony wrócić do Wiednia po bitwie pod Wagram, pozostawiwszy swą żonę niemal jako zakładniczkę. Według pani de Sainte - Croix, która czuła się tym wstrząśnięta, źródłem łączącej obie damy przyjaźni był uwodzicielski mąż tej drugiej, cieszący się zeszłego lata dużymi względami pierwszej. Marianna przestała na chwilę, poprawiła błędnie napisane słowo i westchnęła. Czy rzeczywiście te światowe ploteczki, które zresztą musiał znać równie dobrze jak ona, interesowały Fouchego? Oczywiście opowiadanie ich wcale nie było nudne, zwłaszcza gdy nie odczuwało się straszliwej senności. Westchnąwszy ponownie, Marianna umoczyła pióro w atramencie i podjęła wątek: Damy te zajęły się następnie bardzo ładną kobietą o blond włosach, ubraną w suknię z fiołkoworóżowego muślinu i przystrojoną w szeroki diadem z brylantów; wokół jej fotela zebrało się coś w rodzaju dworu: księżna Anna kurlandzka, której najmłodsza córka, Dorota, poślubiła ostatnio siostrzeńca

księcia Benewentu, hrabiego Edmunda de Perigord. Zdaje się, że tak jedna, jak i druga niezbyt ją lubiły. Najwyraźniej książę był nieskończenie bardziej wrażliwy na wdzięki owej cudzoziemki, ponieważ w ogóle nie oddalał się od jej krzesła. Co do obu dam, zaczęły mówić szeptem i nic więcej nie usłyszałam. Pocieszyłam się chwytając w locie strzępy rozmów: cesarz ciągle pozostaje zamknięty w Trianon... Nie wychodzi stamtąd od rozwodu, chyba że po to, by się udać do Malmaison... Biedna Józefina nie może się pocieszyć. Pani de Remusat uważa, że ona płacze jak bóbr, więc boi się ją zostawić samą.. Podobno słynny kastrat Crescentini będzie co wieczór śpiewał dla Napoleona. Tylko muzyka może przywrócić mu spokój... Sądzi pani, że ożeni się z córką cara?... Czy pani wie, że adiutant Junota, szef szwadronu w Salm, zrobił wczoraj skandal w Palais - Royal, próbując uwieść młodą praczkę?... Przybyli król i królowa Bawarii. Są w pałacu Marbeuf u króla Józefa... Wśród snopu iskier na kominku spadło polano. Marianna podskoczyła, gwałtownie obudzona. Musiała zasnąć podczas pisania. Pióro, wyleciawszy jej z ręki, narysowało na papierze długą kreskę. Spojrzała na stojący na kominku zegar, była druga w nocy. Muzyki nie było już słychać, lecz do uszu jej dochodził wciąż, zniekształcony przez odległość, odgłos rozmów. Gracze w wista, którzy zasiadali przy stolikach, gdy weszła, musieli tam jeszcze być. Marianna wiedziała z własnego doświadczenia, jak bardzo demon gry kazał zapominać o upływie czasu i jakie wywoływał namiętności. Już sam widok kart stał się dla niej nieznośny, wolała więc od razu się oddalić. Wstała z wysiłkiem, ziewnęła przeciągając się. Boże, jakaż była senna! Łóżko zdecydowanie za bardzo ją kusiło! Marianna rzuciła pełne urazy spojrzenie na nie dokończony raport. Była za bardzo zmęczona, by pisać dalej. Z rozmysłem chwyciła za pióro i szybko skreśliła dwa zdania: Za bardzo chce mi się spać. Ciąg dalszy jutro. Po czym narysowała pośpiesznie gwiazdkę, która miała zastępować jej podpis, zapieczętowała papier za pomocą odrobiny wosku i znalezionej w szufladzie pieczęci bez grawerunku. W gruncie rzeczy nie było nic pasjonującego do opowiedzenia. Tym bardziej więc należało położyć się spać!

Już rozwiązywała wstążki przy szlafroku, lecz zamarła, słysząc jakiś niezwykły odgłos. W ogólnym pomruku rozmów rozróżniła wyraźnie okrzyk gniewu, po nim zaś natychmiast płacz. Marianna nasłuchiwała zdumiona. Nie dochodził już do niej żaden dźwięk, była jednak pewna, że jej się to nie przyśniło. Cichutko zbliżyła się do okna, które zostawiła otwarte mimo złej pogody, aby wywietrzyć pokój. W Selton Hall zawsze spała przy otwartym oknie. Wychyliwszy się, spostrzegła, że w dwu oknach, z tego w jednym tuż pod nią, pali się światło. Wiedziała już, że to gabinet księcia. Tam również ktoś musiał otworzyć okno, gdyż usłyszała wyraźnie łkanie. Po czym spokojny głos księcia powiedział: - Doprawdy, jesteś nierozsądna! Dlaczego doprowadzasz się do takiego stanu, hę? Zaraz jednak nastąpiło trzaśnięcie zamykanej szyby i Marianna nie usłyszała nic więcej. Mogłaby przysiąc, że był to, jakże rozpaczliwy, płacz kobiety! Powoli, z wahaniem wróciła do łóżka. Jej ciekawość wprawdzie została pobudzona, powstrzymywało ją jednak dobre wychowanie. Nie zamierzała przecież podsłuchiwać pod drzwiami jak zwykła służąca albo jakiś szpieg... którym zresztą była! Lecz z drugiej strony mogłaby, być może, pomóc komuś znajdującemu się w opałach. Płacząca kobieta musiała być potwornie nieszczęśliwa. Przybrawszy w ten sposób własną ciekawość w humanitarną troskę, Marianna czym prędzej zmieniła szlafrok na swą amarantową suknię i wymknęła się na zewnątrz. Na końcu korytarza znajdowały się maleńkie schodki dla służby, które prowadziły prosto na wewnętrzne piętro, niedaleko gabinetu Talleyranda. Schodząc po schodach, Marianna ujrzała, że drzwi do gabinetu, z pewnością niedomknięte, pozostawiły na podłodze korytarza długą smugę światła. Jednocześnie ponownie usłyszała łkanie, po czym młodzieńczy głos, który mówił z silnym niemieckim akcentem: - Pańskie zachowanie w stosunku do matki jest wstrętne, skandaliczne. Czy nie może pan zrozumieć, że myśl, iż jest ona pańską kochanką, jest dla mnie nie do zniesienia?

- Czy nie jest pani trochę za młoda, by poruszać takie tematy, droga Doroto? Sprawy dorosłych nie nadają się dla dzieci, a pani, chociaż mężatka, ciągle jest dzieckiem w moich oczach. Bardzo kocham pani matkę. - Za bardzo! Za bardzo ją pan kocha i wszyscy o tym wiedzą. Wokół pana są zawsze te stare kobiety, które się nienawidzą kłócą i nigdy nie rozstają. Teraz, chcąc nie chcąc, wprowadzają matkę do tego klubu, który same tworzą, a który można by nazwać haremem pana de Talleyranda! Kiedy widzę matkę w otoczeniu pani de Laval, pani de Luynes i księżnej de Fitz James, mam ochotę krzyczeć. Młody ochrypły głos wpadał w irytację, wznosił się, by osiągnąć wreszcie gwałtowne tony gniewu, wzmożonego przez niedoskonałą jeszcze znajomość francuskiego, z powodu której jego właścicielka potykała się na pewnych słowach. Marianna wiedziała jednak teraz, kto znajdował się w gabinecie Talleyranda, kto płakał i krzyczał ze złości. Niedawno widziała w salonie siostrzenicę księcia, panią Edmundową de Perigord, urodzoną jako księżna Dorota kurlandzka, młodą i nadzwyczaj bogatą spadkobierczynię, którą dzięki łasce cara kilka miesięcy wcześniej Talleyrand uczynił żoną swego siostrzeńca. Była bardzo młoda, mogła mieć najwyżej szesnaście lat, Marianna zaś uznała ją raczej za brzydką, chudą, śniadą i niezgrabną chociaż ubraną z elegancją zdradzającą rękę Leroy. Jedynym pięknym, i to nadzwyczaj pięknym szczegółem były ogromne oczy, uderzające w tej szczupłej twarzy, oczy osobliwego koloru, które wydawały się czarne, lecz w rzeczywistości były ciemnoniebieskie z ciemną obwódką. Marianna zwróciła jednak uwagę na klasę małej księżnej, a także ów celowy, niemal arogancki sposób podnoszenia głowy, tak jak to robią dzieci, gdy nie chcą okazać, że się boją bądź są nieszczęśliwe. Co do męża, ledwie go sobie przypominała: piękny, raczej pusty chłopiec we wspaniałym mundurze oficera huzarów. Pan Feroc, nauczyciel, który gawędził z nią przez chwilę, wspomniał także, choć nie wprost, o intrydze, uknutej przez Talleyranda i księżnę Kurlandii, matkę Doroty. Wskazał jej dyskretnie jasnowłosą księżnę, siedzącą wśród trzech starych

kobiet, których pewne siebie, a nawet bezczelne zachowanie czuć było na milę dawnym dworem w Wersalu. Wszystkie trzy były kiedyś kochankami Talleyranda i pozostały jego najwierniejszymi popleczniczkami, zachowawszy dlań bezgraniczne, niemal ślepe oddanie. „Trzy Parki!" - pomyślała Marianna z bezwiednym okrucieństwem swych siedemnastu lat, nie chcąc przyznać, iż znać było na nich ślady wielkiej urody; znajdowało się przed nią jednak zbyt wiele osób, by zajmowała się tym dłużej. Tymczasem za niedomkniętymi drzwiami Talleyrand usiłował nadal uspokoić młodą buntowniczkę: - Zadziwia mnie pani, Doroto. Nigdy nie przypuszczałem, że jest pani zdolna do dawania wiary wszelkim pogłoskom, które od zawsze krążą po paryskich salonach. Dla większości plotkarek przyjaźń między mężczyzną a kobietą może mieć tylko jedno imię. - Niech pan przestanie wreszcie kłamać! - zawołała rozgniewana młoda kobieta. - Przecież pan dobrze wie, że to nie są żadne pogłoski, lecz szczera prawda! O paryskich plotkach można wiele powiedzieć, ale ja wiem, ja wiem, powtarzam panu! I wstyd mi, tak bardzo mi wstyd, gdy widzę, jak za wachlarzem zbliżają się do siebie dwie głowy, a oczy spoglądają najpierw na mnie, potem na matkę! Nie mogę znieść tego wstydu! Jestem Kurlandką! Niemal wykrzyknęła te ostatnie słowa. Ukryta w cieniu korytarza Marianna usłyszała chrząknięcie księcia, lecz zauważyła, iż jego głos nabrał twardości lodu. - Skoro tak bardzo lubi pani plotki, moja mała, powinna się pani bardziej przejmować tą, która krążyła niegdyś o pani dziadku, Janie Birenie, który został księciem Kurlandii dzięki kaprysowi carycy. Czy rzeczywiście był chłopcem stajennym? Prawdę mówiąc, usłyszawszy pani język dziś wieczorem, byłbym nawet skłonny w to uwierzyć! Sądzę, że powinna się pani uspokoić. Podobne wrzaski nie są przyjęte w Paryżu ani zresztą w żadnym cywilizowanym społeczeństwie. Jeżeli jest pani taka wrażliwa na... plotki, trzeba było wybrać klasztor, moje dziecko, a nie małżeństwo.

- Tak jakbym to ja wybrała! - odparła młoda kobieta z goryczą. - Tak jakby nie narzucił mi pan swojego bratanka, mimo że kochałam innego! - Innego, którego nigdy pani nie widywała i którego wcale pani nie obchodziła. Jeżeli książę Adam Czartoryski tak bardzo chciał panią poślubić, mógł nie pozostawać tak daleko, hę? - Jak pan lubi sprawiać ból! Jakże pana nienawidzę! - Ależ skąd, nie nienawidzi mnie pani! Mógłbym nawet przypuścić, że kocha mnie pani bardziej, niż pani sądzi. Czy pani wie, że jej napaść przypominała scenę zazdrości? No, proszę się więcej nie unosić. Proszę się uspokoić, uśmiechnąć i zapamiętać jedno: w świecie, w którym żyjemy, nie znam nikogo, kto nie kochałby i nie szanował pani matki. To kobieta stworzona do tego, by być kochaną. Proszę więc robić tak jak wszyscy, moja mała! Równowaga w świecie to rzecz nietrwała. Proszę uważać, by pani krzyki jej nie zakłóciły. Łkanie wybuchło na nowo. Marianna słuchała go zafascynowana. Ledwie zdążyła jednak uskoczyć w cień schodów. Drzwi właśnie się otwarły na oścież, na progu zaś zarysowała się postać księcia. Wyszedł, zdawał się wahać przez chwilę, po czym, wzruszywszy ramionami, oddalił się. Miarowe postukiwanie jego laski i nieregularny odgłos kroków w korytarzu prędko ucichły. W gabinecie natomiast ciągle płakała Dorota de Perigord. Marianna znów nie wiedziała, co począć. Stała się świadkiem intymnej sceny, która jej nie dotyczyła, czuła jednak sympatię dla tej małej księżnej o smutnych oczach i pragnęła jej pomóc. Czyż nie było rzeczą normalną, że to dziecko buntowało się na widok miłosnych igraszek matki i wuja? Podobne przygody może i były przyjęte w świecie, lecz prawą i czystą duszę mogło to tylko zranić. Marianna odwróciła się niechętnie ku schodom i westchnęła. Czuła się tak bardzo bliska tej, która tam płakała! Dorota cierpiała z powodu nieszczęśliwej miłości, podobnie jak ona sama kiedyś cierpiała, ale czy mogła jej pomóc? Lepiej było wrócić do siebie, spróbować zapomnieć, gdyż za nic na świecie Marianna nie powtórzyłaby Fouchemu, co przed chwilą

usłyszała. Już miała iść kiedy dotarło do niej z gabinetu, którego drzwi były tym razem dokładnie zamknięte: - Przeklęty kraj, do którego wcale nie chciałam przyjechać! Nie ma nikogo! Nikogo, kto by mnie zrozumiał!... Gdyby znalazł się ktoś... Tym razem młoda kobieta przemówiła po niemiecku, z taką mieszaniną gniewu i bólu, że Marianna słuchała już tylko własnego pragnienia przyjścia jej z pomocą. Zanim jeszcze zdążyła zdać sobie sprawę z własnego odruchu, drzwi otwarły się pod naciskiem jej dłoni i weszła do środka. W obszernym pokoju o surowych, mahoniowych meblach i ciemnozielonych obiciach spacerowała w tę i z powrotem Dorota, z rękami skrzyżowanymi na piersiach, z policzkami mokrymi od łez, których nie myślała nawet osuszyć. Znalazła się twarzą w twarz z Marianną, która szepnęła łagodnie: - Jeśli mogę coś zrobić, by pani pomóc, proszę na mnie liczyć. Powiedziała to po niemiecku. Ogromne oczy małej księżnej zdawały się jeszcze większe. - Pani mówi w moim języku? Ale kim pani jest? Po czym nagle sobie przypomniała i radość, która zabłysła na moment w jej spojrzeniu, zgasła niczym zdmuchnięta świeczka. - Och! Już wiem! Pani jest lektorką pani de Talleyrand! Dziękuję za troskę, ale niczego mi nie trzeba. Oschłość tonu odesłała Mariannę na jej miejsce na wpół służącej, ona jednak nie zraziła się wcale, lecz uśmiechnęła - Uważa pani, że zwykła lektorką nie jest godna zaofiarować pomocy księżnej Kurlandii, prawda? Pragnie pani znaleźć tutaj kogoś, kto by ją zrozumiał, ale widzi pani we mnie tylko służącą. Cóż znaczy dla pani służąca, skoro ma ich pani setki! - Moja jedyna przyjaciółka jest służącą - burknęła, jakby mimo woli, młoda kobieta. - To Anja, moja niania! Czy to nie pani de Sainte - Croix panią poleciła? Rajfurka! Myślę, że posyłając panią księżnej miała na uwadze przede wszystkim księcia! Ogarnięta nagłym znużeniem, Marianna pojęła, że trudno jej będzie uwolnić się od tego podejrzenia, które zresztą przyszło jej do głowy jako pierwszej, podczas rozmowy z Talleyrandem.

Poczuła naraz ogromną potrzebę usprawiedliwienia się, zerwania z twarzy tej narzuconej przez policjanta maski. - Pani de Sainte - Croix mnie poleciła, ale naprawdę mnie nie zna. Nie wie nawet, kim jestem. - A kim pani jest? - Emigrantką... która się ukrywa i próbuje żyć. - Jeśli to prawda, dlaczego pani mi o tym mówi? Mogłabym wezwać straż, wydać panią, kazać panią wydalić, wtrącić do więzienia. Marianna znowu się uśmiechnęła i pokręciła głową. - Wydać to słowo, które do pani nie pasuje. Aby zdobyć czyjeś zaufanie, trzeba go najpierw obdarzyć własnym. Cóż, jestem w pani rękach! Proszę mnie wydać. Nastało milczenie. Dorota de Perigord spoglądała, tym razem z uwagą, na młodą dziewczynę, zaledwie nieco starszą od niej samej. Rozmawiając we własnym języku, odczuwała dziecięcą radość, z której Marianna doskonale zdawała sobie sprawę, podobnie jak z miękkości w jej wzroku. Instynktownie ściszając głos, o wiele łagodniej spytała: - Jak się pani... naprawdę nazywa? Zdecydowana zdobyć za wszelką cenę przyjaźń tego osobliwego dziecka, Marianna już miała wyjawić tajemnicę, gdy drzwi gabinetu otworzyły się ponownie. Na progu zalśniła wspaniała, lecz banalna postać oficera huzarów, który był mężem młodej hrabiny. - Co ty wyprawiasz, Doroto? Matka szuka cię wszędzie. Jest zmęczona i chce już iść. - Źle się poczułam To na pewno z gorąca. Panna Mallerousse uprzejmie przyszła mi z pomocą. Marianna drgnęła zauważywszy, że tak dokładnie zapamiętała jej przybrane nazwisko. Oczy Doroty śmiały się teraz, ubawione, spoglądając na nią. - Dziękuję - powiedziała wyciągając do niej rękę i wracając do niemieckiego. - Uczyniła pani dla mnie więcej dobrego, niż pani przypuszcza. Proszę mnie odwiedzić. Mieszkam przy ulicy Grange - Bateliere pod numerem drugim i zawsze jestem rano w domu. Przyjdzie pani?

- Przyjdę - obiecała dziewczyna, pochylając się z szacunkiem, jak wymagała tego jej rola, nad podaną dłonią. Edmund de Perigord najwyraźniej nie rozumiał po niemiecku. Widać to było po jego pełnym znudzenia zniecierpliwieniu. - Proszę za mną. Marianna opuściła za nimi gabinet. Nie przejmowała się, że mogłaby zostać przyłapana przez księcia. Wszedłszy po schodach, po cztery stopnie naraz, zdjęła suknię, włożyła koszulę nocną i czepek, po czym zgasiła świecę i położyła się do łóżka. W dogasającym blasku ognia ujrzała na stole napisany przez siebie raport i uśmiechnęła się. Zbyt ciekawski minister policji nie dowie się o owej cennej przyjaźni, jaką dopiero co nawiązała. Nie przeczyta też o zmartwieniu małej hrabiny. Marianna czuła, że budzi się w niej siostrzane przywiązanie dla tej kobiety, ponieważ odkryła, iż pomimo wysokiego urodzenia, pomimo świetnego małżeństwa, pomimo majątku, pomimo otaczających ją zaszczytów, pomimo wszystkiego, co posiadała, a co Marianna straciła, ona również była nieszczęśliwa i zraniona przez bezlitosny świat mężczyzn. Ta mała kurlandzka księżniczka została wyrwana ze swego kraju, z życia, z marzeń o miłości, by stać się pionkiem na politycznej szachownicy. Odebrano ją człowiekowi, którego kochała, by narzucić jej innego, na dodatek wroga, którego mogła jedynie nienawidzić. Jakby tego jeszcze było mało, zrobiono z niej niemego świadka miłosnej przygody własnej matki z kolejnym wrogiem! Z jakimż cynizmem Talleyrand dał jej do zrozumienia, że jest ona tylko dzieckiem bez znaczenia, niezdolnym ugiąć się przed wymaganiami światowych konwenansów! Żałosna i gwałtowna Dorota, która swymi małymi rączkami chciała walczyć z koalicją mężczyzn i ich zachciankami. Aby zniszczyć nędzną wolę piętnastoletniej dziewczynki, cesarz i Talleyrand złączyli się z samym carem, bez najmniejszego wstydu! Z jakiej gliny zostali zatem ulepieni i czym była owa polityka, dla której poświęcało się ludzi? Rozmyślając o nowej przyjaciółce, Marianna odsuwała od siebie stopniowo własne kłopoty i odczuwała pewien rodzaj egzaltacji. Odkryła, że wcale nie ona jedna cierpi. Ukazało jej to

własne siły do walki. Zamierzała wypowiedzieć wojnę przytłaczającej potędze mężczyzn, ich zdradzieckim miłostkom i podłym żądzom. Pragnęła jednak także pomóc tym ze swoich sióstr, które będą potrzebować pomocy. A Bóg jeden wiedział, ile ich było! Zamiast sprzymierzonej z mężczyznami Ivy St. Albans i jej służącej ujrzała Dorotę kurlandzką, dostarczoną niczym towar, Adelajdę d'Asselnat, wtrąconą do więzienia i wygnaną za to, że odważyła się wyrazić własne zdanie, cesarzową, pozbawioną tronu, bo nie potrafiła dać potomka tyranowi, księżnę Benewentu, traktowaną byle jak we własnym domu, hrabinę Metternich, pozostawioną jako zakładniczkę. Ona, Marianna, pokaże im pewnego dnia, że kobieta może być silniejsza! Tej nocy Marianna wypowiedziała mężczyznom wojnę. Kiedy zajmujący się ogniem lokaj wszedł do jej pokoju nazajutrz rano, Marianna czytała książkę siedząc przy oknie. Nie podniosła wzroku znad lektury. Lokaj wyczyścił kominek, ułożył nowe polana, rozpalił ukryty pod popiołem żar za pomocą dużego miecha, po czym nastąpiła cisza. Marianna usłyszała, że westchnął z wysiłkiem i pojęła, iż jej obojętność krępuje go. Napawała się tym z pewnym okrucieństwem. Za nic na świecie nie odezwałaby się pierwsza. Albo on przemówi, albo niech wyjdzie. W końcu chrząknął, po czym rzekł: - Mam nadzieję, że to drewno będzie się dobrze palić. Wówczas podniosła wreszcie oczy i spostrzegła człowieka w nieokreślonym wieku, o pospolitym wyglądzie, o fizjonomii, która w niczym nie przyciągała wzroku. Prawdę mówiąc, bez szamerowanej liberii mężczyzna ten mógłby pozostać w ogóle nie zauważony, wtopić się w jakiekolwiek tło: idealny szpieg. Ruchem brody wskazała na leżący w rogu biurka raport: - Złożony papier... tam, na stole! - powiedziała. Mężczyzna wziął kartkę, schował w przepastnej kieszeni, po czym posłał dziewczynie spojrzenie spode łba. - Nazywam się Floquet! Celestyn Floquet. A pani? - Jestem panna Mallerousse - odrzekła sucho Marianna powracając do czytania. - Powinniście wiedzieć.

- Oczywiście, że wiem! Ale nie o to pytam: chodzi mi o pani pseudonim! Między kolegami. Marianna obiecała sobie, że zachowa spokój, lecz bezczelność tego człowieka wzbudziła nagle jej gniew. Miała jeszcze znosić spoufalanie się tego nędznego szpiega? - Nie mam pseudonimu! I nie jestem waszą koleżanką! Zacisnęła palce na skórzanej obwolucie książki, usiłując zatrzymać wzrok na tekście, by nie widzieć twarzy Floqueta. Musiała jednak usłyszeć jego drwiący śmiech: - No pewnie! - odrzekł grubiańsko. - Ale zadziera nosa! Za kogo się pani uważa, ślicznotko? Proszę pamiętać o jednym: to ja jestem pani szefem! A kto pani przyniesie forsę od papcia Fouchego w Matki Boskiej Pieniężnej, co? Tego już było za wiele! Zapominając o wszelkiej ostrożności i wszystkich swoich pięknych postanowieniach, Marianna wstała i pokazała lokajowi drzwi: - Proszę robić, co do was należy, i nic ponadto! - zawołała. Nie mamy i nigdy nie będziemy mieli sobie nic do powiedzenia. A teraz proszę wyjść! Floquet wzruszył ramionami, ale poszedł po kosz na drewno i wiadro na popiół. - W porządku! - rzucił opryskliwie. - Zapamiętam to sobie! Niech pani się tylko nie skarży, jeśli pewnego dnia tego pożałuje. Floquet to dobry chłopak, ale nie lubi, jak mu kto nadepnie na odcisk! Kiedy wreszcie wyszedł, Marianna podbiegła do stolika nocnego, nalała sobie szklankę wody i wypiła duszkiem. Ręce drżały jej tak mocno, że podczas tej czynności szklanka uderzała o karafkę. Dopiero w tej chwili z całą ostrością zdała sobie sprawę z własnego poniżenia. To drobne wydarzenie otworzyło jej oczy. Jakiś lokaj, szpicel ośmielał się ją traktować jak równą sobie! Mało brakowało, a zacząłby jej mówić po imieniu! Nie... to nie do wiary! To nie mogło dłużej trwać! Trudno, jeśli Fouche się rozzłości, ale w jutrzejszym raporcie przykaże mu, by zmusił tego całego Floqueta do okazywania jej szacunku, w przeciwnym razie nie napisze ani słowa więcej.

Na ulicy rozległ się stukot kół powozu, przytłumiony przez ściany. Chęć ucieczki na nowo ogarnęła Mariannę, rozwścieczoną spotkaniem z kolejnym egzemplarzem męskiego rodu. Właściwie co ją powstrzymywało przed włożeniem płaszcza, chwyceniem skromnego bagażu i popędzeniem do przedsiębiorstwa komunikacyjnego? Mogłaby wrócić do Brestu... Nicolas wyruszył wprawdzie do Anglii, ale pani Le Guilvinec na pewno by się ucieszyła, mogąc się nią zajmować. Albo mogłaby pojechać do Owernii, do niesfornej kuzynki, która być może zaopiekowałaby się nią? Ale nie, to było niemożliwe! Skoro panna d'Asselnat znajdowała się pod nadzorem policji, przybycie podejrzanej kuzynki uciekinierki sprowadziłoby na nią tylko kłopoty. Co do pani Le Guilvinec zaś, Marianna właśnie sobie przypomniała, że miała ona opuścić Recouvrance, by udać się do Hennebont i pilnować dzieci chorej córki. Przyszła jej do głowy inna myśl: dlaczego by nie pojechać do Rzymu i nie wypytać o ojca chrzestnego? Opat Gauthier de Chazay nawet sobie nie wyobrażał, jaka seria nieszczęść spadła na jego chrześnicę. Sądził, że żyje sobie spokojnie, a nawet szczęśliwie w swej posiadłości, w samym sercu angielskiej wsi. Byłby przerażony, na pewno by jej pomógł, lecz co by pomyślał w głębi dobrego, ale bezkompromisowego serca o Mariannie, która zabiła dwoje ludzi, podpaliła dom i którą ścigała policja dwu państw? Na samo wyobrażenie, iż mógłby odwrócić się od niej z pogardą, Mariannę przebiegł dreszcz zgrozy. Nie dało się nic zrobić, trzeba było zostać... przynajmniej przez jakiś czas! Była jeszcze muzyka i zacny pan Gossec, który wkrótce przyjdzie udzielić jej pierwszej lekcji i w którym pokładała tyle nadziei. Ale, na Boga, niech on także nie próbuje jej oszukać! Nagle Mariannę zawiodły nerwy. Upadła na łóżko i wybuchnęła płaczem. Płakała długo, gorzko, fala głębokiego smutku zalała ją na moment. I pomyśleć, że kiedyś, czytając słynne romanse, które uwielbiała połykać w ukryciu, marzyła, by stać się jedną z tych fantastycznych bohaterek, co to bez żadnego śladu na sukni ani na kryształowoczystej duszy doświadczają najgorszych niebezpieczeństw, najczarniejszych przeżyć! Jej własne życie nie było już nawet najmarniejszym

romansem! Była to groteskowa i poniżająca farsa, powolne ześlizgiwanie się po błocie ku przepaści, której wprawdzie jeszcze nie widziała, lecz której wołanie przeczuwała i która ją przerażała. Stopniowo jednak łkanie ustało. Częściowo wrócił jej spokój. Z głębi wspomnień z dzieciństwa doszedł do niej gruby głos starego Dobsa, który wsadził ją na siodło i nauczył posługiwania się bronią. Pewnego dnia, gdy wpadła do rzeki i z całych sił wrzeszczała, krzyknął: - Proszę płynąć, miss Marianno! Proszę płynąć, zamiast bez sensu tracić siły na krzyk! Kiedy się jest w wodzie, trza płynąć! Rzecz jasna, Dobs także wskoczył do wody, by ją ratować, lecz jej własny instynkt zdążył już jej przyjść z pomocą. Pluskała się niczym mały szczeniak. Potem nauczyła się pływać. No cóż! Dzisiaj było trochę podobnie! Tkwiła w brudnej wodzie, należało jednak się w niej chlapać, zanim nauczy się prawdziwych, zbawiennych ruchów, które zawiodą ją w końcu do czystszych i zdrowszych wód. Mimo to jeszcze tego samego wieczoru wsunęła do raportu ultimatum dla Fouchego. Dwa dni później Floquet, przyszedłszy rozpalić ogień, bez jednego słowa i bez jednego spojrzenia poważnie położył na biurku zapieczętowany papier. W środku Marianna znalazła bilecik bez podpisu: Proszą się nie obawiać. Nikt się nie będzie więcej pani naprzykrzał. Było tam również coś, co przyprawiło ją o rumieniec aż po koniuszki włosów: banknot Banku Francuskiego wartości pięćdziesięciu napoleonów. Rozdarta pomiędzy uczuciem ulgi, że jest uwolniona od natręctwa Floqueta, a wstydem z powodu owych pieniędzy, które uważała za nieczyste i zarobione nieuczciwie, Marianna o mało nie wrzuciła do ognia nieszczęsnego banknotu. Opamiętała się jednak, wsunęła go do kieszeni i ubrała się, by towarzyszyć księżnej do kościoła Świętego Tomasza z Akwinu. Nie przyjmując do wiadomości, że jej pojawienie się za każdym razem wywołuje mały skandal, żona dawnego biskupa Autun uparcie i nader regularnie z wielką pompą uczestniczyła we mszy i próbowała uzyskać przebaczenie poprzez ogromną szczodrobliwość.

Tego dnia przypadało Boże Narodzenie. Pani de Talleyrand - Perigord była przepięknie wystrojona. Marianna zaś przed opuszczeniem kościoła wsunęła dyskretnie banknot do skarbonki dla biednych. Po czym ze spokojnym sumieniem i lekkim uśmiechem na myśl, iż brudne pieniądze Fouchego zostaną w końcu przeznaczone na zbożny cel, dołączyła do swej chlebodawczyni, która czekała pod nagimi drzewami, z wyraźnym zadowoleniem przyjmując nieco bezładne i pełne zakłopotania, ale w gruncie rzeczy szczere, podziękowania od przeora klasztoru ojców dominikanów, mającego kościół Świętego Tomasza z Akwinu.

Wieczorny gość Był jasny i zimny poranek jednego z pierwszych dni stycznia. Słabe, choć odważne słońce wydobywało z sopli na dachach nieliczne błyski, z zamarzniętych strumyków zaś nikłe refleksy. Rześkie powietrze czerwieniło nosy spacerującym żwawo przechodniom, którzy bez ustanku chodzili tam i z powrotem po poprzecinanych bramami wjazdowymi chodnikach. Na ulicy Loi (Obecnie ulica Richelieu (przyp. aut.).) panowało wielkie poruszenie. Wprawdzie znajdowało się tu mało powozów, z wyjątkiem trzech stojących przed drzwiami krawca Leroy i jednego wynajętego fiakra przed sąsiednim „Hotel du Nord", lecz drobni handlarze używali sobie w najlepsze. Jakiś człowiek z nosem w chmurach krążył sprzedając wiązki chrustu, które pchał na taczkach. Obok niego stara kobieta, okutana w grubą chustę z niebieskiej wełny, niosła duże wiadro krzycząc: „Suszone śliwki! Suszone śliwki!" Na przeciwległym chodniku ładna dziewczyna w sukni w żółto czerwone paski oferowała „Pieczone kasztany!", podczas gdy mały szlifierz, który ustawił się tuż przy niej, pośpiesznie ostrzył porcję noży, podaną mu przez służącego z nieobecną miną. Wyszedłszy od Leroy, Marianna stanęła na chwilę, by pooddychać mroźnym powietrzem. W salonach sławnego krawca, gdzie ruch nigdy nie malał, można było się udusić. Poza tym zdążyła pokochać ożywioną i barwną atmosferę paryskich ulic, eleganckich bądź biednych przechodniów, setki różnych zawodów, jakie wykonywali różni ludzie. Uśmiechnęła się do kominiarza, który wędrował z torbą pogwizdując i który gwizdnął głośniej i z wyraźnym podziwem, bezczelnie omiótłszy dziewczynę spojrzeniem. Podczas gdy Fanny, towarzysząca Mariannie pokojówka, oddawała woźnicy niesiony przez siebie różowy karton, dziewczyna wyjęła z torebki listę zakupów, jakie poleciła jej zrobić pani de Talleyrand. Zachodziła kolejno do pani Bonjour po tiulowy stroik z kwiatów, do Jacques'a, szewca, i do Nitota, złotnika, by oprawić dwa kamienie z naszyjnika z kamei oraz dwa olbrzymie turkusy, które księżna lubiła szczególnie, następnie do Leroy, by sprawdzić, co z balową kreacją, którą

księżna miała włożyć osiemnastego, do marszałka Berthiera, księcia de Neuchatel. Z zadowoleniem stwierdziła, że pozostało jej tylko wstąpić do „A la Reine d'Espagne", by przyspieszyć wykończenie gronostajowej etoli, na którą jej chlebodawczyni czekała z rosnącą niecierpliwością, i wreszcie na pocztę. Marianna uśmiechnęła się na wspomnienie tajemniczej miny, z jaką pani de Talleyrand wręczyła jej ładnie pachnący list z anonimową pieczęcią, który poprzez wyboiste drogi Francji miał dotrzeć do szczytów Jury, by pocieszyć nieco na wygnaniu pięknego księcia San Carlosa, winnego trochę zbyt głośnej przygody ze swą gospodynią z zamku w Valencay, gdzie przebywał. Rola miłosnego posłańca bawiła i trochę wzruszała Mariannę. Bądź co bądź był to dowód zaufania, jakie miała do niej ta wielka dama. Złożywszy listę, Marianna już zamierzała wsiąść do powozu, w którym czekała na nią Fanny, a którego otwarte drzwi przytrzymywał stangret, gdy poczuła naraz, że ktoś dotyka nieśmiało jej ramienia, czyjś wesoły głos zaś woła: - Dzień dobry panience! Czy panienka mnie pamięta? - Oczywiście! Pan jest Gracchus Hannibal Pioche? Zgadza się? - Zgadza się! - odparł chłopak z zachwytem. - Miło mi zobaczyć panienkę znowu! Widząc poczciwą, pyzatą twarz, rudą czuprynę, nakrytą niebieskim kaszkietem, i duży czerwony parasol młodego gońca, Marianna nie mogła powstrzymać wybuchu śmiechu. To on jako pierwszy przywitał ją w Paryżu, toteż bardzo się ucieszyła z tego spotkania. Spostrzegłszy, że się śmieje, Gracchus Hannibal uczynił to samo i oboje patrzyli na siebie przez chwilę jak urzeczeni, ku wielkiemu oburzeniu stangreta. - A co pan tu robi? - zapytała Marianna. - Jak panienka widzi, pracuję. Wahałem się przez moment, zanim panienkę zaczepiłem. Ma panienka taki śliczny powóz i jest tak pięknie ubrana! Jego wzrok spoczął na ciemnozielonym aksamitnym płaszczu, obszytym i podbitym futrem z popielic, oraz na polskim toczku, ozdobionym długą żółtą frędzlą.

- Tylko że - zakończył ściszając głos - koniecznie musiałem z panienką pogadać. Coś w oczach Gracchusa Hannibala ostrzegło Mariannę, że to poważna sprawa, toteż oddalając się od powozu, pociągnęła go w cień bramy domu krawca. - O co chodzi? Chłopak rozejrzał się uważnie po okolicy, obserwując zwłaszcza koniec ulicy Loi, w miejscu, gdzie łączyła się z bulwarem. - Widzi panienka tę brykę, co stoi na rogu, przed sklepem Petite - Jeannette? - Brykę? - No, przecież powóz! Widzi panienka? - Oczywiście! I co? - W środku siedzi taki jeden, co śledzi panienkę od samego rana! Ale nie mogę dokładnie powiedzieć, jak wygląda, bo ma kołnierz postawiony na uszy i głęboko nasadzony kapelusz. - Ktoś, kto mnie śledzi? Jest pan pewien? - spytała Marianna z niemiłym uczuciem mdłości. - Skąd pan wie? - No bo ja też śledzę panienkę od samego rana. Rozpoznałem panienkę, kiedy panienka weszła do pani Bonjour, handlarki tiulów i koronek. Czekałem... tylko że nie miałem śmiałości z panienką rozmawiać. Więc szedłem za panienką. Chciałem wiedzieć, gdzie panienka mieszka - dodał czerwieniąc się tak mocno, że Marianna, pomimo niepokoju, nie mogła się powstrzymać od uśmiechu. - Szedłem krok w krok za panienki końmi. Ach! Trzeba przyznać, że się nabiegałem! Całe szczęście, że na paryskich ulicach jest tłok, bo inaczej... Byliśmy razem u Jacques'a, potem u Nitota, no i wreszcie tutaj. I w ten sposób zauważyłem tę czarną brykę, która trzymała się panienki... tyłu! - Ale czy... ona pana... nie zauważyła? Gracchus Hannibal wzruszył ramionami: - Czy ktoś zwraca uwagę na gońca? Jest nas dużo w Paryżu, wie panienka? Wszyscy wyglądamy podobnie. A co do tego typa z bryki, jeśli mi panienka nie wierzy, to łatwo się może sama przekonać. - Jak?

- Ma panienka jeszcze jakieś zakupy do zrobienia czy panienka wraca? - Idę do „A la Reine d'Espagne" i na pocztę, a potem wracam. - No to nie będzie miała panienka kłopotu, żeby się naocznie przekonać. Przy takich oczach, jak ma panienka, chyba się dobrze widzi! - zakończył Gracchus Hannibal, rumieniąc się jeszcze mocniej niż za pierwszym razem. - Zresztą, ja też będę ciągle szedł za panienką. Ale czy mogłaby mi panienka powiedzieć, gdzie panienka mieszka? Bo jeśli w Auteuil albo w Vaugirard... Z jego wymownej mimiki Marianna wywnioskowała, że w takim przypadku nogi weszłyby mu chyba w ramiona. - Mieszkam przy ulicy Varenne, u księcia de Talleyranda. - U księcia... O! To wcale się nie dziwię, że panienka jest śledzona! U Diabła Kulawego dzieje się zawsze tyle rzeczy! To pewnie jakiś policjant od Fouchego! Niech mi panienka powie rzekł z niepokojem - ale panienka nie jest z rodziny, prawda? - Tak pan to nazywa? Nie, może pan być spokojny. Jestem tylko lektorką księżnej. - Z jednej strony to mi się bardziej podoba, ale z drugiej nie rozumiem, dlaczego miałby się panienką interesować minister policji? Marianna także nie pojmowała, skoro każdego ranka, wprawdzie niechętnie, za to regularnie, wręczała lokajowi Floquetowi raport z poprzedniego dnia. Tym bardziej należało się zatem przekonać o słuszności obserwacji gońca. - Pójdę za pańską radą - powiedziała - i sprawdzę, czy ten powóz rzeczywiście mnie śledzi. W każdym razie dziękuję, że mnie pan uprzedził. Czy przyjdzie mnie pan odwiedzić któregoś dnia? - Do księcia? Niech panienka nawet o tym nie myśli! W takim domu mogę co najwyżej stanąć przed obliczem majordomusa. No, niech panienka idzie! Potrafię panienkę odnaleźć, jeśli będzie trzeba. Niech mi tylko panienka powie, jak się nazywa, gdybym miał panience coś do przekazania. Umiem pisać, wie panienka? - dodał z dumą. - To świetnie! Jestem panna Mallerousse!

Na twarzy chłopaka odmalowało się naiwne rozczarowanie. - Naprawdę? To dopiero nazwisko, które w ogóle do panienki nie pasuje! Z takim wyglądem powinna się panienka nazywać Conde albo Montmorency! No, ale tych rzeczy się nie wybiera! Do zobaczenia, panienko! Gracchus Hannibal włożył niebieską czapkę na rudą głowę, wsunął parasol pod ramię i ruszył pogwizdując, z rękami w kieszeniach, pozostawiwszy Mariannę nieco oszołomioną tym, co przed chwilą usłyszała. Wracając wolno do powozu, spojrzała na powóz, stojący przed Petite - Jeannette. Siedząca wewnątrz osoba nie powinna była jej widzieć, gdy rozmawiała z posłańcem w zagłębieniu drzwi. Musiała przypuszczać, że Marianna wróciła do Leroy, ponieważ czegoś zapomniała, zaś chłopaka ktoś tam zawołał. Jak gdyby nigdy nic, wsiadła do powozu, pozwoliła Fanny otulić sobie nogi futrem, po czym zawołała do stangreta Lamberta: - Teraz jedziemy do „A la Reine d'Espagne". - Dobrze, proszę panienki. Elegancki kocz, zaprzężony w przepiękne irlandzkie konie, puścił się w kierunku bulwaru, minął stojący powóz, w głębi którego dziewczyna dojrzała niewyraźną czarną postać, skręcił za rogiem przy kawiarni Dangest, po czym wjechał pod drzewa bulwaru Italiens. Marianna odczekała chwilę, następnie obejrzała się: w sam raz, by zobaczyć czarny powóz, wjeżdżający na bulwar. Kiedy zatrzymała się przed słynnym sklepem z futrami, obejrzała się ponownie i spostrzegła, że powóz staje za dużym wózkiem dostawczym. Dojrzała jeszcze śledzącego ją człowieka na poczcie, kiedy zaś w końcu jej kocz wjeżdżał w ulicę Varenne, czarny powóz był ciągle widoczny. „Nie podoba mi się to - pomyślała Marianna, podczas gdy Joris, portier pałacowy, otwierał bramę przed końmi. - Kim są ci ludzie i dlaczego mnie śledzą?" Nie miała żadnej sposobności, by się tego dowiedzieć, chyba żeby wspomniała o tym fakcie w swym codziennym raporcie. Jeżeli byłaby to sprawka Fouchego, nie podjąłby tematu, jeżeli zaś mężczyzna z czarnego powozu nie był jednym z jego ludzi, z pewnością przekazałby „Gwieździe" jakieś zalecenia.

Nieco uspokojona tym postanowieniem, Marianna wysiadła z powozu, pozostawiając Fanny zajęcie się pakunkami, po czym weszła do obszernego hallu i skierowała się ku marmurowym schodom, by zdać sprawozdanie z porannych zakupów. Spieszyła się, jako że za parę minut pan Gossec miał odbyć z nią codzienną lekcję. Lekcje te stały się dla niej największą radością. Jej zapał rozgrzewał się przy entuzjazmie starego mistrza, ona zaś ciężko pracowała, by wkrótce odzyskać wolność. Stawiała właśnie stopę na pierwszym stopniu, gdy podszedł do niej Courtiade, lokaj księcia. - Jego Książęca Wysokość oczekuje pani w swoim gabinecie - oznajmił swym opanowanym tonem, z którym nigdy się nie rozstawał, a który stanowił samą kwintesencję idealnego służącego, jakim był Courtiade. Przez trzydzieści lat służby u księcia upodobnił się w końcu do swego pana, przejmując niektóre z jego najniewinniejszych manii. Courtiade zajmował się zresztą w domu wyłącznie księciem, zaś pośród pozostałych służących, którzy jednocześnie bali się go i szanowali, posiadał władzę pewnego rodzaju szarej eminencji. Toteż fałszywa panna Mallerousse spoglądała nań z niejakim zdziwieniem. - Jego Wysokość? To znaczy... książę? - Jego Książęca Wysokość - powtórzył Courtiade, kłaniając się z lekkim grymasem ust, świadczącym o jego dezaprobacie wobec podobnego braku szacunku. - Jego Wysokość kazał mi powiedzieć pani, że oczekuje jej zaraz po powrocie. Zechce pani pójść za mną. Powstrzymując odruch sprzeciwu na myśl o swej lekcji śpiewu, Marianna podążała za lokajem aż do drzwi gabinetu, który znała lepiej, niż Talleyrand przypuszczał. Courtiade zastukał cicho, wszedł i oznajmił: - Panna Mallerousse, Wasza Wysokość. - Wprowadź ją, Courtiade! Następnie poślij kogoś do pani de Perigord z wiadomością, że będę miał zaszczyt się z nią przywitać około piątej, hę? Po wejściu dziewczyny siedzący przy biurku Talleyrand wstał na znak krótkiego powitania, po czym usiadł z powrotem,

wskazując gościowi miejsce. Zgodnie ze zwyczajem był ubrany na czarno, lecz lśniący na jego stroju order świętego Jerzego przypomniał Mariannie, że ma on dziś wieczorem zjeść kolację ze starym księciem Kurakinem, ambasadorem Rosji. W rogu biurka, w wiekowym wazonie z półprzezroczystego alabastru, pyszniły się prześliczne róże ciemnoczerwonej, niemal czarnej barwy, których aksamitne płatki nie wydzielały zapachu. W pokoju rozchodził się jedynie lekki aromat uwielbianej przez Talleyranda werbeny. Panował tam intymny i pogodny nastrój, rozjaśniony przez promyk słońca, który łagodził nieco surowość tkanin obiciowych z ciemnego adamaszku. Siedząca na brzegu krzesła Marianna ledwie odważyła się oddychać w tej ciszy, którą przerywało jedynie skrzypienie książęcego pióra po papierze. Skończywszy pisać list, Talleyrand rzucił pióro i podniósł na dziewczynę swe jasne oczy. Ich wyraz był zimny, zagadkowy, Marianna poczuła więc niepokój, choć nie bardzo wiedziała dlaczego. - Hrabina de Perigord zdaje się mieć dla pani duże uznanie, panno Mallerousse. To niemały wyczyn, wie pani? Jakich czarów pani zatem użyła, by wygrać tę bitwę, bo to jest bitwa? Pani de Perigord jest zbyt młoda, by nie odznaczać się prostolinijnością. Czy to pani głos tak działa? - To możliwe, Wasza Wysokość, ale nie sądzę. Po prostu znam niemiecki. Hrabina de Perigord jest wrażliwa nie na dźwięk mojego głosu, ale na dźwięk mowy ojczystej. - Chętnie w to wierzę. Włada pani wieloma językami, jak mniemam? - Czterema, Wasza Wysokość, nie licząc francuskiego. - Do licha! Uczą tam wielu rzeczy... w tej Bretanii! Nigdy bym nie przypuszczał. To mi zresztą nakazuje spytać panią, czy, skoro jest pani taka uczona, nie zgodziłaby się pracować dla mnie jako sekretarka od czasu do czasu? Potrzebuję tłumacza dla niektórych listów i bardzo by mi się pani przydała, a księżna chętnie by mi panią odstąpiła. Propozycja była nieoczekiwana. Marianna poczuła, że fala krwi zalewa jej policzki. To co proponował jej Talleyrand, było niemożliwe. Jeśli zostałaby jego sekretarką, zaraz dowiedziałby się o tym Fouche i, uszczęśliwiony taką gratką, od razu

zażądałby nieskończenie bardziej wyczerpujących i bardziej interesujących raportów. Tymczasem Marianna nie chciała za żadną cenę wyjść poza światowe ploteczki i spisy domowych potraw, w których wyspecjalizowała się wygodnie do tej pory. Fouche zadowolił się tym, należało więc ciągnąć je dalej. Jeśli zaś zostałaby dopuszczona do korespondencji księcia, przestałby się tym zadowalać. Wówczas Marianna musiałaby stać się tym, czym nie chciała być i sądziła, że nie jest: prawdziwym szpiegiem. Wstała. - Wasza Książęca Mość, w pełni doceniam zaszczyt, jaki mi książę uczynił, ale nie mogę go przyjąć. - Z jakiego powodu? - zapytał oschle Talleyrand. - Nie czuję się na siłach. Wasza Wysokość jest mężem stanu, dyplomatą. Przybywam z prowincji i absolutnie nie jestem w stanie objąć stanowiska tej rangi. Mój styl... - Zdaje mi się, że pisze pani wcale nieźle. Przynajmniej tak wynika z tego, hę? Wyjął z szuflady kilka kartek i Marianna spostrzegła z przerażeniem, że w jego palcach znajduje się raport oddany dziś rano Floquetowi. Dziewczyna pojęła, że jest zgubiona. W jednej chwili zielone ściany i mahoniowe meble zlały się przed jej oczyma, jakby cały dom się walił, Marianna zaś doznała wrażenia, jakby świecznik z brązu spadł jej na głowę. Była jednak zbyt przytomna, by się przewrócić. Jej z natury waleczne usposobienie popychało ją do stawienia czoła przeciwnikowi. Za cenę wysiłku, od którego aż zbladła, udało jej się nie pokazać po sobie ogarniającego ją beznadziejnego strachu. Skłoniła się lekko przed księciem, po czym odwróciła się na pięcie i spokojnie ruszyła ku drzwiom. - W takim razie - powiedziała bez emocji - nie mam tu już nic do roboty! Sługa Waszej Książęcej Wysokości! Talleyrand od niepamiętnych czasów był przyzwyczajony do najrozmaitszych reakcji kobiecych, ta jednak zaskoczyła go. - Ale dokąd pani idzie? - Spakować walizkę - odparła chłodno Marianna. - Po czym odejdę, zanim Wasza Książęca Wysokość postanowi się na mnie zemścić. Talleyrand nie mógł powstrzymać wybuchu śmiechu.

- W jaki sposób zemścić, na Boga? Nie mogę nawet prosić mojego przyjaciela Fouchego, żeby panią aresztował, skoro sam tu panią przysłał. Nie widzę siebie dokonującego zbrodni na pani w ciszy tego gabinetu ani obwieszczającego całemu światu nikczemności pani małej duszyczki! Proszę lepiej tu usiąść i posłuchać. Marianna niechętnie spełniła polecenie. Wpatrzone w nią jasne oczy księcia wprawiały ją w zakłopotanie. Ich uporczywe, ironiczne spojrzenie wywoływało w niej wrażenie, że przenikają na wylot jej ubranie i skórę, obnażając ciało i duszę. Lękała się także tego, co miało nastąpić. Kiedy jednak usiadła, Talleyrand uśmiechnął się do niej. - Drogie dziecko, znam ministra policji i jego metody wystarczająco długo, by nie nauczyć się nieufności wobec niego. Przez całe lata nienawidziliśmy się serdecznie, nasze zaś... wzajemne przywiązanie jest zbyt świeże i zbyt interesowne, by nie wydawało się podejrzane. Naprawdę pani myśli, że jakaś panna Mallerousse, a propos, rzeczywiście nazywa się pani Mallerousse? - Nie - rzuciła z humorem Marianna, - ale dalsze wypytywanie na nic się nie zda. Nie zbezczeszczę mojego prawdziwego nazwiska, wyjawiając je panu w takiej sytuacji. Może pan ze mną zrobić, co się panu żywnie spodoba! - To nader kuszące, hę? Co za różnica! Sprawia mi pani ogromną przyjemność, pokazując, że nie pomyliłem się w moim osądzie. Co do pani prawdziwego nazwiska, niewiele mnie ono obchodzi. Zapewne jest pani emigrantką, która powróciła nielegalnie i została zmuszona do przyjęcia... niebezinteresownej ochrony naszego drogiego Fouchego. On jest zręczny w tego rodzaju szantażach. Proszę więc zachować swój sekret. Któregoś dnia sama go pani odkryje. A teraz co z panią zrobimy? Talleyrand wstał i rozpoczął długi spacer po pokoju. Marianna spuściła wzrok na swą ciemnozieloną aksamitną torebkę, zarówno po to, by ukryć własne myśli, jak i po to, by nie patrzeć na wysoką czarną postać, przechadzającą się w tę i z powrotem w promieniach słońca. Postać ta znikała w regularnych odstępach czasu. Wówczas dziewczyna wyraźnie

czuła na sobie ciężkie spojrzenie. Musiała zatem uczynić wysiłek, by opanować zdenerwowanie. Na co on czekał? Czego właściwie chciał od niej? Dlaczego się nie odzywał? Naraz zorientowała się, że stanął za nią. Poczuła na ramieniu ciężar jego łagodnej, lecz władczej dłoni, muskającej niemal policzek. - Sądzę - powiedział - że wrócimy do naszego projektu. Bardzo mi się pani przyda przy niektórych pracach. Jeśli chodzi o to, co nakazał pani książę Otrantu, cóż, będzie pani to robić dalej, jakby nic się nie stało. Marianna drgnęła: - Jak to? Pan... Chciałam powiedzieć, Wasza Książęca Wysokość chce, żebym robiła to nadal? - Ależ oczywiście! Rzecz jasna, będzie mi pani pokazywała swoje raporty przed oddaniem ich Floquetowi. Dla mnie to coś wspaniałego, że na górze chcą być tak dobrze poinformowani, co się u mnie dzieje. To oznacza, że cesarz nadal się mną interesuje, bez względu na to, co o tym myśli. Proszę kontynuować, moja droga, proszę kontynuować. Sądzę, że w ten sposób pani dni zostaną dobrze wypełnione. Tylko że... Odczekał chwilę. Dłoń na ramieniu Marianny stała się w nieuchwytny sposób cięższa, jakby oznaczała groźbę. Lecz trwało to jedynie moment. Wkrótce znów była lekka, łagodna, pieszczotliwa, przejechała wzdłuż szczupłej szyi dziewczyny aż do ciepłego karku. Zmieszana, Marianna wstrzymała oddech. - Tylko że być może poproszę panią o kilka przysług... innego rodzaju! Marianna jednym szarpnięciem uwolniła się od głaszczącej ręki i odwróciła ku księciu purpurową ze złości twarz. Zrozumiała, co pragnął od niej uzyskać, jakiego typu przysługi oczekiwał bez wątpienia za swe milczenie i bezkarność, jakie jej obiecywał. Jeszcze gorszy szantaż niż ten zastosowany przez Fouchego! - Proszę na mnie nie liczyć przy tego rodzaju przysługach zawołała gniewnie. - Szpiegowałam pana, zgoda, tylko że w moich raportach nie ma absolutnie nic ważnego! Ale w pańskim łóżku nie zamierzam sobie kupić wolności! Talleyrand skrzywił się i wybuchnął śmiechem.

- Czy przypadkiem, jak mówi księżna, pani się nie zapomina? A fe, panno... Mallerousse! Oto myśli i język, które znakomicie pasują do pani przybranego nazwiska! Chciałem jedynie panią poprosić, by zaśpiewała pani czasem dla kilku moich przyjaciół w miejscu i porze, które sam wybiorę! - Och! To tylko... - To? Ależ tak. Nic więcej! Jest pani bardzo piękna, Marianno (pozwoli pani, że użyję tego uroczego imienia, które tak bardzo do pani pasuje), ale nigdy nie ceniłem miłości kobiety pokonanej przez coś innego niż jej własne pragnienie. Miłość to muzyka, niewypowiedziany akord, ciało zaś jest tylko instrumentem, z całą pewnością najcudowniejszym ze wszystkich! Jeśli jedno z nich nie będzie w harmonii z drugim, całą romancę diabli wezmą. Nie cierpię fałszywych dźwięków... podobnie jak pani! - Niech... Wasza Książęca Wysokość mi wybaczy - szepnęła okropnie zmieszana Marianna. - Zachowałam się niemądrze i przepraszam za to. Oczywiście, będę bardzo szczęśliwa, mogąc Waszej Wysokości sprawić przyjemność! - Nareszcie! A skoro się zgadzamy, proszę mi podać rękę. Uścisnę ją według zwyczaju naszych amerykańskich przyjaciół, tak jak to robią ludzie, którzy się rozumieją i umawiają zawierając układ. Lubię amerykańskie obyczaje, chociaż jak na mój gust są niekiedy zbyt bezpośrednie, ale mają sporo zalet. Jego uśmiech był rozbrajający. Marianna szczerze odpłaciła mu tym samym, nieśmiało wkładając drżące palce w dłoń księcia, który ścisnął je szybko. - Poproszę panią jutro z rana, jeśli nie będzie pani potrzebna księżnej. - Do usług Waszej Książęcej Mości. Krótki ukłon i Marianna znalazła się w korytarzu, nieco oszołomiona, nieco zakłopotana, lecz odczuwająca niezwykłą ulgę. Za bardzo tłumiła gniew, zbyt wielką urazę żywiła do Fouchego, by nie cieszyć się w głębi duszy z odwrócenia sytuacji. Tym bardziej iż nie mogła powstrzymać rosnącej sympatii dla arystokratycznego Talleyranda, w przeciwieństwie do podstępnego Fouchego. Nareszcie jej koszmar się skończył. Przestała już być szpiegiem. Przestała zdradzać dom, który dał

jej schronienie. Mogła spokojnie cieszyć się wygodnym i luksusowym życiem i całkowicie poświęcić się muzyce, czekając, aż Gossec umożliwi jej w końcu debiut jako śpiewaczce. Było już za późno na lekcję. Jedno spojrzenie na salon muzyczny wystarczyło, by stwierdzić, że Gossec już poszedł. Marianna była jednak tak szczęśliwa, że nie bardzo się tym przejęła. Idąc do pokoju nuciła jakaś melodyjkę, gdy nagle jej myśli wróciły do powozu, który śledził ją przez cały ranek. Przyszła jej ochota sprawdzić, czy nadal tam stoi. Odwróciwszy się na pięcie, zeszła po schodach, minęła hall, wyszła na dziedziniec i dotarła do maleńkich drzwi, które, umieszczone obok ogromnego, uroczystego portalu z podwójnymi kolumnami jońskimi, otwierały się pod majestatycznym kamiennym łukiem, tworząc wejście do pałacu. Małych drzwi nigdy nie zamykano na klucz w ciągu dnia. Marianna otworzyła je, wyśliznęła się na zewnątrz, zbliżyła się do załomu w murze i radosne uniesienie, które ją ogarniało, rozwiało się. Czarny powóz ciągle tam tkwił. Coś się zmieniło. Marianna spostrzegła to tego samego wieczoru, kiedy pani de Talleyrand, wróciwszy ze spaceru, kazała się odprowadzić aż do swego pokoju, gdzie, rzucając się na szezlong z westchnieniem znużenia, oświadczyła: - Przyjmujemy dzisiaj, jak wiesz, moja mała, ale jestem zbyt zmęczona, żeby zejść na dół. Zostanę u siebie. - Ale co na to powie Jego Książęca Mość, jeśli Wasza Wysokość nie będzie przyjmować? Była pani Grand uśmiechnęła się melancholijnie. - Zupełnie nic! Jego Wysokość potrafi się doskonale obejść beze mnie. Mogę nawet powiedzieć, że będzie z tego... bardzo zadowolony. Mariannę ogarnęło naraz ogromne współczucie. Zdarzyło się to po raz pierwszy, by księżna okazała rozgoryczenie, od czasu jednak, gdy dziewczyna weszła do tego domu, potrafiła dostrzec nic nie znaczącą i całkowicie dekoracyjną rolę, jaką odgrywała księżna w pałacu małżonka. Dla żony Talleyrand był uprzejmy, nic więcej. Zwracał się do niej wyłącznie po to, by spytać o zdrowie bądź o zwykłe sprawy życia codziennego. Ale najlepszą część swego umysłu zachowywał dla licznych kobiet,

których szeleszczący jedwabiami i wyperfumowany tłum stale go otaczał. Pani de Talleyrand wydawała się całkowicie pogodzona z tym stanem rzeczy. Toteż melancholia, jakiej dawała wyraz tego wieczoru, zaskoczyła Mariannę. Czyżby jej obojętność była jedynie maską, kryjącą prawdziwą ranę? Zdziwiła się jeszcze bardziej, gdy księżna dodała, iż dziewczyna nie będzie jej dziś potrzebna i żeby przygotowała się do wystąpienia po kolacji. - Bez Waszej Książęcej Mości? - Tak, beze mnie. Książę życzy sobie, abyś zaśpiewała. Dziś wieczorem będzie koncert wielkiego pianisty czeskiego Dusseka, harfisty Niedermanna i skrzypka Libona. Ty uzupełnisz spektakl. Perspektywa wystąpienia wraz z tak znakomitym trio zachwyciła Mariannę tylko w połowie. Nie była jeszcze zbyt pewna własnego głosu i talentu pomimo codziennych lekcji z Gossekiem i wyrazów gorącej zachęty, jakich jej nie szczędził. Z drugiej strony fakt śpiewania podczas tak uroczystego wieczoru mógł mieć dla niej znaczenie. Tyle że powinna uprzedzić Gosseca, by wspólnie z nim wybrać repertuar. W każdym razie jasno pojęła, że rozkaz przyszedł z góry i że nie ma mowy o wykręceniu się. Należało to do nowego układu zawartego pomiędzy nią a Talleyrandem. Pozostało jedynie wykonać polecenie, chociaż w głębi duszy uznała, iż książę nie czekał zbyt długo z żądaniem zapłaty. Była mniej więcej jedenasta wieczorem, gdy Marianna wyszła ze swego pokoju, by udać się do dużego salonu. Była to pora, gdy zjawiali się goście nie uczestniczący w kolacji i gdy rozpoczynało się przyjęcie. Od kilku minut dziedziniec i ulicę wypełniały stukot kół powozów i chrzęst łańcuszków od munsztuków, wraz z nawoływaniami stangretów i lokajów. Zagłuszało to nieco pieśń skrzypiec, która rozlegała się na dole. Przechodząc obok dużego lustra, Marianna zatrzymała się i uśmiechnęła do siebie. Pomimo oporów, jaki budził w niej ten wieczór, czuła się w znakomitej formie. Ślicznie wyglądała w migdałowej tiulowej sukni, mimo że bardzo głęboki dekolt, przy którym pysznił się pęk lilii, budził jej zażenowanie. Mieszcząc się w granicach przyzwoitości, zasłaniał niewiele biustu, za to podkreślał jego wypukłość i złocistą skórę. W oplecionych

długimi liliowymi mitenkami dłoniach Marianna trzymała nuty romancy, którą miała zaraz zaśpiewać, zaś w ogromnym węźle czarnych, lśniących loków parę gałązek lilii mieszało się z zielonymi tiulowymi wstążkami. Marianna uznała, że w tym stroju jest piękna. Było to odkrycie, które zawdzięczała Paryżowi, Leroy i owemu wykwintnemu domowi, gdyż to właśnie oni ukazali dziewczynie jej własną urodę. Dotąd tak naprawdę nie zdawała z niej sobie sprawy, chociaż zdążyła już stwierdzić, że potrafi wzbudzać w mężczyznach pożądanie. Teraz jednak była jej pewna. Być może dlatego, że powiedział jej o tym taki mężczyzna jak Talleyrand! W pewnej mierze nauczył ją patrzeć na siebie. Ta całkiem nowa przyjemność nie zdążyła się jej jeszcze znudzić. Przejrzała się w lustrze, uszczęśliwiona na widok promiennego odbicia, które podkreślało dodatkowo łagodne światło świec. Jej zielone oczy błyszczały, wilgotne wargi lśniły i naraz Marianna westchnęła. Jakaż byłaby szczęśliwa rok temu, będąc tak piękna! Być może wówczas Francis pokochałby ją dla niej samej, a nie dla jej majątku. Być może zaznaliby oboje prawdziwego szczęścia! Lecz Francis nie żył, ów wspaniały obraz zaś budził uczucie, jakby duch Marianny d'Asselnat wepchnięty został w skórę obcej osoby, wygnanki, której ciało w pełni rozkwitu miało już kobiece wspomnienia, ale w której sercu kryła się tylko pustka. A przecież jakże przyjemnie byłoby kochać i być kochaną, ofiarować oczom zakochanego mężczyzny tę niepotrzebną urodę! W lustrze Marianna ujrzała samą siebie, jak rozchyla usta, składa je do pocałunku, po czym zamknęła oczy, ogarnięta niewytłumaczalną tęsknotą! Otworzyła je natychmiast z krzykiem, pochwyciły ją bowiem czyjeś ramiona, czyjeś chciwe i gorące wargi przylgnęły do jej karku. W lustrze ujrzała, że została uwięziona przez obce, nieco drżące ręce i głowę, z której początkowo dostrzegła jedynie ciemne kręcone włosy. Poczęła się wyrywać, zaciskając zęby, by nie krzyczeć, w końcu rozluźniła uścisk i odepchnęła napastnika energicznym kuksańcem, którego nie powstydziłaby się handlarka z Hal. Bezwstydnik osunął się na balustradę z kutego żelaza i o mało

przez nią nie wypadł. Wówczas Marianna rozpoznała pana Feroca, nauczyciela Charlotty. - Jak to? To pan? Co pana napadło? Czy pan oszalał? - Wydaje mi się... Och! W gruncie rzeczy to możliwe! Straciłem głowę i zgubiłem okulary! Mój Boże! Nie widziała ich pani? Potrafię panią dojrzeć tylko jako zieloną mgłę. Och! Jaki jestem niezręczny! - Nie myli się pan! - przyznała Marianna, której cała złość przeszła, jak ręką odjął i która odczuwała już tylko ochotę do śmiechu. Mrugając oczyma i bijąc na ślepo powietrze ramionami był raczej komiczny niż niebezpieczny. Wyglądał na ciężko przerażonego i zupełnie niegroźnego! Pod złoconą nogą konsoli dojrzała połyskujące okulary. Podniosła je, upewniła się, czy nie ucierpiały przy upadku i włożyła je nauczycielowi na nos, pytając uszczypliwie: - No i jak? Lepiej pan widzi? - Och, tak! Och, dziękuję! Jaka pani dobra, jaka pani... - Jaka jestem głupia, chce pan powiedzieć? Odpłaciłam panu dobrem za zło, mój drogi panie! Może mi pan powiedzieć, co miała znaczyć ta napaść? Z okularami na nosie, Feroc odzyskał trochę pewności siebie. Był jednak wciąż zmieszany. Spuścił głowę, przygarbił się. - Proszę mi wybaczyć, panno Marianno. Już pani mówiłem: straciłem rozum. Przeglądała się pani w tym lustrze i była pani tak piękna, tak promienna, tak podobna do tej, o której śnię... - Pan o mnie śni? - powtórzyła z instynktowną kokieterią. - Często, ale ciągle za mało! Chciałbym śnić o pani każdej nocy, bo w nocy pani się mną interesuje, przychodzi do mnie... a ja ośmielam się na tyle rzeczy... we śnie! Wydawało mi się, że nadal śnię. W jego głosie było tyle ciepła, tyle zapału, że Marianna, rozbrojona, uśmiechnęła się i przyjrzała mu się uważniej. Gdyby nie ta jego ciągle niepewna i nieśmiała mina, byłby z niego całkiem ładny chłopiec. Za szkłami okularów znajdowały się takie piękne i takie uległe oczy! Zbyt uległe! Oczy wiernego psa, a nie kochanka! Wszystkie oczy, jakie kiedykolwiek się nad nią

pochylały, były władcze, wymagające. Francis miał lodowate spojrzenie, Jean Le Dru dzikie, ten bezczelny Amerykanin zaś, który myślał, że ją kupił, miał wzrok drapieżnego ptaka. Żaden z nich nie miał takich łagodnych oczu, przepełnionych niewypowiedzianą czułością, przy której zelżała nieco jej nieufność wobec mężczyzn. Zapytał nieśmiało: - Przebacza mi pani? Nie jest pani na mnie zła? - Ależ nie, nie jestem zła! To nie pańska wina, że mnie pan kocha. Nie było to pytanie, lecz stwierdzenie. Ten chłopiec ją kochał, była tego pewna. Nie patrzyłby na nią w ten sposób, gdyby tylko jej pożądał. Było to nowe, dość pokrzepiające doświadczenie. Zresztą na dźwięk jej słów oczy chłopca poczęły błyszczeć. - Och! Zrozumiała pani? Pani wie, że ją kocham? - Nietrudno to zgadnąć! I wiem to dopiero od niedawna. - A pani?... Czy pewnego dnia... - Chce pan wiedzieć, czy pewnego dnia pana pokocham? uśmiech Marianny stał się smutny. - Jak pan może chcieć, żebym powiedziała coś podobnego? Jest pan miły i sądzę, że możemy zostać przyjaciółmi. Ale miłość! Nawet nie jestem pewna, czy jeszcze w ogóle potrafię kochać. Bardzo cicho zapytał: - Już pani kogoś kochała? - Tak. Od tego czasu żyłam tylko po to, by tego żałować! Niech więc pan będzie taki miły i nigdy więcej nie mówi mi o miłości. - A on? - burknął Feroc z nagłą gwałtownością. - Nigdy nie mówi pani o miłości? - On? Kto on? - Książę! Jestem krótkowidzem, ale w okularach widzę dobrze! Widziałem, jak na panią patrzy tymi swoimi zimnymi oczami węża. Marianna podeszła do nauczyciela i łagodnie, po bratersku pogładziła go po policzku.

- Zdaje mi się, że oczy węża nie są zbyt gorące! Niech pan nie mówi głupstw, przyjacielu. Spojrzenia księcia nic nie znaczą, a dla mnie w szczególności. - A ja sądziłem, że przysłano panią bardziej dla niego niż dla niej. Ręka Marianny opadła ciężko wzdłuż szeleszczącego tiulu jej sukni. No i masz! Po raz kolejny dała się nabrać! Teraz jednak naiwność tego chłopca poczęła ją irytować. Być może dlatego, że nazbyt wyraźnie obrazowała jej własne podejrzenia co do ukrytych zamiarów Fouchego w stosunku do niej. Pojmowała, że poza hrabiną de Perigord, która w przybliżeniu znała prawdę, wszystkie osoby, widzące ją w tym domu i choć trochę znające jego gospodarza, mogły myśleć tylko jedno: może i spędzała dni z księżną, ale jej noce należały do księcia. Miała już dość, więcej niż dość, że jest uważana za kogoś, kim nie była. W końcu to nie do zniesienia! A ten tu okazał się wcale nie lepszy od innych! Zaniepokojony jej milczeniem Feroc zapragnął kontynuować rozmowę. Powstrzymała go jednak chłodnym gestem. - Nie. Proszę nie mówić nic więcej. Muszę iść i nie mam czasu! Niech pan zapamięta tylko jedno: cokolwiek pan sądzi, nie jestem tu dla księcia. Dobranoc, panie Feroc! Chciał ją zatrzymać. - Proszę pani... Jeszcze chwileczkę... Jeśli panią uraziłem... Lecz Marianna przestała go słuchać. Chwila słodyczy minęła. Przechylony przez poręcz, patrzył, jak schodzi po schodach, szybka i lekka niczym opalizujący cień, nie pojmując, iż rozgniewała się bardziej na siebie niż na niego, Marianna uciekała jednocześnie przed swoim wizerunkiem, jaki wszyscy chcieli sobie wyobrażać, i przed własną słabością. Ta nieoczekiwanie wyznana miłość mogła być przyjemna i odprężająca. Dlaczego musiał zniweczyć jej urok podejrzeniem obraźliwym i nie na miejscu? Niezgrabiasz! Czyż mężczyzn można zaliczyć wyłącznie do trzech kategorii: cyników, brutali i niezgrabiaszy? Czy naprawdę nigdy nie znajdzie się żaden, który byłby inny? Dłoń lokaja w białej rękawiczce otwarła przed nią drzwi, wykonane w boazerii dużego salonu, pozwalające uniknąć

wejścia przez wielkie, podwójne odrzwia. W twarz dziewczyny buchnęła fala jasności, gorąca, perfum i muzyki. W świetle niezliczonych świec, umieszczonych w ogromnych, kryształowych kandelabrach, duży białozłoty salon, ukwiecony wielkimi bukietami bladoróżowych tulipanów, które przywieziono rano prosto ze szklarni w Valencay, lśnił całym swym blaskiem. Wypełniały go odgłosy wesołych rozmów, przeplatających się z rytmem niedbałych uderzeń wachlarzy i jedwabistym szelestem trenów po dywanach, zagłuszając niewidoczne skrzypce. Błyszczały suknie i diamenty. Na tle białych, rosyjskich bądź austriackich mundurów, podkreślających europejską gościnność księcia, Marianna dojrzała olśniewający blask purpurowozłotego uniformu cesarskiego marszałka i rozpoznała lwią głowę Neya, księcia Elchingen. Spostrzegła księżnę Kurlandii, na wpół leżącą na szezlongu, przystrojoną w różowy turban, z którego rozchodziły się czaple pióra. Zauważyła Dorotę de Perigord, siedzącą obok wysokiej, szczupłej i gadatliwej kobiety, hrabiny Kielmannsegge, i dającą jej przyjazny znak, by ją przywołać. Wreszcie naprzeciwko zobaczyła Talleyranda, który przyglądał się jej wejściu. Jej wzrok, początkowo skupiony na księciu, który prezentował się wspaniale i tajemniczo w czarnym, odznaczającym się prostotą i elegancją fraku, usianym zagranicznymi orderami, niepostrzeżenie przeniósł się na inną czarną, wyższą jeszcze postać, stojącą tuż obok, jakby symetrycznie do sylwetki księcia. Mężczyzna również patrzył, jak wchodzi. Miał chudą twarz o profilu krogulca, o ogorzałej skórze i lśniących, błękitnych oczach. Skronie Marianny ścisnął gwałtowny ból, w ustach zaś poczuła smak popiołu. Jej dłoń oplotła kurczowo rulon z nutami. Rozpoznała Jasona Beauforta. Pierwszą reakcją Marianny było odwrócić się na pięcie i uciec, lecz poprzez przeszywający ją strach zdołał przebić się rozsądek, który zwyciężył. Nie mogła zbiec. Byłoby to możliwe, gdyby Beaufort i książę jej nie widzieli, obaj jednak przyglądali jej się uporczywie. Należało zostać.

Niezdolna podejść do obu mężczyzn, Marianna skręciła ku hrabinie de Perigord, która zresztą nadal dawała jej znaki. Rozpaczliwie potrzebowała zwłoki, by zebrać myśli. Młoda Dorota przywitała ją z nieco ostentacyjną sympatią, którą okazywała jej jakby dla przyjemności zadziwiania otoczenia. - Proszę usiąść przy nas, Marianno, właśnie rozszarpujemy na strzępy wszystko, co nam wpadnie w ręce. To bardzo zabawne! Marianna, mając głowę zaprzątniętą czym innym, zmusiła się do uśmiechu i odrzekła machinalnie: - Niebiosa, strzeżcie mnie, bym nie stała się celem jaśnie pani! Na kogo się pani uwzięła? - Po prostu na cesarza. Krążą coraz częstsze plotki, że ma się ożenić z jakaś arcyksiężniczką. Już się szykuje do utworzenia własnej świty i kazał mnie wybadać, czy nadaję się na damę dworu. Co pani o tym sądzi? - Sądzę, że z tytułu urodzenia pani hrabina zasługuje na najwyższe stanowiska! Wcale mnie to nie dziwi! Czy pani się to podoba? Boże, jakże trudno jej było znieść tę rozmowę! Należało jednak zyskać na czasie za wszelką cenę, zastanowić się! Dorota de Perigord wybuchnęła głośnym, niemal dziecinnym śmiechem, który umilkł tak samo nagle jak się rozległ. - Szczerze mówiąc, nie! Oczywiście, nie widzę nic złego w służeniu habsburskiej księżniczce, jeśli jest wystarczająco niemądra, by poślubić Smoka, ale nie mam najmniejszej ochoty przebywać w najbliższym otoczeniu Napoleona. Wystarczą mi aż nadto te okropne wieczory w Tuileries, od których nie da się uciec. Hrabina Kielmannsegge, która do tej pory wyłącznie przysłuchiwała się rozmowie, stwierdziła zapewne, iż jej młoda przyjaciółka jest zanadto wylewna w stosunku do zwykłej lektorki i że powinna przejąć ster rozmowy. - Czy wie pani, co odpowiedział pani de Montmorency kilka dni temu? Trzeba przyznać, że to dość zabawne. - Na Boga, nie! Proszę opowiedzieć!

- Wie pani, że cesarz chciał nadać Montmorency'emu tytuł hrabiego. Jego żona zaś, niezbyt zadowolona z tego wyniesienia, które według niej jest za małe by uświetnić rodzinę, sprzeciwiła się: „Sire, jesteśmy pierwszymi baronami chrześcijaństwa". Wtedy cesarz roześmiał się i odrzekł: „Wiem, łaskawa pani, ale nie uważam, by z tego powodu była pani zbyt dobrą chrześcijanką!" - Jak chce, to potrafi być zabawny! - odparła Dorota w zamyśleniu. - Co nie przeszkadza, że niechętnie wstąpiłabym na służby u jego żony. Na szczęście jeszcze do tego nie doszło. Słowa docierały do Marianny poprzez mgłę niepokoju, ściskającego jej serce. Ledwie słuchała, lecz pani Kielmannsegge odniosła zwycięstwo. Pani de Perigord wróciła do niej. Ponadto podeszły do nich dwie osoby, kanoniczka de Chastenay i pan de La Tour du Pin. Marianna, pozostawiona sama sobie, mogła przeanalizować sytuację. Zaledwie odważyła się odwrócić wzrok ku miejscu, w którym ujrzała Amerykanina, tak bardzo bała się tego, co miało nastąpić. Fakt, że Talleyrand dowie się jej prawdziwego nazwiska, nie stanowił żadnej katastrofy, skoro już i tak wiedział, iż jest ona emigrantką, która wróciła nielegalnie. Lecz jednocześnie odkryłby także, że jest morderczynią, wspominając zaś słowa usłyszane w ów mglisty wieczór na Barbican w Plymouth, Marianna czuła, że zaraz zemdleje. Nadal jeszcze brzmiały jej w uszach: „...nie zdoła uciekać zbyt długo; już czeka na nią szubienica..." Drżenie, jakie ją wówczas opanowało, ogarniało ją znowu. Odrażający strach, który tak długo ją gnębił i od którego, jak jej się wydawało, zdołała się uwolnić, powracał. Beaufort nienawidził jej. Nie chciała bowiem ulec jego kaprysom po tym, jak zawładnął jej majątkiem, przepędziła go ze wstrętem, a teraz pragnął się zemścić, wydając ją katu. Naraz przepyszny wystrój, elegancki tłum i muzyka zniknęły, Mariannie zaś zrobiło się zimno, jakby cudem znalazła się na dworze, na śniegu, który zaczął padać. Poczuła, jak oczy zachodzą jej łzami. Wszystko okazało się niepotrzebne. Walczyła na próżno, by uciec przed ową straszną nocą, która zniweczyła jej życie, a która teraz bezlitośnie, nieodwołalnie odzyskiwała nad nią władzę. Żywiona przez chwilę nadzieja, że poświęci się

śpiewaniu, że będzie żyła wyłącznie dla siebie i że zrobi ze swą egzystencją co się jej spodoba, legła w gruzach, tuż przed spełnieniem. I pomyśleć, że tak wiele się spodziewała po owym wieczorze! I właśnie mężczyzna, kolejny mężczyzna, miał być sprawcą nieszczęścia! Co mogła teraz zrobić? Upaść do nóg Talleyrandowi, błagać go, by ją obronił, by zatrzymał ją we Francji, opowiedziawszy mu przedtem całą swą historię? Przypomniawszy sobie, jakie wywarła jej opowieść na starym księciu d'Avaray, Mariannie odeszła ochota próbować ponownie. Żaden mężczyzna nigdy nie zdołałby jej uwierzyć, ponieważ jej prawda burzyła obraz, jaki sami o sobie stworzyli. Rzucając wokół bojaźliwe spojrzenia, poszukała sylwetki Beauforta, lecz jej nie znalazła. Usłyszała natomiast w pobliżu powolny głos Talleyranda. Dołączył on do grupy, jaka utworzyła się wokół pana de Fontanes. Minister oświaty po raz kolejny oddawał się swemu ulubionemu zajęciu: wychwalaniu pod niebiosa wszystkich dzieł swojego bóstwa, pana de Chateaubrianda, szczególnie zaś jego ostatniej książki, która ukazała się niedawno, Męczenników. Dzieło to odniosło poważny sukces księgarski, spotkało się jednak również z atakami zagorzałych przeciwników, toteż krótko mówiąc Louis de Fontanes miał trudne zadanie. Zwabiona dźwiękiem jego łagodnego, dystyngowanego głosu, Marianna podeszła bliżej, ciesząc się na myśl, że uda jej się dyskretnie wypytać Talleyranda, który stał obok mówcy i spoglądał nań z drwiącym półuśmieszkiem. Opowiadano, że książę jest amoralny, cyniczny i nie dba o konwenanse. Może fakt, iż zabiła człowieka, mniej by go zaszokował, niż sądziła? - Uważam, że nie ma nic piękniejszego niż Męczennicy i nie pojmuję, drogi książę - mówił Fontanes - jak może pan tak pogardliwie traktować jedno z najpiękniejszych dzieł naszych czasów. - Pan de Chateaubriand mnie nudzi, mój drogi Fontanes odparł przez nos Talleyrand. - Samotnik z Wilczej Doliny chętnie widziałby siebie jako samego Boga albo w ostateczności Mojżesza. Z lektury wynika, że on jeden potrafi pokazać światu, co to znaczy męczennik.

- Jest pan niesprawiedliwy. Przyznaję, że jestem wrażliwy na piękno obrazów i uczuć. Ponad wszystko uwielbiam scenę, w której Eurode i Cymodocee mają być pożarci przez dzikie zwierzęta. - Dokładnie tak jak całe dzieło! - odrzekł kpiąco Talleyrand. - A teraz proszę zapomnieć na chwilę o pańskim bogu, drogi przyjacielu, i posłuchać z nami muzyki. Według mnie uspokaja ona drapieżne bestie o wiele lepiej niż pan de Chateaubriand, hę? Wkrótce goście poczęli napływać do salonu muzycznego, Marianna zaś musiała zrezygnować z rozmowy z księciem. Była zmuszona pójść za innymi, jako że miała śpiewać, dokuczało jej jednak nieprzyjemne wrażenie, iż nie zdoła wydobyć z gardła ani jednego dźwięku. Zmierzała ku pewnej katastrofie. A skoro i tak wszystko już stracone, nie należało może zatem dokładać publicznej egzekucji do wszystkich cierpień i okrywać się śmiesznością wobec całego tego zgromadzenia? Stojąc nieruchomo przy dużych drzwiach, przepuszczała płynący wokół niej tłum, po czym odwróciła się ku wejściu. Zamierzała udać się na górę, wziąć płaszcz, przywołać fiakra i kazać się zawieźć na ulicę Grange - Bateliere. Tam zaczekałaby na powrót Doroty de Perigord, gdyż wydawało jej się, że ona jedna jest zdolna ją obronić. Prędko jednak musiała zrezygnować. Przed nią wyrosła bowiem niespodziewanie wysoka postać Amerykanina, zagradzając drogę do drzwi. - A dokąd to pani idzie? - spytał chwytając ją za ramię. Salon muzyczny jest tam! Podobno miała pani dla nas śpiewać? Ton był tak naturalny, jakby rozstali się zaledwie wczoraj, lecz jego spokój przeraził Mariannę, która zdawała się w nim czytać najgorszą z gróźb. Usiłowała wyswobodzić ramię i przejść rozpędem. - Proszę mnie puścić. Nie znam pana. Wybuchnął śmiechem, ukazując lśniące zęby, ale wcale nie puścił swej zdobyczy. - Gdzie się pani nauczyła kłamać, droga panno Mallerousse? Zgadza się? A propos, skąd pani wytrzasnęła to nazwisko? Jest okropne, wie pani?

- Okropne czy nie, ale mi odpowiada i jeszcze raz pana proszę, by pan mnie puścił. Nie mamy ze sobą nic wspólnego. - To pani tak twierdzi! Moim zdaniem powinniśmy sobie wyjaśnić mnóstwo rzeczy. Toteż wcale pani nie puszczę, droga Marianno! Tak sobie myślę, że skoro nie chciała pani, by ją ktoś rozpoznał, należało zmienić parę drobiazgów: oczy, włosy, twarz, ciało. Jak powiedziałem, nie puszczę pani wcześniej niż tuż przy fortepianie, który na panią czeka, i to jak jeszcze! Przyczepię się do pani, jeśli mi pani uroczyście nie przyrzeknie kilku minut rozmowy bez świadków! - Schadzka? Tutaj? Gdzie? To niemożliwe. - Przecież ma pani swój pokój. - Jest tuż obok pokoju księżnej. Straciłabym reputację. - A oczywiście bardzo pani na niej zależy - zauważył ironicznie Beaufort z drapieżnym uśmiechem. - No to proszę znaleźć coś innego. Ale niech się pani pospieszy. W końcu wszyscy zaczną się zastanawiać, dlaczego trzymam panią tak mocno jak policjant, który złapał złodzieja na gorącym uczynku. Przerażone spojrzenie Marianny powędrowało ku oknom. Nigdy jeszcze nie czuła się tak skrępowana. Ten człowiek miał w sobie coś diabolicznego! Naraz przypomniała sobie mały pawilon w głębi parku. Nazywano go Petit Trianon pana de Matignon i przez większość czasu był pusty. Szepnęła błyskawicznie: - Po kolacji, kiedy będą ustawiać stoliki do gry, proszę przyjść do parku. - W taką pogodę? Czy pani wie, że pada śnieg? - Sądziłam, że jest pan marynarzem - odcięła się Marianna z pogardą. - Boi się pan śniegu? - Nie boję się ze względu na siebie, ale na pani śliczne stópki, moja droga - odparł z krótkim ukłonem. - Ale jeśli jest pani gotowa stawić czoło nieokiełznanym żywiołom... - Chyba że - rzekła z zawziętością Marianna - woli pan grać w wista? Jest pan w tym bardzo dobry, prawda? Odczuwała ulgę zachowując się agresywnie i bezczelnie wobec niego. W ten sposób mniej się lękała. Zresztą prawdę mówiąc jej przestrach malał. W gruncie rzeczy pomyślała, że może jeszcze nie wszystko stracone. Skoro pragnął rozmowy

sam na sam, to znaczy, że jeszcze nie zdążył nic powiedzieć. Wszystko będzie teraz zależeć od ceny, jakiej zażąda za swoje milczenie, Marianna zaś wiedziała, niestety, z góry, jaka to będzie cena. Jason Beaufort zdawał się jednak nie zważać na prowokację. Puściwszy jej ramię, strzepnął nakrochmalone falbany koszuli z typowo osiemnastowieczną gracją i oświadczył spokojnie: - Wszystko w swoim czasie! Jesteśmy umówieni: spotykamy się po kolacji. Proszę przyjść na pewno. Nie ma pani pojęcia, jak perwersyjną przyjemność sprawia mi niekiedy wywoływanie skandali. Marianna poczerwieniała z gniewu. Naigrawał się z niej, ona zaś nienawidziła owego nikłego, wesołego ognika, płonącego w jego niebieskich oczach. - Proszę się nie obawiać - odparła sucho. - Przyjdę! Skłonił się z giętkością i wdziękiem, które zaskakiwały u człowieka o tak samczym wyglądzie. - Będę z niecierpliwością czekał na tę chwilę. Pozostaję pani sługą i równocześnie wielbicielem, który wkrótce będzie panią podziwiał w pełni! - dodał szeptem wstając. - Proszę nie robić takiej miny, piękna dziewczyno! Można by przysiąc, że zobaczyła pani smoka. Przysięgam, że nie pożeram małych dziewczynek... przynajmniej nie tak, jak to sobie pani wyobraża! Do zobaczenia wkrótce. Wykonał piruet na obcasach i zniknął w tłumie. Marianna przyłożyła drżącą dłoń do czoła. Było wilgotne od potu, toteż wyjęła chusteczkę i otarła je ukradkiem. Czuła ulgę, że zdołała się uwolnić choć na moment, ale nieźle najadła się strachu. - Co się z panią dzieje? - odezwał się tuż obok pełen wyrzutu głos Talleyranda. - Gossec już siedzi przy fortepianie i zaraz zacznie grać. Potem będzie pani kolej. Proszę zająć miejsce koło pani de Perigord; pyta o panią. Chwycił ją za rękę ze swą chłodną uprzejmością wielkiego pana, by pomóc jej przedostać się przez liczne rzędy krzeseł, na których sadowili się jego goście. Po drodze zauważył:

- Doprawdy, jakiż ten świat mały. Sądzę, że pani się ze mną zgadza. Czy przypuszczała pani, że spotka dziś wieczorem starego przyjaciela, hę? - Absolutnie nie - odrzekła szczerze Marianna, zastanawiając się z niepokojem, co też ten Beaufort mógł mu powiedzieć. - Pan Beaufort powiedział Waszej Wysokości... - Że dobrze znał pani rodziców w Anglii, co potwierdza moje domysły co do pani pochodzenia. Wydaje się żywić dla pani wielki podziw. „Kłamca! Nędzny kłamca! - pomyślała z wściekłością Marianna. - Jest zdolny wychwalać mnie pod niebiosa dla zdobycia informacji". Głośno jednak spytała: - Czy Wasza Wysokość zechciałby mi powiedzieć, gdzie spotkał Jasona Beauforta? Talleyrand roześmiał się: - Och! To było dawno temu! Kiedy podróżowałem po Ameryce, poznałem jego ojca, który był dżentelmenem w każdym calu i przyzwoitym człowiekiem. Młody Jason był jeszcze wtedy okropnym nicponiem, marzącym wyłącznie o statkach i marynarce. Spędzał całe dnie na przerabianiu na jednostki pływające wszystkiego, co mu wpadło w ręce... nawet cebrzyków do prania bielizny! Ale ich dom w Old Creek Town był nadzwyczaj piękny. - Był? - Został zniszczony przez pożar wkrótce po śmierci Roberta Beauforta. Była to zresztą równie dziwna śmierć, jak sam pożar. Potem nastąpiła ruina. - Jeśli był jakiś winny, to nigdy go nie odnaleziono. Tak, to nader osobliwa historia! A czy pani nie zna jej tak samo dobrze jak ja, hę? Marianna spuściła wzrok, by ukryć zakłopotanie: - Byłam zbyt młoda, by interesować się tym, co się mówiło w salonie u moich rodziców. A poza tym nieczęsto przyjmowaliśmy pana Beauforta! Tak czy inaczej, niewiele go widywałam! - Żałuję ze względu na panią. To niezwykły chłopak i bardzo go lubię. Dzielnie walczy, by odzyskać utracony majątek, i uda mu się to. Należy do tych, co budują imperia wbrew przeciwnościom losu. Czy wie pani, że kilka miesięcy temu

stracił cały okręt załadowany bawełną, wszystkim co posiadał i do tego ładunek swych armatorów? No cóż! Dzięki nie wiem jakim czarom właśnie odkupił statek i szuka ładunku, żeby wrócić do Charleston z pełną ładownią! Czy to nie wspaniałe? Dotarli do pierwszego rzędu widzów. W samą porę, gdyż Marianna o mało nie zapomniała o wszelkiej ostrożności i nie wybuchnęła. Wiedziała aż nadto dobrze, jakimi „czarami" posłużył się ów „niezwykły człowiek", by odzyskać utracony majątek: grą w karty i namiętnością fanatycznego gracza. Kiedy jednak zajmowała miejsce na taborecie obok młodej hrabiny, ciągle drżąc z tłumionego gniewu, odłożyła na później analizę postępowania Jasona Beauforta, na dużo później, gdy dowie się wreszcie, czego on właściwie od niej chce! Tymczasem długie, blade dłonie czeskiego pianisty spoczęły na klawiaturze. Wypadało zachować ciszę, nawet w sercu i umyśle. Czyż muzyka nie stanowiła dla Marianny najlepszego środka uspokajającego? Musiała oddać się jej bez reszty, by osiągnąć stan łaski, którego wkrótce będzie potrzebować. Zamknęła oczy, artysta zaś przystąpił do preludium. Dwie godziny później Marianna, w narzuconej na lekką suknię czarnej mantylce i w sabotach, wyszła z pałacu przez oszklone drzwi, minęła taras i zagłębiła się w parkowe czeluście. Śnieg przestał padać, wszystko jednak pokrywała gruba warstwa białego puchu, tworząc olbrzymi dywan od trawnika aż do szpaleru drzew i wydobywając z ciemności białe zjawy. Marianna nie znała strachu, wywołanego żywiołami bądź nocą. Puściła się pędem poprzez białą przestrzeń, opuszczając w pośpiechu smugę jasnego światła, wylewającego się z wysokich oszklonych drzwi pałacu. Śnieg sprawił, że chłód złagodniał. Powietrze było mniej ostre. Dziewczyna czym prędzej dotarła w głąb parku, skręciła w lewo i zbliżając się do małego ośmiokątnego pawilonu spostrzegła, iż przez zaciągnięte zasłony przedostaje się odrobina światła. Jason Beaufort musiał na nią czekać. W istocie już tu był: siedział w owalnym salonie, grzejąc ręce przy ogniu, który zapewne rozpalił. Mariannę uderzył jego ostry profil, wyraźnie zarysowany na złotym tle płomieni. Po raz pierwszy dojrzała w nim pewnego rodzaju piękno, lecz

pośpiesznie odepchnęła od siebie tę myśl, uznała ją bowiem za osłabiającą i nie pasującą do tego, co miało wkrótce nastąpić. Zamknąwszy za sobą oszklone drzwi, dziewczyna podeszła bliżej. Jej chodaki stukały po posadzce z czarnego marmuru, wykładanej w szarobiałe płytki, Jason jednak nie odwrócił głowy. Nie patrząc na nią, wskazał jej fotel, stojący po przeciwnej stronie kominka. - Proszę tu usiąść. Posłuchała machinalnie, odrzucając na plecy kaptur mantylki. Jej mała, dumna główka, okolona błyszczącymi lokami, lśniła w blasku świec, lecz on nadal na nią nie patrzył. Z oczyma wbitymi w płonący ogień począł nucić romancę, którą Marianna dopiero co śpiewała. Nie fałszował, jego niski głos zaś miał przyjemne brzmienie. Jednakże Marianna nie przyszła tu po to, by słuchać jego śpiewu. - No i co? - zapytała niecierpliwie. - Tak bardzo pani spieszno? Proszę mi lepiej powiedzieć, jak się nazywa ta pieśń. Podoba mi się. - To pieśń z ubiegłego stulecia. Ma tytuł Rozkosz miłości. Muzykę do poematu Floriana skomponował Martini. Czy to panu wystarczy? - rzuciła Marianna zaczepnie. Po raz pierwszy Jason odwrócił ku niej wzrok, wzrok tak spokojny jak morze przy pięknej pogodzie. Wzruszył ramionami. - Niechże pani nie będzie taka napastliwa! - mruknął. Jesteśmy tu po to, by rozmawiać, a nie kłócić się. Odeszła mi cała ochota do awantury, jeśli w ogóle ją miałem. - To prawdziwy cud! - zawołała Marianna z cichym śmiechem. - Czemu go zawdzięczamy? Wykonał gest pełen rozdrażnienia. - Niechże pani sobie daruje ten wojowniczy ton! Przez to pani głos staje się krzykliwy, nieznośny! Czy pani nie rozumie, że właśnie burzy cały czar? - Czar? - Tak - odparł z goryczą. - Czar, któremu uległem niedawno, gdy usłyszałem pani śpiew. Pani głos pozwolił mi przeżyć... Tak, rajską chwilę! Tak gorącą! Tak czystą! To było dla mnie...

Ze wzrokiem zapatrzonym w dal, nie zważając na uroki drogocennej boazerii o wiejskich motywach dekoracyjnych, pozwalał się unosić przez moment doznanemu wzruszeniu. Zaskoczona Marianna spoglądała nań wstrzymawszy oddech, mile połechtana jego wyraźną szczerością, mimo niechęci, jaką w niej budził. Nagle jednak Jason wrócił na ziemię, by oświadczyć oschle: - Nie... nic! Proszę mi wybaczyć: nie potrafiłaby pani zrozumieć. - Czyżbym była aż tak głupia? - spytała zawiedziona, lecz ze słodyczą, która ją samą zdziwiła. Amerykanin uśmiechnął się naraz swym osobliwym, krzywym uśmiechem. Zalśnił mocny błękit jego oczu: - Jeszcze bardziej ciekawska niż napastliwa, co? Pani jest typową kobietą, Marianno. W gruncie rzeczy zastanawiam się, czy pochlebiłoby pani zbytnio, gdyby się pani dowiedziała, że jej głos przypomniał mi czyjś inny, którego lubiłem słuchać w dzieciństwie. - Dlaczego nie? - Bo to był głos mojej niani Deborah, wspaniałej czarnej niewolnicy, przybyłej z Angoli. Widząc, że Marianna wstała oburzona, z rumieńcem na policzkach i z ciskającymi błyskawice oczyma, dodał ze śmiechem: - Tak właśnie myślałem: nie pochlebiło to pani. Myli się pani zresztą: głos Deborah to był zadziwiający, ciemny aksamit. Ba! Chyba nauczono panią w dzieciństwie, że ciekawość nigdy nie popłaca. - Dosyć tego! - krzyknęła Marianna, trzęsąc się ze złości. Niech mi pan wyświadczy tę łaskę i wyjawi nareszcie powód naszego spotkania, a potem skończmy z tym! Co mi pan ma do powiedzenia? Teraz on z kolei wstał i podszedł do niej. - Najpierw jedno pytanie, jeśli pani pozwoli: dlaczego uciekła pani z Anglii? - Czy pan nie wie, co się stało w Selton Hall w moją noc poślubną? - Wiem. Ale...

- W takim razie jak pan śmie mnie pytać, dlaczego uciekłam - zawołała z pasją Marianna - skoro pan doskonale wie, że tamtej nocy zabiłam mojego męża i jego kuzynkę, zanim podłożyłam ogień pod zamek? Wie pan o tym tak dobrze, że rzucił się pan za mną w pogoń, z twardym postanowieniem oddania mnie w ręce kata. - Ja? Ja się rzuciłem w pogoń? I miałem zamiar oddać panią w ręce kata? - powtórzył Beaufort z tak silnym akcentem zdumienia, że Marianna poczuła się nieco zbita z tropu. Niemniej jednak ciągnęła z zapałem: - Oczywiście, że pan! Słyszałam, co pan powiedział pewnego wieczoru w Plymouth! Przechodził pan z jakimś małym człowieczkiem w czarnym stroju i mówił pan, że tak czy inaczej nie zajdę daleko i że czeka mnie szafot! - Co? Pani tam była? Ach, o to chodzi! Marianno, czyżby posiadała pani czarodziejski proszek, który czyni niewidzialnym? - Nieważne. Powiedział pan to, tak czy nie? Jason wybuchnął szczerym śmiechem. - Jasne, że powiedziałem! Jednak na pewno podsłuchiwanie pod drzwiami nie wychodzi pani na zdrowie, nawet jeśli tych drzwi nie ma. Nie mówiłem o pani, mała głuptasko! Nie miałem jeszcze w ogóle pojęcia o pani wyczynach tamtego wieczoru! - A więc o kim? - O pewnej nędzniczce! O niejakiej Nell Woodbury, dziewczynie z podłej dzielnicy Londynu, która zabiła mojego najlepszego marynarza, jednego z dwu ludzi, jakich zdołałem uratować z tonącego statku „Piękna z Savannah", i okradła go. Dostała się do Plymouth, skąd zamierzała popłynąć na wyspy Ameryki. To właśnie jej szukałem. I znalazłem! - I została... - Powieszona! - rzucił twardo Beaufort. - Nie zasłużyła na nic innego. Zabiłbym ją własnymi rękami, gdyby wymiar sprawiedliwości okazał się dla niej łaskawy. Ale dajmy temu spokój! Przywołała pani niemiłe wspomnienia. A przecież chodzi tu o panią. Co pani zamierza teraz zrobić? - Teraz?

- No tak - odrzekł niecierpliwie. - Zamierza pani pozostać w tym domu? Jako zwykła lektorka uroczej idiotki, czekająca, być może, aż mój jaśnie oświecony przyjaciel zauważy, że pani jest urzekająca? I znowu to podejrzenie! Mariannie od razu wróciła cała złość. Czy naprawdę nikt nie może sobie wyobrazić innego przeznaczenia dla niej jak łóżko Talleyranda? - Za kogo mnie pan właściwie bierze? - zaczęła. - Za niezwykłą dziewczynę, która jednak ma tyle rozumu co brudu za paznokciem! Ma pani wyjątkowy talent do pakowania się w sytuacje bez wyjścia, moja ślicznotko! Przypomina mi pani małą, bardzo białą i bardzo płochą mewę, która rzuciła się na oślep w wielki ocean, wziąwszy go za zwykłą cieśninę i która nie wie, jak się z niego wydostać. Twierdzę, że jeśli pani tu zostanie, wcześniej czy później padnie pani ofiarą tego starego libertyna Talleyranda! - A ja panu mówię, że nie! Dopiero co wspomniał pan o moim głosie. Właśnie na niego liczę, żeby z tego wybrnąć. Codziennie biorę lekcje, a mój nauczyciel zapewnia, że zorganizuje mi debiut i że będę triumfować na największych scenach europejskich. Twierdzi, że mogę zostać śpiewaczką wszechczasów! - zawołała Marianna z naiwną dumą. Beaufort wzruszył ramionami: - W teatrze? W teatrze chce pani znaleźć warunki życia i przeznaczenie godne pani? Choćby miała pani głos jak sam archanioł Gabriel, to i tak bym panią błagał, by przypomniała sobie pani, kim jest - odrzekł Jason ostro. - Córka markiza d'Asselnata na scenie! Czy pani jest szalona czy też nieprzytomna? Stopniowo ogarniał go gniew. Marianna spostrzegła, jak pod koronkowymi mankietami zaciskają mu się pięści, zaś jego twarz drapieżnego ptaka nabiera niewiarygodnej twardości. - Ani szalona, ani nieprzytomna! - wrzasnęła Marianna wyprowadzona z równowagi. - Chcę być wolna, rozumie pan: wolna. Czy pan nie pojmuje, że Marianny d'Asselnat już nie ma, umarła, umarła w pewien jesienny wieczór... I to pan ją zabił! Co mi tu pan teraz opowiada o moim nazwisku, o moich rodzicach? Czy pomyślał pan o tym tej nocy, kiedy pan o mnie zagrał w

karty, jak o nędzny towar, jak o niewolnicę, którą się swobodnie rozporządza? Tamtej nocy kpił pan sobie z markiza d'Asselnata, który zginął za wiarę i króla. Jego córka była dla pana tak samo godna szacunku, jak dziewka uliczna! Z oczu trysnęły jej łzy złości i rozpaczy. Jason cofnął się przed gwałtownością jej ataku. Zbladł pod opalenizną, spoglądając teraz na tę pełną boleści twarz z jakimś bezsilnym rozdarciem. - Nie wiedziałem! - szepnął. - Przysięgam na pamięć mojej matki, że nie wiedziałem! Jakżebym mógł? - Czego pan nie wiedział? - Kim pani właściwie jest! Nie znałem pani! Co mi o pani powiedziano? Pani nazwisko, pochodzenie... - Mój majątek! - rzuciła z nienawiścią Marianna. - Rzeczywiście, pani majątek! Z kolei znałem Francisa Cranmere'a, jego szajkę, a zwłaszcza piękną Ivy. Wiedziałem, że są zepsuci do szpiku kości, gotowi sprzedać wszystko, bez żadnych zasad i honoru, że interesują ich wyłącznie bogactwo, hazard, sport i idiotyczne zakłady. Jak mogłem przypuszczać, że nie jest pani wierną kopią Ivy St. Albans, szlachcianką o czystym spojrzeniu, zdolną jednak oddać się dwom nieznajomym w ciągu jednej nocy, żeby dostarczyć trochę pieniędzy swojemu kochanemu Francisowi! Dlaczego miałaby pani być inna, skoro Francis się z panią żenił? Kto z kim przestaje, takim się staje, Marianno! A według mnie nie mogła się pani różnić od Cranmere'a, skoro go pani poślubiła, skoro bliscy oddali panią jemu, doskonale wiedząc, ile jest wart. - Bliscy? - powtórzyła z bólem Marianna. - Ciotce Ellis nigdy nie przyszło do głowy, że syn jedynego mężczyzny, jakiego kiedykolwiek kochała, może być nędznikiem. A w dniu mojego ślubu nie żyła już od tygodnia! Byłam sama, zostawiona na pastwę człowieka, któremu zależało tylko na moich pieniądzach, a pan nie miał dla mnie litości, ograbił mnie pan jeszcze szybciej, niż on by to zrobił! - To nie ja panią ograbiłem. To on. Nie namawiałem go wcale, by zagrał o pani majątek. - Ale też go pan od tego nie odwiódł! Więcej: kiedy nie miał już co zastawić, pomyślał pan o mnie.

- Nie! Przysięgam, że nie! To był pomysł Francisa! To on panią zaproponował, żeby za jednym zamachem odzyskać wszystko! - A pan się czym prędzej zgodził. - Dlaczego nie? Skoro miał czelność zastawić pani ciało, pani pocałunki, to znaczy, że musiał wiedzieć, iż się pani zgodzi! Proszę mnie zrozumieć, Marianno: uważałem panią za równie rozpustną jak on! Czyż nie usłyszałem na kilka dni przed waszym ślubem, jak obiecywał ze śmiechem lordowi Moirze, że mu panią pożyczy, gdy ucywilizuje trochę ten apetyczny, niedojrzały owoc, którym pani była? Dodał jeszcze, że ma wszelkie szanse, by się pani spodobać! Ale gdybym panią znał, Marianno, nie zgodziłbym się nawet z nim zagrać. Przysięgam, że... - Za wiele pan przysięga! - odparła Marianna ze znużeniem. - Nie proszę pana o to i nie wierzę panu! Widział mnie pan podczas ceremonii. Czy rzeczywiście sprawiłam na panu wrażenie dziewczyny, która oddaje się byle komu? - W istocie, nie! Ale kobieca twarz może być taka zdradliwa! A poza tym była pani tak piękna! Tak piękna... Marianna wybuchnęła twardym, pogardliwym śmiechem: - Rozumiem! Pomyślał pan, że nadarzająca się okazja też jest piękna! To proste! Podobałam się panu i mógł mnie pan mieć przy błogosławieństwie mojego własnego męża! Jason powoli podszedł do kominka. Marianna nie widziała jego twarzy, spostrzegła jednak, że jego splecione za plecami dłonie drżą nerwowo. W czasie owych paru minut milczenia, jakie między nimi upłynęły, dziewczyna zdołała właściwie ocenić to, co jej przed chwilą wyjawił: podłość Francisa, proponującego ją przyjacielowi przed samym ślubem, być może za gotówkę. Ivy, sprzedającą własne wdzięki, by zapewnić większy luksus swemu kochankowi. W jakie bagno wdepnęła i jak dobrze zrobiła, usuwając ich oboje z tego świata! Nie zasługiwali na to, by żyć. Nie patrząc na nią, Jason powiedział nagle z mocą: - Przyznaję: pragnąłem pani tak gorąco, że nie poznawałem sam siebie! Pragnąłem do tego stopnia, że byłem gotów oddać w zamian za jedną noc miłości niespodziewany majątek, chociaż

tak pilnie był mi potrzebny! Gdybym przegrał, straciłbym wszystko, a pani spędziłaby spokojnie noc poślubną, wprawdzie nieco spóźnioną, czekając, aż zostanie pani uprzejmie wypożyczona lordowi Moirze! Ale dla mnie w ciągu kilku minut stała się pani całym światem, czymś więcej niż moja przyszłość, czymś więcej niż szczęście! Była pani szczęściem i byłbym głupcem, oddając panią zamiast radości trzymania jej przez kilka godzin w ramionach! Pomimo złości Marianna poczuła zakłopotanie z powodu pasji, jaka drgała w jego głosie. W ładnym pokoju zaległa cisza. W kominku strzeliło jakieś polano i roztrzaskało się na mnóstwo czerwonych, rozżarzonych węgielków. Amerykanin nie poruszył się, Marianna doznała jednak wrażenia, że jego ramiona się zgarbiły, opadły. Pod wpływem jakiego wzruszenia? Na chwilę ogarnęła ją pokusa, by zbliżyć się do niego, spróbować wyjaśnić część jego szczerych słów, lecz żywiła zbyt wiele nieufności i uprzedzeń w stosunku do męskich sztuczek. Ten człowiek zaś był sprawcą jej nieszczęścia. Nie potrafi o tym zapomnieć. Należało z tym skończyć! - Czy to wszystko, co ma mi pan do powiedzenia? westchnęła. - Nie! To jeszcze nie koniec! Odwrócił się i ruszył ku niej. Na jego twarzy Marianna nie znalazła ani śladu poprzedniej gwałtowności. Był poważny, lecz spokojny. - Marianno - szepnął - niech mnie pani spróbuje posłuchać przez moment bez gniewu. Błagam panią, by uwierzyła, że jestem szczery. Nie może pani, nie powinna pani tu zostać! Nie, proszę milczeć! Wiem, co mówię! Jeżeli jestem tu dzisiaj, to wyłącznie dla pani! - Dla mnie? - Tak. Szukam pani, począwszy od Anglii. W Plymouth dowiedziałem się, że udała się pani do Francji, i przyjechałem tutaj. - Jak mnie pan znalazł? Kazał mnie pan śledzić, prawda? spytała myśląc naraz o czarnym powozie. - Wcale nie! Mam pewne znajomości, między innymi w ministerstwie policji. Maillocheau, sekretarz obywatela

Fouchego, jest mi winien przysługę. Wystarczyło tylko wspomnieć o pani, tym bardziej że weszła pani do pałacu w towarzystwie tak znaczącego człowieka jak słynny Surcouf! Nie pojmuję zresztą w jaki sposób udało się pani rozprawić z królem korsarzy. Nie każdemu jest dane wodzić na pasku tygrysa morskiego! Nastrój rozluźniał się. Marianna uśmiechnęła się mimo woli na wspomnienie jednodniowego przyjaciela. Myślała o nim niejednokrotnie, zawsze z pewnego rodzaju czułością, jak o kimś, kogo mogłaby pokochać. Nie chciała jednak, by Beaufort posłużył się nim w celu doprowadzenia do ugody, toteż jednym gestem odepchnęła od siebie obraz korsarza. - Niech będzie - powiedziała. - Szukał mnie pan, znalazł i próbuje mnie pan przekonać, żebym opuściła ten dom. Przepraszam, a dokąd mam pójść? Znów zaległo milczenie, przerywane syczeniem ognia. Paląca się jodła napełniała pokój gorącą i ostrą zarazem wonią. Spojrzenie Marianny mimo woli zatonęło w niebieskich oczach Amerykanina. Stała tak naprzeciw niego niczym zahipnotyzowany przez drapieżnego ptaka wróbel, lecz oto nagle szpony sokoła, osobliwie łagodne, znalazły się na jej ramionach. Nie uczyniła nic, by je odepchnąć. Gestem jednocześnie tak szybkim i tak lekkim, że nie zauważonym przez Mariannę, Jason rozplątał wiązanie czarnej mantylki i odrzucił ją do tyłu. Ciężka, ciemna materia rozciągnęła się na marmurze, uwalniając smukłą zieloną postać, która wytrysnęła przed nim niczym cienki strumień wody z czarnego kamienia. Podziwiał ją przez chwilę, Marianna zaś, oczarowana jego iskrzącym wzrokiem, nie odważyła się na żaden gest. Zdawało jej się, że jeśli poruszy się choć odrobinę, jeśli powie choć słowo, coś rzadkiego i cennego ulegnie zniszczeniu, chociaż nie potrafiła pojąć, skąd jej przyszła do głowy ta dziwaczna myśl. W końcu to on przemówił, po długim westchnieniu: - Pani jest zbyt piękna! - rzekł ze smutkiem. - Nie wolno być aż tak piękną! To niebezpieczne! Właśnie tak: niebezpieczne! Dopóki pani tu zostanie, będzie pani w niebezpieczeństwie. Musi pani opuścić ten dom, ten kraj, bo inaczej wcześniej czy

później będzie pani cierpieć. Syreny nie są stworzone do ziemskich dróg. Są córami morza i tylko w morzu mogą znaleźć szczęście. Nigdy jeszcze nie spotkałem nikogo, kto by tak jak pani przypominał syrenę! Niech pani idzie ze mną w morze, Marianno. Zwabiony głębią patrzących nań zielonych oczu, świeżością rozchylonych ust, odsłaniających drobne, wilgotne ząbki, usiłował przyciągnąć ją ku sobie, ulegając być może namiętności, nad którą nie potrafił już zapanować. Lecz przerażona Marianna cofnęła się odruchowo przed mającym nastąpić pocałunkiem. Czar prysł, wróbel strzepywał piórka. - Już drugi raz mi pan proponuje, że mnie zabierze powiedziała twardo. - Dlaczego pan przypuszcza, że teraz zgodzę się na to, co odrzuciłam w wieczór mojego ślubu? - Bo jest pani sama, opuszczona, zdana na pastwę wszelkich niebezpieczeństw, wszelkich zasadzek. Czy sądzi pani, że długo jeszcze zdoła prowadzić to ukradkowe życie, ukrywając się pod przybranymi nazwiskami, narażona na szantaż lub denuncjację? Ofiarowuję pani wolne życie w nowym, moim kraju. Nawet nie proszę panią, by należała pani do mnie, lecz aby ze mną wyjechała. Mam statek. - Wiem! - krzyknęła Marianna. - Wiem też, skąd go pan wziął. Czy pan myśli, że kiedykolwiek zdołam o tym zapomnieć? Nie, Jasonie Beaufort, dopóki będę żyła, będzie mnie paliło to wspomnienie, tak samo okrutne jak nienawiść. - Nie proszę, by pani o tym zapomniała - odparł Beaufort ze zniecierpliwieniem. - Proszę, by popłynęła pani ze mną i pozwoliła się uratować. Przysięgam, że tutaj jest pani w niebezpieczeństwie! - Francja jest w stanie wojny z Anglią. Policja angielska nie będzie mnie tu szukać. - Nie o to chodzi! Grozi pani coś o wiele gorszego niż niebezpieczeństwo ze strony policji. - Co mi grozi? - Nie mogę tego pani wyjawić. Ale to coś poważnego. - Jeśli pan chce, bym mu uwierzyła, musi mi pan powiedzieć, co to takiego! - Nie mogę! To niemożliwe.

- W takim razie to mnie nie interesuje! Pańskie ostrzeżenia też mnie nie obchodzą! A zresztą dlaczego tak panu zależy, żeby mnie uratować, skoro grozi mi niebezpieczeństwo? - Może dlatego, że nigdy nie mogłem znieść, jak ulega zniszczeniu dzieło sztuki, a pani jest najpiękniejszym ze wszystkich, albo po prostu dlatego, że bardzo pragnę oddać pani to, co zabrałem. Niech pani ze mną popłynie, przysię... obiecuję na wszystkie świętości, że nie pożałuje pani tego! Marianna odwróciła się odeń gwałtownie. Skrzyżowawszy ramiona, poczęła spacerować w tę i z powrotem, usiłując walczyć z podstępnym ukojeniem, jakie się w niej rodziło, z osobliwą chęcią słuchania tego mężczyzny, wierzenia mu, i próbując rozpalić w sobie na nowo gniew: - Prawdę mówiąc, to zbyt łatwe! Więc myśli pan, że wystarczy parę wyjaśnień, trochę skruchy, by o wszystkim zapomnieć? Potem nie pozostaje już nic innego, jak wyciągnąć życzliwą dłoń i powiedzieć: „Proszę jechać ze mną, wszystko naprawię", a ja odejdę za panem z zamkniętymi oczami. Tak, to naprawdę byłoby zbyt łatwe! Tylko trzeba było pomyśleć o tym wcześniej, zanim mnie pan ograbił i poniżył! Teraz już za późno, słyszy pan, za późno! Wolę żyć poza prawem, w ukryciu, jako nędzniczka, wolę ścierpieć tysiąc śmierci niż przyjąć cokolwiek od pana! Czy nie potrafi pan zrozumieć, że pana nienawidzę? Wypluła mu ostatnie słowa prosto w twarz i doznała okrutnej satysfakcji widząc, jak blednie, cieszyła się tym niczym jakimś zwycięstwem, żywiąc nadzieję, że zemdleje i w ten sposób zostanie zdany na jej łaskę, co pozwoli jej go zdeptać. Lecz ten mężczyzna z żelaza nie znał, co to słabość. Wzruszył ramionami, powoli sięgnął po obszerny czarny płaszcz z potrójnym kołnierzem, który położył uprzednio na krześle, i wziął go pod pachę. Kiedy się odwrócił, jego twarz przybrała z powrotem nieprzenikniony wyraz. Płonący w oczach ogień zgasł. - Nic pani nie zrozumiała! I niczego się pani jeszcze nie nauczyła, prawda? - zawołał twardo. - Ciągle się pani zdaje, że jest cesarzową upadłego imperium? Uważa pani, że rzeczy i ludzie powinni ulegać pani kaprysom i tylko się kłaniać, gdy pani tupnie nóżką niczym rozpuszczone dziecko? Obawiam się, że dotkliwie się pani rozczaruje, jeszcze dotkliwiej niż w

przeszłości! Ale to pani o sobie decyduje! Żegnaj więc, Marianno Mallerousse, rób, jak chcesz. Jeśli jednak... - Nie trzeba! - ucięła Marianna, zastygła we własnej dumie i urazie. On jednak sprawiał wrażenie, jakby nie słyszał, i dokończył spokojnie: - Jeśli jednak ogarnąłby panią żal albo przyszła ochota zobaczyć ten słoneczny kraj, w którym rośnie bawełna i śpiewają Murzyni i w którym ofiarowuję pani gościnę... jako kobiecie wolnej i trzymającej wysoko podniesioną głowę, proszę pamiętać, że pozostanę w Paryżu jeszcze przez jakiś czas: hotel „Empire", ulica Cerutti. - Nie przyjdę! - Może tak. Proszę się zastanowić, Marianno. Gniew jest złym doradcą, a pani grozi prawdziwe niebezpieczeństwo. Niech pani wie jedno: pragnę tylko pani spokoju i szczęścia! Czarny płaszcz zawirował, gdy zarzucał go sobie na ramiona. Prędko podszedł do oszklonych drzwi. Zastygła przed kominkiem Marianna nie poruszyła się, kiedy jednak już miał wychodzić, zatrzymała go: - Jeszcze jedno słowo! Czy... Selton jest całkowicie zniszczone? Teraz z kolei Jason Beaufort odczuł potrzebę okrucieństwa, odpłacenia raną za ranę tej twardej, sztywnej statui, ujrzenia choć przez moment, jak migoczą te bezlitosne, zielone oczy. - Nie! - odparł sucho. - Pozostało z niego wystarczająco dużo, by ten, komu je sprzedałem, zapłacił godziwą cenę. Mogłem kupić dzięki niemu spory statek. Dotknięta Marianna zamknęła oczy, by nie widział napływających łez. Wolałaby, aby z domu, który kochała, nie pozostał kamień na kamieniu. - Niech pan stąd idzie... Niech pan stąd szybko idzie! Nie spostrzegła gestu, jaki wykonał w jej kierunku, ani jego pełnego gniewu i bólu spojrzenia; nie usłyszała stłumionego westchnienia. Usłyszała jedynie: - Niech pani ma odwagę widzenia rzeczy takimi, jakie są... i niech pani nie rezygnuje głupio z tego, co się jej należy!

Ledwie zdążyła otworzyć oczy, gdy lodowaty podmuch przyprawił ją o dreszcz. Rozwarte na nocną pustkę oszklone drzwi kołysały się lekko. Do pawilonu wtargnął powiew wiatru i uniósł w górę popiół z paleniska. Marianna schyliła się wolno, podniosła płaszcz i okryła nim plecy, chroniąc się w jego przytulnym cieple jak w jakimś zaciszu. Gdzieś w oddali Jason Beaufort szedł dużymi krokami w stronę oświetlonego domu, jego obszerny czarny płaszcz zaś łopotał na wietrze niczym żagiel okrętu widma. Naraz Marianna poczuła się zlodowaciała. Zapragnęła, by nadal tu był, by opowiadał jej jeszcze o owym nieznanym kraju, pełnym słońca i nostalgicznych pieśni, kraju, w którym mogłaby się stać kimś innym nie przestając być jednocześnie sobą. Pobiegła do drzwi, otworzyła usta, by go zawołać. Lecz nie, to było niemożliwe! Nie mogła pójść za człowiekiem, który kupił ją na jedną noc jak zwykłą dziewkę uliczną, człowieka, który ograbił ją z zimną krwią, by odzyskać własny majątek. Nie mogła wsiąść na statek, kupiony za pieniądze z Selton! Na chwilę uległa pokusie, lecz to już minęło! Będzie podążała obraną przez siebie drogą i biada wszystkiemu, co stanie jej na przeszkodzie! Gnębiła ją jednak pewna ukryta myśl. Dlaczego powiedział, że grozi jej niebezpieczeństwo? Dlaczego nalegał, by uciekła? Nie sposób było znaleźć na to odpowiedzi; podczas gdy z kolei ona wracała do pałacu, umysł jej powtarzał niczym refren: „hotel «Empire», ulica Cerutti... hotel «Empire», ulica Cerutti..." Pamięć to osobliwa rzecz. Owe kilka słów, składających się na adres, ciągle dręczyło pamięć Marianny, gdy kilka minut później dotarła do swego pokoju, lecz w miarę powtarzania ich, dostosowała je nieświadomie do melodii Paesiella, która tkwiła w głębi jej mózgu, tworząc z nich przyśpiewkę. O tej późnej porze w pałacu panowała cisza. Większość gości wyszła zaraz po kolacji, lecz w salonach, w których kwiaty chyliły swe ociężałe pod wpływem ciepła świec kielichy, porozstawiano wiele stolików do gry. W eleganckich pokojach panoszył się wist, wypełniając je owym dziwacznym rodzajem ciszy, zrodzonej ze wstrzymanych oddechów, z nie

kontrolowanych emocji i z umysłów, zaprzątniętych przebiegiem gry. Wszyscy ci ludzie o napiętych twarzach zdawali się pochłonięci jakimś tajemniczym rytuałem, który wyostrzał im spojrzenia i zaciskał usta. Nie zwracając uwagi na lokajów, krążących między stolikami i roznoszących kieliszki z szampanem na srebrnych tacach, widzieli jedynie intensywnie zabarwione kartoniki, które ciskali regularnie na zielone sukno stolików. Poza obowiązkowymi zdaniami słychać było wyłącznie brzęk przekazywanego z ręki do ręki złota. Marianna odsunęła się ze wstrętem od tego widoku, który dostrzegła przez uchylone drzwi. Nienawidziła gry instynktownie, szczególnie zaś od pamiętnej nocy w Selton uważała ją za osobistego wroga. Z niejaką satysfakcją więc zauważyła nieobecność Jasona. Wydało jej się, że nie mogłaby myśleć o nim inaczej jak z odrazą gdyby ujrzała go wśród owych rozpalonych namiętnością mężczyzn i kobiet. Tak czy inaczej, dziewczyna przyznała przed sobą uczciwie, że wyłącznie z jego powodu rzuciła okiem na salony. Amerykanin musiał jednak opuścić pałac zaraz po ich rozstaniu. Po wydostaniu się z duszącej i nieco podejrzanej atmosfery parteru własny pokój wydał się Mariannie oazą spokoju i ciszy. Ogień buzował wesoło w przystrojonym bożonarodzeniowymi różami kominku, rozścielone łóżko zaś zachęcało świeżością czyściutkiej pościeli. Odwróciwszy się tyłem do biurka, na którym dzisiejszej nocy pióro pozostanie suche, a papier nietknięty - nie było bowiem mowy o opisywaniu Fouchemu spotkania z Amerykaninem. Minister będzie się też musiał tym razem zadowolić innymi raportami dotyczącymi świąt. Marianna poczęła się rozbierać. Z westchnieniem ulgi rozpięła suknię, której muślin koloru morskiej wody opadł na niebieskoróżowy dywan. Następnie przyszła kolej na koronkową bieliznę, po czym, podniósłszy ramiona, dziewczyna rozplątała wstążki we włosach i jęła przebierać palcami po misternie ułożonych lokach i warkoczach, które kosztowały Fanny godzinę zabiegów. Ciężka, jedwabista masa spadła na jej nagie plecy niczym ciepłe i miękkie futro, Marianna zaś ponownie westchnęła, tym razem z pewną lubieżnością.

Musiała być bardzo zmęczona, gdyż wydało jej się, że jakieś inne westchnienie rozlega się echem, westchnienie pochodzące nie wiadomo skąd i będące zapewne tylko podmuchem wiatru w kominku. Pragnąc niecierpliwie położyć się spać, Marianna zlekceważyła czarujące odbicie w lustrze, po czym, włożywszy koszulę nocną, wśliznęła się pod prześcieradło, zdmuchnęła świeczkę na stoliku u wezgłowia i wyciągnęła się wreszcie, wzdychając po raz trzeci. Zdążyła tylko zamknąć oczy. Coś działo się pod jej posłaniem, zanim jednak miała czas się nad tym zastanowić, jakiś ciemny kształt wyprostował się nagle i rzucił na łóżko, które jęknęło pod tym dodatkowym ciężarem. Przerażona, że znalazła się w niewoli dwóch, z całą pewnością męskich, ramion i nie bardzo wiedząc, co się z nią dzieje, dziewczyna wydała zduszony okrzyk. Czyjaś drżąca dłoń zakryła jej usta. - Proszę nie krzyczeć! - szepnął jej w sam policzek jakiś dyszący głos. - Nie chcę pani zrobić żadnej krzywdy... przeciwnie! Ja... Chcę tylko panią naprawdę kochać, tak jak kocham we śnie od wielu nocy. Zapewne z obawy, by nie wyrządzić jej krzywdy, dłoń nie naciskała zbyt mocno, toteż Marianna zdołała bez trudu się od niej uwolnić. Wiedziała teraz, z kim ma do czynienia, i strach natychmiast ustąpił miejsca oburzeniu. Napastnikiem okazał się nikt inny, jak tylko łagodny, nieśmiały pan Feroc. - To znowu pan! - wyszeptała z wściekłością. - Czy pan oszalał? Zechce pan łaskawie się stąd wynieść i zostawić mnie w spokoju! - Nie!... Och, nie! Nie zostawię pani! Trzymam panią, pragnę jej i będę ją miał! W końcu to by było zbyt niesprawiedliwe! - Niesprawiedliwe? A dlaczegóż to, jeśli wolno wiedzieć? Och! Niech pan wreszcie przestanie ciągnąć mnie za włosy! W istocie, chwytając dziewczynę w ramiona, Feroc przycisnął jednocześnie jej długie włosy, sprawiając swej ofierze dotkliwy ból. Pozbywszy się wszelkiej galanterii, nauczyciel skorzystał z tego, by pokryć lepkimi pocałunkami szyję Marianny, wyjaśniając równocześnie w urywanych słowach, że nie ma żadnego powodu, aby nie ofiarowała mu tej samej

przyjemności co „temu wielkiemu, diabelskiemu Amerykaninowi", z którym zamknęła się na tak długo w ogrodowym pawilonie. - Pan jest śmieszny - burknęła Marianna, usiłując się uwolnić od jego pieszczot. Miała wrażenie, że sama też jest śmieszna, tocząc bitwę z tym nieokiełznanym baranem. - Byłem śmieszny... ale już nigdy nie będę! Za bardzo pani pragnę! Marianno... Marianno! Patrzyłem na panią przed chwilą... jak się pani rozbierała!... Byłem pod łóżkiem!... I myślałem, że zwariuję! Jeden ruch lędźwi wystarczył, by częściowo wyswobodzić Mariannę, siarczysty policzek zaś zakończył żarliwe wyznania nauczyciela. - Jakaż z pana odpychająca postać! A ja uważałam pana za miłego, było mi pana żal. - Nie chcę pani litości, chcę pani, pani... - Już pan to mówił! Skoro jednak... ja nie chcę pana ... za żadną cenę - powiedziała Marianna, na nowo dzielnie podejmując walkę o lekki strój nocny, który szaleniec z uporem próbował podrzeć - po raz ostami rozkazuję panu mnie puścić, bo będę krzyczeć! Och!... Delikatny batyst ustąpił. Pozbawiona tej wątłej osłony, Marianna pojęła, że zostanie wystawiona bez żadnej lub prawie żadnej obrony na miłosne zabiegi natrętnego wielbiciela. Jednocześnie odkryła, że pod pozorami delikatności czaiła się dużo większa energia, niż można było przypuszczać. Być może to nienasycona żądza dawała mu taką siłę, lecz dziewczyna czuła, że nie potrafi się zbyt długo bronić. Ciążyło jej dziwne zmęczenie po całym dniu, wzmożone nerwowym napięciem wieczoru. Jednakże trwający w niej gniew pozwalał jej wytrzymać. Nigdzie nie jest powiedziane, że zawsze musi padać ofiarą nic nie znaczących dla niej mężczyzn, którzy zawdzięczają swe zwycięstwo wyłącznie większej sile! Ponieważ ściskał jej nadgarstki, by odsunąć ramiona, zebrała całą swą moc, aby odpychać go od siebie jak najdłużej. - Będę krzyczeć! - zagroziła.

W czerwonym blasku dogasającego ognia łagodna i sympatyczna twarz pana Feroca przybrała diaboliczny wyraz, który wydał się Mariannie straszny. Dosłownie nie poznawała swego spokojnego współbiesiadnika z dawnych dni. - Niech pani krzyczy do woli - oświadczył, podwajając wysiłki, by pokonać wreszcie jej ostatni opór. - Nikt nie usłyszy. Kiedy Jego Książęca Mość i jego przyjaciele grają w wista, pałac mógłby się na nich zawalić, a oni nadal by grali wśród gruzów. Co do lokajów, to o tej porze prawie wszyscy śpią... Marianna wydała głuchy jęk rozpaczy. W tej samej chwili otworzyły się drzwi. Tak jakby tylko czekali na ostatnie słowa Feroca, by natychmiast zadać im kłam, pojawili się dwaj olbrzymi lokaje. Okazując tyle emocji co dobrze naoliwiona maszyna, jeden z nich zbliżył się, złapał nauczyciela za ubranie i wyrwawszy go z łóżka tak spokojnie, jakby nic nie ważył, wyniósł go jedną ręką, wierzgającego i prychającego niczym rozzłoszczony kot. Drzwi zamknęły się za nimi z powrotem. Drugi lokaj pozostał jednak w pokoju. Zbyt oszołomiona i, trzeba przyznać, czująca zbyt wielką ulgę, Marianna zdążyła odruchowo owinąć się prześcieradłem. Po czym, odzyskawszy dumę, posłała nieco sztywny uśmiech człowiekowi przyglądającemu się jej w milczeniu. - Uratowaliście mnie - powiedziała, usiłując zdławić upokorzenie, jakiego doznała na myśl, iż zawdzięcza pomoc służbie. - Chciałabym wam podziękować. Ale skąd wiedzieliście, że potrzebuję wsparcia? - Nie może nam umknąć nic z tego, co porabia panienka odparł lokaj posępnie. - Takie są rozkazy! - Czyje rozkazy? Księcia? - Rozkazy, panienko! Marianna nie nalegała. Rozumiała, że autor tak pełnych troski poleceń musi się znajdować poza pałacem Matignon. Przyjrzała się uważniej swemu rozmówcy. Rzecz jasna, widziała już tę bezosobową twarz o ciężkich rysach bez wyrazu, nie znała jednak nazwiska owego człowieka, jednego z wielu lokajów w domu. Nie miało to zresztą większego znaczenia. Skoro uwolnił ją od naprzykrzającego się Feroca, miał prawo do wszelkiej wdzięczności. Zapragnęła pośpiesznie mu o tym powiedzieć,

tym bardziej iż miała wrażenie, że zaraz sobie pójdzie, pozwalając jej dopełnić, i tak już zbyt burzliwej, nocy. On jednak był szybszy. - Są też inne rozkazy - powiedział. - Inne rozkazy? Jakie? - Żeby panienka zechciała łaskawie wstać, ubrać się i udać się ze mną. Zaczekam w korytarzu, aż panienka będzie gotowa. - Udać się z tobą? O tej porze? Ale po co? Ulegając naturalnemu odruchowi, Marianna, zaproszona w ten sposób do opuszczenia łóżka, postąpiła na odwrót i opatuliła się szczelniej kołdrą. Lokaj nie przejął się tym. - Panienka musi się udać ze mną bez zadawania pytań, podobnie jak ja w niektórych okolicznościach muszę prosić panienkę, by poszła ze mną w pewne miejsce. Ale niech panienka będzie spokojna - dodał prędko, widząc błysk strachu w zielonych oczach, które spoglądały nań znad prześcieradeł zdąży panienka wrócić przed świtem! - Ale przecież ktoś zobaczy, jak wychodzę! Jeśli Jego Wysokość zapyta... - Jego Wysokość gra - odparł mężczyzna tym samym monotonnym głosem. - Niczego nie zauważy! Na dziedzińcu jest jeszcze mnóstwo powozów. Brama ciągle otwarta! Ale musi się panienka pospieszyć! Czekam na panienkę! Już miał wyjść, być może po to, by uciąć dalsze sprzeciwy. Marianna powstrzymała go ruchem ręki. - Jesteś z policji, prawda? Jak się nazywasz? Człowiek zawahał się przez chwilę. Po raz pierwszy jednak w jego nieokreślonego koloru oczach Marianna ujrzała błysk rozbawienia. - Basvin, do usług! Po czym wyszedł, by umożliwić dziewczynie włożenie czegoś na siebie. Jakieś dwadzieścia minut później, przekroczywszy próg pałacu Juigne, Marianna wcale nie doznała zaskoczenia. Opuszczając ulicę Varenne, domyślała się, że Basvin prowadzi ją właśnie tam. Ponadto w kontaktach z Fouchem nauczyła się, iż nie należy się niczemu dziwić. Przeciwnie, poczuła, że wraca jej zły humor, gdy portier w pantoflach umieścił ją w lodowatej

poczekalni, w której piec, zapewne z powodów oszczędnościowych, został zgaszony dobre parę godzin temu. Otulona w obszerny płaszcz z kapturem, ze stopami w futrzanych botach i z dłońmi w głębokiej mufce z wiewiórczych skórek, siedząc na twardej ławce w kącie dużego, wilgotnego i ciemnego pokoju, Marianna i tak poczęła szczękać zębami z zimna. Poza tym padała ze zmęczenia i nie pojmowała, dlaczego Basvin zaciągnął ją tutaj, skoro cała sprawa miała się ku końcowi. Czy rzeczywiście to spotkanie nie mogło zaczekać do jutra? Kiedy po kwadransie niby - lokaj przyszedł po nią, by wprowadzić ją do gabinetu ministra, była rozzłoszczona. - Nie za wcześnie trochę?! - rzuciła mściwie, wpadając do ciasnego biura, które już znała. Oczekujący ją widok zdołał jednak wzbudzić jej wesołość. Okutany w niezliczoną ilość flanel, kamizel, szali i wszelkiego rodzaju wełnianych wdzianek, skądinąd niekoniecznie idealnie czystych, ze stopami w grubych bamboszach, stanowiących zapewne dzieło zręcznych palców księżnej, oraz w obszernej bawełnianej szlafmycy, nasuniętej aż na brwi, Jego Wysokość książę Otranto spoglądał na nią złym okiem z głębi fotela, w którym normalnie swobodnie się mieścił, lecz który teraz zdawał się pękać w szwach od nadmiaru ubrań. Przed Fouchem, w pięknej, niebiesko - złotej filiżance z sewrskiej porcelany, nad którą ogrzewał sobie żółte dłonie, dymił zielonkawy napar z ziół. Marianna zaś zrozumiała, dlaczego tak długo czekała: cała ta ochrona przed zimnem wymagała przynajmniej kwadransa! Jednak nie wzbudzało to zbytniego szacunku i dziewczyna od razu ruszyła do ataku. - Czy naprawdę to, co zamierzał mi pan powiedzieć, nie mogło zaczekać chociaż do rana, panie ministrze? Wyciągnięto mnie z łóżka, wpakowano do powozu i przywleczono tutaj bez słowa wyjaśnienia. A przecież, jeśli się nie mylę, był pan wczoraj na przyjęciu u księcia Benewentu? Nie mógł pan ze mną przez chwilę porozmawiać? Zawsze słyszałam, że najbardziej odosobnionym jest się w tłumie!

Być może dla zyskania odrobiny czasu do namysłu, Fouche wypił trochę ziół, skrzywił się, dodał cukru, znowu wypił i wreszcie z westchnieniem odstawił filiżankę. - Proszę usiąść, przestać krzyczeć i posłuchać mnie. Nie dla przyjemności przyczołgałem się aż do tego biura, aby panią przyjąć, chociaż, jak pani widzi, jestem chory. Ja też byłem w łóżku i, niech mi pani wierzy, dobrze się w nim czułem. Ale jeśli pani pozostałaby w swoim jeszcze dłużej, nie siedzielibyśmy tu teraz razem! Marianna odruchowo zajęła miejsce na jednym z okropnych, twardych krzeseł, których wspomnienie zachowała. - Co to znaczy? - spytała nie pojmując. - Że wydałem odnośnie pani wyraźne rozkazy. Jeżeli będzie pani gościć w pokoju mężczyznę, należy go stamtąd natychmiast wyrzucić, a panią niezwłocznie przyprowadzić tutaj. - A dlaczegóż to? - Żeby mogła pani usłyszeć, co następuje: nie umieściłem pani tam, gdzie pani teraz jest, po to, by uprawiała pani miłosne igraszki z byle kim. - Ja? Uprawiać miłosne igraszki? - zaprotestowała zbuntowana Marianna. - Proszę pozwolić mi skończyć. Powtarzam: z byle kim. Mieszka pani przy ulicy Varenne w konkretnym celu i jeśli zależy pani na poznaniu istoty mojej myśli, to powiem, że jest jeden jedyny mężczyzna, z którym pozwalam pani utrzymywać... hm, intymne stosunki: nasz drogi książę! Marianna natychmiast wstała, czerwona z gniewu aż po koniuszki włosów. - I ośmiela się pan powiedzieć mi to prosto w twarz? fuknęła. - Posłał mnie pan do księcia tylko w tym celu, by zrobić ze mnie jego kochankę! Ta cała historia ze szpiegowaniem to był jedynie pretekst! - W żadnym razie! Ale niech mi panie powie: czy aby zasięgnąć informacji na czyjś temat, istnieje lepszy sposób, niż dzielić z nim poduszkę? Nawet przy skromnej znajomości wiceelektora pani uroda pozwalała mieć wszelkie nadzieje. Czy nie zamierza się pani aby zakochać w tym nędznym nauczycielu?

- Ależ ja się w nikim nie zakochałam! I do tego w takim błaźnie! Jeśli pański szpicel posiada choć krztę uczciwości, to panu powie, że wyciągając pana Feroca z mojej sypialni, położył kres prawdziwej bitwie. Czyjeś chrząknięcie odebrało jej mowę. Blada twarz Fouchego pod szlafmycą stała się ceglastoczerwona. Pośpiesznie otworzył segregator, wyjął zeń fiolkę i łyżeczkę, po czym połknął sporą porcję gęstego syropu. Marianna skorzystała z owego farmaceutycznego intermedium, by zaczerpnąć oddech. Kiedy minister odzyskał głos, przyznał: - Rzeczywiście, powiedział mi, że wyglądało, jakby się pani broniła, ale miłosne gierki są niekiedy bardziej gwałtowne, niż można przypuszczać, a ja sam znam kobiety... Teraz z kolei Marianna oblała się rumieńcem. Zawołała pośpiesznie: - Nie było mowy o żadnych miłosnych gierkach: przynajmniej jeśli chodzi o mnie. Ten chłopak schował się pod moim łóżkiem, kiedy mnie nie było. Wyszedł stamtąd, gdy się położyłam i prawie zasypiałam. Zostałam więc napadnięta... i nie rozumiem, dlaczego z tego powodu trzeba mnie było zaciągnąć aż tutaj, w samym środku nocy, aby uczono mnie moralności... przynajmniej pańskiej osobistej moralności! Po raz pierwszy Fouche zdobył się na wątły uśmiech. - Niech będzie, tym razem się zgadzam: padła pani ofiarą własnego uroku. To nieporozumienie. Tak czy inaczej, nie jestem niezadowolony z naszego spotkania: pozwoliło mi ono na dostarczenie pani pewnych wskazówek i byłbym szczęśliwy, gdyby na przyszłość się pani do nich zastosowała. - To znaczy? - Żadnych kochanków z wyjątkiem księcia! - szepnął Fouche, który złączył palce i przyglądał się nim z uwagą co pozwoliło mu nie dostrzegać pełnych oburzenia spojrzeń swej rozmówczyni. - Księcia także nie! - odparowała dziewczyna stanowczo. Nie warto mieć co do tego złudzeń, Wasza Książęca Mość. Książę jest szarmancki wobec mnie, ale jego uwaga jest zaprzątnięta kimś innym!

- Księżną Kurlandii, wiem, ale to nie szkodzi! Księżna zbliża się do wieku średniego, a pani nie ma jeszcze dwudziestu lat! Czy nie podoba się pani naszemu przyjacielowi? Zdaje mi się, że widziałem coś przeciwnego! Udało się pani nawet podbić napastliwą panią de Perigord, co jest prawdziwym wyczynem! - Istotnie, sądzę, że podobam się Jego Książęcej Wysokości - odrzekła poważnie Marianna. - Ale nie w tym rzecz. Nawet gdyby książę był we mnie zakochany, nie uległabym mu. - Z jakiego powodu? - Z najprostszego pod słońcem: nie kocham go. A obiecałam sobie, że będę należeć wyłącznie do mężczyzny, którego pokocham. - Jakież to romantyczne! - zadrwił Fouche. - I nikogo pani nie kocha? - Nikogo! - Nawet... tego Amerykanina, z którym zamknęła się pani na tak długo w pawilonie w głębi ogrodu? Marianna drgnęła. To także wiedział? Zdecydowanie wieści rozchodziły się prędko, toteż usiłowanie ukrycia czegokolwiek przed ministrem policji było w tym samym stopniu zbyteczne, co śmieszne! Sprawiało to nieprzyjemne wrażenie: że żyje się w szklanej klatce, w której nie ma żadnego cienia ani schronienia... W każdym miejscu i o każdej porze czyjeś oczy i uszy pracowały dla Fouchego... Twarz dziewczyny mimo woli stwardniała. - Zwłaszcza tego Amerykanina! - odparła w końcu głosem tak zmienionym, że aż ją to przeraziło. - Pomiędzy nami nie ma mowy o miłości... lecz o starych porachunkach, które być może pewnego dnia będzie musiał spłacić... a które w ogóle nie powinny pana obchodzić! - dodała z nagłą złością. Wypowiadając wszystkie te słowa, Marianna miała osobliwe wrażenie, że po raz pierwszy kłamie. Przecież dokładnie tak myślała i nie zawierały one nic niezgodnego z prawdą... A jednak było tak, jakby gdzieś w głębi jej duszy jakiś sekretny głos protestował! Opowiadanie o Jasonie Beauforcie temu człowiekowi nie było miłe. Że był wrogiem, to jedna sprawa, niemniej należał do tajemnego świata, do owego „kiedyś", do którego nikt nie miał prawa wstępu. Mimo że stał się powodem

jej ruiny, Jason był przecież częścią jej środowiska za czasów Selton. Fouche zaś nie miał nic wspólnego z Selton. Zresztą nie zadawał jej dalszych pytań. Spokojnie wstał z fotela, opatulając swe chude ciało szalami i kocami. - Dobrze - powiedział tylko - nie będę pani o to pytał. Ale gdyby ukryła pani przede mną coś ważnego, dotyczącego pani misji... może być pani pewna, że prędzej czy później zostanę o tym poinformowany! To by panią kosztowało dużo więcej, niż to warte. Mam nadzieję, że jest pani o tym przekonana? - Całkowicie! - odrzekła zimno Marianna. - I powtarzam: to, co się dzieje między panem Beaufortem a mną jest wyłącznie naszą sprawą! - Doskonale! W takim razie każde z nas wróci do swojego łóżka. Życzę pani dobrej nocy, panno Mallerousse! Celowo położył nacisk na to nazwisko, Marianna zlekceważyła jednak lekką groźbę, na jaką wskazywał jego ton. Nie miała sobie nic do zarzucenia. Nie ukrywała niczego... z wyjątkiem rozmowy, jaką przeprowadziła ostatnio z księciem, ale w każdych życiowych okolicznościach należy się umieć opowiedzieć po czyjejś stronie. Marianna wybrała stronę spokoju, którego bardzo jej było potrzeba, aby zrealizować plany na przyszłość. Skłoniła się nieznacznie. - Dobranoc, panie ministrze! Na zewnątrz odnalazła lokaja - policjanta Basvina, na dziedzińcu zaś powóz, który ich tu przywiózł. Przez długą chwilę oboje jechali w milczeniu. Marianna nie odczuwała już senności, lecz spotkanie z Fouchem dało jej do myślenia. Nie mogła już dłużej ignorować ani bagatelizować ścisłej kontroli, jakiej ją poddawano. A przecież Fouche wcale nie wspomniał o słynnym czarnym powozie. Marianna sama zapomniała o nim na moment, zapamiętawszy się we własnym gniewie. Było jednak oczywiste, że Fouche nie zapominał o niczym. Wobec tego należało zapewne wnioskować, że nie tylko wie on o istnieniu owego powozu, ale że na dodatek ponad wszelką wątpliwość jest jego właścicielem. Basvin przerwał ciszę jako pierwszy:

- Winien jestem panience przeprosiny - powiedział łagodnie. - Zdaje się, że się pomyliłem. Czy panienka zechce mi wybaczyć? - Wykonał pan swoją pracę - odparła Marianna z lekką pogardą. - Nie mogę ci mieć tego za złe. Tym bardziej że wyciągnąłeś mnie z trudnej sytuacji. Czy można wiedzieć, co zrobiliście z tym biednym Ferokiem? Policjant uśmiechnął się: - Po prostu wpakowaliśmy go z powrotem do łóżka, zakazując mu wstawać... i daliśmy mu do zrozumienia, że dużo korzystniej będzie przestać się zajmować panienką, zwłaszcza jeśli zależy mu na posadzie. - A... jeżeli ktoś zauważy, że wyszliśmy? Co wtedy powiemy? - Nic! Nikt tego nie zauważy. Rzeczywiście, gdy powóz przekroczył bramę pałacu Matignon, wszystkie pozostałe zaprzęgi, które czekały tam w chwili ich odjazdu, nadal stały. Nic się nie zmieniło ani na opustoszałej ulicy, ani w oświetlonym gmachu. Fałszywy lokaj zeskoczył na ziemię, pomógł Mariannie wysiąść, po czym zdjął obszerny, ciemny płaszcz, którym przykrył liberię. - Pozostaje mi życzyć panience dobrej nocy - powiedział z ukłonem. - Następnie się pożegnać. Jutro opuszczam służbę u księcia. - Odchodzisz? - spytała Marianna ze zdziwieniem. - Ale dlaczego? - Mam coś innego do roboty... i pod innym przebraniem. Możliwe, że jeszcze się kiedyś spotkamy; w innych okolicznościach. W każdym razie niech panienka... - Czy w takim wypadku jest sens używać trzeciej osoby? - Nie, nie sądzę... dziękuję za zwrócenie na to uwagi. Powodzenia, panno Mallerousse. Może być panienka pewna, że w tym pałacu będzie nadal pod dobrą opieką. Pod opieką... czy też strażą? Zapewne jedno i drugie, pomyślała Marianna patrząc, jak odchodzi w kierunku pokojów dla służby. W każdym razie w ciągu jednej sekundy dokonała się w tym człowieku osobliwa przemiana. Jego ciężkie rysy ożywiły się, ponury wzrok nagle nabrał blasku, cała jego postawa uległa przekształceniu. Dziewczyna zastanawiała się, ilu ludzi

Fouchego mieszka właściwie w tym domu i pod jaką postacią. Ilu w Paryżu i w ogromnym cesarstwie? Tworzyli oni dziwaczny, tajemniczy i milczący świat, którego szerokie rozgałęzienia rozciągały się w nieskończoność, świat, którego część stanowiła wbrew swej woli, a który zdawał się obejmować wszystkie warstwy społeczne. Czyż nie mówiono, że sama cesarzowa udzielała niekiedy informacji policji? Nad tym wszystkim zaś panował, w tym samym albo i w większym stopniu niż Korsykanin, niepokojący osobnik, którego tak śmieszny aspekt dopiero co poznała. Żadna śmieszność nie mogła jednakże stłumić strachu, jaki budził Fouche. Rozmyślając w ten sposób, Marianna weszła do pałacu, mijając zaś jedne z uchylonych drzwi do salonów, rzuciła okiem do środka. Nic się tam nie zmieniło, ani rzeczy, ani istoty ludzkie. Było tak, jakby czas zatrzymał się na chwilę. Demon hazardu nie wypuścił jeszcze ze szponów swoich poddanych.

Noc w Butard Miejski powozik księcia Benewentu mknął z całą prędkością podkutych irlandzkich koni opustoszałą o tak późnej porze promenadą Longchamp. Była ósma wieczorem. Letnią porą zaprzęgi i jeźdźcy tłoczyliby się tutaj jeszcze przez wiele godzin, lecz ciemność, chłód i śnieg przegoniły paryżan już dawno temu: mieszczan na kolację i partyjkę kart, elitę zaś na wielkie przyjęcia, które w tym okresie roku odbywały się praktycznie każdego wieczoru. Wczoraj bawiono się u księcia de Cambaceres, a dzisiaj u księcia de Cadore, który zastąpił Talleyranda na stanowisku ministra spraw zagranicznych. Zapewne z tego właśnie powodu, pomyślała Marianna, książę siedział obok niej w powozie zamiast przygotowywać się do balu. Zagłębiona w aksamitne, amarantowe poduszki, dopasowane kolorem do dużych, lakierowanych kół pojazdu, spoglądała obojętnie na umykający, ośnieżony pejzaż. Znała już doskonale Longchamp, jako że przejeżdżała tędy często z księżną i małą Charlottą i niewiele ją też obchodziło miejsce, do którego ją wieziono. Dzisiejszego ranka Talleyrand powiedział: - Wieczorem zabiorę panią do jednego z moich dobrych przyjaciół, gorącego wielbiciela muzyki. Proszę się zrobić na bóstwo. To zresztą wcale nie będzie trudne, ale chciałbym, by ubrała się pani na różowo. Po raz pierwszy książę wyraził jakiekolwiek życzenie co do stroju. Zaskoczyło to Mariannę, tym bardziej że do tej pory była przekonana, iż woli on raczej kolory zimne, takie jak zielony czy niebieski. Ponadto nie miała różowej sukni. - Dziś wieczorem będzie ją pani miała! - zapewnił książę i rzeczywiście w ciągu dnia Leroy dostarczył Mariannie toaletę, która wydała jej się wprost bajeczna, chociaż odznaczała się najwyższą prostotą. Suknia, uszyta z bardzo bladoróżowego atłasu, haftowanego srebrem, nie miała żadnych ozdób, za to stanowiła całość z obszernym płaszczem z kapturem z tego samego materiału, obramowanym i podbitym gronostajem, oraz z pasującą doń mufką. Wyglądała olśniewająco, co potwierdził pełen

zadowolenia uśmiech, jakim obdarzył ją przed chwilą książę, gdy zeszła na dół. - Myślę - powiedział - że dziś wieczorem dokona pani kolejnego podboju, być może największego ze wszystkich! Istotnie, piękny głos przyniósł Mariannie mnóstwo nadzwyczaj pochlebnych salonowych sukcesów, które jednak nie cieszyły jej tak jak te, których spodziewała się w teatrze. Miała dość rozumu, by zdać sobie sprawę, iż były to właśnie salonowe, a więc raczej ulotne sukcesy. Zresztą od jakiegoś czasu mniej w siebie wierzyła, z mniejszym zapałem pracowała nad śpiewem. Ponadto ów tajemniczy czarny powóz nadal pojawiał się na jej drodze, dokądkolwiek się udawała. Było to jak jakaś ponura, zła przepowiednia, która dręczyła i nie dawała spokoju. Niekiedy miała ochotę pójść pieszo, by sprawdzić, czy ktoś ją zaczepi, ale nie ośmieliła się, powstrzymywana przez niewytłumaczalny lęk. Co gorsza, wspomniała o tym fakcie w jednym z raportów, lecz Fouche nie podtrzymał tematu. Toteż Marianna nie wiedziała już, co myśleć. Książę również nic o tej sprawie nie mówił. Jak to było możliwe? Zamierzała wybrać się nazajutrz do Fouchego. Od rozmowy z Jasonem Beaufortem minęło już osiem dni, Marianna zaś, pomimo twardego postanowienia, że o nim zapomni, nie zdołała jeszcze tego dokonać. Na wspomnienie Amerykanina ogarniała ją plątanina tak złożonych uczuć, że nie potrafiła się w nich odnaleźć. Dominowały wśród nich gniew i uraza, napełniając ją tym większą goryczą, że odczuwała pokusę przyjęcia tego, co jej proponował. Była jeszcze za młoda, by nie ulegać magii pewnych słów. Jason obudził w niej pragnienie owego nie znanego życia, jakie jej przedstawił, owego wolnego życia w nowym świecie, przepełnionym słońcem i ciepłem. Może był szczery, mówiąc, że chciałby oddać jej część tego, co jej zabrał? Kiedy przychodziła jej do głowy ta myśl, Marianna była bliska pobiegnięcia za nim. Któregoś ranka, gdy robiła zakupy dla księżnej, przykazała nawet stangretowi, by pojechał na ulicę Cerutti. Pod numerem dwudziestym siódmym ujrzała hotel „Empire", elegancki budynek, przed którym stało wiele powozów. Przez moment doznawała nieodpartego pragnienia,

by zatrzymać się, wysiąść i zapytać o tego osobliwego człowieka, którego jednocześnie nienawidziła i który ją fascynował. Przychodziły jej do głowy jednak inne myśli. Dlaczego miałaby wierzyć słowu Beauforta? Ograbił ją przecież, ośmielił się handlować jej miłością, jej wstydem. Kto mógł zaręczyć, że gdy znajdą się na morzu, dotrzyma obietnicy i nie będzie dochodził haniebnych praw, jakie jego zdaniem miał do niej? A tym bardziej gdy znajdą się na krańcu świata! Bo jaki w końcu mógł mieć powód, by ją ratować i przed czym? Czy to rzekome niebezpieczeństwo, którym ją straszył, nie miało być sposobem skuteczniejszego wpędzenia jej w pułapkę? Dzisiejszego ranka Marianna otrzymała krótki bilecik bez podpisu Będę tu jeszcze przez tydzień. Potem, gdyby chciała się Pani ze mną skontaktować, trzeba to będzie zrobić przez mojego przyjaciela Patersona, amerykańskiego konsula w Nantes! Zaklinam panią, proszę się zastanowić i jechać ze mną. Czas nagli. Marianna poprzestała na wzruszeniu ramion i wrzuceniu listu do kominka. Tego dnia nie miała ochoty wierzyć Jasonowi Beaufortowi. Powozik przejeżdżał przez Sekwanę, Marianna zaś przechyliła się przez drzwi, wycierając rękawiczką parę. - A więc jedziemy na wieś? - spytała. - Czy to jeszcze daleko? Ledwie widziała swego towarzysza w mroku powozu, czuła jednak od niego zapach werbeny. Odkąd zostawili w tyle ulicę Varenne, zdawał się spać. - Nie, niezbyt daleko. Miejscowość, do której się udajemy, nazywa się La Celle - Saint - Cloud. Przyjaciel, do którego jedziemy, ma tam uroczy zameczek. To pełen wdzięku dom, jeden z najpiękniejszych, jakie znam. Kiedyś król przybywał tam na polowania. Rzadko kiedy Talleyrand popadał w tak liryczny nastrój. Wzbudziło to ciekawość Marianny. Owo dawne miejsce wypadowe dla polowań, zagubione w jakiejś wiosce, być może bliskiej, ale jednak wiosce, było czymś osobliwym. Do tej pory Talleyrand zabierał ją wyłącznie do salonów paryskich, oczywiście do pani de Laval, do Doroty de Perigord, a także do pań de Bellegarde. Teraz była to prawdziwa wyprawa.

- Czy będzie dużo osób? - zapytała z pozornym roztargnieniem. - Kto tam będzie? Książę chrząknął, jakby szukał odpowiedzi, lecz jego głos zabrzmiał jak zawsze jednostajnie, kiedy odrzekł: - Dalibóg, nie, nie będzie dużo osób. Moje drogie dziecko, zanim dojedziemy, muszę pani coś wyjaśnić. Nie jest to żadne wielkie przyjęcie. Przyjaciel, do którego panią wiozę, nazywa się po prostu pan Denis. Marianna uniosła ze zdziwieniem brew. - Pan Denis? Denis herbu jakiego? - Żadnego. To... mieszczanin, bardzo bogaty i niezwykle wartościowy, a także bardzo stary przyjaciel z... trudnych czasów! Poza tym to nieszczęśliwy człowiek, na którego spadła niedawno okrutna żałoba. W pewnym sensie wiozę panią po to, by spełniła pani akt miłosierdzia! - Wystrojona jak księżniczka, na dodatek w balowej sukni, i u człowieka w żałobie? Czy nie lepiej by było, gdybym się ubrała na ciemno? - Żałobę nosi się w głębi serca, moje drogie dziecko, a nie w strojach. Pan Denis w przytłaczającej go nocy pragnie ujrzeć jutrzenkę. Chciałem, aby pani była tą jutrzenką. Jakaś zbyt miękka nuta w głosie księcia wzmogła, i tak już rozbudzoną, ciekawość Marianny. Stał się znowu liryczny, lecz nie sprawiał wrażenia całkowicie szczerego. Co to za mieszczanin, który był właścicielem dawnego królewskiego pałacu myśliwskiego i do którego jeździło się w wielkiej gali? Zapragnęła naraz dowiedzieć się czegoś więcej. - Podziwiam Waszą Książęcą Mość, że zadaje sobie tyle trudu dla takiego człowieka. Czy to naprawdę stary przyjaciel? - Jeden z najstarszych! - odparł Talleyrand z powagą. Zdziwiłaby się pani, ilu mieszczan zaliczam do swoich znajomych, a nawet do przyjaciół! Sam dwór cesarski ma ich sporą liczbę, przyznaję, że obdarowanych szumnymi tytułami. - Dlaczego więc ten pan Denis nie ma tytułu? - Ponieważ to go nie interesuje! Nie zależy mu na tym, aby być hrabią czy markizem. Jest... sobą i to wystarczy! Proszę mi powiedzieć, panno Mallerousse, chyba nie jest pani zaszokowana na myśl, że ma pani śpiewać dla mieszczanina?

Odgadła, że w cieniu powozu kryje się kpiący uśmieszek. - Oczywiście - szepnęła. - Mam tylko nadzieję, że nie jest to żaden z dawnych członków Konwentu, królobójca ani... - Wtedy nie byłby moim przyjacielem! - uciął Talleyrand z pewną surowością. - O to może być pani spokojna. Dłoń księcia, spoczywająca na futrzanym okryciu, które krępowało im nogi, odnalazła rękę Marianny i zatrzymała się na niej. Łagodniej, tonem intymnego zwierzenia, Talleyrand dodał: - Z czasem dowie się pani, że mieszkańcy tego kraju robią niekiedy dziwne rzeczy, ale nigdy bez powodu. To, o co dzisiaj panią proszę, to osobista przysługa, grzeczność, jeśli pani woli. Ten człowiek nie jest szlachetnego urodzenia, ale ma szlachetne serce, jego smutek zaś powinien uczynić go pani miłym... do tego stopnia, by zapomniała pani o nim wspomnieć Fouchemu, hę? On nie musi wiedzieć o tej wizycie. Krótkotrwały niepokój Marianny ucichł, pozostała jednak coraz większa ciekawość. Było jej obojętne, dla kogo śpiewa, skoro obiecała księciu, iż to zrobi, kiedy on sobie tego zażyczy, ale nie mogła się doczekać przyjazdu na miejsce, by zobaczyć, kim jest ów pan Denis, którego wiceelektor cesarstwa darzył takimi względami. - Proszę o wybaczenie - powiedziała uprzejmie. - Z przyjemnością zaśpiewam dla pańskiego nieszczęśliwego przyjaciela. - Dziękuję pani. Powozik pokonywał dość strome zbocze. Konie znacznie zwolniły tempo, lecz Lambert, stangret, trzymał je pewną ręką, by nie poślizgnęły się. Szyby u drzwi znowu pokryły się parą, w przytulnym wnętrzu powozu zaś zaległa cisza, każde z nich bowiem pogrążyło się we własnych myślach. Mariannie przyszło nagle do głowy, że opuszczając pałac nie zauważyła czarnego pojazdu, który zawsze tam stał, po czym zapomniała o nim, by zastanawiać się nad tajemniczym panem Denisem. Była szczęśliwa, że nie musi o nim pisać w swych przeklętych codziennych raportach, które chcąc nie chcąc należało sporządzać, tym bardziej że dzięki Talleyrandowi stało się to tylko zwykłą formalnością. Dlaczego jednak Fouche nie

odpowiedział na pytanie o czarny powóz? Chyba że nie należał on do niego! Właściwie: dlaczego nie? Biały na czarnym tle lasu, pawilon Butard sprawiał wrażenie, jakby spał nad brzegiem zamarzniętego stawu, górującego nad tarasem. Przez wysokie okna na lśniące płaty zlodowaciałego śniegu padało łagodne złote światło. Pod lekkim frontonem, ozdobionym sceną myśliwską, wyłaniał się z mroku nocy i z drzew niczym zaczarowana chatka. Marianna z miejsca uległa jego urokowi, być może dlatego, że wyostrzona ciekawość kazała jej się spodziewać czegoś nadzwyczajnego. Ledwie dostrzegła lokaja w ciemnej liberii, który opuścił przed nią stopień, gdy powóz wjechał przez bramę, zamykającą koliste podwórze, po czym ruszyła do otwartych drzwi jak we śnie. Przywitał ją mały hall pełen kwiatów. Piękny ogień, rozpalony w dużym kominku, dawał łagodne ciepło. Schody ginęły w ciemnościach piętra. Marianna nie zdążyła jednak przyjrzeć się dokładnie otoczeniu. Lokaj bowiem otworzył przed nią drzwi do białoniebieskiego salonu, którego sufit zaokrąglał się na kształt błękitnej kopuły, otoczonej fryzem z amorków, dokazujących wśród liści. Lakierowane, lekkie, urocze meble należały do poprzedniej epoki. Były obite niebieskim jedwabiem w białe paski i zdawały się ustawione tutaj wyłącznie po to, by podkreślić urodę ogromnych bukietów irysów i różowych tulipanów, kunsztownie rozmieszczonych wszędzie po trochu. Na kominku wielkie lustro z czasów Regencji odbijało wystrój pokoju, oświetlonego długimi, różowymi, pachnącymi świecami. Przez okna w wystającej części domu, ponad balkonem, widać było zamarznięty staw, przedzielony groblą. Jednak wzrok dziewczyny natychmiast powędrował ku zachwycającemu pod starym lakierem klawesynowi, który stał przy jednym z okien o niebieskich futrynach. Parkiet, przykryty szerokim dywanem z Beauvais, jęknął cicho pod laską i nierównym krokiem Talleyranda. Pokój był całkiem pusty. Otwarły się jednak drzwi. Ukazał się w nich mężczyzna. Sądząc, że to jest właśnie ów tajemniczy pan Denis, Marianna przyjrzała mu się ciekawie. Był średniego wzrostu, jasnowłosy i prawdziwie brzydki ze swoim ostrym jak brzytwa

profilem i ciemnymi, lekko zezującymi oczyma. Lecz jego inteligentna i szczera twarz miała wyraz naturalnej dobroci, który jej się spodobał. Natomiast zaskoczył ją jaskrawozielony strój owego człowieka w żałobie. Z wyciągniętą ręką i uśmiechem na ustach zbliżył się prędko do przybyłych. - Są państwo punktualni co do minuty! Dzień dobry, drogi książę! A oto i panna... - Rzeczywiście, mój drogi Duroc, to jest panna Mallerousse, której niezrównany głos wychwalałem. Czy... pana Denisa jeszcze nie ma? - Nie, jeszcze nie ma - odparł ten, którego nazwano Durakiem - ale zaraz nadejdzie. Tymczasem kazałem dla państwa przygotować lekką kolację. Pomyślałem sobie, że będzie państwu zimno po tak długiej podróży. Z wielką galanterią zaprowadził Mariannę do obitego fioletowym aksamitem szezlongu, który stał przy kominku, po czym pomógł jej zdjąć płaszcz. Onieśmielona wyrafinowaną elegancją wnętrza, a także wojskowym sposobem bycia owego nieznajomego o mieszczańskim nazwisku, dziewczyna bez słowa poddała się biegowi wydarzeń. Zmieszana pełnym zachwytu spojrzeniem, jakim ją obdarzył, nie spostrzegła, że obaj z Talleyrandem puścili do siebie oko. Ten ostami zresztą nie pozwolił, by pozbawiono go jego podbitego futrem podróżnego płaszcza. - Dziękuję, przyjacielu, panna Mallerousse będzie uszczęśliwiona mogąc się rozgrzać, ale ja odjeżdżam. Marianna, która wyciągnęła dłonie do ognia, aż podskoczyła: - Jak to! Wasza Książęca Mość mnie zostawia? Podszedł do niej, chwycił jej rękę w swoją i złożył na niej szybki pocałunek. - Nie zostawiam pani, drogie dziecko, ale powierzam! Muszę wracać. Moja stara przyjaciółka, baronowa de Stael, która otrzymała pozwolenie na wyjazd do Stanów Zjednoczonych wraz z synem, będzie tej nocy w Paryżu. Chcę się z nią pożegnać i wsadzić ją w dyliżans do Morlaix, gdzie czeka już na nią statek. Ale proszę się niczego nie obawiać. Mój druh

Duroc będzie się panią opiekował jak ojciec, a kiedy skończy pani oczarowywać naszego biednego przyjaciela, odwiezie panią do domu własnym powozem. - Mam nadzieję, że pani w to nie wątpi - wtrącił Duroc z dobrotliwym uśmiechem - i że się pani mnie nie boi? - Nie... nie, ależ skąd! - odrzekła Marianna, usiłując odpowiedzieć mu uśmiechem. Uważała, iż jest sympatyczny, była jednak zagubiona. Dlaczego Talleyrand nie powiedział jej wcześniej, że z nią nie zostanie? Jeszcze nigdy nie postąpił w ten sposób! Przy swej zwykłej delikatności zrozumiał, co dzieje się w umyśle dziewczyny, gdyż pochylił się nieco ku niej, wspierając się na lasce: - Obawiałem się wzbudzić pani niepokój i wzmóc nieśmiałość, nim ujrzałaby pani tego godnego zaufania człowieka! Cała prawda zaś wygląda następująco: pragnę sprawić mojemu przyjacielowi Denisowi niespodziankę pani głosem. Kiedy usłyszy pani stukot kół powozu, zacznie pani śpiewać, ale nie powie mu pani, że to ja jestem autorem tej uroczej niespodzianki! - Ale... dlaczego? - zapytała Marianna w zupełnym oszołomieniu. - Jeśli pan sądzi, że niespodzianka jest miła, on może być tylko wdzięczny. - Właśnie! Nie chcę jego wdzięczności, nie od razu! Dowie się prawdy, ale trochę później. Na razie chcę, by żadne inne uczucie nie zakłóciło najczystszej radości, jakiej dozna odkrywając panią. Marianna coraz mniej rozumiała, ale była zaintrygowana w najwyższym stopniu. Jakimże osobliwym, skomplikowanym i tajemniczym mężczyzną był książę! I dlaczego uznał za potrzebne w rozmowie z nią przybranie owego nieco zbyt górnolotnego tonu, tak bardzo nie w jego stylu? Duroc pojął jednak uczucia dziewczyny, za co była mu wdzięczna. - Ma pan czasami dziwne pomysły, książę. Ale inaczej nie byłby pan przecież sobą! Szerokiej drogi. Patrząc, jak gospodarz odprowadza Talleyranda do hallu, Marianna zastanawiała się, kim mógł być ten cały Duroc w domu pana Denisa. Krewnym? Zwykłym przyjacielem? Może

bratem kobiety, którą opłakiwał ów tajemniczy mieszczanin? Nie, zielony strój wyraźnie wskazywał, iż nie mógł być bratem zmarłej. Może jakimś kuzynem albo druhem z dzieciństwa, zobowiązanym do zajmowania się domem? Nie, to musiał być wojskowy: widać to było w niektórych gestach, w określonym sposobie trzymania głowy, nawet w sposobie chodzenia, charakterystycznym dla mężczyzny przyzwyczajonego raczej do noszenia długich butów niż trzewików. Powrót Duroca przerwał tok myśli Marianny. Przyszedł w towarzystwie kogoś w rodzaju odzianego na czarno majordomusa, pchającego przed sobą mały, kompletnie nakryty stolik. Z okolonej upudrowaną peruką okrągłej różowej twarzy biła uroczysta powaga, jaką odznacza się służba w wielkim domu. Skłonił się dziewczynie z pewną wyższością, która ją zaskoczyła. Z pewnością ten Denis musiał być jakimś nieznośnym parweniuszem, bezgranicznie dumnym ze swego bogactwa i stylu życia, skoro nawet służący pozwalali sobie na okazywanie pychy. Jaki pan, taki kram! Pan Denis był na pewno nie do wytrzymania! Jednakże Duroc powiedział: - Proszę postawić stolik przed panienką, Constant, i odejść. - Czy mam obsłużyć Wasz... - Proszę nas zostawić - uciął pośpiesznie Duroc. - Sami się obsłużymy. Majordomus oddalił się z godnością, Marianna jednak zwróciła uwagę na niedokończone słowo. Jakiego tytułu o mało co nie użył w stosunku do Duroca? Pomyślała, że skoro tajemniczego Denisa jeszcze nie ma, mogłaby z tego skorzystać, by zasięgnąć o nim informacji. Z wdzięcznością przyjęła filiżankę rosołu, lecz zrezygnowała z całej reszty. - Czy nie mam śpiewać, kiedy wejdzie pan Denis? Nie powinien mnie zatem zobaczyć przy stole. - Ma pani rację. Ale wystarczy zacząć, gdy usłyszymy powóz. Marianna rzuciła okiem na klawesyn. - Czy mam sobie sama akompaniować? - Nie... nie, oczywiście. Gdzie ja mam głowę? Proszę chwilę zaczekać. Wyraźnie stawał się nerwowy. Marianna uśmiechnęła się w duchu, popijając rosół. W gruncie rzeczy cała ta przygoda ją

bawiła, ona zaś miała coraz większą ochotę zobaczyć owego interesującego mieszczanina, który budził taką panikę. Duroc wrócił po kilku chwilach w towarzystwie chudego i surowego z wyglądu młodzieńca o długich włosach i śniadej cerze, który nie patrząc na Mariannę wziął z klawesynu przyniesiony przez nią rulon z nutami i usiadł za instrumentem. Duroc z ulgą wrócił do gościa. - Teraz jesteśmy gotowi. Może pani udzielić panu Hassaniemu wszelkich koniecznych wskazówek, ale proszę nie oczekiwać odpowiedzi: jest niemy! - szepnął spoglądając ukradkiem na pianistę. Teraz znowu niemowa? Naraz Mariannie przeszło przez myśl, czy przypadkiem ten pan Denis nie nosi fałszywego nazwiska i czegoś nie ukrywa! Może to ktoś, kto nieuczciwie dorobił się majątku, żyjący w luksusie, lecz i w dyskrecji w głębi lasu, z dala od zbyt ciekawskich policajów Fouchego, albo też jakiś cudzoziemski szlachcic, spiskujący przeciw cesarstwu? Czyż Fouche nie dał jej do zrozumienia, że władza miała wątpliwości co do wierności Talleyranda? Szeptano, że skoro jeszcze nie zdradził cesarza, może zrobić to wkrótce. Za tym zbyt prostym nazwiskiem Denis na pewno krył się jakiś niebezpieczny osobnik, może wysłannik cara albo nawet Anglii? - Od którego fragmentu pani zacznie? - zapytał Duroc. - Od arii Paera. Lubię ją. - Pan Denis będzie zachwycony. Bardzo lubi Paera, który, jak pani zapewne wie, jest dyrygentem orkiestry dworskiej. - Czy pan Denis od dawna jest we Francji? - zapytała Marianna znienacka, lecz z udanym roztargnieniem. Duroc otworzył szeroko oczy ze zdumienia. - Cóż, od pewnego czasu. Skąd to pytanie? Stukot kół powozu na żwirowanym dziedzińcu zwolnił Mariannę od odpowiedzi, która byłaby dla niej raczej trudna. Duroc natychmiast zerwał się na równe nogi, ona zaś rzuciła się do klawesynu, i stanęła przy nim plecami do drzwi. Niewzruszony Hassani już począł grać, podczas gdy Duroc pobiegł do hallu. Mariannę ogarnęła nagle straszna trema, sprawiająca, iż czuła, że ziemia usuwa jej się spod nóg. Ręce jej zlodowaciały i musiała je zacisnąć, by powstrzymać drżenie,

plecami jej zaś targnął nieprzyjemny dreszcz. Rzuciła na nieprzeniknioną twarz pianisty tak przerażone spojrzenie, że ten w odpowiedzi skarcił ją surowo wzrokiem. W oddali dały się słyszeć głosy i kroki. Należało skoczyć na głęboką wodę, by nie zepsuć niespodzianki Talleyranda. Surowe spojrzenie Hassaniego teraz wyrażało rozkaz. Marianna otworzyła usta i ku swemu ogromnemu zdumieniu usłyszała własny gorący, swobodny i tak miękki głos, jakby okropna trema wcale nie ścisnęła jej za gardło. Que le bonheur arrive lentement! Que le bonheur s 'eloigne avec vitesse Durant le cours de ma triste jeunesse Si j 'ai vecu, ce ne fut qu'un moment... Śpiewając Marianna pochwyciła szybkie kroki po posadzce w hallu, kroki, które natychmiast zatrzymały się na progu pokoju. Potem nie słyszała już nic więcej, namacalnie czuła jednak czyjąś obecność, czyjś wzrok. Otóż dziwna rzecz: zamiast zakłopotania odniosła wrażenie, że owa obecność uwalnia ją od jakiegoś nieznanego lęku, że jest przyjazna, że budzi ufność. Trema zniknęła jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki. Głos Marianny tryskał ogniem i swobodą, jakich nigdy przedtem nie znała. Po raz kolejny przyszła jej z pomocą muzyka. Miała ona nad Marianną ciągle nową, ciągle świeżą i zawsze tak samo silną władzę. Dziewczyna pozwalała jej się unosić bez oporu i bez obawy, ponieważ pomiędzy nią a muzyką istniała prawdziwa miłość. Nie było między nimi mowy o żadnej zdradzie. Popłynęły ostatnie słowa wiersza, wyśpiewane z tęsknotą przez pełne świeżości usta młodej dziewczyny: ... Douces erreurs, consolante esperance, J'ai tout perdu; l 'amour seul est reste... Skończone. Zaległa cisza. Hassani ze spuszczonymi oczyma pozwolił swym rękom opaść na kolana, Marianna zaś poczuła, że opuszcza ją stan łaski. Nagle straszliwie onieśmielona, nie odważyła się odwrócić głowy w stronę kominka, przy którym domyślała się czyjejś obecności. Naraz jakiś ostry głos oznajmił: - To zachwycające! Proszę jeszcze zaśpiewać! Czy zna pani Rozkosz miłości? Tym razem spojrzała na niego. Spostrzegła wspartego łokciem o kominek mężczyznę dość niskiego wzrostu, raczej

korpulentnego, nie będącego przy tym grubym ani ociężałym. Nosił czarny frak, czarny krawat i białe kaszmirowe spodnie, na których ze zdziwieniem zauważyła czarne ślady, bez wątpienia plamy atramentu. Widać było nawet kształt pióra, które zostało wytarte. Spodnie te były wpuszczone w krótkie boty w stylu angielskim, zaopatrzone w srebrne ostrogi. Dłonie i stopy pana Denisa były drobne i pełne elegancji, Mariannę zafascynowała jednak jego twarz. Jeszcze nigdy nie widziała podobnej. Miała barwę jasnej kości słoniowej i klasyczną urodę rzymskiej maski. Krótkie, proste czarne włosy opadały na czoło sztywnymi kosmykami, podkreślając nieco wpadnięte, szaroniebieskie oczy. Ich trudnego do wytrzymania spojrzenia nie dało się zapomnieć. Pan Denis trzymał w dłoniach szylkretową, obramowaną złotem tabakierkę, którą się posługiwał zwłaszcza do obsypywania tabaką ubrania i wszystkiego, co go otaczało. - No i co? - zapytał. Zdawszy sobie sprawę, że przygląda mu się tak otwarcie, Marianna oblała się szkarłatem i czym prędzej odwróciła wzrok. - Rzeczywiście, znam tę romancę. Zaintonowała słynną melodię ze wzruszeniem, nad którym nie potrafiła zapanować. Niezdolna pojąć, co działo się w najgłębszych zakamarkach jej duszy, utożsamiła się z muzyką z pasją i siłą, o które nawet by się nie posądziła. Lecz tym razem podczas śpiewu ośmieliła się patrzeć na pana Denisa. Nigdy jeszcze żaden mężczyzna nie przykuł jej uwagi tak mocno, toteż nie potrafiąc ukryć własnych uczuć, które jej wyrazista mimika oddawała z wielką szczerością, nie spuszczała zielonych tęczówek z oczu nieznajomego i zdawała się adresować wyłącznie do niego miłosne słowa pieśni: Tant que cette eau coulera lentement, dans le ruisseau qui borde la prairie, je t' aimerai... W miarę jednak jak z jej ust wydobywała się miłosna skarga, mogła spostrzec, jak pan Denis porzuca niedbałą pozę, ciska tabakierkę niecierpliwym gestem i stopniowo zbliża się do niej. On także nie odrywał od niej oczu. Patrzył na nią uporczywie, patrzył tak jak żaden mężczyzna nie ośmielił się, nie potrafił patrzeć. Dziewczynie wydawało się, że jeśli przestanie się jej przyglądać, ona w tej samej chwili umrze. Do oczu napływały jej

łzy. Pod haftowanym srebrem atłasem sukni czuła tak silne bicie serca, jakby miało zaraz pęknąć. Była jednocześnie szczęśliwa, przerażona i zaniepokojona, lecz wiedziała, że mogłaby śpiewać choćby całą noc, byleby tylko ktoś tak na nią patrzył. Przyjaciel i pianista momentalnie zniknęli, Mariannie nie przyszło jednak nawet do głowy, by zaprotestować. To było normalne, to mieściło się w ustalonym porządku! Kiedy umilkł ostatni dźwięk, Marianna i pan Denis znaleźli się twarzą w twarz. Nie spuszczając z niej wzroku, strzelił sucho palcami: - Wyjdź, Duroc, i pan też, Hassani! Musieli oboje zostać sami! W ciągu kilku minut ów nieznajomy o śmiesznym nazwisku stał się dla niej najważniejszy na świecie, Marianna zaś na próżno usiłowała znaleźć nazwę dla tego dzikiego, prymitywnego i wymagającego uczucia, które nią zawładnęło. Było to tak, jakby zawsze żyła jedynie dla tej chwili... Nawet nie pragnęła już się dowiedzieć, kim jest ten człowiek, czy naprawdę nazywa się Denis, czy jest postacią szlachetną czy też niebezpieczną. Nie! Był tutaj i to wystarczyło. Nie potrzebowała niczego więcej. Oparta plecami o klawesyn, który ściskała zimnymi dłońmi, z falującym biustem, spoglądała, jak zbliża się do niej coraz bardziej i bardziej. Uśmiechnął się do niej, ona zaś poczuła, jak pod wpływem tego uśmiechu taje jej serce. - Kiedy byłem dzieckiem - powiedział poufnym tonem zastanawiałem się często, co słyszał przywiązany do masztu na statku Ulisses, podczas gdy jego towarzysze mieli uszy zatkane woskiem. Błagał, by go rozwiązano, by mógł się rzucić do wody i płynąć w kierunku głosu syreny. Teraz wiem, czego doświadczył! Syrena! Jason Beaufort również porównywał ją do syreny. Co on powiedział? Marianna nie potrafiła sobie dokładnie przypomnieć. Zresztą czy gdziekolwiek był jakiś Jason Beaufort? Czy kiedykolwiek istniał? Czy ona sama w ogóle żyła przed tą chwilą, czy też dopiero się narodziła? Pomimo francuskiego nazwiska osobliwy pan Denis musiał być cudzoziemcem. Miał lekki akcent, przywodzący na myśl Italię. Przez moment powróciła obawa, że to cudzoziemski spiskowiec, Marianna odepchnęła ją jednak, jakby była bez

znaczenia. Mógł sobie być, kim tylko chciał. Wiedziała już, że odtąd zajął w jej życiu najważniejsze miejsce. Ogromna przepaść, która kazała jej się wahać u progu przeznaczenia, jakie proponował jej Jason Beaufort, nie istniała. Pan Denis niezwykle łagodnie ujął dłonie Marianny i zatrzymał je w swoich, które były gorące i twarde. Zaskoczyło go, że jej ręce są tak zimne. - Pani jest lodowata! Proszę podejść do ognia. Posadził ją na szezlongu, sam usiadł obok i przyciągnął nakryty stolik. - Zje pani coś? - Nie, doprawdy, to niepotrzebne! - Proszę mi nie mówić, że pani nie jest głodna! W pani wieku zawsze się jest głodnym! Ja pożerałem wszystko. Proszę wziąć odrobinę pasztetu z drozdów i kapkę czerwonego wina. Czerwone wino burgundzkie to król win. Nigdy nie pijam innego! No nie? To śmieszne! Pani pewnie woli szampana. W takim razie trochę szampana? - Tylko że... nigdy go jeszcze nie piłam! - powiedziała Marianna, widząc z niepokojem, że napełnia kryształowy kielich przyjemnie wyglądającym, złocistym, musującym płynem. - Wobec tego to najlepsza okazja, żeby zacząć! - oznajmił wesoło pan Denis. - Polubi go pani! Nie ma na świecie kobiety, która nie lubiłaby szampana! On przydaje blasku oczom... chociaż - dodał, pochylając się nieco do policzka dziewczyny pani oczom wcale nie jest potrzebna ta sztuczka! Widziałem wiele mniej pięknych szmaragdów! Cały czas gawędząc, obsługiwał ją ze zręcznością i atencją zakochanego. Marianna umoczyła usta w winie z lekką obawą, po czym uśmiechnęła się. Było chłodne, pieniące się, aromatyczne, cudowne! Gospodarz spoglądał na nią kątem oka, uśmiechając się. - No i jak? - To wspaniałe! Mogę dostać jeszcze trochę? - Jakże by nie! Nalał jej znowu, śmiejąc się, i z zapałem zabrał się do jedzenia. Marianna poszła za jego przykładem. W salonie zapanował nagle intymny i łagodny nastrój. Z zewnątrz nie

dochodził żaden odgłos. Śnieg wszystko tłumił. Znajdowali się tu oboje niczym w samym sercu zaczarowanego zamku, w środku gorącej muszli, zagubionej w nieskończonym krajobrazie skamieniałego lasu. Nigdy dotąd Marianna nie czuła się tak dobrze, tak szczęśliwie. Opróżniła kieliszek, uśmiechając się do pana Denisa. Jakże był miły i wesoły! Przyszło jej na myśl, że jak na wdowca był nawet zbyt wesoły! Może jednak nie kochał swej żony tak bardzo jak powszechnie sądzono? Albo też muzyka sprawiła mu przyjemność? Albo... Och! Przecież to naprawdę nie miało żadnego znaczenia! Szampan skłaniał Mariannę do optymizmu. Nie czuła już ani zmęczenia, ani tremy. Do głowy wpadały jej szalone pomysły. Nie bardzo wiedząc dlaczego, miała ochotę śmiać się, śpiewać... a nawet tańczyć! - Jeszcze odrobinę szampana? - zaproponował pan Denis, który przyglądał się jej z półuśmiechem. - Bardzo chętnie! Ja... nigdy bym nie przypuszczała, że to takie dobre! Pozwolił jej opróżnić kieliszek do połowy, po czym wyjął go łagodnie z jej dłoni i przysunął się blisko. - Na razie dosyć picia! Powiedz mi, jak masz na imię. Niespodziewane przejście na ty nie zaszokowało jej. Wydało jej się to wręcz zupełnie naturalne! W ciągu paru chwil zostali tak dobrymi przyjaciółmi. - Marianna! Nazywam się Marianna M... - Nie... Chcę znać tylko twoje imię... Dowiem się reszty później, jeśli będę miał ochotę... Sen może mieć tylko imię, a ja od dawna nie śniłem nic tak ślicznego... Jesteś piękna, Marianno!... Twój głos mnie oczarował, ale twoja uroda mnie zniewala. - Naprawdę? - spytała uszczęśliwiona. - Podobam się panu do tego stopnia... Proszę mi więc powiedzieć, jak pan ma na imię. Pan Denis to brzmi okropnie. - Wiem! Mów mi... Charles! Podoba ci się Charles? - Wszystko mi jedno! Spodoba mi się, bo to pańskie imię. Chwycił jej rękę i całował ją łagodnie, przechodząc nieznacznie do nadgarstka, następnie do przedramienia i do ramienia, z którego zsunął krótki różowy rękawek, by dotknąć jego krągłości. Marianną wstrząsnął długi dreszcz, po czym

przymknęła oczy, ogarnięta nieoczekiwanym szczęściem. Nie odepchnęłaby go za nic na świecie, być może dlatego, że już po pierwszym wymienionym spojrzeniu nabrała pewności, nie uświadamiając sobie tego dokładnie, iż taka chwila nadejdzie. Szampan rozgrzewał jej krew w wystarczającym stopniu, by stłumić wstręt, jaki odczuwała wobec mężczyzn, począwszy od nieszczęsnego doświadczenia z Jeanem Le Dru! Przede wszystkim Charles nie był prawdziwym mężczyzną, lecz snem. Nie miała wcale ochoty się ocknąć ani rozmawiać, tylko po prostu słuchać, jak jej własne ciało budzi się pod wpływem wrażeń, które kazały mu pragnąć czegoś więcej poza pocałunkami... Kiedy wsunął ramię pod jej talię i łagodnie położył ją na poduszkach małego szezlongu, wydała głębokie westchnienie, otworzyła oczy, by widzieć, jak jego twarz zbliża się do niej, lecz zamknęła je zaraz z powrotem, gdy ich wargi się zetknęły. Całował ją delikatnie, bez nacisku, raczej pieszcząc jej usta, powoli rozniecając we krwi dziewczyny prawdziwy pożar. Serce waliło jej jak młot, w ramionach Charlesa zaś oddychała szybko, domagając się kolejnych pocałunków, kolejnych pieszczot. Z wargami na jej ustach, szepnął: - Chcesz być moja... powiedz? Chcesz? Przytaknęła zamykając powieki, po czym oplotła jego szyję ramionami, by przyciągnąć go bliżej siebie. - Za dużo tu światła - powiedziała cicho. - Chodź! Przytuliwszy ją do siebie, pomógł jej wstać i pociągnął ją ku drzwiom, które otworzyły się w boazerii. Ich oczom ukazał się mały, obity na niebiesko pokój. Pachniał hiszpańskim jaśminem, bieli zaś rozścielonego łoża można się było zaledwie domyślać, gdyż jedynie trzaskający na kominku ogień oświetlał ów pokój, wyraźnie stworzony do miłości. Na widok łoża Marianna cofnęła się odruchowo, lecz Charles zamknął jej usta tak gorącym pocałunkiem, że o mało nie zasłabła w jego ramionach. Po czym pociągnął ją do kominka, usiadł na niskim krześle i wziął ją jak dziecko na kolana. Rozpinając różową suknię, szeptał jej po włosku do ucha urocze i czułe słowa miłości i pokrywał pocałunkami ramiona i

biust, który obsypał tysiącem pieszczot, gdy tylko wyłonił się z koronek koszuli. Jego ruchy były tak delikatne, słowa zaś tak pieszczotliwe, że Marianna prędko zapomniała o wszelkim wstydzie, byleby tylko słyszeć, jak niezwykle jest piękna. Potem zaniósł ją nagą i drżącą do łóżka, powierzając ją ciepłym, pachnącym prześcieradłom, zanim po krótkiej chwili znalazł się przy niej. Zasypiając dwie godziny później w ramionach Charlesa, Marianna, zaspokojona i zadowolona, myślała z westchnieniem szczęścia, że to, co właśnie przeżyła, nie mogło się w ogóle równać z owym niemiłym doświadczeniem, jakiego doznała w stodole w Kerivoas. Powodem tego był nie tylko fakt, iż kochała Charlesa, Jean Le Dru zaś nie budził w niej żadnych uczuć, poza tym, że potrzebowała go. Mężczyzna, któremu oddała się tak spontanicznie, został naprawdę jej kochankiem w całym tego słowa znaczeniu. Właśnie tej nocy przestała być młodą dziewczyną. Dzięki miłości Charlesa rozkwitła w niej kobieta; było to coś zupełnie innego niż niezręczny pośpiech marynarza. Teraz wiedziała już, co znaczy należeć do kogoś. Nikt i nic nie zdoła jej nigdy rozdzielić z tym, kto odkrył przed nią miłość! - Kocham cię, Charles - szepnęła mu w szyję, przymykając ciężkie od snu powieki. - Jestem twoja na zawsze. Dokądkolwiek pójdziesz, cokolwiek się z tobą stanie, będę z tobą, będę cię kochać. Wówczas oparł się na łokciu i zmusił ją by na niego spojrzała. - Nie należy mówić takich rzeczy, carissima mia! Nie wiadomo, co kryje się za zamkniętymi drzwiami przyszłości. Mogę jutro umrzeć. - No to ja też umrę i będziemy razem i tak. Nie masz pojęcia, co mi dałeś dzisiejszej nocy. Ani ty, ani ja nie możemy nic na to poradzić. Należę do ciebie, tylko do ciebie! Obejmij mnie, Charles, obejmij mnie mocno! Przycisnął ją więc do siebie z taką siłą, że aż jęknęła, i ponownie zaspokoił własne pożądanie. Po czym szepnął: - To ty dałaś i ty dziękujesz... Mio dolce amor!... Masz rację: nikt i nic nie zdoła wymazać tej nocy z pamięci! Teraz śpij, już późno.

Posłusznie wtuliła się w jego ramię i zamknęła oczy. Teraz wszystko było w porządku, wszystko było takie proste. Ona go kochała i on ją kochał. Kto mógłby im przeszkodzić w byciu na zawsze razem? Czyż nie był wdowcem? Po raz pierwszy od owej nocy w Selton Hall Marianna pomyślała, że w końcu ona także jest wdową. Zbudziwszy się gwałtownie w chwilę później, Marianna nie potrafiła sobie uświadomić, jak długo spała. W półcieniu sypialni ujrzała Duroca, który mówił coś siedzącemu już na łóżku Charlesowi. - Co się stało? - spytała jeszcze ochrypłym głosem. - Czy już tak późno? - Nie! Uspokój się! Jest dopiero trzecia, ale muszę jechać! Niech zaprzęgną konie, Duroc. Zaraz idę! Już wyskakiwał z pościeli. Mając wrażenie, jakby wyrywano jej serce, Marianna wczepiła się w jego plecy. - Dlaczego mnie opuszczasz? Dlaczego tak szybko? Co się dzieje? Łagodnie, cierpliwie wziął ją w ramiona, ucałował jej oczy. - Nic strasznego! Ale, mój skarbie, prowadzę trudne, pełne napięcia życie... Tak naprawdę nie jestem panem swego losu, a pora miłości już minęła. Pewna pilna sprawa wzywa mnie do Paryża, musisz pozwolić mi odejść. Ona jednak nie zwolniła uścisku. Ten nagły wyjazd w środku nocy przerażał ją. Zdawała się aż nazbyt dobrze rozumieć jego przyczynę. - Charles, błagam cię, powiedz mi prawdę! Jesteś spiskowcem, tak? Popatrzył na nią ze zdziwieniem, po czym wybuchnął śmiechem, zdejmując łagodnie oplatające jego szyję ramiona. Skoro się domyśliłaś, nie ma sensu zaprzeczać. To prawda, jestem spiskowcem! Ale ty nie możesz nic zmienić. A teraz bądź rozsądna. Klęcząc na rozgrzebanym łóżku, w burzy jedwabistych, czarnych włosów, spoglądała z rozpaczą, jak się ubierał. Nie myliła się. Charles prowadził niebezpieczne, ukryte życie. Będzie musiała się temu podporządkować! Ich miłość mogłaby być trudna w kraju rządzonym przez tyrana. Ona jednak potrafi na

niego zaczekać a gdyby musiał uciekać, ucieknie razem z nim... Powiedziała czule: - Obiecaj mi, że jeśli znajdziesz się w niebezpieczeństwie, to mnie uprzedzisz! Jeśli będzie trzeba, przybędę do ciebie choćby z otchłani piekielnych. Wiązał halsztuk przed wysokim lustrem, stojącym w kącie, ale odwrócił się i popatrzył na nią przenikliwie. Klęcząc tak na pogniecionych jedwabnych prześcieradłach, z gładką skórą, lśniącą niczym złoto we wspaniałej, ciemnej masie jej włosów, była tak urzekająca, tak niepokojąca jak posążek pogańskiej bogini. - Obiecuję - powiedział poważnie. Po czym, z nagłą szorstkością: - Połóż się! Wracaj do łóżka. Zamiast posłuchać, przeciągnęła się niczym lubieżna kotka. - Dlaczego? Jest za gorąco... Istotnie, dogasający ogień zwiększył się znowu i wznosił długimi, jasnymi płomieniami. W jednej chwili Charles już był przy Mariannie. - Bo muszę iść... a ty mnie kusisz, diablico! Szybko! Do łóżka! Na poły igrając z nią, na poły się złoszcząc, owinął ją w prześcieradła, opatulił jedwabną niebieską kołdrą, pozostawiając na wierzchu tylko twarz, głuchy na krzyki protestu. Po czym ucałował ją ze śmiechem: - Gotowe! A teraz bądź grzeczna! Możesz wrócić, kiedy będziesz chciała. Masz powóz do twojej dyspozycji. - Ale... kiedy cię znowu zobaczę? - Niedługo, obiecuję. - Nawet nie wiesz... - Czego? Kim naprawdę jesteś? Gdzie mieszkasz? To nie ma znaczenia! Duroc umiał cię znaleźć. Będzie wiedział, jak do ciebie trafić! Żegnaj, mio dolce amor! Nie przezięb się ze względu na głos. Kocham cię... Wstał, podszedł energicznie do drzwi i otworzył je. Marianna zatrzymała go wołaniem: - Charles! - Co takiego? - Uważaj na siebie, błagam.

Zamiast odpowiedzieć uśmiechnął się, przesłał jej dłonią pocałunek i opuścił pokój. Dopiero wówczas Marianna pomyślała, że nie wie o nim absolutnie nic. Nadstawiła ucha, chcąc wyłowić turkot kół, po czym westchnęła głęboko, słysząc, jak znika w ciemnościach nocy. Tym razem została zupełnie sama. Z trudem wyswobodziła się z kokonu prześcieradeł, w które ją owinął, po czym podniosła się. Nie miała już ochoty na sen ani na pozostanie dłużej w tym domu, który teraz, gdy Charles odszedł, wydawał jej się obcy, niemal wrogi. Na niebieskim dywanie różowa suknia wyglądała jak plama jaśniejącej jutrzenki. Marianna chwyciła ją i przycisnęła do siebie w przypływie wdzięczności. Właśnie w tej sukni mu się spodobała... Nigdy nie zdołałaby jej zapomnieć. W wysokim lustrze dostrzegła własne odbicie i nie mogła powstrzymać odruchu zdziwienia. Patrzyła na siebie od stóp do głów, ale nie potrafiła się rozpoznać. Ta kobieta o podkrążonych oczach, o wargach nabrzmiałych jeszcze od nadmiaru pocałunków, o prowokującym ciele to była ona... Powoli, jakby z ostrożnością, przesunęła dłońmi po biodrach, które pieścił Charles, pojmując niejasno, że nigdy już nie będzie przypominała owej naiwnej jeszcze dziewczyny, jaką była przyjeżdżając tu! Teraz była kobietą, pomyślała z poczuciem triumfu, kobietą w pełni świadomą własnej broni! Napawało ją to szczęściem, ponieważ właśnie dzięki niemu i dla niego przeszła tę metamorfozę. Lekkie stukanie w drzwi przerwało natychmiast jej rozważania, zmuszając do szukania w popłochu schronienia w pościeli. - Proszę - powiedziała. W uchylonych drzwiach ukazała się głowa Duroca. - Proszę mi wybaczyć, że przeszkadzam, ale chciałbym się dowiedzieć o rozkazy. Do której godziny życzy pani sobie spać? - Już nie jestem senna - zapewniła Marianna. - Najchętniej wróciłabym zaraz do Paryża. - Tylko że... jeszcze jest noc... do rana daleko! I jest bardzo zimno!

- I co z tego? Powinnam wrócić! Zastanawiam się, co sobie pomyśli pan de Talleyrand, kiedy zauważy, że tak późno wracam. Nigdy nie uwierzy, że tak długo śpiewałam... - To najzupełniej oczywiste, ale - dodał Duroc z pogodnym uśmiechem - sądzę, że pan de Talleyrand spodziewał się pani późnego... nawet bardzo późnego powrotu! Podam pani coś gorącego i każę zaprząc konie! W wiozącym ją do Paryża koczu Marianna usiłowała dociec, dlaczego Talleyrand był tak bardzo przekonany, że ona późno wróci. Czyżby myślał, że Charles poprosi ją, by śpiewała o wiele dłużej? Albo też... albo też Diabeł Kulawy w swej głębokiej chytrości przewidział, co się stanie? Czyżby przewidział, że jego przyjaciel ulegnie jej urokowi do tego stopnia, iż z kolei Marianna nie zdoła mu się oprzeć, że zrodzi się między nimi miłość? Czy przedstawiając dziewczynę Charlesowi Denisowi chciał mu zaoferować jedynie jej wyjątkowy głos czy też ją całą? Z tego rodzaju człowiekiem wszystko było możliwe. Jednakże poddając się spokojnemu rytmowi końskich kroków pomyślała o przebiegłym dyplomacie z gorącą wdzięcznością. Dzięki niemu przeżyła najpiękniejszą noc w życiu, zaznała pierwszej prawdziwej miłości, gdyż po tym, czego właśnie doświadczyła, Marianna zdołała znaleźć właściwe określenie dla uczucia, które żywiła przez moment do Francisa Cranmere'a: było to zaślepienie dziecka, karmionego romansami, naturalny pociąg bardzo młodej dziewczyny do ładnego młodzieńca. Zawsze będzie pamiętać, że, z rozmysłem czy bez, Talleyrand pchnął ją w ramiona Charlesa. Teraz jednak śpieszno jej było wrócić. Nawet jeśli musiałaby się w tym celu „zapomnieć", zapyta księcia. Musi jej powiedzieć wszystko, co wie na temat Charlesa Denisa. Świeżo zrodzona miłość Marianny budziła pragnienie absolutnego identyfikowania się z ukochanym mężczyzną. Pragnęła żyć jego życiem, zwłaszcza jeśli to życie było niebezpieczne... Talleyrand powie jej o wszystkim, bo inaczej zwróci się do Doroty. Młoda kobieta nie mogła przecież nie słyszeć o dziwnym panu Denisie. Na zewnątrz był trzaskający mróz, szyby drzwi pokrywał zaś gruby szron, lecz Marianna, dokładnie opatulona płaszczem i

kocami dzięki staraniom miłego Duroca, z ogrzewaczem do nóg pod stopami, czuła się cudownie dobrze, cudownie szczęśliwie. Przepraszając, że nie może jej odwieźć osobiście, Duroc obarczył stangreta zaleceniami: nie jechać za szybko, uważać, by konie się nie poślizgnęły, po przybyciu na miejsce upewnić się, czy dziewczyna może wrócić do siebie bez kłopotów itd. Toteż stangret powoził z wielką ostrożnością spowodowaną zapewne stromością zbocza, po którym się posuwali. Gdzieś we wsi kościelne dzwony wybiły piątą. Inne, bliższe, odpowiedziały im dzwoniąc na jutrznię. Musiał być tu w pobliżu jakiś klasztor. Powóz jechał przez kilka chwil po płaskim terenie, po czym zwolnił i stanął. Marianna pochyliła się zdziwiona, wytarła kawałek szyby i ujrzała całkiem blisko szeroką wstęgę rzeki. Docierali do Sekwany. Naraz otworzyły się drzwi. Stangret wsunął głowę do powozu. - Trzeba wysiąść, proszę pani - oznajmił. - Musimy wsiąść na prom. - Prom? Jaki prom? Przecież kiedy jechaliśmy w tamtą stronę, nie płynęliśmy promem. - Bo przejeżdżała pani przez most Saint - Cloud. Ale odbudowują go już od jakichś dwu lat i podczas tak silnego mrozu jak dziś jest niebezpieczny. Lepiej przepłynąć promem. Jesteśmy w Suresnes. Rzuciwszy okiem ponad niezgrabną sylwetką stangreta, Marianna istotnie spostrzegła dużą, oświetloną latarnią barkę, czekającą nieco dalej. Wydawała się jednak opustoszała, zaś przedostające się przez otwarte drzwi powietrze było tak lodowate, że dziewczyna zadrżała i skuliła się pod kocami. - Jest o wiele za wcześnie - powiedziała z niezadowoleniem. - Nikt się nie zgodzi nas przewieźć o tej godzinie. Wracajmy i jedźmy przez most! - Nie warto, proszę pani. Zapewniam panią, że przewoźnik nas zabierze. Jest wcześnie, ale na drugim brzegu czekają już na niego klienci. Każdego ranka są pielgrzymi, którzy chcą wysłuchać porannej mszy u trapistów z Mont - Valerien. Proszę wysiąść. Żeby wjechać na prom powozem, musi on być możliwie najlżejszy.

- Chodźmy, skoro tak trzeba! - westchnęła Marianna, z żalem odsuwając koce. Zebrała spódnice, przyjęła dłoń, którą podał jej stangret, zaklinając, by uważała i nie poślizgnęła się na lodzie, i lekko zeskoczyła na ziemię. W tym samym momencie na głowę spadła jej czarna płachta.

Rycerze ciemności Marianna wydała okrzyk, lecz czyjaś brutalna ręka zatkała jej usta przez materiał. Od razu pojęła, że na nic się zda wszelki opór. Przerażona, na wpół uduszona, poczuła, że ktoś unosi ją za nogi i ramiona. Poczuła kołysanie i zrozumiała, że porywacze wsiedli na prom. Czyjś władczy głos zawołał: - Trochę szybciej! Jest zimno jak w psiarni. Konie zamarzną na drugim brzegu. Dał się słyszeć inny dźwięk, dźwięk, jaki wydaje rzucona sakiewka ze srebrem, następnie stłumione podziękowanie, wypowiedziane służalczym tonem. Wywnioskowała, z tego, iż stangret otrzymał zapłatę. Zresztą powóz wcale nie wjechał na prom. Rozległ się chrzęst okutych kół po kamykach na brzegu, chrzęst, który przycichł, po czym umilkł. Następnie nie było już nic słychać oprócz pluskania wody o prom. Rzucona na szorstkie drewno barki, lecz przyciśnięta do czyjejś obcej piersi przez twarde, oplatające ją ramię, Marianna walczyła jednocześnie z brakiem powietrza i ze strachem. Kim byli ci ludzie, którzy ją porwali, czego od niej chcieli? Czy zamierzali wysadzić ją po prostu na drugim brzegu czy też... Na samą myśl o widzianej przez chwilę czarnej wodzie chwyciły ją mdłości. Chciała się poruszyć, by wyswobodzić się nieco z duszącej ją tkaniny, lecz ramię ścisnęło mocniej. - Uspokój się, mała idiotko! - rozkazał ten sam władczy głos. - Bo jak nie, to cię wrzucę do wody. Jeżeli groził, że to zrobi, znaczy, iż jego zamiarem nie było skończenie z nią od razu. Odrobinę mniej wylękniona, Marianna usiłowała walczyć z dusznością, lecz okazało się to niemożliwe. Materiał, może płaszcz, nie dopuszczał powietrza do jej ust. Zaraz się udusi... już się dusiła! - Duszę się! - jęknęła u progu wytrzymałości. - Litości... - Zdejmij płaszcz - poradził czyjś nowy głos. - Tak czy inaczej już dopływamy. Rzeczywiście, uderzenie barki o brzeg nastąpiło dokładnie w chwili, gdy zwolniono uścisk. Był już najwyższy czas. Marianną była bliska omdlenia. Instynktownie wdychała lodowate powietrze, podczas gdy jakaś dłoń w rękawiczce z grubej skóry klepała ją po policzkach, by ją ocucić.

- Straciła przytomność! - powiedział z wyrzutem mężczyzna o ostrym głosie. - Ładna historia! - Omdlenie może doprowadzić dalej niż by się chciało odparł drugi. Obydwa głosy należały z pewnością do ludzi wykształconych i dystyngowanych, a nie do grasujących na drogach bandytów. Zauważyła to Marianna, której umysł pracował ciągle automatycznie. Otworzywszy oczy, ujrzała pochylonych nad nią dwu mężczyzn w czarnych maskach. Mieli na sobie kapelusze z okrągłym rondem i obszerne płaszcze do konnej jazdy. Znajdowali się po drugiej stronie Sekwany, pod pierwszymi zaś drzewami Lasku Bulońskiego, które dosięgały brzegu, zdołała dostrzec dwóch innych jeźdźców, czekających przy powozie, który poznała od razu. - Czarny powóz! - wyjąkała. - Coś takiego - powiedział ze śmiechem jeden z zamaskowanych mężczyzn - zauważyła! Rzeczywiście, miałeś rację: ona jest dużo niebezpieczniejsza, niż można by przypuszczać. Jazda, w drogę. - Chwileczkę! Właśnie dlatego, że jest niebezpieczna, trzeba przedsięwziąć pewne środki ostrożności. Pozwolić jej oddychać to jedno... - Ależ - zaprotestowała Marianna, gdy drugi jeździec pośpiesznie wiązał jej ręce jedwabną szarfą - co ja wam takiego zrobiłam? Czego ode mnie chcecie? Dlaczego mnie porwaliście? To wszystko nie miało żadnego sensu! Gniew walczył teraz w niej ze strachem, przywołując instynkt samozachowawczy. - Powiemy panience, kiedy dotrzemy na miejsce! - odrzekł jeździec. - Na razie będzie lepiej, jeśli nie wymówi panienka więcej ani słowa. Nie chcielibyśmy sami zabijać kobiety. W osłoniętej rękawiczką dłoni mężczyzny spostrzegła naraz błysk pistoletu pojedynkowego, którego lufa dotknęła jej lewej piersi. Groźba brzmiała poważnie. - Nic więcej nie powiem! - szepnęła. - Doskonale! Pozwoli pani? Następną chustką zawiązano jej oczy, ściskając wystarczająco mocno, by nie przeniknął przez nią żaden promień światła. Po czym porywacze chwycili ją pod ramiona,

by zaprowadzić do powozu. Poczuła, że od wewnątrz pochwyciły ją czyjeś inne ręce i pomogły jej wejść na stopień. Trzasnęły drzwi. Marianna usiadła na dość wygodnej ławce. Usłyszała obok czyjś oddech i domyśliła się, że ten, kto ułatwił jej wsiadanie, znajdował się tuż przy niej. Z zewnątrz dotarł do niej jakiś głos: - Tam na brzegu jest mufka! Nie wolno jej zostawić. Wódz powiedział wyraźnie: żadnych śladów! - Dlaczego? Można by przypuszczać, że się utopiła. - Ułożywszy uprzednio starannie mufkę na drugim brzegu? Idiota! Po kilku chwilach drzwi otwarły się ponownie. Poczuła, że ktoś wsuwa jej mufkę ponad związanymi dłońmi. Po raz pierwszy usłyszała głos siedzącego obok niej mężczyzny i powstrzymała drżenie. Był to głos zgrzytliwy, metaliczny i bezlitosny. - Ile starań dla zwykłej zdrajczyni! - Mamy ją pojmać, a nie sądzić! - uciął stanowczo pierwszy jeździec. - Jeżeli jest winna, umrze, ale nie ma potrzeby kazać jej cierpieć. Trzeba ją zawieźć do wodza nietkniętą! Trzasnęły drzwi, powóz ruszył, po czym puścił się galopem, zagłębiając się w gęstwinę Lasku Bulońskiego. Z tyłu Marianna usłyszała pędzących czterech jeźdźców. Pozostawało się tylko dowiedzieć, kim był ów wódz, do którego ją wieziono. Podróż powozem trwała dosyć krótko, lecz to, co nastąpiło potem, trwało dłużej. Dwaj porywacze chwycili Mariannę pod ręce, po czym, niosąc ją raczej, niż pomagając iść, prowadzili ją przez drogę, która wydała się jej bez końca. Młoda kobieta odniosła wrażenie, że każą jej schodzić po przerażająco stromym, śliskim i cuchnącym zboczu. Czarny chłód był wilgotny niczym w lochu. W nozdrza uderzał odór zgnilizny. Pod przepaską na oczach, którą zdołało nieco rozluźnić ocieranie o poduszki powozu, nie pojawiało się żadne światło. Marianna poruszała się w głębokich ciemnościach i ciszy, jako że żaden z jej towarzyszy nie otworzył ust, odkąd opuścili brzeg Sekwany. Gdyby nie siła podtrzymujących ją rąk i oddechy, które do niej docierały, mogłaby sądzić, iż została porwana przez duchy. Niekiedy podczas tego nieprawdopodobnego spaceru słyszała

miauczenie kota lub odgłos kapiącej gdzieś wody. Jej stopy, obute w pantofle z różowego atłasu, były zlodowaciałe i poobijane przez kamienie, o które potykała się nic nie widząc. Upadłaby, gdyby nie podtrzymali jej jeźdźcy - zjawy. Strach mroził jej krew w żyłach, ściskał ją za gardło. Po wyjściu z zaczarowanego pałacu, w którym zaznała tyle szczęścia, owa potworna przygoda była jak koszmar, tylko że, niestety, nie można się było z niego obudzić. Czuła się jak uwięziony ptak, który rzuca się na pręty klatki, zyskując jedynie rany. Nagle trzasnęły jakieś drzwi. Weszli do pomieszczenia, które musiało być oświetlonym korytarzem, gdyż Marianna dojrzała żółty blask. Potem było gęste błoto podwórza czy ogrodu i kilka chwiejnych stopni. Ktoś zagwizdał trzykrotnie, po czym zastukał dwa razy w drzwi. Naraz zrobiło się ciepło. Marianna wyczuła pod stopami podłogę. Jej nozdrza wypełnił zapach kapuśniaku i kwaśnego wina. Wreszcie zasłona opadła z jej oczu. Przyjrzała się lękliwie otoczeniu: pięciu mężczyzn, ubranych na czarno, lecz z pewną elegancją, i w czarnych maskach. Następnie dwóch ludzi o złych twarzach, w brudnych bluzach i ceratowych czapkach. Wszystko rysowało się ponuro na tle nędznego szynku, oświetlonego dwoma zadymionymi kinkietami. Połyskujące od brudu i sadzy ściany, kulawe stoły, krzesła z wyszarpaną słomą w kącie zaś stary kufer, pokryty zjedzoną przez mole materią Jedynie ustawione na półce butelki i kieliszki wyglądały na czyste i nowe. Jednak najbardziej uderzył więźniarkę widok dziwacznej starej kobiety, która wyłoniła się znienacka z mroku, wsparta na lasce. Zgarbiona, zgięta w pół, jakby miała ze sto lat, nosiła na upudrowanych włosach ogromny czepek z brudnej i podartej koronki, modny w poprzedniej epoce, podobnie jak skrzyżowana na jej piersiach chusta z szarawego muślinu. Poplamiona suknia musiała być z pięknego fioletowego jedwabiu, w wycięciu chusty zaś lśnił duży złoty krzyż. Twarz staruchy tworzyła zdumiewająca siec zmarszczek, nadając jej wygląd kory wiekowego drzewa, nos sięgał aż do brody, natomiast oczy, niemal tak zielone jak oczy Marianny błyszczały niczym liście na ociosanym pniu.

Powłóczącym, powolnym krokiem reumatyczki stara podeszła do Marianny i popatrzyła na nią z drapieżnym uśmiechem. - Ładna zwierzyna, baronie, bardzo ładna zwierzyna! zadrwiła. - Do licha! Atłas, gronostaje... nie mówiąc o tym, co ma pod spodem! Naprawdę chcesz to wszystko posłać na dno Sekwany z kamieniem u szyi? Wiesz, że to marnotrawstwo? Strużka zimnego potu spłynęła po plecach dziewczyny, przerażonej krzykliwym śmiechem staruchy. Tymczasem mężczyzna nazwany baronem, a sprawiający wrażenie herszta bandy, wzruszył ramionami: - Sąd o tym zadecyduje! Ja tylko wykonuję rozkazy, Fanchon Fleur - de - Lys! Miałem już i tak dość kłopotów z pochwyceniem jej. Wychodziła tylko w biały dzień i z eskortą! Trzeba było wydarzenia dzisiejszej nocy... - Niczego nie żałujemy! - uciął ktoś, w kim więźniarka rozpoznała głos strażnika z powozu. - To nam pozwoliło na potwierdzenie naszych podejrzeń. Właśnie dla niego ją przeznaczono. Schwytaliśmy ją na drodze do Butard! I Bóg jeden wie, ileśmy się naczekali! To dowód, że mu przypadła do gustu! Zgrzytliwy śmiech staruchy o osobliwym imieniu ponownie podrażnił nerwy Marianny, która nagle wybuchnęła: - Mam już tego dosyć! Dosyć! Powiedzcie mi wreszcie, czego ode mnie chcecie! Zabijcie mnie, jeśli wam na tym zależy, ale zróbcie to chociaż natychmiast! Albo pozwólcie mi odejść! Jej krzyk protestu zakończył się jękiem bólu. Starucha uderzyła ją w rękę gałką laski. - Dosyć! - zapiszczała ze złością. - Będziesz mówić, jak cię zapytają! Na razie cisza! Bo inaczej... mogłabym stracić spokój i sama cię zabić! A potem bym tego żałowała! Jeżeli sąd zechce mnie posłuchać, odda cię mnie, ślicznotko, a ja się tobą dobrze zaopiekuję! Mam mały domek w pobliżu Ranelagh i przychodzą tam porządni mężczyźni. Mogłabym tam bardzo, bardzo drogo sprzedawać twoje wdzięki! Tfu! Cesarska dziwka! Czy przynajmniej jest dobry w łóżku? - Kto taki? - zapytała odruchowo oburzona Marianna.

- No przecież on, korsykański smok! Nie bądź aż taka skromna! W zawodzie, który sobie dla ciebie wymarzyłam, to zaszczytny tytuł! Ta stara musiała chyba postradać zmysły! O kim ona właściwie mówiła? Co to za historia z tym smokiem? Marianna była tak oszołomiona, że zapomniała o wstrętnych groźbach Fanchon Fleur - de - Lys! To wszystko nie miało żadnego sensu. - Pani oszalała! - powiedziała, wzruszając z politowaniem ramionami. - Ja? Oszalałam? Poczekaj no... Laska znów powędrowała w górę, ale baron zdążył interweniować. - Dość tego! Już ci mówiłem, Fanchon, że nie do nas należy rozstrzyganie. Zostaw ją w spokoju! Schodzimy! - Dobrze! - burknęła z uporem starucha - ale porozmawiam o tym z kawalerem. Już ona zobaczy, czy oszalałam! Wygarbuję porządnie skórę tej suce, zanim zaprzęgnę ją do roboty. - Czy to rzeczywiście konieczne - zawołała Marianna z oburzeniem - żebym musiała wysłuchiwać obelg tej kobiety? Nastąpiła chwila ciszy, przerywanej wyłącznie kpiącym śmiechem dwóch mężczyzn w bluzach. Baron ujął swą więźniarkę za ramię: - Nie! - odparł głucho. - Ma pani rację! Proszę za mną! Ty, Requin, otwórz właz... W tym czasie Pisse - Vinaigre pójdzie sprawdzić na zewnątrz, czy nikt nas nie śledził. Jeden z mężczyzn o złej twarzy poszedł w głąb szynku, by podnieść opatrzony grubym żelaznym ogniwem właz, który prawdopodobnie prowadził do piwnicy, jego towarzysz zaś oddalił się. Baron rozwiązał Mariannie ręce. - Przez właz można przejść tylko pojedynczo - powiedział po prostu. - Na pewno by pani spadła. Podziękowała mu bladym uśmiechem i delikatnie roztarta obolałe nadgarstki, aby przywrócić krążenie krwi w lodowatych dłoniach. - Jest pan bardzo troskliwy! - zauważyła z goryczą. Oczy nieznajomego popatrzyły na nią z zainteresowaniem poprzez otwory w masce:

- A pani - odparował po chwili - jest bardziej odważna, niż przypuszczałem! To mi się podoba! Podczas gdy popychał ją łagodnie w kierunku włazu, Marianna pomyślała, że się myli. Wcale nie była tak odważna, jak sądził; umierała wręcz ze strachu, nie dałaby jednak tego po sobie poznać. Duma kazała jej z podniesioną wysoko głową stawić czoło owym zamaskowanym ludziom, w których odgadywała arystokratów, takich jak ona, należących do tej samej klasy społecznej, nawet jeśli przez absurdalny zbieg okoliczności stała się ich więźniem i traktowano ją jak oskarżoną. Ale o co? Dlaczego? W pewnym sensie nie mogła się już doczekać, kiedy znajdzie się przed owym tajemniczym trybunałem, o którym bez przerwy mówiono, by dowiedzieć się wreszcie, dlaczego ją porwano i dlaczego jej grożono. Zeszli po drewnianych schodach do piwnicy, w niemal całkowitej ciemności, rozjaśnionej zaledwie przez świeczkę, którą trzymał jeden z zamaskowanych jeźdźców. Była to piwnica jak każda inna: wraz z beczkami, butelkami i silnym zapachem wina, jednakże w kącie, pod uniesionym z zadziwiającą łatwością składem alkoholi, ukazał się kolejny właz, otwarty na kolejne, tym razem kamienne schody. Pomimo udawanej odwagi Marianna zadrżała w momencie zagłębiania się w tę czeluść. Na wspomnienie gróźb, jakimi ją obsypano, owładnęło nią posępne przeczucie. Może ci bezlitośni ludzie prowadzili ją właśnie do jej grobu? Z głębi zatrwożonego serca powędrowała rozpaczliwie myślą ku Charlesowi. Obiecał, że zobaczą się znów wkrótce, może właśnie w tej chwili rozmyślał o niej i nie przyszło mu nawet do głowy, iż prawdopodobnie utracił ją na zawsze. Ironia losu, który w tym samym momencie, gdy znalazła miłość i szczęście, otwierał przed nią bramy śmierci, ukazała jej się z całym okrucieństwem. To było doprawdy zbyt głupie! Marianna przysięgła sobie w duchu walczyć aż do końca o życie, by odzyskać szansę ujrzenia Charlesa. Jej stopy minęły około dwunastu stromych stopni, nim dotarli wreszcie do olbrzymiej zniszczonej krypty o łukowatym sklepieniu. Panował tu niemiłosierny przeciąg, od którego chwiały się zapalone w poprzedniej piwnicy pochodnie. Buty

strażników Marianny stukały ponuro pod tym grobowym sklepieniem. Krypta została podzielona na dwie części obszerną, czarną zasłoną, za którą widać było odrobinę światła. Zanim Marianna zdążyła się zastanowić, co za nią jest, kotara rozsunęła się nieco, ukazując mężczyznę średniego wzrostu, o krótkich, kędzierzawych i lekko siwiejących włosach, lecz o całkowicie niewidocznej twarzy, dzięki masce i czarnej, gęstej brodzie, z której wystawał długi, blady nos. Ramiona i kark mężczyzny znamionowały siłę byka, lecz przez otwory w masce spoglądały tak wesołe i pogodne oczy, że Marianna nie mogła w to uwierzyć. Z rękami z tyłu, co uwidoczniało spore pistolety, jakie miał za pasem, przybysz podszedł do więźniarki, by ją dokładnie obejrzeć, po czym wybuchnął śmiechem, co było ostatnią reakcją, jakiej spodziewała się Marianna. - Rany boskie! Piękna dziewczyna! - zaczął, ale baron, wydawszy okrzyk niezadowolenia, zbliżył się doń i szepnął mu parę słów do ucha. Uśmiech mężczyzny zastygł w grymasie. - Dobrze, skoro panu na tym zależy! Ale nie podoba mi się to, Saint - Hubert, wcale mi się to nie podoba! Tak czy inaczej, chodźmy. Rozsunięta tym razem całkowicie zasłona odsłoniła długi, nakryty szkarłatną serwetą stół, za którym siedziało czterech mężczyzn, pośrodku zaś znajdowało się puste miejsce, przeznaczone zapewne dla ich wodza. Brodacz, zająwszy je, zapalił sześć stojących na stole świec, w których blasku ukazały się zamaskowane twarze jego towarzyszy, równie nieruchomych jak posągi. Jednakże wzrok Marianny od razu przyciągnęła jedna z nich. Rozpoznała aż nadto dobrze te mięsiste wargi, wykrzywione w drwiący grymas, tę różową bliznę, ginącą pod maską, a tym samym pojęła, dlaczego ją porwano: jednym z sędziów był baron Herve de Kerivoas, inaczej mówiąc Morvan, pirat, człowiek, któremu Fouche tak nieopatrznie pozwolił uciec. Nawet nie spojrzała na pozostałych; nie interesowali jej. Liczył się tylko on, jako że miała w nim zaciętego wroga. Nie poruszył się na jej widok. Nie zdradził się ani jednym ściągnięciem rysów ani jednym okrzykiem, lecz jego błyszczące

od nienawiści oczy wpatrywały się uporczywie w twarz dziewczyny. Odpowiedziała na to jedynie pogardliwym wzruszeniem ramion. Morvan nie budził w niej prawdziwego lęku. Było w nim coś niezrównoważonego, co czyniło go słabym, nawet kruchym. Należało się teraz dowiedzieć, z jakiej gliny zostali ulepieni inni sędziowie. Rozległ się donośny głos wodza, podczas gdy czterej rycerze otoczyli Mariannę i poprowadzili ją do stołu. Wszyscy pięcioro pozostali w pozycji stojącej. - Zebraliśmy się tutaj - powiedział uroczyście wódz - by wysłuchać i osądzić tę kobietę, oskarżoną przez jednego z naszych braci o donosicielstwo, zdradę, konszachty z wrogiem i morderstwo. Rycerze Ciemności, czy jesteście gotowi słuchać i sądzić bezstronnie i sprawiedliwie? - Jesteśmy gotowi! - odparli zgodnie sędziowie i strażnicy. - Ale ja nie jestem gotowa! - zawołała zuchwale Marianna. Wcale nie jestem gotowa, by mnie osądzał byle kto dla nie znanych mi motywów. Jakie prawo pozwala wam uważać się za obrońców sprawiedliwości? Jakie przewinienia wobec was popełniłam? - Zaraz się pani dowie - zagrzmiał wódz. - Wystarczy wysłuchać aktu oskarżenia. - Nie wcześniej, niż mi powiecie, z kim mam do czynienia. Oskarżyciel powinien mieć odwagę stawiania zarzutów w biały dzień, sędzia zaś odczytywania wyroku w pełnym świetle. Tymczasem widzę tu tylko cienie w głębi piwnicy, ślepe krety, zagrzebane pod ziemią. Moja twarz jest obnażona! Miejcie więc odwagę pokazać własne oblicza, jeśli jesteście rzeczywiście tymi, za których się podajecie, prawdziwymi obrońcami sprawiedliwości, a przynajmniej zwykłymi ludźmi! Jakaś głęboka, tajemnicza siła popychała ją, by rzucić wyzwanie tym mężczyznom. Znajdowała w tym jednocześnie pocieszenie i pewnego rodzaju przyjemność. - Proszę zamilknąć! - rozkazał jeden z sędziów. - Nie musi nas pani znać! Pragnie pani zobaczyć nasze twarze, żeby łatwiej nas zadenuncjować! - Sądziłam - powiedziała Marianna z kpiącym uśmieszkiem - że nie mam stąd wyjść żywa? Boicie się mnie? Boicie się samotnej wśród was, uwięzionej kobiety, oto cała prawda!

- Do kroćset, żadna smarkula nie będzie mi zarzucać, że się jej boję! - krzyknął wódz, zrywając maskę i rzucając ją przed siebie, przez co odsłonił szczerą i wesołą twarz, która liczyła z pewnością więcej niż pięćdziesiąt wiosen. - Przecież ona ma rację! Czego możemy się obawiać z jej strony? Jestem kawaler de Bruslart (Słynny spiskowiec.). Czy teraz jesteś gotowa odpowiadać na moje pytania? - Może, jeśli przestanie mnie pan tykać. Nie jesteśmy już w czasach Konwentu! - zawołała Marianna, ośmielona pierwszym zwycięstwem. Człowiek, którego imię słyszała wielokrotnie, cieszył się w Anglii głośną sławą nieustraszonego i lojalnego. Był śmiertelnym wrogiem i nieuchwytnym przeciwnikiem Napoleona, Fouche zaś i jego ludzie od lat łamali sobie głowy, jak go złapać. Jego obecność tutaj stanowiła dla Marianny gwarancję w miarę bezstronnego sądu, jeśli był on wodzem tych mężczyzn. Wskazując palcem Morvana, dodała: - Może pan poprosić, by ten dżentelmen także zdjął maskę! Znam aż nadto dobrze pana de Kerivoasa, chyba że tutaj również woli się nazywać Morvan? Morvan powoli ściągnął maskę, odsłaniając odrażającą, pooraną bliznami twarz. Wstał i pod czarnym sklepieniem wydał się młodej kobiecie ogromny. - Bezczelność nie uratuje pani, Marianno d'Asselnat. Oskarżam panią, że mnie pani oszukała, że udawała kogoś, kim nie jest, dzięki skradzionej biżuterii, że kazała pani zabić jednego z moich ludzi, i wreszcie, że posłała pani za mną w pościg psy Fouchego. Przez panią mój oddział został zdziesiątkowany, ja muszę ciągle uciekać i... - Nie mam nic wspólnego z pańskimi nieszczęściami! przerwała spokojnie Marianna. - Biżuteria zaś należy do mnie. Może jednak porozmawialibyśmy raczej o pańskiej działalności, która jest dla mnie najlepszym usprawiedliwieniem. To ja pana oskarżam o zapalanie mylących świateł na brzegu, aby skierować na skały nieszczęsne statki, zagubione podczas burzliwych nocy, aby ograbiać umarłych i dobijać rannych. Oskarżam pana o bycie czymś najgorszym na świecie: łupieżcą rozbitych statków! Jeśli pana oszukałam, to tylko po to, by

uratować swoje życie. Domagam się legalnej obrony. Jeśli ci ludzie są, jak mniemam, wiernymi poddanymi króla, powinni się panem brzydzić! Olbrzymia pięść Bruslarta z głośnym echem uderzyła w czerwony stół: - Proszę zamilknąć! To nasza sprawa, co myślimy! Nie jesteśmy tu po to, by rozstrzygnąć spór, ale by osądzić pani postępowanie. A teraz proszę odpowiedzieć: Czy naprawdę nazywa się pani Marianna Elżbieta d'Asselnat de Villeneuve, jak to pani powiedziała temu człowiekowi? - zapytał wskazując Morvana. - Ale mieszka pani w Paryżu pod nazwiskiem Marianny Mallerousse, nazwiskiem nadanym pani przez Nicolasa Mallerousse'a, jednego z najaktywniejszych agentów Fouchego. I przez ostatni okres zajmowała pani stanowisko lektorki u pani Grand. - U Jaśnie Oświeconej Wysokości księżnej Benewentu! poprawiła zuchwale młoda kobieta. - Mogliście o tym pomyśleć przed porwaniem mnie. Czy wam się zdaje, że gdy zauważą rano moją nieobecność, nie będą mnie szukać? - Nie ma żadnego niebezpieczeństwa! Książę otrzyma dziś rano bardzo krótki i bardzo dyskretny liścik, w którym przeczyta, że tak bardzo spodobała się pani... temu, o kim pani wie, iż zapragnął zatrzymać ją w środku lasu, w tej słodkiej chatce, gdzie spędziła pani noc. Marianna przyjęła cios, walcząc z bólem, który wywołało cyniczne przypomnienie dopiero co przeżytych cudownych chwil. Przyszła jej do głowy jednak inna myśl: Fouche! Fouche, który zawsze wszystko wiedział, który miał wszędzie swych agentów, nie dowie się, że Gwiazda nagle zniknęła! Być może został już poinformowany, że zawieziono ją do La Celle - Saint Cloud, tyle że nie było żadnego powodu, by pilnować domu zwykłego mieszczanina. Było jednak również możliwe, że Talleyrand, zwiedziony listem, sprawi, by Fouche dowiedział się o tym, co w jego oczach będzie jedynie ucieczką zakochanych... Chłodny głos kawalera przerwał dość smutny tok jej myśli. - Zechce mi pani powiedzieć, czy jest pani Marianną d'Asselnat czy nie?

- Co za zamieszanie! - zaoponowała młoda kobieta. - Skoro pan wie, to po co pytać? Czy jesteśmy na sali rozpraw? Czy pan jest urzędnikiem sądowym? - Tak więc potwierdza pani swoje nazwisko i szlacheckość. Potwierdza pani, mimo że... Bruslart odczekał chwilę. Naraz jego brodatą twarz wykrzywił gniew, on zaś zagrzmiał: - ... mimo że pani, szlachcianka, córka dwojga męczenników, którzy zginęli za króla, nie zawahała się zmieszać z najbardziej nikczemną zgrają tego plugawego reżimu, ośmieliła się pani pracować dla policji Fouchego, zostać szpiegiem!... a nawet gorzej! A więc wiedział wszystko! Mimo woli, pod wpływem chłoszczącej ją pogardy, Marianna poczuła, jak zalewa się rumieńcem wstydu aż po cebulki włosów. Pojęła, że dla tych milczących mężczyzn, których spojrzenia godziły w nią niczym sztylety, jej największą zbrodnią był fakt, iż zdawała się zawrzeć rodzaj paktu ze znienawidzonym reżimem Bonapartego. I właśnie to zawstydzało ją niczym plama. Czy uda jej się przekonać ich, że się mylą, że tylko pozory świadczą przeciwko niej? - Proszę pana - rzekła łagodnie - przyjechałam do tego kraju, zaakceptowałam jego prawa i poddaństwo, ponieważ nie miałam innego wyboru, ponieważ musiałam ratować życie! Wyjaśnię wszystko szczegółowo, jeśli zechce mnie pan wysłuchać. Ale któż z was nie próbował nigdy za cenę kłamstwa ocalić własnego zagrożonego życia? Któż z was nie szukał schronienia pod przybranym nazwiskiem w tak trudnych czasach! - Kłanialiśmy - przerwał jeden z zamaskowanych jeszcze sędziów - rzeczywiście podawaliśmy się za kogoś innego, ale nigdy nie wyparliśmy się naszych braci i nie paktowaliśmy z wrogiem. - Nigdy nie wyparłam się moich braci! - zawołała z pasją Marianna. - To moi bracia się mnie wyparli. Kiedy, osamotniona i bezbronna, poprosiłam o pomoc i opiekę kogoś z otoczenia Ludwika XVIII, odepchnął mnie bez litości, skazując świadomie na najgorszy los! Ale nigdy nie wchodziłam w układy z reżimem

Bonapartego! Zostałam wychowana w Anglii w nienawiści do tego człowieka, którego władzy nie uznaję tak samo jak wy. Nigdy nie zadenuncjowałam człowieka, który każe się zwać Morvanem, bez względu na to, co przez niego wycierpiałam. A co do rządzącego tu tyrana, przysięgam na duszę mojej matki, że zawsze czułam do niego obrzydzenie. Nie zdążyła dokończyć. Jeden z rycerzy, ten, którego zwano baronem de Saint - Hubert, odwrócił się do niej z wzniesioną pięścią i oczyma pałającymi tak szaloną wściekłością, że wystraszona Marianna krzyknęła, cofając się instynktownie. - To wiarołomstwo! Krzywoprzysięstwo! Bluźnierstwo! Za to, co ośmieliłaś się powiedzieć, za to, że zbezcześciłaś pamięć twojej matki kłamstwem, powinno się spalić cię na stosie, wydać cię na najgorsze tortury, nędzna kreaturo! Masz czelność twierdzić, że nienawidzisz Napoleona? Ręka Saint - Huberta opadła na ramię Marianny. Rzucił ją brutalnie na podłogę i przytrzymał. - Masz czelność to powiedzieć? Ośmieliłabyś się to powtórzyć? Pobladła ze strachu, nie chcąc się jednak jeszcze poddać temu uczuciu, Marianna szepnęła: - Tak... ośmieliłabym się! Nie puszczając jej ramienia, Saint - Hubert spoliczkował ją z całej siły, po czym popchnął ją mocno. - Wstrętna, mała suka! Tak bardzo się boisz o własną skórę, że przysięgłabyś wszystko! Ale kłamstwa cię nie uratują, słyszysz! Nienawidzisz Napoleona, co? Czy dzisiaj w nocy, w Butard, też go tak nienawidziłaś? - W... Butard? - wyjąkała oszołomiona dziewczyna. - Tak, w Butard! W tym uroczym domku, gdzie lubi potajemnie uprawiać miłość i gdzie spędziłaś noc! Może nie spałaś w jego łóżku? To nie z nim się kochałaś, co? Wszystko poczęło wirować wokół Marianny. Wydało jej się nagle, że popada w zupełne szaleństwo, że cały świat się wali. Wrzasnęła wstrząśnięta: - Nie! Nie! To nieprawda! Pan kłamie! Mężczyzna, z którym się spotkałam, nazywa się Charles Denis! To zwykły mieszczanin.

- Przestaniesz wreszcie kłamać? I pomyśleć, że podziwiałem twoją odwagę, że byłem gotów się za tobą wstawić, może nawet ci pomóc! Nędznica! Oszalały ze złości baron zamierzał ponownie uderzyć. Naraz jednak skoczył na niego Bruslart. Wyrwał z rak towarzysza przerażoną dziewczynę i zasłonił ją swymi szerokimi plecami. - Wystarczy, baronie de Saint - Hubert! - powiedział zimno. - Nie jestem ani mordercą, ani katem kobiet! Ona jest wystraszona i nie wie, co mówi. - Proszę raczej powiedzieć, że z nas kpi, kawalerze! Proszę ją zostawić mnie, już ja ją potrafię zmusić do mówienia. Taka istota nie zasługuje na litość! - A ja powtarzam: dosyć! Jest coś, czego nie rozumiem... Odwrócił się do leżącej twarzą do ziemi niemal zemdlonej Marianny i pomógł jej wstać, po czym posadził ją na taborecie. W głowie huczało jej, jakby dzwonił katedralny dzwon. Usiłowała choć trochę zebrać myśli, ale bez powodzenia. Musiała chyba tracić zmysły! Albo też stracili je ci ludzie? Tak, musiało tak być! Oni oszaleli... Albo z kolei ona padła ofiarą jakiejś strasznej pomyłki! Charles!... Charles! Mój Boże! Jak mogli go wziąć za tego awanturnika, który trzymał pod butem całą Europę? On był taki delikatny, taki czuły! Oni go nie znali, właśnie! Nie mogli go znać! Boże, jakże bolała ją głowa! Marianna poczuła nagle pod wargami brzeg szklanki: - Proszę się napić! - rozkazał kawaler. - Potem spróbujemy wyświetlić tę sprawę. - Charles! - wymamrotała młoda kobieta. - Charles Denis! Nie możecie wiedzieć... - Proszę pić, mówię! Pani jest zielona! Wypiła. Wino było mocne, lecz aromatyczne. Jego ciepło rozlało się natychmiast po skostniałym ciele, podsycając w nim maleńki płomyk. Odsunęła dłonią szklankę i spojrzała na kawalera tak błędnym wzrokiem, że pokręcił głową z odrobiną litości. Mruknął do siebie: - Za młoda, żeby być aż tak sprytna! - Nie ma niewłaściwego wieku dla kobiecej przebiegłości! rzucił bezlitosny głos Morvana.

- Prosiłem was, byście pozwolili mi wyjaśnić tę sprawę, panie rozbójniku morski! - odparł Bruslart, nie patrząc na niego. - Odsuńcie się trochę, panowie, działacie na nią paraliżująco. Baron de Saint - Hubert roześmiał się sarkastycznie: - Przez pańskie niepoprawne upodobanie do kobiet zrobi pan kiedyś jakieś głupstwo, kawalerze! Nie jestem pewien, czy ten dzień właśnie nie nadszedł. - Jeśli nadszedł, jestem wystarczająco dorosły, by sam to zauważyć. Na razie życzę sobie ją przesłuchać bez przeszkód z pańskiej strony. - Zgoda! Niech pan przesłuchuje! Ale my też tu jesteśmy! Słyszymy wszystko! Rycerze Ciemności odsunęli się w głąb sali, stanowiąc czarną ścianę na tle szarego muru krypty. Marianna i Bruslart pozostali sami przy stole. - Czy wczoraj wieczorem - zaczął cierpliwie - została pani zawieziona do domku Butard w La Celle - Saint - Cloud? - Właśnie taką nazwę mi podano. - Kto panią tam zawiózł? - Książę Benewentu. Powiedział, że ten domek należy do jednego z jego przyjaciół, mieszczanina, pana Charlesa Denisa, człowieka, który doznał niedawno dotkliwej straty. Miałam zaśpiewać, żeby go rozerwać. - I nie zdziwiło pani, że sam Talleyrand zadał sobie trud, by panią zawieźć osobiście do zwykłego mieszczanina? - Owszem. Ale książę powiedział, że to przyjaciel z dawnych lat. Pomyślałam... że może książę znał go kiedyś, w czasach Rewolucji albo że za tym pospolitym nazwiskiem kryje się jakiś cudzoziemski spiskowiec. - Porozmawiamy o tym później. Kto panią przyjął w Butard? Służący? - Nie. Przyjaciel pana Denisa, jak sądzę. Nazywa się Duroc. Widziałam też lokaja. - Lokaja o imieniu Constant, prawda? - Tak... zdaje się, że tak! Silny głos kawalera nabrał nagle niezwykłej słodyczy. Mężczyzna pochylił się nad Marianną i spojrzał jej głęboko w oczy.

- Czy pani... kocha tego pana Denisa? - Tak!... Tak, kocham go! Wydaje mi się, że pokochałam go od razu. Zobaczyłam go, a potem... - A potem - dokończył spokojnie Bruslart - znalazła się pani w jego ramionach. Uwiódł panią, oczarował, zachwycił. Podobno potrafi mówić o miłości jak nikt, a pisze o niej jeszcze lepiej! Marianna otworzyła szeroko oczy ze zdumienia. - A więc... pan go zna? To człowiek, który się ukrywa, prawda, to spiskowiec, tak jak pan? Zrozumiałam, że grozi mu niebezpieczeństwo! Po raz pierwszy Bruslart uśmiechnął się na moment. - Tak, znam go. Co do ukrywania się... Możliwe, że mu się to zdarza, ponieważ rzeczywiście często jest w niebezpieczeństwie. Chce pani, moja droga, bym pokazał jej tego pana Denisa? - Tak. Oczywiście, że tak. On tutaj jest? - zawołała, ogarnięta naraz cudowną nadzieją. - On jest wszędzie! - odparł kawaler wzruszając ramionami. - Proszę popatrzeć! Wyjął z kieszeni złotą monetę i położył ją na dłoni Marianny, która spoglądała na niego nie pojmując. - Nie rozpoznaje pani tego profilu? - nalegał Bruslart. Wtedy Marianna popatrzyła. Krew napłynęła jej do twarzy. Wstała niczym automat, z okrągłymi oczyma wbitymi w wycyzelowany w złocie piękny profil, który rozpoznała aż nadto dobrze. - Charles! - wyjąkała nieprzytomnie. - Nie - poprawił twardo kawaler. - Napoleon! To jemu oddał panią dziś w nocy ten stary cwaniak Talleyrand, młoda głuptasko. Złota moneta wypadła z ręki Marianny i potoczyła się po zniszczonej posadzce. Dziewczynie wydało się, że ziemia usuwa się jej spod nóg. Ściany poczęły wirować w takt rozpasanej sarabandy. Krzyknąwszy, Marianna padła jak długa niczym rażone gromem młode drzewo. Kiedy odzyskała przytomność, leżała na słomie w głębi ciemnego pomieszczenia, oświetlonego jedynie koszem

żarowym. Jakiś dziwaczny osobnik ze świeczką w ręce pochylał się nad nią życzliwie. Z ptasią twarzą, łysym czołem, dużymi uszami i sztywnymi wąsami wyglądał jak brodata mysz. Czarne, okrągłe i bardzo bystre oczy podkreślały dodatkowo podobieństwo. Widząc, że Marianna się budzi, uśmiechnął się od ucha do ucha. - Nareszcie! Wracamy na powierzchnię! Miewamy się lepiej? Marianna zrobiła wysiłek, by się podnieść. Udało jej się oprzeć na łokciu, wydała jednak przy tym jęk bólu. Bolała ją potwornie głowa, miała obite lędźwia jakby dostała tęgie lanie. - Ja... Tak, dziękuję! Czuję się trochę lepiej! Ale co się ze mną stało? Gdzie my jesteśmy? Nieznajomy o dużych uszach postawił świeczkę na ziemi i usiadł obok dziewczyny, oplatając ramionami chude kolana i jednocześnie pamiętając o uniesieniu fraka. Jego strój, na który składały się niebieski frak i orzechowe spodnie, był z porządnego materiału i dobrze skrojony. Musiał być elegancki, nim jego właściciel trafił do więzienia, bo trudno inaczej nazwać miejsce, w którym się znajdowali: rodzaj groty zamkniętej kratą - a więc, nim więzienie poczyniło nieodwracalne szkody w tym gustownym ubraniu. - Co się z panią stało? - powiedział spokojnie. - Nie umiem powiedzieć. Kawaler de Bruslart, który ma swoją siedzibę w tych podziemiach, kiedy jest w Paryżu, przyniósł tu panią przed chwilą z pomocą kilku przyjaciół. Wywnioskowałem z tego, że osiedli się pani w tym raju, podczas gdy ci panowie będą przygotowywać pani proces, co do istoty którego nie są zgodni. Jeden z dżentelmenów zasugerował, by ochłodzić panią w Sekwanie, przywiązawszy pani porządny, spory kamień, jednakże kawaler, prawdziwy dżentelmen, oświadczył tonem nie znoszącym sprzeciwu, iż przebije na wylot każdego, kto ośmieli się odebrać pani życie bez jego formalnego pozwolenia. Co do miejsca zaś naszego wspólnego wypoczynku... Mały człowieczek objął szerokim gestem otaczającą ich kredową grotę, jakby wyciosaną siekierą. - Mogę panią zapewnić, piękna damo, że znajdujemy się w starych kamieniołomach Chaillot, nieczynnych od wielu lat.

Gdyby nie ta krata, pokazałbym pani stare piece do wypalania wapna, które są ciągle w bardzo dobrym stanie. - W kamieniołomach? - powtórzyła Marianna. - Zemdlałam w czymś w rodzaju krypty. - Ona prowadzi do tych kamieniołomów. To wszystko, co pozostało z dawnego klasztoru wizytek, gdzie niegdyś słodka Ludwika de La Valliere schroniła się przed cudzołożną miłością Ludwika XIV, gdzie Bossuet wygłosił modlitwę pogrzebową za Henriettę Angielską, gdzie... Dziwaczny osobnik był bez wątpienia bardzo wykształcony, lecz w tej chwili myśli Marianny daleko odbiegły od historii Francji. Zaskoczyło ją, a nawet nieco rozczarowało, że nadal żyje. Wszystko byłoby o wiele prostsze, gdyby Rycerze Ciemności zabili ją podczas omdlenia! Nie byłoby tego przebudzenia z korowodem przykrych, tak potwornie gorzkich wspomnień! Gdybyż po wyciągnięciu jej z powozu wrzucili ją po prostu do Sekwany! Zaznałaby niepojętego strachu, przecierpiała, w gruncie rzeczy krótką, agonię, teraz zaś byłoby już po wszystkim. Byłaby martwa, zabrawszy ze sobą cudowne i słodkie wspomnienie minionej nocy. Umarłaby z gorącem pocałunków Charlesa, zaślepiona miłością u jej błogosławionego zarania... Mogłaby zachować przynajmniej to! Lecz teraz, teraz, gdy dowiedziała się, jak to było naprawdę, gdy pojęła, iż posłużyła jedynie jako zabawka, spełniająca cesarski kaprys, jej życie zostało pogrzebane. Uwierzyła, że otwierając przed nią ramiona Charles uległ takiemu samemu oczarowaniu, że tak samo jak ona bez reszty zakochał się od pierwszego wejrzenia. Ale nie: po prostu rozproszyła nudę samolubnego mężczyzny, który, aby założyć iluzoryczną dynastię, zrzucił z tronu tę, którą tam przedtem posadził, towarzyszkę młodości, kobietę, którą papież pewnego grudniowego dnia namaścił w udekorowanej katedrze Notre Dame. Mariannę zaś, która czuła się szczęśliwa należąc do Charlesa Denisa, ponieważ ów Charles Denis potrzebował miłości i czułości, ogarniał wstręt i smutek na myśl, że stała się zabawką w rękach Napoleona. Teraz rozumiała już wszystko: starania, jakie poczynił Talleyrand, by ją odwieźć, a także to, co na wpół pozbawiony

łask minister miał nadzieję zyskać na darowanym swemu panu prezencie; rozumiała poruszenie, jakie wywołało przybycie rzekomego pana Denisa, rozumiała również lekki akcent śródziemnomorski i włoskie słowa miłości! Oddała się Korsykaninowi bez wahania, bez nieufności po prostu dlatego, że jej się podobał jak żaden inny mężczyzna! Tak słodkie jeszcze przed godziną wspomnienie ich pocałunków i pieszczot teraz paliło ją jak rozżarzone żelazo. Przygnieciona wstydem, ukryła głowę pomiędzy zgiętymi kolanami i wybuchnęła beznadziejnym płaczem. Czyjaś łagodna, choć niezręczna dłoń odgarnęła jej rozwiązane włosy, opadające na twarz i poczęła wycierać mokre od łez policzki pachnącą mocno irysem chusteczką, jej plecy zaś otoczyło braterskie ramię. - No, nie trzeba tak płakać! Do licha, jeszcze pani nie umarła! A jeśli chce mi pani wierzyć, wcale pani nie umrze! Kawaler de Bruslart nigdy jeszcze nie zabił żadnej kobiety, a skoro postanowił pani bronić... - Wszystko mi jedno, czy mnie zabije! - zawołała z żalem Marianna. - Tylko tego pragnę! Niech mnie zabije i niech się wreszcie skończy to głupie życie! - Chce pani umrzeć? Pani? Z taką twarzą, z takimi oczyma... - Jeżeli mi pan tylko powie, że jestem piękna, będę krzyczeć! - wrzasnęła wyprowadzona z równowagi dziewczyna. Wolałabym być brzydka, okropna, oszpecona! Wtedy nie byłabym tu, gdzie teraz jestem! Nie uczyniono by ze mnie nędznej zabawki! Nie może pan wiedzieć, co mi zrobiono, jak bardzo mnie poniżono, zniszczono i upokorzono. Teraz słowa same cisnęły się jej na usta, nieskładne, urywane, podyktowane przez umysł, nad którym straciła kontrolę. Lecz mały człowieczek o wielkich uszach zdawał się tym nie przejmować. Wstał, umoczył chustkę w dzbanku z wodą, stojącym w kącie i zabrał się do starannego obmycia brudnej i zalanej łzami twarzy swej towarzyszki. Chłód wody podziałał na Mariannę uspokajająco, toteż po chwili umilkła i pozwoliła się myć jak dziecko. - No - powiedział z zadowoleniem, kiedy krzyki i łkania zmieniły się w ciche westchnienia. - Teraz już lepiej! Płacz

przynosi ulgę, ale, moje drogie dziecko, kiedy będzie pani w moim wieku, co musi wynosić mniej więcej dwukrotność pani lat, zrozumie pani, że nie ma na świecie niczego, co dałoby się porównać z życiem i że wzywanie śmierci, gdy się jest podobnym do pani, to nie tylko wielki grzech, ale także brak smaku, przejaw niewdzięczności. Być może ma się pani na co uskarżać na tym padole, ale trzeba mi przyznać rację, że matka natura okazała się dla pani więcej niż hojna, nawet jeśli ostatnio trochę panią sponiewierano! Kiedy tracimy grunt pod nogami, nie ma nic lepszego, niż się zwierzyć. Proszę więc opowiedzieć swoje nieszczęścia wujkowi Arkadiuszowi! Ma on cudowne recepty na wydostanie się z najtrudniejszych sytuacji! - Wujkowi Arkadiuszowi? - zapytała Marianna ze zdziwieniem. - Panie Boże! Czyżbym zapomniał się przedstawić? To byłby niewybaczalny nietakt! Jednym susem zerwał się na równe nogi, wykonał piruet, po czym skłonił się przed swą towarzyszką zgodnie z najlepszą tradycją muszkieterów. Brakowało tylko kapelusza z piórami. - Oto na pani rozkazy wicehrabia Arkadiusz de Jolival, były rewolucjonista, którego przerosły wydarzenia, prawdziwy i bardzo współczesny wielbiciel Jego Sławnej Wysokości cesarza Napoleona, artysta i człowiek pióra, na dodatek grecki książę! - Grecki książę? - spytała Marianna, oszołomiona swadą tego osobnika, którego nie mogła nie uważać za zabawnego, jako że zdołał ją oderwać od jej kłopotów. - Moja matka pochodziła z rodu Komnenów. Dzięki niej jestem dość dalekim kuzynem nadzwyczaj bystrej księżnej d'Abrantes, żony komendanta Paryża. Powiedziałbym nawet, że bardzo dalekim! Marianna ujrzała naraz oczyma duszy niską, bardzo ciemnowłosą kobietę, jakże elegancką w naszyjniku z olbrzymich rubinów, rozmawiającą z hrabiną Metternich w rogu salonu Talleyranda. To było coś niesamowitego, że ci Francuzi wydawali się wszyscy znać między sobą. W Paryżu nawet w środku więziennej celi można było odnaleźć wspólnych znajomych. Otrząsając się z odrętwienia, które mroziło ją aż do samego serca, także wstała, po czym poszła ogrzać ręce nad

koszem żarowym. Nadal bolała ją głowa, ustał jednak ból pleców. Zauważyła, że osobliwy człowieczek głośno obstawał za Napoleonem, ale czy mogła z całkowitą szczerością mieć mu to za złe, skoro sama tak szybko uległa urokowi fałszywego Charlesa Denisa? - Dlaczego pan tu jest? - zapytała nagle. - Z powodu pańskich sympatii dla... reżimu? Arkadiusz de Jolival wzruszył ramionami. - Jeśli Bruslart zamierzałby zamknąć wszystkich sympatyków reżimu, jak to pani powiedziała, potrzebowałby czegoś dużo większego niż kamieniołomy Chaillot! Nie wystarczyłoby i dziesięciu prowincji. Nie, ja tu jestem za długi! - Za długi? Wobec kogo? - Wobec pani Desormeaux, zwanej Fanchon - Fleur - de Lys. Przypuszczam, że na lepszych piętrach tutejszego raju spotkała pani tę interesującą osobę? - Tę obrzydliwą staruchę w łachmanach? Pan jest jej winien pieniądze? - wykrzyknęła Marianna, którą spotykały coraz to nowe niespodzianki. - Ano tak! Jolival usadowił się jak najwygodniej, wygładził niewidzialną zmarszczkę na spodniach i ciągnął dalej tonem salonowej pogawędki: - Proszę nie dowierzać łachmanom Fanchon! Ona się ubiera stosownie do okoliczności. Jak tu stoję, widziałem ją ubraną niczym cesarzowa. - Ona jest wstrętna! - Co do moralności, to się z panią zgadzam! Nie ma nic gorszego; ale fizycznie była kiedyś rzadką pięknością. Czy wie pani, skąd się wzięło jej przezwisko? - Skąd miałabym wiedzieć? - powiedziała Marianna wzruszając ramionami. - Widziałam ją niedawno po raz pierwszy. - Z wielu nieszczęść. W czasach świetności piękna jak lilia Fanchon dostąpiła zaszczytu Parc - aux - Cerfs. Była jedną z łań, którą rozkoszował się „wielki łowczy", a zarazem człowiek o wyrobionym smaku: król Ludwik XV. Miała z nim nawet córkę, Manette, równie piękną jak matka i szczodrze uposażoną.

Fanchon wiązała jednak z córką wielkie nadzieje. Wychowała ją jak księżniczkę, którą po trosze była, pod fałszywym nazwiskiem... i właśnie w tym klasztorze, którego ruiny obecnie zajmujemy. W tym czasie matka Manette oddawała się mnóstwu nader intratnych, ale tak mało zalecanych przez dobre obyczaje przedsięwzięć, że pewnego poranka znalazła się na klęczkach u stóp paryskiego kata, który wypalił jej na prawym ramieniu kwiat lilii (Przydomek Fleur - de - Lys oznacza kwiat lilii; był to zarazem znak wypalany na ramieniu przestępców, poza tym lilie stanowiły herb królów francuskich (przyp. tłum.).). Zamiast się tego wstydzić, uznała to za powód do chwały. Proszę tylko pomyśleć: można ją było rozpoznać po tych liliach począwszy od królewskiego łoża! Wspomniana lilia pozwoliła jej w każdym razie przebrnąć przez Rewolucję bez najmniejszego draśnięcia, a nawet dodać niezłą sumkę do i tak już sporego majątku. Tylko że Manette, wychowana na wielką damę i wprowadzona na dwór innej wielkiej damy, uznała za zupełnie naturalne zachowywać się całkiem jak wielka dama. W dniu, kiedy głowa jej córki spadła na placu, na którym obalono tron, Fanchon poprzysięgła Rewolucji i jej następstwom śmiertelną wojnę. Od tej pory król nie miał wierniejszej służebnicy i, rzecz jasna, nienawidzi ona cesarza z równą siłą! - To piękna historia - zauważyła Marianna, która słuchała jej z takim samym zainteresowaniem, z jakim niegdyś czytała swe ukochane romanse. - Ale skąd w tym wszystkim pańskie długi? - Pośród innych dóbr ziemskich Fanchon jest w posiadaniu tajnego domu gry, będącego zresztą także domem schadzek. Straciłem tam wszystko, co miałem i czego nie miałem! Pozostawiono mi po tej klęsce jedynie koszulę, zapewne z uwagi na skromność. Ale Fanchon kazała mnie porwać swoim ludziom i zamknęła mnie tutaj, gdzie muszę przebywać, dopóki nie zwrócę jej tego, co jestem winien. Fakt ten zdawał się nie martwić go nadmiernie, toteż Marianna, oderwana mimo woli od własnych kłopotów, nie mogła powstrzymać uśmiechu. - Jak, trzymając pana w więzieniu, może mieć nadzieję, że pewnego dnia się pan wykupi?

- Och, to bardzo proste! - odrzekł Arkadiusz z pełnym smutku grymasem. - Ona chce mnie ożenić! - Chce... wyjść za pana? - zawołała przerażona Marianna. - Nie, jednak nie! Ma siostrzenicę, dużo brzydszą, ale i dużo młodszą od siebie. Wstrętną megierę, której się na moje nieszczęście spodobałem. Wyjdę stąd tylko z obrączką na palcu. Smętne dzieje „greckiego księcia" dokonały cudu. Teraz Marianna miała ochotę się roześmiać i od razu poczęła mniej cierpieć. Odkryła, że towarzysz niedoli, szczególnie taki jak ten, był najlepszym pocieszeniem, ponieważ należał do ludzi, którzy podchodzą filozoficznie do najgorszych nieszczęść. - A... długo pan tu jest? - zapytała. - Piętnaście dni! Ale mogę wytrzymać dłużej, zwłaszcza w tak miłym towarzystwie! Słodka Filomena jest doprawdy zbyt brzydka! Nastąpiła cisza, którą człowiek pióra wykorzystał na wyczyszczenie sobie paznokci za pomocą źdźbła słomy. Następnie, jako że podniósłszy głowę, spostrzegł, iż stojąca ciągle przy koszu żarowym Marianna ponownie zatopiła się w gorzkich myślach, chrząknął: - Hm... Gdybym śmiał... Proszę usiąść obok mnie i opowiedzieć mi swoją historię! Przysięgam, że zdarza mi się wpadać na wspaniałe pomysły... a poza tym człowiek doznaje ulgi, jeśli może się z kimś podzielić własnym brzemieniem. Tak mi się zdaje, że pani młode barki dźwigają coś o wiele za ciężkiego dla nich! Proszę tu podejść... Ja... tak bardzo chciałbym pani pomóc! Natychmiast porzucił swój beztroski wyraz twarzy, swój ironiczny ton. Na jego zabawnym obliczu dziewczyna nie dojrzała nic poza życzliwością i ogromnymi pokładami dobrej woli. Powoli usiadła koło niego na słomie. - Dziękuję - szepnęła - wszystko panu opowiem. Kiedy Marianna skończyła opowieść, spostrzegła, że Arkadiusz przygląda jej się z podziwem. Przez cały czas nie powiedział ani słowa, poza rzadkimi okrzykami współczucia w najbardziej tragicznych momentach, kiedy jednak wreszcie z westchnieniem zamilkła, rzekł po prostu:

- Spędziła pani ponad połowę nocy z cesarzem i skarży się pani na swój los? Uwaga ta odebrała jej głos. Że był gorącym zwolennikiem uzurpatora to jedna sprawa, ale uznawanie tego, co jej się przytrafiło, za szczęście wydało jej się jednak lekką przesadą. - Pańskim zdaniem powinnam być szczęśliwa, że podarowano mnie jako rozrywkę chwilowemu władcy? - Przede wszystkim uważam, że ma pani bardzo mylne wyobrażenie o tym, co się wydarzyło. Zauroczenie Napoleona nie jest takie łatwe. - I myśli pan... - Że zauroczyła go pani w tym samym stopniu, w jakim on się pani spodobał? Włożyłbym za to rękę w ogień. Po pierwsze ma pani coś, co on lubi najbardziej na świecie: piękny głos. Proszę sobie uzmysłowić, że przez długie miesiące trzymał Grassini, chociaż była głupia jak but, a przecież ciągle kochał Józefinę. A ponadto... czyż nie zabroniła mi pani mówić o pani urodzie? Przede wszystkim uważam, że nic pani nie wie o mężczyźnie, którego pani kocha! A jednak warto by się czegoś dowiedzieć, nie sądzi pani? Rozmowa, w której Marianna zaczynała odnajdywać szczególną przyjemność, została niespodziewanie przerwana. Na białawych ścianach korytarza, który ciągnął się za więzienną grotą, zadrgało światło świecy, toteż oboje zamilkli. Dały się słyszeć człapiące kroki, po chwili zaś pojawiła się wsparta na lasce Fanchon - Fleurde - Lys w towarzystwie człowieka zwanego Requinem. Niósł on na ramieniu paczkę. Otworzył kratę olbrzymim kluczem, przepuścił staruchę, po czym sam wszedł. Fanchon zbliżyła się aż do kosza żarowego i popatrzyła na więźniów złym wzrokiem. Wskazała laską Mariannę. - Wstawaj! - rozkazała ostro. - I rozbieraj się! - Pani chyba żartuje? - odparła tamta, nie ruszając się z miejsca. - Tak mało żartuję, że jeśli zaraz nie zrobisz tego, co każę, poczujesz moją laskę i sam Requin wykona operację. Jazda! Zdejmuj no to wszystko! Takie luksusowe stroje nie nadają się do tego, żeby je szargać po kamieniołomach, a ja je sprzedam za

dobrą cenę. Uspokój się - zakpiła - przyniosłam ci inne. Moje plany nie zakładają, żebyś umarła z zimna. - Czy to kawaler kazał, by ją pani ograbiła? To by mnie zdziwiło! Gdybym był na pani miejscu, piękna damo, zapytałbym go o zdanie - uciął Arkadiusz. - Mopanku, musiałabym za nim galopować. Wyjechał do Normandii razem z Rycerzami. Jakaś ich przyjaciółka jest w niebezpieczeństwie w Valognes. Takich rzeczy nie trzeba mu dwa razy powtarzać! Nie będzie go przez kilka dni, a na ten czas powierzył to słodkie jagniątko mojej starannej opiece. Muszę mu ją oddać w dobrym stanie, żeby mógł podjąć jakąś decyzję co do niej. No i oddam w dobrym stanie, bo mam nadzieję, że mi ją podaruje. Ale co do reszty... Dalej, spieszmy się. Requin rzucił na kolana wahającej się Marianny paczkę z ubraniem. Dziewczyna zażenowana, spoglądała kolejno na trzy pozostałe osoby. - Zostawcie ją w spokoju! - ryknął Arkadiusz. - Co z pani za skąpa starucha! Trzęsie się pani nad każdym groszem, co, Fanchon? - A ty, mopanku, sam się uspokój, bo inaczej Requin nauczy cię moresu. On jest od ciebie wyższy o głowę. Nieźle oberwiesz burknęła stara wymachując laską. - Proszę - wtrąciła Marianna - to niepotrzebne. Oddam jej moje ubranie. Żądam tylko, żeby mi się pozwolono przebrać w spokoju. Ani Fanchon, ani Requin nie poruszyli się. Przeciwnie: mężczyzna stanął przed Marianną z rękami w kieszeniach, z błyszczącymi oczyma. Młoda kobieta rzuciła zatem oschle: - Jeśli ten człowiek nie odejdzie, poskarżę się kawalerowi! Miała rację, groźba poskutkowała. Wyglądało na to, że Bruslart wydał co do niej poważne polecenia. Myśl, że ma pozostać w tej piwnicy aż do jego powrotu, nie uśmiechała jej się, ale to pozostawiało choć odrobinę wytchnienia. Dla niej zaś najistotniejszą sprawą było zyskać na czasie. Może Talleyrand każe jej szukać? Na razie ważne było tylko jedno: kawaler Bruslart zabronił, by wyrządzono jej krzywdę. Zamierzała wykorzystać właściwie tę informację. Fanchon - Fleur - de - Lys natychmiast zresztą przyznała jej słuszność.

- Wyjdź, Requin! - rozkazała. Mężczyzna usłuchał zgrzytając zębami, podczas gdy Arkadiusz odwrócił się do ściany, Marianna zaś pośpiesznie, aczkolwiek nie bez żalu, zdjęła różowy płaszcz i suknię. Wkrótce baśniowa toaleta znalazła się w szponiastych łapach staruchy, natomiast udająca obojętność Marianna włożyła szeroką spódnicę, kaftan i grube wełniane pończochy, które jej przyniesiono, i otuliła się dużym czarnym szalem. Nie było to ani nowe, ani doskonale czyste, za to ciepłe i w gruncie rzeczy lepiej przystosowane do życia w kamieniołomach, gdzie jedyne umeblowanie stanowiły słoma i okruchy wapna. Zadowolona z łupu Fanchon szykowała się do powrotu na wyższe kondygnacje. Nim opuściła podziemie, zawołała: - Przyniesiemy jedzenie rano tobie i temu mułowi, co dotrzymuje ci towarzystwa! A propos, mój śliczny, ciągle nie mamy sobie nic do powiedzenia? Filomena się niecierpliwi, wiesz? - To niech się niecierpliwi. Ja jeszcze nie jestem gotów wejść do rodziny! - Zastanów się, mój chłopcze, zastanów się dobrze! Jeśli nie zdecydujesz się w ciągu tygodnia, Filomena może zostać wdową, zanim zdąży wyjść za mąż! Moja cierpliwość ma swoje granice! - Właśnie - odparł ze słodyczą Arkadiusz - a moja nie ma! Kiedy starucha i jej straż przyboczna zniknęli, nowy przyjaciel Marianny podszedł do niej i począł gromadzić wiązki słomy, by zrobić z nich wygodniejsze posłanie. - Powinna się pani położyć i spróbować zasnąć - powiedział uprzejmie. - Nie mam żadnego sposobu, by dowiedzieć się o godzinę, jako że to urocze stworzenie już dawno buchnęło mi zegarek, ale dzień zapewne niedługo wstanie. Oczywiście w ogóle tego nie zobaczymy, ale będziemy się mogli cieszyć całkowitym spokojem. Szynk „Pod Żelaznym Człowiekiem", który prowadzi Fanchon, jest pusty za dnia. Za to w nocy to ponure miejsce tętni dość intensywnym życiem. Proszę zasnąć, jest pani bardzo blada i ma podkrążone oczy. A poza tym nie ma pani teraz nic innego do roboty. Marianna skorzystała z zaimprowizowanego legowiska, jakie zaproponował jej współtowarzysz, on sam zaś dołożył do

kosza żarowego parę polan, których na szczęście spory zapas znajdował się w kącie. Zwinięta w kłębek w swoim szalu, patrzyła na niego z wdzięcznością. Przywrócił jej przecież odwagę, okazał przyjaźń, uspokoił ją, a przede wszystkim po prostu był tu! Dziewczyna nie śmiała nawet myśleć, czego by doświadczyła, gdyby musiała pozostać sama w głębi tych opuszczonych kamieniołomów, w ciemnościach, wydana na pastwę wszelkich zwidów rozpaczy i strachu. Mogła teraz odpocząć trochę, poszukać we śnie odpowiedzi na wszystkie te pytania, których chwilowo nie miała ochoty sobie postawić. Jak nie popadając w szaleństwo miała znaleźć odwagę, by przyznać się przed sobą, że zwyczajnie i po prostu pokochała człowieka, którego już od młodości nauczono ją bać się i nienawidzić ponad wszystko? Była wyczerpana. Umysł całkowicie odmówił jej posłuszeństwa. Należało spać, spać, by zdobyć lepsze rozeznanie w sytuacji. Nazajutrz zastanowi się, jak stąd uciec!

Orzeł i słowik

Grecja, Rzym i Kartagina szukają sprzymierzeńca Marianna obudziła się po źle przespanej i pełnej koszmarów nocy. Miała gorączkę i trzęsła się z zimna, mimo okrycia ze słomy, które sporządził dzielny Arkadiusz, niepokojąc się o nią. Bolało ją gardło i wkrótce zaczęła kaszleć. - Na pewno się pani przeziębiła! - powiedział troskliwie jej nowy przyjaciel. - Była pani przemarznięta, kiedy tu panią przynieśli! - Pani potrzebuje opieki! Kiedy pojawił się Requin, odpowiedzialny za ich wyżywienie, Arkadiusz zdecydowanie zażądał od niego ziół, koców i lekarstwa od kaszlu. - Nie otrzymałem takich rozkazów! - mruknął Requin. Jeżeli zachorowała, to już nie moja sprawa! - Na pewno jednak będziesz miał do czynienia z Fanchon, jeżeli coś złego przydarzy się tej młodej damie. A to z tej prostej przyczyny, że sama będzie musiała wytłumaczyć się kawalerowi. Jeżeli nie otrzymałeś rozkazów, to idź po nie! Powłócząc nogami, Requin oddalił się niechętnie i bez pośpiechu. Wrócił jednak o wiele szybciej, niosąc stertę starych koców, które rzucił szorstko na Mariannę. Następnie wyciągnął z kieszeni flakonik. - Lekarstwo - powiedział. - Prosiłem o napar z ziół! - Później! Znieruchomiał na chwilę i widać było, jak toczy ze sobą wewnętrzną walkę. Po czym wyciągnął z bluzy drugi flakon i z miną kogoś, kto rozstaje się z drogą mu rzeczą, podał go Arkadiuszowi. - Rum! - mruknął. Arkadiusz spojrzał na flakon, podnosząc go do światła, i wybuchnął śmiechem. - Brakuje! Pobrałeś już zaliczkę, co?! Nie powiem jednak nikomu, jeżeli przyniesiesz wszystko, o co cię proszę. - Dla mnie to ona może nawet umrzeć! - odrzekł z przekąsem. - To już mówiłeś! I nie interesuje mnie to! Teraz zjeżdżaj i rób o co cię proszę, albo poskarżę się Fanchon.

Jolival niemal z matczyną troskliwością podawał chorej lekarstwa, a następnie otulił ją kocami. Bezwolnie, zdana na łaskę losu, lecz ze łzami cisnącymi się do oczu, pozwalała mu sobą kierować. Tak rzadko bywała chora, że wobec nagłego osłabienia nie potrafiła wykazać cierpliwości i wytrzymałości. Wprost przeciwnie, ból jątrzył w niej chęć ucieczki i porzucenia piwnicy, która podobna była do grobowca. Nie chciała tu umrzeć, jak szczur w swojej norze. Rozpacz, która przygniatała ją w przeddzień, teraz zniknęła. Pozostał tylko przemożny instynkt przetrwania. Gorączka zdwajała pracę jej mózgu. Rozpaczliwie rozmyślała, z której strony mogłaby nadejść pomoc, gdyż, mimo że Bruslart nie przejawiał wobec niej żadnych morderczych zamierzeń, to jednak o wiele mniej pewna była Morvana. Na pewno nie pozwoliłby, aby uszła jego zemsty, nawet gdyby miał przez to narazić się kawalerowi. Chyba że uważałby się za wystarczająco pomszczonego, jeśli stara Fanchon, zgodnie ze swoją groźbą, zdołałaby sprowadzić Mariannę do roli podłej niewolnicy. Wprawdzie na razie Morvan oraz pozostali Rycerze Ciemności wyjechali wraz z Bruslartem, ale kiedyś wrócą, a wówczas któż może wiedzieć, czy Morvan nie zdoła przekonać kawalera, żeby ją zgładził? Baron de Saint - Hubert, który żywił dla Marianny tyle pogardy, był dla niego poważnym wsparciem. Podczas, kiedy ona marniałaby, uwięziona w podziemiach, oni mogliby spierać się z Bruslartem i w końcu złamać jego opór. Im dłużej Marianna o tym myślała, tym bardziej była przekonana, iż może tylko wybierać pomiędzy Sekwaną i domem Renelagh. Trzeba było uciekać zanim to nastąpi. Ale dokąd? - Proszę się tak nie zadręczać - przerwał jej nagle łagodny głos Jolivala. - Za dużo pani rozmyśla moja droga! Czy tak wszechmocny człowiek, któremu potrafiła się pani spodobać minionej nocy, nie każe pani poszukiwać? - Miałabym jakąś szansę, gdyby życzył sobie mnie widzieć tej nocy, ale nie ukrywał, iż zanim mnie poprosi do siebie minie parę dni, jeśli w ogóle o to poprosi. - Pani umniejsza swoją wartość! Jestem pewny, że on o pani myśli!

- Jest pan bardzo miły, przyjacielu. Chce mi pan dodać otuchy, ale nie mogę uwierzyć, że byłam dla niego czymś więcej niż chwilą przyjemności. Czyż nie ma żadnej innej kobiety w jego życiu? Słyszałam u księcia Benewentu, jak mówiono o pewnej polskiej hrabinie... - Walewska? Faktycznie, oszalała dla niego. Porzuciła wszystko, żeby podążać za nim, a ponieważ była w ciąży, zdecydował się dla niej odsunąć Józefinę. - Dobrze więc widzisz! - westchnęła ze smutkiem Marianna. - Ale Walewska wyjechała. Może nie tak dawno, jednak wyjechała. - Ponieważ on musi się ponownie ożenić, ona zaś nie chce cierpieć! Dlaczego miałabym być szczęśliwsza od niej?! Nazywano ją jego „polską żoną". Jest młoda, piękna, szlachetna, a jednak pozwolił jej odejść. Czego więcej mogłabym oczekiwać ponad tę jedną noc? Tym razem Arkadiusz de Jolival nie odpowiedział. Wie, że mam rację - pomyślała Marianna - ale nie chce mi jej przyznać. Obawia się, abym nie uległa zwątpieniu... Atak kaszlu przeszkodził w oddychaniu. Jolival zerwał się, aby podać jej lekarstwo, a następnie spróbował skłonić do przełknięcia zupy, którą przyniósł Requin. Marianna jednak nie była głodna. Sam zapach, prawdę mówiąc niezbyt apetyczny, wywoływał u niej nudności. - Chce mi się pić! - powiedziała. - Chce mi się tylko strasznie pić! Potrząsając z troską głową, podał jej do picia trochę wody, którą podgrzał lekko nad ogniem i otuliwszy ze wszystkich stron kocami usiadł u wezgłowia. Pogrążona w ciszy i w odrętwieniu spowodowanym gorączką Marianna pomyślała po raz pierwszy o Jasonie Beauforcie. Żałowała teraz, że odrzuciła jego propozycję. Olśniona blaskiem przyszłej kariery teatralnej nie chciała zrozumieć grożącego jej niebezpieczeństwa. Jason miał jednak rację: przepowiedziane zagrożenie urzeczywistniło się i... nie mógł już nic dla niej uczynić. Kiedy Bruslart powróci wraz ze swoją bandą, Amerykanin będzie już na pełnym morzu. Oczywiście, wspominał o swoim przyjacielu, amerykańskim konsulu w Nantes, niejakim Patersonie, ale dla więźniarki

kamieniołomów w Chaillot Nantes było równie dalekie jak Mars. Marianna zamknęła oczy usiłując nie myśleć o niczym, gdyż wzmagało to jej gorączkę, a przecież rozpaczliwie pragnęła wyzdrowieć. Długie, nie kończące się godziny! Dni i noce wymieszane do tego stopnia, że trudno je rozróżnić! Godziny składające się na dni albo na całe tygodnie! Czas płynął bardzo wolno. Dla Marianny były to następujące po sobie niespokojne i nerwowe chwile czuwania, ciężkiego snu przerywanego czasami koszmarem, sprawiającym, że zrywała się przerażona i zlana potem. Przez cały ten czas Arkadiusz, który, okazał się niezawodnym przyjacielem, troszczył się, aby zmusić chorą do jedzenia, do przełknięcia lekarstwa i naparu z ziół, o które nieustannie zabiegał u Requina. Raz na dzień przychodziła stara Fanchon, żeby sprawdzić, czy wszystko jest w porządku. W jej zachowaniu nie było ani troski, ani współczucia - niczego, poza zimnym wyrachowaniem handlarza, którego bydło mogłoby ulec zmarnowaniu. - Pilnuje pani jak ogrodnik swojej sałaty przed gradem! rzekł Arkadiusz, próbując się uśmiechnąć. Śmiech jego nie trwał długo. Przygnębiająca atmosfera podziemi dawała się we znaki. Przez resztę czasu żywienie więźniów należało do niezmiennie zgryźliwego i niedostępnego Requina. Marianna, nawet gdyby miała przy sobie pieniądze, nie zaryzykowałaby próby przekupstwa. Był on psem Fanchon Fleur - de - Lys i żadna kość nie mogła go skusić. Mimo wszystko powoli wracała do zdrowia. Ataki kaszlu stawały się coraz rzadsze, gorączka spadała, a zachrypły głos kobiety powoli nabierał barwy. Nadszedł w końcu dzień, kiedy Marianna mogła powiedzieć swojemu przyjacielowi: - Chyba czuję się lepiej... Ale bez pana z pewnością nie wyzdrowiałabym. - Pani jest taka młoda! Ja tylko pomogłem naturze! Równie dobrze wyszłaby pani z tego i beze mnie. Potrząsnęła przecząco głową, zastanowiła się chwilę i wyszeptała: - Nie, ponieważ, gdyby pana tu nie było, nie miałabym w ogóle ochoty żyć.

Po raz pierwszy od czasu porwania zapadła w prawdziwy głęboki sen, który lepiej uzdrawia niż jakiekolwiek lekarstwo. Śniło jej się, że czarny powóz unosi ją w stronę nierzeczywistego Butard, który lśnił jak wielka gwiazda przykryta roziskrzonym śniegiem, kiedy dziwny hałas sprawił, że zbudziła się ze strachem. Uniosła się szybko na posłaniu i spostrzegła, że Arkadiusz również nie śpi, tylko nasłuchuje. Ich spojrzenia skrzyżowały się w ciemności. - Co to może być? - szepnęła Marianna. - Chyba spadający kamień... O! Znowu słychać! To dobiega z głębi kamieniołomu. Korytarz przed grotą kończył się ślepo trochę dalej, co Jolival wytłumaczył już Mariannie. Teraz zaś słychać było odgłos stukania, a w chwilę później całkiem wyraźne, tłumione przekleństwo. Arkadiusz wstał pośpiesznie. Na korytarzu pojawił się drżący odblask świecy, który zbliżał się, oświetlając białe mury. Marianna, mimo osłabienia, podniosła się i podeszła do przyjaciela. Bez wątpienia ktoś się zbliżał! Ale kto mógł tutaj przyjść i którędy? - Ktoś chyba przebił mur - wyszeptał Jolival. - Skała wapienna poddaje się dosyć łatwo, jeżeli ma się dobre narzędzia. Pozostaje tylko pytanie... Nie dokończył. Światło przybliżało się. Dały się słyszeć lekkie, ostrożnie stawiane, ale pewne kroki. Blask na murze wciąż rósł i Marianna, mimo woli, przylgnęła do Arkadiusza. Nagle musiała powstrzymać okrzyk zdumienia. Nawet przy deformującym świetle świecy rozpoznała rudą czuprynę i rysy Gracchusa Hannibala Pioche'a - posłańca, który zwrócił jej uwagę na obecność czarnego powozu. Wyrwało jej się westchnienie ulgi. - To przyjaciel! - powiedziała Jolivalowi. Zresztą Gracchus Hannibal odnalazł już kratę słabo oświetlaną przez żarzący się piecyk. Zbliżył się i jego niespokojną twarz rozjaśnił szeroki uśmiech. - Wreszcie panią odnalazłem, panno Marianno! Może pani być pewna, że sprawiła mi niezły kłopot. - Dlaczego? Czy pan mnie szukał? Jak pan zauważył, że zniknęłam?

Rodziła się w niej nadzieja. Jeżeli niepozorny Gracchus żywił podejrzenia, to człowiek tak wybitny jak Talleyrand nie mógł ich nie mieć. - To proste! Czarny powóz pilnował pani, a ja pilnowałem czarnego powozu. Przynajmniej za dnia, ponieważ w nocy na ogół śpię! - Do licha! - przerwał Arkadiusz - ma pan zdrowe nogi, żeby gonić powóz... - W Paryżu nigdy nie da się jechać zbyt szybko szczególnie, jeśli się za kimś podąża! A poza tym, rzeczywiście mam zdrowe nogi. Ale o czym to ja mówiłem? Ach tak... Tydzień temu, kiedy szedłem rano śledzić powóz, już go nie znalazłem. Nie widziałem również, żeby pani wychodziła. To wydało mi się dziwne. Postarałem się zatem nawiązać rozmowę z Jorisem, portierem pałacu Talleyranda. Zamiotłem śnieg z jego chodnika i pogadaliśmy. Wróciłem później, żeby mu pomóc, zabierając ze sobą butelkę, a to wystarczy, aby rozwiązać język uczciwemu człowiekowi. W ciągu dwóch dni stałem się dla niego jak najbliższy krewny! Powiedział mi, że pewnej nocy wyszła pani z księciem i już nie wróciła. W domu mówiono nawet po cichu, że ważna osobistość zainteresowała się panią. Ale niepokoił mnie brak tego powozu... Tym bardziej że wiedziałem, w jakiej wozowni go stawiano i wielokrotnie widziałem człowieka, który udawał się nim do kabaretu „l' Homme - de - Fer". To wszystko nie kleiło się dobrze z opowiadaniem o ważnej osobistości. Zacząłem więc własne małe śledztwo. - Ale jakim sposobem pan tutaj dotarł? - spytała Marianna pełna podziwu dla sprytu młodego człowieka. Gracchus Hannibal zaśmiał się. - Nie od dzisiaj znam stare kamieniołomy. Nieraz, jako mały chłopak bawiłem się tutaj z przyjaciółmi, zanim ludzie z ,,l' Homme - de - Fer" zagrodzili ten korytarz, który łączy się ze starą kryptą Nawiedzenia. Podczas Wielkiego Terroru służył on jako schronienie niejednemu podejrzanemu, podobnie zresztą jak kamieniołomy Montmartre'u. Znam je wszystkie jak własną kieszeń!

- Jesteśmy w ślepym korytarzu - wtrącił Jolival. - Jak pan tutaj wszedł, nie przechodząc przez kryptę? Wydawało mi się, iż słyszałem jak spowodował pan kamienną lawinę. - Coś w tym rodzaju. Korytarze, poza tym ślepym zakończeniem, rozciągają się dosyć daleko, ale wielki prawobrzeżny kanał, z którym są one połączone, wpada do Sekwany bardzo blisko stąd. Poza tym ich konstrukcja nie jest znów aż tak idealna. Gdzieniegdzie można znaleźć pęknięcia i właśnie wczorajszej nocy usłyszałem jakieś głosy. Nietrudno więc było wywnioskować, że trzeba szukać w tej okolicy. Wróciłem tu z potrzebnymi narzędziami... i oto jestem! Odczuwam wielką ulgę, widząc panią wciąż żywą, panno Marianno! Nie będę ukrywał, że już w to nie wierzyłem. - Dlaczego? Zna pan tych ludzi? Gracchus wzruszył ramionami i spojrzał na Mariannę ze szczerym politowaniem. - Czy ta stara ma znak lilii? Moja panno! Kto by go nie znał w Paryżu! I kto by się go nie obawiał! Myślę, że boi się go nawet obywatel Fouche! W każdym razie, trzeba by nieźle zapłacić jego szpiegom, aby chcieli się włóczyć po ulicach Bonshommes po zachodzie słońca! Nikt też nie będzie niepotrzebnie ryzykował kręcąc się w okolicy „l' Homme - de - Fer" czy bliźniaczego ,,l' EpiScie" przy bulwarze Tempie. Wszyscy, którzy tego próbowali, zniknęli i nie wiadomo co się z nimi stało. Dodam, że obydwa kabarety należą do Desormeaux. Ach! To osobistość! Jest to swego rodzaju królowa półświatka! Zafascynowana Marianna słuchała chłopca z nie ukrywanym zainteresowaniem, ale Jolival objawiał oznaki zniecierpliwienia. W końcu odezwał się: - To wszystko pięknie, mój chłopcze, ale wyobrażam sobie, że nie pokonałeś całej tej drogi tylko po to, żeby wygłaszać panegiryk na temat Fanchon. Może lepiej byłoby gdybyś pomógł nam się stąd wydostać! Mam nadzieję, że dziura, którą całkiem sprytnie zrobiłeś umożliwi wyjście młodej damie? - Dziura? Tak - powiedział Gracchus. - Ale jak ja was wyciągnę zza tej kraty? To nie byle jakie druciki! Spójrzcie na te pręty, grube jak ramiona dziecka!

- Słuchaj mój chłopcze, jeżeli nie pohamujesz swojego entuzjazmu na temat tego więzienia i naszych dozorców, wyciągnę zaraz moje męskie ramiona przez te „dziecięce ramiona" i rozkwaszę ci nos! Nie widzisz, że ta panna źle się czuje i że trzeba ją jak najprędzej stąd wyciągnąć?! - Och, nie trzeba go przynaglać! - poprosiła Marianna. Jestem przekonana, że szuka jakiegoś sposobu. - Po cóż zadawałbym sobie tyle trudu, gdyby nie o to właśnie chodziło? - odrzekł oschle Gracchus Hannibal. - Tylko że tej nocy nic się nie da już zrobić. Jest za późno! Niby nie ma wiele do zrobienia, ale na pewno jest już około piątej. Poza tym muszę iść po specjalne narzędzia. Dobry pilnik... Chyba że spróbowalibyśmy wyrwać jeden lub dwa pręty... - ...albo wyrwać cały kawał muru! - odrzekł szyderczo Arkadiusz. - Mam wrażenie, że nie jesteś zbyt dobrym ślusarzem. Znajdź mi dobre narzędzia ślusarskie i wróć, jeżeli możesz, jutro po zapadnięciu nocy. Masz rację, dzisiaj już jest za późno. Marianna z trudem ukryła rozczarowanie. Kiedy pojawił się ów młodzieniec sądziła, że wolność jest w zasięgu ręki. Tymczasem trzeba było zaczekać cały długi dzień. Gracchus Hannibal podrapał się w głowę pod niebieskim kaszkietem. - Ślusarskie narzędzia? - powiedział. - Tak, to można by załatwić... tylko gdzie? - Proszę posłuchać - powiedziała nagle Marianna, której zaświtała pewna myśl. - Jeżeli potrzebuje pan pomocy, to znam, być może, kogoś, kto mógłby to uczynić... jeżeli oczywiście jest on jeszcze w Paryżu. - Niech pani powie kto. - Proszę iść do hotelu „Empire". Tam spytać o pana Jasona Beauforta. Jest Amerykaninem. Zapamięta pan? Jason Beaufort. - Chwileczkę! - powiedział młodzieniec, wyciągając z kaszkietu kawałek papieru i ołówek. - Zapiszę sobie. I co mam mu powiedzieć? - Że przysyła pana Marianna... i że potrzebuje pomocy! Następnie powie mu pan gdzie jestem. - A jeżeli go tam nie będzie?

- Wówczas niech pan nikomu nic nie mówi - powiedziała ze smutkiem. - Wróci pan po prostu tutaj, by mnie poinformować. - Nie chce pani, abym zawiadomił kogoś z ulicy Varenne? - Nie! Nie w tej chwili! Zobaczymy czy pan Beaufort jest na miejscu. Marianna nie potrafiłaby powiedzieć, co skłoniło ją, aby wezwać na pomoc Beauforta. Mimo że okrutnie ją zranił i że wciąż się go obawiała, to jednak stanowił jej jedyną szansę ucieczki, na dobre tym razem, od wszystkiego, co spadło na nią od chwili, gdy na swoje nieszczęście poślubiła Francisa Cranmere'a. Tylko przy Beauforcie słowo „ucieczka" nabierało pełnego znaczenia. Gdyby udało jej się uciec razem z nim, wszystkie łańcuchy, którymi ją opleciono, opadłyby w momencie, kiedy statek opuściłby francuskie wybrzeże. Nie byłoby już Fouchego ani raportów; koniec z Talleyrandem, jego zbyt subtelnymi kombinacjami, nazbyt genialnymi pomysłami i zbyt miękką polityką. Ale przede wszystkim oddzieliłaby się nieprzekraczalną barierą oceanu od człowieka, którego nie mogła przestać kochać. Mogłaby poświęcić swoje życie Charlesowi Denisowi, ale na cóż była potrzebna Napoleonowi I, cesarzowi Francuzów, miłość kobiety takiej jak ona? Zapomniałby o niej po tygodniu, a może wcześniej, jeżeli oczywiście już tego nie uczynił. Czyż wszystkie jego myśli nie zwracały się w stronę austriackiej arcyksiężniczki, którą zamierzał poślubić? Lepiej wyjechać, nie starając się go zobaczyć, aby znów nie ulec pokusie! Potem zaś, daleko, spróbować się wyleczyć! Aby dodać sobie odwagi, pomyślała, że przyjmie pomoc Beauforta tylko w takiej mierze, w jakiej będzie to konieczne, i że spróbuje znów śpiewać. Powinny być w tym dalekim kraju jakieś teatry i sale koncertowe. - Chce pani wyjechać do Ameryki? - usłyszała blisko siebie łagodny głos Jolivala. Wracając w ten sposób do rzeczywistości, Marianna zauważyła, że Gracchusa Hannibala już nie ma. Z głębi korytarza słychać było tylko odgłos poruszanych kamieni. Młodzieniec musiał zasłaniać zrobioną wcześniej dziurę. - Myślę, że to najlepsze, co mogłabym uczynić.

- Być może. Nie chce więc pani więcej go widzieć? - Nie. Tak będzie dla mnie lepiej. Za żadną cenę nie mogę go ponownie zobaczyć! - Dlaczego? Zwięzłość pytania zdziwiła Mariannę. Zmuszona do równie prostej odpowiedzi, do podania prawdziwej przyczyny chęci ucieczki, jej świadomość wyostrzyła się nagle. - Ponieważ się boję - wyszeptała. - Boi się pani - dokończył spokojnie Jolival - przyznać, że kocha równie mocno Napoleona, jak Charlesa Denisa, a może nawet mocniej. Cokolwiek pani myśli, wydaje mi się, że aureola sławy nie szkodzi nigdy ukochanej osobie... nawet jeżeli nie dzieli się poglądów w sprawach polityki. Uważa pani, że łatwiej o nim zapomni, jeżeli rozdzieli was ocean? - Mam nadzieję! Ktoś, już nie wiem kto, powiedział kiedyś, że największym zwycięstwem w miłości jest ucieczka. Arkadiusz de Jolival zaśmiał się z całego serca. - Nie musi pani szukać, kto to powiedział: to właśnie on! Napoleon bardzo wierzy w sens ucieczki w miłości. Pozostaje jednak sprawdzić, czy zasada ta jest prawdziwa. Mogę powiedzieć, w każdym razie, że on jej nigdy nie praktykował. - Ja jednak ucieknę! Niech mnie pan zrozumie Arkadiuszu, gdybym została, cierpiałabym zbyt wiele. Przecież wkrótce musi się ożenić. - I cóż z tego! To przecież małżeństwo formalne, małżeństwo dynastyczne. Taki związek nigdy nie przeszkodził mężczyźnie podtrzymać prawdziwej miłości. - Ale ja nie jestem jego prawdziwą miłością! Jestem tylko epizodem w jego życiu. Jak może pan tego nie rozumieć! - Gdyby nawet! Z jego pomocą mogłaby pani w ciągu kilku dni spełnić swoje marzenie, by być wielką śpiewaczką. Pani zaś woli jechać, jak szalony Krzysztof Kolumb, aby odkryć Amerykę. Być może jest to równie dobre, ale niech pani zapamięta: nawet z drugiej strony kuli ziemskiej nie uda się pani zapomnieć cesarza. - Cesarz... Po raz pierwszy uderzył ją dźwięk tego tytułu. Mężczyzna, którego kochała, nosił najważniejszą koronę. Od czasów

Aleksandra i Cezara jest on największym wodzem wszystkich czasów. Przed nim chyliły czoło prawie wszystkie ludy Europy. Niemalże bawiąc się, odnosił zwycięstwo za zwycięstwem, podbił niezmierzone ziemie. Niemalże bawiąc się... podbił jej serce, przytłaczając zbyt wielką, jak na jej, romantyczną duszyczkę, miłością, która nawet nie miała skrzydeł legendy, aby pomóc jej udźwignąć ciężar historii. Zapytała głuchym głosem: - Dlaczego myśli pan, że nie zapomnę? Jolival przeciągnął się z głębokim westchnieniem i usadowił się na słomie. Ziewnął szeroko, po czym spokojnie odrzekł: - Ponieważ to jest niemożliwe! Ja już próbowałem. Mijające godziny były dla Marianny cięższe niż jakiekolwiek inne w jej życiu. Brak zegara dawał się odczuć z całym okrucieństwem. Ponieważ nie mogła mierzyć upływającego czasu, wydawał jej się on nieskończony. Jolival próbował dowiedzieć się godziny od Requina, kiedy ten przyniósł jedyny posiłek, ale za całą odpowiedź usłyszał: - A co to ma do rzeczy? Trzeba więc było zdać się na przybliżone określenie. Aby uspokoić zdenerwowaną towarzyszkę, Jolival zauważył, że zimą noc zapada wcześnie. Nic jednak ani nikt nie mógł zmniejszyć napięcia dziewczyny. Pomiędzy nią a wolnością było tyle przeszkód! Poza tym czy Beaufort będzie jeszcze w Paryżu? Czy młody posłaniec zdoła powrócić, czy też przerażony trudnościami zadania porzuci po prostu swój zamysł? Gmatwanina rozpaczliwych przypuszczeń przechodziła przed oczami rozpalonej gorączką Marianny. Chwilami, wydawało jej się, że przybycie Gracchusa Hannibala Pioche'a było tylko snem. Bez Jolivala, który zachowywał niewzruszony spokój, nie mogłaby utrzymać na wodzy nerwów. Jednakże wydawał jej się tak spokojny i powściągliwy, iż prawie drażniący. Marianna wolałaby, żeby dzielił z nią niepokój i niejasne domysły, zamiast oczekiwać spokojnie nadchodzących wydarzeń. Co prawda, poza niemiłym małżeństwem nic mu nie groziło. Marianna, po raz setny już, zaczęła przemierzać więzienie, kiedy cichy głos Arkadiusza zatrzymał ją w bezruchu.

- Ktoś idzie! - powiedział. - Nasz rudy wybawca nie powinien być daleko. Jeżeli moje obliczenia są dobre, to jest już około dziewiątej wieczór. Rzeczywiście, ktoś się zbliżał, jednak nie od strony ślepego korytarza. Nagle przed oczami Marianny pojawił się Morvan. Owinięty wielkim, czarnym płaszczem, na którym błyszczały krople wody, ukazywał nie zakrytą maską okaleczoną twarz. Widząc go wynurzającego się z ciemności, Marianna nie mogła powstrzymać okrzyku przerażenia. Był w nim strach, by Morvan nie usłyszał uderzeń oskarda Gracchusa, pracującego przy odsuwaniu kamieni. Gdyby ów młodzieniec zjawił się w tej chwili, byłby niechybnie zgubiony. Rycerze Ciemności nie zawahaliby się przed zgładzeniem chłopca, w którym widzieliby tylko szpiega, to znaczy niebezpieczeństwo. Marianna poszukała spojrzeniem Jolivala, którego oczy wyrażały, jakby odbicie jego myśli. Stał już w pobliżu kraty i tonem zbyt wysokim, jak na jego normalny głos, wykrzykiwał: - No proszę, mamy odwiedziny! Bynajmniej nie oczekiwaliśmy takiego zaszczytu! Marianna wnet zrozumiała, że mówiąc tak głośno, ma nadzieję, iż będzie usłyszany przez Gracchusa - jeżeli ten jest już po drugiej stronie muru - i ostrzeże go w ten sposób. Tym razem ona przemówiła pełnym głosem: - Te odwiedziny nie sprawiają nam najmniejszej przyjemności. Co pana tu sprowadza panie rabusiu rozbitków? Nieprzyjemny uśmiech wykrzywił okaleczoną twarz Morvana. - Chciałem zobaczyć, jak się miewasz, ślicznotko. Prawdę mówiąc, nie przestałem o pani myśleć ani... mówić, od chwili kiedy byliśmy zmuszeni do tak nagłego wyjazdu. Myślę, że musiało panią swędzić ucho, gdyż kawaler, baron i ja wiele rozmawialiśmy o pani. - Nie mam pojęcia o czym rozmawialiście i nie zależy mi na tym, by się dowiedzieć, a już szczególnie od pana. Kawaler de Bruslart z pewnością powtórzy mi treść waszych rozmów, bez ryzyka ich zniekształcenia! Morvan cofnął się o krok, a jego twarz przebiegł grymas.

- Nie musi pani tak krzyczeć! Nie jestem głuchy! Zaraz pękną mi bębenki w uszach! - Przykro mi - odrzekła Marianna, nie ściszając głosu Jestem jeszcze chora i mogę wydobyć z siebie głos tylko krzycząc. - Proszę więc sobie krzyczeć tak długo, jak długo będzie pani miała ochotę, bo wkrótce zakrzyknie pani innym tonem. Nasza podróż okazała się bardzo korzystna. Drogi kawaler, dla którego piękna kobieta jest zawsze pociągająca, okazywał pani łagodność zupełnie nie na miejscu. Ma on czułe serce i wrażliwą duszę, w której stare rycerskie zasady są dziwnie zakorzenione. Na szczęście miałem dużo czasu, aby przedstawić mu parę szczegółów, dotyczących pani, i wydaje mi się, że zmieniły one jego decyzję. Marianna poczuła, jak serce jej zadrżało. Stało się właśnie to, czego się obawiała. Morvan nastawił kawalera przeciwko niej. Teraz zaś przyszedł tutaj, aby z satysfakcją oznajmić jej bliską śmierć. Za nic jednak w świecie nie ujawniłaby przed tym człowiekiem strachu, który zżerał jej wnętrzności. Wzruszając obojętnie ramionami, odwróciła się. - Gratuluję, jeżeli udało się panu przekonać kawalera de Bruslart, aby zaprzeczył swym zasadom, by zabić z zimną krwią bezbronną kobietę. Powinien pan zająć się robieniem kariery w dyplomacji. Byłoby to o wiele godniejsze zajęcie od tego, które pan wybrał... być może jednak nie przynoszące takich zysków. Morvan, dotknięty do żywego, drgnął z wściekłości, jakby chciał rzucić się na kratę, ale w tejże chwili opanował się. Uśmiechając się okrutnie, wycedził przez zęby: - Kto tu mówi o zabójstwie? Ta zasada jest jedną z tych, których Bruslart nie łamie, co nie znaczy wcale, że uniknie pani zasłużonej kary. Udało mi się go przekonać, żeby powierzył panią naszej drogiej Fanchon, która jest panią bardziej zainteresowana, niż można by przypuszczać. Zapewni pani zatrudnienie leżące w zasięgu pani możliwości i... będzie potrafiła okazać wdzięczność człowiekowi, który zrezygnował z własnej zemsty i korzyści na jej rzecz!

- Jestem pełna podziwu - odrzekła Marianna - dla skrupułów kawalera, który oszczędza życie kobiety, aby okryć ją niesławą w najpodlejszy sposób! - Niesława! Co za słowo w pani ustach! Bynajmniej, kawaler nie okazywał żadnych skrupułów, kiedy opowiadałem mu o pani wyczynach w mojej stodole, z tym napoleońskim szpiegiem, którego podała pani za swojego sługę. Albo też wtedy, kiedy znalazłem panią na plaży nagą, pomiędzy dwoma z moich ludzi, których zamierzała pani uwieść. Zresztą wkrótce potem zamordowała pani jednego z nich... Nie, po takim opowiadaniu, pełnym wiarygodnych szczegółów, kawaler nie wahał się ani trochę. Tym bardziej iż ma nadzieję zostać pierwszym z pani klientów. Marianna, oniemiała z przerażenia. Wobec takiego okrucieństwa i fałszu nie znalazła odpowiedzi. Tak wielki odczuwała niesmak, że zapomniała o niebezpieczeństwie, na jakie narażał się młody posłaniec. Jednak Arkadiusz de Jolival przerwał milczenie. - Wydaje mi się drogi panie, że już wystarczy! - rzekł targając nerwowo swoje rzadkie wąsy. - Wypełnił pan doskonale swoje parszywe zadanie, a teraz proszę zostawić pannę w spokoju. Nie mam pojęcia, ile warte są skrupuły jakiegoś Bruslarta, który bierze za prawdę podłe opowiadania zwykłego grabieżcy, ale zaraz mogę powiedzieć coś panu o jego własnych wyczynach. Jest pan wyjątkowym nędznikiem! Morvan strasznie zbladł. Marianna zauważyła, jak zacisnął szczęki. Zamierzał właśnie odpowiedzieć, kiedy z głębi sąsiedniej krypty rozległ się głos kawalera: - Hej tam! Kerivoas! Chodź tutaj i zostaw więźniów w spokoju. Załatwimy tę sprawę po powrocie. Teraz mamy coś ważniejszego do zrobienia. Na ścianach pojawił się w istocie drgający odblask pochodni. Słychać było odgłos rozmów dochodzących z pobliża. Morvan, który być może rzuciłby się na kraty, zatrzymał się w tym momencie. Odwrócił się wzruszając ramionami. - Wrócę później, żeby obciąć ci twoje duże uszy, drogi panie! Bądź spokojny, nie stracisz niczego czekając trochę.

Kiedy oddalał się, aby dołączyć do pozostałych, Marianna, zniechęcona, usiadła na powrót na słomie, oplatając kolana ramionami, przykrytymi długimi rozpuszczonymi włosami spływającymi z jej głowy. - To koniec! - powiedziała cicho. - Jesteśmy zgubieni. Jeżeli ten nieszczęsny młodzieniec przyjdzie teraz, będzie zgubiony razem z nami. - Trochę cierpliwości. Krzyczeliśmy dosyć głośno, żeby miał się na baczności. Być może czeka tam, za murem. - Czeka na co? Nie będzie nawet mógł się do nas zbliżyć! Spiskowcy ulokowali się w sąsiedniej krypcie, nie wiadomo na jak długo. Ich głosy dochodzą aż do nas! - Pst! Niech pani słucha! - nakazał Jolival. Podszedł do kraty, jak najbliżej krypty, z której dochodziły głosy i tam się usadowił. - Naradzają się! - wyszeptał. - Czy pan coś rozumie? Skinął głową na znak potwierdzenia i ze znaczącym uśmiechem wskazał na swoje duże uszy. Marianna zamilkła, zadowalając się obserwowaniem ruchliwej fizjonomii swojego towarzysza, która stopniowo przybierała wyraz powagi, potem zaś niepokoju. Słyszała jeden z głosów, który mogła rozpoznać, mimo że dochodził do niej przytłumiony - był to głos Bruslarta. Niestety, nie rozpoznawała słów. Mówił przywódca konspiratorów. Wyglądało to na jakieś przemówienie. Od czasu do czasu inny głos mu przerywał, ale zaraz potem Bruslart ciągnął dalej. Z każdą chwilą twarz Jolivala zamieniała się w tragiczną maskę. Zaniepokojona Marianna, dotknęła jego ramienia i wyszeptała: - Co się dzieje? Sprawia pan, że zaczynam się bać! Rozmawiają o nas, nieprawdaż? Pokręcił głową przecząco, potem wyszeptał pośpiesznie: - Nie... Nawet puszczą panią wolno! Trochę cierpliwości. Zaczął znów nasłuchiwać, ale narada już się skończyła. Z głębi dobiegły odgłosy kroków i przesuwanych taboretów. Wszystkie głosy wymieszały się we wspólnej rozmowie, po czym dał się wyróżnić dominujący ton Bruslarta:

Na koń, panowie! - rozkazał. - Bóg i król! Tej nocy wreszcie szczęście nam sprzyja! Tym razem nie było wątpliwości - odchodzili. Odgłos kroków oddalał się, głosy cichły, a odblask pochodni zniknął ze ścian. Po kilku minutach Mariannę i Arkadiusza otoczyła znów przytłaczająca cisza i półmrok podziemi. Jolival oddalił się od kraty i podszedł do piecyka. Marianna z trudem odnalazła jego spojrzenie. - Słyszał pan, o czym mówili? - zapytała. Skinął głową na znak potwierdzenia, ale nie wyrzekł ani słowa. Wyglądał na głęboko zamyślonego. Jednak Marianna odczuwała zbytni niepokój, żeby nie przerywać panującej ciszy. - Dokąd jadą? - zapytała zdenerwowana. - Dlaczego szczęście ma im dopisać tej nocy? - Co zamierzają zrobić? Jolival spojrzał na nią wreszcie. Jego mysia twarz, zazwyczaj tak pogodna, wydawała się pogrążona w żałobnych myślach. Zawahał się chwilę, lecz kiedy Marianna uczepiła się nerwowo jego ramienia, odrzekł w końcu: - Wahałem się, czy powiedzieć to pani, ale niezależnie od tego, czy im się powiedzie czy nie, dowiedziałaby się pani wszystkiego. Za pośrednictwem jednego z ich szpiegów znajdujących się w pałacu, dowiedzieli się, że cesarz uda się dziś wieczorem do Malmaison. Eks - cesarzowa źle się czuje. Ponadto dowiedziała się, że arcyksiężniczka austriacka została ostatecznie wybrana na małżonkę cesarza, i trudno jej się z tym pogodzić. Decyzja wyjazdu została powzięta niespełna godzinę temu. - I co dalej? - spytała Marianna, której wydało się, że jej serce przestało na chwilę bić, gdy usłyszała słowo „cesarz", aby następnie ścisnąć się boleśnie na wieść o bliskim ślubie. - Co dalej? Powrócą do starego projektu Cadoudala i Hyde de Neuville'a, projektu, którego od czasu konsulatu Bruslarta nigdy nie udało się zrealizować: zastawić pułapkę na Napoleona, kiedy późną porą opuści Malmaison, zatrzymać jego powóz, opanować straż, porwać i w końcu... - ...zabić! - wykrzyknęła Marianna. - Bruslart nie ma takiego zamiaru. Chce tylko porwać cesarza, przeprawić go przez cieśninę i związanego dostarczyć

do Anglii, chyba że zgodziłby się z nim pojedynkować. Pojedynek z Napoleonem był zawsze wielkim marzeniem kawalera! - On jest szalony! - Nie. Jest na swój sposób prawym rycerzem. Uznaje tylko lojalną walkę, i można powiedzieć, że stał się spiskowcem jedynie z konieczności, ponieważ nie było już królewskiej armii. Ale Bruslart może w tym pojedynku zginąć albo jeżeli do niego nie dojdzie, pozostali zaprzysiężeni mogą wymusić na nim zmianę zdania. Tym razem stawka jest bardzo wysoka i wiem, że są ludzie - w tym pani przyjaciel Morvan - którzy za wszelką cenę żądają głowy Napoleona. - Ale dlaczego? Twarz Jolivala przebiegł drwiący uśmieszek. - To proste. Najbogatszy z wielkich panów Hiszpanii, hrabia de Medina - Coeli, przeznacza połowę swojej ogromnej fortuny dla tego, kto zabije Napoleona i dostarczy mu dowód jego śmierci. Cisza, która nastąpiła po tych słowach, pozwoliła Mariannie zdać sobie sprawę z jej napięcia. Serce w niej zamierało. Drżała na całym ciele, ale mimo to zmusiła się, by zachować zimną krew. - Dlaczego powiedzieli, że szczęście im sprzyja? - Ponieważ decyzja o wyjeździe zapadła bardzo szybko. Żeby nie zwrócić na siebie uwagi, będzie mu towarzyszyła tylko niewielka eskorta. Tej nocy zaś sprzysiężeni liczyć będą co najmniej dwudziestu pięciu ludzi! - A Fouche? Fouche, który wie o wszystkim, który wszystko widzi? Czy nie może udaremnić tego spisku, tak jak udaremnił już inne? - Fouche będzie zaskoczony szybkością wydarzeń. A poza tym trzeba przyznać, że jego czujność wydaje się maleć od pewnego czasu. Świadomie zresztą, gdyż ten człowiek nie czyni niczego bez powodu. Moje drogie dziecko... jest całkiem możliwe, że wkrótce będziemy dzielili więzienie z Jego Wysokością cesarzem i królem, co napełniałoby mnie jednocześnie najgłębszą radością i najboleśniejszym smutkiem.

Marianna odważnie odrzuciła bolesną i miłą zarazem wizję, w której jej ukochany, związany, znalazłby się przy niej, uwięzionej w podziemiach. - Ależ trzeba temu przeszkodzić! Trzeba! Znam Morvana on nie dopuści, by Bruslart go tu przyprowadził. Nocą, w czasie walki, bardzo łatwo oddać strzał. Mój Boże! Pragnę mu pomóc! Nie mogę pozwolić, aby zamordowali go w ten sposób! Ci nędznicy go zabiją! Mówię panu, że oni go zabiją! W ślepym rozpędzie rzuciła się na kratę, którą uchwyciła całymi rękami, próbując nią wstrząsnąć - ta jednak nawet nie drgnęła. Jej palce poraniły się na ogromnych zardzewiałych prętach, lecz Marianna nie czuła bólu i niemal przestała odczuwać, że jest w więzieniu. Przed jej oczami rozciągała się pokryta śniegiem droga, a na niej zatrzymany nocą powóz, być może przewrócony, konie szarpiące się w rękach zamaskowanych ludzi, leżące na czerwonym już śniegu ciała, bezbronny człowiek w rękach spiskowców i Mor - van, który szyderczo uśmiechając się przyciska pistolet do jego skroni mężczyzny, którego kochała... - Nie chcę! - wykrzyknęła nieprzytomnie, opierając się ze wszystkich sił Jolivalovi, próbującemu odciągnąć ją od kraty, o którą się raniła. - Nie chcę, żeby go zabili! Ja go kocham! Kocham Napoleona! Po raz pierwszy, w całym swoim zagubieniu, ośmielała się wykrzyknąć na głos imię, które nawiedzało ją od kiedy poznała prawdę, i które powtarzała po cichu majacząc w gorączce. Aby zmusić ją do milczenia, Arkadiusz musiał zatkać jej usta i z najwyższym wysiłkiem oderwać od kraty. - Postawi pani na nogi całe to siedlisko szczurów! Zapomniała pani, że czekamy na kogoś? W istocie. Zapomniała o Gracchusie Hannibalu Pioche'u! Kiedy atak nerwowy minął, Marianna osunęła się na ziemię i chowając głowę w ramionach rozpłakała się. - Na pewno już nie przyjdzie. Usłyszał chyba tych ludzi i zrozumiał, że tej nocy będzie to niemożliwe. Jeżeli w ogóle przyszedł...

- Dlaczego miałby nie przyjść? - odparł szorstko Jolival. Wierzę w tego chłopaka! Ma oczy, które nie oszukują. Zrobi wszystko, żeby panią stąd wyciągnąć. - Być może. Ale na dzisiaj to już skończone, skończone... Już nie przyjdzie. A spiskowcy galopują teraz w stronę Malmaison. Mój Boże! Marianna zakryła rękami uszy i zamknęła oczy, jakby po to, aby nie słyszeć galopu koni, który rozbrzmiewał w jej głowie. Nigdy jeszcze tak nie pragnęła swojego unicestwienia, jak właśnie w tej chwili. Nie widziała oczywiście Arkadiusza, który nagle zbliżył się do kraty, podczas gdy z głębi podziemi dochodziły odgłosy spadających kamieni. Równie szybko znalazł się przy Mariannie, którą złapał za ramiona i potrząsnął bezceremonialnie. - Proszę słuchać! Niech pani słucha! Idzie!... Odsłania dziurę w murze. Marianna znieruchomiała. Z rozbieganymi oczami, uczepiona ręki Arkadiusza, nasłuchiwała. Rzeczywiście, ktoś nadchodził od strony ślepego korytarza. Powstrzymując oddech, śledziła zbliżanie się młodzieńca. Przez chwilę ktoś biegł, a potem z ciemności wyskoczył Gracchus Hannibal. Drugi, o wiele wyższy mężczyzna podążał tuż za nim. W chwilę później smukła sylwetka Jasona Beauforta ukazała się za kratą. Mariannie wyrwał się okrzyk radości. - To pan! Dzięki Bogu, że pan przyszedł! Jednak pan nie wyjechał! Jego niebieskie oczy i smagła twarz jaśniały uśmiechem. Marianna poczuła ciepło rąk Amerykanina, rozgrzewających jej zmarznięte dłonie, których dosięgnął poprzez kratę i trzymał w serdecznym uścisku. - Zgadła pani! - odpowiedział radośnie. - Wyjeżdżam dopiero jutro, ale żadna siła nie przeszkodziłaby mi w wyciągnięciu pani z tych nowych tarapatów, w jakie pani się wpakowała, głuptasie! Proszę, niech pani już nie płacze. Wkrótce panią stąd wyciągniemy. Zastanówmy się - powiedział, w stronę Gracchusa Hannibala, który zaopatrzony w dłuższy od niego brzeszczot, zabierał się do piłowania jednego z prętów,

tłumacząc pomagającemu mu Arkadiuszowi, iż musieli zaczekać do chwili odejścia spiskowców. - Byłem na górze, podczas gdy pan Beaufort był na dole. - Szybko! - powiedziała błagalnie Marianna. - Musimy szybko się stąd wydostać! Albo raczej... Przyszło jej na myśl coś innego. Cóż znaczyłoby jej życie, gdyby Napoleon został zabity? - Zostawcie nas tutaj i biegnijcie go uprzedzić! - Kogo?! - wykrzyknął zdumiony Beaufort. - Jest pani bardziej szalona niż myślałem! Proszę pozwolić nam działać. - Nie, proszę mnie posłuchać... To zbyt ważne! W kilku urywanych zdaniach wytłumaczyła mu, co się wydarzyło, i na jak śmiertelne niebezpieczeństwo narażony był cesarz. Nie przestając pracować, słuchał jej ze zmarszczonymi brwiami, a kiedy skończyła, rzucił na ziemię pilnik i wzruszył ramionami: - W żadnym wypadku nie wyjdę stąd bez pani! Podziwiam Napoleona, ale nie pozostawię pani ani chwili dłużej w rękach tych dzikusów! Tym bardziej jeżeli wrócą z niczym. Nie ruszymy się stąd, chłopcze - dorzucił pod adresem Gracchusa Hannibala, który podnosił już pilnik. Następnie, spoglądając tym razem na Arkadiusza, powiedział nagle: - Czy słychać pana tam na górze, jeżeli pan krzyczy? - Tak... już raz zdołałem sprowadzić tu kamerdynera tego wspaniałego hotelu, rycząc jak wół, kiedy musiałem wyjść za potrzebą. - Niech więc pan krzyczy, przyjacielu, niech pan krzyczy ze wszystkich sił, aby sprowadzić tu waszego dozorcę. Ja zajmę się resztą. Dalej chłopcze, z sercem! Jolival wydobył z gardła długi i tak głośny krzyk, że Marianna aż podskoczyła. W tym czasie Beaufort odszedł, aby ukryć się za rogiem ślepego korytarza. Jego wielkie ciało o silnych mięśniach, przywdziane w marynarską bluzę i obcisłe czarne spodnie, wtopiło się tak dokładnie w ciemność korytarza, że po chwili Marianna nie mogła go już dostrzec. Nie rozumiała, co zamierza uczynić, ale Arkadiusz krzyczał wciąż z zapałem. Jego głos przetaczał się pod sklepieniem korytarza i miało się

wrażenie, że rozbrzmiewa w całej dzielnicy. Dziewczyna nigdy nie przypuszczała, iż może on być tak potężny. Kiedy przerwał w końcu, aby zaczerpnąć powietrza, dało się słyszeć tupaninę kroków i wściekły piskliwy głos Requina: - Czyś ty zwariował, żeby tak się wydzierać! Już ja cię uciszę! Opryszek wyłonił się w tej samej chwili, w której Jolival rzucił się na ziemię, krzycząc i zwijając się, jak ktoś komu doskwiera silny ból. - Szybko! - krzyknęła tym razem Marianna, która wreszcie wszystko zrozumiała. - On bardzo cierpi! Nie wiem, co mu jest... - A niech to wszyscy diabli! - przeklinał zdenerwowany Requin nie mogąc otworzyć kraty, ale w tej samej chwili Jason był już przy nim. Dzikim skokiem Amerykanin rzucił się na plecy przeciwnika, a kiedy ten upadał, przygnieciony niespodziewanym ciężarem, jego lewa ręka zacisnęła się na gardle, przerywając nagle oddech strażnika. Requin wydobył z siebie tylko jęk i stracił przytomność. Aby dopełnić dzieła, Jason zadał mu obezwładniający cios pięścią, po czym schwycił pośpiesznie pęk kluczy, otworzył kratę i podbiegając do Marianny, uniósł ją w ramionach jak piórko. - Znikajmy stąd! - powiedział, odpychając nogą ciało Requina, które zagradzało przejście. Wrzućcie go za kratę, zamknijcie i dajcie mi klucz. Wrzucimy go do ścieku. Ten szczur odzyska świadomość nie później niż za dziesięć minut. Musimy to wykorzystać! - A gdyby go tak udusić? - zaproponował nieśmiało Gracchus Hannibal. Nie byłaby to wielka strata, a my bylibyśmy spokojniejsi. Jasona ogarnął śmiech. - Powinienem był to zrobić przed chwilą, ale skoro mi się to nie udało, zostawmy go. Nie mogę zabić nieprzytomnego człowieka. Unosząc Mariannę, która instynktownie owinęła ramiona wokół jego szyi, skierował się w stronę dziury w murze. Tam jednak musiał ją postawić, aby przedostać się na drugą stronę, ponieważ była to zaledwie niewielka szczelina. Arkadiusz podążał za nim, zmuszając zesztywniałe w więzieniu nogi do odzyskania poprzedniej elastyczności. Pochód zamykał

Gracchus Hannibal, który zadał jeszcze sobie trud zasunięcia odwalonych wcześniej kamieni. - Nigdy nie wiadomo! - dodał przezornie. Jolival zaśmiał się. - Masz nadzieję, że jeszcze kiedyś z tego skorzystasz? zakpił przyjaźnie z młodego chłopca. - W każdym bądź razie, mój drogi, bardzo wiele ci zawdzięczam i mam nadzieję, że kiedyś będę mógł spłacić mój dług. Zawdzięczam ci więcej niż życie! - Ruszajcie się - wymamrotał zmieszany młodzieniec. - Nie warto o tym mówić. - Tak myślisz? Mnie się wydaje, że jednak warto wzruszonym tonem zakończył rozmowę Jolival. Z drugiej strony muru ciągnął się krótki korytarz, za którym zaczynał się kanał. Cuchnący i przejmujący zapach wypełnił nozdrza Marianny. Jason znów wziął ją na ręce i powiedział: - Trzeba będzie wejść do wody. Nie ma sensu moczyć się we dwoje. Przez chwilę podążał wąskim brzegiem, który ciągnął się wzdłuż czarnego potoku. Arkadiusz, zaopatrzony w pochodnię, którą odpalił od piecyka przed opuszczeniem więzienia, szedł przodem, oświetlając drogę i trzymając się wskazówek Amerykanina. Mało wyczulony w głębokich podziemiach chłód dawał się coraz bardziej we znaki, w miarę jak zbliżali się ku wyjściu, ale Marianna nie zauważyła tej zmiany. Uczepiona szyi Jasona, nie żywiła już wobec niego ani obawy, ani odrazy. To co zrobił tej nocy, zmyło za jednym zamachem wszystkie przeszłe żale i nienawiść, jaką żywiła dla niego. Przeciwnie, ciepłe poczucie ufności chwilowo kładło kres jej niepokojom. Gdyby nie niebezpieczeństwo grożące temu, kogo kochała, odnalazłaby w tej chwili prostą, niemal dziecięcą radość unoszona w ramionach, które zdawały się nigdy nie słabnąć. Wchodząc do przyprawiającej o mdłości wody, Jason uniósł ją tak wysoko, jak tylko mógł, aby nie umoczyć jej w kanale. Tuż przy swojej twarzy widziała teraz ogorzałe oblicze marynarza, jego ostry profil, twarde wargi o kpiącym wyrazie. Od czasu do czasu spoglądał na nią i uśmiechał się z uprzejmością, która rozluźniała jego rysy. Mimo otaczających, przykrych odorów,

wyczuwała lekki zapach tytoniu, skóry i wody kolońskiej, które wydały jej się przyjemne. - Jeszcze trochę cierpliwości - powiedział - zaraz dojdziemy. W istocie, mógł teraz kroczyć po wąskim chodniku, prowadzącym do wielkiego kanału. Silny powiew mroźnego powietrza wpadał przez czarną gardziel, za którą błyszczała Sekwana. Jason postawił Mariannę miękko na ziemi, aby przejąć pochodnię ze zmarzniętych rąk Arkadiusza i pomóc mu przebyć chodnik. Młody Gracchus był już na górze. Jeszcze kilka kroków i znaleźli się na świeżym powietrzu, którym Jolival odetchnął z przyjemnością. - Ależ dobre jest powietrze Paryża! - powiedział radośnie. Dopiero teraz zdaję sobie sprawę z tego, jak bardzo mi go brakowało. Zmarznięty i przemoczony szczękał zębami, nawet tego nie zauważając. Marianna nie miała jednak czasu, aby cieszyć się odzyskaną wolnością. Rycerze Ciemności mieli teraz znaczną przewagę i jeżeli cesarz, na nieszczęście, opuścił Malmaison zbyt wcześnie, to... Nie śmiała dokończyć swej myśli, tylko uchwyciła się ramienia Jasona. - Czy może pan znaleźć mi powóz? Szybko... Bardzo szybko. - Niedaleko stąd, przy nabrzeżu Billy, blisko placu Conference, czeka na mnie. Dokąd chce pani jechać? - Oczywiście muszę jechać do Malmaison! Jason zareagował gestem sprzeciwu. - Chyba nie zacznie pani znów o tym samym! Proszę mi wierzyć, cesarz jest dobrze strzeżony. Kilku nawiedzonych zapaleńców nie zdoła mu zagrozić. Zaprowadzę panią w bezpieczne i suche miejsce. Jutro zaś zabieram ze sobą. - Dobrze, pojadę jutro z panem, ale dzisiaj, błagam, proszę mi pozwolić go ocalić! Wiem... czuję, że grozi mu niebezpieczeństwo. Wyczuła pod dłonią, jak mokre ramię Amerykanina sztywniało. Wyprostował się, a jego wzrok zniknął z pola widzenia młodej kobiety, by zatopić się gdzieś w ciemnych wodach Sekwany.

- On... - podkreślił z odrobiną goryczy. - Myślałem, że pani go nienawidzi? - Przestałam go nienawidzić... Tak jak pan przestał budzić we mnie odrazę! Zachował się pan jak przyjaciel, jak prawdziwy przyjaciel, i to wymazuje wszystko. Jutro, tak jak powiedziałam, pojadę z panem, ponieważ nie będę tu już miała co robić, i ponieważ jestem zmęczona ciągłym, jak pan to mówi, pakowaniem się w całe mnóstwo najdziwniejszych i niemożliwych sytuacji. Być może w pana kraju odnajdę spokój. - Zrobię wszystko, co w mojej mocy, żeby pani w tym pomóc - dodał cicho. - Jeżeli będzie to zależało tylko ode mnie, będzie pani szczęśliwa. - A zatem, jeżeli pragnie pan naprawdę mojego szczęścia, Jasonie, proszę zgodzić się na to, o co pana proszę, i pozwolić mi jechać do Malmaison. Tylko błagam, szybko! Tracimy tyle czasu, podczas gdy każda minuta jest ważna! Drgnął, kiedy po raz pierwszy nazwała go po imieniu. Marianna dzięki swej kobiecej intuicji zrozumiała, że tym go ujęła. Chciała ponownie przystąpić do ataku, gdy nagle nachylił się nad nią, ujął za ramiona i odnalazł jej wzrok. - Jutro - zaczął zmieszanym głosem - pojedzie pani ze mną? Przyrzeka pani? - Tak... przyrzekam. - Dobrze zatem! Zawiozę panią osobiście. Jeżeli trzeba będzie to zajeździmy konie na śmierć, ale dojedziemy! Proszę z nami, panowie! Porozmawiamy w drodze. W powozie są rzeczy na zmianę. W jego głosie brzmiała nagła radość. Ściskając Mariannę za rękę, pociągnął ją za sobą, przemierzając szybko pogrążone w ciemnościach nabrzeże. Arkadiusz i młody Pioche podążali za nimi, nie zadając pytań. Przeszli obok zabudowań mydlarni, potem obok składu marmurów. Kiedy jednak dotarli do placu Conference, w mglistym świetle latarni ujrzeli sylwetkę powozu stojącego naprzeciw budynku straży pożarnej. Arkadiusz pochylił się ku swojemu młodemu towarzyszowi, który biegł równo u jego boku. Mimo przenikliwego zimna i mokrego ubrania nie stracił on bynajmniej dobrego humoru. - Nazywasz się Gracchus Hannibal, czyż nie tak? - zapytał.

- Tak, p'sze pana, dlaczego pan pyta? - Ponieważ ja nazywam się Arkadiusz! - odpowiedział tamten, bez cienia dostrzegalnej logiki. - Czy zdajesz sobie sprawę, że we dwóch reprezentujemy jednocześnie Ateny, Rzym i Kartaginę? Mój chłopcze, zawarliśmy przymierze, o którym najbardziej zwariowany historyk nie ośmieliłby się marzyć. Jeżeli jeszcze dodasz, że pozyskaliśmy współpracę Ameryki, to trzeba przyznać, że żadna dyplomacja tego świata nie może nam dorównać! - Tak, p'sze pana! - powtórzył z uznaniem Gracchus Hannibal, nie próbując nawet zrozumieć. - Musimy jednak się pośpieszyć. Dają nam znaki. - Słusznie - rzekł wesoło Arkadiusz. - Musimy jeszcze dopełnić miary naszej sławy ratując nowego cesarza. I kto by przypuszczał - cesarza korsykańskiego!

Malmaison Po przebyciu wzgórza Saint - Cloud, wraz z jego winnicami, droga do Malmaison ciągnęła się ponura i opustoszała, przecinając jedynie dzikie pola i stare kamieniołomy. Po śniegu pozostawały tylko białe samotne plamy, podobne do mleka rozlanego na czarnej ziemi. Przed mostem, na skrzyżowaniu Boulogne, do którego dojechali Drogą Królowej, rozstali się z Gracchusem Hannibalem. Zamierzał on przespać noc u swojej babki - praczki mieszkającej przy drodze Rewolty. - Przyjdź jutro do hotelu - rzucił krótko Jason Beaufort z wysokości swojego siedzenia - porozmawiamy, ty i ja! Około jedenastej! - Jasne, p'sze pana! Przyjdę jutro! Kierując wesołe „do widzenia" w stronę oswobodzonych przyjaciół, zeskoczył z wozu. Chwilę wcześniej Marianna, zatrzymując go, ucałowała w oba policzki. - Dziękuję, Gracchusie! Od teraz na zawsze jesteśmy już przyjaciółmi. Noc słabła pod głębokim, różowym światłem jutrzenki, które pokryło uczciwą twarz młodzieńca. Kiedy powóz ponownie nabierał rozpędu, Marianna usłyszała jego głośny śpiew: Nie wiem skąd przychodzi to wzruszenie tkliwe, Które mnie ogarnia, kiedy ciebie widzą... - Niewiarygodne! - skomentował Jolival. - On śpiewa Mozarta i z pewnością o tym nie wie! Literat był wygodnie usadowiony w głębi powozu, u boku Marianny. Jednakże, podczas gdy dziewczyna, pełna niepokoju, próbowała na próżno opanować swoje zdenerwowanie, Arkadiusz sycił się w pełni wygodami powozu i suchym ubraniem, które tam znalazł dzięki przezorności Beauforta. Marianna musiała odwrócić głowę do poduszki, aby mężczyźni mogli się przebrać. Nie było to łatwe, ponieważ Beaufort nie opóźnił odjazdu ani o minutę przez wzgląd na tę formalność. Marynarz, z wielką pogardą dla swojej wygody, przekroczył siedzenie i usadowił się przy woźnicy, nie zwracając uwagi na przemoczone spodnie. Zadowolił się jedynie wylaniem wody z butów i okryciem dużym czarnym płaszczem oznajmiając, że na morzu bywało gorzej. Od czasu do czasu dochodził Mariannę

jego głos nakazujący woźnicy pośpieszyć konie. Nie przeszkadzało to wcale Mariannie mieć wrażenia, że nie posuwają się. Zdenerwowana i spięta oglądała przesuwające się przed nią drzewa. W istocie, dotarli do zadrzewionej i pofałdowanej okolicy, która uniemożliwiała szybką jazdę. Odwracając się nagle do swojego towarzysza, zapytała: - Czy udało się panu dosłyszeć, w jakim miejscu zamierzali zaatakować powóz Napoleona? Jolival uczynił potwierdzający gest, po czym dodał: - Mieli się ukryć w miejscu zwanym Fond - Louvet, w pobliżu zamku Rueil. - W pobliżu cesarzowej? Cóż za zuchwałość! - Malmaison to nie zamek w Rueil, moje drogie dziecko. Ten ostatni jest własnością marszałka Masseny, hrabiego de Rivoli, który otrzymawszy właśnie tytuł księcia Essling i zamek w Thouars, wyjechał obejrzeć nowe ziemie. Zresztą Massena jest wierny zdetronizowanej cesarzowej i nie chce być wmieszany w jakikolwiek projekt małżeństwa cesarza. Marianna patrzyła z zaciekawieniem na towarzysza. - Skąd pan to wszystko wie? Można by powiedzieć, że jest pan spokrewniony z dworem. - Pani zaś trudno byłoby w to uwierzyć na podstawie mojego wyglądu, czy nie tak? - powiedział z grymasem przekory na twarzy. Nie wyobraża sobie pani, moja droga Marianno, jakich plotek można się nasłuchać odwiedzając domy gry! Proszę zapamiętać: jestem jednym z najlepiej poinformowanych ludzi w Paryżu. - Jeżeli jest tak, jak pan mówi, proszę odpowiedzieć mi na jedno pytanie: w jaki sposób uda nam się wjechać do Malmaison i uzyskać posłuchanie? - Szczerze mówiąc, właśnie nad tym się zastanawiałem. Do Malmaison nie wchodzi się jak do karczmy... Być może powinniśmy byli pomyśleć o tym wcześniej? - Musimy tam się dostać, Arkadiuszu. Trzeba uprzedzić cesarza. Czy zamek jest dobrze strzeżony? - Jak każdy cesarski pałac - mruknął Jolival wzruszając ramionami. - Zwykle oddział gwardyjskich strzelców kwaterujących w Rueil, w dawnych koszarach gwardii

szwajcarskiej, czuwa nad bezpieczeństwem byłej cesarzowej. Myślę, że biorąc pod uwagę nasz wygląd, trudno byłoby ich przekonać, aby pozwolili nam zobaczyć się z Józefiną. - Czy to jeszcze daleko? Arkadiusz wychylił się przez okno, spoglądając przez moment na wielki mur, wzdłuż którego właśnie przejeżdżali: - Jesteśmy prawie na miejscu - powiedział prostując się. To jest mur zamku w Rueil. Malmaison jest trochę dalej, na lewo. - A zatem... przejechaliśmy obok miejsca, gdzie spiskowcy czekają na cesarza? I niczego nie zauważyliśmy? - Myślała pani, że będą widoczni? Cóż za naiwna istota z pani! Są ukryci w starych kamieniołomach, skąd wyjdą we właściwym momencie, ale z pewnością zauważyli nasz przejazd. Jedyną rzeczą, jakiej trzeba się obawiać, są szpiedzy, których musieli umieścić na czatach pomiędzy bramą Malmaison a Fond - Louvet. Powóz nabrał nagle większej prędkości. Przejechał obok wielkiej złoconej bramy pomiędzy dwoma pawilonami o trójkątnych frontonach i kwadratowych pilastrach. Ciężkie, wykonane z brązu latarnie, zawieszone na hakach z kutego żelaza, oświetlały złocone pręty bramy i trójbarwne budki strażnicze, w których czuwali żołnierze ubrani w beżowe mundury z zielonymi napierśnikami. Ich głowy przykrywały wysokie, czarne czaka ozdobione żółtymi pióropuszami. - Strzelcy korsykańscy - mruknął Jolival. - Cóż za sentymentalizm w wyborze tego regimentu! Marianna nie odpowiedziała. Wzmiankowanie Józefiny, otoczonej aureolą wielkiej miłości, jaką darzył ją Napoleon, po raz pierwszy wywołało w niej uczucie zazdrości. Kreolka z pewnością cierpiała będąc odsunięta, aby ustąpić miejsca innej, ale czy nie otrzymała najlepszej części jego serca? Wobec tych długich lat, jakie przeżyli razem, Marianna, wspominała z goryczą godziny spędzone w Butard, które wyglądały dosyć mizernie... Na końcu szerokiej ulicy dostrzegła mały, oświetlony zamek, przed którym czekał powóz, oraz paru zielonych i czerwonych kawalerzystów, okrytych płaszczami, na ich głowach zaś

widniały kołpaki z czerwonymi pióropuszami. Jolival ujął jej ramię i mocno ścisnął. - Cesarz jeszcze tam jest! Widziała pani? - Jest pan pewny, że to jego powóz? - W każdym bądź razie są tam konni strzelcy gwardii cesarskiej. Nie wiem, kogo innego mogliby eskortować. Tęgie zawadiaki, kawalerzyści księcia Eugeniusza. Jest ich niewielu, ale nie wiem, czy nie warto byłoby pozwolić im się rozprawić ze spiskowcami. - Oszalał pan?! Jest ich najwyżej dziesięciu. - Ale warci są trzydziestu innych! Nieważne, ma pani rację: przykre niespodzianki łatwo się zdarzają. Wydaje mi się, że jesteśmy na miejscu. Powóz rzeczywiście zwalniał. Już dawno minęli bramę zamku, droga zaś lekko teraz zakręcała: bez większego ryzyka, że zostaną zauważeni, mogli opuścić powóz. Jason zeskoczył ze swojego siedzenia, otworzył drzwiczki i pomógł wysiąść Mariannie. Znajdowali się w zamkniętej uliczce, pomiędzy dwoma murami, spoza których wystawały drzewa. Ich ogołocone gałęzie zarysowywały się czarnymi liniami na tle niewiele jaśniejszego od nich nieba, ale płaty śniegu pozwalały wyróżnić kalenice murów i pochyłość drogi. - Trzeba działać szybko! - powiedział Amerykanin, pociągając dziewczynę w stronę muru znajdującego się po lewej stronie. - Powóz cesarza znajduje się przed zamkiem, lecz północ już niedaleko i nie będzie on zwlekał z wyjazdem. - Dlaczego minął pan zamek? Trzeba było się zatrzymać wcześniej. - Żeby szpieg, który na pewno jest tam przyczajony mógł swobodnie obserwować nasze poczynania? Widać, że nie przywykła pani do tego rodzaju ekspedycji. Trzeba teraz wejść do środka. Marianna pomyślała, że najwidoczniej jemu nie były obce tego rodzaju przygody, jednak nie uczyniła żadnego komentarza, zadowalając się jedynie pytaniem: - Jak to zrobimy? Myśli pan, że wartownicy nas przepuszczą? Zobaczyła w ciemności błyszczące białe zęby Amerykanina i usłyszała jego stłumiony śmiech.

- Nie będziemy nawet próbować! Byłaby to strata czasu! Pokaże mi pani, miła Marianno, jak dziewczyna z dobrego domu wspina się po murach! Potem trzeba tylko błagać Boga, żebyśmy nie napotkali patrolu, zanim dojdziemy do zamku... gdzie z całkowitym spokojem będziemy mogli pozwolić, by nas zatrzymano. - Zatrzymano? Co pan ma na myśli? - To, że jedynym sposobem zwrócenia na siebie uwagi cesarza będzie wywołanie wielkiego skandalu. Kiedy znajdziemy się przed zamkiem, wywołamy taką wrzawę, że będą musieli nas poprosić o wyjaśnienia. Ci wspaniali kawalerzyści, którzy czekają tak spokojnie po kostki w śniegu, ucieszą się z możliwości ujęcia nas, a wówczas wszystko wytłumaczymy. Cały ten brawurowy plan był czystym szaleństwem, ale przedstawiony przez Jasona, wydawał się całkiem prosty. W końcu, jedyną rzeczą, jakiej chciała Marianna, było uprzedzenie Napoleona o grożącym mu niebezpieczeństwie. Potem wszystko jej było obojętne - mogli ją razem z Beaufortem wysłać do więzienia... nawet do Saint - Lazare! - Jest pan wspaniały! - powiedziała szczerze. - Chodźmy! - Przepraszam - przerwał im łagodny głos Jolivala - ale co ja mam w tym wszystkim robić? - Stać się drabiną, mój przyjacielu! Jeżeli czuje się pan na tyle silny, żeby mnie udźwignąć! Potem dotrzyma pan towarzystwa naszemu woźnicy. Lepiej, żeby ktoś czuwał na zewnątrz. - No właśnie, ten woźnica, czy on jest pewny? - Na tyle, na ile można być pewnym kogoś, komu się bardzo dużo płaci. Przyprowadził go młody Pioche. Jest głuchy jak pień. Oczywiście, Jolival, nie będziecie mogli wiele sobie porozmawiać... Co prawda czyta on doskonale z ust... Nie traćmy jednak czasu! Pospieszmy się! Mimo wszystko wolę, żeby nas nie zauważono, jak wspinamy się po murze. Mogłoby to kogoś zastanowić. Nie odpowiadając, Arkadiusz podszedł do muru, oparł się o niego plecami, połączył dłonie i czekał. Jason, ze zwinnością kota, postawił czubek buta na skrzyżowanych dłoniach. W mgnieniu oka znalazł się okrakiem na szczycie muru.

- Teraz kolej na panią, Marianno! - szepnął. - Chyba że woli pani, abym poszedł sam? - Za żadne skarby świata! Wspinaczka dziewczyny była o wiele trudniejsza niż jej poprzednika. Osłabiona niedawną chorobą i skrępowana suknią, straciła dużo ze swojej zwinności, która niegdyś pozwalała jej jak wiewiórce wspinać się po drzewach w Selton. Była jednak o połowę lżejsza od Amerykanina i, na wpół popychana przez Jolivala, a na wpół podciągana przez Jasona, znalazła się w końcu na szczycie muru. - Jeżeli nie zjawimy się za dwie godziny - wyszeptał jeszcze pod adresem Arkadiusza Amerykanin - wówczas proszę wracać do Paryża. Gdzie pan mieszka? - Nigdzie! Właśnie zostałem wyrzucony z mojego mieszkania, kiedy Fanchon Fleur - de - Lys zaopiekowała się mną. - Proszę więc rozgościć się w moim pokoju w hotelu „Empire" i tam na mnie czekać. Woźnica jest opłacony. - Tak czy owak, kiedyś stamtąd wyjdziecie - rzekł z przekorą Jolival. - Wolę tu na was zaczekać. Powodzenia! W odpowiedzi Jason skoczył do parku i wyciągnął ramiona do Marianny. - Proszę skakać! Złapię panią! Proszę się nie bać! Zamknęła oczy wzięła głęboki oddech i skoczyła. Wylądowała na piersi Beauforta, który łagodnie pozwolił jej ześliznąć się na ziemię, lecz przez sekundę zatrzymał ją przy sobie, jakby chciał przedłużyć o chwilę pieszczotę jej rozpuszczonych włosów opadających mu na twarz. - Marianno! - wyszeptał z żarliwością, nad którą nie mógł zapanować. - Czy naprawdę jutro pani ze mną wyjedzie? Uwolniła się bez zbędnej stanowczości, ale ze zniecierpliwieniem. - Już to panu powiedziałam! Poza tym, to nie jest właściwa chwila na taką rozmowę! Biegnijmy! Przecież wkrótce miał wyjechać... Cały jej niepokój streszczał się w tych paru słowach. Park był w tym miejscu zadrzewiony. Szeroki pas drzew zasłaniał zamek.

Jedynie parę świateł przebijało się pomiędzy pniami dębów pozbawionych liści. - Proszę robić jak najmniej hałasu - wyszeptał Jason. Trzymając się za ręce, jak dwoje zgubionych dzieci, zaczęli biec w stronę owych świateł, które wskazywały im zamek. Wilgotne gałęzie biły ich po twarzy, a stopy zagłębiały się w błocie przegniłych liści i topniejącego śniegu. Marianna nie czuła jednak ani lodowatej wody, ani uderzeń drzew. Zasłona drzew stała się rzadsza i nagle Marianna i Jason znaleźli się na odkrytym terenie. Przed nimi pojawił się biały i oświetlony zamek. Pośrodku części mieszkalnej znajdowało wejście, które poprzedzała oświetlona weranda. Powóz wciąż się tam znajdował, ale krótki rozkaz sprawił, że pluton strzelców usadowił się w siodłach. - Cesarz zaraz wyjdzie! - wyszeptał Jason. - Szybko! Pomiędzy nimi a zamkiem rozciągał się duży ogród angielski pokryty trawą i krzakami. Mogli już dostrzec postaci znajdujące się na werandzie, z których jedna sprawiła, że serce Marianny zaczęło szybciej bić. Ta szara sylwetka, między błyszczącymi sukniami i barwnymi mundurami, to mógł być tylko on... Zaledwie jednak młodzi ludzie opuścili gęsty cień rzucany przez drzewa i rozpędzili się w kierunku świateł zamku, kiedy zabrzmiał za nimi rozkaz: - Stać! Stać albo strzelamy! W tej samej chwili, z tyłu zamku, psy zaczęły ujadać z niezwykłą wściekłością. Odwracając się, Marianna zauważyła kilku żołnierzy, którzy zmierzali ku nim brzegiem lasu. Rozpoznawała żółte pióropusze strzelców korsykańskich. Wydała z siebie jęk rozpaczy. Zamek znajdował się jeszcze daleko... Jej ręka zacisnęła się na ręce Jasona. W oddali parskały konie. Służba w białych perukach otwierała drzwi powozu. Wiele osób stało na zewnątrz mężczyźni i okryte szalami kobiety. - Biegnijmy! - powiedziała zdyszana. - Jeżeli nas zastrzelą, to trudno! - To szaleństwo, Marianno!

Już go jednak nie słyszała, biegnąc w kierunku zamku. Podążył za nią. Ich wahanie trwało zaledwie krótką chwilę, po której zgodnie znów zaczęli biec. Usłyszeli za sobą odgłos ładowanej broni. - Stać! - nakazał znów głos. - Zatrzymać się!... Ognia! Rozległ się wystrzał, potem jeszcze jeden. Marianna polecała swoją duszę Bogu. Widziała tylko oświetlony zamek, który zbliżał się prędko i czuła podtrzymującą ją rękę Jasona. Wokół powozu kawalerzyści zeskakiwali na ziemię, zagradzając drogę młodym ludziom. Jason krzyczał ze wszystkich sił, wielkim głosem, którym musiał posługiwać się w samym środku burzy, na pokładzie jego statku: - Cesarz! Trzeba ratować cesarza! Nastąpiły kolejne wystrzały, lecz strzelcy, których zadanie utrudnione było ciemnością nocy i szybkim biegiem Jasona i Marianny, chybiali celu. Jednakże, jedna z kul musiała dosięgnąć Jasona, gdyż wydobył z siebie głuchy jęk, a jego ręka wyśliznęła się z dłoni Marianny. Strzelcy już ich otaczali. Pojmani, bez specjalnych względów, usłyszeli natłok rzucanych im jednocześnie pytań: „Kim jesteście? Czego tu szukacie? Jesteście spiskowcami?" - Cesarz - jęknęła Marianna, nie mogąc złapać oddechu. Na miłość boską, pozwólcie nam zobaczyć się z cesarzem... On jest w niebezpieczeństwie. - Kobieta? Co pani tutaj robi? Jak się tu dostaliście? Tym razem był to oficer dowodzący oddziałem. Wspaniały wielki drab z wąsikiem pod napuszonym futrzanym kołpakiem, oddzielał Mariannę od jej blednącego towarzysza. Jednak dziewczyna widziała tylko mieniącą się w świetle grupę mężczyzn i kobiet. Poruszeni, schodzili z werandy, mówiąc coś wszyscy naraz. Stojący pośrodku, mężczyzna odziany w szary redingote, trzymający pod pachą wielki czarny pieróg, odłączył się od reszty. Jego rozkazujący głos sprawił, że serce Marianny omdlało ze szczęścia. - Kapitanie Trobriant! Do raportu! Co się dzieje? Przystojny strzelec nie zdążył odpowiedzieć. Podczas kiedy prostował się na

baczność, Marianna wyśliznęła się z jego rąk i pośpieszyła do nóg cesarza. - Sire! Na litość, proszę mnie wysłuchać! Chcą pana zabić! W Fond - Louvet ukryci są ludzie! Jest ich wielu, a pana eskorta jest nieliczna! Pomruk niezadowolenia, który doszedł Mariannę, dał jej wyobrażenie tego, co gwardziści myśleli na temat ich niezawodności. Tymczasem oczy Napoleona powiększyły się nieznacznie na widok potarganej i poranionej kobiety, ubranej w brudną i żałosną suknię, która unosiła ku niemu znajome zielone, błyszczące oczy. Nie mógł powstrzymać zdziwienia: - Jak to? To pani... W takim stanie? Skąd się pani tu wzięła? Zanim Marianna mogła odpowiedzieć, wysoka kobieta o blond włosach, w sukni i pelerynie z fioletowego aksamitu, ozdobionego małymi perłami, z niewielkim diademem w lśniących włosach, wtrąciła: - Sire, proszę uważać! - powiedziała z obawą. - Ta kobieta jest niebezpieczna, a może nawet... szalona! Nie wie pan, kim ona jest! Lekki uśmiech zagościł na ustach Napoleona, nie docierając jednak do jego oczu - uśmiech, który przez moment przypomniał zagubionej i odartej ze wszelkiej godności Mariannie, Charlesa Denisa. - Ależ tak, Hortensjo, znam ją! W żadnym wypadku nie jest szalona! Co do tego, czy jest niebezpieczna... - Mężczyzna, który jej towarzyszył, stracił przytomność, sire - oznajmił kapitan Trobriant. - Jest ranny. Jedna z kul musiała go dosięgnąć. - Jason?! Jest ranny? Mój Boże!... Oszołomiona Marianna chciała się podnieść i podbiec do niego, ale twarda ręka cesarza zatrzymała ją w miejscu. - Chwileczkę! - powiedział twardo. - Kim jest ten człowiek? - Jason Beaufort, Amerykanin, sire! Uratował mnie i przywiódł aż tutaj, żeby pana ostrzec! To bardzo dzielny człowiek! Błagam, proszę się nim zająć... proszę nie wysyłać go do więzienia! - Zobaczymy! Teraz jednak...

- Sire - przerwała znów młoda kobieta, którą nazwał Hortensją - czy to konieczne, żebyśmy ciągnęli tutaj dalsze wyjaśnienia? Jest dosyć zimno! - Królowa Holandii, której tutaj jest zimno?! - powiedział szyderczo cesarz. - Czy ktoś widział podobne rzeczy? - Być może, ale moja matka chce zobaczyć tę kobietę. Jest zaniepokojona! Wie pan, jak bardzo zawsze obawiała się spisków. - Dobrze! Idziemy! Duroc, zajmijcie się tym Amerykaninem, który spadł nam z nieba, i wyślijcie patrol, żeby sprawdził, co się dzieje w Fond - Louvet. Solidny patrol! Ilu jest tych ludzi? - zapytał Marianny. - Myślę, że ze trzydziestu. Widziała, jak z grupy kobiet i umundurowanych mężczyzn oddzielił się towarzysz z Butard, lecz tym razem ubrany w błyszczący niebieski mundur przetykany złotą nicią. Także i on spojrzał na nią z osłupieniem, ale był to tylko krótki błysk. Podszedł do Jasona, którego dwaj strzelcy podtrzymywali pod ramiona. - Tędy! - powiedział Napoleon, twardo prowadząc Mariannę w stronę pokrytego marmurem i ozdobionego antycznymi popiersiami westybulu. Grupa ludzi w błyszczących ubiorach rozstąpiła się przed nimi - z szacunku dla cesarza i z wyraźnego niesmaku dla jego towarzyszki. Niezdolna do zebrania myśli, Marianna wiedziała tylko, że tworzą razem dziwną parę. Usłyszała jednak, jak szepnął jej do ucha: - Uważaj, ani słowa o tamtej nocy! Nie będę tolerował, by ces... jeżeli sprawisz jej najmniejszą przykrość! Wystarczy, że cierpi z mojego powodu! Ból pomieszanej zazdrości i żalu przewiercił serce Marianny. To suche zdanie, twarda ręka, która ją prowadziła, mówiły jej, że zbyt wysoko oceniła swe miejsce w życiu fałszywego Charlesa Denisa: była zabawką, chwilową rozrywką, o której zaraz się zapomina... a przecież bardziej niż kiedykolwiek odczuwała ofiarowaną mu miłość. Traktował ją niemal jak winną, podczas gdy ona ryzykowała życiem, żeby go

uratować, Jason zaś został trafiony kulą strażników. Wszystko, czego teraz pragnęła, to aby puścił ją wolno. Jak tylko Jason zdecyduje, wyruszy razem z nim... Wiedziała, że nie będzie już mogła żyć w tym samym kraju co Napoleon - będąc przy nim, ale nie mogąc się zbliżyć. - Twój ogród, Józefino, kryje w sobie dziwne niespodzianki - powiedział z udawaną wesołością. - Zobacz, co znalazłem! Straże ujęły tę młodą osobę, która, ni mniej, ni więcej, przeskoczyła twój mur w towarzystwie pewnego Amerykanina, który zresztą został raniony! Marianna, sprowadzona na ziemię głosem Napoleona, zauważyła, że znajduje się w długim pokoju o bladozielonym kolorze - sądząc po umeblowaniu był to salon muzyczny. Dość korpulentna kobieta, ubrana w biały kaszmir i otulona miękkimi koronkami, na wpół leżąc, zajmowała szezlong, obciągnięty jasnoczerwonym jedwabiem, z czarnymi zdobieniami, podobnymi do tych, jakie miała reszta salonu. - Proszę cię, Bonaparte, nie żartuj sobie! Słyszałam, że mówiono o spisku - powiedziała kobieta, która nie była kim innym, tylko samą eks - cesarzową. Wyciągnęła ku niemu drżące ręce, które ujął i czule uścisnął. - Jeżeli istnieje jakiś spisek, przekonamy się o tym wkrótce. Nie przejmuj się! Nic się nie stanie! Czy może pani mi powiedzieć, kto tam właściwie dowodzi? - dodał odwracając się w stronę Marianny, która zmieszana, ledwie ośmielała się oddychać. - Tak, sire. Kawaler de Bruslart. - Znowu on! - wykrzyknęła Józefina, brwi cesarza zaś nabrały surowego wyglądu. - Niech pani podejdzie tutaj i opowie nam wszystko, co wie. Proszę, niech pani siada. Wskazała mały fotel, którego Marianna nawet nie obejrzała. Była zafascynowana tą jeszcze piękną kobietą o przejrzystej cerze, ciężkich włosach w kolorze mahoniu i szerokich kreolskich oczach, prawdę mówiąc dosyć zaczerwienionych od łez. Wszystko to byłoby jednak niczym bez niepowtarzalnego wdzięku, który czynił z Józefiny istotę wyjątkową. Miłość, jaką darzyła małżonka, który ją porzucił, dało się odczytać w każdym geście twarzy i w każdym jej spojrzeniu. Marianna, pchana w

stronę tej kobiety równie spontaniczną, co niewinną sympatią, zapomniała zupełnie o uczuciu zazdrości. Obydwie kochały tego samego mężczyznę; obydwie drżały o niego. Czy nie były to więzy nieskończenie silniejsze od słabych co prawda, więzów krwi, które je łączyły? - Dalej! - nalegała eks - cesarzowa. - Proszę podejść! - Pani - wymamrotała Marianna, składając bezbłędny dworski ukłon - nie śmiem! Proszę spojrzeć, Wasza Wysokość, w jakim jestem stanie... tak piękne fotele mogłyby ponieść szkodę. - To bez znaczenia! - wykrzyknęła Józefina z nagłą wesołością, tak łatwo przychodzącą tej czarującej kobiecie, podobnej do wyspiarskiego ptaka. - Chciałabym porozmawiać i dowiedzieć się, kim pani jest. W istocie, jest pani dla mnie zagadką: ubrana jak włóczęga, a składa ukłon jak wielka dama; pani głos odpowiada manierom. Kim więc pani jest? - Chwileczkę! - przerwał Napoleon. - Mamy coś nowego! Wydaje się, że spiskowcy nie byli sami. Rzeczywiście, Duroc powracał już w towarzystwie chudego osobnika owiniętego w grubą opończę, w którym Marianna rozpoznała Fouchego. Minister policji, bledszy niż zazwyczaj, ukazywał zaczerwieniony i opuchnięty nos - skutek zarówno zimna, jak i potężnego przeziębienia, które załamywało mu głos i nie pozwalało rozstać się z chusteczką. Obaj mężczyźni zatrzymali się obok siebie, zasalutowali, po czym wielki marszałek oznajmił: - W istocie, sire, miał miejsce spisek. Zastałem na miejscu hrabiego Otrante, zajętego walką! - Rozumiem! - powiedział cesarz, który z założonymi na plecach rękami przypatrywał się kolejno swoim dwóm dygnitarzom. - Jak to się stało, Fouche, że mnie pan nie ostrzegł? - Sam zostałem powiadomiony dosyć późno, sire! Wasza Wysokość widzi jednak, że natychmiast opuściłem łóżko, w którym powinna zatrzymać mnie choroba... Zresztą zarzut Waszej Wysokości jest niesłuszny: został pan powiadomiony, sire! Czy to nie panna Mallerousse, którą widzę u boku Jej Wysokości cesarzowej? Jest ona moim najcenniejszym i najwierniejszym agentem!

Marianna otworzyła usta nie wiedząc, co powiedzieć. Tupet Fouchego wprawił ją w osłupienie. Przecież gdyby nie Gracchus Hannibal Pioche mogłaby całą wieczność spędzić w podziemiach Chaillot, on zaś ośmielał się teraz szczycić tym, czego dokonała, i przypisywać sobie zasługę! Niewiarygodnie twarde szaroniebieskie oczy Napoleona zwróciły się w jej stronę i poczuła, że ścisnęło jej się serce. - Agentka Fouchego, hm? A to nowina! Co pan na to powie, Duroc? W jego tonie brzmiała groźba. Hrabia de Frioul poczerwieniał, szukając stosownej odpowiedzi, ale Fouche nie pozostawił mu chwili czasu. Uśmiechnięty i całkiem swobodny, wytarł delikatnie nos po czym wyszeptał: - Ależ oczywiście! I to jedna z najlepszych. Przezwałem ją nawet „Gwiazdą". Panna Mallerousse jest na co dzień lektorką u księżnej Benewentu! Urocza dziewczyna! Bardzo oddana Waszej Wysokości, jak to zresztą Wasza Wysokość musiał... hm, zauważyć! Grymas zdenerwowania przebiegł twarz Napoleona. - Znowu Talleyrand? Potem odwracając się w stronę Marianny przerażonej jego nagłą złością, dodał: - Mam wrażenie moja panno, że będę musiał poprosić o pewne wyjaśnienia. Mówiono mi o pannie Mallerousse, uczennicy Gosseca, której głos jest godny podziwu, jednak nie wspomniano mi o niczym więcej! Widzę, że pani działalność nie ogranicza się jedynie do śpiewu! W samej rzeczy, jest pani doskonałą aktorką... naprawdę wielką artystką! Bardzo wielką artystką! Istotnie, żeby zostać gwiazdą u Fouchego trzeba mieć liczne talenty i... serce na miarę ich potrzeb! Złość sprawiała, że głos mu się trząsł, nabierając twardego korsykańskiego akcentu. Wylewając na zbitą z tropu Mariannę cały strumień obraźliwej goryczy, zaczął z pasją chodzić po salonie. Zaniepokojona Józefina zaprotestowała: - Bonaparte! Nie zapominaj, że być może ona uratowała ci życie! Zatrzymał się nagle i zmiażdżył ją spojrzeniem tak ciężkim od pogardy, że łzy zaczęły napływać jej do oczu.

- To prawda! Nie omieszkam odwdzięczyć się pani według jej zasług! Hrabia Otrante zechce na pewno przekazać pani odpowiednią sumę pieniędzy. - Nie! Nie... tylko nie to! Tego Marianna nie mogła już znieść. Wystarczająco ciężkie było dla niej porzucenie marzeń o miłości i powzięcie decyzji, żeby oddalić się od niego na zawsze! Nie można było jednak oczekiwać, aby miała znosić pogardę i traktowanie godne zwykłej pokojówki czy pospolitego szpiega! Zamierzała odejść, ale nie chciała niszczyć wspaniałego wspomnienia ich miłosnej nocy. Przynajmniej to chciała zachować nienaruszone, by móc karmić się wspomnieniami przez resztę życia... W porywie oburzenia stanęła naprzeciw Napoleona. Łzy ciekły jej po brudnej i podrapanej przez gałęzie twarzy, lecz głowa pozostawała uniesiona, a błyszczące zielone oczy ośmieliły się skrzyżować ze wzrokiem ogarniętego furią cesarza. - Jeżeli chciałam ocalić pańskie życie, sire, to nie dlatego, żeby rzucił mi pan w twarz pieniądze, jak odprawionej służącej... tylko z miłości!... Jestem pana sługą, ale nie tak, jak pan to rozumie! Oskarża mnie pan o zbrodnię współpracy z policją? Myślę, że nie jestem jedyna - powiedziała, nie zwracając uwagi na zakłopotaną minę Józefiny, która nieraz informowała ministra policji o sprawach jej męża. Robiłam to - ciągnęła Marianna, zbyt poruszona, aby ostrzegawcze spojrzenia, które rzucał jej Fouche, mogły ją powstrzymać - jednak wbrew sobie i przymuszona. Nie mogłam postąpić inaczej.. - Dlaczego? To pytanie zabrzmiało tak sucho i twardo, iż Marianna poczuła, jak serce przestaje jej bić. Spoglądał na nią bezlitosnym wzrokiem. Wszystko skończone. Straciła go na zawsze. Lepiej więc, aby wyznała wszystko sama! Lepiej wszystko powiedzieć! Potem, będzie mógł z nią zrobić, co mu się spodoba - wrzucić do więzienia, wysłać na angielską szubienicę... nieważne! Osunęła się boleśnie na kolana. - Sire - powiedziała z trudem - niech pan dowie się wszystkiego, żeby móc sprawiedliwie osądzić. Wyraźnie zaniepokojony obrotem wydarzeń, Fouche próbował wtrącić się do rozmowy.

- To wszystko jest śmieszne... - zaczął, ale brutalne „Cisza!" cesarza przerwało mu w pół zdania. Marianna podjęła: - Nazywam się Marianna d'Asselnat de Villeneuve. Moi rodzice zginęli na szubienicy, a ja zostałam wychowana w Anglii przez ciotkę, lady Selton. Kilka miesięcy temu poślubiłam mężczyznę, wierząc, że go kocham. To był straszny błąd. Jeszcze podczas nocy poślubnej Francis Cranmere, mój mąż, przegrał w karty wszystko, co posiadałam. Postawił nawet mój honor! Więc... zabiłam go! - Zabiłaś?! - wykrzyknęła przerażona Józefina, nie ukrywając jednak szczypty podziwu. - Tak, pani... zabiłam w pojedynku! Wiem, że może to wydawać się dziwne, aby kobieta się pojedynkowała, ale zostałam wychowana jak chłopak... a nikt poza mną nie mógł stanąć w obronie mojego dobrego imienia i honoru. Moja ciotka zmarła osiem dni wcześniej... Byłam więc zmuszona uciekać! Musiałam opuścić Anglię, gdzie nie czekał już na mnie nikt i nic, poza sznurem i katem! Udało mi się przedostać do Francji na pokładzie statku wiozącego kontrabandę... tam zaś, hrabia Otrante, aby uchronić mnie przed prawem przeciwko emigrantom, zaproponował mi pracę lektorki u pani Talleyrand, a jednocześnie... - Oddanie mu kilku drobnych przysług! - dokończył cesarz. - To mnie nie dziwi. Pan nigdy, Fouche, niczego nie robi bezinteresownie, nieprawdaż? Będzie musiał mi pan opowiedzieć na przykład, dlaczego zaoferował pan protekcję nielegalnie przybyłej emigrantce. - To bardzo proste, sire - zaczął Fouche, którego lekkie westchnienie ulgi nie uszło uwagi Marianny - rzeczy miały się następująco... - Potem, potem... Cesarz znów zaczął spacerować, lecz już o wiele wolniej. Z założonymi z tyłu rękami i głową opuszczoną na piersi, najwyraźniej rozmyślał o czymś... Józefina skorzystała z okazji, aby podnieść z kolan Mariannę i posadzić na krześle. Własną chusteczką wytarła zalane łzami oczy dziewczyny, a następnie

przywołała swoją córkę Hortensję, która była obecna przy zajściu, i poprosiła ją, aby przyniosła Mariannie coś ciepłego. - Rozkaż, żeby przygotowali kąpiel, suche ubranie i pokój... Zatrzymuję pannę d'Asselnat! - Wasza Wysokość jest dla mnie bardzo łaskawa powiedziała Marianna ze smutnym uśmiechem - ale wolę odejść. Chciałabym dołączyć do mojego rannego towarzysza. Jutro rano, mieliśmy razem wyruszyć do Ameryki. Jego statek czeka w Nantes! - Zrobi pani to, co się pani każe - przerwał sucho Napoleon. - Chyba nie do pani należy decyzja o jej losie. Jeszcze nie skończyliśmy! Zanim popłyniecie do Ameryki, będzie pani musiała się jeszcze wytłumaczyć! Mój Boże, wytłumaczyć z czego? - pomyślała Marianna. Była głupia, iż weszła w to gniazdo os, by go ratować, by go ponownie zobaczyć, chociaż przez chwilę - gdyż jeszcze miała nadzieję, nie wiedząc dobrze na co! Być może, okazałby jej trochę czułości tamtej nocy?... Lecz nie! Suchy i brutalny ton mówił jasno, że nigdy się dla niego nie liczyła! Był zwykłym niewdzięcznikiem! Dlaczego jednak aż tak ją fascynował? - Jestem do usług Waszej Wysokości! - powiedziała cicho Marianna. - Rozkazuj, sire, będę posłuszna. - Mam nadzieję! Proszę wziąć kąpiel i ubranie, które Jej Wysokość w swej dobroci pani ofiarowała, ale proszę się pośpieszyć! Musi pani być gotowa przed upływem godziny, aby podążyć za mną do Paryża. - Sire - zaproponował łaskawie Fouche - mogę bez kłopotu zaopiekować się panną d'Asselnat. Wracam do Paryża i mogę odwieźć ją na ulicę de Varenne. Ta uprzejmość kosztowała hrabiego Otrante wściekłe spojrzenie i suche: - Jeżeli będę potrzebował pańskiego zdania, Fouche, poproszę pana o nie. Niech pani idzie i pośpieszy się! - Czy mogłabym przynajmniej zapytać, co się stało z moim towarzyszem? - ośmieliła się odezwać z pewną stanowczością. - Przed cesarzem, droga panno, powinna się pani martwić wyłącznie o siebie! Pani sytuacja i bez tego jest dosyć niejasna, proszę jej nie pogarszać!

Jednak złość cesarza nie wystarczała, żeby Marianna zgodziła się porzucić przyjaciela. - Sire - powiedziała ze zmęczeniem - nawet skazany na śmierć ma prawo martwić się o swego przyjaciela. Jason Beaufort został ranny chcąc pana uratować i... - I według pani, zachowuję się jak skończony niewdzięcznik? Zapewniam panią, że jej przyjaciel nie został groźnie trafiony: kula utkwiła w ramieniu. Myślę, że doświadczył już cięższych ran. Kapitan Trobriant nakazał odnaleźć jego powóz, który, jak powiedział, pozostawił na drodze. Wyruszy wkrótce do Paryża, jadąc powoli... - W takim razie chcę go zobaczyć! Pięść Napoleona opadła na kruchy, mały stolik z drewna cytrynowca, który roztrzaskał się pod uderzeniem. - Kto ośmiela się mówić „chcę" w mojej obecności? Tego już za wiele! Zobaczy pani tego człowieka, kiedy na to zezwolę i kiedy uznam to za stosowne! Fouche, ponieważ pan tak bardzo lubi odprowadzać ludzi, proszę zająć się tym Beaufortem. Minister policji skłonił się i rzucając Mariannie ironiczne spojrzenie, któremu towarzyszyło dyskretne wzruszenie ramion, opuścił resztę i wyszedł. Dziewczyna patrzyła, jak opuszczał pokój, widziała jego zaokrąglone i upokorzone plecy. Powinno jej to sprawić przyjemność, ale mężczyzna, którego wybuchu wściekłości była teraz świadkiem, zbyt różnił się od uroczego Charlesa Denisa. Zrozumiała wreszcie, dlaczego nazywano go korsykańskim potworem! Jednak mimo urazy, Marianna nie mogła ukryć przed sobą, że podobał jej się ten władczy ton. Pasował do niego... Eks - cesarzowa była obecna podczas całej sceny, nie mieszając się do niej. Lecz kiedy Fouche zniknął za drzwiami, wstała i wzięła pod rękę zesztywniałą Mariannę. - Bądź posłuszna mała! Nigdy nie można sprzeciwiać się cesarzowi... cokolwiek by rozkazał. Buntownicze spojrzenie Marianny napotkało łagodny i pełen cierpienia wzrok Józefiny. Pomimo miłości do Napoleona nie mogła nie ulec wpływowi tej bezbronnej kobiety, która okazała jej dobroć, nie wyrażając nawet zaskoczenia tą dziwną sytuacją. Z wysiłkiem uśmiechnęła się do niej, a następnie

skłoniła się nagle dotykając wargami bladej ręki odrzuconej cesarzowej. - To pani jestem posłuszna! Cesarz nie zareagował. Być może, nie usłyszał nawet tego ostatniego wyzwania wobec swojego autorytetu. Odwrócony plecami do kobiet, patrzył przez okno, pociągając nerwowo frędzel zasłony wykonanej z błyszczącej mory. Nie dodając nic więcej, Marianna skłoniła się Józefinie i podążyła za pokojówką, przysłaną przez królową Hortensję, zastanawiając się, czy nadejdzie kiedyś taki dzień, kiedy sama będzie mogła wybierać swoje ubranie, nie będąc zmuszona pożyczać czegokolwiek od kogokolwiek. Pół godziny później, ubrana w suknię i płaszcz należące do pani Remusat, damy dworu eks - cesarzowej, która była mniej więcej tego samego wzrostu, Marianna wsiadała z ciężkim sercem do cesarskiego powozu. Nie robił na niej wrażenia nawet ten niebywały zaszczyt, który jej czyniono. Nic dla niej nie znaczyło, że mały choleryczny mężczyzna, który siedział obok niej, był cesarzem. Nie kochał jej, więc wolałaby tysiąc razy bardziej siedzieć obok kogoś nieznajomego. Niezmiernie krępujące, palące wspomnienia z Butard zawisły teraz pomiędzy nimi, wzmagając jej pomieszanie i ból. Mężczyzna, którego kochała, zamilkł nagle, jakby sędzia - zimny i obojętny jak samo prawo. Jeżeli obawiała się czekającej ją podróży, to tylko dlatego, że wiedziała bardzo dobrze, jak wielką moc zadania jej cierpienia posiada ten bezlitosny człowiek. Kiedy skierowała się ku Józefinie z pożegnaniem i podziękowaniem, łagodna Kreolka kazała jej przyrzec, iż wróci i odwiedzi ją, w stronę cesarza zaś rzuciła błagalne spojrzenie. Udał jednak, że go nie widzi. Nawet to współczucie nie pocieszyło Marianny. Bez wątpienia, właśnie wchodziła na ostatni stopień swojej drogi krzyżowej. Jutro postara się odnaleźć Jasona i wreszcie z nim wyjechać. Nawet nie zastanawiała się, co Napoleon zamierzał z nią uczynić tej nocy. W chwili, gdy zamykano już drzwiczki, Duroc zajrzał do powozu. - Jedziemy... do Trianon, sire?

- Stracił pan głowę? Ani do Trianon, ani do Saint - Cloud do Tuileries. Wyślijcie gońca, żeby uprzedził o moim przyjeździe. - Rozkaz Waszej Wysokości! Drzwiczki zatrzasnęły się. Powóz potoczył w kierunku oświetlonej bramy. Kłusujące konie strzelców eskorty rytmicznie stukały kopytami. Marianna bardzo dobrze zauważyła, że pytając o właściwy kierunek jazdy, Duroc powstrzymał się od wymienienia Butard, co zresztą wyszło mu na dobre. Bez wątpienia, było to słowo, którego nie należało już nigdy, przenigdy wymawiać! Jedyne wspomnienie tego, co wydarzyło się pomiędzy nim a szpiegiem Fouchego, musiało być nadzwyczaj nieprzyjemne dla pana Europy. Bramę przejechali przy odgłosie prezentowanej broni, a potem droga rozciągnęła przed nimi swoją wstęgę. Marianna zamknęła oczy, żeby powstrzymać cisnące się łzy i jednocześnie, aby lepiej wchłaniać zapach hiszpańskiego jaśminu i tytoniu, które wypełniały wysłany zielonym aksamitem powóz. Wdychała ów zapach niemal ukradkiem, jak złodziejka, gdyż jedynie on wzbudzał w niej słodkie i męczące wspomnienia, których tak bardzo chciała się pozbyć. Była w tym jeszcze niewielka cząstka szczęścia. Nagle usłyszała: - Kim jest właściwie dla pani ten Amerykanin? Pani kochankiem? Nie patrząc na niego i zmuszając się ukryć swój ból, odpowiedziała: - Nikim więcej jak przyjacielem... wiernym! Tej nocy uratował mnie z więzienia, gdzie przetrzymywano mnie od... Zatrzymała się, potem nagle, odwracając się w jego stronę, opanowana znów przez instynktowną potrzebę walki, by ciosem odpowiadać na cios, powiedziała: - Stawiał mi pan wiele pytań dotyczących mojej przeszłości, sire, dlaczego jednak nie pytał pan wcale o to, co robiłam od ponad tygodnia? - To niepotrzebne! Wiem to! - Wie pan? Skąd? '

- Podczas, kiedy doprowadzano panią do właściwego wyglądu, zadałem parę pytań. Jest mi bardzo przykro, że coś takiego się wydarzyło, ale nie chodzi mi o to. Gdzie poznała pani tego Amerykanina? Jego natarczywość, zdradzająca monstrualny egoizm, wzburzyła Mariannę. Niezdolna dłużej się powstrzymać, rzuciła mu jak wyzwanie: - To z nim grał Francis Cranmere, wówczas gdy przegrał wszystko, co mu dałam... i mnie samą! - Miałem więc rację: jest on pani kochankiem! - A więc podejrzewa mnie pan, że jestem zdolna wypełnić podobny zakład? Wierzy pan, że jest możliwe, aby młoda dziewczyna, do której mówi się w wieczór jej nocy poślubnej: „Twój mąż nie przyjdzie, ja go zastąpię, bo wygrałem cię w karty", otwarła, nie protestując, swoje ramiona i łoże? Wydawało mi się, że powiedziałam panu, iż zabiłam lorda Cranmere'a. - Jednak nie zabiła pani Jasona Beauforta, o ile mi wiadomo? - Już go tam nie było. Wyrzuciłam go! Spotkałam go o wiele później... właśnie tutaj, u księcia Benewentu! Ach... co to ma wszystko za znaczenie? Dlaczego miałoby interesować pana moje przeszłe, teraźniejsze czy przyszłe życie? Posiada pan imperium, ludzi i tyle kobiet, ile się panu spodoba... Wobec tego nieczułego człowieka, przed którym wszyscy drżeli, Marianna odczuwała swego rodzaju bolesną żądzę wyrzucenia z siebie na chybił - trafił wszystkiego, co ją męczyło. Ona jedna się nie bała, ponieważ nawet gdyby zechciał ją uśmiercić, to i tak nie mógłby jej bardziej zranić niż już to zrobił. Odczuwała przyjemność widząc jego zdenerwowanie i prowokując je. Rzecz jednak dziwna: Napoleon zdawał się nie słyszeć. Zwracając swój wspaniały profil w stronę drogi, coś mówił zapatrzony w dal - tak jakby głośno myślał. - Chciałbym wiedzieć, kogo ten czort Talleyrand nie zna jeszcze na tym świecie! Potem, zanim Marianna zdołała zareagować, odwrócił się do niej.

- Wiesz - powiedział wesołym tonem - że urządzać scenę cesarzowi, to jest zbrodnia obrazy majestatu? - Scenę? Ja?... - Jeżeli nie chcesz być ukarana, jak na to zasługujesz, proś szybko o przebaczenie. Szybkim gestem zasłonił okna powozu. Dopiero kiedy usta Napoleona dosięgły jej ust, Marianna poczuła, że trzyma ją w ramionach.

Dawna piękność Marianna, z głową zwisającą lekko poza brzeg łóżka, oglądała błyszczącego w górze orła. Wykonany ze złoconego brązu, rozpościerał skrzydła, wieńcząc koronę ogromnego, białego baldachimu. Mimo zmęczenia po szaleństwach tej nocy, mimo długich chwil miłości, których doświadczyła, nie była senna. Wyśpi się później - nie wiedziała dobrze kiedy, ale wiedziała, że nie uda jej się zmrużyć oka w tym prześwietnym łożu. Wielkie zasłony z purpurowego aksamitu, złote frędzle, uskrzydlone Nike, których nogi z brązu opierały się na globach z lapis lazuli, nawet samo podium, na którym spoczywało cesarskie łoże, prześcigało się w wywoływaniu wrażenia, że spoczywa na tronie Francji. Było to zarazem niesamowite, pochlebne i... dosyć zabawne! Napoleon spał z głową przyciśniętą do ramienia Marianny. Światło lampki z pozłacanego srebra przywracało stanowczym, lecz odprężonym we śnie rysom jego twarzy charakter dziecka, którym kiedyś był. Ogarnięta głęboką czułością dziewczyna nie mogła oderwać oczu. Aż do ostatniej chwili chciała sycić się szczęściem tej nocy. Pomiędzy łóżkiem a oknami, które znajdowały się naprzeciw niej, na ogromnym dywanie widniały dziwne wysepki: jej suknia i bielizna, zdarte niecierpliwie i rzucone byle jak; jego ubranie, które zazwyczaj rzucał, rozbierając się. Za oknami kończyła się mroźna noc, a równe kroki strażników przypominały Mariannie, że znajduje się w Tuileries. Sypialnia apartamentu na pierwszym piętrze, który należał do nieszczęsnego Ludwika XVI, była jednak ciepła, zaciszna, wibrująca wciąż jeszcze ich pocałunkami, miłosnymi słowami i jękami rozkoszy. Jakże ją kochał - od dwóch godzin, od kiedy tam przebywali, od kiedy sprawił, że przestąpiła małe dyskretne drzwi wiodące prosto do jego apartamentów! Wyglądał, jakby nie mógł się nią nasycić! Kazał jej przysiąc, że nigdy nie odejdzie od niego, że zostanie z nim i tylko dla niego. Kiedy zaś nieśmiało wspominała o zbliżającym się ślubie, który zajmował wszystkich, wybuchną} śmiechem. - Poślubiam brzuch! - wykrzyknął z brutalnością żołnierza. Moja rasa potrzebuje dziedzica, ale ty dasz mi wszystko, czego żadna inna kobieta nie będzie mogła mi dać.

Zrozumiała wówczas, jak trudno kochać cesarza. Jej zazdrość i chęć wiedzy o wszystkim cisnęły jej na usta moc pytań, których nie ośmielała się zadać. Jak zapytać go o te wszystkie kobiety, o których słyszała, że coś je z nim łączy? Jak rozmawiać z nim o polskiej hrabinie, która wyjechała ku śniegom swojego dalekiego kraju, aby urodzić jego dziecko? Domyślała się, że nie mógłby znieść jej ciekawości. Wszystko, co było możliwe ze zwykłym mężczyzną, nie było możliwe z nim. Kiedy przypomnienie nieznajomej narzeczonej zachmurzyło jej twarz, Napoleon przytulił ją do siebie. Z uważnym znawstwem, lekko i powoli, pieścił jej nagą skórę, starając się obudzić cielesne pragnienie przyjemności. Potem, gdy serce już biło oszalałe, zapominała o wszystkim, aby słuchać tylko przepływu wzburzonej krwi i pozostawać w jego ramionach. - Kocham cię i tylko ciebie! - stwierdził stanowczo. - To musi ci wystarczyć! - To mi wystarczy, jeżeli zawsze będziesz mnie kochał. Obawiam się jednak, że nie jest to możliwe. Jeżeli będę musiała powrócić do pani Talleyrand... - Niemożliwość jest upiorem nieśmiałych i ucieczką tchórzy! A co do powrotu do tej starej ladacznicy, wolę zrobić z ciebie mojego słodkiego, pięknego, wspaniałego słowika! Na tym przerwał wyjaśnienia, gdyż obydwoje nie mogli dłużej oprzeć się potrzebie ich ciał - a paroksyzm pożądania wypełnia tylko milczenie... Teraz zasnął, pozostawiając ją samą z owymi ciepłymi chwilami pełni szczęścia, które liczyła jak skąpiec liczy bogactwa. Dobrze wiedziała, że nie będzie mogła pozostać w pałacu, że wkrótce będzie musiała wyruszyć, ale nie zastanawiała się nawet dokąd się uda. Zdawała się na niego, na wszechmocnego, na mężczyznę, którego wolę zgodziła się wypełniać. Tak jak on zadecyduje, będzie dobrze. W pobliskim kościele dzwon wybił siódmą. Z dziedzińca dochodziły krótkie rozkazy, uderzenia obcasów, stukot końskich kopyt na bruku i daleki sygnał trąbki. Marianna westchnęła. Nieprawdopodobna noc, która zaczęła się w podziemiach kamieniołomów Chaillot i która zrządzeniem losu zawiodła ją do cesarskiego łoża, kończyła się.

Drzwi pokoju otworzyły się cicho i jakiś mężczyzna wszedł na palcach. Marianna szybko naciągnęła na siebie prześcieradło. Był to Constant, kamerdyner cesarza, którego widziała już owej nocy w Butard. W jednej ręce niósł zapalony świecznik, a w drugiej niewielką tacę, na której stały dwie parujące filiżanki. Postawił wszystko na komodzie, po czym pozbierał szybko rozrzucone ubrania i ułożył na fotelu według ich przynależności. Spod półzamkniętych powiek Marianna obserwowała pewność i zręczność jego ruchów. Dopiero kiedy dokończył tych czynności, zbliżył się do łoża. - Sire - powiedział głośno - wybiła siódma. Mam zaszczyt obudzić Waszą Wysokość. Jakby czekając tylko na ten sygnał, Napoleon uniósł się, usiadł i głęboko ziewnął. - Już? - powiedział. - Noc była krótka, Constant. Jaka pogoda? - O wiele cieplej niż wczoraj, sire. Pada! Pozwoli Wasza Wysokość, że zapytam jak się czuje? - Wspaniale! Herbata! Dalej, mój leniu, obudź się! Ostatnie słowa odnosiły się oczywiście do Marianny, która, chcąc ukryć zażenowanie, udawała, że śpi. Napoleon chwycił ją za ramiona i żywo potrząsnął. Potem zawinął w prześcieradło, śmiejąc się jak dziecko: - Dalej, otwórz oczy! Masz, wypij to! Każdego ranka zaczynam dzień od filiżanki herbaty albo soku z pomarańczy! Constant, podaj pani! Kamerdyner pozdrowił Mariannę uprzejmym: „Mam nadzieję, że pani dobrze spała...", a następnie z uśmiechem wykonał polecenie. Z żywą przyjemnością zanurzyła wargi w gorącym napoju i zauważyła z przekorą: - Nie wiedziałam, sire, że ma pan angielskie przyzwyczajenia. - Ty się na nich znasz, nieprawdaż? Anglicy też mają swoje dobre strony! Trzeba być ich wrogiem, tak jak ja, żeby móc to szczerze przyznać. Co nowego, Constant? - Dama, którą Wasza Wysokość raczył poprosić, czeka w przedpokoju, aż zechce ją pan łaskawie przyjąć.

- Ach! Doskonale! Wprowadź ją do mojego gabinetu i poproś, żeby zaczekała. Już przychodzę. Podaj mi mój szlafrok i pantofle, i znajdź też coś dla tej młodej damy! Galopem! Podczas, gdy Constant zniknął za drzwiami, Napoleon zeskoczył z łóżka, nie zważając na swój nocny strój, a potem zerwał prześcieradło, które Marianna trzymała wciąż podciągnięte do ramion, zupełnie ją odkrywając. - Pozwól, że jeszcze przez chwilę na ciebie popatrzę, zanim odejdę do moich zadań. Czy wiesz, że jesteś piękna do szaleństwa... nawet cesarskiego? Nie mogę, niestety, uczynić z ciebie cesarzowej, ale zrobię z ciebie królową, królową piękna i królową talentu... Rzucę moje cesarstwo do twoich stóp. Schwycił oburącz wspaniałą masę rozpostartych wokół niej włosów i zanurzył w nich twarz. Potem wziął Mariannę na ręce i - pełen uniesienia - pocałował, aby w następnej chwili opuścić ją gwałtownie do łóżka i przykryć skotłowaną pościelą. - Schowaj się teraz, syreno! Nawet Constant nie ma prawa oglądać moich skarbów. Kiedy kamerdyner pojawił się znowu, cesarz przywdział spodnie i szlafrok z białego moltonu oraz wsunął pantofle. - Wasza Wysokość nie włoży fularu? - zauważył Constant. Kosztowało go to groźne spojrzenie jego pana, który zadowolił się odpowiedzią: - Kąpiel za kwadrans. Powiedz Corvisartowi, że czuję się dobrze i że nie będę go potrzebował dziś rano. Przynieś pani wszystko, co będzie jej niezbędne. Idę zobaczyć się z panią Hamelin. Marianna nie miała czasu, aby dowiedzieć się czegokolwiek o kobiecie składającej tak wczesną wizytę. Napoleon zniknął. Wstała więc i przeszła do cesarskiej toalety, której drzwi otworzył Constant. Całkiem naturalnie podał jej wszystko, czego mogła potrzebować, w tym flakon wody kolońskiej. - Jego Wysokość zużywa ogromne ilości! - odezwała się z uśmiechem. Marianna uznała, że podoba jej się ten zaufany kamerdyner. Jego twarz o północnych rysach była szczera, otwarta i budziła od pierwszej chwili sympatię. Z drugiej strony miała wrażenie,

że również Constant ją lubi, gdyż usługiwał jej bez okazywania jakiejkolwiek nienaturalności. Kiedy Napoleon wrócił po dziesięciu minutach, miała na sobie suknię z miękkiej niebieskiej wełny, którą dała jej pani Remusat. - Brawo! - wykrzyknął. - Nie lubię, kiedy ktoś ociąga się w toalecie. Byłby z ciebie dobry żołnierz! Pozwól teraz, przedstawię cię osobie, której zdecydowałem się powierzyć ciebie, zanim znajdę godny dom. - Czy to... ta pani Hamelin? - spytała Marianna, z lekkim wahaniem. - Znam to nazwisko i wydaje mi się, że widziałam już osobę, która je nosi. - Z pewnością widziałaś ją u Talleyranda. To jedna z jego wielkich przyjaciółek, którą różni od niego to, że mam do niej zaufanie, podczas gdy do drogiego księcia Benewentu - żadnego. Jego dom nie jest miejscem dla kobiety, którą kocham. - Jest to więc dama wielkich zalet? - zaryzykowała pytanie Marianna, która pomyślała o pani Fouche i widziała się już zamknięta w miejscu równie surowym, co przygnębiającym. Wybuch śmiechu Napoleona przywrócił jej pewność w tej samej chwili. - Ona? Fortunata? Przezwano ją „pierwszą rozpustnicą Francji". Z pewnością nie jest to zaleta! Od czasu Dyrektoriatu, kiedy była jedną z najwybitniejszych piękności, przestała liczyć swoich kochanków. Mimo iż jej cnotliwość pozostaje tylko odległym wspomnieniem, to posiada ona inne, pewne i niewzruszone zalety: uczciwość, szczerość, wierność, kult przyjaźni... Czy wiesz, że czołgała się u moich stóp błagając, abym się nie rozwodził? To dobry przyjaciel. Jej ostry język, jej dobra, dom, są zawsze gotowe służyć tym, których kocha... a ja chcę, żeby kochała również ciebie. Nikt cię lepiej nie ochroni przed podstępami wyższych sfer... które zna, jak nikt inny. Na dodatek mieszka niedaleko Montmartre'u, w uroczym i wystarczająco dyskretnym domu, aby nocni goście nie byli zauważeni i aby można tam kogoś ukryć. - Ukryć kogoś? Kto miałby się tam ukryć? - Ty, mio dolce amor! Zdecydowałem, że ukryjesz się tam do chwili - bądź spokojna, nie na długo - kiedy będziesz mogła

zabłysnąć w całej pełni. Czyż nie powiedziałem ci, że chcę złożyć u twoich stóp Paryż, Rzym, Mediolan i Brukselę? Sama zobaczysz. Chodź teraz ze mną. Gabinet cesarza stanowiło surowe pomieszczenie, wciśnięte pomiędzy dwie wysokie biblioteki z mahoniowego drewna. Oczekiwała tam kobieta, którą Marianna natychmiast rozpoznała. Jakże mogłaby zapomnieć tę niepowtarzalną kreolską twarz o brązowej cerze! Trzydziestoczteroletnia Fortunata Hamelin, o egzotycznej urodzie, była wciąż nadzwyczajnie pociągająca. Wspaniałe czarne włosy, białe spiczaste zęby, oraz czerwone trochę wydatne wargi zdradzały, być może, kroplę murzyńskiej krwi. Ubrana z wyspiarską gracją, do której - obok niej - pretendować mogła chyba tylko Józefina. Jedna pochodziła z Martyniki, a druga z San Domingo, ale zawsze łączyła je niewzruszona przyjaźń. Mariannie spodobało się bezpośrednie i pogodne spojrzenie pani Hamelin, a nawet towarzyszący jej intensywny zapach różanych perfum. Zauważywszy młodą kobietę - prawdę mówiąc, zakłopotaną na jej widok - Fortunata zerwała się z kanapki, pokrytej zielono złotym prążkowanym atłasem, na której spoczywała owinięta w mnóstwo futer. Podeszła do niej i ucałowała spontanicznie, wykrzykując swoim śpiewnym kreolskim akcentem: - Moja śliczna, nie wyobraża sobie pani, jak bardzo się cieszę, że mam panią wziąć pod opiekę! Już od dawna marzyłam, żeby podkraść panią tej stukniętej księżnej! Jak się panu, sire, udało ją stamtąd wyciągnąć? Drogi Talleyrand pilnował jej, jak Jazon złotego runa. - Prawdę mówiąc, nie kosztowało mnie to wiele trudu. Stary oszust wpadł we własne sidła! Nie widzę przeszkód, aby pani mogła mu powiedzieć, że powierzyłem jej tę młodą damę... pod warunkiem, że będzie milczał. Nie chcę, aby w tej chwili o niej mówiono. Będzie musiał wymyślić jakąś historyjkę, kiedy się dowie, co się z nią stało. Mam wrażenie - dodał Napoleon z szyderczym uśmiechem - że musi się już cokolwiek niepokoić! A teraz uciekajcie obydwie. Zaraz tu przyjdą na poranną audiencję. Twój powóz, Fortunato, stoi przy małej bramie? - Tak, sire.

- Doskonale. Przyjadę do was dzisiaj około jedenastej! Już was tu nie ma! Co do ciebie, mój słowiku, dbaj o siebie, ale myśl tylko o mnie! Widać już było, że się spieszy. Przekładał nerwowo stosy papierów i teczek oprawnych w czerwoną skórę, które pokrywały blat jego biurka. Mariannie nie przyszło nawet do głowy, by móc się o to obrazić. Była zatroskana, ponieważ przywołanie przez panią Hamelin mitologicznego zdobywcy złotego runa, przypomniało jej towarzysza ostatnich zdarzeń - a to nie było przyjemne. Był ranny, być może czekał na nią, ona zaś nie mogła dotrzymać danego słowa. Myśl ta bardzo jej ciążyła, ale przecież była taka szczęśliwa! Czymże jednak były owe wyrzuty sumienia wobec żalu, jaki odczuwałaby, gdyby musiała opuścić Francję! Jason szybko zapomni o kobiecie, którą wygrał w karty tamtej szaleńczej nocy. - Mogłabyś przynajmniej pocałować mnie, zamiast pogrążać się w marzeniach! - zarzucił jej Napoleon, pociągając za ucho. - Dzień będzie mi się strasznie dłużył, zanim doczekam wieczoru! Ale teraz muszę cię wygonić. Skrępowana dyskretną, co prawda, obecnością Fortunaty, która patrzyła w tej chwili przez okno, Marianna, dosyć nieśmiało, pozwoliła się pocałować. Mimo iż ubrany jeszcze w szlafrok, Napoleon znów stał się cesarzem. Wyśliznęła się z jego ramion, aby skłonić się z głębokim szacunkiem: - Do usług Waszej Wysokości... najwierniejsza sługa! - Uwielbiam, kiedy przybierasz tę postawę księżniczki! śmiejąc się, wykrzyknął Napoleon. Potem zaś, zmieniając ton: - Roustan! W tej samej chwili pojawił się mameluk, odziany w biały turban i wspaniały ubiór z czerwonego aksamitu przetykanego złotem. Był to Gruzin słusznego wzrostu, sprzedany niegdyś przez Turków jako niewolnik i przywieziony z setką innych współbraci z egipskiej wioski, przez generała Bonaparte. Chociaż wszystkie noce spędzał leżąc przy drzwiach cesarza, był żonaty od blisko dwóch lat z córką jednego z pałacowych odźwiernych - Aleksandryną Douville. Nie można było wyobrazić sobie spokojniejszego chłopca, lecz smagła cera Roustana, jego turecki turban i wielka zakrzywiona szabla

wywierały wciąż duże wrażenie. Bardziej jednak niż co innego, zadziwiła Mariannę egzotyka tej postaci. Napoleon rozkazał mu odprowadzić obie damy do powozu, które składając ostatni ukłon, opuściły cesarski gabinet. Podążając za Roustanem po małych pałacowych schodkach, pani Hamelin wsunęła rękę pod ramię nowej przyjaciółki, ogarniając ją zapachem różanych perfum. - Przepowiadam, że podbije pani świat - powiedziała wesoło. - Jeżeli tylko Jego Wysokość nie zechce bawić się w sułtana, zamykając panią na dłużej. Czy lubi pani mężczyzn? - Lubię... jednego mężczyznę! - odpowiedziała Marianna. Fortunata Hamelin zaśmiała się. Jej ciepły, szczery i porozumiewawczy śmiech ukazywał błyszczące spiczaste ząbki, pomiędzy czerwonymi wargami. - Ależ nie! Pani nic nie rozumie! Nie kocha pani mężczyzny, pani kocha cesarza! To tak jakby powiedzieć, że kocha pani Panteon czy łuk triumfalny Carroussela. - Myśli pani, że to to samo? Nie jestem przekonana. On nie robi takiego wrażenia, wie pani. On jest... Przez chwilę szukała słowa, które najwłaściwiej oddałoby jej szczęście, ale nie znajdując żadnego dość mocnego, zadowoliła się westchnieniem i krótkim: „On jest wspaniały!" - Wiem to bardzo dobrze - wykrzyknęła Kreolka. - Wiem też, czym jest jego siła uwodzenia, kiedy oczywiście zależy mu na tym, bo kiedy chce być niemiły, to... - A potrafi taki być? - spytała Marianna szczerze zdziwiona. - Niech pani poczeka, a usłyszy, jak w środku balu oznajmia jakiejś damie: „Ma pani brudną suknię! Dlaczego wciąż nosi pani tę samą? Widziałem ją już chyba ze dwadzieścia razy!" - Nie! To niemożliwe! - Ależ tak, to możliwe, a nawet, jeżeli mam pani powiedzieć, co o tym naprawdę myślę, przydaje mu to szczególnego uroku. Któraż kobieta, prawdziwa kobieta, nie chciałaby wiedzieć, jaki jest w miłości ten cesarski bałwan, ze swoim orlim spojrzeniem i dziecięcym uśmiechem! Jakaż kobieta nie marzyła kiedyś, aby być Omfalą tego Herkulesa! - Nawet... pani? - spytała z odrobiną złośliwości Marianna. Lecz Fortunata odpowiedziała z wielką szczerością:

- Muszę przyznać, że tak... przynajmniej przez jakiś czas. Szybko jednak się z tego wyleczyłam. - Dlaczego? Marianna znów usłyszała głośny śmiech, który roznosił się pod pałacowym sklepieniem, aż do zewnętrznych schodów. - Ponieważ za bardzo kocham mężczyzn! A tutaj, proszę mi wierzyć, mam zupełną rację. Co do Jego Wysokości cesarza i króla: myślę, że to, co mu dałam, warte jest miłości. - Co to jest? Przyjaźń? - Chciałabym - westchnęła młoda kobieta, nagle rozmarzona. - Chciałabym naprawdę być jego przyjaciółką! Wie zresztą, że go lubię, a przede wszystkim, że go podziwiam! dodała z nagłym zapałem. - Podziwiam go bardziej niż ktokolwiek inny na świecie! Wydaje mi się, że w moim sercu Bóg nie dorasta mu do kostek. Nieśmiałe słońce wznosiło się, barwiąc różem weneckie konie nowego łuku triumfalnego. Zapowiadał się ładny dzień! Pani Hamelin mieszkała na ulicy Tour d'Auvergne, pomiędzy dawną bramą Porcherons a nową bramą Martyrs. Był to uroczy dom, w którym przed Rewolucją hrabina de Genlis wychowywała dzieci księcia Orleanu. Sąsiadem był inspektor cesarskich łowów, w pobliżu zaś mieszkała tancerka operowa Marguerite Vade de l'Isle, utrzymywana przez pewnego finansistę. Sam dom, pochodzący z ubiegłego wieku, przypominał proste linie Petit Trianon, z którym łączyło go wiele wspólnych cech, zaś cichy i melancholijny ogród opustoszały w zimie, rozweselała fontanna. Całość podobała się Mariannie, szczególnie ze względu na położenie w pewnej odległości od wznoszącej się drogi. Mimo krzątającej się służby, która o tej godzinie miała pełne ręce roboty, mimo hałasu budzącego się Paryża dom Fortunaty, o białych murach, miał w sobie coś spokojnego i niosącego odprężenie. Mariannie o wiele bardziej przypadł do gustu niż wystawne bogactwo dworu Matignon. Fortunata umieściła swojego gościa w uroczym pokoju ozdobionym różowo - białym chińskim, jedwabiem, łoże zaś zdobiły zasłony z białego muślinu. Ten położony w pobliżu jej sypialni pokój należał do jej córki Leontyny, przebywającej w tej

chwili w sławnym zakładzie edukacyjnym pani Campan, w Saint - Germain. Marianna stwierdziła szybko, że niedbałość Kreolki była jedynie pozorna. W rzeczywistości bowiem czuwała ona nad wszystkim. Marianna została natychmiast zaopatrzona w obszerny batystowy peniuar, parę zielonych aksamitnych pantofli i własną pokojówkę - wszystko należące do Leontyny Hamelin! Wkrótce zasiadła do obfitego śniadania, naprzeciw kominka, w towarzystwie pani Hamelin, która również zdjęła swój wyjściowy strój. Rozbawiona Marianna zauważyła, że dawna piękność - która niegdyś ośmieliła się ukazać na Polach Elizejskich naga, pod muślinową suknią - w zaciszu swego mieszkania powracała chętnie do tamtych upodobań. Jej obszerny negliż, bogato zdobiony wstążkami w pastelowych kolorach, nie zakrywał zbytnio jej doskonałej figury, przeciwnie - podkreślał piękno brązowego ciała dziewczyny z wysp wyzwalając z niego swego rodzaju pierwotną siłę. Obie młode kobiety pochłaniały z wielkim apetytem kanapki, konfitury i owoce, popijając obficie gorącą i mocną herbatą z mlekiem - wzorem angielskim - podaną na uroczym różowym serwisie Kompanii Indyjskiej. Po chwili Fortunata wydała westchnienie zadowolenia i powiedziała: - Co chciałaby pani teraz robić? Wziąć kąpiel? Spać? Czytać? Ja muszę napisać parę słów do pana Talleyranda, aby poinformować go o tym, co się z panią dzieje. - Jeśli pani pozwoli - przerwała jej Marianna proszącym tonem - jest coś, co wydaje mi się o wiele pilniejsze. Jeden z moich przyjaciół - ten, który wczoraj pomógł mi uciec z kamieniołomów w Chaillot - został ranny. Jest Amerykaninem, marynarzem, nadzwyczajnym człowiekiem, i nie wiem co się z nim stało. Cesarz... - ... który miewa napady zazdrości, jak zwykli korsykańscy śmiertelnicy, nie chciał odpowiedzieć na pani pytania! Proszę więc opowiedzieć mi o owym Amerykaninie. Zawsze byłam pełna podziwu dla tych ludzi, być może dlatego, że urodziłam się niedaleko nich. Pachną przygodą i ekscentrycznością, co uważam za pociągające. Cesarz zresztą opisał mi tylko w dużym przybliżeniu, co się pani przydarzyło. Proszę opowiedzieć mi ten

romans, gdyż miałam wrażenie, że taki mi streszczano, a ja uwielbiam romanse! - Ja również - powiedziała Marianna, z uśmiechem - ale ten nie bardzo mi się podobał! Oczy Fortunaty błyszczały, kiedy namiętnie słuchała o tym, co wydarzyło się wieczorem 21 stycznia, od chwili, kiedy Marianna opuściła pałac przy ulicy Varenne, aby udać się do Butard. Mówiła o Bruslarcie, o Morvanie, których los nie był jej jeszcze znany; o jej przyjacielu Jolivalu, który też z pewnością martwi się o nią, o posłańcu Gracchusie Hannibalu Pioche i w końcu o Jasonie Beauforcie, z którym tego dnia miała wyruszyć do Ameryki. - Podążyłabym za nim bez wahania - powiedziała na zakończenie - gdyby cesarz nie kazał mi przyrzec, że zostanę. - Naprawdę, pojechałaby pani z nim... mimo to, co wydarzyło się owej nocy w Tuileries? Marianna zastanowiła się chwilę, potem westchnęła: - Tak... Gdyby nie kazał mi przyrzec, że pozostanę, gdyby nie zapewnił mnie, że jestem mu potrzebna, wyjechałabym bez wahania, dzisiaj. - Ale... dlaczego? - Ponieważ za bardzo go kocham! Teraz, kiedy wiem, kim jest i co wydarzy się w najbliższych miesiącach... ten ślub z arcyksiężniczką - boję się cierpienia. Cokolwiek by powiedział, czy zrobił, wiem, że będzie to dla mnie bolesne i że nie potrafię nie być zazdrosna. Oto, dlaczego byłoby lepiej, gdybym wyjechała, właśnie po owych chwilach miłości. W ten sposób zabrałabym ze sobą miłe wspomnienie. Nawet jeszcze teraz, kiedy z panią rozmawiam, żałuję, że zostałam, ponieważ boję się tego, co mnie czeka. Zastanawiam się, czy nie byłoby nawet lepiej postąpić wbrew jego woli... Wciąż nie wiem, co zamierza ze mną zrobić i jak ułoży się moje życie! - Na pani miejscu zaufałabym mu i okazała trochę cierpliwości. Co do ucieczki - jest to niemożliwe - powiedziała posępnie Fortunata. - Nie pozwoliłby pani wyjechać. Ścigano by panią, pojmano i zawrócono, czy pani tego chce czy nie. Napoleon nigdy nie rezygnuje z niczego, co posiada, a pani do niego należy! Wcześniej czy później musi się pani przygotować

na cierpienie z jego powodu, nawet jeżeli nie zamierza go zadać. Kochać podobnego człowieka nie jest rzeczą łatwą! Jeżeli jednak zaakceptuje go pani, trzeba tak postępować, aby zdobyć dla siebie to, co najlepsze i cierpieć jak najmniej! Oto dlaczego zapytałam panią przedtem, czy lubi pani mężczyzn! Kiedy jednocześnie myśli się o wielu, ich moc zadawania nam bólu zmniejsza się. Jeżeli o mnie chodzi, wolę uszczęśliwić dwóch, niż sprawić ból jednemu. - Kochać kilku? - wykrzyknęła szczerze zdumiona Marianna. - Ależ nigdy nie mogła bym! Fortunata uniosła się, wyciągając swoje długie, giętkie i złocone ciało, owinięte białą gazą, i przesłała Mariannie przyjacielski, acz kpiący zarazem uśmiech. - Jest pani za młoda, żeby to zrozumieć. Jeszcze o tym porozmawiamy! Teraz zaś proszę napisać szybko parę słów do tego Amerykanina i zaprosić go, aby przyszedł zobaczyć się z panią. Gdzie on mieszka? - W hotelu „Empire", przy ulicy Cerutti. - To niedaleko. Wyślę natychmiast posłańca. Proszę, na tym sekretarzyku jest wszystko, co potrzeba. Parę chwil później, kiedy Marianna uzupełniała swoją toaletę, nie całkiem kompletną po pobycie w Tuileries, drzwi wejściowe zatrzasnęły się za posłańcem Fortunaty. Nie przyznając się do tego, Marianna cieszyła się na myśl o spotkaniu z Jasonem oraz Jolivalem i Gracchusem, których tamten miał zabrać ze sobą, jako że mieli zjawić się tego ranka w jego hotelu. Wszyscy trzej byli bardzo drodzy jej sercu, ponieważ pokazali, co znaczy przyjaźń - prawdziwa przyjaźń. Kiedy posłaniec był już w drodze, Fortunata zapytała Mariannę, czy Jason był w niej zakochany, na co ta odpowiedziała szczerze: - Nie, nie sądzę! On myśli, że ma wobec mnie wielki dług, i przez uczciwość, zrozumiałam to teraz, pragnie mi zwrócić to, co utraciłam z jego powodu. Będzie mu żal, że nie mogę z nim pojechać, ale nic ponadto. - Czy nigdy nie żądał od pani... swojej wygranej w karty stawki? - Ależ nie! Myślę, że mu się podobam, i tylko tyle. Wie pani, to dziwny człowiek! Ponad wszystko kocha morze i swój statek.

Nie znajduje więc wiele miejsca na miłość, prowadząc podobne życie. Fortunata nie nalegała dłużej. Zadowoliła się wzruszeniem ramion i wyrozumiałym uśmiechem. Kiedy jednak godzinę później zadzwonił dzwonek zapowiadający gości, jakby za sprawą magii pojawiła się w salonie ubrana od stóp do głów. Najwidoczniej Amerykanin rozbudzał jej ciekawość. Okazało się jednak, że to nie był on. Podczas gdy obie kobiety wychodziły jednymi drzwiami, Arkadiusz de Jolival, ubrany jak z obrazka, wprowadzany był drzwiami po przeciwnej stronie. Pełen elegancji i dobrego humoru, złożył uradowanej i zarazem zmartwionej Mariannie wdzięczny, bardzo osiemnastowieczny ukłon. - Drogie panie, jestem przepełniony jednocześnie szczęściem i dumą, iż pozwolono mi złożyć moje uszanowanie u tak uroczych stóp! - Któż to? - spytała Fortunata, przyglądając się z ciekawością nowo przybyłemu. - To mój grecki książę - Arkadiusz de Jolival - o którym pani opowiadałam - odpowiedziała zatroskana Marianna. Gdzie jest Jason, mój drogi przyjacielu? Dlaczego nie przyszedł razem z panem? Pogodny uśmiech zniknął z oblicza Jolivala. - Ależ on tu jest, jak najbardziej, tylko pod postacią tego oto listu! Nie mogłem przekonać go, aby przyszedł. Powiedział mi, że to zbędne. W chwili gdy wychodziłem, aby podążyć za pani posłańcem, on wsiadał do powozu z zamiarem dotarcia do Nantes. - Wyjechał? Nie widząc się ze mną? Bez pożegnania? Chwilowe załamanie głosu Marianny, zwróciło uwagę Fortunaty, która skierowała na nią spojrzenie. Twarz jej miała wyraz podobny do bólu. Arkadiusz zbliżył się wolno do dziewczyny, wsuwając jej do ręki list, który wydobył z kieszeni swego orzechowego ubrania. - Wydaje mi się, że zawiera on pożegnanie z panią powiedział delikatnie. - Mówił, że nie ma tu już nic do roboty. Wzywał go statek i jego sprawy. - Ale... jego rana?!

- To nic wielkiego dla takiego mężczyzny. Cesarz przysłał mu dziś rano swojego osobistego lekarza, wraz z wyrazami wdzięczności i... pamiątką. Poza tym nie ma nic lepszego dla rany jak morskie powietrze. Wiadomo, że rany zabliźniają się o wiele szybciej na morzu niż na lądzie. Takie przynajmniej jest zdanie cesarskiego lekarza, który powtarzał to wielokrotnie... Ale - dodał literat po krótkim wahaniu - czy pani wciąż pragnie wyjechać razem z nim? - Nie - powiedziała zmieszana Marianna. - Oczywiście, że nie! To już niemożliwe! Zwróciła przelotnie uwagę na zalecenia cesarskiego lekarza. Widać było, że Napoleon nie zaniedbał żadnego szczegółu. - Rozumie więc pani. Proszę przeczytać jego list - wyjaśni on z pewnością o wiele więcej ode mnie. Marianna przełamała energicznie czarną pieczęć, ozdobioną statkiem z rozwiniętymi żaglami, rozwarła kartkę, na której widniały, zapisane szerokim i zdecydowanym charakterem, słowa, skierowane do niej przez Jasona, po czym zaczęła czytać. Dlaczego nie powiedziała mi Pani, co dla „niego" znaczyła? Oszczędziłaby mi Pani wówczas śmiesznego zachowania. Rozumiem, że nie może Pani wyjechać, aby zamieszkać w moim kraju. Czy jednak szczerze Pani tego pragnęła? Życzę wszystkiego, co najlepsze, jednak, gdyby owo szczęście nabrało nagle gorzkiego smaku - proszę pamiętać o moim istnieniu... i że mam wobec Pani dług... gdyż niebezpieczeństwo, o którym mówiłem jeszcze nie minęło. Prawdą jednak jest, że teraz będzie Pani pod lepszą opieką niż ja mógłbym Pani zaoferować. Oby Pani była szczęśliwa. Jason. Końcami drżących palców Marianna podała list Fortunacie. Smutek zaćmił jej wcześniejszą radość - nie tyle z powodu owego tajemniczego niebezpieczeństwa, o którym jeszcze raz wspominał, ile dlatego, że wyjechał nie próbując się z nią ponownie zobaczyć, nie dając jej żadnej możliwości wytłumaczenia się, przeprosin i wreszcie wyrażenia wdzięczności i przyjaźni, jaką dla niego żywiła. Jej żal był o wiele bardziej dotkliwy, niż mogła oczekiwać. Miała nadzieję Bóg wie na co: że rana Jasona zmusi go do pozostania w Paryżu; że będą mieli czas, aby się zobaczyć i porozmawiać, lepiej się poznać.

Tak bardzo chciała uporządkować wreszcie ich stosunki, umocnić ich przyjaźń. Jednak Jason z pewnością nie pragnął tej przyjaźni - być może dlatego, że była kochanką cesarza, nie mówiąc mu o tym. Ton listu wskazywał, iż została ugodzona jego męska duma. Nie mógł wiedzieć jak ważny i drogi stał się nagle dla Marianny, i jak bardzo zmartwił ją jego wyjazd. Unosząc wzrok napotkała spojrzenie Jolivala i wydało jej się, że odczytuje w nim litość. Jednak nie chciała wzbudzać litości w tym momencie życia. Podniosła głowę, zacisnęła dłonie i zmusiła się do uśmiechu oraz rozmowy o czym innym, czymkolwiek, co pozwoliłoby ukryć to, co odczuwała. - Wygląda pan wspaniale - powiedziała, aby przerwać milczenie. - Co się z panem działo? Proszę, niech pan siada! Jolival usiadł, podciągając na kolanach bladoniebieskie spodnie wpuszczone w eleganckie buty o długich czubkach. - Nasz przyjaciel Beaufort pożyczył mi trochę pieniędzy, dzięki którym mogłem odświeżyć moją garderobę i odzyskać pokój na Montagne - Sainte - Genevieve. To jednak nie wszystko. Muszę znaleźć jakąś pracę i zacząć zarabiać na siebie. Inaczej mówiąc, gra nie pociąga mnie już wcale i nie mam ochoty znaleźć się znów twarzą w twarz z Fanchon Fleur - de Lys i jej Filomeną. - Myśli pan, że możemy jeszcze się czegoś obawiać z jej strony? - zapytała Marianna, przestraszona wspomnieniem okropnej staruchy, zastanawiając się nad niebezpieczeństwem, o którym mówił Jason. - Szczerze mówiąc, na razie nie przypuszczam. Dopóki nie odważymy się wpłynąć na jej wody terytorialne, ona nie zechce pływać po naszych. Nie widzę zaś powodu, dla którego mielibyśmy zapuścić się w okolice „Epi - Scie" czy „Homme - de - Fer". Zresztą, nawet jeżeli Bruslart i Saint - Hubert zdołali uciec, to reszta spiskowców została zatrzymana. Nasz przyjaciel Morvan jest pod kluczem. Wydaje mi się też, że policja odwiedziła kabaret przy ulicy Bonshommes. Co prawda jednak Fanchon jest zbyt sprytna, aby dać się złapać. Tymczasem, Fortunata, która skończyła lekturę listu - mając chwilę czasu, aby nad nim pomarzyć - zwróciła go przyjaciółce. - Co to za niebezpieczeństwo, o którym wspomina?

- Nie potrafię tego powiedzieć. Zawsze o tym mówił, to wszystko. Ale poza tym co pani myśli o jego liście? - Dam się powiesić, jeżeli ten człowiek nie jest w pani zakochany! - odpowiedziała krótko pani Hamelin. - Jeśli o mnie chodzi, to bardzo żałuję, iż wyjeżdża. Chciałabym go poznać. - Dlaczego? - Powiedzmy, że podoba mi się jego charakter pisma rzekła Kreolka z drwiącym uśmiechem. - Powiedziałam już, że lubię prawdziwych mężczyzn, a coś mi mówi, że jest on jednym z nich. Jeżeli wróci, musicie koniecznie mi go przedstawić. Ale właśnie - dodała zwracając się do Jolivala - czy nie opowiadał panu o tym tajemniczym niebezpieczeństwie? - Tak - odrzekł literat. - Wiem, o co chodzi, ale będzie lepiej, jeżeli Marianna się nie dowie! Nigdy nic nie wiadomo! Być może nic się nie wydarzy, po co więc się przejmować! Proszę o tym nie myśleć. Jeżeli nasz Amerykanin powróci, przypilnuję osobiście, aby go pani przedstawiono, piękna damo! - dodał uprzejmie. Odrzucając zdecydowanie myśl o tym, że kiedykolwiek Fortunata mogłaby podbić Jasona i vice versa, Marianna pogrążyła się w rozważaniu tego, co chciałaby uczynić dla wszystkich, którzy jej pomogli. Przyrzekła Jolivalowi, iż zajmie się nim. Powie o nim cesarzowi, któremu na pewno uda się wykorzystać liczne zdolności tego niepoprawnego próżniaka. - To ja chciałbym się panią zająć! - powiedział z westchnieniem. - Czy pani zrezygnowała z kariery śpiewaczej? - To nie zależy ode mnie! - odrzekła czerwieniąc się, szczęśliwa i zarazem trochę zakłopotana tym wyznaniem podległości. - Jeżeli więc pani powróci do śpiewu, proszę pomyśleć o mnie. Mam wszystko, czego potrzeba, żeby zostać znakomitym impresariem. Zbliżała się pora obiadu, Fortunata zaprosiła Jolivala, aby zechciał zjeść go wraz z nimi. Lubiła oryginalnych ludzi i Arkadiusz spodobał jej się. Mimo cienia smutku, który krążył nad Marianną, obiad można było uznać za bardzo wesoły. Fortunata i Arkadiusz snuli niezliczone projekty dotyczące przyszłości ich młodej przyjaciółki. W większości dotyczyły one teatru. Fortunata, jak wszystkie Kreolki, uwielbiała teatr i

muzykę. Dowiedziawszy się więc, że Marianna posiada niezwykły głos, ucieszyła się jak dziecko. - Cesarz musi pozwolić jej śpiewać! - wykrzyknęła, każąc po raz piąty napełnić szampanem kieliszek Jolivala. - Jeżeli będzie trzeba, sama powiem mu o tym. Marianna prawie nie słuchała, tak jakby to wszystko dotyczyło kogoś innego. Jej los zbyt gwałtownie zmienił się. Była tym oszołomiona. Nie przywykła jeszcze do tego, że niezwykła potęga zawładnęła jej życiem, aby nim kierować. Każdy radził, co powinna robić, a przecież ostatecznie ona też miała coś do powiedzenia w tej kwestii! W trakcie rozmowy rodziła się jej decyzja: „Będę śpiewała - powtarzała sobie - będę śpiewała i on będzie musiał mi na to pozwolić! To jedyna rzecz, dzięki której mogłabym żyć w jego cieniu, nie cierpiąc zbyt wiele! On ma swoją sławę, ja będę miała swoją!" Późnym popołudniem czekała ją niespodzianka w postaci wizyty samego Talleyranda. Był ubrany na ciemno, jak zawsze bardzo elegancki, wsparty na lasce zakończonej złotą gałką. Książę ucałował panią Hamelin w rękę, Mariannę zaś w czoło - z ojcowskim ciepłem, które ją zaskoczyło. - Jakże mi miło panią znów widzieć, drogie dziecko powiedział z taką naturalnością, jakby rozstali się poprzedniego wieczoru. - Księżna przesyła pani swoje gorące pozdrowienia, natomiast pani de Perigord, która bardzo się martwiła całą sprawą, kazała mi powiedzieć, iż raduje się słysząc, że jest pani cała i zdrowa. - Panie, Jej Wysokość jest dla mnie zbyt łaskawa odpowiedziała zmieszana Marianna. - Obawiałam się, że będzie zagniewana. - O co? O to, że nasz piękny ptaszek rozwinął skrzydła i pofrunął, aby śpiewać na szerokim niebie? Ależ moja droga, nie życzyłem sobie nigdy niczego innego! Jak pani myśli, dlaczego zaprowadziłem ją do... pana Denisa? Nie stało się nic, z czego nie byłbym zadowolony i czego nie przewidziałbym - wyłączając oczywiście pobyt w Chaillot. Jedyną rzeczą, o którą panią prosimy, jest zachowanie dla nas przyjaźni. Zanim zapomnę, droga przyjaciółko - dodał, zwracając się do Fortunaty - proszę powiedzieć swym ludziom, aby zabrali bagaże z powozu. Księżna

nalegała, żeby natychmiast przywieźć do pani rzeczy tego dziecka. - Panie, księżna jest nieskończenie dobra! - zawołała uradowana Marianna. - Niech Wasza Wysokość raczy przekazać jej moje wyrazy wdzięczności... i że pozostaję jej sługą. - Powiem jej! Czy wie pani, moja droga, że tego ranka otrzymałem list od Casimira? Pisze o pani bardzo życzliwie dodał, zwracając się do pani Hamelin. - Czy nie może więc powiedzieć mi tego osobiście? - rzekła z przekąsem Fortunata. - Albo, albo! Czy Holenderki zajmują go już do tego stopnia, że nie znajduje czasu, aby do mnie napisać? - Proszę mi wierzyć, sprawy jego fortuny zajmują go o wiele bardziej niż kobiety! Casimir de Montrond, najbliższy przyjaciel Talleyranda, był jednocześnie kochankiem i przyjacielem Fortunaty. Pociągający, inteligentny, szatańsko złośliwy, ale zarazem wielki pan: bez umiaru kochał pieniądze i prowadził diabelską grę, maczając ręce w niezliczonych przedsięwzięciach finansowych, które nie do końca były aprobowane przez władze. Fortunata uwielbiała go takim, jaki był, a Talleyrand przezwał „Piekielnym Jezuskiem". Fortunata jako wierna poddana cesarza, nie pisnęła jednak ani słowa, kiedy ten wygnał jej burzliwego kochanka do Antwerpii, pod pretekstem, iż jego obecność narusza dobre obyczaje na francuskim dworze. - W rzeczywistości - tłumaczyła Mariannie, kiedy Talleyrand opuścił je po krótkiej wizycie - nieszczęsny Casimir miał pecha. Pod koniec zeszłego roku, przy ulicy Cerutti miał miejsce pojedynek. Walczono o świcie, w ogrodzie królowej Hortensji. Charles de Flahaut i August de Colbert pokłócili się o jej piękne oczy, Casimir zaś, będąc ich sąsiadem, był zamieszany w całą sprawę. Napoleon, nie mogąc nic zrobić Hortensji ani de Flahautowi, zadowolił się wysłaniem Augusta de Colbert do Hiszpanii, gdzie znalazł śmierć, a Montronda do Antwerpii zakazując mu się stamtąd ruszać. - Czy nie było to zbyt surowe? - Powiedziałam pani, że cesarz nie był zadowolony. Muszę jednak powiedzieć, że to nie wszystko. Poprzedniego lata, ów czort Casimir udał się do Cauterets do hrabiny d'Abrantes, która

opłakiwała wyjazd Mettemicha i podobno nieco ją pocieszył. W gruncie rzeczy Napoleon dobrze zrobił! W pewnym sensie oddał usługę Montrondowi, który inaczej mógłby być zamieszany w skandal Abrantes. - Jaki skandal? - Cóż to, gdzie pani dotąd żyła? - Byłam w kamieniołomach Chaillot, jak pani dobrze wie. - To prawda! No więc musi pani wiedzieć, że w zeszłym miesiącu, wychodząc z balu u hrabiego Marescalchi, Junot, który często sam zdradza swoją żonę, zrobił jej okropną scenę zazdrości, podczas której o mało nie zabił jej nożyczkami. Gdyby nie pani Metternich, która wmieszała się do sprawy, byłby ją uśmiercił. Cesarz był wściekły. Wysłał Junota do Hiszpanii wraz z żoną, aby tam się pojednali. Moim zdaniem zrobiłby równie dobrze karząc też tę wiedźmę Karolinę! - Karolinę? - Jej siostrę, panią Murat, wielką hrabinę Berg i od półtora roku królową Neapolu. Śliczna, pulchna blondynka, różowa i apetyczna jak cukierek... i jednocześnie najgorsza ladacznica, jaką kiedykolwiek ziemia nosiła! To ona doniosła na biedną Laurę d'Abrantes i Junota... który zresztą był jej kochankiem! Ten krótki rzut oka na zwyczaje wyższych sfer sprawił, że Marianna szeroko otworzyła oczy, co rozbawiło Fortunatę. - Nie wyobrażała pani sobie tego w taki sposób, hm? Jeszcze jedna rada, póki tu jestem: może pani kochać cesarza, ile się pani podoba, ale proszę strzec się jego szlachetnej rodziny. Poza jego matką, nieprzystępną panią Letycją, która zachowała nieugięcie stare korsykańskie zasady zwyczajów, oraz Lucjana, który z miłości wybrał wygnanie, reszta to gniazdo żmij, zbieranina ludzi wyniosłych, chciwych, próżnych jak pawie i według mnie, właściwie niegodnych poznania. Niech pani omija ich jak zarazę, gdyż będą pani nienawidzić tym bardziej, im bardziej Napoleon będzie panią kochał! Marianna dobrze zapamiętała sobie tę radę. Nie zamierzała jednak w ogóle zaczynać walki z cesarską rodziną ani też nawiązywać z nią znajomości. Chciała kochać Napoleona w ukryciu, nie przyciągając niczyjej uwagi, gdyż tylko z dala od wielkich świateł i wrzawy ich miłość mogła znaleźć swoją pełnię.

W miarę jak upływał dzień stawała się coraz bardziej roztargniona i tylko przelotnie słuchała plotek Fortunaty. Jej oczy coraz częściej kierowały się w stronę zegara ze złoconego brązu, przedstawiającego śpiącą Psyche. Nigdy jeszcze nie była taka szczęśliwa widząc zapadającą noc, ponieważ ta noc miała przyprowadzić go do niej. Na myśl o czekających ją godzinach miłości, lekka gorączka wypełniła jej ciało. Pragnęła mu powiedzieć tyle rzeczy! Tymczasem czas płynął coraz wolniej. Fortunata, która zamknęła drzwi swojego domu przed przyjaciółmi pod pretekstem, że jest chora, ziewnęła przynajmniej trzydzieści razy, gdy na wieży kościoła Notre Dame - de - Lorette wybiła dziesiąta. Rozbrzmiało właśnie ostatnie uderzenie dzwonu, kiedy dał się słyszeć turkot powozu, który zwolnił, przejechał przez otwartą bramę i zatrzymał się na specjalnie nie oświetlonym podwórzu. Marianna z bijącym sercem podbiegła do okna, podczas gdy Fortunata wstała, aby udać się do sypialni. Nie zdążyła jednak wyjść, kiedy zjawił się Napoleon. - Niech pani nie ucieka! - powiedział do pani domu, która schyliła się w ukłonie, zamierzając opuścić salon. - Ja tylko na chwilę... Rzucił kapelusz na kanapę, po czym wziął w ramiona protestującą Mariannę i ucałował. - Jak to, tylko na chwilę? - Cesarz rzadko może robić to, na co ma ochotę, mio dolce amor! Muszę wracać do Tuileries, gdzie czekają na mnie ważne depesze i gdzie muszę kogoś przyjąć. Nie mam więc wiele czasu, ale mam ci do powiedzenia parę rzeczy również nie cierpiących zwłoki! Najpierw to: Z kieszeni płaszcza wyciągnął plik papieru, zalakowany wielką czerwoną pieczęcią, który podał dziewczynie. - Przyrzekłem ci dom - powiedział z uśmiechem. - Daję ci ten właśnie. Mam nadzieję, że ci się spodoba. Zobacz! Marianna rozłożyła papiery, lecz zaledwie odczytała pierwsze słowa aktu własności, zbladła. Z oczami pełnymi łez rzuciła się w ramiona swojego ukochanego. - Dziękuję... och! Dziękuję - wybełkotała, przyciskając do piersi cudowne dokumenty, które zwracały jej pałac d'Asselnat,

przy ulicy de Lille - jej rodzinny dom. Tam zostali aresztowani jej rodzice i tam ojciec de Chazay znalazł ją porzuconą. Napoleon pogłaskał łagodnie gęste brązowe włosy, ułożone w koronę. - Nie płacz. Chciałbym przede wszystkim, abyś była szczęśliwa. Wydałem już rozkazy. Jutro Percier i Fontaine udadzą się na ulicę de Lille, żeby dokonać niezbędnych napraw, ponieważ od 1793 roku dom ten pozostawał opuszczony. Fortunata będzie ci towarzyszyła, abyś mogła urządzić wszystko według swojego upodobania. No już, przestań płakać, mam ci jeszcze coś do powiedzenia! - dodał z czułą stanowczością. Marianna z trudem otarła łzy. - Już nie płaczę. - Kłamczucha! Trudno, ciągnę dalej: jutro przyjdzie tutaj Gossec. Ma rozkaz przygotowania cię do przesłuchania przed naczelnym dyrektorem Opery. Za miesiąc cały Paryż będzie oklaskiwał nową gwiazdę: Marię Stellę. Masz cudowny głos i on przyniesie ci sławę! - Marię Stellę? - spytała dziewczyna, zbyt zdziwiona, aby mieć w tej chwili ochotę do płaczu. - To imię, które dla ciebie wybrałem. Nie możesz pojawić się na scenie pod prawdziwym nazwiskiem. To zaś, które przybrałaś - Mallerousse - jest okropne. Poza tym Włoszka zyska sobie natychmiast łaski publiczności. Nie masz pojęcia, jak snobistyczni są paryżanie. Być może, daliby się nakłonić do słuchania rodaczki, ale Włoszka zdobędzie większe uznanie. Oto więc pojawi się wspaniała śpiewaczka z Italii. Jakie wybierasz sobie rodzinne miasto: Wenecję, Rzym czy Florencję? Proponował jej wybór miast tak swobodnie, jakby chodziło o wybór sukni. - Wenecja! - powiedziała zauroczona Marianna. - Tak bardzo chciałabym poznać Wenecję! - Pojedziesz tam! Będziesz śpiewała w Wenecji, ponieważ całe moje imperium będzie się o ciebie biło. Dostaniesz więc wenecki paszport. Wspaniałe perspektywy otwierały się przed Marianną, ale zakładały one częste rozłąki! Rozłąki nieuniknione! Kiedy nie

będzie mogła być z nim, lepiej, jeżeli wyjedzie w podróż, oddali się. Z muzyką wszystko będzie łatwiejsze. - Maria Stella - rzekła cicho, jakby po, aby utrwalić w pamięci swe nowe imię. - To nie ja nazwałem cię w ten sposób, to Fouche. Byłaś gwiazdą i gwiazdą pozostaniesz, ale na zupełnie innym niebie. Jeszcze coś: wielka śpiewaczka potrzebuje doradcy, swego rodzaju impresaria, który będzie uzgadniał jej umowy, ustalał program i chronił w nieprzewidzianych sytuacjach. Myślę, że znalazłem, kogo ci trzeba. Co powiesz na tego człowieka o dużych uszach, którego znaleziono tej nocy zmarzniętego, na drodze do Malmaison, w towarzystwie głuchego woźnicy? Przekazano mi dzisiaj zadowalający raport na jego temat. To dziwna postać, ale myślę, że się nadaje. Jeżeli również dobrze zrozumiałem, masz u niego dług? - Ależ - powiedziała zdumiona Marianna - skąd pan to wszystko wie? I to w tak krótkim czasie? - Mam doskonałą policję. Nie wiedziałaś o tym? Poza tym Fouche miał na sumieniu parę spraw, za które musiał prosić o wybaczenie - powiedział z tak kpiącym uśmiechem, że dziewczyna nie mogła powstrzymać śmiechu. Zwinnym gestem chwycił ją za ucho i pociągnął ku sobie. Oszołomiona tą niespodziewaną lawiną nowin, pozwoliła przewrócić się na szezlong. - Jesteś zadowolona? - Jakże mogłabym nie być! Nie wiem, co powiedzieć. To wszystko przyszło tak nagle, tak nieoczekiwanie. To mnie prawie przeraża! - Uprzedziłem, że mam ci wiele do powiedzenia. Teraz pocałuj mnie i idź spać! Potrzebujesz tego. Po wielkich emocjach nie ma nic lepszego nad dobry sen. Ja muszę iść. Spiesząc się już, pocałował Mariannę trochę zdawkowo, wziął kapelusz i wielkimi krokami skierował się w stronę drzwi. W chwili jednak, kiedy miał przekroczyć próg, zatrzymał się i uderzył się w czoło z niezadowoleniem. - Co za głupiec ze mnie! O mało nie zapomniałem! Zawrócił do znieruchomiałej Marianny i podał jej dużą szkatułkę z zielonego zamszu, z wyciśniętym cesarskim godłem,

którą - niczym magik - wyciągnął z jednej ze swych ogromnych kieszeni. - Proszę - powiedział - włożysz je na siebie w dniu twojego pierwszego występu! W ten sposób będę pewny, że myślisz o mnie. Jakby pogrążona we śnie, Marianna otworzyła szkatułkę. Na czarnym wypełniającym ją aksamicie połyskiwał cudowny naszyjnik ze szmaragdów i diamentów, odbijających płomienie zapalonych świec. Nigdy nie widziała czegoś tak okazałego nawet u Talleyranda! Lecz kiedy ponownie chciała unieść ku Napoleonowi olśnione oczy, zobaczyła, iż stoi już w drzwiach. - Nie mów tylko, że ci nie pasują! To ten sam zielony kolor, jaki mają twoje oczy! Adieu, moja kochana. Kiedy chwilę później, zaniepokojona panującą ciszą, pani Hamelin weszła do salonu, zastała Mariannę siedzącą na dywanie przed kominkiem: na jej kolanach leżał naszyjnik ze wspaniałych kamieni, w rękach trzymała plik papierów i zanosiła się od płaczu.

Zjawa z ulicy De Lille W świetle szarego i deszczowego dnia, zaledwie budzącego się na niebie, które z całą pewnością w najbliższym czasie nie miało zaznać słońca, portal pałacu pomiędzy mokrymi murami wyglądał posępnie. Wyschnięte rośliny, których ziarna zaniósł tam na pewno wiatr, zatykały szczeliny, u dołu drzwi zaś, gdzie odpadała zielona farba, bruk był popękany, co umożliwiało rozwój wszelkiej roślinności, zniszczonej teraz przez zimę. Marianna okryta grubym szalem, przytulona do ramienia Fortunaty, patrzyła ze łzami w oczach na stary dom, z którego jej ojciec i matka wyruszyli na śmierć. Miała ochotę zwiedzić go sama, zanim zajmą się nim architekci. Zdawało jej się bowiem, że tylko ona ma prawo przerwać ciszę, w której od tylu lat pogrążony był pałac d'Asselnat. Zanim, jak za sprawą czarodziejskiej różdżki, rozpocznie nowe życie, Marianna chciała go zobaczyć w jego opuszczeniu i samotności. Tak wiele dla niej znaczył! Gdyby nie Wielki Terror, spędziłaby całą swoją młodość w tym domu o szlachetnych proporcjach, gdzie wpół zniszczone trofea wojenne, zdobiące łuk portalu, przypominały jeszcze czasy splendoru króla Słońce - lub też w starym zamku w Owernii, którego może nigdy nie zobaczy. Jej życie byłoby inne, ale czy byłaby szczęśliwsza? Któż może powiedzieć, kim byłaby Marianna d'Asselnat de Villeuneuve, gdyby... Ale podobne „gdyby" mogą zaprowadzić zbyt daleko! Usłyszała za sobą głos Arkadiusza de Jolivala, który wydawał woźnicy polecenie, aby zaczekał w pobliżu. Postąpiła parę kroków w kierunku pałacu, wahając się użyć kluczy, które znalazła rano. Naprzeciw nieruchomych drzwi, budził się do życia wielki i pełen przepychu pałac, kontrastując z opuszczonym sąsiadem. Służba zaczynała pracę. Zamiatano podwórze i chodnik, polerowano miedziane naczynia, trzepano dywany. Żołnierze, konno i piechotą, wchodzili i opuszczali obszerny dziedziniec, w głębi którego wznosiła się konstrukcja w egipskim stylu. Kiedy zakłopotana całym tym poruszeniem Marianna odwróciła twarz, marszcząc brwi, Arkadiusz oznajmił: - Będzie pani miała hałaśliwych sąsiadów, przynajmniej wtedy, kiedy będą w Paryżu. To jest pałac Beauhamais. W tej

chwili przebywa tam książę Eugeniusz, wicekról Włoch. Wczoraj zaś, 29 stycznia 1810 roku, odbył się bal i przyjęcie. Książę Eugeniusz lubi zapraszać. Przybył nawet sam cesarz. Dzisiaj natomiast służba ma dużo pracy. Stąd to poruszenie. Kiedy jednak książę powróci do Mediolanu, wszystko się uspokoi. Cesarz bardzo go lubi! - dodał, wiedząc, że będzie to najlepszy sposób, aby rozproszyć niechęć jego młodej przyjaciółki. Odpowiedziała uśmiechem. - Jeżeli cesarz bardzo go lubi... No, wejdźmy! Zmarzłam już tutaj! Wyciągnęła klucze, które niosła wsunięte w mufkę. Arkadiusz wziął je i podszedł do małych drzwi znajdujących się obok dużego wejścia. - Z pewnością nie będzie to łatwe - powiedział. - Jeżeli nikt od lat nie otwierał tych drzwi, wypaczone drewno i rdza zawiasów sprawią nam poważny kłopot. Z całej siły naparł na skrzydło drzwi, próbując przekręcić klucz. Jednak nie napotkał najmniejszego oporu, a drzwi ustąpiły bez przeszkód. - Można by powiedzieć, że ktoś naoliwił zamek - zauważył ze zdziwieniem. - W każdym razie drzwi otwierają się tak, jakby cały czas były używane... Kto tu mógł przychodzić? - Nie wiem! - odpowiedziała nerwowo Marianna. Wejdźmy! W głębi pokryta mchem dostojna klasyczna fasada ukazywała czarne okna z potrzaskanymi szybami. Zzieleniałe kamienie nosiły jeszcze ślady kul, a ciężkim wejściowym schodom brakowało paru stopni. Kamienne lwy, które niegdyś je chroniły, wynurzały z trawy pozbawione głów ciała. Przeróżne odłamki pokrywały ziemię, na prawo zaś poczerniały kawał muru i kilka pilastrów przypominało o pożarze - na pewno tym, który zdołał ugasić ojciec Chazay przed swoją ucieczką. Dzika roślinność zapuściła tu i ówdzie korzenie, usiłując ukryć opłakany stan tego pozbawionego życia domu. Bluszcz nieśmiało wspinał się po rzeźbionych dębowych drzwiach, tak jakby przyroda chciała pocieszyć tą wątłą ozdobą umęczone kamienie. Z piwnicznego okienka wyskoczył czarny kot, pobiegł w kierunku rozwartych drzwi dawnej stajni i zniknął w nich.

Fortunata Hamelin, przesądna jak każda Kreolka, przycisnęła się do Marianny i westchnęła. - Percier i Fontaine będą mieli sporo pracy! Co za ruina! Zaczynam myśleć, że cesarz zrobił pani dziwny prezent! - Żaden inny nie sprawiłby mi większej przyjemności! odpowiedziała z przekonaniem Marianna. - Nawet owe szmaragdy są niczym w porównaniu z tym starym zrujnowanym domem. - Nie przesadzajmy - powiedział pocieszająco Arkadiusz. Trochę pracy i starań przywróci mu szybko właściwy wygląd. Te zniszczenia robią wrażenie większych niż w rzeczywistości. Zobaczmy wnętrze. Podał swoje ramię Mariannie, żeby pomóc jej przejść parę ruszających się stopni przed wejściem, po czym usłużył pani Hamelin, która podążała za przyjaciółką. Rzeźbione drzwi ustąpiły z podobną łatwością jak drzwi od ulicy. Arkadiusz zmarszczył brwi. - Któż to zajmuje się zamkami, kiedy cała reszta jest opuszczona? - mruknął. Jednak Marianna nie słuchała. Z bijącym sercem kroczyła po ogromnym opustoszałym westybulu. Nie pozostał tam żaden mebel. Barwne marmury, pokrywające niegdyś ściany i otaczające drzwi, leżały roztrzaskane na czarnej marmurowej posadzce, która również ucierpiała. Cenne malowane drzwi, wyrwane z zawiasów, pozwalały spojrzeć w głąb domu, gdzie wszystko nosiło ślady ślepego i głupiego wandalizmu. W jadalni o pozrywanych tapetach, solidne z wyglądu kredensy, wielkie kufry i ciężkie meble, których nie dało się wynieść, porozbijane były uderzeniami kolb i przegniłe z powodu wilgoci. Kominek z czerwonego marmuru - nad którym wielki kartusz ukazywał resztki zniszczonego profilu króla Ludwika XVI - wypełniony był popiołem. Błyszczały w nim kawałki brązu pozostałe po spalonych meblach. W salonie, znajdującym się dalej, zniszczenia okazały się jeszcze większe. Wszystkie meble były przewrócone. Klawesyn z cenną politurą przedstawiał jedynie bezkształtną masę, w której wyróżnić można było tylko zarys nogi i parę klawiszy z kości słoniowej. Jasne niegdyś jedwabie na obicia stanowiły zlepek

poczerniałych szmat, przylegających do kawałków drewna noszących ślady złoceń. Jedynie rzeźbione boazerie... Lecz nagle Marianna doznała wstrząsu. Jej oczy rozszerzyły się i znieruchomiały. Ponad kominkiem wspaniały portret mężczyzny jak gdyby panował nad całym tym żałosnym pomieszczeniem samotny, i wzniosły. Smagła cera, przypudrowane włosy, ciemne, a zarazem płomienne oczy, dumne i piękne rysy, ręka na biodrze, elegancki mundur dowódcy pułku, rysujący się na mglistym tle pola walki. Model, który pozował malarzowi musiał być mężczyzną o wyjątkowym uroku. Fortunata, która stanęła za Marianną, wykrzyknęła: - Och! Cóż za piękny szlachcic! - To mój ojciec! - wyszeptała zdławionym głosem Marianna. Wszyscy troje pozostawali w bezruchu, stojąc w kurzu, z oczami utkwionymi w drwiącej, nadzwyczaj żywej twarzy z portretu. Dla Marianny to spotkanie miało w sobie coś poruszającego. Do tej pory, ojciec był dla niej jakby miniaturką w ramce z perełkami - obrazem eleganckiego mężczyzny o sceptycznym, trochę zblazowanym, zbyt wyrafinowanym uśmiechu, na który spoglądała z daleką czułością podobną tej, jaką wywołuje urzekający obraz lub bohater powieści. Lecz młody i dumny wojownik z portretu poruszał najgłębsze struny jej duszy, gdyż w jego śmiałych rysach rozpoznawała swoje własne. Jakże był do niej podobny! Te same wydatne policzki, lekko wydłużone, drwiące oczy, w których odczytać można wyzwanie, i trochę za duże zmysłowe usta. Jakże stał się jej nagle bliski - ojciec, którego nigdy naprawdę nie znała! Dopiero Jolival przerwał to zauroczenie. - Nie ma wątpliwości, że jest pani jego córką! - zauważył zamyślony. - Nie mógł być wiele starszy od pani, kiedy namalowano ten portret. Nigdy nie widziałem tak pięknego i pełnego życia mężczyzny. Spójrzcie... Mówiąc to Jolival przeciągnął ręką w zamszowej rękawiczce po złoconej ramie obrazu: - Ani odrobiny kurzu! A przecież wszystko tutaj... Dokończył swoją myśl zataczając ręką okrąg obejmujący całość pozostającego w ruinie salonu, lecz jego gest zamarł w połowie. Parkiet na piętrze zaskrzypiał pod ciężarem kroków...

- Ależ... tam ktoś jest! - rzekła cicho Marianna. - Zaraz zobaczę - odpowiedział Arkadiusz. Podbiegł do schodów, widocznych przez jeden z otworów, wspinając się na nie z szybkością i zwinnością tancerza. Obie kobiety pozostały w salonie, spoglądając na siebie w milczeniu. Marianna miała dziwne uczucie. Wydawało jej się, że ten pusty i ponury dom, w którym panował jedynie portret, żył mimo wszystko - jakimś nieokreślonym i tajemnym życiem. Doznawała równocześnie dwu pragnień: usiąść tam, na zakurzonej podłodze, i czekać, Bóg wie na co, albo uciec, zamykając za sobą drzwi, które mimo wszystko tak dobrze się otwierały, i nigdy nie wrócić. Myśl o tym, że wkrótce robotnicy wniosą tu wrzawę i zburzą ciszę tego swoistego sanktuarium, dręczyła ją jak zły uczynek. Jednak nikt bardziej niż ona nie miał prawa przekroczyć tego progu, by obudzić uśpione echa starego pałacu. Ten dom, o którym jeszcze wczoraj nie myślała, zajął miejsce w jej sercu i wiedziała, że nie będzie już mogła go stamtąd wyrwać, nie pozostawiając rany. Jej spojrzenie powróciło do mężczyzny z portretu, którego wzrok zdawał się śledzić Mariannę, gdziekolwiek się ruszyła, i w myślach skierowała do niego milczącą i gorącą prośbę: - Powiedz mi, czy chcesz, żebym tu wróciła... do naszego domu? Tak bardzo go już pokochałam! Przywrócę mu dawną świetność i znów będziesz spoglądał na godny ciebie wystrój... Wówczas, jakby dom chciał jej odpowiedzieć, jedyne jeszcze całe okno - być może źle zamknięte lub tylko przymknięte otworzyło się pod nagłym podmuchem wiatru. Marianna zbliżyła się, aby je zamknąć, i zobaczyła, że wychodzi ono, tak jak pozostałe okna, na mały ogród wokół niewielkiej sadzawki, wypełnionej zielonkawą stojącą wodą, nad którą zamyślony kamienny amorek o poczerniałym nosie otaczał ramieniem wielkiego delfina. Ten jednak już od dawna nie tryskał wodą. W tej właśnie chwili nabrzmiałe deszczem chmury rozstąpiły się, aby przepuścić nieśmiały promień słońca, który spoczął na policzku amorka odsłaniając jego tajemniczy uśmiech. Marianna, nie wiedząc właściwie dlaczego, poczuła się zaakceptowana i pocieszona. Arkadiusz właśnie wracał. - Nie ma nikogo - powiedział. - To był na pewno szczur.

- Albo boazeria, która nagle pękła - dorzuciła drżąca pod futrem Fortunata. - Tyle tu wilgoci! Czy na pewno, Marianno, chce pani tu mieszkać? - Oczywiście! - wykrzyknęła dziewczyna z nagłą radością. Im wcześniej tym lepiej. Poproszę architekta, żeby przeprowadził prace możliwie jak najszybciej. Zresztą powinien wkrótce przyjść. Po raz pierwszy podniosła głos, jakby po to, aby zapanować nad ciszą. Ciepły timbre jej głosu zabrzmiał w amfiladzie pustych pokoi akcentem triumfu. Uśmiechnęła się do Fortunaty: - Wracamy - powiedziała. - Umiera pani z zimna. Wieje tutaj jak na ulicy. - Nie chce pani zobaczyć pięter? - zapytał Jolival. - Panuje tam idealna pustka. Poza ścianami, których nie można było ukraść, i spalonymi szczątkami zapychającymi kominki, nie ma tam absolutnie nic! - Wolę więc tego nie widzieć. To zbyt smutne. Chciałabym, żeby ten dom odzyskał swoją duszę. Zatrzymała się z oczami utkwionymi w portrecie, mając wrażenie, że powiedziała jakieś głupstwo. Dusza tego domu była właśnie tam, przed nią, uśmiechając się dumnie na tle zniszczenia. Trzeba było tylko zwrócić jej ciało odtwarzając przeszłość. Na zewnątrz rozlegało się parskanie koni, których kopyta uderzały niecierpliwie o gruby bruk. Z kolei okrzyk tragarza rozbudził echo dawnej ulicy Burbonów. Był to dla Marianny odgłos życia i pełnej uroku teraźniejszości. Osłaniana miłością Napoleona, miała mieszkać tutaj, jako jedyna pani tego miejsca, której wolno robić, co zechce. Była wolna! Piękne słowo! Przecież w tym samym czasie mogłaby być zagrzebana na angielskiej wsi, wypełniając wolę despotycznego małżonka i mając za towarzystwo jedynie nudę i żal! Po raz pierwszy przeszło jej przez myśl, że, być może, miała szczęście. Z serdecznością wsunęła swoje ramię pod ramię Fortunaty i pociągnęła ją w stronę westybulu, nie zapominając rzucić na pożegnanie czułego spojrzenia na portret.

- Chodźmy - powiedziała pociągając ją za sobą. - Wypijemy wielką filiżankę gorącej kawy. To jedyna rzecz, której naprawdę w tej chwili pragnę. Niech pan dobrze zamknie, przyjacielu. - Niech pani będzie spokojna - powiedział „grecki książę" uśmiechając się. - Byłoby szkoda, gdyby umknął pani najmniejszy przeciąg! Opuścili pałac w dobrych humorach, wsiedli do powozu i powrócili do domu pani Hamelin. Charles Percier i Leonard Fontaine, których można by nazwać bliźniakami od dekoracji cesarskich wnętrz, od lat rozumieli się tak dobrze, że przy nich Kastor i Polluks, Orestes i Pylades mogliby wydawać się śmiertelnymi wrogami. Poznali się w pracowni ich wspólnego mistrza Peyre'a. Kiedy jednak Charles Percier otrzymał w 1785 roku Grand Prix Rzymu, Leonard Fontaine zaś drugą Grand Prix w 1786, spotkali się pod sosnami willi Medyceuszy i od tego czasu nigdy się nie rozstali. We dwóch podjęli się przebudowy Paryża według życzeń Napoleona i nie było koncepcji Perciera bez wpływu Fontaine'a ani też planów Fontaine'a bez śladu Perciera. Będąc prawie w tym samym wieku, gdyż dzieliły ich jedynie dwa lata różnicy poza tym jeden urodził się w Paryżu, a drugi w Pontoise odgrywali świetnie rolę doskonale rozumiejących się braci. To właśnie ten wybitny tandem, reprezentujący sztukę francuską w epoce cesarstwa, przekroczył późnym popołudniem próg salonu Fortunaty - salonu, który nigdy jeszcze nie był tak opustoszały. Ponieważ jednak Napoleon tego sobie życzył, droga mu kobieta powstrzymała się od wszelkich protestów. Poza Gossekiem nikt inny nie przestąpił owego dnia drzwi jej domu. Obaj architekci pozdrowili damy z wielką uprzejmością, po czym poinformowali Mariannę, iż udali się wczesnym popołudniem na ulicę de Lille, w celu wstępnego zapoznania się ze stanem budynku. - Jego Wysokość cesarz - dodał Charles Percier powiadomił nas, że prace mają być przeprowadzone w taki sposób, aby mogła pani w jak najkrótszym czasie zająć ów dom. Musimy więc zacząć niezwłocznie, gdyż jak wiadomo, pałac odniósł poważne uszkodzenia.

- Sądzimy jednak - ciągnął Fontaine - że szybko zdołamy usunąć wszystkie ślady szkód spowodowane zarówno przez człowieka, jak i upływ czasu! - Dlatego właśnie - podjął Percier - pozwoliliśmy sobie przynieść pani już dziś parę projektów, które opracowaliśmy bez specjalnego celu, jedynie dla przyjemności utrwalenia niektórych pomysłów, takich jednak projektów, które zdają się doskonale pasować do tego starego domu. Wzrok Marianny słuchającej tego dobrze zgranego duetu, przesuwał się z jednego mężczyzny na drugiego, z małego Perciera na dużego Fontaine'a, aby w końcu zatrzymać się na zwoju papieru, na stole. Zauważyła tam rzymskie meble, pompejańskie fryzy, alabastry, złocone orły, łabędzie i symbole zwycięstwa. - Panowie - powiedziała, starając się podkreślić lekki obcy akcent, który miała mówiąc po francusku, a który mógł uwiarygodnić jej weneckie pochodzenie - czy możecie odpowiedzieć mi na jedno pytanie? - Jakie? - Czy istnieją gdzieś dokumenty mówiące, jak wyglądał pałac d'Asselnat przed rewolucją? Obaj architekci spojrzeli na siebie z ledwo ukrywanym niepokojem. Wiedzieli, że będą zmuszeni pracować dla jakiejś jeszcze nie znanej włoskiej śpiewaczki, która była z pewnością ostatnim kaprysem miłosnym cesarza. Spodziewali się więc spotkania z osobą grymaśną, dziwaczną, którą, być może, trudno zadowolić. Początek ich rozmowy zdawał się wszystko to potwierdzać. Percier chrząknął. - Z pewnością, znajdziemy dokumenty dotyczące wyglądu zewnętrznego, ale co do wnętrza... Dlaczego życzy pani sobie widzieć te dokumenty? Marianna doskonale zrozumiała, co miał na myśli: cóż interesującego dla włoskiej dziewczyny mogło być w pierwotnym wyglądzie francuskiego pałacu? Uśmiechnęła się więc, nabierając odwagi: - Ponieważ pragnę, aby ten dom, jeśli to możliwe, powrócił do stanu sprzed rewolucji. Wszystko, co panowie mi pokazują, jest bardzo ładne, bardzo kuszące, ale to nie jest to czego

pragnę. Chciałabym, żeby pałac stał się taki jak dawniej i nic ponad to! W zgodnym porozumieniu Percier i Fontaine wznieśli ramiona ku niebu, jak w dobrze zgranej figurze baletowej. - Odtworzyć styl Ludwika XIV albo Ludwika XV? Ależ, droga pani, proszę pozwolić sobie powiedzieć, że to już niemodne - potępiającym tonem stwierdził Fontaine. - Tego się nie robi, to pachnie starzyzną i jest źle widziane. Jego Wysokość osobiście uważałby... - Jego Wysokości zależy przede wszystkim na tym, żebym była zadowolona - ucięła krótko Marianna. - Bardzo dobrze rozumiem, że nie można odtworzyć wnętrz takich, jakie były, gdyż ich nie znamy. Myślę jednak, że wystarczy, aby panowie zaprojektowali wszystko zgodnie ze stylem domu, a przede wszystkim portretu, który znajduje się w salonie. Zapadła cisza była tak głęboka, że Fortunata poruszyła się w fotelu. - Portret? - powiedział Fontaine. - Jaki portret? - Ależ portret... Marianna urwała, gdyż miała na końcu języka „portret mojego ojca", a przecież śpiewaczka Maria Stella nie mogła mieć nic wspólnego z rodziną d'Asselnat. Wzięła więc głęboki oddech i szybko wyrzuciła z siebie: - Wspaniały portret mężczyzny, zawieszony nad kominkiem. Widziałam go tego ranka wraz z przyjaciółmi. Mężczyzna w mundurze oficera dawnego królestwa. - Pani - odpowiedzieli chórem obaj architekci - możemy panią zapewnić, że nie widzieliśmy żadnego portretu. - Przecież nie oszalałam! - wykrzyknęła Marianna tracąc cierpliwość. Nie rozumiała, dlaczego ci dwaj mężczyźni odmawiają rozmowy o portrecie. Poruszona zwróciła się w stronę pani Hamelin: - A pani, moja droga, pani również go widziała? - W istocie, widziałam - odpowiedziała zmartwiona Fortunata. - Panowie zaś mówią, że nie widzieli w salonie żadnego portretu? Jeszcze teraz go widzę: niezwykle przystojny i szlachetny mężczyzna, w mundurze naczelnego dowódcy pułku.

- Dajemy słowo, droga pani - zapewnił Percier - że nie widzieliśmy żadnego portretu. Proszę nam wierzyć, że gdyby było inaczej, nie zaprzeczalibyśmy. Byłoby to bardzo niezwykłe. Proszę pomyśleć: portret w tym zdewastowanym domu? - Mimo wszystko on tam był - upierała się Marianna. - Rzeczywiście był - powtórzył za nią głos Jolivala, który właśnie przybył. - Ale już go tam nie ma! Arkadiusz, który zniknął na całe popołudnie wszedł teraz do salonu. Percier i Fontaine, którzy zaczęli się zastanawiać, czy nie trafili do domu wariatów, z westchnieniem ulgi zwrócili się w stronę nieoczekiwanej pomocy. Tymczasem Arkadiusz z uprzejmością i zwykłą mu swobodą ucałował dłoń pani domu, potem zaś Marianny. - Wydaje się, że ktoś go zabrał! - rzekł lekko. - Czy panowie ustalili już wszystko z... signoriną Marią Stellą? - To znaczy... hm... jeszcze nie. Ta sprawa portretu... - Zostawmy to na razie! - powiedziała głucho Marianna. Zrozumiała, że Jolival nie chce rozmawiać o tym w obecności obcych osób. Marzyła teraz tylko o jednym: aby obaj architekci poszli już, mimo że byli bardzo sympatyczni, a ona mogła znaleźć się sama ze swoimi przyjaciółmi. Zmusiła się więc do uśmiechu i obojętnego, acz zdecydowanego tonu. - Proszę wziąć pod uwagę tylko jedną rzecz: moim niezmiennym pragnieniem jest zobaczyć ten pałac w jego dawnej postaci. - W stylu z poprzedniej epoki? - wymamrotał Fontaine z komicznym przygnębieniem. - Czy pani naprawdę na tym zależy? - Tak, zależy... nawet bardzo. Nie chcę niczego innego. Proszę spróbować przywrócić pałacowi d'Asselnat jego pierwotny wygląd, a będę panom nieskończenie wdzięczna. Nie było nic więcej do dodania. Obaj mężczyźni oddalili się zapewniając, że zrobią, co będzie w ich mocy. Zaledwie zniknęli na schodach, kiedy Marianna rzuciła się w stronę Arkadiusza. - Co pan wie o portrecie mojego ojca?! - Że nie ma go już w miejscu, w którym go widzieliśmy, moje biedne dziecko. Nie mówiąc pani o tym, wróciłem na ulicę de Lille, po wyjściu architektów, których zresztą śledziłem.

Chciałem obejrzeć dokładnie dom, gdyż pewne rzeczy wydawały mi się dziwne. Między innymi te zamki zbyt dobrze działały. Wówczas stwierdziłem, że portret zniknął. - Ale cóż mogło się z nim stać? To niezrozumiałe! To niewiarygodne! Ogarniał ją gorzki żal. Marianna miała wrażenie, że właśnie w tej chwili straciła ojca, którego nigdy nie znała, a którego odkryła tego ranka z tak wielką radością. To nagłe zniknięcie było okrutne. - Mogłam zabrać portret natychmiast i nie zostawiać tam, jeżeli nadarzyło mi się tak niespotykane szczęście znalezienia go. Skąd mogłam jednak przypuszczać, że ktoś przyjdzie, aby go wynieść! A to właśnie się stało! Ukradziono go! Załamując ręce chodziła, pełna smutku, po pustym salonie. Arkadiusz, nie okazując emocji, śledził ją wzrokiem. - Ukradziono? Być może... - Jak to: być może? - Proszę się nie denerwować. Wydaje mi się, że osoba, która umieściła portret w salonie, po prostu go zabrała. Widzi pani, myślę, że zamiast szukać, kto zabrał obraz, lepiej zastanowić się nad tym, kto mógł go powiesić w tym bałaganie. Jeżeli bowiem dowiemy się tego, przysiągłbym, że dowiemy się również, kto ma portret w tej chwili. Marianna nie odpowiedziała. Jolival miał rację. Powoli myśl ta złagodziła jej ból. Przypominała sobie połysk płótna i ramy bez śladu kurzu, nie pasujące do otaczającej ruiny. Była w tym jakaś tajemnica. - Życzy pani sobie, żebym powiadomiła ministra policji? zaproponowała Fortunata. - Przeprowadzi śledztwo - dyskretne, jeżeli pani sobie tego życzy - i mogę przysiąc, że odnajdzie portret bez zwłoki. - Nie... dziękuję, nie zależy mi na tym! Przede wszystkim zależało jej na tym, aby Fouche nie mieszał się do sprawy, która była tak osobista. Wydawało jej się, że używając do poszukiwania obrazu szpiegów Fouchego z ich czarnymi pazurami, przyćmiłaby piękno tego wizerunku, odzyskanego na chwilę. Marianna powtórzyła:

- Nie... naprawdę nie zależy mi na tym. Wolę szukać go sama. Nagle zadecydowała: - Drogi Jolival - powiedziała spokojnie - dzisiejszej nocy wróćmy na ulicę de Lille, w całkowitej dyskrecji. - Wracać na ulicę de Lille, dziś w nocy? - zaprotestowała Fortunata. - Po co? - Można przypuszczać, że jakaś zjawa nawiedza to stare domostwo. A przecież zjawy lubią noc. - Myśli pani, że ktoś przychodzi do tego domu? - Albo w nim się ukrywa! W miarę jak mówiła, rodziła się w niej pewna myśl. Było to raczej wspomnienie, które z każdą chwilą stawało się wyraźniejsze. Parę zdań zasłyszanych kiedyś, w dzieciństwie. Parokrotnie ciotka Ellis opowiadała jej odyseję, jaką mała Marianna przeżyła wraz z ojcem Chazay, jak odnalazł ją, porzuconą w pałacu, z którego zabrano jej rodziców. Ojciec Chazay mieszkał wówczas przy ulicy de Lille w jednej z owych tajemnych kryjówek, jakie urządzono w wielu pałacach i zamkach arystokratów, aby ukryć tam księży, którzy nie chcieli podporządkować się Rewolucji. - To musi być to - powiedziała głośno, kończąc swoją myśl. Ktoś musi się ukrywać w pałacu. - To niemożliwe! - odpowiedział Jolival. - Obejrzałem wszystko, od dołu do góry. Słuchał jednak bardzo uważnie, kiedy opowiadała mu historię ojca Chazay. Niestety, nie wiedziała, gdzie mogła znajdować się kryjówka. Czy była w piwnicy, na strychu czy też w boazerii salonu? Nigdy, ani przez nieuwagę, ani rozmyślnie, ksiądz nie wyjawił jej niczego na ten temat. - W takim razie przyjdzie nam chyba długo szukać. Niektóre z owych kryjówek były niemal zupełnie nie do znalezienia. Trzeba by było sprawdzać mury i podłogi. - W każdym razie ktoś, kto nie korzysta z żadnej pomocy z zewnątrz, nie mógłby długo przeżyć w takiej kryjówce. Trzeba jeść, oddychać, zaspokoić wszystkie potrzeby codziennego życia - powiedziała Marianna.

Przykryta niebieską morą Fortunata z westchnieniem wyciągnęła się na szezlongu i ziewając poprawiała fałdy sukni z czerwonego kaszmiru. - Czy nie wydaje wam się, że jesteście oboje w trakcie pisania powieści? - powiedziała z ironią. - Myślę, że opuszczony przez tak długi czas pałac zainteresował jakiegoś biedaka, który wybrał właśnie te mury na swoje domostwo, a nasze pojawienie się oraz wizyta architektów musiały mu przeszkodzić - to wszystko! - A portret? - spytała poważnie Marianna. - Musiał znaleźć go gdzieś w górnej części pałacu, albo w jakimś zakamarku, co wyjaśniłoby, dlaczego uniknął zniszczenia. Ozdobił nim opustoszałe pomieszczenie, ponieważ była to jedyna ładna rzecz, jaka tam pozostała, a ponieważ dzisiaj wtargnięto do jego posiadłości, po prostu odszedł, zabierając to, co w końcu uznał za swoją własność. Szczerze myślę, Marianno, że jeżeli chce pani odzyskać ten obraz, jedyną rozsądną rzeczą jest powiadomienie Fouchego. Na pewno nie tak łatwo spacerować po Paryżu, niosąc pod pachą płótno tych rozmiarów. Czy chce pani, abym kazała szukać? Jesteśmy dosyć dobrymi przyjaciółmi. Można by było zastanawiać się, kto nie należy do grona dobrych przyjaciół uroczej Fortunaty, tym niemniej Marianna jeszcze raz odmówiła. Instynkt mówił jej wbrew wszystkiemu, że chodzi tu o coś innego i że tak proste i racjonalne tłumaczenie przyjaciółki nie było właściwe. Odczuwała w pałacu czyjąś obecność. Najpierw przypisywała to magnetycznej mocy portretu, lecz teraz zrozumiała, że to coś innego. Przypominała sobie kroki, które usłyszała na piętrze. Arkadiusz uznał, iż to szczur. Ale czy był to na pewno szczur?... Nie mogła przestać myśleć, że siedziba jej ojców kryje jakąś tajemnicę. Chciała ją odkryć i chciała to zrobić sama - lub najwyżej z pomocą Arkadiusza. Odwróciła się do niego. - Podtrzymuję to, co powiedziałam: czy chce pan pójść tej nocy, razem ze mną, zobaczyć, co tam się dzieje? - Cóż za pytanie! - odrzekł Jolival wzruszając ramionami. Nie tylko nie pozwoliłbym pani za nic w świecie iść samej do tego grobowca, ale muszę przyznać, że ta dziwna historia

również mnie intryguje. Wyjdziemy o dziesiątej, jeżeli to pani odpowiada. - Róbcie jak chcecie! - westchnęła Fortunata. - Wydaje mi się, moje drogie dziecko, że posiada pani nieposkromioną żądzę przygód. Jeśli o mnie chodzi, pozwólcie, że zostanę spokojnie tutaj. Po pierwsze dlatego, iż nie mam najmniejszej ochoty marznąć w pustym domu, po drugie: ktoś musi tu pozostać, aby móc powiadomić cesarza na wypadek, gdyby wpadła pani znów w jedną z tych tajemniczych pułapek... Nie śmiem nawet wyobrażać sobie, jaką scenę by mi urządził, gdyby coś się pani przydarzyło! - zakończyła z komicznym przestrachem. Reszta wieczoru minęła przy kolacji, potem zaś na przygotowaniach do wyprawy. Przez chwilę Marianna myślała o owym tajemniczym niebezpieczeństwie, przed którym przestrzegał ją Jason Beaufort. Dlaczego miałaby myśleć o jakimś niebezpieczeństwie? Nikt przecież nie mógł przewidzieć, że Napoleon zwróci jej dom rodziców. Nie, nic, co dotyczyło pałacu d'Asselnat, nie mogło wiązać się z obawami Amerykanina. Nie było jednak pisane Mariannie wyruszyć tej nocy razem z Arkadiuszem na poszukiwanie przygód. Wybiła za kwadrans dziesiąta, kiedy wstała z fotela, aby pójść przywdziać stosowne do czekającej ją wyprawy ubranie. W tej samej chwili Jonas, służący Fortunaty, zaanonsował ceremonialnie, iż hrabia de Frioul prosi o przyjęcie. Pogrążeni w emocjonującej rozmowie ani Marianna, ani Fortunata, ani Arkadiusz nie słyszeli zajeżdżającego powozu. Wszyscy troje spojrzeli na siebie, lecz Fortunata odrzekła natychmiast spokojnie: - Proszę go wprowadzić. Drogi hrabia na pewno przynosi nam wiadomości z Tuileries. Wielki marszałek dworu przyjechał z czymś jeszcze ważniejszym. Zaledwie wszedł do salonu i ucałował rękę Fortunaty, oznajmił wesoło Mariannie: - Przyjechałem po panią. Cesarz panią prosi! - Naprawdę?! Już idę, idę natychmiast! Doznała nagle tak wielkiego szczęścia, mogąc spotkać się z nim tego wieczoru, kiedy nie miała na to żadnej nadziei, że chwilowo zapomniała o sprawie obrazu. Pragnąc pośpieszyć do

Napoleona, poszła szybko włożyć piękną aksamitną suknię, zdobioną srebrem, której głęboki dekolt i krótkie rękawy otaczały delikatne koronki. Wzięła też długie, białe rękawiczki i narzuciła dużą aksamitną pelerynę, przypominającą karnawałowe domino, której kaptur obszyty był jasnym lisem. Bardzo lubiła to zestawienie i posłała końcami palców pocałunek w stronę promieniejącej radością twarzy w lustrze. Następnie pobiegła do salonu, gdzie Duroc popijał spokojnie kawę w towarzystwie Fortunaty i Arkadiusza. Mówił coś i kiedy Marianna usłyszała, że chodzi o cesarza, zatrzymała się na progu, aby usłyszeć koniec zdania. - ... po tym jak obejrzał kolumnę Vendome, którą właśnie kończą, cesarz udał się na inspekcję kanału Ourcq - powiedział. On nie zna wytchnienia nawet na chwilę! - Czy jest zadowolony? - zapytała pani Hamelin. - Jeśli chodzi o prace, to tak, ale co do wojny w Hiszpanii, to bardzo się o nią martwi. Sytuacja jest nie najlepsza. Żołnierze są zmęczeni, król Józef, brat cesarza, nie potrafi działać z rozmachem, marszałkowie są zazdrośni jeden o drugiego, podczas gdy buntownicy nękają ich oddziały z pomocą wrogiej i okrutnej ludności... Poza tym są jeszcze Anglicy Wellingtona, utrzymujący silną pozycję wewnątrz kraju. - Ilu mamy tam ludzi? - zapytał poważnie Arkadiusz. - Około osiemdziesięciu tysięcy. Soult zastąpił Jourdana jako generał major. Sebastiani, Victor i Mortier są do dyspozycji króla Józefa, zaś Suchet i Augereau utrzymują Aragonię i Katalonię. Massena i Junot dołączyli w tej chwili do armii Neya i Montbrun, który jest gotowy do wkroczenia do Portugalii... Wejście Marianny przerwało wojskowy wywód Duroca. Podniósł oczy, uśmiechnął się do dziewczyny i odstawił pustą filiżankę. - Jedźmy, skoro jest pani gotowa! Jeżeli dam się wciągnąć do rozmowy o wojsku, do jutra nie uda nam się stąd ruszyć. - Mimo wszystko chciałabym jeszcze pana posłuchać! To było bardzo interesujące. - Nie dla pięknych kobiet. Poza tym cesarz nie lubi czekać.

Napotkawszy wzrok Jolivala Marianna doznała wyrzutów sumienia, przypominając sobie o ich planowanej wyprawie. Nie była to jednak rzecz nie cierpiąca zwłoki. - Zobaczymy innym razem! - rzekła do niego z uśmiechem. - Możemy iść, hrabio. Jolival przesłał jej też uśmiech, nie przestając zawzięcie mieszać łyżeczką w filiżance z niebieskiej porcelany. - Ależ oczywiście - odpowiedział. - Nie ma pośpiechu. Kiedy niewzruszony Roustan otworzył przed Marianną drzwi gabinetu cesarza, Napoleon pracował siedząc przy swoim wielkim biurku. Nie uniósł głowy nawet wtedy, gdy drzwi się zamknęły. Dziewczyna patrzyła na niego zmieszana, nie bardzo wiedząc, co powinna zrobić. Jej zapał został nagle ostudzony. Przyszła do niego w radosnym pośpiechu, pełna żaru, który tylko on mógł w niej wzniecić. Myślała, że zastanie go w sypialni albo przynajmniej niecierpliwie jej oczekującego. Przyszła rzucić mu się w ramiona, które przed nią otwierał. Wystarczyło jedno słowo, aby pobiegła na spotkanie ukochanego mężczyzny... lecz zastała cesarza! Ukrywając, jak mogła najlepiej, swój zawód, ugięła kolana, skłoniła się głęboko i czekała ze schyloną głową. - Proszę się podnieść i usiąść. Zaraz będę do pani dyspozycji! Jakże suchy, obojętny i zimny był jego głos! Serce ścisnęło się Mariannie, kiedy siadała na tej samej żółtej kanapie naprzeciw biurka i pod kątem prostym do kominka - na której po raz pierwszy zobaczyła Fortunatę. Spoczęła w bezruchu, nie ośmielając się drgnąć i powstrzymując nawet oddech. Cisza była tak głęboka, że pośpieszne skrobanie cesarskiego pióra na papierze wydało jej się dziwnym hałasem. Ze spuszczonymi oczami, otoczony olbrzymim stosem otwartych i zamkniętych czerwonych teczek, Napoleon wciąż coś pisał. W rogu stały zwinięte i powiązane w pęczki mapy. Marianna pierwszy raz widziała go mundurze. Po raz pierwszy też przejęła ją myśl o tym, jak wielkimi dowodził armiami. Ubrany był w ulubiony oliwkowozielony mundur strzelców gwardyjskich, jednak zamiast wysokich butów miał pończochy z białego jedwabiu i pantofle ze srebrnymi klamrami. Jak zwykle

jego spodnie z białego kaszmiru nosiły ślady atramentu. Purpurowa wstęga Legii Honorowej przepasywała białą kamizelkę, ale Marianna zwróciła przede wszystkim uwagę na krótkie brązowe kosmyki włosów przyklejone do czoła, na którym perliły się krople potu. Pracował z tak wielkim zapałem, że mimo rozczarowania i niepewności Marianna poczuła, jak ogarnia ją gorąca fala czułości. Z tak wielką siłą uczuła, jak bardzo go kocha, iż musiała się powstrzymywać, aby nie zarzucić mu ramion na szyję. Jednakże wiedziała, że nie jest to mężczyzna podobny do innych. Zależnie od jego nastroju trzeba było miarkować swoje porywy, tak naturalne i oczywiste wobec zwykłego śmiertelnika. Naprawdę - myślała z dziecięcym żalem Marianna - niełatwo kochać takiego „olbrzyma" historii. W tej chwili jednak „olbrzym" odrzucił pióro i uniósł głowę. Zimny metalowy wzrok utkwił w młodej kobiecie. - No więc - powiedział sucho - słyszałem, że nie lubi pani stylu mojej epoki. Życzy sobie pani, jak mi powiedziano, przywrócić swemu domowi przepych z dawnej epoki. Zaskoczona zaniemówiła, gdyż oczekiwała wszystkiego, tylko nie tego. Jednakże złość przywróciła jej mowę bardzo szybko. Czy przypadkiem Napoleon nie zamierzał dyktować jej wszystkiego, co ma robić, a także co ma lubić? Wiedziała, że było niebezpiecznie otwarcie mu się sprzeciwiać, zmusiła się więc do zachowania spokoju, a nawet przywołała na twarz odpowiedni uśmiech. W końcu wszystko to było komiczne: przyjechała do niego rozpalona miłością, a on mówił jej o wystroju pałacu! Wydawało się, że jest przede wszystkim obrażony, ponieważ nie pałała entuzjazmem dla lansowanego przez niego stylu! - Sire, nigdy nie powiedziałam, że nie lubię pańskiego stylu - rzekła łagodnie. - Wyraziłam tylko życzenie, aby pałacowi d'Asselnat przywrócono dawny wygląd. - Kto pani powiedział, że życzę sobie tego zmartwychwstania? Dom, który pani podarowałem, ma być domem sławnej włoskiej śpiewaczki i spełniać wymogi nowoczesności. W żadnym wypadku nie było mowy o tym, aby uczynić z niego świątynię pani przodków. Czy zapomniała pani, że nie jest już Marianną d'Asselnat?

Jakże ostry i bezlitosny ton! Dlaczego człowiek ten musiał łączyć w sobie dwie tak przeciwstawne natury? I dlaczego... Marianna musiała go tak żarliwie kochać? Powstała bardzo blada. Była tak głęboko zraniona, że aż drżała. - Jakiekolwiek imię Wasza Wysokość zechce mi nadać, to nie zmieni faktu, że zawsze pozostanę sobą. Sire, zabiłam człowieka, żeby ratować mój honor, nic mi więc nie przeszkodzi zachować dla moich rodziców miłości i respektu, jakie im się należą. Co do mnie, to chociaż duszą i ciałem należę do Waszej Wysokości, o czym nie powinien pan wątpić ani przez chwilę, tylko ja sama do niego należę, moi bliscy zaś należą wyłącznie do mnie! - Proszę sobie wyobrazić, że do mnie również! Wszyscy Francuzi, przeszli, teraźniejsi i przyszli należą do mnie. Rozumiem przez to, że są moimi poddanymi. Zbyt często zapomina pani, że jestem cesarzem! - Jakże mogłabym o tym zapomnieć! - powiedziała z goryczą Marianna. - Wasza Wysokość bynajmniej nie daje mi takiej okazji! Jeśli chodzi o moich rodziców... - Nie mam najmniejszego zamiaru przeszkadzać pani ich opłakiwać, dyskretnie, ale musi pani zrozumieć, że nie zamierzam współczuć owym fanatykom dawnego dworu. Mam wielką ochotę odebrać pani ten dom i podarować inny. - Sire, nie chcę żadnego innego. Niech Wasza Wysokość odwoła swoich architektów, jeżeli czują się urażeni odnawianiem przestarzałego stylu, ale proszę pozostawić mi ten dom. Wolę pałac d'Asselnat taki, jaki jest - nędzny, zdewastowany, zdeformowany, od wspaniałego paryskiego mieszkania! Jeżeli zaś chodzi o króla i jego szlachetny dwór... to wydaje mi się, że Wasza Wysokość również zaliczał się do tego grona! - Niech pani nie będzie zuchwała, bo nie przyniesie to pani żadnej korzyści, wręcz przeciwnie. Wydaje mi się, że ma pani zbyt wiele rodowej dumy, aby być wierną poddaną! Miałem nadzieję, że znajdę u pani więcej uległości i posłuszeństwa. Musi pani wiedzieć, że tym, co najbardziej cenię u kobiety, jest łagodność - zaleta, której bardzo pani brakuje!

- To, czego do tej pory doświadczyłam w życiu, nie nauczyło mnie łagodności. Głęboko żałuję, że nie odpowiada to Waszej Wysokości, ale jestem jaka jestem. Nie mogę sprzeciwić się mojej naturze! - Nawet, aby mnie się spodobać? Jego ton podnosił się. O co chodziło Napoleonowi? Po co te sarkastyczne, niemal wrogie zdania? Czyżby był do tego stopnia despotą, żeby wymagać od niej oddania, które czyniłoby ją ślepą, głuchą i niemą? Czy tym czego chciał, było poddańcze posłuszeństwo niewolnicy haremu? Na nieszczęście Marianna zbyt często dotąd musiała walczyć, aby zachować swoją kobiecą godność. Odrzucała taką uległość. Nawet, gdyby miała sobie wyrwać serce, nie ustąpiłaby. Nie spuszczając wzroku pod strasznym spojrzeniem niebieskich oczu, powiedziała z nieskończoną łagodnością: - Nawet, aby tobie, sire, się spodobać! Jednak Bóg mi świadkiem, że niczego nie pragnę goręcej, niż właśnie tego: podobać się Waszej Wysokości! - Bynajmniej nie wybrała pani dobrej drogi - wycedził. - Gdyż nie chcę tego za cenę własnej godności! Gdyby zechciał mi pan wcześniej powiedzieć, że życzy sobie znaleźć we mnie jedynie pokorne stworzenie, zwykłą niewolnicę, na wszystko się zgadzającą i zawsze przejętą strachem przed Waszą Wysokością - błagałabym wówczas, abym mogła opuścić Francję, jak miałam zamiar. Kochać w ten sposób, to nie znaczy dla mnie kochać naprawdę. Postąpił dwa kroki w jej kierunku i szybkim ruchem rozwiązał aksamitne wiązadła jej płaszcza. Ciężki materiał osunął się na ziemię. Spoglądał na nią przez chwilę, stojącą prosto naprzeciw niego. W łagodnym blasku świec jej ramiona i na wpół odkryte piersi złociły się, jak letnie owoce w koszu z białej koronki. Twarz pod ciężkim przykryciem włosów była blada, lecz wydłużone zielone oczy błyszczały od dzielnie powstrzymywanych łez. Była tak piękna, że aż zapierało dech w piersi. Wystarczyłby jeden jego gest, aby wziąć ją w ramiona i zatrzeć ból w jej spojrzeniu. Była to jednak jedna z owych chwil tyranii, kiedy żadna ludzka moc nie potrafiła zmusić go, aby

poddał się temu pragnieniu. Ona ośmielała się stawić mu czoło! Rozbudziło to w nim okrutną żądzę zniszczenia jej! - A jeżeli właśnie w ten sposób pragnę być kochany? powiedział wolno, nie przestając bezlitośnie drążyć jej wzrokiem. - Nie wierzę panu! Nie może pan pragnąć miłości poddańczej, zastraszonej, poniżonej... Nie pan! Zlekceważył ów krzyk protestu, mimo że zawarte w nim było tyle miłości! Jego rozpalone palce, szorstko dotknęły gardła dziewczyny, wznosząc się wzdłuż wąskiej kolumny jej szyi. - To, co w pani kocham - powiedział z sarkazmem - to pani piękność i nieporównany głos. Jest pani cudownym słowikiem o ciele bogini. Pragnę nacieszyć się jednym i drugim, i nie przejmować się uczuciami. Proszę zaczekać na mnie w sypialni. Proszę się rozebrać i położyć. Przyjdę za moment. Policzki Marianny nagle poczerwieniały, jakby ktoś dał jej w twarz. Cofnęła się gwałtownie, zakrywając dekolt przed jego rękami. W jednej chwili zaschło jej w gardle. Oczy jej zapłonęły wstydem. Przypomniała sobie niektóre plotki, jakie zasłyszała na ulicy Varenne: historię panny Durdesnoy, którą odesłał bez słowa przeprosin, umieściwszy ją wcześniej w swoim łóżku; los młodziutkiej narzeczonej z Marsylii, odprawionej oschłym listem, pod fałszywym pretekstem, iż nie zapytała swoich rodziców, czy może za niego wyjść; a w końcu sprawa sławnej polskiej hrabiny którą tak źle potraktował, że zemdlała, z czego skorzystał, żeby ją zgwałcić. Odesłał ją zresztą do rodzinnej Polski, aby tam urodziła dziecko, którego oczekiwała. Czy wszystko to mogło być prawdą? Marianna zaczynała się zastanawiać. W każdym bądź razie za żadną cenę - nawet cenę jego miłości - nie zgodziłaby się na podobne traktowanie. Miłość nie dawała mu wszelkich praw! - Proszę na to nie liczyć! - wyszeptała z zaciśniętymi zębami, pragnąc powstrzymać złość. - Oddałam się panu nie znając go, ponieważ zakochałam się do szaleństwa. Och! Jakże pana kochałam! Jaka byłam szczęśliwa mogąc do pana należeć! Mógł pan żądać ode mnie wszystkiego, ponieważ wierzyłam, że chociaż trochę mnie pan kocha! Jednak nie jestem dziewczyną z

haremu, którą pieści się, kiedy ma się na to ochotę, i którą wygania się kopniakiem po zaspokojeniu żądzy! Z założonymi z tyłu rękami Napoleon wyprostował się gwałtownie. Jego szczęki zacisnęły się, a nozdrza pobladły z wściekłości. - Wzbrania się pani do mnie należeć? Proszę się zastanowić! To poważna obraza! - Mimo wszystko... odmawiam! - powiedziała z bólem Marianna. W jednej chwili poczuła się zmęczona. Marzyła już tylko o jednym: uciec jak najprędzej z tego zacisznego i cichego pokoju, do którego dopiero co weszła taka szczęśliwa i gdzie po chwili tyle wycierpiała. Bardzo dobrze wiedziała, że ryzykuje całe swoje życie, że może z nią zrobić, co zechce, lecz za nic w świecie nie mogła przyjąć poniżającej roli, którą chciał jej narzucić. Za bardzo go jeszcze kochała... Dodała cicho: - Odmawiam... bardziej przez wzgląd na pana niż na mnie... ponieważ chciałabym móc jeszcze pana kochać! Poza tym... jaką przyjemność miałby pan posiadając bezwładne ciało, niezdolne do czułości na skutek żalu? - Proszę nie szukać usprawiedliwienia. Wydawało mi się, że mam nad pani zmysłami większą władzę od tej, jaką mi pani przyznaje. - Ponieważ wówczas była pomiędzy nami miłość, którą zabija pan w tej chwili! Krzyczała, wyczerpana cierpieniem, serce w niej zamierało. Szukała w tym momencie jego słabej strony. Przecież nie mógł być potworem, despotą, o bezlitosnej dumie, pozbawionym wszelkiej wrażliwości! W jej uszach rozbrzmiewały jeszcze echem miłosne słowa... Lecz nagle odwrócił się do niej plecami i podszedł do biblioteki, przed którą założył ręce na plecach. - Bardzo dobrze - powiedział sucho. - Może pani odejść! Zawahała się. To niemożliwe, żeby mieli rozstać się w ten sposób, skłóceni o drobiazgi! Było to zbyt okrutne! Ogarnęła ją nagle ochota, aby podbiec do niego i powiedzieć, że zrzeka się wszystkiego, co jej podarował, byleby tylko zatrzymał ją przy sobie. Niech odbierze jej pałac d'Asselnat i zrobi z nim, co

zechce! Wszystko, żeby tylko go nie stracić, żeby móc go widywać, żeby go słuchać. Postąpiła krok do przodu. - Sire! - powiedziała łamiącym się głosem. Lecz nagle - jakby surowe półki biblioteki rozstąpiły się przed nią - wydało jej się, że zobaczyła z niezwykłą ostrością wielki portret na gołym murze. Ujrzała znowu dumne oczy i zuchwały uśmiech! Córka takiego człowieka nie mogła zniżyć się do żebrania o miłość, której jej odmawiano. Usłyszała zresztą: - Jeszcze pani tam jest? Wciąż stał odwrócony do niej plecami. Powoli więc, podniosła swój zielony płaszcz, przełożyła go przez ramię i niemal klękając, ugięła się w głębokim ukłonie. - Adieu... sire! - wyszeptała. Po wyjściu szła prosto przed siebie - jakby we śnie - nie widząc nawet patrzącego na nią wielkimi oczami Roustana i nie myśląc o tym, aby nakryć płaszczem gołe ramiona. Była oszołomiona żalem i zbyt mało przytomna, żeby naprawdę cierpieć. Szok otaczał ją swego rodzaju zbawienną watą, która po rozproszeniu ustąpi miejsca ostremu i okrutnemu cierpieniu. Nie myślała nawet o tym, co zrobi i co będzie się dalej działo. Wszystko stało się dla niej całkowicie obojętne, wszystko, poza tą palącą raną ukrytą w głębi duszy. Zeszła po schodach nie zdając sobie z tego sprawy i nie odwróciła się, kiedy rozbrzmiał za nią nawołujący głos. Dopiero kiedy Duroc wziął z ręki Marianny płaszcz, aby narzucić go jej na ramiona, zdała sobie sprawę z jego obecności. - Dokąd pani tak szybko idzie? Chyba nie zamierza pani wyjść sama, w środku nocy? - Ja?... Och, nie wiem! To nie ma znaczenia. - Jak to, nie ma znaczenia? - Chciałam powiedzieć... Mogę bez przeszkód wrócić piechotą. Proszę nie przeszkadzać sobie! Prawie siłą włożył jej do ręki chusteczkę, ale nie skorzystała z niej. Dopiero, kiedy marszałek otarł delikatnie jej policzki, zauważyła, że płacze. Pomógł jej wsiąść do powozu, troskliwie ogarnął jej nogi futrzanym okryciem, poszedł wydać woźnicy parę poleceń, po czym zajął miejsce obok dziewczyny.

Powóz ruszył, lecz Marianna, która wyglądała jak rażona piorunem, nawet nie drgnęła. Siedziała wciśnięta w poduszki, jak ranne zwierzę szukające jedynie ciszy i ciemności. Jej oczy bezmyślnie patrzyły na nocny obraz Paryża przesuwający się przed oknem powozu. Duroc obserwował przez chwilę swoją młodą towarzyszkę. Kiedy jednak łzy poczęły znów spływać wolno po jej policzkach, spróbował niezdarnie ją pocieszyć. - Nie trzeba się tak martwić - powiedział cicho. - Cesarz często bywa surowy, ale nie jest złym człowiekiem. Musi pani zrozumieć, jakim brzemieniem jest imperium rozciągające się od Ouessant do Niemna i od Danii po Gibraltar - spoczywające na ramionach jednego człowieka. Jego słowa dochodziły do Marianny jak przez mgłę. Gigantyczne imperium miało dla niej tylko jedno znaczenie: uczyniło z jej kochanka bezlitosnego potwora i dumnego autokratę. Niemniej Duroc, zachęcony być może jej westchnieniem, ciągnął: - Widzi pani, dwa miesiące temu świętowano piątą rocznicę koronacji, a dwa tygodnie później cesarz rozwodził się dla zachowania dziedzictwa korony, która wydawała się wciąż tak niepewna. Żyje w ciągłym niepokoju, gdyż jedynie siła jego woli oraz jego geniusz utrzymują w całości tę nieprawdopodobną mozaikę narodów. Jego bracia i siostry, z których uczynił suwerenów są nieudolni i myślą jedynie o własnych interesach, zaniedbując sprawy imperium. Proszę pomyśleć, ile zwycięstw było potrzeba, aby utwierdzić to wszystko, od czasu kiedy kampanie włoskie uczyniły z niego cesarza Francuzów! Zwycięstwo pod Austerlitz było zaledwie cztery lata temu, a od tego czasu, nie licząc nie kończącej się wojny w Hiszpanii, stoczył sześć wielkich bitew: Jena, Auerstaed, Eylau, Friedland, Essling, gdzie stracił marszałka Lannesa, swojego najlepszego przyjaciela, i w końcu Wagram, gdzie zwyciężył człowieka, którego córkę wkrótce poślubi, ponieważ imperium potrzebuje następcy... Z tego powodu musiał poświęcić swoje uczucia, gdyż kochał pierwszą żonę. Cesarz jest sam przeciwko wszystkim pomiędzy umizgami cara pełnego dziwnych pomysłów a nienawiścią Anglii, czepiającej się go jak zły pies. Dlatego... kiedy czasami chciałoby się go nienawidzić, kiedy budzi w nas

uczucie buntu, trzeba pomyśleć o tym wszystkim! On potrzebuje zrozumienia... a to nie jest łatwe! Zamilkł w końcu, zmęczony chyba długą przemową. Lecz nawet jeżeli ta obrona znajdowała dostęp do serca Marianny, powiększało to tylko jej żal. Zrozumieć Napoleona?! Przecież nie pragnęła niczego innego! Byleby zechciał jej na to pozwolić! Tymczasem wygnał ją, odepchnął pomiędzy anonimowy tłum poddanych, skąd wyrwał ją na krótko przedtem. Spoglądała na wielkiego marszałka, który pochylony ku niej zdawał się oczekiwać odpowiedzi. Kiwnęła ze smutkiem głową i wyszeptała z głębi serca: - Bardzo bym chciała, aby pozwolił mi się zrozumieć. Ale on tego nie chce! Ponownie wtuliła się w róg powozu i pogrążyła się w bolesnych rozmyślaniach. Ponieważ uparcie milczała, Duroc westchnął i usadowił się wygodnie, po czym zamknął oczy. Wydawało się, że czas się zatrzymał. Zdrętwiała i niezdolna do myślenia Marianna nie zwracała najmniejszej uwagi na drogę, której zresztą nie znała. Jednak po pewnym czasie jakim, nie byłaby w stanie powiedzieć - odniosła wrażenie, że ich podróż trwa nienormalnie długo. Wychylając się przez okno stwierdziła, iż powóz przemierzał okolice wiejskie. Noc była wystarczająco jasna, żeby nie mieć co do tego wątpliwości. Odwracając się do swojego towarzysza Marianna zapytała: - Przepraszam, dokąd jedziemy? Zaufany cesarza, wyrwany nagle ze snu, wyprostował się gwałtownie i rzucił na dziewczynę przestraszone spojrzenie. - Słucham... co pani mówiła? - Pytałam, dokąd jedziemy? - No więc... cóż... tam, gdzie rozkazano mi panią zawieźć! Dał jej do zrozumienia, że nie uzyska odpowiedzi. Może miał jej za złe, iż nie chciała z nim rozmawiać? W gruncie rzeczy wszystko to było Mariannie obojętne. Z pewnością Napoleon zdecydował, aby zabrano ją z Paryża. W ten sposób pozbyłby się jej raz na zawsze. Bez wątpienia wieziono ją do jednego z odległych zamków czy więzień, gdzie o wiele łatwiej będzie o niej zapomnieć, niż gdyby przebywała w Paryżu. Poza tym, być może, Napoleon uważał, że kobiety, która dostąpiła jego łask,

nie można zamknąć w pospolitym więzieniu. Nie miała żadnych złudzeń co do swego losu, a zresztą wcale jej to nie interesowało. Później, kiedy nie będzie tak zmęczona, zobaczy, czy ma jeszcze ochotę walczyć! Powóz minął wysokie ogrodzenie, wjechał na teren przypominający park, potoczył się wybrukowaną aleją i zatrzymał się przed oświetlonym wejściem. Zdumiona Marianna dostrzegła kolumny z różowego marmuru tworzące wielki perystyl zamknięty oknami. Potem ukazał się wspaniale położony niski pałac, którego szczyt wieńczyła marmurowa balustrada. Szła, nie wiedząc dokąd, przez wspaniałe sale, urządzone w najlepszym stylu cesarstwa, poprzedzana przez lokaja w przypudrowanej peruce, oświetlającego drogę trzymanym w ręce ciężkim świecznikiem. Duroc zniknął jeszcze w przedsionku, czego nawet nie zauważyła. Otworzyły się przed nią drzwi, odsłaniając pokój obity beżowym atłasem i fioletowym aksamitem. Nagle Marianna znalazła się twarzą w twarz z Napoleonem. Siedząc przy kominku, w fotelu na lwich nogach, spoglądał z drwiącym uśmiechem, bawiąc się wyraźnie jej zdumieniem. Marianna próbowała bezskutecznie uporządkować myśli. Miała przygnębiające wrażenie, iż postradała zmysły. Czuła się śmiertelnie zmęczona. Nie myśląc nawet o ukłonie czy jakiejkolwiek grzecznościowej formule oparła się o skrzydło drzwi. - Nie rozumiem... - wymamrotała. - Czego? Jak znalazłem się tutaj przed tobą? To proste: Duroc miał rozkaz jechać do Trianon okrężną drogą. - Nie. Chciałabym zrozumieć pana. Czego pan naprawdę ode mnie chce? Podniósł się w końcu, podszedł do niej i zamierzał wziąć ją w ramiona, lecz oparła mu się. Tym razem uśmiechnął się bez cienia złości. - Chciałem cię wypróbować Marianno, po prostu wypróbować! Pragnąłem wiedzieć, jaką kobietą jesteś naprawdę. Pomyśl, że przecież ledwo cię znam. Pewnego wieczoru spadłaś mi z nieba jak piękny meteor, ale mogłaś być wszystkim: dziewczyną szukającą przygód, kurtyzaną, szpiegiem książąt,

nadzwyczaj oddaną przyjaciółką Talleyranda... a musisz przyznać, że ta ostatnia możliwość była szczególnie prawdopodobna. Stąd ta próba. Musiałem poznać, kim rzeczywiście jesteś. - Próba, która mogła mnie kosztować życie - rzekła cicho Marianna, nazbyt jeszcze oszołomiona, aby poczuć najmniejsze odprężenie. Powoli jednak powracały w jej pamięci słowa Duroca. Zrozumiała, iż przetrawiły się one w jej myślach. Teraz widziała tego nadzwyczajnego człowieka nowymi oczami i przede wszystkim we właściwych wymiarach. - Masz mi to za złe, nieprawdaż? To przejdzie. Musisz zrozumieć, że mam prawo wiedzieć, kogo kocham. - Naprawdę pan... potrafi kochać? - Przecież nie wątpisz w to ani przez chwilę - powiedział łagodnie. - Jeśli o mnie chodzi, nie wyobrażasz sobie ile kobiet chce dostać się do mojego łoża dla własnych interesów. Wszyscy, którzy mnie otaczają, pragną podsunąć mi kochankę, aby osiągnąć swój cel. Nawet moja rodzina! Albo przede wszystkim moja rodzina i zwłaszcza od czasu, kiedy odsunąłem cesarzową! Kilka tygodni temu moja siostra Paulina przedstawiła mi jedną z jej dam dworu, niejaką panią de Mathis, zresztą całkiem miłą. - I... skutecznie? Nie mógł powstrzymać się od śmiechu. Co dziwniejsze, był to ów śmiech młodzieńczy, radosny, który bardziej łagodził urazę Marianny niż wszelkie tłumaczenia. - Tak - wyznał - na początku! Lecz jeszcze cię nie znałem! Teraz wszystko się zmieniło. Bardzo delikatnie położył ręce na ramionach Marianny i przyciągnął ją do siebie. Tym razem ustąpiła, chociaż nie bez pewnej rezerwy. Ze wszystkich sił starała się go zrozumieć pojąć tę myśl szybką i bystrą, która zachwycała ją i przerażała równocześnie! Czuła, że nie tylko nie przestała go kochać, lecz że jej miłość wyszła z tego koszmaru silniejsza niż kiedykolwiek. Tylko... tak bardzo ją zranił... Wydawało jej się, że po długiej chorobie powraca powoli do życia. Spróbowała uśmiechnąć się.

- Czy zatem - powiedziała cicho - dobrze zdałam egzamin? Przygarnął ją do siebie, niemal sprawiając jej ból. - Wspaniale! Zasługujesz na to, by być Korsykanką! Nie, ty nie masz duszy niewolnicy, jesteś zawsze dumna! Nie jesteś służalcza ani interesowna, lecz czysta, szczera i bezpośrednia. Gdybyś była kim innym, czego przez chwilę się obawiałem, skapitulowałabyś pod każdym względem, ale ty nie ustąpiłaś ani na cal! Mimo iż nie mogłaś przewidzieć, jak zareaguję... ponieważ ty również mnie nie znasz! Ale kocham cię, Marianno - możesz być tego pewna. Tego i wielu innych rzeczy. - Czy nie tylko mój głos i moje ciało? - Głupia! Wreszcie rozluźniła się. Jej napięcie zniknęło w jednej chwili. Drżąc przytuliła się mocno do niego i kładąc głowę na jego ramieniu rozpłakała się, szlochając głęboko, jak mała dziewczynka, którą ukarano, a potem zaś jej przebaczono. Napoleon z czułością i cierpliwością czekał, kiedy się uspokoi, kołysząc ją niemal z braterską tkliwością. Zaprowadził ją ku małej kanapie i posadził, nie przestając jej tulić. Kiedy płacz już osłabł, mruczał czułe włoskie słowa, które tak bardzo podobały się jej owego pierwszego razu. Powoli, pod wpływem jego pieszczot i pocałunków, uspokajała się. Po chwili wyzwoliła się z obejmujących ją ramion i wstała, wycierając oczy chusteczką, którą Duroc włożył jej wcześniej do ręki. - Proszę mi wybaczyć! - wymamrotała. - Jestem głupia. - Być może, jeżeli tak myślisz! Ale jesteś taka piękna, że nawet łzy nie odbiorą ci uroku! Podszedł do pozłacanego wiaderka, ustawionego na małym stoliku wraz z przezroczystymi kieliszkami i zimnymi przekąskami, po czym wyciągnął z niego butelkę szampana. Napełnił dwa kieliszki, z których jeden podał Mariannie. - Musimy teraz przypieczętować nasze pojednanie. Zaczynamy wszystko od początku. Tylko, że tym razem wiemy, kim jesteśmy i dlaczego się kochamy. Wypij mio dolce amor, za nasze szczęście! Pili patrząc sobie w oczy, a potem Marianna z westchnieniem opuściła głowę na oparcie kanapy. Po raz pierwszy oglądała otaczające ją rzeczy: cenne tapety, meble ze

złoconego brązu i szlachetnego drewna, cały wspaniały i nieznany wystrój. Co on powiedział przed chwilą? Że są w Trianon? - Dlaczego tutaj? - zapytała. - Dlaczego cała ta podróż i cała komedia? - Miałem szczególny powód. Zrobiłem sobie małe wakacje... odpowiednie dla mnie. Pozostaję tutaj osiem dni i zatrzymuję cię przy sobie. - Osiem dni?! - Tak. Czy wydaje ci się to zbyt długo? Bądź spokojna, zaraz potem będziesz miała wiele czasu, aby pokazać dyrektorowi opery co potrafisz. Jesteś już zaangażowana. Próby zaczną się zaraz po twoim powrocie. Jeżeli chodzi o dom... Zamilkł na chwilę, a Marianna wstrzymała oddech, nie śmiąc mu przeszkodzić. Co powie? Chyba ich poprzednia głupia dyskusja nie zacznie się na nowo? Spojrzał na nią, uśmiechnął się i składając lekki pocałunek na końcach jej palców, dokończył spokojnie: - Jeżeli chodzi o twój dom, Percier i Fontaine nie potrzebują cię, aby dokonać niezbędnych prac. Nie martw się, mają rozkaz ścisłego dostosowania się do twoich życzeń. Czy jesteś zadowolona? Jako jedyną odpowiedź wyciągnęła ku niemu swoje usta i pierwszy raz ośmielając się przełamać grzecznościowy zwrot wyszeptała: - Kocham cię! - Zabrało ci to wiele czasu - zauważył pomiędzy dwoma pocałunkami. Strzelające w ogniu polana obudziły drzemiącą Mariannę późno w nocy. Unosząc się na poduszkach, odrzuciła w tył gąszcz przeszkadzających jej włosów i wsparła się na łokciach. Kiedy przestali się kochać, sen ogarnął go w jednej chwili. Leżał teraz na łóżku, nagi jak grecki wojownik na polu walki. Pierwszy raz uderzyła Mariannę doskonałość jego ciała. Śpiąc tak wyciągnięty, wydawał się o wiele wyższy niż w rzeczywistości. Pod matową skórą w kolorze kości słoniowej rysowały się solidne mięśnie, przykryte jakby lekką powłoką. Napoleon miał rozłożyste ramiona i szeroką, niemal pozbawioną

zarostu pierś; ręce i nogi uformowane na wzór klasycznego kanonu; piękne dłonie, o które dbał najbardziej z całej swojej osoby. Marianna przybliżyła powoli twarz ku jego ramieniu, aby poczuć lekki zapach wody kolońskiej i hiszpańskiego jaśminu. Pieściła go policzkiem uważając, by go nie obudzić. Wielkie weneckie lustro zawieszone nad kominkiem przesłało jej ich odbicie. Ujrzała w nim siebie - różową, w łagodnym świetle świec, na wpół zatopioną w błyszczących lokach, i uznała, że jest piękna. Poczuła się tak radośnie, jakby odniosła zwycięstwo. Szczęście ogarnęło ją z mocą, jakiej nigdy jeszcze nie doświadczyła i napełniło jednocześnie radością i pokorą. W ciszy tego pokoju, wibrującego wciąż ich pieszczotami, Marianna ofiarowała kochanemu mężczyźnie najpełniejsze i absolutne oddanie, jakiego domagał się wcześniej - oddanie, którego, być może, odmówi mu następnego dnia. - Będę cię kochała, jak bardzo tego zapragniesz - szeptała cicho - będę cię kochała całym sercem, ze wszystkich sił, ale zawsze będę mówiła prawdę! Będziesz mógł wymagać ode mnie wszystkiego - całej mojej miłości, aż do bólu i poświęcenia, wszystkiego... prócz kłamstwa i służalczości. Ogień w kominku przygasał. Nagrzany jeszcze przed chwilą pokój powoli oziębiał się. Marianna podniosła się żywo, otwarła białozłotą barierkę otaczającą łoże i podbiegła boso do kominka. Próbując rozbudzić tlący się żar, rozgarnęła czerwone kawałki i ułożyła na wierzchu parę szczap, czekając, aż pojawi się płomień. Lustro odbijało jej nagi tors, pomyślała więc o widoku, jaki mógłby ujrzeć któryś z czterech mężczyzn, śpiących, zgodnie z etykietą, w przedpokoju, gdyby nagle otworzył drzwi. Również wierny Constant, spał w małym pokoju przylegającym do ich sypialni, zawsze gotów na najcichszy odgłos dzwonka. Wreszcie postawny Roustan leżał u wejścia, barykadując je swoim wielkim leniwym ciałem. Nachyliwszy się trochę bardziej, Marianna przyglądała się tej nowej kobiecie, którą nagle się stała. Kochanka cesarza - to coś znaczyło! Z pewnością służba i oficerowie, podobnie jak wielki marszałek dworu, traktować ją będą podczas tego

krótkiego pobytu z największym respektem. Być może zresztą będzie to jedyny pobyt, ponieważ nowa cesarzowa... Jednak ze wszystkich sił odsunęła od siebie smutną myśl. Dosyć już wycierpiała, jak na jedną noc! Poza tym przez osiem dni będzie go miała tylko dla siebie. W pewnym sensie... to ona będzie cesarzową! Zamierzała wycisnąć z tych ośmiu dni najdrobniejszą kroplę szczęścia. Nie chciała utracić nawet jednej sekundy. Stąpając lekko, wróciła do łóżka, podciągnęła przykrycie, aby osłonić uśpione ciało mężczyzny, potem z nieokreślonym smutkiem przycisnęła się do niego, pragnąc ogrzać się jego ciepłem. Śpiąc, odwrócił się w jej stronę i otoczył ramieniem, mamrocząc niewyraźne słowa. Z westchnieniem szczęścia przytuliła się do jego piersi i zasnęła, zadowolona ze zgody, jaka zapanowała między nią i uśpionym panem Europy.

Szczęście trwa tak krótko Grand Trianon z różowego marmuru i przezroczystego kryształu przypominał wielką opalizującą mydlaną bańkę, wciśniętą w nieckę otoczoną wiekowymi drzewami. Ten nierzeczywisty i cudowny okręt, zakotwiczony u brzegu nieba, okrywał się w ostatnich godzinach nocy cichym i delikatnym płaszczem śniegu. Dla Marianny znaczył on o wiele więcej niż oziębłe piękno Tuileries czy przesadnie wykwintny Butard przede wszystkim było to najidealniejsze mieszkanie, poza tym zaś symbol utraconego raju. Tymczasem wkrótce przyszło jej odkryć w jak dziwny sposób Napoleon rozumie wakacje. Kiedy pierwsze promienie bladego zimowego słońca przeniknęły okna cesarskiej sypialni, znajdującej się od wschodu, jak inne jego osobiste pokoje, spostrzegła, że jest w wielkim łóżku sama, nigdzie zaś nie widać Napoleona. Ogień wesoło strzelał w kominku, koronki jego szlafroka zwisały z fotela, ale nie było nikogo... Obawiając się wejścia Constanta albo innego służącego Marianna narzuciła szybko na siebie nocną koszulę, własność siostry cesarza, Pauliny Borghese, która przebywała często w pobliskim Petit Trianon - koszulę zupełnie nieprzydatną zeszłego wieczoru. Następnie włożyła szlafrok, aksamitne pantofle i odrzucając na plecy gąszcz czarnych włosów, podbiegła z dziecinną radością do okna. Park przybrał na jej cześć nieskalaną świetność, otaczając pałac kopułą ciszy. Wyglądało to tak, jakby niebo chciało oddzielić Trianon od reszty świata i zatrzymać ogromną machinę imperium u złoconych krat ogrodzenia. Będzie tylko ze mną - myślała radośnie. - Będę go miała dla siebie przez osiem dni. Sądząc, że Napoleon jest zajęty swoją toaletą, skierowała się żywo w stronę sąsiedniej łazienki. W tej właśnie chwili wyszedł z niej spokojny i uśmiechnięty jak zawsze Constant, skłaniając się uprzejmie. - Czy pani sobie czegoś życzy? - Gdzie jest cesarz? Czy już w swojej łazience? Constant uśmiechnął się, wyjął z kamizelki wielki emaliowany zegarek i odrzekł:

- Jest prawie dziewiąta, proszę pani. Cesarz pracuje już od ponad pół godziny. - Pracuje? Myślałam przecież... - Że przyjechał tu, żeby odpocząć? Oczywiście, tylko że pani nie wie jeszcze, co cesarz rozumie przez odpoczynek. Znaczy to, że będzie pracował trochę mniej. Czy pani nigdy nie słyszała jego ulubionego powiedzenia: „Urodziłem się stworzony do pracy?"... - Nie - powiedziała Marianna trochę zdezorientowana. Cóż zatem mam robić w tym czasie? - Śniadanie będzie podane o dziesiątej. Ma pani więc wiele czasu, aby się przygotować. Później cesarz ma zwyczaj poświęcić parę chwil na to, co nazywa rekreacją. Często jest to spacer. Potem znów zamyka się w swoim gabinecie, aż do szóstej, a kolacja i wieczór mogą mieć dowolny program. - Mój Boże! - westchnęła przygnębiona Marianna. - To straszne! - W istocie, nie jest to najprzyjemniejsze. Lecz być może na pani cześć cesarz odstąpi od swego rozkładu dnia. Dodam, że zazwyczaj we wtorki i piątki Jego Wysokość przewodniczy Radzie Państwa... ale na szczęście, dzisiaj jest środa i, dzięki Bogu, jesteśmy w Trianon! - Poza tym spadł śnieg i Paryż jest daleko! - wykrzyknęła z gwałtowną radością Marianna. - Mam nadzieję, że Rada Państwa pozostanie tam, gdzie jest, w najbliższy piątek. - Zawsze możemy mieć taką nadzieję! W każdym razie proszę się nie przejmować. Cesarz nie pozwoli, aby pani się nudziła lub była niezadowolona z pobytu. W gruncie rzeczy, dla takiej istoty jak Marianna - tryskającej wszystkimi siłami młodości - było to zarazem cudowne, okrutne, szalone, rozdzierające i niewiarygodnie podniecające. Odkrywała, jaki naprawdę jest Napoleon. Zaczynała rozumieć również to, że życie u jego boku jest szczególnego rodzaju przygodą, nawet kiedy protokół i etykieta narzucają swoje wymagania. Takim właśnie oszałamiającym odkryciem był dla niej ich pierwszy obiad we dwoje. Nie bardzo rozumiała dlaczego Constant, otwierając przed nią drzwi sypialni powiedział cicho:

- Kiedy usiądzie pani przy stole, nade wszystko niech pani nie traci ani chwili na przyglądanie się Jego Wysokości, szczególnie jeżeli jest pani głodna, w przeciwnym razie może zdarzyć się, że odejdzie pani od stołu nie przełknąwszy ani kęsa. Lecz kiedy już siedziała naprzeciw cesarza, przy wielkim mahoniowym stole, zastawionym, uroczą niebieską porcelaną z Sevres oraz szlifowanymi kryształami, harmonizującymi ze sztućcami, a szczególnie ze srebrem, Napoleon zaatakował swój posiłek, jakby chodziło o angielską redutę. Z fantazją, która wprawiła Mariannę w zupełne osłupienie, rzucił się na wspaniały ser Brie, połykając wielki plaster, później wybrał pasztet mediolański, a wreszcie przeszedł do kremu migdałowego, żeby zakończyć skrzydełkiem kurczaka a la Marengo. Wszystko to pochłonął w dziesięć minut, z dodatkiem dwu kieliszków chambertina i mnóstwa plam, nieuniknionych przy takim tempie. Marianna, o mało nie zemdlała ze zgrozy widząc, jak zabiera się palcami do kurczaka. Zaczęła coś jeść, myśląc, że na dworze Francji, podobnie jak w Chinach, panuje obyczaj jedzenia posiłków od końca i degustowania najpierw kremu migdałowego. W tej jednak chwili Napoleon wytarł usta i rzucając na stół serwetkę powiedział głośno: - Jak to? Jeszcze nie skończyłaś? Ale się guzdrzesz! Dalej, pośpiesz się, zaraz podają kawę! Marianna, chcąc nie chcąc, musiała za nim nadążyć. Jedynie kamerdyner Dumas, od dawna przyzwyczajony do cesarskich akrobacji gastronomicznych, starał się, jak mógł, zachować uśmiech. Przyniesiono bardzo mocną i wrzącą kawę, która przeszła jak kula ognia przez gardło Marianny, lecz to oparzenie, które sobie heroicznie zadała, nagrodzone zostało promiennym uśmiechem Napoleona. - Brawo! Ja też lubię gorącą kawę! - powiedział biorąc pod ramię młodą kobietę. - Idź teraz po płaszcz i wychodzimy. Jest zbyt ładnie, żeby tego nie wykorzystać! W pokoju czekał niewzruszony Constant, trzymając przygotowany dla niej ciepły płaszcz, czapkę i mufkę z tego samego futra - wszystko również pożyczone z garderoby księżnej Borghese, która niczego się nie domyślała. Pomagając ubrać się dziewczynie, Constant zauważył:

- A nie mówiłem pani? Proszę jednak się nie przejmować. Kiedy cesarz powróci do swojego gabinetu, podam pani coś konkretnego do zjedzenia, gdyż wieczorny posiłek odbędzie się podobnie i mogłaby pani umrzeć z głodu. - Czy to zawsze tak wygląda? - westchnęła Marianna, wspominając z niejakim podziwem wdzięczną sylwetkę Józefiny, która przez wiele lat prowadziła takie życie. Następnie, wsuwając ręce do mufki, dodała zmienionym tonem: - Powiedz mi, Constant, co powiedziałaby siostra cesarza, gdyby dowiedziała się, że noszę jej rzeczy? - Nic. Jej Wysokość w ogóle by się tym nie przejęła. Ma tyle sukni, płaszczy i ubiorów różnego rodzaju, że sama już nie wie, co jest jej własnością. Nie bez powodu cesarz przezwał ją Notre Dame od Fatałaszków. Teraz jednak proszę się pośpieszyć, gdyż on nie lubi czekać. Biegnąc do Napoleona, Marianna pomyślała, że wierny sługa to istotnie dar bogów! Doceniała wartość dyskretnej i przyjacielskiej pomocy, jaką służył jej cesarski kamerdyner. Bez niego, Bóg wie, ile popełniłaby niezręczności i nietaktów! Cesarz czekał na nią pod perystylem, odziany w grubą brandenburską pelerynę, która czyniła go równie szerokim jak wysokim. Chodził nerwowo tam i z powrotem, aż Marianna zaczęła się zastanawiać, czy przypadkiem ich spacer nie będzie przypominał musztry wojskowej. Zatrzymał się jednak na jej widok i biorąc ją pod ramię powiedział: - Chodź, zobacz, jak tu ładnie! Przytuleni do siebie, spacerowali wolno po ogromnym parku pokrytym śniegiem, gdzie czuwał nieruchomy tłum smutnych posągów. Obchodzili zamarznięte sadzawki, po których niegdyś ślizgała się królowa. Teraz przebywały tu jedynie morskie bóstwa i trytony wykonane z brązu, zieleniejącego powoli w samotności zapomnianych rzeczy, podobnie jak amorek i delfin u brzegu fontanny w pałacu d'Asselnat. W miarę jak oddalali się od Trianon, zdawało się, że wchodzą w zaczarowaną krainę, gdzie czas się zatrzymał. Marianna i Napoleon spacerowali długo, nic nie mówiąc, szczęśliwi z samego faktu, że są razem, jednak z każdą chwilą tragiczny bezruch parku, w którym wszystko zostało stworzone

dla splendoru i chwały najsławniejszego z królów Francji, poczynał drażnić Napoleona. Zatrzymał się nad brzegiem wielkiej sadzawki, na środku której powóz Apollina zdawał się bezskutecznie wyrywać z otaczającej go lodowej skały. Na końcu długiej perspektywy ograniczonej po bokach wielkimi drzewami, horyzont kończył się ogromną i dostojną linią budynków. Marianna ścisnęła mocniej dłoń towarzysza. - Co to jest? - zapytała cicho, domyślając się, że właśnie tam ciągnął się obszar śmierci. - Wersal - odpowiedział krótko. Marianna wstrzymała oddech. Słońce, jakby odmawiając swoich promieni żałosnemu domostwu tego, który wziął je za swój symbol, schowało się. Tego szarego zimowego dnia ogromny opustoszały pałac zdawał się spać, przykryty unoszącymi się oparami, natura zaś przygotowywała się do bezlitosnego ataku zieleni na jego czyste linie. Widok owej królewskiej siedziby był tak tragiczny, że Marianna zwróciła do cesarza wypełnione łzami oczy. Jej twarz wyglądała, jak wykuta z tego samego kamienia, co parkowe posągi. - Nie mogę nic dla niego zrobić! - rzekł cicho, zatrzymując posmutniały wzrok na cudownym i niszczejącym pałacu. Gdybym próbował go wskrzesić, lud, być może, powstałby. Trzeba więcej czasu. Francuzi nie mogliby tego zrozumieć. - Szkoda! Tak bardzo pasowałby do ciebie. Odwdzięczył się jej uśmiechem i kładąc rękę na dłoni, która trzymała jego ramię, powiedział: - Czasami marzyłem o tym! Pewnego dnia każę również zbudować pałac godny mojej potęgi. Bez wątpienia na wzgórzu Chaillot. Są już nawet plany. Na razie z tym miejscem łączy się zbyt wiele wspomnień, których lud wciąż nienawidzi. Marianna nie odpowiedziała. Nie ośmielała się powiedzieć, że przybycie bratanicy królowej - męczenniczki wywoła zapewne większe poruszenie niż kilkuset robotników wysłanych do Wersalu. Skądinąd z tym miejscem wiązały się również jej rodzinne wspomnienia. W kaplicy pałacowej, niewidocznej z tego miejsca, jej matka brała ślub, w czasach, gdy Wersal tętnił życiem. Nie próbowała prosić o zobaczenie tej kaplicy. Zbytnio obawiała się bólu, który przeszył jej serce wówczas, gdy

otworzyła drzwi swojego zrujnowanego domu. Przycisnęła się tylko mocniej do Napoleona i wyraziła chęć powrotu. Milcząc, jakby każde z nich było pochłonięte swoimi myślami, dotarli do Trianon, skąd grupa konnych posłańców, wioząc pocztę, wyruszała we wszystkich kierunkach. Zamiast jednak - jak przewidywał Constant - udać się do swojego gabinetu, Napoleon zaprowadził Mariannę do sypialni. Bez słowa, z rozpaczliwym żarem kochał ją tak, jak jeszcze nigdy tego nie robił. Wydawało się, że próbuje wydobyć z młodego ciała towarzyszki wszystkie świeże siły i całą jej energię, aby móc lepiej walczyć z napastliwymi cieniami przeszłości. Być może pragnął też zażegnać ukryty niepokój, jaki nachodził go, kiedy myślał o tej nie znanej wiedence, której krew zawierała parę kropli pochodzących od króla - Słońce. Potem, bez najmniejszego tłumaczenia, złożywszy na jej ustach długi pocałunek i rzuciwszy krótkie: „Tymczasem" zniknął, pozostawiając ją samą w pełnym nieładu pokoju. Była to jednak cicha wyspa w pałacu wibrującym jak ul od wojskowych rozkazów, stuku końskich kopyt i ciągłego ruchu służby. Kiedy kilka chwil później wszedł Constant, niosąc z powagą suto zastawioną tacę, Marianna zdążyła już doprowadzić do porządku swoją toaletę, uczesać się, a nawet zasłać łóżko, zawstydzona na myśl o tym, co mógłby wyobrażać sobie wierny sługa. Daleko jeszcze jej było do osiągnięcia swobody królewskiej faworyty. Jednakże, nie przeszkodziło jej to w pochłonięciu z zapałem wszystkiego, co przyniósł Constant. Świeże powietrze parku i miłość zaostrzyły już i tak dobry apetyt. Kiedy skończyła, spojrzała z wdzięcznością na służącego. - Dziękuję - powiedziała. - To było bardzo dobre, ale na pewno nie będę mogła nic przełknąć przy kolacji. - Niech pani nie będzie tego zupełnie pewna. Kolację podaje się zwykle o szóstej, lecz jeżeli cesarz uzna za stosowne przedłużyć pracę, może to nastąpić trzy albo cztery godziny później. - To wszystko musi już być niejadalne! - Ależ nie. Kucharze mają zawsze przygotowanego przynajmniej jednego pieczonego kurczaka. W tym celu co

kwadrans wkładają na rożen nowego kurczaka, aby któryś był gotowy, kiedy cesarz zamierza zasiąść do stołu. - I... dużo się ich piecze w ten sposób? - Pewnego wieczoru osiągnęliśmy liczbę dwudziestu trzech - powiedział z dumą. - Ma więc pani wiele czasu, aby nabrać apetytu. Dodam, że wszyscy dygnitarze, którzy mają zaszczyt być zaproszeni do cesarskiego stołu czynią przedtem odpowiednie przygotowania. Inaczej nigdy nie zdołaliby posilić się w dziesięć minut. Marianna roześmiała się. Odkrywanie drobnych dziwactw i wad Napoleona było dla niej zabawne. Dziwiła się, ale raczej po to, żeby się bawić, niż okazać zaszokowanie. - To nieważne, Constant - powiedziała. - Nie trzeba jeść, kiedy przebywa się z cesarzem, gdyż samo to jest już cudowne! Szerokie jasne oblicze cesarskiego sługi przybrało nagle poważny wygląd. Pokręcił głową i rzekł: - Mówi pani tak, ponieważ kocha cesarza naprawdę. Jednak nie wszyscy myślą podobnie. - Czyż mogą istnieć ludzie, którzy go nie lubią? Tego nie mogę zrozumieć. - Jakżeby mogło być inaczej? Jest tak wielki, tak potężny, tak ponad zwykłymi śmiertelnikami! Ale nie urodził się u stopni tronu. A są ludzie, którzy o wiele bardziej woleliby ukoronowanego jakiegoś głupca królewskiej krwi niż człowieka genialnego, który ich przeraża i pokazuje im, kim są naprawdę. Nie zawsze jest przyjemnie czuć się gorszym. Niektórzy mszczą się przez zawiść, złość, ambicję. Nie może liczyć na nikogo: marszałkowie zazdroszczą mu i większość z nich myśli, że byliby o wiele lepszymi od niego władcami; jego rodzina naprzykrza mu się ciągłymi oskarżeniami; przyjaciele albo raczej ci, którzy się nimi nazywają, myślą często tylko o tym, żeby wykorzystać jak najbardziej jego dobroć... Naprawdę, jedynie żołnierze podziwiają go prostym sercem. Poza tym, biedna i urocza cesarzowa, kochająca go i opiekująca się nim jak dzieckiem, którego nie mogła mu dać. Constant mówił nie patrząc na Mariannę. Zrozumiała, że chyba po raz pierwszy od dłuższego czasu pozwolił mówić

swoim uczuciom. Czynił to, ponieważ odkrył w Mariannie prawdziwą miłość dla uwielbianego pana. Bardzo cicho, niemal szeptem, powiedziała: - Wiem to wszystko. Wielki marszałek mówił mi już o tym i znam też cesarzową. Ale co myślisz o tej, która przyjdzie na jej miejsce? Constant jakby powrócił do rzeczywistości. Pokręcił głową, wziął tacę i postąpił kilka kroków w kierunku drzwi, jakby obawiał się odpowiedzieć. Zanim jednak je otworzył, odwrócił się ku Mariannie i smutno się uśmiechnął. - Co o tym myślę? Poza należnym jej szacunkiem, to samo, co myślą wiarusi z jego starej gwardii, gderający przy kuchennym ogniu: „Wygolony nie powinien był odprawiać swojej starej! Przynosiła mu szczęście... i nam również!" - Wygolony? - Tak go nazywają. „Małego generała" też im zawdzięcza. Mówię pani, te stare szelmy podziwiają go i rzadko się mylą! Obawiam się, że i tym razem będą mieli rację! Cesarzowa znad Dunaju nie jest tą kobietą, jakiej mu potrzeba. Tej nocy, kiedy znużona dobroczynnym zmęczeniem Marianna zaczynała zasypiać, Napoleon zadziwił ją, wyskakując z łóżka goły, jak go Pan Bóg stworzył, i tak szybko, jakby chciał gasić pożar. Narzucił na siebie miękki szlafrok, włożył pantofle, owinął głowę jedwabną chustą i trzymając świecznik skierował się wielkimi krokami w stronę swojego gabinetu. Wsparła się na poduszkach i zapytała, jak każda młoda żona: - Dokąd idziesz? - Pracować. Śpij! - Jeszcze? Która to godzina? - Wpół do pierwszej. Śpij już. - Za nic bez ciebie! Chodź. Wyciągnęła ku niemu ramiona, pewna siły oddziaływania swej piękności na jego zawsze nienasycone zmysły, ale on zmarszczył tylko brwi i uczynił ruch, jakby chciał wyjść. Rozmyślił się jednak, odstawił świecznik i wrócił do łóżka. Lecz zamiast pocałować ją w usta, które kierowała ku niemu z zamkniętymi oczami, pociągnął ją energicznie za ucho.

- Powiedziałem ci już, że jesteś czarującą syreną, mio dolce amor, ale nie wykorzystuj tego! Muszę przygotować ważne depesze dla hrabiego de Narbonne, którego wysłałem do Monachium w roli ambasadora wraz z królem Bawarii. Poza tym jacyś złodzieje rozprowadzili fałszywe pieniądze wśród żołnierzy jednego z moich regimentów irlandzkich stacjonujących w Limoges, czym zapomniałem się zająć. - Polityka, ciągle polityka! - skarżyła się Marianna ze łzami w oczach. - Tak mało mam cię dla siebie... i na tak krótko! Przyrzekłeś mi osiem dni! - I masz je. Gdybyś była cesarzową, widziałabyś mnie jedynie parę minut na dzień, a przynajmniej niewiele więcej. Oddzieliłem nas od reszty świata, żeby móc cię kochać. Nie wymagaj ode mnie więcej! - Chciałabym ci pomóc. Pragnę być ci użyteczna. Jestem dla ciebie tylko źródłem przyjemności, jak jakaś odaliska dla nazbyt zajętego sułtana! Przestał się uśmiechać. Ujął głowę Marianny w swoje ręce i kładąc ją delikatnie na poduszce, nachylił się nad nią tak blisko, że widział już tylko szeroko otwarte, podkrążone od miłosnego zmęczenia oczy. - Naprawdę tak myślisz? - Całą swoją duszą! Czy jeszcze nie wiesz, że zupełnie do ciebie należę? Pocałował ją długo, żarliwie, a potem cicho rzekł: - Kiedyś przypomnę ci te słowa. Kiedy będę potrzebował twojej pomocy, wówczas powiem ci o tym równie otwarcie, jak teraz mówię ci, że cię kocham! Na razie jednak tym, czego mi potrzeba jest twoja miłość, obecność, cudowny głos... i wreszcie twoje ciało, które nigdy mnie nie znudzi! Śpij teraz... ale nie nazbyt głęboko. Kiedy wrócę, za jakiś czas, obudzę cię. Później bardzo często Marianna miała wspominać owe dni spędzone w Trianon - oszałamiające posiłki, podawane w uroczej sali wychodzącej na ogołocony zimą park, piesze lub konne spacery, które pozwalały jej stwierdzić, że Napoleon dosiada konia gorzej od niej, długie rozmowy przy kominku i wreszcie głód miłości, który rzucał ich sobie w ramiona w najbardziej nieprzewidzianych chwilach, pozostawiając później

wyczerpanych i dyszących jak rozbitkowie wyrzuceni falami na brzeg. W czasie kiedy Napoleon oddawał się wyczerpującym go zajęciom, Marianna również pracowała. Już drugiego dnia cesarz zaprowadził ją do salonu muzycznego, przypominając, że wkrótce będzie musiała stawić czoło paryskiej publiczności. Zabrała się do pracy z zupełnie nowym zapałem. Być może dlatego, że czuła go tuż przy sobie i że przychodził czasami, bezgłośnie, aby posłuchać jej przez chwilę. Musiała oczywiście ćwiczyć sama, ale odkrywała w swoim kochanku doświadczonego znawcę trudnych arkanów muzyki. Ten zadziwiający swoją uniwersalnością człowiek mógłby równie dobrze zastąpić mistrza Gosseca, jak być utalentowanym pisarzem albo nadzwyczajnym aktorem. Podziw, jaki z upływem czasu wzbudzał w swojej młodej kochance, wzrastał i stawał się coraz żarliwszy. Pragnęła aż do szaleństwa stać się go godna i osiągnąć, być może, owe surowe i niedostępne regiony, w których on się poruszał. Widząc jak bardzo czarująca Marianna jest mu oddana, Napoleon zawierzał jej powoli coraz więcej. Rozmawiał z nią o pewnych problemach - może nie najważniejszych - ale które dawały jej odczuć ogrom i złożoność jego zadań. Co rano widywała przybywającego osobiście Fouchego który przerodził się teraz w najbardziej uprzejmego i przyjacielskiego z jej admiratorów. Codziennie składał cesarzowi szczegółowy raport dotyczący wszystkiego, co zdarzyło się w ogromnym imperium. Czy było to w Bordeaux, w Antwerpii, w Hiszpanii, we Włoszech czy w najmniejszej polskiej wiosce, fantastyczna maszyna policyjna stworzona przez hrabiego Otrante, niczym gigantyczna hydra, wszędzie miała ukryte swoje oko. Czy to zabito w pojedynku jakiegoś grenadiera, czy angielski więzień wydostał się z więzienia w Auxonnne, czy amerykański statek przypłynął z depeszami i kolonialnymi towarami do Morlaix, czy wydano nową książkę, czy zabił się jakiś bezdomny - Napoleon wiedział o tym już nazajutrz. W następstwie tego Marianna dowiedziała się, że kawaler de Bruslart przebywa wciąż na wolności, baron de Saint - Hubert zaś zdołał dotrzeć do wyspy Hoedic, gdzie zaokrętował się na

angielski kuter, ale w gruncie rzeczy już jej to nie interesowało. Jedynym tematem, o jakim naprawdę chciałaby rozmawiać, był ten, którego nikt nie poruszał w jej obecności: przyszła cesarzowa. Wydawało się, że w sprawie arcyksiężniczki istnieje jakaś zmowa milczenia. W miarę jednak upływu czasu cień jej przesłaniał szczęście Marianny. Dni stały się tak krótkie, mijały tak szybko! Za każdym razem, kiedy próbowała skierować rozmowę w tę stronę, Napoleon czynił unik z przyprawiającą ją o rozpacz zręcznością. Czuła, że nie chce rozmawiać z nią o przyszłej żonie i obawiała się, że za tym milczeniem kryje się zainteresowanie większe, niż chciał okazać. Godziny zaś mijały coraz szybciej - godziny, które tak bardzo chciałaby zatrzymać. Tymczasem piąty dzień w Trianon zgotował Mariannie niemiłą niespodziankę, za sprawą której koniec jej pobytu mógł nabrać przykrego smaku. Tego dnia spacer był krótki. Marianna i cesarz planowali najpierw udać się do Hameau, gdzie przebywała niegdyś Maria Antonina, ale nagła śnieżyca zmusiła ich do powrotu w połowie drogi. Płatki śniegu były tak grube i gęste, że w krótkim czasie zakrywały już kostki. - Nie ma nic gorszego dla głosu od przemarzniętych stóp! oznajmił Napoleon. - Zwiedzisz wioskę królowej innego dnia. W zamian za to - dodał z błyskiem w oku - przyrzekam ci jutro piękną bitwę na kule śniegowe! - Bitwa na kule śniegowe? - Nie mów mi, że nigdy nie zakosztowałaś tej wspaniałej zabawy! Czyżby w Anglii nie było śniegu? - Oczywiście że śnieg wciąż pada! - odpowiedziała z uśmiechem Marianna. - Ale zabawa w śnieżki może być dobra dla zwykłego śmiertelnika, cesarz zaś... - Nie zawsze byłem cesarzem, carissima mia, a śnieżki były moją pierwszą amunicją. Zużyłem ich niezliczoną ilość w kolegium w Brienne. Zobaczysz, jestem w tym bardzo dobry!... Objął dziewczynę w talii i na wpół ją podtrzymując, na wpół niosąc, doprowadził do różowego pałacu, gdzie na skutek pociemniałego nieba zapalano lampy. Jako że nie minął jeszcze czas przeznaczony na „rekreację", obydwoje udali się do salonu muzycznego. Constant podał im herbatę po angielsku oraz

grzanki i konfitury, które degustowali przy kominku jak „stare szacowne małżeństwo". Potem cesarz poprosił Mariannę, aby zasiadła do harfy i coś mu zagrała. Napoleon uwielbiał muzykę. Była dla niego odpoczynkiem i uspokojeniem. Lubił też dawać swoim rozmyślaniom, w których tak często się pogrążał, przyjemne muzyczne tło. Ponadto, obraz usadowionej za wdzięcznym instrumentem Marianny miał w sobie coś magicznego. Promieniowało od niej nieodparte piękno: była ubrana w suknię z zielonej jedwabnej mory, tego samego koloru co jej oczy - błyszczące za każdym poruszeniem ciała; czarne loki upięte wysoko na głowie i związane wąskimi wstążkami o tym samym odcieniu; w uszach kolczyki z wydłużonych na kształt łzy pereł, szyja ozdobiona również perłami, lecz tym razem okrągłymi, o mlecznym połysku, które zaznaczały wklęsłość pomiędzy piersiami i opadały na spinkę wąskiego pasa. Zresztą zdawała sobie z tego sprawę, gdyż wykonując krótki utwór Cherubiniego, widziała w oczach swojego kochanka wyraz, jaki potrafiła już rozpoznać. Później, kiedy zabrzmi ostatnia nuta, wstanie i nic nie mówiąc poda jej ramię, aby poprowadzić ją do sypialni. Wówczas przyjdą znów owe chwile gwałtownego szczęścia, jakie tylko on potrafił jej dać. Niestety, nie dane było Mariannie nasycić się nimi, gdyż w samym środku sonaty ktoś nieśmiało zastukał w drzwi, po czym ukazała się postać młodego pazia, czerwonego ze zmieszania. - Co się dzieje? Czy nie można mnie przez chwilę zostawić w spokoju? Wydawało mi się, że zabroniłem tu wchodzić! - Ja... wiem, sire - tłumaczył się niefortunny przybysz, który wykazał się na pewno większą odwagą wchodząc do tego zakazanego pokoju, niż gdyby chodziło o nieprzyjacielską redutę - ale... jest tutaj kurier z Madrytu. Pilny kurier! - Jak wszyscy kurierzy z Madrytu! - powiedział z sarkazmem cesarz. - Trudno, niech wejdzie! Marianna, która przestała grać zaraz na początku rozmowy, podniosła się żywo, gotowa do opuszczenia pokoju, lecz Napoleon dał jej znać szybkim gestem, że ma usiąść. Posłusznie zajęła swoje miejsce, domyślając się, że jest niezadowolony z całego zajścia; siedział wygodnie przy kominku i nie miał

najmniejszej ochoty opuszczenia tego miejsca, aby wystawić się na przeciągi wielkiej galerii prowadzącej do jego gabinetu. Paź zniknął pośpiesznie, lecz wrócił po chwili, przytrzymując otwarte drzwi, w których pojawił się żołnierz, pokryty do tego stopnia kurzem i błotem, że nie widać było kolorów jego munduru. Wyprostowany, ze zwartymi obcasami, trzymając w ręce czako, zatrzymał się z podniesioną głową na środku salonu. Niewielki jasny zarost zakrywał policzki twarzy, którą znieruchomiała Marianna rozpoznała jeszcze zanim żołnierz przepisowo się wyprężył, wbijając wzrok w przeciwległą, pokrytą szarym i złotym jedwabiem ścianę. - Starszy sierżant Le Dru, kurier nadzwyczajny Jego Ekscelencji hrabiego Dalmacji przy Jego Carskiej i Królewskiej Wysokości. Na rozkaz Waszej Wysokości. To był on - człowiek, który uczynił ją kobietą, któremu zawdzięczała swoje pierwsze, niezbyt przyjemne doświadczenie miłosne. Minione dwa miesiące niemal wcale go nie zmieniły, mimo pustoszącego jego twarz zmęczenia, jednak Marianna miała wrażenie, iż stoi przed nią inny człowiek. W jakże krótkim czasie marynarz Surcoufa przemienił się w żołnierza o marmurowym obliczu, w wysłannika hrabiego. W osłupieniu dostrzegła na zielonym dolmanie zupełnie nowy order Legii Honorowej przyznawany za szczególną odwagę, ale od chwili przyjazdu do Francji zdołała się już przyzwyczaić do swego rodzaju magii, jaka otaczała Napoleona. To co wydało jej się niepojęte, absurdalne lub po prostu dziwne, to chleb powszedni tego kraju i olbrzyma, którego wybrał sobie za pana. Niemalże w jednej chwili obdarty marynarz, który wyszedł z angielskiego więzienia, przemienił się w bohatera galopującego niczym jakiś centaur z jednego na drugi koniec Europy. Podczas gdy Napoleon przyglądał się bez słowa pobladłemu przybyszowi, którego szacunek i duma rozpaczliwie walczyły z osłabieniem, Marianna zastanawiała się, kiedy wreszcie wzrok Le Dru padnie na nią, a przede wszystkim, co z tego wyniknie. Znała zbyt dobrze porywczy charakter Bretończyka, żeby móc się nie obawiać. Któż mógł wiedzieć, jak zareaguje rozpoznawszy ją? Najlepiej byłoby dyskretnie się usunąć, nawet gdyby miała być potem wystawiona na niezadowolenie Napoleona -

niezadowolenie, przeciwko któremu była mimo wszystko dosyć dobrze uzbrojona. Wstała powoli, żeby podejść do bocznych drzwi. Właśnie w tym momencie cesarz zatrzymał się przed Le Dru, unosząc palcem błyszczący na jego piersi krzyż. - Widać, że jesteś odważny. Gdzie to zdobyłeś? Napływ dumy zaczerwienił przelotnie twarz żołnierza. - Pod Ciudad Rodrigo, sire! Odznaczył mnie marszałek Ney! - Za co? - Za... mały grzeszek, sire! Rzadki i cudowny uśmiech rozjaśnił oblicze cesarza. Podnosząc rękę wytargał go za ucho, oczy żołnierza zaś nabiegły łzami. - Podobają mi się takie grzeszki - powiedział - i podobna skromność! Co mi przynosisz, mój przyjacielu? Zafascynowana Marianna, na przekór sobie, zatrzymała się w miejscu. W końcu, dlaczego miałaby uciekać? Przecież cesarz wiedział o niej wszystko. Nawet jeżeli Le Dru ośmieliłby się zaatakować ją przed nim, nic nie mógłby jej zrobić. Poza tym nieodparta ciekawość, zabarwiona, być może, odrobiną perwersji, popychała ją by przyjrzeć się bliżej temu młodzieńcowi, którego tak się bała, lecz wobec którego nie potrafiła już dobrze określić swych uczuć. Spokojnie zajęła znów miejsce przy harfie. Drżącą ręką Le Dru wyjął z dolmanu szeroki zapieczętowany list. Jego rumieniec zniknął i Marianna zauważyła, że z każdą chwilą blednie coraz bardziej, jakby zaraz miał zasłabnąć. Bolesny grymas twarzy, w chwili gdy podawał przesyłkę, upewnił ją co do stanu żołnierza. Ośmieliła się przemówić, znajdując, być może, niejaką przyjemność w tym, aby wyjść naprzeciw niebezpieczeństwu. - Sire - powiedziała łagodnie - ten człowiek ledwo trzyma się na nogach. Jest z pewnością ranny! Na dźwięk tych słów Le Dru odwrócił się w jej stronę. Zauważyła z ciekawością, jak niebieskie oczy marynarza rozszerzyły się. - Doprawdy, masz rację... - zaczął Napoleon. - Czy jesteś... Odgłos upadku przerwał mu wpół słowa. Le Dru trzymał się na

nogach najwyższym wysiłkiem woli, lecz zaskoczenie obecnością Marianny ścięło go w jednej chwili. Kurier z Madrytu, ni mniej, ni więcej, leżał teraz zemdlony u stóp cesarza. - No - powiedział Napoleon - jeżeli moi dragoni będą mdleli jak młode dziewczyny!... Klęczał już jednak przy nim, rozpinając jego dolman, którego wysoki kołnierz utrudniał oddychanie. Na wysokości ramienia czerwona plama na koszuli powiększała się. - Miałaś rację - rzekł do Marianny - ten człowiek jest raniony. Chodź mi pomóc. Wzięła stojącą na komodzie kryształową karafkę z wodą i zwilżyła chusteczkę. Następnie, przyklęknąwszy na dywanie, zaczęła obmywać opatrunek Le Dru, lecz bez oczekiwanego skutku. - Trzeba mu podać coś wzmacniającego i wezwać lekarza powiedziała. - Czy mamy tu trochę brandy? - U nas „brandy" nazywamy koniakiem! - mruknął Napoleon. - Co do lekarza zaś... Podbiegł do kominka i pociągnął sznur dzwonka. Pojawił się przestraszony paź, którego wzrok nabrał jeszcze większego przerażenia, gdy ujrzał rozciągniętego na środku dywanu wprowadzonego przed chwilą człowieka. - Lekarza, szybko! - rozkazał cesarz. - Nosze i dwóch służących, którzy przetransportują tego człowieka do sypialni dla gości! - Przenosić go w takim stanie przez mroźne podwórze?! zaprotestowała Marianna. - Co też Wasza Wysokość mówi! - Może masz rację, ale wiesz, moi żołnierze mają twardą skórę. Co tam zresztą! Niech mu przygotują pokój tutaj! Cóż to?! Biegnij, nieszczęśniku! Jeszcze tu jesteś?! Omdlenie Le Dru było głębokie. Bez wątpienia doszedł on do kresu swojej wytrzymałości. Leżał wciąż nieprzytomny, kiedy pojawił się pałacowy lekarz i służba gotowa przenieść go do łóżka. Podczas gdy reszta była zajęta pośpiesznymi oględzinami, Marianna, która wycofała się ku swojemu fotelowi, patrzyła na Napoleona otwierającego list i przebiegającego wzrokiem jego treść. Zauważyła z niepokojem, że jego brwi zmarszczyły się,

szczęki zaś twardo się zacisnęły. Wiadomości musiały być niepomyślne... Rzeczywiście, po przeczytaniu cesarz zmiął nerwowo gruby papier. - Nieudolni! - wycedził przez zaciśnięte zęby. - Wszyscy nieudolni! Czy nie znajdzie się nikt w mojej rodzinie, kto nie potrafiąc stworzyć swoich własnych wykonywałby przynajmniej moje plany z rozmachem i bezinteresownością? Marianna nie odezwała się. Wiedziała, że to zdanie nie było skierowane do niej. Zapominając o jej obecności, pogrążył się w nowym problemie, jaki zawierał list. Mówił do siebie i odpowiedzieć mu w tej chwili, znaczyło narazić się na cierpką odprawę. Zresztą lekarz podnosił się już. - Można przenieść rannego do łóżka, sire - powiedział. Tam będę mógł zająć się nim dokładniej. - Proszę tak uczynić! Ale niech pan szybko przywróci mu świadomość, by mógł mnie słyszeć. Mam do niego wiele pytań. Służba pod kierunkiem lekarza kładła ostrożnie Le Dru na nosze. Marianna podeszła do cesarza, który z listem w ręce zamierzał udać się do swojego gabinetu. - Sire - rzekła pytająco - czy pozwolisz mi później dowiedzieć się o stan rannego? - Obawiasz się, że nie będą się nim właściwie opiekować? spytał pół żartem, pół serio Napoleon. - Zapewniam cię, że moja służba medyczna działa doskonale... - Nie chodzi o to! Interesuje mnie stan jego zdrowia, ponieważ go znam! - Jego też? Przecież ty jesteś jak Talleyrand, który osobiście zna prawie całą Europę! Czy możesz mi powiedzieć, gdzie poznałaś tego młodzieńca, który przybywa prosto z Hiszpanii, podczas gdy ty przyjechałaś z Anglii? - Właśnie w Anglii. Poznałam go w zatoce Plymouth pewnej sztormowej nocy, na pokładzie statku należącego do Nicola Mallerousse'a, był marynarzem Surcoufa. Potem zaś staliśmy się więźniami grabieżców rozbitych statków. Napoleon zmarszczył brwi. Najwidoczniej opowiadanie nie przedstawiało mu się całkiem jasno. - Widzę - powiedział z ironią - że jesteście starymi towarzyszami broni! Chciałbym jednak wiedzieć, co twój

przyjaciel robi wśród dragonów. Wojna na morzu wciąż trwa, a Surcouf bardziej niż kiedykolwiek potrzebuje ludzi. Dodam, że na ogół jego marynarze podziwiają go i woleliby raczej dać odciąć sobie rękę, niż go opuścić. Dlaczego więc ten jeden jest na lądzie? Cierpi na morską chorobę? Marianna pożałowała swoich słów. Sarkastyczny ton Napoleona nie wróżył niczego dobrego, a poza tym miała niejasne wrażenie, że nie całkiem jej wierzy. Było jednak już za późno, aby się wycofać. Musiała brnąć do końca. - Istotnie, on również podziwiał Surcoufa, ale bardziej jeszcze kochał cesarza - zaczęła ostrożnie, zastanawiając się, jak mogłaby opowiedzieć zdarzenie z zajazdu „Pod Złotym Kompasem", nie rozpętując burzy, a przede wszystkim unikając relacji o upokarzającym zdarzeniu w stodole. Prawdę mówiąc, nie wyobrażała sobie, że Napoleon zada jej tyle pytań. Przerwała na chwilę, zastanawiając się, co mówić dalej, i przygotowując się jednocześnie na suche: „To nie jest wystarczające wyjaśnienie" lub na inne tego rodzaju zdanie. Tymczasem, ku jej wielkiemu zdziwieniu, groźna zmarszczka na cesarskim czole zniknęła i pojawił się pobłażliwy uśmiech. - Jest w istocie paru takich! - odparł z satysfakcją Napoleon. - Cóż, moja droga, odwiedzaj twojego towarzysza, ile zapragniesz, masz moją zgodę. Młody Saint - Geran, paź będący właśnie na służbie, zaprowadzi cię. Nie zapomnij jednak o kolacji! Do zobaczenia! W chwilę później, ku wielkiej uldze Marianny, Napoleon wyszedł. Słyszała jeszcze jego szybkie kroki budzące echo w długim korytarzu. Odetchnęła. Chwila była bardzo trudna i żeby spokojnie zebrać myśli, Marianna usiadła rozkładając jeden z numerów Monitora, który znalazła na komodzie. Poza tym nie chciała okazać pośpiechu udając się natychmiast do Le Dru. Zamierzała zastanowić się nad tym, co mu powie. W gruncie rzeczy nic nie zmuszało jej do złożenia wizyty temu człowiekowi, a zachowane o nim wspomnienia wcale nie były przyjemne. Jeżeli nie odwiedzi go, wówczas - kiedy Le Dru odzyska świadomość - być może pomyśli, że miał jakieś przywidzenie i że jej nagłe pojawienie się było jedynie snem...

Zaledwie jednak myśl ta zaświtała jej w głowie, zaraz ją odrzuciła. Mimo iż był Bretończykiem i to przesądnym, Le Dru nie wierzył na pewno w halucynacje. W najgorszym razie zapytałby lekarza, czy kobieta w zielonej sukni, którą widział u boku cesarza, była snem czy też istnieje naprawdę. Któż mógłby wówczas przewidzieć, czy poinformowany nie popełniłby jakichś głupstw, żeby się do niej zbliżyć? Mogłoby się wtedy okazać, że musi przedstawić tłumaczenie o wiele bardziej szczegółowe niż przed chwilą... Nie, dobrze zrobiła prosząc o pozwolenie zobaczenia się z rannym. W ten sposób miała możliwość wyjaśnienia sytuacji i zakończenia raz na zawsze nieporozumienia między nimi nie wciągając w to cesarza. Podjąwszy decyzję, Marianna poszła do sypialni, aby wziąć stamtąd swój wielki kaszmirowy szal, którego barwy przechodziły od tonów jesieni aż do najjaśniejszego złota. Owinęła nim ramiona i dekolt, po czym poprosiła młodego Saint - Gerana, żeby zaprowadził ją do pokoju rannego. Paź, który dla zabicia czasu spoglądał z okien galerii na wydeptane w śniegu ścieżki, potraktował Mariannę z wielką gorliwością. - Czy wiesz, dokąd przeniesiono rannego kuriera? - zapytała dziewczyna. - Cesarz życzy sobie, abyś zaprowadził mnie do niego, bym mogła dowiedzieć się, w jakim jest stanie. - Będzie to dla mnie zaszczyt, pani! Przeniesiono go do jednego z małych pokoi na piętrze. Był wyraźnie zadowolony ze swego zadania. Marianna uśmiechnęła się, widząc pełne podziwu spojrzenie, jakie na nią kierował. Mógł mieć czternaście lub piętnaście lat, a chłopiec w tym wieku potrafi już docenić piękno. Chwilowo więc Henri de Saint - Geran stał się jej rycerzem. Z wielką godnością poprzedzał ją na schodach wiodących na piętro, otworzył drzwi jednego z pokoi i odsuwając się, żeby zwolnić przejście, zapytał z kurtuazją czy życzy sobie, aby na nią zaczekać. - Nie, dziękuję. Wprost przeciwnie, proszę, by mi nie przeszkadzano. - Do pani usług! Nakazującym gestem wezwał czuwającą przy łóżku służącą i wychodząc razem z nią zamknął drzwi. Marianna pozostała

sama z rannym, lecz speszona panującą w pokoju głęboką ciszą wahała się do niego podejść. Zapadał już zmrok i perskie zasłony ozdobione egzotycznymi kwiatami były zaciągnięte. Poza małą lampką stojącą na stoliku obok posłania i ogniem w kominku, pokój był nie oświetlony. Z miejsca, gdzie znajdowało się łóżko, ranny nie mógł widzieć, kto wchodził. Marianna zbliżała się powoli, w obawie, że, być może, zasnął. Nie byłoby w tym nic dziwnego, biorąc pod uwagę długą konną podróż, jaką odbył, i to ranny, a także uśmierzające środki podane mu przez lekarza. Jednak odgłos, jaki usłyszała, wyprowadził ją z błędu: kilka szybkich westchnień podobnych do łkania. Tym razem bez wahania podeszła do łóżka i w świetle lampki zobaczyła... że marynarz Surcoufa rzeczywiście płacze jak małe dziecko. Gdy dostrzegł przed sobą Mariannę, Jean Le Dru natychmiast przerwał szlochać. Spojrzał na nią już bez zdziwienia, lecz z nagłą złością. - Czego pani chce? - zapytał brutalnie. - Dowiedzieć się, jak się pan czuje i... być może wyjaśnić to i owo. Nie wydaje się panu, że najwyższy czas, by uznać pomyłkę co do mnie? ... Razem służyliśmy tej samej sprawie, pan świadomie, a ja nie wiedząc tego jeszcze. Mówiła z wielką łagodnością. Po pierwsze dlatego, że miała do czynienia z rannym, chorym człowiekiem, po drugie zaś, ponieważ szczerze pragnęła zakończyć wreszcie tragiczne nieporozumienie wywołane perfidią Gwen - mściwej kochanki Morvana. Jednak nieufność, jaką Marianna czytała w jego spojrzeniu, nie malała. Nawet harmonia jej głosu nie miała wpływu na tego młodzieńca, który postanowił widzieć w niej tylko nieprzyjaciela. Uśmiechnął się gorzko. - Ta sama sprawa? Przecież wiem skąd pani przybywa!... Marianna wzruszyła ramionami, owijając się szczelniej obszernym i miękkim kaszmirem. - Kiedy wreszcie pan to zrozumie? Może jest pan naprawdę zbyt głupi, żeby uznać prawdę? Kiedy spotkaliśmy się, uciekałam przed angielską policją, a pan zbiegł z więzienia.

Byliśmy w podobnej sytuacji. Nie miałam nic poza moim życiem i zrobiłam co mogłam, żeby je ocalić. - Mam wrażenie, że znakomicie się to pani udało. Kiedy zapytałem, kim jest kobieta w zielonej sukni, którą widziałem przy cesarzu, nikt nie potrafił mi powiedzieć pani nazwiska... Dowiedziałem się za to, że jest pani jego ostatnią miłością i że mieszka pani razem z nim w tym pałacu. Jeżeli więc płakałem przed chwilą, to z wściekłości, że nie mogę nic uczynić, aby ratować go przed panią! Marianna słyszała już kiedyś, iż Bretończycy są szczególnie uparci, ale nie wyobrażała sobie, że aż do tego stopnia. Westchnęła zrezygnowana i usiadła na brzegu łóżka. - Porozmawiajmy, jeśli pan chce... chyba że ma pan zbyt dużą gorączkę. - Nie taką bym tracił jasność myśli. - Niech więc pan spróbuje się zastanowić. Wróćmy do naszego ostatniego spotkania. Wówczas, kiedy pan mnie zadenuncjował i spowodował, że wtrącono mnie do więzienia, był pan przekonany - jeśli mnie pamięć nie myli - iż jestem angielskim szpiegiem, wysłanym specjalnie, aby działać na szkodę Roberta Surcoufa. Prawda? - Prawda - przyznał niechętnie Le Dru. - Wtrącono mnie więc do więzienia, po czym udało mi się stamtąd wyjść... za poręczeniem samego Surcoufa, któremu nie bardzo się spodobała pańska rola w tej sprawie. - Wygnał mnie!... - mruknął Bretończyk. - Wygnał, jak jakiegoś złoczyńcę, mnie, jednego z jego najlepszych marynarzy, mnie, który kochał go ponad wszystko na świecie, z wyjątkiem cesarza, oczywiście! - Rozumiem, że może pan mieć o to żal do mnie. Uzyskałam więc swobodę działania i mogłam zrobić z Surcoufem, co mi się podobało. Pana oddalono, mogłabym zatem bez przeszkód prowadzić moją, nazwijmy to, misję. - W istocie. - Może mi pan teraz powiedzieć, czy w związku z tym, człowieka, którego pan tak wielbi, spotkały jakieś nieprzyjemności? Nie widziałam od tego czasu barona Surcoufa, lecz wiem, że znajduje się obecnie w Saint - Malo i żadne

niebezpieczeństwo, poza niebezpieczeństwami na morzu, nie zagraża mu. Cóż więc, zdaniem pana, się stało? Zdradziłam moich mocodawców? Porzuciłam misję? A może w końcu przyzna pan, że nigdy nie byłam szpiegiem - chyba tylko w pana wyobraźni? - Pani obecność przy cesarzu jest najlepszą odpowiedzią: w porównaniu z nim Surcouf jest jedynie zwykłym pionkiem! Po cóż miałaby pani zajmować się nim, jeżeli może pani mieć cesarza! Wyrwał jej się okrzyk wściekłości i opanowała ją nagle ochota, żeby uderzyć tę upartą twarz, której rysy w ciemnym świetle wydawały się nieubłaganie twarde. Z wysiłkiem, zapanowała jednak nad sobą i zdołała zapytać zupełnie spokojnym głosem: - I, według pana, jakąż to rolę miałabym przy nim spełniać? Przekonać go, żeby porzucił imperium, swoich poddanych i pojechał ze mną do Anglii, jak wierny kochanek, abym tam mogła oddać go związanego rządowi brytyjskiemu i Jego Łaskawości królowi Ludwikowi XVIII? A może zamierzam pewnej ciemnej nocy otworzyć drzwi pałacu i wpuścić dziką bandę spiskowców? Chyba że sama ukryję pod suknią sztylet, którym się potem posłużę... Widać było wyraźnie, że ironia nie jest mocną stroną Jeana Le Dru. Był poważnym, upartym Bretończykiem, zupełnie pozbawionym fantazji. Odparł ze złością: - Nie wiem. Ale wierzę, że jest pani całkowicie zdolna do jednego, jak i do drugiego... - ...tylko dlatego, że nie odwzajemniłam uczucia, jakim zechciał mnie pan obdarować - dokończyła spokojnie Marianna. - Nie przyszło panu na myśl, że ja też mogę kochać cesarza, równie mocno albo nawet bardziej, należąc do niego nie tylko ciałem, ale i duszą? Nie padła żadna odpowiedź. Po chwili jednak Jean Le Dru zamknął oczy i Marianna mogłaby przysiąc, że nowe łzy zbierają mu się pod powiekami. - Mimo wszystko taka jest prawda - ciągnęła łagodnie Marianna. - Czy pan, który służy mu ślepo z takim oddaniem, nie może uwierzyć, że posiada on dosyć uroku i autorytetu, aby

kobieta mogła dla niego oszaleć? A mnie się to właśnie przydarzyło! Niech mi pan wierzy lub nie, Jeanie Le Dru, ale kocham Napoleona jak nikt inny - poza, być może, cesarzową Józefiną. Dodam, że jeżeli pan myśli, iż jestem u szczytu szczęścia, to myli się pan raz jeszcze, gdyż jest to szczęście zatrute. Dni, które tutaj spędzam nie mają jutra, ponieważ ono należy do tej, która przyjedzie go poślubić - do nie znanej Austriaczki. To ona mi go skradnie i skradnie go również panu w pewnym sensie! Ale tego, jak ja cierpię, pan nie zrozumie! Le Dru, jakby przeszkadzał mu silny ból gardła, wyszeptał powoli i z niejakim zdziwieniem: - Pani go kocha... tak bardzo? Potem dodał, jakby do siebie: - Oczywiście! Nie mogło być inaczej! Nawet gdyby była pani ostatnią z ostatnich, nie mogła pani tego uniknąć! Wiem, że oczarowuje on kobiety z podobną siłą, z jaką podporządkowuje sobie mężczyzn. Żadna kobieta do tej pory nie zdołała go zdradzić. Dlaczego miałaby pani być tą pierwszą? Nie można go nie kochać... - Wiem jednak, że są tacy, którzy go nie znoszą, a nawet nienawidzą. Zamilkła na chwilę, aby pozwolić Bretończykowi zebrać myśli. Czuła całą swoją kobiecą intuicją, że zdobywa coraz więcej zaufania. Po chwili wyciągnęła rękę i położyła ją na ciepłej od gorączki dłoni młodzieńca. - Skoro obydwoje kochamy... skoro obydwoje służymy temu samemu panu, czy naprawdę nie możemy stać się przyjaciółmi? - Przyjaciółmi? Pani i ja? - powiedział powoli, ważąc wypowiadane słowa. Potem dodał z nagłą złością: - Nie! To niemożliwe! - Dlaczego? - Ponieważ... Ponieważ jest pani tym, kim jest, i ponieważ zaszły pomiędzy nami sprawy, których nie mogę zapomnieć! Chociaż Bóg jeden wie, że uczyniłem wszystko, aby tak się stało! Kiedy zaciągnąłem się do wojska, wiedziałem, iż wyruszę do Hiszpanii, ale cieszyłem się, mogąc tam jechać, ponieważ tam, daleko, może mógłbym o pani nie myśleć. Mimo jednak całej przebytej drogi, mimo bitew, słońca, śniegu, krwi i wszystkich

okropności, jakie tam widziałem, nie mogłem o pani zapomnieć! Nie wyobraża sobie pani, czym mogą być zlodowaciałe góry, gdzie brak jakichkolwiek oznak życia, gdzie cierpi się od zimna, głodu, ale gdzie śmierć czai się za każdą skałą, w każdej dziurze... i to jaka śmierć! Z szeroko otwartymi oczami, jakby wciąż widział te wszystkie przerażające rzeczy, Jean Le Dru zapomniał o obecności Marianny. Dziewczyna wstrzymywała oddech, nie chcąc przerwać zbyt szybko tej tragicznej opowieści, którą lepiej było pozwolić mu z siebie wyrzucić, później zaś łagodnie zapytała: - Czy to było aż tak straszne? - Gorzej jeszcze!... Tamtejsza ludność to dzicy! Albo gorzej niż dzicy, ponieważ tych widziałem pływając po morzach: nigdy nie mieli twarzy tak wykrzywionych nienawiścią, podłością i okrucieństwem! Lecz oni... te demony o oliwkowych twarzach, którzy tyle potrafią zadać człowiekowi cierpień, zanim pozwolą mu umrzeć... są gorsi od wszelkich bestii! Biada niewielkim oddziałom, biada odłączonym, biada tym, co nie nadążali! Natychmiast odciągani są od innych, zamykani w jakiejś stodole czy jeszcze bardziej odludnym miejscu przez bandę, działającą często pod rozkazami księdza wywijającego krucyfiksem, i tam okrutnie torturowani. Okaleczają nawet rannych, a martwe ciała nie mogą zaznać spokoju, gdyż te potwory bezczeszczą je w podły sposób. Wzdłuż dróg znajdowaliśmy zamordowanych nieszczęśników: jednych na wpół spalonych, innych, którym ucięto wszystkie członki, jeszcze innych których przybito do drzewa albo powieszono za nogi, wyrwawszy im wcześniej paznokcie i oczy... Przerażona Marianna zakryła twarz rękami. - Na litość, niech pan przestanie! - krzyknęła. - Proszę nie opowiadać takich rzeczy! Jej okrzyk przestraszył go. Zwrócił oczy w jej stronę i spojrzał na nią z ogromnym zdziwieniem. - Dlaczego? Podobno mówi się o nas w salonach, iż jesteśmy barbarzyńcami, którzy palą wioski, rozstrzeliwują hiszpańskich guerilleros... ale jak będąc człowiekiem powstrzymać wściekłość na widok takich scen?! Wszystko, czego

się pragnie, to odpłacić im tym samym, co oni uczynili, kazać im zapłacić... za to wszystko. Zmieniając nagle ton, dodał całkiem spokojnie: - Były chwile, kiedy myślałem, że zwariuję w tym piekle. Mimo to nigdy nie udało mi się o pani zapomnieć... Wydaje mi się nawet, że... znosiłem to wszystko dla pani. - Dla mnie? - Tak, jak gdyby była to cena, którą musiałem zapłacić. Wiem, że pani urodzenie jest o wiele wyższe od mojego, że jest pani arystokratką, ale w armii Napoleona to wszystko wcale się nie liczy, ponieważ dano nam możność pokonania tego dystansu. Widziano u nas synów karczmarzy i kowali zdobywających najwyższe stopnie, nagrody, tytuły i poślubiających hrabiny. No więc jadąc tam wierzyłem, że robię to po to, by o pani zapomnieć... Naprawdę jednak miałem nadzieję stać się kimś - kimś, kto mógłby zwracać się do pani jak równy. Teraz jednak wszystko stracone! Jakże mógłbym uczynić coś przeciwko cesarzowi?! Nie mam nawet prawa być o niego zazdrosny, a już zupełnie nie mogę mu mieć tego za złe. Odwrócił się na bok i jak skarcone dziecko schował głowę pod zgiętym ramieniem. Poruszona do głębi Marianna widziała tylko jego chude, kościste ramię, naprężoną płócienną koszulę i jasną rozczochraną czuprynę. Przez chwilę trwała w milczeniu. Naiwne i wzruszające zarazem wyznanie młodzieńca, który zadał sobie tyle bólu, żeby ją znienawidzić - a tylko bardziej ją pokochał - i wystawił się na najokropniejsze niebezpieczeństwa w nadziei zdobycia jej kiedyś, ścisnęło serce Marianny. Poczuła nagle nieodpartą potrzebę skończenia raz na zawsze ich nieporozumień i odnalezienia przyjaźni, jaka łączyła ich na łodzi Black Fisha, kiedy ona była tylko uciekinierką, a on zbiegiem z więzienia. Odkryła, że liczyły się dla niej jedynie tamte chwile, a ten dziwny i nieokrzesany chłopak jest jej droższy, niż myślała. Nachyliwszy się ku niemu, usłyszała, jak szepce: - Nie mogę walczyć z cesarzem!... Wszystko, co mogę zrobić, to wrócić tam, jak tylko wyzdrowieję. I mam nadzieję, że tym razem nie przeżyję!

Ze łzami w oczach położyła dłoń na jego twardych włosach i delikatnie je gładziła. - Jean - powiedziała cicho - proszę, nie płacz! Nie chcę być dla ciebie przyczyną tylu przykrości! Nie chcę, żebyś był nieszczęśliwy! - Na to nie może pani nic poradzić - powiedział spod ramienia. - To przecież niezupełnie pani wina, że się zakochałem... i to wcale nie pani wina, że kocha pani cesarza. To wszystko po prostu mój pech. Nagle odsłonił twarz i utkwił w Mariannie spojrzenie niebieskich oczu wypełnionych łzami. - Czy przynajmniej kocha go pani naprawdę? Czy to nie jeszcze jedno kłamstwo? - To prawda... przysięgam na pamięć mojej matki. Prawdą również jest, iż jestem niemal tak nieszczęśliwa jak pan, i popełniłby pan błąd będąc o niego zazdrosny. Obawiam się, że niezbyt długo będę miała prawo go kochać. Nie kłamię też, kiedy mówię, że pragnę, abyśmy zostali przyjaciółmi, pan i ja. Unosząc się na łóżku, Jean usiadł i ujmując ręce Marianny posadził ją obok siebie. Uśmiechał się gorzko, lecz ślady złości już zniknęły z jego twarzy. - Przyjaciółmi? Odczuwa pani dla mnie litość? O to chodzi? - Nie. To nie litość. To coś innego, coś o wiele głębszego i cieplejszego. Od czasu kiedy się rozstaliśmy, spotkałam wielu ludzi, ale rzadko wzbudzali we mnie ochotę, by zdobyć ich przyjaźń. Pan zaś tak! Myślę że... że darzę pana pewnym uczuciem. - Mimo tego wszystkiego, co między nami zaszło? Marianna nie zdążyła odpowiedzieć. Twardy głos, który sprawiał wrażenie, jakby wydobywał się zza zasłony, zabrzmiał nagle w ich uszach. - Chciałbym dowiedzieć się właśnie, co między wami zaszło. Widząc wyłaniającego się Napoleona Jean Le Dru wydał okrzyk przerażenia, lecz, o dziwo, Marianna nie okazała podobnego poruszenia. Wstała energicznie, zawinęła szczelniej swój szal i z założonymi rękami zwróciła się do cesarza. - Sire - rzekła odważnie - nauczyłam się, wielokrotnie gorzko za to płacąc, że nigdy nie wychodzi na dobre zaskakiwać

kogoś zajętego rozmową, gdyż zazwyczaj traci się prawdziwy sens zasłyszanych słów.

- Do diabła - zagrzmiał cesarz - czy chce mnie pani posądzić o podsłuchiwanie pod drzwiami? Z uśmiechem skłoniła się lekko. Właśnie to miała na myśli, ale nie chciała sprowokować wybuchu, który mógłby zaszkodzić rannemu. - W żadnym wypadku, sire. Zamierzałam jedynie powiedzieć przez to Waszej Wysokości, że jeżeli życzy sobie usłyszeć więcej szczegółów dotyczących mojej znajomości z Jeanem Le Dru, będę zadowolona mogąc osobiście mu je przedstawić... trochę później. Byłoby okrutne przesłuchiwać człowieka tak oddanego cesarzowi... i tak ciężko doświadczonego. Nie wydaje mi się zresztą, żeby Wasza Cesarska Mość przybył we własnej osobie jedynie w tym celu. - W istocie! Zamierzam postawić temu młodzieńcowi kilka pytań... Jego ton był suchy i nie pozostawiał wątpliwości co do intencji. Z szacunkiem Marianna wykonała głęboki ukłon, po czym uśmiechnąwszy się do Jeana Le Dru i rzuciwszy miłe: „Do zobaczenia!" opuściła pokój. Po powrocie do pokoju nie miała wiele czasu, aby przygotować się do nadciągającej burzy. Tym razem nie uda się jej uniknąć szczegółowego wypytywania. Trzeba będzie wszystko opowiedzieć, prócz wydarzenia w stodole, do czego nie zmusiłaby jej żadna ludzka siła. Nie chodziło zresztą tylko o nią. Sama wprawdzie cierpiała z powodu zazdrości, kusiło ją więc, by otwarcie oznajmić Napoleonowi, iż Jean Le Dru był jej pierwszym kochankiem. Budząc jednak cesarską zazdrość jedynie dla własnej satysfakcji, skazałaby tym samym Jeana Le Dru na poniesienie konsekwencji. W końcu nic nie zmuszało jej do wspominania tego miłosnego epizodu, o którym zresztą chciała zapomnieć. Wystarczy, jeżeli... Właśnie w tej chwili cesarz wszedł do pokoju i Marianna musiała przerwać swoje rozważania. Bez słowa, kierując w jej stronę jedynie podejrzliwe spojrzenia, Napoleon zaczął chodzić nerwowo po pokoju. By zachować pozory opanowania, Marianna podeszła do stojącego przy kominku szezlonga, po czym usiadła, poprawiając wdzięcznym gestem błyszczące fałdy sukni. Przede wszystkim

nie okazać zaniepokojenia! Nie ujawnić tak nieprzyjemnego, zdradzieckiego strachu, który ją ogarniał, ani też skrępowania, jakie odczuwała zawsze gdy się złościł!... Za chwilę zatrzyma się przed nią, aby zadać jej pierwsze pytanie... Ledwie Marianna, dokończyła swoją myśl, kiedy Napoleon oznajmił cierpkim tonem: - Myślę, że jest pani już zdecydowana wytłumaczyć się? To ceremonialne „pani" ukłuło serce Marianny. Na zwróconym ku niej marmurowym obliczu nie pozostało ani śladu uczucia... nawet złości, co było tym bardziej niepokojące. Mimo wszystko, zdobyła się na łagodny uśmiech. - Wydawało mi się, że opowiedziałam już cesarzowi, w jakich okolicznościach poznałam Jeana Le Dru? - W istocie. Ale pani wyznania nie objęły owych pasjonujących zdarzeń, które pomiędzy wami zaszły, a to mnie właśnie interesuje. - Rzecz jednak nie jest tego warta. To smutna historia młodzieńca, który w tragicznych i jednocześnie wyjątkowych okolicznościach zakochał się w pewnej dziewczynie, lecz ona nie mogła odwzajemnić jego miłości. Prawdopodobnie urażony tym uwierzył oszczerstwom przedstawiającym ukochaną przez niego osobę jako wroga jego kraju i wszystkiego, co było mu drogie. Nieporozumienie zaogniło się do tego stopnia, że pewnego pięknego dnia doniósł na nią, oskarżając o szpiegostwo na rzecz książąt i nielegalny pobyt we Francji... Oto mniej więcej wszystko, co się wydarzyło między Jeanem Le Dru i mną. - Nie podoba mi się to „mniej więcej"! Co jeszcze zaszło? - Nic, poza tym, że jego miłość zmieniła się w nienawiść, ponieważ Surcouf - człowiek, którego po panu podziwiał najbardziej - wygnał go z powodu tego donosu. Wówczas zaciągnął się do wojska. Wyjechał do Hiszpanii... i resztę Wasza Wysokość zna. Napoleon zaśmiał się krótko i zaczął znów spacerować, lecz teraz trochę wolniej. - Trudno uwierzyć w podobną historię, jeżeli weźmie się pod uwagę to, co widziałem! Gdybym nie wszedł, to, na mój honor, wziąłby panią w ramiona! Chciałbym wiedzieć, jaką wówczas usłyszałbym bajkę?

Zraniona pogardą, której towarzyszyło słowo „bajka", Marianna pobladła. Spojrzenie jej zielonych oczu skrzyżowało się z iskrzącym od wyzwania wzrokiem cesarza - wyzwania, z jakiego nie zdawała sobie sprawy. - Wasza Wysokość źle widział! - odrzekła zuchwale. - To nie Jean Le Dru zamierzał mnie wziąć w ramiona, ale ja chciałam go objąć! Jego kamienna maska pobladła do tego stopnia, że odczuła satysfakcję, widząc, iż mogła go tak zranić. Nie zwróciła nawet uwagi na groźny gest, jaki wykonał zbliżając się do niej. Wzrok cesarza stawał się nie do zniesienia, lecz Marianna nie cofnęła się ani o krok. Nie drgnęła też, kiedy ręce Napoleona zamknęły jej nadgarstki w stalowym uścisku. - Per bacco! - wycedził. - Ty się ośmielasz?! - Dlaczego by nie? Chce pan znać prawdę, sire, więc powiem ją panu. Zamierzałam rzeczywiście wziąć go w ramiona, jak kogoś, kogo się pociesza, jak matka, która tuli swoje dziecko... - Co za komedia! W czymże miałabyś go pocieszać? - W okrutnym bólu. Bólu mężczyzny, który poszukiwał kochanej bez nadziei osoby, a gdy ją znalazł, to jedynie po to, aby przekonać się, że jest ona oczarowana kim innym. Co gorsza, jedynym człowiekiem, którego nie mógłby nienawidzić, ponieważ uczynił z niego swojego boga! Czy ośmieli się pan powiedzieć, że to nie zasługuje na pocieszenie? - Zaznałaś od niego jedynie zła, dlaczego więc miałabyś mu współczuć? - Istotnie, zranił mnie... lecz myślę, że ja, mimo woli, zraniłam go jeszcze bardziej. Nie chcę dłużej pamiętać o naszych nieporozumieniach, lecz zachować wspomnienie tego, co razem wycierpieliśmy, i tego, że Jean Le Dru uratował mi życie... a nawet więcej niż życie - wówczas, gdy na piaszczystym brzegu znalazłam się w rękach bandytów. Zapadła cisza. Tuż przy swojej twarzy Marianna widziała ściągnięte rysy Napoleona. Jego palce tak mocno zgniatały nadgarstki dziewczyny, że napłynęły jej do oczu łzy. - Przysięgnij - wymamrotał tuż przy jej twarzy - przysięgnij, że nie był twoim kochankiem...

Nadeszła trudna chwila - tak trudna, iż Mariannie zdawało się, że zemdleje. Nie potrafiła kłamać, a właśnie to musiała teraz zrobić. Musiała okłamać tego, którego kochała ponad wszystko. Gdyby odmówiła żądanej przysięgi, odrzuciłby ją bezlitośnie. W kilka chwil później musiałaby opuścić Trianon, wygnana jak niewolnica, która przestała się podobać... Niecierpliwił się, potrząsając nią brutalnie. - Dalej! Przysięgaj!... Przysięgaj albo możesz odejść! Nie, na to nie mogła się zgodzić! Nie można było wymagać od niej, aby wyrwała sobie własne serce! Prosząc w duszy Boga o przebaczenie, zamknęła oczy i jęknęła: - Przysięgam! Nigdy nie był moim kochankiem... - To mi nie wystarczy. Przysięgnij na tę nieskończoną miłość, którą, jak twierdzisz, mnie darzysz! Jego bolesny uścisk wyrwał jej okrzyk cierpienia: - Na litość! To mnie boli! - Trudno. Chcę znać prawdę. - Przysięgam, że nigdy nie było nic między nami... Przysięgam na miłość, jaką do pana żywię! - Uważaj, jeżeli kłamiesz, nasza miłość jest skończona. - Nie kłamię! - wykrzyknęła. - Kocham tylko pana... i nigdy nie kochałam tego młodzieńca. Mam dla niego tylko współczucie... i trochę sympatii. Wreszcie stalowy uścisk rozluźnił się, wypuszczając swoją ofiarę. - Dobrze! - powiedział cesarz, oddychając już spokojnie. Pamiętaj, że przysięgłaś. Jako przesądny Korsykanin nadawał przysiędze niemal magiczną wartość, obawiając się zemsty losu w przypadku krzywoprzysięstwa. Przebyta próba była dla Marianny zbyt ciężka. Kiedy ręce trzymające ją w dzikim uścisku rozluźniły się, osunęła się na ziemię, zachłystując się konwulsyjnym szlochem. Była zupełnie rozbita: strachem, który jeszcze w niej wibrował, i napływającym już wstydem, iż musiała fałszywie przysiąc. Tak jednak musiało być. Musiała to zrobić, zarówno dla Napoleona, jak i dla Le Dru... Cesarz stał przez chwilę bez ruchu, jakby wsłuchiwał się w cichnące powoli uderzenia własnego serca. Drżącą ręką przetarł czoło i nagle, jakby odzyskując

świadomość, zdał sobie sprawę z wypełniającego pokój rozpaczliwego szlochu. Spuszczając wzrok zauważył u swoich stóp, prawie leżącą, dziewczynę, zanoszącą się od płaczu. Ten żałosny widok rozluźnił wreszcie pęta, w których trzymał go demon zazdrości. Schylił się szybko, objął ją ramieniem i unosząc twarz zalaną łzami zaczął pokrywać ją pocałunkami. - Przebacz mi... jestem okropny, ale nie mógłbym znieść nawet myśli, że ktoś inny cię dotknął! Nie płacz, mio dolce amor!... Już po wszystkim! Wierzę ci! - To prawda? - wymamrotała. - Och, musisz mi uwierzyć... inaczej umarłabym z żalu! Nie mogłabym znieść... Niespodziewanie zaczął się śmiać, owym młodym i radosnym śmiechem, który czasami następował po chwilach największej wściekłości. - Wolno ci tylko umrzeć z miłości. Chodź, trzeba otrzeć łzy. Pomógł jej powstać, potem wciąż przyciskając ją do siebie, pociągnął łagodnie w stronę łóżka. Marianna, prawie nieprzytomna, nie stawiała oporu. Miała zresztą rację: jedynie w miłości mogli odnaleźć nastrój, jaki panował, zanim przybył kurier z Madrytu. Z głębokim westchnieniem zamknęła oczy, kiedy jej plecy dotknęły zimnego jedwabiu łóżka. W chwilę później, kiedy budziła się z przyjemnego odrętwienia, zobaczyła, że Napoleon, wsparty na łokciu, przygląda się uważnie jej nadgarstkom, naznaczonym sinymi śladami. Zgadując jego myśli, chciała ukryć ręce, ale powstrzymał ją, całując delikatnie umęczone miejsca. Oczekiwała wyrazów żalu, ale usłyszała jedynie ciche: - Przyrzeknij mi, że nie zobaczysz się już z tym chłopcem! - Jak to? Ty wciąż się obawiasz... - Ależ nie! Wolę jednak, żebyś już się z nim nie widywała. Wielka miłość to zbyt silny żywioł. Uśmiechnęła się z niejakim smutkiem. Jakże trudno było zrozumieć tego niesamowitego człowieka!... W chwili kiedy sam przygotowywał się do poślubienia nowej żony, żądał od swej kochanki, aby zerwała wszelki kontakt z mężczyzną, którego winą było jedynie to, że ją kochał. Być może powiedziałaby to głośno, ale przyszła jej do głowy pewna myśl. Coś za coś! Tym razem zgodzi się tylko na układ.

- Przyrzekam - powiedziała - lecz pod jednym warunkiem... Odsunął się od niej, jakby z góry chciał się sprzeciwić. - Warunek? Jaki? - Że naprawisz zło, które niechcący wyrządziłam. Proszę mu przeszkodzić w powrocie do tej okropnej Hiszpanii, gdzie pozwoli się bezsensownie zabić, za ziemię, której nie zna i której nigdy nie zrozumie. Wystarczy jedno pana słowo, aby Surcouf przebaczył mu i przyjął go na powrót nie czyniąc żadnych trudności. Wróci w ten sposób na morze, do życia, które kochał, do człowieka, któremu służył z taką radością, i... szybciej o mnie zapomni! Nastąpiła chwila milczenia, po czym Napoleon uśmiechnął się. Łagodnie i czule pociągnął Marianna za koniec ucha. - Są chwile, kiedy mnie zawstydzasz, carissima mia, i kiedy myślę, że na ciebie nie zasługuję. Oczywiście, przyrzekam! Nie powróci do Hiszpanii. Zasiadając dwie godziny później do kolacji, Marianna znalazła obok swojego nakrycia szkatułkę z zielonej skóry, ozdobioną cesarskim emblematem, w której znajdowały się dwie szerokie bransolety z cyzelowanego złota, wysadzane drobnymi perłami. Kiedy jednak nazajutrz próbowała dyskretnie uzyskać wiadomości o Le Dru, dowiedziała się, że wyjechał o świcie zamkniętym powozem, w nieznanym kierunku. Posmutniała na chwilę, lecz w gruncie rzeczy liczyło się dla niej tylko jedno: chmura mogąca przyćmić owe kilka szczęśliwych dni oddalała się. Teraz mogła w spokoju sycić się ostatnimi godzinami cudownego pojednania. Tak niewiele już ich zostało! Ostatniego wieczoru Marianna była śmiertelnie smutna i mimo iż pragnęła pozostawić mu po sobie niezapomniane wrażenie, potrafiła uśmiechać się jedynie za cenę strasznego wysiłku. Przygotowując się do ostatniego obiadu, który mieli zjeść razem, ubrała się ze szczególną dbałością, starając się jak nigdy podkreślić swoją urodę. Bladoróżowa suknia z grubego matowego jedwabiu, uwydatniała każdą linię jej ciała. Szyja i ramiona wydobywały się spod drapowanego i obszytego srebrem gorsetu, jakby z ogromnego, pokrytego rosą kwiatu.

Żadna biżuteria nie kłóciła ich czystej linii. Lecz pod delikatnymi przyciemnionymi powiekami zielone oczy lśniły łzami, powstrzymywanymi z wielkim trudem. Wyjątkowo obiad trwał dłużej niż zwykle. Wydawało się, że również Napoleon chce przedłużyć te ostatnie intymne chwile. Kiedy wreszcie wstali do stołu, wziął rękę Marianny i czule ją ucałował. - Czy zechciałabyś zaśpiewać dla mnie dziś wieczór? Tylko dla mnie jednego? Dała znać oczami, że się zgadza, i wsparta o niego skierowała się do salonu muzycznego. Usiadła przed złoconym klawesynem, lecz Napoleon, zamiast zająć miejsce w swoim fotelu, stanął za nią, opierając ręce na ramionach dziewczyny. - Zaśpiewaj! - poprosił. Nie wiadomo dlaczego Marianna wybrała w tej bolesnej chwili smutną romancę, którą Maria Antonina śpiewała w tym samym Trianon, wzdychając do przystojnego i kochanego w tajemnicy Szweda. To mój kochanek, zwróćcie mi go, Mam jego miłość, on wierność mą, Mam jego miłość, on wierność mą Śpiewane jej ciepłym głosem słowa smutku i miłości wypełniał tak przeszywający ból, że przy ostatniej nucie melodia urwała się. Marianna spuściła głowę. Lecz ręce spoczywające na jej ramionach stały się twarde i nakazujące. - Nie płacz! - powiedział Napoleon. - Zakazuję ci płakać! - Ale... nie mogę się powstrzymać! To jest silniejsze ode mnie. - Nie masz do tego prawa! Powiedziałem ci już, że potrzebuję kobiety, która da mi dzieci! Czy będzie ładna czy brzydka - to nie ma znaczenia, jeżeli urodzi mi dorodnych chłopców! Dam jej to, co się należy, i co jest zgodnie z jej rangą, ale ty pozostaniesz moją ucieczką. Nie! Nie odwracaj się! Patrz na mnie! Pragnę, żebyś mi ufała! Tak, jak ja ci ufam... Ona nigdy nie dostanie tego, co dałem tobie i co jeszcze ci dam. Będziesz moimi oczami, moimi uszami... moją gwiazdą! Wstrząśnięta Marianna pozwoliła mu przyciągnąć się do siebie. Spoczywające na jej ramionach rozpalone ręce ożywiły się. Pieściły łagodnie nagą skórę, posuwając się, w stronę szyi...

W przytulnym saloniku zapanowała głęboka cisza, którą przerywał jedynie drżący oddech Marianny. - Chodź! - wyszeptał ochrypłym głosem Napoleon. - Mamy jeszcze całą noc! Następnego dnia, wcześnie rano, zamknięty powóz opuścił Trianon, szybkim galopem unosząc Mariannę w stronę Paryża. Tym razem była sama, lecz żeby uniknąć niebezpieczeństwa powtórzenia się wypadku, jaki zdarzył się podczas powrotu z La Celle - Saint - Cloud, pluton dragonów miał eskortować ją z oddali aż do bramy w Passy. Nigdy jeszcze Mariannie nie było tak ciężko. Otulona obszernym aksamitnym płaszczem, który miała na sobie w chwili przyjazdu, patrzyła nieobecnym wzrokiem na przesuwający się przed nią zimowy pejzaż. Tego ranka było zimno i szaro. Wydawało się, że świat wyczerpał już wszystkie tkwiące w nim zasoby radości. Mogła wmawiać sobie, że nic nie skończyło się pomiędzy nią a Napoleonem, on zaś mógł przysięgać, że łączące ich więzy stały się teraz zbyt mocne, aby cokolwiek zdołało je zniszczyć, ale mimo to Marianna nie mogła powstrzymać myśli, iż nigdy już ich związek nie będzie taki, jak przez te parę dni. Jej miłość, która przez chwilę błyszczała w pełnym świetle wolności, musiała teraz schować się w cieniu tajemnicy, gdyż niezależnie od uczucia, jakie wiązało ją z cesarzem, od tego momentu stanie pomiędzy nimi kobieta, której przysługują wszystkie prawa i której nie będzie można się narazić. Marianna, przejęta trwogą i zazdrością, nie mogła powstrzymać drżenia na myśl o tym, jaki obrót przybiorą sprawy, jeżeli Maria Ludwika będzie chociaż w połowie taka piękna, jak niefortunna Maria Antonina. A jeśli okaże się podobna do swej uroczej, wyniosłej i czarującej ciotki, dla której tylu mężczyzn było gotowych umrzeć? Jeżeli on się w niej zakocha? Był przecież tak wrażliwy na kobiecy urok... Marianna otarła z wściekłością łzy, które mimo woli spływały jej po twarzy. Chciała jak najprędzej znaleźć się obok Fortunaty Hamelin i jej przyjaciela Jolivala. W tej chwili byli oni dla niej jedyną rzeczywistością. Nigdy jeszcze nie odczuwała tak ogromnej potrzeby ciepła i czułości. Wyobrażając sobie niewielki jasny salon Fortunaty, gdzie roznosi się aromat

porannej kawy, którą Jonas tak dobrze przygotowuje, poczuła się trochę lepiej. Powóz zjeżdżał teraz ze zbocza Saint - Cloud w kierunku mostu. Poza srebrzystą wstęgą Sekwany, poza drzewami lasu, ujrzała przez mgłę niebieskie dachy Paryża, ponad którymi kominy tworzyły zasłonę białego dymu. Po raz pierwszy uderzył ją ogrom wielkiego miasta. Paryż rozciągał się u jej stóp jak duże zwierzę. Poczuła nagle nieodparte pragnienie, aby ujarzmić to milczące stworzenie, kazać mu krzyczeć z entuzjazmem większym od tego, jaki wybuchł podczas przejazdu jej rywalki, kiedy po raz pierwszy przemierzała te ulice. Zdobyć Paryż, uwieść Paryż, po nim zaś całą Francję i ogromne imperium - czyż nie było to wspaniałe zadanie, które mogło uleczyć najokrutniejsze rany jej serca? Za parę tygodni Marianna wyda pierwszą bitwę wielkiemu, wrażliwemu i kapryśnemu miastu, tętniącemu życiem równie mocno, jak jej serce. Nie miała czasu do stracenia, chcąc przygotować się do tego starcia. Ogarnięta nagłym pośpiechem, pochyliła się do przodu i potrąciła niewielki dzwonek, który pozwalał porozumiewać się! z woźnicą. - Szybciej! - rzuciła krótko. - Spieszę się! Na moście Saint - Cloud konie podkute odpowiednio na zimową porę przeszły w galop i minęły bramę Passy. Podczas gdy dragoni znikali w porannej mgle, powóz z insygniami cesarskimi mknął przez Paryż, jakby zamierzał zdobyć go z marszu. Tego wieczoru na wszystkich murach stolicy rozlepiono obwieszczenie: Odbędzie się ślub Jego Wysokości Napoleona, króla Włoch, protektora Konfederacji Reńskiej, mediatora Konfederacji Szwajcarskiej z Jej Cesarską i Królewską Wysokością, arcyksiężniczką Marią Ludwiką córką Jego Wysokości cesarza Franciszka, hola Czech i Wągier. Nie było już odwrotu. Przeznaczenie nadchodziło nieubłaganie. Podczas gdy Marianna w towarzystwie Gosseca powtarzała wielokrotnie arię z opery Nina albo szalona z miłości, ci, którzy mieli udać się do Wiednia po narzeczoną -

siostra Napoleona Karolina Murat, królowa Neapolu i wielka hrabina Bergu, oraz marszałek Berthier, książę Neuchatel i Wagram - pakowali już bagaże.

Czas powracający Koniuszkiem stopy obutej w pantofelek ze złoconego atłasu, Marianna popchnęła kawałek rozżarzonego węgielka, który wyleciał z paleniska. Wzięła szczypce, poprawiła przewracające się szczapy, po czym wróciła na miejsce, otulając się szczelnie obszerną peleryną, i pogrążyła się w marzeniach. Tego dnia, 13 marca 1810 roku, weszła w posiadanie pałacu d'Asselnat, odnowionego w rekordowym czasie, dzięki jednemu z owych cudów, jakich tylko cesarz potrafił dokonywać. Był to jej pierwszy wieczór w domu. Po raz pierwszy też od dłuższego czasu Marianna była absolutnie sama. Życzyła sobie tego. Podczas pierwszego osobistego spotkania z jej dawnym, wskrzeszonym obecnie domostwem nie chciała, by ktokolwiek znajdował się pomiędzy nią a cieniami jej przodków. Jutro drzwi otworzą się szeroko dla przyjaciół Arkadiusza de Jolivala, który zamieszkał w sąsiedztwie, Fortunaty Hamelin, z którą Marianna chciała godnie uczcić swoją nową posiadłość, Talleyranda, który podczas ostatnich tygodni okazał się dyskretnym i gotowym do pomocy przyjacielem, Doroty de Perigord, która przyrzekła wprowadzić w progi jej domu najlepsze towarzystwo, i w końcu dla mistrza Gosseca, który przygotowywał ją do zbliżającego się spotkania z paryską publicznością - ze znanymi i nie znanymi twarzami, z którymi powoli się zaznajomi. Służba, starannie dobrana przez panią Hamelin, miała przybyć dopiero nazajutrz. Panna Agata, młoda pokojówka, dopiero po ósmej wprowadzi się do przeznaczonego dla niej pokoiku, przylegającego do pokoju Marianny. W pałacu znajdował się jedynie młody Gracchus Hannibal Pioche, któremu całkiem niedawno zaproponowano posadę woźnicy. Przebywał teraz w osobnym przewidzianym dla niego pomieszczeniu, otrzymawszy wcześniej rozkaz, by pod żadnym pozorem nie przeszkadzać Mariannie. Pozbycie się przyjaciół na ten jeden wieczór wcale nie przyszło jej łatwo. Przede wszystkim Fortunata wzbraniała się przed pozostawieniem Marianna samej w tym wielkim domu. - Ja umarłabym ze strachu! - stwierdziła.

- Czego miałabym się bać? - odpowiedziała Marianna. Tam naprawdę jestem u siebie. - Mimo wszystko przypomina sobie pani portret i tajemniczego gościa... - Wydaje się, że zniknął i nigdy już nie powróci! Poza tym wymieniono wszystkie zamki. W istocie, wszelkie wysiłki podjęte w celu odnalezienia śladów intruza nie dały rezultatu. Portret markiza d'Asselnat nie został odnaleziony, mimo sprawnego śledztwa przeprowadzonego przez Arkadiusza. Marianna zaczynała się nawet zastanawiać, czy wszystko to nie było jedynie jakimś snem. Gdyby nie obecność Fortunaty i Arkadiusza, zwątpiłaby już we własne wspomnienia. Ubrana w długą suknię z białego kaszmiru, której kołnierz i rękawy zdobiło gronostajowe futro, Marianna ogarniała wzrokiem wielkie i jasne pomieszczenie, które tej nocy miało stać się jej sypialnią. Jej wzrok przebiegał kolejno po niebieskozielonych tapetach, fotelikach pokrytych materiałem w kwiaty, dużym łóżku, na modę sułtańską udrapowanym mieniącymi się taftami, aby spocząć wreszcie na szerokim seledynowym wazonie wypełnionym liliami, irysami i wielkimi tulipanami. Uśmiechnęła się na widok owej tęczy świeżych barw. Te kwiaty symbolizowały to co najważniejsze - jego obecność! Przyniósł je rankiem, w naręczach, ogrodnik z Saint - Cloud. Wypełniały teraz cały dom, ale najpiękniejsze z nich Marianna ustawiła w swoim pokoju. Dotrzymywały jej towarzystwa lepiej, niż uczyniłby to jakikolwiek człowiek, gdyż nie musiała na nie spoglądać, aby wyczuć to, co najważniejsze w ich obecności. Marianna zamknęła oczy. Dni spędzone w Trianon oddaliły się już o wiele tygodni, ale wciąż żyła pod ich urokiem. Wiele czasu musiałoby jeszcze minąć, żeby zniknął żal, że były one tak krótkie. Te chwile spędzone w raju przechowywała w sercu, jak kruchy i pachnący kwiat. Marianna z westchnieniem wstała z fotela, przeciągnęła się i podeszła do okna. Przechodząc potrąciła nogą leżącą na ziemi gazetę. Był to ostatni numer Journal de l 'Empire i Marianna nie wiedziała jeszcze, co zawiera. Z tekstu pióra Fievee, Francuzi

dowiadywali się, że 13 marca ich przyszła cesarzowa, którą marszałek Berthier, książę Neuchatel (a również i Wagram, co ze względu na okoliczności wolano przemilczeć) poślubił per procura w imieniu cesarza, opuściła Wiedeń wraz z całym swoim dworem. Za parę dni przybędzie do Paryża i za parę dni Marianna nie będzie już miała prawa wstępu do wielkiej sypialni w Tuilleries, do której powracała wielokrotnie od czasu pobytu w Trianon i w której czuła się już jak u siebie. Kiedy Marianna przywoływała w myśli nieokreśloną postać Marii Ludwiki, która jutro wejdzie w życie cesarza, trzęsła się z tym większej wściekłości i zazdrości, im mniejsze miała prawo i możliwości okazania tego. Napoleon żenił się jedynie w celu utrzymania dynastii. Nie zwracał uwagi na nic, co byłoby niezgodne z jego pragnieniem ojcostwa. Jego zazdrość o Mariannę była wciąż żywa i czujna, gdyż nieraz wypytywał ją o sprawę jej stosunków z Talleyrandem, a przede wszystkim z Jasonem Beaufortem, którego wspomnienie ciągle go prześladowało. Mimo to nie pozwoliłby nigdy na okazywanie podobnych uczuć w stosunku do jego przyszłej żony. Powoli Marianna zaczynała rozumieć porzuconą Józefinę. Pewnego dnia, w połowie lutego, poszła razem z Fortunatą Hamelin złożyć wizytę eks - cesarzowej. Zastała ją niezmiennie melancholijną i zrezygnowaną. - Właśnie podarował mi nowy zamek - powiedziała smutno Józefina. - Zamek w Nawarze, koło Evreux. Życzy mi, abym czuła się w nim dobrze. Ja jednak wiem, dlaczego on to robi: pragnie jedynie, żebym była daleko od Paryża, w chwili, kiedy tamta przyjedzie!... - Austriaczka! - poprawiła ją Fortunata. - Wkrótce Francuzi przylepią jej ten przydomek. Nie zapomnieli jeszcze Marii Antoniny. - Wiem. Teraz jednak mają wyrzuty sumienia i będą starali się, by siostrzenica zapomniała o cierpieniach swojej ciotki. W stosunku do Marianny Józefina okazała się szczególnie miła. Bardzo się ucieszyła dowiedziawszy się o łączącym je odległym pokrewieństwie i ucałowała dziewczynę z matczyną czułością.

- Mam nadzieję, że pani przynajmniej pozostanie moją przyjaciółką, mimo iż pani matka poświęciła się dla zmarłej królowej. - Wierzę, że nie wątpi w to pani. Jej Wysokość nie będzie miała wierniejszej i bardziej przywiązanej sługi ode mnie. Proszę mi rozkazywać według pani życzeń. Józefina uśmiechnęła się blado i głaszcząc palcem policzek Marianny odrzekła: - To prawda... pani również go kocha. Słyszałam też, że i on darzy panią miłością. Proszę więc czuwać nad nim, jak tylko to będzie w pani mocy, przeczuwam bowiem, że czeka go wiele żalu i rozczarowań! W jaki sposób ta młoda dziewczyna, wychowana w kulcie Habsburgów i nienawiści dla zwycięzcy spod Austerlitz, mogłaby kochać tak mocno jak ja mężczyznę, który jeszcze sześć miesięcy temu okupował zamek jej ojca? - Mówi się jednak, że Wasza Wysokość pochwaliła ten związek? Istotnie bowiem plotka głosiła, jakoby Józefina osobiście zajęła się znalezieniem swojej następczyni. - Z dwojga złego trzeba wybrać mniejsze. Dla dobra cesarza Austriaczka była lepsza od Rosjanki. Jego zaś dobro stawiam ponad własne szczęście. Jeżeli go naprawdę kochasz, moja kuzynko, zrobisz to samo. Marianna przez długi czas rozważała słowa porzuconej cesarzowej. Czy ona, nowo przybyła, miała prawo okazywać najmniejszy sprzeciw i mówić o swoim cierpieniu, podczas gdy ta kobieta musiała przekreślić tyle lat wspomnień i chwały? Józefina straciła i tron, i małżonka. Poświecenie, jakiego los wymagał od Marianny, było w porównaniu z tym niewielkie, acz w jej własnych oczach okrutne... Ona przynajmniej miała przed sobą przyszłość i nadzieję zostania wielką śpiewaczką, którą chciała zostać - to już było bardzo dużo! Pragnąc uśmierzyć nagłą gorączkę dziewczyna oparła rozpalone czoło o zimną szybę okna. Po chwili jednak wyprostowała się gwałtownie. Poprzez mgłę oplatającej ją melancholii usłyszała wyraźne kroki na małych drewnianych schodach łączących piętro z poddaszem i strychem.

Zaalarmowana tym odgłosem Marianna wstrzymała oddech i podeszła do drzwi. Podtrzymywało ją na duchu uczucie, że jest u siebie. Pomyślała, iż może to Gracchus Hannibal wszedł do domu - ale po co? Poza tym gdyby to był on, usłyszałaby kroki na dole, a nie nad sobą. Nie, to nie Gracchus. Pomyślała więc o tajemniczym gościu owych pierwszych dni i o nigdy nie odkrytym schowku. Czyżby powrócił ten nieznany intruz? Jeżeli tak, to jakim sposobem i którędy? Nie mógł przecież pozostawać w zamieszkanym niegdyś przez księdza schowku, nie dostrzeżony przez robotników podczas wielu tygodni toczących się tu prac. Bardzo delikatnie i ostrożnie, Marianna otwarła drzwi sypialni, wychodząc na szeroki podest wielkich kamiennych schodów. W tej samej chwili zdołała dojrzeć odblask świecy właśnie za drzwiami salonu. Tym razem nie było wątpliwości: ktoś tam był! Marianna rozejrzała się, szukając w pobliżu czegoś, co mogłoby posłużyć jej za broń. Jeżeli bowiem miał to być ktoś nieznajomy, trzeba było się uzbroić. Nie dostrzegła jednak niczego poza stojącą na komodzie statuetką z jaspisu oraz chińską wazą - niezbyt przydatną w walce. Tajemniczy gość mógł zaś być uzbrojony... Nagle coś sobie przypomniała. Wróciła do sypialni i podeszła do dużego weneckiego biurka, które Fortunata znalazła specjalnie dla niej i podarowała, oznajmiając, iż potrzeba jej koniecznie jakiegoś mebla wprowadzającego „wenecki koloryt". Wyciągnęła z niego długie i płaskie pudełko wykonane z inkrustowanego srebrem orientalnego drewna. Mieściło ono dwa wspaniałe pistolety, które wraz z wieloma innymi prezentami podarował swojej kochance Napoleon. - Kobieta taka jak ty musi mieć zawsze pod ręką coś do obrony - powiedział. - Wiem poza tym, że broń nie jest ci obca. Ta, być może, przyda ci się kiedyś. Czasy, w których żyjemy nie są tak pewne, aby bezbronna kobieta mogła mieszkać sama we własnym domu. Schwyciła pewną ręką jeden z pistoletów i załadowała go. Potem, chowając broń pomiędzy fałdy swej białej sukni, wyszła ponownie na podest schodów. Żółtawy odblask świec wciąż dawał się zauważyć. Przemieszczał się tam i z powrotem tak,

jakby ktoś czegoś szukał. Marianna bez wahania weszła na schody. Zanim jednak opuściła sypialnię, zdjęła pantofle, odrzucając je szybkim gestem w kierunku łóżka. Nie odczuwała wcale zimna stawiając gołe stopy na kamiennych schodach, a co ważniejsze nie czyniła żadnego hałasu. Nie czuła też strachu. Broń, którą trzymała w ręku, dawała jej równe szanse przy spotkaniu z każdym bandytą. To co czuła, było raczej pewnym podekscytowaniem, ciekawością kogoś, kto przez długi czas miał do czynienia z tajemnicą i kto właśnie miał znaleźć do niej klucz. Nie ulegało dla niej najmniejszej wątpliwości, że nieznana postać spacerująca po salonie o tej godzinie, ze świecznikiem w ręku była tą samą, która zdjęła portret. Dochodząc do końca schodów, nie mogła nic dostrzec przez otwarte podwójne drzwi dużego salonu - nic, poza trwającym teraz w bezruchu blaskiem świecznika i kominka, gdzie dopalały się ostatnie kawałki drewna. Nad odnowionym kominkiem wisiał rozpięty prostokąt żółtego adamaszku, gdyż dla Marianny żadna ozdoba nie mogła zastąpić zaginionego obrazu. Pomyślała, że złodziej - jeżeli naprawdę był to złodziej obchodzi teraz pokój w celu oszacowania wartości rozmieszczonych tam dzieł sztuki, zdecydowała więc nie wchodzić przez duże drzwi. Na wprost niej znajdowały się uchylone mniejsze drzwi prowadzące do salonu muzycznego. Stamtąd, być może, zdoła zobaczyć nocnego gościa, sama nie będąc zauważona. Popchnęła bardzo delikatnie drzwi i weszła do pokoju, w którym roznosił się wybrany przez nią dla tego miejsca zapach tuberozy. Światło dochodzące z dużego salonu pozwalało jej poruszać się bez ryzyka potrącenia jakiegoś przedmiotu. Przechodząc obok fortepianu, dostrzegła na nim kompozycję przygotowaną na jutrzejszą uroczystość, ominęła cenną złoconą harfę, dotarła do drzwi, których aksamitne zasłony dawały jej bezpieczne schronienie i spojrzała w głąb salonu... Z trudem powstrzymała okrzyk zdziwienia: nocnym gościem była kobieta! Z miejsca, w którym Marianna się znajdowała, mogła widzieć tylko jej plecy, ale ze względu na szarą suknię i zdobiący głowę kok, pomyłka była wykluczona. To była kobieta - niskiego

wzrostu i drobna, lecz trzymająca się prosto jak struna. Zaopatrzona w ciężki srebrny świecznik obchodziła istotnie cały pokój. Zatrzymała się na chwilę przed kominkiem i Marianna zauważyła, jak uniosła w górę świecznik, aby oświetlić znajdującą się nad nim pustą przestrzeń. Usłyszała wówczas suchy i tak drwiący śmiech, iż nie miała już wątpliwości, że ma przed sobą złodziejkę. Kim jednak była ta kobieta i czego chciała? Zaświtała jej w głowie straszna myśl. A jeżeli ta kobieta należy do bandy Fanchon Fleur - de - Lys, która odnalazła jej ślad? Skąd mogła wiedzieć, czy reszta bandy nie przebywa również w pałacu i czy nie ujrzy nagle tej okropnej kobiety z jej drwiącym śmiechem i swymi pomocnikami - przebrzydłym Requinem i bladym Pisse - Vinaigrem? Zdawało jej się nawet, że słyszy już dochodzące z westybulu stukanie laski. Kobieta odsunęła się od kominka, przybliżając się ku jednej z adamaszkowych zasłon, i wykonując ruch, który nie pozostawiał wątpliwości: chciała ją podpalić! Marianna przestała rozmyślać i skoczyła naprzód, pchana siłą większą od jakiegokolwiek rozumowania. Postąpiła jeszcze kilka kroków i wymierzyła lufę pistoletu w stronę nieznanej kobiety. Jej zimny głos przerwał milczenie. - Czym mogę służyć? Kobieta odwróciła się z okrzykiem przerażenia i Marianna mogła zobaczyć teraz jej twarz. Trudno było określić jej wiek i to, czy odznaczała się kiedykolwiek szczególną urodą. Sucha i pociemniała skóra pokrywała wychudzone ciało, gęste i posiwiałe włosy wydawały się zbyt ciężkie dla małej głowy. Błyszczące przejmującym błękitem oczy wypełniły się takim przerażeniem, że w jednej chwili Mariannę opuściły wszelkie obawy. Tajemnicza poszukiwaczka przygód wyglądała jak przerażona kura. Ze spokojem, jednak nie spuszczając jej z muszki pistoletu, zbliżyła się ku niej, lecz ku wielkiemu zdziwieniu Marianny tamta cofnęła się w popłochu, odsuwając drżącą ręką coś, co wydało się przerażającym zwidem. - Pierre! - wymamrotała. - ...Pierre! Och... mój Boże! - Co pani jest? - zaniepokoiła się Marianna. - Proszę wreszcie odłożyć ten lichtarz, bo podpali pani dom!

Kobieta zdawała się powoli uspokajać. Z wytrzeszczonymi oczami utkwionymi w Mariannie, odstawiła świecznik na pobliski mebel tak drżącą ręką, że dał się słyszeć głośne stuknięcie. Dzwoniła przy tym zębami, co było dość dziwnym zachowaniem, jak na kogoś, żywiącego niecne zamiary. Wprowadziło to Mariannę w zakłopotanie. Ta kobieta była z pewnością szalona! - Czy mogłaby mi pani łaskawie powiedzieć, kim pani, jest i dlaczego chciała pani podpalić mój dom? Zamiast odpowiedzieć, kobieta sama zadała pytanie, lecz głosem tak drżącym, że prawie niesłyszalnym: - Na miłość boską! Kim... kim pani jest? - Właścicielką tego domu. Nieznajoma wzruszyła ramionami, wbijając wciąż wzrok w Mariannę. - To niemożliwe! Jak się pani nazywa? - Nie ma pani wrażenia, że zamieniłyśmy się rolami? Wydaje mi się, iż to raczej ja powinnam stawiać pytania. Mogę jednak odpowiedzieć. Nazywają mnie Maria Stella. Jestem śpiewaczką i za parę dni będzie można mnie usłyszeć w operze. Czy jest pani zadowolona? Proszę się nie ruszać! Nie zwracając najmniejszej uwagi na wycelowany w siebie pistolet, dziwna nieznajoma zamknęła oczy i przetarła czoło drżącą ręką. - Chyba oszalałam! - wymamrotała. - Coś musiało mi się przywidzieć! Myślałam, że... ale pani jest tylko operową śpiewaczką! Pełen pogardy ton rozwścieczył Mariannę. - Przebiera pani miarę! Proszę po raz ostatni, aby powiedziała mi pani, kim jest i po co przyszła. Nie ma tu już żadnego portretu do ukradzenia! Pogardliwy uśmiech przebiegł przez wąskie usta nieznajomej. - Skąd pani wie, że to ja? - Któż inny mógłby to być? Gdzie pani go schowała? - To nie powinno pani obchodzić! Ten portret należy do mnie. To jest rodzinna pamiątka! - Rodzinna pamiątka?

Tym razem twarz Marianna wyrażała zdziwienie. - Jakiej rodziny? - Mojej, oczywiście! Nie rozumiem, dlaczego miałoby to interesować jakąś włoską śpiewaczkę, ale ten pałac należy do mojej rodziny. Powiedziałam „należy", ponieważ nie zatrzyma go pani na długo. Mówi się, że z okazji ślubu z bratanicą Marii Antoniny, Napoleon zmusi wszystkich do zwrotu zagrabionych dóbr uciekinierów. - To dlatego z pewnością zamierzała pani podpalić ten dom? - Nie chciałam, żeby dom, w którym żyła i cierpiała rodzina d'Asselnat, służył jako miejsce rozrywek jakiejś aktorce! Jeśli zaś chodzi o moje nazwisko... - Mogę je pani powiedzieć - przerwała jej Marianna, która wreszcie zrozumiała, z kim ma do czynienia. - Nazywa się pani Adelajda d'Asselnat. Powiem pani coś jeszcze: przed chwilą, kiedy weszłam tutaj, patrzyła pani na mnie z przerażeniem, ponieważ uderzyło panią moje podobieństwo do kogoś. - Być może, ale to było złudzenie. - Złudzenie? Proszę mi się lepiej przyjrzeć! Teraz Marianna wzięła z kolei srebrny świecznik i zbliżyła go ku swojej twarzy. - Proszę spojrzeć na moją twarz, na moje usta, na kolor mojej skóry! Niech pani idzie po portret i ustawi go obok mnie! Zobaczy pani wówczas, że jestem jego córką! - Córką?! Ale jak... - Jego córką. Córką Pierre'a d'Asselnat, markiza de Villeneuve i Anny Selton! Nie nazywam się Maria Stella, to tylko przybrane teraz nazwisko. Nazywam się Marianna Elżbieta d'Ass... Nie zdążyła dokończyć. Panna Adelajda przeżyła tego dnia z pewnością więcej emocji, niż przewidywała jej wytrzymałość. Z lekkim westchnieniem osunęła się na dywan i straciła przytomność. Nie bez trudu Marianna zdołała wciągnąć starą pannę na jedną z kanap stojącą przy kominku. Potem roznieciła ogień, jak tylko mogła najlepiej, zapaliła jeszcze kilka świec i poszła do kuchni znajdującej się w suterenie, aby znaleźć jakieś środki,

które mogłyby postawić na nogi jej kuzynkę. Melancholia wieczoru rozwiała się jakby za sprawą cudu. Bądź co bądź było nim właśnie odkrycie tej niezwykłej Adelajdy, która podobno przebywała w odosobnieniu pod okiem cesarskiej policji w głębi Owernii. Widać jednak policja nie okazała się nazbyt czujna. Marianna zamierzała zresztą wstawić się za nią u cesarza, ale zapomniała o tym podczas owych uroczych dni w Trianon. Mimo wszystko spotkanie z tą szarą i zakurzoną jak pająk panną d'Asselnat, która spadła z nieba, cieszyło ją jak świąteczny prezent. Ustawiła na tacy butelkę wina, kieliszki, talerze i na wszelki wypadek kawałek pasztetu, który znalazła w spiżarni oraz chleb, ze zdziwieniem przyłapała się na śpiewaniu arii z Westalki, którą właśnie ćwiczyła. Starała się jednocześnie przypomnieć sobie, co hrabia d'Avarey i Fouche powiedzieli o tej niespokojnej krewnej. „Stara wariatka" - powiedział pierwszy, przyjaciel Mirabeau. „Niewygodna w pani sytuacji kuzynka" - powiedział drugi. Po tym jednak co zobaczyła, Marianna uznała jedynie, że Adelajda jest osobą niezwykłą - i to jej się podobało. W każdym bądź razie, szalona czy nie, niebezpieczna czy nie, Marianna zdecydowała się poznać bliżej tę jedyną pozostałą krewną. Kiedy powróciła z pełną tacą do salonu, zauważyła, że zastosowane uprzednio kilka uderzeń w policzki dało rezultaty. Panna Adelajda otworzyła oczy i usiadła na brzegu kanapy, na której Marianna ją ułożyła. Rozglądała się wokół siebie z przerażoną miną kogoś, kto ujrzał zjawę. Podniosła pełen obaw wzrok na zbliżającą się ku niej białą i uśmiechniętą postać. - Czy czuje się pani lepiej, kuzynko? - zapytała Marianna stawiając tacę na małym stoliku. Stara panna machinalnym gestem odgarnęła długi kosmyk włosów spadający jej na oczy i wyciągnęła rękę w kierunku przyniesionego przez Mariannę wina. Wypiła pełny kieliszek, z łatwością wskazującą na niejakie przyzwyczajenie, po czym wydała westchnienie ulgi. - Tak, teraz już lepiej! Więc jest pani jego córką? Nie powinnam nawet o to pytać, tak bardzo go pani przypomina! Tylko oczy... Oczy Pierre'a były czarne, a pani... - Mam oczy po matce.

- Oczy tej Angielki! Wiem! - Czy... pani nie lubi mojej matki? - Nienawidzę Anglików! Nigdy też nie chciałam jej poznać! Nie wiem, dlaczego Pierre pojechał szukać sobie żony u naszych odwiecznych wrogów. - On ją kochał! - powiedziała łagodnie Marianna. - Czy to nie wydaje się pani wystarczającym powodem? Panna Adelajda nie odpowiedziała, lecz wyraz jej twarzy mówił Mariannie więcej niż jakiekolwiek wyjaśnienia. Odgadywała dramat brzydkiej dziewczyny kochającej się potajemnie w nazbyt dla niej przystojnym kuzynie, który pewnego dnia spotkał Angielkę, tak piękną, że wszelkie starania tamtej okazały się daremne. Zrozumiała, dlaczego Adelajda d'Asselnat żyła od tego czasu z dala od swojej rodziny, dlaczego poszukiwała przyjaciół w środowiskach intelektualistów, gdzie rodziły się wielkie rewolucyjne idee. Świetność Wersalu, która tak bardzo odpowiadała młodej parze, musiała ranić tego nocnego ptaka, sycącego się nowymi ideami, jak podróżnik świeżą wodą z napotkanego źródła. - Co pani robiła podczas Wielkiego Terroru? - zapytała niespodziewanie Marianna, której przyszło nagle do głowy okropne podejrzenie. Czy nieodwzajemniona miłość starej panny nie popchnęła jej przypadkiem do przyłączenia się do tych, którzy piękną rewolucję zamienili w morze krwi? Jednak szczere, niebieskie oczy spoglądające na nią przeczyły podobnej myśli. - Cóż mogłam robić? Pojechałam ukryć się w Owernii. Wielkie umysły, które pracowały dla dobra ludu, stały się nieprzyjaciółmi Konwentu. Dla ludzi Robespierre'a byłam po prostu arystokratką, a więc istotą dobrą do zgilotynowania. Musiałam zatem uciekać. Mój dom w Marais oddano powroźnikowi z przedmieścia Saint - Antoine, który uczynił z niego stajnię. Poza tym wiedziałam, że nie muszę obawiać się wieśniaków z Villeneuve, bardzo przywiązanych do naszej rodziny. Myślałam, iż spędzę tam resztę życia, lecz kiedy Bonaparte stał się Napoleonem I, chciałam zobaczyć kim naprawdę jest ten człowiek, za którym zwycięstwo podążało jak posłuszny pies. Wróciłam więc, aby zamieszkać w Paryżu.

- W tym pałacu? - Nie. To było niemożliwe. Wracałam tu często, żeby myśleć o... o tych, których już tu nie było. W ten sposób właśnie odnalazłam na strychu ten portret. Pani ojciec musiał go schować, ponieważ zbyt wojowniczy klimat obrazu, w oczach pani matki przypominał nie kończące się wojny z Anglią. Poza tym lubiłam tu przychodzić. Pomimo panującej ruiny czułam się jak u siebie. - Gdzie pani mieszkała? - U przyjaciółki, która zmarła trzy miesiące temu, co zmusiło mnie do znalezienia nowego mieszkania. U niej poznałam kogoś, kto mieszka w sąsiednim domu i kto zgodził się wynająć mi dwa pokoje. Przerwała na chwilę i po raz pierwszy pojawił się na jej ustach uśmiech, tak niewiarygodnie młody i łobuzerski, że Marianna osłupiała. W jednej chwili jej kuzynka miała znów dwadzieścia lat! - ...i zdziwię panią - dokończyła - ale gospodyni domu jest Angielką! To sławna pani Atkins, która próbowała ocalić królewską rodzinę, a przede wszystkim nieszczęsnego małego króla, Ludwika XVII. Moje nazwisko przyciągnęło ją do mnie, a jej nadzwyczajna dobroć pozwoliła mi zapomnieć o jej narodowości. - Ale przecież była pani tutaj zadomowiona... Chociażby przed chwilą. Słyszałam, jak schodziła pani z poddasza. Domyślam się, że zna pani kryjówkę. - Oczywiście, że ją znam! Wykonano ją tak dawno temu! A ja często się tutaj bawiłam jako małe dziecko! Asselnatowie nie zawsze byli całkiem posłuszni i czasami wpadali w zatarg z królem... albo z regentem. Wówczas skrytka była bardzo przydatna. Schowałam się tam, kiedy przyszła pani z tamtymi ludźmi. Nie widziałam jednak pani twarzy. Miała pani na sobie szal. Co ja wycierpiałam myśląc, że to stare i pełne pamiątek domostwo będzie należało do jakiejś operowej śpiewaczki! Zamilkła nagle, a jej pozbawiona urody twarz pokryła się głęboką czerwienią. Marianna zrozumiała ogarniający ją wstyd. Ta kobieta, która była dla niej dotychczas postacią widzianą jak przez mgłę, stała się jej nagle bardzo droga. Być może z powodu

tej samej krwi, jaka płynęła w ich żyłach, a może ze względu na dziwne życie, jakie prowadziła Adelajda - życie poza konwencjami, które doprowadziło ją nawet do więzienia. Powinny się zrozumieć... Marianna zdecydowała więc skończyć raz na zawsze z wszelkimi wybiegami. - Nie jestem śpiewaczką operową - powiedziała. - Nigdy nawet nie występowałam publicznie, z wyjątkiem paru salonów. Zdecydowałam się być śpiewaczką tylko dlatego, że chcę być wolna. Zaczynam występy za parę dni. Czy tak bardzo to pani przeraża? Adelajda zastanowiła się chwilę: - Nie - odrzekła w końcu. - Myślę, że mogę to zrozumieć. Powiedziano mi jednak, iż nowa właścicielka domu jest szczególną protegowaną Napoleona i... - Ja go kocham! - przerwała jej krótko Marianna. - I jestem jego kochanką. To również będzie musiała pani zrozumieć. Chyba że okaże się to zbyt trudne. - No cóż! Można przynajmniej powiedzieć, że nazywa pani rzeczy po imieniu - powiedziała Adelajda, odzyskując regularny oddech przerwany oświadczeniem Marianny.. - Nie dziwi mnie, że pani go kocha, ja również byłam taka, aż do czasu tego głupiego rozwodu! Nigdy nie wybaczę mu jego arcyksiężniczki! - Ja jednak musiałam mu wybaczyć! On potrzebuje następcy. - Mógł go mieć inaczej. Krew Habsburgów jest nic niewarta. Wszyscy o tym wiedzą we Francji. Ten głupiec jednak nie ma oczu! Czego można oczekiwać od potomka pochodzącego ze zmieszania jego pięknej, czystej i bogatej krwi zacnego Korsykanina z krwią starą i osłabioną zbyt wieloma wewnątrzrodzinnymi ślubami, a także obciążoną dziedzicznie? To co przyniesie mu Maria Ludwika, to dziedzictwo Joanny Szalonej i Filipa II. Niezwykły powód do radości! Ale proszę mi powiedzieć, jak pani, Francuzka i na wpół Angielka, stała się Włoszką? Tym razem Marianna westchnęła i nalała sobie kieliszek wina. Musiała pozbierać myśli, trochę oszołomiona, że Adelajda nazywa Napoleona głupcem z podobną swobodą. - To dosyć długa historia.

- Cóż - odrzekła stara panna, sadowiąc się wygodnie - mam dużo czasu. I chciałabym spróbować trochę tego pasztetu... Jestem wciąż głodna! - powiedziała triumfalnie. - Poza tym lubię opowiadania! Obie kobiety, tak jakby znały się od dawna, zasiadły przy stoliku i zabrały się wspólnie do kolacji. Marianna, zaczęła opowiadać, czując się dobrze i bezpiecznie. Pragnęła wszystko opowiedzieć tej dziwacznej starej pannie o niebieskich i pełnych przekory oczach. Słowa przychodziły bez trudu. Wydawało jej się, że opowiadając Adelajdzie o swoich cierpieniach, opowiada o nich również duchom tego domu. Spowiadała się wszystkim Asselnatom zauważając, że jednocześnie wszelka gorycz i uraza uchodziły z niej jak choroba. Obawiała się tylko jednego: że Adelajda weźmie ją za szaloną! Jednak stara panna nie okazywała bynajmniej takiego zamiaru. Kiedy Marianna skończyła, przyjaźnie poklepała młodą kuzynkę po ręce i głęboko westchnęła. - A ja myślałam, że prowadziłam pasjonujące życie!... Jeżeli będzie pani tak dalej żyła, moje dziecko, to nie wiem, dokąd pani zajdzie, ale na pewno będzie to niezwykłe. Niemal nieśmiało Marianna uniosła oczy i zapytała: - Nie jest pani tym wszystkim oburzona? Nie potępia mnie pani? Obawiam się, czy nie zbyt tanio sprzedałam mój honor! - Nie mogła pani postąpić inaczej! Zresztą ucierpiał na tym jedynie honor lady Cranmere. Marianna d'Asselnat podążyła zaś za głosem swego serca. Nie chce pani chyba, żebym opłakiwała angielski honor? Wstała nagle, strzepnęła szarą suknię, na którą upadło parę okruchów, potem spojrzała na dziewczynę badawczym wzrokiem i zapytała: - Ten Amerykanin... Czy pani na pewno go nie kocha? Cóż za myśl zrodziła się w głowie Adelajdy? Skąd nagle to dziwaczne pytanie? Albo nie zrozumiała tego, co Marianna jej opowiedziała, albo też nabrała całkiem szczególnego wyobrażenia o Jasonie. Na chwilę wysoka postać marynarza wypełniła spokojny salon, wnosząc ożywczy powiew oceanu, lecz Marianna odrzuciła ten obraz.

- Kochać go? Jakżebym mogła? Odczuwam dla niego przyjaźń, wdzięczność, ale powiedziałam jasno, kogo kocham! - Oczywiście! Od ciągłego patrzenia w słońce przestaje się cokolwiek widzieć, nawet w głębi siebie!... Nie wiem, czy zdaje pani sobie sprawę, ale opisała mi pani nadzwyczaj pociągającego mężczyznę. I gdybym była na pani miejscu... - No więc? - No więc... Wydaje mi się, że zapłaciłabym dług pani głupiego męża! On na pewno potrafi kochać!... I z pewnością jest w pani zakochany do szaleństwa! Wybuchnęła gwałtownym śmiechem na widok oniemiałej Marianny, zastanawiającej się, czy dobrze usłyszała. - Proszę tak na mnie nie patrzeć! Można by powiedzieć, że zobaczyła pani diabła! Musi pani wiedzieć moja śliczna, że nie jestem taką starą panną, na jaką wyglądam. Okres zamieszek ma swoje dobre strony. Gdyby nie rewolucja, zostałabym zakonnicą jakiegoś szacownego klasztoru i pewnie umarłabym już z nudów. Dzięki rewolucji udało mi się odkryć, iż cnota nie ma w sobie tylu uroków, ile się jej przypisuje. Mam parę pięknych wspomnień, o których opowiem później, w wolnym czasie, kiedy lepiej się poznamy. Proszę pamiętać tylko, że w naszej rodzinie mieliśmy zawsze gorącą krew. Nie odbiega więc pani od reszty. Na tym kończę i życzę pani dobrej nocy. Piorun, gdyby uderzył w Mariannę, nie oszołomiłby jej bardziej. Zrozumiała właśnie, że wszystko, co myślała do tej pory o Adelajdzie, było prawdą jedynie w połowie! Jej właściwy obraz należało tworzyć od nowa. Zwykły fakt, że wywołała z pamięci Beauforta, wystarczył, aby znów, dumny i zaborczy, ożył w myśli Marianny. Naszły ją dziwne wątpliwości. Czy mogłaby pokochać Amerykanina? Najwyraźniej była jeszcze bardzo młoda i mogła się wiele nauczyć... Widząc jednak, że panna d'Asselnat zdecydowanym krokiem kieruje się w stronę kuchennych schodów, zerwała się by ją zatrzymać - Ależ... dokąd pani idzie? - Do piwnicy, moje dziecko. Zapomniałam powiedzieć, że jest ona połączona z piwnicą pani Atkins. Jest to okoliczność, którą odkryłam całkiem niedawno, a która okazała się bardzo

praktyczna, od czasu kiedy kazała pani zmienić zaniki! Dobranoc! Odwróciła się znów, by odejść, ale Marianna zatrzymała okrzykiem: - Kuzynko! Było to tylko jedno słowo, jednak zawierało w sobie cały świat. Marianna miała wrażenie, że odnajduje w Adelajdzie swoją ciotkę Ellis, a okrzyk ten wyraża tęsknotę za rodzinnym ciepłem. Adelajda zatrzymała się na progu salonu, jakby coś ją uderzyło, po czym odwróciła się powoli z napiętą twarzą. - Słucham? - Dlaczego... dlaczego miałabyś mieszkać u przyjaciółki, kiedy mamy dom, który jest nasz... i który jest dla mnie za duży? Tak bardzo potrzebuję obecności... pani obecności! Wstawię się za panią u cesarza i będziemy mogły... Nie była w stanie powiedzieć nic więcej. Zapadło milczenie. Spojrzenie niebieskich i zielonych oczu skrzyżowało się z taką intensywnością że nie potrzeba było żadnych słów. Wydawało się, że pod powiekami starej panny błysnęła łza. Wyciągnęła chusteczkę i wytarła nos. - Tak czy inaczej muszę się przeprowadzić - mruknęła. Nad kominkiem wciąż widnieje okropnie smutna pustka! Poprawiając opadający kosmyk włosów - być może po to, by dodać sobie pewności albo opanować narastające w niej emocje, panna Adelajda skierowała się zdecydowanym krokiem w stronę piwnicy. Pozostawszy sama Marianna rzuciła wokół siebie triumfalne spojrzenie. Wydawało jej się, że nagle dom zaczął powracać do życia. Koło zostało zamknięte. Dom odzyskał duszę, a Marianna jego ciepło. Sześć dni później, 19 marca, bramy wjazdowe teatru Feydeau wypełniły się powozami przywożącymi pod wielkie arkady dawnego teatru Monsieur niezwykle elegancki tłum: kobiety okryte cennymi futrami, spod których od czasu do czasu pobłyskiwały klejnoty, o głowach ozdobionych kwiatami, piórami i diamentami, mężczyźni, których ogromne płaszcze skrywały wspaniałe mundury oraz czarne fraki obsypane orderami. Pomimo deszczu, który od kilku dni zalewał Paryż,

wszyscy we francuskiej stolicy należący do wielkiego świata - z racji tytułu lub fortuny - śpieszyli do bram znamienitego teatru. Wybór miejsca nastąpił niedawno i teatr Feydeau zawdzięczał go przede wszystkim rozmiarom sali, o wiele większej od sali opery przy ulicy de la Loi. Ponadto okazało się, że włoska śpiewaczka czuje się lepiej na tradycyjnej scenie, przeznaczonej dla komedii włoskiej lub opery komicznej, niż na scenie operowej, gdzie balet stanowił główną część przedstawienia i gdzie tancerze i tancerki nie lubili, kiedy odsuwano ich na dalszy plan. Teatr Feydeau był zaś prawdziwą świątynią belcanta. Przedstawiciele towarzystwa teatralnego, tacy jak znamienity Dugazon, piękna Phylis czy pani de Saint - Aubin, tenor Elleviou i jego towarzysze: Gavaudan, Martin, Solie i Chenard dali dowody wielkiego szacunku dla życzeń cesarskich, oświadczając, iż przyjmą z radością śpiewaczkę Marię Stellę, którą otacza tak wielka sława. Prawdę mówiąc Marianna zawdzięczała ją przede wszystkim zręcznej reklamie, wymyślonej całkowicie przez Fouchego. Odpowiednio poinformowane cztery paryskie dzienniki: Le Moniteur, Le Journal de l 'Empire, La Gazette de France i La Quotidienne, poświęciły nowej gwieździe belcanta artykuły tym bardziej pochwalne, że ich autorzy jeszcze nigdy jej nie widzieli. Ulice Paryża pokryły afisze zapowiadające wielki wieczór w teatrze Feydeau, gdzie wystąpi „po raz pierwszy we Francji, sławna diva wenecka, signorina Maria Stella - złoty głos z Italii". Cały Paryż mówił więc tyleż o tajemniczej śpiewaczce, co o nowej cesarzowej, zbliżającej się powoli do Francji. Salonowe plotki dopełniły reszty. Szeptano, że cesarz jest zakochany do szaleństwa w pięknej Marii, że mieszka ona w małym ukrytym apartamencie w Tuilleries, że wydaje na nią fortunę, obsypując ją klejnotami. Przy tym wszystkim niemal zapomniano o wystawnych przygotowaniach do ślubu: pracach prowadzonych w Salonie Kwadratowym w Tuileries, aby przysposobić go do ceremonii, o pracujących pełną parą krawcach i hafciarkach, o zespołach baletowych, ćwiczących swoje programy, o makiecie Łuku Triumfalnego, którą wznoszono z drewna i płótna, zanim zostanie ukończona budowa prawdziwego.

Cała ta wrzawa jednocześnie Mariannę bawiła i przerażała. Zdawała sobie doskonale sprawę, że w galowy wieczór wszystkie oczy Paryża będą zwrócone na nią. Będą studiować bezlitośnie jej sylwetkę, toaletę, a najmniejsze uchybienie głosu będzie dla niej zabójcze. Pracowała więc do ostatnich granic wytrzymałości, budząc tym nawet niepokój przyjaciół. - Jeżeli pani się przemęczy - powiedziała Dorota de Perigord, która przychodziła codziennie na ulicę de Lille, aby dodać otuchy swojej przyjaciółce - to w poniedziałkowy wieczór będzie pani tak osłabiona, że nie wytrzyma zmęczenia i emocji występu. - Kto chce jechać daleko, musi dobrze przygotować swój bagaż - powtarzała wciąż sentencjonalnie kuzynka Adelajda, która roztaczała nad nią prawie matczyną opiekę, podczas gdy Napoleon przysyłał do niej codziennie Cotvisarta - swojego osobistego lekarza - który badał stan jej zdrowia. Cesarz rozkazał, żeby panna Maria Stella dbała o siebie, lecz Marianna, nieprzytomna z tremy, nie chciała o niczym słyszeć. Dopiero sam Gossec musiał jej oznajmić, że nie powinna ćwiczyć więcej niż przez godzinę dziennie, natomiast Arkadiusz de Jolival miał dopilnować, aby pianino pozostawało przez resztę dnia zamknięte na klucz, zmuszając ją tym samym do odpoczynku. Żeby uniemożliwić jej wszelką pokusę, przeniesiono harfę na strych, a gitarę zamknięto w szafie. - Albo zwyciężę, albo umrę! - wykrzykiwała. - Jeżeli będzie pani postępowała tak dalej, nie starczy pani czasu, żeby się o tym przekonać! - odpowiadała jej Fortunata Hamelin, która podawała jej codziennie tajemnicze likiery z wysp, mające ją wzmocnić, tocząc jednocześnie walkę z Adelajdą, polecającą w tym samym celu kogel - mogel. Przedtem pani umrze! Pałac d'Asselnat, tak spokojny jeszcze przed paroma tygodniami, stał się teraz wielkim forum, gdzie każdy przedstawiał swoje zdanie i gdzie przez cały dzień przewijali się krawcy, szewcy, kuśnierze, modyści i handlarze najprzeróżniejszych drobiazgów. Przenikliwy głos krawca Leroy wybijał się ponad inne i panował nad całą sytuacją. Ten wysoki mężczyzna spędził trzy bezsenne noce przygotowując strój, jaki

Marianna miała włożyć na swój występ. Przechadzał się po salonie tak zaabsorbowany i pogrążony w myślach, że trzy księżniczki, pięć hrabin i przynajmniej dwanaście żon marszałków niemal nie umarło z wściekłości: na dwa tygodnie przed cesarskim ślubem Leroy zajmował się tylko piękną śpiewaczką! - Albo ten wieczór będzie moim triumfem, albo klęską powtarzał łącząc kilometry tiulu, atłasu, brokatu i złotych nici, ku zaspokojeniu gazetowych pismaków, kończących swoje artykuły przewidywaniem, że tego wieczoru Maria Stella wystąpi w toalecie, na widok której pobladłyby najpiękniejsze sułtanki z Golkondy. Mówiono, że będzie się uginała pod ciężarem diamentów i że włoży nawet klejnoty koronne, że cesarz rozkazał wstawić „Regenta" - swój największy diament - do mającej ją zdobić kolii, że zgodził się, by miała na sobie diadem przysługujący tylko księżniczkom, i wiele jeszcze innych niestworzonych rzeczy, które paryżanie przyjmowali z takim przekonaniem, że zaniepokojony wysłannik austriacki udał się w tajemnicy do Fouchego, aby dowiedzieć się, ile prawdy jest w tym wszystkim. Tymczasem artyści opery wprost płakali ze złości u drzwi Picarda, ich dyrektora, zamkniętego na trzy spusty w swoim biurze, trupa zaś teatru Feydeau radowała się tak, jakby odniosła osobisty sukces. Nie było najskromniejszego chórzysty, który nie czułby się dumny, mogąc brać udział w tak niezwykłym wydarzeniu. W ciągu ostatnich dni poprzedzających występ Marianna w towarzystwie Gosseca i Arkadiusza de Jolivala, traktującego całkiem poważnie rolę impresaria, odwiedziła wielokrotnie scenę w celu przeprowadzenia generalnych prób. Tam też poznała Jeana Elleviou, modnego tenora, który miał jej towarzyszyć w pierwszej części wieczoru. Młodej śpiewaczce brakowało czasu, aby nauczyć się całej opery i opanować tajniki gry aktorskiej, zdecydowano więc, że na początek zaśpiewają scenę z Westalki Spontiniego, ulubionego dzieła Napoleona, przepełnionego rzymskimi wspomnieniami. Po podniesieniu kurtyny mieli więc śpiewać w duecie Julia i Licinius, po czym Marianna zaśpiewałaby arię Zetulby z Kalifa z Bagdadu. Potem

długi fragment z Pigmaliona Cherubiniego. Cała druga część była zarezerwowana dla Marianny, mającej wykonać kilka arii Mozarta, który jako Austriak stawał się coraz modniejszy. Wszystko układało się bardzo pomyślnie. Spotkało ją wiele uprzejmości ze strony nowych towarzyszy, Elleviou zaś, znany z wielkiego powodzenia u kobiet, nie pozostawał niewrażliwy na urok nowej gwiazdy. Uczynił wszystko, co mógł, aby poczuła się swobodnie na scenie, której rozmiary przeraziły ją, kiedy stanęła na niej po raz pierwszy. - Gdy zapalą się światła rampy - powiedział wskazując imponujący rząd kinkietów, osłoniętych odblaskowymi tarczami, nie będzie pani w ogóle widziała sali. Poza tym w chwili rozpoczęcia nie będzie pani na scenie sama, ponieważ mamy śpiewać razem. Aby zapoznać ją lepiej z teatrem, oprowadził Mariannę po całym budynku. Pokazał jej dekoracje, loże, salę wystrojoną według XVIII - wiecznych wzorów, z różowym aksamitem, złoconym brązem, zawieszonymi u balkonów pająkami pełnymi świec oraz ogromnym, pobłyskującym kryształami żyrandolem. Wielka cesarska loża zajmowała cały środek pierwszego piętra. Marianna przysięgła sobie, że podczas występu będzie spoglądała tylko w jej kierunku. Postanowiła, że tego decydującego wieczoru, od którego zależało całe jej życie, zachowa spokój. Większą część dnia przeleżała w sypialni, pogrążona w półmroku, pod opieką Adelajdy, która przejęła już kierowanie domem i osobiście przygotowała jej lekkie posiłki, jakimi miała się wzmocnić ważnego dnia. Nikt, poza Fortunatą Hamelin, prawie tak przejętą jak Marianna, nie miał prawa zbliżyć się do dziewczyny. Z Tuileries przysłano jej parę czułych i podtrzymujących na duchu bilecików. Mimo wszystko, mimo opieki przyjaciół, przyjechawszy owego wieczoru do teatru Marianna miała zlodowaciałe ręce i zaschło jej w gardle. Drżała jak liść, okryta wspaniałą pelisą z białego aksamitu podbitą szynszylami, którą podarował jej Napoleon. Nigdy jeszcze nie czuła się tak zdenerwowana.

- To mi się na pewno nie uda - powtarzała bez przerwy Arkadiuszowi, ubranemu w czarny frak i pobladłemu niemal jak ona. - To mi się na pewno nie uda... za bardzo się boję! - To trema - odpowiedział ze spokojem, do którego jednak było mu bardzo daleko. - Wszyscy wielcy artyści to przeżywają. Szczególnie jeśli jest to ich pierwszy występ. To przejdzie! U drzwi jej loży Elleviou oczekiwał z wielkim bukietem czerwonych róż. Podał je Mariannie ze zgrabnym ukłonem i uwodzicielskim uśmiechem. - Jest pani najpiękniejsza! - oznajmił swoim dźwięcznym głosem. - Dziś wieczór będzie pani największa... i, być może, zostaniemy na zawsze przyjaciółmi, jeśli pani tego zechce. - Już jestem pana przyjaciółką - odrzekła wyciągając ku niemu rękę. - Dziękuję za to pokrzepiające przyjęcie. Bardzo mi tego było potrzeba! Ten jasnowłosy mężczyzna, którego przeżytych czterdziestu lat, bynajmniej nie zdradzał jego wygląd, być może zbyt natarczywie przypatrywał się, podziwiając jej dekolt, ale był sympatyczny i ofiarował pomoc w pokonaniu trudnego szczytu. Było to wsparcie, którego nie można było nie doceniać. Poza tym Marianna musiała powoli przyzwyczajać się do tego dosyć szczególnego otoczenia - różniącego się bardzo od dotychczasowego - jeśli chciała nie tylko znaleźć w nim swoje miejsce, ale również nad nim panować. Garderoba, jaką jej przydzielono, zamieniła się w prawdziwy kwiatowy ogród. Można było mieć wrażenie, że w całym Paryżu nie pozostała ani jedna róża czy tulipan, tak bardzo jej przyjaciele prześcigali się w okazywaniu uznania. Stały tam ogromne kosze kwiatów, przysłane przez Talleyranda, Fortunatę i jej przyjaciela bankiera Ouvrarda, również przez Fouchego, ogarniętego nagle rozrzutnością, przez wielkiego marszałka dworu oraz przez wielu innych. Mały bukiecik nosił imię nieśmiałego pana Feroca, zaś wielki pęk fiołków, przysłany przez Napoleona, zawierał inny dodatek - diamenty, którym towarzyszyły tylko dwa słowa, podwajające ich wartość: „Kocham cię, N."

- Widzi pani? - pomrukiwał Arkadiusz. - Jakże może pani brakować odwagi, kiedy otacza panią zewsząd tyle uczucia? Proszę pomyśleć tylko, że „on" tam będzie... Niech pani zobaczy! Podczas gdy pokojówka Agata, zajmowała się garderobą, próbując uczynić przejście pomiędzy kwiatami, Arkadiusz chwycił Mariannę za rękę i pociągnął w stronę kurtyny zasłaniającej scenę. Chórzyści i operatorzy sceny biegali we wszystkich kierunkach w wielkim zamieszaniu ostatnich przygotowań. W fosie dla orkiestry muzycy dostrajali instrumenty i jednocześnie zapalały się światła rampy. Poza wielkim aksamitnym murem było słychać wibrującą salę. - Niech pani spojrzy! - szepnął Arkadiusz, rozchylając lekko fałdy kurtyny. Pod niezliczonymi światłami wielkiego żyrandola cały teatr dosłownie się iskrzył. Znajdowali się tam wszyscy zagraniczni ambasadorowie, wszyscy dygnitarze imperium w swych dosyć wymyślnych ubiorach, nakazanych przez Napoleona. Marianna z bijącym sercem dostrzegła w jednej z lóż panią Talleyrand wraz z kilkoma przyjaciółmi, w innej Talleyranda w towarzystwie kilku pięknych dam, a w trzeciej z kolei wąską twarz Doroty. Był też książę Eugeniusz i królowa Hortensja, jego siostra. Przyciszonym głosem Arkadiusz wymieniał wszystkie obecne osobistości: stary książę Kurakin, arcykanclerz Cambaceres, niezwykle piękna pani Recamier, Fortunata Hamelin, oczywiście wspaniale wyglądająca i napuszona jak rajski ptak. W jednej z lóż znajdujących się naprzeciwko sceny siedziała Adelajda d'Asselnat, dostojna, ubrana w suknię z wiśniowego aksamitu, z białym adamaszkowym turbanem na głowie, podarowanym jej przez Mariannę. Stara panna mierzyła wszystkich dominującym i wyniosłym wzrokiem, wyłaniającym się zza niezwykłego wachlarza. Przeżywała swój dzień chwały, wchodząc jednocześnie w paryskie życie. Niewzruszony lokaj pilnował drzwi jej loży, w której siedziała w cudownej samotności, podczas gdy loże wokół niej były wypełnione. - Całe imperium jest tutaj... albo prawie całe - wyszeptał Arkadiusz. - I w dodatku na czas! Widać, że zaraz przybędzie cesarz. Za chwilę wszyscy ci ludzie zakochają się w pani!

Oczy dziewczyny zatrzymały się teraz na wielkiej, jeszcze pustej loży, w której miejsce zająć miał Napoleon, wraz ze swoją siostrą Pauliną i paroma dygnitarzami. - Jutro - wyszeptała z bolesnym smutkiem, jakby do siebie jutro wyrusza do Compiegne! Będzie oczekiwał przyszłej cesarzowej. Cóż znaczą ci wszyscy zakochani?! Tylko on się liczy, a teraz mnie opuszcza! - Ale tego wieczoru należy on do pani! - odrzekł twardo Jolival, widząc, że jeżeli Marianna podda się melancholii, będzie zgubiona. - Szybko, niech pani idzie się przygotować! Orkiestra zaczyna preludium... Szybko! Miał rację. Marianna nie miała już ani czasu, ani prawa, aby myśleć o sobie. W tej ostatniej minucie jednoczyła się z całym teatrem. Stawała się prawdziwą artystką i musiała uczynić wszystko, aby ci, którzy obdarzyli ją zaufaniem, nie wyszli zawiedzeni. Marianna d'Asselnat znikła. Jej miejsce zajęła Maria Stella. Odpowiadając na przyjacielskie pozdrowienia dochodzące ze wszystkich stron, Marianna dotarła do swojej garderoby, na progu której czekała na nią Agata. Wykonując niewielki ukłon, podała jej duży bukiet białych kamelii, otoczonych koronką, z której spływał sznur zielonych wstążek. - Posłaniec przyniósł to właśnie - powiedziała. Nie potrafiąc zapanować nad emocjami, Marianna przeczytała towarzyszącą bukietowi karteczkę. Zawierała ona tylko dwa słowa: „Jason Beaufort". Nic więcej. Również i on myślał o niej. Ale jak? Gdzie? Czy wrócił do Paryża? Miała nagle ochotę powrócić na scenę, aby odsunąć lekko kurtynę i szukać, czy dostrzeże na sali smagłą twarz i wysoką postać nonszalanckiego Amerykanina... Ale to nie było możliwe. W dole skrzypce zaczynały preludium. Chórzyści zebrali się już na scenie. Za chwilę podniesie się kurtyna. Marianna miała jedynie dość czasu, żeby zmienić suknię. Jednakże, kładąc biały bukiet na toaletce, nie mogła powstrzymać wzruszenia, które przyćmiło jej strach. Poprzez ten mały bukiet, naznaczony tylko jego imieniem i nazwiskiem, Jason spowodował, że w jej ciasnej i zapchanej kwiatami garderobie zjawiła się jego twarda postać, morski wiatr, cierpki

smak przygody i codziennej walki. Żaden inny dowód przyjaźni nie podziałał na Mariannę z tak ożywiającą siłą, jak te parę sylab. Podczas gdy Agata poprawiała jej uczesanie, wpinając kilka diamentowych gwiazd w grube pukle jej włosów ułożonych w koronę, Marianna przypomniała sobie dziwaczne pytanie Adelajdy: „Czy pani go na pewno nie kocha?" To było głupie! Oczywiście że go nie kocha! Jakże mogłaby się wahać nawet przez sekundę, mając wybierać pomiędzy Amerykaninem i Napoleonem? Uczciwie musiała przyznać, że marynarz był pełen uroku, ale cesarz to zupełnie co innego! Poza tym cesarz kochał ją z całego serca i z całej mocy, nic zaś nie potwierdzało przypuszczeń Adelajdy. Nigdy nawet nie widząc Jasona orzekła, iż ją kochał. Amerykanin odczuwał w stosunku do niej wyrzuty sumienia i mimo to, co kiedyś o nim myślała, był człowiekiem honoru. Szczerze pragnął zmazać wyrządzone przez siebie zło, to wszystko! Niemniej Marianna nie ukrywała, że zobaczenie go ponownie sprawiłoby jej dużą przyjemność. To byłoby wspaniałe, gdyby również on znajdował się tu, aby dzielić z nią jej triumf. Była gotowa, by go olśnić i ukazać mu się w całej swej piękności. Cudowna suknia Leroy była prawdziwym arcydziełem prostoty: mięsisty perłowy atłas z długim trenem, podszyty złotym płótnem, otaczał jej ciało jak mokre prześcieradło, rozszerzając się jedynie u dołu, ze swobodą, na jaką mogła sobie pozwolić tylko kobieta posiadająca podobną szyję i nogi. Z zawrotnym dekoltem ukazującym wspaniałą szmaragdową i diamentową biżuterię, podarowaną jej przez Napoleona, suknia Marianny bardziej ją rozbierała, niż ubierała. To jednak, co u innej kobiety zakrawałoby na nieprzyzwoitość, u niej stanowiło szczyt elegancji i uroku. Leroy przepowiedział jej, że od jutra tłumy kobiet będą oblegały jego salony, by uszył im suknię podobną do tej. - Ale ja odmówię - zapewnił ją. - Dbam o moją reputację i jestem przekonany, że nie ma nawet jednej kobiety na tysiąc, która mogłaby nosić taką suknię z równą godnością. Powoli, nie przestając na siebie patrzeć, Marianna włożyła długie rękawiczki z zielonej koronki. Tego wieczoru jej wygląd

fascynował ją. Wydawało jej się, że dzisiejsza piękność jest zapowiedzią triumfu. Diamentowe gwiazdy wpięte w czarne włosy rzucały tysiące iskier. Przez chwilę zawahała się, patrząc na dwa leżące przed nią bukiety: fiołki czy kamelie? Miała ochotę wybrać te ostatnie, które zresztą lepiej pasowałyby do jej sukni, ale czyż mogła odrzucić kwiaty kochającego ją mężczyzny przez wzgląd na harmonię barw? Zdecydowana, rzucając jednak ostatnie spojrzenie na delikatne białe kwiaty, wzięła fiołki i skierowała się do drzwi. W tej chwili na korytarzu rozległ się głos reżysera: - Panna Maria Stella, na scenę! Duet z Westalki dobiegł właśnie końca i burza braw, do której znak z niezwykłym entuzjazmem dał Napoleon, wypełniła całą salę. Marianna, drżącą ręką, którą ściskał czerwony z dumy Elleviou, pozdrawiała wszystkich tak triumfalnie i gwałtownie, że niemal zakręciło jej się w głowie. Bardziej jednak niż do oklaskującej ich na stojąco sali zwracała swój ukłon do mężczyzny w mundurze pułkownika strzelców, który tam, w górze, w swojej ozdobionej kwiatami loży uśmiechał się do niej czule, stojąc u boku bardzo ładnej kobiety o smagłej cerze. Była to księżniczka Paulina, jego najmłodsza i ulubiona zarazem siostra. Od czasu do czasu nachylał się ku niej, jakby pragnął zasięgnąć jej zdania. - Wygraliśmy! - szeptał jej Elleviou. - Teraz wszystko pójdzie dobrze. Trzyma się pani? Odwagi! Kolej na panią... Prawie go nie słyszała. Triumfalna muzyka i brawa wypełniały jej uszy cudownym odgłosem burzy. Czyż mógł istnieć na świecie przyjemniejszy hałas? Zatrzymując wzrok na mężczyźnie, który patrzył na nią z góry, widziała tylko jego i jemu z całego serca dedykowała ten wspaniały sukces, jaki jej przepowiedział i jakiego pragnął. Panował nad ogromną ciemną otchłanią, na widok której omal nie zemdlała przy wejściu na scenę. Zawrót głowy jednak minął. Czuła się dobrze. Już się nie bała. Elleviou miał rację: nic nie mogło jej przeszkodzić. Nastała cisza, chyba jeszcze wymowniejsza od poprzedzających ją braw, gdyż była to cisza oczekiwania. Wyglądało, jakby cała sala powstrzymywała oddech... Marianna, ściskając w rękach bukiet fiołków, zaczęła śpiewać arię z Kalifa z

Bagdadu. Nigdy jeszcze jej głos, zmuszony do pokonania najtrudniejszych zawiłości muzyki, nie był tak posłuszny. Unosił się ponad salą, giętki i ciepły, przemieniający czyste i zaokrąglone nuty w perły i diamenty Orientu, w palący zapach pustyni, w radość dzieci bawiących się w kałużach fontanny. Marianna, podobna naprężonej cięciwie łuku, zwróconej w stronę wielkiej loży, śpiewała tylko dla jednego jedynego człowieka, zapominając o wszystkich innych, których jednocześnie pociągała za sobą w zaczarowany świat muzyki. Był to ponowny triumf - głośny, przejmujący i niewyrażalny. Teatr zdawał się wybuchać od szaleńczych wiwatów, podczas gdy scenę zaczaj pokrywać pachnący deszcz kwiatów. Poza rzędem orkiestry Marianna widziała stojących i klaszczących z całych sił widzów. - Jeszcze! - krzyczano ze wszystkich stron. - Bis! bis!... Postąpiła parę kroków, aby zbliżyć się do proscenium. Odwracając wreszcie wzrok, utkwiony do tej pory w cesarskiej loży, spojrzała zielonymi oczami na dyrygenta, dając mu znak, że rozpocznie jeszcze raz wielką arię. Spuściła wzrok, sala zaś powoli ucichła. Orkiestra podjęła muzykę, która roztoczyła się czarowną wstęgą. Lecz nagle, w jednej z lóż koło proscenium, dziwny ruch przyciągnął uwagę Marianny. Jakiś mężczyzna wchodził. Przylgnęła wzrokiem do jego postaci, sądząc przez chwilę, że to Jason Beaufort, którego bezskutecznie szukała pośród obecnych twarzy. To jednak nie był on, lecz ktoś inny, czyj widok zmroził krew w żyłach dziewczyny. Był postawny, szeroki w ramionach, w stroju z ciemnoniebieskiego aksamitu. Ponad wysokim krawatem z nieskazitelnego muślinu wznosiła się pogardliwa twarz o blond włosach, uczesanych według najnowszej mody. Mimo wąskiej blizny, która przebiegała od ust po ucho, mężczyzna ten był przystojny. Marianna spoglądała na niego najpierw z niedowierzaniem, później zaś z przerażeniem, jakie wywołać mogą jedynie zjawy. Chciała krzyczeć, by zapanować nad opanowującym ją strachem, lecz żaden głos nie mógł wydostać się z jej gardła. Czuła się jak podczas koszmarnego snu albo jakby traciła zmysły. Ależ to niemożliwe! Ta okropność nie mogła się

wydarzyć! W jednej chwili ujrzała walący się u jej stóp cudowny i kruchy świat, który stworzyła sobie za cenę tylu cierpień. Rozwarła usta, pragnąc zaczerpnąć powietrza, ale wrażenie koszmaru ogarniało ją z coraz większą siłą. Sala, loża cesarska, ozdobiona purpurowymi różami, ogromne zasłony utkane w kwiaty, kinkiety rampy, przestraszona twarz dyrygenta, wszystko mieszało się jak w piekielnym kalejdoskopie. Ze wszystkich sił, lecz próżnym gestem Marianna spróbowała odepchnąć wyłaniającą się z ciemności zjawę. Było to jednak niemożliwe. Zjawa nie chciała zniknąć! Patrzyła na nią! Śmiała się!,.. Wydając jęk rozpaczy, Marianna upadła na pokrytą kwiatami scenę, podczas gdy Francis Cranmere, jej niecny mąż, człowiek, o którym przekonana była, że go zabiła, nachylał się wśród otaczającego go tumultu w stronę sceny, gdzie leżała smukła biała postać, oświetlona blaskiem reflektorów. Na jego twarzy wciąż malował się uśmiech. Marianna, otworzywszy oczy parę minut później, zobaczyła na tle kwiatów otaczający ją krąg pochylających się nad nią zaniepokojonych twarzy. Zrozumiała, że znajduje się we własnej garderobie. Byli obok niej Arkadiusz, panna Adelajda, Agata nacierająca jej skronie czymś orzeźwiającym i Corvisart trzymający ją za rękę. Stali tam również Elleviou i Fortunata Hamelin, a ponad wszystkimi wznosiła się sylwetka marszałka Duroca, wysłanego z pewnością przez cesarza. Widząc, że Marianna otwiera oczy, Fortunata ujęła za rękę przyjaciółkę. - Co ci się stało? - zapytała z troską, pomijając po raz pierwszy grzecznościową formę „pani". - Francis! - wymamrotała Marianna. - On tam był... Widziałam go! - Chcesz powiedzieć... twój mąż? Ależ to niemożliwe! On nie żyje! Marianna potrząsnęła lekko głową. - Widziałam go... wysoki blondyn, niebieskie ubranie, w loży księcia Cambaceres. Jej błagalne spojrzenie zatrzymało się na marszałku Durocu. Zrozumiał to w jednej chwili i natychmiast zniknął. Marianna,

która uniosła się lekko, pozwoliła Gorvisartowi ułożyć się na powrót na poduszkach. - Musi się pani uspokoić. Jego Wysokość jest niezmiernie zaniepokojony pani zdrowiem. Muszę poinformować go o rzeczywistej sytuacji. - Cesarz jest bardzo dobry - powiedziała dziewczyna - i wstydzę się tej słabości. - Nie ma się czego wstydzić. Jak się pani czuje? Czy będzie pani mogła kontynuować koncert, czy też lepiej może przeprosić publiczność? Kordiał, który dał jej do przełknięcia cesarski lekarz, działał powoli na Mariannę przywracając jej ciału ciepło i siły. Odczuwała jeszcze tylko ogólne znużenie i lekki ból głowy. - Chyba będę mogła śpiewać dalej - odpowiedziała z niejakim wahaniem. Wydawało jej się rzeczywiście, że ma dość siły, aby powrócić na scenę, lecz jednocześnie obawiała się znaleźć znów na sali i zobaczyć te wszystkie oszołomione twarze. Zrozumiała w mgnieniu oka, dlaczego Jason Beaufort czynił wszystko, żeby zabrać ją ze sobą, i co znaczyło to tajemnicze niebezpieczeństwo, o którym nie chciał mówić. Musiał dobrze wiedzieć, że lord Cranmere żyje!... Chciał jednak oszczędzić jej tej wiadomości! Być może za chwilę, zanim powróci Duroc, Francis przekroczy próg tych drzwi, zbliży się do niej... Już nadchodził... Słychać było kroki na korytarzu. Kroki dwóch ludzi. - Nie zostawiajcie mnie... za nic na świecie! Ktoś zapukał. Drzwi się otwarły. Pojawili się Duroc i towarzyszący mu Fouche. Minister policji wyglądał na bardzo zmartwionego. Jednym ruchem odsunął wszystkich, którzy skupiali się wokół Marianny, prócz Fortunaty, trzymającej niewzruszenie jej rękę. - Obawiam się, droga pani - rzekł wymawiając wyraźnie wszystkie słowa - że padła pani ofiarą halucynacji. Na prośbę marszałka udałem się osobiście do loży księcia arcykanclerza. Nie ma tam nikogo odpowiadającego podanemu przez panią opisowi. - Ależ ja go widziałam! Przysięgam, że nie zwariowałam! Był ubrany w niebieski aksamit... Wystarczy, bym zamknęła

oczy, żeby znów go zobaczyć. To niemożliwe, żeby przebywający tam widzowie w ogóle go nie zauważyli. Fouche uniósł brwi i uczynił gest bezradności. - Hrabina de Bassano, przebywająca w loży księcia Cambaceres, twierdzi, że jedyny niebieski ubiór, jaki widziała krótko po antrakcie, należał do wicehrabiego d'Aubecourt, młodego Flamanda przybyłego niedawno do Paryża. - Trzeba odnaleźć tego wicehrabigo. Francis Cranmere, będą Anglikiem, nie śmiałby pojawić się w Paryżu pod własnym nazwiskiem. Chcę zobaczyć tego człowieka. - Niestety, nie można go odnaleźć. Moi ludzie poszukują go w całym teatrze, ale jak do tej pory... Trzy krótkie stuknięcia do drzwi przerwały ministrowi. Zbliżył się, aby je otworzyć. Mężczyzna w wieczorowym ubraniu przywitał się krótko. - Panie ministrze - powiedział - nikt w teatrze nie potrafił nam powiedzieć, gdzie znajduje się wicehrabia d'Aubecourt. Wydaje się, że ulotnił się podczas zamieszania wywołanego zasłabnięciem panny Marii Stelli. Cisza, która zapadła, była tak głęboka, że nie zakłócał jej nawet żaden odgłos oddechu. Marianna ponownie zbladła. - Ulotnił się! Nie można go znaleźć!... - powiedziała w końcu. - To niemożliwe! Przecież nie jest duchem! - Nie potrafię powiedzieć pani nic innego - przerwał jej sucho Fouche. - Poza hrabiną, której zdawało się, że go widziała, nikt - słyszy pani - nikt nie zauważył podobnej postaci! Czy zechciałaby mi pani powiedzieć teraz, co mam przekazać cesarzowi? Jego Wysokość czeka. - Cesarz czekał już zbyt długo! Proszę mu powiedzieć, że jestem do jego usług. Zdecydowanie, chociaż z wielkim trudem, Marianna podniosła się odkładając wełniany szal, którym ją przykryto i usiadła przed toaletką, aby Agata mogła poprawić jej uczesanie. Zmuszała się, by nie myśleć więcej o zjawie z przeszłości, która pojawiła się tak nagle na tle czerwonych aksamitów teatralnego proscenium. Napoleon czekał. Nikt ani nic nie powstrzymałoby jej, by iść do niego wówczas, gdy jej oczekiwał. Jego miłość była jej jedynym prawdziwym dobrem!

Jeden za drugim przyjaciele opuszczali garderobę. Najpierw Duroc i Fouche, potem śpiewacy i wreszcie, nie bez wahania, Arkadiusz. Jedynie Adelajda d'Asselnat i Fortunata Hamelin pozostały do chwili, kiedy Marianna była zupełnie gotowa. Parę minut później burza braw wstrząsnęła teatrem aż do jego podstaw: Marianna powracała na scenę...