C-130 [Przeglad Konstrukcji Lotniczych 33]

-130 WHAD

/íJÝsIRI.|qlil\,ffiH

E. F. Rybak,J. Gruszczyňski

wEoLAD t@VgRl,il(qIOTM eYCl 3t97

C e n a 4 2 N 9 5g r

ISSN 1230-2953

NR IND EKSU 3 7 2 4 6 3

CC. l 3Ú 1".:::;:..: i:-':--'.. l r :; rv malos a::': i::: ----,--: t-.--l^-^-^.. --. uuP6L'!ra-,.

-.. --

-:-:

-

. -.

obszarórr. .\::=.' i: i :.:':':::. Zdjqc:e: i i ?.;:a

C-130H lotrictwa nowozelandzkiego Zdjpcie:MichalSzapowalow

C-130H lomicnr a S_':-E. F. RtbH ZdjQcie:

|.€+iÉ

-š

I

C-130H-301o=.*.r: holendersic:;.:

Zdjqcie: .Aodre. R.-.--:r:

KC-130Hw barwachArabii Saudyjskiej

l,

zale"i",E F RYbak

HC-130H uŽyrvany pÍzez United States Coast Guard (StraŽ WybrzeŽa USA) ZdjQcie: Petert)ovison GUARD

$:

C-130H lomic:i :-:.2:-.iiego " w malos aniu i:::.:l':r'il:n hm^rra.ň

']]:

.-.:

-

---

y|ow historiiŠwiatowego |otnictwakiIka samo|otów,które sta|ysig symbo|em swojejk|asy:np. SpitfirewŠródmyŠ|iw. cÓw, Latajqca Forteca poŠródbombowców. jednymz najWŠródsamo|otóWtransportowych bardziejznanychjest Hercules.Zbudowanyw ponad 2000 egzemp|azy,uŽywanyw pzeszlo na wszystkich 60 krajachŠwiata, ekspIoatowany konýnentach(w tym na Antarktydzie!). WciqŽ powstajqnowe wersje,samolot rozwijasig nadal,wkraczajAcw )(Xlwiekjako podstawowytyp samolotu transportowegow niemal polowie paňstwmajqcych|otnictwowojskowe.Pomimo iŽ od jego opracowaniaming|ojuz pzeszlo 40 latciqglejeszczenie latajego nastgpca! Historiatego niezwyklegosamolotuzaczqla sig w pienvszejpďowie |at50. Ro|aamerykaň. skregolotnictwatransportowego bylawtedyinna niŽ dziŠ.Podczas ||wojny Šwiatowe.j Amerykaniewykorzystywalije do wysadzaniai zaopatrywania desantówspadochronowych. Samo|oty takie nie by|ypostrzeganejako Šrodek zaopa. tzenia czy przerzutuwojsk.Amerykaniezaczgli i skoňczy|iwojngze sýnnym Doug|asemC47l C-53jako podstawowymtypem,choÓw ým czasie inne rodzajelotnictwacalkowiciezmienily swój park samo|otów,czasem nawet kilkakro| nie. W pierwszejpďowie lat 50. sýuacja byla niewielelepsza. MilitaryAir TransportService, czyli nowo powolanelotnictwotransportowe USAE mia|oco prawdaranggsamodzieInej sluŽ. by,ale nie mogtosig równaó z takimipotggami jak StrategicAir Command (dowództwio|otnic. twa strategicznego)'wci4ŽteŽbrakowa|oodpowiednichsamo|otów.Tymczasemwojna w Korei,a z,ulaszczablokadaBerlinaZachodniego postawilypzed MATS ogromne zadania. Ten ostatniincydentmia|szczegó|neznaczenied|a |otnictwatransportowego'gdyŽ samolot by|jedynymŠrodkiem zaopatrzeniaodcigtegomiasta. W trakciewojnykoreaňskiejMATS otzyma| nowy,duŽoWiQkszySamo|ot. Doug|asC.124 Globemaster, zdo|nypzewieŽÓ 200 Žolniezyz uzbrojeniem lub blisko30 t ladunku.Zasiggsamolotuwynosil6 800 km. Byla to jednakkonstrukcjanieperspekýwiczna, napgdzanasiInikami tlokowymi. MATS w owymczasienie skupialcalegolotnictwatransportowegoUSAF. DowÓdca kaŽdego z teatrÓwdzialaňwojennychmia|jednoskzydlo lotnictwatransportowegodo realizacjiwlasnych zadaň. Jednostkite na|eŽa{y do Tactical Air Command (dowództwo|otnictwatakýcznego),któreprowadzi|ow|asnqpo|iýkg sprzgtow4 W sýczniu 1951' TAC wyslal firmomBoeing, Douglas,Lockheedi Fairchildwymaganiana samolotprzeznaczonydo transportutaktycznego. Samo|otmia|byÓzdolnydo pzewiezienialadun. ku o masie 30 000 funtów(13620 kg)a|bo90 Žďnierzy |ub 72 spadochroniazy przy zasiggu

2000 mi|(3380km).okreŠ|ono minima|ne wymiarykabinytransportowej, która powinnabyÓ hermetyzowana.Podloga kabinytransportowej miala byó na wysokoŠcinie wigkszejniŽ skzyniatypowegosamochoducigŽarowego. a pojaz. Rampa dy mialysamodzieInie do niejwjeŽdŽaó. ladunkowamusialasig otwieraónieý|ko na ziemi,ale takzew locie,w celuswobodnegozzutu duŽychladunkówna spadochronach' Wymaga. no moŽ|iwoŠci z |otniski |qdowisko eksploatacji jakošci'ze slaborozbudowanqinfrastruktur4 z|e,1 Samo|otmial byó w pďni statecznyi sterowny pzy prgdkoŠci zaledwie125 wgz|Ów(230 kmi h)' by umoŽ|iwiÓ bezpiecznydesantspadochroniarzom.Zqdano takiegonadmiarumocy, by wyl4czeniejednego silnika nie spowodowalo koniecznoŠci ozeruvaniazadania. Wyznaczony do rea|izaqizadaniazespď konstruktorówLockheeda,kierowanypzez Wi||isa Hawkinsa, otrzyma|ponadtood zazqdu Íimy zalecenie,by nowa konstrukcjabyla latwa oraz ekonomicznaw produkcjii w obsludze. WymaganiaUSAF zdeterminowaly konstrukcjg samolotu:duza kabinaladunkowao podanychwymiarachmusialabyÓ wpisanaw kadlub o pzekrojuzb|izonym do kďowego,stanowiqcy konstrukcjg silow4 W popzek kadlubamusial pzechodziÓ dŽwigarskzyde,l, pzy czym konstruktorzyza|oŽry|i' ze bgdzieon umieszczonyna zewnqtrzkabinyladunkowej. Ze wzglgduna niskie polozeniepodlogimusialsig zna|eŽóponad kabin4 tak wigcsamo|otsta|sig gÓrnoplatem. G|ównym prob|emembyl wybÓr odpowie. dniegosilnika.Odzucononapgdodzutowyjako maloekonomicznyiwybranoturboŠmig|owy silnikAllisonT56-A-1o mocy2760 kW. Silniknapgdzal trój|opatoweŠmig|oo sta|ejprgdkoŠci obrotowej, dzigkiczemu uzyskanobardzoelenapgdowq- czas osiqgania stycznEjednostkg pďnej mocy by|znacznie krótszy niŽw podobnychsiInikach odzutowych'Nadmiarmocycáerech takichsilnikÓwzapewnia|kontynuowanie |otuna tzech, a w okreŠlonych warunkachnawet na dwóch si|nikach. Samo|ototzyma|skzyd|a prosteo duŽqrozpigtoŠci i wydluŽeniu(dzigkiczemu uzyskano pzy maých prgdkobardzo dobre wlasnoŠci (zaŠciach) |eczo stosunkowocienkimproÍi|u pewniajacymmale opory i stosunkowoduŽq prgdkošÓ)' Dzigkitak dobranymskzydlom,wyposaŽonymw k|apyo duŽejpowiezchniuzyskano niezwyklekrótkirozbiegidobieg. DzigkiduŽejšrednicykadlubamoŽ|iwebylo chowaniepodwoziag|ównegodo jego boków podwoziachowanegow skrzydlalub (konstrukcja w gondolesilnikowewiqzalabysiq ze znacznyprzyuk|adziegÓrnoplata).Cho. mi komp|ikacjami wanejest ono nie do samegokadluba,lecz do obszernychopýwowychgondo|ipojegobokach' Dzigkitemuwngkipodwoziag|ównegopozosta1q

na zewnqtz ladowni.W gondolachumieszczono teŽczgšÓwyposaŽenia, np.Žród|ozasi|ania uniezaleŽniajqce samo|otod prqd. eIektrycznego, Aby umoŽ|iwiÓ |qdowanie na nienicnaziemnych' pzygotowanychlqdowiskachpodwoziewyposaŽonow duŽekďa i niskociŠnieniowe opony. Projekt,nazwany L-206, poddanoocenie USAF. Ocena wypadla kozystnie i flrma Lockheedotzyma|azamówieniena budowgproto1952.Jeszcze pzed ich obýpów we wrzeŠniu |otemzamówionoserigsamo|otów,w tympierulszych siedemw rokufinansowym'1953.BudoWanena pzďomie 1952i 1953 protoýpyotzymaý oznaczeniefabryczneMode|82' Yc.í30 oba prototypy, nazwaneYC-130Aukoňczosano w sierpniu1954.PoniewaŽna pieruvszym mo|ocie(nr 53-3396)pzeprowadzonoczgŠÓ prÓb Statycznych,do pieruuszego|otupzeznaczono drugi prototyp,53-3397.Wystartowalon z lotniskapzýabrycznegow Burbank23 sierpnia 1954,zzalogqwskladzie:pilotStanleyBeltz, lIpi|otRoyWimmerorazdwóchinŽynierÓw: Jack Rea|i DickStanton'Lotzakoňczylsig pomyŠ|nie po 1 godziniei 1 minucie|otu'PrÓby kontynuowano bez wigkszychtrudnoŠci do koňca1954 i przezcaý rok 1955.Po ich zakoňczenjusamolot pzebudowanona NC-130A (paIz dalej).Z wycofanogo w kwietniu'1962i poeksploatacji cietona zlom. Pieruszy prototyp,53-3396oblatanonieco póŽniejniŽ drugi'Zostalon wycofanyi pociqty 1960. na z|omw paŽdzierniku PIERWSZAGENERACJA c-1304 ProdukcjgC-130 ulokowanow zakladzieMariettaw Georgii,zbudowanymw czasie||w.Šw. .jakozakladzqdowy nr 6 zprzeznaczeniemdo produkcjiB-29.JuŽjesieniE1953 pzenioslasig tam wigkszoŠÓ zespolukonstrukcyjnego. Zak|ad w Burbank zbudowaljedynie dwa prototypy YC-130' wszystkieinne C-130 powstalyjuŽ W nowejfabryce. PoniewaŽna YC-130wystqpi|y drganiaŠmi. g|aCuňiss Turbo-E|ectric, wigcw C.130A zastqpionoje Šmiglami firmyAeroproducts, równieŽtrojlopatowymi.Oznaczeniesilnikadostosowanego do tegoŠmig|a zmienionona T56-4-1A. Pieruusza wersjaseryjnanosi{aoznaczenie fabryczneModel 'l82 i wojskoweC-130A. Poczqwszy od 15. samolotuzastqpionoboczne os|onyprzedniegopodwozia,które latwo u|egaly uszkodzeniom,przez dwie pokrywyodsuwanedo tylui do przoduwngki.Po wykonaniu27 egzemplarzyC-'130AradarAN/APS-42 zosta| zastqciony nowoczeŠniejszym' WiQk. szym AN/APS-S9. Spowodowaloto zmiang przedniejczgŠcikad|uba. samolot otrzyma| ?

Rozwój konstrukcji OblotpierwszegoHerculesa- \'C- l 30 nr 5i--:-19-. 23 sierpnia1954 Z.l]ě-d:Ls{I Hercu|esawydfuŽonoo 76 crn w cdtt lÍÍi€szczenia aparaturykierowaniasandotani Oeqfc'b|Ulmi. Za|oga nosicie|ask}adasig z 7€ kJ&i. SďÍD |oý oznaczonoGc-130A' w 1962przeriap*r j4c je na Dc-130A. Z eksp|oatacji wycďap1e w polowie|at80. oznaczenia GG130A rE r'deŽy my|iÓ ze stosowanym póŽniej oznaczeniem GC-1 30 w stosunkudo ýďt cl 30. kbre po *onczeniu resursu bylystosowanedo nankjpersoreIutechnicznegona Žemi' Odmiany oparte na C-'t30A budowane od charakterysýczny, wysunigty do pzodu nos' Po udanych prÓbach przebx'owaÍp Giern JednoczeŠniezaczgto stosowaó udoskona|o- podstaw: da|szych samo|otów.Samo|oý te oznaczoílo TC-1304 ne si|nikiT56-A-9'o zmienionejprgdkoŠci obDC-130A, zgodnie z obowiq.zujqcymw 152 sprotowejšmigla.\Nraz ze zmianq si|nikówsaJeden z pierwszych samo|otów C-.130A(z temem. kótkim nosem),54.,|632,zosta|wykoňczonyjako mo|oý pzystosowano do pzenoszenia dwóch 10 grudniaí969 USN og'|osih,Že ďrce za|c.r' po .1705 dodatkowychzbiornikówo pojemnoŠci samofot treningowy i otrzymal oznaczenie piÓ dwa DC-130A. USAF w siepniu 1970 gejednak pod zaaknie zostrala |, mocowanych zewnetŽnymi czgŠciami TC-130A. Odmiana tra kazal marynarce dwa egzemplarze, a crc'brlc.i skzydď (nie mogty byÓ odzucane w |ocie)' ceptowana. jeszcze trzy. SluŽyly one w VC-3' PóŽrlp |^ahy RC-l304 ZmienionoteŽksáa|t usterzeniapionowegona na zecz USN w pzedsigbiorstwie LodÓeed AřNie przyjgýTC-.130A (54-1632)pzebudowabardziejkanciasty. craft Service, a nastgpnieF|ightsysteÍn|nc-z W póŽniejszymokresie10 samo|otówzpierw- no kolejnyraz, na prototypwersjifotogrametrycz- lotniskaMojavew Kalifomii. nej pod oznaczeniem RC-130A. Nastgpnie 15 szych serii zosta|owyposaŽonychw nowy radar i JC-1304 nowy nos. We wzeŠniu 1957 na samo|ocie samo|otówC-130A wykoňczonoteŽw wersjifo11 samo|otówc-130A ozebu|o'rram w fo. jako RC-.l30A. Wersja ta róŽni togrametrycznej c..130A 56-0501wymienionoŠmig|a na cáeromie TemcoAerosystemsna odmhng z apratr lopatoweHamiltonStandardo mniejszejŠredni- sig z zewnqtz od C-130A umieszczeniemokna rq telemetrycznqi radiolokaryjnqcrze:llerzwtq. próbach šmiglate zaczgto stotuŽpod os|on4radarui okienkameryte|ewizyjnej cy. Po pomyŠ|nych |otupociskówrakietowyďt.Umiesz. do Š|edzenia poczqwsa7 fotograficznych w do|nej czqŠci kami aparatÓw sowaÓ seryjnie od samo|otÓwC-130B. czon4 pod duŽq os|onq na gróiecie kadhJb€ . .1978 wymienionošmiglatakŽew eksp|oato- kadluba. W SamolotwyposaŽonow dodatkoweztlirmiki pa16 samo|otÓw,w tym prototypdostarczonow wanychjeszcze c.130A. W ce|uskrócenia starliwa na 1 700 | umieszczonepod skrzydbmi.W marcu 1959 do 1375thMapping and Charting ro|itej wykonywalyone nawet 13aodzinne |oý tu do kaŽdegoboku kad|ubamoŽnaby|opodlq. Squadron na|eŽqcegodo 1370 Photomapping nadAt|anýkiem,Š|edzqc czaÓ po cztery si|niki rakietowe Aerojet loý Po|aňsól i statkow Group, Air Photographic and Charting Seruice, 1SKS-1000o ciqgupo 4,45 kN. za|ogowychMercury. lch uŽýkownikiembyl Pierwszy seryjnyC-l30A (53-3129)oblaMAC w TumerAFB, Georgia.Z czasem RC-130 651sth Test squadron bazujqcy w bazie Pabiď ponowniepzebudowanona C-1304,zwyjqtkiem na F|orydzie.Po zakoňczeniu sfuŽbyw tej ro|i tano7 kwietnia1955w bazie Dobbins,w Majednego 57.0523,z ktÓrego powstaljeden z rietta.W kolejnymlocie,14 kwietnia1955wywsrystkieJC-130A pzebudowano na inne tiverbuchl poŽarsi|nika.Zaloga w sk|adzie:I pi|ot DC-1304. sJe. c-l30D Leo Su||ivan,||pi|otArt Hansen orazinŽynie. Nc-í30A radiolo1957 w czasie budowy sieci stacji Lloyd Frisbee, Ed W rowieBob Brennan, ShocPiqÓ C-.130Apzebudowano do róŽnyďt propďnocnej A|asce i w Kanakley i Carroll Fruth wylqdowalabezpiecznie. kacyjnychDEW na gramów badawczych. Latatyw 495otftTest Wng pojawila potzeba po ladundowozucigŽkich wymiadzie sig Samolot zostal wyremontowanyi w ošrodkuWrightPattersonw ohio. Najciekawobszary'Do tegoce|upoków w trudnodostgpne nie calego |ewegoskrzyd|awróci|do |otóww szym samo|otemNC-130A jest 55{022' KÓry stanowionopzystosowaÓ samo|oý C-.130Apo. |utym1956.PóŽniejegzemp|arzten wrazz6 kiIkanaŠcie razy zmieniatwyg|qd. przezwyposaŽenie ich w narý. Na kďa, ktÓrych innymi C-130A byl wykorzystywanydo dalc-í30A-|| nie demontowanoby umoŽ|iwióeksp|oatacjgz szych prób. Nosi|yone oznaczenieJc-13cA. PierwszaodmianaC-130 do rozpoznaniara,|2pzebudowanychw koňzonorma|nychpasÓW zaloŽononarty o duŽej po. Po zakoňczeniuprób egzemp|arz53-3129 dioe|ektronicznego. na,,Gunshipa" i nawiezchni. Dzigkispecja|nymwykrojomkďa wystalpoddanyprzebudowie cu 1957latalodo 1971w 7406thCompositeSqustosowaniesazwany AC-130A. Na poczqtkulat 90. samolot stawaly poniŽejco umoŽ|iwia|o systeadron,na rozpoznanieradioelektroniczne mo|otuzarówno zzašnieŽonqjak iz norma|nej mów |qcznoŠci ten wciqŽjeszcze |ata|,s|uŽqcw 711st Spe. (operacjepod kryptonimemCre. powiezchni. pzebudowany (z (Air Hercules nie Tak Operations z AFRes Force cial Squadron ek Misý)' 2 sierpnia1958jedenzostalzestŽe|ozmienionymoznaczeniem)zostaloblatany17 luReserve - rezerwy wojsk lotniczych).Wycofanad teýorium Arny pzezradzieckie myŠ|iwce pzebudopróbach samo|otzosta| no go dopierow 1994,gdy 711 SOS pzezbroil tego 1957.Po menii.Na poczqtkulat 70. pozostale11 pzebuinWanyna zwyk|yC-130A. PóŽniej dwanaŠcie sig na AC-130H. dowanoz powrotemna C-130A. Drugi egzemplaz C-130A, 53-3130,zostal nych C-130A zostalojeszcze na liniiprodukcyjAc-í30A pzeznaczony do prób stiaýcznych(wtrakcieprób nejpzystosowanychdo ďuŽby arkýcznejUSAF ldea zbudowaniasamolotu,mogacegow zapoprzez zamontowanie podwozia nartowego. krecieostze|iwaÓce|zeskierowanvch i ten samo|otoznaczonoJc-130A' póŽniejjedw bokdzianak powrÓcildo oznaczeniac-130A). ostatecz. Samo|ottakimoŽestartowaÓz pomocaprzyspie- |ei i km-ów narodzi|asig w USA júŽw 1927.ZapigÓ szaczy rakietowych.Pod skzyd|ami moŽnapodnie skasowanogo w |uým 1957.Ko|ejnych uwaŽonowówczas, Že samo|ot,który jest pzewieszaÓ dwa zbiornikina 1 705 |pa|iwa'ponadto chylonyw gtgbokimzakrgcie,,celuje"wewngtzC-1304 dostarczonodo Eglin w celu dalszych w kabinieladunkowejmoŽnamontowaÓjeszcze badaň. nym skzydlem w staly punktna ziemi.OstzelaDostawyseryjnychC-130A rozpoczglysig w dwa dodatkowezbiomikioo I 891 l. nie celu naziemnegoz bronipokladowejzamongrudniu1956.9 grudnia1956pierwszeC-130A PieruszyC-130Dzosta|dostarczony29 sýcznia 1959. Poza tqdwunastk4 na C-l30D czasotrafi.lydo 463rd Troop Carier Wing w Ardmore, W pa'Ždziemiku1963 na pokladzie lotniskowca wo pzebudowano dwa zwykleC-'130A.Po zdeOklahoma. próby l4dowaňi USS Forrestal przeprowadzono montowaniunartwróci|ydo oznaczeniaC-130A. We wrzeŠniunastepnego roku pierwszy startówKC-l30F. Samolotnie mial haka do Po zakoňczeniuoracnad DEW-|ine6 C-130D C-130A pze|ecia|At|anýk'bywejŠÓdo s|uŽbyw jeszcze pzebudowano na normalnesamolotytranspor- l4dowania,natomiastpodczaspodejšcia. 314th Tactical Air Wing bazqqcym wówczas w przeddotknigciem kolamipok{aduoduracanoci49 towe zb|iŽonedo C-.130A.oznaczono je wówEvreux-Fauvi||e w pďnocnej Francji'C-130A wešmigiel! szly |qczniena uzbrojenieszeŠciudywizjonóww czas C-'130D{. Z pozostalych6 C-130D jeden Zdiecie:LS \a\.\. rozbi|sig w |ipcu.1972,a pigó sluŽylow New York USA oraz,potzech w Japonii(PACAF) i we Francji(USAFE). ÁNG do wycofaniaw okresieIistopad1984-kwieogótem do lutego 1959 zbudowano 23.1 cieň 1985. C-130A.Z tejliczby12dostarczonodo RAAF (Austra|ia). w koňcu|at50' Austra|iiskie Samoloty powstale przez pzebudowq istC.130A róŽ. ni|ysig od amerykaňskichzasiosowaniemsi|ni- niejqcych G-130A ków T56-A-11.Pozostale 219 sztuk otzyma| Dc.í 30A (Gc.130A) USAF. Wersja do pzenoszenia samo|otóWbezpi|otowych.Dwa C-1304 odpowiedniopr4lstosowaW latach1987-1992znaczna liczbeC-1304 wycofanychze s|uŽbyw |otnictwiďameýkaňskim no d|a Áli Research & Development Command pzekazano innympaňstwom'Zna|aŽsig wŠród (szefostwoprogramównaukowo-badawczych|otuŽyciaw nictwa),w ce|usprawdzeniamoŽ|iwoŠci nich caruartyspoŠródwyprodukowanychjako mog|y TraÍi| ým ce|u.Na zaczepachpodskrzyd|owych transportowe samolotówC-130A (54-1638). pzenosió do 4 samo|otówbezpi|otowych, zwalon do lotnictwaMeksykui na poczqtku1995 po500-10500 m. Modýkazostawa|wakVwnejs|uŽbie!Ten4O.|etniHercunianychnawysokoŠci7 |es moŽe s|uŽyi,za przyktad wyjqtkowejd|ugocje umoŽ|iwiaýpzenoszenie ca|ejrodlny roŽnych Ryan i Northrop.Nos samo|otówbezpi|otowych wiecznoŠci tej udanejkonstrukcji.

Wersje arkÍyczle, oznaczona LC-130, wyposazone sQ w pLozy, atakŽe zaczepy do pÍzyspleszaczy startowych LC-130H z USAF

Zdjgcie: Peter Davison

LC-130R lotnictwa US Navy Zdjpcle: Michal Szapowalow

JC-130A i jednego wczesnego C-130A. Samo|oýte dostarczonoWokresieod sierpniado grudnia .1968.RÓŽni|ysigod protoýpuwyposaŽeniem: WszystkiemialyjuŽ standardowydluŽszynos z towanejw k|asycznysposób wymaga nurkowa- radarem AN/APS-S9, a do ukladu kierowania niawjegokierunku,a czas ostzeliwaniajestogra- ogniemwprowadzononowyskaner poczeruieni niczonydo kilkusekund,po czym kolejne24 miŠ|edzenie AN/MD-4 FL|R i radarumoŽ|iwiajqcy nuý zajmujeponownewyjšciena ce|.Tymczaporuszajqcychsig ce|ów naziemnych(zaadapsem ostze|iwaniece|uw zakrgciemoŽebyÓ protowanyz F-104) ANiAPQ-133 oraz analogowy wadzonebez pzerwy, z ým Že samo|otjest podkomputerwyliczajqcydane do sttzelania- AN/ wystawiony na czas atiaku skoncentrowanqobro- AWG.13. Taki zestaw wyposaŽenia iotzyma| ne pzeciwlotnicze. Pod wplywem pzeciwpartyPlain Jane. Wszystkiete samolotymialy naz,r,re zanckich dzialaň w Wietnamie,prowadzonych jeszcze šmig|atrojlopatowe. jeszcze przedwybuchemotwartejwojnywpierwCŽery samo|oýwesz|yna wyposaŽenieí6Íh szej pďowie |at60. koncepcjatakiegosamo|otu Special operations Squadron, trzy uŽywano w nabralasensu.Partpanci niedysponowalisilnym USA do szko|eniaza|óg do maja 1969' poczym uzbrojeniempzeciwlotnicrym,natomiastich wypzeniesiono je do bazy 16 SOS w Ubon w Tajkrycie i rozpoznaniewymaga|odfugotrwďegopalandii. tro|owania,do czego zupďnie sig nie nadawa| Dziewiqý paebudowanynaAC-130Asamok|asycznyodzutowiec myŠ|iwsko-bombowy. |ot'55-00.1 1' wyposaŽonow nowyzestaw uzbroPomyslodawcq wykozystania uzbrojenia jenianazwanySurpise Package'PoniewaŽgilówstzelajqcego w bok z samolotutransportowego nym zadaniem samo|otówbylo niszczenie ciqbyl inŽynierRa|phF|exmanzzakladw Be|lAe. Žarówekna sz|akachzaopatzeniowych,okazarosystemCompany.W 1963 na transportowym |o sig, Že uzbrojenieka|ibrudo 20 mm jest zbý Convair C-13.| pzeprowadzono próby bocznemalo efektywne.Dlategow,,SurprisePackage" go celownika,bez montowaniauzbrojenia.Proý|nq parg dzialek M61 zastqpionodwoma dziawadzqcy probykpt.Ron Teny' Kórego zaskoca/a lkami 40 mm firmyBofors.WyposaŽenieuzupe|atwoŠÓ tego sposobu ce|owania,sta|sig gorq- lniono o kamerqšwiat|aszczqtkowego(LLLTV) cym zwolennikiembudowytego rodzajusamoAN/ASQ-145, dalmiez laserowy AN/AVQ-18 i |otu.Do pzekonania dowÓdztwa USAF niespo- systemwideo do rejestracjii oceny skutkówatadziewanie pr^tczyni|asig eskalacja dzialaň w ku.We wzeŠniu1968samo|otprry|ecialdo TajWietnamie.W sierpniu 1964 zgodzono sig na |andii.od razu wchodzacdo dziataň. jedz budowqsamolotu bocznym uzbrojeniem, Kolejnych9 pzebudowanych C- 130A otrzynak wciqŽ scepýcznie nastawionedowództwo malo nieznaczniezmodemizowanyzestaw wypzebudowg pzestazalych posaŽenia nazll'tanyPave PronÍo.G|ównym doWruzilo zgodg na C-47' Dopiero pod wplywem pozyýwnych dodanym elementem bylo uzqdzenie na4/wane šwiadczeňzuŽryciaých AC-47 w WietnamiewyBlack Crow. Jego antengumieszczonow kulistej raŽonozgodg na pzebudowg C-í 30' Do dyspooďonie pod kabinqpi|otów.Ten wysokoczu|yrazycji programuoddano najstarsze,uŽywanedo dionamiernikwykrywa|iskzenie z aparatÓwzaprób pzedseryjne Jc-130A' argumentujqc,Že p{onowych cigŽarówek. Czutošó urzqdzenia nowsze odmiany sq pi|niepotzebne do zadaň umoŽ|iwialanaprowadzeniesamo|otuna porutransportowych. szajqce sig samochody.UzbrojeniezredukowaZbudowanyw ramach programu,,Gunboať' noodwaý|neMiniguny. Samo|oýAC-130APave prototypGunshipa powstal pzez pzebudowg Prontodostarczonodo Tajlandiiw grudniu1970. JC-130A z krďkim nosem (54-1626)pzezflrmg JednoczeŠnie oca|aleszeŠóAC-130A Plain Jane AeronauticalSystems Divisionw WrightPatter- (ednego utracono24 maja 't969,a kolejnegow '1970) son. Samo|otuzbroionowcŽery dzialkaM61 ka|. kwietniu wyďano do USA w ce|upzebu. 20 mm stae|ajqcďw bok (dwá pzed i dwa za dowy na odmianQPave Pronto' W toku dzia|aň skzydlem) oaz w cztery karabiny7,62 mm utraconojeszcze trzyAC-1304 (28marca 1972, GAU-2 Minigunumieszczonenad lewq komorq 18 czerwca 1972 i 21 grudnia'1972).Pozostale podwozia.PonadtowyposaŽonogo Wstosunko- samo|oýpzekazano ,|grudniado rezeruvego dywo prosý przyrzqdnoKowizyjnyi refleKoro mocy wilonu711 SOS, bazujqcegow Duke Field na 20 kW. W ukladzie ce|owniczympramwal prosý Florydzie. ana|ogowywy|icznik.Protoýp samo|otu,oznaNa pocz4tku|at80' pzeszý one ko|ejnqmoczonyAC-130A, ob|atano6 czeMca 1967.PrÓ. dernizacjgwyposaŽeniai doprowadzonoje do by konýnuowanow Eg|inpzez a|e |ato1967. jeszstandarduPave ProntoPlus.Wprowadzone PierwszyAC-130A wraz z |a'tt.,,Gunship|| Task cze w Wietnamiezasobnikizaklóceň pasywnych pzybyl Force",dowodzonqprzez mjr Terry'ego SUU42/A (podwieszonypod lewym skrzydlem do Wietnamu20 wzešnia 1967' wyzucal dipolepzeciwradiolokacyjne, a pod praW nocy 9 listopada1967 AC-1304 wykonal wym flary-pulapkina podczerwieň)uzupďniono pierwszy|otbojowy'atiakujqckonwojecigžarówek zasobnikamizak|óceňaktywnychAN/ALQ-í87. na Szlaku Ho Chi Minhaw Laosie. Samo|ottén Uzqdzenie do obseruacji w podczenrieni AN/ byl uŽywanywWietnamiedo |istopadaí968. PoMD4 zastqpiononowszymAN/MD-7. PonadmyŠ|ne wynikitychprób pociqgng|y za sobqpzeto wymienionona nowszaznacznqczgŠÓawiobudowg na ,,Gunshipa''pozosta|ychszeŠciu nikii wyposaŽenianawigacyjnego'Po pzebudo-

wie samolotyAC-130A27 11 SOS jeszcze dwukrotniebralyudzialw akcjachbojowych:na Grenadziew 1983 i w Panamiew í986.Ac-130A by|yuŽywaneaŽ do 1994. c.1308 U|epszonaodmianaC-í30A' w które1powigkszono zapas pa|iwao 6 i pď ýsiqca |itrów,umiesz. czajac áiomik pomigdzywewnqtznymigondo. lami silnikowymi.Lockheed pracowal nad tq wersj4 od 1957, oznaczalrlcjq Model 228. W aiviqzkuz wieksz4 masq samolotuwzmocniono podwozie.Zwigkszeniemasy startowejsamolotu do 52 616 kg bylo moŽ|iwedzigkizastosowaniu si|nikÓwAl|isonT56-A.7 o mocy 2980 kW napgdzajqcychczterolopatoweŠmiglaHami|ton Standard.W zwi4zku z wymianq si|ników nieznacznie wyd|uŽonoich gondo|e (p|aszc4zna pzesungla sig do pzodu)' W c-130A Šmig|a Šmiglanie by|ynajmocniejszqstronqkonstrukcji i mialytendencjg.dowpadaniaw wibracjg.Dlatego wlaŠnie w C-130B zastqpionoje cáero|opaPierws4l c-130B towymio mniejszejŠrednicy. oblatano20 listopada1958.Pierwsrysamolotdo'12 eeruve'l 959. PierwszymodstarczonoTAC biorcqC-130B byto463rd TroopCanierWngw bazie Stewartw stanieTenneseew czerwcu 1959. t-qczniewyprodukowano230 C-1308. Odmiany oparte na C-130B budowane od podstaw: HC-130B 12 samo|otówC-í30B paebudowanych na ratowniczo-patrolowedostiarczonoUS CoasÍGuard (USCG) pod poczqtkowym oznaczeniem R8V-1G. PoniewaŽUSAF wystgpowa|jako popr4yich zakupie,samolotyotrzyma|yteŽ Šrednik oznaczenieUSAF - SC-1308. W 1962oznaczenie tej wersjizmienionona HC-130B w ramach ujedno|icaniasystemów oznqczeť'lspzetu poszczegó|nychrodzajówbroni|. Dostawyzakoňczono W |uým 1963. Modyfikacjeobejmuj4dodatkowe miejsce dla radiooperatoraw kabinie za|ogi, dwa stanowiska obserwatorów koto dodatkowychokienwý|nych bocznychdrzwiach(z obu stron).Typowezadanie to lot do rejonupatro|owaniaod|eg|egodo 1 600 km z prgdkoŠciq 8 200 m, 8-godzinnepo595 km/hna wysokoŠci szukiwaniaw rejoniez prgdkoŠciq23o-275kmlh z dwomasi|nikamiwytqczonymi,a po ich zakoňczeniu ponowneuruchomienienie pracujqcych si|nikówi powrótdo ba4l z prgdkošciq480.595 km/h,z 'lS-minutowqrezerwqpaliwa.Czas patro|owaniaw rejoniemoŽe byÓ zwiqkszony nawetdo 10-12godzin,gdydolotodbywasig z prgdkošciq540km/h'a powrót480 km/h.Zaloga-8 ludzi.Samo|otmoŽetransportowaé2444pasaŽerw. Na poczqtkulat 80. samolotyte wycofanoze sfuŽby,zakonseruowanoi zmagazynowano.

wc-130B Abyzastqpió WB-50Ds|uŽqce w Air Wea.

ÍňerSeruice(|otniczej s|uŽbiemeteoro|ogicznej)' 5 samo|otówC.í 30B wyprodukowanow odmianie WC-130B. W 1962wesztyone do s|uŽbyw 53rd Weather Reconnalssance Squadron w

5

Rozwój konstrukcji Szťurmowawersja AC-130H, uzbrojona w szybkostrzelne dzía|ka i karabiny maszynowe strzelajqce w bok Zdjqcie: Peter Dalison

bazie Ramey w Portoryko.Poczqwszy od 1965 uzupďniloje 11 samo|otówWc-130B powstaých pzezpzebudowg istniejqcychC-130B - zamontowanow ladowni wyposaŽeniedo badaň meteorologicznych.Do jego chlodzeniazamontowanodwa chwýy powietza po obu stronach pzedniejczgŠcikadluba.IdenýczniewygIqdaly WC-130B zbudowaneod podstaw.W 1973 na jednymz nichzamontowanosystemczujników Kaman Airborne Weather Reconnaissance SysÍem(KAWRS). Kiedy wprowadzonodo sluŽbysamo|otyWc-130E i WC-130H,wszyst. kie WC-130B z wyjqtkiemWyposaŽonegoW KAWRS przebudowano na transportowe C-130B.OstatniWC-1308ozekazanow 1973 do National Oceanic and AtmosphericAdministratlon (NoM). Tam byl uŽywany do badaň pogodyw strefachtropikalnych. KC-'t30F Latem 1957USMC wypoŽyczyldwa samo|oý od USAF w ce|usprawdzeniapzydatnoŠcido próbach tankowaniaw powietzu' Po pomyš|nych zamÓwiono Samo|otw takiejwersji' a pienvszy egzemp|azob|aÍano 22 sýcznia 1960 pod oznaczeniemGV-1. Na poczqtku1961 pierurszych11 GV-1 trafitodo dywizjonuVMGR-352 bazujqcego w El Toro w Kalifornii.W 1962 oznaczenie zmienionona KC-130F.ogďem dostarczono do UsMc 46 samo|otów.Dostawv zakoňczono w Iistopadzie1962. Kc-130F 6vl zb|iŽonvdo c.1 30B. Ca|ewyposaŽenie(poalua|ajqce ná jed. noczesnetankowaniedwóch samo|otówodzu. towych)moŽe byÓ szybko usunigtei powtórnie zainstalowane. W kabinieladunkowejmontujesig dodatkowezbiornikio |qcznejpojemnošci13 620 |'zwigkszajqcelqcznq pojemnošÓdo 39 973 |. Samo|otmoŽewykonaÓ|otna od|eg|oŠÓ 1 600 km z prgdkoŠciq 547 km/h i pzetoczyó 14 060 kg pa|iwa'PrgdkoŠÓw czasie tankowania571 km/h.Za|oga5-7 osób. PojedynczyKC-130F(BuNo149806)nazwany Fat Alberts|uŽýw zespo|eakrobacyjnymUS Navy Blue Angels.obecnie zastqpitgo TC-í30G (patz dalej). c-130F W 1963 US Navy roan'taŽa|a wykozystanie samolotówC.130do komunikacji z Iotniskowcami. UŽywanywówczas samo|ottlokowyGrum. man C-1 Trader,bgdqcywersjqsamolotuZOP, mia|ma|yzasiggi|adownošÓ. DC- I30H - wersjado przenoszenia i kierowaniabezpilotowychsamolotów rozpoznawczych Zdiecie: Peter Davison

6

Wykozystujqc dobrewlasnoŠcí startui |qdo. wania C.130 pzeprowadzono próby jego wykozystania na pokladzielotniskowca.W tym celu wypoŽyczonojeden z KC-130F (BuNo 149798) od USMC. Samo|otten pzyby| 8 paŽdziernika 1963 do PatuxentRiver,siedziby Naval Air Test Center,Tampzeprowadzono próby startówi lqdowaňna nama|owanym na pasiestartowymob22 paŽdziernika.1963 rysiepok|adu|otniskowca. samolotten pilotowanypzez kpt.Jamesa H. Flatley'apo raz pierwszyvrylqdowalna lotniskowcu USS ForresÍal.Próby zakoňczono30 paŽdzier nikapo wykonaniukiIkudziesigciu |qdowaňi startów (bez wspomagania)'ChoÓ próby v,tykazaý moŽ|iwošó stosowaniaHercu|esado komunika. cji z lotniskowcami,US Navy stosujeje wytqcznie na lqdzie. US Navy zakupi|a7 c.130B z idenýcznym WyposaŽeniemjak KC-,l30F' z wyjqtkiemuzqdzeň do tankowaniaw powietzu. Poczqtkowo oznaczonoje GV-1U' póŽniejich nazwgzmienionona c-130F.Samo|oýtrafilyw koňcu1961 do dyrrizjonuVR-1 w bazie Norfolkw Wirginiii do VR-21 w Barbers Point na Hawajach,a w luým 1962takŽedo VR-24 bazujqcegowówczas w Port Lyauteyw Maroku. Na poczqtkulat 90. czgšÓsamo|otówC.'t30F wycofano.zastqpi|yje dwa TC-130G i dwa TC-130Q, powstalepzez pzebudowg samo|otówEC-'l 30G i EC-130Q na odmiangtransportow4 LC-130F W lipcu 1960 USN otzymala swojepierusze Hercu|esy.By|yto samo|otyc-1 30B' którewykonano w odmianiez oodwoziemnartowvm.Modyfikacjata by|a idehýczna z C-130D,.z wyjqtkiem tego, Že platowcembazowym d|a niej byl c-130B. CŽery samo|oý oznaczono wówczas C-130BL i przekazanodo dywizjonuarktycznego VXE-6. W 1962oznaczeniesamolotuzmienionona LC-130F.Ostatniedwa LC-130F lataly w dywizjonieobok nowszychLC-130R do poczqtków |at90. Samo|oý powsta|e pzez przebudowg istniejqcych C-130B JC-130B 6 c-130B zmodýikowanychdo pzechwyýwania kasetz zarejestrowanymimaterialamibadawczymiiwywiadowczymi,zzucanych z sateIitów.Pierwotnieby|yone zwiqzanez programem

Discoverera,póŽniejuŽywanoich do pzechwy. bin,vania kasetz innychsatelitów.W rolitejzastqpi|ysamo|oýJc.119. W polowie19618 innych samo|otówpzebudowano W ten sam sposób. Wszystkieone uczestnicry|yWWie|u rÓŽnychpro gramachbadawcrych.Migdzyinnymijednego z nichuŽylvanodo testowaniasystemuratownicze. go Fu|tona(patz c.130E-l).Po zakoňczeniuich uŽýkowania jeden pzebudowano na sa|onkQ vc.í 30B' pozostalezaŠ- na zwyk|eC.1 30B. NC-130B WersjadoŠwiadczaIna, w którejprob|em skro. cenia startu i |qdowaniaprÓbowano rozvliqzaó poprzezzamontowanienadmuchuna klapyi lot ki. Nadmuchmia|byÓ Wlqczonypzezaý |ot,a nie ýlko do startui |qdowania.Powietze do nadmuchudostarczaý dwa si|nikiturboodzutowe YT56-A-6 zamontowane w podskzydlowych owiewkach,na zewnqÍrzgondo|si|nikówturboŠmiglowych. Nadmuch pzyczynil sig do znaczpzeciqgnigciaoraz negozmniejszeniaprgdkoŠci do skrócenia startui |qdowania.Jeden prototyp pzebudowanoz C-'130B i oblatano8 lutego 1960.Pzed 1962oznaczanogo C-13081 (Boundary Layer. warstwa pzyŠcienna)'W serii samo|otmial sig nazywaÓ c-.130c. PÓŽniej program zazucono, a NC-1308 pzebudowanoz powrotemna zwykly C-1308. W takiej postaci dostarczonogo do NASA, gdzie nosilznaki rejestracyjneN929NA (a póŽniejN707NA).UŽywano go tam W programiebadaň zasobów ziemi' OznaczenieNc-130B nosilteŽinnysamo|ot, dawnyJC-1 30B uLywanypzez 6593rdlesÍ Sgu. adron.Samolotpostanowionona stalewykorzystywaó jako badawczy i wtedy oznaczono go Nc-130B (J stosujesig' gdy samo|otý|ko cza. sowo uczestniczyw programiebadawczym).

c.í30B.||

Na poczqtku|at60. 13 samo|otówC-130B pzebudowano na odmiangrozpoznawczq.Samo|oýoznaczonec-.130B]| Sun Valleyl l zosÍaý wyposaŽonew aparatyfotograficzneo d|ugiej ogniskowej.W maju1961zastqpilyone samoloý Boeing RB.50E Sun Valleyw 6091 RS (dywifonie rozpoznawczym) bazujqcym w Yokota w Japonii.SluŽylyone do rozpoznaniakoreaňskiej W 1972samolotypzestrefyzdemilitaryzowanej. budowanoz powrotemna transportoweC- 130B. RC-130S Jest to ostatniaodmianapowsta|apÍzezprzebudowgsamo|otuc-130A. Modýikacjidwóch JC-130A dokonanow drugiejpďowie .1967. Celem pzedsigwzigcia bylo stwozenie samolotu, który oŠwietlalby ce| dla samo|otóWtakýcznych w czasie nocnychbombardowaň(|atajqcewówczas w WietnamieF-105 mialy bardzoograniczone moŽ|iwoŠci atakowaniacelów w nocy). Po obu bokach pŽedniej czeŠcikadlubasamolotu zamocowano dwa obszerne pojemniki mieszczqce po 56 reflektorów o |qcznej mocy 6 m|n140ýs. kande|i. Ponadtosamo|otyWyposaŽono w szereg urzqdzeň u|atwiajqcychposzukiwaniecelu,migdzyinnymiw urzadzeniado obserwacjiw podczeruieni. Po pzeprowadzeniuprób oceniono,Že choÓ samolotspďnia stawianemu wymagania'tojednak sam stanowidoskonalewidoczny,powolnyi duŽyceIdIaniepzyjacie|skiejobronyprzeciw|o! niczej' Programwkrótce za(zucnno,a samo|oý paebudowanoponownie,tym razemna klasyczne transportowceC-130A. DRUGAGENERACJA C-130E (model 3824A, 382461 Na poczqtku lat 60. linie lotniczewymienily samo|otytlokowena turboŠmiglowe i odzutowe. pzewoŽonych Byla to prawdziwarewo|ucja- i|oŠÓ |adunkówi pasaŽerówwzros}awie|okrďnie,nie mówiqcjuŽo szybkoŠci. Tymczasemkonserwaýwne MAC miďo w |ipcu196/.aŽ523 cŽerosi|nikowei 76 dwusi|nikowyďtransportowcówtlo. kowych,a ý|ko 35 turbošmiglowych c.133 i 3 odzutowe C-í37. cala ta ď|na|iczebnie'|eczďapzewozowychfloba pod wzg|gdemmoŽiwoŠc'i ta wymagalawymiany na pojemniejszei szybsze samolotyfurbosm(;bwe i odzutowe. Dowództwo MATS alroci|o wóWczas uwagQ na Herculesa.eksploatorvanegopzez skrzydla

sil zbrojnychw 1958.Za pomocqtego systemu 12 sieroniaí958 sieŽ. Levi W. Woods zosta| podjgýz ziemi na pokladsamo|otuBoeingPB-í . Prace nad systememprowadzonopod kryptonimem projektSkyhook' US Navy konýnuowa|a badaniasystemu uŽywa1qc samo|otóWLockhe. ed P2V i GrummanS-2, ale USAF pzestala sig nimwówczas interesowaÓ. JednaksytuacjawAzji Po|udniowo-Wschodniej spowodowala,Že 17 C-130E poddano modyfikacjiw celu zamontowania na nich systemu Fulton. lch oznaczenie po modýikacjizmienionona C-.130E-|. W pzedniej czeŠcisamo|otuzamontowano specjalneuzqdzenie skonstruowanew Robert FultonCompany.Skladalosiq ono zpary rozkladanychwysiggnikówpzypominajqcychnoŽyce. Uzqdzenie wspďpracujez pzedziwnym systemem ratowniczym.osobie (osobom),które majq byÓ podjgtez ziemizzua sig zestaw,w którego skladwchodzinapďnianyhe|embaIono wymiarach 7,3x.1'8m, specja|naupzqŽ podobnado spadochronowejoraz|qczqeaje e|asýczna |ina ,|52m. Po napďnieniu,banylonowao d|ugoŠci lon unosikoniecliny.SamolotratowniczlzrozloŽonymiwysiggnikamiwykonuje |otna niecomniejszejWysokoŠci, z wypuszczonymik|apami, z prgdkošciq22o-260km/h.Gdy |inawchodzi pomiqdzy wysiggnikijest naprowadzanana specjalny zaczep, którychwýa kotwiczkgzamocowanana niejtuŽpod ba|onem'Po zaczepieniuba|onurywa sig iodlatuje, natomiastpodejmowanyczlowiek (|ubdwóch,a|boladuneko masie do 227 kg)jest podrywanydo góry przy czym szarpnigjest nie cie (zamortyzowanee|asýcznoŠciqIiny) wigksze niŽ przy skoku spadochronowym.Nastgpnie strugi powietza uktadajqling poziomo waz z p|zyczepionymna koňcu czlowiekiem. D|ugoŠÓ od kotwiczkido upzgŽy jest tak dobrana, Že nie grozi udezenie ratowanegoo powiezchnig samo|otu,a wisi on tuŽ za otwartq rampq|adÚnkow4Nad rampqznajduje si9 specja|nydŽwigumieszczonyna biegnqcejpod sufitemszynie.ZaczepdŽwigupod}qczasiq do oczka na |inie'b|iskoupzgŽy.Gdy ratowanyzawisapod dŽwigiem'jestwciqganydo Šrodka, na rampg|adunkow4 gdzie do karabiňczykówuprzQzyprzyczepia siQ taŠmqzabezpieczajqcq(tašmqtakq sqpďqczeni z kadlubemwszyscy,którzypracujq pzy otwartejrampie),a odczepiane sA zamki |qczqce|ingz upzgŽq, którajestterazzwa|niana zobu zaczepóv,ti spada na ziemie. Gdyby pi|otnie wce|owa|rozloŽonymiwysiggnikamiw |ing,moglobysig zdaÍzyÓ,Žezosta|aby ona pzecigta pzez Šmiglo. Aby sig zabezpieczyÓ pzed takimpzypadkiem samo|otwyposaŽono w specja|ne|inypokýe teflonem,rozciqgnigtepomigdzynosema koňcówkamiskzydď. W trakcieeksploatacjisamolotuwielokrotnie podejmowano|udzizarówno zziemi, jakizpopod. wiezchni wody.SprawdzonoteŽmoŽ|iwošÓ jgcia dwóch |udziza jednym razem' Próby C-l 30 wyposaŽonegoWopisaneuzq. Odmiany oparte na G-130E budowane od dzenia (wysiggnikina dziobie byly w nim zamopodstaw: cowane na stale' nie skladaly sig jak w póŽniej pzebudowanych samolotach)pzeprowadzono c-130G Pod ým oznaczeniem dostarczonodo US w 1965w bazie Pope AFB, w KaroliniePln. Po probachzdecydowanosie na zbudowanieodmiaNaVyczteryalvykleC-130E' uzupďniajqcC-130F w VR-1 i VR.21 . Po krótkimokresieeksp|oatacji ny C-130E-|.17 pzebudowanychsamo|otówdo. jako samo|oýtransportoweprzebudowanoje na starczonow 1967. ret|ans|atory do lqcznoŠci z atomowymiokrgtami W czasie dzialaňw Wietnamieutraconotzv p o d w o d n y m i .O z n a c z e n i e z m i e n i o n o n a samo|oty,czwartyrozbi|siq w wyniku zderzeniá EC-130G. w USA' JuŽ po wojniena wersjgC-'130E-|w pier. EC-130E wotnejpostacipzebudowanoex NC-130E.TzyByl to pojedynczy C-130E dostarczono w našciespoŠródpozosta|ychcŽernastuC-130E-| sierpniu1966do jednostkiCoasÍGuardw E|isa- orazdodatkowodrugiNC-l30E ponowniezmobethCiýw Karo|inie Pln.,wodmianiedo ka|ibra- dernizowano i w 1977 otrzymaly oznaczenle cji systemów nawigacyjnych. MC-130ECombatTalon. Mc.í30E CombatTalonI Samo|oý powstďe pzez przebudowg istPo zebraniu doŠwiadczeň eksp|oatacyjnych niejqcych C-130B samo|otówc.130E-| w Wietnamiepostanowioc-130E-l no í4 samo|otóW|epiejdostosowaÓdo nocnych W czasie wojnywietnamskiejpojawilasig poakcji w glgbi terytoriumprzeciwnika'Samo|oý taeba podejmowaniaosób z grlgbiteýorium nieotrzymaý nowy radar Texas InstrumentsAN/ przyjacie|a' zaróvlno czlonków zalog zestze|o. APQ-I22orazunqdzenia do obserwacjiw podnych samolotów' jak i Žďnierzy sil specja|nych czerwieni. Zastosowano teŽ zestaw urzadzeň wykonuj4cychtam zadania. Wojska lotnicze ostzegajacych pzed opromieniowaniemizez wznowi|yprace nad systemem FulÍonSIÁR' któ. stacje radio|okacyjneorazWÍzutnikiflar i dipo|i rego próby prowadzonow|azzinnymi rodzajami zaktócajqcych. transportowe lotnictwataktycznego.Postanowiono zaadaptowaÓ go do W|asnychpotrzeb przez aťiQkszeniezasiegu, tak by stal sig samo|otem migdzykonýnenta|nym. Pzebudowy dokonanow latach 1960-1961, twozqc odmiangC-130E.Po starannejanalizie konstrukcjiwzmocniono strukturecentroptatai podwoziaoraz ograniczonodopuszczalnepzeciqŽeniaeksp|oatacyjnez2,5 do 2,25 g. Dziqki ým zmianommoŽliwesta|osig arvigkszenienormalnejmasy startowejdo 70 307 kg i masy maksymaInejdo 79 379 kg.Zwigkszeniemasy umoŽIiwi|opodwieszeniepomigdzygondo|amisiInikóW potqŽnycháiorników na 5 145|(niema|trzyrazy mniejszezbiornikiC-1304 pzenosil pod zeWnetznymiczQšciamiskzydď' C-130B w ogó|e nie mia{zbiornikówpodwieszanych). Zbiornikisq stale,ich zzutw |ociejest niemoŽ|iwy. Dzigkinim zapas pa|iwaWzróstdo 34 923 |.Modyfikacjidokonano pozostawaiajqcte same co w wersji B silnikiT56-4-74 o mocy 2980 kW. Poza opisanymizmianami unowoczeŠniono teŽwyposaŽenie.Na gzbiecie kadlubapojawila sig oslona mieszczEcauÍzadzenieastronawigacyjneAN/APN-1694, zaŠw pzed|uŽonym,jqd|e'' zýu kadlubazamontowanouzqdzenie antykoIizyjneAN/URT-26.AN/APN-169A,na4/WaneteŽ StationKeeping Equipment, zapewnialo dokladne Wyprowadzeniegrupy samo|otÓwna zapÍogramowanezzutowisko i dokonanieprecyzyjnego zzutu w szyku. Ponadto czgŠÓsamo|otów C-130E dostarczonychdo USAF otzymala system AWADS (Adverse Weather Aeial Deliverv SysÍem)ďuŽqcy do dokonywaniaprecyzyjnych pzy niesprzyjajqcych zzutw,t z duŽd1v,tysokoŠci warunkachatmosferycznych. Poczqwszyod samo|otóWc.1 30E rozpoczgto stosowanie na Herculesach nowej metody zzutu ladunków zbardzo ma|ejwysokošci.Metodata' nazwanaLAPDS (LowÁltitudePrecision Delivery SysÍem)po|ega na zzucie ladunku o masiedo 6 350 kg na paleciewyciqganejspadochronem,bqdŽza pomocqhaka, który zaczepia siQo rozciqgnigtqwpopzek nadziemiqling.Zzut moŽe sig odbyÓ z konwojeraa|bo z wysokošci 1 . 2 - 1 .m 5. PienrvszegoC-130E oblatano 25 sierpnia '1961. Dostawyrozpoczqly sig w kwietniu'1962. Dostawy C-130E dla sil regularnychUSAF zakoňczyý sig w 1966.W wynikuczestychreorganizaqiiznacznq rotacjisamo|otÓw,C-í 30E przewingýsig pzezwie|ejednostek'ogďem do 1972 Výyprodukowano 490 samo|otów c-130E. 122 samoloty dostarczono MATS, 255 TAC, 4 (C-130G)do US Navy,1 (EC-130E)do USCG, 108 innychwyeksportowano. Samo|oýprodukowano dla sil regularnych USAF w latach 1 9 6 2 - 1 9 6 6 ,t e w y p r o d u k o w a n ew l a t a c h 1966-1972Írafiý w wigkszošcina eksport,a czeŠciowo do ANG (gwardiinarodowej)iAFRes (rezerwywojsk lotniczych).

PoniewaŽwigkszošÓmisjiw WietnamiesamolotyC-130E-lwykonalybezwykotzystania sys|emuFulton STAR,zdecydowanozdemontowaó uzqdzenia z czqŠcisamo|otów.Pozostawionoje na 9 MC-130E, nazwanych Rivet Clamp. Trzy samolotypozbawionesystemuFulton STARnazuano Rivet Swap.Ostatniedwa po zdemontowaniu systemu FulÍonSIÁR s|uiqdo prób rozmaitychuzqdzeň e|ektronicznych uŽywanychna innychMC-130. Noszq one nazuq Rivet Yank. W póŽniejszymokresie na wszystkichtzech samolotiachRivet Swap wymienionosilniki na T56-4-15, takiejakw wersjiC-130H,jednakoznaczenie samolotu pozostalo niezmienioneMC-130E. AC-130E Pod wph^vemsukcesusamo|otówAC-.l30A' po zaspokojeniuzapotrzebowaniaUSAF na transportowe C-130E,w kwietniut 970 podjgto decyzjgo pzebudowie na uzbrojone,,Gunshipy''dwóch c-130E. PienrvszezamówieniezloŽonow |uým 1971, zaRadajqcmodyfikacjgidenýcznqz odmianq Pave PronÍo.ostatecznie w czerucu i w liocu 1971 zastosowanona nich jeszcze nowszyzestaw WyposaŽenia,nazwany Pave SpectreL Uzbrojeniepozostawionotakie jak w Pave Pronto jednak system kierowaniaogniem unowoczeŠnionododajqc urzqdzenie FLIR AN/ MD-7 w miejsce AN/AAD4, radiolokatorAN/ APQ-133 zastqpionoAN/APQ-150oraz pzystosowano samo|otdo ozenoszenia nadainików zak|ócajqcychAN/ALQ-87 i wyzutników.dipo|i/ flar SUU42/A podwieszanychpod skzydlami. Standardowyradio|okator zmodyfikowanoumoŽIiwiajqcŠ|edzenie celóWruchomych. otzyma|on oznaczenieAN/APN-59B. Dojesieni1971pzebudowano(lqczniez protoýpami).11 samo|otów.Pieruvsa7 AC-130E pzybytdo Taj|andii 25 paŽdziemika.1971. W tym czaprzysz|odziďaÓ w bardziejz|osie ',Gunshipom,, Žonychwarunkach.Straý na sz|akachzaopatzeniowychskloni|yWietnamczykóWdo rozmieszczeniav,tzd|uŽnichduŽej|iczbydzialek p|oti pzenoŠnych wyzutni rakietStriďa-2.W 1972strqcily one tzy AC-l304. Od poczqtku1972 rozuaŽanomoŽ|iwoŠÓ WyposaŽeniasamo|otóWWbroň o wigkszymzasiqgu,która umoŽliwia|aby ostzelanie celu spoza zasiegu broni maszynowej.W koňcuzdecydowanosiq na haubica105mm,stowanq w arty|eriipo|owejod koňca drugiejwojny .17|utego1972na jednymz Šwiatowej. samo|otów AC-130E Wymienionoý|ne dzia|koBofors 40 mm na haubicg105 mm, zamontowanqna specjalnymloŽu absorbujqcymznaczny odzut dziala. 31 marca 1972 haubicy po raz pierwszy uŽýo bojowo, niszczqc czo|g r.54 z ko|umny pzemieszczajqcejsigpo szlaku Ho Chi Minha. Wobec pzygotowaň do ofensywy komunistów' AC-.l30E coraz czgŠciejnatrafia|yna ce|e opancezone na atakowanychszlakachkomunikacyjnych. w tejsytuacjiw haubiceWyposaŽono dziesigÓAc-,130E(eden egzemp|arzutracono 30 marca 1972, przed pzebudowq). Braly one udzialw akcjachbojowychbez da|szychstrataŽ dojesieni1972'kiedywróci|ydo USAce|empzebudowyna standardwersjiH EC-l30E oznaczenie EC-130E nosz4róŽnewersjesamo|otuC-.130.Samo|oý te róŽniqsig przezna. Podskrzydlowyzasobnikkanadyjskiego CC-130.Systemyprzetaczania paliwaw locie Herculesów.zbiornikowcówlotnictwaKanadv i Wielkiej Brytanii s4 odmienne niŽ na

7

Rozwój konstrukcji Niezwykty wygl4dprzedniejczgšcibrytyjskiego meteorologicznego HerculesaW.2 Zdjgcie: MiloszRusiecki czeniem iwyposaŽeniem'lqczy je w|ašciwieý|. ko ptatowiecC-130E' D|arozrÓŽnieniasamo|oý noszq dodatkowenaa/r/y. EC-l30EABCCC Siedem samo|otówEc-.l30E WyposaŽono jako powietznestanowiskodowodzeniaABCCC AirBame Control,Communication& Commanď, Řzebudowano je w 1967 z C.1 30E wycofanych Samo|oý te nosiz dywizjonówtransportowych. ly poczqtkowooznaczenieC-130E-ll' póŽniej okresie zmienionena EC.130E.W pÓŽniejszym samo|otywyposaŽonow si|nikiT56-4-15i inne elementywyposaŽeniapochodzacegoz odmiany C-'130H,ale pomimoto nie zmienionooznaczeniasamolotu. EC-130E Rivet RiderlVolant Solo EC- 130ERivetRiderto samolotprzeznaczony do prowadzeniawojnypsychologicznej(transmisja audycji propagandowychpzez gloŠniki' zzut ulotekitp.).Samo|oý mia|ysystem do re. transmisjiaudycjitelewizyjnych(czarno-bialych). Na poczqtku|at90. powaŽnieje zmodemizowano. lch pzeznaczenieniezmienilosie,ale wigkszoŠÓwyposaŽeniazastqpionobardziejnowoczeretransmisjg snym.MigdzyinnymiumoŽliwiono PowaŽnej ko|orowychprogramówte|ewizyjnych. zmianie ulegl wygl4d zewnetzny samolotu.Po modernizacjisamolotnosi nazwg EC-130E Vo/anÍSo/o. Ec.130E Comý Levi Odmiana rozpoznawczasamolotu C-130E. do prowadzenianasluchu S|uŽyprawdopodobnie pzeciwnika i obsemacji ruchÓw sieci |qcznoŠci wojsk pzy pomocy radaru obserwacjibocznej, skanerów podczerwienii kamerte|ewizyjnych. Ec.130E CoroneťSo/o odmiana do rozpoznawaniasvstemówradiolokacyjnychniepzyjaciela. EC.l3OGTACAMO Cáery samoloý C-130G wyposaŽonoWtoku eksp|oatacjiw system |qcznošcispecja|nejTAcAMo l||(TAke Charge And Move ouÍ. wydaj tqcz. rozkaz i wynoŠsig).System ten umoŽliwia| z zanoŠÓna bardzo niskich czgstot|iwoŠciach nuzonymi atomowymiokrgtamipodwodnymi pzenoszqcymi balistycznepociskirakietowe.W ým ce|usamo|ototzymal specja|newyposaŽenie zamontowanew kabinieladunkowej.Na zewnqtz pojawilsig szereg dodatkowychanten. Glówna antenato rozwijanyz ty|nejczgŠcikad|uki|kuki|ometrów.Do sesji ba pzewód o d|ugoŠci a antengtg rozwijanona ca|qd|ugoŠÓ, |qcznoŠci samo|otkqŽý z ma|qprgdkoŠci4na duŽejwy. W ten sposób antena utzymywa|aposokoŠci. zycjgpionow4 najkozystniejszqz punktuwidzenia lqcznoŠci.

wc-l30E

Odmiana do rozpoznaniapogodydla USAF. SzeŠÓsamo|otówC-.130Ezmodyfikowanopo. pzez zamontowaniewyposaŽeniado rozpoznania pogody.W pzedniej do|nejczgŠcikad|uba zamontowanochwyý powietza do ch|odzenia urzqdzeň. Dc-í30E SiedemC.130Ezmodýikowanowpolowie|at 60. na lataj4cestanowiskastartowebezpilotoAQM-34 Firewychsamolotówrozpoznav,rczych

I

StandardowewyposaŽenieratowniczesk|adasi9 z G-osobowychtratw,16 indywidualnychzestawÓw ratowniczych(z ba|onem,linq i upzgŽq)' windyratowniczej,10 wyzutników flar. Na gzbiecie kadluba,w specjalnejowiewce zamontowanoradarAN/ARN-í7, s|uŽqcydo obserwacjiwchodzqcychw atmosfergobiektów z kosmosu (samoloty,oznaczoneJHC-130H miado ich pzechwytywania,zastg|y byÓ uŽr7wane pujqcw tej ro|iwczeŠniejsze Jc.130A/B). TRZECIAGENERACJA W toku eksp|oatacji12 samo|otÓwzostalo Geneza tzeciej generacjirÓŽni siq od wcze. pzerobionychna wersjgHC-130P.Ko|ejnecáeW dwu pierwszychpzypadkach naj. Šniejszych. pierwpowstalawersjatransportowa, bgdqcakonry (wraz z 12 C-130H) pzebudowano w latach 80. na samo|oýdo zak|ócaniasystemów|qcznoróŽnychmodyfikacjii pze. strukcjqwyjŠciowqdIa ŠciEC-'l30H Cornpass Cal/.Pojedynczysamoróbek. ReguQ byio teŽdostarczanienowychsamo|otÓwnajpierwamerykaňskimsi|omzbrojnym' |otpzebudowano na stanowiskodo prÓb rozmaitegowyposaŽeniapod oznaczeniemNC-130H. a dopieropóŽniejprodukowanoje na eksport. Transportowyc.130H' wyposaŽonyw si|niki Pigtnašcieinnychsamo|otÓwpzebudowano na odmiangWC-.l30H,s|uŽqcqdorozpoznaniapoT56-A-15o wigkszejmocy,powstalna zamówiegody.Ty|ko11 samo|otówpozosta|ow pierwot. nie NowejZe|andiii paňstwoto otzymato cáery nej postacijakoHC-l30H' WigkszoŠÓz nichs|u. pierwsze wyprodukowaneegzemplarze. Do USAF jako pierwszedostarczonowyspecjalizo- Žy w AFRes, ki|kapozostajew jednostkachdo. ŠwiadczaInych. wane odmiany nowejwersji H. Samo|oý trans. HC-l30P portowetrafilydo amerykaňskiego|otnictwado20 samo|otówHc-130H zmodýikowanoje. piero10 |atpóŽniej. szcze na |iniiprodukcyjnej,popÍzezprzystosow jakiej weW opisie zachowano ko|ejnoŠÓ wanie do tankowaniaŠmiglowóww |ocie.Sarsjetrafialydo lotnlctwaUSA, nastgpnieopisano wersjeeksportowei na koňcusamo|otypowsta- mo|oý sqteŽ pzystosowane do pŽechwytywania opadaj4cychna spadochronachtadunkóW odmian WczeŠniej |e pzezpzerÓbkg uŽ:yvvanych podobniejak HC-130H,sEbowiemWyposaŽone c-130H. w radarAN/ARD-17umieszczonyna gzbiecie samo|otu.Uzqdzenia do uzupďnianiapa|iwa Samo|oý zbudowane od podstaw d|aame. umieszczonow zasobnikachpod skzydlami. rykaňskich si| zbrojnych TypowamisjatankowaniaumoŽ|iwiapzetoczeHC-130H(USAF) w od|enie do 22 000 kg pa|iwado Šmig|owców Pierwszyzamówieniena tensamo|otLockheg'loŠci do 925 km od bazy.Samolotzabiera33 385 ed otzyma| we wzeŠniu1963.Mia|ato byÓ odkg paliwa,a jego masa startowawynosi 70 310 mianao zwigkszonymzasiggupzeznaczona do Kg. WÁerospa. zadaň poszukiwawczo+atowniczych Hc-1 30P dostarczonew koňcu |at60. inten. ce Rescue and Recovery ServiceUSAF. Pienivsywnie eksploatowanow Wietnamie.W wyniku sa7egzemplaz oblatanoB grudnia1964.LEcznie ze stanu' strati zuŽyciaosiem musianoskreŠ|iÓ zamÓwiono 66 samo|otów(w ým 3 dla USCG) w anviqzkuz ým do standardutej wersji dopro. Pomimo tej samej nazwy samo|oý zamówione wadzonow koňcu|at70' 12 samo|otÓwHC.130H. pzez USCG mialy odmiennq konstrukcjgi zoNa przelomielat 70./80.niemal wszystkie stanqomówioneoddzieInie. USAF dostarczonoty|ko43 HC.l30H' gdyŽ HC-130P trafilyz ratownictwalotniczegodo sil specja|nych,które pzejq|y wigkszoŠÓzadaň ra20 ostatnichzbudowanojako HC-130P. towniczych.W |uým 1996 wersjgtg pzemianoNorma|nyzapas pa|iwaby|idenýcznyjak w moŽnazainsta|o- wano na MC-130P CombatShadow. C.130E.W kabinieladunkowej HC-130N waÓ dwa dodatkowezbiornikipa|iwao pojemnoW 1969 USAF zamówilspecja|nqodmiang Šcipo 6 8'14l. Normalnieza|ogask|adasig z 10 ratowniczado ratowaniakosmonautóWi poszu. osób (pi|ot,drugipi|ot'nawigator,dwóch mechakiwaniakapsu||qdowników.W roku 1970, czy|i dwóch tech. ników pok|adowych,radiooperator, a|fabeników |adunkui dwÓch skoczków-ratowników). ki|ka|atpóŽniejniŽHC.130P (ko|ejnoŠÓ tyczna moŽebyÓ mylqca)zbudowano15 samo. zwigkszeniaza|ogio jeszcze |stniejemoŽ|iwoŠÓ jednegopilotai nawigatorapzy dlugichmisjach. |otówoznaczonychHC-130N.Podobnie'iak Hc-1 30H wyposaŽonoje w specjalnyradarAN/ ARD.,|7umieszczonyna gzbiecie kaďuba,sluHC-130N z radaremAN/ARD-I7 Žqcy do obserwacjipowracajqcegoz kosmosu na grzbiecie kadfuba statku.HC-130N nie by|ywyposaŽonew system Zdjpcie:E. F. Rybak Fulton STARI ich nos mia|ýpowy ksáalt innych C-130.Niema|wszystkiesamoloý |atajqwsi|ach specjalnych,s|uŽgcjako stanowiskadowodzenia w i tankowce dla towarzyszqcychŠmigtcwcow czasie bojowychakcjiratowniczyďt.W |ub/m1996 wersjgtq pzemianowanona MC-130P Combat Shadow. HC-130H(USCG) PomimowspÓ|negoz USAF oznaczenia,sa. odrgna.wersje i z mo|otyte stanowiqwlaŠciwie zewnqtz bardziej pzypomi naja.tÍanspoňowe c.l30H. Nie sqwyposaŽoneani W radio|okator AN/ARD-17, ani w uzqdzenia Fulton STAR.

bee. Samoloý otzymaly cáery podskzyd|owe zaczepydo podwieszaniaFirebee,przy czymw odróŽnieniuod wczešniejszychDC.130A na zaczepachwewngtznychmoŽnaby|orównieŽpodwieszaÓ (zamiastbezpi|otowców)standardowe áiomiki odmianyC-130E.DC-130Ewzig|yudzial W 1980 pzebudowano w wojniewietnamskiej. je ponowniena transportowce.

G|ównympzeznaczeniem samo|otujest poszu. kiwanie rozbitków.naorowadzaniena nie Šmi. glowców oraz zzut šrodkówratowniczych,Žyw. noŠciitp.w rejonieakcji. Promieň dzialania samo|otÓwumoŽliwiadzia|aniew duŽejodleg.|oŠci odbrzegu,przyczym nie potzeba, takjak to bylo w HC-130B' wylqczaÓdwóch si|nikówd|azwigkszenia dlugotn,va|oŠci lotu. Pierusze trzy HC-130H pzekazano USCG juŽw koňcu|at60. Po ki|kunastu|atacheksp|oatacjizwróconoje USAF' gdzie uŽywanoich jako zwyk|ychtransportowcÓwpod oznaczeniem c-130H. KolejneHC- 130H trafitydo USCG dopierow pierwszejpďowie |at 80. CzgŠÓdostarczonoz silnikamiwersjiC- 130E - T56-A-7,lecz standard wyposaŽeniaodpowiadď wersji H. Hybryda ta aIÍzyma|a oznaczenie Hc-130H.7. Nowa partia skladalasig z 32 samolotów,30 z nichpozostaje w uŽyciuw USCG. EC-l3OQTACAMO Ko|ejnych18 samo|otówdo |qcznošciz zanuzonymi okretamipodwodnymidostarczonych w .1968áudowano na bazie p|atowcac-130H i zamontowanona nichunowoczeŠnione wyposaŽenie nawigacyjne.MoŽna je bylo odróŽniÓ od EC-130G po specjalnychpojemnikachzWposaŽeniemradioe|ektronicznym na koňcachskrzy.1 dď. W 992 ostatniegoEC-130Q zastapilBoeing E€ A . Dwa EC-130Q'takjak dwa EC-l 30G' pzebudowanona zwyk|etransportowceis|uŽqda|ej jakoTC- 130Q i TC- 130G. c-130H W ým samym czasie, gdy USAF zamawia| samo|oýHC-.130H,zainteresowanietransporto. WE odmianq WyposaŽonEw si|nikiT56-A-15 o mocy 3610 kW (w ce|uzwiqkszeniaŽywotnoŠci siInikamocfakýczniezredukowano do 3310kW) vtyrazilaNowaZelandia.Pierwszytrakisamolotz dodatkowozmodemizowanymwyposaŽeniemradionawigacyjnym oblatano19 listopada1964. Wkrótce po tym rozpoczgla sig produkcja Hc.130H (jejprototypob|atanomiesiqcpoŽniej)' pierwszejwersjiseryjnejnowejgeneracji. Poza nowymisilnikamipewnych zmian dokonanotakŽew samejkonstrukcjiplatowca'Migdzy innymi wzmocniono keson skzydla, co pzedlufolo ŽywotnoŠÓ samo|otu.Wzmocnienia skzyd}ana wzór C-,|30H dokonanoteŽwewcze. platowcach'za wyjqtkiemnajstars4/ch Šniejsa7ch c-.130A'na których uznanoIoza nieoplacalne. WyposaŽeniepienrvszych C-130H róŽnilosig od zestawuna C-130E zastosowaniembezwladnošciowegouk|adu nawigacyjnegoLifton AN/ ASN-72 orazwymianastarszychýpow urzqdzeň tqcznošcii nawigacyjnychna ich nowszeodmiany.W koňcu |at80. samoloý otrzymalyLORAN (moŽnaje odróŽniÓ po szynowychantenachna gzbiecie kadfubaza skrzyďem) a na poczqtku |at90. takŽeGPS. Produkowaneod 19B7samo. |otysawyposaŽanew radarAN/APS-133 z ko|orowymiwskaŽnikamiw kabinie' Radar ten jest stopniowowprowadzany lakŽe na starszych sa-

c-1307 molotach, w ým na uŽywanych pzez USAF samo|ottransportowy, zb|iŽonydo KC-.130T' c-130E. a|efuzuz4dzeň do tankowaniaw powietrzu(KG PieruuszeC- 130HdostarczonoNowejZelanre moŽnazamontowaÓ).Zamówiono22 samolodii. KolejnymodbiorcqsamolotuC-130H byla 20 sierpnia1991. Wie|kaBýania, któraw |atach1966-.1968 otrzy- ý pierwszydostarczono MC-l30H CombatTalon ll mala 66 samo|otówC-130K' bgdqcychodmianq Poczqws4 od 1984 jednostkilotniczychsil C-í 30H z bryýjskqawionikq. Dostawy dla USAF zacz$y sig w kwietniu specja|nychzaczg|yotrzymywaÓnowesamo|oý '1975.Kolejne dostawy nowych C-130H dla sil transportowedo wsparciadzialaňw g|qbiteýorium przeciwnika,pzystosowane do lotów na regulamychUSAF mialymiejscedopierow 1993. 24 samo|oý dostarczonow lama|ejwysokoŠci. od 1979 nowe c-130H zaczq|a otzymywaó '1984.1990. W pzeciwieňstwiedo wczešniejGwardia Narodowa,kolejnepartieých samo|o- tach tów zasi|a|yjednostkigwardiiprzez ca|e|ata80. szych MC-130E by|ytosamoloýzbudowaneod podstaw.W powigkszonejoslonie w pzedniej Na przďomie |at80./90.wytworzylasig ciekawa sýuacja, gdy jednostkiANG |ata|yw wigkszoŠci czeŠcisamolotuzamontowanonowv.uniwersa|nyiadar AN/APQ.170. Ma on moŽíiwoŠÓ wykona C-130H,a gros sil regulamych- na starszych równieŽ nywania mapy terenu, mapy meteorologicznej c-130E. W latach80. c-130H zasi|i{V czgŠÓjednostek AFRes. oÍazmoŽe byó wykozystany do omijaniapzeszkód terenowych.Ponadto pod pzedniq czgLC-l30H Šciqkadluba umieszczono wysuwany w |ocie W drugiejpďowie 1984 dostarczonocŽery C-'130H zaopatzone w naÍty.LC-130H zastqpi|y pojemnikmieszczacyzestaw uÍzrydzeóFL|R do obserwacjiterenuw podczeruieni.W sklad wystarszeC-130D. posaŽenianawigacyjnegowesz|y:skomputeryKC-130R W |atach70. USMC zamówl 14 samo|otów zowanyfNS, systemdo zrzutupaletzzaopatzeoraz KC-130R. Byla to odmiana tankowcapowietrz- niem na mďej wysokoŠcii duŽejprgdkoŠci radiostacjeUHF i VHF. Samolototrzynego zb|iŽonado KC.130F' |ecz opartao plato- utiajnione wiecC.130H.Samolotmiď dwa dodať
HC-130P bez systeÍnl]FulÍ.'n STAR, ale z pozostawlonym odpowiednio doň uksztahowanym przodem kadfuba Zdjgcie:PeterDavison

9

Rozwój konstrukcji PóŽniejsza odmiana Herculesa do prowadzenia wojny psychologicznej : EC- 130E VoIan t S o Io,w barw ach tei PoniŽej:EC-l30E Nvet Rider samej jednostki. Na zdjgciu obok widaó Wrúnie ze |93 SbzydlaZadaÍl' kÍzyŽowq antenQna usterzeniu Gwardii Narodowej Specjalnych stanu Pensylwania.Widaó Zdjgcie;PaulW. Langshaw charakterystyczn4 owiewkg anteny przed usterzeniem pionowym oraz duŽe pýowe anteny pod skrzydiami Zdjgcie: GmhamNappervia M. Rusiecki

nano21 marca 1973 i wszed|on do s|uŽby|atem 1973ood oznaczeniemHercules W.2.W ramach pzebudowy samolot otrzymaldlugi na 5,49 m wysiegnikna nosiesamolotumieszczEcyodbiornikl powietza atmosferycznegoirÓŽne przyrzqdy pomiarowe.Z tego powodu radar samolotu pzeniesiono do kroplowejoslonyi umieszczono na gzbiecie. WyposaŽeniebadawczezamontowano teŽw kabinieladunkoweji W zasobnikach pod skrzydlami.HerculesW2 lataldo '1994,kiedy to wycofanogo z powoducigÓ budŽetowych. W koňcu|at70. stwierdzono,Že w wigkszoŠci wykonywanych|otównie wykozystujesie nawet pďowy maksyma|negozasiggusamo|otu.ogra. niea1qczapas pa|iwa moŽnaby zwigkszyÓ ladownoŠÓsamo|otu,lecz pzeszkodq jest zbyt ma|a pojemnošóladowni.ZaktadyLockheedaprodudw|epowigkszokowa|yw niewie|kichi|oŠciach ne odmiany cywilne Herculesa:L-100-20i L-100.30.Wie|ka Býania zdecydowaladoproWadziópďoWQswoichHercu|esówdo standardu L-100-30.Pzebudowy dokonalafirma Marshall of Cambridge' zajmýqca sig remontemHercu|esów ki|kunasturóŽnychuŽýkowników.Pierwszy pzebudowany samolot,oznaczony Hercu' 3 grudnia1979.Lqczniedo 1985 les C.3,oblatrano pzebudowano 30 samo|otów. W ým samym czasie W anli7kuzzangaŽ@ wywaniemw wojngo Flaklandypostianowiono posaŽyÓHercu|esyRAF w uzqdzenia do tanko. W latach1982-1985odpowiewaniaw powietrzu. 31 C'1 i29 prze otrryma|ywsa7sť
cowano teŽ zestaw u|zqdzeh ostzegajEcych i pzeciwdzialaniaradioelektronicznego. Uzbrojenie zredukowano do tzech dziďek Izech rÓŽnychtypów.Pzed skrzydlemzamontowanojednolufowedzialko GAU-1ZU kal. 25 mm, dysponujqcezapasem 3000 naboi.Za skrzydlem,podobniejak w AC-130Hznajdujesig 40 mm dzialko Boforsi 105 mm haubica. Zaloga samo|otuzhŽonaz 13 osób (dwÓch do siedmiuoperapi|otÓw,inŽynierai nawigatora, torow uzbrojeniai uz4dzeň e|ektronicznychoraz dwóch obserwatorów) ma do dyspozycji cŽery komputery|BM |P-102izestawwskďników rada. ruiurzadzefi obseMacyjnych,w tymw podczer wieni. Sercem systemu kierowaniaogniemjest cýrowy radarAN/APG-80,stanowiqcywersjgrozAN/APG-7Ozastowojowqstacjiradiolokacyjnej sowanejna F-15E (zamontowanogo w miejsce typowegoradaruAN/APN-S9).Wspomagago skaAN/MQ- l 17, nerpodczeMieniTexasInstruments zamontowanypo |ewejstroniepzedniej czeŠci kadluba.Za dzialkiemGAU-12 (w tym miejcuna Ac-1 30 by'|ostanowiskostze|ecwczeŠniejs4/ch kie) zamontowanokamerg te|ewizyjn4Šwiatla szczqtkowego Bell Aerospace ALLW. ZamontoWaneW kad|ubiewyzutniki mogq wystze|iÓ do 300 dipo|izaklÓa1qcych i 90 flar MJU7 |ub 180 kadlubazamonM206.Wý|nejczgŠci mniejsa7ch AN/ALQ-172. Pomtowanonadajnikzak{ocajqcy stal4czgŠówyposaŽeniaw znaenym stopniuzunifikowanoz MC-130H. Do 1994 dostarczono13 samo|otów(protopod. ýp i 12 seryjnych).Chzest bojowypzesz|y .1 czas operacjipokojowychnad Bošniqw 995.

'10

arvyklqkamergTV i inne.Czas poszukiwaň2 h do 3 330 km |ub16 h 50 30 min.na od|eg|oŠci .1 min.na od|eglošci370 km. dostarczony|otnic. twu lndonezjii 3 - lotnictwuMalezji. c-130H-30 N iektórzy odbiorcy zagraniczni zakupili pzedtuŽonao ponad4,5 m odmiangc.130H' nazywanEC-130H-30.Wersjata byla wzorowad|aodbiormw cy. na na budowanychWczeŠniej w oznawilnychHerculesachL-100-30(st4d,,-30" czeniu).Samo|oý te zakupi|owie|epaňstq najczgšciejjako uzupďnieniezwyktychHercuIesów. W EuropieC-130H.30squŽýkowaneprzezFrancjg,Hiszpanigi Holandig. KC-l30H OdmianaKC-130R (patz dalej)pzeznaczona na eksport.2 dostarczonodo Argenýny,2 do Brazylii,2 do lzraela,2 do Maroka, I do Arabii Saudyjskieji 5 do Hiszpanii'W niektórychpaňstvvachzestaw do tankowaniaw lociemontowano na innych,juŽ uŽýkowanychsamolotach,np. na C- 130E. Samo|oý powstďe z przebudowy istniejq. cych C-130H

wc-130H '1

5 HC-130Hpzebudowano na odmianemeteorologicznaWC-130H. Zdemontowanoradar AN/ARN-17 i uzqdzenia Fufton STAR (po tym ostatnimpozostď charakterysýcznyksztď nosa). W kabinie ladunkowejumieszczono specjalne wyposaŽenie,a W pzedniej czgŠcikadlubawykroionopo jednym prostokqtnymoknie po obu bokach kadluba. W latach80. 8 WC-130H pzebudowano na zivykletransportoweC-130H. Ec.í30H CompassCall Wersja C-130H s|uŽqcado zaklócania radiodowodzenia, šrodkÓwlqcznoŠci eIektronicznego we wspďpracy z naziemnymie|ementamisystemu. W polowielat 80. na odmianetg pzebudowano 16 samo|otów- 12 c-130H i 4 Hc-130H' Byly to pienrvszez wyprodukowanychdla USAF C-130H,dostarczonychna poczatku1975. EC-130V Odmiana rozpoznaniaradioelektronicznego dla USCG. Jedenz jej HC-130Hotrzymalradiolokatorod E-2C, AN/APS-125. Pzebudowy dokonala firma General Dynamics.Samolot oblatano 31 lipca 1991, po czym trafildo bary Clearwater na Florydzie.W kwietniu1993 program pŽeruano z powoducigó budŽetowych. W 1994 USCG planowala zmodernizowaniekolejnego samolotupod radarAN/APS-137. NC-130H/ DC-130H PojedynczyHC-130H w latrach70. zmodyfikowanodo prób róŽnorodnegoWyposaŽenia'pr4l czvm oznaczenie samolotu zmieniono na NC-130H.W latach80. pzeszedl kolejnqmodyfikacjgi sluŽy pod oznaczeniem DC-í30H jako W tej rolijest nosicie|samo|otówbezpi|otowych. eksploatowanydo chwiliobecnej. AC-130H Jesieniq'1972w 10 pozostalychAC-'|30Ewymienionosi|nikina T56-A-15 i ohrzymaýoznaczenie AC-130H. Poza drobnymizmianamiwyposaŽeniawprowadzonoteŽ stanowiskoobser. watora W ý|nej czgŠcikad|uba.W Ac-130A i Ac-,l30E obserwatorpzypigty w upzgŽy spakadlubasamodochronowejspecja|nqtaŠmqdo

EC-l30V dla StraŽy \NybrzeŽaUSA podczas

próbw bazie YÍ,*[iť-1,"::

|otu|eŽalna otwartejrampielqdunkowejdo pďowy wychylonyna zewnqtz. Jego zadaniembylo ostuzeganiepilotapzed seriamiz bronipzeciwlotniczej,zmiezajqcymiw kierunkusamolotu. Gdy pilotwykonywalenergicznyunikczgstozdaza|o sie, Že obserwatorwypadal na zewnqtz, wiszqcna wspomnianejtaŠmie i musia|byÓ wciqgnigý do wnqtza przy pomocyinnychcz|onków zalogi.W trakciepzebudowy w rampieladunkowej wykrojonookrqg|yotwÓr i zamontowanow nimkulistqoslongze szklaorganicznego,zapewniajqcqszerokisektorobserwacjibez otwierania rampy. Przebudowane samolotv oznaczone AC.,130H wrócilydo Wietnamuná poczqtku1973 W 1991wszystkie10 AC-130H wziglyudzialw operacjiPustynna Burza, v,tykonýqcwie|enocnychmisji.Poza wsparciemudzielanymwlasnym grupomspecjaInym, Samo|otyatiakowaýrównieŽ irackieliniekomunikacyjne. HC-130H(N) W zwiqzku z wykruszeniemsig czgŠcistar. szych HC-130N,w 1990vvyprodukowano trzy nowe egzemp|aze ých samo|otów,w oparciuo póŽnqodmiangC-130H (z radaremAN/APN-,l33' z Loranemitp.).Podobniejak inneHC-130N samolotynie majq instalacjiFulton STAR i sq wyposaŽoneW nowezasobnikido tankowaniaw powietzu pod zewngtznq czgŠciqskrzydď. MC-130PCombatShadow Oznaczenienadanew lutvm1996 samolotomznanymdotqdjako HC-13ONi HC-13OP

datku wigkszq moc, ten Sam zasigg moŽnabgwych zdecydowano sig przy tej okazji pobió re. dzie uzyskaÓ bezzbiomikówpodwieszanychpod |otu.Wszystkiecztery si|niki kord dlugotrwaloŠci pracowalry skzydlami, cr znaczniezmniejszyopory samoý|ko pzez 36 minut,w czasie startu,a lotu(ý|koczgŠÓpaIiwaze zbiomikówpodwiesza. póŽniej|qdowania.Pzez resŽQ czasu samo|ot nychefekýwniealrligkszazasigg,pewnqi|ošÓpo |eciď na dwóch si|nikach(d|aoszczgdnošcipa|i. ch|aniapokonaniedodatkowychoporów). wa)'Wy|4dowď2.1kwietnia1964po 25 godŽnach G|ównymodbiorcqnowegosamo|otuma byó i 1 minuciew powietzu.ProcescertyfikacjizakoňWie|ka Brytania, która zamierza w |atach czono 16 lutego1982,gdy samolototrzymalcer1997-2004wymieniÓca|qswojq60-samo|otowq Mkat w klasie,A' jako samolottransportowy. flotgHercu|esów.od pocz4tku|at90. firmaLoc. TegopierwszegocywilnegoHerculesapo zapzebudowano kheed stara sig wciqgnqó do wspďpracy nad koňczeniu|otówcertyfikacyjnych opracowaniemC.130J bryýjskipzemys| |otni- na prototypnowej odmiany - Model 3B2E (L-100-20). czy, ktÓry poniÓs|byczqŠÓkosŽów, a jednoczeŠniesta|bysig gwarantemzamóWieniasamo|oModel 3828 (L-100) tów ozez RAF. SeryjnyMode|382 miďzmodemizowanysysjest C.130J równieŽoferowany|otnictwu USA' tem za|adunku,co umoŽ|iwilo ceMkacjg samogdy sta|osigjasne,Že kosáowny i skomp|ikowa- lotuw klasie,,E",jako samolottransportowy. Odny C-17 nie spďni wszystkichwymagaň'szczepowiednidokumentFMwystawiono 5 paŽdzier'1965. gó|nienie nadajesig do eksp|oatacji z ma|ych, nika Produkcjg seryjnq pod fabrycznym niepzygotowanychlqdowiskpolowych. oznaczeniemModel3828 i handlowvmL-100rozW 1993bryýjskafirmaMarsha||of CambridpoczQtow 1966. t-qczniez protoýpemzbudoge pzebudowa|a jeden z bryýjskich Hercu|es wano 22 L-100. W póŽniejszymokresie9 z nich C'1P na |atajqce|aboratorium do prób zespďu ozebudowano na L-100-20.a dwa na L-100-30. CZWARTAGENEMCJA napgdowegopzeznaczonegodla C-130J.SaMode|382D(L-100í0) c-l30J moloto numeze XV181 otzymal w miejsceleProjektowanaodmiana cywilna samolotu 40 lat od oblataniaprototypupowstajenowa wegowewngtznegosilnikanowyzestawAllison C- 130H z silnikamiAllison501-D22A(cywilnymi wersja Hercu|esa.Prace nad niqtrwajqjuŽ poGMA2100 w gondolizbudowanejw zakladach T56-A-15)oferowanaod sierpnia 1967.Wobec nad 10 lat.Po sukcesieC-130Hbiurokonstruk- Westland.Oblatanogo na poczqtku1994 braku zainteresowanianie zbudowanoani iedcyjne w Lockheed-Mariettaocenilo' Že czas na Pieruuszedwa egzemplaze zeszly z liniipronego. opra@wanieznaczniezmodyfikowanejodmiany, dukcyjnejna pzďomie wzešnia i paŽdziernika Mode|382E(Lí00-20) Kóra zastqpi|abyHercu|esyna pocz4tku)(X|wie. 1995.Jeden by|w pzed|uŽonejwersjic-130JPrototyp pzebudowany z protoýpu Mode| ku. Prace zmiezaty glównie w kierunkuda|szej 30, pzeznaczony d|a RAF' a drugi - w krótkiej 382 oblatano19 kwietnia'1968.W stosunkudo poprawywlasnoŠcistartu i |4dowania,bezpiewersjid|a USAF. oprócz Bfijczykóq Austra|ij- Mode|u382 ozed|uŽonoo 2.54 m kad|ubísekczeňstwa|otuiefektywnoŠci sterowania.Na poczyków i Amerykanów (razem ok. 40 samo|o- cja wstawionaprzed skrzydlami)izastosowano czqtku|at80. pracomtym nadanoksáaft progjra- tÓw)' wersjqC-130J zainteresowanesqteŽ WosilnikiAllison 501-D224 o mocv 3345 kW. Samu HTTB (HighTechnologyTest Bed) i pzygochy (16-18sáuk), Nowa Ze|andia(8)oraz AramolotuaTskalcertyfikat FM4 pazdziemika1968. towanospecja|n4doŠwiadcza|nE odmianesabia Saudyjska(nawet70 sZuk). t.qczniezbudowano26 nowychsamo|otÓW,a 9 mo|otu.Do przeróbkiwybrano ex-kuwejcki W 1996LockheedMartinoŽedstawilteŽoro(w ým protoýp)pzebudowano z L-í00. L-100-20.Dodanow nim migdzyinnymi:pletwy jekt wersjic-130J AWAcs, która mialabykoszModel 382G (L-100-30) przedluŽoneprzed statecznik pionowyi poziomy, towaó ok. 100 m|ndo|arów.PoinformowanoteŽ Odmiana L-100-20 z jeszcze bardziej klapy dwuszczelinowe,pzekonstruowanq krao wersji...p|ywakowej pzedluŽonym kad|ubem(o 4'57 m) powstala d|aamerykaňskichjednowgdŽ natarciaskzyd|a' przewacze do wspostek specjalnych. pzez wstawieniesekcji pzed i za skrzydtami. maganiapracyloteki nowesilnikiAllison501D Odmiangtg oblatanona pocz4tku'1970.Do '1994 Series lV o mocy po 3860 kW sterowanekomCywilne Herculesy wyprodukowanod|a róŽnychodbiorów 78 noputerowo.Ponadto wprowadzononowoczesne Model 382 wych L-100-30oraz pzebudowanona nie 9juŽ wyposaŽeniez cýrowym uk|ademsterowania, Po sukcesie w roli samolotuwojskowegofiruŽýkowanychL-100 i dwa L-100-20' dalmiezem laserowymi kierowanymzestawem ma Lockheed postanowilawprowadziÓsamo|ot 1 Pzy oka4imaladygresja: do zmianysystemu wykrywaniaw podczerwieniFLIR. Zmieniono takŽena rynekcywi|ny.W ým ce|upzygotowaoznaczeáw USA,któramiatamiejscew 1962przyczyksáa|t nosa,zmniejszajqcoporyaerodynamicz. no specja|nqodmiangC-í30E pozbawion4canitsiq wlašnie''. Hercu|es. sekretarzobronyRobert ne. Caly samolot naszpikowanoaparaturqkon|egowyposaŽeniawojskowegoi zbiornikówpodprzedstawiajqc w Kongresieprogramzatro|no-pomiarow4czgŠciowoumieszczon4 w w i e s z a n y c h ,n a p g d z a n qs i l n i k a m iA l l i s o n McNamara kupusamo|otów Hercu|es najpierwomówit C-130a go zasobnikachpodskzydlowych. 501-D22o mocy 2980 kW, stanowiEcymicywildzingpóŽniejGV-1d|aUsMc' myŠ|qc, ŽemówioróŽHTTB' który otzymal rejestracjgN130X obnqodmiangT56-4-7. nychsamolotach. Kongresmeni zorientowali sie i zdelatano19 czerwca 1984.Do roku 1990 pzeproOblotunowegosamolotu,nazwanegoModel nerwowany McNamararozkazalujedno|ició system Wadzonona nim rozmaitepróby, g|ówniezwiq382 i noszqcegocywilnqrejestracjgN1'130Edotakbytensamsamo|ot niemia|dwóchróŽzane z krďkim startem i |qdowaniem.W |ipcu konano20 kwietnia1964.Zewzg|qdówreklamo- oznaczeň, nychnazw. 1990zademonstrowano na samo|ociemoŽ|iwoŠÓ lqdowaniana pasie 350 m pzy masie samolotu ponad 58 t, po stromym(6.) podejŠciu do |qdo. waniaz prgdkoŠciq 148 km/h. ,1991 W |ipcu zakoňczonowstgpnepróby no. wego systemunawigacyjnegoopartegona ukladzie bezwladnoŠciowym LittonLTN-92 spzqŽo. nym z GPS firmy Collins, uzyskujqcblgdy nie wigksze niŽ30 m w czasie najd|uŽszego |otu. Wie|erozwiqzaňpzebadanych na HTTB ma zostaówprowadzonychna odmianieC-130J.Napgd samo|otubgdq stanowiÓ siInikiA||ison GMA2100 napgdzajqcenie zwyk|eŠmigla, |ecz wie|olopatoweŠmig|owený|atory - Dziqki znacznie oszczgdniejszymsi|nikom,które majEW doHerculesyróŽnychwersjizakonserwowane i

zmasazytowane w bazieUSAFDSH,yBTliil

11

Opis konstrukcji Prawa i lewa strona dziobu samolotu

c-130H-30 Zdj9cía: Wojtek Matusiak

Koricówka prawego skzydla zdjecie:wojtek Matusiak Wychylone klapy prawego skrzydla Zďjpcie: Gnegoru Holdmowicz

Centroplati skrzyďa w widokuz góry

Podskrzydlowy zbiomik paliwa Zdjecie:WojtekMatusiak Zespoly napgdowe samolotu Zdjgcia:WojtekMatusiaki PawelPrzymusiala

12

Zdj gcia: Milosz Rusiecki

Usterzenie Zdjqcie: Parvel Przymusiala

Owiewki anten w zakoňczeniu kadluba ZdjQcie: Wojtek Matusiak

Przednia šciana ladowni Widok od tytu na samolot z otwart4 ladowni4

Prowadnice dŽwigu pod sufitem ladowni

WnQtrze ladowni, widaó otwarte glówne drzwi ladunkowe

Widok od Šrodkana zarnknigte drzwi ladowni Zdjqcle: MiroslawWasielewski

Rampa ladunkowa, bgdqcajednoczešnie klap4 zamykaj4cq ladownig Zdjpcie: WojtekMatusiak

13

Opis konstrukcji

ockheed C-130H-(C-130H-30)jest sa I molotemtransportowym,zbudowanym I h iako calkowicie metalowv.czterosilnikowv. oórhoďat. KadÍub o konstrukciica|kowiciemeta|owej, pďskorupowej' W p.rzedniejczgŠcimieŠcisig pzedzial WyposaŽeniai kabinazalogi oraz wngka podwoziaprzedniego.W kabinie sq miejsca d|a czterech czlonków zalogi: dwóch pi|otów,nawigatoraitechnikapokladowego. Za kabin4zalogiznajdujesig ladownia mieszczqca92 pasaŽerów, |ub64 spadochroniazy,lubT4 rannychplus 2 osoby personelu medycznego(w odmianieC-130H-30moŽna pÍzewoziÓ128 pasaŽeróW,|ub92 spadochroniazy, a|bo 97 rannych).W ladowni moŽna umieŠciÓmaksyma|niedo 19 335 kg |adunku (17 644 kg) na pigciu(siedmiu)standardowych pa|etach 463L. z ýu za komorami podwozia znajdujesig dwojedrzwidla spadochroniazy (pojednychz kaŽdejstronykad|uba).W pzedniej czgšcikad|ubadwoje dravi awaryjnych(w c-.130H-30ich |iczba moŽe byó naŽyczenie odbiorcyzwigkszona).Glówna rampa |adunkowa sterowana hydrau|icznie'moŽe byÓ otwieranana ziemi i w locie.Cala kabinaladunkowa ipi|otówjestw pďni hermetyzowana,co umoŽ|iwiawykonywanie|otówz pasaŽeramiaŽ do pulapu operacyjnegosamolotu.Kabina ladunkowajest wyposaŽonaw chowane ro|ki ulatwiajqceprzesuwanie ladunku w czasie zaladunkui wyladunku,ponadtow tylnejczgŠcikad|ubaznajdujesiq dŽwigtypu suwnicoweqo zamontowanvna suficiesamolotu. proste,o wznioSkrzyd|a wo|ironošne, sie 2" 30' skrgcone geometrycznie- kqt zak|inowania3" przy kad|ubiei 0. na koňcu oraz aerodynamicznie- profilNACA 644318 u nasady i NACA 64A412 na koňcu. Konstrukcja skrzydla meta|owa,pó|skorupowa, dwudŽwigarowa.DŽwigarysta|owe,pokrycie wykonanez duraluminium. Konwencjonalne Iotkina zewngtrznychczgŠciachskrzydlanapedzane silownikamihydrauIicznymidwóch niezaIeŽnychinstalacjihydrauIicznych.Lotki wyposaŽone w k|apkiwywaŽajqce.Na krawgdzi splywu wewngtrznej czešci plata k|apy.posze|zacze typu Fow|era. KrawgdŽ natarcia wyposaŽonaw instaIacjgpzeciwobIodzeniowqzasilanq gorAcym powietzem zza sprgŽarek siIników. Usterzenie k|asyczne,wo|nonošneo konstrukcji calkowicie metalowej. Wszystkie powiezchni sterowewyposaŽonew k|apkiwy* O ile nie zaznaczono inaczej, podane informacjedotyczqweBji C-130H (w nawiasach C-130H-30).

14

waŽqqce, które sE napgdzane si|niczkami elektrycznymizasilanymi prqdem przemiennym, awaýnie pradem sta|ym.Stery wysoko. Šcii kierunkuporuszanesilownikamihydrauIicznymidwóch niezaIeŽnych instaIacji. Krawgdzie natarciaustezenia pionowegoipoziomego rÓwnieŽ wyposaŽonoW pzeciwob|odzeniowq instalacjgzasilanq gorqcym powietzem dostarczanVmze spreŽareksiIników. Podwózie trójgb|eniowe'chowane hydrauIiczniedo kadluba,wyposaŽoneW amorýzatory oIejowo-powietzne. Podwozie pÍzedniezdwojone,sterowane hydrauIicznie w zakresiet60". Kďa podwozia pzedniego o Wymiarach39x,13-16,o cišnieniuw pneumatykach 0,414MPa. Podwozie g|ówne dwukolowe w uk|adzie tandem,chowane do specjalnychgondolipo bokach kadluba.Kola o wymiarach56x20-20 o ciŠnieniu 0'626 MPa' WyposaŽonew wie|otarczowehamulcefirmyGoodyearchlodzone powietrzem.Hamulcezaopatzono w automat pzeciwpoŠ|izgowy. Podwozie zapewnia wykonanie zakrgtuna ziemi o minimalnympromien i u 1 1 , 2 8m . Napgd stanowiq cztery silniki Allison T56-A- 15 o mocy 3360 kW napgdzajqce czterolopatowe šmigla Hami|ton Standard 54H60-91o Šrednicy 4,1.1m, o stalejprgdkošci obrotowej i samoczynnie regulowanym skoku. Smigla moŽna peestawiaÓ w chorqgiewkg, a takŽe na zakres odwrotnegociqgu. -

podwoziai klap,otwieraniarampyladunkowej itp.' tzeci awaryjny,moŽe przejqÓ funkcjgjednego lub drugiego. CiŠnienierobocze 2o,7 MPa. System awaryjnyma rgcznqpompghydraulicznq. E I e k t I y c z n a zasi|anacáerema pradnicamiprqdupzemiennego o mocy 40 kVA, dysponujeteŽdodatkowotak4 samq prqdnicq awaryjnq napgdzanqpzez pomocniczysilnik odrzutowy umieszczony w lewej gondoli podwozia glównego. Prqdu stalego dostarczalq cztery przetwornice zasilane prqdem przemiennym z prqdnic. Wystepujq pewne róŽnice w e|ementachinsta|acjie|ektrycznej samo|otówprodukowanychd|a USA itych na eksport.

Awionika

U rzqdze nia p i IotaŽowo-n awigacyjne: - radar nawigacyjno-meteorologiczny AN/APS-S9 firmySperry a od 1993 kolorowy radar o malym poborze mocy AN/APS-133 firmy Westinghouse, - radiotechnicznysystem nawigacjihiperbolicznej Omega CMA771, - system nawigacjisatelitarnejGPS Mk ll GPWS, - system nawigacji bezwladnošciowejLitton LTN-72, - dopplerowski system nawigacyjny AN/APN-218. - zdwojonyodbiornikVOR/DME AN/ARN-147, Inštalacje zdwojonyodbiornikradiotechnicznegosysteP a I i w o w a o b e j m u j em . i n . s z e Š Ó mu bliskiej nawigacji TACAN zbiorników integra|nychw skrzydlach, o AN/ARN-118. - zdwojonysystem lLS, l4cznej pojemnošci26344 |. Dodatkowopo- dwa kompasyŽyromagnetyczneC-12, migdzygondo|amisiInikówumieszczonodwa - dwa zintegrowanewskaŽniki nawigacyjne zbiorniki podwieszane (nie mogq byi zrzupo 5 .146|,co daje cane W |ocie)o pojemnoŠci FD-109, - w y s o k o Š c i o m i e r zr a d i o | o k a c y j n yA N / lqczny zapas paliwa 36 636 l. Pojedynczy ciŠnieniowypunkt tankowania znajduje sig w APN-232 wyposaŽony W system ostrzeprawejgondo|ipodwoziaglównego.Ty|konie. gania pzed niebezpiecznqwysokošciqfirktÓre wersje samo|otusq przystosowanedo my Kollsman, pobierania pa|iwa W |ocie (amerykaňskie system do Wykonywaniazzutów bezwidzia|MC-130E i MC-130H, AC-130U i wszystkie nošci zrzutowiska w czasie |otupojedynEC-130, wszystkiebrytyjskiez wyjqtkiemjedczo lub szykiem - StationKeeping Equipn e g oC . 3 i W . 2 ) . mentANiAPN- 169C, O I e j o wa do smarowaniai chlodzenia - zdwojonytransponderradarowy621A-64, .182 - autopilotAP-105V, si|ników,o pojemnoŠci '. - radiotechnicznysystem dalekiej nawigacji C i Šn i e n i oW a do hermetyzacjikabin system Loran (samolotyprodukowaneod ýpu k|imaýzacyjnego,maksymaInaróŽnicaciŠnieňmiqdzy ciŠnieniem zewngtznym a kakoňca |at70.) - system przeciwkolizyjnyTICAS, zbierajqcy binowymdo 0,052MPa. H y d r a u I i c z n a majEcatrzynieza|eŽdane o lecqcychbliskosamolotachod ich ne obwody:jeden do napgdupowiezchni stetransporderów radarowych (ý|ko samoIorowych, drugi do wypuszczania i chowania ty amerykaňskie).

'-Í: Ti

_-

Opis konstrukcji

N

o) ct) tš N

.g š o *.

o

E \

o š G

0.

o

u

!

ll

"l

šH

. $sš OSr-

ťEšĚ < $,f;

EE

8(o

o CY) o (Y)

')

ť

o š

t

(

DanetechnicznepodstawowychwersjitransportowychsamolotuLockheedc.í30 Hercules Wersja

I I .

-

---J

RozpigtoŠÓskrzyde|,m Srednia cigciwa skrzydla, m WydluŽenie PowierzchnianoŠna,m2 D|ugoŠóca|kowita,m WysokoŠÓca|kowita,m RozpigtoŠÓusterzenia,m Powierzchniausterzenia.m2 poziomego pionowego Baza podwozia, m Rozstaw podwozia, m ŠrednicaŠmigla, m Wymiaryladowni,m dlugoŠó(bez rampy) szerokoŠÓ wysokoŠó Masa, kg wNasna ladunku(maksymalna) normalnastartowa maksymalna do lqdowania PrgdkoŠó, km/h maksyma|nana wysokoŠci6220 m przelotowa ekonomiczna przeciqgnigcia Wznoszenie przy ziemi, mls Pulap, m maksymalny na trzechsilnikach D|ugoŠóstartu na wysokoŠó15 m, m Rozbieg,m Dlugošó|qdowaniaz wysokošci,|5 m, m Dobieg,m Zasigg zapasem paliwana 30 min, km z maksymalnymladunkiem paliwa z maksyma|nqi|oŠciq Urzqdzenia IqcznoŠci: - dwie radiostacje krótkofaIoweAN/ARC-190' - dwie radiostacje u|trakrótkofa|owezakresu VHF AN/ARC-186. - dwie radiostacje u|trakrótkofa|owezakresu UHF AN/ARC-.I64, - systemkomunikacjiwewngtznejAN/AlC-18, - system |qcznoŠciz obslugq naziemnq AN/A|C-13, - urzqdzenie identyfikacji swój-obcy AN/APX-.100. WyposaŽenie obron ne (tylko niektóreegzemplaze): - urzqdzenie ostzegajqce przed opromieniowaniem pzez stacje radiolokacyjnesystemów pzeciw|otniczych AN/AAR-47' - wyzutniki flar i dipolipzeciwradiolokacyjnych AN/ALE-47, - nadajnikizak|óceňaktywnychANiALQ-157.

Zaladunek fr ancuskiego Herculesa Zdjgcie:PawelPrzymusiala

c- 130E

c-130H

c-130H-30

40,20 4,16 10,09 162,12 29,78 1 1, 6 6 16,05

40,41 4,16 10,09 162,12 29,78 1 1, 6 6 '16,05

40,41 4,16 10,09 162,12 29,78 1 1, 6 6 16,05

40,41 4,16 10,09 162,12 34,37 11,66 16,05

35,40 20,90 9,77 4,35 4,60

35,40 20,90 9,77 4,35 4,11

35,40 20,90 9,77 4,35 4,11

35,40 20,90 12,18 4,35 4,11

12,60 3,13 2,81

12,60 3,'t3 2,81

12,60 3,13 2,91

16,79 3,13 2,81

c-1304

26 911 1 58 7 6 48 988 56 336

33 064 í7555 70 307 79 380 58 970

34 300 1 97 4 0 70 3'10 79 380 58 970

35 260 17 645 7 03 1 0 79 380 61 235

6'16 585 528 '185

6í8 592 547 185 9,30

618 603 547 185 9,65

618 571 547 200 8,63

7 010 1 700 1 160 1 143 650

'10060 8 075 1 573 1 091 838 533

1 00 6 0 I 075 1 573 1 091 838 533

3 895 7 560

4 002 I 264

2 472 I 264

13,50 12 590

3 365 5 175

Opis konstrukcji

Podwozie przednie ZdjScia:WojtekMatusiak

Podwozie glówne. PowyŽej i z prawej - zespól lewy, z lewej i u dofu. zespól prawy wojtekMatusiak ZdjQcia; i PawelPr4musiala

20

WyposaŽenies'.*ř]:.'} kabinyzalogi . c- 130H-30

C e n t r a l n et a b l i c e przvrzadórr ..

Lewa bufta k a b i n yz a l o g i

l. 1,:_.,,

áŤ=

jI

I

ZdjEcia; Wojtek Matusiak iPa*el

I

Przymusiala

Ptawa burta kabiny zalogi

Stanorviskonawígatora

Zastosowanie

posób zastosowaniaposzczegó|nych wersji i odmian samolotujest bardzo z ich bu. zrÓŽnicowanyiwiqŽesig ŠciŠ|e dowq i wyposaŽeniem,d|ategoteŽzosta|zasa'd. nrczoomowronyw czQscrposwrgcrnejrozwoJowi konstrukcji.Tutajpzedstawiamy zestawienie wojskowychuŽýkownikówsamo|otówHercu|es. USA USAF Jednostki uŽywajqce transportowych C - 1 3 0w 1 9 9 5 517thAir|iftSquadron(5í7 ALS)/3rdBombardment Wing (3 BW), ElmendorfAFB, Alaska c-130H , 39 i 40 ALS/7th Wing, Dyess AFB, Teksas c.í30H 41 ALS/23rdWing, Pope AFB, KarolinaPln. c-130E 310 ALS/24thCompositeWing (24 CW), HowardAFB, Panama- C-130H 86th AirliftWing (86 ALW), RamsteinAFB, Niemcy- C-130E 314 ALW SmyrnaAFB, Tennessee- C-130H 374 ALW YokotaAB, Japonia- C-130H Jednostki transportowe uŽytkujqce C-130 w przesz|ošci I 501st AirTransportWing(1501ATW)- C-130E 21 CW - C-130Di C-130E; AirliftGroup(61 MAG) - C-130H; 61stMilitary 62nd MilitaryAirliftWing (62 MAW) - C-130E; 64th TacticalAirliftWing (64 TAW) - C-130D, c-130A.C-í30E: 313 TAW - C-130B, C-130E; 316 TAW - C-130E; 3 1 7T A W - C - 1 3 0 4i C - 1 3 0 E , 405th FighterWing (405 FW) - C-130E; 435 TAW - C-130E; 437 MAW - C-130E; 438 MAW - C-130E; 463 ALW - C-130Ei C-130H; 464thTroopCarrierWing (464TCW) - C-130E; 483 TCW - C-130A; 513 TAW - c-í30A' c-130B i C-130E; 516 TCW - C-130A,C-130Di C-130E; 616 MAG - C-130E,C-130H; 4442Comba|Crew TrainingWing - C-130E. Jednostki USAF eksploatujqce w'1995 specjalne odmiany C-130 Siý specja|ne '16thSpecial OperationsWing (16 SOW), HurlburtFieldAFB, Floryda- MC-130E,MC-130H, Ac-í30H' Mc-'l30P (Hc-130N i Hc.130P) i AC-130U. 352nd Special OperationsGroup (352 SOG), RAF A|conbury'W. Býania. MC-130Hi MC-130p(HC-130Ni HC-130P). 353 SOG, KadenaAFB, Japonia- MC-130Ei MC-130P(HC-130Ni HC-130P). 542ndCrewTrainingWing (542CTW), Kirtland AFB, Nowy Meksyk - MC-130E i MC-130P (HC-130Ni HC-130P). C-130H z 928th Air lling (928 Skrzydla Lotniczego)Air F orce Reserve, stacjonuj4cego w migdzynarodowymporcie lotniczym O'Hare w Chicago

22

Zdjecie: Wojtek Matusiak

Air Rescue Service (s|uŽbaratownictwa lotniczego) 71st Air Rescue & Recovery Squadron (71 ARRS), PatrickAFB, Floryda- HC-130P. Jednostki rozpoznawcze i walki radioelektronicznej 355th Tactical FighterWing (355 TFW), Davis-Monthan AFB, Arizona- EC-130HCompass Call. 7th AirborneControl & Command Squadron, KeeslerAFB, Missouri- EC-130EABCCC Jednostki USAF eksploatuj4ce specjalne odmiany c.í30 w przesz|ošci Sily specjalne

| ' c - 1 3 0 EM' c . 1 3 0 H í s o w - c - 1 3 0 E -M

AC-130A,AC-130H,HC-130Ni HC-130P; 8 TFW - AC-130A,AC-130H; 1 4 S O W - C - 1 3 0 E - rA , C - 1 3 0 A ,A C - 1 3 0 E , AC-13OH; 18 TFW C-130E-t,MC-130E; 26thTacticalReconnaissanceWing (26 TRW) - c-130E-l; 39 SOW - HC-130Ni HC-130P: 322 TAW - C-í30E.|; 388 TFW. AC-130H; 441OthCombat Crew TrainingWing (4410 ccTW)- AC-1304; Air Rescue Service (s|uŽba ratownictwa lotniczego) 3í ARRS - HC-130P: 33 ARRS - HC-130Ni HC-130P; 36 ARRS - HC-130N,HC-130P; 37 ARRS. HC-130H: 39 ARRS. HC-130H: 40 ARRS - HC-130H; 41 ARRS - HC-130H,HC-130N; 48 ARRS - HC-.l30H; 39thAerospace Rescue & RecoveryWing (39 ARRW) - HC-130H,HC-130Ni HC-130P; 54 ARRS - HC-130H; 55 ARRS - HC-130Hi HC-130P; 56 ARRS - HC-.l30P: 57 ARRS . HC.13OH; 67 ARRS - HC-130H,HC-130Ni HC-130P; 76 ARRS - HC-130Hi HC-130P; 79 ARRS - HC-130H; Jednostki rozpoznawcze i walki radioelektronicznej 66th Electronic Combat Wing (66 ECW) -

Malowniczy start australijskiego Herculesa z polowego lotniska Zd1gcie: Rr'yalAustraliqnAir Fcrce yíaMiloszRusiecki EC-í30H Compass Cal/; 100th Strategic Reconnaissance Wing ('100

sRW) - Dc-í30A i DC-.t30E; 6096thReconnaissanceSquadron(6096 RS) - c-130B-il; 432nd Tactical Drone Group (432 TDG) D C - 1 3 0 A iD C - 1 3 0 E ; S|uŽba meteoroIogiczna 53rd WeatherReconnaissanceSquadron(53 WRS) - WC-.l30B: 54 WRS - WC-130B,WC-130E,WC-130H; lnne 1370thPhoto Mapping- RC-130A. Jednostki došwiadczaIne(Air Force Systems Command)' które uŽywajq C-130 3246thTestWing,EglinAFB, Floryda(Air Force SystemsCommand)- pojedynczyNC-'l304 od kwietnia1989 651OthTest Wing, EdwardsAFB, Kalifornia (AFsc) - Mc-í30H'Ac-130U i Dc-.l30H. Jednostki došwiadcza|ne(Air Force Systems Command)' które uŽywaý c-í30 4900theTest Group, KirtlandAFB, Nowy Meksyk - NC-130A; 6550thSupportWing, PatrickAFB, Floryda JC.13OA; 6594thTest Group, Hickam AFB, Hawaje JC-1308,HC-130Hi HC-130P. Air National Guard (lotnicza gwardia narodowa) Jednostki ANG |ataj4cena C-130w í995 '102ndARRS, Suffolk County Airport, Nowy Jork)- HC-130Hi HC-130P 105thTacticalAirliftSquadron('105TAS), Nas h v i l l e I n t e r n a t i o n aAl i r p o r t ,T e n n e s s e e c-'130H. Airport,Min109 TAS, MinneapolisInternational nesota- c-í 30E. - C-130E. 1'l5TAS, Van NuysAirport,Kalifornia, 129 ARRS, Hayward Airport, KaliforniaHC-130P 130 TAS, KanawhaCountyAirport,Zach. Wirg i n i a- C - 1 3 0 H '135TAS, Glenn L. MartinState Airport,Maryland- C-130E.

139 TAS' SchenectadyAirpoň,Nowy Jork. c-130H i LC-130H 142 TAS, GreaterWilmingtonAirport,Delaware - C-130H 143 TAS, Theodore F. Green Airport,Rhode lsland- C-130E 144TAS. KulisANGB. Alaska- C-130H 154 TAS, LittleRock AFB, Arkansas- C-130E 156TAS, DouglasAirport,Pln Karolina- C- 130H 158 TAS, Savannah International Airport,Georgia- C-'130H 164 TAS, Mansfield-LahmAirport, Ohio c-130H 165 TAS, StandifordField,Kentucky- C- 130H 167 TAS, MartinsburghAirport,Zach. Wirginia - c-130E 180TAS, RosecransAirport,Montana- C-130H 181 TAS, NAS Dallas,Teksas- C-130H 185TAS, Will RogersWorldAirport,Oklahoma - c-130H '187TAS, CheyenneAirport,Wyomig- C- 130H '1 93rdSpecialOperationsSquadron( 193SOS) HanisburgInternational Airport,PensylwaniaEc-130E Comý Levii VolantSolo 21OthAerospaceRescue Squadron(210ARS), KullisANGB, Alaska- HC-130H(N) Jednostki ANG uŽywajqce G-.|30 w przeszlošci 'l 3 3 T A S , P e a s e A F B , N e w H a m p s h i r ec-130A: '155 TAS, Memphis Airport, Tennessee c-130A; 183TAS, JacksonAirport,Mississipi- C-130E, c-130H; 195 TAS, Van NuysAirport,Kalifornia- C-130A, c-130B; Air Force Reserve (rezerwawojsk lotniczych) Jednostki uŽywajqce C-130 w 1995 94 TAW, DobbinsAFB, Georgia - C-130E i c-130H. 302 TAW PetersonAFB, Kolorado- C-l30H i c-130E 403 ALW SelfridgeAFB, Michigan- C-130E i c-130H 439 TAW. Westover AFB. Massachusetts c-130H 440 TAW General MitchellField, Wyomingc-130H 459 TAW AndrewsAFB, Maryland- C-130H 919 SOW Duke Field,Floryda- AC-130A 939th Rescue Wing (939 RW), PortlandInternationalAirport,Oregon- HC-130Ni HC-130P Jednostki AFRES eksploatuj4ce C-130 w przesz|ošci 445 ALW NortonAFB, Kalifomia- C-130H; 433 TAW KellyAFB, Teksas- C-130A,C-130B i G13OE: 442 fAW, Richards-GebaurAFB, Montana c-1304.C-130B: 446 TAW EllingtonAFB, Teksas- C-130A; 452 MAW HamiltonAFB, Kalifornia- C-130A, G13OB US Navy (marynarka wojenna) Jednostki USN latajqcena C-130 w't995 VR-24 (FleetLogisticsSupportSquadron24 dywizjonwsparcia logistycznegomarynarki) NAS Sigonella,Sycylia- C-130F VRC-50 (FleetTacticalSupportSquadron50 Trzy HerculesyKorpusuPiechotyMorskiej USA w bazie El Toro w koňculat 70. Zdjgcie: Peter Davison

,.:rr!':!:;r:Kc-1308US lutarine Colps w koricu lat dziewi9ódziesi4tych Zdjqcie:E. F. Rybak

J,

,l.r-

Zastosowanie 1970-1977.Jeden z C- 130H zostal nasteonie przebudowany na sa|onkgd|aV|P a dwá.u|egly wypadkom i zostaly zniszczone. Wraz z tymisamo|otami dostarczonoteŽB KC-130H' z ktÓrych 7 |atanada|.W roli samo|otówV|P jedenL-100-30i trzyVC-130H.Sa|atajqteŽ: molotyte bazujqw bazie King Fasail, kolo Rijadu, razem z 9 samolotamispecjalniewyposazonymijakolatajqceszpitale:3 C-130HAEH (AirEmergencyHospital)i6 przebudowanych z L-100-30. Argentyna Pierusze ÍrzyC-130E Argentynakupilaw 1968. Dwa ulegly zniszczeniu, ostatni przebudowano w 1983 na C-130H. W latach 1971-1975dokupiono5 C-130H,a w 1979 ieszcze dwa' oprócz tego argentyňskie|otnictwowojskoweeksploatujecywilnegoL-100-30. Ostatnie Herculesy otrzymala Argentyna w 1992'By|yto dwa wycofaneze s|uŽbyw USAF c-1 30B. C-130 lotnictwa Kamerunu Zdjqcie:PeterDavison Australia Austra|iajest jednym z najstarszychuŽýkownikówHercu|esa.JuŽ w 1958 dostarczono do RAAF pierwsze12C-130,W 1966dďqczylo do nich kolejnych12 C-130E W 1978 zakupiono 12 nowych c-130H' co umoŽ|iwilo wy. miangstarszychsamo|otów.W ,1986ki|kazmagazynowanychC-130A spzedano do Czadu. Belgia W latach 1972-1973Belgia otzymala 12 c - 13 0 H . Boliwia PieruvszymiHerculesamilotnictwaboliwijskiegobylydwa C-'130H,dostarczonew 1978. Jeden z nich utraconooo krótkimokresieeksploatacjii na jego miejscezakupionoL-100-30. W ,1988dďqczylo do nich siedem C-,130Awyd) vizjonwsparciataktycznegomarynarki)AnKarolinaPln.- KC-130F cofanychz USAF. W 1991 L- 100-30wynajgty - KC-130F pzez TransaÍrik dersonAFB, Guam - C-130F VMGR-352.MCAS El Toro.Kalifornia zosta|zestzeIony nad Ango. VR-53, Martinsburgh RegionalAirport,Zach. i Kc-130R |q.JednoczeŠnie dwa C.130A musiaý zostaó Wirginia- C-130T. V M G R - 4 5 2 , S t e w a r tA N G B , N o w y J o r k wycofanez powoduzuŽyciai obecnieBo|iwia VR-54,NAS New Orleans,Luizjana- C-1307 KC- 130T. ma5C-130Ai1C-130H. VXE-6 (ArcticDevelopmentSquadron6) NAS US Coast Guard (stražwybrzeŽa) Brazylia - Lc.í 30R PointMugu,Ka|ifornia W 1995 USCG eksploatowala W latach 1965-1968brazylijskielotnictwo 30 HC-130H. BlueAngels,NAS Pensacola,Floryda- TC-'130G S t r a Ž y w y b r z e Ž a d o s t a c z a n o s a m o | o t y wojskoweotrzymalo11 c-130E. Trzy spoŠród Jednostki USN |atajqcena c-130 w pÍze. HC-'1308,HC-130Hi HC-130H-7i po jednym tych samo|otów zostaly rozbite. od koňca |at sz|ošci EC-130E oraz EC-130V. 70. jeden z C-130E pzebudowano na morski VC-3 (FleetCompositeSquadron3) - DC-130A; samolotpatrolowo-rozpoznawczy i wystgpowal pod nieoficjalnymoznaczeniemRC-130E. W VQ-3 (FleetAir ReconnaissanceSquadron3) Zagraniczni uŽytkownicy c-130 (i L-í00 EC-130Gi EC-130Q; w s|uŽbie wojskowej) 1975 Brazy|iaoÍzymalako|ejneHercuIesy:dwa VQ4, NAS PatuxentRiver,Maryland- EC-130G Algieria c-130E ijeden C-l30H' a takŽedwa tankowce i Ec-130Q; W latachI 981-1984Algieriaotrzymala10 KC-130H.W latach1984-'1987 BrazyliaotzyVR-1, NAS Norfolk,Wirginia- C-130F i C-130G; C-130H. W 1990 dokupionojeszcze jeden ma|atzy C-130H.Jeden z nichzosta|wkrótce VW-1 (FleetEarlyWarningSquadron1),NAS C-130H-30.Herculesyzastqpilyw algierskim rozbiý. Na przďomie |at 80/90 1 C-130E i 2 A g a n a ,G u a m- C - 1 3 0 G E , C-130G; lotnictwiesamolotyAn-12. Amerykanie zgoC-130H ozebudowano na tankowce. VR-22,NAS Rota,Hiszpania- C-130F; dzi|isig na sprzedaŽC.130 pod warunkiem, Chile NavalAir WarfareCenter,NAS PatuxentRiver Že nie bgdq uŽywaneprzeciwkofrontowiPo|iChile otrzymalo2 C-130H w 1972iw 1973. w Mary|and- róŽnewersje sario w Maroku. Cztery L-100-30dostarczono W ,l992dďqczyly do nich4 wycofanez USAF US Marine Corps (piechotamorska) liniomlotniczymAir Algerie,|ecz w póŽniqc-130B. VMGR- 152(MarineTransport& RefuellingSquszym okresie dwa z nich przejqloalgierskie Czad 'l adron 52),MCAS Futenma,Okinawa KC-130F lotnictwo. AŽ do roku .1988'kiedy to zakoňczy|ysig VMGR-234.NAS Glenview.lllinois KC-130Ti Arabia Saudyjska libtjskienapaŠcina Czad' paňstwo to otÍzyKC-130T-30 Arabia Saudyjska dysponujejednq z najmywaiopomoc militarn4zFranqiiz USA. DoVMGR-252, MCAS CherryPoint,KarolinaPln. wigkszychf|otHercuIesówna Šwiecie. Pieni.v- starczonotam m. in.pigó C-130A i C-130B w - KC-130Fi KC-130R 1983 orazjednegoC- 130H-30w 19BB.Juz po s z e 9 C - ' l3 0 E z a k u p i o n o j u z w l a t a c h .1965-.1968. VMGRT-253 (Marine Transport& Refuelling Siedem z tych samo|otów|ata TrainningSquadron253) MCAS Cherry Point, nadal.Kolejne32 C-130H otzymano w latach Startportugalskiego Herculesa roiecie: christcarcia HolenderskiC-130H-30

24

zakoňczeniukonf|iktu, w 1988 dostarczonojeszcze jednegoC-130H.Do chwiliobecnejlata juŽ ty|kojeden C-130A i oba póŽniej dostarczone samo|oý(c-130Hi c-130H-30). Dania od 1975 725 Eskadril|ew Vaer|oseuŽvwa tzech C-'130H. Egipt Jednym z paňstww którym An-.t2zostaly zastqpionepzezC-130 by|Egipt.Paňstwoto w |atach1976.1982otrzyma|oaŽ23 C.13oH. SpoŠródnich dwa samoloty sq uŽywanedo transportuVlP. W 1990 Egipt otzymal jeszcze trzy C.130H-30. Pierwszyjest równieŽuŽyVlP. Dwa samolotyC-130H wanydo transportu utracono. Ekwador W pďowie |at 70. Ekwado| otrzyma|tzy c-130H' SpoŠródnich dwa zosta|yrozbitew gózystych terenachEkwadoru.W 1981 uzupďniono je pojedynczymL-100.30' aIesamo|otten wkrótce uszkodzono i wycofano z ekspIoatacjize wzg|9duna nieoplacaInoŠÓ remontu. W 1992 USA odstqpilyEkwadorowidwa wycofane z USAF c-130B' a nieco póŽniej kolejnedwa. Filipiny Z dostarczonychFilipinomna poczqtkulat 70. pigciu L-100.30 nie |atajuŽ Žaden - dwa zmagazynowanow Mactan, tzy odsprzedano. W latach '1976-1977Filipinyotzymaly 3 C-í30H ite samoloty,zwyj4tkiemrozbitegow 1993 pozostajqw uŽyciu.W 1991 uzupelni|a je para C-130B. Francja ZaangaŽowaniewojsk francuskich w Afryce sprawilo, Že uŽWane we Francji C-160 Transall majq czasem zbyt maly zasigg i udŽwigw stosunkudo potrzeb.Aby temu zaradziÓ Franqa zakupilaw |atach1987-199.13 c-1 30H i 9 c-1 30H-30' które sq uŽywanepzez Armee de /?rr (wojska lotnicze). Ponadto w 1996 Commandement des operaÍlons Specrales (d-twooperacjispecjalnych)odkupilood Zairu dwa samo|otytego typu do uŽycia przez podleglesobie jednostki. Gabon W latach1975-1976Gabon zakupildla lotnictwawojskowegotrzy L-100-20oraz jednego C-130H. Jeden L-100-20 byl samolotem prezydentaGabonu A|bertaBongo. Po krótkim okresie eksploatacjisprzedano go. Do chwiliobecnej latajeden L-100-20i C-130H. Grecja W 1975 dostarczonodo Grecji 12 C-130H. Jeden z tych samo|otów rozbil sig w lutym 1992. W 1992 Grecja otzyma|a cáery ex-amerykaňskie c-130B i obecnie eksploatuje |qcznie15 Hercu|esów. Hiszpania HiszpaniadysponujeszeŠcioma z siedmiu dostarczonychC-130H oraz 5 KC-130H, a takŽe pojedynczymc-130H-30 dostarczonymw 1987. Honduras W 1986 Hondurasotzymal 1 C- 130D i tzy c.1 30A. Jeszcze w 1986' tuŽ po przekazaniu Hondurasowi,rozbitsigjedyny C-130D i Honduras dysponuje obecnie jedynie trzema c-130A. Holandia Pierusze dwa C-130H-30 Holandia orzejgla w lutym1994 i w styczniu '1995. Indonezja Pierwsze 10 C-1308 dostarczonodo indonezyjskich wojsk lotniczych w latach 1960-1961. Ostatniedwa w toku eksploatacji orzebudowanona tankowce KC-130B (na wzór KC-130F).W 1975 dokupionotzy koiejne C-130B (na miejscedwóch rozbitych),a w 1979 jeszcze tzy. W latach 1980-1981Indonezja zakupi|a pigÓ C-130H-30. RównieŽ w 1981 dostarczono pojedynczy egzemplarz wykonany w wersji patrolowo-morskiej, c-130H-MP' a w |atach.1981-1982 trzy,,krótk i e " C - 1 3 0 H . W l i s t o p a d z i e1 9 8 5 j e d y n y c.130H-MP zdezy| sig z wiezchďkiem gÓry wulkaniczneii zostal zniszcznv.

Zdjgcie: Pawel Przymusiala Hercu|es C.1 nr XV206 na|eŽ4cydo Royal Air Force . zwracaj4 uwagg zasobniki z aparatur4 elektroniczn4 pod zewnQtrznymi czgšciami skrzydel

Para Herculesów wydfuŽonej wersji C.3 towarzyszy pokazowi uzupelniania paliwa w locie w wykonaniu Herculesów C.lP i C.1K ZdjEcie: GrahamNapper

Hercules nr 405 w barwach South African Air Force

lran |ranby|jednym z najwigkszych uŽytkowników C-,|30 zakupujqcw czasach Szacha Rezy Pah|avi'egoaŽ62 C-13o. Pierwsze4 c-130B dostarczono jeszcze w 1962. Do 'l 976 otrzymano jeszcze 28 C-130E i 30 C-130H. W póŽniejszymokresie odsprzedanowszystkie C-l308 i 5 C-130E,jedenC-130E straconow wypadku.W wynikuembarga na|oŽonegona |ran i braku moŽ|iwoŠci remontusamo|otÓw, znacznq ich czgŠÓrozebrano na czgšci zamienne i na poczqtku lat 90. zdolano utzymaóty|ko10 |atajqcychegzemp|azy.17 marca 1994 jeden z nich zestrze|onow Górnym Karabachu'w pobIiŽuStepanakertu. lzrael W latach 1971-1976lzraelowidostarczono 12 C-í30E. 10 C-130H oraz 2 KC-'|30H. W listopadzie1975 rozbilsig jeden C-130H. Japonia Pomimo, iŽJaponia opracowalaw|asnysa. molot transportowy,Kawasaki C-1 , to w gru-

Zdjpcie: Peter Davison

dniu 1985 zakupila15 C-130H.Od '1992Japonia opracowywala system do minowania minamimorskimi'który montowanow ladowni C-130 poczawszy od 1994.W 1996 Japonia zakupila leszcze jeden C-130H i byl to ostatniwyprodukowanyegzemplaz tej wersji. Jemen Pďnocnemu Jemenowi dostarczonodwa c-í30H' Jordania Jordaniazakupila4 c-130B w í973 i 4 C-130Hw 1978.Dwa C-130B w 1978sprzedano do Singapuru. Kamerun Lotnictwo wojskowe Kamerunu otzymalo w 1977 dwa C-130H orazjeden C-130H-30. W chwiIiobecnejnajprawdopodobniej IatajuŽ tylkojeden z nich. Kanada Pieruvsze4 C-130B dostarczonodo Kanady juŽw 1960' Byly one oznaczoneCC-1 30B' W |atach1964..|967Kanada otrzvma|aaŽ24

Zastosowanie C-130E (oznaczoneCC-130E).W 1966utraconojedenz CC-1308, a w 1967 innysprzedano do Ko|umbiiza ooŠrednictwem Lockhe. eda. W 1969 sprzedanodo tego paňstwapozostale2 C-1308. Z 24 CC-130E do chwili obecnejutraconoaŽ piQósamoIotów.W Iatach 80. pigÓ tych samo|otówuŽywanow 429 Squa d r o n d o s z k o I e n i a n a w i g a t o r ó w( j a k o C C - 1 3 0 N T ) . W1 9 9 2c z t e r y zn i c h w r a z zj e d nym CC-130E przebudowanona samoloty ratowniczedalekiego zasiggu. W okresie od 1974 do 199 1 Kanada otrzymala14 C-130H. Z tej partisamo|otówpigÓ ostatnichwykonano jako tankowce i noszq one oznaczenie cc-130H(T). Zewngtrzniesamo|otyte nie róŽniq sig od amerykaňskichKC.130F/R/Tczy brazy|ijskich Kc-130H. Trzy spoŠródkanadyjskich CC-130H uleglyzniszczeniu.W maju 1996 Kanada zakupila dwa samoloty wersji jak cc-130. L-í00.30'z awionikqidentycznq Kolumbia Kolumbiazakupila trzy wycofane z kanadyjskichsil powietznychC-130B w 1969.Obecnie nie |atajuz Žaden z tych samo|otów.W 1983 na ich miejscedostarczonodwa C-130H, któresqeksp|oatowanedo dziŠ. W 1992otrzy. mano jeszcze 5 C-1308 wycofane z USAF, które dwadzieŠcia|at wczeŠniejsluŽy|yjako rozooznawczec-130B-||.W í989 dwa inne C-1308 latalyw lotnictwieKolumbijskim wypoŽyczoneprzez USA do patroliantynarkotykowych.Jeden z nichzwrócono StanomZjednoczonym,natomiastdrugizostal rozbity. Korea Pld Korea Pld otrzymala pieruvszeHerculesy dopierow 1987.Byly to 4 C-130H-30.W latach 1989-1990 dokupionojeszcze 8 C-130H. Kuwejt Pierwsze dwa L-100-20Kuwejtzakupil w 1970.Jeden z nich sig rozbil,drugiodsprzedano.W 1983.Kuwejtponowniestal sig posiadaczem HercuIesów,zakupujqc4 L-100.30. W czasie irackiejinwazjiw 1990jeden zostal uszkodzony na ziemi i wpadl w rgce irackie. Drugi uszkodzilymyŠ|iwce irackie,a|e zdo|a| dotzeÓ do ArabiiSaudyjskiej.Pien,vszysamo. lot naprawionoi przebazowanow glqb lraku. Zniszczylygo alianckiesamolotyw czasieoperaqi Pustynna Burza. Libia Libia zamówi|a16 c-130H' ale w |atach 1970-1971dostarczonojej jedynie 8, gdyz w 1973 na|oŽonona to panstwoembargooNZ. Jedenz nichzostatznrszczonv izraelskimibombamiw czasierajduna Entebb-e w kwietniu1979. Malezja W latach 1976-1980Malezja zakupila6

C- 130Hi 3 C-130H-MPDo chwiliobecnejutraconojedenC-130H.Wstyczniu1992Malezja dokupilajeszczejedensamolot,C-130H-30i ponowniedysponujedziewigciomaHerculesami.W 1995podjgtodecyzjgo zainstalowaniu na dwu C-130H wyposaŽenia|atajqcychtankoWcÓW. Maroko W latach 1974-1977Maroko otrzymalo12 C-130H. OstatnieHerculesydostarczonow 1 9 8 1 : 5C - 1 3 0 Hi 2 K C - 1 3 0 H .D w a s a m o l o t y zestrzelilipartyzancifrontuPolisario. Meksyk W 1987 Meksykotrzymal10 wycofanychz USAF c-130A' z ktÓrychty|kojedenwyprodu. kowanopo 1957- sqto najstarszelatajqceHerculesy.Dwa z nich USA dostarczy\ozprzeznaczeniem na czgŠcizamienned|a pozosta|ych, ale Meksyk lata na wszystkichdziesigciu. Niger W 1979 Nigerzakupilw USA dwa C-130H. Nigeria Nigeriajest uŽytkownikiem 6 C-130H i 3 c-1 30H-30. Norwegia Noruvegia dysponuje6 C-130H zakupionym iw 1 9 6 9 . Nowa Zelandia 5 C-130H dostarczone Nowej Zelandii w 1965to pienrusze wyprodukowane samolotytej wersji.Nada|s|uŽ4onerazemz dwomaBoeingami 727 w 40 dywizjonie RNZAF, bazujqcym w Whenuapai.W 1981samolotyprzeszly remontyw firmie Lockheed zwiqzane z wymianq zewngtrznychczgšciskrzydel,co mialo zapewniÓim bezpieczneuŽýkowanieprzez kolejne15 lat.Nowa Zelandiajest zainteresowana zakuoemkilkuC-130,. Oman Tzy C-130HdostarczonoOmanowiw 1981. Pakistan W latach 60. i 70. Pakistan zakupil 13 C-130B'czgŠóod USA, pozosta|ezaŠod |ranu' SzeŠÓspošród tych samo|otÓWutracono lub wycofano.W 1975 odkupionood lranu5 '1965 C-130E. Cztery z nich latajq nadal. W ki|kaC-130B uŽywanow ro|ibombowca,do zrzucania do 22 bomb 454 kg ze specjalnie zmodyfikowanejrampyladunkowej.Na przewojskolomielat80./90.pakistaňskieIotnictwo we przejgtyteŽ dwa L.100 od Pakistan Air|ines. Jeden zostal rozbity,ale drugijest ostat nim lataj4cymw pierwotnejpostaciL-100. Peru W l a t a c h 1 9 7 0 - 1 9 8 1P e r u z a k u o i l o8 L-100-20,tzy z nich utracono.Do 5 pozosta|ychdďqczy|yw koňcu|at80. 6 wyeksp|oatowa.

nych C-130A i 2 C-l30D, otzymanychz USA. Po krótkim okresie eksp|oatacjidwa C-130A pzekazano do skladu w Davis-Monthan,tzeci misjonarzy ewangielicodspzedanoorganizacji kich.Z dwóch c-130D jeden siQ rozbi|a drugi stoijakopomnikw Limie. Portugalia W latach 1977-1978Portugaliaprzejgla5 c-130H.W póŽniejszym okresiedwa Samo|ona odmiangC-130H-30. ty przebudowano RPA W latach 1962-1963 RPA otrzyma{a7 C-130B. Wszystkie latajqdo chwili obecnej. Poza tymisamolotami|otnictwoRPA dzierŽawi okresowopojedynczegoL-100-30,bgdqcego w|asnoŠci4 Safair.W 1996' w nagrodqza przemianypolitycznew RPA, rzqd USA podarowaltemupaňstwu5 egzemp|arzy C-130Ez zapasów USAF, sk|adowanychdotqdw bazie Davis-Monthan. Rumunia W 1996 Rumunia odebrala cztery Herculesy w wersjiC-1308, podarowaneprzez rzqd USA. Singapur Singapurotrzymalw 1977 czteryC-1308: dwa wycofanez USAF idwa ex-jordaňskie'W latach 1985-1986samolotyte przebudowano na tankowceKC-130B - pierwszedwa w lzraelu pzez lAl, dwa kolejnepzez SingaporeAerosoace.5 C-130H dostarczonow 1980.W 1982 dotqczyldo nich pojedynczyKC-130H. Wszystkie te samoloty latajq nadal w lotnictwieSingapuru. Sudan Sudan dysponuje6 C-130H dostarczonymi w 1978prostoz liniiprodukcyjnej. Szwecja Szwecja olrzymalapierwotniedwa C-130E i 6 C-130H.W 1982oba starszesamolotydoorowadzonodo standarduC-130H. Tajwan W 1986 tajwaňskie|otnictwozakupiÍo12 C-130H, a w 1996jeszcze cztery. Tajlandia W ramach programupomocy Military AssisÍanceProgramme Taj|andiaotrzyma|a3 C-130H w 1980. W 1988 uzupelnilyje trzy c-130H.30' a dwa lata póŽniejjeszcze jeden c-130H-30. Czwarty ,,krótki''C-130H dostarczono w 1990.Ostatniedwa C-130H zasilily tajlandzkielotnictwow 1992.Cala dziesiatka lata 601 Dywizjonie bazujqcym w Bangkok Don Muang. Tunezja Dwa tunezyjskieC-130H dostarczone w 1985bazujqw Bizercie. Turcja W ramach programupomocy militarnej MAP Turcji dostarczono 5 C-130E w 1964. Jeden rozbilsig w 1968.Dwa kolejneC-130E w 1971 i w 1973.JedynyC-130H dostarczono przylecialdo Turcji w 1987. W '1991Turcja otrzymala6 wycofanychz USAF C-1308. Urugwaj Dwa C-1308 dostarczonow 1992 po wvcofaniuz USAF. Wenezuela W latach 1971-1978Wenezuela otrzymala 7 C-'130H.Dwa z nich utraconow katastrofachw 1976i w 1980.W 1988dokupionojeszcze 1 C-130H. Wielka Brytania D|aAir SupportCommand RAF zamówiono 66 C-130K. Pieruvszeegzemplarzetrafily do 242 OCU fiednostkiszkoleniaoperacyjnego) na wyspieThorneyw grudniu1966.Ostatniegodostarczonopod koniec 1968. W latach czte70. utraconow róŽnychoko|icznoŠciach ry samo|oty,pozosta|e62 poddano róŽnym przebudowom.W aktywnejs|uŽbienada|pozostaje 61. Pojedynczysamolot rozpoznania meteoroligicznegolataldla RAF Meteorological Research Flightw latach 1973-1994.W Tp 84 Herculesnr 846z pulku F7 szwedzkich Fll,gvapnet Zdjgcie:Marcin G. DEbrowski

zo

Iatach1980-,l9B530 samoIotóworzebudowano na wersjQ Hercules C.3, odpowiadajqcq amerykaňskiejL.100-30/c-130H-30.W tym samym czasie, w zwiqzku z zangaŽowaniem sig W. Brytaniiw wojngo Flaklandy, wyposaŽono Hercu|esyRAF w uzqdzenia do tankowania W powietrzu.W |atach1982-í985od. powiedniqinstalacjeotrzymalywszystkie 31 C.1 i29 przebudowywanych C.3 (zwyjqtkiem pierwszego)- przemianowanoje na C.1P i C.3P. Ponadto 6 innych samo|otÓwdostosopodob. Wanodo rolitankowcówpowietrznych, nych do amerykaňskichKc-130R. Oznaczenie tych szeŠciu samo|otówzmienionona Her. cules C.1K. W zwiqzkuz wycofaniem1312 FIightHercu|esówz baz faIklandzkich, 3,1mar ca 1996 wycofano ze sluŽby ostatniegzemplaz wersjiC. 1K. SamolotyC.1 i C.3 zacznq byÓ wycofr7waneze s|uŽbyw RAF w paŽdzierniku '1997i potrwato do listopada2000. RAF jest pierwszymodbiorcqnowejwersjiC-130J. Wietnam Pod koniecwojnywietnamskiej, w ramach nixonowskiegoprogramuwietnamizacjiwojny, USAF pzekazal lotnictwuRepublikiWietnamu 32 c.130A' Po wycofaniusig AmerykanóWsamoIoýte wykonywa|yzadaniatransportowe, a|e sluŽylyteŽ jako prowizorycznebombowce. W tym ce|u uŽyvvanosuperbombo masie 6 B04 kg, opracowanychprzez Amerykanówdo wykonywania|qdowiskd|aŠmiglowmw w terenach zaIesionych.PonadtozrzucanoteŽdo 96 200-|itrowychbeczek z napalmem,zaopatrzonychw zapalniki.W czasie tych akcjizanotowanonawet pewne sukcesy,zniszczono np. stanowisko dowodzeniadywizjipďnocnowietnamskiej. Pod konieckonfliktusamoIotybyý uŽywanedo ewakuacjiIudnoŠci wietnamskiej, transportujqc niekiedydo 350 osób w jednym|ocie.2 samolotyzostaly zestzelone pzez sily komunistyczne, 1 rozbilsig w Výypadku. Najwigkszqbo|4czkq byl brakczgŠcizamiennych'W chwi|iupadku Republiki,29 kwietnia1975tylko10 C-130A bylozdatnychdo |otu.Tzy wydostaýsig do Sin. gapuru,a 7 do U-Tapaow Tajlandii,13 zaŠ wpad|ow rgce komunistów.Samo|oý te po remonciewcielonodo 918 Pulku Transoortowego, razemz kilkomaC-119i C-47. Najprawdopodbniejki|kaC-,l30 trafitodo ošrodkÓwbadaw. czychw ZSRR. W latach80. z powodutrudno(brakczgŠci ŠciekspIoatacyjnych zamiennych, niemoŽnoŠÓ remontu)Samo|otyte stopniowo przesta|yIataÓ' Wlochy 14 C- 130Hdostarczono Wochom w 1972. W marcu 1977 jedenz nichzderzy|sig z górq Monte Sierra i zostal zniszczonv. Rok wczeŠniej. w 1976innysamolotnr MM6195skaniba|izowanona czgŠcizamienne d|a pozostalych. W 1979 natomiastsamolot MM62000 zostal powaŽnie uszkodzony w czasie prób siIników(remontuznano za nieop|aca|ny). Wymontowanez niego czgŠciposluŽy|ydo przywróceniado stanu uŽywaInošci samolotu skanibalizowanegoi obecniewloskielotnictwo dysponuje10 C-130H. Zair Lotnictwo Zairu oÍrzyma|o|qcznie 7 C-130H. Trzy utracono,a dwa sprzedano w 1996 do Francji. Zambia od 1966 Zambia uŽvwaki|kuc-130B. Zimbabwe W 1996 krajten otrzymatbezplatnieod zry du USA dwa C-130E z zapasów USAF. Zjednoczone Emiraty Arabskie Polqczone lotnictwoAbu Dabi i Dubaju otrzymalopierwsze dwa C-130H w marcu 1 9 7 3 . W 1 9 7 9 u z u p e l n i lj e p o j e d y n c z y L.100-30.W 1981|otnictwoEmiratÓwpowiekszylo siq o dwa kolejneC-130H i jbOnelo C-130H-30.W 1984 dwa pierwszeC-130H odsprzedanoLockheedowiw zamian za dwa noweC-130Hdostarczonew grudniu1983. Zwi4zek Socjalistycznych Republik Radzieckich Po 1975 ZSRR badal 1-2 C-130A zdobvte przezkomunistóww Wietnamie.

C-130H lotnictu,aNou'ej Zelandii

Zdjgcia: Milosz Rusiecki

B e l g i j s k iC - 1 3 0 H

't:a!.

N o r w e s k iC - I3 0 H e r c u l e s

Z d j q c i e :A n d r z e j R o g u c k i

C- I 30H-30 francuskich Armee de l'Air z godlen F.,rce Aerienne de F r.,iecti.'n (lotnictwa Zdjqcie: Grzegorz L. transportowego)wymalowanym na usterzeniu

Holdanowjcz

Inny francuski C-130H-30. tloszqcyza kabin4znak Wysokiego Koniisarza oNZ ds. Uchodžców, w zwiqzku z wykonywanierl lotów lrurnanitarnyclr ZdjEcie:RobertCretzyngier

Kamuf|aŽi oznakowanie

-130jest nie tylkojednymz najbardziej rozpowszechnionychsamoIotów,Iecz teŽ jednym z nqbardziej ko|orowych' omówienie wszystkich,czy chociaŽbyWiQkszoŠcistosowanych ma|owaň mog|obybyÓ tematem odrgbnejksiqŽki,d|ategopokrótce omówig ty|kokiIkawybranychschematów. W |otnictwieamerykaňskimpierwsze dostarczone samo|oý mialy ko|orsrebrny,zczarnymielementamiradioprzezroczystymi(oslona radaru).Z przodu,na obu bokach gÓrnej czgšcikadluba ma|owanoczarny napis ',U.S' A|R FoRcE". W ty|nejczgŠcikadluba malowano duŽe, ko|oroweznaki przyna|eŽnoŠci p a ň s t w o w e j .N a s t a t e c z n i k u p i o n o w y m umieszczanonumerewidencyjnysamolotu,w którym dwie pierwsze cyÍryoznaczď1qrokzamówieniasamo|otu,a c^ery |ubpigÓ nastgpnych cýr to numer ko|ejnynadawany W ramach jednego roku. PoniewaŽ najczgŠciej ma|owanoty|kopigÓ cyfr'to poczqteknumeru Pod numerem na statecznikuma,,ucinano". |owanogodlo rodzaju |otnictwa,które uŽytkowalo samolot (USAFE, PACAF, TAC). Pierwsze C-130 MAC malowanobardzo podobnie, jedynie na statecznikupionowymmalowano f|aggamerykaňsk4 pod niqgranatowypasek zŽókymi obwÓdkami i bialym napisem MAC, a 1eszczeniŽejnumerewidencyjnysamo|otu. Godlo MAC pzeniesiono na tyl kadluba,za znak paňstwowy. Na gondo|ach podwozia glównegoumieszczanonapis,'MILITARYAIRLlFT coMMAND''' W przedniejczgŠcikad|uba na Žó|tympasku z czarnymi, szeŠciokqtnymi obwódkami powtazano cáery ostatnie cyfry numeruewidencyjnego.

Zdjqcie: Paul W. Langshaw

Hercules C.1P Royal Air F.l,ce w okolicznoŠciowym malowantu

Zdjgcie: Miroslaw Žarów

.'..',.:

Z chwi|qgdy samo|otyzaangaŽowanoW otrzykonfliktw kji Poludniowo-Wschodniej ma|yone kamuflaŽ:Dark Green (Fs 34079)' Green (FS 24102) i lan (FS 30219) na górnych powiezchniach i Pale Gray (FS 26622) na powiezchniach do|nych.RóŽnie ma|owano granice pomigdzykoloramina powiezchniach do|nychi górnych (w postaci|iniprostej lubfalistej).Znacznie zmniqszono znaki pzynaIeŽnošcipaňstwowej.Zapzestano maIowa-

nia f|agipaňstwowejna statecznikupionowym, a numer ewidencyjny pod granatowym paskiem malowanoniewielkimi,bialymicyferkami (lnsignia White FS 17875). PowyŽej widnial niewielki,bialy napis ,,USAF". W okresiewojnywietnamskiejspecjalnym maIowaniemwyróŽniatysiq samoIotyAC-130 ,,Gunship'''Ichgórne powiezchnie maIowano wedlug dotychczasowegoschematu SEA (South.EastAsia), a|e boki i dól samo|otu(w tym

Norweski Hercules w okolicznoŠciowym malowaniu upamigtniaj4cym 50.|ecíe Lufforsvaret lotnictwa wojskowego jako niezaleŽnego rodzaju sil zbrojnych Zdjgcia: GrzegorzHoldanowicz

28

ZdjQcie: Robert Gretzyngier

Rozklad plam kamuflaŽu na gómych i bocznvch oowierzchniach samolotu Zdj gcie: Pawď Przymusiala

Szczególy ma|owaniai oznakowania samolotuC-130H-30 Hercules o numerze ewidencyjnym 5226 i oznaczeniu taktycznym 61-PK z61e Escadre de Transport lotnictwa francuskiego(Armee de ťAir)

Na tym zdjgciu dobrze widaó biegn4cq wzdluŽ kad}uba linig podziafu kolorów kamuflaŽu gómych i dolnych powierzchni samolotu Zdjgcie:WojtekMatusiak

oznakowanie p|aszczyzny obrotów šmigiel na powierzchni kadfuba ZdjQcie: WojtekMatusiak ZdjQcie: WojtekMatusiak Na szczycie usterzenia pionowego widnieje oznaczenie typu samolotu (w kolorze czamym), a pod nim numer ewidencyjny (ciemnoŽólty). Numer ten oowtórzono teŽ na dziobie. pod wiatrochronem ZdjEcie:RobenGretzyngier Znak ptzyna|eŽnošci paristwowej (z w4sk4 Žólt4 obwódk{ oraz oznaczenie taktyczne, zloŽone z numeru jednostki i koricówki rejestracji cywilnej samolofu Zdjqcie:PawelPrzymusiala 't1lff

Emblemat Wysokiego Komisarza oNZ ds. Uchodžców, umieszczony po lewej stronie kadfuba za kabin4 Zdj€ c ie: wojtekMatusiak

29

KamuflaŽioznakowanie Belgijski Hercules w specjalnym rnalowaniu dla tczczema 20-lecia 20 Dywizjonu lotnictwa tego kraju Zdjgcie:PeterDavison

Inny C-l30H tego kraju dostal specjalne okolicznošciowe oznakowanie z okazji ukoóczenia proglamu modernizacji samolotów

tegorypu

Zdjgcie: Wojtek Matusiak

*Úl:rff

ť6ffiffi 7

statecznik pionowy) pokryto farbq czarnq Gloss Black (FS 17038).Zgodnie z nowym schematem oznaczefi numer ewidencyjny malowanow postacimalych literek,,AF"i pigDwie ciu ostatnichcyfrnumeruewidencyjnego. male cyfry malowano pod literami,,AF",Irzy pisano za pozostale o podwójnejWysokoŠci literamii umieszczonymipod nimi dwoma cyframi. Nad numerem malowanodwuliterowy do jednostki(typowyd|a kod przyna|eŽnoŠci lotnictwataktycznego).Literyi oznaczeniana koloze czarnym malowanokoloremczerwojednym.czgŠÓsamoIotówAC-130 otrzyma|a noliteczarne malowanie. W póŽniejszymokresieAc-130 przema|owano na kolor Gunshlp Gray (FS 36118). oznaczenia tak poma|owanychsamo|otówsq z regu|ywykonanew postaciczarnychobwódek (najnowsza wersja low visibility).Litery i cyfrymaIujesig przewaŽnieko|oremczarnym. W latach B0. wigkszoŠÓtransportowców C-130 pomalowanozgodnie ze schematem EuropeanOne, czyli calq powiezchnig samo|otuod góry iod dďu pokrytop|amamiW ko|orach Charcoal Gray (FS 36081), Green (FS 34086) i Medium Green (FS 34102). Oznaczenia samo|otuw kamuf|aŽuEuropeanone malujesig w postaciczarnych kresek,cyfry i litery czarne. W ostatnimokresiesamoloý pzema|owuje sie na szaro. z oznaczeniami iak w schemaciě European one. SamoIotypiechoý morskieji marynarkiwojennejpoczqtkowoma|owanona bia|o(górna czgŠÓkad|ubai usterzeniepionowe)i szaro (do|naczqŠÓkad|uba,skrzydla i silniki,usterzeniepoziome).Kolorypzedzielono wqskim

l$llt

i!i-. !..;.

. t.:

t'rLlr;ln.\ {in irri**.* 1-q tqht

Pofudniowoafrykařrski Hercules w specjalnym malowaniu na 75-lecie lotnictwa tego kraju

granatowympaskiem. DuŽe, ko|oroweznaki rczpoznawcze umieszczono po bokach tylnej czgŠcikad|uba.Na ustezeniu pionowymkod pzynaIeŽnoŠci do jednostki(dWieIiterymaIowane ko|oremczarnym,a poniŽejcztery osta! nie cyfrynumeruewidencyjnego(BuNo).Nad kodemjednostkizwykIemaIowanoflagg paňstwowq'W pzedniej czgŠcikadlubaczarnym kolorem namalowanotrzy ostatniecyfry numeru ewidencyjnego.Na oslonach podwozia STATES MARINES"lub,,UNlnapis,,UN|TED TED STATES NAVY" (odpowiedniona K C - 1 3 0 Fi C - 1 3 0 F ) . Obecnie samoloty otrzymalynowe maloskladajqce wanie o zmniejszonejWidzia|noŠci sig z trzech odcieni szaroŠci.NajjaŠniejszym koloremmalujesig dolne powiezchnie samowidocznez boku (w tym uste|otu,poŠrednim rzenie pionowe), a ciemnym szarym powiezchnie górne orazwszeIkieoznaczeniana koIorzepoŠrednim.

Zdiecie: PeteÍ Davison

Amerykariski Hercules w standardowym malowaniu kolorern szarym na wszystkich powierzchniach

Zdjgcie: Grzegorz Holdanowicz

Zdjgciana okladce: C-130E z 4lst Airlift Squadron 23rd WingUSAF zbazyPope lZdjgcie: Milosz Rusiecki

O

by Altair Ltd 1997

PRZEGLAD KONSTRUKCJ I LOTNICZYCH

Copyright

Wydawca:Agencja LotniczaAltair,Sp. zo. o. - Warszawa 1997 WojtekMatusiak Redaktorserii: RedagujeZESPOT-: RobertGretzyngier,Tomasz Hypki, Ryszard Jaxa-Malachowski Andzej G|uŠniewski Konsu|tacja: Altair Ltd Sklad i lamanie: Fibak MarouardPress Druk:

Nr 33 E. F. Rybak Tekst: R y s u n k i1 : 1 4 4 Pawel Mistewicz Peter Davison,Marcin G. Dqbrowski,Tony Debski, Zdjgcia: Christ Garcia, Gzegorz Holdanowicz,Paul W. Langshaw, WojtekMatusiak,Graham Napper,Pawel Przymusiala, Andrzej Rogucki,Milosz Rusiecki, E. F. Rybak, Miroslaw Wasie|ewski,MiroslawZarów, Lockheed,US Navy

30

Miesieanik kontynulriqry trodycie noi-

STKIRZVEIAIIA

sKmuYB&trt pot6ffiá-ťE.

sie: ------ll Smnf0W(0W -Uhaly Z0WSr0l0(e nH0nerOZVl0P@{lsKAJilillť',l'.íi,'ůl'''jllJliii!T*,-:Íf#i 1' su-22M4 z00r0ntEt0cte z tm0rez. K0resD0n0enqe | o'- | iu k.onstrukiii. ooistóihniczny órozzo-

z Przesz|o |00koloroviych zdie(iroó8itlonoch. Konluny ne,opisy konstruk(i. (komputery, wyiozdy zogroniczne, ksiqŽki). otrokcyinymi nogrodomi

|Élr|M nÚ

p^Iffi| WEaAD -_T'*''Kc'.ýs[ru.i(a

w|iczbie |2 |ub24ko|einych nu. M|.Skrzyd|oto Pokko moŽno zoprenumerowo( pierwszdgo podoiq( z nich. merów, numer MoinorównieŽ zomowio( ooiedvncze eo. ktore ukozo|ý' zempIorze numerów, iui'sirí

t&tE k-Éfu

Ukaty sie:

NÍkat'

1. Su-22M4

0t-

2. Ml24D ^,.'.D

I*

42.

3' |22 |ryóa

03'

4 F-1174

04'

5' B.24 LibeÍa|ol

05

6. [riG-29

06'

7. Su-27

09'

NT Él

sigl

l. KqMoí Kubiak wojna ý&]odnlowa

201',

2. Tome Xoch WojcirchZalil*i

2A2^

El Alamein

9. tviG-23['1F

07'

10. lillnge 2000

08

11.B-52

13

203^

4' KBMoÍ lfubiak ta|k|andy

2M'

13.[/'tiG-31

21

5. JeB Bilil*i

205'

14.Su-24

17

206

15'Uzbíoj' I0tn'. wscn.

10

6 Pilď

Tninski wojc|echZďMskl

|woJ ma

7 Íome Nowakowski' Maruv skotnbki Kreb 1g1

213

8 Tomeý Kub *

208'

Vigoen 16.4.137

18

210'

17.Tu-160

t9

216

'18. Fl4

L A. Kowal*r

Ko@ 1950 Alqanjilan79-89DollnaPan@itu

10' z' cDmona' z' Mosmaóski

Wojnazimowe

11' kaneuýMatemiak P@myš ]915

2AI

12. Jeny Bhiilskl

PuslynnaBUB a.]

218

1 9 .B - 1 B

2A

13. JeB Buiilskl

PuslynnaBuBe.2

212

20'HaÍieÍ

27

14. BoodanSlmh UpadekSajgonu

211

21.Jak-38

22

15' Jery Biriďsk]. KrysÍol (ubiak Yom Kippu

214

22.F-15

'll

16' Tomóz Nowakowsk.MeÍius?skoh]cki Kijów 1941

217

17. Z. Camolla, Z. Mosumanski Chiny-Whham

219

18' DmiÍij ch@now

226

Korga-wojnawpowletzu

223

229

Bitwa Warszawska

225

25.lvliG-21bls

Nadslalinoadem

19. z. camol|a' z' Mommaíski cmenia 94.95

38

24.GeBlle

Market-Gardén

224

26.Al0

25

222

Inwaja

232

27.Iu-128

28

22' Leýek Kryaia

na Synaj

233

221

B i aÍra

224

w.etnam

28.F-]6

30

23' Á' Kowa|crykKambodb 75.95 24. BogdanA. Salaltrkl Phn Bu@

209

Liban 1 976-1942

235

29.A-7D

50

230

Indochi ny 51 -53

236

30.Dnken

49

26' W' za|ewski lúlM'3g

238

wojna

237

31.Su-15

24

27' Tomaý Nowakowski' lúaÍiugskolnicki sildlopo| 41{2

239

Sewastopol

239

32 F-111

28. (.

J. Kubiak lndie-Pakislan 1971

231

Somal ia 1 992-95

240

29. omitij Chenow Bilwa nad MostuE

220

Rosja 1918-2O

241

227

Jugoslawia

242

AÍdeny

25' K' Kubkk KUba. od Íilo]ucjido kffu

Ek]eloweqo

30' J. camoIla.lýEqísb' zb' Mowmaňsk] U$mi

'69

$#,,! ii,,r

23' JaguaÍ

W pzygotowanlu:

2l' KBMo| Kubiak oaídanele 1915

20' |(EFÍo| Kubiak GEnada1983' Panama]98g

gó|ne precyzyine zeszfizowieroiq rysunki opisywonei konslrukcii wiednei z popu|oňyth sko|.mode|onkiih, ichemo. plonsze iy molowonio, borwne i kilkoi czorno-biolyrh dziesist koloro'wych (ološ( zdigÉ. no32stronoch fomotu i\4.

12.FiA-r8

3 BoodanSlrch Wieham 6S

lmHBn 80-88

l itosowonieiióosbbmo|owonió.Poszoe

14

L Tomado UMly

Wytzerpu|qcé monogrofie. somo|olów i

- wojna na moŽu

tankowców

1941-45

234

43

33.C-130

po3|ubó i wkomp|etoch Tomiki z seriil'|BXXWmoŽno zomowio( ooiedvnczo . podoiqc ichnuňeiy koto|ogowe. dowo|nych egzemp|olry W serii SEKRETY K0NSTRUKOIIOT1'|I(ZY(t| kiqŽkio noptynniepryth leoendornvch somololoch i šňo|owcoth. toinikoch ich konštrukcii, iostósowonych nowošcioch |echnicznvcJr i ichwplwienolozvóiiechniki|óňiczei. Wydowňictwo przeznoczone dlohobbiitówi mode|orry, z wie|omo rysunkomi i p|onszomi borwny(o|ošÉ mi. no7óstronoch, wfm wie|u boiwnych.

UMly

PRZEWODNIKI LOTNICZE

NÍH

si9l

MiG-25 - Sta owa blyskawle

301

SR-71 - najsrybsrysmo ol Siala

302

Tu-22i Tu-22M - naddtoiekowebombowceRosii

303

Samololy o zmiennejOeomeriiskqdel

304

Patiot conlÉscud

308

U|€ia si€:

przeg|qdy po. konírukcii lohicrych Zwigzle o lóinymchorokterze, mo(ne Wrozooznowoniu somo|o|ów, šmio|owców i szybowców. Wvdownidwo odnodkuioce wiedze noíemol-|o|nic|wo' z duŽo |iczbo ríwtymriie|e sunków i zdptdrozióinegorddzo|u hbe|,l44 stiony, K0l0rowy(n z0lgc. poiedvnco Ksioiki zseriiPRZ[W0DI{|K| L0TN|0E moŽno zomowio( iw po3|ubó egzemp|orry, podoiqc ichnumery.krito|ógowe. korňp|etoch

MyŠ|iwce odnutoweJakow|ewa

305

Samololy Slsllh

306

samo|olypionowegoslanu i |adowánia

307

UkMly

samo|olydowodzena i wa|k]Íad]oe|eRÍonienej

309

Samoloty wojskowe

BIBLIOTEKA

LOTNICZA

Utelysie| W5eÍiiZDZ|BÓW[0TN|c|otnictwa MA ksioŽki o molozno. Asypo|skiego nych.wydorzenioch z hi- Šwiatowy ZjedLotników Po|skich storii lotniclwo. sylwelki luwpzvsot*aniu: dziz nimzwioionyrh. o karty Bitwy oAnq|ie tokieichwspoňniehio. N|eznane Asy lotnictwabomboweoo

Nrkat' 351 353

354

poiedvnczo l(sioikiz seriiBIBLI0TEKA t0TNlUAmoinozomowioi lub po3|ubó egzemp|orry, podoiqt wkómp|emth ichnumery koio|o'gowe

451

USA

Wsp konstrukcje lotnicze Polskl

452

Samololy

wojskowe Bosll

453

Samoloty

wojskowe

455

UkaA

Europy

sl9:

Smiqtowce Samoloty

352

NÍ kat.

s|9:

Šmiglowcs

454

swtata llnli lolnlcrych

456

UsA

457

samo|oty Šwlata'97

45a

3 egzemp|orze- 2ó Á. 6 egzemplorzy- 50 4 I egzemplorz- l0zl

m

ffiffitunopr

Ět b

-A0El|0At0Tl'||cÁA[TAlR1rowodzispnedoiwys{kowq,w.yd,owniďww|osnythiobcych.|chcenypodowonesowooszrzeoó|nvchnumerothP|iliM[5Po

kuplenumero|-pierws'.hnu.,,ó*,i*iťf'fifi;ÍlilH:l#áf{ll$Jii!l.','f.tfH:if#f'1lllH:l*[,*,J* bonkowychorozbezpoíedniowsiedzibieAgencii.l'|oszekonto:AgentiolotniczoAlTA Cenyokluolnedo koňcosierpnio1997

(*lsqiuŽwyqerpone pozycie Uwogo oznotzone

ffi

flT u

,l

€

Át.i i.

ffi fli*:

!$j*'

J,vlď

33