Ekonomia Miedzynarodowa 1 gr- GFiR I SUM, Edyta Duda

Grupa I, Gospodarka finansowa i rachunkowość, I rok SUM, I grupa wykładowa
Edyta Duda
Bezpośrednie Inwestycje Zagraniczne Jako Forma Międzynarodowego Przepływu Kapitału
Bezpośrednie inwestycje zagraniczne(BIZ)uznawane są za najbardziej korzystną i bezpieczną
formę międzynarodowych przepływów kapitałowych, a także procesów restrukturyzacyjnych
i rozwojowych[6,str.35].
Wzrost ich popularności można zaobserwować już od połowy XX wieku. Nastąpiła ona pod
wpływem rosnącego znaczenia kosztów oraz skali produkcji a także ograniczonej chłonności
wewnętrznych rynków w krajach rozwiniętych[1,str.144].
Definiuje się je jako „lokatę kapitału poza granicami kraju dokonywaną w celu podjęcia przez
inwestora działalności gospodarczej od podstaw lub nabycia praw własności w przedsiębiorstwie już
istniejącym w skali umożliwiającej bezpośredni udział w zarządzaniu”. Według OECD jest to natomiast
inwestycja podejmowana w celu uzyskania trwałego wpływu na działalność przedsiębiorstwa w innym
kraju, stwierdzając, że jest to przedsięwzięcie, w którym pojedynczy inwestor zagraniczny kontroluje
przynajmniej 10% zakcji zwykłych (głosów) w firmie lub ma uprawnienia do 10% praw głosu na Walnym
Zgromadzeniu Akcjonariuszy[4,str.10].
Bezpośrednie Inwestycje zagraniczne charakteryzują się głownie jako długookresowe
i podejmowane są głównie w celu uzyskania bezpośredniego wpływu na działalność przedsiębiorstwa
będącego przedmiotem tych inwestycji. Tak więc, przede wszystkim chodzi o uzyskanie kontroli
w zarządzaniu organizacją, w które inwestuje się środki finansowe oraz uzyskanie z tego tytułu
długookresowej nadwyżki finansowej i sprowadza się ona do faktycznego decydowania przez firmę
macierzystą o czynnikach wytwórczych zlokalizowanych poza granicą. Cechą specyficzną tej formy
transferu kapitału jest to, że w odróżnieniu od pozostałych form nie ograniczają się one tylko i wyłącznie
do przepływu kapitału. Towarzyszą im również przepływy nowoczesnej technologii, wiedzy
i umiejętności, know-how czy technik zarządzania marketingu. [2,str.112-113].
BIZ mogą mieć formę inwestycji typu greenfield- mają miejsce w przypadku relatywnie
mniejszych przedsięwzięć i polegają na budowie przedsiębiorstwa od podstaw, włączając w to
przyłączenie do istniejącej infrastruktury, brownfield-mają miejsce w przypadku wykorzystania,
przynajmniej częściowego dotychczasowych składników majątkowych, np. budynków, instalacji,
urządzeń. Uznawane są jako przejęcie już istniejącego przedsiębiorstwa lub też współpracy z lokalnym
partnerem na zasadzie joint venture. Skutkiem tego typu inwestycji są natomiast korporacje
transnarodowe (KTN), powstałe przez nabycie lub przejęcie przedsiębiorstwa, które zlokalizowane jest
w więcej niż w jednym kraju. Ich powstawanie jest przejawem umiędzynarodowienia oraz globalizacji
biznesu[6, NBP].
Wpływ BIZ na gospodarkę kraju wywożącego kapitał jak i kraju bezpośredniej inwestycji
Wzrost znaczenia BIZ w gospodarce światowej rodzi pytanie o zyski i zagrożenia, jakie mogą
wyniknąć zarówno dla kraju wywożącego kapitał, jak i dla kraju, w którym jest bezpośredniej ich
inwestycji. Chociaż określenie wszystkich aspektów przepływu inwestycji nie jest możliwe, uwagę
należy zwrócić na te najważniejsze, do których zaliczyć można między innymi [1,str.151-154]:
Zyski Zagrożenia
Kraj wywożący
kapitał
- dostęp do nowych rynków zbytu
- zwiększenie konkurencyjności poprzez
obniżenie kosztów
- pogorszenie bilansu płatniczego
- odpływ wykwalifikowanych pracowników
Kraj
bezpośredniej
inwestycji
- napływ środków finansowych
- transfer technologii, wiedzy
i umiejętności, metod zarządzania
- dostęp do wykwalifikowanej kadry
pracowników
- poprawa bilansu płatniczego
- wypieranie krajowej produkcji przez
zagraniczne jednostki
- napływ przestarzałej technologii
- straty dla budżetu państwa w wyniku
odpływu wypracowanego przez
przedsiębiorstwa zagraniczne zysku
Motywy podejmowania przez przedsiębiorstwo bezpośrednich inwestycji zagranicznych
Firma dokonująca ekspansji za granicę poprzez wykorzystanie BIZ liczy na osiągnięcie z tego
tytułu specyficznych korzyści. Można zatem wyróżnić 4 podstawowe ich motywy:
- poszukiwanie nowych rynków- głównym motywem tych inwestycji jest uzyskanie dostępu do rynku
danego kraju zagranicznego. Determinantami w tym przypadku jest głównie wielkość tego rynku, jego
struktura oraz wzrost a także preferencje konsumentów.
- podnoszenie efektywności- celem BIZ jest również powiększanie własnej efektywności. Wzrostowi
zyskowności przedsiębiorstwa służą tutaj m.in. korzyści wynikające ze skali produkcji czy
dywersyfikacja ryzyka na różnych rynkach działania.
- poszukiwanie zasobów- celem jest tutaj możliwość skorzystania z występowania w kraju goszczącym
inwestycję specyficznych surowców naturalnych czy zasobów taniej siły roboczej. Nie wolno pominąć
tutaj także dostępu do infrastruktury.
- poszukiwanie aktywów strategicznych- inwestorzy dążą tutaj głównie do nabycia odpowiednich
aktywów, pozwalających na zwiększenie lub utrzymanie konkurencyjności, zarówno na rynku lokalnym
jak i globalnym. Może to być tutaj zarówno nowa technologia jak i nowe kanały dystrybucji.
Motywacji przedsiębiorstw decydujących się na bezpośrednie inwestycje zagraniczne należy szukać
również w warunkach panujących zarówno na krajowym jak i międzynarodowym rynku[8,str. 675-676].
Warunki przy podjęciu inwestycji przez przedsiębiorstwo w ramach BIZ
Eklektyczna teoria produkcji międzynarodowej J.H. Dunninga (zwana również paradygmatem
OLI) zawiera determinanty decyzyjne Bezpośrednich Inwestycji Zagranicznych. Paradygmat ten określa
3 kluczowe warunki, które muszą być spełnione, aby przedsiębiorstwo skłonne było do podjęcia
zagranicznej inwestycji[9, str. 297]. Są to:
1.Istnienie specyficznej przewagi własnościowej (ownership-specific-advantages)- firma
wchodząca na zagraniczny rynek z reguły znajduje się na gorszej pozycji aniżeli lokalni producenci.
Wynika to z istnienia barier kulturowych i językowych a także z ograniczonego dostępu do informacji na
temat lokalnego rynku. Przedsiębiorstwo chcące konkurować z miejscowymi przedsiębiorstwami
posiadać musi specyficzną przewagę własnościową. Oznacza ona dysponowanie specyficznymi
aktywami, których to nie posiadają pozostałe jednostki działające na zagranicznym rynku. Przykładem
może być tutaj nowoczesna technologia, patenty czy techniki zarzadzania.
2.Istnienie walorów lokalizacyjnych (location-specific-advantages)- dysponowanie
specyficzną przewagą własnościową nie stanowi jeszcze podstawy do dokonania zagranicznej inwestycji.
Może okazać się bowiem, że dla przedsiębiorstwa opłacalna jest możliwość eksportu towarów na ten
rynek. Do lokowania produkcji poza granicami zachęcić mogą walory lokalizacyjne. Na atrakcyjność
kraju jako miejsca inwestycji wpływać może przede wszystkim występowanie taniej siły roboczej,
stabilna sytuacja polityczna, rozwijający się rynek czy pozytywne nastawienie mieszańców do
inwestorów zagranicznych.
3.Występowanie korzyści internalizacji (internalization-specific-advantages)- właściwym
pomysłem dla przedsiębiorstwa planującego ekspansję na zagraniczne rynki może być sprzedaż licencji.
Istnienie jednak korzyści internalizacji powodować może, że dla przedsiębiorstwa korzystniejszy staje się
transfer specyficznej przewagi wewnętrznej aniżeli jej sprzedaż obcym podmiotom. [3,str.138-139].
Podsumowanie
Bezpośrednie inwestycje zagraniczne stanowią dzisiaj istotną część współczesnych
międzynarodowych przepływów kapitału. Uchodzą one w pierwszej kolejności na konkurencyjność
gospodarki kraju przyjmującego względem gospodarki światowej na rynkach finansowych, towarów czy
czynników produkcji a także na ożywianie powstawania nowych innowacji. Najważniejszym
konsekwencją inwestycji zagranicznych dla gospodarki jest uzupełnianie niewystarczających zasobów
akumulacji wewnętrznej środkami pochodzącymi z zewnątrz, bez wątpienia zwiększa możliwości
rozwojowe tej gospodarki. Skutki inwestycji zagranicznych dla gospodarki są w znacznym stopniu
uwarunkowane od struktury napływającego kapitału i charakteru kraju. Korzystniejsze tutaj wydają się
więc inwestycje długoterminowe. Wszystko to sprawia, że inwestycje te obecne są w większości krajów
świata.
BIBLIOGRAFIA:
1. Budnikowski A., Międzynarodowe stosunki gospodarcze, Wydanie II, Polskie Wydawnictwo
Ekonomiczne, Warszawa 2003
2.Jantoń-Drozdowska E., Międzynarodowe stosunki gospodarcze, Wydanie III, Wydawnictwo Poznań,
Poznań 2009
3.Oziewicz E., Michałowski T., Międzynarodowe stosunki gospodarcze, Polskie Wydawnictwo
Ekonomiczne, Warszawa 2013
4.Pilarska Cz., Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w ekonomii, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej
w Krakowie, Kraków 2005
5.Rymarczyk J., Międzynarodowe stosunki gospodarcze, Wydanie II, Polskie Wydawnictwo
Ekonomiczne, Warszawa 2010
6. Janasz K., Znaczenie bezpośrednich inwestycji zagranicznych w modernizacji gospodarki kraju,
studia i prace wydziału nauk ekonomicznych i zarządzania nr 22, wydawnictwo WMEiZ 2015,
7. Narodowy Bank Polski- Portal edukacji ekonomicznejhttps://www.nbportal.pl/slownik/pozycje-
slownika/bezposrednie-inwestycje-zagraniczne
8. Lizińska W., Zmiany motywów podejmowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce,
Prace i Materiały Instytutu Handlu Zagranicznego Uniwersytetu Gdańskiego 2012, nr 31, s. 675-676
9. Stawicka M., Rola bezpośrednich inwestycji zagranicznych w zmiejszeniu dysproporcji
rozwojowych nowych krajów członkowskich UE, Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu 2012, s.297
Portal Edukacji Ekonomicznej