Gaweda M - Kregoslup drzewa zycia

Aby rozpocząć lekturę, kliknij na taki przycisk

,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki. Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym LITERATURA.NET.PL kliknij na logo poniżej.

Marta Gawęda

Kręgosłup drzewo życia

2

Tower Press 2000 Copyright by Tower Press, Gdańsk 2000

3

Zamiast wstępu Otrzymałam od radiosłuchaczy setki listów z prośbą o wydanie moich porad, którymi się dzielę w rozmowach prowadzonych w Radiu Nocą. Kochani moi, pracuję już ponad 30 lat, zaczęłam w bardzo młodym wieku zmuszona losowym wydarzeniem z moja Kasieńką. Nigdy nie przypuszczałam, że ziołowa ścieżka życia zaprowadzi mnie tak daleko i zmusi do ciągłej nauki. Nie skończyłam studiów medycznych, czego nigdy nie ukrywałam, zawsze podkreślam, że moja wiedzę o ziołach zdobyłam przez samokształcenie. Wszystko, co robiłam, starałam się robić przede wszystkim dokładnie, każdy problem był kolejnym wyzwaniem do poznania i sprawdzenia w życiu możliwości leczniczych ziół i innych roślin. Jestem szczęśliwa, że mogłam nieść pomoc chorym naturalnymi ziołowymi darami natury. Boli mnie bardzo, tak jak bolała ojca Klimuszkę, nietolerancja ze strony medycyny oficjalnej; nie trzeba z tą nietolerancją walczyć, lecz dalej pracować, bo najważniejszy jest człowiek i jego zdrowie, a zdrowie to szczęście i radość życia. Jestem pewna, że niedługo wiele się zmieni. Już coraz częściej lekarze zalecają stosowanie leków ziołopochodnych, więc mam nadzieję, że z czasem lecznicza moc ziół zostanie powszechnie doceniona i zaakceptowana. Odpowiednio dobrane czynią cuda w naszym chorym organizmie. Widziałam to wielokrotnie. Dlatego zawsze bronić będę ziołowego świata, jest to bowiem świat zdrowia, miłości i pokoju. Mam cichą nadzieję, że kiedyś założę ogród, do którego będzie mógł przyjść każdy i być wśród ziół, poznawać je i wybierać, bo każdy z nas ma swoje ulubione, odpowiadające miesiącowi urodzenia. Może ktoś zechce zaprosić mnie na swoją ziemię, aby taki ogród założyć, wówczas zostawię bez wahania Warszawę i zajmę się stworzeniem raju ziołowego dla dobra naszych wnuków i prawnuków. Przez wiele lat uczyłem się o właściwościach leczniczych ziół, aby pomagać chorym. Zbierałam przepisy od znanych i mniej znanych zielarzy z całej Polski i chylę przed nimi czoła za ich mądrość, wiedzę o medycynie ludowej, która przetrwała wszystkie burze i będzie drogowskazem dla chorych; podają przecież proste sprawdzone metody, bliskie naturze człowieka. Będąc na tzw. głębokiej wsi, dowiedziałam się, jak kobiety radzą sobie np. z brodawkami i przebarwieniami na rękach. Otóż rozłupaną na połowę rodzynką nacierają przez dłuższy czas, dwa razy dziennie, chore miejsce, i plamy znikają. Grzybice stóp i paznokci leczą wywarem z czarnej kawy: filiżanka czarnej kawy rozcieńczona ciepłą wodą z dodatkiem 1 łyżki soli kuchennej. Stopy moczą w tym roztworze przez kwadrans dwa razy w tygodniu. Oglądałam ich paznokcie, nie było śladu grzybicy. Do niedawna nacierano dzieciom pleśniawki miodem lipowym, z dobrym skutkiem, a czarnuszka siewna zastępowała matkom karmiącym mikstury mlekopędne. Proszę mi powiedzieć, która z przyszłych matek wie, że przez okres ciąży powinna wypić w południe filiżankę naparu z nagietka, aby łatwo urodzić zdrowe dziecko. Często widzę na ulicy przyszłe mamy z papierosem w ustach; ich ignorancja sięga szczytu. Czasem mam wrażenie, że cała moja praca popularyzatorska zagubi się w świecie komputerów i nowoczesnych leków, mających uboczne działania. Kiedy jednak wracam na ziołowe łąki poza miejskim gwarem, wraca spokój i wiara, że tak trzeba żyć i pomagać potrzebującym.

4

Wierzę, że zostaniemy w harmonii z rytmem życia w naturze i w pokoju z Matka Ziemia. Być może dlatego jest tyle strasznych, nieuleczalnych chorób, że zapomnieliśmy o radości życia, dobrym, zdrowym odżywianiu i ziołach – naszych przyjaciołach z łąk i lasów. Zioła były przed człowiekiem i po nim zostaną. Nie żyjąca już zielarka powiedziała mi kiedyś, ze jeśli w naszych ogrodach nie zabraknie bazylii, melisy i nagietka, to zdrowie będzie zawsze. obecnie naukowcy odkryli i potwierdzili lecznicze właściwości bazylii – jest cudownym lekiem dla chorych na cukrzycę. Stosowana codziennie do potraw, przywraca równowagę w organizmie. Nagietek pomarańczowy znany jest od prawieków jako lek dla całej rodziny. Polecam go. Oprócz płatków proszę zbierać również (3–4) krzewy całej rośliny z korzeniami, by po wysuszeniu dodać je do mieszanki. Jesienią warto zebrać również nasiona nagietka. W mieszankach uzyskuje właściwe działanie. Jeśli dodamy do naparu szczyptę dziurawca, będzie to dar dla chorej wątroby. Szczególnie polecam tym, którzy zatruli wątrobę alkoholem. Bardzo często taka ponad trzymiesięczna kuracja pozwala wyleczyć się z nałogu. Trzeba wypijać trzy szklanki naparu w ciągu dnia przez 14 dni, następnie do końca kuracji dwie szklanki naparu dziennie. Nagietek połączony z krwawnikiem w równych proporcjach jest doskonały na wszystkie dolegliwości przedmiesiączkowe dla dziewcząt i kobiet. Proszę stosować napar ziołowy na 7–9 dni przed miesiączką, 1 szklankę na noc, przed snem. Kto z nas pamięta, że wczesną wiosna przed świętami podłogi i podwórka wyściełano tatarakiem, aby po długiej zimie odświeżyć, oczyścić i odkazić domostwa. Dziś powiada się bardzo często, że są to zabobony i przesądy. Kiedyś zawstydziła mnie pewna kobieta, gdyż nie wiedziałam, dlaczego czeremchy sadzono na początku wsi. teraz wiem i zapamiętam to na zawsze – kwitnące czeremchy wydzielając olejki lotne mogą zatrzymać nawet dżumę i zarazę, chorobę przeszłych stuleci, a na pewno są w stanie złagodzić śmiercionośną epidemię swoim działaniem bakteriobójczym. Obecnie jest to tylko ciekawostka. Miałam szczęście, że żyjąc w stolicy, pełnej zanieczyszczeń i hałasu, mogłam zamieszkać przy pięknym parku. Tu spotkałam samotnego przyjaciela – dzięcioła. Opiekuję się nie tylko nim, ale też innymi ptakami. Wracają każdego roku na moje okna. Obserwuję, jak zadziorne sikorki walczą ze srokami o dobre pożywienie. Moje ptaki nigdy nie dotknęły ziarna z upraw chemicznych, od wielu lat zdobywam dla nich ziarno z ogrodu ekologicznego. Kiedyś wysypałam oba ziarna obok siebie, ptaki zostawiły zatrute ziarno i odleciały. Ze smutkiem myślę o nas, mieszkańcach pięknej, szczodrej Matki Ziemi – zatruwamy wszystko dookoła, a mądre ptaki oczekują czystości i szacunku. Zrozumiałam, że najbardziej arogancką istota jest człowiek, który podciął gałąź, na której siedzi i leci w przepaść chorób i smutku. Może warto pomyśleć, że na zdrowie ma wpływ to, co się dzieje wokół nas i w naszych umysłach. Ogromnie się cieszę, że mogę przekazać Czytelnikom książkę o leczeniu ziołami schorzeń kręgosłupa i innych chorób. Mam nadzieję, że nauczymy się być dziećmi natury i Stwórcy wszystkiego. W roku 1974 w najśmielszych marzeniach nie sądziłam, że będę się cieszyła życiem i zdrowie mojej ukochanej Kasieńki w jubileuszowym roku 2000. Wracam bardzo często w modlitewnych wspomnieniach do tamtego roku, kiedy dowiedziałam się, że już nigdy nie pójdziemy razem przez zielone pola i łąki pełne moich ulubionych ziół. Los kazał mi wybierać – walka o życie albo powolne umieranie w bólu i rozpaczy. Wybrałam życie dla mojego dziecka, wybrałam życie dla siebie – matki. Mój wybór zawdzięczam Pani Jasnogórskiej, oddałam nas w ramiona Matki Wszystkich Matek w modlitwie codziennej. Nie umarły moje marzenia, nadzieja w moim sercu pozwoliła mi żyć twórczo i spokojniej, a moja niepełnosprawna Kasieńka napełniła mnie miłością do wszystkich potrzebujących pomocy. Dziękuję moja pracą wszystkim, którzy pomogli nam godnie żyć.

5

Dziękuję Wam, drodzy Radiosłuchacze i Czytelnicy, że przyjęliście moją pomoc, bardzo skromną poradę zielarska. Dziękuję również Wydawcy mojej książki, która wspólnie przekazujemy do Waszych rąk, aby dała nadzieję i zdrowie.

Marta Gawęda 11.06.2000

6

CZĘŚĆ PIERWSZA

Kręgosłup – drzewo życia Historia stara jak świat powiada, że pierwszy opis uszkodzeń kręgosłupa pochodzi z V w. p.n.e., a został spisany i rozpatrzony przez Apoloniusza. Współcześni potwierdzili wiarygodność tego opisu. Odkąd istnieje ludzkość, istnieją schorzenia kręgosłupa – drzewa życia w ciele ludzkim. Aby przełamać nasz kręgosłup, trzeba postawić na nim ponad 750 kg ciężar. Sami więc widzicie, ze to nie takie proste. Kręgosłup to jednak bardzo skomplikowany instrument, dlatego proszę dbać o niego od 35 roku życia. W wieku np. 70 lat jest już nieco za późno. Nasz kręgosłup, mówiąc w bardzo uproszczony sposób, składa się z 33 części ruchomych, to jest z 7 kręgów szyjnych, które podtrzymują głowę, 12 piersiowych tzw. grzbietowych, które utrzymują żebra, tworząc tylna ścianę klatki piersiowej; następnie 5 lędźwiowych, tworzących tylną ścianę brzucha, 5 zrośniętych ze sobą, które stanowią kość krzyżową, połączona z miednica. Zakończenie stanowi kość ogonowa, nazywana guziczną, składająca się z 4 kręgów zrośniętych ze sobą. Kręgi są połączone dwoma rodzajami połączeń stawowych. Z przodu – krążkami międzykręgowymi, zaś z tyłu – od strony pleców – stawami utworzonymi przez wyrostki stawowe naprzeciwległych kręgów. Potężne, mocne więzadła utrzymują wszystkie te elementy we właściwym miejscu. Krążki międzykręgowe, nazywane potocznie dyskami, uniemożliwiają giętkość kręgosłupa. Sam dysk zbudowany jest z półpłynnego kulistego jądra, od góry i od dołu jest szczelnie zamknięty trzonem kręgosłupa, który otacza mocny pierścień włóknisty. Z rdzenia przez międzykręgowe otwory wywodzą się korzenie nerwowe biegnące do swoich rejonów. Jest to droga łącząca mózg z wszystkimi organami naszego ciała. Wiemy, że kręgi kręgosłupa są ruchome, że na właściwym miejscu utrzymują je mięśnie grzbietu, a jądro międzykręgowe wypełnione jest gęsta galaretowatą masą. Dlatego wcierając olejki ziołowe, możemy odżywiać nasz kręgosłup z zewnątrz. Najczęściej pierwszą przyczyna bólu są zmiany zwyrodnieniowe; każdego dnia kręgosłup przenosi ciężar ciała ludzkiego będącego w stałym ruchu i pod koniec dnia minimalnie osiada. Bardzo często, po wielu latach pracy, dochodzi do zmian zwyrodnieniowych dysku, inaczej mówiąc, do zwyrodnienia chrząstki z galaretowatym jądrem, które spełnia rolę stawu między kręgami i zarazem amortyzatora. Mogą wystąpić bóle głowy i rak, szczególnie podczas snu. W czasie długiego siedzenia u osoby ważącej70–75 kg na krążek międzykręgowy pomiędzy trzecim a czwartym kręgiem lędźwiowym powstaje nacisk ponad 140 kg, a przy wychyleniu się do przodu nacisk ten wzrasta do 180 kg, natomiast w czasie leżenia wynosi tylko 25 kg. O leczeniu kręgosłupa metodami naturalnymi warto myśleć już w młodym wieku. Działania profilaktyczne mogą wówczas zahamować proces zwyrodnieniowy, polepszyć elastyczność mięśni i wiązadeł całego kręgosłupa. Przypominam, że, aby podnieść ciężar, nie należy schylać tułowia, a po prostu przykucnąć. Od nas samych w dużym stopniu zależy, w jakim stanie będzie nasz kręgosłup przez całe życie. Kobietom radzę unikać wysokich obcasów, ponieważ często są przyczyna zwyrodnień i związanego z tym bólu. Przede 7

wszystkim zaś unikajmy nadwagi. Zbędne kilogramy nadmiernie obciążają kręgosłup i są często przyczyna pękania dysków. Kobietom przypominam również, by w czasie chodzenia pamiętały o wciąganiu pośladków i brzucha, którego mięśnie są oparciem dla kręgosłupa. Zalecam spacery, gdyż przy braku ruchu mięśnie wiotczeją, są mniej elastyczne i po prostu starzeją się szybko. Poza tym dyski z wiekiem zużywają się, staja się bardzo cienkie.

8

Przy zmianach w kręgosłupie bardzo często bolą nas stawy. Bezpośrednim powodem może być ich reumatologiczne zapalenie lub altretyzm u osób starszych. Przyczyny zachowania nie są do końca poznane. W przypadku wielkiego bólu pomaga ciepły okład na chore miejsce z olejku rozma rynowego lub lawendowego. Medycyna ludowa podaje dobry przepis na okłady z gotowanej kapusty. Proszę ugotować ½ główki drobno poszatkowanej kapusty, wycisnąć, wyłożyć na lniane płótno, trochę schłodzić, by nie opatrzyć ciała, chore miejsca posmarować lekko oliwką z oliwek i kompres nałożyć na noc. Po wystygnięciu kompres zdejmujemy. Zabiegi te przynoszą wielką ulgę i możemy stosować je co drugi dzień przez dłuższy czas. Proszę dodatkowo pić napar z imbiru lub majeranku; pamiętać, że we wszystkich chorobach reumatycznych trzeba stosować dietę, ograniczać spożycie mięsa czerwonego i soli. Należy też unikać owoców cytrusowych, na pewien okres zrezygnować z mleka, kawy i herbaty na rzecz ziołowych naparów. Jeść dużo ryb (szczególnie zalecane: halibut i łosoś) z dodatkiem warzyw. Na stałe proszę wprowadzić do jadłospisu sok z selera i pietruszki, mieszając je 1:1 z wodą. Pić codziennie, szczególnie latem. Wygrzewać chore miejsca na słońcu – słońce leczy. Propagując naturalne metody leczenia zawsze wracam do nierozerwalnych więzów człowieka z naturą. Od dawien dawna człowiek był złączony ze światem przyrody. W niej szukał dla siebie schronienia, pożywienia i środków leczniczych. Powie ktoś, co wspólnego ma z tym nasz kręgosłup, który łaskawie nam służy przez szereg lat. Jego stan zależy od nas samych – chcę więc w ogólnym zarysie przedstawić, jak można zapobiec chorobom naszego ciała, dbając o kręgosłup przez całe życie, nie tylko w złotym wieku. Nie będę namawiała, aby domowymi sposobami nastawać kręgi lub pozwalać na to przypadkowym osobom. Taki zabieg bez fachowej wiedzy może przynieść więcej szkody niż pożytku, często wręcz zaszkodzić. Bardzo więc proszę powierzać swoje drzewo życia wysokiej klasy fachowcom. Powiem natomiast, jak można pomóc sobie kąpielami, masarzami i odżywianiem. Jestem przekonana, że sami będziecie mogli ustalić, niedyspozycja którego kręgu odpowiada jakiemu schorzeniu i zasugerować postępowanie lekarzowi lub osteopacie, ponieważ leczenie wielu chorób za pomocą nastawiania kręgów jest znane od tysięcy lat. Wiemy, że wciągu dnia, przy poruszaniu się ciała, kręgi wychylają się a nasz kręgosłup wygina i wyprostowuje, jest w ustawicznym ruchu. Odpoczywamy w czasie snu. Bardzo często kręgi ustawiają się samoistnie, znika uczucie bólu i zmęczenia. Rano budzimy się wypoczęci, a jeśli śpimy na odpowiednim materacu, czujemy się także wyprostowani. Pamiętajmy, że kręgosłupowi dobrze robi codzienna gimnastyka. W bardzo prosty sposób zwalczali bóle pleców Indianie. Otóż nastawienie dysków kręgosłupa wykonywali przez udeptywanie stopami pleców wzdłuż kręgosłupa. Taki zabieg często przynosił choremu wielką ulgę. Starzy chiropraktycy powiadając, że za kręgosłup odpowiada stan duszy i ciała, twierdzili, iż choroba rozpoczyna się w naszej duszy, a towarzyszami są: gniew, żal smutek, nienawiść, zazdrość i obojętność. Człowiek z natury pogodny rzadziej choruje, nie nosi w sobie bólu i goryczy. Natomiast żyjący w stresie może swoim postępowaniem doprowadzić do uszkodzenia kręgów. Rozpoczyna się wówczas proces chorobowy. Przesunięcie dysku powoduje ucisk nerwu, blokuje przepływ energii. Taki stan doprowadza do bólu, osłabienia pojedynczych ośrodków nerwowych. Bardzo często jedno przesuniecie pociąga za sobą kolejne, co może zablokować przepływ energii w całym kręgosłupie i narządach wewnętrznych. Po nastawieniu w odpowiedni sposób dysku i uwolnieniu id ucisku, wszystko wraca do równowagi, narządy rozpoczynają pracę, wraca normalny obieg krwi w organizmie. Każdy z nas może sobie pomóc w odpowiedni sposób.

9

U schyłku dwudziestego wieku niewiele osób może powiedzieć, że posiada zdrowy kręgosłup. Współczesny tryb życia, pełen napięć i niepokoju, jest jedną z przyczyn takiego stanu. Gdy przy tym dużo siedzimy, organizm reaguje uciskiem mięśni i tętnic głównych, co utrudnia obieg krwi i owocuje samoistnym przesunięciem dysku. Powoduje to bóle dalszego odcinka kręgosłupa, szczególnie przy obniżonym ciśnieniu krwi. Natomiast wewnętrzna przyczyną przesunięć dysków jest zatrucie organizmu przez niewłaściwe odżywianie, lub przedawkowanie antybiotyków, szczególnie u młodzieży i dzieci w wieku przedszkolnym. Często się zdarza, że rodzice są bezradni wobec choroby dziecka, a nie wiedzą, że trzeba sprawdzić jego kręgosłup. Kręgosłup przez całe życie utrzymuje obie połowy naszego ciała w ciągłej równowadze, a unerwienie służy do odżywiania całego organizmu. Kręgosłup jest więc najważniejszą częścią całego układu. Rysunek przedstawia przesunięcia kręgów, które odpowiadają za poszczególne choroby w naszym organizmie. Należy zwrócić szczególna uwagę na umiejscowienie się bólu i zasięgnąć porady chiropraktyka. Zanim udamy się na wizytę warto skorzystać z ciepłej kąpieli i masażu rozluźniającego. Proszę również rozpocząć odżywianie kręgosłupa przez delikatne wcieranie olejku rozmarynowego, lawendowego lub arachidowego – zabiegi te trzeba stosować przez kilka tygodni. Masując kręgosłup domowym sposobem, zawsze wykonujemy ruchy w kierunku od kości ogonowej w górę – około 9 razy. Chory powinien stać na twardym podłożu i ćwiczyć w miarę możliwości 2–3 razy dziennie przy otwartym oknie. Do kąpieli, dwa razy w tygodniu polecam wywar ziołowy: owoc jałowca − 100 g szyszki chmielu − 50 g igliwie sosny − 50 g pączki brzozy − 100 g prósz z siana − 50 g

10

Zioła dokładnie wymieszać i zagotować krótko w lnianym woreczku, w 3 l wody i zostawić pod przykryciem do wieczora, dodać do kąpieli, która powinna trwać 15– 20 minut. W naparze możemy też przed snem kąpać dzieci. drugiego dnia wcieramy olejki. Bezpośrednio po kąpieli nie stosujemy wcierań. Zabiegi możemy wykonywać naprzemiennie. Trzeba zachować dietę bezmięsna, aby nie zatruwać organizmu toksynami. Równocześnie proponuję stosować zioła na oczyszczenie krwi z toksyn, aby przyspieszyć proces zdrowienia, ponieważ samo ustawienie kręgu nie zawsze przywraca zdrowie i równowagę. Po wyleczeniu warto sprawdzać profilaktycznie dwa razy do roku stan kręgosłupa. W przypadku utrzymujących się bezwładów, sztywności całego ciała po urazach kręgosłupa, polecam krople z ziół, wzmacniające i orzeźwiające nerwy, szczególnie u dzieci. Oto przepisy mieszanek: I rumianek − 100 g macierzanka − 200 g lawenda − 100 g rozmaryn − 50 g skrzyp polny − 25 g II pokrzywa − 50 g prósz z siana − 50 g rumianek − 50 g igliwie sosny − 200 g skrzyp polny – 200 g III macierzanka − 100 g szyszki chmielu − 20 g dziurawiec − 30 g rzepik – 50 g IV liść orzecha włoskiego − 100 g liść poziomki − 10 g kwiat lawendy − 20 g prósz siana − 50 g rumianek − 20 g V bazylia − 100 g rumianek − 50 g igliwie sosny − 50 g

12

Garść ziół z wybranej mieszanki zagotować w 3 l wody i dodać, 2 razy w tygodniu, do wieczornej kąpieli. Kilka zestawów ziół, z których możemy przygotować kąpiel w nieco inny sposób: I liść bazylii − 200 g tymianek − 100 g mięta − 50 g skrzyp polny − 100 g rumianek − 100 g II igliwie sosny − 200 g kora dębu − 50 g rumianek − 100 g pokrzywa − 50 g melisa − 100 g III owoc anyżu − 50 g majeranek − 100 g prósz z siana − 100 g bazylia − 100 g rumianek − 100 g IV mięta − 50 g rumianek − 100 g kminek − 50 g prósz z siana − 100 g miodunka − 100 g V liść pomarańczy − 100 g liść rozmarynu − 50 g liść eukaliptusa − 50 g rumianek − 100 g prósz z siana − 200 g VI liść szanty − 100 g kwiat arniki − 100 g rumianek − 200 g bazylia − 50 g prósz siana − 200 g

13

VII korzeń arcydzięgla − 50 g kwiat lipy − 100 g prósz siana − 100 g skrzyp polny − 50 g bratek polny − 100 g kwiat dziewanny − 100 g rozmaryn − 50 g ziele nostrzyka − 50 g Dużą garść wybranej mieszanki wsypać do lnianego woreczka, gotować 10 minut w 3l wody, następnie zostawić pod przykryciem na kilka godzin. Wieczorem dodać do kąpieli. W ten sposób odżywiamy ziołami dobrze działającymi na kręgosłup cały układ kostny przez skórę, chociaż jeden raz w tygodniu w ciągu kilku miesięcy, szczególnie w okresie jesienno–zimowym. Kąpielami leczy się również dzieci od lat trzech. Jeśli nie możemy zażywać kąpieli, warto zastosować moczenie nóg przed snem. 1 czubatą łyżkę ziół gotujemy w litrze wody i rozcieńczamy w 2 l wody. Po kąpieli stóp proszę wetrzeć w kręgosłup ulubiony olejek. Oprócz tego proponuję ziołowe oliwki. Najlepiej sporządzać je na bazie świeżych ziół. Poczynając od wczesnej wiosny wykopujemy kłącze świeżego tataraku. Aby nie popełnić błędu, zawsze proszę wybrać zielone, albo brązowe szklane naczynie, podzielić je na trzy równe części owijając kolorowymi pasemkami, dla zaznaczenia proporcji. Drobno posiekane zioło wsypujemy do naczynia i dodajemy olej, wystawiamy na słońce na 21 dni, następnie przez lniane płótno wyciskamy i przechowujemy w ciemnym, chłodnym miejscu. Proporcje: do jednej części ziół dodajemy dwie części oleju. W maju przychodzi pora na olej z liści mięty i melisy. Do otrzymania oleju zapachowego używamy zawsze świeżych liści z pewnego źródła. W czerwcu otrzymamy olej z kwiatów dziurawca. Jest to najbardziej wartościowy olej dla kręgosłupa i może nam służyć przez lata, gdyż tak długo zachowuje działanie lecznicze. Aby terapia była skuteczna, radzę również przez 28 dni stosować napary ziołowe, rano i wieczorem po szklance. Podaję kilka zestawów ziołowych, proszę intuicyjnie wybrać dla siebie najlepszy. Sposób przygotowania: rano łyżkę mieszanki zalać dwoma szklankami wrzątku i zostawić pod przykryciem na 30 minut tak, aby wypić napar o godz. 11.00,a wieczorem do godz. 19.00, nie później. Po 28 dniach picia i 9 dniach przerwy możemy kurację powtórzyć. Zioła mają właściwości oczyszczające krew z toksyn. Oto zalecane zestawy: I liść mniszka − 100 g korzeń mniszka − 20 g ziele podróżnika − 50 g owoc kopru włoskiego − 30 g szałwia − 50 g kwiat tarniny − 50 g owoc tarniny − 50 g

14

II owoc jałowca − 20 g korzeń łopianu − 30 g skrzyp polny − 50 g korzeń lukrecji − 10 g tasznik − 20 g liść poziomki − 30 g III korzeń lubczyku − 20 g kwiat czarnego bzu − 20 g owoc poziomki − 50 g liść poziomki − 50 g krwawnik − 30 g kora szakłaku − 10 g rumianek − 20 g IV kłącza perzu − 100 g liść maliny − 20 g owoc kminku − 50 g liść mniszka − 20 g bazylia − 30 g V korzeń łopianu − 100 g liść perzu − 20 g owoc poziomki − 30 g liść orzecha włoskiego − 20 g strączyny fasoli Jaś − 30 g VI kwiat malwy czarnej − 10 g krwawnik − 30 g pokrzywa − 20 g kora kruszyny − 20 g dziurawiec − 30 g VII owoc jałowca − 30 g kwiat chabru − 20 g kwiat dziurawca − 20 g liść wilżyny − 30 g owoc kminku − 50 g VIII pokrzywa − 50 g tasznik − 50 g 15

krwawnik − 100 g rumianek − 50 g kwiat nagietka − 50 g

16

Zioła wzmacniające cały organizm Wszystkim osobom, które cierpią na schorzenia kręgosłupa, a przeszły ciężkie choroby, np. nowotworowe, szczególnie polecam mieszanki ziołowe z miodem. Zioła po zmieleniu proszę wsypać do 1 kg miodu spadziowego, następnie ukręcić słodką masę i zażywać rano i wieczorem ssąc powoli płaską łyżkę leku. Małym dzieciom podajemy w okresie jesienno–zimowym łyżeczkę. Bardzo proszę o zachowanie proporcji wagowych, od tego bowiem zależy działanie uzdrawiające ziół w organizmie. Kurację można poprzedzić ziołami oczyszczającymi organizm. Szczególnie polecam ją osobom starszym, po leczeniu szpitalnym. Oto skład mieszanki ziołowej do picia dla dorosłych: macierzanka − 100 g tasznik − 5 g rzepik − 5 g bazylia − 5 g pokrzywa − 10 g krwawnik − 5 g szałwia − 5 g dziurawiec − 10 g ślaz dziki − 5 g owoc poziomki − 10 g liść brzozy − 5 g morszczyn − 5 g owoc maliny − 2 g kozieradka − 10 g Mieszanka ziołowa z miodem dla dzieci i dorosłych: macierzanka − 100 g tasznik − 5 g tymianek − 10 g korzeń lubczyku − 5 g owoc poziomki − 10 g liść poziomki − 5 g skrzyp polny − 10 g kozieradka − 10 g miód spadziowy − 1 kg

17

Kąpiele wzmacniające dla dzieci przygotowujemy z następujących mieszanek: I macierzanka − 100 g rumianek − 50 g rzepik − 50 g prósz z siana − 200 g II kwiat lipy − 100 g lebiodka − 50 g rumianek −10 g III kwiat dziewanny − 10 g prósz z siana − 50 g kora dębu − 10 g

18

Anemia Nieracjonalny tryb życia, plaga naszych czasów, często jest przyczyna także tych chorób, które nie mają bezpośrednich związków z kręgosłupem. Anemia to choroba wynikająca najczęściej z przemęczenia i niedożywienia, zaniedbań żywieniowych, nie przebywania na powietrzu. Można ja leczyć ziołami, których zestawy podaję niżej: I liść pokrzywy − 25 g macierzanka − 25 g liść orzecha włoskiego − 25 g kwiat lipy − 10 g goryczka żółta − 15 g II goryczka żółta − 20 g piołun − 15 g liść omanu − 20 g babka lancetowa − 15 g korzeń arcydzięgla − 10 g szanta − 20 g III skrzyp polny − 20 g szanta − 10 g liść omanu − 20 g dziurawiec − 10 g owoc jałowca − 30 g kwiat lipy − 10 g IV liść rzepiku − 20 g kwiat storczyka − 15 g bratek polny − 15 g kwiat lipy − 15 g korzeń podróżnika − 10 g korzeń omanu − 10 g owoc jałowca − 10 g goryczka żółta − 5 g

19

V piołun − 25 g liść orzecha włoskiego − 25 g liść porzeczki czarnej − 25 g liść jeżyny leśnej − 5 g Wybrać jedną z mieszanek – czubatą łyżkę ziół zalać dwoma szklankami wrzątku, zostawić pod przykryciem na godzinę, następnie, godzinę po posiłku wypić cały napar z odrobiną miodu. Pić rano i wieczorem przez 28 dni.

20

Angina Dorośli, którzy zachorowali na anginę, powinni zachować dietę bezmięsną i przez kilka dni leżeć w łóżku. Podaję kilka sposobów naturalnego wspomagania organizmu przy tej chorobie. Chory sam zdecyduje o tej kuracji. Przede wszystkim proszę płukać gardło sokiem z czerwonego buraka z octem. Do pół szklanki soku dodać łyżeczkę octu winnego i płukać gardło co godzinę przez 3 dni. Równocześnie zastosować okłady na gardło z wody i soku (1:1) z cytryn. Zmieniać co 3 godziny przez całą dobę. Z ziół proponuję kilka mieszanek do wyboru. Czubatą łyżkę zalać wrzątkiem – 3 szklankami i ciepły napar wypić w ciągu dnia. Oto mieszanki do wyboru: I kwiat lipy − 50 g kwiat wilżyny − 30 g liść ślazu − 20 g owoc bzu czarnego − 20 g kwiat bzu czarnego − 30 g szałwia − 50 g liść babki lancetowatej − 50 g liść poziomki − 30 g II rumianek − 30 g owoc kopru − 20 g krwawnik − 50 g liść rozmarynu − 20 g kwiat lipy − 50 g liść mięty − 30 g III macierzanka − 100 g szyszki chmielu − 20 g dziurawiec − 30 g rzepik − 50 g IV liść orzecha włoskiego − 100 g liść poziomki − 10 g kwiat lawendy − 20 g 21

rumianek − 20 g prósz z siana − 50 g V bazylia − 100 g rumianek − 50 g igliwie sosny − 50 g Z tych mieszanek też można przygotować kąpiel. Garść ziół zagotować w 3 l wody i dodać do kąpieli wieczorem. Kąpiele stosować 2 razy tygodniowo. Dziecku choremu na anginę warto przygotować herbatkę ziołową wg następującej receptury: owoc poziomki − 100 g liść poziomki − 50 g dziewanna − 20 g kwiat lipy − 50 g rumianek − 50 g owoc głogu − 20 g owoc róży dzikiej − 20 g kwiat głogu − 20 g tymianek − 30 g Łyżkę czubatą ziół zalać szklanką wrzątku i zostawić na 3 godz. Pod przykryciem. Dzieciom od lat 3 podawać po ½ szklanki z odrobina miodu lipowego.

22

Artretyzm – zapalenie stawów Uczeni powiadają, że artretyzm bardzo często jest choroba dziedziczną. Postępowanie choroby powodują też niewłaściwe odżywianie, dieta bardzo bogata w mięso i tłuszcze, brak ruchu. Nie dotlenione białko w organizmie w pewnym momencie zamienia się w kwas moczowy. Z czasem duża ilość kwasu gromadzi się we krwi i osiada w stawach, powodując ból, szczególnie w nocy pod wpływem ciepła. Zaniedbania mogą doprowadzić do bezwładu kończyn. Chory na artretyzm przede wszystkim powinien ustalić indywidualną dietę bezmięsną, wprowadzić warzywa i owoce w postaci suszu na kompot. Przez kilka miesięcy, szczególnie w okresie jesienno−zimowym stale pić herbatę ziołową: pączki brzozy − 50 g liść brzozy − 20 g korzeń tataraku − 30 g kwiat dziewanny − 20 g liść porzeczki czarnej − 30 g wilżyna − 50 g rozmaryn − 20 g Zioła dokładnie wymieszać, 2 czubate łyżki zalać rano czterema szklankami wrzątku i pić w ciągu dnia po każdym posiłku. Proszę zastosować cykl 28 dniowy, następnie przerwać na 9 dni i kurację powtarzać wielokrotnie. Ponieważ artretyzm jest bardzo poważnym problemem dla wielu osób, podam kilka przepisów, jak można sobie pomóc metodami naturalnymi. Organizm chorego na artretyzm wymaga uwagi, szczególnie po ukończeniu 45 roku życia. I tak w okresie letnim należy sporządzić olejki roślinne, aby jesienią i zimą wcierać w chore miejsca przed udaniem się na spoczynek. Proponuję wcierać co drugi dzień przez 12 tygodni, a skutki będą widoczne. Olejki i mieszanki ziołowe trzeba sporządzać dokładnie. Zawsze bierzemy 2 litry oleju z oliwek tłoczonych na zimno, ewentualnie z orzeszków ziemnych; te dwa oleje są najlepsze w działaniu dla naszej skóry. Wsypujemy 150 g świeżych kwiatów dziewanny lub: rozmarynu, pączków sosny, korzenia tataraku, macierzanki, lawendy, owoców jałowca, nagietka. Do wyboru – zależnie od tego, który olej będzie nam odpowiadał. Nalewkę sporządzić w zielonym albo brązowym szkle, wystawić na słońce na 9 dni, następnie wycisnąć przez lniane płótno i przechowywać w chłodnym miejscu. Szczególnie polecam nalewkę z dziurawca, którą możemy przechowywać nawet przez 2 – 3 lata. Dodatkowo na przełomie marca i kwietnia proszę wprowadzić do jadłospisu dużo selera pod postacią: zupy, nalewki, sałatki i syropu. Nie polecam kąpieli ziołowych, ponieważ bardzo często przynoszą one odwrotny skutek.

23

Do leczenia artretyzmu i stanów zapalnych stawów proponuję też napary ziołowe z kilku mieszanek do wyboru. Z doświadczenia wiem, że mają Państwo swoje ulubione. Zioła dokładnie wymieszać, dwie łyżki zalać wrzątkiem (2 szklanki) i zostawić pod przykryciem na godzinę. Pić ciepłe rano, po śniadaniu i wieczorem, po kolacji, przez trzy miesiące w cyklach: 9 dni zioła, 3 dni przerwy. Oto zestawy ziół do przygotowania naparów: I korzeń żywokostu − 20 g wilżyna − 30 g korzeń tataraku − 20 g kwiat bratka polnego − 30 g liść pokrzywy − 20 g II kwiat piołunu − 10 g pączki brzozy − 30 g liść brzozy − 20 g kwiat dziewanny − 20 g pokrzywa − 5 g rdest ptasi − 20 g korzeń perzu − 30 g III kwiat wrzosu − 20 g kwiat dziurawca − 50 g korzeń mniszka − 20 g kwiat lipy − 10 g kora wierzby − 10 g korzeń perzu − 30 g wiązówka − 20 g IV liść borówki brusznicy − 20 g kwiat lawendy − 10 g kwiat ślazu dzikiego − 50 g liść pokrzywy − 50 g owoc tarniny − 20 g ziele serdecznika − 10 g korzeń rdestu ptasiego − 50 g V korzeń tataraku − 20 g pączki brzozy − 30 g natka pietruszki − 20 g skrzyp polny − 30 g pokrzywa − 50 g

24

VI korzeń jeżyny leśnej − 10 g owoc jeżyny − 20 g liść jeżyny − 50 g kwiat lawendy − 20 g liść tasznika − 30 g

25

Bezsenność Prawie połowa naszej populacji cierpi na bezsenność. W czasach postępu technologicznego jesteśmy otoczeni kilometrami przewodów, emitujących fale szkodliwe dla spokojnej pracy mózgu, a zatem dla naszego spokoju. Zasypiamy „ na proszkach”, rano wstajemy zmęczeni i wchodzimy w błędne koło niemocy. A przecież mogą nam pomóc naturalne środki. Kiedyś nasze babcie podawały szklankę ciepłego mleka z miodem i sen pukał do powiek natychmiast, teraz nie pomaga, bo mleko jest nienaturalne, przetworzone na wielu etapach, chociaż nadal nosi nazwę „mleko krowie”. Proponuję wrócić do ziół i kąpieli aromatycznych, jeśli nie chcemy zwariować z braku snu i nadmiaru pracy w pośpiechu. Człowiek powinien zatrzymać się chociaż na chwilę, aby zobaczyć dokąd pędzi. W moich rozmowach nocnych pytacie – co robić, jak postępować. Często jestem bezradna, ponieważ wiele osób pali papierosy, źle się odżywiają, żyją w nienawiści do bliźniego, a to wszystko wpływa na samopoczucie i sen. Sami możemy sobie pomóc spokojem ducha i przebaczeniem tym, którzy nas skrzywdzili; tylko wewnętrzny spokój zapewni dobry, zdrowy sen. Ze swej strony polecam przede wszystkim kąpiele w ziołach, które wyciszą organizm. Aby były skuteczne, proszę stosować dwa razy tygodniowo przed godz.20.00, uspokoją przed snem. Sposób przygotowania: 250 g ziół wsypać do lnianego woreczka, włożyć do naczynia i rano zalać trzema litrami gorącej wody. Zostawić pod przykryciem do wieczora, po czym włożyć woreczek do wanny, napełnić ją gorącą wodą, dodając również wodę, w której moczyły się zioła. Woreczek z ziołami wycisnąć i usunąć. Na każdą kąpiel przygotowujemy świeże zioła. Podaję zestawy do kąpieli i zastosowania jako napar ziołowy. Kąpiele przygotowujemy z następujących zestawów: I szyszki chmielu − 100 g lawenda − 50 g kwiat głogu − 30 g kwiat wrzosu − 20 g skórka pomarańczy − 50 g II kwiat lipy − 100 g kwiat rzepiku − 20 g igliwie sosny − 30 g kwiat wrzosu − 50 g liść i kwiat jaśminu − 50 g

26

III korzeń kozłka − 50 g melisa − 100 g krwawnik − 10 g IV tymianek − 100 g mięta − 50 g bazylia − 100 g V koszyczki rumianku − 100 g macierzanka − 50 g igliwie świerku − 50 g skrzyp polny − 30 g liście dębu − 20 g VI melisa − 100 g kwiat wrzosu − 20 g pokrzywa − 30 g kwiat dziewanny − 40 g szyszki chmielu − 50 g VII kwiat pomarańczy − 10 g kwiat jaśminu − 20 g rumianek − 20 g lebiodka − 100 g macierzanka − 100 g VIII kwiat lawendy − 100 g prósz z siana − 50 g rumianek − 30 g tymianek − 30 g werbena − 40 g IX płatki róży dzikiej − 50 g fiołek wonny − 100 g bukwica − 100 g Panom proponuję: 1 łyżkę kopru ogrodowego gotować 3–4 min. W 1 szklance czerwonego wytrawnego wina, lekko schłodzić i dodać łyżkę miodu lipowego. Taki napój wypić dwa razy tygodniowo; jest doskonały na sen, chociaż kosztowny.

27

Wszystkim natomiast polecam zioła oraz olejki aromatyczne do kąpieli lub do palenia w kominku z wyciągiem z rozmarynu, melisy, wanilii, gałki muszkatołowej i imbiru. A oto leczące bezsenność zestawy ziół do przygotowania naparów: I fiołek wonny − 50 g macierzanka − 50 g ziele rzepiku − 20 g majeranek − 20 g skrzep polny − 10 g owoc kminek − 30 g owoce jałowca − 20 g II kozłek − 1 g ruta − 30 g rumianek − 10 g mięta − 30 g dziurawiec − 20 g liść mięty − 30 g pokrzywa − 20 g III liść maliny − 100 g mięta − 20 g owoc anyżku − 30 g krwawnik − 30 g szałwia − 20 g IV kwiat pierwiosnka − 50 g melisa − 100 g kwiat wrzosu − 50 g V macierzanka − 100 g miodunka − 20 g szyszki chmielu − 30 g ziele rzepiku − 20 g dziurawiec − 20 g Każdy z podanych zestawów wymieszać dokładnie. 1 łyżkę ziół zalać rano szklanka wrzątku i zostawić pod przykryciem do wieczora. Wypić ciepły napar przed snem do godz. 20.00 nie później. Zioła proszę pić w cyklach 28 dni, po 9 dniach przerwy kurację można powtórzyć

28

Cukrzyca Organizm człowieka jest bardzo złożoną i nie do końca przebadaną maszynerią. Do dzisiaj nie wyjaśniono np. przyczyn powstania cukrzycy. Każdy organizm ludzki jest niepowtarzalny i każdy chory na cukrzycę może liczyć na pomoc w uzdrawianiu metodami naturalnymi, jako wspomagającymi. Metody farmakologiczne są niezastąpione. Może medycyna jutra pomoże pokonać tę straszną chorobę, na która zapada coraz więcej dorosłych a także dzieci już w wieku przedszkolnym. U chorych występuje zaburzenie gospodarki węglowodanowej, białkowej i wodnej – tak powiada ojciec Klimuszko, który wielu pomógł ziołami. Przede wszystkim pod ścisłą kontrolą lekarza trzeba obniżyć poziom cukru we krwi. Nie wolno prowadzić leczenia na własna rękę, a ziołową terapię należy traktować jako wspomagającą organizm. Chory nie może skorzystać z żadnego wytłumaczenia podając słodycze – nie wolno. powinien zachować ścisłą dietę, a każdą kurację ziołową konsultować z lekarzami prowadzącymi. Zioła trzeba pić zawsze po śniadaniu o godz. 11.00, po południu w godz. 16.00 – 17.00. bardzo proszę przestrzegać tych terminów dla waszego zdrowia. W pierwszej kolejności podam zestawy dla dorosłych, następnie dla dzieci w wieku 3 – 18 lat. Wszystkie można stosować przez wiele lat w cyklach 21– dniowych z siedmiodniowymi przerwami. Poprawa będzie bardzo duża i cukrzyca nie poczyni dodatkowych spustoszeń. Szczególnie dobrze kuracja ziołowa wpłynie na wzrok i nerki, opóźni proces starzenia się organizmu. Oto zestawy: I siemię lniane − 100 g skrzyp polny − 50 g liść czarnej jagody − 50 g 1 łyżkę lnu zagotować w 2 szklankach wody, dodać łyżkę mieszanki skrzypu i liścia borówki. Zostawić pod przykryciem na 30 minut i wypić pierwszą szklankę naparu w wyznaczonym czasie. II liść mniszka − 50 g korzeń mniszka − 50 g pączki brzozy − 20 g liść brzozy − 30 g strączyny fasoli Jaś − 100 g III ziele przywrotnika − 10 g ziele dziurawca − 50 g

29

turzyca − 10 g skrzyp − 30 g szałwia − 50 g IV babka − 100 g liść czarnej jagody − 50 g korzeń wilżyny − 30 g liść porzeczki czarnej − 20 g kwiat porzeczki czarnej − 50 g V korzeń lubczyka − 20 g skrzyp polny − 30 g korzeń perzu − 50 g bazylia − 30 g estragon − 20 g VI strączyny fasoli Jaś − 100 g bazylia − 100 g rdest ptasi − 20 g skrzyp polny − 30 g kwiat lipy − 50 g VII bazylia − 100 g krwawnik − 20 g cząber − 30 g babka lancetowata − 40 g szczaw zwyczajny − 40 g liść czarnej jagody − 10 g korzeń wilżyny − 10 g Łyżkę ziół zalać dwoma szklankami wrzątku, zostawić pod przykryciem na godzinę. Napar wypić ciepły przed posiłkiem, 2 razy dziennie szklankę. Urozmaiceniem kuracji ziołowej chorych na cukrzycę mogą być soki letnie. Oto trzy przepisy: ½ szklanki soku z fasolki szparagowej zielonej i żółtej połączyć z 1 szklanka wody oligoceńskiej, pić 3 razy dziennie przez 14 dni. Sok z winogron połączyć z wychłodzonym naparem z bazylii, pić 3 razy dziennie po szklance przez 7 – 9 dni. Sok z selera i marchwi 1:1, pić jedną szklankę dziennie przez 7 – 9 dni. Wszystkie soki możemy podawać dzieciom. A oto zioła dla dzieci chorych na cukrzycę:

30

I babka − 100 g bazylia − 50 g macierzanka − 50 g II strączyny fasoli Jaś − 100 g kwiat lipy − 20 g cząber − 30 g kminek − 20 g estragon − 30 g III strączyny fasoli Jaś − 100 g liść borówki brusznicy − 20 g mięta − 30 g IV bazylia − 100 g korzeń perzu − 50 g ogórecznik − 30 g skrzyp polny − 20 g kwiat lipy − 50 g 1 łyżkę mieszanki zalać szklanka wrzątku, najlepiej w termosie, i podawać 2 razy dziennie po ½ szklanki naparu, 20 minut przed posiłkiem.

31

Epilepsja Wiek dwudziesty mija, a cierpiącym na tę chorobę medycyna nie zdołała pomóc. Są to ludzie nie znający wartości życia, wyłączeni w naszym kraju ze środowiska, bardzo często samotni, bez pracy na zasiłku. Przyczyna choroby nie została wyjaśniona. Po każdym ataku chory przez kilka dni jest wyłączony z codzienności i bardzo cierpi. Boli go głowa, trwa znużenie i niezdolność do pracy. I ci chorzy mogą i powinni sięgnąć po zioła. Z wielkiej różnorodności można wybrać takie, które przynoszą ulgę. Jednak leczenie trwa latami, i nie zawsze daje oczekiwany efekt. W medycynie ludowej bardzo popularny jest sok z korzeni piwonii czerwonej sporządzany wczesną wiosna, który podawano chorym przed posiłkami 4 razy dziennie po łyżeczce, rozcieńczony wodą. Znane są przypadki wyleczenia chorego w 4 miesięcznej kuracji sokiem z cebuli jadalnej, zażywanym raz dziennie po 60 kropli na wodę, przed snem. Z jadłospisu należy wykluczyć pieprz, czarną kawę, alkohol, mięso wieprzowe, jajka na twardo i czekoladę. Homeopaci proponują nalewkę spirytusową – na pszczołach – złote krople. Ja proponuję zioła, które należy pić przez kilka lat w cyklach: 28 dni, 9 dni przerwy, powtarzając kurację: I korzeń kozłka − 50 g liść pokrzywy − 30 g korzeń pokrzywy − 20 g liść mniszka − 30 g korzeń mniszka − 20 g melisa − 30 g korzeń kopru włoskiego − 20 g II kwiat bylicy − 20 g korzeń piwonii czerwonej − 20 g liść mniszka − 50 g dziurawiec − 50 g melisa − 30 g III korzeń kozłka − 50 g ślaz dziki − 10 g skrzyp polny − 30 g rozmaryn − 10 g 32

ziele mięty − 10 g szyszki chmielu − 10 g kwiat lipy − 30 g IV kwiat lipy − 100 g liść bazylii − 20 g tasznik − 20 g liść orzecha włoskiego − 50 g V ruta − 100g kwiat lipy − 20 g krwawnik − 20 g kora wierzby − 10 g kwiat bzu czarnego − 50 g VI liść pomarańczy − 20 g owoc jemioły − 10 g liść kozłka − 5 g korzeń bylicy pospolitej − 5 g kwiat lipy − 50 g Dla dzieci od 3 do 14 lat: I liść mniszka − 30 g liść konwalii − 25 g korzeń piwonii białej − 20 g ruta − 15 g liść pokrzywy − 10 g II liść kozłka − 30 g liść pokrzywy − 30 g lilia wodna biała − 20 g arnika − 20 g 1 łyżkę ziółek zalać filiżanką wrzącej wody; po 10–15 minutach napar przecedzić i pić herbatę w ilości 2 filiżanek dziennie. III korzeń kozłka − 25 g jemioła − 15 g pokrzywa − 35 g ślaz dziki − 10 g arnika − 15 g

33

1 czubatą łyżkę ziół zalać, najlepiej w termosie, dwoma szklankami wrzącej wody i pić w ciągu dnia po ½ szklanki naparu, ostatni raz o godz. 21.00. Zamiast ziół można zagotować na mleku (1 szklanka) łyżeczkę rozmarynu i pić ciepły wywar 2 razy dziennie, rano i wieczorem, przez 4 miesiące w roku. Szczególnie dobre działanie tego wywaru zauważono u dorastających dziewczynek. Zalecane są kąpiele w wywarze tymianku i lipy (2 razy tygodniowo przed snem) lub kompresy na splot słoneczny w czasie snu. Dzieciom i młodzieży 2 razy dziennie podaje się następującą mieszankę: miód wielokwiatowy − 1 kg korzeń kozłka − 50 g skrzyp polny − 100 g tymianek − 150 g Zioła zemleć na proszek i ukręcić z miodem. Podawać po łyżeczce przed każdym posiłkiem przez 6 miesięcy w roku. Na południu Francji zbiera się każdego roku, wiosną, jemiołę rosnącą na drzewie leszczynowym i w formie naparu podaje chorym dwa razy dziennie 1 filiżankę przez 3 miesiące, potem przerwa na 6 tygodni i kurację powtarza jeszcze raz.

34

Nerki Bardzo często prowadzimy męczący dla organizmu tryb życia, zatruwamy go niewłaściwym pożywieniem. Nagle uświadamiamy sobie, że nerki, które odpowiadają za wydalanie trujących substancji z naszego organizmu, odmówiły dalszej współpracy. Nie będę opisywała schematu medycznego tego organu, bo każdy może dokładnie przestudiować anatomię i zapoznać się z pracą nerek w naszym organizmie. Apeluję jednak, by pamiętać o godzinach wzmożonej pracy i odpoczynku nerek. Muszą Wam służyć do końca życia. Najbardziej właściwe godziny do wspomagania pracy nerek to 17.00–19.00. Wszystkie zabiegi będą efektywne, jeśli przeprowadzimy je w tym przedziale czasu. Mam na myśli również kąpiele. Silne działanie lecznicze maja bowiem napary ziołowe i gorące kąpiele. Aby zapobiec chorobom nerek, proszę zrobić miksturę z żurawiny i zażywać dwa razy dziennie do ssania – 1 łyżkę rano przed śniadaniem, drugą – wieczorem, przed snem, przez 6 tygodni każdego roku: żurawina − 1 kg czosnek − 5 ząbków miód spadziowy − 1 kg Żurawinę zmiksować, dodać utarty czosnek i miód, ukręcić masę. Przechowywać w chłodnym miejscu. Dodatkowo proponuję napar ziołowy z witamina C, zrobiony z mieszanki: kwiat bzu czarnego owoc i kwiat róży dzikiej poziomka krwawnik pokrzywa mięta prawoślaz Wszystkie zioła (po 50g) dokładnie wymieszać, dwie łyżki stołowe zalać czterema szklankami wrzącej wody, najlepiej w termosie, i pić w ciągu dnia po każdym posiłku. Zioła powinno się stosować 28 dni. Naprzemiennie możemy pić zioła zawierające magnez. Przygotowuje się je jak wyżej: liść mniszka hyzop szałwia 35

bazylia babka Kamienie nerkowe możemy wypłukać przez picie mleka koziego w połączeniu z proszkiem z jagód jałowca. Małą łyżeczkę proszku dodać do szklanki gorącego mleka i pić rano przed śniadaniem oraz wieczorem przed snem przez 14 dni. W czasie kuracji zachować dietę. W południe zaś pić wywar ze skrzypu – jedna szklankę przed posiłkiem. Znanym i skutecznym sposobem leczenia nerek jest picie wywaru z korzenia wilżyny ciernistej i nasion pietruszki ogrodowej. Zioła wymieszać w równych ilościach, czubatą łyżkę mieszanki zagotować w ½ l wody, zostawić pod przykryciem na godzinę. Rano i wieczorem pić jedną szklankę wywaru przez 14 dni. Kurację można powtórzyć. Polecam mieszankę ziołową dla cierpiących: rdest ptasi − 20 g kwiat wrzosu − 20 g pączki brzozy − 30 g ziele nawłoci − 10 g korzeń wilżyny − 20 g ziele skrzypu − 30 g strączyny fasoli Jaś − 30 g kwiat wiązówki − 10 g ziele rzepiku − 20 g kwiat tarniny − 5 g kłącze perzu − 20 g Zioła dokładnie wymieszać, 2 czubate łyżki zalać na noc trzema szklankami wrzątku, najlepiej w termosie. Pierwszą szklankę wypić przed śniadaniem, drugą po obiedzie, a trzecią po kolacji. Kuracja powinna trwać 28 dni.

36

Oczy Pamiętam rozmowy w radiowych nocnych spotkaniach o chorobach oczu. Było mi bardzo przykro, że nie mogłam przekazać dobrych wiadomości. Długo wertowałam stare księgi, aż wreszcie znalazłam bardzo stary przepis. Jednak był w nim warunek – kuracja powinna trwać nawet 2 lata, a to wymaga ogromnej cierpliwości. Okazało się, że wielu moich radiosłuchaczy miało cierpliwość. Z czasem zaczęłam otrzymywać listy z radosnymi nowinami. Kuracja okazała się skuteczna proces chorobowy został zahamowany, a w niektórych przypadkach nastąpiła poprawa. Radość ogromna. Znowu natura pomogła człowiekowi. W czasie kuracji trzeba zachować dietę bezsolną i ograniczyć tłuszcze na korzyść oleju słonecznikowego. Dodatkowo kilka razy w tygodniu wypić sok z marchwi. Oto przepis na wzmocnienie wzroku: Soczewicę zieloną 10 g – zemleć na proszek i zalać litrem czerwonego wytrawnego wina, wystawić na słońce na 14 dni. Po tym okresie przefiltrować płyn i zażywać codziennie 6–10 kropli na wodę rano i wieczorem, po posiłkach. Stan zapalny oczu możemy wyleczyć nakładanymi przed snem ciepłymi kompresami z naparu z dwóch ziół – korzenia podróżnika (10 g) i kwiatu chabru (% g). Małą łyżeczkę mieszanki zalać ½ szklanki gorącej wody i zostawić pod przykryciem na kwadrans. Kuracja trwa od 7 do 10 dni. Cierpiącym na osłabienie wzroku polecam napar z melisy, który trzeba pić przez dłuższy czas rano, przed śniadaniem. Bardzo często wzrok poprawia się po długiej kuracji ze ślazu poziomego. Po raz pierwszy przeprowadziłam eksperyment na własnej osobie; kuracja ślazem trwała prawie dwa lata z przerwami i po jej zakończeniu zmieniłam okulary do czytania z 1,5 na 0,5 dioptrii. I tak trwam już kilka lat. Korzeń ślazu poziomego lub całą roślinę (30 g) gotować przez 2– 3 minuty w czerwonym wytrawnym winie, zostawić pod przykryciem na godzinę, przefiltrować przez szare płótno i przechowywać w chłodnym miejscu. Zażywać przez 30 dni po dwa kieliszki dziennie (25 g) rano przed śniadaniem i wieczorem po kolacji, przed snem. Zrobić 2 miesiące przerwy i kurację powtórzyć przez 30 dni i tak cyklicznie przez rok. Potem każdego roku jesienią zażywać wino przez 2–3 tygodnie, najlepiej w listopadzie, a latem zjadać dużo czarnych jagód. Przemęczone i czerwone powieki bardzo lubią okłady z naparu świetlika lub aloesu przed snem, szczególnie po długim oglądaniu telewizji lub pracy przy komputerze. Dodatkowo proponuję zemleć ziele świetlika i łyżeczkę ziela połączyć z miodem; zażywać 14– 28 dni przed snem, popijając ciepłą wodą. Kurację proszę powtarzać raz na trzy miesiące. Może ją stosować również młodzież.

37

Jeżeli w czasie wakacji mamy możliwość znalezienia tataraku, proszę korzeń obmyć, wrzucić do ½ szklanki wody i przemywać powieki lub nałożyć kompres, a wodę wypić; odmładza i wzmacnia wzrok niezależnie od przeżytych lat.

38

Wątroba Największym organem w ludzkim ciele jest wątroba, przez całe życie zdolna do ciągłego odradzania się. stanowi fundament naszego zdrowia, o czy nie pamiętamy. To właśnie gniew najbardziej szkodzi wątrobie, która szybko odpłaca się chorobą ciała. Jest to ogromne laboratorium, które przy pracy potrzebuje spokoju i właściwego odżywiania, bowiem współpracując z układem krążenia i trawienia zabezpiecza prawidłowy przebieg procesów życiowych i zdrowotnych. Najważniejszą rolą wątroby – mówiąc skrótowo – oczyszczanie treści pokarmowej z trucizn, aby nie dopuścić do infekcji organizmu. Zatruta wątroba reaguje bardzo dobrze i szybko na mieszanki ziołowe. Pojedynczym i najlepszym ziołem do leczenia jej schorzeń jest dziurawiec. Bardzo dobry jest też krwawnik. Przy zatruciu, wystarczy wypić napar z dziurawca, a efekt będzie odczuwalny natychmiast. Wątroba nie lubi potraw tłustych i mącznych. Powinna jednak ciągle pracować, bo inaczej „leniwie” i zaczyna niedomagać. Dlatego problemy z wątrobą mają ci, którzy oszczędzają ją, mylnie rozumiejąc dietę bez grochu i kapusty w jadłospisie. Wystarczy dodać dużo kminku i majeranku, a wątroba w sposób wyczuwalny nie będzie się buntować. Dbając o wątrobę przede wszystkim trzeba od czasu do czasu przeprowadzać oczyszczenie tego organu za pomocą ziół i 3–dniowej minigłodówki. Bardzo starym i znanym środkiem na oczyszczenie jest sok ze szczawiu polnego połączony z wytrawnym czerwonym winem. 1 łyżka soku połączona z 2 łyżkami wina i 3 łyżkami wody. Taką miksturę zażywamy 3 razy dziennie przez 3 dni, zachowując dietę bezmięsną. Kuracji tej nie mogą stosować osoby z kamieniami w woreczku żółciowym. Wszystkie bez wyjątku polecam napary ziołowe. Pijemy je przez 14 dni bez głodówki. Najlepiej przeprowadzić kurację wczesną wiosną i latem. Oto przepisy: I dziurawiec − 100 g liść jeżyny leśnej − 10 g owoc jeżyny − 20 g korzeń jeżyny − 10 g krwawnik − 30 g kminek − 30 g estragon − 50 g II majeranek − 100 g rumianek − 20 g mięta − 30 g owoc kaliny − 10 g kwiat kocanki − 50 g

39

III rzepik − 50 g liść mniszka − 20 g jaskółcze ziele − 10 g korzeń podróżnika − 30 g liść i kwiat podróżnika − 20 g IV ruta − 10 g kwiat nagietka − 30 g liść nagietka − 10 g korzeń podróżnika − 20 g liść szanty − 10 g V srebrnik − 50 g dziurawiec − 50 g krwawnik − 20 g rzepik − 30 g majeranek − 50 g VI kwiat nagietka − 100 g dziurawiec − 50 g tobołki − 20 g kminek − 20 g pokrzywa − 10 g VII rdest ptasi − 100 g szałwia − 50 g rozmaryn − 50 g VIII kminek − 100 g bazylia − 50 g krwawnik − 20 g dziewanna − 10 g kwiat kocanki − 20 g rdest ptasi − 20 g Sposób przygotowania: 2 łyżki mieszanki z wybranych ziół zalać wieczorem 2 szklankami wrzątku i zostawić pod przykryciem na całą noc. Rano wypijać pierwszą szklankę ciepłych ziół przed śniadaniem, drugą między godz. 17.00–19.00. W okresie kuracji należy wykluczyć z jadłospisu wieprzowinę i wędliny, 2 razy w tygodniu spożywać kaszę jaglaną z rodzynkami, gotowaną w wodzie lub mleku sojowym. W nagłych bólach wątroby zrobić kompres z naparu majeranku lub dziurawca.

40

Wiosną i latem najlepiej oczyszczą wątrobę nastoje ze świeżych ziół.2 czubate łyżki zalać na noc 6 szklankami wody oligoceńskiej. Rano wypić pierwszą szklankę nastoju o godz. 8.00, potem w ciągu dnia resztę i zachować głodówkę przez 3 dni; wolno jeść tylko ciepłe warzywa gotowane i owoce w małych ilościach. Można też (bez głodówki) przez 14 dni pić po 4 szklanki nastoju z 1 łyżką świeżych ziół. Zioła i liście warzyw, które możemy dodawać świeże: majeranek, krwawnik, liść babki lancetowej, liść pokrzywy, skrzyp polny, szałwia, natka pietruszki, liść selera, natka marchewki czerwonej. A teraz podam skuteczny sposób oczyszczenia krwi i wspomagania wątroby, które może doprowadzić organizm do odzyskania nadwątlonych sił witalnych, usunięcia toksyn i odmłodzenia komórek naszego ciała. Po Czarnobylu wszyscy jesteśmy zatruci i powinniśmy przez kilka lat zażywać zioła niezależnie od wieku, z wyłączeniem małych dzieci. Oto zestaw: pokrzywa − 50 g tasznik − 100 g krwawnik − 100 g rumianek − 50 g nagietek − 50 g Zioła dokładnie wymieszać, czubatą łyżkę zalać 4 szklankami wrzątku, zostawić pod przykryciem tylko na 6 minut, nie dłużej. Napar przelać przez sito i pić ciepły w ciągu dnia, po posiłkach. Prószu ziołowego nie wyrzucamy, a wieczorem zalewamy wodą i zostawiamy do rana. Rano przelewamy przez sito i wypijamy w ciągu drugiego dnia. Następnie prósz zostawiamy w chłodnym miejscu przez noc, a rano zagotowujemy w litrze wody i znowu przelewamy przez sito i wypijamy. Czwartego dnia przygotowujemy świeży napar. Stosować przez 14 dni, z przerwą 9–dniową przez kilka miesięcy w roku, szczególnie w okresie jesienno – zimowym. Oto inne mieszanki przydatne szczególnie dla ludzi z nadwagą: I krwawnik − 100 g rzepik − 50 g liść poziomki − 30 g kwiat poziomki − 20 g owoc poziomki − 50 g bratek polny − 30 g kwiat mniszka − 20 g II skrzyp polny − 100 g kwiat tarniny − 20 g szałwia − 20 g korzeń łopianu − 20 g kwiat bzu czarnego − 50 g III

41

korzeń arcydzięgla – 20 g kwiat tarniny − 10 g kwiat bzu czarnego − 50 g tasznik − 50 g krwawnik − 30 g pokrzywa − 20 g liść śliwy − 20 g IV kwiat malwy czarnej − 10 g owoc jałowca − 10 g kwiat dziewanny − 30 g kora kruszyny − 10 g liść mniszka − 10 g pokrzywa − 50 g krwawnik − 20 g V liść brzozy − 100 g owoc tarniny − 10 g miodunka − 10 g macierzanka − 30 g kwiat storczyka − 10 g pokrzywa − 30 g ogórecznik − 10 g VI tasznik − 100 g liść orzecha włoskiego − 10 g owoc jałowca − 10 g korzeń łopianu − 30 g korzeń podróżnika − 20 g liść i kwiat podróżnika − 30 g owoc kopru włoskiego − 50 g VII kwiat tarniny − 100 g kwiat jaśminu − 10 g liść ogórecznika − 30 g liść pokrzywy − 20 g owoc jałowca − 20 g Jedną czubata łyżkę ziół zalać 3 szklankami wrzątku i zostawić przez noc pod przykryciem. Rano pierwszą szklankę ciepłego naparu wypić przed śniadaniem, drugą i trzecią szklankę – na 20–30 minut przed kolejnym posiłkiem. Napar pijemy przez 21 dni, robimy 3 dni przerwy i wracamy do kuracji aż zakończymy 4 cykle.

42

Dodatkowo jeden dzień w tygodniu przeznaczamy na jedzenie tylko gotowanej pszenicy. Postępując w ten sposób zrobimy coś dobrego dla naszego zdrowia, a przy okazji pozbędziemy się sadełka.

43

Zioła na wiosenne oczyszczenie krwi przy chorej wątrobie Podaję najbardziej skuteczny sposób, który może doprowadzić organizm do równowagi. Usuwa toksyny i odmładza komórki naszego ciała. Po Czarnobylu jesteśmy wszyscy bardzo zatruci i powinniśmy przez kilka lat stosować zioła niezależnie od wieku. Napary można pić 14 dni z przerwą 9– dniową cyklicznie przez 6 miesięcy w roku, w okresie jesienno– zimowym. Nie podajemy naparu dzieciom. pokrzywa − 50 g tasznik − 100 g krwawnik − 100 g rumianek − 50 g nagietek − 50 g Zioła dokładnie wymieszać – 1 czubata łyżkę zalać 4 szklankami wrzątku, zostawić pod przykryciem na 6 minut (nie dłużej), napar przelać przez sito i wypić w ciągu dnia ciepły po posiłkach. Prószu ziołowego nie wyrzucamy, a wieczorem zalewamy wodą i zostawiamy do rana. Rano przelewamy przez sito i wypijamy w ciągu drugiego dnia, następnie prósz zostawiamy w chłodnym miejscu przez noc, a rano zagotowujemy 1 l wody, znowu przelewamy przez sito i wypijamy. Czwartego dnia przygotowujemy świeży napar ziołowy. I krwawnik − 100 g rzepik − 50 g liść poziomki − 30 g kwiat poziomki − 20 g owoc poziomki − 50 g bratek polny − 30 g kwiat mniszka − 20 g II skrzyp polny − 100 g kwiat tarniny − 10 g szałwia − 20 g korzeń łopianu − 20 g kwiat bzu czarnego − 50 g

44

III korzeń arcydzięgla − 20 g kwiat tarniny − 10 g kwiat bzu czarnego − 50 g tasznik − 50 g krwawnik − 30 g pokrzywa − 20 g liść śliwy − 20 g IV kwiat malwy czarnej − 10 g owoc jałowca − 10 g kwiat dziewanny − 30 g kora kruszyny − 10 g kwiat mniszka − 20 g pokrzywa − 50 g krwawnik − 20 g V liść brzozy − 100 g owoc tarniny − 10 g miodunka − 10 g macierzanka − 30 g kwiat storczyka − 10 g pokrzywa − 30 g ogórecznik − 10 g VI tasznik − 100 g liść orzecha włoskiego − 10 g owoc jałowca − 10 g korzeń łopianu − 30 g korzeń podróżnika − 20 g liść i kwiat podróżnika − 30 g owoc kopru włoskiego − 50 g VII kwiat tarniny − 100 g kwiat jaśminu − 10 g liść ogórecznika − 30 g liść pokrzywy − 20 g owoc jałowca − 20 g 1 czubatą łyżkę ziół zalać 3 szklankami wrzątku i zostawić na noc pod przykryciem. Rano pierwszą szklankę ciepłego naparu wypić przed śniadaniem, druga i trzecią – na 20– 30 minut przed kolejnym posiłkiem. Napar pijemy przez 21dni, robimy 3 dni przerwy i wracamy do kuracji na 21 dni, aż osiągniemy 4 cykle. Dodatkowo jeden dzień w każdym

45

tygodniu przeznaczamy na jedzenie tylko gotowanej pszenicy. Będzie to bardzo dobre dla naszego zdrowia.

46

Porażenie mózgowe u dzieci Dzieciom tym winniśmy przede wszystkim dobroć, cierpliwość i oddanie. Powinniśmy walczyć o choćby minimalną poprawę stanu ich zdrowia, ich życia. Z przygotowanych dla nich posiłków należy wyłączyć wieprzowinę, czekoladę, cukier, wywary na kościach (zupy), wędliny, podawać natomiast jarzyny gotowane, kaszę jęczmienną i gryczaną, owies, pszenicę, proso pod różnymi postaciami. Zmienione kasze na mąkę służą do sporządzania ciast i naleśników. Można podawać także zmielone nasiona strączkowe. Jeżeli mięso, to przygotowując je usuwamy kości (indyk, zając, baranina), a z ryb ości. W kuracji stosujemy kąpiele w drożdżach, zaś zioła podajemy z wodą. Poniżej proponuję przepisy na trzy mieszanki – I podawać rano, II – na noc, III mieszankę sproszkować w równych ilościach i stosować do potraw – likwiduje zaparcia, dostarcza mikroelementów (magnez, wapń, żelazo, cynk). Dodatkowo można podawać dzieciom pyłek pszczeli w postaci granulowanej – łyżeczkę od herbaty pomiędzy godziną 11.00 a 13.00. pyłek zawiera naturalne mikroelementy niezbędne dla chorego dziecka. Nalewkę przygotowaną z IV mieszanki – po kąpieli wcierać delikatnie w kręgosłup. wcieranie zaczynamy od dołu kręgosłupa, powoli przesuwając dłoń aż do karku (9–12 razy). Taki zabieg należy wykonywać 2– 3 razy w tygodniu przez okres 6 tygodni. Następnie zrobić 2 tygodnie przerwy i powtórzyć nacierania przez kolejne 6 tygodni. Po 3 miesiącach zrobić 3 tygodnie przerwy i rozpocząć drugi cykl zabiegów. Dzieci z porażeniem mózgowym wymagają wyjątkowej pielęgnacji. Aby choć częściowo przywrócić zdrowie dziecku, trzeba cierpliwie i bardzo dokładnie wykonywać zalecenia z opisu. Pierwsze oznaki poprawy można zaobserwować po 6 tygodniach. Dzieci, które mają ataki drgawkowe, powoli je tracą. U starszych, trudniejszych do prowadzenia, poprawę obserwuje się po 2–3 latach. I poziewnik − 15 g pokrzywa − 100 g bukwica − 20 g świetlik − 10 g ogórecznik − 20 g rdest − 15 g wrzos − 10 g liść poziomki − 30 g melisa − 30 g II tymianek − 10 g kwiat tarniny − 5 g

47

rzepik − 15 g owoc róży − 25 g serdecznik − 10 g kozłek − 15 g krwawnik − 10 g III kminek − 100 g lubczyk − 100 g majeranek − 100 g IV korzeń żywokostu − 100 g korzeń podróżnika − 100 g spirytus − ½ l wódka żytnia − ½ l

48

Odchudzanie Wszyscy wiemy, że otyłość to bardzo złożony problem naszych czasów. Na kłopoty z nadwagą składa się wiele niezależnych od siebie czynników, przede wszystkim jednak niewłaściwy sposób odżywiania. Bardzo często otyłość jest wynikiem nie leczonych schorzeń, dlatego zanim zaczniemy sami się odchudzać, wybierzemy się do lekarza. Bywa bowiem tak, że puszyste panie stosują na własną rękę różne diety cud, a skutek jest opłakany – nadwaga się powiększa zamiast zmniejszać, a dodatkowo pojawiają się komplikacje zdrowotne. Oczywiście jest wiele sposobów na uzyskanie sylwetki pozwalającej wyjść na ulicę bez kompleksów. Najlepiej odchudzać się od marca do listopada. Miesiące późniejsze to okres niekorzystny ze względu na klimat, w jakim jest nam dane mieszkać. Kuracja wymaga wiele cierpliwości i troski, wytrwałości i pracy nad sobą. Nie ma też żadnego uniwersalnego sposobu do polecenia wszystkim bez względu na to, jakie jest podłoże nadwagi. Odchudzanie to bardzo poważna sprawa, nie można tego robić kierując się dietą cud ani tym, że stosowała ją z powodzeniem koleżanka. Cudowna mikstura, która komuś pomogła, nam może zaszkodzić! Odchudzać można się ziołami: są skuteczniejsze niż leki chemiczne, a poza tym lepsze i tańsze niż preparaty sprowadzane z Zachodu. Polecam wykluczenie z jadłospisu wieprzowiny, słodyczy, kawy, zawiesistych sosów. Te produkty zatruwają organizm i tworzą złogi. Na otyłość pracujemy całe lata, więc nie możemy schudnąć w ciągu miesiąca np. 10 kg. Zanim zaczniemy się odchudzać, warto zrobić uczciwy test. Przez 12– 14 dni notować wszystko, co się zjadło. Stanie się jasne dlaczego tyjecie. Żadna błyskawiczna dieta nie zapewni nam długotrwałego efektu schudnięcia. Można szybko zrzucić zbędne kilogramy, ale organizm nie lubi kuracji szokowych. Nasze ciało broni się przed gwałtowną utratą tłuszczu i ma tendencje do powrotu do poprzedniej masy. Jestem zwolenniczką powolnego odchudzania i taka trzymiesięczną dietę z ziołami proponuję paniom i panom. Jest to także kuracja oczyszczająca organizm ze złogów w jelicie grubym. Stosowały ja nasze babcie i prababcie z dobrym skutkiem. Jeśli będziemy cierpliwi, to przez szereg lat nie zagrozi nam otyłość. Doświadczyłam na sobie dobrodziejstwa takiej diety i nie tyłam przez 7 lat. Ni należy rozpoczynać kuracji w pełni księżyca ubywającego, wówczas na pewno przyniesie efekty. Stosując zioła w procesie odchudzania powinniśmy wiedzieć, że spełniają bardzo ważną rolę wspomagającą w połączeniu z dietą. Substancje zawarte w ziołach oddziałują korzystnie na cały organizm, usuwając resztki toksyn i złogów. Proponuję kilka sposobów na odchudzanie, proszę zgodnie z własną intuicją wybrać dla odpowiedni dla siebie i cierpliwie stosować. Możemy z pożytkiem dla zdrowia w ciągu 3 miesięcy pozbyć się 5–6 kg, to jest bardzo dużo, a w kolejnych miesiącach, tracić nadwagę wolniej, w sposób do zaakceptowania przez nasz organizm.

49

Kuracja kaszowa, bez soli – dla wytrwałych: 1 dzień – kasza gryczana, herbata ziołowa z macierzanki 2 dzień – kasza jaglana, herbata majerankowa 3 dzień – kasza kuskus, herbata z cząbru 4 dzień – kasza jęczmienna, herbata z pokrzywy 5 dzień – ryż niełuskany, herbata z melisy 6 dzień – kasza z kukurydzy, herbata z lebiodki 7 dzień – kasza gryczana, herbata z majeranku W ciągu każdego dnia trzeba wypić 1 l ciepłego, ziołowego naparu, uzupełniając zapotrzebowanie na płyny sokiem bez cukru lub ciepłą wodą. Kasze gotujemy na sypko, bez soli i tłuszczu, jemy je zawsze na ciepło wówczas, gdy odczuwamy głód. W okresie kuracji odchudzającej nie używamy zimnych potraw i napoi. Przez 7 dni nie wolno jeść ani pić niczego poza kaszami i ziołami. Po tygodniu diety powoli wracamy do normalnych posiłków, nie włączając do jadłospisu wędlin ani mięsa. Te produkty wykluczyć przynajmniej na 28 dni. Jest to łagodna forma odchudzania, ale bardzo skuteczna. Można ją stosować trzy miesiące, przez 7 dni na początku każdego miesiąca. Proszę się nie martwić, że po pierwszych dwóch tygodniach spadek wagi będzie niewielki, gwarantuję, że po 12 tygodniach odzyskamy ładną figurę i dobre samopoczucie. Dobre efekty odchudzające daje dieta pszeniczna. Jedną szklankę biodynamicznej pszenicy zalewamy na noc 3 szklankami wody, rano ziarno płuczemy, zalewamy 3 szklankami wody i gotujemy do miękkości. Pszenicę możemy zastąpić kaszą. Pszenica daje uczucie sytości i po dwóch dniach nieco trudnych, nie odczuwamy głodu i gubimy zbędne kilogramy. Proponuję również, jeśli ktoś zechce, mieszankę ziołową, której trzeba wypić w ciągu dnia 1,5 l w postaci ciepłego naparu. Oto jej skład: morszczyn − 50 g dziurawiec − 20 g kora kruszyny − 10 g korzeń perzu − 30 g Dwie czubate łyżki ziół dokładnie wymieszać, zalać na noc w termosie i pić codziennie przez okres kuracji odchudzającej. Polecam także kąpiele w roztworze z drożdży spożywczych (1 kg na jedną kąpiel). Zachowamy ładne ciało i dostarczymy mu wielu witamin. Kąpiel 2 razy w tygodniu, w późniejszym okresie raz na 2 tygodnie. Możemy też użyć wywaru z lipy i macierzanki. Na jedna kąpiel przeznaczamy 200 g ziół. Trzeba je krótko zagotować w 3 litrach wody i dodać do kąpieli, a rano wymasować ciało szczotką z naturalnego włosia. Wszystkie te zabiegi stosowane razem, pomogą szybko wrócić do równowagi. Nie namawiam na ćwiczenia, ponieważ do tego najtrudniej się paniom zabrać, chociaż powinno się je uwzględnić. Dlatego na początek proszę szczotkować całe ciało, rozpoczynając od lewej strony w górę, a potem zrobić szybki prysznic letnia wodą. Jak sami widzicie utrata zbędnych kilogramów wymaga trochę wysiłku, ale warto zadbać o zdrowie, które całymi latami zaniedbywaliśmy. Doświadczyłam tego zaniedbania i teraz wspólnie z innymi paniami pracuję nad sobą.

50

Proponuję opracowanie diety indywidualnej i odchudzanie tylko ziołami, które potrwa również 3 miesiące. Tę formę mogą też stosować panie po zabiegu usunięcia woreczka żółciowego, z chorą wątrobą, chorą tarczycą, cukrzycą, z chorobą serca, anemią, wrzodami żołądka. Proszę chociaż na 6 tygodni wyłączyć z jadłospisu wędliny i mięso. Można jeść ryby i mięso z indyka, nie wolno z kurczaka ani przetworów z niego, nie wolno pić czarnej kawy i alkoholu, ani też jeść kapusty pod żadnym postacią. Zioła – ciepły napar – stosujemy rano i wieczorem. Pierwszy zestaw ziół pijemy na oczyszczenie krwi przez 28 dni rano i wieczorem po jednej szklance naparu. Czubatą łyżkę ziół zalewamy w termosie dwoma szklankami wrzątku, rano pijemy o godz. 7.00, przed śniadaniem, wieczorem przed godz. 20.00. I strączyny fasoli Jaś − 100 g korzeń perzu − 20 g krwawnik − 30 g kruszyna − 10 g pokrzywa − 50 g liść maliny − 20 g liść brzozy − 30 g tasznik − 30 g rzepik − 30 g II kora kruszyny − 100 g kwiat dziewanny − 20 g dziurawiec − 30 g jałowiec − 20 g korzeń podróżnika − 30 g szałwia − 30 g kwiat mniszka − 20 g liść borówki brusznicy − 30 g kwiat głogu − 50 g III rzepik − 100 g mięta − 10 g kwiat tarniny − 15 g tasznik − 25 g lukrecja − 15 g korzeń kopru włoskiego − 20 g liść mniszka − 15 g jałowiec − 15 g II kora kruszyny − 20 g liść jeżyny leśnej − 15 g korzeń lubczyku − 10 g dziewanna − 15 g

51

kwiat głogu − 25 g rumianek − 15 g liść borówki brusznicy − 20 g jałowiec − 15 g szałwia − 15 g III rzepik − 20 g liść mniszka − 10 g kwiat bzu czarnego − 15 g skrzyp − 15 g kwiat podróżnika − 40 g liść poziomki − 10 g krwawnik − 10 g IV liść jeżyny leśnej − 20 g kwiat lipy − 10 g liść pokrzywy − 15 g rumianek − 15 g kolendra − 40 g ogórecznik − 10 g macierzanka − 10 g

52

CZĘŚĆ DRUGA

Wprowadzenie W drugiej części niniejszego opracowania przedstawiam mało znane zastosowania lecznicze wielu roślin, drzew i krzewów. Kręgosłup, a także inne części naszego organizmu powinny być odżywiane wewnętrznie i zewnętrznie, a więc nie tylko przez spożywanie pokarmów, ale również przez kąpiele i stosowanie odpowiednich roślin leczniczych. Lecznicze właściwości drzew i krzewów były już znane w czasach sumeryjskich. Ówczesne opisy przetrwały do dziś. warto więc stosować wypróbowane przez tysiąclecia dary natury – leki roślinne. W naturze jest ich ogromna ilość, trzeba je tylko dobrze poznać i rozważnie z nich korzystać. Przekazuję Wam, Drodzy Czytelnicy i Radiosłuchacze, ponad 300 recept, według których można przygotować napary, wyciągi i kąpiele służące leczeniu kręgosłupa i innych podstawowych organów naszego ciała. W tej części książki znajdziecie również przepisy na leczenie schorzeń, o której była mowa w części pierwszej. Daje to każdemu dodatkową możliwość wyboru najbardziej odpowiadającego mu sposobu leczenia określonych dolegliwości środkami z kręgu medycyny naturalnej.

53

Rozmaryn Rosmarinus officinalis Rozmaryn jest wiecznie zielonym krzewem, dorastającym do wysokości 1,5–2 m, o mocno pachnących drobnych listkach, skórzastych i ciemnozielonych, szaro owłosionych od spodu. Ojczyzną rozmarynu jest obszar śródziemnomorski, obecnie rośnie w całej Europie, natomiast w stanie dzikim występuje nadal w Grecji, Hiszpanii i Portugalii. Domowym sposobem możemy rozmnażać rozmaryn przez sadzonki. W naszym klimacie nie przetrwa on zimy w ogrodzie, powinien więc pozostać w domu na słonecznym oknie. Kwiaty jasnofioletowe lub bladoróżowe wyrastają z kąteczków liści i kwitną bardzo długo, od czerwca do sierpnia. Liście rozmarynu zawierają: olejek lotny, cyneol, octan boraksu, kamforę, limonen i inne składniki, a wśród nich flawonoidy i składniki mineralne. Lecznicze właściwości rozmarynu były znane już w starożytności. Krzew poświęcony bogini Afrodycie, symbolizował miłość i wierność. Niegdyś panny młode wplatały gałązki rozmarynu do bukiecików ślubnych. Legenda biblijna mówi, że Matka Boża uciekając z Egiptu rozwiesiła swój płaszcz na krzewie rozmarynu i od tamtej pory w niektórych regionach świata kwitnie on również na niebiesko. W naszym kraju rozmaryn darzy się szczególnym sentymentem w ludowym lecznictwie. Wytwarzano wino rozmarynowe, którym przemywano twarz dzieciom. Dorosłym daje ponoć piękna cerę i zapobiega zmarszczkom. Aby przygotować wino, trzeba zalać 5 g świeżych liści i kwiatów białym wytrawnym winem i postawić na 7 dni w zielonym szkle. Potem do każdorazowego użytku odlewać małą łyżeczkę i wklepywać w twarz po umyciu, aż do wyczerpania się nalewki. Ponieważ rozmaryn ma działanie przeciwbólowe i rozkurczowe, a przy tym także moczopędne i żółciopędne, może być stosowany w formie naparu. Możemy go używać w chorobach żołądka, dla pobudzenia krążenia krwi, a nawet jako przyprawę w kuchni. Aby sporządzić napar; należy łyżeczkę rozmarynu zalać szklanką wrzątku i zostawić pod przykryciem na kwadrans. Rano przed śniadaniem wypić połowę, drugą przed snem. Napar możemy pić przez 16– 18 dni, potem zrobić 7 dniową przerwę i kurację powtórzyć. Ureguluje pracę żołądka. Przy bólach reumatycznych dobrze robi kąpiel w wywarze rozmarynu w połączeniu z lipą. Trzeba zagotować rano, krótko w 2 l wody po 100 g – rozmarynu i lipy, zostawić pod przykryciem do wieczora, przecedzić, dodać do kąpieli. Dodatkowo wypić napar z jednego z tych ziół. Do wcierania warto zrobić olej rozmarynowy. Usuwa bóle reumatyczne i gośćcowe u osób starszych.

54

Proszę zdobyć litr oleju słonecznikowego, tłoczonego na zimno, zalać szklankę świeżych liści rozmarynowych, wystawić na słoneczne okno na 21 dni i olej będzie gotowy. Możemy także zrobić nalewkę na 90% spirytusie. Dajemy 90 g świeżych liści na litr spirytusu i zostawiamy na słonecznym oknie na 28 dni. Jest to doskonały środek na bóle reumatyczne. Płyn wcierany w skórę głowy, pomaga przy migrenie. Napar z rozmarynu może być stosowany do płukania gardła małych dzieci. jedna łyżeczkę liści należy zalać szklanką wrzątku, zostawić pod przykryciem na kwadrans, płukać gardło kilka razy dziennie przez parę dni przy anginie i zapaleniu gardła. Chorym na bezsenność proponuję kąpiel w wywarze z mięty (100g), rozmarynu (100g), rumianku (50 g), tataraku (50 g), zioła dokładnie wymieszać, po czym rano zagotować połowę w 3 l wody i zostawić pod przykryciem do wieczora (proszę podzielić mieszankę ziół na dwie części). Dodawać do kąpieli, dwa razy w tygodniu przez dłuższy czas. Taka kąpiel pozwoli zasnąć. Możemy także napalić w kominku dodając olej rozmarynowy. Paniom proponuje nalewkę, która pozwoli utrzymać cerę bez zmarszczek. Oto skład: 100 g liści rozmarynu, 20 g lawendy. Zmieszane zioła zalać 59% spirytusem i zostawić na14 dni w ciemnym miejscu. Po dwóch tygodniach uzyskujemy wodę rozmarynową do lekkiego oklepywania twarzy i szyi po wieczornym myciu. Rano przemywać twarz i szyję przegotowaną, letnią wodą bez mydła. Po kilku tygodniach będzie widać efekty. Stałe używanie wody rozmarynowej zastępuje kremy przeciwzmarszczkowe. Wodę rozmarynową możemy używać przez wiele lat.

55

Czosnek Allium sativum Jest wprawdzie rośliną warzywną, ale przedstawiam go w zielniku ze względu na jego wyjątkowe właściwości odżywczo-lecznicze. Powiedziałam kiedyś w nocnych spotkaniach, że nie chorowałam poważnie przez całe życie tylko dlatego, że używam dużo czosnku w kuchni. Aby zlikwidować nieprzyjemny dla wielu osób zapach, wystarczy pogryźć kilka ziaren kawy naturalnej lub owoce jałowca. Moja przyjaciółka i ulubiona aktorka, Krystyna Sienkiewicz, powiedziała mi, że rozdaje korony ziołom za ich moc leczniczą; koroną obdarowała również czosnek, a zna się na ziołach bardzo dobrze. Kocham ludzi, którzy darzą szacunkiem „ziołowe życie”. Proszę, aby czosnek razem z kminkiem i jałowcem zawsze był u Państwa w kuchni pod ręką. W niedalekiej Jugosławii kładzie się pod główkę dziecka ... ząbek lub główkę czosnku, aby spokojny sen przywrócił zdrowie, a jeszcze niedawno, gdy dziecko szło do szkoły, chowało ząbek czosnku do kieszeni. Jeśli u dziecka zaczynała się grypa, na lnianą mocną nić nawlekano 12 ząbków czosnku i zakładano mu na noc na szyję albo kazano przez kilka dni chodzić w czosnkowych koralach. Niegdyś chore miejsca okładano czosnkiem utartym ze słoniną. Po dwóch tygodniach problem znikał. Teraz stosujemy bez większych skutków wszelkie przylepce. Od wieków zalety czosnku znano na Wschodzie; w Talmudzie był zalecany mężczyzną na niemoc płciową, a także jako środek bardzo skuteczny na zachowanie długiego, zdrowego życia. W Egipcie z czosnku składano ofiarę Bogini Izydorze. W zielniku polskim możemy odnaleźć opisy szerokiego zastosowania czosnku w wielu schorzeniach. Do końca dziewiętnastego wieku był powszechnie uznawany w medycynie oficjalnej. Z chwilą odkrycia chemicznych środków poszedł w zapomnienie. Teraz znów powrócił do łask. Czosnek w postaci kapsułek stosuje się profilaktycznie i leczniczo. Właściwości lecznicze zawdzięcza czosnek zawartym w nim składnikom. Są to: glukozyd, siarka, kwas fosforowy, witaminy A, B, C i olejki eteryczne. Działa leczniczo w chorobach i ranach wrzodowych, chorobach skóry, dróg oddechowych, oskrzeli, durze brzusznym. Działa rozkurczowo na naczynia krwionośne, obniża ciśnienie krwi, leczy grypę, choroby kości, błonnicę, działa przeciwnowotworowo, reguluje mikroflorę jelit, leczy wiele innych schorzeń. Olejek czosnkowy i nalewka na spirytusie korzystnie wpływają na długowieczność. Nalewkę stosujemy raz na siedem lat, wyłącznie na wodzie a nie na mleku. Żyjemy w zatrutym środowisku, nasza wątroba jest zmęczona, dlatego nie możemy stosować nalewki na mleku. Olejek czosnkowy posiada właściwości silnie bakteriobójcze, hamuje proces gnilny w jelicie grubym, pobudza perystaltykę jelit. Pomaga przy zaparciach u osób starszych. Natomiast sok czosnkowy świeży stosujemy w chorobach skórnych, do leczenia trudno gojących się ran, egzemy, łuszczycy.

56

W warunkach domowych najłatwiej będzie przyrządzić nalewkę na spirytusie: do 1 litra spirytusu dodajemy zmiażdżony czosnek – 10 ząbków i stawiamy w ciemne miejsce. Po 9 dniach nalewka w kolorze słomkowym jest już gotowa. Możemy profilaktycznie zażywać po 25 kropli na wodę, dwa razy dziennie przez sześć tygodni. Niektórzy proponują kurację czosnkową przez okres trzech miesięcy. Wymaga to cierpliwości. Jeśli nas na nią nie stać, możemy dodawać po kilka ząbków czosnku do zupy. Szczególnie polecam nalewkę czosnkową przeciw sklerozie – zapobiegawczo i leczniczo, gdyż usprawnia naczynia krwionośne. W tym przypadku przez sześć miesięcy trzeba stosować po 25 kropli na wodę wieczorem, przed snem. W trakcie kuracji znikną zawroty głowy i bóle, podwójne widzenie i bezsenność, usprawni się pamięć. Krople zawsze należy zażywać przed posiłkami. Czosnek leczy też chore serce. Najnowsze badania udowodniły, że jedzenie czosnku opóźnia o kilka lat rozwój choroby i nie dopuszcza do zawału serca, bowiem roślina ta posiada bardzo silny składnik o działaniu antycholesterolowym, który przeciwdziała zakrzepowi krwi w organizmie. Jedząc kilka razy w tygodniu ząbek czosnku, nie zachorujemy ani na raka żołądka, odbytnicy czy prostaty. Jest bardzo pomocny dla cukrzyków – obniża poziom cukru we krwi. Aby wyleczyć grzybicę stóp, proszę zmiażdżyć trzy ząbki czosnku, dodać łyżkę oleju arachidowego i przez kilka tygodni robić okłady na noc. Chciałabym wspomnieć, że Chińczycy poznali i opisali właściwości czosnku dwa tysiące lat przed naszą erą. Odkryto również, że zawiera czynny selen i miedź, a taka kompozycja neutralizuje trujące związki w organizmie, m.in. powstające na skutek promieniowania radioaktywnego i działania nikotyny. Stwierdzono, że zagrożone komórki w 70-80% przypadków wróciły do normalnego stanu. Doskonałym środkiem na grypę jest świeży sok z czosnku lub ząbek silnie zmiażdżony połączony z 1 łyżką miodu zażywany kilka razy dziennie. Dokonuje cudownego uzdrowienia. Wiele osób narzeka na bolesne hemoroidy. Jeśli ktoś zechce przez 14 dni zakładać na noc do odbytu tampon z gazy, a w nim ząbek czosnku, zgnieciony i wymieszany z olejem lnianym (mała łyżeczka), a następnie przez kolejne 14 dni będzie robił nasiadówki z wywaru kozieradki – pozbędzie się choroby.

57

Dziurawiec zwyczajny Hypericum perforatum Dziurawiec – w naszym kraju pospolite ziele, które na wsi zna każde dziecko – jest lekiem na wszystkie choroby. W Grecji był znany pod nazwą krew. A to dlatego, że roztarte kwiaty wydzielają czerwoną ciecz podobną do krwi. Ludowa nazwa dziurawca brzmi „ziele świętojańskie”, gdyż zakwita 24 czerwca, w dzień św. Jana. W naszych ludowych wierzeniach jest uważany za ziele święte. Legenda mówi, że diabeł z wściekłości za wielką moc leczniczą poszarpał liście, gdyż nie mógł zniszczyć siły uzdrawiającej magicznego zioła. Tym tłumaczy się nazwa „dziurawiec”.s Rośnie w całej Europie, ma liście owalne, wąskie, gładkie z dużą ilością drobnych, przeświecających gruczolików, wyglądających jak drobne dziurki; stąd nazwa botaniczna „dziurawiec”. Zakwita żółto, kwiaty składają się z pięciu lancetowatych całobrzegich działek; malutkie kropkowane na brzegach płatki, zebrane w baldachy, tworzą kępy gronowe. Zbierać proszę zawsze w porze kwitnienia, tylko górne kwiatostany i suszyć w zaciemnionym, przewiewnym miejscu. Kwiaty dziurawca zawierają czerwony barwnik, olejki lotne, alkohol etylowy, taninę, a także garbniki katechinowe, glikozydy flawonowe (hyperozyd, rutozyd, izokwercetynę, czerwony barwnik – hiperycynę, pseudoperycynę), duże ilości olejku lotnego. Ziele to leczy bardzo wiele schorzeń z dobrym skutkiem, dlatego też uczeni zawsze się nim interesowali. Lekarze prawie we wszystkich mieszankach podawali odrobinę kwiatu dziurawca, który przede wszystkim chroni wątrobę. Inne zastosowania: choroby kręgosłupa, bóle głowy, reumatyczne, choroby dróg oddechowych, układu nerwowego, białe upławy, nieżyt jelit, uszkodzenie polekowe wątroby. W starożytności działaniem dziurawca interesował się Hipokrates, który napisał traktat o sile uzdrawiającej świętego ziela. Wielki uczony i lekarz Paracelsus pisał: „Właściwości leczniczych tego cudownego ziela nie da się opisać do końca, nie ma lekarstwa, które by z takim skutkiem można stosować w najróżnorodniejszych chorobach, jak dziurawiec”. Po wiekach okazało się, że Paracelsus miał rację. Badania wykazały, że dziurawiec jest ziołem uniwersalnym, jest więc zalecany jako środek przeciwkrwotoczny i leczący rany, apoplektyczny, regulujący krwawienie miesiączkowe, likwidujący moczenie nocne u dzieci, kojący nerwy i przywracający sprawność wątrobie. Jest znakomitym lekiem na żółtaczkę i choroby jelit. Łagodzi też ataki histerii, pomaga przywrócić sprawność porażonym kończynom, leczy porażenie mózgowe u dzieci oraz choroby płuc, a nawet poleca się go w chorobach nowotworowych. Jak sami zauważycie, lista chorób leczonych tym zielem jest długa, gdyż działanie dziurawca jest niemal wszechstronne.

58

W okresie międzywojennym dr Bryliński chorym na nowotwór podawał sok ze świeżego dziurawca, kilka razy dziennie po łyżeczce między posiłkami, przez cały okres kwitnienia i zdarzało się, że wracali do zdrowia. Pamiętam spotkanie w dzieciństwie z bardzo wiekową znachorką. Byłam u niej z tatą w mojej sprawie. Oczywiście poleciła olej dziurawcowy. Właśnie wtedy zobaczyłam prawdziwy świat ziół. W słojach stały sporządzone z dziurawca oleje i nalewki, obok wisiały ogromne kiście. Znachorka powiedziała mi, że dziurawiec trzeba wyrwać z korzeniem (52 gałązki – tyle, ile rok ma tygodni) położyć do suszenia wierzchołkami kwiatów na północ, aby ziele zachowało moc leczniczą. Najlepiej zerwać ziele w noc świętojańską. Znachorka – stara, mądra kobieta – przekazała mi wiele tajemnic dotyczących świata ziół. Powiedziała, że zioła będą moim życiem. Nie zrozumiałam, byłam wówczas siedmioletnim dzieckiem, ale zostałam oczarowana metodami uzdrawiania chorych przez zielarkę. Jej ulubionym ziołem był dziurawiec i brzoza. Tymi ziołami zostałam uleczona w ciągu kilu dni z przypadłości skórnej na nodze. Po latach sama zaczęłam tworzyć preparaty z dziurawca dla swojej rodziny i znajomych. Oliwka dziurawcowa dobra jest na bóle kręgosłupa i reumatyczne. Doświadczyło tego kilku moich znajomych, cierpiących na reumatyzm. Wcieranie olejku przynosi ulgę. Dr Bryliński stwierdził, że „sok dziurawca, wpływając fizjologicznie na normalną komórkę, zmienia jej biochemiczną strukturę w ten sposób, że staje się ona i cały organizm pożywką nieodpowiednią dla powstania i rozrastania się złośliwych przerzutów nowotworu”. Zacytowałam dosłownie wypowiedź doktora, abyście mogli przemyśleć ten temat i rozważyć możliwość zakosztowania świeżego soku z dziurawca. Nie ulega wątpliwości, że współczesna nauka potwierdziła wszechstronne działanie preparatów z dziurawca na chory organizm. W medycynie ludowej dziurawiec zajmuje pierwsze miejsce w domowej aptece. Nadal w małych miastach i na wsi stosuje się mocny jego wywar na piwie przy chorobach z wysoką temperaturą, a roztarte w równych ilościach liście i kwiaty tego ziela, połączone z olejem lub białym winem gronowym, likwidują obrzęki i poważne stłuczenia. Podaję przepis na nalewkę: Zerwać kwiaty i liście, luźno wypełnić nimi butelkę albo słój, następnie zalać 2 l oleju lnianego lub z oliwek – tłoczonego na zimno, wystawić na słońce na 10 lub 14 dni, zlać olej i dodać jeszcze raz świeże liście i kwiaty, i ponownie wystawić na słońce na 10 dni. Potem zlać olej. Można przechowywać przez dwa lata. Oliwka będzie miała ciemnoczerwony kolor i ładny zapach. Jeśli chory ma bardzo poważne problemy z wątrobą, proszę sporządzić napar: dziurawiec − 100 g liść aloesu wysuszony − 20 g kwiat kocanki − 10 g Zioła dokładnie wymieszać, łyżkę zalać dwoma szklankami wrzątku i zostawić pod przykryciem na godzinę. Rano wypić 1 szklankę przed śniadaniem, drugą przed snem. Ta silnie działająca na wątrobę kuracja, powinna trwać 9 dni; odtruje i odmłodzi organizm. Polecam wszystkim, którzy cierpią na silne bóle głowy – to wina wątroby.

59

Nieżyt przewlekły żołądka możemy leczyć następującą mieszanką: dziurawiec − 100 g szyszki chmielu − 20 g krwawnik − 10 g Zioła wymieszać – łyżkę zalać szklanką wrzątku i zostawić pod przykryciem na 3 godziny. Napar wypić po kolacji, przed snem, nie później jak o godz. 20.00. Stosować przez kolejne 21 dni. Zachować ścisłą dietę bezmięsną. W podobny sposób możemy podawać zioła dzieciom od lat 3, ale tylko pół porcji.

60

Borówka brusznica Vaccinium vitis-idaea Borówki znane są przede wszystkim jako dodatek do mięs, zwłaszcza drobiu i dziczyzny. Za delicje uchodzą konfitury, lecz mało kto wie, że liście i owoce borówki mają również wspaniałe właściwości lecznicze. Czerwona jagoda dotarła do nas z Azji, ale jej praojczyzną jest Ameryka Północna. Rośnie w leśnych skupiskach na terenie całej Polski. Lubi miejsca słoneczne i dobrze się czuje w lasach sosnowych. Dekoracyjnie liście borówki zawierają cenne substancje: flawonoidy, garbniki, kwasy organiczne, sole mineralne, duże ilości manganu. Kwiaty i młode pędy trzeba zbierać wczesną jesienią. W owocach borówki znajdują się kwasy organiczne – jabłkowy i benzoesowy, witaminy A i C, antocyjany, cukry, garbniki i pektyny. Owoce borówki zbieramy, gdy są już dojrzałe. Możemy je przechowywać przez całą zimę. Także ususzyć, rozkładając cienką warstwę na lnianym płótnie i przykrywając papierem pergaminowym. Borówka pomaga m.in. w chorobach reumatycznych, w kamicy nerkowej, obniża także ciśnienie krwi i gorączkę. Na reumatyzm polecam następującą mieszankę: liść borówki − 50 g kwiat borówki − 100 g skrzyp polny − 5 g liść orzecha włoskiego − 20 g Zioła wymieszać. Łyżkę mieszanki gotować ok. 6 minut w litrze wody. Pić ciepły napar przez 9 dni. Po 3 dniach przerwy kurację powtórzyć. W leczeniu nieżytów żołądka może pomóc: owoc borówki − 200 g cukier − 150 g woda − 200 g Wodę zagotować z cukrem. Dodać owoce i gotować 30 minut. Podawać przy biegunce, niestrawności i dla wzmożenia apetytu. Borówką leczymy też choroby pęcherza. Dobre rezultaty przynosi stosowanie następującej mieszanki:

61

liść borówki − 200 g suszony owoc borówki − 50 g kwiat borówki − 120 g rdest ptasi − 20 g rzepik − 30 g Łyżkę mieszanki zalać wieczorem w termosie 2 szklankami wrzątku i zostawić do rana. 1 szklankę naparu wypić przed śniadaniem, drugą do godz. 18.00. I tak przez 28 dni. Gorączkę zwalczymy pijąc napar ziołowy wzbogacony borówką. Do szklanki naparu lipowego lub naparu z melisy i rumianku należy dodawać 1–2 łyżki stołowej soku z borówki.

62

Piołun Artemisia absinthium Lecznicze działanie bylicy piołun, pospolicie nazywanej piołunem, znały już ludy starożytnego Bliskiego Wschodu. Jej rodzajowa nazwa „artemisia” pochodzi z języka hebrajskiego i oznacza roślinę gorzką. U progu naszej ery winem piołunowym leczono żółtaczkę, choroby żołądka, nerek i układu moczowego, artretyzm, choroby weneryczne i ... skłonności do pijaństwa. Jako ciekawostkę podam, że dla pobudzenia apetytu zalecano codziennie włożyć do buta świeży liść tej rośliny. Wielki arabski filozof i lekarz Awicenna, dziewiętnaście wieków temu pisał o piołunie jako o środku przeciw insektom i szkodnikom. W średniowieczu bóle nerek uśmierzano owijając nagie ciało pędami piołunu, zaś okadzanie dymem z ususzonego i spalonego ziela miało odpędzić myśli i intencje osób nieżyczliwych oraz złe duchy. Nasza medycyna ludowa od dawna zalecała ziele piołunu przy zaburzeniach czynności układu trawiennego i żółciowego, a także przy anemii. Świeże, rozdrobnione liście, zmieszane z białkiem kurzego jajka przykładano na miejsca po uderzeniach i stłuczeniach. Nalewkę spirytusową pito dla pobudzenia apetytu, przy dolegliwościach żołądkowych i biegunce. Astmatykom zalecano przebywanie w miejscach porośniętych piołunem, a jego ziele włożone pod poduszkę przynosiło spokojny, pokrzepiający sen. Proszek z suszonych liści spożywano przy bólach wątroby lub przy robaczycy, natomiast rozsypany po mieszkaniu odstraszał insekty. Zasadność wielu ludowych zastosowań piołunu potwierdza medycyna współczesna, która napary i nalewki z ziela tej rośliny zaleca pić przy nieżytach żołądka i jelit, zwłaszcza przy skąpym wydzielaniu soków trawiennych i żółci z objawami zgagi, odbijaniem, wzdęciami, bólami brzucha i kolką jelitową, a także przy braku apetytu, niestrawności i przewlekłych zaparciach. Zewnętrznie napary z piołunu można stosować do wcierań i przemywań przeciw świerzbowcom i przy wszawicy, natomiast w formie lewatyw – przy robaczycy u dzieci.

63

Podbiał Tussilago farfara Jest jednym z pierwszych zwiastunów wiosny. Jego niewielkie, żółte kwiaty rozkwitają już w marcu i zdążą się zamienić w puszystą kulkę nasienną, zanim pojawią się duże, sercowate liście podbiału – ciemnozielone z wierzchu i białe, aksamitne od spodu. Właśnie od koloru owego jasnego spodu liści wywodzi się nazwa tej cennej rośliny zielarskiej. Jej właściwości lecznicze medycyna ludowa wykorzystywała od wieków. Niegdyś dymem z ziela podbiału okadzano chorych na astmę, młode liście przykładano na żylakowe owrzodzenia podudzi i przy leczeniu róży, zaś roztarte i zmieszane z miodem – na opuchliznę. Sok z liści zasypanych cukrem, pito przy schorzeniach dróg oddechowych. Wywarem z ziela przemywano rany, a także sporządzano zeń okłady na obrzęki i kąpiele przy gruźlicy. Odwar z korzeni stosowano przy dolegliwościach reumatycznych i podagrze. Medycyna współczesna do celów leczniczych wykorzystuje kwiaty oraz młode, dobrze rozrośnięte i wolne od plam liście. Oba surowce należy zbierać przy słonecznej pogodzie, suszyć w cieniu i przewiewie. Przetwory z podbiału zalecane są w nieżytach dróg oddechowych, przy trudnościach w przełykaniu i odkrztuszaniu, przy przewlekłym zapaleniu oskrzeli i stanach zapalnych przełyku. Pomocniczo można je stosować w schorzeniach nerek, pęcherza i jelit. Naparu z liści używa się zewnętrznie do przemywania ran, owrzodzeń, skaleczeń i stłuczeń, twarzy przy trądziku, wypryskach i tłustej cerze oraz do mycia głowy przy łojotoku. Świeże, pogniecione lub zmiażdżone w maszynce do mięsa liście podbiału zaleca się na okłady przy otarciu nóg, obrzękach i owrzodzeniach. Liście suszone, palone w fajce, przynoszą ulgę przy atakach astmy. Kwiaty podbiału, mające silniejsze od liści działanie przeciwskurczowe, są zalecane przy kaszlu, gorączce, nieżytach dróg oddechowych i zaflegmieniu płuc.

64

Nie tylko malwa czarna ... Alcea rosea var. Nigra Farmaceuci opracowują wciąż nowe leki hormonalne służące antykoncepcji i leczące bezpłodność. Przynoszą ulgę w typowych dolegliwościach kobiecych, pojawiających się przed miesiączką i w czasie jej trwania, a zwłaszcza w okresie klimakterium. Jednak nie wszystkie kobiety decydują się na hormonalną kurację. Alternatywą dla syntetycznych farmaceutyków są rośliny lecznicze. Także kobiety ze swoimi typowymi dolegliwościami mogą znaleźć ratunek w fitoterapii. Dotarłam do starych książek zielarskich i znalazłam wiele ciekawych przepisów na sporządzanie miksturek ziołowych na wszelkie „babskie boleści”. Zacznijmy od bardzo nieraz przykrych zwiastunów miesiączki, fizycznych i psychicznych objawów tak zwanego zespołu napięcia miesiączkowego, w tym wzdęć. Na te przypadki polecam zestaw ziół, które mają właściwości rozkurczające i poprawiające ukrwienie narządów rozrodczych. Zioła mieszamy w następujących proporcjach: kwiat malwy czarnej − 40 g dziurawiec − 30 g liść mięty − 30 g Dwie łyżeczki mieszanki (zawiera dużo cynku) zalewamy wieczorem dwiema szklankami wrzątku i odstawiamy na 15 minut. Pijemy jedną szklankę wieczorem do godziny 20.00, drugą rano do 9.00. kurację rozpoczyna się na 2 tygodnie przed okresem i przestaje pić w momencie pojawienia się krwawienia. Po zażyciu tych ziół miesiączka będzie bezbolesna, a kobieta spokojna i wyciszona. A oto inna mieszanka o podobnym działaniu zawierająca dużo cynku: dziurawiec − 30 g liść ruty − 30 g kwiat malwy czarnej − 40 g Panie, które maja problemy z trawieniem, cierpią zwłaszcza na dolegliwości trzustki – na dwa tygodnie przed okresem powinny przygotować sobie następujący zestaw ziołowy: owocnia fasoli (białego Jasia) − 30 g liść i kwiat poziomki − 30 g prawoślaz − 10 g

65

ziele rzepiku − 20 g mięta − 20 g Dla kobiet z chorobami układu krążenia polecam: kwiat malwy czarnej − 30 g macierzanka − 30 g lebiodka − 10 g kwiat głogu − 10 g ziele serdecznika − 30 g kwiat wrzosu − 10 g Niektóre panie, zwłaszcza młode dziewczyny, które jeszcze nie rodziły, miewają w okresie miesiączki tak silne bóle, że mdleją, dokuczają im też zawroty głowy. Osoby z takimi dolegliwościami powinny na 7 dni przed okresem pić ziółka: kwiat malwy czarnej − 30 g liść ruty − 30 g krwawnik − 40 g Zioła trzeba zmieszać, 2 łyżki ziół zalać 2 szklankami wrzątku, pić 2 razy dziennie, rano i wieczorem po szklance naparu. W czasie kuracji, należy wykluczyć z jadłospisu wędliny i mięso, aby odciążyć wątrobę. Kuracje ziołowe związane z miesiączką powinno się stosować tylko od września do 21 marca. Po tym czasie organizm będzie dostatecznie wzmocniony, aby poradzić sobie wiosna i latem. Nie tylko malwa czarna, ale także krwawnik i nagietek. Efektywnie regulują pracę układu hormonalnego u kobiet. Tak chętnie sadzona przed wiejskimi domami malwa czarna ma właściwości antykoncepcyjne. Kobiety, które chciały ustrzec się ciąży, przez drugi i trzeci tydzień cyklu piły napar z kwiatu malwy czarnej lub wywar z gotowanych nasion pietruszki i marchwi działających tak jak tabletki antykoncepcyjne. Hamują owulację i wymagają ciągłego stosowania. Czy rośliny mogą pomóc zachować dłużej młodość? – Oczywiście. Na przykład orzechy laskowe znakomicie odmładzają organizm, umacniają kości, poprawiają funkcjonowanie nerek (5–6 dziennie). Od pracy nerek zależy nasz młody wygląd, siła i ogólne samopoczucie. Osoby z upośledzonym funkcjonowaniem nerek odczuwają ustawiczne zmęczenie. Warto pamiętać o spożywaniu galaretek zawierających żelatynę, gdyż wzmacnia ona układ kostny. Można co jakiś czas przez 7–8 dni połykać rano przy śniadaniu łyżeczkę sproszkowanej żelatyny. Znakomicie poprawia stan naszego zdrowia żyto. Jest ono lepiej przyswajalne niż pszenica. Oczyszcza organizm, regeneruje go wzmacniając przy tym mięsień sercowy. Szklankę żyta zalewamy na noc 3 szklankami wody, rano płuczemy i zalewamy świeżą wodą. Gotujemy do miękkości. W ciągu jednego dnia w tygodniu stosujemy wyłącznie dietę żytnią. Można dodać do żyta trochę miodu. Po trzech miesiącach takiej kuracji poczujemy się całkowicie odmłodzeni. Wiosna bardzo sprzyja zabiegom regenerującym. Każda z nas powinna przeprowadzić wtedy kurację z młodych soków pokrzywy, babki lancetowatej czy mlecza. Soki sporzą66

dzamy z całej rośliny od korzenia po kwiat. Skręcamy ja przez maszynkę, do pół szklanki soku dodajemy szklankę wody źródlanej i łyżeczkę miodu. Tak sporządzoną miksturę wypijamy dwa razy w tygodniu po łyżeczce rozcieńczonej w szklance wody w ciągu dnia, najlepiej w południe. Po 14 dniach kuracji nasz organizm zyskuje zastrzyk młodości na cały rok. Z mniszka można przygotować nalewkę na spirytusie (litr soku i litr spirytusu) i popijać przez cały rok, raz dziennie po łyżeczce na szklankę wody. Zahamuje proces starzenia się komórek i oczyści organizm z toksyn. Przepisy na roślinne eliksiry młodości zainteresują na pewno panie w okresie przekwitania, gdyż wtedy perspektywa starości gwałtownie się przybliża. Jednak o korzystaniu z nich radziłabym pomyśleć znacznie wcześniej. Autorzy starych ksiąg zielarskich piszą, że kobieta, niezależnie od tego jak się czuje, po skończeniu 40 lat powinna rozpocząć siedmioletni okres przygotowania się do menopauzy. Musi to być dla niej czas szczególnej dbałości o siebie. Współczesne metody diagnostyczne bardzo ułatwiają nam to zadanie. Trzeba rozpocząć od sprawdzenia poziomu we krwi wszystkich biopierwiastków (mikroelementów). Jeśli ujawni się deficyt któregoś z nich, należy uzupełnić. Musimy jednak robić to kompleksowo, gdyż pierwiastki pozostają wobec siebie w odpowiednich zależnościach. Na przykład magnez sprzężony jest z wapniem i cynkiem. Wiele ziół zawiera biopierwiastki w postaci soli mineralnych. Zażywając odpowiednie zioła można przedłużyć czas miesiączkowania. Taki efekt daje naprzemienne picie odpowiednich herbatek. Do ich przygotowania, bardziej nią czarna malwę, polecam nagietek i krwawnik. Kurację trzeba rozpocząć przy pierwszych zakłóceniach regularności miesiączki, a jeszcze lepiej 3–4 lata wcześniej. Zioła pijemy przez dwa tygodnie poprzedzające miesiączkę, rano i wieczorem. W jednym miesiącu będzie to napar z krwawnika, w następnym z nagietka. Hormony zarówno męskie, jak i żeńskie zawiera kozieradka. Możemy przygotować następującą miksturę: pyłek pszczeli − 100 g kozieradka − 20 g miód spadziowy − 1 kg Pyłek i kozieradkę zemleć i połączyć z miodem. Rano przez 6 tygodni zjadamy w czasie śniadania dużą łyżkę tej odżywczej papki. Przed kuracją i po niej można dla porównania przeprowadzić badanie krwi na poziom hormonów i mikroelementów. Zaręczam, że wyniki będą rewelacyjne. Kozieradka uszczelnia ponadto kościec, tak zagrożony w czasie klimakterium. W okresie przekwitania, i nie tylko wtedy, możemy mieć pożytek z tymianku. To ziółko zawiera lit i inne biopierwiastki potrzebne do prawidłowego funkcjonowania mózgu, układu nerwowego i hormonalnego. Z tymianku można zrobić silny wywar i pić go w kroplach. Ale jeszcze lepiej zażywać rano łyżeczkę sproszkowanego tymianku zmieszanego z miodem spadziowym. Po trzymiesięcznej kuracji ustąpią zaburzenia układu nerwowego i hormonalnego. Kobiety cierpiące na uderzenia krwi do głowy i oblewające się potem, powinny pić mleko kozie, co najmniej 2 litry tygodniowo. Koza wraca do łask, gdyż jej mleko jest bardziej zbliżone do naturalnego pokarmu matki i łatwiej przyswajalne niż mleko krowie.

67

Przy nieprawidłowym owłosieniu, które jest utrapieniem wielu kobiet, pomocny może być orzech laskowy. Mieszamy go w równych proporcjach z soczewicą, soją, białą fasolą i fasolka czerwona. Mielimy na proszek. Tak przygotowaną odżywkę jemy co najmniej przez 6 tygodni w roku 2 razy dziennie po łyżce stołowej, tuż po posiłku. Zauważyłam, że problemy z nadmiernym lub nieprawidłowym owłosieniem mają często kobiety, których pożywienie zawiera dużo potraw mięsnych. Wegetarianki nie narzekają na nadmierne owłosienie i długo wyglądają młodo. Znając dobrze właściwości takich roślin jak malwa czarna, krwawnik, dziurawiec – można znaleźć receptę na wszystkie zdrowotne utrapienia kobiet. Syntetyczne medykamenty lecząc jeden organ często szkodzą innym. Zioła, zwłaszcza w mieszkaniach, pomagają na wiele schorzeń jednocześnie i regenerują cały organizm. Dlatego coraz częściej decydujemy się na powolniejszą wprawdzie, ale całkowicie nieszkodliwą kurację ziołową.

68

Kozieradka Trigonella foenum-graecum Ta roślina jednoroczna należąca do motylkowatych przywędrowała z rejonu Morza Śródziemnego przed wieloma wiekami. W naszym kraju uprawia się ją w bardzo niewielkich ilościach. Jest rośliną wysoką, o bardzo specyficznym zapachu, lubianą przez kozy. Ma duże właściwości leczniczo-odżywcze, szczególnie jej owoce. Co zawiera nasza kozieradka? Saponiny, flawonoidy, witaminy PP, tłuszcze, białka, cholinę, lecytynę, olejki eteryczne i sole mineralne. Nasiona od dawien dawna były uznawane za cudowny lek w medycynie ludowej. Obecnie naukowcy zwrócili uwagę na kozieradkę i wyraźnie wróciła o łask, aby wspomagać chore ciało współczesnego człowieka. Badania nad kozieradką wykazały, że zażywana doustnie w dużych ilościach pobudza pracę żołądka i daje dużą odporność na różne choroby. Np. wyciągi i przetwory z nasion pobudzają wydzielanie soków żołądkowych i usprawniają pacę trzustki. Kozieradka wzmacnia organizm chorego na cukrzycę. Szczególnie przydatna jest dla dzieci. Pobudza także czynność krwiotwórczą szpiku kostnego, zwiększa produkcję czerwonych ciałek. Jest doskonałym naturalnym lekiem w chorobach nowotworowych i popromiennych. Przypomnę jeszcze, że ma ona działanie uszczelniające na ściany naczyń krwionośnych, podobne jak ruta ogrodowa, dlatego jest niezbędna w wielu mieszankach ziołowych. Wielką zaletą leczniczą kozieradki jest to, że nie stwierdzono żadnych działań ubocznych przy stosowaniu tej rośliny. Kozieradkę możemy uprawiać w ogródku, wysiewając wczesną wiosną nasiona bezpośrednio do gruntu. Lubi glebę piaszczystą i dużo słońca. Nasiona powinniśmy wysiewać zawsze w dniu owocu, wówczas uzyska się urodzaj i intensywne działanie lecznicze. Wiedzą o tym ogrodnicy „biodynamiczni”, którzy stosują się do faz księżyca. Kiedy przed wielu laty pierwsza przekazywałam przepisy o cudownym działaniu kozieradki, spotykały się one z różnym oddźwiękiem. Teraz jestem spokojna, kozieradka znowu jest docenianym lekiem. Obecnie nasilają się bardzo trudne do wyleczenia choroby skóry. Kozieradka jest doskonałym lekiem na półpasiec. Ciepłe kataplazmy stosowane na chore miejsca przynoszą wielką ulgę i likwidują ból, przyspieszają powrót do zdrowia. Sposób przygotowania: mieloną kozieradkę zalewamy wrzącą wodą, aby wytworzyła się papka, dodajemy 1-2 łyżki oleju lnianego lub z rokitnika, rozprowadzamy na szarym płótnie i nakładamy ciepły okład na chore ciało. Okłady zmieniamy co 3 godziny. To jeden z przykładów leczniczego działania kozieradki. Przekazuję też inne, które zdobyłam od zielarzy ludowych. Proszę zabiegi wykonywać dokładnie, tylko wówczas będą skuteczne. Jestem przekonana, że kozieradka to jedno z najcenniejszych ziół dane człowiekowi przez matkę naturę. Proszę o niej nie zapominać.

69

Otrzymuję setki listów, jak pomóc chorym dzieciom, u których odporność immunologiczna spadła do zera, bo są nafaszerowane antybiotykami. Polecam, niezależnie od wieku i schorzenia, kozieradkę z ziołami na miodzie. Wzmacnia cały organizm, usuwa wszelkie toksyny, pomaga w samoleczeniu. Wskazane jest przeprowadzić kurację odtruwającą i wzmacniającą organizm dwa razy do roku. Kobiety w ciąży i matki karmiące mogą również zażywać miksturę kozieradkową przez 4-6 tygodni. Także osoby, które mają anemię, szybko odzyskają zdrowie. Miksturę należy spożywać dwa razy dziennie po łyżce stołowej rano, przynajmniej na godzinę przed śniadaniem i wieczorem przed snem. Dzieciom podajemy małą łyżeczkę (miksturę polecam już od pierwszego roku życia, szczególnie chorowitym, z niedowagą). Można popić odrobiną przegotowanej wody. Oto przepisy na wzmocnienie i odtrucie organizmu: miód wielokwiatowy lub spadziowy − 1 kg kozieradka − 100 g macierzanka − 10 g rzepik − 10 g pokrzywa − 5 g lebiodka − 5 g krwawnik − 10 g bazylia − 5 g korzeń lubczyka − 5 g tymianek − 10 g kminek − 10 g hyzop − 5 g Dla dzieci: miód wielokwiatowy lub spadziowy − 1 kg kozieradka − 100 g macierzanka − 10 g rzepik − 10 g dziurawiec − 5 g pyłek pszczeli − 10 g skrzyp polny − 10 g kłącze perzu − 5 g Kozieradkę w ziarnach i inne zioła dokładnie wymieszać, zemleć na proszek i dodać do miodu. Ukręcić masę, przechowywać w chłodnym miejscu. A oto przepis, na wzmocnienie kręgosłupa i innych kości, dla osób starszych: I miód − 1 kg kozieradka − 150 g pokrzywa − 10 g kłącze perzu − 20 g rdest ptasi − 20 g korzeń żywokostu − 20 g 70

rzepik − 10 g tymianek − 10 g II miód − 1 kg kozieradka − 100 g babka lancetowata − 50 g krwawnik − 10 g rzepik − 10 g bazylia − 20 g macierzanka − 20 g owoc kolendry − 10 g Przyrządzamy miksturę miodowo-ziołową jak wyżej. Zażywamy dwa razy dziennie po łyżeczce stołowej przez 6 tygodni. Przypominam, aby z jadłospisu wyłączyć mięso, alkohol i wywary z kości zaś wprowadzić kaszę gryczaną, jaglaną i kukurydzę. Kakao należy przyrządzać na wodzie z miodem lipowym. Dzieciom możemy podawać w okresie jesienno-zimowym kozieradkę z twarogiem i kminkiem. Dobre rezultaty daje leczenie kozieradką chorób skóry, takich jak: wrzody, czyraki, zapalenia skóry, łuszczyca, egzema, swędzenia ciała, oparzenia. Sposób przygotowania podstawowej mikstury: Łyżkę stołową zmielonych nasion kozieradki wymieszać z dwoma szklankami wody i gotować 2-3 minuty na małym płomieniu. Odstawić pod przykryciem, dosypać po kwadransie czubatą łyżkę rumianku. Tę podstawową miksturę stosować do przemywania, a także na okłady (posługując się wyłącznie lnianym szarym płótnem). Jeśli mamy jęczmień na powiece, proszę nałożyć kompres, szybko zginie. Kozieradka leczy też choroby jamy ustnej – paradontozę, inaczej przyzębicę, stany zapalne przy sztucznej szczęce. Zmieloną kozieradkę trzeba wówczas zalać wrzątkiem, uformować długi klusek i obłożyć na noc dziąsła. Po pierwszym zabiegu będzie widoczna poprawa, a po kilku – całkowite wyleczenie. Jeśli mamy ubytki w zębach i cierpimy, można założyć na 2-3 dni plombę kozieradkową, ból ustanie i ustąpi stan zapalny. Kompresy na czyraki i ropnie robimy z dwóch zestawów ziół: I kozieradka − 50 g babka lancetowata − 20 g rumianek − 10 g ogórecznik − 5 g korzeń żywokostu − 20 g II kozieradka − 100 g babka lancetowata − 20 g ogórecznik − 30 g

71

Łyżkę zmielonych ziół zalać wrzątkiem, wytworzyć papkę, rozprowadzić na chore miejsca. Dodatkowo nałożyć ceratkę, aby dłużej utrzymać ciepło. Kompres zmieniać 2-3 razy dziennie. W kuracji dobrze jest stosować obie mieszanki naprzemiennie. Przy wypadaniu włosów zagotować krótko, najlepiej rano, jedną łyżkę nasion w dwóch szklankach wody, dodać 2 czubate łyżki pokrzywy i zostawić pod przykryciem na 2-3 godziny. Umyte włosy wypłukać wielokrotnie ciepłym wywarem. W ciągu kilku tygodni nastąpi radykalna poprawa. Kolejna propozycja: surową zmieloną kozieradkę w równych ilościach połączyć z pokrzywą i skrzypem. Zażywać przez 28 dni przed śniadaniem łyżkę s[proszkowanych ziół z łyżką miodu. Wzmocnią się paznokcie i włosy, poprawi cera. Taką kurację szczególnie polecam paniom wczesną wiosną. Kąpiele w wywarze z kozieradki wygładzają zmarszczki i odżywiają skórę. Na koniec, jeszcze jedno zastosowanie kozieradki – przy stanach zapalnych odbytu: kozieradka − 50 g rumianek − 20 g kora dębu − 20 g Zioła dokładnie wymieszać, czubatą łyżkę ziół gotować w litrze wody przez 5–6 minut i zostawić pod przykryciem na 2 godziny. Wieczorem przelać wywar przez sito, dodać 2 litry gorącej wody i robić nasiadówki, 2 razy w tygodniu przez okres 2–3 tygodni. Dodatkowo proponuję pić przed snem napar z macierzanki. Przez okres kuracji wyłączyć z jadłospisu wszystkie wędliny i wywary z kości.

72

Gorczyca biała Sinapis alba Gorczyca biała należy do roślin jednorocznych, pochodzi z Europy Południowej. Jest uprawiana ze względu na walory smakowe nawet w Ameryce Północnej. Znana jest jako podstawowy surowiec do wyrobu musztardy, szczególnie we Francji i w Polsce. Mało znana jako roślina lecznicza. Z małego ziarenka wyrasta krzew do 70-80 cm, kwitnie żółto, a nasiona zebrane jesienią zawierają śluz, oleje, glikozydy, aminy, składniki mineralne i flawonoidy oraz dużą ilość siarki. Już w starożytności gorczycę uprawiano w Indiach, a wykopaliska wskazują na to, że ludy sumeryjskie uprawiały nasiona gorczycy w celach leczniczych. Natomiast pierwsze przepisy, jak wykonać musztardę, pochodzą od Rzymian. Do Polski nasiona gorczycy dotarły na przełomie 16-17 wieku. Nasiona gorczycy należą do leków antyseptycznych i powlekających. Wyciągi wodne z nasion zwiększają apetyt, przyspieszając wydzielanie soków trawiennych. Leczą także nieżyt żołądka, zaparcia i działają osłaniająco na jelito grube. Osoby otyłe mające problemy z wypróżnieniem powinny przed snem, zażyć łyżkę stołową nasion gorczycy, popić szklanką ciepłej, przegotowanej wody. Rano zaparcie ustąpi (nasiona pęcznieją i wspomagają perystaltykę jelit). Kurację można prowadzić przez 21 dni, zrobić 7 dni przerwy i ewentualnie jeszcze wrócić do kolejnego 21dniowego Pomocny jest także wywar. Łyżkę nasion gorczycy zagotować rano w szklance wody i zostawić pod przykryciem do wieczora, wypić nasiona z wodą przed snem. Taką kurację stosujemy naprzemiennie 7 dni i 7 dni przerwy – przy bardzo zastarzałych stanach. (Nie podajemy dzieciom i kobietom ciężarnym). Przygotowane w taki sposób nasiona gorczycy tworzą warstwę ochronną błony śluzowej żołądka, chronią i leczą, a pęczniejące w przewodzie pokarmowym spulchniają masę kałową w jelicie grubym, łagodnie przeczyszczając. Opisaną wyżej kurację można przeprowadzić także przy małym wydzielaniu soku żołądkowego lub niestrawności. Doskonały jest stosowany pomocniczo pieprz ziołowy na bazie gorczycy: gorczyca biała − 200 g gorczyca czarna − 10 g korzeń chrzanu − 10 g jagody jałowca − 20 g estragon − 50 g pieprz biały − 50 g papryka słodka − 20 g kolendra − 20 g tymianek − 100 g

73

Składniki dokładnie wymieszać, zemleć na proszek i dodawać do potraw dwie łyżki stołowe dziennie przez okrągły rok (nie gotować). Jeśli ktoś zechce, aby przyprawa była bardziej pikantna, może dodać 50 g zmielonego imbiru lub ostrej, czerwonej papryki. W zatruciach żołądkowych chory może wypić jedną łyżkę przyprawy z odrobiną wody na czczo. Macerat gorczycowy przygotowujemy w sposób następujący: 2 łyżki zmielonej gorczycy zalać wieczorem szklanką gorącej wody i zostawić pod przykryciem do rana; rano ogrzać napar i przecedzić. Pić 3 razy dziennie po 1/3 szklanki, na godzinę przed posiłkami przez 18 dni. Macerat polecam w przypadku słabego wydzielania soku żołądkowego. Przy nadmiernym wydzielaniu soku żołądkowego należy zażywać proszek zrobiony z: gorczyca biała − 50 g kminek − 50 g koper włoski − 50 g Zmielić wszystkie składniki, rano przed śniadaniem jeść po łyżeczce proszku przez 21 dni w miesiącu; popić ½ szklanki ciepłej przegotowanej wody. Na bóle reumatyczne: 1 kg gorczycy wsypać do woreczka z szarego płótna i przykładać na noc na chore miejsca. Możemy też zrobić poduszkę gorczycową. W tym celu proszę: gorczyca biała − 1 kg koper włoski − 100 g kolendra − 100 g korzeń lubczyka − 20 g Następnie dokładnie wymieszać, zrobić poszewkę 30x30 cm i wsypać do niej zmieszane zioła. Na poduszce można spać nawet 3 lata. Miną migrenowe bóle głowy, a gdy boli kręgosłup poduszkę położyć na noc pod kręgosłup. Gorczyca doskonale działa jako neutralizator cieków wodnych, można zrobić z niej domowym sposobem materac i położyć całe łóżko pod prześcieradło; będziemy spać spokojnie. Gorczyca biała jest doskonałym lekiem. Dodawana przez całe lato i jesień do sałatek (po kilkanaście ziaren), zapewni dobrą pracę żołądka i ureguluje procesy gnilne w jelicie grubym. Ziarna możemy dodawać również do masła (całe lub utarte) i do kanapek, dla dzieci i dorosłych.

74

Róża dzika Rosa canina Występuje w całej Europie, Azji i w Afryce Północnej. W naszym kraju rośnie przeważnie dziko na brzegach lasów i na miedzach. Jest również sadzona w ogródkach i parkach miejskich. Uczeni poznali ponad 1000 gatunków róży, w Polsce rośnie ponad 20, odpornych na mróz. Jest krzewem dorastającym do 2– 3 metrów wysokości, o jasnozielonych, ząbkowanych liściach. Kwitnie wczesna wiosną, kwiaty mają delikatne płatki, często bladoróżowe o miłym zapachu. Czerwona szczepinka owalnie wydłużona jest owocem. W koralowej owocni znajdują się nasiona, które dojrzewają pod koniec października i są surowcem leczniczym. Natomiast kwiaty, które także zbieramy, po wysuszeniu przechowujemy w suchych naczyniach i dodajemy do herbaty i mieszanek ziołowych. Owoce róży zawierają duże ilości witaminy C (w 100 g od 500 do 1500mg), a także witaminy K, P, B2, E, PP, B1, karoten i pektyny. Mają działanie uspakajające i moczopędne. Są też stosowane zewnętrznie – napar służy do przemywania skóry. Owoce róży zawierają kwasy organiczne: jabłkowy, bursztynowy i cytrynowy, a także składniki mineralne (potas, żelazo, fosfor, sód, magnez, wapń, magnez, siarka), białka i tłuszcze. Kilka owoców róży pokrywa całkowicie zapotrzebowanie ludzkiego organizmu na witaminę C. Właściwości lecznicze dzikiej róży człowiek poznał wiele tysięcy lat temu. Niegdyś była traktowana jako pożywienie. Z wysuszonych płatków róży proszę przygotować poduszkę na bezsenność; daje spokojny sen i uśmierza bóle migrenowe. Gotowane w winie świeże lub wysuszone płatki róży są dobrym lekiem na choroby żołądka. Łyżkę płatków gotujmy krótko w ½ l wytrawnego wina. Napój przechowywać należy w chłodnym miejscu i zażywać dwa razy dziennie 25 g przed posiłkami, aż do ustąpienie choroby. Obecnie w medycynie ludowej, i nie tylko, owoce róży dzikiej stosuje się przy nadciśnieniu, w schorzeniach wątroby, w chorobach serca, szczególnie u kobiet. Płatki natomiast mają szerokie zastosowanie w leczeniu chorób skóry, bólu gardła (chrypka). Szczyptę płatków zalać wrzątkiem, przykryć na kilka minut, zrobić kompres, zużywając płatki, a gardło – płukać kilkakrotnie naparem. Przy biegunkach w okresie letnim stosujemy wywar z młodych wiosennych pędów. Łyżeczkę pociętych pędów gotujemy w dwóch szklankach wody ok. 5–6 minut, zostawiamy pod przykryciem i wypijamy w ciągu dnia.

75

Owoce róży mają działanie moczopędne, żółciopędne i przeciwzapalne. Wzmacniają organizm rekonwalescentów, łagodzą dokuczliwość kamicy nerkowej, również u dzieci. zażywanie owoców dobrze wpływa na przemianę materii, a także na obniżenie cholesterolu we krwi u osób starszych. Możemy stosować napary z owoców róży przy awitaminozie, bezsenności, anemii. Aby przygotować napar z owoców róży proszę zalać łyżkę stołową owoców szklanka wrzątku i zostawić na całą noc, rano podgrzać, dodać owoc maliny, łyżkę miodu i wypić na śniadanie. Możemy przyrządzić cudowna w działaniu nalewkę różaną: owoc róży − 1 kg cukier − 500 g mocne czerwone wino wytrawne lub dobra czysta wódka − 2 l Cukier rozpuścić w rozgrzanym winie i zalać owoce róży, dodać odrobinę cynamonu, gałki muszkatołowej i zostawić w ciepłym miejscu na 3–4 dni, potem zlać do ciemnych butelek i zażywać 2 razy dziennie po kieliszku (50). Ta nalewka leczy cały organizm. Z owoców róży przyrządza się również witaminowe mikstury, które polecam szczególnie dzieciom. Przepis na mieszankę z owocami i płatkami róży wspomagają prace nerek. Stosować przy wszystkich chorobach nerek przez 6 tygodni, nawet przy kamicy nerkowej: owoc róży − 100 g kwiat róży − 10 g pędy młodej róży − 50 g liść jeżyny leśnej − 20 g owoc jeżyny leśnej − 20 g rdest ptasi − 50 g skrzyp polny − 50 g owoc poziomki − 20 g liść poziomki − 50 g Zioła dokładnie wymieszać, dwie czubate łyżki zalać czterema szklankami wrzątku w termosie i zostawić na noc. Rano wypić szklankę przed śniadaniem, a resztę w ciągu dnia do godz. 19.00.

76

Malina Robus idaeus Znany i popularny krzew maliny rośnie w lasach, w górach, w ogrodach. Ogółem poznano ok.400 gatunków maliny. Najbardziej znane są: malina ogrodowa, hodowana w przydomowych ogródkach i malina różowa, posiadająca słodkie, duże owoce, zbierane dwa razy do roku. Owoce maliny zawierają cukry – fruktozę, glukozę sacharozę, kwasy – jabłkowy, cytrynowy, salicylowy, mrówkowy, składniki mineralne – potas, żelazo, ogromne ilości cynku – witaminy: B1, B2, B6, C, PP, prowitaminę A, natomiast liście – garbniki, kwasy organiczne (cytrynowy, mlekowy), składniki mineralne, witaminę C, prowitaminę A. Malina rosnąca w stanie dzikim ma silniejsze działanie lecznicze niż ogrodowa. W leczeniu domowym należy więc stosować malinę dziko rosnącą. Owoce zbieramy dojrzałe i suszymy w temperaturze 30– 400C. Liście zrywamy bez ogonka, od maja do września. Suszymy również w temperaturze 400 C. Szesnastowieczny przyrodnik polski, Syreniusz polecał kwiat maliny utarty z miodem i rozcieńczony wodą do przemywania chorych oczu w stanach zapalnych. Oto choroby, które leczono niegdyś krzewem malinowym w dawnej Polsce, a dzisiaj leczy się jeszcze na Podkarpaciu i Śląsku: astma, ukąszenia gadów, kamica nerkowa, bóle żołądka, skleroza, odra, schorzenia skóry, układ trawienny, i niedokrwistość. Ponadto zimowe pędy maliny gotowano i podawano w postaci wywaru z miodem malinowym przy wysokiej gorączce i przeziębieniu. Natomiast same owoce maliny działają moczopędnie, przeciwgorączkowo, przeciwreumatycznie, a suszone wchodzą w skład wielu mieszanek ziołowych. Niektóre panie domowym sposobem wytwarzają syrop malinowy, który podają w stanach grypowych dzieciom i dorosłym. Aby sporządzić napar z wysuszonych owoców proszę wsypać dużą łyżkę malin o szklanego naczynia, zalać wrzątkiem (2 szklanki) i króciutko zagotować, dodać na sicie odrobinę kwiatu lipowego i zostawić pod przykryciem na 15– 20 minut. Napar pić rano i wieczorem. Przy biegunkach nieznanego pochodzenia możemy zastosować wywar z wysuszonych liści maliny. Jedną łyżkę liści zalać szklanką zimnej wody i zostawić do macerowania na 1 godzinę, następnie zagotować, zostawić pod przykryciem na 15–20 minut i pić 3–4 razy dziennie po ½ szklanki wywaru przez kilka dni. Zachować dietę. Dzieci chorujące na zapalenie gardła mogą używać wywaru z liści do płukania gardła; przy ropnej anginie również dorośli. Oto kilka przepisów domowego stosowania krzewu malinowego w innych schorzeniach: 77

przy bólach żołądka: liść maliny − 50 g dziurawiec − 20 g macierzanka − 30 g Jedną łyżkę wymieszanych ziół zagotować krótko w dwóch szklankach wody, zostawić pod przykryciem na 15–20 minut i pić napar w ciągu dnia przed posiłkami do ustąpienia bólu, z reguły przez kilka dni. Uporczywy kaszel leczymy naparem z malin przygotowanym w następujący sposób: pędy zimowe maliny − 100 g kwiat maliny − 20 g owoc maliny − 30 g Pędy zagotować w litrze wody, następnie dodać wymieszane kwiaty z owocami (jedną łyżkę) i zostawić napar w termosie. Pić kilka razy dziennie po ½ szklanki po jedzeniu przez 7–8 dni. Ustępuje kaszel i gorączka. Dla osób cierpiących na bezsenność przygotowujemy: kwiat maliny − 50 g liść maliny − 20 g kwiat lipy − 30 g liść melisy − 20 g owoc poziomki − 30 g Wszystkie składniki dokładnie wymieszać, łyżkę stołową zalać w termosie na 3 godziny szklanką wrzątku. Wypić przed snem z odrobiną miodu. Mieszankę możemy stosować 28 dni. Malina może także przynieść ulgę osobom chorym na astmę. Trzeba dysponować świeżymi liśćmi malinowymi i miodem. sok z utartych i odciśniętych liści maliny − 100 g miód − 300 g Składniki dokładnie wymieszać i zażywać jedną łyżeczkę w ciągu dnia przez 3 miesiące. Przynosi ulgę. W przypadku bólu piersi możemy sobie pomóc zażywając miksturę: świeże liście maliny − 100 g kwiat maliny − 50 g wytrawne czerwone wino − 1 l Kwiaty i liście zagotować w winie (krótko), zostawić pod przykryciem na godzinę, następnie przefiltrować przez gazę, dodać 300 g miodu i zażywać 2 razy dziennie po 50 g przez 10–14 dni. Miksturę przechowywać w chłodnym , ciemnym miejscu. Nalewkę można stosować także przy bolesnych menstruacjach (również u młodych dziewcząt).

78

Jako ciekawostkę dodam, że w medycynie tybetańskiej była i jest stosowana malina w neurozach i we wszystkich infekcjach organizmu. Tybetańczycy wykorzystują całą roślinę, to jest korzeń, kwiaty, liść, pędy, owoce – wszystkie składniki łączą w równych ilościach i podają w postaci wywaru.

79

Porzeczka czarna Ribes nigrum Krzew porzeczki czarnej występuje w całej Europie i Azji, wszędzie tam, gdzie świeci słońce. W Polsce rośnie również w stanie dzikim w lesie i nad brzegami rzek. Dorasta do wysokości 2 m, liście ma dość duże, klapowate; kwiaty ładnie i delikatnie pachnące zebrane w kiście gronowe, kwitną wczesną wiosna. Zapach krzewu porzeczki czarnej nie wszystkim odpowiada, cały krzew jednak ma ogromne właściwości lecznicze. Liście zerwane i wysuszone wczesna wiosna zawierają garbniki, kwasy organiczne, olejek eteryczny, odrobinę składników mineralnych, bor, magnez. Dojrzałe owoce czarnej porzeczki zawierają cukier, kwas organiczny – askorbinowy, witaminę C oraz kwas cytrynowy, antocjany, pektyny i duże ilości boru. Właściwości lecznicze porzeczki czarnej zostały docenione przez chorych na nerki. Zwiększa ona bowiem wydalanie moczu. Wyciągi z liści wpływają na przemianę materii u osób otyłych, ponadto mają działanie przeciwzapalne w organizmie, hamują rozwój drobnoustrojów w przewodzie pokarmowym. Bardzo polecam sok ze świeżych liści porzeczki do oczyszczenia organizmu w kuracjach wiosennych: 2–3 łyżki soku dodać do szklanki wody oligoceńskiej i wypijać 2– 3 szklanki dziennie przez 9 dni, zachowując dietę bezmięsną. Sok możemy podawać również dzieciom od lat trzech, w nieżytach układu pokarmowego. Oto mieszanka na oczyszczenie nerek – działanie moczopędne i przeciwzapalne: liść porzeczki czarnej − 100 g liść i kwiat ogórecznika − 20 g skrzyp polny − 50 g kwiat akacji − 20 g rdest ptasi − 10 g Zioła dokładnie wymieszać, czubatą łyżkę zagotować krótko w dwóch szklankach wody, zostawić pod przykryciem na 15 minut. Pić przed posiłkiem po ½ szklanki cztery razy dziennie przez 14 dni. Kurację można po 9 dniach przerwy powtórzyć. Nie podajemy dzieciom do lat 14–tu. W czasie kuracji zachować dietę bezmięsną. Działanie przeciwzapalne: liść porzeczki czarnej − 100 g liść i kwiat szałwi − 20 g

80

kwiat kocanki − 20 g kwiat rumianku − 10 g ziele skrzypu polnego − 50 g Stosować jak wyżej. Działanie moczopędne: liść i kwiat porzeczki − 100 g świetlik łąkowy − 20 g skrzyp polny − 50 g ziele srebrnika − 20 g liść mniszka − 30 g kwiat mniszka − 20 g kwiat tarniny − 10 g Zioła dokładnie wymieszać, dwie czubate łyżki zalać wieczorem 4 szklankami wrzącej wody i zostawić w termosie przez całą noc. Pić na godzinę przed posiłkami przez 9 dni, zachowując dietę bezmięsną. Kurację można stosować wielokrotnie; wypłukuje ona piasek z nerek, po prostu działa oczyszczająco. Po 9 dniach stosowania trzeba zrobić czternastodniową przerwę. Na owrzodzenie jelit: liść porzeczki czarnej − 100 g korzeń podbiału − 20 g kwiat dziurawca − 20 g liść rozmarynu − 10 g liść babki lancetowatej − 50 g kłącze perzu − 30 g korzeń żywokostu − 20 g Zioła dokładnie wymieszać, zemleć, opakować w opłatki apteczne nr 6. Zażywać rano jedna tabletkę przed śniadaniem, a wieczorem przed snem 2 tabletki, czyli opłatki, przez 9 dni. Następnie tylko na noc 2 opłatki przez 28 dni, zachowując ścisłą dietę. Wykluczyć wywary z kości, herbatę alkohol. Dla dzieci od lat trzech możemy przygotować mieszankę wzmacniającą organizm: liść porzeczki czarnej − 50 g kwiat porzeczki czarnej − 50 g owoc porzeczki czarnej − 20 g melisa − 10 g macierzanka − 20 g bukwica lekarska − 20 g kwiat rzepiku − 30 g Małą łyżeczkę ziół zalać rano szklanka wrzącej wody, zostawić pod przykryciem i podawać dzieciom w ciągu dnia z odrobiną mięty, do godz. 18.00. 81

Czarna jagoda (borówka czernica) Vaccinium myrtillus Delikatna, drobna krzewinka rośnie we wszystkich krajach Europy, jak również w dalekiej Azji. Wyrasta do 40 cm wysokości, ma jajowate twarde liście, brzegami ząbkowane, bardzo zielone. Kwitnie w maju, kiedy pojawiają się na niej charakterystyczne kwiatuszki dzbanuszkowate, zielono– różowe, o bardzo delikatnym zapachu. Po okresie kwitnienia dojrzewają jagody, czarne z błękitnym nalotem, z małą gwiazdką na wierzchu. Zbieramy dojrzałe jagody pod koniec czerwca do połowy lipca. Wcześniej, w maju, zbieramy młode pędy liści, bardzo delikatnie, uważając aby nie uszkodzić całego krzewu. Robimy to bowiem w okresie kwitnienia. Jagody suszymy w przewiewnych pomieszczeniach. Możemy przechowywać w szklanych naczyniach przez 3 lata. Liście czarnej jagody zawierają insulinę (bardzo ważna uwaga dla chorych na cukrzycę), kwas garbnikowy i chininowy, sole wapniowe. W jagodach są obecne: barwnik czerwonofioletowy i kwas benzoesowy, cukier ciała pektynowe, guma, kwas jabłkowy i cytrynowy. Napar z liści leczy osłabiony pęcherz moczowy, nieżyt jelita grubego, biegunkę i tyfus brzuszny. Liście są jednym ze składników w mieszankach dla chorych na cukrzycę. O leczniczych właściwościach czarnej jagody opowiadał Paracelsus i św. Hildegarda. Współcześni potwierdzili działanie lecznicze liści i jagód zebranych w porze dojrzewania. Czarna jagoda została uznana za lek o niezawodnym działaniu. I tak uporczywe choroby gardła można wyleczyć zagęszczonym sokiem z czarnej jagody. Kuracja polega na pędzlowaniu nim jamy ustnej kilka razy dziennie. Leczymy tak pleśniawki, zapalenie jamy ustnej, anginę i grzybka białego. Wywar z liścia podajemy przez całe życie chorym na cukrzycę, zarówno dorosłym, jak i dzieciom. Aby sporządzić wywar, proszę gotować czubatą łyżkę liści 6 minut w 1,5 szklanki wody (pod przykryciem, bardzo powoli), pić przed posiłkiem rano i wieczorem po ½ szklanki wywaru. Możemy zrobić po 28 dniach przerwę siedmiodniową, i wrócić do kuracji. Ks. Kneipp poleca czarną jagodę w postaci nalewki na wzmocnienie wzroku. Szklankę świeżych jagód oraz łyżkę świeżych liści zalać litrem czystej wódki w zielonym szkle i zostawić na słońcu na 14 dni a następnie odstawić w chłodne, ciemne miejsce. Zażywać dwa razy dziennie przez 6 miesięcy po 60 kropli na wodę między posiłkami. Po kuracji nastąpi wyraźna poprawa wzroku i stanu całego organizmu. Dzieciom możemy podawać 25g przy problemach z żołądkiem lub przy biegunce. Dawniej używano soku ze świeżych jagód do przemywania otwartych ran, a skuteczność jego działania potwierdziła nauka współczesna. Działanie lecznicze powoduje zawar82

ty w soku kwas benzoesowy i tanina. Sporządzono również maść na trudno gojące się rany. Nie należy jednak nadużywać soku z czarnych jagód, ponieważ może wywołać zaparcia. W okresie zbiorów każdy z nas powinien przez dwa tygodnie zjadać po dwie szklanki jagód, aby poprawić wzrok i oczyścić układ trawienny ze złogów i toksyn. Natomiast chorzy na cukrzycę, powinni się starać, by herbata z liści stała się ich codziennym napojem, (zawiera hormon zbliżony do insuliny). Badania wykazały, że dwutygodniowa kuracja jagodowa przeprowadzona każdego roku reguluje proces trawienia, dezynfekuje organizm, przeciwdziała chorobom nowotworowym. Proszę nie gotować z czarnej jagody, ponieważ traci ona swoje właściwości lecznicze, lecz sporządzić przecier; świeże jagody w proporcji 1:1 z cukrem. Możemy używać suszu jagodowego, dodając go przez cały rok do mieszanek ziołowych. Chorym na cukrzycę dzieciom polecam wspomagająco napar: liść czarnej jagody − 100 g kłącze perzu − 30 g kozieradka − 20 g lub liść czarnej jagody − 100 g liść podbiału − 20 g skrzyp polny − 30 g Zioła dokładnie wymieszać, łyżkę stołową zalać rano dwiema szklankami wrzątku i zostawić pod przykryciem na trzy godziny. Po raz pierwszy podajemy dziecku o godz. 11.00 ½ szklanki naparu, drugą połówkę wieczorem po kolacji, resztę naparu dodajemy do kąpieli stóp; dzieci będą miały spokojny sen. Napar zawsze musi być ciepły. Dodatkowo przez pewien czas możemy stosować kąpiel dwa razy w tygodniu przed snem, przygotowaną z mieszanki: liść czarnej jagody − 100 g liść borówki brusznicy − 100 g kwiat kocanki − 50 g skrzy polny − 100 g tatarak − 50 g Wymieszać zioła – dużą garść gotować 6 minut w 3 litrach wody i dodać do kąpieli. A oto zioła oczyszczające organizm wiosną, polecane otyłym, chorym na cukrzycę: liść czarnej jagody − 100 g owoc czarnej jagody − 50 g ziele rzepiku − 20 g

83

ziele rdestu − 30 g kłącze tataraku − 20 g owoc kolendry − 30 g liść poziomki − 50 g szałwia − 30 g liść mięty − 20 g Zioła dokładnie wymieszać, 2 czubate łyżki zalać 4 szklankami wrzątku i zostawić pod przykryciem albo w termosie na trzy godziny. Pić ciepły napar w ciągu dnia między posiłkami przez 28 dni, następnie zrobić przerwę 9 dni i kurację powtórzyć jeszcze raz. Kurację oczyszczającą możemy przeprowadzać każdego roku na wiosnę.

84

Nasturcja Tropaeolum Jest rośliną jednoroczną o bardzo zielonych liściach. Z kątów liści wyrastają duże pomarańczowe lub żółte kwiaty. Są właściwie bezwonne, lecz bardzo słodkie w zakończeniach ogonków. Nasturcję lubią szczególnie pszczoły. Pochodzi z Ameryki Południowej, na początku była rośliną ozdobną, później odkryto jej właściwości lecznicze. Nasiona zbieramy w miarę dojrzewania. Kwiaty i nasiona zalewamy w równych ilościach 1:1 wódką zwykłą i zostawiamy na słońcu na 14 dni. Otrzymujemy doskonałą nalewkę na porost włosów. Na litr wódki wystarczy 150 g mieszanki ziołowej. Ponieważ substancje zawarte w nasionach (glikotropeoliny i białka) są wydalane z moczem, stosuje się je jako środek dezynfekujący układ moczowy i w stanach zapalnych. Z młodych liści możemy zrobić leczniczą sałatkę, dodając je do mizerii. Działa oczyszczająco i leczy awitaminozę.

85

Aster chiński Callistephus chinensis Ojczyzną astra są dalekie Chiny. Dopiero w 1732 r. został on przywieziony do Francji. Łacińska nazwa pochodzi od dwóch greckich słów kallos – piękny i stephos – wieniec. Obecnie na całym świecie uprawia się kilkadziesiąt odmian astra chińskiego. Różnią się wielkością kwiatów i kolorem. Europejczycy hodują astry w ogrodach jako piękną ozdobę rabat. Chińczycy długo utrzymywali w tajemnicy właściwości lecznicze tego pięknego kwiatu. Wykorzystywano głównie podstawową odmianę astra: z jego płatków i melisy przygotowywano napar nasenny, dodawano również do kąpieli z płatkami róży i kwiatem jaśminu. Wysuszone płatki astra stosowano z kwiatem akacjowym w chorobach układu krążenia i na uspokojenie dla osób nadpobudliwych. Były to herbatki przeznaczone dla kobiet i młodych niezamężnych dziewcząt.

86

Róża stulistna Rosa centifolia Jest krzewem wieloletnim, może sięgać do kilku metrów wysokości. Kwiaty różowe, kwitnie wczesnym latem. Pochodzi z Iranu, jest jedną z najstarszych róż, które przywędrowały do Europy. Dzisiaj pozostała tylko we Francji, gdzie jest uprawiana do produkcji, znanej z jakości, wody różanej. Ma zastosowanie nie tylko w kosmetyce. Szczególnie polecana do kąpieli dla pań i dzieci, goi zranienia skóry, działa regenerująco na rany i oparzenia. Przy trądziku młodzieńczym zaleca się okłady na chore miejsca ze świeżych, zgniecionych płatków przez kilkanaście dni. Olejek różany może posłużyć do kąpieli. Płatki różane przesypane warstwowo cukrem są doskonałe do herbaty. Wysuszone płatki róży stulistnej dodajemy do mieszanek herbacianych, a sama herbata działa kojąco i nasennie. Wysuszone płatki róży przechowujemy zawsze w ciemnym, szklanym naczyniu tylko przez rok. Przemywanie twarzy naparem z płatków róży czyni cerę bardzo delikatną, likwiduje kurze łapki.

87

Kosaciec florentyński Iris florentina Roślina wieloletnia, rośnie do 100 cm wysokości. Na terenie Polski spotykana w ogrodach. Znana od 2000 lat, przywędrowała do nas z Włoch. Odmiany kosaćca różnią się barwą kwiatów i zapachem. Zbiory przeprowadza się w czwartym roku życia rośliny. Zawiera skrobię, olejki lotne i śluz. Korzenie w czasie suszenia wydzielają fiołkowy zapach. W lecznictwie ludowym ma szerokie zastosowanie w bólach gardła, grypie, przy uporczywym kaszlu. Świeży korzeń uciera się na tarce, dodaje łyżkę miodu. Miksturę tę trzeba ssać kilka razy dziennie. Dla dzieci umyty korzeń gotuje się krótko w zalewie cukrowej; likwiduje kaszel i ból gardła. Wysuszone kłącza można dodawać do naparu czarnej herbaty – działa napotnie i wykrztuśnie, obniża temperaturę. Można zrobić nalewkę na 50% spirytusie do przemywania ciała – ładnie pachnie. Nalewka: Do ½ litra spirytusu, dodać dwie czubate łyżki wysuszonego korzenia, odstawić w ciemne miejsce na 21 dni.

88

Tarnina Prunus spinosa Krzew tarniny to rozłożyste, strzępiaste gałęzie z bardzo ostrymi kolcami. Tarnina rośnie do 3 m wysokości, na obszarach pól i lasów, znana jest z pięknych delikatnych, białych kwiatów i cierpkich owoców dojrzewających późną jesienią. Młode pędy gałązek są pokryte szarym puchem, delikatne w dotyku, obsypane kwiatem pod koniec marca i na początku kwietnia. Niegdyś rolnicy nie wycinali krzewiastej tarniny, bo była ceniona za swoje właściwości lecznicze (korzenie oraz zerwane w grudniu lub styczniu przemrożone owoce). Korzenie i korę zbieramy jesienią od września do końca października, kwiaty i młode pędy – w maju. Warto przypomnieć niedoceniane właściwości tarniny. Kwiaty i młode pędy liści są doskonałym lekiem przy schorzeniach nerek u dzieci i dorosłych oraz pęcherza moczowego u osób starszych. Obniżają ciśnienie krwi, równocześnie działają dobroczynnie na krzepliwość krwi. Jak stosować kwiaty i liście? Przy schorzeniach nerek i pęcherza moczowego proszę zalać rano dwie łyżki liści trzema szklankami wrzątku, najlepiej w termosie, i wypić całą zawartość w ciągu dnia do godz. 20.00, zawsze przed posiłkami. Dzieciom podajemy herbatę tylko z kwiatów – jedną łyżkę stołową na dwie szklanki wrzątku. Czas kuracji 7 dni. Dorośli powinni stosować napar przez 28 dni, zrobić 7 dni przerwy i powtórzyć kurację przez kolejne 14 dni. Z jadłospisu wyłączyć wieprzowinę i wywary z kości, czekoladę i słodycze. Przy uporczywych zaparciach stosujemy, z dobrym skutkiem: kwiat tarniny − 100 g kora kruszyny − 30 g korzeń żeń-szenia − 10 g korzeń omanu − 20 g liść mięty − 40 g Składniki dokładnie wymieszać, łyżkę stołową zagotować krótko w 300 ml wody. Wywar pić trzy razy dziennie na godzinę przed posiłkami, przez 9 dni. Kurację można powtórzyć. Ziół nie podajemy dzieciom do 12 roku życia. Aby oczyścić nerki z piasku proszę zastosować mieszankę: kwiat tarniny − 100 g pączki brzozy − 50 g nasiona pietruszki − 50 g

89

Zioła dokładnie wymieszać, łyżkę stołową mieszanki zalać dwiema szklankami wrzątku i zostawić pod przykryciem na noc. Rano przed śniadaniem wypić szklankę ciepłego naparu, drugą po kolacji przed snem. Zioła stosujemy 14 dni, robimy 7 dni przerwy i powtarzamy kurację przez 14 kolejnych dni. Jest to doskonały sposób na oczyszczenie nerek dla każdego, szczególnie wiosną. Kora i korzeń tarniny pomagają przy bólach reumatycznych, szczególnie u osób starszych, w okresie jesienno-zimowym. Przygotowujemy następującą mieszankę: kwiat tarniny (50 pąków liści) − 100 g kora tarniny − 50 g korzeń tarniny − 20 g kwiat dziurawca − 50 g rzepik − 100 g skrzyp polny − 50 g Zioła dokładnie wymieszać. Łyżkę zalać rano dwiema szklankami wrzątku i odstawić pod przykryciem na trzy godziny. Pierwszą szklankę naparu wypić wieczorem przed snem. Zioła proszę stosować 21 dni z przerwą 7 dniową, a następnie kurację powtórzyć jeszcze raz przez 28 dni. Nastąpi duża poprawa zdrowia. Dodatkowo proszę stosować kąpiele lub obmywanie ciała wywarem z lawendy, chociaż 2 razy tygodniowo, lub zastosować olejek lawendowy do wcierania.

90

Jabłoń Malus domestica Nawet dzisiejsza młodzież pamięta dobrze o Biblijnym drzewie jabłoni, którą Stwórca ustawił w samym środku ogrodu rajskiego. Było to drzewo dobra i zła ze złotymi jabłkami dla naszych praojców – Adama i Ewy. Wiemy, że kuszona Ewa zerwała zakazany owoc i człowiek został ukarany za swój występek wypędzeniem z raju i karą ciężkiej pracy aż do końca swoich dni. Inaczej traktowali zakazany owoc jabłoni Grecy na Olimpie. Otóż jabłko było dla nich owocem szczęścia i miłości. Ale nie tylko bogowie posługiwali się jabłkiem, aby osiągnąć zamierzone cele. Ludowi wróżbici, poeci, gęślarze, medycy sięgali również bardzo często po czerwone jabłuszko. Zobaczenie pięknego jabłka we śnie zapowiadało spełnienie pragnień dla młodych dam, szczególnie stanu wolnego. O wielkiej roli jabłka w medycynie ludowej świadczą stare zapisy w książkach medycznych. Otóż w dawnej Polsce w dniu świętego Błażeja (5 luty), a jest to patron od bólu gardła, święcono jabłka w kościołach, aby podać je ludziom i zwierzętom przeciw wszystkim chorobom. Były czasy, że organiści roznosili w workach święcone jabłka, a wracający z Ziemi Świętej pątnicy przywozili ze sobą święte jabłka z jabłoni, pod którą rzekomo pracował sam Józef, patron rodziny. W naszym Biskupinie znaleziono również ślady jabłoni. Rośnie ona na prawie całej kuli ziemskiej. Jest to od dawna drzewo karmiące człowieka i wszelkie stworzenie. Można nim także leczyć. Kwiaty jabłoni są cudownym lekiem w nadciśnieniu, herbata z wysuszonych płatków wypijana rano i wieczorem przywraca zdrowie i obniża ciśnienie. Owoce są bogate w fosforan żelaza – nośnik tlenu, witaminy: C, B, B2 , fosforan potasu – budulec nerwów i mózgu, fosforan magnezu – budulec mięśni i fosforan radu. Utarte jabłko podajemy przy biegunce u dzieci i dorosłych, zjedzone wieczorem pomaga w zasypianiu. Pieczone jabłka podajemy chorym na anginę i przy otyłości. We Francji utarte lub pokrojone jabłko pozostawia się na noc, aby zjeść rano. Odnawia florę bakteryjną przewodu pokarmowego. Przy leczeniu antybiotykami – jabłko przywraca równowagę jelitom. Chorym na reumatyzm proponuję herbatę z wysuszonych skórek z dodatkiem liści malinowych 1:1. Wypijamy dwa razy dziennie jedną filiżankę naparu przez 6 tygodni. Szczególnie polecam taką herbatę z odrobiną miodu jesienią i zimą. Dla tych, którzy robią wino jabłkowe, sugestia, aby leżakowało przynajmniej 2-4 lata, a wówczas będzie doskonałym lekiem, który wzmacnia siły obronne naszego organizmu. Wypijamy raz dziennie 250 g, czyli szklankę w rozcieńczeniu z wodą 1:1. Gdybyśmy mogli zdobyć miód z jabłoni, najzdrowszy ze wszystkich miodów, jakie znamy, możemy go podawać chorym na astmę, natomiast utarte jabłka z odrobiną soku ze świeżych ogórków i soku ogórecznika idealnie oczyszczają nerki, pęcherz i cały organizm.

91

Myślę, że teraz każdy spojrzy jeszcze bardziej łaskawym okiem na cudowną dla nas towarzyszkę życia – jabłonkę.

92

Leszczyna pospolita Corylus avellana Rośnie wszędzie tam, gdzie dużo słońca. Przetrwała na naszych ziemiach okres zlodowacenia. Nie wyrasta wysoko, lubi glebę żyzną i suchą. Kwitnienie wypada pod koniec lutego i na początek marca. Kwiaty męskie, to zwisające bazie – kotki, a kwiaty żeńskie, to pączki z czerwonymi pędzelkami. Po zapyleniu możemy jesienią doczekać się smacznych owoców, czyli orzechów, bardzo lubianych przez wiewiórki. Orzechy laskowe zawierają w sobie samo zdrowie – żelazo, magnez, fosfor, potas, wapń, białko, tłuszcz – wszystkie skarby natury niezbędne dla człowieka. Młodzież i ludzie starsi powinni codziennie zadać chociaż 10 orzechów. W legendach polskich opowiada się, że leszczynę stworzył Pan Bóg dla ubogich, którzy nie mają na kromkę chleba. W Krakowskiem można zobaczyć wieniec dożynkowy ozdobiony bogato witkami z dojrzałymi orzechami. Na Kaszubach znany był zwyczaj zawiadamiania sąsiada o śmierci w domu przez najstarszą mieszkankę wsi, która stukając trzykrotnie laską leszczynową niosła hiobową wieść. Poganie na ziemiach polskich wsypywali do trumny zmarłego orzechy laskowe, aby ten mógł przekupić złe duchy, przejść przez bramę do wieczności i błogości. W ludowych obrzędach jeszcze dzisiaj na południu Polski i Polesiu drzewo leszczynowe jest traktowane z szacunkiem jako drzewo święte. Z młodych pędów leszczyny radiesteci formują różdżki do szukania bogactw ziemi i wody. Czas już, by przedstawić ogromne właściwości lecznicze całego drzewa. Zbieramy (a nie zrywamy) dojrzałe złoto-brązowe orzechy laskowe późną jesienią, rozgrzebując opadłe liście. Po raz pierwszy w dorosłym życiu miałam okazję – nie dowierzając, że to możliwe – zbierać orzechy w Skalbmierzu, u Romana Hata, jedynego hodowcy drzew leszczynowych metodą biodynamiczną. Przeżyłam radosny szok: nie wiem, kto był szybszy – myszy polne, czy ja. Bez lęku zbierały ze mną orzechy wiewiórki i myszy; był to widok tak przedziwnie piękny, że nigdy tego spotkania z naturą nie zapomnę. Zbierałam orzechy bardzo słodkie i duże, czyste ekologicznie. Składam hołd mądrości natury wobec leszczynowego drzewa, które po kozieradce ma największe właściwości lecznicze. Młode liście zrywane wczesną wiosną, dobrze wysuszone są doskonałym lekiem – zaparzone jak herbatka, przy wszelkich zatruciach. Możemy sproszkować wysuszone liście i zażywać małą łyżeczkę, popijając ciepłą wodą. Natomiast zerwane i wysuszone kwiaty leszczyny będą służyć naszemu zdrowiu w postaci herbaty przy chorobach nerek, zatruciu krwi lekami lub antybiotykami. Herbatkę przygotowujemy tak: łyżkę suszu z liści zalewamy dwoma szklankami wrzątku i odstawiamy pod przykryciem na całą noc. Rano pijemy szklankę przed śniadaniem, drugą po kolacji – 14 dni. Oczywiście kurację można powtórzyć. W czasie jej trwania pro93

ponuję jeść po kilkanaście orzechów dziennie. Kuracja taka wspomaga nerki, ale także poprawia elastyczność tkanki płucnej. Najcenniejszy dar natury orzechy laskowe, zawierają dużo żelaza (zapobiega anemii u dzieci i dorosłych) i magnezu, który ma działania przeciwnowotworowe. Są bogate w fosfor, odpowiadający za pracę mózgu (odżywia mózg). Stąd mowa o mądrości maleńkiego orzeszka. Zawarty w orzechu potas wspomaga pracę układu trawiennego, a wapń jest dla naszego kośćca niezbędny. Dziecko idące do szkoły powinno mieć w kieszonce kilka orzechów zamiast gumy do żucia. Bardzo polecam to cudo natury tym, którzy mają problemy z pamięcią. Orzechy laskowe są też doskonałe dla cukrzyków i bardzo osłabionych kobiet w ciąży. Słynny medyk Culpeper poleca, aby przy chronicznym, uporczywym kaszlu dodawać sproszkowane orzechy do miodu pitnego lub do wody z miodem pszczelim i wypijać dwie szklanki dziennie. Proporcje: jedna łyżka sproszkowanych orzechów na szklankę wody z miodem. Miksturę tę chętnie piją dzieci. Wszystkie panie proszę o codzienne jedzenie 10-12 orzechów laskowych. Zapewniam, że w okresie menopauzy nie będziecie miały problemów. Cudownego działania doświadczyłam na sobie; od wielu lat od września do końca kwietnia zjadam ponad kilogram orzechów laskowych miesięcznie. Dla zdrowia i urody: orzechy laskowe − 100 g ziarno słonecznika − 100 g siemię lniane − 100 g czerwona soja − 100 g strączyny fasoli Jaś − 100 g Dokładnie wymieszać. Zemleć w młynku do kawy i zażywać przez 90 dni łyżkę czubatą na czczo. Można popić filiżanką mleka lub ciepłej wody. Kuracja poprawi wzrok, a włosy nabiorą połysku, minie zmęczenie, cera będzie jasna.

94

Śliwa Prunus Nikt dokładnie nie potrafi powiedzieć, skąd i kiedy przywędrowała. Jedni mówią, że z dalekiego Kaukazu, drudzy, że z Turkiestanu i Azji Środkowej. Badacze twierdzą, że europejską ojczyzną śliwy jest Grecja. Nie pisano na cześć śliwy poematów, natomiast na przestrzeni wieków wyhodowano wiele odmian śliwowych drzew o różnorodnych, znakomitych owocach, bardzo lubianych przez dorosłych i dzieci pod każdą szerokością geograficzną. Śliwa należy do rodziny różowatych, która obejmuje ponad 30 gatunków drzew i krzewów. W Polsce najbardziej popularna jest ta przydomowa, powstała w wyniku krzyżówki hodowlanej śliwy ałyczy z tarniną. Rodzima śliwa domowa wyrasta na 13-16 m, koronę ma szeroką, bez cierni. Kwitnie w kwietniu i maju biało-zielonymi kwiatami bez zapachu. Delikatne, drobne kwiaty nie znoszą przymrozków. W naszym klimacie drzewo śliwowe owocuje ponad 35 lat. Owoce dojrzewają późnym latem i jesienią. Obok śliwy przydomowej bardzo chętnie sadzona jest śliwa węgierka, spopularyzowana w Xvii wieku na Węgrzech. Podobno przywiózł ją tam z Iranu pewien tajemniczy mnich. Owoce śliwy są nie tylko smaczne, ale również zdrowe. Właściwości lecznicze mają zarówno kwiaty, liście, jak i kora z młodych pędów. Liście i kwiaty zbieramy w słoneczne dni w okresie kwitnienia, suszymy w zaciemnionym i przewiewnym miejscu, przechowujemy w szklanych naczyniach. Korę z młodych pędów zdzieramy jesienią, dopiero po zbiorach owoców. Powinno się ją suszyć w piekarniku, w średniej temperaturze. Chcąc przygotować napar, dokładnie mieszamy suszone liście, kwiaty i korę w równych proporcjach. Łyżkę mieszanki zalewamy wieczorem dwoma szklankami wrzątku i zostawiamy pod przykryciem na całą noc. Rano przed śniadaniem wypijamy jedną szklankę ciepłego naparu a wieczorem, po kolacji, następną. Jest to kuracja zalecana w chorobach nerek i przy niestrawnościach. Jeśli napar z mieszanki wzbogacimy o melisę, będzie on oddziaływał leczniczo także na serce. Ta herbata nabiera wyjątkowego smaku po dodaniu odrobiny miodu. Można ją pić bez przerwy przez 14–28 dni. Przy uporczywych zaparciach bierzemy łyżkę suszonego kwiatu śliwy, dodajemy szczyptę kory kruszyny i szczyptę rabarbaru. Mieszankę zalewamy wieczorem szklanką wrzątku i zostawiamy pod przykryciem na noc. Ciepły napar wypijamy rano na czczo. Kuracja powinna trwać 6 tygodni. Tyle czasu potrzebuje bowiem nasz organizm, aby całkowicie uregulowały się procesy trawienia. Innym równie skutecznym lekiem przy zaparciach jest mieszanka składająca się z kwiatów śliwy (1 łyżka stołowa), pączków brzozy (1 łyżka), zmielonych nasion pietruszki (2 łyżki). Zioła zmieszane w takich proporcjach zalewamy wieczorem dwoma szklankami wrzątku i zostawiamy pod przykryciem do rana. Jedną szklankę chłodnego naparu wypijamy rano przed śniadaniem, drugą zaś – wieczorem, tuż przed snem. Ta kuracja także 95

powinna trwać około 28 dni. W tym czasie ograniczamy sól i pieprz w potrawach, jemy dużo owoców, także suszonych. W razie chwilowych kłopotów z wypróżnianiem sięgamy po suszone śliwki. 9 sztuk, bez pestek, zalewamy wieczorem miodem. Zjadamy je na dwie godziny przed śniadaniem. Podobne właściwości lecznicze mają także świeże owoce śliwy. Do 10 posiekanych śliwek dodajemy łyżkę miodu gryczanego i zjadamy na czczo. Możemy też przygotować wywar z liści. W tym celu jedną łyżkę liści śliwy zerwanych późnym latem, gotujemy kilka minut w dwóch szklankach wody, dodajemy łyżkę liści poziomki i zostawiamy pod przykryciem na pół godziny. Wywar pijemy w ciągu dnia. Obniża on wysokie ciśnienie krwi. W czasie kuracji, która trwa 28 dni, stosujemy lekkostrawną dietę bezmięsną.

96

Morwa biała Morus alba Morwa jest drzewem długowiecznym. Średnio żyje prawie 80 lat. Już w drugim – trzecim roku, małe, podobne nieco do szyszek owoce zaczynają obsypywać jej koronę. Jeśli zasadzimy drzewko morwowe w październiku, to na wiosnę powinno osiągnąć już pokaźne rozmiary. Z czasem może dojść nawet do 25 metrów wysokości. W Polsce rosną dwie odmiany morwy – biała i czarna. Biała ma słodsze owoce, ale obie mają te same właściwości lecznicze. Morwy można spotkać we wszystkich regionach naszego kraju. Widać je przy drogach, w parkach, na łąkach. Ich nasiona rozsiewają ptaki. Legendy o „udomowieniu” morwy są stare jak świat. Jedna z nich opowiada o Si-lingczi, żonie cesarza Chin (2600 p.n.e.), która natknęła się kiedyś w lesie morwowym na zwisające z drzew srebrzysto-złote kulki. Zachwycona, długo im się przyglądała i zauważyła, że zbudowane są z cieniutkich pajęczych nici. Nie byłaby kobietą, gdyby nie zapragnęła mieć szaty z nici tak delikatnych i pięknych. Służący zebrali więc kokony jedwabników, a damy dworu utkały z nich szal dla pięknej cesarzowej. Był cudownie lekki i bardzo mocny. Zadowolona władczyni kazała zasadzić drzewa morwowe w pałacowych ogrodach. Małego motyla – jedwabnika (który żywi się liśćmi morwy) otoczono w Chinach wielką czcią. O morwie przypominamy jednak nie z powodu jedwabiu, ale ze względu na jej wspaniałe właściwości lecznicze. Herbatka z liści morwy wspomaga mizerne, chorowite dzieci. Natomiast kobiety w okresie menopauzy powinny wypijać herbatkę z liści i wysuszonych owoców, zmieszanych w proporcji 1:1. Po kuracji (szklanka naparu, rano i wieczorem) prowadzonej przez trzy miesiące po ustaniu miesiączkowania, znikną uderzenia gorąca i bóle głowy. Z owoców możemy zrobić owocowo-miodowy mus. Owoce wymieszane z miodem (3 łyżki morwy i jedna łyżka miodu) pomogą w schorzeniach płuc. Niegdyś podawano je chorym na gruźlicę. Owoce czarnej morwy stosowano też w anemii i leczono nimi młode panienki, które skarżyły się na obfite krwawienia miesiączkowe. Wysuszone owoce (jedna łyżeczka) dodane do zwykłej herbaty, poprawiają naszą kondycję. Chronią przed grypą i przeziębieniami. Sproszkowana i długo gotowana kora morwy może być użyta jako barwiąca płukanka do włosów. Nie niszczy ich i znakomicie pokrywa siwe odrosty. Kora morwy ceniona jest jednak przede wszystkim jako środek moczopędny, odtruwający nerki. Łyżeczkę wysuszonej (lub świeżej) kory gotujemy w litrze wody. Wywar wypijamy po szklance w ciągu dnia. Wymywa także piasek i uśmierza ból. Kurację korą morwy prowadzimy przez 28 dni.

97

Podaję także przepis na lecznicze powidła z owoców morwy, które radzą sobie z niestrawnością, gorączką, biegunką i trudnościami z zasypianiem. Do ich przygotowania potrzebny jest kilogram owoców morwy, kilogram cukru i litr wody. Cukier wsypujemy do wody i robimy syrop. Do gorącego wrzucamy owoce morwy i krótko gotujemy. Odstawiamy do wystygnięcia. Gotowanie na wolnym ogniu powtarzamy jeszcze przez trzy kolejne dni, a potem powidła wekujemy i przechowujemy w chłodnym miejscu.

98

Eukaliptus Eucalyptus globulus Ojczyzną najwyższego drzewa świata – eukaliptusa, jest Australia. Drzewo to rośnie w środowisku naturalnym do 130–140 m wysokości. Badacze poznali ponad 400 różnych gatunków eukaliptusa. Ja przedstawię najbardziej pospolity, rosnący w Australii. Jak wygląda najwyższe drzewo świata? – Otóż ma mocne, skórzaste liście o kształcie lancetowatym, o długości od 5 do 30 cm, wypełnione oleistą substancją. Liście zwisają w dół i w początkowej fazie mają kolor białosiny, a dojrzewając uzyskują kolor ciemnozielony z połyskiem. W ojczystym kraju eukaliptusy kwitną od początku listopada do końca grudnia, a kwiaty tworzą różowo-białe baldachy, o miłym zapachu wabiącym roje pszczół. Chciałabym zwrócić uwagę, że bardzo popularny, pochodzący z Australii, eukaliptus gałkowy, rozpowszechnił się prawie w całym świecie, rośnie zarówno w Europie, jak i w Indiach, w Ameryce i Afryce. Różni się odrobinę od swojego macierzystego z Australii. Rośnie na wysokości 70–80 m i przede wszystkim z tego drzewa jest pozyskiwany produkt leczniczy. Nigdy nie widziałam drzewa eukaliptusowego w środowisku naturalnym, mimo to darzę je wielkim szacunkiem za ogromną siłę leczniczą i piękny zapach. Przed czterema laty zielarka z Batumi przywiozła do mojego domu wielki kosz liści eukaliptusowych. Używam je do dziś do kąpieli i okadzania pokoi. Właśnie liście służą w medycynie do wytwarzania olejku eukaliptusowego, bowiem zawierają cineol, główny składnik i olejki eteryczne. Olejki są uzyskiwane z kilu gatunków drzewa, a połączone dają jeszcze bardziej intensywny zapach. Używa się ich do produkcji m.in. słodyczy, perfum i olejków leczniczych. Substancją czynną jest eukaliptol, silnie działający środek antybakteryjny i dezynfekujący. Działa również w stanach grypowo-gorączkowych. Musimy jednak pamiętać o tym, że przedawkowany olejek eukaliptusowy może zaszkodzić, wywołując podrażnienie nerek i układu moczowego. Jeśli chcemy używać olejek wewnętrznie – to proszę nie przekroczyć od jednej do dwóch kropli, natomiast do przemywania ran stosujemy rozcieńczony z wodą oligoceńską. Kompres szybko goi oparzenia skóry, szczególnie u dzieci. Proponuję w okresie zimowym do pojemników z wodą zawieszonych na kaloryferach, dodać kilka kropli olejku, a naszego domu nie nawiedzi grypa, powietrze będzie pachniało lasem. Jeśli mamy liście – wkładamy kilka i zmieniamy co sześć tygodni. Co leczy drzewo eukaliptusowe, jak może pomóc człowiekowi? Otóż posiada wiele właściwości leczniczych, przede wszystkim zwalcza choroby typu bakteryjnego, bronchit, astmę. Aby pomóc choremu proszę dokładnie wymieszać 7 kropli olejku eukaliptusowego, 7 kropli melisowego i 7 kropli olejku z werbeny i dodać do półtora litra parującej wody. Wdychać wieczorem przed snem. Tym samym naparem możemy inhalować jeszcze chorego dwa dni, przechowując płyn w słoiku w chłodnym miejscu. Następnie jedną łyżkę mieszaniny i odrobinę ulubionego miodu dodać do szklanki gorącej przegotowanej wody i 99

wypić. Wywar, który sporządzamy z 3–4 liści zalanych dwoma szklankami wody gotując przez 3–4 minuty, jest doskonałym środkiem w chorobie grypowej. Wypijamy szklankę wieczorem. Możemy dodać kilka listków mięty – pomaga w zasypianiu. Moja znajoma zielarka z Batumi podała bardzo ciekawe i skuteczne recepty eukaliptusowe zarówno dla dorosłych, jak i dzieci. Otóż dzieci powinny nosić w kieszeni w woreczku niebieskim liście eukaliptusa. Nie będą chorować jesienią i zimą na grypę, bowiem pod wpływem ciepła są uwalniane olejki eteryczne. One to chronią cały organizm. Cierpiącym na reumatyzm i gościec oraz bezsenność polecam aromatyczną kąpiel. 250 g liści gotujemy w dwóch litrach wody przez 10 minut, następnie wrzucamy 100 g mięty i odstawiamy pod przykryciem na kwadrans. Dodajemy do wieczornej kąpieli. Nalewkę oliwkową do wcierania w bólach stawowych i w grypie sporządzamy gotując na parze wodnej 125 g liści w litrze oleju słonecznikowego, tłoczonego na zimno, zostawiamy pod przykryciem na 7–8 godzin, przelewamy przez sito i dodajemy 125 g olejku kamforowego. Jest to doskonała mikstura dla dorosłych i dzieci.

100

Kalina koralowa Viburnum opulus Drzewo znane w polskim krajobrazie. Spotykamy je nad strumieniami i nad rzeczkami, czasem jest też widoczne w wiejskim krajobrazie. Na kuli ziemskiej rośnie nie więcej niż 120 gatunków. Kalina koralowa posiada bardzo szerokie liście z rozszerzonymi pięcioma klapami. Liście późną jesienią stają się brunatno-czerwone i wyglądają bardzo dekoracyjnie. Dlatego używa się ich często do jesiennych bukietów. Kalina występuje pojedynczo – jest drzewem samotnikiem. Szczególnie ładnie wygląda jesienią, kiedy zdobią ją ogromne, czerwone owoce zebrane w baldachy jagodowe. Kwitnie pod koniec maja i na początku czerwca wielkimi bukietami, składającymi się z białych niedużych kwiatów. Owoce dojrzewają późną jesienią i są cierpkie w smaku. Bardzo chętnie żywią się nimi przelatujące ptaki, dzięki czemu kalina jest przenoszona przez nie nad strumienie i rzeki (lubi glebę podmokłą). Jako drzewo lecznicze została zapomniana, a szkoda, ponieważ posiada cenne właściwości. W owocach znajdują się duże ilości witaminy C, kwasy organiczne, zaś w korze garbniki i gorzkniki, a w liściach i kwiatach glikozydy i kwasy organiczne. Zebrane wczesną wiosną młode liście kaliny są doskonałym środkiem na zapalenie gardła. Dwie łyżki wysuszonych liści zalewamy rano dwoma szklankami wrzątku i wielokrotnie w ciągu dnia płuczemy gardło naparem. Dodatkowo możemy wypić ½ szklanki naparu przed snem. Kurację musimy prowadzić 7–9 dni. Aby była skuteczna, proszę unikać słonych potraw. Wywar z liści, z dodatkiem rumianku w równych proporcjach 100:100 g, możemy dodać do kąpieli w stanach zapalnych skóry. Mieszankę gotujemy 5–6 minut w 3 litrach wody i dodajemy do kąpieli. W naszych czasach powidełka z owoców kaliny są stosowane jako środek przeczyszczający dla osób starszych – z bardzo dobrym skutkiem i bez ubocznych działań. Dzieciom powidełek nie podajemy, ponieważ mają działanie niemal natychmiastowe. Owoce zawierają małe pestki, to one właśnie powodują właściwe działanie. Powidełka proszę zażywać jedną łyżkę po kolacji. Aby leczyć tzw. chrypkę nauczycielską lub utratę głosu, proszę zerwać ½ kg owoców kaliny po pierwszych przymrozkach i przekręcić przez maszynkę, dodać 1 kg miodu wielokwiatowego i ukręcić masę, czyli krem miodowo-kalinowy. Krem ten przechowujemy w chłodnym miejscu i zażywamy do ssania rano, przed śniadaniem (łyżkę) i wieczorem, przed snem. Znane są przypadki odzyskania głosu po trzymiesięcznej kuracji. Możemy stosować miksturę również przy zapaleniu gardła u dzieci powyżej trzeciego roku życia. Przy niedoborach witaminowych wysuszone owoce kaliny dodajemy do mieszanek ziołowych: 101

kwiat i owoc głogu − 100 g owoc róży dzikiej − 50 g owoc kaliny − 50 g liść melisy − 10 g Składniki dokładnie wymieszać. Czubatą łyżkę mieszanki zalać wieczorem dwoma szklankami wrzątku i zostawić pod przykryciem na całą noc. Pić napar w ciągu dnia po posiłkach. Ten smaczny napój możemy stosować przez 28 dni, a następnie zrobić 9 dni przerwy i powtórzyć. Kuracja uspokaja i daje spokojny sen, szczególnie dobroczynnie działa w przypadku osób starszych. Problem łysienia jest znany od dawien dawna. Jedną z metod powstrzymania tego procesu jest zastosowanie kory z drzewa kaliny. Wczesną wiosną lub późną jesienią, gdy opadną liście, trzeba ściąć młode gałązki i zdjąć z nich korę. Łyżkę kory lub pociętych gałązek gotować w litrze wody, następnie w otrzymanym wywarze płukać włosy po umyciu. Czasem kuracja ta powoduje także odrastanie włosów. Można też robić miksturę na alkoholu. Dwie czubate łyżki kory proszę zalać zwykłą wódką czystą ( ½ l) i zostawić w ciemnym miejscu na 28 dni. Po ich upływie wcierać w skórę głowy po każdym umyciu. Zaleca się myce głowy szarym mydłem przez 3 miesiące. W niektórych regionach naszego kraju stosuje się kąpiel głowy w wywarze z kory kaliny i tataraku. Opóźnia proces wypadania i siwienia włosów. A oto ostatni z polecanych przeze mnie leków z kaliny, dokładniej – z kory kaliny. Zapach kory kaliny przypomina walerianę. W smaku jest gorzkawa. Zbiera się ją wiosną z młodych gałązek. Działa przeciskurczowo, przeciwkrwotocznie, moczopędnie, obniża ciśnienie krwi. Stosuje się ją także w dolegliwościach kobiecych – przy zaburzeniach miesiączki, w bolesnych skurczach macicy, przy nawykowych poronieniach i jako lek uspokajający w czasie ciąży. Przepis: pół łyżki kory zalać szklanką gorącej wody, gotować 5 minut, przecedzić. Pić jedną–trzy łyżki po jedzeniu. W aptekach można kupić wyciąg z kory kaliny. Zażywa się 10–20 kropli na kieliszek wody 2–3 razy dziennie po jedzeniu.

102

Nazewnictwo ziół polskie i łacińskie Aloes drzewiasty – Aloe arborescens Aminek egipski – Ammi visnaga Aminek większy – Ammi maius Arcydzięgiel litwor – Archangelica officinalis Arnika górska (kupalnik górski, pomornik górski) – Arnica montana Aster chiński – Callistephus chinensis Babka lancetowata – Plantago lanceolata Bazylia pospolita – Ocimum basilicum Berberys zwyczajny – Berberis vulgaris Bez czarny (dziki bez) – Sumbucus nigra Bez hebd – Sumbucus ebulus Biedrzeniec anyż – Pimpinella anisum Biedrzeniec mniejszy – Pimpinella saxifraga Bluszcz pospolity – Hedera helix Bluszczyk kurdybanek – Glechoma hederacea Bobrek trójlistkowy – Menyanthes trifoliata Borówka brusznica (borówka czerwona) brusznica – Vaccinium vitis-idaea Borówka czernica (czarna jagoda, borówka czarna, czernica) – Vaccinium myrtillus Bratek polny (fiołek polny) – Viola arvensis Brzoza brodawkowata – Betula verrucosa Bukwica zwyczajna – Betonica officinalis Bylica boże drzewko – Artemisia abrotanum Bylica estragon (estragon) – Artemisia dracunculus Bylica piołun (piołun) – Artemisia absinthium Bylica pospolita – Artemisia vulgaris Cebula jadalna – Allium cepa Centuria pospolita (tysiącznik pospolity) – Centaurium umbellatum Chaber bławatek – centauera cyanus Chmiel zwyczajny – Humulus lupulus Chrzan pospolity – Armoracia lapathifolia Cykoria (podróżnik) – Cichorium intybus Czarna jagoda (borówka czernica) - Vaccinium myrtillus Cząber ogrodowy – Satureia hartensis Czosnek pospolity – Allium sativum Dąb szypułkowy – Quercus robur Doględa wielka – Grindelia robusta Drapacz lekarski – Cnicus benedictus Dymnica pospolita – Fumaria officinalis

103

Dynia zwyczajna – Cucurbita pepo Dziewanna wielkokwiatowa – Verbascum thapsifor me Dziurawiec zwyczajny – Hypericum perforatum Estragon (bylica estragon) – Artemisia dracunculus Eukaliptus gałkowy – Eucalyptus globulus Fasola wielokwiatowa (piękny Jaś) – Phaseolus coccineus Fasola zwyczajna – Phaseolus vulgaris Fenkuł włoski (koper włoski) – Foeniculum vulgare Fiołek polny (bratek polny) – Viola arvensis Fiołek trójbarwny – Viola tricolor Fiołek wonny – Viola odorata Glistnik jaskółcze ziele (jaskółcze ziele) – Chelidonium maius Głóg dwuszyjkowy – Crataegus oxyacantha Gorczyca biała – Sinapis alba Gorczyca czarna – Brassica nigra Gorczyca czarna – Brassika nigra Goryczka żółta – Gentiana lutea Grzybień biały (lilia wodna) – Nymphaea alba Herbata chińska – Thea sinensis Hyzop lekarski – Hyssopus officinalis Jałowiec – Juniperus Jabłoń – Malus domestica Jaskółcze ziele (glistnik jaskółcze ziele) – Chelidonium maius Jaśmin lekarski – Jasminum officiale Jemioła – Viscum Jeżyna leśna – Rubus caesius Kalina koralowa – Viburnum opulus Kminek zwyczajny – Carum carvi Kocanki piaskowe – Helichrysum arenarium Kolendra siewna – Coriandrum sativum Koniczyna łąkowa (koniczyna czerwona) – Trifolium pratense Konwalia majowa – Convallaria maialis Koper ogrodowy – Anethum graveolens Koper włoski (fenkuł włoski) – Foeniculum vulgare Kopytnik pospolity – Asarum europaeum Kosaciec florentyński – Iris florentina Kosaciec niemiecki – Iris germanica Kozieradka – Trigonella foenum-graceum Kozłek lekarski – Valeriana officinalis Kruszyna pospolita – Rhamnus frangula Krwawnik pospolity – Achillea millefolium Kukurydza zwyczajna – Zea mays Kupalnik górski (arnika górska, pomornik górski) – Arnica montana Lawenda lekarska – Lavandula officinalis Lebiodka pospolita – Origanum vulgare Len zwyczajny – Linum usitatissimum Leszczyna pospolita – Corylus avellana Lilia wodna (grzybień biały) – Numphaea alba Lipa drobnolistna – Tilia cordata Lnica pospolita – Linaria vulgaris

104

Lubczyk – Levisticum officinale koch Lukrecja gładka – Glycyrrhiza glabra Łopian większy – Arctium lappa Macierzanka – Thymus serpyllum Macierzanka tymianek (tymianek właściwy – Thymus vulgaris Majeranek (lebiodka majeranek) – Origanum maiorana Mak polny – Papaver rhoeas Malina właściwa – Rubus idaeus Malwa czarna – Alcea rosea var. Nigra Marchew zwyczajna – Daucus carota Marzanna wonna – Asperula odorata Marzanka barwierska – Rubia tinctorum Mącznica lekarska – Arctostaphylos uva-ursi Melisa lekarska – Melissa officinalis Mięta pieprzowa (mięta) – Mentha piperita Miłek wiosenny – Adonis vernalis Miodunka plamista – Pulmonaria officinalis Mniszek pospolity – Taraxacum officinale Morszczyn pęcherzykowaty – Fucus vesiculosus Morwa biała – Morus alba Mydlnica lekarska – Saponaria officinalis Nagietek lekarski – Calendula officinalis Nasturcja – Tropaeolum Nawłoć pospolita – Solidago virgaaurea Naostrzyk żółty – Melilotus officinalis Ogórecznik – Borago officinalis Oman wielki – Inula helenium Orzech włoski – Juglans regia Ostropest plamisty – Sylibum marianum Ostrożeń warzywny – Cirsium oleraceum Ostryż długi (kurkuma) – Curcuma Owies zwyczajny – Avena sativa Perz właściwy – Agropyron repens Pieprzowiec roczny (papryka) – Capsicum annuum l. Pierwiosnek lekarski – Primula officinalis Pietruszka zwyczajna – Petroselinum sativum Pięciornik gęsi (srebrnik) – Potentilla anserina Pięciornik kurze ziele – Potentilla erecta Piołun (bylica piołun) – Artemisaia absinthium Piwonia lekarska – Paeonia Podbiał pospolity – Tussilago farfara Podróżnik (cykoria podróżnik) – Cichorium intybus Pokrzywa zwyczajna – Urtica dioica Połonicznik nagi – Herniaria glabra Pomarańcza – Citrus Pomornik górski (arnika górska, kupalnik górski) – Arnica montana Porzeczka czarna – Ribes nigrum Poziewnik szorstki – Galeopsis tetrahit Poziomka pospolita – Frugaria vesca Prawoślaz lekarski – Althaea officinalis

105

Przetacznik leśny – Veronica officinalis Przymiotno kanadyjskie – Erigeron canadensis Przywrotnik pospolity – Alchemilla vulgaris Rabarbar dłoniasty (rzewień) – Rhaeum palmatum Rdest ostrogorzki – Polgonum hydropiper Rdest ptasi – Poluygonum aviculare Rdest wężownik – Polygonum bistorta Robinia akacjowa – Robinia pseudacacia Rokitnik zwyczajny – Hippophae rhamnoides Rozmaryn – Rosmarinus officinalis Róża dzika – Rosa canina Róża stulistna – Rosa centifolia Rumian szlachetny – Anthemis nobilis Rumianek pospolity – Matricaria chamomilla Ruta zwyczajna – Ruta graveolens Rutwica lekarska – Galega officinalis Rzepik pospolity – Agrimonia eupatoria Rzewień (rabarbar dłoniasty) – Rheum palmatum Rzodkiew czarna – Raphanus sativus var. niger Serdecznik pospolity – Leonurus cardiaca Siwiec żółty – Glacium flavum Skrzyp polny – Equisetum arvense Słonecznik zwyczajny – Helianthus annuus Soja – Glycine Sosna zwyczajna – Pinus sylvestris Stokrotka pospolita – Bellis perennis Storczyk – Orchis Srebrnik (pięciornik gęsi) – Potentilla anserina Szakłak pospolity – Rhamnus cathartica Szałwia lekarska – Salvia officinalis Szanta zwyczajna – Marrubium vulgare Ślaz dziki – Malva sylvestris Śliwa – Prunies Śliwa tarnina (tarnina) – Prunus spinosa Świetlik łąkowy – Euphrasia rostkoviana Świerk – Picea Szczaw zwyczajny – Rumex acetosa Tarnina (śliwa tarnina) – Prunus spinosa Tasznik pospolity – Capsella bursapastoris Tatarak zwyczajny – Acorus calamus Topola czarna – Populus nigra Turzyca piaskowa – Carex arenaria Tymianek (macierzanka tymianek) – Thymus vulgaris Tysiącznik pospolity (centuria pospolita) – Centurium umbellatum Werbena – Verbena Wiązówka błotna – Filipendula ulmaria Wierzba purpurowa (wiklina) – Salix purpurea Wilżyna ciernistwa – Ononis spinosa Wrotycz pospolity – Tanacetum vulgare Wrzos zwyczajny – Calluna vulgaris

106

Żeń-szeń – Panax ginseng Żurawina błotna – Oxycoccus quadripetalus Żywokost lekarski – Symphytum officinale

107

Nazewnictwo ludowe Kwiaty Bez czarny – inaczej: bzowina, hyćka, bez aptekarski, bez lekarski Bławatek – inaczej : chaber, modrak, modrokwiat, modrzeniec, wasilek, wołoszek Dziewanna – inaczej: dziewanna lekarska Głóg – inaczej: głożyna, głóg pospolity Jarzębina – inaczej: jarząb pospolity, jarząbek Jasnota biała – inaczej: pokrzywa biała, głucha, martwa Kasztanowiec – inaczej: kasztan dziki, gorzki, pospolity Kocanka – inczej: kocie łapki, nieśmiertelnik piaskowy, żółty, radostka, słomianka, suche ziele, suchołuski Koniczyna biała – inaczej: dzięcielina, koniczyna płożąca Krwawnik – inaczej: stolist, żeniszeń, złocień krwawnik Kupalnik – inaczej: arnika górska, pomornik, tranek górski Lawenda – inaczej: lawenda lekarska, prawdziwa, wonna Mak polny – inaczej: maczek zajączek, maczek polny, mak dziki, lekarski, zajęczy Malwa czarna – inaczej: czarna róża, czarne kwiaty, ślazowa róża, ślaz czarny lub ogrodowy, różowy, wysoki Mniszek lekarski – inaczej: brodawnik mleczowaty, dmuchawiec, gołębi groch, mlecz, podróżnik mieczowaty, żabi kwiat Nagietek lekarski – inaczej: stolik, nagietek Pierwiosnek lekarski – inaczej: kwiat paraliżowy, kwiat kluczyków Podbiał – inaczej: bożeliczko, końskie kopyto, ośla stopa Przelot pospolity – inaczej: wełnica, żółwie ziele Robinia akacjowa – inaczej: grochodrzew, akacja biała, fałszywa Rumian szlachetny – inaczej: rumian rzymski, włoski Rumianek pospolity (koszyczki) – inaczej: kamelka, rumianek, marunka, rumianek apteczny, polny Słonecznik – inaczej: słonecznik roczny, zwyczajny Stokrotka pospolita – inaczej: stokroć trwała Ślaz – inaczej: guziczkowe ziele, kędzierzawiec, malwa dzika, ślaz gęsi, leśny Śliwa tarnina – inaczej: tarnina, korcipka, ciernie, ciernina czarna, tarka żarnośliwa Wiązówka – inaczej: kropidło błotne, parzydło wiązowe, tawuła łąkowa, wiązówka błotna Wrotycz pospolity – inaczej: swojski Wrzos zwyczajny – inaczej: wrzost

Zioła Bazylia pospolita – inaczej: bazylia anyżowa Biedrzeniec – inaczej: biedrzeniec włoski, pimpinella

108

Bluszczyk kurdybanek – inaczej: kondratka, bluszcz ziemny, zimowy, obłożnik Bukwica zwyczajna – inaczej: lekarska, betonika Bylica – inaczej: boże drzewko Bylica pospolita – inaczej: bylnik Cząber ogrodowy – inaczej: cząber, żelazne ziele, cząber wielki Drapacz lekarski – ianczej: chaber kleisty, czubek benedyktyński, kardybenedykt, oset lekarski, Benedykta ziele Dymnica pospolita – inaczej: kokorczyk, polna rutka, ptasia rutka Dziurawiec – inaczej: arlitka, ziele krzyżowe, świętojańskie Estragon – inaczej: bylica draganek, bylica estragon Fiołek trójbarwny – inaczej: bratek Hyzop – inaczej: izop, ziele Józefka Janowiec barwierski – inaczej: żółcidło Jemioła pospolita – inaczej: jemioła biała, strzęśla Komosa piżmowa – inaczej: ambrozja, herbata jezuicka, komosa amerykańska, meksykańska, wonna, ziele lebiodowe Kopytnik pospolity z korzeniami – inaczej: narda leśna, kopyteń kleśniec Krwawnik pospolity – inaczej: stolist, żeniszeń, złocień Lebiodka – inaczej: duszka, macierzyca pospolita, lebiodka pospolita Lnica pospolita – inaczej: lenek Matki Boskiej, lnianka, lniczka, lwia paszczęka, ziele nocne Macierzanka – inaczej: dzięcielinica, macieruszka włoska, cząber pospolity, duszka polna, tymianek wąskolistny, macierzanka piaskowa, pospolita, tymian macierzanka Majeranek ogrodowy – inaczej: kiełbaśnik, lebiodka majeran Marzanka wonna – inaczej: barwica wonna, majownik, marzanna Miodunka – inaczej: ziele adamaszkowe, płucne, miodunka lekarska, majowa, plamista Nawłoć pospolita – inaczej: polska mimoza, włoć, złota rózga Nostrzyk – inaczej: nostrz, nozderek żółty, nozderek lekarski, zwyczajny Ogórecznik lekarski – inaczej: ziele barokowe, ogórkowe Ostrzeń warzywny – inaczej: chrabust, czarcie żebro, drapacz łąkowy, oset warzywny Paciorecznik gęsi – inaczej: gęsie ziele, drabinek, srebrnik pospolity Podróżnik – inaczej: cykoria dzika, polna, podróżnik błękitny Połonicznik – inaczej: gronka, ptasie mydło, wronie mydło, żabiak, żabie gronka, połonicznik nagi, gładki Poziewnik – inaczej: kocipysk Przetacznik leśny – inaczej: lekarski, Weronika Przywrotnik pasterski – inaczej: gwiazdka, gwiazdosz, nawrocznik Rdest ptasi – inaczej: bździorst, drutowiec, świńska trawa, ptasie języczki Rdest ogrodowy – inaczej: pieprz wodny, rdest wodny, żabieniec, sporysz ostrogorzki Rozchodnik ostry – inaczej: nieśmiertelnik dziki, pryszczornik Rutwica lekarska – inaczej: kozia ruta, rutewka Rzepik pospolity – inaczej: jabłecznik, parzydło, ziele wątrobowe Serdecznik pospolity – inaczej: lwi ogon, lwie serce Skrzyp – inaczej: chwoszczka, jedlinka, kocie ogonki, koński ogon, koszczka, krzemionka, prząstka, strzępka, świńsie orzechy Szanta zwyczajna – inaczej: krzęcina, szanta biała Świetlik – inaczej: ptasie oczko, ziele świeczek, świetlik łąkowy Tasznik pospolity – inaczej: bydelnik, gryczka, kaszka pasterska, kaletnik, tobołki pospolite, ziele śmiechu Tymianek – inaczej: macierzanka tymian, tymian właściwy

109

Tysiącznik – inaczej: centuria, goryczka czerwona, tysiącznik pospolity Uczep trójdzielny – inaczej: dwuząb, strzałki, uczep dwuzębny Żarnowiec miotlasty – inaczej: baszewnik, miętlica, miętlicha, janowiec miotlasty, zajęczy groch

Liście Babka lancetowata – inaczej: babka mniejsza, wąskolistna, języczki, języki polne, języki psie, żywiec Babka zwyczajna – inaczej: babka wiejska, baśki, skołojrza Bobrek – inaczej: bobrowniczek, bobrek trójlistny, trójliść, koniczyna błotna, koziełek, trojan, krzyżełki Borówka brusznica – inaczej: brusznica, borówka wczesnozielona, czerwna jagoda, głogówka Borówka czernica – inaczej: borowina, czarna jagoda, czernica Brzoza – inaczej: brzezina Jeżyna – inaczej: malina czarna, czarnojagodowa, użyna, ożyna, jeżyna zwyczajna, baran Malina – inaczej: maliniak Mącznica – inaczej: chrościna, chruścian, chruścina jagodna, jagody niedźwiedzie, niedźwiedzie grono, mącznica garbarska Mięta pieprzowa – inaczej: miętkiewa, mięta pieprzna Melisa – inaczej: matecznik, pszczelnik, rojownik, miodek Orzech włoski – inaczej: orzech królewski Podbiał – inaczej: bożeliczko, końskie kopyto, ośla stopa Pokrzywa – inaczej: pokrzywa dwupienna lub wielka, żgajka wielka Porzeczka czarna – inaczej: smrodlina Poziomka – inaczej: koziomki, poziomka jadalna, pospolita Prawoślaz – inaczej: malwa prawdziwa, ślaz, topolówka lekarska Rozmaryn – inaczej: rozmaryn lekarski, romarynek Ruta – inaczej: ruta ostrowonna, ogrodowa, zielona, rutka Szałwia – inaczej: szałwia lekarska, ogrodowa

Kora Chinowa kora – inaczej: kora chińska lub kora chinowca Jesion pospolity – inaczej: wyniosły Kalina koralowa – inaczej: kalina Kasztanowiec – inaczej: kasztan dziki, gorzki, pospolity Kruszyna – inaczej: kruszczyna, kruszewina, szakłak kruszyna Szakłak pospolity – inaczej: bodzieniec, jeleni głóg, szkłak ciernisty

Korzenie Arcydzięgiel – inaczej: andźelika, korzeń angielski, archangielski, piersiowy, arcydzięgiel litworu, lekarski, dzięgiel

110

Bez hebd – inaczej: bez karłowaty, leśny, niski, zielony, hebd Biedzrzeniec – inaczej: pimpinella, biedrzeniec mniejszy, włoski Goryczka – inaczej: gencjana węgierska, żółta, skowronkowy korzeń Krzyżownik cierpka – inaczej: grzechotnica, senega, korzeń indyczki wirginiańskie Lukrecja – inaczej: słodkie drzewo, korzeń słodzeniowy Lubczyk – inaczej: lubiśnik, łakotne ziele, mleczeń, lubczyk ogrodowy Łopian wielki – inaczej: dziady, kostropacz, łopuch Mniszek – inaczej: brodawnik mleczowaty, dmuchawiec, gołębi groch, mlecz, podróżnik mleczowaty, żabi kwiat Mydlica – inaczej: mydelnica, mydelnik, mydłownik, mydelnica lekarska Oman – inaczej: dziewięćsił, łomian, oman pospolity, prawy, wielki Pierwiosnka lekarska – inaczej: kwiat paraliżowy, kwiat kluczyków Pietruszka zwyczajna – inaczej: domowa, siewna, pietruziele Podróżnik – inaczej: cykoria dzika, polna, podróżnik błękitny Pokrzywa zwyczajna – inaczej: wielka, dwupienna, żgajka wielka Prawoślaz – inaczej: malwa prawdziwa, ślaz, topolówka lekarska Przestrzęp pospolity – inaczej: przestrzęp biały, dwupienny Szczaw koński – inaczej: kobylak, kobyli szczaw Wilżyna – inaczej: kolka, wilczyna, wilżyna ciernista, koląca Żywokost – inaczej: kosztywał, żywy gnat, żywokost czarny

Owoce Anyż – inaczej: biedrzeniec Czarny bez – inaczej: bzowina, hyćka, bez aptekarski, lekarski Borówka brusznica – inaczej: brusznica, głogocha, czerwona jagoda Borówka ciernica-inaczej: borowina, czernica, czarna jagoda Głóg – inaczej: głożyna, głóg pospolity Jałowiec – inaczej: szyszkojagoda Jarzębina – inaczej: jarząb pospolity, jarząbek Kalina koralowa – inaczej: kalina pospolita Kminek – inaczej: karba, karolek, kmin polny Kolendra – inaczej: polski pieprz, kolendra siewna Koper włoski – inaczej: fenkuł włoski, fenkel, koperek Kruszyna – inaczej: kruszyna, kruszewina, szakłak kruszyna Malina – inaczej: maliniak, malina właściwa Pieprzowiec – inaczej: pieprznik, papryka, pieprz turecki Pietruszka – inaczej: pietruziele, pietruszka zwyczajna, domowa, siewna Róża – inaczej: nieszpółki, szybszyna, róża: cierniowa, dzika, głogowa, polna, pospolita Szakłak pospolity – inaczej: bodzieniec, jeleni głóg, szakłak ciernisty Śliwa tarnina – inaczej: ciarki, ciernie czarne, korcipk, tarka, żarnośliwa Tarnina

Kłącza Kosaciec – inaczej: fiołkowy korzeń, kosatka, mieczyk Kozłek – inaczej: waleriana, baldrian, kozłek lekarski Perz – inaczej: perz biały, właściwy 111

Pięciornik – inaczej: dąbrówka, kurzy ślad, kurze ziele, srebrnik, dziewanka Rzewień – inaczej: rabarbar Tatarak – inaczej: ajer, kalmus, łabzia, szuwar, tatarczuch, tatarskie ziele Tużyca – inaczej: tużyca piaskowa

Pączki Brzoza – inaczej: brzezina Sosna – inaczej: chojar, chojka, choina Topola – inaczej: jasiokr, sokora, sokorzyna

Inne Szyszki chmielu – w składzie mieszanek ogólnie tonizujących Fasola Jaś – owocnia – inaczej: szabel tyczkowy, szablak Gołąbka słodkowodna – inaczej: Badziaga, nadecznik rzeczny, wodny Kukurydza znamię (wąsy) – inaczej: koński ząb Morszczyn – inaczej: morskorost, porost morski, szuwar pęcherzykowaty, morszczyn pęcherzykowaty Porost islandzki – inaczej: karagon islandzki, mech górski, obrost, płucnica islandzka, piersiowy porost, tarczownik (ca) islandzki (k), ziółka islandzkie Widłak-zarodnik – inaczej: babi mur, kołtun , pas św. Jana, swarzybaba, włóczęga, siarka roślinna, żywy proszek, widłak babimor, goździsty

112