Gretel i ciemnosc - Eliza Granville

Mi​nę​ło wie​le lat, za​nim Fle​ci​sta wró​cił po po​zo​sta​łe dzie​ci. Cho​ciaż jego mu​‐ zy​ka zo​sta​ła uci​szo​na, ty​sią​ce wciąż mu​szą iść za nim: mło​dzi, sta​rzy, duzi, mali, wszy​scy… na​wet strze​la​ją​ce z ba​tów ogry w sied​mio​mi​lo​wych bu​‐ tach, na​wet ich dzie​wię​cio​gło​we psy. Je​ste​śmy ucie​ka​ją​cy​mi szczu​ra​mi, a zie​mia kur​czy się pod do​ty​kiem na​szych stóp. Wio​sen​ne li​ście mają gorz​ki smak. Przez cały dzień pa​da​ją lu​dzie i pada deszcz; przez całą noc ru​sał​ki szlo​cha​ją w je​zio​rach. Niedź​wiedź ko​lo​ru krwi wę​szy u na​szych stóp. Wbi​‐ jam wzrok w zie​mię, li​cząc bia​łe ka​mie​nie, peł​na lęku o to, do​kąd pro​wa​dzi nas ten ostat​ni pier​ni​ko​wy szlak. — Czy za​klę​cie za​dzia​ła​ło? Na to wy​glą​da: mgła spo​wi​ja na​sze kost​ki, wzno​sząc się, by uci​szyć wszyst​kie dźwię​ki, by po​łknąć wszyst​kich wo​kół. Kie​dy przy​cho​dzi czas, bie​gnie​my na śle​po, cią​gnąc za sobą Cień, za​trzy​mu​‐ jąc się do​pie​ro, kie​dy moja wy​cią​gnię​ta ręka do​ty​ka szorst​kiej kory so​sen. Je​den krok, dwa, i znaj​du​je​my się w za​cza​ro​wa​nym le​sie, po​wie​trze jest prze​ci​na​ne lo​do​wa​ty​mi od​de​cha​mi cza​row​nic. Dzień wali się wo​kół nas. Wid​mo​wi straż​ni​cy zla​tu​ją z drzew, py​ta​jąc o imio​na, ale po​nie​waż pil​nie strze​że​my od​po​wie​dzi, od​wra​ca​ją się i fru​ną na wschód w po​szu​ki​wa​niu księ​ży​ca spo​wi​te​go ca​łu​nem z chmur. Ko​rze​nie kłę​bią się, przy​cią​ga​jąc nas do le​śnej mu​ra​wy. Ku​li​my się w ci​szy prze​ry​wa​nej tyl​ko od​le​głym ło​sko​tem zrzu​ca​nych je​le​nich po​ro​ży. Bu​dzi​my się, cali i zdro​wi. Słoń​ce wchło​nę​ło wszel​kie śla​dy mgły. Pej​zaż wy​da​je się pu​sty. Nie za​szli​śmy da​le​ko: wi​dzę, do​kąd bie​gnie dro​ga, ale nikt się nią nie po​ru​sza. Jest cał​kiem ci​cho, póki ku​kuł​ka nie za​wo​ła spo​mię​dzy gę​stwi​ny drzew. — Po​słu​chaj. — Ku​kuł​ka – mówi. Osła​nia oczy, gdy przy​glą​da się naj​wyż​szym ga​łę​ziom. — Kuc​kuck – od​po​wia​dam. On wciąż uży​wa swo​je​go dziw​ne​go ję​zy​ka. — Ona mówi Kuc​kuck! Jak zwy​kle gwał​tow​nie wzru​sza ra​mio​na​mi. — Przy​naj​mniej je​ste​śmy wol​ni. — Tyl​ko póki idzie​my na​przód. Chodź. Cień kwi​li, ale pod​no​si​my go i trzy​ma​jąc mię​dzy sobą, po​ru​sza​my się po​‐ wo​li wzdłuż kra​wę​dzi drzew, aż do​cie​ra​my na pola, gdzie kru​ki wy​dłu​bu​ją

oczy mło​dej psze​ni​cy. Da​lej nie​daw​no po​cho​wa​ne ziem​nia​ki drżą pod ski​ba​‐ mi zie​mi. Ka​pu​sty puch​ną ni​czym rzę​dy zie​lo​nych głów. Kie​dy klę​ka​my, by za​to​pić zęby w ich czasz​kach, li​ście wbi​ja​ją nam się w gar​dła. Idzie​my da​lej ze sto​pa​mi w kle​istej gli​nie, aż na​gle Cień zgi​na się wpół. Cią​gnę go za ra​mię. — Tu nie jest bez​piecz​nie. Mu​si​my iść da​lej. Je​śli za​uwa​żą, że znik​nę​li​‐ śmy… Da​lej. Mu​si​my iść da​lej. Prę​dzej czy póź​niej przy​ja​zne kra​sno​lu​dy albo ja​‐ kaś do​bro​dusz​na żona ol​brzy​ma na pew​no się nad nami zli​tu​ją. Strach stał się jed​nak do​brze zna​nym to​wa​rzy​szem, któ​ry dzia​ła ni​czym ostro​gi. Poza tym te​raz mu​si​my już nieść Cień. Jego gło​wa zwi​sa, oczy są pu​ste, a sto​py cią​gną się z tyłu, żło​biąc bruz​dy w mięk​kim bło​cie. To może być nasz ko​‐ niec. — Po​win​ni​śmy iść da​lej sami. — Nie – dy​szy. – Przy​sią​głem, że nie zo​sta​wię… — Ja nie przy​się​ga​łam. — No to idź. Ra​tuj się. Do​brze wie, że nie odej​dę bez nie​go. — Nie ma sen​su stać tu i roz​ma​wiać – złosz​czę się, bio​rąc Cień pod ra​mię i roz​my​śla​jąc, jak coś cien​kie​go ni​czym ostrze noża może być jed​no​cze​śnie tak cięż​kie. Ko​lej​ny od​po​czy​nek, tym ra​zem na ga​łę​zi dębu po​kry​tej mchem pró​bu​je​‐ my wgryźć się w garść ze​szło​rocz​nych żo​łę​dzi. Da się po​łknąć tyl​ko te, któ​re wy​kieł​ko​wa​ły. Cień leży tam, gdzie go upu​ści​li​śmy, z twa​rzą zwró​co​ną do nie​ba. Za​uwa​żam, że jego oczy są już cał​kiem bia​łe. Bez ostrze​że​nia wy​da​je z sie​bie wrzask, naj​gło​śniej​szy dźwięk, jaki kie​dy​kol​wiek z sie​bie wy​do​był, po​tem wes​tchnie​nie i dłu​gi, świsz​czą​cy wy​dech. Wy​plu​wam ostat​nie żo​łę​‐ dzie. Cień nie mio​ta się ani nie drga jak za​zwy​czaj, nie ru​sza się na​wet, kie​dy dep​czę jego pierś. Po chwi​li zbie​ram li​ście dębu, by przy​kryć mu twarz. Pró​bu​je mnie po​wstrzy​mać. — Dla​cze​go to ro​bisz? — Nie żyje. — Nie! – A jed​nak wi​dzę ulgę na jego twa​rzy, kie​dy klę​ka, by spraw​dzić. – Prze​trwa​li​śmy tak wie​le, a i tak zdy​cha​my jak psy… pod pło​tem… pod pło​‐ tem, pod krza​kiem. – Za​my​ka oczy Cie​nia. – Ba​ruch day​an ha’emet[1]. To chy​ba mo​dli​twa: jego usta wciąż się po​ru​sza​ją, ale nie wy​do​by​wa się z nich ża​den dźwięk. — Ale my nie umrze​my. – Chwy​tam się jego ubrań. – Cie​nie nie żyją dłu​‐ go. Wie​dzia​łeś, że sy​tu​acja jest bez​na​dziej​na. Te​raz mo​że​my po​dró​żo​wać szyb​ciej, ty i ja. Wy​ry​wa się. — Zie​mia jest mięk​ka. Po​móż mi wy​ko​pać grób. — Nie. Nie mamy cza​su. Mu​si​my iść da​lej. Po​łu​dnie już mi​nę​ło. – Pa​trzę,

jak się waha. – Nikt nie zje Cie​nia. Nie ma na nim mię​sa. Stoi nie​ru​cho​mo, kie​dy od​cho​dzę, zmu​sza​jąc się, żeby się nie od​wra​cać. Po chwi​li do​łą​cza do mnie. Ścież​ka da​lej wije się mię​dzy po​la​mi a la​sem. Po pew​nym cza​sie do​strze​‐ ga​my wieś, ale uzna​je​my, że wciąż je​ste​śmy zbyt bli​sko twier​dzy czar​ne​go maga, by czuć się bez​piecz​nie. Wresz​cie na​wet słoń​ce nas opusz​cza, a my stop​nio​wo zwal​nia​my, aż w koń​cu już nie mo​że​my wlec się da​lej. Las jest tu rzad​szy: przed nami, aż po ho​ry​zont, roz​cią​ga się za​ora​ne w rów​ne rzę​dy wiel​kie pole. Znaj​du​je​my się już głę​bo​ko po​mię​dzy krze​wa​mi, kie​dy zda​ję so​bie spra​wę, że ro​śnie tu fa​so​la. — Ja​kie to ma zna​cze​nie? – pyta zmę​czo​ny. — Ce​ci​ly po​wie​dzia​ła, że kto za​sy​pia pod kwit​ną​cą fa​so​lą, tra​ci ro​zum. — Żad​nych kwia​tów – uci​na. Myli się jed​nak. Kil​ka gór​nych pą​ków uka​zu​je już bia​łe płat​ki, upior​ne w świe​tle zmierz​chu, a rano jest już oczy​wi​ste, że po​win​ni​śmy byli iść da​lej, bo set​ki kwia​tów roz​wi​nę​ły się przez noc, tań​cząc na wie​trze ni​czym mo​ty​‐ le, wy​peł​nia​jąc swo​im za​pa​chem cie​płe po​wie​trze. — Po​zwól mi od​po​cząć tro​chę dłu​żej – szep​cze z po​licz​kiem w bło​cie, nie chcąc się po​ru​szyć, nie zwa​ża​jąc na​wet na czar​ne​go żuka, któ​ry wdra​pu​je mu się na gło​wę. – Nikt nas tu nie znaj​dzie. Jego si​nia​ki zmie​nia​ją ko​lor. Z czar​no​fio​le​to​wych sta​ją się zie​lo​ne. Kie​dy pro​si o hi​sto​rię, przy​po​mi​nam so​bie, jak Ce​ci​ly opo​wia​da​ła mi o dwoj​gu dzie​ciach, któ​re wy​ło​ni​ły się z ma​gicz​nej wil​czej jamy. One też mia​ły zie​lo​ną skó​rę. — Dzia​ło się to w An​glii – mó​wię mu – w cza​sie żniw, bar​dzo daw​no temu. Chło​piec i dziew​czyn​ka po​ja​wi​li się na​gle, jak​by za spra​wą ma​gii, na skra​ju pola ku​ku​ry​dzy. Ich skó​ra była ja​sno​zie​lo​na i mie​li prze​dziw​ne ubra​‐ nia. – Spo​glą​dam na swój strój i wy​bu​cham śmie​chem. – Kie​dy mó​wi​li, nikt nie ro​zu​miał ich cza​ro​dziej​skie​go ję​zy​ka. Żni​wia​rze za​bra​li ich do domu Wład​cy, gdzie się nimi za​opie​ko​wa​no, ale oni nie chcie​li nic jeść, do​pó​ki pew​ne​go dnia nie zo​ba​czy​li, jak słu​żą​cy nie​sie wiąz​kę ło​dyg fa​so​li. Zje​dli je, ale sa​mych fa​so​lek nie. — Dla​cze​go nie je​dli fa​so​li jak wszy​scy inni? — Ce​ci​ly po​wie​dzia​ła, że w fa​so​li żyją du​sze zmar​łych. Gdy ją jesz, mo​‐ żesz zjeść swo​ją mat​kę albo swo​je​go ojca. — Prze​cież to głu​pie. — Po​wta​rzam tyl​ko, co mó​wi​ła. To praw​dzi​wa hi​sto​ria, ale je​śli nie chcesz… — Nie, nie, kon​ty​nu​uj – mówi, a ja za​uwa​żam, że mimo tonu peł​ne​go wyż​szo​ści pa​trzy na kwia​ty fa​so​li z nie​po​ko​jem. – Co się przy​da​rzy​ło tym zie​lo​nym dzie​ciom? — Kie​dy zja​dły ło​dy​gi fa​so​li, sta​ły się sil​niej​sze i na​uczy​ły się an​giel​skie​‐ go. Opo​wie​dzia​ły Panu o swo​jej pięk​nej oj​czyź​nie, gdzie nie ma bie​dy, a lu​‐

dzie żyją wiecz​nie. Dziew​czyn​ka mó​wi​ła, że kie​dy pew​ne​go dnia się ba​wi​li, usły​sze​li słod​ką mu​zy​kę i szli za nią po​lem aż do ciem​nej ja​ski​ni… — Jak w two​jej hi​sto​rii o Fle​ci​ście? — Tak – od​po​wia​dam z wa​ha​niem, przy​po​mi​na​jąc so​bie, że w opo​wie​ści Ce​ci​ly chło​piec umarł, a dziew​czyn​ka do​ro​sła i sta​ła się zwy​czaj​ną żoną. – Nie pa​mię​tam, co było da​lej. Przez chwi​lę mil​czy, pa​trząc na mnie. — Co te​raz zro​bi​my? Do​kąd pój​dzie​my? Do kogo mo​że​my się zwró​cić? Nikt nam jesz​cze ni​g​dy nie po​mógł. — Po​wie​dzie​li, że ra​tu​nek się zbli​ża. Że jest już nie​da​le​ko. — Wie​rzysz im? — Tak. To dla​te​go mu​si​my iść w ich stro​nę. Pod si​nia​ka​mi jego skó​ra znów jest bia​ła jak kre​da. Jego ra​mię nie wy​glą​‐ da do​brze, a on krzy​wi się za każ​dym ra​zem, kie​dy pró​bu​je nim po​ru​szyć. W ką​ci​kach jego ust wi​dzę świe​żą krew. Na​gle czu​ję taką wście​kłość, jak​‐ bym mia​ła za​raz wy​buch​nąć. — Chcia​ła​bym go za​bić. – Moje dło​nie za​ci​ska​ją się w pię​ści, a pa​znok​cie wbi​ja​ją w skó​rę. Chcę krzy​czeć, pluć i ko​pać. Wciąż pa​trzy na mnie py​ta​ją​co. – Cho​dzi mi o czło​wie​ka, któ​ry to wszyst​ko roz​po​czął. Gdy​by nie on… — Nie sły​sza​łaś, co wszy​scy szep​ta​li? On już nie żyje. – Znów lek​ko wzru​‐ sza ra​mio​na​mi. – W każ​dym ra​zie mój oj​ciec po​wie​dział, że gdy​by to nie był on, był​by to ktoś do nie​go po​dob​ny. — Może wte​dy ktoś inny był​by tu​taj, nie my. Uśmie​cha się i ści​ska moją dłoń. — I ni​g​dy by​śmy się nie po​zna​li. — Ależ tak – mó​wię z prze​ko​na​niem. – Kie​dyś, gdzieś… jak w sta​rych opo​wie​ściach. Cały czas ża​łu​ję, że to nie ja go za​bi​łam. — Za duży – mówi sła​bym gło​sem – i zbyt po​tęż​ny. Prze​cie​ram oczy. — W ta​kim ra​zie ża​łu​ję, że ja nie je​stem więk​sza. Wsko​czy​ła​bym na nie​‐ go albo ubi​ła go jak mu​chę. Albo ża​łu​ję, że on nie był mniej​szy. Wte​dy mo​‐ gła​bym go prze​wró​cić i od​ciąć mu gło​wę albo wbić nóż w ser​ce. – Przez chwi​lę sie​dzi​my w mil​cze​niu. My​ślę o wszyst​kich moż​li​wych spo​so​bach za​‐ bi​cia ko​goś skur​czo​ne​go do roz​mia​ru Tom​cia Pa​lu​cha. – Po​win​ni​śmy już iść. — Daj mi spać. — Te​raz chodź. Po​śpisz póź​niej. — W po​rząd​ku. Ale naj​pierw opo​wiedz mi hi​sto​rię – jed​ną z tych two​ich bar​dzo dłu​gich – o chłop​cu i dziew​czyn​ce, któ​rzy za​bi​ja​ją ogra. Za​sta​na​wiam się przez chwi​lę. Żad​na z mo​ich sta​rych hi​sto​rii nie wy​da​je się wy​star​cza​ją​co okrut​na, póki nie przy​po​mi​nam so​bie, że ist​nia​ły inne oko​licz​no​ści, w któ​rych ogr mógł zo​stać za​bi​ty na​praw​dę. Dzię​ki Han​nie wiem gdzie. I wiem na​wet kie​dy. Na​gle czu​ję się pod​eks​cy​to​wa​na.

— Daw​no, daw​no temu… – mó​wię, ale od razu zda​ję so​bie spra​wę, że nie mogę za​cząć w ten spo​sób. To nie taki typ hi​sto​rii. Wciąż trzy​ma mnie za rękę. Cią​gnę go za ra​mię. – Wsta​waj. Od tej pory będę opo​wia​dać hi​sto​rię, tyl​ko kie​dy bę​dzie​my szli. Je​śli się za​trzy​masz, nie po​wiem już ani sło​wa.

ROZ​DZIAŁ PIERW​SZY Mia​stecz​ko Gmun​den ze swo​im czy​stym je​zio​rem, oto​czo​nym wy​so​ki​mi gó​ra​mi, było spo​koj​nym let​nim ku​ror​tem, póki pew​ne​go po​ran​ka Ma​thil​de nie do​wie​dzia​ła się, że ja​kiś ge​ne​rał o na​zwi​sku Pap​pen​he​im bru​tal​nie stłu​‐ mił tam w 1626 roku chłop​skie po​wsta​nie. Jego na​zwi​sko przy​wo​ła​ło de​mo​‐ ny i wzbu​dzi​ło obu​rze​nie. Pap​pen​he​im na​zy​wa​ła się rów​nież ta cała Ber​tha – mło​da pa​cjent​ka, któ​rą tak bar​dzo przej​mo​wał się Jo​sef. Ta, o któ​rej sta​le mó​wił, któ​rą nie prze​sta​wał się mar​twić w po​rach po​sił​ków, przed snem, rano, w po​łu​dnie i wie​czo​rem, na​wet gdy jego żona była w za​awan​so​wa​nej cią​ży. Dla​cze​go? Cóż, ona do​sko​na​le wie​dzia​ła dla​cze​go. Dok​tor Jo​sef Breu​er. Nie była je​dy​ną oso​bą, któ​ra my​śla​ła wła​śnie w ten spo​sób. Wy​star​czy spy​‐ tać Zyg​mun​ta. On to po​twier​dzi. Ma​thil​de ten te​mat nie da​wał spo​ko​ju. Na​wet to, że mi​nę​ło pra​wie dwa​‐ dzie​ścia lat, nie ro​bi​ło żad​nej róż​ni​cy. Po​dob​nie jak pro​te​sty Jo​se​fa. Te​mat cią​gle się po​ja​wiał, jej ton sta​wał się co​raz bar​dziej oskar​ży​ciel​ski, pe​łen go​‐ ry​czy, aż on miał już tego do​syć i wró​cił do Wied​nia sam. Oprócz nia​ni i, oczy​wi​ście, chłop​ca w domu nie było ni​ko​go. Przy​naj​mniej było ci​cho. A może, po tylu la​tach, Jo​sef po pro​stu przy​zwy​‐ cza​ił się do stłu​mio​nych dźwię​ków zza okna. Jego umysł nie re​je​stro​wał od​‐ le​głe​go dud​nie​nia tram​wa​jów ani ter​ko​tu wo​zów kon​nych, wo​ła​nia z uli​cy, pi​skli​wych roz​mów prze​cho​dzą​cych słu​żą​cych. Nie do​strze​gał na​wet noc​‐ nych hu​la​nek i ka​ko​fo​nicz​nych wer​sji me​lo​dii zmar​łe​go nie​daw​no Straus​‐ sa. W jego ga​bi​ne​cie zwy​kle tyl​ko ospa​łe ty​ka​nie sta​re​go ze​ga​ra prze​ry​wa​ło ci​szę, któ​ra wy​peł​nia​ła prze​rwy mię​dzy wi​zy​ta​mi ko​lej​nych pa​cjen​tów – a ża​den z nich nie miał prze​kro​czyć pro​gu jego drzwi przed po​wro​tem ro​dzi​‐ ny, co mia​ło sta​no​wić ofi​cjal​ny ko​niec wa​ka​cji. Tego po​ran​ka, po​chy​lo​ny nad biur​kiem, Jo​sef usły​szał inny dźwięk, drżą​cy rytm, ła​god​ną jak szept, we​so​łą kontr​me​lo​dię dla jęku ze​ga​ra. Wy​da​wa​ła się czę​ścią nie​go sa​me​go, więc, za​alar​mo​wa​ny, chwy​cił się za pierś. Nie było to jed​nak nie​re​gu​lar​ne bi​cie ser​ca, lecz tyl​ko de​spe​rac​ka pró​ba uciecz​ki mo​ty​la o strzę​pia​stych skrzy​dłach, któ​re​go za​sko​czy​ła szy​ba. To, że od​kry​cie tego za​ję​ło mu tyle cza​su, do​wo​dzi​ło, jak bar​dzo za​nie​po​ko​ił go wcze​śniej​szy wy​pa​dek. Wy​pro​sto​wa​nie pal​ców dziew​czy​ny wy​ma​ga​ło ogrom​ne​go wy​sił​ku. Ni​‐

g​dy wcze​śniej nie spo​tkał się z taką siłą chwy​tu. Kot wciąż cho​wał się pod biur​kiem. Być może już nie żył, bo pod​czas wal​ki Gu​drun, trzę​sąc się ze zło​‐ ści, chwy​ci​ła go za gło​wę, by wy​rwać z rąk dziew​czy​ny. Pró​bu​jąc po​chwy​cić po​wie​trze pa​zu​ra​mi, zwie​rzę do​rzu​ci​ło do ca​łe​go za​mie​sza​nia swój prze​raź​‐ li​wy jęk. Ben​ja​min, któ​ry za​glą​dał przez szpa​rę w drzwiach, na​tych​miast wbiegł do po​ko​ju. Pan​de​mo​nium. A jed​nak dziew​czy​na na​dal pa​trzy​ła pro​‐ sto przed sie​bie, bez sło​wa, obo​jęt​nie. Co zro​bi​ło zwie​rzę, by za​słu​żyć so​bie na taki atak? Wie​lu lu​dzi nie lu​bi​ło ko​tów, a nie​któ​rzy po​noć na​wet się ich bali – Na​po​le​on, Mey​er​be​er, roz​pust​‐ ny król An​glii Hen​ryk III – ale nie​wie​lu zdo​by​ło​by się na to, by ze spo​ko​jem, nie​mal nie pa​trząc, chwy​cić jed​ne​go z nich za kark i zgnieść mu tcha​wi​cę. Jo​sef wstał zza biur​ka z wes​tchnie​niem, otwo​rzył okno i scho​wał się w cie​niu za​sło​ny. Po chwi​li wa​ha​nia mo​tyl – let​ni po​grom​ca pól ka​pu​sty, z któ​re​go po​tom​stwem Ben​ja​min to​czył cią​głą woj​nę – wy​fru​nął na pew​ną śmierć. Pa​trzył, jak leci do góry, bli​sko bu​dyn​ku, wal​cząc z wia​trem. Nie był to jed​nak bie​li​nek rzep​nik – czar​ne pla​my na skrzy​deł​kach miał zbyt duże i nie​zwy​kle wy​raź​ne, na​wet jak na sa​mi​cę. Moż​li​we, że eg​zem​plarz na​le​żał do ja​kie​goś rzad​kie​go pod​ga​tun​ku, ale było to bez zna​cze​nia. Umie​ra​ją​cy rok miał wiel​ki ape​tyt na ta​kie de​li​kat​ne stwo​rze​nia. Jo​sef czuł w po​wie​trzu je​sień, mie​szan​kę grzy​bów i pło​ną​ce​go drew​na, śmier​ci i gni​cia. Wy​czu​wał ro​ba​ki, do​ko​nu​ją​ce prze​mia​ny w ciem​nym ile pod ster​ta​mi li​ści. Drze​wa zmie​nia​ły bar​wę. Kil​ka li​ści spa​dło. W ob​li​czu per​spek​ty​wy po​nu​rej zimy jego hu​mor skła​niał się za​wsze ku me​lan​cho​lii, tym bar​dziej w tym roku, któ​ry przy​no​sił nie tyl​ko ko​niec wie​ku, lecz tak​że ko​niec mi​ło​ści. Ma​thil​de od​wró​ci​ła się od nie​go. Jej hu​mo​ry – trud​ny okres ozna​cza​ją​cy ko​niec jej płod​no​ści – miną; ży​cie znów się uspo​koi. Ale ostre sło​wa, okrut​ne oskar​że​‐ nia… Ze wście​kło​ścią po​cią​gnę​ła go za bro​dę. Mię​dzy nimi nie bę​dzie już tak, jak kie​dyś. Co po​zo​sta​ło? Jak miał zmie​rzyć się z resz​tą swo​ich lat bez emo​cji, gdy czu​łość była li​mi​to​wa​na i od​ma​wia​no mu do​ty​ku? Na du​chu pod​trzy​my​‐ wa​ła go przy​naj​mniej moż​li​wość spo​koj​ne​go po​sze​rza​nia wie​dzy. Dzię​ki Bogu za pra​cę. Jak​by na po​twier​dze​nie wpadł mu w ręce ten in​try​gu​ją​cy przy​pa​dek. Jo​sef wró​cił na swo​je krze​sło i po​pa​trzył na dzie​wi​czą kart​kę, jak do​tąd nie​ska​la​ną żad​ną strasz​ną ta​jem​ni​cą, któ​ra mia​ła zo​stać od​kry​ta. Fak​ty na​‐ le​ża​ło za​re​je​stro​wać. Za​pi​sał jed​no sło​wo, Fräu​le​in[2], i prze​rwał. Po​dra​pał się po gło​wie i po​pa​trzył na zna​jo​me twa​rze swo​ich co​dzien​nych to​wa​rzy​szy – na sta​ry ze​gar, co​raz cię​żej wlo​ką​cy sto​py przez mi​ja​ją​cy czas; na je​le​nią gło​‐ wę z drew​na z wiel​ki​mi, roz​ga​łę​zio​ny​mi ro​ga​mi, wpa​tru​ją​cą się w każ​de​go pa​cjen​ta; na por​tret jego ojca Le​opol​da, o ba​da​ją​cym, wy​cze​ku​ją​cym spoj​‐ rze​niu. Przez po​nad trzy​dzie​ści lat Jo​sef sie​dział przy tym biur​ku, a ni​g​dy nie za​bra​kło mu słów. Po​wi​nien po pro​stu wy​brać imię, ja​kie​kol​wiek imię, i zmie​nić je, kie​dy toż​sa​mość dziew​czy​ny zo​sta​nie od​kry​ta. A jed​nak wciąż

się wa​hał. Nie było mu ła​two, bo na​zwa​nie cze​goś ozna​cza prze​ję​cie nad tym zwierzch​nic​twa. Tak samo jak w wy​pad​ku dzie​ci, tak​że tu imię kształ​to​wa​‐ ło ocze​ki​wa​nia na​zy​wa​ją​ce​go wo​bec na​zy​wa​ne​go i sta​pia​ło się z nimi. Od​‐ dzie​la​ło. Wzmac​nia​ło ludz​ką sa​mot​ność. Co in​ne​go pseu​do​nim, ten jest zwy​kłym płasz​czem. Jo​sef przy​po​mniał so​bie, jak pierw​szy raz do​strzegł dziew​czy​nę w ra​mio​‐ nach Ben​ja​mi​na, za​wi​nię​tą w koń​ski pled, któ​re​go szorst​kie poły sta​no​wi​ły ramę dla jej bla​dej, bez​kr​wi​stej twa​rzy. Rany na jej szyi ni​czym dru​gie otwar​te usta, szo​ku​ją​cą na​gość jej czasz​ki, otwar​te, ale nie​wi​dzą​ce oczy, jak​‐ by wpa​trzo​ne w po​nu​re za​świa​ty. W tam​tym mo​men​cie przy​wio​dła mu na myśl zła​ma​ny kwiat… W ta​kim ra​zie, sko​ro nie​mal po​czuł wte​dy czu​łość, po​win​na no​sić imię kwia​tu? Jako że była bla​da i szczu​pła i jako że był to jego ulu​bio​ny kwiat, od tej pory mie​li na​zy​wać ją Li​lie. Die Rose, die Li​lie, die Tau​be, die Son​ne, Die liebt’ ich einst alle in Lie​be​swon​ne[3]. De​cy​zja skło​ni​ła Jo​se​fa do dzia​ła​nia. Uło​żył pro​sto swój ze​szyt i za​czął pi​‐ sać. Fräu​le​in Li​lie X Fräu​le​in Li​lie X wy​da​je się mieć oko​ło dwu​dzie​stu lat i jest zdro​wa na cie​le. Nic nie wia​do​mo o jej ży​ciu. Jej de​li​kat​ne dło​nie i sub​tel​ne rysy su​ge​ru​ją, że po​cho​dzi z wyż​szych warstw spo​łecz​nych. Zo​sta​ła zna​le​‐ zio​na nago na zie​mi nie​da​le​ko Nar​ren​turm (27 sierp​nia 1899 roku). Trud​no usta​lić, jak dłu​go tam le​ża​ła, praw​do​po​dob​nie jed​nak nie dłu​‐ żej niż dwa​dzie​ścia czte​ry go​dzi​ny, jako że miej​sce zwa​ne Wie​żą Głup​‐ ców jest ulu​bio​nym punk​tem spo​tkań uczniów, któ​rzy rzu​ca​ją z niej ka​mie​nia​mi w pio​ru​no​chron. Stan Li​lie był taki, że chłop​cy, któ​rzy ją za​uwa​ży​li, my​śle​li, że nie żyje. Moje pierw​sze ba​da​nie wy​ka​za​ło nie​spo​ty​ka​nie wol​ne bi​cie ser​ca i le​‐ d​wie wy​czu​wal​ny od​dech. Wy​da​wa​ła się nie​świa​do​ma sie​bie ani in​‐ nych, nie re​ago​wa​ła na świat ze​wnętrz​ny ani na mi​ja​nie cza​su. Jej oczy po​zo​sta​wa​ły otwar​te, ale rów​nież nie od​bie​ra​ły bodź​ców. Skó​ra i mem​bra​ny ślu​zo​we wy​glą​da​ły nor​mal​nie. Uzę​bie​nie peł​ne i zdro​we. Pa​cjent​ce z okru​cień​stwem ogo​lo​no gło​wę. Za usza​mi i wo​kół le​we​go oka mia​ła duże siń​ce. Płyt​kie na​cię​cia na szyi praw​do​po​dob​nie wy​ko​‐ na​no kie​szon​ko​wym no​ży​kiem. Ko​lej​ne si​nia​ki na ra​mio​nach i nad​‐ garst​kach za​sła​nia​ły czę​ścio​wo li​te​ry na​pi​sa​ne atra​men​tem. Zna​la​‐ złem rów​nież siń​ce na po​ślad​kach i po we​wnętrz​nej stro​nie ud, ale nic nie wska​zy​wa​ło na nie​daw​ny gwałt. Za​rów​no na pra​wej, jak i le​wej ło​pat​ce znaj​do​wa​ły się otar​cia, praw​do​po​dob​nie wy​nik cią​gnię​cia po zie​mi pa​cjent​ki trzy​ma​nej za sto​py. Pa​cjent​ka po​zo​sta​wa​ła w śpiącz​ce

przez trzy dni, pod​czas któ​rych nie przyj​mo​wa​ła po​kar​mu ani na​po​‐ jów prócz kil​ku kro​pel wody, któ​re wla​no jej do ust. Jo​sef odło​żył pió​ro, z nie​chę​cią po​wra​ca​jąc my​śla​mi do mo​men​tu prze​‐ mia​ny. Za​miast pi​sać da​lej, po​szedł do kuch​ni, nę​co​ny za​pa​chem świe​żo zro​bio​nych Krum​pli​nu​dli[4]. Spo​koj​ny, nie​mal schlam​pig[5] spo​sób, w jaki dom był pro​wa​dzo​ny pod nie​obec​ność Ma​thil​de, sam w so​bie wpro​wa​dzał wa​ka​cyj​ną at​mos​fe​rę. Jo​‐ sef, mię​dzy obie​ra​niem i kro​je​niem, ubi​ja​niem i mie​sza​niem, mię​dzy po​le​‐ wa​niem tłusz​czem i pró​bo​wa​niem, wra​cał my​śla​mi do dzie​ciń​stwa, kie​dy jego bab​cia wzię​ła na sie​bie pro​wa​dze​nie domu ojca, tym bar​dziej że Gu​‐ drun zna​ła wie​le sta​rych wę​gier​skich prze​pi​sów. Sko​rzy​stał z chwi​li, gdy była od​wró​co​na ple​ca​mi, żeby chwy​cić ukrad​kiem jed​ną z cie​płych klu​sek, po​kry​tą cu​krem i pod​sma​żo​ną buł​ką tar​tą. — Pro​szę je zo​sta​wić – po​wie​dzia​ła Gu​drun, nie spo​glą​da​jąc na​wet za sie​‐ bie, bu​dzą​cym strach to​nem, któ​ry za​zwy​czaj był za​re​zer​wo​wa​ny dla dzie​ci. – Są wy​li​czo​ne. – Jo​sef nie od​po​wie​dział. Sta​ra nia​nia mia​ła że​la​zne za​sa​dy, je​śli cho​dzi o mó​wie​nie z peł​ną bu​zią. Nie​pro​szo​na, przy​nio​sła mu kawę. – Ugo​to​wa​łam zupę dla pa​cjent​ki. — Nie są​dzę, żeby ją zja​dła. — Zje, je​śli ją na​kar​mię. – Gu​drun sta​nę​ła przed nim i pod​par​ła się pod boki. — Nic nie da wpy​cha​nie jej do ust je​dze​nia, sko​ro nie może po​ły​kać. Gu​drun prych​nę​ła. — Nie może? Nie chce. Dzi​wię się, że wciąż daje się pan na​brać po dzi​siej​‐ szym epi​zo​dzi​ku. To było pod​łe. Ta dziew​czy​na za​słu​gu​je na po​rząd​ne la​nie. A na​wet na uwię​zie​nie. Jo​sef zi​gno​ro​wał jej zło​śli​wość. — Zo​sta​nie w swo​im po​ko​ju jesz​cze przez kil​ka dni. Do​sze​dłem do wnio​‐ sku, że za wcze​śnie prze​nie​śli​śmy ją na dół. — A ja do​szłam do wnio​sku, że ona gra, uda​jąc przed świa​tem, że jest mar​twa. Pro​szę zwa​żyć na moje sło​wa: tu cho​dzi o coś wię​cej, niż może się wy​da​wać. Praw​do​po​dob​nie po​cze​ka, aż stra​ci​my czuj​ność, a po​tem we​zwie swo​ich wspól​ni​ków, któ​rzy roz​krad​ną na​sze sre​bra i za​bi​ją nas, gdy bę​dzie​‐ my spać. Od​kąd do Wied​nia przy​je​cha​ło tylu ob​cych, nie jest już taki, jaki był. Mó​wi​łam panu ja​sno, że spro​wa​dził pan do domu kło​po​ty. Czy mnie pan po​słu​chał? Nie. Czy mam ra​cję? Mam. A co po​wie na to pani? Frau Dok​tor[6] Breu​er nie bę​dzie chcia​ła, żeby jej do​brze wy​cho​wa​ne cór​ki mia​ły kon​takt z ja​kąś ję​dzą, któ​ra pew​nie nie jest lep​sza niż… — Dziew​czy​na zo​sta​ła bru​tal​nie za​ata​ko​wa​na – przy​po​mniał Jo​sef, pró​‐ bu​jąc po​wstrzy​mać ten po​tok słów. Gu​drun od​su​nę​ła od nie​go ta​lerz pe​łen Krum​pli​nu​dli. — Nie trze​ba pod​no​sić gło​su.

Jo​sef chciał już za​bro​nić jej zmu​sza​nia pa​cjent​ki do je​dze​nia i wy​co​fać się do swo​je​go ga​bi​ne​tu, kie​dy do środ​ka wpadł Ben​ja​min, nio​sąc tacę z górą wa​rzyw. Od razu zwró​cił uwa​gę Gu​drun, któ​ra prze​nio​sła swo​ją złość na jego ubło​co​ne buty. Mło​dy męż​czy​zna uśmiech​nął się, igno​ru​jąc ko​lej​ne groź​by. — Jak ona się te​raz czu​je, Herr Dok​tor[7]? — Bę​dziesz szo​ro​wał tę pod​ło​gę, póki nie sta​nie się na tyle czy​sta, by dało się z niej jeść! – za​koń​czy​ła Gu​drun, po czym do​da​ła: – Nie zaj​muj się nią. Po​‐ wi​nie​neś ra​czej spy​tać o zdro​wie kota. Je​śli to bied​ne stwo​rze​nie jesz​cze żyje. Jej oczy błysz​cza​ły. Jo​sef przy​po​mniał so​bie, że ni​g​dy nie lu​bi​ła tego zwie​‐ rzę​cia. Od​sta​wił pu​stą fi​li​żan​kę, ki​wa​jąc gło​wą, gdy Gu​drun po​chy​li​ła się nad nim z dzban​kiem kawy. — Dzię​ku​ję. Dys​ku​to​wa​nie o pa​cjen​tach nie le​ża​ło w jego zwy​cza​jach, ale po​moc Ben​‐ ja​mi​na w przy​nie​sie​niu dziew​czy​ny… w przy​nie​sie​niu Li​lie… do domu dała mu pra​wo do za​da​wa​nia py​tań. — Pod wzglę​dem fi​zycz​nym jest znacz​nie le​piej. Siń​ce… — Już mu po​wie​dzia​łam, że siń​ce zbla​dły – wtrą​ci​ła się Gu​drun. – Pra​wie cał​kiem znik​nę​ły, i to dzię​ki mnie. Te pa​skud​ne cię​cia na szyi też się już wła​‐ ści​wie za​go​iły – prych​nę​ła. – Nie mogę tyl​ko zmyć tych śla​dów atra​men​tu z jej ra​mie​nia, nie​waż​ne, jak moc​no szo​ru​ję. — To ta​tu​aże – wy​mam​ro​tał Ben​ja​min, prze​wra​ca​jąc ocza​mi. – Niech pan jej po​wie, Herr Dok​tor. Na mnie nie zwra​ca uwa​gi. – Spoj​rzał na Gu​drun wy​zy​wa​ją​co. – To ta​tu​aże. Nie zmy​ją się. — Ta​tu​aże wi​du​je się na ra​mio​nach że​gla​rzy – po​wie​dzia​ła Gu​drun z po​‐ gar​dą. – Oni mają po​wo​dy, by je so​bie ro​bić, w co nie będę się te​raz wda​wać. Nie ma jed​nak po​wo​du, by zna​la​zły się na ra​mie​niu mło​dej ko​bie​ty. — Może to ozdo​ba – za​ry​zy​ko​wał Jo​sef. – Lu​dzie de​ko​ro​wa​li cia​ła ta​tu​‐ aża​mi od za​ra​nia dzie​jów. Na​ci​na​li skó​rę za po​mo​cą cien​kich kij​ków i na​‐ ostrzo​nych ko​ści. Do​my​ślam się, że było to bo​le​sne, ale z tego, co wiem, ja​kiś no​wo​jor​czyk wy​na​lazł ma​szy​nę do ta​tu​owa​nia. — Na pew​no i tak boli – skrzy​wił się Ben​ja​min, roz​wią​zu​jąc bu​cio​ry. — Księ​ga Ka​płań​ska 19, wers 28 – roz​po​czę​ła Gu​drun. – „Nie bę​dzie​cie na​‐ ci​nać cia​ła na znak ża​ło​by po zmar​łym. Nie bę​dzie​cie się ta​tu​ować. Ja je​stem Pan!”[8]. Dwaj męż​czyź​ni po​pa​trzy​li na sie​bie, ale się nie ode​zwa​li. Jo​sef zna​lazł w tych zna​kach po​twier​dze​nie po​dej​rze​nia Ben​ja​mi​na, że Li​lie nie jest Ży​‐ dów​ką. Mia​ło to zna​cze​nie, bio​rąc pod uwa​gę, że Wie​deń prze​ży​wał wła​śnie jed​ną z okre​so​wych fal an​ty​se​mi​ty​zmu: groź​by, cza​sem drob​ne star​cia – nic no​we​go. Są​dził, że tym ra​zem, dla wła​snych ce​lów po​li​tycz​nych, lu​dzi pod​‐ ju​dzał ma​jor Leu​ger, a ją​trzy​li, jak zwy​kle, nie​wy​kształ​ce​ni księ​ża rzym​sko​‐ ka​to​lic​cy, któ​rzy do​da​wa​li nowe ele​men​ty – na przy​kład skła​da​nie przez Ży​‐

dów ofiar z chrze​ści​jań​skich dzie​ci – do le​gend o mor​dach ry​tu​al​nych. Spra​‐ wa Hil​sne​ra w Cze​chach, oskar​żo​ne​go o taki mord, też nie po​mo​gła. Ob​ra​że​‐ nia Ane​žki Hrůzo​vej – po​de​rżnię​te gar​dło, po​dar​te ubra​nia – były tak po​dob​‐ ne do sta​nu Li​lie, że chło​pak mu​siał dzia​łać szyb​ko, oba​wia​jąc się ze​msty na spo​łecz​no​ści ży​dow​skiej. Na ich szczę​ście dziew​czy​nę zna​leź​li młod​szy brat Ben​ja​mi​na i jego ko​le​ga: w cią​gu go​dzi​ny była już bez​piecz​nie ukry​ta w domu Breu​era. Na​le​ża​ło do​ce​nić Ben​ja​mi​na za to, że wziął ich noc​ne roz​‐ mo​wy bar​dzo po​waż​nie. — W każ​dym ra​zie – cią​gnę​ła Gu​drun, wbi​ja​jąc nóż w ka​pu​stę – jaka sza​‐ nu​ją​ca się ko​bie​ta chcia​ła​by ozdo​bić swój nad​gar​stek li​nią cyfr, kie​dy mo​‐ gła​by wło​żyć ład​ną bran​so​let​kę? Kim​kol​wiek jest, ta dziew​czy​na nie wy​glą​‐ da na dzi​ku​skę. — Li​lie – po​wie​dział Jo​sef. – Uzna​łem, że po​win​ni​śmy na​zwać ją Li​lie. — Li​lie – po​wtó​rzył Ben​ja​min, sma​ku​jąc to sło​wo. – Li​lie. A czy Li​lie otrzą​snę​ła się po tym, co się sta​ło rano? W ja​kim jest sta​nie umy​słu? — To nie​waż​ne – ucię​ła Gu​drun. – Co z zupą? Jo​sef wstał. — Za​nio​sę ją na górę. — Ja pój​dę. Przy mnie zje, zo​ba​czy​cie – pu​szy​ła się Gu​drun. — Nie – za​pro​te​sto​wał Jo​sef. – Sko​ro wodę piła tyl​ko wte​dy, gdy ja ją po​‐ da​łem, sam też po​wi​nie​nem ją na​kar​mić. – Po​czuł na​tych​miast pe​wien ro​‐ dzaj déjà vu, a po ple​cach prze​szedł mu dreszcz po​dob​ny do stra​chu. Hi​sto​ria się po​wta​rza​ła. Pa​mię​tał dłu​gie okre​sy, kie​dy Ber​tha przyj​mo​wa​ła je​dze​nie tyl​ko wte​dy, kie​dy on po​da​wał jej łyż​kę. Może te​raz bę​dzie le​piej… po​tem przy​po​mniał so​bie okrut​ne oskar​że​nia Ma​thil​de i od​rzu​cił roz​są​dek. – Ja ją na​kar​mię – oświad​czył, tym ra​zem bar​dziej sta​now​czo. — W ta​kim ra​zie ja za​nio​sę tacę – po​wie​dzia​ła Gu​drun rów​nie sta​now​‐ czo, wpa​tru​jąc się w nie​go swy​mi wni​kli​wy​mi ocza​mi. – Nie po​wi​nien pan iść sam. Jo​sef za​ci​snął war​gi. Przez chwi​lę gło​sy jego żony i Gu​drun zda​wa​ły się zle​wać w jed​no. — Ta mło​da ko​bie​ta nie po​trze​bu​je ochro​ny przede mną. – Uni​kał wzro​‐ ku Ben​ja​mi​na. — My​ślę o pana re​pu​ta​cji, Herr Dok​tor. Zwłasz​cza pod nie​obec​ność pani. Wspię​li się na górę, obo​je dy​sząc cięż​ko, obo​je przy​gnie​ce​ni przez swój wiek. Gdy do​tar​li do po​ko​ju go​ścin​ne​go, Jo​sef uprzej​mie za​pu​kał, ale Gu​‐ drun mi​nę​ła go, opie​ra​jąc tacę o pulch​ne bio​dro. Li​lie sie​dzia​ła pro​sto na krze​śle, wpa​tru​jąc się w pust​kę przed sobą, tak samo jak wte​dy, kie​dy ją zo​‐ sta​wi​li. Jej oczy były sze​ro​ko otwar​te. Ma​to​we. Pu​ste. Jo​sef do​strzegł tyl​ko jed​ną róż​ni​cę – te​raz jej lewa dłoń le​ża​ła na ko​la​nach, wy​gię​ta lek​ko jak ko​‐ pu​ła. — Naj​pierw tro​chę wody. Uniósł szklan​kę do ust Li​lie. Nie uzy​skaw​szy od​po​wie​dzi, we​pchnął w nie

małą ły​żecz​kę wody. Wy​la​ła się z ką​ci​ków, spły​nę​ła po bo​kach szyi i ni​żej, pod ma​te​riał ko​lo​ru śliw​ki. Od​wró​cił wzrok. Gu​drun ubra​ła dziew​czy​nę w za duże ubra​nia ko​goś z ro​dzi​ny. Ciem​ne od​cie​nie nie pa​so​wa​ły do bla​dej cery, na​le​ża​ło wy​my​ślić coś in​ne​go. Po chwi​li znów na​peł​nił ły​żecz​kę. — Tym ra​zem wy​pij – na​ka​za​ła Gu​drun. – Po​spiesz się, zupa sty​gnie. — Krzy​kiem nic nie zdzia​ła​my. — Jak to bę​dzie wy​glą​da​ło, je​śli za​gło​dzi się na śmierć, Herr Dok​tor? Co wte​dy? – Gu​drun po​de​szła bli​żej. – Na nic się zda sie​dze​nie tu​taj i za​sta​na​‐ wia​nie nad tym, co się wy​da​rzy​ło, dziew​czy​no. Cał​kiem praw​do​po​dob​ne, że so​bie na to za​słu​ży​łaś. Co się sta​ło, to się nie od​sta​nie. Wsta​waj i żyj da​lej, do​‐ brze ci ra​dzę. — Do​syć – po​wie​dział Jo​sef. – Od tej pory nie od​zy​waj się w obec​no​ści Li​‐ lie. — Do​sko​na​le. Wy​raź​ny roz​kaz nie po​wstrzy​mał Gu​drun przed ude​rze​niem Li​lie w tył szyi, gdy ją mi​ja​ła. To nie mo​gło za​bo​leć, ale dziew​czy​na za​re​ago​wa​ła na​‐ tych​miast, gło​śno wcią​ga​jąc po​wie​trze, prze​chy​la​jąc gwał​tow​nie gło​wę w bok i wy​krę​ca​jąc ra​mio​na. Na jej po​licz​ki za​kradł się de​li​kat​ny ko​lor, bar​‐ wa płat​ków dzi​kiej róży. Oczy się roz​ja​śni​ły. Za​mru​ga​ła i sku​pi​ła wzrok, nie na Jo​se​fie, któ​ry sie​dział obok niej, lecz na ja​kimś punk​cie nad jego le​wym ra​mie​niem. — Vous êtes qui? – Jej głos był ci​chy, me​lo​dyj​ny, brzmiał przy​jem​nie w uszach Jo​se​fa. Spoj​rzał na nią, prze​szy​wa​ła go wzro​kiem. Mia​ła tę​czów​ki in​ten​syw​nej zie​lo​no​nie​bie​skiej, nie​mal tur​ku​so​wej bar​wy, z pier​ście​niem bursz​ty​no​‐ wych pla​mek wo​kół źre​ni​cy. Te​raz kie​dy jej twarz się po​ru​sza​ła, zdał so​bie spra​wę, że Li​lie jest nie​zwy​kłą pięk​no​ścią o ide​al​nie sy​me​trycz​nych, pro​por​‐ cjo​nal​nych ry​sach. Na skra​ju prze​pa​ści jego pa​mię​ci za​mi​go​tał ja​kiś ob​raz. Pró​bo​wał przy​po​mnieć so​bie na​zwi​sko ar​ty​sty. — Vous êtes qui? – po​wtó​rzy​ła, a gdy nie otrzy​ma​ła od​po​wie​dzi, mó​wi​ła da​lej: – És ön? Cine esti tu? Kim? – Jej głos stał się mi​ni​mal​nie gło​śniej​szy. – Kim pan jest? Kdo ar tebe? Wer sind Sie? Who are you? – Jej war​gi nie prze​sta​‐ wa​ły się po​ru​szać, ale Jo​sef nie ro​zu​miał ani sło​wa. — Pro​szę mi wy​ba​czyć, Fräu​le​in. Na​zy​wam się Jo​sef Breu​er. Je​stem le​ka​‐ rzem… — Jo​sef Ro​bert Breu​er – po​wie​dzia​ła Li​lie, po raz pierw​szy pa​trząc mu pro​sto w oczy. – Uro​dzo​ny w Wied​niu 15 stycz​nia 1842 roku, w 1858 roku ukoń​czył Aka​de​mi​shes Gym​na​sium… — To praw​da – po​wie​dział Jo​sef, nie​co za​sko​czo​ny. – A jak się pani na​zy​‐ wa? — Nie mam imie​nia. – Li​lie unio​sła ra​mię, po​ka​zu​jąc mu nad​gar​stek. – Tyl​ko nu​mer. — Nu​mer? – prych​nę​ła Gu​drun. – Jak dłu​go jesz​cze mam zno​sić te bzdu​‐

ry? Jo​sef rzu​cił jej ostrze​gaw​cze spoj​rze​nie, po czym znów zwró​cił się ku dziew​czy​nie. — Wszy​scy mają ja​kieś imię, Fräu​le​in. To ono od​róż​nia jed​ną isto​tę ludz​‐ ką od dru​giej. — Dla​cze​go za​kła​da pan, że je​stem isto​tą ludz​ką? – Li​lie po​pa​trzy​ła na swo​ją dłoń zło​żo​ną w ko​pu​łę, po czym po​wo​li wy​pro​sto​wa​ła pal​ce, uka​zu​jąc bia​łe​go mo​ty​la o po​szar​pa​nych skrzy​dłach, lecz naj​wy​raź​niej cał​kiem zdro​‐ we​go, sko​ro na​tych​miast od​fru​nął, do​łą​cza​jąc do wie​lu in​nych stwo​rzeń bez​ce​lo​wo tań​czą​cych pod su​fi​tem. – Tak dużo – wy​mam​ro​ta​ła. – Ty​sią​ce, mi​lio​ny, po jed​nym na każ​dą skra​dzio​ną du​szę. Jest ich już zbyt wie​le, by je zli​czyć. — Ach, tak – zgo​dził się Jo​sef – mo​ty​le od daw​na łą​czo​no z du​szą ludz​ką. W grec​kiej mito… Li​lie za​mknę​ła dłoń. — Nie mo​ty​le. To kwia​ty. Jo​sef spoj​rzał na Gu​drun. Ura​żo​na, z za​ci​śnię​ty​mi usta​mi, usia​dła, trzy​‐ ma​jąc mię​dzy pal​ca​mi rą​bek far​tu​cha. Od​kaszl​nął, uśmiech​nął się i pod​jął wą​tek: — Nie wi​dzę po​wo​du, by nie za​kła​dać, że je​steś czło​wie​kiem. — Nie je​stem czę​ścią ga​tun​ku ludz​kie​go. Naj​pierw by​łam ideą. Po​tem zo​‐ sta​łam po​wo​ła​na do ży​cia i po​wie​rzo​no mi bar​dzo waż​ne za​da​nie. Po​ki​wał gło​wą, ale po​wstrzy​mał się od ko​men​ta​rza. — A uro​dzi​łaś się tu​taj, w Wied​niu? Nie? Czy pa​mię​tasz w ta​kim ra​zie, gdzie spę​dzi​łaś dzie​ciń​stwo? — Nie uro​dzi​łam się. Zo​sta​łam stwo​rzo​na taka, jaka je​stem te​raz. — Jak my wszy​scy – zgo​dził się. – Twór​ca wszech​świa​ta… — Czy my​ślisz, że je​stem anio​łem? – spy​ta​ła Li​lie, pa​trząc pro​sto przed sie​bie. – Nie, tym też nie je​stem. Na pew​no sły​sza​łeś o Olim​pii… — Ernst Hof​f​man – wy​mam​ro​tał Jo​sef, ki​wa​jąc gło​wą. – Była pięk​nym au​to​ma​tem z jego opo​wia​da​nia Pia​skun. Oczy​wi​ście, ale… — Umia​ła mó​wić tyl​ko: „ach, ach”. Myśl o mnie jako o kimś po​dob​nym, ale znacz​nie mą​drzej​szym. Jako o ma​szy​nie wy​ko​na​nej na po​do​bień​stwo do​ro​słej ludz​kiej sa​mi​cy. — Ro​zu​miem. – Od​kaszl​nął. – Wy​ko​na​nej. — Śred​nio uda​nej, jak na mój gust – wy​mam​ro​ta​ła Gu​drun, wy​cie​ra​jąc nie​ist​nie​ją​cy kurz. — Do​sko​na​le – po​wie​dział Jo​sef, ge​stem ra​mie​nia bro​niąc się przed sło​‐ wa​mi Gu​drun. – Sko​ro nie masz imie​nia, będę cię na​zy​wał Li​lie. – Cze​kał chwi​lę, aż za​pro​te​stu​je, ale nie zro​bi​ła tego, choć jej usta wciąż się po​ru​sza​ły. – Li​lie, te​raz opo​wiedz nam o swo​im za​da​niu. Zwró​ci​ła na nie​go swo​je zie​lo​no​nie​bie​skie oczy. — Przy​by​łam zna​leźć po​two​ra.

— Ach. A ten po​twór… jest w Wied​niu? — Nie – po​wie​dzia​ła – ale nad​cho​dzi. Spójrz. Otwo​rzy​ła dłoń i, ku za​sko​cze​niu Jo​se​fa, ko​lej​ny z dziw​nie ubar​wio​nych mo​ty​li, z czar​ny​mi pla​ma​mi przy​po​mi​na​ją​cy​mi oczo​do​ły czasz​ki, po​fru​nął w górę, by roz​po​cząć nie​koń​czą​cy się ta​niec nad ich gło​wa​mi. — Gdzie… — Ta zupa bę​dzie za chwi​lę zu​peł​nie zim​na – wtrą​ci​ła Gu​drun, ude​rza​jąc łyż​ką o mi​skę. – Zjedz. Po to tu​taj przy​szli​śmy. Jo​sef wy​rwał jej na​czy​nie z dło​ni i po​dał dziew​czy​nie. — Zje coś pa​nien​ka? Li​lie po​pa​trzy​ła na zupę i zmarsz​czy​ła nos, oka​zu​jąc coś w ro​dza​ju obrzy​‐ dze​nia. — Ma​szy​ny nie mu​szą jeść. — W Wied​niu jest całe mnó​stwo lu​dzi, któ​rzy chęt​nie by ją zje​dli – prych​nę​ła Gu​drun, któ​ra ode​bra​ła tę minę jako przy​tyk w swo​im kie​run​ku. – Nie po​do​ba mi się ta​kie gry​ma​sze​nie na do​brą po​tra​wę. Za kogo ty się uwa​żasz? — Ci​sza, Frau Gsch​talt​ner! – za​grzmiał Jo​sef. – Ani sło​wa wię​cej. — Uch – wes​tchnę​ła Gu​drun, krzy​żu​jąc ra​mio​na na pier​si. Po raz ko​lej​ny Jo​sef po​dał Li​lie łyż​kę w na​dziei, że ją weź​mie. — No już, Li​lie, zjedz cho​ciaż tro​chę. – Nie chciał znów jej kar​mić, ale jako że wciąż wpa​try​wa​ła się w ścia​nę, po​my​ślał, że nie ma in​ne​go wyj​ścia. Na pew​no jest głod​na. Za​mie​szał zupę i na​brał małą ły​żecz​kę, uni​ka​jąc ścię​te​go tłusz​czu. – Otwórz usta, Li​lie. – Jej war​gi były ład​ne, war​gi zmy​sło​we i kształt​ne, tak peł​ne obiet​ni​cy, że nie​mal wy​obra​żał so​bie, że mógł​by za​spo​‐ ko​ić nimi swój głód. Po​czuł szarp​nię​cie w pier​si. Łyż​ka za​drża​ła, przez co wy​lał więk​szość pły​nu. – Na​tych​miast otwórz usta, Li​lie – po​wie​dział bar​‐ dziej gwał​tow​nie, niż za​mie​rzał. – Mu​sisz jeść. Za​brzmia​ło to jak roz​kaz. I może tak wła​śnie po​win​no za​brzmieć, bo Li​lie na​tych​miast po​słu​cha​ła. Jo​sef jed​no​cze​śnie ucie​szył się i prze​stra​szył. Nie mógł znieść wi​do​ku płyt​kiej łyż​ki przy​ci​śnię​tej do jej dol​nej war​gi, kie​dy ją kar​mił. Cza​sem ró​żo​wy ko​niu​szek ję​zy​ka wy​su​wał się, by zli​zać błysz​czą​cy ślad kro​pel zupy. Dwa razy Li​lie od​wró​ci​ła gło​wę, ale na​tar​czy​wa łyż​ka nie da​wa​ła za wy​gra​ną. Jo​sef prze​rwał do​pie​ro wte​dy, gdy za​uwa​żył, że dziew​‐ czy​na prze​trzy​mu​je płyn w ustach, za​miast go po​łknąć. — Do​brze. – Ukrad​kiem prze​cią​gnął pal​ca​mi pod wil​got​nym koł​nie​rzy​‐ kiem. – Te​raz od​pocz​nij, Li​lie. Po​roz​ma​wia​my póź​niej. Za drzwia​mi Gu​drun po​pa​trzy​ła na nie​go su​ro​wo. — Po​wi​nien pan po​zwo​lić mi się nią za​jąć. Za​cznie pan słu​chać tych bzdur, a ten non​sens ni​g​dy się nie skoń​czy. — Bied​ne dziec​ko nie​dłu​go wy​zdro​wie​je. — Taki sta​ry, a taki głu​pi – po​wie​dzia​ła Gu​drun, pod​no​sząc tacę. Jo​sef się wzdry​gnął. Czy rze​czy​wi​ście jego za​cho​wa​nie było tak oczy​wi​‐

ste? Na​gle zdał so​bie spra​wę, że Gu​drun ni​g​dy nie od​wa​ży​ła​by się ode​zwać do nie​go z ta​kim lek​ce​wa​że​niem, gdy​by Ma​thil​de była w domu. — Przy​ślij do mnie Ben​ja​mi​na – omi​nął uprzej​me sło​wa, któ​re zmie​ni​ły​‐ by roz​kaz w proś​bę. – I przy​go​tuj coś bar​dziej po​żyw​ne​go na wie​czor​ny po​‐ si​łek dla dziew​czy​ny. Zim​ne mię​so, owo​ce, ser, co​kol​wiek, co bę​dzie mo​gła jeść rę​ka​mi. – Nie za​mie​rzał dru​gi raz prze​cho​dzić przez to samo. — A czy bę​dzie pan z nią póź​niej roz​ma​wiał? – Gu​drun ob​la​ła się ru​mień​‐ cem, ale nie opu​ści​ła wzro​ku. – Je​śli tak, po​win​nam panu to​wa​rzy​szyć. — Przy​ślij do mnie Ben​ja​mi​na – po​wtó​rzył, nie od​po​wia​da​jąc na py​ta​nie. Chło​pak mu​siał być gdzieś nie​da​le​ko. Jo​sef le​d​wie zdą​żył usiąść, a już usły​szał cięż​kie tu​pa​nie bu​cio​rów w ko​ry​ta​rzu pro​wa​dzą​cym do kuch​ni. Nie​waż​ne, czy pod​ło​ga była aku​rat czysz​czo​na czy nie – to ko​lej​na rzecz, któ​rej Ma​thil​de by nie znio​sła. Otwo​rzył drzwi, nim Ben​ja​min zdą​żył za​po​‐ mnieć o pu​ka​niu. — Cze​go się do​wie​dzia​łeś, Ben​ja​mi​nie? Mówi się coś o za​gi​nio​nej mło​dej ko​bie​cie? Chło​pak po​krę​cił gło​wą. — Nic. Cóż, nic poza za​gi​nię​ciem po​my​wacz​ki Gros​sman​nów. Ucie​kła dzie​sięć dni temu. Ich ku​char​ka są​dzi, że za​tę​sk​ni​ła za do​mem i wró​ci​ła na far​mę ojca. To jed​nak nie mo​gła być Li​lie. – Po​pa​trzył na swo​je dło​nie. – Hed​‐ da jest dużo star​sza i brzyd​ka jak noc, z sie​dze​niem wiel​ko​ści tram​wa​ju. Poza tym nic. Dwie dziw​ki zna​le​zio​no mar​twe w Spit​tel​ber​gu. — Pró​buj da​lej – po​wie​dział Jo​sef po chwi​li za​sta​no​wie​nia. – Ktoś musi coś wie​dzieć. Nie spa​dła z nie​ba. Z po​wo​dów, o któ​rych już roz​ma​wia​li​śmy, nie chcę an​ga​żo​wać osób trze​cich, o ile nie bę​dzie to ko​niecz​ne. – Uło​żył rów​niut​ko swo​je pió​ra. – Jak do​tąd Li​lie nie po​wie​dzia​ła nic sen​sow​ne​go na te​mat swo​je​go po​cho​dze​nia. — Wy​da​wa​ło​by się, że ktoś bę​dzie szu​kał ta​kiej dziew​czy​ny jak ona. — Są​dzę, że nie jest z Wied​nia. – Jo​sef po​wta​rzał so​bie w my​ślach kil​ka jej krót​kich wy​po​wie​dzi. Za​uwa​żył w nich śla​dy dziw​ne​go ak​cen​tu. Nie po​tra​‐ fił go zi​den​ty​fi​ko​wać. – Oczy​wi​ście mo​gła zo​stać tu przy​wie​zio​na, moż​li​we, że wbrew swo​jej woli. – Po​chy​lił się i zni​żył głos. – Je​śli cho​dzi o dru​gą spra​‐ wę, o któ​rej roz​ma​wia​li​śmy… — Spró​bu​ję – od​parł Ben​ja​min – ale to nie bę​dzie ła​twe. Nie mogę po pro​‐ stu wejść do środ​ka. Mała szan​sa, że do​sta​nę pra​cę. Po​dob​no tak do​brze tam pła​cą, że kel​ne​rzy trzy​ma​ją się swo​ich sta​no​wisk. W każ​dym ra​zie sły​sza​‐ łem, że nie przyj​mu​ją mło​dych męż​czyzn ze wzglę​du na te wszyst​kie dziew​‐ czy​ny. – Za​wa​hał się. – Herr Dok​tor, panu ła​two by​ło​by do​łą​czyć do klu​bu. — Nie. – Jo​sef za​ci​snął pię​ści. – Nie ma mowy. — Mó​wią, że wie​lu sza​no​wa​nych miesz​kań​ców Wied​nia do nich na​le​ży. Herr Dok​tor Schmidt, Herr Pro​fes​sor Voss… — Nie! – Jo​sef omal nie za​krztu​sił się tym sło​wem. Sły​szał mnó​stwo plo​tek o tym, co dzie​je się za do​sko​na​le wy​po​le​ro​wa​ną

fa​sa​dą Thélème. Ko​bie​ty z in​nych kra​jów… i męż​czyź​ni… go​to​wi od​da​wać się nie​na​tu​ral​nym sto​sun​kom. Seks, któ​ry zmie​nia się w te​atr. Or​gie: roz​luź​‐ nie​nie oby​cza​jo​wych norm Sa​tur​na ni​czym w an​tycz​nych świą​ty​niach. Prze​łknął śli​nę. Lu​dzie, któ​rzy cho​dzi​li w ta​kie miej​sca, albo byli de​ge​ne​ra​ta​‐ mi, co ja​sno wska​zy​wa​ło na brak ży​cio​we​go celu, albo bied​ny​mi, smut​ny​mi isto​ta​mi, nie​ma​ją​cy​mi in​ne​go do​stę​pu do sek​su​al​ne​go cie​pła; do​łą​cze​nie do tych dru​gich by​ło​by ni​czym wcie​ra​nie soli w jego emo​cjo​nal​ne rany. W my​‐ ślach zo​ba​czył Frau Voss z jej ostrym no​sem i po​zba​wio​ny​mi warg usta​mi, Frau Dok​tor Schmidt i jej oszu​kań​czą li​tość. Jak oce​nia​no by Ma​thil​de, gdy​by on… Nie. Poza tym zło​śli​wa plot​ka tu, tru​ją​ce spoj​rze​nie i kiw​nię​cie gło​wą tam… na​wet ma​jor Lu​eger nie był nie​ty​kal​ny. Wie​deń roz​ra​stał się bły​ska​‐ wicz​nie, ale spro​śne plot​ki roz​prze​strze​nia​ły się jesz​cze szyb​ciej. Na​ra​ził​by się na żar​ty i szan​taż. Wszyst​kim, któ​rych ko​chał, gro​ził​by skan​dal. — Nie – po​wtó​rzył. – To miej​sce jest sie​dli​skiem de​pra​wa​cji. Ben​ja​min ob​lał się szkar​ła​tem. — Cho​dzi​ło mi… tyl​ko po to, by do​wie​dzieć się, czy Li​lie… — Mógł​bym dać pew​nym gru​pom wię​cej amu​ni​cji, niż po​trze​bu​ją. — Nikt nie musi się do​wie​dzieć. Jo​sef po​pa​trzył na nie​go su​ro​wo. — A w jaki spo​sób od​kry​łeś, że dok​tor i pro​fe​sor są człon​ka​mi? — Cóż, wszy​scy o tym wie​dzą… Ach, rze​czy​wi​ście. Bar​dzo prze​pra​szam. – Ben​ja​min od​kaszl​nął ci​cho. – Wró​cę tam. Spraw​dzę, cze​go uda mi się do​‐ wie​dzieć, krę​cąc się wo​kół drzwi ku​chen​nych. – Mil​czał przez chwi​lę, po czym spy​tał nie​śmia​ło: – Czy ona… czy Li​lie do​brze się czu​je? Naj​pierw Gu​‐ drun mówi, że jest zło​dziej​ką, któ​ra tyl​ko cze​ka, aż od​wró​ci​my od niej uwa​‐ gę, a za​raz po​tem, że to lu​na​tycz​ka opo​wia​da​ją​ca o tym, że ma w so​bie me​‐ cha​nizm ze​ga​ro​wy czy coś w tym sty​lu. Czy to praw​da? Czy na​praw​dę jest sza​lo​na? — Do​wie​my się z cza​sem – od​parł nie​ja​sno Jo​sef. – Je​śli mam od​kryć, co przy​da​rzy​ło się Li​lie, mu​szę ją wy​py​tać nie​zwy​kle ostroż​nie. Moż​li​we, że jesz​cze nie​wie​le pa​mię​ta. Moż​li​we też, że coś ukry​wa. Tak czy ina​czej musi mi za​ufać. — Oczy​wi​ście, Herr Dok​tor. Ro​zu​miem. — Trze​ba nam cier​pli​wo​ści. Nie wol​no po​spie​szać ta​kich rze​czy. – Ten pro​ces wy​dał mu się po​dob​ny do uwo​dze​nia. Ku swo​je​mu prze​ra​że​niu od​‐ krył, że jego wy​obraź​nia wciąż ro​dzi po​nęt​ne ob​ra​zy tego, co mo​gło​by się dziać w Thélème, na​wet w tej chwi​li. Wi​ją​ce się wid​ma mia​ły usta Li​lie. Jej oczy. Szy​ję. Śla​dy na ra​mie​niu były ni​czym zna​ki na cia​łach krów… obrzy​‐ dli​wa myśl. Ze​rwał się na nogi i otwo​rzył sejf, sta​jąc ty​łem do chło​pa​ka. – Bę​‐ dziesz po​trze​bo​wał wię​cej pie​nię​dzy, sko​ro masz wró​cić do ka​wiar​ni, Ben​ja​‐ mi​nie. I do ta​wern, jak ro​zu​miem. — My​śli pan, że jest mę​żat​ką? — Kto? – Jo​sef po​my​ślał, że Li​lie mó​wi​ła o po​two​rze jako o męż​czyź​nie.

Jako le​karz zba​dał ją uważ​nie. Wie​dział to, co wie​dział. W ca​łej tej hi​sto​rii mu​sia​ło cho​dzić o bru​tal​ne​go męż​czy​znę, ale na pal​cu nie mia​ła ob​rącz​ki, a tam, gdzie mógł​by w nią wejść, nie było śla​dów. – Masz na my​śli Li​lie, Ben​‐ ja​mi​nie? – Od​wró​cił się do nie​go. – Nie są​dzę. – Pro​szę na mnie po​cze​kać, Herr Dok​tor. – Gu​drun z wy​sił​kiem wspi​na​ła się po scho​dach, nio​sąc w rę​kach kosz. – Obie​ca​łam, że z pa​nem pój​dę, i za​mie​‐ rzam speł​nić tę obiet​ni​cę. Jo​sef się wy​pro​sto​wał. — Na​praw​dę nie ma po​trze​by… — Nie po​wiem ani sło​wa – obie​ca​ła, mi​ja​jąc go. – Ani sło​wa. Usią​dę przy oknie i za​bio​rę się do ce​ro​wa​nia. Ci​chut​ko jak mysz​ka. — Bar​dzo do​brze. – Jo​sef za​pu​kał do drzwi i wszedł szyb​ko do środ​ka, nim Gu​drun zdą​ży​ła go wy​prze​dzić. Dziew​czy​na sie​dzia​ła w tej sa​mej po​zy​‐ cji co wcze​śniej, z dłoń​mi zło​żo​ny​mi na ko​la​nach i pu​sty​mi, obo​jęt​ny​mi ocza​mi. – Do​bry wie​czór, Li​lie. Po​my​śla​łem, że mo​gli​by​śmy po​roz​ma​wiać. Jak się te​raz czu​jesz? – Po​nie​waż nie od​po​wie​dzia​ła, uniósł głos. – Li​lie, mu​‐ sisz się do mnie ode​zwać. Pro​szę, od​po​wiedz. Sły​szysz mnie? Jak się czu​jesz? Prze​chy​li​ła gło​wę. — Ma​szy​na nie ma uczuć. Jo​sef od​cze​kał, aż Gu​drun usią​dzie przy oknie ze swo​im grzyb​kiem do ce​‐ ro​wa​nia i wbi​je dużą igłę w pię​tę jed​nej z jego skar​pet. Na ra​zie po​rzu​cił te​‐ mat emo​cjo​nal​nej re​ak​cji. Inny wy​da​wał mu się bar​dziej obie​cu​ją​cy. — Li​lie, opo​wiedz mi o po​two​rze. – Tak dłu​go pa​trzy​ła na nie​go sze​ro​ko otwar​ty​mi ocza​mi, że za​czął mru​gać dwa razy szyb​ciej, jak​by chciał ulżyć nie tyl​ko swo​je​mu, ale też jej wzro​ko​wi. – Opo​wiedz mi o po​two​rze. Jak on wy​glą​da? — Jest mały i ciem​ny. — Mały, ro​zu​miem. – A to cie​ka​we. Ciem​ny? Jo​sef przy​po​mniał so​bie dzie​cię​ce baj​ki. Przed jego ocza​mi po​ja​wił się ob​raz ska​czą​ce​go dia​bła. – A czy ma szpo​ny albo rogi? Ogon? Wiel​kie zęby? — Nie. — Wi​dzia​łaś go w snach czy na ja​wie? — Nie. Jo​sef zmarsz​czył brwi. — W ta​kim ra​zie gdzie on jest? — Jest gdzieś in​dziej. — Gdzieś w Wied​niu? — Nie, ale nie​dłu​go tu przy​bę​dzie. — Po cie​bie? — Nie – od​par​ła Li​lie. – On mnie nie szu​ka. To ja szu​kam jego. — Och. Ale dla​cze​go? — On mnie nie roz​po​zna. Uda mi się go po​wstrzy​mać, za​nim wszyst​ko

się za​cznie. — Ach – od​parł Jo​sef, za​sta​na​wia​jąc się, cze​mu wy​da​je jej się, że wy​stę​pu​‐ je in​co​gni​to. Może brak wło​sów: ko​bie​ty czę​sto przy​wią​zu​ją zbyt dużą wagę do efek​tów zmia​ny wi​ze​run​ku. – Bo​isz się go? Po​krę​ci​ła gło​wą. — Strach jest ludz​ką sła​bo​ścią. Ja nie mam uczuć. — Trud​no mi uwie​rzyć, że je​steś ma​szy​ną, Li​lie, bo wy​glą​dasz jak praw​‐ dzi​wa ko​bie​ta. I to nie​zwy​kle uro​dzi​wa, je​śli wol​no mi to stwier​dzić. – Twarz dziew​czy​ny się nie po​ru​szy​ła, ale prze​dłu​ża​ją​cy się brzęk szpu​lek do​‐ bie​ga​ją​cy spod okna mó​wił wię​cej niż ty​siąc słów i Jo​sef na​tych​miast po​ża​‐ ło​wał swo​je​go kom​ple​men​tu. – Jak Ga​la​tea – do​dał – któ​ra, choć nie była ma​‐ szy​ną, zo​sta​ła stwo​rzo​na ludz​ki​mi dłoń​mi. — Pig​ma​lion wy​rzeź​bił tyl​ko jed​ną Ga​la​teę – od​par​ła Li​lie. – Ja je​stem jed​‐ ną z wie​lu. Ist​nie​ją ty​sią​ce o cia​łach i twa​rzach jak te, któ​re masz przed ocza​‐ mi. Ma​szy​ny, ta​kie jak ja, ob​da​rza się przy​jem​nym ko​bie​cym wy​glą​dem, chy​ba że przy​cho​dzi ja​kieś spe​cjal​ne za​mó​wie​nie. Jako że nie je​ste​śmy ani żywe, ani mar​twe, nasz wy​gląd jest nam obo​jęt​ny. Jo​sef oparł łok​cie na ko​la​nach i zło​żył dło​nie w pi​ra​mid​kę. — Ga​la​teę po​wo​ła​ła do ży​cia Afro​dy​ta. Jak to moż​li​we, że ty mo​żesz się po​ru​szać, od​dy​chać, my​śleć i mó​wić? — Im​pul​sy elek​trycz​ne – od​po​wie​dzia​ła, gła​dząc się po le​wym nad​garst​‐ ku – jak w ludz​kich cia​łach. — Ale – na​le​gał – jaki jest w to​bie od​po​wied​nik bo​skiej iskry, dzię​ki któ​‐ rej ro​dzi się ludz​kie dziec​ko? — To jed​no i to samo. Elek​trycz​ne wy​ła​do​wa​nie, nic wię​cej. – Po​pa​trzy​ła pro​sto na nie​go. – Jak pio​run Blitz​fän​ge​ra. — Z tego, co mó​wisz – skie​ro​wał spoj​rze​nie w bok, przy​wo​ła​ny wy​bu​‐ chem iry​ta​cji i znie​cier​pli​wie​nia Gu​drun – wy​ni​ka, że je​dy​ną róż​ni​cą mię​‐ dzy czło​wie​kiem a ma​szy​ną taką jak ty jest ist​nie​nie du​szy. Li​lie po​krę​ci​ła gło​wą. — Wszyst​kim, czym zda​je się in​te​re​so​wać du​sza, jest do​świad​cza​nie wszel​kich ro​dza​jów bólu, ja​kie tyl​ko może za​ofe​ro​wać świat. Du​sze są tak chci​we bólu, że wszyst​ko im jed​no, czy ich cia​ła są na​tu​ral​ne, czy stwo​rzo​ne przez czło​wie​ka. Gdy cia​ło jest na​tu​ral​ne, du​sza czu​je ból. Gdy jest stwo​rzo​ne przez czło​wie​ka, ona ob​ser​wu​je jego dzia​ła​nie. — Lecz ist​nie​ją prze​cież tak​że przy​jem​no​ści! – za​wo​łał Jo​sef, głę​bo​ko po​‐ ru​szo​ny. – Mi​łość, przy​jaźń, służ​ba, wie​dza… — Przy​jem​ność jest tyl​ko kro​kiem na dro​dze pro​wa​dzą​cej do bólu, bo za​‐ wsze się koń​czy… Spoj​rza​ła na su​fit, a oczy Jo​se​fa po​dą​ży​ły za jej wzro​kiem. Spo​ro mo​ty​li mu​sia​ło wfru​nąć przez okno, bo te​raz pięć​dzie​siąt albo na​wet wię​cej bez​rad​‐ nie po​ru​sza​ło się na tle tyn​ku. Gu​drun po​win​na się nimi za​jąć. Ogród mu​siał być pe​łen tych stwo​rzeń.

— Czym…? – po​spie​szył. — Śmier​cią – od​par​ła. – To strach przed śmier​cią za​da​je lu​dziom naj​‐ więk​szy ból. Śmierć jest im​ma​nent​nym ele​men​tem każ​dej for​my ra​do​ści. Oczy​wi​ście przy​no​si rów​nież ko​niec bólu. — A co się dzie​je, kie​dy ma​szy​na umie​ra? Czy jej du​sza wra​ca do Boga? — Bóg jest ludz​kim wy​na​laz​kiem – od​po​wie​dzia​ła. — Do​syć tego! – Czer​wo​na na twa​rzy i drżą​ca Gu​drun rzu​ci​ła się mię​dzy Jo​se​fa i Li​lie, wciąż ści​ska​jąc ko​szyk z rze​cza​mi do ce​ro​wa​nia. – Nie znio​sę już wię​cej tych cza​rów. Co po​wie​dział​by na to pana oj​ciec, Herr Dok​tor? Co by po​wie​dział? – Zwró​ci​ła się do Li​lie. – Póź​niej przy​nio​sę je​dze​nie, pa​nien​‐ ko. Mo​żesz je zjeść albo nie, wszyst​ko mi jed​no. Od​ma​wiam udzia​łu w two​jej pa​skud​nej grze. I nie spo​dzie​waj się, że po​mo​gę ci przed snem dzi​siaj wie​czo​‐ rem. Do​sko​na​le po​ra​dzisz so​bie sama. Jo​sef zna​lazł się po dru​giej stro​nie za​trza​śnię​tych drzwi, na​wet nie wie​‐ dząc, jak to się sta​ło. — Dzi​wię się, że za​chę​ca pan do ta​kich słów, Herr Dok​tor – po​wie​dzia​ła Gu​drun. — Może to coś w ro​dza​ju pan​te​izmu – wy​mam​ro​tał Jo​sef. – To do​brze wy​kształ​co​na mło​da ko​bie​ta. — Umie czy​tać, je​śli o to panu cho​dzi. Każ​da z ksią​żek w tam​tym po​ko​ju zo​sta​ła zdję​ta z pół​ki. Je​stem tego pew​na, cho​ciaż sama nie wiem dla​cze​go. Wy​star​czy, je​śli po​wiem, że mam tyl​ko jed​ną parę rąk, a to bar​dzo duży dom. – Wy​dę​ła war​gi. – Chy​ba że spraw​dza​ła, czy coś jest za nimi scho​wa​ne. Dziś prze​pro​wa​dzi​łem z Fräu​le​in Li​lie dwie roz​mo​wy po tym, jak od​‐ kry​łem, że choć ła​god​na per​swa​zja nie od​no​si skut​ku, dziew​czy​na na​‐ tych​miast pod​da​je się bez​po​śred​nim roz​ka​zom. Oka​za​ło się, że zo​sta​ła do​brze wy​kształ​co​na i jest bar​dzo in​te​li​gent​na. Jed​nak to, co przy​da​‐ rzy​ło jej się w prze​szło​ści, spra​wi​ło, że po​wstrzy​ma​ła swo​je emo​cjo​‐ nal​ne re​ak​cje. Li​lie utrzy​mu​je, że nie ma uczuć, za​rów​no po​zy​tyw​‐ nych, jak i ne​ga​tyw​nych, że – mó​wiąc krót​ko – zmie​ni​ła się w ma​szy​‐ nę. Jej opo​wieść jest od​bi​ciem po​nu​rej, po​zba​wio​nej ra​do​ści wi​zji świa​ta, po​par​tej pro​stą lo​gi​ką, wy​nie​sio​ną z ate​istycz​nej li​te​ra​tu​ry. Wspo​mnia​ła rów​nież o męż​czyź​nie, któ​ry naj​praw​do​po​dob​niej ją za​‐ ata​ko​wał. Twier​dzi, że jest po​two​rem, i od​waż​nie za​kła​da, że znaj​dzie go i uka​rze. Je​stem pew​ny, że osią​gnę​li​śmy wy​raź​ny po​stęp i że Li​lie jest go​to​wa na te​ra​pię.

ROZ​DZIAŁ DRU​GI Tata mówi, że po​win​nam się cie​szyć, iż ży​je​my w tak pięk​nym miej​scu. Dużo waż​nych lu​dzi tu miesz​ka. Lu​dzi, któ​rzy wie​le zna​czą. Lu​dzi, któ​rzy spra​wią, że na​sza przy​szłość bę​dzie lep​sza. Wca​le się z tego nie cie​szę i nie są​‐ dzę, by on się cie​szył. Kie​dy wy​jeż​dża​li​śmy z na​sze​go praw​dzi​we​go domu, po​wie​dział, że mam zo​stać w sa​mo​cho​dzie z mo​imi za​baw​ka​mi i książ​ka​‐ mi, kie​dy on za​my​kał drzwi. Po pew​nym cza​sie po​szłam za nim do środ​ka i usły​sza​łam, jak cho​dzi po domu i roz​ma​wia z mamą, co jest bar​dzo głu​pie, bo jej już nie ma. — Co jesz​cze mogę zro​bić, Li​dio? – spy​tał łóż​ko. – Na​praw​dę nie chcę mieć z tym nic wspól​ne​go, ale cza​sy są nie​cie​ka​we. – Pod​niósł szczot​kę mamy i prze​cią​gnął pal​ca​mi po wło​siu. – Co mam zro​bić, żeby była bez​‐ piecz​na? Wy​sko​czy​łam zza drzwi. — Żeby kto był bez​piecz​ny, tato? Bar​dzo się ze​zło​ścił i wy​pro​wa​dził mnie z po​wro​tem na ze​wnątrz. — Mu​sisz się wresz​cie na​uczyć ro​bić to, o co cię pro​szę. — Nie chcę iść – pró​bo​wa​łam po​wstrzy​mać go przed we​pchnię​ciem mnie do sa​mo​cho​du. – Nie! Nie! – krzy​cza​łam tak gło​śno, że pani z domu obok otwo​rzy​ła okno, aby zo​ba​czyć, co się dzie​je. Tata po​sa​dził mnie z tyłu i uru​cho​mił sil​nik. Po​pra​wił wło​sy i wy​tarł czo​‐ ło, zer​ka​jąc na mnie w lu​ster​ku. — Bądź grzecz​na, to po dro​dze za​trzy​ma​my się w ja​kimś mi​łym miej​scu. — Nie. Nie chcę. — Do​brze, Kry​sto – wes​tchnął. Wzdy​cha znacz​nie czę​ściej niż kie​dyś. Uklę​kłam na sie​dze​niu, pa​trząc, jak nasz dom sta​je się mniej​szy i mniej​szy, aż wresz​cie zni​ka. Ten nowy jest duży, sto​ją w nim ład​ne me​ble i nie ma żad​nych ciem​nych ką​tów, w któ​rych moż​na by się scho​wać, w od​róż​nie​niu od na​sze​go praw​‐ dzi​we​go domu, o któ​rym Gre​et po​wie​dzia​ła, że jed​na oso​ba nie zdo​ła go po​‐ sprzą​tać. Na dole miesz​ka kot​ka z ma​ły​mi ko​cia​ka​mi. Na ze​wnątrz, za​miast gło​śnej uli​cy, mamy ogród z kwia​ta​mi i drze​wa​mi. Za mu​rem jest duże zoo, ale nie ta​kie, do któ​re​go przy​cho​dzi wie​lu go​ści. — Są tu też je​zio​ra i lasy – mówi tata, pod​no​sząc głos, kie​dy ja wciąż łkam

i chli​pię, i wo​łam Gre​et. – Kie​dy przyj​dzie lato, bę​dzie​my cho​dzić na pik​ni​ki i zbie​rać owo​ce. A na je​sie​ni po​szu​ka​my grzy​bów – bo​ro​wi​ków i Pfif​fer​lin​‐ ge[9]. Bę​dzie ci się po​do​ba​ło, praw​da? — Nie. Nie! Nie! – Kto za​wie​si dzi​kie grzy​by na nit​kach, kie​dy nie ma już Gre​et? Kto bę​dzie mi wią​zał ko​kar​dy we wło​sach? Kto bę​dzie opo​wia​dał hi​‐ sto​rie? Rzu​cam się na zie​mię i za​czy​nam ko​pać. — Kry​sto, prze​stań – mówi ostro tata. – Je​steś już dużą dziew​czyn​ką, nie dziec​kiem. – Pod​no​si mnie i sa​dza na krze​śle. Drę się i ude​rzam ob​ca​sa​mi o drew​no. Jego wzrok prze​no​si się ze mnie na drzwi. – Stop! Jesz​cze chwi​la i ci przy​ło​żę! Wkła​dam kciuk do ust, pry​cha​jąc. Tata wyj​mu​je chu​s​tecz​kę i każe mi wy​dmu​chać nos. — Tak le​piej. – Pod​cho​dzi do okna i wy​glą​da na ze​wnątrz. – Je​stem tu​taj tyl​ko dla cie​bie, Kry​sto – mówi bar​dzo ci​cho. – Gdy​by nie ty… – wzdy​cha i po chwi​li kon​ty​nu​uje gło​śniej: – Przy​naj​mniej tu​taj jest bez​piecz​nie. Mo​żesz ba​‐ wić się, gdzie tyl​ko chcesz. Wszyst​kie nie​bez​piecz​ne stwo​rze​nia są za mu​ra​‐ mi, a straż​ni​cy z groź​ny​mi psa​mi dba​ją o to, by ni​g​dy nie wró​ci​ły. — Kie​dy przy​je​dzie moja Gre​et? Tata marsz​czy brwi. — Gre​et nie może tu​taj przy​je​chać. To wy​jąt​ko​we miej​sce. — Nie po​do​ba mi się. Chcę do domu. Chcę do Gre​et. — Do​syć tego. Wiesz, co się dzie​je z nie​grzecz​ny​mi ma​ły​mi dziew​czyn​‐ ka​mi, któ​re nie ro​bią tego, co im się każe? Nie​dłu​go się do​wiesz. A wte​dy po​‐ ża​łu​jesz. Bez Gre​et czu​ję się sa​mot​na. Nie tę​sk​nię za jej krzy​ka​mi ani za tym, jak biła mnie ścier​ką do na​czyń, ani za tym, jak roz​cze​sy​wa​ła mi wło​sy i ka​za​ła pić mle​ko z ko​żu​chem. Cho​‐ ciaż tata cza​sem gro​zi, ni​g​dy nie daje mi klap​sów jak Gre​et. Sa​dza mnie so​‐ bie na ko​la​nach i dłu​go opo​wia​da o tym, że po​win​nam być grzecz​na, i o tym, jak po​win​ny się za​cho​wy​wać grzecz​ne dziew​czyn​ki. Ale też nie przy​tu​la tak jak Gre​et. Trzy​ma mnie za rękę. Cza​sa​mi ca​łu​je w czu​bek gło​‐ wy. Gre​et tu​li​ła mnie moc​no i ła​sko​ta​ła, kie​dy była w do​brym hu​mo​rze. Da​‐ wa​ła mi buzi na do​bra​noc i gła​ska​ła – chy​ba że wcze​śniej ją roz​zło​ści​łam. Po​‐ tem wo​ła​ła: „Ucie​kaj na górę i oby dia​beł nie za​brał cię w noc!”. Tata tyl​ko sta​je u stóp łóż​ka i ma na​dzie​ję, że będę do​brze spa​ła. A nade wszyst​ko bra​ku​je mi opo​wie​ści Gre​et. Hi​sto​rii na taki dzień, na inny dzień, hi​sto​rii na każ​dą oka​zję – mia​ła nową na ko​lej​ne dni ty​go​dnia, pa​so​wa​ły do wszyst​kich jej obo​wiąz​ków. Były wśród nich dmu​cha​ją​ce, pa​‐ ru​ją​ce hi​sto​rie w dzień pra​nia i go​rą​ce, czer​wo​ne w dzień pra​so​wa​nia. Były krót​kie pod​czas le​pie​nia pie​ro​gów i ja​błecz​ni​ka i bar​dzo dłu​gie na czas po​‐ po​łu​dnio​we​go szy​cia i ce​ro​wa​nia. Tu​taj lu​dzie cza​sa​mi czy​ta​ją mi ba​śnie, ale nie no​szą ich w gło​wach. Nie umie​ją też mó​wić róż​ny​mi gło​sa​mi jak Gre​‐

et. Mó​wi​ła mio​do​wy​mi gło​si​ka​mi księż​ni​czek, trzesz​czą​cy​mi jak pło​ną​cy pa​pier gło​sa​mi cza​row​nic, wiel​ki​mi ry​ka​mi złych bo​ha​te​rów, ra​do​sny​mi to​na​mi dziel​nych he​ro​sów. Oni nie śpie​wa​ją. Nie umie​ją ro​bić min. Więk​‐ szość ich opo​wie​ści jest we​so​ła i do​brze się koń​czy. Hi​sto​rie Gre​et by​wa​ły pa​skud​ne, zwłasz​cza te o sie​ka​niu wą​tro​by i ry​bich wnętrz​no​ściach. Daw​no, daw​no temu – za​czy​na Gre​et, wy​cią​ga​jąc z wody oseł​kę – na far​mie nie​da​le​ko Sach​sen​hau​sen miesz​kał czło​wiek, któ​ry po​zwo​lił dzie​ciom pa​‐ trzeć, jak za​rzy​na świ​nię. – Prze​cią​ga ostrze naj​więk​sze​go ku​chen​ne​go noża po oseł​ce, od czub​ka po rącz​kę, z dłu​gim drżą​cym świ​stem, któ​ry brzmi, jak​‐ by ude​rza​ły o sie​bie mie​cze pi​ra​tów. Moje ple​cy prze​cho​dzi dreszcz. I jesz​cze raz. I jesz​cze. – Póź​niej, kie​dy dzie​ci po​szły się ba​wić, star​szy syn po​wie​dział do młod​sze​go: „Ty bę​dziesz małą świn​ką, a ja rzeź​ni​kiem”. I to rze​kł​szy… – Gre​et się​ga do wia​dra i rzu​ca na stół krwa​we mię​so. Wy​wi​ja na​ostrzo​nym no​żem. – Naj​star​sze dziec​ko wzię​ło błysz​czą​cy nóż i po​de​rżnę​ło gar​dło swo​‐ je​mu bra​cisz​ko​wi. Prze​ły​kam śli​nę i od​su​wam się, sze​ro​ko otwar​ty​mi ocza​mi pa​trząc, jak ostrze prze​ci​na po​dro​by z rów​ną ła​two​ścią, z jaką za​to​pi​ło​by się w ma​sło. Jed​no​cze​śnie chcę i nie chcę usły​szeć wię​cej. Gre​et pro​stu​je się, wy​cie​ra​jąc czo​ło wierz​chem dło​ni. — Mat​ka była na pię​trze i ką​pa​ła nie​mow​lę. Kie​dy usły​sza​ła wrza​ski, po​‐ pę​dzi​ła na dół. Wi​dząc, co się wy​da​rzy​ło, wy​cią​gnę​ła nóż z gar​dła chłop​ca i ze zło​ścią wbi​ła go w ser​ce dru​gie​go syna… – W tym mo​men​cie Gre​et pręd​‐ kim ru​chem wy​sta​wia przed sie​bie nóż, co prze​ra​ża mnie tak, że krzy​czę i rzu​cam się do drzwi. – Po​tem przy​po​mnia​ła so​bie o nie​mow​lę​ciu i po​pę​dzi​‐ ła z po​wro​tem na górę, ale było już za póź​no. Dziec​ko uto​nę​ło w ką​pie​li. Trzę​sę się na ca​łym cie​le. Zza mo​ich za​ci​śnię​tych zę​bów wy​do​by​wa się ci​‐ chy pisk. Swo​ją czer​wo​ną dło​nią Gre​et rzu​ca krwa​we mię​so na pa​tel​nię. — Ko​bie​ta była tak zroz​pa​czo​na – cią​gnie po​nu​rym to​nem, z za​ci​śnię​ty​‐ mi war​ga​mi i krę​cąc gło​wą – że po​wie​si​ła się na bel​ce w sto​do​le. A wie​czo​‐ rem, kie​dy oj​ciec wró​cił z pra​cy w polu, wziął pi​sto​let… — Mar​ga​re​the! – war​czy oj​ciec. – Co to ma zna​czyć? Usta Gre​et za​my​ka​ją się jak te ma​łych my​szek w spi​żar​ni, tyl​ko tym ra​‐ zem to ona jest mysz​ką. Wkła​dam do buzi kciuk. Ona zwie​sza gło​wę. — Prze​pra​szam, Herr Dok​tor. Mała lubi słu​chać opo​wie​ści. — Jest wie​le ro​dza​jów opo​wie​ści, Mar​ga​re​the. Ist​nie​ją też ład​ne baj​ki. Po​‐ cie​sza​ją​ce, mó​wią​ce o tym, jak pięk​ne i świę​te jest ży​cie, o tym, jak do​bro po​‐ ko​nu​je zło. Po​win​naś wie​dzieć, że nie na​le​ży stra​szyć dzie​ci ta​ki​mi okrop​ny​‐ mi sce​na​mi. Gre​et zer​ka na mnie z uko​sa. Oj, tato, gdy​byś tyl​ko wie​dział… — Prze​pra​szam, Herr Dok​tor – mam​ro​cze. – To się wię​cej nie po​wtó​rzy. — Mam na​dzie​ję – od​po​wia​da oj​ciec po​nu​ro. – Ta​kie hi​sto​rie to owo​ce cho​rej wy​obraź​ni. Dzie​ciń​stwo jest cen​ne. To wte​dy po​wsta​ją fun​da​men​ty

ży​cia. Mamy obo​wią​zek obro​ny na​szych ma​leństw przed ta​ki​mi okrop​ny​mi ob​ra​za​mi! Te​raz każ​de​go dnia tata cho​dzi do przy​chod​ni. Po po​wro​cie myje ręce. Szo​‐ ru​je je i po​cie​ra jed​ną o dru​gą, aż cała umy​wal​ka wy​peł​nia się my​dla​ny​mi bań​ka​mi. Jego pal​ce sta​ją się ró​żo​we i po​marsz​czo​ne. Kie​dy są już su​che, pusz​cza czy​stą wodę i za​czy​na od po​cząt​ku. Więk​szość twa​rzy jest tu​taj po​waż​na, ale wu​jek Hra​ben nie prze​sta​je się uśmie​chać. Uśmie​chał się na​wet wte​dy, kie​dy kop​nia​ka​mi usu​nął ko​cia​ki z dro​gi. Jo​han​na twier​dzi, że jest bar​dzo przy​stoj​ny, ale nie tak przy​stoj​ny jak tata. W moje uro​dzi​ny wu​jek Hra​ben po​da​ro​wał mi Ne​ger​kuss. Jem go bar​dzo wol​no, naj​pierw cze​ko​la​do​wą sko​rup​kę, po​tem pian​ko​we na​dzie​nie, wresz​cie – cia​stecz​ko​wy spód. Póź​niej wy​gła​dzam pa​pie​rek pa​znok​ciem, aż za​czy​na błysz​czeć jak zło​to, a on robi mi z nie​go pier​ścio​nek. — Ślicz​na Kry​sto, do​kąd za​bie​ra cię tata dziś po po​łu​dniu? – pyta wu​jek Hra​ben, gła​dząc mnie po szyi. Od​su​wam się. — Ach, ro​zu​miem. Ale do​kąd chcia​ła​byś po​je​chać? Pod​bie​gam do okna i wska​zu​ję wy​so​ki mur. — Do zoo. Wu​jek Gre​et, któ​ry jest że​gla​rzem, po​szedł do zoo w Ame​ry​ce. Wi​dział niedź​wie​dzia po​lar​ne​go i ży​ra​fę, i… – prze​ry​wam, peł​na ra​do​ści i pod​nie​ce​nia, a po chwi​li do​da​ję szep​tem: – … i po​zwo​li​li mu po​jeź​dzić na sło​niu. Wu​jek Hra​ben wy​bu​cha śmie​chem. Jego przy​ja​cie​le przy​cho​dzą do nas, a on po​wta​rza, co po​wie​dzia​łam. Oni też się śmie​ją. Wresz​cie wy​cie​ra oczy i mówi mi, że za ścia​ną nie ma sło​ni, niedź​wie​dzi, ży​raf ani małp. Zdej​mu​ję jego pier​ścio​nek i wkła​dam kciuk do buzi. Płacz w uro​dzi​ny przy​no​si pe​cha. — To tro​chę inne zoo, Mäd​chen[10]. — W tym miesz​ka​ją zu​peł​nie inne be​stie – wy​ja​śnia męż​czy​zna o słom​‐ ko​wych wło​sach i oczach bar​wy zi​mo​we​go desz​czu. Znów się śmie​ją. — Ja​kie be​stie? – Tu​pię nogą, ale to wy​da​je się ba​wić ich jesz​cze bar​dziej. — Lu​dzie-zwie​rzę​ta. Ist​nie​ją zwie​rzę​ta, któ​re wy​glą​da​ją jak lu​dzie. Sta​rusz​ka miesz​ka​ją​ca obok na​sze​go praw​dzi​we​go domu ma sznau​ce​ra – naj​grub​sze​go psa, ja​kie​go kie​dy​kol​wiek wi​dzia​łam. Gre​et po​wie​dzia​ła, że po wie​lu la​tach wspól​ne​go ży​cia upodob​ni​li się do sie​bie: te​raz obo​je mają wło​sy po​sy​pa​ne pie​przem i solą, wścib​skie pyszcz​ki, wtrą​ca​ją​ce się w nie swo​je spra​wy, pa​skud​ne cha​‐ rak​ter​ki, ja​zgo​tli​we gło​sy i cia​ła w kształ​cie be​czek z wi​nem. A raz sły​sza​‐ łam, jak Gre​et krzy​czy: Män​ner sind Schwe​ine[11]! do męż​czy​zny, któ​ry przy​‐ niósł drew​no na opał. A je​den z ko​le​gów papy ma duże żół​te zęby, któ​re upo​‐ dab​nia​ją go do szczu​ra.

— I tak chcę je zo​ba​czyć. — To zbyt nie​bez​piecz​ne – mówi wu​jek Hra​ben. – Je​dzą praw​dzi​we małe dziew​czyn​ki, zwłasz​cza te ład​ne. Chrup, chrup, je​den gryz i już by cię nie było. Kie​dy papa wró​cił z przy​chod​ni, wciąż szo​ro​wał ręce, cho​ciaż obie​cał, że wyj​dzie​my od razu. Gdy czy​ścił pa​znok​cie szczo​tecz​ką, spy​ta​łam, czy idzie​‐ my do zoo, na wy​pa​dek gdy​by wuj Hra​ben żar​to​wał. — Nie. — Ale mó​wi​łeś, że będę mo​gła wy​brać… – pro​te​stu​ję. Tata wy​cie​ra dło​nie i do​kład​nie przy​glą​da się pal​com. — Nie wo​la​ła​byś pójść ze mną do skle​pu z za​baw​ka​mi? Może bę​dziesz chcia​ła coś za​brać do domu. A po​tem mo​że​my zjeść lody w ka​wiar​ni. – Znów pusz​cza wodę i bie​rze do ręki my​dło. — Erd​be​ere​is[12]? — Tru​skaw​ko​we, cze​ko​la​do​we, ja​kie tyl​ko bę​dziesz chcia​ła. Mia​sto jest ja​sne, w oknach do​mów sto​ją kwia​ty, a na wie​trze po​wie​wa wie​le czer​wo​nych flag z ra​mio​na​mi uło​żo​ny​mi w X. Lu​dzie sie​dzą​cy w ogród​ku ka​wiar​ni uśmie​cha​ją się do nas, nie​któ​rzy wsta​ją, żeby nam po​‐ ma​chać, a kie​dy wcho​dzi​my do skle​pu z za​baw​ka​mi, sprze​daw​ca po​rzu​ca po​zo​sta​łych klien​tów, by za​jąć się tatą. — A więc masz uro​dzi​ny, Fräu​le​in. Al​les Gute zum Ge​bur​stag[13]! – Się​ga pod ladę i wyj​mu​je dwa pu​deł​ka. W każ​dym z nich znaj​du​je się ład​na lal​ka. Jed​na ma ciem​ne krę​co​ne wło​sy i czer​wo​ną su​kien​kę; dru​ga jest ubra​ną na nie​bie​sko blon​dyn​ką. – Tak, wszyst​kie​go naj​lep​sze​go od nas wszyst​kich. Tata nie był pe​wien, któ​rą bę​dziesz wo​la​ła. Pa​trzę na papę. Kiwa gło​wą. — Któ​rą chcesz? — Nie mogę do​stać obu? Krę​ci gło​wą. — Nie. — Chcę obie. – Ko​pię w mo​sięż​ną rur​kę, któ​ra ota​cza ladę. Pró​bu​ję wy​ci​‐ snąć z sie​bie łzę, ale nie chce przyjść. – To nie fair. Dla​cze​go nie mogę mieć obu? — Do​sta​niesz jed​ną – od​po​wia​da zmę​czo​nym gło​sem. – Ale je​śli nie umiesz wy​brać, mo​że​my tu wró​cić kie​dy in​dziej. Tego chcesz? Nie. Więc po​‐ spiesz się i zde​cy​duj, za​nim lody cał​kiem się sto​pią. — Nie fair – od​po​wia​dam, ale wiem już, któ​rą lal​kę za​bio​rę do domu. Sprze​daw​ca nie​mal nie​zau​wa​żal​nie przy​su​wa do mnie tę o ciem​nych wło​sach. Jest tro​chę jak Gre​et, poza tym że ma oczy w złym ko​lo​rze, ale blon​‐ dyn​ka wy​glą​da jak księż​nicz​ka z baj​ki. — Chcę tę – mó​wię, a sprze​daw​ca wzdy​cha ci​cho i za​bie​ra bru​net​kę. – Jak ma na imię?

— Chcesz lal​kę z ja​sny​mi wło​sa​mi. Do​brze. – Tata wy​da​je się za​do​wo​lo​‐ ny, kie​dy czy​ta ety​kie​tę. – Tu jest na​pi​sa​ne „Char​lot​te”, ale mo​żesz na​zwać ją tak, jak tyl​ko chcesz. — Będę mó​wić do niej Lot​tie, chy​ba że bę​dzie nie​grzecz​na – od​po​wia​‐ dam, przy​po​mi​na​jąc so​bie, jak tata zmie​niał „Gre​et” na „Mar​ga​re​the”, kie​dy był zde​ner​wo​wa​ny. – Wte​dy bę​dzie mia​ła na imię Char​lot​te. W ka​wiar​ni wyj​mu​ję Lot​tie z pu​deł​ka, żeby po​pa​trzeć na jej majt​ki. Mała kro​pla tru​skaw​ko​wych lo​dów spa​da na jej nie​bie​ską su​kien​kę, zo​sta​wia​jąc ślad, ale przy​kry​wam go pal​cem, żeby tata się nie zo​rien​to​wał. Tuż przed snem Her​ta przy​no​si mi pre​zent uro​dzi​no​wy, książ​kę pod ty​‐ tu​łem Der Struw​wel​pe​ter[14]. Mówi, że opo​wia​da o nie​grzecz​nych dzie​ciach. Ani mnie, ani Lot​tie nie po​do​ba​ją się ob​raz​ki, ale papa przy​po​mi​na, że po​‐ win​nam po​dzię​ko​wać. Po​tem mu​szę sie​dzieć z Her​tą, twar​dą i klu​sko​wa​tą, kie​dy gło​sem cięż​kim jak bu​cio​ry czy​ta mi hi​sto​rię o chłop​cu, któ​ry ssał kciuk. — Nie ssij – mówi, wy​cią​ga​jąc mój pa​lec z buzi i ści​ska​jąc mnie moc​no za nad​gar​stek. – Słu​chaj uważ​nie, to opo​wieść o ta​kim dziec​ku jak ty. Ro​bię brzyd​ką minę, ale Her​ta nie za​uwa​ża. – Ja wy​cho​dzę po cia​stecz​ka – rze​kła mama do Ju​lecz​ka. Prze​ry​wa. Ude​rza mnie w nogę. — Nie ru​szaj się, dziec​ko. Czy​ta​my da​lej. Spra​wiaj​że się tu przy​kład​nie, nie ssij pal​ców, bo nie​ład​nie, bo kto pa​lec w bu​zię tło​czy, za​raz kra​wiec doń wy​sko​czy, z no​ży​ca​mi, zły okrut​nie, i pa​lusz​ki nie​mi utnie. To głu​pia hi​sto​ryj​ka. Mimo to z nie​po​ko​jem zer​kam na tatę, kie​dy Her​ta do​cho​dzi do frag​men​tu o kraw​cu. On jed​nak ma za​mknię​te oczy. Po​ru​sza pal​ca​mi, jak​by mył ręce bez uży​cia wody. — Wtem ktoś z trza​skiem drzwi otwie​ra! – mówi Her​ta, nie wy​peł​nia​jąc gło​su żad​nym trza​skiem. – Wpa​da kra​wiec jak pan​te​ra! I do Jul​ka sko​czy żywo! Wi​dząc, na co się za​no​si, szyb​ko cho​wam dło​nie i sia​dam na nich. Bied​na Lot​tie lą​du​je na pod​ło​dze. Her​ta się śmie​je. Wra​ca mama. Aj! Wstyd! Bie​da! Ju​lecz​ko​wi cia​stek nie da, Bo kto mamy nie usłu​cha,

temu do​syć buł​ka su​cha. Pła​cze Ju​lek, żal nie​bo​dze, a pa​lusz​ki na pod​ło​dze[15]. Wyj​mu​jąc moją dłoń spod pupy, bie​rze kciuk w swo​je wiel​kie kan​cia​ste pa​lu​chy, uda​jąc, że są no​ży​ca​mi. Ciach, ciach. — Le​piej ze​rwij ze swo​imi dzie​cię​cy​mi przy​zwy​cza​je​nia​mi, żeby nie przy​tra​fi​ło ci się to samo. Je​steś już dużą dziew​czyn​ką. — Tata nie po​zwo​lił​by kraw​co​wi ob​ciąć mi pal​ca. — Mo​gło​by go przy to​bie nie być, żeby go po​wstrzy​mać. – Her​ta prze​kła​‐ da kart​ki. – Chcia​ła​byś po​słu​chać ko​lej​nej hi​sto​rii? Spójrz na tę. Bar​dzo nie​‐ grzecz​na dziew​czyn​ka bawi się pu​deł​kiem za​pa​łek mamy, a już chwi​lę póź​‐ niej… I zgo​rza​ła Ka​sia cała, Garść po​pio​łu po​zo​sta​ła, i trze​wicz​ki jesz​cze sto​ją, smu​cą się nad Ka​sią swo​ją![16] — Wi​dzisz? Wszyst​ko spło​nę​ło. Nic nie zo​sta​ło po głu​piej Kasi prócz po​‐ pio​łu. Umiesz so​bie wy​obra​zić coś tak strasz​ne​go? — Gre​et po​wie​dzia​ła, że zla​ła​by mnie na kwa​śne jabł​ko, gdy​bym jesz​cze kie​dyś do​tknę​ła za​pa​łek. – Prze​wra​cam stro​nę i spo​glą​dam na ob​ra​zek czar​‐ ne​go chłop​ca trzy​ma​ją​ce​go zie​lo​ny pa​ra​sol. Są tam też cza​ro​dziej w dłu​giej czer​wo​nej sza​cie i trzech chłop​ców, któ​rych za​nu​rza w wiel​kim ka​ła​ma​rzu, żeby sta​li się tak samo czar​ni jak pierw​szy. – Mo​żesz prze​czy​tać tę? Her​ta marsz​czy brwi i zer​ka na tekst. Mla​ska ję​zy​kiem. — Pro​szę – do​da​ję na wy​pa​dek, gdy​by tata słu​chał. — Nie – od​ma​wia – to nie jest od​po​wied​nia hi​sto​ria. – Mó​wiąc to, wy​ry​‐ wa kart​ki. W domu za​wsze było mnó​stwo do zro​bie​nia… Gre​et o to dba​ła. Cza​sa​mi sa​‐ dza​ła mnie na ku​chen​nym sto​le i ka​za​ła wyj​mo​wać gro​szek ze strącz​ków, a po​tem li​czyć na głos wszyst​kie zia​ren​ka. Eins, zwei, drei… Je​śli było wię​cej niż osiem w strącz​ku, mo​głam zjeść naj​mniej​sze. Po za​koń​cze​niu pra​cy słu​‐ cha​łam hi​sto​rii, naj​czę​ściej Księż​nicz​ki na ziarn​ku gro​chu, któ​rą lu​bi​łam, póki nie zo​rien​to​wa​łam się, że nie może być praw​dzi​wa. Pró​bo​wa​łam na​wet z dzie​się​cio​ma ziarn​ka​mi pod ma​te​ra​cem i nic. Cza​sa​mi sor​to​wa​łam pie​rze, kie​dy sku​ba​ła kur​cza​ka albo gęś – pió​ra do wia​dra, puch do ko​sza – a po​tem słu​cha​łam opo​wie​ści o Pani Zi​mie, je​śli zro​bi​łam wszyst​ko, jak na​le​ży, albo o Ba​bie Ja​dze, je​śli by​łam nie​uważ​na. Te​raz nie mam nic do ro​bo​ty prócz pa​trze​nia na książ​ki, ry​so​wa​nia ob​‐ raz​ków i roz​mów z Lot​tie. Pa​nie, któ​re ba​wią się ze mną albo czy​ta​ją mi baj​‐

ki, przy​cho​dzą tyl​ko, kie​dy tata jest w domu. Na​wet ko​cia​ki znik​nę​ły. Cza​sa​‐ mi Elke, któ​ra rano cze​sze mi wło​sy, a wie​czo​rem mnie ką​pie, spraw​dza, czy je​stem grzecz​na, i przy​no​si mi mle​ko i cia​sto albo chleb i miód. Cią​gle mówi i mówi, ale ni​g​dy nie słu​cha. Nie​kie​dy psy z zoo szcze​ka​ją, a po​zo​sta​łe zwie​‐ rzę​ta pisz​czą; poza tym jest bar​dzo ci​cho. Inni lu​dzie, któ​rzy miesz​ka​ją w na​‐ szym domu, całe dnie spę​dza​ją w pra​cy, nie​któ​rzy w zoo, inni w przy​chod​ni albo biu​rach. Ko​bie​ty też tu pra​cu​ją, ale są zbyt za​ję​te, żeby roz​ma​wiać. Szo​‐ ru​ją i od​ku​rza​ją, i wy​no​szą dy​wa​ny na ze​wnątrz, żeby je wy​trze​pać. Wszyst​‐ ko jest bar​dzo czy​ste i upo​rząd​ko​wa​ne. Nikt nie cho​wa przed​mio​tów pod me​bla​mi, nie mogę też zna​leźć pod łóż​kiem żad​nych kłęb​ków ku​rzu, któ​re Gre​et na​zy​wa​ła ko​ta​mi. Lot​tie mówi, że po​win​nam pójść do kuch​ni i spraw​dzić, czy nie ma tam ja​kiejś Gre​et, więc prze​cho​dzę przez ko​ry​tarz i za​glą​dam do środ​ka. Wi​dzę, jak Elke kroi kieł​ba​sę. Duża, gru​ba pani o czer​wo​nej twa​rzy li​czy pie​nią​dze, dwie inne zmy​wa​ją na​czy​nia. Żad​na z nich nie przy​po​mi​na Gre​et. Elke opo​‐ wia​da wszyst​kim o ja​kimś fil​mie o szwedz​kiej dziew​czy​nie za​ko​cha​nej w bo​ga​tym tor​re​ado​rze. Nie jest to nowy film: gru​ba ko​bie​ta już go wi​dzia​ła i cią​gle ją po​pra​wia. — La Ha​ba​ne​ra dzie​je się na Ku​bie – mówi Elke. Gru​ba ko​bie​ta krę​ci gło​wą. — Nie, w Pu​er​to Rico. — I tak ni​ko​go to nie ob​cho​dzi, Ur​sel – zło​ści się Elke. – Waż​ne, że gwiaz​‐ dą jest Fer​di​nand Ma​rian. — Nie, nie, gwiaz​dą był Karl Mar​tell. Ma​rian grał tyl​ko Don Pe​dra de Avi​‐ lę, wred​ne​go cu​dzo​ziem​ca i wła​ści​cie​la ziem​skie​go, któ​ry umarł na ja​kąś pa​‐ skud​ną cho​ro​bę. I do​brze, bo cho​ciaż był jej mę​żem, Astrée ko​cha​ła le​ka​rza. Elke wzru​sza ra​mio​na​mi. — Och, ale Fer​di​nand to taki przy​stoj​ny męż​czy​zna – wzdy​cha, przy​kła​‐ da​jąc dłoń do pier​si. Lot​tie jest już znu​dzo​na i chce pójść do ogro​du, ale z pie​ca do​cho​dzi ład​ny za​pach. Może to być Zwet​sch​gen​ku​chen[17], bo kie​dy Ur​sel otwie​ra drzwicz​ki, kuch​nię wy​peł​nia słod​ka śliw​ko​wa woń. Gre​et za​wsze po​zwa​la​ła mi zjeść brzeg, ale tym ra​zem drzwi się za​my​ka​ją. Po​sta​na​wia​my po​cze​kać, aż cia​sto za​cznie sty​gnąć na krat​ce. Elke się nie po​ru​szy​ła. Wciąż wpa​tru​je się w su​fit. — Dość już tego roz​ma​rze​nia, fau​ler Nicht​snutz[18] – war​czy Ur​sel. – Nie je​ste​śmy w ki​nie, a ka​nap​ki się same nie zro​bią. Je​śli zaś cho​dzi o Fer​di​nan​‐ da, bar​dzo ci się dzi​wię. W jego wy​glą​dzie jest coś, co nie po​win​no się spodo​‐ bać żad​nej nor​mal​nej ko​bie​cie. Zde​cy​do​wa​nie jest zbyt po​nu​ry… no i ten wiel​ki nos… – wzdy​cha. – Moim zda​niem Karl Mar​tell jest znacz​nie przy​stoj​‐ niej​szy. I wy​da​je się lep​szym kan​dy​da​tem na męża, od razu wi​dać, że po​cho​‐ dzi z do​brej ro​dzi​ny. — To ten, któ​ry grał le​ka​rza? – Jed​na z ko​biet sto​ją​cych nad zle​wem wy​‐

bu​cha śmie​chem, wy​cie​ra​jąc gar​nek. – Za​baw​ne: le​ka​rze są albo wy​su​szo​ny​‐ mi sta​ry​mi nu​dzia​rza​mi, albo… – Prze​wra​ca ocza​mi i zno​wu się śmie​je. — Je​śli mó​wisz o tym no​wym, wiedz, że jest już za​ję​ty – wy​ja​śnia Ur​sel. – Tak, za​ję​ty, i to po​dwój​nie. Nie​dłu​go się po​bi​ją, zo​ba​czysz. Inny głos szep​cze: — Nie wy​glą​da na to, by za​mie​rzał po​ło​żyć ręce na któ​rej​kol​wiek z nich. Może woli zo​stać sam. I trud​no mu się dzi​wić, obie są brzyd​kie jak noc. – Nie wi​dzę, kto mówi, ale głos przy​po​mi​na mi Gre​et, więc po​py​cham lek​ko drzwi. Skrzy​pią, ale przy​naj​mniej cia​sto jest już go​to​we, a brzęk for​my wyj​‐ mo​wa​nej z pie​kar​ni​ka za​głu​sza dźwięk. Już mam zro​bić krok na​przód, kie​dy za​uwa​żam w rogu małą sta​rą cza​row​ni​cę z czar​nym ko​tem na ko​la​nach. Jej dłu​ga różdż​ka zwi​sa z opar​cia krze​sła. — Mo​gła​byś za​cho​wać te ob​ser​wa​cje dla sie​bie – stro​fu​je Ur​sel, od​kła​da​‐ jąc ście​recz​kę i wa​chlu​jąc się far​tu​chem. – Ścia​ny mają uszy. W każ​dym ra​‐ zie o gu​stach się nie dys​ku​tu​je, jak mó​wi​ła małp​ka, wgry​za​jąc się w my​dło. — Masz ra​cję – od​po​wia​da cza​row​ni​ca – gu​sta są róż​ne, ale czy my​ślisz, że małp​ce na​praw​dę sma​ko​wa​ło my​dło, czy po pro​stu nie mia​ła nic in​ne​go do wy​bo​ru? Moim zda​niem… — Ja tam uwa​żam – wtrą​ca się Elke – że obie kan​dy​dat​ki do​sta​ły​by wię​‐ cej, niż chcą, gdy​by mu​sia​ły za​jąć się tą jego roz​pusz​czo​ną małą. Lot​tie zie​wa. Po​su​wam się na​przód, pa​trząc, jak śliw​ko​wy sok bul​go​cze wo​kół kra​wę​dzi cia​sta. Wiedź​ma re​cho​cze, a ja od​ska​ku​ję do tyłu. — Wi​dzia​łam tę jego cór​kę – mówi – i coś mi się wy​da​je, że nie bę​dzie ła​‐ two za​stą​pić jego żony. A przez to, że nie żyje, on na pew​no pa​mię​ta ją sie​‐ dem razy pięk​niej​szą, niż była. – Jej chu​da dłoń wciąż gła​dzi kota, ale ja wiem, że jest wście​kła. — Ta cór​ka może i ład​na – do​rzu​ca Elke – ale tu​taj coś jest nie tak. – Puka się w gło​wę. – Wciąż mówi sama do sie​bie albo wpa​tru​je się w pust​kę. Tego nie zje, tam​te​go nie zje. I co za cha​rak​te​rek! On to ja​koś zno​si, ale to dłu​go nie po​trwa. Po​win​na po​czuć czy​jąś rękę na sie​dze​niu. Ko​pie i krzy​czy, i nie prze​‐ sta​je. Kie​dyś po​wie​dzia​ło​by się, że jest opę​ta​na. — Cze​go się spo​dzie​wa​łaś? – Ur​sel ści​sza głos. – Mó​wią, że ich krew jest zbru​ka​na. Po​dob​no mat​ka nie była do​brą żoną, a mat​ką to już w ogó​le… spę​‐ dza​ła całe dnie, ba​wiąc się far​ba​mi, za​miast dbać o dom. Nie była stąd, mia​ła w so​bie coś z Cy​gan​ki, a może i cze​goś jesz​cze bar​dziej zde​ge​ne​ro​wa​ne​go. Tak to się koń​czy, kie​dy lu​dzie łą​czą się w pary z obcą rasą. — To wła​śnie jest pro​blem z męż​czy​zna​mi – stwier​dza z go​ry​czą Elke. – Wy​bie​ra​ją żony ocza​mi, a nie gło​wą. Wiedź​ma mówi coś o spodniach i wszyst​kie wy​bu​cha​ją śmie​chem. Nie mogę już dłu​żej cze​kać, więc sta​ję za Ur​sel i ma​czam pa​lec w śliw​ko​wym sy​‐ ro​pie. Jest wrzą​cy, lep​ki jak tof​fi i nie chce się od​kle​ić. Pisz​czę i wkła​dam pa​‐ lec do buzi, pa​rząc so​bie ję​zyk. Elke chwy​ta mnie za rękę i wkła​da ją do mi​ski z zim​ną wodą.

— Ci​cho! – grzmi, kie​dy ja wciąż po​ję​ku​ję. – Prze​stań albo dam ci wię​cej po​wo​dów do pła​czu. Pa​lec wciąż boli. Jak​by pło​nął. — Jak dłu​go tam sta​ła? – pyta Ur​sel. — Wy​star​cza​ją​co dłu​go – mówi cza​row​ni​ca, re​cho​cząc tak gło​śno, że kot ze​ska​ku​je z jej ko​lan. Po​chy​la się i ude​rza mnie w nogę swo​ją dłu​gą różdż​ką. – Już wy​star​czy, Kry​sto. – Ból na​tych​miast ustę​pu​je, a ja prze​sta​ję pła​kać. Wpa​tru​je się we mnie. – Co tu ro​bisz? — Chcę cia​sta. Wiedź​ma uno​si brwi, któ​re wy​glą​da​ją jak wło​cha​te sza​re gą​sie​ni​ce. — Na​praw​dę? Co jesz​cze po​wiesz? — Daj​cie mi cia​sto, bo po​skar​żę się ta​cie. Wszyst​kie pa​trzą na Elke. Jej usta zmie​nia​ją się w cien​ką pro​stą li​nię i na​‐ gle wy​da​je się wyż​sza. — Nie, nie do​sta​niesz cia​sta ani dzi​siaj, ani ju​tro. Sama po​roz​ma​wiam z two​im oj​cem. Je​steś bar​dzo nie​grzecz​ną dziew​czyn​ką. Je​śli nie na​uczysz się do​brych ma​nier, nie​dłu​go źle skoń​czysz. – Wska​zu​je na drzwi. – Idź do swo​je​go po​ko​ju i nie wra​caj tu​taj bez po​zwo​le​nia. Ko​pię w stół i trza​skam drzwia​mi. Na gó​rze rzu​cam na zie​mię ta​le​rzyk i ku​bek, wdep​tu​jąc odłam​ki w matę. Wy​cią​gam z sza​fy ubra​nia. — Zła Char​lot​te – mó​wię, sta​wia​jąc ją do kąta. My​dło sma​ku​je pa​skud​nie. Opo​wia​dam so​bie hi​sto​ryj​kę o bied​nych, głod​nych Hen​se​lu i Gre​tel, cał​kiem sa​mych w ciem​nym le​sie. W mo​jej pier​‐ ni​ko​wej chat​ce znaj​du​je się wiel​ki piec, do któ​re​go wpy​cham Elke, Ur​sel i sta​rą, chu​dą wiedź​mę. Kie​dy tata skoń​czył myć ręce, po​szli​śmy ra​zem na dół. Jo​han​na usia​dła z nami. Wo​la​ła​bym, żeby so​bie po​szła, ale ona chcia​ła po​roz​ma​wiać z papą. Tro​chę dy​szy, jak Gre​et, kie​dy go​ni​ła mnie po scho​dach, żeby mnie uka​rać. Coś ją ze​zło​ści​ło. Papa słu​chał i ki​wał gło​wą, ki​wał gło​wą i słu​chał. Po​tem prze​pro​sił i od​szedł, mó​wiąc, że musi wziąć coś z po​ko​ju, pod​czas gdy w rze​‐ czy​wi​sto​ści po​szedł na górę, żeby zno​wu umyć ręce. — Te​raz ty i ja mo​że​my spo​koj​nie po​roz​ma​wiać – mówi Jo​han​na. Chwy​‐ ta mnie i sa​dza so​bie na ko​la​nach. – Po​ba​wi​my się? Pach​nie fioł​ka​mi, tak jak Gre​et pach​nia​ła w wol​ne po​po​łu​dnia, ale pod tym ład​nym za​pa​chem kry​je się inny, pa​skud​ny. Jej pa​znok​cie są po​ma​lo​‐ wa​ne na ja​sno​czer​wo​ny ko​lor i pa​su​ją do szmin​ki. Po jed​nej stro​nie spód​ni​‐ cy ma mnó​stwo brą​zo​wych pla​mek. Nie chcę się ba​wić, ale te​raz, kie​dy nie ma taty, boję się od​mó​wić. — Tu pa​lu​szek, tu pa​lu​szek, a tu czy​sty mam far​tu​szek. Tu jest rącz​ka, a tu dru​ga, a tu oczko do mnie mru​ga. Tu jest czo​ło, tu są wło​sy. Wszy​scy mamy czy​ste nosy. – Cią​gnie mnie za wło​sy i chwy​ta za nos. – Tu są rącz​ki do kla​ska​nia. Tu są nóż​ki do tu​pa​nia.

Nie chcę się już ba​wić i pró​bu​ję się wy​rwać, ma​cha​jąc rę​ka​mi i wo​ła​jąc tatę. Ale Jo​han​na każe mi zo​stać tam, gdzie je​stem, póki nie po​wie „tu są rącz​ki do kla​ska​nia” i „a tu nóż​ki do tu​pa​nia”. Po​tem za​czy​na pod​rzu​cać mnie do góry, tym wy​żej, im gło​śniej krzy​czę… wresz​cie tata wra​ca, a wte​‐ dy obej​mu​je mnie i ca​łu​je w po​li​czek. – Po​do​ba​ło ci się, praw​da? A te​raz idź się po​ba​wić na ze​wnątrz. Mu​szę po​roz​ma​wiać z two​im tatą. Obie​ca​łam, że będę grzecz​na, żeby tata za​brał mnie na obiad z do​ro​sły​mi do zoo. Prze​cho​dzi​my przez wiel​ką bra​mę, a ja roz​glą​dam się w po​szu​ki​wa​niu zwie​rząt, któ​re wy​glą​da​ją jak lu​dzie, ale wi​dzę tyl​ko psy. Kie​dy py​tam tatę, gdzie są klat​ki, każe mi być ci​cho i usiąść przy oknie. Kel​ner przy​no​si zupę z so​cze​wi​cy z ka​wał​ka​mi bocz​ku i ja​kiś omlet. Nie wy​glą​da​ją ład​nie, więc nie chcę jeść. Tata roz​ma​wia z ko​le​ga​mi, a ja rzeź​bię z chle​bo​we​go miąż​szu ro​dzi​nę żół​wi… wresz​cie za​uwa​żam za oknem nie​grzecz​ne​go chłop​ca, któ​ry grze​bie pal​ca​mi w bło​cie. Znaj​du​je coś w zie​mi, a ja przy​kle​jam nos do szy​‐ by, by zo​ba​czyć, czy to ukry​ty skarb. Ale to ro​bal… to tyl​ko brud​ny ro​bal. A on na​tych​miast go zja​da. — Tato, tato! – Cią​gnę go za rę​kaw. — Nie te​raz, Kry​sto. – Roz​ma​wia da​lej i od​wra​ca się do mnie do​pie​ro po chwi​li. – Słu​cham? Ale jest już za póź​no. Chło​piec znik​nął. Za​ci​skam moc​no zęby i nic nie mó​wię. Ręce Jo​han​ny są czy​ste. Dzi​siaj nikt jej nie ze​zło​ścił. Kle​pie się w ko​la​no i otwie​ra nową książ​kę. — Chodź, mein süßes kle​ines Mäd​chen[19], prze​czy​tam ci hi​sto​ryj​kę. Wyj​‐ mij z buzi kciuk. Je​śli kie​ru​nek wia​tru się zmie​ni, zo​sta​nie ci tam na za​wsze. Chcę za​pro​te​sto​wać, ale ostat​nio wło​ży​ła mi kciuk do sło​ika z musz​tar​dą. Tata tyl​ko się śmiał. — Der Rat​ten​fän​ger von Ha​meln[20]. Sły​sza​łaś już tę hi​sto​rię? Nie? To słu​‐ chaj uważ​nie. Jej kurt​ka pach​nie za​rdze​wia​ły​mi gwoźdź​mi. Otwie​ra książ​kę i za​czy​na czy​tać zmie​nio​nym gło​sem. — Na brze​gu rze​ki We​ze​ry le​ża​ło kie​dyś ślicz​ne mia​sto Ha​meln. Jego miesz​kań​cy byli szczę​śli​wi, pra​co​wi​ci i bo​ga​ci, póki któ​re​goś dnia nie na​‐ wie​dzi​ła go pla​ga szczu​rów. Wiel​kich czar​nych szczu​rów; gru​bych brą​zo​‐ wych szczu​rów; tłu​stych szczu​rów, le​ni​wych szczu​rów, brud​nych, za​pchlo​‐ nych szczu​rów; szczu​rów o wiel​kich no​sach i wy​gię​tych pa​zu​rach. Szczu​ry nie pra​cu​ją ani nie upra​wia​ją ro​ślin. Zja​dły za to wszyst​kie, na​wet naj​mniej​‐ sze ziarn​ka psze​ni​cy ze spi​chle​rzy. Kra​dły je​dze​nie ze skle​pów i do​mów. Wy​‐ ry​wa​ły na​wet dzie​ciom chleb z ust. Gry​zły no​wo​rod​ki w ich ko​ły​skach i ssa​‐ ły ich krew. Zo​bacz, tu jest ob​ra​zek. Wresz​cie lu​dzie po​szli do bur​mi​strza i za​żą​da​li, żeby po​zbył się tej pa​skud​nej pla​gi z mia​sta. Co miał zro​bić? Oczy​‐

wi​ście po​za​sta​wia​li pu​łap​ki i za​bi​li nie​któ​re gry​zo​nie, ale na​stęp​ne​go po​‐ ran​ka po​ja​wi​ło się tyle no​wych, że rów​nie do​brze mo​gli nic nie ro​bić. Pew​‐ ne​go dnia do Ha​meln przy​był nie​zna​jo​my w czer​wo​no-bia​ło-czar​nym stro​‐ ju. „Mia​sto ni​g​dy nie roz​kwit​nie, je​śli będą je nę​kać te pa​skud​ne kre​atu​ry – po​wie​dział. – Po​mo​gę wam się ich po​zbyć. Moja mu​zy​ka spra​wi, że uciek​ną wszyst​kie, co do jed​ne​go, i ni​g​dy już nie wró​cą”. Bur​mistrz oczy​wi​ście się zgo​dził. Jej głos uno​si się i opa​da. Inni lu​dzie wcho​dzą i wy​cho​dzą. Roz​ma​wia​ją i je​dzą, i tu​pią no​ga​mi. Brud​ne szczu​ry to​pią się w We​ze​rze, a mia​sto znów jest ja​sne i czy​ste. — Wi​dzisz? – Wska​zu​je na ob​raz​ku we​so​łych, uśmiech​nię​tych lu​dzi. – Na​dej​dzie – mówi. – Na​dej​dzie. Tata wra​ca z pra​cy. Kiwa gło​wą i pije. Jo​han​na czy​ta da​lej. Pa​trzy na nie​‐ go spod rzęs i przyj​mu​je uro​czy​sty ton. — „Je​śli nie do​trzy​ma​cie przy​się​gi – mówi fle​ci​sta – za​bio​rę wa​sze dzie​‐ ci”. Uno​si flet do ust i gra inną me​lo​dię. Wszyst​kie dzie​ci za​czy​na​ją biec. I bie​gną za nim przez dro​gi i pola. – Jo​han​na prze​ry​wa i spo​glą​da na mo​je​go ojca. – A ich ro​dzi​ce nie mogą nic zro​bić. Mój kciuk znów lą​du​je w ustach. Dzie​ci na ob​raz​ku znik​nę​ły za cza​ro​‐ dziej​ski​mi drzwia​mi wy​ku​ty​mi w gór​skim zbo​czu. Zo​sta​ło tyl​ko dwo​je: chło​piec, któ​ry był zbyt za​ję​ty grą, i dziew​czyn​ka, któ​ra po nie​go wró​ci​ła. Za​czy​nam pła​kać. — Co się dzie​je? – pyta Jo​han​na. – Mam na​dzie​ję, że nie pła​czesz z po​wo​du szczu​rów? Przy​kro ci ze wzglę​du na bied​nych oj​ców i mat​ki? Krę​cę gło​wą i pła​czę nad lo​sem dzie​ci, któ​re nie mo​gły zna​leźć wyj​ścia.

ROZ​DZIAŁ TRZE​CI Mimo po​zor​nej pew​no​ści sie​bie Ben​ja​min nie miał po​my​słu, gdzie po​wi​nien roz​po​cząć po​szu​ki​wa​nia toż​sa​mo​ści Li​lie. Stał przed do​mem na Brand​stät​te, nie​zde​cy​do​wa​ny, wciąż do​tknię​ty uszczy​pli​wy​mi ko​men​ta​rza​mi Gu​drun, któ​ra stwier​dzi​ła, że jego do​cho​dze​nie to tyl​ko wy​mów​ka, by wy​wi​nąć się od praw​dzi​wej pra​cy. Być może po​wi​nien po​je​chać na po​łu​dnie do Gra​ben, zna​leźć ja​kieś ci​che miej​sce pod Mo​ro​wą Ko​lum​ną i za​pla​no​wać ko​lej​ny krok… i po raz ko​lej​ny za​chwy​cać się rzeź​bą che​ru​bin​ka, wy​mie​rza​ją​ce​go pło​ną​cą ża​giew w stro​nę śmier​cio​no​śnej sta​ru​chy u pod​sta​wy po​mni​ka. Wciąż nie​pew​ny, spoj​rzał na wschód, ku Ste​phan​splatz. Wiel​ką ka​te​drę na pla​cu po​świę​co​no chrze​ści​jań​skie​mu mę​czen​ni​ko​wi, któ​re​go imię, zda​‐ niem dok​to​ra – choć cza​sem trud​no było zo​rien​to​wać się, czy star​szy męż​‐ czy​zna mówi po​waż​nie – mo​gło po​cho​dzić od grec​kie​go sło​wa ste​pha​nos, ozna​cza​ją​ce​go ko​ro​nę, ale, co bar​dziej praw​do​po​dob​ne, mia​ło swo​je źró​dło w okre​śle​niu stre​nue stans, czy​li „sto​ją​cy, da​ją​cy gło​śne in​struk​cje i rzą​dzą​cy sta​ry​mi ko​bie​ta​mi”. Ben​ja​min się wy​pro​sto​wał. Z pew​no​ścią był to żart, zło​‐ śli​wy do​ci​nek skie​ro​wa​ny w stro​nę ku​chen​ne​go ty​ra​na, jako że w ostat​nich dniach ostry ję​zyk Gu​drun nie oszczę​dzał na​wet dok​to​ra. Jed​nak ten żart przy​naj​mniej pod​po​wie​dział mu dro​gę, jako że w Le​opold​stadt była też inna „sta​ra ko​bie​ta”. Tak na​praw​dę Hugo Bes​sler nie był sta​ry, nie był też ko​bie​tą, ale zy​skał to prze​zwi​sko dzię​ki swo​je​mu za​mi​ło​wa​niu do plo​tek. Przed​sta​‐ wiał się jako dzien​ni​karz; inni na​zy​wa​li go łow​cą sen​sa​cji, a nie​kie​dy znacz​‐ nie go​rzej… mimo to nie​wie​le mu umy​ka​ło. Ben​ja​min od​su​nął się na bok, wi​dząc nad​jeż​dża​ją​cy wóz, po czym pręd​ko – nim Gu​drun, któ​ra mia​ła do​bre​go nosa do ta​kich spraw, wy​szła na ze​‐ wnątrz z ku​błem i ło​pa​tą, go​to​wa, by na​ka​zać mu ze​bra​nie świe​że​go koń​‐ skie​go łaj​na spod krza​ka po​rzecz​ki – skrę​cił na pół​noc, w stro​nę Bau​ern​‐ markt. Było już póź​no i targ się skoń​czył. Zo​sta​ło tyl​ko kil​ku sprze​daw​ców kwia​tów, w na​dziei że zwró​cą na sie​bie uwa​gę wra​ca​ją​cych do do​mów mło​‐ dych mę​żów. Sa​mot​ny ulicz​ny sprze​daw​ca, któ​ry nie mógł się do​cze​kać, by sprze​dać ostat​ni ze swo​ich prec​li, ob​ra​cał ko​ro​my​słem. Ben​ja​min do​tknął pie​nię​dzy Jo​se​fa w kie​sze​ni, ale nie czuł po​ku​sy. Za​cho​wał się przy​naj​mniej na tyle roz​sąd​nie, by na​peł​nić brzuch, nim ogło​sił swój plan. Tem​pe​ra​tu​ra spa​dła, kie​dy zbli​żał się do ka​na​łu. Mgła uno​si​ła się, po​chła​‐

nia​jąc oba brze​gi, po​ły​ka​jąc w ca​ło​ści drze​wa, wy​cią​ga​jąc swo​je ję​zo​ry ku ko​lum​nom, po​zo​sta​wia​jąc most wil​got​ny i śli​ski. Gdy Ben​ja​min spoj​rzał w tył, gdzie mgła wi​sia​ła ni​czym duch daw​nych mu​rów obron​nych, mia​sto zda​wa​ło się scho​wa​ne za cien​ką za​sło​ną. Kie​dy świa​tło ga​sło, ona szła na​‐ przód i wy​gry​za​ła ka​wał​ki zie​mi. Mi​nu​ta po mi​nu​cie bu​dyn​ki sta​wa​ły się co​raz bar​dziej nie​ziem​skie, jak​by wzno​si​ły się po​nad czas w nie​wy​my​ślo​‐ nym jesz​cze do koń​ca mie​ście, na po​zba​wio​nej ko​rze​ni wy​spie z igli​cą ka​te​‐ dry wbi​ja​ją​cą się w chmu​ry. Tak Wie​deń mu​siał wy​glą​dać przy tej po​go​dzie w da​le​kiej prze​szło​ści; tak bę​dzie wy​glą​dał za​wsze, co​kol​wiek się wy​da​rzy. Ben​ja​min za​drżał. Dmuch​nął na swo​je dło​nie i wło​żył je do kie​sze​ni cie​płe​go płasz​cza, któ​ry po​da​ro​wa​ła mu pani Breu​er. Kie​dyś na​le​żał do Ro​ber​ta, jej mil​czą​ce​go naj​star​sze​go syna, i był tyl​ko tro​chę nie​mod​ny, więc Ben​ja​min prze​ko​ny​wał sam sie​bie, że może ucho​dzić za ko​goś waż​ne​go, przy​naj​mniej póki ktoś nie spoj​rzy na jego buty. Myśl o cie​płej, dusz​nej ta​wer​nie przy​spie​sza​ła jego kro​ki, gdy jed​nak zbli​‐ żył się do miejsc do​brze zna​nych z dzie​ciń​stwa, po​now​nie zwol​nił. Nie wra​‐ cał na tę brzyd​ką, nie​kształt​ną, małą wy​spę od mie​się​cy, wła​śnie dla​te​go, że prze​kra​cza​nie Do​nau​ka​nal było jak skok w dusz​ną bie​dę daw​nych cza​sów. W bie​dę mia​sta. I jego wła​sną. Suk​nia Ald​stadt zo​sta​ła udo​sko​na​lo​na, jej je​‐ dwa​bie i sa​ty​ny ozdo​bio​ne naj​pięk​niej​szym ha​ftem, ale bie​li​zna w kształ​cie sta​re​go get​ta była brud​na, wy​tar​ta, nie​god​na oglą​da​nia. Co wię​cej, pę​ka​ła w szwach, wy​peł​nio​na dzie​się​cio​ma lo​ka​to​ra​mi w każ​dym po​ko​ju. Sły​szał o wy​naj​mo​wa​niu łó​żek na czas, gdy ich wła​ści​cie​le pra​co​wa​li. A i ci mie​li nie​by​wa​łe szczę​ście: inni byli ska​za​ni na su​ro​we schro​nie​nie w krę​tych miej​skich ka​na​łach. Ben​ja​min szedł przed sie​bie ostroż​nie, na skró​ty mię​dzy nędz​ny​mi ulicz​‐ ny​mi tar​ga​mi, gdzie wła​ści​cie​le sto​isk za​mie​rza​li wy​cią​gnąć od nie​chęt​‐ nych kup​ców ostat​nie ko​ro​ny dłu​go po za​pad​nię​ciu zmierz​chu. W od​róż​‐ nie​niu od Kar​me​li​ter​platz tu ob​ra​ca​no głów​nie ma​ły​mi su​ma​mi: gul​den był rzad​ko​ścią w miej​scu, gdzie ko​bie​ty na​rze​ka​ły na cenę po wyj​ściu z lom​bar​‐ du, a że​bra​cy li​czy​li swo​je ha​le​rze ze​bra​ne w wor​kach ukry​tych mię​dzy róż​‐ ny​mi szma​ta​mi. Ory​gi​nal​nie ubra​ni przy​by​sze włó​czy​li się w ma​łych gru​‐ pach, w na​pię​ciu, lecz bez celu – ale to oni, odzia​ni od stóp do głów w or​to​‐ dok​syj​ną czerń, ścią​ga​li na sie​bie po​dejrz​li​we spoj​rze​nia i to o nich szep​ta​li na boku miesz​kań​cy. Od​wra​ca​jąc wzrok, Ben​ja​min skrę​cił w jesz​cze węż​sze bocz​ne ulicz​ki, gdzie na​po​tkał sta​ry bu​dy​nek po​kry​ty stru​pa​mi pod​czas spar​ta​czo​nej na​pra​wy, któ​re​go jed​na ścia​na przy​bra​ła czar​no​zie​lo​ny ko​lor z winy ciek​ną​cej ryn​ny. Ktoś wy​dra​pał w bru​dzie sło​wa: Hi​naus mit den Ju​‐ den. Ben​ja​min się skrzy​wił: „Ży​dzi, wy​no​cha”. Po raz ko​lej​ny smród no​wej za​zdro​ści i sta​rej nie​na​wi​ści łą​czył się z wo​nią roz​go​to​wa​nej ka​pu​sty i nie​‐ do​my​tych ciał. Na skrzy​żo​wa​niu dwóch alei sta​do chłop​ców ba​wi​ło się w ja​kąś nie​zro​zu​‐ mia​łą grę, krę​cąc bu​tel​ką. Roz​po​czę​ła się go​rą​ca dys​ku​sja i już po chwi​li gru​‐

pa po​dzie​li​ła się na nie​rów​ne czę​ści, ob​rzu​ca​ją​ce się kij​ka​mi, ka​mie​nia​mi, gar​ścia​mi bło​ta i do​brze zna​ny​mi obe​lga​mi. — Nos masz wiel​ki, je​steś brzyd​ki, tak jak twoi bra​cia żyd​ki. — Christ, Christ, g’hört am Mist[21]! Ko​bie​ta wy​bie​gła z po​bli​skie​go bu​dyn​ku, krzy​cząc na nich i wy​le​wa​jąc z wia​dra brud​ną wodę, po czym grup​ka po​łą​czy​ła się na nowo i od​da​li​ła, śmie​jąc się i bio​rąc pod ręce. Gdy zmierzch gęst​niał, noc​ne stwo​rze​nia wy​ło​‐ ni​ły się z mro​ku. W mącz​nych ma​skach, z ce​gla​stą czer​wie​nią na po​licz​‐ kach, te ka​ry​ka​tu​ry ko​biet przy​bie​ra​ły pozy i przy​cią​ga​ły męż​czyzn, sto​jąc w świe​tle lamp ko​lo​ru grosz​ko​wej zupy. Ben​ja​min po​my​ślał o Li​lie i ru​szył pręd​ko przed sie​bie, skrę​ca​jąc tu i tam, dro​ga​mi, któ​re znał z mło​do​ści, aż usły​szał ostry dźwięk gwizd​ka straż​ni​ka, a po nim świst ru​sza​ją​ce​go po​cią​‐ gu. Ta​wer​na, któ​rej szu​kał, znaj​do​wa​ła się bar​dzo bli​sko sta​cji. Za​trzy​mał się, by uspo​ko​ić od​dech, po czym wbiegł po scho​dach, prze​ska​ku​jąc po trzy stop​nie na​raz. Kne​ipe była pra​wie peł​na, Ben​ja​min tra​fił na ten mo​ment, w któ​rym mie​‐ sza​li się w niej wy​raź​nie od sie​bie róż​ni dzien​ni i wie​czor​ni klien​ci. Spo​koj​‐ ne spo​tka​nia w in​te​re​sach, ci​chy sze​lest ga​zet i pod​sy​ca​ne kawą dys​ku​sje ustę​po​wa​ły miej​sca wrza​skom i ło​sko​tom pi​jań​stwa oraz gło​śnym po​stu​la​‐ tom po​li​tycz​nym, przy​pra​wio​nym cał​kiem otwar​tą dzia​łal​no​ścią wy​wro​to​‐ wą. Chło​pak był świa​do​my, że nie tyl​ko jego sta​ry zna​jo​my gro​ma​dzi tu in​‐ for​ma​cje. Hugo był tam, gdzie zwy​kle, po​chy​lo​ny nad bu​cha​ją​cym w ta​wer​nie ogniem tak bli​sko, że jego ubra​nia do​zna​ły uszczerb​ku. Ze swo​imi sze​ro​ki​‐ mi ra​mio​na​mi i roz​czo​chra​ny​mi wło​sa​mi przy​po​mi​nał wiel​kie​go pa​ją​ka – cho​ciaż ra​czej po​ły​kał opo​wie​ści, niż je snuł. Za​wsze był po​tęż​ny, ale te​raz jego ty​łek le​d​wie mie​ścił się na sie​dze​niu dla trzech osób, a jed​nak, jak ma​‐ wia​no, do ust nie brał żad​ne​go je​dze​nia o sta​łej kon​sy​sten​cji. Opo​wia​da​no też, że rzad​ko wy​cho​dził z bu​dyn​ku. Rano z tru​dem wno​sił swój cię​żar na górę; być może ni​g​dy też nie spał. Na dłu​go przed po​łu​dniem sie​dział już z po​wro​tem na swo​jej ła​wie, wzno​sząc pierw​szy ku​fel i po​sy​ła​jąc swo​je​go za​smar​ka​ne​go dzie​cia​ka, zwi​nię​te​go przed pa​le​ni​skiem ni​czym je​den z mrocz​nych el​fów – svar​tál​far – do wy​daw​cy z pli​kiem ar​ty​ku​łów w dło​ni. Ben​ja​min uśmiech​nął się i ru​szył w jego stro​nę. — Sit​tlich​ke​it und Nüch​tern​he​it – brzmia​ło ich po​wi​ta​nie. — Pier​dzę na mo​ral​ność i trzeź​wość – od​parł Hugo, nie spo​glą​da​jąc w górę. Nie wy​da​wał się bar​dziej pi​ja​ny niż za​zwy​czaj. – Ja​kiż to de​mon ze​‐ słał cię z po​wro​tem na wy​spę Mat​zoh z two​ich pięk​nych bul​wa​rów? Za​tę​sk​‐ ni​łeś za smro​dem? Ostat​nim ra​zem, kie​dy nas za​szczy​ci​łeś, chcia​łeś do​stać re​fe​ren​cje. – Jed​ną ręką od​su​nął czy​ta​ną ga​ze​tę, Ben​ja​min zdą​żył jed​nak za​‐ uwa​żyć ja​sno​czer​wo​ną okład​kę, któ​rej nie dało się po​my​lić z ni​czym in​nym. — „Die Fac​kel”? Hugo burk​nął.

— Piwa – za​żą​dał, ko​piąc drze​mią​ce​go chłop​ca, któ​ry na​tych​miast ze​‐ rwał się na nogi i, roz​py​cha​jąc się ko​ści​sty​mi łok​cia​mi mię​dzy ludź​mi, za​‐ czął szu​kać kel​ne​ra. — Co o tym my​ślisz? – na​ci​skał Ben​ja​min, któ​ry prze​czy​tał eg​zem​plarz dok​to​ra. — Du​sza czło​wiek. Mówi, co my​śli. Na​wet o mnie, łaj​dak je​den! A jako że to, co Klaus my​śli, ma sens, dłu​go się nie utrzy​ma. – Hugo oparł się i spoj​rzał na nie​go ba​daw​czo. – Do​brze wy​glą​dasz. Wi​dzę, że ży​cie pa​choł​ka ci słu​ży. Ben​ja​mi​na prze​szedł skurcz. — Nie będę nim wiecz​nie – od​parł sztyw​no. – Mam pla​ny. Hugo za​drżał. — Pla​ny są nie​bez​piecz​ne, przy​ja​cie​lu. Wpły​wa​my na burz​li​we wody. Zna​ki wi​dać wszę​dzie wo​kół. W ta​kich chwi​lach trze​ba się cie​szyć dro​bia​‐ zga​mi. Za​pa​mię​taj so​bie: dro​bia​zgi są dro​bia​zga​mi tyl​ko wte​dy, gdy nie mu​si​my bez nich żyć. Jesz re​gu​lar​nie. To wię​cej, niż wie​lu może o so​bie po​‐ wie​dzieć. Masz cie​płe łóż​ko. Przy​naj​mniej na tyle, na ile może być cie​płe, kie​‐ dy śpi się sa​me​mu. – Uniósł krza​cza​stą czar​ną brew. – Za​kła​dam, że śpisz sam? Sko​ro Herr Dok​tor i jego Frau są tacy świę​ci? — Piwa! – za​grzmiał brud​ny elf Hu​go​na, ude​rza​jąc małą piąst​ką o stół. Chu​dy kel​ner wy​sta​wił sześć ku​fli. Ben​ja​min ro​zej​rzał się, cie​ka​wy, kto do nich do​łą​czy, ale naj​wy​raź​niej znę​ka​ny chło​pak po pro​stu oszczę​dził so​‐ bie do​dat​ko​wych spa​ce​rów. Roz​po​czę​ła się dys​ku​sja na te​mat do​mnie​ma​nej pod​łej ja​ko​ści piwa, a chło​pak wy​co​fał się do swo​je​go kąta i wy​jął z rę​ka​wa ka​wa​łek chle​ba oraz na wpół zje​dzo​ną kieł​ba​sę. Za​mie​sza​nie ura​to​wa​ło Ben​‐ ja​mi​na przed ko​niecz​no​ścią opo​wia​da​nia o swo​jej sy​tu​acji łóż​ko​wej. Za​‐ mknął oczy, tu​ląc do sie​bie sza​leń​stwo go​rącz​ko​wych wra​żeń. Kie​dy je po​‐ now​nie otwo​rzył, Hugo zdą​żył już opróż​nić je​den z ku​fli, a kil​ka kro​pli wciąż zwi​sa​ło z jego ru​dych wą​sów, któ​re nie chcia​ły uro​snąć i zmie​nić się w lwią bro​dę, choć były do tego za​chę​ca​ne cią​głym gła​dze​niem i szar​pa​‐ niem. — Ognia! – krzyk​nął Hugo. Chło​pak wspiął się, żeby wrzu​cić wię​cej drew do ko​min​ka. Chu​dy pies we​pchnął się mię​dzy ko​la​na Ben​ja​mi​na, pró​bu​jąc schwy​tać reszt​ki chle​ba. Zo​stał na​gro​dzo​ny kop​nia​kiem, któ​ry po​słał go po zie​mi o dłu​gość czło​wie​ka. Chło​pak za​nu​rzył reszt​kę od​zy​ska​nej skór​ki w peł​nym ku​flu Ben​ja​mi​na i po​żarł ją, po czym roz​wa​lił się na pa​le​ni​sku, po​‐ ka​zu​jąc psu ob​na​żo​ne zęby. Hugo z nie​do​wie​rza​niem spoj​rzał na to​wa​rzy​‐ sza, któ​ry od​su​nął od sie​bie za​nie​czysz​czo​ne piwo. – Pij. — Dzię​ki. – Ben​ja​min ukrad​kiem przy​su​nął do sie​bie inny ku​fel i wziął du​że​go łyka. Jego mię​śnie roz​luź​ni​ły się pod wpły​wem rzad​ko do​świad​cza​‐ nej przy​jem​no​ści. W jed​nej chwi​li opa​dło całe na​pię​cie spo​wo​do​wa​ne nie​‐ koń​czą​cą się wal​ką ze szczu​ra​mi i gą​sie​ni​ca​mi w ogro​dzie, dłu​gie ty​ra​dy Gu​drun, nie​przy​jem​ny po​wrót do świa​ta, któ​ry jego ro​dzi​nie z ta​kim tru​‐ dem uda​ło się opu​ścić. Po​czuł roz​kosz.

— Ach – wes​tchnął. — Pa​na​ceum – po​wie​dział Hugo, się​ga​jąc po dru​gą daw​kę. Spoj​rzał po​mię​dzy cięż​kie ku​fle w po​szu​ki​wa​niu po​obi​ja​nej po​wierzch​ni sto​łu z jej sta​ry​mi bli​zna​mi i wy​ry​tym graf​fi​ti, w któ​re wpa​da​ły wy​le​wa​ne kro​ple, two​rząc piw​ne ka​łu​że, po czym zmarsz​czył czo​ło i po​pa​trzył gniew​‐ nie na elfa przy​sy​pia​ją​ce​go w ką​cie. Trzy eks​tra​wa​ganc​ko ubra​ne ko​bie​ty przy​glą​da​ły im się uważ​nie, kie​dy ich mi​ja​ły. Po kil​ku jar​dach od​wró​ci​ły się, chi​cho​cząc pi​skli​wie, i po​wo​li wró​ci​ły, wy​pi​na​jąc pier​si i za​trzy​mu​jąc się przy nich. — Ko​bie​ty – za​uwa​żył Ben​ja​min, pró​bu​jąc spro​wa​dzić kon​wer​sa​cję na po​żą​da​ne tory. — Aleś by​stry – za​chi​cho​tał Hugo i wy​chy​lił dru​gi ku​fel. Mach​nął ręką gwał​tow​nie i po​gar​dli​wie. Dziew​czy​ny się skrzy​wi​ły, po​‐ krę​ci​ły gło​wa​mi i ode​szły. Jed​na od​wró​ci​ła się i z po​gar​dą splu​nę​ła przez ra​‐ mię, prze​no​sząc wzrok z Hu​go​na na ma​łe​go chłop​ca. — Schwu​le[22]! Hugo wzru​szył ra​mio​na​mi. — Kne​ipen​schlam​pe! – zwró​cił się do Ben​ja​mi​na – Knaj​pia​ne wy​wło​ki. Kur​wy. Spo​ry pro​cent swo​ich za​rob​ków od​da​ją wła​ści​cie​lo​wi. Ben​ja​min przyj​rzał się trzem od​da​la​ją​cym się tył​kom. — Nie wy​glą​da​ją na dziew​czy​ny stąd. — Pew​nie to Czesz​ki, ale sko​ro ko​bie​ty wszę​dzie ro​dzą się mniej wię​cej rów​ne, je​śli cho​dzi o atry​bu​ty wy​ma​ga​ne przez ten za​wód, cze​mu mia​ły​by być stąd? To szam​bo na krań​cu mia​sta za​lud​nia dwa​na​ście na​ro​do​wo​ści albo i wię​cej – Wę​grzy, Tur​cy, Cze​si, lu​dzie z Ga​li​cji, Mo​raw i Bu​ko​wi​ny… – za​czął wy​li​czać na pal​cach, ale za​miast do​koń​czyć, chwy​cił ko​lej​ny ku​fel. – I nie ma dla nich miesz​kań. – Pod​niósł głos. – Po​rząd​ne, zwy​kłe miesz​ka​nia, oto na co Fran​ci​szek Jó​zef po​wi​nien roz​ka​zać mia​stu wy​da​wać pie​nią​dze, nie na te se​ce​syj​ne bzdu​ry. Bu​dyn​ki z so​wa​mi na… sam po​wiedz. A ten cały Ma​jo​li​ka​haus, po​kry​ty kwia​ta​mi i spi​ral​ka​mi? Oczy​wi​ście, bar​dzo ład​ny, ale kto z nas może so​bie po​zwo​lić na miesz​ka​nie w ta​kim miej​scu? Tym​cza​sem w zi​mie bez​dom​ni za​ma​rza​ją na uli​cach. – Po​chy​lił się. – To skan​da​licz​ne. Je​‐ śli o mnie cho​dzi, w May​er​ling za​strze​lił się nie​wła​ści​wy ary​sto​kra​ta. — Och! Ben​ja​min po​pa​trzył na nie​go z obu​rze​niem, po czym ro​zej​rzał się, by spraw​dzić, czy któ​ryś z go​ści za​re​agu​je na ta​kie oszczer​stwo wo​bec mo​nar​‐ chii. Ja​sno​wło​sy mło​dy męż​czy​zna po dru​giej stro​nie ko​min​ka gła​dził się po bro​dzie i czy​tał książ​kę. Bru​net, któ​ry sie​dział o kil​ka stóp da​lej, zda​wał się pa​trzeć pro​sto na nich, ale oka​za​ło się, że w rze​czy​wi​sto​ści miał strasz​li​we​‐ go zeza i rów​nie do​brze mógł pa​trzeć gdzie​kol​wiek. Po​ziom ha​ła​su sta​wał się co​raz wyż​szy. Przy odro​bi​nie szczę​ścia nikt mógł ich nie usły​szeć. Ben​ja​‐ min spró​bo​wał się uspo​ko​ić. — Zbli​ża​ją się kło​po​ty – stwier​dził Hugo. – Afi​szo​wa​nie się z peł​nym bla​‐

sku bo​gac​twem w ob​li​czu naj​strasz​liw​szej bie​dy. To dłu​go nie po​trwa. — Nie – zgo​dził się Ben​ja​min, wciąż nie przyj​mu​jąc za​pro​sze​nia do po​li​‐ tycz​nej dys​pu​ty. – Jak mó​wisz, te dziew​czy​ny mogą być kim​kol​wiek i po​‐ cho​dzić skąd​kol​wiek – prze​rwał na chwi​lę. – Mo​gły uciec z domu. Albo zo​‐ stać po​rwa​ne. Mo​gły na​wet stra​cić pa​mięć. — Więk​szość z nich pew​nie by to na​wet wo​la​ła, bio​rąc pod uwa​gę ho​ło​‐ tę, któ​rej tu​taj słu​żą. – Hugo ude​rzył pu​stym ku​flem o stół. Chwy​cił jesz​cze je​den i po​pchnął ko​lej​ny w stro​nę to​wa​rzy​sza, da​jąc chłop​cu klap​sa i grzmiąc: – Wię​cej piwa! Ben​ja​min szyb​ko wy​pił swój tru​nek. Tym ra​zem Hugo zi​gno​ro​wał kel​ne​‐ ra, któ​ry rzu​cił na stół szma​tę i bez​ce​re​mo​nial​nie wal​nął o blat ko​lej​ny​mi ku​fla​mi. Chło​piec wró​cił, uży​wa​jąc swo​jej ko​szu​li jako wor​ka, w któ​rym zna​la​zły się reszt​ki: skór​ki od chle​ba, ka​wał​ki kieł​ba​sy, kil​ka wil​got​nych ka​‐ wał​ków sera, Sal​zgur​ke[23] z od​gry​zio​ną koń​ców​ką. Jego sto​py były bose. Być może Ben​ja​min skrzy​wił się bez​wied​nie, bo Hugo zmru​żył oczy i znów się do nie​go po​chy​lił. — Ba​chor ra​dzi so​bie le​piej niż po​zo​sta​li. To dla​te​go wciąż tu jest. My​‐ ślisz, że chcę, żeby do koń​ca ży​cia wi​siał mi na ogo​nie? Nie, nie chcę, do cho​‐ le​ry. Le​d​wie sły​szę wła​sne my​śli przez to jego cią​głe ga​da​nie. Ben​ja​min się ro​ze​śmiał. Przez ostat​nią go​dzi​nę dzie​ciak wy​po​wie​dział jed​no sło​wo. Mil​czał jak grób, je​śli nie li​czyć oka​zjo​nal​ne​go kich​nię​cia. — Na​praw​dę nie wiem, jak so​bie ra​dzisz z tym ha​ła​sem. Je​steś cho​dzą​‐ cym fi​lan​tro​pem, przy​ja​cie​lu. — Nie moż​na po​zwo​lić im wszyst​kim zdech​nąć – wy​mam​ro​tał Hugo, a Ben​ja​mi​na prze​szedł dreszcz. – Je​ste​śmy na dro​dze do Ge​hen​ny, gdy cały świat stał się śle​py na cier​pie​nie dzie​ci. — Ge​hen​na – po​wtó​rzył Ben​ja​min. W Tal​mu​dzie jej na​zwa brzmia​ła Ge​‐ hin​nam. Nie prak​ty​ko​wał już re​li​gii swo​ich przod​ków, ale pa​mię​tał prze​ra​‐ ża​ją​ce ob​ra​zy z Księ​gi Iza​ja​sza. Ge​hin​nam była kra​iną po​żo​gi. Strasz​li​wym miej​scem skła​da​nia ofiar z dzie​ci, bez​li​to​sne​go po​świę​ce​nia. Ten frag​ment wciąż wy​wo​ły​wał noc​ne kosz​ma​ry i spra​wiał, że cie​szył się, iż żyje w cy​wi​li​‐ zo​wa​nym kra​ju, w oświe​co​nych cza​sach. – A król – wy​mam​ro​tał – każe swo​‐ im dzie​ciom przejść przez ogień. — Two​ja Ge​hen​na, na​sze pie​kło – po​wie​dział Hugo po krót​kiej prze​rwie, pod​czas któ​rej choć na chwi​lę za​spo​ko​ił swo​je nie​na​sy​co​ne pra​gnie​nie. – Ja​‐ kiś żąd​ny krwi Bóg gro​zi tak samo nędz​ny​mi za​świa​ta​mi, o ile nie za​cznie​‐ my po​chy​lać głów, kła​niać się w pas i sa​mo​bi​czo​wać. Re​li​gie są nie​wol​nic​‐ twem, i to wszyst​kie. – Spoj​rzał na chłop​ca żu​ją​ce​go reszt​ki. – A ten drań za​‐ po​mniał już po raz dru​gi. — O czym? — Ob​stler[24]! – za​grzmiał Hugo, przy​mie​rza​jąc się do cio​su. Chło​piec wy​wi​nął się i uciekł. — Wspo​mnia​łeś o za​gi​nio​nych dziew​czę​tach – po​wie​dział Ben​ja​min, sta​‐

ra​jąc się wró​cić na wła​ści​we tory. – Mia​łeś na my​śli ko​goś szcze​gól​ne​go? Ja​‐ kieś dziew​czę​ta z do​brych do​mów? Za​łza​wio​ne spoj​rze​nie Hu​go​na na​bra​ło ostro​ści. — O ni​kim za​gi​nio​nym nie mó​wi​łem. Dla​cze​go cię to in​te​re​su​je? — Może się tra​fić na​gro​da – od​parł nie​win​nie Ben​ja​min. Hugo prych​nął. — To nie masz szczę​ścia. Mia​sto po​chła​nia za​gi​nio​ne dziew​czy​ny. Wie​‐ deń jest za​wszo​ny al​fon​sa​mi i pro​sty​tut​ka​mi. Nic w tym dziw​ne​go, sko​ro każ​da Frau na wy​so​kich ob​ca​sach od​pra​wia swo​je słu​żą​ce, kie​dy wy​jeż​dża do let​nich re​zy​den​cji. Co ma się stać z bied​ny​mi dziew​ka​mi, kie​dy nie mają domu, do któ​re​go mo​gły​by wró​cić? Czy ich pa​nie to ob​cho​dzi? Nie. Tym ła​‐ twiej jest dzia​łać Striz​zi, wstręt​nym al​fon​som. Lato to czas, kie​dy znisz​czo​ne sta​re lam​pu​ce​ry na​wie​dza​ją par​ki i brze​gi rzek, zbie​ra​jąc mło​de ko​bie​ty – ofe​ru​jąc im współ​czu​cie, cie​pły po​si​łek, dach nad gło​wą na ja​kiś czas. Już chwi​lę póź​niej dziew​czy​ny mają nowe ka​rie​ry – na le​żą​co, w Buł​ga​rii, Tur​‐ cji, Ru​mu​nii, na​wet tu​taj. Hugo prze​rwał, żeby się na​pić, prze​chy​la​jąc ku​fel pod tak dziw​nym ką​‐ tem, że płyn za​czął mu się wy​le​wać z ką​ci​ków ust i spły​wać na szy​ję i pod koł​nie​rzyk. Wy​tarł twarz rę​ka​wem i po raz ko​lej​ny spek​ta​ku​lar​nie bek​nął. Mi​ja​ją​cy ich wy​so​ki męż​czy​zna o ostrych ry​sach spoj​rzał na nie​go z obrzy​‐ dze​niem. — Są ja​kieś re​je​stry tych po​ko​jó​wek? – spy​tał Ben​ja​min, wier​cąc się z nie​‐ po​ko​jem. Na​wet miła Frau Breu​er od​da​li​ła pulch​ną Gre​et przed wy​jaz​dem do Gmun​den. Było mu smut​no, kie​dy po​moc ku​chen​na ode​szła – wła​ści​wie była jesz​cze dziec​kiem, peł​nym pio​se​nek i ba​śni do​pra​wio​nych wła​sną fan​‐ ta​zją – ale nie za​sta​na​wiał się dłu​go nad jej póź​niej​szym lo​sem. Dzien​ni​karz za​drżał i roz​ło​żył sze​ro​ko ręce. — Ja​kim cu​dem? — Tak się tyl​ko za​sta​na​wia​łem. – Ben​ja​min po​dra​pał się w gło​wę. Li​lie mo​gła być czy​jąś słu​żą​cą – oczy​wi​ście prze​ło​żo​ną słu​żą​cych – któ​ra na​gle zna​la​zła się bez pra​cy i bez domu. Być może zo​sta​ła zła​pa​na w taką pu​‐ łap​kę, jaką opi​sał Hugo, i z niej ucie​kła. To wy​ja​śnia​ło​by stan, w ja​kim ją zna​leź​li. Tak, to bar​dzo praw​do​po​dob​ne. Po​bi​li ją. Za​bra​li ubra​nia i pa​mięć. Ale trze​ba przy​znać, że się im nie pod​da​ła. Li​lie była zbyt słod​ka, zbyt czy​sta, by mieć ja​ki​kol​wiek zwią​zek z… jego umysł nie chciał roz​wa​żać szcze​gó​‐ łów, choć w rze​czy​wi​sto​ści czę​sto mie​wał znacz​nie bar​dziej wy​bu​ja​łe fan​ta​‐ zje na te​mat ich dwoj​ga. Przy​szło mu do gło​wy, że bar​dziej praw​do​po​dob​ne by​ło​by zdo​by​cie słu​żą​cej – lub na​wet prze​ło​żo​nej słu​żą​cych – niż dziew​czy​‐ ny z bo​ga​te​go rodu, któ​ra ucie​kła z domu. To do​bra myśl, przy​znał w du​chu. I na​wet nie cał​kiem pod​sy​ca​na przez cie​pło i al​ko​hol. Nie po​su​nął się jed​nak ani o krok w spra​wie od​kry​cia praw​dzi​we​go imie​nia Li​lie. A to było waż​ne. Jak kto​kol​wiek mógł żyć, nie wie​dząc, kim na​praw​dę jest? Za​mru​gał i wy​‐ pro​sto​wał się, zda​jąc so​bie spra​wę, że Hugo wciąż się nad nim po​chy​la.

— Za kil​ka ty​go​dni wszyst​kie ład​ne, duże domy w Alt​stadt znów się otwo​rzą. Na​dej​dzie fala cał​kiem no​wych dziew​cząt z pro​win​cji, chęt​nych do szo​ro​wa​nia pod​łóg i opra​wia​nia ryb. Wiej​skie pa​nien​ki. Nie ta​kie, jak mó​‐ wisz, z do​brych ro​dzin, co​kol​wiek mia​ło​by to ozna​czać. Pew​nie cho​dzi ci o ro​dzi​ny z pie​niędz​mi. Ale są rów​nie nie​win​ne. – Opie​ra​jąc pod​bró​dek o ło​‐ kieć, przez dłu​gą chwi​lę wpa​try​wał się w Ben​ja​mi​na zmru​żo​ny​mi ocza​mi, po czym do​dał: – Cze​mu nie za​czniesz od po​cząt​ku i nie za​dasz od razu py​ta​‐ nia, z któ​rym tu przy​sze​dłeś? — Ja nie… — Za​ko​cha​łeś się w dziw​ce, co? — Ona nie jest… – Ben​ja​min prze​rwał. Krew na​pły​nę​ła mu do gło​wy. Idio​ta. Nie po​wi​nien był pić tego piwa. Nie był przy​zwy​cza​jo​ny. – Nie – od​‐ po​wie​dział pew​nym gło​sem. – Ni​ko​go ta​kie​go nie ma. Mó​wi​łem hi​po​te​tycz​‐ nie. — Okrop​nie dłu​gie sło​wo. – Hugo uniósł brew. – Wi​dzę, że nie za​prze​sta​‐ łeś edu​ka​cji. Ben​ja​min mil​czał. Mle​ko już się roz​la​ło, więc – jako że Hugo pła​cił ra​chu​‐ nek – po​spiesz​nie opróż​nił dru​gi ku​fel i się​gnął po na​stęp​ny. Jego plan, by spró​bo​wać do​stać się na uni​wer​sy​tet, mu​siał po​zo​stać ta​jem​ni​cą. Nie wie​‐ dział o nim nikt, tak​że Herr Dok​tor Breu​er, któ​ry za​chę​cał go do czy​ta​nia, a na​wet – ku nie​za​do​wo​le​niu Gu​drun – w le​cie dał mu wol​ny do​stęp do bi​‐ blio​te​ki. — Cza​sa​mi – po​wie​dział Hugo – wię​cej moż​na się do​wie​dzieć z ci​szy niż ze słów. To pod​czas przerw w roz​mo​wie na​le​ży słu​chać naj​uważ​niej. – Od​‐ cze​kał chwi​lę, po czym do​dał: – Oto, cze​go do​wie​dzia​łem się do tej pory. Ty… – Ro​ze​śmiał się i wziął ko​lej​ny łyk. – Żar​tu​ję. Nie mu​sisz się tak mar​twić. To oczy​wi​ste, że spo​tka​łeś na swo​jej dro​dze ja​kąś ład​ną dziew​czy​nę, któ​ra twier​dzi, że ma kło​po​ty. Przed​sta​wi​ła ci hi​sto​rię, któ​ra obu​dzi​ła ry​ce​rza na bia​łym ko​niu. Mam ra​cję? — Cóż… – Ben​ja​min nie do​koń​czył zda​nia. — Wy​łóż kar​ty na stół, sir Ga​la​ha​dzie. Cze​go chcesz się do​wie​dzieć? Czy po​kłó​ci​ła się z ja​kąś su​ro​wą go​spo​dy​nią, za​zdro​sną o jej mło​dość? A może ucie​kła przed bru​tal​nym mę​żem? Czy też chce ją so​bie przy​własz​czyć uwie​‐ dzio​ny pra​co​daw​ca? — Nic po​dob​ne​go. – Za​czął de​spe​rac​ko żło​pać piwo. – Jest po pro​stu… Po​sta​wio​no przed nim szklan​kę na​lew​ki i, za przy​kła​dem Hu​go​na, Ben​ja​‐ min opróż​nił ją do dna. Omal się nie za​krztu​sił i wciąż trzy​mał się za gar​dło, kie​dy męż​czy​zna o ostrych ry​sach znów po​wo​li mi​nął ich sto​lik, wy​gię​ty w jed​ną stro​nę w na​chy​la​ją​cym się po​miesz​cze​niu, z nie​sa​mo​wi​cie dłu​gim, wę​szą​cym kło​po​ty no​sem. Ben​ja​min pró​bo​wał zwró​cić na nie​go uwa​gę Hu​‐ go​na, ale bez po​wo​dze​nia. Poza tym szklan​ka cu​dow​nie wy​peł​ni​ła się jesz​‐ cze raz… i jesz​cze. Ścia​ny wy​gi​na​ły się, zbli​ża​ły i co​fa​ły z nie​po​ko​ją​cą pręd​‐ ko​ścią. Ha​łas w sali od​pły​wał i przy​pły​wał, wresz​cie przy​krył Ben​ja​mi​na

wście​kłą falą. Chło​pak gwał​tow​nie po​krę​cił gło​wą, jak pies chcą​cy po​zbyć się wy​jąt​ko​wo na​tar​czy​wej mu​chy, i znów spoj​rzał na szklan​kę. — To tyl​ko de​sty​lat soku owo​co​we​go – po​wie​dział uspo​ka​ja​ją​co Hugo. – Do​mo​wy sznaps. Ben​ja​min za​uwa​żył, że zna​jo​my dzien​ni​ka​rza wy​glą​da ze swo​je​go le​go​‐ wi​ska po​śród po​pio​łu i się uśmie​cha. — Z cze​go on się śmie​je? — Z ni​cze​go – od​parł Hugo. – Nie przej​muj się nim. – Sil​ną dło​nią zmył uśmiech z twa​rzy chłop​ca. – Mó​wi​łeś o swo​jej mło​dej da​mie. Ben​ja​min uniósł ocię​ża​łą gło​wę i uważ​nie ro​zej​rzał się wo​kół. Na​gle wszy​scy za​czę​li ich słu​chać. Trzy pa​ra​du​ją​ce dziew​czy​ny przy​sta​nę​ły, po​‐ zor​nie ogrze​wa​jąc się przy ogniu, gdzie do​łą​czy​ła do nich inna, ubra​na z ar​‐ ty​stycz​ną nie​dba​ło​ścią dziw​ka z ta​wer​ny, któ​ra za​czę​ła mru​gać do Ben​ja​mi​‐ na i ści​skać go za ra​mię, krę​cąc się wo​kół jego krze​sła. Jej peł​ne pier​si wci​‐ ska​ły się po​mię​dzy jego ra​mio​na i śmia​ła się, gdy on uprzej​mie po​su​nął krze​sło na​przód, da​jąc jej wię​cej prze​strze​ni. Wró​cił fa​cet z dłu​gim no​sem, mi​ja​jąc ich tak wol​no, jak to tyl​ko było moż​li​we. Męż​czy​zna o szkli​stych oczach nie prze​sta​wał się w nich wpa​try​wać. Tak​że blon​dyn z pra​wej stro​ny sali za​mknął książ​kę i usiadł z dłoń​mi zło​żo​ny​mi na ko​la​nach, w ocze​ki​wa​‐ niu. — To nie jest moja mło​da dama – po​wie​dział bar​dzo spo​koj​nie, sce​nicz​‐ nym szep​tem. – Mój przy​ja​ciel ją zna​lazł… włó​czą​cą się po uli​cach. Stra​ci​ła pa​mięć. Nie pa​mię​ta na​wet wła​sne​go imie​nia. — Albo tak twier​dzi. Ben​ja​min za​ci​snął pię​ści pod sto​łem, ze wszyst​kich sił sta​ra​jąc się nie sta​‐ wać w obro​nie Li​lie. Po​ki​wał gło​wą. — Tak wła​śnie twier​dzi. — Ład​na jest? — Pięk​na. — Aha. A co po​wiesz o jej ubra​niu? Bo​ga​te? Bied​ne? Ja​kieś wska​zów​ki? — Żad​nych – od​parł Ben​ja​min, nim zdą​żył się le​piej za​sta​no​wić. – Nic na so​bie nie mia​ła. – Na​tych​miast po​ża​ło​wał, że po​wie​dział co​kol​wiek. Po​ziom ha​ła​su w ta​wer​nie nie zmniej​szył się, a jed​nak nad sto​łem za​wi​sła prze​dziw​na pust​ka. — No to zna​la​złeś – ro​ze​śmiał się Hugo – a wła​ści​wie twój przy​ja​ciel zna​‐ lazł dziw​kę, któ​ra ucie​kła. Praw​do​po​dob​nie zna​lazł też od​po​wied​nią daw​kę sy​fi​li​su. — Nie – wy​mam​ro​tał Ben​ja​min, ma​su​jąc so​bie skro​nie. – To nie dziw​ka. – Ob​raz pięk​nej twa​rzy Li​lie tań​czył przed jego ocza​mi. Świa​do​my, że jak do​‐ tąd nie uda​ło mu się nic osią​gnąć w jej spra​wie, od​kaszl​nął i spró​bo​wał raz jesz​cze: – Mu​sia​ła być gdzieś wię​zio​na… Hugo ro​ze​śmiał się; jego mały zna​jo​my do​łą​czył po chwi​li. — Dla oku​pu, jak ro​zu​miem?

— Nie. Tak. Może. Cze​mu nie? – za​sta​na​wiał się Ben​ja​min. – To nie jest śmiesz​ne. — Do​brze. – Hugo się uspo​ko​ił. Wy​dął war​gi, jak​by po​waż​nie za​sta​na​‐ wiał się nad tą kwe​stią. – Wie​le bur​de​li – nie, po​słu​chaj – wie​le po​dob​nych przy​byt​ków ogra​ni​cza wol​ność, kie​dy no​wi​cjusz​ka zmie​nia zda​nie. – Ser​‐ del​ko​wa​ta dłoń po​pchnę​ła ku nim ko​lej​ną por​cję piwa. – Sły​sza​łem jed​nak o pew​nej gru​pie, zwa​nej błęd​nie klu​bem dla dżen​tel​me​nów… Mało praw​do​‐ po​dob​ne, by ucie​kła z po​dob​ne​go miej​sca – z tego, co wiem, za​cho​wu​ją tam więk​sze środ​ki bez​pie​czeń​stwa niż wie​le ban​ków – ale nie jest to chy​ba nie​‐ moż​li​we. — Mó​wisz o klu​bie Thélème? My​śla​łem o nim. Sło​wa na​tra​fi​ły na chwi​lę ci​szy, ja​kie cza​sa​mi zda​rza​ją się w gło​śnych, peł​nych lu​dzi miej​scach, a Ben​ja​min bar​dziej na​wet po​czuł, niż zo​ba​czył, od​‐ wra​ca​ją​ce się gło​wy. Spoj​rzał w bok i jego spoj​rze​nie na​po​tka​ły wzrok ja​sno​‐ wło​se​go męż​czy​zny, któ​ry cho​wał wła​śnie za​mknię​tą książ​kę do kie​sze​ni. Po raz pierw​szy za​uwa​żył, że ma on dziw​ną twarz che​ru​bin​ka, jak​by ten z ko​lum​ny ożył i nie​co doj​rzał. Na jed​nym z jego po​licz​ków znaj​do​wał się Schmiss po po​je​dyn​ku, a Ben​ja​min po​czuł ukłu​cie za​zdro​ści. Po​dob​na szra​‐ ma mu​sia​ła ro​bić wra​że​nie na dziew​czę​tach, była jak do​wód od​wa​gi i ga​lan​‐ te​rii. Na twa​rzy męż​czy​zny błą​kał się uśmiech; blon​dyn po​ki​wał gło​wą i za​‐ cią​gnął się pa​pie​ro​sem, ota​cza​jąc się chmu​rą aro​ma​tycz​ne​go dymu tu​rec​‐ kie​go ty​to​niu. Czy ofe​ro​wał mu swo​ją przy​jaźń? Ben​ja​min czuł dziw​ne przy​cią​ga​nie, a z dru​giej stro​ny w oczach męż​czy​zny było coś, co pod​po​wia​‐ da​ło mu, że bez wa​ha​nia wbił​by pło​ną​cą ża​giew w każ​de​go, kto sta​nął​by mu na dro​dze. — Ko​lor wło​sów? – po​wtó​rzył Hugo. — Co? – Ben​ja​min po​pa​trzył na nie​go za​sko​czo​ny. – Och, jej… są jak​by zło​te. — W ta​kim ra​zie to moż​li​we. Po​dob​no ci z Thélème mają bar​dzo spre​cy​‐ zo​wa​ne wy​ma​ga​nia. Je​ro​zo​lim​ska pie​częć nie jest tam po​żą​da​na. Co to mia​ło zna​czyć? Ben​ja​min pró​bo​wał uspo​ko​ić swo​je za​mro​czo​ne my​śli, ale at​mos​fe​ra znów się zmie​ni​ła i za​uwa​żył, że Hugo zwró​cił uwa​gę na coś in​ne​go. A wła​ści​wie ob​ser​wo​wał wszyst​ko, bo dzien​ni​karz wró​cił do pra​cy. Jego wzrok prze​ska​ki​wał z miej​sca na miej​sce, za​trzy​mu​jąc się na jed​‐ nym klien​cie, omi​ja​jąc in​ne​go, gło​wa ob​ra​ca​ła się w róż​ne stro​ny, jak​by chciał pod​słu​chać przy​naj​mniej tu​zin kon​wer​sa​cji. Przez więk​szość cza​su jego twarz po​zo​sta​wa​ła nie​prze​nik​nio​na, cho​ciaż nie​kie​dy jego usta drga​ły, a raz się skrzy​wił. Inni klien​ci za​czę​li te​raz przy​su​wać krze​sła i stoł​ki do sto​łu, zbli​ża​jąc się z miną ko​goś, kto ma do prze​ka​za​nia wiel​kie se​kre​ty. Mimo sta​rań Ben​ja​‐ min nie mógł zro​zu​mieć ani sło​wa, póki nie do​łą​czy​ła do nich za​dba​na, sztyw​na ko​bie​ta, bu​dzą​ca z pew​no​ścią po​wszech​ny sza​cu​nek ze wzglę​du na cia​sną bluz​kę za​pię​tą na ostat​ni gu​zik i wy​po​le​ro​wa​ne buty. Nie​chęć do ota​‐

cza​ją​ce​go ją miej​sca zwę​zi​ła jej war​gi w cien​ką, ga​dzią kre​secz​kę. Gdy od​ma​‐ wia​ła na​pi​cia się cze​go​kol​wiek, mia​ła na twa​rzy tak sil​ne obrzy​dze​nie, jak​‐ by spo​dzie​wa​ła się, że po​da​ny jej płyn zo​stał już raz prze​fil​tro​wa​ny przez czy​jeś ner​ki. Oczy nie​wia​sty były pod​krą​żo​ne i czer​wo​ne od pła​czu, być może na​wet od nie​uro​nio​nych łez. Do​kład​niej otu​li​ła sza​lem swą drob​ną pierś, wi​dząc wiel​ki de​kolt wy​pu​dro​wa​nej i wy​per​fu​mo​wa​nej ko​bie​ty przy ko​min​ku, któ​ra uno​si​ła te​raz też spód​ni​ce, by ogrzać so​bie po​ślad​ki. Jej obec​ność wy​da​ła się Ben​ja​mi​no​wi nie​zro​zu​mia​ła. Kie​dy mó​wi​ła, pa​‐ trzył, jak jej bla​de pal​ce nie​spo​koj​nie za​wią​zu​ją fał​dy spód​ni​cy w ści​słe wę​‐ zeł​ki; wi​dział, że twarz Hu​go​na sta​je się po​chmur​na i że za​rów​no on, jak i chło​piec z za​smar​ka​nym no​sem wsłu​chu​ją się w każ​de jej sło​wo. Stop​nio​‐ wo ko​bie​ta sta​wa​ła się co​raz bar​dziej po​ru​szo​na. W pew​nym mo​men​cie prze​rwa​ła i za​kry​ła twarz dłoń​mi, jak​by nie dała rady mó​wić da​lej. Po chwi​li uspo​ko​iła się, jej głos stał się ostrzej​szy, wy​raź​niej​szy, a Ben​ja​min usły​szał jed​no sło​wo: Hum​mel. Było to na​zwi​sko, któ​re przez ostat​nie ty​go​dnie nie​‐ po​ko​iło Gu​drun, jako że Ju​lia​ne Hum​mel zo​sta​ła uzna​na za naj​po​twor​niej​‐ szą i naj​bar​dziej okrut​ną mat​kę w Wied​niu. Dwa​na​ście mie​się​cy wcze​śniej ona i jej mąż Jo​seph otrzy​ma​li od po​li​cji ostrze​że​nie do​ty​czą​ce złe​go trak​to​‐ wa​nia ich czte​ro​let​niej cór​ki. Rok póź​niej dziew​czyn​ka nie żyła. Ga​ze​ty opi​‐ sy​wa​ły już nie​wy​obra​żal​ne okru​cień​stwo i za​nie​dba​nie, ale ofi​cjal​ną przy​‐ czy​ną śmier​ci było za​ka​że​nie krwi, a mor​der​stwo z pre​me​dy​ta​cją na​le​ża​ło do​pie​ro udo​wod​nić. Z do​wo​da​mi czy bez Gu​drun chcia​ła zo​ba​czyć ich obo​je wy​chło​sta​nych i po​wie​szo​nych. W na​dziei, że uda mu się za​nieść do domu ja​kąś sen​sa​cyj​ną in​for​ma​cję, Ben​ja​min od​su​nął krze​sło z dala od gło​śnych kłót​ni przy pa​le​ni​sku. — Czę​sto zo​sta​wia​li Annę w domu na cały dzień – po​wie​dzia​ła ko​bie​ta bla​dy​mi usta​mi – za​mknię​tą w brud​nej ko​mór​ce bez je​dze​nia i wody. Wpy​‐ cha​łam chleb i małe ciast​ka przez szcze​li​ny w drzwiach. Kie​dy Ju​lia​ne mnie na tym przy​ła​pa​ła, ka​za​ła mu przy​bić na nich pły​ty gwoźdź​mi. Wi​dzia​łam, jak bije małą po rę​kach roz​ża​rzo​nym po​grze​ba​czem i się śmie​je. – Spoj​rza​ła na wła​sne dło​nie, jak​by dzi​wi​ła się, że nie ma na nich blizn. – Przy​wią​za​li ją nagą do drze​wa – jak psa – i po​sta​wi​li mały ta​le​rzyk z je​dze​niem na zie​mi, by nie mo​gła go do​się​gnąć. Pew​ne​go zi​mo​we​go dnia ka​za​li jej stać w mi​sce zim​nej wody, póki nie za​pa​dła ciem​ność. A kie​dy ją bili, za​głu​sza​li jej krzy​ki, ob​wią​zu​jąc gło​wę szma​ta​mi. Są​dzi​li, że nie wie​my, co się dzie​je. – Z twa​rzy ko​bie​ty od​pły​nę​ła reszt​ka krwi, gdy ści​ska​ła Hu​go​na za rę​kaw. – Chcie​li ją za​bić. To nie był wy​pa​dek. Dzień po dniu cho​dzi​łam na po​li​cję i mó​wi​łam, że Anna jest gło​dzo​na i tor​tu​ro​wa​na. Nikt nie chciał mnie słu​chać. Na​dal nie słu​cha​ją – je​stem ni​kim, tyl​ko żoną ogrod​ni​ka. Czy pan po​słu​cha? Czy pan po​wie miesz​kań​com Wied​nia, co się na​praw​dę sta​ło? Ben​ja​min prze​łknął śli​nę. Albo ko​bie​ta była sza​lo​na, albo w bocz​nych ulicz​kach tego mia​sta roz​gry​wał się hor​ror. Oczy Hu​go​na na​po​tka​ły jego wzrok.

— Ge​hen​na – po​wie​dział mięk​ko. – Pie​kło. She​ol. Ha​des. Ben​ja​min po​ki​wał gło​wą. Chciał się na​pić, ale i ku​fel, i szklan​ka były pu​‐ ste. Nie, tak na​praw​dę po​wi​nien jak naj​szyb​ciej stam​tąd wyjść. Bez sło​wa wstał i za​to​czył się w stro​nę drzwi, od​pro​wa​dza​ny prze​kleń​stwa​mi i gwiz​‐ da​mi, gdy wpa​dał na sto​ły i po​ty​kał się o krze​sła. Gdy do​tarł do drzwi, po​czuł na ra​mie​niu czy​jąś dłoń. Wy​rwał się, wy​ko​‐ nu​jąc ob​rót i uno​sząc pię​ści. Ga​ba​ry​ty męż​czy​zny, któ​ry go za​cze​pił, po​ło​ży​‐ ły kres wszel​kim pla​nom uda​ne​go wy​ka​ra​ska​nia się z ta​ra​pa​tów. Mimo to nie opu​ścił rąk. Sto​jąc dwa kro​ki za wiel​ko​lu​dem, trzy​ma​jąc się w jego cie​‐ niu, spoj​rzał na czło​wie​ka o ostrych ry​sach i dłu​gim no​sie. Z dala od świa​teł ta​wer​ny przy​po​mi​nał ła​si​cę, ale jego wła​dza oka​za​ła się oczy​wi​sta, kie​dy zro​bił krok na​przód. Chu​dy​mi pal​ca​mi wska​zał za​ci​śnię​te pię​ści Ben​ja​mi​na. — Nie ma po​trze​by. — Cze​go chcesz? – spy​tał Ben​ja​min, trzeź​wie​jąc od razu. – Nie mam pie​‐ nię​dzy. — Są​dząc po tym, w ja​kim je​steś sta​nie, wszyst​kie, któ​re mógł​byś mieć, za​raz wy​lą​du​ją w naj​bliż​szym rynsz​to​ku. – Pod​szedł na tyle bli​sko, by Ben​ja​‐ min po​czuł, że za​pach mię​ty le​d​wie przy​kry​wa da​ją​cą się wy​czuć z jego ust woń sma​żo​nej ryby. Je​den z ko​ści​stych pal​ców wy​su​nął się na​przód, stu​ka​‐ jąc go w mo​stek. – Prze​by​wasz w złym to​wa​rzy​stwie, Ben​ja​mi​nie. Nie myśl, że nie wiem, co ro​bisz. – Pa​lec znów go dźgnął. – Twój gru​by, szu​ka​ją​cy kło​‐ po​tów przy​ja​ciel my​śli, że wie wszyst​ko, ale daję ci sło​wo, nic, co dzie​je się w tym mie​ście, nie umknie mo​jej uwa​gi. Nic. Mam na cie​bie oko, chłop​cze. Idź do domu, chy​ba że wo​lisz wy​trzeź​wieć w celi. — Je​steś po​li​cjan​tem – po​wie​dział Ben​ja​min, do​pie​ro te​raz za​uwa​ża​jąc ob​szer​ny sza​ry mun​dur męż​czy​zny i gra​na​to​we in​sy​gnia. – Ale ja nic nie zro​bi​łem. — Gdy ta​rzasz się w bło​cie ze świ​nia​mi, mo​żesz się spo​dzie​wać, że się ubru​dzisz. Do​brze ci ra​dzę, trzy​maj się z da​le​ka od Bes​se​ra i jemu po​dob​‐ nych. — Do​brze, pro​szę pana. – Mimo wy​raź​ne​go po​ło​że​nia ak​cen​tu na „świ​‐ nie” Ben​ja​min ce​lo​wo nie pod​no​sił gło​su i sta​rał się za​cho​wy​wać roz​sąd​nie. Ru​szył ku drzwiom. – Wró​cę pro​sto do domu, pro​szę pana. — Po​zdrów ode mnie Herr Dok​tor Breu​era. Spo​glą​da​jąc za sie​bie, Ben​ja​min za​uwa​żył, że obu męż​czyzn po​łknął już tłum w ta​wer​nie. Ru​szył przed sie​bie przez la​bi​rynt uli​czek, za​sta​na​wia​jąc się, ile wie o Li​lie, je​śli w ogó​le co​kol​wiek o niej wie. Prze​szedł​szy kil​ka​set jar​dów, do​tarł pod la​tar​nię, pod któ​rą wi​dział wcze​śniej dziw​ki o twa​rzach klau​nów. Wciąż cze​ka​ły na in​te​res, ale, ku jego za​sko​cze​niu, od​wró​ci​ły się, gdy tyl​ko go zo​ba​czy​ły. W jed​nej chwi​li stał pro​sto, wpa​tru​jąc się w mięk​ki blask Alt​stadt i ma​rząc o po​wro​cie do domu, w na​stęp​nej le​żał już na wil​got​‐ nych ka​mie​niach, spo​glą​da​jąc na Sie​dem Sióstr gdzieś na nie​bie. Ból go obez​wład​nił, dzi​ki ni​czym koń po​cią​go​wy. Jęk​nął, się​ga​jąc dło​nią ku czasz​‐

ce, ale ruch zo​stał prze​rwa​ny przez wiel​ki but, któ​ry na​dep​nął mu na nad​‐ gar​stek. Ben​ja​min pi​snął. — Trzy​maj się z da​le​ka od spraw, któ​re cię nie do​ty​czą. – Głos zda​wał się po​cho​dzić z da​le​ka, a to​wa​rzy​szył mu spe​cy​ficz​ny aro​mat tu​rec​kie​go ty​to​‐ niu. – Klu​by dla dżen​tel​me​nów nie są dla cie​bie ani lu​dzi two​je​go po​kro​ju. Po​dob​nie jak ko​bie​ty stam​tąd. Ro​zu​miesz? — Taak. Męż​czy​zna pu​ścił jego nad​gar​stek, a mię​dzy że​bra Ben​ja​mi​na wbi​ło się coś po​dob​ne​go do ko​wal​skie​go mło​ta. Na​stęp​ny cios był bez wąt​pie​nia skie​‐ ro​wa​ny w ner​ki, na​past​nik wy​ce​lo​wał w bok jego ple​ców, mię​dzy że​bra​mi a mied​ni​cą. Czar​ne chry​zan​te​my uno​si​ły się w po​wie​trzu, a on po​czuł, że spa​da w głę​bo​ką prze​paść. Małe dło​nie, prze​szu​ku​ją​ce jego kie​sze​nie, do​pro​‐ wa​dzi​ły go do po​rząd​ku. — Weź płaszcz – wy​szep​tał głos nie​da​le​ko jego ucha. – To do​bry ma​te​riał. Sprze​da​my go bez tru​du. — Zo​staw​cie mnie. – Ben​ja​min z tru​dem uniósł się na ko​la​na, od​py​cha​jąc ko​bie​ty. – Wstręt​ne sta​re zdzi​ry. — Wstręt​ny pi​jak – za​brzmia​ła ich ostra od​po​wiedź, gdy od​su​wał się, wy​mio​tu​jąc. Za​ci​ska​jąc zęby, Ben​ja​min zdo​łał wresz​cie wstać. Jego kie​sze​nie, po​dob​nie jak żo​łą​dek, były te​raz pu​ste; za​bra​li mu wszyst​ko – pie​nią​dze, pió​ro, a na​‐ wet zu​ży​tą chu​s​tecz​kę.

ROZ​DZIAŁ CZWAR​TY Sto​ję za drzwia​mi, słu​cha​jąc, jak Elke skar​ży się ojcu na moje złe za​cho​wa​‐ nie. Jest wstręt​ną kłam​czu​chą. Nie ukra​dłam żad​ne​go cia​sta. Ni​g​dy nie wy​‐ po​wia​da​łam brzyd​kich słów ani jej nie po​dra​pa​łam. — Tak, tak – mówi tata gło​sem, któ​ry ozna​cza: „nie”. – Ro​zu​miem, że to dla pani bar​dzo trud​ne, ale mu​si​my wziąć pod uwa​gę… Elke mu prze​ry​wa. — Smut​ne rze​czy przy​da​rza​ją się wie​lu dzie​ciom. Dziew​czyn​ka po​trze​‐ bu​je dys​cy​pli​ny. — O tym de​cy​du​ję ja – prze​ry​wa jej. Po​tem do​da​je: – Czy jest coś jesz​cze? – Wiem, że chciał​by, żeby so​bie po​szła, ale Elke jesz​cze nie skoń​czy​ła. Jest jak mój sta​ry bu​dzik w kształ​cie że​gla​rza. Gdy się go na​krę​ci​ło, ni​jak nie moż​na było uci​szyć – przy​naj​mniej do cza​su, gdy Gre​et przy​pad​kiem na nie​go na​‐ dep​nę​ła. — Dia​beł zaj​mu​je bez​czyn​ne dło​nie. Pana dziec​ko po​trze​bu​je cze​goś, czym bę​dzie się mo​gło za​jąć. Dla​cze​go nie cho​dzi do szko​ły? To nie​mą​dre. Po​wi​nien pan ją wy​słać do szko​ły. Tym ra​zem ci​sza trwa znacz​nie dłu​żej i jest peł​na trza​sków, któ​re po​prze​‐ dza​ją bu​rzę. Wstrzy​mu​ję od​dech. Gdy​by Gre​et tu była, scho​wa​ły​by​śmy się pod scho​da​mi, żeby bły​ska​wi​ce nie spa​li​ły nas na po​piół. — Moja cór​ka pój​dzie do szko​ły, kie​dy skoń​czy się lato. – Sły​szę, jak od​su​‐ wa krze​sło. – Frau Schmidt, dzię​ku​ję za pani wi​zy​tę. Po​roz​ma​wiam z Kry​‐ stą… — Po​roz​ma​wia pan? Po​roz​ma​wia? – Głos Elke się uno​si. – To zna​czy, że nie zo​sta​nie uka​ra​na? Tej dziew​czyn​ce trze​ba prze​trze​pać skó​rę. Gdy​by była moją cór​ką… Z roz​ko​szą obej​mu​ję ra​mio​na dłoń​mi, bo nad​cho​dzi grzmot. — Do​syć! – grzmi papa. – Nie jest two​ją cór​ką! – Bum, bum, jego cięż​kie buty ude​rza​ją o pod​ło​gę. Jego cień za​sła​nia szcze​li​nę w drzwiach, a ja co​fam się o krok, wstrzy​mu​jąc od​dech. – Jak każ​de dziec​ko – cią​gnie spo​koj​niej​‐ szym gło​sem – Kry​sta po​trze​bu​je cza​su, by przy​zwy​cza​ić się do bra​ku mat​ki. Mogą przy​da​rzać się trud​no​ści. Je​śli nie po​tra​fi pani so​bie z nimi ra​dzić… — Po​tra​fię – rzu​ca po​sęp​nie Elke. — Do​sko​na​le – mówi oj​ciec. – To tyle… na ra​zie.

Wra​cam do swo​jej kry​jów​ki. Lot​tie chce, że​bym opo​wie​dzia​ła jej o Han​‐ se​lu i Gre​tel. To jej ulu​bio​na hi​sto​ria. Ostat​nio we​pchnę​ły​śmy Elke i jej sta​re, brzyd​kie ko​le​żan​ki do pie​ca. Tym ra​zem zmu​sza​my je wcze​śniej do zje​dze​‐ nia za​tru​te​go chle​ba. Po​tem roz​pa​la​my ogień, aż piec sta​je się czer​wo​ny i wrzą​cy. Dźwięk, któ​ry wy​da​ją, ude​rza​jąc pię​ścia​mi w drzwicz​ki, brzmi jak ter​kot ron​dla, w któ​rym Gre​et ro​bi​ła „Ja​sia w kie​sze​ni”. Mó​wi​ła, że Jaś pró​‐ bu​je uciec, by nie zo​stać ugo​to​wa​ny żyw​cem, ale tata po​tem wy​ja​śnił mi, że tak na​praw​dę to tyl​ko fo​rem​ka z pud​din​giem pod​ska​ku​je na trój​no​gu. Kie​‐ dy znów za​pa​da ci​sza, ostroż​nie otwie​ra​my drzwicz​ki pie​cy​ka i wi​dzi​my tyl​ko strzęp​ki spa​lo​ne​go pa​pie​ru. Rzu​cam je do góry, po​zwa​la​jąc sło​wom uno​sić się na wie​trze. Tata mówi mi po​tem, o czym do​nio​sła mu Elke. — Krad​niesz z kuch​ni, Kry​sto? – Krę​cę gło​wą. – Patrz na mnie, kie​dy do cie​bie mó​wię. Nic? Do​brze. A czy po​dra​pa​łaś Elke? Otwie​ram sze​ro​ko oczy. — Nie, tato. — A co z prze​kli​na​niem? Po​dob​no ob​rzu​casz ją brzyd​ki​mi sło​wa​mi? — Ja​ki​mi brzyd​ki​mi sło​wa​mi? – py​tam ostroż​nie. On jed​nak nie od​po​‐ wia​da, a ja je​stem pew​na, że wca​le jej nie wie​rzy. – Nie zro​bi​łam nic złe​go, papo. Ona jest okrop​na. — Na​wet je​śli – mówi – chciał​bym, że​byś prze​pro​si​ła Elke, że zro​bi​łaś jej przy​krość. Czy mogę na to li​czyć? Krzy​wię się i wy​dy​mam dol​ną war​gę. — Dla​cze​go? — Po​nie​waż – wy​ja​śnia zmę​czo​nym gło​sem – musi się tobą zaj​mo​wać, kie​dy ja je​stem w pra​cy. — Dla​cze​go nie mogę iść z tobą do przy​chod​ni? — Nie bądź głu​piut​ka, Kry​sto. – Wy​cią​ga brą​zo​wą pa​pie​ro​wą tor​bę. – Zo​‐ bacz, przy​nio​słem ci pysz​ne wi​śnie. Papa daje mi wi​śnie do​pie​ro, kie​dy obie​cu​ję, że prze​pro​szę Elke. Za​bie​ram Lot​tie do ogro​du, gdzie li​czy​my pest​ki i spraw​dza​my, jak da​le​ko uda mi się nimi splu​nąć. Eins, zwei, Po​li​zei, Trzy, czte​ry, gre​na​die​ry, pięć, sześć, chcą cię zjeść… Elke znaj​du​je w mo​ich wło​sach koł​tun i roz​cze​su​je go grze​bie​niem. — Ała, ała, nie rób tak, to boli. Za​czy​na za​pla​tać mi war​kocz, tak moc​no, że mam wra​że​nie, iż po​cią​ga za każ​dy wło​sek, ping, ping, ping, jak Gre​et prze​rze​dza​ją​ca rzod​kiew​ki. — Prze​stań wy​da​wać z sie​bie ten głu​pi dźwięk – sy​czy tuż przy moim uchu – bo dam ci praw​dzi​wy po​wód do pła​czu. – Za​wią​zu​je czer​wo​ną wstąż​‐

kę na koń​cu każ​de​go war​ko​czy​ka, wy​dy​ma​jąc usta, któ​re wy​glą​da​ją jak wy​‐ gię​ta koń​ców​ka kieł​ba​sy, po czym zbie​ra mi wło​sy z twa​rzy, za​bez​pie​cza​jąc je pa​su​ją​cy​mi spin​ka​mi. — Wyj​mij je. Ści​ska​ją mnie. — Zo​staw. Do​pij mle​ko. Szyb​ko. Mam lep​sze rze​czy do ro​bo​ty niż zaj​mo​‐ wa​nie się tobą przez cały ra​nek. — Nie. – Prze​wra​cam ku​bek i pa​trzę, jak mle​ko pły​nie przez stół ni​czym bia​ła rze​ka, nio​są​ca ze sobą ka​mie​nie z okrusz​ków, zni​ka​ją​ca za kra​wę​dzią jak kre​mo​wy wo​do​spad. Ku​bek spa​da na li​no​leum i roz​bi​ja się na kil​ka ka​‐ wał​ków. — Ty mała… – Elke cofa ra​mię i ude​rza mnie w nogę tak moc​no, że po​zo​‐ sta​wia na niej czer​wo​ne śla​dy pal​ców. Pró​bu​ję przy​po​mnieć so​bie brzyd​kie sło​wa, któ​re Gre​et mó​wi​ła, kie​dy gasł ogień albo kie​dy chleb nie chciał uro​‐ snąć. — Hure! – wo​łam. – Mi​st​stück! Elke jest obu​rzo​na. — Jak mnie na​zwa​łaś? — Dziw​ka. Dziw​ka. Dziw​ka. Suka. Suka. Cho​le​ra. – Szu​kam w pa​mię​ci sło​wa, któ​re​go Gre​et uży​wa​ła wo​bec po​ko​jów​ki z miesz​ka​nia obok. – Nut​te! Jej twarz przy​bie​ra bar​wę mo​je​go wy​la​ne​go mle​ka. Tym ra​zem Elke chwy​ta mnie za ra​mię i od​wra​ca, po czym wy​mie​rza mi tu​zin klap​sów w pupę. Moje ra​mio​na nie są wy​star​cza​ją​co dłu​gie, by jej do​się​gnąć, ale uda​‐ je mi się ugryźć ją w dłoń. Krzy​cząc i łka​jąc z wście​kło​ścią, czu​ję na​gle, że mu​szę pójść do ła​zien​ki. Jest już za póź​no, ale nic mnie to nie ob​cho​dzi. Wciąż ko​pię i pró​bu​ję ją ude​rzyć, kie​dy po mo​ich no​gach spły​wa siu​siu. Inna cza​row​ni​ca za​glą​da do środ​ka. — Wszyst​ko w po​rząd​ku, Elke? — Wi​dzisz, co na​ro​bi​ła? Spójrz tyl​ko na ten ba​ła​gan. I jesz​cze się oszcza​ła. Ta mała brud​na kre​atu​ra jest nie​nor​mal​na. Po​win​na być na dwo​rze z in​ny​‐ mi dzi​ku​sa​mi. – Od​wra​ca się do mnie. – Idź się umyj, ty zwie​rza​ku. Lot​tie mówi, że po​win​ny​śmy zna​leźć tatę, ale bra​ma zoo jest za​mknię​ta. Za​sy​piam, cho​wa​jąc się pod kwit​ną​cym krza​kiem po​rzecz​ki, więc Elke do​‐ cie​ra do nie​go pierw​sza. Tym ra​zem jego wy​raz twa​rzy jest bar​dzo po​waż​‐ ny. — Kry​sto, Elke po​wie​dzia​ła, że jej nie prze​pro​si​łaś, cho​ciaż obie​ca​łaś. Co gor​sza, dzi​siaj spe​cjal​nie roz​bi​łaś por​ce​la​nę. Co wię​cej – w tym mo​men​cie się od​wra​ca, a ja wiem, co za​raz po​wie – twier​dzi, że nie za​cho​wa​łaś czy​sto​‐ ści pod​czas swo​ich czyn​no​ści oso​bi​stych. Czy to praw​da? — Krzy​cza​ła i mnie biła. – Za​czy​nam pła​kać, ale pa​trzę na nie​go przez pal​‐ ce. – Nie mo​głam się po​wstrzy​mać… tak bar​dzo się ba​łam, papo. Jego oczy otwie​ra​ją się sze​ro​ko. — Elke cię ude​rzy​ła? — Bar​dzo, bar​dzo dużo razy. – Po​ka​zu​ję mu śla​dy na no​dze i mó​wię, jak

boli, kie​dy sie​dzę. — Jak to się sta​ło? Dla​cze​go za​czę​ły​ście krzy​czeć? — Chcia​ła, że​bym się po​spie​szy​ła, a ja upu​ści​łam ku​bek. Wca​le nie chcia​‐ łam. — Ro​zu​miem. Ośmie​lo​na jego po​nu​rą miną do​da​ję: — Nie​na​wi​dzę Elke, sie ist ein ge​me​ines Mi​st​stück[25]. — Kry​sto! – Tata wy​da​je się zszo​ko​wa​ny. – Gdzieś ty się na​uczy​ła ta​kich brzyd​kich słów? – Cze​ka, ale ja za​my​kam bu​zię i za​kry​wam ją dło​nią. – Mogę tyl​ko po​dej​rze​wać, że pod​słu​cha​łaś roz​ma​wia​ją​cych ze sobą męż​czyzn. We​‐ zmę ich na słów​ko. Elke nie jest… tym. A jed​nak wy​raź​nie nie na​da​je się do opie​ki nad dziec​kiem z wyż​szych sfer. Elke zo​sta​je ode​sła​na. Sto​ję za papą, wy​glą​da​jąc zza jego ple​ców, żeby się do niej uśmiech​nąć. Wcze​śnie rano na​stęp​ne​go dnia tata mówi, że mu​szę mu to​wa​rzy​szyć w przy​chod​ni, póki nie znaj​dzie no​wej opie​kun​ki. Nie bę​‐ dzie nią żad​na z ko​biet stąd. Wzdy​cha nad mo​imi wło​sa​mi i za​czy​na od nowa, ale war​ko​cze wciąż wy​cho​dzą nie​rów​ne i krzy​we. — Chcę, żeby Gre​et za​pla​ta​ła mi wło​sy. Po​ślij po Gre​et. — Gre​et nie może tu przy​je​chać. — Dla​cze​go? Dla​cze​go? – Ko​pię w nogę od sto​łu tak moc​no, że za​sta​wa sto​ło​wa pod​ska​ku​je i brzę​czy. Ku​bek z kawą taty prze​wra​ca się na bok. – Chcę Gre​et. Chcę Gre​et. — Do​syć tego – mówi – je​śli bę​dziesz się tak da​lej za​cho​wy​wać, za​cznę się za​sta​na​wiać, czy Elke nie mó​wi​ła praw​dy. – Na​tych​miast prze​sta​ję i wkła​‐ dam kciuk do ust. Wzdy​cha. – Co do jed​ne​go mia​ła ra​cję. Je​steś na to zde​cy​‐ do​wa​nie za duża. Co po​wie​dzą w szko​le? — Nie lu​bię szko​ły. Nie pój​dę. — Przy​szła pora, że​byś na​uczy​ła się ro​bić, o co cię pro​szę, Kry​sto. Te​raz weź książ​kę i co​kol​wiek jesz​cze chcesz. Wy​da​je się bar​dzo zmę​czo​ny, a mnie robi się przy​kro, że zno​wu jest nie​‐ szczę​śli​wy. Szyb​ko zbie​ram swo​je rze​czy. W przy​chod​ni jest eks​cy​tu​ją​co: wszyst​ko po​ma​lo​wa​ne na bia​ło, bar​dzo dużo za​mknię​tych drzwi i sły​chać czyjś płacz. Mam na​dzie​ję, że tata po​zwo​li mi ubrać się w bia​ły ki​tel i ban​da​‐ żo​wać pa​cjen​tów. On jed​nak za​bie​ra mnie do ma​łe​go po​ko​ju z wą​skim łóż​‐ kiem, sto​łem i krze​słem. Za​miast to​a​le​ty w rogu stoi pa​skud​ny la​kie​ro​wa​ny ku​beł z po​kry​wą. — Zo​stań tu​taj, do​pó​ki nie wró​cę – mówi. — Ale ja chcę ci po​móc. — Nie mo​żesz, Kry​sto. Nikt nie może mi po​móc. – Przez chwi​lę, jak mu się czę​sto zda​rza, myje dło​nie bez wody. – Obie​caj mi, że zo​sta​niesz tu​taj, póki po cie​bie nie przyj​dę. Obie​cu​jesz? Ki​wam gło​wą. — Tak, tato.

— Do​bra dziew​czyn​ka. Sto​ję, przy​ci​ska​jąc ucho do drzwi, słu​cha​jąc jego nik​ną​cych kro​ków. Li​‐ czę do stu i wy​cho​dzę na ko​ry​tarz. Naj​pierw wi​dzę prze​cho​dzą​ce pie​lę​gniar​‐ ki, po​tem dwóch sta​rych, chu​dych męż​czyzn w pa​sia​stych kom​bi​ne​zo​nach, któ​rzy po​py​cha​ją skrzy​pią​cą tacz​kę. Kie​dy są już da​le​ko, po​sta​na​wiam spraw​dzić, co robi tata. Chy​ba le​czą tu​taj tak​że cho​rych zwie​rzę​cych lu​dzi: sły​szę pa​skud​ny dźwięk, któ​ry brzmi, jak koty pod ko​niec zimy, kie​dy – jak mówi Gre​et – zaj​mu​ją się brzyd​ki​mi rze​cza​mi. Nie otwie​ram drzwi, zza któ​‐ rych do​bie​ga dźwięk, żeby nie ucie​kły, ale w in​nych po​ko​jach wi​dzę tyl​ko pu​ste łóż​ka. Na koń​cu ko​ry​ta​rza znaj​du​ję ga​bi​net, w któ​rym tata sie​dzi za biur​kiem i pod​pi​su​je ja​kieś pa​pie​ry. Zry​wa się na nogi z wście​kłą miną. — Je​stem tobą bar​dzo roz​cza​ro​wa​ny, Kry​sto. Bar​dzo. Czy obiet​ni​ca nic dla cie​bie nie zna​czy? Po​roz​ma​wia​my o tym póź​niej. Te​raz nie mam cza​su. – Chwy​ta mnie za ra​mię i od​pro​wa​dza z po​wro​tem do ma​łe​go po​ko​ju. – Sko​ro nie mogę ci ufać, je​stem zmu​szo​ny za​mknąć po​kój na klucz. Przyj​dę po cie​‐ bie w po​łu​dnie, że​by​śmy zje​dli ra​zem po​si​łek. Ko​pię w drzwi i ude​rzam w nie pię​ścia​mi. — NIE​NA​WI​DZĘ CIĘ. Wszyst​kie moje nowe kred​ki roz​pa​da​ją się na ka​wał​ki, kie​dy upusz​czam je na zie​mię. — Zła Char​lot​te. – Chwy​tam ją za wło​sy. Kie​dy prze​sta​je​my opła​ki​wać kred​ki, za​uwa​żam, że kra​ty w oknie są sze​‐ ro​ko roz​sta​wio​ne, jak te w zsy​pie na wę​giel w domu. Uciecz​ka stąd bę​dzie rów​nie ła​twa jak z piw​ni​cy, w któ​rej za​my​ka​ła mnie Gre​et, tyle tyl​ko że tym ra​zem spa​dam na dróż​kę i ście​ram so​bie ko​la​na. Trzy​mam się bli​sko ścia​ny, zgię​ta wpół, żeby tata nie za​uwa​żył mnie ze swo​je​go ga​bi​ne​tu. Nie wi​dzę żad​nych zwie​rząt. Są tu klom​by, a w od​da​li do​strze​gam dużą pta​szar​nię, ale drut jest wy​gię​ty i nie ma tam żad​nych pta​ków. Za​sta​na​wiam się, czy zje​dli je lu​dzie-zwie​rzę​ta. Na ty​łach bu​dyn​ku chło​piec od ro​ba​la wy​cią​ga z zie​mi kęp​ki tra​wy i grze​bie w nich pal​ca​mi. Z bli​ska wi​dzę, że jest bar​dzo chu​dy, ma ostry nos i duże czer​wo​ne uszy ni​czym cho​chlik z mo​ich ksią​żek z baj​ka​mi. Ma bar​dzo krót​kie czar​ne wło​sy, po któ​rych nie prze​sta​je się dra​pać, i nikt nie każe mu myć szyi. — Cześć. Chło​piec się krzy​wi. — Idź so​bie. — Kil​ka dni temu wi​dzia​łam, jak zja​dasz ro​ba​la. Fuj. — No i? Dzi​siaj rano zja​dłem ich dużo wię​cej – śmiesz​nie wy​po​wia​da sło​‐ wa. — Wiesz, z cze​go są zro​bie​ni mali chłop​cy? — Idź so​bie. Mu​szę pra​co​wać. — Głu​po​ty ga​dasz. Mali chłop​cy nie pra​cu​ją. – Cze​kam chwi​lę, po czym

za​czy​nam pod​śpie​wy​wać pio​sen​kę, któ​rej na​uczy​ła mnie Gre​et. Z cze​go są zro​bie​ni mali chłop​cy? Z cze​go są zro​bie​ni mali chłop​cy? Z ro​ba​ków i śli​ma​ków, i szcze​nię​cych ogo​nów – Oto z cze​go są zro​bie​ni mali chłop​cy. — Mó​wi​łem ci już, że​byś so​bie po​szła. – Bar​dzo ostroż​nie wy​cią​ga z zie​mi gru​be​go ró​żo​we​go ro​ba​ka, któ​ry roz​ry​wa się na pół, a on szyb​ko chwy​ta obie czę​ści. — Nie mów mi, co mam ro​bić – przy​po​mi​nam so​bie sło​wa Elke. – Po​wi​‐ nie​neś być w szko​le. Dla​cze​go nie je​steś w szko​le? – Nie od​po​wia​da. – Jak masz na imię? – Trzy razy za​da​ję mu to py​ta​nie, za​nim wresz​cie oznaj​mia, że na​zy​wa się Da​niel. – Ja je​stem Kry​sta. A to Lot​tie. Mój tata jest le​ka​rzem. Co robi twój? — Jest pro​fe​so​rem. — Och. – Pa​trzę na jego po​szar​pa​ne ubra​nia. – Nie wy​glą​dasz jak sy​nek pro​fe​so​ra. — Idź ba​wić się swo​ją głu​pią lal​ką gdzie in​dziej. — Jak sma​ku​je ro​bak? Da​niel mru​ży oczy, robi za​wzię​tą minę. — To mój ro​bak, nie dam ci go. – Otwie​ra bu​zię, od​rzu​ca​jąc gło​wę do tyłu, tak że obie czę​ści brud​ne​go ró​żo​we​go ro​ba​la lą​du​ją pro​sto w jego gar​‐ dle. — Fuj. Fuj. Fuj. Je​steś taki głod​ny? — A ty nie? — Nie ja​dłeś śnia​da​nia? — Było za małe. — Mnie ka​za​li zjeść jaj​ko. Nie lu​bię ja​jek. Chcia​łam lody. Tata po​wie​dział, że nie mogę, że na śnia​da​nie mam jeść to samo co wszy​scy. Ni​g​dy nie będę ro​bić tego, co ro​bią wszy​scy. Nie lu​bię mięk​kie​go chle​ba ani żyt​nie​go, ani pum​per​ni​kla. Nie lu​bię kieł​ba​sy ani sera, ani mię​sa, ani ziem​nia​ków. Da​niel wciąż ko​pie, ale wi​dzę, jak ob​li​zu​je war​gi. — A co lu​bisz? — Lody. Tru​skaw​ki. Wi​śnie. Mig​da​ły w cu​krze. Na​le​śni​ki, ale tyl​ko cza​‐ sa​mi. Pian​ko​we cu​kier​ki. Gre​et mówi, że ży​wię się po​wie​trzem. Krzy​wi się. — Lu​dzie nie ży​wią się po​wie​trzem, kre​tyn​ko. — Nie na​zy​waj mnie kre​tyn​ką, bo cię wal​nę. — Kre​tyn​ka, kre​tyn​ka, kre​tyn​ka. Je​steś jak duże dziec​ko z tą two​ją głu​pią lal​ką, w głu​piej su​kien​ce z fal​ban​ka​mi i z tymi głu​pi​mi ko​kar​da​mi. – Da​niel wy​cią​ga ko​lej​ne​go, tym ra​zem ma​lut​kie​go ro​ba​ka. – W każ​dym ra​zie, je​śli mnie ude​rzysz, ja ci od​dam.

— Chłop​cy nie po​win​ni bić dziew​czy​nek. To nie​ład​nie. Da​niel wsta​je. — Ja też nie ro​bię tego, co ro​bią inni. Dla​cze​go miał​bym tak ro​bić? Je​śli mnie ude​rzysz, ja ude​rzę cie​bie. Mó​wię po​waż​nie. Spró​buj tyl​ko, a zo​ba​‐ czysz. Jest ode mnie wyż​szy, ale tyl​ko tro​chę. Prze​sta​je​my się w sie​bie wpa​try​‐ wać, a on wra​ca do ko​pa​nia. Znaj​du​ję mały ka​my​czek i za​czy​nam ba​wić się w Him​mel und Höl​le[26] na bru​ku. Pły​ta Erde[27] się chwie​je. Ska​czę na jed​nej no​dze aż na kwa​drat pie​kła, ani razu nie na​stę​pu​jąc na li​nię, ale pły​ta nie​ba jest zła​ma​na, więc od​wra​cam się w po​wie​trzu i ska​czę z po​wro​tem. Da​niel da​lej wy​ry​wa kęp​ki tra​wy, nie zwra​ca​jąc na mnie uwa​gi. — Nie nu​dzi ci się to po​lo​wa​nie na ro​ba​ki? — Wciąż je​stem głod​ny. — Och. – Może jego ro​dzi​na jest bar​dzo bied​na, jak drwal i jego żona w Hän​sel und Gre​tel[28]. – Gdy​byś mógł po​pro​sić o co​kol​wiek, cze​go naj​bar​‐ dziej byś chciał? Mil​czy przez chwi​lę. — Chciał​bym, żeby wszyst​ko było tak jak kie​dyś. — Tak. – My​ślę o Gre​et i na​szym sta​rym domu. – Ale mia​łam na my​śli… do je​dze​nia. – Nie od​po​wia​da. – Je​śli chcesz, przy​nio​sę ci ju​tro moje śnia​da​‐ nie. Wiem też, gdzie cho​wa​ją ciast​ka. – Wzru​sza ra​mio​na​mi i wi​dzę, że mi nie wie​rzy. — Idź so​bie wresz​cie. Mu​szę zna​leźć ko​lej​ne ro​ba​ki. Po​ja​wia się ich wię​‐ cej, kie​dy pada. — Dzi​siaj nie bę​dzie pa​dać. – Nie​bo jest ja​sno​nie​bie​skie. Nie ma na nim ani jed​nej chmur​ki. – Mo​gli​by​śmy po​ska​kać po tra​wie. Gre​et mówi, że kie​dy pierw​szy raz obej​rza​ła film ze ste​pu​ją​cym Char​liem Cha​pli​nem, przy​po​‐ mnia​ła jej się za​ba​wa w wa​bie​nie ro​ba​li. Jak wte​dy, kie​dy pta​ki ska​czą po zie​mi, żeby ro​ba​ki my​śla​ły, że pada. Wy​cho​dzą na po​wierzch​nię, bo boją się, że się uto​pią. — Znam szyb​szy spo​sób na to, by je zwa​bić, ale mu​sisz so​bie iść. — Dla​cze​go? Dra​pie się po gło​wie i wy​raź​nie się de​ner​wu​je. — Bo nada się każ​da woda. – Po chwi​li do​da​je: – Dla​te​go że na​siu​siam na zie​mię. Po​my​ślą, że pada. Idź stąd. – Się​ga dłoń​mi ku gu​zi​kom spodni. — Od​wró​cę się. — Nie – za​czy​na się kłó​cić, ale na​gle dzie​ją się ja​kieś dziw​ne cza​ry, bo w jed​nej chwi​li sta​je się mniej​szy, chud​szy i bled​szy. Stoi ni​czym za​baw​ko​‐ wy żoł​nie​rzyk, z opusz​czo​ny​mi ra​mio​na​mi, i wpa​tru​je się w zie​mię. — Co się sta​ło? – W tej chwi​li czu​ję, że pły​ta zie​mi się ko​ły​sze. Pod​ska​ku​ję i pa​trzę za sie​bie, spo​dzie​wa​jąc się, że zo​ba​czę bar​dzo ro​ze​źlo​ne​go tatę. Ale to wu​jek Hra​ben, któ​ry uśmie​cha się jak za​wsze. – W po​rząd​ku, Da​nie​lu, to tyl​ko…

Je​den, dru​gi, trze​ci krok – wu​jek Hra​ben stoi nad nami. Ude​rza Da​nie​la w twarz. Krew try​ska mu z nosa. Chło​piec upa​da bez​gło​śnie. To ja krzy​czę. Wu​jek Hra​ben bie​rze mnie w ra​mio​na i za​czy​na gła​dzić po wło​sach. — Wszyst​ko do​brze, kle​ines Mäd​chen[29], już nic ci nie gro​zi. Ale co ty tu ro​bisz? To bar​dzo nie​bez​piecz​ne miej​sce. — Papa po​wie​dział, że mu​szę iść z nim do pra​cy, bo nie ma kto ze mną zo​‐ stać. Za​mknął mnie w ma​łym po​ko​ju w przy​chod​ni. – Pró​bu​ję spoj​rzeć, co dzie​je się z Da​nie​lem, ale wu​jek trzy​ma mnie za gło​wę i nie mogę się od​wró​‐ cić. — Za​mknął cię? A jak się wy​do​sta​łaś? — Przez okno. — Nie​grzecz​na dziew​czyn​ka. Mo​głaś się czymś za​ra​zić. Nie boli cię ta ślicz​na głów​ka? Czy coś cię swę​dzi? Spójrz tyl​ko na te ob​tar​te ko​la​na. Zaj​‐ rzyj​my jesz​cze tu​taj. Co to za czer​wo​ny ślad na brzusz​ku? Si​niak? Po​ca​ło​wać go? – Pró​bu​ję się wy​rwać, biję go w pierś, ale nie chce mnie pu​ścić. – Nic złe​‐ go ci się nie sta​ło – mówi ze śmie​chem i strze​la moją gum​ką od maj​tek. – Mu​sisz mi po​wie​dzieć, je​śli coś za​cznie cię bo​leć albo swę​dzieć. Obie​cu​jesz? — Tak, ale co się sta​nie z chłop​cem? Wu​jek Hra​ben pa​trzy na mnie zdzi​wio​ny. — Ja​kim chłop​cem? Nie ma żad​ne​go chłop​ca. — Ma na imię Da​niel… — Nie ma tu praw​dzi​wych dzie​ci, Kry​sto. Od​wra​cam się, a on leży nie​ru​cho​mo na tra​wie. Ma otwar​te oczy. Przy​‐ glą​da nam się. Wu​jek Hra​ben skrę​ca za róg lecz​ni​cy i idzie​my przed sie​bie, aż do​cho​dzi​my do otwar​te​go okna. Wi​dzę moją książ​kę na sto​le i po​ła​ma​ne kred​ki, roz​rzu​co​ne na pod​ło​dze. — Czy to tu​taj? – Pod​no​si mnie, że​bym mo​gła zaj​rzeć do środ​ka przez kra​ty. – Kry​sto… – chwy​ta mnie za nad​gar​stek, kie​dy pró​bu​ję wśli​znąć się z po​wro​tem – nie po​wie​my o ni​czym two​je​mu ta​cie. To bę​dzie na​sza mała ta​jem​ni​ca. Ale nie rób tego wię​cej. Na​stęp​nym ra​zem może cię zna​leźć ktoś inny niż twój miły wu​jek Hra​ben. Kie​dy tata przyj​dzie po mnie w po​rze po​sił​ku, nie będę z nim roz​ma​wiać. Krzy​żu​ję ra​mio​na i nic nie jem, cho​ciaż przy​no​si mi lody cze​ko​la​do​we. Przez całe po​po​łu​dnie ry​su​ję ob​raz​ki po​two​rów z ob​cię​ty​mi gło​wa​mi. Po dro​dze do domu mu​si​my zejść na bok, kie​dy przez bra​mę wy​cho​dzi duża gru​pa ko​biet. My​ślę, że to musi być ko​bie​cy chór, po​dob​ny, jaki wi​dzia​łam w domu, bo wszyst​kie jego człon​ki​nie są ubra​ne tak samo, je​śli nie li​czyć na​‐ szy​wek, ale kie​dy py​tam papę, on tyl​ko chrzą​ka. Po​dej​rze​wam, że zwie​dza​ją zoo. Jo​han​na i jej ko​le​żan​ki idą obok, nio​sąc kij​ki i baty, żeby nie za​ata​ko​wa​‐ ły ich zwie​rzę​ce isto​ty. Pa​trzy na tatę. W pu​deł​ku taty jest sześć Pfef​fer​nüs​se[30], a ja bio​rę czte​ry. Je​śli za​py​ta mnie, co się z nimi sta​ło, zrzu​cę winę na Elke. Kie​dy idzie na górę, żeby zno​wu

umyć ręce, wszy​scy po​zo​sta​li sie​dzą na ze​wnątrz, pa​ląc pa​pie​ro​sy i pa​trząc na za​chód słoń​ca. Cze​kam, żeby Ur​sel z czer​wo​ną twa​rzą za​mknę​ła kuch​nię, po czym wy​cią​gam dru​gi klucz z taj​nej szu​fla​dy w holu. W nocy kuch​nie są peł​ne cie​ni go​bli​nów, ale ja się ich nie boję. Otwie​ram drzwi pie​cy​ka i za​glą​‐ dam do środ​ka. Jest taki sam jak w domu: nie ma w nim nic cie​ka​we​go. Ktoś prze​ło​żył pusz​kę z Leb​ku​chen[31] na wyż​szą pół​kę, więc mu​szę sta​nąć na sto​‐ le, żeby jej do​się​gnąć, przy​cią​ga​jąc ją do sie​bie drew​nia​ną łyż​ką. Gre​et twier​‐ dzi, że za​bie​ra​nie ostat​nie​go ciast​ka jest ozna​ką chci​wo​ści, więc od​gry​zam mały ka​wa​łek i cho​wam go z po​wro​tem. Resz​ta lą​du​je w mo​jej kie​sze​ni. Rano wkła​dam do far​tusz​ka tro​chę sera i moje jaj​ko ra​zem z kil​ko​ma bu​‐ łecz​ka​mi. Na dru​gie śnia​da​nie bę​dzie też mię​so i We​is​swurst[32], ale tata ni​g​‐ dy na to nie cze​ka. Cho​wam wszyst​ko pod ksią​żecz​ką z ko​lo​ro​wan​ka​mi. — Tak le​piej – mówi papa, zer​ka​jąc na mój pu​sty ta​le​rzyk. – Cie​szę się, że masz lep​szy ape​tyt. – Jest też za​do​wo​lo​ny, że dzi​siaj nie ro​bię afe​ry z tego, że za​my​ka mnie w ma​łym po​ko​ju. – To dla two​je​go do​bra, Kry​sto. Są ta​kie rze​‐ czy, o któ​rych małe dziew​czyn​ki nie po​win​ny wie​dzieć. Da​niel cze​ka już na mnie, cho​dząc w tę i z po​wro​tem, ko​piąc tra​wę i pa​‐ trząc wszę​dzie, tyl​ko nie tam, gdzie po​wi​nien. Nie wie, że wy​cho​dzę przez okno. Kie​dy go wo​łam, bie​gnie w moją stro​nę z wzro​kiem wbi​tym w za​wi​‐ niąt​ko, któ​re trzy​mam w dło​niach. Dzi​siaj jego nos i po​licz​ki mają ko​lor ma​‐ ry​no​wa​nych bu​racz​ków. — Czy ty… – za​czy​na. — Weź to. – Jego dło​nie drżą, kie​dy po​da​ję mu je​dze​nie. – Po​wie​dzia​łam, że przy​nio​sę ci moje śnia​da​nie. Nie uwie​rzy​łeś mi? – Nie od​po​wia​da, za​ję​ty wą​cha​niem je​dze​nia. – Nie stój tak, tyl​ko mi po​móż. Nie chce pu​ścić za​wi​niąt​ka. Wy​cią​ga ra​mię i chy​ba nie jest taki sil​ny, na ja​kie​go wy​glą​da, bo obo​je się prze​wra​ca​my. — Trot​tel! – Wczo​raj​sze za​dra​pa​nia są te​raz po​kry​te ku​rzem. Kro​pel​ki krwi spra​wia​ją, że moje ko​la​na wy​glą​da​ją jak klom​by peł​ne czer​wo​nych ma​ków. — Kogo na​zy​wasz idio​tą? Nie cze​ka jed​nak na od​po​wiedź. Nie ma cza​su na kłót​nie. Wy​star​czą dwa gry​zy i jaj​ko zni​ka – łącz​nie ze sko​rup​ką – a za​raz po​tem Da​niel po​chła​nia ser i ciast​ka. Po​przed​niej zimy pod nasz dom przy​cho​dził bez​pań​ski pies. Kie​dy Gre​et była w do​brym hu​mo​rze, rzu​ca​ła mu reszt​ki, w prze​ciw​nym ra​‐ zie do​sta​wał kop​nia​ki. Da​niel zja​da rów​nie szyb​ko jak ten zwie​rzak. Chwy​ta chleb obie​ma rę​ka​mi, jak​by się bał, że ktoś mu go za​bie​rze. Jego po​licz​ki się wy​brzu​sza​ją. Le​d​wie prze​ły​ka. Nie za​trzy​mu​je się na​wet, żeby ode​tchnąć, więc kie​dy wresz​cie koń​czy, szyb​ko chwy​ta po​wie​trze, jak ja, kie​dy Gre​et pod​ta​pia​ła mnie w wo​dzie za karę, że ją ob​la​łam. Je tak szyb​ko, że boli go żo​‐ łą​dek, prze​wra​ca się i chwy​ta za brzuch, sta​ra​jąc się nie zwy​mio​to​wać. A po​‐ tem za​czy​na pła​kać. — Co się dzie​je, Da​nie​lu? – Nie ma po​wo​du, by się zło​ścić, nikt go do ni​‐

cze​go nie zmu​sza. Nie krzy​czy, nie ko​pie ani nie gry​zie – brzmi ra​czej tak, jak łka​ją​cy tata, kie​dy mama ode​szła. – Co się dzie​je? – py​tam zno​wu. Wska​zu​je mój pu​sty far​tu​szek. — Nie zo​sta​wi​łem nic dla mo​jej młod​szej sio​stry. — Mamy mnó​stwo je​dze​nia. Ju​tro zno​wu ci przy​nio​sę. Wy​cie​ra oczy. — Na​praw​dę? Kie​dy znów do​brze się czu​je, po​ma​ga mi wejść z po​wro​tem do po​ko​ju. Nie od​cho​dzi da​le​ko: kie​dy wy​glą​dam na ze​wnątrz, leży na rogu bu​dyn​ku. Opo​wia​dam Lot​tie o tym, jak po​chło​nął je​dze​nie, i ra​zem do​cho​dzi​my do wnio​sku, że mu​siał się zgu​bić, ale nie w ciem​nym le​sie jak Han​sel w opo​wie​‐ ści. Wy​glą​da na to, że Gre​tel też się zgu​bi​ła. Może cza​row​ni​ca za​mknę​ła ją już w klat​ce? A może ją zja​dła? Cze​ka​jąc na tatę, któ​ry przy​cho​dzi, żeby mnie za​brać na obiad, ry​su​ję ob​raz​ki pier​ni​ko​we​go domu po znik​nię​ciu cza​row​‐ ni​cy. Da​chów​ki zro​bio​ne są z Schwe​ine​ör​chen, skrę​co​nych cia​ste​czek, któ​re wy​glą​da​ją jak uszy pro​sia​ków, a ogród jest pe​łen in​nych cia​ste​czek, Spit​zbu​‐ ben[33] i Zimt​ster​ne[34], któ​re ro​sną na ga​łąz​kach dzię​glu za​miast kwia​tów. Ta​cie ob​raz​ki po​do​ba​ją się tak bar​dzo, że nie za​uwa​ża mo​ich ko​lan. Idzie​‐ my do jego ga​bi​ne​tu, a on wie​sza so​bie naj​ład​niej​szy z nich na ścia​nie. Kie​dy to robi, bio​rę garść cu​kier​ków z biur​ka jego asy​stent​ki. Po obie​dzie daje mi nowe ko​lo​ro​wan​ki i tro​chę kre​dek. Mam w kie​sze​ni ko​lej​ną buł​kę i cu​kier​ki, ale kie​dy wy​glą​dam przez okno, nie wi​dzę Da​nie​la. Lot​tie mówi, że po​win​ny​śmy jesz​cze raz opo​wie​dzieć hi​sto​rię. Tym ra​‐ zem pięk​na dziew​czy​na wkła​da gło​wę do pie​ca cza​row​ni​cy, żeby coś zo​ba​‐ czyć, i za​po​mi​na ją wy​jąć. Na​gle ro​bię się bar​dzo smut​na i prze​stra​szo​na. Bolą mnie ko​la​na i chcę do taty, ale on nie przy​cho​dzi, choć wo​łam go bar​‐ dzo gło​śno. Dzi​siaj py​tam tatę, czy mogę za​brać ze sobą do przy​chod​ni mi​skę owsian​ki na wy​pa​dek, gdy​bym póź​niej zgłod​nia​ła. Mówi, że wresz​cie za​cho​wu​ję się roz​sąd​nie, i za​chę​ca, bym wzię​ła też wię​cej chle​ba i ma​sła. Przez cały ra​nek wy​glą​dam przez okno, cze​ka​jąc na Da​nie​la, ale on nie przy​cho​dzi, a moje za​‐ ban​da​żo​wa​ne ko​la​na są tak obo​la​łe, że nie mogę wspiąć się na pa​ra​pet, żeby wyjść i go po​szu​kać. Da​niel nie przy​cho​dzi też po po​łu​dniu. Lot​tie mówi, że może wciąż boli go brzu​szek, ale mnie się wy​da​je, że po pro​stu nie chce być moim ko​le​gą, więc wy​cią​gam wszyst​kie cu​kier​ki spod ma​te​ra​ca i dep​czę każ​dy z nich, a po​tem wy​rzu​cam je na tra​wę. Po​tem za​czy​nam ko​lo​ro​wać ob​raz​ki no​wy​mi kred​ka​mi, ale Lot​tie chce, że​bym skoń​czy​ła wczo​raj​szą hi​sto​rię. Nie mogę opo​wia​dać od środ​ka, więc za​czy​nam od po​cząt​ku. Tym ra​zem mó​wię jej, jak brzyd​ko pach​nia​ła tam​te​‐ go dnia kuch​nia cza​row​ni​cy – tak, jak​by ktoś nie​grzecz​ny pu​ścił bar​dzo du​‐ że​go śmier​dzą​ce​go bąka – tak brzyd​ko, że oczy Gre​tel za​czę​ły łza​wić i nie mo​gła prze​stać kasz​leć. Pięk​na ko​bie​ta nic nie za​uwa​ży​ła. Da​lej za​glą​da​ła do

pie​ca. Wo​łam tatę i ko​pię w ścia​nę tak moc​no, że przez ban​da​że zno​wu wy​pły​‐ wa krew, ale drzwi otwie​ra​ją się, kie​dy po pro​stu na​ci​skam klam​kę. Coś się sta​ło, kie​dy wra​ca​li​śmy ze sto​łów​ki, i wszyst​kim tak bar​dzo się spie​szy​ło, że mu​siał za​po​mnieć je za​mknąć. — Papo! – krzy​czę, bie​gnąc przed sie​bie ko​ry​ta​rzem. – Papo! Ja​kaś pie​lę​gniar​ka pró​bu​je mnie zła​pać. Schy​lam się, nie prze​sta​jąc krzy​‐ czeć. Drzwi się otwie​ra​ją. Inna pie​lę​gniar​ka wy​bie​ga i chwy​ta mnie za su​‐ kien​kę. Ma​te​riał się drze, a rę​kaw zo​sta​je jej w dło​ni. Wi​dzę tatę, któ​ry myje ręce, tyl​ko te​raz robi to czer​wo​ną far​bą. Ktoś krzy​czy na mnie z po​ko​ju, krzy​czy i krzy​czy, ale dźwięk jest stłu​mio​ny przez koc na jego gło​wie. Czer​‐ wo​na far​ba spły​wa na buty taty. A za nim inna pie​lę​gniar​ka trzy​ma coś strasz​ne​go… Gre​et otwie​ra drzwi, wpusz​cza​jąc do domu chłod​ne noc​ne po​wie​trze. Z kry​‐ jów​ki pod sto​łem wi​dzę peł​nię księ​ży​ca, któ​ry pły​wa po oce​anie gwiazd. Do​‐ sta​ję po gło​wie szma​tą i szyb​ko ucie​kam. — Może dla od​mia​ny zrób, co ci każę, i idź do łóż​ka. Ina​czej po​ża​łu​jesz. — Nie pój​dę. — Och, do​brze – mówi we​so​ło Gre​et – jak nie, to nie. Nic wię​cej nie mogę zro​bić. Ba​bok nie​dłu​go tu przyj​dzie, a drzwi są sze​ro​ko otwar​te. — Tata mówi, że nie ma ko​goś ta​kie​go. — Ach, tak? Sko​ro tak mówi, pew​nie ma ra​cję. Mo​żesz po​cze​kać i prze​ko​‐ nać się sama. Tup, tup, za​czy​na się tu​pa​nie, a ja kulę się, z nie​po​ko​jem pa​trząc na tyl​ne scho​dy ku​chen​ne, nie​mal pew​na, że scho​dzi po nich czar​ny cień. Po​tem zda​‐ ję so​bie spra​wę, że ten dźwięk wy​da​je Gre​et, za​gnia​ta​jąc cia​sto na rano. Prze​‐ ły​ka śli​nę i za​czy​na śpie​wać: Tań​czy, plą​sa bi-ba-ba​bok w na​szym domu, hop, hop, hop. Tań​czy, plą​sa bi-ba-ba​bok w na​szym domu, hop, hop, hop. Rzu​ca wo​re​czek w przód i w tył. Co w wo​recz​ku skry​wa swym? Tań​czy, plą​sa bi-ba-ba​bok w na​szym domu, hop, hop, hop. Wy​sta​wiam gło​wę. — Co się znaj​du​je w wo​recz​ku Ba​bo​ka? — Och, to i tam​to. – Przez chwi​lę nuci me​lo​dię pod no​sem, po​tem zno​wu za​czy​na śpie​wać. – Tań​czy, plą​sa bi-ba-ba​bok… — Ma tam je​dze​nie?

— On uwa​ża, że to je​dze​nie. To głów​nie ka​wał​ki nie​grzecz​nych dzie​ci, cza​sa​mi na​wet całe. Czę​sto na​zy​wa​ją go Kin​der​fres​ser[35]. — Nie boję się. — To do​brze. – Gre​et cho​dzi wo​kół sto​łu i pró​bu​je mnie zła​pać. – Chcia​ła​‐ byś po​słu​chać o nim wię​cej? — Nie. — Nie​któ​rzy ma​wia​ją, że to po​twór z pla​ne​ty Sa​turn. Jest ciem​ny i przy​‐ sa​dzi​sty, ma duży, ha​czy​ko​wa​ty nos i dłu​gi, czar​ny płaszcz. Jego dol​na war​‐ ga jest tak wiel​ka, że zwi​sa aż do klat​ki pier​sio​wej. Ra​mio​na są bar​dzo dłu​‐ gie, dzię​ki cze​mu może się​gać przez drzwi i wy​cią​gać ma​łych lu​dzi. Daw​no temu zro​bił coś bar​dzo złe​go… — Co? — Coś tak strasz​ne​go, że nie mogę ci po​wie​dzieć. Zresz​tą i tak nie pa​mię​‐ tam. Co​kol​wiek to było, Kin​der​fres​ser zo​stał prze​klę​ty i od tej pory musi błą​‐ kać się po zie​mi, gdyż nie ma praw​dzi​we​go domu. Cho​dzi tak od se​tek lat. W nocy krad​nie dzie​ci, któ​re wciąż nie śpią. A w cią​gu dnia po​ły​ka je, mniam, mniam. Bul, bul, wy​sy​sa ich krew. Chrup, chrup, buch, buch, ła​mie każ​dą kost​kę. – Gre​et prze​ry​wa. – Ci​cho! Sły​szysz ten dźwięk? — Jaki dźwięk? — Bump, bump, jak​by ktoś cią​gnął po pod​ło​dze wo​rek pe​łen róż​nych rze​‐ czy. — Nie​ee. — Je​śli do​brze się wsłu​chasz, usły​szysz też stuk-puk, bo pod​czas cho​dze​‐ nia zra​nił się w nogę i te​raz musi się opie​rać na drew​nia​nej la​sce. – Gre​et kuca i szep​cze. – Tego mu tak na​praw​dę po​trze​ba, ład​nej, no​wej nogi. – Kle​‐ pie mnie w udo. – Na ra​zie nie zna​lazł ta​kiej, któ​ra by pa​so​wa​ła, ale szu​ka da​‐ lej. Pisz​czę i pró​bu​ję zwi​nąć się w naj​mniej​szą moż​li​wą kul​kę, ale Gre​et chwy​ta mnie i cią​gnie do świa​tła no​ga​mi do przo​du, po​pę​dza​jąc ku scho​‐ dom po​tęż​nym klap​sem w po​ślad​ki. Papa mówi, że zna​lazł ko​goś, kto za​opie​ku​je się mną w cią​gu dnia. Ści​skam moc​no Lot​tie i nic nie od​po​wia​dam. — Obie​ca​ła, że na​uczy cię kil​ku ro​bó​tek ręcz​nych. Szy​cia, ro​bie​nia na dru​tach. – Uda​je, że się uśmie​cha. – Bę​dzie miło, praw​da? Tym ra​zem nie każe mi wyj​mo​wać kciu​ka z ust. Przed przyj​ściem opie​‐ kun​ki rwie buł​kę na małe ka​wał​ki i wy​pi​ja czte​ry kawy. To ta sta​ra wiedź​‐ ma z brwia​mi w kształ​cie gą​sie​nic, ta, któ​ra sie​dzia​ła w ką​cie tego dnia, kie​‐ dy sok śliw​ko​wy opa​rzył mnie w pal​ce. Nie ma śla​du po czar​nym ko​cie, ale ona jest cała ubra​na na czar​no i przy​nio​sła swo​ją cza​ro​dziej​ską różdż​kę. Opie​ra się na niej, żeby lu​dzie my​śle​li, że to la​ska. Wpa​tru​ję się w pod​ło​gę. — Przy​wi​taj się z Frau Schwit​ter. – Tata lek​ko mnie trą​ca. – Kry​sto, gdzie się po​dzia​ły two​je do​bre ma​nie​ry? – Chrzą​ka prze​pra​sza​ją​co. – Przy​kro mi,

ale moja cór​ka nie chce te​raz z ni​kim roz​ma​wiać. Cza​row​ni​ca wy​bu​cha śmie​chem. — Wy​cho​wa​łam sied​mio​ro dzie​ci i dwa​na​ścio​ro wnu​cząt, nie ma chy​ba nic, co mo​gło​by mnie za​sko​czyć, Herr Dok​tor. – Przez chwi​lę się nie od​zy​wa, ale czu​ję na so​bie jej wzrok. – Czy je​steś za​cza​ro​wa​na, Kry​sto? Jed​no zer​k​nię​cie i wi​dzę, że jej oczy są małe i ja​sno​nie​bie​skie, błysz​czą po​‐ mię​dzy zmarszcz​ka​mi, jak​by zna​la​zły się tam przy​pad​kiem. Ma śmiesz​ne zęby: bar​dzo dłu​gie z każ​dej stro​ny i nie​licz​ne po​środ​ku. Kie​dy tata wy​cho​‐ dzi, sztur​cha mnie swo​ją różdż​ką. — No już. Kry​sto, po​wiedz, jak ma na imię two​ja lal​ka? — Lot​tie. — Ach, przy​naj​mniej wiem, że kot nie od​gryzł ci ję​zy​ka. – Wy​cią​ga kłę​‐ bek sza​rej weł​ny, a z nie​go dłu​gą nić. – Chodź, mu​si​my się czymś za​jąć. Dzi​‐ siaj po​ka​żę ci, jak się robi na dru​tach. — Nie chcę. — Zro​bisz ład​ny sza​lik dla Lot​tie na zimę. – Wiedź​ma Schwit​ter wska​zu​je mi swo​je krze​sło. – Chodź, usiądź koło mnie. — Nie. Ro​bię trzy kro​ki do tyłu, ale ona za​czy​na zwi​jać weł​nę, nie od​ry​wa​jąc ode mnie wzro​ku. Musi to być za​klę​cie przy​cią​ga​nia, bo moje sto​py ru​sza​ją przed sie​bie, nie py​ta​jąc mnie o zda​nie. — Tak le​piej. Usiądź pro​sto. Patrz uważ​nie. Oto, jak to się robi. Naj​pierw wy​ko​nu​je​my pę​tel​kę, o tak… – Na​gle ude​rza mnie w dłoń swo​imi szpo​na​mi. – Czy je​steś za głu​piut​ka, żeby się tego na​uczyć, Kry​sto? Czy to praw​da, że masz coś nie tak z gło​wą? — Nie. — No to patrz i się ucz. Mę​czę się z kost​ny​mi dru​ta​mi i brzyd​ką weł​ną ko​lo​ru bu​rzy, gu​biąc pę​tel​‐ ki, ści​ska​jąc tak moc​no, że włócz​ka się rwie, albo za sła​bo, tak że ro​bót​ka wy​‐ glą​da jak po​rwa​na pa​ję​czy​na. Trzy razy rzu​cam ją na zie​mię i trzy razy wiedź​ma każe mi ją pod​nieść i pra​co​wać da​lej. Wresz​cie po​zwa​la mi prze​‐ stać. — Ju​tro wró​ci​my do pra​cy. — Nie. — Cze​mu nie? — Nie chcę. To okrop​ne. Nie chcę ro​bić na dru​tach ani szyć. Tyl​ko bied​ni lu​dzie sami ro​bią so​bie rze​czy. Tata za​bie​rze mnie do skle​pu, gdzie ku​pię Lot​tie ład​ny ko​lo​ro​wy sza​lik. — Ach, tak? — Tak. – Pa​trzę na wiedź​mę uważ​nie, bo jej dłoń wciąż opie​ra się na la​‐ sce. – Tata po​wie​dział też, że nie mu​szę ro​bić tego, co mi ka​żesz. Je​steś tu tyl​‐ ko po to, żeby nic mi się nie sta​ło. Wiedź​ma re​cho​cze. Pod​no​si różdż​kę i kle​pie mnie po ra​mie​niu, aż pod​‐

ska​ku​ję. — Mimo wszyst​ko, Kry​sto, wszyst​kie mło​de dziew​czę​ta po​win​ny na​‐ uczyć się pra​co​wi​to​ści. Ju​tro wró​cisz do tego, co za​czę​łaś. — Nie. – Trę się po ra​mie​niu, moc​no szczy​piąc skó​rę, aby upew​nić się, że zo​sta​nie ślad. – Po​wiem ta​cie, jak moc​no mnie ude​rzy​łaś, a on ode​śle cię jak Elke. — Lügen ha​ben ku​rze Be​ine, moje dziec​ko. – Znów wy​bu​cha śmie​chem. – Tak, jak mówi sta​re przy​sło​wie, kłam​stwo ma krót​kie nogi i za​zwy​czaj się mści. Te​raz spo​koj​nie czy​taj książ​kę. Moje oczy mu​szą od​po​cząć. Lot​tie sia​da ze mną w ką​cie i ra​zem słu​cha​my, jak sta​ra wiedź​ma daje oczom od​po​cząć: chrrrr, chrrrr… Chra​pie do cza​su, kie​dy o je​de​na​stej Ur​sel przy​no​si mle​ko i cia​sto. Wte​dy nie je​stem już głod​na, bo cho​dzi​ły​śmy po domu, a nie​do​bra Char​lot​te ukra​dła tro​chę cze​ko​la​dy z sy​pial​ni. Jemy ją bar​‐ dzo po​wo​li i zno​wu opo​wia​da​my so​bie hi​sto​rię Han​se​la i Gre​tel. Tym ra​zem mat​ka nie może zmu​sić dzie​ci, żeby po​szły do lasu, więc sama ucie​ka. Kie​dy wiedź​ma się bu​dzi, każe mi ćwi​czyć pi​sa​nie, a sama roz​ma​wia z ko​le​żan​ka​mi. Nie prze​szka​dza mi to. Kie​dy do​ro​snę, zo​sta​nę słyn​ną pi​sar​‐ ką jak Ca​rol Le​wis albo Elle Fran​ken Baum, ale dziew​czyn​ki w mo​ich książ​‐ kach będą od​kryw​ca​mi, będą la​ta​ły sa​mo​lo​ta​mi i wal​czy​ły na woj​nach, a nie ba​wi​ły się w ro​wach z bia​ły​mi kró​li​ka​mi czy tań​czy​ły na uli​cach z głu​pim stra​chem na wró​ble i czło​wie​kiem zro​bio​nym z me​ta​lu. Po po​łu​dniu cza​‐ row​ni​ca daje mi mały kwa​dra​cik za​dru​ko​wa​ne​go płót​na i ko​lo​ro​we nit​ki. — Ha​fto​wa​nie ład​nych ob​raz​ków to do​bry spo​sób spę​dza​nia cza​su dla mło​dych dam. — Nie chcę. – Za​ci​skam pię​ści. — Mu​sisz. — Nie. – Jej dłoń znów za​ci​ska się na kij​ku, ale tym ra​zem je​stem go​to​wa. Ucie​kam na dru​gą stro​nę po​ko​ju. – Nie mo​żesz mi ka​zać. Ur​sel, któ​ra przy​szła po ta​le​rze, mla​ska ję​zo​rem. — Te​raz ro​zu​miesz, z czym mu​sia​ła so​bie ra​dzić Elke. To gor​sze niż brak wy​cho​wa​nia. Brak sza​cun​ku. So​cja​li​za​cji. Na​praw​dę nie wiem, co ten jej oj​‐ ciec so​bie my​śli. – Ści​sza głos do szep​tu. – Je​śli coś się nie zmie​ni, nie zdzi​wię się, je​śli to stwo​rze​nie skoń​czy w czar​nym Win​kel. – Obie wpa​tru​ją się we mnie. — Mało praw​do​po​dob​ne, bio​rąc pod uwa​gę, kim jest jej oj​ciec – mam​ro​‐ cze Frau Schwit​ter. — To praw​da – zga​dza się Ur​sel, zbie​ra​jąc reszt​ki mo​je​go cia​sta – ale nie bę​dzie żył wiecz​nie. Prę​dzej czy póź​niej bę​dzie mu​sia​ła do​ro​snąć. A je​śli nie… — Pła​ci mi tyle – szep​cze sta​ra wiedź​ma, zer​ka​jąc na mnie z uko​sa, jak​by chcia​ła się upew​nić, że nie pod​słu​chu​ję – że je​śli o mnie cho​dzi, mała może ro​bić, co tyl​ko chce. Im go​rzej bę​dzie się za​cho​wy​wać, tym wię​cej mogę żą​‐ dać, więc je​śli tyl​ko ma ocho​tę, może so​bie przez naj​bliż​sze ty​go​dnie tań​co​‐

wać z sa​mym dia​błem. Jej przy​szłość to nie moja spra​wa. – Wzru​sza ra​mio​‐ na​mi. Wy​cią​gam ze​szyt z ry​sun​ka​mi i do po​wro​tu taty ry​su​ję sta​re brzyd​kie wiedź​my, spa​da​ją​ce ze swo​ich mio​teł i roz​trza​sku​ją​ce się na ka​wał​ki. Wszyst​kie mają na twa​rzy duże czar​ne na​szyw​ki. Ja też je​stem na ob​raz​ku – uśmie​cham się i za​cho​wu​ję bar​dzo grzecz​nie, żeby je zde​ner​wo​wać. Kie​dy Frau Schwit​ter chce spraw​dzić, czym się zaj​mu​ję, kła​dę czar​ną kred​kę na sto​le i za​ma​lo​wu​ję wszyst​ko, ry​su​jąc noc, po​zo​sta​wia​jąc tyl​ko jed​ną dużą żół​tą gwiaz​dę. Wiedź​ma jest bar​dzo za​do​wo​lo​na, kie​dy śpie​wam dla niej: Mi​gocz, mi​gocz, gwiazd​ko mała, co ode mnie się od​da​lasz, je​steś pięk​na, choć nie​zna​na, lśnisz na nie​bie ni​czym dia​ment. Tata tak moc​no po​cie​ra swo​je dło​nie, że jego pal​ce za​czy​na​ją wy​glą​dać jak czer​wo​ne su​ro​we Bre​gen​wurst[36]. Wciąż z nim nie roz​ma​wiam, ale po​‐ ma​gam Lot​tie po​dać mu ręcz​nik. Sia​da i za​kry​wa oczy, po​pi​ja​jąc her​bat​kę li​po​wą na ból gło​wy, a ja leżę na zie​mi, oglą​da​jąc ilu​stra​cje Der Rat​ten​fän​ger von Ha​meln, zwłasz​cza te, na któ​rych szczu​ry gry​zą dzie​ci i wiją gniaz​da w wyj​ścio​wych ka​pe​lu​szach. Spo​ro dziew​czy​nek ma dłu​gie żół​te wło​sy, ta​‐ kie jak moje. Do​pie​ro kie​dy do​cie​ram do ostat​niej stro​ny, na któ​rej więk​‐ szość dzie​ci znik​nę​ła w ska​le, za​uwa​żam, że chło​piec, któ​ry zo​stał, ma ciem​‐ ne wło​sy jak Da​niel. Wpa​tru​ję się w tatę tak moc​no, że od​sła​nia oczy. — Co zro​bi​łeś Da​nie​lo​wi? — Kim jest Da​niel? – pyta zmę​czo​nym gło​sem. — Moim no​wym ko​le​gą. Tata wzdy​cha. — Chodź tu, Kry​sto. – Wy​cią​ga dłoń, ale ja nie chcę po​dejść. – Do​brze – mówi, ma​su​jąc so​bie skro​nie. Po dłuż​szej chwi​li otwie​ra szaf​kę i wle​wa do szklan​ki coś, co wy​glą​da jak woda. Je​stem pew​na, że nie chce roz​ma​wiać z Jo​han​ną, ale ona i tak przy​cho​dzi. Dzi​siaj jej usta mają kar​mi​no​wy ko​lor. Za​ło​ży​ła nie​bie​ską su​kien​kę w kwia​‐ ty i buty na bar​dzo wy​so​kich ob​ca​sach. — Cie​szę się, że po​do​ba ci się książ​ka, Kry​sto. Zo​bacz, co jesz​cze ci przy​‐ nio​słam. – Się​ga do kie​sze​ni i wyj​mu​je z niej ja​sno​czer​wo​ną pi​łecz​kę, naj​‐ pierw po​ka​zu​je ją ta​cie, a po​tem po​da​je mnie. – Oczy​wi​ście zo​sta​ła do​kład​‐ nie wy​czysz​czo​na. — To bar​dzo roz​waż​ne – mówi papa. – Co po​wiesz, Kry​sto? — Czy ona się od​bi​ja? — Tak. – Jo​han​na uśmie​cha się i pró​bu​je po​kle​pać mnie po gło​wie, ale ja szyb​ko się od​su​wam. – Może pój​dziesz na ze​wnątrz się po​ba​wić? — Nie te​raz, Jo​han​no. – Tata krę​ci gło​wą. – Mie​li​śmy kil​ka kło​po​tów.

Trze​ba mieć na nią oko. Od​bi​jam pi​łecz​kę od ścia​ny i uda​ję, że nie sły​szę, kie​dy każe mi prze​stać. — Mo​gli​by​śmy usiąść na ze​wnątrz – pro​po​nu​je Jo​han​na. – Wie​czór jest przy​jem​ny. Kry​sta może po​bie​gać i po​ba​wić się, a my po​roz​ma​wia​my. Tata znów cięż​ko wzdy​cha, ale idzie za nami na dwór. Sia​da i pa​trzy na swo​je dło​nie. Jo​han​na cią​gle mówi i go do​ty​ka: a to mu​ska lek​ko, a to kle​pie po ra​mie​niu. Kie​dyś sły​sza​łam ją war​czą​cą jak Gre​et, kie​dy rzeź​nik przy​niósł nie​świe​że mię​so, ale dzi​siaj jej głos jest mięk​ki, nie​mal słod​ki. Mówi i mówi, od cza​su do cza​su zer​ka​jąc na mnie, pod​czas gdy tata kuli się na ław​ce w mil​‐ cze​niu. Wresz​cie Jo​han​na za​pa​la cy​ga​ro i wy​dmu​chu​je pier​ście​nie dymu. Wcho​dzi do środ​ka, kie​dy tata de​cy​du​je, że mu​szę iść do łóż​ka. — Po​zwól mi ucze​sać so​bie wło​sy, Kry​sto. Jej duże ręce są nie​zdar​ne, ale wciąż trzy​mam czer​wo​ną pi​łecz​kę, więc za​‐ ci​skam zęby, za​miast się po​pła​kać, kie​dy roz​wią​zu​je mi war​ko​cze. — Masz ta​kie pięk​ne, pięk​ne wło​sy – mówi Jo​han​na, za​czy​na​jąc je cze​sać. – Spójrz tyl​ko, Con​ra​dzie, błysz​czą jak zło​to. — Są ta​kie same jak wło​sy mamy. Grze​bień drży przez chwi​lę. Wło​sy Jo​han​ny są krę​co​ne i ma​to​we jak czar​‐ na wy​cie​racz​ka. — Czyż nie jest miło? Pra​wie jak nor​mal​na ro​dzi​na – mówi. – Będę przy​‐ cho​dzić rano i za​pla​tać ci je, Kry​sto. Tata sztyw​nie​je. — To bar​dzo miłe, Jo​han​no, ale nie ma ta​kiej po​trze​by. — To ża​den pro​blem. Zo​sta​ję ode​sła​na do łóż​ka, ale skra​dam się, żeby pod​słu​chi​wać. Jo​han​na zno​wu mówi, ale jej sło​wa nie mają zbyt dużo sen​su. Za​glą​dam przez szcze​li​‐ nę i wi​dzę, że tata cho​wa twarz w dło​niach. — Nie jest to cię​żar, któ​ry po​wi​nie​neś nieść sam, Con​ra​dzie. Oczy​wi​ście, gdy​by​śmy zo​sta​li mał​żeń​stwem, by​ła​by to na​sza wspól​na ta​jem​ni​ca. Mo​gli​‐ by​śmy chro​nić ją ra​zem. Nikt nie musi się do​wie​dzieć. Nie​za​leż​nie od tego, czy ja​kaś… hm… nie​pra​wi​dło​wość zo​sta​ła jej prze​ka​za​na, z pew​no​ścią wi​‐ dzisz, że dziec​ko po​trze​bu​je mat​ki. — Li​dia nie była sza​lo​na – pro​te​stu​je papa. – To nie jest dzie​dzicz​ne. Po​‐ ród oka​zał się trud​ny, a ona ni​g​dy so​bie z tym nie po​ra​dzi​ła. Poza tym jako ar​tyst​ka nie nada​wa​ła się do do​mo​we​go ży​cia. Wi​nię za to sie​bie. By​łem zbyt za​ję​ty pra​cą. Gdy​by nie ta dru​ga spra​wa… — Ale czy tak samo bę​dzie to wy​glą​da​ło dla in​nych? – Jo​han​na spo​glą​da na ze​gar. – Jest póź​no. Po​win​nam już iść, ina​czej lu​dzie za​czną ga​dać. – Śmie​‐ je się. – Za​sta​nów się nad tym, co ci po​wie​dzia​łam. Zo​ba​czy​my się ju​tro. Papa myje ręce czer​wo​ną far​bą. Jo​han​na stoi za nim, a z jej ust ka​pie szkar​‐ łat… Bu​dzę się z krzy​kiem i bie​gnę do taty. Trzy​ma w rę​kach bu​tel​kę wody

z szaf​ki, któ​ra jest za​wsze za​mknię​ta. Jego oczy wy​glą​da​ją dziw​nie. — Tato, tato! — Co się dzie​je, Kry​sto? Po​win​naś być w łóż​ku. — Co ro​bi​li​ście Da​nie​lo​wi? — Kto to jest Da​niel? — Mój przy​ja​ciel. Mó​wi​łam ci. Wi​dzia​łam cię. Wi​dzia​łam… — Prze​stań krzy​czeć. – Pije pro​sto z bu​tel​ki. – Nic nie zro​bi​łem Da​nie​lo​wi. W przy​chod​ni nie ma ma​łych chłop​ców. Zo​ba​czy​łaś tyl​ko… jak ty ich na​zy​‐ wasz? Ach, tak – czło​wiek-zwie​rzę. To na​wet nie są lu​dzie. Na​praw​dę. To kró​li​ki, Kry​sto: rab​bits, Ka​nin​chen, la​pins… to tyl​ko kró​li​ki. — Nie, nie. Nie. – Za​ci​skam pię​ści. Za​cho​wu​je się głu​pio i mam ocho​tę go ude​rzyć. – Nie. Kró​li​ki mają krót​kie łap​ki. — Wszyst​ko, co zro​bi​łem, zro​bi​łem, żeby cię chro​nić, Kry​sto. Dla​te​go tu przy​je​cha​li​śmy. Wra​caj do łóż​ka. — Gdzie jest Da​niel? Oczy taty się za​my​ka​ją. Pu​sta bu​tel​ka wody wy​pa​da mu z rąk. — Trze​ba to zro​bić – mówi. – Mu​si​my się prze​ko​nać, czy jest to na​uko​wo moż​li​we. – Mówi da​lej, ale nie do mnie. – Li​dia mia​ła ra​cję, na​le​ża​ło wy​je​‐ chać, kie​dy było to jesz​cze moż​li​we. Może wciąż mo​że​my zro​bić to szyb​ko i po ci​chu. Po​je​dzie​my w ja​kieś spo​koj​ne miej​sce. Gdzieś da​le​ko. – Znam jesz​cze jed​ną hi​sto​rię – szep​cze Gre​et – o złym ol​brzy​mie, któ​ry ob​‐ ciął chłop​cu nogi i zro​bił so​bie z nich gu​lasz, do któ​re​go do​dał ma​gicz​ną fa​‐ sol​kę. Miał har​fę, któ​ra sama gra​ła, i tor​bę zło​tych gę​sich jaj. W tej hi​sto​rii jest też księż​nicz​ka. Bądź grzecz​na, a wszyst​ko do​brze się skoń​czy – chło​piec za​bi​ja ol​brzy​ma, nogi mu od​ra​sta​ją i żyje dłu​go i szczę​śli​wie. – Wy​rzu​ca z ko​szy​ka na stół Stan​gen​boh​nen – dłu​gie, zie​lo​ne fa​sol​ki – i chwy​ta nóż. Szczy​paw​ka wy​fru​wa z kup​ki wa​rzyw. Łup! Roz​bi​ja ją pię​ścią na brą​zo​wą mia​zgę. – Je​śli chcesz po​słu​chać, le​piej się po​spiesz ze śnia​da​niem. — Nie. — Nie chcesz usły​szeć dal​szej czę​ści hi​sto​rii? — Nie. – Od​su​wam ta​lerz i za​kry​wam uszy dłoń​mi.

ROZ​DZIAŁ PIĄ​TY Po tym, jak Jo​sef po​in​stru​ował Ben​ja​mi​na, by przez kil​ka dni uni​kał cięż​kiej pra​cy, usiadł i za​czął za​sta​na​wiać się nad ich roz​mo​wą, za​da​jąc so​bie py​ta​‐ nie, ile słów po​zo​sta​ło nie​wy​po​wie​dzia​nych. Nie było wąt​pli​wo​ści co do tego, jak chło​pak spę​dził po​przed​ni wie​czór. Wciąż miał na so​bie kwa​śny za​‐ pach Kne​ipe. Jego wy​gląd był oso​wia​ły, jak za​zwy​czaj „dzień po”, a spo​sób, w jaki ci​cho za​my​kał drzwi, mó​wił wie​le o sta​nie jego gło​wy. A jed​nak, na​‐ wet w ob​li​czu wście​kło​ści Gu​drun, Ben​ja​min był za​wsze zu​peł​nie szcze​ry, Jo​sef nie miał więc po​wo​du, by są​dzić, iż te​raz skła​mał, mó​wiąc, że zo​stał na​pad​nię​ty i po​bi​ty i że tak na​praw​dę sam wy​wo​łał pi​jac​ką bój​kę. Ba​da​jąc ple​cy Ben​ja​mi​na, zna​lazł duże, głę​bo​kie si​nia​ki i za​ob​ser​wo​wał, że agre​sor mu​siał do​kład​nie wie​dzieć, w któ​ry punkt kop​nąć. Po​dob​ne ude​‐ rze​nia oka​zy​wa​ły się cza​sem tra​gicz​ne w skut​kach. Po​zor​nie atak był ni​‐ czym wię​cej, jak tyl​ko bru​tal​nym ostrze​że​niem przed za​da​wa​niem py​tań o klub Thélème, po​tęż​ną in​sty​tu​cję, któ​rej człon​ka​mi byli po​noć co​raz licz​‐ niej​si przed​sta​wi​cie​le wie​deń​skiej eli​ty. Nie dało się od​gad​nąć, czy to, że Ben​ja​min wspo​mniał o za​gi​nio​nej dziew​czy​nie, rów​nież mia​ło zwią​zek z ata​kiem. Je​śli tak było, a Li​lie ktoś szu​kał, cał​kiem moż​li​we, że wpły​wa​li na burz​li​we wody. Jo​sef ner​wo​wo zer​k​nął w stro​nę okna. Czy ktoś mógł śle​dzić Ben​ja​mi​na? Nie za​mie​rzał to​le​ro​wać prze​mo​cy w swo​im domu. Mu​siał się upew​nić, że wszyst​kie drzwi są za​mknię​te i za​ry​glo​wa​ne. Wstał zza biur​ka i spoj​rzał na uli​cę, znów trzy​ma​jąc się z tyłu, ukry​ty za gru​bą ak​sa​mit​ną za​sło​ną. Nie wy​da​wa​ło się, by się dzia​ło co​kol​wiek nie​po​‐ ko​ją​ce​go – słu​żą​ce plot​ko​wa​ły, wy​dłu​ża​jąc ocze​ki​wa​nie swo​ich pań na pacz​‐ ki, star​sza ko​bie​ta kuś​ty​ka​ła, cią​gnąc za sobą oty​łe​go psa, po​rząd​nie ubra​ny ro​bot​nik za​trzy​mał się, by za​pa​lić za​ska​ku​ją​co ozdob​ną faj​kę z pian​ki mor​‐ skiej… a jed​nak każ​dy z tych prze​chod​niów zda​wał się prze​sad​nie dłu​go przy​glą​dać jego do​mo​wi. Po​krę​cił gło​wą. Być może to pa​ra​no​icz​ne wy​glą​da​‐ nie przez okno było ozna​ką zbli​ża​ją​cej się zrzę​dli​wej sta​ro​ści. Usiadł szyb​ko, bez​myśl​nie ukła​da​jąc no​tat​ki, póki sta​ry ze​gar nie roz​po​‐ czął swo​je​go zbo​la​łe​go char​cze​nia, za​po​wia​da​ją​ce​go go​dzi​nę, w któ​rej in​‐ ten​syw​ny aro​mat świe​żo pa​rzo​nej kawy do​bę​dzie się z kuch​ni. Po pię​ciu mi​‐ nu​tach było już oczy​wi​ste, że po​wi​nien pójść po nią sam. Albo Gu​drun po​‐

sta​no​wi​ła wy​ko​rzy​stać pre​ce​dens sprzed kil​ku dni, kie​dy po​trze​bo​wał to​wa​‐ rzy​stwa, albo chcia​ła mu w ten spo​sób po​wie​dzieć coś in​ne​go. „Sta​re ko​bie​‐ ty na​bie​ra​ły nie​mal mę​skie​go prze​ko​na​nia o swo​jej waż​no​ści” – po​my​ślał z iro​nią. Nie bez po​wo​du wiedź​my i cza​row​ni​ce, okrut​ne czar​ne cha​rak​te​ry z dzie​cię​cych ba​jek, zo​sta​wa​ły ska​za​ne na ba​ni​cję do ciem​nych la​sów, ra​zem ze swo​imi mio​tła​mi, ko​tła​mi i dłu​gi​mi ję​zo​ra​mi. Być może były mą​dre dzię​‐ ki do​świad​cze​niu, ale sta​no​wi​ły kiep​skie to​wa​rzy​stwo, gdy sta​ły po​chy​lo​ne nad ku​chen​ną ladą, wy​plu​wa​jąc zło​śli​we obe​lgi. Przy​naj​mniej dzi​siaj Gu​drun przy​wi​ta​ła go w spo​sób cy​wi​li​zo​wa​ny. — Wła​śnie mia​łam przy​nieść panu po​ran​ną kawę, Herr Dok​tor. Jest już go​to​wa, ale mam te​raz tyle do​dat​ko​wej pra​cy w domu… Za​uwa​żyw​szy, że jego ku​bek stoi już na sto​le na​prze​ciw krze​sła, na któ​‐ rym zwy​kle sia​dał, mach​nął ręką na jej nie​szcze​re prze​pro​si​ny. — Nie​waż​ne. – Jego wzrok po​wę​dro​wał ku skład​ni​kom uło​żo​nym na sto​‐ le. — Ro​bię gu​ly​ás, praw​dzi​wy wę​gier​ski gu​lasz we​dług prze​pi​su z Pesz​tu – wiem, że to pana ulu​bio​ny, a tu​taj nie mają po​ję​cia, jak go ro​bić – z csi​pet​ke, ma​lut​ki​mi klu​secz​ka​mi, ta​ki​mi jak trze​ba. Sama wy​ho​do​wa​łam kmi​nek. Mam świe​że zia​ren​ka, pro​sto z krza​ka – prze​rwa​ła, krzy​żu​jąc ra​mio​na. – Oczy​wi​ście to bar​dzo pra​co​chłon​ne, ale to smak dzie​ciń​stwa i po​my​śla​łam, że pan go do​ce​ni. Jo​sef po​ki​wał gło​wą z wdzięcz​no​ścią, za​sta​na​wia​jąc się, w ja​kim celu się pod​li​zu​je. Gu​lasz wca​le nie był jego ulu​bio​nym da​niem – je​dy​ne, co mu przy​‐ po​mi​nał, to nie​zbyt przy​jem​ne wi​zy​ty u są​sia​dów w Press​bur​gu. Po​nad​to, od​kąd wró​cił z Gmun​den sam, ocze​ki​wa​no od nie​go, że zje wszyst​ko, co się przed nim po​sta​wi. Za​cho​wa​nie Gu​drun było po​dej​rza​ne. — A może po​tem ra​kott pa​lac​sin​ta? Wiem, jak bar​dzo lubi pan słod​kie na​le​śni​ki. O tej po​rze roku mogę je prze​ło​żyć świe​ży​mi owo​ca​mi za​miast dże​mów – nie prze​sta​wa​ła pa​plać o ren​klo​dach, let​nich ja​go​dach i cu​dow​‐ nym sma​ku pierw​sze​go w se​zo​nie kasz​ta​no​we​go mio​du ze Sty​rii. Wresz​cie na​la​ła kawę i usta​wi​ła mu przed no​sem ta​lerz pe​łen cia​stek. – Herr Dok​tor… Uśmiech​nął się, przy​kry​wa​jąc twarz dło​nią. Na to cze​kał. — Mło​da ko​bie​ta… — Li​lie – po​pra​wił ją uprzej​mie. — Tak. Dzi​siaj znacz​nie jej się po​pra​wi​ło. Jak pan za​su​ge​ro​wał, zna​la​‐ złam jej bar​dziej twa​rzo​we ubra​nia, nie wy​da​wa​ła się wdzięcz​na ani na​wet za​in​te​re​so​wa​na, ale to nie​waż​ne, po​stę​po​wa​łam we​dług pana, nie jej, ży​cze​‐ nia. Zna​la​złam te po​rzu​co​ne ubra​nia na stry​chu – na​le​ża​ły do Mar​ga​re​the, je​śli mnie pa​mięć nie myli – to wła​ści​wie dzie​cię​ce rze​czy, prze​cież ta mło​da ko​bie​ta jest taka drob​na. — Li​lie – na​ci​skał Jo​sef. – Ma na imię Li​lie. — Tak. Przy​nio​słam jej też chust​kę na gło​wę, moją zresz​tą, jed​ną z naj​‐ ład​niej​szych. Po​ży​czy​łam jej ją, żeby za​kry​ła od​ra​sta​ją​ce wło​sy, któ​re ro​sną

zresz​tą tak szyb​ko dzię​ki mo​je​mu spe​cjal​ne​mu olej​ko​wi wła​sne​go wy​ro​‐ bu… — A Li​lie? – po​na​glał ją Jo​sef, wy​ko​rzy​stu​jąc chwi​lę, gdy ła​pa​ła od​dech. — Wy​glą​da dzi​siaj le​piej, na​bie​ra sił. – Gu​drun się za​wa​ha​ła. – Moim zda​‐ niem dziew​czy​nie przy​da​ło​by się te​raz ja​kieś za​ję​cie. Co​kol​wiek się sta​ło, musi za​cząć coś ro​bić, ina​czej bę​dzie tyl​ko sie​dzieć i roz​my​ślać. To zro​zu​‐ mia​łe, że żad​na mło​da ko​bie​ta nie chcia​ła​by po​ka​zać się pu​blicz​nie w ta​kim sta​nie, ale wy​da​je mi się, że wyj​ście… — Jak już mó​wi​łem, Gu​drun, jej obec​ność tu​taj musi po​zo​stać ta​jem​ni​cą. I ma tak być, póki nie do​wie​my się wię​cej o tym, kto mógł mieć w tym udział. — Tak, tak, ale chy​ba nie musi sie​dzieć jak wię​zień w tym po​ko​iku? To nie w po​rząd​ku. Poza tym… – prze​ry​wa, by prze​nieść pa​tel​nię na stół, stę​ka​‐ jąc ci​cho, jak​by ta była bar​dzo cięż​ka – być może nie zda​je pan so​bie spra​wy, Herr Dok​tor, jak trud​no jest mi sa​mej pro​wa​dzić taki dom. Prze​ka​za​nie kil​ku lek​kich obo​wiąz​ków do​mo​wych po​mo​gło​by mi, a jed​no​cze​śnie da​ło​by tej… da​ło​by Li​lie po​czu​cie sen​su. Ar​be​it macht frei, mówi daw​ne przy​sło​wie, a ja my​ślę, że to praw​da. Pra​ca ulży​ła​by jej my​ślom – prze​sta​ła​by wspo​mi​nać to, cze​go nie może zmie​nić. — Jaką pra​cę masz na my​śli? – spy​tał ostroż​nie Jo​sef. Pod​niósł fi​li​żan​kę, by Gu​drun wy​peł​ni​ła ją po​now​nie. Od​wró​ci​ła się. — Kwia​ty. Czysz​cze​nie sre​bra. Od​ku​rza​nie… i tym po​dob​ne… może odro​bi​na wy​ry​wa​nia chwa​stów po​po​łu​dnia​mi, żeby wy​cho​dzi​ła tro​chę na słoń​ce. — A więc nic wy​czer​pu​ją​ce​go ani nie​przy​jem​ne​go? Oczy Gu​drun się zwę​zi​ły. Za​ru​mie​ni​ła się. — Oczy​wi​ście, że nie. Za kogo pan mnie ma? – spy​ta​ła, znów mó​wiąc swo​im ostrym to​nem. – Co​kol​wiek bym o niej my​śla​ła – i o jej roli w tym, co się sta​ło – wciąż jest re​kon​wa​le​scent​ką. Póź​niej bę​dzie mia​ła mnó​stwo cza​su na cięż​ką pra​cę. — Za​sta​no​wię się nad tym, Gu​drun. Pa​mię​taj, że mo​gła ni​g​dy wcze​śniej nie po​ma​gać w pra​cach do​mo​wych. — No to naj​wyż​sza pora, żeby za​czę​ła! – za​wo​ła​ła. – Ko​bie​ta nie wy​ży​je tyl​ko ze swo​jej uro​dy. – Prze​cią​gnę​ła kciu​kiem wzdłuż kra​wę​dzi noża i się skrzy​wi​ła. – Pro​szę tyl​ko na to spoj​rzeć. Wszyst​kie noże po​win​ny zo​stać na​‐ ostrzo​ne, a ten le​ni​wy nie​doj​da Ben​ja​min znik​nął. — Nie czu​je się dzi​siaj naj​le​piej. — Z wła​snej winy – mruk​nę​ła. — Zo​stał wczo​raj na​pad​nię​ty. Ma kil​ka brzyd​kich siń​ców… — Tak, tak – burk​nę​ła. – Wi​dzia​łam je. Nic, cze​go nie ule​czy​ły​by czas i kil​‐ ka apli​ka​cji ma​ści ar​ni​ko​wej. Nie było po​wo​du, by pana tym nie​po​ko​ić. Za​pa​dła ci​sza, pod​czas któ​rej obo​je za​sta​na​wia​li się, czy Jo​sef sko​men​tu​je kwe​stię uży​cia wy​chwa​la​nej przez nią ro​śli​ny. Przez lata wal​czył ze sto​so​‐

wa​ną przez Gu​drun me​dy​cy​ną lu​do​wą, któ​rej nie​któ​re re​me​dia były bar​dzo dziw​ne, mimo to z pew​no​ścią apli​ko​wa​ła je dzie​ciom za jego ple​ca​mi. Gdy​‐ by za​kwe​stio​no​wał uży​cie ar​ni​ki – Fal​l​kraut, ku​pal​ni​ka gór​skie​go czy ja​kie​‐ kol​wiek imię nada​wa​ła obec​nie nie​istot​nej ro​śli​nie współ​cze​sna moda – ona bez wąt​pie​nia wy​po​wie​dzia​ła​by, roz​wi​ja​jąc je ni​czym czer​wo​ny dy​wan, na​‐ zwi​sko Jo​han​na Wol​fgan​ga von Go​ethe​go, któ​ry oznaj​mił, że wła​śnie ta ro​‐ śli​na ura​to​wa​ła mu ży​cie, ob​ni​ża​jąc utrzy​mu​ją​cą się dłu​go go​rącz​kę. — Póź​niej po​roz​ma​wiam o tym z Li​lie – po​wie​dział Jo​sef. – Czy zja​dła śnia​da​nie? — Ani tro​chę. Wczo​raj wie​czo​rem też nie ja​dła. Jej wy​so​kość krę​ci no​sem na wszyst​ko, co jej przy​no​szę. Za​kasz​lał ci​cho. — Mam na​dzie​ję, że nie bę​dziesz jej wi​nić za brak ape​ty​tu. Jest de​li​kat​nej bu​do​wy. — Chy​ba wy​chu​dzo​nej? – Jej dło​nie nie​świa​do​mie po​gła​dzi​ły sze​ro​kie czo​ło. – Każ​dy by tak wy​glą​dał, ży​wiąc się sa​mym po​wie​trzem. — Cóż – sta​rał się uważ​nie do​bie​rać sło​wa – ja na​zwał​bym ją po pro​stu szczu​płą. My​ślisz jed​nak, że jest dzi​siaj sil​niej​sza? — Wy​star​cza​ją​co sil​na, by zejść na dół do pana ga​bi​ne​tu bez ta​kich scen jak wczo​raj. Nie ma po​trze​by, by​śmy obo​je speł​nia​li wszyst​kie jej za​chcian​‐ ki. — Sko​ro masz tyle pra​cy, nie mu​sisz w ogó​le brać w tym udzia​łu – po​‐ wie​dział ła​god​nie, zwra​ca​jąc uwa​gę na sło​wo „obo​je”. – Przez wie​le lat przyj​‐ mo​wa​łem w ga​bi​ne​cie sa​mot​ne ko​bie​ty. — Uwa​żam to za swój obo​wią​zek, Herr Dok​tor. – Gu​drun po​pa​trzy​ła na wła​sne dło​nie. – Ni​g​dy nie wia​do​mo, co cho​dzi tym dziew​czę​tom po gło​wie – je​stem pew​na, że pan mnie ro​zu​mie – i ni​g​dy bym so​bie nie wy​ba​czy​ła, gdy​by Frau Dok​tor Breu​er do​się​gła choć​by plot​ka o ja​kimś skan​da​lu. U pod​staw hi​ste​rii Li​lie znaj​do​wał się, oczy​wi​ście, po​twór. Jo​sef wy​rzu​cał so​bie, że wy​obra​żał go so​bie tak pro​stac​ko jako ro​ga​te​go cho​chli​ka z dzie​‐ cię​cych opo​wie​ści. Przez chwi​lę za​sta​na​wiał się nad po​cho​dze​niem sło​wa od ła​ciń​skie​go mon​strum, co ozna​cza​ło nad​przy​ro​dzo​ny zły omen, bo​ską za​po​‐ wiedź tego, co ma przyjść, ale po chwi​li uznał to za nie​istot​ne. We współ​cze​‐ snym ję​zy​ku sło​wo mo​gło za​kła​dać fi​zycz​ny de​fekt lub de​for​ma​cję, na​wet gro​te​sko​wą nie​pra​wi​dło​wość. Mo​gło rów​nież ozna​czać duże od​chy​le​nie od nor​mal​ne​go roz​mia​ru. W każ​dym ra​zie, choć gdy Na​tu​ra rzu​ca​ła ko​ść​mi, po​wsta​wa​ły stwo​rze​nia o naj​róż​niej​szych kształ​tach, naj​nie​bez​piecz​niej​sze były za​zwy​czaj po​two​ry o nor​mal​nym, ludz​kim wy​glą​dzie i wy​da​wa​ło się bar​dziej praw​do​po​dob​ne, że rze​czo​ny męż​czy​zna bu​dził prze​ra​że​nie, obrzy​‐ dze​nie i strach ze wzglę​du na swo​je za​cho​wa​nie, a nie wi​ze​ru​nek. Przy​po​‐ mniał so​bie wy​glą​da​ją​ce​go nie​zwy​kle ła​god​nie Ren​wic​ka Wil​liam​sa, któ​re​‐ go na​zwa​no Po​two​rem – czy​hał na uli​cach Lon​dy​nu z no​żem o po​dwój​nym

ostrzu, ata​ko​wał sza​nu​ją​ce się ko​bie​ty i roz​ci​nał ich ubra​nia. A sko​ro już mowa o Lon​dy​nie, nie spo​sób za​po​mnieć o naj​praw​dziw​szym mon​strum, czy​li mor​der​cy z Whi​te​cha​pel – Skó​rza​nym Far​tu​chu – któ​ry od dzie​się​ciu lat siał po​strach, po​peł​nia​jąc se​rię prze​raź​li​wych, dzi​kich mor​derstw. Mimo ran na szyi Li​lie Jo​sef nie są​dził, by atak na nią mógł być z nim ja​‐ koś po​wią​za​ny, zda​wał so​bie jed​nak spra​wę z kil​ku in​te​re​su​ją​cych pa​ra​le​li mię​dzy Wied​niem a Lon​dy​nem w tych ostat​nich mie​sią​cach stu​le​cia. Po​‐ dob​nie jak Au​stria Lon​dyn przy​cią​gał co​raz wię​cej bied​nych imi​gran​tów. Ci, któ​rzy wpro​wa​dzi​li się na lon​dyń​ski East End, do dziel​ni​cy bied​nej w po​‐ rów​na​niu z Le​opold​stadt, byli przede wszyst​kim Ir​land​czy​ka​mi, ale po​ja​wi​‐ ło się tam też mnó​stwo ży​dow​skich uchodź​ców z Eu​ro​py Wschod​niej. Bie​da i prze​lud​nie​nie ro​dzi​ły ra​sizm, któ​ry przy​by​sze no​si​li na ple​cach ra​zem z nie​wiel​kim do​byt​kiem, ni​czym cho​chlik z lu​do​wych opo​wie​ści. Jo​sef wciąż za​sta​na​wiał się, ile cza​su mi​nie, nim ra​sizm znów ru​szy swo​‐ im utar​tym to​rem, kie​dy po nie​dba​łym puk​nię​ciu do drzwi Gu​drun otwo​‐ rzy​ła je sze​ro​ko i wła​ści​wie we​pchnę​ła Li​lie do środ​ka. Wstał, żeby je przy​‐ jąć. Za​cho​wa​nie star​szej ko​bie​ty su​ge​ro​wa​ło nie​chęć, ale dziew​czy​na nie sta​wia​ła opo​ru. Prze​ciw​nie: zro​bi​ła kil​ka kro​ków na​przód i sta​nę​ła nie​ru​‐ cho​mo, jak​by cze​ka​ła na in​struk​cje. Dzi​siaj mia​ła na so​bie sza​ro​nie​bie​ską spód​ni​cę, któ​ra była nie​co za dłu​ga i plą​ta​ła się pod no​ga​mi, pod​kre​śla​jąc szczu​płą syl​wet​kę i przy​wo​łu​jąc w umy​śle Jo​se​fa ob​raz Afro​dy​ty wy​ła​nia​ją​‐ cej się z fal. Ko​ron​ko​wy koł​nierz za​kry​wał śla​dy na szyi. Okiem le​ka​rza Jo​sef do​strze​gał, że od​cień skó​ry po​pra​wił się, a oczy o tur​ku​so​wych tę​czów​kach zda​wa​ły się ja​śniej​sze i bar​dziej przy​tom​ne. Jed​nak to oko męż​czy​zny po​dzi​‐ wia​ło pięk​no Li​lie, w ta​jem​ni​czy spo​sób bę​dą​ce czymś wię​cej niż tyl​ko sumą jego czę​ści, i Jo​sef po​czuł na​głą po​trze​bę mó​wie​nia o nim, wy​gło​sze​nia kom​‐ ple​men​tu, któ​ry mógł​by zo​stać na​gro​dzo​ny nie​śmia​łym uśmie​chem. Star​‐ cze mruk​nię​cia Gu​drun, prze​no​szą​cej krze​sło w świa​tło pod oknem, ka​za​ły mu jed​nak za​do​wo​lić się sło​wa​mi: „Bar​dzo ład​nie dziś wy​glą​dasz, Li​lie”. Nie usły​szał od​po​wie​dzi, więc wska​zał jej miej​sce, na któ​rym mia​ła usiąść. Li​lie wy​ko​na​ła po​le​ce​nie, prze​no​sząc się z cie​nia w świa​tło słoń​ca, w któ​‐ rym jej krót​kie loki lśni​ły. „Jest jak zło​ta owiecz​ka” – po​my​ślał Jo​sef, po raz ko​lej​ny pró​bu​jąc so​bie przy​po​mnieć ob​raz, któ​ry miał na my​śli – z pew​no​‐ ścią cho​dzi​ło o dzie​ło współ​cze​sne w sty​lu se​ce​syj​nym. — Ta głu​pia ko​bie​ta nie chce za​kryć gło​wy – po​wie​dzia​ła Gu​drun, grze​‐ biąc w swo​im ko​szu. — Je​stem jak me​cha​nicz​ny sło​wik ce​sa​rza – wy​szep​ta​ła Li​lie, wpa​tru​jąc się w ja​kiś punkt na ścia​nie. – Ma​szy​ny nie zna​ją próż​no​ści. Jej oczy się po​ru​szy​ły, a Jo​sef, cie​ka​wy, co zwró​ci​ło jej uwa​gę, ob​ró​cił krze​sło i zo​ba​czył, że wię​cej mo​ty​li zna​la​zło dro​gę do ich domu. Roz​ma​wiał już o nich z Ben​ja​mi​nem. Oba​wiał się, że ka​pu​sta ucier​pia​ła, a jej li​ście zmie​‐ ni​ły się już w ko​ron​ko​we szkie​le​ty; je​śli w ogro​dzie zna​la​zło się zbyt wie​le gą​sie​nic, by dało się je usu​nąć ręcz​nie, nie​wiel​ka daw​ka ar​se​nia​nu oło​wiu

mo​gła oka​zać się ko​niecz​na. — Ma​szy​na? – Gu​drun prych​nę​ła drwią​co. – Ni​g​dy wcze​śniej nie spo​tka​‐ łam ma​szy​ny, któ​ra musi cho​dzić do Was​ser​klo​sett[37]. A ty tam by​łaś. Dwa razy. Czyż nie? — Gu​drun, pro​szę… – za​pro​te​sto​wał Jo​sef. — Uch – mruk​nę​ła Gu​drun. – Co wcho​dzi, musi wyjść. – Wy​cią​gnę​ła z grę​pla gum​kę, od​cię​ła dłu​gi ka​wa​łek i, bez cie​nia wsty​du, wy​ję​ła po​tęż​ne majt​ki, któ​re na​le​ża​ło prze​szyć w ta​lii. Jo​sef prze​su​nął krze​sło, żeby nie pa​trzeć na wi​do​wi​sko​we czyn​no​ści do​‐ mo​we. Jak zwy​kle sku​pił całą uwa​gę na pa​cjen​cie. — Jak się dzi​siaj czu​jesz, Li​lie? Czy do​brze spa​łaś? – Szyb​ka od​po​wiedź na wcze​śniej​szą uwa​gę Gu​drun wzbu​dzi​ła w nim na​dzie​ję, ale tym ra​zem się nie do​cze​kał. – Czy dzi​siaj przy​po​mnia​łaś so​bie coś wię​cej? Kto cię za​ata​ko​‐ wał? Skąd po​cho​dzisz? – Cze​kał. Za jej gło​wą w świe​tle słoń​ca uno​si​ły się pył​‐ ki ku​rzu. Ospa​ła mu​cha po​wo​li wdra​py​wa​ła się po okien​nej szy​bie. – Może przy​po​mnia​łaś so​bie swo​je imię? Wciąż ani sło​wa. Wes​tchnął. Za​zwy​czaj, ma​jąc przed sobą uważ​ne​go słu​‐ cha​cza, jego pa​cjent​ki chęt​nie opo​wia​da​ły mu znacz​nie wię​cej, niż było ko​‐ niecz​ne, cie​szy​ły się z moż​li​wo​ści dzie​le​nia się swo​imi pro​ble​ma​mi i nie​‐ współ​mier​ną do nich roz​pa​czą, zdra​dza​ły skry​wa​ne na​dzie​je i ma​rze​nia, mó​wi​ły i mó​wi​ły, a po​tem mó​wi​ły jesz​cze wię​cej. Ku​ra​cja przez ga​da​nie, my​ślał cza​sem, a po​tem ża​ło​wał. Z ża​lem przy​po​mniał so​bie sztyw​ne roz​ka​‐ zy, ja​kie wy​da​wał jej pod​czas po​przed​niej se​sji. Rola sier​żan​ta na pa​ra​dzie nie przy​cho​dzi​ła mu na​tu​ral​nie. Uniósł głos i wy​po​wia​dał każ​de sło​wo tak wy​raź​nie, że uzy​skał efekt stac​ca​to, któ​ry spra​wił, że Gu​drun wstrzy​ma​ła od​dech i upu​ści​ła ro​bót​kę. — Mu​sisz od​po​wia​dać na moje py​ta​nia na​tych​miast, Li​lie. Po​wiedz mi, czy przy​po​mnia​łaś so​bie swo​je imię? Za​sko​czo​na, prze​nio​sła wzrok na gu​zi​ki jego ka​mi​zel​ki. — Po​wie​dzia​łam już, że nie mamy imion. Wy​star​czą nam cy​fry. Jo​sef spoj​rzał na wy​tar​te zna​ki na jej na​gim ra​mie​niu, ale po​wstrzy​mał się od ko​men​ta​rza. — Do​sko​na​le, w ta​kim ra​zie na​dal bę​dzie​my cię na​zy​wać Li​lie. – Od​chy​lił się, po​tem zmie​nił zda​nie i znów się wy​pro​sto​wał, przyj​mu​jąc ofi​cjal​ny ton i pozę, któ​ra bar​dziej pa​so​wa​ła do wy​krzy​ki​wa​nia roz​ka​zów. – Po​roz​ma​‐ wiaj​my o two​ich ro​dzi​cach, Li​lie. Naj​pierw o mat​ce. — Dziew​czy​na-ma​szy​na nie ma mat​ki. Jest skon​stru​owa​na, więc się nie ro​dzi. – Wciąż pa​trzy​ła na jego pierś, być może na kie​szon​kę na ze​ga​rek. A więc jej mat​ka nie żyła, a może ją opu​ści​ła. Dziec​ko nie wi​dzia​ło róż​ni​‐ cy. Mimo to Jo​sef nie wy​czu​wał śla​du emo​cji. — Do​brze, Li​lie. Mów da​lej. Jaki za​wód wy​ko​ny​wał twój oj​ciec? — Oj​ciec? – Jej czo​ło zmarsz​czy​ło się lek​ko, a głos brzmiał, jak​by re​cy​to​‐ wa​ła wy​uczo​ny tekst. – Zbie​rał ko​ści po kost​ni​cach i ręką pro​fa​na na​ru​szał

strasz​li​we ta​jem​ni​ce cia​ła ludz​kie​go[38]. Jo​sef za​mru​gał i po​chy​lił się do przo​du, na​gle żywo za​in​te​re​so​wa​ny. — Ach, cy​tat z Mary Shel​ley. Wi​dzę, że od​no​sisz się do Fran​ken​ste​ina – za​‐ wa​hał się. Wkra​cza​li na grzą​ski grunt. Mar​twa mat​ka, nie​praw​dzi​wy oj​ciec – sy​tu​acja, przed któ​rą ostrze​ga​ły ba​śnie. Co gor​sza, było to te​ry​to​rium Zyg​‐ mun​ta. – A więc to jest po​twór? Twój oj​ciec? Na uła​mek se​kun​dy Li​lie unio​sła wzrok i spoj​rza​ła na nie​go. — Fran​ken​ste​in nie był po​two​rem. Był twór​cą po​two​rów. — To praw​da. – Jo​sef po​ki​wał gło​wą, za​uwa​ża​jąc, jak spryt​nie uda​ło jej się omi​nąć te​mat. Nie był już wca​le pe​wien, czy dziew​czy​na rze​czy​wi​ście cier​pi na ja​kąś for​mę amne​zji. To było coś in​ne​go… coś no​we​go, a przez to znacz​nie bar​dziej in​te​re​su​ją​ce​go. – Czy jed​nak dzia​ła​nia Fran​ken​ste​ina nie były tak strasz​ne, by z nie​go sa​me​go zro​bić mon​strum? — Dla​te​go że uży​wał czę​ści mar​twych ludz​kich ciał? A może dla​te​go, że od​wa​żył się stwo​rzyć nowe ży​cie? Co ro​bił on, inni dziś ro​bią le​piej. – Li​lie ob​ję​ła ge​stem całe swo​je cia​ło. – Jak wi​dać. Gu​drun przy​się​ga​ła, że się nie ode​zwie, ale jej ra​bi​nac​kie mam​ro​ta​nie dało się wy​raź​nie sły​szeć mię​dzy zmę​czo​nym ty​ka​niem ze​ga​ra. Jo​sef spoj​‐ rzał na nią kar​cą​co, ale go zi​gno​ro​wa​ła. W przy​szło​ści na​le​ża​ło uma​wiać się ina​czej. Zwró​cił się do Li​lie: — To in​te​re​su​ją​cy te​mat, do któ​re​go z pew​no​ścią wró​ci​my. Te​raz jed​nak chciał​bym… – prze​rwał, by przy​jąć wła​ści​wy ton. – Od​po​wiedz mi na py​ta​‐ nie, Li​lie. Czy po​two​rem, któ​re​go szu​kasz, jest twój oj​ciec? — Ja nie mam ojca. — Do​brze. W ta​kim ra​zie po​roz​ma​wiaj​my o po​two​rze. Czy jest czło​wie​‐ kiem? — Kie​dyś nim był. — W jaki spo​sób stra​cił swo​je czło​wie​czeń​stwo? — Tak się dzie​je z po​two​ra​mi, któ​re two​rzą się same. Ten nie jest wy​jąt​‐ kiem. A za każ​dym ra​zem, gdy otwie​ra usta, pło​dzi ich wię​cej. — Jak Zeus? – Jo​sef za​no​to​wał ko​lej​ną zmia​nę te​ma​tu. Za​ob​ser​wo​wał też, że gdy Li​lie za​czy​na​ła fan​ta​zjo​wać, nie trze​ba już było wy​wie​rać na niej pre​‐ sji. — Nie, z roz​łu​pa​nej czasz​ki Zeu​sa wy​ło​nił się je​den wo​jow​nik. Ten po​‐ twór wy​plu​wa tyl​ko ta​kie stwo​rze​nia jak on sam. — Na​praw​dę? – Jo​sef klep​nął w swój no​tat​nik dłu​go​pi​sem. – Po​twór Fran​ken​ste​ina nie miał imie​nia. A ten? — Ten ma. — A jak ono brzmi? Li​lie nie od​zy​wa​ła się przez chwi​lę. — Adi – po​wie​dzia​ła wresz​cie. Jo​sef po​my​ślał, że to za​ska​ku​ją​ce, że po​twór ma zdrob​nia​łe imię. Naj​‐ praw​do​po​dob​niej wy​my​śli​ła je przed chwi​lą. Ko​lej​ny wy​kręt? Tak czy ina​‐

czej, je za​no​to​wał. — Po​mo​żesz mi go zna​leźć? – spy​ta​ła Li​lie. Za​wa​hał się. Za​sta​na​wiał się, czy wpro​wa​dzić me​to​dy opo​wia​da​nia hi​‐ sto​rii, któ​re sto​so​wał pod​czas spo​tkań z Ber​thą Pap​pen​he​im, inną pa​cjent​ką ma​ją​cą dużą zdol​ność fan​ta​zjo​wa​nia: po​dob​no od tam​tej pory po​ja​wi​ło się dużo krót​kich ale​go​rycz​nych hi​sto​rii, z któ​rych pew​ne zo​sta​ły opu​bli​ko​wa​‐ ne pry​wat​nie. Przez chwi​lę za​sta​na​wiał się, czy Ber​tha ma ja​kiś zwią​zek z tą spra​wą. Czy mo​gła​by – czy zro​bi​ła​by to – pod​sta​wić ak​tor​kę jako część skom​pli​ko​wa​nej ze​msty? Je​śli tak, ja​kie ob​cią​ża​ją​ce do​wo​dy chcia​ła zdo​być Li​lie? I dla​cze​go miał być za​ata​ko​wa​ny te​raz? Od tam​tej strasz​nej, peł​nej upo​ko​rze​nia nocy za​cho​wy​wa​ła peł​ną god​no​ści ci​szę. Na​wet po pu​bli​ka​cji Stu​diów nad hi​ste​rią, kie​dy to każ​dy z krę​gu Pap​pen​he​imów mógł się do​my​‐ ślić, kim była Anna O. – na​wet wte​dy nic nie po​wie​dzia​ła. Jo​sef po​dra​pał się po bro​dzie, zmu​sza​jąc się do sku​pie​nia nad chwi​lą obec​ną. Li​lie wciąż na nie​go pa​trzy​ła. — Po​mo​żesz mi? – po​wtó​rzy​ła. Jej oczy na​po​tka​ły jego spoj​rze​nie, a on po​czuł od​pra​wia​ne przez nie cza​‐ ry. Opu​ścił wzrok na jej ład​ne usta. Męż​czy​zna prę​dzej sprze​dał​by du​szę, niż od​mó​wił proś​bie ta​kich warg. Tym ra​zem on mu​siał od​po​wie​dzieć wy​mi​ja​‐ ją​co: — W pew​nym sen​sie, Li​lie, po​mo​gę ci. Po​mo​gę ci skon​fron​to​wać się z tym, co po​twór re​pre​zen​tu​je. — Ale to nie wy​star​czy. Nie trze​ba mi wy​ja​śniać, co re​pre​zen​tu​je. Mu​szę sta​nąć przed nim, przed po​two​rem z krwi i ko​ści. — Och, a co się sta​nie, kie​dy to zro​bisz? — Znisz​czę go – po​wie​dzia​ła gło​sem, w któ​rym za​brzmia​ła nut​ka znie​‐ cier​pli​wie​nia. — Od​bie​rzesz po​two​ro​wi jego strasz​li​we moce? Skie​ru​jesz prze​ciw nie​‐ mu dzwon, księ​gę i świe​cę? Czy może sku​jesz go w kaj​da​ny jak upa​dłe​go anio​ła Aza​ze​la? – Uśmiech​nął się. – Czy też za​mie​rzasz go po pro​stu za​mknąć w bu​tel​ce i po​grze​bać w Mo​rzu Czer​wo​nym? — To nie żart – od​par​ła, spo​glą​da​jąc na nie​go py​ta​ją​co. – Za​bi​ję go. – Unio​sła obie ręce, jak​by chcia​ła ob​jąć nie​wi​dzial​ną ko​lum​nę. Za​fa​scy​no​wa​‐ ny Jo​sef wpa​try​wał się, jak chwy​ta po​wie​trze. – Oszczę​dzę po​two​ro​wi roz​‐ pa​czy… — Ale… – Jo​sef prze​łknął śli​nę, uzna​jąc, że nie pod​nie​sie kwe​stii praw​‐ nych. – Czy isto​ta, któ​rą opi​su​jesz, może w ogó​le od​czu​wać roz​pacz? Z pew​‐ no​ścią cie​szy się ze swo​ich dzia​łań. To one czy​nią ją tym, czym jest. Czyż​by ist​nia​ły ja​kieś oko​licz​no​ści ła​go​dzą​ce? — Ma​wia​ją, że krzy​czy przez sen, wspo​mi​na​jąc daw​ne lęki. Li​czy na głos ude​rze​nia ze​ga​ra, gdy mija noc. On… — Brzmisz tak – po​wie​dział Jo​sef – jak​byś go ża​ło​wa​ła. — Po pro​stu stwier​dzam fakt. Ma​szy​ny nie mają emo​cji.

— I chcesz go za​bić? — Ta​kie jest moje za​da​nie. Po to tu je​stem. Po​mo​żesz mi? Znów mu​siał od​po​wie​dzieć wy​mi​ja​ją​co. — Ode​bra​nie czło​wie​ko​wi ży​cia nie jest ła​twe… — Jest naj​ła​twiej​sze na świe​cie – od​par​ła. – Jest znacz​nie ła​twiej​sze niż po​ród. I zde​cy​do​wa​nie szyb​sze. Wło​ski na szyi Jo​se​fa sta​nę​ły dęba, gdy usły​szał tak groź​ne sło​wa wy​po​‐ wie​dzia​ne słod​kim gło​sem dziew​czy​ny. Pry​cha​nie i dy​sze​nie Gu​drun za jego ple​ca​mi po raz pierw​szy przy​nio​sło mu ulgę. Mil​czał w ocze​ki​wa​niu. — Po​mo​żesz mi? – spy​ta​ła znów Li​lie. — Nie mogę brać udzia​łu w mor​der​stwie, Li​lie – od​po​wie​dział ła​god​nie. – Zresz​tą ty też nie. Uśmiech​nę​ła się, jak​by sama do sie​bie. — Han​na po​wie​dzia​ła mi, że tak bę​dzie. — Han​na? – Jo​sef za​pi​sał imię w no​tat​ni​ku. – Kim jest Han​na? — Two​ją wnucz​ką. – Li​lie od​wró​ci​ła wzrok i za​mknę​ła oczy, jak​by wal​‐ czy​ła z ja​kimś sil​nym uczu​ciem. Wy​da​ła z sie​bie gło​śne wi​bru​ją​ce wes​‐ tchnie​nie jak ktoś, kto do​pie​ro co prze​stał pła​kać. „Wresz​cie” – po​my​ślał Jo​sef… do​pie​ro po chwi​li zro​zu​miał, co po​wie​dzia​‐ ła. Spoj​rzał przed sie​bie, za​alar​mo​wa​ny. — Źle cię po​in​for​mo​wa​no, moja dro​ga. Ja nie mam… — Cór​ką Mar​ga​re​the – po​wie​dzia​ła Li​lie, zwią​zu​jąc ma​te​riał spód​ni​cy w cia​sny wę​zeł. Jo​sef ro​ze​śmiał się gło​śno, nie​mal za​głu​sza​jąc znie​cier​pli​wie​nie Gu​drun. — Prze​cież ona nie ma jesz​cze na​wet męża. – Roz​siadł się wy​god​nie z dziw​nym po​czu​ciem ulgi. A jed​nak wciąż czuł lek​ki nie​po​kój. – Są​dzisz, że po​tra​fisz od​gad​nąć przy​szłość? — Czas nie rzą​dzi ma​szy​ną. Gdy sta​nę poza nim, wszyst​kie prze​szłe, te​‐ raź​niej​sze i przy​szłe wy​da​rze​nia da się zo​ba​czyć jak na ta​ble​au[39], więc do​‐ strze​gam wy​star​cza​ją​co dużo. – Spoj​rza​ła mu pro​sto w twarz. – Co ci po​wie​‐ dzia​łam, jest praw​dą. Mo​żesz się śmiać, je​śli chcesz, ale po​twór sta​no​wi za​‐ gro​że​nie przy​naj​mniej dla czte​rech ko​biet z two​jej ro​dzi​ny. Cho​ciaż wie​dział, że to tyl​ko część fan​ta​zji, przez jego ple​cy prze​szedł dreszcz. — Mów da​lej. — Mó​wiąc wię​cej, za​tru​ła​bym ci ży​cie. Ale w ob​li​czu tego, co po​wie​dzia​‐ łam ci do tej pory, czy mi po​mo​żesz? — Za​sta​no​wię się nad tym. – Spoj​rzał na ze​gar i, ku swo​je​mu zdzi​wie​niu, zo​ba​czył, że mi​nę​ło już po​łu​dnie. – Mit​ta​ges​sen[40] – oznaj​mił, od​kła​da​jąc pió​‐ ro i za​my​ka​jąc no​tat​nik. Nie są​dził, by Li​lie zja​dła co​kol​wiek, zresz​tą trud​no by​ło​by ją wi​nić, gdy​by Gu​drun za​ser​wo​wa​ła obie​ca​ną Kno​blauch​cre​me​sup​‐ pe. Krem czosn​ko​wy! Jego układ tra​wien​ny bun​to​wał się na samą myśl o ko​‐ lej​nej por​cji. – Wy​star​czy na dziś. Po​roz​ma​wia​my o tym póź​niej. Ach – do​‐

dał, sły​sząc chrzą​ka​nie pod oknem – jesz​cze jed​no, Li​lie. Wy​da​je mi się, że do​brze by ci zro​bi​ła odro​bi​na nie​wy​ma​ga​ją​cej pra​cy. Czy po​mo​gła​byś Gu​‐ drun w lek​kich obo​wiąz​kach do​mo​wych? — Jak so​bie ży​czysz – od​po​wie​dzia​ła. – Czyż nie mó​wią, że pra​ca jest wol​‐ no​ścią? — Bez​czel​na, mała Fratz[41]! – za​wo​ła​ła Gu​drun, zry​wa​jąc się na nogi. – Sły​szy pan to? Cza​iła się pod drzwia​mi! Wiesz, co się dzie​je, kie​dy się pod​słu​‐ chu​je, dziew​czy​no? Nie sły​szy się o so​bie zbyt wie​le do​bre​go! Li​lie wpa​try​wa​ła się w pod​ło​gę. Ale Jo​sef był nie​mal pew​ny, że się uśmiech​nę​ła. Li​lie sta​nę​ła przy sto​le z od​wró​co​ną gło​wą i za​mknię​ty​mi oczy​ma. Łzy spły​‐ wa​ły jej po po​licz​kach. Jed​na dłoń chwy​ci​ła wiel​ki nóż i na śle​po po​kro​iła na ka​wał​ki ob​ra​ną ce​bu​lę. Ben​ja​min, któ​ry za​glą​dał przez na wpół otwar​te drzwi, po​my​ślał, że ni​g​dy wcze​śniej nie wi​dział nic pięk​niej​sze​go niż Li​lie w trak​cie prac do​mo​wych, na​wet je​śli nie wy​ko​ny​wa​ła ich pew​nie. Po kil​ku chwi​lach wy​tar​ła oczy rąb​kiem far​tu​cha, gło​śno po​cią​ga​jąc no​sem. — Do dia​ska, dziew​czy​no! – Gu​drun ode​pchnę​ła ją na bok. – Co to za ro​‐ bo​ta? My​ślisz, że chcę mieć w bu​lio​nie czub​ki pal​ców? Wy​noś się. Je​steś rów​nie przy​dat​na jak ze​gar sło​necz​ny w piw​ni​cy. Nie stój tak, cała za​my​ślo​‐ na. Gro​szek wciąż cze​ka, żeby go wy​łu​skać. — Cały? – spy​ta​ła Li​lie, spo​glą​da​jąc na ko​szyk pe​łen grosz​ku. – Wy​star​czy go, by na​kar​mić… — Ni​g​dy nie jest go za dużo. A pan bar​dzo lubi świe​ży gro​szek z mię​tą. Po​dob​nie jak moją wer​sję Erb​sen​sup​pe[42]… — Tyle zup… – po​wie​dzia​ła Li​lie, marsz​cząc nos. – I to co​dzien​nie. — Je​steś je​dy​ną oso​bą, któ​rej nie sma​ku​ją – od​par​ła Gu​drun. Poza za​się​‐ giem jej wzro​ku Ben​ja​min się skrzy​wił. Po chwi​li za​wo​ła​ła: – Je​śli to wresz​‐ cie ty, le​niu​chu, prze​stań char​czeć i kasz​leć, i chodź tu​taj. Noże cze​ka​ją, aż ktoś je na​ostrzy. — Spró​buj użyć swo​je​go ję​zy​ka – wy​szep​tał, wcho​dząc do kuch​ni. — Słu​cham? — Je​stem – po​wie​dział we​so​ło. – Go​to​wy do pra​cy. – Wziął ostrzał​kę i uło​‐ żył noże. – Do​bry wie​czór, Li​lie. — Daw​no, daw​no temu – wy​szep​ta​ła Li​lie, roz​łu​pu​jąc pierw​szy strąk. — Zno​wu się wy​głu​pia – po​wie​dzia​ła Gu​drun, krę​cąc gło​wą, gdy po​sie​‐ ka​na z wi​go​rem ce​bu​la lą​do​wa​ła w garn​ku. – Gdy​byś sły​szał wszyst​kie te bzdu​ry dzi​siaj rano… – Prze​sad​nie ob​ra​ca​jąc gło​wę, te​atral​nie ro​zej​rza​ła się po kuch​ni. – A gdzie zio​ła, o któ​re pro​si​łam wcze​śniej? Szał​wia, ty​mia​nek, ma​je​ra​nek, szczy​pio​rek? — …ksią​żę z od​le​głej kra​iny chciał po​jąć za żonę dziew​czy​nę nie tyl​ko pięk​ną i do​brze wy​kształ​co​ną, lecz tak​że taką, któ​ra by​ła​by praw​dzi​wą księż​nicz​ką. Szu​kał i szu​kał, ale nie mógł zna​leźć…

Gu​drun mla​snę​ła. — Po​spiesz się z tym grosz​kiem. Nie mamy cza​su. — …księż​nicz​ki, któ​ra nie by​ła​by ani za sta​ra, ani za brzyd​ka i któ​ra nie oka​za​ła​by się wie​śniacz​ką w prze​bra​niu – cią​gnę​ła Li​lie z po​chy​lo​ną gło​wą. – Pew​nej ciem​nej bu​rzo​wej nocy… — Znam tę hi​sto​rię – wtrą​cił się Ben​ja​min. – Czy ksią​żę… — …do drzwi zam​ku za​pu​ka​ła pięk​na mło​da i odzia​na w szma​ty ko​bie​ta, któ​ra wy​glą​da​ła jak że​bracz​ka. Twier​dzi​ła jed​nak, że jest naj​praw​dziw​szą z praw​dzi​wych księż​ni​czek. Mat​ka księ​cia po​sta​no​wi​ła ją spraw​dzić… — Noże – burk​nę​ła Gu​drun. Chwy​ci​ła me​ta​lo​wą mi​skę, wbi​ła do niej tu​zin jaj i za​czę​ła ener​gicz​nie ubi​jać, wpa​tru​jąc się w Ben​ja​mi​na, póki nie za​czął ostrzyć noży. Usta Li​lie wciąż po​ru​sza​ły się po​śród ku​chen​ne​go ha​ła​su, któ​ry brzmiał, jak​by ktoś me​ta​lo​wy​mi prę​ta​mi za​ata​ko​wał gniaz​do szer​sze​ni. Na​gle ucichł. — …po​wie​dzia​ła, że nie mo​gła spać całą noc – wy​szep​ta​ła Li​lie – po​nie​‐ waż w łóż​ku le​ża​ło coś bar​dzo twar​de​go. – Ben​ja​min prych​nął. Gu​drun się skrzy​wi​ła. – I całe jej cia​ło było po​si​nia​czo​ne. Ksią​żę ura​do​wał się, bo tyl​ko praw​dzi​wa księż​nicz​ka mo​gła być tak wraż​li​wa, by wy​czuć pod pu​cho​wy​‐ mi ma​te​ra​ca​mi małe ziarn​ko gro​chu. Po​bra​li się jesz​cze tego sa​me​go dnia. Co do​wo​dzi – wrzu​ci​ła ostat​nie grosz​ki do mi​ski i ostat​ni strąk do ku​bła – że nie wol​no oce​niać lu​dzi po po​zo​rach. – Uło​ży​ła dło​nie na ko​la​nach. — Skoń​czy​łaś? – zdzi​wi​ła się Gu​drun. – A jed​nak umiesz pra​co​wać, kie​dy się po​sta​rasz. — Ład​na hi​sto​ria – po​wie​dział Ben​ja​min z po​dzi​wem. Po​przed​niej nocy prze​ko​ny​wał sam sie​bie, że Li​lie jest po pro​stu słu​żą​cą, że ma u niej szan​se. Te​raz za​sta​na​wiał się, jak w ogó​le mógł tak po​my​śleć. Zro​bi​ło mu się przy​kro. Co​raz bar​dziej przy​kła​dał się jed​nak do po​szu​ki​wa​‐ nia praw​dy. Ro​bił to dla niej. W naj​bliż​szych dniach za​mie​rzał zno​wu od​‐ wie​dzić Hu​go​na. Gru​by dzien​ni​karz był usza​mi i no​sem Le​opold​stadt: prę​‐ dzej czy póź​niej tra​fia​ła do nie​go każ​da plot​ka. Wcze​śniej chciał też udać się do współ​cze​snej Go​mo​ry: klu​bu Thélème. Mu​siał ist​nieć ja​kiś spo​sób, żeby się tam do​stać. Na​gle zdał so​bie spra​wę z pew​nej waż​nej rze​czy: kie​dy po​‐ wie​dział dok​to​ro​wi, że klub nie przyj​mu​je mło​dych męż​czyzn ze wzglę​du na to​wa​rzy​stwo dziew​cząt, nie była to w peł​ni praw​da. Pe​wien typ męż​‐ czyzn za​trud​nia​no… tych, któ​rzy w ogó​le nie byli za​in​te​re​so​wa​ni ko​bie​cy​‐ mi wdzię​ka​mi. Wier​cił się, roz​wa​ża​jąc, jak bar​dzo za​szko​dzi​ło​by to jego re​‐ pu​ta​cji. Nie​waż​ne. Inni mo​gli my​śleć o nim, co tyl​ko chcie​li, gdy​by tyl​ko Li​‐ lie spoj​rza​ła w jego stro​nę. Przez chwi​lę po​zwo​lił so​bie na fan​ta​zjo​wa​nie o przy​szło​ści, w któ​rej jego przy​wi​le​jem by​ła​by opie​ka nad nią. Nie wy​da​wa​ło się to nie​moż​li​we: kim​‐ kol​wiek była, Li​lie nie mia​ła te​raz nic, arm wie eine Kir​chen​maus, bied​na jak mysz ko​ściel​na. Zna​lazł ją – jak po​wie​dzia​ła​by jego mat​ka – jak ją Pan Bóg stwo​rzył. Do​kąd mo​gła pójść? Jak mia​ła żyć? Być może dok​tor po​zwo​lił​by

mu wy​re​mon​to​wać małe po​miesz​cze​nie nad staj​nią. Mógł​by zbu​do​wać ścian​kę dzia​ło​wą, two​rząc dwa po​miesz​cze​nia, i po​ży​czyć z domu ja​kieś me​‐ ble. Tak na po​czą​tek. W cią​gu dnia pra​co​wa​li​by – ona w domu, on w ogro​‐ dzie lub jeż​dżąc z dok​to​rem – wi​dy​wa​li​by się czę​sto, uśmie​cha​li się do sie​bie i dzie​li​li se​kre​ta​mi. Wie​czo​ra​mi on by się uczył, a Li​lie szy​ła​by, czy​ta​ła albo ukła​da​ła kwia​ty. W week​en​dy, kie​dy wóz nie był w uży​ciu, być może wol​no by mu było za​bie​rać ją na pod​miej​skie wy​ciecz​ki, do Lasu Wie​deń​skie​go i zam​ku Per​ch​tolds​dorf. Może na​wet do Sankt Pöl​ten, gdzie po​ka​zał​by jej rzym​skie ru​iny. Po​tem zdo​był​by wy​kształ​ce​nie i pie​nią​dze, a wte​dy wy​na​ję​‐ li​by miesz​ka​nie w naj​lep​szej czę​ści mia​sta; mie​li​by też let​ni do​mek w Gmun​den… — Prze​stań się tak bez​myśl​nie pa​trzeć – burk​nę​ła Gu​drun, wy​ma​chu​jąc drew​nia​ną łyż​ką. — Co cię tak gry​zie? – wy​szep​tał Ben​ja​min. – Ktoś się tu za​mie​nia w niedź​wie​dzi​cę z obo​la​łym tył​kiem. — Słu​cham? — Nic nie po​ra​dzę na to, jak pa​trzę – po​wie​dział gło​śno. — Sły​sza​łam, co po​wie​dzia​łeś. Jak śmiesz? Albo za​czniesz oka​zy​wać tro​‐ chę wię​cej sza​cun​ku, albo Frau Dok​tor Breu​er ode​śle cię po po​wro​cie, kie​dy usły​szy o two​ich pi​jac​kich wy​bry​kach. Za ple​ca​mi Gu​drun Li​lie uśmiech​nę​ła się sub​tel​nie. Ben​ja​min od​wza​jem​‐ nił uśmiech, prze​wra​ca​jąc oczy​ma. To nie był do​bry ruch. — Wy​no​cha! – za​grzmia​ła Gu​drun. — Do​brze. W ta​kim ra​zie ro​zu​miem, że nie chcesz, żeby ktoś ze​brał owo​‐ ce. – Za​trzy​mał się w drzwiach i mru​gnął do Li​lie. — Tak, chcę… wra​caj tu​taj! Jak śmiesz wy​cho​dzić, kie​dy do cie​bie mó​‐ wię? Pan się o tym do​wie. – Spoj​rza​ła na Li​lie. – Weź to – po​wie​dzia​ła, wpy​‐ cha​jąc jej do rąk dużą mi​skę. – Na ma​li​ny. Za​kła​dam, że pa​mię​tasz, czym są ma​li​ny. Po​tem mo​żesz ze​brać świe​że kwia​ty do przed​po​ko​ju. — Robi się co​raz gor​sza – po​wie​dział Ben​ja​min, kie​dy Li​lie zna​la​zła się na słoń​cu. – Wła​dza ude​rzy​ła jej do gło​wy. Bę​dzie le​piej, kie​dy resz​ta ro​dzi​ny wró​ci. Chodź, po​mo​gę ci z tymi ma​li​na​mi. – Zdał so​bie spra​wę, że z domu nie da się zo​ba​czyć miej​sca, gdzie ro​sną owo​ce. Z dala od ciem​nej kuch​ni jej wło​sy lśni​ły czer​wie​nią i zło​tem. W cie​ple pie​ca zro​bi​ły się wil​got​ne, więc te​raz ukła​da​ły się na gło​wie jak loki che​ru​‐ bin​ka. Bluz​ka była dla niej za duża, roz​su​wa​ła się, a przez szpa​rę do​strze​gał de​li​kat​ną ko​ron​kę na jej bia​łej skó​rze. Od​chy​lił się w na​dziei, że uda mu się zo​ba​czyć wię​cej. Ści​snął w pal​cach ga​łąz​kę ra​fii i pod​szedł bli​żej. — Ba​łem się, że nie ży​jesz – po​wie​dział szep​tem. Pa​trzy​ła na nie​go, ale nie od​po​wie​dzia​ła. Z bli​ska do​strze​gał zie​lon​ka​we cie​nie si​nia​ków za jej usza​mi, za​dra​pa​nia na szyi. Jego krew zda​wa​ła się pło​nąć. – Po​wiedz mi tyl​ko, kto ci to zro​bił, a go za​bi​ję. Za​bi​ję tego su​kin​sy​na po​wo​li, bar​dzo po​wo​li. — Sama go za​bi​ję – od​par​ła ci​cho. – Taki jest sens mo​je​go ist​nie​nia.

— Czy cho​dzi o ten wstręt​ny klub? Wię​zio​no cię tam? — Wszy​scy je​ste​śmy więź​nia​mi w ten lub inny spo​sób. Ben​ja​min uznał to ta​jem​ni​cze zda​nie za po​twier​dze​nie. Nie tyl​ko dok​tor miał te​raz swój in​te​res, on tak​że. — Po​zwól mi so​bie po​móc – po​wie​dział, otwie​ra​jąc drzwi klat​ki, we​‐ wnątrz któ​rej ro​sły owo​ce. Zer​k​nąw​szy raz w bok, Li​lie we​szła do środ​ka i za​czę​ła wdy​chać cie​pły za​‐ pach ma​lin, mie​sza​ją​cy się z ostrą wo​nią li​ści po​rzecz​ki, a Ben​ja​min chwy​cił kij i wy​pło​szył na ze​wnątrz mło​de​go kosa, któ​re​mu uda​ło się prze​do​stać przez dru​ty. Świersz​cze cy​ka​ły w wy​so​kiej tra​wie. Dwa bia​łe mo​ty​le wi​ro​‐ wa​ły po nie​bie w ry​tu​al​nym tań​cu. Ben​ja​min pro​wa​dził ją wzdłuż rzę​dów ogo​ło​co​nych krze​wów owo​co​wych, póki nie do​tar​li do je​sien​nych ma​lin. — Ja je za​sa​dzi​łem. – Się​gnął po szcze​gól​nie duży i oka​za​ły owoc. – Spró​‐ bu​jesz? Zjedz jesz​cze. – Naj​chęt​niej kar​mił​by Li​lie przez resz​tę po​po​łu​dnia. Jed​nak przy trze​ciej ma​li​nie od​wró​ci​ła gło​wę. – Nie sma​ku​ją ci? Ja wolę mo​‐ re​le. A jaki jest twój ulu​bio​ny owoc? — Wi​śnia – ro​ze​śmia​ła się. — Już się skoń​czy​ły. Te​raz pora na jabł​ka i je​ży​ny. Po​ło​ży​ła dłoń na jego ra​mie​niu. — Da​nie​lu, za​pro​po​no​wa​łeś, że mi po​mo​żesz. Za​bie​rzesz mnie do Lin​zu? Ben​ja​min spoj​rzał na jej drob​ną dłoń i za​raz uciekł wzro​kiem w bok, głę​‐ bo​ko roz​cza​ro​wa​ny, że nie za​pa​mię​ta​ła na​wet jego imie​nia. — Da​niel to mój brat – wy​mam​ro​tał pła​skim, smut​nym gło​sem. – To Da​‐ niel cię zna​lazł. Da​niel i jego przy​ja​ciel Bru​no. — Ben​ja​min – po​pra​wi​ła się Li​lie, spo​glą​da​jąc na nie​go tak słod​ko, że na​‐ tych​miast jej wy​ba​czył. – Oczy​wi​ście. — Linz jest da​le​ko stąd, to ca​ło​dzien​na po​dróż, a może na​wet dłuż​sza. Mo​gli​by​śmy po​je​chać tam po​cią​giem. To stam​tąd po​cho​dzisz? Po​ki​wa​ła gło​wą, ale nie był w peł​ni prze​ko​na​ny. Po​pa​trzył na nią z za​cie​‐ ka​wie​niem. — Na​praw​dę nie pa​mię​tasz, kim je​steś? — Po​wie​dzia​łam, że nie mam imie​nia. To praw​da. Praw​da, któ​ra nie ma nic wspól​ne​go z pa​mię​cią. — Ucie​ka​łaś, kie​dy cię za​ata​ko​wa​no? — Nie. – Jej war​gi za​drża​ły. – Nie ucie​ka​łam, bie​głam do celu. – Wy​cią​‐ gnę​ła przed sie​bie mi​skę z ma​li​na​mi. – Tyle z pew​no​ścią wy​star​czy. W domu są tyl​ko trzy oso​by. — Le​piej wy​peł​nij​my ją do koń​ca – po​wie​dział Ben​ja​min. – Ta sta​ra wiedź​ma na pew​no po​żre po​ło​wę ukrad​kiem. Prze​cha​dza​jąc się po ogro​dzie w po​szu​ki​wa​niu zi​mo​wi​ta je​sien​ne​go – Col​‐ chi​cum au​tum​na​le – któ​ry roz​ra​stał się pod sta​rym orze​chem i był dla nie​go jed​ną z nie​wie​lu po​ciech w ob​li​czu zbli​ża​ją​cej się je​sie​ni, Jo​sef za​uwa​żył Li​lie

i Ben​ja​mi​na mię​dzy owo​ca​mi i się za​trzy​mał. Wi​dok ich twa​rzy tak bli​sko sie​bie spra​wił, że po​czuł się dziw​nie. Zro​bił kil​ka kro​ków, zo​ba​czył, jak Ben​‐ ja​min wkła​da w usta dziew​czy​ny czer​wo​ną ma​li​nę, usły​szał jej śmiech i od​‐ wró​cił się, moc​no gry​ząc kłyk​cie, czu​jąc, jak ogar​nia go za​zdrość, ostra ni​‐ czym cios pro​sto w splot sło​necz​ny. Na​gła po​trze​ba po​wro​tu do świą​ty​ni ga​bi​ne​tu spra​wi​ła, że za​czął pę​dzić przed sie​bie przez ogród z zio​ła​mi, jego oczy były jed​nak tak za​mglo​ne, że le​‐ d​wie wi​dział wą​ską ścież​kę. Sto​py zba​cza​ły z niej, dep​cząc ro​śli​ny z pra​wej i le​wej, uwal​nia​jąc oskar​ża​ją​ce aro​ma​ty, bez​gło​śny ję​zyk ja​dal​nych ro​ślin: ostry cy​tru​so​wy za​pach bo​że​go drzew​ka; su​ge​styw​ną woń mię​ty, któ​ra we​‐ dług Cul​pe​pe​ra – po​dob​nie jak we​dług an​tycz​nych Gre​ków – mia​ła moc wzbu​dza​nia po​żą​da​nia w sta​rym męż​czyź​nie; kmin​ku Gu​drun, o któ​rym ma​wia​no, że po​wstrzy​mu​je mę​żów od zdra​dy; na ko​niec cierp​ki smród ruty, zio​ła skru​chy i żalu. Wresz​cie do​się​gnął go ko​lej​ny za​pach, ko​ja​rzą​cy się z do​mem, tak sil​ny, że po​wie​trze zda​wa​ło się na​bie​rać sma​ku, i Jo​sef wie​‐ dział, że po​tknął się o je​den z krze​wów roz​ma​ry​nu, na któ​rych pracz​ka wie​‐ sza​ła małe do​mo​we szmat​ki, by schły w tra​dy​cyj​ny spo​sób. Usiadł na ław​ce po​kry​tej mchem i po​ma​so​wał so​bie łyd​ki. Sta​rość skra​da​ła się w jego stro​nę; jesz​cze tro​chę tych głupstw, a skoń​czy jako obiekt drwin albo na​wet go​rzej, jak ża​ło​sny sta​rzec Da​niel, któ​ry po​żą​dał mło​do​ści i pięk​na Zu​zan​ny. Oj​ciec opo​wie​dział mu tę hi​sto​rię pół wie​ku wcze​śniej. Do​pie​ro te​raz jed​nak Jo​sef zdał so​bie spra​wę, że Le​opold – któ​ry za​wsze wy​da​wał mu się bar​dzo sta​ry, jak za​zwy​czaj oj​co​wie wy​da​ją się dzie​ciom – miał pra​wie pięć​dzie​siąt lat, le​‐ d​wie o sie​dem mniej niż on te​raz, kie​dy po​ślu​bił pięk​ną i wy​kształ​co​ną cór​‐ kę zna​ne​go sprze​daw​cy je​dwa​biu. Jesz​cze bar​dziej zszo​ko​wa​ło go dru​gie od​‐ kry​cie: jego nie​szczę​sna mat​ka mia​ła tyl​ko dwa​dzie​ścia dwa lata, była więc w wie​ku zbli​żo​nym do Li​lie. Wy​da​ło mu się to nie do po​my​śle​nia. Do​syć. Te sy​tu​acje są cał​ko​wi​cie róż​ne. Je​śli zaś cho​dzi o Ben​ja​mi​na, to po​rząd​ny mło​dzie​niec, któ​ry ma szan​sę zajść da​le​ko. Po​mi​ja​jąc kwe​stię wia​‐ ry, czy da​ło​by się zna​leźć dla Li​lie lep​sze​go part​ne​ra, je​śli na​praw​dę jest za​‐ gu​bio​na? Co jed​nak, je​śli nie jest? Za​cho​wa​nie, któ​re wła​śnie za​ob​ser​wo​wał, było skraj​nie róż​ne od tego, z któ​rym miał do czy​nie​nia pod​czas ich for​mal​nych kon​sul​ta​cji. Przy Ben​ja​mi​nie zda​wa​ła się za​cho​wy​wać swo​bod​nie, spo​koj​‐ nie roz​ma​wia​ła, śmia​ła się i po​ru​sza​ła bez cie​nia tej sztyw​nej ospa​ło​ści czy wa​ha​nia. Je​śli Ber​tha Pap​pen​he​im umie​ści​ła tę dziew​czy​nę w jego domu, Ben​ja​min, któ​re​go jej pięk​na twarz uwio​dła bez tru​du, mu​siał sta​no​wić część spi​sku. Jo​se​fo​wi trud​no było uwie​rzyć, że chło​pak mógł​by zdra​dzić jego hoj​ną przy​jaźń, ale już kie​dyś mu się to zda​rzy​ło. Mimo po​par​cia, pre​‐ zen​tów, wol​no​ści ko​rzy​sta​nia z do​mów – któ​rych Jo​sef ni​g​dy mu nie ża​ło​‐ wał – Zyg​munt te​raz nie tyl​ko igno​ro​wał go pu​blicz​nie, lecz tak​że wy​po​wia​‐ dał się lek​ce​wa​żą​co o nim jako o le​ka​rzu i jako o czło​wie​ku, o jego nie​śmia​‐ ło​ści, prze​sad​nej ostroż​no​ści, dziw​no​ści. Wy​da​wa​ło się, że czy​nił tak, po​nie​‐

waż Jo​sef nie po​tra​fił za​ak​cep​to​wać in toto po​glą​dów swo​je​go by​łe​go ko​le​gi na etio​lo​gię sek​su​al​ną. Je​śli zaś ktoś nie był z Zyg​mun​tem, był prze​ciw​ko nie​mu, za​wsze wy​glą​da​ło to tak samo. Jo​sef ode​rwał kwit​ną​cą ga​łąz​kę roz​ma​ry​nu i uniósł ją do nosa. Gu​drun gło​śno chwa​li​ła za​le​ty tego zio​ła, był więc świa​do​my jego wła​ści​wo​ści waż​‐ niej​szych na​wet niż przy​jem​ne sko​ja​rze​nie z po​ście​lą, ręcz​ni​ka​mi i my​dłem. Jej zda​niem wło​że​nie ga​łąz​ki pod po​dusz​kę od​pę​dza​ło złe sny, la​ren​do​gra zwal​cza​ła po​da​grę, a na​par po​pra​wiał pa​mięć. „Tu jest roz​ma​ryn, dla pa​mię​‐ ci”[43] – tym ra​zem w prze​ko​na​niach wspie​rał ją Szek​spir. Ma​wia​no też, że jest mi​ło​snym amu​le​tem: gdy mu​snę​ło się wy​bran​kę ga​łąz​ką, zmu​szo​na była od​po​wie​dzieć. Jo​sef za​mknął oczy i po​zwo​lił wy​obraź​ni stwo​rzyć bło​gi ob​raz speł​nie​nia, nim upu​ścił roz​ma​ryn na nagą, zim​ną zie​mię.

ROZ​DZIAŁ SZÓ​STY Tego po​ran​ka wiedź​ma Schwit​ter spę​dza dużo cza​su na po​dzi​wia​niu mo​jej fry​zu​ry. Spię​te war​ko​cze two​rzą na mo​jej gło​wie małą ko​ro​nę. Gre​et cza​sa​‐ mi za​pla​ta​ła je w taki spo​sób przy wy​jąt​ko​wych oka​zjach albo kie​dy szli​śmy do miej​sca, gdzie kła​dzie się kwia​ty na zie​mi. — Ktoś się po​sta​rał. Do​my​ślam się, że to nie twój oj​ciec? — Nie, Jo​han​na. – Od​su​wam się, żeby wiel​ka, gru​ba Ur​sel mo​gła we​‐ pchnąć szczot​kę pod stół i za​mieść okrusz​ki. — Och. Kie​dy to zro​bi​ła? — Przed śnia​da​niem. Nie lu​bię, kie​dy są tak ucze​sa​ne. Spin​ki mnie uwie​‐ ra​ją. Jest mi za cięż​ko. Szy​ja mnie boli. — Trze​ba cier​pieć w imię pięk​na – mówi cza​row​ni​ca, kle​piąc mnie różdż​ką. – Czy Jo​han​na zja​dła z wami śnia​da​nie? — Ona rano pije tyl​ko kawę. – Cza​row​ni​ca i Ur​sel wy​mie​nia​ją spoj​rze​nia. — Ro​zu​miem. A… – Wiedź​ma wy​glą​da, jak​by chcia​ła za​dać ko​lej​ne py​ta​‐ nie, ale zmie​nia zda​nie i za​miast tego in​for​mu​je Ur​sel, co ma przy​go​to​wać na lunch. Kie​dy zo​sta​je​my same, mówi: – Kry​sto, wy​glą​dasz dziś jak mała księż​nicz​ka, więc tak się też za​cho​wuj. — Moja pra​bab​cia była praw​dzi​wą księż​nicz​ką. — Ta​aak, tak. — Na​praw​dę była! – upie​ram się. — Księż​nicz​ką z baj​ki? — Nie bądź głu​pia. Moja pra​bab​cia była praw​dzi​wą księż​nicz​ką. W In​‐ diach. — To ty nie bądź głu​pia, Kry​sto. Gdy​by tak było, by​ła​byś ciem​na jak Cy​‐ gan​ka, a tyl​ko spójrz na sie​bie: ślicz​na, mała ja​sno​wło​sa Fräu​le​in, bia​ła jak śnieg, skończ więc już z tymi bzdu​ra​mi. – Wy​sta​wiam ję​zyk, ale wiedź​ma Schwit​ter jest zbyt za​ję​ta grze​ba​niem w swo​im ko​szy​ku, żeby to za​uwa​żyć. – Te​raz już chodź. Zo​bacz, co mam dla cie​bie. – Po​ka​zu​je mi szpul​kę z weł​ną. Gre​et mia​ła całe mnó​stwo szpu​li z róż​no​ko​lo​ro​wy​mi nić​mi, ale w tę wbi​te są czte​ry małe gwoź​dzie. W dru​gim szpo​nie trzy​ma kłę​bek weł​ny. — A to po co? — Na​hlie​sle. Cza​sa​mi na​zy​wa się to fran​cu​ską ro​bót​ką. Ten przed​miot na​le​żał do mo​jej naj​młod​szej wnucz​ki Fre​de​ri​ki, ale ona robi już na dru​tach

jak do​ro​sła, a ma do​pie​ro sie​dem lat. — Czy two​ja wnucz​ka też jest cza​row​ni​cą? — Boże świę​ty, dziec​ko, co ci przy​szło do gło​wy? – Ob​ra​ca weł​nę wo​kół pa​znok​ci, po​zwa​la​jąc, by je​den ko​niec zwi​sał spo​mię​dzy pę​tel​ki po​środ​ku. – To na po​czą​tek. Te​raz patrz uważ​nie. To znacz​nie ła​twiej​sze niż uży​wa​nie dwóch dru​tów. Przy​trzy​maj szpul​kę lewą ręką, o tak, te​raz owiń weł​nę wo​‐ kół pa​znok​cia i po​cią​gnij pę​tel​kę swo​im dru​tem. – Robi kil​ka pierw​szych ście​gów. – A tu na dole ro​śnie weł​nia​na rur​ka, wi​dzisz? Mo​żesz zro​bić ład​ne skar​pet​ki na zimę dla swo​jej lal​ki. — Nie chcę. — Ale zro​bisz, Kry​sto. – Oczy wiedź​my Schwit​ter błysz​czą i ob​na​ża dwa dłu​gie zęby. – To nie​zwy​kła cza​ro​dziej​ska weł​na. Zmie​nia ko​lor w cza​sie dzier​ga​nia. Te​raz jest nie​bie​ska, ale po​tem sta​nie się ró​żo​wa, a po​tem żół​ta albo zie​lo​na. Spró​buj sama. Ob​ser​wu​je, jak ro​bię kil​ka ście​gów. Nie​na​wi​dzę tego. Moje pal​ce są go​rą​ce i kle​ją​ce. Chcę się ba​wić. Kie​dy tyl​ko za​glą​da do swo​je​go cza​so​pi​sma, na któ​‐ re​go okład​ce jest zdję​cie uśmiech​nię​tych ma​cha​ją​cych męż​czyzn, pru​ję ścieg i głu​pia rur​ka upa​da na zie​mię. Wiedź​ma wzdy​cha i mla​ska, ale nic nie mówi. Pod​no​si ją, znów okrę​ca włócz​kę wo​kół pa​znok​cia i za​ci​ska jed​ną moją dłoń na szpul​ce, dru​gą na dru​cie. — Za​cho​wuj się, jak chcesz, Kry​sto. Nie mam nic lep​sze​go do ro​bo​ty i zu​‐ peł​nie mi to nie prze​szka​dza. Po pro​stu bę​dzie​my tu​taj ra​zem sie​dzieć – kto wie, może na​wet cały dzień – póki nie stwo​rzysz cze​goś sa​tys​fak​cjo​nu​ją​ce​‐ go. — Dla​cze​go? — Bo ja tak mó​wię. Mu​sisz się wresz​cie na​uczyć po​słu​szeń​stwa. — Dla​cze​go? — Bądź już ci​cho. – Cza​row​ni​ca się​ga po swo​ją różdż​kę. – Skon​cen​truj się. Za​ci​skam zęby i szep​czę brzyd​kie sło​wa. Tym ra​zem pa​trzy na mnie, póki nie wy​koń​czę ró​żo​wej weł​ny i nie przej​dę do żół​tej. Po​tem sama dzier​ga jesz​cze chwi​lę, od​pi​na głu​pią rur​kę i po​da​je mi ją. — Jest wy​star​cza​ją​co dłu​ga, żeby z niej zro​bić jed​ną skar​pet​kę dla lal​ki. Ju​tro zro​bi​my dru​gą. Do​brze, Kry​sto. Te​raz po​baw się lal​ką, a ja skoń​czę czy​‐ tać. Sia​dam w ką​cie ra​zem z Lot​tie. Znów chce po​słu​chać Hän​sel und Gre​tel, ale tyl​ko tej czę​ści, w któ​rej cza​row​ni​ca lą​du​je w pie​cu. Dzi​siaj roz​pa​la​my wy​jąt​ko​wo go​rą​cy ogień, a cza​row​ni​ca krzy​czy tak gło​śno, że wszyst​kie szy​by w pier​ni​ko​wej wio​sce pę​ka​ją na nie​zli​czo​ne ka​wał​ki kar​me​lo​wych cu​kier​ków. Sia​da​my i zja​da​my je, kie​dy wiedź​ma pło​nie. Gdy za​glą​da​my do pie​ca, oka​zu​je się, że zo​sta​ły z niej tyl​ko wstręt​ne żół​te pa​znok​cie i dwa dłu​‐ gie zęby. Ur​sel przy​cho​dzi, a wiedź​ma Schwit​ter po​ka​zu​je jej coś w cza​so​pi​śmie, pew​nie ja​kiś ob​ra​zek. Obie spo​glą​da​ją na mnie. Pró​bu​ję wło​żyć głu​pi ru​lo​‐

nik na nogę Lot​tie. Nie po​do​ba jej się to, bo ją dra​pie i nie ma uszy​tej sto​py. Mó​wię jej, że ku​pi​my po​rząd​ne raj​sto​py w skle​pie. Chcę wy​rzu​cić to pa​‐ skudz​two, ale trud​no jest je zdjąć i cią​gnę tak moc​no, że noga Lot​tie od​pa​da, zo​sta​wia​jąc dziu​rę. W środ​ku wi​dzę sznu​rek, na któ​rym trzy​ma​ła się do tej pory. Po​sta​na​wiam, że po​ba​wi​my się w le​ka​rzy kró​li​ków i po​ży​czam małe no​‐ życz​ki wiedź​my Schwit​ter. Ciach, ciach, ciach. Lot​tie wy​da​je z sie​bie tak strasz​ne dźwię​ki, że za​kry​wam jej twarz po​dusz​ką. Jed​na noga od​pa​da, a ja pod​no​szę ją, uda​jąc, że je​stem pie​lę​gniar​ką. Po​tem od​pa​da dru​ga. — Na Boga, co ty na​ro​bi​łaś? – pyta Ur​sel, sta​jąc nade mną z rę​ka​mi za​ci​‐ śnię​ty​mi na szczot​ce. Nogą od​py​cha po​dusz​kę i pod​no​si Lot​tie. – Zo​bacz tyl​‐ ko, co ta mała dia​bli​ca zno​wu na​ro​bi​ła. Jest po​psu​ta. Kie​dy po​my​ślę, ile mu​‐ sia​ła kosz​to​wać… Więk​szość dziew​czy​nek by​ła​by wdzięcz​na za taką lal​kę. – Ude​rza się w czo​ło. – Ona jest nie​nor​mal​na, je​stem tego pew​na. Coś jest z nią nie tak. Wiedź​ma ma​cha cza​so​pi​smem. — Co ci mó​wi​łam? – Wy​cią​ga swój szpon w stro​nę Lot​tie. – Przy​nieś tu nogi lal​ki, Kry​sto. Spraw​dzi​my, czy da się ją na​pra​wić. — Nie. — Po​spiesz się albo tata się do​wie, co na​ro​bi​łaś. No już, chodź. Na​pra​wi​‐ łam w ży​ciu całe mnó​stwo po​psu​tych la​lek. – Zwra​ca się do Ur​sel. – Przy​nieś mi je tu​taj. Nie chcia​ła​bym, żeby ktoś ob​cią​żył mnie winą za taką szko​dę. Ur​sel chwy​ta mnie za ręce, wy​ry​wa mi spo​mię​dzy pal​ców nogi lal​ki. — Prze​stań. – Dra​pię ją w ra​mię i pró​bu​ję kop​nąć. – Nie chcę, że​byś ją na​‐ pra​wia​ła. Jest kró​li​kiem. — To lal​ka – war​czy Ur​sel, po​py​cha​jąc mnie tak moc​no, że się prze​wra​‐ cam. – Co się z tobą dzie​je? — Nogi przy​trzy​mu​je gum​ka – mówi cza​row​ni​ca. – Gru​by ban​daż za​ła​‐ twi spra​wę. Chłop​cy czę​sto wy​ry​wa​ją ręce i nogi lal​kom swo​ich sióstr – cza​‐ sem na​wet gło​wy – i ba​wią się w po​grzeb. — Chłop​cy to chłop​cy. – Ur​sel krę​ci gło​wą, ale nie wy​glą​da na wście​kłą. – To na​tu​ral​ne. Ale ni​g​dy nie spo​tka​łam dziew​czyn​ki, któ​ra ro​bi​ła​by ta​kie pa​‐ skud​ne rze​czy. Bez​myśl​nie ba​wią się Lot​tie, nie zwra​ca​jąc uwa​gi na jej krzy​ki. Kie​dy jej nogi znów znaj​du​ją się na swo​im miej​scu, Ur​sel sta​wia ją na re​ga​le i mówi, że da mi ją do​pie​ro, kie​dy za​cznę się grzecz​nie za​cho​wy​wać. Nie wkła​da​ją jej maj​tek. Wu​jek Hra​ben przy​no​si mi pa​pie​ro​wy ro​żek pe​łen żel​ko​wych dzie​ci. Dzie​lę je na kup​ki we​dług ko​lo​rów. Naj​smacz​niej​sze są czar​ne. Po​tem czer​wo​ne, ale po​ma​rań​czo​we, zie​lo​ne i żół​te nie sma​ku​ją ni​czym. Kie​dyś od​gry​za​łam naj​pierw ich gło​wy. Te​raz za​czy​nam od nóg. — Wy​da​jesz mi się dzi​siaj bar​dzo do​ro​sła – mówi, głasz​cząc mnie po gło​‐

wie. — Nie po​do​ba mi się. — Mnie też nie. Wolę, kie​dy są roz​pusz​czo​ne. – Wu​jek Hra​ban mil​czy przez chwi​lę. – Ni​ko​mu nie po​wie​dzia​łem o tym, jak wy​szłaś przez okno, nie​grzecz​na Kry​sto. — A ja ni​ko​mu nie po​wie​dzia​łam, że ude​rzy​łeś ma​łe​go chłop​ca – od​po​‐ wia​dam z bu​zią peł​ną nóg. — Ile razy mam ci to po​wta​rzać, Kry​sto? Nie było żad​ne​go chłop​ca. — Ja do​sta​ję klap​sa, kie​dy kła​mię. — Lu​bisz do​sta​wać klap​sy? – Wu​jek Hra​ben wkła​da mi dłoń pod spód​‐ nicz​kę i kle​pie mnie w pupę. Za​po​mi​na za​brać rękę. — Nie. – Chwy​tam cu​kier​ki i bie​gnę na dru​gi ko​niec sto​łu. – A ty? Wy​bu​cha gło​śnym śmie​chem. — To za​le​ży. Nie chciał​bym do​stać klap​sa od two​je​go taty, je​śli o tym mó​wisz. W kwe​stii wy​cho​dze​nia przez okno: nie bę​dzie cię wię​cej za​bie​rał do przy​chod​ni. – Pa​trzy na mnie dziw​nie. – Nie po tym, co się sta​ło. Cza​row​ni​ca nie za​bra​ła do domu swo​jej ga​ze​ty. Wciąż leży na krze​śle, kie​dy przy​cho​dzi Jo​han​na. Tego wie​czo​ru ma na so​bie nie​bie​ską su​kien​kę, któ​ra opi​na jej nogi. Jej po​wie​ki też są nie​bie​skie. — Och, to nowy nu​mer? — Nie wiem. – Pro​szę ją, żeby zdję​ła mi Lot​tie. – Zła Char​lot​te. – Jej nogi są zwiot​cza​łe i nie umiem jej po​sa​dzić. — Jak two​je wło​sy? Je​stem pew​na, że wszyst​kim się po​do​ba​ły. By​łaś dzi​‐ siaj grzecz​na? – Nie od​po​wia​dam. Jo​han​na ma duże ręce, któ​re za​wsze wy​‐ glą​da​ją, jak​by chcia​ły dać ko​muś klap​sa. Zresz​tą i tak nie chce wie​dzieć. – Sprawdź​my, co mam dla cie​bie w kie​sze​ni. Tym ra​zem przy​nio​sła mi nowe spin​ki do wło​sów, tyle że nie wy​da​je mi się, żeby były cał​kiem nowe, bo w jed​ną z nich wplą​ta​ny jest ciem​ny włos. Pach​ną pły​nem, któ​ry Gre​et wle​wa​ła do to​a​le​ty. Dwie mają kształt ga​łą​zek z ko​lo​ro​wy​mi ptasz​ka​mi na koń​cu. Inne są ozdo​bio​ne czer​wo​ny​mi ko​kard​‐ ka​mi w bia​łe krop​ki. — Jak Mysz​ka Min​nie – mówi. — Mysz​ka Min​nie jest głu​pia. — Kry​sto, gdzie są two​je ma​nie​ry? – pyta tata, któ​ry umył wła​śnie ręce, ale wciąż po​cie​ra jed​ną o dru​gą. – Po​dzię​kuj cio​ci Jo​han​nie. — Dzię​ku​ję, cio​ciu Jo​han​no – mó​wię naj​cich​szym z mo​ich gło​si​ków. Jo​han​na się uśmie​cha. — Wy​star​czy „Jo​han​no”. Któ​ra para bar​dziej ci się po​do​ba? – Wska​zu​ję pal​cem ptasz​ki. – Do​bry wy​bór. – Zer​ka na tatę. – We​pnę ci je we wło​sy ju​tro rano. Tata otwie​ra szaf​kę i wy​cią​ga z niej nową bu​tel​kę spe​cjal​nej wody. Wle​‐ wa płyn do szklan​ki i wy​pi​ja go do dna. Jo​han​na pa​trzy na nie​go, po​tem na

bu​tel​kę, i wy​bu​cha śmie​chem. — Gdzie są two​je ma​nie​ry, papo? — Do​syć tego – mówi tata, marsz​cząc czo​ło, ale wy​cią​ga dru​gą szklan​kę. Jo​han​na bie​rze ma​lut​kie​go łycz​ka, po czym sia​da na krze​śle cza​row​ni​cy i otwie​ra cza​so​pi​smo. — Wi​dzia​łeś ten ar​ty​kuł, Con​ra​dzie? Tata sta​je za Jo​han​ną i spo​glą​da na wska​za​ne przez nią stro​ny. Po chwi​li robi dziw​ną minę. Marsz​czy brwi, a jego war​gi zni​ka​ją, po​zo​sta​wia​jąc otwar​tą bu​zię ni​czym szpa​rę w skrzyn​ce na li​sty. — Dla​cze​go mi to po​ka​zu​jesz? — Nie je​steś za​in​te​re​so​wa​ny? — Dla​cze​go miał​bym być? Sta​ję za nimi i zer​kam ta​cie pod ra​mię. Na ob​raz​kach są brzyd​kie ko​bie​ty i troll. Na gó​rze stro​ny wid​nie​ją sło​wa: Frau​en, die nicht Müt​ter wer​den dür​‐ fen. — Dla​cze​go tu jest na​pi​sa​ne, że nie wol​no im zo​stać mat​ka​mi? — Żeby cze​goś nie prze​ka​za​ły swo​im dzie​ciom – mówi Jo​han​na. – Spójrz tyl​ko na nie. Le​d​wie przy​po​mi​na​ją lu​dzi. Cza​sa​mi jed​nak nie da się osą​dzić, co jest nie tak, tyl​ko po wy​glą​dzie… Papa chwy​ta cza​so​pi​smo i zgnia​ta je w kul​kę. — Kry​sto, idź na ze​wnątrz. — Po​wie​dzia​łeś, że mu​szę zo​stać w domu. Po​wie​dzia​łeś… — Rób, co ci każę. Na​tych​miast. Wy​cho​dząc, gło​śno tu​pię no​ga​mi, po​tem ci​cho skra​dam się z po​wro​tem, żeby pod​słu​chi​wać. — To wła​ści​wie szan​taż – mówi papa. – Spo​dzie​wa​łem się po to​bie cze​goś wię​cej. — Nie wiem, o czym mó​wisz. – Jo​han​na uda​je, że pła​cze. Nie​zbyt do​brze jej to wy​cho​dzi. Po​tem wie​le, wie​le razy po​wta​rza, że jest jej przy​kro. Po ja​kimś cza​sie tata od​po​wia​da, że nic nie szko​dzi. Bie​rze ją za rękę, żeby po​czu​ła się le​piej, i po​‐ da​je jej dużą bia​łą chust​kę ze swo​imi ini​cja​ła​mi. Kie​dy Jo​han​na wy​dmu​chu​‐ je nos, brzmi jak koń wę​gla​rza pry​cha​ją​cy do swo​je​go wor​ka. Lot​tie i ja cho​‐ wa​my się pod kwit​ną​cy krzak po​rzecz​ki, żeby obej​rzeć pu​der, któ​ry wy​cią​‐ gnę​ły​śmy z tor​by Jo​han​ny. Jest okrą​gły i bla​do​zie​lo​ny, z ob​raz​kiem damy w sta​ro​mod​nej suk​ni i w czep​ku. Pu​dru​ję naj​pierw nos Lot​tie, po​tem swój. Prze​glą​da​my się w ma​łym lu​ster​ku, a po​tem wy​cie​ra​my ko​sme​tyk i wcho​‐ dzi​my z po​wro​tem do środ​ka. Papa pa​trzy w ścia​nę. Jo​han​na się uśmie​cha. — Chcia​ła​byś za​grać w grę, Kry​sto? – Wy​cią​ga plan​szę Da​me​spiel[44] i za​‐ cho​wu​je się głu​pio, więc wy​gry​wam. Wo​la​łam grać z Gre​et. Nie zno​si​ła prze​gry​wać. Kie​dy prze​gra​ła sześć razy z rzę​du, zrzu​ci​ła plan​szę ze sto​łu i uda​wa​ła, że to przy​pa​dek. – Co te​raz ro​bi​my? Znasz ja​kieś wier​sze, Kry​sto? Tata nie lubi wier​szy​ków Gre​et, więc krę​cę gło​wą i śpie​wam pio​sen​kę

Wszyst​kie moje ka​czusz​ki: Wszyst​kie moje ka​czusz​ki pły​ną po je​zio​rze, pły​ną po je​zio​rze, głów​ki mają w wo​dzie, a ogon​ki w gó​rze. – Bar​dzo ład​nie – mówi i za​czy​na kla​skać. — Jesz​cze nie skoń​czy​łam, głu​pia. — Kry​sto! – krzy​czy papa. – Na​tych​miast prze​proś! – Uda​ję, że go nie sły​‐ szę. Wszyst​kie moje go​łąb​ki na da​chu gru​cha​ją, na da​chu gru​cha​ją, je​den wzbi​ja się w górę, wszyst​kie ucie​ka​ją. Pia​skun przy​cho​dzi w środ​ku nocy. Wcze​śniej za​wsze miał ze sobą małą la​‐ tar​kę. Po​chy​lał się nad łóż​kiem, wą​chał mnie i cza​sem do​ty​kał pod koł​drą, kie​dy uda​wa​łam, że śpię. Gre​et mówi, że nie może ukraść ci oczu i na​kar​mić nimi swo​ich dzie​ci, póki trzy​masz je moc​no za​mknię​te. Cza​sa​mi mu​szę spoj​rzeć, ale wte​dy tyl​ko tro​szecz​kę otwie​ram jed​no oko. Rano wiem, że to nie był tyl​ko sen, bo znaj​du​ję pod moją szczot​ką do wło​sów Ne​ger​kuss albo Pfen​nig Rie​sen[45]. Dzi​siaj za​po​mniał swo​jej la​tar​ki i wciąż wpa​da na róż​ne rze​czy. Kie​dy księ​życ wy​glą​da zza chmu​ry, żeby zo​ba​czyć, co się dzie​je, Lot​‐ tie szep​cze, że to nie Pia​skun, ale Ba​bok. Na zie​mi leży duży wo​rek, a on otwie​ra wszyst​kie szaf​ki, szu​ka nas, a ja wkła​dam kciuk do buzi, żeby nie krzyk​nąć, bo to Kin​der​fres​ser, strasz​li​wy dzie​cio​żer​ca, z wor​kiem peł​nym ra​‐ mion i nóg, a może na​wet ca​łych dzie​ci. Cho​wam się pod łóż​ko, za​sła​nia​jąc dło​nią bu​zię Lot​tie. Cała się trzę​sę, bar​dziej na​wet niż wte​dy, kie​dy ukry​łam się przed Gre​et po tym, jak ro​ze​rwa​łam jej per​ły, a ona zbie​gła po scho​dach z trze​pacz​ką do dy​wa​nów w dło​ni, gro​żąc, że zbi​je mnie na kwa​śne jabł​ko. Po​tem świa​tła się za​pa​la​ją i wcho​dzi tata. Kin​der​fres​ser cho​wa się w cie​‐ niu. Wsta​ję szyb​ko. Tata dziw​nie pach​nie. Opróż​nia sza​fy i szu​fla​dy, a moje ubra​nia, książ​ki, za​baw​ki i szczot​kę upy​cha do tor​by. — Tato, co się dzie​je? — Ubie​raj się. Je​dzie​my w po​dróż. — Wra​ca​my do domu, papo? — Nie. Gdzieś in​dziej, da​le​ko, za mo​rze… — Con​rad? – Jo​han​na wcho​dzi w sa​mej ka​mi​zel​ce i majt​kach. Są ró​żo​we i błysz​czą​ce. Ma mięk​kie po​ślad​ki i duże cy​cusz​ki, cho​ciaż nie tak duże jak te

Gre​et. – Co ro​bisz? — Nie wy​trzy​mam już dłu​żej. To mnie za​bi​ja. Mu​szę stąd wy​je​chać. — Nie bądź śmiesz​ny, Con​ra​dzie. Je​steś pi​ja​ny. Prze​śpij się. Rano wszyst​‐ ko bę​dzie wy​glą​da​ło ina​czej. – Pró​bu​je wziąć go w ra​mio​na. – Wra​caj do łóż​‐ ka. — Zo​staw mnie w spo​ko​ju, ty wstręt​na kro​wo. – Tata od​py​cha ją i za​czy​‐ na myć dło​nie w po​wie​trzu. – Wyjdź. Jo​han​na sze​ro​ko otwie​ra usta. — Nie​moż​li​we, byś tego chciał. Nie po tym, co do​pie​ro… — Nie pro​si​łem cię, że​byś zo​sta​ła. Jo​han​na ude​rza tatę w twarz i wy​po​wia​da bar​dzo brzyd​kie sło​wo. Za​czy​‐ na okła​dać go pię​ścia​mi, ale on znów ją od​py​cha i za​ta​cza​jąc się, wy​cho​dzi z po​ko​ju. Jo​han​na każe mi wra​cać do łóż​ka. — Idź spać, Kry​sto. Twój tata jest bar​dzo zmę​czo​ny. Rano wszyst​ko bę​‐ dzie do​brze. Leżę, ale przez dłuż​szą chwi​lę nie śpię, na wy​pa​dek gdy​by przy​szedł ko​lej​‐ ny Ba​bok. Jo​han​na i tata krzy​czą na sie​bie. Po​tem ktoś trza​ska drzwia​mi. Robi się bar​dzo ci​cho. Sowa po​hu​ku​je. Jed​no ze zwie​rząt z zoo za​czy​na wyć. Chwi​lę póź​niej sły​szę, jak ko​lej​ne drzwi za​my​ka​ją się nie​co ci​szej. Wy​mie​‐ niam spoj​rze​nia z gwiaz​dą przez szcze​li​nę mię​dzy za​sło​na​mi. Je​śli wy​star​‐ cza​ją​co dłu​go pa​trzy się na gwiaz​dę bez mru​ga​nia, wy​glą​da, jak​by mia​ła spaść na zie​mię. Gre​et po​wie​dzia​ła, że pa​trzą na nas oczy zmar​łych. — Mi​gocz, mi​gocz, gwiazd​ko mała – szep​czę w ciem​ność. Tata za​zwy​czaj bu​dzi mnie, wo​ła​jąc: „Nie będę dwa razy po​wta​rzał”, ale dzi​‐ siaj sły​szę tyl​ko brzęk kub​ków i so​sje​rek, więc wiem, że jed​na z wiedźm przy​nio​sła nam już śnia​da​nie. Pod​no​szę Lot​tie z pod​ło​gi i wi​dzi​my, że to wstręt​na gru​ba Ur​sel przy​go​to​wa​ła ta​cie kawę i bu​łecz​ki, a mnie pa​skud​ną owsian​kę. — Och – mówi, pa​trząc na moją pi​ża​mę – jesz​cze się na​wet nie ubra​łaś? Po​spiesz się, dziec​ko. Frau Schwit​ter nie​dłu​go przyj​dzie. – Pod​no​si dwie pu​‐ ste bu​tel​ki, trzy​ma​jąc je z dala od sie​bie, jak​by bała się, że ją ugry​zą. – Le​piej obudź ojca. Wy​glą​da na to, że miał trud​ną noc. Tyle że tata nie chce się obu​dzić. Ma twarz przy​kry​tą koł​drą na​wet wte​dy, kie​dy do​strze​gam jego spodnie na krze​śle i za​czy​nam prze​szu​ki​wać kie​sze​‐ nie. Lot​tie cho​wa ukra​dzio​ny bank​not war​to​ści pięć​dzie​się​ciu Re​ich​sp​fen​‐ ni​gów pod li​no​leum przy moim łóż​ku. Jo​han​na nie przy​cho​dzi, żeby uło​żyć mi wło​sy. I do​brze. Sie​dzę i czy​tam książ​kę. Kie​dy koń​czę hi​sto​rię, myję się w miej​scach, któ​re mógł​by za​uwa​żyć tata, wkła​dam naj​lep​szą su​kien​kę i nowe bia​łe skar​pet​ki. Idę po​ka​zać ta​cie, jak ład​nie wy​glą​dam, ale on się nie bu​dzi, na​wet kie​dy bar​dzo gło​śno krzy​czę i ko​pię w łóż​ko. Za​bie​ram mu po​‐ dusz​kę spod gło​wy, ale wciąż się nie ru​sza. Lot​tie i ja pró​bu​je​my tro​chę kawy taty z mnó​stwem cu​kru, jak pije ją Jo​han​na, i jemy jed​ną z bu​łe​czek

z ma​słem i cu​krem. Lot​tie mówi, że jej nie​do​brze. Her​ta przy​cho​dzi szu​kać taty i każe mi wy​jąć kciuk z buzi. — Gdzie twój oj​ciec? Jest spóź​nio​ny. Mamy na​pię​ty plan, a nie mo​że​my za​cząć bez nie​go. — Tata nie chce wstać. — Ach, nie? Za​raz zo​ba​czy​my. – Her​ta bie​rze się pod boki. – Jest tam sam? W po​rząd​ku. – Mija mnie, pod​cho​dzi do drzwi i puka do nich wiel​ki​mi twar​‐ dy​mi kłyk​cia​mi. Wcho​dzi do środ​ka i sły​szę dziw​ny ha​łas, przy​po​mi​na​ją​cy ten, jaki wy​da​je z sie​bie kura, kie​dy ktoś ła​mie jej kark. Po chwi​li wy​bie​ga i za​czy​na krzy​czeć tak gło​śno, że kil​ku męż​czyzn wbie​ga na górę po scho​‐ dach. — Co się dzie​je? – pyta z sze​ro​kim uśmie​chem je​den z nich. Wi​dzia​łam go wcze​śniej. Ma po​ma​rań​czo​we wło​sy i mnó​stwo pie​gów. Jego głos brzmi jak pło​ną​ce szysz​ki. – Pa​jąk cię goni? — Tam – dy​szy Her​ta, chwy​ta​jąc się za szy​ję jed​ną dło​nią, dru​gą wska​zu​‐ jąc po​kój. – Udu​szo​ny. — Czy tatę ugryzł pa​jąk? – Gre​et mó​wi​ła, że nie​któ​re pa​ją​ki cho​wa​ją się pod se​de​sem i gry​zą w pupę, je​śli ktoś zbyt dłu​go na nim sie​dzi. – Co się sta​ło ta​cie? – Nikt nie od​po​wia​da. – Co to zna​czy: „udu​szo​ny”? – Inni męż​czyź​ni wcho​dzą do po​ko​ju taty, ale ten o po​ma​rań​czo​wych wło​sach za​trzy​mu​je się na pro​gu. Jego twarz tę​że​je. Kła​dzie rękę na ra​mie​niu Her​ty. — Od jak daw​na? — Jest zim​ny – mówi ona, trąc się dłoń​mi po szyi. – Zim​ny. I sztyw​ny. — A więc to mu​sia​ło się stać ze​szłej nocy. Je​den z nich mu​siał się wy​do​‐ stać i zna​leźć dok​to​ra. Her​ta krę​ci gło​wą. — Na​wet gdy​by, skąd miał​by wie​dzieć, gdzie go szu​kać? — Zwie​rzę​cy spryt. Wiesz, jacy oni są. — Ale po​trze​ba dużo siły, żeby… – Her​ta znaj​du​je w kie​sze​ni pa​pie​ro​sa, a po​ma​rań​czo​wy męż​czy​zna go pod​pa​la. Jej ręce się trzę​są. Za​cią​ga się kil​ka razy i mówi: – Może masz ra​cję, Met​zger. Tak, pew​nie tak wła​śnie było. Sto​ję pod ścia​ną w po​ko​ju taty. Wciąż się nie bu​dzi, cho​ciaż męż​czyź​ni za​cho​wu​ją się bar​dzo gło​śno, za​glą​da​ją pod łóż​ko, do sza​fy, za re​gał. Je​den z nich otwie​ra okno i za​my​ka je, otwie​ra i za​my​ka. Po​tem kil​ku z nich wcho​dzi do mo​je​go po​ko​ju. Idę za nimi i pa​trzę, jak znaj​du​ją tor​bę peł​ną za​‐ ba​wek i ubrań. Her​ta spo​glą​da na nią. — Jo​han​na ma ra​cję. Na​praw​dę pla​no​wał uciecz​kę. Wy​so​ki, chu​dy męż​czy​zna wy​cho​dzi i wra​ca z wuj​kiem Hra​be​nem, któ​ry jest jed​no​cze​śnie uśmiech​nię​ty i zły. Wcho​dzi do po​ko​ju taty i wy​krzy​ku​je dużo brzyd​kich słów. Wszy​scy po​zo​sta​li męż​czyź​ni wy​cho​dzą, oprócz Met​‐ zge​ra i jego śmiesz​nych po​ma​rań​czo​wych wło​sów, któ​re wciąż sto​ją w pro​‐ gu. Kie​dy wu​jek Hra​ben bie​rze mnie na ręce, za​czy​nam pła​kać. — Dla​cze​go tata się nie bu​dzi?

— Nie martw się, mein kle​ines Mäd​chen. Wu​jek Hra​ben się tobą zaj​mie. – Od​gar​nia mi wło​sy z czo​ła. – Te​raz po​słu​chaj uważ​nie. Wi​dzę, że jed​na z po​‐ ko​jó​wek przy​nio​sła śnia​da​nie. Czy był tu ktoś jesz​cze? Wi​dzia​łaś ko​goś ob​‐ ce​go? — Był tu tyl​ko Kin​der​fres​ser. — Dzie​cio​żer​ca? – Wu​jek Hra​ben uśmie​cha się jesz​cze sze​rzej. – Nie, nie, Kry​sto, cho​dzi mi o praw​dzi​wych lu​dzi, wczo​raj po her​ba​cie i dziś przed śnia​da​niem. — Naj​pierw przy​szła Jo​han​na – mó​wię ze zło​ścią – a po​tem Kin​der​fres​ser. My​śla​łam, że to Pia​skun, ale miał wiel​ki wo​rek. W każ​dym ra​zie Pia​skun za​‐ wsze zo​sta​wia mi coś słod​kie​go, a ten nic nie zo​sta​wił. Po​tem Jo​han​na i tata krzy​cze​li na sie​bie. Wu​jek Hra​ben marsz​czy brwi. — Jo​han​na była tu wczo​raj wie​czo​rem? — Tak. – Wy​ry​wam się. – Chcę iść. Chcę do taty. — Nie, nie było jej – mówi Her​ta, spo​glą​da​jąc na nie​go dziw​nie. – Jo​han​‐ na była ze mną. Była czymś bar​dzo zmar​twio​na. Pół nocy prze​ga​da​ły​śmy. — To nie​praw​da. – Wu​jek Hra​ben wresz​cie mnie pusz​cza, a ja tu​pię. – Była tu​taj ze mną i tatą. — Twier​dzisz, że kła​mię? – Her​ta mru​ży oczy i wpa​tru​je się we mnie. Nie boję się jej, ale na wszel​ki wy​pa​dek cho​wam się za wuj​kiem. Się​ga do kie​sze​‐ ni i ukrad​kiem po​da​je mi lu​kre​cjo​wy cu​kie​rek. — Jo​han​na gra​ła ze mną w war​ca​by i cze​sa​ła mi wło​sy. Po​tem zdję​ła su​‐ kien​kę. Przy​szła do mo​je​go po​ko​ju w sa​mej ka​mi​zel​ce i majt​kach. Wi​dzia​‐ łam jej cy​cusz​ki. Met​zger wy​da​je z sie​bie śmiesz​ny dźwięk i pró​bu​je udać, że tyl​ko kasz​lał. Wu​jek Hra​ben za​sła​nia usta dło​nią. Her​ta pa​trzy na nich obu ze zło​ścią. — Tej ma​łej idiot​ce coś się przy​śni​ło. — W każ​dym ra​zie – wyj​mu​ję pu​der z kry​jów​ki za po​dusz​ką i cho​wam tam na póź​niej lu​kre​cjo​we​go cu​kier​ka – sam zo​bacz, Jo​han​na to zo​sta​wi​ła. Her​ta wzru​sza ra​mio​na​mi. — Tak, to jej, ale mo​gła zo​sta​wić to każ​de​go dnia. — Wczo​raj – upie​ram się, wkła​da​jąc kciuk do ust. — Wiesz, co się dzie​je z dzieć​mi, któ​re tak ro​bią – mówi Her​ta, wy​cią​ga​‐ jąc go dwo​ma pal​ca​mi roz​ło​żo​ny​mi jak no​życz​ki. Do środ​ka wcho​dzi wiedź​ma Schwit​ter, opie​ra​jąc się na swo​jej różdż​ce, aby lu​dzie my​śle​li, że to la​ska. Kie​dy mnie wi​dzi, otwie​ra bar​dzo sze​ro​ko oczy. — Kry​sta? – Roz​glą​da się wo​kół. – Czy wy​ście po​wa​rio​wa​li? Gdzie wa​sza przy​zwo​itość? To nie jest miej​sce dla dziec​ka. Chodź, Kry​sto, pój​dzie​my na dół, do kuch​ni. Może znaj​dzie​my ci coś do​bre​go do je​dze​nia. Ur​sel wbie​ga po scho​dach. Jej twarz jest ja​sno​czer​wo​na. Jest roz​pa​lo​na, bra​ku​je jej tchu i ma wąsy z ma​łych kro​pe​lek potu.

— Czy to praw​da? Na dole mó​wią, że ktoś go udu​sił. By​łam tam nie​ca​łą go​dzi​nę temu. Gdy​bym tyl​ko wie​dzia​ła… – Ur​sel cała się trzę​sie. – Czy na​‐ praw​dę nie żyje? Na​gle za​czy​nam się bać. Moc​no przy​tu​lam do sie​bie Lot​tie. — Kto nie żyje? – Wszy​scy spo​glą​da​ją na mnie. – Kto nie żyje? – krzy​czę. — Kry​sto, zda​rzył się wy​pa​dek – mówi wiedź​ma Schwit​ter, wy​cią​ga​jąc mnie z po​ko​ju swo​im szpo​nem. Wy​ry​wam się. Musi mnie pu​ścić, bo wciąż trzy​ma swo​ją la​skę. Mi​jam Met​zge​ra i bie​gnę do po​ko​ju papy. Papa wciąż leży na łóż​ku. Ktoś ścią​gnął mu z gło​wy koł​drę, nie ma też na so​bie ubra​nia. Wy​glą​da dziw​nie, jak duża lal​ka, tyle że lal​ki nie mają owło​‐ sio​nych pier​si. Śpi z sze​ro​ko otwar​ty​mi ocza​mi i ma duże fio​le​to​we śla​dy wo​kół szyi. – Ży​wo​płot był rów​nie wy​so​ki jak dom – mówi Gre​et, łą​cząc ma​sło z mąką – i gru​by na dłu​gość tego po​ko​ju. W le​cie po​kry​wa​ły go ciem​no​czer​wo​ne róże. Ich za​pach był tak pięk​ny, że dało się go po​czuć z od​le​gło​ści pię​ciu mil. To wła​śnie ta woń przy​cią​gnę​ła księ​cia do zam​ku Śpią​cej Kró​lew​ny. – Prze​‐ kła​da cia​sto na de​skę. – Po​daj mi wa​łek, Kry​sto. – Pum, pum. Kul​ka zo​sta​je po​dzie​lo​na na dwie czę​ści i roz​wał​ko​wa​na. Gre​et wkła​da więk​sze koło do for​my. Ja na​dal wy​szu​ku​ję ka​mycz​ki w su​chej so​cze​wi​cy. — Ja​kie to bę​dzie cia​sto? — Rosz​pon​ko​wo-ko​cie. Nie wol​no nic mar​no​wać: kot​ka są​sia​dów uro​‐ dzi​ła ko​cia​ki, a ku​char​ka uto​pi​ła je w wia​drze. Chcesz, że​bym opo​wie​dzia​ła ci hi​sto​rię czy nie? — Nie zjem cia​sta z kot​ków. — To nie do​sta​niesz de​se​ru. — Trud​no. Co póź​niej zro​bił ksią​żę? — Cóż, pod ró​ża​mi znaj​do​wa​ły się ostre kol​ce, duże jak twój mały pa​lec i wy​gię​te jak tu​rec​ka sza​bla, wy​cią​gnął więc miecz i za​czął ob​ci​nać ich ło​dy​‐ gi. – Gre​et prze​ci​na po​wie​trze no​żem do ma​sła. – Ob​ci​na ga​łę​zie, a kol​ce kłu​‐ ją go, aż na zie​mi leży się​ga​ją​ca ko​lan war​stwa z czer​wo​nych płat​ków i szkar​łat​nej krwi. Za​ję​ło mu to ty​dzień, a może i dłu​żej, ale wresz​cie uda​ło się księ​ciu wy​ciąć dziu​rę na tyle dużą, by móc przejść. W koń​cu zo​ba​czył za​‐ klę​ty za​mek, w któ​rym wszy​scy głę​bo​ko spa​li: ku​cha​rze, słu​żą​ce, ko​nie, psy. Wszyst​ko po​kry​wał kurz. Schmutz[46]! – Ude​rza w ścia​nę łap​ką na mu​chy, pod​no​si pół​ży​wą kre​atu​rę za jed​no skrzy​deł​ko i za​no​si ją do otwar​te​go okna. – Na​wet brud​ne mu​chy! — A co ze Śpią​cą Kró​lew​ną? — Ona też spa​ła. – Gre​et zie​wa. – Spa​ła od bar​dzo, bar​dzo daw​na. Je​stem tak znie​cier​pli​wio​na, że moje sto​py nie chcą się za​trzy​mać. — Mów da​lej, mów da​lej. — Może póź​niej, te​raz je​stem zbyt zmę​czo​na. Poza tym mam te wszyst​‐

kie ko​cia​ki do po​kro​je​nia i ich gał​ki oczne do wy​dłu​ba​nia. Za​glą​dam do mi​ski. — To nie są koty, to go​łę​bie, któ​re przy​nio​słaś z tar​gu! — Je​steś pew​na? – Gre​et śmie​je się i sztur​cha za​krwa​wio​ne cia​ła. – Po​słu​‐ chaj. Sły​szysz coś? – Za​kry​wa usta. – Miau, mia​aaau, mia​aaaaau. — To głu​pie. To ty wy​da​jesz z sie​bie te dźwię​ki. W każ​dym ra​zie znam ko​niec tej hi​sto​rii. Ksią​żę ca​łu​je Śpią​cą Kró​lew​nę, a ona się bu​dzi… Ktoś mną po​trzą​sa. Po​tem czy​jaś dłoń ude​rza mnie w twarz, naj​pierw w lewy, po​tem w pra​wy po​li​czek. Mru​gam i wi​dzę, że stoi nade mną Ur​sel. — Weź się w garść. Wu​jek Hra​ben chwy​ta ją za nad​gar​stek. — A to za co? Zo​staw to bied​ne dziec​ko w spo​ko​ju. — I co, ma tak stać nie​ru​cho​mo przez ko​lej​nych pięć mi​nut? To ja​kaś cho​ro​ba. Nie patrz tak na mnie, ktoś mu​siał coś zro​bić. Wiedź​ma Schwit​ter obej​mu​je mnie swo​im chu​dym wiedź​mo​wa​tym ra​‐ mie​niem. — Chodź, Kry​sto, pój​dzie​my na dół. — Nie! Nie! Cze​kaj! – Rzu​cam się na tatę i go ca​łu​ję. Ma dziw​ny ko​lor, a jego po​li​czek jest tak lo​do​wa​ty, jak​by wró​cił do domu w zi​mo​wą noc. Jego oczy pa​trzą pro​sto na mnie, ale nie bu​dzi się, więc ca​łu​ję go zno​wu i zno​wu, póki wu​jek Hra​ben mnie nie od​cią​gnie. Kie​dy wiedź​ma Schwit​ter po​chy​la się i za​my​ka jego oczy, przy​po​mi​nam so​bie, jak tata za​‐ mknął oczy mamy po tym, jak otwo​rzył okna. Wszy​scy od​su​wa​ją się, bo przy​szła Jo​han​na. Jej twarz ma pa​skud​ny sza​ry ko​lor, a pod ocza​mi kła​dą się duże ciem​ne cie​nie. — Con​rad? Po​wie​dzie​li mi, że ktoś… – Do​ty​ka jego nad​garst​ka. — To tyl​ko za​klę​cie – mó​wię. – Mu​sisz go po​ca​ło​wać, żeby się obu​dził. — On nie żyje, Kry​sto – od​po​wia​da pła​skim gło​sem. – Od​szedł. — Nie​praw​da! – Tu​pię i za​czy​nam ko​pać w łóż​ko. – Tato! Tato! Obudź się! — Nie jest to aż taka stra​ta, jak mo​gło​by się wy​da​wać – mówi Met​zger, wzru​sza​jąc ra​mio​na​mi i pod​no​sząc głos po​nad mój. — Ciii​cho! – Wiedź​ma Schwit​ter wy​glą​da na wście​kłą. Kiwa gło​wą w moją stro​nę. – Mamy wy​star​cza​ją​co dużo kło​po​tów bez… – Pró​bu​je mnie do sie​bie przy​cią​gnąć, ale ja nie chcę. — Prze​wraż​li​wio​ny su​kin​syn chciał uciec, po​zo​sta​wia​jąc klu​czo​wy pro​‐ jekt ba​daw​czy, któ​ry mógł​by po​móc ty​siąc​om bo​ha​te​rów. Co wię​cej, to ob​‐ ra​za dla… — Za​bi​ję tego, kto to zro​bił, go​ły​mi rę​ka​mi – mówi Jo​han​na, wpa​tru​jąc się pro​sto w nie​go. – Wdep​czę go w zie​mię. Met​zger wy​py​cha na​przód pod​bró​dek. — Nie patrz na mnie. Ja nie za​kra​dam się no​ca​mi do sy​pial​ni. Ja po​sta​wił​‐ bym go pod ścia​ną i za​strze​lił.

— To je​den z nich – mówi wu​jek Hra​ben. – Pew​nie się wy​mknę​li i tra​fi​li tu​taj. — Nie bądź śmiesz​ny – od​po​wia​da Jo​han​na, spo​glą​da​jąc na nie​go. – Niby jak te stwo​rze​nia mia​ły​by się wy​do​stać? Ta cho​ler​na ścia​na jest dwa razy wyż​sza od cie​bie i zwień​czo​na dru​tem kol​cza​stym. Szczy​pię sto​py taty przez koł​drę. Ko​pię moc​niej w łóż​ko, Jo​han​na musi krzy​czeć, żeby wu​jek Hra​ben ją usły​szał. Ale on mówi da​lej: — Zwo​ła​łem już do​dat​ko​wy apel… — Szyb​ko. – Jo​han​na mru​ży oczy. – Kie​dy zdą​ży​łeś to zro​bić? — Wcze​śniej. – Wu​jek Hra​ben i Jo​han​na nie od​ry​wa​ją od sie​bie wzro​ku. – Tak bę​dzie le​piej. – Ona otwie​ra usta, żeby coś po​wie​dzieć, ale on wy​cią​ga ra​mię, więc zmie​nia zda​nie. – Te​raz spraw​dza​ją licz​by. Bę​dzie trze​ba dać przy​kład – dwu​stu za jed​ne​go. To po​win​no na​uczyć cze​goś mor​der​cę. – Roz​‐ glą​da się. – Niech to po​zo​sta​nie na​szą we​wnętrz​ną spra​wą. Frau Schwit​ter, czy mo​że​my li​czyć na to, że zro​bi pani, co ko​niecz​ne? — Przy​go​tu​ję go do po​grze​bu, je​śli to masz na my​śli. Je​śli cho​dzi o małą, bę​dzie po​trze​bo​wa​ła czar​ne​go ubra​nia. – Kła​dzie mi rękę na ra​mie​niu. — Nie wło​żę czar​ne​go. – Nie chcę, żeby zmie​ni​ła mnie w cza​row​ni​cę. — Cza​sy, kie​dy nie chcia​łaś tego albo tam​te​go, się skoń​czy​ły – ogła​sza z za​do​wo​le​niem Ur​sel. – Nikt nie bę​dzie się już z tobą cac​kał. Dziew​czyn​ki w sie​ro​ciń​cach ro​bią, co im się każe, bez ga​da​nia. I szyb​ko do​ra​sta​ją. — Do dia​bła, Ur​sel – mówi cza​row​ni​ca – nie mu​sisz być taka nie​czu​ła. Jej oj​ciec wła​śnie umarł. — Tata nie umarł. — Jest mar​twy i już. Nie ma co się łu​dzić. — Wstręt​na, gru​ba cza​row​ni​ca. – Uno​si rękę, a ja co​fam się przed cio​sem. – Tata nie umarł. – Lot​tie pyta, co zro​bi​my te​raz, kie​dy tata nie żyje. Kto się nami za​opie​ku​je? Po​trzą​sam nią. Pyta zno​wu, a ja cią​gnę ją za wło​sy. – Nie umarł. – Lot​tie za​czy​na się kłó​cić. Mówi, że tata ko​cha mamę bar​dziej niż mnie i dla​te​go po​szedł jej po​szu​kać. – Tata nie umarł! – krzy​czę. – Nie umarł, nie umarł. Lot​tie po​wta​rza, że tata nie żyje i że zo​sta​ły​śmy cał​kiem same. Nie chce prze​stać na​wet wte​dy, kie​dy ła​pię ją za sto​py i ude​rzam nią o ścia​nę, krzy​czę więc, żeby za​głu​szyć jej głos, i da​lej krzy​czę tak gło​śno, że po chwi​li wszy​scy oprócz mnie i Lot​tie za​kry​wa​ją uszy. Wu​jek Hra​ben po​chy​la się, żeby ze mną po​roz​ma​wiać. Dra​pię go po twa​rzy. Bie​gam po po​ko​ju, plu​jąc i prze​kli​‐ na​jąc bar​dzo brzyd​ko. Lot​tie ma ra​cję: wszy​scy ode​szli – mama, tata, Gre​et – i zo​sta​li tyl​ko wstręt​ni lu​dzie. Biję wiedź​mę Schwit​ter i ko​pię Met​zge​ra w nogę. Her​ta pró​bu​je chwy​cić mnie za ręce. Ur​sel cią​gnie za wło​sy i zno​wu bije w twarz. Gry​zę ją w rękę i wy​plu​wam krew. Cza​row​ni​ca uno​si różdż​kę i mnie nią do​ty​ka. Na​gle robi się bar​dzo ci​cho. Cała się trzę​sę. Czu​ję się jak nie​stę​ża​ły bu​dyń. — Do​syć – mówi, wpy​cha​jąc mnie do dru​gie​go po​ko​ju. – Usiądź, a je​śli

chcesz coś po​wie​dzieć albo pła​kać, rób to ci​szej. Ur​sel przy​nie​sie ci cie​płe mle​ko z mio​dem. Chcę, że​byś wy​pi​ła do ostat​niej kro​pli. Po​tem mo​żesz się zdrzem​nąć. — Ta to jest nie​złe ziół​ko – mówi ktoś. Roz​po​zna​ję zło​śli​wy głos Met​zge​‐ ra. – A jed​nak – śmie​je się – do​my​ślam się, że we wła​ści​wym cza​sie ktoś chęt​‐ nie ją okieł​zna. Wu​jek Hra​ben też wy​bu​cha śmie​chem. — O, tak. — To dziec​ko jest nie​nor​mal​ne. Po​krę​co​ne. Ni​g​dy nie bę​dzie czę​ścią spo​‐ łe​czeń​stwa. Trze​ba ją stąd ode​słać. Wy​da​je mi się, że to sło​wa Her​ty, ale wiedź​ma Schwit​ter wzię​ła grze​bień i uda​je, że cze​sze mi wło​sy, pod​czas gdy w rze​czy​wi​sto​ści rzu​ca usy​pia​ją​ce za​klę​cie. Kie​dy się bu​dzę, robi się ciem​no, a ja nie leżę w swo​im łóż​ku. W oknach wi​szą zie​lo​ne za​sło​ny i czu​ję za​pach la​kie​ru. Na​prze​ciw​ko mnie wisi wiel​ki krzyż z przy​bi​tym do nie​go Je​zu​sem. Pod jego sto​pa​mi stoi fi​gur​‐ ka Mat​ki Bo​skiej w nie​bie​skiej sza​cie, a obok niej pu​deł​ko świe​czek. Leżę pod koł​drą w ubra​niu, a Lot​tie jest wci​śnię​ta obok mnie. Od​py​cham ją. Gdzieś nie​da​le​ko roz​ma​wia​ją lu​dzie. Roz​po​zna​ję głos wiedź​my Schwit​ter i wuj​ka Hra​be​na, ale są tam też męż​czy​zna o głę​bo​kim, niedź​wie​dzim gło​sie i ko​bie​ta, któ​ra gry​zie swo​je zda​nia na małe ka​wał​ki i wy​plu​wa je w nie​wła​‐ ści​wej ko​lej​no​ści. Wdra​pu​ję się na pół​pię​tro, żeby ich pod​słu​chać, ale na dole jest ciem​no i ni​ko​go nie wi​dzę. Sło​wa wy​ła​nia​ją się z ciem​no​ści jak cho​chli​‐ ki w kosz​mar​nym śnie. — Nie​moż​li​we – mówi war​czą​cy męż​czy​zna – ab​so​lut​nie nie​moż​li​we. Za​cho​wa​nie, któ​re mi opi​sa​no, su​ge​ru​je ja​kieś pro​ble​my umy​sło​we po​dob​‐ ne do ma​nii. Wska​za​ne jest le​cze​nie psy​chia​trycz​ne. — Czy​li jest wa​riat​ką. Do​my​śla​li​śmy się – mówi wstręt​na Ur​sel. War​czą​cy męż​czy​zna kasz​le. — Są​dzę, że by​ła​by do​brym obiek​tem te​ra​pii elek​trow​strzą​so​wej – w Er​‐ lan​gen pro​wa​dzi się in​te​re​su​ją​ce pra​ce – ale oczy​wi​ście nie jest to moja spe​‐ cjal​ność. W tym sta​nie dziec​ko na​le​ża​ło​by trzy​mać w cał​ko​wi​tej izo​la​cji, a my nie mamy od​po​wied​nich wa​run​ków. — Brak sa​mo​kon​tro​li. De​struk​cja. Inne dziew​czyn​ki. Nie. — Prze​ży​ła strasz​ny szok – mówi wiedź​ma Schwit​ter. – To na pew​no na​‐ le​ży brać pod uwa​gę. — To nie tyl​ko na​tu​ral​na re​ak​cja spo​wo​do​wa​na śmier​cią ojca – wtrą​ca się wu​jek Hra​ben. – Cho​dzi o coś wię​cej. Jo​han​na – Au​fse​he​rin[47] Lan​ge​feld – mó​wi​ła, że dziec​ko wi​dzia​ło, jak mat​ka po​peł​nia sa​mo​bój​stwo. — A więc sza​leń​stwo jest u nich ro​dzin​ne – pry​cha Ur​sel. — Frau Rich​ter, bar​dzo pro​szę. – Wu​jek Hra​ben nie​mal krzy​czy. – Z pew​‐ no​ścią, jak mówi Frau Schwit​ter, na​le​ży wziąć po​praw​kę na… — Tak, tak, nie wol​no nam lek​ce​wa​żyć prze​ży​wa​nia ża​ło​by… — Żad​nej sa​mo​kon​tro​li. Ka​ta​stro​fal​na. Na​uczy​ła szyb​ko. Klu​czo​we.

— W każ​dym ra​zie, jak ro​zu​miem, Kry​sta czę​sto za​cho​wu​je się an​ty​spo​‐ łecz​nie i sie​ro​ci​niec nie bę​dzie dla niej, nie​ste​ty, wła​ści​wym miej​scem. — I co te​raz? – pyta wiedź​ma. Za​pa​da dłu​ga ci​sza, ktoś od​su​wa krze​sło. — Za​mknij​cie ją ra​zem z in​ny​mi nie​po​żą​da​ny​mi – mówi Ur​sel. — O nie! – Wiedź​ma Schwit​ter brzmi, jak​by była prze​ra​żo​na. – To jesz​cze małe dziec​ko. Jest też taka ład​na. Czy nikt nie może jej przy​gar​nąć? Za mną Lot​tie krzy​czy, że nikt nas nie chce. Bę​dzie​my mu​sia​ły za​miesz​‐ kać w le​sie, zbie​rać owo​ce i ro​bić so​bie ubra​nia z li​ści. Kie​dy spad​nie śnieg, scho​wa​my się w ja​ski​ni ni​czym niedź​wie​dzie. — Po​cze​kaj​cie chwi​lę – mówi wu​jek Hra​ben. – Może mógł​bym zo​stać jej praw​nym opie​ku​nem albo… — To nie by​ło​by wła​ści​we. – Nowy głos, wy​so​ki i dźwięcz​ny: nie wiem, czy to męż​czy​zna, czy ko​bie​ta. – Zwłasz​cza że w grę wcho​dzi tak​że kwe​stia krwi. Po​dob​no jej pra​bab​cia była… Unter​mensch[48]. — Była księż​nicz​ką! – pisz​czę, pod​no​sząc wa​zon i ude​rza​jąc nim o ba​rier​‐ kę. – A wy wszy​scy je​ste​ście dum​me Schwe​in​hun​de[49]. Nie​na​wi​dzę was. Bie​gnę z po​wro​tem do sy​pial​ni, chwy​tam Lot​tie i ści​skam ją moc​no. To ona wpa​da na po​mysł, by wziąć świe​ce i pod​pa​lić za​sło​ny.

ROZ​DZIAŁ SIÓD​MY Gdy Jo​sef obu​dził się po ko​lej​nej nie​spo​koj​nej nocy, wy​da​wa​ło mu się, że błą​‐ kał się po głę​bo​kim, ciem​nym ba​śnio​wym le​sie, wcho​dząc wszę​dzie, ale nie tra​fia​jąc do​ni​kąd. Albo pra​wie do​ni​kąd… Frag​men​ty po​szar​pa​nej nar​ra​cji za​wie​ra​ły ele​men​ty cał​ko​wi​cie nie​od​po​wied​nie dla ba​jek opo​wia​da​nych dzie​ciom przed snem. W snach jego cia​ło, wi​ją​ce się po​śród wy​bu​ja​łe​go li​‐ sto​wia lub za​wi​nię​te w poły krwi​ste​go ak​sa​mi​tu, wy​ra​ża​ło wszyst​kie te skan​da​licz​ne ta​jem​ne pra​gnie​nia, któ​re nie mo​gły ni​g​dy zo​stać wy​po​wie​‐ dzia​ne. Ma​thil​de za​wsze się od nie​go od​wra​ca​ła. Li​lie nie, le​że​li więc ra​zem wśród pach​ną​cych wio​sen​nych kwia​tów na le​śnej po​la​nie. Zim​na kieł​ba​sa i let​nia kawa na śnia​da​nie ostu​dzi​ły jego wspo​mnie​nia. Przez chwi​lę roz​my​ślał o in​nych bo​ha​te​rach swo​ich snów: pię​cio​ro jego dzie​ci wy​peł​nia​ło tło jego roz​wią​zło​ści, cza​sem jako nie​mow​lę​ta, cza​sem jako do​ro​śli, któ​rzy mu się przy​glą​da​li; wy​co​fu​ją​cy się i zbli​ża​ją​cy ko​le​dzy, z za​ci​śnię​ty​mi usta​mi, z nie​chęt​ny​mi spoj​rze​nia​mi; jego oj​ciec o ka​ry​ka​tu​‐ ral​nych he​braj​skich ry​sach, gro​żą​cy mu pal​cem, za​po​wia​da​ją​cy trze​cie w jego ży​ciu la​nie; Gro​ßmut​ter[50] dzier​żą​ca w dło​ni drew​nia​ną łyż​kę jako ozna​kę wszech​wła​dzy; wresz​cie ucie​le​śnia​ją​cy me​lan​cho​lię bia​ły cień, któ​ry mógł być jego mat​ką. A Li​lie? Na​wet po​rzu​co​na, Li​lie pa​trzy​ła im pro​sto w oczy i wciąż się uśmie​cha​ła. Jo​sef chwy​tał się jej bez​wsty​du, jak to​ną​cy chwy​ta się brzy​twy, dzię​ki któ​rej – choć za​nu​rza się w naj​ciem​niej​sze bło​to – wciąż wie​rzy, że ko​lej​ny od​dech bę​dzie moż​li​wy. Po​tem z prze​ra​że​niem my​ślał o isto​tach z li​te​ra​tu​ry mi​dra​szo​wej: o ma​za​kim, noc​nych de​mo​nach, o suk​ku​bach ma​ją​cych pięk​ne twa​rze… Wstał gwał​tow​nie. Były to my​śli nie​wła​ści​we dla no​wo​cze​sne​go, wy​‐ kształ​co​ne​go męż​czy​zny, na​ukow​ca i in​no​wa​to​ra. Od​su​wa​jąc od sie​bie roz​‐ ko​sze noc​nych fan​ta​zji, zmu​sił się do roz​wa​ża​nia sta​nu zdro​wia swo​jej pa​‐ cjent​ki. Mil​cze​nie Li​lie, jej nie​chęć do od​po​wia​da​nia na py​ta​nia – nie li​cząc non​sen​sow​nych skraw​ków nie​skom​pli​ko​wa​nej fi​lo​zo​fii – w po​łą​cze​niu z bra​kiem zna​jo​mo​ści jej po​cho​dze​nia, prócz nie​licz​nych fak​tów zwią​za​‐ nych z jej od​na​le​zie​niem, zda​wa​ły się z po​cząt​ku fa​scy​nu​ją​cym wy​zwa​‐ niem. Te​raz, gdy nie po​tra​fił po​pchnąć te​ra​pii do przo​du, cho​dził w kół​ko po po​ko​ju i sku​bał wło​sy na bro​dzie. W każ​dej cho​ro​bie, po​dob​nie jak w prze​‐ stęp​stwie – a bar​dzo moż​li​we, że tu jed​no było bez​po​śred​nim wy​ni​kiem dru​‐

gie​go – na​le​ża​ło prze​pro​wa​dzić eli​mi​na​cję i de​duk​cję. Uśmiech​nął się. Nie róż​nił się aż tak bar​dzo od po​sta​ci stwo​rzo​nej przez Co​nan Doy​le’a, słyn​ne​go de​tek​ty​wa, któ​rym tak in​te​re​so​wa​ła się Ma​thil​de. Jego uśmiech zbladł. Nie mógł my​śleć o swo​jej żo​nie. Mimo to na​wet Sher​lock Hol​mes po​trze​bo​wał do​wo​dów, na któ​rych mógł​by oprzeć swo​je ro​zu​mo​wa​nie. On dys​po​no​wał je​dy​nie śla​da​mi na​pa​ści i alu​zja​mi do po​twor​ne​go męż​czy​zny, któ​ry być może zo​stał przez Li​lie wy​my​ślo​ny, a z pew​no​ścią opi​sa​ny z prze​sa​dą, bo jak​że mo​gła​by za​cho​wać tak nie​zwy​kły urok w kon​fron​ta​cji z pu​łap​ka​mi zła? Dziew​czy​na nie wzię​ła się prze​cież jed​nak z po​wie​trza. Oczy​wi​ście po​‐ cho​dzi​ła z kla​sy uprzy​wi​le​jo​wa​nej, być może żyła za​mknię​ta w domu, a jej hi​ste​ria po​zo​sta​wa​ła ukry​ta przed świa​tem. Pew​ne czyn​ni​ki spra​wia​ły, że wy​da​wa​ło mu się to mało praw​do​po​dob​ne, chy​ba że była mło​dą, nie​szczę​śli​‐ wą żoną. Jed​nak nie​za​leż​nie od tego, czy miesz​ka​ła w wiel​kim domu, czy w skrom​nym miesz​ka​niu, czy była za​mknię​ta w klasz​to​rze, wię​zie​niu – a na​wet je​śli tra​fi​ła do tego prze​klę​te​go klu​bu – ktoś w Wied​niu mu​siał co​‐ kol​wiek o niej wie​dzieć. — Etwas Neu​es kann man nur fin​den, wenn man das Alte kennt – wy​mam​‐ ro​tał Jo​sef. „Coś no​we​go moż​na od​kryć je​dy​nie, kie​dy wie się co​kol​wiek sta​re​go”. Tak, to praw​da. Ben​ja​min mu​siał po​dwo​ić wy​sił​ki, wciąż być ocza​mi i usza​‐ mi swo​je​go pana. Jo​sef na​dal nie miał ocho​ty zmie​rzyć się ze świa​tem, a tym bar​dziej ana​li​zo​wać, dla​cze​go tak jest, uzna​jąc po pro​stu, że gdy​by ktoś do​‐ wie​dział się, iż wró​cił z dłu​go ocze​ki​wa​nych wa​ka​cji sa​mot​nie, za​da​no by mu zbyt wie​le py​tań, zwró​co​no by w jego stro​nę zbyt wie​le po​ro​zu​mie​waw​‐ czych spoj​rzeń. Z obrzy​dze​niem spo​glą​da​jąc na stół, za​sta​na​wiał się, czy po​‐ tra​fił​by tak się prze​brać, by nie​zau​wa​żo​ny do​trzeć do Café Mu​seum. Ra​czej nie: przy​jem​ność od​wie​dza​nia no​wej ka​wiar​ni Adol​fa Lo​osa po​le​ga​ła w du​‐ żej mie​rze na po​dzi​wia​niu czy​stej, ja​snej for​my wnę​trza – któ​re moż​na by​ło​‐ by uznać za es​te​tycz​ną ne​ga​cję są​sia​du​ją​cych z nim eks​tra​wa​ganc​kich bu​‐ dyn​ków se​ce​syj​nych – a tak​że na spę​dza​niu cza​su w to​wa​rzy​stwie naj​wy​bit​‐ niej​szych wie​deń​skich ar​ty​stów i in​te​lek​tu​ali​stów. Jo​sef wbił wi​de​lec w ka​‐ wa​łek kieł​ba​sy, go​dząc się z my​ślą, że po​zo​sta​je mu tyl​ko do​mo​we śnia​da​‐ nie. Kie​dy naj​gor​sza nie​straw​ność mi​nę​ła, ru​szył na po​szu​ki​wa​nie Li​lie, zna​lazł jed​nak tyl​ko Gu​drun, któ​ra prze​glą​da​ła sta​re cza​so​pi​sma i wkle​ja​ła wy​cin​ki do naj​now​sze​go z se​rii ze​szy​tów. Przez ostat​nie lata spę​dza​ła na tej czyn​no​‐ ści wie​le cza​su, a jej eklek​tycz​ny gust był obiek​tem ro​dzin​nych żar​tów. Stro​‐ ny ze sta​rych ko​mik​sów wal​czy​ły o miej​sce z tek​sta​mi re​li​gij​ny​mi, z Par​te​‐ zet​tel – gdyż nie​wie​le jest na świe​cie rze​czy bar​dziej fa​scy​nu​ją​cych od peł​‐ nych czu​ło​ści ne​kro​lo​gów znie​na​wi​dzo​nych krew​nych – i eks​tra​wa​ganc​ko zdo​bio​ny​mi to​reb​ka​mi na na​sio​na, któ​re lą​do​wa​ły po​mię​dzy wy​cię​ty​mi che​ru​bin​ka​mi, bu​kie​ci​ka​mi i mot​ta​mi, sen​ty​men​tal​ny​mi dziew​czę​ta​mi

pro​wa​dzą​cy​mi spa​nie​le albo chłop​ca​mi z bą​ka​mi i ob​rę​cza​mi. Wkle​jo​ne były tam też licz​ne ry​sun​ki jego dzie​ci, peł​ne nie​win​nej spo​strze​gaw​czo​ści: co​raz pulch​niej​sza Ma​thil​de; jego nie​gdy​siej​szy pro​te​go​wa​ny Zyg​munt Freud, le​d​wie wi​docz​ny zza chmu​ry dymu, i bied​ny po​chy​lo​ny Gro​ßva​‐ ter[51], bo​le​śnie przy​po​mi​na​ją​cy kulę do kro​kie​ta. Był tam na​wet ob​ra​zek, na któ​rym on sam szedł na spa​cer ze swo​im przy​ja​cie​lem Ern​stem Ma​chem. Obaj z dłu​gi​mi bro​da​mi, żywo ge​sty​ku​lu​ją​cy, oma​wia​li ja​kiś trud​ny pro​‐ blem fi​lo​zo​ficz​ny, któ​ry do​ty​czył związ​ku rów​no​wa​gi spo​łecz​nej z ich nie​‐ za​leż​ny​mi od​kry​cia​mi na te​mat in​dy​wi​du​al​nej har​mo​nii jed​nost​ki, dzia​ła​‐ ją​cej dzię​ki pły​no​wi znaj​du​ją​ce​mu się w ka​na​łach pół​ko​li​stych. Jo​sef do​brze pa​mię​tał tam​to po​po​łu​dnie. Dora nie​wąt​pli​wie rów​nież, bo po​de​szła wte​dy zbyt bli​sko roju wście​kłych psz​czół. Cho​ciaż po jed​nej tor​tu​rze przy​szła na​‐ stęp​na – wy​ję​cie tru​ją​cych żą​deł za​ję​ło kil​ka go​dzin – bied​na dziew​czyn​ka za​cho​wa​ła się z peł​nym sto​icy​zmem i nie ode​zwa​ła ani sło​wem. Jo​sef wy​cią​gnął szy​ję, żeby zo​ba​czyć na otwar​tej stro​nie re​kla​mę pro​mu​‐ ją​cą ja​kiś la​kier do me​bli – na ob​raz​ku dwie wy​mu​ska​ne po​ko​jów​ki po​le​ro​‐ wa​ły księ​życ w peł​ni – któ​ra nie​mal cał​kiem prze​sła​nia​ła ulot​kę pią​tej wy​‐ sta​wy se​ce​sji wie​deń​skiej. Obok znaj​do​wał się jesz​cze prze​druk ko​mik​su o Mak​sie i Mo​rit​zu, stwo​rzo​ny pió​rem Wil​hel​ma Bu​scha, któ​re​go in​te​lekt Jo​sef uwa​żał za wciąż wy​so​ce nie​do​ce​nio​ny, cho​ciaż jego dow​ci​py szyb​ko sta​wa​ły się przy​sło​wia​mi. Ach, mą​dro​ści dwor​skie​go bła​zna. Va​ter wer​den ist nicht schwer, Va​ter sein da​ge​gen sehr, kpił Bush. Ła​two jest zo​stać oj​cem, trud​niej nim być. Wszyst​ko to sta​no​wi​ło jed​nak le​d​wie po​cie​sze​nie, gdyż Gu​drun naj​bar​‐ dziej in​te​re​so​wa​ła się kom​pi​lo​wa​niem po​nu​rych ra​por​tów pra​so​wych, zło​‐ śli​wych plo​tek na te​mat ama​zoń​skich od​dzia​łów Lu​ege​ra, czy​li tak zwa​ne​‐ go ha​re​mu jego stron​ni​czek, a tak​że in​tryg, przy​pad​ków bi​ga​mii, skan​da​li, mor​derstw, wła​mań, gwał​tów, bó​jek i no​żow​ni​ków, opi​sy​wa​nych tak szcze​gó​ło​wo, że Ma​thil​de za​bro​ni​ła kie​dyś dzie​ciom za​glą​dać do jej ze​szy​‐ tów. — Wi​dzę, że wciąż spraw​dzasz ba​ro​metr – po​wie​dział z uśmie​chem. Spoj​rza​ła na nie​go, od​kła​da​jąc na chwi​lę swo​je zna​le​zi​ska. — Niech się pan śmie​je, Herr Dok​tor, ale z tych stron moż​na się do​wie​‐ dzieć wie​le o tem​pe​ra​tu​rze pa​nu​ją​cej w Wied​niu. A mia​sto wrze. Mó​wię panu. Wrze. I niech Bóg nam po​mo​że, je​śli ktoś kie​dyś zwięk​szy ogień. — Do​praw​dy – po​wie​dział Jo​sef, zmie​nia​jąc uśmiech na minę, któ​ra mia​‐ ła wy​ra​żać szcze​re za​in​te​re​so​wa​nie. Gu​drun prze​wró​ci​ła kil​ka stron. — Ta ko​bie​ta, na przy​kład. Ma​rie Kindl, któ​ra po​peł​ni​ła sa​mo​bój​stwo… — Ach, tak, w ze​szłym roku, kie​dy po​wie​si​ła się w Rie​sen​rad. Coś strasz​‐ ne​go, zwłasz​cza że zro​bi​ła to w miej​scu, gdzie mło​de ro​dzi​ny… Uci​szy​ła go spoj​rze​niem. — Kie​dy Frau Kindl po​peł​ni​ła sa​mo​bój​stwo, wie​sza​jąc się na dia​bel​skim

mły​nie, zro​bi​ła to, by zwró​cić uwa​gę na ubó​stwo swo​jej ro​dzi​ny, Herr Dok​‐ tor. Je​stem pew​na, że zgo​dzi się pan, że był to akt de​spe​ra​cji. W tym mie​ście bo​ga​ci sta​ją się co​raz bo​gat​si, a bied​ni – co​raz bied​niej​si. Pod​czas gdy jed​ni mogą trwo​nić wiel​kie sumy na wa​ka​cyj​ne wy​jaz​dy, inni nie mają czym na​‐ kar​mić swo​ich dzie​ci. Nic do​bre​go z tego nie bę​dzie. — Rze​czy​wi​ście – od​parł z za​kło​po​ta​niem. – W Wied​niu mamy jed​nak wie​le or​ga​ni​za​cji cha​ry​ta​tyw​nych… — Mia​sto wrze, a ogień jest nie​ustan​nie pod​sy​ca​ny. Je​śli sta​nie się to, cze​‐ go nie​któ​rzy się oba​wia​ją, na​wet ta​kie po​rząd​ne do​mo​stwa jak to nie unik​‐ ną kon​se​kwen​cji. Zwłasz​cza te​raz, kie​dy wpu​ści​li​śmy do środ​ka kło​po​ty. – Ści​szy​ła głos. – Wi​dzia​łam po​dej​rza​nych męż​czyzn na na​szej uli​cy. Tak, tak. Je​den z nich stał na rogu i ob​ser​wo​wał dom przez ostat​nie dwa​dzie​ścia czte​‐ ry go​dzi​ny. Mo​gła​bym przy​siąc, że ktoś mnie śle​dził, kie​dy szłam na targ. A wczo​raj ktoś za​glą​dał przez bocz​ne wej​ście. Mu​sia​łam wyjść na ze​wnątrz z kij​kiem, żeby go prze​pę​dzić. Ben​ja​mi​na ni​g​dy nie ma, kie​dy jest po​trzeb​ny, a ten czło​wiek skła​mał, że cho​wa się przed desz​czem. To oczy​wi​ście bzdu​ra – jak do​ro​sły męż​czy​zna może bać się lek​kiej mżaw​ki? Je​stem pew​na, że cho​‐ dzi​ło o coś zu​peł​nie in​ne​go. – Usta Gu​drun wy​dę​ły się z obrzy​dze​niem. – Może był jed​nym z daw​nych… zna​jo​mych Li​lie. Jo​sef skrzy​wił się, sły​sząc jej zja​dli​wy ton. — A gdzie jest Li​lie? — Prze​bie​ra fa​so​lę. Trzy razy wol​niej niż nor​mal​ny czło​wiek. Gdy​by była moją pod​wład​ną… — Ona nie jest słu​żą​cą – za​pro​te​sto​wał Jo​sef. — Rze​czy​wi​ście, nie jest. Nie​któ​rzy nie wie​dzą, czym jest cięż​ka pra​ca – po​wie​dzia​ła Gu​drun, wsta​jąc. – Oczy​wi​ście to, że ten mło​dy głu​piec jak zwy​‐ kle się wo​kół niej krę​ci, z pew​no​ścią nie po​ma​ga. — Ben​ja​min? – Jo​sef po​czuł bo​le​sne kłu​cie w żo​łąd​ku. Pod​szedł do otwar​‐ te​go okna i wyj​rzał na ze​wnątrz, kry​jąc oczy przed bla​skiem słoń​ca. – Nie wi​dzę ich. – Już miał wyjść, kie​dy Gu​drun ro​ze​śmia​ła się i wy​szep​ta​ła coś pod no​sem. – Słu​cham? — Do​my​ślam się, że wspiął się po Boh​nen​stän​gel. — Na ło​dy​gę fa​so​li? – Wpa​try​wał się w nią ze zdzi​wie​niem. – O czym ty mó​wisz? — Jaś i ma​gicz​na fa​so​la to ulu​bio​na baj​ka Jo​han​ne​sa z dzie​ciń​stwa, w któ​rej le​ni​we dziec​ko wspi​na się po cza​ro​dziej​skiej ło​dy​dze fa​so​li do świa​‐ ta, w któ​rym pa​nu​ją cał​kiem inne za​sa​dy. Wy​glą​da na to, że nie​któ​rzy uwie​‐ rzą w każ​dą baj​kę, jaką opo​wie Li​lie, cze​mu więc nie w tę? Jo​sef ze​sztyw​niał. — Frau Gsch​talt​ner, za​po​mi​na się pani. Gu​drun unio​sła bro​dę i od​wza​jem​ni​ła jego wście​kłe spoj​rze​nie. — Mó​wię o tym, co wi​dzę, Herr Dok​tor. W tym domu wie​le się zmie​ni​ło. — Chciał​bym spo​tkać się z Li​lie, kie​dy tyl​ko wró​ci. Bądź tak miła i prze​‐

każ jej moją proś​bę. – Od​wró​cił się na pię​cie, gry​ząc się w ję​zyk, by po​wstrzy​‐ mać po​tok pa​skud​nych słów. Pół go​dzi​ny póź​niej wciąż ob​ra​żo​na Gu​drun za​pu​ka​ła do jego drzwi, otwo​‐ rzy​ła je i, zwra​ca​jąc się do Jo​se​fa z prze​sad​ną for​mal​no​ścią, dwor​skim ge​‐ stem pod​bród​ka za​po​wie​dzia​ła na​dej​ście Li​lie. — No chodź, chodź. Nie mamy cza​su – po​na​gla​ła dziew​czy​nę. — Dzień do​bry, Li​lie. Po​cze​kał, aż Gu​drun usią​dzie, za​uwa​ża​jąc, że prócz wy​ję​cia zdo​bio​ne​go ró​życz​ka​mi na​parst​ka o szkla​nej kra​wę​dzi, któ​ry do​sta​ła kie​dyś od dzie​ci i któ​rym te​raz wy​ma​chi​wa​ła z wy​rzu​tem, nie uda​wa​ła na​wet, że pra​cu​je. Na​stęp​nie zwró​cił się do pa​cjent​ki, któ​ra sta​ła przed nim nie​ru​cho​mo, słod​‐ ka i świe​ża, w lnia​nej blu​zecz​ce z sze​ro​kim koł​nie​rzem. Roz​po​znał, że na​le​‐ ża​ła ona do jego naj​star​szej cór​ki Mar​ga​re​the, któ​ra no​si​ła ją, gdy mia​ła ja​‐ kieś trzy​na​ście lat. Moż​li​we, że odzie​dzi​czy​ła ją Dora. Moż​li​we na​wet, że mia​ła ją na so​bie tego strasz​ne​go po​po​łu​dnia. Ta​kie dro​bia​zgi zo​sta​ją w pa​‐ mię​ci. W każ​dym ra​zie do​wo​dzi​ło to, jak drob​na jest Li​lie, pra​wie tak drob​‐ na jak Ber​tha, ale lżej zbu​do​wa​na, de​li​kat​niej​sza i… ete​rycz​na, tak, to do​bre sło​wo: ete​rycz​na, przy​po​mi​na​ją​ca wróż​kę, isto​tę nie z tego świa​ta, owoc wy​obraź​ni. Mam​ro​cząc uprzej​mo​ści, wska​zał jej krze​sło i do​strzegł, że bluz​‐ ka jest czę​ścią ma​ry​nar​skie​go ko​stiu​mu, jaki spo​pu​la​ry​zo​wa​ła kie​dyś w Lon​dy​nie bu​du​ją​ca im​pe​rium an​giel​ska kró​lo​wa, któ​ra ubie​ra​ła swo​je dzie​ci w stro​je ko​ja​rzą​ce się z mo​rzem, praw​do​po​dob​nie de​dy​ku​jąc ten gest pod​le​ga​ją​cym jej ma​ry​na​rzom. Za​uwa​żył też, że Li​lie ma na no​gach za​pi​na​‐ ne na gu​zi​ki buty, któ​re wy​da​wa​ły się za duże o kil​ka roz​mia​rów, przy​naj​‐ mniej są​dząc po jej nie​zdar​nym kro​ku. Dzi​siaj jej po​licz​ki były za​ru​mie​nio​‐ ne, a oczy błysz​cza​ły, choć twarz po​zo​sta​wa​ła cał​kiem obo​jęt​na. Jo​sef po​czuł ukłu​cie w ser​cu, do​my​śla​jąc się, co ją tak oży​wi​ło. — Wy​glą​dasz dziś we​se​lej, Li​lie – wy​ce​dził przez za​ci​śnię​te zęby. – Po​do​‐ ba​ło ci się na ze​wnątrz, na słoń​cu? Nie od​po​wie​dzia​ła. Nie mru​ga​jąc, wpa​try​wa​ła się w char​czą​cy ze​gar. — Sły​sza​łem, że zbie​ra​łaś fa​so​lę – cią​gnął. – Po​dob​no w tym roku plo​ny są ob​fi​te? – Jego ple​cy prze​szedł lek​ki dreszcz, kie​dy przy​po​mniał so​bie, że w sta​ro​żyt​no​ści fa​so​la chro​ni​ła przed du​cha​mi; pod​czas rzym​skie​go świę​ta Le​mu​ra​liów gło​wa ro​dzi​ny mu​sia​ła rzu​cić fa​sol​ki przez ra​mię, żeby wy​ku​‐ pić swo​ich bli​skich. – Zie​lo​na fa​so​la – wy​szep​tał, nie​mal prze​ko​na​ny, że ziar​‐ na, któ​re od​bie​ra​ły moc le​mu​riom, były czar​ne, i za​sta​na​wia​jąc się, dla​cze​go mia​ło​by to mieć zna​cze​nie. – I bę​dzie jesz​cze wię​cej? Dziew​czy​na nie od​po​wie​dzia​ła. Znie​cier​pli​wio​na Gu​drun mla​snę​ła ję​zy​‐ kiem. Po chwi​li Jo​sef wstał z krze​sła. — Mu​szę zba​dać rany na two​jej szyi, Li​lie. Bądź tak do​bra i ro​ze​pnij gór​ne gu​zi​ki. Gu​drun rów​nież wsta​ła, po​ty​ka​jąc się w po​śpie​chu.

— No już, dziew​czy​no. Obudź się. Rób, o co dok​tor pro​si. Kie​dy Li​lie nie wy​peł​ni​ła po​le​ce​nia, sama roz​pię​ła jej gu​zi​ki. Dziew​czy​na wzdry​gnę​ła się i za​ci​snę​ła pię​ści tak moc​no, że jej kłyk​cie zbie​la​ły, ale przez czas ba​da​nia sta​ła spo​koj​nie, nie od​ry​wa​jąc wzro​ku od sta​re​go zmę​czo​ne​go ze​ga​ra. Nie gro​zi​ło jej za​ka​że​nie: rany się za​go​iły. Jo​sef oba​wiał się, że zo​sta​nie po nich bli​zna: szko​da by było, choć po​dob​ne zna​mię ścią​ga​ło​by tyl​ko uwa​gę na do​sko​na​łość resz​ty. De​li​kat​nie ob​ró​cił gło​wę Li​lie, za​uwa​ża​jąc, że si​nia​ki za usza​mi le​d​wie dało się już do​strzec… i ze​sztyw​niał, bo jego wzrok za​trzy​‐ mał się na no​wym ma​łym si​nym zna​mie​niu. Jego usta wy​peł​nił kwa​śny smak. Prze​łknął śli​nę, oba​wia​jąc się, że był to ślad na​mięt​no​ści, jed​nak mięk​‐ kie wy​gię​cie jej szyi, de​li​kat​ne zło​te loki ze​bra​ne na kar​ku były tak dzie​cię​co nie​win​ne, że roz​wia​ły się wszyst​kie jego po​dej​rze​nia. Z po​wro​tem za​piął jej koł​nie​rzyk i opu​ścił ra​mio​na. — Uką​sze​nie in​sek​ta – po​wie​dział na głos, znów przy​po​mi​na​jąc so​bie udrę​kę Dory. – Przy tak de​li​kat​nej skó​rze war​to się za​bez​pie​czyć, kie​dy wy​‐ cho​dzi się na świe​że po​wie​trze. – Li​lie po​pa​trzy​ła na nie​go bez sło​wa. – Może lek​ka apasz​ka? Przy​szedł mu do gło​wy ró​żo​wy, je​dwab​ny sza​li​czek, któ​ry ku​pił Ma​thil​de w We​ne​cji. Był ład​ny, ale jego żona ni​g​dy go nie wło​ży​ła, jak więk​szo​ści jego pre​zen​tów. Być może sta​no​wił zbyt wy​raź​ny prze​jaw ko​bie​co​ści. Ład​nie by wy​glą​dał na tej de​li​kat​nej mło​dej isto​cie. — Fa​so​lę da​ło​by się ze​brać dwa razy szyb​ciej – sko​men​to​wa​ła Gu​drun – gdy​by nie trwo​nić cza​su na śmiech i plot​ki. — Słoń​ce i śmiech są czę​sto naj​lep​szym le​kar​stwem – skar​cił ją Jo​sef. – Wie​le razy sama tak mó​wi​łaś. — Aha – prych​nę​ła, wra​ca​jąc do pra​cy. Jo​sef rów​nież usiadł, świa​do​my jej tlą​cej się ura​zy. Je​śli Wie​deń wrzał, ona rów​nież. Nie było trud​no zna​leźć tego przy​czy​nę, cho​ciaż po​rów​ny​wa​‐ nie dwóch ko​biet zda​wa​ło się ohyd​ne. Pa​mię​ta​jąc wy​pad​ki z cza​sów wy​cho​‐ wy​wa​nia dzie​ci, za​drżał na myśl o wście​kło​ści Gu​drun i za​sta​na​wiał się, jak Ma​thil​de ra​dzi​ła so​bie ze złym hu​mo​rem swo​jej pra​cow​ni​cy. — Póź​niej po​roz​ma​wia​my o za​trud​nie​niu do​dat​ko​wej po​mo​cy w domu – po​wie​dział, chcąc ją udo​bru​chać. – Pra​cy jest zbyt dużo dla jed​nej oso​by. Ob​ra​ca​jąc na​par​stek mię​dzy pal​ca​mi, po​zor​nie za​in​te​re​so​wa​na ma​leń​‐ kim ście​giem, Gu​drun zda​wa​ła się nie sły​szeć jego słów. Wzru​szył ra​mio​na​‐ mi w my​ślach, sku​pio​ny na Li​lie, i wy​pró​bo​wał nowe po​dej​ście, choć w rze​‐ czy​wi​sto​ści wy​ko​rzy​sty​wał sta​rą me​to​dę. — Li​lie, czy chcia​ła​byś, że​by​śmy się z kimś skon​tak​to​wa​li? Ktoś na pew​‐ no się o cie​bie nie​po​koi. – Nie od​po​wie​dzia​ła. – Mów do mnie – do​dał z na​ci​‐ skiem. – Po​wiedz, do kogo po​win​ni​śmy się zwró​cić. Gdzie miesz​ka two​ja ro​‐ dzi​na? Da​le​cy krew​ni? Przy​ja​cie​le? Mu​sisz mieć ko​goś. — Od​po​wia​daj! – wark​nę​ła Gu​drun. – Bez prze​rwy traj​ko​czesz, kie​dy

znaj​du​jesz się w to​wa​rzy​stwie tego głu​pie​go chło​pa​ka, więc miej cho​ciaż tyle przy​zwo​ito​ści… — Nie będę mó​wić, póki jest tu​taj sta​ra ko​bie​ta – wy​szep​ta​ła Li​lie. — Sta​ra ko​bie​ta? – wy​dy​sza​ła Gu​drun. — A to dla​cze​go? – spy​tał Jo​sef. — Prze​drzeź​nia mnie. Każ​de wy​po​wie​dzia​ne prze​ze mnie sło​wo jest póź​‐ niej wy​śmie​wa​ne. Po​wi​nien pan sły​szeć ją dziś rano: „Niech pa​nien​ka nie za​po​mni odło​żyć noża, Fräu​le​in Na​men​los[52] – po​wie​dzia​ła. – Nie chce​my wyj​mo​wać go po​tem z pier​si po​two​ra, praw​da?”. – Li​lie cał​kiem do​brze uda​‐ ło się na​śla​do​wać ak​cent Gu​drun. Po​tem za​mil​kła i opu​ści​ła wzrok. — Ro​zu​miem. – Jo​sef po​gła​dził się po bro​dzie. — Wie​rzy jej pan? – za​py​ta​ła Gu​drun, czer​wo​na z wście​kło​ści. – Tak pan o mnie my​śli po tych wszyst​kich la​tach, któ​re słu​ży​łam ro​dzi​nie Breu​er? Jo​sef od​kaszl​nął. — Moja dro​ga, nikt nie po​da​je two​jej lo​jal​no​ści w wąt​pli​wość… — Nie po​wiem ani sło​wa, póki so​bie nie pój​dzie – wy​szep​ta​ła Li​lie, nie pod​no​sząc wzro​ku. Jo​sef z tru​dem ukry​wał ra​dość. — Być może w ta​kich oko​licz​no​ściach, Frau Gsch​talt​ner… Gu​drun wsta​ła i po​ma​sze​ro​wa​ła ku drzwiom z wy​so​ko unie​sio​ną gło​wą. Za​mknę​ły się za nią gwał​tow​nie, a Jo​sef od​cze​kał, póki nie usły​szał jej od​da​‐ la​ją​cych się kro​ków. — Li​lie, te​raz zo​sta​li​śmy sami. Wszyst​ko, co się mię​dzy nami zda​rzy, po​‐ zo​sta​nie po​uf​ne – za​wa​hał się. – Jak mię​dzy księ​dzem a spo​wied​ni​kiem. — Ale ja nie zro​bi​łam nic, co wy​ma​ga​ło​by roz​grze​sze​nia. — Ach. – Jo​sef zro​zu​miał, że dziew​czy​na ma na my​śli in​dy​wi​du​al​ną spo​‐ wiedź. – Ro​zu​miem za​tem, że je​steś ka​to​licz​ką? Li​lie po​krę​ci​ła gło​wą. — Po pro​stu wiem. – Za​wi​nę​ła rę​kaw, po​ka​zu​jąc za​pi​sa​ne atra​men​tem śla​dy, jak​by przy​po​mi​na​jąc mu o tym, że wy​par​ła się czło​wie​czeń​stwa. – Ale nie po​trze​bu​ję po​dob​nych ry​tu​ałów. — Nie masz su​mie​nia? Li​lie wzru​szy​ła ra​mio​na​mi. — A twój ze​gar? Gra​mo​fon? Albo au​to​mo​bil? Jo​sef upo​rząd​ko​wał swo​je pió​ra, uło​żył rów​no bi​bu​larz. — A inne uczu​cia, Li​lie? Mi​łość, sa​mot​ność, tę​sk​no​ta? – Po​czuł ucisk w gar​dle. Nie sły​sząc od​po​wie​dzi, do​dał: – A może nie​na​wiść, roz​pacz, złość? – Li​lie wciąż mil​cza​ła, a on, opa​no​waw​szy emo​cje, pa​trzył na dziew​czy​nę, któ​ra wpa​try​wa​ła się w prze​strzeń, obo​jęt​na, jak​by słu​cha​ła pły​ną​cej z od​da​‐ li mu​zy​ki albo roz​mo​wy el​fów, któ​rej on nie mógł usły​szeć. – Li​lie – wark​nął – by​łaś zła na Gu​drun, praw​da? — Jest ty​ran​ką. — Och. – Za​wa​hał się. – Źle cię trak​tu​je?

— Py​tasz, czy mnie za​ata​ko​wa​ła? Jesz​cze nie. Nie musi. Tyl​ko po​py​cha i szczy​pie. Jej łok​cie są rów​nie bru​tal​ne jak ję​zyk. — Och. — Moż​li​we, że ją za​bi​ję. Póź​niej. — Li​lie… — W głę​bi du​szy Gu​drun jest sła​ba. – Głos Li​lie brzmiał ci​cho i rze​czo​wo. – Za​bi​cie jej by​ło​by pro​ste. Wy​star​czy​ło​by mi kil​ka se​kund. — Na​praw​dę wy​star​czy… Wy​da​wa​ła się za​my​ślo​na. — Moż​li​we, że by mi się spodo​ba​ło. Nie​któ​rym się po​do​ba. Czy to była wska​zów​ka? Jo​sef po​chy​lił się na​przód, za​in​te​re​so​wa​ny. — Nie​któ​rym? Komu? Po​wiedz mi gdzie. – Po chwi​li po​wtó​rzył py​ta​nia, ale jej oczy się za​mknę​ły, a twarz znów przy​bra​ła obo​jęt​ny wy​raz. Tak jak​by po​tra​fi​ła siłą woli ode​rwać się od te​raź​niej​szo​ści i, ni​czym śre​dnio​wiecz​ny wę​dro​wiec, wstę​po​wać w za​świa​ty. Czy może był to pod​stęp? Bar​dzo przy​‐ po​mi​na​ła mu Ber​thę: ni​g​dy nie mógł być pe​wien, czy nie od​gry​wa ama​tor​‐ skie​go dra​ma​tu. A co, je​śli Li​lie to jej uczen​ni​ca? Po​ciąg pe​łen my​śli do​tarł do sta​cji daw​nych zmar​twień. A co, je​śli obie opra​co​wa​ły plan ze​msty? – Nic nie zro​bi​łem – wy​szep​tał. Pe​łen lęku przed spi​skiem prze​ko​ny​wał sa​me​go sie​bie, że Li​lie prę​dzej czy póź​niej się zdra​dzi. Po​sta​no​wił zi​gno​ro​wać mor​‐ der​cze fan​ta​zje dziew​czy​ny i oparł się o biur​ko. – Li​lie, pro​szę cię, skup się. Roz​ma​wia​li​śmy o two​jej nie​chę​ci do Gu​drun. Za​mru​ga​ła i po​ki​wa​ła gło​wą. — Zda​rzy​ło mi się już po​znać ta​kie ko​bie​ty jak ona. — Opo​wiedz mi o nich. Opo​wiedz mi o tym, co ci zro​bi​ły. — Nic. Głu​pie be​stie. Tyl​ko szcze​ka​ły, a nie po​tra​fi​ły gryźć. — Czy mia​ły ja​kiś zwią​zek z two​im po​two​rem? — Być może – po​wie​dzia​ła jak przez sen, cią​gnąc ko​kard​kę, któ​ra zwi​sa​ła u jej koł​nie​rza – bo wszyst​kie idą, tup, tup, tup, ty​sią​ce kóz i owiec, jed​na po dru​giej, do jego kost​ni​cy. Na wie​trze czuć za​pach ich krwi i dymu. — Wy​ja​śnij – za​żą​dał, znów pod​no​sząc głos. Po​dra​pał się po gło​wie. Gdzie​kol​wiek była wię​zio​na, nie mo​gła to być in​sty​tu​cja ko​ściel​na. A żad​ne wię​zie​nie nie prze​pro​wa​dza​ło eg​ze​ku​cji o su​ge​ro​wa​nej przez nią ska​li. Oczy​‐ wi​ście sto lat wcze​śniej mo​gła​by opi​sy​wać Nar​ren​turm, któ​re wciąż było wte​dy do​mem wa​ria​tów. Ach, oczy​wi​ście, to by pa​so​wa​ło… Wte​dy cho​rych psy​chicz​nie trak​to​wa​no jak pod​lu​dzi… nie​bez​piecz​nych lu​na​ty​ków, ni​‐ czym dzi​kie be​stie przy​ku​wa​no ich łań​cu​cha​mi do ścian i ka​za​no spać na sło​mia​nych ma​tach. Kto mógł wie​dzieć, ja​kie groź​by zrzu​ca​no na ich bied​‐ ne, za​mro​czo​ne gło​wy? Być może po​dob​ne in​sty​tu​cje wciąż ist​nia​ły na ci​‐ chej pro​win​cji. – Wy​ja​śnij – po​wtó​rzył, tym ra​zem ła​god​niej. Li​lie kla​snę​ła w dło​nie. Ene, due, rike, fake,

tor​ba, bor​ba, ósme sma​ke, eus, deus, ko​sma​teus i mo​re​le – baks. – Je​steś na​stęp​ny. — Ład​nie śpie​wasz, moja dro​ga – po​wie​dział Jo​sef. Zmarsz​czył brwi. – Ene, due, rike, fake, co ozna​czał ten dzie​cię​cy wier​szyk? Głos Li​lie ucichł. Ob​ró​ci​ła się na krze​śle i spoj​rza​ła pro​sto na Jo​se​fa. Na jej ustach po​ja​wił się ma​lut​ki uśmiech. — Nie roz​ma​wiaj​my o tym, Herr Dok​tor. Jo​sef za​mru​gał. Był nie​mal pe​wien… ale nie, to nie​moż​li​we. A jed​nak… Czy Li​lie na​praw​dę trze​po​ta​ła rzę​sa​mi? — Sły​sza​łam, że je​steś naj​mą​drzej​szym czło​wie​kiem w Wied​niu. Wy​gła​dził wąsy. — Cóż, ja… — I że na​pra​wiasz po​ła​ma​ne du​sze. — Nie okre​ślił​bym tego w ten spo​sób. – Zmarsz​czył brwi, my​śląc, że sło​‐ wa, któ​rych uży​ła, nada​wa​ły się do opi​su od​kry​wa​nia skom​pli​ko​wa​ne​go emo​cjo​nal​ne​go bólu pa​cjen​tów rów​nie do​brze jak ja​kie​kol​wiek inne. Wy​‐ pro​sto​wał się. – Li​lie, mu​si​my… — Po​móż mi, Herr Dok​tor. Mu​szę ura​to​wać zie​mię przed tym dia​błem. By​ła​by to naj​więk​sza przy​słu​ga, jaką mógł​byś kie​dy​kol​wiek wy​świad​czyć. — Li​lie… – Ro​ze​śmiał się, ale kie​dy wsta​ła z krze​sła i po​ło​ży​ła swo​ją szczu​płą dłoń na jego dło​ni, ogar​nął go ból od​rzu​ce​nia. — I oca​lić two​ich uko​cha​nych po​tom​ków przed strasz​li​wym nie​szczę​‐ ściem. Obo​je spoj​rze​li w dół. Jo​sef po​rów​ny​wał zwi​sa​ją​cą skó​rę po​sta​rza​łej ręki le​żą​cej na biur​ku – trud​no było mu bo​wiem uzmy​sło​wić so​bie, że to tył jego dło​ni – z jej jędr​nym cia​łem, z ide​al​ny​mi pa​znok​cia​mi. Wes​tchnął, przy​gnie​‐ cio​ny po​raż​ką, gdyż czło​wiek jest sta​ry znacz​nie dłu​żej niż był mło​dy. Być może mło​dość po​wró​ci​ła do nie​go ostat​niej nocy we śnie. Zer​k​nął na drzwi, we​zwa​ny ci​chym dźwię​kiem, a po​tem zo​bo​jęt​niał na wszyst​ko prócz tego, że wy​co​fa​ła się, by z wdzię​kiem opaść na krze​sło. Ukrył znie​na​wi​dzo​ne cia​ło w miej​scu, na któ​rym spo​czę​ła jej dłoń, cze​ka​jąc na mo​ment, gdy mógł​by ukrad​kiem przy​ci​snąć je do jej po​licz​ka. Po​czuł się na​gle bar​dzo zmę​czo​ny i po​sta​no​wił po​zwo​lić Li​lie opo​wie​dzieć o jej gwał​tow​nych lę​kach; ko​niec koń​ców, opo​wia​da​nie hi​sto​rii przy​nio​sło Ber​cie ulgę. — Do​brze, Li​lie. Co pro​po​nu​jesz? Za​sta​na​wiał się, jak bę​dzie da​lej ją le​czyć, kie​dy wró​ci resz​ta jego ro​dzi​ny. Nie mo​gła tu zo​stać. Być może mógł​by wy​na​jąć dla niej małe miesz​ka​nie w ja​kiejś mod​nej dziel​ni​cy i z mło​dą słu​żą​cą jako przy​zwo​it​ką – taką, któ​ra przy​je​cha​ła pro​sto z pro​win​cji i nie jest zbyt mą​dra. Wi​zy​ta uzna​ne​go le​ka​‐ rza nie po​win​na zresz​tą stać się przed​mio​tem plo​tek. Zwil​żył war​gi. Po​dob​‐

nie jak w wy​pad​ku Ber​thy se​ria ma​sa​ży mo​gła​by oka​zać się przy​dat​na. — Mu​si​my za​bić go te​raz, ina​czej uro​śnie. — Wła​śnie. – Mru​gnął, po​wta​rza​jąc w gło​wie jej sło​wa. – A więc jest mały. Jak ko​bold? Jak cho​chlik? — Nie – od​par​ła ze znie​cier​pli​wie​niem. – Jak chło​piec. Nie od​ry​wał od niej wzro​ku. — Chcesz po​wie​dzieć, że po​twór jest wiel​ko​ści chłop​ca czy że jest chłop​‐ cem? – My​śli pę​dzi​ły w jego gło​wie. Czyż​by miał do czy​nie​nia z uwła​cza​ją​‐ cym bra​tem, nie oj​cem? Nie mógł tego wie​dzieć. — Te​raz jest chłop​cem – od​par​ła ostro. — Ro​zu​miem. A czy ma ja​kieś imię? – spy​tał Jo​sef, cie​kaw, czy ja​kieś szcze​gó​ły ule​gły zmia​nie. — Już mó​wi​łam. Ma na imię Adi. — Mó​wi​łaś – po​ki​wał gło​wą, spo​glą​da​jąc na swo​je no​tat​ki. Gdy​by po​‐ twór był jej bra​tem, zdrob​nie​nie mia​ło​by wię​cej sen​su. – A dal​szy ciąg jego imie​nia? – Uniósł wzrok w na​dziei, że Li​lie poda mu swo​je na​zwi​sko ro​do​‐ we. – No już, Li​lie, musi się prze​cież ja​koś na​zy​wać. — Herr Wolf. — Herr Wolf… czy to praw​dzi​we na​zwi​sko? — Tak – od​par​ła, marsz​cząc lek​ko czo​ło. — Do​brze. W Wied​niu i oko​li​cach miesz​ka​ło wie​le ro​dzin o na​zwi​sku Wolf. Jo​sef od razu po​my​ślał o kom​po​zy​to​rze Hu​go​nie Wol​fie, któ​ry miał po​noć pro​ble​my z rów​no​wa​gą emo​cjo​nal​ną. Nie, cho​dzi​ło o coś wię​cej. Męż​czy​zna do​ma​gał się in​sty​tu​cjo​nal​ne​go nad​zo​ru: po​ja​wi​ły się plot​ki, że za​cho​ro​wał na sy​fi​lis. — Nie – od​po​wie​dzia​ła po chwi​li, po​wstrzy​mu​jąc to pole roz​wa​żań. – Na​‐ praw​dę na​zy​wa się Gröfaz. — Ach – brzmia​ło to jak ko​lej​ny pseu​do​nim. – Ja​kieś inne na​zwy? — Nie​któ​rzy na​zy​wa​ją go Ma​ni​tou. To zły duch. Jo​sef odło​żył pió​ro. — W jaki spo​sób cię skrzyw​dził, Li​lie? – spy​tał ci​cho. W od​po​wie​dzi wy​mru​cza​ła zna​ną me​lo​dię, po​ru​sza​jąc pal​ca​mi do ryt​mu. — Czy za​bra​łeś już po​zy​tyw​kę? — Słu​cham? — To Stel​la, praw​da? Dla Mar​ga​re​the. — Nie… tak, tak wła​ści​wie to nie zo​sta​ła jesz​cze wy​gra​we​ro​wa​na. – Od​‐ po​wie​dział zdzi​wio​ny. Była to ta​jem​ni​ca. Nie​spo​dzian​ka. – Kto ci o tym po​‐ wie​dział? — G’schich​ten aus dem Wie​ner​wald. — Ale… – prze​rwał gwał​tow​nie. Opo​wie​ści z Lasu Wie​deń​skie​go. Wła​‐ śnie tak. Ze​gar​mistrz mu​siał o tym wspo​mi​nać. Na​le​ża​ło o tym póź​niej po​‐ my​śleć. – Mó​wi​łaś o po​two​rze. — Nie. Mu​si​my po​roz​ma​wiać o tym, w jaki spo​sób go za​bi​je​my.

— Do​brze. — Sko​pa​nie ko​goś na śmierć nie zaj​mu​je dużo cza​su. – Prze​rwa​ła w ob​li​‐ czu nie​kon​tro​lo​wa​ne​go sa​pa​nia, ja​kie wy​dał z sie​bie Jo​sef. – Łup, łup. Z tym, że buty mu​szą być bar​dzo duże i cięż​kie. – Spoj​rza​ła na swo​je drob​ne sto​py. — Li​lie! — Tak? – Wy​da​wa​ła się tak słod​ko za​sko​czo​na, że Jo​se​fo​wi trud​no było uwie​rzyć w jej do​tych​cza​so​we sło​wa. — Li​lie, nie mo​głaś wi​dzieć cze​goś po​dob​nie strasz​ne​go. To nie jest nor​‐ mal​na część ży​cia. — Nie? — Ży​je​my w cza​sach po​ko​ju, moja dro​ga. – Za​mknę​ła oczy, więd​nąc jak kwiat, więc szyb​ko za​koń​czył roz​mo​wę. – Wy​star​czy na te​raz, Li​lie. Idź na słoń​ce. Nie pra​cuj już też dzi​siaj w kuch​ni. Od​pocz​nij. Uspo​kój się. Po​roz​ma​‐ wia​my póź​niej. Kie​dy wy​szła, za​czął roz​my​ślać nad me​to​dą, za po​mo​cą któ​rej dziew​czy​‐ na chcia​ła za​bić swo​je​go opraw​cę. Po​dob​ne żąd​ne krwi my​śli mo​gły być je​‐ dy​nie owo​cem sen​sa​cyj​nych po​wie​ści. Być może na​le​ża​ło ra​dy​kal​nie ogra​‐ ni​czyć lek​tu​ry, do któ​rych mia​ła do​stęp. To jed​nak ozna​cza​ło​by z ko​lei, że sam ode​grał​by waż​ną rolę w przy​szłym lo​sie Li​lie, sie​dział więc przez chwi​lę bez sło​wa, wy​obra​ża​jąc so​bie, jak od​wie​dza ją w ma​łym miesz​kan​ku gdzieś przy Ring​stras​se. Na​le​ża​ło być ostroż​nym, sko​ro Zyg​munt co​dzien​nie spa​ce​‐ ro​wał wo​kół Rin​gu, a Ma​thil​de na​praw​dę nie po​trze​bo​wa​ła do​dat​ko​wej amu​ni​cji. Za​cho​wu​jąc to w pa​mię​ci, mu​siał pro​wa​dzić wła​ści​we no​tat​ki. Na​bił swo​je pió​ro i wy​tarł koń​ców​kę sta​lów​ki, ude​rza​jąc zę​ba​mi o skuw​kę i po​wstrzy​mu​jąc się przed ob​gry​za​niem jej jak dziec​ko. Fräu​le​in Li​lie X Na​stą​pi​ła wy​raź​na po​pra​wa, je​śli cho​dzi o fi​zycz​ny stan pa​cjent​ki. Ma sła​by ape​tyt, ale to może zmie​nić się te​raz, kie​dy roz​po​czę​ła ćwi​cze​‐ nia. Wy​da​je się za​do​wo​lo​na mimo eks​tra​wa​ganc​kich od​po​wie​dzi – udzie​la​nych pod​czas pry​wat​nych roz​mów – wy​ni​ka​ją​cych z ob​ser​wa​‐ cji mor​derstw i eg​ze​ku​cji. Wy​da​je się dziw​nie od​dzie​lo​na od świa​do​‐ mo​ści śmier​ci i wła​sne​go czło​wie​czeń​stwa. A jed​nak nie za​le​co​no ku​‐ ra​cji. Z tyłu ra​mion da się od​czuć pew​ne na​pię​cie. Być może po​mo​gły​‐ by ma​sa​że. Sły​sząc gwał​tow​ne pu​ka​nie do drzwi, Jo​sef aż pod​sko​czył, a jego pió​ro po​to​‐ czy​ło się po kart​ce. W oba​wie, że wy​da​rzy​ło się ja​kieś nie​szczę​ście, po​biegł, żeby je otwo​rzyć, ale Gu​drun zdą​ży​ła już wejść do środ​ka. Dy​sza​ła cięż​ko, była czer​wo​na na twa​rzy i wy​raź​nie pod​eks​cy​to​wa​na. — Pro​szę spoj​rzeć. – Za​ma​cha​ła mu przed no​sem wy​cin​kiem z ga​ze​ty. – Mia​łam ra​cję? Mia​łam. Ko​niec z ta​jem​ni​ca​mi. Ta dziew​czy​na to lu​na​tycz​ka,

któ​ra ucie​kła. Nie je​ste​śmy bez​piecz​ni. Pro​szę tyl​ko spoj​rzeć. Przy​bie​głam, kie​dy tyl​ko to za​uwa​ży​łam. No już, pro​szę. — Le​piej mi po​wiedz – za​su​ge​ro​wał, jako że nie wy​pu​ści​ła ga​ze​ty z dło​ni. Wzię​ła głę​bo​ki od​dech. — W ze​szłym roku, w Lam​bach… — Lam​bach? Było to małe mia​sto tar​go​we w Gór​nej Au​strii, waż​ny przy​sta​nek na daw​‐ nej tra​sie sol​nej. Jo​sef przy​po​mniał so​bie, że wie​le lat wcze​śniej od​wie​dził je ra​zem z oj​cem, ale nie wie​dział już te​raz, z ja​kie​go po​wo​du od​by​li tak dłu​gą po​dróż, pa​mię​tał tyl​ko klasz​tor be​ne​dyk​ty​nów zdo​bio​ny krzy​ża​mi o zła​ma​‐ nych ra​mio​nach, któ​ry gó​ro​wał nad in​ny​mi bu​dyn​ka​mi. Znaj​do​wa​ły się w nim fre​ski po​cho​dzą​ce z po​cząt​ku dwu​na​ste​go wie​ku, na któ​rych na​ma​‐ lo​wa​no sce​nę wy​pę​dze​nia Je​zu​sa z sy​na​go​gi w Na​za​re​cie, cho​ciaż w jego mło​dych oczach ich pięk​no przy​kry​wa​ło an​ty​se​mic​ką wy​mo​wę. Te​raz, gdy się nad tym za​sta​na​wiał, do​szedł do wnio​sku, że mu​siał być w Lam​bach z po​wo​du cho​ro​by ja​kie​goś krew​ne​go albo przy​ja​cie​la ojca. — W Volks​schu​le[53] – do​da​ła nie​cier​pli​wie Gu​drun. – Mło​da ko​bie​ta bez po​wo​du za​ata​ko​wa​ła małe dziec​ko. Pró​bo​wa​ła je udu​sić, do​kład​nie tak samo, jak Li​lie na​sze​go bied​ne​go kota. — Jak się czu​je kot? – spy​tał Jo​sef, prze​cho​dząc przez po​kój, by wy​pro​sto​‐ wać wi​szą​cy na ścia​nie por​tret ojca. Gu​drun szła za nim. — Skąd mam wie​dzieć? – Mach​nę​ła ręką. – Przyj​dzie, jak zgłod​nie​je. Cho​‐ dzi o to, że to ona. Ta wa​riat​ka to Li​lie. — A co sta​ło się z tą ko​bie​tą po ata​ku? — Za​mknię​to ją w domu wa​ria​tów… — W ta​kim ra​zie je​ste​śmy bez​piecz​ni. — Nie​ste​ty – od​par​ła po​nu​ro Gu​drun. – Dzie​sięć dni temu ucie​kła… Jo​sef się ro​ze​śmiał. — I przez kil​ka dni włó​czy​ła się, zra​nio​na i naga. Gu​drun, to ja​kiś non​‐ sens. Tyl​ko głu​piec mógł​by po​my​śleć coś po​dob​ne​go. Two​ja nie​chęć do dziew​czy​ny od​bie​ra ci ro​zum. — Non​sens, tak? – wy​ce​dzi​ła. – A więc te​raz je​stem też głu​pia? — Prze​pra​szam. – Na​tych​miast po​ża​ło​wał uży​tych słów. – Źle się wy​ra​zi​‐ łem. Zro​zum jed​nak, pro​szę, że je​stem od​po​wie​dzial​ny za Li​lie. Jest moją pa​‐ cjent​ką. Gu​drun uważ​nie zło​ży​ła wy​ci​nek pa​pie​ru. — I na​wet nie weź​mie pan pod uwa​gę ta​kiej moż​li​wo​ści? — Oczy​wi​ście, że nie. Li​lie to ła​god​na isto​ta. Mimo dziw​nych wy​po​wie​‐ dzi nie skrzyw​dzi​ła​by na​wet mu​chy. Gu​drun się wy​pro​sto​wa​ła. — Nie zga​dzam się. To zdra​dli​wa, prze​bie​gła wiedź​ma, kłam​czu​cha, któ​‐ ra jest zdol​na do wszyst​kie​go. Dla ta​kich ko​biet męż​czyź​ni są tyl​ko igrasz​ką.

Pana i Ben​ja​mi​na owi​nę​ła so​bie wo​kół ma​łe​go pal​ca. Trze​po​cząc rzę​sa​mi. Do​ty​ka​jąc pana dło​ni. – Spo​chmur​nia​ła i się od​wró​ci​ła. — Ach, tak? – Jo​sef za​czął po​dej​rze​wać, że pod​glą​da​ła przez całą jego roz​‐ mo​wę z Li​lie. Od wie​lu mie​się​cy za​mie​rzał na​pra​wić za​suw​kę w drzwiach. – Chcę się na​tych​miast spo​tkać z Ben​ja​mi​nem – oznaj​mił chłod​no. – Każ mu przy​nieść na​rzę​dzia. Drzwi wy​ma​ga​ją na​pra​wy. Je​śli zaś cho​dzi o pani oskar​że​nia, Frau Gsch​talt​ner, po​wta​rzam, że nie mają one żad​nych pod​staw. Być może Li​lie nie jest je​dy​ną, któ​ra cier​pi na ha​lu​cy​na​cje. — To jest moja za​pła​ta za wszyst​kie te lata słu​że​nia Frau Dok​tor Breu​er, ro​dzi​nie Breu​erów, za opie​kę nad dzieć​mi? Wy​śmie​wa​nie się ze mnie jak ze sta​rej, zdzie​cin​nia​łej ko​bie​ty? Od​rzu​ce​nie mnie na rzecz ja​kiejś zna​le​zio​nej na uli​cy dzier​lat​ki? — Nie było to moim za​mia​rem. I tak go nie słu​cha​ła. — Niech i tak bę​dzie. Ale ja rów​nież czu​ję się od​po​wie​dzial​na. Rzad​ko bio​rę wol​ne po​po​łu​dnie, bo jest prze​cież tyle pra​cy, ale dzi​siaj to zro​bię. I zo​‐ ba​czy​my, czy moje po​dej​rze​nia rze​czy​wi​ście są tak non​sen​sow​ne. — Do​kąd pój​dziesz? – spy​tał Jo​sef, ona jed​nak wy​szła bez sło​wa, ści​ska​jąc wy​ci​nek ga​ze​ty ni​czym ta​li​zman. Za​pach po​psu​tej ryby ude​rzył Ben​ja​mi​na pro​sto w nos, za​nim ten jesz​cze prze​kro​czył próg. W ką​cie kuch​ni Li​lie wpa​try​wa​ła się w dwa duże brą​zo​we pstrą​gi, po​kry​te ślu​zem i o męt​nych oczach. Ich brzu​chy były roz​cię​te, na de​skę wy​pły​wa​ły sza​ro​nie​bie​skie wnętrz​no​ści, a ona grze​ba​ła w nich czub​‐ kiem noża. — Po​wi​nien tu być zło​ty pier​ścień. Gdzie jest pier​ścień? — Co to? – spy​tał Ben​ja​min, bio​rąc nóż z jej dło​ni. Nie od​ry​wa​ła wzro​ku od roz​le​wa​ją​cej się po​wo​li kup​ki fla​ków. — Je​śli tyl​ko znaj​dzie​my pier​ścień, wszyst​ko bę​dzie do​brze. Już ci mó​wi​‐ łam, nikt nie wy​gra z lo​sem. — Wyjdź na ze​wnątrz, Li​lie – po​wie​dział Ben​ja​min, spo​glą​da​jąc na jej bla​dą twarz. – Chodź na po​wie​trze. – Kie​dy dziew​czy​na wy​szła na słoń​ce, po​‐ wie​dział ze zło​ścią do Gu​drun: – Pan mó​wił prze​cież, żeby nie da​wać jej nie​‐ przy​jem​nych obo​wiąz​ków. — Nie​przy​jem​nych? Masz na my​śli przy​go​to​wy​wa​nie pysz​ne​go pstrą​ga na ko​la​cję? Nie to, żeby do​brze jej szło. — Być może po​trze​bu​je in​struk​cji. — Mam ją uczyć cze​goś tak pro​ste​go jak czysz​cze​nie ryb? Nie bądź głu​pi. — Poza wszyst​kim nie są świe​że. Śmier​dzą jak nie​szczę​ście. Skąd ty je wzię​łaś? – spy​tał Ben​ja​min. — Ktoś je przy​niósł. – Wzru​szy​ła ra​mio​na​mi. – Nie mam cza​su cho​dzić w tę i z po​wro​tem na targ. Zresz​tą, cze​mu mia​ła​bym to ro​bić, sko​ro w domu jest dwo​je mło​dych lu​dzi? – Unio​sła po​kryw​kę i spoj​rza​ła na go​tu​ją​cą się po​‐

tra​wę. — Za​ko​pię je. – Ben​ja​min wrzu​cił do ku​bła pa​skud​ne wnętrz​no​ści. – Nie mo​żesz po​dać dok​to​ro​wi ta​kie​go świń​stwa, a ja na pew​no tego nie zjem. – Po​kryw​ka ron​dla opa​dła z gło​śnym brzę​kiem. Gu​drun spoj​rza​ła na nie​go i skrzy​żo​wa​ła ra​mio​na na pier​si. — Ach tak, naj​ła​skaw​szy pa​nie? Te​raz kie​ru​jesz też kuch​nią? — Gdy​by tak było, Li​lie nie do​sta​wa​ła​by naj​pa​skud​niej​szych za​dań… Złość Gu​drun zda​wa​ła się ustę​po​wać. Ro​ze​śmia​ła się. — No cóż, obaj ska​cze​cie wo​kół niej jak obron​ne pie​ski. Moż​li​we, że nie​‐ dłu​go bę​dzie​cie mu​sie​li ska​kać nie​co wy​żej. — Co to niby zna​czy? – wark​nął Ben​ja​min. — Nie​waż​ne. Kie​dy prze​sta​niesz wtrą​cać się w nie swo​je spra​wy, zaj​mij się klam​ką do drzwi wej​ścio​wych, bo trze​ba ją wy​po​le​ro​wać. — Mu​szę przy​nieść ziem​nia​ki. Cze​mu ty nie… – prze​rwał, za​uwa​ża​jąc, że Gu​drun pod swo​im wiel​kim dość brud​nym far​tu​chem ma wy​jąt​ko​wo po​‐ rząd​ną su​kien​kę. – Co się dzie​je? — Zaj​mij się drzwia​mi – po​wie​dzia​ła. – Masz tu sól i mąkę. – Chwy​ci​ła pę​‐ ka​tą bu​tlę. – Wy​mie​szam je z octem, żeby zro​bić pa​stę. Kie​dy na​ło​żysz ją na klam​kę, bę​dziesz mu​siał po​rząd​nie szo​ro​wać. Frau Dok​tor Breu​er bę​dzie też chcia​ła móc się przej​rzeć w pla​kiet​ce na drzwiach. – Spoj​rza​ła na ze​gar. – A je​śli przyj​dą ja​cyś go​ście, za​dzwoń i wpro​wadź ich do holu. — Jacy go​ście? Usta Gu​drun za​mknę​ły się jak pu​łap​ka. Nie dało się jej prze​ko​nać, by wy​‐ po​wie​dzia​ła cho​ciaż jed​no sło​wo wię​cej, więc Ben​ja​min jak nie​pysz​ny za​‐ brał przy​go​to​wa​ne środ​ki czy​sto​ści i sta​nął na schod​kach przed wej​ściem. Było to za​da​nie dla ko​bie​ty i cho​ciaż, jak zwy​kle, pod​cho​dził do pra​cy z uśmie​chem i do​brą wolą, był w peł​ni świa​do​my, że mi​ja​ją​ce go mło​de po​‐ ko​jów​ki chi​cho​czą i wska​zu​ją go pal​cem. Po​spiesz​nie wy​my​ślo​na pa​sta do po​le​ro​wa​nia nie zdo​ła​ła usu​nąć na​gro​ma​dzo​ne​go bru​du, któ​ry za nic nie chciał dać się zmyć z żad​nej z li​ter na​zwi​ska Breu​erów. Ben​ja​min za​klął pod no​sem, szo​ru​jąc, zdra​pu​jąc i dłu​biąc. Naj​pierw ob​my​ślał drob​ne zło​śli​wo​ści, któ​re po​zwo​li​ły​by mu się ze​mścić, po​tem jed​nak jego my​śli prze​nio​sły się ku przy​szło​ści tak świe​tla​nej, że za​po​mniał o wszyst​kich krzyw​dach. Dźwięk prze​ły​ka​nej tuż za nim śli​ny spra​wił, że aż pod​sko​czył ze stra​chu, upusz​cza​jąc przy oka​zji na​czy​nie z reszt​ką pa​skud​nej mik​stu​ry Gu​drun. Roz​la​ła się po stop​niach jak brud​ne od​cho​dy wiel​kie​go go​łę​bia i nie​mal do​‐ się​gnę​ła wy​po​le​ro​wa​nych bu​tów go​ścia. Uno​sząc wzrok, Ben​ja​min z prze​ra​‐ że​niem roz​po​znał po​li​cjan​ta o ostrych ry​sach, któ​ry ode​słał go do domu po wie​czo​rze spę​dzo​nym w Le​opold​stadt na pi​jań​stwie ze sta​rym przy​ja​cie​lem Hu​go​nem Bes​se​rem. Przy​naj​mniej nie to​wa​rzy​szył mu po​nu​ry ol​brzym, któ​ry wte​dy spo​glą​dał na Ben​ja​mi​na tak groź​nie; tym ra​zem z hochsz​ta​ple​‐ rem przy​szli tęgi męż​czy​zna w oku​la​rach i dru​gi, ni​ski, rudy i pie​go​wa​ty, nie​co tyl​ko star​szy od Ben​ja​mi​na, któ​re​mu wy​raź​nie nie było jesz​cze wy​‐

god​nie w no​wym mun​du​rze. — Pan in​spek​tor – wy​mam​ro​tał Ben​ja​min. – Co mogę dla pana zro​bić? — Che​fin​spek​tor – po​pra​wił go tęgi męż​czy​zna z su​ro​wą miną. – Che​fin​‐ spek​tor Kirch​mann. – Wy​cią​gnął z kie​sze​ni ze​ga​rek i po​ki​wał gło​wą z za​do​‐ wo​le​niem. – Przy​szli​śmy tu spo​tkać się z Frau Gsch​talt​ner i Herr Dok​tor Breu​erem, do​kład​nie o cza​sie. Pro​szę nas wpro​wa​dzić. Jego prze​ło​żo​ny uniósł swo​ją małą zgrab​ną łap​kę. — Chwi​lecz​kę, Brunn, je​śli mo​żesz. Mło​dy Ben​ja​min jest moim sta​rym przy​ja​cie​lem. Być może bę​dzie nam mógł udzie​lić ja​kichś in​for​ma​cji o ta​‐ jem​ni​czej dziew​czy​nie. — O ja​kiej dziew​czy​nie mó​wi​cie? – spy​tał Ben​ja​min, sta​ra​jąc się wy​glą​‐ dać na szcze​rze zdzi​wio​ne​go. – Ach – po​wie​dział, jak​by na​gle go oświe​ci​ło – ma​cie na my​śli Hed​dę, za​gi​nio​ną po​my​wacz​kę Gros​sma​nów? Z tego, co wiem, nie ma w tym żad​nej ta​jem​ni​cy. Ku​char​ka po​wie​dzia​ła, że po​je​cha​ła do domu. Nie spodo​ba​ło jej się w Wied​niu. Pew​nie tę​sk​ni​ła za świ​nia​mi. Kirch​mann zmru​żył oczy, ale się nie ode​zwał. Omi​ja​jąc roz​la​ne pa​skudz​‐ two, usta​wił się przed drzwia​mi, a Ben​ja​min za​dzwo​nił dzwon​kiem, po czym wpu​ścił go​ści do środ​ka. Na pro​gu Che​fin​spek​tor ob​ró​cił się o trzy​sta sześć​dzie​siąt stop​ni, wy​cią​ga​jąc ra​mię, by wy​klu​czyć naj​młod​sze​go ofi​ce​ra. — Ty, Stumpf, zo​stań na ze​wnątrz i ob​ser​wuj. Może po chwi​li roz​mo​wy nasz mło​dy przy​ja​ciel przy​po​mni so​bie Fräu​le​in, o któ​rą nam cho​dzi. – Kirch​mann od​wró​cił się w od​po​wie​dzi na wy​lew​ne przy​wi​ta​nie Gu​drun. Stumpf wzdry​gnął się, kie​dy drzwi trza​snę​ły mu tuż przed twa​rzą z głu​‐ chym hu​kiem. Wy​pro​sto​wał się, ale wciąż le​d​wie się​gał Ben​ja​mi​no​wi do ra​‐ mion. — Mam dużo pra​cy – ogło​sił Ben​ja​min, chwy​ta​jąc swo​ją szma​tę. — Ja też – po​wie​dział Stumpf, wy​cią​ga​jąc no​tes. Uśmiech​nął się pod no​‐ sem. – My​śla​łem, że po​le​ro​wa​nie kla​mek to pra​ca dla po​my​wacz​ki. — A ja my​śla​łem, że zbie​ra​niem plo​tek zaj​mu​ją się sta​re bab​cie – od​parł Ben​ja​min, z mil​czą​cą ucie​chą ob​ser​wu​jąc, że ru​do​wło​sy ofi​cer stał te​raz w ka​łu​ży wy​la​ne​go środ​ka do czysz​cze​nia i że ten, choć za nic nie chciał zmyć pa​ty​ny z mo​sięż​nej ta​blicz​ki, do​sko​na​le ra​dził so​bie z pa​stą do bu​tów. Jo​sef zdzi​wił się, kie​dy Gu​drun przy​pro​wa​dzi​ła do nie​go Li​lie, mó​wiąc, że dziew​czy​na chcia​ła się z nim zo​ba​czyć… zwłasz​cza że szyb​ko oka​za​ło się to nie​praw​dą. Li​lie nie sta​wia​ła opo​ru – z przy​jem​no​ścią za​uwa​żył tę odro​bi​nę swo​bo​dy – ale jej zdzi​wie​nie, po​czu​cie, że zo​sta​ła po​rwa​na z in​ne​go miej​sca, któ​re bar​dziej ją in​te​re​so​wa​ło, było na to wy​star​cza​ją​cym do​wo​dem. Prze​‐ biegł go dreszcz, ozna​ka ra​czej nie​po​ko​ju niż stra​chu. To była spraw​ka Gu​‐ drun, coś się świę​ci​ło. Jak do​tąd nie wie​dział, o co cho​dzi, ale w jej obec​nym hu​mo​rze każ​dą od​mia​nę na​le​ża​ło zba​dać. Te nud​ne zmar​twie​nia mu​sia​ły jed​nak po​cze​kać. Li​lie tu była. A sko​ro przy​szła bez spe​cjal​ne​go we​zwa​nia, mógł się to oka​zać wła​ści​wy mo​ment,

by po​ru​szyć kwe​stię te​ra​peu​tycz​ne​go ma​sa​żu. Jo​sef zwil​żył war​gi. Roz​cią​‐ gnął pal​ce pod biur​kiem, uni​ka​jąc spo​glą​da​nia na por​tret swo​je​go ojca, jed​‐ no​cze​śnie do​cho​dząc do wnio​sku, że jego kon​ster​na​cja nie ma pod​staw. Za​‐ mie​rzał tyl​ko przy​spie​szyć pro​ces re​kon​wa​le​scen​cji i nie ro​bił tego dla sie​‐ bie. Z jego do​świad​cze​nia z Ber​thą… i in​ny​mi… wy​ni​ka​ło, że do​tyk miał głę​‐ bo​ki wpływ na stan emo​cjo​nal​ny płci pięk​nej, in​ten​sy​fi​ku​jąc więź mię​dzy le​ka​rzem a pa​cjent​ką w spo​sób, ja​kie​go nie dało się osią​gnąć pod​czas zwy​‐ kłej roz​mo​wy. Dla​te​go nie re​zy​gno​wał ze swo​jej me​to​dy – nie przej​mu​jąc się tym, ja​kie ka​lum​nie rzu​ca​li na ma​sa​że nie​chęt​ni mu ko​le​dzy, któ​rzy ko​ja​‐ rzy​li je z pach​ną​cy​mi po​tem sa​la​mi gim​na​stycz​ny​mi – świa​do​my, że prak​‐ ty​ko​wa​no je od po​nad dwóch ty​się​cy lat, że ich sku​tecz​ność roz​po​zna​wa​li już oj​ciec me​dy​cy​ny Hi​po​kra​tes i sta​ro​żyt​ny le​karz Clau​dius Ga​le​nus, któ​ry opi​sy​wał pły​ną​ce z nich ko​rzy​ści w De Sa​ni​ta​te Tu​en​da. Nie​za​leż​nie jed​nak od tego, jak bar​dzo się uspra​wie​dli​wiał, wciąż wal​czył z po​czu​ciem bez​war​to​ścio​wo​ści, któ​ra spra​wia​ła, że głos wiązł mu w gar​dle. Le​d​wie zdą​żył wyjść poza ogól​ni​ki, kie​dy dźwięk bu​tów na pły​tach ko​ry​ta​‐ rza dał mu wy​mów​kę, by po​rzu​cić swo​je wy​sił​ki. Szyb​ko wstał i pod​szedł do drzwi. Tam spo​tkał Gu​drun, wy​stro​jo​ną w jed​ną ze swo​ich naj​lep​szych su​‐ kie​nek i nie​na​tu​ral​nie wy​pro​sto​wa​ną. Nie cze​ka​jąc na za​pro​sze​nie, prze​pro​‐ wa​dzi​ła przez próg dwóch męż​czyzn w mun​du​rach. — Herr Dok​tor, ma pan go​ści… — Wi​dzę. Jo​sef za​uwa​żył sza​ry mun​dur miej​skiej po​li​cji i ogar​nę​ło go złe prze​czu​‐ cie. Pierw​szy z męż​czyzn wy​cią​gnął rękę. — Herr Dok​tor Breu​er. Cie​szę się, że zno​wu się spo​ty​ka​my. — Ja rów​nież, pro​szę pana. Jo​sef nie mógł po​łą​czyć na​zwi​ska z twa​rzą, choć po​win​na być ła​twa do za​pa​mię​ta​nia ze wzglę​du na ostre rysy i wy​jąt​ko​wo dłu​gi nos. W jego gło​‐ wie po​ja​wi​ło się męt​ne wspo​mnie​nie ja​kie​goś miej​skie​go wy​da​rze​nia, ale na​zwi​sko wciąż mu umy​ka​ło. Szczu​pła twarz roz​cią​gnę​ła się w uśmie​chu, do​da​jąc nie​co uro​ku nie​przy​jem​ne​mu ob​li​czu męż​czy​zny. — Dzię​ku​ję raz jesz​cze za pana uprzej​mość tam​tej strasz​nej nocy, Herr Dok​tor. Moja żona czę​sto o tym wspo​mi​na. – Spu​ścił wzrok. – Bar​dzo też do​‐ ce​nia​my opie​kę pana chło​pa​ka, Ben​ja​mi​na, któ​ry od​wiózł nas do domu. Ach, więc o to cho​dzi. Jo​sef po​ki​wał gło​wą. Żona tego męż​czy​zny, rów​nie pulch​na, jak on chu​dy, za​sła​bła z po​wo​du upa​łu i nad​mia​ru wina. Dał jej do dys​po​zy​cji swój wóz. Ben​ja​min ra​czył go póź​niej opo​wie​ścia​mi o gło​śnych, na​tar​czy​wych ty​ra​dach, uko​ro​no​wa​nych jej nie​moż​no​ścią wej​ścia na scho​‐ dy. Cała hi​sto​ria za​koń​czy​ła się upad​kiem na zie​mię. — Che​fin​spek​tor Kirch​mann. Co za przy​jem​na nie​spo​dzian​ka. – Po​chy​lił gło​wę, kie​dy Kirch​mann przed​sta​wiał mu swo​je​go ko​le​gę, in​spek​to​ra Brun​‐ na, i wska​zał obu męż​czy​znom krze​sła, marsz​cząc brwi, kie​dy Gu​drun ru​‐ szy​ła za nimi. – Frau Gsch​talt​ner, by​ło​by miło, gdy​by przy​nio​sła pani kawę

na​szym go​ściom. — Jest już go​to​wa – rze​dła Gu​drun, ru​sza​jąc ma​je​sta​tycz​nym kro​kiem w stro​nę kuch​ni. Znów prze​no​sząc uwa​gę na po​li​cjan​tów, Jo​sef za​uwa​żył, że obaj pa​trzą na Li​lie, któ​ra z ko​lei zda​wa​ła się nie​świa​do​ma ich obec​no​ści. Prze​łknął śli​nę. — Jak mogę pa​nom po​móc? — Frau Gschalt​ner… – Kirch​mann prze​rwał, kie​dy Gu​drun wró​ci​ła z tacą. Po​sta​wi​ła ją na bocz​nym sto​li​ku, go​to​wa, by na​le​wać kawę. — Dzię​ku​ję – po​wie​dział Jo​sef, za​uwa​ża​jąc dwa ła​cia​te mo​ty​le, któ​re wle​‐ cia​ły za nią. Te cho​ler​ne stwo​rze​nia po​tra​fi​ły się do​stać wszę​dzie. Mu​siał zno​wu zwró​cić uwa​gę Ben​ja​mi​no​wi. – Damy so​bie radę. — Ale… – za​pro​te​sto​wa​ła Gu​drun. — To wszyst​ko, pani Gschalt​ner, dzię​ku​ję. — Czy ona zo​sta​je? – spy​ta​ła Gu​drun, rzu​ca​jąc Li​lie ja​do​wi​te spoj​rze​nie. — Dzię​ku​ję – po​wtó​rzył Jo​sef, od​pro​wa​dza​jąc ko​bie​tę do drzwi i za​my​ka​‐ jąc je do​kład​nie. Od​cze​kał, by usły​szeć za​do​wa​la​ją​cy dźwięk za​suw​ki wy​mie​nio​nej przez Ben​ja​mi​na. Gdy usiadł za biur​kiem, Kirch​mann spoj​rzał na nie​go ze współ​‐ czu​ciem. Jo​sef ski​nął lek​ko gło​wą, a Che​fin​spek​tor kon​ty​nu​ował wy​ja​śnia​‐ nie po​wo​du wi​zy​ty. — Po​ma​ga​my wła​dzom Wels-Land w schwy​ta​niu pew​nej nie​bez​piecz​nej prze​stęp​czy​ni… A więc w to gra​ła Gu​drun. Jo​sef za​ci​snął zęby, ale spo​koj​nie po​ki​wał gło​‐ wą z za​in​te​re​so​wa​niem. — Jak się do​my​ślam, cho​dzi o wy​pad​ki z Lam​bach? — Wła​śnie tak. Ist​nie​je moż​li​wość, że ucie​ki​nier​ka wy​ru​szy​ła do Wied​‐ nia… — To dłu​ga po​dróż – za​uwa​żył Jo​sef. – I nie​ła​twa. Wy​da​je mi się, że śred​‐ nie pie​sze tem​po wy​no​si pięć ki​lo​me​trów na go​dzi​nę. Po​ko​na​nie dy​stan​su dwu​stu pięć​dzie​się​ciu ki​lo​me​trów wska​zu​je na po​czu​cie celu rzad​kie u osób uzna​wa​nych za sza​lo​ne. – Uło​żył pió​ra i wy​gła​dził no​tat​ki. – Szu​ka​ją pa​no​‐ wie po​mo​cy w zdia​gno​zo​wa​niu ucie​ki​nier​ki? – Za​uwa​żył, że Che​fin​spek​tor wy​da​je się co​raz bar​dziej za​wsty​dzo​ny, a jego ko​le​ga pra​co​wi​cie za​pi​su​je każ​de sło​wo. Li​lie, któ​ra sie​dzia​ła w mil​cze​niu, wy​cią​gnę​ła przed sie​bie dłoń, po​zwa​la​jąc jed​ne​mu z mo​ty​li na niej usiąść. — Jak one pięk​nie pach​ną. – Po​pa​trzy​ła na Kirch​man​na. – Nie są​dzi pan, że to wiel​ka szko​da, iż za​pach tak wszyst​kich de​ner​wu​je? Kirch​mann otwo​rzył usta, by po chwi​li je za​mknąć. — Hmmm, rze​czy​wi​ście, tak. — Praw​da jest taka – po​wie​dział Brunn pła​skim, sza​rym gło​sem – że mo​‐ ty​le nie mają za​pa​chu. Li​lie nie od​ry​wa​ła wzro​ku od Kirch​man​na. — Nie mo​ty​le. Kwia​ty.

— A więc są to kwia​ty? Do​sko​na​le. – Che​fin​spek​tor uśmiech​nął się sła​bo i spoj​rzał bła​ga​ją​co na Jo​se​fa. – La​ta​ją​ce kwia​ty. Wspa​nia​ły po​mysł. — Le​pi​dop​te​ra. – Brunn po​krę​cił gło​wą, wciąż pi​sząc po​spiesz​nie. Krop​kę po​sta​wił tak moc​no, że mu​sia​ła prze​bić się na ko​lej​ne stro​ny. — Głu​pi – po​wie​dzia​ła Li​lie. – Dumm wie Boh​nen​stroh[54]. — Głu​pi jak… – wy​mam​ro​tał Brunn, uważ​nie spi​su​jąc obe​lgę, nim zo​‐ rien​to​wał się, że była skie​ro​wa​na do nie​go, i za​czął ner​wo​wo prze​glą​dać no​‐ tat​ki. — Wię​cej kawy, pa​no​wie? – Od​sta​wia​jąc dzba​nek, Jo​sef ge​stem na​ka​zał Kirch​man​no​wi kon​ty​nu​ować. – Na​praw​dę uwa​ża pan, że ta nędz​na ko​bie​ta przy​by​ła do Wied​nia? Chce pan spy​tać, czy nie była przy​pad​kiem moją pa​‐ cjent​ką? — Frau Gsch​talt​ner zwró​ci​ła na​szą uwa​gę na za​ska​ku​ją​cy spo​sób, w jaki… – Kirch​mann prze​rwał, zer​ka​jąc w bok na Li​lie – …w jaki pew​na mło​da ko​bie​ta po​ja​wi​ła się w wa​szym domu. Po​dob​no do​szło też do ja​kie​‐ goś… in​cy​den​tu. Jest prze​ko​na​na, że to jed​na i ta sama oso​ba. – Od​kaszl​nął prze​pra​sza​ją​co. – Frau Gsch​talt​ner była bar​dzo na​tar​czy​wa. — Jed​na i ta sama? – Jo​sef spu​ścił wzrok. – Kto? Nie ro​zu​miem. — Że ta mło​da ko​bie​ta to wła​śnie ucie​ki​nier​ka z Lam​bach – wy​ja​śnił znie​cier​pli​wio​ny Brunn. Jo​sef spoj​rzał na nie​go oszo​ło​mio​ny. — To nie​moż​li​we. A te​raz, o ile nie chcą pa​no​wie po​roz​ma​wiać o czymś jesz​cze… – Wstał i zro​bił kil​ka kro​ków w stro​nę drzwi. Chie​fin​spek​tor chwy​cił go za ra​mię i za​wró​cił ku oknu. — Prze​pra​szam, Herr Dok​tor, ale Frau Gsch​talt​ner twier​dzi, że mło​da ko​‐ bie​ta zo​sta​ła zna​le​zio​na nie​da​le​ko Nar​ren​turm w bar​dzo złym sta​nie. Po​bi​‐ ta. Ro​ze​bra​na. – Ści​szył głos. – Po​ja​wi​ło się po​dej​rze​nie prze​stęp​stwa na tle sek​su​al​nym. Frau za​su​ge​ro​wa​ła na​wet, że dziew​czy​na mo​gła pra​co​wać jako pro​sty​tut​ka. — Tego moż​na by się spo​dzie​wać – do​dał Brunn – po prze​stęp​czy​ni. Jo​sef strzą​snął z sie​bie dłoń Kirch​man​na. — Po​wiem wprost – po​wie​dział ci​cho. – Frau Gsch​talt​ner prze​ży​wa trud​‐ ny okres. Ko​bie​ty, któ​re po​świę​ci​ły ży​cie służ​bie, w pew​nym wie​ku tra​cą całą swo​ją mło​dość i uro​dę. Spoj​rze​nie wstecz na ta​kie ży​cie – ży​cie bez ko​‐ chan​ka, bez męża i dzie​ci, bez wła​sne​go domu – musi być gorz​kim do​świad​‐ cze​niem. — Rze​czy​wi​ście – zgo​dził się Kirch​mann. – Po​dej​rze​wam, że ta​kie ży​cie daje po​czu​cie bez​pie​czeń​stwa, ale może się też wy​da​wać peł​ne stra​co​nych szans. Tak, z pew​no​ścią jest w nim dużo żalu. — A spo​tka​nie z tak czy​stą mło​dą ko​bie​tą, kwit​ną​cą i pięk​ną… – do​dał Jo​‐ sef. Wszyst​kie oczy zwró​ci​ły się ku Li​lie, któ​ra sie​dzia​ła w mil​cze​niu, z opusz​‐ czo​nym wzro​kiem. Słoń​ce igra​ło w jej wło​sach, na​da​jąc im zło​ty blask. Mo​‐

tyl wciąż sie​dział na jej ręce, lek​ko po​ru​sza​jąc skrzy​deł​ka​mi. Jego to​wa​rzysz uno​sił się w po​wie​trzu nie​da​le​ko. — Do​kład​nie – wes​tchnął Kirch​mann. – Tak. Nie spo​sób unik​nąć za​zdro​‐ ści. – Po chwi​li za​sta​no​wie​nia po​ki​wał gło​wą. – Ro​zu​miem to aż za do​brze. Moja żona ma ciot​kę – sta​rą pan​nę w po​dob​nym wie​ku, któ​ra za​czę​ła pi​sać ano​ni​mo​we li​sty do pro​mi​nent​nych męż​czyzn. Nie​któ​re z nich są peł​ne zja​‐ dli​wo​ści – za​kasz​lał ner​wo​wo – je​den, pe​łen alu​zji do fik​cyj​ne​go dziec​ka i opi​su​ją​cy sza​le​nie dziw​ne… hmmm… prak​ty​ki, zo​stał wy​sła​ny do ma​jo​ra Lu​ege​ra. Było to wy​jąt​ko​wo że​nu​ją​ce. – Spoj​rzał na Jo​se​fa. – Umie​ści​li​śmy ją w Bel​le​vue. Ro​dzi​na uzna​ła, że tak bę​dzie dla wszyst​kich naj​le​piej. — Do​sko​na​ły wy​bór – zgo​dził się Jo​sef. – To wy​jąt​ko​wo oświe​co​ne sa​na​‐ to​rium dla pa​cjen​tów z pro​ble​ma​mi ner​wo​wy​mi, a Kreu​zlin​gen znaj​du​je się nie​da​le​ko Wied​nia. Do​brze znam dy​rek​to​ra, Herr Bin​swan​ge​ra. Po​dob​nie jak kie​dyś jego oj​ciec Ro​bert, przy​wią​zu​je dużą wagę do po​bu​dza​nia in​te​lek​‐ tu pa​cjen​tów – pro​wa​dzi za​ję​cia edu​ka​cyj​ne, wy​ciecz​ki, ro​bót​ki ręcz​ne i pra​‐ ce w ogro​dzie. Kirch​mann spo​glą​dał na nie​go z pew​nym nie​do​wie​rza​niem. — Na pew​no. Nam za​le​ża​ło na tym, żeby umie​ścić sta​rą ba… ko​bie​tę… gdzieś, gdzie nie bę​dzie już mo​gła ni​ko​mu za​szko​dzić. — Do​kład​nie – po​wie​dział ła​god​nie Jo​sef. Za​pa​dła tak dłu​ga ci​sza, że po​‐ czuł się w obo​wiąz​ku, by ją wy​peł​nić. – Czę​sto my​śla​łem o tym, że ko​bie​ty mają to nie​szczę​ście, iż umie​ra​ją jak​by dwu​krot​nie. Po raz pierw​szy wte​dy, kie​dy tra​cą swój mło​dzień​czy urok i prze​sta​ją bu​dzić po​żą​da​nie, po raz dru​‐ gi – gdy śmierć przy​cho​dzi na​praw​dę. Czas po​mię​dzy jest cie​ka​wy: te, któ​re mają szczę​ście, cie​szą się wte​dy ro​dzin​nym cie​płem, te jed​nak, któ​re są go po​zba​wio​ne, zo​sta​ją po​zo​sta​wio​ne sa​mym so​bie… cóż… Nikt nie sko​men​to​wał jego słów. Jo​sef na​gle zdał so​bie spra​wę, że by​cie „po​zo​sta​wio​ny​mi sa​mym so​bie” może nie być uzna​wa​ne za nie​szczę​ście, ale za dar wy​zwo​le​nia. Za​sta​na​wiał się, jak czu​je się ktoś oce​nia​ny wy​łącz​nie przez pry​zmat wy​glą​du, po​żą​da​ny tyl​ko dzię​ki pięk​nu – a po​tem, z bie​giem cza​su, po​zba​wio​ny swe​go bla​sku. Po​my​ślał o sa​mot​no​ści Ber​thy. Po​gła​dził się po bro​dzie. — Trzy razy. – Głos był tak ci​chy, do​biegł spo​śród tak głę​bo​kie​go mil​cze​‐ nia, że Jo​se​fo​wi za​ję​ło chwi​lę zro​zu​mie​nie, że na​le​ży do Li​lie. — Słu​cham, moja dro​ga? Spoj​rza​ła w górę. — Ko​bie​ta umie​ra trzy razy. – Unio​sła gło​wę. – Tak​że jako mat​ka, kie​dy umie​ra jej dziec​ko. — Je​śli tak się sta​nie. Ale to nie dzie​je się za​wsze – po​wie​dział po​cie​sza​ją​‐ co. — Je​śli – po​wtó​rzy​ła Li​lie. – I kie​dy. — To bar​dzo bły​sko​tli​wa myśl – za​uwa​żył Kirch​mann, ener​gicz​nie ki​wa​‐ jąc gło​wą. – I bar​dzo praw​dzi​wa.

— Wy​obraź​cie so​bie, jak to wy​glą​da dla ko​biet o du​żych ro​dzi​nach – wy​‐ szep​ta​ła Li​lie. – Jed​na śmierć po dru​giej. – Zwie​si​ła gło​wę. – Śmierć nie ma koń​ca. Dla​te​go jest tyle kwia​tów. — Do​brze, Li​lie – po​wie​dział szyb​ko Jo​sef. Spoj​rzał na po​zo​sta​łych. – Pa​‐ no​wie, jak wi​dzi​cie, ta roz​mo​wa o śmier​ci za​nie​po​ko​iła moją pa​cjent​kę. Je​śli nie ma​cie wię​cej py​tań, czy mógł​bym pro​sić, że​by​ście zo​sta​wi​li nas sa​‐ mych? — Jesz​cze chwi​la – po​wie​dział Brunn. – Skąd po​cho​dzisz? – spy​tał dziew​‐ czy​nę. – Gdzie miesz​ka​łaś? Zmarsz​czy​ła czo​ło. — Je​stem w Niem​czech. — Prze​cież to Wie​deń – zdzi​wił się Brunn. — Wie​deń jest w Niem​czech – po​wie​dzia​ła Li​lie, nie spo​glą​da​jąc na nie​‐ go. — Nie, nie, moja dro​ga – wy​ja​śnił Kirch​mann. – Jest w Au​strii. — Ale Au​stria jest w Niem​czech, więc Wie​deń też. Brunn za​śmiał się pod no​sem i mach​nął ręką. Za​uwa​ży​ła ten gest, a jej war​gi za​drża​ły. — Może je​ste​śmy gdzie in​dziej. — Ko​lej​ne py​ta​nia pro​szę kie​ro​wać do mnie – po​wie​dział sztyw​no Jo​sef. — Oczy​wi​ście. – Kirch​mann spoj​rzał na Brun​na chłod​no. — Mam na​dzie​ję, że mogę li​czyć na pa​nów dys​kre​cję – wy​szep​tał Jo​sef. – Ro​dzi​na Li​lie ży​czy so​bie, żeby jej te​ra​pia po​zo​sta​ła ta​jem​ni​cą. — Och – Kirch​mann uśmiech​nął się krzy​wo – po​zo​sta​nie. Tak jak spra​wa ma​łej Pap​pen​he​im. – Czu​jąc na so​bie wzrok Jo​se​fa, do​dał: – Śle​dzę te wąt​ki, Herr Dok​tor. Za​wsze in​te​re​so​wa​ły mnie ta​jem​ni​ce umy​słu. Za​zwy​czaj jed​‐ nak wte​dy, gdy wią​żą się z nimi spra​wy kry​mi​nal​ne. Wię​cej nie mogę po​‐ wie​dzieć.

ROZ​DZIAŁ ÓSMY Słoń​ce ogrze​wa mi ple​cy i wciąż wpa​dam na cień Gre​et. Mówi, że dziś po po​‐ łu​dniu bę​dzie grzmia​ło: wszyst​kie szkar​łat​ne ku​rzy​śla​dy i nie​bie​skie prze​‐ tacz​ni​ki roz​wi​nę​ły się, by pa​trzeć na dużą czar​ną chmu​rę, skra​da​ją​cą się zza ho​ry​zon​tu. Chcę się za​trzy​mać i wbić ki​jek mię​dzy mrów​ki zbie​ra​ją​ce się w szcze​li​nach dro​gi, ale Gre​et owi​nę​ła mnie w ta​lii sznur​kiem i przy​wią​za​ła go do swo​je​go far​tu​cha, więc mu​szę biec, żeby na​dą​żyć. Kie​dy jest go​rą​co, zło​ści się i sta​je nie​mi​ła. Moja noga wciąż boli po tym, jak ude​rzy​ła mnie rano, kie​dy ucie​kłam. Do​bie​ga​my do sznu​ra z pra​niem, roz​wią​zu​je mnie i po​da​je moją Stof​‐ fpup​pe[55]. — Stój tu​taj. Nie upuść lal​ki. Je​śli po​ru​szysz się choć​by o cen​ty​metr, wy​‐ lą​du​jesz w piw​ni​cy. Ro​zu​miesz? — Spójrz! – Na moim ra​mie​niu wy​lą​do​wa​ła bie​dron​ka. Po​ru​sza skrzy​deł​‐ ka​mi, kie​dy pró​bu​ję po​li​czyć krop​ki. — Ma​rien​käfer – mówi Gre​et, marsz​cząc brwi. – Nie zrób jej krzyw​dy, bo to przy​no​si nie​szczę​ście. Po​wiedz wier​szyk, a po​tem dmu​chaj de​li​kat​nie, póki nie od​fru​nie. — Jaki wier​szyk? — Do​brze wiesz jaki, Dum​m​kopf[56]. – Gre​et dy​szy, pró​bu​jąc opu​ścić pod​‐ pór​kę sznu​ra na bie​li​znę. – Ma​rien​käfer​chen, flie​ge weg! Ten. Już pa​mię​tasz? — Nie. I wca​le nie chcę, żeby po​le​cia​ła do nie​ba. — Je​śli tego nie zro​bi, nasz dom spło​nie, zwłasz​cza że zbli​ża się bu​rza z pio​ru​na​mi. Po​wiedz wier​szyk. Szyb​ko. Ma​rien​käfer​chen, Ma​rien​käfer​chen, flie​ge weg! Dein Häu​schen brennt, Dein Müt​ter​chen flennt, Dein Va​ter sitzt auf der Schwel​le: Flieg in Him​mel aus der Höl​le. – I patrz, w któ​rą stro​nę leci, bo stam​tąd przy​bę​dzie twój przy​szły mąż. — Nie chcę głu​pie​go męża. — Bę​dziesz go mia​ła, czy tego chcesz, czy nie, Kry​sto. Nie​któ​re z nas mają – Gre​et wes​tchnę​ła i się​gnę​ła po ko​szu​lę taty – a inne nie. – Spoj​rza​ła na

mnie. – Te​raz po​wiedz wier​szyk. Bie​dro​necz​ko, bie​dro​necz​ko, leć do nie​ba! Dom stoi w pło​mie​niach, mat​ka w łez stru​mie​niach, oj​ciec sie​dzi na pro​gu, leć, po​skarż się Bogu. Dmu​cham, ale bie​dron​ka nie chce od​le​cieć. — No to ko​niec – mówi Gre​et, skła​da​jąc po​szew​ki. – Już po nas. Pew​nie upie​cze​my się w łóż​kach jak świ​nie w pie​cu. Po​kry​je​my się chru​pią​cą skór​‐ ką i po​da​dzą nas z so​sem. Co za śmierć… Dmu​cham moc​niej. Owad otwie​ra skrzy​deł​ka i fru​nie pro​sto do góry. Gre​et krę​ci gło​wą. — No tak. A więc wy​glą​da na to, że twój uko​cha​ny umrze jesz​cze przed ślu​bem. — Trud​no. In​te​re​su​je mnie coś cie​kaw​sze​go niż mę​żo​wie: zie​mia po​mię​dzy wa​rzy​‐ wa​mi jest świe​żo roz​ko​pa​na, ma ko​lor ciem​no​brą​zo​wej cze​ko​la​dy. Gre​et twier​dzi, że sma​ku​je pa​skud​nie, wca​le nie jak cu​kier​ki, ale ja nie je​stem prze​‐ ko​na​na. Kie​dy nie pa​trzy, bio​rę całą garść i wkła​dam ją so​bie do ust. — Głu​pie dziec​ko! – Za​głu​sza krzy​kiem moje pi​ski. – Das war dumm[57]. Tyl​ko ro​ba​ki je​dzą zie​mię. To smak gro​bu. Kie​dy na​uczysz się ro​bić to, co ci każą? Wy​cie​ram ję​zyk i plu​ję, i pła​czę, i tu​pię. Całe usta mam ob​kle​jo​ne gę​stą, zim​ną ziar​ni​stą gle​bą. Jest mię​dzy zę​ba​mi i osu​wa się do gar​dła. Gre​et od​‐ gar​nia mi wło​sy, kie​dy po​chy​lam się i wy​mio​tu​ję. Na​wet to sma​ku​je le​piej niż zie​mia. — Może to cię cze​goś na​uczy, Kry​sto. – Gre​et wy​cie​ra mi twarz rąb​kiem far​tu​cha. – To ko​niec two​jej lal​ki – jest cała ubru​dzo​na wy​mio​ci​na​mi – może zresz​tą to ko​niec nas wszyst​kich, bo ta prze​klę​ta bie​dron​ka zno​wu usia​dła ci na ra​mie​niu. Może jest po​słan​nicz​ką mó​wią​cą nam, że do rana z domu nie zo​sta​nie nic prócz kup​ki po​pio​łu. Nie martw się tak bar​dzo. Spró​bu​ję ją wy​‐ czy​ścić. – Pod​no​si moją szma​cia​ną lal​kę za nogę i po​py​cha mnie na​przód. – Ale wi​dzę, że bie​dron​ka wciąż nie od​le​cia​ła. Po​ru​szaj ra​mio​na​mi, może to ją prze​go​ni. Nie. Cóż, oba​wiam się, że z nami ko​niec. I spójrz na ten rój mró​‐ wek. I to fru​wa​ją​cych. Gry​zą. Za​raz tu przyj​dę z garn​kiem wrząt​ku. Po​zbę​dę się ich. Opo​wia​da​łam ci kie​dyś hi​sto​rię o bied​nym chłop​cu w gro​bie? Jest bar​dzo smut​na. Mówi o wstręt​nym męż​czyź​nie, któ​re​mu pali się dom. Mówi da​lej, ale mój płacz za​głu​sza opo​wieść. Smak zie​mi i roz​cza​ro​wa​nia nie chce znik​nąć. Moje usta są su​che i po​pę​ka​ne. Od cza​su do cza​su czu​ję na ję​zy​ku ka​mień, ale nie mam już śli​ny.

Nie pa​mię​tam upad​ku, a jed​nak leżę na po​bo​czu z twa​rzą w bło​cie. Pada deszcz. W ustach mam zie​mię. Wszyst​ko mnie boli. Naj​bar​dziej pal​ce, ale przy​kry​wam je swo​im cia​łem, więc nie wiem, co im się sta​ło. To na pew​no noc, ale wo​kół jest bar​dzo ja​sno. Gdzieś w od​da​li do​strze​gam dwa ja​sne świa​tła, po​ru​sza​ją​ce się bez prze​rwy, zbli​ża​ją​ce się i od​da​la​ją​ce ni​czym oczy ol​brzy​miej sowy, któ​ra przy​glą​da się szczu​rom bie​ga​ją​cym w pu​łap​ce. Przede mną jest wiel​ka pta​szar​nia z pu​sty​mi grzę​da​mi. Chy​ba zna​la​złam się w zoo, bo wi​dzę sto​łów​kę, a za nią przy​chod​nię. Chcę po​biec i po​szu​kać taty, ale go tam nie ma. Pró​bu​ję so​bie przy​po​mnieć, co się z nim sta​ło… Po​tem wi​dzę Lot​tie w ka​łu​ży i czoł​gam się w jej stro​nę. Jest brzyd​ka. Ma po​pę​ka​ną, peł​ną bą​bli skó​rę i dużą dziu​rę tam, gdzie kie​dyś był nos. Cud​ne ja​sne wło​sy są te​raz czar​ne i sztyw​ne. Nogi le​d​wie trzy​ma​ją się cia​ła. Przy​tu​‐ lam ją moc​no i mó​wię, że nic się nie sta​ło, ale obie wciąż pła​cze​my. Pal​ce bolą mnie dla​te​go, że są całe po​kry​te bą​bla​mi – ta​ki​mi, ja​kie mia​ła na sto​pie Gre​et, kie​dy upu​ści​ła na nią ko​cio​łek, w któ​rym go​to​wa​ła się ryba – a nie ma ni​ko​go, kto mógł​by po​sma​ro​wać je ma​słem. Lot​tie pyta, dla​cze​go mam na so​bie brzyd​kie, brud​ne ubra​nia i gdzie się po​dzia​ły moje buty. Nie wiem. Nie mogę so​bie przy​po​mnieć. Gre​et bę​dzie war​czeć, a tata mnie skrzy​czy… na​gle przy​po​mi​nam so​bie, że Gre​et ode​szła, a tata… tata… Mój krzyk przy​wo​łu​je lu​dzi-zwie​rzę​ta, któ​rzy wy​cho​dzą ze swo​ich nor, żeby mnie zo​ba​czyć. Wzy​wa​ją mnie i wy​da​ją z sie​bie dźwię​ki. Pró​bu​ją mó​‐ wić. — Chodź tu – mó​wią w ob​cym ję​zy​ku. – Chodź. Chodź z nami. Nie​któ​rzy głasz​czą mnie po wło​sach i chwy​ta​ją za ręce, ale ja ich od​py​‐ cham. — Idź​cie so​bie, brud​ne zwie​rza​ki. Nie zje​cie mnie. — Chodź z nami, dziec​ko. Chodź, mała. Kie​dy za​czy​na pa​dać deszcz, dwo​je z nich pod​no​si mnie i za​bie​ra do swo​‐ jej nory, cho​ciaż krzy​czę co​raz gło​śniej, biję i ko​pię. W środ​ku mają tyl​ko dwie świe​ce, ale wi​dzę rzę​dy łó​żek, na któ​rych sie​dzą ko​lej​ne ludz​kie zwie​‐ rzę​ta i wszyst​kie się we mnie wpa​tru​ją. Wkła​dam kciuk do ust i od​wza​jem​‐ niam spoj​rze​nie, póki jed​no z tych, któ​re na​uczy​ły się mó​wić, nie pod​cho​dzi do mnie i nie kuca obok, obej​mu​jąc mnie ra​mie​niem. — Nie bój się, moja mała. Je​steś wśród przy​ja​ciół. Sztur​cham je łok​ciem. — Idź so​bie, głu​pie zwie​rzę. Nie zwra​ca na to uwa​gi. — Mam na imię Eri​ka. A ty? Nie po​wiesz mi? Do​brze, może póź​niej. Te​raz mu​si​my zna​leźć ci ja​kieś miej​sce do spa​nia. – Po​ka​zu​je łóż​ko, na któ​rym śpi już bar​dzo chu​de ludz​kie zwie​rzę. – Po​łóż się z Leną. Wy​star​czy dla was miej​‐ sca, je​śli po​ło​żysz się gło​wą przy jej sto​pach. — Nie. Eri​ka pa​trzy na mnie.

— Nie ma wię​cej miej​sca. — Nie będę tu spa​ła. – Ma​te​rac jest cien​ki i wy​brzu​szo​ny. Lena leży przy​‐ kry​ta je​dy​ną koł​drą, ale wi​dzę, że nie ma na so​bie pi​ża​my. – Chcę moją Fe​der​‐ bett[58] i ko​szu​lę noc​ną w ró​żo​we kwia​ty. Ktoś się śmie​je. Eri​ka go uci​sza. Krę​ci gło​wą. „Je​ste​śmy te​raz bied​ne – mówi Lot​tie. – Tata od​szedł. Wszy​scy ode​szli. Wszyst​ko nam za​bra​no. Nikt się nami nie za​opie​ku​je”. – Dłu​żej już tego nie znio​sę – mówi Gre​et, pod​no​sząc moje roz​rzu​co​ne ubra​‐ nia. – Jesz​cze raz usły​szę two​je „tego nie zro​bię”, „tam​te​go nie zro​bię”, a spa​‐ ku​ję swo​je rze​czy i odej​dę. Zo​ba​czy​my, jak so​bie po​ra​dzisz. Te​raz, kie​dy two​ja mat​ka nie żyje – niech Bóg ma pie​czę nad jej za​gu​bio​ną du​szą – zna​jąc męż​czyzn, przed koń​cem roku cze​ka cię spo​tka​nie ze wstręt​ną ma​co​chą. A ona nie bę​dzie cię chcia​ła. — Mój tata… — Och, ona już znaj​dzie ja​kiś spo​sób, żeby ob​ró​cić go prze​ciw​ko to​bie. Albo może po pro​stu go otru​je. A co się sta​nie póź​niej? Do​brze wiesz. Wy​lą​‐ du​jesz w ciem​nym le​sie z pu​stym brzu​chem, po​sła​niem z li​ści i ka​mien​ną po​dusz​ką… – Nie jest tak źle – mówi Eri​ka, gła​dząc mnie po gło​wie. – Wy​trzy​masz jed​ną noc. Zo​ba​czy​my, co przy​nie​sie ju​tro. — Nie – od​po​wia​dam, trzy​ma​jąc kciuk w buzi. – Chcę do domu. Chcę do taty. „Tata nie żyje – szep​cze Lot​tie. – Jest zim​ny jak głaz”. — Nie – złosz​czę się, cho​ciaż wiem, że ma ra​cję. – Za​bierz​cie mnie do taty. Chcę do taty. Jest ciem​no, a w domu pa​nu​je ci​sza, póki sa​mo​chód nie prze​jeż​dża, skrę​ca​jąc z pi​skiem opon. Jego świa​tła w jed​nej chwi​li roz​ja​śnia​ją po​kój, a ja wi​dzę cie​‐ nie go​bli​nów skra​da​ją​cych się wzdłuż li​stew. — Mamo! Mamo! – Nikt nie przy​cho​dzi. Wy​krzy​ku​ję jej imię, ku​ląc się tak bar​dzo, jak tyl​ko mogę, kie​dy cie​nie ota​cza​ją łóż​ko. Wresz​cie Gre​et otwie​ra sze​ro​ko drzwi i pod​no​si mnie, obej​mu​jąc tak moc​no, że tra​cę od​‐ dech. — Ci​cho, Kry​sto. Już do​syć. — Idź so​bie – dy​szę. – Chcę do mamy. — Mama ode​szła w lep​sze miej​sce. Bę​dziesz mu​sia​ła za​do​wo​lić się mną. — Nie chcę. Za​bierz mnie do mamy. Gre​et kła​dzie mnie z po​wro​tem do łóż​ka i sia​da obok. — Two​ja mama nie żyje, Kry​sto. Umar​ła i zo​sta​ła po​cho​wa​na. Po​sta​no​‐ wi​ła odejść i nikt nie może przy​wró​cić jej ży​cia. – Po​łóż się – mówi Eri​ka. – Spró​buj od​po​cząć. Dzień wcze​śnie się tu​taj za​czy​‐

na. — Mamo! Tato! – wo​łam. Po chwi​li krzy​czę jesz​cze: – Gre​et! Chcę do Gre​et! — Ucisz​cie ją – mru​czy wście​kły głos. – Mu​szę się wy​spać. — Chcę do Gre​et – pisz​czę zno​wu. – Za​bierz​cie mnie do Gre​et. Eri​ka krę​ci gło​wą. Nic nie mówi, ale jej twarz jest smut​na, a ja za​czy​nam na​gle pła​kać no​wym pła​czem, ta​kim, któ​re​go nie da się po​wstrzy​mać. Czu​ję się tak, jak​by łka​ło całe moje cia​ło, z głę​bi aż po opusz​ki pal​ców u stóp. Rzu​‐ cam się na zie​mię i wci​skam pod łóż​ko, aż do​cie​ram do kąta. Obie z Lot​tie zwi​ja​my się w kul​kę. Pła​cze​my, póki nie za​pad​nie​my w sen. Bu​dzi mnie dźwięk po​dob​ny do dłu​gie​go krzy​ku. Wciąż jest ciem​no, a ludz​kie zwie​rzę​ta ska​czą i krę​cą się wo​kół. Kie​dy dźwięk roz​brzmie​wa po raz dru​gi, wy​cho​dzą z nory. Lot​tie mówi, że po​win​ny​śmy wyjść i po​szu​kać Gre​et. Żad​na z nas nie wie, do​kąd ode​szła, kie​dy tata ją ode​słał, ale musi być gdzieś nad je​zio​rem po dru​giej stro​nie lasu. – Jak wiesz – mówi Gre​et, na​peł​nia​jąc sło​iki du​ży​mi czar​ny​mi wi​śnia​mi – Han​sel i Gre​tel zo​sta​li po​rzu​ce​ni w ciem​nym le​sie. Ale czy wiesz cze​mu? Po​‐ wiem ci – było to dla ich ro​dzi​ców je​dy​ne roz​wią​za​nie nie tyl​ko dla​te​go, że nie mie​li je​dze​nia, ale też dla​te​go, że dzie​ci były nie​grzecz​ne i dzi​kie i za nic nie chcia​ły ro​bić tego, co im ka​za​no. Rzu​ca​ły swo​je ubra​nia na zie​mię i od​‐ szcze​ki​wa​ły się ro​dzi​com. Ci za​pro​wa​dzi​li więc ma​łych grzesz​ni​ków da​le​ko, da​le​ko do lasu. Każ​de z nich do​sta​ło su​chą skór​kę od chle​ba. Żad​ne​go ma​sła. Żad​ne​go mio​du. Po​tem ro​dzi​ce ode​szli, naj​pierw mat​ka, po​tem oj​ciec. Kie​dy znik​nę​li dzie​ciom z oczu, ze​brał się tłum le​śnych be​stii. A dzi​kie zwie​rzę​ta są wiecz​nie głod​ne. – Usta​wia sło​iki w garn​ku z wodą i roz​pa​la ogień. – Jak my​‐ ślisz, co się sta​ło póź​niej? Nie od​po​wia​dam. Na wio​snę Gre​et wło​ży​ła Pe​te​ra do tor​by na za​ku​py i wy​pu​ści​ła go po​mię​dzy krze​wy w par​ku. Po​wie​dzia​ła, że i tak chciał uciec, a ona nie mia​ła cza​su na sprzą​ta​nie cuch​ną​cych kró​li​czych bob​ków. Na​stęp​‐ nym ra​zem, kie​dy tam​tę​dy prze​cho​dzi​ły​śmy, na tra​wie le​ża​ły kęp​ki bia​łej sier​ści. Gre​et zna​la​zła jego ogo​nek i przy​nio​sła go do domu na szczę​ście. Lot​tie i ja spę​dza​my w szo​pie cały dzień. Kie​dy za​czy​na się ro​bić ciem​no, ludz​kie zwie​rzę​ta wra​ca​ją, cią​gnąc łapę za łapą i le​d​wie wy​da​jąc z sie​bie ja​‐ ki​kol​wiek dźwięk. Za​pa​la​ją świe​cę, a po​tem to, któ​re umie mó​wić, pod​cho​‐ dzi do mnie. — Kry​sto, to ja, Eri​ka. Wsta​waj. Czas się umyć i ucze​sać wło​sy. — Nie. Idź so​bie. – Cho​wam się z po​wro​tem do kąta, ści​ska​jąc przed sobą Lot​tie i sta​ra​jąc się stać jak naj​mniej​sza. Splu​wam na Eri​kę odro​bin​ką śli​ny, któ​ra lą​du​je na jej spód​ni​cy. Pa​trzy na nią. Po​tem zbli​ża do mnie dłoń. – Nie bij mnie – krzy​czę. – Je​steś tyl​ko ludz​kim zwie​rzę​ciem. Je​śli mnie ude​rzysz, mój tata… – prze​ry​wam. Lot​tie przy​po​mi​na mi, że od​kąd nie ma taty, każ​dy może mnie skrzyw​‐

dzić. — Nikt z nas cię nie ude​rzy – mówi ci​cho Eri​ka. Pod​no​si mnie. – Ale mu​‐ sisz na​uczyć się re​guł ży​cia tu, ina​czej zo​sta​niesz uka​ra​na. Bądź dziel​ną dziew​czyn​ką. Nie płacz już. Umyj twarz i… – grze​bie w kie​sze​ni, szu​ka​jąc po​ła​ma​ne​go grze​bie​nia – uczesz wło​sy. – Obej​mu​je mnie ra​mie​niem. – Czy te​raz już po​wiesz, jak masz na imię? Krę​cę gło​wą i ro​bię brzyd​kie miny w stro​nę in​nych ludz​kich zwie​rząt, któ​re przy​glą​da​ją się nam i przy​słu​chu​ją. — Kry​sta – mówi jed​no z nich. – Przy​naj​mniej tak po​wie​dzia​ła Da​nie​lo​‐ wi. Da​niel jest praw​dzi​wym chłop​cem, mimo że zja​da ro​ba​le. Eri​ka jest tro​‐ chę jak Gre​et, tyl​ko znacz​nie cich​sza i szczu​plej​sza. — Je​steś ludz​kim zwie​rzę​ciem, Eri​ko? — A ty? – Uśmie​cha się bar​dzo sła​bo, jak​by ją to bo​la​ło, a po​tem po​py​cha mnie lek​ko. – Po​spiesz się, Kry​sto. Za​raz za​czną się lek​cje. — Nie pój​dę do szko​ły. — Wszy​scy tu cho​dzą do szko​ły. — Tata mówi, że nie mu​szę iść aż do… — Pój​dziesz na lek​cje – mówi zde​cy​do​wa​nym to​nem Eri​ka. – I bę​dziesz się uczyć. Ży​cie jest trud​ne, ale po​zna​wa​nie in​nych lu​dzi, in​nych cy​wi​li​za​cji, in​nych spo​so​bów ży​cia, in​nych miejsc to two​ja dro​ga uciecz​ki, ma​gicz​na po​dróż. Kie​dy do​wiesz się tych róż​nych rze​czy, twój umysł bę​dzie mógł two​‐ rzyć hi​sto​rie, któ​re za​bio​rą cię, do​kąd tyl​ko bę​dziesz chcia​ła. Wy​cie​ram nos rę​ka​wem. — W każ​de miej​sce? — W każ​de miej​sce i każ​dy czas. Da​niel przy​glą​da się moim brzyd​kim ubra​niom. — Co tu ro​bisz? – Nie cze​ka na od​po​wiedź. – Nie masz chle​ba ani ja​jek? Krę​cę gło​wą. — Nie wró​ci​łeś. — Cza​sa​mi lu​dzie nie wra​ca​ją – od​wra​ca się. – Tu​taj tak bywa. Kie​dy nie mó​wię „pro​szę” albo „dzię​ku​ję”, tata wkła​da cu​kie​rek do szkla​nej mi​ski na kre​den​sie i mówi, że zo​sta​nie tam, póki nie na​uczę się do​brych ma​‐ nier. Gdy się od​wra​ca, po​ka​zu​ję mu ję​zyk. Po pew​nym cza​sie wdra​pu​ję się na krze​sło i przy​cią​gam do sie​bie mi​skę. Gre​et jest za​ję​ta no​sze​niem pra​nia, więc nic nie wi​dzi. To bar​dzo ład​na mi​ska, na pod​staw​ce w kształ​cie ryby, zdo​bio​na na gó​rze waż​ka​mi i kwiat​ka​mi. Cu​kie​rek jest na sa​mym dnie, tam gdzie ry​bie oczy, a ja mu​szę wdra​pać się na skó​rza​ną pufę na krze​śle, żeby go do​się​gnąć. Gre​et otwie​ra drzwi, kie​dy cho​wam pu​ste pa​pier​ki. — Ty mała dia​bli​co! – Ude​rza mnie w nogi ku​chen​ną szma​tą. – Tata się z tobą po​li​czy, kie​dy wró​ci do domu. Na​tych​miast zejdź. – Ude​rzo​na mo​‐

krym ma​te​ria​łem, śli​zgam się i wy​wra​cam, upusz​cza​jąc mi​skę, któ​ra roz​bi​‐ ja się na ty​siąc ka​wał​ków. Szkło jest wszę​dzie. Gre​et bled​nie. – Ta mi​ska na​le​‐ ża​ła do two​jej mat​ki! – krzy​czy. – Tata uwa​żał ją za skarb. Du schlim​mes Mäd​‐ chen! Nie​do​bra, nie​do​bra dziew​czyn​ka. Jak ja mu o tym po​wiem? — Nie chcia​łam. – Z pal​ców mo​ich stóp spły​wa​ją szkar​łat​ne kro​pel​ki. Mam ranę na no​dze. Za​czy​nam pła​kać. — Stój nie​ru​cho​mo. – Gre​et bie​rze gar​nek i za​czy​na wy​cią​gać odłam​ki szkła z mo​ich wło​sów i ubra​nia. – I nie licz na to, że będę ci współ​czuć – mówi. – Sama je​steś so​bie win​na. Bóg je​den wie, co wy​ro​śnie z ta​kie​go nie​‐ grzecz​ne​go, nie​po​słusz​ne​go stwo​rze​nia. Za​pła​ka​na i nie​szczę​śli​wa wpa​tru​ję się w pod​ło​gę, li​cząc le​żą​ce na dy​wa​‐ nie ka​wał​ki szkła: eins, zwei, drei, vier, fünf… Każ​de​go po​ran​ka, na​wet kie​dy pada, mu​si​my usta​wiać się w rzę​dzie przed szo​pą i cze​kać, tak jak w szko​le. Eri​ka na ra​zie jest moją mamą, a ja trzy​mam ją za rękę, póki nie za​cznie się wy​wo​ły​wa​nie imion. Po​tem sta​ję pro​sto i li​‐ czę kup​ki żwi​ru wo​kół mo​ich stóp: eins, zwei, drei, vier, fünf… Pew​ne​go dnia przy​cho​dzi Jo​han​na. Wy​wo​ły​wa​nie imion trwa na​wet dłu​żej niż zwy​kle, a kie​dy coś się nie uda​je, ona bar​dzo się zło​ści i prze​cho​dzi po​mię​dzy rzę​da​mi, bi​jąc wszyst​kich po gło​wach. Pró​bu​ję li​czyć klap​sy: acht​zehn, neun​zehn, zwan​zig… Po​tem – dwa​dzie​ścia je​den – Jo​han​na jest obok mnie, tak bli​sko, że czu​ję jej fioł​ko​wy za​pach. Pa​mię​tam ślicz​ną czer​‐ wo​ną pił​kę i spin​ki do wło​sów, któ​re mi po​da​ro​wa​ła, i książ​kę, któ​rą cza​sem czy​ta​ły​śmy ra​zem, peł​ną ob​raz​ków brud​nych szczu​rów, któ​re krad​ną je​dze​‐ nie i gry​zą dzie​ci w ko​ły​skach. Gra​ła też ze mną w gry. I cze​sa​ła mi wło​sy. Kie​dy tata tu był, Jo​han​na chcia​ła zo​stać moją mamą. Za​po​mi​na​jąc o wszyst​kich ostrze​że​niach Eri​ki, wy​stę​pu​ję z rzę​du. — Cześć, Jo​han​no. — Nie – szep​cze Eri​ka i chwy​ta mnie za ubra​nia, ze wszyst​kich sił sta​ra​‐ jąc się po​cią​gnąć do tyłu. To samo robi An​na​lies, któ​ra stoi po mo​jej dru​giej stro​nie. Jo​han​na od​wra​ca się i pa​trzy na mnie, ale w jej spoj​rze​niu wi​dzę, że nie chce być już moją mamą. Wra​cam na miej​sce i da​lej li​czę ude​rze​nia: sech​‐ zig, einund​sech​zig… Sześć​dzie​siąt, sześć​dzie​siąt je​den… Po​tem Jo​han​na znaj​du​je się za An​na​lies, a te​raz za mną… Wu​jek Hra​ben nie jest jak Jo​han​na. Wy​da​je się cie​szyć, kie​dy mnie wi​dzi, i po​ka​zu​je mi kró​li​ki. Mó​wię mu o Pe​te​rze, ale nie o tym, że uwol​ni​ły​śmy go w par​ku. — To są duże kró​li​ki, Kry​sto, znacz​nie więk​sze niż nor​mal​ne. Ogrom​ne. I są bar​dzo pięk​ne. Ni​g​dy nie wi​dzia​łaś tak pięk​nych kró​li​ków. Kró​li​ki mają wła​sną szo​pę, peł​ną czy​stych piór i świe​żej sło​my. Na jej koń​cu znaj​du​je się po​kój, w któ​rym pa​nie uważ​nie cze​szą ich fu​tro i ukła​da​‐ ją wy​cze​sa​ne wło​sy na ta​cach. Więk​szość zwie​rząt jest bia​ła, jak kró​lik z Ali​‐

cji w Kra​inie Cza​rów, ale je​den ma na no​sie czar​ne plam​ki, a inny jest ja​sno​‐ po​ma​rań​czo​wy. — Ich fu​tra uży​wa się do szy​cia ka​pe​lu​szy i płasz​czy – mówi wu​jek Hra​‐ ben. – Kró​li​cze fu​tro jest wspa​nia​łe. Świet​nie chro​ni przed zim​nem. Pa​mię​tam, jak tata mó​wił mi, że ro​bił coś z kró​li​ka​mi, ale nie mo​gło cho​‐ dzić o te, bo ich łapy są za małe. — Gdzie są wiel​kie kró​li​ki, wuj​ku Hra​be​nie? — Chcesz zna​leźć jesz​cze więk​sze? – śmie​je się. – Z cza​sem uro​sną. Ta​kie rze​czy trze​ba pla​no​wać, moja ślicz​na Kry​sto. Gdy​byś na przy​kład chcia​ła mieć zło​te kró​li​ki, mu​sia​ła​byś bar​dzo uważ​nie do​brać im ro​dzi​ców. Nie spo​‐ sób cze​kać, że dzie​ci będą ład​ne, je​śli tata ma ciem​ne wło​sy albo duży nos, ani że będą zdro​we, je​śli je​den z ro​dzi​ców jest kar​ło​wa​ty. Obok po​ko​ju cze​sa​nia znaj​du​je się kuch​nia, w któ​rej wy​dzie​la się je​dze​‐ nie. Ktoś, kto wy​glą​da jak nie​co młod​sza wiedź​ma Schwit​ter, obie​ra mar​‐ chew​ki le​żą​ce na sto​sie. Na zie​mi sto​ją ko​sze peł​ne po​mi​do​rów, se​le​rów, bro​ku​łów, sa​ła​ty, jar​mu​żu, szpi​na​ku i en​dy​wii, a obok bu​kie​ty ko​per​ku, ba​‐ zy​lii, mię​ty i es​tra​go​nu. Wiedź​ma kroi mar​chew​ki na małe ka​wał​ki, a po​‐ tem bie​rze się do ja​błek i śli​wek. Krad​nę jed​ną śliw​kę. Wu​jek Hra​ben śmie​je się zno​wu, kie​dy wi​dzi mój wy​pcha​ny po​li​czek. — Je​steś głod​na, Kry​sto? Chodź ze mną. – Wspi​na​my się po scho​dach na trze​cie pię​tro do po​ko​ju, któ​ry jest pra​wie cały prze​szklo​ny. – To moja wie​‐ ża. Po​do​ba ci się? Zo​bacz​my. – Daje mi ciast​ko i po​ma​rań​czę. Przy​po​mi​nam so​bie, jak Da​niel wpy​chał je​dze​nie do buzi, i bar​dzo po​wo​li obie​ram po​ma​‐ rań​czę. – Le​piej? – pyta. – Cie​ka​we, co jesz​cze tu mam? – Otwie​ra małą szu​fla​‐ dę i wy​cią​ga pfen​nig re​ich, trzy​ma​jąc go tuż poza moim za​się​giem. – Po​dzię​‐ ku​jesz mi bu​zia​kiem? – Jego po​li​czek dra​pie. – Mała, bied​na Kry​sta, mała sie​‐ rot​ka. – Przy​cią​ga mnie do sie​bie. – Usiądź mi na ko​la​nach. Tro​chę bli​żej… no już, przy​tul się. Chcia​ła​byś, że​bym był two​im no​wym tatą? – Głasz​cze mnie po no​dze. – Chcia​ła​byś? – Tof​fi skle​ja mi zęby i nie mogę po​wie​dzieć: „nie”. Po chwi​li wu​jek Hra​ben sta​wia mnie na nogi. – Mu​szę po​pra​co​wać. Wró​cę ju​tro. Twój nowy tata przy​nie​sie ci coś pysz​ne​go do je​dze​nia. Co byś chcia​ła? — Wi​śnie. — Jest za póź​no na wi​śnie. — Lody. — Może lody. Je​ste​śmy już pra​wie przy drzwiach, kie​dy wu​jek Hra​ben od​wra​ca się i sta​je przed sza​fą. — Do​my​ślam się, że bra​ku​je ci two​ich ład​nych rze​czy, Kry​sto. Nie martw się, są bez​piecz​ne. Otwie​ra drzwi, a tam leżą moje su​kien​ki, spód​ni​ce i swe​ter​ki, moje skar​‐ pet​ki i majt​ki, i buty, na​wet chu​s​tecz​ki – wszyst​kie uło​żo​ne w kup​ki. — Daj mi je.

Krę​ci gło​wą. — Nie mo​żesz no​sić ład​nych rze​czy, kie​dy tam je​steś. Znisz​czy​ła​byś je albo ktoś mógł​by ci je ukraść. Nie chcia​ła​byś, żeby tak się sta​ło, praw​da? Do​‐ sta​niesz je póź​niej. Na ra​zie bę​dziesz mo​gła je wkła​dać, kie​dy przyj​dziesz od​‐ wie​dzić swo​je​go no​we​go tatę. Gre​et mówi, że tata ka​zał jej da​wać mi jak naj​wię​cej wa​rzyw, zwłasz​cza zie​‐ lo​nych, ale ja jej nie wie​rzę. Sam ni​g​dy ich nie je. Wy​glą​da​ją jak rzy​gi. — Nie. – Grze​bię w mar​chew​ce i ka​pu​ście na ta​le​rzu, zrzu​ca​jąc ka​wał​ki na stół. Kie​dy Gre​et wsta​je, żeby na​peł​nić czaj​nik, zrzu​cam część na pod​ło​gę. — Prze​stań – mówi, nie od​wra​ca​jąc się na​wet. – Wiem, co kom​bi​nu​jesz. Skończ jeść, póki jest go​rą​ce. Zim​ne sma​ku​je znacz​nie go​rzej. — Nie sma​ku​je mi. Nie zjem. — Do​syć z tym nie i nie! – Gre​et war​czy, sta​wia​jąc po​mię​dzy nami czaj​‐ nik z her​ba​tą. – Bę​dziesz tu sie​dzieć, póki nie zjesz wszyst​kie​go. — Sma​ku​je pa​skud​nie. Daj mi cia​sta. Daj mi cia​sta, pro​szę. Pro​szę – ce​dzę przez zęby. — Nie – mówi Gre​et z prze​bie​głym uśmie​chem. – Żad​ne​go cia​sta, póki nie opróż​nisz ta​le​rza. Po​tem do​sta​niesz ma​lut​ki ka​wa​łek. Wiesz, co się dzie​‐ je z dziew​czyn​ka​mi, któ​re je​dzą tyl​ko cia​sta, cia​stecz​ka i cu​kier​ki? Przede wszyst​kim ni​g​dy nie ro​sną i nie sta​ją się mło​dy​mi pa​nien​ka​mi. Naj​pierw ich skó​ra za​czy​na ro​bić się czer​wo​na jak su​ro​we mię​so. Po​tem wy​pa​da​ją im wło​sy, a póź​niej zęby. Po ja​kimś cza​sie są już tak sła​be, że le​d​wie mogą cho​‐ dzić. Ich ko​ści zmie​nia​ją się w gumę. Mu​szą czoł​gać się na ko​la​nach i łok​‐ ciach. I – po​chy​la się po​nad sto​łem, wpa​tru​jąc się we mnie groź​nie – po nie​‐ dłu​gim cza​sie za​czy​na​ją bła​gać ob​cych na uli​cy o po​rząd​ne je​dze​nie – o mię​‐ so i ser, o chleb, ziem​nia​ki i wa​rzy​wa… Wszy​scy są tu​taj wiecz​nie głod​ni. Nie​ustan​nie roz​ma​wia​ją o je​dze​niu. Gdy ktoś opo​wia​da hi​sto​rię – na​wet kie​dy jest to praw​dzi​wa baj​ka o kró​lew​nach albo wil​kach, a nie o tym, jak to było kie​dyś – nikt nie pyta o pięk​ne su​kien​ki i klej​no​ty ani o to, jak duży był pa​łac, tyl​ko co mie​li do je​dze​nia. Zso​fi​ka i jej przy​ja​cie​le wciąż ba​wią się w tę samą grę. — Co dzi​siaj go​tu​jesz? – pyta jed​na z nich. Od​po​wiedź za​wsze brzmi tak samo. – Po​cze​kaj chwi​lę. Mu​szę wy​jąć pie​czeń, za​nim się spa​li. – Kie​dy za​bie​‐ ram Lot​tie z jej kry​jów​ki, ona zga​dza się ze mną, że jest to bar​dzo głu​pia za​‐ ba​wa. Cza​sem, no​ca​mi, za​miast śpie​wa​nia i opo​wia​da​nia hi​sto​rii or​ga​ni​zo​wa​‐ ne są w ciem​no​ści uda​wa​ne uczty. Każ​dy musi przy​nieść spe​cjal​ne da​nie, któ​re ro​bił w domu. We​ro​ni​ka przy​no​si zie​lo​ny barszcz. — Sma​ku​je wio​sną w tym miej​scu, gdzie pa​nu​je wiecz​na zima. Dzi​siaj zje​my go z czar​nym chle​bem i mnó​stwem kre​mo​we​go ma​sła. Lot​tie po​krę​ci​ła​by no​sem, gdy​by jesz​cze go mia​ła, bo tę zupę robi się ze

szcza​wiu i ziem​nia​ków, i je się ją na zim​no. Przez chwi​lę nikt nic nie mówi, cho​ciaż kil​ka osób wzdy​cha i czu​ję, że Lena roz​cią​ga pal​ce przy mo​jej gło​‐ wie. Ktoś woła: — Jest pysz​na, We​ro​ni​ko. Pro​szę, po​daj mi prze​pis. Mi​re​la też przy​no​si zupę. Kie​dy mówi, że na​zy​wa się Le​gény​fo​gó Káposz​ta​‐ le​ves, wszy​scy wy​bu​cha​ją śmie​chem. Lena wy​ja​śnia, że to dla​te​go, iż ozna​‐ cza zupę ła​pa​cza lu​dzi, ale da​lej nie ro​zu​miem żar​tu. Wszy​scy znów się śmie​‐ ją, kie​dy Mi​re​la do​da​je, że po​da​je się ją z mięk​kim chle​bem i po​ca​łun​ka​mi. Przy​nio​sła też Ür​ge​pör​költ, czy​li gu​lasz z wie​wiór​ki. Lot​tie mówi, że jest jej nie​do​brze. Mnie też robi się nie​do​brze, kie​dy Rii​ka za​czy​na opo​wia​dać o pie​‐ czo​nym re​ni​fe​rze z ga​la​ret​ką z owo​ców ja​rzę​bi​ny. Wszy​scy wie​dzą, że tyl​ko cza​row​ni​ce je​dzą ja​rzę​bi​nę. Kie​dy cze​ka​my na de​ser, opo​wia​dam Lot​tie kil​‐ ka zdań o Han​se​lu i Gre​tel. Nie wie​dzia​ła o se​kret​nym ogro​dzie za pier​ni​ko​‐ wą chat​ką, peł​nym po​krzy​wy, rosz​pun​ki i drzew ja​rzę​bi​ny, ani o czar​nych man​dra​go​rach, któ​re krzy​czą, kie​dy cza​row​ni​ca wy​ry​wa je z zie​mi na ko​la​‐ cję. Tam, gdzie praw​dzi​wi lu​dzie sa​dzą ka​pu​stę, ona ma rzę​dy fio​le​to​wych ro​puch, a po​mię​dzy nimi ta​kie w czer​wo​ne i bia​łe krop​ki. Wiedź​ma trzy​ma też w ma​łych klat​kach śli​ma​ki i zja​da ich jaj​ka za​miast ta​pio​ki. Za​miast kur ho​du​je kru​ki, któ​re wy​fru​wa​ją co rano na po​szu​ki​wa​nie pól bi​twy, gdzie mo​gły​by zbie​rać oczy. Wszę​dzie wo​kół ogro​du ro​sną wierz​by pła​czą​ce, któ​‐ re chwy​ta​ją swo​imi po​wy​gi​na​ny​mi szpo​na​mi małe ptasz​ki i wpy​cha​ją je w dziu​ry w swo​ich pniach. Lot​tie tak bar​dzo się boi, że omal nie prze​ga​pia​my pierw​sze​go de​se​ru, ma​kow​ca. Bie​rze​my bar​dzo duży ka​wa​łek. Nikt nie przy​no​si lo​dów. Oprócz Da​nie​la jest tu dużo dzie​ci, ale to on zo​stał moim przy​ja​cie​lem. Gdy je​sień zmie​nia się w zimę, gra​my w gry, żeby się ogrzać, w ber​ka i w Sta​ry niedź​wiedź moc​no śpi. Ale na​szą ulu​bio​ną jest za​ba​wa w cho​wa​ne​‐ go, cho​ciaż czę​sto znaj​du​je​my rze​czy, któ​rych wca​le nie szu​ka​my. Dużo li​‐ czy​my, cho​ciaż każ​dy ina​czej. Je​den, dwa, trzy, czte​ry, pięć, sześć, sie​dem, osiem, dzie​więć, dzie​sięć… En, to, tre, fire, fem, seks, sju, åtte, ni, ti… Un, deux, tro​is, qu​atre, cinq, six, sept, huit, neuf, dix… Jek, duj, trin, štar, panź, šov, efta, oxto, iňa, deš… — Szu​kam! Cza​sa​mi, jak​kol​wiek dłu​go by​śmy się przy​glą​da​li i jak​kol​wiek dłu​go by​‐ śmy szu​ka​li, nie​któ​rzy z na​szych przy​ja​ciół cho​wa​ją się tak do​brze, że nie mo​że​my ich zna​leźć i ni​g​dy już ich nie wi​dzi​my. Je​den po dru​gim zni​ka​ją. To jak pio​sen​ka i dzie​się​ciu bu​tel​kach. Zehn grüne Fla​schen, die an die Wand an​klam​mern. Dzie​sięć zie​lo​nych bu​te​lek wisi na ścia​nie. — A je​śli jed​na bu​tel​ka przy​pad​kiem spad​nie… – prze​ry​wam, bo Da​niel robi dziw​ne miny i nie chce śpie​wać ze mną. – Mia​łam książ​kę o ma​gicz​‐ nych drzwiach w ska​le – mó​wię mu. – Fle​ci​sta za​brał tam dzie​ci. Może Ca​‐

smir, Aisha i inni sami zna​leź​li dro​gę. Po​win​ni​śmy jej po​szu​kać, bo za drzwia​mi jest prze​pięk​nie. Da​niel wzru​sza ra​mio​na​mi. — Ode​szli, jak moja młod​sza sio​stra. Już nie wró​cą. Mó​wi​łem ci: tak to tu​‐ taj bywa. Cza​sem, kie​dy je​stem bar​dzo smut​na, od​wie​dzam wuj​ka Hra​be​na w jego wie​ży. Po​zwa​la mi wte​dy wło​żyć jed​ną z mo​ich ład​nych su​kie​nek, daje pa​‐ pier i kred​ki, że​bym mo​gła ry​so​wać ob​raz​ki. Raz przy​niósł mi lody, ale za​‐ zwy​czaj do​sta​ję cia​sto, na przy​kład Ap​fel​stru​del. Już mi nie prze​szka​dza. W nie​dzie​lę przy​szedł do szo​py, żeby po​ka​zać nowo na​ro​dzo​ne kró​li​ki. Da​‐ niel uciekł, kie​dy go zo​ba​czył. Wszy​scy po​zo​sta​li kulą się, uda​jąc, że są bar​‐ dzo mali. Kie​dy wra​cam, Eri​ka i Ce​ci​ly każą mi wszyst​ko opo​wie​dzieć. — By​łaś z nim sama w po​ko​ju? — Dzi​siaj nie – mó​wię im o ma​łych kró​li​kach. Nie wy​da​ją się szcze​gól​nie za​in​te​re​so​wa​ne. – Kie​dy cho​dzę do jego wie​ży, daje mi do​bre rze​czy do je​dze​‐ nia. I po​zwa​la prze​brać się w moje ład​ne ubra​nia. Pa​trzą po so​bie. Eri​ka krę​ci gło​wą. — Od tej pory bę​dziesz cho​dzić ze mną do pra​cy. Przy​naj​mniej będę cię mia​ła na oku. — Dla​cze​go? — Żeby nie za​cią​gnął cię zno​wu do swo​jej wie​ży. Nie wol​no ci tam cho​‐ dzić. — Dla​cze​go? — On nie jest do​brym czło​wie​kiem. — Ale wu​jek Hra​ben znał tatę. Przy​jaź​ni​li się. Jest do​bry. Mówi, że chce być moim no​wym tatą. — Ty i ja mu​si​my po​waż​nie po​roz​ma​wiać o… o pew​nych spra​wach – mówi Eri​ka. – Nie​win​ność to nie to samo co igno​ran​cja. — Trzy​maj się od nie​go z da​le​ka – ra​dzi Ce​ci​ly. – Scho​waj się, kie​dy go zo​‐ ba​czysz. Nic od nie​go nie bierz. Je​śli nas nie po​słu​chasz, za​pła​cisz wy​so​ką cenę. — On cię tu​czy – mówi Lena, któ​ra uda​wa​ła do​tąd, że śpi. – Kar​mi cię, przy​go​to​wu​jąc na ubój. — To głu​pie – mó​wię. – On nie jest wiedź​mą. Lot​tie my​śli, że wu​jek Hra​ben może być wiedź​mą w prze​bra​niu, bo gdy do nie​go cho​dzę, szczy​pie mnie w pupę i ści​ska za uda oraz ra​mio​na do​kład​‐ nie tak samo jak wiedź​ma, kie​dy wkła​da​ła Han​se​la do klat​ki. Kłó​ci​my się, bo ja wiem, dla​cze​go Lot​tie go nie lubi. On mówi, że jest brzyd​ka i że kupi mi nową lal​kę, je​śli ją wy​rzu​cę. Na ko​niec na​zy​wam ją Char​lot​te i cho​wam z po​‐ wro​tem do jej kry​jów​ki.

ROZ​DZIAŁ DZIE​WIĄ​TY Spie​sząc się, by nad​go​nić po​rzu​co​ną pra​cę, Ben​ja​min wrzu​cił zbyt dużo ziem​nia​ków do wia​der, a gdy pę​dził w stro​nę kuch​ni, po​tknął się na nie​rów​‐ nych ka​mie​niach, roz​rzu​cił za​war​tość i roz​lał bło​to po świe​żo za​mie​cio​nej dro​dze. W lęku przed gnie​wem Gu​drun we​pchnął tyle zie​mi, ile tyl​ko zdo​łał, do ogro​du zio​ło​we​go, po czym po​biegł do staj​ni, żeby zna​leźć coś, co po​zwo​‐ li​ło​by mu upo​rząd​ko​wać po​dwór​ko. Tu spo​tkał Li​lie sie​dzą​cą na sta​rej ław​‐ ce, gdzie za​zwy​czaj zaj​mo​wa​ła się fa​stry​go​wa​niem. Mia​ła sze​ro​ko otwar​te oczy i pa​trzy​ła pro​sto przed sie​bie, nie​mal nie mru​ga​jąc. — Li​lie? — Wszy​scy my​śli​cie, że je​stem sza​lo​na. Ten wstręt​ny gru​by po​li​cjant po​‐ ma​chał so​bie ręką przed twa​rzą, jak​by mój me​cha​nizm był po​psu​ty, jak​by jed​na z mo​ich sprę​żyn od​pa​dła. Wi​dzę to, co wi​dzę. Nie mogę nic zro​bić, żeby zro​zu​mie​li. — Nie martw się. Wszyst​ko bę​dzie do​brze. – Wy​tarł dło​nie o spodnie i nie​śmia​ło wziął jej dłoń w swo​je ręce. Spoj​rza​ła na nie i się uśmiech​nę​ła. — Lu​bię, kie​dy tak ro​bisz. Ben​ja​min po​pa​trzył na nią nie​uf​nie. — Ale ja ni​g​dy… — Nie​wy​star​cza​ją​co czę​sto – od​par​ła. – Czy my​śla​łeś kie​dyś, że je​stem sza​lo​na? Ja sama cza​sa​mi tak my​ślę. Na​gle pe​łen nie​pew​no​ści pu​ścił jej dłoń. Bied​na dziew​czy​na. Co mógł po​‐ wie​dzieć? Naj​wy​raź​niej Li​lie wciąż była bar​dziej kru​cha, niż po​dej​rze​wał. Być może po​win​na wejść do środ​ka, zbie​ra​ło się na bu​rzę. Gdzieś za​szcze​kał pies, a gę​ste sta​da szpa​ków prze​fru​wa​ły, kra​cząc, z jed​ne​go da​chu na dru​gi. Na​wet spo​koj​ny sta​ry koń wy​da​wał się po​bu​dzo​ny, rżąc ci​cho, nie​ustan​nie się wier​cąc, po​zo​sta​wia​jąc śla​dy ko​pyt na pod​ło​dze staj​ni. Roz​bry​ka​ny wie​‐ trzyk, któ​ry przez całe po​po​łu​dnie szar​pał li​ście na drze​wie orze​cha, te​raz na​bie​rał siły i zmie​niał się w ostre po​dmu​chy. Spo​glą​da​jąc w górę, Ben​ja​min za​uwa​żył jed​ną ró​żo​wą różę, scho​wa​ną na tyle, by nie znisz​czy​ła jej po​go​da, i za​nu​rzył dłoń po​mię​dzy kol​ce, żeby ją ze​rwać. — To dla cie​bie – po​wie​dział, osła​nia​jąc kwiat przed wia​trem. – To ga​tu​‐ nek Old Blush. Frau Dok​tor Breu​er mówi, że ten ga​tu​nek upra​wia się w Chi​‐

nach od po​nad ty​sią​ca lat. — Ostat​nia róża lata. – Li​lie wzię​ła kwiat mię​dzy dło​nie, wdy​cha​jąc słod​‐ ki za​pach. – Jest taki wiersz. Na​uczy​łam się kil​ku wer​sów w… – Zda​wa​ła się za​kło​po​ta​na. – Kie​dyś się go na​uczy​łam. Die letz​te der Ro​sen steht blühend al​‐ le​in, all ihre Ge​fähr​ten, sie schlie​fen schon ein. – Wes​tchnę​ła i po​wtó​rzy​ła kil​‐ ka wer​sów. – „Ostat​nia róża lata cał​kiem sama zo​sta​ła, resz​ta jej to​wa​rzy​‐ szek daw​no już zmar​nia​ła”. — To smut​ny wiersz – po​wie​dział Ben​ja​min, ża​łu​jąc, że nie zi​gno​ro​wał kwia​tu, któ​ry miał po​pra​wić Li​lie hu​mor, a nie wpę​dzać w jesz​cze głęb​szą me​lan​cho​lię. Po​czuł, że i jego ogar​nia smu​tek. – Lato po​wró​ci, Li​lie, róże tak​‐ że. Je​śli się nimi za​opie​ku​je​my, bę​dzie ich wię​cej. – Obie​cał so​bie, że przy​‐ strzy​że krze​wy przy naj​bliż​szej oka​zji i wy​sy​pie wo​kół ich ko​rze​ni tyle na​‐ wo​zu, że przy​szło​rocz​ny wi​dok ją oszo​ło​mi. – To bę​dzie wspa​nia​ły nowy wiek, bo​ga​ty w róże jak ża​den z po​przed​nich. Li​lie od​wró​ci​ła gło​wę. — Nie dla nas. — Dla​cze​go nie? Co masz na my​śli? — Nie przy​po​mnia​łeś so​bie jesz​cze? — Ale cze​go? – Ben​ja​min za​mach​nął się na ko​lej​ną parę czar​no-bia​łych mo​ty​li, uno​szą​cych się na wie​trze nad jego gło​wą. Ogród był pe​łen tych cho​‐ ler​nych stwo​rzeń, nie dało się ich ni​jak wy​pę​dzić. Na​praw​dę, sama je​sień po​win​na dać so​bie z nimi już radę. – Li​lie, o czym ty mó​wisz? – Wy​cią​gnął ku niej rękę i po​ło​żył dłoń na ra​mie​niu w na​dziei, że jego do​tyk ją po​cie​szy. Uśmiech​nę​ła się smut​no. — Ostat​nia zwrot​ka brzmi tak: „Gdy szcze​re ser​ca więd​ną, a czu​łe – ucie​‐ ka​ją, ach! Ja​kież to isto​ty pu​sty świat za​miesz​ka​ją?”. — Nie bę​dziesz sama, Li​lie – po​wie​dział z gor​li​wo​ścią. – Je​śli tyl​ko mi po​‐ zwo​lisz, zo​sta​nę z tobą na za​wsze. — No to wsta​waj! – za​wo​ła​ła, sztyw​nie​jąc na ca​łym cie​le. – Na nogi! Ru​‐ szaj się! Te​raz! — Co? – Po​wo​li wstał, spo​glą​da​jąc na nią z prze​ra​że​niem. – Chodź, Li​lie. Pora wró​cić do domu i od​po​cząć. Wszyst​ko bę​dzie do​brze. — Tyl​ko je​śli bę​dziesz się ru​szał – po​wie​dzia​ła nie​skoń​cze​nie zmę​czo​‐ nym gło​sem. – Zmie​rza​my do​ni​kąd, a ja nie mam już siły, żeby cię zno​sić. – Pro​szę tyl​ko spoj​rzeć – po​wie​dzia​ła Gu​drun, sta​jąc w drzwiach ku​chen​‐ nych z ra​mio​na​mi skrzy​żo​wa​ny​mi na pier​si. – Te​raz ten mło​dy głu​piec ma czel​ność zry​wać dla niej róże pana żony. Jo​sef przy​szedł do kuch​ni na po​szu​ki​wa​nie her​bat​ki li​po​wej, któ​ra mia​ła ulżyć jego bó​lom gło​wy, i nie​chęt​nie po​ru​szył się, by sta​nąć obok Gu​drun. Ukłu​ła po​wie​trze, wska​zu​jąc miej​sce, w któ​rym, na ła​wecz​ce, sie​dzie​li Ben​‐ ja​min i Li​lie. Wi​dok był czę​ścio​wo za​sło​nię​ty przez krzak za​sa​dzo​ny pod ścia​ną staj​ni, ale wi​dział wy​star​cza​ją​co dużo – jego do​tyk, jej uśmiech – by

do​strzec ich ro​sną​cą bli​skość, i od​wró​cił się, ude​rza​jąc moc​no kub​kiem o so​‐ sjer​kę. — Dwo​je mło​dych lu​dzi po​łą​czo​nych przez los. Trud​no ocze​ki​wać cze​goś in​ne​go. – Prze​łknął her​bat​kę jed​nym hau​stem, po​chła​nia​jąc bla​do​zie​lo​ny płyn, nim ten miał szan​sę na​cią​gnąć czy osty​gnąć, jak​by chciał nim uga​sić roz​pa​lo​ną ranę w pier​si. – Dziś wie​czo​rem zjem sam w moim ga​bi​ne​cie. I po​‐ pro​szę o lek​ką ko​la​cję. Wró​cił do swo​jej świą​ty​ni, po któ​rej cho​dził w kół​ko, ma​su​jąc so​bie skro​‐ nie, nie​mal pła​cząc z żalu. Oczy ojca śle​dzi​ły go, jego por​tret jak​by ema​no​‐ wał dez​apro​ba​tą, póki wresz​cie Jo​sef nie od​wró​cił się ku nie​mu, ma​cha​jąc pię​ścią. Two​ja żona nie była star​sza niż Li​lie, Va​ter, więc je​śli ja je​stem sta​rym Wüstling, kim ty je​steś? Dwaj sta​rzy lu​bież​ni​cy… naj​wy​raź​niej to ro​dzin​ne. Je​śli zaś cho​dzi o to, że je​stem żo​na​ty, czy wiesz, ile cza​su mi​nę​ło, od​kąd Ma​‐ thil​de i ja…? Za​siadł na krze​śle, chwy​cił gło​wę w obie dło​nie, a przed ocza​mi znów zo​ba​czył sen o le​sie, tyl​ko że te​raz to Ben​ja​min le​żał z Li​lie po​śród mięk​kich pa​pro​ci, kładł mło​de spra​co​wa​ne dło​nie na jej gład​kim bia​łym cie​‐ le… Jak miał się po​zbyć tego chło​pa​ka? Tru​ci​zna? Nóż? Nie, mógł go po pro​stu ode​słać bez re​fe​ren​cji. Wy​rzu​cić na uli​cę. Po​zwo​lić mu umrzeć z gło​du. On… Bro​mek po​ta​su. To była od​po​wiedź. Po​rząd​na daw​ka ana​fro​dy​zja​ku szyb​ko po​ło​ży​ła​by kres za​in​te​re​so​wa​niu Ben​ja​mi​na Li​lie. Jo​sef wark​nął. To było czy​ste sza​leń​stwo: jesz​cze tro​chę, a skoń​czy w gor​szym sta​nie niż te bied​ne, po​krę​co​ne stwo​rze​nia, któ​re po​sy​łał do sa​na​to​rium. Cza​sa​mi bu​dził się prze​ko​na​ny, że Li​lie jest je​dy​nie owo​cem jego wy​obraź​ni, pięk​ną fan​ta​zją zro​dzo​ną z sa​mot​no​ści i roz​pa​czy, zbie​gał wte​dy na dół, by prze​ko​nać swo​je zmy​sły o jej cie​le​snej re​al​no​ści. Jak mógł do tego do​pro​wa​dzić? Wy​pro​sto​wał się, ści​snął kra​wędź biur​ka, by za​cho​wać kon​tro​lę, jed​nak mimo wy​sił​ku ob​raz bla​de​go cia​ła Li​lie na tle ciem​nych drzew nie chciał go opu​ścić. Na​gle inna isto​ta ukrad​kiem we​szła na sce​nę, a Jo​sef wstrzy​mał od​‐ dech, wi​zu​ali​zu​jąc wresz​cie to, co umy​ka​ło mu od tak daw​na. Ob​raz Li​lith, nie​daw​ne dzie​ło jed​ne​go z peł​nych pa​sji pre​ra​fa​eli​tów, An​gli​ka, któ​ry stu​‐ dio​wał w mo​na​chij​skiej aka​de​mii. Li​lith, ale z twa​rzą Li​lie, bosa i naga, sa​‐ mot​na w le​sie, splo​tła się ze swo​ją krew​ną. Jak na​zy​wał się ten ma​larz? Moż​‐ li​we, że czy​tał o nim w „Ze​it​schrift für bil​den​de Kunst”: cza​so​pi​smo o sztu​‐ kach pięk​nych zda​wa​ło się praw​do​po​dob​nym miej​scem. Prze​niósł wzrok na szaf​kę: trzy​mał w niej ar​chi​wal​ne nu​me​ry. Col​lier, wła​śnie tak! John Col​lier. Li​lith Col​lie​ra była do​stoj​nie pięk​na, mia​ła nie​zwy​kle zmy​sło​we cia​ło i ka​ska​dę mie​dzia​nych wło​sów. W jej spo​koj​nym, po​god​nym wy​ra​zie twa​‐ rzy nie było cie​nia bu​rzo​wej wiedź​my przy​no​szą​cej cho​ro​bę i śmierć. Je​śli zaś cho​dzi o węża, ten był ogrom​ny. Jo​sef do​my​ślał się, że Zyg​munt wy​cią​‐ gnął​by da​le​ko idą​ce wnio​ski ze spo​so​bu, w jaki przy​tu​la​ła do sie​bie zwie​rzę,

któ​re​go gło​wa le​ża​ła na jej ra​mie​niu ni​czym po​cie​sza​ją​ca dłoń, trze​po​czą​cy ję​zyk się​gał ku jej unie​sio​nej pra​wej pier​si, a cia​ło owi​ja​ło się do​ko​ła bio​der, za​ku​wa​ło w kaj​da​ny jej kost​ki… tyl​ko je​den prze​bie​gły zwój wy​ru​szał znad jej ko​lan ku gó​rze. Jo​sef zwil​żył war​gi. Dłu​go przy​glą​dał się temu ob​ra​zo​wi, kie​dy cza​so​pi​‐ smo po raz pierw​szy tra​fi​ło w jego ręce, a te​raz za​sta​na​wiał się, czy wy​bór imie​nia Li​lie nie był ra​czej od​po​wie​dzią na ero​tycz​ne po​żą​da​nie, któ​re wte​‐ dy po​czuł, niż uczcze​niem ogro​do​we​go kwia​tu, sym​bo​li​zu​ją​ce​go nie​win​‐ ność i czy​stość… Choć je​śli do​brze pa​mię​tał, za​uwa​żył na ob​ra​zie tak​że i nie​‐ win​ność, któ​rą Gre​cy ko​ja​rzy​li z nie​świa​do​mo​ścią zbli​ża​ją​ce​go się zła. Być może, je​śli Li​lie było zdrob​nie​niem od Li​lith, to ją na​le​ża​ło ob​wi​niać o jego obec​ne za​gu​bie​nie, jako że jej de​mo​nicz​na imien​nicz​ka była in​kar​na​cją po​‐ żą​da​nia, spro​wa​dza​ją​cą na ma​now​ce naj​po​rząd​niej​szych męż​czyzn. Ra​bi​‐ nac​ki mit gło​sił: nie wol​no spać sa​mot​nie, bo Li​lith po​ry​wa sa​mot​nych. W Zo​ha​rze moż​na było prze​czy​tać, że włó​czy​ła się no​ca​mi, uwo​dząc ludz​‐ kich sy​nów i na​ka​zu​jąc im ka​lać się na po​do​bień​stwo Ona​na. W tym mo​men​cie Jo​sef po​czuł na so​bie spoj​rze​nie ojca. Ode​tchnął głę​bo​‐ ko, by się uspo​ko​ić. Le​opold Breu​er, wy​kształ​co​ny i no​wo​cze​sny ży​dow​ski uczo​ny, gar​dził po​dob​ny​mi prze​ko​na​nia​mi, zwra​ca​jąc uwa​gę, że prze​są​dy do​ty​czą​ce Li​lith jako ko​bie​ce​go de​mo​na – tak bar​dzo od​le​głe od ja​kich​kol​wiek le​gend ra​bi​‐ nac​kich czy Mi​dra​szu – po​cho​dzi​ły ze śre​dnio​wiecz​ne​go tek​stu o ty​tu​le Al​‐ fa​bet Ben-Siry. Uwa​żał tę książ​kę za or​dy​nar​ny, praw​do​po​dob​nie an​ty​se​mic​‐ ki zbio​rek ba​je​czek, któ​rych bo​ha​ter zro​dził się z ka​zi​rod​cze​go związ​ku pro​‐ ro​ka Je​re​mia​sza i jego cór​ki; za to, że non​sens ten uzna​no za praw​dę, na​le​ża​‐ ło wi​nić bez​kry​tycz​nych ży​dow​skich mi​sty​ków ze śre​dnio​wiecz​nych Nie​‐ miec. Echo sar​ka​stycz​ne​go śmie​chu ojca roz​brzmia​ło mu w uszach. Jo​sef się pod​dał. Po​zwo​lił so​bie na je​den jęk skie​ro​wa​ny w stro​nę pra​co​wi​te​go ze​ga​‐ ra, któ​ry z taką ra​do​ścią wy​li​czył dni jego mło​do​ści, i spró​bo​wał sku​pić my​‐ śli na czy​sto​ści bia​łej li​lii. Przez chwi​lę mu się to uda​wa​ło, po​tem jed​nak inne po​dej​rze​nia po​wró​ci​‐ ły, du​sząc w za​rod​ku do​bre in​ten​cje – za​czął my​śleć o moż​li​wym związ​ku Li​lie z Ber​thą, z Freu​dem lub in​nym z daw​nych ko​le​gów, z po​li​tycz​ny​mi ak​‐ ty​wi​sta​mi, może na​wet Ma​thil​de. Wie​dział, że je​śli ma za​cho​wać rów​no​wa​‐ gę, nie wspo​mi​na​jąc już o zdro​wiu umy​sło​wym, z nimi też musi się skon​‐ fron​to​wać. Je​śli bo​wiem Li​lie jest tyl​ko ak​tor​ką, któ​ra ma za za​da​nie zdys​‐ kre​dy​to​wa​nie go i za​wsty​dze​nie… Nie, to nie​moż​li​we. Po​dob​ne roz​wa​ża​nia były rów​nie ab​sur​dal​ne, jak łą​‐ cze​nie jej z ko​bie​cym de​mo​nem. „Wy​bacz mi, moje słod​kie dziec​ko – wy​‐ mam​ro​tał, gła​dząc się po bro​dzie. – Mu​sia​łem od cze​goś za​cząć”. Jed​no było pew​ne: dla do​bra ich oboj​ga mu​siał szu​kać dal​szych wska​zó​wek na te​mat jej prze​szło​ści. Ben​ja​mi​no​wi się nie uda​ło. Na​tych​miast od​rzu​cił teo​rię o ucie​‐ ka​ją​cej zbrod​niar​ce – naj​wy​raź​niej po​li​cja też nie bra​ła jej na po​waż​nie –

i roz​draż​ni​ło go, że Gu​drun nie oka​za​ła cie​nia skru​chy. Być może na​le​ża​ło zwró​cić się do pry​wat​ne​go de​tek​ty​wa… jed​nak wbrew temu, co moż​na było prze​czy​tać w po​pu​lar​nych po​wie​ściach, męż​czyź​ni ci po​cho​dzi​li głów​nie z niż​szych warstw spo​łecz​nych i mo​gli mieć cią​go​ty do nad​mier​ne​go pi​cia, nie​za​leż​nie od za​pła​ty. Jo​sef za​czął cho​dzić w kół​ko po po​ko​ju. Na​gle się za​trzy​mał. Nic się nie zmie​ni​ło. Je​śli miał da​lej szu​kać in​for​ma​cji, po​wi​nien ro​bić to tu​taj, w Wied​niu. Strzęp​ki wie​dzy, jaką dys​po​no​wał, su​ge​ro​wa​ły, że Li​lie była gdzieś prze​trzy​my​wa​na wbrew swo​jej woli, że zo​sta​ła po​bi​ta, a oba​‐ wiał się, że zro​bio​no jej na​wet gor​sze rze​czy. Prze​ra​ża​ją​ce do​świad​cze​nie wpły​nę​ło za​rów​no na jej pa​mięć, jak i na zdol​ność mó​wie​nia. Po raz ko​lej​ny wró​cił do swo​ich roz​wa​żań: je​śli nie cho​dzi​ło o po​twor​ny dom ro​dzin​ny, ist​nia​ło w tym mie​ście tyl​ko jed​no miej​sce, któ​re mo​gło być po​wią​za​ne z se​ra​jem, w któ​rym – jak plot​ko​wa​no – prze​trzy​my​wa​no mło​de ko​bie​ty z za​gra​ni​cy, by każ​dy klient, ma​ją​cy wy​star​cza​ją​co dużo pie​nię​dzy na wy​na​ję​cie ich bez​bron​nych ciał, mógł czer​pać z nich przy​jem​ność, czę​sto sa​dy​stycz​ną. Było to strasz​ne. Okrut​ne. Be​stial​skie. Jo​sef roz​luź​nił koł​nie​‐ rzyk. Miał za​miar na​le​gać, by Ben​ja​min zna​lazł ja​kiś spo​sób, żeby do​stać się do Thélème. Był pra​wie pe​wien, że to nie​bez​piecz​ne. Chło​pa​ko​wi mo​gła stać się po​waż​na krzyw​da. Uwa​żał, by nie spo​glą​dać w stro​nę por​tre​tu ojca. Po​rząd​ne la​nie jesz​cze ni​ko​go nie za​bi​ło. Ben​ja​min jest mło​dy. Da się go na​pra​wić. Na pierw​szy rzut oka miej​sce wy​da​wa​ło się cał​kiem zwy​czaj​ne: po​rząd​ny dom na koń​cu rzę​du rów​nie po​rząd​nych bu​dyn​ków. Ben​ja​min po​wo​li prze​‐ szedł dłu​gość uli​cy w tę i z po​wro​tem, nie​na​chal​nie zer​ka​jąc na jego fa​sa​dę, za​sta​na​wia​jąc się, czy rze​czy​wi​ście jest on naj​gor​szym w Wied​niu sie​dli​‐ skiem roz​pu​sty, czy może przy​ja​cie​le, któ​rzy go o tym za​pew​nia​li, w tej wła​‐ śnie chwi​li skrę​ca​ją się ze śmie​chu, gdyż prze​wi​du​ją obu​rze​nie słu​żą​cych, gdy się tam po​ja​wi. Wcze​śniej mi​nął kil​ku ulicz​nych sprze​daw​ców w dro​‐ dze ku głów​nej alei – sprze​daw​cę mio​teł, tar​ga​ją​ce​go za sobą każ​dy ich moż​‐ li​wy ro​dzaj, pu​cy​bu​ta, ostrzy​cie​la no​życ. Te​raz uli​ca była pu​sta, je​śli nie li​‐ czyć dwóch sta​tecz​nie ubra​nych ma​tron, któ​re szły dru​gą stro​ną i rzu​ca​ły mu szyb​kie po​gar​dli​we spoj​rze​nia. Po​pa​trzył na swo​je dło​nie. Dok​tor na​le​‐ gał, by na​tych​miast ru​szył w dro​gę, nie miał więc na​wet cza​su, by usu​nąć brud spod pa​znok​ci. Ni​g​dy wcze​śniej nie wi​dział, by pra​co​daw​ca za​cho​wy​‐ wał się tak lo​do​wa​to, tak nie​przy​jem​nie. Pod​czas roz​mo​wy oby​dwaj sta​li. Mo​net rzu​co​nych na biur​ko jako fun​du​sze na drob​ne wy​dat​ki było dużo, ale gest wy​da​wał się pe​łen po​gar​dy, a twarz dok​to​ra za​chmu​rzy​ła się, gdy pa​‐ trzył, jak Ben​ja​min je zbie​ra. Nie po​że​gnał się, nie wy​mie​ni​li też zwy​cza​jo​‐ wych uprzej​mo​ści. — Zro​bię, co w mo​jej mocy, Herr Dok​tor – po​wie​dział i mó​wił szcze​rze, le​‐ karz jed​nak od​wró​cił się tyl​ko, pod​szedł do okna i otwo​rzył je sze​ro​ko, wy​‐

pusz​cza​jąc tu​zin mo​ty​li w czar​ne pla​my. Ben​ja​min uznał, że po​wi​nien znów skon​tro​lo​wać upra​wę ka​pu​sty. In​sek​ty pa​no​szy​ły się wszę​dzie, w ogro​dzie, w staj​ni, na​wet w kuch​ni, gdzie Gu​drun spę​dza​ła dłu​gie go​dzi​ny, by wy​go​‐ nić je ścier​ka​mi. Były ni​czym pla​ga, cho​ciaż Tal​mud nie wspo​mi​nał nic o mo​ty​lach. – Ju​tro pój​dę na ob​chód z ko​lej​ną por​cją che​mi​ka​liów – obie​cał, po czym wy​szedł, nie uzy​skaw​szy od​po​wie​dzi. Póź​niej po​my​ślał, że to wi​zy​ta po​li​cjan​ta tak za​nie​po​ko​iła dok​to​ra. Chciał prze​cież, żeby jego po​wrót do Wied​nia po​zo​stał ta​jem​ni​cą. A co te​raz? To Gu​drun go zdra​dzi​ła, wstręt​na sta​ra wiedź​ma. Do​tarł na ko​niec uli​cy, od​wró​cił się i wró​cił spo​koj​nym kro​kiem, gwiż​‐ dżąc ci​cho pod no​sem. Tym ra​zem za​mie​rzał za​trzy​mać się na chod​ni​ku przed in​te​re​su​ją​cym go do​mem i do​kład​niej przyj​rzeć się drzwiom wej​ścio​‐ wym. Jego twarz na​gle za​pło​nę​ła. Ka​fle po obu stro​nach drzwi zdo​bi​ły wi​ze​‐ run​ki ską​po odzia​nych driad – w czym nie było jesz​cze nic złe​go – jed​nak pod spodem znaj​do​wa​ły się wy​gię​te ka​mien​ne ławy, z któ​rych każ​dą pod​‐ trzy​my​wa​ło dwóch po​żą​dli​wych sa​ty​rów lub może wi​ze​run​ki Pria​pa. Każ​‐ dy z nich z ko​lei miał tak wiel​ki, na​brzmia​ły pe​nis, że z pew​no​ścią prze​wró​‐ ci​li​by się na twarz, gdy​by tyl​ko spró​bo​wa​li cho​dzić. Był już pe​wien, że tra​fił do Thélème. I że jest tam bocz​ne wej​ście… Nos go za​swę​dział, kie​dy wy​czuł zna​jo​my za​pach, dość przy​jem​ny, a jed​‐ nak nio​są​cy ze sobą ja​kiś lęk, któ​ry spra​wił, że jego ser​ce za​czę​ło moc​no bić, a wło​ski na kar​ku sta​nę​ły dęba. Od​wró​cił się z za​ci​śnię​ty​mi pię​ścia​mi i zna​‐ lazł się na​prze​ciw​ko po​sta​ci z tam​tej pi​jac​kiej nocy, spę​dzo​nej w to​wa​rzy​‐ stwie Hu​go​na. Tym ra​zem nie był to po​li​cjant. Wło​sy bar​wy lnu i słod​ka twarz che​ru​bin​ka na​le​ża​ły do męż​czy​zny, któ​ry sie​dział przy ko​min​ku, pod​‐ słu​chu​jąc i – Ben​ja​min był o tym prze​ko​na​ny – po​dą​żył za nim przez bocz​ne ulicz​ki, by za​rzą​dzić bru​tal​ne po​bi​cie. Skrzy​wił się. Si​nia​ki na​bi​te przez pię​‐ ści i bu​cio​ry agre​so​ra jesz​cze nie znik​nę​ły. Tym ra​zem męż​czy​zna uśmie​‐ chał się sym​pa​tycz​nie, mina ta kon​tra​sto​wa​ła jed​nak z groź​nym bły​skiem w nie​sa​mo​wi​cie ja​snych, nie​bie​skich oczach. W świe​tle dnia bli​zna na jego po​licz​ku była jesz​cze wy​raź​niej​sza. Ben​ja​min prze​łknął śli​nę i cof​nął się o dwa kro​ki. — Do​bry wie​czór – po​wie​dział w na​dziei, że uda mu się ukryć drże​nie gło​su. — Wy​noś się. — Słu​cham? — Wra​caj, skąd przy​sze​dłeś. Nie chcę cię tu wi​dzieć. — Do​brze. – Ben​ja​min ukło​nił się uprzej​mie. – W ta​kim ra​zie ży​czę do​bre​‐ go… — Je​śli jesz​cze raz zo​ba​czę, że tu wę​szysz – po​wie​dział męż​czy​zna, zbli​ża​‐ jąc się i chwy​ta​jąc go za poły płasz​cza – z naj​więk​szą przy​jem​no​ścią po​gru​‐ cho​czę ci ko​ści. Ro​zu​miesz? – spy​tał, nie prze​sta​jąc się uśmie​chać. Ben​ja​min miał wra​że​nie, że się dusi. Po​ki​wał gło​wą i za​czął się co​fać ku

Ste​phan​splatz, za​trzy​mu​jąc się do​pie​ro, gdy sta​nął przed wiel​ką ka​te​drą. Opu​ścił wzrok i wkradł się do chrze​ści​jań​skiej świą​ty​ni, gdzie zna​lazł ci​chy kąt, z któ​re​go mógł się przy​glą​dać ze współ​czu​ciem pu​blicz​nej ago​nii Za​hn​‐ weh​her​r​gott Wied​nia, Je​zu​sa od bo​lą​cych zę​bów. Go​dzi​nę póź​niej wró​cił do Thélème. Wie​dział, że Li​lie zro​bi​ła​by dla nie​go to samo, a na​wet o wie​le wię​‐ cej. Tym ra​zem się nie za​wa​hał: na​tych​miast zna​lazł się z tyłu bu​dyn​ku przed drzwia​mi dla służ​by. Tyl​na ścia​na była po​zba​wio​na tej wy​po​le​ro​wa​nej przy​zwo​ito​ści, któ​ra cha​rak​te​ry​zo​wa​ła przód. Po​pę​ka​ne i od​pa​da​ją​ce de​ski – po​dob​ne do te​atral​‐ nych de​ko​ra​cji przed​sta​wia​ją​cych wnę​trza we​nec​kich pa​ła​ców, ce​sar​skie sale ba​lo​we, bu​ko​licz​ne pej​za​że, mor​skie kra​jo​bra​zy – czę​ścio​wo tyl​ko przy​‐ kry​wa​ły te​re​ny tak za​nie​dba​ne, że su​ge​ro​wa​ły cał​ko​wi​ty brak za​in​te​re​so​‐ wa​nia czym​kol​wiek, co znaj​do​wa​ło się poza czte​re​ma ścia​na​mi bu​dyn​ku. Ben​ja​min po​pa​trzył na po​nu​re zwo​je je​żyn i po​krzyw, na ba​ta​lio​ny śliw​ko​‐ wych od​ro​śli, zbie​ra​ją​cych się, by za​ata​ko​wać fun​da​men​ty, i uznał, że naj​‐ sen​sow​niej bę​dzie zgło​sić się do pra​cy jako ogrod​nik. Kil​ka kro​ków da​lej zo​‐ ba​czył dwóch męż​czyzn, któ​rzy pa​li​li i gra​li w kar​ty na zdo​bio​nym że​liw​‐ nym sto​le bez jed​nej nogi, pod​trzy​my​wa​nym przez blok drew​na. Mie​li na so​bie tyl​ko ko​szu​le, cho​ciaż chłod​ny wiatr po​sy​łał w ciem​ne nie​bo strzęp​ki czar​nych chmur. Mię​dzy nimi sta​ły ka​raf​ka wina i ta​le​rze peł​ne okrusz​ków, a Ben​ja​min z za​cie​ka​wie​niem za​uwa​żył kie​lisz​ki do​bre​go ga​tun​ku. Naj​wy​‐ raź​niej nikt nie prze​ka​zy​wał słu​żą​cym po​pę​ka​nej, znisz​czo​nej za​sta​wy. Kie​‐ dy się do nich zbli​żał, obaj unie​śli wzrok. — Cze​go szu​kasz? – wark​nął je​den z nich. Ben​ja​min się za​wa​hał. Z bli​ska ża​den z męż​czyzn nie wy​glą​dał tak, jak się tego spo​dzie​wał. Nie było w nich nic ko​bie​ce​go. Wręcz prze​ciw​nie, obaj mie​‐ li sze​ro​kie ra​mio​na i po​tęż​ne mię​śnie. Za​drżał. — Sły​sza​łem, że to miej​sce przy​ja​zne dla tych, któ​rzy nie pa​su​ją do resz​ty świa​ta. — Moż​li​we – od​parł męż​czy​zna, chi​cho​cząc pod no​sem. – A co cię to ob​‐ cho​dzi, gów​nia​rzu? – Stał, roz​cią​ga​jąc się le​ni​wie, a Ben​ja​min szyb​ko zro​bił krok do tyłu. Męż​czy​zna był ogrom​ny, naj​więk​szy, ja​kie​go kie​dy​kol​wiek spo​tkał, znacz​nie od nie​go wyż​szy, praw​do​po​dob​nie mie​rzył ja​kieś sie​dem stóp. Był też brzyd​ki, z wy​krzy​wio​ną gór​ną war​gą, przy​kry​tą bli​zną, któ​ra wska​zy​wa​ła, być może, na nie​wła​ści​wie zo​pe​ro​wa​ne roz​sz​cze​pie​nie pod​nie​‐ bie​nia. Ol​brzym wy​krzy​wił twarz w gry​ma​sie, po czym wy​buch​nął śmie​‐ chem. Za​mru​gał, zwra​ca​jąc się ku otwar​tym drzwiom. – Może się jesz​cze zo​‐ ba​czy​my, Zwerg[59]. Te​raz mamy ro​bo​tę. — Idź, Kurt – po​wie​dział jego to​wa​rzysz. – Po​ra​dzę so​bie. – Po​ło​żył dłoń na ra​mie​niu Ben​ja​mi​na. – Usiądź, przy​ja​cie​lu. Weź szklan​kę. Jak się na​zy​‐ wasz? Ja je​stem Wil​helm. Dło​nie Wil​hel​ma były czy​ste, wy​pie​lę​gno​wa​ne, a Ben​ja​min scho​wał wła​‐ sne pod sto​łem. Zdał so​bie spra​wę, że nie prze​my​ślał wy​star​cza​ją​co do​brze

swo​je​go pla​nu. Z dru​giej stro​ny naj​lep​szą stra​te​gią mo​gło oka​zać się trzy​‐ ma​nie się bli​sko praw​dy, za​dał więc męż​czyź​nie kil​ka pro​stych py​tań na te​‐ mat klu​bu. — Sły​sza​łem tyle plo​tek o tym miej​scu – nie skła​mał. – Ni​g​dy nie zdo​ła​‐ łem po​jąć, ile z nich jest praw​dą, a ile tyl​ko knaj​pia​ną gad​ką. – Ści​szył głos. – Czy rze​czy​wi​ście sprze​da​je się obce dziew​czy​ny temu, kto za​ofe​ru​je naj​wię​‐ cej? Czy to praw​da, że ma​cie łóż​ka, któ​re wy​star​czą dla dzie​się​ciu osób? Wil​helm się uśmiech​nął. — Nie po​wi​nie​neś słu​chać ta​kich bzdur, mło​dy przy​ja​cie​lu. — A co z or​gia​mi, któ​re trwa​ją sie​dem dni i sie​dem nocy? – spy​tał chra​‐ pli​wym gło​sem Ben​ja​min. – Czy to praw​da? — Ten klub ota​cza dys​kre​cja – po​wie​dział Wil​helm, cią​gnąc się za lewe ucho. – Nie rzą​dzą nim mły​na​rze, któ​rzy po​stę​pu​ją we​dług nud​nych za​sad i zsy​ła​nych z góry re​stryk​cji. Za​pra​sza​ni są do nie​go tyl​ko dżen​tel​me​ni naj​‐ lep​sze​go sor​tu. — Czy​li bo​ga​ci? — To też – zgo​dził się Wil​helm. Ze​brał kar​ty, po​ta​so​wał je i po​dzie​lił, nim scho​wał do pu​deł​ka. Ben​ja​mi​na prze​szedł dreszcz, kie​dy za​uwa​żył kar​tę le​‐ żą​cą na gó​rze. Gu​drun czę​sto ba​wi​ła się w kar​to​man​cję na ku​chen​nym sto​le po ko​la​cji. Jej in​ter​pre​ta​cje do​ty​czy​ły za​zwy​czaj osób, o któ​rych czy​ta​ła w pra​sie, kie​dy wkle​ja​ła ar​ty​ku​ły do swo​ich ze​szy​tów: Lu​igie​go Lu​che​nie​go, Mar​ka Twa​ina, Szcze​pa​ni​ka – sza​lo​ne​go pol​skie​go wy​na​laz​cy, któ​ry stwo​‐ rzył coś, co na​zwał Fern​se​her[60], a tak​że, ostat​nio, Car​la Schlech​te​ra i Phi​lip​‐ pa Me​it​ne​ra. Cho​ciaż nie przy​wią​zy​wał du​żej wagi do jej uro​czy​stych prze​‐ po​wied​ni, wie​dział, że as pik to kar​ta wska​zu​ją​ca nie​szczę​ście, wią​za​na cza​‐ sem ze śmier​cią, a jesz​cze czę​ściej – z nie​szczę​śli​wym za​koń​cze​niem. – To cie​ka​we miej​sce pra​cy – do​dał Wil​helm, przy​glą​da​jąc się twa​rzy Ben​ja​mi​na. – Rzad​ko zda​rza się chwi​la nudy. — Pra​cu​ję ra​zem z pew​ną sta​ru​chą, któ​ra zmie​nia moje ży​cie w pie​kło. Wiesz, ja​kie one są: nie dają ci spo​ko​ju. – Ben​ja​min wes​tchnął głę​bo​ko. – W każ​dym ra​zie wo​lał​bym zna​leźć się wśród lu​dzi, któ​rzy mnie ro​zu​mie​ją. Wil​helm roz​siadł się wy​god​nie i wy​cią​gnął ko​lej​ne​go pa​pie​ro​sa. — Ben​ja​mi​nie – po​wie​dział trium​fu​ją​co – mo​żesz prze​stać wę​szyć. Do​‐ sko​na​le wiem, o co ci cho​dzi. Ben​ja​min gło​śno prze​łknął śli​nę. Od​dech uwiązł mu w gar​dle, ale zmu​sił się do nie​śmia​łe​go uśmie​chu. — Na​praw​dę? — Cóż, wiem jed​no – ro​ze​śmiał się Wil​helm. – Chcesz do​stać tu pra​cę. O to ci cho​dzi, praw​da? — Po​my​śla​łem, że przy​da wam się ogrod​nik. – Po​ki​wał gło​wą w stro​nę za​nie​dba​nych ro​ślin. — Po​dwór​ko le​piej zo​sta​wić ta​kie, ja​kie jest. Ko​pa​nie du​żych dziur w gład​kiej zie​mi za bar​dzo rzu​ca się w oczy. Zresz​tą, szko​da by cię było na

taką ro​bo​tę. — Nie mam zbyt wie​le do​świad​cze​nia w in​nych… Wil​helm mach​nął ręką. — Od cza​su do cza​su przyj​mu​je​my stró​żów. Nie mamy te​raz wol​nych miejsc, ale się po​sta​ram. – Spoj​rzał ba​daw​czo na Ben​ja​mi​na. – Tak, mógł​byś być bar​dzo po​moc​ny. Ben​ja​min na​po​tkał jego wzrok. — Będę wdzięcz​ny – za​wa​hał się. – Gdy​bym miał tu pra​co​wać, cze​go kon​‐ kret​nie by ode mnie ocze​ki​wa​no? — Ach, pra​ca jest dość pro​sta. Je​dy​ne, co robi stróż, to utrzy​my​wa​nie po​‐ rząd​ku… Uwa​ża na kło​po​ty, tłu​mi je w za​rod​ku. Na miej​scu mamy oko​ło dwu​stu oda​li​sek. – Znów spoj​rzał na Ben​ja​mi​na. – Nie za​wsze są spo​koj​ne. — Oda​li​ski? — Ko​bie​ty – za​chi​cho​tał Wil​helm. – Tak każą nam je na​zy​wać. Ist​nie​je wie​le mniej god​nych ter​mi​nów. — Och. — Cho​dzi o to, przy​ja​cie​lu, że wszyst​kie zwie​rzę​ta łą​czy kil​ka cech. Kie​dy wło​żysz do pu​deł​ka zbyt dużo szczu​rów, za​czną się bić albo spró​bu​ją wy​do​‐ stać się na ze​wnątrz. Na​szym za​da​niem jest upew​nie​nie się, że wszyst​ko idzie gład​ko. — A czy one to ro​bią? Ucie​ka​ją? — Cza​sa​mi. – Wil​helm zwró​cił wzrok w stro​nę ogro​du. – Nie do​cie​ra​ją zbyt da​le​ko. – Mil​czał przez chwi​lę, po czym znów do​tknął ra​mie​nia Ben​ja​‐ mi​na. – Nie​dłu​go za​brak​nie nam jed​ne​go pra​cow​ni​ka, a wy​da​je mi się, że do​sko​na​le się wpa​su​jesz. Je​śli chcesz, dam ci re​ko​men​da​cję. — Bar​dzo chęt​nie! — Je​steś pe​łen za​pa​łu. – Wil​helm ro​ze​śmiał się, czo​chra​jąc wło​sy Ben​ja​‐ mi​na. – Mu​szę już iść. Mam mnó​stwo ro​bo​ty przed wie​czo​rem, ale po​ga​dam z… – Ze​brał szklan​ki i ru​szył w stro​nę drzwi, za któ​ry​mi znik​nął wcze​śniej Kurt. – Wróć ju​tro. Moż​li​we, że będą na cie​bie cze​kać do​bre wia​do​mo​ści. Czu​jąc wzrok Wil​hel​ma na ple​cach, Ben​ja​min wró​cił na uli​cę tak pew​nym kro​kiem, na jaki tyl​ko zdo​łał się zdo​być. Na szczę​ście nie było śla​du po ja​sno​‐ wło​sym męż​czyź​nie, któ​ry mu gro​ził, mimo wszyst​ko przy​spie​szył kro​ku, nie mo​gąc do​cze​kać się, kie​dy znaj​dzie się w tłu​mie w wie​deń​skim cen​trum. Zwol​nił do​pie​ro, kie​dy do​tarł do Stock-im-Eisen-Platz, miej​sca, gdzie znaj​‐ do​wał się daw​ny targ kon​ny. Usta​wił się przy Na​gel​baum, od​zy​sku​jąc od​‐ dech i słu​cha​jąc żony miesz​cza​ni​na, ubra​nej w naj​lep​sze nie​dziel​ne ubra​nia, któ​ra po​ka​zy​wa​ła swo​im skrom​nie odzia​nym ku​zyn​kom ze wsi nie​zli​czo​ne gwoź​dzie wbi​ja​ne w drze​wo na prze​strze​ni po​nad czte​ry​stu lat, co zmie​ni​ło je w słyn​ne Stock im Eisen. „Drze​wa strze​że sam dia​beł” – za​pew​nia​ła je ści​‐ szo​nym gło​sem. Ben​ja​min uśmiech​nął się, pa​trząc, jak ko​bie​ty py​ta​ją​co spo​‐ glą​da​ją na fa​sa​dę Pa​la​is Equ​ita​ble, jak​by spo​dzie​wa​ły się, że ksią​żę ciem​no​‐

ści wy​ło​ni się zza jed​ne​go z or​łów. Kie​dy ko​bie​ta ru​szy​ła w kie​run​ku Ste​phan​splatz i świę​to​ści jego ka​te​dry, Ben​ja​min wy​ło​nił się z cie​nia i, za​my​ślo​ny, sta​nął przed brą​zo​wy​mi re​lie​fa​‐ mi na drzwiach bu​dyn​ku. Nie​któ​rzy za​rę​cza​li, że dło​nie jed​ne​go z przed​sta​‐ wio​nych na nich ślu​sa​rzy li​czą po sześć pal​ców, co mia​ło sta​no​wić alu​zję do zwin​no​ści przed​sta​wi​cie​li tego fa​chu. Ni​g​dy go nie zna​lazł, był nie​mal pe​‐ wien, że ktoś wy​my​ślił tę hi​sto​rię, ale nie prze​sta​wał przy​glą​dać się fi​gu​rom uważ​nie na​wet wte​dy, kie​dy za​czął roz​my​ślać nad re​zul​ta​tem swo​jej wi​zy​ty w Thélème. Ow​szem, uda​ło mu się na​wią​zać kon​takt z pra​cow​ni​kiem klu​‐ bu, któ​ry wręcz obie​cał zna​leźć dla nie​go sta​no​wi​sko… a jed​nak nie miał po​‐ czu​cia, że coś osią​gnął. Per​spek​ty​wa po​wro​tu do tego miej​sca peł​ne​go po​nu​‐ rych pod​tek​stów i se​kre​tów nie​spe​cjal​nie go cie​szy​ła, cho​ciaż wie​dział, że musi to zro​bić dla Li​lie. Na wspo​mnie​nie jej słod​kiej twa​rzy po​chy​lo​nej nad różą po​czuł falę tę​sk​no​ty i ru​szył w stro​nę domu. A jed​nak myśl o tym, że zo​‐ sta​nie prze​słu​cha​ny przez dok​to​ra w jego obec​nym hu​mo​rze, ka​za​ła mu zmie​nić kie​ru​nek; skrę​cił ku Ste​phan​splatz i prze​szedł skró​tem wzdłuż rzę​‐ du bu​dyn​ków, dzie​lą​cych go od Stock-im-Eisen-Platz, do​tarł więc na miej​sce na chwi​lę przed żoną Bur​ghe​ra i jej świ​tą, na któ​rej tak ła​two było zro​bić wra​że​nie. Nie zwa​ża​jąc na po​dejrz​li​we spoj​rze​nia, za​trzy​mał się przy sto​‐ isku ulicz​ne​go sprze​daw​cy, żeby ku​pić pierw​sze w tym roku kasz​ta​ny, słod​‐ kie i do​rod​ne, do​pie​ro co przy​wie​zio​ne z po​łu​dnio​wych la​sów. Roz​czo​chra​‐ ny, nie​do​ży​wio​ny asy​stent sprze​daw​cy, któ​ry dmu​chał gwał​tow​nie na roz​‐ ża​rzo​ne wę​gle, wy​dał mu się zna​jo​my. Po chwi​li w jego gło​wie po​ja​wił się ob​raz bo​se​go pro​te​go​wa​ne​go Hu​go​na Bes​se​ra, któ​ry klę​czał przy ko​min​ku w knaj​pie, wgry​za​jąc się w ku​chen​ne od​pad​ki. Ben​ja​min ski​nął gło​wą: za​‐ mie​rzał tam wró​cić. Hugo miał tak wie​le kon​tak​tów, że z pew​no​ścią do​wie​‐ dział się już cze​goś o Li​lie. Ob​raw​szy ostat​ni z go​rą​cych kasz​ta​nów, wrzu​cił go so​bie do ust i prze​szedł przez Ste​phan​splatz w stro​nę Le​opold​stadt. Gdy zbli​żał się do Ka​na​łu Du​naj​skie​go, dwaj męż​czyź​ni ło​wią​cy ryby spoj​rze​li w jego stro​nę, marsz​cząc brwi, jak​by dźwięk kro​ków wy​stra​szył ich po​ten​cjal​ny obiad. Ich nie​po​kój oka​zał się nie​uza​sad​nio​ny: już chwi​lę póź​niej żył​ki obu wę​dek się na​pię​ły, a Ben​ja​min, pa​trząc na nich ze swo​je​go punk​tu wi​do​ko​we​go na mo​ście, po​my​ślał o Kur​cie i za​drżał. Cho​ciaż ten wy​da​wał się do​bro​dusz​ny, ogrom​ne pię​ści męż​czy​zny mo​gły​by go zgnieść, jak zgnia​ta się mu​chę. Po​czuł, jak strach ści​ska mu żo​łą​dek. Wziął głę​bo​ki od​dech, by się uspo​ko​ić, spoj​rzał w zi​mo​we sza​re głę​bi​ny, po czym znów uniósł wzrok ku In​ne​re Stadt. Na ra​zie wo​kół utrzy​my​wa​ła się ład​na po​go​‐ da: ja​sne​go nie​ba nie po​kry​wa​ła mgła, a po​wie​trze było chłod​ne i czy​ste; na​‐ gi​mi drze​wa​mi, któ​re od​bi​ja​ły się na tle miej​skich mu​rów, nie po​ru​szał na​‐ wet naj​lżej​szy wie​trzyk. Skąd więc to nie​ustę​pu​ją​ce złe prze​czu​cie? Zmarsz​‐ czył brwi i z nie​do​wie​rza​niem prze​tarł oczy, kie​dy duża czar​na chmu​ra wy​‐ ło​ni​ła się zza da​chu ka​te​dry, kłę​biąc się i po​więk​sza​jąc, gdy zbli​ża​ła się do mo​stu. Bu​rzo​we wiedź​my? De​mo​ny? Być może spał, uwię​zio​ny w Alp​‐

traum[61]. Uszczyp​nął się i skrzy​wił z bólu. Nie był to sen. Chmu​ra zna​la​zła się bez​po​śred​nio nad nim i wte​dy się ro​ze​śmiał: de​mo​nem oka​za​ło się sta​do szpa​ków, być może to samo, któ​re za​uwa​żył wcze​śniej, pod​czas roz​mo​wy z Li​lie przed staj​nią. Wciąż uśmie​cha​jąc się na myśl o wła​snym sza​leń​stwie, od​wró​cił się ple​ca​mi od Ste​phans​dom. Zer​k​nął na ob​ra​ca​ją​cy się po​wo​li Dia​‐ bel​ski Młyn, znów głę​bo​ko ode​tchnął, po czym za​nu​rzył się cuch​ną​ce pod​‐ brzu​sze Maz​ze​sin​sel[62]. Z po​cząt​ku krzy​ki wy​da​wa​ły się ni​czym wię​cej jak są​siedz​ką kłót​nią, dość zresz​tą czę​stą w tej czę​ści Wied​nia, gdzie ro​sną​ca bie​da czę​sto po​wo​do​‐ wa​ła pę​ka​nie wor​ka, peł​ne​go sta​rych żali i ura​zów. Le​d​wie kil​ka dni mi​nę​ło od ostat​niej wi​zy​ty Ben​ja​mi​na, za​uwa​żył jed​nak na mu​rach znacz​nie wię​cej na​pi​sów. Przy nie​któ​rych pla​cach sło​wo Ju​den​frei[63] zo​sta​ło po​spiesz​nie na​‐ ba​zgra​ne na każ​dym z mu​rów, cza​sem moż​na było zo​ba​czyć też jesz​cze groź​niej​sze Ju​den​re​in – „oczysz​czo​ne z Ży​dów” – ha​sło tych, któ​rych dok​tor okre​ślał ze zło​ścią jako tę​pych człon​ków par​tii chrze​ści​jań​sko-so​cja​li​stycz​‐ nej. U pod​sta​wy każ​dej z li​ter ja​sno​czer​wo​na far​ba są​czy​ła się przez brud i rdzę, two​rząc prze​dziw​ny ko​lor, któ​re​go Ben​ja​min nie po​tra​fił na​zwać, ale któ​ry wy​da​wał mu się zna​jo​my, jak​by już go kie​dyś wi​dział lub wy​śnił. Przy​wo​ły​wał ob​raz sta​rej krwi. Złe prze​czu​cie po​wró​ci​ło. Wzdry​gnął się. Ta​‐ kie wy​da​rze​nia mia​ły prze​bieg cy​klicz​ny: w przy​szłym mie​sią​cu za​pew​ne roz​pocz​ną się prze​śla​do​wa​nia Cze​chów, któ​rym za​chcia​ło się dwu​ję​zycz​ne​‐ go Wied​nia. Ro​bi​ło się co​raz gło​śniej: do krzy​ków do​łą​czy​ły brzęk roz​bi​ja​ne​‐ go szkła, głu​che dud​nie​nie zrzu​ca​nych ka​mie​ni i ło​mot wie​lu cięż​kich bu​‐ tów. Choć go to za​wsty​dza​ło, nie miał naj​mniej​szej ocho​ty brać udzia​łu w ja​kich​kol​wiek lo​kal​nych bój​kach, nie​za​leż​nie cze​go do​ty​czy​ły. Za​mie​rzał tyl​ko wy​ko​nać po​le​ce​nie swo​je​go pra​co​daw​cy, któ​ry chciał po​znać po​cho​‐ dze​nie Li​lie… i chy​ba ją samą. Dla Ben​ja​mi​na nie mia​ło zna​cze​nia, skąd dziew​czy​na się wzię​ła, co zro​bi​ła. Wy​star​cza​ło mu to, że prze​ży​ła i zna​la​zła się u jego boku. Od​da​lił się od za​mie​sza​nia, prze​śli​zgu​jąc się przez szcze​li​ny mię​dzy bu​‐ dyn​ka​mi, wzdłuż bocz​nych uli​czek, peł​nych cuch​ną​cej wody, i opusz​czo​‐ nych pla​cy​ków tra​są omi​ja​ją​cą sze​ro​kim łu​kiem oko​li​ce, w któ​rych mógł​by wpaść w kło​po​ty. Po kil​ku mi​nu​tach wstrzy​my​wa​nia od​de​chu za​trzy​mał się, za​sko​czo​ny: albo za​mie​sza​nie szyb​ko się roz​prze​strze​nia​ło, albo wspo​‐ mnie​nia jego dzie​cię​cych lę​ków zbla​dły, bo te​raz dźwięk zda​wał się uno​sić nad nim, z przo​du, z tyłu, za nim – wszę​dzie, cho​ciaż uli​ce były nie​mal cał​‐ kiem pu​ste. Ob​ró​cił się, nie​pew​ny, w któ​rą stro​nę ru​szyć, wy​brał kie​ru​nek Casa Se​far​di i na​tych​miast po​ża​ło​wał tej de​cy​zji: Schat​ten​platz rów​nież był opu​sto​sza​ły, ale z pew​no​ścią nie​daw​no coś się tu wy​da​rzy​ło. Skle​po​we szy​‐ by były roz​trza​ska​ne, okien​ni​ce – wy​ła​ma​ne, to​wa​ry i me​ble wa​la​ły się po ka​mie​niach. Wy​czuł za​pach spa​lo​ne​go ma​te​ria​łu. W po​wie​trzu uno​si​ły się smu​gi dymu. Ben​ja​min zro​bił kil​ka kro​ków, świa​do​my, że z okien ob​ser​wu​‐ ją go nie​wi​dzial​ne oczy. Po wschod​niej stro​nie za​ata​ko​wa​no pie​kar​nię:

pusz​ki i tace, od​waż​ni​ki i wagi – wszyst​kie wrzu​co​no do rynsz​to​ka, i to nie​‐ daw​no, bo je​den z du​żych mo​sięż​nych od​waż​ni​ków wciąż ko​ły​sał się na wo​‐ dzie, jak​by szu​kał wła​ści​wej po​zy​cji. Ben​ja​min za​trzy​mał się i za​czął je zbie​‐ rać, nim przy​szło mu do gło​wy, że jego za​cho​wa​nie może zo​stać źle zro​zu​‐ mia​ne: nie jest prze​cież gra​bież​cą. Inni nie mie​li po​dob​nych skru​pu​łów. Drob​ne ru​chy w cie​niu bu​dyn​ków zmie​ni​ły się szyb​ko w praw​dzi​wy atak pa​dli​no​żer​ców. Po​chy​lo​ny sta​rzec zro​bił krok na​przód, pró​bu​jąc la​ską przy​cią​gnąć do sie​bie świe​żo upie​czo​ny bo​che​nek, prze​grał jed​nak ry​wa​li​za​cję z wy​chu​dzo​nym kun​dlem. Ob​dar​te dzie​ci wy​ło​ni​ły się z ciem​nych szcze​lin i za​czę​ły chwy​tać chleb – na​wet ten, któ​ry wcze​śniej wy​lą​do​wał w ka​łu​żach – wgry​za​ły się w nie​go i ucie​ka​ły z po​wro​tem do swo​ich kry​jó​wek. Ko​bie​ty pod​bie​ga​ły, zer​ka​jąc z lę​kiem za sie​bie, zbie​ra​ły na​wet naj​mniej​sze ka​wał​ki i cho​wa​ły je w spód​ni​cach. Ben​‐ ja​min po​biegł za nimi. — Co się tu sta​ło? – Nikt nie od​po​wie​dział. Rów​nie do​brze mógł​by być nie​wi​dzial​ny. Za​czę​ło dy​mić jesz​cze bar​dziej. Męt​ne świa​tło w skle​pie gał​ga​nia​rza po​‐ zwa​la​ło do​strzec rząd nie​mod​nych płasz​czy, oży​wia​jąc je, gdy po​ru​sza​ły się i drga​ły. Chwi​lę póź​niej wy​buchł ogień. Cały front skle​pu przy​kry​ła pło​‐ mien​na za​sło​na, a nad nią uno​sił się cuch​ną​cy dym, któ​ry skra​dał się po zie​‐ mi, a po​tem wzbił w po​wie​trze, two​rząc upior​ne ko​lum​ny, wy​peł​nia​jąc cały plac du​cha​mi i wy​głu​sza​jąc każ​dy dźwięk. W ci​szy wy​bu​chły na​gle ryki i jęki wie​lu gło​sów, dźwięk ucie​ka​ją​cych stóp, a po​tem, ni​czym kontr​me​lo​‐ dia dla tej ka​ko​fo​nii, spo​koj​ny rytm wy​bi​ja​ny przez cięż​kie bu​cio​ry. Ben​ja​‐ min od​wró​cił się, żeby uciec, ale było za póź​no. Tłum po omac​ku po​su​wał się na​przód w po​szu​ki​wa​niu wyj​ścia. Go​nią​cy nie​prze​rwa​nie na nich na​ci​‐ ska​li, uno​sząc ręce, by kłaść je na ich gło​wach i ra​mio​nach. Ben​ja​mi​no​wi wy​da​wa​ło się, że mają na so​bie sza​re mun​du​ry, ale nie mógł być pe​wien, bo jego wzrok przy​cią​gnę​ła nie​na​wiść wy​pi​sa​na na ich twa​rzach. Pa​no​wa​ła taka pa​ni​ka, że wszyst​kie bocz​ne ulicz​ki zo​sta​ły na​tych​miast za​blo​ko​wa​ne. Lu​dzie prze​wra​ca​li się wo​kół nie​go, du​si​li się, zni​ka​li w dy​mie; Ben​ja​min też się prze​wró​cił, a uda​ło mu się pod​nieść do​pie​ro, kie​dy chwy​cił się buta jed​‐ ne​go z agre​so​rów. Kasz​ląc i pró​bu​jąc chwy​tać po​wie​trze, z za​łza​wio​ny​mi oczy​ma, wal​czył z tłu​mem, roz​py​cha​jąc się łok​cia​mi, bi​jąc, ko​piąc – czuł się przez to win​ny, choć wie​dział, że nie ma wy​bo​ru – aż wresz​cie uda​ło mu się do​trzeć na dru​gą stro​nę pla​cu. Do​my​ślał się, że uwa​ga ata​ku​ją​cych sku​pi się z przo​du, nie z tyłu. Nie miał szczę​ścia: w tym miej​scu cze​ka​ły po​sił​ki: gru​pa męż​czyzn przy​‐ sia​dła na ster​czą​cych ka​mie​niach, żeby ob​ser​wo​wać ak​cję. Nie​któ​rzy z nich śmia​li się w nie​kon​tro​lo​wa​ny spo​sób. Je​den li​czył na głos, trzy​ma​jąc za ob​‐ ro​żę wiel​kie​go czar​ne​go psa, któ​re​go ob​na​żo​ne zęby i na​głe ru​chy w przód były bar​dziej prze​ra​ża​ją​ce niż ja​kie​kol​wiek uja​da​ne. Inny sie​dział osob​no, na mur​ku wyż​szym niż po​zo​sta​li, po​le​ru​jąc chu​s​tecz​ką zło​tą lam​pę na Cha​‐

nu​kę – pięk​ny przed​miot z wi​ze​run​kiem bie​gną​cych je​le​ni. Gdy był za​ję​ty pra​cą, jego gło​wa po​zo​sta​wa​ła po​chy​lo​na, ale Ben​ja​mi​no​wi zro​bi​ło się na​gle su​cho w ustach. Ja​snej czu​pry​ny i bli​zny nie dało się nie roz​po​znać: wpadł pro​sto na je​dy​ne​go czło​wie​ka w Wied​niu, któ​re​go chciał unik​nąć. Szyb​ko od​wró​cił się, w na​dziei, że uda mu się skryć po​śród dymu i za​mie​sza​nia. Śmiech za jego ple​ca​mi ucichł. Na​gle zo​stał oto​czo​ny. — Co my tu mamy? — No, no, skąd się wzią​łeś, chłop​cze? — S…stąd – wy​du​kał Ben​ja​min. – Je​stem wie​deń​czy​kiem, jak wy. Miesz​‐ kam w Brand​stat​te. — Sły​szy to pan, Herr Klin​ge​mann? Ten szczur my​śli, że jest taki jak my. — Sły​sza​łem. – Ja​sno​wło​sy męż​czy​zna po​wo​li zszedł z mur​ku, prze​ka​zu​‐ jąc lam​pę jed​ne​mu z to​wa​rzy​szy. Ben​ja​min skrzy​wił się, wi​dząc uśmiech Klin​ge​man​na. Do​my​ślał się, co go cze​ka. Miał ra​cję: ostre ude​rze​nie w każ​de ucho spra​wi​ło, że za​to​czył się naj​pierw w jed​ną, po​tem w dru​gą stro​nę. Ktoś go po​pchnął, a on cięż​ko opadł na ko​la​na, czu​jąc, jak ka​mycz​ki wbi​ja​ją mu się w go​le​nie. Klin​ge​mann po​chy​lił się nad nim, pod​szedł tak bli​sko, że Ben​‐ ja​min czuł za​pach jego pa​pie​ro​sów, stę​chłe​go ty​to​niu, jego po​ma​dy do wło​‐ sów i jesz​cze piż​mo​wą woń, któ​rą do​brze znał, ale któ​rej nie umiał na​zwać. – Nie masz z nami nic wspól​ne​go, chło​pa​ku. Nie chce​my w Wied​niu ta​kich jak ty. Ka​pu​jesz? Złość Ben​ja​mi​na na chwi​lę przy​kry​ła strach. — Uro​dzi​łem się tu​taj. Mam ta​kie samo pra​wo… – Cios prze​wró​cił go na zie​mię. Ude​rzył gło​wą o ka​mie​nie. — Nie masz żad​nych praw, szczu​rze. — Sprawdź​my, co po​tra​fi to stwo​rze​nie – roz​brzmiał głos Klin​ge​man​na. Ben​ja​min gwał​tow​nie po​krę​cił gło​wą, pró​bu​jąc upo​rząd​ko​wać my​śli. — Je​stem do​kład​nie taki sam jak ty – za​czął, nim zdał so​bie spra​wę, że to nie on jest wspo​mnia​nym „stwo​rze​niem”. Dwa kro​ki da​lej war​czał i szcze​kał wiel​ki czar​ny pies, chwy​ta​jąc py​skiem po​wie​trze i sta​ra​jąc się uwol​nić. Ben​ja​min za​ci​snął zęby i wstał z tru​dem. Był już nie​mal cał​kiem wy​pro​sto​wa​ny, kie​dy ktoś pod​sta​wił mu nogę. Cięż​‐ ki but wy​lą​do​wał mię​dzy jego ło​pat​ka​mi, wbi​ja​jąc go w zie​mię. — Nie je​steś taki jak my – wark​nął Klin​ge​mann. – Kie​dyś ci to udo​wod​ni​‐ my. Scho​waj się z po​wro​tem w swo​jej szczu​rzej nor​ce… Nie, masz zo​stać na ko​la​nach. Ciesz się, że mam waż​niej​sze rze​czy na gło​wie. – Kop​nął go w że​‐ bra. – I za​pa​mię​taj to so​bie – dwa razy ostrze​ga​łem cię, że​byś nie krę​cił się, gdzie cię nie pro​szą. To two​ja ostat​nia szan​sa. Je​śli cię jesz​cze raz zo​ba​czę, wy​lą​du​jesz tam, gdzie lą​du​ją po śmier​ci lu​dzie two​je​go po​kro​ju.

ROZ​DZIAŁ DZIE​SIĄ​TY Gre​et wkła​da ko​szu​le taty mię​dzy wał​ki ma​glow​ni​cy, ob​ra​ca​jąc uchwyt tak gwał​tow​nie, że jej sło​wa wy​pły​wa​ją ra​zem z wodą jak małe po​to​ki. — Moja pa​nien​ko, je​śli nie zmie​nisz swo​je​go za​cho​wa​nia, cze​ka cię smut​ny ko​niec. Wiesz, co się dzie​je z ma​ły​mi kłam​czu​cha​mi? – Prze​wra​cam ocza​mi i ko​pię w mi​skę z pra​niem. Ona sztur​cha mnie łok​ciem. – Prze​stań. Spy​tam cię po raz ostat​ni: czy ukra​dłaś cia​sto? — Nie. Nie lu​bię Spuck​ku​chen[64]. Gre​et mru​ży oczy. — A to dla​cze​go? — Lu​bię tyl​ko słod​kie wi​śnie, nie te kwa​śne, a do tego z pest​ka​mi. — No to ład​nie. Wy​da​ło się. Skąd wiesz, że wi​śnie są kwa​śne, je​śli ich nie spró​bo​wa​łaś? – Gre​et pod​no​si jed​ną z mo​ich su​kie​nek, cie​niut​ką ni​czym pa​‐ pier po tym, jak zgnio​tły ją drew​nia​ne wal​ce. Trze​po​cze nią w po​wie​trzu: jed​no ra​mię ma​cha jej na po​że​gna​nie, kie​dy wrzu​ca ją do ko​sza. – Znam hi​‐ sto​rię o dziew​czyn​ce, któ​ra kła​ma​ła co​raz bar​dziej i bar​dziej, aż wresz​cie stwier​dzi​ła, że po​tra​fi ob​ró​cić sło​mę w zło​to. — Głu​pia. — Oczy​wi​ście, że głu​pia. Sło​ma nie na​da​je się dla ni​ko​go prócz sta​rych krów. – Z ma​szy​ny wy​ła​nia​ją się le​kar​skie ki​tle taty, tak dłu​gie i pła​skie, że przy​po​mi​na​ją mi ob​ra​zek, na któ​rym Wen​dy szy​je cień Pio​tru​sia Pana. Gre​‐ et chwy​ta każ​dy z nich, nim upu​ści je na zie​mię. Spraw​dza, czy są bia​łe jak wy​la​ne mle​ko, czy wy​go​to​wał się naj​mniej​szy ślad po cho​rych lu​dziach. – Pro​ble​my za​czę​ły się, kie​dy wie​ści do​szły do ce​sa​rza. Był bar​dzo bo​ga​ty, ale tacy lu​dzie za​wsze mają ocho​tę stać się jesz​cze bo​gat​si. Tak to już jest na świe​cie. Za​wsze tak było i za​wsze bę​dzie. Bo​ga​ci sta​ją się co​raz bo​gat​si, a bied​ni – co​raz bied​niej​si. Ni​g​dy nie bę​dzie spra​wie​dli​wo​ści. Gdy​by było tak, jak ja… Wciąż mówi i mówi, zwra​ca​jąc się do pra​nia, więc zry​wam dmu​cha​wiec i pro​szę go, by zmie​rzył czas: eins, zwei, drei, vier, fünf… Gre​et po​wie​dzia​ła mi kie​dyś, że gdy zdmuch​niesz każ​de na​sion​ko, two​ja mat​ka prze​sta​nie cię ko​chać. To nie ma już zna​cze​nia. Dmu​cham, póki nie do​li​czę do sied​miu, ale jest już po je​de​na​stej, a to zna​czy, że dmu​cha​wiec też kła​mie. — Co zro​bił ce​sarz? – py​tam, kie​dy Gre​et prze​sta​je wresz​cie mam​ro​tać.

— Na​ka​zał swo​im straż​ni​kom za​mknąć małą kłam​czu​chę w piw​ni​cy z furą sło​my i jej ko​ło​wrot​kiem. Mu​sia​ła sie​dzieć tam w ciem​no​ści, cał​kiem sama. Nie do​sta​ła na​wet su​chej skór​ki od chle​ba, nie mo​gła ma​rzyć o cie​ście z wi​śnia​mi. Ob​ra​ca​ła ko​ło​wrot​kiem w nie​skoń​czo​ność, aż pew​ne​go dnia jej ma​rze​nie się speł​ni​ło i wszyst​kie skarb​ce wy​peł​ni​ły się zło​tem. — Cze​mu nie spró​bo​wa​ła wy​do​stać się z ko​mór​ki na wę​giel? — Ce​sa​rze nie uży​wa​ją wę​gla. Palą w pie​cu bank​no​ta​mi. — No i co się sta​ło z dziew​czyn​ką? – Prze​ska​ku​ję z nogi na nogę, nie​cier​‐ pli​wie ocze​ku​jąc dal​szej czę​ści hi​sto​rii. – Czy ktoś ją ura​to​wał? — Nie – war​czy Gre​et, chwy​ta​jąc tor​bę na pra​nie. – Wstręt​na dziew​czy​na od​po​ku​to​wa​ła za swo​je kłam​stwo. Pew​nie wciąż tam sie​dzi, o ile nie zja​dły jej groź​ne szczu​ry. A te​raz się wy​noś, mam dużo pra​cy. — Ale… wcze​śniej mó​wi​łaś, że mały czło​wie​czek o imie​niu Rum​pel​stilz​‐ chen zmie​nił sło​mę w zło​to, a ja… a ona zo​sta​ła kró​lo​wą. – Wkła​dam kciuk do buzi i ssę go moc​no. Nie po​win​nam pła​kać. — Hi​sto​rie – po​wie​dzia​ła Gre​et – po​dró​żu​ją szyb​ko, ni​g​dy się nie za​trzy​‐ mu​ją. – Wy​le​wa wodę z ma​glow​ni​cy na ka​mie​nie. Od​ska​ku​ję, kie​dy bań​ki my​dla​ne za​bar​wio​ne na nie​bie​sko spły​wa​ją w stro​nę ście​ku. – Och, tak, opo​‐ wie​ści zmie​nia​ją się za​leż​nie od wia​tru, księ​ży​ca, przy​pły​wów i od​pły​wów. A tak, w więk​szo​ści wy​pad​ków są uwi​te z mgły i zni​ka​ją, kie​dy oświe​tli je słoń​ce. — Kie​dy ja za​cznę wy​my​ślać hi​sto​rie, będę je za​pi​sy​wać, żeby nie znik​nę​‐ ły i żeby się nie zmie​nia​ły. Gre​et wzru​sza ra​mio​na​mi. — W ta​kim ra​zie nie będą praw​dzi​wy​mi opo​wie​ścia​mi. Sno​py sło​my, któ​re wi​dzi​my co​dzien​nie, są wyż​sze od Eri​ki i bar​dzo cięż​kie. Nie ma ko​ło​wrot​ka, więc zwi​ja je w dłu​gie sznu​ry, któ​re za​pla​ta, żeby zro​bić buty. Skó​rę na jej dło​niach po​kry​wa​ją małe ukłu​cia i za​dra​pa​nia. Cza​sa​mi krwa​wią. Po​tem pal​ce puch​ną i bolą, ale musi da​lej zwi​jać i za​pla​tać, jak dziew​czyn​ka z baj​ki, któ​ra nie mo​gła prze​stać tań​czyć. Inni uży​wa​ją sło​my, żeby wy​pla​tać tor​by i ka​pe​lu​sze. Każ​de​go po​ran​ka pró​bu​ję się scho​wać, ale Eri​ka za​wsze wie, gdzie mnie zna​leźć. Nie lu​bię tu przy​cho​dzić. Jest zim​no, a po​wie​trze wy​peł​nia kurz. Sło​ma nie sma​ku​je do​brze i nie da się jej po​łknąć, na​wet je​śli żuje się bar​dzo dłu​go. Nie wie​rzę, że kro​wy ją je​dzą. Nie mam nic do ro​bo​ty oprócz sie​dze​‐ nia pod ław​ką i opo​wia​da​nia Lot​tie hi​sto​ry​jek o sło​mie, Rum​pelsz​ty​ku, trzech ma​łych świn​kach i tej o sło​mia​nym bycz​ku. Opo​wia​dam je na sto róż​nych spo​so​bów, ale wszyst​kie do​brze się koń​czą. Te brzyd​sze zo​sta​wiam na póź​niej dla Da​nie​la. Cza​sa​mi wkra​dam się do po​bli​skie​go po​miesz​cze​nia i pa​trzę na maty wy​pla​ta​ne z trzci​ny. Są wil​got​ne i pach​ną jak brzeg rze​ki, przy​wo​dzą mi na myśl O czym szu​mią wierz​by. Tata za​czął mi ją czy​tać w Boże Na​ro​dze​nie, za​nim tu​taj przy​je​cha​li​śmy, ale był zbyt za​ję​ty, żeby do​‐

koń​czyć, a Gre​et po​wie​dzia​ła, że gło​wa ją boli od ma​łych li​te​rek. Kie​dy robi się na​praw​dę zim​no, zni​ka wię​cej osób. Cza​sa​mi upa​da​ją na śnieg, jak mała dziew​czyn​ka z za​pał​ka​mi. A inni się roz​pusz​cza​ją. Albo zo​‐ sta​ją tam, gdzie im każą, i przez noc zmie​nia​ją się w sta​tuy Kró​lo​wej Śnie​gu. Eri​ka szy​je mi ze sta​re​go far​tusz​ka ka​mi​zel​kę sznu​ro​wa​ną z przo​du. — Jest brzyd​ka. — Włóż ją. Przy​da ci się jesz​cze jed​na war​stwa. — Wu​jek Hra​ben wciąż ma w swo​jej szaf​ce wszyst​kie moje ład​ne ka​mi​‐ zel​ki i kur​tecz​ki. — Trzy​maj się od nie​go z da​le​ka. Pa​mię​tasz, co ci mó​wi​łam? Wy​dy​mam war​gi, ale mil​czę. Hi​sto​ryj​ka Eri​ki o tym, co źli męż​czyź​ni ro​‐ bią ma​łym dziew​czyn​kom, była brzyd​ka i głu​pia, jak nie​któ​re rze​czy, któ​re mó​wi​ła Gre​et, kie​dy była bar​dzo zła. Ale opo​wie​ści Gre​et za​wsze do​ty​czy​ły ko​goś in​ne​go, kto miesz​kał za gó​ra​mi i za la​sa​mi, a Eri​ka mó​wi​ła tyl​ko o tym, co mo​gło przy​da​rzyć się mnie. Lot​tie wciąż przy​po​mi​na mi, jak wu​‐ jek Hra​ben szczy​pał mnie i sztur​chał, ale nie wie​rzę w resz​tę tej hi​sto​rii. Eri​‐ ka i An​na​lies pil​nu​ją mnie te​raz na​wet uważ​niej niż Gre​et, ale kie​dy się za​‐ po​mi​na​ją, wkra​dam się mię​dzy rzę​dy na​mio​tów i bie​gnę do wie​ży, żeby ode​brać swo​je zi​mo​we ubra​nia. Szyb​ko robi się tak zim​no, że nos Leny sta​je się ja​sno​czer​wo​ny i zwi​sa z nie​go kro​pla. W nocy po​zwa​la mi przy​tu​lać się do swo​ich ple​ców, co jest bar​dzo miłe, póki nie za​czy​na pła​kać. Śnieg ją smu​ci. — Ko​lej​ny rok się koń​czy – mówi. – Ko​lej​ny skra​dzio​ny rok. An​na​lies nie ple​cie już bu​tów. Te​raz cho​dzi do mia​sta, żeby sprzą​tać w do​mach. Cza​sa​mi przy​no​si nam skór​ki od chle​ba, ka​wał​ki kieł​ba​sy i cia​‐ sta, któ​re cho​wa do spe​cjal​nej kie​sze​ni, wszy​tej w spód​ni​cę. Eri​ka mówi, że to sza​leń​stwo i że nie​po​trzeb​nie ry​zy​ku​je, ale An​na​lies nie chce prze​stać. — Wszyst​ko mi ode​bra​li. Wszyst​ko. Za​bra​nie im cze​goś, cze​go​kol​wiek, na​wet naj​mniej​sze​go i cał​kiem nie​zna​czą​ce​go, to je​dy​ne, co na​da​je ży​ciu sens. – An​na​lies krad​nie obier​ki jabł​ka i po​je​dyn​cze kol​czy​ki, wy​gię​te łyż​ki, goź​dzi​ki i wy​ka​łacz​ki, ety​kiet​ki na sło​iki, klu​cze do nie​zna​nych drzwi i zgu​‐ bio​ne pu​deł​ka, za​tycz​ki od bu​te​lek z per​fu​ma​mi, spin​ki do wło​sów, zu​ży​te za​pał​ki. Pew​ne​go dnia wra​ca z gar​ścią fa​so​li. Jest su​cha i bar​dzo twar​da, po​marsz​‐ czo​na jak opusz​ki pal​ców po zbyt dłu​giej ką​pie​li. — Kry​sto, mam dla cie​bie mały pre​zent. Zbli​ża się Boże Na​ro​dze​nie. – Daje mi czte​ry zia​ren​ka, od​li​cza​jąc je, jak​by były zło​ty​mi mo​ne​ta​mi. – A kto wie, może oka​żą się ma​gicz​ne? — Nie mo​że​my ich zjeść. – Da​niel wy​cią​ga dłoń. Ści​skam je w gar​ści. — A co, je​śli na​praw​dę są ma​gicz​ne? — Nie bądź głu​pi. Te​raz jest mu smut​no, że nie chcę mu ich dać. Nie zjem ich, bo w opo​wie​‐ ści mama Ja​sia po​wie​dzia​ła, że był głu​pi, wy​mie​nia​jąc swo​ją kro​wę na garść

fa​so​li, ale pa​mię​tam, co się sta​ło, kie​dy za​sa​dził zia​ren​ka. Gre​et sa​dzi​ła ta​kie fa​sol​ki w po​dwój​nym rzę​dzie, mó​wiąc: „Jed​na zgni​je, jed​na wy​ro​śnie, jed​na dla go​łę​bia, jed​na dla kru​ka”. A kie​dy wy​ro​sły, na każ​dej znaj​do​wa​ło się mnó​stwo strącz​ków, a w każ​dym było pięć albo sześć gład​kich zie​lo​nych fa​‐ so​lek. – Po​spiesz się z tym łu​ska​niem. – Gre​et trzę​sie pa​tel​nią. – Nie mamy cza​su. — Nie chcę. Nie będę. Nie lu​bię fa​so​li. — A po​win​naś. Dzię​ki fa​so​li uro​śniesz duża i sil​na. — Nie ob​cho​dzi mnie to. — Już ci mó​wi​łam – Gre​et po​chy​la się, żeby pod​nieść fa​sol​ki, któ​re zrzu​‐ ci​łam na zie​mię – co się dzie​je z ludź​mi, któ​rych nic nie ob​cho​dzi. Pa​mię​‐ tasz? — Nie. – Krzy​żu​ję ra​mio​na na pier​si. — Nie​ob​cho​dzi​ka za​czę​to ob​cho​dzić – śpie​wa, łu​ska​jąc ziar​na. – Nie​ob​‐ cho​dzi​ka po​wie​szo​no. Nie​ob​cho​dzi​ka wsa​dzo​no do garn​ka. I go​to​wa​no, aż było po nim. — To głu​pie. Nikt nie go​tu​je lu​dzi. Garn​ki są za małe. A fa​so​la jest pa​‐ skud​na. Sma​ku​je jak gą​sie​ni​ce. Ni​g​dy jej nie zjem. — W ta​kim ra​zie miej​my na​dzie​ję, że ni​g​dy nie bę​dziesz mu​sia​ła. – Gre​et zbie​ra pu​ste strą​ki. – Czy opo​wia​da​łam ci hi​sto​rię o ko​bie​cie, któ​ra nie mia​ła do je​dze​nia nic prócz kil​ku wy​schnię​tych fa​so​lek z dna sza​fy? — Nie chcę słu​chać. – Za​kry​wam dłoń​mi uszy, ale po​zo​sta​wiam małą szcze​li​nę, żeby głos Gre​et mógł przez nią wnik​nąć. — Oczy​wi​ście – cią​gnie, sie​ka​jąc ko​pe​rek, któ​ry za​mie​rza​ła do​dać do fa​‐ sol​ki – sta​ra ko​bie​ta chcia​ła je ugo​to​wać. Ze​bra​ła pa​ty​ki, żeby roz​pa​lić ogień, i zna​la​zła tro​chę sło​my na pod​pał​kę. Kie​dy cze​ka​ła, aż ogień za​pło​nie, wrzu​‐ ci​ła kil​ka fa​so​lek do garn​ka. Nie za​uwa​ży​ła, że jed​na spa​dła na zie​mię i wy​lą​‐ do​wa​ła tuż obok sło​my. Chwi​lę póź​niej sko​czył po​mię​dzy nie roz​ża​rzo​ny wę​gie​lek. Wte​dy słom​ka po​wie​dzia​ła: „Jak się tu zna​leź​li​ście, dro​dzy przy​ja​‐ cie​le?”. — To głu​pie, prze​cież sło​ma nie mówi. — A my​śla​łam, że mnie nie słu​chasz. – Gre​et za​czę​ła szo​ro​wać ku​chen​ny stół. – W każ​dym ra​zie wę​gie​lek od​po​wie​dział: „Na szczę​ście uda​ło mi się wy​sko​czyć z ognia, ina​czej był​bym już spa​lo​ny na po​piół”. Wte​dy włą​czy​ła się fa​sol​ka: „Mnie też uda​ło się oca​lić skó​rę. Gdy​by sta​ra ko​bie​ta wrzu​ci​ła mnie do garn​ka, zo​sta​ła​bym bez​li​to​śnie ugo​to​wa​na w bu​lio​nie, jak moi to​‐ wa​rzy​sze”. Od​kry​wam uszy. — Dla​cze​go nie opo​wiesz mi po​rząd​nej hi​sto​rii? — A dla​cze​go nie wy​łu​ska​łaś dla mnie tych kil​ku fa​so​lek? – od​par​ła Gre​et. – Nie po​win​no się prze​ry​wać hi​sto​rii w po​ło​wie, więc daj mi te​raz skoń​czyć, co za​czę​łam. Słom​ka, po​dob​nie jak pew​na zna​na mi osób​ka, zmarsz​czy​ła

nos na samo wspo​mnie​nie o bu​lio​nie. — Ale słom​ki nie mają… — „Ja rów​nież by​łam bli​ska śmier​ci – po​wie​dzia​ła. – Sta​ra ko​bie​ta znisz​‐ czy​ła całą moją ro​dzi​nę. Chwy​ci​ła sto sło​mek na​raz i spa​li​ła je żyw​cem. Szczę​śli​wie ja wy​pa​dłam jej przez pal​ce”. Fa​sol​ka, wę​gie​lek i słom​ka po​sta​‐ no​wi​li uciec i ra​zem po​szu​kać szczę​ścia. Po nie​dłu​gim cza​sie na​po​tka​li stru​‐ myk. Nie było na nim mo​stu, więc słom​ka prze​rzu​ci​ła się na dru​gi brzeg, żeby po​zo​sta​li mo​gli przez nią przejść. Wę​gie​lek jed​nak za​trzy​mał się w po​‐ ło​wie dro​gi, prze​stra​szo​ny szu​mem wody, a wte​dy słom​ka za​czę​ła pło​nąć, pę​kła na dwie czę​ści i wpa​dła do stru​my​ka. Wę​gie​lek też wy​lą​do​wał w wo​‐ dzie i wy​dał z sie​bie ostat​ni syk. Fa​so​la, któ​ra przy​glą​da​ła się temu z brze​gu, śmia​ła się tak gło​śno, że aż pę​kła. Na szczę​ście obok prze​cho​dził kra​wiec o do​brym ser​cu, któ​ry pod​niósł ją i zszył. A że miał przy so​bie tyl​ko czar​ną nić, te​raz fa​sol​ki mają po​środ​ku czar​ny szew. — Po​każ. — Nie. – Gre​et od​su​wa ode mnie gar​nek. – Nie zo​ba​czysz, póki nie na​‐ uczysz się jeść swo​jej fa​sol​ki bez ma​ru​dze​nia. W nie​dziel​ne po​po​łu​dnie Lena wra​ca cała szczę​śli​wa, po​nie​waż za​pro​po​no​‐ wa​no jej nową pra​cę. — Sama po​myśl, będę tam mia​ła łóż​ko do opa​la​nia… i wol​no mi bę​dzie się ma​lo​wać. Eri​ka bar​dzo się zło​ści. — Osza​la​łaś? Stra​ci​łaś już tak wie​le, czy chcesz też stra​cić sza​cu​nek do sa​‐ mej sie​bie? — Nie mów tak. Chcę zno​wu no​sić ład​ne, czy​ste ubra​nia… — Je​śli w ogó​le bę​dziesz ubra​na – skrzy​wi​ła się Eri​ka. Lena wzru​sza ra​mio​na​mi. — To tyl​ko na pół roku, Eri​ko. Po​tem po​zwo​lą mi wró​cić do domu. — A od​kąd to ich obiet​ni​ce są co​kol​wiek war​te? — Przy​naj​mniej będę się czu​ła jak ko​bie​ta, a nie jak zwie​rzę. Sia​dam na krań​cu łóż​ka, uda​jąc, że zno​wu przy​szy​wam ra​mio​na i nogi Lot​tie, ale w rze​czy​wi​sto​ści uważ​nie słu​cham. Być może nie za​uwa​ży​łam, kie​dy sta​łam się zwie​rzę​ciem, bo te​raz mu​szę ob​gry​zać pa​znok​cie, żeby nie zmie​ni​ły się w szpo​ny. Kie​dy Eri​ka i Lena za​czy​na​ją się wy​zy​wać, wy​kra​‐ dam się na ze​wnątrz i bie​gnę ze swo​imi fa​sol​ka​mi do pu​stej pta​szar​ni. Rze​‐ czy​wi​ście każ​da z nich ma na brzusz​ku czar​ny szew, sko​ro więc ta hi​sto​ria była praw​dzi​wa, cze​mu z po​zo​sta​ły​mi mia​ło​by być ina​czej? Znaj​du​ję miej​‐ sce przy me​ta​lo​wym fi​la​rze – ma​gicz​ne fa​sol​ki mu​szą się mieć po czym wspi​nać – i za​czy​nam ko​pać. Zie​mia jest zmro​żo​na. Moje doł​ki nie są tak głę​‐ bo​kie jak te Gre​et, ale przy​kry​wam zie​mię śnie​giem. „Jed​na zgni​je, jed​na uro​śnie, jed​na dla go​łę​bia, jed​na dla kru​ka” – dla pew​no​ści po​wta​rzam jej za​‐ klę​cie trzy razy.

Po​tem roz​wa​żam od​wie​dzi​ny u wuj​ka Hra​be​na w wie​ży. Wiem, że bę​dzie tam cia​sto i kar​mel​ki, i będę mo​gła ukraść jed​ną z mo​ich sta​rych ka​mi​ze​lek i czer​wo​ne rę​ka​wicz​ki z bał​wan​kiem, któ​re uszy​ła mi Gre​et. Za póź​no: Eri​ka przy​szła mnie szu​kać, osła​nia​jąc się od wia​tru, z ocza​mi czer​wo​ny​mi od pła​‐ czu. Bez sło​wa idę z nią z po​wro​tem do szo​py. Kie​dy za​sy​piam, śni mi się wspi​nacz​ka na samą górę ło​dy​gi fa​so​li, co​raz wy​żej i wy​żej, rano i wie​czo​‐ rem, w zi​mie i w le​cie. Wresz​cie uda​je mi się do​stać na szczyt. Wkra​czam do cza​ro​dziej​skiej kra​iny ol​brzy​mów, harf gra​ją​cych ko​ły​san​ki, gęsi, któ​re skła​da​ją zło​te jaja, tak duże, że wy​star​czą na sześć śnia​dań… ale wte​dy orien​‐ tu​ję się, że zo​sta​wi​łam ko​goś za sobą. Ło​dy​ga fa​so​li uschła już jed​nak i umar​ła, nie mogę wró​cić. Bu​dzę się smut​na, a kie​dy mi​ja​my pta​szar​nię, nie wi​dzę żad​nej ło​dy​gi fa​‐ so​li, cho​ciaż ta Ja​sia uro​sła w cią​gu jed​nej nocy. Może moja nie uro​śnie, bo za​po​mnia​łam po​dzię​ko​wać za zia​ren​ka? Jest już za póź​no. An​na​lies ni​g​dy już nie wra​ca. W Wi​gi​lię Eri​ka daje mi małe ple​cio​ne łó​żecz​ko, że​bym po​ło​‐ ży​ła w nim Lot​tie. Gre​et zło​ści się za każ​dym ra​zem, kie​dy tata wra​ca z po​lo​wa​nia. Jej twarz robi się czer​wo​na. Przy​pa​la moje śnia​da​nie i wrzu​ca ta​le​rze do zle​wu. Spod drzwi ma​łe​go po​ko​ju, w któ​rym gra się w grę, wy​pły​wa krew. Drzwi są za​mknię​te, jak te w zam​ku Si​no​bro​de​go; kie​dy za​glą​dam do środ​ka przez dziur​kę od klu​cza, wi​dzę mło​de​go je​lon​ka o smut​nych oczach, kil​ka ba​żan​tów i za​ją​ca, zwi​sa​ją​ce z wiel​kich ha​ków na su​fi​cie. Koty co noc czysz​‐ czą krew, któ​ra ciem​nie​je z mi​ja​niem dni. W na​stęp​ną nie​dzie​lę to​wa​rzy​sze po​lo​wa​nia taty przyj​dą na ko​la​cję, na któ​rej za​wsze po​da​je się pie​czo​ną dzi​‐ czy​znę i Ha​senp​fef​fer[65] z klu​ska​mi ziem​nia​cza​ny​mi i Blau​kraut[66]. — Mam tyl​ko jed​ną parę rąk. – Gre​et zwra​ca się do su​fi​tu, ostrząc swój duży ta​sak i ukła​da​jąc noże. – Tyl​ko Bóg wie, ile tu jest do zro​bie​nia, na​wet kie​dy nie każą ba​wić się w rzeź​ni​ka. – Spo​glą​da na mnie. – A te​raz, pa​nien​ko, nie plącz mi się pod no​ga​mi. Wy​bie​gam na ze​wnątrz i wra​cam do​pie​ro, kie​dy star​szy męż​czy​zna i jego po​moc​nik za​bie​ra​ją gło​wy i nogi, któ​rych Gre​et nie chce. Kuch​nia pach​nie za​rdze​wia​łym że​la​zem. Mu​chy la​ta​ją nad wiel​ki​mi ka​wał​ka​mi mię​‐ sa. — Nie mar​nuj, to i bra​ko​wać nie bę​dzie. – Gre​et szyb​ko cho​wa do kie​sze​‐ ni pie​nią​dze. – W dzi​siej​szych cza​sach wie​lu lu​dzi jest zno​wu zmu​szo​nych do je​dze​nia kun​dli. — Kun​dli? — Psów. Mó​wię o psach. – Sły​szę w jej gło​sie, że wciąż jest zła. Cza​sa​mi Gre​et uży​wa Pfef​fer​nüs​se do przy​pra​wie​nia Ha​senp​fef​fer i cho​ciaż nie zjem gu​la​szu z za​ją​ca, chcę ukraść kil​ka pier​nicz​ków, za​nim za​gęsz​czą sos. — Czy mam ze​brać dla cie​bie zio​ła, Gre​et? Mru​ga.

— Mu​szę przy​znać, że wi​dzę po​pra​wę. Tak, Kry​sto, po​trze​bu​ję ty​mian​ku i kil​ku ga​łą​zek roz​ma​ry​nu. Ach, i dwóch li​ści lau​ro​wych z drze​wa na krań​cu ogro​du. W na​gro​dę do​sta​ję garść cia​ste​czek. Kie​dy pro​szę o hi​sto​rię, ta jest peł​na stu​ko​tów i hu​ków. — Była so​bie raz pięk​na mło​da dziew​czy​na, któ​rej rękę obie​ca​no okrut​‐ ne​mu panu mło​de​mu. Pew​ne​go dnia po​szła go od​wie​dzić: szła dro​gą z po​‐ pio​łu do jego sa​mot​ne​go czar​ne​go domu, któ​ry znaj​do​wał się po​środ​ku naj​‐ ciem​niej​sze​go lasu, jaki kie​dy​kol​wiek ist​niał. W domu nie było ni​ko​go oprócz sta​rusz​ki, któ​ra po​wie​dzia​ła jej, że pan mło​dy jest zło​dzie​jem, i ostrze​gła, że po​win​na jak naj​szyb​ciej ucie​kać. Ale głu​pia dziew​czy​na… – Ta​sak opa​da, a kość roz​trza​sku​je się na odłam​ki. Gre​et wy​cie​ra pot z czo​ła po​pla​mio​nym na czer​wo​no rąb​kiem far​tu​cha. Ki​cha do​no​śnie. – Ta głu​pia dziew​czy​na, jak wie​le in​nych, zwle​ka​ła, aż było za póź​no, bo groź​ny pan mło​dy i jego ko​le​dzy zna​leź​li się pod drzwia​mi. Sta​rusz​ka cu​dem zdo​ła​ła ukryć ją za becz​ką. Do środ​ka we​szli źli męż​czyź​ni, be​trun​ken wie ein Wild​‐ schwe​in[67], cią​gnąc za sobą inną mło​dą dziew​czy​nę. Naj​pierw zmu​si​li ją, żeby wy​pi​ła z nimi wino: szklan​kę czer​wo​ne​go, szklan​kę bia​łe​go i szklan​kę czar​ne​go. Po​tem ścią​gnę​li jej ład​ne ubra​nia i zło​ży​li je na kupę, żeby je póź​‐ niej sprze​dać na tar​gu. A po​tem… – Gre​et prze​rwa​ła gwał​tow​nie. Kasz​le i spo​glą​da w stro​nę drzwi. — Co? – Mój głos zmie​nił się w chry​pie​nie. Usły​sza​łam już wy​star​cza​ją​co, ale wciąż chcę się do​wie​dzieć, co się da​lej sta​ło. — A po​tem oni… kie​dy skoń​czy​li ro​bić złe rze​czy… — Ja​kie rze​czy? — Tak złe, że nie mogę ci po​wie​dzieć. Po​wiem tyl​ko, że trwa​ło to dłu​go, a ona krzy​cza​ła i pła​ka​ła, i mo​dli​ła się do Boga i wszyst​kich Jego anio​łów, żeby jej po​mo​gli. – Wy​ry​wa wą​tro​bę z cia​ła je​le​nia. – A kie​dy skoń​czy​li ro​bić to, co ro​bi​li tyle razy, ona już nie żyła, więc ob​cię​li jej pal​ce, żeby skraść pier​‐ ście​nie, po​kro​ili ją na ka​wał​ki i po​so​li​li. — Zje​dli ją? Gre​et po raz ko​lej​ny zer​ka w stro​nę drzwi. — Oczy​wi​ście. A po​tem wrzu​ci​li ko​ści do ognia, żeby zy​skać wię​cej po​‐ pio​łu, któ​rym mo​gli​by wy​sy​pać dro​gę przez las. — A co się sta​ło z pan​ną mło​dą? — Po​bie​gła do domu i opo​wie​dzia​ła o wszyst​kim ojcu, któ​ry po​sta​wił zbój​ców przed są​dem. Żyw​cem ob​dar​to ich ze skó​ry, a gło​wy od​rą​ba​no sie​‐ kie​ra​mi. – Gre​et spoj​rza​ła na mi​skę z wnętrz​no​ścia​mi. – Tak, tego dnia po​la​‐ ło się tyle krwi, że po​pły​nę​ła z dwo​ru w Al​to​nie aż do Łaby. Tym ra​zem Eri​ka do​sta​ła nową pra​cę – po​rząd​ku​je wiel​kie ster​ty ubrań w miej​scu znacz​nie czyst​szym i cie​plej​szym niż to, w któ​rym wy​pla​ta​ła sło​‐ mę. Są tam sto​ły peł​ne ład​nych je​dwab​nych su​kie​nek – ta​kich, ja​kie no​si​ła

mama – bu​tów, to​re​bek i fu​trza​nych płasz​czy. Cza​sa​mi je przy​mie​rzam, ale nie ma tam lu​stra, w któ​rym mo​gła​bym się przej​rzeć. Znaj​du​je​my wśród ubrań dziw​ne rze​czy: my​dło i pa​sty do zę​bów, sztucz​ne szczę​ki, oku​la​ry, fo​‐ to​gra​fie, grze​bie​nie. Pan, któ​ry tu rzą​dzi, nie krzy​czy ani nie bije. Na​zy​wa się Schmidt. Sta​ra się, żeby po​da​wa​na w po​łu​dnie zupa była cie​pła i żeby każ​dy miał chwi​lę od​po​czyn​ku. Po ja​kimś cza​sie mnie też daje pra​cę: moje pal​ce są tak małe, że na​da​ją się do roz​pru​wa​nia fu​trza​nych płasz​czy, żeby kraw​cy mo​gli uszyć z nich nowe. Trud​no jest zna​leźć w fu​trach cie​niut​kie szwy. Za​wsze, kie​dy idzie mi ła​‐ twiej, wiem, że ktoś już je kie​dyś roz​pruł, a w koł​nier​zach i rę​ka​wach są scho​wa​ne pie​nią​dze albo klej​no​ty. Bu​dy​nek jest duży, ma mnó​stwo po​‐ miesz​czeń, ale za każ​dym ra​zem, kie​dy tak się dzie​je, Schmidt już nade mną stoi. W koń​cu za​czy​nam ro​zu​mieć, że jest ko​lej​nym ty​pem cza​row​ni​cy. Brzyd​ki rudy ko​cur przy​glą​da nam się ocza​mi, któ​re mają ko​lor naj​pa​skud​‐ niej​szej z grosz​ko​wych zup Gre​et: pod​bie​ga do Schmid​ta za​wsze, kie​dy wy​‐ czu​wam pod pal​ca​mi ja​kąś wy​pu​kłość. Pew​ne​go dnia ład​na zło​ta brosz​ka wy​pa​da zza rąb​ka, jesz​cze za​nim roz​pru​ję szew. Jest ma​lut​ka, ma kształt kwiat​ka z płat​ka​mi z nie​bie​skich ka​mie​ni i już mam scho​wać ją so​bie do buta, kie​dy Schmidt po​ja​wia się znie​nac​ka i wy​cią​ga po nią swo​ją dużą czer​‐ wo​ną łapę. Kot wije mu się pod no​ga​mi, spo​glą​da​jąc na mnie i uśmie​cha​jąc się ze zmru​żo​ny​mi ocza​mi. Kie​dy ma​cham nogą, roz​pły​wa się w po​wie​trzu. Eri​ka mówi, że​bym dała mu spo​kój, bo mogę zo​stać wy​sła​na do pra​cy w brzyd​kim po​ko​ju, peł​nym brud​nych, śmier​dzą​cych ubrań, ca​łych w ro​ba​‐ kach i krwi, ale mnie jest wszyst​ko jed​no. Kil​ka dni póź​niej uda​ję, że za​przy​jaź​niam się z ko​tem i ła​pię go za szy​ję tak moc​no, że oczy wy​cho​dzą mu z or​bit i chwy​ta pa​zu​ra​mi po​wie​trze. Na​gle po​ja​wia się Schmidt i mu​szę prze​stać. Na​stęp​nym ra​zem ko​cur nie bę​dzie miał tyle szczę​ścia. Kie​dy chcę wy​my​ślać hi​sto​rie, idzie​my z Da​nie​lem w na​sze miej​sce za jed​ną z szop. — Two​ja ko​lej – przy​po​mi​nam mu. Krę​ci gło​wą. — Two​je hi​sto​rie są lep​sze od mo​ich. Złym lu​dziom dzie​ją się w nich gor​‐ sze rze​czy. — Do​brze. To kogo dzi​siaj za​bi​je​my? Uzna​je​my, że straż​ni​cy zoo mu​szą umrzeć. Sko​ro są od nas o tyle więk​si, naj​pierw mu​si​my ich za​cza​ro​wać. Za​klę​cie spra​wia, że my ro​śnie​my jak ol​‐ brzy​my, a oni sta​ją się kar​ła​mi. Po​tem ka​że​my im usta​wić się w rzę​dzie jak dzie​ci na ape​lu. Da​niel ma wiel​ki bat, a kie​dy nie ro​bią tego, co im ka​że​my, sma​ga ich nim po no​gach. Mu​szą stać tam bar​dzo dłu​go, a my bie​ga​my wo​‐ kół nich, ba​wiąc się w grę, któ​rej Ce​ci​ly na​uczy​ła nas, że​by​śmy się ogrza​li.

W oknach ro​sną dzwon​ki, w oknach ro​sną dzwon​ki, w oknach ro​sną dzwon​ki, Je​stem two​im pa​nem. Kie​dy zwrot​ka się koń​czy​ła, mie​li​śmy wy​brać so​bie ko​goś i śpie​wać do nie​go: Klep​nij w ra​mię, kogo wy​bra​łeś, Klep​nij w ra​mię, kogo wy​bra​łeś, Klep​nij w ra​mię, kogo wy​bra​łeś, I tak przez cały dzień. Ale je​ste​śmy już zmę​cze​ni i ma​rud​ni, więc omi​ja​my tę część i pro​wa​dzi​‐ my ich przez ciem​ny las, póki nie do​trze​my do Pier​ni​ko​wej Chat​ki. Mu​si​my się po​spie​szyć, bo cza​ry nie trwa​ją dłu​go i straż​ni​cy wkrót​ce po​wró​cą do swo​je​go praw​dzi​we​go roz​mia​ru. Cza​row​ni​ca ma ogrom​ny piec, wy​star​cza​‐ ją​co duży, by zmie​ści​ły się w nim sło​nie i ży​ra​fy albo ty​sią​ce zwy​kłych zwie​‐ rząt, któ​re cho​wa​ją się za jej łaź​nią. Straż​ni​cy zoo pew​nie o tym wie​dzą, bo mu​si​my za​ga​niać ich wi​dła​mi i strze​lać w po​wie​trze, żeby się ru​szy​li. Wlo​‐ ką się na​przód, łka​jąc i ma​ru​dząc, uda​ją, że ża​łu​ją i że ktoś inny ka​zał im ro​‐ bić wszyst​kie te złe rze​czy. Wpy​cha​my ich do środ​ka, cho​ciaż wu​jek Hra​ben bła​ga, że​bym tego nie ro​bi​ła. „Zna​łem two​je​go tatę, Kry​sto. Da​wa​łem ci kar​‐ mel​ki”. Da​niel ude​rza go w gło​wę. Raz. Dwa. Trzy. „Stra​ci​łaś już tak wie​le, czy chcesz stra​cić też sza​cu​nek do sa​mej sie​bie?” Kie​dy za​mknę​li​śmy drzwi, przy​kry​wa​my je bło​tem, żeby nie sły​szeć ich ję​ków, i zbie​ra​my jo​dło​we szysz​ki i wy​schnię​te ga​łąz​ki, żeby roz​pa​lić ogień. Cza​row​ni​ca musi to zro​bić. Bar​dzo się boi i ukła​da pal​ce w se​kret​ne zna​ki. Po​tem klę​ka i pró​bu​je przy​po​mnieć so​bie mo​dli​twę. Z wy​so​kie​go ko​mi​na uno​si się mnó​stwo dymu. Dzi​siaj pach​nie fioł​ka​mi i spa​lo​nym kar​me​lem. Po​piół jest czar​ny, a drze​wa wy​sy​cha​ją i umie​ra​ją, kie​dy na nie spa​da. Przed za​kła​dem kra​wiec​kim wi​dzi​my za mu​rem wierz​choł​ki drzew. Więk​‐ szość z nich to jo​dły, czar​ne jak atra​ment, ale je​den to wred​ny kasz​ta​no​wiec, któ​ry je​sie​nią nie chciał po​da​ro​wać nam ani kasz​ta​na, cho​ciaż te​raz, kie​dy przy​cho​dzi wio​sna, po​zwa​la, by wiatr przy​no​sił na po​dwór​ko mnó​stwo żół​‐ to​zie​lo​nych bazi. Dwie z mo​ich fa​so​lek uro​sły, cho​ciaż wciąż nie są bar​dzo duże. Przy​by​wa całe mnó​stwo no​wych osób. Jed​na z nich to brzyd​ka sta​ra ko​‐ bie​ta, któ​ra wpa​tru​je się we mnie i chwy​ta za pierś. — To moja dziew​czyn​ka z ga​blo​ty! Po​ka​zu​ję jej ję​zyk i ucie​kam, ale ona wle​cze się za nami, cią​gnąc za sobą jed​ną sto​pę i pró​bu​jąc mnie do​tknąć. Da​niel mówi, że jest sza​lo​na. Ma​cha so​‐

bie dło​nią przed twa​rzą. Wuj​ka Hra​be​na nie było od daw​na. Pew​ne​go dnia po​ja​wia się zno​wu, żeby po​wie​dzieć mi, że drze​wa wi​śni kwit​ną. — Tę​sk​ni​łem za tobą, Kry​sto. Za na​szy​mi roz​mo​wa​mi. Przyjdź do mnie po po​łu​dniu. Uro​dzi​ły się nowe kró​li​ki. A two​je ład​ne ubra​nia cze​ka​ją. Wbi​jam wzrok w zie​mię i nic nie mó​wię. — Przyjdź nie​dłu​go. Wy​da​je się taki smut​ny, że trud​no mi uwie​rzyć w to, co mó​wi​ła Eri​ka. Póź​niej, kie​dy wu​jek Hra​ben oznaj​mia, że po​ja​wi​ły się pierw​sze w tym roku wi​śnie, Lot​tie ostrze​ga, że mam się od nie​go trzy​mać z da​le​ka, ale jej głos jest sła​biut​ki. Nie​wie​le z niej już zo​sta​ło. Przez cały dzień i jesz​cze na​stęp​ny, kie​dy roz​pru​wam wiel​kie płasz​cze, pró​bu​ję przy​po​mnieć so​bie smak wi​śni. Do​sta​nę też cia​sto. A może na​wet chleb z ma​słem? W nie​dzie​lę skra​dam się do wie​ży, prze​śli​zgu​jąc się z jed​ne​‐ go bu​dyn​ku do dru​gie​go, żeby Eri​ka mnie nie zo​ba​czy​ła. Wbie​gam po scho​‐ dach na górę. — Gdzie są wi​śnie? Wu​jek Hra​ben roz​sia​da się na krze​śle i za​pa​la pa​pie​ro​sa. — Moja mała Kry​sto, wiesz, że mu​sisz coś wcze​śniej zro​bić. Myję ręce, wy​cią​gam naj​ład​niej​szą su​kien​kę i czy​ste bia​łe skar​pet​ki. Cho​‐ ciaż wu​jek Hra​ben uda​je, że nie pa​trzy, wy​bu​cha śmie​chem, wi​dząc, że nie mogę za​piąć gu​zi​ków. — Je​steś już dużą dziew​czyn​ką. Zresz​tą nie​waż​ne. Chodź tu​taj. Sia​dam na jego ko​la​nach, ale dzi​siaj wy​da​ją mi się ko​ści​ste i nie​wy​god​ne. Kie​dy po​da​je mi wi​śnie, oka​zu​ją się nie​doj​rza​łe i bez sma​ku. Gła​dzi mnie po gło​wie. Ści​ska moje ra​mio​na i uda i ła​sko​cze pod roz​pię​tą su​kien​ką, jed​no​‐ cze​śnie opo​wia​da​jąc mi o swo​im szcze​nia​ku, któ​ry ma na imię Fürst. — Ma na imię Ksią​żę, bo jest sy​nem kró​la? — Nie, głup​ta​sku. To Fürst der Fin​ster​nis, Ksią​żę Ciem​no​ści. Wu​jek Hra​ben nie mówi nic przez chwi​lę, po​tem po​wo​li kła​dzie swo​ją dłoń w miej​scu, w któ​rym – jak mó​wi​ła Gre​et – nikt ni​g​dy nie po​wi​nien jej kłaść. — Prze​stań! — Nie po​do​ba ci się? — Nie. – Szyb​ko ze​ska​ku​ję z jego ko​lan i wkła​dam swo​je zwy​kłe ubra​nia. Znów wy​bu​cha śmie​chem, ale nie jest to przy​jem​ny śmiech. — Pora się po​zbyć tej brzyd​kiej, sta​rej za​baw​ki – mówi, kie​dy owi​jam Lot​tie jej szma​tą. – Duże dziew​czyn​ki mają lep​sze rze​czy do ro​bo​ty niż za​ba​‐ wa po​ła​ma​ny​mi lal​ka​mi. Wróć ju​tro, Kry​sto. Będę miał wię​cej wi​śni i inne miłe rze​czy. Chcę po​roz​ma​wiać z Eri​ką o tym, co się sta​ło, ale jest za​ję​ta roz​mo​wą z tłu​mem no​wych osób. Praw​do​po​dob​nie to jed​na z nich ukra​dła moje małe ro​ślin​ki ze strącz​ka​mi fa​so​li. Eri​ka koń​czy opo​wia​dać im róż​ne rze​czy do​‐

pie​ro, gdy za​pa​da zmrok. Po​tem idzie do ła​zien​ki i zni​ka. Kie​dy dłu​go nie wra​ca, Ce​ci​ly przy​tu​la mnie moc​no i wy​ja​śnia, że tra​fi​ła do lep​sze​go miej​‐ sca. Przez chwi​lę mam na​dzie​ję, że Ce​ci​ly zo​sta​nie moją nową mamą, ale ona woli być na​uczy​ciel​ką i mó​wić lu​dziom, że po​win​ni umyć so​bie szy​je. — Mu​sisz zaj​mo​wać się sobą sama, Kry​sto. Lu​dzie nie po​win​ni trak​to​‐ wać cię jak dziec​ko tyl​ko dla​te​go, że je​steś mała. Nie za​po​mi​naj, że ja wiem, iż je​steś bar​dzo mą​dra – waha się przez chwi​lę. – Jak​kol​wiek dziw​nie to brzmi, Kry​sto… po​słu​chaj mnie, to bar​dzo waż​ne… cza​sa​mi, kie​dy nie moż​‐ na do​stać rze​czy, któ​rych się pra​gnie – mi​ło​ści, po​czu​cia bez​pie​czeń​stwa, uwa​gi – wciąż moż​na je da​wać. Ro​zu​miesz? Wzru​szam ra​mio​na​mi. — To głu​pie. — Ro​zej​rzyj się wo​kół i po​patrz na wszyst​kie te dzie​ci, któ​rych mat​ki są zbyt sła​be i cho​re, żeby się nimi opie​ko​wać. Może ty… — Nie patrz na mnie. Nie chcę się nimi zaj​mo​wać. Dla​cze​go mia​ła​bym to ro​bić? Wkrót​ce wra​ca Lena. Jest cho​ra i nie mo​że​my ra​zem spać. Te​raz nikt się mną już nie zaj​mu​je. Nikt nie każe mi też tra​cić cza​su w po​miesz​cze​niu z fu​‐ tra​mi, więc Da​niel i ja spę​dza​my więk​szość dnia ra​zem, przy​naj​mniej kie​dy nie od​ra​biam lek​cji. Na wio​snę na​gle urósł, te​raz pa​nie z mo​jej szo​py mó​wią, że ze mną dzie​je się to samo. Lena chce, że​bym ob​cię​ła swo​je dłu​gie wło​sy. — Uwa​żaj – mówi mię​dzy jed​nym a dru​gim kaszl​nię​ciem. – Przyj​dą po taką ład​ną dziew​czyn​kę, je​śli wy​star​cza​ją​co dłu​go prze​trwa​my. Trzy​mam się z da​le​ka od wuj​ka Hra​be​na, ale czę​sto wi​dzę go w od​da​li, jak wy​cho​dzi na spa​cer z Księ​ciem Ciem​no​ści. Pew​ne​go dnia omal nie wpa​dam na nie​go i dru​gie​go męż​czy​znę z do​ro​słym psem, kie​dy ro​bią in​spek​cję w szo​pie, w któ​rej sza​lo​ne ko​bie​ty przy​ci​ska​ją twa​rze do szyb. Ksią​żę Ciem​‐ no​ści naj​pierw war​czy, po​tem pró​bu​je ska​kać i się ba​wić. Wu​jek Hra​ben bar​dzo moc​no ude​rza szcze​nia​ka w nos swo​ją skó​rza​ną rę​ka​wicz​ką. Dru​gi pies ob​na​ża wiel​kie żół​te zęby i to​czy pia​nę z py​ska, póki wła​ści​ciel nie każe mu prze​stać. Wte​dy zza rogu przy​bie​ga Da​niel. — Zna​la​złem… Ka​mie​nie​je. Cały ko​lor ucie​ka z jego twa​rzy, kie​dy wiel​ki pies rzu​ca się w jego stro​nę, na​pi​na smycz, war​czy i kła​pie py​skiem, pró​bu​jąc go do​się​‐ gnąć. Wu​jek Hra​ben za​chę​ca Księ​cia Ciem​no​ści, żeby zro​bił to samo. Bar​dzo po​wo​li i ostroż​nie Da​niel pró​bu​je się wy​co​fać. Wi​dzę, że wu​jek Hra​ben szep​‐ cze coś do swo​je​go to​wa​rzy​sza, któ​ry kiwa gło​wą i szar​pie psa tak moc​no, że przez chwi​lę zwie​rzę musi ba​lan​so​wać na dwóch ła​pach. Tym​cza​sem wu​jek Hra​ben spusz​cza Księ​cia Ciem​no​ści ze smy​czy. Mło​dy pies rzu​ca się na​‐ przód, a Da​niel już leży na zie​mi, wrzesz​czy i ta​rza się w pia​sku, pró​bu​jąc się uwol​nić. — Po​wstrzy​maj go! – wo​łam i za​czy​nam okła​dać wuj​ka Hra​be​na pię​ścia​‐ mi.

— Nie przej​muj się, Kry​sto – krzy​czy – nic złe​go się nie sta​nie. O ile kun​‐ del nie jest zdol​niej​szy, niż są​dzę, chło​pa​ko​wi zo​sta​nie tyl​ko kil​ka ugry​zień. To dla Księ​cia taki mały tre​ning. Każ​dy pies musi od cze​goś za​cząć. – Cze​ka jesz​cze chwi​lę czy dwie, trzy​ma​jąc mnie, że​bym nie mo​gła pod​biec do Da​‐ nie​la, po czym po​chy​la się i szep​cze mi pro​sto do ucha. – Te​raz za​bio​rę psa, Kry​sto, o ile obie​casz, że przyj​dziesz do mnie ju​tro. Od dzi​siaj mu​sisz być bar​dzo grzecz​na i ro​bić, co ci każę, bo ina​czej… Ki​wam gło​wą bez sło​wa. Wu​jek Hra​ben ko​pie Księ​cia Ciem​no​ści, wy​‐ krzy​ku​jąc roz​ka​zy, póki pies nie ma znów smy​czy na szyi. Kie​dy od​cho​dzi, ci​szę prze​ry​wa tyl​ko płacz Da​nie​la i głu​chy dźwięk głów sza​lo​nych ko​biet ude​rza​ją​cych o szy​bę. Zmie​ni​łam się w ka​mień, w po​mnik o oczach zwró​co​nych ku gó​rze, wpa​tru​ję się w dym i chmu​ry pły​ną​ce po nie​bie.

ROZ​DZIAŁ JE​DE​NA​STY Krzyk Ben​ja​mi​na, któ​ry roz​legł się, gdy lo​do​wa​ta woda z pom​py wy​strze​li​ła mu pro​sto na ręce i twarz, był na tyle gło​śny, że Gu​drun wy​ło​ni​ła się z cie​płe​‐ go kąta przy ko​min​ku. — Kto tam? Och… – Upu​ści​ła cięż​ki gar​nek. Obo​je po​pa​trzy​li na nogi chło​pa​ka. – Jak ty wy​glą​dasz? Co zro​bi​łeś ze spodnia​mi? To była do​bra para, mo​głeś je no​sić jesz​cze przez lata, a tu… dziu​ry na ko​la​nach! Upo​ko​rze​nie mia​ło kwa​śny smak. Ro​sło jak gula w gar​dle, kie​dy Ben​ja​‐ min przy​po​mi​nał so​bie coś, cze​go miał ni​g​dy nie za​po​mnieć: prze​mie​rzał plac na ko​la​nach jak po​kut​nik, do​sia​da​li go jak osła, klę​li na nie​go jak na psa, sztur​cha​li i ko​pa​li, oplu​wa​li, a uno​szą​cy się dym nie​mal go udu​sił. Za każ​‐ dym ra​zem, kie​dy pró​bo​wał wstać, cze​ka​ła go ko​lej​na se​ria cio​sów i obelg. Zmu​si​li go, by się czoł​gał, le​d​wie mógł unieść gło​wę nad brud​ne ka​mie​nie. Do​pie​ro gdy po​ja​wi​ły się inne ofia​ry, do​wlókł się do muru, de​spe​rac​ko szu​‐ ka​jąc w nim dziur, któ​rych mógł​by się chwy​cić, żeby wstać. Jed​no lę​kli​we spoj​rze​nie przez ra​mię po​ka​za​ło, że jego opraw​cy ota​cza​ją gru​pę bied​nych kę​dzie​rza​wych Ostju​den[68]. Co mógł zro​bić? Od​szedł, pe​łen po​gar​dy dla sa​‐ me​go sie​bie. Był tchó​rzem. — Bi​łeś się – za​kra​ka​ła Gu​drun. – Och, po​cze​kaj tyl​ko, jak się pan do​wie… — Daj mi spo​kój – wark​nął, owi​ja​jąc za​krwa​wio​ne nogi sta​ry​mi szma​ta​‐ mi. – Bie​gnij i po​wiedz mu, co tyl​ko chcesz. Zu​peł​nie mnie to nie ob​cho​dzi. — Je​steś nie lep​szy niż ulicz​ny chu​li​gan. Po​bi​ty i ob​dar​ty… Spoj​rzał na nią. — Chu​li​ga​ni pa​no​szą się po Le​opold​stadt. By​łem jed​ną z ofiar. — Och – wy​co​fa​ła się Gu​drun. – W ta​kim ra​zie… – Przy​trzy​ma​ła drzwi. – Le​piej wyjdź na dwór. Stań tam. Nie wchodź da​lej. Umy​łam pod​ło​gę. — Nie mogę… – Zro​bi​ło mu się ciem​no przed ocza​mi. Po​chy​lił się do przo​du i chwy​cił sto​łu. Li​lie, któ​ra po​le​ro​wa​ła zło​to, pod​bie​gła, żeby mu po​‐ móc. — Co ci zro​bił? Po​każ. — Wy​no​cha, dziew​czy​no. – Gu​drun ode​pchnę​ła ją i chwy​ci​ła gło​wę Ben​‐ ja​mi​na mię​dzy dło​nie, żeby spoj​rzeć na pęk​nię​tą skó​rę. – Trze​ba to wy​czy​‐ ścić i po​ło​żyć kom​pres z na​giet​ka, żeby wy​cią​gnąć brud. Mo​głeś się czymś za​ra​zić. – Przy​cią​gnę​ła bli​żej sto​łek. – Sia​daj.

— Nie. – Ben​ja​min czuł się upo​ko​rzo​ny jej szorst​kim współ​czu​ciem. – Wszyst​ko w po​rząd​ku. Sam się sobą zaj​mę. — Pro​szę bar​dzo. Ko​lej​na bli​zna i tak nie za​szko​dzi ta​kiej brzyd​kiej gę​bie. — Ben​ja​min nie jest brzyd​ki – za​pro​te​sto​wa​ła Li​lie. Igno​ru​jąc drwią​ce prych​nię​cie Gu​drun, po​gła​dzi​ła go po po​licz​ku, a on oparł się na niej. – To był on, praw​da? Po​win​nam była się do​my​ślić, że nie do​trzy​ma obiet​ni​cy. Zro​bi​łam wszyst​ko, cze​go… – Za​mil​kła, bo spo​strze​gła w drzwiach Jo​se​fa. — Co się dzie​je? – Otwo​rzył sze​ro​ko oczy, gdy zo​ba​czył, w ja​kim sta​nie jest Ben​ja​min. – Jak to się sta​ło? Nie, nie od​po​wia​daj. Chodź ze mną. Ty nie, Li​lie. Mu​szę po​roz​ma​wiać z Ben​ja​mi​nem w czte​ry oczy. — Nie może tam wejść w tym sta​nie – za​pro​te​sto​wa​ła Gu​drun. — Śmiem twier​dzić, że trze​ba bę​dzie po​sprzą​tać. – Jo​sef ujął Ben​ja​mi​na pod ra​mię. – Przy​nieś go​rą​cą wodę i znajdź świe​że ubra​nia. Ben​ja​min nosi ten sam roz​miar co Ro​bert. — Czy lu​dzie my​ślą, że ja mam czte​ry pary rąk? – wes​tchnę​ła z pre​ten​sją Gu​drun. – Im wię​cej pra​cu​ję, tym mniej do​świad​czam wdzięcz​no​ści. Ben​ja​min zo​stał po​sa​dzo​ny na jed​nym ze znisz​czo​nych skó​rza​nych fo​te​li w ga​bi​ne​cie dok​to​ra, ale nie mógł so​bie przy​po​mnieć, jak to się do​kład​nie sta​ło. — Nie pró​buj mó​wić – po​wie​dział Jo​sef. – Naj​pierw ci się przyj​rzę. Spoj​rzał chłop​cu w oczy. Po​tem na​stą​pił nie​zwy​kle nie​przy​jem​ny pro​ces usu​wa​nia bru​du z jego zdar​tych ko​lan, a na​stęp​nie le​karz po​sma​ro​wał je róż​ny​mi mik​stu​ra​mi. Wszyst​kie szczy​pa​ły, ale pew​nie nie bar​dziej niż bu​‐ dzą​ce wąt​pli​wo​ści elik​si​ry Gu​drun. Jo​sef był przy​naj​mniej de​li​kat​ny. Kie​dy skoń​czył, Ben​ja​min znów stra​cił przy​tom​ność. Być może przy​snął. Tym ra​zem, kie​dy otwo​rzył oczy, Jo​sef stał nad nim, trzy​ma​jąc w dło​niach mięk​ką bia​łą ko​szu​lę i parę spodni. — Te po​win​ny na cie​bie pa​so​wać. – Wci​snął chło​pa​ko​wi do ręki kie​lich wina. – Wy​pij. Po​mo​że. — Dzię​ku​ję panu. Prze​pra​szam, że na​ro​bi​łem kło​po​tów. – Gło​wa Ben​ja​‐ mi​na znów opa​dła na pierś. Utrzy​my​wa​nie jej pro​sto wy​da​wa​ło się nie​po​‐ trzeb​nym wy​sił​kiem. — Nie szko​dzi – po​wie​dział ze znie​cier​pli​wie​niem dok​tor. – Co się sta​ło? Po​sze​dłeś do klu​bu. Czy ktoś stam​tąd jest za to od​po​wie​dzial​ny? — Nie. To sta​ło się póź​niej. – Ben​ja​min wziął kil​ka ły​ków wina. Pie​prz​ne We​ißgip​fler nie​co go ocu​ci​ło, ale był zbyt zmę​czo​ny, żeby opo​wie​dzieć hi​sto​‐ rię w ca​ło​ści. – Ja… po​zna​łem ko​goś w klu​bie. Ju​tro mu​szę tam wró​cić, żeby do​wie​dzieć się wię​cej. Wy​sze​dłem stam​tąd, żeby od​wie​dzić Hu​go​na Bes​se​ra, wie pan, tego dzien​ni​ka​rza. Po​my​śla​łem, że mógł się cze​goś do​wie​dzieć. Nie do​sta​łem się do nie​go. W Le​opold​stadt były dzi​siaj za​miesz​ki, sir, okrop​ne za​miesz​ki. Ja​cyś chu​li​ga​ni nisz​czy​li skle​py, pod​pa​la​li bu​dyn​ki i ata​ko​wa​li lu​dzi. Z tego, co wi​dzia​łem, prze​moc była skie​ro​wa​na w stro​nę… – za​wa​hał się – wa​sze​go ludu, sir, w stro​nę Ży​dów. – Jego gło​wa znów opa​dła.

Jo​sef po​chy​lił się do przo​du i ją pod​trzy​mał. — Do​sta​łeś w gło​wę? Chło​pak przy​tak​nął. — Kie​dy mnie po​chwy​ci​li… Tro​chę mnie po​tur​bo​wa​li. — Ro​zu​miem. – Jo​sef wstał i za​czął cho​dzić w tę i z po​wro​tem. – Przy​pad​‐ kiem usły​sza​łem coś, co po​wie​dzia​ła Li​lie. – Zwil​żył war​gi. – Po​wie​dzia​ła, mniej wię​cej: „Po​win​nam była wie​dzieć, że nie do​trzy​ma obiet​ni​cy. Zro​bi​‐ łam wszyst​ko, o co mnie po​pro​sił”. – Jo​sef po​pra​wił wi​szą​cy na ścia​nie ob​‐ raz. Prze​cią​gnął pal​cem wzdłuż ramy, jak​by chciał spraw​dzić, czy jest za​ku​‐ rzo​na, po czym od​wró​cił się i spoj​rzał na Ben​ja​mi​na. – O kim mó​wi​ła? Jak na​zy​wa się ten męż​czy​zna? Co to za obiet​ni​ca? I dla​cze​go żad​ne z was nie wspo​mnia​ło o tym wcze​śniej? Ben​ja​min wes​tchnął. — Nie wiem, o czym mó​wi​ła. – Coś jed​nak cza​iło się w jego pa​mię​ci, a im usil​niej pró​bo​wał to po​chwy​cić, tym bar​dziej wy​co​fy​wa​ło się w głąb pod​‐ świa​do​mo​ści. – Nie wiem – po​wtó​rzył. – Czy to nie były ra​czej jej… wie pan, baj​ki… jak te bzdu​ry, że ma w so​bie me​cha​nizm albo że nie musi jeść? — Hmm – wes​tchnął Jo​sef – być może. – Usiadł i na​peł​nił kie​lisz​ki. – Opo​‐ wiedz mi wię​cej o tym, co wy​da​rzy​ło się w Le​opold​stadt. Kim byli agre​so​‐ rzy? Chrze​ści​jań​ski​mi so​cja​li​sta​mi? Ludź​mi Lu​ege​ra? – Nie cze​ka​jąc na od​‐ po​wiedź, mó​wił da​lej: – Mi​nę​ły czte​ry lata, od​kąd ten głu​piec za​czął po​sy​łać nam ostrze​że​nia. Ben​ja​min przez chwi​lę sie​dział w mil​cze​niu, przy​po​mi​na​jąc so​bie ich noc​ne roz​mo​wy. Pod​czas wy​bo​rów w 1895 roku bur​mistrz za​gro​ził kon​fi​‐ ska​tą ma​jąt​ków. Była to oczy​wi​ście pu​sta groź​ba: Lu​eger nie chciał po pro​‐ stu, żeby Ży​dzi wspar​li jego po​li​tycz​nych opo​nen​tów. Zwra​cał się na​tu​ral​‐ nie do le​piej za​sy​mi​lo​wa​nych Ży​dów, do kup​ców, rze​mieśl​ni​ków i aka​de​mi​‐ ków, nie do tych ża​ło​snych istot, któ​re ucie​kły z do​mów, żeby szu​kać tu schro​nie​nia. Mimo to Karl Lu​eger za​czął na​zy​wać wę​gier​ską sto​li​cę Ju​da​‐ pest, któ​rą to kpi​nę z ra​do​ścią pod​chwy​ci​li prze​stęp​cy. — Lu​eger stwa​rza pro​ble​my – po​wie​dział wresz​cie. – Po​wie wszyst​ko, co da mu po​par​cie tłu​mu. Jo​sef po​ki​wał gło​wą. — I nie li​czy się z kon​se​kwen​cja​mi. Za​pa​mię​taj, co ci po​wiem: prę​dzej czy póź​niej ja​kiś sza​le​niec weź​mie jego sło​wa na po​waż​nie. I co wte​dy? Żyd jest win​ny – gło​si slo​gan. Win​ny cze​go? Od​wiecz​ne py​ta​nie. Tego, o co ob​wi​ni go aryj​ska więk​szość. Za​wsze zo​sta​je​my ko​zła​mi ofiar​ny​mi. – Od​kaszl​nął. – Jak uda​ło ci się uciec przed ban​dy​ta​mi? — Czoł​ga​łem się – wy​mam​ro​tał Ben​ja​min i od razu po​ża​ło​wał swo​ich słów. Po​czuł, że po​licz​ki mu pło​ną, i wbił wzrok w pod​ło​gę. Jego dło​nie były ubru​dzo​ne psim gów​nem, któ​re​go nie miał jak zmyć, póki nie do​tarł do ka​‐ na​łu. Ukląkł u brze​gu w słab​ną​cym świe​tle, po​wstrzy​mu​jąc łzy. Na​wet po

dłu​gim szo​ro​wa​niu smród nie ule​ciał z jego po​pę​ka​nej skó​ry. Jak miał kie​‐ dy​kol​wiek jesz​cze do​tknąć ko​goś tak czy​ste​go i pięk​ne​go jak Li​lie? Kie​dy się wresz​cie pod​niósł, ze​sztyw​nia​ły i obo​la​ły, przy naj​mniej​szym ru​chu otwie​‐ ra​jąc rany czę​ścio​wo po​kry​te stru​pa​mi, spoj​rzał do tyłu, na Schat​ten​platz. Do​strzegł dwie ko​lum​ny ciem​ne​go dymu, tak pro​ste i gru​be, że mo​gły być ko​mi​na​mi, o zwień​cze​niach przy​po​mi​na​ją​cych chmu​ry na nie​bie. Nie mógł wy​rzu​cić z pa​mię​ci tego ob​ra​zu. Jo​sef po​kle​pał go po ra​mie​niu. — Idź do łóż​ka. Sen uzdra​wia naj​le​piej. Ju​tro wszyst​ko bę​dzie inne. Mi​nie tro​chę cza​su, za​nim za​go​ją się rany na ko​la​nach, ale za​dra​pa​nie na po​licz​ku jest po​wierz​chow​ne. Nie zo​sta​nie ci bli​zna. – Uśmiech​nął się. — Chwi​lecz​kę – po​wie​dział zmę​czo​nym gło​sem Ben​ja​min. – Jest jesz​cze coś… — To na pew​no może po​cze​kać do ju​tra. — Nie, to waż​ne. Ten męż​czy​zna… — Ten, któ​ry za​ata​ko​wał cię w Le​opold​stadt? — Już go wi​dzia​łem – prze​rwał, pró​bu​jąc ze​brać my​śli, co po​wstrzy​my​‐ wa​ło jego nie​chęć do po​now​ne​go prze​ży​wa​nia se​rii upo​ko​rzeń. – Chy​ba za​‐ glą​dał dzi​siaj do klu​bu – moż​li​we, że tyl​ko mi się wy​da​wa​ło, ale być może ist​nie​je głęb​szy zwią​zek. Jego wy​gląd robi wra​że​nie, ma bar​dzo ja​sne, pra​‐ wie bia​łe wło​sy i bli​znę, o tu​taj. – Prze​cią​gnął pal​cem po po​licz​ku. – Jest elo​‐ kwent​ny i ele​ganc​ko ubra​ny. Jest w nim coś ta​kie​go… uśmie​cha się… cały czas, ale tyl​ko usta​mi. Nie wiem, czy ro​zu​mie pan, co mam na my​śli. Jego oczy – Ben​ja​min za​drżał lek​ko – są bla​de, jak oczy ryby, i zim​ne jak lód. — Nie​przy​jem​na po​stać – za​uwa​żył Jo​sef. — Jest coś jesz​cze. Wi​dzia​łem go w ta​wer​nie, kie​dy roz​ma​wia​łem z Hu​‐ go​nem. Sie​dział obok nas. Wspo​mi​na​li​śmy o klu​bie… Jo​sef po​chy​lił się do przo​du. Jego oczy roz​bły​sły. — A o Li​lie? — Nie z imie​nia – od​parł szyb​ko Ben​ja​min. – Prze​cież nie zna​my jej praw​‐ dzi​we​go imie​nia, praw​da? Nie, roz​ma​wia​li​śmy o za​gi​nio​nych dziew​czy​‐ nach – za​kasz​lał. – Hugo po​czę​sto​wał mnie ob​stle​rem. Nie je​stem przy​zwy​‐ cza​jo​ny do tak moc​nych trun​ków. — Po​zwo​li​łeś, żeby roz​wią​zał ci się ję​zyk? — My, uch, roz​ma​wia​li​śmy ra​czej o Thélème i, uch, o tym, czy to moż​li​‐ we, żeby ja​kaś dziew​czy​na stam​tąd ucie​kła. Blon​dyn praw​do​po​dob​nie wszyst​ko usły​szał. Od po​cząt​ku by​łem pe​wien, że to on po​szedł po​tem za mną. Mia​ło​by to sens, je​śli pra​cu​je w klu​bie. Nie chcia​łem ry​zy​ko​wać ko​lej​‐ nej bój​ki, więc kie​dy dziś ka​zał mi się zmy​wać, nie da​łem so​bie tego dwa razy po​wta​rzać. – Uniósł gło​wę, spo​glą​da​jąc na Jo​se​fa. – Ale wró​ci​łem tam póź​niej. — Tyle że on cze​kał na cie​bie w Le​opold​stadt. — Tak. Mam na​dzie​ję, że wię​cej go nie zo​ba​czę.

— Jak się na​zy​wa? – drą​żył Jo​sef. Ben​ja​min zmarsz​czył czo​ło, chcąc przy​po​mnieć so​bie, co się dzia​ło, za​‐ nim męż​czyź​ni prze​wró​ci​li go na ko​la​na. Za​mknął oczy i zo​ba​czył ja​sno​wło​‐ se​go przy​wód​cę ban​dy​tów, sie​dzą​ce​go na ka​mien​nym tro​nie, po​le​ru​ją​ce​go nie skra​dzio​ną ko​ro​nę, lecz zło​tą lam​pę. Znów usły​szał drwi​ny jego to​wa​‐ rzy​szy. — Klin​ge​mann. Na​zy​wa​ją go Klin​ge​mann. — Nie znam tego na​zwi​ska – skrzy​wił się Jo​sef. – Wszyst​ko za​tem krę​ci się wo​kół nie​go. — Być może. Ben​ja​min spoj​rzał na nie​go z za​cie​ka​wie​niem, gdyż wy​czuł w gło​sie dok​‐ to​ra ulgę. Nie miał cza​su dłu​żej się nad tym za​sta​no​wić, bo Jo​sef pod​niósł go i, z na wpół opróż​nio​ną bu​tel​ką w dło​ni oraz prze​wie​szo​ny​mi przez ra​mię ubra​nia​mi syna, pro​wa​dził go przez kuch​nię w stro​nę staj​ni. Jo​sef Breu​er obu​dził się z drzem​ki tak głę​bo​kiej i po​zba​wio​nej snów, że przez chwi​lę za​sta​na​wiał się, jak bar​dzo po​dob​na była do tego, co czu​je się po śmier​ci. Z wciąż za​mknię​ty​mi ocza​mi roz​cią​gał po​wo​li każ​dy mię​sień, jak​‐ by ten drob​ny wy​si​łek miał prze​ko​nać go o wła​snej cie​le​sno​ści. Kie​dy po​dą​‐ żył my​śla​mi do wy​da​rzeń po​przed​nie​go wie​czo​ru, po​czuł po​wra​ca​ją​cą falę iry​ta​cji. Dla​cze​go Ben​ja​min dał się wcią​gnąć w afe​rę, któ​ra z pew​no​ścią prze​szko​dzi im w śledz​twie? Chło​pak był głup​cem. Co mógł te​raz zro​bić prócz po​in​stru​owa​nia go, by po​wstrzy​mał się przed po​wro​tem do klu​bu? Sza​no​wa​ny le​karz nie mógł so​bie po​zwo​lić na oskar​że​nia o na​ra​ża​nie swo​je​‐ go słu​żą​ce​go na po​waż​ne ob​ra​że​nia, a na​wet śmierć. Gdy​by sta​ło się naj​gor​‐ sze, po​ja​wi​ły​by się py​ta​nia. Praw​da wy​szła​by na jaw. Po​dej​rze​nia co do po​‐ wo​du wi​zy​ty. Wresz​cie on, Herr Dok​tor Jo​sef Breu​er, zo​stał​by uzna​ny za win​ne​go. Za​ku​ty w dyby. Wy​śmia​ny. Cała jego pra​ca prze​sta​ła​by się li​czyć, a ro​dzi​nę oto​czo​no by po​gar​dą. Krew za​go​to​wa​ła mu się w ży​łach. Oczy gwał​tow​nie się otwo​rzy​ły. Po​kój był pe​łen mo​ty​li: bia​łe skrzy​dła z czar​ny​mi pla​ma​mi ob​ra​ca​ły się, skrę​ca​ły, uno​si​ły i opa​da​ły tak mięk​ko, jak płat​ki kwia​tów na wie​trze. Ich wy​raź​nie bez​ce​lo​we ru​chy czy​ni​ły je isto​ta​mi ze snu, de​li​kat​ny​mi i pięk​ny​‐ mi, ta​ki​mi jak Li​lie. Peł​ny​mi ta​jem​ni​cy. Jo​sef po​sta​wił nogi na zie​mi, nie mo​gąc do​cze​kać się, by ją zna​leźć, by jej do​tknąć… by do​wieść so​bie sa​me​‐ mu, że nie była tyl​ko wi​zją zro​dzo​ną z tę​sk​no​ty za utra​co​ną mi​ło​ścią. Jego wzrok przy​cią​gnę​ły dwa mo​ty​le, sie​dzą​ce na po​rę​czy łóż​ka, krzy​żu​ją​ce an​‐ ten​ki jak para ko​chan​ków. „Psy​che i Ku​pi​dyn” – po​my​ślał z go​ry​czą, cho​ciaż w tym wy​pad​ku to praw​dzi​wa toż​sa​mość Psy​che, a nie Ku​pi​dy​na po​zo​sta​‐ wa​ła nie​zna​na. Och, Li​lie, Li​lie… co cię tu przy​wio​dło? Ude​rzył w ba​rier​kę i mo​ty​le unio​sły się, roz​po​czy​na​jąc dwor​ski ta​niec nad jego gło​wą. Po​kój wy​peł​nił dziw​ny słod​ki za​pach, przy​wo​dzą​cy na myśl wieś w środ​ku wio​‐ sny.

My​śli Jo​se​fa wró​ci​ły do Ben​ja​mi​na. Choć było praw​dą, że chło​pak jest nie​‐ kom​pe​tent​ny, sko​ro nie po​tra​fił na​wet po​zbyć się kil​ku ogro​do​wych szkod​‐ ni​ków, przy​naj​mniej jego nie​szczę​sny stan na​kło​nił Li​lie do wy​gło​sze​nia zna​czą​cych słów. — „Po​win​nam była wie​dzieć” – po​wie​dział Jo​sef na głos, sma​ku​jąc każ​de sło​wo. – „Po​win​nam była wie​dzieć, że nie do​trzy​ma obiet​ni​cy”. – Zmarsz​‐ czył brwi. – „Zro​bi​łam wszyst​ko, o co mnie pro​sił” – do​dał, cho​ciaż nie był cał​kiem pe​wien, czy tak skoń​czy​ła zda​nie. Mo​ty​le przy​fru​nę​ły bli​żej, tań​czy​ły wo​kół jego gło​wy, a on od​go​nił je ze zło​ścią. Co ozna​cza​ją sło​wa Li​lie? Dla​cze​go z ja​kiejś przy​czy​ny za​ło​ży​ła, że roz​po​zna​je toż​sa​mość oso​by od​po​wie​dzial​nej za atak na Ben​ja​mi​na? Czy to zna​czy, że zna tego męż​czy​znę, tego – jak on się na​zy​wa? – ach, Klin​ge​man​‐ na? I dla​cze​go nie za​sko​czy​ły jej ob​ra​że​nia chło​pa​ka? Znów upo​rząd​ko​wał w my​ślach su​che fak​ty, prze​sie​wa​jąc sło​wa i chwi​le mil​cze​nia, wa​żąc niu​an​se, szu​ka​jąc ukry​tych zna​czeń. Nie zna​lazł uko​je​nia. Od​po​wiedź była pro​sta: byli w zmo​wie. Jo​sef za​ci​snął pię​ści. Jego skro​nie pul​so​wa​ły bó​lem. Ich pla​ny – ja​kie​kol​wiek by były – po​szły na mar​ne, nie​‐ wdzięcz​na para się zdra​dzi​ła. Te​raz po​zo​sta​ło mu już tyl​ko od​kryć, jaki mie​li w tym cel. Ze​rwał się na nogi z nie​przy​jem​ną świa​do​mo​ścią strzy​ka​nia w sta​wach i rów​nie szyb​ko usiadł z po​wro​tem. Oczy​wi​ście mógł spoj​rzeć na to wszyst​ko z in​nej stro​ny. Je​śli ten Klin​ge​‐ mann miał ja​kiś zwią​zek z Thélème i je​śli Li​lie zna​ła go z tego miej​sca, wte​‐ dy była… zre​zy​gno​wał z okre​śle​nia „ko​bie​ta upa​dła” na rzecz su​ge​styw​ne​go ter​mi​nu „zła dziew​czy​na”. A co wię​cej – w tym mo​men​cie Jo​sef zwil​żył usta – ro​bi​ła wszyst​ko, o co ją pro​szo​no. Dziew​czy​na tego po​kro​ju mo​gła bez tru​‐ du zo​stać na​kło​nio​na do zmia​ny stro​ny, któ​rej była po​słusz​na. Dał​by jej, cze​‐ go​kol​wiek by za​pra​gnę​ła. Nic bo​wiem nie mo​gło efek​tyw​niej od​wró​cić uwa​gi od nad​cho​dzą​cej sta​ro​ści niż dziew​czy​na o aniel​skim wy​glą​dzie, sek​‐ su​al​nym ape​ty​cie Li​lie, a jed​nak po​słusz​na jak Ewa. Pod​nie​co​ny wy​wo​ła​‐ nym przez te my​śli obrzmie​niem, otwo​rzył drzwi swo​jej szaf​ki, wy​brał jed​‐ ną z naj​lep​szych ka​mi​ze​lek i przy​go​to​wał się na nad​cho​dzą​cy dzień. Kie​dy na​kło​ni Li​lie do przy​zna​nia się do swo​jej prze​szło​ści, bę​dzie mu​siał wyjść z domu i zna​leźć małe uro​cze miesz​kan​ko. Prze​ska​ki​wał po dwa schod​ki, roz​wa​ża​jąc, jak przy​jem​nie bę​dzie ude​ko​‐ ro​wać je wień​ca​mi i ozdób​ka​mi, któ​ry​mi więk​szość ko​biet – choć nie Ma​‐ thil​de, przy​naj​mniej już nie te​raz – lu​bi​ła się ota​czać. A po​tem Li​lie mia​ła po pro​stu znik​nąć. Gu​drun cie​szy​ła​by się, że jej nie ma, wy​star​czy​ło opo​wie​‐ dzieć hi​sto​ryj​kę o tym, że zo​sta​ła ode​sła​na do cu​dem zna​le​zio​nej ro​dzi​ny. Je​‐ śli zaś cho​dzi o Ben​ja​mi​na, za​ofe​ro​wał​by chło​pa​ko​wi na​gro​dę za jego mil​‐ cze​nie – i za po​rzu​ce​nie zwią​za​nych z dziew​czy​ną ab​sur​dal​nych na​dziei – wyż​szą pła​cę, lep​sze sta​no​wi​sko, na​wet pod​sta​wo​wą edu​ka​cję. Gdy​by to nie za​dzia​ła​ło, on też mu​siał​by znik​nąć – na​gła cho​ro​ba, go​rącz​ka albo nie​szczę​‐ śli​wy wy​pa​dek zwią​za​ny z ja​kimś tru​ją​cym środ​kiem ogrod​ni​czym. Sól

kwa​su octo​we​go, zie​leń pa​ry​ską – broń, któ​rej pa​ry​ża​nie uży​wa​li obec​nie prze​ciw​ko szczu​rom – dało się spro​ku​ro​wać bez tru​du. Była im też ewi​dent​‐ nie po​trzeb​na: chło​pak oka​zał się rów​nie nie​efek​tyw​ny w wal​ce z gry​zo​nia​‐ mi, jak z tymi prze​klę​ty​mi mo​ty​la​mi. Tego dnia ape​tyt Jo​se​fa nie był tak duży, jak jego po​trze​ba do​piesz​cze​nia mi​ło​ści wła​snej. W dro​dze do ga​bi​ne​tu zer​k​nął na pół​kę, na któ​rej znaj​do​wa​‐ ły się sta​re nu​me​ry „Wie​ner me​di​zi​ni​sche Wo​chen​schrift”, z któ​rym współ​‐ pra​co​wał od 1868 roku: Zwei Fäl​le von Hy​dro​pho​bie; Das Ver​hal​ten der Eigen​‐ wär​me in Kran​khe​iten; Über Bo​gen​gän​ge des La​by​rin​ths[69]. Sta​ły tam też inne cza​so​pi​sma: nie mógł już zli​czyć uczo​nych ar​ty​ku​łów, któ​re na​pi​sał. Nie bez po​wo​du zo​stał wy​bra​ny na człon​ka Wie​deń​skiej Aka​de​mii Nauk. A do tego jesz​cze pra​ca w woj​sko​wej szko​le me​dycz​nej, jego ba​da​nia wy​ka​zu​ją​ce rolę ner​wu błęd​ne​go. Był wte​dy nie​wie​le star​szy od Ben​ja​mi​na, a jed​nak jego od​‐ kry​cia zre​wo​lu​cjo​ni​zo​wa​ły ro​zu​mie​nie związ​ku mię​dzy apa​ra​tem od​de​cho​‐ wym a sys​te​mem ner​wo​wym. Jak zwy​kły ogrod​nik bez gro​sza przy du​szy mógł pró​bo​wać mie​rzyć się z le​ka​rzem, któ​ry wy​ja​śnił me​cha​nizm re​flek​su He​rin​ga-Breu​era? Za​my​ślo​ny Jo​sef za​czął stu​kać w swój mo​del ucha we​‐ wnętrz​ne​go. Od​krył rów​nież se​kre​ty pły​nu w ka​na​le pół​ko​li​stym. Od​dech i rów​no​wa​ga: ta​kie były pod​sta​wy ludz​kiej eg​zy​sten​cji. Oto, co mie​li wspól​‐ ne​go z Bo​giem. Nie był prze​cież ni​kim, nie​za​leż​nie od tego, co twier​dzi​li Freud i jego po​chleb​cy. Nie był też ga​sną​cym, sta​rym czło​wie​kiem, za ja​kie​‐ go uwa​ża​ła go Ma​thil​de. Co wię​cej, był pa​nem w swo​im domu. Gu​drun i jej gde​ra​nie mu​sia​ły się dzi​siaj za​koń​czyć. Jo​sef przy​su​nął Li​lie krze​sło, po czym oparł się o skraj biur​ka i uśmiech​nął się w na​dziei, że po​mo​że jej to po​czuć się swo​bod​nie, a jemu ukryć nie​po​kój. Mo​ty​le sie​dzia​ły nie tyl​ko na kar​ni​szu, wy​da​wa​ło mu się, że nie​któ​re za​‐ miesz​ka​ły też w jego brzu​chu. Wy​gła​dził bro​dę. — Ślicz​nie dziś wy​glą​dasz, moja dro​ga. Zresz​tą jak zwy​kle, jak zwy​kle. Li​lie szarp​nę​ła rą​bek swo​jej spód​ni​cy. — Po​wie​dzia​łam sta​rej ko​bie​cie, że nie wło​żę pa​sków, ale ona mi ka​za​ła. — Ni​g​dy wię​cej – rzu​cił szyb​ko Jo​sef. – W przy​szło​ści sama bę​dziesz wy​‐ bie​rać swo​je ubra​nia: je​dwa​bie, sa​ty​ny, ak​sa​mi​ty, per​ka​le zdo​bio​ne ko​ron​ką i pió​ra​mi, co​kol​wiek tyl​ko bę​dziesz chcia​ła. Znaj​dzie​my kraw​co​wą… — Wszyst​ko mi jed​no, co mam na so​bie, o ile ma​te​riał nie jest w pasy wska​zu​ją​ce zie​mię. — Do​brze. – Jo​sef nie są​dził, by jej brak za​in​te​re​so​wa​nia wy​glą​dem miał po​trwać dłu​go. – Może za​in​te​re​su​je cię bi​żu​te​ria? — Mam już bran​so​let​kę. – Li​lie pod​cią​gnę​ła rę​kaw, uka​zu​jąc kó​łecz​ko z ple​cio​nej tra​wy i sto​kro​tek. – Ben​ja​min mi ją zro​bił. Jo​sef za​ci​snął war​gi. — Och. Wy​bra​ła je​den z kwiat​ków i za​czę​ła wy​ry​wać jego płat​ki.

— Ko​cha, nie ko​cha… — Dia​men​ty i per​ły szyb​ciej za​ła​twi​ły​by spra​wę. A może wo​lisz sza​fi​ry? – Kie​dy nie od​po​wie​dzia​ła, wró​cił na krze​sło i za​czął prze​glą​dać pa​pie​ry. Prę​‐ dzej czy póź​niej musi po​zbyć się chło​pa​ka. – A te​raz, moja dro​ga, chciał​bym ci za​dać kil​ka py​tań. Mam na​dzie​ję, że od​po​wiesz szcze​rze. – Spoj​rza​ła w górę. – Czy znasz ko​bie​tę o na​zwi​sku Ber​tha Pap​pen​he​im? – Po​chy​lił się, uważ​nie pa​trząc na wy​raz jej twa​rzy. Po​krę​ci​ła gło​wą. — Lu​dzie czę​sto tra​cą imio​na. Imio​na wpa​da​ją do dziur albo zo​sta​ją zje​‐ dzo​ne przez dzi​kie zwie​rzę​ta. Cza​sa​mi uno​si je wiatr. — Ach tak, ach tak. – Jo​sef po​sta​no​wił zi​gno​ro​wać to non​sen​sow​ne stwier​dze​nie. – To moż​li​we, że Fräu​le​in Pap​pen​he​im uży​wa​ła in​nych imion. – Za​wa​hał się, po czym do​dał: – Na przy​kład Anna. — Czy się w to​bie za​ko​cha​ła? Wstrzy​mał od​dech. — Skąd… – opa​no​wał się. A więc Li​lie zna Ber​thę. Mu​siał po​stę​po​wać ostroż​nie, je​śli chciał się do​wie​dzieć, czy dziew​czy​na po​ja​wi​ła się tu na po​le​‐ ce​nie jego by​łej pa​cjent​ki, żeby na​ro​bić mu kło​po​tów. – Czy Fräu​le​in Pap​pen​‐ he​im do​brze się czu​je? – za​py​tał. – Kie​dy ostat​nio o niej sły​sza​łem, wy​jeż​dża​‐ ła ze swo​ją mat​ką do Mo​na​chium. — Ni​g​dy jej nie po​zna​łam. Tyl​ko gdzieś o tym sły​sza​łam – od​par​ła nie​ja​‐ sno. – Czy nie zo​sta​ła pi​sar​ką? Albo może sprze​daw​cą nie​wol​ni​ków? Chy​ba już nie żyje. — Są​dzę, że żyje. – Już kie​dy jej za​prze​czał, co​fał swo​je po​dej​rze​nia. Zbyt mało wie​dzia​ła. – A dok​to​ra Zyg​mun​ta Freu​da? — Fic​ken[70] – od​par​ła Li​lie. Oczy nie​mal wy​szły Jo​se​fo​wi z or​bit. — Mów da​lej. — Ktoś po​wie​dział mi, że jest Ge​schlecht​sver​kehr[71] na umy​śle – po​wie​‐ dzia​ła z fi​glar​nym uśmie​chem, któ​re​go wcze​śniej nie wi​dział. — Po​zna​łaś go? — Nie. W jaki spo​sób? — Miesz​ka nie​da​le​ko stąd – po​wie​dział Jo​sef, znów przy​glą​da​jąc jej się uważ​nie. – Przy Berg​gas​se 19. — W Wied​niu? – Li​lie unio​sła brwi. – Ale ja my​śla​łam, że on… — Tak? — Nie, już ro​zu​miem. Po​my​li​ło mi się. Jo​sef od​cze​kał chwi​lę, ale Li​lie prze​nio​sła swo​ją uwa​gę na mo​ty​le. Je​den wy​lą​do​wał na jej wy​cią​gnię​tej dło​ni. Jej war​gi się po​ru​szy​ły, a Jo​sef był prze​‐ ko​na​ny, że rzu​ca za​klę​cie albo snu​je ja​kąś opo​wieść, cho​ciaż nie sły​szał ani sło​wa. Od​kaszl​nął. — Wi​dzia​łaś dziś rano Ben​ja​mi​na? — Jest w ogro​dzie, je chleb z mio​dem. Czar​ny ptak sfru​nął i za​czął dzio​‐

bać. – Spoj​rza​ła w jego stro​nę, a mo​tyl na​tych​miast ze​rwał się do lotu. – To na​sze ulu​bio​ne je​dze​nie. I jesz​cze wi​śnie i mo​re​le. Za to nie cier​pi​my zupy. Zwłasz​cza tej, któ​rą go​tu​je sta​ra. — Jego ob​ra​że​nia były dość po​waż​ne. – Jo​sef się za​wa​hał. – Jak ro​zu​‐ miem, znasz czło​wie​ka, któ​ry jest temu win​ny. — Bia​ły kruk. Jo​sef za​no​to​wał te sło​wa. Po​my​ślał, że w mi​to​lo​gii ja​kie​goś ta​jem​ni​cze​go ludu bia​ły kruk pro​wa​dzi ludz​kość w jej ostat​nią po​dróż. Musi to póź​niej spraw​dzić. Po​tem przy​po​mniał so​bie, jak Ben​ja​min opi​sy​wał Klin​ge​man​na: ja​sne, nie​mal bia​łe wło​sy. — Opo​wiedz mi o nim – po​pro​sił. A kie​dy nie od​po​wie​dzia​ła, za​py​tał: – Czy cie​bie też skrzyw​dził, Li​lie? — Je​den dla smut​ku – wy​mam​ro​ta​ła. — Dwa dla ra​do​ści – od​parł, po​dej​mu​jąc dzie​cię​cą pio​sen​kę. Pod​szedł i po​ło​żył dłoń na jej ra​mie​niu, ści​ska​jąc lek​ko. Po​zwo​lił swo​im pal​com prze​‐ su​nąć się wzdłuż jej szyi, w stro​nę słod​kie​go za​głę​bie​nia, le​d​wo wi​docz​ne​go po​nad ko​ron​ko​wym skra​jem jej bluz​ki. – Je​den może być smut​kiem, ale dwo​je sta​no​wi już ra​dość… — Dzie​więć dla ta​jem​ni​cy… — Zdradź mi swo​ją ta​jem​ni​cę, Li​lie. Czy cho​dzi o Thélème? Czy by​łaś więź​niem tego prze​klę​te​go klu​bu? Co się tam sta​ło? Źle cię trak​to​wa​no? To się ni​g​dy wię​cej nie po​wtó​rzy. Ich czy​ny nie zo​sta​ną za​po​mnia​ne. – Zbli​żył się do niej, mu​ska​jąc usta​mi krót​kie loki na jej gło​wie. – Mo​żesz mi za​ufać. Po​wiedz mi wszyst​ko. — Tyle nie​wy​po​wie​dzia​nych ta​jem​nic – wy​szep​ta​ła. – Czy na​praw​dę mogę ci za​ufać? — Oczy​wi​ście, moja dro​ga. Nie masz na świe​cie lep​sze​go przy​ja​cie​la… a ja chciał​bym zo​stać czymś znacz​nie wię​cej… — Ale ja za​ufa​łam ci wcze​śniej i zo​bacz tyl​ko, co się sta​ło. Jo​sef opu​ścił ra​mię. Wy​pro​sto​wał się i spoj​rzał na nią py​ta​ją​co. — Ja nie… — Obie​ca​łeś, że po​mo​żesz mi znisz​czyć po​two​ra. — Zdradź mi jego imię, a spra​wie​dli​wość go do​się​gnie. Li​lie po​krę​ci​ła gło​wą. — Jego imię jest naj​se​kret​niej​szym z se​kre​tów. Tyl​ko je​den czło​wiek je zna. Jesz​cze go nie pa​mię​ta. – Za​uwa​żył, że jej pal​ce po​ru​sza​ją się pod rę​ka​‐ wem, by za​piąć ple​cio​ną bran​so​let​kę z tra​wy. – Po​wiem ci tyle – ści​szy​ła głos – po​twór ukry​wa się w naj​bez​piecz​niej​szym miej​scu na zie​mi. — Ach tak? A gdzie to jest? — W prze​szło​ści. — Ro​zu​miem. – Po​wstrzy​mał się od uśmie​chu. – Mo​że​my tam po​je​chać? — Ty nie mu​sisz. Jest tam i już. Prze​szłość tak do​brze go chro​ni, że nikt, kto go przy​pad​kiem na​po​tka, nie kiw​nie na​wet pal​cem, żeby go skrzyw​dzić.

Ale ja wiem. A po​nie​waż po​twór nie wie, że ja wiem, je​stem je​dy​ną, któ​ra może… – prze​rwa​ła, by zdmuch​nąć mo​ty​le fru​wa​ją​ce przed jej twa​rzą. – Tak, ja schwy​tam go za lewą nogę i zrzu​cę ze scho​dów. — Mo​żesz już le​cieć, moja dro​ga – wes​tchnął Jo​sef. – Po​roz​ma​wia​my póź​‐ niej. – Na ra​zie chciał, żeby ich se​sje były krót​kie i słod​kie. A ra​czej krót​kie i słod​ko-gorz​kie – po​pra​wił się z wes​tchnie​niem – sko​ro nie uczy​ni​li szcze​‐ gól​ne​go po​stę​pu. Przy​naj​mniej nie skrzy​wi​ła się na jego do​tyk. Wy​pro​sto​‐ wał się. Nad​szedł czas, by zmie​rzyć się z ry​wa​lem. Jo​sef za​sko​czył Ben​ja​mi​na w Küchen​gar​ten[72], gdzie ten ko​pał mar​chew​ki z za​ska​ku​ją​cą po​wa​gą, przy​kle​pu​jąc roz​ko​pa​ną zie​mię, od​ry​wa​jąc żółk​ną​ce li​ście i ukła​da​jąc ko​rze​nie w ko​szu z taką aten​cją, jak​by były de​li​kat​ny​mi kwia​ta​mi. Przez chwi​lę przy​glą​dał mu się w mil​cze​niu. Na​wie​dzi​ły go szcze​‐ niac​kie my​śli o fal​licz​nych kształ​tach, gdyż wszyst​kie ko​rze​nie – małe i duże, cien​kie i gru​be – były po​wy​krę​ca​ne, po​kry​te ży​ła​mi albo dziw​nie na​‐ pęcz​nia​łe jak ludz​kie or​ga​ny. — Lu​bisz mar​chew​ki? – spy​tał gbu​ro​wa​to. Ben​ja​min spoj​rzał na nie​go, po​ki​wał gło​wą i ko​pał da​lej. — Na​uczy​łem się ży​wić sza​cu​nek do każ​de​go po​kar​mu, sir. Mamy do​bre zbio​ry. Wy​star​czą, by​śmy mo​gli prze​trwać na​wet naj​dłuż​szą zimę. Inni nie mają tyle szczę​ścia. – We​pchnął wi​dły w zie​mię i się wy​pro​sto​wał. – Sy​tu​‐ acja w Wied​niu jest co​raz gor​sza. Nie​wie​lu może so​bie po​zwo​lić na mię​so. Wzra​sta​ją ceny chle​ba. Wa​rzy​wa też są dro​gie, na​wet te​raz, je​sie​nią, kie​dy po​win​ny cie​szyć ob​fi​to​ścią. Już o tym roz​ma​wia​li​śmy, Herr Dok​tor, i zgo​‐ dzi​li​śmy się, że to za​po​wia​da kło​po​ty. Sły​sza​łem, że przy​by​sze sprze​da​ją wszyst​kie war​to​ścio​we rze​czy, żeby móc so​bie po​zwo​lić na chleb. Jo​sef po​ki​wał gło​wą, za​wsty​dzo​ny tym, w jaki spo​sób chło​pak do​wo​dził swo​jej spo​łecz​nej świa​do​mo​ści. Po​czuł po​trze​bę po​now​ne​go usta​no​wie​nia wła​snej po​zy​cji, ale za​czął od kom​ple​men​tu. — Bar​dzo do​brze za​rzą​dzasz moim ogro​dem. Ni​g​dy nie mie​li​śmy tak pięk​nych zbio​rów. Zi​ry​to​wał się, kie​dy Ben​ja​min od​po​wie​dział tyl​ko ko​lej​nym ski​nie​niem gło​wy, po czym wró​cił do pra​cy. Może ten mło​dy głu​piec sprze​da​je nad​miar wa​rzyw, żeby uwić z nią gniazd​ko? Jak da​le​ko to za​szło? Czy dło​nie chło​pa​‐ ka po​zna​ły cia​ło Li​lie le​piej niż jego wła​sne? Czy było już mię​dzy nimi po​ro​‐ zu​mie​nie? Za​ci​snął zęby. — Chcę, że​byś wró​cił do Thélème. Ben​ja​min ze​sztyw​niał. — Nie mogę. —  Z tego, co zro​zu​mia​łem, jest tam czło​wiek, któ​ry cze​ka na twój po​‐ wrót – na​le​gał, nie zwra​ca​jąc uwa​gi na po​bla​dłą twarz chło​pa​ka. – Mu​sisz to zro​bić. Wciąż nie mo​że​my być pew​ni, czy Li​lie była tam prze​trzy​my​wa​na. — Pro​szę pana, zo​sta​łem za​trud​nio​ny, żeby opie​ko​wać się staj​nią i ogro​‐

dem… — Zo​sta​łeś za​trud​nio​ny, bo chcia​łem po​móc two​je​mu ojcu – od​parł Jo​sef. Ben​ja​min spoj​rzał na sta​ry orzech. Otwo​rzył usta, jak​by miał się ode​zwać, ale naj​wy​raź​niej zmie​nił zda​nie, bo jego war​gi się za​ci​snę​ły. — Jako czło​wiek do prac róż​nych – cią​gnął Jo​sef. – Masz ro​bić to, o co cię pro​szą. — Z ca​łym sza​cun​kiem, sir, ale mam to ro​bić w domu i ogro​dzie Breu​‐ erów – za​pro​te​sto​wał Ben​ja​min. – Nikt nie po​wie​dział mi ni​g​dy, że będę też krę​cił się po mie​ście, od​gry​wa​jąc rolę pry​wat​ne​go de​tek​ty​wa… że będę bity. Poza tym – pod​ko​lo​ro​wał nie​co opo​wieść – ten męż​czy​zna to de​wiant sek​su​‐ al​ny, Schwul… Oba​wiam się, że może mieć pew​ne ocze​ki​wa​nia. Jo​sef spoj​rzał na nie​go py​ta​ją​co. — Któ​rych nie mu​sisz prze​cież speł​niać. — No i jest jesz​cze ten dru​gi, Klin​ge​mann. Je​śli się tam po​ja​wię… – Ben​ja​‐ min po​krę​cił gło​wą. – Nie – po​wtó​rzył – nie uwa​żam, żeby cho​dze​nie w tak nie​bez​piecz​ne miej​sca było czę​ścią mo​jej pra​cy. — Jest coś, co za​gra​ża bez​pie​czeń​stwu tego do​mo​stwa, mło​dy czło​wie​ku. Przy​pro​wa​dzi​łeś tu nie​zna​jo​mą i po​no​sisz za to pew​ną od​po​wie​dzial​ność. Py​ta​nia po​zo​sta​ją bez od​po​wie​dzi. Kim ona jest? Skąd się tu wzię​ła? Czy na​‐ praw​dę jest tym, kim się wy​da​je? Czy ktoś mógł… Zresz​tą nie​waż​ne… W każ​dym ra​zie nie bę​dzie​my bez​piecz​ni, póki nie od​kry​je​my praw​dy, a je​‐ stem prze​ko​na​ny, że klub jest do niej klu​czem. To dla​te​go mu​szę na​le​gać, że​‐ byś tam po​wró​cił. – Prze​rwał. – Oczy​wi​ście nie ocze​ku​ję, że weź​miesz na sie​‐ bie po​dob​ne za​da​nie bez od​po​wied​niej re​kom​pen​sa​ty. – Zo​ba​czył, że Ben​ja​‐ min zno​wu sztyw​nie​je. – Zo​staw ogród i zaj​mij się, pro​szę, swo​im wy​glą​‐ dem. Wró​cisz do Thélème jesz​cze dzi​siaj, tak jak się uma​wia​li​śmy. – Od​wró​‐ cił się, uzna​jąc dys​ku​sję za za​mknię​tą. Li​lie wyj​rza​ła zza drze​wa i po​pa​trzy​ła na od​da​la​ją​ce się ple​cy Jo​se​fa. — Co on ci każe zro​bić? — To samo, co wcze​śniej. – Ben​ja​min wzru​szył ra​mio​na​mi. – Wciąż sta​ra się od​kryć, kim je​steś. Skąd się wzię​łaś. Jaka była two​ja… two​ja… skąd mia​‐ łaś pie​nią​dze na ży​cie. – Usiadł na ko​rze​niu drze​wa i wy​cią​gnął z kie​sze​ni dwa jabł​ka. Jed​no z nich wy​tarł o rę​kaw i po​dał Li​lie. – Chce, że​bym za​da​wał py​ta​nia… gdzieś… — Nie idź – po​wie​dzia​ła sta​now​czo. – To nie​bez​piecz​ne. Obie​caj mi, że nie pój​dziesz. — Nie pój​dę. Po co miał​bym to zro​bić? To nie ma dla mnie zna​cze​nia. Prze​szłość z cza​sem blak​nie i sta​je się jak na wpół za​po​mnia​ny sen. — Albo kosz​mar. — Li​czy się tyl​ko to, że ży​je​my. Te​raz. Tu​taj. – Po chwi​li wa​ha​nia do​dał: – Ra​zem. — By​li​śmy już w gor​szych miej​scach – po​wie​dzia​ła.

Ben​ja​min po​pa​trzył na nią, skon​fun​do​wa​ny. — Niech i tak bę​dzie, Li​lie. Ja… mia​łem na​dzie​ję, że bę​dzie​my mo​gli żyć tu​taj spo​koj​nie i w ci​szy. Zwró​ci​ła ku nie​mu twarz. — Dzi​siaj pró​bo​wał… — Dok​tor? – Prze​szedł go dreszcz. Za​ci​snął moc​no pię​ści, zga​du​jąc, cze​go dziew​czy​na nie chce po​wie​dzieć. – Co pró​bo​wał zro​bić? – za​py​tał ostrzej, niż za​mie​rzał, w na​dziei, że źle ją zro​zu​miał. Od​wró​ci​ła się. — On chce… – Po​krę​ci​ła gło​wą. – Wiesz, że nie mo​że​my tu zo​stać, Ben​ja​‐ mi​nie, praw​da? Mu​si​my iść da​lej. Wstań. Pod​niósł się nie​chęt​nie i sta​nął bar​dzo bli​sko niej. — Do​kąd mie​li​by​śmy pójść? Co bę​dzie​my ro​bić? Jak so​bie po​ra​dzi​my, je​‐ śli nie będę miał pra​cy? — Ktoś nam po​mo​że, obie​cu​ję. A ja te​raz po​win​nam po​ma​gać w kuch​ni Frau Dra​che. — Zio​ną ogniem – od​parł Ben​ja​min. – Oto spe​cjal​ność smo​ków. – Pa​trzył, jak od​cho​dzi, po​ru​sza​jąc się lek​ko ni​czym elf, po czym chwy​cił wi​dły i nie​‐ chęt​nie wró​cił do ko​pa​nia mar​chwi. Sto​jąc poza za​się​giem ich wzro​ku, Jo​sef przy​glą​dał się sce​nie dra​ma​tu. Pa​‐ trzył, jak Li​lie pod​cho​dzi do drzwi kuch​ni i stoi na pro​gu, po​ru​sza​jąc war​ga​‐ mi ni​czym w nie​mej mo​dli​twie, póki Gu​drun nie od​wró​ci​ła się od pie​ca i jej nie za​uwa​ży​ła. — Ach, wresz​cie je​steś. — Co mam zro​bić? – spy​ta​ła Li​lie, a Jo​sef po​my​ślał, że ni​g​dy nie sły​szał słod​sze​go gło​su. Wy​cią​gnął szy​ję, żeby mieć lep​szy wi​dok. — Masz – po​wie​dzia​ła Gu​drun, chwy​ta​jąc za nogi dwie kury. – Chcę zro​‐ bić pa​pry​karz. – Rzu​ci​ła je na środ​ko​wy stół, krzy​żu​jąc ra​mio​na na swo​im du​żym brzu​chu, gdy Li​lie wpa​try​wa​ła się w ko​ści​ste łapy po​kry​te żół​ty​mi łu​ska​mi. – Oskub je, do​brze? Za​kła​dam, że wiesz jak? — Wi​dzia​łam, jak to się robi. — No to do ro​bo​ty. Nie mamy cza​su. – Gu​drun za​uwa​ży​ła na​gle mo​ty​la, któ​ry trzy​mał się dna garn​ka. Szyb​kim mach​nię​ciem ku​chen​nej szma​ty po​‐ sła​ła go na pod​ło​gę, a chwi​lę póź​niej po​de​szwa jej buta zmie​ni​ła go w sza​rą mia​zgę. Dziew​czy​na za​drża​ła, Jo​sef się skrzy​wił. Gu​drun zmru​ży​ła oczy. – Może te szkod​ni​ki by się tu nie pa​łę​ta​ły, gdy​by ten głu​pi chło​pak sku​pił się na pra​cy. Li​lie chwy​ci​ła pierw​sze​go z pta​ków za gło​wę i za​czę​ła sku​bać jego szy​ję, z tru​dem roz​dzie​la​jąc pió​ra od pu​chu. Chwi​lę póź​niej pie​rze było już wszę​‐ dzie: na sto​le, na pod​ło​dze, na pie​cu i pół​kach. Uno​si​ło się w po​wie​trzu, po​‐ ru​sza​ne chłod​nym wia​trem, któ​ry wni​kał zza drzwi. — Mat​ka Hol​le – po​wie​dzia​ła.

Jo​sef po​wstrzy​mał kich​nię​cie. — Słu​cham? – Czer​wo​na na twa​rzy Gu​drun od​wró​ci​ła się od pie​ca. — Nie znasz hi​sto​rii o mat​ce Hol​le? – ro​ze​śmia​ła się Li​lie. – Ku​ku​ry​ku​uu! Zło​ta ty dziew​czy​no, co się dzie​je tu? — Nie mam cza​su na te bzdu​ry. Ty też nie, moja pan​no. I spójrz tyl​ko na ten ba​ła​gan. Jak tak da​lej pój​dzie, resz​tę dnia spę​dzisz na sprzą​ta​niu. — Za​wsze jest czas na opo​wie​ści, Gu​drun. Ktoś mi kie​dyś po​wie​dział, że dzię​ki nim każ​da pra​ca sta​je się lżej​sza. I spójrz tyl​ko na te pió​ra wi​ru​ją​ce pod su​fi​tem. Przy​po​mi​na​ją mi hi​sto​rię o pięk​nej pra​co​wi​tej dziew​czy​nie, któ​ra po​trzą​sa​ła łóż​kiem mat​ki Hol​le. — Nie​dłu​go za​cznie śnie​żyć – po​wie​dzia​ła Gu​drun. Li​lie się uśmiech​nę​ła. — A więc znasz tę opo​wieść? O dziew​czy​nie, któ​ra upu​ści​ła wrze​cio​no do stud​ni? — Prę​dzej czy póź​niej wszy​scy po​zna​ją Ciem​ną Bab​kę. – Gu​drun prych​‐ nę​ła lek​ce​wa​żą​co. – Je​śli do​brze pa​mię​tam, po​wol​na i nie​na​da​ją​ca się do ni​‐ cze​go cór​ka skoń​czy​ła przy​kry​ta czar​nym pie​rzem. Nie osku​ba​łaś ich jesz​‐ cze? – Po​pa​trzy​ła na tru​chła. – Nie zo​sta​wisz ich w tym sta​nie, praw​da? Nie ugo​tu​ję pta​ków, któ​re wciąż mają na so​bie po​ło​wę piór. Za​pa​dła dłu​ga ci​sza. Li​lie po​chy​li​ła się nad ku​ra​mi, wy​cią​ga​jąc z ich skó​ry za​gu​bio​ne pió​ra. Ci​chy dźwięk ostrzegł Jo​se​fa, że nie jest je​dy​nym ta​jem​‐ nym ob​ser​wa​to​rem. Ben​ja​min stał w ku​chen​nych drzwiach, rów​nież nie​‐ zau​wa​żo​ny przez ko​bie​ty. Nie od​ry​wał wzro​ku od dziew​czy​ny, a jego oczy były peł​ne ta​kiej tę​sk​no​ty, że Jo​sef po​czuł, iż mógł​by udła​wić się swo​ją zło​‐ ścią. Gu​drun ode​pchnę​ła Li​lie na bok, żeby prze​pro​wa​dzić ko​lej​ną in​spek​cję jej pra​cy. — Bę​dzie mu​sia​ło wy​star​czyć. – Zdję​ła ze ścia​ny ta​sak i dwo​ma szyb​ki​mi ude​rze​nia​mi po​zba​wi​ła pta​ki głów. Li​lie cof​nę​ła się zbyt póź​no i ju​cha chlu​‐ snę​ła jej na spód​ni​cę. Gło​wy le​ża​ły na wy​szo​ro​wa​nej so​sno​wej pod​ło​dze, z otwar​ty​mi sze​ro​ko ocza​mi, wpa​tru​jąc się w sie​bie na​wza​jem, póki nie zo​‐ sta​ły ze​bra​ne i wło​żo​ne do wia​dra. – Do​brze, za​bie​raj się do pra​cy: wą​trób​ka do mi​ski, żo​łą​dek do garn​ka. Li​lie skrzy​wi​ła się i od​wró​ci​ła twarz, pró​bu​jąc zmu​sić się, żeby za​nu​rzyć szczu​płą dłoń we wnętrz​no​ściach pta​ka. — Nie mogę – po​wie​dzia​ła po trze​ciej nie​uda​nej pró​bie. — Ja to zro​bię – za​pro​po​no​wał Ben​ja​min, któ​ry wy​brał ten mo​ment, żeby ogło​sić swo​ją obec​ność. Jo​sef rów​nież uznał chwi​lę za od​po​wied​nią, żeby się po​ka​zać. Wszedł do kuch​ni, otwie​ra​jąc drzwi z taką siłą, że za​brzę​cza​ły wszyst​kie dzban​ki i ta​le​‐ rze w kre​den​sie. — Do​syć tego. Niech pani to za nią zro​bi, Frau Gsch​talt​ner. Nie taką pra​cą po​win​na się zaj​mo​wać re​kon​wa​le​scent​ka. I znajdź​cie jej inne ubra​nia. Na

stry​chu na pew​no jest ich wię​cej. – Kie​dy dziew​czę​ta do​ra​sta​ły, wy​da​wa​ło się, że kra​wiec dzwo​ni przy​naj​mniej co ty​dzień: „Mam do za​ofe​ro​wa​nia uro​‐ cze pa​ste​le. Już o tym roz​ma​wia​li​śmy, je​śli do​brze pa​mię​tam”. — Ro​bię, co w mo​jej mocy, Herr Dok​tor Breu​er – od​po​wie​dzia​ła Gu​drun ofi​cjal​nym to​nem. – Jesz​cze dzi​siaj rano przy​nio​słam cał​kiem świe​że ubra​‐ nia. A co zro​bi​ła ma​da​me? Nic, tyl​ko krę​ci​ła na nie no​sem… Li​lie ze​sztyw​nia​ła. — Mó​wi​łam już, że nie lu​bię pa​sków. — Moje zda​nie jest ta​kie, że że​bra​cy nie po​win​ni ka​pry​sić. — Pro​szę nie mó​wić w ten spo​sób do Li​lie – za​czął Ben​ja​min, czer​wo​ny ze zło​ści. Li​lie uci​szy​ła go, kła​dąc mu dłoń na ra​mie​niu, od​py​cha​jąc lek​ko, żeby spoj​rzeć Gu​drun w twarz. Jo​sef zmru​żył oczy, wi​dząc ten gest, bo dłoń nie tyl​ko zo​sta​ła tam znacz​nie dłu​żej, niż wy​da​wa​ło się ko​niecz​ne, ale też chło​‐ pak miał czel​ność po​ło​żyć na niej swo​ją brud​ną łapę. A Li​lie, za​miast się od niej uwol​nić, uśmiech​nę​ła się do nie​go. Uśmiech​nę​ła się! — Nie je​stem że​bracz​ką. O nic nie pro​si​łam – spoj​rza​ła na Jo​se​fa – prócz po​mo​cy Herr Dok​tor Breu​era w pew​nej spra​wie. — Och, tak – prych​nę​ła Gu​drun. – Oczy​wi​ście. Skoń​czyw​szy opo​wia​dać o mat​ce Hol​le, wra​ca​my do za​bi​ja​nia ogrów i po​two​rów. — Frau Gschalt​ner! – za​grzmiał Jo​sef. Gu​drun zro​bi​ła krok w tył i pod​nio​sła ra​mię, jak​by chcia​ła obro​nić się cho​chlą. — Mó​wię, co my​ślę, sir. Jo​sef skie​ro​wał wzrok na ścia​nę za jej ple​ca​mi. — Li​lie, Frau Gschalt​ner od​pro​wa​dzi cię na górę. Znaj​dzie dla cie​bie od​‐ po​wied​nie ubra​nia i zro​bi to bez sło​wa ko​men​ta​rza. To, co masz na so​bie, mo​żesz wy​rzu​cić. — Te​raz? – Gu​drun wska​za​ła na garn​ki sto​ją​ce na ogniu. — Te​raz. – Jo​sef trzy​mał drzwi otwar​te i od​dy​chał po​wo​li, by od​zy​skać rów​no​wa​gę. Miał w pla​nach nowe ży​cie i nie za​mie​rzał umrzeć na apo​plek​‐ sję. Ko​bie​ty wy​szły w mil​cze​niu. Gu​drun unio​sła wy​so​ko gło​wę z nie​za​do​wo​‐ lo​ną miną, Li​lie zer​ka​ła za sie​bie, głów​nie na Ben​ja​mi​na. Jo​sef za​mknął za nimi drzwi, uno​sząc rękę, by po​wstrzy​mać chło​pa​ka przed wyj​ściem z kuch​ni. — Ty nie. – Usiadł, od​wra​ca​jąc się od piór po​kry​tych krwią. Ben​ja​min stał. – Je​stem za​sko​czo​ny, że wciąż cię tu wi​dzę w two​ich ro​bo​czych ubra​‐ niach. Pro​si​łem cię wcze​śniej, że​byś za​jął się pew​ną spra​wą. — Z ca​łym sza​cun​kiem, sir… — Da​ruj so​bie wy​mów​ki – wy​ce​dził Jo​sef. – Je​stem two​im pra​co​daw​cą. Ocze​ku​ję, że bę​dziesz wy​peł​niał moje po​le​ce​nia. — I tak za​wsze czy​ni​łem, Herr Dok​tor. – Krew od​pły​nę​ła z twa​rzy Ben​ja​‐

mi​na. – Tym ra​zem jed​nak nie zda​je so​bie pan spra​wy, o co mnie pro​si. — To zwy​kłe zo​bo​wią​za​nie to​wa​rzy​skie – od​parł lek​ce​wa​żą​co Jo​sef. Wstał, wy​pro​sto​wał się, przez chwi​lę zbi​ty z tro​pu tym, że ogrod​nik urósł i te​raz był od nie​go o gło​wę wyż​szy. Pa​trzy​li na sie​bie przez dłu​gość sto​łu. — Nie – za​pro​te​sto​wał Ben​ja​min. – Nie ro​zu​mie pan. Ten męż​czy​zna… – Jego głos drżał. Za​mknął oczy, jak​by to mia​ło go uspo​ko​ić. – Wy​sy​ła mnie pan do ja​ski​ni lwa. — W ta​kim ra​zie mu​sisz mieć w so​bie wia​rę Da​nie​la. — Ja nie… Jo​sef pod​niósł głos. — Wy​peł​nie​nie tego po​le​ce​nia jest wa​run​kiem za​cho​wa​nia pra​cy. To bar​dzo pro​ste. Chcę tyl​ko wie​dzieć, czy Li​lie prze​by​wa​ła w prze​szło​ści w tym klu​bie. To klucz do jej pa​mię​ci. – Uniósł pod​bró​dek. – Pa​mię​taj, że nie bę​dzie ci ła​two zna​leźć in​nej pra​cy bez re​fe​ren​cji. Przy​po​mnij so​bie swo​je skrom​ne po​cząt​ki. Przy​po​mnij so​bie, jak po​ma​ga​łem two​jej ro​dzi​nie w trud​nych chwi​lach. A po​tem za​sta​nów się przez chwi​lę nad tym, jak wy​‐ glą​da​ło​by ży​cie two​ich krew​nych – mat​ki i ojca, bra​ci i sióstr, bab​ki, ciot​ki – gdy​by nie część two​jej pen​sji, któ​rą co mie​siąc wy​sy​łasz do domu. – Za​wa​hał się, zszo​ko​wa​ny tym, jak da​le​ko za​pro​wa​dzi​ły go za​zdrość i złość. Nie było już jed​nak dro​gi po​wro​tu. Ża​den z nich nie miał wy​bo​ru. – Jak mó​wi​łem wcze​śniej, otrzy​masz bar​dzo hoj​ną re​kom​pen​sa​tę. — Zro​bię to – ogło​sił Ben​ja​min – ale nie dla pie​nię​dzy, nie dla pana, Herr Dok​tor Breu​er. Co​kol​wiek się ze mną sta​nie, co​kol​wiek wy​da​rzy się złe​go, prze​trwam dzię​ki Li​lie. A kie​dy wró​cę… je​śli wró​cę, Li​lie i ja… — Nie wy​obra​żaj so​bie… – za​czął Jo​sef, po​wstrzy​mał jed​nak po​tok tru​ją​‐ cych słów. Znacz​nie le​piej bę​dzie, je​śli po​zwo​li głup​co​wi wie​rzyć w przy​‐ szłość z Li​lie, póki praw​da o niej nie wyj​dzie na jaw. Póź​niej wy​star​czy jed​no spoj​rze​nie na jego uro​czą dziew​czyn​kę w cud​nych su​kien​kach i dro​giej bi​‐ żu​te​rii, któ​re jej kupi, by skrom​ny ogrod​nik po​rzu​cił wszel​kie złu​dze​nia. – Nie wy​obra​żaj so​bie naj​gor​sze​go – za​koń​czył w od​po​wie​dzi na spoj​rze​nie Ben​ja​mi​na. – Ko​niec koń​ców to tyl​ko klub, któ​re​go ce​lem jest da​wa​nie przy​‐ jem​no​ści. Wil​helm sie​dział dzi​siaj sam przy sto​le o trzech no​gach, z od​chy​lo​ną gło​wą, moc​no za​cią​ga​jąc się pa​pie​ro​sem i pa​trząc w nie​bo. Ben​ja​min ucie​szył się, że ni​g​dzie nie do​strzegł śla​du wiel​kie​go Kur​ta. Okrut​ny Klin​ge​mann też się nie po​ja​wił; przy odro​bi​nie szczę​ścia zwią​zek ja​sno​wło​se​go męż​czy​zny z tym miej​scem ist​niał je​dy​nie w jego lę​kli​wej wy​obraź​ni. Mimo to od​cze​kał chwi​‐ lę, spraw​dza​jąc szcze​li​ny i kąty, za​glą​da​jąc do środ​ka przez ciem​ne przej​ście, nim ujaw​nił swo​ją obec​ność. — Wi​taj z po​wro​tem, Ben​ja​mi​nie. Ba​łem się, że cię wię​cej nie zo​ba​czę. – Wil​helm wstał, rzu​cił na zie​mię pa​pie​ro​sa i chwy​cił dłoń Ben​ja​mi​na, nie pusz​cza​jąc jej, kie​dy ge​stem wska​zy​wał mu krze​sło. – Sia​daj, sia​daj. Mój

Boże, co ci się sta​ło w twarz? I spójrz tyl​ko na swo​je bied​ne dło​nie. – Pu​ścił go wresz​cie, krzy​wiąc się na wi​dok po​ra​nio​nych rąk. – Wi​dzę, że ostro się ba​‐ wi​łeś, mło​dy Ben​ja​mi​nie. Nie mo​żesz tak ro​bić. Pra​cuj tu​taj, a twój nos po​zo​‐ sta​nie pro​sty. – Prze​rwał, by za​pa​lić ko​lej​ne​go pa​pie​ro​sa. – Opo​wiedz, co się sta​ło. — To nic. — Nie mu​sisz zgry​wać od​waż​ne​go. Nie przy mnie. — Zo​sta​łem za​ata​ko​wa​ny – wy​mam​ro​tał Ben​ja​min. – Zło​dzie​je. Chcie​li mo​ich pie​nię​dzy. Nie mia​łem… — Więc te świ​nie zo​sta​wi​ły ci pa​miąt​kę – za​koń​czył Wil​helm. – Cóż, Wie​‐ deń stał się nie​bez​piecz​nym miej​scem. Po​trze​bu​jesz ko​goś, kto bę​dzie cię chro​nił. Ben​ja​min wy​dał z sie​bie nie​ar​ty​ku​ło​wa​ne dźwię​ki, nie wie​dząc, jak od​po​‐ wie​dzieć. Z bra​ku lep​sze​go po​my​słu za​py​tał: — Gdzie jest Kurt? — Kurt? – Wil​helm za​darł nos do góry. – Dla​cze​go in​te​re​su​je cię ten Gscher​da[73]? — Nie in​te​re​su​je – od​parł Ben​ja​min z taką em​fa​zą, że Wil​helm się roz​pro​‐ mie​nił. — W pew​nym sen​sie Kurt jest w po​rząd​ku. Bez mó​zgu, ale pe​łen krze​py. Chło​pak ze wsi. Przy​dał​by się pod​czas bój​ki. Cho​ciaż nikt nie wa​żył​by się cię tknąć, gdy​bym ja był w po​bli​żu. – Wil​helm po​pa​trzył na Ben​ja​mi​na przez chmu​rę dymu pa​pie​ro​so​we​go. – Są​dzę, że by​ło​by ci le​piej z kimś nie​co bar​‐ dziej, hmmm… – wy​dął war​gi – wy​ra​fi​no​wa​nym. – Wy​cią​gnął srebr​ną pa​‐ pie​ro​śni​cę, zdo​bio​ną kwia​ta​mi, pa​pro​cią i gło​wą orła wzno​szą​cą się z rogu ob​fi​to​ści. – Pa​pie​ro​sa? Ben​ja​min za​wa​hał się, wziął jed​ne​go i po​chy​lił gło​wę, kie​dy Wil​helm na​‐ ci​snął gu​zik i otwo​rzył po​kryw​kę swo​jej błysz​czą​cej za​pal​nicz​ki. Za​cią​gnął się moc​no, wy​peł​nia​jąc płu​ca dy​mem, po czym na​tych​miast za​czął się krztu​sić i kasz​leć. Świat za​wi​ro​wał. Chwy​cił się kra​wę​dzi sto​łu, po​czuł, że trzę​sie się ner​wo​wo, usły​szał śmiech to​wa​rzy​sza po​nad wła​snym dy​sze​‐ niem i char​cze​niem. Wil​helm po​chy​lił się i chwy​cił pa​pie​ro​sa, po czym wło​‐ żył go so​bie do ust. — Pierw​szy raz, co? Dla​cze​go nie po​wie​dzia​łeś? Ben​ja​min od​kaszl​nął. Kisz​ki mu się skrę​ca​ły. Miał wra​że​nie, że za​raz zwy​‐ mio​tu​je. — Po​my​śla​łem, że spró​bu​ję. – Kil​ka razy ode​tchnął głę​bo​ko i po​ma​so​wał szy​ję. – Ni​g​dy wię​cej. — Z cza​sem jest ła​twiej. – Wil​helm uśmiech​nął się z miną eks​per​ta. – Jak z każ​dą nową przy​jem​no​ścią. Kawa po​win​na po​móc. Znik​nął, po czym po​ja​wił się z dwie​ma pa​ru​ją​cy​mi fi​li​żan​ka​mi. Ben​ja​min znów zwró​cił uwa​gę na wy​so​ką ja​kość por​ce​la​ny. Jego spra​co​wa​ne pal​ce zda​wa​ły się zbyt duże do de​li​kat​ne​go uszka. Te przed​mio​ty ozna​cza​ły do​bre

ży​cie. Być może pra​ca w ta​kim miej​scu rze​czy​wi​ście mia​ła dużo za​let. — Mia​łeś spy​tać, czy zna​la​zło​by się dla mnie ja​kieś wol​ne sta​no​wi​sko, Wil​hel​mie – spy​tał, oży​wio​ny cie​płym na​po​jem. – Do​wie​dzia​łeś się cze​goś? Wil​helm od​sta​wił fi​li​żan​kę. — Tyl​ko dla​te​go tu​taj wró​ci​łeś? — Nie – od​parł Ben​ja​min. Przy​naj​mniej to było praw​dą. – Ab​so​lut​nie nie – po​wtó​rzył, czu​jąc, że jego po​licz​ki po​kry​wa​ją się czer​wie​nią. — W ta​kim ra​zie: tak. Mo​żesz za​cząć od pierw​sze​go. — Co? Na​praw​dę? Ale to już za kil​ka dni! — Jest jed​na spra​wa. – Wil​helm po​chy​lił się na​przód, ści​sza​jąc głos. – Po​‐ wie​dzia​łem, że je​steś ku​zy​nem, sy​nem mo​jej star​szej sio​stry, któ​ry przy​je​‐ chał nie​daw​no z Bur​gen​lan​dii. Tak bę​dzie le​piej. Nikt tu nie lubi ob​cych. – Wy​pro​sto​wał się. – Ale nie za​da​ją też zbyt wie​lu py​tań. W każ​dym ra​zie już ja się upew​nię, żeby nikt nie za​wra​cał ci gło​wy. — Nie wiem, jak ci dzię​ko​wać – wy​du​kał Ben​ja​min, zszo​ko​wa​ny tem​‐ pem, w ja​kim wszyst​ko zo​sta​ło za​ła​twio​ne. — Och, Be​nie, z pew​no​ścią coś wy​my​śli​my. – Wil​helm po​kle​pał Ben​ja​mi​‐ na po udzie i nie cof​nął dło​ni. — Ja​kie będą moje nowe obo​wiąz​ki? – spy​tał Ben​ja​min, pró​bu​jąc ukryć za​wsty​dze​nie. — Chcesz się ro​zej​rzeć? Bę​dzie mi ła​twiej wy​ja​śnić po dro​dze. Ben​ja​min ze​rwał się na nogi. — Bar​dzo bym chciał. — Jaki je​steś pe​łen za​pa​łu! – za​wo​łał Wil​helm, pod​no​sząc fi​li​żan​ki i ru​‐ sza​jąc w stro​nę ocie​nio​nych drzwi. – Po​wi​nie​neś naj​pierw po​znać sze​fa, ale w su​mie cze​mu nie? W koń​cu już za ty​dzień bę​dziesz tu pra​co​wał. Chodź za mną. Prze​szli przez krót​ki ko​ry​tarz i wy​ło​ni​li się w du​żej kuch​ni – czte​ry razy więk​szej niż ta w domu Breu​erów – gdzie cisi mło​dzi lu​dzie w pa​sia​stych kom​bi​ne​zo​nach szo​ro​wa​li pa​tel​nie, kro​ili mię​so i przy​go​to​wy​wa​li wa​rzy​‐ wa pod okiem ku​char​ki, ko​bie​ty, któ​ra była rów​nie wy​so​ka, jak sze​ro​ka, z ogrom​nym sie​dze​niem, ko​ły​szą​cym się ni​czym dziób stat​ku. Mia​ła na so​‐ bie wy​kroch​ma​lo​ny far​tuch, a jej za​ple​cio​ne wło​sy le​d​wie wy​sta​wa​ły spod bia​łej czap​ki, ale po​licz​ki po​ma​lo​wa​ła na ciem​no​ró​żo​wo, przez co przy​po​‐ mi​na​ła prze​ro​śnię​tą lal​kę. Jej duża dłoń o ob​dra​pa​nych kłyk​ciach chwy​ci​ła ta​sak. Na bla​cie przed nią le​ża​ło tru​chło. Ben​ja​min po​my​ślał, że to świ​nia, cho​ciaż było bar​dzo szczu​płe, a ra​ci​ce i gło​wa zo​sta​ły już od​cię​te. Kie​dy mi​‐ ja​li ją z Wil​hel​mem, spy​ta​ła: — Już zna​la​złeś so​bie ko​lej​ne​go, Wil​hel​mie? — Daj spo​kój, He​ike – od​burk​nął. Ben​ja​min za​marł i wpa​try​wał się w nią z otwar​ty​mi usta​mi, bo głos ko​‐ bie​ty był tak głę​bo​ki, tak ni​ski, że po pro​stu mu​siał na​le​żeć do męż​czy​zny. Te​raz, kie​dy przyj​rzał się bli​żej, do​strzegł też, że choć górę stro​ju sta​no​wi​ła

dam​ska je​dwab​na bluz​ka, na dole były spodnie i wiel​kie bu​cio​ry. Od​cze​kał chwi​lę w na​dziei, że roz​mo​wa się roz​wi​nie, ale ku​charz stra​cił za​in​te​re​so​‐ wa​nie nimi. Ta​sak opadł, roz​rzu​ca​jąc po kuch​ni odłam​ki ko​ści. Na far​tu​chu He​ike​go roz​kwi​tły czer​wo​ne chry​zan​te​my. Tak, to mu​sia​ła być świ​nia. Idąc przed sie​bie wzdłuż pie​ca, Ben​ja​min spoj​rzał na bul​go​czą​cy płyn w ron​dlu i za​uwa​żył, że jest nie​mal prze​zro​czy​sty, je​śli nie li​czyć kil​ku fa​so​lek i pa​‐ sków po​sie​ka​nych w pa​secz​ki ce​bu​li i ka​pu​sty. Wil​helm zmarsz​czył nos. — Zupa dla oda​li​sek. Tyl​ko tego po​trze​bu​ją. Nie wol​no im utyć. Nie martw się, zo​ba​czysz, że ob​słu​ga do​sta​je tu lep​szą stra​wę. — Czy to była świ​nia? – spy​tał Ben​ja​min z nie​po​ko​jem. Nie na to py​ta​nie był cie​kaw od​po​wie​dzi, ale nie umiał zna​leźć od​po​wied​nich słów, by za​py​‐ tać o płeć ku​cha​rza. Wil​helm po​pa​trzył na nie​go py​ta​ją​co. — Nie jesz wie​przo​wi​ny? — Jem – skła​mał Ben​ja​min. – Tyle tyl​ko że ni​g​dy nie wi​dzia​łem w jed​nym miej​scu aż tyle mię​sa. — Do​sta​je​my naj​róż​niej​sze ro​dza​je. Nie wol​no być wy​bred​nym. —  Ja nie je​stem wy​bred​ny. Moja bab​cia ma​wia​ła, że wy​bred​ni cho​dzą głod​ni. — Otóż to. Wil​helm po​ło​żył dłoń na ra​mie​niu Ben​ja​mi​na i wy​pro​wa​dził go z kuch​ni, wzdłuż holu, w któ​rym stał tu​zin do​ni​czek peł​nych kwit​ną​ce​go ja​śmi​nu, a każ​da pod​trzy​my​wa​na była przez nagą mar​mu​ro​wą nim​fę. Na ścia​nach i su​fi​cie wid​nia​ły ła​twe do roz​po​zna​nia te​ma​ty z fran​cu​skich ba​jek, oto​czo​‐ ne ram​ka​mi z kwia​tów i ro​ślin – trud​no by​ło​by zna​leźć tam choć​by jed​ną pro​stą li​nię. Upodo​ba​nie do na​tu​ral​nych form za​wsze cie​szy​ło Ben​ja​mi​na. Od​wró​cił się, kie​dy jego to​wa​rzysz otwo​rzył tyl​ne drzwi i – po​dob​nie jak wte​dy, gdy zo​ba​czył drzwi głów​ne – do​strzegł coś, co umknę​ło mu za pierw​‐ szym ra​zem: ob​ra​zy były ob​sce​nicz​ne. Tak jak​by gru​pa lu​bież​nych chło​pa​‐ ków na​pi​sa​ła wszyst​kie baj​ki na nowo, czy​niąc każ​dą z pro​stych hi​sto​ry​jek nie​przy​zwo​itą. Dwo​rza​nie, z peł​ny​mi po​żą​da​nia twa​rza​mi, przy​glą​da​li się, na przy​kład, jak ksią​żę bu​dzi Śpią​cą Kró​lew​nę czymś znacz​nie wię​cej niż po​‐ ca​łu​nek. Kop​ciu​szek… — Chodź – po​spie​szył go Wil​helm. – Bę​dziesz miał na to mnó​stwo cza​su. Po​pro​wa​dził go ko​ry​ta​rzem po​prze​dzie​la​nym nie​skoń​czo​ną licz​bą drzwi, po​mię​dzy któ​ry​mi wi​sia​ły dłu​gie lu​stra w zło​tych ra​mach. — To bar​dzo dłu​gi ko​ry​tarz – po​wie​dział za​sko​czo​ny Ben​ja​min. – To dziw​ne… od we​wnątrz dom wy​da​je się znacz​nie więk​szy. — To dla​te​go, że zaj​mu​je nie​mal całą po​łu​dnio​wą stro​nę uli​cy. Je​den dom pro​wa​dzi do na​stęp​ne​go. A nic jesz​cze nie wi​dzia​łeś. Po​cze​kaj, aż wej​‐ dzie​my na górę. – Wil​helm zer​k​nął szyb​ko na ich od​bi​cia w lu​strze. – Cóż za kon​trast: ty taki ciem​ny, jak tak ja​sny. Do​brze ra​zem wy​glą​da​my, praw​da? –

Po​gła​dził Ben​ja​mi​na po po​licz​ku. – W każ​dym ra​zie to tu​taj od​by​wa​ją ćwi​‐ cze​nia. Dwa razy dzien​nie, po dzie​sięć na zmia​nie, każ​da po czter​dzie​ści razy. Two​je za​da​nie bę​dzie po​le​ga​ło na uni​ka​niu kło​po​tów. Kie​dy tyl​ko da się im szan​sę, kłó​cą się jak ulicz​ne kot​ki. — I co wte​dy? Trze​ba je uka​rać? Nie wiem, czy mi się to po​do​ba. – Może to był klucz do psy​chi​ki Li​lie? Ben​ja​min wstrzy​mał od​dech. — Ależ nie. – Wil​helm na​ci​snął gzyms obok jed​ne​go z lu​ster, otwie​ra​jąc se​kret​ne przej​ście. – Po​ka​żę ci. — Scho​dy były ciem​ne i wą​skie, po​wi​tał ich wil​got​ny za​pach, któ​ry ko​ja​‐ rzył się Ben​ja​mi​no​wi z ja​ski​nia​mi. Kie​dy do​tar​li na dół, zo​ba​czył, że zna​leź​li się w piw​ni​cy znacz​nie star​szej niż zbu​do​wa​ny po​nad nią dom, oświe​tlo​nej je​dy​nie dzię​ki wy​wietrz​ni​ko​wi przy su​fi​cie. Od jej wy​bu​do​wa​nia nic się nie zmie​ni​ło – pod​ło​ga była nie​rów​na i wil​got​na, ścia​ny po​kry​te ple​śnią – tyl​ko zwień​czo​ne łu​ka​mi wnę​ki, w któ​rych kie​dyś le​ża​ły becz​ki, zo​sta​ły za​mie​‐ nio​ne w su​ro​we cele. Tu​taj za​pach wy​da​wał się jesz​cze in​ten​syw​niej​szy. Smród wy​sy​pi​ska od​pa​dów. Wil​helm wy​cią​gnął chu​s​tecz​kę i za​krył nos, co stłu​mi​ło jego sło​wa. — Hu​mor​ki im prze​cho​dzą, kie​dy spę​dzą tu tro​chę cza​su w to​wa​rzy​‐ stwie my​szy i pa​ją​ków. — Nie bi​je​cie ich więc? – spy​tał Ben​ja​min. – Nie go​li​cie głów? — Oczy​wi​ście, że nie. Nie chce​my im po​psuć wy​glą​du. Wil​helm od​wró​cił się i ru​szył w stro​nę scho​dów. Ben​ja​min już miał pójść za nim, kie​dy jego wzrok przy​cią​gnął de​li​kat​ny ruch. Mło​da ko​bie​ta, nie​mal jesz​cze dziew​czyn​ka, pod​nio​sła się ze ster​ty szmat, pod​trzy​mu​jąc się ścia​ny, póki nie uda​ło jej się chwy​cić ba​rier​ki. Jej oczy były ogrom​ne, a twarz mia​ła tak prze​raź​li​wie chu​dą, że ko​ści po​licz​ko​we wy​sta​wa​ły z niej jak guzy. Ka​‐ ska​da ja​snych, ale splą​ta​nych i brud​nych wło​sów się​ga​ła jej nie​mal do pasa. Ben​ja​mi​no​wi zda​wa​ło się, że ją roz​po​zna​je, prze​stra​szył się, że jest cór​ką ja​‐ kiejś zna​jo​mej ro​dzi​ny albo może są​siad​ką, któ​rą spo​tkał smut​ny ko​niec. — Nie po​win​no cię tu być – wy​szep​ta​ła. — Jak mogę ci po​móc? – za​py​tał, zer​ka​jąc nie​pew​nie na od​da​la​ją​ce się ple​cy Wil​hel​ma. – Z kim mam się skon​tak​to​wać? — Nie po​win​no cię tu być – po​wtó​rzy​ła, po czym znów znik​nę​ła w cie​‐ niu. Ben​ja​min po​biegł za Wil​hel​mem. — Co ona zro​bi​ła? — Kto? — Dziew​czy​na w celi – po​wie​dział ze znie​cier​pli​wie​niem. – Wy​glą​da, jak​‐ by sie​dzia​ła tam zde​cy​do​wa​nie za dłu​go. Co zro​bi​ła? — Ależ przy​ja​cie​lu, cele są pu​ste. Uży​wa​my ich tyl​ko w osta​tecz​no​ści. A go​dzi​na za​zwy​czaj wy​star​czy, żeby na​uczyć je ro​zu​mu. Je​den mysi ogon, a za​czy​na​ją wrzesz​czeć, żeby… — Wi​dzia​łem dziew​czy​nę – po​wta​rzał Ben​ja​min. – Wróć​my na dół. Sam

zo​ba​czysz. — Albo masz bo​ga​tą wy​obraź​nię – po​wie​dział Wil​helm i za​de​mon​stro​‐ wał, że wszyst​kie cele są otwar​te i cał​kiem pu​ste – albo chcia​łeś zna​leźć się tu ze mną sam na sam. Oczy​wi​ście mi to nie prze​szka​dza – ści​snął jego bi​ceps – ale znam po​rząd​niej​sze miej​sca. Ben​ja​min nie od​po​wie​dział. Jako dziec​ko za​mę​czał ra​bi​na Blech​man​na opo​wie​ścia​mi o du​chach, któ​re wi​dział w dro​dze do sy​na​go​gi. Star​szy męż​‐ czy​zna od​po​wie​dział dwu​go​dzin​nym wy​kła​dem, pod​czas któ​re​go po​twier​‐ dził, że we​dle tra​dy​cyj​nej mą​dro​ści po​zo​sta​ją​ce na zie​mi du​chy na​praw​dę ist​nie​ją; na​po​tka​nie jed​ne​go z nich moż​na uznać za bło​go​sła​wień​stwo, gdyż czę​sto są to zmar​li mę​dr​cy ży​dow​scy, jed​nak nie wol​no za​się​gać ich rad. Póź​niej za​sta​na​wiał się, czy to ozna​cza, że du​chy trwa​ją poza cza​sem i po​tra​‐ fią spoj​rzeć na całą hi​sto​rię ludz​ko​ści ni​czym na ta​ble​au. Od​wo​łu​jąc się ob​fi​‐ cie do Księ​gi Sa​mu​ela i Księ​gi Kró​lów, ra​bin wy​ja​śnił, że cho​ciaż są one nie​‐ mal cał​kiem po​zba​wio​ne ziem​skich pra​gnień, ist​nie​ją rów​nież dy​bu​ki, złe du​chy, po​szu​ku​ją​ce ciał, któ​re mo​gły​by po​siąść. Dziew​czy​na nie mo​gła być ta​kim du​chem. Kie​dy wró​cił z Wil​hel​mem na ko​ry​tarz, był już nie​mal pe​‐ wien, że ją so​bie wy​my​ślił. Sło​wa ostrze​że​nia pew​nie tak​że wy​po​wie​dział sam do sie​bie. Je​śli taki był re​zul​tat za​cią​gnię​cia się pa​pie​ro​sem, nie za​mie​‐ rzał już ni​g​dy pa​lić. — Po​ka​żę ci przy​tul​ne miej​sce w sam raz na pry​wat​ną… roz​mo​wę – za​‐ po​wie​dział Wil​helm, ści​sza​jąc głos. – Nie​wie​lu z nas może tam za​glą​dać, ale sko​ro na po​cząt​ku bę​dziesz pra​co​wał ze mną, cze​mu nie? Tyl​ko ani sło​wa in​nym. Wziął Ben​ja​mi​na pod ra​mię i za​brał go z po​wro​tem do przed​sion​ka, gdzie słod​ki za​pach ja​śmi​nu zda​wał się kon​tra​sto​wać z ob​ra​za​mi, gdyż, choć na pierw​szy rzut oka przed​sta​wio​ne na nich po​sta​ci zda​wa​ły się nie​win​ny​mi dzie​wi​ca​mi, po​ko​nu​ją​cy​mi prze​ciw​no​ści losu, przy bliż​szej in​spek​cji oka​zy​‐ wa​ło się, że gro​zi im ze​psu​cie. Na każ​dej z kra​wę​dzi, ni​czym pa​ro​dia ilu​mi​‐ no​wa​nych ma​nu​skryp​tów, wid​nia​ły cho​chli​ki i gno​my, mał​py i be​stie, zer​‐ ka​ją​ce na ko​bie​ty zza li​ści i kwia​tów, i mu​cho​mo​rów, wska​zu​ją​ce ich in​‐ tym​ne czę​ści cia​ła albo po​ły​ka​ją​ce to​wa​rzy​szy. Ben​ja​min nie mógł ode​rwać od nich wzro​ku i wciąż pa​trzył przez ra​mię, kie​dy ru​szy​li w górę przy​kry​‐ tych dy​wa​nem scho​dów, pro​wa​dzą​cych na wyż​sze pię​tra, gdzie zo​ba​czył jesz​cze bar​dziej nie​dwu​znacz​ne ob​ra​zy i rzeź​by. Bez sło​wa Wil​helm pro​wa​dził go jesz​cze wy​żej i wy​żej, a po​tem jesz​cze po ko​lej​nych – węż​szych, lecz wciąż przy​kry​tych luk​su​so​wym dy​wa​nem – scho​dach, póki nie do​tar​li do za​ry​glo​wa​nych, za​mknię​tych na kłód​kę drzwi. Tu pu​ścił ra​mię Ben​ja​mi​na i, ro​zej​rzaw​szy się w pra​wo i w lewo, wy​brał klucz z pęku u pa​ska i otwo​rzył nim małą szaf​kę, w któ​rej znaj​do​wa​ły się ko​‐ lej​ne dwa klu​cze, je​den do kłód​ki, dru​gi do sa​mych drzwi. Za nimi uka​za​ła się po​grą​żo​na w pół​mro​ku prze​strzeń. Po​wie​trze było stę​chłe. Z góry do​bie​‐ ga​ły stłu​mio​ne szep​ty. Wil​helm w mil​cze​niu po​pro​wa​dził Ben​ja​mi​na do

środ​ka i za​mknął za nim drzwi. Ben​ja​min cof​nął się o krok. — Co to za miej​sce? — Ciiii. – Wil​helm przy​ci​snął pa​lec do ust i po​krę​cił gło​wą. – Pro​wa​dzi do wie​ży – do​dał, mu​ska​jąc usta​mi ucho Ben​ja​mi​na. – Nie roz​ma​wiaj z ni​kim o tym, co zo​ba​czysz. Gdy jego oczy przy​zwy​cza​iły się do pół​mro​ku, Ben​ja​min do​strzegł schod​‐ ki tak wą​skie jak te pro​wa​dzą​ce do piw​ni​cy. Po​dob​nie jak głów​ne scho​dy ni​‐ żej były wy​ło​żo​ne dy​wa​nem, tym ra​zem bia​łym; ścia​ny po​kry​wał gru​by ma​te​riał, któ​ry tłu​mił każ​dy dźwięk, a za​miast po​rę​czy chwy​ta​li się je​dwab​‐ nych sznu​rów. Po​czuł na​głą falę stra​chu – przed tym, co zo​ba​czy, przed tym, co się sta​nie. Wdra​pu​jąc się na górę, wal​czył ze sobą, żeby nie uciec. Ser​ce wa​li​ło mu w pier​si, bo​la​ła go gło​wa, a nie​do​bra Kür​bis​sup​pe mit Sa​la​mi[74], któ​rą ugo​to​wa​ła Gu​drun, tak bar​dzo cią​ży​ła mu na żo​łąd​ku, że po​waż​nie za​‐ sta​na​wiał się, czy nie zwy​mio​tu​je. Ulgę da​wa​ła mu tyl​ko wście​kłość wo​bec go​spo​dy​ni dok​to​ra. Wie​dzia​ła, że nie​na​wi​dzi sa​la​mi, któ​re ro​bi​ła sama, i nie zno​si dyni: gdy​by ko​lej​ną łyż​kę jej za​tru​tej sy​fi​li​sem i ura​zą zupy miał zjeść na łożu śmier​ci, to i tak by​ło​by zbyt wcze​śnie. — Ciii – po​wtó​rzył Wil​helm, kie​dy we​szli na strych ume​blo​wa​ny kil​ko​‐ ma usta​wio​ny​mi w okrąg plu​szo​wy​mi so​fa​mi, skie​ro​wa​ny​mi ku ścia​nom, w któ​rych znaj​do​wa​ły się wą​skie szcze​li​ny, przy​po​mi​na​ją​ce am​bra​zu​ry z an​tycz​nych zam​ków, ale przy​kry​te zło​ty​mi drew​nia​ny​mi okien​ni​ca​mi. Wil​helm mil​czą​co wska​zał, że po​wi​nien jed​ną z nich otwo​rzyć. Ben​ja​min nie​chęt​nie zro​bił krok na​przód, przez chwi​lę mo​co​wał się z zam​kiem i zna​‐ lazł się w po​ko​ju, w któ​rym gru​pa mło​dych dziew​cząt spa​ła w rzę​dzie na ma​łych drew​nia​nych łóż​kach. Wszyst​kie trzy​ma​ły kciu​ki w ustach i je ssa​‐ ły, te po pra​wej i te po le​wej, jak​by śni​ły o pier​siach, któ​re ode​bra​no im zbyt wcze​śnie. Wszyst​ko w po​miesz​cze​niu było bia​łe, po​czy​na​jąc od suk​ni wy​‐ koń​czo​nych ko​ron​ka​mi, na zdo​bio​nych me​blach koń​cząc. Na zie​mi le​ża​ły ster​ty za​ba​wek i ksią​żek. Po​środ​ku sie​dzia​ła na bu​ja​nym fo​te​lu bez​zęb​na bab​cia, tak prze​ję​ta swo​ją ro​bót​ką, że ta owi​ja​ła się wo​kół jej stóp. — To pora drzem​ki – wy​dy​szał Wil​helm. – Nie​ba​wem nie bę​dzie aż tak ci​cho. — Prze​cież to tyl​ko dzie​ci – wy​szep​tał zszo​ko​wa​ny Ben​ja​min. – Z pew​no​‐ ścią nie… one nie… — Nie bądź obrzy​dli​wy. Za kogo nas masz? – skrzy​wił się Wil​helm. – Nie, pew​ni dżen​tel​me​ni, dys​po​nu​ją​cy pie​niędz​mi i cier​pli​wo​ścią, wy​bie​ra​ją so​‐ bie jed​ną z nich dla czy​stej przy​jem​no​ści pa​trze​nia, jak ro​sną. – Uśmiech​nął się. – Jak roz​kwi​ta​ją. A po​tem, je​śli wciąż są w sta​nie, zry​wa​ją kwiat. — Kwiat? – po​wtó​rzył Ben​ja​min. Po​pa​trzył za sie​bie, za​uwa​ża​jąc, że dzie​‐ ci, bez wy​jąt​ku, mia​ły ja​sną skó​rę i dłu​gie wło​sy we wszel​kich od​cie​niach blon​du, od chłod​ne​go świa​tła księ​ży​ca po zło​ty blask. – Tyle żół​tych wło​sów. — Ja​sne ko​lo​ry są po​żą​da​ne. – Wil​helm do​tknął błysz​czą​cych wło​sów

Ben​ja​mi​na. – Ja wolę ciem​ne. – Przez chwi​lę cze​kał na od​po​wiedź, ale Ben​ja​‐ min był tak za​to​pio​ny w my​ślach, że le​d​wie go za​uwa​żał i nie od​po​wie​dział. — Skąd one się wzię​ły? — Ze​wsząd, zni​kąd: z po​dwó​rek, bocz​nych uli​czek, z gett, z go​spo​darstw, la​sów i gór. Za​bie​ra​my je ze wzglę​du na wy​gląd – ja​sne wło​sy wy​róż​nia​ją się z tłu​mu – i od​pro​wa​dza​my, ni​czym ko​nio​kra​dy. Je​śli chcesz tu pra​co​wać, mój mło​dy przy​ja​cie​lu, two​je ser​ce musi być twar​de, a su​mie​nie uci​szo​ne. – Wil​helm za​mknął okien​ni​cę, ge​stem wska​zu​jąc, że Ben​ja​min po​wi​nien otwo​rzyć na​stęp​ną. Znów się za​wa​hał. I znów przy​go​to​wy​wał się przez chwi​lę, żeby spoj​rzeć. Te dziew​czyn​ki były star​sze, nie​któ​re z nich ry​so​wa​ły lub czy​ta​ły, inne ba​wi​ły się, świa​do​me spoj​rze​nia sztyw​nej ma​tro​ny. Wo​kół bie​ga​ły też ja​‐ kieś zwie​rzę​ta. „Koty” – po​my​ślał Ben​ja​min, po czym zo​rien​to​wał się, że były to duże kró​li​ki. Jego spoj​rze​nie za​snu​ła mgła. Po​kój za​czął wi​ro​wać. Po​‐ tarł oczy. Może śnił? — Jest ich znacz​nie mniej…? Wil​helm po​ki​wał gło​wą. — Ład​na sied​mio​lat​ka nie musi wy​ro​snąć na ład​ną dzie​się​cio​lat​kę. Nie za​wsze speł​nia​ją też inne wy​ma​ga​nia. To za​le​ży od ro​dzi​ców, od ro​dzi​ców ro​dzi​ców… – Spoj​rzał przez ra​mię Ben​ja​mi​na. – Wy​star​cza​ją​co się na​pa​trzy​‐ łeś? — Co się dzie​je z tymi, któ​rych nie za​trzy​mu​je​cie? — A jak my​ślisz? Ben​ja​min się nie ode​zwał. Strach po​wró​cił. Otwo​rzył trze​cie drzwicz​ki i, zroz​pa​czo​ny, zo​ba​czył tam tyl​ko jed​ną dziew​czy​nę. Sie​dzia​ła przed lu​strem, roz​cze​su​jąc wło​sy, któ​re się​ga​ły aż do pasa. Pra​gnął zo​ba​czyć jej twarz, sta​‐ nął więc na​prze​ciw drzwi, chcąc, by się od​wró​ci​ła. Wil​helm od​cią​gnął go i za​sło​nił mu wi​dok. — Jej spon​sor cze​ka na zwrot in​we​sty​cji. — Co masz na my​śli? — Sam wi​dzia​łeś. — Ale ona ma tyl​ko…. — Wy​star​cza​ją​co dużo – od​parł Wil​helm. – Zresz​tą, co cię to ob​cho​dzi? Z tego, co mó​wisz, nie je​steś ni​jak za​in​te​re​so​wa​ny. – Przy​cią​gnął Ben​ja​mi​na ku so​bie, kła​dąc dłoń na jego bio​drze, a dru​gą na kar​ku. Jego war​gi się​gnę​ły ku twa​rzy chło​pa​ka. Ben​ja​min na​tych​miast się cof​nął, a ra​mio​na Wil​hel​ma opa​dły na boki. – Kurt, tak? — Co? — In​te​re​su​ją cię wiel​cy męż​czyź​ni, praw​da? Na​wet ten prze​ro​śnię​ty Schluch​ten​sche​is​ser[75]. — Nie! — No to co się dzie​je? Przy​szli​śmy tu​taj, żeby być sam na sam. Nie po​do​‐ bam ci się?

— Nie o to cho​dzi – od​parł Ben​ja​min, my​śląc in​ten​syw​nie. – Po pro​stu nie zno​szę, kie​dy się mnie po​spie​sza. — Ach. – Wil​helm po​ki​wał gło​wą i ści​snął jego ra​mię. – A więc nie tyl​ko pa​le​nia spró​bu​jesz po raz pierw​szy. Ta za​ba​wa też jest dla cie​bie nowa. Cze​‐ mu nic nie po​wie​dzia​łeś? Mnie się nie spie​szy. – Opadł na sofę, uśmie​cha​jąc się uspo​ka​ja​ją​co. – Za​mknij drzwicz​ki, przy​ja​cie​lu. Usiądź koło mnie. Ben​ja​min po raz ostat​ni spoj​rzał w dół i wstrzy​mał od​dech. Dziew​czy​na sta​ła i pa​trzy​ła pro​sto na nie​go. Lu​ster​ko spo​czy​wa​ło obok, szczot​ka do wło​‐ sów le​ża​ła na zie​mi. Jej twarz oto​czo​na kur​ty​ną ja​snych lo​ków była chu​da jak twarz mło​dej cza​row​ni​cy. Jej szept brzmiał nie gło​śniej niż szcze​biot ptasz​ka w zi​mie. „Nie po​win​no cię tu być”. — A więc na​praw​dę nie in​te​re​su​je cię Kurt? – do​py​ty​wał się Wil​helm. War​gi dziew​czy​ny po​ru​szy​ły się zno​wu: „Nie po​win​no cię tu być”. — Nie. Ben​ja​min w ci​szy do​mknął za​suw​kę, zro​bi​ło mu się su​cho w ustach. Usiadł obok Wil​hel​ma. Męż​czy​zna zbli​żył się i oto​czył go ra​mio​na​mi. Jego szorst​ka siła zde​ner​wo​wa​ła go znacz​nie bar​dziej niż wy​mu​szo​na czu​łość. Gdy po​czuł na twa​rzy po​ca​łu​nek, za​mknął oczy, wy​obra​ża​jąc so​bie, że dra​‐ pią​cy po​li​czek na​le​ży do jego bra​ta. Wil​helm uśmiech​nął się lek​ko. — Nie to mia​łem na my​śli, Be​nie, ale czas jest po na​szej stro​nie. – Ru​szył w stro​nę scho​dów. – Nie ma po​wo​du, by​śmy tu sie​dzie​li. Le​piej już chodź​‐ my. Ben​ja​min wska​zał ostat​nią szcze​li​nę. — A co z… — Jest pu​sta. — Nie. – Ogar​nął go strach. – To nie​moż​li​we. A kie​dy Wil​helm szedł przed sie​bie, Ben​ja​min rzu​cił się ku ostat​niej szcze​‐ li​nie po to tyl​ko, by od​kryć, że skry​te za nią po​miesz​cze​nie na​praw​dę wy​peł​‐ nia ciem​na pust​ka, cho​ciaż był pe​wien, że prze​strzeń pod spodem roz​‐ brzmie​wa ci​chym pła​czem. Po​nad nią roz​le​gło się pstryk​nię​cie otwie​ra​nych przez Wil​hel​ma drzwi ko​ry​ta​rza. Łka​nie sta​wa​ło się co​raz gło​śniej​sze, gdy Ben​ja​min za​glą​dał przez roz​chy​lo​ne okien​ni​ce. — Gdzie je​steś? – wy​szep​tał w ciem​ność. Łka​nie usta​ło. Twarz dziew​czy​ny wy​ło​ni​ła się z ciem​no​ści, bla​da i za​‐ mglo​na, po​zba​wio​na ja​snych kra​wę​dzi ni​czym por​tret spo​rzą​dzo​ny ołów​‐ kiem przez fo​to​gra​fa. Jej usta po​ru​sza​ły się, ale ża​den dźwięk nie do​się​gnął jego uszu. Rysy jej twa​rzy po​wo​li sto​pi​ły się z ciem​no​ścią. Znów roz​po​czę​ło się roz​pacz​li​we łka​nie. Ben​ja​min po​tarł oczy. Tym ra​zem na​praw​dę zo​ba​‐ czył du​cha. — Ben – szept Wil​hel​ma do​biegł z dołu. — Już idę. Szyb​ko za​mknął okien​ni​cę i po​spie​szył za nim. Do​pie​ro gdy do​tarł na dół, zdał so​bie spra​wę, że mógł od​kryć coś istot​ne​go: wło​sy dziew​czy​ny-du​cha

zo​sta​ły ob​cię​te, była pra​wie łysa. Nie zna​lazł spo​so​bu, by da​lej wy​py​ty​wać to​wa​rzy​sza. Twarz Wil​hel​ma była peł​na nie​po​ko​ju, gdy prze​ska​ki​wał dwa stop​nie na​raz. — By​li​śmy na gó​rze zbyt dłu​go – wy​mam​ro​tał. – Po​wi​nie​nem za​jąć się mi​lio​nem róż​nych rze​czy. Mam tyl​ko na​dzie​ję, że szef… – prze​rwał, gdy do​‐ tar​li do przed​ostat​nich scho​dów. Ro​zej​rzał się po ko​ry​ta​rzu. – W po​rząd​ku, mój mło​dy przy​ja​cie​lu, od​pro​wa​dzę cię do kuch​ni. Wy​do​sta​niesz się stam​‐ tąd bez tru​du. Ben​ja​min po​spiesz​nie prze​szedł przez sień, w któ​rej otwar​ły się głów​ne drzwi, i wte​dy speł​ni​ły się jego wszel​kie lęki. — Co on tu, do cho​le​ry, robi? – za​grzmiał ja​sno​wło​sy męż​czy​zna, zdej​‐ mu​jąc płaszcz i rzu​ca​jąc go na zie​mię. — To ku​zyn, o któ​rym mó​wi​łem, pa​nie Klin​ge​mann – od​parł Wil​helm, sta​jąc po​mię​dzy nimi. – Syn mo​jej sio​stry z Bur​gen​lan​dii. Był pan ła​skaw zgo​dzić się, by ze mną pra​co​wał. — Gów​no, nie ku​zyn, ty kłam​co. – Uśmiech Klin​ge​man​na był słod​ki i śmier​tel​nie groź​ny. – Każ​dy głu​piec do​my​ślił​by się, kim on jest. – Pod​biegł do nich, ce​lo​wo prze​wra​ca​jąc do​nicz​ki, tak że mar​mu​ro​we nim​fy le​ża​ły po​‐ ła​ma​ne po​mię​dzy sko​ru​pa​mi, zie​mią i po​ła​ma​ny​mi kwia​ta​mi. Ben​ja​min przy​po​mniał so​bie roz​wa​lo​ny stół przed bu​dyn​kiem i za​drżał. – Jest też szpie​giem tego wstręt​ne​go gra​fo​ma​na, Bes​se​ra. A je​śli to twój ko​le​ga, ty też po​wi​nie​neś się wy​no​sić. Wil​helm spoj​rzał na nie​go, po czym od​su​nął się na bok z po​gar​dli​wym wy​ra​zem twa​rzy. — Po​my​li​łem się, sir. Jest dla mnie ni​kim. — Nie je​stem szpie​giem Bes​se​ra! – za​wo​łał Ben​ja​min, wy​co​fu​jąc się, póki mógł. Jak spod zie​mi wy​rósł Kurt, a syl​wet​ka ku​cha​rza – nie​waż​ne, czy mę​‐ ska, czy żeń​ska – po​zba​wi​ła go na​dziei na wy​do​sta​nie się z po​ko​ju przez kuch​nię. W przed​sion​ku po​ja​wi​li się inni męż​czyź​ni, a ża​den z nich nie pa​‐ trzył na nie​go przy​jaź​nie. Tyl​ko Klin​ge​mann uśmie​chał się, strze​la​jąc pal​ca​‐ mi. — Za​wsze w nie​wła​ści​wym miej​scu, w nie​wła​ści​wym cza​sie. Ostrze​ga​‐ łem, że tak się to skoń​czy, Ju​den​sche​is​se[76].

ROZ​DZIAŁ DWU​NA​STY Przez wie​le dni trzy​mam się bli​sko szo​py, uda​jąc nie​wi​dzial​ną. Pró​bu​ję roz​‐ ma​wiać z Leną, ale ona jest te​raz cho​ra i za dużo pła​cze. Nikt inny nie chce roz​ma​wiać. Kie​dy nie pra​cu​ją, śpią albo pa​trzą, cho​ciaż nie ma cze​go oglą​‐ dać. Lot​tie jest wy​koń​czo​na, a po​szu​ki​wa​nia Da​nie​la nie mają sen​su: bę​dzie się trzy​mał z da​le​ka, do​pó​ki wi​dać śla​dy. Ska​le​cze​nia i si​nia​ki przy​no​szą tyl​‐ ko wię​cej ska​le​czeń i gor​sze si​nia​ki. Te​raz cze​kam już tyl​ko na wie​czor​ne lek​cje. Ce​ci​ly mówi, że je​stem jej naj​lep​szą uczen​ni​cą, ale nie po​zwa​la przy​cho​dzić na swo​je lek​cje dzie​ciom, więc mu​szę wresz​cie prze​stać ssać kciuk. Na​zy​wa mnie swo​ją małą po​li​glot​‐ ką i uczy o Gre​kach, Rzy​mia​nach i geo​me​trii, i po​ka​zu​je, jak dzia​ła wzór Pi​‐ ta​go​ra​sa, ry​su​jąc kij​kiem w bło​cie. Za​czę​ła mi też wy​ja​śniać jego te​trak​ty​sy – po​do​ba​ją mi się, bo są ma​gicz​ne – ale pa​da​ło tak bar​dzo, że trój​ką​ty i cy​fry zni​ka​ły, nim zdą​ży​łam je do sie​bie do​dać. W za​mian za to sie​dzia​ły​śmy w drzwiach i roz​ma​wia​ły​śmy o Pi​ta​go​ra​sie i jego fa​sol​kach. Kie​dy mó​wi​‐ łam o mo​ich ro​ślin​kach, któ​re zo​sta​ły skra​dzio​ne, Ce​ci​ly po​kle​pa​ła mnie po ra​mie​niu i opo​wie​dzia​ła o dwóch zie​lo​nych dzie​ciach, któ​re wy​szły z lasu w An​glii i nie ja​dły nic prócz ło​dy​żek fa​so​li. Umiem na​mó​wić ją na hi​sto​rie o an​giel​skich kró​lach, któ​rzy cho​wa​li się po​śród li​ści dębu i uci​na​li gło​wy swo​im żo​nom, ale nie opo​wia​da praw​dzi​wych ba​jek, mówi tyl​ko o hi​sto​rii. Kie​dy zwra​cam uwa​gę, jak bar​dzo się nu​dzę, przy​po​mi​na mi o in​nych dzie​‐ ciach, a ja zmu​szam część z nich, żeby usia​dły i mnie słu​cha​ły. Jesz​cze jed​na oso​ba opo​wia​da hi​sto​rie, ale nie​zbyt cie​ka​we. Brzmią, bang, bang, bang, jak cien​kie krom​ki su​che​go chle​ba upa​da​ją​ce na ta​lerz. Moje są gru​be, pach​ną​ce kar​me​li​zo​wa​nym cu​krem, peł​ne ba​ka​lii i przy​praw. Kie​dy inne dzie​ci są bar​dzo głod​ne, umiem za​brać je do naj​ciem​niej​szych la​sów, za​bić cza​row​ni​cę w pa​skud​ny spo​sób i po​czę​sto​wać je pier​ni​kiem. Dru​ga dziew​czy​na ma na imię Han​na. — A te​raz, dzie​ci – mówi – mam dla was nową baj​kę. Opo​wia​da o dwóch męż​czy​znach, któ​rzy kłó​ci​li się o śliw​ko​wy sad. Obaj twier​dzi​li, że na​le​ży do nich. Że to ich oj​ciec, nikt inny, wie​le lat wcze​śniej po​sa​dził śli​wy. Spór trwał mie​sią​ca​mi. Wresz​cie żony ka​za​ły im przed​sta​wić spra​wę ra​bi​no​wi, któ​ry wy​słu​chał wszyst​kie​go, co mie​li do po​wie​dze​nia, ale nie umiał pod​jąć de​cy​‐ zji, bo obaj wy​da​wa​li się mieć ra​cję. Wresz​cie po​wie​dział: „Sko​ro nie po​tra​‐

fię zde​cy​do​wać, do kogo na​le​ży sad, nie ma in​ne​go wy​bo​ru, jak spy​tać zie​‐ mi”. Sta​ry, mą​dry ra​bin ru​szył wol​nym kro​kiem ku drze​wom śli​wy. Tam się za​trzy​mał, przy​ło​żył ucho do zie​mi i na​słu​chi​wał. Po chwi​li wstał. „Pa​no​‐ wie”, po​wie​dział, „zie​mia twier​dzi, że nie na​le​ży do żad​ne​go z was. Prze​ciw​‐ nie: to wy obaj na​le​ży​cie do niej”. Ko​bie​ta, któ​ra szy​je nie​opo​dal spód​ni​cę, uśmie​cha się, ale dzie​ci sie​dzą i cze​ka​ją, cho​ciaż to oczy​wi​ste, że hi​sto​ria się skoń​czy​ła. Była głu​pia i za​mie​‐ rza​łam to po​wie​dzieć, ale Gre​et za​wsze ka​za​ła mi uwa​żać z ludź​mi, któ​rzy śmiesz​nie wy​glą​da​ją. Han​na jest naj​brzyd​szą ko​bie​tą na świe​cie. Jest brzyd​sza na​wet niż gar​ba​‐ ta Cy​gan​ka, któ​ra przy​cho​dzi​ła na wio​snę z ko​sza​mi żon​ki​li, a je​sie​nią z bo​‐ ro​wi​ka​mi. Może ona też była cza​row​ni​cą. Gre​et za​wsze coś od niej ku​po​wa​‐ ła. Ina​czej mo​gło​by spaść na nas nie​szczę​ście. Wkła​da​ła kwia​ty do sło​ika po dże​mie i sta​wia​ła na pa​ra​pe​cie, żeby Cy​gan​ka mo​gła je zo​ba​czyć, prze​cho​‐ dząc. Grzy​by za​ko​py​wa​ła głę​bo​ko w ogro​dzie; cho​ciaż wy​glą​da​ły cał​kiem nie​szko​dli​wie, mo​gły oka​zać się śmier​tel​nie nie​bez​piecz​ny​mi mu​cho​mo​ra​‐ mi. Han​na cią​gnie za sobą jed​ną nogę, a wo​kół pal​ców ma owi​nię​te brud​ne szma​ty. Jej twarz jest z jed​nej stro​ny wy​krzy​wio​na jak wy​żę​ta ścier​ka, a tam, gdzie uro​sły jej wło​sy, są pa​sia​ste jak jej spód​ni​ca. Kie​dy nie opo​wia​da hi​sto​rii, mówi do każ​de​go, kto ze​chce jej po​słu​chać…, a je​śli ni​ko​go ta​kie​go nie ma, mam​ro​cze sama do sie​bie. Tym ra​zem Da​niel przy​cho​dzi do mnie, nim za​go​iły się rany po psich ugry​‐ zie​niach. Nie mówi, że za mną tę​sk​nił, ale wiem, że tak jest, bo ja też za nim tę​sk​ni​łam. Nie​któ​re dzie​cia​ki krę​cą się wo​kół, chcąc, że​bym opo​wie​dzia​ła im ko​lej​ną baj​kę, więc mu​szę je od​go​nić. Jed​no z nich trzy​ma się bli​sko Da​‐ nie​la i nie chce so​bie pójść, na​wet kie​dy pod​no​szę ki​jek. — Kto to? Twój cień? — Po​zwól mu zo​stać – mówi Da​niel. – Nie zro​bi ci krzyw​dy. — A co go to ob​cho​dzi? No już, wy​noś się. Da​niel sta​je mię​dzy nami. — Nie bądź jak… — Chcę po​roz​ma​wiać z tobą sam na sam. Nie chcę, żeby pod​słu​chi​wa​ła. — To on, nie ona – twier​dzi Da​niel, ale obo​je pa​trzy​my na przy​by​sza nie​‐ pew​nie. — No do​brze. Jak się na​zy​wasz? – Stwo​rze​nie nie od​po​wia​da, wpa​tru​je się tyl​ko we mnie du​ży​mi ża​bi​mi ocza​mi. Jest chu​de i bla​de jak kart​ka pa​pie​‐ ru. Nie je​stem na​wet pew​na, czy kie​dy​kol​wiek mia​ło wło​sy. – No? – po​wta​‐ rzam, szczy​piąc je w ra​mię. Szyb​ko od​su​wam rękę. Ra​mię jest dziw​ne, jak​by kość była zro​bio​na z gumy. – Je​steś chłop​cem czy dziew​czyn​ką? Po​wiedz coś. – Uno​szę nogę, go​to​wa, żeby lek​ko je kop​nąć i spraw​dzić, czy noga też jest gu​mo​wa. — Nie – mówi Da​niel.

— A co to​bie do tego? – Wy​da​je się zmar​twio​ny, więc tyl​ko lek​ko pu​kam dziec​ko sto​pą. Le​d​wie je do​ty​kam. Nie mo​gło za​bo​leć, a jed​nak po twa​rzy stwo​rze​nia za​czy​na​ją pły​nąć łzy. – Je​śli nam nie po​wie, jest tyl​ko je​den spo​‐ sób, żeby to spraw​dzić. Ty po​pa​trzysz, czy ja mam to zro​bić? — Za​po​mnij! Ni​g​dy nie wi​dzia​łam, by Da​niel aż tak się zło​ścił. Jego twarz ma ko​lor bu​‐ ra​ka. Przez chwi​lę le​d​wie moż​na do​strzec si​nia​ki i śla​dy zę​bów. — Żad​ne z nas tego nie zro​bi. Ni​g​dy. Sły​szysz? Co się z tobą dzie​je? Nie na​uczy​łaś się ni​cze​go po… – Uno​si ra​mio​na. – Co to kogo ob​cho​dzi? Ver​‐ schwin​de[77]! No już, ucie​kaj! Nie będę z tobą roz​ma​wiać. — Do​brze. I tak mnie to nie ob​cho​dzi. Też nie będę z tobą roz​ma​wiać, głup​ku. Od​cho​dzę, nie od​wra​ca​jąc się za sie​bie. Lot​tie krzy​czy coś, scho​wa​na pod moją ka​mi​zel​ką, ale ona też mo​gła​by się za​mknąć, bo wca​le mnie nie in​te​re​‐ su​je, czy zo​ba​czę jesz​cze Da​nie​la. Je​śli o mnie cho​dzi, może so​bie znik​nąć, jak po​zo​sta​li. Sko​ro woli to stwo​rze​nie o mięk​kich chrząst​kach ode mnie, dro​ga wol​na. Da​niel może so​bie mó​wić, co tyl​ko chce, ale to nie zna​czy, że nie znaj​‐ dę spo​so​bu, żeby się po​zbyć dzie​cia​ka. Mru​żę oczy, pa​trząc na bły​ska​wi​cę świe​cą​cą na czar​nym nie​bie. W od​da​li sły​chać dźwięk, któ​ry brzmi tro​chę jak war​cze​nie psa miesz​ka​ją​ce​go po dru​‐ giej stro​nie uli​cy, kie​dy kłu​ję go pa​ty​ka​mi. Pasz​kot śpie​wa na ja​bło​ni – na​‐ wet stąd wi​dzę jego na​kra​pia​ny brzu​szek – a Gre​et spie​szy się, żeby zdjąć pra​nie, za​nim za​cznie się bu​rza. W jed​nej chwi​li ścią​ga fa​lu​ją​ce prze​ście​ra​‐ dło, w na​stęp​nej chwy​ta mnie, prze​kli​na​jąc pod no​sem i cią​gnąc z po​wro​‐ tem do kuch​ni. — Mó​wi​łam ci, że​byś tu zo​sta​ła, nie​grzecz​ne dziec​ko. Chcesz, żeby pio​‐ run spa​lił cię na po​piół? Nie łaź tak za mną wszę​dzie. Czy nie mo​gła​byś raz zro​bić tego, o co cię pro​szę? – Bie​rze dłu​gi sznu​rek i przy​wią​zu​je mnie do nogi od sto​łu. – To ci się na​le​ży za nie​po​słu​szeń​stwo. Krzy​czę i ko​pię, ale Gre​et nie zwra​ca na to uwa​gi. Bez sło​wa wy​cho​dzi na ze​wnątrz. Cią​gnę moc​no za sznur, ale wę​zeł nie chce się roz​wią​zać, po​py​‐ cham więc stół w stro​nę drzwi. Jest za duży, żeby się w nich zmie​ścić. Je​den z ro​gów ude​rza o fra​mu​gę. Nie​bo prze​ci​na ko​lej​na bły​ska​wi​ca. I jesz​cze jed​‐ na. Wresz​cie na gó​rze roz​le​ga się wiel​ki huk i nie​bo się roz​stę​pu​je. Deszcz spa​da wia​dra​mi. Wcho​dzę pod stół, a Gre​et musi zro​bić to samo, dy​sząc cięż​ko, gdy po​py​cha przed sie​bie kosz z bie​li​zną. Kie​dy skoń​czy​ła su​szyć wło​sy i krzy​czeć na mnie, po​da​je mi samo mle​ko, bez cia​sta, i za​czy​na pra​so​wa​nie. Za​zwy​czaj to​wa​rzy​szy mu ja​kaś hi​sto​ria. Po jej mi​nie zga​du​ję, że nie bę​dzie we​so​ła. — Daw​no, daw​no temu – mówi Gre​et, splu​wa​jąc na że​laz​ko, któ​re za​czy​‐ na sy​czeć – było so​bie upar​te dziec​ko, któ​re ni​g​dy nie ro​bi​ło tego, o co pro​si​li je do​ro​śli. Bóg oczy​wi​ście szyb​ko stra​cił cier​pli​wość do ma​łej grzesz​ni​cy,

więc po nie​dłu​gim cza​sie za​cho​ro​wa​ła tak cięż​ko, że ża​den le​karz nie mógł jej ura​to​wać. Za​kry​stian wy​ko​pał jej grób i upar​ta dziew​czyn​ka zo​sta​ła za​‐ nie​sio​na na przy​ko​ściel​ny cmen​tarz. Kie​dy zło​żo​no ją do gro​bu i za​sy​pa​no zie​mią, jed​no z jej ma​łych ra​mio​nek unio​sło się wy​so​ko w po​wie​trze… — Dla​cze​go nie wło​ży​li jej do trum​ny? Mamę po​cho​wa​li w trum​nie z mo​sięż​ny​mi uchwy​ta​mi i kwia​ta​mi na wie​ku. — Cóż, nie zro​bi​li tego. — Dla​cze​go? — Kto wie? Może byli zbyt bied​ni. Może była zbyt nie​grzecz​na. Nie mam po​ję​cia. Po pro​stu nie wło​ży​li. – Gre​et od​kła​da go​rą​ce że​laz​ko, a kuch​nię wy​‐ peł​nia skwier​czą​cy za​pach. – W każ​dym ra​zie we​pchnę​li je z po​wro​tem i przy​kry​li ko​lej​ną por​cją zie​mi, ale ra​mion​ko znów się przez nią prze​bi​ło. A wte​dy ma… a wte​dy ktoś mu​siał po​dejść do gro​bu i przez cały dzień i noc bić nie​grzecz​ne ra​mię ró​zgą. Do​pie​ro po tym wy​co​fa​ło się i scho​wa​ło w zie​‐ mi, jak na​le​ży. Od​su​wam swój pu​sty ku​bek. — To głu​pie. Mar​twi lu​dzie nie pod​no​szą rąk. — Je​steś pew​na? Je​śli nie chcesz się prze​ko​nać na wła​snej skó​rze, le​piej rób, o co cię pro​szą. A w przy​szło​ści, kie​dy po​wiem, że masz prze​stać za mną ła​zić, siedź tam, gdzie masz sie​dzieć. Co​raz wię​cej lu​dzi zni​ka. Naj​czę​ściej bar​dzo sta​re pa​nie i cho​rzy, któ​rych za​‐ bie​ra​ją do szpi​ta​la, żeby ich na​pra​wić. Cza​sa​mi bio​rą też dzie​ci. Lena szo​ru​je so​bie po​licz​ki, żeby na​bra​ły ko​lo​ru. Wczo​raj było bar​dzo gło​śno. Dzi​siaj pta​‐ szar​nia jest peł​na za​pra​co​wa​nych kru​ków. Sta​ram się nie pa​trzeć w ich stro​‐ nę. He​ph​zi​bah mówi, że w Bi​blii wy​stę​pu​je król o imie​niu Oreb, co ozna​cza kru​ka. — Kie​dyś je​den kruk za​ata​ko​wał Izra​eli​tów. Spójrz, te​raz wszyst​kie to ro​‐ bią. Przez cały ty​dzień Gre​et była w dziw​nym hu​mo​rze – cza​sem hu​cza​ła i krzy​‐ cza​ła, cza​sem skrę​ca​ła rą​bek far​tu​cha w cia​sne wę​zły, wpa​try​wa​ła się przed sie​bie i wzdy​cha​ła. Tego po​ran​ka sprzą​ta po​dwór​ko dużą sztyw​ną mio​tłą, uno​sząc z ką​tów koty ku​rzu. — Daj mi spo​kój. – Od​py​cha mnie łok​ciem. – Nie mam dziś cza​su na próż​‐ ne ga​da​nie. — Chcę hi​sto​rię. – Tu​pię nogą. — Mo​żesz so​bie chcieć, mło​da pa​nien​ko. Nie​do​brze, na​praw​dę nie​do​brze. Zo​sta​łam wy​rzu​co​na na uli​cę, z ty​go​dnio​wym wy​po​wie​dze​niem, i to po tym, jak pra​co​wa​łam dla two​je​go ojca jak zwie​rzę po​cią​go​we. No i oczy​wi​‐ ście wszyst​ko musi być po​zo​sta​wio​ne w ide​al​nym po​rząd​ku, na czas, kie​dy pan i wład​ca po​sta​no​wi wró​cić do domu. Całe po​po​łu​dnie zaj​mie mi cho​wa​‐

nie me​bli w po​krow​ce. – Pro​stu​je się i ma​su​je so​bie krzyż. – A jak on so​bie po​ra​dzi z tobą? To mnie za​sta​na​wia naj​bar​dziej. — Czy mam spry​skać chod​nik wodą, Gre​et? — Od​wra​ca​nie uwa​gi na nic się nie zda – mówi. – Poza tym moje hi​sto​rie się skoń​czy​ły. Wy​su​szy​łaś mnie do​szczęt​nie. I tak wkła​dam dło​nie do ku​bła i wy​le​wam wodę na ka​mie​nie, żeby kurz nie uniósł się w górę. Po​tem będę mo​gła po​ba​wić się bło​tem. — Do​kąd pój​dziesz, Gre​et? — Do domu – mówi po​nu​ro. – Nie mam wy​bo​ru. Co in​ne​go może w dzi​‐ siej​szych cza​sach zro​bić sta​ra słu​żą​ca, je​śli nie wró​cić do kur i gęsi, na pola i do lasu? Po śmier​ci mo​ich ro​dzi​ców go​spo​dar​stwem zaj​mu​je się brat. Oczy​wi​ście te​raz ucie​szy się z do​dat​ko​wej pary rąk do pra​cy, ale sta​ra słu​żą​‐ ca prze​sta​nie być mile wi​dzia​na, kie​dy już bę​dzie po wszyst​kim. – Wzdy​cha bar​dzo gło​śno. – Jego sy​no​wie wró​cą – je​śli Bóg ich oszczę​dzi – i zaj​mą się ro​‐ bo​tą. I co wte​dy? Nikt nie chce mieć na gło​wie ko​lej​nej gęby do wy​ży​wie​nia, je​śli nie idą za nią ręce do pra​cy. — Do​kąd po​szli chłop​cy? Gre​et bie​rze wia​dro i roz​le​wa wodę po po​dwór​ku. — Zo​sta​li żoł​nie​rza​mi. – Wcho​dzi z po​wro​tem do kuch​ni. – Po tym, jak mnie po​trak​to​wa​no, ostat​nie​go dnia za​słu​gu​ję na naj​lep​szą kawę w fi​li​żan​‐ ce z por​ce​la​ny. – Przy​no​si z ja​dal​ni jed​ną z tych, któ​re na​le​ża​ły do mamy. Jest po​ma​lo​wa​na w ró​życz​ki, a ma​lut​ki pąk róży zdo​bi uchwyt. Spodek jest tak cie​niut​ki, że słoń​ce zda​je się przez nie​go prze​świ​ty​wać. Ja, jak zwy​kle, do​sta​‐ ję mle​ko w głu​pim dzie​cię​cym ku​becz​ku. – Był so​bie raz uczci​wy i pra​co​wi​ty żoł​nierz – za​czy​na, kro​jąc dla nas obu po ka​wał​ku pier​ni​ka, za​nim jesz​cze zdą​żę za​pro​te​sto​wać – na któ​re​go na​pa​dli zbój​cy. Ukra​dli wszyst​ko, co miał, po czym wy​dłu​ba​li mu oczy i przy​wią​za​li go do naj​bliż​szej szu​bie​ni​cy. Je​stem tak sku​pio​na na za​kry​ciu so​bie oczu, że za​po​mi​nam prze​łknąć i krztu​szę się, wy​plu​wa​jąc okrusz​ki na ko​la​na. Gre​et ude​rza mnie w rękę. — Jesz​cze raz coś ta​kie​go zro​bisz, a od​dam two​je cia​sto pta​kom. – Znów na​peł​nia so​bie fi​li​żan​kę. – Bied​ny żoł​nierz usły​szał trze​po​ta​nie skrzy​deł, kie​‐ dy trzy sta​re kru​ki usia​dły na ga​łę​zi… — Skąd żoł​nierz wie​dział, że to kru​ki, sko​ro nie miał oczu? — Roz​po​znał je po ich gło​sie, głup​ta​sku. — Kru​ki nie mają… — Chcesz, że​bym ci opo​wie​dzia​ła hi​sto​rię, czy nie? Pierw​szy kruk po​wie​‐ dział po​zo​sta​łym, że cór​ka kró​la jest bli​ska śmier​ci i że król za​mie​rza od​dać jej rękę męż​czyź​nie, któ​ry ją ura​tu​je. — A co, gdy​by to ko​bie​ta… Gre​et spo​glą​da na mnie z wy​rzu​tem. — „A jed​nak – po​wie​dział kruk – bar​dzo ła​two jest ją wy​le​czyć. Wy​star​‐ czy zła​pać ro​pu​chę z tam​te​go sta​wu, spa​lić ją żyw​cem i zro​bić z niej elik​sir,

do​da​jąc odro​bi​nę wody”. Po​tem dru​gi kruk do​dał: „Gdy​by tyl​ko lu​dzie byli tak mą​drzy jak my. Po​słu​chaj​cie, bra​cia kru​ki. Dzi​siaj z nie​ba spad​nie cza​ro​‐ dziej​ska rosa. Je​śli śle​piec prze​my​je so​bie nią oczy, od​zy​ska wzrok”. Trze​ci kruk za​kra​kał gło​śno: „Och. Gdy​by tyl​ko głu​pi czło​wiek był cho​ciaż w po​ło​‐ wie tak mą​dry jak my. Sły​sze​li​ście z pew​no​ścią o wiel​kiej su​szy w mie​ście? A prze​cież gdy​by usu​nąć ka​mien​ny kwa​drat z ryn​ku, wy​pły​nę​ło​by wy​star​‐ cza​ją​co dużo wody, by na​po​ić wszyst​kich miesz​kań​ców”. – To rze​kł​szy, kru​‐ ki od​fru​nę​ły, ale żoł​nierz, któ​ry wszyst​ko usły​szał, prze​mył oczy cen​ną rosą, któ​ra na​tych​miast przy​wró​ci​ła mu… — Prze​cież mó​wi​łaś, że zbój​cy wy​dłu​ba​li mu oczy, to ja​kim cu​dem zna​‐ lazł… — Ci​cho! – war​czy Gre​et. — Głu​pia hi​sto​ria. – Ko​pię w nogę od sto​łu i krzy​żu​ję ra​mio​na na pier​si. Gre​et spo​glą​da na mnie znad brze​gu kub​ka. — Mu​szę się za​brać do na​kła​da​nia po​krow​ców na me​ble. — Trud​no. Znam ciąg dal​szy. Głu​pi żoł​nierz robi wszyst​ko, co trze​ba, i żeni się z dur​ną księż​nicz​ką. — To nie wszyst​ko. – Gre​et wsta​je. – No, ale sko​ro nie chcesz słu​chać… — Co? Zno​wu sia​da, do​le​wa so​bie kawy i bie​rze ko​lej​ny ka​wa​łek pier​ni​ka. — Pew​ne​go dnia żoł​nierz, któ​ry był te​raz mę​żem księż​nicz​ki, spo​tkał zbój​ców, któ​rzy tak okrut​nie go za​ata​ko​wa​li. Oczy​wi​ście miał na so​bie ele​‐ ganc​kie sza​ty, więc go nie roz​po​zna​li. Kie​dy opo​wie​dział im, co mu zro​bi​li, pa​dli na ko​la​na, bła​ga​jąc o prze​ba​cze​nie. Miast ska​zać ich na śmierć, po​zwo​‐ lił im odejść. Gdy​by nie oni – po​wie​dział – ni​g​dy nie spo​tka​ło​by go szczę​ście, ja​kim się te​raz cie​szył. Zło​dzie​je po​sta​no​wi​li więc spę​dzić noc pod szu​bie​ni​‐ cą, żeby spraw​dzić, czy kru​ki zdra​dzą im ko​lej​ne se​kre​ty. Pta​ki jed​nak były wście​kłe. Wie​dzia​ły, że ktoś pod​słu​chał ich roz​mo​wę, bo wy​da​rzy​ło się wszyst​ko, o czym mó​wi​ły. Po​sta​no​wi​ły zna​leźć wi​no​waj​cę i zo​ba​czy​ły zbój​‐ ców sie​dzą​cych pod szu​bie​ni​cą. – Gre​et się waha. Po​chy​la się i ści​sza głos. – Kru​ki rzu​ci​ły się na zbój​ców, usia​dły im na gło​wach i za​czę​ły wy​dłu​by​wać oczy. – Zwil​ży​ła pa​lec i za​czę​ła zbie​rać okrusz​ki pier​ni​ka. – Dziab! Dziab! Dziab! Ra​ni​ły ich twa​rze, póki nie wy​glą​da​li tak, że wła​sne mat​ki by ich nie roz​po​zna​ły. W tym mo​men​cie za oknem z drze​wa sfru​wa​ją dwa pta​ki, ma​cha​jąc skrzy​dła​mi i się sprze​cza​jąc. Wiem, że to tyl​ko kosy, ale i tak bie​gnę na górę i cho​wam się pod łóż​kiem. W środ​ku nocy opo​wia​dam ta​cie, że przy​śnił mi się kosz​mar, a on bar​dzo się zło​ści. — Po​win​ni za​mknąć tę ko​bie​tę w wię​zie​niu. Nie wi​dzę Da​nie​la przez całe dwa dni. W koń​cu mu​szę iść go po​szu​kać, cho​‐ ciaż nie chcę mu się po​ka​zy​wać. Chu​da istot​ka wciąż cho​dzi za nim bez sło​‐ wa, ale Da​niel na​wet na mnie nie pa​trzy. Coś jest nie tak z jego twa​rzą. Za

każ​dym ra​zem, kie​dy się zbli​żam, od​wra​ca gło​wę. — Co się sta​ło? Przy​kry​wa usta dło​nią, więc jego głos jest stłu​mio​ny. — Prze​wró​ci​łem się. — Nie bądź głu​pi. Co się na​praw​dę sta​ło? — Nie two​ja spra​wa. Cią​gnę go za ręce. — Daj spo​kój. Jego war​gi są za​krwa​wio​ne i stra​cił kil​ka zę​bów. Na​gle robi mi się nie​do​‐ brze. — Wu​jek Hra​ben ci to zro​bił, praw​da? — Masz na my​śli tego Ar​schloch[78] z żół​ty​mi wło​sa​mi i du​żym czar​nym psem? Tego, któ​ry wiecz​nie się uśmie​cha, na​wet kie​dy cię ko​pie? Nie jest two​im wuj​kiem, więc cze​mu go tak na​zy​wasz? — Tata mi ka​zał. – Z ja​kiejś przy​czy​ny do​da​nie sło​wa „wu​jek” przed jego imie​niem spra​wia​ło, że czu​łam się bez​piecz​niej. – Co po​wie​dział? — Nic. – Da​niel nie może się jed​nak po​wstrzy​mać. – Nie mo​żesz tam iść. Pro​szę, nie idź. Obie​caj mi, że nie pój​dziesz. — Nie pój​dę. Chwy​ta mnie za ra​mię. — Mó​wię po​waż​nie, Kry​sto. Przy​się​gnij, że tam nie wró​cisz. – Pró​bu​je się nie roz​pła​kać. Za​czy​na mu ciek​nąć z nosa i wy​cie​ra go rę​ka​wem. – Przy​się​‐ gnij! Przy​się​gnij. Wszy​scy ode​szli. Zo​sta​wi​li mnie. Gdy​byś ty… też znik​nę​‐ ła… Pa​trzy na mnie, a ja mam na​dzie​ję, że nie po​tra​fi czy​tać w my​ślach, bo wiem, że będę mu​sia​ła pójść do wie​ży Hra​be​na do​kład​nie z tego po​wo​du, dla któ​re​go on mi tego za​bra​nia. Da​niel jest moim je​dy​nym przy​ja​cie​lem. My​ślę o Księ​ciu Ciem​no​ści, o jego wiel​kich zę​bach i okrut​nych oczach. Robi to, co każe mu jego pan. Nie są​dzę, by wu​jek Hra​ben roz​ka​zał psu mnie ugryźć, ale bez wa​ha​nia po​zwo​lił​by mu zjeść Da​nie​la. — Nie bądź głu​pi. Ni​g​dy nie odej​dę. — Przy​się​gasz? W domu przed zoo, gdzie miesz​ka​li​śmy z tatą, była pół​ka z książ​ka​mi o kow​bo​jach i In​dia​nach, au​tor​stwa May Karl. Nie​któ​re z nich opo​wia​da​ły o Old Shat​ter​han​dzie, któ​ry za​wią​zał bra​ter​stwo krwi z Apa​czem Win​ne​tou. Prze​ży​li ra​zem wie​le przy​gód i od​waż​nie wal​czy​li z wro​ga​mi. Za​ka​su​ję rę​ka​‐ wy. — Mo​gli​by​śmy zo​stać brać​mi krwi. Da​niel krę​ci gło​wą. — Nie, to dla dzie​ci. Poza tym nie mamy noża. – Za​dzie​ra nos do góry, kie​dy znaj​du​ję ostry ka​mień. – Obie​caj, że tam nie wró​cisz. — Obie​cu​ję – mó​wię, ale nie zdra​dzam, co mam na my​śli.

– Ci​cho! – grzmi Gre​et. – Gło​wa mnie już boli od tych wszyst​kich two​ich „co?” i „dla​cze​go?”. Cza​sa​mi po pro​stu jest, jak jest, i nie ma co drą​żyć. I tak do​brze, że nie je​steś tą dzie​wi​cą, któ​rej sze​ściu bra​ci zła cza​row​ni​ca zmie​ni​ła w ła​bę​dzie. Je​dy​nym spo​so​bem na zdję​cie za​klę​cia było do​cho​wa​nie tej strasz​nej ta​jem​ni​cy przez sie​dem lat, kie​dy to zaj​mo​wa​ła się tka​niem cza​ro​‐ dziej​skich ko​szul z płat​ków kwia​tów. Z jej ust nie do​bie​gło w tym cza​sie ani jed​no sło​wo, ani jed​no wes​tchnie​nie, na​wet pisk. Moje sto​py zmie​ni​ły się w wiel​kie, cięż​kie ka​mie​nie, któ​re mu​szę cią​gnąć za sobą po scho​dach. Wcho​dzę bez pu​ka​nia, a wu​jek Hra​ben wy​da​je się bar​dzo za​do​wo​lo​ny, że mnie wi​dzi. Na spodecz​ku po​da​je mi dwa Ne​ger​küs​se. Zja​‐ dam pierw​szy w ca​ło​ści, a przy dru​gim sta​ran​nie zli​zu​ję cze​ko​la​dę z pian​ki. Po​tem idzie​my do sza​fy, a ja wyj​mu​ję z niej jed​ną z moim naj​lep​szych su​kie​‐ nek; Lot​tie przy​po​mi​na mi, że mia​łam ją na so​bie tego dnia, kie​dy przy​szła ze mną do domu. To oczy​wi​ste, że te​raz jest zde​cy​do​wa​nie za mała. Wu​jek Hra​ben sia​da przy biur​ku i za​pa​la pa​pie​ro​sa. — Chciał​bym, że​byś dzi​siaj zro​bi​ła dla mnie coś spe​cjal​ne​go, Kry​sto. Co​fam się o krok. — Co? — Nie zgad​niesz? Krę​cę gło​wą. — Nie. – Mój głos jest tak sła​by i ci​chy, że nie je​stem pew​na, czy mnie usły​szał. – Nie. — Na pew​no ci się uda. Spró​buj. – Roz​sia​da się wy​god​nie, uśmie​cha i wy​‐ dmu​chu​je pier​ście​nie dymu. – Już raz cię o to pro​si​łem. Na pew​no pa​mię​‐ tasz. — Chcesz, że​bym usia​dła ci na ko​la​nach? — Wszyst​ko we wła​ści​wym cza​sie, Kry​sto. Za​cznie​my od cze​goś in​ne​go. – Kie​dy nie od​po​wia​dam, mówi ła​god​nie: – Po​pro​si​łem cię, że​byś zwra​ca​ła się do mnie w pe​wien spo​sób. Pa​mię​tasz już? Pro​si​łem, że​byś mó​wi​ła do mnie „tato”. — Nie będę. — Ale mu​sisz. — Nie – po​wta​rzam, ro​biąc kil​ka ko​lej​nych kro​ków do tyłu. Za mną stoi krze​sło i nie mogę pójść już da​lej. Wu​jek Hra​ben śmie​je się i rzu​ca mi Pfen​ning Rie​sen. — Usiądź tam, Kry​sto, i za​sta​nów się, a ja w tym cza​sie się z tym upo​ram – mówi, wska​zu​jąc ster​tę pa​pie​rów. – Nie​dłu​go bę​dzie trze​ba za​brać Fürst der Fin​ster​nis na jego po​po​łu​dnio​wy spa​cer. Do tej pory na pew​no zmą​drze​‐ jesz. Obok mo​je​go krze​sła jest mały sto​lik, a w na wpół otwar​tej szu​fla​dzie leżą ma​te​ria​ły do pi​sa​nia. Na​py​cham bu​zię kar​mel​kiem i ci​cho wyj​mu​ję pió​ro oraz małą bu​tel​kę atra​men​tu. Pi​szę so​bie na ra​mie​niu te same nu​me​ry, któ​‐

re Da​niel ma na swo​im. Sko​ro nie mo​że​my być brać​mi krwi, mo​że​my być brać​mi atra​men​tu. Moje cy​fer​ki nie są tak zgrab​ne jak jego: koń​ców​ka jest wy​krzy​wio​na, a atra​ment się roz​ma​zu​je. Nie​któ​re są jak za​mglo​ne… — Na Boga, co ty ro​bisz? – woła wu​jek Hra​ben, ła​piąc mnie za nad​gar​‐ stek. – Co to jest? – Nie cze​ka na od​po​wiedź, tyl​ko za​czy​na po​cie​rać moje ra​‐ mię chu​s​tecz​ką tak moc​no, że skó​ra robi się czer​wo​na. Mimo to cy​fry nie chcą zejść. Za​uwa​ża​jąc, że się uśmie​cham, chwy​ta Lot​tie i wy​rzu​ca ją przez okno. – Czas do​ro​snąć, Kry​sto. Przej​rza​łem do​ku​men​ty i od​kry​łem, że je​steś spo​ro star​sza, niż się wy​da​jesz. Duże dziew​czyn​ki po​win​ny my​śleć o czymś cie​kaw​szym niż sta​re, brzyd​kie Spiel​zeu​ge[79]. Po​ły​kam wście​kłość i łzy. — Na przy​kład o Pi​ta​go​ra​sie? Wu​jek Hra​ben pa​trzy na mnie dziw​nie. — Wy​star​czy, że​byś pa​mię​ta​ła o rze​czach, któ​ry​mi po​win​ny się zaj​mo​‐ wać mło​de pa​nien​ki – o pew​nych przy​jem​no​ściach, o Kle​ider[80], a po​tem, oczy​wi​ście, Kin​der, Küche und Kir​che[81]. Cza​sem war​to za​wie​rzyć tra​dy​cji. – Zdej​mu​je ze ścia​ny smycz. – Zro​zu​mia​no? — Tak. — „Tak, tato”. – Uśmie​cha się do mnie, owi​ja​jąc so​bie smycz wo​kół dło​ni. — Tak, tato – ce​dzę sło​wa przez za​ci​śnię​te zęby. Wu​jek Hra​ben wy​da​je z sie​bie dłu​gie wes​tchnie​nie. — Tak le​piej. – Kle​pie mnie po pu​pie. – Idź już, Kry​sto. Wróć ju​tro. Je​śli za​‐ po​mnisz, nie na​kar​mię Księ​cia. Jest już te​raz sil​nym psem, dość nie​bez​piecz​‐ nym. Musi taki być, żeby mógł nas pil​no​wać. Da​niel stoi u stóp scho​dów. Ma​łe​go dziec​ka obok nie​go nie ma. — Obie​ca​łaś, że tam nie pój​dziesz – mówi kar​cą​co. — Nie​praw​da. Dla​cze​go za​kra​dłeś się za mną? — Za​wsze to ro​bię. Obie​caj, że tam nie wró​cisz. — W po​rząd​ku. – Za​czy​nam roz​glą​dać się po zie​mi pod oknem. — Szu​kasz swo​jej lal​ki? Mam ją tu​taj. Otwie​ra dło​nie. Z Lot​tie zo​sta​ła tyl​ko kup​ka sza​ro-ró​żo​wych ka​wał​ków. Jed​na ręka. Jed​na sto​pa. Twa​rzy nie ma, na​wet jej oczy znik​nę​ły. Moc​no prze​ły​kam śli​nę. — Lot​tie prze​cho​wy​wa​ła dla mnie hi​sto​rie do cza​su, kie​dy będę mo​gła je za​pi​sać. Te​raz ode​szły. — Mo​żesz wy​my​ślić nowe. — Nie. Już ni​g​dy nie wy​my​ślę żad​nej hi​sto​rii. Ni​g​dy. — Nie mów tak. – Da​niel wy​glą​da na prze​ra​żo​ne​go. – Mu​si​my się ja​koś ze​mścić. Wzru​szam ra​mio​na​mi. — Po co się mę​czyć? Prze​cież to i tak nie​praw​da. — Może być praw​dą, je​śli obo​je bę​dzie​my tego bar​dzo chcie​li. — Po​trze​bo​wa​li​by​śmy cza​rów. – Po​sta​na​wiam po​cho​wać Lot​tie w pta​‐

szar​ni, tam, gdzie po​sa​dzi​łam fa​so​lę. – A cza​ry też nie ist​nie​ją. Py​ta​łam już o to Ce​ci​ly. — Ma​gia ist​nie​je tyl​ko w wy​obraź​ni, moja dro​ga – po​wie​dzia​ła. — My​ślisz, że je​śli będę so​bie coś wy​obra​żać bar​dzo moc​no, to się wy​da​‐ rzy? Ro​ze​śmia​ła się. — Być może – po​wie​dzia​ła, ale wie​dzia​łam, że to ozna​cza: „nie”. Da​niel roz​glą​da się wo​kół ner​wo​wo. — Nie po​win​ni​śmy się tu krę​cić. — Chodź. – Skrę​cam ku pta​szar​ni, gdzie cho​wa​my ka​wał​ki Lot​tie do zim​‐ nej, twar​dej zie​mi. – Z pro​chu po​wsta​łeś, w proch się ob​ró​cisz – mó​wię. Tyl​‐ ko tyle pa​mię​tam. Wszy​scy ode​szli: mama, tata, Gre​et, a te​raz na​wet Lot​tie. — Przy​naj​mniej mamy sie​bie. – Da​niel ści​ska moją dłoń. Nie za​uwa​ży​‐ łam, że ją trzy​ma. – Nikt nas nie roz​dzie​li. — Je​śli mnie ni​g​dy nie zdra​dzisz – mó​wię, nie​co po​cie​szo​na tym, że wciąż pa​mię​tam opo​wie​ści Gre​et – ja też cię nie zdra​dzę. – Mo​żesz mi wie​rzyć, że całe mnó​stwo in​nych dzie​ci zo​sta​ło po​rzu​co​nych w ciem​nym, dzi​kim le​sie – mówi Gre​et. – I jak pew​na do​brze mi zna​na oso​‐ ba, nie​któ​re były bar​dzo nie​grzecz​ne, ni​g​dy nie ro​bi​ły, co im ka​za​no, bru​dzi​‐ ły ubra​nia, py​sko​wa​ły. Nie po​win​no się ob​wi​niać za to tyl​ko do​ro​słych. Weź​my hi​sto​rię o Fun​de​vo​glu… — Głu​pie imię. – Wy​cie​ram kle​ją​ce ręce o ubra​nie, żeby spraw​dzić, co zro​bi Gre​et, ale ona jest za​ję​ta kro​je​niem ce​bu​li i oczy za bar​dzo jej łza​wią, żeby co​kol​wiek za​uwa​ży​ła. Pry​cha. — Tak się na​zy​wał, bo jego cier​pią​ca mat​ka po​zwo​li​ła ja​strzę​bio​wi go ze sobą za​brać. W każ​dym ra​zie le​śni​czy zna​lazł chłop​ca i wziął go do domu na to​wa​rzy​sza dla swo​jej cór​ki Liny. Kie​dy dzie​ci do​ra​sta​ły, sta​ły się naj​lep​szy​‐ mi przy​ja​ciół​mi. W domu, gdzie miesz​ka​li, pra​co​wa​ła okrop​nie nie​mi​ła ku​‐ char​ka – nie​któ​rzy nie wie​dzą na​wet, ja​kie mają szczę​ście – któ​ra była też cza​row​ni​cą. Po​sta​no​wi​ła upiec i zjeść Fun​de​vo​gla, ale Lina się o tym do​wie​‐ dzia​ła. Para ucie​kła ra​zem. Ku​char​ka oczy​wi​ście rzu​ci​ła się za nimi w po​‐ goń. Kie​dy Lina ją zo​ba​czy​ła, zwró​ci​ła się do pod​rzut​ka i po​wie​dzia​ła: — Je​śli mnie ni​g​dy nie zdra​dzisz, ja też cię nie zdra​dzę. — Ni​g​dy – od​parł Fun​de​vo​gel. – Ni​g​dy – mówi Da​niel. – Zo​sta​nę z tobą na za​wsze. Nie mogę mu po​wie​dzieć, że tyl​ko ja po​tra​fię go ochro​nić przed Księ​ciem Ciem​no​ści. – To dość nor​mal​ne – mówi Hra​ben, kie​dy nie mogę prze​stać pła​kać. – Na​‐ stęp​nym ra​zem bę​dzie le​piej. Wróć ju​tro. – Pa​trzy na mnie. – Mu​sisz wró​cić.

Je​śli tego nie zro​bisz, twój mały przy​ja​ciel… już nie jest tu mile wi​dzia​ny. Po​zwa​lam mu żyć… na ra​zie. To mój pre​zent dla cie​bie. I to. – Kła​dzie na sto​‐ le ciast​ko, ale ja go nie chcę. Moje usta są spuch​nię​te i obo​la​łe. Łzy palą mnie w po​licz​ki. Wszyst​ko boli. Te​raz każ​de​go po​po​łu​dnia mu​szę od​wie​dzać Hra​be​na w jego wie​ży. Dzi​siaj jest u nie​go gru​pa ko​le​gów. Gło​śno gra​ją w ska​ta, więc każe mi usiąść w ką​‐ cie i po​cze​kać. Dru​ga ta​lia kart leży roz​rzu​co​na na pod​ło​dze. Po chwi​li za​‐ czy​nam je zbie​rać i oglą​dać fo​to​gra​fie na tyl​nej stro​nie. Wid​nie​ją na nich nie​miec​kie mia​sta: Ber​lin, Mo​na​chium, Inns​bruck, Kra​ków, Wie​deń… Gra jest bar​dzo gło​śna: ge​ben – hören – sa​gen – we​iter​sa​gen[82]. Tata pró​bo​wał kie​‐ dyś na​uczyć mnie za​sad, ale ja wo​la​łam kwar​tet z Gre​et. Je​den z męż​czyzn chce za​grać w Dop​pel​kopf, ale po​zo​sta​li się nie zga​dza​ją. Sta​wia​ją za​kła​dy i pusz​cza​ją wko​ło ta​kie bu​tel​ki jak te, któ​re tata cho​wał w szaf​ce. Mó​wią o czymś, co na​zy​wa​ją Klu​bem Ognia Pie​kiel​ne​go. Za​ło​żo​no go w Lon​dy​nie wie​le lat temu, ale Ce​ci​ly ni​g​dy o nim nie wspo​mi​na​ła. — Rób, co chcesz – mam​ro​cze je​den z męż​czyzn, spo​glą​da​jąc na mnie. – Za​kon​ni​ków nie ma, ale przy​naj​mniej jest jed​na sio​strzycz​ka. – Wszy​scy wy​bu​cha​ją śmie​chem. — Znajdź so​bie swo​ją – mówi Hra​ben. – Na​wet nie wiesz, jak dłu​go mu​‐ sia​łem cze​kać. — Głu​pi je​steś. — Zro​bio​no, co na​le​ży? Więc to chy​ba nie ma zna​cze​nia. — Zo​ba​czy​my, jak po​to​czy się gra – mówi pierw​szy z męż​czyzn, gła​dząc się po bro​dzie i spo​glą​da​jąc na mnie. Po chwi​li Hra​ben wy​cho​dzi. Gre​et wy​cie​ra pot z czo​ła rąb​kiem far​tu​cha po​pla​mio​nym na czer​wo​no. Ki​‐ cha do​no​śnie. — Ta głu​pia dziew​czy​na, jak wie​le in​nych, zwle​ka​ła, aż było za póź​no, bo groź​ny pan mło​dy i jego ko​le​dzy zna​leź​li się pod drzwia​mi. Sta​rusz​ka cu​‐ dem zdo​ła​ła ukryć ją za becz​ką. Do środ​ka we​szli źli męż​czyź​ni, be​trun​ken wie ein Wild​schwe​in, cią​gnąc za sobą inną mło​dą dziew​czy​nę. Naj​pierw zmu​‐ si​li ją, żeby wy​pi​ła z nimi wino: szklan​kę czer​wo​ne​go, szklan​kę bia​łe​go i szklan​kę czar​ne​go. Po​tem ścią​gnę​li jej ład​ne ubra​nia i zło​ży​li je na kupę, żeby je póź​niej sprze​dać na tar​gu. A po​tem… – Gre​et prze​rwa​ła gwał​tow​nie. Kasz​le i spo​glą​da w stro​nę drzwi. — Co? – Mój głos zmie​nił się w chry​pie​nie. Usły​sza​łam już wy​star​cza​ją​co, ale wciąż chcę się do​wie​dzieć, co się da​lej sta​ło. — A po​tem oni… kie​dy skoń​czy​li ro​bić złe rze​czy… — Ja​kie rze​czy? — Tak złe, że nie mogę ci po​wie​dzieć. Po​wiem tyl​ko, że trwa​ło to dłu​go, a ona krzy​cza​ła i pła​ka​ła, i mo​dli​ła się do Boga i wszyst​kich Jego anio​łów,

żeby jej po​mo​gli. – Wy​ry​wa wą​tro​bę z cia​ła je​le​nia. – A kie​dy skoń​czy​li ro​bić to, co ro​bi​li tyle razy, ona już nie żyła… Drzwi do wie​ży są otwar​te, a ja wkra​dam się do środ​ka i idę, trzy​ma​jąc się me​bli, aż do biur​ka Hra​be​na. Wyj​mu​ję jego no​życz​ki i ob​ci​nam wło​sy tak krót​ko, jak to tyl​ko moż​li​we, w na​dziei, że je​śli będę łysa, sta​nę się brzyd​ka jak noc. Kie​dy nie mogę wy​czuć już żad​nych dłu​gich ko​smy​ków, szu​kam jego ze​psu​tej srebr​nej za​pal​nicz​ki, tej ude​ko​ro​wa​nej gło​wą orła wy​ła​nia​ją​cą się z kwia​tów. Do​pie​ro po dwu​dzie​stu pró​bach uda​je mi się wy​krze​sać małą iskrę. Naj​pierw pod​pa​lam pa​pie​ry Hra​be​na, po​tem kar​ty, wresz​cie wszyst​‐ kie moje su​kien​ki i ład​ne rze​czy, żeby nie mo​gli za​nieść ich do szo​py i sprze​‐ dać ra​zem z in​ny​mi ubra​nia​mi. Pod​pa​le​nie me​bli trwa dłu​żej. Nie mam szczę​ścia: Jo​han​na za​uwa​ża pło​mie​nie, za​nim zdą​żą na​ro​bić szkód. Chwy​ta mnie za szy​ję, przy​kła​da nóż do gar​dła i plu​je na mnie. Wszyst​ko mi jed​no, co się sta​nie. I tak je​stem już mar​twa. Moje ra​mio​na i nogi po​ru​sza​ją się me​cha​nicz​nie. Po​nie​waż jed​nak Hra​ben jesz​cze ze mną nie skoń​czył, moją je​dy​ną karą jest za​mknię​cie w bun​krze do cza​su, kie​dy nie wró​ci mi ro​zum. — Mi​st​stück! Jo​han​na po​py​cha mnie tak moc​no, że ude​rzam o tyl​ną ścia​nę. Leżę w ciem​no​ści bez tchu, oto​czo​na echa​mi trza​ska​ją​cych drzwi i klu​cza w zam​‐ ku. Kie​dy te dźwię​ki usta​ją, zda​ję so​bie spra​wę, że nie je​stem cał​kiem sama. Pa​nu​je zu​peł​na ciem​ność, a po​wie​trze jest stę​chłe, ale sły​szę, że coś się ru​sza. – Co zro​bił ce​sarz? – py​tam, kie​dy Gre​et prze​sta​je wresz​cie mam​ro​tać. — Na​ka​zał swo​im straż​ni​kom za​mknąć małą kłam​czu​chę w piw​ni​cy z furą sło​my i jej ko​ło​wrot​kiem. Mu​sia​ła sie​dzieć tam w ciem​no​ści, cał​kiem sama. Nie do​sta​ła na​wet su​chej skór​ki od chle​ba, nie mo​gła ma​rzyć o cie​ście z wi​śnia​mi. Ob​ra​ca​ła ko​ło​wrot​kiem w nie​skoń​czo​ność, aż pew​ne​go dnia jej ma​rze​nie się speł​ni​ło i wszyst​kie skarb​ce wy​peł​ni​ły się zło​tem. — Cze​mu nie spró​bo​wa​ła wy​do​stać się z ko​mór​ki na wę​giel? — Ce​sa​rze nie uży​wa​ją wę​gla. Palą w pie​cu bank​no​ta​mi. — No i co się sta​ło z dziew​czyn​ką? – Prze​ska​ku​ję z nogi na nogę, nie​cier​‐ pli​wie ocze​ku​jąc dal​szej czę​ści hi​sto​rii. – Czy ktoś ją ura​to​wał? — Nie – war​czy Gre​et, chwy​ta​jąc tor​bę na pra​nie. – Wstręt​na dziew​czy​na od​po​ku​to​wa​ła za swo​je kłam​stwo. Pew​nie wciąż tam jest, o ile nie zja​dły jej groź​ne szczu​ry. Co​kol​wiek to jest, pod​cho​dzi bli​żej. To nie szczur: jest za duże i zbyt cięż​ko dy​szy. — Od​suń się – war​czę, uno​sząc pię​ści. — Nie bój się. Nic ci nie zro​bię. Je​steś tą małą dziew​czyn​ką, któ​ra opo​‐ wia​da hi​sto​rie.

Znam ten głos. To brzyd​ka Han​na z pa​sia​sty​mi wło​sa​mi. — Idź so​bie. Zo​staw mnie w spo​ko​ju. — Masz na imię Kry​sta, praw​da? Nie od​po​wia​dam. Wszyst​ko za bar​dzo mnie boli. Chcę tyl​ko ci​szy, ale Han​na za​czy​na mó​wić i już nie prze​sta​je. Za​ty​kam uszy pal​ca​mi; kie​dy je wyj​mu​ję, opi​su​je ogród w swo​im domu. Ro​śnie tam orzech, a pod nim po​‐ lan​ka ja​sno​ró​żo​wych zi​mo​wi​tów, drżą​cych na naj​lżej​szym je​sien​nym wie​‐ trze tak, że jej Gro​ßpa​pa[83] na​zwał je na​gi​mi dziew​czy​na​mi. Za każ​dym ra​zem, kie​dy za​my​kam oczy, wcho​dzą źli męż​czyź​ni, be​trun​ken wie ein Wild​schwe​in, cią​gną​cy za sobą mło​dą dziew​czy​nę. Naj​pierw zmu​si​li ją, żeby wy​pi​ła z nimi wino: szklan​kę czer​wo​ne​go, szklan​kę bia​łe​go i szklan​‐ kę czar​ne​go. Po​tem ścią​gnę​li jej ład​ne ubra​nia i rzu​ci​li na ster​tę, żeby je sprze​dać na tar​gu. A po​tem… Te​raz brzyd​ka Han​na opo​wia​da mi o staj​ni, w któ​rej miesz​ka​ła bia​ła sowa. W dzień spa​ła, a w nocy po​lo​wa​ła na my​szy, de​ner​wu​jąc sta​re​go ko​cu​ra, prze​ko​na​ne​go, że wdar​ła się na jego te​ry​to​rium. Wciąż to​czy​li woj​nę: on pisz​czał, a ona wrzesz​cza​ła, aż po​my​wacz​ka za​czę​ła ob​le​wać zwie​rzę​ta wia​‐ dra​mi wody. I znów głos Gre​et: — A po​tem oni… kie​dy skoń​czy​li ro​bić złe rze​czy… — Ja​kie rze​czy? — Tak złe, że nie mogę ci po​wie​dzieć. Po​wiem tyl​ko, że trwa​ło to dłu​go, a ona krzy​cza​ła i pła​ka​ła, i mo​dli​ła się do Boga i wszyst​kich Jego anio​łów, żeby jej po​mo​gli. Za​sy​piam na chwi​lę, a kie​dy się bu​dzę, Han​na wciąż mówi. Te​raz o ga​bi​ne​‐ cie swo​je​go dziad​ka, gdzie na jed​nej ścia​nie wi​szą wy​li​nia​ła gło​wa je​le​nia i por​tret jego ojca w śmiesz​nych nie​mod​nych ubra​niach. Na biur​ku le​żał duży mo​del wnę​trza ucha. Prze​ra​żał ją. Co by się sta​ło, gdy​by do środ​ka wkra​dła się sto​no​ga i zgu​bi​ła w la​bi​ryn​cie? Były tam też ty​sią​ce ksią​żek: Gro​ßpa​pa był wiel​kim my​śli​cie​lem, zna​ją​cym pi​sma fi​lo​zo​fów – Pla​to​na, Kan​ta, Mil​la, Spen​ce​ra – ale ni​g​dy nie stra​cił za​in​te​re​so​wa​nia ład​ny​mi bu​‐ zia​mi. Cza​sa​mi ona i jej brat Erich prze​glą​da​li jego al​bu​my z ob​raz​ka​mi, ko​‐ pia​mi słyn​nych ob​ra​zów, któ​re przed​sta​wia​ły pięk​ne ko​bie​ty. Zwłasz​cza je​‐ den zwró​cił jej uwa​gę: por​tret Li​lith au​tor​stwa Joh​na Col​lie​ra. — Ma​rzy​łam, że będę tak wy​glą​da​ła, kie​dy do​ro​snę – po​wie​dzia​ła Han​na. – Oczy​wi​ście nie mo​gło się tak stać, bo mia​łam ciem​ne wło​sy i kan​cia​ste rysy. Aż pew​ne​go dnia zo​ba​czy​łam oży​wio​ny ob​raz. Pa​mię​tasz, jak się w cie​bie wpa​try​wa​łam? Col​lier mógł ma​lo​wać cie​bie, pięk​na Kry​sto… — Nie na​zy​waj mnie tak. — Z tymi two​imi zło​ty​mi wło​sa​mi…

— Ob​cię​łam je. — O nie! Dla​cze​go? — Nie chcę być pięk​na. Te​raz je​stem tyl​ko ma​szy​ną. – Nikt nie może zra​‐ nić ma​szy​ny. Gre​et za​czy​na szep​tać w mo​jej gło​wie. Te​raz jed​nak za​miast cha​ty w le​sie wi​dzę wie​żę wuj​ka Hra​be​na. A głos Gre​et sta​je się głęb​szy i wol​niej​szy. — Szklan​kę czer​wo​ne​go, szklan​kę bia​łe​go i szklan​kę czar​ne​go. Po​tem ścią​gnę​li jej ład​ne ubra​nia i rzu​ci​li na kupę, żeby je sprze​dać na tar​gu. A po​‐ tem… Zda​ję so​bie spra​wę, że Han​na uci​chła po raz pierw​szy, od​kąd mnie tu we​‐ pchnię​to. Po​tem szep​cze: — Chodź tu​taj, bied​ne dziec​ko. – Na​wet trup po​trze​bu​je po​cie​sze​nia. Na​‐ wet ma​szy​na. Han​na drży, kie​dy znaj​du​ję jej dłoń, a mnie prze​szy​wa dreszcz, bo szma​ty spa​dły jej z rąk, a ja czu​ję, że nie ma pa​znok​ci na pal​cach. – Je​steś zim​na. Nie​dłu​go przyj​dzie wio​sna. Wte​dy zro​bi się cie​plej. Kie​dy w Wied​niu była ład​na po​go​da, cho​dzi​li​śmy na Ste​phan​splatz. Mu​sisz tam po​je​chać, kie​dy to wszyst​ko się skoń​czy, ale nie sta​waj zbyt bli​sko wie​ży, bo dzwo​ny w ka​te​drze mogą cię ogłu​szyć. Ma​wia​ją, że Lu​dwig van Beetho​ven od​krył, że jest głu​chy jak pień, kie​dy zo​ba​czył, że go​łę​bie od​la​tu​ją z wie​ży, gdy ude​rzo​no w dzwo​ny, a on nic nie usły​szał. Tak, w każ​dej z nich jest dzwon, i wszyst​kie mają imio​na, jak lu​dzie. Jest Feu​erin, któ​re​go za​da​niem jest ostrze​że​nie mia​sta na wy​pa​dek po​ża​ru; Bie​rin​ge​rin – dzwon piw​ny – in​‐ for​mu​je wła​ści​cie​li karczm, że pora na ostat​nie piwo. Bied​na Du​sza dzwo​ni tyl​ko na po​grze​by. Kan​ti​ne​rin woła mu​zy​ków ka​te​dral​nych, a Fe​rin​ge​rin mówi lu​dziom, że nad​cho​dzi nie​dziel​na msza. Je​śli zaś cho​dzi o Pum​me​rin – sta​ry grzmot – ten wisi w po​łu​dnio​wej wie​ży i jest tak wiel​ki i cięż​ki, że po​‐ trze​ba było szes​na​stu męż​czyzn cią​gną​cych za sznur, żeby ser​ce dzwo​nu za​‐ bi​ło. Jego cię​żar był jed​nak tak ogrom​ny, że nisz​czył wie​żę. Nie wol​no wię​cej w nie​go bić, bo ist​nie​je oba​wa, że za​wa​li się cały bu​dy​nek. Lu​dzie za​po​mi​na​‐ ją, jak cięż​ki jest Pum​me​rin. Po​wstał z po​nad dwu​stu ar​mat, ode​bra​nych tu​‐ rec​kim na​jeźdź​com dwa wie​ki temu i sto​pio​nych, i ma nie​mal dzie​sięć stóp śred​ni​cy. Dzwon jest dla wie​deń​czy​ków bar​dzo waż​ny – nie​któ​rzy mó​wią, że je​śli coś mu się sta​nie, mia​sto upad​nie. – Han​na prze​ry​wa, żeby za​czerp​‐ nąć od​de​chu. Do​ty​ka mnie w ciem​no​ści. – Nie śpisz, Kry​sto? — Dla​cze​go tyle mó​wisz? — Dla​te​go, że nie​dłu​go stąd odej​dę i wszyst​ko, co wi​dzia​łam i sły​sza​łam, co czu​łam, cze​go sma​ko​wa​łam, co mi się po​do​ba​ło i co ko​cha​łam, znik​nie ra​zem ze mną i zo​sta​nie za​po​mnia​ne. Nie zo​sta​nie po mnie nic prócz nu​me​‐ ru w ja​kimś re​je​strze. Dla​te​go od​da​ję swo​je wspo​mnie​nia – śmie​je się. – To taka obro​na. — Obro​na przed czym? — Chy​ba przed stra​chem. Nikt nie chce być tyl​ko nu​me​rem. Han​na nie wie, że mówi do tru​pa.

— Ja chcę. — To mi​nie, Kry​sto. To mi​nie. – Za​trzy​mu​je się le​d​wie na chwi​lę, a po​‐ tem zno​wu wkra​cza na uli​ce Wied​nia. – Oj​ciec nie lu​bił wcho​dzić do ka​te​‐ dry, cho​ciaż Eli​sa​bet i ja wkra​da​ły​śmy się tam wie​le razy, żeby po​pa​trzeć na Za​hn​weh​her​r​gott, i nikt ni​g​dy nas nie skar​cił. Ostat​nio wie​le razy my​śla​łam o tej fi​gu​rze: bied​ny męż​czy​zna o twa​rzy wy​krzy​wio​nej ludz​kim bó​lem; tu​‐ taj wi​dzia​łam taką twarz u nie​zli​czo​nych osób. Ale skąd dwie dziew​czyn​ki mia​ły​by wie​dzieć, co się zbli​ża? W każ​dym ra​zie hi​sto​ria mówi, że trzech stu​den​tów me​dy​cy​ny, nie​co pi​ja​nych wi​nem, uzna​ło, że cier​pi na ból zęba, i ob​wią​za​ło jego szczę​kę ban​da​żem. Żart za​koń​czył się strasz​li​wym bó​lem zęba jesz​cze tej sa​mej nocy. Mu​sie​li wró​cić i pu​blicz​nie prze​pro​sić. Wte​dy ich ból zo​stał na​tych​miast ule​czo​ny. Oj​ciec uwa​żał, że lu​dzie wie​rzą​cy w po​‐ dob​ne bzdu​ry nie są lep​si od pry​mi​tyw​nych po​gan, ale Gro​ßpa​pa się z tym nie zga​dzał: „Szwa​grze – mó​wił – siła ludz​kie​go umy​słu i jego po​dat​ność na su​ge​stie jest do​praw​dy nie​zwy​kła”. – Han​na wsta​ła i przez kil​ka mi​nut krę​‐ ci​ła się wo​kół. Głos Gre​et wkra​da się w ciem​ność. — Kie​dy skoń​czy​li ro​bić złe rze​czy… — Ja​kie rze​czy? — Tak złe, że nie mogę ci po​wie​dzieć. Han​na wra​ca i sia​da koło mnie. — Na ze​wnętrz​nych ścia​nach ka​te​dry Świę​te​go Szcze​pa​na też moż​na zna​leźć cie​ka​we przed​mio​ty. Są tam dwie de​ski dłu​go​ści łok​cia, słu​żą​ce do mie​rze​nia ma​te​ria​łu. „Ale czy​je​go łok​cia?”, py​ta​ły​śmy. Prze​cież ra​mio​na rzeź​ni​ka, Herr Gru​be​ra, były krót​kie i gru​be, a te Herr Böke​ra, stro​icie​la for​‐ te​pia​nów, się​ga​ły znacz​nie ni​żej niż do ko​lan. I w żad​nym wy​pad​ku nie omiń Fen​ster​guc​ker. Znaj​du​je się pod scho​da​mi: to ka​mien​ny au​to​por​tret nie​zna​ne​go rzeź​bia​rza, któ​ry wy​glą​da przez okno. Być może ten sam czło​‐ wiek wy​ko​nał wszyst​kie te jasz​czur​ki i żaby, któ​re się gry​zą na po​rę​czy. A na gó​rze scho​dów jest ka​mien​ny szcze​niak. Opo​wia​da​ła mi o nim ciot​ka Dora. Bied​na Dora. – Han​na milk​nie na chwi​lę, a mnie uda​je się wtrą​cić py​‐ ta​nie. — Dla​cze​go cię tu za​mknę​li, Han​no? — Usły​sze​li​śmy plot​kę. Mó​wią, że on umarł. Bar​dzo gło​śno po​wie​dzia​‐ łam, że mam na​dzie​ję, że była to dłu​ga, bo​le​sna i upo​ka​rza​ją​ca śmierć i że był świa​do​my cał​ko​wi​tej klę​ski tego, o czym ma​rzył. — O kim mó​wisz? — O po​two​rze, Kry​sto. – W jej gło​sie po​ja​wia się nut​ka nie​cier​pli​wo​ści. – Herr Wolf. Der Gröfaz. Der Tep​pich​fres​ser. – Wy​plu​wa imio​na. – Okrut​nik, z któ​re​go winy wszy​scy tu je​ste​śmy, Fle​ci​sta o czar​nym ser​cu, któ​ry kie​ru​je całą tą zbrod​nią. To or​ga​ni​za​cja prze​stęp​cza, nic wię​cej. Gdy​bym tyl​ko po​‐ tra​fi​ła prze​wi​dy​wać przy​szłość, na czwo​ra​kach po​szła​bym do Lin​zu – to tam się wy​cho​wał, w oko​li​cach Lin​zu – tak, po​szła​bym tam na ko​la​nach.

Zro​bi​ła​bym to, co zro​bił Jah​we pod​czas Pas​chy w Egip​cie, tyle że nie ogra​ni​‐ czy​ła​bym się do pier​wo​rod​ne​go. Pro​szę ją, żeby wy​ja​śni​ła, ale ona po chwi​li znów zmie​nia te​mat, pro​wa​‐ dzi mnie po uli​cach swo​je​go mia​sta do Stock-im-Eisen-Platz, opi​su​je po​‐ mnik ślu​sa​rzy z brą​zu, z ich zwin​ny​mi pal​ca​mi – przy​się​ga, że nie​któ​rzy mają ich sześć u jed​nej dło​ni. Po​tem mówi o se​ce​syj​nym bu​dyn​ku ze zło​co​ną ko​pu​łą, zło​żo​ną z trzech ty​się​cy zło​tych li​ści i sied​miu​set owo​ców; o Gra​ben i Pe​st​säu​le; póź​niej prze​mie​rza ka​nał, by wsiąść na wiel​ki dia​bel​ski młyn. Słu​cham jej tyl​ko tro​chę, bo nie wie​dzia​łam, że po​win​ni​śmy ze​mścić się na kimś prócz tu​tej​szych straż​ni​ków. Wy​da​je mi się, że mija bar​dzo dużo cza​su, nim Han​na mówi, że jej dzia​‐ dek był le​ka​rzem. Tym zwra​ca moją uwa​gę. — Mój tata też. — Ach, za​tem wiesz, jacy to wy​jąt​ko​wi lu​dzie. Ale kie​dy by​łam mała, sza​‐ no​wa​ny Herr Dok​tor Jo​sef Breu​er był po pro​stu moim dziad​kiem, któ​ry za​‐ bie​rał nas na wy​ciecz​ki i ku​po​wał za​ka​za​ne sło​dy​cze i lody. Na, Opa, nun mach mal schnel​ler! „Chodź, dziad​ku, po​spiesz się!”, wo​ła​ły​śmy. Był go​tów po​móc każ​de​mu. Kto​kol​wiek go o coś po​pro​sił, on speł​niał jego ży​cze​nie. Był z tego zna​ny. – Chi​cho​cze pod no​sem. – Miał swo​je małe sła​bo​ści: Krum​pli​nu​‐ dli ze świe​żo pa​rzo​ną kawą, Ger​mknödel[84] po​sy​pa​ny ma​kiem i po​la​ny so​‐ sem wa​ni​lio​wym… – Han​na zno​wu się śmie​je. – Raz za​ko​chał się w pa​cjent​‐ ce. Wy​wo​łał skan​dal. Dzi​siaj to nie ma już żad​ne​go zna​cze​nia. Jej głos uno​si się i opa​da. Za​gu​bio​na gdzieś mię​dzy jawą a snem, cho​dzę za nią po wie​deń​skich tar​gach i cu​kier​niach, a po​tem wra​ca​my do sta​re​go domu Breu​erów w Brand​stat​te, żeby po​szu​kać ubrań na stry​chu albo pod​‐ słu​chać, jak sta​ra go​spo​dy​ni kłó​ci się z ko​niu​szym. W chwi​li, kie​dy za​sy​piam, do mo​ich snów wkra​da​ją się źli męż​czyź​ni, cią​‐ gną​cy za sobą mło​dą dziew​czy​nę. Naj​pierw zmu​sza​ją ją, żeby na​pi​ła się z nimi wina: szklan​kę czer​wo​ne​go, szklan​kę bia​łe​go i szklan​kę czar​ne​go. Ja​kiś ha​łas zwra​ca moją uwa​gę. Ktoś dra​pie w ścia​nę. Tym ra​zem to musi być szczur, ale nie ob​cho​dzi mnie to, póki na pod​ło​dze nie za​uwa​żam ma​łe​‐ go księ​ży​co​we​go pro​mie​nia bar​wy grosz​ko​wej zupy. Ktoś zro​bił małą dziur​kę mię​dzy ce​gła​mi. — Han​no, spójrz. — Kry​sto, Kry​sto… Sły​szę szept, za​nim zdą​ży od​po​wie​dzieć. Świa​tło znik​nę​ło. Ktoś przy​krył szpa​rę. — Da​niel? Idź stąd. Nie po​win​no cię tu być. — Mu​sia​łem spraw​dzić, czy ty… — Idź. Na​tych​miast. Nie po​wi​nie​neś tu przy​cho​dzić. Szyb​ko! Nie po​wi​‐ nie​neś?

— Do​kąd miał​bym iść, je​śli cie​bie ze mną nie bę​dzie? Nie umiem od​po​wie​dzieć na to py​ta​nie. A Da​nie​la i tak już nie ma. Zo​stał schwy​ta​ny. Nie mówi już ani sło​wa. Świa​tło księ​ży​ca wpa​da przez dziu​rę, któ​rą wy​ko​pał. — Czy to był ten chło​piec, z któ​rym cię wi​dzia​łam? – pyta Han​na. – Twój Zvug? — Co to zna​czy? — Ten, któ​ry jest ci prze​zna​czo​ny. Twój przy​szły mąż. — Nie chcę żad​ne​go głu​pie​go męża. — Dzia​dek mó​wił, że na​wet wiel​ki Pla​ton my​ślał o nas jako o po​łów​kach ca​ło​ści. Całe ży​cie spę​dza​my na po​szu​ki​wa​niu ko​goś, kto nas do​peł​ni. My mó​wi​my na to Ba​shert – spo​tka​nie z tą za​gu​bio​ną po​łów​ką. Po​dob​no, kie​dy to się dzie​je, para jest oszo​ło​mio​na mi​ło​ścią, przy​jaź​nią i in​tym​no​ścią. Po​‐ tem nie po​tra​fią spu​ścić się z oka na​wet na chwi​lę. Wzru​szam ra​mio​na​mi w ciem​no​ści. Nie mam nic do po​wie​dze​nia. To tyl​ko ko​lej​na z głu​pich opo​wie​ści Han​ny. Chwi​lę póź​niej za​czy​na mó​wić o tym, jak jeź​dzi​ła z dziad​ka​mi na wa​ka​cje. — Za​wsze jeź​dzi​li w le​cie do Gmun​den. To mia​sto oto​czo​ne gó​ra​mi – Traun​ste​in, Er​la​ko​gel, Wil​der Ko​gel, Höl​len​ge​bir​ge – dzia​dek ka​zał nam na​‐ uczyć się wszyst​kich ich nazw. Są tam też pięk​ne wi​do​ki na je​zio​ro. Pa​no​wał tam spo​kój, cho​ciaż mia​sto prze​ży​ło trud​ne chwi​le. W 1626 roku ge​ne​rał Pap​pen​he​im stłu​mił po​wsta​nie chłop​skie. Mniej wię​cej w tym sa​mym cza​sie bu​do​wa​no stat​ki wo​jen​ne. Te​raz jest tam duży dom dla sa​mot​nych ma​tek. Oczy​wi​ście za​trud​nia​ją tyl​ko bo​cia​ny, któ​re przy​no​szą nie​bie​sko​okie, ja​‐ sno​wło​se dzie​ci – śmie​je się. Znów je​stem w kuch​ni. Ta​sak Gre​et opa​da, a w po​wie​trze uno​szą się odłam​‐ ki ko​ści. Spo​glą​da na mnie, za​sta​na​wia​jąc się, czy uka​rać mnie resz​tą hi​sto​‐ rii. — Co? – Mój głos zmie​nił się w chry​pie​nie. Usły​sza​łam już wy​star​cza​ją​co, ale wciąż chcę się do​wie​dzieć, co się da​lej sta​ło. — A po​tem oni… kie​dy skoń​czy​li ro​bić złe rze​czy… — Ja​kie rze​czy? — Tak złe, że nie mogę ci po​wie​dzieć. Tak złe, że nie mogę ci po​wie​dzieć. Tak złe… Mogę mie​rzyć czas, je​dy​nie pa​trząc na świa​tło wkra​da​ją​ce się przez małą szcze​li​nę w ścia​nie, któ​rą zro​bił Da​niel. Wresz​cie nad​cho​dzi po​ra​nek. Dzień mija. Ko​lej​na noc. Han​na jest zbyt za​ję​ta wspo​mi​na​niem, żeby spać. Kie​dy przy​cho​dzą po nią trze​cie​go dnia rano, szyb​ko szep​cze po​le​ce​nia, a po​tem idzie do nich, wciąż snu​jąc swo​ją opo​wieść ni​czym Klo​to – jed​na ze sta​rych grec​kich ko​biet, któ​re, jak mó​wi​ła Ce​ci​ly, mie​rzą na​sze ży​cie, czy​niąc je krót​kim lub dłu​gim, przy​jem​nym lub okrop​nym, za​leż​nie od hu​mo​ru. Ro​‐

bię, co mi ra​dzi, i cho​wam się w ką​cie, w na​dziei, że o mnie za​po​mnie​li. Drzwi się za​trza​sku​ją. Nie sły​szę klu​cza w zam​ku, ale na​dal sie​dzę cał​kiem nie​ru​cho​mo, cze​ka​jąc i cze​ka​jąc, póki ma​leń​ki pro​myk świa​tła nie znik​nie i nie zro​bi się zu​peł​nie ciem​no. Wy​cho​dzę na ze​wnątrz, wkra​dam się po​mię​‐ dzy cie​nie, uni​ka​jąc wiel​kich oczu świa​tła, któ​re​go snop po​ru​sza się na​‐ przód i w tył, nie omi​ja​jąc ni​cze​go na swo​jej dro​dze. W na​szej szo​pie jest dziw​nie ci​cho: sły​szę znacz​nie mniej ję​ków, pra​wie żad​ne​go chra​pa​nia. Łóż​‐ ko Leny jest pu​ste. Cho​wam się pod nim i cze​kam na po​ra​nek. Moje gło​sy wcho​dzą tam ra​zem ze mną. — Kie​dy skoń​czy​li ro​bić złe rze​czy… — Ja​kie rze​czy? —  Tak złe, że nie mogę ci po​wie​dzieć. Tak złe, że nie mogę ci po​wie​dzieć. Tak złe… — Złe rze​czy – mówi Eri​ka. – Tak strasz​ne, że ża​łu​jesz, że się w ogó​le uro​‐ dzi​łaś. — Cza​sa​mi na​wet trzy​dzie​ści razy – szep​cze Lena i pła​cze. — Po​słu​chaj nas – za​chę​ca An​na​lies. – My wie​my. Do​brze wie​my. Dzi​siaj nie ma sy​re​ny i nie wy​cho​dzi​my na apel, bo nikt nie bę​dzie pra​co​wał. Ale to nie dzień od​po​czyn​ku. Wszy​scy wkła​da​ją so​bie szma​ty do bu​tów i owi​ja​ją ra​mio​na ko​ca​mi. Idzie​my na dłu​gi spa​cer wo​kół je​zio​ra, na pół​noc​‐ ny za​chód. Pierw​sza gru​pa już po​szła. Nie wi​dzę ni​ko​go zna​jo​me​go. Dym uno​si się na spo​tka​nie chmur. Mięk​kie pió​ra po​pio​łu spa​da​ją ni​‐ czym bla​de du​chy, a chłod​ny wie​trzyk, któ​ry po​ja​wia się zni​kąd, każe im fru​wać za mną, kie​dy bie​gam w tę i z po​wro​tem, szu​ka​jąc Da​nie​la. Gdy​by nie skra​da​ją​ca się po​nad nimi isto​ta, wy​ma​chu​ją​ca swo​imi bia​ły​mi ko​ści​‐ sty​mi pię​ścia​mi w stro​nę szczu​płych kru​ków, ni​g​dy nie spoj​rza​ła​bym dwa razy na ster​tę za​krwa​wio​nych szmat nie​opo​dal pta​szar​ni. Da​niel szar​pie mnie, kie​dy pró​bu​ję pod​nieść go na nogi. — Ty idź, Kry​sto. Weź Cień. Wy​do​stań​cie się stąd. Mam ocho​tę go ude​rzyć. — Do​brze wiesz, że ni​g​dzie nie pój​dę bez cie​bie. — Wszyst​ko bę​dzie do​brze. Wej​dę do cza​ro​dziej​skiej góry ra​zem z in​ny​‐ mi. Pew​na sta​ra ko​bie​ta po​wie​dzia​ła mi, że pro​wa​dzi w lep​sze miej​sce. — Zwa​rio​wa​łeś? Hi​sto​rie ci się po​my​li​ły. To nie jest góra Fle​ci​sty. To dro​‐ ga do dom​ku cza​row​ni​cy i jej pie​ca. Da​niel ję​czy. — To już nie​waż​ne. Mó​wią, że to da​le​ka dro​ga. Wie​le dni po​dró​ży. Nie mogę, Kry​sto, nie dam rady. — My​ślisz, że ja pój​dę tam, do​kąd mi każą? My uciek​nie​my – ogła​szam z mocą. – Rzu​cę za​klę​cie, któ​re spra​wi, że wy​ro​śnie wiel​ki las albo unie​sie się gę​sta mgła, któ​ra uczy​ni nas nie​wi​dzial​ny​mi. Wte​dy znik​nie​my. Poza tym nad​cho​dzi po​moc. Wszy​scy mó​wią, że się zbli​ża.

Cień bie​rze Da​nie​la pod ra​mię, a ja chwy​tam go za kurt​kę. Ra​zem uda​je nam się do​pro​wa​dzić go do ko​lum​ny lu​dzi, któ​ra ru​sza już w stro​nę bram. Je​den ze straż​ni​ków zoo na oślep sma​ga ba​tem prze​cho​dzą​cych lu​dzi; Cień po​ty​ka się i omal nie prze​wra​ca, kie​dy bat lą​du​je z tyłu jego gło​wy. Od​wra​‐ ca​my wzrok od au​to​bu​sów usta​wio​nych ni​czym dra​pież​ne bia​łe sępy, cze​‐ ka​ją​cych tyl​ko, aż po​chwy​cą naj​słab​szych, naj​bar​dziej scho​ro​wa​nych i naj​‐ star​szych, by na​sy​cić swo​je ape​ty​ty. Tra​fia​my nad je​zio​ro, któ​re jest po​kry​te sza​rym po​pio​łem, tak samo jak roz​kwi​ta​ją​ce drze​wa oraz pęki żół​tych iry​‐ sów i ka​czeń​ców u jego brze​gów. Bla​de du​chy ma​sze​ru​ją ra​zem z nami: tata, Eri​ka, An​na​lies, Lena, Han​na… — Me hot zey in dr’erd, me vet zey iber​lebn, me vet noch der​lebn – śpie​wa​ją. – Do dia​bła z nimi, my prze​ży​je​my, my prze​ży​je​my.

ROZ​DZIAŁ TRZY​NA​STY Wiel​ki bu​cior przy​wró​cił Ben​ja​mi​no​wi przy​tom​ność. — Blau wie ein Ve​il​chen[85] – po​wie​dział głos. – Tak to wy​glą​da. Naj​pierw się upi​ja​ją, po​tem wda​ją w bój​ki, a w koń​cu to. — Wy​glą​da jak je​den ze szczu​rów z Maz​ze​sin​sel – wark​nął dru​gi męż​czy​‐ zna. – Nie mam po​ję​cia, skąd oni bio​rą pie​nią​dze na ta​kie chla​nie. — Na wód​kę za​wsze pie​nią​dze się znaj​dą. Przy​naj​mniej to ko​niec jego kło​po​tów. Te​raz zo​sta​nie po pro​stu ko​lej​nym lo​ka​to​rem Zen​tral​frie​dhof[86]. Za​bierz​cie go. — Je​steś pew​ny, że nie żyje? – Ten głos na​le​żał do ko​goś młod​sze​go. Ben​‐ ja​min był nie​mal pew​ny, że skądś go zna. Pró​bo​wał się ode​zwać, ale miał wra​że​nie, że jego usta wy​peł​nia​ją szma​ty. Nie mógł też otwo​rzyć oczu: coś je skle​iło. Uru​cha​mia​jąc mię​śnie pra​we​go po​licz​ka, zdo​łał uwol​nić jed​ną po​wie​kę. Le​żał twa​rzą do dołu, na tra​wie. Nie na traw​ni​ku. Było tam peł​no mle​czy i krzy​żu​ją​cych się piasz​czy​stych ale​jek. Po​my​ślał, że jest rano. Kro​pel​ki rosy zwi​sa​ły z płat​ków i li​ści. Gdzieś nie​da​le​‐ ko pły​nął stru​myk, któ​re​go pio​sen​kę prze​ry​wa​ły plu​ski, jak​by woda ude​rza​‐ ła o ja​kiś na wpół za​nu​rzo​ny przed​miot. — Po​pchnij​my go le​piej wzdłuż brze​gu – za​su​ge​ro​wał pierw​szy głos. – Go​to​wi? Raz, dwa, trzy… dźwi​gaj. Para za​sko​czo​nych ka​czek ze​rwa​ła się do lotu, kwa​cząc prze​kleń​stwa, gdy ich skrzy​dła do​tknę​ły po​wierzch​ni wody. Ben​ja​min był świa​do​my dło​ni chwy​ta​ją​cych jego ra​mio​na, ale nie czuł nic in​ne​go. Jego cia​ło nie na​le​ża​ło już do nie​go. Te​raz wi​dział rze​kę nie​da​le​ko. Po​mię​dzy trzci​na​mi dwie par​‐ dwy grze​ba​ły dzio​ba​mi w bło​cie. Bar​dziej nie​bez​piecz​ny był kruk kro​czą​cy dum​nie kil​ka me​trów da​lej. Kruk ata​ko​wał oczy. Ben​ja​min jęk​nął. — Żyję. – Jego sło​wa za​brzmia​ły jak za​rdze​wia​łe kra​ka​nie. — Sły​sze​li​ście? – Naj​młod​szy głos był te​raz znacz​nie bli​żej. Ben​ja​min do​strzegł za​ma​za​ny czar​ny kształt, po​chy​la​ją​cy się nad nim. Moż​li​we, że była to sama Śmierć. Dwie inne, ubra​ne na czar​no syl​wet​ki. Wiedź​my… Wresz​cie zro​zu​miał, że to po​li​cjan​ci. — Nie… nie za​bie​raj​cie mnie na cmen​tarz. — Mó​wi​łem, że żyje! But znów go szturch​nął.

— Prze​wróć​cie go. Ben​ja​min znów nie po​czuł nic prócz rąk pod​no​szą​cych go za ra​mio​na. Przez szpa​rę po​wie​ki do​strzegł nad sobą bu​rzo​we sza​re nie​bo, prze​ci​na​ne pa​sa​mi czer​ni. Ktoś wy​buch​nął szcze​kli​wym śmie​chem. — Masz ra​cję. To nie trup. Ale wi​dok nie jest przy​jem​ny. — Nie je​stem tru​pem – za​pro​te​sto​wał Ben​ja​min. Wszyst​ko jed​no, ład​‐ nym czy nie. Było w tym coś śmiesz​ne​go, ale sam nie wie​dział co. – Żyję. — Wi​dzi​cie? — Do​brze, Stumpf. W ta​kim ra​zie za​łatw mu trans​port do Al​l​ge​me​ines Kran​ken​haus. Je​śli prze​ży​je, wszyst​ko bę​dzie do​sko​na​le. Je​śli nie, zro​bią mu sek​cję, kie​dy tyl​ko sta​nie się zim​ny. Stu​den​ci mu​szą na kimś ćwi​czyć. Wy​‐ świad​czy​my im przy​słu​gę, je​śli będą mie​li swój wkład w Le​ichen​bücher[87]. Myśl, że skoń​czy jako opa​trzo​ne nu​me​rem cia​ło w szpi​ta​lu peł​nym stu​‐ den​tów, prze​ra​zi​ła Ben​ja​mi​na. — Tyl​ko nie do AKH[88] – wy​char​czał. – Pra​cu​ję dla wy​bit​ne​go le​ka​rza. On się mną zaj​mie. – Na​gle oka​za​ło się, że po​tra​fi do​pa​so​wać na​zwi​sko do twa​rzy. Stumpf był drob​nym, ru​do​wło​sym ofi​ce​rem, któ​ry prze​py​ty​wał go na scho​dach w dniu, kie​dy Gu​drun po​bie​gła na po​li​cję ze swo​imi sza​lo​ny​mi po​dej​rze​nia​mi na te​mat Li​lie. – Pa​mię​tasz mnie? Ben​ja​min… Pra​cu​ję dla Herr Dok​tor Jo​se​fa Breu​era w Brand​stat​te. Po​wiedz im, Stumpf. – Za​pa​dła ci​‐ sza. Czuł na so​bie ich wzrok. — Trud​no po​wie​dzieć. – Stumpf wzru​szył ra​mio​na​mi. — My​śla​łem, że zbie​ra​niem plo​tek zaj​mu​ją się sta​re bab​cie… – wy​mam​‐ ro​tał Ben​ja​min. Stumpf za​chi​cho​tał. — To ty je​steś prze​ro​śnię​tą po​my​wacz​ką. – Ben​ja​min usły​szał skrzy​pie​‐ nie skó​ry, kie​dy mło​dy ofi​cer się wy​pro​sto​wał. – Tak, te​raz już go pa​mię​tam, cho​ciaż nie roz​po​znał​bym go w tym sta​nie. To na pew​no słu​żą​cy Herr Dok​‐ tor Breu​era. Czy mam za​brać syna mar​no​traw​ne​go do domu? Czu​cie po​wo​li wra​ca​ło do cia​ła Ben​ja​mi​na, od szyi w dół. Nie było to przy​‐ jem​ne. Po​czuł się jak mię​so na szny​cel bez ko​ści, gwał​tow​nie roz​bi​ja​ne tłucz​kiem. Szorst​kie ręce go unio​sły. Usiadł. Jed​no z jego ra​mion zwi​sa​ło bez​wład​nie, ale nie chciał na​wet na nie spoj​rzeć. Jesz​cze nie. War​gi były spuch​nię​te i obo​la​łe, w ustach czuł sło​ny smak. Ból. Po​dej​rze​wał, że małe, twar​de okru​chy pod ję​zy​kiem to jego po​ła​ma​ne zęby. Kie​dy go pod​no​si​li, jego wzrok przy​cią​gnę​ły buty Stump​fa. Miał na​dzie​ję, że mło​dy po​li​cjant nie pa​mię​tał o nisz​czy​ciel​skiej mocy za​im​pro​wi​zo​wa​nej przez Gu​drun mik​stu​‐ ry do po​le​ro​wa​nia. Przy​po​mniał so​bie jego wście​kłość. Na szczę​ście wy​glą​‐ da​ło na to, że Stumpf za​po​mniał daw​ne ura​zy, gdyż po​mógł mu do​stać się do wozu. — Nie​źle cię urzą​dzi​li, po​my​wacz​ko. Kto ci to zro​bił? — Było ich sze​ściu – wy​mam​ro​tał Ben​ja​min. Pró​bo​wał wy​po​wie​dzieć na​‐

zwę klu​bu, ale dźwięk „th” na po​cząt​ku sło​wa oka​zał się dla chło​pa​ka za trud​ny. Z jego ust wy​pły​wa​ła ciecz, ale bra​ko​wa​ło mu sił, żeby ją wy​trzeć. – Małe dziew​czyn​ki – po​wie​dział – są tam uwię​zio​ne. Skra​dzio​ne jak owce. Kró​li​ki. Sta​ra ko​bie​ta robi na dru​tach od tak daw​na, że chy​ba są to skar​pet​ki dla ol​brzy​ma. – Jego nogi osła​bły i upadł w ciem​ność. Po​czuł, że ktoś go pod​‐ no​si. Po​tem za​trza​snę​ły się drzwi, a ko​py​ta po​wo​li za​czę​ły ude​rzać o bruk. – Czy to ka​ra​wan? — Za​bie​ra​my cię do domu. – Głos Stump​fa zda​wał się do​bie​gać z bar​dzo da​le​ka. – Już pra​wie je​ste​śmy na miej​scu. Chciał​bym, że​byś po​wie​dział mi, kto ci to zro​bił. — Ol​brzym – wy​dy​szał Ben​ja​min, kie​dy kosz​mar po​wró​cił. Za​drżał. – Ku​‐ charz, pół męż​czy​zna, pół ko​bie​ta. Ten z bia​ły​mi wło​sa​mi rzu​cił mnie na zie​‐ mię przed ob​ra​zem. Śpią​ca Kró​lew​na. Ude​rzy​li mnie po​ła​ma​ną nim​fą. Stumpf wes​tchnął. — Cóż, nie​waż​ne. — Wszyst​kie dziew​czę​ta przy​szły po​pa​trzeć. — A tak w ogó​le – za​py​tał Stumpf. – Jak się czu​je sza​lo​na dziew​czy​na? Sły​sza​łem, że jest bar​dzo pięk​na. Jo​sef nie spał przez pół nocy, za​glą​da​jąc czę​sto do staj​ni, żeby spraw​dzić, czy Ben​ja​min wró​cił. Wresz​cie za​snął opar​ty na biur​ku. To tam zna​la​zła go Gu​‐ drun. Jej twarz była sza​ra i zmar​twio​na; chwy​ci​ła się krze​sła, pró​bu​jąc po​‐ wie​dzieć, co się sta​ło. — Chło​pak… Ben​ja​min… — Co się sta​ło? – Jo​sef ze​rwał się na rów​ne nogi. Gu​drun jęk​nę​ła ci​cho. — Jak ja po​wiem jego mat​ce? Do dia​ska, Herr Dok​tor, ona nie może zo​ba​‐ czyć go w ta​kim sta​nie. — Nie żyje? – Jo​se​fo​wi wy​da​ło się, że że​la​zna pięść ude​rza go pro​sto w splot sło​necz​ny. – Ba​ruch day​an ha’emet – wy​mam​ro​tał. – Bło​go​sła​wio​ny sę​dzia spra​wie​dli​wo​ści. – Po chwi​li do​dał: – To wszyst​ko moja wina. Go​spo​dy​ni wpa​try​wa​ła się w nie​go. — We​dług po​li​cji ten idio​ta pił i wdał się w bój​kę. Jak mógł​by się pan ob​‐ wi​niać o jego głu​po​tę? — Nie, nie. – Jo​sef po​ma​so​wał so​bie skro​nie. – Nie ro​zu​miesz. Wy​sła​łem Ben​ja​mi​na w głu​piej spra​wie. Gdy​by nie ja… – Spoj​rzał na nią. – Do​kąd za​‐ bra​li cia​ło? — Przy​nie​śli go tu, żeby umarł w domu – po​wie​dzia​ła Gu​drun. – Po​le​ci​‐ łam, żeby za​nie​śli go do jego po​ko​ju nad staj​nią. Czy mam opa​trzyć mu rany? Dać mu coś, żeby ulżyć w bólu? Może mo​gła​bym coś zro​bić, żeby jego śmierć była lżej​sza. Moje… — Nie! – za​wo​łał Jo​sef. – Po​wstrzy​maj ich. Mu​szą go przy​nieść do domu. Sam się nim zaj​mę. – Na​bra​ła po​wie​trza ze świ​stem. – Oczy​wi​ście z two​ją

po​mo​cą, Gu​drun, je​śli bę​dziesz tak miła. Ra​zem się nim za​opie​ku​je​my. Chło​‐ pak nie umrze, je​śli obo​je się po​sta​ra​my. — Do​brze – po​wie​dzia​ła, wy​raź​nie uspo​ko​jo​na. – Zro​bi​my, co w na​szej mocy. Od​wró​ci​ła się i po​spiesz​nie wy​szła z po​ko​ju, pod​czas gdy Jo​sef za​czął zbie​rać wszyst​ko, co mo​gło mu się przy​dać. Na​wet ostrze​że​nie Gu​drun nie przy​go​to​wa​ło go na wi​dok Ben​ja​mi​na w tak ża​ło​snym sta​nie. Uważ​nie zba​dał chło​pa​ka, przy każ​dym od​kry​ciu do​‐ świad​cza​jąc ko​lej​ne​go ukłu​cia żalu i po​czu​cia winy. Chło​pa​ka trzy razy po​‐ bi​to z jego winy. Tym ra​zem był na skra​ju śmier​ci. Na​wet je​śli prze​ży​je, bli​‐ zny zo​sta​ną mu do koń​ca ży​cia. A wszyst​ko to przez chuć pra​co​daw​cy. Jo​sef sta​rał się od​zy​skać pro​fe​sjo​nal​ną po​sta​wę. Je​śli miał zwy​cię​żyć w tej wal​ce z Anio​łem Ot​chła​ni, mu​siał trzy​mać emo​cje na wo​dzy. — Twar​dy jest – po​wie​dział Stumpf, kie​dy wno​si​li Ben​ja​mi​na do środ​ka. – To cud, że nie uto​nął. Bóg je​den wie, jak uda​ło mu się wy​do​stać z rze​ki po ta​kim la​niu. Jo​sef le​d​wie po​ki​wał gło​wą. Bóg rze​czy​wi​ście wie​dział, bo wi​dział wszyst​ko, łącz​nie z naj​wsty​dliw​szy​mi pra​gnie​nia​mi w naj​brud​niej​szych, ukry​tych za​kąt​kach ludz​kie​go ser​ca. Po​mógł Gu​drun zdjąć z Ben​ja​mi​na prze​mo​czo​ne ubra​nia, z ukłu​ciem w żo​łąd​ku roz​po​zna​jąc w nich rze​czy syna, te, któ​re dał chło​pa​ko​wi przed po​przed​nią bój​ką. Chciał, żeby Stumpf wy​szedł, ale mło​de​mu głup​co​wi się nie spie​szy​ło. Jo​sef po​my​ślał, że pew​nie ni​g​dy wcze​śniej nie asy​sto​wał przy czy​ichś ostat​nich chwi​lach. Py​ta​nie po​‐ li​cjan​ta po​twier​dzi​ło jego po​dej​rze​nia. — My​śli pan, że on umrze? Wcze​śniej opo​wia​dał o nim​fach i pa​ster​zach, i śpią​cej kró​lew​nie. Ale te​raz mil​czy. – Stumpf zer​kał po​dejrz​li​wie na nie​ru​‐ cho​me, za​krwa​wio​ne cia​ło Ben​ja​mi​na. – To chy​ba zły znak. – Od​sko​czył, kie​‐ dy Gu​drun mi​nę​ła go z mi​ską peł​ną za​krwa​wio​nych szmat. – Le​piej już pój​‐ dę. — Po​pro​szę wię​cej go​rą​cej wody, Gu​drun. Jo​sef da​lej przy​glą​dał się ra​nom Ben​ja​mi​na i do​szedł do wnio​sku, że bę​‐ dzie trze​ba ogo​lić mu gło​wę. W jego le​wym uchu po​wstał skrzep, a ba​da​nie wy​ka​za​ło, że jest wy​ni​kiem we​wnętrz​nych ob​ra​żeń. Stan le​we​go oka rów​‐ nież nie​po​ko​ił Jo​se​fa. Ni​g​dy jesz​cze nie wie​dział tak okrop​nej opu​chli​zny. — Stra​ci to oko – ogło​si​ła Gu​drun – niech pan za​pa​mię​ta moje sło​wa. — Ci​cho. – Oba​wiał się, że ko​bie​ta ma ra​cję. – Chło​pak nie jest głu​chy. — Mnie tam dzi​wi, że nie jest mar​twy – po​wie​dzia​ła nie​co ci​szej. Ben​ja​min się po​ru​szył. — Nie je​stem tru​pem. – Na jego ustach po​ja​wi​ła się czer​wo​na pia​na. – Nie po​zwól​cie mnie po​kro​ić stu​den​tom. Nie da​waj​cie mi nu​me​ru… – Po chwi​li znów stra​cił przy​tom​ność. — Po​trzeb​ny nam Fuchs – po​wie​dział Jo​sef, bio​rąc go​spo​dy​nię na bok. – Gu​drun, mu​sisz po​słać po Herr Dok​tor Ern​sta Fuch​sa, kie​row​ni​ka kli​ni​ki

oku​li​stycz​nej na uni​wer​sy​te​cie. Po​proś go, żeby od​wie​dził mnie jak naj​szyb​‐ ciej. Jest naj​lep​szym oku​li​stą w Wied​niu. Je​śli kto​kol​wiek po​tra​fi ura​to​wać oko Ben​ja​mi​na, to wła​śnie on. – Po​pa​trzył na po​bi​te cia​ło le​żą​ce w łóż​ku jego syna. Ben​ja​min nie mu​siał mar​twić się, że zo​sta​nie wy​ko​rzy​sta​ny do ćwi​‐ czeń dla stu​den​tów. Jego cia​ło było zbyt po​ła​ma​ne, by się do cze​go​kol​wiek nada​wa​ło. Nie​mal roz​szar​pa​ne. Kto​kol​wiek wrzu​cił go do rze​ki, mu​siał być pe​wien, że już po chło​pa​ku. Jo​sef pra​co​wał da​lej, a Gu​drun wy​szła po​spiesz​nie, za​ło​żyw​szy naj​lep​szy ka​pe​lusz i nowy płaszcz. Za​nu​rzo​ny w ci​szy, za​ję​ty zszy​wa​niem i opa​try​wa​‐ niem, do​pie​ro po chwi​li zo​rien​to​wał się, że ani przez chwi​lę nie bra​ku​je mu wrząt​ku ani świe​żych ban​da​ży i że dru​ga para rąk zręcz​nie ukła​da na​rzę​dzia w jego za​się​gu. Kie​dy za​bez​pie​czył ostat​ni ban​daż, de​li​kat​nie prze​wró​cił chło​pa​ka na bok, żeby zdjąć płót​na po​pla​mio​ne krwią. Nie była to pra​ca, któ​‐ rą moż​na by wy​ko​ny​wać sa​me​mu, był więc wdzięcz​ny za po​moc szczu​‐ płych dło​ni. Do​pie​ro wte​dy zro​zu​miał. — Li​lie! – Po​spiesz​nie przy​krył na​gie cia​ło Ben​ja​mi​na. – Nie po​win​naś tu być, moja dro​ga. – Za​wa​hał się. – To nie​sto​sow​ne… — Bied​ny Ben​ja​min. Co mu zro​bi​li tym ra​zem? — Rany kłu​te. Si​nia​ki. Kil​ka pa​skud​nych zła​mań. – Jo​sef po​wstrzy​mał się przed wy​po​wie​dze​niem swo​ich naj​więk​szych lę​ków. Pa​trząc na Li​lie, do​‐ my​ślił się, że ta​kie wy​ja​śnie​nie jej nie wy​star​czy, i z ra​do​ścią po​wi​tał Gu​‐ drun, któ​ra wkro​czy​ła do po​ko​ju, jak​by na​le​żał do niej. – Oba​wiam się, że przez pe​wien czas po​zo​sta​nie w łóż​ku. — Jesz​cze wię​cej ro​bo​ty – wes​tchnę​ła Gu​drun. Za​uwa​ży​ła spoj​rze​nie Jo​‐ se​fa. – Co nie zna​czy, że nie współ​czu​ję chło​pa​ko​wi. — Prze​ka​za​łaś moją wia​do​mość? Po​ki​wa​ła gło​wą. — Herr Dok​tor Fuchs przez całe po​po​łu​dnie przyj​mu​je pa​cjen​tów. Przy​‐ bę​dzie naj​wcze​śniej, jak to moż​li​we. – Znów wzdy​cha​jąc te​atral​nie, pod​nio​‐ sła wia​dro z mo​kry​mi ubra​nia​mi i ru​szy​ła ku drzwiom. – Le​piej to wy​nio​sę, sko​ro nikt inny tego nie zro​bił. — To ty ka​za​łeś mu iść – po​wie​dzia​ła na​gle Li​lie. Jo​sef spoj​rzał na nią, za​sko​czo​ny. — Co masz na my​śli, moja dro​ga? — Bła​ga​łam go, żeby tego nie ro​bił. Wie​dzia​łam, że to nie​bez​piecz​ne. Co po​wie​dzia​łeś, żeby go do tego zmu​sić? — Co wiesz o tym miej​scu? – od​parł. – Gdy​byś po​wie​dzia​ła nam wię​cej o tym klu​bie, nie mu​siał​by wy​sta​wiać się na ta​kie nie​bez​pie​czeń​stwo. — Nic o nim nie wiem – od​po​wie​dzia​ła ci​cho. – Ni​g​dy tam nie by​łam, ale nie​trud​no było za​uwa​żyć, jak bar​dzo się bał. — Ni​g​dy tam nie by​łaś. – Prze​łknął śli​nę. – Och. W ta​kim ra​zie skąd ty się wzię​łaś? Jej spoj​rze​nie po​wę​dro​wa​ło gdzieś w bok.

— Spójrz, tu​taj też są kwia​ty. — To mo​ty​le, moja dro​ga. — Je​steś pe​wien? — Li​lie – nie wy​trzy​mał – gdzie by​łaś, za​nim tu tra​fi​łaś? W ze​szłym mie​‐ sią​cu? Albo w ze​szłym roku? Gdzie miesz​ka​łaś? Co ro​bi​łaś w 1898? A w 1897? Czy by​łaś w Wied​niu w cza​sie wy​bo​rów w 1895? — Mó​wi​łam już, że wte​dy nie ist​nia​łam. Przy​naj​mniej nie w tej for​mie. Zo​sta​łam stwo​rzo​na po to, żeby tu przy​je​chać i… — Prze​stań! – Jo​sef za​krył twarz dłoń​mi. – Prze​stań. – Kie​dy się uspo​ko​ił, mó​wił ci​szej: – Tak. Przy​by​łaś, żeby znisz​czyć po​two​ra. Ja mam ci po​móc. W ta​kim ra​zie po​wiedz mi, kto cię stwo​rzył, Li​lie. – Wy​cią​gnął przed sie​bie ra​mio​na. – Kto stwo​rzył two​je pięk​no? — Może ty. Jo​sef wes​tchnął cięż​ko. — Nie są​dzę. – Gdy​by moż​li​we było two​rze​nie by​tów, któ​re od​po​wia​da​‐ ły​by naj​głęb​szym tę​sk​no​tom czło​wie​ka, nikt nie po​trze​bo​wał​by Boga. — Może stwo​rzy​łam sie​bie sama. Cie​bie, sie​bie, Ben​ja​mi​na. – Prze​cią​gnę​‐ ła ra​mie​niem w po​wie​trzu. – To wszyst​ko. – Świa​tło ga​sło: wy​glą​da​ła na mniej​szą, młod​szą, znacz​nie bar​dziej kru​chą. – My​ślisz, że to moż​li​we? — Nie. – Nie od​ry​wał od niej wzro​ku. – Nie, Li​lie. Nie. Wska​za​ła na Ben​ja​mi​na. — Przy​cią​ga mo​ty​le. Jo​sef wy​czuł w jej gło​sie strach. Chwy​ci​ła go za ra​mię. — Co to zna​czy, Jo​se​fie? Co to zna​czy? Ben​ja​min wpadł w pa​ni​kę, po​wo​li zda​jąc so​bie spra​wę, że leży w po​rząd​nym po​ście​lo​nym łóż​ku. Bła​gał, żeby nie za​bie​ra​no go do szpi​ta​la. Gdy było się bied​nym czło​wie​kiem, ceną za le​cze​nie oka​zy​wa​ło się prze​nie​sie​nie do sali sek​cji zwłok tuż po śmier​ci. Gdy uda​ło mu się otwo​rzyć jed​no oko, zo​rien​to​‐ wał się, że nie jest w AKH. Ani w swo​jej znisz​czo​nej izbie nad staj​nią. Za​‐ miast skrzy​pią​cych de​sek, prze​dziu​ra​wio​nych ugry​zie​nia​mi my​szy i szczu​‐ rów, była tam wy​po​le​ro​wa​na pod​ło​ga, przy​kry​ta czę​ścio​wo tu​rec​kim dy​‐ wa​nem. Su​fit był bia​ły i gład​ki, z de​ko​ra​cyj​ną bro​szą po​środ​ku, zu​peł​nie po​‐ zba​wio​ny do​brze zna​nych plam z bło​ta w szcze​li​nach mię​dzy szorst​ki​mi de​‐ ska​mi. Ben​ja​min na próż​no szu​kał też to​wa​rzy​skiej sowy, któ​ra za dnia sie​‐ dzia​ła przy nie​oszklo​nym oknie. Uno​sząc lek​ko gło​wę, do​strzegł ma​ho​nio​‐ wą sza​fę i pa​su​ją​cy do niej kre​dens, pół​ki z książ​ka​mi, któ​rych ty​tu​łów nie mógł od​czy​tać, i parę po​tęż​nych ły​dek, któ​re znał aż zbyt do​brze. Po​ło​żył gło​wę, uda​jąc, że śpi. Za póź​no: ruch zo​stał już do​strze​żo​ny. Gu​‐ drun po​de​szła bli​żej. — No, chło​pa​ku, cóż za okrop​na sy​tu​acja. – Kie​dy nie od​po​wie​dział, unio​‐ sła jego gło​wę, by ude​rzyć w po​dusz​kę i nadać jej od​po​wied​ni kształt. – Spo​‐ dzie​wam się, że po tym, co się sta​ło, bę​dziesz się trzy​mał bli​żej domu. – Po​‐

trzą​snę​ła koł​drą. Wy​lą​do​wa​ła z po​wro​tem na jego cie​le, lek​ka ni​czym chmu​ra, a Ben​ja​min za​czął się za​sta​na​wiać, dla​cze​go ma tak mało czu​cia w człon​kach. — Nie czu​ję nóg… — Po​czu​jesz nie​dłu​go. Da​li​śmy ci coś na ból. — Dzię​ku​ję – po​wie​dział sła​bym gło​sem. Gu​drun raz jesz​cze ude​rzy​ła w po​dusz​kę. — Masz szczę​ście, że ży​jesz. Gdy​by nie ja… no i dok​tor, oczy​wi​ście… — Dzię​ku​ję – po​wtó​rzył. – Gdzie jest Li​lie? — Och, nie był​byś w tak złym sta​nie, gdy​by nie ona – od​par​ła Gu​drun. Jej usta po​ru​sza​ły się na​dal, ale Ben​ja​min za​nu​rzał się już z po​wro​tem w cie​płą, ci​chą ciem​ność. Kie​dy znów się obu​dził, Li​lie sie​dzia​ła nie​da​le​ko. Przy​su​nę​ła krze​sło do łóż​ka. — Cóż, te​raz żad​ne z nas nie ma zbyt dużo wło​sów. Co ci się sta​ło w to bied​ne oko, Ben​ja​mi​nie? Mó​wi​łam ci, że​byś trzy​mał się od nie​go z da​le​ka. Dla​cze​go nie po​słu​cha​łeś? — Dok​tor po​wie​dział, że mu​szę iść. Pró​bo​wa​li​śmy od​kryć, kim je​steś, skąd się wzię​łaś. — Ale ty prze​cież wiesz już o mnie wszyst​ko. Nie od​po​wie​dział. — Za​wsze wie​dzia​łeś. Pora, że​byś so​bie przy​po​mniał. — Nie ro​zu​miem. – O czym ona mówi? Cho​ciaż pró​bo​wał, Ben​ja​min nie pa​mię​tał, by kie​dy​kol​wiek wcze​śniej się spo​tka​li. Pod​czas jed​nej z ich noc​nych dys​ku​sji, pod​le​wa​nej dużą ilo​ścią wina, dok​‐ tor po​wie​dział, że grec​ki bóg Zeus kro​ił na pół ludz​kie du​sze, tak by jed​na tę​‐ sk​ni​ła za dru​gą. „Mi​łość – po​wie​dział z lek​kim uśmie​chem, gła​dząc się po bro​dzie – to po pro​stu ład​na na​zwa po​szu​ki​wa​nia ca​ło​ści”. Kie​dy Ben​ja​min się ro​ze​śmiał, dok​tor za​czął cy​to​wać fi​lo​zo​fa o imie​niu Pla​ton. Czło​wiek nie po​wstał w kształ​cie, w ja​kim ist​nie​je te​raz, ale w trzech po​sta​ciach: mę​skiej, żeń​skiej i tej trze​ciej, bę​dą​cej do​sko​na​łym związ​kiem dwóch po​zo​sta​łych. Ben​ja​min za​drżał, bo w jego gło​wie po​ja​wi​ła się na​gle wi​zja ku​cha​rza – nie męż​czy​zny, nie ko​bie​ty, ale oboj​ga na​raz. Jego zda​niem w po​dob​nej po​twor​no​ści nie było nic do​sko​na​łe​go, ale kto śmiał​by kłó​cić się z kimś tak wy​bit​nym jak Pla​ton? — Moi lu​dzie mó​wią na to Ba​shert – wy​mam​ro​tał, zda​jąc so​bie spra​wę, że znów za​pa​da w sen. — Słu​cham? – Li​lie się po​chy​li​ła. — Po​dzie​lo​na du​sza Pla​to​na. Ba​shert, spo​tka​nie z utra​co​ną po​łów​ką. – Pró​bo​wał się do niej zbli​żyć, ale wy​si​łek oka​zał się go prze​ra​stać. – Po​dob​no, kie​dy się tak dzie​je, para jest oszo​ło​mio​na mi​ło​ścią, przy​jaź​nią i in​tym​no​‐ ścią. Po​tem nie mogą spu​ścić się z oka na​wet na chwi​lę.

Po po​przed​niej, nie​mal nie​prze​spa​nej nocy Jo​sef cie​szył się, że Gu​drun go nie obu​dzi​ła. Ozna​cza​ło to ja​kąś nie​spo​dzie​wa​ną życz​li​wość. Mimo jej ob​ce​so​‐ we​go za​cho​wa​nia mia​ła sła​bość do lu​dzi z tego domu. Po​tem zdał so​bie spra​wę, że to, iż go nie za​wo​ła​ła, mo​gło mieć bar​dziej zło​wro​gą przy​czy​nę. Wrzu​ca​jąc na sie​bie ubra​nia, po​spie​szył ko​ry​ta​rzem do daw​ne​go po​ko​ju Ro​‐ ber​ta, gdzie kil​ka chra​pli​wych od​de​chów prze​ko​na​ło go, że Ben​ja​min wciąż trzy​ma się ży​cia. Po​kój wy​da​wał się rów​nie pe​łen ech, co pu​sta sala kon​cer​‐ to​wa albo te​atr po​mię​dzy spek​ta​kla​mi. „Cały świat jest sce​ną”, prze​ko​ny​wał an​giel​ski bard… Le​karz od​gry​wał swo​ją rolę w więk​szej niż inni licz​bie dra​‐ ma​tów, cho​ciaż jego tar​go​wa​nie się z Nor​na​mi[89] po​zo​sta​wa​ło za​zwy​czaj mil​czą​ce. Tu było tak, jak​by wiel​ka, czę​ścio​wo opo​wie​dzia​na saga za​wi​sła w po​wie​trzu. Od​rzu​ca​jąc tę myśl, Jo​sef pod​szedł do nie​ru​cho​me​go cia​ła. — Coś się zmie​ni​ło? – za​py​tał, chwy​ta​jąc nad​gar​stek chło​pa​ka. Puls był nie​re​gu​lar​ny, ale nie tak sła​by jak wcze​śniej. Wciąż tli​ła się na​dzie​ja. – Mó​wił coś? Z cie​nia do​biegł ci​chy szept. — Tro​chę. Znaj​do​wa​li się w przed​niej czę​ści domu. Za​sło​ny były gru​be, żeby stłu​mić ha​łas uli​cy i osła​niać po​kój przed świa​tłem la​tar​ni ga​zo​wej, któ​ra znaj​do​wa​‐ ła się na ze​wnątrz; po​kój wciąż spo​wi​ja​ła ciem​ność, je​śli nie li​czyć bla​sku noc​nej lamp​ki, któ​ry pa​dał je​dy​nie na wez​gło​wie łóż​ka. Gdy jego oczy przy​‐ zwy​cza​iły się do pół​mro​ku, zo​ba​czył, że to nie Gu​drun, lecz Li​lie sie​dzi sku​‐ lo​na na krze​śle obok łóż​ka. Owi​nię​ta była suk​nią za dużą o kil​ka roz​mia​rów – kie​dy wsta​ła, ta cią​gnę​ła się po pod​ło​dze, ota​cza​jąc jej na​gie sto​py ka​łu​żą ja​sne​go je​dwa​biu. „Afro​dy​ta wy​ła​nia​ją​ca się z fal” – po​my​ślał ocza​ro​wa​ny Jo​sef. Nie pierw​szy raz za​uwa​żył, że jest w niej coś z bo​gi​ni. Och, jak pięk​nie by​ło​by wi​dzieć ją co​dzien​nie po prze​bu​dze​niu. Może po​wi​nien za​sta​no​wić się nad pod​ję​ciem bar​dziej zde​cy​do​wa​nych kro​ków. Za cza​sów Ber​thy roz​‐ wa​żał na​wet uciecz​kę do Ame​ry​ki. Jesz​cze nie było za póź​no. Za​uwa​żył ciem​ne cie​nie pod ocza​mi dziew​czy​ny. — Dla​cze​go sie​dzisz z pa​cjen​tem? Po​wie​dzia​łem Gu​drun, żeby cię nie mę​‐ czy​ła. — Jest sta​ra i po​trze​bu​je snu. – Li​lie wzru​szy​ła ra​mio​na​mi. Su​kien​ka opa​‐ dła jej z ra​mie​nia, uka​zu​jąc ko​szu​lę noc​ną z dro​gie​go ba​ty​stu. – A ja chcia​‐ łam być tu​taj. Jo​sef ode​rwał wzrok od mięk​kie​go kształ​tu jej pier​si. Zo​ba​czył, że trzy​ma w dło​ni rękę Ben​ja​mi​na, i wy​rwał ją z tego uchwy​tu. — Po​wie​dzia​łaś, że pa​cjent się ode​zwał. Był przy​tom​ny? — Jak naj​bar​dziej. Jo​sef się za​wa​hał. Bał się, co może po​wie​dzieć Li​lie. Był świa​do​my zmia​‐ ny, jaka w niej za​szła. Cze​goś nie​uchwyt​ne​go. Może było to skry​wa​ne pod​‐ nie​ce​nie. Wy​glą​da​ła na zmę​czo​ną, a jed​nak jej oczy błysz​cza​ły. — Czy po​wie​dział ci, co mu się sta​ło?

— Nie, roz​ma​wia​li​śmy o Pla​to​nie. Otwo​rzył sze​ro​ko oczy. — O Pla​to​nie? — Tak. Po​wie​dział, że męż​czyź​ni i ko​bie​ty byli kie​dyś jed​ną isto​tą. Że spę​dza​my na​sze ży​cie na po​szu​ki​wa​niu dru​giej po​ło​wy nas sa​mych. Jo​sef za​ci​snął zęby. — Nie, nie, Li​lie. Jak tłu​ma​czy​łem Ben​ja​mi​no​wi, kie​dy roz​ma​wia​li​śmy o tej kon​cep​cji, jest to tyl​ko ale​go​ria wy​ja​śnia​ją​ca mę​skie pra​gnie​nie ko​bie​‐ ty. Bądź tak miła i od​słoń okna, moja dro​ga. Po​kój wy​peł​ni​ło bla​de świa​tło słoń​ca. Usły​szał, jak Li​lie bie​rze od​dech. Zer​ka​jąc przez ra​mię, zo​ba​czył, że szy​ba jest po​kry​ta mnó​stwem bia​łych mo​ty​li, de​li​kat​nie po​ru​sza​ją​cych skrzy​dła​mi. Tego po​ran​ka ich czar​ne pla​‐ my wy​glą​da​ły jak oczo​do​ły cza​szek. Nie za​mie​rzał to​le​ro​wać ich pu​stych, nie​na​wist​nych spoj​rzeń ani chwi​li dłu​żej. Sko​ro chło​pa​ko​wi nie uda​ło się po​zbyć pla​gi in​sek​tów, na​le​ża​ło spro​wa​dzić ko​goś z ze​wnątrz. Ja​kie​goś współ​cze​sne​go fle​ci​stę uzbro​jo​ne​go nie w in​stru​ment, lecz w fiol​kę z tru​ci​‐ zną. Do​tknął czo​ła Ben​ja​mi​na, po czym za​brał się do ba​da​nia wi​docz​nych ran. Chło​pak po​ru​szył się i jęk​nął, kie​dy Jo​sef uniósł rą​bek jego ubra​nia, szu​‐ ka​jąc roz​wi​ja​ją​cej się in​fek​cji. Na​wet chwi​la spę​dzo​na w Wien​fluss oka​zy​‐ wa​ła się w ostat​nich la​tach fa​tal​na, kie​dy rze​ka przy​nio​sła do mia​sta cho​le​‐ rę. — Daj​my mu spać. – Jo​sef oto​czył Li​lie ra​mie​niem i po​pro​wa​dził do drzwi. – My​ślę, że po​win​naś wró​cić do łóż​ka na kil​ka go​dzin. Od​su​nę​ła się od nie​go. — Nie, chcę zo​stać z Ben​ja​mi​nem. — Bę​dziesz mu prze​szka​dzać. Wróć póź​niej, kie​dy Gu​drun po​mo​że mi opa​trzyć jego rany. — Nie ro​zu​miesz – za​pro​te​sto​wa​ła Li​lie. – Ben​ja​min umrze, je​śli nie zo​‐ sta​nę, żeby mu po​móc. Musi sły​szeć mój głos… — To zu​peł​nie nie​ko​niecz​ne – prze​rwał Jo​sef, chci​wie wdy​cha​jąc jej za​‐ pach. Była to woń kwia​tu, cho​ciaż nie był pe​wien ja​kie​go. – Ben​ja​mi​no​wi pra​wie na pew​no nie gro​zi już nie​bez​pie​czeń​stwo. — Ni​g​dy nie gro​zi​ło nam więk​sze – wy​szep​ta​ła Li​lie, prze​no​sząc wzrok z boku na bok. Zro​bi​ła kil​ka kro​ków do tyłu. Jo​sef na​gle się prze​stra​szył. Po raz dru​gi kon​tu​ry jego słod​kiej dziew​czy​‐ ny sta​ły się roz​ma​za​ne. Zdał so​bie spra​wę, że je​śli nie za​cznie dzia​łać na​tych​‐ miast, Li​lie wy​mknie mu się z rąk i bę​dzie dla nie​go stra​co​na na wiecz​ność. Po​chy​lił się, żeby wziąć ją w ra​mio​na, ale nie było jej tam, gdzie się spo​dzie​‐ wał. Uda​ło mu się je​dy​nie zła​pać ją za nad​gar​stek. Uniósł go do ust, ob​sy​pu​‐ jąc dłoń po​ca​łun​ka​mi. — Moja dro​ga, czy my​śla​łaś o tym, o czym roz​ma​wia​li​śmy wczo​raj? Spoj​rza​ła na nie​go z ta​kim zdzi​wie​niem, że zdał so​bie spra​wę, iż nie wy​‐ po​wie​dział się wy​star​cza​ją​co ja​sno.

— Roz​ma​wia​li​śmy o tym, że mo​gli​by​śmy być czymś wię​cej niż przy​ja​‐ ciół​mi. Ro​zu​miesz mnie? – Gdy lek​ko po​ki​wa​ła gło​wą, mó​wił da​lej: – Czy mo​gła​byś na​uczyć się mnie ko​chać? Być moją dro​gą to​wa​rzysz​ką? Po​krę​ci​ła gło​wą i wy​rwa​ła nad​gar​stek. — To się ni​g​dy nie sta​nie. Tak zde​cy​do​wa​ne od​rzu​ce​nie spra​wi​ło, że po​czuł ucisk w ser​cu. Świa​tło słoń​ca wy​co​fa​ło się, po​zo​sta​wia​jąc po​kój sza​ry i opusz​czo​ny ni​czym ży​cie bez niej. — Bła​gam, byś się za​sta​no​wi​ła. – Jo​sef padł na ko​la​na. – Wi​dzisz, że two​je pięk​no czy​ni mnie nie​wol​ni​kiem. Pro​szę cię tyl​ko, byś po​zwo​li​ła mi się sobą za​opie​ko​wać. Moje mał​żeń​stwo ist​nie​je je​dy​nie na pa​pie​rze. Moje ży​cie było pu​ste, nim się w nim po​ja​wi​łaś. Nie je​stem bie​da​kiem. Będę dla cie​bie hoj​ny. – Chwy​cił się rąb​ka jej spód​ni​cy. – Gdy​byś kie​dy​kol​wiek od​wza​jem​ni​ła moje uczu​cia, mógł​bym dać ci… — Ja ni​cze​go nie chcę. — Nie mów tak. – Ob​jął ra​mio​na​mi jej uda i wy​buch​nął pła​czem. – Wy​‐ naj​mę ele​ganc​kie miesz​ka​nie w naj​lep​szej dziel​ni​cy. Wy​peł​ni​my je sty​lo​wy​‐ mi me​bla​mi, wdzięcz​ny​mi ubra​nia​mi, bi​żu​te​rią, fu​tra​mi… wszyst​kim, cze​‐ go pra​gną ko​bie​ty. Pro​szę cię tyl​ko, że​byś się nad tym za​sta​no​wi​ła. Po​cze​‐ kam na od​po​wiedź. — Moja od​po​wiedź się nie zmie​ni. Pro​szę, wstań. Spoj​rzał na nią. — Nie po​dej​rze​wa​łem, że mo​żesz być tak okrut​na. – Pod​niósł się nie​zdar​‐ nie, wspar​ty o ba​rier​kę. – Czy cho​dzi o Ben​ja​mi​na? Czy ty i on… – Py​ta​nie utknę​ło mu w gar​dle. Od​wró​cił się, wy​tarł oczy, po czym spy​tał szorst​ko: – Czy Ben​ja​min mówi ci, jaka je​steś pięk​na? — Ben​ja​min ni​g​dy nie wi​dział mnie pięk​ną. — A inni męż​czyź​ni… — Dla​cze​go mia​ło​by ich to ob​cho​dzić? Wi​dzia​łeś po​li​cjan​tów. – Po​ma​‐ cha​ła dło​nią przed swo​ją twa​rzą. – Wi​dzą tyl​ko sza​leń​stwo. Po​dob​nie inni. Wi​dzą moją sy​tu​ację, nie mnie. — A za​tem ist​nie​ją inni męż​czyź​ni? – O dzi​wo, kie​dy nie za​prze​czy​ła, roz​‐ bu​dzi​ła w nim cień na​dziei. Śmia​ło ru​szył w jej stro​nę. – Czy nie wo​la​ła​byś jed​ne​go męż​czy​zny, któ​ry ko​chał​by cię i ce​nił, za​miast wie​lu obo​jęt​nych? — Je​steś mar​twy – po​wie​dzia​ła Li​lie. Prze​łknął śli​nę. — Ow​szem, je​stem od cie​bie star​szy, ale… — Nie. – Spoj​rza​ła na szy​bę, na któ​rej cie​nie mo​ty​li stwo​rzy​ły po​ru​sza​ją​‐ ce się wzo​ry, przy​po​mi​na​ją​ce świe​żo roz​wi​nię​te li​ście. – Je​steś mar​twy. — Za​sta​nów się nad tym po​waż​nie, Li​lie. Jak mó​wi​łem, ni​cze​go by ci nie bra​ko​wa​ło. Za​pi​sał​bym ci część domu, wy​star​czy​ło​by na resz​tę ży​cia, gdy​‐ bym… gdy​by​śmy zo​sta​li przed​wcze​śnie roz​dzie​le​ni. – Znów za​czerp​nął siłę ze wspo​mnie​nia róż​ni​cy wie​ku mię​dzy jego ro​dzi​ca​mi. – Czy jest coś, co

mógł​bym po​wie​dzieć lub zro​bić, byś zmie​ni​ła zda​nie, Li​lie? Za​miast od​po​wie​dzieć, zro​bi​ła krok w stro​nę mo​ty​li. Uno​si​ły się w po​‐ wie​trzu wo​kół niej, ni​czym spa​da​ją​ce płat​ki kwia​tów, przy​kle​ja​jąc się do jej wło​sów i ra​mion. Wy​peł​nia​ły jej wy​sta​wio​ne dło​nie. — Co​kol​wiek – na​le​gał Jo​sef, pa​trząc, jak prze​mie​nia się w inną bo​gi​nię – tym ra​zem we Flo​rę, per​so​ni​fi​ka​cję wio​sen​nych kwia​tów, mło​do​ści i pięk​‐ na, któ​re dzię​ki niej mo​gły​by znów stać się jego udzia​łem. — Za​bierz mnie do Lin​zu. Za​sko​czo​ny, otwo​rzył sze​ro​ko usta. — Linz? Dla​cze​go do Lin​zu? – Czy była to wresz​cie wska​zów​ka? – Oczy​‐ wi​ście, moja dro​ga. Je​śli tego wła​śnie chcesz, po​je​dzie​my tam, kie​dy tyl​ko Ben​ja​min wy​zdro​wie​je na tyle, bym mógł po​zo​sta​wić go pod opie​ką Gu​‐ drun. Moje dro​gie dziec​ko, za​bio​rę cię, do​kąd​kol​wiek bę​dziesz chcia​ła: do Pa​ry​ża, Flo​ren​cji, We​ne​cji, Rzy​mu, Lon​dy​nu. – Prze​rwał, by za​czerp​nąć od​‐ de​chu, nie wie​rząc, że wresz​cie mu ule​gła. – Po​wiedz tyl​ko: cze​mu chcesz od​‐ wie​dzić Linz? — Jest tam pięk​ny wi​dok na Alpy. — Naj​droż​sza, je​śli chcesz zo​ba​czyć góry, mo​że​my po​je​chać do Szwaj​ca​‐ rii. – Roz​ło​żył sze​ro​ko ra​mio​na. — To musi być Linz – na​le​ga​ła, uni​ka​jąc jego do​ty​ku. – Tam się wszyst​ko za​czę​ło. Kie​dy po​twór do​trze do Wied​nia, bę​dzie już zbyt po​tęż​ny. Za​bierz mnie do Lin​zu, a ja po​sta​ram się, by wszyst​ko skoń​czy​ło się, za​nim się jesz​‐ cze za​cznie. Po po​łu​dniu stan chło​pa​ka się po​gor​szył. Ob​ra​że​nia we​wnętrz​ne mu​sia​ły być po​waż​niej​sze, niż Jo​sef po​dej​rze​wał: Ben​ja​min go​rącz​ko​wał, trząsł się, ma​ja​czył. Gu​drun, z za​ci​śnię​ty​mi usta​mi, pa​rzy​ła mu zio​ła i kła​dła pod po​‐ dusz​ką amu​le​ty o dziw​nych kształ​tach. Znie​cier​pli​wio​ny już Jo​sef ode​słał Li​lie, oba​wia​jąc się za​ka​że​nia, i cho​dził w tę i z po​wro​tem po ga​bi​ne​cie, uni​‐ ka​jąc jej zmar​twio​ne​go wzro​ku. — Piec! – ję​czał Ben​ja​min. – Pło​nę w nim. Wy​puść​cie mnie. — Na​le​ży we​zwać jego ro​dzi​ców – na​le​ga​ła Gu​drun, kie​dy ob​my​wa​li go chłod​ną wodą. – Dzi​siaj nas opu​ści, niech pan za​pa​mię​ta moje sło​wa. — Wciąż jest na​dzie​ja – za​pro​te​sto​wał Jo​sef, któ​re​go prze​ra​ża​ła myśl o przy​jeź​dzie ro​dzi​ny Ben​ja​mi​na. – Nie chcę, żeby wi​dzie​li swo​je​go syna w ta​kim sta​nie. — Z pew​no​ścią wo​le​li​by po​że​gnać się z nim za ży​cia niż po śmier​ci. — Dach z pier​ni​ka – za​wo​łał Ben​ja​min. – Odłam ka​wa​łek. — Wię​cej lodu – po​wie​dział Jo​sef. – Po​cze​ka​my jesz​cze tro​chę. Go​rącz​ka może nie​dłu​go opaść. — Do​brze. – Gu​drun za​ci​snę​ła war​gi. Jo​sef od​wró​cił się w stro​nę łóż​ka i zo​ba​czył, że zdro​we oko Ben​ja​mi​na jest otwar​te, a jego źre​ni​ca po​ru​sza się, jak​by przy​glą​da​ła się cze​muś, co dla nie​‐

go po​zo​sta​wa​ło nie​wi​dzial​ne. Po​pę​ka​ne i spuch​nię​te war​gi chło​pa​ka drgnę​‐ ły. — Sza​leń​stwo. Ko​niec. Kwia​ty. Hi​sto​ria. — Tak, tak. – Jo​sef uznał te mniej lub bar​dziej ko​he​rent​ne wy​po​wie​dzi za do​bry znak. Za​uwa​żył też, że bi​cie ser​ca Ben​ja​mi​na zwol​ni​ło. Przy odro​bi​nie szczę​ścia chło​pak wciąż mógł wy​zdro​wieć. A je​śli nie, jak miał znieść po​czu​‐ cie winy za jego śmierć? I czy znisz​czy​ło​by to jego umo​wę z Li​lie? Usiadł, wzdy​cha​jąc cięż​ko. – Tak mi przy​kro, Ben​ja​mi​nie. Jak mógł​bym od​ku​pić swo​je winy? – Za​sta​na​wiał się przez chwi​lę, wspo​mi​na​jąc noc​ne dys​ku​sje, któ​re pro​wa​dzi​li w szczę​śliw​szych cza​sach, po czym do​dał: – Kie​dy po​czu​‐ jesz się le​piej, zaj​mie​my się two​ją edu​ka​cją. Szko​da by było, gdy​by tak by​‐ stry umysł się zmar​no​wał. – Ben​ja​min nie od​po​wie​dział. Le​żał ze wzro​kiem wbi​tym w su​fit. Jo​sef rów​nież spoj​rzał w górę i zo​ba​czył tam set​ki mo​ty​li, ukła​da​ją​ce się na kra​wę​dziach ni​czym po​spiesz​nie na​ry​so​wa​ny fryz. – Psy​‐ che – wy​szep​tał dok​tor w na​dziei, że ich obec​ność nie jest za​po​wie​dzią nad​‐ cho​dzą​ce​go odej​ścia du​szy. Gu​drun wzię​ła na sie​bie pierw​sze czu​wa​nie. Po po​spiesz​nej ko​la​cji Jo​sef usiadł przy biur​ku, zer​ka​jąc co chwi​lę na ze​gar i cze​ka​jąc na jej we​zwa​nie. Tuż przed pół​no​cą zdjął por​tret ojca i od​wró​cił go do ścia​ny, dzię​ki cze​mu mógł za​po​mnieć o swo​ich obo​wiąz​kach i po​grą​żyć się w ma​rze​niach o wspól​nych po​dró​żach z Li​lie. Po od​wie​dzi​nach w Lin​zu za​mie​rzał za​su​ge​‐ ro​wać dro​gę na za​chód, do Mo​na​chium, albo może – sko​ro tak in​te​re​so​wa​ły ją al​pej​skie kra​jo​bra​zy – na po​łu​dnie, do Sal​zbur​ga. Miał na​dzie​ję, że słod​ka dziew​czy​na nie bę​dzie chcia​ła po​cze​kać aż do peł​ne​go wy​zdro​wie​nia Ben​ja​‐ mi​na. Trud​no było stwier​dzić, czy na​praw​dę się do nie​go przy​wią​za​ła. Nie są​dził, by zdą​ży​ła to zro​bić. Oczy​wi​ście był win​ny chło​pa​ko​wi wdzięcz​ność za ura​to​wa​nie jej z Wie​ży Głup​ców. Jo​sef po​tarł oczy i ziew​nął. Po​rząd​ne wy​kształ​ce​nie by​ło​by za to na​gro​dą wię​cej niż od​po​wied​nią, a tak​że re​kom​‐ pen​sa​tą za do​zna​ne szko​dy. Jed​no, nie​ste​ty, było pew​ne: Ben​ja​min ni​g​dy nie wró​ci do peł​ni zdro​wia. Jego ra​mię oka​za​ło się strza​ska​ne, zła​ma​na w trzech miej​scach noga po zro​śnię​ciu sta​nie się pew​nie krót​sza, co spra​wi, że do koń​ca ży​cia bę​dzie ku​lał, a Fuchs nie zba​dał jesz​cze jego oka. Jo​sef wie​dział, że wszel​kie cier​pie​nie chło​pa​ka bę​dzie dla nie​go wiecz​nym wy​rzu​tem su​‐ mie​nia, że po​ło​ży się ma​łym, lecz nie​ustę​pli​wym cie​niem na szczę​ściu, któ​re mia​ło to​wa​rzy​szyć jego ży​ciu z Li​lie. Mu​siał to znieść. Być może dziew​czy​na z cza​sem doj​dzie do wnio​sku, że lep​szy star​szy męż​czy​zna niż ka​le​ka. Drze​mał przez chwi​lę, a gdy się obu​dził, jego czo​ło było przy​kle​jo​ne do bi​‐ bu​ły. Sen był sło​necz​ny, pa​ste​lo​wy, cie​pły, pe​łen dźwię​ków wio​sny: vi​bra​to go​łę​bia, wo​ła​nie ku​kuł​ki, brzę​cze​nie psz​czół, a za nimi spo​koj​ny głos. Na​tu​‐ ra uci​chła wraz ze snem. Głos nie, cho​ciaż wciąż nie umiał roz​po​znać słów. Sta​wał się co​raz gło​śniej​szy, jak me​lo​dia kil​ku nut, któ​re bez​li​to​śnie pro​wa​‐ dzi​ły go przez ko​ry​tarz, po scho​dach w górę, aż do po​ko​ju cho​re​go. Jo​sef

otwo​rzył drzwi i zo​ba​czył Gu​drun śpią​cą na krze​śle pod oknem. — Za​czął prze​dzie​rać się przez la​bi​rynt tyl​nych uli​czek. Głos był już te​raz dość wy​raź​ny i ła​two dało się roz​po​znać, że na​le​ży do Li​‐ lie. Jo​sef zro​bił krok w stro​nę łóż​ka, ale za​raz od​sko​czył. Para le​ża​ła przy​tu​lo​‐ na. Drżą​cy​mi dłoń​mi pod​niósł koł​drę. Li​lie była naga, jej skó​rę pla​mi​ła krew, któ​rą były ubru​dzo​ne ubra​nia Ben​ja​mi​na. Gu​drun po​ru​szy​ła się, kie​dy krzyk​nął, ale się nie obu​dzi​ła. — Gdy prze​szedł kil​ka​set jar​dów, do​tarł do lam​py, któ​ra… – cią​gnę​ła Li​‐ lie. Jo​sef chwy​cił ją za ra​mię i zwlókł z łóż​ka. — Puść mnie na​tych​miast! – za​wo​ła​ła. – Mu​szę z nim zo​stać. Nie ro​zu​‐ miesz? Je​śli odej​dę, umrze. — Ko​chasz go? – wpa​try​wał się w nią Jo​sef. — Tyle ra​zem prze​szli​śmy, że je​ste​śmy so​bie prze​zna​cze​ni na za​wsze. — Ale czy go ko​chasz? — Tak – od​po​wie​dzia​ła po pro​stu. Jo​sef za​ci​snął pię​ści. — A co z nami? – Jego twarz spo​chmur​nia​ła. – A co z two​ją obiet​ni​cą? — Do​trzy​mam sło​wa. – Wzru​szy​ła ra​mio​na​mi. – Mo​żesz ze mną zro​bić wszyst​ko, co tyl​ko chcesz. Znio​sę to. Tyl​ko za​bierz mnie do Lin​zu, że​bym mo​gła… — Znie​siesz? – Jo​sef po​czuł, że krew od​pły​wa mu z twa​rzy. Jej pro​po​zy​cja była jesz​cze gor​sza, niż gdy​by znik​nę​ła z jego ży​cia. – Na​tych​miast wra​caj do po​ko​ju – po​wie​dział przez za​ci​śnię​te zęby. — Nie. – Chwy​ci​ła się łóż​ka. Mu​siał ode​rwać od nie​go jej ręce i za​cią​gnąć ją do sy​pial​ni. — Ju​tro od​dam cię do kli​ni​ki psy​chia​trycz​nej. Niech oni słu​cha​ją tych two​ich fan​ta​stycz​nych opo​wie​ści. Je​śli zaś cho​dzi o two​je​go ko​cha​sia, nim mogą się za​jąć w szpi​ta​lu. Je​że​li na​wet prze​ży​je, ni​g​dy nie wró​ci do mnie do pra​cy. – We​pchnął ją do środ​ka i za​mknął drzwi. – Je​śli o mnie cho​dzi, obo​je mo​że​cie iść do dia​bła. – Od​wró​cił się, skrzy​wio​ny tak, jak​by jadł gorz​ki owoc. — Będę z Ben​ja​mi​nem – po​wie​dzia​ła Li​lie ci​chym, lecz peł​nym prze​ko​na​‐ nia gło​sem, idąc przed sie​bie ko​ry​ta​rzem. Jo​sef spoj​rzał na drzwi. Wciąż były za​mknię​te. Miał klucz. Otwo​rzył je i po​biegł za Li​lie, ła​piąc ją za ra​mię i pcha​jąc w tył, w ciem​ny kąt. Na pro​gu, kie​dy za​czę​ła zni​kać, po​pchnął po​wie​trze i za​trza​snął drzwi tak moc​no, że cała ścia​na się za​trzę​sła. Tym ra​zem klucz zgrzyt​nął w zam​ku. A ona szła ko​‐ ry​ta​rzem, od​da​la​jąc się od nie​go co​raz bar​dziej. Rzu​cił się przed sie​bie bie​‐ giem, jego sto​py moc​no ude​rza​ły o wy​po​le​ro​wa​ną drew​nia​ną po​sadz​kę, jed​‐ nak każ​dy krok po​więk​szał tyl​ko od​le​głość, aż Li​lie zmie​ni​ła się w bla​dy cień, w du​cha, ilu​zję, isto​tę zro​dzo​ną ze świa​tła księ​ży​ca.

Tym ra​zem pu​ka​nie było tak gło​śne i na​tar​czy​we, że Jo​sef uniósł wresz​cie gło​wę. Bar​dzo dłu​go sie​dział przy biur​ku, le​d​wie się po​ru​szył od cza​su bo​le​‐ sne​go po​wro​tu z Gmun​den. Był prze​mar​z​nię​ty, a nogi mu ze​sztyw​nia​ły. Ota​cza​ły go ta​le​rze nie​tknię​te​go je​dze​nia, a na pod​ło​dze sta​ło jesz​cze wię​cej tac. Z boku le​ża​ła ka​raf​ka wina, z któ​rej na jego pa​pie​ry wy​le​wał się czer​wo​‐ ny płyn. Ję​cząc z wy​sił​ku, wstał i pod​szedł do drzwi. — Wiem, że ka​zał mi pan so​bie nie prze​szka​dzać, ale mu​szę. – Gu​drun po​‐ ma​cha​ła mu przed no​sem te​le​gra​mem. – To do pana, Herr Dok​tor Breu​er. Od pana żony. Bę​dzie w domu o zmierz​chu. – Za​ru​mie​ni​ła się. – Nie po​zwo​li​ła​‐ bym so​bie otwie​rać cu​dzej ko​re​spon​den​cji, ale sam pan ro​zu​mie… nie mówi pan, nie je, nie wy​cho​dzi… Za​cho​wu​je się pan nie​nor​mal​nie. – Od​cze​ka​ła chwi​lę, spo​glą​da​jąc na nie​go wy​cze​ku​ją​co. — Słusz​nie zro​bi​łaś – po​wie​dział zre​zy​gno​wa​ny Jo​sef. Zer​k​nął na cien​ką kar​tecz​kę. – O zmierz​chu, tak? — Je​śli nie wcze​śniej. – Gu​drun od​sło​ni​ła okna, rąb​kiem far​tu​cha wy​tar​ła kurz z pa​ra​pe​tu i za​czę​ła zbie​rać ta​le​rze, mlasz​cząc roz​pacz​li​wie. – Przy​naj​‐ mniej wszyst​ko w domu wró​ci do nor​my. Ale nie wiem, jak mia​ła​bym do tego cza​su do​pro​wa​dzić go do po​rząd​ku. Czy to było waż​ne? – Za​wie​si​ła mo​‐ kre kart​ki na opar​ciu krze​sła i prze​tar​ła mo​del ucha. – Tro​chę le​piej. — Dziew​czy​na… – za​czął Jo​sef, wie​dząc, że kie​dy tyl​ko Gu​drun do​sta​nie taką moż​li​wość, zmu​si ją do pra​cy. — Tak, ale gdzie ja​kąś znaj​dzie​my tak szyb​ko? Spró​bo​wał zno​wu. — Li​lie… — Wiem, wiem, w domu po​win​ny być świe​że kwia​ty. Ktoś bę​dzie mu​siał pójść na targ. — Ale ja nie… — Nie mo​że​my cze​kać. Po​trze​bu​ję po​mo​cy. Frau Dok​tor Breu​er nie może zo​ba​czyć domu w ta​kim sta​nie. Po​my​śla​ła​by, że je​stem strasz​ną Schlam​‐ pe[90]! – wes​tchnę​ła. – Na​praw​dę się sta​ra​łam, ale… — Zro​bi​łaś, co w two​jej mocy, Gu​drun. Nikt nie bę​dzie cię ob​wi​niał. Kie​‐ dy po​wie​rzo​no ci opie​kę nad do​mem, nie mia​ło być w nim mnie, nie wspo​‐ mi​na​jąc już o in​nych. — In​nych? – Gu​drun zmarsz​czy​ła czo​ło, jak​by pró​bo​wa​ła przy​po​mnieć so​bie ja​kieś od​le​głe twa​rze, ale mach​nę​ła lek​ce​wa​żą​co wol​ną ręką. – Na​wet gdy​by dom był pu​sty, to i tak oka​za​ło​by się to dla mnie zbyt wie​le. Trze​ba się zmie​rzyć ze smut​ną praw​dą: nie je​stem już tak mło​da, jak kie​dyś. — Nikt z nas nie jest. – Jo​sef pod​szedł do okna i spoj​rzał na uli​cę. – Je​ste​‐ śmy star​si, ale nie mą​drzej​si. I, nie​ste​ty, na​sze sny wra​ca​ją, żeby nas drę​czyć. Gu​drun spoj​rza​ła na nie​go z po​wąt​pie​wa​niem. — Je​śli cho​dzi o dom, Herr Dok​tor… mam sio​strze​ni​cę, bar​dzo pra​co​wi​tą mło​dą oso​bę. Je​śli nią wła​ści​wie po​kie​ru​ję, upo​rząd​ku​je​my wszyst​ko w mgnie​niu oka. A może je​den z jej młod​szych bra​ci mógł​by uprząt​nąć

ogród. – Cze​ka​ła chwi​lę na od​po​wiedź, a gdy ta nie na​de​szła, do​da​ła: – Frau Dok​tor Breu​er nie chcia​ła​by wi​dzieć go w ta​kim sta​nie. — Zrób, jak uwa​żasz, Gu​drun. Ja za​pew​nię hoj​ną re​kom​pen​sa​tę. – Sło​wa wy​da​ły mu się dziw​nie zna​jo​me. Być może to wra​że​nie było wła​śnie tym, co fran​cu​ski na​uko​wiec, Émi​le Bo​irac, na​zy​wał déjà vu – ni​g​dy nie zro​zu​miał tej kon​cep​cji w peł​ni, a jego daw​ny przy​ja​ciel Zyg​munt uzna​wał po​dob​ne nie​po​ko​ją​ce wra​że​nia za, po pro​stu, das Unhe​im​li​che, nie​sa​mo​wi​tość. Ja​kie to mia​ło zna​cze​nie? Żad​ne​go. Po raz pierw​szy od wie​lu dni Jo​sef zdo​łał wy​rwać się z apa​tii i z tru​dem wy​szedł na ze​wnątrz. Wdy​chał mroź​ne je​sien​ne po​wie​trze. Gu​drun mia​ła ra​cję: ogród był za​nie​dba​ny. Chwa​sty i po​krzy​wy zwy​cię​ża​ły w od​wiecz​nej wal​ce mię​dzy czło​wie​kiem a na​tu​rą w zio​ło​wym ogród​ku Ma​thil​de. Na​wet krze​wy, na któ​rych pracz​ka wy​wie​sza​ła ubra​nia do wy​schnię​cia, sta​ły się prze​ro​śnię​te i mar​twe u ko​ro​ny. Ode​rwał jed​ną ga​łąz​kę i ode​tchnął za​pa​‐ chem kwia​tów. — To roz​ma​ryn – wy​szep​tał – dla pa​mię​ci. Za​pach obu​dził w nim wspo​mnie​nie cze​goś za​po​mnia​ne​go zbyt szyb​ko, co​kol​wiek to jed​nak było, wciąż mu umy​ka​ło. Zro​bił kil​ka kro​ków na​przód i zo​ba​czył po​wo​je, po​ły​ka​ją​ce klat​kę, w któ​rej ro​sły owo​ce. Tra​wa i mech do​‐ ko​na​ły in​wa​zji na upra​wy wa​rzyw. A pod sta​rym orze​chem de​li​kat​ny je​‐ sien​ny kro​kus wal​czył o ży​cie i słoń​ce, wzbi​ja​jąc się po​nad ster​tę gni​ją​cych orze​chów. Wszyst​ko nisz​cza​ło. Bu​dyn​ki go​spo​dar​cze też były w kiep​skim sta​nie. Ma​thil​de, oczy​wi​ście, zo​sta​wi​ła so​bie wóz, by móc co​dzien​nie uda​wać się na wy​ciecz​ki wo​kół Traun​see, a pod nie​obec​ność ko​nia staj​nia była chłod​nym, cuch​ną​cym miej​‐ scem. Po roz​pa​da​ją​cych się scho​dach wszedł na strych, gdzie kie​dyś ba​wi​ły się dzie​ci. Te​raz znaj​do​wał się tu tyl​ko do po​ło​wy wy​peł​nio​ny pie​rzem ma​‐ te​rac, za​miesz​ka​ny przez my​szy. Z kro​kwi zwi​sa​ły dwa sta​re sio​dła. Na pa​ra​‐ pe​cie le​ża​ła po​rzu​co​na, za​ple​śnia​ła książ​ka, sta​re wy​da​nie Kin​der- und Hau​‐ smär​chen[91]. Za​trzy​mał się, żeby ją przej​rzeć. Otwo​rzy​ła się na Hän​sel und Gre​tel. Jo​sef się uśmiech​nął. Była to ulu​bio​na baj​ka Mar​ga​re​the, a książ​ka zo​‐ sta​ła tu pew​nie scho​wa​na dla​te​go, że Ma​thil​de pa​ła​ła do bra​ci Grimm sil​ną nie​chę​cią. Uwa​ża​ła ich opo​wie​ści za nie​wła​ści​we dla dzie​ci. Wiedź​my, pie​ce, mó​wią​ce zwie​rzę​ta, drob​ne ukłu​cia stra​chu – ni​g​dy nie zro​zu​miał, dla​cze​go tak bar​dzo pro​te​sto​wa​ła prze​ciw temu, co jemu zda​wa​ło się na​tu​ral​ną czę​‐ ścią dzie​ciń​stwa. Spoj​rzał przez ra​mię, po czym znów za​czął prze​kła​dać kart​ki, aż do​tarł do swo​jej ulu​bio​nej ba​śni Der Fro​sch​könig. „Daw​no, daw​no temu”, za​czy​na​ła się, „kie​dy ma​rze​nia speł​nia​ły się czę​sto…”. Uśmiech​nął się dość smut​no, bo Żabi Król był opo​wie​ścią, w któ​rej mi​łość nie są​dzi​ła po po​zo​rach. Książ​ka za​mknę​ła się z głu​chym hu​kiem, wzbi​ja​jąc ku gó​rze chmu​rę ku​rzu. Nie po​zo​sta​wa​ło mu nic in​ne​go, jak wró​cić do domu, w któ​rym me​ble były po​kry​te po​krow​ca​mi. Wszedł na górę, za​glą​dał po ko​lei do wszyst​kich

sy​pial​ni i za​trzy​mał się, gdy do​tarł do po​ło​żo​nej na ty​łach domu, tej prze​zna​‐ czo​nej dla go​ści. Sa​mot​ny bia​ły mo​tyl ude​rzał skrzy​dła​mi o szy​bę; gdy zo​stał uwol​nio​ny, po​fru​nął w stro​nę staj​ni i usiadł na sta​rym krze​wie róży, któ​ry po​ra​stał drzwi. Jo​sef nie po​tra​fił wyjść z tego po​ko​ju, któ​re​go lek​ki słod​ki za​‐ pach przy​po​mi​nał mu czas, kie​dy opie​ko​wał się Ber​thą Pap​pen​he​im, jej dow​cip, bu​rzo​wą chmu​rę ciem​nych wło​sów, błysz​czą​ce oczy, drob​ną i de​li​‐ kat​ną syl​wet​kę. Ja​kie by​ło​by ży​cie, gdy​by nie po​rzu​cił swo​jej ma​łej Anny O.? Uspra​wie​dli​wiał tę de​cy​zję po​czu​ciem od​po​wie​dzial​no​ści, mał​żeń​stwem, pra​cą, dzieć​mi… A ona mó​wi​ła tyl​ko o mi​ło​ści. „Mi​łość wię​cej do mnie nie przyj​dzie. Będę we​ge​to​wać jak ro​śli​na w piw​ni​cy, bez świa​tła”. Mi​nę​ło tak wie​le lat, że inna twarz na​kła​da​ła się na nią, inna kon​ste​la​cja ry​sów o tur​ku​so​wych oczach i wło​sach z ple​cio​ne​go zło​ta. „Pa​mięć pła​ta nam fi​gle” – po​my​ślał Jo​sef, wra​ca​jąc do ga​bi​ne​tu. Dom miał nie​dłu​go zmie​‐ nić się w cha​os mio​teł i garn​ków. Być może na​de​szła pora, by wró​cić do daw​ne​go ży​cia. Pójść do ka​wiar​ni ni​hi​li​stów, po​roz​ma​wiać z wiel​ki​mi i do​‐ bry​mi ludź​mi – a przy odro​bi​nie szczę​ścia tak​że z tymi mniej do​bry​mi – i spraw​dzić, czy praw​dą są za​sły​sza​ne przed wy​jaz​dem do Gmu​den po​gło​ski o no​wej fali an​ty​se​mi​ty​zmu. Myśl o to​wa​rzy​stwie, o cie​ka​wej roz​mo​wie, była za​chę​ca​ją​ca. Jo​sef za​sta​na​wiał się, czy po​wi​nien po​pro​sić o go​rą​cą ką​‐ piel, zre​zy​gno​wał z tego jed​nak i już miał się za​jąć swo​im wy​glą​dem, kie​dy usły​szał dźwięk dzwon​ka do drzwi. Gu​drun we​szła do ga​bi​ne​tu, nio​sąc wi​‐ zy​tów​kę na sta​rej mo​sięż​nej tac​ce. — Przy​szła słu​żą​ca Frau He​ide​mann z py​ta​niem, kie​dy ta mo​gły​by pana od​wie​dzić. Mówi, że ból w pier​si jej pani stał się nie do wy​trzy​ma​nia. Jo​sef po​wstrzy​mał się przed zło​śli​wą od​po​wie​dzią. Dla​cze​go ci lu​dzie nie mogą po​cze​kać? Ostat​nią rze​czą, na któ​rą miał ocho​tę, była masa cho​rób zno​szo​nych w jego ra​mio​na przez pa​cjen​tów, zwłasz​cza tych, któ​rzy uwa​ża​‐ li wi​zy​tę u le​ka​rza za ele​ment ży​cia to​wa​rzy​skie​go. Frau He​ide​mann była głu​pią ko​bie​tą. Jej bóle były wy​obra​żo​ne i… współ​czu​cie wzię​ło górę. Uspo​‐ ko​ił się. Być może ser​ce bo​la​ło ją z winy uwię​zio​nej w nim nie​speł​nio​nej mi​‐ ło​ści. — To sa​mot​ne miej​sce – wy​szep​tał. – Wie​deń to mia​sto snów.

ROZ​DZIAŁ CZTER​NA​STY Mi​nę​ło wie​le lat, za​nim Fle​ci​sta wró​cił po po​zo​sta​łe dzie​ci. Cho​ciaż jego mu​‐ zy​ka zo​sta​ła uci​szo​na, ty​sią​ce wciąż mu​szą iść za nim: mło​dzi, sta​rzy, duzi, mali, wszy​scy… na​wet strze​la​ją​ce z ba​tów ogry w sied​mio​mi​lo​wych bu​‐ tach, na​wet ich dzie​wię​cio​gło​we psy. Je​ste​śmy ucie​ka​ją​cy​mi szczu​ra​mi, a zie​mia kur​czy się pod do​ty​kiem na​szych stóp. Wio​sen​ne li​ście mają gorz​ki smak. Przez cały dzień pa​da​ją lu​dzie i pada deszcz; przez całą noc ru​sał​ki szlo​cha​ją w je​zio​rach. Niedź​wiedź ko​lo​ru krwi wę​szy u na​szych stóp. Wbi​‐ jam wzrok w zie​mię, li​cząc bia​łe ka​mie​nie, peł​na lęku o to, do​kąd pro​wa​dzi nas ten ostat​ni pier​ni​ko​wy szlak. Czy za​klę​cie za​dzia​ła​ło? Na to wy​glą​da: mgła spo​wi​ja na​sze kost​ki, wzno​‐ sząc się, by uci​szyć wszyst​kie dźwię​ki, by po​łknąć wszyst​kich wo​kół. Kie​dy przy​cho​dzi czas, bie​gnie​my na śle​po, cią​gnąc za sobą Cień, za​trzy​mu​jąc się do​pie​ro, kie​dy moja wy​cią​gnię​ta ręka do​ty​ka szorst​kiej kory so​sen. Je​den krok, dwa, i znaj​du​je​my się w za​cza​ro​wa​nym le​sie, po​wie​trze jest prze​ci​na​‐ ne lo​do​wa​ty​mi od​de​cha​mi cza​row​nic. Dzień wali się wo​kół nas. Wid​mo​wi straż​ni​cy zla​tu​ją z drzew, py​ta​jąc o imio​na, ale po​nie​waż pil​nie strze​że​my od​po​wie​dzi, od​wra​ca​ją się i fru​ną na wschód w po​szu​ki​wa​niu księ​ży​ca spo​‐ wi​te​go ca​łu​nem z chmur. Ko​rze​nie kłę​bią się, przy​cią​ga​jąc nas do le​śnej mu​‐ ra​wy. Ku​li​my się w ci​szy prze​ry​wa​nej tyl​ko od​le​głym ło​sko​tem zrzu​ca​nych je​le​nich po​ro​ży. Bu​dzi​my się, cali i zdro​wi. Słoń​ce wchło​nę​ło wszel​kie śla​dy mgły. Pej​zaż wy​da​je się pu​sty. Nie za​szli​śmy da​le​ko: wi​dzę, do​kąd bie​gnie dro​ga, ale nikt się nią nie po​ru​sza. Jest cał​kiem ci​cho, póki ku​kuł​ka nie za​wo​ła spo​mię​dzy gę​stwi​ny drzew. — Po​słu​chaj. — Ku​kuł​ka – mówi. Osła​nia oczy, gdy przy​glą​da się naj​wyż​szym ga​łę​ziom. — Kuc​kuck – od​po​wia​dam. On wciąż uży​wa swo​je​go dziw​ne​go ję​zy​ka. – Ona mówi Kuc​kuck! Jak zwy​kle gwał​tow​nie wzru​sza ra​mio​na​mi. — Przy​naj​mniej je​ste​śmy wol​ni. — Tyl​ko póki idzie​my na​przód. Chodź. Cień kwi​li, ale pod​no​si​my go i, trzy​ma​jąc mię​dzy sobą, po​ru​sza​my się po​‐

wo​li wzdłuż kra​wę​dzi drzew, aż do​cie​ra​my na pola, gdzie kru​ki wy​dłu​bu​ją oczy mło​dej psze​ni​cy. Da​lej nie​daw​no po​cho​wa​ne ziem​nia​ki drżą pod ski​ba​‐ mi zie​mi. Ka​pu​sty puch​ną ni​czym rzę​dy zie​lo​nych głów. Kie​dy klę​ka​my, by za​to​pić zęby w ich czasz​kach, li​ście wbi​ja​ją nam się w gar​dła. Idzie​my da​lej ze sto​pa​mi w kle​istej gli​nie, aż na​gle Cień zgi​na się wpół. Cią​gnę go za ra​mię. — Tu nie jest bez​piecz​nie. Mu​si​my iść da​lej. Je​śli za​uwa​żą, że znik​nę​li​‐ śmy… Da​lej. Mu​si​my iść da​lej. Prę​dzej czy póź​niej przy​ja​zne kra​sno​lu​dy albo ja​‐ kaś do​bro​dusz​na żona ol​brzy​ma na pew​no się nad nami zli​tu​ją. Strach stał się jed​nak do​brze zna​nym to​wa​rzy​szem, któ​ry dzia​ła ni​czym ostro​gi. Poza tym te​raz mu​si​my już nieść Cień. Jego gło​wa zwi​sa, oczy są pu​ste, a sto​py cią​gną się z tyłu, żło​biąc bruz​dy w mięk​kim bło​cie. To może być nasz ko​‐ niec. — Po​win​ni​śmy iść da​lej sami. — Nie – dy​szy. – Przy​sią​głem, że nie zo​sta​wię… — Ja nie przy​się​ga​łam. — No to idź. Ra​tuj się. Do​brze wie, że nie odej​dę bez nie​go. — Nie ma sen​su stać tu i roz​ma​wiać – złosz​czę się, bio​rąc Cień pod ra​mię i roz​my​śla​jąc, jak coś cien​kie​go ni​czym ostrze noża może być jed​no​cze​śnie tak cięż​kie. Ko​lej​ny od​po​czy​nek, tym ra​zem na ga​łę​zi dębu po​kry​tej mchem pró​bu​je​‐ my wgryźć się w garść ze​szło​rocz​nych żo​łę​dzi. Da się po​łknąć tyl​ko te, któ​re wy​kieł​ko​wa​ły. Cień leży tam, gdzie go upu​ści​li​śmy, z twa​rzą zwró​co​ną do nie​ba. Za​uwa​żam, że jego oczy są już cał​kiem bia​łe. Bez ostrze​że​nia wy​da​je z sie​bie wrzask, naj​gło​śniej​szy dźwięk, jaki kie​dy​kol​wiek z sie​bie wy​do​był, po​tem wes​tchnie​nie i dłu​gi, świsz​czą​cy wy​dech. Wy​plu​wam ostat​nie żo​łę​‐ dzie. Cień nie mio​ta się ani nie drga jak za​zwy​czaj, nie ru​sza się na​wet, kie​dy dep​czę jego pierś. Po chwi​li zbie​ram li​ście dębu, by przy​kryć mu twarz. Pró​bu​je mnie po​wstrzy​mać. — Dla​cze​go to ro​bisz? — Nie żyje. — Nie! – A jed​nak wi​dzę ulgę na jego twa​rzy, kie​dy klę​ka, by spraw​dzić. – Prze​trwa​li​śmy tak wie​le, a i tak zdy​cha​my jak psy… pod pło​tem… pod pło​‐ tem, pod krza​kiem. – Za​my​ka oczy Cie​nia. – Ba​ruch day​an ha’emet. To chy​ba mo​dli​twa: jego usta wciąż się po​ru​sza​ją, ale nie wy​do​by​wa się z nich ża​den dźwięk. — Ale my nie umrze​my. – Chwy​tam się jego ubrań. – Cie​nie nie żyją dłu​‐ go. Wie​dzia​łeś, że sy​tu​acja jest bez​na​dziej​na. Te​raz mo​że​my po​dró​żo​wać szyb​ciej, ty i ja. Wy​ry​wa się. — Zie​mia jest mięk​ka. Po​móż mi wy​ko​pać grób.

— Nie. Nie mamy cza​su. Mu​si​my iść da​lej. Po​łu​dnie już mi​nę​ło. – Pa​trzę, jak się waha. – Nikt nie zje Cie​nia. Nie ma na nim mię​sa. Stoi nie​ru​cho​mo, kie​dy od​cho​dzę, zmu​sza​jąc się, żeby się nie od​wra​cać. Po chwi​li do​łą​cza do mnie. Ścież​ka da​lej wije się mię​dzy po​la​mi a la​sem. Po pew​nym cza​sie do​strze​‐ ga​my wieś, ale uzna​je​my, że wciąż je​ste​śmy zbyt bli​sko twier​dzy czar​ne​go maga, by czuć się bez​piecz​nie. Wresz​cie na​wet słoń​ce nas opusz​cza, a my stop​nio​wo zwal​nia​my, aż w koń​cu już nie mo​że​my wlec się da​lej. Las jest tu rzad​szy: przed nami, aż po ho​ry​zont, roz​cią​ga się za​ora​ne w rów​ne rzę​dy wiel​kie pole. Znaj​du​je​my się już głę​bo​ko po​mię​dzy krze​wa​mi, kie​dy zda​ję so​bie spra​wę, że ro​śnie tu fa​so​la. — Ja​kie to ma zna​cze​nie? – pyta zmę​czo​ny. — Ce​ci​ly po​wie​dzia​ła, że kto za​sy​pia pod kwit​ną​cą fa​so​lą, tra​ci ro​zum. — Żad​nych kwia​tów – uci​na. Myli się jed​nak. Kil​ka gór​nych pą​ków uka​zu​je już bia​łe płat​ki, upior​ne w świe​tle zmierz​chu, a rano jest już oczy​wi​ste, że po​win​ni​śmy byli iść da​lej, bo set​ki kwia​tów roz​wi​nę​ły się przez noc, tań​cząc na wie​trze ni​czym mo​ty​le i wy​peł​nia​jąc swo​im za​pa​chem cie​płe po​wie​trze. — Po​zwól mi od​po​cząć tro​chę dłu​żej – szep​cze z po​licz​kiem w bło​cie, nie chcąc się po​ru​szyć, nie zwa​ża​jąc na​wet na czar​ne​go żuka, któ​ry wdra​pu​je mu się na gło​wę. – Nikt nas tu nie znaj​dzie. Jego si​nia​ki zmie​nia​ją ko​lor. Z czar​no​fio​le​to​wych sta​ją się zie​lo​ne. Kie​dy pro​si o hi​sto​rię, przy​po​mi​nam so​bie, jak Ce​ci​ly opo​wia​da​ła mi o dwoj​gu dzie​ciach, któ​re wy​ło​ni​ły się z ma​gicz​nej wil​czej jamy. One też mia​ły zie​lo​ną skó​rę. — Dzia​ło się to w An​glii – mó​wię mu – w cza​sie żniw, bar​dzo daw​no temu. Chło​piec i dziew​czyn​ka po​ja​wi​li się na​gle, jak​by za spra​wą ma​gii, na skra​ju pola ku​ku​ry​dzy. Ich skó​ra była ja​sno​zie​lo​na i mie​li prze​dziw​ne ubra​‐ nia. – Spo​glą​dam na swój strój i wy​bu​cham śmie​chem. – Kie​dy mó​wi​li, nikt nie ro​zu​miał ich cza​ro​dziej​skie​go ję​zy​ka. Żni​wia​rze za​bra​li ich do domu Wład​cy, gdzie się nimi za​opie​ko​wa​no, ale oni nie chcie​li nic jeść, do​pó​ki pew​ne​go dnia nie zo​ba​czy​li, jak słu​żą​cy nie​sie wiąz​kę ło​dyg fa​so​li. Zje​dli je, ale sa​mych fa​so​lek nie. — Dla​cze​go nie je​dli fa​so​li jak wszy​scy inni? — Ce​ci​ly po​wie​dzia​ła, że w fa​so​li żyją du​sze zmar​łych. Gdy ją jesz, mo​‐ żesz zjeść swo​ją mat​kę albo swo​je​go ojca. — Prze​cież to głu​pie. — Po​wta​rzam tyl​ko, co mó​wi​ła. To praw​dzi​wa hi​sto​ria, ale je​śli nie chcesz… — Nie, nie, kon​ty​nu​uj – mówi, a ja za​uwa​żam, że mimo tonu peł​ne​go wyż​szo​ści pa​trzy na kwia​ty fa​so​li z nie​po​ko​jem. – Co się przy​da​rzy​ło tym zie​lo​nym dzie​ciom? —  Kie​dy zja​dły ło​dy​gi fa​so​li, sta​ły się sil​niej​sze i na​uczy​ły się an​giel​skie​‐

go. Opo​wie​dzia​ły Panu o swo​jej pięk​nej oj​czyź​nie, gdzie nie ma bie​dy, a lu​‐ dzie żyją wiecz​nie. Dziew​czyn​ka mó​wi​ła, że kie​dy pew​ne​go dnia się ba​wi​li, usły​sze​li słod​ką mu​zy​kę i szli za nią po​lem aż do ciem​nej ja​ski​ni… — Jak w two​jej hi​sto​rii o Fle​ci​ście? — Tak – od​po​wia​dam z wa​ha​niem, przy​po​mi​na​jąc so​bie, że w opo​wie​ści Ce​ci​ly chło​piec umarł, a dziew​czyn​ka do​ro​sła i sta​ła się zwy​czaj​ną żoną. – Nie pa​mię​tam, co było da​lej. Przez chwi​lę mil​czy, pa​trząc na mnie. — Co te​raz zro​bi​my? Do​kąd pój​dzie​my? Do kogo mo​że​my się zwró​cić? Nikt nam jesz​cze ni​g​dy nie po​mógł. — Po​wie​dzie​li, że ra​tu​nek się zbli​ża. Że jest już nie​da​le​ko. — Wie​rzysz im? — Tak. To dla​te​go mu​si​my iść w ich stro​nę. Pod si​nia​ka​mi jego skó​ra znów jest bia​ła jak kre​da. Jego ra​mię nie wy​glą​‐ da do​brze, a on krzy​wi się za każ​dym ra​zem, kie​dy pró​bu​je nim po​ru​szyć. W ką​ci​kach jego ust wi​dzę świe​żą krew. Na​gle czu​ję taką wście​kłość, jak​‐ bym mia​ła za​raz wy​buch​nąć. — Chcia​ła​bym go za​bić. – Moje dło​nie za​ci​ska​ją się w pię​ści, a pa​znok​cie wbi​ja​ją w skó​rę. Chcę krzy​czeć, pluć i ko​pać. Wciąż pa​trzy na mnie py​ta​ją​co. – Cho​dzi mi o czło​wie​ka, któ​ry to wszyst​ko roz​po​czął. Gdy​by nie on… — Nie sły​sza​łaś, co wszy​scy szep​ta​li? On już nie żyje. – Znów lek​ko wzru​‐ sza ra​mio​na​mi. – W każ​dym ra​zie mój oj​ciec po​wie​dział, że gdy​by to nie był on, był​by to ktoś do nie​go po​dob​ny. — Może wte​dy ktoś inny był​by tu​taj, nie my. Uśmie​cha się i ści​ska moją dłoń. — I ni​g​dy by​śmy się nie po​zna​li. — Ależ tak – mó​wię z prze​ko​na​niem. – Kie​dyś, gdzieś… jak w sta​rych opo​wie​ściach. Cały czas ża​łu​ję, że to nie ja go za​bi​łam. — Za duży – mówi sła​bym gło​sem – i zbyt po​tęż​ny. Prze​cie​ram oczy. — W ta​kim ra​zie ża​łu​ję, że ja nie je​stem więk​sza. Wsko​czy​ła​bym na nie​‐ go albo ubi​ła go jak mu​chę. Albo ża​łu​ję, że on nie był mniej​szy. Wte​dy mo​‐ gła​bym go prze​wró​cić i od​ciąć mu gło​wę albo wbić nóż w ser​ce. – Przez chwi​lę sie​dzi​my w mil​cze​niu. My​ślę o wszyst​kich moż​li​wych spo​so​bach za​‐ bi​cia ko​goś skur​czo​ne​go do roz​mia​ru Tom​cia Pa​lu​cha. – Po​win​ni​śmy już iść. — Daj mi spać. — Te​raz chodź. Po​śpisz póź​niej. — W po​rząd​ku. Ale naj​pierw opo​wiedz mi hi​sto​rię – jed​ną z tych two​ich bar​dzo dłu​gich – o chłop​cu i dziew​czyn​ce, któ​rzy za​bi​ja​ją ogra. Za​sta​na​wiam się przez chwi​lę. Żad​na z mo​ich sta​rych hi​sto​rii nie wy​da​je się wy​star​cza​ją​co okrut​na, póki nie przy​po​mi​nam so​bie, że ist​nia​ły inne oko​licz​no​ści, w któ​rych ogr mógł zo​stać za​bi​ty na​praw​dę. Dzię​ki Han​nie

wiem gdzie. I wiem na​wet kie​dy. Na​gle czu​ję się pod​eks​cy​to​wa​na. — Daw​no, daw​no temu… – mó​wię, ale od razu zda​ję so​bie spra​wę, że nie mogę za​cząć w ten spo​sób. To nie taki typ hi​sto​rii. Wciąż trzy​ma mnie za rękę. Cią​gnę go za ra​mię. – Wsta​waj. Od tej pory będę opo​wia​dać hi​sto​rię, tyl​ko kie​dy bę​dzie​my szli. Je​śli się za​trzy​masz, nie po​wiem już ani sło​wa. Boli go ra​mię. Nie chce się ru​szyć, więc i tak za​czy​nam opo​wieść, da​jąc mu od​po​cząć, kie​dy kwia​ty fa​so​li tań​czą w słoń​cu ni​czym mo​ty​le zry​wa​ją​ce się do lotu. Je​śli Ce​ci​ly ma ra​cję, może wła​śnie w nich zna​leź​li schro​nie​nie ci, któ​rzy znik​nę​li. Są ich ty​sią​ce, mi​lio​ny… po jed​nym na każ​dą skra​dzio​ną du​szę. Jest ich już zbyt wie​le, by je zli​czyć, a jed​nak wciąż wię​cej rzu​ca na wiatr swo​je de​li​kat​ne płat​ki. Pró​bu​je​my żuć ło​dy​gi fa​so​li, ale są ły​ko​wa​te, a ich sok wy​glą​da jak bla​do​‐ zie​lo​na krew. Mięk​kie mło​de li​ście na gó​rze są smacz​niej​sze, cho​ciaż przy​‐ wo​łu​ją mi na myśl Boh​ne​ne​in​topf, pa​skud​ny gu​lasz z fa​so​li, któ​rą ka​za​ła mi jeść Gre​et. Kie​dy przy​cho​dzi noc, jest zbyt zim​no, żeby spać. Przy​tu​la​my się moc​no, a ja da​lej opo​wia​dam moją hi​sto​rię w ciem​no​ści, prze​ry​wa​jąc do​pie​ro, kie​dy skom​lą​cy Da​niel mówi mi, że śni. O świ​cie idzie​my po​wo​li da​lej, póki nie do​cie​ra​my do ko​ry​ta dla by​dła na skra​ju ko​lej​ne​go pola. Obo​je pi​je​my, choć na po​wierzch​ni wody uno​szą się in​sek​ty i plu​skwy. Woda jest mięk​ka i mo​‐ kra. Da​niel klę​ka, zdro​wą ręką roz​ko​pu​jąc zie​mię w po​szu​ki​wa​niu ro​ba​ków. Pró​bu​ję zjeść jed​ne​go, ale ten wije się w moim gar​dle i zbie​ra mi się na wy​‐ mio​ty. — Mu​sisz od​chy​lić gło​wę, o tak – mówi Da​niel, wkła​da​jąc so​bie do ust tłu​ste​go ró​żo​we​go ro​ba​la. Po​ły​ka go i po​cie​ra szy​ję. – Wi​dzisz? Ła​two prze​‐ cho​dzą przez gar​dło. Wy​cie​ram usta rę​ka​wem. — Nie mam ocho​ty na ro​ba​ki. Wzru​sza ra​mio​na​mi i wy​ko​pu​je ich wię​cej. Po chwi​li od​po​czyn​ku po​ru​‐ sza​my się nie​co szyb​ciej wzdłuż dro​gi dla wo​zów po​śród lasu, prze​ci​na​nej ogrom​ny​mi krze​wa​mi je​ży​ny, wiel​ki​mi jak śpią​ce wie​lo​ry​by. Kłó​ci​my się o moją hi​sto​rię: Da​niel uwa​ża, że po​win​nam uczy​nić Ben​ja​mi​na wyż​szym i mą​drzej​szym. — To głu​pie. Jest tyl​ko ogrod​ni​kiem. — Nie chcę być ogrod​ni​kiem przez całe ży​cie – mówi z obu​rze​niem. – Chcę być pro​fe​so​rem jak mój oj​ciec. — Kto po​wie​dział, że ty je​steś Ben​ja​mi​nem? Prze​wra​ca ocza​mi. — Mu​szę nim być. Bo ty prze​cież je​steś Li​lie, praw​da? Uczy​ni​łaś ją i ład​ną, i mą​drą. — Musi taka być, głup​ta​sie, żeby Jo​sef po​mógł jej zna​leźć po​two​ra w Lin​‐ zu, za​nim bę​dzie za póź​no, by wszyst​ko zmie​nić. — Mo​gła​byś przy​naj​mniej zro​bić coś, żeby sta​ra ję​dza nie po​mia​ta​ła tak

Ben​ja​mi​nem. — To moja hi​sto​ria – war​czę. – Je​śli ci się nie po​do​ba, nic wię​cej ci nie opo​wiem. Przez chwi​lę idzie​my w ci​szy. Scho​dzi​my w do​li​nę dro​gą bie​gną​cą wzdłuż rzecz​ki pro​wa​dzą​cej do od​le​głe​go je​zio​ra, za któ​rym znaj​du​je się mia​stecz​ko. Pa​trzę w słoń​ce, za​sta​na​wia​jąc się, czy idzie​my w do​brą stro​‐ nę… i kogo wła​ści​wie szu​ka​my. Kie​dy sta​je​my na dro​dze, Da​niel mówi: — Mógł​bym być ogrod​ni​kiem. Przy​naj​mniej za​wsze mie​li​by​śmy dużo je​‐ dze​nia. Ziem​nia​ki, mar​chew​ki, pa​pry​ki… jabł​ka, mo​re​le… — Wi​śnie – mó​wię, za​my​ka​jąc oczy, by przy​wo​łać ich smak. – Tru​skaw​‐ ki. — Ka​pu​stę, bu​ra​ki. — Fuj. — Nie mó​wi​ła​byś tak, gdy​byś spró​bo​wa​ła go​łąb​ków mo​jej bab​ci. – Ob​li​‐ zu​je war​gi. – Na​zwa su​ge​ru​je, że to małe go​łę​bie, ale tak na​praw​dę to mię​so owi​nię​te li​ść​mi ka​pu​sty. Bę​dzie​my też mu​sie​li za​sa​dzić dużo bu​ra​ków na barszcz… — Wo​la​ła​bym lody – mó​wię, ale jest mi smut​no, kie​dy przy​po​mi​nam so​‐ bie Mi​re​lę, Lenę, Rii​kę, Zso​fi​kę i wszyst​kie po​zo​sta​łe, któ​re szep​tem opo​wia​‐ da​ły prze​pi​sy pod​czas wy​obra​żo​nych uczt. Eri​ka na​zy​wa​ła to go​to​wa​niem usta​mi. Na​gle mam ocho​tę wło​żyć kciuk do buzi. — Spró​bu​je​my wszyst​kie​go, co tyl​ko ist​nie​je – mówi Da​niel i już ma do​‐ dać coś jesz​cze, kie​dy sły​szy​my war​cze​nie nad​jeż​dża​ją​ce​go po​jaz​du. Chwy​tam go za cho​re ra​mię, a on pisz​czy z bólu. Jego twarz bled​nie, trzę​‐ sie się cały i wy​da​je mi się, że nogi od​ma​wia​ją mu po​słu​szeń​stwa, za​nim jesz​cze rzu​ca​my się do rowu. Kie​dy wy​glą​da​my zza ro​ślin, ob​le​wa nas gę​sta zie​lo​na woda. Bia​ły au​to​bus – do​kład​nie taki sam jak te, któ​re były usta​wio​‐ ne przed bra​mą – mija nas po​wo​li, pier​dząc ciem​nym dy​mem ze swo​jej zmę​‐ czo​nej rury. Cze​ka​my, le​d​wie wa​żąc się od​dy​chać. Śli​ma​ki chwy​ta​ją się ło​‐ dyg, a duża żaba nie​zdar​nie wdra​pu​je się po łyd​ce Da​nie​la. Gre​et mó​wi​ła, że Fran​cu​zi je​dzą tyl​ko śli​ma​ki i ża​bie udka i że po​win​nam być wdzięcz​na za praw​dzi​we je​dze​nie. Ale śli​ma​ki są zro​bio​ne z glu​tów, a kie​dy roz​wa​żam schwy​ta​nie żaby, ta wiel​kim su​sem ska​cze na brzeg. Sie​dzi​my w ro​wie przez dłu​gi czas, póki nie cich​nie wszyst​ko prócz od​le​‐ głe​go bi​cia dzwo​nów ko​ściel​nych i sze​le​stu drzew. Kie​dy wresz​cie się stam​‐ tąd wy​do​sta​je​my, znów za​czy​na się krwa​wie​nie, a ja gu​bię but, ale nie mamy cza​su, żeby szu​kać go w gę​stym bło​cie, więc moje sto​py będą mu​sia​ły na zmia​nę no​sić ten, któ​ry po​zo​stał. Da​niel kuś​ty​ka, zgię​ty wpół. Na​wet nie za​uwa​ża mo​jej stra​ty. Zie​lo​na maź ciek​nie z nas, kie​dy prze​ska​ku​je​my z ka​‐ mie​nia na ka​mień przez rze​kę i wkra​cza​my do lasu. Skle​pie​nie sta​je się tak gę​ste, że robi się ciem​no. Każ​dy pień wy​glą​da tak samo jak na​stęp​ny, a wszyst​kie sto​ją w rzę​dach tak pro​stych jak ba​rier​ki w klat​ce. Zie​mia jest

sprę​ży​sta i po​kry​ta so​sno​wy​mi igła​mi, któ​re tłu​mią każ​dy dźwięk. — Opo​wia​daj da​lej – szep​cze Da​niel. Ja też szep​czę, nie​mal pew​na, że ktoś nas ob​ser​wu​je. Kie​dy moje oczy przy​zwy​cza​ja​ją się do stłu​mio​ne​go świa​tła, wi​dzę, że ktoś roz​rzu​cił bia​łe kwar​co​we ka​mycz​ki mię​dzy drze​wa​mi. Kil​ka mi​nut póź​niej sły​szę nad na​‐ szy​mi gło​wa​mi trze​pot skrzy​deł, a kie​dy spo​glą​da​my w górę, bia​łe pta​ki wal​czą ze sobą po​śród ga​łę​zi. Wy​da​je mi się, że to kru​ki al​bi​no​sy, któ​re są jesz​cze bar​dziej nie​bez​piecz​ne niż te czar​ne. Kie​dy mó​wię o tym Da​nie​lo​wi, roz​we​se​la się. — To tyl​ko go​łę​bie – śmie​je się. – Zo​bacz, ja​kie są małe. A ich ogo​ny wy​‐ glą​da​ją jak wa​chla​rze. – Chi​cho​cze, póki nie sztur​cham go w cho​re ra​mię, żeby się uci​szył. I tak, kie​dy plą​czę się w swo​jej hi​sto​rii, pró​bu​jąc po​zbyć się po​two​ra, zo​‐ sta​ję wcią​gnię​ta w cał​kiem inną. Bia​ły go​łąb sia​da na da​chu domu Gre​tel. Han​sel rzu​cił bia​łe ka​my​ki wzdłuż dro​gi do pie​ca wiedź​my. Obo​je byli głod​‐ ni i prze​stra​sze​ni. Czy ta hi​sto​ria rze​czy​wi​ście koń​czy się tak do​brze, jak mó​‐ wi​li nam do​ro​śli? Gre​et zmie​nia​ła swo​je opo​wie​ści, kie​dy mia​ła ocho​tę. Rzu​‐ cam ka​my​ka​mi w stro​nę ga​łę​zi, a go​łę​bie od​la​tu​ją. Po​tem opo​wia​dam swo​ją hi​sto​rię znacz​nie gło​śniej. Jo​dły ustę​pu​ją brzo​zom i dę​bom. Le​śne runo jest po​kry​te mchem i kwiat​‐ ka​mi – fioł​ka​mi, pier​wiosn​ka​mi i ma​ły​mi ró​żo​wo-bia​ły​mi płat​ka​mi, któ​re wzno​szą swo​je łeb​ki, kie​dy, prze​cho​dząc, wzbu​rza​my po​wie​trze. To do​bry znak. W mo​jej hi​sto​rii wy​stę​pu​ją kwia​ty. Nie ma w niej śla​du po Han​se​lu i Gre​tel. Po​tem do​cie​ra​my do ścia​ny. Jest wy​so​ka, nie​mal cał​ko​wi​cie po​kry​ta blusz​czem, zwi​sa​ją​cym ni​czym za​sło​na i peł​nym pi​sków i trze​po​tów, któ​re mogą ozna​czać obec​ność ma​łych ptasz​ków, ale – rów​nie do​brze – groź​nych szczu​rów. „Wiel​kich czar​nych szczu​rów; gru​bych brą​zo​wych szczu​rów; tłu​‐ stych szczu​rów, le​ni​wych szczu​rów, brud​nych, za​pchlo​nych szczu​rów; szczu​rów o wiel​kich no​sach i wy​gię​tych pa​zu​rach…” Da​niel mnie trą​ca. — Co się dzie​je? — Nic. — Pa​trzy​łaś, jak​byś znaj​do​wa​ła się mi​lion mil stąd. – Kiwa gło​wą w stro​‐ nę muru, spo​glą​da na boki i za sie​bie. – Do​kąd te​raz idzie​my? — Le​piej chodź​my do​ko​ła – mó​wię, cho​ciaż tak na​praw​dę nie mam po​ję​‐ cia, jaki jest kie​ru​nek, bo od daw​na nie wi​dzie​li​śmy słoń​ca. Wciąż się waha, więc pro​wa​dzę go uważ​nie, zgod​nie z ru​chem wska​zó​‐ wek ze​ga​ra. Gre​et twier​dzi​ła, że po​ru​sza​nie się w od​wrot​ną stro​nę przy​no​si pe​cha. Za​trzy​mu​je​my się w miej​scu, w któ​rym po​ło​wa muru upa​dła, po​zo​‐ sta​wia​jąc sze​ro​ką dziu​rę, któ​rą pró​bo​wał za​ce​ro​wać bluszcz. Da​niel roz​ry​‐ wa kil​ka ga​łą​zek i wy​glą​da przez po​wsta​ły otwór. — Wy​da​je mi się, że to ogród – mówi, wy​krzy​wia​jąc szy​ję, by mieć lep​szy

wi​dok. Po​nad na​szy​mi gło​wa​mi bia​łe mo​ty​le fru​ną wzdłuż muru du​chów, ale za​raz po​ły​ka je ja​sne świa​tło. — Daj mi zo​ba​czyć. – Od​py​cham go i wdra​pu​ję się na ster​tę ka​mie​ni. Ma ra​cję. Spo​glą​dam na ogród, cho​ciaż jest za​ro​śnię​ty chwa​sta​mi i pa​pro​‐ cia​mi, któ​re prze​py​cha​ją się przez splą​ta​ne krze​wy róż. Dom, któ​ry ota​cza, jest duży i mu​siał kie​dyś na​le​żeć do ko​goś waż​ne​go, bo wy​glą​da pra​wie jak mały Schloss[92], choć te​raz jest sczer​nia​łą ru​iną ze zbu​rzo​ny​mi ko​mi​na​mi, któ​re wbi​ja​ją się w nie​bo ni​czym po​ła​ma​ne zęby. Przy​pa​lo​ne da​chów​ki przy​wo​dzą mi na myśl po​gry​zio​ną klat​kę z dzi​ki​mi zwie​rzę​ta​mi, któ​re tata przy​no​sił z po​lo​wa​nia. Jest tam też jed​nak coś in​ne​go… coś, co stoi z boku ruin, na wpół ukry​te przez drze​wo… coś, co spra​wia, że chwy​tam od​dech, ze​ska​ku​ję z żer​dzi i za​czy​nam wal​czyć z blusz​czem. — Po​móż mi – wo​łam do Da​nie​la. – Szyb​ko! Nie stój tam! Mu​si​my do​stać się na dru​gą stro​nę. – Nie ru​sza się, więc od​ry​wam ga​łę​zie, szar​piąc, póki nie na​tra​fię na prze​strzeń, przez któ​rą zdo​ła​ła​bym się prze​bić. Kie​dy bluszcz chwy​ta but, któ​ry mi po​zo​stał, od​da​ję mu go bez chwi​li wa​ha​nia. Po ci​chym le​sie ogród wy​da​je się gło​śny. Świersz​cze gra​ją na cy​trze w kęp​kach su​chej tra​wy, kaw​ki kłó​cą się o wie​że, a po​wie​trze roz​brzmie​wa nie​prze​rwa​nym pła​czem nie​zli​czo​nych go​łę​bi. Po​nad nimi uno​si się ci​chy alarm kosa, a ja bie​gnę przez sło​necz​ną dzicz, by zna​leźć dro​gę, któ​ra pro​wa​‐ dzi do sta​wu przed do​mem. Jest taka sama jak te w par​kach – moż​na usiąść na sze​ro​kiej ka​mien​nej kra​wę​dzi – a mar​mu​ro​wa fon​tan​na ma kształt za​gu​‐ bio​nej sy​ren​ki. Kie​dyś wy​le​wa​ła wodę z du​żej musz​li; te​raz nie ma już do zro​bie​nia nic prócz wpa​try​wa​nia się w waż​ki, któ​re uno​szą się ni​czym płat​‐ ki li​lii po​nad zie​lo​ną ma​zią, przy​bie​ra​jąc kształt za​ci​śnię​tych pię​ści. Wciąż bie​gnąc, skrę​cam w lewo i prze​dzie​ram się przez ży​wo​płot nie​mal tak gru​by jak ten w baj​ce o Śpią​cej Kró​lew​nie. Za​trzy​mu​ję się. Do​tar​łam do wie​ży. Jest wła​śnie tak, jak mó​wi​ła Han​na: okrą​gła wie​ża z rzę​da​mi okien i szpi​‐ kul​cem na gó​rze. Musi to być Blitz​fän​ger[93], w któ​ry nie​grzecz​ni chłop​cy rzu​ca​ją ka​mie​nia​mi. Han​na mó​wi​ła, że bu​dyn​ku nie uży​wa​no, kie​dy była dziec​kiem; to wy​ja​śnia​ło​by, cze​mu jest po​kry​ty od​cho​da​mi pta​ków, a róż​na ro​ślin​ność gę​sto ob​ra​sta jego ścia​ny. Trzy schod​ki pro​wa​dzą do drzwi, zwę​‐ żo​nych, by do​pa​so​wa​ły się roz​mia​rem do okien. W zam​ku jest klucz, a ja już za​mie​rzam wejść do środ​ka, żeby spoj​rzeć na lu​na​ty​ków przy​ku​tych do ścian, kie​dy Da​niel wresz​cie do mnie do​łą​cza. — Co to jest? – dy​szy, ła​piąc się za bok. – Co zo​ba​czy​łaś? – Kie​dy po​ka​zu​ję mu wie​żę, wy​da​je się nie​za​in​te​re​so​wa​ny, jak​by spo​dzie​wał się cze​goś wię​‐ cej. – To tu​taj znaj​dzie​my lu​dzi, któ​rzy nam po​mo​gą? — Nie ro​zu​miesz? – mam​ro​czę. – To jest Nar​ren​turm… Wie​ża Wa​ria​tów. Znaj​du​je​my się we​wnątrz mo​jej hi​sto​rii. To tu​taj ty… to zna​czy Ben​ja​min… to tu mnie zna​la​złeś. Do​tar​li​śmy do Wied​nia.

— Nie bądź głu​pia. To nie​moż​li​we. — To nie ja je​stem głu​pia – war​czę. – Coś nie tak z two​imi ocza​mi? Czy to nie jest wie​ża? — Tak… ale Wie​deń musi być o ty​siąc mil stąd. A ty je​steś głu​pia, bo wie​‐ ża to tyl​ko „go​łęb​nik” – mówi po pol​sku. — Co? Dra​pie się po gło​wie i twa​rzy, aż wresz​cie znaj​du​je wła​ści​wą od​po​wiedź. — Tau​ben​trum. – Jego ton jest pe​łen wyż​szo​ści. – To jak bar​dzo duży go​‐ łęb​nik. — To Nar​ren​turm, głup​ku! – Je​stem tak zła, że rzu​cam się na nie​go. Da​niel krzy​czy i upa​da na ko​la​na, chwy​ta​jąc się za ra​mię i pła​cząc. — Nie​na​wi​dzę cię – pisz​czy. — Do​brze. My​ślisz, że mnie to ob​cho​dzi? Idę so​bie. Za wie​żą prze​cho​dzę przez bra​mę zwień​czo​ną łu​kiem, za któ​rą znaj​du​je się ogród oto​czo​ny mu​rem, pra​wie tak samo za​ro​śnię​ty jak te​ren przed do​‐ mem. Po jed​nej stro​nie stoi zdu​szo​na wi​no​ro​śla​mi szklar​nia. Po​wy​gi​na​ne drze​wa, przy​wią​za​ne so​lid​ny​mi dru​ta​mi do cie​płych ce​gieł, są po​kry​te kwia​ta​mi i gosz​czą in​sek​ty. Za nimi roz​ra​sta​ją się zio​ła, któ​re lu​bi​ła sa​dzić Gre​et: Fen​chel, Thy​mian, Ro​sma​rin i Sal​bei[94]. Fa​so​la umiej​sco​wi​ła się po​‐ mię​dzy chwa​sta​mi, a jej bia​ło-czar​ne kwia​ty są doj​rzal​sze niż te na polu. Dłu​gi pas ogro​du cał​ko​wi​cie prze​ję​ły duże błysz​czą​ce li​ście pa​skud​ne​go ra​‐ bar​ba​ru. Sia​dam na ka​mie​niu, wy​cią​ga​jąc ze stóp igły i pró​bu​jąc przy​po​‐ mnieć so​bie smak okrop​nych de​se​rów Gre​et – ni​g​dy nie były słod​kie, nie​za​‐ leż​nie od tego, ile do​da​ło się do nich cu​kru – żeby prze​stać wsty​dzić się tego, co zro​bi​łam Da​nie​lo​wi. Cho​ciaż już go nie lu​bię, wciąż jest moim je​dy​nym przy​ja​cie​lem. Go​łę​bie sia​da​ją na szczy​cie mu​rów, czysz​cząc piór​ka, de​mon​stru​jąc ogo​‐ ny. Na​tych​miast zry​wa​ją się do lotu, na​wet kie​dy moje ka​mie​nie fru​wa​ją da​le​ko od nich. Spo​glą​dam na wie​żę. Te​raz, kie​dy się już nie złosz​czę, ła​two zo​ba​czyć, że mogę się my​lić, bo go​łę​bie sie​dzą pra​wie w każ​dym oknie i na da​chu. Z tego miej​sca wi​dzę, że szpi​ku​lec na szczy​cie to tyl​ko wia​trow​skaz; gdy na nie​go pa​trzę, ko​gut lek​ko zwra​ca się na za​chód. Za​czy​nam się też mar​twić, że Elsa się my​li​ła, kie​dy obie​ca​ła, że moja wy​‐ obraź​nia może za​brać mnie do​kąd​kol​wiek. Je​śli to nie​praw​da… Nie, nie chcę na​wet o tym my​śleć. Znaj​du​ję mały, wci​śnię​ty w kąt bu​dy​nek, szo​pę peł​ną na​rzę​dzi ogrod​ni​‐ czych, gli​nia​nych do​nic i si​tek z oczka​mi róż​nych roz​mia​rów. Z su​fi​tu zwi​‐ sa​ją sta​ry ple​cio​ny ul i war​ko​cze z ce​bu​li, któ​re roz​pa​dły​by się przy naj​‐ mniej​szym mu​śnię​ciu, a za sto​łem warsz​ta​to​wym leży ster​ta su​chych wor​‐ ków. Wy​cią​gam je, żeby zro​bić z nich po​sła​nie. Dzi​siaj nie pój​dzie​my już da​‐ lej, a to miej​sce wy​da​je się do​brą sy​pial​nią. Da​niel wciąż jest przed wie​żą, prze​wró​co​ny na bok, a jego cho​re ra​mię ukła​da się pod tak dziw​nym ką​tem, że robi mi się nie​do​brze, kie​dy na nie pa​‐

trzę. Jego twarz jest jesz​cze bled​sza, po​sza​rza​ła i po​kry​ta war​stwą potu. Od​‐ dy​cha szyb​ko i płyt​ko, jak​by nie mógł zła​pać po​wie​trza. Do​ty​kam jego nogi nagą sto​pą, ale on nie otwie​ra oczu. — Prze​pra​szam – mam​ro​czę. Po raz pierw​szy w ży​ciu na​praw​dę szcze​rze za coś prze​pro​si​łam. Ale jemu nie robi to róż​ni​cy. — Idź so​bie. — Wsta​waj, Da​nie​lu. Chodź ze mną. Zna​la​złam kry​jów​kę. Szo​pę ogrod​ni​‐ ka. Taką jak po​kój Ben​ja​mi​na nad staj​nią. Uśmie​cha się lek​ko. — Ach tak, w Wied​niu. — Ha ha. Prze​py​cha​my się jesz​cze chwi​lę, a Da​niel lą​du​je na ko​la​nach. Po​ma​gam mu wstać i po​zwa​lam oprzeć się o mnie, kie​dy kuś​ty​ka​my w stro​nę szo​py. Nie jest ła​two tak iść, uni​ka​jąc ostrych ka​mie​ni, któ​re po​ra​ni​ły​by moje na​‐ gie sto​py. Bolą mnie ra​mio​na. Mam już do​syć. Przy wej​ściu się za​trzy​mu​je. — Nie zo​sta​wiaj mnie – bła​ga. — Już ci mó​wi​łam, że tego nie zro​bię. W od​po​wie​dzi tyl​ko ję​czy ci​cho. Boję się. Jego źre​ni​ce znik​nę​ły i całe oczy są bia​łe, jak wcze​śniej te Cie​nia… — Da​niel! Obudź się! – Roz​glą​da się wo​kół, jak​by był zdzi​wio​ny, że jest tu​‐ taj. – Nie śpij, Da​nie​lu. Nie chcę zo​stać tu sama. — Nie bę​dziesz sama, Kry​sto. – Kie​dy to mówi, osu​wa się po​wo​li, cią​gnąc mnie za sobą, jak​by zie​mia przy​cią​ga​ła go z ca​łej siły. Ze wszyst​kich sił wal​‐ czę, by go pod​trzy​mać, tak że le​d​wie sły​szę jego szept. – Je​śli mi tyl​ko po​zwo​‐ lisz, zo​sta​nę z tobą na za​wsze. — No to wsta​waj! – wo​łam, wie​dząc, że je​śli się tu po​ło​ży, pew​nie nie uda mi się go już pod​nieść. – Wsta​waj! Chodź! No już! — Co? – Znów się pod​no​si, pro​stu​je ple​cy i idzie przed sie​bie. – Nie martw się. Przy​naj​mniej je​ste​śmy wol​ni. Wszyst​ko bę​dzie do​brze. — Tyl​ko je​śli bę​dziesz szedł przed sie​bie – od​po​wia​dam, na​gle strasz​li​wie zmę​czo​na. – Nie mam już siły cię pod​no​sić. Wy​da​je mi się, że to na​stęp​ne​go dnia Hexe[95] wra​ca do domu i nas wi​dzi. Mu​sie​li​śmy spać bar​dzo dłu​go. Da​niel bu​dzi się i ję​czy, kie​dy ona otwie​ra drzwi. Ja zry​wam się na nogi i się​gam po mo​ty​kę z dłu​gą rącz​ką. Na tle ja​‐ sne​go słoń​ca wiedź​ma wy​da​je się dwa razy szer​sza niż wyż​sza, a kie​dy robi krok na​przód, wi​dzę, że ma na so​bie strój pie​lę​gniar​ki i gru​by płaszcz woj​‐ sko​wy – jak wu​jek… jak Hra​ben… – na ra​mio​nach. Ale i tak jest gru​ba, a jej twarz przy​po​mi​na kulę z cia​sta, w któ​rą pie​karz wci​snął dwie ro​dzyn​ki. Wy​rzeź​bił dłu​gi nos i na​ry​so​wał kre​skę, ale za​po​mniał do​dać warg. Jej wło​sy są dłu​gie i ja​sne, tyl​ko przy sa​mej gło​wie znacz​nie ciem​niej​sze. Pró​bu​ję so​‐ bie przy​po​mnieć, gdzie ją już wi​dzia​łam, kie​dy ona spo​glą​da to na mnie, to

na Da​nie​la. — Wy​da​wa​ło mi się, że coś usły​sza​łam. My​śla​łam, że to my​szy, ale nie. Jak uda​ło wam się uciec? – Kie​dy nie od​po​wia​dam, pod​cho​dzi bli​żej i spo​glą​‐ da na Da​nie​la. – Na Boga, trze​ba cię pod​tu​czyć. — Nie zjesz mnie – war​czy. — Ta​kie​go mię​sa jesz​cze nie pró​bo​wa​łam – śmie​je się. Nie jest to przy​‐ jem​ny dźwięk. – Nie​któ​rzy chy​ba je je​dli. — Wy​no​cha stąd! Ucie​kaj! – Da​niel zry​wa się na nogi i krzy​czy w swo​im ję​zy​ku. Ję​czy z wy​sił​ku. – No już. Idź stąd. Wiedź​ma marsz​czy brwi. — Je​ste​ście Po​la​ka​mi? – Pa​trzy na nie​go, jak​by się nad czymś głę​bo​ko za​‐ sta​na​wia​ła. – To jest ja​kiś po​mysł. Je​śli oni my​śle​li… — Zo​staw nas w spo​ko​ju. – Ma​cham swo​ją bro​nią, trzy​ma​jąc me​ta​lo​we ostrze tak bli​sko twa​rzy wiedź​my, że ta od​ska​ku​je. – Idź so​bie. — Nie zro​bię wam krzyw​dy. – Uda​je, że się uśmie​cha. – Je​stem taka sama jak wy. Wszy​scy ucie​ka​my. My​ślę, że mo​że​my so​bie na​wza​jem po​móc. — Jak? – Opusz​czam rącz​kę, ale wciąż ści​skam ją moc​no, na wszel​ki wy​‐ pa​dek. – Co mo​gła​byś dla nas zro​bić? — Do​my​ślam się, że to bar​dzo boli. – Wska​zu​je na ra​mię Da​nie​la. – Wy​‐ glą​da, jak​by się prze​mie​ści​ło. Mogę je na​sta​wić. – Prze​ry​wa na chwi​lę. – I to bar​dzo szyb​ko, je​śli obie​ca​cie, że po​wie​cie im, jaka by​łam dla was do​bra. Wy​mie​nia​my spoj​rze​nia z Da​nie​lem. — I – cią​gnie – mogę was na​kar​mić. O tym też im po​wiedz​cie. – Znów mil​czy przez mo​ment. – A co naj​waż​niej​sze, mogę was po​pro​wa​dzić w bez​‐ piecz​ne miej​sce. W za​mian chło​pak musi na​uczyć mnie pol​skie​go… paru pro​stych słów, któ​re po​zwo​lą mi się do​ga​dać. Nie mamy cza​su na nic bar​‐ dziej skom​pli​ko​wa​ne​go. – Spo​glą​da gdzieś w dal. Pa​trzy​my, jak cho​dzi w tę i z po​wro​tem, mam​ro​cząc sama do sie​bie. – Cze​mu mie​li​by​śmy zo​stać uka​‐ ra​ni za wy​peł​nia​nie roz​ka​zów? Wszy​scy wie​my, co się dzia​ło z tymi, któ​rzy pro​te​sto​wa​li. Nie zro​bi​łam nic, do cze​go nie by​łam zmu​szo​na. Nie ma sen​su tłu​ma​czyć im, że był w tym cel na​uko​wy. – Pod​cho​dzi bli​żej i pa​trzy pro​sto na Da​nie​la. – Bę​dziesz mu​siał opi​sać mi ja​kieś mia​sto w Pol​sce, któ​re uczy​‐ nię swo​im. Ro​zu​miesz? Te​raz ro​zu​miem, co robi wiedź​ma. Ma na​dzie​ję, że bę​dzie mó​wił do niej, jak Han​na mó​wi​ła do mnie. Chce po​znać wspo​mnie​nia Da​nie​la, żeby móc stwo​rzyć ja​kąś wła​sną strasz​ną hi​sto​rię. Nim zdą​ży​łam go ostrzec, on już pod​jął de​cy​zję. — Ver​piss dich[96]! Bez​ce​re​mo​nial​na od​po​wiedź Da​nie​la nie robi na cza​row​ni​cy szcze​gól​ne​‐ go wra​że​nia. Ko​bie​ta sia​da przy sto​le i roz​plą​tu​je wło​sy. — Pro​szę bar​dzo. Mo​żesz zo​stać ka​le​ką. Albo za​gło​dzić się na śmierć. Ale pa​mię​taj, że ja mogę was stąd wy​pro​wa​dzić. Szwe​dzi są tu, by ura​to​wać ko​‐ bie​ty i dzie​ci, za​nim przy​ja​dą alian​ci. Jan​ke​si, Bry​tyj​czy​cy, Ro​sja​nie – to

wszyst​ko bar​ba​rzyń​scy mor​der​cy, któ​rzy rzu​cą się na Niem​ców, nie​waż​ne, czy win​nych, czy nie. – Spo​glą​da na mnie zna​czą​co. – Wiesz, co się sta​nie, je​‐ śli nas znaj​dą. Głos Gre​et roz​brzmie​wa mi koło ucha: „Do środ​ka we​szli źli męż​czyź​ni, be​trun​ken wie ein Wild​schwe​in, cią​gnąc za sobą mło​dą dziew​czy​nę”. Prze​ły​‐ kam śli​nę i za​sła​niam uszy dłoń​mi, cho​ciaż wiem prze​cież, że głos jest w mo​jej gło​wie. War​gi cza​row​ni​cy nie prze​sta​ją się po​ru​szać, a Da​niel, któ​ry stał ze wzro​kiem wbi​tym w pod​ło​gę, pod​no​si na​gle gło​wę, uci​sza​jąc ją wrza​‐ skiem tak gło​śnym, że sły​szę go na​wet przez pal​ce. — W PO​RZĄD​KU! – Pa​trzy na mnie, a ja co​fam dło​nie. – W po​rząd​ku, po​‐ wiem ci. — Do​brze – mówi. – Bar​dzo roz​sąd​nie. Od cze​go za​cznie​my. — Naj​pierw wy​lecz mu rękę – roz​ka​zu​ję w tej sa​mej chwi​li, w któ​rej Da​‐ niel pyta ją o imię. — Bę​dzie bo​la​ło. – Wiedź​ma uśmie​cha się, wy​po​wia​da​jąc te sło​wa. – Ale nie​dłu​go zro​bi ci się le​piej. A ja? Mam na imię… Agniesz​ka. – Zbyt dłu​go się za​sta​na​wia, więc wiem, że to kłam​stwo. – A ty? Od​wza​jem​niam uśmiech. Umiem grać w tę grę. — Ja mam na imię Li​lie. A on – Ben​ja​min. Na​praw mu ra​mię. — Znam kil​ka pol​skich słów, Ben​ja​mi​nie – mówi, zwra​ca​jąc się do Da​nie​‐ la i igno​ru​jąc mnie cał​ko​wi​cie. – „Chlep”, „wo​ooda”, „kie​ba​sa”. Czy mam do​‐ bry ak​cent? Da​niel kiwa gło​wą. — Chleb, woda, kieł​ba​sa – po​pra​wia. — „Pi​wo​oo”, „wi​no​oo”… — Piwo, wino. — „Ser?” „Pho​sze?” — Ser, Käse – tłu​ma​czy na nie​miec​ki, nie​co zdzi​wio​ny. — „Psze​stań mnje ra​nicz” – mówi wiedź​ma, na​śla​du​jąc ję​zyk pol​ski. Przy​glą​da mu się jesz​cze uważ​niej. – „Dla​cze​eego to ho​bisz? Bók mi po​mo​‐ sze”. Usta Da​nie​la pra​cu​ją. Tłu​ma​czy jej trzy zda​nia ci​chym, pła​skim gło​sem. — Tak my​śla​łam. Zdzi​wił​byś się, ile razy by​łam zmu​szo​na wy​słu​chi​wać tych słów. Po ja​kimś cza​sie się je za​pa​mię​tu​je. – Wsta​je od sto​łu. – Jak do​tąd w po​rząd​ku… Te​raz zaj​mę się two​im ra​mie​niem. Zdej​mij kurt​kę. Po​łóż się tu​taj. Pod​cho​dzę, żeby mu po​móc, cią​gnąc za sobą mo​ty​kę. Da​niel krzy​wi się, kie​dy wiedź​ma go do​ty​ka. Jego cia​ło jest fio​le​to​wo​czar​ne, prócz miejsc, gdzie znaj​du​ją się rany i opu​chli​zny krwa​wią​ce i ciek​ną​ce prze​zro​czy​stym pły​nem, któ​re przy​bra​ły żół​to​brą​zo​wy ko​lor. Jest prze​stra​szo​ny, ale bar​dzo sta​ra się tego nie oka​zać. Ści​skam jego zdro​wą rękę, żeby wie​dział, że śle​dzę każ​dy ruch tej ko​bie​ty. — Ob​róć się na brzuch – roz​ka​zu​je Agniesz​ka. – Bli​żej. No da​lej, da​lej.

Two​je ra​mię musi zwi​sać z kra​wę​dzi. — Nie rób mu krzyw​dy – war​czę. — Uspo​kój się – mówi szorst​ko i chwy​ta moc​no jego ra​mię nad łok​ciem. Dru​ga dłoń ła​pie nad​gar​stek i cią​gnie. Da​niel krzy​czy prze​raź​li​wie, otwie​ra usta tak sze​ro​ko, że po​wsta​je wiel​ka ciem​na pie​cza​ra. Już mam za​mach​nąć się mo​ty​ką, kie​dy sły​szę jego jęk ulgi. Nie wiem, co zro​bi​ła cza​row​ni​ca, ale ra​mię znów wy​glą​da nor​mal​nie. — Dzię​ku​ję – szep​cze Da​niel. Za​my​ka oczy. – Dzię​ku​ję. Cza​row​ni​ca po​wta​rza to sło​wo po pol​sku kil​ka razy – naj​wy​raź​niej do​tąd go nie zna​ła – po czym zdej​mu​je far​tuch i skła​da go, żeby zro​bić tem​blak. — Daj​my mu od​po​cząć. Chodź ze mną. — Nie. Po co? – Chcę zo​stać z Da​nie​lem. Jego twarz jest spo​co​na i zno​wu wy​da​je się nie móc od​dy​chać. Pi​szę w gło​wie kil​ka zdań hi​sto​rii: „Po po​łu​‐ dniu stan chło​pa​ka się po​gor​szył. Jego ob​ra​że​nia we​wnętrz​ne mu​sia​ły być po​waż​niej​sze, niż po​dej​rze​wał: Ben​ja​min go​rącz​ko​wał, trząsł się, ma​ja​czył”. Wiedź​ma mi prze​ry​wa. — Je​śli chcesz jeść, prze​stań się tak za​my​ślać. I nie za​po​mi​naj, że bę​dzie po​trze​bo​wał wody. Nie​chęt​nie idę za nią dróż​ką po​kry​tą kwia​ta​mi fa​so​li, któ​re wy​glą​da​ją jak zgnie​cio​ne mo​ty​le; nie​któ​re ro​śli​ny ugi​na​ją się już pod cię​ża​rem puch​‐ ną​cych strą​ków. Kie​dy otwie​ra drzwi do wie​ży, wstrzy​mu​ję od​dech i za​ty​‐ kam nos, bro​niąc się przed kwa​śnym smro​dem go​łę​bich kup. Pta​ki wpa​da​ją w pa​ni​kę i zry​wa​ją się do lotu w chmu​rze z piór: Mat​ka Hol​le trze​pie swo​ją koł​drę. Kie​dy opa​da​ją, wi​dzę, że w ścia​nach są wnę​ki, w któ​rych znaj​du​ją się gniaz​da. Po​środ​ku, z kup​ki od​cho​dów, uno​si się wy​so​ki drew​nia​ny fi​lar. Ma dwa gru​be ra​mio​na, do któ​rych ktoś przy​cze​pił dra​bi​ny, a go​łę​bie znów uno​szą się w po​wie​trze, kie​dy wiedź​ma za​czy​na wdra​py​wać się na bliż​szą z nich. — Dom wa​ria​tów – mówi, ale to nie ten, na któ​ry mia​łam na​dzie​ję, i hi​‐ sto​ria wy​my​ka mi się z rąk. Po​sta​ci tra​cą ostrość: Gre​et na​ło​ży​ła się na Gu​drun, a kie​dy pró​bu​ję wy​‐ obra​zić so​bie Ben​ja​mi​na, wi​dzę tyl​ko Da​nie​la. Na​wet Jo​sef prze​cho​dzi do hi​‐ sto​rii. Być może je​stem dla nie​go du​chem… „A ona szła ko​ry​ta​rzem, od​da​la​‐ jąc się od nie​go co​raz bar​dziej. Rzu​cił się przed sie​bie bie​giem, jego sto​py moc​no ude​rza​ły o wy​po​le​ro​wa​ną drew​nia​ną po​sadz​kę, jed​nak każ​dy krok po​więk​szał tyl​ko od​le​głość, aż Li​lie zmie​ni​ła się w bla​dy cień, w du​cha, ilu​‐ zję, isto​tę zro​dzo​ną ze świa​tła księ​ży​ca”. — Obudź się, dziew​czy​no – war​czy cza​row​ni​ca, po​da​jąc mi garść ma​łych bia​łych ja​je​czek. Dra​bi​na prze​su​wa się od jed​ne​go gniaz​da do dru​gie​go, a ja idę za nią, trzy​ma​jąc zdo​bycz w dło​niach. Kie​dy Agniesz​ka ze​bra​ła ich już wy​star​cza​ją​co dużo, scho​dzi i pro​wa​dzi mnie na ze​wnątrz, na słoń​ce, mi​ja​jąc prze​ro​śnię​te krza​ki, póki nie tra​fia​my na po​dwó​rze za zruj​no​wa​nym do​mem. Ze sta​rej pom​py ka​pie woda. Pió​ra

fru​wa​ją w tył i w przód po po​ry​tych mchem ka​mie​niach, a mu​chy zbie​ra​ją się wo​kół za​krwa​wio​nych resz​tek, czę​ścio​wo przy​kry​tych da​chów​ka​mi. Nikt wię​cej tu nie miesz​ka. Ster​ta ko​ści na krań​cu dłu​gie​go łań​cu​cha po​ka​‐ zu​je, gdzie przy​wią​za​ny był do ścia​ny pies sto​ją​cy na stra​ży. Bio​rę jego pu​stą mi​skę, żeby za​nieść Da​nie​lo​wi wodę. Ta stro​na domu jest w gor​szym sta​nie niż jego przód. Ścia​ny się za​pa​da​ją, wszyst​kie drzwi są za​sta​wio​ne de​ska​mi i roz​rzu​co​ny​mi ka​mie​nia​mi. Wiedź​ma wska​zu​je gło​wą okno. — Wchodź. – Kie​dy się od​su​wam, po​py​cha mnie lek​ko. – No już, pod​cią​‐ gnij się na pa​ra​pet. To ła​twe. Będę tuż za tobą. – Chy​ba my​śli, że je​stem ein​‐ fäl​tig, na​wi​na: wszy​scy wie​dzą, jaki jest dal​szy ciąg hi​sto​rii. — Nie mogę. Nie umiem. Boję się, że spad​nę. – Na do​wód uda​ję, że za​czy​‐ nam pła​kać. — Dum​m​kopf, Jam​me​rer[97]. Patrz uważ​nie, gdzie sta​wiam sto​py, że​byś na​stęp​nym ra​zem mo​gła to zro​bić bez roz​czu​la​nia się nad sobą. Kie​dy znaj​du​je się w środ​ku, od​wra​ca się, żeby mi po​móc, ale ja już je​stem tuż za nią. To mu​sia​ła być kie​dyś kuch​nia, te​raz po​zba​wio​na da​chu, ale peł​‐ na garn​ków na pół​kach, pa​tel​ni zwi​sa​ją​cych ze ścia​ny i, jak po​dej​rze​wam, z pie​cem tak wiel​kim, że da​ło​by się w nim upiec sło​nia. Prze​my​kam się obok wiedź​my, ple​ca​mi do ścia​ny, i do​cho​dzę do wnio​sku, że na ra​zie je​stem bez​‐ piecz​na: za​po​mnia​ła w nim roz​pa​lić. Za​miast tego ła​mie na ka​wał​ki tro​chę na wpół spa​lo​ne​go drew​na, pró​bu​je wy​krze​sać ogień we​wnątrz me​ta​lo​we​‐ go bęb​na i go​tu​je go​łę​bie jaj​ka. Kie​dy są go​to​we, dzie​li się nimi rów​no, ale wciąż jej nie ufam. Przez całe po​po​łu​dnie Agniesz​ka zmu​sza Da​nie​la, żeby uczył ją pol​skie​go. On z po​cząt​ku robi to nie​chęt​nie, sło​wo po sło​wie. — Me​dy​cy​na. — „Me​di​ci​na. Me​di​ci​na”. — Pe​ni​cy​li​na. — „Pe​ni​ci​li​na”. To dość ła​twe – kra​cze. – Nic spe​cjal​ne​go. Da​niel marsz​czy brwi. — Mój tata po​wie​dział, że pol​ski jest jed​nym z naj​trud​niej​szych ję​zy​ków. — A gdzie jest twój tata te​raz? – pyta nie​grzecz​nie wiedź​ma. Nie sły​szy od​po​wie​dzi. – Na​ucz mnie liczb – mówi. – Po​win​nam wie​dzieć przy​naj​‐ mniej, jak się li​czy do dwu​dzie​stu. — Je​den, dwa, trzy, czte​ry… – za​czy​na Da​niel. Kie​dy zjadł, przez ja​kiś czas wy​glą​dał le​piej, ale te​raz jego oczy wy​da​ją się dziw​nie ja​sne i znów dy​szy cięż​ko. Je​śli Agniesz​ka na​praw​dę jest pie​lę​gniar​‐ ką, to są​dzę, że nie naj​lep​szą. — Co się z nim dzie​je? – py​tam. — Wda​ło się za​ka​że​nie – mówi, wzru​sza​jąc ra​mio​na​mi, po czym znów za​czy​na po​wta​rzać licz​by, zmie​nia​jąc li​stę w głu​pią przy​śpiew​kę. Mam

ocho​tę krzyk​nąć. Na ze​wnątrz ostroż​nie zry​wam strąk fa​so​li i otwie​ram go, żeby spraw​‐ dzić, czy w środ​ku nie ma ja​kiejś du​szy. Pró​bu​ję znów wró​cić my​śla​mi do swo​jej hi​sto​rii i uczy​nić Jo​se​fa na tyle rze​czy​wi​stym, by po​je​chał do Lin​zu. Wciąż nie zde​cy​do​wa​łam, w jaki spo​sób za​bi​ję ma​łe​go Adol​fa, ale to nie bę​‐ dzie trud​ne – wi​dzia​łam, jak to się robi na róż​ne spo​so​by. Han​na wspo​mi​na​‐ ła, że chy​ba był sa​mot​nym dziec​kiem, więc mo​gła​bym się z nim za​przy​jaź​‐ nić. Kie​dy wra​cam do szo​py, wiedź​ma pyta Da​nie​la o pol​skie mia​sta. Chcia​ła​by się osie​dlić w ja​kimś ci​chym miej​scu, gdzie nie bę​dzie trud​no zna​leźć pra​cy i żyć spo​koj​nie. Da​niel opie​ra się o ścia​nę. Ma za​mknię​te oczy i nie od​po​wia​‐ da przez dłuż​szą chwi​lę. — Je​dwab​ne – mówi, pro​stu​jąc się, nie​co bar​dziej przy​tom​ny. – Mo​gła​byś po​wie​dzieć, że je​steś z Je​dwab​ne​go. To na pół​noc​nym wscho​dzie, nie​da​le​ko Bia​łe​go​sto​ku. — Je​dwab​ne? – Wiedź​ma marsz​czy czo​ło na dźwięk tej na​zwy. – Je​stem pew​na, że już o nim sły​sza​łam. Czy to zna​ne mia​sto? Coś się tam wy​da​rzy​ło? By​łeś tam? No i czy by​ło​by to do​bre miej​sce do ży​cia? Da​niel kiwa gło​wą, ale za​uwa​żam, że za​ci​ska pię​ści. — Je​dwab​ne było kie​dyś mia​stem tka​czy. Miesz​ka​li tam moi dziad​ko​wie. Jest oto​czo​ne pięk​ny​mi la​sa​mi, a lato trwa tam dłu​go. Tyle lu​dzi je w ostat​‐ nich la​tach… opu​ści​ło… że jest tam wie​le pu​stych do​mów i skle​pów. – Za​ci​‐ ska war​gi. – My​ślę, że byś się tam od​na​la​zła. Mu​sisz tyl​ko na​uczyć się zda​nia: „Po​cho​dzę z Je​dwab​ne​go”. – Te​raz zje​my – ogła​sza Agniesz​ka, wy​raź​nie cie​sząc się z tej per​spek​ty​wy. – Urzą​dzi​my przy​ję​cie. Chło​piec za​śpie​wa nam pol​skie pio​sen​ki. A po​tem ty – spo​glą​da na mnie – po​mo​żesz mi ob​ciąć wło​sy. Wte​dy opo​wiem ci, na jaki wpa​dłam po​mysł. Przed ucztą musi jed​nak dojść do krwa​we​go mor​der​stwa. Wra​ca​my do wie​ży. Za​pa​da wie​czór, a go​łę​bie sia​da​ją na grzę​dzie. Tup, tup, tup, sto​py wiedź​‐ my wcho​dzą po stop​niach dra​bi​ny, a zę​bat​ka, któ​ra po​zwa​la ru​szać się ra​‐ mio​nom środ​ko​we​go fi​la​ra, skrzy​pi i ję​czy. Nie​któ​re pta​ki wy​la​tu​ją, wię​cej jesz​cze ma​cha fre​ne​tycz​nie skrzy​dła​mi pod da​chem, kil​ka pró​bu​je na​wet dzio​bać żół​tą gło​wę Agniesz​ki… ale mat​ki kulą się, roz​kła​da​jąc skrzy​dła, na próż​no pró​bu​jąc ochro​nić swo​je małe. Nie mogą nic zro​bić: je​śli bę​dzie chcia​ła, za​bi​je je co do jed​ne​go, zmie​cie wszyst​kie go​łę​bie z po​wierzch​ni zie​‐ mi. Jej duże łapy rzu​ca​ją się na nie, ude​rza​ją mat​ka​mi o ścia​ny, po​ry​wa​ją dzie​ci. Trzask – i już kar​ki są po​ła​ma​ne. Łup – i już małe ciał​ka lą​du​ją w mo​‐ jej wy​cią​gnię​tej spód​ni​cy. Pró​bu​ję ro​bić to samo co za​wsze: uciec w tę ta​‐ jem​ną część sie​bie, gdzie dzię​ki od​wa​dze lub cza​rom spra​wiam, że spra​wy

to​czą się ina​czej, a ja sta​ję się au​to​ma​tem, ma​szy​ną cał​ko​wi​cie po​zba​wio​ną uczuć. Dzi​siaj jed​nak mi się nie uda​je. Drzwi się za​mknę​ły. Po​my​sły wy​pa​ro​‐ wa​ły. Bra​ku​je mi słów. Może tak się wła​śnie dzie​je, kie​dy wy​my​ślasz hi​sto​rie we​wnątrz hi​sto​rii, któ​ra oka​zu​je się czę​ścią prze​raź​li​wie rze​czy​wi​stej ba​śni. Na po​dwór​ku wiedź​ma roz​kła​da mło​de go​łę​bie, żeby je po​li​czyć. Ob​ci​na im skrzy​dła swo​imi pie​lę​gniar​ski​mi no​ży​ca​mi, ob​ra​ca i cią​gnie ich gło​wy, póki nie od​pad​ną, wy​ry​wa po​zo​sta​łe pió​ra z ich pier​si, któ​re póź​niej od​ry​wa od resz​ty cia​ła. Wdra​pu​je​my się do kuch​ni, gdzie przy​go​to​wu​je w wy​szczer​‐ bio​nym ron​dlu gu​lasz z Jung​tau​be z zio​ła​mi ogro​do​wy​mi. Kie​dy po​tra​wa za​‐ czy​na bul​go​tać i try​skać ole​jem, Agniesz​ka zo​sta​wia mnie na kil​ka mi​nut samą. — Stój tu​taj i uwa​żaj, żeby się nie spa​lił – woła przez ra​mię. Po​tem sły​szę, że wcho​dzi po​mię​dzy gru​zy w dal​szych po​ko​jach, ale – choć cie​ka​wi mnie, co robi – bar​dziej za​in​te​re​so​wa​na je​stem pew​nym garn​kiem, któ​ry wiedź​ma ukrad​kiem ode​pchnę​ła na bok, kie​dy we​szły​śmy do środ​ka. Gdy pod​no​szę po​kry​wę, zda​ję so​bie spra​wę, że rze​czy dzie​ją się w nie​wła​ści​‐ wym po​rząd​ku, bo Gre​tel zna​la​zła dro​gie ka​mie​nie do​pie​ro, kie​dy wiedź​ma już nie żyła. Z dru​giej stro​ny Gre​tel nie była aż tak cie​kaw​ska jak ja albo może tak mą​dra. Poza tym ja wi​dzę tu zło​te ze​gar​ki, pier​ście​nie i brosz​ki, na​‐ szyj​ni​ki z pe​reł i zło​te zęby, a nie klej​no​ty z ba​śni. Jed​no​cze​śnie chcę zjeść gu​lasz z ma​łych go​łąb​ków i nie chcę tego ro​bić. Sma​ku​je ina​czej niż zupa, do któ​rej się przy​zwy​cza​ili​śmy. Wresz​cie uda​je mi się prze​łknąć kil​ka ły​żek, a Da​niel wy​pi​ja resz​tę. Po obie​dzie nie śpie​wa​‐ my, nie tań​czy​my, nie ob​ci​na​my wło​sów: Agniesz​ka na​pręd​ce przed​sta​wia nam nowy plan. — Nie. – Da​niel krę​ci gło​wą, za​nim jesz​cze ona skoń​czy mó​wić. – Nie. Nie mogę. Nie zro​bię tego. Prę​dzej umrę. — W ta​kim ra​zie praw​do​po​dob​nie umrzesz – mówi we​so​ło wiedź​ma. – Czas nam się koń​czy. Dam ci jesz​cze chwi​lę, że​byś mógł się za​sta​no​wić. — O czym ona mówi? – szep​czę, kie​dy ku​li​my się na wor​kach. – Jak może nam się skoń​czyć czas? Co ona wie, cze​go my nie wie​my? Da​niel mil​czy tak dłu​go, że przez chwi​lę wy​da​je mi się, że śpi. — Może bę​dzie bi​twa – mówi wresz​cie. – Wszyst​ko mi jed​no. Jak już mó​‐ wi​łem, wolę zo​stać tu​taj i umrzeć, niż uda​wać, że jest moją mat​ką. — Je​śli po​ka​że nam, do​kąd iść, cze​mu mia​ło​by ci to prze​szka​dzać? – py​‐ tam. – Ja​kie zna​cze​nie ma jesz​cze jed​no kłam​stwo? – Nie od​po​wia​da. – Po​‐ wiedz, że jest two​ją wstręt​ną ma​co​chą. Mógł​byś to zro​bić? — Może… – pry​cha. — Mu​sisz. Nie zo​sta​nie​my tu​taj i nie umrze​my. — Ale moja mat​ka… – Głos mu się ła​mie. — Nie. – Obie​ca​li​śmy so​bie, że nie bę​dzie​my roz​ma​wiać o tych rze​czach, póki to wszyst​ko się nie skoń​czy. – Ni​g​dy nie mia​łeś ma​co​chy, więc nie ma zna​cze​nia, je​śli tro​chę po​uda​jesz. W każ​dym ra​zie Agniesz​ce, czy jak​kol​wiek

się ona na​praw​dę na​zy​wa, nie uda się ni​ko​go dłu​go zwo​dzić. Kto uwie​rzy, że kie​dy​kol​wiek gło​do​wa​ła, sko​ro ma taki wiel​ki ty​łek? — Brzyd​ka sta​ra kro​wa. Dziw​ka. Suka. Kur​wa. – Da​niel re​cy​tu​je całą li​stę brzyd​kich słów, co​raz wol​niej i ci​szej. — A ty po​wiesz, że to two​ja… Te​raz jed​nak na​praw​dę już za​snął, sły​szę, że bul​go​cze mu w brzu​chu, za​‐ sko​czo​nym, że jest peł​ny. Kie​dy ja też za​sy​piam, śni mi się, że znów je​stem w Ra​vens​brück, w przy​chod​ni, i bie​gam po nie​koń​czą​cych się ko​ry​ta​rzach w po​szu​ki​wa​niu taty. Jest tam też Agniesz​ka. Cza​row​ni​ca wy​ła​nia się zza drzwi po pra​wej i le​wej stro​nie, z za​krwa​wio​ny​mi rę​ka​mi, trzy​ma​jąc w rę​‐ kach ka​wał​ki su​ro​we​go mię​sa albo całe nogi, któ​re cza​sem są po​kry​te pió​ra​‐ mi, a cza​sem wciąż mają na so​bie buty. Tego po​ran​ka z tru​dem roz​po​zna​ję wiedź​mę. Za​miast swo​je​go pie​lę​gniar​‐ skie​go ki​tla ma na so​bie su​kien​kę w pa​ski, taką jak moja, ale le​piej do​pa​so​‐ wa​ną i znacz​nie czyst​szą, cho​ciaż pod jej pa​znok​cia​mi wciąż wi​dać krew po wczo​raj​szej ma​sa​krze. Po​ło​wa wło​sów znik​nę​ła, a te​raz ści​na po​zo​sta​łe. — Na​pra​wił to cho​ler​stwo. Wła​śnie w tej chwi​li je skła​da. To na​sza ostat​‐ nia szan​sa. Nie​dłu​go odej​dą. — Kto? – py​tam, wciąż pró​bu​jąc się otrzą​snąć z kosz​ma​ru. – Kto co na​‐ pra​wił? – Da​niel zry​wa się bez sło​wa i bie​gnie do drzwi. Jed​ną dłoń kła​dzie na brzu​chu, a dru​gą za​kry​wa usta. – Co się dzie​je? – Agniesz​ka nie po​zwa​la mi pójść za nim. – Puść mnie! – pisz​czę. – Mu​szę się do​wie​dzieć, co się sta​ło… — To tyl​ko ból brzu​cha. Pew​nie wy​le​wa się z nie​go z obu stron. Tak wła​‐ śnie się dzie​je, kie​dy ktoś się ob​ja​da po dłu​gim po​ście. — Dla​cze​go go nie po​wstrzy​ma​łaś? — Ta​kie są te Kre​atu​ren, gor​sze niż zwie​rzę​ta. Nie mają żad​nej sa​mo​kon​‐ tro​li. – Wiedź​ma wzru​sza ra​mio​na​mi i da​lej ob​ci​na wło​sy. – Ju​den​sche​is​se. Kto by po​my​ślał, że od jed​ne​go z nich bę​dzie za​le​żał mój los? – Wy​bu​cha śmie​chem, ale po chwi​li chmur​nie​je. – Cóż, sy​tu​acja jest trud​na i tak być musi. – Za​gry​zam war​gi i pa​trzę, jak zło​te ko​smy​ki spa​da​ją po jej ple​cach ni​‐ czym okrut​ne żół​te węże. – Za​raz idzie​my – mówi. – To nie zaj​mie dużo cza​‐ su. — Ale do​kąd? – Zmu​szam się do uśmie​chu. Nie wol​no ufać wiedź​mom, ale le​piej uda​wać, że jest się ich przy​ja​ciół​mi. — Do au​to​bu​su, oczy​wi​ście. – Od​kła​da no​życz​ki, po​trzą​sa gło​wą i prze​‐ cze​su​je pal​ca​mi nie​rów​ne ciem​ne ko​smy​ki. – Och, jak przy​jem​nie. Czu​ję się wol​na. Na​praw​dę nie wiem, po co to całe za​mie​sza​nie. Pew​nie z próż​no​ści. Gdzie jest chło​pak? — Do ja​kie​go au​to​bu​su? – py​tam, wy​cho​dząc za nią z szo​py. – Nie ro​zu​‐ miem. Gdzie on jest? — Nad je​zio​rem, to nie​da​le​ko. Chodź, Ben​ja​mi​nie. – Od​wra​ca się w stro​nę Da​nie​la, któ​ry kuca przy ra​bar​ba​rze. – Po​je​dzie​my do mia​stecz​ka. Au​to​bus

jest do​brze scho​wa​ny mię​dzy drze​wa​mi. Dzię​ki temu mo​głam ich ob​ser​wo​‐ wać. Po​ka​żę wam. Za​mie​ram. — Jak mo​żesz być pew​na, że to nie jest inny ro​dzaj au​to​bu​su? Taki, któ​ry za​bie​ra sta​rych, cho​rych lu​dzi do… — Po​nie​waż – mówi z prze​sad​ną cier​pli​wo​ścią – na każ​dym jego boku wid​nie​je czer​wo​ny krzyż. Na pew​no wiesz, co to ozna​cza. W każ​dym ra​zie, Li​lie, po​jazd nie na​le​ży do nas. Jest szwedz​ki. Było ich kil​ka, po​zo​sta​łe po​je​‐ cha​ły już do domu, ale w tym po​psuł się sil​nik, co za​trzy​ma​ło ich na trzy dni. Cze​kam na Da​nie​la, któ​ry wy​glą​da tak źle, jak jesz​cze ni​g​dy wcze​śniej. Po​mi​ja​jąc wszyst​ko inne, te​raz jest też, jak ma​wia​ła Gre​et, zie​lo​ny na twa​‐ rzy. Szczę​ka zę​ba​mi, ale jego skó​ra wy​da​je się pło​nąć. — Wy​mio​to​wa​łeś? – Nie​szczę​śli​wy kiwa gło​wą i sta​je obok mnie. Ru​sza przed sie​bie, ale tak wol​no, że wresz​cie mu​szę oto​czyć go ra​mie​niem. – Tyl​‐ ko nie po​rzy​gaj się na mnie, do​brze? Wiedź​ma ze znie​cier​pli​wie​niem prze​stę​pu​je z nogi na nogę. Pod pa​chą trzy​ma płó​cien​ny wór, a ja nie mu​szę na​wet py​tać, co się w nim znaj​du​je. — Po​zwól. – Wiedź​ma po​chy​la się nad Da​nie​lem. – Wy​pro​stuj się, chłop​‐ cze. – Uśmie​cha się, ale jej ton jest ostry. – Po​sta​raj się. – Kil​ka chwil póź​niej prze​sta​je zmu​szać go, żeby szedł jak naj​szyb​ciej, i za​trzy​mu​je się, a jej twarz przy​bie​ra nie​po​ko​ją​cy wy​raz. – Ben​ja​mi​nie, na wy​pa​dek gdy​by nas roz​dzie​‐ lo​no, po​wiedz mi jesz​cze raz, jak się przed​sta​wić po pol​sku. — Na​zy​wam się Agniesz​ka – mówi Da​niel, ję​cząc ci​cho. Ko​ły​sze się, kie​‐ dy wiedź​ma pusz​cza jego rękę. Tak bar​dzo się boję, że się prze​wró​ci, iż obej​‐ mu​ję go ra​mio​na​mi, gdy ona cho​dzi w tę i z po​wro​tem, po​wta​rza​jąc zda​nie. — Jesz​cze jed​no – mówi ła​god​nie. – A jak po​wie​dzieć, że je​stem pie​lę​‐ gniar​ką? – Czu​ję, jak Da​niel sztyw​nie​je. Kie​dy na nie​go spo​glą​dam, jego mina jest rów​nie dziw​na. – Taka przy​dat​na umie​jęt​ność może się oka​zać waż​na. Da​niel kiwa gło​wą. — Je​stem za​bój​cą dziec​ka – mówi bar​dzo wy​raź​nie. Coś jest nie tak: jego dłoń szu​ka mo​jej, a po​tem ści​ska ją bar​dzo moc​no. Ni​g​dy nie sły​sza​łam, by wy​po​wia​dał ja​kie​kol​wiek sło​wo tak sta​ran​nie. – „Je​stem za​bój​cą dziec​ka” – po​wta​rza zda​nie tu​zin razy. — Do​brze. – Wiedź​ma od​py​cha mnie na bok i znów bie​rze Da​nie​la pod ra​mię. – Po​sta​raj się, Ben​ja​mi​nie. Już tyl​ko chwi​la. – Uśmie​cha się, ale jej oczy są pod​łe. – Li​lie, moja dro​ga, po​bie​gnij na​przód i upew​nij się, że na nas po​cze​ka​ją, do​brze? Czu​ję na kar​ku do​tyk lo​do​wa​tych pal​ców. Wiedź​ma coś knu​je. Da​niel czu​je to samo. Na​sze spoj​rze​nia się spo​ty​ka​ją. Krę​ci gło​wą. — Ale ja nie wiem, jak ich zna​leźć – mó​wię. Z nie​za​do​wo​le​niem mla​ska ję​zy​kiem. — Już ci raz mó​wi​łam…

— Boję się iść sama. Zbli​ża​my się do wie​ży. Ser​ce wali mi jak mło​tem, kie​dy się przy​go​to​wu​ję. Jesz​cze je​den krok i… te​raz! Wy​ry​wam wiedź​mie tor​bę z ręki, pę​dzę do drzwi i wrzu​cam ją do środ​ka. Go​łę​bie zry​wa​ją się do lotu. Cza​row​ni​ca wrzesz​czy. Pusz​cza Da​nie​la i bie​gnie za swo​im skar​bem. Po​mię​dzy od​cho​‐ da​mi szu​ka roz​rzu​co​nych zło​tych zę​bów i dro​gich ka​mie​ni. Pręd​ka jak bły​‐ ska​wi​ca, prze​krę​cam klucz w drzwiach. Wali w nie pię​ścia​mi i wy​krzy​ku​je groź​by. Nie zdo​ła uciec, ale ja – choć sta​ram się, jak mogę – nie mogę pod​‐ nieść Da​nie​la i za​czy​nam się bać, że au​to​bus od​je​dzie bez nas. — Idź – mówi, za​my​ka​jąc oczy. Klę​kam, nie mo​gąc znieść tego, jak spo​‐ koj​ny się na​gle wy​da​je. — Wró​cę – obie​cu​ję, przy​kła​da​jąc swój po​li​czek do jego twa​rzy. – Znaj​dę tych lu​dzi, każę im po​cze​kać i wró​cę po cie​bie. Pę​dzę przez po​dwór​ko, wzdłuż sta​rych staj​ni, omi​ja​jąc po​ła​ma​ne wozy i za​rdze​wia​łą ma​szy​ne​rię. Bie​gnę, póki moje bose sto​py nie wkra​cza​ją na żwir po​kry​ty chwa​sta​mi, któ​ry kie​dyś zna​czył po​czą​tek sze​ro​kie​go pod​jaz​‐ du. Przede mną wy​ra​sta​ją ogrom​ne że​la​zne bra​my, tak za​ro​śnię​te, że pew​‐ nie nie były otwie​ra​ne od lat. Mam szczę​ście, bo uda​je mi się za​uwa​żyć wy​‐ dep​ta​ną przez wiedź​mę ta​jem​ną ścież​kę przez krza​ki. Po​krzy​wy uwal​nia​ją swo​je pa​rzą​ce li​ście, je​ży​ny chwy​ta​ją mnie za kost​ki i nad​garst​ki, ma​lu​jąc nogi w ja​sno​czer​wo​ne krop​ki, ale moje za​klę​cia są sil​niej​sze niż te cza​row​ni​‐ cy, i dro​ga po​wa​dzi mnie do wą​skie​go ka​mien​ne​go prze​ła​zu na skra​ju uli​cy. Cho​ciaż czu​ję chłod​ne po​wie​trze uno​szą​ce się po​nad je​zio​rem, woda jest nie​wi​docz​na, cał​ko​wi​cie ukry​ta za drze​wa​mi i krze​wa​mi. Nie do​strze​gam też żad​ne​go au​to​bu​su. Wiedź​ma po​wie​dzia​ła, że po​win​nam iść w stro​nę mia​stecz​ka, ale – cho​ciaż pa​mię​tam, że wi​dzia​łam w od​da​li bu​dyn​ki, kie​dy scho​dzi​li​śmy ze wzgó​rza – nie mam po​ję​cia, czy skie​ro​wać się w lewo, czy w pra​wo. Bie​gnę w pra​wo, li​cząc do dwu​stu, po​tem od​wra​cam się i pę​dzę w dru​gą stro​nę. Je​stem przy stu dzie​więć​dzie​się​ciu dzie​wię​ciu, kie​dy sły​szę gło​sy, wska​ku​ję po​mię​dzy krza​ki i nie​mal wpa​dam na bia​ły au​to​bus, ukry​ty po​mię​dzy po​ła​ma​ny​mi ga​łę​zia​mi i krze​wa​mi pa​pro​ci. To pra​wie na pew​no ten, przed któ​rym cho​wa​li​śmy się w ro​wie. Ni​ko​go nie wi​dzę. Idę na​przód, przy​kle​jo​na do boku po​jaz​du, za​trzy​mu​ję się, żeby spoj​rzeć na czer​wo​ny krzyż… i po​ty​kam się o czy​jeś wy​cią​gnię​te nogi. — Hej! – Męż​czy​zna le​żą​cy pod au​to​bu​sem wy​ska​ku​je spod nie​go, wy​ma​‐ chu​jąc du​żym klu​czem fran​cu​skim. Jest ol​brzy​mi, ma brud​ną twarz i ja​sne krót​kie wło​sy, ta​kie same jak te Hra​be​na. Mimo to nie ucie​kam, pa​mię​ta​jąc, że mu​szę być dziel​na. – Vän​ta, lil​la! – grzmi, ale po​tem ści​sza głos i po​da​je mi czar​ną dłoń po​kry​tą sma​rem. – Po​cze​kaj, mała. Olaf nie zro​bić krzyw​dy. – Od​wra​ca się i krzy​czy gło​śno: – Lot​ten! Si​grid! Var finns des​sa kvin​nor när du be​höver dem?[98] — Du be​höver inte svära, Olaf. Här är vi, til​l​ba​ka från vår sim​tur[99] – śmie​je się ktoś. Ko​bie​ta wy​cho​dzi zza au​to​bu​su, po chwi​li za nią idą na​stęp​‐

ni. Pa​trzy na moje śmiesz​ne ubra​nia po​pla​mio​ne krwią, na dziu​ry i bose sto​‐ py. Jej oczy błysz​czą, ale mówi tyl​ko: – Wi​taj. Nie przej​muj się Ola​fem i jego prze​kli​na​niem. Je​steś z obo​zu Ra​vens​brück, praw​da? Jak uda​ło ci się uciec? — Da​niel… – Chcę po​wie​dzieć wię​cej, ale sło​wa wię​zną mi w gar​dle. — Je​steś z Ra​vens​brück? Ki​wam gło​wą. — W po​rząd​ku, dziec​ko. Nie ma się cze​go bać. Te​raz je​steś już bez​piecz​na. – Spo​koj​nie wią​że wil​got​ne wło​sy nie​bie​ską wstąż​ką. – Nie zro​bi​my ci krzyw​dy. Przy​je​cha​li​śmy z da​le​ka, żeby po​móc. Boję się, ale nie mam komu za​ufać, więc przy​glą​dam jej się uważ​nie. Jest wy​so​ka i ma na so​bie mę​skie ubra​nia. Jej oczy mają taki sam ko​lor jak wstąż​ka, a gdy wło​sy schną, oka​zu​ją się ru​do​zło​te. Nos i po​licz​ki są po​kry​te pie​ga​mi. Ko​goś mi przy​po​mi​na. Kie​dy mnie obej​mu​je, robi mi się miło. — Da​niel… – mó​wię zno​wu, wska​zu​jąc w stro​nę domu. Ko​bie​ta kiwa gło​wą. — Czy Da​niel jest ran​ny? Po​twier​dzam ener​gicz​nie. — Nie może wstać. — W po​rząd​ku. – Wcho​dzi do au​to​bu​su i wy​cią​ga z nie​go tor​bę le​kar​ską, pra​wie taką samą jak ta, któ​rą miał tata. – Po​każ nam, gdzie on jest. Rzu​cam się pę​dem przed sie​bie, zer​ka​jąc w tył, żeby spraw​dzić, czy idą za mną. Kie​dy do​cie​ra​my do pa​pro​ci, Olaf wy​cie​ra czar​ne ręce w jesz​cze czar​‐ niej​szą szma​tę, po czym bie​rze mnie w ra​mio​na i prze​no​si przez gę​stwi​nę. Zo​sta​wia na mo​ich rę​ka​wach ole​iste pla​my. Le​kar​ka śmie​je się, kie​dy mnie prze​pra​sza. — Znaj​dzie​my jej coś lep​sze​go do ubra​nia. – Robi duże kro​ki, do​trzy​mu​‐ jąc mi tem​pa, cho​ciaż ja pra​wie już bie​gnę, bo boję się, że Da​niel mógł… – A tak w ogó​le – mówi – wszy​scy na​zy​wa​ją mnie Lot​ten. To zdrob​nie​nie od Char​lot​te. — Mia​łam kie​dyś Char​lot​te. Za​ko​pa​li​śmy ją w pta​szar​ni. — To bar​dzo smut​ne. — Za​bra​ła ze sobą wszyst​kie moje hi​sto​rie. — Ro​zu​miem. – Lot​ten przez chwi​lę kro​czy w ci​szy. – Bę​dzie wię​cej hi​sto​‐ rii. Za​wsze tak jest. Po​wiesz mi, jak masz na imię? — Je​stem Kry​sta. Do​cie​ra​my do wie​ży, a Da​niel leży tam, gdzie go zo​sta​wi​łam. Pa​skud​nie cuch​nie, ale wciąż od​dy​cha. Po​ru​sza po​wie​ka​mi, kie​dy sia​dam obok nie​go na zie​mi i bio​rę go za rękę. Lot​ten też klę​ka i de​li​kat​nie roz​pi​na mu kurt​kę. Wy​raz jej twa​rzy się zmie​nia. Gło​śno prze​ły​ka śli​nę. — W po​rząd​ku – mówi, szu​ka​jąc w tor​bie ste​to​sko​pu. – Wszyst​ko bę​dzie do​brze. — Hal​lå[100] – mówi inny głos. – Här är vi. — Tak, już je​ste​śmy. Prze​pra​szam, że tak dłu​go nam to za​ję​ło.

Dwie inne ko​bie​ty, jed​na ciem​no​wło​sa, dru​ga rów​nie ja​sna jak Lot​ten, ale o sze​ro​kiej spo​koj​nej twa​rzy, do​łą​czy​ły do nas i te​raz wi​dzę, że Ola​fo​wi po twa​rzy ciek​ną łzy. Nie są​dzi​łam, że ol​brzy​mi umie​ją pła​kać. Mu​siał się zra​‐ nić. Kie​dy py​tam o to Lot​ten, ona za​czy​na na nie​go krzy​czeć. Olaf prze​cie​ra oczy, za​pa​la pa​pie​ro​sa i od​cho​dzi. Z wie​ży wciąż do​bie​ga ha​łas, a on otwie​ra drzwi, za​nim zdą​żę go ostrzec. — Wiedź​ma – szep​czę. Lot​ten jest zbyt za​ję​ta wy​peł​nia​niem du​żej strzy​kaw​ki. — To na ból, Da​nie​lu. Agniesz​ka wy​bie​ga z wie​ży z rę​ka​mi upa​pra​ny​mi gów​nem, z otwar​tą gębą, z któ​rej wy​plu​wa w moją stro​nę żmi​je i ro​pu​chy. Wi​dząc po​zo​sta​łych, sta​ra się ro​bić wra​że​nie ma​łej i nie​szczę​śli​wej. Jed​na z ko​biet – chy​ba ma na imię Si​grid – za​czy​na do niej mó​wić, ale wiedź​ma otwie​ra sze​ro​ko oczy i pa​‐ trzy pro​sto przed sie​bie, uda​jąc, że jest jak jed​na z tych bie​da​czek, któ​re nie wie​dzą już, co się dzie​je i gdzie są. — Na​zi​wam sze Agniesz​ka – szep​cze. – Na​zi​wam sze Agniesz​ka. — Wiedź​ma – mó​wię wy​star​cza​ją​co gło​śno, żeby wszy​scy mnie usły​sze​‐ li. Ale ko​bie​ty są zbyt za​ję​te po​cie​sza​niem jej, a Da​niel wy​bie​ra ten mo​ment, by za​pro​te​sto​wać przed ukłu​ciem igły. Cza​row​ni​ca kie​ru​je wzrok w jego stro​nę. — Mój syn! – woła. – Ben​ja​min. — Ma na imię Da​niel – przy​po​mi​nam Lot​ten. Lot​ten wzdy​cha. — Bied​na ko​bie​ta… Da​niel roz​chy​la po​wie​ki. — Ona tyl​ko uda​je, że je​stem jej sy​nem. — Wszyst​ko jej się myli – mówi Lot​ten, przy​glą​da​jąc się jego po​pę​ka​nej skó​rze. – Si​grid mówi tro​chę po pol​sku, do​wie się, co się dzie​je. Czy to ugry​‐ zie​nia psów? — Nie ro​zu​miesz – na​le​gam. – To zła pie​lę​gniar​ka. Cię​ły lu​dzi na ka​wał​ki. Sama wi​dzia​łam. Ona tyl​ko uda​je, że jest jed​ną z nas. — Aha… – Lot​ten pra​wie mnie nie słu​cha. — Einer der En​gel des To​des – dy​szy Da​niel. – Jest jed​nym z anio​łów śmier​‐ ci. — Po​trzeb​na ci wła​ści​wa opie​ka, mło​dy czło​wie​ku. Nie pró​buj mó​wić – po​le​ca Lot​ten, wsta​jąc, po czym woła Ola​fa, któ​ry wy​rzu​ca pa​pie​ro​sa i pod​‐ bie​ga, żeby roz​wi​nąć no​sze. Prze​stał już pła​kać, ale jego oczy wciąż są czer​‐ wo​ne. Ra​zem pod​no​szą Da​nie​la, a ja po​ma​gam wło​żyć pod nie​go płót​no. Wiedź​ma pa​trzy na nas, ści​ska​jąc w obu dło​niach swo​ją tor​bę z zę​ba​mi. — Je​stem s Pol​ski – skrze​czy. – Po​chod​ce s Jed​fap​ne​ego. — To nie​praw​da – mówi sen​nym gło​sem Da​niel. – I nie jest Po​lką – zie​wa. Oczy wiedź​my błysz​czą, kie​dy się pod​no​si. — Je​stem sa​buj​com czec​ka – wy​po​wia​da za​pa​mię​ta​ne sło​wa. To zda​nie

ma być jej kar​tą prze​tar​go​wą i wi​dzę po jej twa​rzy, że nie ro​zu​mie, cze​mu Si​‐ grid od​sko​czy​ła. – Je​stem sa​puj​com czec​ka. — Mówi… – Si​grid marsz​czy brwi. Waha się, a jej war​gi po​ru​sza​ją się, jak​by po​wta​rza​ła so​bie sło​wa w gło​wie, upew​nia​jąc się, że do​brze je zro​zu​‐ mia​ła. – Mówi, że za​bi​ja​ła dzie​ci. — Moja mała sio​stra… – szep​cze Da​niel. Do​ty​kam jego po​licz​ka. — Nie. – Wciąż jest zbyt wcze​śnie, żeby mó​wić o tych rze​czach. — Schmut​zi​ge Dop​pel-Kreu​zung Jude! – Wiedź​ma bled​nie i wy​szcze​rza kły ni​czym wście​kły pies. – Ty brud​ny dwu​li​co​wy Ży​dzie, po​win​nam cię była za​bić, kie​dy mia​łam oka​zję. – Rzu​ca tor​bę, jak​by była mo​krą szma​tą, na ka​‐ mie​nie spa​da deszcz zło​tych zę​bów. Bez sło​wa od​wra​ca się i bie​gnie do lasu, pro​sto w szpo​ny czer​wo​ne​go niedź​wie​dzia, bul​do​gów i Jan​ke​sów. Sta​ram się nie ro​ze​śmiać. Te​raz, kie​dy po​ra​dzi​li​śmy so​bie z cza​row​ni​cą, w tej hi​sto​rii bra​ku​je już tyl​ko jed​ne​go szcze​gó​łu, ale gdy wsia​da​my do au​‐ to​bu​su, do​cho​dzę do wnio​sku, że zna​leź​li​śmy coś lep​sze​go niż bia​ła kacz​ka Gre​tel, coś, co za​bie​rze nas w bez​piecz​ne miej​sce. Wszyst​kie hi​sto​rie, do​bre i złe, cał​kiem się wy​mie​sza​ły. Wró​ci​łam do Da​‐ nie​la jak dziew​czyn​ka we Fle​ci​ście, ale ra​dzę so​bie le​piej od niej, bo Lot​ten przy​się​gła, że za​bio​rą nas z tego miej​sca peł​ne​go szczu​rów na pięk​ną zie​mię po dru​giej stro​nie gór. Tyl​ko moja opo​wieść nie skoń​czy​ła się tak, jak po​‐ win​na. Ce​ci​ly mia​ła pew​nie ra​cję, kie​dy po​wie​dzia​ła, że nie​któ​rych rze​czy nie da się zmie​nić, na​wet je​śli bar​dzo się tego chce… mia​ła jed​nak tyl​ko tro​‐ chę ra​cji, bo ja wiem na pew​no, że nie​któ​re rze​czy moż​na. Rano usły​sza​łam, jak Lot​ten mówi do Si​grid, że Da​niel tyl​ko cu​dem prze​żył. To dla​te​go sie​dzę przy jego łóż​ku – cho​ciaż mó​wią, że pew​nie mnie już nie sły​szy – i szep​czę mu do ucha nową opo​wieść o Li​lie i Ben​ja​mi​nie, któ​rzy wy​jeż​dża​ją z Wied​‐ nia, żeby upra​wiać wi​śnie i mo​re​le w swo​im ma​łym ogród​ku na wsi. Mia​łam też ra​cję – za​zwy​czaj ją mam – gdyż na​ukow​cy wresz​cie po​twier​dzi​‐ li moje przy​pusz​cze​nia i uzna​li, że słuch jest ostat​nim zmy​słem, któ​ry nas opusz​cza. Je​ste​śmy więc tu, dwa po​ko​le​nia póź​niej, a ja znów sie​dzę przy jego łóż​ku, trzy​ma​jąc dłoń Da​nie​la, ko​lej​ny raz opo​wia​da​jąc hi​sto​rię Li​lie i Ben​ja​mi​na, baśń, któ​rej my da​li​śmy szczę​śli​we za​koń​cze​nie. Mam na​dzie​ję, że moje sło​‐ wa za​trzy​ma​ją go na zie​mi, przy ży​ciu, któ​re zbu​do​wa​li​śmy ra​zem… że przy​trzy​ma​ją go obok mnie. Od​kąd ucie​kli​śmy z Ra​vens​brück, prze​ży​li​śmy wie​le po​dob​nych chwil, wie​le bez​sen​nych nocy, wie​le opo​wie​ści. Bli​zny, któ​re po​zo​sta​ły po tym, co wy​cier​pie​li​śmy, nie zbla​dły, kie​dy świat zmę​czył się na​szym bó​lem, na​szą roz​pa​czą i stra​chem, na​szą dziw​no​ścią, a im strasz​‐ niej​sze wspo​mnie​nie, tym sil​niej​szy jego zwią​zek z te​raź​niej​szo​ścią. Prze​‐ trwa​li​śmy. Ży​li​śmy da​lej. Wy​da​wa​ło się, że to wy​star​czy. Oba​wiam się jed​‐ nak, że tym ra​zem moja hi​sto​ria nie utrzy​ma Da​nie​la przy ży​ciu. Jest już za

sta​ry, zbyt zmę​czo​ny po​szu​ki​wa​niem od​po​wie​dzi. Po raz pierw​szy od wie​lu dni Jo​sef zdo​łał wy​rwać się z apa​tii i z tru​dem wy​‐ szedł na ze​wnątrz. Wdy​chał mroź​ne je​sien​ne po​wie​trze. Gu​drun mia​ła ra​cję: ogród był za​nie​dba​ny. Chwa​sty i po​krzy​wy zwy​cię​ża​ły w od​wiecz​nej wal​ce mię​dzy czło​wie​kiem a na​tu​rą w zio​ło​wym ogród​ku Ma​thil​de. Na​wet krze​‐ wy, na któ​rych pracz​ka wy​wie​sza​ła ubra​nia do wy​schnię​cia, sta​ły się prze​‐ ro​śnię​te i mar​twe u ko​ro​ny. Ode​rwał jed​ną ga​łąz​kę i ode​tchnął za​pa​chem kwia​tów. — To roz​ma​ryn – wy​szep​tał – dla pa​mię​ci. Za​pach obu​dził w nim wspo​mnie​nie cze​goś za​po​mnia​ne​go zbyt szyb​ko, co​kol​wiek to jed​nak było, wciąż mu umy​ka​ło. Zro​bił kil​ka kro​ków na​‐ przód… Prze​ry​wam, kie​dy drzwi się otwie​ra​ją. Wiem, że to Sara, na​sza wnucz​ka, przy​no​si mi kawę. Jest pięk​nym, de​li​kat​nym, nie​mal el​fic​kim dziec​kiem. Da​niel otwie​ra oczy, kie​dy ona wcho​dzi do środ​ka. Wie​czor​ne słoń​ce na​da​je jej wło​som zło​ty po​łysk. — Kry​sta? – Wy​da​je się lek​ko za​nie​po​ko​jo​ny. Wciąż po​grą​żo​ny w na​szej hi​sto​rii o daw​nych cza​sach, czu​je się za​gu​bio​ny. To zro​zu​mia​łe: choć dziew​‐ czyn​ce nada​no imię Sara na cześć jego sio​stry, któ​ra zgi​nę​ła w obo​zie, Da​‐ niel twier​dzi, że wy​glą​da do​kład​nie tak samo jak ja w jej wie​ku. Ści​skam jego dłoń. — Wciąż tu je​stem. — Nie zo​sta​wiaj mnie – bła​ga. — Cze​mu mia​ła​bym to zro​bić te​raz? Uśmie​cha się lek​ko. — Bar​dzo tu ciem​no. – Jego po​wie​ki opa​da​ją. – Mów da​lej. Opo​wiedz mi o tym, jak Li​lie i Ben​ja​min zna​leź​li swój dom. I dużą ja​błoń… na​sze grząd​ki z wa​rzy​wa​mi, two​je książ​ki, moja mu​zy​ka, dłu​gie sło​necz​ne po​po​łu​dnia nad rze​ką… — Wciąż opo​wia​dasz dziad​ko​wi hi​sto​rie? – Sara za​kła​da dłu​gie wło​sy za uszy i sta​wia go​rą​cą kawę na sto​li​ku. — Nie „hi​sto​rie”. Na​szą hi​sto​rię. — Ale to wciąż ta sama, zno​wu i zno​wu… Nie nu​dzi​cie się? Opo​wia​da​cie ją so​bie od tylu lat, nie​skoń​cze​nie wie​le razy. Czy ona się ni​g​dy nie zmie​nia? De​li​kat​nie pusz​czam dłoń Da​nie​la i pod​no​szę ku​bek. W ci​szy bio​rę łyk gorz​kie​go na​po​ju, czu​jąc, jak wpły​wa w moje żyły i daje mi nową siłę. Kie​dy spo​glą​dam na Sarę, jej twarz jest peł​na nie​po​ko​ju. Za​gry​za dol​ną war​gę, a jej oczy są bar​dzo ja​sne. Po mnie odzie​dzi​czy​ła uro​dę, ale czu​łe ser​ce – po Da​nie​‐ lu. — Nie chcia​łam… – mam​ro​cze. – Prze​pra​szam, bab​ciu. Wiem, że uciecz​‐ ka z obo​zu i wszyst​kie te za​bój​stwa były strasz​ne. Nie chcia​łam…

— Chodź tu. – Wsta​ję, chwie​jąc się lek​ko, i przy​tu​lam ją do sie​bie. – Wiem, wiem. – Jest wyż​sza, niż ja kie​dy​kol​wiek by​łam, mu​szę się wy​pro​sto​‐ wać, żeby po​ca​ło​wać ją w po​li​czek. Gdy​by jej po​ko​le​nie też mu​sia​ło cier​pieć z po​wo​du na​szych wspo​mnień, by​ło​by to do​dat​ko​wą tor​tu​rą. Na​le​ży zna​‐ leźć wła​ści​wą rów​no​wa​gę mię​dzy ob​cią​ża​niem ich prze​ra​ża​ją​cy​mi szcze​gó​‐ ła​mi i upew​nie​niem się, że praw​da nie zo​sta​nie ni​g​dy za​po​mnia​na. – Je​śli zaś cho​dzi o two​je py​ta​nie: nie moż​na zmie​nić tego, co się sta​ło w obo​zie. Jest to za​pi​sa​ne w na​szych ko​ściach i krwi. Wa​ham się. Czy to praw​da? Po​sta​na​wiam uwie​rzyć, że tak. Po​dob​nie jak wie​rzę, że nie da się w peł​ni prze​ka​zać ko​muś ta​kich wspo​mnień. Kie​dy przy​po​mi​nam so​bie lata spę​dzo​ne w Ra​vens​brück, pra​cu​ją wszyst​kie moje zmy​sły: doj​mu​ją​cy głód, słod​ki, kle​ją​cy smak ciał pa​lo​nych na wie​trze; wo​ła​‐ nie dzie​ci, tłu​mio​ne przez zde​spe​ro​wa​ne mat​ki; dzwo​nie​nie w uszach po tym, gdy ktoś ude​rzył mnie w gło​wę, smak krwi w ustach; ból w łyd​kach od sta​nia w desz​czu, w śnie​gu, w słoń​cu przez wie​le go​dzin; tępy ucisk gdzieś w środ​ku na wi​dok scen, któ​rych nikt ni​g​dy nie chciał​by wi​dzieć, ból, stra​ta i… — Bab​ciu? – Sara po​chy​la się nade mną, a ja zda​ję so​bie spra​wę, że opa​‐ dłam na krze​sło. – Źle się czu​jesz? Mam za​wo​łać tatę? Krę​cę gło​wą. Dłoń Da​nie​la szu​ka mo​jej na śle​po, ni​czym bia​ła po​marsz​‐ czo​na roz​gwiaz​da na tle nie​bie​skiej koł​dry. Chwy​tam ją i nie je​stem pew​na, któ​re z nas bar​dziej po​trze​bu​je dru​gie​go. — Chcia​łam do​dać, że dru​ga opo​wieść, ta o Li​lie i Ben​ja​mi​nie, ta, któ​ra ura​to​wa​ła nam ży​cie, pro​wa​dząc nas ku na​szym wy​ba​wi​cie​lom, zmie​nia się tro​chę za każ​dym ra​zem. Nie jej esen​cja, ale szcze​gó​ły… i spo​sób, w jaki się ją opo​wia​da. – Pa​mię​tam, jak Gre​et mó​wi​ła mi, że praw​dzi​we ba​śnie zmie​nia​‐ ją się za​leż​nie od kie​run​ku wia​tru, wraz z księ​ży​cem, wraz z przy​pły​wa​mi i od​pły​wa​mi. – To jak baśń, któ​ra wraz z upły​wem cza​su lek​ko zmie​nia bieg. — Ro​zu​miem, jak baśń… – Sara kiwa gło​wą. Ma przy tym ko​micz​nie po​‐ waż​ną minę. — Kie​dy za​czę​łam ją wy​my​ślać, by​łam jesz​cze młod​sza od cie​bie. Od tam​‐ tej pory do​wie​dzia​łam się mnó​stwa no​wych rze​czy, z ży​cia, z ksią​żek, od przy​ja​ciół… Prze​ry​wam, sły​sząc od​le​głe echo gło​su Eri​ki, na​le​ga​ją​cej, bym uczęsz​cza​‐ ła do taj​nej szko​ły w obo​zie. — Książ​ki – po​wta​rzam. Nie tyl​ko były moją po​cie​chą, lecz tak​że dały mi klucz do zro​zu​mie​nia ludz​kich po​my​słów i osią​gnięć, ich na​dziei i lę​ków, ich dzi​wactw i fo​bii, ich ma​rzeń… ich de​mo​nów. Dro​gi Jo​sef… prze​czy​ta​‐ łam o jego ży​ciu tak dużo, że cza​sem wy​da​je mi się, iż mu​szę znać go le​piej, niż on znał sam sie​bie. Znam też in​nych, cho​ciaż nie​któ​re za​cho​wa​nia wciąż wy​da​ją mi się nie​moż​li​we do wy​ja​śnie​nia… Otrzą​sam się, od​wra​ca​jąc od tych po​nu​rych wspo​mnień i uśmie​cha​jąc lek​ko. – Do​wie​dzia​łam się też tro​‐ chę o so​bie. Z bie​giem cza​su hi​sto​ria mu​sia​ła więc stać się dłuż​sza i bar​dziej

skom​pli​ko​wa​na. Jed​no​cze​śnie moje ży​cie splo​tło się z opo​wie​ścią. Ben​ja​min i Li​lie mie​li dłu​gie, spo​koj​ne ży​cie, syna i pięk​ną wnucz​kę. Więc oczy​wi​ście się zmie​ni​ła. — Ni​g​dy nie sły​sza​łam jej w ca​ło​ści – Sara się ru​mie​ni. – Tyl​ko ja​kieś strzęp​ki. Uśmie​cham się zno​wu, wie​dząc, że pod​słu​chu​je pod drzwia​mi. To u nas ro​dzin​ne. Usiądź. Dziad​ko​wi nie bę​dzie prze​szka​dza​ło, je​śli za​cznę jesz​cze raz od po​‐ cząt​ku. – Bio​rę głę​bo​ki od​dech, świa​do​ma, że może to być ostat​ni raz, kie​dy ta hi​sto​ria zo​sta​nie opo​wie​dzia​na. – Mia​stecz​ko Gmun​den ze swo​im czy​‐ stym je​zio​rem, oto​czo​nym wy​so​ki​mi gó​ra​mi, było spo​koj​nym let​nim ku​‐ ror​tem, póki pew​ne​go po​ran​ka Ma​thil​de nie do​wie​dzia​ła się, że ja​kiś ge​ne​rał o na​zwi​sku Pap​pen​he​im bru​tal​nie stłu​mił tam w 1626 roku chłop​skie po​‐ wsta​nie. Jego na​zwi​sko przy​wo​ła​ło de​mo​ny i wzbu​dzi​ło obu​rze​nie. Pap​pen​‐ he​im na​zy​wa​ła się rów​nież ta cała Ber​tha – mło​da pa​cjent​ka, któ​rą tak bar​‐ dzo przej​mo​wał się Jo​sef…

Przy​pi​sy [1] Bło​go​sła​wio​ny sę​dzia spra​wie​dli​wo​ści – ży​dow​skie bło​go​sła​wień​stwo wy​po​wia​da​ne na wieść o czy​jejś śmier​c i [wszyst​kie przy​pi​sy po​c ho​dzą od re​dak​c ji]. [2] Pan​na, pa​nien​ka (niem.). [3] Li​li​ję, różę, go​łąb​kę i słoń​ce / Ko​cha​łem nie​gdyś, prób zno​sząc ty​sią​ce. Frag​ment wier​sza H. He​ine​go w prze​kła​dzie A. Mie​lesz​ki-Ma​lisz​kie​wi​c za. Źró​dło: http://www.pbi.edu.pl/bo​ok_re​ader.php? p=7247 [do​stęp: 17.11.2014]. [4] Ro​dzaj po​tra​wy ba​zu​ją​c ej na ziem​nia​kach, po​pu​lar​nej na Wę​grzech. [5] Nie​c hluj​ny, nie​dba​ły (niem.). [6] Pani dok​to​ro​wa (niem.). [7] Pan dok​tor (niem.). [8] Wszyst​kie cy​ta​ty z Pi​sma Świę​te​go po​c ho​dzą z Bi​blii Ty​siąc​le​c ia. [9] Kur​ki (niem.). [10] Dziew​c zy​na, dziew​c zyn​ka (niem.). [11] Męż​c zyź​ni to świ​nie (niem.). [12] Tru​skaw​ko​we (niem.). [13] Wszyst​kie​go naj​lep​sze​go z oka​zji uro​dzin (niem.). [14] Książ​ka He​in​ri​c ha Hof​f​man​na wy​da​na jako Lu​sti​ge Ge​schich​ten und drol​li​ge Bil​der für Kin​der von 3 bis 6 Jah​ren, a póź​niej funk​c jo​nu​ją​c a pod ty​tu​łem Der Struw​wel​pe​ter. W Pol​sce opu​bli​ko​wa​na zo​‐ sta​ła w 1922 roku pod ty​tu​łem Zło​ta różdż​ka: czy​taj​cie dzie​ci, uczcie się jak to nie​grzecz​nym bywa źle z pod​ty​tu​łem Staś Stra​szy​dło. [15] H. Hof​f​mann, Zło​ta różdż​ka: czy​taj​cie dzie​ci, uczcie się jak to nie​grzecz​nym bywa źle. Staś Stra​szy​dło, tłum. W. No​wa​kow​ski, War​sza​wa 1922. [16] Tam​że. [17] Pla​c ek ze śliw​ka​mi (niem.). [18] Próż​niak, dar​mo​zjad (dosł. le​ni​wy nic​poń) (niem.). [19] Moja mała słod​ka dziew​c zyn​ka (niem.). [20] Szczu​ro​łap z Ha​meln. [21] Goju, goju, skoń​c zysz w gno​ju (niem.). [22] Pe​da​ły (niem.).

[23] Ogó​rek ki​szo​ny (niem.). [24] Na​lew​ka (niem.). [25] Ona jest pod​łą suką (niem.). [26] Od​mia​na gry w kla​sy, w Pol​sce rów​nież zna​na jako „nie​bo i pie​kło”. [27] Zie​mia (niem.). [28] Jaś i Mał​go​sia. [29] Mała dziew​c zyn​ka (niem.). [30] Ob​la​ne bia​łym lu​krem ko​rzen​ne pier​nicz​ki. [31] Pier​ni​ki (niem.). [32] Bia​ła kieł​ba​sa (niem.). [33] Kru​c he ma​śla​ne cia​stecz​ka prze​kła​da​ne dże​mem. [34] Cy​na​mo​no​we gwiazd​ki. [35] Dzie​c io​żer​c a (niem.). [36] Po​pu​lar​na w Sak​so​nii kieł​ba​sa z wie​przo​wi​ny, su​ro​we​go bocz​ku oraz wie​przo​we​go lub wo​ło​we​‐ go móżdż​ku. [37] To​a​le​ta (niem.). [38] M. Shel​ley, Fran​ken​ste​in, tłum. H. Gold​mann, War​sza​wa 2000. [39] Ta​bli​c a (fr.). [40] Pora obia​du (niem.). [41] Szel​ma, psot​ni​c a (niem.). [42] Zupa z grosz​ku (niem.). [43] W. Sha​ke​spe​are, Ham​let, tłum. M. Słom​c zyń​ski, Kra​ków 2003. [44] War​c a​by (niem.). [45] Cze​ko​la​do​wy lub kar​me​lo​wy cu​kie​rek. [46] Brud (niem.). [47] Nad​zor​c zy​ni (niem.). [48] Pod​c zło​wiek (niem.). [49] Głu​pie świ​nie (niem.). [50] Bab​c ia (niem.). [51] Dzia​dek (niem.). [52] Bez​i​mien​na (niem.). [53] Szko​ła pod​sta​wo​wa (niem.).

[54] Głu​pi jak but (niem.). [55] Szma​c ia​na lal​ka (niem.). [56] Głu​pek (niem.). [57] To było głu​pie (niem.). [58] Pie​rzy​na (niem.). [59] Kra​snal, ka​rzeł (niem.). [60] Te​le​wi​zor (niem.). [61] Kosz​mar sen​ny (niem.). [62] Dosł. wy​spa macy; po​gar​dli​we okre​śle​nie dziel​ni​c y Le​opold​stadt, w któ​rej do II woj​ny świa​to​‐ wej miesz​ka​ło naj​wię​c ej wie​deń​skich Ży​dów. [63] Wol​ny od Ży​dów (niem.). [64] Dosł. cia​sto pluj​ka (niem.) – cia​sto z ca​ły​mi owo​c a​mi, zwłasz​c za wi​śni; je​dząc je, czę​sto plu​je się (spuc​ken) pest​ka​mi. [65] Gu​lasz z za​ją​c a (niem.). [66] Czer​wo​na ka​pu​sta (niem.). [67] Pi​ja​ny jak bela (niem.). [68] Ży​dzi z Eu​ro​py Środ​ko​wej i Wschod​niej (niem.). [69] Ko​lej​no: dwa przy​pad​ki hy​dro​fo​bii, za​c ho​wa​nie tem​pe​ra​tu​ry cia​ła pod​c zas cho​ro​by, o ka​na​łach pół​ko​li​stych ucha we​wnętrz​ne​go (niem.). [70] Pie​przyć, pier​do​lić (niem.). [71] Dosł. sto​su​nek płcio​wy (niem.); tu: po​pie​przo​ny. [72] Ogró​dek wa​rzyw​ny (niem.). [73] Głu​pek, pro​stak (niem.). [74] Zupa dy​nio​wa z sa​la​mi (niem.). [75] Pro​stak, pro​win​c jusz; dosł. sra​luch z wą​wo​zu (niem.) [76] Dosł. ży​dow​skie gów​no (niem.). [77] Zni​kaj (niem.). [78] Du​pek (niem.). [79] Za​baw​ki (niem.). [80] Stro​je (niem.). [81] Dzie​c i, kuch​nia i ko​ściół (niem.) – po​c ho​dzą​c e z XIX wie​ku ha​sło od​no​szą​c e się do tra​dy​c yj​nej roli ko​bie​ty w spo​łe​c zeń​stwie i ro​dzi​nie. [82] (Po)da​wać, słu​c hać, mó​wić, po​wta​rzać (niem.).

[83] Dzia​dek (niem.). [84] Kne​del droż​dżo​wy ze śliw​ką (niem.). [85] Pi​ja​ny jak bela (niem.). [86] Dosł. cmen​tarz cen​tral​ny; głów​na ne​kro​po​lia Wied​nia. [87] Księ​gi (re​je​stry) osób zmar​łych (niem). [88] Skrót od Al​l​ge​me​ines Kran​ken​haus – szpi​tal po​wszech​ny (wie​lo​spe​c ja​li​stycz​ny). [89] W mi​to​lo​gii nor​dyc​kiej trzy bo​gi​nie prze​zna​c ze​nia, któ​re przę​dą nić ludz​kie​go ży​c ia, od​po​wied​‐ nik grec​kich Mojr. [90] Tu: nie​c hluj, flej​tuch (niem.). [91] W Pol​sce zbiór zna​ny jest pod ty​tu​łem Ba​śnie bra​ci Grimm. [92] Za​mek (niem.). [93] Pio​ru​no​c hron (niem.). [94] Ko​per wło​ski, ty​mia​nek, roz​ma​ryn i szał​wia (niem.). [95] Cza​row​ni​c a (niem.). [96] Od​wal się, spa​daj (niem.). [97] Pła​c zek (niem.). [98] Gdzie po​dzie​wa​ją się te ko​bie​ty, kie​dy są po​trzeb​ne? (szw.). [99] Nie mu​sisz się zło​ścić, Ola​fie. Tu​taj je​ste​śmy, już wró​c i​ły​śmy (szw.). [100] Cześć (szw.).

SPIS TRE​ŚCI Roz​dział pierw​szy Roz​dział dru​gi Roz​dział trze​ci Roz​dział czwar​ty Roz​dział pią​ty Roz​dział szó​sty Roz​dział siód​my Roz​dział ósmy Roz​dział dzie​wią​ty Roz​dział dzie​sią​ty Roz​dział je​de​na​sty Roz​dział dwu​na​sty Roz​dział trzy​na​sty Roz​dział czter​na​sty

Co​py​ri​ght © for the Po​lish edi​tion by Dom Wy​daw​ni​czy PWN Sp. z o.o., 2015 Gru​pa Wy​daw​ni​c za PWN ul. Got​tlie​ba Da​im​le​ra 2 02-460 War​sza​wa tel. 22 695 45 55 www.dwpwn.pl Me​ne​dżer Pio​nu Wy​daw​ni​cze​go: Mo​ni​ka Ka​li​now​ska Wy​daw​ca: Mar​c in Kic​ki Współ​pra​ca: Dą​brów​ka Mi​roń​ska Prze​k ład: Na​ta​lia Mę​trak Prze​k ład wier​s zy i pio​s e​nek: Olga Gor​c zy​c a-Po​pław​ska, Ma​ria Bia​łek Re​dak​cja: Jo​an​na Egert-Ro​ma​now​ska Ko​rek​ta: Olga Gor​c zy​c a-Po​pław​ska, Zo​fia Ko​zik Pro​jekt okład​k i: Pen​gu​in Gro​up Zdję​cie na okład​ce: Phi​lip​pe Sa​in​te-Lau​dy Pho​to​gra​phy Get​ty Ima​ges/Gal​lo Ima​ges Po​land Przy​go​to​wa​nie wer​s ji elek​tro​nicz​nej: Ewa Mo​dliń​ska Skład wer​s ji elek​tro​nicz​nej na zle​ce​nie Domu Wy​daw​ni​cze​go PWN: To​masz Szy​mań​ski Ty​tuł ory​gi​na​łu: Gre​tel and the Dark Co​py​ri​ght: © Eli​za Gra​nvil​le, 2014 Ori​gi​nal En​glish lan​gu​age edi​tion first pu​bli​shed by Pen​gu​in Bo​oks Ltd, Lon​don. The au​thor has as​ser​ted her mo​ral ri​ghts. All ri​ghts re​se​rved.

ISBN 978-83-7705-886-2 (ePub) ISBN 978-83-7705-887-9 (Mobi)