Guylaine Goulfier Pokrzywa w ogrodzie i kuchni

W ogrodzie i kuchni

Pokrzywa • Wzmacnia zdrowie • Poprawia urodę • Pielęgnuje rośliny



pis treści rzedmowa

nojówka z pokrzywy „domowej" roboty

okrzywa roślina towarzysząca człowiekowi

Woda dobrej jakości kład i składowanie Fermentacja rzechowywanie

urze i pioruny ozpusta agiczna azwy i przysłowia Wyklęta i ponownie odkryta

oja gnojówka z pokrzyw krok po kroku Woda i pokrzywy o fermentuje! rowizoryczny cedzak dzyskiwanie i wymiana

• to dotknie ten się sparzy! ieszanka chemiczna mpułka i strzykawka ntidotum

• Wywary napary i inne preparaty Z

W

4

atunki pokrzyw 6 okrzywa zwyczajna (U okrzywa żegawka (U U

6 U

6

• Wyciągi z pokrzywy na receptę



U



okrzywa kuleczkowata (

aceraty apary Wywary

F



(

chemia dstraszanie owadów Zwalczanie grzybów iostymulacja

uzynki z dalszych stron

• ztuka opryskiwania • okrzywa i jej królestwo chronienie i stołówka oślina dla motyli ezerwuar sprzymierzeńców nojówka z pokrzyw magiczny preparat ie nazywajcie mnie już gnojówką! estycyd czy nawóz? aturalna odporność licytory do sprawdzenia

onewka czy opryskiwacz? W praktyce iedy opryskiwać? a podatne rośliny alendarz ieszanki improwizowane raktyczne dodatki

•

ały obchód po ogrodzie

W warzywniaku od moim drzewem zut oka na krzewy różane



Wzmacniamy rośliny pokojowe gród pokrzyw w elle prawa pokrzywy

∎

Świeże lub mrożone okrzywy w oliwie i w proszku

prawa na żyznej glebie okrzywa jednoroczna do wysiewu okrzywa zwyczajna do zasadzenia iech żyją ugory

W

H



Z

zybko i dobrze o angielsku dzikie muffiny Zielone naleśniki Zapach talii fritata z pokrzyw ∎

okrzywa w roli głównej

Zupa z pokrzyw uflet z pokrzyw z cebulowym sosem hrupiący przekładaniec z kozim twarożkiem pokrzywą i sosem czosnkowym Flan z pokrzyw z nutą morską łodkie ciekawostki orbet z pokrzyw z sosem czekoladowym Zadziwiające ciasteczka abłka z pokrzywami smażone w cukrze alaretka z pokrzyw

W

ZYWY ecznicze działanie pokrzywy itania pochwał obroczynna mieszanka iezupełnie panaceum ale

yszna i pod ręką Zbiór la!

okrzywa przez cały rok

a reumatyzm i dnę moczanową ilny środek hemostatyczny Środek pobudzający trawienie Środek oczyszczający a anginę i afty reparaty domowej roboty d kury po krowę asza treściwa asza wysokiej jakości ońskie zdrowie kanie barwienie i czyszczenie pokrzywa w domu kanie pokrzywy amaczanie oślinny barwnik nne domowe zastosowania pokrzywy

•

utorce

• Źródła zdjęć • ndeks

rzedmowa oczywiście parzące le nie tylko jak wielu z was miałam liczne kontakty z pokrzywą tworzyła cieniste W gospodarstwie z mojego dzieciństwa pokrzywa była zawsze obecna i groźne zarośla abcia nna mogła wyrywać pokrzywy całymi garściami żeby ukarać nimi małych psotni amiętam jak ków wypuszczających króliki z klatek („Żeby wam krew szybciej krążyła!" ugniataliśmy pokrzywy z chlebem na paszę dla kaczek ; jak robiliśmy z nich na szybko zupę lub wywar na codzienne dolegliwości; jak sporządzaliśmy preparaty do zastosowania w ogrodzie W pokrzywowych zaroślach obserwowaliśmy świat biedronek gąsienic i innych stworzeń imo że pokrzywa wciąż rośnie w naszym otoczeniu nie poświęcamy jej wiele uwagi kupiamy się na jej parzącej naturze a w codziennym życiu nie wykorzystujemy jej cennych właściwości elem tej książki jest ukazanie różnorodnych możliwości wykorzystania pokrzywy a jedno cześnie złożenie hołdu tej roślinie cennej towarzyszce człowieka uylaine

ou fier

okrzywa

roślina towarzysząca człowiekowi

Zawsze tam gdzie człowiek parząca i niezbyt dekoracyjna ale silna i użyteczna cieszy się cichym przyzwoleniem nietypową popularnością okrzywa rośnie blisko siedlisk ludzkich na stertach gnoju w podcieniach domów i na starych murach a nawet na wrakach samochodów przeżartych przez rdzę Zdaje się żywić działalnością ludzką ozbawiona powabu zapachu kwiatów czy kolorowych liści za to wyraźnie odstraszająca za sprawą włosków parzących leczy karmi da się tkać barwi czyści i posiada jeszcze setki innych zastosowań hwalona czy nienawidzona nigdy nie pozostaje człowiekowi obojętna

urze i pioruny zy wiecie że pokrzywa przez długi czas była czczona jako roślina poświęcona onarowi władcy piorunów i przywódcy germańskiego panteonu latego też onnernettel w staronie mieckim „pokrzywa piorun" chroniła przed uderzeniem pioruna okrzywa jest również poświęcona horowi skandynawskiemu bogowi burzy a parząca roślina przez długi czas zaj mowała wyjątkowe miejsce w kulturze germańskiej ; zdobi herb zlezwika olsztynu

iekawostka ak nasi europejscy sąsiedzi nazywają pokrzywę mówi się na nią nettle w iszpanii

W Wielkiej

rytanii

ozpusta rzez długi czas pokrzywa roślina poświęcona również Wenus była owiana otoczką erotyzmu ako afrodyzjak miała podobno wzmagać lubieżność ej sproszkowane nasiona wymieszane z pieprzem miodem i popijane winem przywracały mężczyznom wigor yła to ówczesna roślinna viagra! uWnal porównuje nawet efekty jej działania do tych wywoływanych przez tancerki znane z lubieiności „ ancerki z adyksu pobudzają marnych kochanków i wywołują ten sam efekt co chłosta pokrzywami w przywracaniu bogatym mężczyznom ochoty do życia' owiązanie pokrzywy z żywotnością wyjaśnia skądinąd stosowanie tej rośliny w wielu obrzgdaeh inicjacyjnych szczególnie w fryce W owej winei niewtajemniczeni jeszcze młodzieńcy poddawani byli trzydniowej inten sywnej chłoście pokrzywami w celu wyeliminowania wszelkiej „kobiecości" z ich ciała

agiczna ieczu pokrzywie przypisywano wielką moc remy i maści z pokrzywy wypędzały złe moce chroniły przed diabłem i duchami potępiały niewinnych ardziej praktyczne zasto sowanie znalazła jako przynęta dla ryb Wiązka pokrzyw umieszczona pod łóżkiem chorego npe niała mu wyzdrowienie a noszona przy sobie chroniła przed złym spojrzeniem

azwy i przysłowia okrzywa stanowi część historii ludzkości Świadczą o tym zwyczajowe określenia pokrzywy parzawka żyrucha lub żyruja gajka które wskazują na parzące właściwości tej rośliny ato miast sama nazwa „pokrzywa" pochodzi od tego że roślina ta porasta czyli „pokrywa" całymi połaciami miejsca takie jak przydomowe wysypiska śmieci zwały gruzów stare ogrodzenia Z rośliną tą związane są rozmaite przysłowia i powiedzenia np „ okrzywa czym najzieleńsza tym najgorętsza" lub „ ieszyć się jak nagi w pokrzywach'

iekawostka ęk pokrzyw może być symbolem wielu rzeczy a przykład w zachodnich rusach maja kładziono go w oknach dziewcząt których obyczaje uznawano za lekkie en parzący podarunek ofiarowywano również przy okazji zerwania związku atomiast w okolicach ijon wielbiciele wręczali garść pokrzyw kobiecie której nie umieli okazać uczucia w inny sposób

Wyklęta i ponownie odkryta ełen zawirowań wiek X X był wielce krzywdzący dla pokrzywy W tej epoce triumfu nauki człowiek odwrócił się od przyrody i pokrzywa została całkowicie zapomniana ie intereso wała się nią ani medycyna ani rolnictwo Zaliczano ją co najwyżej do roślin spożywanych przez ubogich ules ichelet chciał otwarcie jej zniknięcia podczas gdy inni jej bronili na przykład ictor ugo wielbi ją w ontemplacjach i zachwala jej zalety w ędznikach ziś pokrzywa została odkryta na nowo adania naukowe wykazały jej właściwości leczni cze coraz bardziej popularna jest też gnojówka z pokrzyw oślinę tę docenili także szefowie kuchni i przyrządzają ją na wolnym ogniu okrzywa została słusznie ponownie nobilitowana

ocham pająka i kocham pokrzywę Znienawidzone stworzenia ; o nic nie słucha i wszystko gani ch jakże posępne życzenia ; o są przeklęte i nędzne zarne pełznące istoty; o są smutnymi jeńcami wej własnej podstępnej roboty ; losie! atalne więzy! fiary własnych dzieł o pająk to zwykły łajdak pokrzywa ma węży kieł o rzucają za sobą cień piekieł o ucieka przed nimi kto w mocy; o oboje są ofiarami iemnej nocy y co przechodzisz nad biednym zwierzęciem ośliną bez znaczenia ożałuj zła i brzydoty ożałuj ukąszenia! iczym jest kto tęsknoty nie zaznał ni razu ; Wszystko chce ust muśnięcia ; W ich dzikim strachu wystarczy Że ktoś zaniecha zdepnięcia Wystarczy że spojrzy mniej surowym okiem z dala od dnia jasności Wstrętny zwierz i chwast podły zepcą cicho iłości! ictor

ugo

ontemplacje

b*

to dotknie ten się sparzy! ie ma wątpliwości pokrzywa parzy ic więc dziwnego że jest tak mało lubiana ajlżejsze dotknięcie rośliny powoduje oparzenia i swędzące bąble Zbadajmy nieco bliżej ten jej obronny arsenał

ieszanka chemiczna rówczan sodu serotonina acetylocholina pokrzywa zawiera imponującą listę związków organicznych rzez długi czas wierzono że kwas mrówkowy był tym „jadem" wywołującym oparzenia ymczasem odpowiedzialna za to jest histamina i trudno uniknąć jej działania wystarczy mg tej substancji żeby powstały bąble wędzenie wywołane dotknięciem pokrzywy trwa około dziesięciu minut i powraca jeśli oparzone miejsce ma kontakt z wodą na przykład podczas mycia rąk o jednak nic w porów naniu z piorunującym efektem działania gigantycznej tropikalnej pokrzywy która może wywołać ból trwający tygodniami a nawet spowodować śmiertelną opuchliznę

mpułka i strzykawka bserwowane pod lupą włoski parzące pokrzywy owe słynne „żądła przypominają ampułki wypełnione lekarstwem posób ich działania jest podobny można by nawet zaryzykować tezę że ta roślinna broń stanowiła wzorzec kształtu ampułek arzący płyn pod ciśnieniem wypełnia rozszerzoną dolną część włoska parzącego d niej odchodzi wydłużona część zakończona kulką a ostatnia pod wpływem dotyku pęka niczym kawałek szkła w gruncie rzeczy cały włosek zbudowany jest z krzemionki i w chwili kontaktu ze skórą przenika do niej uwalniając jednocześnie parzący płyn

iekawostka okrzywa ogólnie uważana jest za roślinę okrutną i złośliwą ponieważ parzy bez ostrzeżenia W języku kwiatów symbolizuje zdradę le nie tylko est również symbolem szczerości ponieważ nie ukrywa swych wad pod osłoną pięknego wyglądu

ntidotum Znane są różne sposoby łagodzenia oparzeń pokrzywą pocieranie swędzącego i bolącego miej sca śliną suchą ziemią lub miazgą z różnych roślin w urcji z malwy w ortugalii z mięty z których najbardziej rozpowszechnionymi są dziki szczaw i przede wszystkim babka tórą z tych roślin o działaniu łagodzącym wybrać ależy po prostu użyć tej która rośnie najbliżej Zdarza się bowiem często że roślinę zawierającą antidotum można znaleźć w sąsiedz twie pokrzyw a przykład wspomniana wcześniej groźna tropikalna pokrzywa rośnie w pobliżu pewnego gatunku szczawiku którego zielonkawy sok nieco łagodzi oparzenia rzed posmarowaniem bolącego miejsca trzeba rozgnieść babkę szczaw czy miętę ponieważ to soki tych roślin łagodzą ból

orada Zapewniano mnie że „ iście pokrzywy nie parzą jeśli dotyka się ich od spodu ponieważ woda podobno łagodzi efekty oparzeń spróbowałam zbierać pokrzywę gołymi rękami w ulewnym deszczu fekt ylko najbardziej wytrwali mogą się obyć bez rękawiczek a i oni powinni pamiętać o osłonięciu kolan i pośladków kiedy znajdą się wśród pokrzyw!

W

Z

W swoim ogrodzie obserwujesz mszyce na krzewie różanym żółknące krzewy malin i gnące się sadzonki pomidorów est na to rada gnojówka z pokrzyw! en preparat jest idealnym środkiem stosowanym w amatorskim ogrodnictwie ekologicznym Zobaczmy więc jak przygotować i stosować wywary maceraty i inne preparaty na bazie pokrzyw

atunki pokrzyw rzed omówieniem znaczenia pokrzywy w ogrodnictwie wypada wymienić rozmaite gatunki tej parzącej rośliny a także wskazać cechy odróżniające ją od podobnych do niej roślin imo że rodzina pokrzywowatych do której należy pokrzywa obejmuje ponad rodza jów ten do którego należy nasza parząca roślina w olsce reprezentowany jest tylko przez cztery gatunki dwa rodzime i dwa zawleczone mniej lub bardziej rozpowszechnione ale wszystkie parzące

Zapamiętaj Wielu z nas uznaje pokrzywy za wyjątkowo złośliwe rośliny podczas gdy ich właściwości parzące służą im do obrony m bardziej roślina narażona jest na dotyk tym silniej parzy tąd też im częściej ścina się pokrzywy tym bardziej stają się parzące

okrzywa zwyczajna to niepodważalna królowa wśród polskich pokrzyw ówiąc „pokrzywa myślimy o niej est m stąd nazywa się ją też pokrzywą wielką jest również najwyższa osiąga wysokość ponad najbardziej rozpowszechniona nie tylko w olsce ale i na świecie Znana jest także jako pokrzywa dwupienna ponie waż kwiaty męskie i żeńskie występują na różnych osobnikach est to roślina wieloletnia rozrastająca się z łatwością w gęste skupiska dzięki długim żółtym rozłogom tarożytni nazywali ją pokrzywą dzierzbą stnieje kilka hipotez doty czących tego określenia edna z nich mówi że wynika ono z podobieństwa kłujących właściwości pokrzywy do spiczastego dzioba dzierzby

okrzywa żegawka wiele mniejsza od pokrzywy zwy czajnej ale równie rozpowszechniona rzyczyną jej liczebności jest fakt że jedna roślina na której występują zarówno kwiaty żeńskie jak i męskie

witnąca pokrzywa zwyczajna

wiatostany pokrzywy żegawki

zebrane w jajowate kwiatostany wytwa rza ponad łatwo rozsiewających się nasion ilnie parząca zasługuje w pełni na swoją nazwę kojarzoną ze słowem „żgać o ciekawe w medycynie ludowej stosowano ją przy ukąszeniach owadów i innych zwierząt jak również przy popa rzeniach słonecznych i jako środek przy spieszający gojenie się ran

nita membranacea ej łacińską nazwę przetłumaczyć można jako „błoniasta azwa ta wynika z niety powego kształtu kwiatostanów przypomi nających wąską wstążkę wiaty żeńskie znajdują się poniżej męskich i zapylane są pyłkiem opadającym pod wpływem działania siły ciężkości en jednoroczny gatunek porasta w szczególności ogrodze nia i podcienie W olsce nie występuje rośnie na wybrzeżu orza Śródziemnego i w retanii

nita atrovirens ardzo przypomina pokrzywę zwyczajną różni się od niej intensywnym ciemno zielonym zabarwieniem liści któremu zawdzięcza swą łacińską nazwę atrovi rens znaczy „ciemnozielony a także zwyczajową nazwę „pokrzywa czarniawa jest to tłumaczenie dosłowne w języku polskim nie występuje takie określenie gatunku przypis tłumacza

okrzywa kuleczkowata

ic

ę niewielką roślinę jednoroczną niekiedy dwuletnią z łatwością można rozpoznać po kwia tach zebranych w drobne kuliste kwiatostany najeżone włoskami parzącymi uż w starożytno ści zwrócono uwagę na ich podobieństwo do kuli lub pigułki pilulae rzez długi czas gatunek ten uprawiano w niektórych częściach uropy Wschodniej ponie waż nasiona o galaretowatej lub oleistej zawartości stosowano jako paszę dla zwierząt gospo darskich W olsce jest to gatunek zawleczony występujący lokalnie i przejściowo okrzywa kuleczkowata to z pewnością panaceum greckiego lekarza ioscoridosa żyjącego w wieku Zachwalał jej właściwości jako leku pobudzającego libido moczopędnego przeczyszczającego wykrztuśnego Zalecał ją na gnijące rany wrzody i ropnie

alaretowaty zawierający cukry które w zetknięciu się z wodą pęcznieją tworząc ślu zowatą mieszaninę leisty W

nasiona pokrzywy są oleiste zawierają płynne tłuszcze olej

olsce występuje jeszcze jeden gatunek zawleczony

pokrzywa konopiolistna

rtica

cannabina

okrzywa

prawdźmy

by uchronić się przed roślinożercami niektóre rośliny przyjęły przebiegłą strategię wyglą dem przypominają pokrzywę i panoszą się jakby posiadały słynne parzące włoski onieważ nie zważając jednak rośliny te nie parzą zwyczajowo nazywa się je „głuchymi pokrzywami zupełnie na ich przynależność botaniczną W rzeczywistości prawie wszystkie te „falsyfikaty należą do zupełnie innej rodziny niż pokrzywy ą to przeważnie rośliny zaliczane do rodzaju jasnota z rodziny jasnotowatych a pierwszym miejscu plasuje się jasnota biała zwana też białą pokrzywką często rosnąca wśród parzących pędów pokrzywy W olsce występują także jasnota gajowiec jasnota plami sta jasnota mieszańcowa jasnota pośrednia jasnota purpurowa jasnota różowa roślina tru jąca ednak w języku polskim mianem głuchej pokrzywy określa się oficjalnie tylko jasnotę białą choć i inne wymienione powyżej gatunki jasnoty poza okresem kwitnienia kiedy to mają barwne kwiaty również można pomylić z pokrzywą

uzynki z dalszych stron a świecie występuje kilka gatunków pokrzyw mniej lub bardziej wykorzystywanych przez człowieka ą wśród nich zczmiel biały znany też pod nazwami „rami lub „ramia oehmeria nivea uprawiany od sześciu tysięcy lat jest jedną z najstarszych roślin włóknodajnych Ze względu na liście o lekko sercowatym kształcie jest cenioną rośliną ozdobną w zji rtica massaica w fryce uznawana jest za warzywo zwłaszcza w gandzie gdzie jest oślina ta szczególnie ceniona pożywa się jej surowe kiełki lub suszone i gotowane liście figuruje w wielu spisach leków rtica ferox krzaczasta pokrzywa zwana przez rdzenną ludność owej Zelandii onga m wysokości i wyposażona jest onga jest rośliną której należy unikać siąga do w milimetrowej długości włoski parzące które powodują oparzenia bolące nawet przez kilka dni

asnota tzw „głucha pokrzywa

x

okrzywa i jej królestwo W zaroślach pokrzyw żyje ponad gatunków zwierząt w tym gatunków owadów mniej lub bardziej z tą rośliną związanych latego pokrzywę możemy określić mianem królowej bioróżnorodności a co za tym idzie sprzymierzeńczynią ogrodnika!

chronienie m wysokości i uzbrojone przed roślinożercami we osnące w kępach pokrzywy osiągające włoski parzące stanowią schronienie zarówno dla dzikich jak i domowych zwierząt tąd też wiele ptaków ukrywa w nich swoje gniazda jak np pokrzewki czy łozówki aczki a przede wszystkim gęsi składają w takich kępach jaja a ich młode żywią się liśćmi pokrzywy wśród których kryją się przez kilka tygodni Łanie i sarny rodzą młode w łanach pokrzyw Zastanawiano się czy spożywanie liści pokrzyw nie ułatwia im porodu

Zwierzęta związane są z daną rośliną jeśli stanowi ona dla nich pokarm i warunkuje ich rozmnażanie się jest dla nich tzw rośliną żywicielską Zwierzęta te nie mogą żyć bez tej rośliny a przykład zniszczenie pokrzyw dla wielu gatunków zwierząt równoznaczne byłoby z wymarciem ponieważ skutkowałoby przerwaniem łańcucha pokarmowego którego stanowią ogniwo

i stołówka la wielu zwierząt kępy pokrzyw są istną spiżarnią zwłaszcza dla jeży żywiących się liśćmi oraz dla ptaków które gustują w kwiatach pokrzywy bażantów kuropatw gilów kulczyków czyżów potrzosów czeczotek okrzywa jest rośliną żywicielską dla licznych owadów a przykład kilka gatunków much drąży korytarze w pędach pokrzywy ośliną tą żywi się również pewien gatunek ryjkowca naliściak pokrzywick o pięknym pancerzyku mieniącym się złocistobrązowymi refleksami

oślina dia motyli Wiele motyli żyje albo zatrzymuje się na krócej lub dłużej na pokrzywie na której składa jaja okrzywą żywią się też ich larwy Z grupy motyli dziennych związanych z parzącą rośliną wymie nić należy rusałkę pawika rusałkę osetnika rusałkę admirała rusałkę ceika rusałkę kratkowca pośród motyli nocnych na pokrzywach zaobserwować moina najdyskretniejsze z ciem takie jak przezierki pokrzywianki krasopanie poziomkówki szewnice miętówki szewnice pokrzywnice Wypada dodać że gąsienice tego ostatniego gatunku podobnie jak ich roślina żywicielska pokryte są parzącymi włoskami

usałka admirał motyl składający jedno jajo na raz na wierzchniej stronie liścia pokrzywy uż po wykluciu się larwa chroni się zwijając liść który zjada usałka admi rał jest motylem wędrownym występującym aż po ustralię i ową Zelandię gdzie nie waha się przysiadać na straszliwej pokrzywie rtica ferox

ezerwuar sprzymierzeńców ąsienice mszyce skoczki pomrowy są zwierzętami nie tylko goszczącymi na pokrzywie ale również przyciągającymi liczne drapieżniki rzykładem mogą być ptaki owadożerne łasica i kuna domowa które znajdują w pokrzywach gryzonie biedronki pryszczarki bzygi i inni sprzymierzeńcy ogrodnika osłużmy się takim przykładem w kwietniu kiedy uprawy ogrodowe są jeszcze nieliczne biedronki składają jaja na pokrzywach pewne że ich larwy będą mogły pożywić się przed wcześnie pojawiającymi się mszycami astępne pokolenie biedronek przeniesie się na rośliny uprawne zaatakowane przez szkodniki dyby nie było pokrzywy nie tylko biedronki ale także bzygi ptaki i inni sprzymierzeńcy przenieśliby się do bardziej gościnnych ogrodów

otyl rusałka ceik siedzący na pokrzywie

ai

nojówka z pokrzyw magiczny preparat nojówka z pokrzyw hasło przywodzące na myśl filtrację alchemię a nawet czary! ymczasem preparaty roślinne są dzisiaj dokładnie badane naukowo okrzywa nie ujawniła jeszcze wszystkich swoich sekretów czeka aż je poznasz

ie nazywajcie mnie już gnojówką! azwy mają czasem trudne życie o co umownie zwykło traktować się jako gnojówkę z pokrzyw powinno określać się sfermentowanym wyciągiem roślinnym dy ciecz zamiast fermentować gnije pojawia się mdlący i nieprzyjemny zapach okrzywa nadaje się również do produkcji innych preparatów Z wyciągów roślinnych sporządzić można maceraty wywary napary

od wpływem ciepła wywary napary lub podczas naturalnych procesów takich jak fermentacja komórki roślinne rozpadają się uwalniając zawarte w nich związki che miczne W ten sposób powstają wyciągi roślinne

estycyd czy nawóz ie gnojówka z pokrzyw nie jest nawozem awet jeśli zawiera dużo azotu nie odżywia roślin ie jest też insektycydem ani fungicydem ponieważ nie niszczy szkodników Za to zapobiega chorobom i odstrasza szkodniki zieje się tak za sprawą elicytorów substancji wzmacniają cych naturalną odporność roślin ak one działają

aturalna odporność arażone na stres rośliny reagują uwalnianiem związków chemicznych uruchamiających natu ralną odporność a przykład niektóre liście twardnieją i stają się odporniejsze na wysokie temperatury inne robią się gorzkie w celu odstraszenia roślinożerców omórki skórki jagód stają się grubsze żeby chronić miąższ inne komórki obumierają wokół zarodników grzybów chorobotwórczych aby przeszkodzić im w dalszej infekcji rośliny licytory są związkami che micznymi alarmującymi roślinę i mobilizującymi ją do obrony przed agresorami

orada ój sąsiad zwolennik stosowania gnojówki z pokrzyryv używa jej bez ograni czeń Wszędzie zawsze nie zważając na prze dawkowanie „ o nie może być szko dliwe tłumaczy amiętajmy że przez tę nadmierną zapobiegliwość rośliny mogą stra cić naturalną odporność Wówczas elicytory nie wywołują odpowiedniego efektu

licytory

do sprawdzenia

Wyciągi roślinne na bazie pokrzywy chronią przed atakiem owadów i grzybów chorobotwór czych ą to często biostymulatory przyspieszają wzrost pomagają zwalczać chlorozę aktywują rozkład kompostu e właściwości od dawna przypisywane gnojówce z pokrzywy poparte doświadczeniami zwłaszcza w dziedzinie agrobiologii i biodynamiki są stopniowo udowad

niane naukowo adania nad zaletami pokrzywy prowadzi się od niedawna pierwszymi zajmo wał się szwedzki naukowiec olf eterson w roku okrzywa skrywa jeszcze wiele tajemnic i liczy na to że je odkryjesz



nojówka z pokrzyw „domowej

roboty

gromną zaletą gnojówki z pokrzyw jest w dużym stopniu łatwość i szybkość jej zrobienia ednak proste przygotowanie niekoniecznie oznacza że możemy zapomnieć o kilku podstawowych zasadach

Woda dobrej jakości by wyciąg roślinny miał wszystkie zalety elicytora należy przede wszystkim używać wody niechlorowanej letniej ° i niezbyt twardej Wapń może bowiem zatykać szparki w liściach i przeszkadzać w ich pobudzaniu ajlepsza jest więc deszczówka eśli nie dysponu jemy deszczówką można użyć wody kranowej odstanej przez dni i mieszanej od czasu do czasu eśli woda zawiera dużo wapnia należy ją zakwasić octem spirytusowym ml na wody

licytor związek chemiczny zawarty w danej roślinie wywołujący naturalną reakcję obronną innych roślin

kład i składowanie by przygotować gnojówkę pokrzywy należy skosić jeszcze zanim zakwitną ożna je pozo stawić w całości lub posiekać niektórzy twierdzą że po posiekaniu soki roślinne łatwiej się uwalniają astępnie rośliny należy umieścić w pojemniku nieco większym niż przewidziana ilość gnojówki np w zbiorniku litrowym na gnojówki Zbiornik nie powinien być drewniany ani metalowy ajlepiej nadają się do tego plastikowe kubły o dodaniu wody całość należy przykryć materiałem przepuszczalnym np płótnem

Zapamiętaj rzygotowana przez ciebie gnojówka ma mdlący nieprzyjemny zapach odstawowymi przyczynami tego niepowodzenia mogą być • jakość wody za ciepła za zimna zawierająca zbyt dużo wapnia • zbyt długi proces fermentacji • niedokładne cedzenie pozwalające na przedostawanie się szczątków roślin

ermentacja by zapoczątkować fermentację preparatu należy go natlenić W tym celu wystarczy mieszać go codziennie przez co najmniej minut oczątek fermentacji sygnalizowany jest pojawie niern się na powierzchni cieczy małych bąbli gazu tuż po jej wymieszaniu eśli przestaną się pojawiać ciecz należy natychmiast starannie przecedzić Żadne szczątki roślinne nie mogą przedostać się do wyciągu z pokrzyw w przeciwnym razie zaczną gnić i pojawi się mdlący zapach a preparat straci swoje właściwości

Zbiór pokrzyw

rzechowywanie fermentowany wyciąg z pokrzyw może być przechowywany na wiele sposobów w butelkach z korkiem ceramicznym w plastikowych pojemnikach na wino lub w zbiornikach ze stali nie ° awet nie rdzewnej owinien być magazynowany w ciemności i w temperaturze około które doskonale przecedzone preparaty mogą zacząć ponownie fermentować wówczas pojem nik się wzdyma ozwiązanie jest w tym przypadku proste należy uwolnić zbierający się gaz otwierając pojemnik

oja gnojówka z pokrzyw krok po kroku Wszyscy sąsiedzi pamiętają moje pierwsze próby sporządzenia gnojówki z pokrzyw przemierzałam całą wioskę z beczką z której unosił się przedziwny zapach o odstraszało wszystkie mszyce gąsienice a także wszystkich ogrodników zisiaj potrafię przyrządzić gnojówkę o mocnym ale nie odrażającym zapachu

Woda i pokrzywy kinam pokrzywy w maju niekiedy w czerwcu ale zawsze zanim zakwitną iektórzy je sie kają ale ja wolę stosować całe rośliny zięki sprytnej poradzie mojej sąsiadki zajmującej się ogrodnictwem na dużą skalę wkładam je do worka po ziemniakach astępnie umieszczam pokrzywy w litrowym plastikowym wiadrze i zalewam wody z mojego zbiornika na deszczówkę ałość przechowuję w garażu gdzie jest ciemno i chłodno

o fermentuje! ano i wieczorem w każdym razie co najmniej raz dziennie ciężkim kijem mieszam nasta wioną ciecz około minut zawsze w jedną stronę a początku jest dość ciężko ale z czasem rośliny zawiązane w worku coraz łatwiej mieszać iedy po kilku dniach na powierzchni poja wiają się bąbelki z gazem zaczyna się alarm gnojówka wkrótce będzie gotowa! Zależnie od temperatury zewnętrznej początek fermentacji może zacząć się po dniach

Zapamiętaj lle pokrzyw należy zebrać rzeba liczyć około kg roślin niektórzy spe cjaliści zalecają g na wody Większa ilość pokrzyw wcale nie gwarantuje że sfer mentowany wyciąg będzie bardziej stężony i bardziej skuteczny

rowizoryczny cedzak iedy piana sygnalizująca fermentację przestaje się pojawiać przecedzam preparat żywam sita młynarskiego na którym rozciągam resztki starego cienkiego bawełnianego prześcieradła Żadne fragmenty roślin nie powinny przedostać się do wyciągu roślinnego aby nie spowodować gnicia i towarzyszącego mu zapachu nik niemy tym samym zatkania otworów sita zasami muszę płukać prześcieradło przed końcem cedzenia ale warto to robić ówi się że dobra gnojówka z pokrzyw ma zapach świeżego krowiego moczu dlaczego akurat tego zwierzęcia Zagadka! i rzeczy wiście mogę to potwierdzić na podstawie przygotowywanej przez mnie gnojówki ąble pojawiające się podczas fermentacji taranne przecedzanie

nojówkę z żywokostu przygotowuje się tak samo jak gnojówkę z pokrzyw Zapamiętaj czyli z kg świeżych liści na wody ej zaletą jest zawartość alantoiny która przyspie sza podziały komórkowe Zalecana jest do pobudzania rozwoju drobnoustrojów glebo wych wzrostu siewek i rozwoju roślin fermentowany wyciąg z żywokostu jest przede wszystkim doskonałym uzupełnieniem gnojówki z pokrzyw o połączenie daje bardzo dobre efekty w zwalczaniu mączniaka rzekomego

dzyskiwanie i wymiana orzuciłam wielką beczkę w której przez całe lato gniła i cuchnęła pierwsza sporządzona przeze mnie gnojówka z pokrzyw eraz po zakończeniu cedzenia przelewam preparat do pojemników z odzysku litrowych butelek po wodzie mineralnej ak to często bywa wśród ogrodników dzielę się nadwyżkami mojej gnojówki z sąsiadami Wymieniam ją też chętnie na ich gnojówkę z żywokostu

Wywary napary i inne preparaty ile wszyscy bądź prawie wszyscy znają gnojówkę z pokrzyw o tyle często zapomina się że istnieją inne metody otrzymywania wyciągów roślinnych e sposoby dużo prostsze niż fermentacja często stosowane są w kuchni Wszystkie rośliny wykorzystywane przez nas do sporządzania wywarów należy zebrać zanim zakwitną

aceraty jest to najprostszy sposób uzyskiwania wyciągów roślinnych nazywany też „ekstrakcją na zimno polegający na posiekaniu g świeżych liści pokrzywy i moczeniu ich przez dobę w letniej Wystarczy przecedzić preparat i od razu zraszać nim rośliny aceraty właści wodzie ° Łagodne działanie wie nie nadają się do przechowywania gdyż szybko zaczynają fermentować preparatu jest przeważnie owadobójcze ale może też pobudzać produkcję chlorofilu onieważ macerat nie zawiera zbyt dużo substancji roślinnych używany jest doraźnie w małych ogrodach Zapamiętaj akość wody ma ogromne znaczenie w procesie przygotowywania wszel kich wyciągów fermentowanych rzypomnijmy ani za ciepła ani za zimna niechloro wana i zawierająca mało wapnia ajlepiej używać deszczówki

apary W przeciwieństwie do tradycyjnej torebki herbaty którą zaparzamy we wrzątku napar z pokrzywy w zimnej wodzie sporządza się mocząc rośliny g świeżych liści lub g suchych liści na którą podgrzewamy i wyłączamy tuż przed momentem wrzenia astępnie przykrywamy garnek i zaparzamy aż do ostygnięcia preparatu apar z pokrzyw jest szczególnie skuteczny w walce z mszy cami ale lepsze efekty osiągane są w uprawach ekologicznych bez stosowania pestycydów przy na wożeniu organicznym itd apar z pokrzyw można przechowywać kilka dni w butelce w lodówce

Wywary a metoda otrzymywania wyciągów roślinnych wymaga nieco więcej wysiłku niż poprzednie o rzenie pokrzywy siekamy na duże kawałki g na wody i moczymy przez dobę astępnie przelewamy całość do garnka ze stali nierdzewnej z pokrywką i podgrzewamy do wrzenia po czym minut by krople zebrane na pokrywce skapywały z powrotem do wywaru gotujemy jeszcze pokrywkę trzeba położyć na odwrót ak przykryty wywar należy ostudzić następnie przecedzić przez zwykły filtr do kawy en preparat można przechowywać tylko przez jeden dzień gdyż potem kwaśnieje i fermentuje est to jedyna metoda ekstrahowania niektórych substancji roślinnych dla tego preparat ma silne działanie i powinien być stosowany na drzewa krzewy i rośliny drewniejące Zapamiętaj posób przykrycia pojemnika jest bardzo ważny niezależnie od tego czy przygotowujemy wywar czy napar o właśnie przykrywka wychwytuje lotne substancje wydzielane pod wpływem ciepła odczas schładzania związki te skraplają się i trafiają z powrotem do preparatu

i

v



Wyciągi z pokrzywy na receptę Wyciągi roślinne nie są ani nawozami ani pestycydami tylko elicytorami stymulującymi naturalną odporność roślin W jakim celu i jak ich używać ie przedstawiamy tutaj zasad stosowania ale wskazówki wynikające z obserwacji wielu ogrodników ą to jedynie zalecenia

chernia Warto przypomnieć że badania wykazujące skuteczność pokrzywy jako elicytora zob str dopiero raczkują latego też nie można z całą pewnością potwierdzić związku pomiędzy licz nymi składnikami zawartymi w roślinie i efektami ich działania Zwłaszcza że pokrzywa jest istną mieszaniną związków mineralnych w tym pierwiastków śladowych i innych substancji Wśród związków o zmierzonej zawartości znajdują się jeszcze kwas foliowy cynk miedź krze mionka wapń siarka mangan i lektyna roślinna

kład pokrzywy w ppm zot całkowity zot azotanowy zot amonowy zot organiczny

otas Wapń iarczki Żelazo

dstraszanie owadów ie spodziewaj się że pod roślinami opryskanymi wyciągiem z pokrzyw znajdziesz cmenta rzysko mszyc awet jeśli niektóre preparaty uważane są za owadobójcze w rzeczywistości działają poprzez uniemożliwianie szkodnikom składania jaj hamują ich rozwój lub sprzyjają rozwojowi form uskrzydlonych które odlecą daleko od opryskanych roślin Wyciąg z pokrzywy pomoże ci zwalczyć trzy rodzaje szkodników szyce zielone i czarne ierozcieńczony napar ze świeżych lub suchych liści może służyć do opryskiwania uciążliwych kolonii mszyc wocówki ależy zaplanować dwa opryski na początku kwietnia od momentu schwytania się pierwszych motyli w pułapki feromonowe następnie jeszcze jeden w maju tosujemy • macerat ze świeżych liści nierozcieńczony • wywar ze świeżych liści nierozcieńczony

ułapki feromonowe zawierają hormony płciowe motyli amce wabione zapachem feromonów umieszczonych na lepkiej taśmie mogą przemierzyć wiele kilometrów grodnik musi już tylko policzyć uwięzione motyle i ustalić moment ataku szkodników oraz jego siłę



oztocza W przypadku silnych ataków roztoczy należy opryskiwać rośliny preparatem tak aby zwilżyć tylko spodnią stronę liści tosujemy • macerat ze świeżych liści nierozcieńczony trzeba przeprowadzić trzy opryski w ciągu miesiąca • wywar ze świeżych liści rozcieńczony do % opryski należy przeprowadzać wieczorem trzykrotnie z tygodniowymi przerwami • napar z suchych liści nierozcieńczony adania wykazały że opryski powodują śmiertelność żółtych i czerwonych roztoczy się gającą % W zwalczaniu tych ostatnich a także mszyc miodówek wszystkich pasoży tów drzew owocowych zwłaszcza pestkowych nader skuteczna jest metoda polegająca na

a ~c

f

a

t

~



zastosowaniu naparu z pokrzyw i naparu z suchego skrzypu pie silnie reaguje z aminami zawartymi w pokrzywie

was salicylowy zawarty w skrzy

Zwalczanie grzybów tosowany w medycynie korzeń pokrzywy swoje działanie polegające na hamowaniu wzrostu grzybów zawdzięcza pewnej substancji z grupy lektyn roślinnych w którą jest bardzo bogaty ośliny należy opryskiwać zapobiegawczo preparatem z korzenia w momencie % wzrostu pąków przed kwitnieniem i po Zgorzel siewek wywoływana jest przez różne grzyby glebowe czasem obecne również w ziemi kompostowej niemożliwia ona kiełkowanie nasion i powoduje osłabienie siewek

Zgorzel siewek • apar ze świeżych lub suchych liści rozpylać na ziemię po wysianiu nasion niem należy moczyć nasiona w nierozcieńczonym naparze

rzed wysia

Zgnilizna parch rdza gruszy i jałowca

• Wywar z korzeni pokrzywy nierozcieńczony zęsto zaleca się stosowanie tego wyciągu z pokrzywy zmieszanego z wywarem ze skrzypu ączniak jabłoniowy

• Wywar z korzeni pokrzywy nierozcieńczony odanie sfermentowanego wyciągu z czarnego bzu kg na wody rozcieńczonego do % daje spektakularne efekty zarówno w zapobieganiu jak i leczeniu mączniaka Zaleca się również stosowanie tego preparatu w przypadku ataku mączniaka właściwego róż kwiaty te podobnie jak jabłonie i grusze należą do rodziny różowatych zara pleśń malin

• Wywar z korzeni pokrzywy nierozcieńczony a choroba wywoływana jest przez namnażający się zwłaszcza w wilgotne lata grzyb otry tis atakujący maliny osłabione już działaniem innych czynników prócz oprysków można stosować inne metody ściółkowanie usuwanie zaatakowanych części roślin itd

iostymulacja hloroza to choroba której przyczyną jest m in brak żelaza magnezu i azotu horoba ta zaburza przebieg fotosyntezy hlorofil zielony barwnik nie tworzy się prawidłowo co powoduje odbarwianie się liści

Zwalczanie chlorozy fermentowany wyciąg rozcieńczony do % stosować do podlewania podnóża roślin roz cieńczony do % do opryskiwania liści • ierozcieńczony napar ze świeżych pokrzyw stosować do opryskiwania liści

•

v

^

~

ip



o zastosowaniu wyciągów z pokrzyw liście opryskiwanych roślin stają się wyraźnie bardziej zielone le uwaga o ile opryski zwalczają objawy chlo rozy o tyle nie eliminują jej przyczyny którą przeważnie jest nadmiar wapnia w podłożu obudzanie rozwoju o liii i przyspieszanie produkćji kor qw _ t u

p o o podlewania stosować towy roztwór sfermentowanego w y c i ą pro gu do opryskiwania roztwór centowy okrzywę możemy dostarczyć pod postacią świeżych liści jako kompost lub bezpośrednio do dołków przy sadzeniu roślin

•

o gradobiciu

fermentowany wyciąg rozcieńczony do % do opryskiwania liści dni po gradobiciu a zniszczone przez grad liście rośliny reagują przebarwieniami uruchamiają produkowane przez nie fenole i wytwa rzają barierę często o czerwonym zabar wieniu wokół uszkodzonych miejsc ośliny w pewnym sensie goją swoje rany nojówka z pokrzyw zasobna jest w fenole dlatego też przyspiesza powsta wanie przebarwień W sadach zaleca się dodawanie do gnojówki z pokrzyw pre paratów miedziowych w ilości kg na hektar

•

reparaty miedziowe reparaty miedziowe zawierają miedź oraz pierwiastki śladowe takie jak bor i cynk Znajdziemy je najczęściej w sklepach na tych samych działach na których znajdują się nawozy doustne

ztuka opryskiwania tosować wyciągi z pokrzywy zgoda ale jak i kiedy akich narzędzi używać Wieczorem czy bez względu na porę dnia W połączeniu z innymi preparatami czy nie tosowanie preparatów roślinnych opiera się na łatwych do zapamiętania zasadach

onewka czy opryskiwacz ionierzy stosowania gnojówki z pokrzyw i innych wyciągów roślinnych są zgodni opryskiwa nie jest lepsze niż podlewanie nawet przy stosowaniu na glebę aleńkie krople preparatu lepiej przenikają przez tkanki roślinne i wydają się bardziej skuteczne pryskiwanie liści gno jówką z pokrzyw stosowaną jako nawóz dolistny ma podobno niekiedy zadziwiające efekty nną zaletą opryskiwania jest to że pozwala ono zapobiegać przedawkowaniu co często zdarza się podczas podlewania ie odstawiaj jednak swojej konewki! ożna jej używać do stosowania wyciągów roślin nych na ograniczonych powierzchniach murki skrzynki donice rzeba tylko pamiętać o większym rozcieńczeniu preparatu np do % jeśli dawka przy opryskiwaniu wynosi % Właściciele dużych upraw sadownicy powinni zainwestować i zakupić wspólnie atomizery zięki nim spryskuje się rośliny bardzo drobnymi kroplami preparatu w postaci mgły co doskonale sprawdza się przy opryskiwaniu drzew W przypadku braku atomizera można zaopatrzyć się w opryskiwacz z pompką elektryczną

Zapamiętaj eśli krople z opryskiwacza stają się coraz większe oznacza to że otworki zatkane są resztkami roślinnymi ależy odkręcić końcówkę i przemyć ją wodą gwint opryskiwacza także następnie przedmuchać rzed zamontowaniem końcówki trzeba jeszcze raz przecedzić wyciąg z pokrzyw

W praktyce uż przed zastosowaniem preparatu wypełnij do połowy opryskiwacz lub atomizer wodą dobrej jakości letnią bez chloru i o małej zawartości wapnia ie przekraczaj zalecanej dawki astępnie wlej odpowiednią ilość wyciągu z pokrzywy i uzupełnij wodą ożesz ewentualnie dodać trochę zwilżacza patrz str po czym mieszaj całość przez kilka minut ośliny należy opryskiwać obficie nie zapominając o spodach i nasadach liści ale nie prze sadnie o opryskaniu rośliny powinny być wilgotne a nie ociekające preparatem n m~~ęriwiv non~rvoin c+uan in „r„re ł

% % %

kieliszka do wina wyciągu wyciągu wyciągu

oi

+ + +

wody wody wody



w i

s x

i

a

ir

vs



iedy opryskiwać ak najwcześniej ostaraj się przewidzieć potrzeby roślin z twojego ogrodu pryskuj rośliny biorąc pod uwagę pewien stres mniejszy lub większy związany z naturalnymi procesami sianie i pikowanie przesadzanie szczepienie i przycinanie powodujące powstawanie ran itd odobnie należy postępować w przypadku przewidywanego dłuższego okresu chłodu lub upa łów a także przy powtarzających się w ogrodzie atakach chorób i szkodników ednak nie należy stosować wyciągów z pokrzywy przy każdym ataku szkodników i chorób! nojówka napary hub maceraty nie służą do tępienia populacji np mszyc ale do ogranicza nia ich liczby W ogrodzie musi zostać zachowana równowaga niewielka ilość szkodników jest konieczna do utrzymania przy życiu larw biedronek sikorek i innych sprzymierzeńców

Zapamiętaj grodnicy używający wyciągów roślinnych często zalecają stosowanie • rano środków stymulujących • wieczorem repelentów i insektycydów atomiast preparaty przeznaczone do zwalczania chorób mogą być stosowane o każdej porze dnia

a podatne rośliny jak już wiemy stosowanie wyciągów roślinnych nie podlega sztywnym regułom eśli już można ustalić moment dnia bardziej odpowiedni do opryskiwania takim czy innym prepara tem należy wykonać oprysk gdy roślina naprawdę z tego skorzysta ym samym trzeba unikać momentów kiedy roślinie chce się pić należy poczekać do następnego dnia i obficie podlać wodą i okresów suszy Warunki idealne to wilgotność powietrza wynosząca % rzy mniejszej wilgotności preparat mógłby poparzyć rośliny przy większej mógłby być niesku teczny ie zadziała również w temperaturze poniżej ° ponieważ wchłanianie przez korzenie i liście jest wówczas spowolnione eśli jest taka możliwość opryski gnojówką wywarami czy naparami należy przeprowadzać po opadach deszczu kiedy liście roślin już wyschną gdyż wtedy środki te będą najskutecz niejsze ależy jednak unikać opryskiwania gdy przewidywane są burze lub dłuższe opady ponieważ deszcz zmyje wszystkie cenne substancje

alendarz pryski można zacząć pod koniec zimy około lutego olegają one wówczas przede wszystkim na stosowaniu procentowej gnojówki na glebę ziała ona jak biostymulator sprzyjający krążeniu soków w roślinach i pobudzający mikroorganizmy glebowe en sam preparat w tym samym stężeniu może być używany wiosną w celu pobudzenia wzrostu i rozwoju roślin

Zapamiętaj ie stosuj zbyt wielu oprysków eden na do dni w okresie dobrej pogody wystarczy w przypadku roślin zielnych warzyw kwiatów trawnika rzewa i inne rośliny zdrewniałe zadowolą się trzema czy czterema opryskami w roku w kluczowych momentach ich rozwoju tworzenia i otwierania się pąków i zawiązywania się owoców

dwie gwiazdy wyciągów roślinnych

okrzywa i żywokost

dni aż do lipca W tym czasie jak i przez całe lato w ogro Zaleca się opryskiwanie raz na dzie stosuje się w razie potrzeby preparaty wywary i napary odstraszające szkodniki i zapo biegające chorobom esienią w celu przygotowania roślin i gleby należy opryskiwać podłoże bezsensownym zabiegiem byłoby opryskiwanie liści które wkrótce opadną sfermentowanym wyciągiem z pokrzyw

ieszanki improwizowane Warto zmieszać gnojówkę z pokrzyw z gnojówką ze złocienia akie mieszanki łącząc w sobie zalety każdej z roślin potęgują swoje działanie i zwielokrotniają efekty a przykład mieszanka gnojówki z pokrzyw żywokostu i ze skrzypu jest zachwalana ze względu na działanie remine ralizujące i pobudzające ównie dobre jest połączenie pokrzywy żywokostu i paproci która ze względu na wła ściwości pobudzające sprawia że mieszanka ma zdolność odstraszania a nawet zabijania owadów ożesz wypróbować również inne mieszanki le jest jedna zasada nie należy łączyć samych wyciągów roślinnych ie wkładaj różnych roślin do jednego pojemnika fermentacyj nego ponieważ każda z nich ma inny czas fermentacji rzykładowo oset fermentuje przez kilka dni a melisa ponad miesiąc

raktyczne dodatki Zwilżacze ch cząsteczki ułatwiają przyleganie cieczy do powierzchni korzeni liści i innych części rośliny stąd inna nazwa surfaktanty o dodaniu zwilżacza wyciąg roślinny w mniejszym stopniu spłynie z powierzchni roślin będzie więc skuteczniejszy gólnie uznaje się że dodanie zwilża cza pozwala uniknąć straty jednej trzeciej preparatu zarne mydło ożemy je nabyć w sklepach w których sprzedawane są środki owadobójcze est bardzo sku teczne w walce z mszycami czerwcami i roztoczami mydło pokrywa i tym samym niszczy pancerze szkodników które giną w wyniku uduszenia się est to również doskonały surfak tant stosowany w dawce g na preparatu W sprzedaży dostępne jest też czarne mydło w płynie wyprodukowane z substancji roślinnych wzbogaconych olejem lnianym Zaleca się rozpuszczenie go w małej ilości letniej wody przed dodaniem do wyciągu roślinnego erpeny zęsto zachwala się produkty na bazie terpenów z mięty które całkowicie przylegają do liści i mają lekkie działanie owadobójcze onieważ są trudno dostępne można je zastąpić prepara tami na bazie alkoholu terpenowego wyekstrahowanego z olejku sosnowego ą one równie skuteczne i ponadto nadają przyjemny zapach wszystkim preparatom ależy je stosować w dawce ml na wyciągu roślinnego Zielona glinka Łatwo ją kupić w aptece lub sklepie zielarskim est to bardzo dobry zwilżacz by uniknąć powstawania grudek które mogłyby zatkać otwory opryskiwacza glinkę trzeba najpierw wymieszać w garnku z odrobiną wody ależy dodawać łyżki stołowe glinki na płynu

orada Znam bardzo prosty sposób na zastosowanie zielonej glinki jako zwilżacza moczę ją przez noc w wodzie a następnego dnia mam gotową do użycia zawiesinę

ały obchód po ogrodzie Wiele roślin począwszy od pomidorów a skończywszy na roślinach pokojowych może korzystać z niezwykłych właściwości wyciągów z pokrzywy Zróbmy mały obchód po ogrodzie

W warzywniaku rzez pół dnia mocz nasiona w gnojówce z pokrzyw następnie przed wysianiem pozostaw do wyschnięcia a metoda znakomicie sprawdza się przy siewkach sałaty zwłaszcza masłowej Warto pokusić się o eksperyment i namoczyć w gnojówce nasiona roślin kapryśnych podczas kiełkowania takich jak pietruszka pasternak i inne

o pikowaniu odczekaj kilka dni Wieczorem glebę wokół roślin opryskaj gnojówką mie z pokrzyw ożesz też wymieszać sfermentowany wyciąg z wyciągiem z żywokostu szanka ta sprzyja rozwojowi korzeni w głąb gleby iektóre ciepłolubne rośliny pomidory melony lubią opryski wzmacniające gnojówką dni z pokrzyw w stężeniu procentowym co atem aby zwalczyć mączniaka rzekomego ogrodnicy często wykonują opryski z cieczy bor procentowym pozwala zmniej doskiej Wymieszanie jej z gnojówką z pokrzyw w stężeniu szyć dawkę preparatu do dziesiątych części tradycyjnie zalecanej dawki

ozwól rosnąć pokrzywie w bliskim sąsiedztwie ogrodu warzywnego Zapamiętaj Włóż liście pokrzywy do dołków podczas sadzenia pomidorów i do kompostu gdzie będą pełnić funkcję aktywatora

od moim drzewem o przycinaniu drzew iglastych zaleca się opryskanie ich maceratem z pokrzyw ilaki graby i inne krzewy skorzystają z dobroczynnych efektów zastosowania w czerwcu procentowej gnojówki z pokrzyw wymieszanej z procentową gnojówką z żywokostu a sama mieszanka sfermentowanych wyciągów z pokrzywy i żywokostu zadziała cudow nie jeśli zastosuje się ją na drzewa owocowe po zbiorach omaga to w zregenerowaniu zapa sów substancji odżywczych ocz bryłę korzeniową krzewów lub roślin wieloletnich przez kilka godzin w pro centowym sfermentowanym wyciągu z pokrzyw a pomoże to w ukorzenianiu się roślin po przesadzeniu

Zapamiętaj ważaj podczas podlewania lub zraszania powierzchni gleby wokół drzewa rozprowadź preparat nie u podnóża ale w miejscu gdzie znajdują się korzenie boczne

zut oka na krzewy różane rólując w ogrodach ozdobnych krzewy te często są uszkadzane przez różne choroby przede wszystkim czarną plamistość róży i padają ofiarą wielu szkodników by pomóc im przetrwać opryskaj je w marcu procentową gnojówką z pokrzyw onów opryski u podnóża pnia we wrześniu następnie w listopadzie po opadnięciu liści które należy zebrać i spalić ponieważ często znajdują się na nich zarodniki przetrwalnikowe grzybów

Wzmacniamy rośliny pokojowe by odżywić rośliny pokojowe proponuję zastosować sprytny domowy sposób zanurz rośliny na godziny w misce z procentową gnojówką z pokrzyw Zaleca się powtarzanie zabiegu razy w roku



r



^` ^ ~

^

p`

~

~

^

k

r W

lt

~~~~ ~

~~

~~

~

^~~

`

»

t

m

a

~

^

gród pokrzyw w

elle

W sierpniu roku słynny architekt kraj obrazu illes lement odkrył w elle w departamencie eux evres miejsce na swój pierwszy „ dpor ny gród atrząc na ark aladrerie porośnię ty wierzbami przecięty potokiem i pokryty po krzywami postanowił stworzyć ogród wodny i pokrzywowy la twórcy ogród ten jest „wprowadzeniem do praktyki ogrodniczej gnojówki z pokrzywy uży wanej w ogrodnictwie ekologicznym w celu wzmocnienia odporności roślin i uniknięcia sto sowania środków syntetycznych Wizyta w ogrodzie pokrzyw zachęca zwiedzają cych do przemierzenia labiryntu ścieżek wijących się pośród parzących roślin akłania również do zaopatrzenia się w gnojówkę z pokrzyw którą moż na pobrać z „fontanny wyciągów roślinnych wy konanej z kutego żelaza ogą z niej czerpać miej scowi ogrodnicy na cotygodniowym targu odby wającym się od czerwca do lipca W tym okresie tutejsi ogrodnicy rozprowadzają bezpłatnie gnojówkę z pokrzyw wyprodukowaną w ogrodzie w elle

Zapamiętaj „ rzez dporny gród należy rozumieć każdą przestrzeń publiczną lub prywatną gdzie sztuka ogrodnicza [ ] roz wija się według reguł równowagi pomiędzy przyrodą a człowiekiem bez poddawania się tyranii rynku i z troską o zachowanie wszystkich mechanizmów życiowych wszelkiej różnorodności biologicznej i kulturalnej z największym poważaniem dla gleby wody i powietrza podtrzymują cych życie i w najwyższej trosce o zachowa nie tego co wspólne i ludzkości hołdującej illes lement temu co wspólne

prawa pokrzywy eśli ta roślina występuje w pobliżu można ją z łatwością uprawiać masowo lub używać jako zielonego nawozu w swoim ogrodzie

prawa na żyznej glebie okrzywa występuje na każdym typie gleby nawet na glebie kamienistej lub płytkiej pod warunkiem że jest ona bogata w próchnicę i sole mineralne a zwłaszcza w żelazo okrzywa jest jedną z niewielu roślin uprawianych na glebach zasobnych w azot i żelazo stąd też dosko nale rośnie na stosach obornika lub na stertach żelaza o prawdziwy oczyszczacz pochłania bowiem nadmiar soli mineralnych i rozkładając się przywraca je do gleby w formie przyswa jalnej dla innych roślin est to zatem doskonały nawóz zielony który na naszej działce może rosnąć przez lata zależnie od potrzeb

iekawostka okrzywa uprawiana była już od czasów średniowiecznych ej uprawa przetrwała do drugiej wojny światowej w iemczech i niektórych krajach uropy Wschodniej

okrzywa jednoroczna do wysiewu Wysiej we wrześniu nasiona pokrzywy żegawki ożesz je uprzednio zebrać po skoszeniu roślin w sierpniu lub tuż przed dojrzeniem nasion okrzywy rozłożone na płótnie same wysy pią nasiona by pokrzywy rosły tylko w wyznaczonym miejscu pamiętaj o ścięciu ich przed kwitnieniem żeby uniknąć samosiewu

okrzywa zwyczajna do zasadzenia W przypadku tej wieloletniej pokrzywy lepiej jest zamiast wysiewać wykorzystać fragmenty żółtych rozłogów onieważ szybko się rozrastają na uprawę należy przeznaczyć spory kawa łek ziemi W rzędach oddalonych co cm zasadź co cm fragmenty rozłogów adzenie najlepiej przeprowadzić jesienią we wrześniu lub październiku ponieważ opady deszczu wyręczą nas w podlewaniu nie ominie nas ono w przypadku sadzenia wiosennego ierwszy zbiór będziesz mógł przeprowadzić następnej wiosny ożesz liczyć na trzy zbiory pokrzywy w ciągu roku okrzywa zwyczajna szybko ujawnia swoją inwazyjną naturę ale łatwo ją ujarzmić W tym celu należy redlić i pielić grządki i obrzeża łanu pokrzyw po odsłonięciu rozłogów z łatwością usuniesz zbytnio rozrastające się części

Zapamiętaj ak pielęgnować pole pokrzyw awożenie organiczne obornik ścięta trawa powinno być tym intensywniejsze im uboższa jest gleba Żadne inne zabiegi pie lęgnacyjne nie są konieczne chwasty w zaroślach pokrzywy nie pojawią się oza tym roślina ta doskonale odpiera ataki grzybów i szkodników!

okrzywa jest także aktywatorem kompostu

iech żyją ugory ez względu na to czy chcesz uprawiać pokrzyw w swoim ogrodzie czy też nie zostaw dla niej miejsce ozwól jej rosnąć przy stosie kompostu u podnóża żywopłotu żyj też jej oczyszcza jących właściwości pozostawiając ją na brzegu zbyt wypielęgnowanego sąsiedniego ogrodu lub przy ruchliwej ulicy takich pokrzyw nie powinno się spożywać

W

gotowana pokrzywa już nie parzy wyjątkowy smak próbuj!

iektórym potrawom

od przystawek po deser

nadaje

yszna i pod ręką okrzywa była rośliną spożywaną przez ubogich dlatego w kuchni traktowana jest po macoszemu ymczasem może zdziałać cuda ie tylko dostarcza zieleniny w czasie gdy ogród świeci pustkami ale także nadaje potrawom niezwykły smak

Zbiór okrzywę należy zbierać zanim stanie się łykowata czyli w kwietniu maju gdy jest młoda i miękka „ rzed przylotem jaskółek jak to określali starożytni recy otem można ją jesz cze zrywać ale trzeba się zadowolić młodymi siewkami o listkach W późniejszym sezonie można jeszcze zbierać nasiona ale należy zostawić starsze liście które mają nieprzyjemny smak a ponadto zawierają węglan wapnia który może podrażniać nerki Warto wiedzieć że jednoroczna pokrzywa żegawka rtica urens która podobnie jak pokrzywa wielka jest jadalna nie ma tej niekorzystnej właściwości ważasz że okres zbioru pokrzywy jest ograniczony Zatem koś pokrzywy po każdym zbio rze a dostarczy ci ona swoich młodych odrostów przez całe lato

Zapamiętaj okrzywa spożywana jest od najdawniejszych czasów ej nasiona znale ziono w ludzkich siedzibach z epoki neolitu oślina ta doceniana była również w kuchni starożytnej liniusz w jednym ze swych dzieł podaje przepisów na dania z pokrzywą o niedawna pokrzywa cieszyła się równym powodzeniem co zbierany na wiosnę mni szek lekarski ie należy zbierać pokrzywy byle gdzie trzeba unikać poboczy uczęszczanych dróg wysypisk śmieci i miejsc odchwaszczanych chemicznie otyczy to oczywiście zbierania wszystkich roślin dziko rosnących ale pokrzywy w szczególności oślina ta bowiem wchłania metale ciężkie metabolity pestycydów azotany ile jej właściwości oczyszczające są bardzo przy datne w ogrodzie o tyle nie są oczywiście pożądane w kuchni

ła ! okrzywa parzy odczas zbiorów uchronisz się przed jej ukłuciami zakładając rękawiczki i unikając klękania w kępie pokrzyw ośliny tracą parzące właściwości podczas gotowania wystarczy nawet polanie gorącą wodą siekania i suszenia Zatem powiedzmy to głośno żadna potrawa z pokrzyw nie parzy! okrzywy można spożywać na surowo zwłaszcza w postaci pesto gotowane służą jako dodatek lub są podstawowym składnikiem wielu potraw ożemy je smażyć gotować we wrzątku lub na parze dusić na plasterkach cebuli czosnku lub szalotki sposobów jej przy rządzania jest mnóstwo a co ważne wszystkie są proste i zajmują niewiele czasu minut

orada ajbardziej znane jest pesto ze zmiażdżonych liści bazylii oliwy z oliwek nie kiedy z dodatkiem parmezanu i orzeszków piniowych Wymyśl swoje własne pesto z pokrzywy siekając świeże liście i łącząc je np z tartym kozim serem łuskanymi orze chami włoskimi lub laskowymi i z olejem z tych orzechów

~f

lot

ie zapomnij o rękawiczkach!



zybko i dobrze Zastanawiasz się co zaserwować swojej rodzinie na kolację ie zadowalaj się otwarciem spiżarki zrób mały obchód po ogrodzie uż kilka garści pokrzywy wystarczy do przygotowania łatwych szybkich i smacznych dań

o angielsku dzikie mufmy a

dużych lub

małych muffinów

g świeżych liści pokrzywy

• lekko ubite jaja

• g mąki • l łyżka proszku do pieczenia • g parmezanu lub innego tartego sera

• kilka suszonych pomidorów • mak lub sezam

•

c sól pieprz

g stopionego masła

ml mleka

otuj pokrzywy we wrzątku przez minuty Wywar wlej do mleka osiekaj ugotowane pokrzywy i wymieszaj z namoczonymi pomidorami odgrzej piekarnik do ° termostat o formy wsyp mąkę proszek do pieczenia ser pokrzywy i pomidory sól i pieprz okład nie wymieszaj odaj na raz całe stopione masło lekko ubite jaja i mleko eśli robią się grudki nie przej muj się nimi Wlej masę do posmarowanych masłem foremek na muffing posyp makiem lub sezamem i piecz minut

orada eśli podobnie jak ja twierdzisz że proszek do pieczenia nie spełnia swojej funkcji w przygotowywanych przez ciebie potrawach zastąp go niezawierającymi fosfo ranów suszonymi drożdżami sprzedawanymi w sklepach z żywnością ekologiczną

Zielone naleśniki la

osób garście liści pokrzywy g mąki

jaja ok

ml mleka

myj i posiekaj pokrzywy o miski wsyp mąkę i uformuj na środku dołek Wbij do niego jajka całość wymieszaj astępnie ciągle mieszając dodawaj stopniowo mleko aż do uzyskania gładkiej masy eśli możesz odstaw ciasto na godziny uż przed smażeniem dodaj do masy naleśnikowej pokrzywy ożna podawać z twarożkiem z dodatkiem czosnku i ziół



Zapach talii fritata z pokrzyw la

osób

g liści pokrzywy duża posiekana cebula • średnie cukinie pokrojone wzdłuż na cienkie kawałki g szynki

• w

rozgnieciony ząbek czosnku lekko ubitych jaj łyżki tartego parmezanu • łyżki oliwy z oliwek • sól pieprz

a rozgrzaną patelnię wlej łyżkę oliwy odsmaż razem pokrzywę cebulę cukinię i czosnek rzełóż do salaterki i ostudź odaj ser szynkę sól pieprz i jajka ałość przełóż na roz minut odawaj na gorąco grzaną resztę oliwy i podgrzewaj na wolnym ogniu około

orada iekana pokrzywa surowa lub gotowana nadaje się do każdej potrawy atych miast wzbogaci jej smak omyśl o dodaniu pokrzywy do omletów makaronów risotto surówek białego sera itd



okrzywa w roli głównej iedy mówi się o zastosowaniu pokrzywy w kuchni pierwsze co przychodzi na myśl to klasyczna zupa pokrzywowa le pokrzywa może królować w niejednej potrawie a dowód kilka poniższych przepisów

Zupa z pokrzyw la

• •

osób g liści pokrzywy cebula lub szalotki łyżka maki

• łyżeczka oleju lub masła • sól pieprz

odsmaż posiekaną cebulę lub szalotki na oleju lub maśle odaj liście pokrzywy i smaż około minuty aż zmiękną osyp mąką i dobrze wymieszaj dodaj ml wody iedy masa zgęstnieje dodaj stop niowo ml wody odgrzewaj jeszcze kilka minut następnie zmiksuj lub zmiel opraw według uznania ie wahaj się zrobić zupę bardziej sytą dodaj śmietanę lub nie co oleju z orzechów włoskich albo laskowych czosnkowe grzanki starty gruyere lub parmezan



Wariant W większości przepisów do zupy z pokrzyw dodaje się w tym samym momencie co wodę uprzednio ugotowane ziemniaki en dodatek skrobiowy może zastąpić mąkę użytą w powyższym przepisie do zagęszczenia zupy ożesz też użyć tapioki mąki kukurydzianej płatków owsianych lub innych zbóż

zika ale książęca! ewien przepis na zupę z pokrzyw ze względu na fakt że dedykowany był udwi kowi X nazywany jest „królewskim W tym samym momencie dodaje się do zup g liści pokrzywy i g liści maku

uflet z pokrzyw z cebulowym sosem la

osób

a suflet

• g liści pokrzywy • i duża cebula • łyżka mąki • ml mleka • g stopionego masła • jaja • sól pieprz oliwa

a potrawkę g cebuli • • g cukru pudru • g masła • inl octu winnego • ml czerwonego wina • sól pieprz

osiekaj cebulę i podsmaż ją na łyżeczce oliwy z oliwek a cebulę połóż umyte i posiekane pokrzywy i smaż na wolnym ogniu minut aż zmiękną osyp mąką i dobrze wymieszaj Zdejmij zz ognia i dodaj trochę mleka ostaw z powrotem na ogniu i dodaj stopniowo resztę mleka aż do uzyskania beszamelu z nutą pokrzywy odgrzej piekarnik do ° termostat rzygotuj suflet wymieszaj pokrzywową masę ze stopionym masłem trzema roztrzepa nymi żółtkami a następnie ostrożnie dodaj ubite na sztywno białka opraw według uznania Wstaw do piekarnika i piecz minut odaj sól i pieprz W tym czasie podsmaż na maśle posiekaną cebulę z cukrem i octem a koniec skrop winem i piecz powoli aż do uzyskania gęstego sosu odawaj suflet z dodatkiem sosu cebulowego

ugestia by podkreślić smak sosu cebulowego dodaj razem z winem odrobinę grena dyny lub nalewki z czarnej porzeczki

orada wielbiam zmieniać skład beszamelu by sporządzić ten sos potrzebny jest przede wszystkim tłuszcz składnik stały i składnik płynny Zastępuję masło olejem mleko bulionem albo białym winem lub mlekiem migdałowym mąkę pszenną mąką gryczaną cieciorką



hrupiący przekładaniec z kozim twarożkiem pokrzywą i sosem czosnkowym la

osób

a przekładaniec g liści pokrzywy ł g serka koziego odcedzonego dużych placków arabskich • szalotki • ml białego wina g stopionego masła lub łyżeczka oleju • g ziaren sezamu przyrumienionych na patelni • zmiażdżone ziarna pieprzu sól pieprz

a sos czosnkowy ząbków czosnku a ml tłustej kwaśnej śmietany

•

a placki arabskie

• mąka ® woda sól oliwa z oliwek

by przygotować placki arabskie należy wsypać do miski mąkę i wymieszać ją ze szklanką wody Wyrabiaj ciasto stopniowo dodając wodę aż do uzyskania rzadkiego ciasta o konsysten cji ciasta naleśnikowego a dobrze rozgrzaną patelnię z odrobiną oliwy nalej ciasto i smaż bardzo cienkie placki tylko z jednej strony osmaruj placki stopionym masłem lub olejem za pomocą pędzelka kuchennego i posyp sezamem astępnie zrumień je przez chwilę w piekarniku odsmaż posiekane szalotki i skrop winem uś przez kilka minut o odparowaniu płynu dodaj pokrzywy i duś przez minuty aż puszczą wodę odaj sól i pieprz do smaku Wymieszaj serek ze zmiażdżonymi ziarnami pieprzu rzełóż placki masami pokrzywową i serową rzygotuj sos czosnkowy gotuj obrane ząbki czosnku przez minut dlej wodę i powtórz zabieg jeszcze cztery razy zosnek powinien być zatem przegotowany pięciokrotnie est wów czas bardzo miękki i łatwo łączy się ze śmietaną opraw solą i pieprzem eśli to konieczne włóż przekładaniec do piekarnika na kilka minut przed podaniem oda waj z sosem czosnkowym

orada żywam tego samego przepisu do przygotowania lazanii W glinianym naczy niu przekładam placki arabskie uprzednio zwilżone wodą gazowaną z masą z pokrzyw i serkiem kozim wymieszanym z dwoma roztrzepanymi żółtkami i odrobiną mleka rzed wstawieniem do piekarnika smaruję wierzch sosem czosnkowym

lan z pokrzyw z nutą morską a

lub

foremek

ml zupy z pokrzywy bez ziemniaków zob str g łososia g krewetek bez pancerzyków

mi białego wina ml kwaśnej śmietany jaja sól pieprz

odgrzewaj zupę na wolnym ogniu przez minut odsmaż krewetki na łyżeczce oleju aż zbieleją i skrop białym winem otuj łososia na parze przez minut odgrzej piekarnik do ° termostat bij lekko śmietanę następnie dodaj jedno całe jajko i dwa żółtka opraw solą i pieprzem według uznania odaj zupę o każdej foremki włóż kilka krewetek i kawałków łososia następnie zalej pokrzywową masą mieść foremki w naczyniu żaroodpornym wypełnionym do połowy wodą i wstaw do pie karnika iecz minut odawaj gorący flan z mieszanką sałat skropione octem balsamicznym i udekorowane wiórkami parmezanu

orada eśli nie mam akurat świeżej ryby ani krewetek dodaję do pokrzyw inne skład niki plaster wędzonego łososia szynki wiejskiej bekonu lub boczku Wariant eśli dysponujesz spodem do ciasta francuskiego lub kruchego możesz przyrządzić w nim quiche tartę lub oryginalny przekładaniec Wyłóż formę ciastem a następnie przygoto waną masą iecz przez minut eszcze łatwiejsza do zrobienia jest masa do której nie dodaje się jajek doskonale komponuje się z każdym rodzajem ryb pstrąg szczupak



łodkie ciekawostki Zarówno z nasion jak i liści pokrzywy można przyrządzić różne słodkości lody ciasta lub konfitury dkryj desery z pokrzywą

orbet z pokrzyw z sosem czekoladowym a około

• •

ml sorbetu

g kiełków pokrzywy g cukru pudru

• •

g gorzkiej czekolady ml mleka

ml wody z cukrem pudrem studź dodaj Zagotuj ml wody i kiełki pokrzywy grzewaj przez kilka minut Zostaw do naciągnięcia następnie całość zmiksuj rzełóż do sorbetiery i zamroź rzygotuj sos czekoladowy rozpuszczając czekoladę w mleku ulki pokrzywowego sorbetu z polewą czekoladowa podawaj w pucharkach

od



Zadziwiające ciasteczka a około

ciasteczek

• łyżek stołowych nasion pokrz} ~x y • g migdałów • l jajo • g cukru pudru

•

g mąki łyżka proszku do pieczenia • g miękkiego masła ól a

odgrzej piekarnik do ° termostat osiekaj migdały na mniejsze lub większe kawałki w zależności od tego jakie ciastka wolisz miękkie czy chrupiące bijaj jajka z cukrem aż do uzyskania białej spienionej masy odaj nasiona pokrzywy i migdały o naczynia wsyp mąkę proszek do pieczenia szczyptę soli wlej masę jajeczną i stopione masło Wymieszaj akładaj małe porcje ciasta na blachę wysmarowaną tłuszczem iecz w piekarniku przez minut Wariant

igdały możesz zastąpić

g pokruszonej czekolady

iekawostka asiona pokrzywy mogą nadać wyjątkowy smak wielu potrawom sałat kom zapiekankom omletom itp oniecznie spróbuj ich z kruchym ciastem



abłka z pokrzywami smażone w cukrze la

osób

• g kiełków pokrzywy • jabłka • g masła

• •

g cukru mł soku jabłkowego

brane i pokrojone w cienkie plastry jabłka zrumień na maśle odaj kiełki pokrzywy i smaż całość przez minuty nie dłużej osyp cukrem i zostaw do skarmelizo wania odaj sok z jabłek i duś aż sok wy paruje eser podawaj gorący woce najle piej smakują z babką piaskową

alaretka z pokrzyw a

małe galaretki kg pokrzywy

• cukier żelujący

Włóż pokrzywy do garnka i wlej litr wody oprowadź do wrzenia i gotuj jeszcze przez minut o odcedzonego wywaru dodaj odpowiednią ilość cukru żelującego ałość gotuj aż galaretka zacznie tężeć ożesz przeprowadzić próbę tężenia nanosząc kroplę galaretki na dno zimnej miseczki kropla powinna stężeć

ównie łatwo można przyrzą dzić konfiturę z pokrzyw otuj kg pokrzyw z g cukru że lującego przez minut rzed włożeniem do słoików całość możesz zmiksować łoiki z go rącą konfiturą należy szczelnie zakręcić ożna je pasteryzo wać w garnku z prawie wrzącą wodą ° i podgrzewać ok minut Wyjąć z garnka i po zostawić do ostygnięcia

okrzywa przez cały rok ie masz stałego dostępu do kępy pokrzyw ie przejmuj się zebrane rośliny można zakonserwować i używać ich w kuchni przez cały rok

Świeże lub mrożone lanszuj pokrzywy zanurzając je w osolonym wrzątku astęp nie przełóż je do zamykanych hermetycznie słoików i pastery zuj przez minut by zamrozić pokrzywy blan szuj je tak jak do pasteryzacji astępnie przełóż do gra mowych torebek i włóż do za mrażalnika waga pamiętaj aby wyjąć pokrzywy z zamrażal nika minut przed ich zastoso waniem w kuchni rzeliczniki Ze g świeżych pokrzyw uzyskasz g zblanszowanych i odcedzonych roślin g pokrzyw pasteryzowa nych g sosu jeśli zmiksujesz rośliny z wywarem

okrzywy w oliwie i w proszku okrzywa nadaje się też do spo rządzenia niezwykłej w smaku i prostej do przygotowania przy prawy zanurz kiełki w gorącym occie winnym na minutę nie dłużej włóż do naczynia razem z ziarnami pieprzu i cienkimi plasterkami czosnku następnie zalej oliwą z oliwek okrzywę można też suszyć przez kilka dni układając jej cienkie warstwy na rusztach w ciemnym i przewiewnym miejscu eśli suszysz całe rośliny młode i wiotkie oberwij z nich liście ożesz je potem sproszkować lub pozostawić w całości a następnie włożyć do papiero wych torebek albo do metalowych lub plastikowych pudełek uszoną pokrzywę stosuje się w kuchni tak samo jak suszone glony do posypywania sałatek twarożków itd

Z

W

ZYWY

okrzywa może być stosowana jako pasza dla drobiu siano herbatka na wypryski barwnik do pisanek oże też służyć do ścinania mleka lub do szorowania różnych powierzchni



ecznicze działanie pokrzywy d zawsze roślina ta była spożywana jako warzywo a dzięki parzącym właściwościom uznano ją za roślinę leczniczą o wielkiej mocy

itania pochwał d starożytności po wiek X X medycyna ludowa różnych krajów nie szczędzi pochwał doty czących leczniczych właściwości pokrzywy oślina ta łączy w sobie działanie moczopędne i przeczyszczające Wykazuje skuteczność w leczeniu wrzodów ropni chorób płuc braku mie siączki zy to ioskorydes alen czy święta ildegarda przez stulecia żaden z lekarzy nie mógł się obejść bez tej parzącej rośliny Wierzenia ludowe mniej lub bardziej wymyślne kwitły we wszystkich krajach ceńcie sami! a przykład w Wogezach aby pozbyć się żółtaczki zalecano „oddawanie moczu na kępę pokrzyw przez dni z rzędu Żeby kobieta powiła chłopca jej mąż powinien bez jej wiedzy włożyć pod materac wiązkę pokrzyw zebraną w pełnym słońcu W okresie renesansu i oświecenia pokrzywa nadal była godną polecenia rośliną leczniczą pomagającą nawet w beznadziejnych przypadkach oświęcono jej nawet całą książkę wydaną w roku W X X wieku pokrzywa popadła w zapomnienie zekała prawie pół wieku na ponowne odkrycie szczególnie ze względu na jej właściwości przeciwkrwotoczne i przeciw anemiczne W dzisiejszych czasach badania naukowe potwierdziły oparte na intuicji doświad czenia przodków i pokrzywa weszła w skład wielu leków

iekawostka okrzywę zawsze uznawano za afrodyzjak a rozgrzanie zmysłów io skorydes zalecał wywar z pokrzyw lub suszone korzenie tej rośliny podawane z winem W miłosnym wywarze który widiusz opisał w ztuce kochania nie zabrakło kilku nasion pokrzywy

obroczynna mieszanka iście pokrzywy zawierają imponujące ilości substancji aktywnych W ich skład wchodzą ami nokwasy i kwasy organiczne witaminy Z barwniki karotenoidy i nie mniej niż g chlorofilu i na kilogram liści oraz liczne pierwiastki śladowe wapń żelazo miedź cynk mangan krzem itd Witamina Z

• bierze udział w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego • współuczestniczy z witaminą w prawidłowym funkcjonowaniu błon śluzowych dróg oddechowych śluzówki przewodu pokarmowego nabłonka naczyń krwionośnych i skóry

• uczestniczy w przemianach aminokwasów i lipidów • odgrywa ważną rolę w funkcjonowaniu narządu wzroku Witamina

• jest niezbędna do prawidłowego metabolizmu białek cukrów i tłuszczów oraz do syntezy niektórych hormonów



• przyspiesza gojenie się ran • usprawnia układ sercowo naczyniowy nerwowy i pokarmowy Witamina

• wzmacnia układ odpornościowy sprawia że infekcje trwają krócej • ułatwia gojenie się ran i złamań • bierze udział w produkcji hormonów zwalczających stres co sprawia że wpływa również na nasze samopoczucie

• bierze udział w procesie budowy skóry kości i zębów Witamina

• jest głównym antyoksydantem który chroni komórki przed utleniaczami a co za tym idzie opóźnia procesy starzenia się • bierze udział w dostarczaniu składników odżywczych do komórek • wzmacnia ścianę naczyń krwionośnych • chroni czerwone krwinki przed przedwczesnym rozpadem Witamina którą można znaleźć w pokrzywie wpływa na prawidłowy stan skóry i włosów natomiast witamina zapewnia prawidłową krzepliwość krwi atomiast karotenoidy to pro witamina ośliny zawierają tylko ten prekursor witaminy

• • • •

Wapń sprzyja procesowi podziału komórek jest spoiwem służącym do budowy białek jest głównym składnikiem kości ważnym składnikiem szkliwa zębów i okostnej działa krwiotwórczo

Żelazo • jest składnikiem hemoglobi ny i uczestniczy w jej procesie tworzenia się • jego niedobór powoduje nie dokrwistość spadek sprawno ści fizycznej zdolności kon centracji zmniejszenie odpor ności zaburzenia rytmu pracy serca anemię iedź

• wchodzi w skład enzymów od dechowych

• ma wpływ na metabolizm że laza w organizmie

• bierze udział w tworzeniu tkanki łącznej



ynk

• bierze udział w mineralizacji kości • odgrywa istotną rolę w procesie gojenia się ran • wpływa na pracę uldadu odpornościowego i prawidłowe wydzielanie insuliny przez trzustkę angan

• wpływa na wzrost kości • uczestniczy w przemianach aminokwasów a tym nie kończy się lista W pokrzywie znajdują się też taniny mrówczan sodu acetylo cholina histamina cholina i inne onadto należy podkreślić dużą zawartość białka w tej roślinie % świeżej masy roślin o znacznie więcej niż zawiera soja soczewica czy inne rośliny strączkowe iędzy innymi dlatego zupa z pokrzyw jest odżywcza i dobra dla zdrowia atomiast korzenie pokrzywy zawierają pektyny polisacharydy oraz sterole kwasy orga niczne i sole mineralne latego też surowcem zielarskim są zarówno liście jak i korzenie iedawno odkryto że w korzeniach tej rośliny znajduje się stygmasterol związek zapobiega jący łagodnym nowotworom prostaty oraz lektyna która stymuluje odporność organizmu



iezupełnie panaceum ale oniżej opisano zastosowania lecznicze pokrzywy także te potwierdzone naukowo w leczeniu niektórych schorzeń

omaga ona

a reumatyzm i dnę moczanową Właściwości moczopędne liści pokrzywy wynikające z obecności azotanów potasu i wapnia są dziś potwierdzone naukowo zięki pobudzaniu wydalania mocznika kwasu moczowego i jonów chloru pokrzywa stanowi skuteczny środek na dnę moczanową a także łagodzi prze wlekły artretyzm i reumatyzm Zaleca się • ić wywar z pokrzywy przez dwie doby między posiłkami • apar z pokrzywy pić do woli

ilny środek hemostatyczny Za taki przynajmniej pokrzywa była uważana przez stulecia W X wieku pisano że pokrzyrva jest „jednym z najskuteczniejszych środków na plucie krwią i krwotoki Według ówczesnych metod aby wykorzystać dobroczynne właściwości pokrzywy wystarczyło zagotować garść pokrzyw w rosole cielęcym! rzy krwawieniach z nosa Zaleca się • rzykładanie waty nasączonej sokiem z pokrzyw • icie od do g soku z pokrzyw dziennie w trzech dawkach • icie syropu z pokrzyw g dziennie

Środek pobudzający trawienie gólnie rzecz biorąc pokrzywa łagodnie pobudza czynności trawienne co pozwala przeciw działać skurczom i obciążeniu żołądka a biegunkę Zaleca się pić napar z pokrzywy

a anginę i afty • •

Zaleca się icie wywaru z pokrzyw filiżanki dziennie łukanie ust wywarem z pokrzyw

Środek oczyszczający zięki zawartości m in cynku pokrzywa ma właściwości ściągające przeciwzapalne i oczysz czające ołączenie tego pierwiastka śladowego z obecną w pokrzywie witaminą kwasem pielęgnuje foliowym i krzemionką sprawia że roślina ta skutecznie leczy pękające paznokcie owłosione części skóry i zapobiega wypadaniu włosów



• • • • •

•

a zmiany skórne Zaleca się pożywanie młodych kiełków pokrzywy icie wywaru z pokrzywy filiżanki dziennie icie naparu z liści i korzeni pokrzywy filiżanki dziennie rzemywanie watą nasączoną naparem z pokrzywy zmienionych chorobowo miejsc dzik opryszczka i wypryski asączenie bielizny maceratem z pokrzywy przyspiesza to gojenie się ran

trą

onik do skóry owłosionej orzenie pokrzywy gotujemy minut w occie akim maceratem masujemy głowę Zmniejsza to napięcie i poprawia krążenie acerat z pokrzywy wspomaga leczenie łupieżu łojotoku i wypadania włosów

orada dy zrobiłam jakieś głupstwo babcia nia brała garść pokrzyw i groziła „ o ci poprawi krążenie krwi! W dobrym tego słowa znaczeniu ponieważ nacieranie pokrzywą kąpiel w pokrzywach czy też delikatne smaganie nimi rośliny były owinięte papierem można stosować przy przewlekłym reumatyzmie apopleksji czy ospałości

reparaty domowej roboty oniżej przedstawiono kilka prostych przepisów na produkty zawierające pokrzywę od kla sycznego naparu po oryginalne ciasteczka z nasionami pokrzywy Wszystkie pomogą wyko rzystać tę roślinę w leczeniu

•

apar odgrzej w litrze wody

g liści i korzeni pokrzywy aż do wrzenia Zaparzaj

minut

Wywar

• Zalej

•

g liści pokrzyw litrem wody i gotuj przez

minut

łukanie ust rzygotuj wywar według powyższego przepisu ale z dodatkiem

wody gotuj

minut

Świeży sok

• Wyciśnij sok z pokrzyw w sokowirówce lub wyciskaczem do czosnku

rzed użyciem roz

cieńcz sok odrobiną wody yrop

• W garnku wymieszaj

g świeżego soku z pokrzywy i do uzyskania konsystencji syropu

•

g cukru pudru

odgrzewaj aż

acerat astaw macerat jeden litr alkoholu procentowego wg dawnych przepisów z g pokrzywy i g rozmarynu pozostaw na słońcu przez dni

wódki

iasteczka g nasion pokrzywy z g mąki żytniej odaj wodę i miód do uzyskania ciasteczek i piecz w piekarniku nagrzanym uprzed konsystencji gęstego ciasta formuj nio do ° termostat ważaj żeby ich nie przypalić

• Wymieszaj

W przypadku zbioru pokrzyw do spożycia większą uwagę trzeba zwracać na jakość zebra nych roślin ie jest ona aż tak ważna jeśli pokrzywy zbieramy do sporządzania wywarów i naparów służących do zastosowania w ogrodzie Wybieraj rośliny rosnące z dala od zanie czyszczonych miejsc Zapamiętaj okrzywa to roślina o silnym działaniu nie należy więc stosować jej zbyt często W dużych dawkach może spowodować bezmocz Zaleca się również nieprzekra czanie dawki g nasion dziennie

ośliny o właściwościach leczniczych warto mieć w swoim ogrodzie

okrzywę najlepiej zbierać w kwietniu lub maju gdy jest młoda i miękka

d kury po krowę osnąc w pobliżu gospodarstw a w szczególności w pobliżu składu obornika od zawsze była używana jako pasza dla zwierząt gospodarskich

pokrzywa

asza treściwa okrzywa wymieszana z ziarnami zbóż z produktami mlecznymi lub jajkami jest tradycyjnie używana we rancji do tuczenia zwierząt hodowlanych a przykład w lpach świnie żywi się mieszanką pokrzyw z serwatką i gotowanymi ziemniakami lub mąką jęczmienną a mieszanka uczyniła z pokrzywy gwiazdę zachwalaną w pismach z X wieku „dzięki niej można utuczyć wszelki drób w dni czy to kury kaczki czy inne od Wszystkich Świę tych do Wielkiego ostu est również niezbędna do otrzymania wspaniałego miękkiego mięsa indyczego któremu nadaje czerwonawe zabarwienie

orada oi rodzice przez długi czas hodowali kaczki których nigdy nie jedliśmy ponie waż nikt nie był w stanie ich zabić le każdego lata karmiliśmy je prostą do przygotowa nia paszą Wkładaliśmy do miski całe pokrzywy suchy chleb wlewaliśmy wodę i siekali śmy wszystko tnącą stroną szpadla Warto wspomnieć że podawana zimą pasza z pokrzyw podobnie jak nasiona pokrzywy zmie szane z ziarnami zbóż przyspiesza okres składania jaj Zresztą francuskie przysłowie ludowe mówi „ okrzywa w kurniku jedno jajo więcej w koszyku

asza wysokiej jakości iczego nie nne powiedzenie mówi że „ obry pokrzywownik jest więcej wart niż lucernik ujmując lucernie prawdą jest że ścięte i suszone pokrzywy są świetną paszą bogatszą w białko niż siano o więcej są to białka łatwiej przyswajalne ponieważ zawartość błonnika w pokrzy wie jest niewielka aka pasza zasobna jest również w sole mineralne w tym pierwiastki śladowe o bogactwo składników być może tłumaczy dlaczego rolnicy przypisują tej paszy zwiększenie wydzielania mleka i wzrost ilości śmietany adaje też masłu wyjątkowo przyjemny smak i czyni je tak żółtym i puszystym jak w pełni lata dradza się podawania samych suszonych pokrzyw gdyż mają one działanie przeczyszcza jące mogą stanowić do jednej trzeciej objętości paszy Zapamiętaj asz konie osły kozy krowy lub owce od koniec lata z chęcią będą sku bać kępę pokrzyw pod warunkiem że do tego czasu nasiona tych roślin zdążą dojrzeć o właśnie o tej porze roku pokrzywy tracą parzące właściwości ponieważ usychają ich włoski parzące

ońskie zdrowie zy to w postaci paszy nasion czy napoju brązowy płyn otrzymywany przez macerowanie roślin przez jeden dzień w ciepłej wodzie pokrzywa zdaje się mieć działanie zapobiegające chorobom zwierząt obrze wiedzieli o tym handlarze końmi którzy pokrzywą karmili swoje zwierzęta przez kilka dni przed sprzedażą co sprawiało że zwierze stawało się rącze i miało lśniącą sierść



kanie barwienie i czyszczenie pokrzywa w domu okrzywa towarzyszy człowiekowi jest przez niego spożywana coraz częściej stanowi składnik leków wykorzystuje się ją także do codziennych prac domowych Z botanicznego punktu widzenia rodzina pokrzywowatych bliska jest rodzinie do której należą konopie co wyjaśnia możliwość użycia tej rośliny do wyrobu tkanin awet jeśli dzisiaj w handlu znajdziemy głównie ubrania z ramii szczmielu chińskiego nasze rodzime pokrzywy zwyczajna i żegawka przez długi czas były uprawiane na surowiec tkacki dostarczając krót sze ale gładkie i mocne włókna Wytwarzaniem włókien z pokrzywy szczególnie popularnych w iemczech i niektórych regionach rancji zwłaszcza w ngers mieście słynącym z prześcieradeł z pokrzywy o pięk wieku otwierdzają to różni kronikarze armia nej fakturze zajmowano się od X do X napoleońska była całkowicie odziana w mundury z pokrzyw W regionie alleiry i w aute avoie do lat XX wieku wytwarzano jeszcze słynne ścierki z włókien pokrzywy początkowo zielonkawe z czasem bielejące w wyniku kolejnych prań o nie zła jakość materiału z pokrzywy jest przyczyną schyłku i zaniku tej gałęzi przemysłu sprawiła to delikatność włókien które w przeciwieństwie do włókien ramii nie dadzą się obrabiać mechanicznie ampbell napisał W nglii jadłem iekawostka oeta homas pokrzywy spałem w pościeli z pokrzyw i jadłem na obrusie z pokrzyw [ ] Łodygi sta oja matka uważała że rych pokrzyw są równie dobre jak len do wyrobu materiału materiał z pokrzywy jest wytrzymalszy od wszystkich innych

kanie pokrzywy Zdarzają się jeszcze rzemieślnicy wyrabiający ubrania z włókien pokrzywy jak również pasjo naci otrzymujący motki przędzy z tej dziko rosnącej rośliny ie ukrywajmy otrzymanie przędzy z pokrzywy jest procesem skomplikowanym eśli cię to interesuje nie wahaj się przy różnych okazjach wymieniać swoje obserwacje i doświadcze nia z zapalonymi miłośnikami tej rośliny

amaczanie oczenie włókien znacznie ułatwia oddzielanie włóknistej kory od reszty pędu proszczona metoda uzyskiwania włókien pokrzywy koś pokrzywy w sierpniu wrześniu kiedy ich liście zaczynają więdnąć łodygi żółkną lub czerwienieją a dojrzałe nasiona wysypują się • usz przez dni aż odpadną liście dni dealnie byłoby namoczyć je w płyną • Zrób wiązki i zostaw do namoczenia przez cej wodzie np w strumieniu eśli nie ma takiej możliwości zmieniaj wodę codziennie

•



w przeciwnym razie namoczone pokrzywy szybko zmienią się w łatwo psującą się gno jówkę nicia roślin należy unikać obniża ono właściwości tkackie roślin • o wysuszeniu pokrzyw utłucz je na ziemi drewnianym tłuczkiem następnie utrzyj ręcznie lub mechanicznie • ilkakrotne wyczesywanie pozwoli uzyskać surową przędzę którą należy przechowywać w suchym miejscu

Zapamiętaj ak uzyskać żółty barwnik wielkanocny gotuj jajka uwaga tylko z bia łymi skorupkami w wodzie z g korzeni pokrzyw pociętymi na kawałki

iekawostka nne zapomniane zastosowanie pokrzywy to ścinanie mleka by uzy skać ten efekt do mleka dodaje się stężony wywar z liści pokrzywy nasycony solą

oślinny barwnik żywanie pokrzywy do barwie nia tkanin jest stosunkowo nową techniką ochodzi z pewnością z X wieku kiedy lotaryńczycy z okolic etz używali korzenia dziko rosnących pokrzyw do bar wienia jaj wielkanocnych tąd do barwienia tkanin nie było już daleko orzeń jak również kiełki pokrzywy mogą służyć do bar wienia zaprawionej wełny czyli wysyconej wcześniej zaprawą np ałunem który można kupić w aptece pozwalającą barwni kowi utrzymać się na włóknach rzepis na barwnik z pokrzywy na g wełny Zaprawianie wełny

• W garnku rozpuść

g ałunu w wrzątku mieszając dokładnie drewnianą łyżką • Zmocz wełnę zanurz ją w tej mieszance i pomału dopro wadź do wrzenia otuj przez godzinę następnie zostaw do ostygnięcia • Wyjmij wełnę i lekko odciśnij



arwienie rzygotuj kąpiel barwnikową gotując na dużym ogniu przez co najmniej godziny g posiekanych lub utartych korzeni pokrzywy • Włóż zaprawioną wełnę do schłodzonego roztworu barwnika następnie pomału dopro wadź do wrzenia otuj przez godzinę

•

nne domowe zastosowania pokrzywy okrzywie przypisywano właściwości konserwujące a przykład przed pojawieniem się lodó wek i zamrażarek rybacy i myśliwi owijali złowione ryby lub upolowaną dziczyznę w liście pokrzyw aby zachować świeżość mięsa odobnie przechowywane jabłka i gruszki dłużej pozostawały świeże okrzywy używane były do czyszczenia kotłów pasterskich bretońskich beczek na cydr naczyń z kamionki i aluminium parkietów i schodów a także do warzenia sera Żadna plama czy zabrudzenie nie oparły się czyszczącej sile pokrzywy która wynika z dużej zawartości krze mionki i wapnia

ndeks fty ngina abka arwnik roślinny ioróżnorodność iostymulator

asnota różowa asnotowate ompost onfitury z pokrzyw onserwant was mrówkowy

oehmeria nivea

hloroza horoby iasteczka iecz bordoska zarne mydło zerwce zyszczenie na moczanowa zikie muffiny licytor ermentacja lan z pokrzyw ritata z pokrzyw alaretka z pokrzyw łucha pokrzywa nojówka z pokrzyw nojówka z żywokostu nojówka ze skrzypu nojówka ze złocienia radobicie rzyby emostatyczny środek istamina abłka smażone w cukrze asnota biała asnota gajowiec asnota mieszańcowa asnota plamista asnota pośrednia asnota purpurowa

acerat ączniak jabłoniowy ączniak rzekomy iodówka otyle szyce rówczan sodu uffiny

oztocza óża adzenie chronienie iew ok ole mineralne orbet przymierzeńcy uflet z pokrzyw urfaktant yrop zara pleśń zczaw dziki zczmiel biały zkodniki

apar czyszczacz gród warzywny ngaonga parzenia pryskiwanie wady wocówka asza ielęgnacja ierwiastki śladowe łukanie ust odlewanie okrzywa konopiolistna okrzywa kuleczkowata okrzywa w oliwie okrzywa zwyczajna okrzywa żegawka okrzywowate reparaty miedziowe roszek z pokrzyw rzecedzanie rzekładaniec rzędza z pokrzywy taki eumatyzm oślina żywicielska

erpeny kanie onik rądzik prawa pokrzywy rtica atrovirens rtica cannabina rtica dioica rtica ferox rtica massaica rtica membranacea rtica pilulifera rtica urens

Witaminy Właściwości lecznicze Włoski parzące Wyciąg roślinny Wywar Zbiór Zgorzel siewek Zielona glinka Zielone naleśniki Zmiany skórne Zupa z pokrzyw Zwierzęta Zwilżacz