Joanna Hickson Oblubienica z Azincourt

Originally published in the English language by HarperCollins Publishers Ltd. under the title The Agincourt Bride © Joanna Hickson 2013 © Copyright for the Polish translation by Wydawnictwo Literackie, 2014 Tytuł oryginału: "The Agincourt Bride" PROJEKT GRAFICZNY OKŁADKI: © Harper Colins Publishers Ltd 2013 ILUSTRACJE: © Richard Jenkins, Ornamenty na okładce © Shutterstock.com, Liternictwo na okładce © Stephen Raw, Opracowanie okładki na podstawie oryginału Marek Pawłowski REDAKTOR PROWADZĄCY: Barbara Górska KOREKTA: Krzysztof Lisowski, Urszula Srokosz-Martiuk, Lidia Timofiejczyk

Wydawnictwo Literackie Sp. z o.o. ul. Długa 1, 31-147 Kraków bezpłatna linia telefoniczna: 800 42 10 40 księgarnia internetowa: www.wydawnictwoliterackie.pl e-mail: [email protected] fax: (+48-12) 430 00 96 tel.: (+48-12) 619 27 70 ISBN: 978-83-08-05681-3 Konwersję do wersji elektronicznej wykonano w systemie Zecer Wszelkie prawa zastrzeżone. Niniejszy plik jest objęty ochroną prawa autorskiego i zabezpieczony znakiem wodnym (watermark). Uzyskany dostęp upoważnia wyłącznie do prywatnego użytku. Rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci bez zgody właściciela praw jest zabronione.

Spis treści

Od nar​ra​torki

Część pierw​sza 1 2 3 4 5

Część druga 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

Część trze​cia 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

Część czwarta 31 32 33 34 35 36 37 38

Podzię​ko​wa​nia

Wale​zju​sze - Drzewo gene​alo​giczne E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

Dla Iana i Bar​leya — dwóch osób, z któ​rymi, dzięki Bogu, dzielę swoje życie

Zostało zapi​sane w gwiaz​dach, że ja i moi następcy będziemy wła​dali Fran​cją, nato​miast wasi następcy będą wła​dali Anglią. Mię​dzy naszymi naro​dami ni​gdy nie zapa​nuje pokój. Dopro​wa​dzi​li​ście do tego Ty i Hen​ryk. KAROL, DEL​FIN FRAN​CJI

Od nar​ra​torki Sty​czeń 1439 roku Sza​nowny Czy​tel​niku, sądzę, że zanim wyru​szymy wspól​nie w tę wędrówkę, powin​nam Ci wyja​śnić, że nie jestem histo​ry​kiem ani kro​ni​ka​rzem, daleko mi też do uczo​nego. Nie zna​łam nawet łaciny — do czasu, aż mój drogi mąż nie zaczął udzie​lać mi lek​cji w ciemne zimowe wie​czory, gdy sie​dzie​li​śmy przy kominku w naszym lon​dyń​skim domu. Bar​dziej sumienna żona i gospo​dyni wola​łaby w tym cza​sie zaj​mo​wać się haftem lub szy​ciem. Na szczę​ście jed​nak mam już za sobą czasy, kiedy byłam posłuszna i oddana. Skoń​czy​łam pięć​dzie​siąt dwa lata i uwa​żam, że wystar​cza​jąco długo zaj​mo​wa​łam się szy​ciem, szo​ro​wa​niem i speł​nia​niem zachcia​nek innych ludzi. Byłam słu​żącą, byłam damą dworu, teraz zaś nie jestem ani jed​nym, ani dru​gim, posta​no​wi​łam zatem zostać kimś w rodzaju skryby czy pamięt​ni​ka​rza. Zro​bi​łam to z jed​nego tylko powodu: chcia​łam opo​wie​dzieć histo​rię dziel​nej i pięk​nej księż​niczki, która pra​gnęła nie​moż​li​wego — pra​gnęła być szczę​śliwa. Oczy​wi​ście tutaj, na początku mojej opo​wie​ści, nie zamie​rzam zdra​dzać, czy jej się to udało. Wyja​wię jedy​nie, że wiel​kiej wagi wyda​rze​nia, nik​czemne intrygi i nie​cne czyny mogły sta​nąć jej na dro​dze do osią​gnię​cia tego celu. Do spi​sa​nia tej histo​rii skło​niły mnie dwie rze​czy. Pierw​szą z nich były wła​śnie owe lek​cje łaciny, które pozwo​liły mi prze​czytać tę drugą… plik listów, które odna​la​złam, kiedy uży​łam klu​cza powie​rzo​nego mi przez moją uko​chaną panią, wspo​mnianą wyżej księż​niczkę. Dzięki niemu otwo​rzy​łam sekretną skrytkę ukrytą w darze, który prze​ka​zała mi na łożu śmieci. Były to poufne listy, pisane w burz​li​wych okre​sach jej życia, listy, któ​rych ni​gdy nie zdo​łała wysłać do ich wła​ści​wych adre​sa​tów. Dowie​dzia​łam się z nich jed​nak wielu rze​czy, o któ​rych nie mia​łam wcze​śniej poję​cia, pozwo​liły mi też nieco lepiej zro​zu​mieć jej cha​rak​ter i przy​czyny, dla któ​rych podej​mo​wała takie, a nie inne decy​zje. Nie​stety nie zawsze miała wpływ na wła​sne życie i nie mogła go samo​dziel​nie kształ​to​wać, choć usil​nie pró​bo​wała to robić. Zda​rzyło się jed​nak raz czy dwa, że moja pani — a ja wraz z nią, za sprawą jakie​goś nie​zwy​kłego zrzą​dze​nia losu — zdo​łała zmie​nić bieg wyda​rzeń w spo​sób korzystny dla nas obu. Czyny te nie zostały spi​sane przez wiel​kich kro​ni​ka​rzy. Nie mam zresztą cier​pli​wo​ści do auto​rów kro​nik. Zawsze kie​rują nimi ukryte moty​wa​cje. Patrzą na wyda​rze​nia bar​dzo jed​no​stron​nie i ni​gdy nie można być pew​nym, że wier​nie prze​każą daną histo​rię. Nie​któ​rzy z nich są nie​wiele lepsi od gry​zi​piór​ków przy​bi​ja​ją​cych swe pam​flety do krzyża w kate​drze świę​tego Pawła 1. Jeden z nich pomy​lił nawet moje imię, spo​rzą​dza​jąc listę dam dworu mojej pani w okre​sie pano​wa​nia króla Hen​ryka. „Guil​le​mot” — oto, jak mnie nazwał, choć trudno w to uwie​rzyć! Któż inny niż krót​ko​wzroczny, mizo​gi​niczny mnich mógł dać kobie​cie imię szpet​nego czar​nego nurzyka? Ale tak się stało i zapewne wła​śnie to imię przej​dzie do histo​rii. Zakli​nam Cię, sza​nowny Czy​tel​niku, nie wpad​nij w zasta​wioną przez kro​ni​ka​rzy pułapkę i nie dawaj wiary wszyst​kiemu, co piszą. Nie mam bowiem na imię Guil​le​mot. Moje imię poznasz, śle​dząc histo​rię, którą zamie​rzam Ci opo​wie​dzieć… 1. Cho​dzi o tzw. St Paul’s Cross, krzyż znaj​du​jący się na tere​nie lon​dyń​skiej St Paul’s Cathe​dral. Stała przy nim otwarta ambona, z któ​rej wygła​szano kaza​nia i która czę​sto była miej​scem publicz​nych zgro​ma​dzeń (przy​pisy pocho​dzą od tłu​maczki). ↩

E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

1 To był zaiste wspa​niały poród. Wspa​niały poród, który odbył się wśród złota i podu​szek wypeł​nio​nych łabę​dzim puchem, poród, o któ​rym mówiło się w całym mie​ście. Codzien​ność bowiem i styl kró​lo​wej Iza​beli — jej bajeczne suk​nie, lśniącą biżu​te​rię, wystawne życie, a przede wszyst​kim fakt, że nie miała w zwy​czaju za cokol​wiek pła​cić — oma​wiano i ana​li​zo​wano na każ​dym pary​skim tar​go​wi​sku. Ubo​le​wano nad jej zami​ło​wa​niem do zbytku i bra​kiem umiaru, wyra​żano prze​ko​na​nie, że podob​nie jak to było w przy​padku jej pozo​sta​łych dzieci, teraz też miesz​kańcy Paryża zapłacą za naro​dziny dzie​sią​tego potomka kró​lo​wej, za cały towa​rzy​szący temu wyda​rze​niu prze​pych, za wszyst​kie te dro​go​cenne kamie​nie i klej​noty, skrzące się w świe​tle kan​de​la​brów. Paryż był mia​stem kup​ców i rze​mieśl​ni​ków, któ​rzy utrzy​my​wali się z tego, że człon​ko​wie rodziny kró​lew​skiej i ary​sto​kraci kochali kupo​wać piękne stroje i przed​mioty. Kiedy jed​nak możni prze​sta​wali regu​lo​wać swoje rachunki, pro​ści ludzie przy​mie​rali gło​dem, a wśród miesz​kań​ców mia​sta nara​stało nie​za​do​wo​le​nie. Oczy​wi​ście kró​lowa nie zaprzą​tała sobie głowy takimi spra​wami. Ja sama, usły​szaw​szy dokładny opis jej połogu, uzna​łam cały ten rytuał za doprawdy kosz​marny. Jedną rze​czą jest rodzić, leżąc na pozła​ca​nym łożu — któż jed​nak pra​gnąłby w takiej chwili mieć wokół sie​bie bandę bro​da​tych, wystro​jo​nych nota​bli, któ​rzy wszyst​kiemu bacz​nie się przy​glą​dają i oma​wiają szep​tem każdy jęk i okrzyk? Wyda​wało się, że z wyjąt​kiem króla w poro​dzie uczest​ni​czyła przy​naj​mniej połowa dworu. Major​do​mus, kró​lew​ski kanc​lerz, a także spora grupa baro​nów i bisku​pów. Zgro​ma​dziły się też wszyst​kie damy dworu, a także, z jakie​goś nie​zro​zu​mia​łego powodu, prze​wod​ni​czący Try​bu​nału, Taj​nej Rady Kró​lew​skiej i rek​tor uni​wer​sy​tetu. Nie wiem, co o tym wszyst​kim myślała kró​lowa, ale owo nie​szczę​sne nie​mowlę musiało czuć się tak, jakby zaczy​nało życie na naj​bar​dziej oble​ga​nym stra​ga​nie tar​go​wi​ska peł​nego ludzi. Naro​dziny w pozła​ca​nym łożu na podusz​kach z deli​kat​nego pie​rza były jed​nak ostat​nim luk​su​sem, jakiego doświad​czyło to biedne dziecko. Przy tej oka​zji po raz ostatni doty​kała je wła​sna matka. Nie mam co do tego wąt​pli​wo​ści. Pod​czas czter​na​stu lat mał​żeń​stwa z kró​lem Fran​cji Karo​lem VI kró​lowa Iza​bela wydała już na świat czte​rech chłop​ców i pięć dziew​czy​nek. Dzieci wypa​dały z niej jak nasiona wypa​dają ze strącz​ków… i do tego ogra​ni​czało się jej zain​te​re​so​wa​nie wła​snym potom​stwem. Trudno nawet odgad​nąć, czy wie​działa, ile z jej dzieci na​dal żyło. Kiedy już wszy​scy nota​ble spraw​dzili, czy nie​mowlę w isto​cie wydo​stało się z kró​lew​skiego łona, a następ​nie odno​to​wali ze smut​kiem, że uro​dziła się kolejna dziew​czynka, nie​szczę​sne maleń​stwo ode​słano szybko do poko​jów dzie​cię​cych, po czym owi​nięto ści​śle pasami płótna, które Anglicy okre​ślają mia​nem powi​ja​ków. Kiedy zatem mój wzrok po raz pierw​szy spo​czął na nowo naro​dzo​nej dziew​czynce, pomy​śla​łam, że wygląda ona jak mały, roz​wście​czony paku​nek zano​szący się pła​czem. Nie od razu wzię​łam ją na ręce. Któż mógłby mnie za to winić? Trudno było mi patrzeć na to krzy​czące nie​mowlę zale​d​wie kilka godzin po tym, jak zmarło moje nowo naro​dzone dziecko, któ​rego nie zdą​ży​łam nawet przy​tu​lić. — Musisz być dzielna, moja mała — powie​działa do mnie matka gło​sem ochry​płym od pła​czu i owi​nęła małe, posi​niałe ciałko mojego pier​wo​rod​nego syna w swoją naj​lep​szą lnianą ser​wetę. — Zacho​waj łzy dla żyją​cych, a miło​ścią obdarz dobrego Boga. Nie mogłam przy​jąć tej podyk​to​wa​nej tro​ską rady, mój świat bowiem pogrą​żył się nagle w mroku, a ja potra​fi​łam tylko łkać. Szlo​cha​łam tak gło​śno i tak gwał​tow​nie, że z tru​dem łapa​łam powie​trze. Muszę tu wyznać, że nie opła​ki​wa​łam zmar​łego syna: pła​ka​łam nad swoim losem. Tar​gało mną poczu​cie winy, pogrą​ża​łam się w nie​na​wi​ści do sie​bie samej, nie opusz​czało mnie prze​ko​na​nie, że moje życie nie ma sensu, skoro nie potra​fię wydać na świat zdro​wego dziecka. Roz​pacz zaśle​piła mnie tak bar​dzo, że zapo​-

mnia​łam — niech Bóg mi wyba​czy — iż tylko On daje życie i On je odbiera. Tęsk​ni​łam za cię​ża​rem, który tak długo nosi​łam w łonie, a roz​pacz zale​wała mnie jak wez​brane wody Sekwany, podob​nie zresztą jak mleko. Smutne, nie​po​trzebne już kro​ple wypły​wały z moich sut​ków i wsią​kały w bluzkę, a mate​riał przy​wie​rał do żało​snych, nabrzmia​łych piersi. Matka przy​nio​sła nawet kawa​łek płótna i pró​bo​wała temu zara​dzić, ale poczu​łam jesz​cze więk​szy ból i kaza​łam jej prze​stać. I wła​śnie wtedy zmie​niło się całe moje życie. Zanadto wybie​gam jed​nak naprzód. Muszę tu wyznać, że moja ciąża była wyni​kiem pomyłki. Wszy​scy je popeł​niamy, czyż nie? Nie jestem zepsuta do szpiku kości ani roz​wią​zła, nic z tych rze​czy. Po pro​stu zako​cha​łam się w przy​stoj​nym, roze​śmia​nym chłopcu, któ​rego wpu​ści​łam pod spód​nicę. Do niczego mnie nie zmu​szał. W żad​nym wypadku. Był sta​jen​nym w kró​lew​skim pałacu, a mnie nasze igraszki w sia​nie spra​wiały taką samą przy​jem​ność jak i jemu. Księża nie​ustan​nie pra​wią kaza​nia o grze​chach cie​le​snych i wiecz​nym potę​pie​niu, ale nie rozu​mieją, jak to jest, kiedy młody czło​wiek żyje z dnia na dzień i cie​szy się chwilą. Nie twier​dzę, że byłam kie​dy​kol​wiek praw​dziwą pięk​no​ścią, ale jako czter​na​sto​latka mogłam ucho​dzić za ładną: mia​łam brą​zowe włosy, różowe policzki i wesołe oczy. Byłam może dość pulchna —  zaokrą​glona, jak zwykł mawiać mój świę​tej pamięci ojciec — ale takie kształty odpo​wia​dają wielu męż​czy​znom, zwłasz​cza tym sil​nym i umię​śnio​nym, takim jak mój Jean-Michel. Kiedy barasz​ko​wa​li​śmy w sia​nie, nie musiał się przy​naj​mniej oba​wiać, że mogę zła​mać się pod jego cię​ża​rem. Jeżeli zaś o mnie cho​dzi, w tam​tym okre​sie w ogóle zbyt wiele nie myśla​łam. Byłam cał​ko​wi​cie odu​rzona jego głę​bo​kim gło​sem, ciem​nymi błysz​czą​cymi oczami i gorą​cymi, namięt​nymi poca​łun​kami. Spo​ty​ka​łam się z nim o zmroku, w cza​sie gdy moi rodzice wyj​mo​wali cia​sta z pie​ców. Kiedy już minęło to całe zamie​sza​nie wokół „grze​chu roz​pu​sty, któ​rego się dopu​ści​li​śmy”, Jean-Michel żar​to​wał, że kiedy oni wyj​mo​wali, on wkła​dał! Powin​nam tu wyznać, że jestem córką pie​ka​rza. Nazy​wam się Guil​lau​mette Dupain. W isto​cie, moje nazwi​sko zna​czy: „z chleba”. Jestem zro​dzona z chleba — i cóż z tego? Ojciec był nie tylko pie​ka​rzem, ale i cukier​ni​kiem. Wypie​kał ciastka i wafle, two​rzył piękne pozła​cane mar​ce​pany, a nasza pie​kar​nia znaj​do​wała się w samym cen​trum Paryża, na końcu bru​ko​wa​nej uliczki bie​gną​cej przy Grand Pont. Na szczę​ście woń chleba tłu​miła nieco smród uno​szący się znad roz​kła​da​ją​cych się ciał prze​stęp​ców, któ​rych dość czę​sto wie​szano na pobli​skim moście, żeby znie​chę​cić nas wszyst​kich do łama​nia prawa. Zgod​nie z regu​la​cjami obo​wią​zu​ją​cymi w gil​dii nale​żące do nas ceglane piece musiały znaj​do​wać się bli​sko rzeki, z dala od drew​nia​nego domu, w któ​rym miesz​ka​li​śmy, oraz w znacz​nej odle​gło​ści od domu sąsia​dów. Wszy​scy pie​ka​rze oba​wiają się poża​rów, a ojciec czę​sto opo​wia​dał o „wiel​kiej pożo​dze”, która wybu​chła, jesz​cze zanim się uro​dzi​łam, i nie​mal pochło​nęła całe mia​sto. Ojciec ciężko pra​co​wał i tego samego wyma​gał od swo​ich ter​mi​na​to​rów. Było ich dwóch, a ja uwa​ża​łam obu za dur​niów — nie umieli pisać i nie wyda​wali się szcze​gól​nie lotni. W prze​ci​wień​stwie do nich umia​łam czy​tać i pisać, bo nauczyła mnie tego matka, która uznała, że przyda mi się to przy pracy. Męż​czyźni całymi dniami wypie​kali bochenki chleba, pasz​te​ciki i ciastka na tyłach domu, a my, w jego fron​to​wej czę​ści, to wszystko sprze​da​wa​ły​śmy, przyj​mo​wa​ły​śmy zamó​wie​nia i pro​wa​dzi​ły​śmy rejestr. Po pracy ojciec za pół sou pozwa​lał miej​sco​wym gospo​dy​niom wypie​kać wła​sne pasz​te​ciki w naszych pie​cach, póki były jesz​cze cie​płe. Pie​ka​rze rzadko się na to zga​dzali, tłu​ma​cząc zwy​kle, że są zbyt zajęci przy​go​to​wy​wa​niem cia​sta na następny dzień, ale ojciec miał dobre serce, a kiedy wie​dział, że jakaś rodzina zna​la​zła się w trud​nej sytu​acji, nie brał od niej ani gro​sza. „Głu​piec o mięk​kim sercu!” — łajała go matka, sta​ran​nie ukry​wa​jąc czuły uśmiech. Nie doświad​czy​łam jed​nak jego mięk​kiego serca, kiedy matka powie​działa mu, że zaszłam w ciążę. Wyzwał mnie od dzi​wek i grzesz​nic, po czym zamknął w skła​dziku na mąkę, skąd wypu​ścił mnie dopiero po tym, jak odwie​dził rodzi​ców Jean-Michela i usta​lił z nimi szcze​góły ślubu. Nie było to prze​sad​nie trudne. Mój Jean-Michel niczego się nie oba​wiał, a po wszyst​kim wyznał

nawet, że bar​dzo się cie​szy — tym bar​dziej że mógł od tej chwili dzie​lić ze mną łóżko na stry​chu nad skle​pem. Ni​gdy wcze​śniej nie spał w praw​dzi​wym łóżku, bo zanim zaczął pra​co​wać w kró​lew​skich staj​niach, gdzie kładł się po pro​stu na sia​nie razem z resztą sta​jen​nych, sypiał z trzema braćmi na pod​ło​dze w warsz​ta​cie swo​jego ojca. Lanière’owie robili uprzęże, a ich warsz​tat znaj​do​wał się na ruchli​wej uliczce w pobliżu Les Hal​les, gdzie swoją cuch​nącą pracę wyko​ny​wali rzeź​nicy i gar​ba​rze, co gwa​ran​to​wało łatwy i szybki dostęp do skór. Ponie​waż trzej bra​cia Jean-Michela pra​co​wali już w warsz​ta​cie, nie było tam miej​sca dla czwar​tego syna. Dla​tego też, kiedy osią​gnął odpo​wiedni wiek, został wysłany do ter​minu u kró​lew​skiego koniu​szego. Dobrze się tam spraw​dzał, bo był silny i zwinny, a jed​no​cze​śnie umiał prze​ma​wiać spo​koj​nym, łagod​nym gło​sem. Konie słu​chały go i w lot wyko​ny​wały jego pole​ce​nia. W kró​lew​skich staj​niach pra​cuje się dzień i noc, a ter​mi​na​to​rzy dostają oczy​wi​ście naj​gor​sze zmiany, dla​tego też po ślu​bie mogli​śmy dzie​lić łoże tylko wtedy, gdy Jean-Michel zdo​łał zała​twić sobie wolne. Jeśli mu się nie udało, pozo​sta​wały nam igraszki w sia​nie na stry​chu stajni, a im więk​szy sta​wał się mój brzuch, tym rza​dziej do nich docho​dziło. Kiedy Jean-Michel dostał od mojego ojca wia​do​mość, że zaczął się poród, szybko opu​ścił pałac, nie​siony nadzieją, że usły​szy pierw​szy krzyk swego dziecka. Zamiast tego musiał łkać u mojego boku i zato​pić się w peł​nej bólu ciszy. Męż​czyźni nie prze​ży​wają jed​nak takich wyda​rzeń tak jak kobiety, prawda? Po godzi​nie mój mąż otarł łzy, wydmu​chał nos i wró​cił do stajni. Nie było żad​nego pogrzebu. Zamie​rza​łam dać dziecku na imię Henri, po moim ojcu, ale kiedy zja​wił się ksiądz, było już za późno na chrzest, więc mistrz Tho​mas zabrał maleń​kie ciałko naszego syna i pocho​wał je na publicz​nym cmen​ta​rzu, w miej​scu prze​zna​czo​nym dla tych, któ​rym grze​chy nie zostały odpusz​czone. Wiem, że może się to wyda​wać głu​pie, ale po tylu latach na​dal zda​rza mi się uro​nić kilka łez nad utra​co​nym synem. Kościół naucza, że ci, któ​rzy nie zostali ochrzczeni, nie mogą wejść do Kró​le​stwa Nie​bie​skiego — ja jed​nak w to nie wie​rzę. Na tym eta​pie opo​wie​ści wia​domo już chyba, że jestem jedy​naczką. Pomimo żar​li​wych modlitw wzno​szo​nych do świę​tej Moniki, pomimo for​tuny wyda​nej na wszel​kiego rodzaju uroki, amu​lety i mik​stury, moja matka ni​gdy nie wydała już na świat kolej​nego dziecka. Może wła​śnie dla​tego, kiedy zmarł mój syn, była prze​ko​nana, że stra​ci​łam jedyną szansę na macie​rzyń​stwo — a kiedy nie mogła już dłu​żej słu​chać mojego szlo​chu, poszła do kościoła i zapy​tała księ​dza, czy nikt w oko​licy nie szuka mamki. Tak się zło​żyło, że brat mistrza Tho​masa słu​żył w kró​lew​skim pałacu i jesz​cze tego samego dnia na naszej małej uliczce poja​wił się posła​niec. Wszy​scy sąsie​dzi, onie​miali, wpa​try​wali się w jego wypo​le​ro​waną heba​nową laskę i jaskra​wo​nie​bie​ską libe​rię z wyszy​tymi zło​tymi liliami. Gdy po chwili roz​le​gło się nie​cier​pliwe puka​nie do drzwi, matka otwo​rzyła, a posła​niec, nie tra​cąc ani chwili na kur​tu​azyjne powi​ta​nia, tak jakby zja​wił się w mle​czarni, a nie w pie​karni, rzu​cił bez​ce​re​mo​nial​nie: — Czy twoja córka ma na​dal mleko? Nie byłam tego wszyst​kiego świa​doma do chwili, kiedy w otwo​rze pro​wa​dzą​cym na strych nie poja​wiła się okrą​gła twarz matki, oświe​tlona przez lampę, którą trzy​mała w ręce. — Chodź, Mette — powie​działa, wdra​pu​jąc się po dra​bi​nie. — Szybko, ubie​raj się. Jedziemy do pałacu. Sta​nę​łam przed nią jak potulna, pogrą​żona w żalu owieczka, ona zaś narzu​ciła strój nie​dzielny na mój nie​szczę​sny obwi​sły brzuch i wil​gotne od mleka piersi, po czym wypchnęła mnie na dwór. Dosko​nale zna​łam drogę do kró​lew​skiego pałacu — wie​lo​krot​nie mia​łam oka​zję prze​mie​rzać ją pod​czas scha​dzek z Jean-Miche​lem. Szły​śmy za posłań​cem na wschód, wzdłuż rzeki. Powie​trze było rześ​kie, a niebo jasne i bez​chmurne. W prze​szło​ści czę​sto tu przy​sta​wa​łam, żeby obser​wo​wać ruch na rzece: nie​wiel​kie łodzie rybac​kie z łopo​cą​cymi na wie​trze brą​zo​wymi żaglami, wyła​do​wane barki o pła​skim dnie i od czasu do czasu snu​jące się mię​dzy nimi pozła​cane galery, któ​rych szkar​łatne wio​sła roz​pry​ski​wały dia​men​towe kro​pelki wody i które wio​zły zwy​kle jakąś ważną oso​bi​stość do jed​nej z poło​żo​nych nad rzeką rezy​den​cji. Wła​śnie tutaj, na poro​śnię​tych zie​le​nią przed​mie​ściach przy​le​ga​ją​cych do nowych murów miej​skich,

ary​sto​kraci wybu​do​wali swoje impo​nu​jące rezy​den​cje. Znaj​do​wała się tu naj​wyż​sza wieża Paryża, lśniąca nowo​ścią, wzno​sząca się nad Hôtel d’Artois, który za swą sie​dzibę obrał książę Bur​gun​dii. W cie​niu daw​nego opac​twa cele​sty​nów stał impo​nu​jący Hôtel Saint-Anto​ine, gdzie miesz​kał brat króla, książę Orle​anu. Obok niego zaś znaj​do​wał się wspa​niały kró​lew​ski Hôtel Saint-Pol, rezy​den​cja zde​cy​do​wa​nie naj​więk​sza i urzą​dzona z naj​więk​szym prze​py​chem. Posia​dłość ta, góru​jąca nad buj​nymi łąkami Île Saint-Louis, cią​gnęła się przez ponad pół mili wzdłuż pół​noc​nego brzegu Sekwany. Zza wyso​kiego muru z jasnego kamie​nia, umoc​nio​nego wie​życz​kami i basz​tami war​tow​ni​czymi, na któ​rych powie​wały na wie​trze flagi i sztan​dary, wzno​siły się dachy i iglice ponad dzie​się​ciu wspa​niałych budyn​ków. Na pary​skich tar​go​wi​skach starsi ludzie opo​wia​dali, jak ojciec obec​nego władcy, król Karol V, pogrą​żony w roz​pa​czy po stra​cie sied​miorga dzieci, zwró​cił zazdro​śnie oczy ku nowym, prze​stron​nym rezy​den​cjom ary​sto​kra​cji i posta​no​wił prze​jąć całą grupę budyn​ków sku​pio​nych wokół daw​nego kościoła SaintPol. Następ​nie połą​czył je kruż​gan​kami, ozdo​bił wło​skim mar​mu​rem, oto​czył sadami i ogro​dami, po czym ukrył za wyso​kim murem. W ten spo​sób powstał ogromny, maje​sta​tyczny i ide​al​nie poło​żony zespół pała​cowy, a nie​za​do​wo​leni wasale musieli prze​nieść się gdzie indziej. Tę doko​naną przez króla łupież uspra​wie​dli​wiał fakt, że jego dwóm kolej​nym synom, uro​dzo​nym i wycho​wa​nym w tej zde​cy​do​wa​nie lep​szej oko​licy niż dawny cia​sny i cuch​nący Palais-Royal, udało się prze​żyć. Idąc na schadzki z Jean-Miche​lem, wśli​zgi​wa​łam się na teren pałacu przez boczną bramę przy Porte des Che​vaux, gdzie straż​nicy dobrze mnie już znali. Tym razem jed​nak posła​niec kró​lo​wej popro​wa​dził nas w kie​runku strze​li​stej Grande Porte, zwień​czo​nej blan​kami i obsa​dzo​nej sze​re​gami uzbro​jo​nych war​tow​ni​ków. Posłu​gu​jąc się swoją kró​lew​ską laską niczym magiczną różdżką, prze​pro​wa​dził nas pomię​dzy rzę​dami pik. Nie​za​trzy​my​wani przez nikogo, wkro​czy​li​śmy na roz​le​gły dzie​dzi​niec, po któ​rym krą​żyli ludzie, fur​manki i woły. Pano​wały tu nie​zwy​kły zamęt i zgiełk, a ja byłam tak zajęta uska​ki​wa​niem przed pędzą​cymi fur​man​kami i omi​ja​niem gór paru​ją​cego łajna, że nie zwra​ca​łam uwagi na to, któ​rymi bra​mami i przej​ściami nas pro​wa​dzono. Wresz​cie dotar​li​śmy na cichy, wyło​żony bru​kiem pla​cyk, na któ​rym przed wspa​nia​łym kamien​nym pała​cem znaj​do​wała się fon​tanna. To wła​śnie była Maison de la Reine: miej​sce, w któ​rym miesz​kała kró​lowa i w któ​rym — skoro wydała na świat tak liczne potom​stwo — regu​lar​nie musiał ją odwie​dzać król… choć według krą​żą​cych po mie​ście plo​tek nie był on ojcem całej jej trzódki. Oka​załe, zwień​czone łukiem wej​ście, do któ​rego pro​wa​dziły sze​ro​kie kamienne schody, nie było oczy​wi​ście prze​zna​czone dla osób naszego pokroju. Popro​wa​dzono nas do drzwi, które znaj​do​wały się na par​te​rze i przy​le​gały do kamien​nego budynku, z któ​rego roz​cho​dził się inten​sywny zapach gotu​ją​cej się strawy. Z kuchni peł​nej ludzi buch​nął w nas żar, a my przy​sta​nę​li​śmy, żeby prze​pu​ścić pochód słu​żą​cych, któ​rzy wno​sili po scho​dach ogromne, wypeł​nione jedze​niem pół​mi​ski. Kró​lowa wraz ze swoją świtą spo​ży​wała wła​śnie posi​łek w głów​nej sali i dopiero po dobrych kilku minu​tach dano nam znak, żeby​śmy ruszyli na górę w ślad za ostat​nim loka​jem, który niósł miseczki z paru​ją​cym pud​din​giem. Zna​leź​li​śmy się w pomiesz​cze​niu, w któ​rym nada​wano daniom ostat​nie szlify, zanim podej​mo​wano decy​zję, że można wnieść je na salę. Po dłu​gich godzi​nach pła​czu mia​łam nieco przy​tę​pione zmy​sły, ale nawet mnie pocie​kła ślinka, kiedy zaczęto kroić mię​siwa i ukła​dać je na pół​mi​skach. Moja matka wcią​gała powie​trze z takim zachwy​tem, że sły​sza​łam ją mimo zgiełku, który docho​dził z przy​le​ga​ją​cej do pomiesz​cze​nia głów​nej sali pałacu. Wyszli​śmy bocz​nymi drzwiami i ruszy​li​śmy wąskim przej​ściem, które zapro​wa​dziło nas do nie​wiel​kiej chłod​nej izby. Oświe​tlał ją jedy​nie wąski snop świa​tła, docie​ra​ją​cego tu przez wyso​kie nie​oszklone okno. Eskor​tu​jący nas posła​niec poin​for​mo​wał szorstko, że mamy tu cze​kać, po czym opu​ścił izbę, zamy​ka​jąc za sobą drzwi. — Co my tu robimy? — syk​nę​łam do matki, po raz pierw​szy wyka​zu​jąc jakie​kol​wiek zain​te​re​so​wa​nie tym, co działo się wokół mnie. — Na pewno nie jeste​śmy kar​mione — jęk​nęła, wyraź​nie roz​cza​ro​wana. — Myślałby kto, że zosta​wią nam choć odro​binę pud​dingu! — powie​działa z urazą w gło​sie i opa​dła na ławkę, która stała pod oknem,

po czym popra​wiła swoją szarą weł​nianą spód​nicę. — Chodź, usiądź przy mnie, Mette. Musisz się uspo​koić, żeby zro​bić dobre wra​że​nie. Ostroż​nie usia​dłam na ławce obok niej. Jesz​cze kilka godzin wcze​śniej leża​łam w połogu — każdy ruch spra​wiał mi ból. — Dobre wra​że​nie? — powtó​rzy​łam. — Na kim niby mia​ła​bym zro​bić dobre wra​że​nie? — Serce biło mi coraz szyb​ciej i czu​łam nara​sta​jące zde​ner​wo​wa​nie. — Na Madame la Bonne. To ona zaj​muje się kró​lew​skimi dziećmi. — Teraz, kiedy nie mia​łam już odwrotu, matka zde​cy​do​wała się uchy​lić rąbka tajem​nicy. — Potrze​buje mamki dla nowo naro​dzo​nej księż​niczki. — Mamki? — Aż pod​sko​czy​łam ze zdzi​wie​nia, po czym natych​miast skrzy​wi​łam się z bólu. — Masz na myśli… nie, mamo! Nie zamie​rzam kar​mić kró​lew​skiego dziecka! Matka pode​rwała się z ławki, tak obu​rzona, że podwójny pod​bró​dek wysko​czył jej spod bar​betu. — A to dla​czego, jeśli mogę wie​dzieć? Twoje mleko jest rów​nie dobre jak każde inne. Pew​nie nawet lep​sze, bo jesteś młoda i dobrze się odży​wiasz. Powin​naś się cie​szyć, że masz tyle szczę​ścia, i modlić się, żeby cię przy​jęli. Mogła​byś zamiast tego kar​mić bachora jakie​goś rzeź​nika albo poborcy podat​ko​wego. Otwo​rzy​łam usta, żeby zapro​te​sto​wać i zauwa​żyć, że córka pie​ka​rza nie powinna gar​dzić dziećmi rzeź​nika, nie zdą​ży​łam jed​nak nic powie​dzieć, bo nagle otwo​rzyły się drzwi i do izby wkro​czyła chuda, wypro​sto​wana kobieta w śred​nim wieku, ubrana w ciemną suk​nię w kolo​rze wina, z sze​ro​kimi, obszy​tymi futrem ręka​wami. Spod czar​nego czepca spo​zie​rała na nas ścią​gnięta szczu​rza twarz. Postać, którą zoba​czy​ły​śmy, nie przy​sta​wała do naszego wyobra​że​nia ide​al​nej opie​kunki do dzieci. Patrząc na tę kobietę, aż zanie​mó​wi​ły​śmy z wra​że​nia, po chwili jed​nak zdo​ła​ły​śmy się otrzą​snąć i gwał​tow​nie pode​rwa​ły​śmy się z ławki. — To ona? — zapy​tała bez​ce​re​mo​nial​nie nie​zna​joma, po czym pogar​dli​wie skrzy​wiła usta. — Ach tak, już widzę. Podą​ża​jąc za jej peł​nym obrzy​dze​nia spoj​rze​niem, spu​ści​łam wzrok i zoba​czy​łam, że wyle​wa​jące się z moich piersi mleko popla​miło górną część sukienki. Poczu​łam głę​boki wstyd, a łzy znowu zaczęły spły​wać mi po policz​kach. — Jak masz na imię? — zapy​tała kobieta, po czym, nie cze​ka​jąc nawet na odpo​wiedź, chwy​ciła mnie za ramię, prze​su​nęła do świa​tła, siłą otwo​rzyła mi usta i zaj​rzała do środka. Matka odpo​wie​działa za mnie: — Guil​lau​mette. Moja córka ma na imię Guil​lau​mette. — Zmarsz​czyła brwi, widząc, jak obce​sowo trak​tuje mnie nie​zna​joma. Była jed​nak zbyt onie​śmie​lona, żeby w jaki​kol​wiek spo​sób się temu sprze​ci​wić. Madame la Bonne chrząk​nęła i puściła mnie. — Zęby wyglą​dają na zdrowe — rzu​ciła oschłym tonem. Następ​nie zbli​żyła swój szczu​rzy nos do mojej wil​got​nej sukienki i zaczęła mnie uważ​nie obwą​chi​wać. — Sądząc po zapa​chu, jest też czy​sta. Ile ma lat? — Pięt​na​ście — odpo​wie​działa matka, usi​łu​jąc zasło​nić mnie przed prze​śla​dow​czy​nią wła​snym potęż​nym cia​łem. — To jej pierw​sze dziecko. — Które nie żyje, mam nadzieję? Nie chcie​li​by​śmy, żeby kró​lew​skie dzieci zacho​ro​wały za sprawą byle ose​ska. — Te okrutne słowa spra​wiły, że po raz kolejny gło​śno zaszlo​cha​łam, co naj​wy​raź​niej ją prze​ko​nało, bo z satys​fak​cją ski​nęła głową. — Dobrze. Weź​miemy ją zatem na próbę. Pięć sous na tydzień, wikt i opie​ru​nek. W razie jakich​kol​wiek obja​wów febry czy gorączki natych​miast ją zwal​niamy. — Zanim matka zdą​żyła odnieść się do przed​sta​wio​nych przed chwilą warun​ków, kobieta zwró​ciła się bez​po​śred​nio do mnie: — Powin​naś prze​stać pochli​py​wać, dziew​czyno, bo twoje mleko wyschnie i na nic się nam już nie przy​dasz. Kró​lowa powiła w porze sek​sty i księż​niczkę trzeba jak naj​szyb​ciej nakar​-

mić. Zaraz kogoś po cie​bie przy​ślę. Nie cze​ka​jąc nawet na odpo​wiedź ani na jakie​kol​wiek potwier​dze​nie, że jej pro​po​zy​cja została przy​jęta, Madame la Bonne wyma​sze​ro​wała szyb​kim kro​kiem. Moja matka odpro​wa​dziła ją wzro​kiem i potrzą​snęła głową, ale wzmianka o pię​ciu sous tygo​dniowo padła na podatny grunt. Choć ledwo widzia​łam przez łzy, dostrze​głam w jej oczach błysk i odga​dłam, że obli​czała wła​śnie, ile pie​nię​dzy zarobi w ten spo​sób nasza rodzina. — Musimy się teraz poże​gnać — oznaj​miła szorstko, cału​jąc mnie w mokre od łez policzki. — Nie możesz prze​pu​ścić takiej oka​zji, Mette. Wytrzyj nos i wyko​rzy​staj ją naj​le​piej, jak potra​fisz. Pamię​taj, że Jean-Michel jest nie​da​leko. Będziesz mogła go odwie​dzać w prze​rwach mię​dzy kar​mie​niami. — Deli​kat​nie otarła mi łzy skra​jem swo​jego welonu. — Z początku będzie ci ciężko, ale kto wie, dokąd to cię może zapro​wa​dzić? Przy​zwy​cza​isz się. Poza tym dziecko cię potrze​buje. Sły​sza​łaś, co powie​działa ta kobieta. Ski​nę​łam głową, ledwo rozu​mie​jąc, co do mnie mówi. Po chwili zja​wił się kolejny lokaj w libe​rii, a ja ruszy​łam za nim, nie oglą​da​jąc się za sie​bie. Krę​ciło mi się w gło​wie i mia​łam wra​że​nie, że moje piersi zaraz wybuchną. Chcia​łam, by ten prze​szy​wa​jący ból wresz​cie minął, i prze​stało mnie obcho​dzić, co nastąpi póź​niej. Poło​żyli mi nie​mowlę na rękach i roz​pięli górę sukienki. Nie wie​dzia​łam, co robić, ale towa​rzy​szyła mi położna, sta​ru​cha, która musiała asy​sto​wać już przy tysią​cach poro​dów. Poka​zała mi, jak trzy​mać maleń​kie zawi​niątko, tak żeby szu​ka​jące mleka usteczka miały dostęp do mojej piersi. Z początku dziew​czynka nie mogła zła​pać śli​skiego sutka i zaczęła krzy​czeć ze zło​ści, a po mojej twa​rzy znowu spły​nęły łzy. — Nie dam rady! — Zapła​ka​łam. — Ona mnie nie lubi! Położna zachi​cho​tała, wyraź​nie roz​ba​wiona. — Co ona może wie​dzieć o lubie​niu kogo​kol​wiek? — zapy​tała, przy​ci​ska​jąc główkę dziecka do mojej piersi, tak jakby to była doj​rzała brzo​skwi​nia, którą trzeba wyci​snąć. — Ona chce tylko jed​nego: mleka. Ten brzdąc jest zdrów jak ryba i silny jak byk. Siedź po pro​stu cicho i cze​kaj, aż zacznie ssać. A zrobi to. Sama się prze​ko​nasz! Tak też się stało. Po chwili nie​mowlę wcze​piło się w mój sutek jak różowa pijawka, a bole​sne napię​cie powoli ustę​po​wało. Opu​ści​łam głowę, spoj​rza​łam na szczel​nie opa​tu​loną główkę dziew​czynki i zoba​czy​łam cienki kosmyk jasno​zło​tych wło​sów, który uwol​nił się spod pasów płótna. Wyda​wała mi się obcą, nie​mal nie​ludzką istotą, przy​po​mi​na​jącą gar​gulce, które zdo​biły dach naszego kościoła. Zadrża​łam, bo nagle przy​szło mi do głowy, że może wcale nie trzy​mam w rękach dziecka, tylko jakieś dziwne, dia​bel​skie stwo​rze​nie. A jeśli oddano mi pod opiekę suk​kuba? Zamknę​łam pie​kące oczy i głę​boko wes​tchnę​łam. Powie​dzia​łam sobie sta​now​czo, że dziew​czynka, którą kar​mię, nie jest oczy​wi​ście demo​nem. To nie​mowlę, dar od Boga, dro​bina ludz​kiego życia, która w nie​zro​zu​miały dla mnie spo​sób wcze​piła się łako​mie w moje ciało. Stop​niowo zaczę​łam pod​da​wać się mia​ro​wemu, doda​ją​cemu otu​chy ryt​mowi tej nie​zwy​kłej i zara​zem tajem​ni​czej czyn​no​ści, jaką jest kar​mie​nie pier​sią. Regu​larny szmer przy​po​mi​nał łagodny szum fal roz​bi​ja​ją​cych się o brzegi Sekwany. Poczu​łam, że mamy z dziec​kiem wspólny puls, że sta​no​wimy jed​ność pośród przy​pły​wów i odpły​wów życia. I w miarę jak pły​nęło mleko, wysy​chały też moje łzy. Nie prze​sta​łam opła​ki​wać mojego zmar​łego syna — ale prze​sta​łam pła​kać. E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

2 Czy kto​kol​wiek może prze​wi​dzieć, jak poto​czy się jego życie? Kiedy następ​nego ranka mleko ulało się z mojej piersi na białą jedwabną sukienkę, w którą ubrano dziew​czynkę na cere​mo​nię chrztu, nie​wiele bra​ko​wało, by wszystko skoń​czyło się rów​nie gwał​tow​nie, jak się zaczęło. Zadrża​łam, cze​ka​jąc, aż gniew kobiety o szczu​rzej twa​rzy ude​rzy we mnie z całą siłą, ale na szczę​ście plama szybko znik​nęła pod fał​dami hafto​wa​nej saty​no​wej szaty. Nie​mow​lę​ciu wło​żono na głowę maleńki koron​kowy cze​pek zdo​biony drob​nymi per​łami, po czym prze​nie​siono je do kaplicy kró​lo​wej. Kiedy było już po wszyst​kim, poin​for​mo​wano nas, że dziew​czynka dostała na chrzcie imię Kata​rzyna, na cześć dzie​wi​czej męczen​nicy z Alek​san​drii, któ​rej żar​liwa wiara nie zachwiała się nawet pod​czas łama​nia kołem. Z początku rzadko widy​wa​łam Kata​rzynę, a nasz kon​takt ogra​ni​czał się do kar​mie​nia jej, ile​kroć dziew​czynka zaczy​nała pła​kać i doma​gać się mojej piersi. Madame la Bonne upie​rała się, że to ona musi wła​sno​ręcz​nie zawi​jać nie​mowlę w powi​jaki. Robiła to co rano, prze​ko​nana, że zna sekretny spo​sób, który gwa​ran​tuje, że rączki i nóżki księż​niczki będą odpo​wied​nio się roz​wi​jały. Kąpa​niem i ubie​ra​niem nie​mowlęcia zaj​mo​wały się dwie nie​grze​szące rozu​mem dziew​czyny, które koły​sały je też do snu — co zresztą robiły moim zda​niem dość nie​dbale. Po kilku dniach guwer​nantka naj​wy​raź​niej posta​no​wiła, że mogę zostać w pałacu, bo mój sło​miany mate​rac i koły​skę Kata​rzyny prze​nie​siono do nie​wiel​kiego pomiesz​cze​nia na szczy​cie wieży, oddzie​lo​nego od głów​nego pokoju dzie​cię​cego gru​bymi dębo​wymi drzwiami. Wyja​śniono mi, że takie roz​wią​za​nie ma zapo​biec budze​niu pozo​sta​łych dzieci przez pła​czące nie​mowlę, mnie jed​nak prze​ra​żała ta nowa sytu​acja. Nie mogłam spać, nie opusz​czało mnie zmę​cze​nie i coraz bar​dziej tęsk​ni​łam za domem i za utra​co​nym synem. To wszystko nie wpły​wało jed​nak w żaden spo​sób na moje mleko, które pły​nęło z piersi obfi​tym, rów​nym stru​mie​niem, podob​nie jak Sekwana, którą widzia​łam z okna wie​życzki. Nie mia​łam wcze​śniej oka​zji opie​ko​wać się kró​lew​skimi dziećmi, ale to, co tu obser​wo​wa​łam, wyda​wało mi się co naj​mniej oso​bliwe. Oto bowiem miesz​ka​li​śmy w pałacu kró​lo​wej, która ucho​dziła za naj​bar​dziej roz​rzutną wład​czy​nię w świe​cie chrze​ści​jań​skim, a mimo to — z wyjąt​kiem wysa​dza​nej per​łami szaty, którą zabrano tuż po cere​mo​nii chrztu — nie dostrze​ga​łam wokół żad​nych przed​mio​tów, które by o tym świad​czyły. Żad​nego zbytku, żad​nych pozła​ca​nych koły​sek, srebr​nych grze​cho​tek czy kufrów peł​nych zaba​wek… Pokoje dzie​cięce, usy​tu​owane w wie​życzce na tyłach pałacu kró​lo​wej, wyda​wały się zimne i puste. Choć moja kom​nata miała osobne pale​ni​sko i komin, nie roz​pa​lano tu ni​gdy ognia, nawet po to, by nowo​ro​dek mógł się ogrzać. Nie uży​wano też zasłon, które zapo​bie​głyby jesien​nym prze​cią​gom, a choć noce sta​wały się coraz dłuż​sze, pomiesz​cze​nia oświe​tlano jedy​nie dymią​cymi świecz​kami i kagan​kami. Posiłki przy​no​szono nam z kró​lew​skiej kuchni, ale w niczym nie przy​po​mi​nały one wykwint​nych dań, które widzia​łam w dniu przy​jazdu. Na nasz stół nie tra​fiały soczy​ste pie​cze​nie ani kre​mowe pud​dingi. Musie​li​śmy zado​wa​lać się gęstą breją z chle​bem, którą popi​ja​li​śmy mło​dym winem albo maślanką. Od czasu do czasu dosta​wa​li​śmy tro​chę sera czy kawa​łek boczku, rzadko jed​nak na stole poja​wiało się świeże mięso lub ryby. Rów​nie dobrze mogli​by​śmy miesz​kać w klasz​to​rze. Szybko jed​nak zro​zu​mia​łam przy​czynę takiego stanu rze​czy: w Madame la Bonne, wbrew temu, na co wska​zy​wa​łoby jej miano, trudno byłoby zna​leźć jedną pozy​tywną cechę 1. Kró​lew​skiej guwer​nantki nie zaprzą​tało bowiem dobro kró​lew​skich dzieci — trosz​czyła się ona przede wszyst​kim o swój mają​tek. Prze​ko​na​łam się wkrótce, że wszyst​kie środki z budżetu prze​zna​czo​nego na opiekę nad dziećmi, które udało jej się zaosz​czę​dzić — tra​fiały do jej wła​snej kie​szeni. To dla​tego zde​cy​do​wała się zatrud​nić wła​śnie mnie. Żona któ​re​goś z dwo​rzan byłaby dla małej księż​niczki bar​dziej odpo​wied​nią mamką, lecz dama o wyż​szym sta​tu​sie nie tylko żąda​łaby wyż​szego wyna​gro​dze​nia, ale też mia​łaby wpły​wo​wych przy​ja​ciół. Tym​cza​sem plany i intrygi Madame la Bonne wyma​gały, by do dzieci nie miał dostępu nikt

o jakich​kol​wiek konek​sjach. Nikt nas ni​gdy nie odwie​dzał — ani major​do​mus, ani sekre​tarz kró​lo​wej, ani kanc​lerz czy nawet któ​ry​kol​wiek z niż​szych rangą urzęd​ni​ków. A już z pew​no​ścią nie zja​wiała się u nas kró​lowa. Oprócz Kata​rzyny w wieży miesz​kało jesz​cze troje dzieci. Naj​star​sza była księż​niczka Micha​lina, poważna sze​ścio​let​nia dziew​czynka o dość pospo​li​tej uro​dzie, nie​ustan​nie sta​ra​jąca się godzić swo​ich dwóch młod​szych braci, Ludwika i Jana. Książę Ludwik, del​fin, który miał nie​wiel​kie szanse na to, by kie​dy​kol​wiek zasiąść na tro​nie, był chu​dym jasno​wło​sym czte​ro​lat​kiem, wiecz​nie bla​dym, cier​pią​cym na chro​niczny kaszel i cho​dzą​cym w brud​nych, zbyt cia​snych ubra​niach. Miał jed​nak żywy umysł i bujną wyobraź​nię, co skła​niało go do psot. Jego brat Jan już jako trzy​la​tek był z kolei upar​tym nic​po​niem, praw​dzi​wie nie​zno​śnym hul​ta​jem. Miał ciem​niej​szą kar​na​cję i moc​niej​szą budowę, był też od Ludwika bar​dziej krnąbrny i uparty. Zawsze kiedy Ludwik zaczy​nał pso​cić, Jan szedł w jego ślady i w końcu prze​kra​czał gra​nicę. Po tym, jak przy​ła​pa​łam go na pró​bie wrzu​ce​nia pająka do łóżeczka Kata​rzyny, posta​no​wi​łam mieć Mon​sieur Jana na oku! Wie​dzia​łam, że jeżeli cokol​wiek się sta​nie, winą zostanę obar​czona tylko ja, nie zaś młody książę. Jako jedy​naczka nie spę​dza​łam ni​gdy zbyt wiele czasu z dziećmi. Mimo to, ku mojemu zasko​cze​niu, kiedy zna​la​złam się nie​spo​dzie​wa​nie pośród tych mło​dych ksią​żąt i księż​ni​czek, wycho​wu​ją​cych się wła​ści​wie bez matki, odkry​łam, że w jakiś instynk​towny spo​sób wiem, jak się nimi zaj​mo​wać. Co cie​kawe, Kata​rzyna nie roz​bu​dzała we mnie takich uczuć. Nie mogłam wyzbyć się pew​nego żalu, kiedy myśla​łam o tym, że ona żyje, pod​czas gdy moje wła​sne dziecko zmarło tuż po poro​dzie. Obrzy​dze​nie budziły też we mnie owe straszne powi​jaki, które zda​wały się wyci​skać z niej wszel​kie oznaki czło​wie​czeń​stwa. Cza​sem czu​łam się tak, jak​bym kar​miła małą kieł​ba​skę. Ponie​waż nie mogłam całymi dniami cze​kać bez​czyn​nie, aż nadej​dzie pora kolej​nego kar​mie​nia, w wol​nych chwi​lach zaczę​łam bawić się z pozo​sta​łymi dziećmi. Widzia​łam, że krnąbr​ność chłop​ców wynika raczej z ich znu​dze​nia niż z wro​dzo​nej nik​czem​no​ści. Byli bystrzy i mieli żywe umy​sły, ale dwie nie​ustan​nie chi​cho​czące nia​nie były zbyt zajęte plot​ko​wa​niem i wymy​ka​niem się na schadzki z kochan​kami, by mieć czas na sumienne wypełnia​nie swo​ich obo​wiąz​ków. Rzu​cały dzie​ciom na stół tale​rze z jedze​niem, ale rzadko je kąpały i ni​gdy się z nimi nie bawiły ani nie roz​ma​wiały. Madame la Bonne ogra​ni​czyła pen​sje do mini​mum, a prze​cież, jak mawiała zawsze moja matka, „z nie​wol​nika nie zro​bisz robot​nika”. Z początku dzieci były wobec mnie nie​ufne, ale Micha​lina szybko się otwo​rzyła, wyraź​nie wdzięczna za poświę​coną jej uwagę. Była drobną, nie​śmiałą dziew​czynką o gęstych, jasnych wło​sach, wiecz​nie roz​czo​chra​nych, bo Ludwik w napa​dzie szału wyrzu​cił jedyną szczotkę przez okno, a Madame la Bonne nie zde​cy​do​wała się kupić nowej. Micha​lina, na pozór spo​kojna, była nie​zwy​kle nie​pewna, pło​szyła się, kiedy w jej obec​no​ści ktoś pod​no​sił głos, widziała zagro​że​nie tam, gdzie go nie było, i bała się, że lada chwila zosta​nie oddana za żonę jakie​muś księ​ciu z dale​kiego kraju. Sta​ra​łam się ją uspo​koić i tłu​ma​czyć, że jest na to jesz​cze sta​now​czo za młoda, zamru​gała jed​nak powie​kami, spoj​rzała na mnie poważ​nymi zie​lo​nymi oczami i potrzą​snęła głową. — Nie, Mette. — Moje pełne imię, Guil​lau​mette, trudno było dzie​ciom wyma​wiać. — Moja sio​stra Iza​bela wyje​chała do Anglii, kiedy miała osiem lat. Pamię​tam tam​ten dzień, kiedy pochód z księż​niczką Iza​belą szedł uli​cami Paryża przed zbli​ża​ją​cym się ślu​bem z Ryszar​dem, kró​lem Anglii. Tę drobną, podobną do lalki dziew​czynkę, ugi​na​jącą się pod futrami i kosz​tow​no​ściami, nie​siono w lek​tyce przez całe mia​sto i ani mnie, ani nikomu w tym hała​śli​wym tłu​mie nawet do głowy nie przy​szło, jak bar​dzo musiała się wtedy bać. Wysy​łano ją do nie​zna​nego dale​kiego kraju, gdzie miała żyć u boku męż​czy​zny, który mógłby być jej dziad​kiem. I cóż stało się z tą mło​dziutką panną młodą? Angiel​ski lord, nie​jaki Bolings​broke, ode​brał kró​lowi Ryszar​dowi tron, a jego mała porzu​cona kró​lowa mar​niała gdzieś po dru​giej stro​nie kanału La Man​che, nie wie​dząc nawet, co ją czeka. Zda​łam sobie wtedy sprawę, że wbrew temu, co sądzi​łam, obawy Micha​liny są w pełni uza​sad​nione.

Chłopcy potrze​bo​wali nieco wię​cej czasu, by się do mnie przy​zwy​czaić. Nie​pew​ność Ludwika miała inne źró​dła, ale była rów​nie głę​boko zako​rze​niona jak u jego sio​stry. Otóż mło​dego księ​cia nawie​dzał duch. Na początku roku jego star​szy brat Karol dostał gorączki i nie​spo​dzie​wa​nie zmarł, a cała Fran​cja pogrą​żyła się w żało​bie. W prze​ci​wień​stwie do młod​szego rodzeń​stwa dzie​wię​cio​letni del​fin cie​szył się szcze​gól​nymi wzglę​dami kró​lo​wej Iza​beli, która trzy​mała go przy sobie na dwo​rze. Chło​piec miał wła​sne apar​ta​menty, obsy​py​wano go pre​zen​tami i nie szczę​dzono mu kom​ple​men​tów. Przed​sta​wiano go z dumą każ​demu wyso​kiej rangi gościowi i ogła​szano „wspa​niałą przy​szło​ścią Fran​cji”. Nawet moja twardo stą​pa​jąca po ziemi matka dołą​czyła do tłu​mów, które wyszły na ulice wiwa​to​wać na jego cześć i słać w jego kie​runku nie​zli​czone bło​go​sła​wień​stwa. Odszedł zupeł​nie nie​spo​dzie​wa​nie: jed​nego dnia jechał przez mia​sto na kucyku, a dru​giego już nie żył, stra​wiony przez wysoką gorączkę. Kró​lowa Iza​bela zała​mała się, a król miał jeden ze swo​ich strasz​li​wych ata​ków. Kolejne mie​siące poka​zały, że nowy del​fin wcale nie będzie wiódł dostat​niego, uprzy​wi​le​jo​wa​nego życia, jakim cie​szył się jego brat. Dla​tego ile​kroć udzie​lano mu repry​mendy albo cze​goś odma​wiano, Ludwik wpa​dał w szał, rzu​cał się na zie​mię i krzy​czał: „Jestem del​finem! Jestem del​finem!”. Takie sytu​acje budziły zawsze ogromne roz​ba​wie​nie Jana, który kucał w pobliżu brata i z nie​skry​waną satys​fak​cją przy​glą​dał się, jak Ludwik tupie z wście​kło​ścią i wrzesz​czy. Ni​gdy nie widzia​łam, by pró​bo​wał go pocie​szyć — Jan już we wcze​snym dzie​ciń​stwie był dziw​nym chłop​cem, który łak​nął samot​no​ści. Madame la Bonne opra​co​wała metodę, dzięki któ​rej wrza​ski Ludwika nie wydo​sta​wały się ni​gdy poza pokoje dzie​cięce. Kiedy po raz pierw​szy usły​sza​łam jego mro​żące krew w żyłach zawo​dze​nie, natych​miast rzu​ci​łam się w panice do dużego pokoju. Tam jed​nak, ku swo​jemu prze​ra​że​niu, zoba​czy​łam, jak guwer​nantka pod​nosi krzy​czą​cego chłopca, wpy​cha go do dużej pustej skrzyni, zamyka jej wieko, a następ​nie na niej siada. — Madame, doprawdy, nie może pani… — zapro​te​sto​wa​łam. — Ty bez​czelna dzie​wu​cho! — wark​nęła. — Milcz. Jesteś tu po to, żeby kar​mić dziecko, nic wię​cej. Radzę ci trzy​mać język za zębami i na tym się sku​pić, bo znaj​dziemy inną mamkę na twoje miej​sce. Krzyki nie​szczę​snego Ludwika, uwię​zio​nego pod jej kości​stym zadkiem, prze​szły stop​niowo w jęki i szlo​chy, ja zaś musia​łam wra​cać do swo​jego pokoju. Minęło dużo czasu, zanim guwer​nantka zde​cy​do​wała się wresz​cie uwol​nić chłopca, byłam świę​cie prze​ko​nana, że ten zdą​żył już umrzeć. Ukry​łam się za drzwiami i ostroż​nie zaj​rza​łam do pomiesz​cze​nia. Widzia​łam, jak Ludwik wydo​stał się ze skrzyni, drżąc i gło​śno dysząc, po czym pobiegł na drugą stronę pokoju i przy​ło​żył swoją mokrą od łez twa​rzyczkę do zim​nej ściany. Był tak prze​ra​żony, że się zmo​czył, ale mimo to nikt go nie prze​brał. Nic dziw​nego, że zawsze cuch​nął. Nie mogłam obser​wo​wać dal​szego roz​woju wypad​ków, ponie​waż guwer​nantka mnie zauwa​żyła i posłała mi kolejne ostrze​gaw​cze spoj​rze​nie, więc ucie​kłam do sie​bie. Po mie​siącu Kata​rzyna zaczęła nieco wię​cej spać, więc pew​nego dnia posta​no​wi​łam zary​zy​ko​wać i odwie​dzić pała​cowe staj​nie. Jean-Michel, który zawsze był raczej czło​wie​kiem czynu, powi​tał mnie nie​śmiało i natych​miast zapro​wa​dził na strych, gdzie uło​żył wiązki siana w taki spo​sób, żeby urzą​dzić nam wygodny kącik z dala od wścib​skich spoj​rzeń pozo​sta​łych sta​jen​nych. Od koni, które stały w bok​sach pod nami, biło cie​pło, a choć z początku sama roz​mowa nie szła nam naj​le​piej, po chwili cało​wa​li​śmy się już namięt​nie. Dal​szy bieg zda​rzeń nie​trudno prze​wi​dzieć — jestem prze​ko​nana, że nie muszę się tu wda​wać w szcze​góły. Mia​łam pięt​na​ście lat, Jean-Michel osiem​na​ście… i byli​śmy w końcu mał​żeń​stwem! Trudno zatem było ocze​ki​wać, że na zawsze pogrą​żymy się w smutku i narzu​cimy sobie więzy celi​batu. Póź​niej jesz​cze tro​chę roz​ma​wia​li​śmy, ostroż​nie omi​ja​jąc temat naszego zmar​łego dziecka. Opo​wie​dzia​łam Jean–Miche​lowi o chci​wo​ści Madame la Bonne i o tym, jak trudno żyje się przez nią w dzie​cię​cych poko​jach. Nad​szedł począ​tek grud​nia, noce robiły się coraz chłod​niej​sze, my nato​miast nie​ustan​nie mar​z​li​śmy. Jean-Michel miał dobre serce, więc przy​jął te wie​ści z głę​bo​kim obu​rze​niem, a kiedy odwie​dzi​łam go po raz kolejny, dał mi tro​chę drewna na opał.

— Scho​waj je pod sza​lem. Nikt nie zauważy dymu, jeżeli roz​pa​lisz ogień po zmroku — pora​dził. Kiedy więc Kata​rzyna obu​dziła się nad ranem, gło​śno doma​ga​jąc się mleka, zapa​li​łam świeczkę, wyję​łam z sien​nika tro​chę słomy, żeby łatwiej roz​pa​lić ogień, uło​ży​łam na niej suche patyki, po czym zbli​ży​łam do nich pło​mień. W pew​nej chwili zauwa​ży​łam, że powi​jaki Kata​rzyny nieco się roz​luź​niły. Wysta​wał z nich kawa​łek wil​got​nego płótna. Pod wpły​wem impulsu pocią​gnę​łam za nie i w tej samej chwili poczu​łam, jak maleń​kie nóżki wierz​gają w powie​trzu. W bla​sku ognia dostrze​głam w jej ciem​no​nie​bie​skich oczach praw​dziwy zachwyt i natych​miast pod​ję​łam decy​zję. Przy​su​nę​łam łóżko do pale​ni​ska, roz​ło​ży​łam koc i poło​ży​łam na nim Kata​rzynę, z zapa​łem zdej​mu​jąc resztę krę​pu​ją​cych ją powi​ja​ków. Kiedy zaczę​łam obmy​wać jej brudne ciałko lodo​watą wodą, modli​łam się, by nikt nie usły​szał jej pro​te​stów, ale wkrótce roz​grzała się w cie​ple ognia i prze​stała pła​kać. Zaczęła się prze​cią​gać i machać nóż​kami, roz​ko​szu​jąc się pło​mie​niami tań​czą​cymi nad pale​ni​skiem. Zama​chała rącz​kami, a ja pochy​li​łam się i uśmiech​nę​łam do niej. Mówi​łam piesz​czo​tli​wie i deli​kat​nie łasko​ta​łam jej miękką brzo​skwi​niową skórę, a Kata​rzyna aż pisz​czała z zachwytu. Kiedy pew​nego lata spa​ce​ro​wa​łam pośród kwia​tów polnych rosną​cych na brzegu rzeki, przy​glą​da​łam się moty​lowi, który latał w bla​sku słońca, uka​zu​jąc wspa​nia​łość swo​ich kolo​ro​wych skrzy​deł. W tam​tej chwili leżąca przy ogniu Kata​rzyna przy​po​mi​nała mi tego wła​śnie motyla. W jej dużych nie​bie​skich oczach po raz pierw​szy zatań​czyły rado​sne iskry, a jej mięk​kie lniane włosy, tak długo przy​gła​dzane i cho​wane pod pasami płótna, nabrały sprę​ży​sto​ści i zaczęły się skrę​cać. I wtedy, w chwili gdy pochy​li​łam się nisko i szep​ta​łam jej do ucha czułe słówka, zosta​łam nie​spo​dzie​wa​nie nagro​dzona sze​ro​kim, bez​zęb​nym uśmie​chem. Nagle wez​brała we mnie cała miłość, którą nie mogłam obda​rzyć wła​snego dziecka. Mia​łam ochotę krzy​czeć ze szczę​ścia, ale pamię​ta​jąc o służ​bie, która spała w sąsied​nim pokoju, wzię​łam Kata​rzynę na ręce i mocno przy​ci​snę​łam do sie​bie jej drobne ciałko, wiru​jąc z nią po pokoju w rado​snym, nie​mym tańcu. Czu​łam, jak bije jej serce, i choć wyda​wała się maleńka i zupeł​nie bez​bronna, zdo​łała mnie cał​ko​wi​cie ocza​ro​wać. Od tam​tej chwili nie byłam już panią sie​bie. W peł​ga​ją​cym świe​tle pale​ni​ska wpa​try​wa​łam się w tego deli​kat​nego jak płatki kwia​tów che​ru​binka — i bez reszty odda​łam mu swoje serce. Tego dnia sta​łam się nie​wol​nicą księż​niczki. Kiedy znowu ją opa​tu​li​łam i zaczę​łam kar​mić, trzy​ma​nie jej przy piersi było dla mnie zupeł​nie innym, nowym doświad​cze​niem. Nie patrzy​łam już na nią jak na różową pijawkę — widzia​łam w niej aniołka o różo​wych policz​kach, z aure​olą jasnych wło​sów i skórą gładką jak jedwab. Teraz, kiedy wresz​cie uwol​ni​łam Kata​rzynę z krę​pu​ją​cych ją powi​ja​ków, przy​ło​żyła swoją maleńką rączkę do mojej piersi i zaczęła deli​kat​nie ją ści​skać, tak jakby jed​no​cze​śnie mnie gła​skała i udzie​lała mi bło​go​sła​wień​stwa. Wyda​wało się, że w mleku, które pły​nęło z piersi pod tym doty​kiem, zawie​rało się całe moje serce i moja dusza. 1. Gra słów: po fran​cu​sku la bonne d’enfant, czyli opie​kunka do dzieci, bona, i la bonne — dobra. ↩

E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

3 — Król znowu prze​bywa w swo​jej oubliette — oznaj​mił Jean-Michel pew​nego popo​łu​dnia, kiedy zosta​li​śmy sami. W ten spo​sób służba nazy​wała spe​cjalne, znaj​du​jące się na ubo​czu pomiesz​cze​nie, w któ​rym monar​cha prze​by​wał pod​czas swo​ich „ata​ków”. — Zabrali go tam wczo​raj po połu​dniu. Podobno pod​czas narady wycią​gnął nagle szty​let i zaczął nim dziko wyma​chi​wać, więc musieli go roz​broić i zwią​zać. — Niech Bóg ma nas w swej opiece! Czy ktoś został ranny? — zapy​ta​łam z nie​po​ko​jem. — Tym razem obyło się bez tego. — A więc wcze​śniej byli ranni? — No cóż, sta​rają się to wyci​szyć, ale jeden czy dwóch szam​be​la​nów znik​nęło nagle w tajem​ni​czych oko​licz​no​ściach. — Zamor​do​wano ich? — pisnę​łam z prze​ra​że​niem. — Nikt nie powie​dział tego ni​gdy wprost, ale… — Jean-Michel roz​ło​żył ręce. — Sza​lony czy nie, to w końcu nasz król. Kto odwa​żyłby się oskar​żyć go o mor​der​stwo? Zadrża​łam. Potęga monar​chii robiła na mnie coraz więk​sze wra​że​nie. Odkąd tra​fi​łam do pałacu, ani razu nie widzia​łam króla — a przy​naj​mniej nic mi o tym nie było wia​domo. Madame la Bonne nie​ustan​nie mi powta​rzała, że jeżeli kie​dy​kol​wiek spo​tkam kogoś zaj​mu​ją​cego ważne miej​sce w dwor​skiej hie​rar​chii, powin​nam natych​miast odwró​cić wzrok i jak naj​szyb​ciej się odda​lić, chyba że ta osoba bez​po​śred​nio się do mnie zwróci. Służba pała​cowa nosiła ponure, nie​rzu​ca​jące się w oczy stroje, a ja, w burej sukience, far​tuszku i bia​łym lnia​nym czepku, tak jak wszy​scy inni po mistrzow​sku opa​no​wa​łam sztukę zni​ka​nia z pola widze​nia, kiedy tylko dostrze​ga​łam błysk dro​go​cen​nych kamieni i jaskra​wych szat. A zatem nawet gdy​bym przy​pad​kiem mijała gdzieś króla, musia​ła​bym „znik​nąć”, jesz​cze zanim odróż​ni​ła​bym go od każ​dego innego odzia​nego w pawie pióra dwo​rza​nina. Oczy​wi​ście wszy​scy wie​dzieli o jego cho​ro​bie. Jed​nego dnia zacho​wy​wał się nor​mal​nie, jadł, roz​ma​wiał i rzą​dził swoim kró​le​stwem, następ​nego prze​ista​czał się nagle w dygo​cący, bre​dzący i kom​plet​nie osza​lały wrak czło​wieka. Nikt nie miał poję​cia, jak długo potrwa taki atak — monar​cha pozo​sta​wał zwy​kle w takim sta​nie od tygo​dnia do kilku mie​sięcy. — I co się teraz sta​nie? — zapy​ta​łam. — Kró​lowa szybko się spa​kuje i prze​nie​sie do Hôtel Saint-Anto​ine — oznaj​mił Jean-Michel, a na jego twa​rzy zago​ścił chy​try uśmiech. — Kiedy tylko pozbywa się męża, natych​miast wska​kuje do łóżka swo​jemu szwa​growi. — Mówisz o księ​ciu Orle​anu?! — zawo​ła​łam. — Nie! To nie​moż​liwe! To prze​cież grzech. — Słu​chaj​cie no tylko, Pani Nie​wi​niątko! — zakpił Jean-Michel. — Tak się składa, że to rów​nież zdrada, ale nikt nie może niczego zabro​nić kró​lo​wej Iza​beli. Kto ją aresz​tuje? Kiedy król jest chory, to wła​śnie ona staje się regentką. Te wie​ści jesz​cze bar​dziej mnie zasko​czyły. Czyż Bóg nie karze za cudzo​łó​stwo? Czyż na żonę, która zdra​dza męża z jego bra​tem, nie czeka pło​mie​ni​sta otchłań? — A co z ogniem pie​kiel​nym? — zapro​te​sto​wa​łam. — Z pew​no​ścią nawet kró​lowe i ksią​żęta się go boją. Jean-Michel wzru​szył ramio​nami. — Chyba zdą​ży​łaś się już zorien​to​wać, że człon​ków rodziny kró​lew​skiej nie obo​wią​zują te same zasady co nas wszyst​kich, zwy​kłych śmier​tel​ni​ków. Mogą kupić tysiąc odpu​stów i dostać roz​grze​sze​nie za każdy czyn. — W jego brą​zo​wych oczach poja​wił się nagle zna​jomy błysk. — Wyda​jesz się naprawdę obu​rzona, moja mała nia​niu. Lubię, kiedy się tak gorącz​ku​jesz. — Wycią​gnął dłoń, żeby zdjąć mój cze​pek, uwiel​biał bowiem, kiedy ciemne włosy opa​dały mi na plecy. Ten gest poprze​dzał zwy​kle stop​niowe

pozby​wa​nie się kolej​nych czę​ści mojej gar​de​roby. Ode​pchnę​łam jego rękę i smutno się uśmiech​nę​łam, żeby jakoś osło​dzić mu odmowę. — Nie, Jean-Michel, nie teraz. Muszę już iść. Kata​rzyna pew​nie już za mną pła​cze. — Kata​rzyna, Kata​rzyna! — prze​drzeź​niał mnie, marsz​cząc brwi. — Bez prze​rwy mówisz tylko o Kata​rzy​nie. — Wyda​wał się ura​żony, ale w jego gło​sie wychwy​ci​łam nutę pobłaż​li​wo​ści. Na pierw​szy rzut oka Jean-Michel nie wyglą​dał na łagod​nego, deli​kat​nego czło​wieka, ale tak naprawdę rozu​miał, że poko​cha​łam tę maleńką dziew​czynkę, tak jak poko​cha​ła​bym nasze dziecko. Wsta​łam i popra​wi​łam spód​nicę. — Wrócę jutro — obie​ca​łam, posy​ła​jąc mu pełne żalu spoj​rze​nie. Nie tylko on miał ochotę pozo​stać nieco dłu​żej w kry​jówce pośród siana. — Pew​nego dnia musisz opo​wie​dzieć pan​nie Kata​rzy​nie o wszyst​kich poświę​ce​niach, na które się dla niej zde​cy​do​wa​łaś! — zawo​łał za mną, kiedy scho​dzi​łam po dra​bi​nie. Tak jak prze​wi​dział, kró​lowa rze​czy​wi​ście prze​nio​sła się wkrótce do pałacu księ​cia Orle​anu, a zgiełk i wrzawa, towa​rzy​szące ich wspól​nym obcho​dom świąt Bożego Naro​dze​nia, wypeł​niały całą oko​licę. Noc w noc przez okna mojej wieży wle​wała się muzyka min​streli, któ​rzy na ozdo​bio​nych lam​pio​nami gale​rach zaba​wiali wytwor​nie ubra​nych bie​siad​ni​ków, zmie​rza​ją​cych na przy​ję​cia do Hôtel Saint-Anto​ine. Kiedy wysta​wia​li​śmy głowy przez wąskie okna, widzie​li​śmy roz​bły​ski sztucz​nych ogni i sły​sze​li​śmy ryk dzi​kich zwie​rząt, spro​wa​dzo​nych z kró​lew​skiej mena​że​rii ku ucie​sze gości. Jean-Michel dono​sił mi, że w karcz​mach zaro​iło się od min​streli i żon​gle​rów, któ​rzy zje​chali do Paryża całymi tabu​nami, zwa​bieni obiet​nicą sowi​tego wyna​gro​dze​nia dla wszyst​kich, któ​rzy zro​bią wra​że​nie na kró​lo​wej. Nie potra​fi​łam zro​zu​mieć, dla​czego kró​lowa nie zde​cy​do​wała się włą​czyć swo​ich dzieci w te rado​sne obchody. Nie prze​słała im nawet pre​zen​tów. Radość towa​rzy​sząca Bożemu Naro​dze​niu led​wie musnęła skromne pokoje ksią​żąt i księż​ni​czek. W dniu święta Madame la Bonne wyjęła z zamy​ka​nej na klucz skrzyni ich naj​lep​sze stroje, a następ​nie zabrała dzieci na mszę w kaplicy kró​lo​wej, gdzie pozwo​lono mi usiąść z tyłu razem ze służbą. Gdyby nie to, mogli​by​śmy się w ogóle nie zorien​to​wać, że nade​szło Boże Naro​dze​nie. Nasza wie​cze​rza wigi​lijna była jesz​cze gor​sza niż zazwy​czaj: dosta​li​śmy czer​stwy chleb i obrzy​dliwą, tłu​stą breję, któ​rej dzieci — co w pełni zro​zu​miałe — nie chciały nawet tknąć. Tylko świą​teczne pasz​te​ciki, które przy​nio​słam z pie​karni rodzi​ców, zapew​niły tym nie​szczę​snym kru​szy​nom choć tro​chę przy​jem​no​ści. Na święto Trzech Króli cały pałac nagle zamarł. W wigi​lię tego święta Madame la Bonne udała się na uro​czy​sto​ści do domu jed​nego ze swo​ich szla​chet​nie uro​dzo​nych krew​nych, pozo​sta​wia​jąc wszystko pod opieką służby, która bez waha​nia wyko​rzy​stała tę oka​zję i zro​biła sobie wolne. — Pora​dzisz sobie sama, prawda, Guil​lau​mette? — usły​sza​łam. — Gdy​byś cze​goś potrze​bo​wała, poproś war​tow​ni​ków. Następ​nego ranka lokaje, któ​rzy zwy​kle przy​no​sili nam strawę i wodę, w ogóle się nie poja​wili. Zosta​łam sama z czwórką kró​lew​skich dzieci, bez jedze​nia i bez drewna na opał. Nie mia​łam się do kogo zwró​cić o pomoc. Byłam prze​ra​żona. Na poste​runku pozo​stali tylko war​tow​nicy, strze​gący jak zwy​kle wej​ścia do pokoi dzie​cię​cych. — Nikt nie dostał zapłaty — wyja​śnił bez ogró​dek jeden z nich, kiedy zebra​łam się wresz​cie na odwagę i zapy​ta​łam, gdzie podziała się służba. — Major​do​mus wyje​chał razem z kró​lową i zabrał ze sobą wszyst​kich sekre​ta​rzy i szka​tuły. — Więc dla​czego na​dal tu jeste​ście? — zapy​ta​łam. Żoł​nierz uśmiech​nął się poro​zu​mie​waw​czo, odsła​nia​jąc rząd sczer​nia​łych zębów. — Dzięki Bogu kró​lew​ską gwar​dię opłaca kone​tabl Fran​cji, a jest on czło​wie​kiem honoru. — W prze​ci​wień​stwie do kró​lew​skiej guwer​nantki… — wymam​ro​ta​łam. — Nie pła​cono mi od tygo​dni.

— W takim razie powin​naś odejść tak jak cała reszta, mój mały cukie​reczku — zachi​cho​tał, a w moją twarz z całą siłą ude​rzył jego nie​świeży oddech. — Głupcy niczego nie zyskują. Ale jak mogłam odejść? Jak mogłam porzu​cić czworo dzieci pozba​wio​nych matki i kogo​kol​wiek bli​skiego? Namó​wi​łam war​tow​nika, żeby przy​niósł im na śnia​da​nie tro​chę chleba i mleka, a kiedy słu​żący wresz​cie wró​cili, zado​wo​leni z sie​bie i roz​cheł​stani, nakar​mi​łam Kata​rzynę, uśpi​łam ją, po czym pobie​głam do pie​karni i wypro​si​łam u matki koszyk pasz​te​ci​ków i cia​stek, tłu​ma​cząc, że dzieci króla gło​dują w pała​co​wej wieży. Kry​zys nie trwał długo, bo wkrótce Madame la Bonne wró​ciła i jedze​nie — choć na​dal skąpe —  znowu poja​wiło się na naszym stole. Ponie​waż prze​pa​dły gdzieś rze​czy, które odda​li​śmy do pralni, posłano mnie tam i naka​zano spraw​dzić, co się stało. Odu​rzona gry​zą​cym smro​dem uno​szą​cym się znad kadzi peł​nych mydlin i moczu, a także odo​rem stert brud​nej bie​li​zny pokry​tej nie​bie​ską ple​śnią, chwy​ci​łam garść lnia​nych ser​we​tek i ucie​kłam stam​tąd tak szybko, jak tylko mogłam. Dzięki temu, że nie mie​li​śmy dostępu do czy​stych powi​ja​ków, Madame la Bonne nie mogła już co rano pętać nie​mow​lę​cia, a Kata​rzyna wresz​cie zaczęła swo​bod​nie poru​szać rącz​kami i nóż​kami. Sta​wała się coraz sil​niej​sza, a jej jasne włosy skrę​cały się stop​niowo pod maleń​kimi czep​kami, które dla niej szy​łam. Jakby na prze​kór panu​ją​cym warun​kom, w ciągu tych strasz​nych zimo​wych tygo​dni dziew​czynka kwi​tła i rosła jak na droż​dżach. Żało​wa​łam jed​nak pozo​sta​łych dzieci. Mar​zły, gło​do​wały i tylko kar ni​gdy im nie bra​ko​wało. Zawsze kiedy pso​ciły, co zda​rzało się dość czę​sto, zwłasz​cza w przy​padku chłop​ców — guwer​nantka brała na nich srogi odwet. Wie​lo​krot​nie zda​rzało mi się widzieć, jak mocno przy​wią​zany do krze​sła Jan usi​łuje się wyswo​bo​dzić, a Ludwik z tru​dem siada, naj​wy​raź​niej obo​lały po kolej​nym laniu. W jego oczach czę​sto widzia​łam gniew i nie​na​wiść, ale ponie​waż miał dopiero cztery lata, nie mógł się w żaden spo​sób zemścić na swo​jej guwer​nantce. Zresztą, gdyby nawet mógł się komuś poskar​żyć — któż by go wysłu​chał? Naj​gor​sze było jed​nak to, że oubliette ich ojca znaj​do​wała się bli​sko naszej wieży i nie​ludz​kie odgłosy, które czę​sto docho​dziły z tego ponu​rego miej​sca, sku​tecz​nie mie​szały w mło​dych umy​słach kró​lew​skich dzieci. Pano​wało powszechne prze​ko​na​nie, że za sza​leń​stwo monar​chy odpo​wia​dają wysłan​nicy dia​bła. Być może Madame la Bonne, prze​by​wa​jąc tak bli​sko króla, także została przez nich opa​no​wana. Cza​sem wyda​wało mi się, że sły​szę ude​rze​nia ich skrzy​deł o drzwi, i ledwo śmia​łam ode​tchnąć, bojąc się, że przyjdą też po mnie. Jean-Michel powie​dział mi, że zwol​niona służba pała​cowa zara​bia w karcz​mach na napitki, opo​wia​da​jąc mro​żące krew w żyłach histo​rie o czar​nych mszach, na któ​rych cza​row​nicy przy​zy​wają stada skrzy​dla​tych demo​nów, które następ​nie posy​łają do pod​ziem​nego lochu, gdzie prze​bywa obłą​kany monar​cha. Czę​sto sły​sza​łam, jak słu​żący wza​jem​nie się stra​szyli, opo​wia​da​jąc o tych dia​błach. Przez to wszystko kró​lew​skie dzieci miały kosz​mary, a Jan moczył się w nocy. Madame la Bonne karała go za to, każąc mu spać na sien​niku wyło​żo​nym na pod​ło​dze. Na szczę​ście jego prze​ście​ra​dła prała służba — ale decy​do​wano się na to dopiero wtedy, gdy smrodu nie dało się już dłu​żej wytrzy​mać. Nade​szła zima. Nastały mrozy i nie prze​sta​wał padać śnieg. Dzieci całymi tygo​dniami nie opusz​czały swo​ich poko​jów. Mimo to — dzięki pasz​te​ci​kom wypie​ka​nym przez mojego ojca, baj​kom, które zna​łam, a także pod​kra​da​nemu przez Jean-Michela drewnu na opał — zdo​ła​li​śmy jakimś cudem prze​trwać te chłodne, ponure dni. I wresz​cie pogoda się zmie​niła, słońce wyj​rzało zza chmur, a lód na Sekwa​nie stop​niowo top​niał. Kiedy roz​po​częły się wio​senne pochody pary​skich gil​dii, a sady pała​cowe obsy​pały się kwie​ciem, król nagle odzy​skał rozum, a kró​lowa wró​ciła do Hôtel Saint-Pol. — Jeżeli chce być regentką, kiedy król cho​ruje, musi trwać u jego boku, kiedy jest zdrowy — zauwa​żył roz​sąd​nie Jean-Michel, gdy wspo​mnia​łam o nagłym powro​cie kró​lo​wej Iza​beli. — A wierz mi, ona naprawdę uwiel​bia być regentką. Oczy​wi​ście kró​lowa na​dal nie zbli​żała się do poko​jów dzie​cię​cych, ale przy​naj​mniej wró​ciła z pie​niędzmi i całym dwo​rem, a Madame la Bonne, zamiast pole​gać na pomocy mojego ojca, musiała znowu

pła​cić słu​żą​cym, któ​rzy przy​no​sili nam jedze​nie i inne nie​zbędne rze​czy. Uświa​do​mi​łam sobie, że ta nik​czemna kobieta o szczu​rzej twa​rzy musiała zgro​ma​dzić pokaźną sumkę, nie pła​cąc nikomu przez całą zimę — osta​tecz​nie więc zebra​łam się na odwagę i popro​si​łam ją o to, co mi się nale​żało. Madame la Bonne po pro​stu roze​śmiała mi się w twarz. — Cztery marki! Dla​czego takiej smar​kuli jak ty wydaje się, że potrafi cokol​wiek poli​czyć? —  zakpiła. — Pięć sous dzien​nie nie daje czte​rech marek. Nie należy ci się nawet ćwierć tej sumy. Mimo usil​nych sta​rań zdo​ła​łam wymu​sić na niej tylko jedną markę. Kiedy dałam ją matce i opo​wie​dzia​łam o roz​mo​wie z guwer​nantką, roz​gnie​wała się chyba raczej nie na to, że Madame la Bonne zakpiła z mojego braku wykształ​ce​nia, ale na jej oszu​stwa. — Pew​nie powin​ny​śmy jesz​cze być wdzięczne, że dała nam choć tyle — powie​działa zre​zy​gno​wana. — Wszy​scy oni są tacy. Każdy skle​pi​karz i rze​mieśl​nik w mie​ście skarży się na „szla​chetną” sztukę oszu​ki​wa​nia. Robiło się coraz cie​plej, a pałac z dnia na dzień coraz bar​dziej upo​dab​niał się do weso​łego mia​steczka. Ogrody wypeł​niły się damami w kolo​ro​wych stro​jach i dostoj​nie kro​czą​cymi, roze​śmia​nymi mło​dymi panami, upra​wia​ją​cymi róż​nego rodzaju sporty. Przez otwarte okna do pomiesz​czeń wle​wała się muzyka, a przy​ję​cia odby​wały się teraz na dwo​rze pod jaskra​wymi bal​da​chi​mami. Nam wszyst​kim, służ​bie, zde​cy​do​wa​nie utrud​niało to życie, bo musie​li​śmy nie​ustan​nie scho​dzić z drogi gru​pom dwo​rzan, któ​rzy zmie​rzali na przy​ję​cia albo kie​ro​wali się do ogro​dów. W tym cza​sie droga do Jean–Michela sta​wała się dwa razy dłuż​sza, czę​sto bowiem musia​łam przy​sta​wać i cze​kać z twa​rzą przy​tkniętą do muru, aż raczą mnie minąć pochody odda​ją​cych się rado​snej papla​ni​nie dam i panów. O tej porze roku mogłam przy​naj​mniej zabie​rać dzieci na dwór, choć Madame la Bonne pozwa​lała mi bawić się z nimi tylko w sta​rym, opusz​czo​nym ogro​dzie róża​nym kró​lo​wej, gdzie mogli​śmy prze​my​kać z naszej wie​życzki bocz​nym wyj​ściem w taki spo​sób, by nie zoba​czyła nas żadna z waż​nych oso​bi​sto​ści. Guwer​nantka nie chciała, by jakiś wścib​ski dwo​rzanin czy urzęd​nik zada​wał nie​wy​godne pyta​nia o stan stro​jów kró​lew​skich dzieci. Za wszelką cenę sta​rała się też zapo​biec — niech Bóg broni! — przy​pad​ko​wemu spo​tka​niu kró​lo​wej z jej wła​snym potom​stwem! Kiedy nad​szedł sier​pień, a gorąco stało się nie do znie​sie​nia, kró​lowa posta​no​wiła opu​ścić mia​sto. Sznur barek wyru​szył zatem w górę rzeki, do kró​lew​skiego zamku w Melun. Nie​długo po jej wyjeź​dzie roze​szła się wieść, że zaszła w ciążę, a plotki gło​siły, że nie spo​dzie​wała się by​naj​mniej dziecka króla, tylko księ​cia Orle​anu, i że zostało ono poczęte w cza​sie ostat​niego ataku cho​roby monar​chy. Z moich obli​czeń wyni​kało jed​nak, że kró​lo​wej można w tym przy​padku uwie​rzyć na słowo. Naj​wy​raź​niej król zro​bił to samo, nic bowiem nie wska​zy​wało na to, by nastą​piło jakie​kol​wiek pogor​sze​nie sto​sun​ków mię​dzy nim a jego bra​tem czy żoną. Mniej wię​cej w tym samym okre​sie zauwa​ży​łam pewne zmiany zacho​dzące w moim ciele. Choć pano​wało powszechne prze​ko​na​nie, że kar​mie​nie dziecka zapo​biega nadej​ściu kolej​nego — w moim przy​padku się to nie spraw​dziło. Oczy​wi​ście matka natych​miast zaczęła wzno​sić modły do świę​tej Moniki, a Jean-Michel pochwa​lił się towa​rzy​szom ze stajni, tłu​ma​cząc, że kró​lew​skie nie​mowlę nie zdo​łało go powstrzy​mać… i po pro​stu został ojcem! Madame la Bonne mil​czała do czasu, aż stało się oczy​wi​ste, że spo​dzie​wam się dziecka. Wtedy prych​nęła tylko i powie​działa: — I tak czas już odsta​wić Kata​rzynę od piersi. Możesz odejść na Boże Naro​dze​nie. Mając w pamięci trudny okres zeszło​rocz​nych świąt, pospiesz​nie ją zapew​ni​łam, że ponie​waż moje dziecko uro​dzi się dopiero na wio​snę, mogę rów​nie dobrze zostać w pałacu jesz​cze po Nowym Roku. Nie potra​fi​łam znieść myśli, że Kata​rzyną będzie się opie​ko​wać tylko służba oraz Madame la Bonne, ale wie​dzia​łam, że powin​nam przy​go​to​wać się na roz​sta​nie, które musiało prę​dzej czy póź​niej nadejść. Być może gdyby nie moje wła​sne dziecko, mogła​bym kar​mić Kata​rzynę na tyle długo, żeby zostać mamką kolej​nego dziecka kró​lo​wej, wie​dzia​łam jed​nak, że nikt się nie zgo​dzi, by nie​mowlę niskiego stanu

miesz​kało w poko​jach kró​lew​skich dzieci i piło to samo mleko co one. Czas, który było mi dane spę​dzić z Kata​rzyną, nie​uchron​nie zmie​rzał ku koń​cowi. Nie​długo po swo​ich pierw​szych uro​dzinach księż​niczka zaczęła sta​wiać pierw​sze chwiejne kroki, a ja coraz czę​ściej kar​mi​łam ją papką z chleba i mleka. Sta​ra​łam się też, naj​le​piej jak tylko potra​fi​łam, przy​go​to​wać ją na nadej​ście nowego brata, który uro​dził się w lutym. Król, któ​remu do głowy by nie przy​szło kwe​stio​no​wać ojco​stwa swego naj​młod​szego dziecka, był tak zachwy​cony naro​dzi​nami kolej​nego syna, że nale​gał, by dano mu na imię Karol, naj​wy​raź​niej nie przej​mu​jąc się fak​tem, że obaj ksią​żęta o tym imie​niu zmarli w mło​dym wieku. Podob​nie jak pozo​stałe jego rodzeń​stwo, Karol grzecz​nie wysko​czył z łona kró​lo​wej, został ochrzczony w jedwa​biu i per​łach, a następ​nie szybko prze​nie​siony do dzie​cię​cych poko​jów, tak by nie zaprzą​tał dłu​żej uwagi rodzi​ców. Jego mamka, podob​nie jak ja, była nic nie zna​czącą dziew​czyną z gminu, w związku z czym Madame la Bonne mogła ją z łatwo​ścią wyko​rzy​sty​wać. W prze​ci​wień​stwie do mnie — taką mam przy​naj​mniej nadzieję — była jed​nak osobą nie​śmiałą, która w ogóle nie inte​re​so​wała się star​szymi dziećmi i ogra​ni​czała się do kar​mie​nia nie​mow​lę​cia oraz plot​ko​wa​nia ze służbą. Czu​łam głę​boki zawód, bo mia​łam nadzieję, że zapewni ona Kata​rzy​nie mat​czyną opiekę i czu​łość, któ​rej dziew​czynka będzie tak bar​dzo potrze​bo​wała po moim odej​ściu. Moja mała księż​niczka drep​tała nie​pew​nym kro​kiem, z tru​dem utrzy​mu​jąc się na tłu​ściut​kich nóż​kach. Była cudow​nym kłęb​kiem ener​gii, który całymi dniami chi​cho​tał i gawo​rzył, krę​cąc się przy mojej spód​nicy. Nie potra​fi​łam wyobra​zić sobie bez niej życia — ale nie mia​łam wyboru. Był piękny wio​senny dzień, kiedy zmu​sza​jąc się do bez​tro​skiego uśmie​chu, po raz ostatni poca​ło​wa​łam miękki, gładki poli​czek Kata​rzyny i poże​gna​łam ją, sku​pioną raczej na swo​jej ulu​bio​nej zabawce — jed​nej z moich daw​nych lalek. Gdy tylko wyszłam z pokoju dzie​cię​cego, roz​sz​lo​cha​łam się tak gwał​tow​nie, że Jean-Michel musiał odpro​wa​dzić mnie do domu. Pocie​cha nade​szła mie​siąc póź​niej, kiedy uro​dzi​łam wła​sną zdrową córeczkę, która, dzięki Bogu, z entu​zja​zmem oddy​chała, ssała pierś i pła​kała. Nazwa​li​śmy ją Alys, na cześć matki Jean-Michela, która poko​chała ją bez​gra​nicz​nie — tym bar​dziej że wycho​wała samych chłop​ców. Ja oczy​wi​ście też kocha​łam swoją córkę, ale choć kar​mi​łam ją pier​sią i opie​ko​wa​łam się nią rów​nie tro​skli​wie jak Kata​rzyną, muszę przy​znać, że praw​do​po​dob​nie ni​gdy nie dopu​ści​łam jej do naj​głęb​szych zaka​mar​ków serca, które zaj​mo​wało moje małe kró​lew​skie pisklątko. Wielu ludzi uzna mnie pew​nie za złą matkę, ale patrzy​łam na to w ten spo​sób: Alys miała ojca, dla któ​rego była pęp​kiem świata, a także dwie kocha​jące bab​cie. Nie potrze​bo​wała mnie tak bar​dzo jak Kata​rzyna. Mijało lato, dni sta​wały się znowu coraz krót​sze, a ja nie mogłam prze​stać myśleć o moim maleń​kim nie​mow​laku. Ubie​ra​jąc Alys i kła​dąc ją do łóżeczka, zasta​na​wia​łam się, kto w tym cza​sie zaj​muje się Kata​rzyną. Czy kto​kol​wiek przy​tula ją i śpiewa jej koły​sanki? Czy ktoś cze​sze jej włosy i opo​wiada bajki na dobra​noc? W snach widzia​łam jej twarz, sły​sza​łam jej chi​chot, a wspo​mnie​nie jej nie​pew​nych kro​ków prze​śla​do​wało mnie nie​ustan​nie. Nikt nie rozu​miał tego, co czu​łam — nikt z wyjąt​kiem mojej matki, niech Bóg ma ją w swo​jej opiece. Pew​nego dnia, nic mi nie mówiąc, poszła na tar​go​wi​sko, kupiła krowę i uwią​zała ją na tyłach pie​karni, na brzegu rzeki. Kiedy Alys miała pół roku, zaczę​łam kar​mić ją kro​wim mle​kiem, a kiedy już się do niego przy​zwy​cza​iła, wró​ci​łam do kró​lew​skiego pałacu. Wiem, wiem — zacho​wa​łam się bez​dusz​nie i nie po chrze​ści​jań​sku — ale obie bab​cie były zachwy​cone, mogąc opie​ko​wać się swoim oczkiem w gło​wie, ja zaś nie potra​fi​łam dłu​żej tłu​mić nie​po​koju, który kazał mi wra​cać do Kata​rzyny. Zbli​ży​łam się do war​tow​ni​ków strze​gą​cych wieży, w któ​rej znaj​do​wały się pokoje dzie​cięce. Bałam się tak bar​dzo, że zaschło mi w ustach. Co będzie, jeśli mnie nie roz​po​znają albo okażą się zbyt uczciwi i nie przyjmą łapówki w postaci pasz​te​ci​ków i drob​nych monet, które przy​nio​słam? Oka​zało się jed​nak, że w pałacu nie​wiele się pod tym wzglę​dem zmie​niło, i po chwili wcho​dzi​łam już po scho​dach wieży. Jakież było jed​nak moje zdzi​wie​nie, kiedy zoba​czy​łam, jak bar​dzo zmie​niła się moja mała Kata​rzyna!

Zamiast pulch​nego dziecka o rado​snych oczach mia​łam przed sobą smutną, apa​tyczną kru​szynę, wychu​dzoną i pogrą​żoną w melan​cho​lii. Miała puste oczy, zmierz​wione włosy i wymi​ze​ro​waną twarz. Ale kiedy mnie zoba​czyła, natych​miast zesko​czyła ze swo​jej ławeczki przy oknie, gdzie bez entu​zja​zmu bawiła się starą lalką, którą jej zosta​wi​łam — i pod​bie​gła do mnie, krzy​cząc swoim słod​kim, szcze​bio​tli​wym gło​sem: „Mette! Mette! Moja Mette!”. Serce aż pod​sko​czyło mi w pier​siach, kiedy księż​niczka rzu​ciła mi się w ramiona i mocno wcze​piła się w moją szyję. Osłu​pia​łam ze zdzi​wie​nia. Jak to się stało, że zapa​mię​tała moje imię? Kiedy opusz​cza​łam pałac, była jesz​cze prze​cież zde​cy​do​wa​nie za mała, żeby je wyma​wiać, a nikt inny z pew​no​ścią jej tego nie nauczył. Łzy spły​wały mi po policz​kach. Opa​dłam na ławkę i mocno ją przy​tu​li​łam, szep​cząc czułe słówka w jej brudne małe uszka. Z tej eufo​rii wyrwał mnie zna​jomy głos, pełen nie​skry​wa​nego sar​ka​zmu: — Och, cóż za wzru​sza​jący widok. Madame la Bonne sie​działa z Micha​liną przy pul​pi​cie pod oknem — naj​wy​raź​niej prze​rwa​łam im lek​cję łaciny. Guwer​nantka szyb​kim kro​kiem prze​mie​rzyła pomiesz​cze​nie, sta​nęła nade mną, a na jej twa​rzy poja​wił się cha​rak​te​ry​styczny dla niej wyraz dez​apro​baty. — Czyżby to ozna​czało, że stra​ci​łaś kolejne dziecko, Guil​lau​mette? Na przy​szłość musisz chyba zacho​wy​wać więk​szą ostroż​ność, nie sądzisz? Wsta​łam i ostroż​nie posta​wi​łam Kata​rzynę na pod​ło​dze. Dziew​czynka natych​miast wcze​piła się w moją spód​nicę. Uśmiech​nę​łam się do Micha​liny. Sły​sząc bez​duszne pyta​nie guwer​nantki, z tru​dem poha​mo​wa​łam gniew, wie​dzia​łam jed​nak, że nie mam innego wyj​ścia, jeśli chcę tu zostać. — Nie, Madame. Moja córka miewa się dosko​nale i opie​kują się nią obie jej bab​cie. Ma na imię Alys. — Zwró​ci​łam się do Micha​liny: — Cie​szę się, że cię widzę, Made​mo​iselle. Wymie​ni​łam zna​czące spoj​rze​nie z poważną księż​niczką, która zdą​żyła bar​dzo wyro​snąć od czasu, gdy widzia​łam ją po raz ostatni. Wyglą​dało jed​nak na to, że nikt poza mną tego nie zauwa​żył, bo górna część jej sukienki była zde​cy​do​wa​nie za cia​sna, a kostki u nóg wysta​wały jej spod spód​nicy. — Wszy​scy tu jeste​śmy, Mette. Ludwik i Jan mają teraz wła​snego nauczy​ciela. — A ty powin​naś wra​cać do lek​cji — wtrą​ciła się Madame la Bonne, patrząc na mnie ze zło​ścią. —  Jeżeli zdo​łasz uci​szyć Kata​rzynę, możesz się nią przez chwilę zająć, Guil​lau​mette. Usiądź​cie tam. —  Wska​zała drugą wnękę okienną, miej​sce, w któ​rym daw​niej tak czę​sto bawi​łam się z dziećmi. — Księż​niczko, czy​tajmy dalej. Micha​lina posłusz​nie wró​ciła do lek​tury dużej, opra​wio​nej w skórę księgi leżą​cej na pul​pi​cie, ja zaś wzię​łam Kata​rzynę za rękę, a następ​nie wyco​fa​łam się na drugi koniec pomiesz​cze​nia. Ta ogromna kom​nata miała dwa okna, które znaj​do​wały się w tak głę​bo​kich wyku​szach, że sie​dząc przy jed​nym z nich, pra​wie nie widziało się dru​giego. Pra​wie, choć nie do końca — przez kolejną godzinę patrzy​łam na guwer​nantkę, która sie​działa w innej czę​ści kom​naty. Miała nie​prze​nik​niony wyraz twa​rzy i z całą pew​no​ścią roz​wa​żała wszyst​kie kon​se​kwen​cje mojego powrotu, jed​nym uchem słu​cha​jąc nie​pew​nego głosu Micha​liny. Wów​czas jesz​cze o tym nie wie​dzia​łam, ale nie​długo przed moim przy​by​ciem jedna ze słu​żek posta​no​wiła uciec ze swoim kochan​kiem — dla​tego moje poja​wie​nie się na dwo​rze było dla guwer​nantki praw​dzi​wym darem nie​bios. Po lek​cji Madame la Bonne porzu​ciła Micha​linę i pode​szła do nas. Poczu​łam, jak Kata​rzyna zesztyw​niała i zaczęła drżeć, naj​wy​raź​niej prze​ra​żona jej obec​no​ścią. — Młod​sze dzieci potrze​bują niani, Guil​lau​mette. Możesz zacząć od razu. Oczy​wi​ście nie zapłacę ci tyle, ile dosta​wa​łaś jako mamka. Trzy sous tygo​dniowo. Cze​kam na twoją decy​zję. Wie​dzia​łam, że praw​do​po​do​bień​stwo wydu​sze​nia z guwer​nantki choćby i tej sumy jest naprawdę małe, ale nie obcho​dziło mnie to. Zale​żało mi tylko na tym, żeby tu zostać. — Dzię​kuję, Madame — powie​dzia​łam, po czym wsta​łam i ukło​ni​łam się. — Chęt​nie przyjmę posadę. — Korzy​sta​jąc z tego, że moja ręka skry​wała się pod fał​dami spód​nicy, dałam wyraz swej rado​ści,

mocno ści​ska​jąc małą rączkę Kata​rzyny. Po tygo​dniu dziew​czynka była znów tym samym, rado​snym, roze​śmia​nym dziec​kiem, które pamię​ta​łam. Nawet Ludwik i Jan wyda​wali się zado​wo​leni z mojego powrotu. Miesz​kali teraz osobno, na par​te​rze wieży, i uczyli się pod suro​wym nad​zo​rem nie​ja​kiego mistrza le Clerc, wynio​słego uczo​nego, który nosił czarne szaty kle​ryka i lniany cze​piec, spod któ​rego wysta​wały mu owło​sione uszy. Odno​to​wa​łam ze zdzi​wie​niem, że Ludwik umie już kon​stru​ować pro​ste zda​nia po łaci​nie, powoli opa​no​wy​wał także pod​stawy greki. Tym​cza​sem Jana — co wyda​wało mi się już nieco mniej zaska​ku​jące — nie​ustan​nie karano za brak postę​pów w nauce. Pew​nego wie​czoru, kiedy kła​dłam go do łóżka, zauwa​ży​łam czer​wone pręgi na jego udach i poślad​kach, co spra​wiło, że prze​mą​drzały nauczy​ciel zaczął budzić we mnie jesz​cze więk​szą pogardę. Jego obec​ność była jed​nak korzystna, bo w dzie​cię​cych poko​jach poja​wiły się wresz​cie książki. Więk​szość sied​mio​let​nich dziew​czy​nek wola​łaby czy​tać bajki albo poezję, ale cicha, poważna Micha​lina wyda​wała się w pełni usa​tys​fak​cjo​no​wana trak​ta​tami reli​gij​nymi, które mistrz le Clerc spro​wa​dzał dla niej ze słyn​nej kró​lew​skiej biblio​teki w Luw​rze. Podej​rze​wa​łam, że guwer​nantka i nauczy​ciel są ze sobą spo​krew​nieni — a nawet jeśli się myli​łam, to bez wąt​pie​nia byli ule​pieni z tej samej gliny. Szybko się prze​ko​na​łam, że mistrz le Clerc nabija sobie kabzę rów​nie spraw​nie jak Madame la Bonne. Muszę tu ze wsty​dem wyznać, że przy​my​ka​łam oko na kra​dzieże, któ​rych dopusz​czała się ta dwójka, obie​ca​łam bowiem Kata​rzy​nie, że ni​gdy wię​cej jej nie opusz​czę. Dzieci potrze​bo​wały kogoś, kto stałby po ich stro​nie. Kogoś, kto by się nimi opie​ko​wał i dbał, żeby chłopcy się nie kłó​cili. Kogoś, kto opo​wia​dałby im zabawne histo​rie i przy​no​sił sło​dy​cze z pie​karni. Dla​tego też żyli​śmy w zgo​dzie, gra​jąc w ciu​ciu​babkę przez bli​sko dwa lata. I wtedy przez nasze życie prze​szła trąba powietrzna, która powyw​ra​cała wszystko do góry nogami. E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

4 Pod koniec sierp​nia 1405 roku nade​szła fala upa​łów tak gwał​towna, że drzewa zaczęły więd​nąć, a kamienne mury kru​szały. W nadziei, że nad rzeką popo​łu​dniowa bryza zapewni nam choć tro​chę uko​je​nia, zabra​łam dzieci do sta​rego ogrodu pała​co​wego, który docho​dził aż do bramy pro​wa​dzą​cej nad Sekwanę. Zało​żony na roz​kaz matki króla, kró​lo​wej Joanny, i cał​ko​wi​cie zanie​dbany po jej śmierci, zarósł krze​wami róż, które pięły się po nisz​cze​ją​cych alta​nach — zapew​nia​jąc tym samym ide​alne kry​jówki dla wró​żek i elfów, o któ​rych ist​nie​niu prze​ko​nana była Kata​rzyna. Karol nie odstę​po​wał jej na krok i cho​dził za nią wszę​dzie, niczym mały seple​niący goblin, który poru​szał się chwiej​nym kro​kiem na chu​dych nóż​kach przy​odzia​nych w pomarsz​czone, wytarte raj​tuzy. Kata​rzyna kochała go całym ser​cem —  i wyglą​dało na to, że była w tym odosob​niona. Zawsze kiedy jej młod​szy brat zaczy​nał pła​kać, sta​rała się go pocie​szyć. Micha​lina, jak zawsze cicha i poważna, sie​działa spo​koj​nie na ławce w cie​niu drzewa, pogrą​żona w lek​tu​rze Zło​tej legendy Jakuba de Vora​gine. Ja zaś, muszę ze wsty​dem przy​znać, sie​dząc oparta o spa​lony słoń​cem mur i uko​ły​sana cichym pomru​kiem psz​czół, zasnę​łam. Moja drzemka nie trwała jed​nak zbyt długo, bo Ludwik, ten mały łobuz, nie​zwłocz​nie wyko​rzy​stał tę oka​zję, pod​kradł się do mnie od tyłu i wrzu​cił mi za dekolt jakie​goś obrzy​dli​wego, wiją​cego się i owło​sio​nego robala. Pode​rwa​łam się, pisnę​łam i wsko​czy​łam za pobli​skie krzaki, po czym zaczę​łam ner​wowo roz​sz​nu​ro​wy​wać sukienkę. Chłopcy tym​cza​sem krzy​czeli z rado​ści, zachwy​ceni, że udał im się tak przedni dow​cip. Drżąc z obrzy​dze​nia, wydo​sta​łam wresz​cie zza dekoltu czarną wło​chatą gąsie​nicę, którą szybko odrzu​ci​łam na bok. Poczu​łam swę​dze​nie, a moja miękka, wil​gotna skóra natych​miast się zaczer​wie​niła. Zawsty​dzona, zaczę​łam z powro​tem zapi​nać sukienkę i roz​wa​żać, w jaki spo​sób uka​rzę mło​dych ksią​żąt… kiedy nagle ich śmiech gwał​tow​nie ucichł. Wychy​nę​łam zaru​mie​niona zza krza​ków, rozej​rza​łam się wkoło i sze​roko otwo​rzy​łam usta ze zdzi​wie​nia. Wyda​wało się, że do ogrodu przy​fru​nęło nagle stado wiel​kich kolo​ro​wych motyli. War​tow​nicy pospiesz​nie otwo​rzyli starą bramę, pro​wa​dzącą do rzadko uży​wa​nego doku na nabrzeżu, i do ogrodu wkro​czyła cała pro​ce​sja ele​ganc​kich kobiet i męż​czyzn, któ​rzy rado​śnie roz​ma​wiali i co chwila wybu​chali śmie​chem. W oddali łagod​nie ude​rzała o nabrzeże pozła​cana galera, z któ​rej przed chwilą wysie​dli. Trzy eskor​tu​jące sta​tek barki uno​siły się na wodzie na środku rzeki, a na każ​dej z nich cze​kało w pogo​to​wiu przy​naj​mniej dwu​dzie​stu ludzi uzbro​jo​nych w arba​lety i inne rodzaje broni. Dzieci sta​nęły jak wryte i w mil​cze​niu przy​pa​try​wały się tej oso​bli​wej sce​nie. Sześć dam, które nale​żały do tego towa​rzy​stwa, miało na sobie dłu​gie suk​nie w tęczo​wych bar​wach, z pod​wyż​szoną talią i dłu​gimi, sze​ro​kimi ręka​wami. Kro​czyły wolno i dys​tyn​go​wa​nie, sta​ra​jąc się utrzy​mać swoje impo​nu​jące nakry​cia głowy — hen​niny, czepce i kor​nety — które mie​niły się od klej​no​tów i nad któ​rymi uno​siły się zwiewne welony. Męż​czyźni byli ubrani nie mniej krzy​kli​wie i eks​tra​wa​gancko: nosili bogato zdo​bione kaftany z wyso​kimi, rur​ko​wa​nymi koł​nie​rzami, dzi​waczne kape​lu​sze i poru​szali się chwiej​nie na nogach obu​tych w wysa​dzane klej​no​tami trze​wiki na wyso​kich czer​wo​nych obca​sach. Na prze​dzie kro​czyła dostoj​nie naj​wspa​nial​sza para, pogrą​żona w roz​mo​wie. Choć ni​gdy dotąd nie widzia​łam z bli​ska kró​lo​wej, natych​miast odga​dłam, że to musi być ona. Szła pod rękę ze swoim szwa​grem, księ​ciem Orle​anu. Kró​lowa Iza​bela stra​ciła już swoją wspa​niałą, szczu​płą figurę — nie mogło być ina​czej przy jede​na​ściorgu dzie​ciach, które wyszły z jej łona, i przy wszyst​kich tych wystaw​nych przy​ję​ciach, na któ​rych poda​wano soczy​ste pie​cze​nie — ale w to duszne popo​łu​dnie, kiedy wszystko topiło się z gorąca, skrzyła się jak tafla lodu. Jej suk​nię uszyto z lśnią​cego bla​do​nie​bie​skiego jedwa​biu, tak szczo​drze prze​ple​cio​nego złotą nicią, że poły​ski​wała przy każ​dym ruchu. Na jej szyi wisiały grube łań​cu​chy pereł i sza​fi​rów,

a głowę zdo​bił dia​ment wiel​ko​ści kaczego jaja, oto​czony opa​li​zu​ją​cym pió​ro​pu​szem. Towa​rzysz kró​lo​wej wyglą​dał rów​nie olśnie​wa​jąco. Ludwik Orle​ań​ski był wysoki i przy​stojny, miał wysta​jącą szczękę, długi cesar​ski nos i błysz​czące szare oczy. Ku swemu zasko​cze​niu na jego kafta​nie dostrze​głam wyszyte złotą nicią jeżo​zwie​rze, a kape​lusz miał ozdo​biony kol​cami tego stwo​rze​nia, grze​cho​czą​cymi przy każ​dym jego kroku. Dopiero póź​niej dowie​dzia​łam się, że wła​śnie jeżo​zwie​rza miał w her​bie ksią​żę​cym. Ludwik Orle​ań​ski dosko​nale umiał zadbać, by wszy​scy wie​dzieli, kim jest. Te eks​tra​wa​ganc​kie stroje oszo​ło​miły mnie tak bar​dzo, że sta​nę​łam jak słup soli i zapo​mnia​łam odsko​czyć na bok, żeby pospiesz​nie usu​nąć się z drogi świ​cie kró​lo​wej Iza​beli. W tej sytu​acji pozo​stało mi już tylko rzu​cić się na kolana, tym bar​dziej że Kata​rzyna i Karol schro​nili się za mną, wcze​pieni w moją spód​nicę. Jak się oka​zało, nie​po​trzeb​nie się oba​wia​łam, bo kró​lowa w ogóle nie zwró​ciła na nas uwagi. Ode​rwała jed​nak wzrok od księ​cia i spoj​rzała badaw​czo na Micha​linę, która stała nie​opo​dal, z prze​ra​że​niem ści​ska​jącą książkę, którą trzy​mała przed sobą jak tar​czę. — Księż​niczka Micha​lina? — kró​lowa przy​wo​łała drżącą dziew​czynkę ski​nie​niem ręki. W jej głę​bo​kim, typowo ger​mań​skim gło​sie usły​sza​łam wyraźną iry​ta​cję. — Jesteś Micha​lina, prawda? „Zasadne pyta​nie!” — zawo​łał jakiś głos w mojej gło​wie. Z tego, co mi było wia​domo, w ciągu dzie​wię​ciu lat, które minęły od naro​dzin Micha​liny, kró​lowa widziała swoją córkę naj​wy​żej dwa razy. — Chodź. Zbliż się, dzie​cino! — Mach​nęła na księż​niczkę ze znie​cier​pli​wie​niem. Micha​lina unio​sła lekko swoją popla​mioną spód​nicę i klęk​nęła przed matką. Jak na tak młodą osobę, umiała zacho​wać nie​zwy​kły spo​kój. — Tak, to musisz być ty. Masz moje oczy. A to twoi bra​cia, prawda? — Wska​zała dło​nią Ludwika i Jana. — Tak, pani — wyszep​tała Micha​lina, a jej matka ski​nęła głową. — Oczy​wi​ście, że to oni! Jakież inne dzieci mogłyby się bawić w ogro​dzie kró​lo​wej Joanny? Ale dla​czego jeste​ście tacy zanie​dbani!? — zawo​łała po chwili kró​lowa. — Nie masz nawet grze​bie​nia? Ani welonu? A twoja sukienka… dla​czego jest taka brudna i cia​sna? Gdzie twoja guwer​nantka? Jak śmie dopusz​czać do tego, żebyś się tak poka​zy​wała? Micha​lina natych​miast się zaru​mie​niła, a na jej twa​rzy poja​wiła się mie​sza​nina stra​chu i wstydu. Cze​ka​łam, aż otwar​cie oskarży Madame la Bonne, ale dziew​czynka tylko prze​łknęła gło​śno ślinę i potrzą​snęła głową. Być może wie​działa, że potężna matka ni​gdy jej nie uwie​rzy — ani w to, że w jedy​nym grze​bie​niu, który dzieci miały do dys​po​zy​cji, wyła​mały się już nie​mal wszyst​kie zęby, ani że nie pozo​stały im żadne czy​ste ubra​nia, ani że guwer​nantka, zaba​ry​ka​do​waw​szy się w swo​jej kom​na​cie w wieży, liczyła teraz zapewne pie​nią​dze, które udało jej się zaosz​czę​dzić na kró​lew​skim potom​stwie. — Co z two​imi manie​rami? — zapy​tała kró​lowa. Przez pełną napię​cia chwilę wyda​wało się, że zaraz wybuch​nie, ale po chwili wzru​szyła ramio​nami i odwró​ciła się do księ​cia. — No cóż, to nie​istotne. To nawet lepiej, kiedy młode dziew​częta zacho​wują mil​cze​nie. Co o tym sądzisz, mój panie? Czy myślisz, że uda się ją przy​go​to​wać dla two​jego syna? To prze​cież dopiero chło​piec. Nasze dzieci to dwa łabę​dziątka, które mogą żyć obok sie​bie i wyro​snąć na wspa​niałe ptaki! Ludwik Orle​ań​ski pochy​lił się i dotknął pod​bródka Micha​liny. Dziew​czynka sze​roko otwo​rzyła oczy ze stra​chu, przez co upodob​niła się do prze​ra​żo​nego kocię​cia. Książę uśmiech​nął się i puścił ją. — To twoja córka, Madame, więc jakże mogłaby nie być ide​alna? Od razu ją poko​cha​łem i poko​cha ją także mój syn. Kró​lowa roze​śmiała się. — Schle​biasz mi, mój panie! — Pod wpły​wem uroku księ​cia Orle​anu zapo​mniała o brud​nej sukience dziew​czynki i nie​do​pa​trze​niach jej guwer​nantki. Po chwili zama​chała dużym malo​wa​nym wachla​rzem, który trzy​mała w dłoni. — Micha​lino, Ludwiku, Janie, chodź​cie ze mną. Cie​szę się, że spo​tka​łam was w ogro​dzie. Dzięki temu nasi ludzie nie muszą prze​szu​ki​wać pałacu. Nad​szedł czas, żeby​ście stąd wyje​chali. Nie jeste​ście tu już bez​pieczni. Książę Bur​gun​dii uważa, że może was wyko​rzy​stać, by samo​dziel​-

nie rzą​dzić Fran​cją, ale ja jestem waszą matką, kró​lową, i mam zgoła inne plany. Nie musi​cie niczego zabie​rać ze sobą. Wyjeż​dżamy natych​miast. Jej słowa spa​dły na nas jak grom z jasnego nieba. Dzieci wymie​niły mię​dzy sobą pełne kon​ster​na​cji spoj​rze​nia. Micha​lina wyglą​dała na zanie​po​ko​joną, Ludwik był wyraź​nie pod​eks​cy​to​wany, a Jan zde​pry​mo​wany. Żadne z nich nie miało odwagi się ode​zwać. — Poje​dziemy w miej​sce, w któ​rym książę Bur​gun​dii nie zdoła was odna​leźć. W ten spo​sób nie zmusi was do żad​nych nie​po​żą​da​nych alian​sów. Uda​rem​nimy jego intrygi, a wy będzie​cie mieli nowych towa​rzy​szy zabaw w oso​bach dzieci waszego wuja, księ​cia Orle​anu. Chodźmy, moje panie! Kró​lowa mach​nęła wachla​rzem na swoje damy dworu. Dwie z nich natych​miast do niej pod​bie​gły, po czym zaczęły manew​ro​wać dłu​gim tre​nem oraz roz​ło​ży​stymi fał​dami mate​riału roz​po​ście​ra​ją​cymi się u jej stóp. Pod​czas gdy jej poma​gały, kró​lowa raz jesz​cze obrzu​ciła swoje dzieci peł​nym dez​apro​baty spoj​rze​niem, a następ​nie nachy​liła się nad księ​ciem Orle​anu i szep​nęła: — Czy w ogóle warto chro​nić je przed zaku​sami księ​cia Bur​gun​dii? Nie wyglą​dają naj​le​piej. Ludwik Orle​ań​ski zwró​cił się do niej uspo​ka​ja​jąco: — Nie oba​wiaj się, Madame, w ich żyłach pły​nie kró​lew​ska krew. Nie wąt​pię, że wkrótce nabiorą ogłady. — Odwró​cił się do Micha​liny, która na​dal trzy​mała kur​czowo swoją książkę, tak jakby był to jedyny stały ele​ment w gwał​tow​nie zmie​nia​ją​cym się kra​jo​bra​zie. — Książę Bur​gun​dii chciałby, żebyś wyszła za jego syna, Made​mo​iselle. Ale może zamiast tego zechcesz poślu​bić mojego? Naj​wy​raź​niej nie ocze​ki​wał odpo​wie​dzi, bo natych​miast się odwró​cił, a kolo​rowy pochód zaczął wyco​fy​wać się w kie​runku bramy wycho​dzą​cej nad rzekę. Skon​cen​tro​wany na kró​lo​wej Ludwik Orle​ań​ski nie dostrzegł zna​czą​cego spoj​rze​nia, które posłała mi Micha​lina. „Widzisz — zda​wała się mówić —  teraz naprawdę wyda​dzą mnie za Bóg wie kogo i zabiorą Bóg wie gdzie!”. Prze​że​gna​łam się i zmó​wi​łam za nią cichą modli​twę. Biedna mała księż​niczka — oto miały się urze​czy​wist​nić jej naj​więk​sze lęki. — Trzeba jed​nak pamię​tać, że to del​fin jest naszym prio​ry​te​tem — zauwa​żyła z prze​ko​na​niem kró​lowa, która na​dal była na tyle bli​sko, że mogli​śmy ją sły​szeć. Mały Ludwik natych​miast się zaru​mie​nił, dumny, że użyto jego tytułu. — Jeżeli książę Bur​gun​dii zdoła dopro​wa​dzić do ślubu Ludwika ze swoją córką, wyko​rzy​sta go jako narzę​dzie, które pozwoli mu rzą​dzić kra​jem. — Jak zwy​kle masz rację, Madame — przy​znał książę. — Del​fina trzeba za wszelką cenę trzy​mać z dala od naszego kuzyna Jana. I on śmie mie​nić się Janem bez Trwogi! Cóż odważ​nego jest w pory​wa​niu dzieci? Jan bez Trwogi, dobre sobie! — Książę Orle​anu gwał​tow​nie potrzą​snął głową, a kolce jeżo​zwie​rza gło​śno zagrze​cho​tały. — Ale nie oba​wiaj​cie się, moje dzieci! Nie wykrad​nie was matce. Naprzód! Ruszamy do Char​tres, nie ma czasu do stra​ce​nia. To były ostat​nie słowa, jakie usły​sza​łam, bo w tej samej chwili dwoje naj​młod​szych dzieci zaczęło tupać i zawo​dzić, widząc, jak ich rodzeń​stwo oddala się wraz z kró​lew​skim koro​wo​dem. Któż mógł winić Kata​rzynę i Karola? Byli kom​plet​nie zdez​o​rien​to​wani i prze​ra​żeni. Banda nie​zna​jo​mych wkro​czyła nagle w ich świat i w ciągu kilku minut ode​brała im sio​strę i braci. Brama pro​wa​dząca nad rzekę gło​śno się zatrza​snęła, a min​strele zgro​ma​dzeni na gale​rze zaczęli grać rado​sną melo​dię, nie​świa​domi tra​ge​dii, która roze​grała się w ogro​dzie. Kró​lowa Iza​bela odbiła od brzegu, nie mając nawet świa​do​mo​ści, że wywraca życie swo​ich dzieci do góry nogami. Nie był to jed​nak koniec dra​ma​tów. Po tym wszyst​kim usia​dłam z Kata​rzyną i Karo​lem w alta​nie, chcąc ich utu​lić i pocie​szyć. Sku​piona na tym zada​niu, nie zauwa​ży​łam, że w bez​po​śred​nio przy​le​ga​ją​cej do pałacu czę​ści ogrodu poja​wiła się nagle grupa męż​czyzn, któ​rzy zaczęli bawić się w coś pośród krza​ków. Wkrótce usły​sze​li​śmy pod​eks​cy​to​wane okrzyki i gło​śne wybu​chy śmie​chu, a ja wysta​wi​łam głowę zza chro​nią​cego nas listo​wia, żeby spraw​dzić, co się dzieje. Zawsze mie​li​śmy ten ogród tylko dla sie​bie, ja zaś nie chcia​łam spo​tkać szu​ka​ją​cych roz​rywki dwo​rzan czy swa​wol​nych kochan​ków, któ​rzy mogli się tu zaszyć. Roz​wa​ża​łam w myślach, czy zdo​łamy prze​mknąć do naszej wieży nie​zau​wa​żeni przez nikogo. Oka​zało się to jed​nak nie​moż​liwe. Z oddali dostrzegł mnie dziwny, budzący nie​po​kój czło​wiek, który

natych​miast ruszył w naszą stronę. Kiedy się zbli​żył, zamarł nagle z rado​snym, dzie​cię​cym uśmie​chem na wychu​dzo​nej, bla​dej twa​rzy. Po chwili jed​nak miej​sce tego uśmie​chu zajął upiorny gry​mas. O dziwo, w pałacu peł​nym dwo​rzan o gład​kich twa​rzach i równo przy​cię​tych wło​sach męż​czy​zna ten miał roz​wi​chrzoną brą​zową brodę, a pro​ste splą​tane włosy opa​dały mu na ramiona. Jego sfa​ty​go​wany nie​bie​ski kaftan, obszyty futrem i ozdo​biony zło​tymi sym​bo​lami, które mogły przed​sta​wiać kró​lew​skie lilie, musiał kie​dyś ucho​dzić za wytworny i modny, teraz jed​nak był pognie​ciony i brudny. Intu​icja pod​po​wie​działa mi, że oto za sprawą jakie​goś nie​zwy​kłego zbiegu oko​licz​no​ści sta​nę​łam twa​rzą w twarz z cho​rym kró​lem. Tak jakby spo​tka​nie z kró​lową, nie wspo​mi​na​jąc już o nie​spo​dzie​wa​nym wyjeź​dzie trójki dzieci, któ​rymi się opie​ko​wa​łam — nie dostar​czyło mi wystar​cza​jąco sil​nych prze​żyć jak na ten jeden dzień! Sta​li​śmy tak, osłu​piali, przy​pa​tru​jąc się sobie z zasko​cze​niem. Nagle jed​nak maleńka Kata​rzyna, któ​rej ni​gdy nie opusz​czała cie​ka​wość, wybie​gła mi zza ple​ców, minęła mnie i zbli​żyła się do króla. W dru​gim końcu ogrodu natych​miast poja​wiło się dwóch moc​nej budowy męż​czyzn w skó​rza​nych kafta​nach — była to kró​lew​ska straż przy​boczna. Wycią​gnę​łam rękę, żeby zatrzy​mać Kata​rzynę, ale dziew​czynka mi się wyrwała i śmiało pode​szła do nie​zna​jo​mego, wpa​tru​jąc się w niego z zacie​ka​wie​niem. — Dzień dobry, Mon​sieur. Gra pan w jakąś grę? — zapy​tała słod​kim gło​sem. — Czy ja też mogła​bym się poba​wić? Nie miała oczy​wi​ście poję​cia, że ten dziwny męż​czy​zna może być jej ojcem. Ni​gdy go nie poznała, tak jak nie poznała też wła​snej matki — a śmiała trzy​latka zawsze jest prze​cież gotowa się bawić, nie​za​leż​nie od oko​licz​no​ści. Tym​cza​sem roz​czo​chrany król zare​ago​wał na to pyta​nie zdu​mie​wa​jąco. Być może, nie​za​leż​nie od stanu zdro​wia, po pro​stu bał się dzieci. Z całą pew​no​ścią uni​kał wła​snego potom​stwa jak ognia. Teraz w każ​dym razie gwał​tow​nie pod​niósł ręce, zasła​nia​jąc się przed Kata​rzyną, tak jakby była szy​ku​ją​cym się do ataku lwem czy szar​żu​ją​cym bykiem. Wrza​snął… Boże prze​naj​święt​szy, jakże on wrza​snął! Dźwięk ten zda​wał się wypeł​niać drga​jące od żaru powie​trze. Nagle zamilkł, sze​roko otwo​rzył usta, odsła​nia​jąc pożół​kłe zęby, po czym obrzu​cił nie​szczę​sną Kata​rzynę ste​kiem wyzwisk, wyda​jąc przy tym prze​ni​kliwe, ogłu​sza​jące gar​dłowe odgłosy, które przy​po​mi​nały rże​nie ranio​nego konia. Po chwili, prze​ra​żony, wrza​snął do sto​ją​cej tuż obok niego dziew​czynki: — Trzy​maj się z daleka! Nie doty​kaj mnie! Zaraz się roz​biiiiiiję! Kata​rzyna wpa​dła w panikę, gwał​tow​nie się odwró​ciła i rzu​ciła w moje ramiona, szu​ka​jąc zapewne ochrony. Wtu​liła się we mnie i wybu​chła cichym pła​czem, a ja czu​łam, że cała drży ze stra​chu. W tej samej chwili dotarli do nas dwaj rośli straż​nicy, któ​rzy ruszyli bie​giem w naszą stronę, kiedy tylko usły​szeli krzyk króla. Jeden z nich wycią​gnął duży worek, który następ​nie zarzu​cił kró​lowi na głowę przy pomocy swo​jego towa​rzy​sza. Męż​czyźni zwią​zali mu ręce, a następ​nie pod​nie​śli go i ruszyli z nim w kie​runku pałacu, nie zwa​ża​jąc na jego bez​radne kopa​nie. Mimo że miał na gło​wie worek, nie prze​sta​wał krzy​czeć — a robił to jesz​cze gło​śniej niż przed​tem. Nagle poja​wił się przy nas trzeci męż​czy​zna, tak jak pozo​stali ubrany w skó​rzany kaftan z ćwie​kami, po czym zwró​cił się do nas, nie mogąc zła​pać tchu: — Przy​kro mi, Madame, ale on boi się pani bar​dziej niż pani boi się jego. Myśli, że jest zro​biony ze szkła. Pro​szę mi wie​rzyć, nie skrzyw​dziłby tej dziew​czynki! Niech jej pani wyja​śni, że to nie ogr czy inny potwór. To król… i jest po pro​stu chory. Nie cze​ka​jąc na odpo​wiedź, dotknął brzegu swo​jego kapa​linu, po czym pospiesz​nie ruszył w ślad za towa​rzy​szami. Upły​nęło dobrych kilka minut, zanim dzieci choć tro​chę się uspo​ko​iły i prze​stały drżeć ze stra​chu. Serce waliło mi jak osza​lałe i nie cze​ka​jąc ani chwili, wzię​łam Karola na ręce, chwy​ci​łam dłoń Kata​rzyny i pobie​głam z dziećmi do naszej wieży, która wyda​wała mi się teraz spo​kojną przy​sta​nią. Byłam prze​ko​nana, że minie wiele czasu, zanim znowu odważę się wyjść do ogrodu kró​lo​wej Joanny. Kiedy dotar​li​śmy do ich poko​jów, Kata​rzyna i jej brat wcze​pili się we mnie tak, jak​bym była skałą, która chroni ich przed wzbie​ra​jącą wodą. Przy​pusz​cza​łam, że nie sły​szeli, co powie​dział trzeci „straż​-

nik”, i nie zamie​rza​łam jesz​cze pogar​szać sytu​acji, tłu​ma​cząc im, że ów prze​ra​ża​jący czło​wiek, któ​rego spo​tkali w ogro​dzie, był w isto​cie ich ojcem. Wystar​czyło, że dzieci usły​szały jego zwie​rzęce wrza​ski. Oba​wia​łam się, że już do końca życia będą widziały w swo​ich kosz​ma​rach jego udrę​czoną twarz. Bar​dziej jed​nak nie​po​ko​iła mnie nie​obec​ność Micha​liny, Ludwika i Jana. Star​sze rodzeń​stwo sta​no​wiło ważną część nie​dłu​giego prze​cież życia tej dwójki. Bra​cia i sio​stra Kata​rzyny oraz Karola mieli może trudne cha​rak​tery, ale towa​rzy​szyli im, odkąd się​gali pamię​cią, zawsze się z nimi sprze​czali, bawili albo dro​czyli. Bez nich pokoje dzie​cięce stały się ciche i obce — wyda​wały mi się miej​scem jed​no​cze​śnie zna​jo​mym i prze​ra​ża​jącym. Kata​rzyna zaczęła zasy​py​wać mnie pyta​niami. Dokąd wyje​chali? Dla​czego wyje​chali? Co się z nimi sta​nie? Kiedy wrócą? Czy ta pani naprawdę jest jej matką? Dla​czego z nią nie roz​ma​wiała? Czy po nią też przy​je​dzie? Nie zna​łam odpo​wie​dzi na te pyta​nia. Nie mia​łam poję​cia, dla​czego kró​lowa zabrała star​sze dzieci, co się z nimi sta​nie, czy w ogóle wrócą — i dla​czego kom​plet​nie zigno​ro​wała dwójkę swych naj​młod​szych potom​ków. Jej postę​po​wa​nie wyda​wało mi się cał​ko​wi​cie irra​cjo​nalne i nie​wy​ba​czalne, ale była kró​lową i zakła​da​łam, że musiała mieć swoje powody. Sły​sza​łam, jak wie​lo​krot​nie wspo​mi​nano o księ​ciu Bur​gun​dii i jego cheł​pli​wym przy​domku Jan bez Trwogi, widzia​łam roz​pacz Micha​liny, kiedy zaczęto nagle mówić o jej ślu​bie, dosły​sza​łam, że zmie​rzali do Char​tres — i to wszystko. Rozumia​łam z tego nie​wiele wię​cej niż dzieci. Wszy​scy sta​ra​li​śmy się jed​nak nie wspo​mi​nać o krzy​czą​cym męż​czyź​nie. Kiedy już uło​ży​łam dzieci do snu, poszłam poszu​kać guwer​nantki i nauczy​ciela, licząc na to, że cze​goś się od nich dowiem — nie zna​la​złam jed​nak żad​nego z nich. Drzwi do ich kom​nat były otwarte na oścież, a skrzy​nie i szafy dokład​nie opróż​nione. Madame la Bonne i mistrz le Clerc spa​ko​wali się i wyje​chali, a dokład​niejsze oglę​dziny wyka​zały, że to samo zro​biła reszta służby, która pozo​sta​wała jesz​cze w pałacu. Nie zda​wa​łam sobie jesz​cze wtedy sprawy z tego, o czym dowie​dzia​łam się nie​wiele póź​niej: Jan bez Trwogi, który po śmierci ojca został księ​ciem Bur​gun​dii, Flan​drii i Artois, posta​no​wił teraz opa​no​wać Fran​cję i podą​żał w kie​runku Paryża, zamie​rza​jąc rzą​dzić w imie​niu sza​lo​nego króla za pośred​nic​twem swo​jego syna del​fina. Gdyby udało mu się zre​ali​zo​wać te plany, wła​dzę utra​ci​liby kró​lowa i książę Orle​anu. Byłam cał​ko​wi​cie zagu​biona. Jesz​cze przed chwilą wypo​czy​wa​łam z dziećmi w ską​pa​nym słońcu ogro​dzie, nie mając poję​cia o tym, co działo się wokół mnie. Do kogo mogłam się zwró​cić z prośbą o radę? Czy ktoś obar​czy mnie winą za to, że znik​nęło nagle troje star​szych dzieci? Czy kto​kol​wiek wie​dział w ogóle o ich znik​nię​ciu? Czy kto​kol​wiek mający jakąś pozy​cję pozo​stał w ogóle w pałacu? Może się to wyda​wać dziwne, ale nagle poczu​łam gwał​towną potrzebę stłu​mie​nia nara​sta​ją​cej we mnie paniki i zapra​gnę​łam jakich​kol​wiek pozo​rów nor​mal​no​ści. Wyję​łam zatem swój koszyk z rze​czami do szy​cia i usia​dłam przy oknie w głów​nym pokoju dzie​cię​cym, pra​gnąc, w ocze​ki​wa​niu na dal​szy roz​wój wypad​ków, sko​rzy​stać z ostat​nich pro​mieni słońca. Karol i Kata​rzyna, choć byli zmę​czeni, nie mogli usnąć i wkrótce do mnie przy​szli. Wyglą​dali w swo​ich pognie​cio​nych bia​łych koszu​lach jak boha​te​ro​wie jed​nej z ich ulu​bio​nych baśni: dwoje prze​stra​szo​nych dzieci, błą​ka​ją​cych się samot​nie po lesie. — Boimy się, Mette. Opo​wiedz nam coś na dobra​noc — popro​siła Kata​rzyna. Tak bar​dzo ich żało​wa​łam… Natych​miast porzu​ci​łam swoją robótkę, roz​ło​ży​łam ramiona i posa​dzi​łam ich sobie na kola​nach. Przez chwilę tuli​li​śmy się do sie​bie i patrzy​li​śmy przez sze​roko otwarte okno na mętne wody Sekwany, w miej​sce, z któ​rego zale​d​wie kilka godzin wcze​śniej odpły​nęła barka z Micha​liną, Janem i Ludwi​kiem na pokła​dzie. Wie​czorne słońce rzu​cało zło​wiesz​cze cie​nie na obsa​dzone drze​wami brzegi rzeki, a po dru​giej stro​nie, na Île Saint-Louis, znu​żeni dłu​gim, pra​co​wi​tym dniem chłopi ukła​dali na wozach zebraną wcze​śniej kuku​ry​dzę. Tym​cza​sem ze ści​śnię​tym gar​dłem zaczę​łam opo​wia​dać dzie​ciom dobrze im znaną histo​rię świę​tej Mał​go​rzaty, która poskro​miła smoka.

Kiedy doszłam do momentu, w któ​rym Mał​go​rzata odpę​dza zio​nącą ogniem bestię zna​kiem krzyża, usły​sze​li​śmy nagle sza​leń​czy śmiech — dźwięk ostry i upo​rczywy, na który nikt nie pozo​sta​wał obo​jętny. Trudno powie​dzieć, jakie nowe uro​je​nia wzbu​rzyły nie​szczę​snego obłą​ka​nego króla, który zdą​żył już wró​cić do swo​jej oubliette. Ten sza​leń​czy śmiech wtar​gnął w nasz mały, spo​kojny świat niczym stu​kot kołatki trę​do​wa​tego, roz​le​ga​jący się w pogrą​żo​nym w ciszy kościele 1. Dzieci skrzy​wiły się i zakryły uszy dłońmi, ale po chwili Kata​rzyna opu​ściła ręce i zapy​tała: — Czy to ten męż​czy​zna z ogrodu, Mette? Czy to król? Potrzą​snę​łam głową, zanie​po​ko​jona fak​tem, że dziew​czynka usły​szała wię​cej, niż sądzi​łam. — Któż to może wie​dzieć, moja mała? Nie​ważne. To naprawdę nie​przy​jemny dźwięk, ale możemy przed nim uciec. Chodź​cie ze mną! Chwy​ci​łam dzieci za ręce i zapro​wa​dzi​łam do opusz​czo​nej kom​naty Madame la Bonne. Poło​ży​li​śmy się w jej ogrom​nym łożu z bal​da​chi​mem, a ja zasu​nę​łam wokół nas cięż​kie kotary. Przy​tu​li​li​śmy się w migo​cą​cym świe​tle świecy i opo​wia​da​łam dzie​ciom, że jeste​śmy zbie​gami, któ​rzy zna​leźli schro​nie​nie w sekret​nej kaplicy, gdzie może nas odna​leźć tylko Bóg. Wyda​wało się, że cie​pło i spo​kój naszej małej kry​jówki dodały dzie​ciom otu​chy. Karol i Kata​rzyna mogli teraz leżeć na mięk​kich, wypeł​nio​nych pie​rzem podusz​kach, pośród gład​kich, obszy​tych futrem nakryć, a choć w ich żyłach pły​nęła kró​lew​ska krew, ni​gdy wcze​śniej nie zaznali takiego zbytku. Grube kotary stłu​miły docho​dzące z dołu krzyki, a my nie wspo​mi​na​li​śmy już wię​cej o tym sza​leń​czym, przej​mu​ją​cym śmie​chu. Sama jed​nak nie mogłam się uspo​koić. Dzieci dawno już zasnęły, świeca się wypa​liła, a ja leża​łam mię​dzy nimi w dusz​nej, przy​tła​cza​ją​cej ciem​no​ści. Mia​łam sze​roko otwarte oczy i byłam cał​ko​wi​cie zesztyw​niała ze stra​chu. W mojej gło​wie roz​brzmie​wał nie​ustan​nie prze​ra​ża​jący chi​chot króla, który przy​po​mniał mi o wspo​mi​na​nych przez Jean-Michela kosz​mar​nych opo​wie​ściach powta​rza​nych w pary​skich karcz​mach. Sta​nęły mi przed oczami obrazy skrzy​dla​tych, mkną​cych przez noc demo​nów i wła​da​ją​cych nimi czar​no​księż​ni​ków. Wyobra​ża​łam sobie całe stada zło​wro​gich stwo​rzeń, które wcze​piały się w kotary ota​cza​jące nasze łoże. Prze​ko​nana, że sam ich oddech dopro​wa​dzi mnie do sza​leń​stwa, ukry​łam się pod koł​drą, szep​cząc w panice słowa kolej​nych modlitw. Minęły dłu​gie godziny, zanim wresz​cie zasnę​łam. 1. W śre​dnio​wie​czu trę​do​waci, żyjący zwy​kle na wygna​niu, nosili spe​cjalne kołatki, któ​rymi uprze​dzali innych o tym, że się zbli​żają, tak żeby tamci unik​nęli moż​li​wo​ści zara​że​nia. Koła​cząc, trę​do​waci żebrali też o jedze​nie i pro​sili o jał​mużnę. ↩

E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

5 Nocne stra​chy oka​zały się jed​nak niczym w porów​na​niu z tym, co cze​kało mnie po prze​bu​dze​niu. Ze snu wyrwał mnie gło​śny szczęk metalu. Otwo​rzy​łam oczy dokład​nie w chwili, w któ​rej strasz​liwa uzbro​jona postać roz​su​nęła kotarę zasła​nia​jącą łoże i skie​ro​wała w moją stronę obna​żone ostrze. Mój prze​ni​kliwy krzyk pod​kre​śliło paniczne zawo​dze​nie dzieci, które instynk​tow​nie skryły się za moimi ple​cami i zako​pały pod górą podu​szek Madame la Bonne. Nie należę do szcze​gól​nie odważ​nych osób, ale w tej chwili gniew wziął górę nad stra​chem i gwał​tow​nie się pode​rwa​łam, jak roz​wście​czona kocica, która staje do walki z napast​ni​kiem. Cóż to musiał być za gro​te​skowy widok — pomięta pościel prze​ciw wypo​le​ro​wa​nej stali! — Tutaj, panie! — zawo​łał intruz, przy​kła​da​jąc mi szty​let do gar​dła. Wzdry​gnę​łam się, ści​snę​łam koł​nierz koszuli, po czym wrza​snę​łam ochry​płym gło​sem, jed​no​cze​śnie wzy​wa​jąc Boga i żąda​jąc wyja​śnie​nia. — Niech Bóg ma nas w swej opiece! Kim jeste​ście? Czego chce​cie? — Uspo​kój się, Madame — naka​zał nie​zna​jomy. — Książę Bur​gun​dii chciałby z tobą mówić. Nawet gdy​bym się odwa​żyła, nie zdo​ła​ła​bym zapro​te​sto​wać i zwró​cić mu uwagi, że to nie naj​lep​sze oko​licz​no​ści na przyj​mo​wa​nie szla​chet​nie uro​dzo​nego księ​cia, w tej bowiem chwili w nogach łoża uka​zała się jesz​cze bar​dziej prze​ra​ża​jąca postać, która z impe​tem roz​su​nęła kotarę — i oto zza krwi​sto​czer​wo​nego aksa​mitu wyło​nił się Jego Wyso​kość książę Bur​gun​dii. Znowu krzyk​nę​łam. Ta czarno-złota, zakuta w zbroję postać zma​te​ria​li​zo​wała się przede mną niczym ucie​le​śnie​nie gra​su​ją​cych w nocy demo​nów. Sam zapach tego czło​wieka zda​wał się zatru​wać powie​trze — nie był to natu​ralny zapach męskiego potu, ale słodki odór gni​ją​cych owo​ców. Jego śniada ponura twarz, z sza​rymi, głę​boko osa​dzo​nymi oczyma, nie​mal sta​piała się ze zbroją. Intruz miał kil​ku​dniowy zarost, czarne gęste brwi i haczy​ko​waty nos, zwi​sa​jący jak tasak nad peł​nymi, lekko fio​le​to​wymi ustami. — Gdzie del​fin? — ryk​nął demon, prze​no​sząc wzrok na wysta​jące spod podu​szek nóżki. — Kogo tam ukry​wasz? Sprawdź to, Deet. Męż​czy​zna ze szty​le​tem bru​tal​nie ode​pchnął mnie na bok i wycią​gnął Kata​rzynę z kry​jówki. Dzielna mała dziew​czynka kopała i wal​czyła, ale była rów​nie bez​bronna, jak mucha zaplą​tana w paję​czą sieć. Klnąc, rycerz posta​wił ją przy sobie na pod​ło​dze i się​gnął po Karola, który natych​miast pod​niósł wrzask o nie​zwy​kłym wręcz natę​że​niu. — To nie del​fin — zauwa​żył książę, sta​ra​jąc się to wszystko prze​krzy​czeć i patrząc na Karola z obrzy​dze​niem. — Za mały. A ty, Madame, natych​miast odpo​wia​daj: gdzie del​fin? Deet, pomóż jej. Ku mojej uldze, drugi męż​czy​zna scho​wał szty​let do pochwy, ale w tej samej chwili poczu​łam roz​dzie​ra​jący ból w ramie​niu — zosta​łam zwle​czona z łóżka i rzu​cona na pod​łogę pod stopy księ​cia. Szybko zapo​mnia​łam jed​nak o bólu, książę posłał mi bowiem gniewne spoj​rze​nie, któ​rego nie powsty​dziłby się bazy​li​szek. W tam​tym ułamku sekundy wyda​wał mi się uoso​bie​niem zła. Byłam pewna, że takiemu potwo​rowi nie może leżeć na sercu inte​res kró​lew​skich dzieci i że nie obcho​dzą go tak samo jak naj​bar​dziej zanie​dbu​jące swe obo​wiązki matki, do któ​rych nie​wąt​pli​wie można zali​czyć kró​lową. W duchu poprzy​się​głam sobie, że niczego mu nie wyja​wię — zresztą czu​łam tak głę​boki strach, że nie zdo​ła​ła​bym wydu​sić z sie​bie ani słowa. — Mów! — Znie​cier​pli​wiony książę ude​rzył zło​tym obca​sem o pod​łogę. — Wiem, kim jesteś, Madame, a twoja rodzina nie należy do przy​ja​ciół księ​cia Bur​gun​dii, powin​naś zatem mieć się na bacz​no​ści, abym nie stra​cił nad sobą pano​wa​nia. Nagle wszystko stało się jasne: książę wziął mnie za Madame la Bonne. Była to cał​ko​wi​cie zro​zu​miała pomyłka, zwłasz​cza że zna​le​ziono mnie w kom​na​cie guwer​nantki… a nawet w jej łożu. Nie była to

jed​nak toż​sa​mość, którą chcia​ła​bym przy​jąć, zwłasz​cza w takich oko​licz​no​ściach. — Nie jestem Madame la Bonne, panie — pospiesz​nie wyja​śni​łam, a w moim gło​sie znowu dało się sły​szeć panikę. Rozu​mia​łam już, dla​czego guwer​nantka ucie​kła. Bóg jeden wie​dział, w jaki spo​sób ona i jej rodzina nara​zili się księ​ciu Bur​gun​dii, ale nie zamie​rza​łam brać na sie​bie ich win. — Madame la Bonne wyje​chała. Nie wiem dla​czego, ale kiedy szu​ka​łam jej wczo​raj wie​czo​rem, nie mogłam zna​leźć ani jej, ani nauczy​ciela. Książę zaczął ner​wowo prze​mie​rzać kom​natę. Przez chwilę bałam się, że mi nie uwie​rzy, ale coś go naj​wy​raź​niej prze​ko​nało i spo​strzegł, że wywo​dzę się z gminu. Po chwili zaczął mam​ro​tać pod nosem, ana​li​zu​jąc zastaną sytu​ację. — A zatem wyje​chała. Nie dziwi mnie to. Ucie​kła, bo jest zepsuta i chciwa jak wszyst​kie dworki kró​lo​wej. Zosta​nie odna​le​ziona i uka​rana za porzu​ce​nie swych obo​wiąz​ków. To jed​nak nie​istotne. Muszę się natych​miast dowie​dzieć, gdzie prze​bywa del​fin. — Pod​niósł głos i znowu zbli​żył się do mnie. Od nie​chce​nia chwy​cił garść moich wło​sów i szarp​nął je, zmu​sza​jąc, bym pod​nio​sła wzrok. — Nie wiem, kim jesteś, ale możesz odpo​wie​dzieć mi na to pyta​nie, nie​praw​daż? Gwał​towny ból spra​wił, że do oczu napły​nęły mi łzy. Wyda​wało mi się, że książę zaraz zedrze mi skórę z głowy. — Nie! — wrza​snę​łam. — Nie mogę. Jestem tylko nia​nią! Kró​lowa zja​wiła się tu razem z księ​ciem Orle​anu i zabrała del​fina, a także jego brata i sio​strę. Nie wiem, dokąd poje​chali! — Nie wie​rzę ci — wark​nął, po czym ode​pchnął mnie tak mocno, że runę​łam na opan​ce​rzone nogi dru​giego męż​czy​zny. Poczu​łam mocne chrup​nię​cie w karku, a moja głowa gwał​tow​nie odsko​czyła. Wpa​dłam w panikę i roz​pła​ka​łam się. — Nie rób tego! Przez łzy zoba​czy​łam, jak Kata​rzyna rzuca się na opan​ce​rzoną nogę księ​cia i z wście​kło​ścią wali małymi piąst​kami w lśniący metal. Krzyk​nę​łam ostrze​gaw​czo i zaczę​łam peł​znąć w jej stronę, ale męż​czy​zna był ode mnie szyb​szy. Pochy​lił się, pochwy​cił Kata​rzynę i pod​niósł ją wysoko w górę. Zna​la​zła się na pozio​mie jego twa​rzy, a jej bose stopy wisiały bez​rad​nie w powie​trzu. Zamil​kła, prze​ra​żona, nie​mal zahip​no​ty​zo​wana jego dra​pież​nym, gniew​nym spoj​rze​niem. — Praw​dziwa z cie​bie zło​śnica, czyż nie, Made​mo​iselle? — syk​nął, a w jego oczach bły​snęła wście​kłość. — Panie, bła​gam, nie krzywdź jej — krzyk​nę​łam roz​pacz​li​wie. — To tylko dziecko. Książę rzu​cił mi zimne, jado​wite spoj​rze​nie. — Jastrząb, który spada na ofiarę, nie pyta o jej wiek — wark​nął. Jego oczy wwier​ciły się w Kata​rzynę, a haczy​ko​waty nos nie​mal dotknął jej nosa. — A teraz, mała zło​śnico, powiesz mi, gdzie jest twój brat. Zakła​dam, że jesteś sio​strą del​fina? Kata​rzyna wysu​nęła pod​bró​dek, mocno zaci​ska​jąc usta. Zare​ago​wała na jego okru​cień​stwo cha​rak​te​ry​stycz​nym dla sie​bie upo​rem; bałam się, jaki będzie finał tego wszyst​kiego. — Ona nie ma nawet czte​rech lat, mój panie — zapro​te​sto​wa​łam. — Jak mogłaby cokol​wiek wie​dzieć? Tych dwoje to jesz​cze maleń​kie dzieci. Książę uśmiech​nął się szy​der​czo. — Sam mam dzieci i wiem, że rozu​mieją one zde​cy​do​wa​nie wię​cej, niż się zwy​kle wydaje. — Potrzą​snął Kata​rzyną tak mocno, że jej głowa nie​bez​piecz​nie się zako​ły​sała. — Prawda, mała zło​śnico? Wiesz, dokąd poje​chali. — Do Char​tres! — Wysoki sopran Karola i jego seple​nie​nie spra​wiły, że wypo​wie​dziane przez niego słowa były zupeł​nie nie​zro​zu​miałe, ale zwró​ciły na chłopca uwagę księ​cia, który natych​miast rzu​cił Kata​rzynę na zie​mię obok mnie. Gło​śno łka​jąc, szybko przy​ci​snę​łam ją do sie​bie. Teraz książę sku​pił się na Karolu, któ​rego kciuk, jak zawsze w chwi​lach zde​ner​wo​wa​nia, powę​dro​wał pro​sto do buzi. Książę pochy​lił się i wyrwał mu palec z ust tak gwał​tow​nie, że Karol krzyk​nął z bólu.

— Cisza! — ryk​nął książę Bur​gun​dii, popy​cha​jąc chłopca w stronę swo​jego uzbro​jo​nego towa​rzy​sza. — Czy on powie​dział „Char​tres”, Deet? Spraw, żeby znowu wypowie​dział to słowo. — Nie rób tego! — wrza​snę​łam roz​pacz​li​wie, kiedy męż​czy​zna przy​cią​gnął Karola do sie​bie. — Tak, on powie​dział Char​tres. Kró​lowa mówiła, że jadą do Char​tres! Nic wię​cej nie wiemy! Książę gwał​tow​nie się odwró​cił i ude​rzył mnie w poli​czek wierzch​nią stroną dłoni odzia​nej w nabitą ćwie​kami ręka​wicę. Zawi​ro​wało mi przed oczami i wpa​dłam na łóżko, z tru​dem łapiąc powie​trze. — Ty głu​pia dziwko! — Choć dzwo​niło mi w uszach, usły​sza​łam jego wrzask. — Dla​czego nie powie​dzia​łaś nam tego od razu? — Zaczął pospiesz​nie wyda​wać roz​kazy męż​czyź​nie, któ​rego nazy​wał Deetem. — Niech ludzie natych​miast wsia​dają na konie. Możemy być pewni, że kró​lowa nie będzie się spie​szyła. Na noc zatrzyma się zapewne w Melun. Cokol​wiek się sta​nie, nie mogą dotrzeć do Char​tres. Ode​tniemy im drogę w Étampes. Ruszaj! Zaraz do was dołą​czę. Na​dal krę​ciło mi się w gło​wie, ale zdo​ła​łam się pod​nieść, a Karol, który nagle odzy​skał wol​ność, rzu​cił mi się w ramiona. Palił mnie poli​czek, a w ustach czu​łam smak krwi w miej​scu, w któ​rym zęby roz​cięły pod​nie​bie​nie. W sza​rych oczach Jana bez Trwogi, utkwio​nych nie w moich oczach, tylko na mojej roz​sz​nu​ro​wa​nej koszuli i pier​siach ledwo przy​sło​nię​tych cien​kim mate​ria​łem, poja​wił się nagle dziwny błysk. Czu​łam, jak krew ścieka mi po policz​kach i łączy się z potem, gro​ma​dzą​cym się na moim dekol​cie. — Niech to będzie dla cie​bie nauczką, dziwko — uśmiech​nął się szy​der​czo, zbli​ża​jąc się do mnie. Jego wzrok był jak ohydna piesz​czota, przy​pra​wia​jąca mnie o dresz​cze. Powoli zdjął ręka​wicę, którą mnie wcze​śniej ude​rzył, a następ​nie strzep​nął z niej coś, co — jak zakła​da​łam — było moją wła​sną, zdartą z policzka skórą. Ujrza​łam przed sobą jego białą miękką dłoń i wzdry​gnę​łam się. Bałam się, że zacznie mnie doty​kać. Jego ciężki, słodki fetor przy​pra​wiał mnie o mdło​ści. — Imię, dziwko? — Powta​rza​jąc tę obe​lgę, sku​tecz​nie spro​wa​dzał mnie do roli bez​wol​nego przed​miotu. Usły​sza​łam wła​sny chra​pliwy szept: — Guil​lau​mette. — Natych​miast tego poża​ło​wa​łam. Dla​czego wyzna​łam mu prawdę? Nosi​łam rzad​kie imię, które sta​no​wiło coś w rodzaju znaku szcze​gól​nego. Dla​czego nie wmó​wi​łam mu, że nazy​wam się Jeanne albo Marie? Ręka Jana bez Trwogi zawi​sła nade mną, a jego usta wykrzy​wił okrutny uśmiech, świad​czący o przy​jem​no​ści, jaką książę czer​pał z mojego nara​sta​ją​cego prze​ra​że​nia i obrzy​dze​nia. I wtedy, zamiast opu​ścić rękę i dotknąć piersi, przy​ło​żył dłoń do mojego zakrwa​wio​nego policzka. Po chwili cof​nął ją, po czym zaczął po kolei wsa​dzać każdy palec do ust i dokład​nie obli​zy​wać. Wyda​wało mi się to tak ohydne, że całą siłę woli musia​łam wło​żyć w to, aby nie zwy​mio​to​wać na jego pokryte stalą stopy. — Nie pły​nie w tobie błę​kitna krew, ale mimo to jest wystar​cza​jąco słodka — stwier​dził, cmo​ka​jąc z zado​wo​le​niem. — Nie​stety nie mam czasu, by dłu​żej się nią roz​ko​szo​wać, ale będę o tobie pamię​tał: Guil​lau​mette, dziwka… Wło​żył ręka​wicę i natych​miast spo​waż​niał. — Zajdą tu pewne zmiany. Trzeba wresz​cie upo​rząd​ko​wać wszyst​kie zanie​dbane sprawy króla. Zosta​wię straż​nika, który będzie czu​wał nad kró​lew​skimi dziećmi. Zadba o to, żeby nie opusz​czały pałacu. — Powie​dziaw​szy to, obró​cił się na pię​cie i po chwili znik​nął za drzwiami. Jego groźba roz​brzmie​wała echem w mojej gło​wie: „Będę o tobie pamię​tał: Guil​lau​mette…”. Kata​rzyna odpro​wa​dziła go wzro​kiem, a na jej ślicz​nej twa​rzyczce poja​wił się gry​mas obrzy​dze​nia. — Kim był ten czło​wiek, Mette? — zapy​tała piskli​wym, peł​nym zło​ści gło​sem. — To książę Bur​gun​dii — wyja​śni​łam, pró​bu​jąc odzy​skać pano​wa​nie nad sobą. — To zły czło​wiek — odpo​wie​działa z prze​ko​na​niem. — Nie​na​wi​dzę go, nie​na​wi​dzę go, n i e n a w i d z ę g o! Kata​rzyna była wtedy jesz​cze bar​dzo młoda, a ja z per​spek​tywy czasu czę​sto się zasta​na​wia​łam, czy

już wtedy miała jakieś złe prze​czu​cia zwią​zane z księ​ciem Bur​gun​dii. Spo​tkała go po raz kolejny dopiero po wielu latach, ale jego twarz nawie​dzała ją w kosz​ma​rach i jestem prze​ko​nana, że doświad​czała tego z równą inten​syw​no​ścią jak ja. Ku mojemu zasko​cze​niu więk​szość służby pała​co​wej przy​jęła poja​wie​nie się księ​cia Bur​gun​dii jak dobro​dziej​stwo i trzeba zresztą przy​znać, że istot​nie wpro​wa​dził on od dawna potrzebne zmiany. Widok krzyża bur​gundz​kiego, łopo​cą​cego obok kró​lew​skich lilii na każ​dej wieży i basz​cie, budził mój głę​boki nie​po​kój. Nie depry​mo​wał on jed​nak nie​zli​czo​nych kuch​ci​ków, szam​be​la​nów i pachoł​ków, któ​rzy cie​szyli się, że wresz​cie otrzy​mują zapłatę za wyko​ny​waną pracę. Nasze kom​naty odwie​dził nawet szam​be​lan, który chciał się dowie​dzieć, jakie mamy potrzeby i czego nam bra​kuje. O dziwo, w ciągu zale​d​wie kilku godzin dzieci otrzy​mały nowe ubra​nia i zja​wiły się dwie słu​żące, które wyszo​ro​wały wszyst​kie pod​łogi i schody. Zaczęto też regu​lar​nie przy​no​sić nam przy​zwo​ite posiłki i cie​płą wodę. Dzieci dostały też kilka przed​mio​tów, w tym piękną minia​tu​rową harfę, którą, jak się oka​zało, wiele mie​sięcy wcze​śniej prze​słał Karo​lowi w pre​zen​cie jego ojciec chrzestny, książę de Berry. Wyglą​dało na to, że ludziom księ​cia Bur​gun​dii udało się schwy​tać Madame la Bonne oraz mistrza le Clerca i odzy​skać zra​bo​wane przez nich kosz​tow​no​ści. Doświad​czyw​szy na wła​snej skó​rze gniewu księ​cia, drża​łam na samą myśl o tym, jaką karę wymie​rzono tej parze zło​dzie​jów. Dzieci były zachwy​cone nowymi ubra​niami i lep​szym jedze​niem — i w żaden spo​sób nie łączyły tej poprawy warun​ków naszego życia z prze​ra​ża​ją​cym spo​tka​niem, do któ​rego doszło w kom​na​cie guwer​nantki. Nie zauwa​żyły, że wej​ścia na wieżę strze​gli teraz dwaj war​tow​nicy, a uzbro​jeni żoł​nie​rze towa​rzy​szyli nam, ile​kroć wycho​dzi​li​śmy na świeże powie​trze. Ja jed​nak tę zmianę odczu​łam, bo żyłam wła​ści​wie jak w wię​zie​niu i nie mogłam odwie​dzać ani Jean-Michela, ani moich rodzi​ców. W kon​se​kwen​cji dopiero po pew​nym cza​sie odkry​łam, co działo się poza murami pałacu. Gdy​bym wie​działa, że troje star​szych dzieci króla nie dotarło do Char​tres, tylko zostało upro​wa​dzo​nych z orszaku swo​jej matki i zmu​szo​nych do mał​żeństw z Bur​gund​czy​kami, może była​bym lepiej przy​go​to​wana na to, co miało się wkrótce wyda​rzyć. Jak się oka​zało, nie​wie​dza była praw​dzi​wym bło​go​sła​wień​stwem, bo nie musia​łam tłu​ma​czyć Kata​rzy​nie, że Ludwika przy​mu​szono do zarę​czyn z córką księ​cia Bur​gun​dii Mał​go​rzatą i że od tam​tego czasu wię​ziono go w Luw​rze, gdzie pozo​sta​wał pod stałą opieką bur​gundz​kich nauczy​cieli. Nie musia​łam też tłu​ma​czyć, że jej sio​stra i brat zostali siłą wywie​zieni i żyli teraz w towa​rzy​stwie dzieci, z któ​rymi zamie​rzał ich w przy​szło​ści połą​czyć książę — Micha​lina tra​fiła do Artois, do Filipa, jedy​nego syna Jana bez Trwogi, a Jan do Hainaut, do jego sio​strze​nicy Jako​biny. Doszły mnie też słu​chy, że kró​lowa i Ludwik Orle​ań​ski nie uznali się mimo to za poko​na​nych i gro​ma​dzili woj​ska, by zmie​rzyć się z księ​ciem Bur​gun​dii pod Pary​żem. Król na​dal cho​ro​wał i pozo​sta​wał uwię​ziony w swo​jej oubliette, a nad Fran​cją zawi​sło widmo wojny domo​wej. Przez kolejne trzy tygo​dnie sie​dzia​łam jak na szpil​kach. Cie​szy​łam się, że mogę samo​dziel​nie opie​ko​wać się Kata​rzyną i jej młod​szym bra​tem, ale jed​no​cze​śnie żyłam w cią​głym stra​chu, codzien​nie wypa​tru​jąc nowej guwer​nantki, która przej​mie moje obo​wiązki. Pew​nego wrze​śnio​wego poranka ta chwila w końcu nade​szła. Mały Karol ni​gdy nie był wiel​kim miło​śni​kiem jedze​nia. Któż mógłby go winić, skoro przez więk​szość jego krót​kiego życia kar​miono go ohyd​nymi bre​jami? Tam​tego dnia zachę​ca​łam go wła​śnie, by skoń​czył śnia​da​nie — miskę zsia​dłego mleka z mio​dem, nowy sma​ko​łyk na naszym stole — gdy usły​sza​łam odgłosy zamie​sza​nia dobie​ga​jące spod pro​wa​dzą​cych na wieżę scho​dów. Po chwili otwo​rzyły się drzwi i do środka wkro​czyła wytwor​nie ubrana dama, któ​rej towa​rzy​szyła słu​żąca w far​tuszku i czepku podob​nym do mojego. Zerwa​łam się na równe nogi i wła​snym cia​łem zasło​ni​łam prze​stra​szone dzieci. — Jestem księżna Maria de Bur​bon — oznaj​miła nowo przy​była, nie uśmie​cha​jąc się ani nie wita​jąc z nami. Zer​k​nęła w moją stronę, sygna​li​zu​jąc, że to wła​śnie do mnie kie​ruje te słowa. Cof​nę​łam się i padłam na kolana, czu​jąc nara​sta​jącą panikę. Księżna mówiła zaś dalej: — Łaskawy książę Bur​gun​dii popro​sił mnie, żebym zadbała o to, by kró​lew​skie dzieci zostały oto​-

czone nale​żytą opieką. Na samą wzmiankę o księ​ciu Bur​gun​dii ciarki prze​szły mi po ple​cach. — Tak… tak, Madame — wydu​ka​łam. Usły​szaw​szy imię księ​cia Bur​gun​dii i drże​nie mojego głosu, Kata​rzyna zaczęła z prze​ra​że​niem patrzeć to na mnie, to na wytworną damę, która stała w drzwiach. — Nie! — krzyk​nęła, instynk​tow​nie wyczu​wa​jąc zagro​że​nie. — Nie, Mette! Spraw, żeby oni sobie poszli! Maria de Bur​bon pode​szła bli​żej i uklę​kła przy Kata​rzy​nie. Dotknęła drżą​cej ze stra​chu dziew​czynki, sta​ra​jąc się ją uspo​koić, a następ​nie uśmiech​nęła się. — Nie bój się, moja mała — prze​mó​wiła do niej piesz​czo​tli​wie. — Nie ma się czego oba​wiać. Na imię ci Kata​rzyna, prawda? No cóż, Kata​rzyno, masz dużo szczę​ścia. Poje​dziesz do pięk​nego opac​twa, gdzie będą się tobą opie​ko​wały miłe zakon​nice. Będziesz tam bez​pieczna. Spodoba ci się to miej​sce, zoba​czysz. Kata​rzyna nie dała się zwieść łagod​nym gło​sem i deli​kat​nym doty​kiem. — Nie! Nie, chcę zostać z Mette! — Gwał​tow​nie się pode​rwała, zesko​czyła ze stołka i pod​bie​gła do mnie. Mały Karol, któ​remu mleko ska​py​wało po bro​dzie, natych​miast poszedł w ślady sio​stry. Klę​cząc, obję​łam ich, a do moich oczu napły​nęły łzy. — Prze​pra​szam, Madame — wykrztu​si​łam, uni​ka​jąc jej wzroku. — W ostat​nim cza​sie wiele się w ich życiu wyda​rzyło i tylko ja im zosta​łam. Maria de Bur​bon pod​nio​sła się, a jej ostry ton świad​czył o tym, że powoli tra​ciła cier​pli​wość. — Moż​liwe, ale to nie są zwy​kłe dzieci. Były skan​da​licz​nie zanie​dby​wane i czas, by otrzy​mały wresz​cie opiekę, jakiej potrze​bują i na jaką zasłu​gują. Zabie​ram Karola ze sobą. To chrze​śniak mojego ojca i zamieszka teraz w jego domu, gdzie otrzyma odpo​wied​nie wykształ​ce​nie. Ty zaś przy​go​tu​jesz Kata​rzynę do podróży do opac​twa Poissy. Wyje​dzie jutro rano. — Mach​nęła na swoją słu​żącą. — Bierz chłopca. Ruszamy bez chwili zwłoki. Zanim zdo​ła​li​śmy się zorien​to​wać, co się dzieje, Karol został schwy​cony w mocne ramiona kobiety i powę​dro​wał do góry. Zapisz​czał prze​ni​kli​wie, po czym zaczął kopać i wierz​gać, ale towa​rzy​sząca Marii de Bur​bon kobieta nie nale​żała do wątłych, w związku z czym jego despe​racki wysi​łek poszedł na marne. — Nie! Pusz​czaj go! — wrza​snęła Kata​rzyna, która pod​bie​gła do kobiety i szar​pała ją, bez​sku​tecz​nie usi​łu​jąc wyrwać jej brata. Pła​cząc z wście​kło​ści i fru​stra​cji, dziew​czynka zwró​ciła się do mnie: —  Mette, nie pozwól im go zabrać! Pomóż mu! Żało​śnie potrzą​snę​łam głową i bez​rad​nie roz​ło​ży​łam ręce. Cóż mogłam uczy​nić? Kimże byłam w obli​czu potęgi Bur​bo​nów oraz ksią​żąt Bur​gun​dii i de Berry? Po raz ostatni spoj​rza​ły​śmy na pełną roz​pa​czy, umo​ru​saną zsia​dłym mle​kiem twa​rzyczkę Karola, który wycią​gał ręce w naszą stronę, i po chwili chło​piec znik​nął za drzwiami. Sły​sza​ły​śmy jego prze​raź​liwe krzyki jesz​cze przez długi czas. Po chwili w drzwiach sta​nęła znów Maria de Bur​bon, która miała zaczer​wie​nione policzki i posępny wyraz twa​rzy. Pod​no​sząc głos i sta​ra​jąc się prze​krzy​czeć łka​jącą Kata​rzynę, wydała mi ostat​nie pole​ce​nia. — Przyjdę po księż​niczkę jutro o tej samej porze. Dopil​nuj, żeby była gotowa do wyjazdu. Nie życzę sobie wię​cej takich scen. Są wul​garne, nie​przy​jemne i z całą pew​no​ścią nie służą dzie​ciom. — Tak, Madame. Skło​ni​łam posłusz​nie głowę, ale za tym peł​nym sza​cunku gestem kryły się całe chmary bun​tow​ni​czych myśli. Czy zdo​ła​ła​bym chył​kiem wynieść Kata​rzynę z pałacu, ukryć ją w pie​karni i wycho​wać jak wła​sne dziecko? Czy uda​łoby mi się uciec i ukryć gdzieś na wsi? A gdy​bym zabrała ją do kró​lo​wej? Natych​miast jed​nak odrzu​ci​łam wszyst​kie te pomy​sły, wie​dzia​łam bowiem, że żad​nego z nich nie zdo​łam zre​ali​zo​wać. Kata​rzyna była córką króla, praw​dzi​wym skar​bem Fran​cji. Wykra​dze​nie jej z pałacu uznano by z pew​no​ścią za zdradę. Ści​gano by nas, a mnie ska​zano na śmierć — w jaki spo​sób mia​łoby to pomóc księż​niczce

i mojej wła​snej rodzi​nie? Nie mówiąc już o mnie! Nie mia​łam też co myśleć o wywie​zie​niu Kata​rzyny do kró​lo​wej, bo prze​cież nie wie​dzia​łam nawet, dokąd poje​chała i jak się tam dostać. Powin​nam pew​nie dzię​ko​wać Bogu, że mogły​śmy spę​dzić razem jesz​cze ten jeden, ostatni dzień, że Kata​rzyny nie zabrano od razu, pod​czas gdy straż​nicy księ​cia Bur​gun​dii uda​wa​liby, że nie sły​szą jej prze​raź​li​wych krzy​ków. Mia​łam przy​naj​mniej kilka godzin na to, by przy​go​to​wać ją na roz​sta​nie i spró​bo​wać wytłu​ma​czyć jej, że na tym sko​rzy​sta. Jak wytłu​ma​czyć małej dziew​czynce, która nie skoń​czyła jesz​cze czte​rech lat, że to, co ma się za chwilę stać, n i e j e s t naj​gor​szą rze​czą na świe​cie — jeżeli tak jak ona głę​boko wie​rzysz, że tak wła​śnie j e s t? W jaki spo​sób mia​łam zmu​sić się do wypo​wie​dze​nia na głos słów, w które moje serce w ogóle nie wie​rzyło? Sły​sza​łam, jak krowy ryczały na pastwi​skach, kiedy odbie​rano im cie​lęta, i czu​łam teraz ten sam wzbie​ra​jący we mnie ryk. Ryk, który — gdy​bym go wydała — sły​szano by z pew​no​ścią w całym kró​le​stwie. Wie​dzia​łam jed​nak, że nie mogę sobie na to pozwo​lić, jeżeli mam pomóc Kata​rzy​nie przy​jąć los, który nie​uchron​nie ją czeka. Z początku pła​kała i mru​żąc oczy, przy​kła​dała maleń​kie dło​nie do uszu. — Nie, Mette, nie zosta​wię cię. Nie mogą mnie do tego zmu​sić. Zostanę tu, a ty po… poślesz po Karola, on wróci i będziemy razem szczę​śliwi, tak jak wcze… wcze​śniej. Trzy​ma​łam ją mocno w ramio​nach, a Kata​rzyna drżała, wal​cząc z czkawką. Choć serce pękało mi z żalu, musia​łam wypro​wa​dzić ją z błędu. — Nie, Kata​rzyno. Zro​zum, nie możesz tu zostać, a ty i ja nie możemy dłu​żej miesz​kać razem. Musisz jechać i nauczyć się, jak być księż​niczką. Wyrwała mi się i krzyk​nęła z obu​rze​niem. — Ale dla​czego? Jesteś moją nia​nią! Zawsze się mną opie​ko​wa​łaś. Myśla​łam, że mnie kochasz, Mette! Ach, dobry Boże, to było nie do znie​sie​nia! Czy ją kocha​łam? To uczu​cie było znacz​nie, znacz​nie głęb​sze. Kata​rzyna stała się czę​ścią mnie. Jej utrata była dla mnie jak utrata ręki czy wyrwa​nie serca. Mia​łam jed​nak obo​wią​zek jej wytłu​ma​czyć, że mimo iż darzę ją miło​ścią, muszę pozwo​lić jej odejść, ponie​waż nie należy do mnie i jest córką króla. — Ale król jest sza​lony! — krzyk​nęła. — Widzia​ły​śmy go prze​cież w ogro​dzie. Nie obcho​dzi go, co się ze mną sta​nie. Nawet nie wie, kim jestem! Takie słowa z ust małego dziecka… Choć serce mi się kra​jało, wie​dzia​łam, że Kata​rzyna ma rację. Król i kró​lowa kochali być może del​fina Karola, zło​to​wło​sego chłopca, który zmarł w gorączce, ale ni​gdy nie poświę​cili nawet odro​biny uwagi jego rodzeń​stwu. — Ale Boga obcho​dzi, co się z tobą sta​nie — odpo​wie​dzia​łam, chwy​ta​jąc się ostat​niej deski ratunku. — Bóg cię kocha, a ty poje​dziesz do Jego domu, gdzie Jego zakon​nice zaopie​kują się tobą i zadbają o twoje bez​pie​czeń​stwo. — Czy Bóg kocha mnie tak mocno jak ty? — zapy​tała drżą​cym gło​sem. Miała zaru​mie​nione policzki i patrzyła na mnie okrą​głymi, peł​nymi nie​pew​no​ści oczyma. Moja uko​chana mała Kata​rzyna. W tych pięk​nych sza​fi​ro​wych oczach zda​wał się kryć cały sens mojego ist​nie​nia… nawet teraz, kiedy były zaczer​wie​nione i opuch​nięte od pła​czu. Wie​dzia​łam, że te oczy pozo​staną na zawsze w mojej pamięci. — Och tak — skła​ma​łam. Nie wiem, czy można takie myśli nazwać bluź​nier​czymi, ale byłam gotowa przy​siąc, że Wszech​mo​gący nie mógł kochać tej małej dziew​czynki bar​dziej niż ja. — On kocha nas wszyst​kich i musisz pamię​tać o Jego przy​ka​za​niu. Tym, które mówi, że należy czcić ojca swego i matkę swoją. To ozna​cza, że musisz robić to, co ci każą. — Ale ta kobieta mówiła, że przy​słał ją książę Bur​gun​dii. Prze​cież on nie jest moim ojcem. Nie​na​wi​dzę go. Nie muszę chyba robić tego, co mi każe, prawda? Pomy​śla​łam, że Kata​rzyna wyka​zuje się cza​sem zde​cy​do​wa​nie zbyt dużą dla wła​snego bez​pie​czeń​stwa prze​ni​kli​wo​ścią. Odru​chowo dotknę​łam policzka, na któ​rym już na zawsze miał pozo​stać ślad strasz​li​-

wej, nabi​tej ćwie​kami ręka​wicy księ​cia Bur​gun​dii. Gło​śno prze​łknę​łam ślinę, sta​ra​jąc się pozbyć smaku żółci, która pod​cho​dziła mi do gar​dła, ile​kroć sły​sza​łam jego imię. — Musisz, Kata​rzyno, bo to kuzyn two​jego ojca i pomaga mu rzą​dzić kró​le​stwem. Czu​łam, jak jej roz​pacz​liwy opór stop​niowo słab​nie. Zgar​biła się, a jej dolna warga zadrżała. — A co z moją matką? Ona też chce, żebym tam poje​chała? Któż mógł wie​dzieć, czego pra​gnęła kró​lowa? Sły​sza​łam, że wraz z księ​ciem Orle​anu gro​ma​dziła woj​ska, by ruszyć na Paryż, ale poza tym nie dotarły do nas żadne wie​ści na jej temat. — Jestem prze​ko​nana, że kró​lowa zga​dza się z kró​lem — odpo​wie​dzia​łam mało prze​ko​nu​jąco, roz​pacz​li​wie szu​ka​jąc spo​sobu, który pozwo​liłby odwró​cić jej uwagę. — A może wyj​dziemy stąd na chwilę i tro​chę się przej​dziemy? Co powiesz na to, żeby zapa​lić świeczkę Naj​święt​szej Panience i popro​sić ją, żeby nas chro​niła i strze​gła do czasu, aż znowu się spo​tkamy? — Mia​łam nadzieję, że straż nie będzie nas zatrzy​my​wała i pozwoli nam pójść do kaplicy, któ​rej cisza przy​nie​sie nam obu uko​je​nie. Mogłam modlić się o cud, ale w głębi serca wie​dzia​łam, że nawet Naj​święt​sza Panienka nie zdoła ochro​nić nas przed Marią de Bur​bon. Byłam nie​zwy​kle dumna z mojej uko​cha​nej dziew​czynki, kiedy następ​nego ranka szy​ko​wała się do wyjazdu. Poże​gna​ły​śmy się już wcze​śniej: pła​ka​ły​śmy, długo się przy​tu​la​ły​śmy i wymie​ni​ły​śmy wiele poca​łun​ków. Dopiero póź​niej ubra​łam księż​niczkę w nową nie​bie​ską sukienkę z pod​wyż​szoną talią i przy​go​to​wa​łam jej rze​czy. Następ​nie ucze​sa​łam dłu​gie, piękne lniane włosy Kata​rzyny po raz ostatni i zawią​za​łam jej pod brodą wstążki bia​łego czepka, usil​nie sta​ra​jąc się opa​no​wać drże​nie rąk i ukryć buzu​jące we mnie emo​cje. Kiedy księżna de Bur​bon wycią​gnęła rękę, żeby zapro​wa​dzić Kata​rzynę do cze​ka​ją​cego na nią powozu, dziew​czynka zacho​wy​wała się już jak ide​alna księż​niczka: była posłuszna, cza​ru​jąca i grzeczna. Roz​pacz kry​jącą się za tą spo​kojną fasadą zdra​dzały tylko rumieńce na jej policz​kach. Patrząc wstecz, utwier​dzam się w prze​ko​na​niu, że wła​śnie w tam​tej chwili oka​zała po raz pierw​szy całą siłę swo​jego cha​rak​teru. Kiedy dotar​ły​śmy do drzwi powozu, Maria de Bur​bon odwró​ciła się do mnie i uprzej​mie się uśmiech​nęła. — Z tego, co wiem, na imię ci Guil​lau​mette — powie​działa. — Jak na kogoś, kto z racji uro​dze​nia nie może znać dwor​skiej ety​kiety, dosko​nale się spi​sa​łaś, opie​ku​jąc się księż​niczką. Mimo to, jak pew​nie rozu​miesz, musi się ona nauczyć jesz​cze wielu rze​czy, któ​rych ty ni​gdy nie zdo​ła​ła​byś jej prze​ka​zać. Możesz teraz iść do kom​naty major​do​musa i ode​brać należną ci zapłatę. Żegnaj. Po chwili powóz znik​nął mi z oczu, a ja marzy​łam tylko o tym, by pobiec za nim i krzy​czeć ile sił w płu​cach: „Nie chcę waszych zbru​ka​nych krwią pie​nię​dzy! Żadne pie​nią​dze nie wyna​gro​dzą mi utraty mojej uko​cha​nej dziew​czynki!”. Ale nie zro​bi​łam tego. Sta​łam tam, zasty​gła w bez​ru​chu niczym posąg, i modli​łam się. Modli​łam się o to, by Kata​rzyna miała świa​do​mość, że moja miłość do niej jest bez​wa​run​kowa, że ni​gdy nie wyga​śnie i żeby — jeśli kie​dy​kol​wiek los sprawi, iż nasze ścieżki znowu się skrzy​żują — pamię​tała swoją dawną nia​nię Mette. Mia​łam wtedy dzie​więt​na​ście lat, a czu​łam się jak dzie​więć​dzie​się​cio​let​nia sta​ruszka. E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

6 — Mam wie​ści, które powinny pod​nieść cię na duchu — oznaj​mił Jean-Michel, kiedy leże​li​śmy w łóżku i roz​ma​wia​li​śmy szep​tem, żeby nie obu​dzić naszych dzieci, śpią​cych w prze​ciw​le​głym kącie cia​snego pokoju. — Jakie wie​ści? O co cho​dzi? — odpo​wie​dzia​łam ospale, zbyt zmę​czona, żeby z więk​szym entu​zja​zmem zare​ago​wać na jego słowa. W ostat​nim cza​sie zmę​cze​nie towa​rzy​szyło mi wła​ści​wie nie​ustan​nie — było tak, odkąd wró​ci​łam do Hôtel Saint-Pol po wielu latach nie​obec​no​ści. Nasze życie tak się poto​czyło, że miesz​ka​łam znowu w kró​lew​skim pałacu, dzie​ląc łoże z Jean-Miche​lem, ale poza tym wiele rze​czy ule​gło zmia​nie. Przez ponad osiem lat wycho​wy​wa​łam wła​sne dzieci w moim daw​nym domu przy Grand Pont. Latem tam​tego roku, tego, w któ​rym opu​ści​łam pałac, wyda​łam na świat chłopca, który dzięki Bogu prze​żył. Nada​li​śmy mu imię Henri-Luc na cześć obu dziad​ków, ale dla mnie był zawsze po pro​stu Lukiem. JeanMichel skoń​czył ter​mi​no​wać w staj​niach pała​co​wych i został zatrud​niony jako woź​nica — zaj​mo​wał się trans​por​tem zaopa​trze​nia mię​dzy Pary​żem a mająt​kami kró​lew​skimi, co ozna​czało, że bar​dzo czę​sto wyjeż​dżał. Przy​dzie​lono mu kwa​terę rodzinną w pałacu, ale musia​łam coraz wię​cej poma​gać rodzi​com w pie​karni, ponie​waż stawy matki pokry​wała bole​sna opu​chli​zna. Odpo​wia​dało mi to zresztą, bo przez pewien czas Hôtel Saint-Pol znaj​do​wał się w rękach księ​cia Bur​gun​dii, a po naszym prze​ra​ża​ją​cym spo​tka​niu wola​łam trzy​mać się od niego z daleka. Życie w mie​ście nie nale​żało teraz do łatwych. Po tym, jak książę Bur​gun​dii porwał kró​lew​skie dzieci, Paryż stał się ponu​rym, prze​ra​ża​ją​cym miej​scem, a jego miesz​kańcy podzie​lili się na roz​ma​ite frak​cje w zależ​no​ści od tego, które z kró​lew​skich stron​nictw wspie​rali lub od któ​rego byli zależni. Pogrą​żeni w walce o wła​dzę, ksią​żęta Bur​gun​dii i Orle​anu wywie​rali naci​ski i prze​ku​py​wali poszcze​gólne gil​die, sta​rali się też zdo​by​wać wpływy w Kościele i na uni​wer​sy​te​cie. W efek​cie w łonie spo​łe​czeń​stwa docho​dziło do kolej​nych roz​ła​mów, zamie​szek, mor​dów, pod​pa​leń i lin​czów. Na uli​cach zapa​no​wał ter​ror. Ofi​cjal​nie chory król Karol na​dal zasia​dał na tro​nie, ale tak naprawdę nie był w sta​nie sku​piać wokół sie​bie wasali. Kró​lowa, która sta​rała się rzą​dzić w jego imie​niu, nasta​wiała jed​nego księ​cia prze​ciw dru​giemu — i jak gło​siły plotki, robiła to zarówno w łożu, jak i poza nim. Patrząc wstecz, muszę tu powie​dzieć, że Kata​rzynę spo​tkało praw​dziwe szczę​ście, ponie​waż została ukryta w bez​piecz​nym klasz​to​rze na pro​win​cji, z dala od tego zgiełku i cha​osu. Tęsk​ni​łam jed​nak za nią, a jej brak był dla mnie niczym oka​le​cze​nie. Czu​łam się, jakby ktoś odciął mi rękę. Wie​dzia​łam, że powin​nam o niej zapo​mnieć i zda​wa​łam sobie sprawę, że naj​praw​do​po​dob​niej ni​gdy wię​cej jej nie zoba​czę, ale przy​po​mi​nała mi o niej każda chwila, którą spę​dza​łam w towa​rzy​stwie wła​snych dzieci. Oczy​wi​ście kocha​łam Alys i Luca, a z każ​dym rokiem sta​wało się coraz bar​dziej oczy​wi​ste, że i oni odwza​jem​niają moją miłość. Dzieci miesz​kały u dziad​ków i z pozoru sta​no​wiły część zży​tej, kocha​ją​cej się rodziny, któ​rej człon​ko​wie byli wobec sie​bie naprawdę lojalni. Ja jed​nak nie potra​fi​łam wyzbyć się głę​bo​kiego smutku, o któ​rym nie mogłam nikomu powie​dzieć, wie​dzia​łam bowiem, że nikt nie zro​zu​mie ani nie zaak​cep​tuje takich uczuć. Cho​roba mojej matki postę​po​wała i po pew​nym cza​sie z tru​dem pod​no​siła się ona z łóżka. Więk​szą część dnia spę​dzała w pie​karni, wyda​jąc mi pole​ce​nia i wyty​ka​jąc błędy. Wie​dzia​łam, że nie ma wpływu na swoje humory, bo ból w jej opuch​nię​tych sta​wach był tak silny, że dopro​wa​dzał ją do krzyku, ale mimo to z tru​dem nad sobą pano​wa​łam i muszę przy​znać, że nie zawsze mi się to uda​wało. To, że rugała tylko mnie, ni​gdy zaś ojca czy dzieci, wcale nie poma​gało. W końcu zaczęła przyj​mo​wać spe​cjalne lekar​stwo, które przy​no​si​łam jej z apteki. Trudno uwie​rzyć, że zwy​kły syrop z maku może mieć na czło​wieka taki wpływ — ale w pew​nym sen​sie stra​ci​li​śmy ją wtedy, kiedy zaczęła go przyj​mo​wać. Z początku cie​-

szy​łam się, bo przy​no​sił jej ulgę, i nie zwra​ca​łam uwagi na jej ospa​łość i nie​obecny wzrok, ale po kilku tygo​dniach mój nie​po​kój zaczął nara​stać i pota​jem​nie zastą​pi​łam syrop innym lekar​stwem. Kiedy jed​nak matka zaczęła dygo​tać, wymio​to​wać i krzy​czeć, doma​ga​jąc się syropu, który nazy​wała swoim „aniel​skim odde​chem”, musia​łam go jej oddać. Pew​nej nocy wypiła go naj​wi​docz​niej za dużo albo mik​stura była w jakiś spo​sób ska​żona, bo kiedy ojciec obu​dził się nad ranem, leżąca obok niego matka nie żyła. Zdru​zgo​tani, pogrą​żeni w roz​pa​czy, wspo​mi​na​li​śmy, jak silną była kie​dyś kobietą, ale odczu​li​śmy też pewną ulgę, wie​dzie​li​śmy bowiem, że śmierć poło​żyła kres jej cier​pie​niom. W pew​nym sen​sie miała szczę​ście, że zmarła we wła​snym łóżku, bo w tam​tym okre​sie życie w Paryżu stało się trudne i nie​bez​pieczne. Ludzi mor​do​wano za to, że mieli nie​wła​ściwy kolor kap​tura albo prze​cho​dzili nie​od​po​wied​nią alejką. Na uli​cach codzien​nie znaj​do​wano ciała z pode​rżnię​tym gar​dłem albo czaszką roz​bitą jak sko​rupka jajka. Pew​nego mroź​nego listo​pa​do​wego wie​czoru zarą​bany został nie kto inny, tylko książę Orle​anu, napad​nięty przez bandę zama​sko​wa​nych zbi​rów na rue Bar​bette, na tyłach Hôtel Saint-Anto​ine. Czę​sto odwie​dzał jedną z tam​tej​szych rezy​den​cji, w któ​rej od kilku tygo​dni miesz​kała pewna dama — pano​wało powszechne prze​ko​na​nie, że była to sama kró​lowa. Gdy na uli​cach mia​sta zaro​iło się od kró​lew​skiej straży, szu​ka​ją​cej mor​der​ców księ​cia, roze​szła się wieść, że odcięta została prawa dłoń trupa. Bur​gund​czycy w nie​bie​skich kap​tu​rach uznali to za dowód, że książę Orle​anu miał kon​szachty z dia​błem, który zawsze rościł sobie prawo do pra​wej dłoni swo​ich ako​li​tów. Orle​ań​czycy, noszący białe kap​tury, twier​dzili jed​nak, że jedy​nym dia​błem zamie​sza​nym w to mor​der​stwo jest książę Bur​gun​dii, który — jakby na potwier​dze​nie tych podej​rzeń — porzu​cił nagle swoją uprzy​wi​le​jo​waną, gwa​ran​tu​jącą dostęp do wła​dzy pozy​cję u boku króla i zbiegł do Artois, nisz​cząc za sobą wszyst​kie mosty o stra​te​gicz​nym zna​cze​niu. Wtedy na szczy​tach wła​dzy powstała próż​nia, którą każdy chciał wypeł​nić, a skut​kiem tego sytu​acja stała się naprawdę nie​bez​pieczna. Liczba tru​pów w pary​skich rynsz​to​kach rosła z dnia na dzień. Mój ojciec znał pie​ka​rza, który dostar​czał pie​czywo do ści​śle strze​żo​nego pałacu przy rue Bar​bette. To wła​śnie ten czło​wiek wyja​wił nam, że dama, którą książę Orle​anu odwie​dzał tak czę​sto i lek​ko​myśl​nie, powiła dziecko i ledwo prze​żyła poród. Po tym, jak zabito księ​cia, ucie​kła — nikt nie wie​dział dokąd. Pałac nagle opu​sto​szał. Kilka tygo​dni póź​niej wydano kró​lew​skie oświad​cze​nie, w któ​rym ogło​szono, że kró​lowa Iza​bela wydała na świat kolej​nego syna. Chło​piec dostał na chrzcie imię Filip i zmarł wkrótce po uro​dze​niu. Nosi​li​śmy z ojcem brą​zowe kap​tury i trzy​ma​li​śmy język za zębami. Udało nam się prze​trwać, ale codzien​nie pro​wa​dzi​li​śmy walkę o to, by mieć czym palić w pie​cach. Chrust, któ​rego uży​wa​li​śmy, zbie​rali dla nas zawsze dostawcy ze wsi, ale gra​su​jące po kraju zde​spe​ro​wane bandy zbi​rów i rze​zi​miesz​ków spra​wiły, że to zaję​cie stało się zbyt nie​bez​pieczne. Kolej​nym pro​ble​mem były teraz dostawy mąki: woj​ska obu stron​nictw nie​ustan​nie krą​żyły wokół Paryża, gra​biąc przy oka​zji wszystko, co tylko się dało. Na szczę​ście Jean-Miche​lowi uda​wało się co jakiś czas „prze​kie​ro​wy​wać” do naszej pie​karni zapasy suszo​nego kol​co​li​stu i worki mąki, które pod​wę​dzał z dostaw trans​por​to​wa​nych drogą wodną do pałacu kró​lew​skiego. Tak, przy​znaję ze wsty​dem, że zaczę​li​śmy roz​kra​dać kró​lew​ski mają​tek rów​nie swo​bod​nie jak Madame la Bonne. Na nasze uspra​wie​dli​wie​nie powiem jedy​nie, że tylko w ten spo​sób mogli​śmy prze​trwać. Po latach codzien​nej walki o utrzy​ma​nie pie​karni ojciec zmarł nagle na apo​plek​sję, a jesz​cze zanim zdą​ży​li​śmy go pocho​wać, Gil​dia Mistrzów Pie​kar​skich poin​for​mo​wała mnie, że ode​brano nam licen​cję. Jakie​kol​wiek pro​te​sty nie miały sensu. Kobiet nie przyj​mo​wano do gil​dii, a tylko ich człon​ko​wie mieli prawo wypie​kać chleb. Choć jako jedyna spad​ko​bier​czyni ojca sta​łam się wła​ści​cielką pie​ców, nie mogłam ich uży​wać. Nie mogłam też dłu​żej żyć sama z dziećmi w pogrą​żo​nym w bez​pra​wiu Paryżu. Nie mia​łam wyboru, wyna​ję​łam dom i pie​karnię jed​nemu z naszych daw​nych ter​mi​na​to​rów, zabra​łam Alys i Luca i zamiesz​ka​łam z nimi oraz Jean-Miche​lem w Hôtel Saint-Pol. Nie byłam zachwy​cona koniecz​no​ścią powrotu do pałacu, ale pocie​sza​łam się tym, że nie rzą​dził

w nim już książę Bur​gun​dii. W tam​tym cza​sie del​fin — ten sam książę Ludwik, który kie​dyś wrzu​cił mi za dekolt wło​chatą gąsie​nicę — skoń​czył szes​na​ście lat i sta​nął na czele Rady Kró​lew​skiej. Jego doradcą został jego dużo star​szy kuzyn, książę Ande​ga​we​nii. Wspól​nymi siłami zdo​łali oni ode​przeć spod Paryża księ​cia Bur​gun​dii i jego hordy. Sytu​acja była jed​nak daleka od ide​al​nej, bo kró​lowa nie chciała zre​zy​gno​wać z pozy​cji regentki, w związku z czym ona i del​fin musieli dzie​lić się wła​dzą. Miesz​ka​jąc w SaintPol, codzien​nie widy​wało się czer​wo​nych na twa​rzy emi​sa​riu​szy, któ​rzy pędzili mię​dzy apar​ta​men​tami kró​lo​wej a sie​dzibą del​fina i na próżno usi​ło​wali zbu​do​wać poro​zu​mie​nie mię​dzy wiecz​nie zwa​śnio​nymi stro​nami. Nie powin​nam jed​nak wypo​wia​dać się na ten temat, bo także mię​dzy mną a Jean-Miche​lem nie wszystko ukła​dało się dobrze. Po śmierci matki przy​zwy​cza​iłam się do tego, że byłam panią wła​snego domu i wraz z ojcem zarzą​dza​łam inte​re​sem. Teraz jed​nak znowu zara​bia​łam nie​wiele i miesz​ka​łam w wil​got​nej, ciem​nej kom​na​cie pozba​wio​nej pale​ni​ska i gar​de​roby. Odda​wa​li​śmy mocz do garn​ków i musie​li​śmy korzy​stać ze śmier​dzą​cej latryny, która znaj​do​wała się w rowie za staj​niami. Nie​ustan​nie narze​ka​łam na to pogor​sze​nie naszej sytu​acji mate​rial​nej, nic zatem dziw​nego, że Jean-Michel cie​szył się, mogąc popra​wić mi humor dobrymi nowi​nami. — Nie „o co”, tylko o kogo — odpo​wie​dział. — O księż​niczkę Kata​rzynę. Natych​miast usia​dłam na łóżku i nie mia​łam już naj​mniej​szej ochoty na sen. — O Kata​rzynę? Co z nią? Mów! Dopóki nie wymó​wił jej imie​nia, nie zda​wa​łam sobie sprawy, jak bar​dzo za nią tęsk​nię. Tłu​mi​łam to uczu​cie z całych sił. — Wraca do Hôtel Saint-Pol. — Kiedy?! — wrza​snę​łam, zry​wa​jąc się na równe nogi i łapiąc go za ramię. — Kiedy, Jean-Michel? — Ciii! — Nie widzia​łam go w ciem​no​ści, ale czu​łam, jak kar​cąco przy​ło​żył palec do ust. — Boże Święty! Uspo​kój się, kobieto, to ci powiem. Wygląda na to, że przy​je​dzie cał​kiem nie​długo. Jeden z sekre​ta​rzy major​do​musa zja​wił się wczo​raj w staj​niach, żeby usta​lić szcze​góły jej podróży z opac​twa Poissy. Przez głowę prze​pły​wały mi w tej chwili dzie​siątki myśli, ale usi​ło​wa​łam nad sobą zapa​no​wać, żeby spo​koj​nie roz​wa​żyć, co to może ozna​czać. — Zasta​na​wiam się, dla​czego ona wraca wła​śnie teraz. Musi ist​nieć jakiś powód. Mój Boże, JeanMichel… Będziesz w tym uczest​ni​czył? — Zda​rzało mu się wcze​śniej towa​rzy​szyć żoł​nie​rzom, któ​rzy eskor​to​wali kró​lew​skie powozy. — Nie, nie. To kró​lew​ska córka. Będzie w peł​nej eskor​cie, ma ją chro​nić dwu​dzie​stu ryce​rzy i dwu​stu zbroj​nych. To zbyt poważne zada​nie jak dla mnie. — Jean-Michel przy​cią​gnął mnie do sie​bie. — Muszę czę​ściej przy​no​sić wie​ści, które będą cię tak eks​cy​to​wały — wymam​ro​tał, muska​jąc moje ucho. Pod wpły​wem tej nowiny wyzby​łam się wszel​kich hamul​ców i wresz​cie mogłam dać upust od dawna skry​wa​nym emo​cjom, dla​tego też chęt​nie odwza​jem​ni​łam jego piesz​czotę. Kiedy już zdą​ży​li​śmy pod​sy​cić tę iskrę namięt​no​ści i pozwo​li​li​śmy roz​bły​snąć pło​mie​niowi, który następ​nie z zapa​łem uga​si​li​śmy, jesz​cze długo leża​łam na łóżku z sze​roko otwar​tymi oczami. Czu​łam, że myśli wirują mi w gło​wie jak wpra​wione w ruch skrzy​dła wia​traka. Kilka tygo​dni wcze​śniej na fran​cu​ski dwór przy​było angiel​skie posel​stwo. W pod​nio​słej i peł​nej prze​py​chu atmos​fe​rze przez ulice Paryża prze​ma​sze​ro​wał orszak kar​dy​nała i dwóch bisku​pów, zło​żony ze służby oraz licz​nych ryce​rzy, powie​wa​ją​cych sztan​da​rami i spra​gnio​nych miej​sco​wych atrak​cji oraz bur​deli. Ich poko​jowa wizyta sta​no​wiła pewne zasko​cze​nie, bo nie​ustan​nie sły​sze​li​śmy pogło​ski, że król angiel​ski gro​ma​dzi stop​niowo woj​ska i zamie​rza odzy​skać tery​to​ria po dru​giej stro​nie kanału La Man​che, które uwa​żał za wła​sność Anglii. Nor​man​dia, Poitou, Ande​ga​we​nia, Gujenna i Gasko​nia — wszyst​kie te zie​mie znaj​do​wały się na jego liście. Pamię​tam, że zasta​na​wia​łam się, dla​czego nie wysuwa rosz​czeń do całego tery​to​rium Fran​cji, tak jak zro​bił to jego pra​dziad. Moja matka, zago​rzała roja​listka, opo​wia​dała

mi kie​dyś, jak sie​dem​dzie​siąt lat wcze​śniej król Anglii Edward III zgła​szał pre​ten​sje do fran​cu​skiego tronu jako naj​bliż​szy męski spad​ko​bierca swo​jego wuja, króla Fran​cji Karola IV, brata jego matki. Jed​nak trzy​dzie​ści lat wcze​śniej dostoj​nicy, zapewne także we wła​snym inte​re​sie, zade​cy​do​wali, że we Fran​cji kobiety nie mogą dzie​dzi​czyć ziemi. Garnki i patel​nie, konie, domy i złoto tak — ale ziemi nie. Uznali, że wła​sno​ści ziem​skiej nie wolno dzie​dzi​czyć nawet ich synom, jako że można ją prze​ka​zy​wać tylko w linii męskiej, par​dieu! To roz​wią​za​nie okre​ślano mia​nem prawa salic​kiego, ale matka ni​gdy mi nie wytłu​ma​czyła, od czego pocho​dzi ta nazwa. Być może po pro​stu nie wie​działa. W każ​dym razie prawo to prze​kre​śliło rosz​cze​nia króla Edwarda i zagwa​ran​to​wało tron pra​dzia​dowi Kata​rzyny. Od tam​tej pory Fran​cja toczyła z Anglią nie​ustanną walkę o wpływy. Obec​nie jed​nak nie cho​dziło by​naj​mniej o to, kto sie​dzi na któ​rym tro​nie. Jak się oka​zało, angiel​scy dostoj​nicy, któ​rzy weszli w skład posel​stwa, chcieli zaże​gnać ów wie​lo​letni spór tery​to​rialny i przy​pie​czę​to​wać poro​zu​mie​nie poprzez zna​le​zie​nie fran​cu​skiej żony dla króla Anglii Hen​ryka V, pra​wnuka Edwarda III. Cóż, nie trzeba było być geniu​szem, by wysnuć stąd wnio​sek, że powrót naj​młod​szej i zara​zem jedy​nej nie​za​męż​nej córki naszego króla na dwór musiał mieć z tym wiele wspól​nego. Wła​śnie w tam​tej chwili zro​zu​mia​łam, że jeżeli moja uko​chana Kata​rzyna wraca do Saint-Pol tylko po to, by można było nią wyma​chi​wać przed kró​lem Anglii, to będzie z pew​no​ścią potrze​bo​wała pomocy. A któż mógłby jej pomóc lepiej niż wierna nia​nia? Minęły już dawno czasy, kiedy wszystko zamie​rało, ile​kroć król Karol miał nawrót cho​roby. Z potęż​nego męż​czy​zny cier​pią​cego na przej​ściowe uro​je​nia prze​isto​czył się w dzie​cinną istotę, wpa​da​jącą od czasu do czasu w szał. Stał się kró​lem mario​net​ko​wym, któ​rym mógł mani​pu​lo​wać każdy, kto pro​wa​dził jego rękę pod​czas pod​pi​sy​wa​nia kolej​nych dekre​tów. W kon​se​kwen​cji w pałacu roiło się od dwo​rzan, który chcieli zro​bić szybką karierę. Byli gotowi zająć każde sta​no​wi​sko, które pozwo​li​łoby im zna​leźć się w pobliżu kró​lew​skiego skarbca. W związku z tym kwa​tery w pałacu były obec​nie na wagę złota. Jeżeli ktoś chciał zaj​mo​wać pomiesz​cze​nia dla służby, musiał na to ciężko pra​co​wać — i to wła​śnie robiła cała nasza rodzina, włącz​nie z Lukiem. W grun​cie rze​czy mój syn był naj​szczę​śliw​szy z nas wszyst​kich, bo choć miał dopiero osiem lat, uwiel​biał swoją pracę w pała​co​wej psiarni. Wyrósł na chłopca o kości​stych kola​nach i zawa​diac​kiej minie. Po ojcu odzie​dzi​czył miłość do zwie​rząt, po mnie zaś upór. Robi​łam, co tylko mogłam, by nauczyć go pod​staw czy​ta​nia i pisa​nia, ale ponie​waż Luc marzył o tym, by zostać psiar​czy​kiem, uwa​żał, że moje wysiłki nie mają sensu. Alys nato​miast z łatwo​ścią nauczyła się liter, ale bra​ko​wało jej teraz czasu na ćwi​cze​nia, bo pra​co​wała w gar​de​ro​bie kró​lo​wej, gdzie obrę​biała płótna od świtu do zmierz​chu. Ni​gdy się nie dowiem, jak zno​siła nudę i mono​to​nię takiej codzien​no​ści, ale wyro​sła na skromną i posłuszną dziew​czynkę. Mogłam się tylko pocie​szać, że przy​pa​dło jej w udziale zaję​cie zde​cy​do​wa​nie przy​jem​niej​sze niż to, które sama musia​łam wyko​ny​wać. Ponie​waż kobie​tom nie pozwa​lano pra​co​wać w pie​karni ani w kuch​niach, gdzie mogła​bym lepiej wyko​rzy​stać swoje umie​jęt​no​ści, chcąc nie chcąc, spę​dza​łam całe dnie warząc piwo — to zaję​cie nie było prze​sad​nie cenione. Przy​wy​kłam do cięż​kiej pracy, a fer​men​to​wa​nie jęcz​mie​nia nie wyda​wało mi się trud​niej​sze od wypie​ka​nia chleba, ale zupeł​nie ina​czej pra​co​wało się dla kogoś innego, a nie tak jak daw​niej, na wła​sny rachu​nek. Naj​trud​niej​sze oka​zało się jed​nak to, że wszystko w pałacu nie​ustan​nie przy​po​mi​nało mi o Kata​rzy​nie. Widzia​łam jej twarz w oknach naszej daw​nej wieży, sły​sza​łam jej śmiech w sta​rym ogro​dzie róża​nym i nie​mal wyczu​wa​łam jej kroki w kamien​nych kruż​gan​kach. Wyda​wało się, że dopiero jej rychły powrót zdoła wyrwać mnie z głę​bo​kiej melan​cho​lii, w któ​rej się pogrą​ży​łam. Naza​jutrz po tym, jak Jean-Michel prze​ka​zał mi te zaska​ku​jące wie​ści, uda​łam się do kom​naty major​do​musa, znaj​du​ją​cej się w Domu Króla. Na szczę​ście nie zatra​ci​łam wła​ści​wej mi w prze​szło​ści siły prze​ko​ny​wa​nia. W ciągu kilku minut urzęd​nik odpo​wie​dzialny za zatrud​nie​nie służby do apar​ta​men​tów Kata​rzyny przy​znał, że ide​al​nie nadaję się na sta​no​wi​sko gar​de​ro​bia​nej, i zarzą​dził natych​mia​stowe prze​nie​sie​nie mnie z bro​waru pała​co​wego. Oka​zało się, że wrócę w zna​jome miej​sce — księż​niczkę ulo​ko​-

wano bowiem w tych samych kom​na​tach, w któ​rych spę​dziła pierw​sze lata swo​jego życia. Mia​ły​śmy obie wró​cić do wieży, w któ​rej znaj​do​wały się daw​niej pokoje dzie​cięce! Nie​siona rado​ścią, natych​miast pomknę​łam w tam​tym kie​runku, szczę​śliwa, że już nie​długo, naprawdę nie​długo, znowu zoba​czę dziecko, które wykar​mi​łam wła​sną pier​sią. Kom​nata na pierw​szym pię​trze wieży, dawna sypial​nia Madame la Bonne, została prze​kształ​cona w salo​nik, w któ​rym Kata​rzyna i jej damy dworu mogły czy​tać, hafto​wać i przyj​mo​wać gości. Zasło​nięte szkar​łat​nymi kur​ty​nami łoże daw​nej guwer​nantki zostało stąd wynie​sione, a ściany kom​naty zdo​biły teraz tęczowe jedwa​bie i błysz​czące gobe​liny. Pomiesz​cze​nie ume​blo​wano stoł​kami, na któ​rych uło​żono poduszki, wypo​le​ro​wa​nymi na wysoki połysk skrzy​niami i sto​łami. Pod rzeź​bio​nym kamien​nym gzym​sem skry​wał się komi​nek, dzięki któ​remu miało tu być zde​cy​do​wa​nie cie​plej niż w daw​nych cza​sach. Wła​śnie w tym kominku roz​pa​la​łam kilka dni póź​niej ogień, kiedy nagle, zupeł​nie bez ostrze​że​nia, otwo​rzyły się drzwi kom​naty i sta​nęła w nich młoda dama, która przy​glą​dała mi się w mil​cze​niu. Kata​rzyna! Ugięły się pode mną kolana i natych​miast przed nią uklę​kłam. Osłu​piała, pod​nio​słam wzrok i spoj​rza​łam na tę prze​śliczną istotę w cha​bro​wej sukni, na jej piękną twarz madonny oko​loną bia​łym welo​nem i na jej jasne włosy, uło​żone nad głową w nie​wiel​kie rożki oto​czone deli​katną sia​teczką. — Nie wpa​truj się tak we mnie, kobieto! — wark​nęła ta piękna istota. — Nie pozwolę, by gapiła się na mnie byle słu​żąca. Wzdry​gnę​łam się i spu​ści​łam wzrok. Wyobra​ża​łam sobie spo​tka​nie z Kata​rzyną tysiące razy, ale rze​czy​wi​stość nie​po​ko​jąco odbie​gała od tych marzeń. Wszystko wyglą​dało tak jak powinno — ele​gancka aksa​mitna suk​nia obszyta futrem, nie​duża owalna twarz, sza​fi​rowe oczy i mleczna cera — ale wyda​wało się, że słodka istota, któ​rej wspo​mnie​nie tak długo mi towa​rzy​szyło, znik​nęła raz na zawsze. Miej​sce try​ska​ją​cego ener​gią i peł​nego życia cha​rak​teru zajęła teraz pełna chłodu duma. Musia​łam ze smut​kiem przy​znać, że moja uko​chana, cza​ru​jąca dziew​czynka zamie​niła się w nie​zwy​kle wynio​słą panienkę. — Kim jesteś? — zapy​tała. — Jak ci na imię? — Mette — odpo​wie​dzia​łam, z tru​dem kry​jąc zasko​cze​nie. — Mette? Mette? Prze​cież to nie imię. Jak brzmi twoje pełne imię? Byłam gotowa wyba​czyć jej to, że nie roz​po​znała mnie od razu, ale jako dziecko znała prze​cież moje imię — z pew​no​ścią by go nie zapo​mniała. Usły​sza​łam jed​nak zimną pogardę w jej gło​sie i nie odwa​ży​łam się pod​nieść wzroku i spoj​rzeć jej w oczy. Nagle poczu​łam wście​kłość, myśląc o zakon​ni​cach z Poissy. Cóż one naj​lep​szego zro​biły? W jaki spo​sób zdo​łały wyru​go​wać tamtą łagod​ność i dobroć, które miała w sobie moja Kata​rzyna? — Guil​lau​mette — wykrztu​si​łam, po czym powtó​rzy​łam raz jesz​cze — Guil​lau​mette. Ośmie​li​łam się zer​k​nąć w jej stronę, ale nie zoba​czy​łam niczego, co świad​czy​łoby o tym, że mnie roz​po​znała. — Tak lepiej. Co tu robisz, Guil​lau​mette? — Młoda dama zaczęła cho​dzić po kom​na​cie i bez spe​cjal​nego zain​te​re​so​wa​nia przy​glą​dała się deko​ra​cjom oraz meblom. — Jestem twoją gar​de​ro​bianą, Made​mo​iselle. Pomy​śla​łam, że po tak dłu​giej podróży zechcesz ogrzać się przy ogniu — odpo​wie​dzia​łam potul​nie. — Na przy​szłość pamię​taj, że jeżeli będziesz potrzebna, sama cię zawo​łam — oznaj​miła, doty​ka​jąc gru​bego, wyszy​wa​nego opar​cia jed​nego z krze​seł, tak jakby sza​co​wała jego war​tość. — Służba nie powinna wałę​sać się po kró​lew​skich apar​ta​men​tach. Pamię​taj o tym. Możesz teraz zacze​kać na dole, w przed​po​koju. — Tak, Made​mo​iselle — wymam​ro​ta​łam i nie​mal bie​giem ruszy​łam do drzwi. Chcia​łam wydo​stać się z tej kom​naty rów​nie szybko, jak Kata​rzyna pra​gnęła się mnie pozbyć. Zeszłam nie​pew​nie po scho​dach. Nie mogłam w to wszystko uwie​rzyć. Oczy​wi​ście bra​łam wcze​śniej pod uwagę, że Kata​rzyna może mnie nie pamię​tać po tak dłu​giej roz​łące — tym bar​dziej że w momen​cie naszego roz​sta​nia była bar​dzo mała. Zadzi​wiała mnie jed​nak rady​kalna zmiana jej cha​rak​teru. Czu​łam się

tak, jakby moje serce zmiaż​dżyła wła​śnie potężna pięść. Przed​po​kój, w któ​rym Kata​rzyna kazała mi zacze​kać, znaj​do​wał się na par​te​rze, przy głów​nym wej​ściu. Daw​niej, kiedy odby​wały się tu lek​cje Ludwika i Jana, był to pusty zimny pokój, teraz jed​nak usta​wiono tu pie​cyk, na jed​nej ścia​nie wisiał gobe​lin, a pod nim stały ławeczki. Nie paliły się tu żadne świece, a przez wąskie okna do pomiesz​cze​nia wle​wały się ostat​nie pro​mie​nie słońca. Ten ponury pół​mrok ide​al​nie współ​grał z moim nastro​jem. Ocie​ra​jąc z wście​kło​ścią łzy, myśla​łam o naiw​no​ści, którą się wyka​za​łam. Wie​rzy​łam, że dziecko, któ​rym opie​ko​wa​łam się wiele lat, powita mnie cie​pło i rado​śnie, jakby ni​gdy nic. Kata​rzyna została wysłana do Poissy, gdzie zakon​nice miały wycho​wać ją na księż​niczkę. Dwo​rza​nie wal​czyli ze sobą o zaszczyt wkła​da​nia poń​czoch człon​kom rodziny kró​lew​skiej oraz prze​cho​wy​wa​nia klu​czy do ich szka​tuł. Wie​dzia​łam, że jako słu​żąca powin​nam pozo​sta​wać moż​li​wie nie​wi​doczna i wyko​ny​wać naj​bar​dziej nie​wdzięczne zada​nia pod nie​obec​ność mojej pani. A gdyby aku​rat się w tym cza​sie poja​wiła, nale​żało odwró​cić się twa​rzą do ściany lub szybko znik​nąć jej z oczu. Spoj​rze​nie księż​niczce pro​sto w oczy i ocze​ki​wa​nie, że przy​po​mni sobie czu​łość i bli​skość, jakie nas łączyły, kiedy była małym dziec​kiem, było rów​no​znaczne z zakwe​stio​no​wa​niem usta​lo​nego porządku spo​łecz​nego. Mogłam bez​gra​nicz​nie kochać nie​mowlę, które kar​mi​łam pier​sią, nie ist​niała jed​nak żadna zasada, która kaza​łaby teraz Kata​rzy​nie odwza​jem​niać moje uczu​cie. Wręcz prze​ciw​nie. Wyda​wało się bar​dziej praw​do​po​dobne, że będzie się sta​rała za wszelką cenę zapo​mnieć dzie​ciń​stwo, pod​czas któ​rego kom​plet​nie ją zanie​dby​wano, i że chęt​niej skupi się na wspa​nia​łej teraź​niej​szo​ści. Byłam przy​bita i zra​niona — a przy​szłość znowu jawiła mi się w czar​nych bar​wach. E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

7 — Mette? To ty, Mette? Sie​dzia​łam sku​lona na ławeczce w naj​dal​szym kącie pomiesz​cze​nia, pogrą​żona w smutku, i nie pod​nio​słam nawet wzroku, kiedy ktoś otwo​rzył drzwi. Nagle jed​nak usły​sza​łam niski, słodki głos i gwał​tow​nie się pode​rwa​łam. Ści​snęło mi się serce i ugięły się pode mną nogi. W drzwiach stała nie​pew​nie postać w kap​tu​rze, z twa​rzą skrytą w mroku. — Tak, Made​mo​iselle. To ja, Mette — wyszep​ta​łam, doty​ka​jąc dłońmi piersi, w miej​scu, w któ​rym moje serce pod​ry​wało się i trze​po​tało jak ptak uwię​ziony w klatce. Zsu​nęła kap​tur i zapy​tała z nutą roz​cza​ro​wa​nia w gło​sie: — Nie pozna​jesz mnie, Mette? — Och, dobry Boże! Kata​rzyno! — Oczy zaszły mi łzami i zachwia​łam się, co musiało wyglą​dać na tyle nie​po​ko​jąco, że księż​niczka prze​bie​gła przez przed​po​kój i nagle poczu​łam, jak ota​czają mnie jej ramiona. Pod​trzy​mała mnie, ale kolana się pode mną ugięły i razem opa​dły​śmy na ławkę. Nawet jej zapach wyda​wał mi się zna​jomy: cie​pły, deli​katny, różany zapach jej skóry był dla mnie jak naj​wspa​nial​sze kadzi​dła. Jakże mogłam ją pomy​lić z kimś innym? Każda część mojego ciała odna​la​złaby ją nawet po omacku, tak jak owca roz​po​znaje swoje jagnię na pogrą​żo​nym w ciem​no​ści stoku czy kura znaj​duje swoje kur​czątko w pozba​wio​nym świa​tła kur​niku. — A więc na​dal tu jesteś — powie​działa śpiew​nym gło​sem. — Byłam o tym prze​ko​nana. Och, Mette, tak długo cze​ka​łam na ten dzień. Obie odchy​li​ły​śmy się lekko i z uwagą na sie​bie spoj​rza​ły​śmy. Łuki jej brwi i ust były jak żarzące się odbi​cia moich marzeń i nawet mrok panu​jący w pomiesz​cze​niu nie mógł wyssać koloru z tych lśnią​cych nie​bie​skich oczu. Zaj​rza​łam w ich sza​fi​rową głę​bię i wez​brała we mnie potężna fala miło​ści. — Na kola​nach modli​łam się do świę​tego Judy — załka​łam — pro​sząc go, żeby pozwo​lił nam się znowu spo​tkać, ale ni​gdy nie sądzi​łam, że to się naprawdę sta​nie. Kata​rzyna lekko się uśmiech​nęła. — Święty Juda, patron spraw bez​na​dziej​nych. To był dobry pomysł. Jak widzisz, udało się. — Potrzą​snęła głową z nie​do​wie​rza​niem, a jej okrą​głe oczy zaczęły błą​dzić po mojej twa​rzy. — Widzia​łam cię w snach tysiące razy, Mette. Inne dziew​częta w klasz​to​rze tęsk​niły za mat​kami, ale ja tęsk​ni​łam za moją Mette. A teraz jesteś tu przy mnie. — Oto​czyła ramio​nami moją szyję, a jej mięk​kie usta dotknęły mojego policzka. — Nie powin​ny​śmy były ni​gdy się roz​sta​wać. Te słowa były jak bal​sam, przy​no​szący mojej duszy uko​je​nie. Przez te dłu​gie lata, kiedy skry​wa​łam w sercu wspo​mnie​nie jej twa​rzy, ona także o mnie pamię​tała. Wykar​mi​łam ją wła​sną pier​sią i trak​to​wa​łam jak wła​sną córkę — a ja, jak się oka​zało, byłam matką, którą widziała w snach. Mogła​bym sie​dzieć na tam​tej ławeczce w ciem​nym przed​po​koju przez całą wiecz​ność, czu​jąc jej oddech na moim policzku i jej serce bijące równo z moim ser​cem. — Ach, a więc t u jesteś, księż​niczko. Sły​sza​łam, że przy​je​cha​łaś. W drzwiach poja​wiły się dwie postaci, a naszą idyllę zakłó​cił poiry​to​wany głos mło​dej damy, którą wzię​łam wcze​śniej za Kata​rzynę. Wie​dzia​łam, że nie będę mogła sobie wyba​czyć tej pomyłki. Nagle nie​zna​joma dosko​czyła do nas, naj​wy​raź​niej prze​ra​żona wido​kiem księż​niczki toną​cej w obję​ciach słu​żą​cej. — Cóż za wstyd! Jak to moż​liwe, że ta zuchwała kobieta śmiała cię zacze​pić, Made​mo​iselle! Zaraz każę ją stąd usu​nąć. Oba​wiam się, że nie zna swo​jego miej​sca. Kata​rzyna, odwró​cona ple​cami do drzwi, prze​wró​ciła oczami, ści​snęła moją dłoń, żeby dodać mi otu​chy, po czym stłu​miła chi​chot — ten bło​go​sła​wiony chi​chot, który przez te wszyst​kie lata roz​brzmie​wał echem w mojej gło​wie. Następ​nie wstała i odwró​ciła się do obu​rzo​nej dziew​czyny. Praw​dziwa księż​-

niczka Kata​rzyna była ubrana zde​cy​do​wa​nie skrom​niej — miała szary kap​tur i podróżną opoń​czę, pod którą skry​wała się ciemna szata. Mimo to w jej postu​rze było coś, co spra​wiło, że wynio​sła dziew​czyna w ele​ganc​kim stroju natych​miast się wyco​fała. — Wręcz prze​ciw​nie, ona dosko​nale zna swoje miej​sce. Jej miej​sce jest przy mnie — powie​działo moje uko​chane dziecko, dając mi znak, żebym wstała. — Ma na imię Guil​lau​mette. A kim ty jesteś? Wynio​sła dziew​czyna szybko przy​po​mniała sobie o zasa​dach dwor​skiej ety​kiety. Ukło​niła się uprzej​mie — i nie mia​łam wąt​pli​wo​ści, że był to ukłon dokład​nie taki, jakim należy oddać cześć kró​lew​skiej córce. — Wybacz mi, Made​mo​iselle. Nazy​wam się Bona d’Arma​gnac. Kró​lowa mia​no​wała mnie twoją główną damą dworu. Wysłała mnie, pro​sząc, żebym cię powi​tała. Kiedy tylko odpocz​niesz po podróży, chcia​łaby się z tobą zoba​czyć. Kata​rzyna odwró​ciła się i zwró​ciła do mnie z uda​wa​nym zdzi​wie​niem: — Sły​szysz, Mette? — W jej gło​sie poja​wiła się nagle gorycz, która bar​dzo mnie zasko​czyła. — Moja matka życzy sobie mnie widzieć. Naj​wy​raź​niej wszystko robi się kie​dyś po raz pierw​szy. — Powie​dziaw​szy to, wycią​gnęła dłoń do dru​giej dziew​czyny, która przez cały ten czas stała nie​pew​nie w drzwiach, po czym dała jej znak, żeby się zbli​żyła. — Agnes, to Guil​lau​mette. Moja Mette, o któ​rej tyle sły​sza​łaś. Mette, to moja droga przy​ja​ciółka Agnes de Bla​gny, która zgo​dziła się towa​rzy​szyć mi i zostać moją damą dworu. Były​śmy ze sobą bli​sko przez ostat​nie cztery lata. Agnes przy​je​chała do opac​twa Poissy po śmierci swo​jej matki. Agnes de Bla​gny, podob​nie jak Kata​rzyna, miała na sobie skromną tunikę, opoń​czę i pro​sty biały welon. Przy​pusz​cza​łam, że musi to być jakiś rodzaj mun​durka, który nosiły wszyst​kie uczen​nice w opac​twie, choć wyda​wało mi się, że Agnes nie robi tego z tą jedyną w swoim rodzaju, nie​wy​mu​szoną ele​gan​cją, która cecho​wała jej przy​ja​ciółkę. Wyglą​dała na zdez​o​rien​to​waną i zde​ner​wo​waną, ale nie​śmiało odwza​jem​niła mój uśmiech. — Księż​niczko, nie mamy ani chwili do stra​ce​nia! — Do pokoju wkro​czyła star​sza i bar​dziej ener​giczna kobieta w dłu​giej, obszy​tej futrem sukni. — Czeka na cie​bie odpo​wiedni strój. Pomo​żemy ci przy​go​to​wać się na spo​tka​nie z kró​lową. Jak się oka​zało, Kata​rzynę przy​wio​zła z Poissy księżna de Bur​bon, ta sama, która zabrała ją tam bli​sko dzie​sięć lat wcze​śniej. To wła​śnie ona wkro​czyła teraz do pokoju, przy​wi​tała się uprzej​mie z Boną d’Arma​gnac, rzu​ciła mi lek​ce​wa​żące spoj​rze​nie, a następ​nie zapro​wa​dziła wszyst​kie młode damy do nowej kom​naty Kata​rzyny, pomiesz​cze​nia, które daw​niej peł​niło funk​cję pokoju dzien​nego dla dzieci, teraz zaś wyda​wało się cał​ko​wi​cie odmie​nione za sprawą jedwab​nych podu​szek, gru​bych kotar i wspa​nia​łych fla​mandz​kich gobe​li​nów zdo​bio​nych kwia​tami. — Nie odchodź, Mette — wyszep​tała Kata​rzyna, zosta​wia​jąc mnie nie​chęt​nie. Nic nie skło​ni​łoby mnie w tej chwili do odej​ścia, ale uzna​łam, że lepiej zacho​wać ostroż​ność i nie zwra​cać na sie​bie uwagi, zaję​łam więc miej​sce na scho​dach, tuż przy wej​ściu do jej kom​naty. Bez​piecz​nie ukryta we wnęce, cier​pli​wie cze​ka​łam, myśląc tylko o tym, że od miło​ści mojego życia dzieli mnie zale​d​wie kilka kro​ków. Minęło tro​chę czasu, zanim znowu ją zoba​czy​łam, i tym razem nikt nie mógłby mieć do mnie żalu, gdy​bym jej nie poznała. Kata​rzyna została ubrana w ciężką, zdo​bioną klej​no​tami suk​nię, a na jej włosy nało​żono złotą usztyw​nioną sia​teczkę. Sze​ro​kie fałdy sukni księż​niczki led​wie mie​ściły się na scho​dach i dwie szla​chet​nie uro​dzone damy były na szczę​ście zbyt zajęte poma​ga​niem Kata​rzy​nie, by mnie zauwa​żyć, ukrytą za środ​ko​wym fila​rem. Mignęły mi jej zaró​żo​wione policzki, mocno czer​wone usta i nie​ufny, chłodny wyraz twa​rzy. Wystar​czył czas krót​szy od mszy, by zdo​łały prze​kształ​cić moją słodką dziew​czynkę w wyma​lo​waną lalkę. Agnes, któ​rej dobrano zde​cy​do​wa​nie prost​szy strój, truch​tała za wytwor​nymi damami jak mała, szara myszka. Pomy​śla​łam, że nie​śmiała przy​ja​ciółka nie wywrze na kró​lo​wej Iza​beli żad​nego wra​że​nia.

Mia​łam wiele do zro​bie​nia w ocze​ki​wa​niu na powrót Kata​rzyny. W kom​na​cie pano​wał kom​pletny chaos. Jej suk​nię podróżną porzu​cono na pod​ło​dze, na skrzy​niach leżały poroz​rzu​cane szczotki, grze​bie​nie i spinki do wło​sów, a puder i farba do malo​wa​nia twa​rzy pokry​wały już nie​mal wszystko. Zaczę​łam sprzą​tać i przy​go​to​wy​wać pokój na powrót Kata​rzyny, przy​pusz​cza​jąc, że wróci znu​żona i wyczer​pana. Zapa​li​łam świece i umie​ści​łam roz​ża​rzone węgle w pudełku pod jej łóż​kiem. Zakła​da​jąc (słusz​nie, jak się wkrótce oka​zało), że kró​lowa będzie już po kola​cji i niczego nie zapro​po​nuje Kata​rzy​nie, posta​wi​łam przy ogniu słod​kie wino i mleko, a także tro​chę wafli. Pod​czas pracy pró​bo​wa​łam sobie wyobra​zić, jak poto​czy się roz​mowa matki i córki — które prze​cież w ogóle się nie znały. Świece zdą​żyły się w dużej czę​ści wypa​lić, kiedy usły​sza​łam dźwięk przy​po​mi​na​jący ptasi świer​got. Wkrótce oka​zało się, że były to piskliwe głosy pod​eks​cy​to​wa​nych mło​dych dam, które sunęły wolno po scho​dach w kie​runku salo​niku Kata​rzyny, posta​no​wi​łam więc szybko wyco​fać się do swo​jej kry​jówki za fila​rem. Świta księż​niczki naj​wy​raź​niej się roz​ro​sła. Na szczę​ście dziew​częta, wkro​czyw​szy do jej kom​naty, nie zamknęły za sobą drzwi. Mogłam dzięki temu sły​szeć, jak Bona d’Arma​gnac zde​cy​do​wa​nym tonem przy​dzie​lała kolejne zada​nia zwią​zane z wie​czorną toa​letą Kata​rzyny. — Jeżeli pozwo​lisz, Made​mo​iselle, Marie i Jeanne pomogą ci się roze​brać, a ja tym​cza​sem zajmę się two​imi suk​niami i klej​no​tami… Kata​rzyna prze​rwała jej gło​sem cichym i słod​kim, ale wystar​cza​jąco sta​now​czym, by uci​szyć damę dworu: — Nie, Made​mo​iselle. Nie pozwolę. Chcia​ła​bym, żebyś zamiast tego wezwała Guil​lau​mette. Tylko jej pomocy potrze​buję. — Masz na myśli swoją gar​de​ro​bianą, Made​mo​iselle? — zapro​te​sto​wała Bona. — Wasza Wyso​kość, nie możesz powie​rzyć słu​żą​cej swo​jej sukni czy biżu​te​rii! To zada​nie, które musi wyko​nać osoba szla​chet​nie uro​dzona. Uśmiech​nę​łam się, sły​sząc deter​mi​na​cję w gło​sie Kata​rzyny i w jej pozor​nie łagod​nej odpo​wie​dzi: — Mette nie jest słu​żącą, jak raczy​łaś ją nazwać. To moja dawna nia​nia. Kiedy byłam dziec​kiem, zale​żało od niej moje życie. Jestem więc prze​ko​nana, że można jej teraz zaufać na tyle, by powie​rzyć jej kilka szmat i świe​ci​de​łek. Wezwij, pro​szę, Guil​lau​mette. Po chwili zosta​łam wezwana i posta​no​wi​łam odcze​kać dobrą minutę, zanim się zja​wię. Kata​rzyna sta​rała się tym​cza​sem udo​bru​chać swoją ura​żoną damę dworu. — Jesteś star​sza i mądrzej​sza ode mnie, Made​mo​iselle, ale przy​pusz​czam, że nawet ty mia​łaś nia​nię, która opie​ko​wała się tobą w dzie​ciń​stwie i która zna wszyst​kie twoje nawyki… — No cóż, to prawda — przy​znała nie​chęt​nie Bona d’Arma​gnac — ale myśla​łam… — Zamil​kła, nie koń​cząc zda​nia. — …że mojej dawno tu już nie ma? — pod​po​wie​działa łagod​nie Kata​rzyna. — Ale jak widzisz, moja wierna Mette mnie nie opu​ściła. Jest tutaj. — I rze​czy​wi​ście: w tej samej chwili, jak na zawo​ła​nie, wkro​czy​łam do salonu i pokor​nie uklę​kłam, spusz​cza​jąc głowę, żeby unik​nąć gniew​nego spoj​rze​nia Bony. —  Zde​cy​do​wa​łam, że ona i tylko ona będzie zaj​mo​wała się moją kom​natą. Musia​łam się mocno uszczyp​nąć, aby nie zapo​mnieć, że księż​niczka nie skoń​czyła jesz​cze nawet czter​na​stu lat. Odmó​wi​łam w myślach modli​twę do świę​tej Kata​rzyny, byłam bowiem prze​ko​nana, że wła​śnie jej nale​żało dzię​ko​wać za to nie​zwy​kłe połą​cze​nie sło​dy​czy i uporu, które cecho​wało jej imien​niczkę. Ostroż​nie pod​nio​słam wzrok i spoj​rza​łam na Kata​rzynę, która stłu​miła ziew​nię​cie i po chwili oznaj​miła zgro​ma​dzo​nej w pomiesz​cze​niu trzódce ele​ganc​kich dwo​rek: — Jestem bar​dzo zmę​czona. Jutro czeka nas wiele pracy. Wygląda na to, że kró​lowa zamie​rza spro​wa​dzić połowę pary​skich mistrzów rze​mio​sła, żeby przy​go​to​wać mnie do życia na dwo​rze. Będę zatem potrze​bo​wała waszych rad w spra​wach doty​czą​cych doboru gar​de​roby. Na razie jed​nak życzę wam dobrej nocy i liczę na to, że zadba​cie o moją przy​ja​ciółkę Agnes de Bla​gny, która, jak wie​cie, sta​nie się jedną z was.

Było mi żal bojaź​li​wej Agnes, porwa​nej przez cztery damy dworu, naj​wy​raź​niej tak zachwy​cone per​spek​tywą spę​dze​nia całego dnia na wybie​ra​niu stro​jów i klej​no​tów, że jesz​cze długo sły​sza​ły​śmy na scho​dach ich pod​eks​cy​to​waną papla​ninę. Bona d’Arma​gnac nie opu​ściła kom​naty — zamiast tego zbli​żyła się do Kata​rzyny i ści​szyła głos. Tak​tow​nie wyco​fa​łam się i pode​szłam do pale​ni​ska, żeby pod​grzać zsia​dłe mleko, ale ponie​waż mam dosko​nały słuch, bez trudu usły​sza​łam wypo​wie​dziane szep​tem słowa: — Dopiero przy​by​łaś z klasz​toru, Made​mo​iselle, i będziesz potrze​bo​wała dużo wię​cej niż tylko rad doty​czą​cych sukni i klej​no​tów. Życie na dwo​rze nie należy do łatwych i nie​trudno tu o błędy. Kró​lowa ufa, że ci pomogę i udzielę wszyst​kich nie​zbęd​nych wska​zó​wek, podob​nie jak mój ojciec służy pomocą i wspar​ciem del​fi​nowi. — Nie wąt​pię. — Zapa​dła cisza, a Kata​rzyna wpa​try​wała się w Bonę w mil​cze​niu. Dopiero po chwili znowu prze​mó​wiła, z iście kró​lew​ską pew​no​ścią sie​bie, któ​rej, jak sądzę, nie można się nauczyć, ale z którą trzeba się po pro​stu uro​dzić. — Możesz też być pewna, Made​mo​iselle, że będę ci wdzięczna za pomoc. Muszę jed​nak przy​po​mnieć, że dziś wie​czo​rem kró​lowa prze​ka​zała nam wieść, o któ​rej zda​jesz się zapo​mi​nać. Jako jedy​nej nie​za​męż​nej córce króla należy mi się tytuł Madame de France. Jestem prze​ko​nana, że ty, zwłasz​cza ty, nie będziesz chciała dalej naru​szać pro​to​kołu i porzu​cisz słowo „Made​mo​iselle”. A teraz życzę ci dobrej nocy. I pro​szę, zostaw klucz do kufra. Dopiero póź​niej dowie​dzia​łam się, że ów klucz był dla Bony sym​bo​lem pozy​cji i zna​kiem świad​czą​cym o spra​wo​wa​nym urzę​dzie. Wisiał u jej pasa na wysa​dza​nej klej​no​tami kasz​te​lance i przez chwilę myśla​łam, że Bona odmówi. Po chwili jed​nak gwał​tow​nie go odpięła i rzu​ciła na stół obok Kata​rzyny. — Jak sobie życzysz, księż​niczko. Dobra​noc. — Dobra​noc, Made​mo​iselle — odpo​wie​działa Kata​rzyna, a na jej uma​lo​wa​nej twa​rzy nie poja​wił się uśmiech. Córka hra​biego Arma​gnac wyko​nała jeden ze swo​ich zadzi​wia​jąco pre​cy​zyj​nych ukło​nów, a następ​nie wyma​sze​ro​wała z pokoju sztyw​nym kro​kiem, rzu​ca​jąc mi nie​na​wistne spoj​rze​nie i celowo zosta​wia​jąc uchy​lone drzwi. Kiedy Kata​rzyna dała mi znak, a ja speł​ni​łam jej mil​czące pole​ce​nie i pode​szłam, żeby je zamknąć, usły​sza​łam, jak tuż przy scho​dach kroki Bony nagle uci​chły. Odga​dłam, że przy​sta​nęła tam w nadziei, iż usły​szy choćby część naszej roz​mowy — ja jed​nak, uśmie​cha​jąc się trium​fal​nie, zadba​łam o to, by jedy​nym dźwię​kiem, jaki do niej dotrze, był głu​chy odgłos zatrza​ski​wa​nych drzwi. — Czy powin​nam zatem zwra​cać się do cie​bie Madame, Made​mo​iselle? — zapy​ta​łam zdez​o​rien​to​wana. Kata​rzyna zachi​cho​tała. — No cóż, z pew​no​ścią nie musisz uży​wać obu tych tytu​łów jed​no​cze​śnie, Mette! — zawo​łała. —  Wolę chyba, żebyś pozo​stała przy Made​mo​iselle. Z tego, co pamię​tam, zwy​kle nazy​wa​łaś mnie małą Madame, kiedy się na mnie gnie​wa​łaś. — Jestem pewna, że ni​gdy się na cie​bie nie gnie​wa​łam, Made​mo​iselle — zapew​ni​łam. — Zawsze byłaś grzecz​nym, dobrym dziec​kiem. Zresztą na​dal jesteś jesz​cze dziec​kiem. Unio​sła brwi i spoj​rzała na mnie z zasko​cze​niem. — Być może o tym nie wiesz, Made​mo​iselle — doda​łam, pod​cho​dząc do kominka, żeby prze​lać cie​płe mleko do srebr​nego kie​li​cha — ale pod​czas two​jego pobytu w klasz​to​rze nastą​piły gwał​towne wstrząsy natury poli​tycz​nej. Książę Bur​gun​dii uwię​ził nawet część dam dworu kró​lo​wej w wię​zie​niu Châtelet. Made​mo​iselle d’Arma​gnac była jedną z nich. Mówi się, że straż​nicy wię​zienni znę​cali się nad nimi, wiem też, że kiedy trans​por​to​wano je do wię​zie​nia, motłoch solid​nie je pokie​re​szo​wał i bez​li​to​śnie wyśmiał. To zro​zu​miałe, że nie darzy ona szcze​gólną sym​pa​tią przed​sta​wi​cieli gminu, ludzi takich jak ja. Kata​rzyna wpa​try​wała się we mnie w mil​cze​niu. Odpo​wie​działa dopiero po dłuż​szej chwili. — Widzisz, jak wiele dla mnie zna​czy twoja obec​ność, Mette? — zauwa​żyła. — Któż inny by mi o tym powie​dział? Posta​wi​łam kie​lich na stole obok niej i zaczę​łam wyj​mo​wać szpilki, które pod​trzy​my​wały jej cięż​kie

nakry​cie głowy. Kiedy wresz​cie udało mi się je zdjąć, Kata​rzyna zaczęła maso​wać czer​wony ślad, który zna​czył jej skórę w miej​scu, gdzie dia​dem wrzy​nał jej się w czoło. Po chwili oto​czyła kie​lich dłońmi i wypiła łyk mleka. — A teraz powiem ci coś, czego z pew​no​ścią nie wiesz, Mette. Bona zarę​czyła się nie​dawno z księ​ciem Orle​anu, tym samym, który miał pier​wot​nie oże​nić się z Micha​liną, ale osta​tecz​nie poślu​bił naszą star​szą sio​strę Iza​belę. Byłam na ich weselu, kiedy mia​łam pięć lat, ale Iza​bela zmarła nie​stety w połogu dwa lata póź​niej. Modli​łam się za jej duszę, ale nie wypła​ki​wa​łam po niej oczu, bo jak wiesz, ledwo ją zna​łam. Kró​lo​wej bar​dzo zale​żało na tym, żeby poin​for​mo​wać mnie dzi​siej​szego wie​czoru o tych zarę​czy​nach. Podobno Ludwik nie pozwala swo​jej żonie Mał​go​rza​cie poja​wiać się na dwo​rze, bo nie​na​wi​dzi jej za to, że jest córką jego zaprzy​się​głego wroga, księ​cia Bur​gun​dii. Dla​tego kiedy Bona wyj​dzie za Karola Orle​ań​skiego, zosta​nie w myśl zasad pre​ce​den​cji trze​cią w hie​rar​chii waż​no​ści damą w kró​le​stwie, po kró​lo​wej i po mnie. Choć plotki szybko roz​cho​dziły się po pałacu, wie​ści te nie zdą​żyły jesz​cze dotrzeć do kwa​ter zaj​mo​wa​nych przez służbę. Obecny książę Orle​anu był bra​tan​kiem króla, spad​ko​biercą zamor​do​wa​nego kochanka kró​lo​wej, a hra​bia Arma​gnac udzie​lał mu wspar​cia woj​sko​wego i poli​tycz​nego. Mał​żeń​stwo księ​cia Karola z Boną, córką hra​biego, ozna​czało tak długo wycze​ki​wane dopusz​cze​nie Arma​gnaców do zaklę​tego kręgu rodziny kró​lew​skiej. Nie ule​gało zatem wąt​pli​wo​ści, że z Boną nale​żało się liczyć, ja zaś oba​wia​łam się, że Kata​rzyna, oka​zu​jąc mi szcze​gólne względy, nie​od​wra​cal​nie zepsuła nasze rela​cje. Pochy​li​łam się, żeby roz​piąć jej ciężki naszyj​nik, ona zaś odsta​wiła mleko i zbli​żyła dłoń do mojej twa​rzy, doty​ka​jąc dwóch pomarsz​czo​nych blizn, które prze​bie​gały mię​dzy moją szczęką a kością policz​kową. — Zro​bił ci to książę Bur​gun​dii — powie​działa łagod​nie — kiedy sta​nę​łaś w mojej obro​nie. A Bona śmie kwe​stio​no​wać twoją wier​ność i odda​nie! — Jestem zasko​czona, że pamię​tasz tam​ten dzień, Made​mo​iselle — wyzna​łam. — Byłaś wtedy taka mała… — Jakże mogła​bym zapo​mnieć? — zawo​łała. — Śniada twarz księ​cia do dziś mnie prze​śla​duje. — Nie powin​naś się go oba​wiać — napo​mnia​łam ją, choć dosko​nale wie​dzia​łam, co czuje. — Teraz znaj​du​jesz się pod ochroną kró​lo​wej. Wydaje się, że niczego by nie odmó​wiła swo​jej naj​młod​szej córce. Kata​rzyna smutno się zaśmiała. — To praw​dziwa odmiana, nie sądzisz, Mette? Czy wiesz, że dziś wie​czo​rem nie mogłam sobie nawet przy​po​mnieć, jak wygląda twarz mojej wła​snej matki? — Zamil​kła na chwilę i zamy​śliła się. — A jed​nak powin​nam była pamię​tać przy​naj​mniej jej oczy, bo mają nie​zwy​kły kolor. Są jasne, nie​bie​sko​zie​lone, nie​mal tur​ku​sowe. Zapa​dają w pamięć. Uklę​kłam, poca​ło​wa​łam ją w rękę, tak jak mnie nauczono, ona zaś kazała mi wstać i poca​ło​wała mnie w poli​czek. Zaczę​łam roz​pi​nać welon Kata​rzyny i sztywną sia​teczkę zakry​wa​jącą jej włosy, ale nie do końca radzi​łam sobie z tym zada​niem, więc księż​niczka mi pomo​gła. — Musia​łaś być bar​dzo zde​ner​wo​wana, Made​mo​iselle — powie​dzia​łam. Pomy​śla​łam też, choć nie mówi​łam o tym na głos, że kró​lowa powinna spo​tkać się z nie​wi​dzianą od lat córką na osob​no​ści, nie zaś na oczach całego dworu. Kata​rzyna ski​nęła głową. — Byłam, na początku. Nie mia​łam poję​cia, czego ode mnie ocze​kuje, ale zda​łam sobie sprawę, że tak naprawdę ona wcale nie ocze​kuje, żebym cokol​wiek mówiła czy robiła. Chciała po pro​stu, żebym tam stała, tak żeby wszy​scy mogli mnie obej​rzeć. Powi​tała mnie bar​dzo uprzej​mie, wręcz wylew​nie. „Oświad​czam, że Kata​rzyna jest naj​pięk​niej​szą z moich córek. Naj​bar​dziej do mnie podobną”. Tak powie​działa. Kata​rzyna naśla​do​wała nie​miecki akcent swo​jej matki z kamienną twa​rzą i abso​lutną powagą, ale w jej oczach dostrze​głam iskierki humoru.

— To rze​czy​wi​ście wspa​niały kom​ple​ment, Made​mo​iselle! — zauwa​ży​łam, czu​jąc, że drżą mi kąciki ust. — A póź​niej kazała mi usiąść obok sie​bie i zaczęła prze​ma​wiać, tak jakby mnie tam w ogóle nie było. W wiel​kiej sali pałacu zgro​ma​dziło się mnó​stwo ludzi, któ​rzy w napię​ciu wsłu​chi​wali się w każde jej słowo. Na koniec oznaj​miła: „Musimy zro​bić jak naj​lep​szy uży​tek z tej pięk​nej córy Fran​cji. Wyna​ję​łam naj​lep​szych kraw​ców, naj​bar​dziej sza​no​wa​nych złot​ni​ków i naj​bar​dziej zwin​nych mistrzów tańca!”. Do tej pory tylko raz sły​sza​łam głos kró​lo​wej, ale Kata​rzyna paro​dio​wała ją dosko​nale. Natych​miast sta​nął mi przed oczyma tam​ten pamiętny dzień w ogro​dzie pała​co​wym. Kiedy księż​niczka znowu się ode​zwała, mówiła już swoim mięk​kim, łagod​nym gło​sem: — Zapy​ta​łam ją o mojego ojca, króla, ale wspo​mniała tylko, że miewa się on tak, jak może się mie​wać czło​wiek w jego poło​że​niu. Póź​niej spy​ta​łam o Ludwika, ale wyda​wała się wyraź​nie poiry​to​wana i odpo​wie​działa, że del​fin chwi​lowo opu​ścił dwór, choć wróci na tur​niej. Zapla​no​wali ogromny tur​niej rycer​ski, bo chcą dostar​czyć roz​rywki dele​ga​cji angiel​skiej. Kazano mi dobrze przy​go​to​wać się na tę oka​zję i wyglą​dać tak urze​ka​jąco, jak to tylko moż​liwe. Kró​lowa oso​bi​ście wybie​rze mi strój. — Kata​rzyna wes​tchnęła i zapy​tała drżą​cym gło​sem: — Jak sądzisz, Mette, co ona pla​nuje? — Nie​wąt​pli​wie twój ślub, Made​mo​iselle — odpo​wie​dzia​łam, wyj​mu​jąc ostat​nią szpilkę z jej wło​sów i zdej​mu​jąc nie​po​ręczny welon. — Tak, to nie​uchronne. Ale z kim? — Roz​pu​ściła włosy i prze​bie​gła dłońmi po gęstych jasnych lokach. Była​bym przy​się​gła, że jej włosy nie pociem​niały ani odro​binę od czasu, kiedy była nie​mow​lę​ciem. Odpo​wie​dzia​łam jej bez waha​nia: — Przy​pusz​czam, że z kró​lem Anglii, Hen​ry​kiem. Zmarsz​czyła brwi, zanie​po​ko​jona: — To nie​moż​liwe. Prze​cież on jest stary! Poza tym, czy nie ma już swo​jej kró​lo​wej? Serce mi się ści​snęło, kiedy spoj​rza​łam na te lekko zmierz​wione włosy i sar​nie oczy lśniące w deli​kat​nym świe​tle świec. Wie​dzia​łam, że nie​za​leż​nie od tego, który król czy książę osta​tecz​nie się z nią ożeni, zdo​bę​dzie nie​zwy​kłą zaiste nagrodę. Zaczę​łam roz​sz​nu​ro​wy​wać jej suk​nię. — Spę​dzi​łaś w klasz​to​rze naprawdę długi czas, Made​mo​iselle. Stary król Anglii zmarł ponad rok temu. Następca tronu, jego syn Hen​ryk, jest podobno młody, rycer​ski i przy​stojny. I szuka żony. — Młody, rycer​ski i przy​stojny — powtó​rzyła Kata​rzyna, wsta​jąc, żeby zdjąć obszerną, wysa​dzaną klej​no​tami suk​nię. Wzię​łam ją od niej, stę​ka​jąc z wysiłku, pełna podziwu, że nosiła ją przez tak długi czas. — Czy naprawdę jest młody? — zapy​tała z żalem, ścią​ga​jąc sznurki swo​jej koszuli. — W mojej oce​nie musi mieć przy​naj​mniej dwa​dzie​ścia sześć lat. Co ozna​cza​łoby, że jest dwa razy star​szy ode mnie! Nie wydaje mi się wcale młody. Koszula księż​niczki opa​dła na pod​łogę, a ja poda​łam jej wspa​niałą, przy​go​to​waną spe​cjal​nie dla niej aksa​mitną koszulę nocną. Patrząc na Kata​rzynę, nie mogłam wyjść z podziwu, jak szczu​płe i kształtne stały się jej nogi i ręce, przed laty tak pulchne i całe w wałecz​kach. Wzięła ode mnie koszulę i prze​bie​gła dłońmi po deli​kat​nym aksa​mi​cie. — Jest wspa​niała. Zakon​nice uzna​łyby z pew​no​ścią, że przez nią moja dusza może zna​leźć się w nie​bez​pie​czeń​stwie — zauwa​żyła. — To dusza króla Hen​ryka zna​la​złaby się w nie​bez​pie​czeń​stwie, gdyby cię bez niej zoba​czył! —  odpo​wie​dzia​łam z bły​skiem w oku. Zaru​mie​niła się, a ja pomy​śla​łam, że choć wyro​sła na piękną młodą dziew​czynę, na​dal jest jesz​cze dziec​kiem, które więk​szą część życia spę​dziło w klasz​to​rze. Cóż mogła wie​dzieć o potę​dze swo​jego piękna i o sile męskiego pożą​da​nia? Bona miała rację. Kata​rzyna potrze​bo​wała mądrej, pew​nej sie​bie osoby, która mogłaby udzie​lać jej nie​zbęd​nych wska​zó​wek. Oba​wia​łam się jed​nak, że zazdro​sna i zadu​-

fana w sobie córka Arma​gna​ców nie jest tą osobą. E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

8 Kró​lowa, wyraź​nie zachwy​cona „naj​pięk​niej​szą ze swo​ich córek”, obie​cała, że spełni każdą jej zachciankę — a Kata​rzyna, niech Bóg ma ją w swej opiece, chciała wła​śnie mnie. Zakon​nice z Poissy nauczyły księż​niczkę greki i łaciny, przy​swo​iła sobie także regułę Trze​ciego Zakonu Domi​ni​kań​skiego, ale surowy reżim lek​cji i modlitw nie pozo​sta​wiał czasu na miłość czy śmiech. Ona zaś wie​działa, że u mnie znaj​dzie jedno i dru​gie. Chcąc mieć mnie przy sobie, Kata​rzyna dała mi dwa pokoje na szczy​cie swo​jej wieży. Nie sądzę, żeby o tym pamię​tała, ni​gdy też z nią nie poru​sza​łam tego tematu — ale jed​nym z nich była nie​wielka izba, gdzie w tajem​nicy roz​pa​la​łam ogień, kiedy była jesz​cze nie​mow​lę​ciem, a w sąsia​du​ją​cej z nią więk​szej kom​na​cie spały kie​dyś pozo​stałe kró​lew​skie dzieci. Miała ona wła​sny komi​nek i okno wycho​dzące na rzekę, a w gru​bym zewnętrz​nym murze, ku mojej nie​kła​ma​nej rado​ści, skry​wała się latryna. W prze​szło​ści pomiesz​cze​nia te peł​niły funk​cję war​towni i roiło się w nich od uzbro​jo​nych w arba​lety żoł​nie​rzy. Można tu było dotrzeć z zewnątrz, z poziomu murów obron​nych, co ozna​czało, że mój mąż i dzieci będą mogli mnie odwie​dzać, nie prze​cho​dząc przez znaj​du​jące się na dol​nych pię​trach apar​ta​menty Kata​rzyny. — Musisz mieć rodzinę bli​sko sie​bie, Mette — oznaj​miła księż​niczka z powagą. — Nie chcia​ła​bym, żebyś przeze mnie nie mogła spę​dzać czasu z wła​snymi dziećmi. Tak bar​dzo ją kocha​łam… Byłam gotowa przy​siąc, że nie ma innego członka rodziny kró​lew​skiej czy dwo​rza​nina, który zaprzą​tałby sobie głowę takimi spra​wami i dbał o życie pry​watne wła​snej słu​żą​cej. Pier​wot​nie kwa​tery te miały zostać przy​dzie​lone dwor​kom Kata​rzyny, a Bona d’Arma​gnac liczyła na to, że będzie mogła ulo​ko​wać tu swoje naj​bliż​sze towa​rzyszki. Kiedy dowie​działa się, że wła​śnie ja tu zamiesz​ka​łam, natych​miast poskar​żyła się major​do​mu​sowi, że nie zasłu​guję na takie wyróż​nie​nie i że mam szko​dliwy wpływ na księż​niczkę. Ja, pro​sta słu​żąca, mia​ła​bym mieć szko​dliwy wpływ na córkę króla! Jakże ważną posta​cią nagle się sta​łam! To wszystko bar​dzo by mnie bawiło, gdyby nie rosnąca nie​chęć Bony. Zaczy​nało mnie to nie​po​koić. Nie​raz widzia​łam, co działo się ze służ​kami, które w jaki​kol​wiek spo​sób ura​ziły swo​ich panów. Nie chcia​łam skoń​czyć w Châtelet, a tym bar​dziej zostać jedną z tych, które „zagi​nęły w tajem​ni​czych oko​licz​no​ściach”. Na szczę​ście Offe​mont, stary prze​bie​gły dyplo​mata, który zarzą​dzał dwo​rem kró​lo​wej, dosko​nale zda​wał sobie sprawę, że zawiść, spi​ski i intrygi sta​no​wią nie​od​łączną część dwor​skiego życia — i osta​tecz​nie zdo​łał udo​bru​chać Bonę, przy​zna​jąc jej pro​te​go​wa​nym jesz​cze lep​szą kwa​terę. Ten epi​zod dodat​kowo pogor​szył jed​nak rela​cje mię​dzy mną a przy​szłą księżną Orle​anu. Kiedy Kata​rzyna dowie​działa się o talen​cie kra​wiec​kim Alys, natych​miast zaaran​żo​wała prze​nie​sie​nie jej do naszej wieży. W ten oto spo​sób moja córka, zamiast w nie​skoń​czo​ność obrę​biać prze​ście​ra​dła i koszule kró​lo​wej, zaczęła zaj​mo​wać się nową gar​de​robą księż​niczki, wykań​czać jej suk​nie i dobie​rać do nich modne dodatki. Ach, cóż to były za suk​nie! Zamó​wiono ich dwa​dzie​ścia, jedną pięk​niej​szą od dru​giej. Zapro​jek​to​wali je i uszyli naj​lepsi pary​scy krawcy, któ​rzy się​gnęli po skrzące się wło​skie bro​katy, hafto​wane aksa​mity i błysz​czące od klej​no​tów ada​maszki. Dłu​gim, sze​ro​kim ręka​wom nadano misterny kształt łzy i obszyto je wspa​nia​łymi rosyj​skimi futrami. Choć pary​scy rze​mieśl​nicy nie​ustan​nie skar​żyli się, że nie otrzy​mują od rodziny kró​lew​skiej zapłaty za swoją pracę, teraz wal​czyli zawzię​cie o względy nowej ulu​bie​nicy kró​lo​wej Iza​beli. Krawcy, kape​lusz​nicy, poń​czosz​nicy, szewcy, ręka​wicz​nicy i złot​nicy przy​by​wali tłum​nie do wieży Kata​rzyny i wypeł​niali hol na par​te​rze swo​imi towa​rami, stop​niowo zaczęli wyle​wać się także na pobli​skie kruż​ganki. Wkrótce cała oko​lica przy​po​mi​nała plac tar​gowy, a pod​eks​cy​to​wane młode dworki prze​py​chały się, żeby podzi​wiać lśniące jedwa​bie i aksa​mity, mie​rzyć mięk​kie skó​rzane trze​wiki i zachwy​cać się wspa​nia​łymi koliami, brosz​kami i klam​rami, które były wysa​dzane klej​no​tami. Wła​śnie

te damy miały decy​do​wać, któ​rzy rze​mieśl​nicy i kupcy zostaną zapro​szeni do środka i oso​bi​ście zapre​zen​tują swoje wyroby księż​niczce. Wkrótce prze​ko​na​łam się zresztą, że sto​so​wane przez nie kry​te​ria były bar​dziej zło​żone, niż można by przy​pusz​czać. Nawet mnie obie​cano srebrną klamrę do paska, pod warun​kiem że wpusz​czę jed​nego ze sprze​daw​ców do salo​niku Kata​rzyny. Choć jako jedna z jej klucz​nic zaczę​łam w ostat​nim cza​sie nosić pas, odrzu​ci​łam tę pro​po​zy​cję i gniew​nie zru​ga​łam czło​wieka, który mi ją zło​żył. Moja bli​skość z księż​niczką oka​zała się nie​ga​sną​cym źró​dłem iry​ta​cji Bony d’Arma​gnac, a kon​flikty wybu​chały nie​mal codzien​nie. Sta​ra​łam się czu​wać nad Kata​rzyną niczym opie​kuń​cza matka, tym​cza​sem Bona przyj​mo​wała raczej postawę nauczy​cielki: udzie​lała jej nie​zli​czo​nych rad i wyda​wała pole​ce​nia, przez co księż​niczka znaj​do​wała się cza​sem w dość oso​bli​wym poło​że​niu. Kiedy wkro​czy​łam do salonu w kul​mi​na​cyj​nym momen​cie całego tego roz​gar​dia​szu, zasta​łam Kata​rzynę sku​loną w fotelu i oto​czoną całym sta​dem kup​ców, któ​rzy prze​krzy​ki​wali się, zachwa​la​jąc swoje wyroby i zarzu​ca​jąc ją prób​kami towa​rów. Dziew​czyna, która zale​d​wie kilka dni wcze​śniej opu​ściła klasz​tor, musiała czuć się w takiej sytu​acji bar​dzo nie​swojo. Widząc, że lada chwila zaleje się łzami, prze​klę​łam w myślach Bonę i jej mało roz​gar​nięte pro​te​go​wane, które oczy​wi​ście nie oparły się poku​sie obej​rze​nia pre​zen​to​wa​nych na dole wspa​nia​ło​ści i zosta​wiły ją zupeł​nie samą. — Wstyd! — krzyk​nę​łam, odpy​cha​jąc kup​ców. — Księż​niczka nie podej​mie żad​nej decy​zji, jeżeli nie prze​sta​nie​cie jej zadrę​czać! — Dygnę​łam przed Kata​rzyną, a następ​nie powie​dzia​łam: — Wybacz mi, Wasza Wyso​kość, ale czas przy​go​to​wać się do spo​tka​nia z kró​lową. Czy mogę już wypro​sić wszyst​kich z kom​naty? — Tak, dzię​kuję, Mette — wyszep​tała, a ja wygo​ni​łam za drzwi natar​czy​wych han​dla​rzy i rze​mieśl​ni​ków, któ​rzy, wyco​fu​jąc się, pró​bo​wali jesz​cze zachwa​lać swoje towary. Kata​rzyna była wyraź​nie poru​szona całym tym zamie​sza​niem. Tak mocno zaci​skała ręce na porę​czach fotela, że aż zbie​lały jej kłyk​cie. — To było straszne! — zawo​łała, kiedy zosta​ły​śmy same. — Nie mia​łam poję​cia, co robić. Było ich coraz wię​cej. Tak mi głu​pio… Zamie​rza​łam już zauwa​żyć, że nie powinna była zostać sama, bez opieki, kiedy nagle do kom​naty wpa​ro​wała wyraź​nie zde​ner​wo​wana Bona. Gdy tylko mnie dostrze​gła, na jej twa​rzy poja​wił się gry​mas wście​kło​ści. — Ach, więc to twoja sprawka — rzu​ciła chłodno. — Kupcy powie​dzieli mi, że wyrzu​ciła ich stąd jakaś wiedźma. — Osten​ta​cyj​nie odwró​ciła się do mnie ple​cami, po czym ode​zwała się do Kata​rzyny spo​koj​niej​szym tonem: — Nie potra​fi​łaś pod​jąć decy​zji, Madame? Trudno będzie dobrać ci strój potrzebny do życia na kró​lew​skim dwo​rze, jeżeli nie wska​żesz dodat​ków, które ci odpo​wia​dają. Czy mistrzo​wie rze​mio​sła w jaki​kol​wiek spo​sób cię ura​zili? — Tak — odpo​wie​działa Kata​rzyna, uno​sząc brodę i chłodno wpa​tru​jąc się w Bonę. — Wpusz​czono ich tu zbyt wielu, poza tym nie powin​nam zosta​wać z nimi sama. Na szczę​ście Mette przy​szła mi z pomocą. Policzki Bony zaró​żo​wiły się. — Pro​szę o wyba​cze​nie, Madame. Wpu​ści​ły​śmy tylko naj​lep​szych spo​śród nich. Myśla​łam, że Wasza Wyso​kość rozu​mie, iż skom​ple​to​wa​nie odpo​wied​niej gar​de​roby to sprawa nie​cier​piąca zwłoki. — Moż​liwe, ale to nie zna​czy, że muszę być drę​czona i osa​czana — odparła Kata​rzyna. — Kró​lowa liczy na twoją pomoc, Made​mo​iselle, i sądzę, że nie byłaby zachwy​cona, gdyby dowie​działa się, że zosta​wi​łaś mnie sam na sam z tymi wszyst​kimi męż​czy​znami. Nawet jeśli uwa​żasz ich za mistrzów rze​mio​sła. Bona nie miała wyboru. Spu​ściła głowę ze skru​szoną miną, a następ​nie wymam​ro​tała kolejne prze​pro​siny. Przy​pusz​cza​łam, że naj​bar​dziej roz​wście​czyła ją nie tyle sama repry​menda, ile raczej fakt, że Kata​rzyna udzie​liła jej w mojej obec​no​ści. Zda​rzały się też oczy​wi​ście sytu​acje, w któ​rych Bona oka​zy​wała się uży​teczna i mogła zabły​snąć

swoją wie​dzą. Kró​lowa codzien​nie wzy​wała Kata​rzynę do sie​bie, pro​po​nu​jąc jej posiłki lub roz​rywki albo przed​sta​wia​jąc ją waż​nym oso​bi​sto​ściom i dygni​ta​rzom, któ​rych gościła. Made​mo​iselle d’Arma​gnac była eks​pertką w dzie​dzi​nie pro​to​kołu, miała w małym palcu zasady ety​kiety i znała gene​alo​gię wszyst​kich waż​nych postaci na dwo​rze — dla​tego przed każdą wizytą mogła prze​ka​zy​wać księż​niczce strzępy cen​nych infor​ma​cji, które uzy​ski​wała od swego ojca. Te szcze​gólne lek​cje odby​wały się coraz czę​ściej, ponie​waż zbli​żał się wielki tur​niej rycer​ski — dzień, któ​rego tak bar​dzo Kata​rzyna się oba​wiała. — Ach, tur​niej, tur​niej! Kró​lowa nie prze​staje o nim mówić! — poskar​żyła się któ​re​goś ranka, krę​cąc się ner​wowo, pod​czas gdy żywo gesty​ku​lu​jący kra​wiec stał przy niej i z zawrotną pręd​ko​ścią wyda​wał Alys dzie​siątki pole​ceń. Moja córka klę​czała przy Kata​rzy​nie i w pośpie​chu doko​ny​wała ostat​nich popra​wek, robiąc wszystko, żeby wspa​niała, zamó​wiona spe​cjal​nie na tę oka​zję suk​nia była gotowa na pierw​szą dużą uro​czy​stość, w któ​rej księż​niczka miała wziąć udział. Okre​ślany mia​nem houp​pe​lande strój z pod​wyż​szoną talią i dłu​gimi, lej​ko​wa​tymi ręka​wami, był ostat​nio na fran​cu​skim dwo​rze bar​dzo popu​larny. Kró​lowa Iza​bela, chcąc pod​kre​ślić piękno Kata​rzyny i jej „wysoką war​tość” na rynku mał​żeń​skim, nale​gała, by strój uszyto ze zło​to​gło​wiu. Nie zna​łam się co prawda na takich spra​wach, ale wyda​wało mi się, że obszerna, ciężka złota suk​nia może przy​ćmić deli​katną, sub​telną urodę księż​niczki. — Kró​lowa nie​ustan​nie mi przy​po​mina, że angiel​scy wysłan​nicy poin​for​mują króla Hen​ryka o każ​dym szcze​góle mojego wyglądu i zacho​wa​nia. Pod​kre​śla też bez prze​rwy, że muszę stać na straży honoru Fran​cji. Jestem przez to tak zde​ner​wo​wana, że naj​praw​do​po​dob​niej pokryję się kro​stami albo prze​wrócę na oczach tych wszyst​kich gości. Choć byłam w tym cza​sie zajęta sprzą​ta​niem kom​naty, usły​sza​łam słowa Kata​rzyny i mia​łam ochotę natych​miast do niej pod​biec i zapew​nić, że nie ma w całym świe​cie chrze​ści​jań​skim księż​niczki wspa​nial​szej i pięk​niej​szej od niej. Ponie​waż jed​nak przy​miarki nad​zo​ro​wała Bona, bły​ska​wicz​nie stłu​mi​łam ten odruch. Made​mo​iselle d’Arma​gnac odpo​wie​działa jej sło​wami, które by​naj​mniej nie doda​wały otu​chy: — Jestem prze​ko​nana, że kró​lowa pra​gnie tylko przy​po​mnieć ci, Madame, o jaką stawkę toczy się ta gra. Jeżeli nie doj​dzie do zawar​cia mał​żeń​stwa, Fran​cja nie pod​pi​sze trak​tatu z Anglią, to zaś nie​chyb​nie dopro​wa​dzi do wojny. Ojciec mi mówił, że roz​po​czął się naj​waż​niej​szy etap roz​mów poko​jo​wych. Podobno kar​dy​nał Lan​gley to sprytny i pod​stępny czło​wiek, z któ​rym nie​ła​two zna​leźć poro​zu​mie​nie. — Nie poj​muję, dla​czego król Hen​ryk przy​słał kar​dy​nała, by zamiast niego zabie​gał o moje względy — mruk​nęła Kata​rzyna. — Cóż o mał​żeń​stwie może wie​dzieć czło​wiek żyjący w celi​ba​cie? Uśmiech​nę​łam się pod nosem, sły​sząc pełne naiw​no​ści słowa tej mło​dej dziew​czyny. Wie​dzia​łam, że pew​nego dnia dowie się o nie​zli​czo​nych uczen​ni​cach klasz​to​rów, które zostały nałoż​ni​cami arcy​bi​sku​pów. Made​mo​iselle d’Arma​gnac nie dała się jed​nak zbić z tropu. — Kar​dy​nał Lan​gley jest przede wszyst​kim dyplo​matą, a dopiero w dru​giej kolej​no​ści kapła​nem, Madame. W przy​padku mał​żeń​stwa zawie​ra​nego przez króla oblu​bie​nica staje się zawsze przed​mio​tem dłu​gich nego​cja​cji. — Przy​szło mi do głowy, że Bona może w ten spo​sób opi​sy​wać także wła​sne mał​żeń​stwo. — W tej sytu​acji szla​chetne uro​dze​nie i odpo​wiedni rodo​wód mają kapi​talne zna​cze​nie. — Dla​czego zatem kró​lowa tak bar​dzo dba o mój wygląd? — odpo​wie​działa Kata​rzyna. — Jestem prze​cież córką króla i to powinno im wystar​czyć. Bona potrzą​snęła głową. — Kró​lowa, która ocza​ruje swo​jego pana i męża, potrafi wpły​wać na jego dzia​ła​nia. Być może kar​dy​nał nie bie​rze tego pod uwagę, ale nasza kró​lowa z pew​no​ścią o tym pamięta. To mał​żeń​stwo ma nie tylko przy​pie​czę​to​wać pokój pomię​dzy Fran​cją a Anglią. Kró​lowa chce rów​nież, żebyś uwio​dła króla Hen​ryka i skło​niła go do tego, by z two​ich wro​gów uczy​nił też swo​ich wro​gów. Przed​sta​wiona przez Bonę prze​ni​kliwa ana​liza mecha​ni​zmów dyplo​ma​tycz​nych wcale mnie nie zasko​czyła, wie​dzia​łam bowiem, że Made​mo​iselle d’Arma​gnac dosko​nale zna tę rze​czy​wi​stość. Choć hra​bia

Arma​gnac nie był księ​ciem, zdo​łał za sprawą intryg, spi​sków i mani​pu​la​cji dopro​wa​dzić do tego, że mia​no​wano go człon​kiem Rady Kró​lew​skiej, a jego córka miała wyjść za kró​lew​skiego bra​tanka. Nie ule​gało wąt​pli​wo​ści, że Bona od dziecka obser​wo​wała i chło​nęła szcze​gólne talenty swego ojca. Odpo​wiedź Kata​rzyny dowio​dła, że jej dama dworu wcale nie ma mono​polu na roz​sądne, prze​ni​kliwe sądy. — Tak, rozu​miem, dla​czego może to przy​nieść korzy​ści kró​lo​wej — powie​działa, pogrą​żona w zadu​mie. — Zakła​da​jąc oczy​wi​ście, że jej wro​go​wie są moimi wro​gami. Nie dostrze​głam wyrazu twa​rzy Bony, ale jej mil​cze​nie mówiło samo za sie​bie. Zasta​na​wia​łam się, jak szybko ta uwaga dotrze do uszu kró​lo​wej. Cały Paryż wyległ na ulice, świę​tu​jąc nadej​ście wiel​kiego tur​nieju. Zor​ga​ni​zo​wano go w dniu ostat​ków, tuż przed nadej​ściem postu, bo na jego czas zawie​szano tego rodzaju gry wojenne. Ponie​waż nawet służbę pała​cową zachę​cano do oglą​da​nia roz​gry​wek, dołą​czy​ły​śmy z Alys do tłu​mów prze​le​wa​ją​cych się przez ulice i zmie​rza​ją​cych do poło​żo​nego nad Sekwaną kró​lew​skiego placu tur​nie​jo​wego. Znaj​do​wał się on na pła​skim tere​nie w cie​niu Luwru, daw​nej for​tecy kró​lów fran​cu​skich, któ​rej strze​li​ste mury obronne i prze​ra​ża​jący, nie​zdo​byty don​żon strze​gły kró​lew​skiego skarbca. Pawi​lony o kolo​ro​wych dachach, wznie​sione wzdłuż murów, cze​kały na człon​ków rodziny kró​lew​skiej, dostoj​ni​ków i dwo​rzan. Przed nimi roz​cią​gały się szranki, nato​miast za piasz​czy​stą areną znaj​do​wały się odgro​dzone sek​tory prze​zna​czone dla motło​chu. Za nimi, na Sekwa​nie, zacu​mo​wano całe flo​tylle łodzi i barek, z któ​rych tur​niej mogli obser​wo​wać pozo​stali widzo​wie. Przy placu tur​niejowym stały wrota herolda — brama z malo​wa​nego drewna, nad którą powie​wały flagi i pro​porce. To wła​śnie tam​tędy wkra​czało się na plac, na któ​rym roz​sta​wiono nie​zli​czone namioty ozdo​bione bar​wami i godłami setek uczest​ni​czą​cych w tur​nieju ryce​rzy, któ​rzy zje​chali tu ze wszyst​kich zakąt​ków Europy, w nadziei na to, że zdo​będą główną nagrodę i zapre​zen​tują swoje umie​jęt​no​ści. Był chłodny, sło​neczny dzień, a pod jasną, bez​chmurną kopułą nieba powie​trze zda​wało się nie​mal wibro​wać od rże​nia koni, gwiz​dów sta​jen​nych, pobrzę​ku​ją​cych uprzęży i dzwo​nią​cych kowa​deł. Ostat​nie wido​wi​sko tej rangi i tych roz​mia​rów odbyło się w Paryżu wiele lat temu, a ja — z wyjąt​kiem wiel​kich świąt kościel​nych — ni​gdy nie widzia​łam takiego tłumu. Kupcy zajęli naj​ko​rzyst​niej​sze loka​li​za​cje i zachwa​lali swoje towary: korzenne piwo i wino, cie​płe pasz​te​ciki, lekar​stwa i jar​marczne świe​ci​dełka. Na każ​dym rogu stali min​strele, któ​rzy pró​bo​wali prze​bić się przez panu​jący wokół nich zgiełk, ude​rza​jąc z brzę​kiem w swoje roz​stro​jone instru​menty. Chmary żaków i ter​mi​na​to​rów, korzy​sta​jąc z tego, że dostały dzień wolny i mogły uczest​ni​czyć w tym świę​cie, prze​no​siły swoje hała​śliwe spory na oko​liczne place i co pewien czas wybu​chały tam gwał​towne bija​tyki. Mocno trzy​ma​łam Alys za rękę, bałam się bowiem, że uto​nie w tym potoku ludzi — i powoli prze​py​cha​ły​śmy się przez tłum, zmie​rza​jąc w kie​runku miejsc zare​zer​wo​wa​nych dla służby pała​co​wej. Kiedy tam wresz​cie dotar​ły​śmy, udało nam się prze​ci​snąć do przodu i zająć ławkę, z któ​rej dobrze widzia​ły​śmy zarówno szranki, jak i kró​lew​skie pawi​lony. Po pew​nym cza​sie usły​sza​ły​śmy fan​fary, a gło​śny dźwięk trą​bek zapo​wie​dział przy​by​cie kró​lew​skiej świty, która scho​dziła dostoj​nie po drew​nia​nych scho​dach, wznie​sio​nych spe​cjal​nie na tę oka​zję, tak by na arenę można się było dostać bez​po​śred​nio ze strze​li​stych murów ota​cza​ją​cych zamek. Król, kró​lowa oraz ich zna​mie​nici goście po kolei witali tłum, a następ​nie sia​dali na pokry​tych podusz​kami tro​nach i ławach, roz​sta​wio​nych pod bal​da​chi​mem ozdo​bio​nym her​bami. Nad dachem pawi​lonu łopo​tały cho​rą​gwie, przed​sta​wia​jące herby każ​dej z sie​dzą​cych tu zna​ko​mi​to​ści. W jakiś tajem​ni​czy spo​sób udało się też w środku zimy zna​leźć lilie, które z powagą opusz​czały swoje dumne główki nad balu​stradą. Z miej​sca, w któ​rym sie​dzia​ły​śmy, człon​ko​wie rodziny kró​lew​skiej oraz ich goście jawili się nam jako rząd wspa​nia​łych lalek, ubra​nych w kolo​rowe stroje oraz sobole chro​niące przed chło​dem i obwie​szo​nych dro​go​cen​nymi klej​no​tami, które skrzyły się w łagod​nym świe​tle luto​wego poranka. Kata​rzyna, któ​rej kazano wyróż​nić się z tego pstro​ka​tego tłumu, nie miała łatwego zada​nia, ale osta​-

tecz​nie jej uroda i pro​sta ele​gan​cja zatrium​fo​wały. Wspa​niała złota suk​nia, powłó​czy​sta i zdo​biona per​łami, pro​mie​niała łagod​nie na tle krzy​kli​wych bro​ka​tów i pre​ten​sjo​nal​nego prze​py​chu stro​jów jej rodzi​ców. Czoło księż​niczki zdo​bił wysa​dzany per​łami dia​dem, a lśniące bla​do​złote włosy opa​dały na jej szyję niczym jedwabny Ori​flamme 1. (Nie mogło zresztą być ina​czej. Bóg jeden wie, jak długo ją cze​sa​łam!). Zgod​nie z tra​dy​cją, na dwo​rze fran​cu​skim pod​czas ofi​cjal​nych uro​czy​sto​ści nie​za​mężne dziew​częta roz​pusz​czały i odsła​niały włosy. Dzięki temu Kata​rzyna wyraź​nie odróż​niała się od kró​lo​wej i pozo​sta​łych kobiet nale​żą​cych do rodziny kró​lew​skiej, które nosiły wyra​fi​no​wane, zdo​bione klej​no​tami nakry​cia głowy oraz welony. Wyda​wała się nie​zwy​kle młoda, ponętna i — mówiąc wprost — godna zamąż​pój​ścia. Co do tego nikt nie mógł mieć żad​nych wąt​pli​wo​ści. Muszę przy​znać, że choć moje serce puchło z dumy na widok jej nie​ska​zi​tel​nej urody, żołą​dek pod​cho​dził mi do gar​dła, kiedy myśla​łam o jej cał​ko​wi​tej bez​bron​no​ści. — Jeżeli nie dosta​nie jej król Hen​ryk, dosta​nie ją inny monar​cha — szep​nę​łam pod nosem, ocie​ra​jąc łzę, którą nad nią uro​ni​łam. — Wygląda jak anioł! — zawo​łała Alys z nie​kła​ma​nym zachwy​tem, a na jej słod​kiej okrą​głej twa​rzyczce poja​wiły się rumieńce. — Nie ma chyba na świe​cie damy pięk​niej​szej od księż​niczki Kata​rzyny! — Miejmy nadzieję, że tak samo pomy​śli tłu​sty kar​dy​nał — mruk​nął ktoś w rzę​dzie za nami. —  W prze​ciw​nym razie angiel​skie eks​kre​menty ruszą w górę Sekwany już we wrze​śniu. Odwró​ci​łam się, żeby zoba​czyć, kto wypo​wie​dział te słowa, i zoba​czy​łam męż​czy​znę w nie​bie​skozło​tej libe​rii kró​lew​skiego szam​be​lana. Miał zapuch​nięte oczy, kil​ku​dniowy zarost, twarz o ostrych, nie​mal lisich rysach, a pod czar​nym kape​lu​szem skry​wał praw​do​po​dob​nie łysinę. — Nawet jeżeli tak będzie, nie sta​nie się to z winy księż​niczki Kata​rzyny — odpar​łam z uśmie​chem, dając do zro​zu​mie​nia, że sły​sza​łam już nie​jedną pała​cową plotkę i że nie chcę uci​nać roz​mowy. Mru​gnął do mnie poro​zu​mie​waw​czo. — Ach, trzeba przy​znać, że to praw​dziwa pięk​ność. Każdy męż​czy​zna marzyłby o tym, żeby ode​brać jej dzie​wic​two!… No co? — Gwał​tow​nie zamilkł, kiedy wście​kle zmarsz​czy​łam brwi i ski​nę​łam głową w kie​runku Alys. Chcąc jak naj​szyb​ciej prze​rwać te lubieżne roz​wa​ża​nia, zmie​ni​łam temat i wska​za​łam czer​wo​nego na twa​rzy duchow​nego, który sie​dział na lewo od Kata​rzyny i któ​rego szkar​łatna sutanna prze​sad​nie opi​nała pokaź​nych roz​mia​rów brzuch. — Zakła​dam, że to kar​dy​nał Lan​gley — powie​dzia​łam. — A po dru​giej stro​nie sie​dzą król i kró​lowa. Jeste​śmy słu​żą​cymi księż​niczki, ale ni​gdy nie widu​jemy pozo​sta​łych człon​ków rodziny kró​lew​skiej. Szam​be​lan zro​bił się nagle nie​zwy​kle elo​kwentny, tak jakby chciał zatrzeć złe wra​że​nie po wcze​śniej​szej wul​gar​nej uwa​dze. — Kró​lo​wej nie da się z nikim pomy​lić, wystar​czy spoj​rzeć na wszyst​kie klej​noty, któ​rymi jest obwie​szona. Ma ich trzy razy wię​cej niż pozo​stałe damy. A król, bie​da​czy​sko, sie​dzi obok niej. Stąd wygląda nie naj​go​rzej, ale ma umysł sze​ścio​latka. Wiem o tym, bo opróż​niam jego wannę: pod​czas kąpieli bawi się flotą drew​nia​nych sta​tecz​ków. — Dostrzegł nie​do​wie​rza​nie malu​jące się na mojej twa​rzy i zaczął z zapa​łem kiwać głową. — To prawda, Bóg mi świad​kiem. Dama, która sie​dzi obok niego, to żona del​fina. Zasko​czyła mnie jej obec​ność. Del​fin jej nie znosi i trzyma ją w klasz​to​rze. Pozwala jej opusz​czać opac​two tylko wtedy, gdy to naprawdę konieczne. Spoj​rza​łam na kobietę, o któ​rej mówił — Mał​go​rzatę Bur​gundzką, chudą istotę o zie​mi​stej cerze, która, choć miała około dwu​dzie​stu lat, wyglą​dała na zde​cy​do​wa​nie star​szą. Na tę uro​czy​stość przy​wdziała suk​nię z rubi​no​wego aksa​mitu, hafto​wa​nego w bur​gundz​kie sto​krotki oraz del​finy, wid​nie​jące w her​bie jej męża. Takim stro​jem śmiało pod​kre​śliła swój sta​tus. — Czy to nie córka księ​cia Bur​gun​dii? — zapy​ta​łam, sta​ra​jąc się wydo​być z szam​be​lana jak naj​wię​cej infor​ma​cji. Męż​czy​zna o lisiej twa​rzy trzy​mał mię​dzy udami bukłak z winem, z któ​rego, sądząc po jego nara​sta​ją​cej gada​tli​wo​ści, zdą​żył już sporo upić.

— Tak, na tym wła​śnie polega pro​blem. Del​fin nie​na​wi​dzi jej ojca, dla​tego nie chce mieć z żoną nic wspól​nego. Założę się, że ona się modli, aby książę Bur​gun​dii wresz​cie powró​cił do Paryża! Kolejne pyta​nie zada​łam… szcze​gól​nie ostroż​nie dobie​ra​jąc słowa: — Podobno wciąż ma w mie​ście wielu zwo​len​ni​ków? Na lisiej twa​rzy szam​be​lana poja​wił się uśmiech. Męż​czy​zna żywo poki​wał głową. — To prawda i mówi się, że Bur​gund​czycy zabie​gają też o względy Angli​ków, nęcąc ich wła​sną córką, także Kata​rzyną. O, pro​szę, zaczyna się! Gło​śny dźwięk trą​bek zapo​wie​dział pierw​szy poje​dy​nek, w któ​rym del​fin miał się zmie​rzyć z hra​bią Dor​set, wujem króla angiel​skiego i przy​wódcą przy​by​łego do Fran​cji posel​stwa. Obaj męż​czyźni ruszyli galo​pem w kie​runku pawi​lonu kró​lew​skiego, żeby pozdro​wić zebra​nych. Zoba​czy​łam księ​cia Ludwika po raz pierw​szy, odkąd opu​ścił pała​cowy ogród jako dzie​wię​cio​letni chło​piec — i szcze​rze mówiąc, nie mogłam uwie​rzyć wła​snym oczom. Miał teraz osiem​na​ście lat i można było go opi​sać tylko w jeden spo​sób: był po pro​stu gruby. Nie —  był wręcz otyły! A spo​dzie​wa​łam się, że ujrzę star​szą, wyż​szą wer​sję tam​tego chu​dego chłopca, który wrzu​cił mi za dekolt gąsie​nicę. Nie przy​szło mi do głowy, że głód, któ​rego tak czę​sto doświad​czał w dzie​ciń​stwie, wpę​dzi go w tak potworne obżar​stwo. Tylko na wpół ślepy pochlebca mógłby go nazwać przy​stoj​nym, bowiem jego rysy roz​myły się pośród opuch​nię​tych policz​ków i podwój​nych pod​bród​ków. Tonące w tłusz​czu oczy del​fina wyda​wały się małe i pełne zło​ści, a jego włosy były wysoko wygo​lone, zgod​nie z modą panu​jącą ostat​nio pośród kawa​le​rów, co jesz​cze bar​dziej uwi​dacz​niało potężne fałdy tłusz​czu na jego karku. Jedy​nie cha​rak​te​ry​styczny orli nos Wale​zju​szy pozo​stał nie​zmie​niony i świad​czył o kró​lew​skim rodo​wo​dzie Ludwika. Jego zamknięte w masyw​nej zbroi ciało wyglą​dało jak potężny meta​lowy kadłub pokryty nie​bie​sko-złotą opoń​czą i wci​śnięty na sio​dło. Szczę​śli​wym tra​fem zna​le​ziono konia wystar​cza​jąco sil​nego, by zdo​łał udźwi​gnąć jego cię​żar, ale wsa​dze​nie del​fina na jego grzbiet musiało wyma​gać spe​cjal​nego sprzętu. Książę nawet z daleka wyglą​dał gro​te​skowo. Gdyby na​dal znaj​do​wał się pod moją opieką, zarzą​dzi​ła​bym porządne prze​czysz​cze​nie i dłu​go​trwałą dietę z chleba i wody. W dzie​ciń​stwie Ludwik wyda​wał mi się bystrzej​szy od brata, ale to Jan zde​cy​do​wa​nie lepiej radził sobie z mie​czem. Teraz, jako doro​sły męż​czy​zna, Ludwik na​dal nie zdra​dzał talentu rycer​skiego. Ku nie​za​do​wo​le​niu tłumu zde​cy​do​wa​nie star​szy od niego hra​bia Dor​set szybko sobie z nim pora​dził. Jego kopia tra​fiła del​fina już przy pierw​szym zwar​ciu. Nor​mal​nego męż​czy​znę taki cios natych​miast zrzu​ciłby z sio​dła, ale zwa​li​sty następca fran​cu​skiego tronu ledwo drgnął. Mój gada​tliwy sąsiad poin​for​mo​wał mnie, że zgod​nie z kodek​sem rycer​skim ten, kto prze​grał konne star​cie, musi oddać prze​ciw​ni​kowi rów​no​war​tość swo​jej zbroi, co w przy​padku del​fina musiało ozna​czać cał​kiem pokaźną sumę. Nic zatem dziw​nego, że książę Ludwik poczer​wie​niał z wście​kło​ści, a następ​nie dołą​czył do swo​jej rodziny w kró​lew​skim pawi​lo​nie i stam​tąd śle​dził dal​szy prze​bieg tur​nieju. W ciągu kilku kolej​nych godzin kwiat fran​cu​skiego i angiel​skiego rycer​stwa dawał pokaz swych umie​jęt​no​ści pośród pyłu, feerii barw i roz​bły​sków stali. Było to bru​talne wido​wi​sko i wie​lo​krot​nie żało​wa​łam, że przy​pro​wa​dzi​łam tu Alys. Wielu uzbro​jo​nych męż​czyzn trzeba było ścią​gać z pola, a nie​które hełmy były tak zde​for​mo​wane, że czaszki, przez nie chro​nione, musiały się nie​chyb​nie roz​trza​skać. Na naszych oczach wspa​niały koń runął na zie​mię i zła​mał przed​nią koń​czynę. Nie​szczę​sne zwie​rzę rżało i mio​tało się jak osza​lałe przez długi czas, zanim wresz​cie oszczę​dzono mu cier​pie​nia i ścią​gnięto je z pia​sku. W trak​cie tego incy​dentu Alys mocno wtu​liła się w moje ramię, a ja z nie​po​ko​jem zer​k​nę​łam na Kata​rzynę, spo​dzie​wa​jąc się po niej podob​nej reak​cji. Jed​nak wbrew moim oba​wom księż​niczka niczego nie dała po sobie poznać i zacho​wała kamienną twarz, tak jakby rów​nie potworne widoki były w opac​twie Poissy codzien​no​ścią! Wiel​kim fina​łem tur​nieju był poje​dy​nek zwany mêlée, pod​czas któ​rego fran​cu​scy i angiel​scy ryce​rze sto​czyli pozo​ro​waną bitwę na otwar​tej are​nie — wal​cząc ze sobą do czasu, aż herol​dzi ogło​sili, która strona wygrała. Chcia​łam stam​tąd jak naj​szyb​ciej zabrać Alys, oba​wia​łam się bowiem kolej​nego krwa​-

wego wido​wi​ska, ale kiedy już mia​ły​śmy ruszać, hra​bia Dor​set pod​je​chał nagle do kró​lew​skiego pawi​lonu i zawo​łał: — Jeżeli piękna córa Fran​cji zechce dać mi swoją wstążkę na czas nad​cho​dzą​cego poje​dynku, poniosę ją w imie​niu mojego bra​tanka, króla Hen​ryka! Tłum zary​czał, wyra​ża​jąc uzna​nie dla tego rycer​skiego gestu. Zoba​czy​łam, jak Kata​rzyna zer​k​nęła na kró​lową, która z pobła​ża​niem ski​nęła głową. Kiedy jed​nak księż​niczka pochy​liła się, żeby się​gnąć po jedną z lilii, która miała zastą​pić wstążkę, del​fin nie​spo​dzie​wa​nie dosko​czył do niej i powstrzy​mał ją ruchem dłoni. — Nie oka​zujmy Angli​kom żad​nej przy​chyl​no​ści! — ryk​nął z wście​kło​ścią. — Nie wtedy, kiedy knują, intry​gują, by ode​brać Fran​cję pra​wo​wi​temu następcy tronu! — Jego głos dosko​nale współ​grał ze zwa​li​stym ciel​skiem, a słowa, które wypo​wie​dział, odbiły się echem po całej are​nie. — Wra​caj do swo​jego bra​tanka, Dor​set, i prze​każ mu, że marząc o zdo​by​ciu mojej sio​stry, chce tak naprawdę wykraść pod​stę​pem zie​mie mojego ojca. Może i wygra​łeś poje​dy​nek pod​czas tego tur​nieju, milor​dzie, ale przy​się​gam przed Bogiem i świę​tym Dio​ni​zym, że to ostat​nie zwy​cię​stwo, jakie Anglia kie​dy​kol​wiek odnio​sła nad Fran​cją! Nie dosły​sza​łam odpo​wie​dzi hra​biego Dor​set, bo w następ​stwie słów del​fina wybu​chła wrzawa, a nie​któ​rzy fran​cu​scy i angiel​scy ryce​rze znaj​du​jący się w przed​niej czę​ści mêlée zaczęli obrzu​cać się wyzwi​skami, po czym posta​no​wili porzu​cić dotych​cza​sowe współ​za​wod​nic​two i skrzy​żo​wać mie​cze, jesz​cze zanim roz​le​gną się trąby. Natych​miast roz​go​rzała bitwa, któ​rej herol​dzi nie byli w sta​nie w żaden spo​sób kon​tro​lo​wać. Wielu męż​czyzn sie​dzą​cych w czę​ści prze​zna​czo​nej dla służby pała​co​wej zaan​ga​żo​wało się w tę zabawę: sta​wali na krze​słach i wrza​skiem zagrze​wali ryce​rzy do walki, wyka​zu​jąc się entu​zja​zmem, za który przy​naj​mniej czę​ściowo musiało odpo​wia​dać wypite wcze​śniej wino. Wśród nich był rów​nież szam​be​lan o lisiej twa​rzy. — Nici ze ślubu two​jej pani! — zawo​łał do mnie, kiedy wzię​łam Alys za rękę i zaczę​łam prze​ci​skać się z nią przez tłum. — Jeżeli Hen​ryk jej pra​gnie, musi tu przy​je​chać i sam ją sobie wziąć! 1. Dosłow​nie „złoty pło​mień”, bojowy pro​po​rzec kró​lów Fran​cji. Ostatni raz użyto go wła​śnie pod​czas bitwy pod Azin​co​urt; potem zagi​nął. ↩

E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

9 — Tego już za wiele! — krzyk​nęła Bona, napie​ra​jąc z wście​kło​ścią na drzwi kom​naty Kata​rzyny. —  Albo natych​miast wpu​ścisz mnie do księż​niczki, albo pójdę pro​sto do kró​lo​wej i zażą​dam, żeby bez​zwłocz​nie cię usu​nęła. Jestem kobietą moc​nej budowy i blo​ko​wa​nie drzwi nie spra​wiało mi szcze​gól​nych trud​no​ści, ale nie będę ukry​wała, że ciarki prze​szły mi po ple​cach, kiedy usły​sza​łam tę groźbę. Wie​dzia​łam, co prawda, że choć Arma​gna​co​wie mają wpływy na dwo​rze, Bona nie odważy się zażą​dać cze​goś takiego od kró​lo​wej — ale kilka słów rzu​co​nych od nie​chce​nia w odpo​wied​nim momen​cie mogłoby z powo​dze​niem do tego dopro​wa​dzić. Zda​wa​łam sobie sprawę, że blo​ku​jąc przed nią drzwi, muszę się liczyć z tym, że jesz​cze przed zmro​kiem mogę zna​leźć się w Châtelet, a przy​naj​mniej zostać wyrzu​cona z pałacu. Mimo to nie ustą​pi​łam. — Wierz mi, Made​mo​iselle, nie powin​naś tu wcho​dzić dla wła​snego bez​pie​czeń​stwa — nale​ga​łam. Bonie udało się wci​snąć stopę pomię​dzy drzwi, w związku z czym dal​szą część roz​mowy pro​wa​dzi​ły​śmy przez wąską szparę. — Księż​niczka ma gorączkę i wydała roz​kaz, żeby nikt się do niej nie zbli​żał, dopóki nie poznamy dokład​nej przy​czyny jej cho​roby. Posła​łam po medyka, ale tym​cza​sem księż​niczka prosi, żeby​ście wraz z pozo​sta​łymi damami dworu modliły się, by ta dole​gli​wość nie oka​zała się poważna ani zaraź​liwa. Na widocz​nej przez wąską szparę twa​rzy Bony poja​wiły się wąt​pli​wo​ści, ale ich miej​sce szybko zajęła nie​za​chwiana deter​mi​na​cja. — Sprawy zaszły zde​cy​do​wa​nie za daleko — oznaj​miła sta​now​czo. — Nadęta, nie​wy​kształ​cona słu​żąca nie powinna decy​do​wać o tym, czy księż​niczka ma gorączkę, i na wła​sną rękę posy​łać po medyka. To zada​nie, które kró​lowa powie​rzyła spe​cjal​nie do tego wyzna​czo​nej damie dworu. Pozo​stanę tu do czasu przy​by​cia leka​rza, a potem będę mu towa​rzy​szyła przy łożu księż​niczki i prze​każę kró​lo​wej jego dia​gnozę. Poin​for​muję ją też o zagro​że​niu zwią​za​nym z tym, że pocho​dząca z gminu żało​sna kre​atura prze​jęła kon​trolę nad jej córką. — Rób, co uwa​żasz za sto​sowne, Made​mo​iselle — odpo​wie​dzia​łam, gwał​tow​nie napie​ra​jąc drzwiami na jej stopę odzianą w miękki skó​rzany trze​wik. Pisnęła z bólu i odsko​czyła, a ja sko​rzy​sta​łam z oka​zji i z ulgą zatrza​snę​łam drzwi, ryglu​jąc je tak, by mieć pew​ność, że nikt nie wej​dzie do środka. Speł​ni​łam zło​żoną Kata​rzy​nie obiet​nicę — ale za jaką cenę? Oba​wia​łam się, że tym razem spo​tkają mnie poważne kon​se​kwen​cje. Od feral​nego tur​nieju upły​nęły dwa dni. Tuż po jego szo​ku​ją​cym zakoń​cze​niu Kata​rzyna była świad​kiem strasz​li​wej awan​tury pomię​dzy del​fi​nem a kró​lową, która wyrzu​cała synowi jego aro​ganc​kie zacho​wa​nie i fakt, że doko​nał publicz​nego sabo​tażu trak​tatu poko​jo​wego mię​dzy Anglią a Fran​cją. Kró​lowa Iza​bela oskar​żała też Ludwika o to, że zaprze​pa​ścił szanse Fran​cji na pokój i dobro​byt tylko dla​tego, że został poko​nany w poje​dynku. Ludwik nie pozo​stał jej dłużny i okre​ślił jej wiarę w dobrą wolę króla Hen​ryka mia​nem naiw​nej i bez​pod​staw​nej. — Hen​ryk to zwy​kły tyran, Madame — zagrzmiał del​fin — który przed niczym się nie zawaha. Nic nie powstrzyma go przed gra​bieżą ziem, tytu​łów i mająt​ków w imię budowy wła​snego impe​rium. Nie poj​muję, jak możesz brać pod uwagę odda​nie Kata​rzyny tak chci​wej, nik​czem​nej kre​atu​rze. On potrze​buje jej tylko po to, żeby zdo​być fran​cu​ski tron. Zamie​rzasz cało​wać w poli​czek czło​wieka, który bez chwili zwłoki uwię​ziłby mojego ojca, upo​ko​rzyłby moją sio​strę, a mnie samego wydzie​dzi​czył. Nie zaprze​pa​ści​łem szansy na pokój. Rzu​ci​łem ręka​wicę męż​czyź​nie głod​nemu chwały i jasno mu zako​mu​ni​ko​wa​łem, że pokój nie jest na sprze​daż. Nie będziemy go prze​ku​py​wali, nie będziemy w zamian za zanie​cha​nie agre​sji ofe​ro​wali roz​le​głych ziem, pary błę​kit​nych oczu i miliona koron posagu. Jeżeli rze​czy​wi​ście uważa się za

cesa​rza świata, będzie musiał o to zawal​czyć… a z Bożą pomocą może i zgi​nąć! Kró​lowa Iza​bela odpo​wie​działa: — To ty jesteś naiwny, Ludwiku. Król Hen​ryk nie jest tyra​nem. Jest wojow​ni​kiem. Wbrew twoim nadzie​jom nie wycofa się, sły​sząc te pom​pa​tyczne wyzwa​nia. Wręcz prze​ciw​nie: pod​nie​sie rzu​coną ręka​wicę i wma​sze​ruje z woj​skami do Fran​cji, a my nie możemy liczyć na to, że tutejsi feu​da​ło​wie staną w naszej obro​nie. Nie prze​ją​łeś kon​troli nad swoim losem, tylko rzu​ci​łeś nas wil​kom na pożar​cie! Zamy​ślona i zatro​skana Kata​rzyna opi​sała mi tę kłót​nię w naj​drob​niej​szych szcze​gó​łach, w cza​sie gdy poma​ga​łam jej zdjąć złotą suk​nię. Póź​niej zaś usia​dła i wpa​try​wała się we mnie w mil​cze​niu tak długo, że oba​wia​łam się, iż zacznie mi robić wyrzuty. Stało się jed​nak coś dokład​nie odwrot​nego. — Mogę mieć do cie​bie pełne zaufa​nie, prawda, Mette? Wydaje mi się, że jesteś jedyną osobą, któ​rej mogę rze​czy​wi​ście ufać — powie​działa to gło​sem tak poważ​nym i smut​nym, że padłam przed nią na kolana i uca​ło​wa​łam jej rękę. — Zro​bi​ła​bym dla cie​bie wszystko — zapew​ni​łam łagod​nie. — Co wię​cej, była​bym gotowa na zawsze znik​nąć z two​jego życia, gdyby miało ci to w jaki​kol​wiek spo​sób pomóc. — Niech Bóg broni — wyszep​tała. — Nie po raz drugi. Bóg nie mógłby postą​pić tak okrut​nie. Mimo pozor​nej doj​rza​ło​ści Kata​rzyna zacho​wała pewne dzie​cięce cechy, takie jak opty​mizm oraz potrzebę nie​ustan​nego pocie​sza​nia. Mnie nato​miast życie nauczyło cyni​zmu i wcale nie mia​łam pew​no​ści, czy Wszech​mo​gący okaże się pod tym wzglę​dem prze​sad​nie życz​liwy. Wstała, wzięła mnie za rękę i pocią​gnęła za sobą do kominka, przy któ​rym stał jej fotel. — Usiądź tu, Mette — popro​siła, deli​kat​nie mnie popy​cha​jąc, sama zaś usia​dła na sto​ją​cym obok tabo​re​cie. — Podzielę się z tobą moimi prze​my​śle​niami, a ty mi powiesz, co o tym wszyst​kim sądzisz. Poczu​łam się w tej sytu​acji nie​swojo i zaczę​łam się zasta​na​wiać, co powie​dzia​łaby Bona, gdyby zoba​czyła, jak ja, pro​sta kobieta z gminu, zapa​dam się w kró​lew​skich podusz​kach. Szybko jed​nak porzu​ci​łam te błahe roz​terki i sku​pi​łam się na tym, co mówiła Kata​rzyna. — To, co ci teraz powiem, nie może wyjść poza te cztery ściany — zaczęła ostroż​nie. — Ktoś mógłby to bowiem nazwać zdradą. Im dłu​żej prze​by​wam na dwo​rze, tym mniej ufam swo​jej matce. Mój mimo​wolny okrzyk spra​wił, że Kata​rzyna pod​nio​sła dłoń, uci​na​jąc wszel​kie pro​te​sty. — Pro​szę, nie mów mi rze​czy, które usły​sza​ła​bym od innych, Mette. Wiem, że jestem młoda i że być może nie w pełni rozu​miem, co kró​lowa mówi i robi, ale nie uwa​żam się za głu​pią. Mogła​bym ci podać wiele przy​kła​dów jej nie​uczci​wo​ści, wystar​czy jed​nak tylko jeden. Otóż kró​lowa utrzy​muje, że nie​na​wi​dzi księ​cia Bur​gun​dii za jego udział w mor​der​stwie Ludwika Orle​ań​skiego, ale to tylko słowa. W rze​czywistości nie​na​wi​dzi hra​biego Arma​gnac, któ​rego rze​komo tak głę​boko podzi​wia. Ile​kroć są razem, łatwo wyczuć ich wza​jemną nie​chęć. Jak wiesz, kró​lowa nie pała też szcze​gólną miło​ścią do Ludwika. Moja matka ofi​cjal​nie popiera Orle​ań​czy​ków, ale tak naprawdę spi​skuje z księ​ciem Bur​gun​dii. Nie mia​łoby to tak dużego zna​cze​nia, gdyby była lojalna wobec króla. Tak jed​nak nie jest. Sie​dzi obok niego pod​czas publicz​nych uro​czy​sto​ści, ale poza tym od niego stroni. Potrze​buje go tylko dla​tego, że jako kró​lowa ma prawo do regen​cji. Kiedy mój ojciec umrze, Ludwik zosta​nie kró​lem, a ona straci wła​dzę. Dla​tego pota​jem​nie knuje z księ​ciem Bur​gun​dii i toruje mu drogę, tak żeby mógł powró​cić do Paryża i znów rzą​dzić w imie​niu króla. A dla​czego tak jej na tym zależy? Dla​tego że książę Bur​gun​dii kon​tro​luje mojego brata Jana. Gdyby się z nim sprzy​mie​rzyła, mogłaby na​dal rzą​dzić Fran​cją za pośred​nic​twem syna, któ​rego wygnała dzie​sięć lat temu. — Ale tylko w sytu​acji, gdyby Ludwik nie żył! — zawo​ła​łam. — Dokład​nie tak. — Pochy​liła się w moją stronę i poło​żyła palec na ustach. — Ciii. Mówię ci o tym wszyst​kim tylko dla​tego, że chcę, abyś zro​zu​miała, dla​czego popro​szę cię o pomoc. Muszę poroz​ma​wiać z Ludwi​kiem tak, żeby nie dowie​działa się o tym moja matka. Chcia​ła​bym, żebyś prze​ka​zała mu wia​do​mość i popro​siła go, by zja​wił się tu w tajem​nicy. Mógłby przejść po murach obron​nych i wejść od zewnątrz. Spo​tka​li​by​śmy się w twoim pokoju, a my tym​cza​sem roz​gło​si​ły​by​śmy, że nie​spo​dzie​wa​nie

dosta​łam gorączki i że muszę zostać w swo​jej kom​na​cie. Musia​ła​byś jed​nak powstrzy​mać moje dworki, bo w prze​ciw​nym razie natych​miast doniosą o wszyst​kim kró​lo​wej. — Zwłasz​cza Made​mo​iselle Bona — wyszep​ta​łam. — Trudno będzie mi ją zatrzy​mać. Już teraz mnie nie​na​wi​dzi. Kata​rzyna spoj​rzała na mnie prze​pra​sza​jąco. — Wiem. Może się na cie​bie poskar​żyć, ale nie oba​wiaj się. Jeżeli kto​kol​wiek będzie chciał cię stąd usu​nąć, dostanę praw​dzi​wej gorączki, a mój stan nie poprawi się do czasu, aż spro​wa​dzą cię z powro​tem. — Nie byłam prze​ko​nana, czy ten wybieg przy​nie​sie zamie​rzone skutki, ale Kata​rzyna zła​pała mnie za ręce, zanim zdo​ła​łam zapro​te​sto​wać. — Muszę się spo​tkać z Ludwi​kiem, Mette. On jest kom​plet​nie osa​mot​niony. Nasza matka knuje prze​ciw niemu, a Arma​gnac, choć poprzy​siągł mu wier​ność, myśli wyłącz​nie o wła​snych inte​re​sach. A przy tym wszyst​kim żoną Ludwika jest córka jego naj​więk​szego wroga. Musi wie​dzieć, że pozo​stanę wobec niego lojalna. Mia​łam mętlik w gło​wie i czu​łam, że mie​szam się do spraw, które zde​cy​do​wa​nie mnie prze​ra​stają. — A co z two​imi inte​re​sami? — zapy​ta​łam. — Del​fin zdą​żył cię już odsu​nąć od angiel​skiego tronu. Potrzą​snęła głową. — Tak naprawdę jestem mu za to wdzięczna. Gdyby doszło do zawar​cia tego mał​żeń​stwa, zna​la​zła​bym się w trud​nym poło​że​niu. Jak ci już mówi​łam, to kwe​stia zaufa​nia. Mam świa​do​mość, że muszę wyjść za tego, kto zosta​nie dla mnie wybrany. Ale kto dokona tego wyboru? Mój ojciec jest zbyt osła​biony, a matce nie ufam. Wolę zdać się w tej kwe​stii na mojego brata. Dekla​ro​wa​łam już wcze​śniej, że odda​ła​bym za nią życie, i wie​dzia​łam, że jeżeli ten plan się nie powie​dzie, tak wła​śnie może się stać. Musia​łam jed​nak dzia​łać — jak mogła​bym odmó​wić? Zary​glo​wa​łam drzwi, żeby Bona nie mogła dostać się do środka, po czym usia​dłam w kom​na​cie Kata​rzyny i cze​ka​łam. Czas dłu​żył mi się nie​mi​ło​sier​nie, więc pró​bo​wa​łam zająć się czymś poży​tecz​nym —  wytar​łam toa​letkę, wyczy​ści​łam szaty zie​mią fuler​ską 1, a następ​nie uzu​peł​ni​łam wonne zioła w gar​de​ro​bie. Pra​cu​jąc, wyobra​ża​łam sobie Ludwika i Kata​rzynę pro​wa​dzą​cych szczerą roz​mowę w kom​na​cie nad moją głową, gdzie spe​cjal​nie na tę oka​zję usta​wi​łam przy ogniu naj​więk​szy dostępny mi fotel. Oczyma wyobraźni widzia​łam też Bonę d’Arma​gnac, ner​wowo prze​mie​rza​jącą salon i cze​ka​jącą na medyka, który nie mógł prze​cież przy​być z tego pro​stego powodu, że w ogóle go nie wezwa​łam. Cze​ka​łam, aż znie​cier​pli​wiona Bona zacznie walić w drzwi, ale ku mojemu zasko​cze​niu nic takiego nie nastą​piło. W końcu Kata​rzyna zeszła na dół. Miała zatro​skaną minę i ścią​gnięte brwi. Nie mogłam się docze​kać, kiedy mi opo​wie, jak prze​bie​gło spo​tka​nie z Ludwi​kiem, pozo​sta​wało mi jed​nak uzbroić się w cier​pli​wość. — Muszę się pomo​dlić, Mette — powie​działa tylko, zmie​rza​jąc pro​sto do swo​jego prie-dieu 2. —  Pro​szę, popil​nuj drzwi jesz​cze przez chwilę. Obie​ca​łam, że to zro​bię, ale uzna​łam, że skoro Kata​rzyna wró​ciła już do kom​naty, roz​sąd​nie będzie zakraść się po scho​dach na dół i spraw​dzić, co dzieje się z Boną, któ​rej mil​cze​nie wyda​wało mi się bar​dziej zło​wiesz​cze niż gniew. Scho​dząc, spo​tka​łam pazia — na jego sza​tach dostrze​głam krzyż lota​ryń​ski, sym​bol Arma​gna​ców. Ów paź zmie​rzał na górę, do kom​nat Kata​rzyny. — Przy​no​szę wia​do​mość dla księż​niczki — oznaj​mił. Moc​niej zabiło mi serce. Wycią​gnę​łam dłoń, prze​ko​nana, że oto przy​szła pierw​sza zapo​wiedź zemsty Bony. — Jej Wyso​kość jest nie​dy​spo​no​wana — powie​dzia​łam. — Prze​każę jej to. Paź wyjął z torby zapie​czę​to​waną kopertę i podał mi ją, po czym ruszył na dół. Odczu​wa​łam silną pokusę, by natych​miast znisz​czyć list, ale ostroż​ność prze​wa​żyła — uzna​łam, że jeżeli Bona rze​czy​wi​ście pod​jęła dzia​ła​nia prze​ciwko mnie, to Kata​rzyna powinna się o tym jak naj​szyb​ciej dowie​dzieć. Kiedy wró​ci​łam do jej kom​naty, księż​niczka zro​biła znak krzyża i wstała. Naj​święt​sza Panienka spo​glą​dała łagod​nie z oświe​tlo​nego świe​cami tryp​tyku. Nie wie​dzia​łam, o co pro​siła ją Kata​rzyna, ale zmarszczki na

czole księż​niczki nie znik​nęły. W mil​cze​niu poda​łam jej list. Prze​czy​tała go i sze​roko otwo​rzyła oczy ze zdzi​wie​nia. — Listu nie przy​słała Bona, tylko jej ojciec, hra​bia — wyja​śniła po chwili, skła​da​jąc per​ga​min. —  W związku z tym, że nie udało się pod​pi​sać trak​tatu z Anglią, Arma​gnac i książę Orle​anu zde​cy​do​wali, że mał​żeń​stwo mię​dzy Boną a księ​ciem powinno zostać zawarte bez chwili zwłoki. Hra​bia wyraża głę​boki żal z powodu tego, że obo​wiązki jego córki zmu​szają ją do opusz​cze​nia służby, ma jed​nak nadzieję, że zro​zu​miem zaist​niałą sytu​ację i nie będę cho​wała do niej urazy. — Kata​rzyna deli​kat​nie poło​żyła mi dłoń na ramie​niu. — Możesz zatem prze​stać drżeć ze stra​chu, Mette. Made​mo​iselle d’Arma​gnac nie jest już moją damą dworu. Ulga, którą poczu​łam, nie trwała długo, szybko bowiem uświa​do​mi​łam sobie, że to zara​zem dobra i zła wia​do​mość. — Ale wkrótce zosta​nie księżną Orle​anu — zauwa​ży​łam. — Będzie miała jesz​cze wię​cej wła​dzy. — I będzie zde​cy​do​wa​nie zbyt zajęta, żeby zaprzą​tać sobie nami głowę — uspo​ko​iła mnie Kata​rzyna. — Na razie jej tu nie ma, więc usiądźmy, a ja opo​wiem ci o moim spo​tka​niu z Ludwi​kiem. Doło​ży​łam do ognia i po chwili usia​dły​śmy przy kominku, tym razem ona w fotelu, ja na tabo​re​cie. Choć za oknem dął pory​wi​sty wiatr, a w okien​nice ude​rzał zaci​na​jący deszcz, blask świec i żarzące się polana otu​liły nas migo​cą​cym cie​płem. — Dzię​kuję, że zosta​wi​łaś w swoim pokoju wino i sło​dy​cze, Mette — zaczęła Kata​rzyna, sze​roko się uśmie​cha​jąc. — Trzeba przy​znać, że dosko​nale znasz drogę do serca Ludwika. Wzru​szy​łam ramio​nami. — Pamię​tam, jak rzu​cał się na ciastka, które przy​no​si​łam z pie​karni ojca. Był wiecz​nie głodny. — To aku​rat się nie zmie​niło. Zjadł wszystko, co zosta​wi​łaś. Jest strasz​nym łakom​czu​chem! — Trzeba otwar​cie powie​dzieć, że to mu nie służy — zauwa​ży​łam. — Ma zde​cy​do​wa​nie za dużo czar​nej żółci. — Tak uwa​żasz? To bar​dzo nie​do​brze. Powi​nien być zdrowy. Fran​cją już wystar​cza​jąco długo wła​dał chory, nie​do​ma​ga​jący król. Zamil​kła na chwilę, roz​wa​ża​jąc tę smutną prawdę. — Może nie powin​nam pytać, ale o co modli​łaś się po powro​cie? — powie​dzia​łam łagod​nie. —  Wyglą​da​łaś na bar​dzo poru​szoną. Potrzą​snęła głową, jakby chciała wyrzu​cić z niej wszyst​kie złe myśli. — Byłam zdez​o​rien​to​wana. Cza​sem, kiedy się modlisz, wszystko staje się nieco bar​dziej zro​zu​miałe. — To prawda — odpo​wie​dzia​łam, choć nie mogłam sobie przy​po​mnieć, kiedy modli​twa pomo​gła mi w ten spo​sób. — Czy tak się stało? — Nie. Nie do końca. — Nasze spoj​rze​nia spo​tkały się i zoba​czy​łam, że oczy miała pełne łez. — Och, Mette! Czuję się taka zagu​biona. Pod wpły​wem impulsu wzię​łam ją za ręce, czu​jąc, że i do moich oczu napły​wają łzy. Nie naci​ska​łam jed​nak i nie pro​si​łam, żeby opo​wie​działa mi, co się stało. Zamiast tego sta​ra​łam się dodać jej otu​chy. — Nie możesz być cał​ko​wi​cie zagu​biona, dopóki trwam przy tobie. Ści​snęła mi dło​nie, po czym puściła je. Oparła się w fotelu i odchrząk​nęła. — Muszę pod​jąć pewną ważną decy​zję, Mette. Jeżeli opo​wiem ci o pro​ble​mie, przed któ​rym stoję, być może nie będzie mi już tak cią​żył. Ski​nę​łam głową, żeby dodać jej odwagi, po czym wska​za​łam dło​nią tryp​tyk. — Bądź pewna, że zacho​wam mil​cze​nie, podob​nie jak Naj​święt​sza Panienka. Kata​rzyna unio​sła brwi z dez​apro​batą. — Cza​sem mam wra​że​nie, że jesteś w spra​wach wiary zbyt lek​ce​wa​żąca, Mette — powie​działa z wyrzu​tem. Przez chwilę zamie​rza​łam jej przy​po​mnieć, że nie wycho​wa​łam się w klasz​to​rze, ale zamiast tego uda​-

łam skru​chę i posta​no​wi​łam zacho​wać mil​cze​nie. — Ni​gdy nie byłam szczę​śliwa w klasz​to​rze — zauwa​żyła, tak jakby czy​tała w moich myślach. — Ale mimo to jestem wdzięczna zakon​ni​com, że nauczyły mnie odróż​niać dobro od zła. Szkoda, że nikt nie prze​ka​zał tej umie​jęt​no​ści mojej matce i mojemu bratu. Musia​łam wyglą​dać na zasko​czoną tą uwagą, bo Kata​rzyna szybko zaczęła mówić dalej: — To prawda. Oboje są rów​nie źli. Tak mi się przy​naj​mniej wydaje. Nie mam jesz​cze cał​ko​wi​tej pew​no​ści, jeżeli cho​dzi o Ludwika. Wiem, że nie jest ze mną szczery, ale czuję, że nie powin​nam go osą​dzać, dopóki nie dowiem się wię​cej. Modli​łam się, żeby Bóg pomógł mi go zro​zu​mieć. Jedno polano pękło, a w górę poszy​bo​wała feeria iskier. — Powie​dział mi, że zapo​biegł mojemu mał​żeń​stwu z kró​lem Hen​ry​kiem, bo nie chciał, żebym została oddana bez​boż​nemu liber​ty​nowi. Z Anglii dotarły do niego pogło​ski, że Hen​ryk wie​dzie roz​pustne życie, on zaś, Ludwik, chciał mi oszczę​dzić wstydu i upo​ko​rzeń. No cóż, oczy​wi​ście gorąco mu podzię​ko​wa​łam, ale zapy​ta​łam, czy na jego dzia​ła​nia nie miały też wpływu wysu​wane przez Hen​ryka rosz​cze​nia doty​czące ziem i pie​nię​dzy. Mój brat wyglą​dał na poiry​to​wa​nego i oznaj​mił, że były to jedy​nie dru​go​pla​nowe czyn​niki. Kiedy wyra​zi​łam obawę, że nie​pod​pi​sa​nie trak​tatu może dopro​wa​dzić do angiel​skiej inwa​zji, roze​śmiał się i powie​dział, że Hen​ryk ni​gdy nie odważy się zaata​ko​wać Fran​cji, a gdyby to zro​bił, zostałby szybko zmu​szony do odwrotu. Potem dodał: „Anglia jest małym, nic nie zna​czą​cym kra​jem, a Hen​ryk to zale​d​wie namiastka króla. Jego ojciec był uzur​pa​to​rem i teraz przyj​dzie mu za to zapła​cić. Nie dał​bym mu nawet czapki śli​wek, a co dopiero wła​snej sio​stry za żonę!”. Nie wie​rzy​łam w to, co sły​szę, Mette. Byłam prze​cież przy nim, kiedy mówił naszej matce, że zapo​biegł pod​pi​sa​niu trak​tatu, bo Hen​ryk jest żądny wła​dzy i chciał się ze mną oże​nić tylko po to, by zdo​być fran​cu​ski tron. Nie wspo​mi​nał wtedy, że zamie​rza wyrwać mnie ze szpo​nów roz​pustnego liber​tyna. Cho​dziło mu raczej o ura​to​wa​nie wła​snego dzie​dzic​twa. Nie winię go za to, ale dla​czego nie jest kon​se​kwentny i nie mówi mi prawdy? — Czy podzie​li​łaś się z nim podej​rze​niami doty​czą​cymi kró​lo​wej? — zapy​ta​łam. — Nie, nie do końca, ale zło​ży​łam mu przy​sięgę wier​no​ści jako następcy fran​cu​skiego tronu. Wyda​wał się bar​dzo wzru​szony, kiedy uklę​kłam i poca​ło​wa​łam jego dłoń. Powie​dział, że rozu​mie, iż jako kobieta muszę oka​zy​wać matce posłu​szeń​stwo, ale żebym pamię​tała, iż zawsze leżało mu na sercu moje dobro. Wydaje mi się, że sam ma pewne podej​rze​nia doty​czące kró​lo​wej. Nie ulega wąt​pli​wo​ści, że jej nie ufa, ale prze​cież nie ufa nikomu. Cóż za zamie​sza​nie! Wygląda na to, że wszy​scy reali​zują swoje wła​sne sekretne plany i że każdy z tych pla​nów w jakiś spo​sób mnie doty​czy. Czuję się jak bez​wolna piłka, w którą ude​rza się ze wszyst​kich stron i która nie ma żad​nego wpływu na to, gdzie wylą​duje. Ski​nę​łam głową ze współ​czu​ciem. — Mogę cię tylko zapew​nić, Made​mo​iselle, że gdzie​kol​wiek wylą​du​jesz, jeżeli tylko mnie wezwiesz, natych​miast przy​będę z odsie​czą. Poczu​łam dło​nie Kata​rzyny na szyi i jej deli​katny poca​łu​nek na policzku. — Och, Mette, jesteś dla mnie matką, ojcem i bra​tem w jed​nej oso​bie! Chcia​ła​bym, żebyś zawsze była przy mnie, dokąd​kol​wiek pójdę. Cie​kawe, jak wygląda życie w Anglii. Szcze​rze mówiąc, zaczy​nam wie​rzyć, że każde mał​żeń​stwo, nawet to z „namiastką króla”, byłoby lep​sze niż życie pośród pod​stęp​nych i wiecz​nie knu​ją​cych Wale​zju​szy! 1. Skała osa​dowa, którą po osu​sze​niu i roz​drob​nie​niu sto​so​wano jako śro​dek odbar​wia​jący i czysz​czący w wielu gałę​ziach prze​my​słu. Czysz​czono nią też ubra​nia. ↩ 2. Prie-dieu (fr.) — klęcz​nik. ↩

E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

10 Ślub Bony i Karola Orle​ań​skiego odbył się tuż po świę​tach Wiel​kiej​nocy i uznany został za naj​waż​niej​sze wyda​rze​nie tej wio​sny. Mówiło się, że pan młody, pozba​wiony co prawda cha​ry​zmy swo​jego nie​ży​ją​cego ojca, jest wraż​li​wym i poważ​nym czło​wie​kiem, kocha​ją​cym poezję i muzykę. Z kolei hra​bia Arma​gnac ucho​dził za czło​wieka ambit​nego, dyna​micz​nego, wspa​niale rozu​mie​ją​cego poli​tykę i goto​wego w każ​dej chwili sta​nąć na czele stron​nic​twa Orle​ań​czy​ków. Kiedy zatem książę Orle​anu zamiesz​kał ze swoją świeżo poślu​bioną żoną w Hôtel Saint-Anto​ine, dołą​czyli do nich także jej rodzice. Wkrótce zaczęli we czwórkę gro​ma​dzić wokół sie​bie wspa​niały, pełen ele​gan​cji, choć nieco pre​ten​sjo​nalny dwór, który powoli odcią​gał ary​sto​kra​tów z ambi​cjami od Hôtel Saint-Pol. Kata​rzyna tym​cza​sem doświad​czała coraz głęb​szej fru​stra​cji wyni​ka​ją​cej z poczu​cia cał​ko​wi​tej bez​sil​no​ści. — Gdyby tylko kró​lowa i del​fin prze​stali się kłó​cić, mogliby zde​cy​do​wa​nie spraw​niej rzą​dzić kra​jem — zawo​łała pew​nego popo​łu​dnia, wra​ca​jąc z kolej​nej bez​owoc​nej wizyty w apar​ta​men​tach brata. —  Znowu się pokłó​cili, a Ludwik natych​miast wyru​szył do Melun, gdzie spro​wa​dził też pozo​sta​łych ksią​żąt krwi. Osten​ta​cyj​nie wyklu​czył w ten spo​sób kró​lową. Nasza matka jest naprawdę wście​kła. Teraz, żeby się na nim zemścić, zamie​rza spro​wa​dzić Mał​go​rzatę z powro​tem na swój dwór i ocze​kuje, że będę dla niej miła. Ale jeżeli jej posłu​cham, Ludwik oskarży mnie o zdradę. Mogę zatem zro​bić tylko jedno, Mette. Wyj​mij bute​leczki z medy​ka​men​tami — pora znowu upo​zo​ro​wać cho​robę. Myślę, że gdyby Kata​rzyna mogła opu​ścić dwór, poje​cha​łaby do Melun w ślad za Ludwi​kiem, ale bez zgody kró​lo​wej nie mogła wyko​nać żad​nego ruchu. Dotrzy​mu​jąc zatem słowa, zamknęła się w sypialni i oprócz mnie nie wpusz​czała nikogo — nawet swo​jego spo​wied​nika. Wie​ści o jej rze​ko​mej cho​ro​bie dotarły naj​wy​raź​niej do kró​lo​wej, bo następ​nego dnia zja​wił się czło​wiek odziany w czarne szaty, który przed​sta​wił się jako mistrz Her​selly, nadworny medyk. Kata​rzyna nie chciała go wpusz​czać, ale osta​tecz​nie zgo​dziła się, żeby ją zba​dał. Przed jego wizytą pokry​łam jej twarz grubą war​stwą pudru z bieli oło​wia​nej, a ona sama poło​żyła się w łóżku, blada i osła​biona. Na szczę​ście medyk, który dokład​nie obwą​chał próbkę moczu pacjentki i z bez​piecz​nej odle​gło​ści zadał jej tro​chę pytań, orzekł, że za jej złe samo​po​czu​cie należy winić nagły atak dyzen​te​rii i że spo​wo​do​wało go praw​do​po​dob​nie spo​ży​wa​nie zbyt dużych ilo​ści zie​lo​nych owo​ców. Jak na tak dostoj​nego czło​wieka nauki zda​wał się żało​śnie nie​świa​domy faktu, że wio​sna miała przy​nieść jakie​kol​wiek owoce dopiero za kilka tygo​dni. Co istotne, jego raport zapew​nił Kata​rzy​nie kilka dni uspra​wie​dli​wio​nej nie​obec​no​ści na dwo​rze. Wtedy kró​lowa oznaj​miła nagle, że zamie​rza dołą​czyć do del​fina w Melun. Nale​gała, żeby towa​rzy​szyła jej żona Ludwika. Być może kró​lowa Iza​bela liczyła na pojed​na​nie, ale del​fin nawet nie chciał o tym sły​szeć. Kilka minut po tym, jak barka jego matki została dostrze​żona w pobliżu bramy rzecz​nej w Melun, opu​ścił zamek i galo​po​wał już ze swo​imi żoł​nie​rzami, pędząc na łeb na szyję w kie​runku Paryża. Kata​rzyna, która pod nie​obec​ność matki nagle „wyzdro​wiała”, z zasko​cze​niem przy​jęła na dwo​rze brata, który zja​wił się nie​spo​dzie​wa​nie w pałacu, zachla​pany bło​tem i roz​wście​czony. — Daj​cie mi wina! — ryk​nął, wpa​da​jąc do salonu księż​niczki. Wszy​scy roz​bie​gli​śmy się po kątach, a pomiesz​cze​nie wydało się nagle prze​ra​ża​jąco cia​sne. Ludwik się​gnął po sto​jący na jed​nym ze sto​łów pod ścianą srebrny dzban, pocią​gnął ogromny łyk, po czym natych​miast wypluł wszystko na pod​łogę. —  Ohyda! To koń​skie szczyny! Przy​nie​ście mi dobrego reń​skiego wina i coś do jedze​nia. Mam za sobą wiele godzin jazdy. Kata​rzyna dała mi znak, żebym speł​niła jego pole​ce​nie. Wycho​dząc, zoba​czy​łam jesz​cze, jak Ludwik z wście​kło​ścią cisnął ręka​wice na pod​łogę, po czym wrza​snął na prze​stra​szone dworki:

— Zostaw​cie nas! Chcę zostać sam z sio​strą. Pobie​głam po dzban reń​skiego wina do piw​niczki kró​lo​wej, następ​nie wzię​łam z kuchni pół​mi​sek pełen cia​stek korzen​nych i wró​ci​łam na górę. Kiedy weszłam do kom​naty, Kata​rzyna stała przy ogniu i cier​pli​wie słu​chała gło​śno pero​ru​ją​cego del​fina, który cho​dził tam i z powro​tem po pokoju. Sta​ra​łam się zacho​wy​wać tak dys​kret​nie, jak tylko mogłam, ale Ludwik nagle się zatrzy​mał i posłał mi gniewne spoj​rze​nie. — Nie zwra​caj uwagi na Mette — uspo​ko​iła go szybko Kata​rzyna. — To moja naj​star​sza i naj​bar​dziej zaufana przy​ja​ciółka. Twoja rów​nież. Być może ją roz​po​zna​jesz, Ludwiku. Del​fin wyrwał mi z dłoni dzban i pocią​gnął ogromny łyk wina, nie odry​wa​jąc świń​skich oczek od mojej twa​rzy. Przy​po​mi​na​jąc sobie o zasa​dach ety​kiety, rzu​ci​łam się na kolana, chęt​nie korzy​sta​jąc z oka​zji, by odwró​cić wzrok i nie patrzeć dłu​żej na rubi​nową ciecz spły​wa​jącą po jego licz​nych pod​bród​kach. Cmok​nął, po czym wierz​chem dłoni wytarł wino z policz​ków. — Mie​li​śmy kie​dyś nia​nię, która miała na imię Mette — zauwa​żył, opusz​cza​jąc dzban. — Tak — ski​nęła głową Kata​rzyna. — To wła​śnie ona. Uwaga Ludwika szybko jed​nak sku​piła się na pół​mi​sku cia​stek, który trzy​ma​łam przed sobą. — Ach, jedze​nie! Umie​ram z głodu! Chwy​cił pół​mi​sek i rzu​cił się na fotel Kata​rzyny, a ja stłu​mi​łam gry​mas roz​pa​czy, kiedy del​fin roz​lał wino na deli​katne jedwabne poduszki. Jego potężne, ubło​cone po sza​leń​czej jeź​dzie uda w obci​słych poń​czo​chach jesz​cze bar​dziej pobru​dziły fotel księż​niczki. Stłu​mi​łam pełne roz​pa​czy wes​tchnie​nie, po czym wsta​łam, żeby przy​su​nąć stół bli​żej niego. Kiedy posta​wił na nim pół​mi​sek z ciast​kami i się​gnął po jedno z nich, mimo​cho​dem po raz kolejny zwró​ci​łam na sie​bie jego uwagę i znowu spu​ści​łam głowę, rumie​niąc się. — Pamię​tam cię, Mette! — zawo​łał, plu​jąc okrusz​kami cia​stek. — Przy​no​si​łaś nam pasz​te​ciki i ciastka z pie​karni swo​jego ojca. Tylko dzięki nim nie umar​li​śmy z głodu. A więc teraz jesteś zaufaną słu​żącą mojej sio​stry. Dobrze. Mimo to wolał​bym poroz​ma​wiać z nią na osob​no​ści. Zostaw nas. Kata​rzyna, sto​jąca za ple​cami del​fina, wska​zała ruchem głowy osło​nięte grubą kur​tyną skle​pione przej​ście, za któ​rym znaj​do​wała się jej gar​de​roba. Dała mi ukrad​kiem znak, a następ​nie prze​wró​ciła oczami — naj​wy​raź​niej chciała, żebym pozo​stała w pobliżu, oba​wia​jąc się zapewne nie​obli​czal​nego tem​pe​ra​mentu brata. Ukry​łam się za kur​tyną, przy​war​łam do ściany i nad​sta​wi​łam uszu. Wola​łam nie wyobra​żać sobie, co zro​biłby del​fin, gdyby mnie przy​ła​pał w takiej pozy​cji. — Nie mam zbyt wiele czasu, Ludwiku — powie​działa Kata​rzyna. — Muszę przy​go​to​wać się do mszy. — Dla​czego nie poje​cha​łaś z kró​lową do Melun? — zapy​tał. — Nie czu​łam się naj​le​piej. Dotrzy​my​wała jej towa​rzy​stwa twoja żona. — Ba! — ryk​nął Ludwik, a ja mogłam tylko mieć nadzieję, że nie wypluł przy tej oka​zji wię​cej jedze​nia. — Moja żona i matka są sie​bie warte. Obie mają ten sam cel. — Jaki to cel? — zapy​tała Kata​rzyna. — No cóż, oczy​wi​ście taki, jaki wskaże książę Bur​gun​dii — wark​nął Ludwik. — Prze​by​wasz już na dwo​rze na tyle długo, że z pew​no​ścią zdą​ży​łaś się zorien​to​wać, iż nasza matka to Janus, który prze​ka​zuje kró​lew​ski mają​tek roz​sia​nym po Paryżu agen​tom Bur​gund​czy​ków. Moi ludzie mają prze​jąć skarby i pie​nią​dze, które ukryła w róż​nych miej​scach wokół mia​sta, w ocze​ki​wa​niu na przy​by​cie Jana bez Trwogi. Kró​lowa snuje intrygi i liczy na jego powrót, bo wie​rzy, że on podzieli się z nią wła​dzą, mnie zaś raz na zawsze się pozbę​dzie. Oczy​wi​ście matka się myli, bo książę Bur​gun​dii jest bar​dziej pod​stępny niż ona. W każ​dym razie kró​lowa prze​kona się wkrótce, że te wysiłki nie na wiele się zdały, bo posta​no​wi​łem uprze​dzić ich kroki i uda​rem​nić plany wszyst​kich knu​ją​cych wokół mnie ksią​żąt krwi. Pod​czas ich pobytu w Melun zamie​rzam roz​wią​zać Radę Kró​lew​ską i mia​no​wać się jedy​nym regen​tem. Wydam w imie​niu króla dekrety naka​zu​jące wszyst​kim ksią​żę​tom powrót do swo​ich mająt​ków. Kró​lo​wej roz​każę pozo​stać

w Melun, a moja żona zosta​nie ode​skor​to​wana z powro​tem do klasz​toru w Saint-Ger​main-en-Laye. Jeżeli ich wszyst​kich roz​dzielę, zakoń​czę wresz​cie te nużące intrygi i będę mógł dalej spo​koj​nie rzą​dzić kra​jem. Po tej dłu​giej prze​mo​wie zapa​dła rów​nie długa cisza. Nagle drew​niana pod​łoga w pobliżu mojej kry​jówki zaskrzy​piała pod cięż​kimi butami del​fina i serce mi na chwilę sta​nęło, ale na szczę​ście Ludwik wró​cił po chwili na swoje miej​sce. — Dla​czego mil​czysz, Kata​rzyno? — zapy​tał. — Czyż​byś wąt​piła w czy​stość moich inten​cji? A może nie wie​rzysz, że uda mi się zre​ali​zo​wać te plany? — Nie, oczy​wi​ście, że nie wąt​pię w czy​stość twych inten​cji — zapew​niła. — Ale czy wyko​nają twój roz​kaz? Dla​czego książę Ande​ga​we​nii oraz ksią​żęta de Berry i Bur​bon nie mie​liby połą​czyć sił i wspól​nie ruszyć na Paryż? — Dla​tego że wie​dzą, iż to mnie należy się wła​dza! — krzyk​nął Ludwik z wście​kło​ścią. — Jestem del​fi​nem. Poza tym ci niby-ksią​żęta nie zdo​łają poro​zu​mieć się mię​dzy sobą i utrzy​mać tego poro​zu​mie​nia na tyle długo, by zgro​ma​dzić wystar​cza​jącą liczbę wojsk. Kone​tabl d’Albrêt stoi na czele kró​lew​skiej straży i pozo​staje lojalny tro​nowi, a zatem mnie. Od tej pory nikt z naszych wasali nie wkro​czy do Paryża ani nie zbliży się do króla bez jego lub mojej zgody. Niech wra​cają do swo​ich zanie​dba​nych mająt​ków i zajmą się wła​snymi spra​wami. I cóż, Kata​rzyno, nie zga​dzasz się ze mną? — Wiesz, że możesz liczyć na moje pełne popar​cie — odpo​wie​działa cicho Kata​rzyna. Czyż miała jakieś inne wyj​ście? — pomy​śla​łam, kuląc się za kur​tyną. Czy jej brat zapo​mniał, że jest jesz​cze dziec​kiem? — Bar​dzo mnie to cie​szy — oznaj​mił Ludwik z zado​wo​le​niem. — Chcę, żebyś została ze mną tu, w Paryżu. Nie jedź do kró​lo​wej, nawet jeśli cię o to poprosi. Ukryta w gar​de​ro​bie, zła​pa​łam się za głowę. Nie​szczę​sna Kata​rzyna! Nie minęły jesz​cze trzy mie​siące, odkąd wyszła z klasz​toru, a już stała się bez​wol​nym pion​kiem w grze pro​wa​dzo​nej przez brata, matkę, wujów i kuzy​nów. Nie była​bym zasko​czona, gdyby ucie​kła z powro​tem do Poissy — cho​ciaż, jeżeli się nad tym zasta​no​wić, nawet tego nie mogła prze​cież zro​bić. Skon​flik​to​wani ksią​żęta zro​bili tym razem to, co kazano im zro​bić. Może byli już zmę​czeni nie​ustan​nymi waśniami? Wiem, że ja sama tak wła​śnie bym się czuła. Książę Bur​gun​dii był już oczy​wi​ście we Flan​drii, książę Orle​anu zabrał żonę i jej rodzi​ców do swo​jego zamku w Blois, książę de Berry poje​chał do Bour​ges, a książę Ande​ga​we​nii udał się do Angers. Drobna szlachta poszła za ich przy​kła​dem, wra​ca​jąc do domów z rodzi​nami, baga​żami i służbą. Jean-Michel rela​cjo​no​wał mi, że powrót z kró​lew​skich mająt​ków po dostar​cze​niu tam zaopa​trze​nia oka​zał się dla niego ist​nym kosz​ma​rem, wszyst​kie bowiem drogi w oko​li​cach Paryża były zablo​ko​wane przez dłu​gie kolumny jeźdź​ców, powo​zów i fur​ma​nek zmie​rza​ją​cych w prze​ciw​nym kie​runku. Nie​obec​ność kró​lo​wej spra​wiła, że Kata​rzyna odczuła wyraźną ulgę. Więk​szość jej dwo​rek wyje​chała z Paryża wraz z rodzi​nami, a u jej boku została tylko Agnes i kilka córek baro​ne​tów. Ponie​waż nie musiała już spę​dzać dłu​gich, wyczer​pu​ją​cych godzin na dwo​rze, mogła zaj​mo​wać się wszyst​kim, na co tylko miała ochotę. Po raz pierw​szy od wielu lat na pro​win​cji pano​wał względny spo​kój, więc Kata​rzyna mogła za zgodą del​fina opusz​czać Paryż, wyjeż​dżać na wieś i jeź​dzić konno. Kiedy zaś nad​szedł pierw​szy dzień maja, popro​siła, żebym dotrzy​mała jej towa​rzy​stwa i żeby​śmy razem z Alys i Lukiem udali się na wycieczkę do Lasku Vin​cen​nes. Jean-Michel miał nas tam zawieźć jed​nym z kró​lew​skich wozów, któ​rymi zwy​kle trans​por​to​wał zaopa​trze​nie. — To będzie pierw​szy dzień maja, Mette — oznaj​miła z pod​eks​cy​to​wa​niem. — Możesz zor​ga​ni​zo​wać nam pik​nik. Zamek Vin​cen​nes, wyko​rzy​sty​wany przez rodzinę kró​lew​ską pod​czas polo​wań, ota​czały gęste lasy, w któ​rych monar​cha — jeśli tylko czuł się na siłach — czę​sto polo​wał na jele​nie i dziki. Łowiec​two było jedyną roz​rywką doro​słych, która na​dal spra​wiała cho​remu władcy przy​jem​ność, choć Jean-Michel opo​-

wia​dał, że wielki koniu​szy pozwa​lał mu już wsia​dać tylko na kucyka, nie zaś na jed​nego ze wspa​nia​łych ruma​ków, na któ​rych galo​po​wał jako młody, zdrowy męż​czy​zna. Czu​łam się jak w raju, błą​dząc leni​wie pośród potęż​nych dębów i po pola​nach poro​śnię​tych dzwon​kami. Moja radość była ogromna, bo prze​by​wa​łam w towa​rzy​stwie ludzi, któ​rych kocha​łam naj​bar​dziej na świe​cie. Cie​szy​li​śmy się tym prze​pięk​nym wio​sen​nym dniem, a kiedy słońce było w zeni​cie, usie​dli​śmy na brzegu stru​mie​nia, w cie​niu drzew, i zje​dli​śmy wspól​nie kapłona na zimno oraz sło​dy​cze. Po posiłku Kata​rzyna i jej młode dworki zdjęły buty i poń​czo​chy i zaczęły bie​gać boso po buj​nej zie​lo​nej tra​wie, pod​wi​ja​jąc jedwabne spód​nice jak chłopki pod​czas żniw. Po jakimś cza​sie zdy​szana księż​niczka pod​bie​gła do mnie i usia​dła na kło​dzie, na któ​rej sie​dzia​łam, pil​nu​jąc Alys i Luca, któ​rzy śmiali się i plu​skali w płyt​kim stru​myku. — Jak spę​dza​łaś pierw​szy dzień maja, kiedy byłaś małą dziew​czynką, Mette? — zapy​tała Kata​rzyna. — Ubru​dzisz sukienkę — zapro​te​sto​wa​łam, dostrze​ga​jąc ślady świe​żego, zie​lo​nego mchu na jedwa​biu w kolo​rze żon​kili. — Och, nic nie szko​dzi — wzru​szyła nie​dbale ramio​nami. — Opo​wiedz mi! Oczy​wi​ście natych​miast ustą​pi​łam. — Zwy​kle wspi​na​ły​śmy się o świ​cie na wzgó​rze Mont​mar​tre i myły​śmy twa​rze w poran​nej rosie. Mówi się, że jeżeli tego dnia poca​łu​jesz chłopca, mając na ustach rosę, pozo​sta​nie już twój na zawsze. — Szkoda, że słońce wysu​szyło już rosę. Mogły​by​śmy wypró​bo​wać tę metodę! — zażar​to​wała Kata​rzyna, pusz​cza​jąc oko do nie​zdar​nie poru​sza​ją​cego się Luca, który natych​miast spur​pu​ro​wiał. Osłu​piały i zmie​szany bli​sko​ścią praw​dzi​wej księż​niczki, nie ode​zwał się ani sło​wem przez resztę dnia. Mimo to nasza wycieczka stała się począt​kiem nowej i nie​bez​piecz​nej zaży​ło​ści, która połą​czyła Kata​rzynę i moją rodzinę. Nie​bez​piecz​nej nie dla​tego, że była zła — prze​cież dostar​czała nam wszyst​kim wiele rado​ści — ale dla​tego, że inni mogli nie​chęt​nie patrzeć na taką przy​jaźń, zbu​do​waną ponad dzie​lącą nas prze​pa​ścią, na prze​kór wszyst​kim zasa​dom i naka​zom spo​łecz​nym. Już samo sie​dze​nie obok Kata​rzyny i dzie​le​nie się z nią jedze​niem sta​no​wiło poważne naru​sze​nie ety​kiety, ja zaś mia​łam świa​do​mość, że wielu zawist​nych dwo​rzan chęt​nie wzię​łoby odwet za taką bez​czel​ność. Pozo​sta​wało mi liczyć na to, że wszy​scy są zbyt zajęci swo​imi spra​wami, by zwra​cać na nas uwagę. Kilka dni póź​niej Kata​rzyna miała zjeść kola​cję z del​fi​nem. Kiedy już ubra​łam ją w odświętny strój, poszłam zająć się wła​snymi spra​wami i popro​si​łam Alys, żeby spraw​dziła, czy Jean-Michel i Luc znajdą czas na wspólny posi​łek. Nie​kiedy uda​wało nam się wygo​spo​da​ro​wać w ten spo​sób godzinę czy dwie i spę​dzić je w gro​nie rodzin​nym. Wcze​śniej udało mi się wyłu​dzić z kró​lew​skiej kuchni wazę zupy gro​cho​wej z bocz​kiem, którą teraz pod​grze​wa​łam na ogniu. Sia​da​li​śmy wła​śnie do jedze​nia, prze​ko​ma​rza​jąc się i żar​tu​jąc, kiedy drzwi lekko się uchy​liły i ku naszemu zasko​cze​niu sta​nęła w nich Kata​rzyna. Jej bogato zdo​biona suk​nia w oso​bliwy spo​sób kon​tra​sto​wała z pro​stym, skrom​nym wystro​jem naszego pokoju na szczy​cie wieży. Księż​niczka zawa​hała się i spoj​rzała na nas ze smut​kiem. — Usły​sza​łam wasze roz​mowy i śmie​chy i zasta​na​wia​łam się, czy mogła​bym z wami posie​dzieć przez chwilę przy ogniu. Jean-Michel zerwał się na równe nogi, zsu​nął kap​tur i zaczął z zakło​po​ta​niem prze​stę​po​wać z nogi na nogę, nie wie​dząc, jak zacho​wać się w obec​no​ści tak dostoj​nego gościa. Natych​miast popro​si​łam Kata​rzynę, żeby usia​dła na jego miej​scu. — Och nie — potrzą​snęła głową i uśmiech​nęła się do Alys i Luca, któ​rzy nie​śmiało wstali, robiąc jej miej​sce na ławie przy kominku. — Nie zamie​rzam zaj​mo​wać miej​sca waszego ojca. Wola​ła​bym usiąść obok was, Alys i Lucu, jeśli się zmiesz​czę. Usia​dła na skraju ławy, ale miała tak roz​ło​ży​stą suk​nię, że nie mie​ścili się we trójkę, i Luc ocho​czo prze​niósł się ze swoją miską na pod​łogę. Wpa​try​wał się w Kata​rzynę, zahip​no​ty​zo​wany zło​tem i klej​no​tami, które zdo​biły jej szyję i czoło. — Pięk​nie pach​nie — zauwa​żyła księż​niczka, pocią​ga​jąc nosem i wska​zu​jąc na nie​wielki, wiszący

nad ogniem kocio​łek, z któ​rego uno​siła się para. — Masz może dodat​kową łyżkę, Mette? — Pro​szę, Made​mo​iselle — powie​dzia​łam i natych​miast poda​łam jej swoją miskę. — Jesz​cze nie zaczę​łam jeść. — Dzię​kuję. — Wycią​gnęła ręce i wzięła ode mnie miskę. — Nie śmia​ła​bym pozba​wiać cię kola​cji, ale widzę, że masz jesz​cze jedze​nie w kociołku. Muszę przy​znać, że jestem bar​dzo głodna. Się​gnęła po łyżkę i zaczęła spo​koj​nie jeść. Po chwili prze​rwała, spoj​rzała na mnie i na Jean-Michela i zaczęła nas bła​gać, żeby​śmy usie​dli. — Jeżeli macie się czuć nie​swojo, zacznę żało​wać, że tu przy​szłam — powie​działa. Zaję​łam miej​sce na swoim stołku, ale minęła jesz​cze dłuż​sza chwila, zanim Jean-Michel zde​cy​do​wał się usiąść w obec​no​ści członka rodziny kró​lew​skiej. Wizyta Kata​rzyny była dla mnie dużym zasko​cze​niem i zasta​na​wia​łam się, co mogło spro​wa​dzić tu księż​niczkę. — Mam nadzieję, że na mnie nie cze​ka​łaś, Made​mo​iselle — powie​dzia​łam, prze​le​wa​jąc piwo z dzbanka do drew​nia​nego kubka, który jej poda​łam. Po chwili doda​łam prze​pra​sza​jąco: — Przy​kro mi, ale nie​stety nie mamy wina. Ponie​waż poszłaś na kola​cję z del​fi​nem, zało​ży​łam, że nie będziesz mnie potrze​bo​wała przez następ​nych kilka godzin. Kata​rzyna wzięła ode mnie kubek, uśmiech​nęła się i wzru​szyła ramio​nami. — Zja​wi​łam się u Ludwika o usta​lo​nej porze, ale kola​cja nie może zostać podana do czasu, aż del​fin nie będzie gotowy, to zaś z kolei zależy od tego, o któ​rej Jego Wyso​kość uzna za sto​sowne zwlec się z łóżka. Dziś posta​no​wił wstać dopiero po zmroku, mnie zaś znu​dziło się cze​ka​nie, więc wyszłam. Wła​śnie dla​tego jestem taka głodna. Naj​bar​dziej żal mi jego dwo​rzan, któ​rzy muszą cza​sem cze​kać na posi​łek całymi godzi​nami, a potem są trzy​mani przy stole do późna w nocy, bo z kuchni cią​gle napły​wają kolejne potrawy. Del​fin urzą​dza codzien​nie wystawne kola​cje i ni​gdy nie odma​wia sobie wina. Pije też jakiś mocny alko​hol wytwa​rzany z jabłek nor​mandz​kich. Nie wiem, jak nazywa się ten tru​nek, ale pach​nie okrop​nie. — Ekhm… — odchrząk​nął ner​wowo Jean-Michel, ale osta​tecz​nie potrzeba podzie​le​nia się wie​dzą wzięła górę nad jego wro​dzoną nie​śmia​ło​ścią. — Zwą ten napi​tek eau-de-vie, Wasza Wyso​kość, wodą życia. Zda​rzało mi się go pró​bo​wać w karcz​mach w Rouen, ale następ​nego dnia czło​wiek jest po nim nie​żywy. — Może wła​śnie dla​tego mój brat tak późno wstaje. — Kata​rzyna zmarsz​czyła brwi. — Chcia​ła​bym, żeby nie pił tak dużo. Twier​dzi, że może samo​dziel​nie rzą​dzić Fran​cją, ale nie wiem, kiedy ma zna​leźć na to czas, skoro śpi do zachodu słońca. — Ekhm… — Jean-Michel znowu odchrząk​nął i po raz kolejny zebraw​szy się na odwagę, wró​cił na swoje miej​sce. — Jego Wyso​kość wysyła posłań​ców bar​dzo późno w nocy — wyja​śnił. — Musimy przy​pro​wa​dzać konie ze stajni o każ​dej porze, ni​gdy nie da się też prze​wi​dzieć, o któ​rej zja​wią się gońcy. Powszech​nie wia​domo, że listy, które dotrą nad ranem, zostaną przy​jęte, ale w połu​dnie posła​niec nie ma tu czego szu​kać. Kata​rzyna ski​nęła głową. — Kom​plet​nie zatarła mu się gra​nica mię​dzy dniem i nocą. Miejmy nadzieję, że zdoła mimo wszystko odmie​nić ten kraj, tak jak obie​cuje. Co o tym myślą twoi towa​rzy​sze ze stajni, Jean-Michel? Na twa​rzy i szyi mojego męża poja​wił się głę​boki rumie​niec. — No cóż, Wasza Wyso​kość… — zaczął. Prze​rwa​łam mu, zna​łam bowiem jego zda​nie na ten temat i oba​wia​łam się tego, co mógłby powie​dzieć. — Nie zwa​ża​ła​bym na to, co myśli banda pro​sta​ków, Made​mo​iselle. W dzi​siej​szych cza​sach byle woź​nica uważa, że umiałby rzą​dzić kra​jem! Jean-Michel rzu​cił mi gniewne, pełne urazy spoj​rze​nie, po czym zwró​cił się do księż​niczki:

— Jeżeli chcesz znać prawdę, wszy​scy myślą, że wojna jest nie​unik​niona. — Wojna z kim? — zapy​tała Kata​rzyna. — Z Angli​kami? — Tak, Made​moi… to zna​czy, Madame. — Jean-Michel żywo poki​wał głową. — Wczo​raj nad​je​chał posła​niec z Boulo​gne i powie​dział nam, że dostrze​żono, jak przez kanał La Man​che holo​wane są do Anglii czę​ści stat​ków. Król Hen​ryk zamó​wił je w stocz​niach Zelan​dii i krążą pogło​ski, że zamie​rza zbu​do​wać wła​sną flotę. Nie​trudno zgad​nąć, w jakim celu. — Ale dla​czego w takim razie Ludwik ode​słał ksią​żąt? Z pew​no​ścią będzie ich prze​cież potrze​bo​wał, by móc zgro​ma​dzić woj​ska, prawda? — zapy​tała Kata​rzyna z miną tak nie​winną i szczerą, że JeanMichel stał się wręcz gada​tliwy. — Nie​któ​rzy uwa​żają, że baga​te​li​zuje zagro​że​nie. Jego zda​niem król Hen​ryk jest uzur​pa​tor​skim psem, który dużo szczeka, ale nie gry​zie i ni​gdy nie odważy się skon​fron​to​wać z potęgą Fran​cji. Dla​tego del​fin sądzi, że może igno​ro​wać to, co okre​śla jako „błahe angiel​skie zagro​że​nie”, a wszystko i tak roz​wiąże się samo. Kata​rzyna pochy​liła się i z nie​po​ko​jem spoj​rzała na Jean-Michela. — Jeżeli tak myślą tylko nie​któ​rzy, to co sądzą pozo​stali? Mój mąż obli​zał usta, nieco stro​piony. Przez chwilę roz​wa​żał, czy powi​nien szcze​rze odpo​wie​dzieć na jej pyta​nie, potem jed​nak naj​wy​raź​niej pod​jął decy​zję i wyja​śnił: — Sądzą, że del​fin bar​dziej boi się bez​względ​no​ści i ambi​cji księ​cia Bur​gun​dii i że ma nadzieję na zawar​cie soju​szu z kró​lem Hen​ry​kiem. Dzięki temu mógłby wyeli​mi​no​wać księ​cia. Możesz o tym nie wie​dzieć, Madame, ale w tym tygo​dniu dwór opu​ściło kilka waż​nych oso​bi​sto​ści, w tym sekre​tarz króla i jego spo​wied​nik, arcy​bi​skup Bour​ges. Tacy ludzie nie opusz​czają sta​no​wisk bez istot​nego powodu. Poma​ga​łem w zaprzę​ga​niu koni do ich powozu. Wyru​szyli do Anglii. — Masz rację. Nie wie​dzia​łam o tym. — Kata​rzyna zmarsz​czyła brwi i patrzyła to na mnie, to na Jean-Michela. — Nic dziw​nego, że del​fin nalega, bym pozo​stała w Paryżu. Trudno przy​pie​czę​to​wać sojusz, jeżeli nie ma się pod ręką panny mło​dej. — Wypiła łyk piwa i dum​nie pod​nio​sła pod​bró​dek. —  No cóż, mogę tylko powie​dzieć, że jeżeli rze​czy​wi​ście jestem tak istotną czę​ścią pla​nów mojego brata, to powi​nien przy​naj​mniej zwlec się z łóżka i podać mi kola​cję! Gdyby nie powta​rzane w staj​niach pogło​ski, które prze​ka​zał jej Jean-Michel, Kata​rzyna ni​gdy by się nie dowie​działa, że po raz kolejny stała się przy​nętą w nego​cja​cjach doty​czą​cych trak​tatu. Wyglą​dało jed​nak na to, że i tym razem nie udało się go pod​pi​sać. Kilka tygo​dni póź​niej posel​stwo wró​ciło z Anglii rów​nie cicho i dys​kret​nie, jak się zja​wiło — dowie​dzia​ły​śmy się o tym tylko dzięki Jean-Miche​lowi, który powia​do​mił nas, że konie wró​ciły do stajni. Paryż zaczął skwier​czeć w let​nim żarze, a poza jego murami nie​sta​bilny rozejm mię​dzy dwoma głów​nymi rywa​lami wresz​cie przy​niósł ocze​ki​wane rezul​taty. Woj​ska Orle​ań​czy​ków i Bur​gund​czy​ków prze​stały toczyć walki i plą​dro​wać obszary Île de France, dzięki czemu chłopi mogli znowu zająć się upra​wami. Jean-Michel wró​cił z kolej​nej wyprawy, opi​su​jąc pola złote od zboża i sady pełne drzew ugi​na​ją​cych się pod cię​ża​rem owo​ców. Wresz​cie mogłam prze​stać oba​wiać się o jego bez​pie​czeń​stwo. Wtedy jed​nak, w okre​sie żniw, kiedy obory zapeł​niły się bydłem, dowie​dzie​li​śmy się nagle, że król Hen​ryk wsiadł na pokład statku i wraz ze swoją nową flotą wyru​szył w kie​runku Fran​cji. Prze​kro​czył kanał La Man​che z dwu​na​stoma tysią​cami ludzi i wylą​do​wał przy ujściu Sekwany, dotarł do por​to​wego mia​sta Har​fleur, oto​czył je i roz​po​czął oblę​że​nie, wyko​rzy​stu​jąc broń i spro​wa​dzone z Anglii machiny. Kata​rzyna, która tam​tego wie​czoru jadła kola​cję z del​fi​nem, sły​szała raport herolda i patrzyła z prze​ra​że​niem, jak jej brat — zamiast natych​miast wezwać wszyst​kich do broni, tak jak się spo​dzie​wała — zażą​dał kolej​nej beczki eau-de-vie i gło​śno kla​skał, kiedy jego bła​zen wyko​ny​wał saty​ryczną przy​śpiewkę o „kolo​ro​wej zgrai angiel​skich małp”. — Ludwik uważa, że w Har​fleur mają pod dostat​kiem broni i zapa​sów, a twier​dza bez trudu wytrzyma oblę​że​nie — powie​działa, kiedy poma​ga​łam jej pod​czas wie​czor​nej toa​lety. — Trak​tuje ruchy Angli​ków

jak zabawę i powta​rza, że da dwa​dzie​ścia koron ryce​rzowi, który wróci z naj​do​wcip​niej​szą rela​cją. Nie widzi potrzeby przy​pusz​cze​nia kontr​ataku i powta​rza, że Angli​kami dowo​dzi deka​dencki pawian, który wkrótce się podda i wróci do domu. — Tup​nęła z wście​kło​ści. — Ten „deka​dencki pawian”, jak nazywa go mój drogi brat, to ten sam król Hen​ryk, do któ​rego jesz​cze kilka tygo​dni temu wysłał arcy​bi​skupa, w nadziei, że zdoła pod​pi​sać trak​tat poko​jowy! Wrze​sień przy​niósł gwał​towną zmianę pogody — rzę​si​ste desz​cze nie mijały przez wiele dni. Wbrew opty​mi​zmowi i prze​chwał​kom del​fina Angli​kom udało się zdo​być Har​fleur. — Eau-de-vie! Woda życia! — zawo​łała z roz​pa​czą Kata​rzyna. — Powinno się ją raczej nazy​wać wodą sza​leń​stwa. Ludwik, który pozo​sta​wał pod cią​głym wpły​wem tego moc​nego trunku, kom​plet​nie zigno​ro​wał ostrze​że​nia przed krwawą dyzen​te​rią, która siała spu​sto​sze​nie w angiel​skiej armii, a następ​nie zdzie​siąt​ko​wała obroń​ców oblę​żo​nego portu. Osta​tecz​nie głód, cho​roby i znie​chę​ce​nie wyni​ka​jące z braku kró​lew​skiego wspar​cia zmu​siły mia​sto do pod​da​nia się. Kiedy roze​szły się pogło​ski o tym, że Anglicy płyną w górę Sekwany, po raz kolejny zamknięto bramy Paryża. Herol​do​wie i posłańcy zaczęli nagle galo​po​wać we wszyst​kich kie​run​kach, roz​wo​żąc roz​sia​nym po kraju wasa​lom kró​lew​skie arrière-ban, wezwa​nie do broni. Tym​cza​sem Paryż stop​niowo pogrą​żał się w cha​osie — cywi​lom roz​da​wano broń, a del​fin oraz kone​tabl d’Albrêt opu​ścili mia​sto i wraz z naprędce zgro​ma​dzo​nymi siłami wyru​szyli w kie​runku Pikar​dii, gdzie zgro​ma​dzić się mieli feu​da​ło​wie z woj​skami. Znowu bałam się o bez​pie​czeń​stwo Jean-Michela, ponie​waż każdy woź​nica musiał zaj​mo​wać się zaopa​try​wa​niem tych wojsk. Mój mąż kur​so​wał zatem w tę i we w tę, prze​wo​żąc góry broni i zapa​sów przez tereny, które, zgod​nie z naj​now​szymi rapor​tami, prze​mie​rzał ze swymi ludźmi angiel​ski monar​cha. Król Hen​ryk sto​so​wał tak​tykę okre​ślaną przez żoł​nie​rzy mia​nem chevauchée — był to marsz, pod​czas któ​rego plą​dro​wano, gra​biono i palono wszystko, co tylko się dało, sie​jąc zamęt i wpro​wa​dza​jąc zamie​sza​nie pośród oko​licz​nej lud​no​ści. Wobec nad​cho​dzą​cej wojny z Angli​kami, powszech​nie uzna​wa​nej za nie​unik​nioną, roz​kwi​tła sprze​daż odpu​stów, reli​kwii i amu​le​tów. Pod​czas jed​nej z rzad​kich w ostat​nim cza​sie wizyt w cen​trum Paryża odwie​dzi​ły​śmy z Alys sto​isko z tego rodzaju towa​rami i kupi​ły​śmy dla Jean-Michela meda​lik z podo​bi​zną świę​tego Krzysz​tofa. Mia​ły​śmy nadzieję, że patron wędrow​ców i podróż​nych uchroni go przed nie​bez​pie​czeń​stwami czy​ha​ją​cymi na dro​gach. Meda​lik nie był wyko​nany z cen​nego metalu, ale wybra​ły​śmy go, ponie​waż święty zda​wał się na nim uśmie​chać. Kiedy Luc zoba​czył go w cza​sie kola​cji, powie​dział nawet, że święty Krzysz​tof przy​po​mina nieco samego Jean-Michela. Uzna​łam, że meda​lik powie​szony na łań​cuszku na szyi może nie​po​trzeb​nie zwra​cać uwagę zło​dziei i rabu​siów, więc pod​czas jed​nej z rzad​kich oka​zji, kiedy mój mąż został na noc w pałacu, wszy​łam go w pod​bi​cie jego skó​rza​nej zbroi. — Teraz już chyba musimy zaata​ko​wać! — Nie​po​ko​iła się Kata​rzyna. — Ludwik nie może pozwo​lić, żeby Anglicy dalej siali spu​sto​sze​nie w Nor​man​dii. Trzeba wziąć na nich odwet. Z pew​no​ścią nie​długo coś zacznie się dziać. Wszyst​kich nas męczył brak wie​ści. W pałacu nie pozo​stał bowiem nikt, do kogo mógłby przy​je​chać herold. Kró​lowa prze​by​wała na​dal w Melun, a w począt​kach paź​dzier​nika nawet król został wywie​ziony z Paryża na swoim kucyku, by prze​ka​zać pre​ro​ga​tywy radzie wojen​nej rezy​du​ją​cej w Rouen. W salo​niku Kata​rzyny mówiło się wyłącz​nie o rycer​zach i bitwach, a każ​dego kró​lew​skiego sługę, który zja​wiał się w pałacu, natych​miast pytano o wszel​kie nowiny. Pew​nego paź​dzier​ni​ko​wego wie​czoru Jean-Michel wszedł chwiej​nym kro​kiem do naszego pokoju na szczy​cie wieży, wycień​czony i prze​mo​czony do suchej nitki. Ledwo zdą​żył się prze​brać, kiedy wia​do​mość o jego przy​by​ciu dotarła do Kata​rzyny, która natych​miast wysłała na górę Agnes de Bla​gny. — Księż​niczka prze​ka​zuje, że czeka z jedze​niem przy kominku i że bar​dzo chcia​łaby usły​szeć wie​ści, które przy​wo​zisz — zwró​ciła się do Jean-Michela. — Podob​nie jak my wszy​scy.

Widok pro​stego sta​jen​nego w pry​wat​nym salo​nie Kata​rzyny dopro​wa​dziłby księżnę Bonę do apo​plek​sji — ale na szczę​ście prze​by​wała ona w Blois, a Kata​rzyna chęt​nie przy​my​kała oko na wymogi ety​kiety. Jed​nak Jean-Michela, który był nieco bar​dziej kon​wen​cjo​nalny, trzeba było długo prze​ko​ny​wać do przy​ję​cia zapro​sze​nia. Kiedy wresz​cie zszedł na dół, sze​roko otwo​rzył oczy na widok boga​tego wypo​sa​że​nia salo​niku. Opa​no​wa​łam uśmiech, kiedy zoba​czy​łam, jak mój mąż pró​buje z zaże​no​wa​niem oczy​ścić znisz​czone czubki swo​ich butów, wijąc się na stołku usta​wio​nym przy ogniu, wyraź​nie zakło​po​tany i skrę​po​wany. Kata​rzyna popro​siła mnie jed​nak, żebym nalała mu duży kie​lich wina, i po opróż​nie​niu połowy oraz zje​dze​niu pasz​te​ciku z sar​niną Jean-Michel odwa​żył się wresz​cie ode​zwać. — Kazano mi wró​cić do pałacu po kolejną par​tię kró​lew​skich cho​rą​gwi — wyja​śnił. — Del​fin oba​wia się, że ludzie, któ​rzy nie​dawno wal​czyli prze​ciw sobie, nie będą pewni, kto jest przy​ja​cie​lem, a kto wro​giem. Chce, aby każdy fran​cu​ski kapi​tan umie​ścił lilię na swoim sztan​da​rze. — Czy zatem bitwa jest już nie​unik​niona? — zapy​tała z prze​ję​ciem Kata​rzyna. — Jakie siły udało się zgro​ma​dzić del​fi​nowi? Jean-Michel podra​pał się po gło​wie. — Trudno mi powie​dzieć, Madame. Kur​suję mię​dzy róż​nymi obo​zami, ale nie widzia​łem ich wszyst​kich. W cza​sie gdy dostar​cza​łem ładu​nek beł​tów do kusz do obozu hra​biego d’Albrêt, zja​wił się herold z Artois, który ostrzegł kone​ta​bla, że jeżeli jesz​cze bar​dziej zbliży się do fla​mandz​kiej gra​nicy, książę Bur​gun​dii potrak​tuje to jako wymie​rzony w niego akt agre​sji i odpo​wie sto​sow​nie do oko​licz​no​ści. Książę nie wie, komu sprzy​jać — del​fi​nowi czy Angli​kom. Nikt nie potrafi okre​ślić, kogo osta​tecz​nie poprze, a ci, któ​rzy chcie​liby to prze​wi​dzieć, mogliby rów​nie dobrze rzu​cać monetą. — Książę Bur​gun​dii będzie jak zawsze dzia​łał wyłącz​nie w inte​re​sie księ​cia Bur​gun​dii — zauwa​żyła z gory​czą Kata​rzyna. Podob​nie jak ja, wciąż dosta​wała gęsiej skórki na sam dźwięk jego imie​nia, choć na szczę​ście dia​bel​ski książę nie posta​wił nogi w Paryżu od ponad sied​miu lat. — Jean–Michel, a co z armią angiel​ską? Jak liczne woj​ska zgro​ma​dził król Hen​ryk? — No cóż, pozo​sta​wił gar​ni​zon w Har​fleur i wysłał kilka tysięcy cho​rych i ran​nych z powro​tem do Anglii, więc zostało mu teraz praw​do​po​dob​nie około ośmiu tysięcy ludzi — odpo​wie​dział Jean-Michel, opróż​nia​jąc kie​li​szek. — W żad​nym wypadku nie wystar​czy to, żeby prze​ciw​sta​wić się potę​dze Fran​cji. — Może Hen​ryk przy​pusz​czał, że del​fin nie zdoła zmo​bi​li​zo​wać wszyst​kich sił — zauwa​żyła Kata​rzyna. — Na Boga, nikt z nas nie miał co do tego pew​no​ści! — Podobno Anglicy liczyli na to, że uda im się szybko zdo​być Calais i doszczęt​nie je splą​dro​wać, ale musieli zmie​nić plany, kiedy kone​tabl odciął wszyst​kie prze​prawy przez Sommę. Mówi się, że król Hen​ryk jest jak szczur zła​pany w pułapkę, oczy​wi​ście jeśli książę Bur​gun​dii nie sta​nie po stro​nie Angli​ków. Nasi ludzie zakła​dają się wie​czo​rami przy ogni​skach, czy umrze, czy zosta​nie wzięty do nie​woli, jesz​cze zanim nadej​dzie dzień świę​tego Kry​spina. Kata​rzynę zain​try​go​wały te słowa. — Król Hen​ryk wzięty do nie​woli… — Zamy​śliła się. — Może przy​jadą z nim do Paryża, a wtedy wszy​scy lepiej mu się przyj​rzymy. Pomy​śleć tylko, że miał zostać moim mężem. Mówili, że jest przy​stojny, ale zara​zem poważny. Cie​kawe, czy kie​dy​kol​wiek się uśmie​cha. Dolej Jean-Miche​lowi wina, Mette. — Mach​nęła ręką, wska​zu​jąc na dzban, po czym dodała: — Jak sądzisz, kiedy del​fin przy​pu​ści atak? Z pew​nym nie​po​ko​jem uzu​peł​ni​łam kie​lich Jean-Michela. Naczy​nie było dość duże, a wino zde​cy​do​wa​nie moc​niej​sze od trun​ków, które zwykł pijać mój mąż. Jego policzki zdą​żyły się już zaró​żo​wić, a mowa sta​wała się coraz bar​dziej beł​ko​tliwa. — Na pewno nie sta​nie się to do czasu, aż wrócę z kró​lew​skimi sztan​da​rami — oznaj​mił buń​czucz​nie Jean-Michel, upi​ja​jąc kolejny spory łyk. — Pewien gier​mek, któ​rego spo​tka​łem po dro​dze, powie​dział mi, że zgod​nie z kodek​sem rycer​skim kró​lowi Hen​ry​kowi pozwo​lono prze​kro​czyć Sommę, tak żeby obie strony mogły sta​nąć naprze​ciw sie​bie na ubi​tej ziemi, w Pikar​dii. Po tych wszyst​kich desz​czach trudno

zresztą o twardy grunt… Kata​rzyna prych​nęła z nie​do​wie​rza​niem. — Pozwo​lono mu prze​kro​czyć Sommę? To ma być wojna, a nie tur​niej! Skoro mie​li​śmy prze​wagę, powin​ni​śmy byli zaata​ko​wać, w cza​sie gdy prze​pra​wiali się przez rzekę! — Och, i tak mamy prze​wagę — zachi​cho​tał Jean-Michel, któ​rego nie​śmia​łość ule​ciała wraz z ostat​nim łykiem wina. — Król Hen​ryk ma tylko pię​ciu​set ryce​rzy. Więk​szość jego ludzi to zwy​kli łucz​nicy. Nie noszą nawet butów. Wła​śnie dla​tego nazy​wamy ich mał​pami — wal​czą boso, a ich jedyną zbroją są skó​rzane kurtki. Już pierw​sza szarża naszej kon​nicy zmie​cie ich z powierzchni ziemi. To będzie praw​dziwa rzeź. Wła​śnie tak się sta​nie. Rów​niny Pikar​dii nasiąkną angiel​ską krwią. Ta opo​wieść robiła się jak na mój gust nieco zbyt krwawa, więc uzna​łam, że nad​szedł czas, by przy​po​mnieć Jean–Miche​lowi, że rano musi wcze​śnie wyru​szyć w drogę. Przez chwilę pro​te​sto​wał, ale wresz​cie nie​chęt​nie się ukło​nił i pozwo​lił zapro​wa​dzić się na górę do łóżka. Kiedy wró​ci​łam na dół, w salo​nie pano​wał gwar, a policzki Kata​rzyny były lekko zaró​żo​wione. Szybko zer​k​nę​łam na dzba​nek z winem, nic jed​nak nie ubyło. Nie ule​gało wąt​pli​wo​ści, że maka​bryczne prze​po​wied​nie Jean-Michela roz​bu​dziły w księż​niczce wojow​ni​czy instynkt. — Żałuję, że nie możemy z o b a c z y ć bitwy! — zawo​łała. — To będzie praw​dziwe wido​wi​sko! Wyobraź sobie: nasza fran​cu​ska kawa​le​ria, która stoi w rzę​dach, ze zbro​jami poły​sku​ją​cymi w słońcu, pod​ska​ku​ją​cymi nie​cier​pli​wie końmi i herol​dami, któ​rzy galo​pują mię​dzy kapi​ta​nami… A ponad tym wszyst​kim Ori​flamme, pro​po​rzec łopo​czący na wie​trze! Była jesz​cze młodą dziew​czyną i jej roman​tyczne wyobra​że​nia nijak się miały do suro​wej rze​czy​wi​sto​ści wojny. Zresztą ja sama także nie​wiele o woj​nie wie​dzia​łam, z wyjąt​kiem tego, jaki miała wpływ na ceny. Nie dawa​łam jed​nak wiary nie​win​nym, bez​kr​wa​wym obra​zom, pod​ska​ku​ją​cym wierz​chow​com i łopo​czą​cym pro​por​com, więc kiedy naza​jutrz mój mąż wyje​chał o świ​cie, poszłam zapa​lić świeczkę świę​temu Krzysz​to​fowi, chcąc w ten spo​sób wzmoc​nić siłę meda​lika, który nosił Jean-Michel, i pomo​dlić się o jego bez​pieczny powrót. Zawsze kiedy woził zaopa​trze​nie, gro​ziły mu napady i wypadki — ale ni​gdy wcze​śniej nie zmie​rzał w kie​runku pola bitwy. E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

11 Przez wiele lat ostat​nie dni paź​dzier​nika były dla mnie trud​nym, bole​snym okre​sem. Wła​śnie na ten czas przy​pa​dała rocz​nica śmierci mojego pierw​szego syna, a także dzień naro​dzin Kata​rzyny, któ​rej nie​obec​ność przez cały okres pobytu w klasz​to​rze Poissy spra​wiała, że pogrą​ża​łam się w jesz​cze głęb​szej roz​pa​czy. Tym więk​sza była zatem moja radość, gdy mogłam świę​to​wać czter​na​ste uro​dziny księż​niczki u jej boku. Patrząc z per​spek​tywy czasu na wyda​rze​nia, które nastą​piły tam​tego pamięt​nego dnia, wydaje mi się naprawdę nie​zwy​kłe, że koń​czyła wtedy dopiero czter​na​ście lat. Przy​po​mi​nam sobie sie​bie w tym samym wieku, w okre​sie, kiedy myśla​łam, że jestem nie​mal doro​sła i gotowa na wszyst​kie emo​cje, dresz​cze i unie​sie​nia, któ​rych doma​gała się moja gotu​jąca się krew. Dzi​siaj oczy​wi​ście rozu​miem, że kiedy zaspo​ka​ja​łam swe mło​dzień​cze żądze i odwza​jem​nia​łam gorące poca​łunki Jean–Michela, byłam jesz​cze dziec​kiem. Tym​cza​sem Kata​rzyna, która żyła do nie​dawna pod suro​wym nad​zo​rem zakon​nic, musiała teraz mie​rzyć się ze wszyst​kimi ogra​ni​cze​niami będą​cymi nie​od​łączną czę​ścią życia księż​niczki. Cały dwór kró​lew​ski bacz​nie śle​dził każdy jej krok. Odkąd wró​ciła do Saint-Pol, zdą​żyła zna​leźć się w cen​trum tak wielu intryg i kry​zy​sów, że nie miała wła​ści​wie oka​zji być ani dziec​kiem, któ​rym na​dal była, ani roz​kwi​ta​jącą młodą nimfą, którą się stop​niowo sta​wała. W tam​tym okre​sie nie mogła flir​to​wać z żad​nym mło​dzień​cem, wszy​scy bowiem odpo​wie​dzieli na kró​lew​skie arrière-ban 1. Mimo to mia​łam nadzieję, że te uro​dziny dadzą Kata​rzy​nie oka​zję do swo​bod​nej, bez​tro​skiej zabawy. Przy​ję​cie urzą​dzono w pałacu kró​lo​wej, w sali, w któ​rej zazwy​czaj odby​wały się bale, ude​ko​ro​wa​nej na tę oka​zję kolo​ro​wymi wstąż​kami i gir​lan​dami z jesien​nych liści. Kró​lowa Iza​bela została oczy​wi​ście zapro​szona, ale odpi​sała, że nie zdoła przy​je​chać. Wie​ści te nie były dla Kata​rzyny żad​nym zasko​cze​niem, wcale nie czuła się też z tego powodu roz​cza​ro​wana. Jej matka prze​słała zresztą wyłącz​nie wia​do​mość — nie dołą​czyła do niej żad​nego pre​zentu uro​dzi​no​wego dla córki. — Jest ze mnie nie​za​do​wo​lona — Kata​rzyna wzru​szyła ramio​nami. — Nie pospie​szy​łam do Melun, więc uważa, że opo​wie​dzia​łam się po stro​nie Ludwika. Wąt​pię, żeby ją poin​for​mo​wał, iż nie pozwo​lił mi opu​ścić Paryża. Nie przy​znała się do ulgi, jaką poczuła na wieść o tym, że nie spo​tka kró​lo​wej, ale wyczu​łam ją w jej gło​sie. Wie​dzia​łam też, że Kata​rzyna wie​rzy w to, co brat mówił o związ​kach ich matki z księ​ciem Bur​gun​dii. Więk​szość pała​co​wych kucha​rzy zaj​mo​wała się w ostat​nim cza​sie kar​mie​niem wojsk, menu na przy​ję​cie zatem musiało być moż​li​wie pro​ste. Nikt jed​nak nie zauwa​żył, że z ogrodu kró​lo​wej znik​nął jeden z pawi, który upie​czony i ozdo​biony na powrót pió​rami, był wspa​nia​łym daniem głów​nym pod​czas uczty z oka​zji uro​dzin Kata​rzyny. Ponie​waż nie mogło zabrak​nąć tortu z mar​ce​panu, nie​zbęd​nego ele​mentu każ​dej uczty, popro​si​łam jed​nego z daw​nych towa​rzy​szy mojego ojca, nale​żą​cego do gil​dii pie​ka​rzy, by stwo​rzył spe​cjalne dzieło na cześć Kata​rzyny. Zapro​szono też min​strela, by skom​po​no​wał i wyko​nał bal​ladę na jej cześć. Opi​sy​wała losy mło​dej księż​niczki, któ​rej piękno i czy​stość były znane na całym świe​cie i która odrzu​ciła dzie​siątki szla​chet​nie uro​dzo​nych zalot​ni​ków i osta​tecz​nie poko​chała pro​stego giermka, a ten oka​zał się, rzecz jasna, księ​ciem w prze​bra​niu. Kata​rzyna była zachwy​cona tym utwo​rem i hoj​nie wyna​gro​dziła mło​dego arty​stę, wymie​nia​jąc przy tym zna​czące spoj​rze​nia ze swo​imi dwor​kami i tłu​miąc chi​chot, kiedy chło​piec nisko się ukło​nił i z wdzięcz​no​ścią odsło​nił w uśmie​chu swoje lśniące białe zęby. Nie​obec​ność szla​chet​nie uro​dzo​nych gości ozna​czała, że w uczcie mogła uczest​ni​czyć także służba Kata​rzyny, choć posa​dzono nas oczy​wi​ście po dru​giej stro​nie sali. Byłam jed​nak w pełni usa​tys​fak​cjo​no​wana, sie​dząc obok wła​snych dzieci i wpa​tru​jąc się z daleka w tę, którą wykar​mi​łam wła​sną pier​sią.

Podzi​wia​łam jej urodę, która mie​niła się jak kro​pla rosy o poranku — nie była jesz​cze w pełni kobietą, ale olśnie​wała obiet​nicą praw​dzi​wie kobie​cego piękna. Tru​ba​du​rzy wciąż jesz​cze śpie​wali o tym, jak kró​lowa Iza​bela — wów​czas nikomu nie​znana nie​miecka księż​niczka — będąc w tym samym wieku co jej córka, do tego stop​nia ocza​ro​wała sie​dem​na​sto​let​niego króla Fran​cji, że oże​nił się z nią w prze​ciągu tygo​dnia. Patrząc na Kata​rzynę, nie​trudno było sobie wyobra​zić, że ta histo​ria mogłaby się powtó​rzyć. Na przy​ję​cie uro​dzi​nowe Kata​rzyna przy​wdziała srebrno-błę​kitną suk​nię, a jej głowę zdo​biły fry​wolne rożki, które stały się tak popu​larne pośród jej dam dworu. Welon, uszyty z maleń​kich krysz​ta​ło​wych gwiaz​dek, skrzył się jak piana mor​ska ską​pana w pro​mie​niach słońca. Z dumą pomy​śla​łam o tym, jak zale​d​wie dzień wcze​śniej cof​nę​łam linię jej wło​sów, żeby odsło​nić gład​kie czoło i dłu​gie brwi, a także pod​kre​ślić jej wysoko osa​dzone kości policz​kowe. Kiedy bie​siad​nicy skoń​czyli okla​ski​wać min​strela, grupa paziów — na tyle mło​dych, że nie zostali powo​łani do woj​ska — wnio​sła wspa​niały, mister​nie wyko​nany tort. Zanim jed​nak to arcy​dzieło zdą​żyli obej​rzeć wszy​scy zgro​ma​dzeni goście, przy głów​nym wej​ściu wybu​chło nagle jakieś zamie​sza​nie. Po chwili roz​mowy uci​chły, a kró​lew​ski herold minął nie​pew​nie wysoko skle​pione przej​ście i ruszył przez salę chwiej​nym kro​kiem, wska​zu​ją​cym na to, że miał za sobą wiele godzin jazdy. Po chwili zbli​żył się do głów​nego stołu, padł na kolana i cze​kał, aż zapad​nie cał​ko​wita cisza. Kiedy się ode​zwał, ofi​cjalny i pom​pa​tyczny język, jakim prze​mó​wił, zda​wał się dziw​nie kon​tra​sto​wać z jego ochry​płym, zmę​czo​nym gło​sem. — Jego Wyso​kość książę Ludwik, del​fin Vien​nois i książę Gujenny, prze​syła pozdro​wie​nia swo​jej uko​cha​nej sio​strze Kata​rzy​nie, księż​niczce Fran​cji. Każe mi poin​for​mo​wać cię, pani, że dwa dni temu, w dniu świę​tych Kry​spina i Kry​spi​niana, fran​cu​skie woj​ska pod​jęły walkę z Angli​kami w pobliżu mia​sta o nazwie Azin​co​urt. Kata​rzyna pobla​dła i unio​sła do piersi zaci​śnięte dło​nie. Mil​czała. Herold zacze​kał, aż ucich​nie wrzawa, po czym mówił dalej: — Z żalem muszę cię powia​do​mić, że Fran​cja ponio​sła sro​motną klę​skę. Wielu szla​chet​nie uro​dzo​nych feu​da​łów pole​gło lub odnio​sło obra​że​nia. Musisz przy​go​to​wać się na wielką żałobę i udrękę. —  Głos herolda zadrżał, a męż​czy​zna zamilkł, potrzą​sa​jąc pochy​loną głową. Kata​rzyna powoli wstała i pobie​la​łymi kłyk​ciami zła​pała się kra​wę​dzi stołu, żeby nie stra​cić rów​no​wagi. Spu​ściła wzrok i spoj​rzała na męż​czy​znę. — Jesteś panie herol​dem Mon​tjoy, prawda? Twoja tunika jest tak znisz​czona i poroz​dzie​rana, że z początku nie mia​łam pew​no​ści. Dzię​kuję ci, że wypeł​ni​łeś swój ponury obo​wią​zek. Czy możesz podać nam wię​cej szcze​gó​łów? Dzię​kujmy Bogu, że życie del​fina zostało oszczę​dzone. Kogo wymie​nia się pośród zabi​tych? Herold potrzą​snął głową. — Nie​stety nie wiem tego, Madame. Lista pole​głych jest dopiero przy​go​to​wy​wana, ale minie wiele dni, zanim zosta​nie zamknięta. Doszło do strasz​li​wej rzezi… — Głos mu się zała​mał i posła​niec zwie​sił głowę, wyczer​pany zarówno na ciele, jak i na umy​śle. — Jesteś wycień​czony, panie. — Kata​rzyna ski​nęła na słu​żą​cych i dała znak, żeby pomo​gli mu się pod​nieść. — Daj​cie mu jeść i pić i zadbaj​cie o to, by wypo​czął. Kiedy odzy​skasz siły, panie, chcia​ła​bym, żebyś zre​la​cjo​no​wał mi te straszne wyda​rze​nia. Herold ski​nął głową i wstał, pod​trzy​my​wany przez dwóch męż​czyzn. Całą salę wypeł​niły szepty pełne roz​pa​czy i nie​do​wie​rza​nia, po chwili jed​nak znowu zapa​dła cisza. Kiedy Kata​rzyna odchrząk​nęła, żeby zwró​cić się do zgro​ma​dzo​nych, na jej twa​rzy nie było już śladu nie​daw​nej rado​ści. — Uczta dobie​gła końca i nie ma mowy o dal​szym świę​to​wa​niu. Musimy modlić się za Fran​cję i za wszyst​kich pole​głych. Niech Bóg ma nas w swej opiece. Przy​cią​gnę​łam Alys i Luca do sie​bie i mocno ich ści​snę​łam, patrząc, jak Kata​rzyna znika za drzwiami. Jej uro​dzi​nowa suk​nia, ozdo​biona srebr​nymi dzwon​kami i świe​ci​deł​kami, wydała mi się nagle tra​gicz​nie

fry​wolna. — A co z tatą? — zapy​tał Luc, sze​roko otwie​ra​jąc oczy. — Myślisz, że uczest​ni​czył w bitwie? Wypo​wie​dział na głos pyta​nie, które sama zada​wa​łam sobie w myślach. — Nie możemy tego wie​dzieć — odpo​wie​dzia​łam cicho. Nie umia​łam w żaden spo​sób dodać mu otu​chy. — Tak jak powie​działa księż​niczka, możemy się tylko modlić. Goście, roz​ma​wia​jąc szep​tem, porzu​cili posi​łek i ruszyli do głów​nego wyj​ścia. Ja też zna​la​złam się pośród tego ponu​rego pochodu, ale nagle, ku mojemu zasko​cze​niu, zja​wił się przy mnie paź w libe​rii. — Księż​niczka cię wzywa — wyja​śnił, pod​cho​dząc bli​żej, tak żebym go usły​szała. — Mam cię do niej zabrać. Zawa​ha​łam się, nie wie​dząc, co zro​bić w tej sytu​acji. Pra​gnę​łam modlić się razem z moimi prze​ra​żo​nymi dziećmi o bez​pie​czeń​stwo ich ojca, ale tak jak zawsze w moim życiu, wezwa​nie Kata​rzyny miało pierw​szeń​stwo. Nie​chęt​nie ski​nę​łam głową. — Chwi​leczkę — powie​dzia​łam, po czym wycią​gnę​łam Alys i Luca z falu​ją​cego tłumu, chwy​ci​łam ich za ręce i przy​cią​gnę​łam do sie​bie. — Uwa​żaj​cie na sie​bie. Idź​cie do kościoła i módl​cie się za waszego ojca, a potem cze​kaj​cie na mnie w naszej kom​na​cie. Wrócę tak szybko, jak tylko będę mogła. Paź z tru​dem prze​ci​skał się przez tłum, toru​jąc sobie drogę do podium, za któ​rym znaj​do​wały się dwu​skrzy​dłowe drzwi, pro​wa​dzące do pry​wat​nych apar​ta​men​tów kró​lo​wej. Kiedy się zbli​ży​li​śmy, dwóch war​tow​ni​ków pospiesz​nie je otwo​rzyło, zanim jed​nak postą​pi​li​śmy naprzód, paź przy​sta​nął i z zakło​po​ta​niem zmarsz​czył brwi. — Księż​niczka powie​działa, że dora​dzisz mi, co przy​nieść — wyszep​tał. — Powie​działa, że del​fin potrze​buje otu​chy i że będziesz wie​działa, co to ozna​cza. Nie waha​łam się ani chwili. Te słowa mogły ozna​czać tylko jedno — książę Ludwik był w pałacu i nie mógł albo nie chciał poka​zać się publicz​nie, ale jak zwy​kle w takich chwi​lach był głodny i spra​gniony. — Przy​nieś cia​sta i mięsa, które zostały na stole po uczcie. I pójdź do piw​niczki kró​lo​wej po reń​skie wino. Gdzie on jest? — Z księż​niczką. Tędy. Minę​li​śmy wąskie przej​ście i dotar​li​śmy do rzeź​bio​nych drzwi, zza któ​rych usły​sza​łam ści​szony, pełen roz​pa​czy głos del​fina, łamiący się przy każ​dym sło​wie. — Powi​nie​nem tam być. Dobry Boże, powi​nie​nem tam być. — Natych​miast idź po jedze​nie i picie — pospie​szy​łam pazia. — Ruszaj, szybko! I zadbaj o to, żeby wino pocho​dziło z Ande​ga​we​nii. Nie tknie niczego z ziem księ​cia Bur​gun​dii. Idź! W pobliżu stała grupka dwo​rek Kata​rzyny. Trzy​mały się za ręce i szep​tały coś mię​dzy sobą. — Del​fin kazał nam wyjść — wyja​śniła mi z nie​po​ko​jem Agnes de Bla​gny. — Księż​niczka została z nim sama, a on wydaje się bar​dzo wzbu​rzony. Co mamy robić? — Nic — odpo​wie​dzia​łam zde​cy​do​wa​nie. — Jeżeli del​fin was odpra​wił, nic nie może​cie zro​bić. Kiedy paź przy​nie​sie jedze​nie i wino, wejdę do środka. Lamenty Ludwika na chwilę uci​chły, a Kata​rzyna zdą​żyła coś powie​dzieć, ale ledwo sły​sza​łam jej łagodny głos zza gru​bych drew​nia​nych drzwi. — Dla​czego cię tam nie było, Ludwiku? Jesteś prze​cież naczel​nym wodzem Fran​cji. Kto dowo​dził woj​skami? — Kone​tabl! — odpo​wie​dział jej brat. — Mówił, że to będzie zwy​kła rzeź. Twier​dził, że na polu bitwy jest tylko kilka tysięcy Angli​ków i że to zbyt błaha potyczka, abym zaszczy​cał ją swoją obec​no​ścią. Ha! — A co teraz mówi kone​tabl? Jak tłu​ma​czy to, że tak wielu dało się poko​nać przez tak nie​liczne woj​sko? — Choć z tru​dem sły​sza​łam Kata​rzynę przez grube drzwi, pogarda pobrzmie​wa​jąca w jej gło​sie nie uszła mojej uwa​dze.

— Nic nie mówi, bo nie żyje! — krzyk​nął zroz​pa​czony del​fin. — Zgi​nął pod​czas pierw​szej szarży. Poległ w morzu błota, pośród tysięcy naszych naj​szla​chet​niej uro​dzo​nych i ryce​rzy. Poga​lo​po​wa​łem na pole bitwy, kiedy tylko dotarły do mnie wie​ści o tym, co się wyda​rzyło. Na ten widok nawet anioły załka​łyby z żalu! — Ludwik tup​nął z całych sił, wyra​ża​jąc swoją roz​pacz, a ja poczu​łam, jak ugięła się pod nim pod​łoga. Kata​rzyna usi​ło​wała go uspo​koić. — Usiądź, Ludwiku. Musisz być wyczer​pany. Powi​nie​neś odpo​cząć. — Jak mogę odpo​czy​wać, kiedy kwiat fran​cu​skiego rycer​stwa gnije na zaora​nym polu? — Del​fin cho​dził po pokoju, a w spo​so​bie jego poru​sza​nia się widać było rosnące zde​ner​wo​wa​nie. — Z powierzchni ziemi starta została cała dyna​stia de Barów, książę i obaj jego syno​wie. Nie żyje też Alençon, ksią​żęta Bra​ban​cji i Nevers… — Bra​cia księ​cia Bur​gun​dii! — zawo​łała Kata​rzyna. — Mój Boże, więc byli tam… A co z nim samym? — Książę Bur​gun​dii się nie zja​wił — odpo​wie​dział Ludwik ze smut​kiem. — Prze​by​wał zale​d​wie kilka mil dalej i cią​gle powta​rzał, że nad​je​dzie, ale osta​tecz​nie tego nie zro​bił. — Cóż za nie​spo​dzianka! To prze​cież Jan b e z T r w o g i! — powie​działa jego sio​stra z gory​czą. — A co z Karo​lem Orle​ań​skim? — Został wzięty do nie​woli, razem z Bur​bo​nem i wie​loma innymi, ale są przy​naj​mniej trzy​mani dla okupu, w prze​ci​wień​stwie do połowy fran​cu​skich więź​niów, któ​rzy z roz​kazu króla Hen​ryka zostali zabici wbrew kodek​sowi rycer​skiemu! Dla​czego to zro​bił, skoro pozwo​li​li​śmy mu prze​kro​czyć Sommę? To potwór! Jezu, tak wielu ludzi zgi​nęło. Żałuję, że nie jestem jed​nym z nich! — Usły​sza​łam w jego krzyku prze​ra​żo​nego, zastra​szo​nego małego chłopca, który wydo​stał się ze skrzyni, gdzie zamknęła go despo​tyczna Madame la Bonne. Życie surowo obe​szło się z nie​szczę​snym Ludwi​kiem. Prze​ra​żone dziecko zawsze cza​iło się gdzieś w pobliżu. — Ale dzięki Bogu tak się nie stało! — zawo​łała Kata​rzyna. — Fran​cja potrze​buje cię teraz bar​dziej niż kie​dy​kol​wiek. Nie dosły​sza​łam odpo​wie​dzi del​fina, w tej samej chwili bowiem zja​wił się paź, który przy​niósł wino i potrawy pozo​stałe po uczcie. Dostrze​głam w jego oczach wdzięcz​ność, kiedy je od niego wzię​łam. — Wejdę do środka — powie​dzia​łam, zde​cy​do​wana, gdyby oka​zało się to konieczne, chro​nić Kata​rzynę przed jej nie​prze​wi​dy​wal​nym bra​tem. — Otwórz drzwi. Ludwik, kiedy tylko mnie usły​szał, gwał​tow​nie się odwró​cił, gotów wyła​do​wać na mnie swój gniew i skar​cić za to nie​spo​dzie​wane naj​ście. Zanim jed​nak zdą​żył to zro​bić, jego wzrok zatrzy​mał się na taler​zach, które trzy​ma​łam. — Ach, jedze​nie! — zawo​łał, chwy​ta​jąc pasz​te​cik z mię​sem i łap​czy​wie się w niego wgry​za​jąc. — Boże święty! Jak możesz jeść w takiej sytu​acji? — zapy​tała Kata​rzyna z nie​do​wie​rza​niem. — To prze​cież istna gro​te​ska! — Jak śmiesz! — Ludwik gwał​tow​nie się do niej odwró​cił, a kawałki cia​sta wypa​dły mu z ust na pod​łogę jak płatki śniegu. — Jem, bo muszę. Jak ina​czej mógł​bym wypeł​nić pustkę, którą czuję? Ale nie zro​zu​miesz tego, Kata​rzyno, sto​jąc tu w swoim małym spi​cza​stym kape​lu​siku, w małych spi​cza​stych trze​wi​kach… — Spoj​rzał na nią z szy​der​czym uśmiesz​kiem, prze​żu​wa​jąc pasz​te​cik. — Pew​nie nie zda​jesz sobie sprawy, że wina za całą tę rzeź i znisz​cze​nie spo​czywa wła​śnie na tobie. — Na mnie? — powtó​rzyła Kata​rzyna, wpa​tru​jąc się w niego z nie​do​wie​rza​niem. — Dobry Boże! Jak możesz suge​ro​wać coś podob​nego? — To dla​tego, że jesteś wiedźmą… kusi​cielką! — krzyk​nął Ludwik, się​ga​jąc po kie​li​szek wina, który mu poda​łam. Pomiesz​cze​nie roz​świe​tlały tylko pło​mie​nie uno​szące się nad komin​kiem i samotna świeca, która stała na bla​cie kre​densu. Sły​sząc wybuch del​fina, ledwo zdo​ła​łam stłu​mić okrzyk zasko​cze​nia. Posta​wi​łam

jedze​nie i wino obok świecy i ukry​łam się w pogrą​żo​nym w ciem​no​ści kącie pokoju. Wszy​scy pamię​tali o strasz​li​wej cho​ro​bie króla i o tym, że Ludwik jest jego synem. Sądząc po wyra​zie twa​rzy Kata​rzyny, także i ona oba​wiała się, że jej brat może stra​cić nad sobą pano​wa​nie. Na szczę​ście del​fin zda​wał się nie zauwa​żać mojej obec​no​ści. — Czy naprawdę nie wiesz, jaki wpływ ma na męż​czyzn twoja uroda? — zapy​tał mię​dzy dwoma potęż​nymi łykami wina. — Ten bez​bożny liber​tyn Hen​ryk Mon​mo​uth przy​był do Fran​cji wie​dziony żądzą, roz​pacz​li​wie pra​gnąc posiąść twoją miękką, białą, dzie​wi​czą skórę… a teraz nie żyje dzie​sięć tysięcy Fran​cu​zów… leżą mar​twi u t w o i c h maleń​kich stó​pek. — Dzie​sięć tysięcy! Chry​ste! — wyszep​tała Kata​rzyna. Zoba​czy​łam, jak krew odpły​nęła jej z twa​rzy, kiedy usły​szała o skali ponie​sio​nych strat. Modli​łam się, żeby się oka​zało, iż del​fin wyol​brzy​mia wszystko pod wpły​wem emo​cji. — To prze​ra​ża​jąca liczba. Mylisz się jed​nak, Ludwiku — powie​działa pew​niej​szym gło​sem. — Król Hen​ryk nie pra​gnie mnie, tylko Fran​cji. Nie jestem kra​jem, któ​rego pożąda, jestem tylko przy​wią​za​nym do niego nie​szczę​snym kozłem ofiar​nym. Cie​szę się, że nie bra​łeś udziału w walce, bo przy​naj​mniej zacho​wa​łeś życie i możesz nas teraz wszyst​kich oca​lić. Gdyby nie ty, wła​dza wpa​dłaby w ręce księ​cia Bur​gun​dii. Nie daj Boże, żeby tak się stało! Przy​czyny, dla któ​rych książę nie zja​wił się na polu bitwy, są zupeł​nie oczy​wi​ste, czyż nie? Chciał zacho​wać ludzi, żeby ruszyć na Paryż. — Brawo! — Ludwik zamilkł na chwilę i uważ​nie przyj​rzał się Kata​rzy​nie. W jego oczach miej​sce gniewu zajął pełen nie​chęci sza​cu​nek. — Nie jesteś tylko ładną wiedźmą, prawda, sio​stro? — przy​znał. — Nie wiesz nato​miast, że nasza cza​ru​jąca matka zdą​żyła już w e z w a ć księ​cia Bur​gun​dii do Paryża. Obie​cała mu powi​ta​nie godne boha​tera i miej​sce u swo​jego boku. Na szczę​ście moim agen​tom udało się prze​chwy​cić jej posłańca. Kaza​łem zamknąć bramy sto​licy. Kata​rzyna prze​że​gnała się, wyraź​nie zatro​skana i przy​gnę​biona tą nową sen​sa​cją. — Mój Boże! Ni​gdy nie zro​zu​miem naszej matki! Ale kto będzie bro​nił bram? — zapy​tała. — Skoro kone​tabl nie żyje, a woj​sko jest roz​pro​szone, jakie siły możesz tu zgro​ma​dzić? — Wezwa​łem hra​biego Arma​gnac. Jest już w dro​dze z Gasko​nii. — A to ozna​cza, że on też nie wziął udziału w bitwie! — powie​działa z iry​ta​cją w gło​sie. — Nie możesz mu ufać, Ludwiku. Nie bar​dziej niż księ​ciu Bur​gun​dii. — Nie mam wyboru — wymam​ro​tał del​fin, opróż​nia​jąc kie​lich. — Potrzebni mi ludzie, a Arma​gnac ma ludzi. Król potrze​buje ochrony, a Arma​gnac będzie go chro​nił. Mam wybór mię​dzy Arma​gna​kiem a księ​ciem Bur​gun​dii, mię​dzy ban​dytą a dia​błem. Z dwojga złego wolę ban​dytę. — Ale czy możesz mieć pew​ność, że on istot​nie się zjawi? — Naci​skała Kata​rzyna. — Skoro nie mógł dotrzeć do Pikar​dii na czas, aby wal​czyć z Angli​kami, dla​czego miałby przy​je​chać w porę do Paryża i zatrzy​mać księ​cia Bur​gun​dii? — Obie​ca​łem mu, że jeżeli to zrobi, zosta​nie kone​ta​blem Fran​cji — odpo​wie​dział Ludwik. — Ach tak. To powinno rze​czy​wi​ście skło​nić go do przy​jazdu. A co z kró​lem Hen​ry​kiem? Czy Anglicy nie ruszą na Paryż? — Na szczę​ście prze​klęty Mon​mo​uth ma tak nie​wielu ludzi, że pozo​staje mu tylko masze​ro​wać co żywo do Calais! — Del​fin nalał sobie kolejny kie​li​szek wina, a w jego gło​sie sły​chać było obu​rze​nie. —  Na Boga, w jaki spo​sób on w ogóle zdo​łał zwy​cię​żyć? — A gdzie tym​cza​sem prze​bywa nasz król? — zapy​tała Kata​rzyna z nagłym nie​po​ko​jem, igno​ru​jąc słowa księ​cia. — Pro​szę, powiedz mi, że nasz ojciec jest bez​pieczny i nie wpad​nie w szpony księ​cia Bur​gun​dii! — Jego powóz był tuż za mną, eskor​to​wany przez pię​ciu​set ludzi. Powi​nien dotrzeć tu w ciągu godziny. Ale nie powie​dzia​łem mu o bitwie. Te wie​ści zła​ma​łyby mu serce. — Nie​wąt​pli​wie — odparła posęp​nie Kata​rzyna, która z kamien​nym wyra​zem twa​rzy obser​wo​wała, jak jej brat nalewa sobie kolejny kie​li​szek wina. — Z pew​no​ścią zła​mały moje. Minęło wiele godzin, zanim mogłam wresz​cie pomo​dlić się u boku moich dzieci, kiedy bowiem del​fin

opróż​nił wresz​cie dzba​nek wina i wyszedł, Kata​rzyna, która w obec​no​ści Ludwika zacho​wy​wała godne podziwu opa​no​wa​nie, zała​mała się nagle i zaczęła spa​zma​tycz​nie łkać, zale​wa​jąc łzami swoją uro​dzi​nową suk​nię. — Ja nie… nie chcia​łam pła​kać na… na oczach mojego… brata — wydu​siła z tru​dem, sku​lona na stołku. — Ale, Mette… ci wszy​scy zabici! Dzie​sięć tysięcy! Cóż za stra… strata! Jak to się mogło stać? To… to potworne. Boli mnie to… czuję się tak, jakby ktoś prze​bił mi brzuch nożem. Wezwa​łam dworki i wspól​nie zapro​wa​dzi​ły​śmy łka​jącą księż​niczkę do jej apar​ta​men​tów. Wkrótce jed​nak oka​zało się, że jej cier​pie​nie wywo​łała nie tylko roz​pacz zwią​zana z nie​dawną bitwą. Kata​rzyna nie chciała nic jeść — zamiast tego poszła na mszę, która odbyła się w kaplicy kró​lew​skiej. Wresz​cie ule​gła moim namo​wom i posta​no​wiła poło​żyć się do łóżka, nie prze​sta​jąc skar​żyć się na ból brzu​cha. Kiedy poma​ga​łam jej się roze​brać, zauwa​ży​ły​śmy plamy krwi na jej koszuli. — Mój Boże! — szep​nęła, wpa​tru​jąc się w nie z prze​ra​że​niem. — To na pewno znak, że jakieś demony zamiesz​kały w moich wnętrz​no​ściach, Mette! Ludwik mówił, że to ja dopro​wa​dzi​łam do bitwy. Teraz naj​wy​raź​niej spo​tyka mnie za to kara. — Nie, nie, Made​mo​iselle! — Instynk​tow​nie oto​czy​łam ją ramie​niem. Mia​łam do sie​bie żal, że nie ostrze​głam jej przed tym pro​za​icz​nym, a zara​zem nie​uchron​nym wyda​rze​niem. Powin​nam była prze​wi​dzieć, że — choć z zupeł​nie róż​nych powo​dów — nie uprze​dzą jej o tym ani zakon​nice, ani jej wła​sna matka. — To bar​dzo nie​for​tunny moment, ale sta​jesz się wła​śnie kobietą. Wszyst​kie doro​słe kobiety krwa​wią, a cykl tych krwa​wień odpo​wiada fazom księ​życa. Ciąży na nas klą​twa naszej pra​matki Ewy. — Klą​twa Ewy? A więc rze​czy​wi​ście jestem prze​klęta? — Nie, Made​mo​iselle, nie w tym sen​sie! Wszystko ci wyja​śnię, ale naj​pierw dam ci kawa​łek płótna, żebyś mogła powstrzy​mać krwa​wie​nie. Zro​biw​szy to, pró​bo​wa​łam moż​li​wie jasno wytłu​ma​czyć księż​niczce, jaką karę Bóg wymie​rzył Ewie za to, że dała Ada​mowi jabłko z drzewa pozna​nia dobrego i złego. Jed​nak mimo roz​pa​czy zwią​za​nej z rze​zią, do któ​rej doszło pod Azin​co​urt, Kata​rzy​nie trudno było uwie​rzyć w tę opo​wieść. — Czy to może być prawda? — zapy​tała. — Myślisz, że Bóg rze​czy​wi​ście rzu​cił na kobiety klą​twę, każąc im wszyst​kim nosić hańbę Ewy? — W ten spo​sób inter​pre​tuje to Kościół — przy​tak​nę​łam. Spoj​rzała na mnie z nie​do​wie​rza​niem. — Zakon​nice ni​gdy nam o tym nie mówiły. Czy Panna Święta też nosiła klą​twę Ewy? — Myślę, że tak. Możesz zapy​tać księ​dza. Ja wiem tylko to, co mówiła mi moja matka. — Że wszyst​kie kobiety krwa​wią przez wystę​pek, któ​rego dopu​ściła się jedna z nich? Bóg nie może być tak nie​spra​wie​dliwy! Wydę​łam wargi. Nie ona pierw​sza kwe​stio​no​wała naukę Kościoła w tej mate​rii, ale zada​wa​nie tego rodzaju pytań mogło skoń​czyć się posą​dze​niem o here​zję. — Myślę, że nie do nas należy pod​wa​ża​nie wyro​ków Pana — odpo​wie​dzia​łam tak​tow​nie. — Poza tym klą​twa nie ciąży nad nami nie​ustan​nie. Przy​cho​dzi tylko raz w mie​siącu, na kilka dni. — Że też musiała przyjść aku​rat dzi​siaj! — Kata​rzyna zadrżała i zamknęła oczy, łapiąc się za brzuch. — Fran​cja krwawi, a ja razem z nią. Bóg prze​klął nas obie. Kiedy herold Mon​tjoy zja​wił się w salo​niku Kata​rzyny następ​nego ranka, pomiesz​cze​nie pogrą​żone było w ciem​no​ści, a sama księż​niczka i jej dworki sie​działy w pół​mroku przy świe​cach, ubrane w czarne stroje i welony takie jak zakon​nice pod​czas nowi​cjatu. Jeden z kró​lew​skich kape​la​nów czy​tał wła​śnie frag​ment Księgi Hioba poświę​cony grze​chowi i cier​pie​niu, ale zamknął Pismo Święte, kiedy zja​wił się herold. Mon​tjoy przy​wdział czarną opoń​czę, ogo​lił się i odsło​nił głowę. Kiedy wszedł, ukląkł na powi​ta​nie. Wypo​cząw​szy po sza​leń​czej jeź​dzie z Pikar​dii, wyglą​dał na zde​cy​do​wa​nie młod​szego niż zale​d​wie dzień wcze​śniej, a ja zauwa​ży​łam, jak dwie córki baro​ne​tów wymie​niły mię​dzy sobą dłu​gie spoj​rze​nia.

Naj​wy​raź​niej nie pogrą​żyły się w żalu na tyle głę​bo​kim, by nie delek​to​wać się obec​no​ścią przy​stoj​nego mło​dego męż​czy​zny. Kata​rzyna ofi​cjal​nie przy​wi​tała gościa, a następ​nie popro​siła go, żeby usiadł i opo​wie​dział wła​snymi sło​wami o strasz​li​wej bitwie, za któ​rej sprawą Fran​cja pogrą​żyła się w żało​bie. Jego rela​cja była wstrzą​sa​jąca — przed​sta​wił ją z nale​żytą powagą. Prawdą jest, że zada​nie herolda polega na obser​wo​wa​niu z oddali teatru rycer​skich poty​czek, ale moim zda​niem chwi​lami szedł nieco za daleko w swo​ich pod​nio​słych, dra​ma​tycz​nych opi​sach. — Kone​tabl d’Albrêt posta​no​wił roz​mie​ścić fran​cu​skie siły po jed​nej stro​nie płyt​kiej doliny oto​czo​nej zewsząd gęstymi lasami — zaczął — nato​miast angiel​ski król sta​nął ze swo​imi woj​skami po dru​giej stro​nie tejże doliny. Trudno zresztą nazwać tę żało​śnie małą bandę praw​dzi​wym woj​skiem, zwłasz​cza w porów​na​niu z trzy​dzie​stoma tysią​cami naszych ludzi. Angli​ków było pięć, może sześć tysięcy. Nie prze​sa​dził​bym, porów​nu​jąc tę kon​fron​ta​cję do walki Dawida z Golia​tem. Agnes i dwie pozo​stałe młode damy, które w prze​ci​wień​stwie do mnie i Kata​rzyny nie sły​szały wcze​śniej krzy​ków roz​pa​czy del​fina i nie znały skali strat ponie​sio​nych przez Fran​cję — wydały stłu​mione okrzyki, sły​sząc o tej ogrom​nej dys​pro​por​cji sił. — Jeżeli nie znasz tere​nów Pikar​dii, Madame — mówił dalej herold, zachę​cony reak​cją swo​ich słu​cha​czek — pozwól, że ci powiem, iż są to zie​mie poro​śnięte bujną roślin​no​ścią i jest tam nie​wiele wznie​sień. Fran​cuzi zaj​mo​wali wszyst​kie wyżej poło​żone punkty w oko​licy, a także sam zamek Azin​co​urt. Nasza kawa​le​ria roz​cią​gnęła się po całej doli​nie: trzy​dzie​ści kom​pa​nii uzbro​jo​nych ryce​rzy dosia​da​ją​cych wspa​nia​łych wierz​chow​ców. Nad ich gło​wami łopo​tały na wie​trze sztan​dary, jeden obok dru​giego, jak deli​katne nici gobe​linu. A wysoko w górze, na prze​dzie, uno​sił się szkar​łatny Ori​flamme. Teraz słu​chały go już w napię​ciu wszyst​kie zgro​ma​dzone w pomiesz​cze​niu damy. Były to prze​cież młode dziew​częta, spra​gnione opo​wie​ści o walecz​nych rycer​zach — a choć wszy​scy znali dra​ma​tyczny finał tej histo​rii, na ich wyobraź​nię dzia​łał barwny i suge​stywny obraz odma​lo​wy​wany przez Mon​tjoya. W grun​cie rze​czy nie mogłam winić herolda za to, że zara​ził się ich pod​eks​cy​to​wa​niem i z takim entu​zja​zmem pod​szedł do swego zada​nia. — Na szczę​ście w nocy deszcz prze​stał padać. Widzie​li​śmy Angli​ków zgro​ma​dzo​nych w dole, nie​całą milę od nas. Była tam tylko pie​chota. Wyglą​dało na to, że nie mają żad​nej kon​nicy, choć póź​niej oka​zało się, że kil​ku​set jeźdź​ców ukry​wało się w pobli​skich lasach. Ich pie​chota była uzbro​jona głów​nie w łuki, z wyjąt​kiem dwóch znaj​du​ją​cych się po obu flan​kach kom​pa​nii zbroj​nych ryce​rzy, któ​rzy zsie​dli z koni. Nad nimi koły​sał się na wie​trze ogromny sztan​dar, pro​wo​ka​cyj​nie i bez​czel​nie ozdo​biony her​bami Anglii i Fran​cji — lwami i liliami. Dostrze​gli​śmy też syl​wetkę króla Hen​ryka, który miał na heł​mie koronę, tak jakby chciał wykrzy​czeć w naszą stronę: „Patrz​cie! Oto jestem, przyjdź​cie i mnie poko​naj​cie!”. No cóż, Madame, powin​naś wie​dzieć, że w naszych sze​re​gach było osiem​na​stu spe​cjal​nie wybra​nych ryce​rzy, któ​rzy zło​żyli przy​sięgę, że wypeł​nią to zada​nie. — Jesteś pewien, że to był on? — prze​rwała Kata​rzyna. — Sły​sza​łam, że kró​lo​wie czę​sto pró​bują zmy​lić prze​ciw​nika, wyko​rzy​stu​jąc sobo​wtóra, który nosi ich strój i koronę. Mon​tjoy wyda​wał się dotknięty tym, że księż​niczka kwe​stio​nuje jego słowa, ale sta​rał się nie ura​zić kró​lew​skiej córki. — Zapew​niam cię, Madame, że był to Hen​ryk, król Anglii. Dzień wcze​śniej oso​bi​ście dostar​czy​łem mu wia​do​mość od Jego Wyso​ko​ści del​fina. Kata​rzyna nachy​liła się w jego stronę i choć sta​rała się zacho​wać spo​kój, nie potra​fiła ukryć pod​eks​cy​to​wa​nia. — A więc roz​ma​wia​łeś z kró​lem Hen​ry​kiem! Pro​szę, powiedz mi, jak wyglą​dał. Czy był nie​spo​kojny, zachmu​rzony, prze​stra​szony? Herold pokrę​cił głową. — Nie, w żad​nym wypadku, Madame. Moje zada​nie pole​gało na prze​ka​za​niu mu wia​do​mo​ści od del​-

fina, który pro​po​no​wał, by pod​dał się i zapła​cił okup, w ten spo​sób ratu​jąc swych żoł​nie​rzy. Ale król Anglii uśmiech​nął się i potrzą​snął głową. Oznaj​mił, że stoi za nim spra​wie​dli​wość, więc i Bóg go wes​prze, tak by wypeł​niła się Jego wola. Wyda​wał się pogodny i bez​tro​ski, choć kiedy odjeż​dża​łem, widzia​łem, że jego ludzie nie mają się gdzie schro​nić, że są zmar​z​nięci i prze​mo​czeni. A mimo to nikt nie zde​zer​te​ro​wał ani nie odmó​wił udziału w walce. — Może dla​tego, że nie mieli dokąd iść — zauwa​żyła Kata​rzyna. — I nie mieli nic do stra​ce​nia. — Mimo to następ​nego ranka, kiedy zbie​rały się nasze woj​ska, usły​sza​łem, jak kone​tabl mówi del​fi​nowi, że na​dal wie​rzy, iż nie doj​dzie do bitwy, a król Anglii podda się, gdy tylko zda sobie sprawę z fran​cu​skiej potęgi. Wła​śnie wtedy del​fin odje​chał i naka​zał hra​biemu d’Albrêt, by przy​wiózł mu zaku​tego w kaj​dany syna uzur​pa​tora. Kata​rzyna przy​gry​zła wargę, a ja odga​dłam, że przy​po​mniała sobie, jak dzień wcze​śniej del​fin roz​pa​czał, żału​jąc, że nie był obecny na polu bitwy pod Azin​co​urt. Przy​glą​da​jąc się herol​dowi, który kon​ty​nu​ował opo​wieść, roz​my​śla​łam nad jego zada​niami — nie miał wal​czyć, lecz tylko prze​ka​zy​wać roz​kazy, obser​wo​wać dzia​ła​nia zbroj​nych sił, a na koniec poli​czyć i spi​sać nazwi​ska pole​głych. Oczy​wi​ście tylko tych szla​chet​nie uro​dzo​nych — tych, któ​rzy mogli nosić broń i znaj​do​wali się w spi​sach rycer​stwa. Po raz setny zaczę​łam się zasta​na​wiać nad losem mojego Jean-Michela. Zada​wa​łam sobie pyta​nie, gdzie teraz jest i czy w ogóle jesz​cze żyje. A jeżeli nie, to czy jego nazwi​sko pojawi się na jakiej​kol​wiek liście pole​głych? Tym​cza​sem jed​nak opo​wieść herolda osią​gnęła punkt kul​mi​na​cyjny, a dworki nie odry​wały wzroku od mło​dego męż​czy​zny. — Czas nie​mi​ło​sier​nie się dłu​żył i nic się nie działo — mówił dalej. — Naszym ludziom roz​dano chleb i piwo, a kone​tabl zauwa​żył, że Anglicy nie mają zapa​sów i umrą z głodu, jeśli nie zaata​kują lub się nie pod​da​dzą. I wtedy sze​regi wroga roz​stą​piły się, i ruszył w naszym kie​runku samotny rycerz, który jed​nak nie miał ze sobą bia​łej flagi. Dotarł wol​nym kro​kiem na śro​dek doliny, pozdro​wił obie armie, a następ​nie uniósł swój miecz wysoko w górę. Był to sygnał do roz​po​czę​cia bitwy i znad sze​re​gów wroga pod​niósł się nie​równy okrzyk. Anglicy nie ruszyli jed​nak w naszą stronę, więc po pew​nym cza​sie nasza kawa​le​ria, znie​cier​pli​wiona tym ocze​ki​wa​niem, przy​pu​ściła atak. Długa linia uzbro​jo​nych jeźdź​ców pomknęła mię​dzy drze​wami w dół doliny. Wszy​scy bez wyjątku angiel​scy żoł​nie​rze pie​choty odwró​cili się i zaczęli ucie​kać. Rozej​rza​łem się wokół sie​bie — nasi żoł​nie​rze śmiali się i szy​dzili, pod​no​sząc w górę dwa palce, te same, które mieli odrą​bać angiel​skim łucz​ni​kom po zwy​cię​stwie Fran​cji. Anglicy nie odbie​gli jed​nak daleko. Cof​nęli się tylko tyle, by odsło​nić to, co skry​wało się za ich ple​cami od świtu: las naostrzo​nych pali wbi​tych w zie​mię dokład​nie pod takim kątem, by nadziały się na nie galo​pu​jące konie. I wtedy, na sygnał, łucz​nicy nacią​gnęli strzały i wypu​ścili je w powie​trze. W ciągu kilku sekund na naszych jeźdź​ców spadł grad poci​sków. Patrzy​łem z prze​ra​że​niem, jak pierw​szy oddział naszej kon​nicy, pędzący mię​dzy drze​wami, mknie wprost w obję​cia śmierci. Jeźdźcy nie mogli sta​nąć ani się zatrzy​mać, ponie​waż tuż za nimi galo​po​wał już kolejny, a za nim następny — wszy​scy nie​świa​domi pułapki, która na niech czy​hała. Ryce​rze musieli zatem jechać dalej, kie​ru​jąc się w grad strzał, pro​sto na kol​cza​stą ścianę usta​wioną z pali. Po kilku minu​tach poro​śnięta bujną zie​le​nią dolina prze​kształ​ciła się w grzę​za​wi​sko wydep​tane przez dzie​sięć tysięcy koń​skich kopyt. Póź​niej zaś była już tylko góra krzy​czą​cych, pogru​cho​ta​nych ludzi i koni, rosnąca z każ​dym kolej​nym ata​kiem. W tym momen​cie głos herolda zała​mał się i męż​czy​zna pod​niósł do oczu drżącą rękę, tak jakby chciał ode​gnać wizję rodem z kosz​maru. Kata​rzyna, powstrzy​mu​jąc łzy, dała mi pospiesz​nie znak, żebym nalała mu kie​li​szek wina. — Rozu​miem, że to nie​zwy​kle bole​sne wspo​mnie​nie, Mon​se​igneur — powie​działa ze współ​czu​ciem — ale to bar​dzo ważne, byśmy zro​zu​mieli, co dokład​nie wyda​rzyło się na tam​tym zakrwa​wio​nym polu. Gdyby była tu kró​lowa, także i ona pra​gnę​łaby się tego dowie​dzieć. Herold wypił łyk wina, które mu poda​łam, odchrząk​nął i ski​nął głową. — Rozu​miem, Madame. Bła​gam, wybacz mi tę sła​bość. Jestem już gotów mówić dalej.

Mimo tych zapew​nień wyda​wało się, że kwie​ci​sty język nagle go opu​ścił. Herold kon​ty​nu​ował swoją opo​wieść, co jakiś czas ner​wowo dysząc. — Angiel​scy łucz​nicy wypusz​czali w powie​trze pięt​na​ście strzał na minutę. Ich drzewce mogą prze​kłuć nawet stal. Wielu naszych żoł​nie​rzy zostało zabi​tych lub ran​nych w tym ostrzale, a zrzu​ceni z sio​deł ryce​rze w cięż​kich zbro​jach nie mogli zła​pać rów​no​wagi pośród zale​ga​ją​cego wszę​dzie błota. Tra​to​wały ich ogar​nięte paniką konie. Poskrę​cane ciała leżały na ziemi, kolejne zaś spa​dały pro​sto na nie. Góra tru​pów się​gała już na wyso​kość ramie​nia i stale rosła, a w końcu angiel​scy łucz​nicy prze​stali strze​lać i zbli​żyli się, żeby dobi​jać ran​nych szty​le​tami oraz maczu​gami. Z łatwo​ścią tań​czyli nad bło​tem i cia​łami, boso, w swo​ich lek​kich skó​rza​nych kurt​kach, zwinni jak gór​skie kozice. Król Angli​ków poru​szał się wraz ze świtą na pie​chotę, w jakiś spo​sób utrzy​mu​jąc rów​no​wagę. Jeden po dru​gim nasi spe​cjal​nie wybrani w tym celu ryce​rze ata​ko​wali go, on jed​nak poko​ny​wał każ​dego. Widzia​łem, jak przez kilka minut wal​czył przy swoim ran​nym bra​cie, księ​ciu Glo​uce​ster, aż wresz​cie gierm​ko​wie zdo​łali prze​nieść księ​cia w bez​pieczne miej​sce. Mogę tylko powie​dzieć, Madame, że król Hen​ryk dzierży swój pałasz niczym praw​dziwy anioł zemsty. To naprawdę nie​ustra​szony wojow​nik. Kata​rzyna nie mogła pomi​nąć tej uwagi. — Według del​fina obcy jest mu jed​nak kodeks rycer​ski — zauwa​żyła. — Czyż nie kazał zabić więź​niów? — Część tych, któ​rzy się pod​dali, została w isto​cie zabita — przy​znał ponuro herold. — Książę Bra​ban​cji z opóź​nie​niem dotarł na pole bitwy, więc fran​cu​scy więź​nio​wie zaczęli łamać przy​sięgi i się​gać po ode​braną im broń, by znowu wal​czyć. Król Hen​ryk to wróg zaiste nie​prze​jed​nany i szybko zro​zu​miał, że więź​niów jest wię​cej niż jego ludzi. Wydaje się, że w takich oko​licz​no​ściach rycer​skość ustę​puje miej​sca bie​żą​cym potrze​bom. — Kiedy poznamy nazwi​ska pole​głych? — zapy​tała Agnes gło​sem ochry​płym ze stra​chu. — Bla​gny leży nie​da​leko Azin​co​urt. Jestem pewna, że mój ojciec brał udział w bitwie. Herold Mon​tjoy roz​ło​żył ręce. — Nie wiem, kiedy to nastąpi, Made​mo​iselle. Lista jest długa… bar​dzo długa. — Pod​niósł się i odsta​wił na stół opróż​niony kie​lich. — Powi​nie​nem wra​cać na pole bitwy, Madame — dodał, nisko kła​nia​jąc się Kata​rzy​nie. — Jest tam jesz​cze wiele do zro​bie​nia. Księż​niczka ski​nęła smutno głową i nie zapo​mi​na​jąc o zwy​czaju, który kazał nagra​dzać za dobrą służbę, się​gnęła po pozła​cany i wysa​dzany klej​no​tami kie​lich, z któ​rego pił herold. — Jest twój, mon​se​igneur de Mon​tjoy. Dzię​ku​jemy ci za to, że speł​ni​łeś swój bole​sny obo​wią​zek. Nikt z nas ni​gdy nie zapo​mni rela​cji, którą zda​łeś z pola walki pod Azin​co​urt. Choć zakoń​czyła się bitwa, oba​wiam się, że czeka nas jesz​cze wiele trud​nych chwil. 1. Arrière-ban (fr.) — kró​lew​skie wezwa​nie na wojnę wasali i ich wasali — wszyst​kich peł​no​spraw​nych męż​czyzn. ↩

E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

12 Hra​bia Arma​gnac oka​zał się zwy​cięzcą wyścigu do bram Paryża — galo​pu​jąc na czele hordy sil​nych gaskoń​skich jeźdź​ców, wyprze​dził księ​cia Bur​gun​dii i jego fla​mandz​kich zbi​rów zale​d​wie o kilka godzin. Zgod​nie z roz​ka​zem del​fina bramy zamknięto, gdy tylko dotarł do mia​sta, Bur​gund​czy​kom pozo​sta​wało zatem tylko krą​że​nie pod jego murami. Zarówno Kata​rzyna, jak i ja wzno​si​ły​śmy żar​liwe modli​twy dzięk​czynne, bo cho​ciaż nie mia​ły​śmy powo​dów, by ufać Arma​gnacowi, nasz strach przed śnia​dym księ​ciem z bie​giem lat wcale nie stra​cił na sile. Zarówno pałac, jak i Paryż oraz cała Fran​cja pozo​sta​wały w sta​nie kom​plet​nego szoku. Herol​do​wie przed​sta​wiali listę ofiar pole​głych w bitwie pod Azin​co​urt przez trzy godziny dzie​lące ter​cję i sek​stę. Nazwi​ska zabi​tych zapi​sano na pięć​dzie​się​ciu rol​kach papieru weli​no​wego. Nie​mal wszyst​kie ary​sto​kra​tyczne rodziny ponio​sły straty. Nie​szczę​sna Agnes, która nie​po​ko​iła się o ojca, odkąd usły​szała o Azin​co​urt, dowie​działa się w ten naj​bar​dziej bez​duszny spo​sób, że poległ on w cza​sie bitwy. Nic wię​cej, tylko nazwi​sko, prze​czy​tane ofi​cjal​nym, bez​na​mięt​nym gło​sem przez herolda Bon Espoir Pur​su​ivanta, jed​nego z młod​szych rangą herol​dów kró​lew​skich. A prze​cież wła​śnie w tej chwili Agnes dowie​działa się, że została sie​rotą. Więk​szość z nas słu​chała nie​koń​czą​cej się lita​nii jak zahip​no​ty​zo​wana, a ponie​waż nikt nie znał imie​nia ani rangi ojca Agnes, nikt też nie zwró​cił szcze​gól​nej uwagi na wymie​nio​nego wśród zabi​tych Per​ci​vala de Bla​gny. Ta wia​do​mość nie umknęła jed​nak uwa​dze Kata​rzyny, która prze​rwała cere​mo​nię, wsta​jąc z miej​sca, żeby pocie​szyć przy​ja​ciółkę, która osu​nęła się na zie​mię i zakryła twarz dłońmi. Opu​ści​łam dal​szą część tej uro​czy​sto​ści i zabra​łam łka​jącą Agnes do kościoła Saint-Pol, mając nadzieję, że znaj​dzie tam otu​chę i uko​je​nie w modli​twie. Wie​dzia​łam, że nikt nie wspo​mni o losie zwy​kłych słu​żą​cych i ludzi z gminu — a nawet gdyby tak się stało, to nie byłoby wia​domo, ilu takich ludzi zgi​nęło. W całym kraju tysiącom rodzin takich jak moja pozo​sta​wało tylko cze​kać i modlić się o wie​ści od mężów, ojców, synów i braci, któ​rzy ruszyli do Pikar​dii w ślad za swo​imi panami i feu​da​łami. Nie widzia​łam Jean-Michela od czasu jego krót​kiej wizyty poprze​dza​ją​cej bitwę i czu​łam się tak, jakby znik​nął z powierzchni ziemi. Codzien​nie pyta​łam o niego w kró​lew​skich staj​niach, ale to by​naj​mniej nie przy​no​siło mi pocie​chy. Zagi​nęło dwu​dzie​stu woź​ni​ców, a maru​de​rzy, któ​rzy od czasu do czasu powra​cali, prze​dzie​ra​jąc się przez błota i desz​cze, snuli mro​żące krew w żyłach opowie​ści o tym, jak ledwo udało im się uciec przed krwio​żer​czymi ban​dami zbi​rów wyję​tych spod prawa. Dwa tygo​dnie po bitwie Luc nagle zja​wił się u mnie cały we łzach. Oka​zało się, że z Pikar​dii przy​je​chał wła​śnie kon​wój, w któ​rego skład wcho​dziło sześć znisz​czo​nych wozów, a jeden z woź​ni​ców przy​wiózł wie​ści o Jean-Michelu. — Tata jest ranny — załkał Luc. — On… tra​fiła go strzała… i jest teraz w jakimś klasz​to​rze. Muszę do niego natych​miast jechać, mamo! Przy​tu​li​łam zroz​pa​czo​nego syna i zadrża​łam na samą myśl o tym, że i jego mogła​bym stra​cić. — Och, mój dzielny Lucu! Wiem, jak bar​dzo kochasz ojca, ale jesteś zde​cy​do​wa​nie za młody na to, by mie​rzyć się z nie​bez​pie​czeń​stwami czy​ha​ją​cymi na dro​gach. Chodź, poszu​kamy Alys, a potem zapro​wa​dzisz nas do czło​wieka, który przy​wiózł tę wia​do​mość. Zwia​stu​nem tej strasz​nej nowiny oka​zał się jeden z towa​rzy​szy Jean-Michela, moc​nej budowy woź​nica z Bre​ta​nii o imie​niu Yves. Trudno było słu​chać jego opo​wie​ści. — Po bitwie zmie​rza​li​śmy do Abbe​ville z wozami peł​nymi ran​nych, kiedy nagle zaata​ko​wało nas kilku oprysz​ków, któ​rzy chcieli nas zapewne obra​bo​wać. Nie​stety jeden z nich strze​lił z kuszy i tra​fił Jean-Michela w udo. Zdo​ła​li​śmy ode​przeć atak, ale w ranę twego męża szybko wdało się zaka​że​nie. Ban​dyci gra​su​jący na dro​gach mają zwy​kle zardze​wiałą broń i muszę z żalem powie​dzieć, że kiedy dotar​li​-

śmy wresz​cie do Abbe​ville, Jean-Michel zaczy​nał już maja​czyć. Oka​zał się jed​nak bar​dzo silny, bo wielu ran​nych w bitwie zmarło już w dro​dze. Mnisi mają wielką wprawę w lecze​niu ran, uzna​li​śmy więc, że naj​le​piej będzie go tam zosta​wić. Oba​wiam się, że będzie​cie musieli dość długo cze​kać na dal​sze wie​ści. Chwi​lowo na dro​gach jest zbyt nie​bez​piecz​nie, żeby tam wra​cać. W całej Pikar​dii roi się od wojsk księ​cia Bur​gun​dii, a bandy wyję​tych spod prawa rze​zi​miesz​ków gra​sują po lasach. Poza tym nikt, kto opusz​cza Paryż, nie ma gwa​ran​cji, że war​tow​nicy hra​biego Arma​gnac wpusz​czą go z powro​tem. Nawet z kró​lew​skimi prze​pust​kami mie​li​śmy trud​no​ści przy wjeź​dzie do mia​sta. Nie mia​łam siły dłu​żej słu​chać jego rela​cji, więc podzię​ko​wa​łam mu sła​bym gło​sem. Pod wpły​wem impulsu zapro​wa​dzi​łam dzieci do zna​jo​mej kry​jówki — wspię​li​śmy się na strych na siano, na któ​rym spę​dzi​łam z Jean-Miche​lem tak wiele czasu. Szu​ka​łam otu​chy w panu​ją​cym w tym miej​scu spo​koju. Nie zawsze we wszyst​kim się zga​dza​li​śmy, ale mimo to byłam bar​dzo przy​wią​zana do mojego odda​nego męża. Choć w porów​na​niu z paziami w libe​riach i zma​nie​ro​wa​nymi słu​żą​cymi, któ​rych widy​wa​łam w kró​lew​skich apar​ta​men​tach, nie wyda​wał się może czło​wie​kiem szcze​gól​nie wytwor​nym i wyra​fi​no​wa​nym, to jed​nak był uczciwy, dzielny i na​dal potra​fił spra​wić, że serce zaczy​nało mi bić szyb​ciej. I choć chęt​niej się śmiał, niż mówił mi czułe słówka i pra​wił kom​ple​menty, wie​dzia​łam, że kocha i mnie, i nasze dzieci — co, Bóg mi świad​kiem, było praw​dziwą rzad​ko​ścią w tych burz​li​wych cza​sach. Sta​ra​łam się jed​nak zaci​snąć zęby i powstrzy​mać łzy, powta​rza​jąc sobie, że pozwolę sobie na płacz tylko wtedy, gdy Jean-Michel umrze. Alys i Luc byli jesz​cze dziećmi i nie potra​fili przy​jąć rów​nie sto​ic​kiej postawy. Zano​sili się pła​czem, ja zaś sta​ra​łam się dodać im otu​chy, zapew​nia​jąc, że ich ojciec na​dal żyje i z pew​no​ścią do nas wróci. Nie potra​fi​łam jed​nak mówić tego z peł​nym prze​ko​na​niem. Nie poru​szała mnie śmierć dzie​się​ciu tysięcy ludzi na polach Azin​co​urt. Nie czu​łam roz​pa​czy na myśl o „pole​głym kwie​cie rycer​stwa”. Liczył się dla mnie tylko jeden nic nie zna​czący woź​nica, któ​rego życie wisiało teraz na wło​sku. Dla​tego na stry​chu z sia​nem w kró​lew​skich staj​niach, w tym samym miej​scu, w któ​rym mój syn i moja córka zostali poczęci, przy​tu​li​łam ich i modli​łam się do Boga, by dodał ich nie​obec​nemu ojcu sił. Nie wypo​wie​dzia​łam swo​ich obaw na głos, ale nie potra​fi​łam sama sie​bie dłu​żej oszu​ki​wać. Yves poin​for​mo​wał mnie, że w ranę wdało się zaka​że​nie — to zaś mogło ozna​czać śmierć. Mijały kolejne dni, a my na​dal nie mie​li​śmy żad​nych wie​ści. Zaczę​łam roz​wa​żać samo​dzielną wyprawę do Abbe​ville, ale Yves powie​dział, że z pałacu nie wyjeż​dżają w naj​bliż​szym cza​sie żadne wozy z zaopa​trze​niem, a nawet gdy​bym zdo​łała prze​żyć podróż, nie zosta​ła​bym wpusz​czona do klasz​toru. — Kobiety nie mają tam wstępu — wyja​śnił — a drogi są obec​nie nie​bez​pieczne zarówno dla kobiet, jak i dla męż​czyzn. Ban​dy​tów gra​su​ją​cych w lasach nazy​wamy écorcheurs, opraw​cami, bo jeżeli nie masz niczego, co mogliby ukraść, to obe​drą cię ze skóry, żeby sprze​dać ją gar​ba​rzom. Wierz mi, JeanMichel pozo​staje bez​pieczny w Abbe​ville, a ty jesteś bez​pieczna tutaj, w Paryżu. Kiedy twój mąż sta​nie na nogi, znaj​dzie spo​sób, żeby wró​cić do domu. Wyka​zał się daleko idącą deli​kat​no​ścią, uży​wa​jąc słowa „kiedy”, jego oczy bowiem mówiły raczej „jeżeli”. Smu​tek i przy​gnę​bie​nie stały się nie​od​łącz​nymi towa​rzy​szami wszyst​kich miesz​kań​ców Hôtel SaintPol. Wszyst​kich z wyjąt​kiem króla, który już od wielu mie​sięcy cier​piał na uro​je​nia i zacho​wy​wał się jak dziecko, żyjąc w bło​giej nie​świa​do​mo​ści i nie mając poję​cia o sro​mot​nej klę​sce, jaką ponio​sła Fran​cja. W asy​ście war​tow​ni​ków bawił się w ciu​ciu​babkę w kruż​gan​kach i w cho​wa​nego w ogro​dach pała​co​wych. W innych oko​licz​no​ściach widok sil​nych, umię​śnio​nych męż​czyzn, któ​rzy pędzą mię​dzy fila​rami albo ukry​wają się w krza​kach, pod​czas gdy król biega w kółko i chi​cho​cze, wyda​wałby się może zabawny — ale nikt się nie śmiał, ponie​waż jego straszną cho​robę uzna​wano za główną przy​czynę wszel​kich nie​doli, jakie spo​ty​kały Fran​cję. Kata​rzyna na​dal przy​po​mi​nała sobie cza​sem prze​ra​ża​jące spo​tka​nie z ojcem, prze​ko​na​nym, że jest ze szkła, ale mimo to regu​lar​nie uczest​ni​czyła w mszach u jego boku. Zale​żało jej na tym, by zbu​do​wać z nim jakiś rodzaj więzi, i miała nadzieję, że pod​czas lep​szych okre​sów

będzie mu towa​rzy​szyła choćby mgli​sta świa​do​mość jej miło​ści i lojal​no​ści. Zgod​nie z obiet​nicą del​fin mia​no​wał hra​biego Arma​gnac kone​ta​blem Fran​cji. Hra​bia Ber​nard w dużym stop​niu prze​jął kon​trolę nad rzą​dem i w Hôtel Saint-Anto​ine zaczął gro​ma​dzić wokół sie​bie stron​ni​ków księ​cia Orle​anu. Ludwik tym​cza​sem zamknął się w swo​ich apar​ta​men​tach w Saint-Pol i sta​rał się jak naj​mniej czasu poświę​cać spra​wom pań​stwo​wym. Ile​kroć Kata​rzyna go odwie​dzała, był kom​plet​nie otę​piały i otu​ma​niony, prze​by​wa​jąc w towa​rzy​stwie rów​nie pija​nych ako​li​tów. — Jest tam tylko jedna trzeźwa osoba, Mette, dziwny nowy sekre​tarz, który nie odstę​puje Ludwika na krok, nie​za​leż​nie od jego stanu. Ludwik musiał przy​je​chać tu z nim z Pikar​dii. Nazywa się Tan​ne​guy du Cha​stel i ubiera się jak praw​nik, ale nosi też miecz. Mówił mi, że Ludwik jest chory, ale mnie się wydaje, że mój brat po pro​stu za dużo pije. — Kata​rzyna prze​że​gnała się, wyraź​nie ziry​to​wana. — Matko Boska! Fran​cja roz​pada się na naszych oczach, a del​fin jest tak pijany, że nie może utrzy​mać się na nogach. Do tego jesz​cze w każ​dej chwili może wró​cić kró​lowa, która natych​miast zacznie snuć swoje intrygi. Tak się też wła​śnie stało. Kró​lowa wró​ciła do Paryża razem z Mał​go​rzatą Bur​gundzką, co spra​wiło, że Ludwik zaczął jesz​cze bar​dziej stro​nić od ludzi — odmó​wił nawet udziału w Radzie Kró​lew​skiej i nie zgo​dził się spo​tkać z żad​nym jej człon​kiem, a zwłasz​cza ze swoją matką. Kata​rzyna nie się​gnęła oczy​wi​ście po żadne trunki, ale podzie​lała głę​boką roz​pacz brata oraz żałobę Agnes. Przy​ja​ciółki zaczęły się bar​dziej zacho​wy​wać jak zakon​nice niż jak czter​na​sto​let​nie dziew​częta — spę​dzały dłu​gie godziny na modli​twie, nie chciały sły​szeć o roz​ryw​kach czy aktyw​no​ści fizycz​nej i wolały pogrą​żać się w zaku​rzo​nych książ​kach prze​sy​ła​nych do apar​ta​men​tów księż​niczki pro​sto z biblio​teki Luwru. Nie​mal żało​wa​łam, że kró​lowa nie wzywa Kata​rzyny na dwór, tak jak to daw​niej zwy​kła czy​nić, ale wyglą​dało na to, że „naj​pięk​niej​sza z jej córek” na​dal pozo​staje w nie​ła​sce. — Kró​lowa woli teraz córkę księ​cia Bur​gun​dii od wła​snej — zauwa​żyła kwa​śno księż​niczka. —  O czym to świad​czy? Nie mogłam popra​wić jej nastroju, sama zresztą byłam przy​gnę​biona i mio​ta​łam się mię​dzy nadzieją a roz​pa​czą, ile​kroć myśla​łam o Jean-Michelu. Muszę tu wyznać, że kiedy powie​dzia​łam Kata​rzy​nie o jego dra​ma​tycz​nej sytu​acji, jej reak​cja nieco mnie roz​cza​ro​wała. Księż​niczka nie pró​bo​wała dodać mi otu​chy, bez entu​zja​zmu wyra​ziła ulgę, że mój mąż żyje, i zda​wała się nie rozu​mieć śmier​tel​nego nie​bez​pie​czeń​stwa, w jakim się znaj​do​wał. Mimo swo​jej począt​ko​wej sym​pa​tii do Agnes zaczę​łam odczu​wać wobec niej coraz więk​szą zazdrość, bo to wła​śnie ona sku​piła na sobie całe współ​czu​cie księż​niczki. Wkrótce po tym, jak Agnes dowie​działa się o śmierci ojca, otrzy​mała też list od praw​nika repre​zen​tu​ją​cego jego drugą żonę, jej maco​chę, któ​rej ni​gdy nawet nie poznała. Ten list tylko pogłę​bił jej roz​pacz. — Agnes została wywłasz​czona, Mette — powie​działa Kata​rzyna z obu​rze​niem. — Nie miała poję​cia, że ta nowa żona wydała nie​dawno na świat syna, który został teraz jedy​nym spad​ko​biercą. Praw​nik napi​sał, żeby poin​for​mo​wać Agnes, iż nie może ona już uzna​wać majątku Bla​gny za swój dom, a należny jej posag został prze​ka​zany opac​twu Poissy w zamian za jej utrzy​ma​nie i edu​ka​cję. Nie​szczę​sna Agnes nie tylko stała się sie​rotą, Mette, ale poza pie​niędzmi, które otrzy​muje z kró​lew​skiego skarbca jako wyna​gro​dze​nie za służbę, jest zupeł​nie pozba​wiona środ​ków do życia. To prze​cież jawna nie​spra​wie​dli​wość! Plotki, które krą​żyły pośród dam dworu Kata​rzyny, świad​czyły o tym, że to, co spo​tkało Agnes, zda​rzało się dość czę​sto. Jeżeli szla​chet​nie uro​dzoną dziew​czynę pozba​wiano wspar​cia rodziny i posagu, zosta​wała bez środ​ków do życia, jeśli nie zna​la​zła sobie męża. Jed​nak nawet pośród drob​nej szlachty żaden męż​czy​zna nie wziąłby żony bez posagu — dla​tego wła​śnie w takiej sytu​acji jedyną rze​czą, jaką mogła zro​bić kobieta, by nie żyć w ubó​stwie, było zwy​kle zna​le​zie​nie zamoż​nego kochanka. Nie wyda​wało mi się, by Agnes miała do tego odpo​wiedni wygląd czy jaką​kol​wiek ochotę, dys​po​no​wała jed​nak pewną prze​wagą nad innymi dziew​czę​tami, które zna​la​zły się w podob​nym poło​że​niu. Pode​szłam do tej sprawy dość prag​ma​tycz​nie, być może pod wpły​wem zazdro​ści, która po raz kolejny

mnie zaśle​piła. — Przy​naj​mniej ma w tobie przy​ja​ciółkę, Made​mo​iselle — zauwa​ży​łam. — Jeżeli wyklu​czymy mało praw​do​po​dobną moż​li​wość, że ktoś się w niej nagle zako​cha i nie będzie żądał posagu, możesz bez​piecz​nie zało​żyć, iż będziesz miała towa​rzyszkę na resztę życia. Kata​rzyna spoj​rzała na mnie z wyraźną dez​apro​batą — na którą zresztą w pełni zasłu​gi​wa​łam. Swoje napo​mnie​nie sfor​mu​ło​wała w języku, któ​rego musiała nauczyć się od matki prze​ło​żo​nej. — Tak nie​życz​liwa i nie​chrze​ści​jań​ska postawa jest do cie​bie nie​po​dobna, Mette — powie​działa, marsz​cząc brwi. — Zamie​rzam zasię​gnąć w imie​niu Agnes porady praw​nej, znam zresztą czło​wieka, który może tu pomóc. Złożę wizytę bratu, a ponie​waż Agnes nie czuje się na siłach, ty będziesz towa​rzy​szyła mi zamiast niej. Ruszy​ły​śmy i przez kilka minut szły​śmy w mil​cze​niu przez pała​cowe dzie​dzińce i kruż​ganki. Kiedy wresz​cie dotar​ły​śmy do głów​nego wej​ścia sie​dziby del​fina, oka​zało się, że drzwi są zamknięte i zary​glo​wane. Zaczę​łam gło​śno pukać i po chwili pomię​dzy kra​tami zoba​czy​łam głowę war​tow​nika, który krzyk​nął: — Mam nikogo nie wpusz​czać. Del​fin jest chory. — W takim razie z rado​ścią przyj​mie wizytę swo​jej sio​stry — powie​działa Kata​rzyna na tyle gło​śno, żeby męż​czy​zna ją usły​szał. — A jeżeli nie możesz samo​dziel​nie mi otwo​rzyć, mon​sieur, zawo​łaj, pro​szę, pana Tan​ne​guy du Cha​stel. To nazwi​sko naj​wy​raź​niej zro​biło na war​tow​niku pewne wra​że​nie, bo nagle znik​nął. Mimo to musia​ły​śmy jesz​cze długo cze​kać, zanim usły​sza​ły​śmy dźwięk pod​no​szo​nych krat i odsu​wa​nego rygla. Cięż​kie, nabite gwoź​dziami drzwi powoli się otwo​rzyły i uka​zał się w nich wysoki, ubrany na czarno męż​czy​zna — przy​pusz​cza​łam, że to wła​śnie sekre​tarz del​fina. Zgod​nie z tym, co opi​sy​wała Kata​rzyna, wyglą​dał tajem​ni​czo, miał inte​li​gentny wyraz twa​rzy i sze​ro​kie ramiona, postawę żoł​nie​rza, a zara​zem popla​mione atra​men​tem palce urzęd​nika. — Prze​pra​szam za zwłokę, Madame — powie​dział i nisko się ukło​nił. — Del​fin wydał roz​kaz, byśmy nie wpusz​czali żad​nych gości, ale w tym wypadku… — Sły​sza​łam, że mój brat jest chory, mon​sieur — odparła Kata​rzyna. — Pro​szę, zapro​wadź mnie do niego. — Jej słowa zabrzmiały jak roz​kaz, a nie jak prośba. Wła​śnie przy tej oka​zji prze​ko​na​łam się, że Kata​rzyna, kiedy tylko chciała, potra​fiła zacho​wy​wać się rów​nie wład​czo jak jej matka. — Jego ksią​żęca mość j e s t w isto​cie nie​dy​spo​no​wany, Madame — grzecz​nie uprze​dził mistrz Tan​ne​guy. — Leży w łóżku i… — W takim razie możemy mu pomóc — nale​gała Kata​rzyna. — Moja nia​nia jest dosko​nałą uzdro​wi​cielką. Sta​ra​łam się ukryć zasko​cze​nie, w jakie wpra​wiły mnie te słowa, i skło​ni​łam głowę, mil​cząco potwier​dza​jąc to kłam​stwo. — Dosko​nale, Madame — uległ wresz​cie du Cha​stel. Pomy​śla​łam, że może tak naprawdę ucie​szył się, mogąc prze​rzu​cić część odpo​wie​dzial​no​ści za zdro​wie del​fina na innego członka rodziny kró​lew​skiej, choćby mło​dego i bez​sil​nego. — Zabiorę cię do niego, ale ostrze​gam, że jeżeli wspo​mnisz o kró​lo​wej czy o jego żonie, natych​miast każe ci wyjść. Tędy. Ruszy​ły​śmy za nim przez wyło​żony drew​nem hol i weszły​śmy dwa pię​tra wyżej po impo​nu​ją​cych kamien​nych scho​dach. Zbli​ża​jąc się do ich szczytu, poczu​ły​śmy wil​gotny, cierpki zapach cho​roby. — Ostrze​ga​łem, że mój pan jest chory… — wyszep​tał mistrz Tan​ne​guy, który naj​wy​raź​niej zauwa​żył, że Kata​rzyna zasło​niła nos ręka​wem sukni, kiedy sta​nę​li​śmy pod drzwiami kom​naty. Straż​nicy, któ​rzy opie​rali się nie​dbale o ścianę, szybko wypro​sto​wali się na nasz widok. — Księż​niczka przy​szła zoba​czyć się z moim panem, del​fi​nem — wyja​śnił du Cha​stel loka​jowi, który pod​niósł się ze sto​ją​cego w pobliżu tabo​retu. — Pro​szę, natych​miast prze​każ jego ksią​żę​cej mości, że tu jestem — powie​działa Kata​rzyna gło​sem

stłu​mio​nym przez mate​riał, któ​rym osła​niała nos. — Czy ktoś się nim opie​kuje? — Och tak, księż​niczko. W pew​nym sen​sie tak — odpo​wie​dział sekre​tarz. Zauwa​ży​łam, jak przy tych sło​wach uniósł lekko brwi, a ta nie​wy​po​wie​dziana na głos uwaga wyja​śniła się już po chwili, kiedy weszli​śmy do środka, a naszym oczom uka​zała się młoda, wyraź​nie zde​ner​wo​wana kobieta. Wyglą​dała nie​chluj​nie, była roz​czo​chrana i miała na sobie pognie​ciony szla​frok. Przy​wi​tała Kata​rzynę nie​dba​łym ski​nie​niem głowy, wymam​ro​tała kilka nie​zro​zu​mia​łych słów, po czym znik​nęła w kory​ta​rzu. Kata​rzyna zer​k​nęła na mnie, ja zaś zmarsz​czy​łam brwi. Nie było tajem​nicą, że Ludwik miał kochankę, ale ni​gdy dotąd nie poja​wiała się ona w obec​no​ści sio​stry del​fina. Tym​cza​sem zja​wił się znowu mistrz Tan​ne​guy, który nisko się ukło​nił i zwró​cił się do Kata​rzyny: — Jego Wyso​kość przyj​mie cię teraz, księż​niczko. Wkrótce prze​ko​na​ły​śmy się, że stan del​fina trudno byłoby uznać za szcze​gól​nie dostojny. Ludwik leżał w zmię​tej i popla​mio​nej pościeli, na dużym łożu z bal​da​chi​mem i ze szkar​łat​nymi kota​rami. Klę​czał przy nim lokaj ze srebrną miską. To wła​śnie jej zawar​tość sta​no​wiła nie​wąt​pli​wie źró​dło uno​szą​cego się w kom​na​cie smrodu. Na łóżku stała taca z na wpół zje​dzo​nym poży​wie​niem, a wgnie​ce​nie mate​raca obok Ludwika wska​zy​wało na nie​dawną obec​ność dru​giej osoby. Pomy​śla​łam, że jeżeli nawet kochanka del​fina była szla​chet​nego uro​dze​nia, to nie nale​żała do szcze​gól​nie dba​ją​cych o porzą​dek osób i nie miała poję​cia o opiece nad cho​rymi. Sam Ludwik leżał na podusz​kach w popla​mio​nej lnia​nej koszuli, a na jego twa​rzy malo​wała się mie​sza​nina iry​ta​cji i skrę​po​wa​nia. W porów​na​niu z ostat​nim razem, kiedy go widzia​łam, wyda​wał się raczej wzdęty niż gruby, a jego skóra nabrała nie​po​ko​jąco żół​tego odcie​nia. — Nie czuję się zbyt dobrze, sio​stro — poskar​żył się ochry​płym gło​sem. — Mam nadzieję, że spro​wa​dzają cię tu ważne sprawy. — Naj​waż​niej​szą sprawą jest twoje zdro​wie, Ludwiku — odpo​wie​działa Kata​rzyna ze szczerą tro​ską w gło​sie. — Co ci dolega? Czy twój medyk zdia​gno​zo​wał jakąś kon​kretną cho​robę? — Ba! Medycy! Wolał​bym już mieć do czy​nie​nia z wróż​bitą — odpo​wie​dział jej brat. — Co mi dolega? To oczy​wi​ste: Azin​co​urt. — Pod​niósł się na podusz​kach, zauwa​żył wypeł​nioną po brzegi miskę, tak jakby widział ją po raz pierw​szy w życiu i mach​nął na klę​czą​cego przy łóżku męż​czy​znę. — Zabierz to obrzy​dli​stwo, głup​cze! Księż​niczka nie ma ochoty tego oglą​dać. Słu​żący wyco​fał się z wyraźną ulgą i pospiesz​nie wyszedł z kom​naty. Kiedy mnie mijał, zdą​ży​łam zaj​rzeć do miski i ku swo​jemu prze​ra​że​niu dostrze​głam w niej wymioty z wyraź​nymi śla​dami krwi. Wbrew zapo​wie​dziom Kata​rzyny nie byłam co prawda uzdro​wi​cielką, ale wie​dzia​łam wystar​cza​jąco wiele, by rozu​mieć, że Ludwik cier​piał na coś zde​cy​do​wa​nie poważ​niej​szego niż zwy​kły kac. — Nie wydaje mi się, żeby Azin​co​urt mogło spra​wić, iż wymio​tu​jesz krwią — zauwa​żyła Kata​rzyna, która naj​wy​raź​niej też dostrze​gła zawar​tość miski. — Być może lepiej byś się poczuł, gdy​byś zmniej​szył ilość spo​ży​wa​nej… jak to nazy​wasz? Eau-de-vie — dodała śmiało. Ludwik roze​śmiał się cicho. — Wręcz prze​ciw​nie, sio​stro, eau-de-vie to moje lekar​stwo. — Mocno ści​snął pościel. — Łago​dzi ból, który odczu​wam w miej​scu, gdzie moje ciało nękają demony. Ale nie przy​szłaś tu prze​cież oma​wiać moich pro​ble​mów zdro​wot​nych. Cie​kaw jestem, co cię tu spro​wa​dza. Niech zgadnę: cho​dzi zapewne o coś zwią​za​nego z naszą matką, naszą wspa​niałą kró​lową! — Pogar​dli​wie skrzy​wił usta, a w jego gło​sie pobrzmie​wał sar​kazm. Kata​rzyna potrzą​snęła głową i wyjęła list, który Agnes dostała od swo​jego praw​nika. — Nie. Nie widzia​łam się ostat​nio z kró​lową. — Dobrze. Cie​szę się — odparł Ludwik z wyraźną satys​fak​cją. — Im rza​dziej ją wszy​scy widu​jemy, tym lepiej. O co w takim razie cho​dzi? — O to. — Kata​rzyna podała mu list. — Pośród ofiar Azin​co​urt są nie tylko męż​czyźni, Ludwiku. W pokoju pano​wał pół​mrok, więc del​fin pod​niósł per​ga​min do świa​tła. List nie był długi i del​fin szybko go prze​czy​tał. Po chwili prze​wró​cił oczyma, skrzy​wił się z bólu, rzu​cił list panu Tan​ne​guy du

Cha​stel i jęk​nął. — Ach, te demony! Tan​ne​guy, to sprawa dla cie​bie. A teraz zostaw​cie mnie. I wezwij​cie szybko mojego lokaja! Mistrz Tan​ne​guy się​gnął po list i pospiesz​nie wypro​wa​dził nas z pokoju, wrzesz​cząc po dro​dze na słu​żą​cego, który cze​kał pod drzwiami ze świeżą miską. — Zaj​mij się jego ksią​żęcą mością! Natych​miast! — Biedny Ludwik — powie​działa Kata​rzyna. — Wydaje się bar​dzo chory. Jak sądzisz, Mette, co mu dolega? — Wła​śnie, posłu​chajmy opi​nii two​jej uzdro​wi​cielki, księż​niczko — wtrą​cił się mistrz Tan​ne​guy. —  Co o tym myślisz? Zawa​ha​łam się. Miano „uzdro​wi​cielki” ucho​dziło za miecz obo​sieczny. Nie​któ​rzy ludzie podzi​wiali zdol​no​ści uzdro​wi​cieli, ale wielu potę​piało ich i uwa​żało za cza​row​ni​ków. — Del​fin ma rację — odpo​wie​dzia​łam ostroż​nie. — Coś sieje spu​sto​sze​nie w jego brzu​chu, ale z pew​no​ścią nie są to demony. W jego wnętrz​no​ściach gro​ma​dzi się zbyt wiele czar​nej żółci, która zatruwa go od środka. Być może dzieje się tak za sprawą eau-de-vie — doda​łam bez prze​ko​na​nia. — A co innego może być przy​czyną takiego stanu rze​czy? — zapy​tał mistrz Tan​ne​guy. — Wszyst​kiego, co del​fin je i pije, pró​buje się przed poda​niem. — Czy uwa​żasz, panie, że ktoś usi​łuje go otruć? — wtrą​ciła się Kata​rzyna, przy​sta​jąc u szczytu scho​dów i odwra​ca​jąc się, żeby spoj​rzeć na sekre​ta​rza. Jej głos był pełen nie​po​koju. — Któż mógłby to robić? — Oba​wiam się, że zawsze znajdą się tacy, któ​rzy zechcą skrzyw​dzić wiel​kich ludzi — zauwa​żył du Cha​stel, po czym zwró​cił się do mnie: — Czy znasz lekar​stwo, które mogli​by​śmy w tej sytu​acji podać, zna​chorko? Znowu zasta​na​wia​łam się przez chwilę, co powie​dzieć, czu​łam bowiem pewien nie​po​kój na myśl o tym, że wypo​wia​dam się na temat zdro​wia samego del​fina. — Byłam daw​niej mamką i nia​nią, mon​sieur — odpar​łam wymi​ja​jąco. — Znam się tylko na dole​gli​wo​ściach dzie​cię​cych. Kiedy dziecko ma zbyt wiele żółci w orga​ni​zmie, wyco​fu​jemy wszyst​kie czer​wone i zie​lone pokarmy i kar​mimy je tylko bia​łymi, do czasu aż jego skóra straci żół​tawy odcień. Powie​dzia​ła​bym też, że to, co jego ksią​żęca mość okre​śla mia​nem swo​jego „lekar​stwa”, z całą pew​no​ścią nim nie jest. Mistrz Tan​ne​guy wes​tchnął, zre​zy​gno​wany. — Hmm. Jedną rze​czą jest zmie​nić dietę dziecka i prze​stać kar​mić je pew​nymi pro​duk​tami, a zupeł​nie inną odma​wiać ich doro​słemu męż​czyź​nie, zwłasz​cza księ​ciu. Prze​każę jed​nak del​fi​nowi twoje słowa. Wiem, że sza​nuje twoje zda​nie. Mój wyraz twa​rzy musiał być doprawdy zaska​ku​jący. Nie wie​rzy​łam wła​snym uszom. Chło​piec, który wrzu​cił mi za dekolt gąsie​nicę, sza​no​wał teraz moje zda​nie! Trudno było mi w to wszystko uwie​rzyć. — A teraz spójrz, pro​szę, na ten list, mon​sieur. Otrzy​mała go jedna z moich dam dworu, made​mo​iselle de Bla​gny — wyja​śniła Kata​rzyna. — Z tego, co mi wia​domo, jesteś praw​ni​kiem. Czy infor​ma​cja zawarta w tym liście jest pra​wi​dłowa? Mistrz Tan​ne​guy pospiesz​nie prze​czy​tał list, a następ​nie pie​czo​ło​wi​cie go zło​żył i oddał Kata​rzy​nie. — Infor​ma​cja prze​ka​zana tej damie jest pra​wi​dłowa z punktu widze​nia prawa, Madame. Ziemi nie może ni​gdy dzie​dzi​czyć kobieta, choć cza​sem prze​cho​dzi ona przez nią na jej syna, jeśli nie ma męskiego spad​ko​biercy w pierw​szej linii. W tym jed​nak wypadku taki spad​ko​bierca ist​nieje. Jeżeli zaś cho​dzi o posag, to kwota prze​ka​zana córce w posagu została, jak widać, już wypła​cona insty​tu​cji reli​gij​nej, czyli nic wię​cej jej się nie należy. Może opac​two, o któ​rym tu mowa, przyj​mie tę damę z powro​tem, kiedy zakoń​czy ona służbę u cie​bie? Tylko na to można już mieć nadzieję. Praw​do​po​dob​nie lepiej by było, gdyby ni​gdy stam​tąd nie wyjeż​dżała.

Kata​rzyna posłała Tan​ne​guy​owi gniewne spoj​rze​nie. — Jeżeli tak mówi prawo, to prawo jest nie​spra​wie​dliwe. Co o tym sądzisz, mon​sieur? — Oba​wiam się, że to, co o tym sądzę, nie zdoła zmie​nić prawa, Madame. — Tan​ne​guy ukło​nił się prze​pra​sza​jąco. — Nie dora​dzam tego, ale jeżeli twoja dama dworu pra​gnie pod​jąć walkę, chęt​nie polecę jej adwo​kata. Obec​nie moim głów​nym zmar​twie​niem jest zdro​wie twego brata, del​fina. Sfor​mu​ło​wał te słowa moż​li​wie deli​kat​nie, ale nie ule​gało wąt​pli​wo​ści, że zlek​ce​wa​żył całą sprawę. Kata​rzyna gwał​tow​nie się odwró​ciła i ruszyła w dół po scho​dach. Jej twarz oblał rumie​niec, a ja bez trudu wyczu​wa​łam jej gorycz i iry​ta​cję. Była księż​niczką i córką króla, a mimo to, pró​bu​jąc pomóc Agnes, wyda​wała się rów​nie bez​silna jak ja w swo​ich pró​bach rato​wa​nia Jean-Michela. Nie prze​czę, że nie​spra​wie​dli​wość, jaka spo​tkała Agnes i z jaką musiało się mie​rzyć tak wiele kobiet, dopro​wa​dzała mnie do szału. Kobiety powinny uwa​żać, by nie pomsto​wać zbyt otwar​cie na domi​na​cję męż​czyzn, Kościół bowiem nazywa to here​zją, ale szcze​rze mówiąc, ten aspekt woli Bożej pozo​sta​wał dla mnie nie​po​jęty. Obu​rzało mnie, że dziew​czyna taka jak Agnes mogła zostać obra​bo​wana ze spadku tylko dla​tego, że naro​dził się brat, któ​rego ni​gdy nie poznała i o któ​rego ist​nie​niu nie miała nawet poję​cia. Nie potra​fi​łam zro​zu​mieć, dla​czego matka chłopca była w sta​nie ode​brać jej posag, który mógłby zapew​nić jej choćby względne poczu​cie bez​pie​czeń​stwa. Ja przy​naj​mniej otrzy​my​wa​łam pie​nią​dze za wyna​jem pie​karni ojca, nawet jeśli sama nie mogłam wypie​kać w niej chleba. Kiedy wró​ci​ły​śmy do wieży Kata​rzyny, poin​for​mo​wano nas, że księżna Orle​anu pyta, czy może odwie​dzić księż​niczkę jesz​cze tego popo​łu​dnia. Gdyby to zale​żało ode mnie, wola​ła​bym unik​nąć spo​tka​nia z Boną, ale Kata​rzyna popro​siła mnie, żebym jej towa​rzy​szyła. — Znasz ją, Mette, i do tej pory zawsze wspie​ra​łaś mnie w jej obec​no​ści. Agnes jest w złym sta​nie i nie może tu z nami być. Nie zosta​wiaj mnie wobec takiej sytu​acji. Usia​dłam zatem w pogrą​żo​nej w pół​mroku czę​ści kom​naty, licząc na to, że Bona ma na gło​wie waż​niej​sze sprawy i nie będzie zain​te​re​so​wana wyrów​ny​wa​niem rachun​ków. Zja​wiła się w żałob​nych welo​nach i skon​cen​tro​wała wyłącz​nie na Kata​rzy​nie, któ​rej natych​miast rzu​ciła się do stóp, pomi​ja​jąc wszel​kie for​malne powi​ta​nia. — Księż​niczko, Madame, tylko ty możesz ura​to​wać mojego pana! — zawo​łała, pod​no​sząc ręce w bła​gal​nym geście. — Zakli​nam cię, pomóż mi. — Piękna twarz mło​dej księż​nej skry​wała się za welo​nem, ale prze​ni​kliwy ton jej głosu na​dal spra​wiał, że ze stra​chu szyb​ciej biło mi serce. — Oczy​wi​ście, że ci pomogę, jeśli tylko zdo​łam — odpo​wie​działa Kata​rzyna. — Nie musisz mnie o nic pro​sić. Wstań, Madame. Usiądź i powiedz mi, co mogę dla cie​bie zro​bić. Bona zasze​le​ściła czar​nymi jedwa​biami i usia​dła na pokry​tym poduszką tabo​re​cie. — Musisz wie​dzieć, że mój mąż został poj​many przez Angli​ków — powie​działa. — Jest jedną z ofiar strasz​li​wych wyda​rzeń, do jakich doszło w dniu świę​tego Kry​spina. — Oczy​wi​ście, że o tym wiem! — prze​rwała jej Kata​rzyna. — Mam świa​do​mość, jak obfite żniwo zebrała bitwa pod Azin​co​urt, i jestem tym doprawdy zdru​zgo​tana. Rozu​miem jed​nak, że książę pozo​staje przy​naj​mniej w dobrym zdro​wiu. Bona uczy​niła znak krzyża, a jej szczu​pła biała dłoń prze​su​nęła się od czoła do piersi, po czym na powrót ści​snęła jedwabną chu​s​teczkę, którą trzy​mała w dru​giej ręce. — Dzięki Bogu odniósł tylko kilka powierz​chow​nych ran, nie jest jed​nak szcze​gól​nie odporny. Nie wia​domo, kiedy na jego zdro​wiu odci​sną się warunki, w jakich teraz musi żyć. Czy wie​dzia​łaś, że prze​bywa obec​nie w lon​dyń​skim wię​zie​niu Tower? To prze​ra​ża​jąca for​teca, w któ​rej zgi​nęło wielu ludzi. — Wydaje mi się, że Tower to rów​nież kró​lew​ski pałac — zauwa​żyła łagod​nie Kata​rzyna — w któ​rym bywa czę​sto król Anglii Hen​ryk. Czy coś każe ci przy​pusz​czać, że książę, twój mąż, nie jest wię​ziony w warun​kach sto​sow​nych do jego rangi? Choć twarz Bony była ukryta za żałob​nym welo​nem, bez trudu dostrze​głam gniewne rumieńce na jej policz​kach.

— Ależ wszystko każe mi tak przy​pusz​czać, Madame! W spra​wie wszyst​kich innych jeń​ców wyso​kiej rangi toczą się nego​cja​cje i roz​mowy na temat okupu, ale naszych wysłan​ni​ków z Blois wie​lo​krot​nie odsy​łano bez słowa wyja​śnie​nia. Hen​ryk Mon​mo​uth oznaj​mił, że nie wyrazi zgody na wyku​pie​nie księ​cia Orle​anu, dopóki Fran​cja nie odda Anglii Gujenny i Nor​man​dii. Kata​rzyna wyglą​dała na zatro​skaną. — Przy​kro mi to sły​szeć — odpo​wie​działa. — Twój mąż jest oczy​wi​ście bar​dzo waż​nym jeń​cem. Być może król Hen​ryk z cza​sem zmieni zda​nie i zła​go​dzi sta​no​wi​sko w tej spra​wie. Bona unio​sła welon i otarła oczy chu​s​teczką. — Na tym wła​śnie polega pro​blem, Madame — cicho pocią​gnęła nosem. — Nie mamy czasu. Muszę ci wyznać, że jestem ence​inte, spo​dzie​wam się dziecka na początku lata. Jeżeli mi nie pomo​żesz, oba​wiam się, że spad​ko​bierca księ​cia Orle​anu może ni​gdy nie poznać swo​jego ojca. Uzna​łam, że śmiałe zało​że​nie, iż uro​dzi jej się syn, który będzie zara​zem spad​ko​biercą księ​cia, jest dla Bony bar​dzo cha​rak​te​ry​styczne. Jak zawsze ocze​ki​wała, że los dosto​suje się do jej woli. Kata​rzyna posłała Bonie sze​roki uśmiech, igno​ru​jąc jej ostat​nią uwagę. — Gra​tu​la​cje! Cóż za szczę​ście, że dziecko choć tro​chę osło​dzi ci ból roz​sta​nia z mężem. Bóg szybko pobło​go​sła​wił two​jemu mał​żeń​stwu. — Tak, ale sama widzisz, jak pil​nie potrze​buję twej pomocy! — W gło​sie Bony dała się sły​szeć nuta iry​ta​cji. — Jestem prze​ko​nana, że jeżeli zaape​lu​jesz w moim imie​niu do Mon​mo​utha, skło​nisz go do zmiany zda​nia. W końcu posta​no​wił zmie​rzyć się z potęgą Fran​cji po to, by zdo​być twoją rękę. Te słowa nie przy​pa​dły do gustu Kata​rzy​nie, któ​rej uśmiech natych​miast przy​gasł. — Gdyby tak rze​czy​wi​ście było, to dla​czego tego nie zro​bił? Zwy​cięzca bie​rze wszystko, czyż nie tak zwy​kło się mówić? — Oparła się w fotelu i zamil​kła na chwilę, po czym zło​żyła dło​nie na kola​nach. —  A tym​cza​sem król Hen​ryk wró​cił do Anglii, naj​praw​do​po​dob​niej po to, by zgro​ma​dzić jesz​cze licz​niej​sze woj​ska i doko​nać kolej​nej inwa​zji. Co ozna​cza, że nasze fran​cu​skie zie​mie mają dla niego więk​sze zna​cze​nie niż ślub ze mną. Nie sądzisz? W mgnie​niu oka mowa ciała obu mło​dych kobiet prze​szła praw​dziwą meta​mor​fozę i z życz​li​wej zmie​niła się w napa​stliwą. Bona nie odpo​wie​działa od razu, ale jej dło​nie zaci​snęły się i znie​ru​cho​miały. — Mimo to cały świat wie o tym, że pra​gnie cię poślu​bić — powie​działa wolno, siląc się na uśmiech. — Jestem prze​ko​nana, że gdy​byś popro​siła o uwol​nie​nie mojego męża, król Hen​ryk z pew​no​ścią przy​chy​liłby się do tej prośby. Zapa​dła cisza i długo cze​ka​ły​śmy na odpo​wiedź Kata​rzyny. — Sądzę, że w tej kwe​stii możesz się mylić — powie​działa wolno księż​niczka — ale oba​wiam się, że ni​gdy się tego nie dowiemy. Tylko kró​lowe mogą pro​sić kró​lów o oka​za​nie łaski. Del​fin kate​go​rycz​nie sprze​ci​wił się jakim​kol​wiek rosz​cze​niom tery​to​rial​nym wysu​wa​nym przez Angli​ków, a zatem nie ma mowy o tym, bym ape​lo​wała do króla Hen​ryka. Przy​kro mi, Bono. Zszo​ko​wana tak bez​po​śred​nią odmową, Bona rzu​ciła się na kolana i tak gwał​tow​nie chwy​ciła brzeg sukni Kata​rzyny, że chu​s​teczka wypa​dła jej z dłoni i utknęła w fał​dach mate​riału. — Prze​cież jeste​śmy przy​ja​ciół​kami, Kata​rzyno! — krzyk​nęła księżna. — Poma​ga​łam ci, kiedy zja​wi​łaś się na dwo​rze. Na Boga, jak możesz odma​wiać mi teraz tej drob​nej przy​sługi? Kata​rzyna zacho​wała spo​kój. — Bono, tu nie cho​dzi o drobną przy​sługę. Nawet gdyby ludzie two​jego ojca mogli zawieźć do Anglii list zawie​ra​jący taką prośbę, nie napi​sa​ła​bym go. Fran​cja i Anglia toczą ze sobą wojnę. Taki list ozna​czałby, że pro​wa​dzę roko​wa​nia z wro​giem. Byłoby to nie​lo​jalne wzglę​dem mojego ojca, króla, oraz mojego brata del​fina. Pogrze​ba​ła​bym w ten spo​sób jego główny cel, jakim jest zacho​wa​nie przez nas korony i fran​cu​skich tery​to​riów. Bona puściła jej suk​nię i cof​nęła się, ale Kata​rzyna mówiła dalej pew​nym gło​sem:

— Przy​kro mi, jeżeli się na mnie gnie​wasz. Pomo​gła​bym ci, gdy​bym tylko mogła, ale to nie jest sprawa oso​bi​sta. To sprawa wagi pań​stwo​wej. Widząc, jak Bona z tru​dem usi​łuje wstać, Kata​rzyna pochy​liła się i podała jej rękę. — Bar​dzo się cie​szę, że spo​dzie​wasz się dziecka, Bono. Mam nadzieję, że te rado​sne wie​ści dotrą do księ​cia i doda​dzą mu otu​chy w tej trud​nej sytu​acji. Pozo​staje nam modlić się o to, aby król Hen​ryk oka​zał się bar​dziej rycer​ski, niż to się do tej pory wyda​wało, i aby jak naj​szyb​ciej uwol​nił twego męża. Bona chwy​ciła swoją chu​s​teczkę i pod​nio​sła się samo​dziel​nie, odrzu​ca​jąc pomoc Kata​rzyny. — Nie zapo​mi​naj, że twój przo​dek, król Jan, pozo​sta​wał więź​niem Angli​ków przez wiele lat — wark​nęła. — Mój syn może już być doro​słym czło​wie​kiem, kiedy zoba​czy swo​jego ojca. Mam nadzieję, że nie będziesz żało​wała swo​jej decy​zji, Madame. — W jakiś spo​sób, choć była sztywna od gniewu, zdo​łała dygnąć na poże​gna​nie. Bona odwró​ciła się i ruszyła do drzwi, ale nagle jej wzrok zatrzy​mał się na mnie. — Widzę, że na​dal masz pośród swo​ich naj​bliż​szych towa​rzy​szek słu​żącą z gminu, Madame. Cie​kawa jestem… czy kró​lowa o tym wie? — Choć rzu​ciła to pyta​nie od nie​chce​nia, udało się jej osią​gnąć zamie​rzony efekt. Kata​rzyna spoj​rzała mi w oczy i smutno wzru​szyła ramio​nami. Ten gest nie dodał mi by​naj​mniej otu​chy, tym bar​dziej że na​dal pamię​ta​łam, jak w prze​szło​ści ledwo uchro​ni​łam się przed kon​se​kwen​cjami gniewu Bony. Teraz, kiedy księż​niczka nie cie​szyła się już wzglę​dami kró​lo​wej, czyż Bona nie mogła bez trudu dopro​wa​dzić do mojego zwol​nie​nia, msz​cząc się w ten spo​sób na Kata​rzy​nie za to, że odmó​wiła jej pomocy? E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

13 Desz​cze nie mijały przez całą jesień, a ścieżki pała​cowe prze​kształ​ciły się w grzą​skie bagna. Następ​nego ranka po wizy​cie Bony odpro​wa​dzi​łam Kata​rzynę do kró​lew​skiej kaplicy i cze​ka​łam na nią na zewnątrz, żeby pomóc jej wło​żyć patynki, które chro​niły jej deli​katne trze​wiki przed bło​tem. Nawet po powro​cie kró​lo​wej do Hôtel Saint-Pol Kata​rzyna codzien​nie uczest​ni​czyła w mszy ze swoim ojcem — tym razem zaś, ku mojemu zasko​cze​niu, wyszła z kaplicy u jego boku, pogrą​żona w roz​mo​wie. Król był uśmiech​nięty i oży​wiony, ubrany w ele​gancką czarną houp​pe​lande, tak popu​larną w ostat​nim cza​sie. Miał złoty koł​nierz, a jego głowę zdo​bił modny tur​ban. Wyglą​dałby iście kró​lew​sko, gdyby nie zabawka, którą miał w ręku i którą zapewne bawił się w cza​sie mszy. Nie sły​sza​łam, o czym roz​ma​wiali, ale król w pew​nym momen​cie dotknął dłoni Kata​rzyny i zaczął nią żar​to​bli​wie koły​sać jak mały pod​eks​cy​to​wany chło​piec. Za nimi dostrze​głam dys​kret​nie wycze​ku​ją​cego, skrom​nie ubra​nego męż​czy​znę, zapewne jed​nego z war​tow​ni​ków, który bacz​nie obser​wo​wał króla, wypa​tru​jąc jakich​kol​wiek zmian w jego zacho​wa​niu. Kiedy już król ją poże​gnał i wszedł do swo​jego pałacu, Kata​rzyna zbli​żyła się do mnie, nie kry​jąc poru​sze​nia. — Widzia​łaś, Mette? Mój ojciec się do mnie ode​zwał! — Była zaru​mie​niona, a jej oczy aż lśniły. —  Zapy​tał, gdzie miesz​kam, i chciał wie​dzieć, czy umiem bawić się piłką. A potem powie​dział, że podoba mu się moja broszka. — W czapkę bobrową, którą miała na gło​wie, wpięta była broszka w kształ​cie tar​czy, z pokrytą szkli​wem lilią na środku. Po chwili Kata​rzyna zmarsz​czyła jed​nak brwi. — Nie wie​dział, jak mam na imię, a kiedy mu się przed​sta​wi​łam, kom​plet​nie to zigno​ro​wał i zaczął mnie nazy​wać Odette. To było dość dziwne. Gło​śno wes​tchnę​łam, po czym uklę​kłam, żeby przy​mo​co​wać do jej mięk​kich trze​wi​ków drew​niane patynki. Być może jej samej nic to nie mówiło, ale w pałacu nie​mal wszy​scy poza nią roz​po​zna​liby natych​miast imię kochanki króla, Odette de Champ​di​vers, która przez ostat​nich osiem lat docho​wy​wała god​nej uzna​nia wier​no​ści swo​jemu kochan​kowi i zacho​wała dys​kre​cję mimo wszyst​kich gwał​tow​nych zmian zacho​dzą​cych w umy​śle i cha​rak​te​rze króla. Jak gło​siły plotki, uro​dziła mu nawet córkę. Jak dotąd Kata​rzy​nie oszczę​dzono wie​dzy o tym roman​sie, teraz zaś zja​wił się na szczę​ście paź, który przy​niósł zaadre​so​wany do księż​niczki liścik z pie​czę​cią kró​lo​wej. Kata​rzyna natych​miast go otwo​rzyła i prze​czy​tała. Kiedy podzie​liła się ze mną jego tre​ścią, nie​mal prze​wró​ci​łam się z wra​że​nia. — Kró​lowa zapra​sza mnie, żebym odwie​dziła ją po kola​cji — wyja​śniła Kata​rzyna, skła​da​jąc per​ga​min. — Prosi też, żebym przy​pro​wa​dziła swoją nia​nię. Wresz​cie poznasz kró​lową, Mette! Jesz​cze kilka dni wcze​śniej mia​łam nadzieję, że kró​lowa wezwie Kata​rzynę do sie​bie i choć tro​chę poprawi jej w ten spo​sób humor, teraz jed​nak, kiedy oka​zało się, że i ja mam wziąć udział w tym spo​tka​niu, byłam prze​ra​żona. Ber​nard d’Arma​gnac zdo​był tak dużą wła​dzę, że nie​za​leż​nie od tego, jak bar​dzo kró​lowa Iza​bela sprzy​jała pota​jem​nie księ​ciu Bur​gun​dii, musiała roz​wa​żyć skargę zło​żoną przez córkę hra​biego. — Ja… jestem zaszczy​cona, Made​mo​iselle — wydu​ka​łam. — Czy kró​lowa podała powód, dla któ​rego spo​tkał mnie ten… zaszczyt? — Pod​nio​słam się i splo​tłam dło​nie, żeby nieco opa​no​wać ich drże​nie. — Nie, nic na ten temat nie napi​sała — odpo​wie​działa Kata​rzyna, roz​glą​da​jąc się wokół. — Być może uważa, że czas poznać kobietę, która wykar​miła pier​sią jej naj​młod​szą córkę. I nie​wąt​pli​wie tak jest. — Poło​żyła mi dłoń na ramie​niu i dotknęła rękawa mojej jasnej sukienki. — To bar​dzo nie​for​tunne, że służ​bie pała​co​wej nie zapew​niono po Azin​co​urt czar​nych uni​for​mów — zauwa​żyła. — Nie byłoby mądrze, gdy​byś poszła odwie​dzić kró​lową w takim stroju. Spró​buj poszu​kać w gar​de​ro​bie cze​goś odpo​wied​niego na czas żałoby. — Dzie​sięć mie​sięcy spę​dzo​nych na dwo​rze jej matki nauczyło Kata​rzynę, że wygląd miał dla kró​lo​wej Iza​beli ogromne zna​cze​nie.

Ze względu na róż​nice w naszych roz​mia​rach i figu​rach roz​wią​za​nie, które zapro​po​no​wała, nie było łatwe do zre​ali​zo​wa​nia. Kiedy wresz​cie wybra​łam naj​luź​niej​szą i naj​skrom​niej​szą spo​śród jej czar​nych sukni i popro​si​łam Alys, żeby wpro​wa​dziła kilka nie​zbęd​nych popra​wek, byłam na wpół żywa ze zde​ner​wo​wa​nia. Jedy​nym zna​kiem żałoby, który wydano służ​bie, były czarne czepki — mój zaś zakry​wał nawet moją szyję. Kiedy wło​ży​łam jesz​cze na głowę czy​sty biały bar​bet, a wokół talii zapię​łam pas z ciężką żela​zną kasz​te​lanką, musia​łam przy​po​mi​nać raczej domi​ni​kankę niż nia​nię. Zakon​nica, nia​nia… Nie​za​leż​nie od tego, jak wyglą​da​łam, czu​łam się tak, jak​bym miała zaraz umrzeć — wie​dzia​łam bowiem, że wystar​czy jedno słowo kró​lo​wej, a zostanę wygnana i na zawsze zniknę z życia jej córki. Ta prze​ra​ża​jąca per​spek​tywa tylko pogłę​biała cię​żar, jaki nosi​łam na bar​kach, nie​ustan​nie zasta​na​wia​jąc się nad losem Jean-Michela. By z wieży, w któ​rej znaj​do​wały się apar​ta​menty Kata​rzyny, dotrzeć do sie​dziby kró​lo​wej, wystar​czyło odbyć krótki spa​cer kruż​gan​kiem, a następ​nie przejść scho​dami jed​nej z tyl​nych wie​ży​czek. Dzięki temu nie musia​ły​śmy przy​wdzie​wać nie​wy​god​nych paty​nek i mogły​śmy wejść do głów​nej sali wej​ściem znaj​du​ją​cym się za podium. W ten spo​sób omi​jała nas też, dzięki Bogu, koniecz​ność publicz​nego prze​ma​sze​ro​wa​nia przez całe to ogromne pomiesz​cze​nie. Posi​łek już się zakoń​czył, a w sali stało w nie​wiel​kich grup​kach kil​ku​dzie​się​ciu dwo​rzan pro​wa​dzą​cych pół​gło​sem roz​mowy — byli to głów​nie ary​sto​kraci z żonami, a także kilku urzęd​ni​ków. Roz​brzmie​wały łagodne dźwięki muzyki wyko​ny​wa​nej przez min​streli ukry​tych w gale​rii nad podium. W okre​sie żałoby nie pano​wała tu wrzawa i gwar, z któ​rych sły​nął zwy​kle dwór kró​lo​wej Iza​beli, wizyta Madame de France była zatem dla dwo​rzan miłą atrak​cją. Pro​wa​dzone ści​szo​nym gło​sem roz​mowy gwał​tow​nie uci​chły, by po chwili roz​go​rzeć na nowo — nasza obec​ność natych​miast stała się nowym, wdzięcz​nym tema​tem plo​tek. Kiedy uklę​kły​śmy przed kró​lową, ukry​łam się na tyłach nie​wiel​kiej grupy dwo​rek Kata​rzyny, pod​czas gdy księż​niczka wyszła naprzód, aby powi​tać matkę z nale​ży​tym sza​cun​kiem. Wystar​czyło jedno spoj​rze​nie na zgro​ma​dzo​nych w sali ludzi, abym poczuła bez​gra​niczną wdzięcz​ność dla Kata​rzyny za to, że poży​czyła mi swoją suk​nię żałobną. Zorien​to​wa​łam się bowiem, że pod wpły​wem tra​ge​dii pod Azin​co​urt czerń przy​wdziali abso​lut​nie wszy​scy, nawet lokaje i pazio​wie, któ​rzy zwy​kle nosili pstro​kate libe​rie w kró​lew​skich kolo​rach, nie​bie​skim i zło​tym. Jedyny wyją​tek w tym ponu​rym towa​rzy​stwie sta​no​wiła kró​lowa, która sie​działa na tro​nie pod czar​nym bal​da​chi​mem ze srebr​nymi frędz​lami. Na jej piersi lśniły dia​menty i gagaty, a głowę zdo​biła nie​zwy​kła, oto​czona lśniącą czarną sia​teczką, kon​struk​cja ze zło​tymi róż​kami. Zauwa​ży​łam, że nie popro​siła Kata​rzyny, aby usia​dła, choć u jej boku sie​działa jedna z dam dworu, mająca na sobie biżu​te​rię tylko odro​binę dys​kret​niej​szą niż kró​lo​wej. Przy​pusz​cza​łam, że musi to być Mał​go​rzata Bur​gundzka. — Zbyt długo nie zaszczy​ca​łaś nas swoją obec​no​ścią, Kata​rzyno. — Czy​sty głos kró​lo​wej Iza​beli wypeł​nił pomiesz​cze​nie. Choć spę​dziła trzy​dzie​ści lat na dwo​rze fran​cu​skim, na​dal mówiła z wyraź​nym nie​miec​kim akcen​tem. — Cho​roby i tra​ge​die nas roz​dzie​liły, ale w cza​sach próby krewni powinni wza​jem​nie się wspie​rać, tak jak to lojal​nie udo​wod​niła nasza droga córka, żona del​fina. — W tej chwili obie kobiety spoj​rzały na sie​bie poro​zu​mie​waw​czo, a ich spoj​rze​nia wyra​żały sym​pa​tie kró​lo​wej dobit​niej niż jakie​kol​wiek słowa. Kata​rzyna ski​nęła głową. — W isto​cie, wasza kró​lew​ska mość. Dobrze znowu cię widzieć w Hôtel Saint-Pol. Mam nadzieję, że czu​jesz się już lepiej i cie​szysz się dobrym zdro​wiem. — Nieco lepiej, dzię​kuję, choć na​dal cier​pię — oznaj​miła kró​lowa ze smut​kiem. — Cier​pię za Fran​cję i za wszyst​kie nasze pogrą​żone w smutku rodziny. Modlę się za nie. — Jakby na potwier​dze​nie tych słów, kró​lowa skrom​nie splo​tła dło​nie, ale po chwili w zaska​ku​jąco płynny spo​sób zmie​niła temat. —  Wczo​raj odwie​dziła mnie księżna Orle​anu. Z tego, co wiem, zja​wiła się z wizytą także u cie​bie. — Tak, Madame — Kata​rzyna kiw​nęła głową. Na​dal stała poni​żej podium, musiała więc mówić pod​nie​sio​nym gło​sem, by kró​lowa ją usły​szała. — Była rzecz jasna zroz​pa​czona w związku z tym, że jej mąż

tra​fił do nie​woli, prze​ka​zała mi jed​nak rado​sną wia​do​mość o dziecku, któ​rego się spo​dziewa. Jestem prze​ko​nana, że zapewni ono wiele rado​ści tak potrzeb​nej w domu księ​cia Orle​anu. — Sły​sza​łam też, że popro​siła cię, abyś zaape​lo​wała do króla Anglii i popro​siła o uwol​nie​nie księ​cia. Czy to prawda? Twoje dworki mogą już powstać. Kiedy się pod​nio​sły​śmy, kró​lowa omio​tła nas wzro​kiem, a ja czu​łam się tak, jakby jej oczy wwier​cały się we mnie niczym szty​lety. — Ow​szem, pro​siła mnie o wsta​wien​nic​two, Wasza Wyso​kość, ale nie mogłam na to przy​stać. —  Kata​rzyna unio​sła pod​bró​dek, tak jakby spo​dzie​wała się napo​mnie​nia, i była wyraź​nie zasko​czona, kiedy kró​lowa pozy​tyw​nie zare​ago​wała na jej słowa. — Tak wła​śnie sły​sza​łam i cie​szę się, że to zro​bi​łaś. Fran​cja nie może o nic bła​gać Anglii. Muszę tu jed​nak zauwa​żyć, że fakt, iż król Hen​ryk nie zgo​dził się na przy​ję​cie okupu w zamian za uwol​nie​nie naszego bra​tanka, księ​cia Orle​anu, to smutny dowód na to, że brak mu god​no​ści. Powi​nien pamię​tać, że choć wygrał bitwę, daleko mu jesz​cze do zdo​by​cia skar​bów, które miała mu przy​nieść wojna. Wszy​scy mieli świa​do​mość, że kró​lowa chciała, by Kata​rzyna uznała się za jeden z tych nie​zdo​by​tych jesz​cze skar​bów. — W isto​cie, Madame — zgo​dziła się księż​niczka. — Oczy​wi​ście współ​czuję księż​nej, jest bowiem zroz​pa​czona. Oba​wiam się, że moja odmowa bar​dzo ją roz​sier​dziła. — Tak, to prawda i wszy​scy o tym sły​sze​li​śmy! — zawo​łała jej matka ponu​rym gło​sem. — Czy przy​pro​wa​dzi​łaś swoją nia​nię, tak jak pro​si​łam? Tylko Kata​rzyna i ja mia​ły​śmy świa​do​mość, że to pyta​nie ma wię​cej sensu, niż mogłoby się na pozór wyda​wać. — Tak, Madame. Czy mogę ci ją przed​sta​wić? Kró​lowa lekko ski​nęła głową, a Kata​rzyna odwró​ciła się, posłała mi uspo​ka​ja​jący uśmiech, po czym dała znak, żebym się zbli​żyła. Odmó​wi​łam w myślach krótką modli​twę, pode​szłam do podium i nie​mal pod​sko​czy​łam ze zdzi​wie​nia, kiedy usły​sza​łam, jak Kata​rzyna mnie przed​sta​wia: — Wasza Wyso​kość, pozwól, że ci przed​sta​wię madame Guil​lau​mette Lanière. Niech Bóg ma ją w swej opiece za to, że przed​sta​wiła mnie w taki spo​sób, iż wyda​wa​łam się kimś waż​niej​szym od byle córki pie​ka​rza, którą tak naprawdę byłam. Ukry​wa​jąc swoje spra​co​wane dło​nie w prze​past​nych ręka​wach sukni, uklę​kłam przed tro​nem. Byłam odwró​cona ple​cami do reszty sali, ale usły​sza​łam gło​śne szepty zacie​ka​wio​nych obser​wa​to​rów. Zna​la​zł​szy się bli​żej kró​lo​wej, zoba​czy​łam, że jej policzki zostały poma​lo​wane ala​ba​strową bielą, co wyraź​nie kon​tra​sto​wało z oczami, nie​mal tak samo tur​ku​so​wymi jak dzie​sięć lat temu, tam​tego dnia, kiedy spo​tka​ły​śmy się w sta​rym ogro​dzie róża​nym. Ku mojemu zanie​po​ko​je​niu kró​lowa utkwiła owe tur​ku​sowe oczy w mojej twa​rzy i wpa​try​wała się we mnie w mil​cze​niu. — Jesteś młod​sza, niż się spo​dzie​wa​łam — zauwa​żyła po chwili. — Musia​łaś sama być jesz​cze dziec​kiem, kiedy zosta​łaś zatrud​niona w pałacu jako mamka. Przy​gry​złam wargi. Spoj​rzała na mnie niczym mityczna Meduza, a mnie ze stra​chu zaschło w gar​dle i nie potra​fi​łam wykrztu​sić z sie​bie ani słowa. Kata​rzyna odpo​wie​działa jed​nak za mnie: — Miała pięt​na​ście lat, Madame, i led​wie pocho​wała wła​sne nowo naro​dzone dziecko. Jej strata ozna​czała dla mnie nie​wąt​pliwy zysk. — Dla niej także, jak sądzę — zauwa​żyła sucho kró​lowa. — Pamię​tam jed​nak, że po tym, jak Kata​rzyna wyje​chała do klasz​toru, dobrze się o tobie wyra​żała księżna de Bur​bon. — Pochy​liła się w moją stronę, dała mi znak, żebym wstała i zbli​żyła się do niej, a następ​nie zwró​ciła się do mnie cicho, tak żeby nie sły​szał jej nikt inny: — Powie​działa, że z praw​dzi​wym odda​niem opie​ko​wa​łaś się Kata​rzyną przez pierw​sze lata jej życia. W tam​tym cza​sie nie zwró​ci​łam szcze​gól​nej uwagi na jej opi​nię na twój temat, ale być może zacho​wa​łam

się nie​roz​trop​nie… — Zamil​kła, a jej gar​dłowy ton wydał mi się zupeł​nie nie​przy​sto​so​wany do szeptu. Po chwili znów ode​zwała się nieco gło​śniej i po raz kolejny zmie​niła nie​spo​dzie​wa​nie temat. —  Madame Lanière, sły​sza​łam, że uda​łaś się nie​dawno wraz z moją córką odwie​dzić del​fina. Pro​szę, powiedz nam wszyst​kim, powiedz jego żonie, która nie​po​koi się o zdro​wie męża, co sądzisz o obec​nym sta​nie del​fina? Prze​łknę​łam ślinę i zer​k​nę​łam na Mał​go​rzatę Bur​gundzką, która sie​działa obok kró​lo​wej, sztywna i mil​cząca. Na jej twa​rzy nie było śladu emo​cji. Co powin​nam powie​dzieć porzu​co​nej żonie del​fina na temat stanu zdro​wia jej męża? Co powie​dzieć kró​lo​wej Fran​cji o jej synu? Czy mia​łam wyja​wić, że albo ktoś poda​wał mu tru​ci​znę, albo był po pro​stu gru​bym żar​ło​kiem, który mając nie​spełna dzie​więt​na​ście lat, robił wszystko, by zapić się i zajeść na śmierć? A skąd kró​lowa Iza​bela mogła wie​dzieć, że odwie​dzi​ły​śmy z Kata​rzyną Ludwika? Z pew​no​ścią powie​dział jej o tym Tan​ne​guy du Cha​stel. Naj​wy​raź​niej miała wszę​dzie swo​ich szpie​gów. Przez głowę prze​bie​gały mi tysiące myśli, kiedy ner​wowo szu​ka​łam odpo​wie​dzi, która nie dopro​wa​dzi​łaby do mojego natych​mia​sto​wego aresz​to​wa​nia. Posta​no​wi​łam odpo​wie​dzieć jej w podobny spo​sób jak Tan​ne​guy​owi. — Byłam mamką i nia​nią, Wasza Wyso​kość. Nie mam doświad​cze​nia w lecze​niu dole​gli​wo​ści tra​pią​cych doro​słych, ale del​fin wydaje się głę​boko przy​gnę​biony wyda​rze​niami ostat​nich tygo​dni. Kró​lowa zmarsz​czyła brwi, moje słowa naj​wy​raź​niej się jej nie spodo​bały. Oka​zało się jed​nak, że swoje nie​za​do​wo​le​nie skie​ro​wała prze​ciw Ludwi​kowi, nie zaś prze​ciw mnie. Roz​ło​żyła ozdo​bione pier​ścion​kami palce i nie​mal krzyk​nęła z obu​rze​nia: — No cóż! My w s z y s c y jeste​śmy przy​gnę​bieni, ale w tak trud​nym cza​sie musimy myśleć o Fran​cji. Nie możemy pozwo​lić, by zawład​nęły nami emo​cje. Ski​nę​łam głową. Nie potra​fi​łam zapo​mnieć, jak kró​lowa urzą​dzała wraz z Ludwi​kiem Orle​ań​skim wystawne, pełne prze​py​chu przy​ję​cia z oka​zji świąt Bożego Naro​dze​nia, pod​czas gdy jej dzieci gło​do​wały, a król mar​niał w swoim oubliette. Czy​jeż emo​cje brały wtedy górę — zasta​na​wia​łam się, skry​wa​jąc te zdra​dziec​kie, nie​bez​pieczne myśli pod spusz​czo​nymi powie​kami. — Kiedy pra​co​wa​łaś w pałacu jako nia​nia, opie​ko​wa​łaś się też księ​ciem Karo​lem, prawda? — zapy​tała kró​lowa. — Może cię zatem zain​te​re​so​wać wia​do​mość, że prze​ko​na​li​śmy księ​cia Ande​ga​we​nii, by podzie​lił się z nami swo​imi cen​nymi radami. Wkrótce przy​je​dzie do Paryża wraz ze swoją świtą, w tym z naszym synem Karo​lem. Poczu​łam tak głę​boką ulgę, że nie oskar​żono mnie jak dotąd o nie​sto​sowne zacho​wa​nie czy nawet zdradę, że ledwo zare​je​stro​wa​łam tę nowinę. Trudno było jed​nak nie zauwa​żyć pod​eks​cy​to​wa​nia w gło​sie Kata​rzyny. Jak dotąd jej upo​rczywa lojal​ność wzglę​dem del​fina przy​ćmie​wała nieco jej głę​bo​kie przy​wią​za​nie do młod​szego brata, seple​nią​cego towa​rzy​sza jej wcze​snego dzie​ciń​stwa. — Karol przy​jeż​dża do Paryża? — powtó​rzyła z rado​ścią. — To wspa​niale, prawda, Wasza Wyso​kość? Nie ule​gało wąt​pli​wo​ści, że kró​lowa nie podziela entu​zja​zmu Kata​rzyny. — Jestem zasko​czona, że w ogóle go pamię​tasz, Kata​rzyno. Byli​ście oboje bar​dzo mło​dzi, kiedy się roz​sta​li​ście — powie​działa tylko, po czym zwró​ciła się do mnie: — Z tego, co pamię​tam, miał w dzie​ciń​stwie wadę wymowy. Czyż nie, madame Lanière? Natych​miast pomy​śla​łam, że być może ulga, którą poczu​łam, była nieco przed​wcze​sna. Czyżby kró​lowa miała mnie teraz obwi​niać o seple​nie​nie Karola? — No cóż… tak, Madame, miał nie​wielką wadę wymowy, ale jestem prze​ko​nana, że to tylko dzie​cięcy defekt, z któ​rego wyrósł już dawno temu. — No cóż, miejmy taką nadzieję. — Kró​lowa dała mi ręką znak, że mogę odejść. Kiedy z nie​kła​maną wdzięcz​no​ścią zaczę​łam się wyco​fy​wać, zauwa​ży​łam, że popro​siła o przy​sta​wie​nie stołka dla Kata​rzyny. Naj​wy​raź​niej księż​niczka znowu wró​ciła do łask.

Ni​gdy do końca nie rozu​mia​łam, dla​czego Kata​rzyna tak kochała swo​jego młod​szego brata. Przy​pusz​czam, że roz​bu​dzał w niej instynkty opie​kuń​cze. Zawsze brała jego stronę i chro​niła go przed bez​li​to​snymi drwi​nami star​szych braci. Książę Karol był nie​śmia​łym, draż​li​wym dziec​kiem i daw​niej go żało​wa​łam, podob​nie jak reszty jego zanie​dba​nego rodzeń​stwa, ale teraz, kiedy miał już nie​mal dwa​na​ście lat, stał się wyma​ga​ją​cym, podejrz​li​wym i łatwo wpa​da​ją​cym w iry​ta​cję chłop​cem. Trudno było go zado​wo​lić, nato​miast łatwo ura​zić. Kata​rzyna jed​nak zda​wała się nie zauwa​żać tych wszyst​kich wad. Dwa lata wcze​śniej odbyły się jego zarę​czyny z dzie​wię​cio​let​nią Marią Ande​ga​weń​ską — zaaran​żo​wał je del​fin, chcąc w ten spo​sób choć tro​chę osła​bić więzy mał​żeń​skie, które książę Bur​gun​dii narzu​cił jemu samemu, jego sio​strze Micha​li​nie oraz bratu Janowi. Wie​dzia​łam, że Ludwik postrze​gał swój zwią​zek z Mał​go​rzatą Bur​gundzką jak praw​dziwą klą​twę. Wyznał kie​dyś Kata​rzy​nie, że ni​gdy nie będzie miał syna i następcy, bo nie mógłby znieść myśli o spół​ko​wa​niu z córką księ​cia Bur​gun​dii ani o tym, że potom​ko​wie jego naj​więk​szego wroga zasie​dliby na fran​cu​skim tro​nie. — Ludwik i książę Bur​gun​dii darzą się tak głę​boką nie​chę​cią, że chyba cho​dzi tu o coś wię​cej niż tylko nie​udane mał​żeń​stwo — zauwa​żyła wtedy Kata​rzyna. — Ni​gdy nie wspo​mniał sło​wem o tam​tych dwóch latach, które spę​dził zamknięty w Luw​rze pod kon​trolą księ​cia. Zasta​na​wiam się czę​sto, w jaki spo​sób nauczy​cie​lom Ludwika kazano go w tam​tym okre​sie dys​cy​pli​no​wać. Los nie​wąt​pli​wie obszedł się z Karo​lem łagod​niej niż z Ludwi​kiem. Pod​czas jego zarę​czyn z Marią Ande​ga​weń​ską usta​lono, że zamiast prze​by​wać dalej pod opieką sta​rego ojca chrzest​nego, księ​cia de Berry, poje​dzie do Angers, gdzie będzie żył i zdo​by​wał wykształ​ce​nie u boku swo​jej przy​szłej żony oraz jej braci, w żywej i inte​li​gent​nej rodzi​nie, nad którą pie​czę spra​wo​wała ich potężna matka, Jolanta Ara​goń​ska. Dzień po przy​by​ciu do Paryża książę Karol wziął udział w mszy, która odbyła się jak zwy​kle w kró​lew​skiej kaplicy. Gru​dniowe powie​trze było chłodne, wiał silny wiatr i trzeba przy​znać, że Karol natych​miast poczuł się w obo​wiązku pod​trzy​mać swo​jego cho​rego ojca, choć za swój trud został wyna​gro​dzony jego prze​raź​li​wym jękiem. Kata​rzyna uspo​ko​iła brata i zapew​niła, że ich ojciec zawsze reaguje w ten spo​sób na nie​zna​jo​mych i że z cza​sem sytu​acja się poprawi, a następ​nie zapro​siła Karola do swo​ich apar​ta​men​tów, żeby zjeść z nim śnia​da​nie. — Poda nam je Mette, Karolu — powie​działa, kiedy zabra​łam ich opoń​cze. — Tak jak to robiła, kiedy w tym pomiesz​cze​niu znaj​do​wały się pokoje dzie​cięce. Pamię​tasz tamte czasy? — Nie, nie pamię​tam — odparł szorstko, kom​plet​nie nie zwra​ca​jąc na mnie uwagi. — Nic mnie to zresztą nie obcho​dzi. Z tam​tych lat pamię​tam tylko puste ściany i nie​ustanny głód. Pomy​śla​łam, że przy​naj​mniej pod wpły​wem tego wspo​mnie​nia, w prze​ci​wień​stwie do swego brata, nie zmie​nił się w żar​łoka. W Karolu ude​rzyło mnie przede wszyst​kim bar​dzo nie​wiel​kie podo​bień​stwo do Kata​rzyny i Ludwika. Był wątły, nie​pewny i nie miał ani gra​cji Kata​rzyny, ani buty i dumy Ludwika — ale ponie​waż nie skoń​czył jesz​cze dwu​na​stu lat, miał czas, by roz​bu​do​wać swoją syl​wetkę. Na szczę​ście wada wymowy z dzie​ciń​stwa znik​nęła, choć na​dal wyma​wiał „ł” zamiast „r” i nie​wąt​pli​wie tak już miało pozo​stać. Był nie​ufny i zda​wał się więk​szą wiarę pokła​dać w zwie​rzę​tach niż w ludziach. Nale​gał, by mógł przy​pro​wa​dzić do kom​nat Kata​rzyny swoje dwa ogromne białe charty, Chlo​dwiga i Chmurę. Były dosko​nale wytre​so​wane, co wyda​wało się dobrym roz​wią​za​niem, bio​rąc pod uwagę to, że się​gały swo​jemu panu do ramion. Miały jed​nak na sobie nie​wia​ry​godne wprost ilo​ści błota i pozo​sta​wiały białą sierść na wszyst​kich czar​nych kota​rach, co wcale nie zaskar​biło im mojej sym​pa​tii. Pod​czas posiłku roz​mowa toczyła się z początku dość sztywno. Nie było to zresztą dla mnie szcze​gól​nym zasko​cze​niem, rodzeń​stwo bowiem nie widziało się przez wiele lat. — Jak minęła ci podróż z Angers? — zapy​tała Kata​rzyna, kiedy poda​łam Karo​lowi miskę z cie​płą wodą, żeby mógł umyć ręce. — Sły​sza​łam, że w lasach gra​sują bandy zbi​rów. — Nawet jeżeli tak jest, to żad​nej nie widzie​li​śmy — odpo​wie​dział. — Ale z pew​no​ścią trzy​ma​liby się z daleka od pochodu takiego jak nasz, eskor​to​wa​nego przez stu zbroj​nych ludzi. Mogę ci tylko powie​-

dzieć, że podróż trwała ponad tydzień i była dość uciąż​liwa. — Wytarł dło​nie w ser​wetkę, którą mu poda​łam. — Zde​cy​do​wa​nie bar​dziej inte​re​suje mnie to, co działo się tu, w Paryżu. Czy widzia​łaś się z Ludwi​kiem? Sły​sza​łem, że cho​ruje. Pode​szłam do Kata​rzyny z miską i ser​wetką, ona zaś ski​nęła głową, zanu​rza​jąc palce w wodzie. — Tak, to prawda. Widzia​łam się z nim kilka dni temu. Twier​dzi, że w następ​stwie bitwy pod Azin​co​urt ciąży na nim klą​twa i że demony prze​że​rają mu żołą​dek, ale wydaje mi się, że to po pro​stu efekt nad​uży​wa​nia trun​ków. Posta​wi​łam tale​rze z jedze​niem na stole przed nimi i zaczę​łam nale​wać im wina. — Albo tru​ci​zna — zauwa​żył rze​czowo Karol. — Och nie, nie sądzę — odpo​wie​działa jego sio​stra, po czym zwró​ciła się do mnie. — Powiedz Karo​lowi, co mówił mistrz Tan​ne​guy — popro​siła. — O tym, że wszyst​kiego, co je i pije del​fin, ktoś wcze​śniej pró​buje. Prawda? — To prawda, Made​mo​iselle — potwier​dzi​łam. — Mówił też, że w związku z tym nie sądzi, aby ktoś mógł pota​jem​nie poda​wać del​fi​nowi tru​ci​znę. — Widzisz, Karolu! — zawo​łała Kata​rzyna. — To nie może być tru​ci​zna. — Tru​ci​zna nie musi znaj​do​wać się w jedze​niu czy napo​jach — nie ustę​po​wał jej brat. — Można ją umie​ścić na ubra​niach, prze​ście​ra​dłach czy nawet wrzu​cić do ognia, tak żeby powstał tru​jący dym. — Czyż​byś naczy​tał się za dużo Pli​niu​sza, Karolu? — zapy​tała żar​to​bli​wie Kata​rzyna, a na policz​kach jej brata poja​wił się rumie​niec obu​rze​nia. — Ludwik pochła​nia ogromne ilo​ści eau-de-vie, nie​zwy​kle moc​nego trunku z Nor​man​dii. Jego trze​wia nie mogą tego dłu​żej zno​sić. To wszystko. Karol naj​wy​raź​niej nie był prze​ko​nany. — Męż​czyźni zwy​kle dużo piją, Kata​rzyno — odpo​wie​dział pogar​dli​wie, po czym, jak na potwier​dze​nie swych słów, upił duży łyk wina z kie​li​cha. Odsta​wia​jąc go, rzu​cił mi nie​chętne spoj​rze​nie, z któ​rego jasno wyni​kało, że natych​miast odgadł, iż wino zostało roz​wod​nione. Po chwili mówił dalej: — Widzia​łem, jak wuj, książę de Berry, opróż​nił trzy dzbanki moc​nego wina pod​czas jed​nego posie​dze​nia, a mimo to dożył póź​nego wieku. Nie, nie sądzę, żeby owe trunki były przy​czyną cho​roby Ludwika. — Dobrze, wobec tego kto twoim zda​niem go truje i dla​czego to robi, na Boga? — zapy​tała Kata​rzyna. Karol odpo​wie​dział pyta​niem: — Czy wspo​mi​na​łaś coś przed chwilą o nie​ja​kim mistrzu Tan​ne​guy? — Tak. To nowy sekre​tarz Ludwika, który przy​je​chał z nim z Pikar​dii po bitwie pod Azin​co​urt. Jego pełne nazwi​sko brzmi Tan​ne​guy du Cha​stel. Na twa​rzy Karola poja​wiło się iry​tu​jące samo​za​do​wo​le​nie. — Nie, otóż powin​naś wie​dzieć, że nazywa się Tan​ne​guy, seigneur du Cha​stel. To ary​sto​krata, choć bie​rzesz go za zwy​kłego skrom​nego sekre​ta​rza. I jest zde​kla​ro​wa​nym zwo​len​ni​kiem księ​cia Orle​anu. Wuj, książę Ande​ga​we​nii, zwo​łał zeszłej wio​sny wielką radę, a twój mistrz Tan​ne​guy zja​wił się tam w świ​cie księ​cia Orle​anu. Nie odstę​po​wał go na krok. Pamię​tam go szcze​gól​nie wyraź​nie, bo wygląda jak kruk —  zawsze cho​dzi w czerni i ma długi, haczy​ko​waty nos! Kata​rzyna zmarsz​czyła brwi. — Nie​za​leż​nie od tego, czy jest ary​sto​kratą, czy też nie, czyż​byś naprawdę twier​dził, że to on podaje tru​ci​znę del​fi​nowi? — Nie, ale uwa​żam, że o wszyst​kim, co robi Ludwik, natych​miast infor​muje Hôtel Saint-Anto​ine. A skoro szpieg księ​cia Orle​anu może prze​by​wać tak bli​sko del​fina, to agent księ​cia Bur​gun​dii mógłby prze​nik​nąć rów​nie bli​sko. Mógłby to być jeden z jego słu​żą​cych, a nawet jego kochanka. Sły​sza​łem, że ją ma. Kata​rzyna odchy​liła się do tyłu i z zacie​ka​wie​niem spoj​rzała na brata. — Muszę przy​znać, że jak na kogoś, kto dopiero przy​je​chał, zda​jesz się wie​dzieć naprawdę dużo

o tym, co dzieje się w Paryżu. Karol wzru​szył ramio​nami. — Dowia​duję się wszyst​kiego od księż​nej Ande​ga​we​nii. To naj​mą​drzej​sza osoba, jaką znam. Dosko​nale rozu​mie, jak dzia​łają szpie​dzy, bo sama ma ich całe zastępy. Gdyby hra​bia Arma​gnac miał choć tro​chę rozumu, pro​siłby o rady wła​śnie ją, nie zaś jej męża. Musisz ją poznać, Kata​rzyno. Wtedy zrozu​miesz, co mam na myśli. — Chcia​ła​bym. Moim jedy​nym źró​dłem infor​ma​cji są nudni księża i podej​rzani nauczy​ciele tańca. Och, no i oczy​wi​ście kró​lowa. Pocze​kaj tylko, aż ją poznasz! Karol natych​miast się skrzy​wił. — Powin​ni​śmy sza​no​wać z a r ó w n o naszą matkę, jak i naszego ojca, ale księżna Jolanta nie ma tego typu skru​pu​łów. D o s k o n a l e wiem, co myśli o kró​lo​wej i podzie​lam jej zda​nie. Kata​rzyna nie zdą​żyła go jed​nak poznać, bo w tej samej chwili do pokoju wpadł zde​ner​wo​wany paź. Chlo​dwig i Chmura natych​miast prze​bu​dziły się z drzemki, przy​sia​dły na tyl​nych łapach i zaczęły war​czeć, gotowe sko​czyć na nie​szczę​snego pazia. Wystar​czyło jed​nak jedno słowo Karola, żeby się uspo​ko​iły. — Przy​był seigneur du Cha​stel, Madame — wyja​śnił paź, ale ledwo zdą​żył wymó​wić to nazwi​sko, kiedy mistrz Tan​ne​guy wszedł do środka i nie​dbale się ukło​nił. Następ​nie wypchnął pazia za drzwi, dokład​nie je zamknął, po czym ode​zwał się ści​szo​nym, pona​gla​ją​cym gło​sem: — Wasze Wyso​ko​ści, oba​wiam się, że przy​no​szę złe wie​ści. Jego ksią​żęca mość, del​fin Fran​cji, nie żyje. — Dobry Boże! — Kata​rzyna zro​biła znak krzyża i krew odpły​nęła jej z twa​rzy. Szybko poda​łam jej kie​li​szek z winem, a ona upiła łyk, pod​trzy​mu​jąc go drżącą ręką. W porów​na​niu z sio​strą Karol wyda​wał się dość nie​wzru​szony. — Na co zmarł, mon​se​igneur? — zapy​tał spo​koj​nym tonem. Du Cha​stel potrzą​snął głową. — Któż to może wie​dzieć, wasza wyso​kość. Cho​ro​wał od tygo​dni. — Tak też sły​sza​łem. Ale wie​dział​byś, gdyby cho​dziło o tru​ci​znę, prawda? Mistrz Tan​ne​guy potrzą​snął głową. — Nie, nie bez opi​nii medyka. — Czy to zna​czy, że nie wezwano medyka? — zapy​tała Kata​rzyna, a w jej gło​sie dało się sły​szeć zde​ner​wo​wa​nie. — Dla​czego nie? — Dla​tego, że kiedy tylko zna​la​złem go mar​twego, zamkną​łem pokój na klucz i przy​sze​dłem pro​sto do cie​bie, Madame — wyja​śnił sekre​tarz. — Kapi​tan gwar​dii pała​co​wej poin​for​mo​wał mnie, że Jego Wyso​kość książę Karol wziął udział w mszy, a następ​nie odwie​dził księż​niczkę. Chcia​łem powia​do​mić was, Madame, o śmierci brata, zanim wszy​scy się o niej dowie​dzą. To da ci czas na przy​go​to​wa​nie. — Przy​go​to​wa​nie? — powtó​rzyła Kata​rzyna ze zdzi​wie​niem. — Przy​go​to​wa​nie czego? — Sie​bie, Madame. — Tan​ne​guy pod​szedł do stołu. — Czy mogę usiąść? — Kata​rzyna ski​nęła głową, skon​ster​no​wana, ja zaś przy​sta​wi​łam tabo​ret do stołu i nala​łam mu kie​li​szek wina. — Nie​za​leż​nie od przy​czyny śmierć twego brata znacz​nie zmieni układ sił we Fran​cji. Choć ty i twój brat jeste​ście jesz​cze mło​dzi, musi​cie mieć tego świa​do​mość i odpo​wied​nio przy​sto​so​wać się do nowej sytu​acji. Musi​cie wie​dzieć, komu ufać, ludzie bowiem będą usi​ło​wali wyko​rzy​stać was do swo​ich celów. — A dla​czego mie​li​by​śmy ufać wła​śnie tobie? — prze​rwała mu Kata​rzyna. Wró​ciły jej rumieńce i wyda​wała się poważna i czujna. Tan​ne​guy ski​nął głową z uzna​niem. — To dobre pyta​nie, księż​niczko, i posta​ram się na nie odpo​wie​dzieć tak zwięźle, jak tylko będę potra​fił. Jako młody czło​wiek zło​ży​łem przy​sięgę wier​no​ści ksią​żę​tom Orle​ań​skim, a kiedy został zamor​do​wany twój wuj Ludwik, poprzy​sią​głem zemstę jego mor​der​com. Del​fin podzie​lał to pra​gnie​nie i był

naszą nadzieją, przy​szło​ścią Fran​cji. — Nagle pode​rwał się z miej​sca i ukląkł na jed​nym kola​nie przed księ​ciem Karo​lem. — A teraz tę nadzieję musimy pokła​dać w tobie, Wasza Wyso​kość. W świe​tle prawa nie jesteś del​fi​nem, ale oba​wiam się, że twój brat, książę Jan, zbyt długo pozo​sta​wał pod wpły​wem księ​cia Bur​gun​dii. Dla​tego też dopóki mój pan, książę Orle​anu, pozo​staje w nie​woli u Angli​ków, muszę zło​żyć przy​sięgę wier​no​ści wła​śnie tobie. — W teatral​nym geście chwy​cił dłoń księ​cia Karola i przy​ło​żył do swo​ich ust. — Będę twoim wasa​lem i sługą, tak długo jak będziesz dbał o inte​resy Fran​cji i sprze​ci​wiał się potę​dze księ​cia Bur​gun​dii. Karol wyda​wał się spe​szony, ale jed​no​cze​śnie zado​wo​lony, więc pozwo​lił uca​ło​wać swoją dłoń. Świa​doma, że moja obec​ność może nie być mile widziana, sta​łam w pół​mroku pod ścianą, ale mistrz Tan​ne​guy odwró​cił się nagle i spoj​rzał na mnie badaw​czo, a następ​nie powie​dział: — Jesteś świad​kiem tej uro​czy​stej przy​sięgi. Zro​bię, co w mojej mocy, by dbać o inte​resy zarówno księ​cia Karola, jak i księż​niczki Kata​rzyny. — Ale co powin​ni​śmy teraz zro​bić? — zapy​tał znie​cier​pli​wiony Karol. — Musimy prze​cież powie​dzieć kró​lo​wej, że Ludwik nie żyje. — Ow​szem, musimy, Wasza Wyso​kość. — Tan​ne​guy wstał i ukło​nił się im obojgu. — Pro​szę przy​jąć moje naj​szczer​sze kon​do​len​cje w związku ze śmier​cią del​fina. Pójdę teraz wezwać nadwor​nych medy​ków oraz herolda Mon​tjoya, żeby prze​ka​zać tę wia​do​mość. Tymi spra​wami powinni się zająć spe​cjal​nie powo​łani w tym celu ludzie. Dopiero po dwóch dniach publicz​nie ogło​szono, że del​fin zmarł na sku​tek gwał​tow​nej gorączki. Nie podano żad​nych szcze​gó​łów ani dodat​ko​wych infor​ma​cji na temat przy​czyn jego śmierci. W ciągu tych dwóch dni zaj​mo​wano się przy​go​to​wa​niami do wspa​nia​łej mszy żałob​nej, która odbyła się w kate​drze Notre Dame i po któ​rej odpro​wa​dzono trumnę do kró​lew​skiej bazy​liki w opac​twie Saint-Denis. Kata​rzyna towa​rzy​szyła kró​lowi i kró​lo​wej w uro​czy​sto​ściach pogrze​bo​wych. Ponie​waż wiał pory​wi​sty wiatr i padał zama​rza​jący deszcz, wró​ciła z zaczer​wie​nio​nymi oczami, wkrótce jed​nak prze​ko​na​łam się, że wyle​wała łzy nie tylko za bra​tem, któ​rego wła​śnie pocho​wała. — Bona rów​nież nie żyje, Mette — wyznała, zdej​mu​jąc swoją prze​mo​czoną, obszytą futrem opoń​czę. — Miała repre​zen​to​wać na pogrze​bie ksią​żęta Orle​anu, ale nagle przy​był posła​niec, który powia​do​mił nas, że zmarła tej samej nocy. To prze​ra​ża​jące, tyle śmierci i smutku! — Opa​dła na krze​sło i zbli​żyła ręce do ognia, tak jakby szu​kała uko​je​nia w gorą​cych języ​kach pło​mieni. Agnes przy​sia​dła na stołku obok, szep​cząc cicho modli​twę. — Jak do tego doszło, Made​mo​iselle? — zapy​ta​łam, tak bar​dzo oszo​ło​miona tą nie​spo​dzie​waną wia​do​mo​ścią, że łzy napły​nęły mi do oczu. Nie były​śmy z Boną w dobrych sto​sun​kach, ni​gdy jed​nak nie życzy​ła​bym jej śmierci. Była to histo​ria powta​rza​jąca się nader czę​sto. Bona poro​niła nie​spo​dzie​wa​nie w środku nocy. Choć wołała o pomoc, nikt się nie zja​wił, by zata​mo​wać krwa​wie​nie. Nie​szczę​sna Bona zmarła krwawą śmier​cią, rów​nie tra​gicz​nie jak ofiary bitwy pod Azin​co​urt. E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

14 Gdy​bym na wzór mni​cha-kro​ni​ka​rza miała spi​sać dokładną histo​rię tam​tego okresu, przed​sta​wi​ła​bym punkt po punk​cie naj​waż​niej​sze wyda​rze​nia każ​dego roku. To jed​nak jest histo​ria Kata​rzyny i jej nie​zwy​kłego życia, a także mojego, sple​cio​nego z nim raz na zawsze — dla​tego muszę tu powie​dzieć, że w ciągu kolej​nych dwóch lat nic waż​nego się nie wyda​rzyło, przy​naj​mniej w porów​na​niu z tym, co działo się wcze​śniej i póź​niej. W oto​cze​niu Kata​rzyny poja​wiały się i zni​kały kolejne twa​rze, ale Agnes de Bla​gny pozo​sta​wała zawsze obecna, wierna, mil​cząca i ule​gła, pobożna i jeśli mam być szczera, nieco bez​barwna. Wspólna prze​szłość umac​niała więź łączącą dziew​częta, poza tym dosko​nale się obie uzu​peł​niały — lśniąca i matowa, pełna życia i opa​no​wana, biały jeleń i owieczka… Razem czy​tały i hafto​wały, bywały na dwo​rze, uczest​ni​czyły w mszach, jeź​dziły konno po parku, uczyły się sokol​nic​twa i od czasu do czasu, za namową księ​cia Karola, polo​wały w lasku Vin​cen​nes. Brat Kata​rzyny pozo​stał jej bli​skim towa​rzy​szem, a kiedy zakoń​czył się okres żałoby po tra​gicz​nej bitwie oraz po śmierci del​fina, ci człon​ko​wie ary​sto​kra​tycz​nych rodzin, któ​rzy prze​żyli, wró​cili tłum​nie na dwór. Pośród nich było wielu mło​dych ludzi, któ​rzy przed​wcze​śnie uzy​skali wysoką rangę na sku​tek tego, co wyda​rzyło się pod Azin​co​urt — a część z nich w natu​ralny spo​sób dołą​czyła do świt księż​niczki Kata​rzyny oraz księ​cia Karola. Były tańce i roz​rywki, flirty i fry​wol​no​ści, ale nikt nie wspo​mi​nał ani o mał​żeń​stwie, ani o jakich​kol​wiek roman​sach Kata​rzyny. Wio​dła ure​gu​lo​wane, dostat​nie życie, któ​rym rzą​dził dwor​ski pro​to​kół, reguły kościelne oraz normy spo​łeczne. Patrząc wstecz, mam wra​że​nie, że w tam​tym okre​sie stała ona w miej​scu — tak jak my wszy​scy. W związku z tym, że hra​bia Arma​gnac kazał pil​nie strzec bram miej​skich, w Paryżu pano​wał względny spo​kój, nato​miast sytu​acja na pro​win​cji była zde​cy​do​wa​nie bar​dziej nie​pewna. Król Hen​ryk czaił się po dru​giej stro​nie kanału La Man​che, gro​ma​dząc woj​ska z zamia​rem przy​pusz​cze​nia inwa​zji na Nor​man​dię, a z kolei książę Bur​gun​dii, zgod​nie z prze​wi​dy​wa​niami, masze​ro​wał przez Pikar​dię na Paryż. W akcie zemsty zajął Compiègne oraz kilka innych kró​lew​skich zam​ków. Te gwał​towne, choć nie​sku​teczne manewry wojenne wywarły jak zwy​kle nie​ko​rzystny wpływ na życie zwy​kłych ludzi — plą​dro​wano mia​sta, gwał​cono kobiety, gra​biono wsie i po raz kolejny nie​szczę​śni chłopi, któ​rym udało się prze​trwać, nie mogli zaj​mo​wać się upra​wami ani bydłem — kiedy więc nade​szła zima, wszy​scy przy​mie​rali gło​dem. Była to bar​dzo, bar​dzo sroga zima. Zamar​zła nawet Sekwana, będąca zwy​kle naj​waż​niej​szą drogą trans​portu, którą spro​wa​dzano do Paryża zaopa​trze​nie z dolin na wscho​dzie kraju. Rosły ceny chleba i wybu​chały zamieszki, nie​ustan​nie spo​dzie​wa​li​śmy się też inwa​zji wroga — czy to Angli​ków, czy Bur​gund​czy​ków. Roz​ru​chy tłu​miono, a bramy uda​wało się utrzy​mać, ale w mie​ście wrzało, pod​czas gdy hra​bia Arma​gnac całymi dniami spie​rał się z kró​lową i tyra​ni​zo​wał Radę Kró​lew​ską, osła​bioną przez brak sil​nych i doświad​czo​nych człon​ków. Książę Jan, ofi​cjal​nie mia​no​wany del​fi​nem po śmierci Ludwika, upar​cie odma​wiał opusz​cze​nia domu swo​jej żony w Hainaut i przy​by​cia do Paryża, choć gwa​ran​to​wano mu bez​pieczny prze​jazd. Zde​cy​do​wał się jedy​nie ruszyć do Compiègne, daw​nej kró​lew​skiej cyta​deli, która wpa​dła w ręce księ​cia Bur​gun​dii. Usi​łu​jąc wywa​bić stam​tąd syna, kró​lowa udała się do Sen​lis, znaj​du​ją​cego się dzień drogi od Paryża, ale jej kon​takt z Janem ogra​ni​czył się do wizyty jego żony, Jako​biny Bawar​skiej, oraz jej matki, sio​stry księ​cia Bur​gun​dii. Naj​wy​raź​niej książę Bur​gun​dii miał ogromny wpływ na nowego del​fina. Karol, choć bar​dzo nie​chęt​nie, posta​no​wił towa​rzy​szyć kró​lo​wej pod​czas wyprawy do Sen​lis. — Jan ufa naszej matce nie bar​dziej niż my sami — Karol zwró​cił się szep​tem do Kata​rzyny pod​czas jed​nego z poran​nych spo​tkań, nie​długo po jego powro​cie. — Kiedy byli​śmy w Sen​lis, w tajem​nicy wysła​łem Tan​ne​guya do Compiègne, żeby prze​ka​zał mu moją przy​sięgę wier​no​ści, ale nasz brat mimo to nie zgo​dził się z nami spo​tkać. Odpo​wie​dział tylko, żebym następ​nym razem przy​je​chał sam i że nie

zamie​rza pro​wa​dzić roz​mów z intry​gantką i oszustką. Naj​wy​raź​niej Kata​rzyna poczuła się nie​swojo, sły​sząc, w jaki spo​sób opi​sy​wana jest jej matka. — Czy mistrz Tan​ne​guy mówił, jak wyglą​dał Jan? — Był wście​kły. Tak to okre​ślił — odpo​wie​dział zwięźle Karol. — Nie, cho​dzi mi o to, czy cie​szy się dobrym zdro​wiem? Czy wygląda na szczę​śli​wego? Karol wzru​szył ramio​nami. — Tego nie wiem, ale pozna​łem jego żonę Jako​binę. To piękna kobieta, a w spadku otrzyma ogromne tereny, więc Jan nie może chyba być nie​szczę​śliwy. Kata​rzyna spoj​rzała gniew​nie na brata, nie​szcze​gól​nie zachwy​cona tym popi​sem typowo męskiego humoru. — Ty też nie możesz się skar​żyć, bra​cie! — zawo​łała. — Dosta​łeś księ​stwo de Berry. To cał​kiem udany pre​zent na czter​na​ste uro​dziny! Rok wcze​śniej stary książę de Berry zmarł we wła​snym łóżku, a ponie​waż miał tylko dwie córki, rada uznała jego życze​nie, by wszyst​kie tytuły i majątki prze​szły na chrze​śniaka, księ​cia Karola. — To prawda — przy​znał Karol, nie kry​jąc zado​wo​le​nia. — Widocz​nie dzie​ciń​stwo spę​dzone u boku sta​rego zrzę​dli​wego ojca chrzest​nego ma jed​nak swoje zalety! Wkrótce, rów​nie nie​spo​dzie​wa​nie, dotarły do nas wie​ści, że zmarł także del​fin Jan. Z raportu prze​ka​za​nego kró​lo​wej przez herolda Hainaut wyni​kało, że leka​rze nie zdo​łali oczy​ścić rop​nia, który powstał w jego uchu. Naj​pierw nie​mal osza​lał z bólu, a osta​tecz​nie, tuż przed świę​tami Wiel​kiej​nocy, prze​niósł się na łono Abra​hama. Nie​szczę​sny Jan miał dopiero osiem​na​ście lat i nie wąt​pię, że młody zbir, któ​rym opie​ko​wa​łam się w dzie​ciń​stwie, pra​gnąłby zde​cy​do​wa​nie bar​dziej wido​wi​sko​wego końca. Krą​żyły plotki, że Jan został otruty przez zwo​len​ni​ków księ​cia Orle​anu, któ​rzy nie​na​wi​dzili go za sym​pa​ty​zo​wa​nie z Bur​gund​czy​kami, ale oczy​wi​ście takie pogło​ski zawsze towa​rzy​szyły nagłym, nie​spo​dzie​wa​nym śmier​ciom. Wtedy przy​po​mnia​łam sobie dra​ma​tyczną przy​sięgę zło​żoną Karo​lowi przez Tan​ne​guya tego samego dnia, w któ​rym zmarł del​fin Ludwik, i zaczę​łam się zasta​na​wiać, czy aby wizyta tajem​ni​czego sekre​ta​rza w Compiègne nie miała cze​goś wspól​nego ze śmier​cią Jana. Nie chcia​łam tego jed​nak oma​wiać z Kata​rzyną. Cza​sem wyda​wało mi się, że roz​sąd​niej zacho​wy​wać takie myśli dla sie​bie. Nie​za​leż​nie od tego, czy Tan​ne​guy du Cha​stel miał udział w śmierci Jana, czy też nie, jego życze​nie się speł​niło i del​fi​nem został książę Karol. Nie potra​fi​łam zro​zu​mieć, jak młody chło​piec, mający Tan​ne​guya za prze​wod​nika i men​tora, może rzą​dzić przy​mie​ra​ją​cym gło​dem mia​stem, w któ​rym rywa​li​zo​wały ze sobą roz​ma​ite stron​nic​twa i nad któ​rym krą​żyło nie​ustanne widmo najazdu dwóch wro​gich armii. Karol jed​nak bar​dzo poważ​nie pod​szedł do swo​jego nowego zada​nia. W tam​tym okre​sie śmierć zda​wała się prze​śla​do​wać rodzinę kró​lew​ską. Kilka mie​sięcy póź​niej nagły atak apo​plek​sji zabrał księ​cia Ande​ga​we​nii, kró​lowa Iza​bela została więc w Radzie Kró​lew​skiej zupeł​nie sama, pozba​wiona sprzy​mie​rzeń​ców. Ku prze​ra​że​niu Kata​rzyny hra​bia Arma​gnac natych​miast wyko​rzy​stał tę spo​sob​ność, by pozbyć się tej bête noire, i wydał dekret pod​pi​sany przez samego króla, w któ​rym oskar​żał kró​lową o zdradę i romans z nie​zna​nym nikomu ryce​rzem, nie​ja​kim Sir Louisem Bour​do​nem. Nie odbył się żaden pro​ces. W ciągu kilku godzin nie​szczę​sny Sir Louis został aresz​to​wany, a następ​nie wrzu​cony w obcią​żo​nym worku do Sekwany. Kró​lową nato​miast prze​trans​por​to​wano do twier​dzy w Tours, odda​lo​nej około stu pięć​dzie​się​ciu mil od Paryża. Wszy​scy dosko​nale wie​dzieli, że król nie jest nawet w sta​nie zapiąć wła​snego kaftana, tym bar​dziej zaś zro​zu​mieć wyroku, pod któ​rym się pod​pi​sał. Nikt jed​nak nie odwa​żył się sta​nąć po stro​nie kró​lo​wej i prze​ciw​sta​wić potęż​nemu hra​biemu Arma​gnac. Nawet syn nie był skłonny przyjść jej z pomocą. — Król pod​pi​sał dekret — Karol wzru​szył ramio​nami, kiedy Kata​rzyna popro​siła go o wsta​wien​nic​two. — Jestem tylko del​fi​nem. Ni​gdy nie widzia​łam Kata​rzyny tak roz​gnie​wa​nej. — On twier​dzi, że nic jej nie jest winny, Mette. Porzu​ciła go, kiedy był dziec​kiem, i Karol nie zamie​-

rza teraz niczego dla niej robić. Ale to jego matka, a te zarzuty są prze​cież fał​szywe! Wąt​pię, żeby kró​lowa kie​dy​kol​wiek poznała owego Sir Louisa Bour​dona. Sama wiesz, jak poważ​nie pod​cho​dzi do kwe​stii pro​to​kołu i ety​kiety. Jeżeli istot​nie dopu​ściła się cudzo​łó​stwa — zazna​czam, „jeżeli”, bo stoi to pod dużym zna​kiem zapy​ta​nia — to nie zro​bi​łaby tego z nikim o ran​dze niż​szej niż hra​bia. Spójrz tylko, co się stało z tym nie​szczę​snym ryce​rzem. Nie miał żad​nych szans. A co zro​bią z n i ą samą, kiedy już wywiozą ją do Tours? Nikt z nas nie jest bez​pieczny, dopóki zbiry takie jak Arma​gnac uwa​żają, że mogą odgry​wać role monar​chów. — Jesz​cze w zeszłym tygo​dniu mówi​łaś, że oba​wiasz się, iż kró​lowa zdoła spro​wa​dzić księ​cia Bur​gun​dii do Paryża, Made​mo​iselle — przy​po​mnia​łam. — Teraz może przy​naj​mniej to zosta​nie nam oszczę​dzone. — Tak. I wła​śnie dla​tego Karol nie chce inter​we​nio​wać. Tan​ne​guy zadbał o to, by del​fin panicz​nie bał się księ​cia Bur​gun​dii, ale tak naprawdę pozo​sta​jemy na łasce każ​dego, kto ma w swo​ich rękach Kró​lew​ską Pie​częć i Miecz Kone​ta​bla. Och, Mette, gdyby tylko mój ojciec nie cho​ro​wał, gdyby tylko Ludwik nie zmarł! Mój Boże, kró​lowa nie ma może dobrego serca, ale przy​naj​mniej jest zdrowa i silna. Wła​śnie dla​tego Arma​gnac chce się jej pozbyć i wła​śnie dla​tego nie możemy do tego dopu​ścić. Nie spo​dzie​wa​łam się, że nadej​dzie dzień, kiedy Kata​rzyna będzie bro​niła swo​jej matki, oto jed​nak nad​szedł… Nie​pew​ność może skła​niać do oso​bli​wych soju​szy. Jeżeli zaś cho​dzi o moje oso​bi​ste sprawy, nie mia​łam na​dal poję​cia, czy Jean-Michel żyje. Regu​lar​nie cho​dziłam do stajni i pew​nego dnia wresz​cie udało mi się cze​goś dowie​dzieć. Spo​tka​łam kró​lew​skiego zwia​dowcę, który sły​szał o moich poszu​ki​wa​niach i który wró​cił wła​śnie z nie​bez​piecz​nej misji w Pikar​dii. Zna​lazł schro​nie​nie w klasz​to​rze w Abbe​ville, a tam​tejsi mnisi powie​dzieli mu, że wio​sną po bitwie pod Azin​co​urt noga Jean-Michela zago​iła się na tyle, że mój mąż, kule​jąc, ruszył w kie​runku Rouen, gdzie zamie​rzał zna​leźć trans​port rzeczny i dostać się w ten spo​sób do Paryża. Mnisi usi​ło​wali nakło​nić go, by zacze​kał na kró​lew​ski kon​wój albo dołą​czył do grupy uzbro​jo​nych podróż​ni​ków, ale Jean-Michel uparł się, że da sobie radę sam. Od tam​tej pory słuch o nim zagi​nął. Sły​sza​łam wystar​cza​jąco dużo opo​wie​ści o napa​dach i rabun​kach na dro​gach, by oba​wiać się naj​gor​szego. Choć mogłam wresz​cie zacząć opła​ki​wać męża, w duchu ruga​łam go też za to, że zacho​wał się tak lek​ko​myśl​nie i zlek​ce​wa​żył zagro​że​nie. Być może zało​żył, że samotny, kule​jący włó​częga nie wzbu​dzi zain​te​re​so​wa​nia écorcheurs 1, z cza​sem jed​nak sta​wało się coraz bar​dziej oczy​wi​ste, że musiał się pomy​lić. Mój biedny, uko​chany, uparty Jean-Michel. Mimo tych wie​ści nie gasła we mnie maleńka iskierka nadziei i nie potra​fi​łam osta​tecz​nie zaak​cep​to​wać myśli, że oto sta​łam się wdową. Także Alys i Luc kar​mili się dość absur​dalną nadzieją i wie​rzyli, że ich ojciec pew​nego dnia powróci. Wojna może uwię​zić ludzi na bar​dzo długi czas, mia​steczka i mia​sta są oble​gane albo zaj​mo​wane przez nowe wła​dze… Na​dal ist​niała mini​malna szansa, że Jean-Michel zna​lazł się nagle w samym cen​trum zamie​szek czy nie​po​ko​jów i teraz miał odciętą drogę powrotną do domu. W prze​ci​wień​stwie do braci i sióstr, któ​rzy brali śluby jesz​cze jako dzieci, Kata​rzyna obcho​dziła szes​na​ste uro​dziny jeżeli nie wolna, to przy​naj​mniej samotna. Dopóki Paryż cze​kał w napię​ciu na oblę​że​nie, mał​żeń​stwo wyda​wało się w jej przy​padku mało praw​do​po​dobne — przy​naj​mniej to z kró​lem Hen​ry​kiem, który był w tam​tym cza​sie zajęty zdo​by​wa​niem kolej​nych twierdz nor​mandz​kich. To moja Alys zaczęła jako pierw​sza prze​czu​wać, że nasze życie wkrótce pogrąży się w otchłani. Na​dal była oczkiem w gło​wie swo​jej babci Lanière i regu​lar​nie odwie​dzała ją w skle​pie z uprzę​żami. Pew​nego dnia wró​ciła stam​tąd wyraź​nie zatro​skana. — Gil​die zaczęły się zbroić — powie​działa. — Wujo​wie nie mówią o niczym innym, zauwa​ży​łam też, że mają wszyte pod kap​tu​rami krzyże świę​tego Andrzeja. Alys miała teraz nie​mal pięt​na​ście lat i choć była cicha i spo​kojna, nie nale​żało jej lek​ce​wa​żyć. Jej łagod​ność spra​wiała czę​sto, że ludzie zapo​mi​nali o jej obec​no​ści i w kon​se​kwen​cji sły​szała zde​cy​do​wa​nie wię​cej niż powinna. Ści​snęło mnie w żołądku.

— Herb księ​cia Bur​gun​dii! — wyszep​ta​łam. — Chcą, żeby wró​cił. Alys poki​wała głową. — Tak. Zresztą nie tylko gil​die. Mówi się, że także uni​wer​sy​tet czeka na Bur​gund​czy​ków. Krążą też plotki, że książę ura​to​wał kró​lową i uwol​nił ją z wię​zie​nia w Tours. — Co?! — pisnę​łam, prze​ra​żona. Sta​ra​ły​śmy się roz​ma​wiać ści​szo​nymi gło​sami, w oba​wie, że ktoś mógłby nas usły​szeć, choć zamknę​ły​śmy się w mojej kom​na​cie na szczy​cie wieży, gdzie rzadko się ktoś zja​wiał. Prze​że​gna​łam się, a następ​nie splo​tłam dło​nie. — Matko Boska, miej nas w opiece… Jeżeli to prawda, to cóż pocznie Kata​rzyna? Pra​gnie powrotu matki, ale prze​cież nie pod sztan​da​rem księ​cia Bur​gun​dii! — W mie​ście mówi się, że kró​lowa upo​zo​ro​wała cho​robę, a kasz​te​lan w Tours był tak prze​ra​żony myślą o jej śmierci, że pozwo​lił zawieźć ją do miej​sco​wego świę​tego źró​dła, gdzie miała zostać ule​czona. Naj​wi​docz​niej pota​jem​nie poro​zu​mie​wała się z księ​ciem Bur​gun​dii, poja​wił się bowiem nie​spo​dzie​wa​nie przy źró​dle ze swo​imi ludźmi i zabrał ją do Melun. — Alys zmarsz​czyła brwi. — Podobno wróci do Paryża, a gil​die otwo​rzą bramy księ​ciu Bur​gun​dii. I tak też zro​bią, mamo. Jestem tego pewna. Gdy tylko Kata​rzyna dowie​działa się o tym wszyst​kim, natych​miast posłała po księ​cia Karola. Mimo dzie​lą​cych ich róż​nic utrzy​my​wali bli​skie rela​cje i czę​sto spo​ty​kali się po mszy, regu​lar​nie łamiąc post. — Sły​sza​łam, że kró​lowa wresz​cie opo​wie​działa się otwar​cie po stro​nie księ​cia Bur​gun​dii — powie​działa Kata​rzyna, kiedy oboje opłu​kali ręce. — A on ura​to​wał ją i wywiózł z Tours. Czy to prawda? Obsłu​gi​wa​łam ich tak jak zwy​kle, ale wszyst​kiego, co jedli, pró​bo​wał naj​pierw pod​cza​szy del​fina, mało​mówny czło​wiek wyzna​czony przez Tan​ne​guya du Cha​stel. — Tak, to prawda. — Karol ski​nął głową, wbi​ja​jąc nóż ze złotą rączką w śliwkę. Każdy owoc w misce miał nie​wielki ślad w miej​scu, w któ​rym pró​bo​wał go pod​cza​szy. — Nasza uko​chana matka znaj​duje się teraz pod ochroną tego samego kuzyna, który zamor​do​wał naszego wuja. — Pod​niósł wzrok i spoj​rzał Kata​rzy​nie w oczy. — Pocho​dzimy zaiste ze wspa​nia​łej rodziny i mamy wspa​nia​łych rodzi​ców, czyż nie? Sza​le​niec i zdraj​czyni. Zasta​na​wiasz się cza​sem, w kogo się wda​łaś? Ja w każ​dym razie czę​sto o tym myślę. Kata​rzyna zigno​ro​wała jego pyta​nie. — Możesz nazy​wać ją zdraj​czy​nią, Karolu, ale to Arma​gnac ją do tego zmu​sił, prawda? Co innego mogła zro​bić? — Na przy​kład rzu​cić się z wieży. W Tours musi ich być pod dostat​kiem — odpo​wie​dział chłodno Karol. Kiedy tak sie​dział na swoim krze​śle z wyso​kim opar​ciem, a jego chude ciało znowu oble​kała czerń, będąca tym razem zna​kiem żałoby po teściu, księ​ciu Ande​ga​we​nii, nie mogłam uwol​nić się od sko​ja​rze​nia z kawką, która przy​sia​dła na komi​nie. Kilka mie​sięcy wcze​śniej, nie​długo po jego pięt​na​stych uro​dzi​nach, odbył się ślub Karola z Marią Ande​ga​weń​ską, ale cho​ciaż miesz​kali razem, to z powodu tego, że Maria nie skoń​czyła jesz​cze czter​na​stu lat, nie dzie​lili ze sobą łoża. Patrząc na dzie​cięcą jesz​cze syl​wetkę del​fina, zasta​na​wia​łam się, czy on sam osią​gnął już doj​rza​łość. Nie ule​gało wąt​pli​wo​ści, że jego głos nie zaczął się jesz​cze zmie​niać. — I ska​zać się na wiecz​ność pośród ogni pie​kiel​nych! Jak możesz tak mówić? — zapro​te​sto​wała Kata​rzyna. — Czyż​byś suge​ro​wał, że wła​śnie to powin​nam zro​bić, gdy książę Bur​gun​dii zdoła zająć miej​sce u boku króla? Karol zanu​rzył śliwkę w miseczce ze śmie​taną. Krowy pasły się w sadach Saint-Pol i śmie​tana była jed​nym z nie​wielu luk​su​sów wciąż dostęp​nych w pałacu. — Nie, choć możesz póź​niej żało​wać, że tego nie zro​bi​łaś — odpo​wie​dział ponuro. — Ja z pew​no​ścią nie widzę dla sie​bie przy​szło​ści pod jego egidą i nie sądzę, by kró​lowa darzyła mnie szcze​gól​nie cie​płym uczu​ciem. A z pew​no​ścią nie od czasu, gdy odna​leź​li​śmy ukryte przez nią złoto i zwró​ci​li​śmy je

do skarbca. Ta wia​do​mość wpra​wiła Kata​rzynę w osłu​pie​nie. — Jakie złoto? Kiedy to było? — Nie​długo po tym, jak została zabrana do Tours. Będzie zapewne twier​dziła, że złoto nale​żało do niej, ale wiemy na pewno, że je ukra​dła. Chciała posłu​żyć się nim, żeby prze​ku​pić gil​die, aby te wpu​ściły księ​cia Bur​gun​dii do mia​sta. — No cóż, wygląda na to, że rzeź​nicy mogą wpu​ścić go mimo to. Co zro​bisz, jeśli otwo​rzą bramy? — Będę sta​rał się rato​wać życie. — Wło​żył owoc do ust i zaczął go prze​żu​wać w zamy​śle​niu. Po chwili poło​żył dłoń na ramie​niu sio​stry i dodał z powagą: — Czy gdyby mnie zabra​kło, zadbasz o to, by nale​ży​cie opie​ko​wano się moimi psami? — Radzi​łeś mi prze​cież, żebym rzu​ciła się z wieży. Nie mogę robić dwóch rze​czy naraz. Na twa​rzy jej brata poja​wił się uśmiech, co zda​rzało się naprawdę rzadko. — Mówi​łem, że możesz potem żało​wać, ale wiem, że tak się nie sta​nie. Jesteś na to zbyt uparta… i zbyt pobożna. Po wyj​ściu del​fina Kata​rzyna zapy​tała, co myślę o ich roz​mo​wie, a po chwili dodała: — Mów szcze​rze, Mette, bo wiem, że nie masz naj​lep​szego zda​nia o Karolu. — To nie tak, Made​mo​iselle — szybko zaprze​czy​łam. — Nie ufam mu, bo nie wyka​zuje wystar​cza​ją​cej tro​ski o cie​bie. Kiedy byli​ście dziećmi, pocie​sza​łaś go i doda​wa​łaś mu otu​chy, ale teraz, kiedy stał się twoim jedy​nym praw​dzi​wym pro​tek​to​rem, bar​dziej trosz​czy się o swoje psy! — Och, Mette, ale on mówi, że nie pamięta naszego dzie​ciń​stwa — zapro​te​sto​wała Kata​rzyna. —  I cho​ciaż został del​fi​nem, jest jesz​cze na​dal chłop​cem. Sama pomyśl, on i ja mamy tylko sie​bie, nikomu innemu nie możemy ufać. Reszta naszego rodzeń​stwa albo nie żyje, albo sprzy​mie​rzyła się z kim innym. Jestem prze​ko​nana, że in extre​mis Karol by mnie nie porzu​cił. Skło​ni​łam głowę, żeby Kata​rzyna nie dostrze​gła wąt​pli​wo​ści w moich oczach. — Skoro tak twier​dzisz, Made​mo​iselle. Ale nie zapro​po​no​wał, że zabie​rze cię ze sobą, kiedy będzie ucie​kał. Kata​rzyna przy​znała mi rację, ale mimo to nie chciała oskar​żać brata. — Była​bym prze​cież dodat​ko​wym cię​ża​rem, prawda? On naprawdę wie​rzy, że musiałby ucie​kać, żeby rato​wać wła​sne życie. Jest ostat​nim del​fi​nem, a jeżeli książę Bur​gun​dii usu​nie go z drogi, będzie mógł ogło​sić się następcą tronu Fran​cji. Biedny Karol musi sta​wić czoło wielu pro​ble​mom. — Podob​nie jak ty, Made​mo​iselle — przy​po​mnia​łam. — Czyż​byś zapo​mniała o okru​cień​stwie śnia​dego księ​cia? — Dotknę​łam bli​zny na policzku. — Hra​bia Arma​gnac ni​gdy cię nie nękał. Wąt​pię, żeby tak samo miał postą​pić książę Bur​gun​dii. Unio​sła pod​bró​dek. — Książę Bur​gun​dii prze​stra​szył mnie, kiedy byłam dziec​kiem, ale teraz jestem już kobietą, a kró​lowa mnie ochroni. Nie mam się czego bać. Odważne słowa — pomy​śla​łam. Dostrze​głam jed​nak w jej oczach cień wąt​pli​wo​ści. Minęła Wiel​ka​noc i nic się nie wyda​rzyło. W mie​ście pano​wał dziwny spo​kój. Nie odbyły się tra​dy​cyjne wio​senne pochody, pod​czas któ​rych człon​ko​wie cechów i gil​dii kro​czyli zwy​kle po uli​cach z wize​run​kami swo​ich świę​tych patro​nów, tań​cząc i śpie​wa​jąc. Nawet żacy, któ​rzy w pierw​szym dniu maja zwy​kle sza​leli, w tym roku posta​no​wili pozo​stać przy swo​ich księ​gach i sumien​nie pra​co​wać. Póź​niej zaś, pod koniec mie​siąca, w dniu świę​tego Ger​mana, mnisi i żacy porzu​cili nagle swe pióra, a rze​mieśl​nicy i ter​mi​na​to​rzy odło​żyli narzę​dzia, żeby odpro​wa​dzić podo​bi​znę patrona Paryża do ratu​sza, gdzie księża wzno​sili dłu​gie i gło​śne modli​twy, bła​ga​jąc świę​tego, by ucho​wał mia​sto od tyra​nii i kon​flik​tów. Było cał​kiem jasne, o jaką tyra​nię im cho​dzi, straż hra​biego Arma​gnac, sto​jąca na murach Châtelet, mie​rzyła bowiem w tłum z kusz. Na szczę​ście obyło się bez roz​lewu krwi.

W tym zgro​ma​dze​niu uczest​ni​czyli wszy​scy męż​czyźni z rodziny Lanière’ów — ojciec Jean-Michela oraz trzej jego bra​cia — a pod koniec dnia Alys pospie​szyła do sklepu z uprzę​żami, aby zapy​tać o naj​now​sze wie​ści. Długo jej nie było, a ja coraz bar​dziej się o nią nie​po​ko​iłam, słu​cha​jąc dzwo​nów wzy​wa​ją​cych na kom​pletę w opac​twie cele​sty​nów. Wró​ciła dopiero po zmroku. — Nie​po​trzeb​nie się mar​twi​łaś, mamo — zga​niła mnie, kiedy wresz​cie wśli​zgnęła się do naszej kom​naty z roz​świe​tlo​nego księ​ży​cową poświatą muru obron​nego. Grand-père odpro​wa​dził mnie do bram pała​co​wych. A kiedy się żegna​li​śmy, szep​nął mi do ucha coś bar​dzo dziw​nego: „Dzi​siej​szej nocy zary​gluj drzwi, mignonne”. Tak powie​dział. Co miał na myśli? Zasty​głam w bez​ru​chu. Mignonne, maleńka — tak zwy​kle dzia​dek zwra​cał się piesz​czo​tli​wie do Alys i nie ule​gało wąt​pli​wo​ści, że był to rodzaj ostrze​że​nia: powie​dział tyle, ile mógł, by chro​nić swoją uko​chaną wnuczkę. Wzię​łam ją za rękę i pocią​gnę​łam za sobą na dół po krę​co​nych scho​dach, w kie​runku kom​nat Kata​rzyny. — Nie wiem, co dokład​nie miał na myśli — wymam​ro​ta​łam ponuro — ale wiem, że musimy natych​miast powie​dzieć o tym księż​niczce. Kata​rzyna i jej damy dworu były w dosko​na​łych nastro​jach. Kiedy się zja​wi​łam, śmiały się wła​śnie z cze​goś, co powie​działa jedna z nich. Księż​niczka nie wyglą​dała na zachwy​coną tym, że im prze​ry​wam. — Nie zamie​rzam jesz​cze uda​wać się na spo​czy​nek, Guil​lau​mette. — Zawsze, kiedy uży​wała mojego peł​nego imie​nia, wie​dzia​łam, że jest ziry​to​wana. — Wezwę cię, kiedy nadej​dzie pora. Uklę​kłam i poczu​łam, że sto​jąca za mną Alys idzie za moim przy​kła​dem. — Za twoim pozwo​le​niem, Made​mo​iselle, musimy z tobą poroz​ma​wiać. Alys przy​nio​sła ważne wie​ści, które powin​naś jak naj​szyb​ciej poznać. Przy​pusz​czam, że drże​nie moich rąk powie​działo jej wię​cej niż jakie​kol​wiek słowa, natych​miast bowiem wstała i popro​siła swoje dworki, żeby wyszły. Kiedy znik​nęły za drzwiami, zwró​ciła się do mnie mniej ofi​cjal​nym tonem: — Co się stało, Mette? Czy grozi nam jakieś nie​bez​pie​czeń​stwo? Kiedy Alys zre​la​cjo​no​wała jej to, co powie​dział jej dzia​dek, Kata​rzyna zbla​dła. — Czy to ozna​cza, że coś ma się dziś w nocy wyda​rzyć? Ale co takiego? Roz​ło​ży​łam ręce. — Nie wiemy. Ale być może dzia​dek Alys ma rację. Powin​ny​śmy zary​glo​wać na noc drzwi i się modlić. Kata​rzyna prych​nęła, znie​cier​pli​wiona. — Nie. Naj​pierw musimy ostrzec króla i del​fina. Ja pójdę do króla. Nie zro​zu​mie, ale przy​naj​mniej jego major​do​mus może przed​się​wziąć środki ostroż​no​ści. Mette, czy możesz pójść do Karola? — Oczy​wi​ście, Made​mo​iselle, natych​miast. — Pode​szłam do drzwi, ale kiedy usły​sza​łam, że Alys rusza za mną, odwró​ci​łam się i powstrzy​ma​łam ją. — Jeżeli nie znajdę del​fina w jego kom​na​cie, będę musiała szu​kać go gdzie indziej. Nie ma sensu, żeby​śmy obie podej​mo​wały ryzyko w tak nie​bez​piecz​nej sytu​acji. — To prawda — dodała natych​miast Kata​rzyna. — Alys może zostać tu z moimi damami dworu. Pój​dziemy do sie​dziby króla wszyst​kie razem. Zresztą jestem prze​ko​nana, że mój ojciec nie zosta​nie skrzyw​dzony, cokol​wiek by się działo. Alys nie wyglą​dała na zachwy​coną takim obro​tem spraw, ale szybko poca​ło​wa​łam ją w poli​czek i popro​si​łam, żeby zro​biła to, co powie​działa księż​niczka. — Dzię​kuję, Made​mo​iselle — odpo​wie​dzia​łam z wdzięcz​no​ścią. — Niech Bóg ma cię w swo​jej opiece. — Niech Bóg cie​bie ma w swo​jej opiece, Mette — odrze​kła Kata​rzyna z powagą. — Jeżeli kto​kol​wiek będzie cię zatrzy​my​wał, po pro​stu powiedz, że po coś cię posła​łam. Naj​le​piej w ogóle nie wspo​mi​naj o del​fi​nie.

Ruszy​łam drogą tak czę​sto prze​mie​rzaną przez Jean–Michela i Luca — wyszłam przez drzwi na szczy​cie wieży i skie​ro​wa​łam się wzdłuż murów obron​nych do kuchen​nych drzwi, a następ​nie scho​dami, które pro​wa​dziły na dół, na tyły domu del​fina, gdzie miesz​kali obec​nie książę Karol, Maria Ande​ga​weń​ska oraz ich świta i służba. Nikt mnie nie zatrzy​my​wał, bo war​tow​nicy strze​gący murów dosko​nale mnie znali, a mój jasny cze​pek był widoczny nawet w ciem​no​ści. Pomię​dzy blan​kami widzia​łam jasne świa​tło księ​życa odbi​ja​jące się w rzece i sły​sza​łam w oddali łagodny szum wody ude​rza​ją​cej o mury obronne. Był jasny, majowy wie​czór i pano​wał nie​zwy​kły spo​kój, mącony jedy​nie przez mia​rowy stu​kot butów war​tow​ni​ków. Spie​sząc w kie​runku apar​ta​men​tów del​fina, zaczę​łam się zasta​na​wiać, czy nie wsz​czę​łam przy​pad​kiem fał​szy​wego alarmu. 1. L’écorcheurs (fr.) — dosł. łupieżcy zwłok, tak za pano​wa​nia Karola VI nazy​wano grupy najem​nych żoł​nie​rzy bez przy​działu, któ​rzy na dro​gach Fran​cji napa​dali i gra​bili podróż​nych. ↩

E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

15 Gdy tylko minę​łam skle​pione przej​ście przy drzwiach pro​wa​dzą​cych do kuchni pała​co​wej, zro​zu​mia​łam, że alarm nie jest fał​szywy. Zej​ście z murów obron​nych zajęło mi zale​d​wie chwilę, ale przez ten krótki czas spo​kój dzi​siej​szej nocy został bez​pow​rot​nie zbu​rzony. Nagle w oddali roz​le​gły się gło​śne wrza​ski i prze​raź​liwy łomot. War​tow​nicy natych​miast pobie​gli w kie​runku głów​nej bramy, a ich cięż​kie buty chrzę​ściły na kamien​nych murach obron​nych. Nastrój gwał​tow​nie się zmie​nił: w powie​trzu dało się wyczuć napię​cie, które zwia​sto​wało nie​uchron​nie zbli​ża​jące się zagro​że​nie. Serce mi łomo​tało, ale co sił w nogach prze​bie​głam przez wybru​ko​wany dzie​dzi​niec w kie​runku budynku, na któ​rego tyłach znaj​do​wało się wej​ście do piw​nic sie​dziby del​fina. Potężne, żela​zne drzwi były otwarte na oścież. W środku dostrze​głam war​tow​nika, który bez​tro​sko odda​wał się wypo​czyn​kowi. Z całą pew​no​ścią nie zda​wał sobie sprawy z powagi sytu​acji i pozo​sta​wał głu​chy na docho​dzące zewsząd hałasy, które powinny były go zanie​po​koić. — Natych​miast zaba​ry​ka​duj drzwi! — krzyk​nę​łam tak sta​now​czo, jak tylko potra​fi​łam. — I bie​gnij ostrzec war​tow​ni​ków strze​gą​cych frontu budynku, niech zro​bią to samo. Napast​nicy pró​bują się tu wedrzeć, dotarli już do bram pałacu! Być może obecna w moim gło​sie trwoga oka​zała się prze​ko​nu​jąca, być może mnie roz​po​znał i wie​dział, że jestem dawną nia​nią księż​niczki, być może uznał po pro​stu, że ostroż​no​ści ni​gdy za wiele —  nawet jeśli ostrze​że​nie pocho​dzi od apo​dyk​tycz​nej kobiety w far​tuszku. Nie​za​leż​nie od tego, co nim kie​ro​wało, zro​bił to, o co pro​si​łam, i pospiesz​nie wsu​nął cięż​kie blo​kady w meta​lowe wspor​niki znaj​du​jące się po obu stro​nach drzwi. Pod​wi​nę​łam spód​nicę i ruszy​łam bie​giem w górę po krę​co​nych scho​dach, zakła​da​jąc, że muszą one pro​wa​dzić do apar​ta​men​tów del​fina. Po chwili dotar​łam na górę i zna​la​złam się w skle​pio​nym westy​bulu. Zawa​ha​łam się, ponie​waż nie wie​dzia​łam, dokąd powin​nam się teraz udać, jed​nak żaden wariant nie wyda​wał mi się lep​szy od pozo​sta​łych. Pochod​nie rzu​cały słabe, migo​cące świa​tło, a cie​nie, które kła​dły się na ścia​nach, spra​wiały, że ciarki prze​cho​dziły mi po ple​cach. Intu​icja pod​po​wia​dała mi, że nie mam ani chwili do stra​ce​nia, pod​ję​łam więc szybką decy​zję: zamiast pro​wa​dzić daremne poszu​ki​wa​nia, wybra​łam roz​wią​za​nie, które mogło przy​nieść naj​lep​sze rezul​taty. — Uwaga! Mój panie! Del​fi​nie! Jesteś w nie​bez​pie​czeń​stwie! Usły​sza​łam odgłos zbli​ża​ją​cych się kro​ków, a po chwili moim oczom uka​zał się Tan​ne​guy du Cha​stel. Nie​mal jed​no​cze​śnie nad​bie​gło kilku męż​czyzn, a w pół​mroku bły​snęły obna​żone klingi. Na szczę​ście mistrz Tan​ne​guy ich powstrzy​mał, scho​wał do pochwy wła​sny, groź​nie wyglą​da​jący szty​let, i zła​pał mnie za łokieć. — Znam cię — wark​nął, nachy​la​jąc się, żeby uważ​niej przyj​rzeć mi się w pół​mroku. — Czy to ty, Madame Lanière? O jakim nie​bez​pie​czeń​stwie mówisz? Chodźmy, po dro​dze wytłu​ma​czysz mi, o co cho​dzi. Wyja​śni​łam mu wszystko tak szybko, jak tylko potra​fi​łam, sta​ra​jąc się nie myśleć o bólu, jaki odczu​wa​łam wsku​tek żela​znego uści​sku, któ​rym posta​no​wił opleść moje ramię. Ruszy​li​śmy przed sie​bie i po chwili dotar​li​śmy do innych, szer​szych scho​dów. — Wszystko wska​zuje na to, że gil​die otwo​rzyły bramy mia​sta i wpu​ściły ludzi księ​cia Bur​gun​dii, mon​se​igneur — wydy​sza​łam. — Hałasy, które sły​sza​łam na zewnątrz, każą przy​pusz​czać, że dotarli już do bram pałacu. Mój teść, który należy do gil​dii rzeź​ni​ków, uprze​dził moją córkę, że dzi​siej​szej nocy może się coś wyda​rzyć. Księż​niczka Kata​rzyna pobie​gła do króla, mnie zaś kazała ostrzec swego brata. — Brawo zatem dla księż​niczki i brawo dla cie​bie, madame Lanière! — Po chwili dotar​li​śmy na górę, a mistrz Tan​ne​guy otwo​rzył drzwi i wpro​wa​dził mnie do kom​naty. Powi​tał nas mro​żący krew w żyłach

gul​got i obna​żone kły psów del​fina. — Chlo​dwig, spo​kój! Chmura, siad! Panie Tan​ne​guy, o cóż, na Boga, cho​dzi? Co się dzieje? —  Książę Karol zerwał się ze swo​jego ogrom​nego łoża. Miał zie​mi​stą cerę, ale jego głos był zaska​ku​jąco mocny. Psy posłu​chały go i uspo​ko​iły się, nie prze​stały jed​nak war​czeć. Serce waliło mi jak osza​lałe. Tan​ne​guy szybko otwo​rzył wielki żela​zny kufer, a następ​nie wyjął z niego skó​rzaną sakiewkę. Musiało się w niej znaj​do​wać coś nie​zwy​kle cen​nego, szybko bowiem umie​ścił ją w przed​niej kie​szeni swo​jego kaftana, którą następ​nie ostroż​nie zapiął. — Ludzie księ​cia Bur​gun​dii dotarli do bram pałacu, mój panie — odpo​wie​dział. — Musimy natych​miast ucie​kać. — Powie​dziaw​szy to, Tan​ne​guy zaczął w pośpie​chu gro​ma​dzić naj​waż​niej​sze rze​czy: miecz i pas, parę butów oraz pod​szyty futrem płaszcz. — Ale prze​cież mam na sobie tylko koszulę — zapro​te​sto​wał Karol. — Na pewno zdążę się ubrać! Tan​ne​guy potrzą​snął głową. — Nie, Wasza Wyso​kość. Musimy ruszać bez chwili zwłoki. Lepiej być nagim i wol​nym niż odzia​nym i zaku​tym w łań​cu​chy. Na szczę​ście Karol posta​no​wił się z nim nie spie​rać. Zadał jed​nak jedno istotne pyta​nie: — Skoro wróg jest u bram, Tan​ne​guy, to jak się stąd wydo​sta​niemy? — Po dachach — wyja​śnił jego men​tor. — Przy​go​to​wa​łem spe​cjalne sekretne przej​ście, które pozwoli nam dostać się do samej Basty​lii. Tam​tej​szy kapi​tan jest naszym lojal​nym sprzy​mie​rzeń​cem. —  Zatrzy​mał się przy drzwiach i ze znie​cier​pli​wie​niem dał znak mło​demu księ​ciu. — Chodźmy, Wasza Wyso​kość! Musimy ruszać. Wskażę ci drogę. Karol sta​nął w drzwiach, odwró​cił się i spoj​rzał na swoje charty, a następ​nie prze​niósł wzrok na mnie. Na jego twa​rzy malo​wał się głę​boki smu​tek. — Opie​kuj się Chlo​dwi​giem i Chmurą, Mette. Poślę po nie, kiedy tylko nada​rzy się oka​zja. Zabierz je do swo​jego syna Luca. Pro​szę! „Pro​szę” z ust księ​cia! Jego bła​galny wyraz twa​rzy sta​no​wił kwin​te​sen​cję tego obrazu — oto w migo​cą​cym świe​tle stał przede mną prze​ra​żony, bosy chło​piec o zmierz​wio​nych wło​sach, w wygnie​cio​nej koszuli. Po chwili znik​nął za drzwiami. Rozej​rza​łam się wokół, przy​glą​da​jąc się porzu​co​nemu dobyt​kowi — okru​chom ksią​żę​cego życia. Mały ołta​rzyk z rzeź​bio​nym, pozła​ca​nym kru​cy​fik​sem, stos ksią​żek opra​wio​nych w skórę, wysa​dzana klej​no​tami harfa z kości sło​nio​wej… a pośród tego wszyst​kiego leżały dwie naj​cen​niej​sze dla Karola rze​czy: dwa białe charty o dłu​gich pyskach, psy, które powie​rzył mojej opiece. Sie​działy przy​cza​jone, gotowe do skoku i wpa​try​wały się we mnie czuj​nie, tak jak​bym miała stać się ich kolej​nym posił​kiem. Nagle uprzy​tom​ni​łam sobie, że odgłosy walki, które dotąd sły​sza​łam gdzieś z oddali, przy​brały na sile — stały się na tyle gło​śne, że zro​zu​mia​łam, iż musiały dobie​gać spod wej​ścia do sie​dziby del​fina. Ozna​czało to, że bun​tow​nicy zdą​żyli sfor​so​wać główną bramę pałacu. Ogar​nął mnie nie​po​kój, pomy​śla​łam bowiem o Kata​rzy​nie i Alys. Czy były bez​pieczne? Z pew​no​ścią książę Bur​gun​dii nie pozwoli swoim ludziom skrzyw​dzić bez​bron​nych dziew​cząt? Zalała mnie fala stra​chu, bo uświa​do​mi​łam sobie nagle, że mogłoby stać się dokład​nie odwrot​nie. Sta​ra​jąc się zacho​wać spo​kój i nie spło​szyć psów, rozej​rza​łam się po pokoju, szu​ka​jąc ich smy​czy. Dostrze​głam je na haku przy pale​ni​sku — wysa​dzane klej​no​tami rze​mie​nie migo​tały w bla​sku doga​sa​ją​cego żaru. Ostroż​nie ruszy​łam w tam​tym kie​runku, mając świa​do​mość, że w każ​dej chwili zwie​rzęta mogą się na mnie rzu​cić. Naj​wy​raź​niej jed​nak uspo​ko​iły się na sku​tek nie​spo​dzie​wa​nego znik​nię​cia ich pana, ku mojemu zasko​cze​niu stały się bowiem nagle łagodne i pozwo​liły mi przy​cze​pić smy​cze do wysa​dza​nych szla​chet​nymi kamie​niami obroży. Lek​kim szarp​nię​ciem dałam psom znak, żeby ruszyły za mną, i nagle poczu​łam nawet wil​gotne liź​nię​cie — znak ule​gło​ści. Dwa białe psy truch​tały posłusz​nie obok mnie, co jakiś czas trą​ca​jąc mnie nosami. Posta​no​wi​łam wró​cić tą samą drogą, którą się tu dosta​łam. Kiedy zna​la​złam się przy głów​nych scho​dach, usły​sza​łam nie​-

równy łomot i domy​śli​łam się, że bun​tow​nicy usi​łują wła​śnie wywa​żyć główne drzwi budynku, posłu​gu​jąc się czymś w rodzaju tarana. Co zaska​ku​jące, charty pozo​sta​wały kom​plet​nie obo​jętne na całe to zamie​sza​nie, a docho​dzące z dołu hałasy i krzyki nie robiły na nich żad​nego wra​że​nia. Ja nato​miast bałam się tak bar​dzo, że dal​szą drogę posta​no​wi​łam poko​nać bie​giem. Wie​dzia​łam, że napast​nicy wkrótce zdo​łają wedrzeć się do środka, i nie chcia​łam, by zna​le​ziono mnie w pobliżu opusz​czo​nej kom​naty del​fina. War​tow​nik, który strzegł wcze​śniej wej​ścia do piw​nic, dawno już znik​nął. Na szczę​ście po krót​kiej sza​mo​ta​ni​nie pora​dzi​łam sobie z zaba​ry​ka​do​wa​nymi drzwiami. Nie mogłam ich za sobą zamknąć, uzna​łam jed​nak, że to bez zna​cze​nia, skoro del​fin i tak zdą​żył już uciec. Pocią​gnę​łam za sobą psy i ruszy​łam dalej. Uśmiech​nę​łam się lekko na myśl o peł​nym iro​nii para​dok​sie: oto Bur​gund​czycy robili wszystko, żeby sfor​so​wać główne wej​ście, a tym​cza​sem drzwi na tyłach budynku stały otwo​rem! Muszę ze wsty​dem przy​znać, że nie pomy​śla​łam nawet o małej Marii Ande​ga​weń​skiej, która miesz​kała w apar​ta​men​tach na gór​nym pię​trze i która zapewne kuliła się teraz ze stra​chu, sły​sząc dobie​ga​jące z dołu wrza​ski i łomot. Po latach uświa​do​mi​łam sobie zresztą, że nie pomy​ślał o niej także mąż, który uciekł po murach i dachach Hôtel Saint-Pol, a przed​tem myślał jedy​nie o tym, jak zabez​pie​czyć los swo​ich psów. Opu​sto​szały kruż​ga​nek przy​le​ga​jący do tyl​nej czę​ści budynku był pogrą​żony w ciszy, a na całej jego dłu​go​ści kła​dły się cie​nie rzu​cane przez świa​tło księ​życa, które padało na kolum​nowe łuki. Wie​dzia​łam, że muszę mieć się na bacz​no​ści, ale ośmie​lona towa​rzy​stwem char​tów, pozwo​li​łam, by psy pro​wa​dziły mnie naprzód wyło​żo​nym kamien​nymi pły​tami przej​ściem. Modli​łam się, by jak naj​szyb​ciej dotrzeć do sie​dziby króla i odna​leźć Kata​rzynę i moją małą Alys. Prze​szłam nie wię​cej niż dzie​sięć kro​ków, gdy psy nagle zesztyw​niały. W świe​tle księ​życa widzia​łam, jak zje​żyła im się sierść, a z ich gar​deł dobył się głę​boki, gniewny gul​got. Kilka kro​ków dalej z cie​nia wyło​niły się nagle dwie bar​czy​ste postaci. Ich twa​rze skry​wały się pod ciem​nymi kap​tu​rami, ale sze​ro​kie ostrza broni błysz​czały zło​wrogo w świe​tle księ​życa. To był mro​żący krew w żyłach widok. Wyda​łam z sie​bie zdu​szony okrzyk. Nie mogłam ode​rwać wzroku od poły​sku​ją​cych dia​bel​skich ostrzy. Nie mia​łam żad​nych wąt​pli​wo​ści: męż​czyźni mieli w rękach topory, słu​żące do gru​cho​ta​nia ciał i kości jed​nym ude​rze​niem. Wie​dzia​łam też, kto trzy​mał je w rękach. To byli rzeź​nicy — człon​ko​wie tej samej gil​dii, która zale​d​wie pięć lat temu wpro​wa​dziła ter​ror na pary​skich uli​cach. — No i to jest widok, który spra​wia, że ci staje — rzu​cił wyż​szy z dwóch zakap​tu​rzo​nych zbi​rów. —  Tłu​ściutka jałówka czeka na swo​jego byczka. W bro​wa​rze peł​nym ludzi albo na gwar​nej ulicy na tak wul​garne zacho​wa​nie zare​ago​wa​ła​bym co naj​wy​żej pogar​dli​wym ruchem głowy albo gniewną ripo​stą, ale nocą, na opu​sto​sza​łym dzie​dzińcu, słowa te nie zwia​sto​wały niczego dobrego. Drugi męż​czy​zna lubież​nie zare​cho​tał — a ten mro​żący krew w żyłach odgłos wyra​żał pożą​da​nie i bru​talną, zwie​rzęcą siłę. Strach zalał mój umysł niczym płynny, roz​to​piony metal, a wszyst​kie włosy zje​żyły się na moim ciele. Charty naj​wy​raź​niej wyczuły moje prze​ra​że​nie, bo nagle wyrwały mi się i sko​czyły naprzód, obna​żyły kły i gło​śno uja​da​jąc, rzu​ciły się na męż​czyzn. Przez chwilę naiw​nie wie​rzy​łam, że mnie ura​tują. Nie mogłam się bar​dziej mylić. Rzeź​nicy by​naj​mniej nie prze​stra​szyli się potęż​nych uja​da​ją​cych psów — zako​ły​sali się, zamach​nęli topo​rami z nie​zwy​kłą wprawą. Wark​nię​cia prze​szły nagle w wycie, a po chwili w sko​wyt i skom​le​nie. Osta​tecz​nie zapa​dła mro​żąca krew w żyłach cisza. Dwa wło​chate ciała opa​dły bez​wład​nie na zie​mię, zadrżały i znie​ru​cho​miały. Krew spły​wała z głę​bo​kich ran prze​ci​na​ją​cych ich białą sierść i roz​le​wała się w czarne kałuże, które lśniły w świe​tle księ​życa. W tam​tej chwili powin​nam była odwró​cić się na pię​cie i ucie​kać ile sił w nogach, pró​bu​jąc się rato​wać. Byłam jed​nak zbyt prze​ra​żona bar​ba​rzyń​ską rze​zią, do któ​rej doszło przed chwilą na moich oczach. Sta​łam nie​ru​chomo, jakby nogi wro​sły mi w zie​mię, i roz​pacz​li​wie łapa​łam powie​trze niczym dorsz gwał​tow​nie wycią​gnięty z wody. Wyż​szy męż​czy​zna zbli​żył się do mnie, a ja zamar​łam, cze​ka​jąc na cios, który zakoń​czy mój żywot, tak jak poprzed​nie ciosy zakoń​czyły żywot psów del​fina. Zamiast tego jed​nak rzeź​nik spoj​rzał na mnie z szy​-

der​czym gry​ma​sem na twa​rzy, a następ​nie chwy​cił rąbek mojej spód​nicy i wytarł weń zakrwa​wione ostrze, powieka mu przy tym ani drgnęła. Patrzy​łam w mil​cze​niu, jak wypu​ścił po chwili zakrwa​wiony mate​riał, roz​cięty przez ostrą jak brzy​twa kra​wędź topora. Dopiero wtedy, ogar​nięta paniką, zdo​ła​łam się poru​szyć i zaczę​łam się powoli wyco​fy​wać, niczym osa​czona łania. Ucieczka oka​zała się jed​nak nie​moż​liwa. Mój umysł zasty​gły dotąd ze stra​chu zalały nagle dzie​siątki myśli. Z pora​ża​jącą wyra​zi​sto​ścią sta​nęły mi przed oczyma sceny, które wyobra​ża​łam sobie, ile​kroć sły​sza​łam o kolej​nej splą​dro​wa​nej wio​sce i kolej​nych zgwał​co​nych chłop​kach. Nagle dotarło do mnie, że tę zwie​rzęcą prze​moc mogę za chwilę odczuć na wła​snej skó​rze. Z twa​rzy napast​nika zsu​nął się kap​tur, odsła​nia​jąc żuchwę pokrytą świe​żym zaro​stem, kar​to​flo​waty nos i grzywę tłu​stych wło​sów. — Liczy​li​śmy na wdzięki księż​niczki, a musimy wziąć zwy​kłą kurwę. — Głos miał ostry, a wypo​wia​dane przez niego słowa pełne były jadu i szy​der​stwa. Wolną ręką zerwał mi gwał​tow​nie cze​pek i zbli​żył swoją twarz do mojej. Jego cuch​nący latryną oddech przy​pra​wiał mnie o mdło​ści. Odsko​czy​łam, ale za ple​cami mia​łam mur — nie było dokąd ucie​kać. Myśla​łam jesz​cze na tyle trzeźwo, że posta​no​wi​łam zacząć krzy​czeć. Zdą​ży​łam wydać z sie​bie dwa potężne wrza​ski, zanim usły​sza​łam brzęk stali i zoba​czy​łam, jak topór mojego prze​śla​dowcy spadł na zie​mię. Po chwili jego brudna dłoń zaci​snęła się na moich ustach. — Zamknij się, dziwko! — wark​nął, ude​rza​jąc moją głową w mur. Zawi​ro​wało mi przed oczami. —  Hugh, trzy​maj ją. Ja będę pierw​szy. W panice odrzu​ci​łam głowę na bok i zoba​czy​łam, jak drugi rzeź​nik odrzu​cił topór i zbli​żył się do towa​rzy​sza. — Na zie​mię z nią! — krzyk​nął. — Będzie lep​sza zabawa. Stę​ka​jąc, wymie​rzył mi kop​niaka, a jego but wydał głu​chy odgłos, ude​rza​jąc w moje kolano, które natych​miast się ugięło. Pod​ję​łam roz​pacz​liwą walkę, ale po kilku sekun​dach leża​łam już na ziemi, wyma​chu​jąc rękami i sta​ra​jąc się zadać choćby kilka cio​sów. Męż​czyźni tym​cza​sem pod​wi​nęli mi grubą weł​nianą spód​nicę i zało​żyli mi ją na głowę, krę​pu​jąc mi w ten spo​sób ruchy. Musku​larne kolana przy​gnio​tły moje ramiona do bruku i napięły mate​riał tak mocno, że ledwo mogłam oddy​chać. Nagle jed​nak zmy​sły odmó​wiły mi posłu​szeń​stwa, członki zwiot​czały i poczu​łam, że nie mam siły dłu​żej wal​czyć. Nie wiem, jak długo trwały moje męczar​nie. Mogła minąć minuta, ale rów​nie dobrze leża​łam tam pół godziny. Dusi​łam się, nic nie widzia​łam i czu​łam się tak, jakby moje ciało podzie​liło się nagle na dwie czę​ści. Głowa i ramiona były przy​gnie​cione do ziemi i unie​ru​cho​mione, a ja roz​pacz​li​wie pró​bo​wa​łam zaczerp​nąć choć tro​chę powie​trza przez gruby mate​riał, któ​rym byłam ople​ciona. Jed​no​cze​śnie zaś sta​ra​łam się cał​ko​wi​cie odciąć od tego, co działo się niżej. Wyda​wało mi się, że potężny taran ściera na proch naj​in​tym​niej​sze czę​ści mojego ciała, że swymi głu​chymi ude​rze​niami roz​dziera mnie na tysiąc kawał​ków. Nie wie​rzy​łam, że zdo​łam choćby chwilę dłu​żej wytrzy​mać to potworne cier​pie​nie. W kul​mi​na​cyj​nym momen​cie byłam prze​ko​nana, że moje łono zaraz wybuch​nie i roz​sa​dzi mi brzuch, wyrwane z korze​niami przez potężną siłę, która spra​wiała, że wnętrz​no​ści skrę​cały mi się z bólu. Wyda​wało się, że ta męka ni​gdy się nie skoń​czy — gwał​towne pchnię​cia, któ​rym towa​rzy​szyło zwie​rzęce postę​ki​wa​nie i ochry​płe okrzyki triumfu — tak jak​bym była ich odwiecz​nym wro​giem, który został wresz​cie poko​nany, nie zaś kobietą, nie​szczę​snym kłęb​kiem bólu, roz​bi​tym na krwawą mia​zgę. Kiedy wresz​cie się to skoń​czyło, nic nie widzia​łam i pra​wie nic nie czu​łam — choć nie​mal natych​miast zalała mnie nowa fala bólu i wstydu. W pew​nym momen​cie cię​żar ustą​pił — co zapewne ozna​czało, że drugi męż​czy​zna się pod​niósł, zaspo​ko​iw​szy swoje żądze. — Lepiej ją dobić — rzu​cił szorstko do towa​rzy​sza. Z początku nie docie​rało do mnie zna​cze​nie tych słów. Sku​pi​łam się na tym, że duszące mnie war​stwy mate​riału nieco się roz​luź​niły i mogłam wresz​cie zaczerp​nąć w pło​nące z bólu płuca tro​chę powie​trza.

Wtedy usły​sza​łam zło​wro​gie dzwo​nie​nie stali o kamień — domy​śli​łam się, że jeden z męż​czyzn musiał pod​nieść topór. Nagle zro​zu​mia​łam, co się za chwilę wyda​rzy, i ta myśl spra​wiła, że w moje poobi​jane, zmal​tre​to​wane ciało wstą​piły nowe siły. Udało mi się unieść tułów, zrzu​cić z sie​bie krę​pu​jącą ruchy tka​ninę i prze​tur​lać się po ziemi, tak by unik​nąć ciosu, który miał za chwilę nastą​pić. Tak się jed​nak nie stało. Jeden napast​nik krzyk​nął do dru​giego i obaj ruszyli nagle wzdłuż kruż​ganka, bie​gnąc tak szybko, jak tylko mogli. Tym​cza​sem na dru​gim końcu dzie​dzińca roz​legł się głu​chy odgłos zbli​ża​ją​cych się kro​ków. W polu mojego widze​nia poja​wiło się kilka par butów. Nie star​czyło mi sił ani woli, by pod​nieść głowę i spraw​dzić, kto stał obok. Myśla​łam, że kto​kol​wiek to jest, bez wąt​pie​nia obda​rzy wyko​rzy​staną kobietę jedy​nie pogardą. Bałam się, że czeka mnie kolejny atak, ale wie​dzia​łam, że nie ma sensu ucie​kać. Sie​dzia​łam na kamien​nych pły​tach, oparta o mur, i pra​gnę​łam tylko jed​nego: ukryć się w jakimś ciem​nym kącie i znik​nąć. Prze​szy​wał mnie potworny ból, któ​remu towa​rzy​szył głę​boki wstręt do wła​snego ciała. Czu​łam się jak śluz pozo​sta​wiony na dro​dze przez śli​maka. — Co tu się wyda​rzyło? — ode​zwał się jakiś głos, który zda​wał się bar​dziej nawy​kły do wyda​wa​nia roz​ka​zów niż rzu​ca​nia prze​kleństw. — Wy trzej, bie​gnij​cie za tymi ludźmi i zatrzy​maj​cie ich. Nie podoba mi się to wszystko. Trzy pary skó​rza​nych butów znik​nęły, przy mnie zaś pozo​stało jesz​cze dwóch męż​czyzn w zbro​jach —  zapewne rycerz wraz ze swym gierm​kiem. Byłam jed​nak zbyt oszo​ło​miona i zmę​czona, by zwró​cić na nich jaką​kol​wiek uwagę. — Pozwól, że ci pomogę — ode​zwał się znowu ten sam głos. Po chwili zoba​czy​łam w zasięgu mojego wzroku rękę gotową udzie​lić mi pomocy. Cof​nę​łam się jed​nak gwał​tow​nie i pró​bu​jąc oprzeć się o mur, robi​łam wszystko, by zapa​no​wać nad drżą​cymi nogami. Wsta​łam z dużym tru​dem, ale nie mia​łam odwagi pod​nieść głowy i bałam się spoj​rzeć w oczy czło​wie​kowi, który stał przy mnie. Widzia​łam tylko żółty szew​ron na jego tunice i sta​lowe nara​mien​niki. — Kim jesteś? — zapy​tał. Ku swo​jemu zasko​cze​niu, w jego gło​sie usły​sza​łam nutę współ​czu​cia. —  Co tu się wyda​rzyło? Potrzą​snę​łam głową. Nawet gdyby pod​dano mnie tor​tu​rom, nie zna​la​zła​bym słów, by opi​sać to, co mnie przed chwilą spo​tkało. — Czy to należy do cie​bie? — Towa​rzy​szący ryce​rzowi gier​mek pod​niósł mój cze​pek i wycią​gnął rękę w moją stronę. Cze​pek był brudny i pognie​ciony, ale w tam​tej chwili widzia​łam w nim ostatni sym​bol wła​snej przy​zwo​ito​ści. Przy​ję​łam go z wdzięcz​no​ścią, ale gdy posta​no​wi​łam go wło​żyć, nogi znów się pode mną ugięły. Spód​nica skry​wała naj​bar​dziej krwawe rany, ale nogi wciąż trzę​sły się z prze​ra​że​nia, na​dal czu​łam też ból w ramio​nach po roz​pacz​li​wej walce, którą sto​czy​łam. A po wewnętrz​nej stro​nie ud czu​łam ohydną wil​goć. — Kim jesteś? — powtó​rzył rycerz, i tym razem oprócz lito​ści w jego gło​sie dało się sły​szeć lek​kie znie​cier​pli​wie​nie. — Jak się nazy​wasz? Raz jesz​cze potrzą​snę​łam głową. Zaczy​na​łam już racjo​nal​nie myśleć i wła​śnie dla​tego posta​no​wi​łam zacho​wać daleko posu​niętą ostroż​ność. Nie zamie​rza​łam już ni​gdy zaufać żad​nemu męż​czyź​nie. — Słu​żysz w pałacu? Dla kogo pra​cu​jesz? Mil​cza​łam. Teraz, kiedy czu​łam się odro​binę lepiej, marzy​łam tylko o tym, by stam​tąd ucie​kać. Nie​za​leż​nie od tego, jak rycer​sko zacho​wy​wał się ten nie​zna​jomy, był prze​cież Bur​gund​czy​kiem — i nie mogło to zwia​sto​wać niczego dobrego. Męż​czy​zna jed​nak nie ustę​po​wał. Wypo​wia​dał każde słowo powoli, tak jakby mówił do głu​pa​wego dziecka. — Szu​kamy del​fina. Czy wiesz, gdzie można go zna​leźć? Jego towa​rzysz, który w tym cza​sie badał zma​sa​kro​wane ciała psów, powie​dział: — Spójrz, panie. Sły​sza​łem, że del​fin ma parę bia​łych char​tów.

Teraz już nie mia​łam wąt​pli​wo​ści — wie​dzia​łam, że muszę czym prę​dzej ucie​kać. Fakt, że zosta​łam zna​le​ziona w pobliżu nie​szczę​snych psów księ​cia, nie​wąt​pli​wie suge​ro​wał, że wiem, gdzie prze​bywa del​fin. Naprę​ży​łam się, oparta o mur, gotowa rzu​cić się do ucieczki przy pierw​szej spo​sob​no​ści. — Czy to psy del​fina? Co stało się z ich panem? Wiesz coś, prawda? Mów! Głos ryce​rza wibro​wał mi w uszach. Potrzą​snę​łam gwał​tow​nie głową, chcąc uwol​nić się od dal​szych pytań i dać im do zro​zu​mie​nia, że naprawdę nic nie wiem. Nagle jed​nak poczu​łam, że dłu​żej już tego nie zniosę i że nie​za​leż​nie od ceny, jaką przyj​dzie mi za to zapła​cić, muszę ucie​kać. Zasło​ni​łam twarz dłońmi, odwró​ci​łam się i ruszy​łam przed sie​bie chwiej​nym kro​kiem, nie​pew​nie sta​wia​jąc stopy i nie mając poję​cia, w jakim kie​runku idę. Usły​sza​łam, jak zadzwo​niła zbroja — wie​dzia​łam, że gier​mek ruszył za mną, i szy​ko​wa​łam się już na naj​gor​sze. Nagle jed​nak rycerz go powstrzy​mał: — Pozwól jej odejść. Ta kobieta została wyko​rzy​stana w straszny spo​sób, a umysł odma​wia jej posłu​szeń​stwa. Niczego się od niej nie dowiemy, tra​cimy tylko cenny czas. Chcąc uciec zarówno przed bur​gundz​kim ryce​rzem, jak i przed samą sobą, par​łam nie​zdar​nie naprzód, co chwila na coś wpa​da​jąc i poty​ka​jąc się na kamien​nych pły​tach — aż wresz​cie opu​ści​łam ręce i zorien​to​wa​łam się, że jakimś cudem udało mi się dotrzeć na dzie​dzi​niec przed kuch​nią pała​cową. Stop​niowo powra​cała do mnie świa​do​mość. Nagle zalała mnie fala gwał​tow​nego bólu — odczu​wa​nego zarówno przez ciało, jak i przez umysł. Wszystko we mnie pul​so​wało, a skóra pomię​dzy udami zda​wała się skwier​czeć i pło​nąć. Myśla​łam tylko o jed​nym: żeby jak naj​szyb​ciej uga​sić ten pożar. W tej samej chwili zoba​czy​łam ogromny kamienny zbior​nik na wodę, w któ​rym gro​ma​dziła się desz​czówka z pała​co​wych dachów. Jęcząc, pokuś​ty​ka​łam w tam​tym kie​runku, prze​ło​ży​łam nogi przez kra​wędź zbior​nika, a następ​nie zanu​rzy​łam się w czar​nej, bło​go​sła​wio​nej toni. Spód​nica uno​siła się wokół mnie na powierzchni wody, któ​rej chłód przy​niósł natych​mia​stową ulgę pło​ną​cemu z bólu ciału. Przez długi czas sta​łam tak, zanu​rzona po pas w wodzie, aby jej chłód uśmie​rzał mój ból. W końcu nic już nie czu​łam, choć na​dal nie mogłam opa​no​wać goni​twy myśli. Strach i wstręt, które odczu​wa​łam do samej sie​bie, ustą​piły miej​sca głę​bo​kiemu gnie​wowi i upo​ko​rze​niu, z któ​rych wykry​sta​li​zo​wała się po chwili nie​na​wiść. Mia​łam świa​do​mość, że naj​praw​do​po​dob​niej ni​gdy nie poznam toż​sa​mo​ści męż​czyzn, któ​rzy na mnie napa​dli, ale moja nie​na​wiść kon​cen​tro​wała się na kimś innym. Na czło​wieku, który wypa​lił swe imię w mojej pamięci, gdy pozo​sta​wił mi na twa​rzy bli​znę. Wie​dzia​łam, że tak naprawdę za całe zło, które nas spo​tkało, to on odpo​wiada. Jan bez Trwogi. Książę Bur​gun​dii. E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

16 W sali balo​wej pałacu kró​lew​ska świta wkro​czyła na podium, a tłum zaczął gło​śno wiwa​to​wać. Sta​łam w mil​cze​niu pośród zebra​nych i czu​łam, jak żołą​dek pod​cho​dzi mi do gar​dła. Po raz pierw​szy, odkąd pięt​na​ście lat temu jego opan​ce​rzona dłoń pozo​sta​wiła bli​znę na mojej twa​rzy, mia​łam przed sobą dia​bel​skiego księ​cia. Był odziany w czerń tak jak wtedy, ale zbroję zastą​piła wspa​niała, powłó​czy​sta houp​pe​lande, obszyta sobo​lami i ozdo​biona oso​bli​wym her​bem, na któ​rym wid​niał strug sto​lar​ski, tak wymow​nie wyra​ża​jący jego ambi​cje. Stał przede mną czło​wiek gotów kształ​to​wać świat według wła​snego upodo​ba​nia. Roz​go​rącz​ko​wany tłum zaczął skan​do​wać swój okrzyk wojenny: Jean sans Peur! Jean sans Peur! On zaś pod​niósł rękę i pozdro​wił zgro​ma​dzo​nych trium​fal​nym gestem. Misterny tur​ban doda​wał mu kilku cen​ty​me​trów, dzięki czemu wyda​wał się ogromny — zwłasz​cza przy zgar​bio​nym królu, który chwilę wcze​śniej wbiegł na salę w zło​tej, lekko prze​krzy​wio​nej koro​nie i nie​bie​skim, zde​cy​do​wa​nie za dużym duble​cie obszy​tym gro​no​sta​jami. Zauwa​ży​łam, że książę dotknął ramie​nia monar​chy — ten gest zda​wał się wyra​żać sza​cu​nek i powa​ża​nie, tak naprawdę cho​dziło jed​nak o to, by chory król nie posta​no​wił nagle uciec i pozo​stał u boku swego nowego pro​tek​tora. W ślad za tą dziwną parą na pod​wyż​sze​nie wkro​czyła kró​lowa, ubrana jak zawsze krzy​kli​wie, za nią zaś szła Kata​rzyna, pełna wdzięku, ale tru​pio blada. Księż​niczka koły​sała się pod cię​ża​rem swo​ich szat niczym gałązka wierzby ugi​na​jąca się na wie​trze. Usie​dli przy stole, a trium​falne uśmie​chy kró​lo​wej i księ​cia ide​al​nie współ​grały z lśnią​cymi zło​tymi tale​rzami, które leżały na deli​kat​nym ada​maszku. Król sie​dział na swoim tro​nie pomię​dzy tą dwójką, drżąc jak osa​czony kró​lik, a Kata​rzyna na lewo od księ​cia, osa​mot​niona na krańcu stołu, gdzie nowy bur​gundzki major​do​mus zarzą​dzał wszyst​kim, wyma​chu​jąc srebrną laską. Nie był to bowiem zwy​kły posi​łek. Urzą​dzono publiczną ucztę, pod​czas któ​rej lud​ność Paryża mogła wejść do kró​lew​skiego pałacu i przy​glą​dać się, jak monar​cha spo​żywa kola​cję, a także — przy tej oka​zji — obser​wo​wać nadej​ście nowych rzą​dów. Sta​łam tam razem z Alys, potrą​cana i popy​chana przez tłum. Ota​czali nas głów​nie męż​czyźni, któ​rzy wiwa​to​wali na cześć swo​jego boha​tera. Sądząc po rado​snych okrzy​kach, w prze​ci​wień​stwie do mnie nie​wielu ludziom zgro​ma​dzo​nym na tej sali ciarki prze​cho​dziły po ple​cach na widok nowego regenta Fran​cji — jak kazał się teraz nazy​wać Jan bez Trwogi. Wszy​scy bez wyjątku powi​tali go z rado​ścią, mając nadzieję, że przy​wróci wresz​cie ład i porzą​dek oraz położy kres anar​chii. Zoba​czy​łam, jak w pew​nej chwili książę nachy​lił się w stronę Kata​rzyny i coś jej szep​nął, ona zaś się zaru​mie​niła — nie potra​fi​łam jed​nak okre​ślić, czy były to rumieńce wstydu, czy też zło​ści. Twarz księ​cia Bur​gun​dii pozo​sta​wała cał​ko​wi​cie nie​prze​nik​niona. — Zacho​waj spo​kój, moja maleńka, zacho​waj spo​kój — powta​rza​łam w myślach. Ja sama sta​ra​łam się w tam​tym okre​sie ukry​wać wszyst​kie swoje uczu​cia. W moim wnę​trzu buzo​wała mie​sza​nina nie​na​wi​ści i obrzy​dze​nia, ale pod​czas krwa​wych, peł​nych prze​mocy tygo​dni, które nade​szły po tym, jak bur​gundz​kie zbiry wdarły się na teren pałacu, do per​fek​cji opa​no​wa​łam sztukę kamu​flażu. Zdo​ła​łam ukryć wszel​kie ślady krzywdy, która mnie spo​tkała — tej wstręt​nej, obmier​z​łej męki, na którą ska​zali mnie dwaj bru​talni rzeź​nicy. Czu​łam, że tylko w ten spo​sób mogę dalej żyć i cho​dzić z pod​nie​sio​nym czo​łem. To nie​stety smutna prawda o naszym spo​łe​czeń​stwie: kobieta, która została zgwał​cona, może liczyć tylko na pogardę i wyklu​cze​nie. Spo​tkało mnie coś strasz​nego, ale nie zgi​nę​łam i by​naj​mniej nie chcia​łam zostać wyklu​czona. Uwa​ża​łam, że swo​jej tajem​nicy nie mogę zdra​dzić abso​lut​nie nikomu. Zresztą próba opi​sa​nia komu​kol​wiek tego, co mnie spo​tkało, uwol​ni​łaby tylko demony, które usi​ło​wały mnie opę​tać, ile​kroć przy​po​mi​na​łam sobie tamte wyda​rze​nia. Oba​wia​łam się, że jeżeli tych demo​nów nie powstrzy​mam, osta​tecz​nie się pod​dam i stracę rozum podob​nie jak nasz nie​szczę​sny, sza​lony król. Na

szczę​ście zale​d​wie kilka dni po napa​ści zosta​łam pobło​go​sła​wiona klą​twą Ewy — sądzę bowiem, że nosze​nie dziecka bez​i​mien​nego zbira oka​za​łoby się cię​ża​rem ponad moje siły. Tam​tego feral​nego wie​czoru, kiedy już zimna woda w zbior​niku przy pała​co​wej kuchni wystar​cza​jąco stę​piła moje zmy​sły i uśmie​rzyła ból potur​bo​wa​nego ciała, z tru​dem dowlo​kłam się do swo​jego pokoju na wieży, posma​ro​wa​łam się grubą war​stwą maści z oczaru wir​gi​nij​skiego i szybko się prze​bra​łam. Zanie​po​ko​jona hała​sami dobie​ga​ją​cymi z kom​nat zaj​mo​wa​nych przez Kata​rzynę, wybie​głam na mury obronne, modląc się, by tam nikogo nie było. Sta​ra​jąc się poko​nać strach, zeszłam po scho​dach, a następ​nie prze​mknę​łam przez kruż​ga​nek, ukry​wa​jąc się w ciem​no​ści tak, aby nikt mnie nie zauwa​żył. Wresz​cie dotar​łam do głów​nej sali pałacu kró​lew​skiego. Poczu​łam głę​boką ulgę, kiedy dostrze​głam Kata​rzynę, Alys oraz prze​stra​szone dworki. Przy​cup​nęły na scho​dach pro​wa​dzą​cych na podium, zbite w cia​sną gro​madkę, a nad ich gło​wami sie​dział na swoim tro​nie nieco zdzi​wiony tym wszyst​kim król. Miał na sobie koronę i płaszcz. Nie wiem, kto pomy​ślał o wypo​sa​że​niu monar​chy w te potężne sym​bole wła​dzy, osoba ta wyka​zała się jed​nak nie​zwy​kłą wprost dale​ko​wzrocz​no​ścią, strój ten zapew​nił bowiem kró​lowi tak potrzebny w tej sytu​acji maje​stat, wyraź​nie odróż​nia​jący go od bur​gundz​kiego przy​wódcy powsta​nia. Oka​zało się, że książę umie​ścił wyzna​czo​nych przez sie​bie war​tow​ni​ków przy wej​ściu do sali i nie wpusz​czał motło​chu do środka. Naka​zał też, by króla oraz jego córkę potrak​to​wano z nale​ży​tym sza​cun​kiem. — Dzięki Bogu, jesteś bez​pieczna, mamo! — zawo​łała Alys, mocno mnie obej​mu​jąc. Była tak szczę​śliwa, że nie zauwa​żyła, jak skrzy​wi​łam się z bólu. — Nie napo​tka​łaś po dro​dze żad​nych pro​ble​mów? — Nie — skła​ma​łam. — Ale Bur​gund​czycy splą​dro​wali twoje apar​ta​menty, Made​mo​iselle. Sły​sza​łam dobie​ga​jące stam​tąd krzyki, lecz nie odwa​ży​łam się zejść na dół i spraw​dzić, co się dzieje. — Całe szczę​ście, że tego nie zro​bi​łaś! — wyszep​tała Kata​rzyna. — Niech Bóg ci wyna​gro​dzi odwagę, którą się dziś wyka​za​łaś, Mette. Czy udało ci się wyko​nać zada​nie, które ci powie​rzy​łam? Ski​nę​łam głową, dys​kret​nie, choć sta​now​czo, i zosta​łam nagro​dzona uści​skiem dłoni i trium​fal​nym uśmie​chem. Wła​śnie w tam​tej chwili posta​no​wi​łam ukryć to, co prze​ży​łam, w naj​głęb​szych zaka​mar​kach mojego umy​słu, w tym samym miej​scu, w któ​rym prze​cho​wy​wa​łam resztki nadziei na to, że pew​nego dnia powróci Jean-Michel. Dopiero póź​niej, kiedy obu​dzi​łam się spo​cona i roze​dr​gana, roz​pacz​li​wie sta​ra​jąc się zła​pać oddech, uświa​do​mi​łam sobie, że szansa na to, iż kie​dy​kol​wiek uda mi się wyma​zać z pamięci te potworne wspo​mnie​nia, jest rów​nie nie​wielka, jak szansa na powrót mojego męża. Naza​jutrz, dzięki Bogu, Luc zdo​łał prze​mknąć do naszego pokoju na wieży, ale jak się szybko prze​ko​na​łam, mar​twił się przede wszyst​kim o swo​ich psich pod​opiecz​nych. — W psiarni zja​wili się jacyś dziwni ludzie, któ​rzy wyma​chi​wali topo​rami rzeź​nic​kimi, ale na szczę​ście nie inte​re​so​wali się samymi psami — powie​dział. — Zażą​dali tylko ich zdo​bio​nych klej​no​tami obroży i smy​czy. Ale bar​dzo się mar​twię o charty del​fina. Nikt ich nie widział, wygląda na to, że znik​nęły. Nie zamie​rza​łam zdra​dzać się z tym, że dosko​nale wiem, jaki los spo​tkał charty. Zachę​ci​łoby to mojego syna do zada​wa​nia zbyt wielu pytań, na które nie chcia​łam odpo​wia​dać. — Sły​sza​ły​śmy, że del​fin zdo​łał uciec z Paryża. Może zabrał je ze sobą — powie​dzia​łam i szybko doda​łam z nutą nie​po​koju w gło​sie: — A ty, Luc? Mam nadzieję, że panu​jesz nad tym swoim nie​wy​pa​rzo​nym języ​kiem? Zda​jesz sobie chyba sprawę z tego, że nie powi​nie​neś się teraz nikomu odszcze​ki​wać ani dzie​lić się prze​my​śle​niami na różne tematy, prawda? Po pro​stu wyko​nuj swoją pracę i trzy​maj język za zębami. Spoj​rzał na mnie z pobła​ża​niem. — Umiem o sie​bie zadbać, mamo. — Być może, ale nade​szły wyjąt​kowe czasy, Luc. Musimy zacho​wać szcze​gólną ostroż​ność! — nale​ga​łam, odna​wia​jąc w myślach swoje śluby mil​cze​nia. Wie​dzia​łam, że chło​piec, który ledwo skoń​czył dwa​na​ście lat, nie powi​nien sły​szeć o tym, że zgwał​cono jego matkę.

Moje ostrze​że​nia oka​zały się w pełni uza​sad​nione: w kolej​nych tygo​dniach w Paryżu doszło do ogrom​nej liczby mor​dów. Każdy, kto nie popie​rał Bur​gund​czy​ków, pła​cił za to głową. Jedną z pierw​szych ofiar stał się hra​bia Arma​gnac, zdra​dzony przez członka swo​jej świty pod​czas próby ucieczki z Paryża. Wraz z kró​lew​skim major​do​mu​sem, kanc​le​rzem i sekre​ta​rzem został dopro​wa​dzony w łań​cu​chach na pro​wi​zo​ryczną szu​bie​nicę usta​wioną pod Hôtel de Ville i — choć nie przed​sta​wiono mu ofi​cjal​nie żad​nych zarzu​tów i nie odbył się żaden pro​ces — bez​ce​re​mo​nial​nie powie​szono go na oczach wiwa​tu​ją​cego, prze​peł​nio​nego nie​na​wi​ścią motło​chu. Na wszelki wypa​dek nie opusz​cza​ły​śmy pałacu, doszły nas jed​nak słu​chy, że oka​le​czone, roz​dzio​bane przez kruki ciała wisiały na szu​bie​nicy jesz​cze przez trzy mie​siące. Aresz​to​wana i prze​słu​chana została także hra​bina Arma​gnac, którą wię​ziono obec​nie w Luw​rze. Dopiero kiedy roz​ru​chy przy​ci​chły, a mordy ustały, do mia​sta wkro​czył w całym maje​sta​cie książę Bur​gun​dii, z kró​lową u swego boku. Już następ​nego dnia herol​do​wie roz​je​chali się po całym mie​ście, by pro​kla​mo​wać ich wspólną regen​cję. Ponie​waż zarówno król, jak i kró​lowa znaj​do​wali się pod kon​trolą księ​cia Bur​gun​dii, Kata​rzyna była cał​ko​wi​cie zdana na łaskę czło​wieka, któ​rego bały​śmy się teraz okre​ślać mia​nem „dia​bel​skiego księ​cia” nawet w zaci​szu naszych kom​nat. Po ich pierw​szym spo​tka​niu księż​niczka wyda​wała się cał​ko​wi​cie odmie​niona. Była blada i wyraź​nie poru​szona, a choć nie zwie​rzyła mi się z tego, co dokład​nie mię​dzy nimi zaszło, nie ule​gało wąt​pli​wo​ści, że nawet ofi​cjalne kon​takty z tym mistrzem mani​pu​la​cji szybko stały się dla niej kosz​ma​rem. W ciągu jed​nej nocy znik​nęły wszyst​kie wyzna​czone przez Bonę d’Arma​gnac damy dworu — część z nich aresz​to​wano, pozo​stałe zaś ucie​kły wraz z rodzi​nami z Paryża. Przy księż​niczce pozo​stała jedy​nie Agnes de Bla​gny, która nie miała żad​nych konek​sji i któ​rej w związku z tym nie uzna​wano za żadne zagro​że​nie. Wyzna​czono nowych, bar​dzo zresztą nie​przy​jem​nych war​tow​ni​ków, któ​rzy mieli strzec wieży Kata​rzyny. Nie tylko wypy​ty​wali nas o każde wyj​ście i wej​ście, ale też otwar​cie szpie​go​wali, a następ​nie prze​ka​zy​wali wszystko agen​tom księ​cia Bur​gun​dii. Krótki choćby liścik od Karola z pew​no​ścią pod​niósłby księż​niczkę na duchu — ale brat nie pró​bo​wał się z nią skon​tak​to​wać. Odkąd znik​nął, sal​wu​jąc się ucieczką po pała​co​wych dachach, nie docie​rały do nas żadne wie​ści na jego temat. Wie​dzia​ły​śmy tylko o pod​ję​tej przez Tan​ne​guya du Cha​stel i szybko uda​rem​nio​nej pró​bie odbi​cia Paryża — odsiecz nade​szła od strony Porte Saint-Anto​ine. Nowi regenci wydali dekret, w myśl któ​rego książę Karol został pozba​wiony tytułu del​fina, wyjęty spod prawa i uznany za zdrajcę oraz bękarta. Po tym, jak odczy​tano ów dekret w wiel​kiej sali pałacu kró​lew​skiego, Kata​rzyna wkro​czyła z wście​kło​ścią do swo​jej kom​naty, wyrwała wszyst​kie szpilki pod​trzy​mu​jące jej wyra​fi​no​wane nakry​cie głowy i cisnęła je na pod​łogę — tak jakby chciała się tym gestem jak naj​szyb​ciej pozbyć wszel​kich związ​ków z dwo​rem i jego przed​sta​wi​cie​lami. — Kró​lowa osza​lała! — krzyk​nęła. — Czy ona nie rozu​mie, że uzna​jąc swego syna za bękarta, s a m a s i e b i e ska​zuje na miano zdraj​czyni i cudzo​łoż​nicy? Nie wąt​pię, że książę Bur​gun​dii obwoła się wkrótce następcą tronu fran​cu​skiego. Któż wie, co zro​biłby Karo​lowi, gdyby mój brat nie uciekł? Dzię​kuję Bogu i jego anio​łom stró​żom, że ty i Alys ostrze​gły​ście nas w porę, droga Mette. W ten spo​sób choć jeden czło​nek naszej rodziny nie wpadł w pułapkę zasta​wioną przez tego dia​bła. W trak​cie tej tyrady pod​bie​głam do drzwi i szybko je zamknę​łam, a następ​nie ostrze​głam Kata​rzynę: — Uwa​żaj, Made​mo​iselle. Ściany mają uszy. — Dobrze, Mette, będę zatem szep​tała — zgo​dziła się Kata​rzyna, tak ści​sza​jąc głos, że ledwo ją sły​sza​łam. — Powiem ci, jakie intrygi uknuto ostat​nio na tym peł​nym obłudy dwo​rze. Mój brat został osta​tecz​nie zdra​dzony. Nego​cja​cje z kró​lem Hen​ry​kiem zostaną wzno​wione, bo kró​lowa i książę Bur​gun​dii chcą, żeby po pod​pi​sa​niu trak​tatu poko​jo​wego pomógł im znisz​czyć Karola… A ja jestem głów​nym pion​kiem w tej grze! Zła​pała się za głowę i mia​łam wra​że​nie, że miej​sce jej gniewu zajmą zaraz łzy. Powie​działa jed​nak: — Jutro ma się zja​wić malarz, któ​remu kazano nama​lo​wać mój por​tret. Znowu! — Ku mojemu zasko​-

cze​niu, wyda​wała się nie​mal ura​do​wana tą per​spek​tywą. Zain​try​go​wała mnie ta nagła zmiana nastroju. — Naprawdę, Made​mo​iselle? — wyszep​ta​łam, po czym się​gnę​łam po szczotkę do wło​sów, wymie​nia​jąc zdzi​wione spoj​rze​nia z Alys, która w tym cza​sie zbie​rała z pod​łogi poroz​rzu​cane przez księż​niczkę szpilki. Kata​rzyna usia​dła przy toa​letce i odchy​liła głowę, tak żebym mogła roz​cze​sać jej bla​do​złote pukle. Czyn​ność ta zawsze pozwa​lała jej się uspo​koić. Zamknęła więc oczy i kon​ty​nu​owała swe zwie​rze​nia: — Wydaje mi się, że gdy​bym wyszła za Hen​ryka, mogła​bym go prze​ko​nać, żeby nie sprzy​mie​rzał się z nimi prze​ciwko Karo​lowi. Poza tym… — otwo​rzyła oczy i pod​nio​sła lusterko, żeby spoj​rzeć na swoje odbi​cie — zro​zu​mia​łam, że mał​żeń​stwo to naj​praw​do​po​dob​niej jedyny spo​sób na uda​rem​nie​nie lubież​nych zamy​słów tego dia​bła. Jeżeli mam zostać przy​szłą kró​lową Anglii, z pew​no​ścią nawet książę Bur​gun​dii nie ośmieli się mnie tknąć. Na chwilę prze​rwa​łam cze​sa​nie, skon​fun​do​wana tą uwagą. Spoj​rza​łam na piękną twarz widoczną w lusterku i pomy​śla​łam o nie​win​nej dziew​czynce, jaką księż​niczka była na przy​ję​ciu z oka​zji swo​ich czter​na​stych uro​dzin, jesz​cze zanim bitwa pod Azin​co​urt osta​tecz​nie zmie​niła bieg zda​rzeń. Potem stała się młodą panienką, teraz zaś była praw​dziwą damą o inte​li​gent​nych oczach, z któ​rych znik​nęła dzie​cięca naiw​ność i pro​sto​li​nij​ność. Od wielu tygo​dni nie widzia​łam uśmie​chu na jej twa​rzy i w tej wła​śnie chwili zro​zu​mia​łam, że nie tylko ja ukry​wa​łam przed nią wiele rze​czy. — Czy to ozna​cza, że skła​dał ci nie​sto​sowne pro​po​zy​cje, Made​mo​iselle? — zapy​ta​łam z głę​bo​kim nie​po​ko​jem. Kata​rzyna pokrę​ciła głową. — Och nie, Mette, ale każde jego spoj​rze​nie prze​peł​nione jest nik​czemną pogardą dla kobiet. Nie​szczę​sna Maria Ande​ga​weń​ska musi scho​dzić na kola​cję w eskor​cie uzbro​jo​nych ludzi, w prze​ciw​nym razie nie mogłaby prze​by​wać w towa​rzy​stwie księ​cia. Oczy​wi​ście pra​wie nic nie je. Wiem, że Karol nie mógł zabrać jej ze sobą, ale co się z nią teraz sta​nie? Bła​gała dziś kró​lową, żeby pozwo​liła jej jechać do Karola do Bour​ges, ale książę odpo​wie​dział, że papież nie uzna jej nie​skon​su​mo​wa​nego mał​żeń​stwa z bękar​tem. Oznaj​mił też, że znaj​dzie praw​dzi​wego męż​czy​znę, który będzie dzie​lił jej łoże. Dla​czego kró​lowa pozwala, by zwra​cał się do Marii w taki spo​sób? Książę Bur​gun​dii oso​bi​ście nad​zo​ro​wał każdy etap prac nad por​tre​tem Kata​rzyny i wła​śnie on wybrał mala​rza, który miał go wyko​nać. To zaszczytne zada​nie zle​cił mistrzowi Hen​riemu Bel​le​chose’owi, który nama​lo​wał już rok wcze​śniej por​tret samego księ​cia. Choć był sier​pień i nade​szły nie​zno​śne upały, książę nale​gał, by Kata​rzyna pozo​wała w peł​nym stroju dwor​skim, cięż​kim zło​tym dia​de​mie i płasz​czu pod​szy​tym gro​no​sta​jami. Książę pod​kre​ślał, że por​tret musi zostać ukoń​czony jak naj​szyb​ciej, i doma​gał się, aby sesje trwały moż​li​wie długo — w związku z czym Kata​rzyna wra​cała codzien​nie cał​ko​wi​cie wyczer​pana. Moim zda​niem na por​tre​cie dało się zauwa​żyć jej zmę​cze​nie. Została przed​sta​wiona jako kobieta piękna, ale zde​cy​do​wa​nie star​sza niż szes​na​sto​let​nia zale​d​wie Kata​rzyna. Obraz wywie​szono na kilka dni w głów​nej sali pałacu kró​lew​skiego, a następ​nie biskup Beau​vais zabrał go na spo​tka​nie z kró​lem Hen​ry​kiem, który na​dal pro​wa​dził oblę​że​nie Rouen, sta​no​wiące naj​waż​niej​szy etap jego pod​boju Nor​man​dii. — Jakże to wygodne: król Anglii prze​bywa zale​d​wie o sie​dem​dzie​siąt pięć mil stąd — zauwa​żyła Kata​rzyna, nie kry​jąc sar​ka​zmu. — Zamie​rzają aran​żo​wać moje mał​żeń​stwo przy dźwięku angiel​skich dział roz​trza​sku​ją​cych mury mia​sta, jed​nego z naj​pięk​niej​szych i naj​bar​dziej odda​nych mojemu ojcu. Ale mury Rouen wytrzy​mały. Nie doszło ani do pod​pi​sa​nia trak​tatu, ani do zawar​cia mał​żeń​stwa. Król Hen​ryk nale​gał, by pod​pis króla Karola na każ​dym doku​men​cie był kontr​sy​gno​wany przez del​fina Karola — tym samym publicz​nie potwier​dził, że książę Bur​gun​dii nie ma prawa do dys​po​no​wa​nia spu​ści​zną Fran​cji. Kata​rzyna, chcąc prze​ka​zać nam te wie​ści, odpra​wiła swoje bur​gundz​kie damy dworu, infor​mu​jąc je,

że idzie do swo​jej kom​naty. Zamiast tego jed​nak weszła razem z Agnes na górę, gdzie zastała mnie i Alys przy kominku, w trak​cie kola​cji. Jej wizyta kom​plet​nie nas zasko​czyła, księż​niczka bowiem nie zja​wiała się u nas już od wielu mie​sięcy. Nie usia​dła, tak jak daw​niej, na ławce obok Alys — pozo​sta​wiła to miej​sce przy​ja​ciółce, sama zaś zajęła to, które daw​niej nale​żało do Jean-Michela. — Kiedy herold odczy​ty​wał odpo​wiedź króla Hen​ryka na pro​po​zy​cje zwią​zane z poszcze​gól​nymi zapi​sami trak​tatu poko​jo​wego, w sali pano​wała taka cisza, że usły​sza​ła​byś nawet upa​da​jącą na pod​łogę szpilkę — zaczęła Kata​rzyna. — Nie wie​dzia​łam, czy śmiać się, czy pła​kać, zwłasz​cza kiedy była mowa o tym, że książę nie ma upraw​nień do pod​pi​sa​nia odpo​wied​nich doku​men​tów. Ni​gdy nie widzia​łam, żeby komuś tak pociem​niała twarz. Myśla​łam, że zaraz dosta​nie ataku apo​plek​sji. Naj​wy​raź​niej mój por​tret nic nie mógł zmie​nić. Król Hen​ryk zamie​rza siłą wziąć to, co uważa za sobie należne. — Potrzą​snęła głową, kiedy zapro​po​no​wa​łam jej kie​li​szek wina. — Książę nato​miast oznaj​mił, że dwór prze​nie​sie się do Pon​to​ise. Twier​dzi, że chce w ten spo​sób uciec przed gra​su​jącą w Paryżu plagą. Nie sły​sza​łam o żad​nej pla​dze, a ty, Mette? — Nie, cho​ciaż plotki o tej czy innej epi​de​mii wła​ści​wie ni​gdy się nie koń​czą. Pon​to​ise znaj​duje się oczy​wi​ście bli​żej Rouen, ale jeżeli książę zamie​rza zaata​ko​wać Angli​ków, to dla​czego zabiera ze sobą cały dwór? — Dla​tego że wcale nie zamie​rza ata​ko​wać Angli​ków. Będzie się odda​wał intry​gom, tak jak zawsze — odpo​wie​działa. — Zrobi to, w czym jest naj​lep​szy: postara się skłó​cić ze sobą pozo​stałe strony kon​fliktu, a sam tylko na tym sko​rzy​sta. Zgad​nij, kto ode​gra rolę kozła ofiar​nego uwią​za​nego pomię​dzy wyją​cymi wil​kami? — Zamil​kła na chwilę i utkwiła wzrok w ogniu. Dopiero po chwili zaczęła mówić dalej: — Kró​lowa powie​działa mi dziś, że także Karol obie​cał moją rękę kró​lowi Hen​ry​kowi w ramach pro​wa​dzo​nych przez s i e b i e nego​cja​cji poko​jo​wych. I bar​dzo dobrze! Wolę zostać oddana wro​gowi przez brata niż przez Bur​gund​czy​ków. Matka wie​rzy jed​nak, że roz​wiąże wszyst​kie pro​blemy, jeżeli spro​wa​dzi zbłą​kaną owieczkę z powro​tem do stada. W tym celu pozwo​liła Marii Ande​ga​weń​skiej poje​chać do Karola i kazała jej prze​ko​nać go, by wró​cił do ojca. Kró​lowa naj​wy​raź​niej wie​rzy, że możemy się wszy​scy na nowo stać jedną wielką, szczę​śliwą rodziną: ona, książę Bur​gun​dii, Karol, król Hen​ryk i ja. Cza​sem zaczy​nam mieć wąt​pli​wo​ści, które z moich rodzi​ców jest bar​dziej sza​lone! Jak ona może nie wie​dzieć, że Karol prę​dzej rzuci się na wła​sny miecz, niż prze​kro​czy dystans pięć​dzie​się​ciu mil, który jego zda​niem powi​nien go oddzie​lać od Jana z Bur​gun​dii? Może to wła​śnie bez​sil​ność wobec tych wszyst​kich poli​tycz​nych zawi​ro​wań skło​niła Kata​rzynę do tego, by pisać listy do brata. Dopiero wiele lat póź​niej dowie​dzia​łam się, że to robiła, choć raz czy dwa widzia​łam, jak wkła​dała zło​żone kartki papieru do skrytki znaj​du​ją​cej się w pod​sta​wie ołta​rzyka i zamy​kała ją małym srebr​nym klu​czy​kiem, który nosiła na łań​cuszku pod koszulą. Nie​stety ze względu na to, że wszy​scy posłańcy w pałacu słu​żyli księ​ciu Bur​gun​dii, a jej dworki i służki bacz​nie obser​wo​wano, księż​niczka nie miała ni​gdy oka​zji wysłać żad​nego z tych listów — tym bar​dziej że ich adre​sa​tem był jej brat, któ​rego Rada Regen​cyjna uznała za wyję​tego spod prawa zdrajcę i bękarta. Od Madame Roy​ale Kata​rzyny de Valois do mojego naj​droż​szego, uko​cha​nego brata Karola, del​fina Vien​nois Zamie​rzam spi​sy​wać na kart​kach wszystko, co tylko się da, i pro​wa​dzić dokładną kro​nikę wyda​rzeń, które nastą​piły po Twoim wyjeź​dzie z Hôtel Saint-Pol. Dzięki temu, kiedy już odzy​skasz swoje dzie​dzic​two — tron i koronę fran​cu​ską — będziesz w pełni świa​dom zbrodni i potwor​no​ści, jakich Jan, książę Bur​gun​dii, oraz jego stron​nicy dopu​ścili się wobec króla, jego dworu i ludu Paryża. Pośród tych zbrodni wymie​nić należy lincz na naj​waż​niej​szych kró​lew​skich mini​strach, w tym na kone​ta​blu Arma​gnac, a także na major​do​mu​sie i innych urzęd​ni​kach kró​lew​skiego dworu.

Nasza matka, kró​lowa, pod​pi​sała dekret, w któ​rym uznano Cię za nie​ślubne dziecko i pozba​wiono tytułu del​fina, choć prze​cież ta nie​go​dzi​wość czyni z niej zdraj​czy​nię i cudzo​łoż​nicę. Dia​bel​ski książę ma nad nią pełną kon​trolę, a kró​lowa zwró​ciła się prze​ciw tobie rze​komo dla​tego, że nie przy​sze​dłeś jej z pomocą, kiedy była uwię​ziona w Tours pod zarzu​tem zdrady. Straszne to czasy, kiedy więzy krwi prze​stają cokol​wiek zna​czyć. Modlę się, by nas to ni​gdy nie spo​tkało. Doszły mnie słu​chy, że Twoi mini​stro​wie zapro​po​no​wali kró​lowi Anglii Hen​ry​kowi trak​tat poko​jowy, który miałby zostać sce​men​to​wany jego mał​żeń​stwem ze mną. Jakże chęt​nie przy​sta​ła​bym na takie roz​wią​za​nie, gdyby jed​no​cze​śnie pozwo​liło ono usu​nąć księ​cia Bur​gun​dii z kró​lew​skiego pałacu i usta​no​wić Cię pra​wo​moc​nym del​fi​nem oraz regen​tem Fran​cji! Dzię​kuję Bogu za to, że Marii pozwo​lono wresz​cie do cie​bie dołą​czyć. Powi​nie​neś jed​nak wie​dzieć, że z winy księ​cia doświad​czyła wielu upo​ko​rzeń. W moim przy​padku rów​nież upo​ko​rze​niom nie ma końca. Książę nie zważa na chrze​ści​jań​ską moral​ność i nie​ustan​nie drę​czy mnie swo​imi lubież​nymi, wul​gar​nymi alu​zjami. Nie mam pew​no​ści, kiedy zdo​łam wysłać Ci ten list, a także kolejne — o ile w ogóle uda mi się to zro​bić. W naj​gor​szym razie posłużą jed​nak za kro​nikę bez​na​dziej​nej sytu​acji, w jakiej zna​la​zła się Twoja kocha​jąca sio​stra, Kata​rzyna Hôtel Saint-Pol, Paryż, ponie​dzia​łek, 25 lipca 1418 roku E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

17 Przez trzy​dzie​ści dwa lata mego życia ni​gdy jesz​cze nie spę​dzi​łam nocy poza murami Paryża, ale przez następne dwa i pół roku my wszyst​kie — to zna​czy Kata​rzyna, ja oraz cała reszta jej świty — sta​ły​śmy się ist​nymi koczow​nicz​kami, nie​ustan​nie wędru​ją​cymi mię​dzy kolej​nymi zam​kami i pała​cami. Choć wyprawa w nie​znane budziła we mnie lęk, cie​szy​łam się, że zosta​wiam Paryż, jego nie​bez​pieczne, pełne prze​mocy ulice, cią​gły strach oraz bru​talne zamieszki. Pon​to​ise był jed​nym z wielu kró​lew​skich zam​ków zbu​do​wa​nych po to, by bro​nić dostępu do mia​sta. Znaj​do​wał się przy dro​dze do Rouen, w Vexin, na tere​nach poro​śnię​tych lasami i peł​nych ziem upraw​nych. Przy dobrej pogo​dzie samotny jeź​dziec mógł tam dotrzeć z Paryża w ciągu kilku godzin, ale prze​nie​sie​nie całego dworu było zada​niem zde​cy​do​wa​nie trud​niej​szym i nasza podróż zajęła dwa dłu​gie dni. Alys i ja jecha​ły​śmy na wozie zaprzę​żo​nym w woły i wyła​do​wa​nym skrzy​niami peł​nymi ubrań i pościeli. Za nami jechało jesz​cze kilka wozów, na któ​rych umiesz​czono pie​rzyny, kotary i meble, w tym prie-dieu i cenny ołta​rzyk Kata​rzyny z tryp​ty​kiem przed​sta​wia​ją​cym Matkę Boską z Dzie​ciąt​kiem. Łóżko księż​niczki, roz​ło​żone na czę​ści, trans​por​to​wano na oddziel​nym wozie. — Czy w Pon​to​ise nie mają żad​nych mebli? — zrzę​dzi​łam, roz​ma​wia​jąc z jed​nym z urzęd​ni​ków, któ​rzy nad​zo​ro​wali cały ten exo​dus. — Nie ma takich, które byłyby odpo​wied​nie dla księż​niczki — odpo​wie​dział cierpko, nie odry​wa​jąc oczu od inwen​ta​rza, który spo​rzą​dzał na dłu​giej rolce per​ga​minu. — Lepiej się przy​zwy​czaj do nie​ustan​nego pako​wa​nia i roz​pa​ko​wy​wa​nia rze​czy. Książę Bur​gun​dii uważa, że kró​lew​ska rodzina powinna być czę​ściej widy​wana także poza Pary​żem. Zapewne w asy​ście księ​cia, tak żeby wszy​scy go dobrze widzieli — pomy​śla​łam z gory​czą. Patrząc na spo​rzą​dza​ją​cego inwen​tarz urzęd​nika, wpa​dłam na pomysł, żeby pod​czas roz​ła​dunku wozów w Pon​to​ise przy​go​to​wać wła​sną listę prze​wo​żo​nego dobytku. Gdyby cokol​wiek znik​nęło, chcia​łam się o tym pierw​sza dowie​dzieć. Kata​rzyna opu​ściła Paryż kilka dni przed nami i wraz z kró​lową odbyła podróż barką w dół Sekwany. Agnes poje​chała razem z nią, podob​nie jak cztery nowe bur​gundz​kie dworki, które księż​niczka po cichu nazy​wała „flan​dryj​skimi koby​łami”. Po dro​dze zatrzy​mały się w opac​twie Poissy, gdzie Kata​rzyna i Agnes ode​brały wykształ​ce​nie i gdzie star​sza sio​stra Kata​rzyny, Maria — prze​by​wa​jąca w klasz​to​rze od dwu​dzie​stu lat — miała zostać prze​ory​szą. Ponie​waż w takim wyda​rze​niu nie mogli uczest​ni​czyć męż​czyźni, książę Bur​gun​dii ode​skor​to​wał króla do Pon​to​ise na innej barce. Kiedy tak toczy​li​śmy się mozol​nie, zosta​wia​jąc za ple​cami mia​sto, czu​łam ogromną ulgę, że Kata​rzyna nie podró​żuje razem ze mną. Mia​łam nadzieję, że ze swo​jej barki nie zoba​czy tego, co my widzie​li​śmy: zaro​śnię​tych chwa​stami pól, spa​lo​nych wio​sek i osma​lo​nych sadów. Przy​po​mi​nało to drogę przez czy​ściec. Już od lat docie​rały do nas wie​ści o kolej​nych oddzia​łach prze​mie​rza​ją​cych Île-de-France, sie​ją​cych spu​sto​sze​nie i powo​du​ją​cych zamęt — teraz mogli​śmy się na wła​sne oczy prze​ko​nać o praw​dzi​wo​ści tych pogło​sek. Mija​li​śmy kolejne opu​sto​szałe mia​steczka pełne popa​da​ją​cych w ruinę domostw i nisz​cze​ją​cych, pozba​wio​nych dachów kościo​łów. Dru​giego dnia jecha​li​śmy przez gęsty las drogą tak wąską, że nie dało się omi​nąć głę​bo​kich kolein, wysta​wio​nych na dzia​ła​nie sierp​nio​wego słońca. Alys i ja były​śmy już tak poobi​jane i posi​nia​czone na sku​tek podróży na nie​ustan​nie pod​ska​ku​ją​cym wozie, że posta​no​wi​ły​śmy zsiąść i iść dalej pie​szo. W cie​niu drzew pano​wał orzeź​wia​jący chłód, poza tym mogły​śmy sko​rzy​stać z oka​zji i swo​bod​nie poroz​ma​wiać. Alys mar​twiła się o Luca, który został w kró​lew​skiej psiarni w Hôtel Saint-Pol. — W głębi serca pozo​stał wierny del​fi​nowi. Wie, że powi​nien zacho​wy​wać to w tajem​nicy, ale mimo

wszystko zasta​na​wiam się, czy nic mu się nie sta​nie. — Nie wie​dzia​łam, że Luc ma wyro​bione zda​nie w tej kwe​stii i że jest lojalny wobec kogo​kol​wiek poza nami — powie​dzia​łam ze zdzi​wie​niem. — Wła​śnie, to kolejny pro​blem — mówiła dalej Alys. — Myślę, że nie​za​leż​nie od tego, za kogo wyj​dzie księż​niczka, Luc nie poje​dzie z nami, tylko dołą​czy do świty del​fina. On uważa, że mał​żeń​stwo z kró​lem Hen​ry​kiem jest do przy​ję​cia, jeśli zosta​nie zaaran​żo​wane przez del​fina, ale gdyby zro​bił to książę Bur​gun​dii, uznałby je za zdradę. Szłam przez chwilę w mil​cze​niu, marsz​cząc brwi, bałam się bowiem zadać kolejne pyta​nie. — A ty, Alys? Czy też się wahasz, przy kim pozo​stać? Odwró​ciła się do mnie z uśmie​chem, który roz​świe​tlił jej brą​zowe oczy, a mnie ści​snęło w gar​dle, bo nagle zoba​czy​łam, jak bar​dzo przy​po​mina swo​jego ojca. — Nie, mamo. Zostanę z tobą. I oczy​wi​ście z księż​niczką. A Luc pój​dzie wła​sną drogą. Z pew​nym tru​dem odwza​jem​ni​łam uśmiech Alys i wzię​łam ją pod rękę. Myśla​łam o tym, jaka byłam w jej wieku, gdy zaszłam w ciążę i nie mia​łam poję​cia, jaki los mnie czeka. Moja córka wyda​wała się dużo roz​sąd​niej​sza i bar​dziej opa​no​wana. — Zoba​czymy, jaką podej​mie decy​zję. Mam nadzieję, że pew​nego dnia znaj​dziesz męż​czy​znę, który będzie chciał, żebyś za niego wyszła. — Może tak się sta​nie — odpo​wie​działa. — Ale na razie mam przy​naj​mniej wybór. Nie chcia​ła​bym być na miej​scu księż​niczki, nie chcia​ła​bym, żeby daro​wano mnie męż​czyź​nie jak młodą klacz, nawet gdy​bym miała dzięki temu nosić wspa​niałe jedwa​bie i klej​noty oraz zostać kró​lową. Roze​śmia​łam się i wolną ręką zsu​nę​łam jej cze​pek na twarz. — Och, Alys, Alys — zażar​to​wa​łam. — Jesteś małą bour​ge​oise, zawsze masz wła​sne zda​nie… Żaden król by z tobą nie wytrzy​mał! Kiedy dotar​li​śmy do Pon​to​ise, słońce było wysoko na nie​bie, roz​świe​tla​jąc zamek — potężną for​tecę wybu​do​waną na skale wyra​sta​ją​cej z rzeki Oise. Żeby tam dotrzeć, musie​li​śmy prze​je​chać przez kamienny most i minąć mia​steczko oto​czone potęż​nymi murami obron​nymi. Miej​sce to zda​wało się dobrze pro​spe​ro​wać, znaj​do​wało się tu kilka pla​ców tar​go​wych i kościo​łów z kamie​nia. Woź​nica wyja​śnił nam, że for​ty​fi​ka​cje wznie​siono tu już w sta​ro​żyt​no​ści. — Mówi się, że obecny zamek zbu​do​wano na fun​da​men​tach innego, dużo star​szego — powie​dział. —  Brzmi to dość nie​po​ko​jąco, ale wygląda cał​kiem solid​nie. Moim zda​niem wyglą​dało to wręcz onie​śmie​la​jąco. Kiedy zbli​ży​li​śmy się do zewnętrz​nego mostu zwo​dzo​nego, pochło​nął nas cień rzu​cany przez monu​men​talne wieże z sza​rego kamie​nia. Wymie​ni​ły​śmy z Alys nie​pewne spoj​rze​nia. To miej​sce bar​dzo róż​niło się od roz​le​głych dzie​dziń​ców i ele​ganc​kich kruż​gan​ków Hôtel Saint-Pol, a mury obronne naje​żone łucz​ni​kami by​naj​mniej nie zapo​wia​dały cie​płego powi​ta​nia. Moje począt​kowe obawy prze​ro​dziły się w praw​dziwą wście​kłość, kiedy zoba​czy​łam kwa​tery, jakie przy​dzie​lono Kata​rzy​nie. Miała miesz​kać w dwu​pię​tro​wym budynku z kamie​nia, w któ​rym znaj​do​wały się cia​sne, pełne wil​goci i ponure pokoje z gołymi ścia​nami i maleń​kimi okien​kami. Jed​nak naj​więk​szy pro​blem pole​gał na tym, że w tej for​tecy, peł​nej sil​nych, nie​ustra​szo​nych żoł​nie​rzy, Kata​rzyna powinna mieć przy sobie dworki, które peł​ni​łyby funk​cję przy​zwo​itek i ochra​niały ją przed zagro​że​niami — a tu nie było dla nich miej​sca. Roz​wście​czona tym rażą​cym nie​do​pa​trze​niem, posta​no​wi​łam natych​miast inter​we​nio​wać i doma​gać się napra​wie​nia tego błędu. Zapy​taw​szy o drogę, odna​la​złam gabi​net major​do​musa na pierw​szym pię​trze głów​nej war​towni. W pomiesz​cze​niu peł​nym ksiąg i papie​rów, przy wyso​kich pul​pi​tach sie​działo w sku​pie​niu kilku urzęd​ni​ków, a dwóch mło​dzień​ców upy​chało zwoje per​ga​minu do cięż​kiej skrzyni oku​tej żela​zem. Dostrze​głam tylko jed​nego męż​czy​znę odzia​nego w strój, który świad​czył o względ​nie wyso​kiej pozy​cji spo​łecz​nej. Wyglą​dał na nie wię​cej niż dwa​dzie​ścia lat, ale wyda​wał się pewny sie​bie, w czym nie​wąt​pli​wie poma​gała mu przy​stojna twarz o kwa​dra​to​wej szczęce i jasno​nie​bie​skich oczach. Zbli​ży​łam się do niego,

uprzej​mie się ukło​ni​łam i cze​ka​łam, aż się ode​zwie. — Słu​cham, o co cho​dzi? — zapy​tał z zacie​ka​wie​niem, dość szorstko, choć nie oka​zał żad​nej wro​go​ści. — Jestem słu​żącą księż​niczki. Przed chwilą poka​zano mi kom​naty, w któ​rych ma ona miesz​kać, i muszę cię z żalem poin​for​mo​wać, panie, że nie są to odpo​wied​nie dla niej warunki. Młody męż​czy​zna odło​żył list, który wcze​śniej czy​tał, i ze zdzi​wie​niem uniósł brwi. — Czyżby? Dla​cze​góż to, jeżeli mogę spy​tać? — Zanim wytłu​ma​czę, o co cho​dzi, chcia​ła​bym się upew​nić, że roz​ma​wiam z kimś, kto spra​wuje tu wła​dzę — oznaj​mi​łam, lekko ziry​to​wana roz​ba​wie​niem, które dostrze​głam na jego twa​rzy. Ku mojemu zasko​cze​niu męż​czy​zna ukło​nił się i poru​szył dło​nią zasty​głą w teatral​nym geście. — Guy de Mussy do usług, madame. Jestem lojal​nym gierm​kiem księ​cia Bur​gun​dii, obec​nie zaś przy​dzie​lono mnie do pomocy kró​lew​skiemu major​do​mu​sowi. Ni​gdy wcze​śniej go nie widzia​łam ani o nim nie sły​sza​łam, ale książę Bur​gun​dii miał w swo​jej świ​cie wielu nowi​cju​szy, a więk​szość z nich odzna​czała się zde​cy​do​wa​nie mniej ujmu​jącą powierz​chow​no​ścią od tego mło​dego czło​wieka. Uzna​łam zatem, że naj​roz​sąd​niej będzie roz​ma​wiać z nim spo​koj​nie i rze​czowo. — No cóż, mon​sieur de Mussy, kwa​tery przy​znane księż​niczce Kata​rzy​nie są po pro​stu zbyt cia​sne. To zale​d​wie dwie kom​naty i gar​de​roba. To zaś, jak się pan zapewne ze mną zgo​dzi, praw​dziwa znie​waga dla córki króla. — A iluż gar​de​rób potrze​buje księż​niczka? — zapy​tał gier​mek z bły​skiem w oku. — Chęt​nie wytłu​ma​czę pani przy​czyny takiego stanu rze​czy. Otóż w zamku, w obrę​bie murów obron​nych, gdzie jego ksią​żęca mość kazał ulo​ko​wać człon​ków rodziny kró​lew​skiej dla ich wła​snego bez​pie​czeń​stwa, bra​kuje po pro​stu kwa​ter. Król i kró​lowa wcale nie mają do swej dys​po​zy​cji więk​szej liczby kom​nat niż księż​niczka. Ich dwo​rza​nie i służba zostali ulo​ko​wani w osob​nych poko​jach. Zapew​niam cię, madame, że nie będziesz musiała sypiać w głów​nej war​towni razem z żoł​nie​rzami. Wypro​sto​wa​łam się, nie kry​jąc obu​rze​nia. — Nie o wła​sne bez​pie​czeń​stwo się nie​po​koję, mon​sieur. Cho​dzi o księż​niczkę. Zapewne zgo​dzisz się ze mną co do tego, że w for​tecy takiej jak ta, w któ​rej tak wielu ryce​rzy i żoł​nie​rzy żyje tuż obok tych, któ​rym służą, damę rów​nie piękną i szla​chet​nie uro​dzoną powinno się chro​nić przed… no cóż, nazwijmy to uciąż​li​wo​ściami. Męż​czy​zna prze​chy​lił głowę, a z jego oczu wyczy​ta​łam, że zro​zu​miał, co mia​łam na myśli. Z jego twa​rzy znik​nęły wszel​kie oznaki weso​ło​ści. — Książę kazał mi oso​bi​ście czu​wać nad tym, by księż​niczce zapew​nione zostały kom​fort i bez​pie​czeń​stwo. Będę na każde jej zawo​ła​nie, a jeżeli zechcesz mi teraz towa​rzy​szyć, madame, pokażę ci dodat​kowe kwa​tery przy​dzie​lone damom dworu. Prze​ko​nasz się, że znaj​dują się one w pobliżu apar​ta​men​tów księż​niczki i że także one są dobrze chro​nione. W zamku Pon​to​ise główny budy​nek oraz don​żon znaj​do​wały się w obrę​bie wewnętrz​nych murów obron​nych, pozo​stałe zabu​do​wa​nia zaś były oto​czone wyso​kim przed​mu​rzem. Gier​mek prze​ka​zał szep​tem roz​kazy jed​nemu z urzęd​ni​ków, a następ​nie prze​pro​wa​dził mnie przez zewnętrzny dzie​dzi​niec i wska​zał duży budy​nek z kamie​nia, sąsia​du​jący z ufor​ty​fi​ko​wa​nym wej​ściem, któ​rym prze​cho​dziło się na dzie​dzi​niec wewnętrzny. Rodzina kró​lew​ska miała rezy​do​wać w don​żonie, nato​miast w tym budynku miesz​kał kone​tabl zamku wraz z żoną, a na gór​nym pię​trze znaj​do​wało się kilka pokoi, w któ​rych, jak zapew​niał Guy de Mussy, bez trudu mogły się pomie​ścić dworki Kata​rzyny. — A służba kone​ta​bla będzie się nimi zaj​mo​wała i dbała o ich bez​pie​czeń​stwo — dodał. Jedna rzecz nie dawała mi jed​nak spo​koju. — A co się sta​nie, jeżeli wewnętrzna brama zosta​nie zamknięta, a brona spusz​czona? — zapy​ta​łam. — W takim przy​padku damy dworu znajdą się prze​cież po nie​wła​ści​wej stro​nie.

De Mussy uśmiech​nął się uspo​ka​ja​jąco, odsła​nia​jąc pro​ste, białe zęby. — Wewnętrzną bramę zamyka się tylko w wypadku oblę​że​nia, które jest teraz mało praw​do​po​dobne. A gdyby nawet do tego doszło, z pew​no​ścią roz​le​gną się wcze​śniej dzwony i ostrze​że​nia, a dworki zdążą schro​nić się w don​żo​nie. Czy mam cię, pani, ode​skor​to​wać do wieży księż​niczki, czy wró​cisz sama? Zro​zu​mia​łam jego suge​stię i podzię​ko​wa​łam za pomoc, zapew​nia​jąc, że bez trudu znajdę drogę powrotną. Kiedy ruszył przez dzie​dzi​niec, przy​glą​da​łam się jego dum​nym mło​dzień​czym kro​kom i bar​czy​stym ramio​nom i zasta​na​wia​łam się, co pomy​śli o nim Kata​rzyna. Wkrótce zresztą się o tym prze​ko​na​łam, bo to wła​śnie Guy de Mussy ode​skor​to​wał księż​niczkę do jej nowych kom​nat. Naj​wy​raź​niej zdą​żył jej już wcze​śniej przed​sta​wić sytu​ację, ponie​waż księż​niczka, prze​kro​czyw​szy próg, nie oka​zała zdzi​wie​nia. W żaden spo​sób nie odnio​sła się do kwe​stii nowych warun​ków, w jakich miała teraz miesz​kać — po pro​stu usia​dła, a następ​nie zaczęła się leni​wie wachlo​wać. — Mon​sieur de Mussy, czy jest tu gdzieś w pobliżu ogród, w któ​rym mogły​by​śmy na chwilę schro​nić się przed upa​łem? To byłoby istne dobro​dziej​stwo. Młody męż​czy​zna spoj​rzał na nią nie​pew​nie. — Jest tu nie​wielki ogród, księż​niczko, ale wydaje mi się, że prze​zna​czono go dla kró​lo​wej. Czy chcia​ła​byś, żebym się dowie​dział… Kata​rzyna prze​rwała mu, uśmie​cha​jąc się i lekko wachlu​jąc. — Och nie, pro​szę się wobec tego nie tru​dzić. Sama ją o to zapy​tam. Chęt​nie za to wybra​ła​bym się na konną prze​jażdżkę, gdy​byś zechciał mi, mon​sieur, zor​ga​ni​zo​wać eskortę. Guy de Mussy skło​nił się. — Za twoim pozwo​le​niem, sam będę ci towa​rzy​szył, Madame. Wzdłuż rzeki jest sporo cie​nia, ale naj​pierw muszę pomó​wić z kone​ta​blem zamku i upew​nić się, czy nie dotarły do nas infor​ma​cje o nie​po​ko​jach w oko​licy. Jak dotąd pano​wał tu spo​kój, ale zawsze należy brać pod uwagę próby wtar​gnię​cia na teren zamku. — Doprawdy? — Kata​rzyna wyraź​nie się oży​wiła. — Czy mogą pró​bo​wać go zdo​być Anglicy lub zwo​len​nicy mojego brata? A może panuje teraz spo​kój, bo takich napa​ści dopusz​cza​liby się raczej Bur​gund​czycy? Na twa​rzy męż​czy​zny poja​wił się rumie​niec. — Madame raczy żar​to​wać — zauwa​żył. — Czy mogę ci się odwdzię​czyć tym samym przy naj​bliż​szej spo​sob​no​ści? Kata​rzyna dotknęła wachla​rzem ust i przez chwilę mil​czała, tak jakby zasta​na​wiała się, co odpo​wie​dzieć. — Mon​sieur, musisz samo​dziel​nie pod​jąć tę decy​zję — odpo​wie​działa słod​kim gło​sem. — Czło​wiek czynu, jak sądzę, nie boi się podej​mo​wać cza​sem ryzyka. Roz​ba​wiła mnie ta wymiana zdań. Ni​gdy nie sły​sza​łam, żeby Kata​rzyna w ten spo​sób flir​to​wała, ale prze​cież rzadko sły​sza​łam jej roz​mowy z dwo​rza​nami — zwłasz​cza takimi, któ​rzy byli mniej wię​cej w jej wieku. Wkrótce zja​wiły się damy dworu, które donio​sły, że warunki panu​jące w kwa​te​rach w domu kone​ta​bla są do przy​ję​cia. Gdy tylko flan​dryj​skie kobyły zoba​czyły mło​dego giermka, zaczęły szyb​ciej trze​po​tać wachla​rzami, nie wie​rzy​łam jed​nak, by miały jakie​kol​wiek szanse na zdo​by​cie serca pana de Mussy, dopóki w towa​rzy​stwie była Kata​rzyna. Tam​tej nocy, kiedy księż​niczka szy​ko​wała się do snu, szcze​gó​łowo opo​wie​działa mi o wizy​cie w opac​twie Poissy i o spo​tka​niu z sio​strą. — Odbyła się pro​sta, ale bar​dzo poru​sza​jąca cere​mo​nia — powie​działa. — Jestem pod ogrom​nym wra​że​niem doko​nań Marii, Mette. Dzięki niej zro​zu​mia​łam, że inte​lekt i wykształ​ce​nie nie są przy​wi​le​jami zare​zer​wo​wa​nymi wyłącz​nie dla męż​czyzn i że kobiety tak samo wypeł​niają wolę Bożą, korzy​sta​jąc ze swych umy​słów. A mimo to, kiedy usi​łuję dys​ku​to​wać o lite​ra​tu​rze innej niż romanse czy legendy, mam

wra​że​nie, że męż​czyźni patrzą na mnie ze zdzi​wie​niem. Dla​czego zakła​dają, że nikt, kto nosi spód​nicę, nie może czy​tać Ary​sto​te​lesa? — Cie​kawe, ilu męż​czyzn go czy​tało — zauwa​ży​łam, zasta​na​wia​jąc się jed​no​cze​śnie, kim był ów Ary​sto​te​les. — Może wykształ​cone kobiety spra​wiają, że sła​biej wykształ​ceni męż​czyźni tracą pew​ność sie​bie. Kata​rzyna roz​wa​żała przez chwilę moje słowa i jed​no​cze​śnie czy​ściła zęby gałązką roz​ma​rynu. Odda​jąc mi gałązkę, zmarsz​czyła brwi i zapy​tała: — Czy myślisz, że Guy de Mussy czy​tał Ary​sto​te​lesa, Mette? — Cie​kawa jestem, dla​czego wspo​mi​nasz wła​śnie o nim — odpo​wie​dzia​łam z rów​nie nie​winną miną. — No cóż, jest nie​wąt​pli​wie bar​dzo atrak​cyj​nym męż​czy​zną, dosko​nale o tym wiesz! — zawo​łała, lekko się rumie​niąc. — Z pew​no​ścią sam tak uważa — przy​zna​łam. — Gdyby czy​tał Ary​sto​te​lesa, podo​bałby ci się bar​dziej czy mniej? Roze​śmiała się. — Sama nie wiem. Chyba bar​dziej, pod warun​kiem że byłby gotów o nim dys​ku​to​wać, nie zaś po pro​stu mi go wyja​śniać. Dla​czego się uśmie​chasz? — Uśmie​cham się, bo od dawna nie widzia​łam cię tak szczę​śli​wej i rado​snej. Poza tym nie wie​rzę, że naprawdę chcesz z mon​sieur Guyem dys​ku​to​wać o Ary​sto​te​le​sie — doda​łam, wyrzu​ca​jąc gałązkę do kosza, który stał przy wej​ściu do gar​de​roby. — Wydaje mi się, że wola​ła​byś raczej z nim poflir​to​wać. — Ależ skąd! Jak śmiesz! Uwa​żam, że jest zbyt zaro​zu​miały, a poza tym to z całą pew​no​ścią szpieg księ​cia. — Wstała i pode​szła do łóżka. — Poza tym jakie to ma zna​cze​nie? Zaczę​łam przy​go​to​wy​wać pościel. — To prawda — wzru​szy​łam ramio​nami. — Zresztą, co ty możesz wie​dzieć o flir​to​wa​niu, pomarsz​czona sta​ruszko? — Rzu​ciła mi zło​śliwe spoj​rze​nie, po czym zdjęła koszulę nocną i weszła nago do pościeli. Zacho​wu​jąc kamienny wyraz twa​rzy, pochy​li​łam się, żeby uło​żyć poduszki. Po chwili Kata​rzyna wycią​gnęła rękę i dotknęła mojego policzka. Był to drobny wyraz skru​chy, więc pozwo​li​łam sobie na lekki uśmiech. — Dobra​noc, Made​mo​iselle — powie​dzia​łam, zacią​ga​jąc kotary wokół łóżka. — Niech Bóg ześle ci słod​kie sny. — Dobra​noc, Mette. Niech Bóg pobło​go​sławi dołecz​kom w two​ich policz​kach. Znowu się uśmiech​nę​łam i ruszy​łam do wyj​ścia, kiedy nagle jej głowa wysu​nęła się spo​mię​dzy kotar. — À pro​pos, dla​czego za skrzy​nią z pościelą leży sien​nik? — Ach… — zawa​ha​łam się, bo nie chcia​łam kłó​cić się z nią o tej porze. — Teraz, kiedy twoje dworki miesz​kają tak daleko i nie mogą cię strzec, Alys i ja będziemy spały pod drzwiami two​jej kom​naty. Dla​tego przy​go​to​wa​łam dla nas sien​nik. Przez chwilę patrzyła na mnie w zamy​śle​niu i potrzą​snęła głową. — Nie, Mette. Na zewnątrz nie będzie​cie bez​pieczne. Prze​nieś sien​nik tutaj. Zmie​ści się w nogach łóżka. — Znik​nęła na chwilę, po czym znowu roz​su​nęła kotary i podała mi dwie poduszki. — Weź je. Będzie wam wygod​niej. E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

18 Pod​czas poran​nych prze​jaż​dżek, które Kata​rzyna i Guy de Mussy odby​wali wzdłuż rzeki, towa​rzy​szyły im damy dworu oraz liczna eskorta zbroj​nych. Mimo to jed​nak mię​dzy tym dwoj​giem szybko nawią​zała się zabar​wiona flir​tem przy​jaźń. Na nad​rzecz​nych łęgach poni​żej klifu, na któ​rym stał zamek, odby​wały się pik​niki, w któ​rych uczest​ni​czyli także inni bur​gundzcy gierm​ko​wie oraz kilku mło​dych ryce​rzy. A kiedy znad Vexin zaczęły nad​cią​gać let​nie burze, w sali balo​wej urzą​dzano tańce, pod​czas któ​rych muzy​kom kazano wyko​ny​wać gigue, nie zaś lubiane przez kró​lową dostojne sal​ta​rello 1. Kró​lowa Iza​bela, która musiała uczest​ni​czyć w czę​stych i nie​zwy​kle dłu​gich obra​dach Rady Regen​cyj​nej, przyj​mo​wała dwo​rzan tylko dwa lub trzy razy w tygo​dniu. W pozo​stałe dni Kata​rzyna zapra​szała wybra​nych gości do sie​bie, gdzie czy​tano poezję i śpie​wano pie​śni przy lutni lub har​fie. Ponie​waż księż​niczka zaczęła ćwi​czyć dopiero po opusz​cze​niu klasz​toru, grała na tych instru​men​tach na pozio​mie dość pod​sta​wo​wym, ale Guy de Mussy oka​zał się cał​kiem uta​len​to​wa​nym muzy​kiem i chęt​nie akom​pa​nio​wał Kata​rzy​nie pod​czas uro​czych inter​pre​ta​cji popu​lar​nych pie​śni i bal​lad. Ja oczy​wi​ście nie uczest​ni​czy​łam w tych roz​ryw​kach, choć bez​wstyd​nie pod​słu​chi​wa​łam. Kom​nata była nie​wielka i ide​alna do intym​nych roz​mów, żar​tów i prze​ko​ma​rzań, któ​rym odda​wali się głów​nie Kata​rzyna i Guy. Jeżeli nawet gier​mek robił to wyłącz​nie na roz​kaz księ​cia Bur​gun​dii, to per​fek​cyj​nie odgry​wał swoją rolę — zresztą Kata​rzyna nie pozo​sta​wała mu dłużna. Prze​ko​na​łam się, że tych dwoje łączy coś wię​cej niż tylko przy​jaźń, prze​ko​ma​rza​nia i flirt, kiedy zoba​czy​łam ich przy​pad​kiem, jak wra​cali z kon​nej prze​jażdżki i gdy wyprze​dzili nieco resztę orszaku, zaczęli się ukrad​kiem cało​wać. Nie widzieli mnie i wyda​wali się nie​świa​domi wszyst​kiego poza tym namięt​nym poca​łun​kiem. Mia​łam zresztą prze​czu​cie, że nie zda​rzyło się to po raz pierw​szy. Muszę tu wyznać, że byłam tym wszyst​kim nieco zasko​czona. Z jakie​goś nie​zro​zu​mia​łego powodu, choć cie​szy​łam się, że Kata​rzyna ma oka​zję do nie​win​nych, nie​szko​dli​wych flir​tów — nie wzię​łam pod uwagę, że nie​uchron​nie prze​ro​dzą się one w coś zde​cy​do​wa​nie poważ​niej​szego. W Hôtel Saint-Pol obo​wią​zy​wały zawsze tak surowe zasady, że nie było wła​ści​wie miej​sca na ukrad​kowe poca​łunki. Doty​czyło to zwłasz​cza księż​niczki, którą nie​ustan​nie ota​czały damy dworu i która zda​wała się bar​dziej cenić sobie towa​rzy​stwo brata niż innych mło​dzień​ców. Kata​rzyna miała teraz jed​nak nie​mal sie​dem​na​ście lat. Gdyby wyszła za króla Hen​ryka wtedy, gdy po raz pierw​szy zaczęto o tym mówić, dzie​li​łaby z nim łoże już od dwóch lat, a być może zdą​ży​łaby już nawet wydać na świat jego potomka. Nie powin​nam się była zatem dzi​wić, że reago​wała na natu​ralne mło​dzień​cze potrzeby. Drę​czyło mnie tylko jedno pyta​nie: czy powin​nam w tej sytu​acji jakoś zare​ago​wać — a jeżeli tak, to w jaki spo​sób? Pod​czas ran​nej i wie​czor​nej toa​lety na​dal mia​ły​śmy czas tylko dla sie​bie, księż​niczka bowiem jasno zako​mu​ni​ko​wała flan​dryj​skim koby​łom, że nie potrze​buje ich pomocy. Wtedy była więc dosko​nała oka​zja do poru​sza​nia draż​li​wych tema​tów. Mimo to nie​ustan​nie odkła​da​łam naszą roz​mowę na póź​niej, zakła​da​jąc, że romans, który wybuchł tak szybko, rów​nie szybko zga​śnie. Przy​szło mi do głowy, że jeżeli Guy de Mussy został umiesz​czony w pobliżu księż​niczki, żeby ją szpie​go​wać, to mani​pu​la​tor taki jak książę zapewne liczyłby wręcz na roz​wój romansu, a nawet otwar​cie by go popie​rał. Gdyby tak rze​czy​wi​ście było, to młody gier​mek miałby się na bacz​no​ści i nie tknąłby księż​niczki, która prze​cież musiała pozo​stać dzie​wicą. Poza tym, gdyby Kata​rzyna zorien​to​wała się, że stała się obiek​tem mani​pu​la​cji, praw​do​po​dob​nie sama by wszystko zakoń​czyła — a moja inge​ren​cja oka​za​łaby się zbędna. W mię​dzy​cza​sie zaś, wyka​zu​jąc się pobłaż​li​wo​ścią i dość nie​dbale pod​cho​dząc do naka​zów moral​no​ści, uzna​łam, że nie sta​nie się nic złego, jeżeli Kata​rzyna prze​żyje swoją petit amour 2. Kiedy po jed​nym z takich wyjąt​kowo rado​snych popo​łu​dnio​wych spo​tkań poma​ga​ły​śmy jej z Agnes przy​go​to​wać się do snu, księż​niczka otwo​rzyła małe posre​brzane pude​łeczko, które stało na jej toa​letce,

i wyjęła z niego zło​żoną kartkę papieru. — Dosta​łam odę ku czci mojej łabę​dziej szyi — oznaj​miła z fał​szywą skrom​no​ścią. — Nie jest to może Powieść o Róży, ale prze​cież jej autor to raczej czło​wiek mie​cza niż pióra. Musia​łam go jed​nak naprawdę ocza​ro​wać, skoro to dla mnie napi​sał. Jak sądzi​cie? Wymie​ni​ły​śmy z Agnes zna​czące spoj​rze​nia, a przy​ja​ciółka Kata​rzyny wzięła od niej kartkę, roz​ło​żyła ją i przyj​rzała się pięk​nemu pismu. — Musiał dać to do prze​pi​sa​nia któ​re​muś z urzęd​ni​ków — zauwa​żyła Agnes, stu​diu​jąc kolejne wersy z lek​kim uśmiesz​kiem. — Gdzie się podziały wszyst​kie plamy atra​mentu i prze​kre​śle​nia wła​ściwe tym, któ​rzy usy​chają z miło​ści? — To prawda, ten gest wydaje się prze​my​ślany, to raczej nie poryw chwili — przy​znała nie​chęt​nie Kata​rzyna. — Ale Guy jest w końcu woj​sko​wym, nawy​kłym do pre​cy​zyj​nego pla​no​wa​nia. Czy to czyni jego uczu​cia mniej szcze​rymi? Skoń​czy​łam roz​sz​nu​ro​wy​wać jej suk​nię i cof​nę​łam się. Zaj​rza​łam Agnes przez ramię i zoba​czy​łam serię kwie​ci​stych, gór​no​lot​nych zdań, połą​czo​nych kil​koma spraw​nymi rymami. — Potrze​bo​wa​ła​bym cze​goś wię​cej niż krót​kiej rymo​wanki, żeby zaufać takiemu męż​czyź​nie — wtrą​ci​łam sta​now​czo. — Tym bar​dziej że to Bur​gund​czyk. Powin​naś mieć się na bacz​no​ści. I broń boże nie powie​rzaj mu żad​nych tajem​nic, Made​mo​iselle. Kata​rzyna, wyraź​nie ura​żona moją nado​pie​kuń​czo​ścią, zawo​łała: — Och, Mette! Zaufaj mojej inte​li​gen​cji! Nie powie​rzy​ła​bym mu nawet drob​nostki. On zresztą też nie uważa mnie za naiwną dziew​czynę. Ale prze​cież każdy młody, ambitny gier​mek marzy o zdo​by​ciu serca księż​niczki, czyż nie? — Moż​liwe, że każdy młody gier​mek o tym marzy, buja​jąc w obło​kach, ale nie sądzę, żeby mógł się spo​dzie​wać, iż kie​dy​kol​wiek speł​nią się te marze​nia. — Cha! — zaśmiała się kpiąco. — Nie masz o niczym poję​cia! Otóż powin​naś wie​dzieć, że na dwo​rze kręci się kilku mło​dych męż​czyzn, któ​rzy uwa​żają, że są wystar​cza​jąco przy​stojni i inte​li​gentni, by dostą​pić takiego zaszczytu. Guy de Mussy zdaje sobie przy​naj​mniej sprawę, że nasz flirt służy tylko roz​rywce. — Albo księ​ciu Bur​gun​dii — wymam​ro​ta​łam ponuro, na tyle cicho, że księż​niczka mnie nie usły​szała. Pod​nio​słam jej ciężką suk​nię i powie​si​łam w gar​de​ro​bie. Kata​rzyna tym​cza​sem wzięła od Agnes wiersz i zło​żyła kartkę, po czym zwró​ciła się do mnie: — Guy twier​dzi, że kiedy skoń​czą się zapasy, książę Bur​gun​dii prze​nie​sie dwór do Beau​vais. Naj​pierw jed​nak król zamie​rza polo​wać w lasach Vexin, w związku z tym jego psy powinny wkrótce zostać prze​wie​zione do Pon​to​ise. Zakła​dam, że twój syn zjawi się tu razem z nimi, Mette. — To wspa​niała wia​do​mość, Made​mo​iselle. Alys będzie bar​dzo szczę​śliwa, gdy zoba​czy brata. —  Uśmiech​nę​łam się sze​roko i pode​szłam do księż​niczki. Kata​rzyna wes​tchnęła. — Ja też chcia​ła​bym zoba​czyć mojego brata — zauwa​żyła, marsz​cząc brwi. — Cza​sem zasta​na​wiam się, czy kie​dy​kol​wiek się jesz​cze spo​tkamy. To, co Kata​rzyna powie​działa o swo​jej rela​cji z Guyem de Mussy, tro​chę mnie uspo​ko​iło. Trak​to​wała ten flirt wyłącz​nie jako roz​rywkę, nie​winny romans, w który anga​żo​wała umysł, ale nie serce. Wkrótce jed​nak oka​zało się, że nie wszy​scy patrzyli na to rów​nie nie​fra​so​bli​wie. W rela​cji Kata​rzyny i kró​lo​wej zaszły istotne zmiany. W ciągu tych lat, kiedy księż​niczka miesz​kała w wieży w Hôtel Saint-Pol, jej matka ani razu się tam nie zja​wiła, uwa​żała bowiem, że to kró​lowa Fran​cji winna być odwie​dzana, i dla​tego nie zawra​cała sobie głowy nawet wła​snymi dziećmi. Jed​nak teraz, kiedy rządy prze​jął książę Bur​gun​dii, życie codzienne kró​lo​wej Iza​beli bar​dzo się zmie​niło. Nie miała już do dys​po​zy​cji bli​sko tuzina sta​ran​nie dobra​nych dam dworu, które tylko cze​kały, żeby speł​nić każdą jej zachciankę. Książę nie zno​sił takich kobie​cych zastę​pów — uwa​żał je za sie​dli​sko roz​rzut​no​ści i roz​wią​-

zło​ści. Teraz zatem kró​lowa miała do dys​po​zy​cji tylko jedną wierną nie​miecką towa​rzyszkę, która pozo​sta​wała u jej boku od lat, poza tym musiała zado​wo​lić się grupką dość zasad​ni​czych, sta​tecz​nych i trzeźwo myślą​cych fla​mandz​kich oraz bur​gundz​kich ary​sto​kra​tek, wybra​nych spo​śród żon dwo​rzan księ​cia. Przy​pusz​czam, że Iza​belę musiały iry​to​wać śmie​chy i muzyka docho​dzące z apar​ta​men​tów Kata​rzyny, dla​tego też pew​nego dnia posta​no​wiła po pro​stu zja​wić się tam bez uprze​dze​nia. Zoba​czy​łam ją, kiedy wra​ca​łam do kom​naty księż​niczki z winem i sło​dy​czami, i natych​miast posta​no​wiłam się wyco​fać. Minęło wiele czasu, odkąd ostatni raz mia​łam oka​zję widzieć kró​lową z bli​ska. Pew​nie dla​tego zasko​czyły mnie zmiany, które przez ten czas zaszły w jej wyglą​dzie. Nie można powie​dzieć, że stała się otyła jak jej syn Ludwik, ale figura kró​lo​wej wyraź​nie się zaokrą​gliła. Kiedy sunęła po scho​dach, odziana w jedwabną kre​mową houp​pe​lande, przy​po​mi​nała sta​tek pod peł​nymi żaglami. A może nale​ża​łoby ją raczej porów​nać do pirac​kiego gale​onu peł​nego skar​bów, jej głowa, ręce i piersi skrzyły się bowiem zło​tem i klej​no​tami. Kiedy paź otwo​rzył drzwi i kró​lowa zoba​czyła, że Kata​rzynę ota​cza jedy​nie nie​wielka grupka dam dworu, na jej twa​rzy poja​wiło się wyraźne roz​cza​ro​wa​nie. — Ach, myśla​łam, że przyj​mu​jesz gości, córko — powie​działa, dysząc ciężko po dopiero co zakoń​czo​nej wspi​naczce po scho​dach. Dworki natych​miast pode​rwały się z krze​seł i padły na kolana, cał​ko​wi​cie zasko​czone tą nie​spo​dzie​waną wizytą. Kata​rzyna szybko wstała, by oddać matce swój fotel z bal​da​chi​mem. — Pro​szę, Wasza Wyso​kość. Sądzi​łam, że jesteś nie​zwy​kle zajęta spra​wami pań​stwa. — Spoj​rzała na kró​lową, która z ulgą opa​dła na poduszki, po czym dodała: — Myśla​łam, że nie pla​nu​jesz spo​ty​kać się dziś z dwo​rza​nami. Kró​lowa Iza​bela wachlo​wała się inten​syw​nie. — Celowo ogło​si​łam, że będę dziś zajęta — oznaj​miła z chy​trym uśmiesz​kiem. — Pod​czas spo​tkań Rady Regen​cyj​nej opo​wia​dano mi o gwa​rze i śmie​chach docho​dzą​cych popo​łu​dniami z two​ich apar​ta​men​tów, dla​tego posta​no​wi​łam prze​ko​nać się, co jest źró​dłem tej weso​ło​ści. Czy powin​nam czuć się zawie​dziona? Dys​kret​nie wśli​zgnę​łam się do salonu, posta​wi​łam na stole wino oraz wafle, które przy​nio​słam z kuchni, i ruszy​łam do gar​de​roby, żeby wyjąć z kufra Kata​rzyny złote kie​li​chy — kró​lowa nie mogła prze​cież pić z byle czego! — Od czasu do czasu odwie​dzają nas osoby ze świty księ​cia, Madame — wyznała z waha​niem Kata​rzyna. — Roz​ma​wiamy o lite​ra​tu​rze, czy​tamy wspól​nie poezję i tro​chę śpie​wamy. Mówiono mi, że wraz z kró​lem lubi​li​ście odda​wać się tego typu roz​ryw​kom w począt​kach waszego mał​żeń​stwa. Miłość dwor​ska, tak to, zdaje się, nazy​wano. — Głu​pia dziew​czyno! — zawo​łała kró​lowa. — Nie wiesz nawet, co mówisz. Róż​nica polega wła​śnie na tym, że byli​śmy m a ł ż e ń s t w e m, Kata​rzyno. Ty nato​miast nie jesteś mężatką… i ni​gdy nie będziesz, jeżeli zepsu​jesz sobie repu​ta​cję, decy​du​jąc się na nie​sto​sowne miłostki z byle g i e r m k i e m! — Wypo​wie​działa to słowo jak naj​gor​sze bluź​nier​stwo, krzy​wiąc się z obrzy​dze​nia, tak jakby pozo​sta​wiło jej nie​przy​jemny smak na języku. — Tak nisko uro​dzona kre​atura zapewne nie zdaje sobie sprawy, że dwor​ska miłość była cał​ko​wi​cie nie​winną roz​rywką — dodała zja​dli​wie. — To miłość pla​to​niczna, a nie pota​jemne schadzki na scho​dach, wymie​nia​nie ukrad​ko​wych poca​łun​ków i godne potę​pie​nia wersy pełne lubież​nych pod​tek​stów. Kata​rzyna wydała stłu​miony okrzyk. Wyglą​dała tak, jakby miała się zaraz prze​wró​cić, a na jej twa​rzy malo​wało się bez​gra​niczne zdu​mie​nie. Dosko​nale ją rozu​mia​łam. Skąd, na Boga, kró​lowa wie​działa o poca​łun​kach czy o kwie​ci​stym poema​cie, w któ​rym Guy de Mussy wysła​wiał śnież​no​białą szyję księż​niczki? Zer​k​nę​łam na Agnes, bo, jak sądzi​łam, tylko ona oprócz mnie znała te szcze​góły, zoba​czy​łam jed​nak, że jest rów​nie zasko​czona. Czyżby ktoś inny widział poca​łu​nek albo czy​tał wiersz? Wyda​wało mi się to mało praw​do​po​dobne. I wtedy uświa​do​mi​łam sobie, że o obu tych rze​czach wie​działa prze​cież jesz​cze jedna osoba: sam Guy de Mussy! Czyżby rela​cjo​no​wał nawet tak intymne szcze​góły księ​ciu Bur​gun​dii?

I czy książę prze​ka​zy​wał je szep​tem kró​lo​wej pod​czas rów​nie intym​nych chwil? Jeżeli księż​niczka zada​wała sobie w tej chwili podobne pyta​nia, to nic dziw​nego, że wydała okrzyk zdu​mie​nia. — Sądzę, że powin​naś usiąść, Kata​rzyno — zauwa​żyła kró​lowa. — Wyglą​dasz, jak​byś miała zemdleć. Jej córka usia​dła, a ja czym prę​dzej nala​łam wina do dwóch wysa​dza​nych klej​no​tami kie​li​chów, które przy​nio​słam. Pode​szłam z tacą do kró​lo​wej Iza​beli, która się​gnęła po jeden z nich. Jej twarz nieco zła​god​niała — teraz kró​lowa delek​to​wała się per​spek​tywą uczty. — Mam nadzieję, że to wino, które mój pan, książę Bur​gun​dii, spro​wa​dził ze swo​ich win​nic w górze Loary — zauwa​żyła bez​tro​skim tonem — jest nie​zwy​kle lek​kie i naprawdę wyśmie​nite. Kata​rzyna, która doszła już nieco do sie​bie, się​gnęła po drugi kie​lich i powie​działa cicho: — Pijemy to, co aku​rat pro​po​nuje nam piw​ni​czy, Madame. Mette ma też wodę źró​dlaną, jeżeli chcia​ła​byś roz​cień​czyć wino, tak jak ja to robię. — No cóż, do wina jego ksią​żę​cej mości nie śmia​ła​bym dole​wać wody, ale w tym przy​padku może rze​czy​wi​ście tak zro​bię — zgo​dziła się kró​lowa Iza​bela, słusz​nie wnio​sku​jąc, że wino nie pocho​dziło z bur​gundz​kiej win​nicy. Wpa​try​wa​łam się w kró​lową osłu​piała. Nie mogłam uwie​rzyć, że potrafi być w jed​nej chwili nik​czemna, a zaraz potem łagodna jak bara​nek. Szybko jed​nak spu​ści​łam wzrok, sku​pi​łam się na dzbanku z wodą, który trzy​ma​łam na tacy, i roz​cień​czy​łam jej wino. Poczę​sto​wa​łam też kró​lową waflami mio​do​wymi. W ciszy peł​nej napię​cia zoba​czy​łam, jak Kata​rzyna dys​kret​nie dała znak Agnes, która sie​działa w pobliżu, w mil​cze​niu sta​ra​jąc się dodać księż​niczce otu​chy. — Sły​sza​łam, że odby​wasz konne prze​jażdżki, Kata​rzyno — zauwa​żyła jej matka. — Co możesz powie​dzieć o oko​li​cach zamku? Zaczę​łam ser​wo​wać napoje pozo​sta​łym damom dworu, a księż​niczka w tym cza​sie szcze​gó​łowo opi​sy​wała lasy i pastwi​ska poło​żone wzdłuż rzeki Oise. — Mogła​byś udać się na wycieczkę swoją barką, Madame — zasu​ge​ro​wała. Kró​lowa wzru​szyła ramio​nami. — Może tak zro​bię, jeśli nie będę musiała oglą​dać żad​nych przy​gnę​bia​ją​cych wido​ków. Nie mogę patrzeć na opu​sto​szałe mia​steczka i pola leżące odło​giem. Książę mówił, że za tymi spu​sto​sze​niami stoją gra​su​jące po oko​licy bandy zbi​rów, a na tery​to​riach, które znaj​dują się pod jego kon​trolą, panuje ład i porzą​dek. Powie​dzia​łam mu, że jeżeli musimy wyje​chać z Paryża, chcia​ła​bym wyru​szyć na wschód, do Szam​pa​nii. Książę obie​cał, że to zro​bimy, kiedy tylko powróci Karol. Ta wia​do​mość spa​dła na nas jak grom z jasnego nieba. — A kiedy… kiedy to ma nastą​pić? — wyją​kała księż​niczka ze zdzi​wie​niem. — Mniej wię​cej za tydzień — odpo​wie​działa bez​tro​sko jej matka. — Nego​cja​cje są już zaawan​so​wane. Czyż to nie wspa​niałe, Kata​rzyno, że Karol i książę zaczną wresz​cie pra​co​wać wspól​nie nad tym, by uwol​nić Fran​cję od tych prze​klę​tych Angli​ków? — Czy książę spo​tkał się już z Karo​lem? — zapy​tała Kata​rzyna, nie potra​fiąc ukryć nie​do​wie​rza​nia. — Wyda​wało mi się, że nie opusz​czał Pon​to​ise. — Och nie, nie pro​wa​dził nego​cja​cji oso​bi​ście. Nie tak się to odbywa, moja droga — wyja​śniła kró​lowa pro​tek​cjo​nal​nie. — Wysłan​nicy obu stron pro​wa​dzili roko​wa​nia już od wielu dni, teraz zaś przy​go​to​wali osta​teczne poro​zu​mie​nie. Kiedy tylko zosta​nie ono pod​pi​sane, Karol do nas wróci. — Kró​lowa Iza​bela uśmiech​nęła się deli​kat​nie do córki. — Jestem prze​ko​nana, że z rado​ścią przyj​miesz wia​do​mość, iż w tym doku​men​cie nie wspo​mina się sło​wem o twoim mał​żeń​stwie z tym liber​ty​nem Hen​ry​kiem Mon​mo​uthem. Będziemy musieli poszu​kać ci innego męża. Kata​rzyna spu​ściła wzrok i z roz​tar​gnie​niem strzep​nęła z kolan okru​chy. — Czy dobrze rozu​miem, Madame, że nie ma już mowy o zawar​ciu mał​żeń​stwa mię​dzy mną a kró​lem Hen​ry​kiem? — zapy​tała ze ści​śnię​tym gar​dłem. Jej matka wydęła wargi.

— Ujmę to w nastę​pu​jący spo​sób: szansa, że wyj​dziesz za Mon​mo​utha, jest rów​nie nie​wielka jak to, że wydamy cię za tego mło​dego giermka, któ​rego zda​jesz się darzyć taką sym​pa​tią. Na twa​rzy Kata​rzyny poja​wiły się rumieńce, pod​nio​sła jed​nak dum​nie głowę. — Chcia​ła​bym zwró​cić ci uwagę, Madame, że to książę Bur​gun​dii odpo​wiada za to, że spę​dzam tak wiele czasu w towa​rzy​stwie Guya de Mussy. To on powie​rzył swo​jemu gierm​kowi zada​nie chro​nie​nia mnie. Jeżeli budzi to twoje nie​za​do​wo​le​nie, suge​ro​wa​ła​bym, żebyś z nim poru​szyła tę kwe​stię. — Nie powin​naś się tak obru​szać, Kata​rzyno — odparła kró​lowa z roz​ba​wie​niem. — Oso​bi​ście uwa​żam, że w twoim wieku nie ma nic złego w nie​win​nym flir​cie, oczy​wi​ście pod warun​kiem, że nie docho​dzi do poca​łun​ków. Powin​nam cię jed​nak prze​strzec, że jego ksią​żęca mość nie pod​cho​dzi do takich spraw z podobną wyro​zu​mia​ło​ścią. Kata​rzyna głę​boko ode​tchnęła i mil​czała przez chwilę, zanim odpo​wie​działa: — Sądzi​ła​bym, że książę Bur​gun​dii ma waż​niej​sze sprawy na gło​wie i że nie będzie się zaj​mo​wał tym, w jaki spo​sób spę​dzam czas. Tym bar​dziej że nie jestem już uży​tecz​nym pion​kiem, który mógłby wyko​rzy​stać w swo​jej grze o tron fran​cu​ski. — Ostat​nie słowa wypo​wie​działa ze szcze​gól​nym naci​skiem. Kró​lowa zmarsz​czyła brwi. — Mylisz się co do inten​cji księ​cia — odpo​wie​działa sta​now​czo. — Pra​gnie on przede wszyst​kim, by we Fran​cji zapa​no​wał pokój. Wła​śnie dla​tego usi​łuje pogo​dzić two​jego brata i króla. Powta​rzał to wie​lo​krot​nie pod​czas posie​dzeń Rady Regen​cyj​nej i oso​bi​ście pisał do Karola, zapew​nia​jąc go o czy​sto​ści swo​ich zamia​rów. Oczy​wi​ście twój brat jest jesz​cze bar​dzo młody i nie wie, komu powi​nien ufać. Jak dotąd pokła​dał wiarę w nie​do​bit​kach stron​nic​twa, które wspie​rało Arma​gnaca, ale dzięki Bogu, ten dia​beł smaży się teraz w pie​kle, a Karo​lowi będzie mógł wkrótce dora​dzać książę Bur​gun​dii. Zapewni mu wspar​cie i pomoże rzą​dzić Fran​cją, wyprzeć Angli​ków oraz przy​wró​cić tu pokój i dobro​byt. Skoń​czyw​szy tę tyradę, kró​lowa opróż​niła kie​lich, zło​żyła trium​fal​nie wachlarz, a następ​nie rozej​rzała się wokół sie​bie i z satys​fak​cją przy​jęła pełne podziwu szepty dam dworu. — No cóż, Madame — odpo​wie​działa Kata​rzyna uprzej​mie, choć nie​zwy​kle chłodno. — Jeżeli błęd​nie oce​ni​łam zamiary księ​cia, będę musiała za to zadość​uczy​nić, muszę jed​nak pod​kre​ślić, że nie zamie​rzam tego robić, dopóki nie zoba​czę, jak mój brat klęka przed kró​lem, tobą oraz księ​ciem Bur​gun​dii. Kró​lowa uśmiech​nęła się i z pobła​ża​niem kiw​nęła głową. — Nie będziesz zatem musiała długo cze​kać, Kata​rzyno. Zapew​niam cię — dodała słod​kim gło​sem. — Ten rado​sny dzień powi​nien nadejść lada chwila. Tam​tej nocy coś wyrwało mnie nagle ze snu. Wyda​wało mi się, że ktoś wszedł do kom​naty Kata​rzyny. W pokoju pano​wała cał​ko​wita ciem​ność. — Kto tam? Halo? — wyszep​ta​łam, a serce zabiło mi moc​niej. Usia​dłam, się​gnę​łam po szal i poczu​łam, jak Alys kręci się obok mnie na sien​niku. Nic nie widzia​łam, usły​sza​łam jed​nak stłu​mione kroki, a po chwili roz​le​gło się ciche klik​nię​cie zamy​ka​nych drzwi kom​naty. Kto​kol​wiek tu był, zdo​łał wyjść rów​nie dys​kret​nie, jak się tu dostał. — Co się stało, Mette? Kata​rzyna wstała z łóżka i pode​szła do mnie, prze​wią​zu​jąc szla​frok. Pode​rwa​łam się z sien​nika i zakry​łam ramiona sza​lem. — Nie wiem, Made​mo​iselle — wyszep​ta​łam. — Nic nie widzia​łam, ale jestem prze​ko​nana, że ktoś był w pokoju. — Jak to moż​liwe? — zapy​tała Kata​rzyna. — Drzwi budynku strzegą prze​cież war​tow​nicy. — War​tow​ni​ków można nakło​nić do przy​mknię​cia oka na wiele rze​czy — odpar​łam. — Pójdę ich zapy​tać, czy nie widzieli, by ktoś tu wcho​dził. — Masz na sobie tylko koszulę nocną i szal. Jeżeli zamie​rzasz do nich iść, lepiej włóż coś na sie​bie.

— Usły​sza​łam sze​lest mate​riału i zoba​czy​łam, że Kata​rzyna zdjęła szla​frok. — Pro​szę, weź to, a ja wrócę do łóżka. Wsko​czyła naga pod koł​drę, ja zaś owi​nę​łam się szla​fro​kiem i ruszy​łam po omacku w kie​runku drzwi. Na kory​ta​rzu pło​nęła samotna pochod​nia, która pozwo​liła mi poko​nać pierw​sze pię​tro spi​ral​nych scho​dów. Przy głów​nym wej​ściu pło​nęła kolejna, a w nie​wiel​kiej war​towni przy zary​glo​wa​nych drzwiach grało w karty dwóch uzbro​jo​nych żoł​nie​rzy. Wyglą​dali na bar​dzo zasko​czo​nych moją wizytą, ale zapew​nili mnie, że zabro​niono im kogo​kol​wiek wpusz​czać do apar​ta​men​tów księż​niczki i że nikogo nie widzieli. — Musia​łam się pomy​lić, Made​mo​iselle — powie​dzia​łam, kiedy wró​ci​łam do kom​naty. Roz​su​nę​łam kotarę ota​cza​jącą łóżko Kata​rzyny i poda​łam jej szla​frok. — War​tow​nicy nikogo nie wpusz​czali do środka. Prze​pra​szam, że cię obu​dzi​łam. Zanim jed​nak się poło​ży​łam, posta​wi​łam sto​łek pod drzwiami. Liczy​łam na to, że jeżeli kto​kol​wiek znowu spró​buje dostać się do środka, sto​łek się prze​wróci i obu​dzi nas hałas. Nie mia​łam żad​nych dowo​dów, byłam jed​nak prze​ko​nana, że ktoś tu był. Od Madame Roy​ale Kata​rzyny de Valois do mojego uko​cha​nego brata Karola, del​fina Vien​nois Wczo​raj kró​lowa poin​for​mo​wała mnie, że masz lada dzień zawrzeć rozejm z księ​ciem Bur​gun​dii. Zakli​nam Cię, nie zbli​żaj się do niego, trzy​maj się od niego jak naj​da​lej! Nie​za​leż​nie od wszel​kich obiet​nic i zapew​nień nie można mu ufać. Słu​cha​jąc rad Tan​ne​guya du Cha​stel, wyka​zy​wa​łeś się zawsze nie​zwy​kłą jak na młody wiek mądro​ścią i doj​rza​ło​ścią. Głę​boko wie​rzę, że Tan​ne​guy dotrzyma przy​sięgi, którą zło​żył Ci tam​tej prze​ra​ża​ją​cej nocy, kiedy zmarł nasz brat Ludwik. Dys​po​nuję teraz dowo​dami na to, że książę roz​mie​ścił wokół mnie swo​ich szpie​gów, któ​rzy nie​prze​rwa​nie mnie obser​wują. Tylko we wła​snej kom​na​cie czuję się wolna od jego zło​wro​gich macek, zresztą oba​wiam się, że może on dosię​gnąć mnie nawet w tym azylu. Codzien​nie modlę się do Matki Boskiej, pro​sząc, by zapew​niła mi bez​pie​czeń​stwo i chro​niła przed jego zaku​sami, teraz jed​nak, kiedy zerwał roko​wa​nia z Angli​kami, zdaję sobie sprawę, że moje dzie​wic​two nie ma już żad​nej war​to​ści, nie jest już bowiem dodat​ko​wym atu​tem, któ​rym można wyma​chi​wać przed kró​lem Hen​ry​kiem. Cie​kawe, kiedy dia​bel​ski książę zła​mie wszel​kie zasady kodeksu rycer​skiego i pozbawi mnie nie​win​no​ści, tak jak nie​ustan​nie i lubież​nie insy​nu​uje? I jakże mogę się bro​nić? Była​bym gotowa wyjść za króla Hen​ryka czy za kogo​kol​wiek innego choćby i jutro, gdyby tylko wyzwo​liło mnie to z tej potwor​nej pułapki. Nie mogę ufać kró​lo​wej i nie wie​rzę, że bro​ni​łaby mojego honoru, wydaje się bowiem w pełni pod​po​rząd​ko​wana księ​ciu Bur​gun​dii. Nie mam poza Tobą żad​nych sprzy​mie​rzeń​ców, mój Bra​cie. Tak bar​dzo bym chciała osio​dłać konia i wyru​szyć do Cie​bie bez chwili zwłoki! A jed​nak nie mogę tego zro​bić i zakli​nam Cię, byś pod żad​nym pozo​rem tu nie przy​jeż​dżał. Codzien​nie dzię​kuję Bogu za to, że jesteś wolny, i modlę się do Naj​wyż​szego, by także i mnie zapew​nił wol​ność, którą możesz się cie​szyć. Nie zaprze​paść tego daru! Twoja zawsze kocha​jąca sio​stra, Kata​rzyna Zamek Pon​to​ise, pią​tek, 19 sierp​nia 1418 roku

1. Gigue — żywy, skoczny taniec ludowy pocho​dze​nia irlandz​kiego i szkoc​kiego; sal​ta​rello — śre​dnio​wieczny wło​ski taniec ludowy, potem dwor​ski; oba weszły w skład suity baro​ko​wej. ↩ 2. Le petit amour (fr.) — miłostka. ↩

E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

19 Minęło kilka dni i nic nie wska​zy​wało na to, by książę Karol miał wkrótce poja​wić się w Pon​to​ise, by uca​ło​wać dłoń swo​jego ojca i osta​tecz​nie pojed​nać się z kró​lową. Kata​rzyna, która tylko w ten spo​sób mogła wyrwać się z dusz​nej klatki zamku, na​dal jeź​dziła konno w towa​rzy​stwie Guya de Mussy i jego szpie​gów — nie było już jed​nak mowy o dwor​skiej miło​ści i ukrad​ko​wych poca​łun​kach na scho​dach. Księż​niczka przej​rzała na oczy i żaden nie​winny flirt nie wcho​dził już w grę. Żało​wa​łam, że musiała przez to wszystko prze​cho​dzić. Gorące jesienne słońce wysu​szyło nagle zie​lone listki tego mło​dzień​czego uczu​cia. Fala upa​łów bar​dzo nie​ko​rzyst​nie wpły​nęła na zdro​wie króla. Któ​re​goś ranka, jesz​cze przed mszą, monar​cha wybiegł nie​spo​dzie​wa​nie na wewnętrzny dzie​dzi​niec, krzy​cząc na całe gar​dło i ostrze​ga​jąc, by nikt się do niego nie zbli​żał. Wszy​scy rzu​ci​li​śmy się w popło​chu, by spraw​dzić, co się dzieje — ujrze​li​śmy widok nie​zwy​kle przy​gnę​bia​jący. Król Karol stał przy​gar​biony na środku dzie​dzińca, odziany jedy​nie w koszulę, spod któ​rej wysta​wały chude białe nogi. Miał zmierz​wione włosy i ner​wowo roz​glą​dał się wokół sie​bie. W ślad za nim wybie​gło kilku gierm​ków i straż​ni​ków, ale ile​kroć któ​ryś z nich pró​bo​wał się do niego zbli​żyć, monar​cha zaczy​nał histe​rycz​nie krzy​czeć i machał ramio​nami, sta​ra​jąc się ich odgo​nić. Wyda​wał się cał​ko​wi​cie prze​ra​żony tym, że ktoś mógłby go dotknąć. Kata​rzyna odwró​ciła się do mnie, a oczy roz​sze​rzyły jej się ze stra​chu. — Dobry Boże, Mette, przy​po​mnia​łam sobie… — wyszep​tała i zakryła usta dłońmi, żeby stłu​mić okrzyk prze​ra​że​nia. Wie​dzia​łam, co takiego sobie przy​po​mniała, choć prze​cież miała wtedy zale​d​wie trzy lata: tam​ten duszny dzień w ogro​dzie róża​nym w Saint-Pol, kiedy spo​tka​ły​śmy jej ojca i były​śmy świad​kami podob​nego ataku. — On wie​rzy, że jest ze szkła. — Ski​nę​łam głową, sta​ra​jąc się mówić tak spo​koj​nie, jak tylko potra​fi​łam. — Nie możemy go jesz​cze bar​dziej prze​stra​szyć, jest już wystar​cza​jąco prze​ra​żony. Nikt nie wie​dział, co w tej sytu​acji robić. Straż przy​boczna króla została zastą​piona przez Bur​gund​czy​ków, a nowi ludzie nie mieli poję​cia, jak postę​po​wać w razie napa​dów cho​roby. Żaden z nich nie wyda​wał się przy​go​to​wany na to, że może zajść potrzeba obez​wład​nie​nia monar​chy. — Myślę, że musimy go jakoś uspo​koić, Made​mo​iselle — zasu​ge​ro​wa​łam. — Alys mogłaby pobiec po jakąś narzutę… — Tak, tak. — Kata​rzyna ski​nęła głową. — Alys, poszu​kaj, pro​szę, jakichś narzut. A ja spró​buję z nim poroz​ma​wiać i zoba​czę, czy nie da się go jakoś uspo​koić. — Narzuty leżą w kufrach w pomiesz​cze​niu, w któ​rym zwy​kle pra​cu​jesz — poin​stru​owa​łam córkę, która ruszyła bez chwili zwłoki. Kata​rzyna zaczęła ostroż​nie zbli​żać się do króla, który na​dal krzy​cząc, krę​cił się i gniew​nie wpa​try​wał prze​krwio​nymi oczyma w krąg zain​try​go​wa​nych gapiów, któ​rzy zgro​ma​dzili się wokół niego. Kiedy zoba​czył swoją córkę, zbli​żył łok​cie do tuło​wia i zaczął machać rękami, wysta​wia​jąc pod​bró​dek i odsła​nia​jąc zęby, jak dzi​kie osa​czone zwie​rzę. Jego krzyk prze​mie​nił się w roz​pacz​liwy wrzask, a ja mia​łam ochotę pod​biec do Kata​rzyny i odcią​gnąć ją na bok, żeby nic jej się nie stało. Ona jed​nak szła dalej w stronę ojca, prze​ma​wia​jąc powoli i łagod​nie, tak jakby miała do czy​nie​nia z nie​sfor​nym dziec​kiem. — To ja, wasza kró​lew​ska mość. Kata​rzyna, twoja córka. Wiesz, że ni​gdy bym cię nie skrzyw​dziła. Nie dotknę cię. Pro​szę, prze​stań krzy​czeć. Wszy​scy się boją, nikt nie wie, co robić. Ale ja wiem. Wiem, że jesteś ze szkła i że się roz​pad​niesz, jeżeli cię dotkniemy, więc będę ostrożna. Sły​szysz mnie, ojcze? Z pew​no​ścią mnie pozna​jesz. To ja, Kata​rzyna. Pra​wie codzien​nie odwie​dzamy wspól​nie kaplicę, prawda? Słu​chamy razem mszy, a potem się modlimy. Może i teraz się pomo​dlimy? Uklęk​nijmy obok sie​bie i popro​śmy Matkę Boską, by cię chro​niła i by nie pozwo​liła ci się roz​paść na drobne kawa​łeczki.

Stała teraz zale​d​wie metr od króla, który uspo​ka​jał się z każ​dym jej sło​wem. Wresz​cie prze​stał krzy​czeć i zaczął przy​słu​chi​wać się temu, co mówiła. Księż​niczka uklę​kła ostroż​nie przy nim i złą​czyła dło​nie, a następ​nie zaczęła odma​wiać „Zdro​waś Mario…”, szep​cząc na tyle gło​śno, by król mógł ją usły​szeć. Powta​rzała modli​twę tak długo, aż jej ojciec rów​nież ukląkł i przy​łą​czył się do niej. Widok ten był nie​zwy​kle poru​sza​jący: męż​czy​zna o siwych potar​ga​nych wło​sach i młoda kobieta w welo​nie, klę​czący tuż obok sie​bie i wypo​wia​da​jący słowa modli​twy, oto​czeni przez coraz licz​niej​szą grupę miesz​kań​ców zamku. Po kilku minu​tach wszy​scy zaczęli modlić się razem z nimi, a znane wszyst​kim słowa prze​kształ​ciły się w kojący chór, który roz​brzmie​wał pośród wyso​kich sza​rych murów zam​ko​wego dzie​dzińca. Kiedy Alys przy​bie​gła z narzu​tami, uzna​łam, że powinna sama wrę​czyć je kró​lowi, jako że w jego oczach sta​no​wiła zapewne naj​mniej​sze zagro​że​nie spo​śród nas wszyst​kich: była niską, spo​kojną dziew​czyną o słod​kiej twa​rzy, przy​gnie​cioną puchową koł​drą, która z oczy​wi​stych wzglę​dów nie mogła w żaden spo​sób uszko​dzić nawet naj​de​li​kat​niej​szego szkła. Alys i Kata​rzyna roz​ło​żyły wspól​nie koł​drę, król zaś nawet się nie poru​szył. Na​dal mam​ro​cząc pod nosem słowa modli​twy, pozwo​lił im się deli​kat​nie otu​lić w miękki, cie​pły puch. Zwró​ci​łam się do męż​czy​zny, który wyglą​dał na kapi​tana straży kró​lew​skiej — wyso​kiego, zaska​ku​jąco łagod​nego czło​wieka, przy​glą​da​ją​cego się całej tej sce​nie z nie​kła​ma​nym podzi​wem. — Będzie​cie potrze​bo​wali wielu koł​der i narzut. Król wie​rzy, że jest ze szkła i że roz​pad​nie się na kawałki, jeżeli kto​kol​wiek go dotknie. — A księż​niczka mimo to dosko​nale radzi sobie w tej sytu​acji — odparł z zachwy​tem. — Skąd ona wie, jak postę​po​wać z kró​lem? — Może dla​tego że jest jego córką i go kocha — powie​dzia​łam. — A on też o tym wie. Pokrę​cił powoli głową. — To wprost nie​wia​ry​godne — wyszep​tał. — To praw​dziwy cud. Król, nie pro​te​stu​jąc, wstał i potruch​tał w ślad za Alys i Kata​rzyną. Zaczęli wspi​nać się po scho​dach pro​wa​dzą​cych w kie​runku don​żonu, a straż​nicy ruszyli za tym dziw​nym trio ze spusz​czo​nymi gło​wami. — Pój​dziemy do kaplicy — Kata​rzyna uprze​dziła ich cicho, lekko się odwra​ca​jąc. — Król się tam uspo​koi, a wy tym​cza​sem wyście​li​cie dla niego cały pokój. Zadbaj​cie też o to, żeby był dobrze prze​wie​trzony. Mam wra​że​nie, że pod​czas upa​łów jego ataki przy​bie​rają na sile. Na całym dzie​dzińcu roz​le​gły się nagle gło​śne brawa. W wej​ściu pro​wa​dzą​cym do don​żonu poja​wił się książę Bur​gun​dii, który z szy​der​czą miną okla​ski​wał oso​bliwy koro​wód zmie​rza​jący w jego stronę. Na jego widok król gwał​tow​nie się zatrzy​mał. — Gra​tu​la​cje, księż​niczko — powie​dział książę, prze​cią​ga​jąc samo​gło​ski i pogar​dli​wie krzy​wiąc usta. — Widzę, że umiesz sku​tecz​nie ode​gnać demony naszego monar​chy. Powin​ni​śmy cię teraz wysłać na poszu​ki​wa​nie jed​no​rożca. W tej samej chwili król zaczął prze​raź​li​wie krzy​czeć. Teraz wszystko poto​czyło się bar​dzo szybko. Kata​rzyna musiała patrzeć z poczu​ciem bez​sil​no​ści, jak na znak księ​cia straż​nicy pod​bie​gli do jej ojca, owi​nęli go w koł​dry, które przy​nio​sła Alys, zarzu​cili go sobie na plecy i ruszyli z nim w kie​runku don​żonu, nie zwa​ża​jąc na jego wrza​ski i opór. Kiedy mijali księ​cia, ten prze​śmiew​czo się ukło​nił. — Niech Bóg ma cię w opiece, ojcze — zawo​łała Kata​rzyna roz​pacz​li​wie zdu​szo​nym gło​sem. —  Będę się za cie​bie modliła, pro​sząc, by uchro​niono cię przed demo​nami. — Nie​mal wypluła z sie​bie to ostat​nie słowo, po czym odwró​ciła się na pię​cie i zbie​gła po scho​dach. Tego dnia nie zja​wiła się już na mszy. Póź​nym popo​łu​dniem długa pro​ce​sja wozów i fur​ma​nek, sfory psów i jadą​cych konno psia​rzy wje​chała przez główną bramę zamku w eskor​cie falangi uzbro​jo​nych żoł​nie​rzy. Kiedy tylko roze​szła się wieść, że z myślą o jesien​nych polo​wa​niach spro​wa​dzono z Paryża kró​lew​skie ogary i sokoły, pobie​głam do psiarni, mia​łam bowiem nadzieję, że odnajdę tam także Luca. Długa drew​niana przy​bu​dówka przy​le​ga​-

jąca do murów obron​nych w rogu zewnętrz​nego dzie​dzińca była dotąd cichym, spo​koj​nym miej​scem, w któ​rym trzy​mano zale​d​wie kilka psów goń​czych. Teraz jed​nak roiło się tu od pod​nie​co​nych zwie​rząt, które szcze​kały, uja​dały i obwą​chi​wały swoje nowe sie​dziby. Z rado​ścią odkry​łam, że był tam też Luc, który poma​gał wła​śnie umiesz​czać je w bok​sach — w jed​nym ulo​ko​wano ogary, w dru​gim teriery, w trze​cim zaś masywne morę​go​wate alany 1, z wil​got​nymi, obwi​słymi kufami i potęż​nymi szczę​kami. Choć Luc ucie​szył się na mój widok, z nie​po​ko​jem zer​kał na star​szego sta​żem towa​rzy​sza, męż​czy​znę z kil​ku​dnio​wym zaro​stem, który nosił na skó​rza​nej kami​zelce herb bur​gundzki i posy​łał mi gniewne spoj​rze​nia zza wikli​no​wych ścia​nek, które oddzie​lały poszcze​gólne boksy. — Muszę naj​pierw nakar​mić psy, mamo. Poszu​kam cię, kiedy skoń​czę — obie​cał. Zro​zu​mia​łam jego suge​stię. — Kie​ruj się na wewnętrzny dzie​dzi​niec, tam znaj​dziesz kom​naty księż​niczki — wyszep​ta​łam, po czym lekko ode​pchnę​łam kilka przy​ja​znych terie​rów i wyco​fa​łam się, uśmie​cha​jąc pojed​naw​czo do męż​czy​zny z her​bem bur​gundz​kim. — Zapy​taj kogo​kol​wiek, każdy wskaże ci drogę. Uprze​dzę war​tow​nika, że się zja​wisz. Choć zacho​wa​nie Luca tro​chę mnie nie​po​ko​iło, czu​łam pewną ulgę na myśl o tym, że wkrótce dowiem się, co go trapi. Ruszy​łam do apar​ta​men​tów księż​niczki, zanim jed​nak dotar​łam do wej​ścia, któ​rego strzegł war​tow​nik, zbli​żył się do mnie paź kró​lew​ski. Roz​po​zna​łam go bez trudu, czę​sto bowiem przy​no​sił Kata​rzy​nie wia​do​mo​ści. Powin​nam była zwró​cić uwagę na fakt, że po raz pierw​szy towa​rzy​szyło mu dwóch uzbro​jo​nych ludzi — ale jego uprzejmy uśmiech uśpił moją czuj​ność. — Jesteś pro​szona do kom​naty major​do​musa, pani — oznaj​mił. — Mam cię tam od razu zabrać. Przy​pusz​cza​łam, że chce się ze mną spo​tkać Guy de Mussy i zasta​na​wia​łam się, o co może cho​dzić. — W jakiej spra​wie? — zapy​ta​łam, rusza​jąc za paziem w kie​runku war​towni. Mło​dzie​niec wzru​szył ramio​nami. — Nie mówił, o co cho​dzi. Popro​szono mnie tylko, żebym po cie​bie przy​szedł. — W oto​cze​niu eskorty? — dopy​ty​wa​łam, nieco zbita z tropu gło​śnym stu​ko​tem cięż​kich żoł​nier​skich butów, który roz​le​gał się tuż za nami. — Musi cho​dzić o coś waż​nego. Paź pozo​sta​wił to pyta​nie bez odpo​wie​dzi i przy​spie​szył. Pozo​stałą część drogi prze​mie​rzy​li​śmy już w mil​cze​niu. W kom​na​cie major​do​musa nie było ani śladu po Guyu de Mussy — zamiast niego poja​wił się inny, star​szy gier​mek, męż​czy​zna, który w żad​nym wypadku nie wyglą​dał przy​jaź​nie. Miał krót​kie siwe włosy, rudawą brodę i bli​znę na powiece. On rów​nież nosił na ramie​niu krzyż bur​gundzki. Jego surowy wyraz twa​rzy i agre​sywne zacho​wa​nie spra​wiły, że ciarki prze​szły mi po ple​cach. Odchrząk​nął i zwró​cił się do mnie szorst​kim tonem: — Poja​wiła się roz​bież​ność w inwen​ta​rzu dóbr spro​wa​dzo​nych tu z apar​ta​men​tów księż​niczki Kata​rzyny w Hôtel Saint-Pol. Odpo​wia​dasz za meble i wszelki doby​tek księż​niczki i chciał​bym, żebyś wytłu​ma​czyła przy​czyny znik​nię​cia jed​nego ze zło​tych kie​li​chów wysa​dza​nych klej​no​tami. Spoj​rza​łam na niego ze zdzi​wie​niem, ponie​waż spo​rzą​dzi​łam po przy​jeź​dzie swój wła​sny inwen​tarz i wie​dzia​łam ponad wszelką wąt​pli​wość, że abso​lut​nie żadna z prze​wo​żo​nych z Paryża rze​czy nie została zagu​biona. — Księż​niczka posiada dwa wysa​dzane klej​no​tami kie​li​chy, mon​sieur — wykrztu​si​łam. — Który z nich rze​komo znik​nął? Siwo​włosy męż​czy​zna roz​wi​nął per​ga​min, który natych​miast roz​po​zna​łam: był to inwen​tarz spo​rzą​dzony przez jed​nego z urzęd​ni​ków major​do​musa w cza​sie, gdy łado​wano wozy zmie​rza​jące do Pon​to​ise. — Znik​nął gra​we​ro​wany złoty kie​lich wysa​dzany onyk​sem i bery​lem — prze​czy​tał męż​czy​zna, a następ​nie zmarsz​czył brwi i rzu​cił mi gniewne spoj​rze​nie. — Wart kilka koron, madame. — Ależ on nie znik​nął — zapro​te​sto​wa​łam. — Oso​bi​ście poda​wa​łam w nim kró​lo​wej wino zale​d​wie kilka dni temu. — Czy widziano go od tam​tego czasu? — nale​gał męż​czy​zna coraz bar​dziej napa​stli​wym tonem.

— Księż​niczka używa zło​tych kie​li​chów tylko wtedy, gdy odwie​dzają ją zna​mie​nici goście. Jesz​cze tego samego dnia scho​wa​łam go z powro​tem do kufra, któ​rego zawar​to​ści nie spraw​dzam prze​cież codzien​nie. — Ale odpo​wia​dasz za klu​cze do tego kufra, prawda, madame? — Wzrok męż​czy​zny zatrzy​mał się na cięż​kiej żela​znej kasz​te​lance, która wysta​wała spod mojego far​tuszka. — A nikt inny nie ma do niego zapa​so​wych klu​czy. — Major​do​mus ma w swoim posia​da​niu kopie wszyst​kich klu​czy… a trudno chyba nazwać go nikim! — zawo​ła​łam, dając się ponieść emo​cjom. — Gdzie znaj​duje się kufer? — Nie pod​da​wał się gier​mek, któ​rego ton sta​wał się coraz bar​dziej napa​stliwy. — W gar​de​ro​bie, w kom​na​tach księż​niczki — odpar​łam. W chwili kiedy wypo​wia​da​łam te słowa, zaczę​łam nagle rozu​mieć, o co w tym wszyst​kim cho​dzi. Tam​tej nocy ktoś naprawdę zja​wił się w kom​na​cie Kata​rzyny. Zakradł się do gar​de​roby, otwo​rzył kufer, wyjął kie​lich i z powro​tem kufer zamknął. To wła​śnie klik​nię​cie zamka musiało mnie wtedy obu​dzić, ale intruz wyszedł rów​nie szybko i dys​kret​nie, jak się poja​wił. — Ludzie króla prze​szu​kują wła​śnie twój pokój — oznaj​mił gier​mek z szy​der​czym uśmie​chem. —  Major​do​mus chce z tobą póź​niej pomó​wić, ale na razie pocze​kasz tutaj. Straż​nicy wskażą ci drogę. Sto​jący za moimi ple​cami uzbro​jeni męż​czyźni poło​żyli zna​cząco dło​nie na ręko​je​ściach swo​ich mie​czy i przy​su​nęli się bli​żej, popy​cha​jąc mnie nie​zbyt deli​kat​nie w kie​runku spi​ral​nych scho​dów znaj​du​ją​cych się w kącie pomiesz​cze​nia. Serce waliło mi jak osza​lałe, ale nie mogłam nic zro​bić. Musia​łam zasto​so​wać się do ich pole​ceń. Wspię​li​śmy się na górę i po chwili zna​la​złam się w cia​snej izbie, gdzie stały poje​dyn​cza ława i drew​niane wia​dro, któ​rego widok natych​miast wzbu​dził mój nie​po​kój. Wpa​dłam do pomiesz​cze​nia, po raz wtóry popchnięta przez jed​nego ze straż​ni​ków, a drzwi natych​miast się za mną zatrza​snęły. Usły​sza​łam blo​kadę wkła​daną w zawiasy po dru​giej stro​nie. Nie mia​łam szansy się bro​nić, zresztą, nawet gdy​bym mogła, to cóż bym powie​działa? Czu​łam, że wszystko zostało z góry ukar​to​wane, czu​łam też, k t o za tym stoi: książę Bur​gun​dii lub ktoś, kto zaaran​żo​wał wszystko na jego roz​kaz. Nie mogłam jed​nak zro​zu​mieć, co chciał w ten spo​sób osią​gnąć. Wła​śnie owo tajem​ni​cze pyta​nie „po co” napeł​niało moje serce stra​chem. Mia​łam mnó​stwo czasu, by się nad tym zasta​na​wiać. Wkrótce zapadł zmrok, a w maleń​kim poko​iku pano​wała cał​ko​wita ciem​ność. Tylko blade świa​tło księ​życa wle​wało się do środka przez małe okienko wiszące wysoko ponad moją głową, a przez szparę w drzwiach docie​rała tu też odro​bina zbłą​ka​nego odbla​sku pochodni pło​ną​cej na kory​ta​rzu. Usły​sza​łam bicie dzwo​nów wzy​wa​ją​cych na kom​pletę, kiedy zaś umil​kły, usi​ło​wa​łam walić w drzwi, szybko jed​nak zro​zu​mia​łam, że nie ma to naj​mniej​szego sensu. Zbli​ży​łam się do drew​nia​nego wia​dra i zoba​czy​łam, że stoi w nim dzba​nek wody. W tej wła​śnie chwili uświa​do​mi​łam sobie, że cała ta farsa została pre​cy​zyj​nie zapla​no​wana. Przy​go​to​wano mi wodę do picia i wia​dro, bym mogła w razie czego zaspo​koić potrzeby fizjo​lo​giczne… Mia​łam tu spę​dzić całą noc —  a może i dłuż​szy czas. Sku​lona na ławce, zaczę​łam roz​wa​żać sytu​ację, w któ​rej się zna​la​złam. Przy​po​mnia​łam sobie słowa siwo​wło​sego giermka, który powie​dział, że mój pokój jest wła​śnie prze​szu​ki​wany, i zaczę​łam się zasta​na​wiać, czy ludzie księ​cia wie​dzą, że tak naprawdę nie mam swo​jego pokoju. Od przy​jazdu do Pon​to​ise spa​łam prze​cież w kom​na​cie Kata​rzyny, a swój doby​tek trzy​ma​łam w małej drew​nia​nej skrzyni w jej gar​de​ro​bie. Tylko ja zresztą mia​łam do niej klucz, który wisiał teraz u mojego pasa, co ozna​czało, że skrzy​nia zosta​nie roz​trza​skana, a następ​nie dokład​nie prze​szu​kana. Nie wąt​pi​łam, że ludzie księ​cia się na to zde​cy​dują, choćby po to, by pozo​sta​wić jaki​kol​wiek ślad po swo​jej wizy​cie — dosko​nale rozumia​łam, że choć zło​tego kie​li​cha wcale tam nie ma, miał zostać „zna​le​ziony”, tak aby można było oskar​żyć mnie o kra​dzież. A osobę, która usi​ło​wała okraść rodzinę kró​lew​ską, cze​kało tylko jedno: stry​czek. Choć noc była cie​pła, sie​dzia​łam w ciem​no​ści. Cała się trzę​słam. Nur​to​wało mnie jedno pyta​nie: jak

udo​wod​nić, że nie wyję​łam pota​jem​nie kie​li​cha z kufra księż​niczki? Nie​stety te roz​my​śla​nia doni​kąd mnie nie zapro​wa​dziły. Nie ule​gało wąt​pli​wo​ści, że Kata​rzyna bez waha​nia porę​czy za moją nie​win​ność, ale w obec​nych oko​licz​no​ściach była rów​nie bez​silna jak ja. Z jakie​goś nie​zro​zu​mia​łego dla mnie powodu książę Bur​gun​dii chciał się mnie pozbyć, a oskar​że​nie o kra​dzież było prze​cież naj​prost​szym spo​so​bem. Wydał roz​kaz i stało się tak, jak sobie zaży​czył. Zaczę​łam mar​twić się o Alys i Luca. Czy dowie​dzą się, dokąd poszłam, i posta​no​wią mnie szu​kać? Mia​łam nadzieję, że tak się nie sta​nie, bo nie chcia​łam, żeby zostali wcią​gnięci w ten ohydny spi​sek, któ​rego dopu​ścił się książę. Dobry Boże — myśla​łam, ogar​nięta paniką — czy będą musieli patrzeć, jak ich matka umiera na szu​bie​nicy? Nawet jeżeli nie, to z pew​no​ścią na tym wszyst​kim ucier​pią: jako dzieci zło​dziejki stracą pracę i pozo​staną bez środ​ków do życia. Wyobra​zi​łam sobie, jak straszny los może ich spo​tkać, i musia​łam aż zaci​snąć zęby na wła​snej pię​ści, żeby prze​stać pła​kać z roz​pa​czy i bez​sil​no​ści. Nie​ustan​nie zada​wa​łam sobie to samo pyta​nie. Choć rozu​mia​łam teraz, w jaki spo​sób do tego doszło i kto za tym stał, na​dal nie wie​dzia​łam, dla​czego książę Bur​gun​dii posta​no​wił zro​bić mi coś takiego? Byłam prze​cież nikim, nic nie zna​czy​łam, nie mia​łam żad​nego wpływu na jego życie. Czy mógł pamię​tać nasze spo​tka​nie tam​tego strasz​nego ranka w pokoju dzie​cię​cym, tak dawno temu? Z pew​no​ścią go nie pamię​tał. Ni​gdy mnie już póź​niej nie widział, a nawet gdyby tak było, nie mógł mnie prze​cież roz​po​znać. Dla​czego czło​wiek o tej pozy​cji, decy​du​jący o życiu tysięcy, miałby zapamię​tać opie​kunkę do dzieci, którą ude​rzył czter​na​ście lat wcze​śniej? Wspo​mnie​nie tam​tego ranka na​dal mnie prze​śla​do​wało, ale w jego przy​padku było zapewne ina​czej. Nie, musiało cho​dzić o coś innego: coś, co działo się tu i teraz. Musiał ist​nieć jakiś szcze​gólny powód, dla któ​rego chciał się mnie pozbyć. Choć nie nale​ża​łam do osób, które czę​sto pro​siły Wszech​mo​gą​cego o pomoc, w tej wła​śnie chwili rzu​ci​łam się na kolana i zaczę​łam żar​li​wie modlić, wzno​sząc gorącz​kowe bła​ga​nia do Boga, Matki Boskiej i wszyst​kich świę​tych. Nagle bowiem zro​zu​mia​łam, dla​czego dia​bel​ski książę posta​no​wił się mnie pozbyć. Modli​łam się o to, abym się myliła, aby do tego nie doszło, modli​łam się o cud. Jed​nak przez cały czas wie​dzia​łam, że mam rację, że to, czego tak bar​dzo się oba​wiam, dzieje się wła​śnie w tej chwili, i że nie mogę nic zro​bić, aby temu zapo​biec. 1. Wymarła obec​nie rasa psów dogo​wa​tych. ↩

E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

20 Zosta​łam uwol​niona jesz​cze przed nadej​ściem świtu przez nieco spe​szo​nego żoł​nie​rza, który bez żad​nych wyja​śnień wypro​wa​dził mnie z pokoju i ode​skor​to​wał na dół. — Dla​czego mnie wypusz​czono? — zapy​ta​łam, nie​mal poty​ka​jąc się o wła​sną spód​nicę. Chcia​łam jak naj​szyb​ciej opu​ścić budy​nek. — Nie zada​waj lepiej pytań — wark​nął. — Dzię​kuj Bogu, że jesteś wolna, bo masz dużo szczę​ścia, że nie skoń​czy​łaś na stryczku. Wró​ci​łam do naszej wieży i zasta​łam Alys sku​loną przy wej​ściu. Kiedy mnie zoba​czyła, zerwała się na równe nogi, krzyk​nęła i zaczęła pła​kać z rado​ści. — Myśla​łam, że nie żyjesz, mamo! — łkała. — Jacyś żoł​nie​rze zabrali mnie do war​towni i nie chcieli mnie wypu​ścić. Mówili, że jesteś zło​dziejką i że zosta​niesz powie​szona, a mnie zamie​rzali wywieźć z zamku tuż po otwar​ciu bram. A potem nagle mnie wypu​ścili. Co się stało, na Boga?! Naprawdę oskar​żyli cię o kra​dzież? — Tak, ale nie wiem, dla​czego mnie uwol​niono — odpo​wie​dzia​łam. — Widzia​łaś Luca? Alys potrzą​snęła głową. — Nie. Luc jest w Pon​to​ise? — Przy​je​chał wczo​raj — wyja​śni​łam. — Cie​szę się, że tu nie przy​szedł. To ozna​cza, że oni jesz​cze nie wie​dzą o jego obec​no​ści. Czy możesz pobiec do psiarni i spró​bo​wać poroz​ma​wiać z nim na osob​no​ści, tak żeby nikt was nie widział? Poproś go, żeby tu nie przy​cho​dził. Spo​tkam się z nim póź​niej. A teraz muszę natych​miast biec do księż​niczki. Wra​caj tak szybko, jak tylko będziesz mogła. Było na tyle wcze​śnie, że dworki nie zdą​żyły się jesz​cze zja​wić. Zasta​łam Kata​rzynę zupeł​nie samą, sku​loną na moim sien​niku i szczel​nie opa​tu​loną w jedno z prze​ście​ra​deł, tak że jej ciało do złu​dze​nia przy​po​mi​nało zwłoki. Kiedy usły​szała mój głos, rzu​ciła mi się w ramiona i wtu​liła we mnie tak mocno, że ledwo mogłam oddy​chać. — Och, Mette, Mette, jesteś, dzięki Bogu… i to wolna! Mówił, że cię nie skrzyw​dzi, jeżeli zro​bię, co każe, ale oba​wia​łam się, że zła​mie słowo! Kata​rzyna miała twarz zapuch​niętą od łez. Gła​ska​łam ją po zmierz​wio​nych wło​sach i wypo​wia​da​łam szep​tem wszyst​kie kojące słowa, jakie tylko przy​cho​dziły mi do głowy. Nie zapy​ta​łam, co się stało, bo wie​dzia​łam, że sama mi to wyzna, kiedy już będzie gotowa. W głębi serca zna​łam już zresztą odpo​wiedź na to pyta​nie. Kiedy Kata​rzyna nieco się uspo​ko​iła, posa​dzi​łam ją w fotelu i na​dal głasz​cząc jej włosy, popro​si​łam łagod​nie: — Zostań tu, Made​mo​iselle. Powia​do​mię wszyst​kich, że nie​do​ma​gasz, i przy​go​tuję ci kąpiel. Lepiej się poczu​jesz, kiedy to z sie​bie zmy​jesz. Długo wpa​try​wała się we mnie zaczer​wie​nio​nymi, sza​fi​ro​wymi oczami. Po dłuż​szej chwili zapy​tała ochry​płym gło​sem: — To ty wiesz, Mette? Wiesz, co mi zro​bił? Obie​cy​wał, że nikomu nie powie. Tak bar​dzo się boję, co mógłby ci zro​bić, gdyby domy​ślił się, że wiesz… Poło​ży​łam palec na ustach i potrzą​snę​łam głową. — Póź​niej o tym poroz​ma​wiamy. Naj​waż​niej​sze, żebyś się teraz umyła. Czy możesz na chwilę zostać sama, żebym mogła w tym cza​sie popro​sić służbę o przy​go​to​wa​nie kąpieli?

Madame Roy​ale Kata​rzyna de Valois do Karola, del​fina Vien​nois Ach, mój uko​chany Bra​cie, nie potra​fię napi​sać naszych imion w nagłówku tego listu, nie opła​ku​jąc faktu, że oboje zosta​li​śmy okryci hańbą i upo​ko​rzeni przez tego samego czło​wieka — naj​wier​niej​szego wasala dia​bła, Jana, który każe się nazy​wać Janem bez Trwogi. Ty i ja jeste​śmy dziećmi Fran​cji, synem i córką króla, potom​kami Wale​zju​szy. Podob​nie jak on. A mimo to zdra​dził nas oboje, tak jak​by​śmy byli naj​po​dlej​szym robac​twem peł​za​ją​cym po ziemi. Z cie​bie uczy​nił bękarta, ze mnie zaś ladacz​nicę. To istny syn Bel​ze​buba i nawet ognie pie​kielne nie zdo​ła​łyby go pochło​nąć. Na prze​kór wszel​kim chrze​ści​jań​skim war​to​ściom, w myśl któ​rych należy kochać swych wro​gów, oznaj​miam niniej​szym, że nie​na​wi​dzę Jana, księ​cia Bur​gun​dii, bar​dziej niż nie​na​wi​dzę tych, któ​rzy ukrzy​żo​wali Pana Naszego Jezusa. Nie mogę tu pisać, w jaki spo​sób skrzyw​dził mnie książę, pozo​stało bowiem we mnie jesz​cze tyle nie​win​no​ści i wstydu, że nie umia​ła​bym opi​sać tego sło​wami. Dość powie​dzieć, że pozo​sta​łam chyba dzie​wicą w ści​słym tego słowa zna​cze​niu, choć książę pogrze​bał doszczęt​nie czy​stość mojej duszy. Szan​ta​żuje mnie, że jeżeli mu się nie pod​po​rząd​kuję, uwięzi, a nawet zabije wszyst​kie moje naj​bliż​sze przy​ja​ciółki i towa​rzyszki. To zagro​że​nie nie znik​nie, dopóki będzie pia​sto​wał obecne sta​no​wi​sko i pozo​sta​wał u boku króla, rzą​dząc w jego imie​niu. Wiem, że dla dobra naszego ojca nie mogę pogrą​żyć się w roz​pa​czy i osta​tecz​nie się pod​dać. Cho​roba króla jest bowiem coraz poważ​niej​sza. Mówi​łeś mi kie​dyś, że Twoim zda​niem ni​gdy nie odbiorę sobie życia, bo jestem zbyt uparta i zbyt pobożna, ale że pew​nego dnia tego zapra​gnę. Ten dzień wła​śnie nad​szedł. Zakli​nam Cię, Karolu, módl się za mnie. Twoja osa​czona przez zło sio​stra Kata​rzyna Zamek Pon​to​ise, o świ​cie, wto​rek, 30 wrze​śnia 1418 roku Nade​szły mroczne dni, w cza​sie któ​rych prze​ko​na​li​śmy się wszy​scy, czym jest bez​sil​ność wobec praw​dzi​wego zła. Książę Bur​gun​dii czę​sto odwie​dzał kom​natę Kata​rzyny, która, ile​kroć się to działo, kazała mi trzy​mać się z daleka, usi​łu​jąc mnie w ten spo​sób chro​nić. — On nie może cię zoba​czyć, Mette. Pod żad​nym pozo​rem. Nie zawaha się zabić każ​dego, kto mógłby mu w jaki​kol​wiek spo​sób zagra​żać. Książę sygna​li​zo​wał swoje inten​cje pod​czas obia​dów: zwykł odkra​wać część mięsa z wła​snego tale​rza i prze​ka​zy​wać ją Kata​rzy​nie za pośred​nic​twem sługi. Za pierw​szym razem nie zwró​ci​łam na to uwagi, bo w myśl wyzna​wa​nych przez ary​sto​kra​cję zasad dzie​le​nie się jedze​niem ze współ​bie​siad​ni​kami uzna​wano za gest pełen sza​cunku i życz​li​wo​ści. W pew​nej chwili zauwa​ży​łam jed​nak, że kiedy paź ukląkł przy Kata​rzy​nie i podał jej ten spe​cy​ficzny dar, księż​niczka zro​biła się nagle blada jak papier. Kiedy wspo​mnia​łam o tym póź​niej, ze łzami w oczach wyja​wiła mi zna​cze​nie tego gestu. Przez pewien czas zasta​na​wia​łam się, w jaki spo​sób książę dostaje się nie​po​strze​że​nie do kom​naty Kata​rzyny, nie mija​jąc przy tym war​tow​ni​ków strze​gą​cych wej​ścia do don​żonu. Wkrótce jed​nak roz​wią​za​łam tę zagadkę. Schody, któ​rymi można było dostać się do kom​nat księż​niczki, pro​wa​dziły też na dół, do piw​nic, w któ​rych prze​cho​wy​wano zapasy na wypa​dek oblę​że​nia: beczki z solo​nym mię​sem i rybami oraz worki mąki. Któ​re​goś wie​czoru wzię​łam pochod​nię i zeszłam na dół, gdzie odkry​łam, że w naj​dal​szym kącie pomiesz​cze​nia część beczek została odsu​nięta, tak by odsło​nić pokryte ple​śnią drzwi o świeżo naoli​wio​nych zawia​sach. Przy​po​mnia​łam sobie, co mówił mi woź​nica w dniu przy​jazdu do Pon​to​ise: zamek wybu​do​wano na fun​da​men​tach sta​rego fortu. Odga​dłam, że książę wyko​rzy​stuje pod​ziemne przej​ście łączące don​żon z wieżą, w któ​rej sam miesz​kał. Z tego sekret​nego przej​ścia musiał też sko​rzy​stać intruz, który ukradł złoty kie​lich z kufra Kata​rzyny. Ozna​czało to, że książę zapla​no​wał swoje nie​cne

czyny z dużym wyprze​dze​niem i zadbał o to, by Kata​rzynę ulo​ko​wano w kom​natach, do któ​rych łatwo było się w ten spo​sób dostać i w któ​rych nie było miej​sca dla jej dwo​rek. Kiedy oka​zało się, że razem z Alys sypiamy w pokoju księż​niczki, musiał wpaść w ogromną wście​kłość — to także w ten spo​sób dowie​dział się o bli​sko​ści łączą​cej nas z księż​niczką, co z kolei zapew​niło mu dodat​kowy atut. Wie​czo​rami, kiedy Kata​rzyna wra​cała do swo​ich kom​nat po wie​cze​rzy, ponura i pełna nie​po​koju, tłu​ma​czy​łam Alys, że księż​niczka będzie przyj​mo​wała gości. Poma​ga​ły​śmy jej się roze​brać, a następ​nie wyco​fy​wa​ły​śmy się na strych, gdzie pra​cu​jąc przy świe​cach nad jej wspa​nia​łymi suk​niami, pró​bo​wa​łam nie myśleć o potwor​no​ściach, które musiała zno​sić ta, która te suk​nie nosiła. Pew​nego dnia zapy​ta​łam Kata​rzynę, czy nie wola​łaby, żeby​śmy prze​stały sypiać w jej kom​na​cie, jako że pier​wotna przy​czyna naszej obec​no​ści — pra​gnie​nie zapew​nie​nia jej ochrony — na sku​tek tych smut​nych oko​licz​no​ści prze​stała mieć rację bytu. Księż​niczka jed​nak nawet nie chciała o tym sły​szeć. — Nie, Mette, pro​szę, nie porzu​caj mnie — bła​gała. — Potrze​buję teraz two​jego wspar​cia bar​dziej niż kie​dy​kol​wiek wcze​śniej. Kiedy on już sobie pój​dzie, będę sta​wiała lampę przed drzwiami. Przyjdź, kiedy tylko dam ci znak. Ni​gdy nie zosta​wał u niej długo. Nie​za​leż​nie od tego, jaką nie​czy​stą przy​jem​ność czer​pał z tych wizyt, musiała ona mieć ści​sły zwią​zek z potrzebą domi​na​cji. Kata​rzyna, sta​ra​jąc się mimo wszystko zostać przy zdro​wych zmy​słach, dbała o to, by nie docho​dziło mię​dzy nimi do żad​nej roz​mowy. Nie wypo​wia​dała ani jed​nego słowa, miała przez cały czas zamknięte oczy i speł​niała wszyst​kie pole​ce​nia jak kukiełka, tak jakby miała nadzieję, że igno​ru​jąc jego obec​ność, nie doświad​czy tego, co w rze​czy​wi​sto​ści było. Wiem o tych wszyst​kich szcze​gó​łach dla​tego, że to wła​śnie mnie Kata​rzyna się zwie​rzała. Jakimś cudem potra​fiła nad sobą pano​wać, pod​czas gdy ten dia​beł pozosta​wał w jej kom​na​cie, ale kiedy tylko wycho​dził, roz​pacz wyle​wała się z niej jak wino z roz​trza​ska​nej beczki. — Nie odzy​wam się do niego, ale on nie prze​staje mówić. Wypo​wiada ohydne słowa, które współ​grają z jego ohyd​nymi czy​nami. Mette, on twier​dzi, że zaspo​kaja moje sekretne pra​gnie​nia! Dasz wiarę? Cóż za dia​bel​ska aro​gan​cja! Kiedy mnie dotyka, mam ochotę iść w ślady ojca i wrzesz​czeć, że jestem ze szkła i że zaraz się roz​padnę na drobne kawa​łeczki. Kiedy wycho​dzi, czuję się nie​mal chora. Usi​łuję się od niego uwol​nić, ale nie mogę. Nie opusz​cza mojej głowy i zatruwa mi myśli. Nawet moje ciało nie należy już do mnie. Modlę się, modlę się nie​ustan​nie do Maryi Dzie​wicy, pro​sząc, by wska​zała mi spo​sób, aby się go pozbyć. Ona jed​nak nie odpo​wiada. — Gdy​by​śmy z Alys i Agnes wyje​chały, książę nie miałby dłu​żej nad tobą kon​troli i nie mógłby cię szan​ta​żo​wać — zasu​ge​ro​wa​łam. Księż​niczka jed​nak zare​ago​wała na te słowa z prze​ra​że​niem. — Nie, nie, nie! Nie znio​sła​bym tego! Potrze​buję was, Mette. Raz mi cię już ode​brali. Byłam wtedy zbyt młoda, by wal​czyć, teraz jed​nak nie pozwolę, by cokol​wiek nas znowu roz​dzie​liło. Powie​działa to tak sta​now​czym tonem, że posta​no​wi​łam już ni​gdy nie wra​cać do tego tematu. Mimo to drę​czyło mnie głę​bo​kie poczu​cie winy, wyni​ka​jące ze świa​do​mo​ści, że jestem narzę​dziem, które książę Bur​gun​dii wyko​rzy​stuje do jakże sku​tecz​nego szan​tażu. Pocie​szało mnie jedy​nie to, że gdyby mnie nie było, książę i tak zna​la​złby jakiś spo​sób, by Kata​rzynę kon​tro​lo​wać. E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

21 Na początku paź​dzier​nika zmie​niła się nagle pogoda i nade​szły długo wycze​ki​wane chłodne jesienne wia​try. Chory król wyzwo​lił się od swo​ich uro​jeń i prze​stał wie​rzyć, że jest ze szkła i roz​bije się przy naj​mniej​szym dotyku. Znowu zaczął wycho​dzić na świeże powie​trze, bawić się i odda​wać swo​jej ulu​bio​nej roz​rywce: polo​wa​niom. Kró​lew​skie łowy odby​wały się trzy lub cztery razy w tygo​dniu, a Luc był tak zapra​co​wany, że Alys i ja pra​wie go nie widy​wa​ły​śmy. Zapro​szono mnie jed​nak na roz​mowę z jego opry​skli​wym naczel​ni​kiem, który tak nie​chęt​nie przy​jął mnie w dniu przy​jazdu Luca do Pon​to​ise. Oka​zało się, że mojemu synowi zapro​po​no​wano naukę zawodu w kró​lew​skiej psiarni, a ja, jako jego matka, musia​łam wyra​zić na to zgodę. Kiedy ofi​cjal​nie zło​żono mu tę pro​po​zy​cję w mojej obec​no​ści, nie mia​łam oka​zji go zapy​tać, czy chce zwią​zać się z dwo​rem na kolej​nych pięć lat, on jed​nak kiwał głową z takim entu​zja​zmem, że od razu na to przy​sta​łam. Otrzy​mał skó​rzaną kami​zelkę, cha​rak​te​ry​styczny dla psia​rzy zie​lony kap​tur oraz tunikę i mocne wyso​kie skó​rzane buty. Z ulgą odkry​łam, że na ramie​niu miał nosić kró​lew​ską lilię, nie zaś bur​gundzki krzyż. Kiedy po raz pierw​szy zoba​czy​łam syna w tym nowym stroju, oniemia​łam ze wzru​sze​nia i żało​wa​łam, że Jean-Michel nie może go widzieć. Nasz mały, chudy chłop​czyk o guzo​wa​tych kola​nach prze​kształ​cił się w sil​nego, spraw​nego mło​dzieńca i przy​jem​nie było patrzeć, jak dosko​nale radzi sobie z kró​lew​skimi psami i soko​łami. O tym, że chce dołą​czyć do świty del​fina, wie​dzia​łam tylko od Alys, on sam nie miał oka​zji o tym wspo​mi​nać, na dobre bowiem roz​po​czął się sezon myśliw​ski. Dopiero kiedy po okre​sie inten​syw​nych polo​wań w oko​licz​nych lasach coraz trud​niej było o zwie​rzynę, a spi​chle​rze i ogrody Pon​to​ise były już nie​mal puste, książę Bur​gun​dii wydał roz​kaz i dwór kró​lew​ski ruszył w dal​szą drogę. Święta Bożego Naro​dze​nia spę​dzi​li​śmy w pałacu biskupa Beau​vais, a uczci​li​śmy je w zapie​ra​ją​cej dech w pier​siach kate​drze świę​tego Pio​tra. Nad jej impo​nu​jącą nawą główną wzno​siło się naj​wyż​sze w świe​cie chrze​ści​jań​skim skle​pie​nie. Kata​rzyna spę​dzała w tym zachwy​ca​ją​cym kościele dłu​gie godziny, klę​cząc i modląc się żar​li​wie, dla​tego kiedy wizyty księ​cia nie​spo​dzie​wa​nie ustały, uznała to za znak, że jej bła​ga​nia odnio​sły sku​tek. Ja sama tłu​ma​czy​łam to jed​nak fak​tem, że w pałacu biskupa nie było po pro​stu sekret​nych przejść. Mimo to, jak się wkrótce oka​zało, w Beau​vais także i ja odna​la​złam wresz​cie spo​kój ducha. Pew​nego dusz​nego dnia, kiedy kłę​biące się nisko nad zie​mią mgły unie​moż​li​wiły polo​wa​nie, Luc spo​tkał się ze mną przed staj​niami. Przy​pro​wa​dził ze sobą jed​nego z psia​rzy biskupa, nie​ja​kiego Hugha. — Biskup poluje w tych oko​li​cach i zapusz​cza się zwy​kle dość daleko. Mamo, Hugh zna​lazł w lesie coś, co powin​naś zoba​czyć — powie​dział Luc. W jego oczach wyczy​ta​łam, że cho​dziło o coś naprawdę waż​nego. Moc​niej zabiło mi serce. Psiarz był dużym męż​czy​zną o musku​lar​nych ramio​nach i ogrom​nych dło​niach. Nosił skó​rzaną kurtkę, któ​rej ramię zdo​bił herb biskupa — czer​wony lew. W pierw​szej chwili nie zauwa​ży​łam, że trzyma w rękach drugą kurtkę. Natych​miast ją roz​po​zna​łam. — To kurtka taty, jestem tego pewien! — zawo​łał Luc. — Pozna​jesz ją, prawda, mamo? Kolana się pode mną ugięły. Kurtka istot​nie wyglą​dała tak jak ta, którą Jean-Michel dostał, kiedy zatrud​nił się w pałacu jako woź​nica, a na ramie​niu dostrze​głam cha​rak​te​ry​styczną kró​lew​ską lilię, wystrzę​pioną i wytartą. Instynk​tow​nie wycią​gnę​łam dłoń, ale nie mogłam się zmu​sić do dotknię​cia kurtki. — Jak ją zna​la​złeś, mon​sieur? — zapy​ta​łam sła​bym gło​sem. Hugh zaru​mie​nił się i zaczął coś mam​ro​tać pod nosem. — Podobno opo​wia​da​łeś innym, że zna​la​złeś ją przy tru​pie — powie​dział ponuro Luc. Hugh mruk​nął. — Tak, to prawda. Kurtkę miał na sobie czło​wiek, który nie żył od dłuż​szego czasu. Kiedy polo​wa​li​-

śmy na odyńce, pies zna​lazł ciało w zaro​ślach. Wyglą​dało to tak, jakby ten czło​wiek się tam wczoł​gał i nie zdo​łał się już wydo​stać. Dzi​kie zwie​rzęta pożarły ciało i pozo​stał tylko szkie​let w ubra​niu oraz czaszka pokryta wło​sami. Brą​zo​wymi wło​sami. — Zoba​czył, że pobla​dłam, i wzru​szył prze​pra​sza​jąco ramio​nami. — Przy​kro mi, madame. Zbli​ży​łam się nie​pew​nym kro​kiem do pobli​skiej ławki i usia​dłam. Zaschło mi w ustach i z tru​dem prze​łknę​łam ślinę, czu​łam się bowiem tak, jakby w moim gar​dle ugrzązł ogromny kamień. Po chwili zdo​ła​łam wychry​pieć: — Czy zna​leź​li​ście coś w kurtce? Cokol​wiek? Hugh potrzą​snął głową. — Kie​sze​nie były puste. Myślę, że został napad​nięty i zło​dzieje ogra​bili go ze wszyst​kiego, co miał. — Ale zło​dziej z pew​no​ścią zabrałby też kurtkę — zapro​te​sto​wał Luc, po czym dodał oskar​ży​ciel​skim tonem: — Ty ją prze​cież wzią​łeś. Psiarz obru​szył się, sły​sząc ten zarzut. — Zabra​łem ją ze względu na kró​lew​ski herb na ramie​niu. Zło​dzie​jom mogło coś prze​szko​dzić, moż​liwe, że sami zostali ranni w cza​sie walki. Był ze mną drugi czło​wiek, który potwier​dzi, że potrak​to​wa​li​śmy ciało z nale​ży​tym sza​cun​kiem. Nie ogo​ło​ci​li​śmy go. Zabra​li​śmy tylko kurtkę i buty, a potem pocho​wa​li​śmy go i odmó​wi​li​śmy modli​twę. Mówi​łeś, że wiesz, do kogo należy ta kurtka, ale jeżeli żadne z was nie zdoła ziden​ty​fi​ko​wać mimo wszystko jej wła​ści​ciela, zaniosę ją naszemu naczel​ni​kowi. Cza​sem dostaje się za takie rze​czy nagrodę. — Zamie​rzał już odejść, ja jed​nak wycią​gnę​łam rękę i zatrzy​ma​łam go. — Cze​kaj — powie​dzia​łam. — Może tam być coś, co dałam mężowi przed wyjaz​dem: meda​lik ze świę​tym Krzysz​to​fem, który miał go chro​nić. Wszy​łam go w pod​szewkę kurtki. Pozwól mi to spraw​dzić. Skóra była sple​śniała i wil​gotna, ale pod​szewka pozo​stała nie​na​ru​szona. Zaczę​łam prze​su​wać dłońmi po mate​riale w oko​li​cach pach, bli​sko serca i zamar​łam, kiedy nagle wyczu​łam nie​wiel​kie zgru​bie​nie. — Masz nóż? — zapy​ta​łam drżą​cym gło​sem. Luc podał mi swój nóż myśliw​ski. Miał poważną minę i ner​wowo przy​gry​zał dolną wargę. Spoj​rza​łam na miej​sce, w któ​rym zaszy​łam kie​dyś meda​lik. Prze​su​nę​łam nożem po ście​gach i metal natych​miast wysko​czył spod pod​szewki, wciąż jasny i lśniący. Spoj​rza​łam na niego. — Widzisz? Święty zdaje się uśmie​chać. — Poka​za​łam meda​lik Lucowi, który wydał stłu​miony szloch. — Nie ma wąt​pli​wo​ści, że należy do Jean-Michela. Mąż znik​nął dwa lata temu. Został ranny nie​długo po bitwie pod Azin​co​urt i spę​dził kilka mie​sięcy w opac​twie Abbe​ville. Sły​sza​łam, że wyru​szył stam​tąd samot​nie, zmie​rzał w kie​runku Rouen. Gdzie dokład​nie go zna​leź​li​ście? Psiarz prze​że​gnał się i spoj​rzał na mnie ze smut​kiem. — W lesie Neufchâtel, madame. Przy dro​dze łączą​cej Abbe​ville i Rouen. — Dzię​kuję. — Ski​nę​łam głową. — Cie​szę się, że wresz​cie pozna​łam prawdę. Zadbam o to, byś otrzy​mał odpo​wied​nią nagrodę. — Chcę tam poje​chać. Chcę zoba​czyć miej​sce, w któ​rym go pocho​wa​li​ście! — zawo​łał Luc, chwy​ta​jąc leżącą na moich kola​nach kurtkę. — I chcę to zatrzy​mać. — Zabiorę cię tam, kiedy tylko nada​rzy się oka​zja — obie​cał Hugh. — A kurtka ci się oczy​wi​ście należy. Ale naj​pierw musimy poka​zać ją naczel​ni​kowi i poin​for​mo​wać o tym wszyst​kim kró​lew​skich urzęd​ni​ków. Posła​łam temu pro​sto​li​nij​nemu męż​czyź​nie pełen smutku uśmiech. — Naresz​cie możemy modlić się o to, by dusza Jean–Michela tra​fiła do nieba. Choć jest to nie​zwy​kle smutna wia​do​mość, mon​sieur, wyświad​czy​łeś nam ogromną przy​sługę. Przy​tu​li​łam Luca, ten jed​nak, jak mają to w zwy​czaju chłopcy, wyrwał mi się i szybko odwró​cił, by ukryć łzy. Zanim opu​ści​li​śmy Beau​vais, Luc zdą​żył odwie​dzić miej​sce, w któ​rym pocho​wany został Jean-

Michel. Zako​pał przy gro​bie meda​lik ze świę​tym Krzysz​to​fem. — To naprawdę piękne miej​sce — opo​wia​dał, kiedy po powro​cie spo​tka​ły​śmy się z nim razem z Alys. — Myślę, że wam by się podo​bało. Został pocho​wany pod roz​ło​ży​stym dębem, a grób musi być bar​dzo głę​boki, bo nie krę​ciły się tam żadne dzi​kie zwie​rzęta. Odmó​wi​łem modli​twę, tak jak pro​si​łaś, mamo, cho​ciaż nie znam żad​nych łaciń​skich tek​stów. Uśmiech​nę​łam się. Na jego twa​rzy malo​wała się taka powaga, że nagle ści​snęło mi się serce i zalała mnie fala bez​gra​nicz​nej miło​ści do mojego chu​dego, tycz​ko​wa​tego syna. — To dobrze, Luc. Twój ojciec zro​zu​miałby przy​naj​mniej tę modli​twę i byłby z cie​bie dumny. Choć nie został pocho​wany w poświę​co​nej ziemi, jego grób znaj​duje się w pięk​nym miej​scu i może wresz​cie zaznać spo​koju. Dobrze się stało. W poło​wie stycz​nia nade​szły dru​zgo​cące wie​ści: Anglicy zajęli Rouen. Po sze​ściu mie​sią​cach oblę​że​nia, wobec braku wspar​cia ze strony del​fina i księ​cia Bur​gun​dii, popa​da​jące w ruinę i tra​wione przez cho​roby mia​sto osta​tecz​nie ogło​siło kapi​tu​la​cję. To wyda​rze​nie przy​pie​czę​to​wało prze​ję​cie Nor​man​dii przez Angli​ków. Docie​rały do nas rela​cje o zde​spe​ro​wa​nych uchodź​cach przy​by​wa​ją​cych do Pon​to​ise, ucie​ka​ją​cych przed gwał​tami i gra​bie​żami doko​ny​wa​nymi przez angiel​skich żoł​nie​rzy. Wtedy dowie​dzie​li​śmy się, że król Hen​ryk pozo​sta​wił gar​ni​zon w Rouen i ruszył z resztą swo​jej armii w górę Sekwany, zmu​sza​jąc do kapi​tu​la​cji kolejne mia​sta i zamki. Według ostat​nich donie​sień zało​żył kwa​terę główną w Man​tes, mie​ście poło​żo​nym o nie​cały dzień drogi od Pon​to​ise i zale​d​wie dwa dni od Paryża. — Na Boga! Nie mogę w to wszystko uwie​rzyć! — zagrzmiała Kata​rzyna, dając jak zwy​kle ujście emo​cjom, gdy tylko zamknęły się drzwi jej kom​naty. — Czy książę Bur​gun​dii zamie​rza ruszyć na króla Hen​ryka, sta​nąć z nim do walki i zapo​biec oblę​że​niu Paryża? Nie, ależ skąd! Twier​dzi, że król musi ucie​kać przed Angli​kami i prze​nieść się do Troyes, gdzie będzie można go sku​tecz​niej chro​nić. — Cho​dziła po kom​na​cie szyb​kimi kro​kami, ude​rzała dło​nią o pięść, wyra​ża​jąc w ten spo​sób gniew i fru​stra​cję. —  A zatem pakuj skrzy​nie, Mette, znowu ucie​kamy. Jak daleko jest stąd do Troyes? Muszę spraw​dzić na mapie. Niech Bóg ma nas w swej opiece! Jeżeli nikt nie sta​nie Hen​ry​kowi na dro​dze, jesz​cze przed świę​tami Wiel​kiej​nocy odbę​dzie się w Paryżu jego koro​na​cja na króla Fran​cji! Kata​rzyna poka​zała mi mapę, którą przy​nio​sła z biblio​teki biskupa, i wspól​nie prze​śle​dzi​ły​śmy trasę, którą mia​ły​śmy poko​nać, zmie​rza​jąc do słyn​nego z urody Troyes, mia​sta, które boga​ciło się przez stu​le​cia na han​dlu ze Wscho​dem. Wyglą​dało na to, że czeka nas długa, trudna podróż: musie​li​śmy okrą​żyć Paryż od pół​noc​nego wschodu i zatrzy​my​wać się w miej​scach wciąż lojal​nych wobec Korony, do któ​rych zali​czało się mię​dzy innymi kró​lew​skie opac​two Saint-Denis oraz miej​sce uro​dze​nia Karola, zamek Vin​cen​nes. Kolej​nym przy​stan​kiem na naszej dro​dze było jed​nak Brie-Comte-Robert, for​teca dia​bel​skiego księ​cia, znaj​du​jąca się na jego tery​to​rium. Któż mógł lepiej od niego znać wszyst​kie jej labi​rynty i tajne przej​ścia? Na twa​rzy Kata​rzyny malo​wał się strach. — Wiem, że nie będę się tam czuła rów​nie bez​piecz​nie jak tutaj, w Beau​vais, i w dobrach kró​lew​skich Saint-Denis i Vin​cen​nes — wyznała, po czym nagle zmie​niła temat, tak jakby chciała szybko stłu​mić nara​sta​jącą w niej panikę. — Kró​lowa aż gotuje się ze zło​ści, bo nie możemy jechać do Melun… o, tutaj. — Księż​niczka wska​zała pal​cem punkt na mapie, gdzie deli​kat​nie nary​so​wana wie​życzka góro​wała nad wiją​cym się środ​ko​wym bie​giem Sekwany. — Zajęły je woj​ska Karola. — Łzy napły​nęły jej do oczu. —  Może będzie tam aku​rat prze​by​wał Karol. Tak bli​sko, a jed​nak na tyle daleko, że nie będę mogła go odwie​dzić! Madame Roy​ale Kata​rzyna de Valois do Karola, del​fina Vien​nois Uko​chany Bra​cie,

dzi​siej​szą noc spę​dzamy w zamku księ​cia Bur​gun​dii w Brie-Comte-Robert, poło​żo​nym nie​cały dzień drogi od Melun. Mam nie​za​chwianą pew​ność, że tam prze​by​wasz — tak bli​sko mnie, choć nie mogę do cie​bie przy​je​chać i bła​gać cię o pomoc. Czy Bóg naprawdę ocze​kuje, że zniosę to wszystko z pokorą?! Dia​bel​ski książę znowu odwie​dził moją kom​natę. Przy​cho​dzi tu niczym zjawa, szep​cząc nie​przy​zwo​ito​ści — a prze​cież moich drzwi powinni strzec war​tow​nicy. Ilu oso​bom grozi, ile osób zmu​sza do przy​my​ka​nia na to wszystko oka? Dla​czego moja wła​sna matka nie inter​we​niuje? Nie mogę uwie​rzyć, że wie, co się dzieje, a mimo to na​dal wynosi księ​cia Bur​gun​dii pod nie​biosa i pozwala mu sia​dać po swej pra​wicy, na miej​scu należ​nym naszemu ojcu. Nie znam dia​bel​skich intryg, któ​rym oddaje się tych dwoje, choć sły​sza​łam, że gońcy na​dal przy​by​wają z zaję​tej przez Angli​ków Nor​man​dii. Czyżby znowu per​trak​to​wali z kró​lem Hen​ry​kiem? A może i ty to robisz, Karolu? Dla​czego nikt nie gro​ma​dzi wojsk i nie stara się go ode​przeć i prze​gnać z Fran​cji? Czyżby wszy​scy bali się zwy​cięzcy spod Azin​co​urt? Czę​sto zasta​na​wiam się, jakim czło​wie​kiem jest ów Hen​ryk. Ludwik uwa​żał go za liber​tyna, ale nawet jeżeli to prawda, jestem prze​ko​nana, że — jak każdy męż​czy​zna — wzgar​dziłby mną, gdyby wie​dział, co mnie spo​tkało. Tak naprawdę jed​nak nie potra​fię myśleć o Hen​ryku jako o wrogu, kiedy mój praw​dziwy nie​przy​ja​ciel, który prze​bywa tutaj, pośród nas, zro​bił sobie ze mnie swoją dziwkę. Trudno mi zacho​wać wiarę w Boga, kiedy bel​ze​bub skradł mi nie​win​ność. Twoja kocha​jąca sio​stra, Kata​rzyna Zamek Brie-Comte-Robert, o świ​cie, środa, 8 lutego 1419 roku Pod​czas pobytu w Brie-Comte-Robert Kata​rzyna trzy​krot​nie pole​ciła Alys, Agnes i mnie opu​ścić kom​natę zaraz po tym, jak przy​go​to​wa​ły​śmy ją do snu. W tym cza​sie sie​dzia​ły​śmy z Alys w man​sar​dzie, gdzie prze​cho​wy​wano skrzy​nie i kufry podróżne, i dygo​cąc z zimna, modli​ły​śmy się o cud, który ucho​wałby Kata​rzynę przed księ​ciem, choć dosko​nale wie​dzia​ły​śmy, że wła​śnie pada ofiarą jego jakże gwał​tow​nych, lubież​nych żądz. Po pierw​szej wizy​cie bez trudu zorien​to​wa​łam się, że napi​sała kolejny list, na stole w jej pokoju pozo​stała bowiem nie​wielka plama atra​mentu, a księż​niczka musiała długo szo​ro​wać dło​nie, żeby zmyć go z pal​ców. Choć nie wspo​mi​nała nic na ten temat, kusiło mnie cza​sem, by zapro​po​no​wać jej, że zajmę się wysła​niem tych listów, ale ni​gdy się na to nie zde​cy​do​wa​łam, bo tylko Lucowi można by powie​rzyć takie zada​nie, a nie chcia​łam go nara​żać. Miesz​ka​jąc w zamku dia​bel​skiego księ​cia, musia​ły​śmy liczyć się z bar​dzo nie​chęt​nym nasta​wie​niem służby bur​gundz​kiej. Nie​je​den raz odmó​wiono nam cie​płej wody na kąpiel, na sku​tek czego Kata​rzyna musiała myć się lodo​watą, zaczerp​niętą pro​sto ze studni. Ku mojemu zasko​cze​niu przy​jęła tę nie​wy​godę z wyraź​nym zado​wo​le​niem. — To dla mnie rodzaj pokuty, Mette — wyznała. — Mam wra​że​nie, że prze​cho​dzę próbę, tak jak Chry​stus na pustyni. Muszę się modlić, by Bóg uwol​nił mnie od cier​pie​nia, kiedy już uzna, że na to zasłu​guję. Gdy​bym w to nie wie​rzyła, osza​la​ła​bym, upo​dab​nia​jąc się do wła​snego ojca. Zamiast jed​nak tra​cić zmy​sły, zaczęła stop​niowo tra​cić urodę. Z dnia na dzień sta​wała się chud​sza, a kiedy ją cze​sa​łam, włosy wycho​dziły jej całymi gar​ściami. Przy każ​dym pocią​gnię​ciu szczotki prze​kli​na​łam księ​cia Bur​gun​dii. Jedyną pocie​chą było to, że nego​cja​cje z Angli​kami zaczęły przy​no​sić ocze​ki​wane efekty. Król Hen​ryk, zamiast pro​wa​dzić oblę​że​nie Paryża, był naj​wy​raź​niej gotów per​trak​to​wać z Radą Kró​lew​ską i zapro​po​no​wał, że wyśle na wiel​ka​nocne spo​tka​nie w Troyes swo​jego naj​bar​dziej zaufa​nego gene​rała, hra​biego War​wick. Po dwóch dniach spę​dzo​nych w Brie-Comte-Robert dwór kró​lew​ski wyru​szył w dal​szą drogę, a życze​nie kró​lo​wej wresz​cie się speł​niło: mogła podró​żo​wać przez

bujne pastwi​ska i wspa​niałe win​nice Szam​pa​nii. Pofa​lo​wana dolina gór​nej Sekwany zde​cy​do​wa​nie róż​niła się od ziem znaj​du​ją​cych się w dol​nym jej biegu, gdzie cięż​kie buty i pod​kute żela​zem kopyta zadep​tały wszel​kie życie i wszelką nadzieję w ser​cach ludzi zamiesz​ku​ją​cych tamte tereny. Tutaj pro​mie​nie wio​sen​nego słońca łagod​nie muskały zie​lone pola i dobrze odży​wio​nych chło​pów, któ​rzy odda​wali się upra​wom i zaj​mo​wali bydłem. Sie​dząc wysoko na wozie z baga​żami, chło​nę​łam widoki, któ​rych ni​gdy już nie spo​dzie​wa​łam się oglą​dać. W boga​tych wsiach i mia​stecz​kach roz​brzmie​wał dźwięk młota kowal​skiego i śmiech bez​tro​skich dzieci. Mija​li​śmy małe drew​niane domki, sady pełne kwit​ną​cych drzew i kolo​rowe pola sku​pione wokół kamien​nych kościo​łów pokry​tych oło​wia​nymi dachami. Jestem świę​cie prze​ko​nana, że raj musi wyglą​dać wła​śnie tak jak ta bujna zie​lona dolina, kra​ina żyznych ziem, zagród peł​nych bydła i drzew obsy​pa​nych kwie​ciem. W tym siel​skim kra​jo​bra​zie nadej​ście wio​sny nie zwia​sto​wało kolej​nych kon​flik​tów — zapo​wia​dało raczej cie​pło i dosta​tek. E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

22 Ulice Troyes przy​wo​dziły na myśl Paryż sprzed nadej​ścia ter​roru, z okresu, kiedy nie stał się jesz​cze miej​scem peł​nym nie​go​dzi​wo​ści i występku. Troyes było bowiem pod wie​loma wzglę​dami minia​tu​rową wer​sją swo​jego sio​strza​nego mia​sta poło​żo​nego w dole rzeki — wer​sją pozba​wioną despo​tycz​nych gil​dii i rywa​li​zu​ją​cych ze sobą hord. W prze​ci​wień​stwie do Paryża, roz​cią​gnię​tego na obu brze​gach Sekwany, Troyes przy​cup​nęło nad zako​lem rzeki, na jej zachod​nim brzegu, a kamienne mury mia​sta obsa​dzone były bra​mami, gdzie swój począ​tek miały nie​zli​czone szlaki han​dlowe, któ​rymi kupcy wyru​szali we wszyst​kich moż​li​wych kie​run​kach. Wartki nurt rzeki zasi​lał tutej​sze kanały, które pły​nęły pod bro​nami w murach obron​nych i opla​tały całe mia​sto, umoż​li​wia​jąc trans​port zaopa​trze​nia na bar​kach. Zauwa​ży​łam, że główne zagro​że​nie dla pie​szych sta​no​wiły tu konie oraz wózki ręczne, nie zaś ogromne wozy cią​gnięte przez woły, które w Paryżu nie​mal codzien​nie odbie​rały życie i czy​niły ludzi kale​kami. Ponie​waż do kana​łów wyrzu​cano też wszyst​kie śmieci, nie​które zakątki mia​sta cuch​nęły jak latryny — na szczę​ście jed​nak kwiet​niowe ulewy zdo​łały wypłu​kać więk​szość nagro​ma​dzo​nego przez zimę brudu. Dzię​ko​wa​łam za to Bogu, ponie​waż pałac daw​nych hra​biów Szam​pa​nii, w któ​rym zamiesz​ka​li​śmy, znaj​do​wał się tuż nad kana​łem w cen​trum mia​sta. Został on zbu​do​wany zgod​nie z daw​nymi wzo​rami. Cen​tralną część budowli sta​no​wiła długa sala, za którą usy​tu​owano apar​ta​menty kró​lew​skie, a droga do tych pomiesz​czeń pro​wa​dziła przez dłu​gie i kręte schody. Przy​zwy​cza​iłam się już do tego, że musia​łam roz​sta​wiać doby​tek Kata​rzyny w cia​snych i trudno dostęp​nych kom​na​tach, byłam więc mile zasko​czona prze​stron​nymi, wygod​nymi poko​jami, które zapew​niono jej w tym wiel​kim gotyc​kim pałacu. Także i tutaj dworki miały miesz​kać w oddziel​nym budynku, ale oka​zało się na szczę​ście, że książę Bur​gun​dii posiada w Troyes wła​sną rezy​den​cję i nie będzie dzie​lił pałacu z rodziną kró​lew​ską. — A co waż​niej​sze, nie będzie tu sam — oznaj​miła Kata​rzyna z trium​fem. — Księżna przy​je​chała z Dijon, żeby przy​jąć angiel​skie posel​stwo. Naj​święt​sza Panienka po raz kolejny wysłu​chała moich modlitw. Dzięki temu napię​cie, które od dłuż​szego czasu stale utrzy​my​wało się w naszej małej „rodzi​nie”, zde​cy​do​wa​nie osła​bło. Kata​rzyna odzy​skała ape​tyt, a wraz z nim część daw​nej rado​ści życia. Wiel​ko​postne posiłki, które miały raczej umar​twiać ciało, niż budo​wać jego siłę, były jed​nak nie​zwy​kle skromne —  skła​dały się wyłącz​nie z zup, warzyw, chleba i nie​wiel​kich ilo​ści ryb. Chcąc zatem spra​wić, by Kata​rzyna choć tro​chę przy​brała na wadze, cho​dzi​łam codzien​nie na targ, gdzie wyszu​ki​wa​łam roz​ma​ite sma​ko​wite kąski, któ​rymi mogła​bym ją sku​sić. Spa​ce​ru​jąc uli​cami z koszy​kiem na ramie​niu, obser​wo​wa​łam, jak mia​sto stop​niowo otrzą​sało się z zimo​wego snu. Zbli​żały się święta Wiel​kiej​nocy i kupcy roz​sta​wiali stra​gany na placu pod kate​drą, ofe​ru​jąc nie​mal wszystko, co można sobie wyobra​zić, od ikon i reli​kwii, po magiczne mik​stury i amu​lety. Han​dla​rze krą​żyli po uli​cach, gło​śno zachwa​la​jąc swoje towary, a ich śpiewne głosy odbi​jały się echem pośród drew​nia​nych domów z dwu​spa​do​wymi dachami, poma​lo​wa​nymi na jaskrawe kolory albo wyło​żo​nymi dachówką. Okien​nice, nocami strze​gące skle​pów na par​te​rze budyn​ków, były w ciągu dnia opusz​czane i prze​kształ​cane w stoły pokryte nie​zwy​kłym wprost bogac​twem żyw​no​ści i arty​ku​łów domo​wych. Już sam ten widok napa​wał mnie zdzi​wie​niem, w Paryżu bowiem, roją​cym się od zło​dziei, wszyst​kie te atrak​cyjne dobra znik​nę​łyby w mgnie​niu oka. Książę Bur​gun​dii wysłał hra​biemu War​wick glejt zezwa​la​jący na prze​jazd do Troyes, list ten zapew​niał jed​nak angiel​skiemu dowódcy ochronę jedy​nie na tery​to​riach znaj​du​ją​cych się pod kon​trolą Korony i Bur​gund​czy​ków. Dla​tego kiedy kawal​kada zło​żona z dwu​stu angiel​skich ryce​rzy i zbroj​nych zanadto zbli​żyła się do Melun, nowego gar​ni​zonu księ​cia Karola, wyru​szył na nią nie​wielki oddział żoł​nie​rzy del​fina. Angli​kom udało się ich jed​nak bez trudu ode​przeć, a pod​czas uczty zor​ga​ni​zo​wa​nej przez księ​cia i księżną Bur​gun​dii na ich powi​ta​nie hra​bia War​wick z wyraź​nym roz​ba​wie​niem opi​sy​wał ten incy​dent

bie​siad​ni​kom. Kata​rzyna, którą posa​dzono po pra​wicy hra​biego, uważ​nie słu​chała opo​wie​ści i wró​ciła do kom​naty obu​rzona — ale ku mojemu zasko​cze​niu powo​dem tego była postawa del​fina, a nie słowa hra​biego War​wick. — Przez całą ucztę śmiali się z Karola. To dla mnie naprawdę przy​kre — rela​cjo​no​wała z wście​kło​ścią, kiedy wraz z Agnes poma​ga​ły​śmy jej zdjąć nakry​cie głowy. — Mój brat nie może prze​by​wać w Melun, bo nie wie​rzę, że zgo​dziłby się na tak nie​roz​ważny atak na angiel​ski oddział. Tan​ne​guy du Cha​stel by mu na to nie pozwo​lił. Ten atak musiał oka​zać się fia​skiem! Wysta​wić zale​d​wie pięć​dzie​się​ciu ludzi prze​ciw dwu​stu ryce​rzom to, deli​kat​nie mówiąc, absurd! Hra​bia z roz​ba​wie​niem opi​sy​wał, jak posłał swoją arier​gardę, by zaata​ko​wała ten maleńki oddział od tyłu, tak że fran​cu​scy żoł​nie​rze nie zdą​żyli nawet wycią​gnąć mie​czy. Przy​pusz​czam, że Karol nie może sobie pozwo​lić na stratę tych dzie​się​ciu ludzi, któ​rzy zgi​nęli, zanim inni ucie​kli. Jej obu​rze​nie nie trwało jed​nak długo, zmie​niła nagle temat i zaczęła z zachwy​tem opo​wia​dać o Richar​dzie de Beau​champ, hra​bim War​wick. Z jej rela​cji wyni​kało, że to wła​śnie na takich rycer​zach jak on wzo​ro​wał się tru​ba​dur z Troyes, two​rząc poematy o zamku Came​lot i dwo​rze króla Artura. Kata​rzyna opi​sy​wała go jako wyso​kiego męż​czy​znę o jasno​ru​dych wło​sach, praw​dzi​wego Nor​mana o sze​ro​kich, umię​śnio​nych ramio​nach i soko​lim wzroku. — A do tego jesz​cze umie tań​czyć! — zawo​łała Kata​rzyna z zachwy​tem. — W każ​dym razie tań​czy na tyle dobrze, by nie dep​tać mi po pal​cach. Ale jego naj​więk​szym atu​tem jest swo​boda, z jaką pro​wa​dzi kon​wer​sa​cję. Płyn​nie posłu​guje się łaciną i greką, a także angiel​skim i fran​cu​skim. Zresztą podobno król Hen​ryk rów​nież zna te języki. Musia​łam go zapy​tać, jakim czło​wie​kiem jest król Hen​ryk, on zaś odpo​wie​dział, że to Übermensch. Zapy​ta​łam, co to ozna​cza, wytłu​ma​czył mi, że tak po nie​miecku okre​śla się „nad​czło​wieka”. A zatem mówi rów​nież po nie​miecku! Kiedy zapy​ta​łam, czy król jest przy​stojny, roze​śmiał się i przy​znał, że jako męż​czy​zna nie potrafi tego oce​nić i że powin​nam raczej zapy​tać, czy uważa króla za dobrego przy​wódcę. Tak też zro​bi​łam, na co hra​bia War​wick odpo​wie​dział: „Dobry przy​wódca zapew​nia sobie zwo​len​ni​ków, a wielki przy​wódca zapew​nia sobie innych przy​wód​ców. Hen​ryk jest nie​wąt​pli​wie wiel​kim przy​wódcą”. Chyba zaczy​nam się tro​chę bać króla Anglii, ale myślę, że Richard z War​wick wła​śnie tego pra​gnie. Chce, żeby​śmy wszy​scy się go bali. To dosko​nała tak​tyka, prawda? Zresztą wolę się bać wiel​kiego przy​wódcy niż dia​bel​skiego sługi pokroju Jana z Bur​gun​dii. Sły​sząc te słowa, Agnes poło​żyła palec na ustach i dała jej znak, żeby miała się na bacz​no​ści, księż​niczka wró​ciła zatem do opo​wie​ści o kro​to​chwi​lach minio​nego wie​czoru… Nade​szła Wiel​ka​noc, a ulice Troyes zazie​le​niły się i wypeł​niły ludźmi. Z kościo​łów wyno​szono posągi świę​tych patro​nów oraz ich reli​kwie, a wierni szli z nimi w pro​ce​sjach przez całe mia​sto. W ślad za nimi kro​czyli w parach mło​dzi chłopcy i dziew​częta, któ​rzy śpie​wali i tań​czyli na wszyst​kich pla​cach. Ze ści​śnię​tym gar​dłem patrzy​łam, jak Alys udała się na spo​tka​nie ze swoim nowym kawa​le​rem, kraw​cem o imie​niu Jacques, któ​rego zna​łam z widze​nia, bo — choć moja córka nie miała o tym poję​cia — kiedy poszły​śmy pew​nego dnia na zakupy, byłam świad​kiem jej pierw​szego spo​tka​nia z tym mło​dym czło​wie​kiem. Mimo że nie przy​zna​wała się do niczego, dba​łość, z jaką przy​go​to​wała kokardę z koro​nek i kolo​ro​wych wstą​żek, którą następ​nie wpięła w swoją naj​lep​szą sukienkę, powie​działa mi wię​cej niż słowa. Alys opu​ściła pałac wraz z grupą słu​żek, podej​rze​wa​łam jed​nak, że odłą​czy się od nich przy pierw​szej spo​sob​no​ści. Pomo​dli​łam się szep​tem do świę​tej Agnieszki, pro​sząc tę patronkę mło​dych dziew​cząt, by chro​niła moją córeczkę i pozwo​liła jej spę​dzić piękny, szczę​śliwy dzień. Po mszy w kate​drze rodzina kró​lew​ska udała się na wiel​ka​nocną ucztę w Hôtel de Ville, gdzie miał się zja​wić także hra​bia War​wick. Zasta​na​wia​łam się, w jaki spo​sób opi​sze on swemu kró​lowi dziew​czynę, która miała zostać jego żoną. Mimo popra​wek, któ​rych Alys doko​nała w ostat​niej chwili, śliczna zie​lono-czer​wona houp​pe​lande Kata​rzyny na​dal wisiała na jej nazbyt deli​kat​nej figu​rze i choć w moich

oczach zawsze była piękna, tak szczu​płą dziew​czynę trudno było uznać za ide​alną kan​dy​datkę na płodną żonę dla króla, pra​gną​cego zapewne jak naj​szyb​ciej docze​kać się następcy tronu, który odzie​dzi​czy jego coraz roz​le​glej​sze impe​rium. Opi​nia Kata​rzyny o hra​bim War​wick nie pozo​sta​wiała nato​miast żad​nych wąt​pli​wo​ści: księż​niczka znowu wró​ciła z uczty zachwy​cona tym Angli​kiem. — Dzi​siaj znowu z nim tań​czy​łam, Mette! — oznaj​miła, rado​śnie wiru​jąc wokół mnie. — Uwa​żam, że to naj​le​piej wykształ​cony męż​czy​zna, jakiego kie​dy​kol​wiek pozna​łam! Opi​sał mi nawet stroje, jakie nosi się na dwo​rze angiel​skim, i wyznał, że docie​rają tam fran​cu​skie mody, tyle że z kil​ku​let​nim opóź​nie​niem. Tam​tejsi męż​czyźni nie zaczęli jesz​cze nawet nosić dzwon​ków, choć sam hra​bia kupił je pod​czas pobytu we Fran​cji i miał je na sobie dziś wie​czo​rem. To pierw​szy męż​czy​zna, który nie wygląda w nich śmiesz​nie! — A czy tań​czy​łaś tylko z hra​bią War​wick? — zapy​ta​łam, uno​sząc brwi. — Nie, oczy​wi​ście, że nie. To sta​łoby się powo​dem wielu plo​tek, nie​praw​daż? — Kata​rzyna zmarsz​czyła brwi. — Musia​łam zatań​czyć sal​ta​rello z księ​ciem Bur​gun​dii, a potem ten zdrajca Guy de Mussy miał czel​ność popro​sić, żebym towa​rzy​szyła mu pod​czas bal​lade. Tak jak​bym chciała z nim cokol​wiek zatań​czyć, a tym bar​dziej bal​lade! Nie wie​dzia​łam, czym dokład​nie jest bal​lade, zało​ży​łam jed​nak, że musi mieć coś wspól​nego z miło​ścią. Naj​wy​raź​niej mon​sieur Guy nie mógł liczyć na prze​ba​cze​nie! Kata​rzyna nie​spo​dzie​wa​nie zmie​niła temat. — Mette, czy wybie​rasz się jutro do mia​sta? — Kiedy przy​tak​nę​łam, oznaj​miła, że chcia​łaby mi towa​rzy​szyć. — W Troyes, w prze​ci​wień​stwie do Paryża, nikt mnie nie roz​po​zna, a jeżeli poży​czę od Alys strój słu​żą​cej, jestem prze​ko​nana, że zacho​wam ano​ni​mo​wość. Mogły​by​śmy pójść razem na zakupy. Świet​nie byśmy się bawiły! — Twoje towa​rzy​stwo sprawi mi ogromną przy​jem​ność, Made​mo​iselle — odpar​łam — ale wąt​pię, żeby kró​lowa pochwa​lała taką eska​padę. Księż​niczka mil​czała przez chwilę, ale nie wahała się długo. — Masz rację. W takim razie powiem, że boli mnie głowa. Kró​lowa zapewne wie, że obec​nie krwa​wię, prawda? Spoj​rzała na mnie zna​cząco, ja zaś natych​miast się zaru​mie​ni​łam. Nie wie​dzia​łam, że Kata​rzyna ma świa​do​mość, iż zgod​nie z pole​ce​niem jej matki muszę co mie​siąc przed​sta​wiać odpo​wiedni dowód na to, że jej córka cierpi na „klą​twę Ewy”. Nie lubi​łam tego robić, ale nie mogłam odmó​wić kró​lo​wej. W ramach nego​cja​cji nad trak​ta​tem poko​jo​wym miał zostać spo​rzą​dzony raport doty​czący regu​lar​no​ści krwa​wień Kata​rzyny — tylko w ten spo​sób można było okre​ślić, czy jest płodna i czy zapewni kró​lowi Anglii potom​stwo. Księż​niczka uśmiech​nęła się. — Nie martw się, Mette, wiem, że to konieczne, poza tym mam dzięki temu dosko​nały powód, by nie opusz​czać swo​jej kom​naty. Tak przy​naj​mniej wszyst​kim powiem, ale zamiast tego ty i ja wymkniemy się scho​dami dla służby i ruszymy w mia​sto. Agnes tym​cza​sem zaj​mie czymś pozo​stałe damy dworu, tak żeby niczego nie podej​rze​wały. Kata​rzyna nie wyglą​dała na słu​żącą, nawet kiedy przy​wdziała brą​zową weł​nianą sukienkę Alys —  dopiero kiedy wło​żyła na głowę cze​pek, miej​sce wyra​fi​no​wa​nej ary​sto​kratki zajęła nagle pro​sta, skromna dziew​czyna. Nie szły​śmy pod rękę, tak jak robi​ły​śmy to zwy​kle z Alys, poza tym jed​nak można nas było wziąć za tę samą matkę i córkę, które odwie​dziły targ tydzień wcze​śniej. Minę​ły​śmy kanał, który znaj​do​wał się za pała​cem, i skie​ro​wa​ły​śmy się w stronę labi​ryntu uli​czek peł​nych skle​pi​ków i stra​ga​nów, ota​cza​ją​cych główny plac tar​gowy. Kata​rzyna nie posia​dała się z rado​ści — mogła się cie​szyć cał​ko​witą ano​ni​mo​wo​ścią. Co jakiś czas witano nas ski​nie​niem głowy i uśmie​chem, a księż​niczka odpo​wia​dała tym samym, w natu​ralny spo​sób wta​pia​jąc się w tłum.

Krą​ży​ły​śmy po rue du Cha​pe​ron, oglą​da​jąc nie​zli​czone kape​lu​sze i nakry​cia głowy. Na rue des Orfèvres obser​wo​wa​ły​śmy, jak złot​nik i ter​mi​nu​jący u niego mło​dzie​niec wyku​wają złoty liść tak cienki, że wyda​wało się, iż zaraz porwie go wiatr. Moim ulu​bio​nym miej​scem była jed​nak rue des Pains. Widok i zapach świeżo upie​czo​nego chleba prze​no​sił mnie w prze​szłość, do cza​sów dzie​ciń​stwa, kiedy moi rodzice kar​mili naszych pary​skich sąsia​dów i żyli z nimi w pokoju i har​mo​nii. Opo​wie​dzia​łam o tym księż​niczce i zatrzy​ma​ły​śmy się tam dłuż​szą chwilę, zata​pia​jąc się w myślach. Kiedy wkro​czy​ły​śmy na główny plac tar​gowy, tra​fi​ły​śmy aku​rat na grupę wesel​ni​ków na scho​dach kościoła Saint-Jean. Nowo​żeńcy stali w asy​ście księ​dza, poważni i uro​czy​ści, a wokół nich zebrały się dwie szczę​śliwe rodziny. W pobliżu gro​ma​dzili się żebracy, któ​rzy liczyli na jał​mużnę, a także muzycy, pozo​sta​jący w goto​wo​ści, i sta​jenni, któ​rzy trzy​mali konie przy​stro​jone wstąż​kami i pió​rami. Kiedy prze​cho​dzi​ły​śmy obok warsz​tatu przy rue de l’Aigu​ille, gdzie Jacques pra​co​wał jako kra​wiec, poka​za​łam księż​niczce nowego uko​cha​nego Alys. Przy​szy​wał wła​śnie czarną jedwabną lamówkę do aksa​mit​nego rękawa, a na Kata​rzy​nie, podob​nie jak na Alys, ogromne wra​że​nie zro​biły jego wprawa i sta​ran​ność. — Wygląda na bar​dzo poważ​nego mło​dego czło​wieka — zachi​cho​tała księż​niczka. — Nie chcia​ła​byś go poznać, Mette? Zamie​rzała na chwilę wejść do jego sklepu i coś u niego zamó​wić, przy​po​mniała sobie jed​nak, że jest prze​cież ubrana w strój słu​żą​cej, która nie mogłaby sobie pozwo​lić choćby na pół jardu owego wspa​nia​łego, brą​zo​wego aksa​mitu. Następ​nego ranka Jacques został zatem ofi​cjal​nie wezwany do pałacu i księż​niczka zamó​wiła u niego wspa​niałą nową suk​nię. Młody kra​wiec ocho​czo wziął się do pracy i szył suk​nię dniami i nocami w warsz​ta​cie przy rue de l’Aigu​ille, a Alys, jak można się było spo​dzie​wać, zaofe​ro​wała pomoc przy przy​miar​kach i we wszyst​kich innych spra​wach zwią​za​nych z zamó​wie​niem. Nie wspo​mniała sło​wem o tym, że go zna czy że łączy ich uczu​cie, nie mówiła też o jego cha​rak​te​rze i sytu​acji mate​rial​nej — ni​gdy jed​nak nie widzia​łam mojej córki rów​nie szczę​śli​wej. Oczy Alys pło​nęły głę​bo​kim, cie​płym bla​skiem, a uśmiech nie scho​dził z jej twa​rzy. Także w oczach księż​niczki poja​wiły się rado​sne iskierki, a jej policzki oraz ramiona nieco się zaokrą​gliły, co zwia​sto​wało powrót jej daw​nej urody. I wła​śnie wtedy, jakby dla uczcze​nia tej wspa​nia​łej meta​mor​fozy, do pałacu dostar​czono nie​zwy​kle dro​gie i deli​katne lustro wenec​kie. Był to pre​zent od króla Hen​ryka, który po jed​nej z uczt wrę​czył Kata​rzy​nie sam hra​bia War​wick. Księż​niczka natych​miast się zaru​mie​niła, słu​cha​jąc słów cza​ru​ją​cego wysłan​nika króla. — Gdyby Jego Wyso​kość król Hen​ryk mógł tu być, dosko​nale wiem, jak by się czuł w obec​no​ści kobiety tak pięk​nej jak ty, księż​niczko — powie​dział z galan​te​rią, klę​ka​jąc przed Kata​rzyną. — Serce biłoby mu moc​niej, a krew pul​so​wa​łaby szyb​ciej w jego żyłach na samą myśl o tym, że nadej​dzie być może dzień, kiedy nazwie cię swoją kró​lową. Usły​sza​łam obok sie​bie zdu​szony chi​chot i mocno kop​nę​łam Luca w kostkę. On i Alys sie​dzieli obok mnie przy stole, pośród świty księż​niczki. Tak naprawdę Luc powi​nien spo​ży​wać posi​łek oddziel​nie, razem z resztą służby pra​cu​ją​cej poza murami pałacu, ale od czasu do czasu pozwa​lano mi go tu przy​pro​wa​dzać. Musia​łam jed​nak za niego ręczyć — a chi​chotanie pod​czas prze​mowy zaszczyt​nego kró​lew​skiego gościa trudno uznać za prze​jaw dobrych manier. — Król Hen​ryk ma nadzieję, że naj​pięk​niej​sza księż​niczka świata chrze​ści​jań​skiego zechce przy​jąć to zwier​cia​dło i że za każ​dym razem, kiedy spoj​rzy na swe odbi​cie, poczuje podziw i zachwyt męż​czy​zny, od któ​rego je otrzy​mała, i wspo​mni jego marze​nie, by na wła​sne oczy zoba​czyć to, co ujrzało lustro. Hra​bia pod​niósł się, zdjął swój ele​gancki zie​lony cha​pe​ron, nisko ukło​nił się przed Kata​rzyną i zwró​cił do niej z uśmie​chem: — Ponie​waż jed​nak mój suwe​ren nie miał jesz​cze zaszczytu pozna​nia cię, księż​niczko, w prze​ci​wień​stwie do mnie, nie wie on, że to lustro nie może odzwier​cie​dlić twego praw​dzi​wego piękna, które jest pięk​nem wewnętrz​nym, nie​wi​docz​nym dla oka czy szkła. Kiedy przed nim stanę, będę sta​rał się na miarę

moich skrom​nych moż​li​wo​ści opi​sać mu nie​zwy​kłość twego inte​lektu, głę​bię twego współ​czu​cia i łagod​ność twego ducha, oba​wiam się jed​nak, że słowa pro​stego żoł​nie​rza ni​gdy nie odda​dzą im spra​wie​dli​wo​ści. Rumieńce, które wstą​piły na policzki Kata​rzyny pod​czas prze​mowy przy​stoj​nego hra​biego, dowo​dziły jej nie​win​no​ści i skrom​no​ści. — Nie doce​niasz swej elo​kwen​cji, lor​dzie War​wick — odpo​wie​działa łagod​nie. — Pro​szę, prze​każ Jego Wyso​ko​ści, twemu panu i kró​lowi, moje naj​szczer​sze podzię​ko​wa​nia za ten wspa​niały dar. Będę go pie​czo​ło​wi​cie prze​cho​wy​wała, roz​my​śla​jąc o pokoju, o który się modlimy i który, mam nadzieję, wkrótce połą​czy nasze narody. Dzię​kuję też tobie, Mon​se​igneur, za to, że dzięki tobie zro​zu​mia​łam, jak wielką miło​ścią i lojal​no​ścią ty i pozo​stali moż​no​władcy darzy​cie waszego seniora. Zwier​cia​dło zostało wkrótce usta​wione w kom​na​cie Kata​rzyny i stało się obiek​tem nie​zwy​kłego zain​te​re​so​wa​nia jej dwo​rek oraz innych gości. Nawet kró​lowa przy​szła się w nim przej​rzeć i natych​miast posta​no​wiła kupić takie samo lustro do swo​jej kom​naty. Kiedy i ja zbli​ży​łam się do niego w wol​nej chwili, ku swo​jemu prze​ra​że​niu zoba​czy​łam sta​teczną, moc​nej budowy kobietę o wydat​nym biu​ście —  choć prze​cież na​dal pamię​ta​łam sie​bie jako żwawą dziew​czynę o różo​wych policz​kach, która spo​glą​dała na swoje odbi​cie w sadzaw​kach Mont​mar​tre’u, kiedy pierw​szego maja odda​wała się igrasz​kom z chłop​cami. Nie mogłam zro​zu​mieć, dla​czego kró​lowa chciała mieć w posia​da​niu przed​miot, który w tak bole​sny i okrutny spo​sób przy​po​mi​nał o prze​mi​ja​niu. Być może nie zauwa​żała po pro​stu zmian zacho​dzą​cych w jej wła​snym wyglą​dzie. Ostat​niego dnia kwiet​nia urzęd​nicy i praw​nicy odło​żyli wresz​cie pióra. Ofi​cjalny rozejm został pod​pi​sany przez księ​cia Bur​gun​dii oraz hra​biego War​wick, który wyru​szył w drogę do Man​tes, by dołą​czyć do swego suwe​rena. Żegna​jąc się z Kata​rzyną, ukło​nił się jej nisko, posłał jeden ze swych pro​mien​nych uśmie​chów i wyszep​tał: — Do zoba​cze​nia wkrótce, Madame. E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

23 — Mam nadzieję, że król Hen​ryk jest rów​nie cza​ru​jący jak jego gene​rał! — wyznała mi Kata​rzyna tego samego wie​czoru. — Choć Richard z War​wick mógłby być moim ojcem, muszę przy​znać, że w jego obec​no​ści ugi​nają się pode mną kolana! Ale nie wszyst​kie wie​ści są rów​nie pomyślne. Oka​zuje się, że wkrótce ma się odbyć kon​fe​ren​cja poko​jowa, pod​czas któ​rej doj​dzie do osta​tecz​nego pod​pi​sa​nia trak​tatu, ja zaś zostanę przed​sta​wiona kró​lowi Hen​rykowi. — Ale dla​czego uwa​żasz, że to złe wie​ści? — zawo​ła​łam. — Wresz​cie go poznasz! Czę​sto prze​cież powta​rza​łaś, że mał​żeń​stwo z kró​lem Hen​ry​kiem to dla cie​bie jedyna droga ucieczki przed księ​ciem Bur​gun​dii. Księż​niczka z nie​po​ko​jem splo​tła dło​nie. — To prawda, ale nie​po​koją mnie warunki trak​tatu. Pod​czas roko​wań książę Bur​gun​dii będzie myślał wyłącz​nie o wła​snym inte​re​sie, tak jak to zwy​kle robi, a Hen​ryk będzie oczy​wi​ście miał na uwa​dze inte​res Anglii. A kto zadba o dobro Fran​cji? Co sta​nie się z tym kra​jem, kiedy już skoń​czą roz​dzie​lać mię​dzy sie​bie jego zie​mie? I co w tej sytu​acji zrobi Karol? — Niech się o to mar​twi Tan​ne​guy du Cha​stel — zasu​ge​ro​wa​łam. — Twój brat ma całe zastępy dorad​ców, któ​rzy dbają o jego inte​resy. Ty nato​miast masz tylko sie​bie. — Na szczę​ście mam też cie​bie, Mette. Wkrótce znowu wyru​szymy w drogę: spo​tka​nie z kró​lem Hen​ry​kiem ma się odbyć za mie​siąc w Meu​lan. Widząc prze​ra​że​nie malu​jące się na mojej twa​rzy, ze smut​kiem ski​nęła głową. — Tak, Mette. Musimy poko​nać nie​mal całą drogę powrotną do Pon​to​ise. Dosko​nale pamię​ta​łam, jak bar​dzo byłam obo​lała i poobi​jana po podróży z Pon​to​ise do Troyes, nie cie​szy​łam się więc na myśl o koniecz​no​ści poko​na​nia tej samej drogi jesz​cze raz. Bar​dziej jed​nak mar​twi​łam się o Alys. Myśla​łam, że kiedy prze​każę jej te wie​ści, powie mi wresz​cie o swo​jej zna​jo​mo​ści z Jacques’em — ale tego nie zro​biła. Zbla​dła tylko, a przy pierw​szej spo​sob​no​ści wymknęła się z pałacu. Nad​szedł wie​czór, zbli​żała się pora toa​lety Kata​rzyny, jej zaś na​dal nie było. Księż​niczka jed​nak naj​wy​raź​niej się tym nie przej​mo​wała. — Nie zru​gaj jej, kiedy wróci, Mette — popro​siła. — Ja też nie zamie​rzam tego robić. — Jesteś zbyt wiel​ko​duszna, Made​mo​iselle — zapro​te​sto​wa​łam. — Alys nie powinna uchy​lać się od swo​ich obo​wiąz​ków. — Wkrótce pozo​staną jej tylko obo​wiązki — powie​działa Kata​rzyna. — Oka​zuje się, że dwór ma wyru​szyć w drogę już za trzy dni. Madame Roy​ale Kata​rzyna de Valois do Karola, del​fina Vien​nois Drogi Bra​cie, wszystko po raz kolejny ule​gło zmia​nie. Kró​lowa i książę Bur​gun​dii dopro​wa​dzili osta​tecz​nie do zawar​cia pokoju pomię​dzy Fran​cją a Anglią. Znowu mam zostać żoną króla Hen​ryka! Cie​szę się, że nie czy​ta​łeś moich poprzed​nich listów, nie mam bowiem pew​no​ści, czy zacho​wał​byś moje tajem​nice dla sie​bie i czy nie zdra​dził​byś nikomu tego, jak okrut​nie potrak​to​wał mnie dia​bel​ski książę. Modlę się jed​nak gorąco, aby to wszystko ni​gdy wię​cej się nie powtó​rzyło i abym zgod​nie z pra​wem przy​słu​gu​ją​cym mi z uro​dze​nia została kró​lową, a jed​no​cze​śnie oblu​bie​nicą, w któ​rej obo​wiązki mał​żeń​skie nie budzą stra​chu i obrzy​dze​nia. Zasta​na​wiam się jed​nak, jak pod​pi​sa​nie trak​tatu poko​jo​wego mię​dzy Anglią i Fran​cją wpły​nie na

Twoje w pełni uza​sad​nione rosz​cze​nia do tronu fran​cu​skiego. Na ile silna sta​nie się kon​trola króla Hen​ryka nad nale​żą​cymi do nas tery​to​riami? I do jakich nik​czem​nych i zdra​dziec​kich czy​nów będzie gotów posu​nąć się książę Bur​gun​dii, by zadbać o swoje inte​resy? Czy o to, co po tym wszyst​kim pozosta​nie z Fran​cji, będzie w ogóle warto wal​czyć? Mam tylko nadzieję, że pozosta​niesz wolny od jarzma księ​cia Bur​gun​dii i że przy​naj​mniej Ty z nas dwojga będziesz w sta​nie kie​ro​wać wła​snym losem. Wie​rzę też, że nie winisz mnie za to, co zostało mi narzu​cone. Nie mam wyboru i mogę tylko to przy​jąć albo pogrą​żyć się w roz​pa​czy i sza​leń​stwie. Nie​za​leż​nie zatem od tego, jaka czeka mnie przy​szłość, pozo​staję Ci oddana i kocha​jąca, Kata​rzyna Pałac hra​biów, Troyes, ponie​dzia​łek, 2 maja 1419 roku Muszę tu przy​znać, że Alys nie lamen​to​wała i nie narze​kała w związku z wyjaz​dem. Tak naprawdę nie miała zresztą wyboru, bo wie​działa, że w prze​ciw​nym razie zosta​łaby w Troyes abso​lut​nie sama i mia​łaby tylko Jacques’a. W drogę wyru​szali wszy​scy, nawet Luc, polo​wa​nia były bowiem ulu​bioną roz​rywką króla, a wszystko, co zaj​mo​wało obec​nego władcę, uła​twiało życie innym. Ojciec Kata​rzyny był w ostat​nim cza​sie spo​kojny i zado​wo​lony i na szczę​ście ani razu nie powtó​rzył się smutny epi​zod ze „szkla​nym kró​lem”. Nikt jed​nak nie wie​dział, jak wpły​nie na niego powrót do Pon​to​ise. Z zasko​cze​niem i dość umiar​ko​wa​nym zachwy​tem przy​ję​ły​śmy nie​spo​dzie​waną wizytę kró​lo​wej Iza​beli, która zja​wiła się w kom​na​tach księż​niczki wkrótce po tym, jak mistrz Jacques dostar​czył jej gotową suk​nię. Damy dworu ostroż​nie prze​sta​wiły nowe lustro, a Kata​rzyna zapro​siła Jacques’a, by zacze​kał, aż przy​wdzieje nowy strój. — Musisz zoba​czyć ją w lustrze, mistrzu Jacques’u — nale​gała. — To posre​brzane szkło pro​sto z Wene​cji. Mówiono mi, że w takim zwier​cia​dle arty​ści zde​cy​do​wa​nie wyraź​niej widzą efekt swej pracy. — Ni​gdy nie widzia​łem tak wspa​nia​łego lustra, Madame — przy​znał Jacques, patrząc z zachwy​tem na swoje odbi​cie. — Jestem zaszczy​cony i oczy​wi​ście chęt​nie zacze​kam. Alys i Agnes natych​miast pospie​szyły, by pomóc Kata​rzy​nie przy​wdziać nową suk​nię. Kiedy wró​ciły, zauwa​ży​łam z zachwy​tem, że Jacques wyko​rzy​stał tę nie​po​wta​rzalną oka​zję i zapro​jek​to​wał strój zupeł​nie inny od domi​nu​ją​cej na fran​cu​skim dwo​rze houp​pe​lande z pod​wyż​szoną talią. Wspól​nie z Kata​rzyną wybrał bro​kat w kolo​rze głę​bo​kiego tur​kusu, wysoki koł​nierz uszył zaś z kre​mo​wej satyny, z któ​rej wyko​nane były także brzegi ręka​wów. Powstała w ten spo​sób suk​nia, która otwie​rała się nisko w talii na kształt odwró​co​nej litery „V”, uka​zu​jąc to, co Jacques okre​ślał mia​nem petite-côte z kre​mo​wego jedwa​biu, ozdo​bio​nego hafto​wa​nymi złotą nicią orna​men​tami w postaci kwia​tów i liści. Nie uwa​żam się za auto​ry​tet w tej dzie​dzi​nie, ale wydaje mi się, że podob​nego stroju nie widziano ni​gdy na dwo​rze fran​cu​skim. Kiedy Kata​rzyna sta​nęła wresz​cie przed lustrem, długo wpa​try​wała się w swoje odbi​cie, co jakiś czas odwra​ca​jąc się i oglą​da​jąc suk​nię ze wszyst​kich stron. Zanie​po​ko​jony jej mil​cze​niem, mistrz Jacques pospie​szył z wyja​śnie​niami. — To nieco bar​dziej roz​bu​do​wana wer​sja sukni, którą przed​sta​wi​łem gil​dii na zakoń​cze​nie mojego ter​minu, Madame — powie​dział. — Mistrzo​wie okre​ślili wtedy moją pracę mia​nem „świe​żej i nowo​cze​snej”. Kata​rzyna odwró​ciła się do niego i posłała mu pro​mienny uśmiech. — Uwa​żam, że jest prze​piękna, mistrzu Jacques’u. To praw​dziwe arcy​dzieło. Będę o nią dbała, jak przy​stało na taki skarb. Nie ulega wąt​pli​wo​ści, że jesteś nie​zwy​kle uta​len​to​wa​nym rze​mieśl​ni​kiem, i zamie​rzam sła​wić twoje umie​jęt​no​ści przed całym dwo​rem. — Kogo będziesz sła​wiła, córko? I co, na Boga, masz na sobie? — Głos kró​lo​wej zagłu​szył zachwyty i gra​tu​la​cje zgro​ma​dzo​nych gości, któ​rzy sie​dzieli odwró​ceni ple​cami do drzwi i wpa​try​wali się

w lustro. Wszy​scy natych​miast zwró​cili się w stronę drzwi, po czym pospiesz​nie padli na kolana. Kró​lowa Iza​bela wkro​czyła do pokoju, tuż za nią weszły jej dwie damy dworu. Dała znak Kata​rzy​nie, która pod​nio​sła się z kolan, a na jej peł​nej zasko​cze​nia twa​rzy poja​wił się rumie​niec. — Witaj, Wasza Wyso​kość — powie​działa sła​bym gło​sem, wska​zu​jąc swój fotel. — Czy zechcesz usiąść? Kró​lowa cze​kała, aż damy dworu ułożą roz​ło​ży​sty tren jej wido​wi​sko​wej szma​rag​dowo-rubi​no​wej sukni, po czym opa​dła na wyło​żone podusz​kami sie​dze​nie. Wstrzy​ma​li​śmy wszy​scy oddech, kiedy jej misterne, nie​zwy​kle roz​bu​do​wane nakry​cie głowy nie​mal zaha​czyło o zdo​biony frędz​lami bal​da​chim. Nakry​cia głowy kró​lo​wej sta​wały się w ostat​nim cza​sie coraz bar​dziej wyra​fi​no​wane — co, jak zauwa​żyła kie​dyś zło​śli​wie jej córka, miało zapewne na celu odwró​ce​nie uwagi od coraz licz​niej​szych zmarsz​czek widocz​nych na jej twa​rzy. — Może​cie usiąść — oznaj​miła uprzej​mie kró​lowa. — Ty nie, Kata​rzyno. Naj​pierw musisz mi wytłu​ma​czyć, cóż takiego masz na sobie. Mam nadzieję, że nie zamie​rzasz poka​zy​wać się w tym stroju na dwo​rze! — Nie śmia​ła​bym tego zro​bić bez twej apro​baty, pani — odpo​wie​działa Kata​rzyna, zmarsz​czyw​szy brwi. — Ale trudno mi sobie wyobra​zić, by tak piękna suk​nia mogła się spo​tkać ze złym przy​ję​ciem. — To jakiś dzi​waczny wyna​la​zek! — zawo​łała kró​lowa. — Przy​po​mina bar​dziej szla​frok niż ele​gancką suk​nię. Cóż ci strze​liło do głowy? Kata​rzyna musiała mieć w pamięci nie​które oso​bliwe stroje, noszone przez kró​lową w ciągu ostat​nich lat. Teraz zaś, ze względu na obec​ność prze​ra​żo​nego Jacques’a, posta​no​wiła otwar​cie wyra​zić swoje zda​nie. — No cóż, uwa​żam, że to naprawdę wspa​niała suk​nia i zamie​rzam ją nosić. Oczy​wi​ście nie w two​jej obec​no​ści, skoro żywo się temu sprze​ci​wiasz, Madame. Mimo to prze​wi​duję, że do końca tego roku na dwo​rze pojawi się przy​naj​mniej tuzin jej kopii. — Ski​nęła na Jacques’a, dając mu znak, żeby się zbli​żył. — Czy mogę ci przed​sta​wić mistrza kra​wiec​twa, który uszył tę wspa​niałą suk​nię, Wasza Wyso​kość? Mistrz Jacques de Troyes. Jacques zaru​mie​nił się, wyraź​nie zawsty​dzony. Uklęk​nął przed kró​lową, ta zaś obrzu​ciła go krót​kim, pogar​dli​wym spoj​rze​niem i natych​miast go odpra​wiła. — Kra​wiec z Troyes! To wszystko tłu​ma​czy! Odejdź! Nie pozwolę, by ohydne pro​win​cjo​nalne stroje zruj​no​wały repu​ta​cję mojego dworu. Wes​tchnę​łam ze smut​kiem. Zroz​pa​czony Jacques wyco​fał się i pospiesz​nie wyszedł, za nim zaś ruszyła Alys, która wymknęła się z kom​naty tak dys​kret​nie, jak potra​fią to robić tylko słu​żące. Kata​rzyna odpo​wie​działa matce przez zaci​śnięte zęby: — Oba​wiam się, że wkrótce twoi dwo​rza​nie będą musieli nosić wytarte stroje, Madame, bo nie widzę szansy na rychły powrót do pary​skich ate​liers. — I tu się mylisz, córko. Mój pan, książę Bur​gun​dii, twier​dzi, że kiedy już pod​pi​szemy trak​tat i kon​trakt mał​żeń​ski, który go przy​pie​czę​tuje, wkro​czymy trium​fal​nie do Paryża, gdzie odbę​dzie się twój ślub z kró​lem Hen​ry​kiem. — Obrzu​ciła spoj​rze​niem wszyst​kich zgro​ma​dzo​nych. — I zapew​niam cię, że panna młoda n i e w ł o ż y sukni, którą uszył byle mistrz z Troyes! Za sprawą łagod​nej majo​wej pogody droga do Pon​to​ise trwała zde​cy​do​wa​nie kró​cej i oka​zała się o wiele mniej wyma​ga​jąca niż podróż do Troyes. Być może książę Karol zadbał o to, by orszak jego rodzi​ców mógł poru​szać się bez prze​szkód, nie napo​tka​li​śmy bowiem ani jed​nego wro​giego oddziału —  a ponie​waż żadna lek​ko​myślna banda zbi​rów nie odwa​żyła się zaata​ko​wać sze​ściu​set uzbro​jo​nych ludzi, któ​rzy nas eskor​to​wali, podróż prze​bie​gła bez zakłó​ceń. Król i jego dwo​rza​nie wybie​rali się nawet co jakiś czas na polo​wa​nia, dzięki czemu kucha​rze mieli zawsze pod dostat​kiem dzi​czy​zny. Luc narze​kał (na

szczę​ście nie robił tego w towa​rzy​stwie żad​nych waż​nych oso​bi​sto​ści), że nie powinno się polo​wać pod​czas okresu roz​rod​czego zwie​rząt, szybko jed​nak wytłu​ma​czono mu, że nie spo​sób mówić kró​lowi — nawet gdyby był w pełni władz umy​sło​wych — kiedy może, kiedy zaś nie może odda​wać się myśli​stwu. Ku ogrom​nej uldze Kata​rzyny książę Bur​gun​dii poje​chał wraz z żoną do Dijon i powie​rzył obo​wią​zek eskor​to​wa​nia rodziny kró​lew​skiej jed​nemu ze swych zaufa​nych ary​sto​kra​tów. Ura​do​wana nie​obec​no​ścią dia​bel​skiego księ​cia, Kata​rzyna stała się nagle nad​spo​dzie​wa​nie miła dla swo​jej matki i całymi godzi​nami kon​wer​so​wała z nią w powo​zie. Udało jej się dzięki temu dopro​wa​dzić do korzyst​nej zamiany kom​nat w Pon​to​ise. Księż​niczka oznaj​miła bowiem, że będzie potrze​bo​wała wska​zó​wek i rad kró​lo​wej przed zbli​ża​ją​cym się wiel​kimi kro​kami spo​tka​niem z kró​lem Hen​ry​kiem i zapro​po​no​wała, żeby w związku z tym jej dawne apar​ta​menty zajął książę Bur​gun​dii. Ona sama miała nato​miast otrzy​mać kom​naty w don​żo​nie, zaj​mo​wane uprzed​nio przez księ​cia. — Wydaje mi się bar​dziej sto​sowne, byśmy ty, ja oraz król miesz​kali bli​sko sie​bie, jak przy​stało na praw​dziwą rodzinę, nie sądzisz, Madame? Kiedy zaś książę Bur​gun​dii przy​je​dzie do Pon​to​ise, będzie mógł ulo​ko​wać swoją służbę i straż w osob​nym budynku. Pod​czas roz​mów, które mia​łam szczę​ście pro​wa​dzić z Kata​rzyną, jak ognia uni​ka​ły​śmy draż​li​wego i nie​zwy​kle bole​snego tematu. Nie pró​bo​wa​ły​śmy choćby przez chwilę zasta​na​wiać się nad tym, czy nie​siony potrzebą domi​na​cji książę Bur​gun​dii dopu​ścił się per​wer​sji, którą nie​kiedy uważa się za bar​dziej gor​szącą od sodo​mii: nie szu​ka​ły​śmy odpo​wie​dzi na pyta​nie, czy zde​cy​do​wał się dzie​lić łoże kró​lo​wej i jed​no​cze​śnie wdzie​rać się do łoża jej córki. Sądzę, że obie spo​dzie​wa​ły​śmy się naj​gor​szego, dla​tego rela​cja Kata​rzyny z matką — rela​cja, którą nawet w naj​lep​szych okre​sach trudno było uznać za bli​ską —  miała obec​nie ści​śle for​malny cha​rak​ter. Nie​wąt​pli​wie powo​dem takiego stanu rze​czy musiały stać się wspo​mnie​nia z dzie​ciń​stwa, które Kata​rzyna na​dal prze​cho​wy​wała w pamięci, oraz przy​pra​wia​jące o mdło​ści gesty księ​cia, który pozwa​lał sobie pod​czas wspól​nych posił​ków posy​łać im obu soczy​ste kawałki mięsa. Kata​rzyna była jesz​cze w tym cza​sie dość młoda i jak podej​rze​wam, naiw​nie wie​rzyła, że jej matka, która bądź co bądź jest prze​cież kró​lową, musi mieć wpływ na wła​sny los. Kró​lowa Iza​bela wyda​wała mi się osobą zupeł​nie inną niż ta, która kro​czyła maje​sta​tycz​nie przez ogród różany pałacu Saint-Pol i która, nie​siona kapry​sem, porwała Micha​linę, Ludwika oraz Jana. Tamta kró​lowa była znie​wa​la​jąca i prze​ko​nana o wła​snej wspa​nia​ło​ści. Teraz zaś stała się kobietą draż​liwą i nie​pewną, bole​śnie świa​domą upływu czasu i tego, że nie działa na męż​czyzn tak jak daw​niej — jed​no​cze​śnie zaś roz​pacz​li​wie pra​gnącą odzy​skać dawną pozy​cję. Książę Bur​gun​dii był jej ostat​nią deską ratunku, szansą na zacho​wa​nie choćby iskierki daw​nej chwały. Tylko on dawał jej nadzieję na udział w spra​wo​wa​niu rzą​dów nad Fran​cją. Jeżeli chciała utrzy​mać się na tro​nie, nie miała wyboru: musiała dawać księ​ciu to, czego żądał. Kró​lowa Iza​bela od razu przy​stała na suge​ro​waną przez Kata​rzynę zamianę apar​ta​men​tów i zda​wała się nie​mal zado​wo​lona z faktu, że mię​dzy nią a córką doszło do ocie​ple​nia sto​sun​ków. Być może miała nadzieję, że zdo​bę​dzie w ten spo​sób cen​nego sprzy​mie​rzeńca i umocni swoją pozy​cję w rela​cjach z Janem bez Trwogi, któ​rego musiała — mimo swego zami​ło​wa​nia do rywa​li​za​cji — uwa​żać za prze​ra​ża​ją​cego adwer​sa​rza. Tak czy ina​czej, kiedy książę dotarł do Pon​to​ise, zamiana była już fait accom​pli 1, a ponie​waż nie miał żad​nego zasad​nego powodu, by kwe​stio​no​wać ten stan rze​czy, musiał się z nim pogo​dzić. Kolej​nych dzie​sięć dni spę​dzi​ły​śmy na gorącz​ko​wych przy​go​to​wa​niach do spo​tka​nia Kata​rzyny z kró​lem Hen​ry​kiem. Ponie​waż kró​lowa z pogardą wyra​ziła się o „pro​win​cjo​nal​nych stro​jach”, żad​nego krawca z Pon​to​ise nie uznano za god​nego uszy​cia Kata​rzy​nie sukni na tak ważne wyda​rze​nie. W rezul​ta​cie głów​nej szwaczce kró​lo​wej oraz Alys kazano prze​ro​bić wspa​niałą złotą suk​nię, którą księż​niczka miała na sobie pod​czas nie​sław​nego tur​nieju cztery lata wcze​śniej. W tam​tym cza​sie uwa​ża​łam, że ciężki złoty mate​riał przy​ćmiewa deli​katną urodę Kata​rzyny, teraz jed​nak, kiedy księż​niczka zmie​rzyła suk​nię, odno​to​wa​łam z zasko​cze​niem, że z upły​wem lat jej piękno nabrało pew​nej doj​rza​ło​ści i siły, któ​rych nie dało się

już tak łatwo zagłu​szyć. W daro​wa​nej jej przez kró​lową bez​cen​nej dia​men​to​wej kolii i wspa​nia​łym płasz​czu pod​szy​tym gro​no​sta​jami oraz ozdo​bio​nym kró​lew​skimi her​bami Kata​rzyna wyglą​dała jak praw​dziwa człon​kini rodziny kró​lew​skiej i robiła wprost osza​ła​mia​jące wra​że​nie. Była pod​eks​cy​to​wana per​spek​tywą pozna​nia męż​czy​zny, któ​rego od tak dawna sobie wyobra​żała, i jej zde​ner​wo​wa​nie nara​stało z każ​dym dniem przy​bli​ża​ją​cym ją do tej chwili. — Ten płaszcz to istny kosz​mar, Mette — wyznała. — Nie mogę go nie wło​żyć, ale oba​wiam się, że natych​miast się o niego potknę, to zaś mogłoby prze​cież zagro​zić trak​ta​towi poko​jo​wemu. Podobno król Hen​ryk przy​kłada wielką wagę do tego rodzaju zna​ków. Trudno mi było uwie​rzyć, by potężny zdo​bywca miał zwró​cić uwagę na drobne potknię​cie, i podzie​li​łam się swymi wąt​pli​wo​ściami z Kata​rzyną. Księż​niczka jed​nak potrzą​snęła głową. — Mylisz się, Mette. Histo​ria pełna jest wiel​kich gene​ra​łów, któ​rzy nie pod​no​sili sztan​daru, bo ich koń roz​dep​tał ropu​chę albo nad ich głową prze​le​ciał łabędź — powie​działa z powagą. — Gdyby fran​cu​ska księż​niczka potknęła się o sym​bole wła​snego narodu, mogłoby to zni​we​czyć całą kon​fe​ren​cję poko​jową. — Ale tak się nie sta​nie — zapew​ni​łam. — Jesteś uoso​bie​niem gra​cji i ele​gan​cji. Każdy, kto widział, jak tań​czysz, wie o tym dosko​nale. — Być może — wzru​szyła ramio​nami i lekko się uśmiech​nęła. — Ale są dzie​siątki innych rze​czy, które mogłyby zruj​no​wać to wyda​rze​nie. — Ty nie będziesz z tym miała jed​nak nic wspól​nego — oznaj​mi​łam sta​now​czo. — Zapa​mię​taj moje słowa: jeżeli kto​kol​wiek miałby coś zepsuć, to tylko książę Bur​gun​dii! 1. Fait accom​p li (fr.) — fakt doko​nany. ↩

E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

24 Po trwa​ją​cej już od tak dawna zgub​nej woj​nie, pokoju nie można było zawrzeć byle gdzie, a już z pew​no​ścią nie w obrę​bie murów jakie​go​kol​wiek mia​sta. Każdy zamek, pałac, kościół czy nawet kate​drę uzna​wano za zbyt nie​bez​pieczne, zbyt nara​żone na zdradę któ​rejś ze stron. Meu​lan było dogod​nie zlo​ka​li​zo​wane w poło​wie drogi mię​dzy Pon​to​ise a tym​cza​sową sie​dzibą króla Hen​ryka w Man​tes, ale nie mogło stać się miej​scem spo​tka​nia kró​lów. Zamiast tego posta​no​wiono zor​ga​ni​zo​wać spo​tka​nie poza zasię​giem strzał łucz​ni​ków, na poło​żo​nej na Sekwa​nie wyspie Le Pré du Chat — Kociej Łące. W prze​szło​ści miej​scowy senior trzy​mał na tej wyspie lam​parta, któ​rego kupił pod​czas kru​cjaty do Ziemi Świę​tej. Nie​stety nikt nie ostrzegł go, że lam​part jako jedyny z kotów nie boi się wody, wkrótce więc bestia ucie​kła, by przez kolej​nych kilka lat siać postrach wśród miej​scowych stad i trzód, do czasu aż została wresz​cie osa​czona i zabita. Jej sława prze​trwała jed​nak w nazwie wyspy. W tym miej​scu nurt Sekwany sta​wał się wartki, a na wyspę można było się dostać tylko łodzią. Kiedy zatem wycięto oko​liczne lasy i oto​czono ją pali​sadą, uznano wyspę za wystar​cza​jąco bez​pieczne miej​sce spo​tka​nia. Na obu jej krań​cach zbu​do​wano bramę i pomost — Fran​cuzi mieli przy​pły​nąć z pół​noc​nego brzegu, Anglicy zaś z połu​dnio​wego. Za pali​sadą wznie​siono ogromny pawi​lon, w któ​rym miały toczyć się obrady, a także dwa mniej​sze, po jed​nym dla każ​dej strony. Dla naj​waż​niej​szych uczest​ni​ków spo​tka​nia przy​go​to​wano mapy wyspy oraz listę obo​wią​zu​ją​cych pod​czas kon​fe​ren​cji zasad. Kata​rzyna przy​nio​sła te doku​menty do kom​naty, chcąc je dokład​nie prze​stu​dio​wać. — Od razu widać, że za tym wszyst​kim stoi książę Bur​gun​dii — powie​działa, z uwagą stu​diu​jąc listę zasad. — Każ​dego napitku i każ​dego dania mają pró​bo​wać przed​sta​wi​ciele obu stron, a do głów​nego pawi​lonu nikt nie może wno​sić broni. Nawet kró​lo​wie. Na Boga! Czy on uważa, że król Hen​ryk rzuci się na niego z mie​czem? — Sądzi wszyst​kich wła​sną miarą — zauwa​ży​łam zgryź​li​wie. — Czy twój ojciec w ogóle nosi miecz? — Tak, pod​czas ofi​cjal​nych uro​czy​sto​ści, ale jego broń ma stę​pione ostrze i czu​bek — wyznała Kata​rzyna. — Gierm​ko​wie dbają o to, odkąd kilka lat temu rzu​cił się na jed​nego z człon​ków rady. — A jak się ostat​nimi czasy miewa Jego Wyso​kość? — zapy​ta​łam łagod​nie. — Czy król będzie uczest​ni​czył w kon​fe​ren​cji? Kata​rzyna prze​że​gnała się. — Dzięki Bogu na​dal czuje się dość dobrze. Zaczę​łam się wachlo​wać dło​nią. — Jest bar​dzo cie​pło jak na maj, a daw​niej upał źle na niego wpły​wał. — To prawda, ale modlę się, żeby jego stan się nie pogor​szył, bo choć nie bie​rze czyn​nego udziału w nego​cja​cjach, sama jego obec​ność zdaje się nieco tem​pe​ro​wać zakusy księ​cia Bur​gun​dii. — Głę​boko wes​tchnęła. — Dziś pod​czas kola​cji książę wziął mnie na bok. Postronny obser​wa​tor mógłby przy​pusz​czać, że pró​buje po pro​stu dodać mi otu​chy, on jed​nak powie​dział: „Mon​mo​uth nie może cię jesz​cze mieć, ale ja mogę, nie​za​leż​nie od tego, jak roz​pacz​li​wie będziesz cho​wała się za matką”. Widząc, że łzy napły​nęły jej do oczu, sta​ra​łam się pod​nieść ją na duchu. — Made​mo​iselle, musisz pozo​stać silna. To tylko słowa. Jest wście​kły, bo dopro​wa​dzi​łaś do zamiany kom​nat. To despota i tyran, a ludzie jego pokroju nie lubią, kiedy komuś udaje się pokrzy​żo​wać im plany. Kata​rzyna ski​nęła głową, a po jej policzku spły​nęła łza. — To prawda, jest tyra​nem i do tego potęż​nym! Ale masz rację, muszę pozo​stać silna. — Otarła łzę i wstała. — To może go jesz​cze bar​dziej roz​wście​czyć, ale chcę, żebyś towa​rzy​szyła mi pod​czas kon​fe​ren​cji, Mette. Potrze​buję cię tam. Mogę zabrać ze sobą dwie towa​rzyszki. Agnes będzie jedną i chcia​ła​bym, żebyś wła​śnie ty była drugą. Zgo​dzisz się to dla mnie zro​bić?

Teraz to ja sta​ra​łam się powstrzy​mać łzy. Odchrząk​nę​łam, pró​bu​jąc coś powie​dzieć, choć mia​łam gar​dło ści​śnięte ze wzru​sze​nia. — No cóż, oczy​wi​ście, będę zaszczy​cona, Made​mo​iselle, ale czy to na pewno dozwo​lone? Kata​rzyna wypro​sto​wała się i spo​waż​niała. — To nie​istotne, bo nie zamie​rzam nikogo pro​sić o pozwo​le​nie. Musimy ci tylko dobrać odpo​wiedni strój. Kiedy już wło​żysz piękną suk​nię, klej​noty i ohydny hen​nin, będziesz wyglą​dała jak jedna z flan​dryj​skich kobył. Nie byłam zachwy​cona tym porów​na​niem, ale Kata​rzyna miała rację: dwa dni póź​niej zna​la​złam się pośród wytwor​nej świty, która w oko​li​cach Tiercé wsia​dła na pokład kró​lew​skiej barki i wyru​szyła w kie​runku Meu​lan. Agnes zdo​łała prze​ko​nać jedną z fla​mandz​kich dwo​rek księż​niczki, by poży​czyła jej swoją naj​wspa​nial​szą suk​nię — oka​zały strój z deli​kat​nej wełny, ale na tyle cie​pły, że poci​łam się obfi​cie w coraz moc​niej​szych pro​mie​niach słońca. Na szczę​ście cięż​kie czarne nakry​cie głowy spra​wiało, że nikt mnie nie roz​po​znał. W ostat​niej chwili, pod wpły​wem nie​zwy​kłego jak na tę porę roku upału, nastą​pił nawrót cho​roby króla, który znowu zaczął cier​pieć na „szklane uro​je​nia” i został pospiesz​nie odpro​wa​dzony do swo​jej kom​naty. W efek​cie, ku ogrom​nemu roz​cza​ro​wa​niu Kata​rzyny, to nie jej ojciec, tylko znie​na​wi​dzony książę Bur​gun​dii miał przed​sta​wić ją angiel​skiemu monar​sze. Księż​niczka sie​działa u boku kró​lo​wej i księ​cia w środ​ko​wej czę​ści barki pod zło​tym bal​da​chi​mem ozdo​bio​nym frędz​lami. Nato​miast my z Agnes zosta​ły​śmy stło​czone na rufie wraz z dwor​kami kró​lo​wej, gdzie roz​pacz​li​wie szu​ka​ły​śmy choćby odro​biny cie​nia. Kilku sie​dzą​cych na dzio​bie min​streli grało z całych sił, by umi​lić drogę dostoj​nym oso​bi​sto​ściom. Za kró​lew​ską barką pły​nęły trzy galery, na któ​rych pokła​dzie znaj​do​wali się wybrani ryce​rze, urzęd​nicy oraz doradcy. Zbli​ża​li​śmy się powoli do brzegu. Jak się oka​zało, na wyspie zgo​to​wano nam nie​zwy​kłe powi​ta​nie. Na sygnał trę​ba​czy sto​ją​cych na szczy​cie pali​sady roz​po​starto rzędy ogrom​nych, nie​bie​skich i czer​wo​nych sztan​da​rów, które zaczęły uno​sić się deli​kat​nie na wie​trze, odsła​nia​jąc herby Fran​cji, Bur​gun​dii oraz Wale​zju​szy, wyszyte błę​kitną, srebrną, czer​woną, zie​loną i złotą nicią. Pomost na dru​gim krańcu Kociej Łąki pozo​sta​wał nie​wi​doczny, ale dźwięk trą​bek wska​zy​wał na to, że do brzegu zbli​żała się także barka króla Hen​ryka. Sztan​dary przed​sta​wia​jące angiel​skie lwy oraz łabę​dzie Lan​ca​ste​rów zatań​czyły na wie​trze. Wzdłuż brze​gów rzeki łopo​tały rzędy kolo​ro​wych sztan​da​rów fran​cu​skich i angiel​skich ryce​rzy, któ​rzy wzno​sili okrzyki ku czci przy​by​łych. Przy​po​mnia​łam sobie listę zasad obo​wią​zu​ją​cych pod​czas kon​fe​ren​cji, w myśl któ​rych jakie​kol​wiek nie​sto​sowne zacho​wa​nia miały skut​ko​wać suro​wymi karami i natych​mia​sto​wym aresz​to​wa​niem. Ryce​rze cie​szyli się zapewne, że mogą dać ujście emo​cjom choćby w ten spo​sób. W porów​na​niu z pro​wa​dze​niem wojny pro​ces zawie​ra​nia pokoju wyda​wał się wyjąt​kowo nud​nym zaję​ciem. Wysie​dli​śmy na brzeg i uda​li​śmy się do fran​cu​skiego pawi​lonu. Pano​wał tam kom​pletny chaos i led​wie dało się oddy​chać — na szczę​ście jed​nak dla dam dworu wydzie​lono małe pomiesz​cze​nie wycho​dzące na łąkę, osło​niętą przed wścib​skimi spoj​rze​niami przez zagaj​nik wierzb. Podano nam chłodne napoje i ciastka z mio​dem, ja zaś asy​sto​wa​łam Kata​rzy​nie pod​czas ostat​nich przy​go​to​wań przed tym wyjąt​kowo waż​nym spo​tka​niem z jej przy​szłym panem i mężem. Z nie​po​ko​jem zauwa​ży​łam, że jest blada i drżała na całym ciele, szybko więc popro​wa​dzi​łam ją w kie​runku otwar​tych drzwi i zaczę​łam ją wachlo​wać. Mia​łam ochotę mocno objąć księż​niczkę, dodać jej otu​chy, nie mogłam sobie jed​nak na to pozwo​lić, byłam bowiem prze​brana za fla​mandzką ary​sto​kratkę. Uzna​łam zresztą, że to nie czas na łzy. — Uszczyp​nij się w policzki, Made​mo​iselle — pona​gli​łam szep​tem. — Wła​śnie dla tej chwili się uro​dzi​łaś. Choć tak wielu pole​gło pod Azin​co​urt, możesz teraz pod​bić serce tego, który ich poko​nał. Idź i ratuj honor Fran​cji. Zasko​czona moimi pło​mien​nymi sło​wami i sta​now​czym tonem, Kata​rzyna przez chwilę wpa​try​wała się we mnie ze zdzi​wie​niem, a następ​nie wypro​sto​wała się, zbli​żyła dło​nie do twa​rzy i uszczyp​nęła w policzki. Nagle miej​sce drżą​cej ze stra​chu dziew​czyny zajęła osza​ła​mia​jąca pięk​ność, uoso​bie​nie

marzeń każ​dego ryce​rza. — Słodki Jezu, Mette, powin​naś zostać gene​ra​łem! — zawo​łała, po czym odwró​ciła się, żeby zająć miej​sce w orszaku kie​ru​ją​cym się w stronę głów​nego pawi​lonu. I tak oto Kata​rzyna, księż​niczka Fran​cji, zoba​czyła po raz pierw​szy Hen​ryka, króla Anglii. Stał dokład​nie naprze​ciw niej, po dru​giej stro​nie ogrom​nego per​skiego dywanu, w któ​rego cen​tral​nym punk​cie zręczni tka​cze z Isfa​hanu przed​sta​wili gotu​ją​cego się do skoku lwa i klę​czą​cego dostoj​nie bia​łego jed​no​rożca. Herol​do​wie zadęli w trąbki, Hen​ryk zaś ruszył w kie​runku lwa, mając u swego boku braci: Toma​sza, księ​cia Cla​rence, oraz Hum​ph​reya, księ​cia Glo​uce​ster. Kata​rzyna sunęła tym​cza​sem w kie​runku jed​no​rożca w towa​rzy​stwie matki i księ​cia Bur​gun​dii. — Mam zaszczyt przed​sta​wić Jej Wyso​kość, kró​lową Fran​cji Iza​belę, oraz jej córkę, księż​niczkę Kata​rzynę — prze​mó​wił książę Bur​gun​dii gło​sem, który przy​po​mi​nał sma​gnię​cie batem. Patrzy​łam, jak Kata​rzyna pochy​liła głowę i skrom​nie spu​ściła oczy, a następ​nie zło​żyła głę​boki, pełen sza​cunku ukłon. Poczu​łam gwał​towne ści​śnię​cie żołądka i sta​ra​łam się stłu​mić roz​pie​ra​jącą mnie dumę. Jasne włosy, które tak długo cze​sa​łam, oto​czone były złotą sia​teczką i lśniły niczym jedwab. Czoło księż​niczki zdo​bił wysa​dzany klej​no​tami dia​dem. Pro​mie​nie słońca, wle​wa​jące się przez otwarte ściany boczne pawi​lonu, odbi​jały się na poły​sku​ją​cych fał​dach jej sukni, za nią zaś roz​po​ście​rał się fio​le​towy płaszcz, ozdo​biony sym​bo​lami potwier​dza​ją​cymi rodo​wód Kata​rzyny: fran​cu​ską lilią, krzy​żem świę​tego Ludwika oraz trzema ropu​chami Chlo​dwiga. W tym decy​du​ją​cym momen​cie zasta​na​wia​łam się, co zro​biłby król angiel​ski, gdyby wie​dział, że ta piękna, szla​chet​nie uro​dzona księż​niczka, klę​ka​jąca przed nim w tym wspa​nia​łym, dro​go​cen​nym stroju, została hanieb​nie wyko​rzy​stana przez męż​czy​znę, który stał u jej boku, miała roz​wią​złą matkę oraz ojca, który wie​rzył, że jest ze szkła. Król Hen​ryk skło​nił się z sza​cun​kiem przed kró​lową Iza​belą, uca​ło​wał lekko jej blady poli​czek, a następ​nie odwró​cił się i powi​tał Kata​rzynę. Przez moją głowę prze​mknęły natych​miast dzie​siątki pytań. Nie wąt​pi​łam, że żaden peł​no​krwi​sty męż​czy​zna nie oprze się jej uro​dzie, zasta​na​wia​łam się jed​nak, jak księż​niczka zare​aguje na króla. Czy zrobi na niej wra​że​nie jego wzrost? A jego atle​tyczne ciało odziane w tunikę pod​szytą sobo​lami, na któ​rej angiel​skie lwy sąsia​do​wały z fran​cu​skimi liliami, w tak bez​po​średni spo​sób wyra​ża​jąc pre​ten​sje do tronu fran​cu​skiego? Czy zauro​czy ją szla​chetny pro​fil króla, jego krótko ostrzy​żona głowa dum​nie pod​trzy​mu​jąca ciężką złotą koronę? A może prze​razi ją bli​zna, która cią​gnie się przez jego prawy poli​czek? W opi​sach wspo​mi​nano o bliź​nie pozo​sta​wio​nej na twa​rzy króla Hen​ryka przez walij​ską strzałę, która pra​wie go zabiła, kiedy jako szes​na​sto​la​tek tłu​mił rebe​lię prze​ciw swemu ojcu. Te opo​wie​ści nie odda​wały jed​nak skali spu​sto​szeń poczy​nio​nych przez grot. Prawy poli​czek monar​chy prze​ci​nała głę​boka biała szrama bie​gnąca od kości policz​ko​wej aż do szczęki. Musiał go chro​nić jakiś potężny anioł stróż, skoro ta strzała go nie zabiła, zasta​na​wia​łam się jed​nak, czy ślady na twa​rzy były jedy​nym poczy​nio​nym przez nią spu​sto​sze​niem i czy aby na pewno nie oka​le​czyła także umy​słu króla Hen​ryka. Kata​rzyna nie dała po sobie niczego poznać i wypro​sto​wała się z gra​cją niczym puch uno​szący się na wie​trze. Król Hen​ryk zwró​cił się do niej wiele zna​czą​cymi sło​wami, które usły​szeli wszy​scy zebrani. — Tak długo cze​ka​łem na tę chwilę, Kata​rzyno — powie​dział, po czym pochy​lił się i zło​żył na jej ustach długi poca​łu​nek. Wyda​wało mi się, że czuję ten poca​łu​nek na wła​snej twa​rzy: mocny, suchy dotyk tych twar​dych ust żoł​nie​rza na mięk​kich, deli​kat​nych war​gach kobiety, po nim zaś pełną napię​cia ciszę, która nagle zapa​dła. Wszy​scy zamarli, zadzi​wieni śmia​ło​ścią tego gestu. Książę Bur​gun​dii stał odwró​cony do mnie ple​cami, ale widzia​łam, jak jego ramiona sztyw​nieją z wście​kło​ści. Po chwili pazio​wie pospie​szyli z pomocą, sta​ra​jąc się manew​ro​wać tre​nem Kata​rzyny, kiedy król Hen​ryk wład​czym gestem popro​wa​dził ją w kie​runku trzech tro​nów, które usta​wiono na podium przy​ozdo​bio​nym kwia​tami. Kró​lową Iza​belę ode​skor​to​wał do jed​nego z nich książę Bur​gun​dii, a król Anglii, posa​dziw​szy swą przy​szłą oblu​bie​nicę, zasiadł na środ​ko​wym tro​nie i mach​nął na herol​dów, by roz​po​cząć obrady.

Nie​wiele rozu​mia​łam z tego, co działo się póź​niej, ponie​waż nastą​piła seria dłu​gich prze​mów po łaci​nie. Naj​pierw głos zabrali dwaj główni nego​cja​to​rzy, hra​bia War​wick i książę Bur​gun​dii. Ponie​waż nie wie​dzia​łam, co mówili, sku​pi​łam się na obser​wo​wa​niu Kata​rzyny i zabie​ga​ją​cego o jej rękę króla. Hen​ryk kon​cen​tro​wał swoją uwagę na mów​cach, ale czę​sto przy​ła​py​wa​łam go na ukrad​ko​wych spoj​rze​niach, jakie kie​ro​wał w stronę Kata​rzyny, która sie​działa dum​nie na tro​nie, z wysoko unie​sio​nym pod​bród​kiem i zło​żo​nymi na kola​nach dłońmi. Zasta​na​wia​łam się, czy prze​szka​dzało mu, że zgod​nie z pro​to​ko​łem kró​lową Iza​belę posa​dzono w miej​scu, z któ​rego miała oka​zję obser​wo​wać jego „dobry” pro​fil, pod​czas gdy Kata​rzyna musiała patrzeć na pokryty bli​zną poli​czek. Nawet jeśli tak było, niczego nie dawał po sobie poznać i wyglą​dał na uoso​bie​nie spo​koju. Wie​dzia​łam jed​nak, że moja księż​niczka za kró​lew​skim dosto​jeń​stwem i opa​no​wa​niem skry​wała istną bie​ga​ninę roz​go​rącz​ko​wa​nych myśli. Z wyrazu twa​rzy króla Hen​ryka trudno było mi cokol​wiek wyczy​tać, nie potra​fi​łam zatem oce​nić, co myślał o Kata​rzy​nie. Mina jego brata Hum​ph​reya nie pozo​sta​wiała jed​nak żad​nych wąt​pli​wo​ści. Książę Glo​uce​ster był naj​młod​szym i — jak gło​siły plotki — naj​bar​dziej poryw​czym z braci Hen​ryka. Przy​je​chał na kon​fe​ren​cję poko​jową z Anglii i zastą​pił trze​ciego, naj​po​waż​niej​szego i god​nego miana męża stanu brata, Jana, księ​cia Bed​ford, który na ten czas prze​jął regen​cję w kraju. Hum​ph​rey sie​dział na prze​dzie pośród angiel​skich ary​sto​kra​tów, był przy​stojny, miał pełną eks​pre​sji twarz, przy tym niż​szy i bar​dziej śniady niż Hen​ryk. Uroda Kata​rzyny nie​wąt​pli​wie zro​biła na nim ogromne wra​że​nie — świad​czyło o tym jego pełne nie​kła​ma​nego podziwu łakome spoj​rze​nie. Zauwa​ży​łam też, że kiedy król ukrad​kiem na niego zer​k​nął, Hum​ph​rey posłał bratu lekki, zna​czący uśmiech, tak jakby odczy​tał męską reak​cję zbli​żoną do swo​jej wła​snej. Na koniec, po trzech godzi​nach prze​mów, król Hen​ryk krótko zabrał głos po angiel​sku, a trzeba tu powie​dzieć, że był to język, który w tam​tym cza​sie rozu​mia​łam rów​nie dobrze jak łacinę. Można było sądzić, że w tym przy​padku słowa wypo​wie​dziane przez niego w ojczy​stym języku sta​no​wiły pew​nego rodzaju demon​stra​cję. Roz​le​gły się trąbki, które zasy​gna​li​zo​wały prze​rwę w obra​dach. Obie strony wró​ciły do swo​ich pawi​lo​nów, pod​czas gdy pawi​lon główny zaczęto przy​go​to​wy​wać na ucztę, która miała się tam odbyć wie​czo​rem. W chwili, gdy zamknęły się za nami drzwi pawi​lonu fran​cu​skiego, kró​lowa Iza​bela zwró​ciła się do Kata​rzyny, wyraź​nie pod​eks​cy​to​wana: — I cóż, córko, czy jesteś zado​wo​lona z pana mło​dego, któ​rego ci wybra​li​śmy? Czyż nie drża​łaś na widok tego wspa​nia​łego męż​czy​zny? Te sze​ro​kie ramiona, umię​śnione uda i spo​sób, w jaki cię poca​ło​wał? To było bar​dzo nie​grzeczne z jego strony, ale ten gest poka​zał jed​no​cze​śnie jego zde​cy​do​wa​nie i śmia​łość! Nie rozu​mia​łam, co mówił na koniec, angiel​ski jest takim dzi​wacz​nym języ​kiem… Ale nie ulega wąt​pli​wo​ści, że wywar​łaś na nim ogromne wra​że​nie. Wydaje mi się, że wszystko zmie​rza w dobrym kie​runku. Książę Bur​gun​dii stał w pobliżu i słu​chał tej entu​zja​stycz​nej prze​mowy, wykrzy​wia​jąc pogar​dli​wie usta. Dopiero po chwili znik​nął w tłu​mie swo​ich dorad​ców. Słu​cha​jąc kró​lo​wej z bez​piecz​nej odle​gło​ści, z któ​rej nie mogła mnie roz​po​znać, dzi​wi​łam się, że zda​wała się pomi​jać bli​znę na policzku króla Hen​ryka. Mia​łam wra​że​nie, że gdyby nie ta skaza, urósłby w jej oczach nie​mal do rangi Ado​nisa. Kata​rzyna wolała unik​nąć jed​no​znacz​nej odpo​wie​dzi na pyta​nie matki. — Nie wiem, czy nie za wcze​śnie jesz​cze na świę​to​wa​nie, Madame — szep​nęła, zer​ka​jąc z nie​po​ko​jem na sto​ją​cego nie​opo​dal księ​cia Bur​gun​dii, który ścią​gnął nagle brwi, wyraź​nie roz​wście​czony, i zaczął ciskać gromy na swo​ich praw​ni​ków. — Hra​bia War​wick nie wspo​mi​nał w swo​jej prze​mo​wie o ustęp​stwach tery​to​rial​nych, a jak wiesz, wiele od tego zależy. A teraz pozwól, że się oddalę. Chcia​ła​bym ode​tchnąć świe​żym powie​trzem. Kró​lowa chłodno odchrząk​nęła i ski​nęła głową, a Kata​rzyna zdo​łała wymknąć się do pomiesz​cze​nia prze​zna​czo​nego dla dwo​rek. Mogły​śmy wresz​cie przy​ło​żyć nasą​czone zimną wodą ser​wetki do jej czoła i zdjąć z księż​niczki ciężki płaszcz, tak żeby choć na chwilę odpo​częła od upału. Zapro​po​no​wa​łam, żeby

użyła sedesu poko​jo​wego i zapro​wa​dzi​łam ją w naj​dal​szy kąt pomiesz​cze​nia, który zasło​ni​łam kotarą, tak by zapew​nić księż​niczce choć odro​binę pry​wat​no​ści. W jej cięż​kim, wyjąt​kowo nie​wy​god​nym stroju zaspo​ko​je​nie jakich​kol​wiek potrzeb byłoby nie​moż​liwe bez dodat​ko​wej pomocy. Kiedy razem z Agnes pod​wi​nę​ły​śmy jej powłó​czy​stą suk​nię, Kata​rzyna zni​żyła głos i wyszep​tała: — Jak się spi​sa​łam, Mette? Byłam kom​plet​nie zasko​czona, kiedy po raz pierw​szy zoba​czy​łam jego twarz. Ta straszna bli​zna… nie​szczę​sny czło​wiek! — Nie dałaś po sobie niczego poznać — zapew​ni​łam. — Nie drgnęła ci nawet powieka. Ale ta bli​zna bar​dzo rzuca się w oczy. Czyżby cię prze​ra​żała? — Nie, nie! — zawo​łała. — Wręcz prze​ciw​nie, dzięki niej król wydaje się mniej onie​śmie​la​jący, mniej ide​alny. Ale dla​czego mnie o niczym nie uprze​dzono? Czyżby myśleli, że na wieść o tym, iż zostanę oddana wojow​ni​kowi oka​le​czo​nemu w bitwie, zemdleję z wra​że​nia jak mała dziew​czynka? — Roze​śmiała się cicho. — A jego poca​łu​nek! To dopiero mnie zasko​czyło. Zaru​mie​ni​łam się? Pro​blem z oka​le​czo​nymi w bitwie wojow​ni​kami polega na tym, że zawsze dosko​nale ukry​wają swoje emo​cje. — W takim razie sama jesteś nie lada wojow​niczką, Made​mo​iselle, nie mogłam bowiem niczego wyczy​tać z two​jej twa​rzy. — A teraz muszę kon​wer​so​wać z nim przy stole! — powie​działa z prze​ję​ciem. — Sainte Marie, o czym mam z nim roz​ma​wiać? Ludwik nazwał go liber​ty​nem, ale sły​sza​łam, że w ostat​nim cza​sie stał się pobożny. Podobno czyta świę​tego Augu​styna i świę​tego Grze​go​rza. Czy mam z nim o nich roz​ma​wiać, czy uzna mnie za nazbyt pre​ten​sjo​nalną? Czy ma poczu​cie humoru? A jeżeli go roz​ba​wię, czy nie pomy​śli, że jestem po pro​stu nie​po​ważna? — Nie jesteś nie​po​ważna — zapro​te​sto​wała Agnes. — Poza tym poczu​cie humoru to nie​wąt​pliwa zaleta — wtrą​ci​łam. — Nie w przy​padku kró​lo​wej, Mette — zauwa​żyła Kata​rzyna z przy​gnę​bie​niem. — Kró​lowe nie mają być zabawne, tylko dys​kretne. Powin​nam pamię​tać o tym, że Hen​ryk jest zdo​bywcą, który na​dal więzi mojego kuzyna, księ​cia Orle​anu. Wtedy nie będę raczej odczu​wała pokusy, by z nim żar​to​wać albo nawet flir​to​wać. — Bądź po pro​stu sobą, Made​mo​iselle — dora​dzi​łam, myśląc jed​no​cze​śnie o tym, że odro​bina flirtu jesz​cze nikomu nie zaszko​dziła. — Nie zapo​mi​naj, że choć nosi koronę, jest tylko męż​czy​zną. — Jak mogła​bym o tym zapo​mnieć po takim poca​łunku? — Wes​tchnęła i wypro​sto​wała się. — A pod tym cięż​kim dia​de​mem kryje się tylko młoda dziew​czyna! Kiedy roz​su​nę​ły​śmy z powro​tem kotarę i pomo​gły​śmy Kata​rzy​nie się ubrać, pomy​śla​łam, że poczu​cie humoru króla Hen​ryka zosta​łoby wysta​wione na poważną próbę, gdyby kie​dy​kol​wiek się dowie​dział, na jakim to tro​nie oma​wiano jego przy​mioty! Choć Kata​rzyna zamie​rzała zacho​wać powścią​gli​wość, pod​czas uczty wie​lo​krot​nie sły​sza​łam jej dźwięczny śmiech — docie​rał on nawet do naj​dal​szej czę​ści stołu, gdzie posa​dzono nas razem z Agnes. Ku mojej uldze ani kró​lowa, ani książę nie patrzyli nawet w naszą stronę, nie gro​ziło mi zatem, że ktoś mnie roz​po​zna. Z takiej odle​gło​ści trudno było śle​dzić roz​mowę Kata​rzyny z kró​lem. Uzna​łam jed​nak za dobry znak, że przez cały posi​łek, który trwał naprawdę długo, ani razu nie prze​rwali kon​wer​sa​cji. Z tej odle​gło​ści ledwo dostrze​ga​łam bli​znę na policzku króla Hen​ryka, a monar​cha wyglą​dał wyjąt​kowo młodo i nikt by nie zgadł, że miał aż trzy​dzie​ści dwa lata. Pomy​śla​łam, że on i księż​niczka wspa​niale razem wyglą​dają, choć trudno było na tej pod​sta​wie wyro​ko​wać, czy ten zwią​zek mógłby zapew​nić im szczę​ście. Naj​praw​do​po​dob​niej jed​nak nikt poza mną się nad tym nie zasta​na​wiał. Kata​rzyna zda​wała się rów​nie zmę​czona drogą powrotną do Pon​to​ise jak wio​śla​rze, któ​rzy zma​gali się z rwą​cym nur​tem rzeki. Wci​śnięta pomię​dzy kró​lową a księ​cia Bur​gun​dii, który zda​wał się coś żywio​łowo tłu​ma​czyć, księż​niczka bawiła się pier​ścion​kami na swo​ich pal​cach i rzu​cała nam roz​pacz​liwe spoj​rze​nia. Także w Pon​to​ise nie mogła liczyć choćby na chwilę wytchnie​nia, kró​lowa Iza​bela bowiem nale​gała, by księż​niczka towa​rzy​szyła jej pod​czas audien​cji w głów​nej sali zamku, gdzie dwo​rza​nie zgro​-

ma​dzili się w ocze​ki​wa​niu na rela​cję z wyda​rzeń tego dnia. Świece zdą​żyły się nie​mal dopa​lić, kiedy wresz​cie księż​niczka weszła po scho​dach na górę i zna​la​zła się w swo​jej kom​na​cie. Wie​dząc, jak ogromną ulgę przy​nio​sło mi zrzu​ce​nie prze​po​co​nego, wytwor​nego stroju, przy​pusz​cza​łam, że Kata​rzyna będzie wycień​czona po całym dniu spę​dzo​nym w powłó​czy​stej zło​tej sukni i z cięż​kim dia​de​mem na gło​wie. Stała przed nami w mil​cze​niu, a jej ciało lekko się koły​sało, kiedy poma​ga​ły​śmy jej się roze​brać. Czer​wone otar​cia pozo​sta​wione na jej czole przez dia​dem posma​ro​wa​łam maścią z rumianku. Dopiero kiedy wszyst​kie damy dworu wyszły i zosta​ły​śmy z nią sam na sam, odkry​łam, że jej wyco​fa​nie nie wyni​kało by​naj​mniej z wyczer​pa​nia, ale z roz​pa​czy. Opa​dła na sto​łek, który stał przy kominku, i mocno owi​nęła się szla​fro​kiem. Z zasko​cze​niem zauwa​ży​łam, że drży na całym ciele. — Czy mam roz​pa​lić ogień, Made​mo​iselle? — zapy​ta​łam. — Nie zro​bi​łam tego, bo był bar​dzo cie​pły dzień, ale jeżeli mar​z​niesz… Potrzą​snęła głową. — Nie, Mette, nie drżę z zimna, tylko z gniewu. Kiedy wycho​dzi​łam dziś z uczty razem z kró​lową, książę Bur​gun​dii nachy​lił się nade mną i szep​nął mi do ucha: „Widzę, że go pra​gniesz, ale nie będziesz go miała”. Na wszystko, co święte, jak on śmie zwra​cać się do mnie w ten spo​sób? Ciarki prze​szły mi po ple​cach. — Matko Święta! — Wes​tchnę​łam głę​boko i mimo​wol​nie zro​bi​łam znak krzyża. — Cóż za bel​ze​bub! Kata​rzyna zła​pała się za głowę. — Bóg chyba na to nie pozwoli?! — krzyk​nęła. — Książę ci tu w żaden spo​sób nie zagraża, Made​mo​iselle! — zapro​te​sto​wa​łam. — Wszę​dzie kręcą się war​tow​nicy, dwo​rza​nie, służba… A kró​lowa mieszka w sąsied​niej kom​na​cie. — Pew​nie masz rację, Mette, ale czy wiesz, co on zro​bił? Zabro​nił mi uczest​ni​czyć w dal​szej czę​ści kon​fe​ren​cji poko​jo​wej. Powie​dział mojej matce, że król Hen​ryk nie powi​nien mnie oglą​dać do czasu, aż zre​zy​gnuje z czę​ści swo​ich nie​bo​tycz​nych rosz​czeń. Wyko​rzy​stuje mnie w haniebny spo​sób, niczym mar​chewkę, którą pró​buje sku​sić króla Hen​ryka! Ale nie uda mu się to. Hen​ryk z pew​no​ścią nie ustąpi. Mimo wszyst​kich przy​go​to​wań i wszyst​kich tych gór​no​lot​nych prze​mów spo​tka​nie na Kociej Łące zakoń​czy się fia​skiem i już ni​gdy nie zdo​łam uciec przed dia​bel​skim księ​ciem Bur​gun​dii! Madame Roy​ale Kata​rzyna de Valois do Karola, del​fina Vien​nois Naj​droż​szy Bra​cie, w ciągu jed​nej chwili miej​sce nadziei, którą do tej pory odczu​wa​łam, zajęła czarna roz​pacz. Pozna​łam dziś wresz​cie króla Hen​ryka, który od tak dawna napa​wał mnie lękiem i jed​no​cze​śnie budził moją cie​ka​wość. Możesz mi nie wie​rzyć, Karolu, ale naprawdę przy​padł mi do gustu! Wiem, że jest wro​giem Fran​cji i że nim gar​dzisz, uzna​jąc go za szu​ka​ją​cego chwały wojow​nika, ale wydaje mi się zupeł​nie inny. Z całą pew​no​ścią jest zbyt inte​li​gentny i racjo​nalny, by wie​rzyć jedy​nie w siłę swego mie​cza. Uwa​żam go za cał​ko​wite prze​ci​wień​stwo Jana bez Trwogi. To czło​wiek, który zamiast pak​to​wać z dia​błem, składa swój los w ręce Boga. Wie​rzę, że i ja przy​pa​dłam mu do gustu. Trudno wyczy​tać cokol​wiek z jego twa​rzy, w prze​ci​wień​stwie do jego brata Hum​ph​reya, który patrzył na mnie tak, jak jeleń wpa​truje się w łanię. Król Hen​ryk potrak​to​wał mnie jed​nak cie​pło, pro​wa​dzi​li​śmy też oży​wioną kon​wer​sa​cję przez całą ucztę — sądzę zatem, że uznał mnie za inte​re​su​jącą. A jego poca​łu​nek! Och, poca​ło​wał mnie jak spra​gniony męż​czy​zna, który dobiega fon​tanny po dłu​giej jeź​dzie. Nikt mnie ni​gdy w ten spo​sób nie powi​tał. Wyglą​dało na to, że kon​fe​ren​cja poko​jowa toczy się w jak naj​lep​szym kie​runku, a kiedy się żegna​li​śmy, raz jesz​cze mnie poca​ło​wał. Byłam szczę​śliwa, że wresz​cie uda się pod​pi​sać trak​tat poko​jowy.

O naiw​no​ści! Zapo​mnia​łam, że muszę się liczyć z jesz​cze jedną siłą: księ​ciem Bur​gun​dii! Przez całą drogę powrotną, kiedy pły​nę​li​śmy barką kró​lew​ską, musia​łam wysłu​chi​wać jado​wi​tych uwag Jana bez Trwogi i płacz​li​wych pro​te​stów kró​lo​wej, którą z coraz więk​szym tru​dem nazy​wam matką. Kiedy zdą​ży​li​śmy dotrzeć do Pon​to​ise, mój opty​mizm ustą​pił miej​sca głę​bo​kiemu przy​gnę​bie​niu i znie​chę​ce​niu. Książę nie zga​dza się, bym uczest​ni​czyła w dal​szej czę​ści kon​fe​ren​cji poko​jo​wej, przy​naj​mniej do czasu, aż król Hen​ryk nie zre​zy​gnuje z czę​ści rosz​czeń tery​to​rial​nych — to zaś wydaje mi się rów​nie praw​do​po​dobne jak to, że w sierp​niu spad​nie śnieg. Jan bez Trwogi nie może znieść myśli, że inny męż​czy​zna mógłby zdo​być wię​cej hono​ro​wym pod​bo​jem, niż on zdo​był za sprawą tchórz​li​wego ban​dy​ty​zmu. Piszę ten list o świ​cie, kiedy mnisi i zakon​nice wycho​dzą zaspani ze swo​ich cel, by odmó​wić pierw​sze modli​twy do Wszech​mo​gą​cego — sen jed​nak nie chce do mnie przyjść. Mój umysł prze​peł​nia strach: boję się, że już zawsze będę musiała zno​sić upo​ko​rze​nia ze strony księ​cia Bur​gun​dii i że Fran​cja uschnie na sku​tek jego nik​czem​no​ści. Nie sta​nie się tak, jeżeli zdo​łasz temu zapo​biec. Jesteś moją jedyną nadzieją, Karolu! Czy nie mógł​byś samo​dziel​nie wyne​go​cjo​wać pokoju z Hen​ry​kiem i zjed​no​czyć się z nim prze​ciw księ​ciu Bur​gun​dii? Dzięki temu wszy​scy osią​gniemy to, czego pra​gniemy, a Jan bez Trwogi będzie mógł pomsto​wać i dawać upust swej wście​kło​ści w dale​kiej Flan​drii! Codzien​nie modlę się o taki finał, tak jak modlę się o to, byś pozo​stał wolny od jakich​kol​wiek krzywd i wolny od NIEGO. Twoja kocha​jąca sio​stra, Kata​rzyna Zamek Pon​to​ise, świt, wto​rek, 31 maja 1419 roku E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

25 Choć Kata​rzyna już wię​cej się nie poja​wiła, kon​fe​ren​cja poko​jowa trwała jesz​cze przez cały sło​neczny, upalny czer​wiec. Księż​niczka tym​cza​sem cze​kała nie​cier​pli​wie w Pon​to​ise. Na​dal tliła się w niej iskierka nadziei, uwa​żała bowiem, że męż​czy​zna taki jak król Hen​ryk nie tra​ciłby czasu, gdyby nie widział szans na osią​gnię​cie celu. W cza​sie tych cie​płych dni Kata​rzyna wró​ciła do regu​lar​nych prze​jaż​dżek kon​nych wzdłuż rzeki, pod​czas któ​rych mogła choć na chwilę wyrwać się z zamku, w któ​rego murach było wyjąt​kowo gorąco. Jej dawny towa​rzysz, Guy de Mussy, na​dal odpo​wia​dał za jej bez​pie​czeń​stwo, to zatem wła​śnie on za każ​dym razem nad​zo​ro​wał prze​jażdżki i for​mo​wał odpo​wied​nią eskortę. Ostat​niego dnia czerwca Agnes uprze​dziła, że w związku z gwał​tow​nym ata​kiem bólu głowy nie będzie mogła towa​rzyszyć księż​niczce. Miały ją zastą​pić dwie inne dworki, naj​młod​sze spo​śród „flan​dryj​skich kobył”, z któ​rymi w ciągu ostat​nich tygo​dni udało się Kata​rzy​nie nawią​zać względ​nie satys​fak​cjo​nu​jące sto​sunki. Z rado​ścią przy​jęły one per​spek​tywę wyrwa​nia się choć na chwilę z zamku i zaży​cia dobro​dziejstw kon​nej prze​jażdżki. Choć księż​niczka czuła się bez​piecz​niej w kró​lew​skich apar​ta​men​tach, miała tam do dys​po​zy​cji tylko jedną, dość prze​stronną kom​natę, w któ​rej musiała zarówno sypiać, jak i przyj​mo​wać gości. Popo​łu​dnia, kiedy wyru​szała na prze​jażdżki razem ze swo​imi dwor​kami, były jedyną oka​zją, gdy nad​zo​ro​wane przeze mnie słu​żące mogły przy​stą​pić do sprzą​ta​nia całego pomiesz​cze​nia. Muszę tu z rado​ścią nad​mie​nić, że daw​niej do moich obo​wiąz​ków nale​żało także szo​ro​wa​nie i zamia​ta​nie pod​łóg, a obec​nie jedy​nie te prace nad​zo​ro​wa​łam, nato​miast wszyst​kie nie​wdzięczne zada​nia prze​jęła służba. Tam​tego dnia, gdy kom​nata została już sprząt​nięta, zaczę​łam przy​go​to​wy​wać dla Kata​rzyny strój na wie​czór. Ciężką suk​nię, którą księż​niczka miała na sobie poprzed​niego dnia, zdję​łam z wie​szaka i zanio​słam na górę, do pomiesz​cze​nia na stry​chu, gdzie znaj​do​wała się gar​de​roba zarówno kró​lo​wej, jak i jej córki. Był to długi pokój o niskim stro​pie, pełen kufrów i skrzyń, w któ​rych pośród płótna per​fu​mo​wa​nego lawendą prze​cho​wy​wano nie​zli​czone suk​nie i płasz​cze, kape​lu​sze, welony i buty. W tym pogrą​żo​nym w ciszy pomiesz​cze​niu uno​sił się cha​rak​te​ry​styczny, inten​sywny zapach zwie​trza​łego potu oraz przy​praw korzen​nych, które miały odstra​szać mole. Kiedy weszłam, zoba​czy​łam nagle Alys, która sie​działa sku​lona w kącie pokoju i szlo​chała. Miała opuch​nięte oczy, tak jakby pła​kała już od dłuż​szego czasu. Natych​miast do niej pod​bie​głam, pełna nie​po​koju, pra​gnąc dodać jej otu​chy i dowie​dzieć się, co się stało. Wie​dzia​łam, że jeżeli moja doj​rzała, opa​no​wana córka zalewa się łzami, musi cho​dzić o coś naprawdę poważ​nego. — Alys, moja Alys. No już, moja mała dziew​czynko. Niczym się nie martw. Jeste​śmy tu same. Cokol​wiek się dzieje, na pewno mogę ci jakoś pomóc. — Wyję​łam chu​s​teczkę z rękawa sukienki i poda​łam ją córce, gest ten dał jed​nak począ​tek kolej​nej fali szlo​chu. Alys ukryła twarz w dło​niach i odwró​ciła się. — Czy cho​dzi o Jacques’a? — zapy​ta​łam po chwili tonem tak łagod​nym, na jaki tylko potra​fi​łam się zdo​być. — Myślę, że jestem w ciąży — oznaj​miła nie​spo​dzie​wa​nie. — Ach… — Spoj​rza​łam na nią, nie wie​dząc przez chwilę, jak zare​ago​wać. Natych​miast jed​nak zalała mnie fala miło​ści i współ​czu​cia. Jak mogła​bym czuć cokol​wiek innego? Pochy​li​łam się i wzię​łam ją za rękę. — Boisz się, prawda? — W mil​cze​niu ski​nęła głową i łzy znowu napły​nęły jej do oczu. — Ale chyba nie mnie? Wiesz, że byłam kie​dyś w takiej samej sytu​acji. To nie takie rzad​kie. Oba​wiasz się, co powie Jacques? To jego dziecko, prawda? Unio​sła gwał​tow​nie pod​bró​dek i posłała mi gniewne, pełne obu​rze​nia spoj​rze​nie, tak jak​bym zasu​ge​ro​wała, że Naj​święt​sza Dzie​wica była ladacz​nicą. — Tak, oczy​wi​ście, że jego! — odparła. — Ni​gdy nie byłam z nikim innym. — Natych​miast się zaru​-

mie​niła i z roz​pa​czą potrzą​snęła głową, a na jej dłoń spa​dła kolejna łza. — On jest tak daleko… —  wyszep​tała. — To prawda. — Zmarsz​czy​łam brwi i doko​na​łam w myślach szyb​kich obli​czeń. — Ale czy aby na pewno jesteś w ciąży? Od wyjazdu z Troyes nie minęło tak wiele czasu. — Już drugi mie​siąc z rzędu nie zauwa​ży​łam śla​dów krwa​wie​nia. Za pierw​szym razem myśla​łam, że się pomy​li​łam, ale teraz mam już pew​ność. Ogar​nęły mnie wyrzuty sumie​nia. Niczego nie zauwa​ży​łam, nie zorien​to​wa​łam się, że coś się dzieje z moją córką — gdyby cho​dziło o Kata​rzynę, byłoby zupeł​nie ina​czej. — No cóż, przy​naj​mniej nie minęło jesz​cze dużo czasu. Na razie nie będzie niczego widać. — Ale księż​niczka może już nie wró​cić do Troyes — załkała Alys. — A ja muszę tam jechać, mamo. Muszę. Obję​łam ją i mocno przy​tu​li​łam. Była taka młoda i deli​katna… Mia​łam głę​boką nadzieję, że nie pomy​liła się co do Jacques’a. — Tak się sta​nie, Alys. Obie​cuję. Znaj​dziemy spo​sób. Jak twoim zda​niem zare​aguje Jacques, kiedy mu o tym powiesz? Alys potrzą​snęła głową i wyszep​tała: — Nie wiem. — Czy on ma rodzinę? — zapy​ta​łam, przy​po​mi​na​jąc sobie, jak zare​ago​wał mój ojciec, kiedy zaszłam w ciążę jako nie​za​mężna dziew​czyna. Uświa​do​mi​łam sobie, jak wiele mia​łam szczę​ścia, że mimo począt​ko​wego gniewu przez cały czas stał po mojej stro​nie i zapew​nił mi wspar​cie. Moja mała dziew​czynka nie posiada ojca, który mógłby się nią zaopie​ko​wać. Wie​dzia​łam, że muszę być dla niej zarówno matką, jak i ojcem. Wytarła nos w chu​s​teczkę. — Jego rodzice zmarli w zeszłym roku pod​czas epi​de​mii gorączki pla​mi​stej. Sklep przy rue de l’Aigu​ille nale​żał wcze​śniej do jego ojca. Choć było mi przy​kro w związku ze stratą, którą poniósł Jacques, dostrze​głam tu jed​no​cze​śnie szansę, która pozwa​lała zacho​wać cho​ciaż cień nadziei. Ten młody czło​wiek odzie​dzi​czył kwit​nący inte​res, a dzięki talen​towi i fachowi, jaki zdo​był, mógł go z powo​dze​niem dalej roz​wi​jać. A więc ich dziecko wcale nie musiało nosić na sobie piętna bękarta, nie musiało też cier​pieć nie​do​statku. Posta​no​wi​łam, że za wszelką cenę znajdę spo​sób, by Alys moż​li​wie szybko wró​ciła do Jacques’a. — Mówił, że przy​po​mi​nam mu jego matkę — wyszep​tała. — Mam dobre prze​czu​cia. Zoba​czysz, wszystko się ułoży. Nie powin​naś się zamar​twiać, to nie​do​bre dla dziecka… Skąd mogłam wie​dzieć, że w cza​sie gdy pocie​sza​łam Alys, Kata​rzyna zna​la​zła się w wiel​kim nie​bez​pie​czeń​stwie? Zresztą i tak nie zdo​ła​ła​bym temu w żaden spo​sób zapo​biec. Oczy​wi​ście księż​niczka wszystko mi póź​niej wyznała — cóż innego miała zro​bić? — ale głę​bię jej roz​pa​czy pozna​łam dopiero po wielu latach, czy​ta​jąc jeden z listów, które napi​sała do brata. Kata​rzyna, zhań​biona Madame Roy​ale, do „bękarta” Karola, del​fina Vien​nois Prze​sy​łam Ci pozdro​wie​nia, Bra​cie — jak ofiara ofie​rze. Dia​bel​ski książę zro​bił, co tylko mógł, by dopro​wa​dzić nas oboje do ruiny. Cie​bie nazywa bękar​tem, ja zaś nie mogę już okre​ślać sie​bie mia​nem dzie​wicy. Pisząc te słowa, sza​leję z roz​pa​czy i jestem na gra​nicy obłędu. Wsty​dem i hańbą okryło mnie to zwie​rzę, Jan, książę Bur​gun​dii. Wczo​raj, pod​czas prze​jażdżki kon​nej w oko​li​cach zamku Pon​to​ise, zatrzy​mał nas nagle w lesie, odpra​wił nik​czemne kre​atury, które miały mnie chro​nić, a potem mnie zgwał​cił. Te słowa wydają się na

kartce papieru takie pro​ste — ale potworny czyn, któ​rego się dopu​ścił, tak trudno mi opi​sać! Zakon​nice z Poissy wpo​iły we mnie głę​boki sza​cu​nek do Maryi Dzie​wicy. Ponie​waż honoru nie mogłam szu​kać u wła​snej matki, to Ona była zawsze dla mnie uoso​bie​niem czy​sto​ści Kościoła. Swoje dzie​wic​two ofia​ro​wała Bogu, tak jak ja powin​nam je ofia​ro​wać mojemu mężowi. Ale teraz to już nie​moż​liwe, ja zaś na progu mał​żeń​stwa będę musiała dopu​ścić się kłam​stwa albo poświę​cić się życiu reli​gij​nemu, dla któ​rego, dobrze o tym wiem, nie zosta​łam stwo​rzona. Nie jestem już dzie​wicą i nie potra​fię pogo​dzić się z tą stratą. Rów​nie prze​ra​ża​jący jest fakt, że ludzie, z któ​rymi uda​łam się na prze​jażdżkę — zdra​dziecki Guy de Mussy i moje dwie fla​mandz​kie damy dworu — mogli zapo​biec temu, co się wyda​rzyło, gdyby tylko nie oka​zali się tchó​rzami i zdraj​cami. Odwró​cili się ode mnie, kiedy pro​si​łam, żeby mnie nie zosta​wiali. Książę miał wręcz czel​ność się tym cheł​pić. „De Mussy nosi mój herb, księż​niczko. To mój gier​mek. Żadne z nich nie okaże ci posłu​szeń​stwa, mam nad nimi wszyst​kimi kon​trolę”. Nawet te kobiety — nie mogę ich bowiem dłu​żej nazy​wać damami — musiały domy​ślać się jego nik​czem​nych zamia​rów, za bar​dzo się go jed​nak bały. Nie ma wąt​pli​wo​ści, że dia​beł żyje pośród nas. Jeżeli zasta​na​wiasz się, dla​czego posta​no​wił ode​brać mi dzie​wic​two, któ​rego tak upar​cie dotąd strzegł, wyja​śnię ci. Oto, co książę z nie​kła​maną satys​fak​cją oświad​czył: „Być może się zdzi​wisz, ale dziś rano twój uko​chany Hen​ryk Mon​mo​uth w przy​pły​wie gniewu opu​ścił kon​fe​ren​cję poko​jową, oznaj​mia​jąc, że zdo​bę​dzie i cie​bie, i wszyst​kie zie​mie, któ​rych zapra​gnie, nawet gdyby miał w tym celu wygnać z Fran​cji i mnie, i króla Karola, i two​jego brata bękarta”. Następ​nie wykrę​cił mi gwał​tow​nie rękę i wark​nął: „Masz teraz takie same szanse, by zostać jego żoną, jakie ma twój brat z nie​pra​wego łoża, by zdo​być fran​cu​ski tron. Ale Hen​ryk pra​gnął cię jak baran w rui, widzia​łem to. Ten aro​gancki głu​piec myślał, że on, oszpe​cony bli​zną syn uzur​pa​tor​skiego psa, godzien jest poślu​bić fran​cu​ską księż​niczkę!”. Wła​śnie wtedy rzu​cił mnie na zie​mię i przy​ci​snął swą twarz do mojej, wypo​wia​da​jąc słowa, które zmro​ziły mi krew w żyłach. „Widzia​łem, że i ty go pra​gnę​łaś. Mimo modlitw i pozor​nej nie​win​no​ści pod spód​nicą jesteś roz​grzana i chętna. Przy​po​mi​nasz swoją matkę. Tak jak ona marzysz tylko o tym, by mieć męż​czy​znę mię​dzy nogami. No cóż, twoje marze​nie wresz​cie się spełni”. Krzyk​nę​łam, wie​dzia​łam jed​nak, że to już nic nie zmieni. I zgwał​cił mnie, Karolu. Tam, na ziemi pod drze​wami, pod​cią​gnął mi suk​nię i wbił się w moje dzie​wi​cze ciało, tak jak musiał to robić setki razy z bez​bron​nymi dziew​czę​tami w całym kraju — od nie​chce​nia, tak jakby to nic nie zna​czyło i jak​bym stała się dla niego kolejną zdo​by​czą wojenną. Kiedy skoń​czył, powie​dział mi, że to moja wina, że pra​gnę​łam tego rów​nie mocno jak on i że będę go przyj​mo​wała, ile​kroć zechce znowu dostar​czyć mi roz​ko​szy! Ach, dobry Boże, pisząc te słowa, drżę na całym ciele. Muszę jed​nak je pisać, chcę bowiem, byś rozu​miał, że stało się to wbrew mojej woli, że gar​dzę nim całym ser​cem. Nie​na​wi​dzę tej bestii, księ​cia Bur​gun​dii. Była​bym na​dal dzie​wicą, gdyby nie ten dia​beł wcie​lony. Ach, jakże bym chciała opo​wie​dzieć ci o tym wszyst​kim pod​czas roz​mowy twa​rzą w twarz. Widział​byś wtedy moją roz​pacz i rozu​miał​byś, że nie pono​szę tu żad​nej winy, a wszyst​kie jego oskar​że​nia są bez​pod​stawne. Jestem też cał​ko​wi​cie zdana na jego łaskę i nie mogę nawet prze​ka​zać ci tego listu! Nasz nie​szczę​sny ojciec nie zdoła mi pomóc, kiedy bowiem nie zata​pia się w świe​cie swych uro​jeń, jest niczym wię​cej jak tylko dziec​kiem o wyglą​dzie doro​słego. Nie trzeba szu​kać daleko, by okre​ślić źró​dło jego stanu. Jeżeli zaś cho​dzi o naszą matkę, to wolę także i w tym przy​padku wie​rzyć, że rzu​cono na nią jakiś urok, niż sądzić — tak jak nie​stety sądzę — że świa​do​mie i celowo przy​myka oko na to, co mnie spo​tyka. Być może robi to dla​tego, że nie ma innego wyboru, ale moim zda​niem w żaden spo​sób jej to nie uspra​wie​dli​wia. Czuję się zdana na jej łaskę, tak jak jestem zdana na łaskę księ​cia. Głę​boko wie​rzę, że odpo​wie​dzial​no​ścią za śmierć Ludwika i Jana należy obar​czyć wła​śnie tych dwoje dia​bel​skich spi​skow​ców i że kiedy ucie​kłeś z Paryża, cudem unik​ną​łeś podob​nego losu.

Niech Bóg i Naj​święt​sza Maria Panna uwol​nią mnie od tego pie​kła na ziemi! Ni​gdy nie sądzi​łam, że nadej​dzie czas, gdy będę czuła żądzę mordu w swym sercu, nie mogę jed​nak zaprze​czać: pra​gnę, by zgi​nął. Czy sądzisz, że Bóg wyba​czy temu, kto pomściłby tę hanieb​nie wyko​rzy​staną istotę, jaką jest twoja sio​stra? Kata​rzyna Zamek Pon​to​ise, wto​rek, 31 maja 1419 roku Podob​nie jak ja pod​nio​słam się i ucie​kłam z miej​sca, w któ​rym zosta​łam zgwał​cona, tak też Kata​rzyna zmu​siła się, by wstać i jak naj​szyb​ciej odda​lić się od dia​bel​skiego księ​cia. W jakiś spo​sób udało jej się wydo​stać z lasu i wró​cić do zamku. Wkro​czyła do kom​naty, kiedy przy​go​to​wy​wa​łam jej strój na wie​czór, i z krzy​kiem roz​pa​czy rzu​ciła mi się w ramiona. Przy​pusz​czam, że każda kobieta i dziew​czyna w inny spo​sób pod​cho​dzi do swego dzie​wic​twa. Muszę przy​znać, że ja sama, zanim je stra​ci​łam, ni​gdy nie poświę​ca​łam mu zbyt wiele uwagi. Pamię​tam naukę Kościoła raczej ze wzglę​dów prak​tycz​nych niż z potrzeby serca i patrząc wstecz, widzę, jak wiele mia​łam szczę​ścia, nie pono​sząc kon​se​kwen​cji mojej dość nie​fra​so​bli​wej postawy — zarówno wzglę​dem czy​sto​ści, jak i Kościoła. Żaden kapłan publicz​nie mnie nie potę​pił, rodzina nie wydzie​dzi​czyła mnie ani nie wyrzu​ciła na ulicę… Choć nie​któ​rzy mogliby twier​dzić, że uro​dze​nie mar​twego dziecka sta​no​wiło karę boską. Dla Kata​rzyny jed​nak dzie​wic​two miało nie​mal mistyczne zna​cze​nie. Ponie​waż została wycho​wana przez zakon​nice, szcze​gól​nym sza​cun​kiem ota​cza​jące Maryję Dzie​wicę, jej wła​sna czy​stość była dla niej nie​zwy​kle ważna. Nie wyni​kało to tylko z tego, że w przy​padku mło​dej księż​niczki dzie​wic​two sta​nowi ważny ele​ment umowy mał​żeń​skiej. Cho​dziło przede wszyst​kim o jej oso​bi​stą głę​boką wiarę w naucza​nie Kościoła na temat świę​to​ści ludz​kiego ciała. Księż​niczka zdo​łała znieść wcze​śniej​sze występki księ​cia Bur​gun​dii, ucze​piła się bowiem wiary w to, że na​dal może uwa​żać się za czy​stą duchowo i fizycz​nie. Bru​talny atak na jej dzie​wic​two był jed​nak praw​dziwą próbą dla nie​za​chwia​nej dotąd wiary księż​niczki. Przy​go​to​wa​łam Kata​rzy​nie wannę z cie​płą wodą. Po kąpieli, blada jak papier, poło​żyła się do łóżka. Kiedy tylko nada​rzyła się oka​zja, zasu​ge​ro​wa​łam jej deli​kat​nie, że powin​nam przy​go​to​wać gorące zio​łowe okłady. — Dzięki temu zagoją się rany, ty zaś odczu​jesz ulgę, Made​mo​iselle. Poza tym, miejmy nadzieję, zapo​bie​gnie to poważ​niej​szym kon​se​kwen​cjom męki, któ​rej doświad​czy​łaś. Zmarsz​czyła brwi i spoj​rzała mi w oczy, a wzrok jej był prze​ra​ża​jąco pusty i mętny. — Co masz na myśli, mówiąc o poważ​niej​szych kon​se​kwen​cjach…? Och! — Gdy tylko zro​zu​miała, że może zajść w ciążę, zro​biła znak krzyża i przy​ci​snęła ręce do piersi, wcze​pia​jąc się w pościel i owi​ja​jąc się nią mocno, tak jakby chciała stwo​rzyć w ten spo​sób ochronny kokon. Drżała na całym ciele, choć było cie​płe popo​łu​dnie, a przed chwilą wzięła gorącą kąpiel. Wtedy nagle pod​nio​sła się na łóżku i spoj​rzała na mnie oczyma peł​nymi gniewu. — Chcę, żeby on umarł! — zawo​łała. — Jeżeli Bóg wysłu​cha moich modlitw, zgła​dzi Jana z Bur​gun​dii i nie wyśle iskry, która dałaby życie jego dia​bel​skiemu nasie​niu — krzyk​nęła, po czym raz jesz​cze odwró​ciła się do mnie. — Ale podob​nie jak nie mogę zabić księ​cia, tak też nie mogę otruć jego nasie​nia. Przy​go​tuj tylko okłady na moje rany, Mette, nic wię​cej. Prze​kli​na​jąc księ​cia pod nosem, przy​go​to​wa​łam okłady i kojącą maść, potem usia​dłam przy księż​niczce i długo cze​ka​łam, aż napię​cie widoczne na jej twa​rzy wresz​cie ustąpi. W końcu Kata​rzyna zasnęła. Nieco póź​niej przy​szła odpo​wiedź na liścik, który wysła​łam w imie​niu Kata​rzyny, prze​pra​sza​jąc za nie​obec​ność i tłu​ma​cząc ją złym samo​po​czu​ciem. Kró​lowa wyra​ziła nadzieję, że jej córka szybko doj​dzie do sie​bie, uprze​dziła też, że w prze​ciw​nym wypadku odwie​dzi ją naza​jutrz.

Jakąś godzinę póź​niej Kata​rzynę obu​dziły wzy​wa​jące na kom​pletę dzwony, któ​rych gło​śne zawo​dze​nie roz​brzmie​wało echem wokół kaplicy przy​le​ga​ją​cej do don​żonu. Pro​mie​nie zacho​dzą​cego słońca nada​wały cie​niom w pomiesz​cze​niu krwi​sto​czer​wo​nej barwy. Pospiesz​nie roz​pa​li​łam świece, żeby roz​pro​szyć ten ponury pół​mrok. — Nie mogę zapo​biec wizy​cie kró​lo​wej — powie​działa zre​zy​gno​wana księż​niczka, kiedy prze​ka​za​łam jej wia​do​mość — ale nie mogę też zagwa​ran​to​wać, że spodoba jej się to, co usły​szy. — Kiedy spa​łaś, zja​wiły się tu rów​nież twoje fla​mandz​kie dworki, ale ode​sła​łam je, Made​mo​iselle. — Powiedz im, żeby trzy​mały się z daleka ode mnie! — zawo​łała. — Wstrętne, zdra​dziec​kie jędze. — Odrzu​ciła koł​drę i skrzy​wiła się, prze​rzu​ca​jąc nogi przez kra​wędź łóżka. Z ulgą zauwa​ży​łam jed​nak, że na prze​ście​ra​dle nie było już krwi. — Mette, przy​nieś mi, pro​szę, okry​cie. Chcę z tobą poroz​ma​wiać. Usiądźmy. Oparła się na swoim fotelu z bal​da​chi​mem i dobrze się opa​tu​liła, ja zaś poda​łam jej miskę cie​płego bulionu, którą Alys przy​nio​sła z kuchni. — Pro​szę, zjedz choć odro​binę, zanim zaczniesz mówić, Made​mo​iselle — powie​dzia​łam. — Przy​wróci ci to siły. Posłusz​nie pod​nio​sła miskę do ust i wypiła kilka łyków, wpa​tru​jąc się we mnie z powagą znad kra​wę​dzi naczy​nia. Ja tym​cza​sem przy​sta​wi​łam sobie sto​łek i usia​dłam obok niej. Księż​niczka odsta​wiła bulion i zwró​ciła się do mnie: — W związku z wizytą mojej matki mam pewien plan. Doty​czy on także i cie​bie. Słu​cha​jąc jej, czu​łam się tak, jakby wal​czyły we mnie sprzeczne, gwał​towne emo​cje. W ciągu ostat​nich kilku godzin tyle się wyda​rzyło, że mój rozum prze​sta​wał już za tym wszyst​kim nadą​żać, a plan, który przed​sta​wiła mi Kata​rzyna, spra​wił, że byłam już cał​ko​wi​cie zdez​o​rien​to​wana. Wie​dzia​łam, że jest to plan nie​zwy​kle prze​bie​gły i że powi​nien popra​wić nieco jej roz​pacz​liwą sytu​ację. Jed​nak gdy zaczy​na​łam go roz​wa​żać, myśląc o swo​ich zmar​twie​niach, sta​wał się przy​czyną nowych roz​te​rek i wąt​pli​wo​ści, które nie dawały mi spo​koju w cza​sie dłu​giej bez​sen​nej nocy. Słu​cha​łam też wtedy w mil​cze​niu mono​ton​nego skrzy​pie​nia pióra Kata​rzyny. O świ​cie księż​niczka wró​ciła do łóżka i zapa​dła w głę​boki sen, a my z Alys zakra​dły​śmy się do sąsia​du​ją​cej z jej kom​natą małej kapliczki, żeby spo​koj​nie poroz​ma​wiać. Także i tym razem nie powie​dzia​łam córce o czy​nach, jakich książę Bur​gun​dii dopu​ścił się wobec Kata​rzyny, ale wytłu​ma​czy​łam, że w życiu księż​niczki zajdą zmiany, które pozwolą nam wkrótce wró​cić do Troyes. Alys spoj​rzała na mnie z nie​po​ko​jem. — Ale nie porzu​casz chyba dla mnie służby u księż​niczki, mamo?! — zawo​łała. — Nie możesz tego zro​bić! Przy​ło​ży​łam palec do ust. — Cii, nie chcę jej budzić. Nie zmru​żyła oka w nocy, bo przez cały czas modliła się i pisała. Nie, nie porzu​cam jej. To ona nas zosta​wia, ale tylko na jakiś czas. Wszystko ci póź​niej wyja​śnię, ale teraz muszę cię pro​sić o zgodę, bym mogła powie​dzieć jej o twoim dziecku. Możesz przy tym być i oczy​wi​ście popro​simy ją, by zacho​wała to w tajem​nicy, uwa​żam jed​nak, że jeste​śmy jej winne prawdę. Jak sądzisz? Alys zasta​na​wiała się przez chwilę, po czym ski​nęła głową. — Dobrze, ale czy nie uwa​żasz, że odnie​sie się do tego z dez​apro​batą? Nie każe mi wyznać grze​chów i odpra​wić pokuty? Jest dużo bar​dziej pobożna od cie​bie i ode mnie. Roze​śmia​łam się. — Nie, Alys, ucie​szy się, uwierz mi. Choć robi​łaś wszystko, żeby to przed nami ukryć, wie​działa o two​jej zna​jo​mo​ści z Jacques’em i bar​dzo go lubi. Nie wąt​pię, że będzie życzyła ci szczę​ścia i pomo​dli się za cie​bie. Alys wzru​szyła ramio​nami. — To prawda, masz rację. Na pewno to zrobi. Wła​śnie to mia​łam na myśli, mówiąc, że jest bar​dziej

pobożna od nas. Kiedy Agnes zapu​kała jak zwy​kle do drzwi kom​naty, powi​tała ją poru​szona Kata​rzyna, która zre​la​cjo​no​wała swo​jej prze​ra​żo​nej przy​ja​ciółce wszystko, czego doświad​czyła. Ból głowy, który drę​czył Agnes poprzed​niego dnia, wresz​cie minął, teraz jed​nak na jej twa​rzy malo​wały się głę​boka tro​ska i nie​po​kój —  zwłasz​cza kiedy Kata​rzyna przed​sta​wiła jej plan, za pomocą któ​rego chciała prze​chy​trzyć księ​cia Bur​gun​dii. Roz​le​gły się dzwony wzy​wa​jące na mszę, w któ​rej księż​niczka zwy​kle uczest​ni​czyła, tym razem jed​nak nie ruszyła się z miej​sca. Zamiast tego popro​siła, żeby​śmy przed wizytą kró​lo​wej pomo​gły jej wło​żyć jedną z jej bogato zdo​bio​nych sukni, naj​wy​twor​niej​sze nakry​cie głowy, a także wspa​niałą biżu​te​rię. — Z pew​no​ścią zjawi się tu po mszy — uprze​dziła Kata​rzyna, cho​dząc ner​wowo po pokoju. Na jej twa​rzy malo​wało się ogromne napię​cie. — Muszę powtó​rzyć to, co zamie​rzam jej powie​dzieć. Zgod​nie z prze​wi​dy​wa​niami kró​lowa Iza​bela przy​szła do kom​naty tuż po mszy, w towa​rzy​stwie swo​jej wier​nej nie​miec​kiej damy dworu, baro​no​wej Hoch​feld. — Nie uczest​ni​czy​łaś we mszy, Kata​rzyno, sądzi​łam więc, że zastanę cię w łóżku. Widzę jed​nak, że się myli​łam — powie​działa oskar​ży​ciel​skim tonem, sunąc przez pokój i na nikogo nie zwa​ża​jąc. Flan​dryj​skie kobyły zja​wiły się tu już wcze​śniej, ale Kata​rzyna kazała Agnes je odpra​wić, oznaj​mia​jąc, że nie chce ich widzieć. Teraz księż​niczce towa​rzy​szyła tylko przy​ja​ciółka, ja zaś ukry​łam się za kotarą osła​nia​jącą łoże. Kró​lowa roz​sia​dła się na fotelu Kata​rzyny, dając znak córce, Agnes i baro​no​wej Hoch​feld, by poszły w jej ślady. — Skoro nie jesteś chora, córko, to dla​czego nie poja​wi​łaś się w kaplicy? Bez​po​śred​nie pyta​nie matki naj​wy​raź​niej wpra​wiło księż​niczkę w zakło​po​ta​nie, tak jakby nie była na nie przy​go​to​wana. — Ja… nie czu​łam się na tyle dobrze, by opu​ścić kom​natę, Madame. Dzię​kuję, że zada​łaś sobie trud, by mnie odwie​dzić. — Nie wyglą​dasz na chorą — odparła kró​lowa. — Zbliż się, dziecko, żebym mogła ci się lepiej przyj​rzeć. Kata​rzyna wstała nie​chęt​nie z krze​sła, które celowo posta​wiła jak naj​da​lej od miej​sca należ​nego matce, a następ​nie pozwo​liła Agnes prze​sta​wić je bli​żej kró​lo​wej. — Zda​jesz się w dobrym nastroju, Madame — zauwa​żyła księż​niczka, sia​da​jąc. — No cóż, oczy​wi​ście, że jestem w dobrym nastroju. Dziś rano książę Bur​gun​dii poje​chał do Melun, zapo​wia​da​jąc, że wróci tu razem z Karo​lem. Przez cały ten czas, który poświę​cił na roz​mowy z pod​stęp​nym angiel​skim kró​lem, wysy​łał też amba​sa​do​rów, któ​rzy per​trak​to​wali z Karo​lem, i już wkrótce uda nam się pod​pi​sać poro​zu​mie​nie. Król Hen​ryk będzie musiał ucie​kać na tę swoją mgli​stą wysepkę, a nasz uko​chany kuzyn zjed​no​czy Fran​cję. Bogu niech będą dzięki. To odpo​wiedź na wszyst​kie nasze modli​twy! Wyobra​ża​łam sobie, jakie myśli poja​wiły się teraz w gło​wie Kata​rzyny. Książę Bur​gun​dii, wielki media​tor i roz​jemca! Nasz uko​chany kuzyn! Jak kró​lowa mogła wyno​sić pod nie​biosa księ​cia, skoro nie dalej niż mie​siąc temu wychwa​lała króla Hen​ryka i przy​rów​ny​wała go nie​mal do świę​tego? — Naprawdę wie​rzysz, że doj​dzie do pojed​na​nia mię​dzy Karo​lem a księ​ciem Bur​gun​dii? — zawo​łała Kata​rzyna z nie​do​wie​rza​niem. — To istne sza​leń​stwo. Karol nie zaufałby mu nawet na tyle, by pozwo​lić mu pogła​skać wła​snego psa, a tym bar​dziej uca​ło​wać jego rękę. Sądzę, że się mylisz, Madame, choć trzeba przy​znać, że książę nie​zwy​kle spraw​nie mani​pu​luje ludźmi. — Mówiąc to, musiała się pode​rwać z miej​sca, sły​sza​łam bowiem, jak jej głos wzno​sił się i opa​dał, kiedy cho​dziła ner​wowo po pokoju. W tonie jej matki poja​wiła się nuta zim​nego gniewu. — Nie, Kata​rzyno, mylisz się. Naka​zuję ci usiąść. Wiem, że jesteś roz​cza​ro​wana tym, że nie doszło do zawar​cia two​jego mał​żeń​stwa z Hen​ry​kiem, ale znaj​dziemy ci inną, godną cie​bie kan​dy​da​turę. Nie oba​wiaj się. Sły​sza​łam sze​lest sukni Kata​rzyny. Naj​wy​raź​niej księż​niczka zigno​ro​wała pole​ce​nie matki i na​dal cho​dziła po kom​na​cie. Robiła to świa​do​mie, dzięki temu bowiem jej głowa znaj​do​wała się wyżej niż głowa

kró​lo​wej. — Oba​wiam się raczej, że ta sytu​acja wzbu​dzi w królu Hen​ryku jesz​cze więk​szą wojow​ni​czość i zawzię​tość. — Nie ustę​po​wała. — Poza tym, czy naprawdę potra​fisz sobie wyobra​zić Karola, który słu​cha rad księ​cia Bur​gun​dii, Madame? On go prze​cież nie​na​wi​dzi. W prze​ciw​nym razie dla​czego miałby ucie​kać z Paryża po przy​by​ciu Bur​gund​czy​ków? — Postą​pił nie​roz​waż​nie, ale teraz zmą​drzał i rozu​mie swoją sytu​ację. Zało​że​nie uzdy mło​demu ogie​rowi nie należy do łatwych zadań, ale książę Bur​gun​dii jest naj​więk​szym mężem stanu we Fran​cji i Karol wresz​cie to zaak​cep​to​wał. Sze​lest jedwab​nej sukni gwał​tow​nie ucichł. — A ty, Madame? Czy zapew​nisz Karo​lowi wspar​cie, któ​rego tak bar​dzo potrze​buje? Czy raczej zamie​rzasz się z nim spie​rać i prze​ciw​sta​wiać każ​dej jego decy​zji, tak jak to robi​łaś w przy​padku Ludwika? Karol ma teraz szes​na​ście lat. Powi​nien być regen​tem Fran​cji. Nie jest już chłop​cem, któ​remu mogą roz​ka​zy​wać jego kuzyn i matka! Kata​rzyna musiała zbli​żyć się do fotela, na któ​rym sie​działa kró​lowa, usły​sza​łam bowiem nagły sze​lest i głu​chy odgłos, wska​zu​jący na to, że baro​nowa wstała, by zapro​te​sto​wać. — Księż​niczko, doprawdy! Tego już za wiele… — Dzię​kuję, baro​nowo, pora​dzę sobie sama — prze​rwała jej kró​lowa Iza​bela gło​sem ostrym jak brzy​twa. — Kata​rzyno, nie potrze​buję, byś przy​po​mi​nała mi wiek mojego syna ani wyli​czała moje obo​wiązki wzglę​dem del​fina. W tej chwili nie​mal się zakrztu​si​łam i mało bra​ko​wało, abym została zauwa​żona. Karol znowu stał się nagle jej synem, a do tego nazy​wała go del​fi​nem! Kata​rzyna miała rację: kró​lowa przy​po​mi​nała okręt bez steru, nie​zdolny do utrzy​ma​nia kursu! Kró​lowa mówiła jed​nak dalej: — I nie zamie​rzam pro​sić cię po raz drugi, byś usia​dła. Natych​miast! — Zamil​kła na chwilę, a Kata​rzyna naj​wy​raź​niej speł​niła jej pole​ce​nie. — Dzię​kuję. Przy​mknę oko na ten wybuch, zakła​da​jąc, że jesteś zde​ner​wo​wana i mar​twisz się o swoją przy​szłość. Pod​kre​ślę, że mar​twisz się tylko o swoją wła​sną przy​szłość, co wydaje się dość małost​kowe. Ja zaś muszę zawsze mieć na uwa​dze dobro Fran​cji. Kata​rzyna ode​zwała się pozor​nie słod​kim tonem: — Zakła​dam zatem, że czło​wiek, który miał dzie​lić ze mną przy​szłość, zosta​nie z tej nowej, zjed​no​czo​nej Fran​cji wygnany za kanał La Man​che tak szybko, jak to będzie moż​liwe, prawda? Czy książę Bur​gun​dii zadba także i o to? — Ależ oczy​wi​ście — oznaj​miła kró​lowa z satys​fak​cją. — Książę Bur​gun​dii i del​fin wspól​nymi siłami wypę​dzą Angli​ków za morze. — No cóż, to będzie doprawdy impo​nu​jące — zauwa​żyła pozor​nie łagodna i słodka Kata​rzyna. —  Muszę przy​znać, że oba​wia​łam się, iż książę Bur​gun​dii już ni​gdy nie zde​cy​duje się ponieść Ori​flamme, ale teraz, kiedy może w każ​dej chwili scho​wać się za Karo​lem, pew​nie rze​czy​wi​ście gotów jest to zro​bić. — Zamil​kła, a po chwili dodała lodo​wa​tym tonem: — Jak sądzisz, gdzie tym razem zosta​nie „nie​spo​dzie​wa​nie zatrzy​many”, kiedy roz​pocz​nie się bitwa? Kró​lowa Iza​bela tra​ciła powoli cier​pli​wość. — Matko Boska, Kata​rzyno, stą​pasz po kru​chym lodzie! Książę Bur​gun​dii ni​gdy się za nikim nie cho​wał. To filar, na któ​rym opiera się cała Fran​cja. Gdyby nie on, zato​nę​li​by​śmy już dawno temu! Wie​dzia​łam, że Kata​rzyna się teraz nie zatrzyma — zapla​no​wała to wszystko dokład​nie już minio​nej nocy. Gniew w jej gło​sie nara​stał. — Jeżeli jest fila​rem Fran​cji, to tylko dla​tego że tak wielu szla​chet​niej​szych i bar​dziej god​nych tego miana ludzi zgi​nęło lub tra​fiło do nie​woli pod Azin​co​urt. Książę Bur​gun​dii korzy​sta teraz ze swo​jej bez​piecz​nej pozy​cji wła​śnie dla​tego, że nie wziął udziału w walce. Ni​gdy mu tego nie wyba​czę. I na jakiej pod​sta​wie zakła​dasz, że Karol kie​dy​kol​wiek wyba​czy ci to, że wraz z księ​ciem uzna​łaś go za bękarta

i ode​bra​łaś mu tytuł del​fina? Czyż​byś posta​no​wiła zapo​mnieć o tym dla wła​snej wygody? Czy nie widzisz, że książę skło​nił cię pod​stę​pem do pod​pi​sa​nia dekretu, który publicz​nie uczy​nił cię zdraj​czy​nią i cudzo​łoż​nicą, tak samo jak spró​buje teraz skło​nić Karola do rozejmu, któ​rego sam książę nie zamie​rza wcale dotrzy​mać? To pułapka! Madame, bła​gam cię, byś pomy​ślała o swoim ostat​nim żyją​cym synu. Wes​przyj go i prze​stań pokła​dać nadzieję w księ​ciu Bur​gun​dii! Kiedy zamil​kła, w pomiesz​cze​niu zapa​dła pełna napię​cia cisza. Wyda​wało się, że nikt nie ma nawet odwagi ode​tchnąć. Ciszę prze​rwał jed​nak po chwili wibru​jący z wście​kło​ści głos kró​lo​wej Iza​beli. — Dość! To, co mówisz, Kata​rzyno, nie jest niczym innym niż zdradą! Powin​nam kazać cię z miej​sca aresz​to​wać, ale ponie​waż jesteś poru​szona fak​tem, iż nie zosta​łaś żoną króla Hen​ryka, posta​ram się oka​zać w tej sytu​acji wyro​zu​mia​łość i pobłaż​li​wość. Naj​wy​raź​niej potrze​bu​jesz jed​nak czasu, by oddać się reflek​sji nad swo​imi powin​no​ściami. Baro​nowo, wydaje mi się, że jeżeli księż​niczka spę​dzi tro​chę czasu pośród zakon​nic w Poissy, opa​nuje się i może uda nam się ją wresz​cie okieł​znać. Zadbaj o to w moim imie​niu, dobrze? Żad​nego zbytku i wygód. To szansa, by ta roz​pacz​li​wie zagu​biona dziew​czyna zro​zu​miała swoją pomyłkę. Kata​rzyno, popro​szę twoją sio​strę, prze​ory​szę Marię, by narzu​ciła ci reżim modlitw i kar, które pozwolą ci odbyć praw​dziwą pokutę. Nie ma mowy o jakich​kol​wiek kon​tak​tach ze świa​tem zewnętrz​nym. Żad​nych gości i żad​nych ksią​żek. Modli​twa, ciężka praca i mil​cze​nie to praw​dziwe recepty na nie​po​słu​szeń​stwo. Nie opu​ścisz swo​jej kom​naty do czasu, aż wszystko nie zosta​nie przy​go​to​wane. Dopil​nują tego war​tow​nicy, któ​rym każę stać u two​ich drzwi. Powin​naś dzię​ko​wać Bogu za to, że nie ode​skor​tują cię pro​sto do wię​zien​nej celi. Nikt się już nie ode​zwał. Usły​sza​łam tylko szu​ra​nie i prze​su​wa​nie kolej​nych krze​seł, które ozna​czało, że zgro​ma​dzone w pomiesz​cze​niu osoby raz jesz​cze padły na kolana. Po chwili usły​sza​łam sze​lest jedwa​biu, co pozwa​lało mi przy​pusz​czać, że kró​lowa i jej towa​rzyszka wyszły z kom​naty. Wysta​wi​łam ostroż​nie głowę zza kotary i zoba​czy​łam, że Kata​rzyna pod​nio​sła się z ziemi, a następ​nie opa​dła na poduszki, na któ​rych sie​działa przed chwilą jej matka. W kąci​kach jej ust poja​wił się pełen satys​fak​cji uśmiech. Zauwa​żyła mnie i mru​gnęła do mnie poro​zu​mie​waw​czo. — No cóż, Mette, cie​kawa jestem, co powie książę Bur​gun​dii, kiedy dowie się, że zosta​łam wysłana do klasz​toru. Zmarsz​czy​łam brwi. — Nie​stety twoje przy​pusz​cze​nia się spraw​dziły, Made​mo​iselle. Teraz, kiedy wia​domo już, że nie doj​dzie do mał​żeń​stwa z kró​lem Hen​ry​kiem, kró​lowa cię dłu​żej nie potrze​buje. — Jestem jej solą w oku — przy​tak​nęła Kata​rzyna. — Chce się mnie pozbyć, podob​nie jak robi to ze wszyst​kimi, któ​rzy się jej prze​ciw​sta​wiają. Mnie przy​naj​mniej wyśle tylko do klasz​toru, nie zaś do trumny! Jak znie​siesz życie w klasz​to​rze, Mette? Głę​boko ode​tchnę​łam i uklę​kłam przy jej fotelu. — Oba​wiam się, że nie będę mogła jechać z tobą, Made​mo​iselle — powie​dzia​łam łagod​nie. — To Agnes musi ci towa​rzy​szyć, zresztą zna opac​two Poissy zde​cy​do​wa​nie lepiej niż ja. — Odwró​ci​łam się i spoj​rza​łam na łagodną twarz Agnes. Natych​miast wyczy​ta​łam z niej, jak bar​dzo chciała jechać. Wargi Kata​rzyny zadrżały. Odkąd książę tak strasz​nie ją skrzyw​dził, stała się nie​zwy​kle bez​bronna i skłonna do pła​czu. — Nie chcę cię opusz​czać, Made​mo​iselle. I nie robię tego na zawsze, tylko na krótki czas. Po pierw​sze potrze​buje mnie moja wła​sna rodzina… — Dla​czego? Czy coś się stało Lucowi? A może cho​dzi o Alys? — Tak, Made​mo​iselle, cho​dzi o Alys. Potrze​buje mnie teraz jak ni​gdy dotąd i jako matka nie mogę jej opu​ścić w takiej chwili. Spo​dziewa się dziecka. — Och! — Kata​rzyna zasło​niła usta dło​nią, kom​plet​nie oszo​ło​miona. Widzia​łam, że prze​ży​wała praw​dziwą goni​twę myśli. Ode​zwała się dopiero po dłuż​szej chwili: — Czy to Jacques jest ojcem dziecka? Ski​nę​łam głową. — Oczy​wi​ście, że Jacques. W tajem​nicy sta​ra​ły​śmy się wspo​ma​gać roz​wój ich sto​sun​ków i udało nam

się to nad​spo​dzie​wa​nie dobrze. Oczy jej się roz​sze​rzyły, a na jej twa​rzy malo​wało się teraz pełne rezy​gna​cji zro​zu​mie​nie. — To prawda. I co ona teraz pocznie? — Chce wra​cać do Troyes i powie​dzieć o wszyst​kim Jacques’owi. Obie​ca​łam, że pojadę razem z nią. Rozu​miesz już zatem, dla​czego nie mogę wyru​szyć z tobą do Poissy. — Tak, rozu​miem. — Kata​rzyna wes​tchnęła i zło​żyła dło​nie na kola​nach. — A ty, Agnes? Będziesz mi towa​rzy​szyła w opac​twie Poissy? Może to ozna​czać kilka tygo​dni chleba, wody i obo​la​łych kolan. Agnes zbli​żyła się, uklę​kła obok mnie i uśmiech​nęła się do przy​ja​ciółki. — To będzie istny raj w porów​na​niu z pie​kłem, przed któ​rym ucie​kasz, Kata​rzyno — powie​działa. Pod​czas tej wymiany zdań usły​sza​ły​śmy stu​kot cięż​kich butów pod drzwiami. Ozna​czało to, że zgod​nie z zapo​wie​dzią kró​lo​wej zja​wił się dodat​kowy war​tow​nik, który miał strzec kom​naty księż​niczki. Kata​rzyna zna​la​zła się zatem ofi​cjal​nie w aresz​cie domo​wym. Wie​dzia​łam, że w ciągu kilku godzin zosta​nie naj​praw​do​po​dob​niej ode​skor​to​wana na barkę, która popły​nie w kie​runku Poissy. — Ist​nieje także drugi powód, dla któ​rego chcę jechać do Troyes, i muszę to z tobą omó​wić, Made​mo​iselle — wyszep​ta​łam pospiesz​nie, świa​doma, że pozo​stało nam nie​wiele czasu i że być może ktoś już pod​słu​chuje pod drzwiami. — Pomo​dlimy się wspól​nie o twoje bez​pie​czeń​stwo? — Mówiąc to, dałam jej oczyma znak, wska​zu​jąc drogę do jej pry​wat​nej kaplicy. Kata​rzyna natych​miast zro​zu​miała, o co mi cho​dzi. — Tak, oczy​wi​ście, a także o bez​pie​czeń​stwo małej Alys — wyszep​tała, po czym wstała i pod​nio​sła głos, na wypa​dek gdyby ktoś nas rze​czy​wi​ście pod​słu​chi​wał. — Chodźmy do kaplicy i przy​go​tujmy się na to, co przy​niosą nad​cho​dzące tygo​dnie. Kiedy zna​la​zły​śmy się w tym pomiesz​cze​niu, uklę​kły​śmy, ale ponie​waż ledwo mie​ści​ły​śmy się przed tryp​ty​kiem Naj​święt​szej Marii Panny, porzu​ci​ły​śmy szybko ideę „modli​twy”, wsta​ły​śmy i zaczę​ły​śmy oma​wiać w szcze​gó​łach plan, który wymy​śli​łam w nocy. Z początku Kata​rzyna uznała, że jest zbyt nie​bez​pieczny, po pew​nym cza​sie zdo​ła​łam ją jed​nak prze​ko​nać, że tylko on pozwoli jej odmie​nić wła​sną przy​szłość, która jawiła się teraz w bar​wach bar​dziej ponu​rych niż dotych​czas. Pod koniec naszej roz​mowy księż​niczka zła​pała mnie za ręce i ze łzami w oczach popro​siła, żebym na sie​bie uwa​żała. — Och, Mette, znowu mamy się roz​stać, a ja muszę zacho​wać się doj​rzale i przy​jąć, że to konieczne — powie​działa ze smut​kiem. — Nie będziemy nawet mogły do sie​bie pisać, więc nie dowiem się, czy twoje sta​ra​nia przy​nio​sły skutki i czy udało ci się doko​nać tego, co zamie​rza​łaś… Do czasu aż opusz​czę klasz​tor. A Bóg jeden wie, kiedy to nastąpi. — Ści​snęła moje dło​nie tak mocno, że poczu​łam ból, i poca​ło​wała mnie w oba policzki. — Niech wszy​scy święci mają cię w opiece i chro​nią, aż ponow​nie się spo​tkamy. Nie​za​leż​nie od tego, jak długo przyj​dzie nam na to cze​kać. E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

26 „Pojed​na​nie!”. Dzwony kościoła w Cor​beil biły rado​śnie, a poru​szeni prze​chod​nie prze​ka​zy​wali sobie naj​now​sze wie​ści. „Doszło do pojed​na​nia mię​dzy kró​lem a del​fi​nem! Ogło​szono pokój!”. Wymie​ni​łam pełne kon​ster​na​cji spoj​rze​nie z chłop​cem, który sie​dział obok mnie, po chwili jed​nak oboje szybko się uśmiech​nę​li​śmy, widząc zachwyt i radość na twa​rzy woź​nicy, z któ​rym podró​żo​wa​li​śmy. Męż​czy​zna ode​rwał na chwilę wzrok od drogi i zaczął dzie​lić się swoją rado​ścią. — To wszystko zasługa księ​cia Bur​gun​dii! Bogu niech będą dzięki! — zawo​łał, pró​bu​jąc prze​krzy​czeć stu​kot oku​tych żela​zem kół pędzą​cych po bru​ko​wa​nej uliczce i ryt​miczny odgłos prze​wo​żo​nych na wozie beczek i koszy. — Paryż prze​sta​nie wresz​cie gło​do​wać. Choć sły​sząc te słowa, poczu​łam mdło​ści, zmu​si​łam się do oka​za​nia entu​zja​zmu i gor​li​wie przy​tak​nę​łam, czu​jąc ogromną ulgę na myśl o tym, że hałas unie​moż​li​wia dal​szą kon​wer​sa​cję. Woź​nica wyświad​czył nam wielką przy​sługę, zabie​ra​jąc nas na wóz, dla​tego nie chcia​łam go w żaden spo​sób ura​zić. To wła​śnie Yves ura​to​wał mojego poważ​nie ran​nego męża cztery lata temu, po rzezi pod Azin​co​urt, i zawiózł go do mni​chów w Abbe​ville. Znał naszą smutną histo​rię. Na prośbę Luca zgo​dził się, aby​śmy obie z Alys zabrały się wozem, któ​rym podró​żo​wał z zaopa​trze​niem do Cor​beil, gdzie prze​by​wał obec​nie książę Bur​gun​dii. Wyru​szy​li​śmy z Pon​to​ise nie​mal przed tygo​dniem, jadąc dobrze nam już znaną drogą okrą​ża​jącą Paryż od pół​nocy. Ile​kroć mija​li​śmy domo​stwa i gospo​dar​stwa, ukry​wa​ły​śmy się z obawy przed wścib​skimi spoj​rze​niami — kró​lew​skie kon​woje nie mogły bowiem prze​wo​zić pasa​że​rów. Kiedy dotar​ły​śmy do celu, wyglą​da​ły​śmy jedy​nie przez nie​wiel​kie otwory w płót​nie, któ​rym przy​kryty był wóz. Cor​beil było kolej​nym mia​stem nad Sekwaną. Oto​czone murem, tęt​niło życiem, które kon​cen​tro​wało się wokół zamku. Kiedy jecha​li​śmy wąskimi uli​cami, co kilka minut wybu​chały kłót​nie, nie​ustan​nie docho​dziło do prze​py​cha​nek — wyda​wało się, że nikt tu nie wie​dział, iż dwa zwal​cza​jące się stron​nic​twa zawarły wresz​cie pokój. Więk​szość miesz​kań​ców zamknęła się na wszelki wypa​dek w domach, a skle​pi​ka​rze poza​my​kali sklepy. Mimo to dzwony nie prze​sta​wały bić. — Co to może ozna​czać? — szep​nęła mi Alys do ucha. Ledwo ją pozna​wa​łam, prze​braną za towa​rzy​szą​cego mi chłopca. — Czy książę Karol naprawdę odda się w ręce księ​cia Bur​gun​dii? — Bóg jeden wie — odpo​wie​dzia​łam ści​szo​nym gło​sem. — Musimy cier​pli​wie cze​kać i zoba​czyć, co się wyda​rzy. Prze​ko​na​łam córkę, by na czas podróży prze​brała się za chłopca, uzna​łam bowiem, że młoda dziew​czyna, nawet w towa​rzy​stwie matki, byłaby nara​żona na wiele nie​bez​pie​czeństw. Posta​no​wi​łam zatem świa​do​mie zigno​ro​wać naukę Kościoła, który ostro sprze​ci​wiał się nosze​niu męskich stro​jów przez kobiety. Alys miała na sobie kurtkę i stare raj​tuzy Luca i prze​kształ​ciła się w cał​kiem zgrab​nego mło​dzieńca. Udało jej się nawet wyćwi​czyć gibki chód chłopca, któ​rego ruchów nie ogra​ni​czały ni​gdy fałdy spód​nicy. Baro​nowa Hoch​feld speł​niła roz​kazy kró​lo​wej i w ciągu dwóch dni przy​go​to​wała podróż Kata​rzyny. Księż​niczka i Agnes poże​gnały nas, zapła​kane, i wyru​szyły do Poissy na dobrze strze​żo​nej barce. Tym​cza​sem my z Alys spa​ko​wa​ły​śmy jak zwy​kle gar​de​robę i cały doby​tek Kata​rzyny, na wypa​dek gdyby dwór pod​czas jej nie​obec​no​ści wyru​szył w dal​szą drogę. Zadba​łam o to, by nie​wielki kufe​rek z naszymi rze​czami został ukryty pomię​dzy pozo​sta​łymi skrzy​niami. Złote korony — skarb, który udało mi się zgro​ma​dzić po wielu latach służby — wszy​łam ostroż​nie do kie​szeni mojej koszuli, a pozo​stałe denary i sous scho​wa​łam do sakiewki, którą prze​wią​za​łam wokół szyi skó​rza​nym rze​my​kiem i ukry​łam za dekol​tem. Mia​łam nadzieję, że naj​lep​szą ochronę zapewni nam ano​ni​mo​wość. Dla​czego jaki​kol​wiek zło​dziej miałby przy​pusz​czać, że podró​żu​jąca w towa​rzy​stwie nasto​let​niego syna kobieta w pro​stym, sza​rym

stroju posiada złoto lub sre​bro? Udało nam się dotrzeć do Cor​beil bez żad​nych prze​szkód i po pew​nym cza​sie Yves zatrzy​mał swoje woły na ruchli​wym dzie​dzińcu zam​ko​wym. — Idę zamel​do​wać się w biu​rze kasz​te​lana — oznaj​mił. — Jeżeli teraz zesko​czy​cie, nikt was nie zauważy. Wydaje mi się, że psiar​nie znaj​dują się w naj​dal​szej czę​ści głów​nego dzie​dzińca. Chwy​ci​łam nie​wielki tobo​łek, który zabra​łam z Pon​to​ise, i prze​su​nę​łam się na sie​dze​nie woź​nicy. Rze​czy​wi​ście, na ogrom​nym wybru​ko​wa​nym dzie​dzińcu tło​czyło się tak wiele wozów, że sama kró​lowa pozo​sta​łaby praw​do​po​dob​nie nie​zau​wa​żona, gdyby nagle z któ​re​goś wysia​dła. Pano​wał tu ogłu​sza​jący zgiełk, który potę​go​wało echo odbi​ja​jące się od murów ota​cza​ją​cych dzie​dzi​niec. Służba wykrzy​ki​wała pole​ce​nia, woź​nice wrzesz​czeli na swoje znu​żone zwie​rzęta, te zaś gło​śno doma​gały się paszy i wody —  a ponad tym wszyst​kim na​dal roz​le​gało się bicie dzwo​nów. Rzu​ci​łam swój tobo​łek Yves’owi i zaczę​łam gra​mo​lić się z wozu. Alys, w raj​tu​zach i wyso​kich butach, zro​biła to zde​cy​do​wa​nie spraw​niej, a zsu​wa​jąc się na zie​mię, szel​mow​sko uśmiech​nęła się do mnie spod nisko zsu​nię​tego kap​tura. — Niech Bóg wyna​gro​dzi ci twoją życz​li​wość, Yves — zwró​ci​łam się do woź​nicy, wci​ska​jąc mu do ręki srebr​nego denara. — Dziś wie​czo​rem wznieś za nasze powo​dze​nie toast razem ze swo​imi towa​rzy​szami. Yves wyda​wał się nieco zaże​no​wany tym, że przyj​muje pie​nią​dze od kobiety, ale nie opie​rał się zbyt długo. Kiedy prze​ci​ska​ły​śmy się pomię​dzy wozami i wołami, zer​k​nę​łam ze zdzi​wie​niem na chłopca, który szedł obok mnie. Męski strój uwy​pu​klił nie​wi​doczną na co dzień kobiecą figurę Alys. Córka wyznała mi, że od początku drogi oba​wia się, iż ktoś ją zde​ma​skuje. Ów strach był w pełni uza​sad​niony. Sprze​nie​wie​rze​nie się nauce Kościoła w naj​lep​szym razie karano zaku​ciem na cały dzień w dyby, w naj​gor​szym zaś publiczną chło​stą. Dopóki jed​nak pamię​ta​łam o tym, by zwra​cać się do niej „Alain”, prze​bra​nie wyda​wało mi się względ​nie bez​pieczne. Choć Alys miała rudo​bru​natny kap​tur, przed podróżą posta​no​wi​ły​śmy obciąć na wszelki wypa​dek jej dłu​gie kasz​ta​nowe włosy. Na środku ogrom​nego dzie​dzińca stała grupa ludzi, któ​rych kolo​rowe stroje żywo kon​tra​sto​wały z ponu​rymi ubra​niami służby, żoł​nie​rzy i woź​ni​ców, będą​cych na placu w zde​cy​do​wa​nej więk​szo​ści. Sądząc po przed​mio​tach — pił​kach, szczu​dłach, kostiu​mach i instru​men​tach — które wypa​ko​wy​wali z wozów, musiała to być trupa wędrow​nych arty​stów. Uzna​łam zatem, że nie zigno​rują pyta​nia nie​zna​jo​mych, i zwró​ci​łam się do męż​czy​zny, który zda​wał się prze​wo​dzić gru​pie. Miał na sobie jaskra​wo​żółtą tunikę i czer​wono-zie​lone raj​tuzy, na ramie​niu zaś trzy​mał ostroż​nie wiolę. — Dopiero przy​je​cha​li​śmy, panie, i zasta​na​wiamy się, dla​czego biją dzwony. Czy to jakieś święto? — zapy​ta​łam. — W isto​cie, madame — odpo​wie​dział, kiwa​jąc głową. — Dziś wie​czo​rem ma się odbyć uczta na cześć nowego trak​tatu poko​jo​wego zawar​tego mię​dzy del​fi​nem a księ​ciem Bur​gun​dii. — A więc są w Cor​beil? — Nie mogłam uwie​rzyć we wła​sne szczę​ście. Czyż​bym rze​czy​wi​ście, za sprawą jakie​goś nie​zwy​kłego zrzą​dze​nia losu, tra​fiła wła​śnie do miej​sca, gdzie prze​bywa książę Karol? Arty​sta uśmiech​nął się pobłaż​li​wie. — Dziwna by to była uczta, gdyby nie uczest​ni​czyli w niej główni goście, nie​praw​daż, madame? Mamy nadzieję zaba​wiać dziś zarówno del​fina, jak i księ​cia. Zro​bimy, co w naszej mocy. — Ukło​nił mi się szar​mancko. — Wio​li​sta Ivo do twych usług, madame. I two​ich rów​nież, młody czło​wieku. — Tę ostat​nią uwagę skie​ro​wał do Alys, która uśmiech​nęła się sze​roko i spró​bo​wała nie​wpraw​nie odwza​jem​nić jego ukłon. Męż​czy​zna uśmiech​nął się i uniósł ze zdzi​wie​niem brwi. — Dzię​kuję ci za uprzej​mość, panie — odpo​wie​dzia​łam, po czym grzecz​nie dygnę​łam i pocią​gnę​łam Alys za rękaw. — Uwa​żaj — syk​nę​łam, kiedy już się odda​li​ły​śmy. — Chłopcy nie uśmie​chają się do męż​czyzn! A teraz chodźmy poszu​kać psiarni. Ruszy​ły​śmy w ślad za sforą psów, które odpro​wa​dzano po cało​dzien​nym polo​wa​niu, i wkrótce dotar​ły​śmy na miej​sce. Kiedy zoba​czy​łam Luca, wycho​dzą​cego aku​rat nabrać wody do wia​dra, aż jęk​nę​łam

z prze​ra​że​nia, bo na jego policzku dostrze​głam ciemny siniak. Oczy​wi​ście mógł się ska​le​czyć w cza​sie pracy — wią​zało się z nią prze​cież wiele nie​bez​pie​czeństw — ale ponury wyraz jego twa​rzy kazał mi przy​pusz​czać, że mój syn wdał się w bójkę. Zbli​ży​ły​śmy się, on zaś osłu​piał na nasz widok. — Mój Boże, mamo! Co, na Boga, tu robisz? I ty, Alys? — zawo​łał, roz​po​zna​jąc po chwili swoją sio​strę. — Co to za prze​bra​nie? — Cii! — syk​nę​ły​śmy jed​no​cze​śnie, roz​glą​da​jąc się ner​wowo, a ja zacią​gnę​łam Luca do zacie​nio​nego kąta. — Mów ciszej! I powi​taj swo​jego brata, Ala​ina — powie​dzia​łam z naci​skiem, a następ​nie dotknę​łam sinej i nabrzmia​łej skóry na jego policzku. — Co się stało? — Nic takiego. Zwy​kła sprzeczka, to wszystko. Dla​czego tu przy​je​cha​ły​ście? — zapy​tał sta​now​czym, peł​nym nie​po​koju gło​sem. — Czy coś się stało? — Nic poważ​nego — zapew​ni​łam. — Czy ta sprzeczka nie doty​czyła przy​pad​kiem del​fina? Luc oblał się rumień​cem. — Skąd wiesz? Jeden z chło​pa​ków opo​wia​dał nie​stwo​rzone rze​czy i wda​li​śmy się w bójkę. Odkąd nastą​piło pojed​na​nie, możemy przy​naj​mniej otwar​cie roz​ma​wiać o del​fi​nie, ale zwo​len​nicy księ​cia Bur​gun​dii na​dal nazy​wają go „bękar​tem”, a ja nie mogę w takich sytu​acjach nie reago​wać. — Powi​nie​neś nauczyć się kon​tro​lo​wać swój gniew, Luc — zła​ja​łam go. Poru​szyła mnie jed​nak lojal​ność, jaką oka​zy​wał del​fi​nowi, co tylko utwier​dziło mnie w prze​ko​na​niu, że mój plan miał szansę powo​dze​nia. Przy​cią​gnę​łam syna jesz​cze bli​żej i zapy​ta​łam, czy wie, jak wygląda Seigneur du Cha​stel. — Oczy​wi​ście, że tak — odparł. — Del​fin polo​wał przez cały tydzień, a du Cha​stel nie odstę​puje go na krok. Jest jak pijawka! — To dobrze. Tak wła​śnie powinno być! Mam list, który muszę koniecz​nie prze​ka​zać panu du Cha​stel. Nikt inny nie może go zoba​czyć ani się o nim dowie​dzieć. I trzeba to zro​bić dziś wie​czo​rem. Czy możesz się tego pod​jąć? Powie​dzia​łam to tak poważ​nym tonem, że uśmiech natych​miast znik​nął z twa​rzy Luca. — Mogę spró​bo​wać. Co to za list? — Zawiera on mię​dzy innymi prośbę o to, by Seigneur du Cha​stel zała​twił ci pracę przy psach myśliw​skich del​fina — wyja​śni​łam, uważ​nie obser​wu​jąc jego reak​cję. Luc wyda​wał się jed​no​cze​śnie zdzi​wiony i pod​eks​cy​to​wany. Na to wła​śnie liczy​łam. Mówi​łam zatem dalej: — Nato​miast reszta listu doty​czy księż​niczki i musi zostać dorę​czona panu du Cha​stel. Nikomu innemu. Możesz go prze​ka​zać tylko jemu lub samemu del​fi​nowi. Czy to jasne, Luc? To bar​dzo ważne. I musisz to zro​bić jesz​cze dziś. Im szyb​ciej, tym lepiej. Widzia​łam, że tajem​ni​czy list budził w nim coraz więk​szą cie​ka​wość. — No cóż, jeżeli to takie ważne, mogę poszu​kać go od razu — zapro​po​no​wał. — Wiem, gdzie go zna​leźć. Jeden z soko​łów del​fina został ranny w cza​sie polo​wa​nia i Seigneur du Cha​stel zabrał go do budyn​ków gospo​dar​czych. Czy mam tam pobiec i go poszu​kać? — Tak, tak. Bie​gnij od razu. Pro​szę, oto list. — Poda​łam mu opie​czę​to​waną kopertę, którą ukry​wa​łam, odkąd wyru​szy​ły​śmy z Pon​to​ise. Była nieco pognie​ciona, ale na​dal wyglą​dała w miarę przy​zwo​icie. — Natych​miast scho​waj go do kurtki. Nikt nie może zoba​czyć listu. Powiedz Tan​ne​guy​owi, że to od pani Lanière. Sądzę, że zgo​dzi się go przy​jąć. Jeżeli nie zdo​łasz mu go prze​ka​zać, wra​caj jak naj​szyb​ciej. No już, ruszaj! Luc natych​miast scho​wał list i ruszył bie​giem przez dzie​dzi​niec. Wkrótce znik​nął pośród tłumu. Posła​łam Alys uspo​ka​ja​jące spoj​rze​nie i przy​ło​ży​łam palec do ust. — Póź​niej wszystko ci wytłu​ma​czę — powie​dzia​łam. Alys nie wie​działa, że zamie​rza​łam skon​tak​to​wać się z Tan​ne​guyem du Cha​stel, nie znała też tre​ści listu. Tylko ja ją zna​łam, bo uwa​ża​łam, że tak będzie bez​piecz​niej.

Napi​sa​łam go w nocy przed wyjaz​dem z Pon​to​ise, uży​wa​jąc papieru i atra​mentu, które księż​niczka pozo​sta​wiła w swo​jej kom​na​cie. Zabrała do Poissy bar​dzo nie​wiele rze​czy, ale oso​bi​ście spa​ko​wała swój ołta​rzyk z sekret​nym schow​kiem, do któ​rego klu​czyk na​dal nosiła na szyi. Napi​sa​nie listu do Tan​ne​guya zajęło mi wiele godzin i teraz, kiedy cho​dzi​łam ner​wowo tam i z powro​tem, nie​cier​pli​wie cze​ka​jąc na powrót Luca, zaczę​łam powta​rzać sobie w myślach jego treść. Seigneur du Cha​stel, sekre​tarz i kanc​lerz Karola, del​fina Vien​nois Łaskawy Panie, mam nadzieję, że mnie pamię​tasz — jestem wierną nia​nią księż​niczki Kata​rzyny. Jak zapewne wiesz, w związku z cho​robą swego ojca księż​niczka pozo​sta​wała w ostat​nim cza​sie pod opieką księ​cia Bur​gun​dii. Uwa​żam za swój obo​wią​zek poin​for​mo​wa​nie Cię, że książę potrak​to​wał ją w nie​go​dziwy i haniebny spo​sób. W ostat​nich mie​sią​cach prze​mocą i stra​chem zmu​sił ją do aktów wręcz nie​moż​li​wych do nazwa​nia. Mówiąc wprost, ode​brał jej nie​win​ność i honor. Bła​gam Cię, byś poin​for​mo​wał del​fina o tej sytu​acji. Wie​rzę, że Jego Wyso​kość, gdy tylko się o tym dowie, posta​nowi zemścić się za potworne nie​go​dzi​wo​ści, któ​rych ofiarą stała się jego sio​stra. Wiem też, że w związku z czy​nami, jakich dopu​ścił się książę Bur​gun​dii, księż​niczka Kata​rzyna chcia​łaby pro​sić swego brata, aby odrzu​cił wszyst​kie fał​szywe pro​po​zy​cje przy​jaźni skła​dane przez Jana bez Trwogi, a także rozejmy, które miałby pokusę zawie​rać. Del​fin pozo​staje jedy​nym krew​nym, któ​remu księż​niczka na​dal może ufać — a i to tylko wtedy, jeżeli pozo​sta​nie wolny od strasz​li​wego wpływu księ​cia Bur​gun​dii. Ten list prze​każe Ci, Panie, mój syn Luc, który zaj​muje się kró​lew​skimi psami. Miał zaszczyt opie​ko​wać się uko​cha​nymi char​tami del​fina w minio​nych latach, zanim del​fin został zmu​szony do ucieczki z Hôtel Saint-Pol. Dla​tego chcia​ła​bym pro​sić Cię, mój Panie, abyś pozwo​lił mu powró​cić do służby. Pozo​staję lojalną i uni​żoną sługą króla i żar​li​wie modlę się o zdro​wie i pomyśl​ność mego pana del​fina. Pod​pi​sano: Guil​lau​mette Lanière Słu​żąca Madame Roy​ale Kata​rzyny de Valois Wyda​wało się, że minęły całe wieki, zanim Luc powró​cił. Był wyraź​nie pod​eks​cy​to​wany i pełen entu​zja​zmu. — Udało mi się, mamo! — zawo​łał. — Seigneur du Cha​stel wziął ode mnie list, ale go nie prze​czy​tał. Powie​dzia​łem, kto go prze​syła, a on scho​wał go i kazał mi tobie prze​ka​zać, żebyś zja​wiła się w apar​ta​men​tach del​fina po wie​czor​nej uczcie. Uprze​dzi war​tow​ni​ków, żeby cię wpu​ścili. Spoj​rza​łam na niego z prze​ra​że​niem. — Ale Luc, gdzie są apar​ta​menty kró​lew​skie? I jak dostanę się do don​żonu? — Mogły​by​ście przyjść z Alys na ucztę — zapro​po​no​wał Luc. — Na tę oka​zję ścią​gnięto tak wielu dodat​ko​wych słu​żą​cych, że nikt nie zwróci na was uwagi. Może dosta​nie​cie nawet coś do jedze​nia. Alys ode​zwała się sła​bym gło​sem: — To dobry pomysł, bra​ciszku. Umie​ram z głodu! Luc pocią​gnął za rękaw jej brud​nej kurtki. — Przy​naj​mniej masz karę za to, że nosisz moje ubra​nia! Chodźmy. Ludzie zaczy​nają się powoli gro​ma​dzić. Będziemy musieli sto​czyć walkę o miej​sca. Sala balowa zamku w Cor​beil pękała w szwach. Pano​wał tu kom​pletny chaos. Ci, któ​rzy mieli tyle

szczę​ścia, by zna​leźć miej​sce przy stole na kozłach, sączyli teraz wino i nakła​dali sobie mięso z kopia​sto wypeł​nio​nych pół​mi​sków, roz​sta​wia​nych na wszyst​kich sto​łach przez spo​co​nych słu​żą​cych, z tru​dem prze​ci​ska​ją​cych się przez tłum. Ci, któ​rzy nie zajęli miejsc, chwy​tali chleb i pie​czone mięsa, a następ​nie poże​rali je, gdzie tylko mogli, opie​ra​jąc się o ściany, ści​ska​jąc na ławach, a nawet sado​wiąc pod sto​łami, pomię​dzy któ​rymi krą​żyły już wygłod​niałe psy. Luc, umie​jęt​nie prze​py​cha​jąc się przez tłum, zdo​był trzy grube tale​rze z wydrą​żo​nego chleba, nam zaś udało się pochwy​cić kilka soczy​stych pla​strów pie​czo​nego dzika z pół​mi​ska, nie​sio​nego przez mija​ją​cego nas sługę. Sok z mięsa i sos korzenny natych​miast wsią​kły w chleb, dając tak wspa​niały aro​mat, że aż pocie​kła nam ślinka. Luc zdo​łał nawet pod​kraść swoim towa​rzy​szom z psiarni dzba​nek wina, który wkrótce opróż​ni​li​śmy mimo pro​te​stów nie​za​do​wo​lo​nych mło​dzień​ców. Pro​te​sty te jed​nak uci​chły, kiedy prze​cho​dzący obok sługa pochy​lił się i dolał nam wina z dużego bukłaka, który trzy​mał na ple​cach. Zata​cza​jąc się lekko, trzeba tu bowiem wyznać, że pili​śmy wino nie​mal na czczo, prze​ci​snę​li​śmy się pod ścianę, skąd mogli​śmy ponad gło​wami bie​siad​ni​ków sie​dzą​cych przy sto​łach obser​wo​wać występy akro​ba​tów i żon​gle​rów. Dostrze​głam wio​li​stę Iva, który stał na środku sali i akom​pa​nio​wał pozo​sta​łym arty​stom, któ​rzy od czasu do czasu zbie​rali okla​ski i pod któ​rych adre​sem kie​ro​wano nie​wy​bredne odzywki. Kiedy już zaspo​ko​iłam głód, rzu​ci​łam resztki jedze​nia psom, które krą​żyły mię​dzy sto​łami, dokład​nie wytar​łam palce w halkę, a następ​nie pod​nio​słam wzrok i uważ​niej przyj​rza​łam się rzę​dowi postaci sie​dzą​cych na pod​wyż​sze​niu za sto​łem przy​stro​jo​nym gir​lan​dami. Na środku, niczym dwa źle dobrane ptaki dra​pieżne, sie​dzieli książę Bur​gun​dii oraz książę Karol. Ten pierw​szy, o zde​cy​do​wa​nie szer​szej klatce pier​sio​wej, wyż​szy — był odziany w czarną houp​pe​lande, pod​bitą sobo​lami i ozdo​bioną srebr​nym her​bem księ​cia: stru​giem. Koł​nierz bia​łej koszuli poły​ski​wał u jego szyi, upo​dab​nia​jąc go do bie​lika o śnież​no​bia​łych pió​rach. Obok niego sie​dział del​fin, ubrany w nie​bie​sko​szary dublet z more​lo​wymi, lej​ko​wa​tymi ręka​wami. Koja​rzył mi się z drzem​li​kiem, któ​rego Kata​rzyna zabie​rała cza​sem na polo​wa​nia. Wyda​wał się mały i nie​spo​kojny, mia​łam wra​że​nie, że przy​siadł na swym pozła​ca​nym tro​nie, tak jakby zbie​rał się do lotu, jego oczy błą​dziły zaś ner​wowo po sali. Jedy​nym ele​men​tem łączą​cym tych dwóch męż​czyzn był cha​rak​te​ry​styczny dla Wale​zju​szy haczy​ko​waty nos. Jak na to, że ksią​żęta przed chwilą pod​pi​sali rozejm, mieli sobie bar​dzo nie​wiele do powie​dze​nia. Prze​ma​wiał głów​nie książę, Karol zaś pozo​sta​wał chłodny i zdy​stan​so​wany, jadł nie​wiele, a pił jesz​cze mniej. Wyraź​nie czuł się nie​swojo. Liczy​łam na to, że pod​pi​sane tak nie​dawno poro​zu​mie​nie cią​gle budzi jego wąt​pli​wo​ści. Prze​su​nę​łam nieco wzrok i dostrze​głam pośród bie​siad​ni​ków sie​dzą​cych przy głów​nym stole blady, gładki pro​fil Tan​ne​guya du Cha​stel. Odziany jak zwy​kle w swój czarny strój, sie​dział w cie​niu, pod bal​da​chi​mem, tuż przy mło​dym księ​ciu. Na lewo od niego, za jego ple​cami, znaj​do​wały się zwień​czone łukiem i nabite ćwie​kami dwu​skrzy​dłowe drzwi, strze​żone przez dwóch potęż​nych piki​nie​rów w uni​for​mach zdo​bio​nych liliami. Przy​pusz​cza​łam, że musieli strzec wej​ścia do kró​lew​skich apar​ta​men​tów. Wyda​wało się, że wystar​czy tylko pocze​kać, aż del​fin wsta​nie od stołu, i podejść do war​tow​ni​ków. Tym​cza​sem sku​pi​li​śmy się na wystę​pie arty​stów, cza​tu​jąc jed​no​cze​śnie na słu​żą​cych, któ​rzy co jakiś czas prze​cho​dzili obok z pół​mi​skami peł​nymi owo​ców i sło​dy​czy. Dałam się nawet porwać rado​snej muzyce gra​nej przez Iva na wioli i zaczę​łam wybi​jać rytm pal​cami. — Do licha, nie​zdarny głup​cze! Uwa​żaj, co robisz! Masz szczę​ście, nie​je​den czło​wiek przy​pła​ciłby to życiem. — Przez panu​jący na sali zgiełk prze​bił się nagle zimny, ostry głos. Akro​bata pomy​lił się nieco w obli​cze​niach, wyko​nu​jąc gwiazdę, i runął na jed​nego z ludzi księ​cia Bur​gun​dii, któ​rzy patro​lo​wali zatło​czoną salę i pil​no​wali porządku. Nie byłoby w tym nic nie​zwy​kłego, gdyby nie ów szcze​gólny głos, który zmro​ził mi krew w żyłach. Nie mia​łam żad​nych wąt​pli​wo​ści: nale​żał do zdra​dziec​kiego amour faux Kata​rzyny, Guya de Mussy. Prze​ra​żona, odwró​ci​łam się gwał​tow​nie i dostrze​głam giermka, który stał po dru​giej stro​nie stołu. Miał wykrzy​wioną z gniewu twarz, a jego dłoń spo​czy​wała na szty​le​cie. Na szczę​ście jed​nak kilku mimów dostrze​gło zagro​że​nie i pospie​szyło z pomocą

swo​jemu trzę​są​cemu się ze stra​chu towa​rzy​szowi, szybko spy​cha​jąc go na bok, z dala od kło​po​tów. Korzy​sta​jąc z oka​zji, chwy​ci​łam Alys i Luca i szybko ukry​łam się za ple​cami bie​siad​ni​ków, któ​rzy sie​dzieli przed nami przy sto​łach. Mia​łam nadzieję, że de Mussy nas nie zauwa​żył — ale kiedy ostroż​nie pod​nio​słam głowę i wychy​li​łam się, żeby zorien​to​wać się w sytu​acji, zoba​czy​łam, że patrzy wprost na mnie. Od Madame Roy​ale Kata​rzyny de Valois do Madame Guil​lau​mette Lanière Naj​droż​sza Mette, nie potra​fię wyra​zić sło​wami, jak bar​dzo za Tobą tęsk​nię, pozo​staje mi zatem napi​sać do Cie​bie list, choć wiem, że nie mogę go wysłać, w ramach pokuty bowiem — jak to okre​śla moja matka — nie pozwo​lono mi utrzy​my​wać żad​nych kon​tak​tów ze świa​tem zewnętrz​nym. Zasta​na​wiam się jed​nak, co byś powie​działa o pew​nym incy​den​cie, do któ​rego doszło tuż przed moim wyjaz​dem z Pon​to​ise. Dopiero teraz, kiedy zosta​łam ich pozba​wiona, zro​zu​mia​łam, jak wiele dawały mi nasze czę​ste tête-àtêtes. Pozwo​lono mi poże​gnać się z kró​lem. Kiedy go odwie​dzi​łam, wyda​wał mi się nie​zwy​kle pogodny i oży​wiony. Gdyby nie cho​dziło o Jego Wyso​kość, okre​śli​ła​bym go nawet mia​nem „dziar​skiego” —  choć tylko Tobie opi​sa​ła​bym go w ten spo​sób! Mimo to nazwał mnie Iza​belą, posłu​gu​jąc się imie​niem mojej nie​ży​ją​cej już sio​stry. Dla​tego też, kiedy wspo​mniał o Karolu, myśla​łam, że ma na myśli dru​giego del​fina, tego, który zmarł w tym samym roku, w któ​rym się uro​dzi​łam. Teraz jed​nak nie jestem już tego taka pewna. Król bowiem pod​szedł do mnie i poca​ło​wał w poli​czek. Zro​bił to po raz pierw​szy w życiu. Po chwili zaś wyszep​tał mi do ucha: „Powiedz Karo​lowi, żeby tu nie przy​jeż​dżał. To nie​bez​pieczne”. Cie​kawa jestem, co byś na to powie​działa. Czy cho​dziło mu o pierw​szego del​fina Karola, czy raczej o tego obec​nego? Czyżby pró​bo​wał mnie ostrzec, tak by nie dowie​dział się o tym książę Bur​gun​dii? Zakła​damy, że król ni​gdy nie bywa przy zdro​wych zmy​słach, ale wydaje mi się, że może cza​sem widzieć i rozu​mieć wię​cej, niż sądzimy. Kiedy i ja go poca​ło​wa​łam, dostrze​głam w jego oczach łzy, Mette. Byłam tak poru​szona, że ledwo zdo​ła​łam wyjść z kom​naty. Czyżby w tej nie​szczę​snej sko​ru​pie, jaką stał się mój ojciec, tliła się jesz​cze iskierka kró​lew​skiej ener​gii? Mam nadzieję. Modlę się, aby tak było, choć może lepiej, by nie rozu​miał upo​ko​rzeń zwią​za​nych z jego obec​nym smut​nym sta​nem. Oba​wiam się, że pod​czas mojego pobytu w klasz​to​rze nikt nie okaże mu choćby odro​biny serca, nie mówiąc już o tro​sce czy sza​cunku. Ja sama czuję się dobrze, choć chęt​nie odpo​czę​ła​bym już od bulionu i chleba. Nic innego nie wolno mi jeść — to kolejny ele​ment mojej „pokuty”. Moja sio​stra Maria jest życz​liwa, ale i zdy​stan​so​wana. Spo​tka​ły​śmy się zale​d​wie dwa razy w ciągu dzie​się​ciu dni, które tu dotąd spę​dzi​łam. Raz po to, by mogła odczy​tać mi warunki klau​zury, a drugi raz, by poin​for​mo​wać, iż nasza sio​stra Micha​lina zapo​wie​działa wizytę w opac​twie. Czyżby przy​je​chała spe​cjal​nie, żeby się ze mną zoba​czyć? I czy będzie wyno​siła pod nie​biosa księ​cia Bur​gun​dii? Muszę przy​znać, że jestem pełna obaw. Tym​cza​sem pozo​staję wierna Regule Trze​ciego Zakonu Domi​ni​kań​skiego. Reżim, któ​remu zosta​łam tu pod​dana, jest żmudny i uciąż​liwy, ale, co naj​waż​niej​sze, nie muszę się oba​wiać kolej​nych wizyt księ​cia Bur​gun​dii. Mówi się tu o nim z sza​cun​kiem i powa​ża​niem należ​nym wspa​nia​łemu patro​nowi opac​twa! Naj​wy​raź​niej dia​bel​ski książę usi​łuje prze​kup​stwem dostać się nawet do nieba. Ufam jed​nak, że Bóg i Wszy​scy Święci zadbają o to, by poniósł dotkliwą karę. Modlę się za Cie​bie codzien​nie, naj​droż​sza Mette, jeżeli więc moje modli​twy zostaną wysłu​chane, będziesz miała zapew​nione miej​sce u boku Matki Boskiej. Ale pro​szę, nie korzy​staj z niego zbyt szybko, zamie​rzam bowiem jesz​cze w tym życiu zoba​czyć dołeczki w two​ich policz​kach.

Wykar​mi​łaś mnie wła​sną pier​sią i zawsze będę Cię kochała. Kata​rzyna Kró​lew​skie opac​two Poissy, środa, 13 lipca 1419 roku E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

27 — Musimy się gdzieś ukryć! — krzyk​nę​łam do Luca, kiedy prze​ci​ska​li​śmy się przez tłum, usi​łu​jąc uciec jak naj​da​lej od Guya de Mussy. Nie mogli​śmy zbli​żyć się do Tan​ne​guya, dopóki zasia​dał przy stole, na oczach wszyst​kich gości, wie​dzia​łam jed​nak, że Guy przy pierw​szej spo​sob​no​ści zamel​duje księ​ciu, iż mnie widział. Mia​łam też świa​do​mość, że zacznie się zasta​na​wiać, co na Boga robimy w Cor​beil, kiedy zaś książę się o tym dowie, może się to dla nas wszyst​kich źle skoń​czyć. — Wyjdź​cie stąd razem z Alys, a ja was zawo​łam, kiedy del​fin i książę opusz​czą salę. Ten gier​mek na pewno mnie nie roz​po​zna, nic mi nie będzie! — zawo​łał Luc. — Dobrze, ale trzy​maj się od niego z daleka — ostrze​głam. Mógł się zorien​to​wać, że byłeś ze mną, a wierz mi, to naprawdę nie​bez​pieczny czło​wiek! Kiedy Luc po nas wró​cił, było już ciemno. Sie​dzia​ły​śmy sku​lone na podwó​rzu za kuch​niami, ukryte za jedną ze sto​ją​cych tam beczek. Choć wie​czór nie nale​żał do chłod​nych, drża​ły​śmy obie ze stra​chu. — Nie było cię całe wieki! — oznaj​miła Alys oskar​ży​ciel​skim tonem. — Myśla​ły​śmy, że coś ci się stało. — Dowie​dzia​łem się, że książę Bur​gun​dii opusz​cza Cor​beil jesz​cze dziś wie​czo​rem. Wyru​sza do swo​jego zamku w Brie-Comte-Robert. Krę​ci​łem się przed salą, kiedy wsia​dali na konie — wyja​śnił Luc. — Nie martw się, nie zauwa​żyli mnie, ale pod​słu​cha​łem, jak ten gier​mek, de Mussy, roz​ma​wiał z księ​ciem. Mówili o tobie, mamo! De Mussy powie​dział, że cię widział, a książę wpadł we wście​kłość. Powie​dział, że jesteś nie​bez​pieczna i kazał mu zna​leźć cię za wszelką cenę, a potem przy​wieść do niego. — Widzia​łam, jak świa​tło księ​życa lśniło w oczach Luca. — Co to wszystko zna​czy, mamo? Dla​czego książę uważa cię za nie​bez​pieczną? — Cho​dzi o księż​niczkę — wyja​śni​łam ponuro. — Ale nie zamie​rzam pozwo​lić, by mnie zna​leźli. Co się teraz dzieje na uczcie, Luc? — Del​fin już wyszedł, a sala zaczęła się powoli wylud​niać. Podej​rze​wam, że kręci się tam jesz​cze tro​chę pija​nych ludzi, nie​któ​rzy poło​żyli się na pod​ło​dze i pró​bują zasnąć. Ruszamy? Na wszelki wypa​dek posta​no​wi​li​śmy dotrzeć tam kuchen​nymi scho​dami. Zanim weszli​śmy na salę, ostroż​nie wyj​rze​li​śmy zza kotary oddzie​la​ją​cej nie​wiel​kie pomiesz​cze​nie, w któ​rym nada​wano daniom ostat​nie szlify przed wnie​sie​niem ich na salę. Wszyst​kie stoły zostały już wynie​sione, a sala stała przed nami otwo​rem, ale wej​ście do kró​lew​skich apar​ta​men​tów znaj​do​wało się na dru​gim jej końcu, co ozna​czało, że musimy minąć kil​ka​dzie​siąt osób, które ukła​dały się na noc na pod​ło​dze, obje​dzone i opite po uczcie. Ku swo​jemu zasko​cze​niu dostrze​głam na sali wio​li​stę Iva, któ​remu towa​rzy​szyli dwaj akro​baci w jaskra​wych kostiu​mach. Zbie​rali piłki i inne rekwi​zyty porzu​cone pod​czas występu. To jed​nak nie oni sta​no​wili dla nas praw​dziwy pro​blem. Po sali krą​żyło bowiem trzech uzbro​jo​nych męż​czyzn, któ​rzy czuj​nie się roz​glą​dali i oświe​tlali migo​cącą pochod​nią twarz każ​dej osoby, którą mijali. Naj​wy​raź​niej szu​kali kogoś. Wśród nich dostrze​głam Guya de Mussy. — Jak zdo​łamy przejść obok niego, mamo? — zapy​tał Luc. — Musimy pocze​kać, aż wyj​dzie, ale prze​cież może ruszyć w naszą stronę. Pod sto​łem, który znaj​do​wał się tuż obok nas, dostrze​głam piłkę porzu​coną przez akro​ba​tów. Pod​nio​słam ją, zacze​ka​łam, aż jeden z nich zbli​żył się do osła​nia​ją​cej nas kotary, a następ​nie lekko poto​czy​łam ją po ziemi. Ivo, który stał nie​opo​dal, zauwa​żył piłkę i zaj​rzał do małej salki, w któ​rej się skry​wa​li​śmy. Na szczę​ście nie wyglą​dał na szcze​gól​nie zanie​po​ko​jo​nego, kiedy zupeł​nie nie​zna​joma kobieta gwał​tow​nie go do sie​bie przy​cią​gnęła i wyszep​tała mu do ucha: — To ja zapy​ta​łam cię wcze​śniej na dzie​dzińcu, dla​czego biją w dzwony, pamię​tasz? Wio​li​sta ski​nął głową, a jego zęby zalśniły w świe​tle pochodni, ja zaś pospie​szy​łam z czę​ściowo

przy​naj​mniej praw​dzi​wym wyja​śnie​niami. — To dobrze. Potrze​buję two​jej pomocy. Mam się spo​tkać z war​tow​ni​kiem strze​gą​cym kró​lew​skich apar​ta​men​tów, ale nie chcę, żeby zauwa​żył mnie tam​ten gier​mek. Dam ci denara, jeżeli zapro​wa​dzisz mnie tam tak, żeby mnie nie zoba​czył. — Wsu​nę​łam mu do ręki srebrną monetę. — Zała​twione. — Ivo ukło​nił mi się z gra​cją wła​ściwą sztuk​mi​strzowi. — Na mój znak rusz bie​giem przez salę. Trzy​maj się bli​sko ściany, a ja tym​cza​sem odwrócę jego uwagę. A raczej zro​bią to moi chłopcy. Chodź​cie, mam dla was zada​nie! — Dwaj akro​baci, zapewne jego syno​wie, natych​miast zna​leźli się przy nas, wyraź​nie zain​try​go​wani. Ivo wydał im szybko kilka pole​ceń. Wciąż ubrani w swoje kostiumy, wybie​gli nagle zza osła​nia​ją​cej nas kotary, a jeden zaczął krzy​czeć do dru​giego: — Odda​waj to! To moja moneta! Ja pierw​szy ją zoba​czy​łem! — W takim razie chodź tu i ją sobie weź, jeśli potra​fisz! — wrza​snął jego brat, ści​ska​jąc srebr​nego denara mię​dzy zębami, po czym wyszcze​rzył zęby i zaczął wspi​nać się po mister​nie rzeź​bio​nej ścia​nie w kie​runku gale​rii, na któ​rej wystę​po​wał wcze​śniej min​strel. Drugi chło​pak ruszył w ślad za nim, na​dal gło​śno doma​ga​jąc się zwrotu monety. Nie przy​glą​da​ły​śmy się im zbyt długo, ale — co istotne — zro​bili to wszy​scy inni zgro​ma​dzeni na sali ludzie. Nikt już nie patrzył w kie​runku wej​ścia do kró​lew​skich apar​ta​men​tów. Tym​cza​sem Alys, Luc i ja zaczę​li​śmy prze​my​kać wzdłuż ściany, sta​ra​jąc się pozo​sta​wać w cie​niu i biec tak szybko, jak tylko się dało. Wresz​cie dotar​li​śmy do nabi​tych ćwie​kami drzwi, któ​rych strze​gli dwaj war​tow​nicy ze skrzy​żo​wa​nymi pikami. — Jestem… madame Lanière — wydy​sza​łam, zatrzy​mu​jąc się przy nich. — Seigneur du Cha​stel miał was uprze​dzić, żeby​ście prze​pu​ścili mnie i moje dzieci. Tan​ne​guy naj​wy​raź​niej dotrzy​mał słowa i powia​do​mił war​tow​ni​ków o naszym przy​by​ciu. Obaj męż​czyźni ski​nęli gło​wami, cof​nęli piki i otwo​rzyli drzwi. Ode​tchnę​łam z ulgą i uśmiech​nę​łam się do nich z wdzięcz​no​ścią. Alys i Luc natych​miast prze​bie​gli na drugą stronę niczym bełty wystrze​lone z kuszy. Kiedy ruszy​łam za nimi, usły​sza​łam nagle krzyk, w tej samej jed​nak chwili drzwi zatrza​snęły się za nami. Poczu​łam ogromną ulgę. Wie​dzia​łam, że jeżeli krzy​czał Guy de Mussy, musi naj​pierw prze​ko​nać war​tow​ni​ków, by go prze​pu​ścili, i dopiero potem mógłby ruszyć za nami w pogoń. — Bie​gnijmy! — pospie​szy​łam dzieci, gorącz​kowo oglą​da​jąc się za sie​bie. — Musimy natych​miast odszu​kać kom​natę del​fina. Zna​leź​li​śmy się w westy​bulu i zoba​czy​li​śmy przed sobą rzeź​biony łuk, za któ​rym znaj​do​wały się impo​nu​jące sze​ro​kie schody. Wymie​ni​li​śmy spoj​rze​nia, a następ​nie puści​li​śmy się bie​giem w górę, prze​ska​ku​jąc po dwa stop​nie naraz. Po chwili byli​śmy już w sze​ro​kim przej​ściu u ich szczytu. Z dołu dotarły do nas pod​nie​sione głosy, więc bez waha​nia pomknę​li​śmy dalej, w kie​runku masyw​nych dwu​skrzy​dło​wych drzwi, strze​żo​nych przez kolej​nych war​tow​ni​ków, któ​rzy natych​miast skie​ro​wali piki w naszą stronę. — Zatrzy​mać ich! — Sły​sząc głos Guya i zło​wiesz​cze dud​nie​nie na scho​dach, nad​spo​dzie​wa​nie szybko prze​mie​rzy​łam resztę dystansu dzie​lą​cego nas od drzwi. Dysząc i z tru​dem łapiąc powie​trze, poda​łam war​tow​ni​kom swoje nazwi​sko. — Pro​szę, prze​puść​cie nas — wysa​pa​łam. — Seigneur du Cha​stel nas ocze​kuje. — Nie pusz​czać ich! — krzyk​nął de Mussy, sta​ra​jąc się prze​krzy​czeć dud​nie​nie butów na drew​nia​nej posadzce. — Aresz​tuję ich z roz​kazu księ​cia Bur​gun​dii! Wzmianka o księ​ciu Bur​gun​dii spra​wiła, że war​tow​nicy wymie​nili mię​dzy sobą nie​pewne spoj​rze​nia. — Nie słu​chaj​cie ich! — zawo​ła​łam roz​pacz​li​wie, nie chcąc sobie nawet wyobra​żać, że mogła​bym ponieść porażkę tak bli​sko celu. — Wezwij​cie pana du Cha​stel! On za nas porę​czy! Nagle poczu​łam, jak ktoś mocno schwy​cił mnie za ramię. W bru​tal​nej twa​rzy tego męż​czy​zny próżno było szu​kać szar​manc​kiego, cza​ru​ją​cego Guya de Mussy. Gier​mek gwał​tow​nie mnie odwró​cił i zna​leź​li​śmy się tuż naprze​ciw sie​bie.

— Madame Lanière! Mam cię! — zawo​łał z trium​fem, po czym wrza​snął wład​czo do war​tow​ni​ków: — Zostaw​cie to mnie. Del​fin nie chce zapewne, aby mu prze​szka​dzano, tym bar​dziej że cho​dzi o sza​loną słu​żącą i dwójkę jej zasmar​ka​nych bacho​rów. Pró​bo​wa​łam mu się wyrwać, ale był zbyt silny. — Mamy się spo​tkać z panem du Cha​stel! — zwró​ci​łam się do zdez​o​rien​to​wa​nego war​tow​nika, siląc się na opa​no​wany, spo​kojny ton. — Będzie się dzi​wił, dla​czego się nie zja​wi​li​śmy. W oczach męż​czy​zny strze​gą​cego drzwi dostrze​głam wąt​pli​wość, ale wtedy na twa​rzy Guya poja​wił się cha​rak​te​ry​styczny, roz​bra​ja​jący uśmiech. — Jestem prze​ko​nany, że Seigneur du Cha​stel ma na gło​wie dużo waż​niej​sze sprawy — powie​dział sta​now​czo, ści​ska​jąc moje ramię jesz​cze moc​niej, niczym orzeł, który pochwy​cił ofiarę w swoje szpony. — Ja zaś nie mam czasu do stra​ce​nia. Zapar​łam się i znowu pró​bo​wa​łam mu się wyrwać, on jed​nak z łatwo​ścią mnie prze​wró​cił i zaczął cią​gnąć po pod​ło​dze, dając znak swoim ludziom, któ​rzy tym​cza​sem obce​sowo chwy​cili moje dzieci. Nie doce​nili jed​nak Luca, który zwin​nie się wykrę​cił, ude​rzył napast​nika łok​ciem w naj​czul​sze miej​sce i wyrwał się oszo​ło​mio​nemu męż​czyź​nie, zanur​ko​wał pod skrzy​żo​wa​nymi pikami war​tow​ni​ków i zaczął z całych sił walić w drzwi. — Seigneur! Seigneur du Cha​stel! — wrza​snął na całe gar​dło. — Zawo​łaj​cie pana du Cha​stel! Po chwili miał już przy gar​dle ostrze i został pospiesz​nie odcią​gnięty. Tym razem jed​nak jego krzyki zostały usły​szane. Drzwi gwał​tow​nie się otwo​rzyły i poja​wił się w nich Tan​ne​guy du Cha​stel. War​tow​nicy sta​nęli na bacz​ność i unie​śli piki. Wciąż pró​bu​jąc się wyrwać gierm​kowi de Mussy, krzyk​nę​łam: — Seigneur du Cha​stel, Bogu niech będą dzięki! Przy​szłam, tak jak pro​si​łeś. To ja, nia​nia księż​niczki Kata​rzyny. Tan​ne​guy przyj​rzał mi się uważ​nie, a na jego pocią​głej, gład​kiej twa​rzy malo​wało się bez​gra​niczne zdu​mie​nie. Złoty koł​nierz, który kon​tra​sto​wał z jego czar​nym stro​jem, doda​wał mu dosto​jeń​stwa, choć palce miał na​dal popla​mione atra​men​tem. — Madame Lanière? Ach tak, poznaję panią. — Prze​niósł wzrok na Guya de Mussy i z powagą zmarsz​czył brwi. — Puść ją. Ta kobieta została tu przeze mnie zapro​szona. W prze​ci​wień​stwie do cie​bie. — Mach​nął na war​tow​ni​ków. — Ode​skor​tuj​cie tych męż​czyzn — roz​ka​zał, wska​zu​jąc na trzech Bur​gund​czy​ków. — I zare​kwi​ruj​cie ich broń do czasu, aż opusz​czą budy​nek. Tylko kró​lew​ska straż ma prawo nosić tu broń. War​tow​nicy speł​nili roz​kaz i ruszyli w kie​runku Guya de Mussy, który puścił mnie i gwał​tow​nie się wypro​sto​wał, a następ​nie scho​wał miecz do pochwy, nie wypusz​cza​jąc jed​nak ręko​je​ści z dłoni. — To nie będzie konieczne. Wycho​dzimy. Oso​bi​ście złożę raport z tego incy​dentu. O wszyst​kim dowie się książę Bur​gun​dii. Tan​ne​guy posłał mu lodo​waty uśmiech. — Nie wąt​pię. — Cof​nął się i dał mi znak, żebym weszła do kom​naty. — Pro​szę, madame, weź też ze sobą swo​ich mło​dych towa​rzy​szy. Pospiesz​nie minę​li​śmy straż​ni​ków i wkro​czy​li​śmy do sze​ro​kiego kory​ta​rza, w któ​rym stały mister​nie rzeź​bione ławy. Znaj​do​wało się tu także kil​koro masyw​nych drzwi, wto​pio​nych w głę​bo​kie kamienne łuki. Wyją​ka​łam podzię​ko​wa​nie, roz​ma​so​wu​jąc poobi​jane ramię, i wytłu​ma​czy​łam Tan​ne​guy​owi, dla​czego towa​rzy​szą mi dzieci. Zanim jed​nak seigneur du Cha​stel zdą​żył odpo​wie​dzieć, na kory​tarz wyszedł paź w libe​rii. Naj​wy​raź​niej hałasy towa​rzy​szące naszej sprzeczce zdo​łały prze​nik​nąć nawet przez grube mury naj​star​szej czę​ści zamku Cor​beil, który przez całe wieki zapew​niał schro​nie​nie kró​lom i kró​lo​wym Fran​cji, podró​żu​ją​cym mię​dzy Pary​żem a wschod​nimi czę​ściami kró​le​stwa. — Hałasy zaalar​mo​wały Jego Wyso​kość, mon​se​igneur — wyja​śnił paź. — Del​fin wysłał mnie, pro​sząc, żebym spraw​dził, co się dzieje.

Tan​ne​guy wzru​szył ramio​nami. — Jeżeli del​fin nie śpi, może zechce zaszczy​cić nas swoją obec​no​ścią — powie​dział. — Zja​wili się goście, któ​rych, jak sądzę, powi​nien przy​jąć. — Prze​każę mu tę wia​do​mość, mon​se​igneur — paź ski​nął głową i pospiesz​nie zamknął za sobą drzwi. — Nie poka​za​łem jesz​cze del​fi​nowi twego listu — wyszep​tał Tan​ne​guy. — Zawiera infor​ma​cje, które trudno mu będzie przy​jąć. Dosko​nale rozu​miem, dla​czego książę chciał zapo​biec twemu spo​tka​niu z del​fi​nem. Jak się czuje księż​niczka Kata​rzyna? — Lepiej, jak sądzę. Udało jej się dopro​wa​dzić do tego, że ode​słano ją do opac​twa Poissy, mon​se​igneur. Powinna być tam bez​pieczna. — Po chwili doda​łam na tyle cicho, by nie usły​szeli mnie Alys i Luc: — Moje dzieci nie znają tre​ści listu. Uzna​łam, że tak jest bez​piecz​niej. — Rozu​miem. — Tan​ne​guy ski​nął głową. — Pozna​łem już wcze​śniej two​jego syna, ale sądzi​łem, że masz także córkę, która słu​żyła księż​niczce. — Tak, panie, to mój syn Luc. A to Alys… — Spoj​rza​łam na Alys, która stała nie​opo​dal w postrzę​pio​nej kurtce i rudo​bru​nat​nym kap​tu​rze, po czym doda​łam z lek​kim zakło​po​ta​niem: — Uzna​łam, że będzie lepiej, jeżeli na czas podróży prze​bie​rze się za chłopca. Ale istot​nie, pra​co​wała jako szwaczka w gar​de​ro​bie księż​niczki. Tan​ne​guy spoj​rzał na mnie z podzi​wem. — Jesteś nie​zwy​kle zaradną i mądrą kobietą, madame Lanière… zresztą ni​gdy nie mia​łem co do tego wąt​pli​wo​ści. Nagle prze​rwał nam cienki, piskliwy głos. — Na Boga, co tu się dzieje, mistrzu Tan​ne​guy? Głos był nieco niż​szy, niż kiedy sły​sza​łam go po raz ostatni, ale mimo to natych​miast roz​po​zna​łam cha​rak​te​ry​styczną wadę wymowy i lekko poiry​to​wany ton księ​cia Karola. Odwró​ci​łam się gwał​tow​nie i padłam na kolana, dając Alys i Lucowi znak, by poszli w moje ślady. Del​fin stał przed drzwiami swo​jej kom​naty, odziany we wspa​niały, pod​szyty futrem szla​frok ze szkar​łat​nego jedwa​biu, zdo​biony del​fi​nami. Choć wyrósł, na​dal był bez wąt​pie​nia wątłym, drob​nym mło​dzień​cem. — Dla​czego ci dziwni ludzie śmią na mnie patrzeć? Każ im prze​stać. Uświa​do​mi​łam sobie, że na sku​tek całego zamie​sza​nia kom​plet​nie zapo​mnia​łam o zasa​dach ety​kiety. Natych​miast spu​ści​łam wzrok, mając nadzieję, że dzieci zro​bią to samo. — Wasza Wyso​kość, to twoja dawna nia​nia, madame Lanière — wyja​śnił Tan​ne​guy, który poprze​stał na lek​kim ukło​nie. — Służy obec​nie księż​niczce Kata​rzy​nie. To zaś jej dzieci. — Ale co oni tu robią? — zapy​tał Karol, krzy​wiąc usta. — Jest prze​cież śro​dek nocy. — Mamy dla cie​bie wie​ści od two​jej sio​stry, księż​niczki, Wasza Wyso​kość — wtrą​ci​łam zuchwale, usi​łu​jąc prze​jąć ini​cja​tywę. Był co prawda księ​ciem i wie​dzia​łam, że muszę oka​zy​wać mu posłu​szeń​stwo, ale to prze​cież ja wycie​ra​łam mu w dzie​ciń​stwie nos i myłam jego pupę. Uwa​ża​łam, że w związku z tym mam prawo ocze​ki​wać, by trak​to​wał mnie z sza​cun​kiem. — To pilna sprawa. Musie​li​śmy ucie​kać przed ludźmi księ​cia Bur​gun​dii, któ​rzy pró​bo​wali nas aresz​to​wać i nie dopu​ścić do tego spo​tka​nia. — Nie rozu​miem. Dla​czego ludzie księ​cia Bur​gun​dii chcie​liby aresz​to​wać słu​żącą mojej sio​stry? —  Karol na​dal mnie igno​ro​wał, kie​ru​jąc pyta​nia wyłącz​nie do Tan​ne​guya, więc pozwo​li​łam mu odpo​wie​dzieć. — Ze względu na to, co ona wie — odparł pan du Cha​stel, się​ga​jąc do kie​szeni. — Pani Lanière napi​sała do mnie list. Sądzę, że powi​nie​neś go prze​czy​tać, mój panie. — Dla​czego sam mi go nie prze​czy​tasz? — zapy​tał książę z iry​ta​cją, usiadł na jedy​nym sto​ją​cym w pobliżu krze​śle, zwró​co​nym do nas ple​cami. — Myślę, że prze​ko​nasz się o tym, kiedy sam go prze​czy​tasz — odparł Tan​ne​guy, poda​jąc list Karo​lowi. — Zawiera on poufne infor​ma​cje. I tak też musi pozo​stać. — Pokaż mi go zatem! — Del​fin wyrwał mu list i ze znie​cier​pli​wie​niem roz​ło​żył kartki. Zapa​dła

cisza, a gdy Karol czy​tał, wymie​ni​li​śmy z panem du Cha​stel nie​pewne spoj​rze​nia. Nagle jed​nak del​fin gwał​tow​nie się pode​rwał, a jego krze​sło pomknęło w moją stronę. Odsko​czy​łam w ostat​niej chwili, Karol zaś odwró​cił się roz​wście​czony i spoj​rzał na mnie, trzy​ma​jąc list w drżą​cych dło​niach. — Na Boga, jeżeli to wszystko prawda…! Ale skąd mam wie​dzieć, czy to prawda? Mamy na to tylko twoje słowo! — Tylko słowo pro​stej słu​żą​cej. Wła​śnie to miał na myśli. Pogrą​żony w gnie​wie Karol przy​po​mi​nał nieco swego brata Ludwika. Wie​dzia​łam, jak powin​nam się w tej sytu​acji zacho​wać. W chwi​lach zde​ner​wo​wa​nia obaj ksią​żęta znaj​do​wali uko​je​nie i pocie​chę w rze​czach, któ​rych byli pozba​wieni jako dzieci. Ludwika zawsze uspo​ka​jało jedze​nie, nato​miast w przy​padku Karola zba​wienne oka​zy​wały się zwy​kle pochleb​stwa. — Wasza Wyso​kość, jakże ja, pokorna, uni​żona słu​żąca króla, śmia​ła​bym okła​my​wać następcę tronu fran​cu​skiego? — zapy​ta​łam, spla​ta​jąc dło​nie i zbli​ża​jąc się do niego na kola​nach. Przez cały czas sta​ra​łam się uni​kać jego gniew​nego spoj​rze​nia. — Kiedy już zosta​niesz pra​wo​wi​tym kró​lem Fran​cji, zakli​nam cię, zapro​wadź mnie przed reli​kwie świę​tego Ludwika, a przy​się​gnę na koronę cier​niową, spla​mioną krwią Chry​stusa, że napi​sa​łam prawdę i tylko prawdę. Karol mil​czał przez chwilę, ważąc moje słowa, po czym odwró​cił się i mach​nął listem pod nosem Tan​ne​guya. — To zdrada, mistrzu Tan​ne​guy. Zdrada i nik​czemny pod​stęp! Co z tym zro​bimy? — Choć nie byłam zasko​czona, poczu​łam pewien zawód, widząc, że del​fin zda​wał się bar​dziej zatro​skany zbrod​nią popeł​nioną przez księ​cia prze​ciw Koro​nie niż prze​ra​że​niem i roz​pa​czą, które stały się udzia​łem jego wła​snej sio​stry. Du Cha​stel spo​koj​nie ode​brał od niego list, zło​żył go i scho​wał do kie​szeni. — Jutro to wszystko roz​wa​żymy, Wasza Wyso​kość. Teraz jed​nak powin​ni​śmy nagro​dzić madame Lanière za odwagę i lojal​ność, któ​rymi się wyka​zała, zwra​ca​jąc nam uwagę na tę nie​cier​piącą zwłoki sprawę. Nie należy też zapo​mi​nać, że to wła​śnie dzięki jej ostrze​że​niu zdą​ży​li​śmy uciec z Hôtel SaintPol, zanim krwio​żer​czy pary​scy rzeź​nicy zja​wili się tam z roz​kazu księ​cia Bur​gun​dii. Karol skrzy​wił się, ale Tan​ne​guy upar​cie kiwał głową, i del​fin osta​tecz​nie wzru​szył ramio​nami. — Dobrze, skoro tak uwa​żasz, mon​se​igneur. Co zatem pro​po​nu​jesz? — Madame Lanière jasno wyra​ziła swoje życze​nie w liście. Chcia​łaby, abyś przy​jął jej syna do służby. Nie widzę powo​dów, dla któ​rych nie mogli​by​śmy tego zro​bić od razu — powie​dział Tan​ne​guy. — Chło​piec jest tu z nami. Może zło​żyć ci przy​sięgę wier​no​ści, a ja dopil​nuję reszty pro​ce​dur. Książę Karol prze​chy​lił głowę, naj​wy​raź​niej przy​po​mi​na​jąc sobie, o kogo cho​dziło. — Och tak, to ten psiar​czyk. — Gwał​tow​nie się odwró​cił i spoj​rzał na Luca. — Co się stało z moimi bia​łymi char​tami, chłop​cze? Do oczu Luca napły​nęły łzy. Wzdry​gnął się i wyznał: — One… one zostały zabite przez zbi​rów księ​cia Bur​gun​dii, Wasza Wyso​kość. Ja… po… pocho​wa​łem je w sadzie. — Zabili moje psy, ale cie​bie nie zabili! Czyż​byś uciekł? Czyż​byś je porzu​cił? Del​fin nie był wyż​szy od Luca, ale — w prze​ci​wień​stwie do mojego syna — stał. Widzia​łam, że Luc się boi, i musia​łam się wtrą​cić. — Nie, Wasza Wyso​kość, nie zro​bił tego. Nie było go tam. Pozo​sta​wi​łeś psy pod moją opieką, pamię​tasz? Ale nie mogłam ich utrzy​mać na smy​czy, więc ucie​kły. — Ostat​nie słowa wypo​wie​dzia​łam zdła​wio​nym gło​sem, w mojej pamięci bowiem poja​wiły się nagle obrazy z tam​tej prze​ra​ża​ją​cej nocy i bru​talne okru​cień​stwo rzeź​ni​ków. — Może​cie na mnie spoj​rzeć — oznaj​mił łaska​wie Karol. Kiedy pod​nie​śli​śmy głowy, przyj​rzał się uważ​nie naszym twa​rzom. — Macie oboje łzy w oczach. Dla​czego? — Sądzę, panie, że chło​pak się wystra​szył — zasu​ge​ro​wał Tan​ne​guy. — Wszy​scy są poru​szeni wspo​mnie​niami tam​tej strasz​nej nocy.

— Ja nie — oznaj​mił bez​na​mięt​nie Karol. — Wła​śnie ta noc stała się począt​kiem mojej wol​no​ści. Ale żało​wa​łem, że muszę porzu​cić moje wierne charty. — Podał Lucowi dłoń i zoba​czy​łam na jego wska​zu​ją​cym palcu wielki, zdo​biony szla​chet​nymi kamie​niami pier​ścień. — Skoro je pocho​wa​łeś, to zna​czy, że i ty musia​łeś być do nich przy​wią​zany. Możesz uca​ło​wać moją dłoń i przy​siąc, że będziesz mi słu​żył lojal​nie i wier​nie. Luc uca​ło​wał pier​ścień. — Przy​się​gam — powie​dział ochry​płym gło​sem. — Dosko​nale. — Del​fin cof​nął dłoń i zbli​żył się do mnie. — A ty? Czy i ty będziesz mi słu​żyła, Mette? Po raz pierw​szy zwró​cił się do mnie po imie​niu i natych​miast wzbu​dził we mnie więk​szą sym​pa​tię. Nie był czło​wie​kiem łatwym, ale wie​dzia​łam, że jeżeli tylko nie osza​leje, zosta​nie kró​lem dużo lep​szym niż jego ojciec. Moje usta lekko musnęły pier​ścień. — Wasza Wyso​kość, nie​zmien​nie pozo​staję wierna kró​lowi, a także tobie, jego synowi i następcy tronu. Ale zawsze będę lojalna przede wszyst​kim wobec księż​niczki Kata​rzyny. — Dla​czego zatem nie jesteś teraz przy niej? To pyta​nie mnie zasko​czyło, choć powin​nam się go prze​cież była spo​dzie​wać. Nie mogłam zdra​dzić del​fi​nowi praw​dzi​wego powodu, dla któ​rego się roz​sta​ły​śmy, poda​łam mu jed​nak wer​sję moż​li​wie zbli​żoną do prawdy. — Księż​niczka została wysłana do opac​twa Poissy. Ja zaś podró​żuję razem z córką do Troyes, gdzie zamie​rzamy na nią cze​kać. — Pobyt w Poissy dobrze jej zrobi. W obli​czu tego, co się wyda​rzyło, musi się teraz żar​li​wie modlić — zauwa​żył del​fin, cho​dząc ner​wowo tam i z powro​tem. — Sądzisz, że nie pochwa​li​łaby mojego rozejmu z księ​ciem? — Z pew​no​ścią by go nie pochwa​liła — odpar​łam sta​now​czo. — Ale nie z powo​dów, które mogłyby przyjść ci na myśl po prze​czy​ta​niu tego listu. Księż​niczka ma na wzglę​dzie wyłącz​nie twój inte​res, Wasza Wyso​kość, a także inte​res króla. Przed chwilą mówi​łeś, że ucieczka przed księ​ciem Bur​gun​dii była począt​kiem two​jej wol​no​ści. Księż​niczka nie chcia​łaby za nic w świe​cie, aby ta wol​ność dobie​gła końca. Karol wpa​try​wał się we mnie uważ​nie przez kilka sekund, a następ​nie dał mi znak, abym wstała. — Masz rację. Kata​rzyna to rozu​mie. Dzię​kuję, że mi o tym przy​po​mnia​łaś. Wie​rzę, że jesteś dla mej sio​stry tym, kim mistrz Tan​ne​guy jest dla mnie — dodał w zamy​śle​niu. — Pan du Cha​stel nie chciał, żebym pod​pi​sy​wał trak​tat, zosta​łem jed​nak do tego nakło​niony. — Zwró​cił się do mojego syna. — Jak ci na imię, chłop​cze? — Luc, Wasza Wyso​kość. — No cóż, Luc, obyś słu​żył mi rów​nie wier​nie, jak twoja matka służy mojej sio​strze. — Tak się sta​nie, Wasza Wyso​kość — zapew​nił żar​li​wie mój syn. — Dobrze. Mistrzu Tan​ne​guy, zadbaj o to, by chło​pak dostał odpo​wiedni strój. — Del​fin prze​tarł oczy dłońmi. — A teraz wrócę do łóżka. Przyjdź tu o świ​cie. — Tak zro​bię, Wasza Wyso​kość. — Dostrze​głam na twa​rzy Tan​ne​guya cień uśmie​chu. Po chwili otwo​rzył drzwi kom​naty i ukło​nił się swo​jemu mło​demu panu. — Niech Bóg da ci spo​kojny sen. Kiedy wyszli​śmy, natych​miast obję​łam moje dzieci. Mie​li​śmy za sobą pełen napię​cia, prze​ra​ża​jący wie​czór i byłam bar​dzo dumna z tego, jak się przez ten czas zacho​wy​wały. Tan​ne​guy zbli​żył się do nas i wyjął list z kie​szeni. — Powin​ni​śmy to spa​lić — oznaj​mił z powagą, roz​kła​da​jąc kartki i przy​sta​wia​jąc je do pło​mie​nia sto​ją​cej obok nas świecy. W mil​cze​niu patrzy​li​śmy, jak ogień pochła​nia papier i obraca go w popiół. Seigneur du Cha​stel uśmiech​nął się do mnie ponuro. — Dzięki Bogu nie doj​dzie jed​nak do rozejmu. A teraz, Madame, musimy zna​leźć ci jakieś miej​sce do spa​nia. Jutro twój syn roz​pocz​nie pracę, zadbamy też o to, abyś wraz z córką dotarła bez​piecz​nie do Troyes.

E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

28 Dla wszyst​kich poza kup​cami połowa lipca nie była naj​lep​szym cza​sem na przy​jazd do Troyes. Wła​śnie w tym okre​sie odby​wał się Jar​mark Świę​tego Jana, znany jako Upalny Jar​mark, naj​więk​szy spo​śród sze​ściu słyn​nych tar​gów Szam​pa​nii. Przy​cią​gał kup​ców z całego kraju i prze​kształ​cał mia​sto w istne mro​wi​sko. Kiedy pły​nę​ły​śmy barką w górę Sekwany, deli​katna bryza łago​dziła nieco nie​zno​śne upały, ale teraz, gdy prze​kro​czy​ły​śmy bramy mia​sta i zna​la​zły​śmy się w labi​ryn​cie wąskich uli​czek, smród i zaduch ude​rzył w nas z całą siłą. Na głów​nych uli​cach roiło się od ludzi, koni i wozów, a w dusz​nych pomiesz​cze​niach powie​trze wyda​wało się stać w miej​scu. Znad zapcha​nych rynsz​to​ków uno​sił się ostry, gry​zący smród łajna i śmieci, wokół stra​ga​nów, roz​sta​wio​nych na każ​dym rogu, gro​ma​dziły się tłumy ludzi. Ruszy​ły​śmy z Alys przez mia​sto, z tru​dem prze​ci​ska​jąc się pomię​dzy chma​rami kupu​ją​cych, han​dla​rzy i goń​ców, któ​rzy spy​chali co wol​niej​szych prze​chod​niów na boki, spie​sząc z prób​kami i wia​do​mo​ściami od jed​nego składu towa​rów do dru​giego. Wresz​cie udało nam się prze​drzeć na rue de l’Aigu​ille, gdzie znaj​do​wał się warsz​tat Jacques’a —  powi​tały nas jed​nak zary​glo​wane drzwi i zatrza​śnięte okien​nice. Kiedy zapu​ka​ły​śmy, pełne nie​po​koju, po dłuż​szej chwili otwo​rzył nam znu​dzony, ospały mło​dzie​niec, który uchy​lił lekko jedną okien​nicę i wysta​wił głowę przez okno, oznaj​mia​jąc, że jego pan zabro​nił mu otwie​rać i nie wróci do wie​czora. Ku zasko​cze​niu chłopca, Alys wybu​chła nagle pła​czem — na szczę​ście jed​nak zdą​żyła do tego czasu zdjąć swoje prze​bra​nie. Oto​czy​łam ją ramie​niem, sta​ra​jąc się dodać jej otu​chy, i popro​si​łam mło​dego ter​mi​na​tora, by powia​do​mił swo​jego pana, że pój​dziemy tym​cza​sem do kościoła i wró​cimy o zmierz​chu. Nie mia​łam zresztą zbyt dużej nadziei, że chło​pak prze​każe tę wia​do​mość, bo sła​niał się ze zmę​cze​nia. W kościele Saint-Jean-au-Marché trwała wła​śnie msza, ale choć w nawie głów​nej roiło się od ludzi, pośród strze​li​stych fila​rów pano​wał zde​cy​do​wa​nie więk​szy chłód, a zamiast ulicz​nego smrodu nad gło​wami wier​nych uno​siły się obłoki gry​zą​cego dymu kadzi​deł. Dotar​ły​śmy do zacie​nio​nego kąta i opa​dły​śmy na kamienną pod​łogę, opie​ra​jąc zmę​czone plecy o gro​bo​wiec jakiejś od dawna nie​ży​ją​cej oso​bi​sto​ści. Przy​tu​li​łam łka​jącą cicho Alys i długo trzy​ma​łam ją w obję​ciach, czu​jąc drże​nie jej ramion. Tak otwarte oka​zy​wa​nie emo​cji było do mojej córki nie​po​dobne, wie​dzia​łam jed​nak, że od wielu tygo​dni zadrę​czała się tym, że jej uko​chany mógłby ją odrzu​cić — teraz zaś oka​zało się, że musi dalej cze​kać, by prze​ko​nać się, czy potwier​dzą się jej naj​gor​sze obawy. Wąt​pli​wo​ści, jakie wzbu​dził we mnie ospały ter​mi​na​tor, oka​zały się nie​uza​sad​nione. Jacques zja​wił się w kościele dokład​nie w chwili, kiedy roz​le​gły się dzwony wzy​wa​jące na nie​szpory i kiedy zaczę​łam już przy​zwy​cza​jać się do myśli, że spę​dzimy tu także noc. Alys zdą​żyła zasnąć, z głową uło​żoną na moich kola​nach, a kościół prze​kształ​cił się w ciemną jaski​nię, w któ​rej powoli doga​sa​jące pro​mie​nie sło​neczne mie​szały się z migo​cą​cymi świe​cami. Zakap​tu​rzeni mnisi prze​my​kali pomię​dzy nawami, zbie​rali kolektę i gasili świece, od czasu do czasu przy​sta​jąc przy nas i upew​nia​jąc się, czy nie potrze​bu​jemy pomocy. Za każ​dym razem prze​cząco krę​ci​łam głową i dzię​ko​wa​łam, oni zaś zosta​wiali nas w spo​koju. Nagle jed​nak zamiast któ​re​goś z nich z mroku wyło​nił się Jacques, który przy​ło​żył palec do ust i bez słowa ukląkł przy Alys, a następ​nie deli​kat​nie pogła​skał ją po policzku. Gdy tylko otwo​rzyła oczy i go zoba​czyła, wyszep​tała bez zasta​no​wie​nia: — Jestem w ciąży. To twoje dziecko. Pomy​śla​łam, że nie zacho​wała się zbyt deli​kat​nie, ale taka wła​śnie była: nie miała w sobie nic z kokietki. Jacques zare​ago​wał z takim cie​płem i czu​ło​ścią, że nie ule​gało wąt​pli​wo​ści, iż wła​śnie za to mię​dzy innymi ją kochał. — Bogu niech będą dzięki — wyszep​tał.

Został nagro​dzony pro​mien​nym uśmie​chem. — Istot​nie, Bogu niech będą dzięki. I niech pobło​go​sławi waszemu związ​kowi — powie​dzia​łam, mocno obej​mu​jąc ich oboje. — Im szyb​ciej, tym lepiej. I tak oto zaczęło się nowe życie Alys — które mia​łam dzie​lić do czasu, aż moja pani powróci z Poissy. Z początku było nam w domu przy rue de l’Aigu​ille bar​dzo cia​sno, Jacques bowiem wynaj​mo​wał dwa pokoje na gór​nym pię​trze medio​lań​skiemu kup​cowi, w związku z czym on sam oraz jego ter​mi​na​tor musieli pra​co​wać oraz sypiać w warsz​ta​cie, pośród licz​nych bel mate​riału. Na szczę​ście na podwó​rzu na tyłach domu stała pusta obórka oraz nie​wielka przy​bu​dówka z kuch​nią, któ​rej od dawna nie uży​wano. Po pew​nym cza​sie udało nam się razem z Alys wyeks​mi​to​wać stam​tąd wszyst​kie myszy i pająki i mogły​śmy tam wygod​nie spać i goto​wać. Na początku sierp​nia dowie​dzia​ły​śmy się, że rozejm mię​dzy księ​ciem Bur​gun​dii a del​fi​nem tak roz​wście​czył króla Hen​ryka, że angiel​ski monar​cha posta​no​wił przy​pu​ścić nocą nie​spo​dzie​wany atak na Pon​to​ise. Mia​sto zostało zdo​byte bły​ska​wicz​nie. Był to dla Fran​cji bole​sny cios, ale na szczę​ście księ​ciu udało się wywieźć z mia​sta króla i kró​lową kilka dni wcze​śniej. W efek​cie po dwóch tygo​dniach dwór zje​chał do Troyes — nic jed​nak nie wska​zy​wało na to, by del​fin miał się tam zja​wić i uca​ło​wać dłoń ojca. Choć ofi​cjal​nie nic się nie zmie​niło, to zgod​nie z prze​wi​dy​wa​niami Tan​ne​guya rozejm odszedł w nie​byt. Kiedy już minęło pierw​sze pod​eks​cy​to​wa​nie zwią​zane z naszą podróżą, kiedy mia​łam pew​ność, że Alys jest bez​pieczna i szczę​śliwa, a mojej uwagi nic już wię​cej nie roz​pra​szało — zatę​sk​ni​łam nagle za moją małą panią. Oczy​wi​ście tęsk​ni​łam też za służbą w pałacu, za pracą fizyczną, opieką nad kom​na​tami księż​niczki, jej poranną i wie​czorną toa​letą, a nawet dwor​skimi intry​gami i machi​na​cjami — naj​bar​dziej jed​nak tęsk​ni​łam za samą obec​no​ścią Kata​rzyny. Mia​łam nadzieję, że Alys nie zdaje sobie sprawy, jak bar​dzo pra​gnę​łam zna​leźć się zupeł​nie gdzie indziej. Od Madame Roy​ale Kata​rzyny de Valois do Madame Guil​lau​mette Lanière Naj​droż​sza Mette, po raz kolejny ogar​nia mnie głę​boki żal, że nie możesz być tu przy mnie. Tak bar​dzo pra​gnę​ła​bym Ci się zwie​rzyć. Tylko Tobie mogę wyja​wić swoje naj​skryt​sze myśli, nadzieje i obawy. Być może, jeżeli spi​szę swoje tro​ski, zdo​łam sobie wyobra​zić, co w swo​jej nie​zgłę​bio​nej mądro​ści byś mi dora​dziła. Ostat​nio Poissy odwie​dziła moja sio​stra Micha​lina. Nie sądzę, by cho​dziło tu o przy​pad​kową wizytę, teraz bowiem, gdy siły króla Hen​ryka kon​tro​lują bramy Paryża, podró​żo​wa​nie po tej czę​ści kraju nie należy do łatwych. Dotarły do nas wie​ści o nie​spo​dzie​wa​nym ataku Angli​ków na Pon​to​ise. Dzię​kuję Bogu za to, że król i kró​lowa zostali stam​tąd w porę wywie​zieni. Choć zatem moja sio​stra nie wspo​mi​nała o tym wprost, nie mam wąt​pli​wo​ści, że przy​była do opac​twa jako nie​ofi​cjalna amba​sa​dorka, nakło​niona do tego albo przez kró​lową, albo przez księ​cia lub jego syna, a jej męża, Filipa. Zosta​łam wezwana do par​la​to​rium Marii, by powi​tać Micha​linę. Było to spo​tka​nie bar​dzo sztywne i ofi​cjalne, zwa​żyw​szy na to, że spo​tkały się prze​cież trzy sio​stry. Podano nam posi​łek (nawia​sem mówiąc, był to naj​więk​szy i naj​po​żyw​niej​szy posi​łek, jaki mia​łam tu oka​zję spo​żyć), pod​czas któ​rego pro​wa​dzi​ły​śmy ofi​cjalną kon​wer​sa​cję o zdro​wiu króla i kró​lo​wej, o sta​nie pań​stwa i o per​spek​ty​wach powrotu Karola na dwór. To była istna męka, Mette! Oto sie​działy przy mnie moje dwie star​sze sio​stry i roz​pra​wiały o tym, jak wspa​niale, że nasz brat i książę Bur​gun​dii pod​pi​sali rozejm — ja zaś przez cały ten czas ledwo się powstrzy​my​wa​łam, by nie zacząć krzy​czeć i pro​te​sto​wać. Po posiłku Maria opu​ściła nas i wró​ciła do swo​ich obo​wiąz​ków, nato​miast Micha​lina natych​miast zaczęła mi wyty​kać nie​wdzięcz​ność. Powie​działa, że jej teść jest wiel​kim czło​wie​kiem, który ma na sercu jedy​nie inte​res Fran​cji i który dba o moją przy​szłość, pamię​ta​jąc, że jestem jedyną nie​za​mężną

córką króla, który nie może wywią​zać się ze swej roli ojca. Jak to moż​liwe, Mette, że dwoje dzieci zro​dzo​nych z tego samego łona ma ze sobą tak nie​wiele wspól​nego? Micha​lina przy​szła na świat zale​d​wie sześć lat przede mną, ale wydaje się już stara, a jej umysł spra​wia wra​że​nie zwię​dłego. Nie ma w niej żad​nej rado​ści. Pod koniec spo​tka​nia zapy​tała mnie, czy chcia​ła​bym, by prze​ka​zała ode mnie jakąś wia​do​mość naszej matce. Zasu​ge​ro​wała, że wska​zane są prze​pro​siny i że powin​nam dążyć do pojed​na​nia. Wie​dzia​łam, że uzy​ska​nie tej gałązki oliw​nej było tak naprawdę jedy​nym celem jej wizyty, oznaj​mi​łam jed​nak, że uwa​żam kłam​stwo w Domu Bożym za grzech, w związku z czym nie mogę pro​sić jej o prze​ka​za​nie takiej wia​do​mo​ści. Pod​kre​śli​łam też, że pozo​staję wierną i lojalną córą Fran​cji. Prawdę mówiąc, z zasko​cze​niem odno​to​wa​łam jej zde​ner​wo​wa​nie po wypo​wie​dzia​nych przeze mnie sło​wach. Jest w niej wię​cej werwy, niż począt​kowo sądzi​łam, wyglą​dała bowiem tak, jakby miała ochotę mnie spo​licz​ko​wać. Wzięła jed​nak górę jej nad​zwy​czajna samo​kon​trola i powie​działa tylko, że mnie żałuje i że nie wie, jaka przy​szłość mnie czeka. Co o tym wszyst​kim sądzisz, Mette? Czy powin​nam była oka​zać skru​chę? Czy to byłoby w mojej sytu​acji roz​sąd​niej​sze? Pro​blem polega na tym, że tak naprawdę ja też nie wiem, jaka czeka mnie przy​szłość. Moż​liwe, że dia​bel​ski książę w jed​nym miał rację: na​dal marzę o królu Hen​ryku i zasta​na​wiam się, czy i jemu zda​rza się myśleć o mnie. W końcu, kiedy roz​wa​żam moż​li​wych kan​dy​da​tów, żaden z nich nie może się z nim rów​nać, a pobyt w Poissy tylko utwier​dził mnie w prze​ko​na​niu, że nie chcę zostać zakon​nicą. Modlę się za cie​bie, Mette, i mam nadzieję, że i ty modlisz się za mnie. Kocha​jąca cię Kata​rzyna Napi​sane w tajem​nicy w celi kró​lew​skiego opac​twa Poissy, nie​dziela, 7 sierp​nia 1419 roku Pod koniec sierp​nia kupiec opu​ścił górne pię​tro sklepu Jacques’a i wró​cił do Medio​lanu. Kiedy zatem Jacques mógł już zapew​nić Alys praw​dziwy dom, poszedł do księ​dza w kościele Saint-Jean-au-Marché i usta​lił z nim szcze​góły ślubu, być może zakła​da​jąc, że mał​żeń​stwo powinno zostać zawarte, jesz​cze zanim ciąża Alys będzie widoczna. Ogło​szono zapo​wie​dzi, a ja zaczę​łam poma​gać Alys w przy​go​to​wa​niach do przy​ję​cia wesel​nego. Zamó​wi​łam też u sto​la​rza koły​skę dla dziecka, choć — nie chcąc kusić losu — cze​ka​łam z jej odbio​rem do czasu, aż dziecko przyj​dzie na świat całe i zdrowe. Kiedy na początku jesieni sta​łam w pro​mie​niach słońca u boku pań​stwa mło​dych pod impo​nu​ją​cym por​ta​lem kościoła Saint-Jean-au-Marché, zda​łam sobie sprawę, że nie mogła​bym marzyć o lep​szym losie dla córki. Jakże zmie​niło się moje życie w ciągu tych sze​ściu mie​sięcy! W kwiet​niu byłam jesz​cze słu​żącą i przy​ja​ciółką księż​niczki, teraz zaś, we wrze​śniu, nie mia​łam ani pracy, ani domu, a dach nad głową zapew​niał mi nowo poślu​biony mąż córki. Wie​dzia​łam jed​nak, że zapasy zło​tych monet nie są nie​wy​czer​pane, nie odpo​wia​dała mi zresztą per​spek​tywa cał​ko​wi​tej zależ​no​ści od Alys i Jacques’a. Tydzień póź​niej wszystko się nagle zmie​niło. — Chodź szybko, mamo! Przy​je​chał Luc! — zawo​łała Alys. Ruszy​łam za nią do warsz​tatu. Po chwili sama zoba​czy​łam Luca. Jego ubra​nie było brudne i naj​wy​raź​niej od jakie​goś czasu był w dro​dze. Od razu też zauwa​ży​łam, że mój syn uśmie​cha się z lek​kim zakło​po​ta​niem. — Witaj, mamo — powie​dział i pozwo​lił mi się uści​snąć. — Nie​spo​dzianka! — O tak, to nie​wąt​pli​wie nie​spo​dzianka! — zawo​ła​łam, ści​ska​jąc jego policzki i zaglą​da​jąc mu w oczy. — Co się stało? Zosta​łeś odpra​wiony?

Luc wyswo​bo​dził się z mojego uści​sku, wyraź​nie ura​żony. — Nie! Seigneur du Cha​stel wysłał mnie z Melun w orszaku herolda Vien​nois. Nie mam zbyt wiele czasu. Musimy wkrótce ruszać w dal​szą drogę, bo możemy nie być mile widziani w Troyes, jak rozejdą się wie​ści o tym, co się wyda​rzyło. — Jakie wie​ści? Co się stało? — Jacques wypo​wie​dział na głos pyta​nia, które wszy​scy sobie zada​li​śmy. — Książę Bur​gun​dii nie żyje. Został zabity. — Luc nie mógł się oprzeć i oznaj​mił to z peł​nym triumfu melo​dra​ma​ty​zmem. — Bogu niech będą dzięki! — zawo​ła​łam pod wpły​wem impulsu, robiąc znak krzyża. Po chwili jed​nak przy​gry​złam wargi, uświa​do​mi​łam sobie bowiem, że powin​nam była zare​ago​wać z nieco więk​szą rezerwą. — Jak do tego doszło, synu? I gdzie to się wyda​rzyło? — zapy​ta​łam. Luc tajem​ni​czo się uśmiech​nął, a następ​nie się​gnął do skó​rza​nej torby, którą miał na ramie​niu. — To długa histo​ria i posta​ram się opo​wie​dzieć wam ją ze wszyst​kimi szcze​gó​łami, ale naj​pierw, zanim zapo​mnę, muszę prze​ka​zać ci ten list. — Podał mi zło​żoną, zapie​czę​to​waną kopertę. — To od pana du Cha​stel. — Prze​czy​tam go póź​niej — oznaj​mi​łam, ostroż​nie cho​wa​jąc list do kie​szeni rękawa, a następ​nie wzię​łam Luca za rękę. — Chodź, usią​dziemy, a ty będziesz mógł przy oka​zji coś zjeść. Na pewno umie​rasz z głodu. — Uśmiech​nę​łam się i dałam Alys znak, żeby poszła z nami. Chcia​łam, żeby​śmy wszyst​kie szcze​góły omó​wili tylko we trójkę. Wie​dzia​łam, że Alys i tak opo​wie póź​niej Jacques’owi tyle, ile uzna za sto​sowne. Nad mia​stem powoli zapa​dał zmierzch, a stop​niowo nara​sta​jąca ciem​ność doda​wała dra​ma​ty​zmu opo​wie​ści Luca. — Kolejne per​trak​ta​cje mię​dzy księ​ciem Bur​gun​dii a del​fi​nem miały się odbyć w miej​scu o nazwie Mon​te​reau — zaczął swą opo​wieść, prze​ły​ka​jąc jed​no​cze​śnie kolejne kęsy nale​śni​ków z serem. — Jest tam most, bar​dzo długi most, który spina brzegi dwóch dużych rzek w miej​scu, w któ​rym się one spo​ty​kają: Sekwany i Yonne’y. Do spo​tka​nia miało dojść w spe​cjal​nie wydzie​lo​nym miej​scu na samym środku mostu. Książę Bur​gun​dii nad​je​chał z jed​nej strony, del​fin zaś z dru​giej. Sądzę, że książę był zde​ner​wo​wany, podobno nie prze​pa​dał za mostami. Dacie wiarę? Sły​sza​łem, że Jan bez Trwogi odwo​łał już spo​tka​nie kilka dni wcze​śniej, del​fin jed​nak nale​gał, twier​dząc, że to naj​bez​piecz​niej​sze miej​sce. — Ale skąd o tym wszyst​kim wiesz, Luc? — zapy​ta​łam. — Byłeś tam? Luc spoj​rzał na mnie ze znie​cier​pli​wie​niem. — No cóż, oczy​wi​ście, że tam byłem, mamo. Opie​kuję się prze​cież psami del​fina. Ma dwa nowe charty i ni​gdy się z nimi nie roz​staje. Oczy​wi​ście nie towa​rzy​szy​łem mu na moście. Wpusz​czono tam tylko po dzie​się​ciu ludzi każ​dej strony i zacho​wano wszel​kie moż​liwe środki ostroż​no​ści. — A zatem nie byłeś świad​kiem samej śmierci księ​cia? — zapy​ta​łam z ulgą. — Nie, cze​ka​łem razem z resztą eskorty na brzegu, po naszej stro​nie. Nagle roz​legł się krzyk. Wyda​wało mi się, że ktoś woła: „Zabić go! Zabić go!”. Wtedy kilku ryce​rzy ruszyło bie​giem w kie​runku ogro​dzo​nej prze​strzeni, w któ​rej odby​wało się spo​tka​nie. Wpa​dli do środka, co było zresztą dość zaska​ku​jące, bo przej​ście miało zostać zabez​pie​czone i zary​glo​wane. Del​fina wypro​wa​dził stam​tąd pospiesz​nie seigneur du Cha​stel w towa​rzy​stwie kilku innych panów. Z wnę​trza dobie​gały odgłosy walki: szczęk​nię​cia mie​czy i okrzyki ludzi. Kilku Bur​gund​czy​ków zostało ran​nych, na koniec zaś aresz​to​wali ich wszyst​kich ryce​rze del​fina. Póź​niej mój pan wsiadł na konia i ruszył do mia​sta, a ja musia​łem jechać w ślad za nim razem z psami, więc nic wię​cej nie widzia​łem. W każ​dym razie po pew​nym cza​sie ofi​cjal​nie potwier​dzono, że książę Bur​gun​dii został zabity. — Czy zgi​nął tylko książę? — zapy​ta​łam i nagle zemdliło mnie na myśl o tym, że to mój list do Tan​ne​guya mógł dopro​wa​dzić do tego wybu​chu prze​mocy. Luc zmarsz​czył brwi.

— Tak, tak sądzę, choć nie​któ​rzy mówią, że na sku​tek odnie​sio​nych ran zmarł póź​niej jesz​cze jeden Bur​gund​czyk. Wła​ści​wie to nikt do końca nie wie, co tak naprawdę się wyda​rzyło. Del​fin napi​sał oświad​cze​nie, które jego herold odczy​tuje w tej chwili kró​lowi i kró​lo​wej. Według pana du Cha​stel jest w nim mowa o tym, że książę się​gnął po miecz i pró​bo​wał poj​mać del​fina, i wła​śnie to dopro​wa​dziło do wybu​chu walki, choć jeden z ryce​rzy podobno twier​dził, że to sam Tan​ne​guy ude​rzył księ​cia w głowę swoim ber​dy​szem. Raz jesz​cze się prze​że​gna​łam. — Mój Boże! Czy to ozna​cza, że Tan​ne​guy zabił księ​cia? — Cicho, mamo! — syk​nął Luc. — Nikt dokład​nie nie wie, co się wyda​rzyło, i wygląda na to, że twój przy​ja​ciel Tan​ne​guy wolałby, aby tak już pozo​stało. Może w tym liście znaj​dziesz jakieś odpo​wie​dzi, ale ja nie chcę wie​dzieć nic wię​cej. — Oznaj​miw​szy to, pod​niósł się. — Muszę już jechać. Herold Vien​nois ruszy wkrótce do Melun. Nie wiem, kiedy się znowu spo​tkamy, ale gdy tylko nada​rzy się taka spo​sob​ność, na pewno z niej sko​rzy​stam. — Ku mojemu zasko​cze​niu, mocno mnie uści​snął. — Prze​czy​taj list, mamo — zale​cił, a po chwili już go nie było. Od Seigneura du Cha​stel do Madame Guil​lau​mette Lanière Madame, prze​ka​zuję Ci ten list za pośred​nic​twem Twego syna, bo wiem, że nie umie czy​tać. Nie podzie​li​łem się z nim jego tre​ścią, a kiedy prze​czy​tasz te słowa, pro​szę, byś go spa​liła. Twój list wywarł na del​fi​nie ogromne wra​że​nie i głę​boko go poru​szył. To główny powód, dla któ​rego sły​szysz obec​nie wie​ści o śmierci księ​cia Bur​gun​dii. Dowie​dziaw​szy się o potwor​nych nie​go​dzi​wo​ściach, jakich dopu​ścił się Jan bez Trwogi wzglę​dem księż​niczki, Jego Wyso​kość posta​no​wił, że nie będzie dłu​żej per​trak​to​wał z księ​ciem, dopóki ten żyje. Wtedy zgo​dzi​li​śmy się z moim panem, że żyć wcale nie powi​nien. Posta​no​wi​li​śmy zatem do tego dopro​wa​dzić. Jeżeli jed​nak Fran​cja ma się kie​dy​kol​wiek zjed​no​czyć pod rzą​dami del​fina, to wia​do​mość, w jaki spo​sób i z czy​jej ręki zgi​nął książę, musi pozo​stać abso​lutną tajem​nicą. Ufam, że to rozu​miesz. Chciał​bym też, żebyś wie​działa, iż Twój syn Luc stał się waż​nym człon​kiem świty del​fina i z ogrom​nym odda​niem dba o dobre samo​po​czu​cie przy​szłego króla. Opie​kuj się dobrze swoją panią, oba​wiam się bowiem, że wyda​rze​nia z Mon​te​reau odbiją się we Fran​cji sze​ro​kim echem. Niech Bóg w swoim nie​zmie​rzo​nym miło​sier​dziu zechce nam wszyst​kim wyba​czyć. W pośpie​chu, Tan​ne​guy Seigneur du Cha​stel Nie zapo​mnij spa​lić tego listu. Prze​czy​ta​łam list dwu​krot​nie, trzy​ma​jąc go w drżą​cych dło​niach. Tan​ne​guy w grun​cie rze​czy przy​znał się w nim do tego, że zabił dia​bel​skiego księ​cia, a decy​du​jąc się na to, ska​zał swoją duszę na ogień pie​kielny i wieczne potę​pie​nie. Pozwo​li​łam, by pło​mie​nie stra​wiły kartki, zasta​na​wia​jąc się jed​no​cze​śnie, czy powin​nam go za to potę​pić, podzi​wiać czy żało​wać.

Od Madame Roy​ale Kata​rzyny de Valois do Madame Guil​lau​mette Lanière Naj​droż​sza Mette, dia​bel​ski książę nie żyje! Nie mogę w to uwie​rzyć. Cały klasz​tor pogrą​żył się w żało​bie, ja zaś mam ochotę zrzu​cić habit nowi​cjuszki i tań​czyć z rado​ści! Och, Mette, Poissy było dotąd moim schro​nie​niem, teraz jed​nak nie mogę nagle znieść ogra​ni​czeń klau​zury. Nie mogę się też uwol​nić od myśli o królu Hen​ryku, które nie​ustan​nie poja​wiają się w mojej gło​wie w naj​mniej odpo​wied​nich momen​tach, na przy​kład wtedy, gdy klę​czę i modlę się do Naj​święt​szej Marii Panny albo pró​buję wyli​czyć swoje grze​chy, przy​go​to​wu​jąc się do spo​wie​dzi. Być może powin​nam wyspo​wia​dać się także z tych myśli, bo wtedy dosta​ła​bym roz​grze​sze​nie i wresz​cie by mnie opu​ściły — ale nie potra​fię się na to zdo​być. Micha​lina mówiła podobno mojej sio​strze, prze​ory​szy Marii, że jej mąż, nowy książę Bur​gun​dii, poprzy​siągł sza​fot każ​demu zdrajcy, który brał udział w mor​der​stwie. Nie wiem, czy doty​czy to także naszego brata Karola, wiem jed​nak, że jeżeli Filip wypo​wie wojnę pozy​cyjną del​fi​nowi i jego stron​ni​kom, nie będzie mógł jed​no​cze​śnie wal​czyć z Angli​kami. Poza tym Karol na​dal ma w swo​ich rękach Mon​te​reau i dopóki ciało księ​cia jest tam pocho​wane, Filip nie może prze​wieźć go do Dijon, by urzą​dzić pochó​wek w bur​gundz​kiej bazy​lice. Kto zaś jest przy​wódcą, który naj​sku​tecz​niej ude​rzyłby na Mon​te​reau i pozwo​liłby Fili​powi odzy​skać ciało ojca? Król Hen​ryk. A jakie warunki postawi angiel​ski król swo​jemu sojusz​ni​kowi? Sądzę, że mogę bez​piecz​nie zało​żyć, iż mał​żeń​stwo ze mną będzie jed​nym z nich. Dopóki moja matka pozo​sta​wała pod kon​trolą Jana bez Trwogi, nie potrze​bo​wała mnie, teraz jed​nak prze​wi​duję, że posta​nowi umoc​nić swój sojusz z nowym księ​ciem Bur​gun​dii i odkryje, że znowu mogę jej się na coś przy​dać. Dla​tego wła​śnie mam nadzieję, że Ty i ja wkrótce się spo​tkamy. Jeżeli chcesz, Mette, spró​buj znowu pomo​dlić się do świę​tego Judy, sądzę jed​nak, że tym razem nie jest to sprawa bez​na​dziejna. Niech Bóg i Matka Boska mają Cię w swej opiece. Kata​rzyna Napi​sane w tajem​nicy w celi opac​twa Poissy, nie​dziela, 18 paź​dzier​nika 1419 roku E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

29 Miesz​kańcy Troyes podzi​wiali księ​cia Bur​gun​dii i uwa​żali go za potęż​nego przy​wódcę, który zdo​łał utrzy​mać w kraju pokój i chro​nić han​del, będący głów​nym źró​dłem ich utrzy​ma​nia. Dla​tego też wie​ści o jego śmierci przy​jęto tu z ogrom​nym smut​kiem. W mie​ście przez wiele dni biły dzwony żałobne, które przy​po​mi​nały mi bez​li​to​śnie o tym, że powin​nam skry​wać swoją radość nawet przed Alys i jej mężem, który powta​rzał powszech​nie podzie​laną przez miesz​kań​ców Troyes opi​nię, jakoby książę został zamor​do​wany, a del​fin, jeżeli sam go nie zabił, to z pew​no​ścią maczał w tym palce. — Ale z dru​giej strony del​fin ma prze​cież tylko szes​na​ście lat — zauwa​żył wiel​ko​dusz​nie o sześć lat star​szy Jacques. — I co z tego! — zawo​łała Alys, która nie nale​żała z pew​no​ścią do żon zga​dza​ją​cych się z każdą wypo​wie​dzią swo​ich mężów. — Ja też mam szes​na​ście lat, ale nie ocze​kuję, że inni będą brali na sie​bie winę za moje czyny. — Ale jesteś mężatką — powie​dział Jacques — i nie możesz temu zapo​biec, bo to mąż bie​rze odpo​wie​dzial​ność za czyny swej żony. Nie wiem, jak to się odbywa w Paryżu, ale takie wła​śnie prawo obo​wią​zuje w Troyes. Jego słowa dały Alys do myśle​nia. Prze​su​nęła się lekko na swoim stołku, tak jakby dziecko, które nosiła w swoim łonie, nagle ją kop​nęło. — Więc jeśli ukradnę z pie​karni boche​nek chleba, to ty zosta​niesz o to obwi​niony? Czy tak to działa? — Tak, to mnie pie​karz obar​czy odpo​wie​dzial​no​ścią za twój czyn — odpo​wie​dział Jacques. — Jeżeli udo​wodni kra​dzież, będę musiał zwró​cić mu pie​nią​dze i zadbać o to, byś została uka​rana. — A jaka to mia​łaby być kara? Jacques wzru​szył ramio​nami. — Kra​dzież to poważna sprawa. Konieczna byłaby chło​sta albo nawet dyby. — A kto by mnie niby miał wychło​stać? — zapy​tała Alys z obu​rze​niem. — Ja — oznaj​mił Jacques z powagą, a jego usta wykrzy​wiły się w uśmie​chu. — Ale przy​się​gam, że nie spra​wi​łoby mi to żad​nej przy​jem​no​ści. Od Madame Roy​ale Kata​rzyny de Valois do Karola, del​fina Vien​nois Naj​droż​szy Bra​cie, muszę otwar​cie przy​znać, że nie żałuję śmierci Jana bez Trwogi, choć modlę się z całych sił, abyś nie nara​ził na szwank swo​jej duszy w związku z tymi wyda​rze​niami. Podobno wyda​łeś oświad​cze​nie, w któ​rym twier​dzisz, że książę zgi​nął w wyniku nie​po​ro​zu​mie​nia i że doszło do strasz​nego w skut​kach wypadku. Przyj​muję to wyja​śnie​nie, cie​sząc się jed​no​cze​śnie, że do takiego wypadku istot​nie doszło. Tylko Bóg zna prawdę, oba​wiam się jed​nak, że ludzie mogą nie uwie​rzyć, iż jesteś w tej spra​wie bez winy. Ja sama cie​szę się nato​miast, że nie muszę dłu​żej lękać się nik​czem​nego księ​cia Bur​gun​dii. Oba​wiam się jed​nak, że znowu zosta​niesz wplą​tany w bur​gundzką paję​czynę, nie​za​leż​nie bowiem od Two​jej deter​mi​na​cji Filip z pew​no​ścią Ci nie uwie​rzy i ni​gdy nie wyba​czy tej śmierci. Teraz Ty i ja musimy podą​żać drogą, którą wyty​czył nam los. Maria mówiła mi, że Micha​lina zmie​rza znowu do Poissy, i muszę przy​znać, że jej przy​jazd budzi we mnie mie​szane uczu​cia. Sądząc po tym, jak wyno​siła pod nie​biosa swo​jego teścia pod​czas poprzed​niej wizyty, czeka mnie pło​mienna tyrada na temat jego tra​gicz​nej śmierci — tyrada, któ​rej ostrze będzie nie​wąt​pli​wie skie​ro​wane prze​ciw Tobie. Nam, dzie​ciom Wale​zju​szy, nie dane jest chyba doświad​czyć

bli​skich i peł​nych cie​pła rela​cji rodzin​nych! Mam nadzieję, że rychły przy​jazd Micha​liny zwia​stuje kres mojej klau​zury — nawet jeśli ozna​cza to, że będę musiała zno​sić jej wybu​chy przez całą drogę do Troyes. Ach, jakże bym chciała, żebyś to Ty mnie tam powi​tał. Tak czy ina​czej, drogi Bra​cie, modlę się, by Bóg miał zarówno Cie​bie, jak i mnie w swej opiece. Twoja kocha​jąca Kata​rzyna Napi​sane w tajem​nicy w celi opac​twa Poissy, czwar​tek, 20 paź​dzier​nika 1419 roku Kiedy kró​lew​ski posła​niec zapu​kał do drzwi warsz​tatu przy rue de l’Aigu​ille wcze​snym ran​kiem, w dniu osiem​na​stych uro​dzin Kata​rzyny, natych​miast sta​nęła mi przed oczami pie​kar​nia moich rodzi​ców i tamta chwila, w któ​rej moje życie na zawsze wywró​ciło się do góry nogami. Teraz mój los miał się po raz kolejny odmie​nić — dokład​nie w rocz​nicę tam​tych wyda​rzeń. Tym razem jed​nak nie zja​wił się aro​gancki posła​niec z heba​nową laską, który ostrym, nie​zno​szą​cym sprze​ciwu tonem zapy​tał o „twoją dziew​czynę”, ale w drzwiach sta​nął rado​sny młody paź w nie​bie​skim duble​cie ze złotą lilią na ramie​niu i uśmiech​nął się do mnie prze​pra​sza​jąco. — Księż​niczka dotarła do Troyes — wyja​śnił — i prosi, byś odwie​dziła ją jesz​cze tego popo​łu​dnia. Kró​lew​ski pałac tonął w czerni na znak żałoby, a to przy​po​mniało mi o trud​nych dniach, które nade​szły dla nas po bitwie pod Azin​co​urt. Odziana w gładką brą​zową houp​pe​lande, którą uszyli mi na swoje wesele Jacques i Alys, czu​łam się cał​ko​wi​cie neu​tral​nie: mia​łam nadzieję, że nie wyglą​dam tak, jak​bym nad​mier​nie roz​pa​czała po śmierci czło​wieka, któ​rego szcze​rze nie​na​wi​dzi​łam, a jed​no​cze​śnie liczy​łam na to, że nie zwra​cam na sie​bie uwagi postawą zgoła odwrotną. Zapro​wa​dzono mnie do przed​po​koju, w któ​rym po kilku minu​tach zja​wiła się Agnes. Padły​śmy sobie w obję​cia i uści​ska​ły​śmy się z rado​ścią. — Wró​ci​ły​śmy dopiero kilka dni temu — wyja​śniła. — Księż​niczka jest obec​nie na audien​cji u kró​lo​wej, ale wiem, że nie może się docze​kać chwili, gdy będzie mogła cię zoba​czyć. Czy zechcesz pocze​kać w jej kom​na​cie? — Oczy​wi​ście — odpo​wie​dzia​łam. — Chciała zigno​ro​wać wezwa​nie kró​lo​wej, żeby na cie​bie zacze​kać, uzna​łam jed​nak, że roz​sąd​niej będzie prze​ko​nać Kata​rzynę, aby sta​wiła się na wezwa​nie — wyja​śniła Agnes, rusza​jąc przo​dem. — Jak się miewa kró​lowa? — zapy​ta​łam. Agnes skrzy​wiła się. — Podobno jest roz​darta. Publicz​nie roz​pa​cza po księ​ciu Bur​gun​dii, ale jed​no​cze​śnie pra​gnie pogo​dzić się z synem. A teraz przy​je​chał nowy książę, który domaga się, by wszy​scy zabójcy jego ojca zostali aresz​to​wani i osą​dzeni. — Jak to, wszy​scy? Włącz​nie z del​fi​nem? Agnes ski​nęła głową i wyszep​tała: — Tak, wszy​scy. — Zer​k​nęła z nie​po​ko​jem na war​tow​ni​ków, któ​rzy strze​gli wej​ścia do kró​lew​skich apar​ta​men​tów. Zro​zu​mia​łam, że powin​ny​śmy zacho​wać dys​kre​cję. — Czy księż​niczka nie ma jesz​cze nowych dwo​rek? — zapy​ta​łam, kiedy weszły​śmy do kom​naty. — Nale​gała, żeby nie przyj​mo​wać żad​nych dwo​rek bez jej zgody — odparła Agnes. — Wydaje się, że od śmierci księ​cia Bur​gun​dii stała się nie​zwy​kle pewna sie​bie i zde​cy​do​wana. Zresztą sama się o tym prze​ko​nasz. O, wła​śnie ją sły​szę. Odwró​ci​łam się, spo​dzie​wa​jąc, że zoba​czę zna​jomą postać, ale przez krótką chwilę myśla​łam, że do kom​naty wkro​czyła zakon​nica. Dopiero po pew​nym cza​sie zorien​to​wa​łam się, że stoi przede mną Kata​rzyna odziana w czarny habit i biały bar​bet.

— Och, Mette, dzięki Bogu! — zawo​łała i zanim zdą​ży​łam uklęk​nąć, rzu​ciła mi się w ramiona, ja zaś natych​miast odwza​jem​ni​łam jej uścisk. — Czyż​byś zło​żyła śluby zakonne, Made​mo​iselle? — zapy​ta​łam po chwili. Zaśmiała się rów​nie dziew​częco jak zawsze. — Nie, Mette. To habit ter​cjarki. Zosta​łam przy​jęta przez domi​ni​kanki z Poissy i ubra​łam się w ten spo​sób na audien​cję u kró​lo​wej, bo to naj​lep​szy spo​sób, by unik​nąć nosze​nia żałoby. Agnes zauwa​żyła z uśmie​chem: — Widzę, że udało ci się rów​nież unik​nąć przy​pro​wa​dze​nia jakich​kol​wiek dwo​rek, Madame. Kata​rzyna mach​nęła lek​ce​wa​żąco ręką. — Mam kilka kan​dy​da​tek, ale na razie nie chcę o tym myśleć. Teraz chcę poroz​ma​wiać z Mette. Na osob​no​ści, jeżeli pozwo​lisz, Agnes. Moje oczy roz​sze​rzyły się ze zdu​mie​nia, kiedy usły​sza​łam jej sta​now​czy ton. Agnes dygnęła i wyszła, wyraź​nie zawie​dziona. — No cóż, Made​mo​iselle, naj​pierw chcia​ła​bym ci życzyć wszyst​kiego naj​lep​szego. — Wrę​czy​łam jej paczuszkę, którą trzy​ma​łam w kie​szeni rękawa. — Mam nadzieję, że osiem​na​ste uro​dziny staną się dla cie​bie począt​kiem nowego życia. Kata​rzyna wzięła ode mnie paczuszkę, a do jej oczu napły​nęły łzy. — Dzię​kuję ci, Mette. Spę​dzi​łam dziś godzinę u boku mojej matki i ani razu nie wspo​mniała o moich uro​dzi​nach. Była zde​cy​do​wa​nie zbyt zajęta wychwa​la​niem zalet mojego poten​cjal​nego mał​żeń​stwa z kró​lem Hen​ry​kiem. Znowu! Ni​gdy nie zna​łam osoby, która potra​fi​łaby zmie​niać zda​nie rów​nie czę​sto jak ona. To nie​zwy​kle miłe z two​jej strony. — Pocią​gnęła za wstą​żeczkę, którą owi​nę​łam pre​zent. — Co takiego mi przy​wio​złaś… Och! — Roz​wi​nąw​szy resztę wspa​nia​łego bro​katu, z któ​rego Jacques uszył nie​dawno suk​nię, ujrzała pokryty ema​lią złoty reli​kwiarz, który zdo​bił sym​bol skrzy​żo​wa​nych klu​czy. — Służy do prze​cho​wy​wa​nia reli​kwii świę​tego Pio​tra, który, jak wiesz, posiada klu​cze do nieba —  wyja​śni​łam pospiesz​nie. — Pomy​śla​łam jed​nak, że mogła​byś scho​wać do środka klu​czyk do swo​jego ołta​rzyka. Sądzę, że będzie tam bez​piecz​niej​szy, reli​kwia​rzyk wzbu​dza zde​cy​do​wa​nie mniej​szą cie​ka​wość. Kata​rzyna pod​nio​sła wzrok i przyj​rzała mi się uważ​nie. Patrzyła tak na mnie w mil​cze​niu przez dłuż​szą chwilę, po czym poca​ło​wała w oba policzki. — To nie​zwy​kle prze​my​ślany pre​zent, Mette. Dzię​kuję. Masz rację, tak będzie bez​piecz​niej. Pomo​żesz mi? Kiedy scho​wa​ły​śmy klu​czyk, a łań​cu​szek znowu zna​lazł się pod jej habi​tem, wzięła mnie za rękę i popro​wa​dziła do kominka, w któ​rym pło​nął jasny ogień. Usia​dłam obok niej na stołku. — Po pierw​sze, Made​mo​iselle, jak się czu​jesz? Wyda​jesz się bar​dzo szczu​pła. Skrzy​wiła się. — Wie​dzia​łam, że to powiesz! Pod​czas mojej suro​wej pokuty modli​twa i skru​cha znaj​do​wały się na liście prio​ry​te​tów dużo wyżej niż jedze​nie! Ach, Mette, w chwili kiedy dowie​dzia​łam się o śmierci księ​cia, zro​zu​mia​łam, że udało ci się zre​ali​zo​wać twój śmiały plan. Nie mia​łam jed​nak pew​no​ści, czy jesteś bez​pieczna. Jakież ryzyko musia​łaś na sie​bie wziąć! Żałuję, że nie przy​ję​ły​śmy wspól​nie wie​ści o śmierci księ​cia, naszej neme​zis, bo tylko przy tobie mogła​bym dać ujście praw​dzi​wym uczu​ciom: w pełni uza​sad​nio​nej eufo​rii! Wspa​niale było zna​leźć się znowu w jej towa​rzy​stwie. Roz​ma​wia​ły​śmy przez ponad godzinę, oma​wia​jąc ze wszel​kimi szcze​gó​łami wyda​rze​nia, które stały się naszym udzia​łem pod​czas nie​daw​nej roz​łąki. Na koniec, kiedy mówi​łam o ślu​bie Jacques’a i Alys, uro​ni​ły​śmy nawet łzę. — Och, to wspa​niale! — zawo​łała Kata​rzyna. — Cudow​nie, że są szczę​śliwi. Mette, czy w takim razie zechcesz wró​cić do służby? — Spoj​rzała na mnie z powagą i szybko dodała: — Chcia​ła​bym zapro​po​no​wać ci sta​no​wi​sko mojej straż​niczki gar​de​roby. I tak wyko​nu​jesz tego rodzaju zada​nia, dzięki temu

jed​nak sta​ła​byś się ofi​cjal​nie czę​ścią dworu. Nie jest to co prawda urząd głów​nej gar​de​ro​bia​nej, ale przy​naj​mniej otrzy​ma​ła​byś wła​sne kwa​tery, a także rangę urzęd​nika dwor​skiego. Mam ogromną nadzieję, że zgo​dzisz się przy​jąć moją pro​po​zy​cję. Prze​łknę​łam ślinę i przez dłuż​szą chwilę wpa​try​wa​łam się w Kata​rzynę z nie​do​wie​rza​niem. Mia​łam pełną świa​do​mość, że ofe​ru​jąc to sta​no​wi​sko, wyświad​cza mi ogromną przy​sługę. Główną gar​de​ro​bianą księż​niczki zosta​wała zawsze jedna ze szla​chet​nie uro​dzo​nych dam, posada ta bowiem zapew​niała wysoki sta​tus w hie​rar​chii dwor​skiej. Jed​nak nawet sta​no​wi​sko straż​niczki gar​de​roby uczy​ni​łoby ze mnie dworkę — a zwy​kłą słu​żącą dzie​liło od dworki tyle co pro​stego czło​wieka z gminu od hra​biego. Ozna​czało to, że dosta​ła​bym wła​sną kom​natę, mogła​bym nosić kolo​rowe stroje i zwra​cać się do innych dwo​rzan bez​po​śred​nio, bez koniecz​no​ści uni​ka​nia ich wzroku. Ogól​nie rzecz bio​rąc, trak​to​wano by mnie jak istotę ludzką, nie zaś pała​cową hołotę. Wciąż pamię​ta​łam słowa, które wypo​wie​działa moja matka, kiedy zosta​łam mamką Kata​rzyny: „Nie możesz prze​pu​ścić takiej oka​zji, Mette. Z początku będzie ci ciężko, ale kto wie, dokąd to cię może zapro​wa​dzić?”. Nawet ona nie prze​wi​dzia​łaby takiego obrotu spraw. Kata​rzyna musiała ode​brać moje prze​dłu​ża​jące się mil​cze​nie jako wstęp do odmowy, bo uśmiech​nęła się zachę​ca​jąco i dodała: — Dosta​niesz dwa​dzie​ścia koron i trzy zestawy ubrań rocz​nie. Mogła​byś je zama​wiać u swo​jego zię​cia, gdy​byś tylko zechciała. — Ner​wowo splo​tła dło​nie na kola​nach i tra​cąc całą nowo nabytą pew​ność sie​bie, dodała na koniec: — Myślę, że to dobra oferta. — To dosko​nała oferta, Made​mo​iselle — odpo​wie​dzia​łam, a łzy napły​nęły mi do oczu. — Jestem zaszczy​cona i oczy​wi​ście ją przyj​muję. Waha​łam się tylko dla​tego, że muszę uczy​nić, za twoim pozwo​le​niem, jedno zastrze​że​nie. — Tak, Mette? O co cho​dzi? — Obie​ca​łam Alys, że będę przy niej pod​czas porodu. Dla​tego zatem, jeżeli dwór opu​ści Troyes, a ty wyru​szysz wraz z nim, oba​wiam się, że nie będę mogła ci towa​rzy​szyć. Przy​naj​mniej do czasu, aż dziecko przyj​dzie na świat, całe i zdrowe. Na twa​rzy Kata​rzyny poja​wiła się głę​boka ulga. — To żaden kło​pot, bo sądzę, że dwór nie opu​ści Troyes jesz​cze przez dłuż​szy czas. Filip, książę Bur​gun​dii, zastą​pił swego ojca i został dru​gim regen​tem. Ma teraz rzą​dzić wspól​nie z kró​lową i muszę powie​dzieć, że życzę mu, aby na wła​snej skó​rze doświad​czył rado​ści obco​wa​nia z moją matką! Jak wiesz, dopro​wa​dzała Ludwika do szału. Jesz​cze nie pozna​łam Filipa, ale Micha​lina twier​dzi, że jest dobrym czło​wie​kiem. Trudno to sobie wyobra​zić, zwa​żyw​szy na to, jakiego miał ojca! Jest jed​nak nie​prze​jed​nany i poprzy​siągł zemstę mor​der​com swego ojca, dla​tego zamie​rza pak​to​wać z Angli​kami. I dla​tego też kró​lowa znowu zaczęła wychwa​lać króla Hen​ryka: stara się w ten spo​sób przy​po​do​bać Fili​powi i zyskać jego przy​chyl​ność. Sądzę więc, że dwór pozo​sta​nie na razie w Troyes. Poza tym uwa​żam, że Filip chce zatrzy​mać tu kró​lową, bo Troyes znaj​duje się pomię​dzy Dijon i Arras, dzięki czemu książę może ulat​niać się do Flan​drii lub Bur​gun​dii, ile​kroć moja matka sta​nie się zbyt męcząca! — Skoro ota​czają cię ludzie, któ​rzy oczer​niają two​jego brata i wychwa​lają two​jego prze​śla​dowcę, nie może ci być łatwo, Made​mo​iselle — zauwa​ży​łam. — Jak sobie z tym wszyst​kim pora​dzisz? Kata​rzyna wycią​gnęła dłoń i wzięła mnie za rękę. — Z twoją pomocą, Mette. Poza tym pomiesz​cze​niem mogę być kim​kol​wiek zechcą, bym była… tak długo, jak będę mogła tu wra​cać i znowu być sobą. Kiedy to powie​działa, roz​le​gło się ciche puka​nie do drzwi. Kata​rzyna ści​snęła mi dłoń i ski​nęła na mnie, pro​sząc mil​cząco, żebym usta​liła źró​dło tego hałasu. Za drzwiami stał ten sam paź, który zja​wił się nie​dawno w warsz​ta​cie przy rue de l’Aigu​ille. Nie poznał mnie jed​nak, ponie​waż mia​łam na sobie ele​gancką suk​nię i cze​piec. Wyraź​nie poru​szony, wrę​czył mi list, a następ​nie wyja​śnił szep​tem: — To dla księż​niczki, Madame. Od księż​nej Bur​gun​dii. Posła​niec mówił, że to pilne, w prze​ciw​nym

razie nie śmiał​bym ci prze​szka​dzać… — Zamilkł i spoj​rzał na nas prze​pra​sza​jąco. Uśmiech​nę​łam się do niego, sta​ra​jąc się dodać mu otu​chy, podzię​ko​wa​łam i zamknę​łam za nim drzwi. — O co cho​dzi, Mette? — zapy​tała Kata​rzyna. — Otwórz list, pro​szę. Była to jedy​nie krótka wia​do​mość, którą odczy​ta​łam na głos: — „Sio​stro, muszę jutro wra​cać razem z moim mężem do Bur​gun​dii, by zająć się wło​ściami jego ojca. Dzi​siaj, kiedy już poże​gnam się z naszą matką kró​lową, odwie​dzę twoją kom​natę, dokąd, jak rozu​miem, uda​łaś się na spo​czy​nek. Ufam, że zechcesz przy​jąć swoją sio​strę, Micha​linę, księżną Bur​gun​dii”. Pod​nio​słam wzrok i zoba​czy​łam, że Kata​rzyna wydęła wargi i prze​wró​ciła oczyma. Po chwili pospiesz​nie wstała i wzięła ode mnie list. — Zawo​łaj Agnes, Mette. Powinna tu być. Sądzę, że kiedy zoba​czysz Micha​linę, odkry​jesz, iż bar​dzo się zmie​niła, odkąd opie​ko​wa​łaś się nią, gdy była jesz​cze małą dziew​czynką! Micha​lina, księżna Bur​gun​dii, istot​nie nie miała nic wspól​nego z dziew​czynką w podar​tej sukie​neczce, która nie​śmiało ruszyła za kró​lową tam​tego dnia w ogro​dzie róża​nym w Hôtel Saint-Pol. Po kilku mie​sią​cach spę​dzo​nych w warsz​ta​cie Jacques’a potra​fi​łam bez trudu odróż​nić wspa​niałe, dro​gie mate​riały od ich tanich, niskiej jako​ści imi​ta​cji — dla​tego w mgnie​niu oka zorien​to​wa​łam się, jak kosz​towna była ta czarna suk​nia, któ​rej pod​bi​cie wysa​dzane gaga​tami zostało spro​wa​dzone z dale​kiej Kasty​lii, nie​dawno wyzwo​lo​nej spod pano​wa​nia Mau​rów. Naj​wy​raź​niej nowa księżna Bur​gun​dii nie zado​wa​lała się byle czym. Micha​lina zatrzy​mała się w progu, powoli roz​glą​da​jąc się po kom​na​cie. Czarny welon wysy​sał z jej bla​dej cery resztki koloru, ale jej duże, zie​lo​no​nie​bie​skie oczy zapło​nęły, gdy chło​nęła każdy szcze​gół. — Cie​szę się, że jeste​śmy same, Kata​rzyno — powie​działa, naj​wy​raź​niej uzna​jąc, że Agnes i mnie można trak​to​wać jak powie​trze. — Mam jed​nak nadzieję, że wkrótce przy​wdzie​jesz strój bar​dziej odpo​wiedni na czas żałoby. Ten ohydny habit nie przy​stoi oso​bie o two​jej pozy​cji i uro​dze​niu. Cof​nę​łam się i sku​li​łam, mając nadzieję, że wto​pię się w mito​lo​giczną scenę przed​sta​wioną na wiszą​cym na ścia​nie gobe​li​nie. Zasta​na​wia​łam się, w jaki spo​sób Micha​lina mogła do tego stop​nia upodob​nić się do swo​jej matki, skoro pra​wie jej nie znała. Sio​stra Kata​rzyny wyglą​dała zupeł​nie ina​czej niż kró​lowa Iza​bela — miała dużo bar​dziej pospo​lite rysy — ale w zacho​wa​niu i posta​wie była wierną kopią matki. Przy​po​mi​nała ją tak bar​dzo, że kiedy weszła, prze​szył mnie dreszcz taki sam jak w obec​no​ści kró​lo​wej. Kata​rzyna nie dała się jed​nak onie​śmie​lić. Nie wsta​jąc ze swo​jego osło​nię​tego bal​da​chi​mem fotela, wska​zała dło​nią inny, rzeź​biony, który kazała posta​wić obok swo​jego. — Witaj, sio​stro — powie​działa z powagą. — Usiądź, pro​szę. Habit ter​cjarki jest wedle mojej wie​dzy odpo​wied​nim stro​jem na czas żałoby. Przy​kro mi sły​szeć, że już wyjeż​dżasz. Sądzi​łam, że książę zamie​rza cze​kać, aż ciało jego ojca zosta​nie prze​wie​zione do Dijon na pogrzeb. Micha​lina zro​biła znak krzyża. — To zaiste nie do pomy​śle​nia, że na​dal nie prze​ka​zano nam zwłok! — zawo​łała. — To kolejny przy​kład tchó​rzo​stwa Karola. Nie dość, że zaprze​cza, iż brał udział w mor​dzie, któ​rego doko​nano na jego kuzy​nie, to jesz​cze nie chce nawet przy​znać, że wie, gdzie zostało pocho​wane jego ciało! — Może gdyby twój mąż nie poprzy​siągł mu sza​fotu, Karol chęt​niej wyszedłby wam naprze​ciw —  zasu​ge​ro​wała łagod​nie Kata​rzyna. — Ale nie kłóćmy się. Czy zamie​rzasz wró​cić do Troyes, kiedy zakoń​czą się egze​kwie? — Tak sądzę. Filip chciałby, abym dotrzy​mała ci towa​rzy​stwa, w cza​sie gdy będzie dążył do pod​pi​sa​nia trak​tatu poko​jo​wego z Angli​kami. — Agnes zapro​po​no​wała Micha​li​nie kie​li​szek wina, ta jed​nak potrzą​snęła głową. — Wola​ła​bym raczej napić się odro​biny wody źró​dla​nej — rzu​ciła księżna pogar​dli​wie. — Piję wino tylko wtedy, gdy konieczne jest wznie​sie​nie toa​stu. — Albo kiedy ksiądz podaje ci krew Chry​stusa, czyż nie? — zauwa​żyła Kata​rzyna z pewną dozą zło​śli​wo​ści.

Micha​lina zmarsz​czyła brwi. — Ale wtedy nie jest to już wino, sio​stro, prawda? — wark​nęła, nie ocze​ku​jąc by​naj​mniej odpo​wie​dzi. — Zakła​dam, że powia​do​miono cię o tym, iż w związku ze wzno​wie​niem prac nad trak​ta​tem poko​jo​wym znowu ist​nieje szansa na zawar​cie mał​żeń​stwa mię​dzy tobą a kró​lem Hen​ry​kiem? — Czy wła​śnie dla​tego zło​ży​łaś mi wizytę? — zapy​tała Kata​rzyna. — Żeby spraw​dzić, czy się zgo​dzę? A co będzie, jeśli się sprze​ci​wię? To z pew​no​ścią w bar​dzo nie​ko​rzystny spo​sób wpły​nie na per​trak​ta​cje, prawda? Sły​sza​łam, że Filip chce pod​pi​sać trak​tat za wszelką cenę. Micha​lina posłała sio​strze wymu​szony uśmiech. — „Za wszelką cenę”? To zbyt mocne słowa. Uważa jed​nak, że trak​tat z Angli​kami to naj​lep​szy spo​sób, by pocią​gnąć do odpo​wie​dzial​no​ści naszego brata i jego poplecz​ni​ków. Zresztą nie sądzę, byś miała nie zgo​dzić się na mał​żeń​stwo, które uczyni cię kró​lową. — Spo​tka​łam króla Hen​ryka tylko raz w życiu — odpo​wie​działa Kata​rzyna. — Wydaje się jed​nak zado​wa​la​jący. Micha​lina gło​śno par​sk​nęła, w spo​sób, który zde​cy​do​wa​nie nie przy​stoi damie. — Zado​wa​la​jący! Moja mała sio​strzyczka uważa króla Anglii i zdo​bywcę Nor​man​dii za „zado​wa​la​ją​cego”! Kogóż zatem uzna​ła​byś za męż​czy​znę, któ​remu nie można się oprzeć, Kata​rzyno? Cesa​rza Zyg​munta Luk​sem​bur​skiego? — Przy​jęła wodę, którą podała jej Agnes, i wypiła mały łyk. — Och, nie — odpo​wie​działa nie​fra​so​bli​wie Kata​rzyna. — Jest zbyt stary. Poza tym sły​sza​łam, że ma już nową żonę. Druga cesa​rzowa zwie się Bar​bara, jeśli dobrze pamię​tam. — Nie należy tak non​sza​lancko pod​cho​dzić do sakra​mentu mał​żeń​stwa — oznaj​miła pom​pa​tycz​nie jej sio​stra, odsta​wia​jąc kie​li​szek. — Och, nie pod​cho​dzę non​sza​lancko do mał​żeń​stwa z Hen​ry​kiem — zapew​niła Kata​rzyna. — Wyma​chi​wano nim przede mną tak długo, że ta per​spek​tywa prze​stała mnie eks​cy​to​wać, to wszystko. — Nachy​liła się do sio​stry. — Ale jeżeli mamy być towa​rzysz​kami, po powro​cie musisz mi opo​wie​dzieć nieco wię​cej o wadach i zale​tach mał​żeń​stwa. Czy twoim zda​niem mał​żeń​stwo jest eks​cy​tu​jące? Na twa​rzy jej sio​stry roz​lał się rumie​niec i przez kilka chwil Micha​li​nie bra​ko​wało słów. Natych​miast jed​nak zmarsz​czyła brwi, wyraź​nie ziry​to​wana. — Mał​żeń​stwo to kon​trakt, z któ​rym wiążą się pewne obo​wiązki, Kata​rzyno. Dosko​nale o tym wiesz. Emo​cje nie wcho​dzą tu w grę. — Ale wyda​nie na świat dzieci wcho​dzi — powie​działa łagod​nie Kata​rzyna. — Jakże to musi być dziwne, kiedy się nie poja​wiają. Doko​na​łam w myślach szyb​kich obli​czeń. Jej sio​stra oraz Filip z Bur​gun​dii musieli dzie​lić łoże od przy​naj​mniej sied​miu lat i jak dotąd nie docze​kali się żad​nego potom​stwa. Księżna nie​spo​dzie​wa​nie wstała i popra​wiła suk​nię. — Tak jak mówi​łam, powin​naś wystrze​gać się non​sza​lan​cji i nad​mier​nej bez​tro​ski, Kata​rzyno —  pora​dziła. — Te cechy nie przy​stoją kró​lo​wej. A teraz poże​gnam cię już, mam bowiem jesz​cze wiele do zro​bie​nia przed wyjaz​dem mojego męża, ja sama zaś wyru​szam jutro o świ​cie. Przy​kro mi, że nie mam czasu pomóc ci przy wybo​rze odpo​wied​nich, szla​chet​nie uro​dzo​nych dam dworu, dora​dzam ci jed​nak, byś zro​biła to nie​zwłocz​nie. — Rzu​ciła zna​czące spoj​rze​nie w moją stronę. — Prze​ko​nasz się, że będą one dla cie​bie lep​szym towa​rzy​stwem. Kata​rzyna wstała i poca​ło​wała ją w poli​czek. — Zapa​mię​tam to, sio​stro — wyszep​tała. — Podob​nie jak madame Lanière, jak sądzę. Niech Bóg ma cię w swej opiece pod​czas podróży, w którą przyj​dzie ci jutro wyru​szyć. E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

30 Do powrotu Micha​liny z Dijon Kata​rzyna zdą​żyła przy​jąć sześć nowych dam dworu, córek niż​szych rangą ryce​rzy i baro​nów. Były młod​sze od niej i nie ule​gało wąt​pli​wo​ści, że bez waha​nia zro​bią wszystko, co tylko księż​niczka im każe. — Jeżeli teraz Micha​lina będzie chciała wpro​wa​dzić szpiega do mojego naj​bliż​szego oto​cze​nia, będę mogła zgod​nie z prawdą poin​for​mo​wać ją, że nie ma tu już dla niego miej​sca. Micha​lina istot​nie przy​wio​zła aż dwie kan​dy​datki na damy dworu, sio​stry jed​nego z bli​skich przy​ja​ciół i dorad​ców jej męża. Bar​dzo się ziry​to​wała, kiedy Kata​rzyna słod​kim gło​sem jej podzię​ko​wała i oznaj​miła, że sześć towa​rzy​szek, które już zdą​żyła wybrać, w zupeł​no​ści jej wystar​czy. — Ależ one są wszyst​kie bar​dzo młode! — zawo​łała ziry​to​wana księżna. — Nie możesz prze​cież liczyć na jaką​kol​wiek przy​zwo​itą kon​wer​sa​cję z żadną z tych głup​ta​sek i nie sądzę, żeby umiały posłu​gi​wać się igłą czy szczotką. — Do tego mam już Agnes i Guil​lau​mette — zauwa​żyła Kata​rzyna, uśmie​cha​jąc się do nas, kiedy pod​nio​sły​śmy głowy znad robó​tek. — Moje nowe damy dworu umieją tań​czyć, śpie​wać i grać w roz​ma​ite gry. Potra​fią mnie też zaba​wić. Cóż lep​szego mogła​bym sobie wyma​rzyć? — To dość swo​bodne kry​te​ria doboru dwo​rek — powie​działa Micha​lina. — Nie wyka​zu​jesz się zbyt dużym roz​sąd​kiem, Kata​rzyno. Na przy​kład ta osoba z gminu, madame Lanière — pozwo​li​łaś jej za bar​dzo się do sie​bie zbli​żyć. Jestem prze​ko​nana, że nie spodoba się to kró​lowi Hen​ry​kowi. Kata​rzyna zmarsz​czyła brwi i wska​zała ręką w moją stronę. — Madame Lanière sie​dzi tu obok nas, sio​stro. Czy uwa​żasz, że w dobrym tonie jest mówić o niej, nie zwa​ża​jąc nawet na jej obec​ność? Jeśli zaś cho​dzi o króla Hen​ryka, oso​bi​ście opo​wie​dział mi w Meu​lan o tym, jak posta​no​wił uczy​nić angiel​ski języ​kiem urzę​do​wym w swoim kraju. Uważa on, że jak naj​więk​sza liczba pro​stych ludzi powinna umieć prze​czy​tać ustawy i roz​po​rzą​dze​nia obo​wią​zu​jące w ich kraju. A jak wielu pro​stych ludzi dora​dza Fili​powi? Wiem, że król Hen​ryk sprzyja zdol​nym mło​dym oso​bom, które wyka​zują się inte​li​gen​cją i innymi przy​mio​tami, nie​za​leż​nie od ich uro​dze​nia. Micha​lina wyglą​dała na głę​boko ura​żoną. — Nie potrze​buję two​ich wykła​dów na temat dworu mojego męża — oznaj​miła. — Wiedz jed​nak, że Filip zamie​rza zadbać o to, by był on naj​bar​dziej roz​wi​nię​tym kul​tu​ral​nie dwo​rem w całej Euro​pie. Ścią​gnął już do Flan​drii arty​stów i uczo​nych z wszel​kich warstw spo​łecz​nych i naro​do​wo​ści. Obec​nie jed​nak naj​waż​niej​sze jest to, abyś przy​go​to​wała się do mał​żeń​stwa, dla​tego czuję się w obo​wiązku zauwa​żyć, że ota​cza​nie się gmi​nem i głu​pa​wymi cór​kami pomniej​szej szlachty nie two​rzy wła​ści​wego obrazu przy​szłej żony króla. I co mam powie​dzieć bratu moich dwóch dwo​rek, który jest jed​nym z naj​bliż​szych dorad​ców Filipa? — Powin​naś mu powie​dzieć, żeby przy​spie​szył nego​cja​cje nad trak​ta​tem poko​jo​wym — zasu​ge​ro​wała Kata​rzyna. — W ubie​głym mie​siącu siły króla Hen​ryka zdo​były wszyst​kie twier​dze nad Sekwaną i dotarły aż do bram Paryża. Nawet Poissy upa​dło w zeszłym tygo​dniu. Gdyby Anglicy zja​wili się tam dwa tygo​dnie wcze​śniej, król Hen​ryk mógłby sko​rzy​stać z przy​wi​leju zdo​bywcy i zawlec mnie do ołta​rza w tam​tej​szym opac​twie bez koniecz​no​ści pod​pi​sy​wa​nia jakich​kol​wiek trak​ta​tów! Filip powi​nien jak naj​szyb​ciej zawrzeć rozejm, bo w prze​ciw​nym razie brama Saint-Ger​main zosta​nie otwarta przed Angli​kami, tak jak otwo​rzyła się przed twoim teściem w zeszłym roku. Pary​skie gil​die słyną ze swej zmien​no​ści. Nie można liczyć na to, że będą wiecz​nie popie​rały księ​cia Bur​gun​dii. Micha​lina skrzy​wiła się. — Nie uda​waj, że wiesz cokol​wiek o tych spra​wach, Kata​rzyno — odparła. — Wszyst​kie te mia​sta i zamki nad Sekwaną są, czy raczej były, kró​lew​skimi gar​ni​zo​nami. Nasze bur​gundz​kie for​tece pozo​stają

nie​zdo​byte. — Och, rozu​miem — powie​działa słod​kim gło​sem Kata​rzyna, uda​jąc zasko​cze​nie. — A zatem bur​gundzki sojusz z Koroną nie zakłada wspar​cia pod​czas obrony oble​ga​nych kró​lew​skich gar​ni​zo​nów? Widzę, że nic się pod tym wzglę​dem nie zmie​niło, odkąd Jan bez Trwogi nie zdo​łał poja​wić się pod Azin​co​urt. Jaki ojciec, taki syn. Przez chwilę wyda​wało się, że Micha​lina wybuch​nie z wście​kło​ści, ale jej nie​zwy​kła wprost umie​jęt​ność pano​wa​nia nad sobą zwy​cię​żyła. Sio​stra Kata​rzyny przy​mknęła tylko oczy i przy​ło​żyła palce do skroni, masu​jąc je deli​kat​nie, tak jakby nagle roz​bo​lała ją głowa. Wresz​cie powie​działa powoli: — Sądzę, że jeżeli chcemy miło spę​dzać wspól​nie czas, Kata​rzyno, powin​ny​śmy uni​kać pew​nych tema​tów. Co na przy​kład mia​łaś ostat​nio oka​zję czy​tać? W poło​wie grud​nia z wielką ulgą przy​ję​ły​śmy wyjazd Micha​liny do Flan​drii, gdzie miała spę​dzić u boku męża święta Bożego Naro​dze​nia. Od Madame Roy​ale Kata​rzyny de Valois, do Karola, del​fina Vien​nois Naj​droż​szy Bra​cie, nade​szło już pra​wie Boże Naro​dze​nie i towa​rzy​szący mu czas rado​ści. Mam nadzieję, że spę​dzisz miło ten okres na swoim dwo​rze, gdzie​kol​wiek obec​nie prze​by​wasz — w Bour​ges? Tours? Char​tres? —  u boku ludzi, któ​rzy cię kochają. Zasta​na​wiam się czę​sto, jak układa się Twoje mał​żeń​stwo z Marią i czy dzie​li​cie już ze sobą łoże. Być może zresztą spę​dzisz święta w Ande​ga​we​nii z jej rodziną. Nie​stety nie wie​rzę, by kie​dy​kol​wiek udało nam się jesz​cze wspól​nie spę​dzić Boże Naro​dze​nie. Nie wiem na razie, jak dokład​nie mają się sprawy mię​dzy Angli​kami a Bur​gund​czy​kami i na jakim eta​pie są obec​nie nego​cja​cje, naj​praw​do​po​dob​niej jed​nak doj​dzie wresz​cie do zawar​cia mał​żeń​stwa mię​dzy mną a kró​lem Hen​ry​kiem. Nie​stety po tym, co wyda​rzyło się w Mon​te​reau, nikt nie będzie chciał oka​zy​wać Ci życz​li​wo​ści, mój Bra​cie. Wydaje mi się zatem nie​unik​nione, że Ty i ja sta​niemy się z bie​giem czasu wro​gami. Jakże bym chciała temu zapo​biec. Sądzę jed​nak, że to nie​moż​liwe. Żałuję, że nie pozo​sta​li​śmy dziećmi, nie mają​cymi o tym wszyst​kim poję​cia, wol​nymi od tych nie​koń​czą​cych się gier poli​tycz​nych! Czy pamię​tasz w ogóle naszą sio​strę Micha​linę? Byłeś bar​dzo mały, kiedy kró​lowa zabrała ją z Hôtel Saint-Pol, ale muszę Ci powie​dzieć, że naprawdę trudno nam się ze sobą poro​zu​mieć! Prze​ka​zano mi aż nazbyt jasno, że kró​lew​skie dzieci ni​gdy nie są tak naprawdę dziećmi — to raczej „skarby Korony”. Cóż za nie​wy​godna sytu​acja! Mimo to pozo​staję, na tyle, na ile tylko mogę, Twoją kocha​jącą sio​strą. Kata​rzyna Pałac hra​biów, Troyes, wto​rek, 20 grud​nia 1419 roku Święta Bożego Naro​dze​nia spę​dzano na dwo​rze dość powścią​gli​wie i zre​zy​gno​wano z hucz​nych uro​czy​sto​ści. Na​dal trwała żałoba, poza tym więk​szość liczą​cych się dwo​rzan brała udział w nego​cja​cjach nad trak​ta​tem poko​jo​wym — podró​żo​wali oni zatem mię​dzy Troyes, bur​gundz​kim dwo​rem w Arras oraz tym​cza​sową sie​dzibą króla angiel​skiego w Man​tes. Król Karol i kró​lowa Iza​bela nie mogli albo nie chcieli uczest​ni​czyć w pla​no​wa​niu bożo​na​ro​dze​nio​wych obcho​dów, więc Kata​rzyna i jej dworki musiały wziąć to zada​nie na sie​bie. Ja nato​miast uda​łam się z Alys i Jacques’em na mszę do kościoła Saint-Jean, a następ​nie zja​dłam wraz z nimi wie​cze​rzę w warsz​ta​cie przy rue de l’Aigu​ille. Pod koniec stycz​nia wró​ci​łam tam, by cze​kać na naro​dziny mojego wnuka.

Alys zaczęła rodzić w poło​wie lutego, w okre​sie, kiedy pano​wały strasz​liwe mrozy. Następ​nego dnia, kiedy jej poród trwał już ponad dobę, mój nie​po​kój stop​niowo nara​stał, bo choć córka zwi​jała się z bólu, a w jej oczach można było bez trudu wyczy​tać, jak bar​dzo cierpi, jej krzyki sta​wały się coraz słab​sze. Aku​szerka, zazwy​czaj rado​sna i pełna opty​mi​zmu osoba o imie​niu Gri​zelde, wzięła mnie na stronę i wyznała, że dziecko naj​praw​do​po​dob​niej utknęło i nie może się wydo​stać. — Musimy modlić się do Naj​święt​szej Panienki i świę​tej Mał​go​rzaty, pro​sząc, by ura​to​wała i matkę, i dziecko. Spoj​rza​łam na nią z prze​ra​że​niem. — Ale prze​cież Alys tak dobrze się czuła przez całą ciążę — zapro​te​sto​wa​łam. — Jest silna, na pewno uda jej się osta​tecz​nie wypchnąć z sie​bie dziecko. — Nie​stety to nie kwe​stia sił, lecz tego, czy otwo​rzy się na tyle, by dziecko mogło się wydo​stać. Twoja córka jest młoda. Cza​sem ciało mło​dej matki nie jest gotowe na to, by tak bar​dzo się roz​cią​gnąć, a moja maść z żywo​ko​stu i krwaw​nika jak na razie jej nie pomaga. Czu​łam, że ogar​nia mnie panika. — Czy nie ist​nieją żadne sta​ro​dawne metody, tra​dy​cje, które mogły​by​śmy wypró​bo​wać w takiej sytu​acji? Bła​gam cię, zrób wszystko, co tylko możesz, żeby jej pomóc! — Dostrze​głam nie​pew​ność w jej oczach i zła​pa​łam ją za rękę. — Pro​szę, Gri​zelde! Masz jakiś pomysł, widzę to. Mów! — Zda​rza się, że matka dobrze reaguje, jeżeli otwo​rzy się w domu każde drzwi, każdą okien​nicę, każdą szu​fladę, roz​wiąże każdy węzeł i każde sznu​ro​wa​dło. Poza tym… no cóż, mówi się też o sile jaspisu. Nawet naj​mniej​szy kawa​łek tego kamie​nia może dać dobry efekt, ale nie wiem, gdzie go szu​kać. — Jaspis? Magiczny kamień? Jak on wygląda? — Naj​po​tęż​niej​szy rodzaj wyko​rzy​sty​wany jest jako kamień jubi​ler​ski. Ma głę​boki, czer​wony kolor. Nie​któ​rzy nazy​wają go helio​tro​pem. — W takim razie wiem, gdzie można zna​leźć pier​ścień z takim kamie​niem! Mogę go zdo​być. Wra​caj do Alys — popro​si​łam aku​szerkę. — Prze​każ jej, że nie​długo wrócę i przy​niosę coś, co przy​nie​sie jej ulgę. Ach, tak… i pootwie​raj wszystko na oścież, Gri​zelde. Wszystko, tak jak mówi​łaś. I wytłu​macz Alys, dla​czego to robisz. Jacques sie​dział w warsz​ta​cie za sto​łem, przy któ​rym zwy​kle pra​co​wał, ale igła leżała obok, on zaś odma​wiał cichą modli​twę. Kiedy na górze roz​legł się kolejny roz​dzie​ra​jący krzyk, twarz mojego zię​cia stała się jesz​cze bled​sza. — Zamiast się modlić, lepiej nam pomóż, Jacques — powie​dzia​łam, on zaś nie​mal pod​sko​czył, sły​sząc mój ostry ton. — Otwórz wszyst​kie okien​nice i drzwi, a nawet szafki. Wyj​mij szu​flady, roz​wiąż supły i węzły albo wynieś je z domu. Wszystko musi zostać otwarte, żeby dziecko mogło się uwol​nić i przyjść na świat. Ja tym​cza​sem muszę pójść po coś waż​nego, coś, co powinno pomóc Alys. — Się​gnę​łam po płaszcz, wiszący na kołku przy drzwiach, i wyszłam w pośpie​chu. Ponie​waż słu​ży​łam Kata​rzy​nie w zasa​dzie nie​prze​rwa​nie przez ostat​nich pięć lat, dosko​nale zna​łam zawar​tość jej szka​tułki z biżu​te​rią, do któ​rej klucz powie​rzy​łam Agnes na czas mojej nie​obec​no​ści. Kiedy wpusz​czono mnie do kom​naty księż​niczki, pod​bie​głam do niej i padłam na kolana. — O co cho​dzi, Mette? Co się stało? Czy masz jakieś wie​ści o Alys? — Tak, ale nie jest z nią naj​le​piej, Made​mo​iselle. Czy możemy zamie​nić słówko na osob​no​ści? Kata​rzyna pospiesz​nie mach​nęła ręką na swoje dworki, które natych​miast wyszły posłusz​nie za drzwi. Sta​ra​łam się mówić moż​li​wie spo​koj​nie, ale słowa uwię​zły mi w gar​dle. — Dziecko nie może się uwol​nić, a Alys powoli traci siły. Nie mogę patrzeć na jej cier​pie​nie. Modli​li​śmy się o cud, ale jest coraz gorzej. To, co możemy zro​bić, a wiedz, że nic nam wię​cej nie zostało, nie jest zgodne z nauką Kościoła, ale nie mamy wyboru. Dla​tego muszę cię pro​sić o pomoc. Nie odry​wa​łam wzroku od twa​rzy Kata​rzyny, mając nadzieję, że nie poja​wią się na niej wąt​pli​wo​ści. — Naj​pierw musisz powie​dzieć, o co cho​dzi, Mette — pona​gliła mnie łagod​nie.

— Aku​szerka twier​dzi, że pewien kamień, jaspis, posiada szcze​gólną moc, która może pomóc dziecku wydo​stać się z łona matki, nawet gdy wszyst​kie inne spo​soby zawiodą. Kościół mógłby tę prak​tykę uznać za czary i skut​kiem tego ją potę​pić, ale jestem naprawdę zde​spe​ro​wana. Made​mo​iselle, w two​jej szka​tułce z biżu​te​rią znaj​duje się pier​ścio​nek z tym kamie​niem. Rzadko go nosisz. Bła​gam cię, byś pozwo​liła mi zanieść go Alys i wypró​bo​wać tę metodę. Oczy​wi​ście nie​za​leż​nie od rezul​tatu natych​miast ci go zwrócę. Kata​rzyna zmarsz​czyła nagle brwi. Zamar​łam, oba​wia​łam się bowiem, że zamie​rza odmó​wić. Oka​zało się jed​nak, że jej nie​pewny wyraz twa​rzy wyni​kał raczej z kon​ster​na​cji. — Nie wiem nic o takim pier​ścionku, Mette. Czy jesteś pewna, że znaj​duje się w mojej szka​tułce? — Tak, Made​mo​iselle. To pier​ścio​nek z dużym czer​wo​nym kamie​niem, cabo​chon 1, osa​dzony w zło​cie. Możesz znać go pod nazwą helio​tropu. Twarz jej się roz​ja​śniła. — Och tak, wiem już, o który pier​ścio​nek cho​dzi. Oczy​wi​ście, możesz go zanieść Alys. Rozu​miem twoje obawy doty​czące nauki Kościoła, ale uwa​żam, że poprzez kamień Bóg może odpo​wia​dać na nasze modli​twy. Przy​nieś mi szka​tułkę, Mette. Im szyb​ciej wyru​szysz, tym szyb​ciej Bóg będzie mógł doko​nać swego cudu. Ja zaś będę się tym​cza​sem modliła za Alys. Nie prze​stanę, dopóki nie dowiem się, że uro​dziła zdrowe dziecko i że jest już bez​pieczna. Scho​wa​łam pier​ścio​nek do małej skó​rza​nej sakiewki, którą ukry​łam za dekol​tem, i ruszy​łam w drogę powrotną. Kiedy zbli​ży​łam się do domu przy rue de l’Aigu​ille, usły​sza​łam roz​dzie​ra​jący krzyk Alys. Para​dok​sal​nie jej zawo​dze​nie dodało mi otu​chy, ozna​czało bowiem, że zacho​wała jesz​cze choć tro​chę sił. Jacques dosko​czył do mnie, kiedy tylko weszłam. — Aku​szerka nie chce mnie wpu​ścić! — poskar​żył się z gory​czą. — Alys może w każ​dej chwili umrzeć, a ta wiedźma nie pozwala mi się z nią poże​gnać! Mówi, że kiedy męż​czy​zna wcho​dzi do pomiesz​cze​nia, w któ​rym rodzi kobieta, to przy​nosi jej pecha. Pomy​śla​łam o peł​nych prze​py​chu poro​dach kró​lo​wej Iza​beli, oto​czo​nej ary​sto​kra​tami w płasz​czach pod​bi​tych futrem i bisku​pami w mitrach — i z nie​ma​łym zasko​cze​niem przy​ję​łam ist​nie​nie kolej​nego funk​cjo​nu​ją​cego głów​nie w Troyes prze​sądu. Po chwili jed​nak zru​ga​łam się za brak kon​se​kwen​cji: oto bowiem roz​pacz​li​wie ucze​pi​łam się nadziei, że jaspis pomoże Alys, a jed​no​cze​śnie kpi​łam z prze​ko​na​nia o tym, iż obec​ność męż​czy​zny może przy​no​sić pecha pod​czas porodu. Szybko pocie​szy​łam bied​nego Jacques’a. — Alys nie umrze — powie​dzia​łam z prze​ko​na​niem. — Wie​rzę w to i nie prze​staję się o to modlić. Zawo​łam cię, gdy tylko dziecko się uro​dzi. Wcho​dząc po scho​dach na górę, dzi​wi​łam się, że zdo​ła​łam powie​dzieć to z nie​zbi​tym prze​ko​na​niem — które prze​cież nie​wiele miało wspól​nego z rze​czy​wi​sto​ścią. W pokoju pano​wał prze​raź​liwy chłód. Aku​szerka otwo​rzyła na oścież wszyst​kie okna i okien​nice, a mimo to twarz Alys lśniła od potu. Moja córka miała zamknięte oczy i wyglą​dała na skraj​nie wyczer​paną. Szybko doło​ży​łam kilka polan do ognia, a następ​nie pod​bie​głam do łóżka. Kiedy dotknę​łam jej dłoni, Alys otwo​rzyła nagle oczy — zanim jed​nak zdo​łała coś powie​dzieć, nade​szła kolejna fala bólu. Wygięła się, a jej ogromny brzuch uniósł koł​drę. — Spo​koj​nie, maleńka — powie​dzia​łam łagod​nie, głasz​cząc ją po lep​kiej od potu twa​rzy. — Spró​buj z tym nie wal​czyć. — Wyszłaś — szep​nęła po chwili Alys ochry​płym gło​sem. — Wezwała cię księż​niczka? — Nie, dzie​cinko. Musia​łam pójść po coś, czego potrze​bu​jesz. Gri​zelde pode​szła i sta​nęła przy mnie. Wyję​łam ze skó​rza​nej sakiewki ciężki złoty pier​ścio​nek, a aku​szerka wydała okrzyk zdu​mie​nia. Gładki okrą​gły kamień lśnił w świe​tle lampy niczym kałuża krwi. Gri​zelde wzięła Alys za rękę i dała mi znak, abym wsu​nęła córce pier​ścio​nek na środ​kowy palec. Zro​bi​łam

to, a następ​nie zwró​ci​łam się do niej: — To wyjąt​kowy pier​ścio​nek. Przy​nie​sie ci ulgę i sprawi, że dziecko przyj​dzie na świat całe i zdrowe. Pod​nio​słam córkę i poło​ży​łam jej dłoń na brzu​chu. Alys natych​miast zaczęła się pod​no​sić, by móc zoba​czyć pier​ścio​nek. Pomo​głam jej i pod​trzy​ma​łam jej szczu​płe ramiona. Dobry Boże, była taka młoda i deli​katna! Jak mogła sta​wić czoło potęż​nym siłom natury, które ude​rzały w nią tak bez​li​to​śnie? Nagle przy​szła mi do głowy pewna myśl. — Powin​naś usiąść pro​sto — powie​dzia​łam, dzi​wiąc się jed​no​cze​śnie, że tak nie​spo​dzie​wa​nie ujaw​nił się mój instynkt macie​rzyń​ski. — Być może dzięki temu dziecko samo z cie​bie wyleci, a Gri​zelde je zła​pie! — Lekko się zaśmia​łam, żeby dodać jej odwagi. — Mogła​byś mi usiąść na kola​nach! Tak jak wtedy, kiedy byłaś mała. Chodź, spró​bu​jemy. Zanim nadej​dzie kolejna fala bólu. Było już jed​nak za późno, bo Alys znowu zaczęła krzy​czeć. Po kilku minu​tach zamil​kła, ufnie oto​czyła moją szyję ramie​niem i pozwo​liła mi się pod​nieść. Z pomocą Gri​zelde zanio​słam ją na duży drew​niany fotel, który stał przy kominku, i usia​dłam na nim, trzy​ma​jąc Alys na kola​nach. Przez cały czas nie pusz​czała swo​jego brzu​cha, przy​ci​ska​jąc do niego pier​ścio​nek z jaspi​sem. Kiedy nad​szedł kolejny skurcz, Alys wypro​sto​wała się nagle jak struna i wyda​wało się, że wstą​piły w nią nowe siły. Tym razem w jej krzyku usły​sza​łam nie tylko ból, ale także wysi​łek. — Święta Mał​go​rzato — modli​łam się gło​śno, zapo​mi​na​jąc nagle o swoim scep​tycz​nym sto​sunku do reli​gii — otocz swą opieką te dwa młode życia i daj im siłę, by pomyśl​nie prze​szły tę próbę. Ni​gdy się nie dowiemy, który z tych podyk​to​wa​nych roz​pa​czą zabie​gów przy​niósł wresz​cie ocze​ki​wany sku​tek — sze​roko otwarte okna, czer​wona moc jaspisu, zmiana pozy​cji Alys czy wsta​wien​nic​two świę​tej — ale po dwóch kolej​nych skur​czach moja córka gło​śno wes​tchnęła, a napię​cie w jej ciele nagle osła​bło. Wypły​nęła z niej cie​pła ciecz o gry​zą​cym zapa​chu, po chwili zaś Alys opa​dła na mnie z głę​bo​kim jękiem, tak jakby w jed​nej krót​kiej chwili zbu​rzona została nagle zapora, która nie pozwa​lała jej uwol​nić się od bólu. — Bóg jest nie​skoń​cze​nie dobry — wymam​ro​ta​łam, patrząc na parę uno​szącą się znad mojej weł​nia​nej prze​mo​czo​nej spód​nicy. Dostrze​głam uśmiech aku​szerki, która rado​śnie kiw​nęła głową, po czym krzyk​nę​łam: — Dziecko nad​cho​dzi! Przyj! Po kilku minu​tach powi​ta​ły​śmy na świe​cie dziecko, śmie​jąc się i pła​cząc jed​no​cze​śnie. Nowo​ro​dek zaczął natych​miast pła​kać i krzy​czeć. Aku​szerka deli​kat​nie go wytarła i zawi​nęła w cie​pły szal, ja nato​miast zanio​słam Alys do łóżka i przy​kry​łam ją narzutą, potem szybko zamknę​łam okien​nice i doło​ży​łam do ognia. Jacques wpadł do pokoju dokład​nie w chwili, kiedy Gri​zelde poda​wała nie​mowlę matce. — Sły​sza​łem krzyk dziecka! — zawo​łał Jacques. — Nie mia​łem już nadziei… — Dosko​czył do łóżka i wycią​gnął dłoń, by odgar​nąć kosmyk wil​got​nych wło​sów z czoła żony. — Jezu, Alys, myśla​łem już, że cię stracę! Sze​roko otwie​ra​jąc oczy ze zdzi​wie​nia, dotknął szala i zanie​mó​wił na widok maleń​kiego, różo​wego, krzy​czą​cego wnie​bo​głosy zawi​niątka. Po chwili prze​niósł na mnie wzrok w bez​gra​nicz​nym zdu​mie​niu. — To dziew​czynka — powie​dzia​łam łagod​nie — maleńka, śliczna, zdrowa dziew​czynka. Po około godzi​nie Alys i dziecko zasnęli, ja zaś ruszy​łam z powro​tem do pałacu. Byłam bar​dzo szczę​śliwa, ale chcia​łam jak naj​szyb​ciej zwró​cić księż​niczce pier​ścio​nek, tym bar​dziej że Kata​rzyna obie​cała, iż będzie się modliła do czasu, aż Alys bez​piecz​nie uro​dzi. — Księż​niczka modli się przy swoim prie-dieu — powie​działa Agnes. — Pro​siła, żeby jej nie prze​szka​dzać i żebyś do niej przy​szła, kiedy tylko się zja​wisz. Pod wpły​wem impulsu mocno przy​tu​li​łam Agnes. — Otóż i jestem! — zawo​ła​łam. — Przy​no​szę dobre wie​ści. Nie chcąc prze​stra​szyć Kata​rzyny, wśli​zgnę​łam się cicho do pomiesz​cze​nia. Księż​niczka klę​czała przed swoim pozła​ca​nym tryp​ty​kiem przed​sta​wia​ją​cym Matkę Boską. Pomy​śla​łam, że ten ołta​rzyk przy​-

no​sił jej pocie​chę w tak wielu trud​nych chwi​lach… Kiedy usły​szała hałas, gwał​tow​nie się odwró​ciła. W tam​tej chwili ze wzru​sze​niem zauwa​ży​łam, że musiała pła​kać od dłuż​szego czasu. Nisko się ukło​ni​łam. — Made​mo​iselle — powie​dzia​łam łagod​nie. — Alys dobrze się czuje. W jed​nej chwili księż​niczka dosko​czyła do mnie i sze​roko roz​ło​żyła ramiona. — Och, Bogu niech będą dzięki! — zapła​kała, po czym mocno mnie objęła. Natych​miast mnie jed​nak puściła, pod​nio​sła rękę i przy​ło​żyła dłoń do mojego policzka. — Jesteś zimna jak lód, Mette! Natych​miast chodźmy do ognia! Popro​szę Agnes, żeby pod​grzała nam tro​chę wina. — Nie wzy​waj jesz​cze Agnes, Made​mo​iselle — popro​si​łam. — Naj​pierw muszę ci to oddać. — Się​gnę​łam po skó​rzaną sakiewkę i poda​łam jej pier​ścio​nek. — Dziecko uro​dziło się całe i zdrowe. To śliczna dziew​czynka. A Alys nic już nie grozi. To wszystko dzięki two​jej dobroci. Głę​boko poru​szyły ją te słowa, powie​działa jed​nak z powagą: — Nie, Mette. Wie​rzę, że to dzieło Boga. — Zamil​kła, a po chwili dodała: — Chcia​ła​bym zostać matką chrzestną tego dziecka. Czuję się za nie do pew​nego stop​nia odpo​wie​dzialna, choć nie możemy tego wyja​wić Alys i Jacques’owi. Co o tym sądzisz? Zanie​mó​wi​łam ze wzru​sze​nia i dopiero po dłuż​szej chwili zdo​ła​łam wydu​sić z sie​bie odpo​wiedź. Zło​żona przy chrzciel​nicy przy​sięga miała ogromne zna​cze​nie, zwłasz​cza jeśli matką chrzestną nie​mow​lę​cia miała zostać Kata​rzyna. Rzadko która mała dziew​czynka mogła poszczy​cić się taką matką chrzestną. — To wielki zaszczyt, Made​mo​iselle — powie​dzia​łam, gło​śno prze​ły​ka​jąc ślinę. — Nie muszę nawet pytać Alys i Jacques’a o zgodę, bo z góry znam ich odpo​wiedź. Kata​rzyna pod​nio​sła rękę i napo​mniała mnie: — Mimo to sami powinni pod​jąć tę decy​zję. Z samego rana wyślę do nich pazia, który w moim imie​niu przed​stawi im tę pro​po​zy​cję i ustali, gdzie i kiedy pla​nują zor​ga​ni​zo​wać chrzest. A teraz popro​simy Agnes, żeby przy​go​to​wała nam grzane wino, wznie​siemy toast za zdro​wie dziecka. Następ​nego ranka szczel​nie opa​tu​li​łam dziecko i ruszy​łam do kościoła Saint-Jean-au-Marché. Jacques kro​czył dum​nie u mojego boku, przyj​mu​jąc gra​tu​la​cje od sąsia​dów i zna​jo​mych kraw​ców. Za nami szli ter​mi​na​tor Jacques’a, który miał zostać ojcem chrzest​nym dziecka, oraz Gri​zelde, nio​sąca tra​dy​cyjny cze​pek do chrztu — maleńką jedwabną cza​peczkę w kre​mo​wym kolo​rze, na któ​rej Alys wyha​fto​wała sym​bole chrze​ści​jań​skie. Po poro​dzie Alys oczy​wi​ście nie mogła uczest​ni​czyć w żad​nych kościel​nych uro​czy​sto​ściach ani przy​go​to​wy​wać czy poda​wać jedze​nia, do czasu aż nie zosta​nie „oczysz​czona” po upły​wie około tygo​dnia. Choć pro​te​sto​wała, uzna​łam, że powinna skon​cen​tro​wać się przede wszyst​kim na tym, by powró​cić do zdro​wia, i na swoim nowo naro​dzo​nym dziecku, innym zaś — czyli mnie — pozo​sta​wić wszyst​kie domowe obo​wiązki. Choć na placu tar​go​wym nie było jesz​cze zbyt wielu ludzi, na scho​dach kościoła zgro​ma​dził się dość pokaźny tłum, zain​try​go​wany efek​towną grupą, która cze​kała na nas pod por​ta​lem: stała tam Kata​rzyna w wytwor​nym dwor​skim stroju w towa​rzy​stwie Agnes oraz kilku kró​lew​skich straż​ni​ków uzbro​jo​nych w piki i odzia​nych w cha​rak​te​ry​styczne libe​rie ozdo​bione liliami. Tak jak prze​wi​dy​wa​łam, Alys i Jacques byli zachwy​ceni tym, że matką chrzestną ich dziecka miała zostać księż​niczka. Na czas chrztu Kata​rzyna porzu​ciła żałobę i wło​żyła piękną białą suk​nię z aksa​mitu oraz wysa​dzany klej​no​tami dia​dem. Szkar​łatny płaszcz pod​szyty gro​no​sta​jami jasno świad​czył o jej kró​lew​skim sta​tu​sie. Nie ule​gało wąt​pli​wo​ści, że każdy miesz​ka​niec Troyes w ciągu kilku godzin dowie się, że człon​kini rodziny kró​lew​skiej uczest​ni​czyła w chrzcie dziecka Jacques’a i Alys. Młody ksiądz był tak oszo​ło​miony obec​no​ścią Kata​rzyny, że kiedy pró​bo​wał się przed nią ukło​nić, zaplą​tał się przez nie​uwagę w swoją sutannę i nie​wiele bra​ko​wało, by padł jak długi na pod​łogę. — To… to praw​dziwy zaszczyt dla naszego kościoła, Wasza Wyso​kość — wyją​kał, zbyt spe​szony, by pod​nieść wzrok. — To prze​piękny kościół, ojcze — odpo​wie​działa uprzej​mie księż​niczka. — Pro​szę, wstań i roz​pocz​-

nijmy uro​czy​stość. Jest taki mróz, że mar​twię się, by dziecko nie zmar​zło. Czy woda świę​cona została nieco pod​grzana? Ksiądz nie​zdar​nie się pod​niósł i dotknął dło​nią dużego dzbana, który stał przy chrzciel​nicy. — Tak, popro​si​łem, aby posta​wiono ją przy ogniu, Madame, i jest istot​nie cie​pła. Kiedy wlał cie​płą wodę świę​coną do chłod​nej kamien​nej misy, znad chrzciel​nicy unio​sła się para, ja zaś szybko wyswo​bo​dzi​łam nie​mowlę z kocyka i powi​ja​ków, a następ​nie poda​łam je Kata​rzy​nie. Maleń​stwo, nagle zupeł​nie nagie, zaczęło wierz​gać i krzy​czeć z zimna, a po chwili obsiu​siało piękną aksa​mitną suk​nię księż​niczki. — Jestem prze​ko​nana, że to dobry znak dla nas obu — powie​działa, uśmie​cha​jąc się i deli​kat​nie poda​jąc nie​mowlę księ​dzu. — Zosta​łam ochrzczona po raz drugi. Ksiądz zaru​mie​nił się, a następ​nie zanu​rzył gło​śno pro​te​stu​jące dziecko w wodzie, wypo​wia​da​jąc łaciń​skie słowa modli​twy, ledwo sły​szalne ponad roz​pacz​li​wymi krzy​kami nie​mow​lę​cia. — Kto nadaje imię temu dziecku? — zawo​łał ksiądz. I wtedy, bez chwili waha​nia, księż​niczka ode​zwała się gło​śno i wyraź​nie: — Ja. Kata​rzyna. Ma na imię Kata​rzyna. 1. Kabo​szon lub szlif kabo​szo​nowy to naj​wcze​śniej​sza forma szli​fo​wa​nia kamie​nia. Kabo​szony sto​suje się do róż​nego rodzaju biżu​te​rii, w tym pier​ścion​ków, naszyj​ni​ków i bro​szek. ↩

E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

31 Pod koniec marca pro​jekt trak​tatu poko​jo​wego mię​dzy Bur​gun​dią i Anglią był już gotowy, a książę Filip przy​wiózł go kró​lowi Karo​lowi do raty​fi​ka​cji. Nowy regent Fran​cji wje​chał do Troyes wraz ze swą świtą liczącą tysiąc ludzi, chcąc w ten spo​sób pod​kre​ślić swoją pozy​cję. Sze​ścio​mie​sięczna żałoba po śmierci Jana bez Trwogi dobie​gła końca i pomimo wymu​szo​nych przez Wielki Post ogra​ni​czeń na fran​cu​skim dwo​rze hucz​nie świę​to​wano przy​by​cie mło​dego księ​cia. Zapo​wiedź zbli​ża​ją​cych się wyda​rzeń wyrwała kró​lową z dłu​go​trwa​łego letargu i przy​gnę​bie​nia. Wysłała stu kró​lew​skich ryce​rzy, herol​dów oraz trę​ba​czy, któ​rzy mieli towa​rzy​szyć Micha​li​nie w dro​dze z Troyes do mostu na Sekwa​nie, gdzie udała się na powi​ta​nie męża — stam​tąd zaś kazano im ode​skor​to​wać ksią​żęcą parę aż do pałacu. Po dro​dze dziew​częta rzu​cały narę​cza pach​ną​cych wio​sen​nych kwia​tów pod kopyta koni nale​żą​cych do orszaku, a w sali balo​wej pałacu urzą​dzono wspa​niałą ucztę powi​talną. Teraz, kiedy już for​mal​nie nale​ża​łam do dworu, wraz z pozo​sta​łymi dwo​rza​nami cze​ka​łam w holu na kró​lew​ską świtę. Wkrótce roz​po​częła się długa uczta, w któ​rej także i ja mogłam wziąć udział. Strój księż​nej Micha​liny sta​no​wił eks​tra​wa​gancką mani​fe​sta​cję jej bogac​twa i sta​tusu — był tak krzy​kliwy, że przy​ćmiła nim zarówno matkę, jak i sio​strę. Tren księż​nej musiały pod​trzy​my​wać aż trzy damy dworu, ona zaś sunęła maje​sta​tycz​nie przez pomiesz​cze​nie, odziana w złoto-szkar​łatną suk​nię ukrytą pod sobo​lo​wym płasz​czem, tak dłu​gim i obszer​nym, że musiał cią​gnąć się po ziemi, kiedy jechała wcze​śniej na swoim stę​paku. Jej kasz​ta​nowe włosy pod​trzy​my​wał złoty cze​piec wysa​dzany skrzą​cymi się klej​no​tami. Ten wytworny, wspa​niały strój prze​wyż​szał wszystko, co widziano na fran​cu​skim dwo​rze, odkąd opu​ścił on Paryż, i nie​mal sły​sza​łam, jak kró​lowa zgrzyta zębami z nie​za​do​wo​le​nia. Micha​lina nie miała tak pięk​nych rysów jak Kata​rzyna, ale jej tur​ku​sowe oczy były wyjąt​kowo prze​ni​kliwe, a cof​nięta linia wło​sów, odsła​nia​jąca wyso​kie czoło, pod​kre​ślała szla​chet​ność jej dłu​giego, cha​rak​te​ry​stycz​nego dla Wale​zju​szy nosa. Księżna zbli​żyła się do Kata​rzyny i bez żad​nego wstępu poru​szyła temat, który naj​bar​dziej leżał jej na sercu. — Czy znasz warunki trak​tatu, sio​stro? — zapy​tała ponad głową damy dworu, która uklę​kła, by oczy​ścić z błota rąbek jej sukni. — Nie, nie znam żad​nych szcze​gó​łów. Masz tę prze​wagę, sio​stro, że jesteś żoną jed​nego z głów​nych nego​cja​to​rów — odparła Kata​rzyna, naśla​du​jąc ofi​cjalny ton Micha​liny. — Ależ mój pan pisał do cie​bie w spra​wie kon​traktu mał​żeń​skiego, czyż nie? — Znie​cier​pli​wiona Micha​lina wyrwała suk​nię klę​czą​cej damie dworu. — Uwa​żaj, madame, zaraz się przez cie​bie prze​wrócę! — wark​nęła. — Dość! Kobieta pospiesz​nie się wyco​fała, uni​że​nie prze​pra​sza​jąc, zauwa​ży​łam jed​nak, że pozo​sta​wiła na dro​go​cen​nej sukni ciemną plamę, która szpe​ciła wspa​niały poły​sku​jący mate​riał. Kiedy nasze spoj​rze​nia się spo​tkały, dworka lekko skrzy​wiła usta, dając mi znak, że to nie​do​pa​trze​nie nie było do końca przy​pad​kowe. Nawet służba rodzi​nie kró​lew​skiej mogła wią​zać się z pew​nymi drob​nymi trium​fami. — Wiem, że król Hen​ryk nale​gał, by to wła​śnie nasze mał​żeń​stwo przy​pie​czę​to​wało trak​tat — powie​działa Kata​rzyna. — To wszystko. Dla​czego pytasz? Czy chcia​ła​byś ze mną coś kon​kret​nego omó​wić? Micha​lina rozej​rzała się, tak jakby nagle uświa​do​miła sobie, że nie są same. — Nie powin​ny​śmy roz​ma​wiać tu o takich spra​wach. Omó​wimy to póź​niej. Kata​rzyna wzru​szyła ramio​nami, wyraź​nie dając do zro​zu​mie​nia, że ta per​spek​tywa w żad​nym wypadku nie budzi jej entu​zja​zmu. — Jak sobie życzysz, sio​stro. Choć wola​ła​bym, szcze​rze mówiąc, żebyś nie roz​bu​dzała mojej cie​ka​wo​ści, jeżeli nie zamie​rzasz jej od razu zaspo​koić. Pomy​śla​łam, że wobec tej chłod​nej wymiany zdań dobrze się stało, iż pod​czas uczty Kata​rzynę posa​-

dzono dość daleko od sio​stry. Dzięki temu mogła kon​wer​so​wać z arcy​bi​sku​pem Sens, nie​zwy​kle przy​stoj​nym męż​czy​zną, który był zde​cy​do​wa​nie cie​kaw​szym kom​pa​nem. — To taki uro​czy czło​wiek — powie​działa, gdy poznali się kilka dni temu. — Zupeł​nie nie wygląda na księ​dza! Nie mia​łam serca uświa​do​mić jej, że jedną z kon​se​kwen​cji świa​to​wo​ści przy​stoj​nego kapłana był fakt, że utrzy​my​wał on w Troyes kochankę. To ją wła​śnie odwie​dził kilka tygo​dni wcze​śniej, kiedy pozo​sta​wił swoje mia​sto i kate​drę w Sens bez opieki, pozwa​la​jąc tym samym, by zdo​były je siły del​fina. W efek​cie stał się arcy​bi​sku​pem bez biskup​stwa — naj​wy​raź​niej jed​nak nie stra​cił swego uroku. Kiedy opróż​niono stoły i podano deser, roz​le​gły się fan​fary, a herold Mon​tjoy zaczął odczy​ty​wać wstępną wer​sję trak​tatu, który król miał pod​pi​sać następ​nego ranka. Ponie​waż tekst spi​sano po łaci​nie, niczego nie mogłam zro​zu​mieć — zamiast tego uważ​nie obser​wo​wa​łam reak​cje Kata​rzyny. Już po kilku pierw​szych zda​niach księż​niczka nagle się zaru​mie​niła i rzu​ciła gniewne spoj​rze​nie w kie​runku stołu, przy któ​rym zasia​dał Filip, książę Bur​gun​dii. Wyda​wało się, że od tej chwili treść trak​tatu z każdą linijką budziła w niej coraz więk​szą wście​kłość. Kiedy dźwięk trą​bek zasy​gna​li​zo​wał koniec lek​tury, a salę wypeł​nił na nowo gwar roz​mów i śmie​chu, Kata​rzyna zaczęła coś szep​tem kla​ro​wać arcy​bi​sku​powi, który na próżno sta​rał się ją uspo​koić. Moją uwagę odwró​ciło na chwilę nadej​ście słu​żą​cych, któ​rzy chcieli wynieść część sto​łów, by zro​bić miej​sce na tańce. Musia​łam się prze​siąść, a kiedy znowu spoj​rza​łam w kie​runku stołu księż​niczki, zoba​czy​łam, jak z wście​kło​ścią odsu​nęła krze​sło i wstała. Kró​lowa i księżna rzu​ciły jej pełne dez​apro​baty spoj​rze​nie, wie​dzia​łam jed​nak, że niczego nie wskó​rają. Naj​wy​raź​niej moja droga księż​niczka nie miała nastroju na tańce i wypa​dła z sali niczym bły​ska​wica. Szybko pobie​gły​śmy z Agnes do jej kom​naty. Kata​rzyna prze​mie​rzała pomiesz​cze​nie, cho​dząc tam i z powro​tem z zaci​śnię​tymi pię​ściami i mam​ro​cząc z wście​kło​ścią: — Zdrada! Zdrada! Matko Boska, zosta​łam zdra​dzona! Kiedy nas zoba​czyła, przy​sta​nęła i roz​ło​żyła ręce w obu​rze​niu. — Jak oni mogą mi to robić? Filip, Micha​lina, moja matka… Zdra​dzili mnie! Trak​tat jest nie do przy​ję​cia! To istna nie​go​dzi​wość! Agnes, ty znasz łacinę. Powiedz mi, jak mogę przy​stać na te warunki? —  Mru​gnęła, sta​ra​jąc się powstrzy​mać łzy, a w jej gło​sie poja​wiła się nuta sar​ka​zmu. — Och, ale prze​cież moja zgoda wcale nie jest konieczna! Poro​zu​mie​nie zostało już zawarte. Ja muszę tylko wyjść za wroga Fran​cji, zdra​dzić swo​jego brata i prze​ciw​sta​wić się woli Boga! — Trzę​sąc się z wście​kło​ści i fru​stra​cji, opa​dła na fotel i wpa​trzyła się w ogień pło​nący w kominku. — Byłam gotowa na to mał​żeń​stwo, a nawet go pra​gnę​łam, ale zmu​szać mnie do here​zji i do zdra​dze​nia mojego brata… to po pro​stu nie​wy​ba​czalne. To nie do pomy​śle​nia! Nie chcę… nie mogę tego zro​bić! Agnes sta​rała się ją uspo​koić. — Wresz​cie zosta​nie zawarty pokój mię​dzy Fran​cją i Anglią, a ty wyj​dziesz za króla Hen​ryka. Czy nie tego wła​śnie pra​gnę​łaś? — Nie! — zawo​łała Kata​rzyna. — Naj​wy​raź​niej niczego nie zro​zu​mia​łaś. To nie jest trak​tat poko​jowy mię​dzy Fran​cją a Anglią. To spo​sób, by Filip mógł pomścić śmierć swego ojca. Trak​tat pozwala stwo​rzyć trój​stronny sojusz mię​dzy Fran​cją, Anglią i Bur​gun​dią, sojusz, któ​rego jedy​nym celem jest znisz​cze​nie Karola i prze​kre​śle​nie jego pre​ten​sji do tronu. To nik​czemny, szko​dliwy doku​ment, zakła​da​jący, że po tym, jak zawrzemy mał​żeń​stwo, Hen​ryk zosta​nie następcą tronu fran​cu​skiego. Będzie rzą​dził w imie​niu mojego ojca aż do jego śmierci, kiedy fran​cu​ska korona przej​dzie wła​śnie na niego, na króla Anglii i JEGO SPAD​KO​BIER​CÓW! — Ostat​nie dwa słowa wykrzy​czała nie​mal histe​rycz​nie, dalej zaś mówiła już nieco spo​koj​niej i chłod​niej: — Ten trak​tat jest nie​zgodny z pra​wem i nie​mo​ralny. Ale to nie wszystko. Zaprze​cza także woli Boga, Kościół bowiem orzekł, że kiedy król umiera, fran​cu​ska korona prze​cho​dzi na kolej​nego męskiego następcę tronu. A prze​cież nie jest nim Hen​ryk ani nasi przy​szli syno​wie, jeśli kie​dy​kol​wiek przyjdą na świat. Jest nim Karol. To syn króla, uznany przez niego w chwili naro​-

dzin, nie​za​leż​nie od roz​po​wszech​nia​nych plo​tek. Ten haniebny trak​tat zakłada, że wyjdę za męż​czy​znę, który w nagrodę za znisz​cze​nie mojego brata otrzyma tę samą koronę, która należy się wła​śnie Karo​lowi. A ja mam dać temu uzur​pa​to​rowi syna, który odzie​dzi​czy tron należny synowi Karola. Czy teraz rozu​mie​cie? — Ale prze​cież zarówno kró​lowa, jak i książę Bur​gun​dii przy​stali na te warunki — przy​po​mniała Agnes. — Musieli mieć ku temu jakieś powody. Kata​rzyna wstała, minęła klę​czącą Agnes i znowu zaczęła prze​mie​rzać pokój. Wyda​wało się, że jej gniew prze​ro​dził się w kon​ster​na​cję. — To prawda. Mają swoje powody, ale trudno je zaak​cep​to​wać. Filip chce, żeby ludzi, któ​rzy zabili jego ojca, spo​tkała kara, a król Hen​ryk może mu w tym pomóc. W zamian za to wspar​cie dosta​nie tron Fran​cji, j e ś l i zdoła wyprzeć Karola z połu​dnia kraju. Oczy​wi​ście jest to także korzystne dla Bur​gun​dii, ozna​cza bowiem, że Anglicy skon​cen​trują się na misji jed​no​cze​nia Fran​cji i będą się trzy​mali z dala od fla​mandz​kiej gra​nicy. Co nato​miast może kie​ro​wać kró​lową? — zasta​na​wiała się gło​śno Kata​rzyna. —  Sądzę, że jest po pro​stu prze​ra​żona. Boi się Karola, bo wie, że syn jej nie​na​wi​dzi. I słusz​nie! Oba​wia się też tego, co może ją spo​tkać, gdy Karol zosta​nie kró​lem. Myśli, że jeżeli poprze Hen​ryka, pod​czas jego nie​uchron​nych absen​cji na​dal będzie pia​sto​wała god​ność regentki. Nagle gwał​tow​nie nam prze​rwano. — Dla​czego oka​za​łaś mojemu panu brak sza​cunku i wyszłaś z wypra​wio​nej na jego cześć uczty powi​tal​nej? — Micha​lina wpa​dła do kom​naty Kata​rzyny bez zapo​wie​dzi, nie​zau​wa​żona przez nikogo. Księż​niczka przez kilka chwil wpa​try​wała się z nie​na​wi​ścią w sio​strę, po czym uklę​kła. — Madame, księżno Bur​gun​dii! Nie jesteś mile widziana w mojej kom​na​cie, a twój pan nie jest mile widziany w moim domu. Mimo to klę​kam przed tobą, bo muszę oka​zy​wać należny ci sza​cu​nek. Przy​naj​mniej na razie. — Przy​po​mniaw​szy Micha​li​nie, że ich pozy​cje mają się wkrótce odwró​cić, posłała jej sztuczny, pełen uda​wa​nej sło​dy​czy uśmiech. Micha​lina pod​nio​sła wysoko głowę, minęła Kata​rzynę i osten​ta​cyj​nie zasia​dła w fotelu sio​stry. — Być może nie jestem tu mile widziana, sio​stro, ale sądzi​łam, że powi​tasz mojego męża z otwar​tymi ramio​nami, to bowiem on wyne​go​cjo​wał mał​żeń​stwo, które zapewni ci nie jedną, ale dwie korony. Powin​naś cało​wać zie​mię, po któ​rej stąpa — dodała. — Dzięki jego wysił​kom twoje dzieci zasiądą na tro​nie fran​cu​skim, choć zgod​nie z zasa​dami pri​mo​ge​ni​tury należy się on moim dzie​ciom. Kata​rzyna pod​nio​sła się z gra​cją. — Ści​śle mówiąc, jeżeli Karol nie zosta​nie kró​lem, to fran​cu​ski tron powi​nien przejść na syna naszej star​szej sio​stry Joanny, Fran​ciszka, księ​cia Bry​ta​nii. Nie spie​rajmy się jed​nak o puste zapisy, któ​rymi naj​wy​raź​niej nikt nie zaprząta sobie głowy. Twoja zazdrość tak czy ina​czej jest bez​przed​mio​towa, żadna z nas bowiem nie ma na razie dzieci. Choć ja mam przy​naj​mniej tę wymówkę, że nie wyszłam jesz​cze za mąż. Micha​lina z dez​apro​batą potrzą​snęła głową. — Sio​stro, jesteś na tyle nie​uprzejma, że znowu wspo​mi​nasz o tym, że nie docze​ka​łam się potom​stwa. Nie zakła​daj jed​nak z góry, że Bóg natych​miast pobło​go​sławi twoje mał​żeń​stwo albo że pew​nego dnia nie pobło​go​sławi mojego. Skoro już zostało usta​lone, że Karol nie jest synem naszego ojca, liczy się to, że nasze dzieci stają się poten​cjal​nymi następ​cami tronu fran​cu​skiego. Kata​rzyna mil​czała przez chwilę, potem głę​boko wes​tchnęła i odpo​wie​działa: — Z o s t a ł o u s t a l o n e? A może nasza matka kła​mała tylko po to, by zre​ali​zo​wać wła​sne cele? Ona broni przede wszyst​kim swo​jej pozy​cji, dokład​nie tak jak wtedy, kiedy nie ura​to​wała Ludwika i cie​bie przed narzu​co​nym wam mał​żeń​stwem z Bur​gund​czy​kami. Micha​lina gło​śno się roze​śmiała. — Ha! Czyż​byś w cza​sie osiem​na​stu lat swego życia naprawdę niczego się nie nauczyła, Kata​rzyno? Mał​żeń​stwo dyna​styczne to marze​nie każ​dej szla​chet​nie uro​dzo​nej dziew​czyny. Może kiedy mia​łam dzie​-

więć lat, nie chcia​łam zostać zabrana i oddana chłopcu, któ​rego nawet nie zna​łam, ale dzi​siaj dzię​kuję Bogu za to, że mam za męża Filipa, księ​cia Bur​gun​dii. Mał​żeń​stwo to zapew​niło mi bogac​two i pozy​cję. Jeżeli ten zwią​zek miał jakiś wyż​szy sens i dał rodzi​nie mego pana jesz​cze więk​szą wła​dzę i wyż​szy sta​tus, tym lepiej. Powin​naś się obu​dzić, sio​stro, i zro​zu​mieć, że Karol to już nie nasze zmar​twie​nie. To doro​sły męż​czy​zna, który musi samo​dziel​nie toczyć swoją walkę, ty zaś jesteś kobietą, która winna jest lojal​ność i miłość mężowi wybra​nemu ci przez Boga. Widzia​łam, że Kata​rzyna miała ochotę odpo​wie​dzieć na tę tyradę rów​nie ostro. Nie minął nawet rok, odkąd jej nie​win​ność ska​lał nik​czemny, zde​pra​wo​wany książę Bur​gun​dii. Pod​czas gdy Micha​lina z dumą pod​kre​ślała, jak wiele dobrego przy​nio​sła jej bur​gundzka wła​dza i przy​wi​leje, Kata​rzyna stała się ich ofiarą. Ale bez względu na to, jakie myśli prze​bie​gały w tej chwili przez głowę księż​niczki, jej odpo​wiedź oka​zała się nie​zwy​kle wywa​żona. — To wspa​niale, że udało ci się tak sku​tecz​nie wyko​rzy​stać to, co dał ci los, Micha​lino — powie​działa. — Ale podob​nie jak reszta rodziny twego męża wyka​zu​jesz się bra​kiem zro​zu​mie​nia i współ​czu​cia. Mimo to wiele two​ich rad jest słusz​nych i posta​ram się wziąć je sobie do serca. Zwłasz​cza tę o budo​wa​niu dyna​stii. Wróćmy zatem na ucztę i pokażmy nasz kró​lew​ski cha​rak​ter, tań​cząc do bia​łego rana! Tak też zro​biły. Nie doszło mię​dzy nimi do poro​zu​mie​nia, ale obie przed​sta​wiły swoje racje i odczu​cia, udało im się też zawrzeć pewną formę rozejmu. Byłam pod ogrom​nym wra​że​niem tego, że obie sio​stry wyka​zały się dyplo​ma​tyczną umie​jęt​no​ścią odło​że​nia oso​bi​stych ani​mo​zji na bok i zbu​do​wały wspólny front. Wła​śnie dla​tego ci, któ​rzy tam​tego wie​czoru obser​wo​wali te pamiętne wyda​rze​nia, wspo​mi​nali póź​niej o miło​ści, jaką oka​zy​wały sobie dwa zwa​śnione dotąd odłamy dyna​stii Wale​zju​szy. Nie​trudno wyobra​zić sobie reak​cję del​fina, kiedy dotarły do niego te wie​ści. Od Madame Roy​ale Kata​rzyny de Valois do Karola, del​fina Vien​nois Bra​cie, nie zasko​czy Cię zapewne infor​ma​cja o tym, że nie mogę się pogo​dzić z warun​kami trak​tatu uzgod​nio​nymi przez księ​cia Bur​gun​dii i króla Hen​ryka. Mam ochotę oznaj​mić Fili​powi, że nie mogę przy​stać na te usta​le​nia — choć wiem, że taki akt sprze​ciwu ozna​czałby dla mnie życie w klasz​to​rze. Jed​nak z dru​giej strony cie​szę się na myśl o mał​żeń​stwie z kró​lem Hen​ry​kiem, wie​rzę bowiem, że jest on dla mnie ide​al​nym mężem. Żałuję, że nie mogę Ci wszyst​kiego wytłu​ma​czyć twa​rzą w twarz, ale spi​sa​nie tego na papie​rze powinno przy​naj​mniej pomóc mi upo​rząd​ko​wać myśli. Nie mogę wyzbyć się prze​ko​na​nia, że Bóg sprzyja naszemu mał​żeń​stwu. Król Hen​ryk wie​rzy, że wyko​nuje Jego wolę, wysu​wa​jąc rosz​cze​nia do tronu fran​cu​skiego jako pra​wnuk kró​lo​wej Iza​beli. Wła​śnie na tej pod​sta​wie nasz syn — a wie​rzę, że Wszech​mo​gący pobło​go​sławi nasz zwią​zek — miałby zostać władcą w dwój​na​sób wybra​nym przez Boga. Gdy​bym zwie​rzyła się z tych prze​my​śleń Micha​li​nie, z pew​no​ścią oskar​ży​łaby mnie o absur​dalne roje​nia, z dru​giej jed​nak strony bar​dzo trudno jej przy​jąć, że stanę się kró​lową Fran​cji. Nie wąt​pię, że to aku​rat was łączy. Przy​pusz​czam, że kiedy dowiesz się o trak​ta​cie i jego warun​kach, wpad​niesz w gniew, a następ​nie skon​sul​tu​jesz się ze swymi astro​lo​gami. Ty i ja zawsze się pod tym wzglę​dem róż​ni​li​śmy. Ja na​dal uwa​żam astro​lo​gię za obrazę Boga i wszyst​kich świę​tych, któ​rzy decy​dują o naszym losie. Nie potra​fię też zaprze​czyć, że Bóg usank​cjo​no​wał mał​żeń​stwo z Hen​ry​kiem. Spo​tka​łam angiel​skiego monar​chę tylko raz, ale wydaje mi się, że mię​dzy nami poja​wiła się iskra, która w nim roz​pa​liła pra​gnie​nie zawar​cia tego związku, we mnie zaś roz​bu​dziła żar, który nie wygasł od tam​tej pory. Wła​śnie dla​tego nie mogę zatrzy​mać obec​nego biegu wyda​rzeń, ale, pro​szę, wierz mi, że głę​boko żałuję wro​go​ści, jaka się zapewne mię​dzy nami zro​dzi w następ​stwie tego wszyst​kiego. Zbli​żają się święta Wiel​kiej​nocy, to zaś

daje nam moż​li​wość szu​ka​nia Boskiego wspar​cia. Mam nadzieję, że Wszech​mo​gący napełni moje serce pew​no​ścią, że postę​puję zgod​nie z Jego wolą. Będę się też modliła o to, by Micha​lina wydała na świat potom​stwo. Sły​sza​łam, że Filip uznał już kil​koro swo​ich dzieci z nie​pra​wego łoża — musi to być dla niej nie​zwy​kle trudne i w pew​nym stop​niu tłu​ma​czy jej zgorzk​nie​nie. I choć pra​gnę we wszyst​kim róż​nić się od naszej matki, mam nadzieję, że okażę się przy​naj​mniej rów​nie płodna jak ona! Na razie kró​lowa na​dal zmie​nia zda​nie, kiedy tylko oka​zuje się to uży​teczne, i Hen​ryk znów stał się w jej oczach boha​te​rem. Sądzę, że jest o mnie tak samo zazdro​sna jak Micha​lina — powin​nam jed​nak zakoń​czyć ten list, nim ponie​sie mnie pycha. Pomimo wszyst​kich prze​ciw​no​ści pozo​staję Twoją kocha​jącą sio​strą. Kata​rzyna Post​scrip​tum: Zosta​łam wła​śnie wezwana do kom​naty kró​lo​wej. W ostat​nim cza​sie rzadko przyj​muje ona dwo​rzan, więk​szość bowiem wspa​nia​łych mło​dych ryce​rzy i dam tłum​nie gro​ma​dzi się wokół Micha​liny i Filipa albo na Twoim dwo​rze w Chi​non, co, jak sobie zapewne wyobra​żasz, dopro​wa​dza ją do furii. Trudno mi znieść te pry​watne spo​tka​nia, gdyż zwy​kle coś mi przy takich oka​zjach zarzuca. Myślę, że tym razem zabiorę ze sobą Mette. Przy​dzie​li​łam jej ofi​cjalne sta​no​wi​sko na dwo​rze, mia​no​wa​łam ją swoją straż​niczką gar​de​roby, co wyraź​nie iry​tuje kró​lową (oraz Micha​linę), która nie​chęt​nie patrzy na to, że kobieta z gminu nosi barwne stroje i pod​trzy​muje mój tren. Dzięki takim drob​nym zwy​cię​stwom nuda i mono​to​nia ocze​ki​wa​nia na Hen​ryka stają się nieco bar​dziej zno​śne! Pałac hra​biów, Troyes, czwar​tek. 28 kwiet​nia 1420 roku Wie​dzia​łam dosko​nale, że Kata​rzyna nie znosi spo​tkań z kró​lową, ale kiedy popro​siła, abym dotrzy​mała jej towa​rzy​stwa pod​czas pry​wat​nej audien​cji w kom​na​cie matki, poczu​łam praw​dziwe prze​ra​że​nie. Zwy​kle to Agnes pod​trzy​my​wała przy takich oka​zjach jej tren. Kró​lowa ocze​ki​wała, że wszy​scy jej goście będą nosili ofi​cjalne dwor​skie stroje, nawet jeżeli przy​by​wali w odwie​dziny z sąsied​niego pomiesz​cze​nia. — Czy jesteś tego pewna, Made​mo​iselle? — zapy​ta​łam, mając nadzieję, że dostrzeże moje wąt​pli​wo​ści i zmieni zda​nie. — Nie umiem pod​trzy​my​wać trenu. Oba​wiam się, że możesz się przeze mnie potknąć. — Nie cho​dzi o to, żebyś spraw​nie pod​trzy​my​wała tren, Mette — powie​działa z uśmie​chem. — Chcę, żeby kró​lowa zoba​czyła cię w roli dworki. Poza tym moja matka zawsze ma jakieś ukryte zamiary i uważny świa​dek na pewno się przyda. Muszę przy​znać, że mimo wszyst​kich obaw moż​li​wość ujrze​nia kom​naty kró​lo​wej była dla mnie szcze​gól​nie pocią​ga​jąca. Ku mojemu zasko​cze​niu, gdy tylko weszły​śmy do środka, powi​tał nas ptasi śpiew i trze​pot maleń​kich skrzy​deł. Tak jak przy​pusz​cza​łam, było to duże pomiesz​cze​nie, w któ​rego rogu znaj​do​wało się łoże z bal​da​chi​mem osło​nięte wspa​nia​łymi kota​rami, pod ścianą zaś stało kilka sto​łów, na któ​rych dostrze​głam przy​naj​mniej tuzin mister​nie kutych kla​tek. Znaj​do​wały się w nich ptaki roz​ma​itych kolo​rów i gatun​ków — a więk​szość z nich śpie​wała. Sły​sza​łam już wcze​śniej o tej szcze​gól​nej pasji kró​lo​wej, sądzi​łam jed​nak, że utrzy​muje przy sobie jedną albo naj​wy​żej dwie zięby. Tym​cza​sem kom​nata przy​po​mi​nała raczej ogromną pta​szar​nię wypeł​nioną nie​zli​czo​nymi gatun​kami, z któ​rych czę​ści ni​gdy jesz​cze nie widziano poza Afryką. W ogrom​nym fotelu usta​wio​nym obok tronu kró​lo​wej sie​działa Micha​lina, księżna Bur​gun​dii. Obie damy były wytwor​nie ubrane i wyglą​dały rów​nie pstro​kato jak skrzy​dlate istoty zamknięte w klat​kach wokół nich. Połysk wspa​nia​łych sukni, a także sza​leń​czy śpiew i trze​pot pta​sich skrzy​deł, two​rzyły ner​wową, pełną napię​cia atmos​ferę. Nawet damy dworu, z pozoru sku​pione na swo​ich robót​kach, zacho​wy​wały czujne mil​cze​nie i miały się na bacz​no​ści. Kata​rzyna dygnęła i usia​dła po dru​giej stro​nie kró​lo​wej,

ostroż​nie ukła​da​jąc tren u swo​ich stóp. — Twoje ptaki wspa​niale dziś śpie​wają, Wasza Wyso​kość — zauwa​żyła księż​niczka, sta​ra​jąc się prze​krzy​czeć ptasi chór. — Czyż​byś poczy​niła jakieś nowe nabytki? — Nie. Śpie​wają tak gło​śno, bo chcą wypło​szyć intru​zów — odparła kró​lowa, wpa​tru​jąc się we mnie zna​cząco. Ja tym​cza​sem wyco​fa​łam się i usia​dłam na ławie przy drzwiach, obok damy dworu Micha​liny. — Dla​czego przy​pro​wa​dzi​łaś tu swoją nia​nię, Kata​rzyno? Czyż​byś się roz​cho​ro​wała? — Nie, Madame — odpo​wie​działa Kata​rzyna, uśmie​cha​jąc się do mnie prze​pra​sza​jąco. — Jak zapewne pamię​tasz, mam teraz osiem​na​ście lat i nie potrze​buję już niani. Madame Lanière została moją straż​niczką gar​de​roby. — Straż​niczką gar​de​roby! — powtó​rzyła szy​der​czo kró​lowa. — Cóż to na Boga za pomysł? — Straż​niczka gar​de​roby! — zawo​łała kpiąco Micha​lina. — Jakże trafne okre​śle​nie! Kró​lowa gło​śno się roze​śmiała. — Ha! Ha! Ha! Coś wspa​nia​łego! Wkrótce wyzna​czysz straż​niczkę latryny! Ha! Ha! Kata​rzyna zmarsz​czyła brwi. — Czy naprawdę musimy roz​ma​wiać na tym pozio​mie, Wasza Wyso​kość? Czy nie wezwa​łaś mnie tu w jakimś kon​kret​nym celu? — zapy​tała gło​sem jed​no​cze​śnie słod​kim i cierp​kim. Kró​lowa spo​waż​niała, nachy​liła się nad księż​niczką i uważ​nie jej się przyj​rzała. — Jako twoja matka chcę mieć pew​ność, że jesteś gotowa na mał​żeń​stwo, Kata​rzyno. Król Hen​ryk jest już w dro​dze. Opu​ścił Rouen w zeszłym tygo​dniu i wraz ze swo​imi dwoma braćmi przy​bę​dzie tu, aby pod​pi​sać trak​tat. Jeżeli zatem masz jakie​kol​wiek pyta​nia, powin​naś wyko​rzy​stać nasze tête-à-tête i je zadać. To jedna z nie​wielu oka​zji, by poru​szyć deli​katne tematy na osob​no​ści. Kata​rzyna rozej​rzała się po pokoju. Dosko​nale wie​dzia​łam, co w tej chwili myśli. Dwóch paziów kar​miło ptaki, trzeci nale​wał wina do kie​li​chów, sie​działo tu także przy​naj​mniej osiem dwo​rek. Trudno było tę sytu​ację okre​ślić mia​nem tête-à-tête. — Jakże to miło z two​jej strony, że słu​żysz mi mat​czyną radą, Madame — odpo​wie​działa z powagą księż​niczka, patrząc kró​lo​wej w oczy. — Jakie pyta​nia powin​nam twoim zda​niem zadać w „zaci​szu” two​jej kom​naty? — Na Boga, Kata​rzyno! — zawo​łała ze znie​cier​pli​wie​niem kró​lowa, naj​wy​raź​niej nie wyczu​wa​jąc iro​nii. — Mogła​byś cza​sem myśleć samo​dziel​nie. Czy zda​jesz sobie na przy​kład sprawę z tego, jakie obo​wiązki wiążą się nie​uchron​nie z mał​żeń​stwem? — Nie​dawno oma​wia​łam ten pro​blem z Micha​liną — odpo​wie​działa bez​tro​sko Kata​rzyna, uśmie​cha​jąc się słodko do sio​stry. — Nie mówiła ci o tym? Spę​dzi​ły​śmy razem wiele czasu i mia​ły​śmy liczne oka​zje do roz​mowy, czyż nie, sio​stro? — To prawda — potwier​dziła Micha​lina, marsz​cząc lekko brwi. — I podzie​li​łam się z kró​lową swymi oba​wami, że zbyt fry​wol​nie pod​cho​dzisz do kwe​stii mał​żeń​stwa. Kró​lowa Iza​bela przy​tak​nęła. — Otóż to, Kata​rzyno. Rola oblu​bie​nicy króla to bar​dzo poważna sprawa, sama coś o tym wiem. Musisz być czy​stą, nie​winną i lojalną matką jego dzieci, musisz być jego pocie​szy​cielką i powier​nicą. Ozna​cza to, że wiele się od cie​bie ocze​kuje. My, to zna​czy twoja sio​stra i ja, oba​wiamy się, że nie jesteś gotowa, by zadość​uczy​nić pokła​da​nym w tobie nadzie​jom i sta​nąć na wyso​ko​ści zada​nia, jak na księż​niczkę przy​stało. Wyda​wało mi się, że nie​mal sły​szę, jak w gło​wie Kata​rzyny wszystko uło​żyło się w całość. Teraz już zna​ły​śmy praw​dziwy powód, dla któ​rego została tu wezwana. Kró​lowa oba​wiała się, że Kata​rzyna zagrozi trak​ta​towi na koń​co​wym eta​pie, nie przej​mu​jąc się rolą ule​głej, posłusz​nej dzie​wicy, któ​rej, jak sądziła, pra​gnął król Hen​ryk. Nie spo​sób było nie usły​szeć gniew​nej nuty w gło​sie księż​niczki, kiedy odpo​wie​działa: — Wierz mi, Wasza Wyso​kość, pod​cho​dzi​łam do tego mał​żeń​stwa poważ​nie przez pięć lat, odkąd

spro​wa​dzi​łaś mnie z klasz​toru jako trzy​na​sto​let​nią dziew​czynę, by móc mną wyma​chi​wać przed angiel​skim kró​lem. Spo​ty​ka​łam się z dzie​siąt​kami angiel​skich wysłan​ni​ków, spę​dzi​łam nie​zli​czone godziny, pozu​jąc do kolej​nych por​tre​tów, i byłam pre​zen​to​wana kró​lowi Hen​ry​kowi tak, jak​by​śmy byli już zarę​czeni… tylko po to, by raz za razem zno​sić roz​cza​ro​wa​nia i upo​ko​rze​nia, kiedy nego​cja​cje zry​wano lub zawie​szano. Można chyba śmiało powie​dzieć, że moja repu​ta​cja, ba, moja pra​wość i cała moja przy​szłość zależą wła​śnie od powo​dze​nia tego trak​tatu i wyni​ka​ją​cego z niego mał​żeń​stwa. Jestem tego w pełni świa​doma. Nie rozu​miem zatem, dla​czego ktoś mógłby przy​pusz​czać, że bez​tro​sko czy nie​roz​waż​nie pod​cho​dzę do tak istot​nej sprawy. Tak naprawdę tylko dzięki obec​nej tu madame Lanière oraz gru​pie moich weso​łych dwo​rek jestem jesz​cze w sta​nie śmiać się z tego wszyst​kiego, zamiast zała​mać się osta​tecz​nie na myśl o tym, jak wiele już czasu spę​dzi​łam na kapry​śnym rynku mał​żeń​skim. Kró​lowa ode​zwała się, kiedy tylko Kata​rzyna skoń​czyła mówić. — Mam nadzieję, że nie oskar​żasz mnie o to, że zbyt opie​szale dąży​łam do tego mał​żeń​stwa! — zawo​łała. — Zro​bi​łam wię​cej niż to, czego można by ocze​ki​wać po matce, sta​ra​jąc się zapew​nić ci naj​lep​szą par​tię w Euro​pie. Czy za wszyst​kie moje sta​ra​nia zamie​rzasz mi teraz odpła​cić tak rażącą nie​wdzięcz​no​ścią? Sły​sząc te słowa, zaci​snę​łam pię​ści tak mocno, że paznok​cie wbiły mi się w skórę. Kata​rzyna jed​nak dosko​nale znała swoją matkę i jej skłon​ność do mani​pu​la​cji. — Czy kie​dy​kol​wiek oka​za​łam choćby krztę nie​wdzięcz​no​ści, Madame? — zapy​tała, umie​jęt​nie tłu​miąc gniew. — Dosko​nale zdaję sobie sprawę ze zna​cze​nia trak​tatu i tego, jak ważny jest on dla przy​szło​ści Fran​cji. Zamie​rzam być ide​alną oblu​bie​nicą dla zwy​cięzcy spod Azin​co​urt, póź​niej zaś jego lojalną mał​żonką i tro​skliwą matką jego dzieci, jeśli tylko Bóg nam pobło​go​sławi. — Zro​biła znak krzyża, potę​gu​jąc w ten spo​sób zna​cze​nie swo​ich słów, a następ​nie splo​tła dło​nie na kola​nach. — Czy mogła​bym teraz poznać wię​cej szcze​gó​łów doty​czą​cych mojego ślubu? Czy usta​lono już datę? Naza​jutrz Kata​rzyna popro​siła, żebym spo​tkała się z nią po mszy. Chciała, żebym przy​nio​sła jej pro​sty, skromny płaszcz oraz jeden z moich czep​ków. — Zamie​rzam odwie​dzić moją córkę chrzestną — oznaj​miła. O księż​niczce było teraz w Troyes bar​dzo gło​śno, ale kiedy powie​siła sobie na ramie​niu koszyk, wło​żyła cze​pek i opa​tu​liła się płasz​czem, mogła dotrzeć do rue de l’Aigu​ille nie​zau​wa​żona przez nikogo. Kiedy przy​by​ły​śmy na miej​sce, jej imien​niczka krzy​czała wła​śnie wnie​bo​głosy, ale Kata​rzyna szybko uspo​ko​iła nie​mowlę i uko​ły​sała do snu. Widząc, że Alys jest kom​plet​nie wyczer​pana, zaczęła nakła​niać Jacques’a, by wyna​jął słu​żącą lub mamkę. — Powin​ni​ście to zro​bić od razu — powie​działa, wyj​mu​jąc z koszyka sakiewkę. — Sądzę, że nie​długo wyjadę z Troyes i chcę mieć pew​ność, że mojej chrze​śnicy niczego nie zabrak​nie. Pro​szę, weź​cie to złoto i wyko​rzy​staj​cie część tych pie​nię​dzy, żeby zatrud​nić nie​zbędną pomoc. — Poło​żyła sakiewkę na stole. Jacques uklęk​nął przy niej. — Dzię​kuję ci, Wasza Wyso​kość. Zro​bię tak, jak mówisz. To moja wina: sku​pi​łem się na pracy i nie zauwa​ży​łem, jak zmę​czona była ostat​nimi czasy Alys. — Kata​rzyna uśmiech​nęła się pobłaż​li​wie, słu​cha​jąc tych żar​li​wych wyra​zów wdzięcz​no​ści, po chwili jed​nak zamy​śliła się i powie​działa: — Zacze​kaj, Jacques, mam lep​szy pomysł. Nie zatrud​niaj słu​żą​cej. Może wszy​scy troje spro​wa​dzi​cie się na jakiś czas do pałacu? Była​bym zachwy​cona, gdy​byś zechciał zapro​jek​to​wać moją suk​nię ślubną i wszyst​kie stroje, któ​rych mogę potrze​bo​wać jako przy​szła kró​lowa. Nagle roze​śmiała się, naj​wy​raź​niej zachwy​cona wła​snym pomy​słem. — To prze​cież dosko​nałe roz​wią​za​nie! Odpo​wiedź na wszyst​kie nasze pro​blemy! E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

32 Pro​mie​nie słońca prze​bi​jały się przez prze​źro​cze kate​dry Saint-Pierre i Saint-Paul, roz​świe​tla​jąc pre​zbi​te​rium i twa​rze sied​miorga ludzi, któ​rzy stali przy głów​nym ołta​rzu. Zgro​ma​dzili się tam arcy​bi​skup Sens w zło​tej kapie, król Anglii Hen​ryk w towa​rzy​stwie swo​ich dwóch braci — Jana, księ​cia Bed​ford, i Toma​sza, księ​cia Cla​rence — oraz Kata​rzyna wraz ze swoją matką kró​lową Iza​belą i Fili​pem, księ​ciem Bur​gun​dii. W chó​rze zebrali się dwo​rza​nie i służba, mało zna​czący przed​sta​wi​ciele kleru, praw​nicy i urzęd​nicy, któ​rzy byli przed chwilą świad​kami pod​pi​sa​nia histo​rycz​nego trak​tatu poko​jo​wego, mają​cego przejść do histo​rii pod nazwą trak​tatu w Troyes. Po jego pod​pi​sa​niu Hen​ryk i Kata​rzyna sta​nęli naprze​ciw sie​bie przy ołta​rzu, patrząc sobie w oczy i z powagą cze​ka​jąc na roz​po​czę​cie uro​czy​sto​ści. Było to ich dru​gie spo​tka​nie. Kata​rzyna chciała, bym uczest​ni​czyła w tym wyda​rze​niu, sta​łam więc obok Agnes i pozo​sta​łych dam dworu, wycią​ga​jąc szyję i pró​bu​jąc dostrzec cokol​wiek w nie​wiel​kim prze​świ​cie pomię​dzy gło​wami dwóch dam o wydat​nych biu​stach, które nie​ustan​nie zbli​żały się do sie​bie, szep​cząc coś sobie na ucho, co dopro​wa​dzało mnie do szału. Nie mogłam uwie​rzyć, że po pię​ciu dłu​gich latach nadziei i stra​chu, trium​fów i nie​szczęść moja naj​droż​sza księż​niczka stała wresz​cie przed swoim kró​lem, gotowa zło​żyć przy​sięgę. Zasta​na​wia​łam się, jak się czuje. Nie, wła​ści​wie wie​dzia​łam jak, choć uda​wało jej się zacho​wać nie​śmiały uśmiech i ukryć drże​nie rąk, kiedy arcy​bi​skup połą​czył jej dłoń z dło​nią Hen​ryka, tak by mogli zło​żyć sobie przy​sięgę i ofi​cjal​nie się zarę​czyć. Jak zwy​kle przy takich oka​zjach, uro​czy​stość odby​wała się po łaci​nie, ale nawet ja zro​zu​mia​łam pyta​nie: Donec velit esse despon​sata viro hoc?. „Czy odda​jesz się dobro​wol​nie temu oto męż​czyź​nie i godzisz się zostać jego oblu​bie​nicą?”. Zro​zu​mia​łam też zde​cy​do​waną odpo​wiedź Kata​rzyny: Imo ego. „Tak”. Poca​łun​kowi towa​rzy​szył wspa​niały psalm w wyko​na​niu śpie​wa​ków sto​ją​cych na gale​rii, a także stłu​miony szmer apro​baty ze strony dwo​rzan oraz duchow​nych, któ​rym nie wypa​dało przy takiej oka​zji wiwa​to​wać. Patrzy​łam, jak złą​czyły się usta Kata​rzyny i Hen​ryka, i zasta​na​wia​łam się, czy księż​niczka doświad​czyła tego samego dresz​czu emo​cji co wtedy, gdy angiel​ski monar​cha nie​spo​dzie​wa​nie poca​ło​wał ją na Kociej Łące. Wie​dzia​łam, że byłaby roz​cza​ro​wana, gdyby tak się nie stało. Ponie​waż nie był to ślub, lecz jedy​nie zarę​czyny, po zakoń​cze​niu uro​czy​sto​ści jej uczest​nicy wyco​fali się na prze​ciw​le​głe krańce ołta​rza. Tych dwoje nie stało się jesz​cze jed​no​ścią. Naj​waż​niej​szymi posta​ciami byli na razie ci, któ​rzy pod​pi​sali trak​tat — kró​lowa Iza​bela ruszyła zatem pierw​sza przez nawę główną, przy niej szli król Hen​ryk i Filip, książę Bur​gun​dii, a za nimi Kata​rzyna, arcy​bi​skup oraz dwaj angiel​scy ksią​żęta. Czu​łam się nieco zawie​dziona, jak ktoś, kto zajął dru​gie miej​sce w wyścigu, a spo​dzie​wał się wygrać. Ku mojemu roz​cza​ro​wa​niu dzi​siej​sza uro​czy​stość miała raczej cha​rak​ter dyplo​ma​tyczny i poli​tyczny i wbrew moim wyobra​że​niom nie oka​zała się pod​nio​słą, pełną rado​ści chwilą. Na wie​czór zapla​no​wano ucztę, nato​miast ślub mógł odbyć się dopiero za dwa tygo​dnie, dzień po świę​cie Trójcy Prze​naj​święt​szej, ponie​waż Kościół nie pozwa​lał na tego typu uro​czy​sto​ści przed nadej​ściem dnia Zesła​nia Ducha Świę​tego. Mia​łam nadzieję, że przy​naj​mniej wtedy znaj​dzie się miej​sce na chwilę rado​ści. Pod​czas uczty Kata​rzyna sie​działa — ku swo​jemu wyraź​nemu zado​wo​le​niu — pomię​dzy kró​lem Hen​ry​kiem a jego bra​tem Toma​szem, księ​ciem Cla​rence. Kró​lowa Iza​bela nato​miast, wci​śnięta mię​dzy angiel​skiego króla a księ​cia Bur​gun​dii, od lat nie była rów​nie rado​sna i oży​wiona. Król Karol, jak zwy​kle ostat​nimi czasy, wyda​wał się nie​obecny. Ja nato​miast sie​działam przy Agnes. — Kró​lowa wygląda na zachwy​coną — zauwa​ży​łam sotto voce. — Jak sądzisz, czy uważa dzi​siej​szy dzień za swój naj​więk​szy triumf? Agnes skrzy​wiła się.

— Sie​dzi mię​dzy dwoma przy​stoj​nymi, potęż​nymi męż​czy​znami w kwie​cie wieku. Choć ma już nie​mal pięć​dzie​siąt lat, na​dal flir​tuje jak zwy​kła kur​ty​zana! Spoj​rza​łam na nią ze zdzi​wie​niem, rzadko bowiem mówiła o kim​kol​wiek coś złego. — Król Hen​ryk nie zamie​nił jesz​cze ani słowa z księż​niczką i całą swoją uwagę poświęca kró​lo​wej oraz księ​ciu — zauwa​ży​łam. — Jestem prze​ko​nana, że Kata​rzyna czuje się zra​niona i roz​gnie​wana, zresztą abso​lut​nie się jej nie dzi​wię. — Kata​rzynę zaba​wia książę Cla​rence. Podobno jest naj​bar​dziej cza​ru​ją​cym z czte​rech braci i wła​śnie roz​ta​cza swój urok. Wes​tchnę​łam i skrzy​wi​łam się. — Tak, ale to nie Tomasz z Cla​rence spra​wia, że Kata​rzy​nie szyb​ciej bije serce. Wydaje mi się, że dziś wie​czo​rem trudno nam będzie popra​wić jej nastrój. Zgod​nie z moimi prze​wi​dy​wa​niami, kiedy nade​szła pora wie​czor​nej toa​lety, Kata​rzyna dała wyraz swemu nie​za​do​wo​le​niu. Zacho​wy​wała spo​kój, dopóki młode dworki poma​gały jej zdjąć płaszcz i ciężką suk​nię, a następ​nie wie​niec z czer​wo​nych róż, który miał sta​no​wić wyraz sza​cunku dla lan​ca​ster​skiej krwi Hen​ryka — na co zresztą, jak mi się wyda​wało, jej oblu​bie​niec nie zwró​cił naj​mniej​szej uwagi. Jed​nak kiedy tylko dworki opu​ściły kom​natę, księż​niczka pode​rwała się z fotela i zaczęła cho​dzić ner​wowo tam i z powro​tem, dając ujście wła​ści​wemu dla Wale​zju​szy tem​pe​ra​men​towi. — Cóż się dzieje z tym czło​wie​kiem? Kiedy pozna​łam go na Kociej Łące, sku​piał się tylko na mnie, patrzył mi w oczy, pytał o zda​nie w roz​ma​itych kwe​stiach i słu​chał tego, co mia​łam do powie​dze​nia. Póź​niej, jak pamię​ta​cie, wysłał mi bez​cenne wenec​kie lustro, rze​komo chcąc w ten spo​sób wyra​zić podziw dla mojej urody. A dzi​siaj led​wie na mnie patrzył, odwra​cał się do mnie ple​cami, a na uśmie​chy odpo​wia​dał gry​ma​sami. Tomasz z Cla​rence był abso​lut​nie cza​ru​jący i sta​rał się wyna​gro​dzić mi nie​uprzej​mość swego brata, ale to on zadał mi naj​więk​szy cios. Otóż Hen​ryk popro​sił go, by spro​wa​dził tu z Rouen swoją żonę, która ma mnie nauczyć, jak być kró​lową! Och, nie ujął tego dokład​nie w ten spo​sób, ale jego inten​cje są jasne. Hen​ryk uważa, że nie umiem się odpo​wied​nio zacho​wać. Jak on śmie suge​ro​wać, że jestem nie​obyta, skoro to on ma tak okropne maniery? Odwró​ciła się gwał​tow​nie i spoj​rzała na nas z gnie​wem, my zaś sta​ły​śmy przed nią osłu​piałe, kom​plet​nie zasko​czone tym wybu​chem. — I co? Co o tym wszyst​kim sądzi​cie? Czyż nie mam racji? Hen​ryk to istny Janus. Zacho​wy​wał się dziś zupeł​nie ina​czej niż poprzed​nio. Co powin​nam w tej sytu​acji zro​bić? Doradź​cie mi coś, pro​szę, bo jestem kom​plet​nie zdez​o​rien​to​wana. Agnes ode​zwała się pierw​sza, odważ​nie bro​niąc króla Hen​ryka. — Może król jest dziś zmę​czony albo źle się czuje? Docie​rały do nas infor​ma​cje, że angiel​skie oddziały dzie​siąt​kuje febra. Kata​rzyna tup​nęła nogą, ponie​waż jed​nak miała na sobie mięk​kie trze​wiki z cie​lę​cej skórki, nie osią​gnęła zamie​rzo​nego efektu. — Nie, on nie jest chory. Spójrz tylko na niego! To okaz zdro​wia. Przy​po​mina wiel​kiego kota o lśnią​cej sier​ści, który wła​śnie pochwy​cił swoją ofiarę. Jest zado​wo​lony z sie​bie i uważa, że wolno mu wszystko. Nie​na​wi​dzę go! — Odwró​ciła się gwał​tow​nie i wyda​wało się, że podej​dzie do swo​jego ołta​rzyka, nagle zmie​niła jed​nak zda​nie i zbli​żyła się do stołu, na któ​rym stał dzba​nek i kilka kie​lisz​ków. Drżącą ręką nalała sobie wina. Cał​ko​wi​cie się z nią zga​dza​łam. Nawet z odle​głego miej​sca, w któ​rym sie​dzia​łam pod​czas uczty, widzia​łam, że król Hen​ryk zacho​wy​wał się dokład​nie tak, jak to opi​sała — a nawet gorzej. Był wynio​sły i nie​grzeczny — i co gor​sza, nie​miły. Kata​rzyna była osiem​na​sto​let​nią, nie​do​świad​czoną dziew​czyną, ale prze​cież tego wła​śnie pra​gnął — oblu​bie​nicy czy​stej i ule​głej. Miał trzy​dzie​ści dwa lata i świat stał przed nim otwo​rem. Czło​wiek honoru podałby jej pomocną dłoń, zamiast dep​tać żar​liwe, pełne entu​zja​zmu sta​ra​nia. Zacho​wy​wał się jak potwór i serce krwa​wiło mi na myśl o tym, co ją spo​tkało. Czu​łam jed​-

nak, że Kata​rzyna nie potrze​bo​wała w tej chwili współ​czu​cia ani pocie​chy, ponie​waż tylko by ją to osła​biło. Potrze​bo​wała swo​jej dumy i gniewu Wale​zju​szy, by trzy​mać głowę wysoko i nie stra​cić odwagi. Posta​no​wi​łam więc wystą​pić w roli adwo​kata dia​bła. — A czego się spo​dzie​wa​łaś, Made​mo​iselle? — zapy​ta​łam, wzru​sza​jąc ramio​nami. — To prze​cież ten sam król, który nakło​nił pod​da​nych, by porzu​cili swoje zie​mie i rodziny i ruszyli z nim za morze, ryzy​ku​jąc życie dla nie​pew​nej sprawy. Nie zro​bił tego za pomocą uroku i słod​kich słó​wek. Doko​nał tego dzięki nie​złom​nej woli i nie​zwy​kłej wprost ambi​cji. Nie jest kotem, tylko potęż​nym lwem, takim jak te, które zdo​bią jego sztan​dary. To dumny i bez​względny czło​wiek, a jedyną rze​czą, która go prze​raża, jest to, czego nie rozu​mie: tak piękna, inte​li​gentna i dzielna młoda kobieta jak ty. Kata​rzyna jesz​cze moc​niej zmarsz​czyła brwi, ale gniew znik​nął z jej twa​rzy. Zastą​piła go cie​ka​wość. — Co masz na myśli, Mette? Czyż​byś twier​dziła, że o n boi się m n i e? Nie! To nie​moż​liwe. — Zasta​nów się przez chwilę. Ni​gdy nie miał żony. Jego matka zmarła, kiedy był bar​dzo młody. Spę​dził życie pośród żoł​nie​rzy, a jedyne kobiety, z któ​rymi mógł mieć do czy​nie​nia, nie należą do takich, które kie​dy​kol​wiek pozna​łaś albo chcia​ła​byś poznać. Nie wie nic o inte​li​gent​nych, wykształ​co​nych i pięk​nych ary​sto​krat​kach. Przy​pusz​czam, że spo​tkał ich na swej dro​dze zale​d​wie garstkę. Nie powin​naś go nie​na​wi​dzić. Sądzę nawet, że powin​naś go żało​wać. Agnes wstrzy​mała oddech, a Kata​rzyna rzu​ciła mi gniewne spoj​rze​nie. Poru​szała powoli głową, tak jakby nie potra​fiła zro​zu​mieć tego, co przed chwilą usły​szała. — Nie. On jest prze​cież kró​lem — zapro​te​sto​wała. — Wysoko uro​dzone kobiety rzu​cają mu się na szyję. Widzia​łam, jak zacho​wy​wały się damy na dwo​rze mojej matki, jak ota​czały wia​nusz​kiem każ​dego potęż​nego męż​czy​znę. Ludzie tacy jak król Hen​ryk mogą wybie​rać. Nie, nie, Mette, nie mogę go żało​wać. W żad​nym wypadku. — Dobrze — zgo​dzi​łam się. — Ale nie powin​naś się go też bać. Wierz mi, choć jest on lwem, to kiedy zosta​niesz jego żoną, będziesz mogła się do niego zbli​żyć, prze​bić się przez jego kró​lew​ską zbroję i odna​leźć kry​ją​cego się pod nią czło​wieka z krwi i kości, przy​po​mi​na​ją​cego raczej potul​nego kota niż lwa. Dla króla, kogoś, kto latami dosko​na​lił się w roli władcy, żoł​nie​rza i zdo​bywcy, taka bez​bron​ność jest czymś prze​ra​ża​ją​cym, a zara​zem kuszą​cym. Pra​gnie jej, choć jed​no​cze​śnie się jej oba​wia, ponie​waż się boi, że podob​nie jak Sam​son utraci swą siłę. Kata​rzyna sze​roko otwo​rzyła usta ze zdu​mie​nia. — Matko Boska, Mette… to prawda! Nie mam poję​cia, skąd ci to przy​szło do głowy, ale intu​icja pod​po​wiada mi, że nie możesz się mylić. S k ą d to wiesz? Tak bar​dzo kon​cen​tro​wa​łam się na tym, by prze​ka​zać jej swój punkt widze​nia, że nie zda​wa​łam sobie sprawy, jak wiel​kie zro​dziło się we mnie napię​cie. Całe moje ciało naprę​żyło się jak struna harfy. Wcią​gnę​łam głę​boko powie​trze i gło​śno wes​tchnę​łam, a po chwili zaśmia​łam się, nieco zawsty​dzona. — Nie wiem — wyzna​łam ze zdu​mie​niem. — Ni​gdy nie pozna​łam króla i ni​gdy nie byłam księż​niczką, masz więc pełne prawo zigno​ro​wać każde moje słowo. Prawdę mówiąc, Made​mo​iselle, trudno mi okre​ślić, skąd się to wzięło! Tym razem to Kata​rzyna się roze​śmiała. — No cóż, chcia​ła​bym te słowa zigno​ro​wać, ale zamiast tego je zapa​mię​tam. Nie będę się bała króla. Ile​kroć zachowa się nie​grzecz​nie czy apo​dyk​tycz​nie, uśmiechnę się i wyobrażę sobie, jak głasz​czę jego mięk​kie kocie futro. I prę​dzej czy póź​niej tak się rze​czy​wi​ście sta​nie! Kla​snę​łam w dło​nie z zachwy​tem. — Brawo, Made​mo​iselle! — zawo​ła​łam. — Kiedy angiel​ski monar​cha zoba​czył cię po raz pierw​szy na Pré du Chat, nie znał cię, ale zro​zu​miał, że jesteś nagrodą, o którą warto wal​czyć. Teraz, kiedy cię zdo​był, oba​wia się, że o ile k r ó l Hen​ryk na cie​bie zasłu​guje, o tyle Hen​ryk, zwy​kły czło​wiek, już nie. Kata​rzyna usia​dła przy swo​jej toa​letce i podała mi szczotkę do wło​sów. — No dobrze, Mette, ale przyj​mu​jąc ten tok rozu​mo​wa​nia. Tomasz, książę Cla​rence, jest wobec mnie

uprzejmy, bo ma żonę i nawykł do towa​rzy​stwa dam. — Zamil​kła na chwilę, roz​wa​ża​jąc te słowa, i naj​wy​raź​niej uznała, że mogę rze​czy​wi​ście mieć rację. — Tak. Wydaje mi się, że to cał​kiem praw​do​po​dobne. Jego żona ma na imię Mar​ga​ret i Tomasz wyraża się o niej z wiel​kim sza​cun​kiem, choć nie mają dzieci. To wła​śnie ona ma mnie uczyć, jak być kró​lową. Zaczę​łam ją cze​sać, tak jak wiele razy przed​tem, Agnes zaś przy​nio​sła wodę różaną i obmyła twarz oraz szyję księż​niczki. — Sądzę, że mogłaś źle zin​ter​pre​to​wać całą tę sytu​ację, Madame — zauwa​żyła łagod​nie. — Może król chciał po pro​stu pomóc ci przy​sto​so​wać się do nowego życia? Musi prze​cież ist​nieć wiele róż​nic mię​dzy fran​cu​skim i angiel​skim dwo​rem, a szkoda by było, gdyby nowa kró​lowa popeł​niała na sku​tek nie​wie​dzy roz​ma​ite błędy. — Myślę, że masz rację — przy​znała Kata​rzyna, zamy​ka​jąc oczy, by Agnes mogła obmyć jej twarz. — Być może powin​nam była wcze​śniej zacząć uczyć się angiel​skiego. Hen​ryk posłu​guje się na dwo​rze wyłącz​nie angiel​skim, jeżeli więc nie opa​nuję szybko tego języka, nie będę wie​działa, co dzieje się wokół mnie. Tak, już rozu​miem, że mogłam zbyt pochop​nie odrzu​cić pomoc Mar​ga​ret, księż​nej Cla​rence. Popro​szę też króla Hen​ryka, żeby zapew​nił mi nauczy​ciela angiel​skiego. Jej gniew wresz​cie minął, my zaś po jakimś cza​sie wyszły​śmy, pozo​sta​wia​jąc księż​niczkę klę​czącą przed tryp​ty​kiem. Pospiesz​nie wyco​fa​ły​śmy się do nie​wiel​kiego, sąsia​du​ją​cego z jej kom​natą pokoju, w któ​rym dzie​li​ły​śmy łoże z bal​da​chi​mem. W nie​pa​mięć ode​szły już czasy, kiedy spa​łam z Alys na nie​wy​god​nym sien​niku. Mimo to nie mogłam zasnąć i leża​łam z otwar​tymi oczyma, zasta​na​wia​jąc się z nie​po​ko​jem, czy histo​ria nie chce zato​czyć koła i czy dopro​wa​dziw​szy do śmierci jed​nego dia​bel​skiego sługi, nie będę musiała patrzeć, jak księż​niczka wpada w ręce dru​giego. Od Madame Roy​ale Kata​rzyny de Valois do Karola, del​fina Vien​nois Pozdra​wiam Cię raz jesz​cze, naj​droż​szy Bra​cie, to ostatni list, w któ​rym otwie​ram przed Tobą swe serce, Karolu. Po moim ślu​bie z kró​lem Hen​ry​kiem dzie​le​nie się naj​skryt​szymi myślami z bra​tem byłoby aktem nie​lo​jal​no​ści, a może zdrady — nawet jeśli te listy nie są ni​gdy wysy​łane i nikt ich zapewne nie zoba​czy. Być może w przy​szło​ści poszu​kam sobie innego adre​sata. Pisa​łam Ci kie​dyś, że trudno mi zaak​cep​to​wać, iż trak​tat, który przy​pie​czę​to​wuje moje mał​żeń​stwo z Hen​ry​kiem, czyni go jed​no​cze​śnie następcą tronu Fran​cji i pozba​wia Cię tytułu del​fina. Choć ni​gdy nie uwie​rzę, że nie jesteś pra​wo​wi​tym synem naszego ojca, docho​dzę obec​nie do wnio​sku, że prawo salic​kie, za sprawą któ​rego nasz pra​dziad zasiadł na tro​nie, nie zostało usank​cjo​no​wane przez Boga, w związku z czym rosz​cze​nia wysu​wane przez dziada króla Hen​ryka były pra​wo​mocne. Na tej pod​sta​wie wno​szę, że nie wyjdę za uzur​pa​tora, lecz za pra​wo​mocnego następcę tronu fran​cu​skiego. Jak na iro​nię, moje prze​czu​cie, iż król Hen​ryk dążył do tego mał​żeń​stwa, dla​tego że zapło​nęła mię​dzy nami iskra pod​czas pierw​szego spo​tka​nia — oka​zało się błędne. Choć nie dzie​limy jesz​cze łoża, prze​czu​wam, że będzie to zwią​zek o cha​rak​te​rze ści​śle dyna​stycz​nym, nie zaś oparty na głę​bo​kiej wza​jem​nej miło​ści. Dla​tego zatem, choć Ty i ja musimy stać się wro​gami, nie ozna​cza to, że Hen​ryk i ja sta​niemy się przy​ja​ciółmi. Może Ci to dostar​czyć pew​nej satys​fak​cji, muszę jed​nak przy​znać, że mnie to przede wszyst​kim zasmuca. Żałuję, że nie stało się ina​czej. Mój ślub odbę​dzie się za cztery dni. Chcia​ła​bym wie​rzyć, że gdy​byś był na nim obecny, życzył​byś mi szczę​ścia — ponie​waż jed​nak to pierw​sze jest nie​moż​liwe, przy​pusz​czam, że i to dru​gie jest mało praw​do​po​dobne! Ja jed​nak życzę Ci jak naj​le​piej i mam nadzieję, że będą docie​rały do mnie wie​ści o Twoim dobrym zdro​wiu i gro​madce sil​nych dzieci, któ​rych docze​ka​cie się wraz z Marią. Bądź szczę​śliwy, Karolu. Ja także się o to posta​ram. I niech Bóg ma nas oboje w swej opiece.

Twoja kocha​jąca sio​stra Kata​rzyna Pałac hra​biów, Troyes, pią​tek, 30 maja 1420 roku Kiedy zaj​rza​łam do kaplicy, Kata​rzyna cho​wała wła​śnie kolejny list do skrytki w swoim tryp​tyku. Uśmiech​nęła się do mnie poro​zu​mie​waw​czo, po czym prze​krę​ciła klu​czyk w zamku i umie​ściła go z powro​tem w reli​kwia​rzyku, który nosiła na szyi. — O co cho​dzi, Mette? — zapy​tała, cho​wa​jąc reli​kwia​rzyk za dekol​tem. — Musi cho​dzić o coś waż​nego, skoro się tu zja​wi​łaś. — Przy​szła wia​do​mość od kró​lo​wej, Made​mo​iselle. Wzywa cię do sali balo​wej i prosi, abyś zja​wiła się tam natych​miast. Król Hen​ryk jest już w dro​dze i chciałby się z tobą przy​wi​tać. Kata​rzyna zmarsz​czyła czoło. — Nie sądzę, żeby n a t y c h m i a s t o w e poja​wie​nie było rze​czy​wi​ście konieczne, Mette. Czyż oblu​bie​nica nie ma prawa… ba, wręcz obo​wiązku kazać oblu​bień​cowi na sie​bie cze​kać? Myślę, że się prze​biorę. Pro​szę, przy​nieś mi pierw​szą suk​nię, którą uszył dla mnie Jacques. — Cho​dzi ci o tę suk​nię, któ​rej kró​lowa nie chciała ni​gdy wię​cej widzieć, Made​mo​iselle? — zapy​ta​łam z uśmie​chem. Księż​niczka odwza​jem​niła uśmiech. — Dokład​nie tak, Mette — ski​nęła głową. — I przy​go​tuj się pro​szę, bo chcia​ła​bym, żebyś mi towa​rzy​szyła i nio​sła mój tren. Zain​try​go​wała mnie jej prośba. Pod​czas jed​nego spo​tka​nia Kata​rzyna zamie​rzała posta​wić na swoim w dwóch spra​wach: cho​dziło bowiem o wybór sukni i dobór towa​rzyszki. Na domiar złego zamie​rzała zro​bić to na oczach króla Hen​ryka, wie​dząc, że kró​lowa będzie w takiej sytu​acji wyjąt​kowo zde​ner​wo​wana, a jed​no​cze​śnie nie zdoła bez​po​śred​nio się do tego odnieść. Pierw​szy raz cze​ka​łam na taką wizytę z praw​dzi​wym pod​eks​cy​to​wa​niem i cie​szy​łam się, że mogę pod​trzy​my​wać przy tej oka​zji tren Kata​rzyny! Uwa​ża​łam, że księż​niczka wygląda wspa​niale w swo​jej tur​ku​sowo-kre​mo​wej sukni o nie​ty​po​wym kroju i ory​gi​nal​nych haftach — kiedy zaś weszły​śmy do sali, mina Hen​ryka nie pozo​sta​wiała żad​nych wąt​pli​wo​ści, że i on jest tego zda​nia. Prze​rwał nagle roz​mowę z kró​lową, zamilkł, po czym pod​szedł szyb​kim kro​kiem do księż​niczki. — Kata​rzyno! — zawo​łał, a kiedy księż​niczka uklę​kła, natych​miast pomógł jej wstać, po czym uca​ło​wał jej dłoń i wyszep​tał: — Cudow​nie, że mogę cię widzieć. — Wasza Wyso​kość — powie​działa rów​nie łagod​nie, ale ja dosko​nale zna​łam ten ton. Sto​jąc za nią, nie widzia​łam co prawda jej twa​rzy, ale musiała posłać mu jedno ze swo​ich cza​ru​ją​cych spoj​rzeń, zoba​czy​łam bowiem, że król lekko się zaru​mie​nił. — Gdzie się podzie​wa​łaś, Kata​rzyno? — zawo​łała jej ziry​to​wana matka, sie​dząca na fotelu pod bal​da​chi​mem. — Jego Wyso​kość cze​kał na cie​bie. — Ale warto było cze​kać — zapew​nił król, uśmie​cha​jąc się i pro​wa​dząc ją do fotela, który stał obok kró​lo​wej Iza​beli. Uło​ży​łam tren Kata​rzyny, igno​ru​jąc gniewne spoj​rze​nie kró​lo​wej, a następ​nie wyco​fa​łam się i usia​dłam na kamien​nej ławie pod ścianą. Zauwa​ży​łam, że gniew kró​lo​wej jesz​cze się pogłę​bił, kiedy roz​po​znała suk​nię, którą miała na sobie księż​niczka. Byłam cie​kawa, w jaki spo​sób przy​woła córkę do porządku. Czy dotarło już do niej — roz​wa​ża​łam — że nie​mal stra​ciła kon​trolę nad ostat​nim ze swo​ich dzieci? — Przy​je​cha​łem, by pro​sić cię o pomoc, Kata​rzyno — wyja​śnił król Hen​ryk, zasia​da​jąc na trze​cim fotelu.

— Pomoc, Wasza Wyso​kość? W jakiż spo​sób mogła​bym pomóc tak potęż​nemu władcy? — zapy​tała, nie kry​jąc zdzi​wie​nia. — Cho​dzi o nasz ślub — mówił dalej, wpa​tru​jąc się w nią uważ​nie, tak jakby oba​wiał się jej reak​cji. — Muszę przy​znać, że nie byłem zachwy​cony atmos​ferą panu​jącą w kate​drze pod​czas naszych zarę​czyn. Dla​tego wła​śnie zasta​na​wia​łem się, czy mia​ła​byś coś prze​ciwko temu, aby​śmy wzięli ślub gdzie indziej. Kata​rzyna prze​chy​liła głowę, wyraź​nie zain​try​go​wana. — A czy mogę zapy​tać, cóż takiego nie odpo​wia​dało ci w kate​drze, mój panie? Kró​lowa zapro​te​sto​wała. — Jego Wyso​kość nie musi wcho​dzić w szcze​góły ani się przed tobą tłu​ma​czyć, Kata​rzyno. Nie jest zado​wo​lony, i to wszystko, co musisz wie​dzieć. Kata​rzyna zigno​ro​wała matkę i uśmiech​nęła się roz​bra​ja​jąco do angiel​skiego monar​chy. — Zasta​na​wia​łam się po pro​stu, czy naszą dez​apro​batę wzbu​dziły te same rze​czy, Sir. Choćby fakt, że kate​dra jest na​dal w budo​wie i wszę​dzie leżą pozo​sta​wione przez budow​ni​czych narzę​dzia, nie mówiąc już o tym, że część nawy znaj​duje się jesz​cze pod gołym nie​bem. Sze​roki uśmiech króla odmie​nił jego twarz, zmięk​cza​jąc mu rysy. — A więc i ty to czu​łaś! — zawo​łał. — Miało to zde​cy​do​wa​nie nie​ko​rzystny wpływ na panu​jącą tam atmos​ferę. Potrze​bu​jemy na tę wspa​niałą uro​czy​stość spo​koju i piękna, nie zaś dra​bin i rusz​to​wań. — W zupeł​no​ści się z tobą zga​dzam, panie — zapew​niła Kata​rzyna, przy​ta​ku​jąc z zado​wo​le​niem. —  Czy pozwo​lisz zatem, bym zasu​ge​ro​wała inny kościół? Król Hen​ryk wyda​wał się tego dnia zupeł​nie innym czło​wie​kiem. Mogła​bym przy​siąc, że dostrze​głam w jego oczach błysk, kiedy odparł: — O ile będzie to ten sam kościół, który zamie​rza​łem zapro​po​no​wać. Powie​dzieli jed​no​cze​śnie: — Saint-Jean-au-Marché! — po czym gło​śno się roze​śmiali. — Modli​łem się tam kilka razy, odkąd przy​je​cha​łem do Troyes — wyja​śnił król, kiedy już się uspo​ko​ili. — Podoba mi się, że kościół znaj​duje się na samym środku ruchli​wego placu tar​go​wego, a mimo to panuje w nim taki spo​kój. — Poza tym odbyło się tam wiele wspa​nia​łych ślu​bów, mszy i innych uro​czy​sto​ści — kon​ty​nu​owała Kata​rzyna z entu​zja​zmem. — Ja sama uczest​ni​czy​łam tam nie​dawno w chrzcie. Bar​dzo bym chciała, żeby nasz ślub odbył się wła​śnie w tym kościele. — W takim razie popro​szę arcy​bi​skupa, żeby się tym zajął — obie​cał król Hen​ryk, lekko się zawa​hał, po czym poru​szył nowy temat. — Jest jesz​cze jedna sprawa, o któ​rej powi​nie​nem wspo​mnieć. Zresztą wiąże się ona wła​śnie z Jego Emi​nen​cją oraz jego biskup​stwem. Kata​rzyna unio​sła brwi. — Jego biskup​stwem? Sądzi​łam, że Sens nie​dawno się pod​dało. — Zauwa​ży​łam, że nie wspo​mniała o tym, iż to siły del​fina prze​jęły mia​sto. Jej brat pozo​sta​wał dla niej na​dal trud​nym, bole​snym tema​tem. Wie​dza księż​niczki doty​cząca aktu​al​nej poli​tyki zro​biła na Hen​ryku ogromne wra​że​nie. — O to wła​śnie cho​dzi. W zamian za to, że udzieli nam ślubu, obie​ca​łem arcy​bi​sku​powi, że pomogę mu odzy​skać jego mia​sto i jego kate​drę. Zamie​rzam przy​stą​pić do oblę​że​nia Sens bez​po​śred​nio po naszym ślu​bie, Kata​rzyno. Stłu​mi​łam okrzyk zdu​mie​nia. Mogłam sobie tylko wyobra​żać, jak Kata​rzyna przyj​mie tę nowinę. — Co masz na myśli, mówiąc, że chcesz wyru​szyć bez​po​śred​nio po naszym ślu​bie? — Mia​łam nie​od​parte wra​że​nie, że zadała to pyta​nie przez zaci​śnięte zęby. Król Hen​ryk zaru​mie​nił się. — Chciał​bym wyje​chać następ​nego ranka — powie​dział, po czym pod​niósł prze​pra​sza​jąco dłoń. —  Wiem, jesteś tym ura​żona… ale wycho​dzisz za żoł​nie​rza, Kata​rzyno. W czerwcu pogoda naj​bar​dziej sprzyja oblę​że​niom, a pre​ten​dent z każ​dym dniem umac​nia swoje gar​ni​zony na linii frontu. Nie możemy

dłu​żej cze​kać. Zapa​dła pełna napię​cia cisza i nawet kró​lowa posta​no​wiła zacho​wać mil​cze​nie. Kiedy Kata​rzyna znowu się ode​zwała, w jej gło​sie nie dało się nie wychwy​cić iro​nii. — Dla żoł​nie​rza takiego jak ty, panie, to zapewne wyjąt​kowo fru​stru​jące, że w dniu Zesła​nia Ducha Świę​tego Kościół zezwala na pro​wa​dze​nie wojny, ale nie dopusz​cza ślu​bów. W prze​ciw​nym wypadku zosta​li​by​śmy mał​żeń​stwem jesz​cze dzi​siaj, jutro zaś szybko przy​ję​ła​bym rolę mar​kie​tanki. Wes​tchnę​łam. Mimo pierw​szych oznak har​mo​nii znowu zatrium​fo​wała nie​zgoda. W kwe​stii ślubu nie zmie​niło się jed​nak nic z wyjąt​kiem loka​li​za​cji. Trwały gorącz​kowe przy​go​to​wa​nia, które obej​mo​wały także pako​wa​nie całego dobytku Kata​rzyny, tak by mogła natych​miast po ślu​bie wyru​szyć na to, co iro​nicz​nie nazy​wała swoim lune de siège 1. W warsz​ta​cie znaj​du​ją​cym się na stry​chu, bez​po​śred​nio nad kró​lew​skimi apar​ta​men​tami, Jacques i Alys pra​co​wali tym​cza​sem nad gar​de​robą księż​niczki. Ich nie​mowlę znaj​do​wało się pod opieką mamki, ja zaś przy każ​dej spo​sob​no​ści wymy​ka​łam się, żeby przy​tu​lić wnuczkę i choć przez chwilę się z nią poba​wić. Micha​lina, księżna Bur​gun​dii, nie​ustan​nie raczyła nas wykła​dami na temat ety​kiety obo​wią​zu​ją​cej na ślu​bie kró​lew​skim. Oma​wiała kolejne etapy cere​mo​nii, pla​no​wane roz​rywki, dania, które zostaną podane na uczcie, a także oso​bliwy rytuał zwią​zany z nocą poślubną — w któ​rej mieli rze​komo uczest​ni​czyć arcy​bi​skup, wszy​scy człon​ko​wie rodziny kró​lew​skiej… a nawet muzycy. — To z kolei przy​po​mina mi — dodała księżna w trak​cie jed​nego z tych wykła​dów, zwra​ca​jąc się nagle bez​po​śred​nio do mnie — że już czas, abyś się​gnęła po swoją pęsetę i wzięła się do pracy, madame Lanière. Żadna fran​cu​ska dzie​wica o błę​kit​nej krwi nie wita swego męża pod​czas nocy poślub​nej, jeżeli jej ciało nie zosta​nie odpo​wied​nio przy​go​to​wane. Zna​łam tę tra​dy​cję: młode fran​cu​skie oblu​bie​nice z rodów dyna​stycz​nych musiały być pod​czas deflo​ra​cji abso​lut​nie czy​ste, czyli cał​ko​wi​cie pozba​wione owło​sie​nia. Nie doty​czyło to oczy​wi​ście wło​sów na ich gło​wach, które nale​żało na tę oka​zję roz​pu​ścić. Wysku​by​wa​ły​śmy zatem włos za wło​sem przez dłu​gie godziny, a Kata​rzyna zno​siła te seanse bez słowa skargi. Przy​pusz​cza​łam, że ten nie​zwy​kły sto​icyzm i godne podziwu opa​no​wa​nie mogły jej się w przy​szło​ści bar​dzo przy​dać. — Zakła​dam, że daty mojego krwa​wie​nia dokład​nie omó​wiono przy oka​zji wyboru daty ślubu —  zauwa​żyła sucho, leżąc naga na prze​ście​ra​dle, pod​czas gdy zaj​mo​wa​łam się jej prawą pachą tak deli​kat​nie, jak tylko potra​fi​łam. — Przy​pusz​czam, że na​dal infor​mu​jesz kró​lową o tych spra​wach, Mette? Nie wie​rzę, żeby zdo​łali unik​nąć czasu men​stru​acji zupeł​nie przy​pad​kiem. — To prawda, Made​mo​iselle — przy​zna​łam ze skru​chą. — Możesz jed​nak dzię​ko​wać samemu kró​lowi Hen​ry​kowi za to, że oszczę​dzono ci upo​ka​rza​ją​cego spraw​dzianu dzie​wic​twa. Powie​dział podobno, że ma do cie​bie zaufa​nie, i uznał, że nie jest to konieczne. Kata​rzyna gwał​tow​nie się pode​rwała, przy​ci​ska​jąc prze​ście​ra​dło do piersi i otwie​ra​jąc sze​roko oczy ze zdzi​wie​nia. — Mój Boże, Mette, nie wie​dzia​łam, że mogłoby dojść do cze​goś tak strasz​nego! Cóż bym wtedy zro​biła? Wzru​szy​łam ramio​nami. — Nie sądzę, abyś musiała w takiej sytu​acji cokol​wiek robić, Made​mo​iselle. Pozwo​li​łam sobie zasię​gnąć w tej spra​wie języka. Wygląda na to, że tego typu spraw​dziany nie mają ści​śle fizycz​nego, intym​nego cha​rak​teru. To by zresztą pod​wa​żało ich sens, czyż nie? Cie​szę się jed​nak, że król Hen​ryk z tego zre​zy​gno​wał. Oszczę​dził ci w ten spo​sób upo​ko​rzeń. — Tak, jestem mu za to bar​dzo wdzięczna. — Kata​rzyna spoj​rzała na mnie z nie​po​ko​jem. — Czy on naprawdę tak powie​dział? Że ma do mnie zaufa​nie? — Tak sły​sza​łam — przy​tak​nę​łam. — I ma cał​ko​witą rację — doda​łam z prze​ko​na​niem.

1. Gra słów: lune de miel to po fran​cu​sku mie​siąc mio​dowy, nato​miast słowo siège ozna​cza oblę​że​nie. ↩

E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

33 — Jako młode dziew​częta marzy​ły​śmy w klasz​to​rze o naszych przy​szłych mężach i wyobra​ża​ły​śmy sobie, jacy oni będą. Pamię​tasz, Agnes? Głos Kata​rzyny wyda​wał się odle​gły i zaczę​łam się zasta​na​wiać, czy nie wla​łam zbyt wiele wywaru z maku do napoju, który wmu​si​łam w nią tego ranka, pró​bu​jąc nieco ją uspo​koić. Było jesz​cze wcze​śnie, za oknem uno​siła się deli​katna, mleczna mgiełka, a łagodne pro​mie​nie słońca rzu​cały dłu​gie cie​nie na nabrzeżne ogrody. Wyglą​dało na to, że mimo cało​noc​nej ulewy deszcz nie odważy się zruj​no​wać kró​lew​skiego ślubu. — Oczy​wi​ście, że pamię​tam — przy​tak​nęła Agnes, dając Alys znak, by pomo​gła jej pod​nieść ciężką halkę uszytą z nie​zwy​kle cen​nego srebr​nego mate​riału, wykoń​czoną złotą koronką. — Wyobra​ża​ły​śmy sobie, że wyj​dziesz za przy​stoj​nego księ​cia… i to marze​nie ma się dziś wresz​cie speł​nić! — Agnes, świa​doma tego, jak bar​dzo jej przy​ja​ciółka się dener​wuje, sta​rała się dodać jej otu​chy. Z pomocą Alys ostroż​nie pod​nio​sła w górę srebrną halkę i prze​ło​żyła ją Kata​rzy​nie przez głowę. Po chwili zaczęły ją wspól​nie ukła​dać i popra​wiać. Uklę​kłam przy Kata​rzy​nie i zało​ży​łam jej na stopy wysa​dzane per​łami saty​nowe trze​wiki. Wspa​niała suk​nia uszyta przez Jacques’a leżała na łóżku niczym bez​władna lalka, a kra​wiec cho​dził tym​cza​sem ner​wowo pod drzwiami kom​naty, cze​ka​jąc, aż zosta​nie wezwany, by wpro​wa​dzić ostat​nie poprawki. — Wyobra​ża​ły​śmy sobie, że będzie nie tylko przy​stojny i wysoko uro​dzony, ale też uprzejmy i łagodny, prawda? — przy​po​mniała smutno Kata​rzyna. Zda​wała się nie​mal nie​świa​doma tego, co działo się wokół niej. Cenne wenec​kie lustro stało tuż obok, księż​niczka jed​nak ani razu nie spoj​rzała na swoje odbi​cie. — Przy​pusz​czam, że małe dziew​czynki nie potra​fią sobie wyobra​zić innego pana mło​dego. Kata​rzyna wsparła się na mnie, kiedy zakła​da​łam jej trze​wiki, a Agnes i Alys pod​nio​sły w tym cza​sie zwiewną, wspa​niałą suk​nię, która leżała na łóżku. — Król Hen​ryk jest wystar​cza​jąco rycer​ski, by zaspo​koić pra​gnie​nia każ​dej dziew​czyny — zapew​niła Agnes. — Będzie cię trak​to​wał z sza​cun​kiem. Nie mam co do tego wąt​pli​wo​ści. — To prawda — głos Kata​rzyny docho​dził stłu​miony spod warstw mate​riału. Po chwili księż​niczka posłusz​nie pod​nio​sła ręce w górę, tak by Alys i Agnes mogły nało​żyć suk​nię. — Ale nie marzy​ły​śmy o sza​cunku. Marzy​ły​śmy o miło​ści. Jakże były​śmy młode i naiwne. — W zamy​śle​niu rozej​rzała się po pokoju, nie zwa​ża​jąc na naszą krzą​ta​ninę. — Może już ni​gdy wię​cej nie spę​dzę nocy w tej kom​na​cie —  oznaj​miła, tak jakby nagle powró​ciła myślą do teraź​niej​szo​ści. — Jutro wyru​szamy do Sens, a kto wie, dokąd król Hen​ryk popro​wa​dzi swoją armię potem. Dzię​kuję Bogu, że jedzie​cie wszyst​kie ze mną. Nie wyobra​żam sobie, jak bym bez was wytrzy​mała. Decy​zja, nad którą gło​wi​łam się od wielu dni, została pod​jęta bez mojego udziału. Nie musia​łam doko​ny​wać wyboru mię​dzy Alys a Kata​rzyną, księż​niczka bowiem popro​siła Jacques’a, by został jej oso​bi​stym kraw​cem, on zaś na to przy​stał. Mieli zabrać dziecko i przy​naj​mniej na pewien czas stać się człon​kami świty Kata​rzyny, opiekę nad domem przy rue de l’Aigu​ille powie​rzyli zaś swo​jemu ter​mi​na​to​rowi. Była to bar​dzo poważna decy​zja, ale Jacques nie mógł odmó​wić, sta​nął bowiem przed nie​po​wta​rzalną szansą. W ten oto spo​sób moja mała rodzina miała wkrótce dołą​czyć do tej wędru​ją​cej nie​ustan​nie kara​wany — świty angiel​skiego zdo​bywcy. Wie​dzia​łam, że dopiero czas pokaże, dokąd miało to nas wszyst​kich zapro​wa​dzić. Nie uczest​ni​czy​łam w mszy ślub​nej Kata​rzyny. Mimo że kościół Saint-Jean-au-Marché nie nale​żał do małych, nie był kate​drą i pękał w szwach, wypeł​niony po brzegi człon​kami rodziny kró​lew​skiej, księżmi, dostoj​nymi panami, damami i dwo​rza​nami. Choć księż​niczka kazała mnie wpi​sać na listę gości, wie​dzia​łam, że nie mam szans zoba​czyć cze​go​kol​wiek w takim tłu​mie. Razem z Alys, Jacques’em i tysią​cami

innych miesz​kań​ców mia​sta sta​łam więc na placu tar​go​wym i patrzy​łam, jak pod zło​tym bal​da​chi​mem roz​sta​wio​nym pod drzwiami kościoła pań​stwo mło​dzi zło​żyli sobie przy​sięgę mał​żeń​ską w obec​no​ści arcy​bi​skupa Sens i ludu Troyes. W peł​nej napię​cia ciszy roz​legł się głę​boki, czy​sty głos króla: — In nomine Patris, et Filii, et Spi​ri​tus Sancti. W imię Ojca i Syna, i Ducha Świę​tego. Następ​nie zgod​nie z tra​dy​cją król wsu​wał obrączkę kolejno na palec wska​zu​jący i środ​kowy księż​niczki, by dopiero na koniec umie​ścić go pew​nym ruchem na jej palcu ser​decz​nym. Nie mia​łam jesz​cze oka​zji oglą​dać obrączki, ale Kata​rzyna mówiła mi, że wyko​nano ją z rzad​kiego czer​wo​nego złota, wydo​by​wa​nego pośród walij​skich wzgórz, wysa​dza​nego rubi​nami w hoł​dzie dla szkar​łatu i złota wid​nie​ją​cych na sztan​da​rze angiel​skiego monar​chy. Serce zabiło mi moc​niej, gdy zda​łam sobie sprawę, że obrączka na palcu Kata​rzyny sym​bo​li​zuje jej nie​odwo​łalne połą​cze​nie z tym potęż​nym władcą, któ​rego led​wie znała. Jeden męż​czy​zna zro​bił już wszystko, by zruj​no​wać jej życie. Czy ten, który został jej mężem, mógł jej zapew​nić szczę​ście? Czy też obrączka miała się wkrótce prze​kształ​cić w kaj​dany, przy​ku​wa​jące ją do przy​szło​ści peł​nej stra​chu i roz​cza​ro​wań? Czy praw​dziwy Hen​ryk Mon​mo​uth był uprzej​mym, peł​nym współ​czu​cia i tro​skli​wym towa​rzy​szem, któ​rego wyma​rzyła sobie jako dziew​czynka, czy raczej bru​talną, bez​względną istotą, rów​na​jącą wszystko z zie​mią niczym krwawa chevauchée? Prze​że​gna​łam się i odmó​wi​łam cichą modli​twę do świę​tej Kata​rzyny, pro​sząc ją, by chro​niła swą imien​niczkę przed wszel​kim złem. Kiedy już obrączka zna​la​zła się na palcu ser​decz​nym księż​niczki, roz​le​gły się gło​śne wiwaty, a pod​eks​cy​to​wany tłum naparł na skrzy​żo​wane piki straż​ni​ków chro​nią​cych kościelne schody. — Niech żyje księż​niczka Kata​rzyna! Niech żyją pań​stwo mło​dzi! — Krzyki sta​wały się coraz gło​śniej​sze, nie​sione falą entu​zja​zmu i zachwytu, jakie budziła ta wspa​niała cere​mo​nia. Król Hen​ryk dał Kata​rzy​nie w pre​zen​cie ślub​nym sześć mlecz​no​bia​łych koni, które zostały zaprzę​gnięte do jej powozu, a wspa​nia​łość tego ekwi​pażu, w połą​cze​niu z olśnie​wa​ją​cym orsza​kiem króla Hen​ryka, dopro​wa​dziła gapiów do amoku. Atmos​fera sta​wała się coraz bar​dziej gorąca i pano​wała taka wrzawa, że war​tow​nicy z tru​dem powstrzy​my​wali napie​ra​jący tłum. Mia​łam wra​że​nie, że oto patrzę na zewnętrzny wyraz poru​sze​nia, które odczu​wam w głębi duszy. Dzi​siej​sza cere​mo​nia tak bar​dzo róż​niła się od tam​tej cichej przy​sięgi, którą zło​żyli sobie Alys i Jacques na scho​dach tego samego kościoła nie​ca​łych dzie​więć mie​sięcy wcze​śniej… Zer​k​nę​łam na nich i zoba​czy​łam, że trzy​mają się teraz za ręce, zapewne przy​po​mi​na​jąc sobie tamte rado​sne chwile. Pamię​ta​łam jed​nak oczy​wi​ście, że wytworna para, która stała na scho​dach kościoła, nie była prze​cież zwy​kłą młodą parą. Arcy​bi​skup Savo​isy pod​niósł dłoń, cze​ka​jąc cier​pli​wie, aż zapad​nie cisza, a następ​nie ofi​cjal​nie przed​sta​wił pań​stwa mło​dych zgro​ma​dzo​nemu przed kościo​łem ludowi, wymie​nia​jąc pełną listę ich tytu​łów. W tam​tej chwili wszy​scy zro​zu​mieli, że zawar​cie tego związku było wyda​rze​niem, które miało zmie​nić świat. — Oby​wa​tele Troyes, ludu Fran​cji, pod​dani naszego łaska​wego monar​chy Karola VI — zagrzmiał arcy​bi​skup, przy​zwy​cza​jony do prze​ma​wia​nia przed tłu​mem. — Przed​sta​wiam wam oto męża i żonę, Hen​ryka i Kata​rzynę, z Bożej łaski króla i kró​lową Anglii i Irlan​dii, następcę i następ​czy​nię tronu Fran​cji, księ​cia i księżną Walii, Lan​ca​ster, Nor​man​dii i Gujenny. Co Bóg złą​czył, niech czło​wiek nie roz​dziela. Kiedy po raz kolejny roz​le​gły się wiwaty, a dzwony kościoła Saint-Jean-au-Marché rado​śnie się roz​dzwo​niły, wymie​ni​ły​śmy z Alys pełne podziwu spoj​rze​nia. Zde​ner​wo​wana dziew​czyna, którą jesz​cze tego ranka ubie​ra​ły​śmy i pocie​sza​ły​śmy, była teraz kró​lową, żoną potęż​nego męż​czy​zny, który mógł pod​bić połowę chrze​ści​jań​skiego świata. — Suk​nia, którą uszył Jacques, wspa​niale wygląda, nie sądzisz, mamo? — zawo​łała z dumą Alys, sta​ra​jąc się prze​krzy​czeć wrzawę. Odwró​ciła się i szep​nęła coś do swego męża, który uśmiech​nął się i zaru​mie​nił. Z jego twa​rzy natych​miast znik​nęło napię​cie i zmę​cze​nie, obecne przez ostat​nie trzy tygo​dnie. — To prawda, jesteś praw​dzi​wym geniu​szem, Jacques! — oznaj​mi​łam na tyle gło​śno, że kilka sto​ją​-

cych w pobliżu osób odwró​ciło się i z zacie​ka​wie​niem spoj​rzało na onie​śmie​lo​nego mło​dego krawca. — Ta suk​nia to praw​dziwy triumf! Alys miała rację: jej mężowi udało się stwo​rzyć prze​piękny strój, który ide​al​nie har​mo​ni​zo​wał z natu​ral​nym, osza​ła​mia​ją​cym pięk​nem Kata​rzyny. Wyglą​dała w nim tak, jak powinna wyglą​dać praw​dziwa kró​lowa, którą przed chwilą została. Sto​jąc z gra​cją obok swo​jego bar​czy​stego męża, z wła​ściwą sobie skrom​no​ścią przy​jęła owa​cję tłumu. W sukni Jacques’a i zło​tym dia​de​mie wysa​dza​nym klej​no​tami, z gęstymi, roz​pusz​czo​nymi wło​sami w kolo​rze lnu, wyglą​dała niczym anioł przed​sta​wiany na ilu​mi​na​cjach Ewan​ge​lii. Pro​jekt sukni został oparty na kla​sycz​nym kroju houp​pe​lande, róż​nica pole​gała jed​nak na tym, że Jacques uszył ją z dwóch warstw. War​stwę zewnętrzną wyko​nał z cien​kiej nie​bie​skiej gazy zdo​bio​nej kró​lew​skimi liliami i dro​bi​nami złota. Ten deli​katny mate​riał, zwień​czony dopa​so​wa​nym gor​se​tem, opa​dał zwiew​nie na srebrną pół​halkę. Z daleka połą​cze​nie to przy​po​mi​nało gwiazdy lśniące na nie​bie księ​ży​cową nocą, a przy każ​dym ruchu Kata​rzyny gruba złota koronka wień​cząca pół​halkę migo​tała niczym pro​mie​nie wscho​dzą​cego słońca. Była to suk​nia zara​zem skromna i zmy​słowa i nie przy​ćmie​wała jej wysa​dzana klej​no​tami klamra monar​szego płasz​cza kró​lo​wej Iza​beli, który spo​czy​wał maje​sta​tycz​nie na ramio​nach Kata​rzyny i opa​dał szkar​łatną kaskadą na schody kościoła. Patrzy​łam, jak Agnes de Bla​gny wraz z pozo​sta​łymi damami dworu pode​szła do księż​niczki i unio​sła ciężki tren, a król Hen​ryk odwró​cił się i wziął Kata​rzynę za rękę, pro​wa​dząc ją na mszę, która miała się odbyć w kościele. Tłum nie był jed​nak w pełni usa​tys​fak​cjo​no​wany. Według zgro​ma​dzo​nych na placu ludzi tra​dy​cji nie stało się jesz​cze zadość. — Poca​łu​nek! — skan​do​wali. — Poca​łu​nek! Poca​łu​nek! Poca​łu​nek! Król Hen​ryk uśmiech​nął się i speł​nił ich prośbę: pochy​lił się i zło​żył poca​łu​nek na ustach swej nowo poślu​bio​nej żony. Był to gest zara​zem deli​katny i śmiały i nawet z daleka dostrze​głam rumieńce, które wystą​piły na policzki Kata​rzyny. Kiedy młoda para zbli​żała się już do drzwi kościoła, angiel​ski monar​cha raz jesz​cze się odwró​cił i posłał kolejny uśmiech sza​le​ją​cemu z rado​ści, wiwa​tu​ją​cemu tłu​mowi. Naj​wy​raź​niej król Hen​ryk zda​wał sobie sprawę z tego, jak cenna jest sym​pa​tia tłumu, i dosko​nale wie​dział, jak ją sobie zaskar​bić. Pod​czas gdy ary​sto​kraci i urzęd​nicy uczest​ni​czyli we mszy u boku mło​dej pary, Alys i Jacques wró​cili do domu, by zająć się swoim dziec​kiem, ja zaś wymknę​łam się z placu, ruszy​łam rue de Notre Dame, po czym skrę​ci​łam w małą uliczkę i odna​la​złam zna​jo​mego rzeź​nika, u któ​rego zamó​wi​łam wcze​śniej fiolkę świe​żej kurzej krwi. Następ​nie wró​ci​łam pospiesz​nie do pałacu i ukry​łam fiolkę w kie​szeni swo​jego rękawa. Wyja​śni​łam rzeź​ni​kowi, że moja wnuczka się ska​le​czyła i że potrze​buję krwi po to, by przy​go​to​wać jej łago​dzące kom​presy. Czu​łam, że Bóg wyba​czy mi to nie​winne kłam​stwo. Uczta weselna trwała od połu​dnia do zmierz​chu i prze​bie​gała zgod​nie z wszyst​kimi dwor​skimi cere​mo​nia​łami. Tak jak naka​zy​wała tra​dy​cja, pań​stwu mło​dym usłu​gi​wali szla​chet​nie uro​dzeni goście. I tak oto Tomasz, książę Cla​rence, przyj​mu​jąc rolę kel​nera, nalał im kie​lich miodu pit​nego z przy​pra​wami korzen​nymi. Król Karol nie zja​wił się w kościele, ale przy​szedł na ucztę i został posa​dzony na tro​nie usta​wio​nym pomię​dzy kró​lową Iza​belą i arcy​bi​sku​pem. Dostrze​głam dwóch jego „opie​ku​nów”, wycze​ku​ją​cych z nie​po​ko​jem w cie​niu pod ścianą, ale nie było ku temu powodu, dzie​cinny król bowiem całą swą uwagę poświę​cił jed​nemu z pre​zen​tów wrę​czo​nych na początku uczty. Król Hen​ryk poda​ro​wał Karo​lowi złote i srebrne sza​chy, nato​miast kró​lowa Iza​bela dostała od niego egzo​tyczną, czer​wono-nie​bie​ską papugę w zło​tej klatce. Zapo​wia​dało się, że o ile sza​chy będą latami leżały nie​tknięte, o tyle wspa​niała papuga zapewni kró​lowi fran​cu​skiemu roz​rywkę na długi czas. Ojciec Kata​rzyny nale​gał, by klatka stała przy nim do końca uczty, a papuga skrze​czała i czy​ściła piórka przez cały wie​czór, wal​cząc o uwagę z akro​ba​tami i żon​gle​rami. Kata​rzyna odbyła z kró​lew​skim major​do​mu​sem wiele dys​ku​sji na temat pre​zentu, który zamie​rzała poda​ro​wać swo​jemu nowemu mężowi, nikomu innemu jed​nak nie zdra​dziła, na co się osta​tecz​nie zde​cy​-

do​wała. Poka​zała pre​zent jedy​nie Agnes, wie​czo​rem, w przed​dzień ślubu, i zwie​rzyła jej się przy tej oka​zji, że zain​spi​ro​wał ją pre​zent uro​dzi​nowy ode mnie. Jej dar dla króla Hen​ryka leżał owi​nięty zło​tym mate​ria​łem na krańcu stołu, gdzie Agnes poło​żyła go tuż przed roz​po​czę​ciem uczty. Zgod​nie z tra​dy​cją w rolę mistrza cere​mo​nii miał się tego wie​czoru wcie​lić hra​bia War​wick, który wzbu​dził tak duże zain​te​re​so​wa​nie Kata​rzyny, zanim jesz​cze spo​tkała się po raz pierw​szy z Hen​ry​kiem na Kociej Łące. Hra​bia sta​nął na pod​wyż​sze​niu i gło​śno ude​rzył pozła​caną laską w drew​nianą pod​łogę. — Wasze Wyso​ko​ści, szla​chetni pano​wie i damy, dostojni goście. Pro​szę o ciszę. Oto przed nami wspa​niała kró​lowa Kata​rzyna! Kata​rzyna wyznała mi wcze​śniej, że wygło​sze​nie pierw​szej publicz​nej prze​mowy budziło w niej głę​bo​kie prze​ra​że​nie, ale bar​dzo zale​żało jej na tym, by nale​ży​cie zapo​wie​dzieć cenny i nie​zwy​kle oso​bi​sty pre​zent dla króla Hen​ryka. Słu​żący odsu​nął ciężki tron, by panna młoda mogła wstać. Zaczęła drżą​cym gło​sem, który zdra​dzał jej zde​ner​wo​wa​nie: — Królu i kró​lowo, dro​dzy rodzice, pro​szę, wybacz​cie mi, że skie​ruję te słowa do mojego męża i suwe​rena, króla Hen​ryka. — Lekko się ukło​niła, Hen​ryk zaś w odpo​wie​dzi ski​nął głową, z zacie​ka​wie​niem marsz​cząc czoło. — Z tego co wiem, w Anglii panny młode nie ofia​ro​wują pre​zen​tów panom mło​dym w dniu ich ślubu, jed​nak we Fran​cji mamy taki wła​śnie zwy​czaj. Chcia​ła​bym wyra​zić i pod​kre​ślić moją wdzięcz​ność za nie​zwy​kły zaszczyt, jaki mnie spo​tkał, kiedy uczy​ni​łeś mnie dzi​siaj swą żoną. W sali roz​le​gła się burza okla​sków, a Kata​rzyna pod​nio​sła opa​ko​waną w złoty mate​riał paczkę i poło​żyła ją ostroż​nie przed kró​lem Hen​ry​kiem, który wstał, by przy​jąć poda​ru​nek. Kata​rzyna mówiła dalej, coraz moc​niej​szym i pew​niej​szym gło​sem: — Bóg Ojciec od dawna sprzyja twoim poczy​na​niom, mój panie, i modlę się, by odtąd miłość Jego Syna chro​niła cię przed wszel​kim złem, a łaska Ducha Świę​tego pobło​go​sła​wiła naszemu mał​żeń​stwu. Ten dar sym​bo​li​zuje potęgę Trójcy Świę​tej, którą, jak mnie​mam, ota​czasz głę​boką czcią. Wyraża też moją miłość, wier​ność i posłu​szeń​stwo, które poprzy​się​gam ci, dopóki śmierć nas nie roz​łą​czy. Kata​rzyna padła na kolana, chwy​ciła prawą dłoń swo​jego męża i zgod​nie z tra​dy​cją uca​ło​wała jego pier​ścień koro​na​cyjny, Hen​ryk zaś pod​niósł ją i poca​ło​wał w poli​czek. Prze​że​gnał się z naboż​nym sku​pie​niem i zaczął roz​pa​ko​wy​wać pre​zent. Po chwili spod zło​tego mate​riału wyło​niło się pudełko z pole​ro​wa​nego drewna, inkru​sto​wane zło​tem i klej​no​tami. Wewnątrz znaj​do​wała się sakiewka ze szkar​łat​nego aksa​mitu, w niej zaś mały, pokryty szkli​wem złoty reli​kwiarz na łań​cuszku. Hen​ryk przez chwilę zasta​na​wiał się, jak go otwo​rzyć, a wszy​scy w napię​ciu wstrzy​mali oddech. Dopiero po dłuż​szej chwili udało mu się otwo​rzyć reli​kwiarzyk i w sali roz​legł się cichy, pełen zachwytu pomruk. Reli​kwia​rzyk skry​wał bowiem prze​zro​czy​stą krysz​ta​łową fiolkę, w któ​rej znaj​do​wał się cierń nazna​czony ciemną plamą. — Pocho​dzi z praw​dzi​wej korony cier​nio​wej, którą do Fran​cji przy​wiózł ze swych kru​cjat święty Ludwik. Pozwól, że pomogę ci go zało​żyć, mój panie. — Kata​rzyna się​gnęła po reli​kwia​rzyk, król zaś schy​lił głowę, by mogła zapiąć łań​cu​szek. — Niech chroni cię przed Sza​ta​nem i wszyst​kimi jego słu​gami, przed ranami, cho​robą i zdradą. — Wszy​scy się o to modlimy po sto​kroć! — zawo​łał arcy​bi​skup, wzno​sząc ręce na znak bło​go​sła​wień​stwa. Hen​ryk uca​ło​wał reli​kwia​rzyk z nabo​żeń​stwem i zatknął go za koł​nierz swo​jego dubletu. — Dzię​kuję ci, moja kró​lowo — powie​dział, wyraź​nie poru​szony. — Ni​gdy nie będę roz​sta​wał się z twoim darem. Przy​się​gam na imię Tego, któ​rego krew została w nim zamknięta. Goście zaczęli kla​skać, a po chwili roz​le​gło się kolejne ude​rze​nie laski, któ​rym hra​bia War​wick zapo​wie​dział pierw​sze danie. Kata​rzyna i Hen​ryk usie​dli i roz​po​częła się uczta. Na sto​łach poja​wiały się kolejne potrawy, a sie​dzą​cym obok sie​bie pań​stwu mło​dym, któ​rzy zgod​nie z tra​dy​cją pili z jed​nego kie​li​cha, usłu​gi​wali z gra​cją Tomasz, książę Cla​rence, oraz Filip, książę Bur​gun​dii. Wznie​siono tak wiele toa​stów i wygło​szono tak wiele wspa​nia​łych prze​mów, że z pew​nym zdzi​wie​niem przy​ję​łam kolejne gło​śne ude​rze​nie laski hra​biego War​wick, które roz​le​gło się wkrótce po zapad​nię​ciu zmroku.

— Pań​stwo mło​dzi uda​dzą się teraz na spo​czy​nek — oznaj​mił hra​bia, kiedy już umil​kła muzyka. Bar​dziej powścią​gliwi goście wznie​śli wiwaty na cześć mło​dej pary, pozo​stali nato​miast zaczęli gwiz​dać i prze​krzy​ki​wać się, rzu​ca​jąc suge​stywne, wul​garne uwagi. Kata​rzyna natych​miast oblała się rumień​cem, ale król Hen​ryk, sły​sząc te spro​śne żarty, uśmiech​nął się pobłaż​li​wie i pod​niósł dłoń, pro​sząc o ciszę. — Przy​ja​ciele, może​cie hulać przez całą noc, jeżeli tylko macie na to ochotę, my nato​miast z samego rana ruszamy do Sens. Dla​tego też ja i moja żona zachę​camy was do wytrwa​ło​ści, pro​simy was o pobłaż​li​wość i życzymy wam dobrej nocy. — Powie​dziaw​szy to, odwró​cił się, wziął Kata​rzynę za rękę i wypro​wa​dził ją z sali balo​wej. Zaczę​łam prze​dzie​rać się przez tłum, żeby jak naj​szyb​ciej dotrzeć do drzwi. Zada​nie to nie nale​żało do łatwych, na szczę​ście jed​nak, choć Kata​rzyna zdjęła nie​wy​godny płaszcz na czas uczty, jej suk​nia była tak obszerna, że musiały ją pod​trzy​my​wać dworki. Dzięki temu udało mi się dotrzeć do kom​naty jesz​cze przed kró​lew​skim orsza​kiem. Zapa​la​łam wła​śnie świecę, kiedy otwo​rzyły się masywne dwu​skrzy​dłowe drzwi, a do środka wkro​czyli król Hen​ryk wraz z Kata​rzyną, za nimi zaś jego gierm​ko​wie i jej damy dworu. Padłam na kolana i spu​ści​łam głowę. — A któż to? — zapy​tał król. — Wydaje mi się, że widzia​łem ją już wcze​śniej. Pod​trzy​my​wała twój tren, prawda, Kata​rzyno? — Tak, mój panie — odpo​wie​działa Kata​rzyna. — Cie​szę się, że mogę ci ją przed​sta​wić, to bowiem madame Lanière, moja uko​chana nia​nia Guil​lau​mette, która pozo​sta​wała u mojego boku przez więk​szą część mojego życia. Zaj​muje się teraz moją gar​de​robą i jest dla mnie niczym matka. — Naprawdę? — Król Hen​ryk dał mi znak dło​nią. — Wstań pro​szę, madame Lanière. Usi​ło​wa​łam pod​nieść się z gra​cją, ale byłam tak zde​ner​wo​wana, że poru​sza​łam się bar​dzo nie​zdar​nie i prze​krzy​wi​łam lekko swój welon. — Moja wła​sna nia​nia na​dal trak​tuje mnie jak dziecko. To sil​niej​sze od niej. Czy i ty tak postę​pu​jesz, madame? Gło​śno prze​łknę​łam ślinę, zasta​na​wia​jąc się, co powin​nam odpo​wie​dzieć. — Ja… Ja mam nadzieję, że nie, Wasza Wyso​kość — wyją​ka​łam. — Jestem wierną służką kró​lo​wej Kata​rzyny. — Moją n a j w i e r n i e j s z ą służką — popra​wiła Kata​rzyna z uśmie​chem. — Która kocha mnie tak jak powinna: jak doro​słą kobietę, nie zaś dziecko. — To dobrze. — Uśmiech króla Hen​ryka był siłą, która potra​fiła sku​tecz​nie zmięk​czyć kolana, i czu​łam, że moje zaczy​nają już drżeć. Następna jego uwaga była jed​nak zde​cy​do​wa​nie bar​dziej rze​czowa. —  Wobec tego nie wąt​pię, że odpo​wied​nio przy​go​to​wa​łaś ją na noc poślubną. Kata​rzyna oblała się rumień​cem, ja zaś poczu​łam głę​boki gniew, bo nie mogłam znieść myśli, że jej deli​kat​ność i wątła pew​ność sie​bie mogłyby ucier​pieć na sku​tek takich słów. — Moja naj​droż​sza pani uro​dziła się, aby być żoną wiel​kiego króla, Wasza Wyso​kość — odpar​łam śmiało. — Nie ma na świe​cie księż​niczki, która mogłaby się z nią rów​nać. — Ha! — Ku mojemu zasko​cze​niu, król Hen​ryk się roze​śmiał. — Wydaje mi się, że twoja nia​nia pró​buje mi w ten spo​sób zako​mu​ni​ko​wać, że na cie​bie nie zasłu​guję, Kata​rzyno! — zawo​łał. — Jest w isto​cie lojalna, a lojal​ność cenię nade wszystko. Pozo​sta​wię cię zatem pod jej opieką. Musimy się spie​szyć. Arcy​bi​skup wkrótce się tu zjawi, by udzie​lić nam swego bło​go​sła​wień​stwa! Król Hen​ryk ruszył wraz ze swo​imi gierm​kami do sąsied​niej kom​naty, gdzie miał się roze​brać i przy​go​to​wać na noc poślubną. Dworki zaczęły krzą​tać się wokół Kata​rzyny, cicho traj​ko​cząc i szcze​bio​cąc, Agnes zaś wyda​wała im tym​cza​sem kolejne pole​ce​nia. Widząc, że mamy chwilę dla sie​bie, sko​rzy​sta​ły​śmy z oka​zji i mocno się przy​tu​li​ły​śmy. — Tak bar​dzo się boję, Mette — wyszep​tała Kata​rzyna. — Żałuję, że nie możesz spać przy moim

łóżku tak jak daw​niej! — Każda panna młoda tak się czuje, ale nie musisz się niczego oba​wiać. — Pró​bo​wa​łam dodać jej otu​chy. — Fiolka jest ukryta tam, gdzie usta​li​ły​śmy, a ja będę cze​kała za drzwiami. Zja​wię się, gdy tylko mnie wezwiesz. Kata​rzyna lekko się odchy​liła, spoj​rzała na mnie ze smut​kiem i powie​działa, potrzą​sa​jąc głową: — Mam złe prze​czu​cia, Mette. E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

34 Ponie​waż pod​czas cere​mo​nii wesel​nej wino lało się stru​mie​niami, uro​czy​stość nocy poślub​nej oka​zała się tak krę​pu​jąca i nie​przy​jemna, jak prze​wi​dy​wała Kata​rzyna. Kiedy w kom​na​cie poja​wił się arcy​bi​skup, oto​czony liczną świtą księży i człon​ków rodzin pań​stwa mło​dych, Kata​rzyna i Hen​ryk cze​kali już po obu stro​nach łoża w swo​ich pod​bi​tych futrem szla​fro​kach. Każde z nich zostało uło​żone w pościeli przez swych naj​bliż​szych krew​nych — Kata​rzyna przez swoją matkę i sio​strę, Hen​ryk zaś przez swo​ich dwóch braci. Spo​wied​nik kró​lo​wej, biskup Beau​vais, pokro​pił nowo​żeń​ców wodą świę​coną, a arcy​bi​skup Savo​isy roz​po​czął modli​twę, która zda​wała się cią​gnąć w nie​skoń​czo​ność i z minuty na minutę sta​wała się coraz bar​dziej spro​śna. Duchowny modlił się o powo​dze​nie ich mał​żeń​stwa, o dar dzieci, o bło​go​sła​wień​stwo od Boga, o łaskę Naj​święt​szej Marii Panny, o wspar​cie świę​tych patro​nów, o płod​ność panny mło​dej, o jur​ność pana mło​dego, o wytrwa​łość pod​czas nocy poślub​nej, o zbież​ność ich pra​gnień… Mówił i mówił, a modli​twa zagłę​biała się w tak intymne obszary fan​ta​zji i upodo​bań, że zgro​ma​dzeni goście zaczęli się uśmie​chać, chi​cho​tać oraz rzu​cać sobie poro​zu​mie​waw​cze spoj​rze​nia. Nie ule​gało wąt​pli​wo​ści, że trun​ków nie odma​wiali sobie pod​czas uczty zarówno goście świeccy, jak i przed​sta​wi​ciele ducho​wień​stwa. — Dzię​ku​jemy ci, emi​nen​cjo, za modli​twy i wsta​wien​nic​two — nie wytrzy​mał wresz​cie król Hen​ryk i prze​rwał arcy​bi​sku​powi sta​now​czym gło​sem. — A teraz, ponie​waż jest już późno, chcie​li​by​śmy wresz​cie zostać sami, aby​śmy i my mogli się pomo​dlić. — Myślę, że zaj​miesz się nie tylko m o d l e n i e m, bra​cie! — zawo​łał wesoło Tomasz, książę Cla​rence, któ​rego nie​okrze​sany ton i lubieżny wzrok sta​no​wiły nie​wąt​pli​wie sku​tek uboczny nad​mier​nej kon​sump​cji miodu pit​nego. — Nie docze​kasz się następcy, jeżeli oddasz się wyłącz​nie modli​twom. Cha! Cha! — Wra​caj do swo​jego wina i zabie​raj resztę tej hała​stry ze sobą — zawo​łał znie​cier​pli​wiony Hen​ryk. — Nie widzisz, że moja żona jest już zmę​czona? — Nie bądź taki skory do uży​wa​nia słowa „żona”, bra​cie! Musisz jesz​cze skon​su​mo​wać mał​żeń​stwo! — odparł rado​śnie jego pijany brat. Hen​ryk zwró​cił się do arcy​bi​skupa: — Emi​nen​cjo, czy mógł​byś zapro​wa​dzić tu choć tro​chę porządku? Albo ty, Madame? — zwró​cił się do kró​lo​wej, która sze​roko się uśmie​chała i też miała pewne pro​blemy z utrzy​ma​niem rów​no​wagi. — Ach, widzę, że jesteś naprawdę roz​ocho​co​nym panem mło​dym, skoro tak ci się spie​szy! — zawo​łała filu​ter​nie. — Posta​raj się nie zamę​czyć mojej córki. Pamię​taj, że jest deli​katną dzie​wicą! Król Hen​ryk, widząc, że nie ma co liczyć na pomoc pod​chmie​lo​nej kró​lo​wej, zwró​cił się do swo​jego młod​szego brata, Jana, księ​cia Bed​ford, który wyglą​dał na naj​spo​koj​niej​szego i naj​trzeź​wiej​szego z całego towa​rzy​stwa. — Janie, przyj​dziesz nam z pomocą? Jeste​śmy bar​dzo wdzięczni za te wszyst​kie miłe słowa i rady, ale dość już! I pro​szę, zabierz​cie ze sobą tych graj​ków! Do kom​naty zdo​łała wedrzeć się grupa rado​snych, roz​tań​czo​nych min​streli i część młod​szych gości zgro​ma​dzo​nych w nogach łoża wiro​wała teraz bez​tro​sko przy skocz​nej melo​dii, którą grali na lut​niach. Zaczę​łam rozu​mieć, dla​czego kró​lowa nale​gała, by noc poślubną nowo​żeńcy spę​dzili wła​śnie w tym prze​stron​nym pomiesz​cze​niu. Dosko​nale wie​działa, jakich wybry​ków można się spo​dzie​wać przy takiej oka​zji. Nato​miast Kata​rzyna i Hen​ryk naj​wy​raź​niej nie mieli o tym poję​cia. Trzy​ma​łam się tak bli​sko Kata​rzyny, jak tylko mogłam, i widzia​łam, jak z coraz więk​szą kon​ster​na​cją słu​chała kolej​nych spro​śnych żar​tów i alu​zji. Żało​wa​łam, że tego ranka nie wmu​si​łam w nią kilku dodat​ko​wych łyków mojej mik​stury na uspo​ko​je​nie, ale krę​ciło się wtedy przy nas zbyt wiele dam dworu. Mia​-

łam jed​nak bute​leczkę z tym napo​jem przy sobie i kiedy zgro​ma​dzeni wokół łoża bie​siad​nicy sku​pili się na kolej​nym żar​cie, ukrad​kiem wla​łam jej zawar​tość do sto​ją​cego nie​opo​dal dzbanka z winem przy​go​to​wa​nego dla mło​dej pary. Uzna​łam, że po wszyst​kim, z czym musieli zmie​rzyć się tej nocy, dobrze im to zrobi. Wresz​cie, dzięki tak​tow​nej zachę​cie Jana z Bed​ford, hała​śliwa gro​mada zaczęła powoli opusz​czać kom​natę. Goście wró​cili na salę balową, porzu​ca​jąc wście​kłego pana mło​dego i zawsty​dzoną pannę młodą, leżą​cych w mil​cze​niu po dwóch stro​nach łóżka. Szep​nę​łam Kata​rzy​nie, że będę cze​kała pod drzwiami, zasu​nę​łam grubą kotarę wokół jej czę​ści łoża. Zacze​kałam, aż gier​mek Hen​ryka zrobi to samo po dru​giej stro​nie, po czym oboje sta​nę​li​śmy w nogach łoża, nisko się ukło​ni​li​śmy i wyszli​śmy z kom​naty, zamy​ka​jąc za sobą drzwi. Król Hen​ryk i jego nowa kró​lowa zostali po raz pierw​szy sami. Wymie​ni​li​śmy z gierm​kiem poro​zu​mie​waw​cze spoj​rze​nia i usie​dli​śmy na sto​ją​cych nie​opo​dal stoł​kach. Nie minęła nawet godzina, kiedy z drzemki wyrwało mnie nagle ciche woła​nie Kata​rzyny. — Mette! Mette, jesteś tam? Odpo​wia​da​jąc wzru​sze​niem ramion na nieco zdzi​wione spoj​rze​nie giermka, ostroż​nie otwo​rzy​łam drzwi i wśli​zgnę​łam się do kom​naty. W środku pano​wała ciem​ność, a jedy​nym jaśniej​szym punk​tem był doga​sa​jący żar kominka. Kata​rzyna sie​działa w jego świe​tle sku​lona, zupeł​nie naga, cicho łka​jąc. Pod​bie​głam do niej ze szla​fro​kiem i mocno ją opa​tu​li​łam. — Made​mo​iselle, Made​mo​iselle, cii… — powta​rza​łam, deli​kat​nie ją koły​sząc. Po chwili ruszy​łam z nią cicho do małej kapliczki, która sąsia​do​wała z kom​natą. Prze​cho​dząc, zer​k​nę​łam na łoże. Zza zasu​nię​tych kotar dobie​gał ciężki, głę​boki oddech. Król był naj​wy​raź​niej pogrą​żony we śnie. W przy​ćmio​nym świe​tle lampy z kru​cy​fiksu patrzyła na nas udrę​czona twarz Chry​stusa, my zaś opa​dły​śmy na klęcz​nik, który stał przed nie​wiel​kim ołta​rzem. Poda​łam Kata​rzy​nie chu​s​teczkę, by mogła wytrzeć oczy i nos, a następ​nie zapa​li​łam świecę wotywną. — Co się stało, Made​mo​iselle? — zapy​ta​łam łagod​nie. — Czy on cię skrzyw​dził? Potrzą​snęła głową. — Nie, nie, Mette, nic podob​nego. Ale pil​nie potrze​buję two​jej rady. Nie wiem, co robić. — O co cho​dzi? — zapy​ta​łam, odno​to​wu​jąc z ulgą, że mimo krzywd wyrzą​dzo​nych jej przez księ​cia Bur​gun​dii, naj​wy​raź​niej, wbrew moim oba​wom, nie prze​stra​szyła się awan​sów króla Hen​ryka. Kata​rzyna odpo​wie​działa dopiero po dłuż​szej chwili: — Nie wiem, jak ci to wyja​śnić… — wyszep​tała. Choć król ciężko oddy​chał i nie wyglą​dało na to, by miał się wkrótce obu​dzić, roz​ma​wia​ły​śmy cicho, upew​nia​jąc się, że na pewno nas nie usły​szy. — Zacznij od początku — zasu​ge​ro​wa​łam. — Co się wyda​rzyło po moim wyj​ściu? Roz​ma​wia​li​ście? — Tro​chę — ski​nęła głową. — Był wście​kły. Naprawdę wście​kły. Och nie, nie na mnie, tylko na swo​jego brata i moją matkę. Wydaje mi się, że nie należy do ludzi, któ​rzy lubią, by z nich drwiono. — Ach tak, no cóż, mogę to sobie wyobra​zić. Cóż zatem zro​bił? — Wstał i zaczął cho​dzić po kom​na​cie, pero​ru​jąc, jak bar​ba​rzyń​skim zwy​cza​jem jest tra​dy​cja nocy poślub​nej. Potem nalał nam obojgu wina. Ja sama ledwo zamo​czy​łam usta, ale on wypił je jed​nym hau​stem, a potem sobie dolał i znowu opróż​nił kie​lich. Sądzę, że pró​bo​wał się w ten spo​sób uspo​koić. Zamar​łam, sły​sząc jej słowa. Jeżeli król Hen​ryk rze​czy​wi​ście wypił w tak krót​kim cza​sie pół dzbanka wina, do któ​rego dola​łam swoją mik​sturę, to nic dziw​nego, że spał teraz tak mocno! — I udało mu się? — zapy​ta​łam, choć dosko​nale zna​łam już odpo​wiedź na to pyta​nie. Łagodny uśmiech roz​świe​tlił na chwilę jej zbo​lałą twarz. — Och tak. Zro​bił się nagle bar​dzo senny. W końcu poło​żył się przy mnie i… jestem prze​ko​nana, że chciał… pró​bo​wał… skon​su​mo​wać nasze mał​żeń​stwo… ale zamiast tego zaczął chra​pać! — Zachi​cho​tała. — Po pro​stu zasnął! Ja rów​nież się uśmiech​nę​łam, posta​no​wi​łam jed​nak natych​miast spraw​dzić, jak czuje się król Hen​ryk.

Przy​ło​ży​łam palec do ust i zakra​dłam się do kom​naty, ostroż​nie roz​su​nę​łam kotarę ota​cza​jącą łoże i uważ​nie przyj​rza​łam się śpią​cej postaci, leżą​cej w pomię​tej pościeli. Surowe rysy monar​chy wyda​wały się pod​czas snu łagod​niej​sze. Hen​ryk leżał na boku, dzięki czemu bli​zna na jego lewym policzku pozo​sta​wała nie​wi​doczna. Oddy​chał przez lekko uchy​lone usta, a spod bia​łej koł​dry wysta​wało jego nagie ramię. Pogrą​żony we śnie, wyglą​dał nie​mal chło​pięco. Ode​tchnę​łam z ulgą: na szczę​ście moja mik​stura nie oka​zała się zbyt mocna dla tak sil​nego, potęż​nego męż​czy​zny. Przy​pusz​cza​łam jed​nak, że będzie spał twar​dym snem aż do rana. Kiedy wró​ci​łam do kapliczki, zasta​łam Kata​rzynę pogrą​żoną w modli​twie, ale gdy tylko mnie dostrze​gła, pospiesz​nie się prze​że​gnała i powie​działa: — Modli​łam się do Naj​święt​szej Panienki, ale sądzę, że to nie ona powinna mi w tej sytu​acji pomóc. Co robić, Mette? Mał​żeń​stwo nie zostało skon​su​mo​wane, ale nie wiem, czy on o tym wie. Czy mam w takim razie użyć krwi i popla​mić prze​ście​ra​dło, czy też nie? Dosko​nale rozu​mia​łam jej wąt​pli​wo​ści. Gdyby Hen​ryk pozba​wił ją dzie​wic​twa, na prze​ście​ra​dle znaj​do​wa​łaby się krew — choć oczy​wi​ście obie wie​dzia​ły​śmy, że tak nie mogło się stać. Ale gdyby naza​jutrz nowo​żeńcy nie oka​zali wszyst​kim popla​mio​nego prze​ście​ra​dła, król zostałby uznany za impo​tenta, ja zaś szcze​rze wąt​pi​łam, by jego duma mogła to wytrzy​mać. To, co mia​ły​śmy zro​bić, wią​zało się z pew​nym ryzy​kiem, ale po chwili zasta​no​wie​nia pod​ję​łam decy​zję. — Uwa​żam, że powin​naś użyć krwi — powie​dzia​łam. — Nie jestem może spe​cja​listką w kwe​stii męż​czyzn, ale wydaje mi się, że jeżeli zapew​nisz go, iż skon​su​mo​wał mał​żeń​stwo, zanim zapadł w sen, uwie​rzy ci. Ale musisz to zro​bić słodko i nie​win​nie, Made​mo​iselle, tak, by w pełni go prze​ko​nać. Żad​nych łez ani napa​dów zło​ści, wyznaj to nie​śmiało, ale z prze​ko​na​niem. Czy zdo​łasz to zro​bić? Kata​rzyna czuła się już na tyle dobrze, że w jej oczach poja​wił się błysk. — Och tak, Mette. Potra​fię być naprawdę słodka i nie​winna, kiedy tylko chcę, nie sądzisz? — Tak, Made​mo​iselle. To prawda. — Uśmiech​nę​łam się do niej poro​zu​mie​waw​czo, po czym lekko ją uści​snę​łam. — Zna​la​złaś fiolkę? Ski​nęła głową. — Jest bez​pieczna. Zro​bię to teraz i od razu ci ją oddam, żeby nikt jej potem przy​pad​kiem nie zna​lazł. Zacze​kaj tu. — Użyj tylko odro​biny krwi, Made​mo​iselle. Po pro​stu roz​lej ją na prze​ście​ra​dło, tak jak​byś pod​czas snu doznała kobie​cej przy​pa​dło​ści. — Nie sądzę, żebym zdo​łała w ogóle zasnąć, Mette — wes​tchnęła. — Będę się oba​wiała reak​cji Hen​ryka. — Musisz odpo​cząć, Made​mo​iselle — powie​dzia​łam. — Napij się jesz​cze tro​chę wina. To ci pomoże zasnąć. Rzu​ciła mi surowe spoj​rze​nie. — Tak, Mette? Naprawdę? W takim razie, kiedy już się napiję, powin​naś zabrać także dzba​nek i jak naj​szyb​ciej go umyć. Zasta​na​wia​łam się, czy Kata​rzyna dostrze​gła rumie​niec, który poja​wił się na moich policz​kach. — Dobrze. Umyję go, a potem przy​niosę wię​cej wina. — Tylko, pro​szę, zrób to moż​li​wie cicho — uprze​dziła. — Nie chcia​ła​bym, żebyś odczuła na wła​snej skó​rze gniew króla Hen​ryka. Nie waż się go obu​dzić! Kiedy wyla​łam zawar​tość dzbanka do latryny i prze​płu​ka​łam go wodą, uświa​do​mi​łam sobie — nie​stety ponie​wcza​sie — że to, co zro​bi​łam, wielu uzna​łoby za zdradę. Przy​po​mnia​łam sobie, jak wywar z maku dopro​wa​dził do śmierci mojej matki i z prze​ra​że​niem zła​pa​łam się za gar​dło. Nie​mal czu​łam zaci​ska​jącą się na szyi pętlę. Czym innym było koje​nie sko​ła​ta​nych ner​wów prze​stra​szo​nej panny mło​dej, czym innym zaś otru​cie króla Anglii. Mia​łam wiele szczę​ścia, że udało mi się unik​nąć kary za ten czyn. Jeśli rze​czy​wi​ście zdo​łam jej unik​nąć.

Wzię​łam pusty dzba​nek i ruszy​łam do drzwi. Kiedy mija​łam łoże, wsłu​chu​jąc się w ryt​miczne, głę​bo​kie odde​chy tych, któ​rzy w nim leżeli, nie mogłam się powstrzy​mać i roz​chy​li​łam lekko kotarę, by zaj​rzeć do środka. Włosy Kata​rzyny roz​le​wały się złotą kaskadą po poduszce, lśniąc w świe​tle doga​sa​ją​cego żaru, a kilka kosmy​ków doty​kało wycią​gnię​tego ramie​nia Hen​ryka. Gdyby kto​kol​wiek mnie zapy​tał, bez waha​nia orze​kła​bym, że wyglą​dali na szczę​śliwą parę, która zasnęła, znu​żona po dłu​giej, upoj​nej nocy. Wyszłam z kom​naty, poda​łam opróż​niony dzba​nek gierm​kowi i lekko do niego mru​gnę​łam. — Mogą potrze​bo​wać wię​cej wina, kiedy się obu​dzą — powie​dzia​łam zna​cząco. — Wygląda na to, że mają za sobą wyczer​pu​jącą noc. Wie​dząc, że Kata​rzyna naj​praw​do​po​dob​niej nie wezwie mnie już do rana, zdję​łam poduszki z okna i uło​ży​łam je na pod​ło​dze, two​rząc sobie w ten spo​sób pro​wi​zo​ryczne lego​wi​sko. Rano wyrwał mnie ze snu wład​czy głos króla Hen​ryka, który tuż po prze​bu​dze​niu przy​wo​łał swego giermka i wydał mu krótki roz​kaz: — Zawo​łaj służkę kró​lo​wej! Zauwa​ży​łam, że giermka, któ​rego posła​łam w nocy po wino, zastą​piło teraz kilku innych, a przed kom​natą cze​kało też dwóch urzęd​ni​ków. Przy​nie​śli listy wyma​ga​jące natych​mia​sto​wej uwagi króla Hen​ryka, który naj​wy​raź​niej wziął się do pracy tuż po prze​bu​dze​niu. Kiedy weszłam do kom​naty, by podać szla​frok Kata​rzy​nie, wyda​wała się rado​sna i wypo​częta. — Dobrze spa​łaś, Wasza Wyso​kość? — zapy​ta​łam, pamię​ta​jąc o tym, by w obec​no​ści króla użyć odpo​wied​niego tytułu. — Jak nie​mowlę — odpo​wie​działa Kata​rzyna, leni​wie się prze​cią​ga​jąc. — Która godzina, Mette? Czy biły dzwony wzy​wa​jące na prymę? — Ow​szem, Wasza Wyso​kość, już jakiś czas temu. Czy zechcesz się wyką​pać, zanim się ubie​rzesz? Kotary wokół łoża były na​dal zasło​nięte, ale ponie​waż po kom​na​cie krą​żyło wielu męż​czyzn, Kata​rzyna dokład​nie opa​tu​liła się w szla​frok i dopiero po chwili wyszła spod koł​dry. Kiedy wstała, skry​wa​jąc trium​falny uśmie​szek, dostrze​głam kątem oka plamę krwi na prze​ście​ra​dle. Słu​żąca przy​nio​sła tym​cza​sem cie​płą wodę na kąpiel. Kata​rzyna spoj​rzała na swego nowo poślu​bio​nego męża, który stał teraz w prze​ciw​le​głej czę​ści kom​naty i stu​dio​wał listy przy​nie​sione przez swo​ich urzęd​ni​ków. — Nie mogę się umyć, dopóki po pomiesz​cze​niu krąży tylu męż​czyzn — powie​działa na tyle gło​śno, by mógł ją usły​szeć. Król Hen​ryk pod​niósł głowę. — To prawda, masz rację — przy​znał. — Wobec tego wyjdę i pozwolę ci zająć się toa​letą, Madame. Cie​szył​bym się, gdy​byś zechciała potem towa​rzy​szyć mi pod​czas mszy. Kata​rzyna lekko ski​nęła głową. — Jak sobie życzy mój pan — odparła uprzej​mie. Kiedy król wyszedł, w kom​na​cie zja​wiła się Agnes i zaczę​ły​śmy wspól​nie przy​go​to​wy​wać kąpiel, miski z wodą, myjki i ręcz​niki. Przez chwilę zasta​na​wia​łam się, dla​czego z twa​rzy Kata​rzyny nie scho​dził tajem​ni​czy, pełen satys​fak​cji uśmiech, wkrótce jed​nak sama wyja​wiła mi jego przy​czynę. — Muszę ci powie​dzieć, Mette, że mia​łaś rację. Rze​czy​wi​ście mi uwie​rzył. Agnes spoj​rzała na mnie i unio​sła pyta​jąco brwi, ale nic nie powie​działa. Ja tym​cza​sem poda​łam Kata​rzy​nie wil​gotną myjkę i odpar​łam: — Bar​dzo się cie​szę, Wasza Wyso​kość. — Mia​łam nadzieję, że zechce wyja​wić coś wię​cej, ale nie śmia​łam pytać jej o to sama. — Rano posta​no​wił jed​nak powtó​rzyć swoje sta​ra​nia. Możesz zatem być spo​kojna, nasze mał​żeń​stwo bowiem zostało już naprawdę skon​su​mo​wane. Jestem pewna, że kró​lowa wkrótce poprosi o dowód w postaci popla​mio​nego prze​ście​ra​dła. Kata​rzyna dokład​nie obmyła ciało, a następ​nie oddała myjkę Agnes, która owi​nęła kró​lową mięk​kim

ręcz​ni​kiem. — Madame z pew​no​ścią pośle po nie któ​rąś ze swo​ich dwo​rek, kiedy tylko się obu​dzi — powie​dzia​łam. — To zaś nastąpi zapewne dopiero za kilka godzin, sądząc po tym, jak chęt​nie dole​wała sobie wczo​raj miodu — zauwa​żyła z prze​ką​sem Kata​rzyna. — Zdzi​wi​ła​bym się, gdyby wstała na tyle wcze​śnie, by się z nami poże​gnać. Tym razem jed​nak nie doce​niła swo​jej matki. Zarówno król Karol, jak i kró​lowa Iza​bela cze​kali już w kościele Saint-Étienne, kiedy Kata​rzyna i Hen​ryk przy​szli na mszę. Zacho​wu​jąc nie​ty​pową dla sie​bie powścią​gli​wość i deli​kat​ność, kró​lowa zacze​kała aż do śnia​da​nia, by poru​szyć temat, który naj​bar​dziej leżał jej na sercu. — Patrząc na pogodne uspo​so​bie​nie Waszej Wyso​ko​ści, możemy chyba wnio​sko​wać, że wszystko odbyło się tak, jak chciał tego Pan Nasz Wszech​mo​gący — rzu​ciła od nie​chce​nia, kiedy król Hen​ryk mył ręce w misce z cie​płą wodą, którą trzy​mał przed nim słu​żący. — Możesz tak wnio​sko​wać, Madame, jeśli będzie to ostat​nia wzmianka doty​cząca tema​tów, które odtąd powinny pozo​sta​wać pry​watną sprawą mię​dzy moją żoną a mną — odpo​wie​dział Hen​ryk, wycie​ra​jąc dło​nie w ręcz​nik. — Dość powie​dzieć, że warunki naszego kon​traktu mał​żeń​skiego zostały speł​nione, a trak​tat z Troyes jest już nie tylko pod​pi​sany, ale i przy​pie​czę​to​wany. — Potrze​bu​jemy jed​nak dowodu, który to potwier​dzi — nale​gała kró​lowa, która naj​wy​raź​niej nie odczu​wała zgub​nych skut​ków swo​jego braku umiar​ko​wa​nia pod​czas wczo​raj​szej uczty. — A potem powie​dzia​łam jej, że wła​śnie prze​ka​zu​jesz baro​no​wej Hoch​feld prze​ście​ra​dło noszące ślady nocy poślub​nej — wyja​wiła mi póź​niej Kata​rzyna, kiedy w naj​mniej​szych szcze​gó​łach rela​cjo​no​wała mi tę roz​mowę. — Widzisz zatem, że wszyst​kie twoje intrygi i machi​na​cje zakoń​czyły się suk​ce​sem. — Dosko​nale, Made​mo​iselle — odpar​łam z poro​zu​mie​waw​czym uśmie​chem. — A czy twoje pozo​stałe obawy rów​nież oka​zały się bez​pod​stawne? — Jeżeli cho​dzi ci o to, czy wzdry​ga​łam się pod doty​kiem mojego męża, to nie, nie było tak —  wyznała Kata​rzyna. — Więc udało mi się przy​naj​mniej wyzwo​lić od cię​żaru wspo​mnień o dia​bel​skim księ​ciu. Muszę jed​nak przy​znać, że zakon​nice miały rację. Dzie​le​nie łoża mał​żeń​skiego to raczej obo​wią​zek niż przy​jem​ność. — Ach, Made​mo​iselle! — wes​tchnę​łam, nagle bowiem sta​nęły mi przed oczami wspo​mnie​nia eks​cy​tu​ją​cych igra​szek w sia​nie z moim przy​stoj​nym Jean-Miche​lem. — Mam nadzieję, że pew​nego dnia prze​ko​nasz się, iż te głu​pie zakon​nice cał​ko​wi​cie się myliły. E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

35 Z tak​tycz​nego punktu widze​nia król Hen​ryk miał rację, nie zwle​ka​jąc i przy​pusz​cza​jąc natych​mia​stowy atak na Sens: obrona mia​sta została przez kone​ta​bla cał​ko​wi​cie zanie​dbana i udało się je bez trudu odbić z rąk del​fina. Miesz​kańcy z nara​sta​ją​cym nie​po​ko​jem, a zara​zem podzi​wem, obser​wo​wali, jak żoł​nie​rze Hen​ryka roz​sta​wiali kolejne machiny oblęż​ni​cze, które miały ude​rzać w miej​skie mury. Po zale​d​wie dwu​na​stu dniach roz​wście​czony lud Sens oba​lił nie​wielki gar​ni​zon ryce​rzy i zbroj​nych pozo​sta​wiony tam przez del​fina i otwo​rzył bramy oddzia​łom najeźdźcy. Arcy​bi​skup Savo​isy ze łzami w oczach odpra​wił mszę w swo​jej uko​cha​nej kate​drze Saint-Étienne. Uczest​ni​czyli w niej nowy następca tronu Fran​cji wraz ze swoją żoną, a także król i kró​lowa oraz książę i księżna Bur​gun​dii. Kró​lowi Hen​ry​kowi zale​żało na tym, by poka​zać wszyst​kim, że kraj ma znowu silną, sta​bilną wła​dzę, zjed​no​czoną w obli​czu wspól​nego celu, jakim było przy​wo​ła​nie zbun​to​wa​nego pre​ten​denta do porządku, tak jak się to robi z doka​zu​ją​cym szcze​nia​kiem. Dla​tego wła​śnie dwór kró​lew​ski oraz dwór księ​cia Bur​gun​dii udały się do Sens, któ​rego miesz​kańcy jesz​cze ni​gdy nie widzieli tak osza​ła​mia​ją​cego pochodu zło​żo​nego z człon​ków rodziny kró​lew​skiej, dostoj​ni​ków i ary​sto​kra​tów. Jedyną osobą, w któ​rej szybka kapi​tu​la​cja Sens i przy​by​cie rodziny kró​lew​skiej nie wzbu​dziło szcze​gól​nego entu​zja​zmu, była sama Kata​rzyna. Żało​wała, że dobiegł końca jej krótki pobyt w let​nim pałacu arcy​bi​skupa, pod​czas któ​rego odda​wała się kon​nym prze​jażdż​kom i polo​wa​niom z soko​łami w znaj​du​ją​cych się na tere​nie posia​dło​ści buj​nych par​kach. Przy​jem​ność spra​wiały jej też wizyty króla Hen​ryka, który przy​jeż​dżał z odda​lo​nego o pięt​na​ście mil Sens nie​mal każ​dego wie​czoru. Dzięki temu nowo​żeńcy mieli oka​zję nieco lepiej się poznać, ja zaś zaczę​łam się zasta​na​wiać, czy w Kata​rzy​nie nie rodziło się powoli uczu​cie do jej enig​ma​tycz​nego mał​żonka. — W nocy grał w naszej kom​na​cie na har​fie, Mette — wyznała mi pew​nego sło​necz​nego poranka, kiedy zapro​siła mnie na spa​cer w pała​co​wych ogro​dach. — Nauczył się grać jesz​cze jako chło​piec, w Walii, która podobno sły​nie z wybit​nych har​fi​stów. Przy​po​mniało mi to o Karolu. Czy pamię​tasz, jak wystę​po​wał przed nami w Hôtel Saint-Pol? Oczy​wi​ście pamię​ta​łam te występy, choć nie mogłam uznać tego wspo​mnie​nia za szcze​gól​nie przy​jemne, książę Karol bowiem zde​cy​do​wa​nie prze​ce​niał swoje umie​jęt​no​ści i efekty jego gry nie zawsze były miłe dla ucha. — A zatem łączy was miłość do muzyki — zauwa​ży​łam, uchy​la​jąc się od odpo​wie​dzi. — To wspa​niale. — Och, nie tylko do muzyki. Król świet​nie zna też lite​ra​turę. Łączy nas także zachwyt nad medy​ta​cjami świę​tego Grze​go​rza. Powie​dzia​łam mu, że moim zda​niem, jak na papieża święty Grze​gorz twardo stąpa po ziemi, Hen​ryk zaś roze​śmiał się i przy​znał, że ni​gdy w ten spo​sób na to nie patrzył. — Przy​sta​nęła w cie​niu dębu i zaczęła się bawić swoją obrączką, pier​ście​niem z olbrzy​mim sza​fi​rem, który nale​żał nie​gdyś do Ele​onory Pro​wan​sal​skiej, ante​natki obojga nowo​żeń​ców. Przy​pusz​cza​łam, że tak naprawdę musi błą​dzić myślami zupeł​nie gdzie indziej, jed​nak to, co powie​działa, sta​no​wiło dla mnie kom​pletne zasko​cze​nie. — On pozo​staje bar​dzo ofi​cjalny, nawet kiedy jeste​śmy sami. — Ofi​cjalny? — powtó​rzy​łam, marsz​cząc brwi. — W jakim sen​sie? Kata​rzyna zaru​mie​niła się. — No cóż, to chyba nie ma więk​szego zna​cze​nia, ale ni​gdy mnie nie dotyka, nawet w łóżku. Och, czę​sto docho​dzi mię​dzy nami do zbli​żeń, ale to wszystko ogra​ni​cza się do zacho​wań krót​kich i rze​czo​wych, jakby cho​dziło o pro​to​kół dyplo​ma​tyczny. Oba​wiam się, że nie będę ence​inte, jeżeli on nie sta​nie się tro​chę bar​dziej… no cóż… wytrwały. — Unio​sła głowę i z zakło​po​ta​niem spoj​rzała mi w oczy. — To pew​nie wyraz naiw​no​ści, Mette, ale wie​rzę, że nie zajdę w ciążę, jeżeli król nie wzbu​dzi we mnie nieco

głęb​szych uczuć. Jesteś jedyną osobą, z którą mogę o tym poroz​ma​wiać. Czy nie powin​nam czuć z nim jakie​goś rodzaju… jak by to okre​ślić… więzi? Zmarsz​czy​łam brwi. Nie rozu​mia​łam do końca, do czego zmie​rza, ale sam fakt, że zde​cy​do​wała się poru​szyć ze mną ten deli​katny temat, ozna​czał, iż musi się tym wszyst​kim bar​dzo mar​twić. — To trudne pyta​nie, ale cie​szę się, że jesteś gotowa mi je zadać, Made​mo​iselle. — Zamil​kłam na chwilę, zasta​na​wia​jąc się, jak wyra​zić to, co chcia​łam jej prze​ka​zać, nie zawsty​dza​jąc jed​no​cze​śnie nas obu. — Nie jestem chłopką, wiem jed​nak, że aby nasionko mogło wykieł​ko​wać, musi zostać zasiane w odpo​wied​nio przy​go​to​wa​nej gle​bie i na odpo​wied​niej głę​bo​ko​ści. Przez chwilę roz​wa​żała to, co powie​dzia​łam, po czym naj​wy​raź​niej doszła do wnio​sku, że porów​na​nie jest nie​tra​fione. Potrzą​snęła głową. — Nie sądzę, by cho​dziło o samo sia​nie, Mette. Tak jak mówi​łam, to pew​nie naiwne z mojej strony, ale uwa​żam, że w akcie miło​snym powinno być coś wię​cej. Nagle ruszyła przed sie​bie, tak jakby chciała uwol​nić się wresz​cie od tego tematu, ja zaś musia​łam pod​biec, żeby dotrzy​mać jej kroku. — To dopiero począ​tek, Made​mo​iselle — powie​dzia​łam po chwili zdy​sza​nym gło​sem. — Ledwo się zna​cie. Sądzę, że nie​po​trzeb​nie się mar​twisz. Daj sobie tro​chę czasu. Zatrzy​mała się tak nie​spo​dzie​wa​nie, że pra​wie na nią wpa​dłam. — Ależ ja wła​śnie nie mam czasu, Mette! Na mocy trak​tatu Hen​ryk został następcą tronu Fran​cji i wiem, że będzie się teraz sku​piał przede wszyst​kim na tym, by spło​dzić potomka. Potrze​buje syna, a moim obo​wiąz​kiem jest uro​dze​nie mu go tak szybko, jak to tylko moż​liwe, nie sądzisz? Spoj​rza​łam na jej pełną nie​po​koju, zafra​so​waną twarz i zalała mnie fala współ​czu​cia. Miała dopiero osiem​na​ście lat, a mimo to ocze​ki​wano od niej tak wiele. Ski​nę​łam głową, sta​ra​jąc się dodać jej otu​chy. — To prawda, ale minęło dopiero dzie​sięć dni. Zresztą, skąd możesz wie​dzieć, czy nie jesteś już w ciąży. Na jej twa​rzy poja​wił się gry​mas. — Nie jestem. Pew​nie powin​nam wysłać teraz kró​lowi Hen​ry​kowi wia​do​mość, że nade​szło moje krwa​wie​nie. Zakła​dam, że tym razem posta​nowi nie skła​dać mi wizyt. Wyglą​dała na tak przy​bitą, że nie mogłam się powstrzy​mać i dotknę​łam deli​kat​nie jej ramie​nia. — Zadbam o to, by król otrzy​mał twoją wia​do​mość — obie​ca​łam. — Ale może mimo wszystko przy​je​dzie. Nie zro​bił tego jed​nak, a jego nie​obec​ność mówiła wię​cej niż słowa. Ku nie​za​do​wo​le​niu Kata​rzyny przy​byli nato​miast król Karol, kró​lowa Iza​bela oraz książę i księżna Bur​gun​dii. — Nie dość, że mój mie​siąc mio​dowy przy​pada aku​rat na okres oblę​że​nia — zło​ściła się — to jesz​cze zje​chała tu cała moja rodzina. A prze​cież wyszłam za naszego wroga wła​śnie po to, by się od nich wresz​cie uwol​nić! Wkrótce jed​nak sytu​acja miała się nieco popra​wić. Po mszy dzięk​czyn​nej w Sens, w któ​rej uczest​ni​czyli fran​cu​ski król i kró​lowa, Kata​rzyna i Micha​lina wyru​szyły do bur​gundz​kiej for​tecy Bray-sur-Seine, poło​żo​nej kilka mil w górę rzeki od mia​sta Mon​te​reau, waż​nego bastionu pozo​sta​ją​cego w rękach del​fina, odkąd zabito tam Jana bez Trwogi. Miej​sca tego wciąż nie opu​ściło kilku ryce​rzy, któ​rzy brali udział w mor​der​stwie. Z tego powodu książę Filip chciał zająć mia​sto wspól​nie z kró​lem Hen​ry​kiem. Pod​czas podróży do Bray napię​cie mię​dzy Kata​rzyną a Micha​liną stop​niowo nara​stało, star​sza sio​stra nie prze​sta​wała bowiem mówić o pod​ję​tej przez jej męża misji odna​le​zie​nia ciała Jana bez Trwogi i wymie​rze​nia spra​wie​dli​wo​ści jego mor​der​com. Kata​rzyna tym​cza​sem usi​ło​wała za wszelką cenę uni​kać tego tematu, gdyż zawsze roz​wa​ża​niom tym towa​rzy​szyły bez​par​do​nowe ataki na Karola. Nie​stety zamek w Bray, choć wygodny i oto​czony ogro​dami oraz par​kami ide​al​nie nada​ją​cymi się na polo​wa​nia, oka​zał się dość cia​sny i sio​stry były ska​zane na wza​jemne towa​rzy​stwo. Ich mężo​wie, dowo​dzący tym​cza​sem oblę​że​niem Mon​te​reau, rzadko je odwie​dzali. Dla​tego Kata​rzyna nie​mal z ulgą przy​jęła wia​do​mość

o przy​by​ciu księż​nej Cla​rence, damy, która na prośbę króla miała nauczyć ją angiel​skich zwy​cza​jów. Mar​ga​ret, księżna Cla​rence, oka​zała się wysoką, piękną, około trzy​dzie​sto​pię​cio​let​nią kobietą. Była cie​pła, uprzejma i zacho​wy​wała się z nie​zwy​kłą gra​cją. Przy​je​chała do Bray w towa​rzy​stwie swo​jej naj​młod​szej córki Joan, czter​na​sto​let​niego che​ru​binka o rudo​zło​tych wło​sach. Kata​rzyna pró​bo​wała powi​tać księżną po angiel​sku, ale nie wyszło jej to naj​le​piej i natych​miast powró​ciła do fran​cu​skiego, który obie damy znały. — Wybacz — powie​działa Kata​rzyna, rumie​niąc się. — Obie​cuję, że będę się jesz​cze pil​niej uczyła. Liczę też na pomoc Lady Joan. Madame, ponie​waż twój mąż mówił mi, że nie macie dzieci, jestem nieco zasko​czona, widząc twoją śliczną córkę. Czyżby książę był twoim dru​gim mężem? Mar​ga​ret roze​śmiała się. — Tak, Wasza Wyso​kość. Jako czter​na​sto​latka wyszłam za hra​biego Somer​set, jed​nego z wujów króla Hen​ryka. Zmarł po dzie​się​ciu latach i docze​ka​li​śmy się wspól​nie sze​ściorga dzieci. Dwaj moi syno​wie są ryce​rzami i służą w świ​cie ich ojczyma, księ​cia Cla​rence, nato​miast mój naj​młod​szy syn, Edmund, to jeden z gierm​ków króla Hen​ryka. Dzi​wię się, że nie zdą​ży​łaś go jesz​cze poznać. — Pew​nie zda​rzyło mi się go widzieć, ale król nie przed​sta​wia mi nie​stety swo​ich gierm​ków —  wyja​śniła. — A dwoje two​ich pozo​sta​łych dzieci, Madame? Zostały zapewne w Anglii? Na twa​rzy księż​nej poja​wił się smu​tek. — Mój naj​star​szy syn Hen​ryk zmarł dwa lata temu pod​czas oblę​że​nia Rouen, a maleńka Mar​ga​ret jest zbyt młoda, żeby ze mną podró​żo​wać, i prze​bywa obec​nie u mojej sio​stry, w Anglii. — Mia​łam wra​że​nie, że trudno jej o tym roz​ma​wiać. Szybko zmie​niła temat. — Nie sku​piajmy się jed​nak wyłącz​nie na mnie, Wasza Wyso​kość. Nie pogra​tu​lo​wa​łam ci jesz​cze mał​żeń​stwa. Jestem prze​ko​nana, że uszczę​śli​wisz króla. Kata​rzyna wzru​szyła ramio​nami. — Wydaje mi się, że uszczę​śli​wiają go przede wszyst​kim oblę​że​nia, Madame. Wojna zbiera jed​nak obfite żniwo. Przy​kro mi sły​szeć o twoim naj​star​szym synu. Niech Bóg przyj​mie jego duszę. — Zwró​ciła się do Lady Joan: — Musisz być dla swo​jej matki praw​dzi​wym oczkiem w gło​wie. Nie żar​to​wa​łam, pro​po​nu​jąc, żebyś pomo​gła mi w nauce angiel​skiego. Lubisz muzykę? Może zechcia​ła​byś nauczyć mnie jakichś angiel​skich pio​se​nek, które mogła​bym póź​niej zaśpie​wać kró​lowi? Jeżeli tylko masz ochotę, możesz zacząć muzy​ko​wać ze mną i z moimi dwor​kami. Młoda Joan natych​miast się zaru​mie​niła. — Umiem śpie​wać i chęt​nie nauczę cię wszyst​kich angiel​skich pio​se​nek, które znam, ale oba​wiam się, że nie gram naj​le​piej. Księżna z żalem poki​wała głową. — To prawda. Się​ga​li​śmy po wiele instru​men​tów, ale Joan ma dwie lewe ręce. — Za to umiem grać w tenisa! — zapro​te​sto​wała księż​niczka. — Raz udało mi się nawet poko​nać Edmunda. — Wobec tego wszystko posta​no​wione — roze​śmiała się Kata​rzyna, na któ​rej obu​rze​nie dziew​czynki o różo​wych policz​kach zro​biło ogromne wra​że​nie. — Nauczysz mnie i tenisa, i angiel​skich pio​se​nek! Oczy​wi​ście jeżeli twoja matka wyrazi na to zgodę. Księżna wyda​wała się nieco zakło​po​tana. — Tenisa nie uznaje się za roz​rywkę odpo​wied​nią dla dam, Wasza Wyso​kość. Joan umie grać, bo nauczyli ją bra​cia, ale na dwo​rze jest to zaję​cie zare​zer​wo​wane dla gen​tle​ma​nów. — Ale nie jeste​śmy na dwo​rze! — zawo​łała Kata​rzyna. — Król ma prze​no​śny pawi​lon do gry w tenisa, który jego cie​śle wzno​szą dla niego, ile​kroć zatrzy​muje się gdzieś na dłu​żej. Popro​szę, by wznie​siono go tutaj i dzięki temu wszy​scy będziemy mogli z niego korzy​stać. Hen​ryk zgo​dził się speł​nić prośbę Kata​rzyny i przy​stał na to, by jego podróżny kort teni​sowy roz​sta​wiono w ogro​dzie w Bray. To, co zda​niem Toma​sza z Cla​rence nale​żało nazwać „dobrą pogodą oblęż​ni​-

czą”, trwało przez cały czer​wiec. Z tego powodu Kata​rzyna sta​rała się korzy​stać z wszel​kich moż​li​wych roz​ry​wek na świe​żym powie​trzu, bo wła​śnie dzięki nim mogła choć na jakiś czas wydo​stać się z dusz​nych i nie​zno​śnie roz​grza​nych kom​nat zam​ko​wych. Za sprawą Lady Joan zaczęła dość dobrze grać w tenisa i nieco sła​biej mówić po angiel​sku, ale dodat​kową korzy​ścią było nie​wąt​pli​wie to, że Micha​lina trzy​mała się od nich z daleka. Księżna Bur​gun​dii nie pochwa​lała bowiem gry w tenisa i uwa​żała, że nie powinny się jej odda​wać praw​dziwe damy — poza tym zaś nie​na​wi​dziła słońca i owa​dów. Była nie​ustan​nie ziry​to​wana utrzy​mu​ją​cymi się przez tak długi czas upa​łami. Ja z kolei dzie​li​łam swój czas pomię​dzy służbę Kata​rzy​nie i pomoc Alys oraz Jacques’owi, miesz​ka​ją​cymi obec​nie w kwa​te​rach, które przy​dzie​lono im w rzę​dzie domów przy​le​ga​ją​cych do ogrom​nego zam​ko​wego bar​ba​kanu. Ich sąsia​dami byli inni rze​mieśl​nicy oraz ich rodziny, podró​żu​jący ze świtą kró​lew​ską: rusz​ni​ka​rze i kowale, ryma​rze, szewcy i sto​la​rze. Powstała w ten spo​sób ruchliwa enklawa, w któ​rej pano​wał nie​ustanny zgiełk i chaos, a dzieci bie​gały w tę i we w tę, bawiąc się albo zała​twia​jąc spra​wunki na prośbę rodzi​ców. Mała Kata​rzyna, która była teraz ślicz​nym pię​cio​mie​sięcz​nym anioł​kiem, coraz mniej spała i wprost uwiel​biała oglą​dać rze​mieśl​ni​ków przy pracy. Naj​bar​dziej lubiła obser​wo​wać iskry nad kowa​dłem kowala, pra​cu​ją​cego w pobli​skiej kuźni. Mnie zaś cie​szyło to, że nie bała się przy takich oka​zjach hałasu i gorąca, tylko machała z zachwy​tem rącz​kami, chi​cho​tała i wier​ciła się rado​śnie w moich ramio​nach. Nie​spo​dzie​wa​nie zatem zaczę​łam pro​wa​dzić podwójne życie: byłam jed​no​cze​śnie bab​cią bez pamięci zako​chaną w swo​jej wnuczce oraz dworką i naj​bliż​szą powier​nicą kró​lo​wej. Pod koniec czerwca, kiedy Kata​rzyna jadła wraz z obiema księż​nymi kola​cję w głów​nej sali zamku, z Mon​te​reau przy​był nie​spo​dzie​wa​nie gier​mek z listem od króla Hen​ryka. Mło​dzie​niec podał go Kata​rzy​nie, a Micha​lina wycho​dziła z sie​bie, nie mogąc się docze​kać, aż pozna treść listu. Księżna Cla​rence uśmiech​nęła się tym​cza​sem do giermka i wyja​śniła: — Wasza Wyso​kość, to mój syn Edmund Beau​fort. Tak jak ci mówi​łam, ma zaszczyt słu​żyć kró​lowi Hen​ry​kowi. Kata​rzyna spoj​rzała na klę​czą​cego przed nią przy​stoj​nego mło​dzieńca w kró​lew​skiej libe​rii. — Witaj, Edmun​dzie — powie​działa. — Musia​łeś pędzić jak wiatr. Wosk na pie​częci króla jest jesz​cze miękki! Edmund oblał się rumień​cem. Nie mógł ode​rwać wzroku od twa​rzy Kata​rzyny i nawet z daleka nie spo​sób było nie dostrzec podziwu, jaki wzbu​dzała w mło​dzieńcu uroda jego kró​lo​wej. — Do Mon​te​reau nie jest daleko, Wasza Wyso​kość — wymam​ro​tał nie​śmiało. — Poza tym król mówił, że to pilne. Micha​lina nie​cier​pli​wie bęb​niła pal​cami w stół. — Na Boga, sio​stro, skoro to pilne, dowiedzmy się wresz​cie, o co cho​dzi! — zawo​łała. — Czy mia​sto zostało zdo​byte? Czy odna​le​ziono grób mojego teścia? Kata​rzyna pod​nio​sła wzrok dopiero, kiedy prze​czy​tała cały list. Uśmiech​nęła się. — Sio​stro, z rado​ścią przyj​miesz zapewne wie​ści o tym, że mia​sto ogło​siło kapi​tu​la​cję. Król prosi, bym wzięła jutro udział w pocho​dzie trium​fal​nym. — Ależ to nie może być wszystko! — zawo​łała Micha​lina. — Czy król nie pisze nic na temat mor​der​ców ojca mego męża? Czy udało się ich poj​mać? Czy odna​le​ziono grób mojego teścia? Kata​rzyna potrzą​snęła głową. — Nie. Król nic na ten temat nie pisze. Być może książę napi​sał do cie​bie w tej spra​wie osobny list, a jego gier​mek nie jeź​dzi zapewne tak szybko jak obecny tu Edmund. — Mło​dzie​niec znowu się zaru​mie​nił, Kata​rzyna zaś posłała mu pro​mienny uśmiech. Micha​lina nie potra​fiła ukryć roz​go​ry​cze​nia. — Nie​wy​klu​czone. Spo​dzie​wam się, że zostanę przy​naj​mniej zapro​szona, by uczest​ni​czyć w tym pocho​dzie. I rze​czy​wi​ście, po zale​d​wie kilku minu​tach zja​wił się posła​niec księ​cia Bur​gun​dii, który dorę​czył jej

list. Micha​lina natych​miast go otwo​rzyła. — Król Hen​ryk nie podzie​lił się z tobą wszyst​kimi szcze​gó​łami, Kata​rzyno — oznaj​miła z trium​fem. — Bramy po jed​nej stro​nie mia​sta zostały otwarte, ale zamek na​dal się broni. Mor​dercy naj​praw​do​po​dob​niej zna​leźli tam schro​nie​nie. Grób księ​cia Jana odkryto w opac​twie Saint-Nico​las, gdzie odpra​wiono już mszę za jego duszę. Król Hen​ryk musi jed​nak zdo​być zamek, by posta​wić przed sądem zabój​ców mojego teścia. — Jestem prze​ko​nana, że to wła​śnie zamie​rza zro​bić — odparła spo​koj​nie Kata​rzyna. — Sądzę jed​nak, że odpra​wia​nie mszy za duszę nie​ży​ją​cego księ​cia przy​po​mina nieco zamy​ka​nie drzwi do stajni po tym, jak konie zdą​żyły już uciec. Micha​lina dopiero po chwili zro​zu​miała sens tych słów, ale kiedy to już nastą​piło, zerwała się z krze​sła i oznaj​miła z wście​kło​ścią: — Uwa​żaj, Madame! Jako kró​lowa Anglii masz nade mną prze​wagę, ale nie daje ci to prawa do znie​wa​ża​nia honoru Bur​gund​czy​ków. Możesz być pewna, że mój pan się o tym dowie! — Powie​dziaw​szy to, obró​ciła się na pię​cie i wyszła szyb​kim kro​kiem z sali. Księżna Cla​rence lekko odkaszl​nęła. — Twoja sio​stra jest bar​dzo lojalna wzglę​dem rodziny swo​jego męża — zauwa​żyła nie​win​nie. — To godna podziwu cecha u żony. Kata​rzyna wes​tchnęła. — Patrzy na Bur​gund​czy​ków zupeł​nie ina​czej niż ja — przy​znała. — Ni​gdy się w tej kwe​stii nie zgo​dzimy. — Nie masz obo​wiązku czcić rodziny sio​stry czy brata — zauwa​żyła księżna. — Zresztą nie byłoby to roz​sądne. Jesteś teraz prze​cież, jak ci dobit​nie przy​po​mniała księżna Micha​lina, kró​lową Anglii. Choć odbył się pochód trium​falny, w Mon​te​reau było jesz​cze wiele do zro​bie​nia. Mia​sto leżało w miej​scu, w któ​rym zbie​gały się rzeki Sekwana i Yonne, a zamek stał na środku dłu​giego mostu, który spi​nał ich brzegi. Ludzie odpo​wie​dzialni za zamor​do​wa​nie księ​cia na tymże moście pozo​sta​wali na​dal na wol​no​ści — prze​by​wali praw​do​po​dob​nie w zamku lub ukry​wali się pod prze​bra​niem na pół​noc​nym brzegu. Król Hen​ryk zamie​rzał jak naj​szyb​ciej zakoń​czyć oblę​że​nie, by unie​moż​li​wić im ucieczkę. Kata​rzyna i jej mąż byli gośćmi hono​ro​wymi pod​czas uczty zor​ga​ni​zo​wa​nej w refek​ta​rzu opac​twa Saint-Nico​las. Sie​dzie​li​śmy przy sto​łach z pole​ro​wa​nego drewna, gdzie jadali zwy​kle mnisi, i widzia​łam, jak król Hen​ryk żywo dys​ku​to​wał o czymś ze swoją żoną. Pozna​łam treść ich roz​mowy nieco póź​niej, kiedy poma​ga​łam Kata​rzy​nie pod​czas wie​czor​nej toa​lety w kom​na​cie, którą opat uprzej​mie odstą​pił parze kró​lew​skiej. — Udało się poj​mać kilku miesz​kań​ców mia​sta, któ​rych rodziny zna​la​zły schro​nie​nie w zamku —  wyja​śniła Kata​rzyna. — Król uważa, że kone​tabl podda się jutro, kiedy więź​nio​wie zostaną wysłani, by go o to bła​gać. Chce, bym była obecna przy aresz​to​wa​niu mor​der​ców. — Czy to naprawdę konieczne? — zapy​ta​łam, nie kry​jąc zdzi​wie​nia. Takie wyda​rze​nie musiało budzić w niej mie​szane uczu​cia, gdyż ludzie, któ​rych jej mąż okre​ślał mia​nem mor​der​ców, uwol​nili ją prze​cież od nik​czem​nego Jana bez Trwogi. — Tak, to nie​stety konieczne — odparła z powagą. — Ale Hen​ryk twier​dzi, że są ryce​rzami, w związku z czym Filip pozo​sta​nie wierny kodek​sowi rycer​skiemu. Uważa, że odbę​dzie się uczciwy pro​ces, w któ​rego następ​stwie zostaną unie​win​nieni, bo tylko jeden czło​wiek odpo​wiada tak naprawdę za śmierć dia​bel​skiego księ​cia: Tan​ne​guy du Cha​stel. — Król ma co do tego p e w n o ś ć? — zapy​ta​łam, prze​ko​nana, że Tan​ne​guy nie przy​znał się do takiego czynu. — Twier​dzi, że czy​tał jego zezna​nia i doszedł do takiego wła​śnie wnio​sku. Zresztą wie​dząc to, co wiem, nie zdzi​wi​ła​bym się, gdyby tak rze​czy​wi​ście było, Mette. Król Hen​ryk nie wyja​wił jed​nak Kata​rzy​nie, jak dokład​nie zamie​rzał dopro​wa​dzić do otwar​cia bram

zamku. Następ​nego ranka po mszy on i Kata​rzyna sta​nęli na brzegu rzeki, poza zasię​giem strzał łucz​ni​ków bro​nią​cych murów zamku. Po kolei mil​kły kolejne machiny oblęż​ni​cze i arba​le​sty. Wtedy, na sygnał monar​chy, na most wypusz​czono więź​niów: dzie​się​ciu męż​czyzn z pętlami na szy​jach, nio​są​cych białą flagę. — Dla​czego oni mają na szy​jach pętle? — zapy​tała Agnes, nie kry​jąc obu​rze​nia. — Noszą je prze​cież tylko ska​zani więź​nio​wie. Potrzą​snę​łam głową, pełna złych prze​czuć. Były​śmy przy Kata​rzy​nie, ponie​waż popro​siła, żeby​śmy jej towa​rzy​szyły — jako kró​lowa mogła nas zabie​rać, dokąd tylko chciała. Niebo nad naszymi gło​wami odzwier​cie​dlało ponure myśli kłę​biące się w mojej gło​wie. Czarne chmury zasnuły hory​zont na wscho​dzie, zwia​stu​jąc kres pięk​nej bez​desz​czo​wej pogody. Herold Wind​sor, odziany w olśnie​wa​jący tabard z lam​par​ciej skóry, dono​śnym gło​sem wygło​sił żąda​nia króla. Zerwał się jed​nak tak silny wiatr, że ledwo go sły​sza​ły​śmy. Deszcz jed​nak nie zaczął padać, my zaś sta​li​śmy w peł​nej napię​cia ciszy, słu​cha​jąc żało​snego łka​nia kobiet i dzieci, nio​są​cego się znad murów obron​nych. Widzie​li​śmy koły​szące się na wie​trze welony żon ludzi wzię​tych do nie​woli. Biała flaga łopo​tała nad gło​wami męż​czyzn, zbi​tych w gro​madkę na moście i cze​ka​ją​cych, aż kone​tabl ogłosi kapi​tu​la​cję. — Podda się, zoba​czysz — zapew​nił Kata​rzynę król Hen​ryk, gdy zbli​żało się połu​dnie. O tej wła​śnie godzi​nie mijało ulti​ma​tum, które dał oblę​żo​nym. — Nawet pre​ten​dent nie będzie ocze​ki​wał od kone​ta​bla, by ten wal​czył dalej w takiej sytu​acji. Nie ma powo​dów, by się na to decy​do​wać. Mijały kolejne minuty, a choć słońce znik​nęło za chmu​rami, wszy​scy wie​dzieli, że zna​la​zło się już w zeni​cie. Wtedy w opac​twie roz​le​gły się dzwony wzy​wa​jące na sek​stę, modli​twę odma​wianą przez mni​chów w połu​dnie. Wszy​scy nasłu​chi​wa​li​śmy w napię​ciu, cze​ka​jąc, aż roz​le​gnie się jaki​kol​wiek sygnał ozna​cza​jący kapi​tu​la​cję: dźwięk trąbki, krzyk docho​dzący z murów obron​nych lub choćby nawet hałas brony pod​no​szo​nej w bra​mie zam​ko​wej. Kiedy jed​nak umil​kły dzwony, zapa​dła mar​twa cisza. Król Hen​ryk odwró​cił się i dał znak swoim ludziom. Powol​nym, acz pew​nym ruchem zaczęli oni cią​gnąć w kie​runku mostu plat​formę na wyso​kich kołach — taką, która mogłaby słu​żyć zarówno do for​so​wa​nia murów zam​ko​wych, jak i do dzia​łań obron​nych. Tyle że tym razem na szczy​cie machiny wznie​siono szu​bie​nicę, na któ​rej miało zawi​snąć dzie​sięć osób. — Na cóż to, mój panie? — Zanie​po​ko​jona Kata​rzyna zda​wała się nie​mal krzy​czeć. — Chyba nie zamie​rzasz ich powie​sić? — Udo​wad​niam kone​ta​blowi, że jestem czło​wie​kiem, który nie rzuca słów na wiatr — odpo​wie​dział król, zacho​wu​jąc kamienny wyraz twa​rzy. — Otwo​rzy bramy, kiedy zorien​tuje się, że nie żar​tuję. Nad murami obron​nymi znowu roz​le​gło się zawo​dze​nie, które przy​brało na sile, kiedy szu​bie​nicę usta​wiono przed oczami rodzin więź​niów, a pro​te​stu​ją​cych i wyry​wa​ją​cych się męż​czyzn wpro​wa​dzono na pod​wyż​sze​nie. Wła​śnie wtedy zorien​to​wa​łam się, że na końcu plat​formy znaj​duje się dźwi​gnia, która w odpo​wied​nim momen​cie pozwoli opu​ścić zapad​nię znaj​du​jącą się pod nogami męż​czyzn. Szu​bie​nica została zapro​jek​to​wana i zbu​do​wana spe​cjal​nie na tę oka​zję. — Wasza Wyso​kość! Mój panie! Mój mężu! Nie zamie​rzasz chyba tego zro​bić? — zawo​łała Kata​rzyna, ogar​nięta prze​ra​że​niem. — Kone​tabl wie, że jestem czło​wie​kiem, który dotrzy​muje danego słowa — powtó​rzył Hen​ryk. —  Uspo​kój się, Madame, bramy zostaną otwarte. Tak się jed​nak nie stało. Zawo​dze​nie prze​szło w prze​ra​ża​jące, ponure cre​scendo, a zroz​pa​czeni więź​nio​wie zaczęli wzy​wać swe rodziny, Boga i wszyst​kich świę​tych. Kata​rzyna padła na kolana przed Hen​ry​kiem i splo​tła dło​nie w bła​gal​nym geście. — Jestem twoją kró​lową i zakli​nam cię, byś oszczę​dził życie tych ludzi. Nie są żoł​nie​rzami, mój panie, to zwy​kli kupcy i han​dla​rze. Mają rodziny i nie zasłu​gują na śmierć. Przez wzgląd na swoje sumie​nie i na swoją duszę, bła​gam cię, nie rób tego.

Król Hen​ryk wziął ją za ręce i długo patrzył jej w oczy. — Rozu​miem, co czu​jesz, Kata​rzyno, i gdy​bym tylko mógł, speł​nił​bym twoją prośbę, kodeks rycer​ski bowiem zezwala kró​lowi na przy​chy​le​nie się do supliki kró​lo​wej. To jed​nak kwe​stia honoru. Kone​tabl udzie​lił schro​nie​nia zbrod​nia​rzom. To jego należy winić za to, co się tu wyda​rzy. Jego samego oraz jego dowódcę, pre​ten​denta. Obaj dosko​nale wie​dzą, że jeżeli nie nadej​dzie odsiecz, zamek będzie w końcu musiał się pod​dać. A nic nie wska​zuje na to, by miały zja​wić się posiłki. Gar​ni​zon powi​nien się pod​dać. Odpo​wie​dzial​ność za śmierć tych ludzi będzie spo​czy​wała na sumie​niu kone​ta​bla, nie zaś na moim. Z kamienną twa​rzą pod​niósł dłoń i dał znak katowi. Wystar​czyło jedno pocią​gnię​cie dźwi​gni, by zapad​nia poszła w dół i dzie​się​ciu męż​czyzn zawi​sło na szu​bie​nicy. Kata​rzyna zakryła twarz dłońmi, ja zaś pod​bie​głam i mocno ją przy​tu​li​łam. Chwy​ta​jące za serce krzyki żon i dzieci sto​ją​cych na murach obron​nych zamku zmro​ziły mi krew w żyłach. Król Hen​ryk patrzył przez chwilę na dzie​sięć koły​szą​cych się ciał, które drgały w powol​nym, maka​brycz​nym tańcu, po czym odwró​cił się i ruszył przed sie​bie. W tej samej chwili spa​dły na nas pierw​sze kro​ple desz​czu i roz​le​gły się strzały machin oblęż​ni​czych. — O Boże, Mette. Mam za męża potwora! — załkała Kata​rzyna, wtu​lona w moje ramiona. E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

36 Po tym, do czego doszło w Mon​te​reau, rela​cje mię​dzy nowo​żeń​cami stały się, deli​kat​nie rzecz ujmu​jąc, chłodne. Nie ocie​plił ich też fakt, że do otwar​cia bram zamku i osta​tecz​nej kapi​tu​la​cji doszło zale​d​wie osiem dni póź​niej, co tylko dowio​dło, jak nie​po​trzebna była śmierć dzie​się​ciu więź​niów. Jedy​nym wymier​nym efek​tem prze​pro​wa​dzo​nej z zimną krwią egze​ku​cji był czas, który ludzie odpo​wie​dzialni za śmierć dia​bel​skiego księ​cia wyko​rzy​stali, by nie​po​strze​że​nie wykraść się z zamku i czym prę​dzej uciec do Melun — for​tecy będą​cej w rękach zwo​len​ni​ków del​fina. Egze​ku​cja wysta​wiła na szwank repu​ta​cję króla, a on zare​ago​wał na to wście​kło​ścią i fru​stra​cją. Jed​no​cze​śnie cią​gle pozo​sta​wał zwią​zany przy​sięgą, którą zło​żył Fili​powi z Bur​gun​dii. Skut​kiem tego cały czas nie mógł sku​pić się na rze​czy dla sie​bie naj​waż​niej​szej — kon​fron​ta​cji z del​fi​nem na połu​dniu kraju: w Ture​nii oraz księ​stwach Berry i Orle​anu. Zamiast tego, być może sta​ra​jąc się nieco ode​rwać od pro​ble​mów o cha​rak​te​rze mili​tar​nym i poli​tycz​nym, sku​pił się bez reszty na pło​dze​niu swo​jego następcy. Kata​rzyna, którą na​dal prze​śla​do​wały wspo​mnie​nia tam​tego strasz​nego dnia, zno​siła regu​larne wizyty Hen​ryka w ponu​rym mil​cze​niu, on zaś zda​wał się nie podej​mo​wać żad​nych wysił​ków, by ją udo​bru​chać. Zgod​nie z prze​wi​dy​wa​niami, ich mie​siąc mio​dowy prze​bie​gał w cie​niu oblę​że​nia: Hen​ryk odda​wał czę​ste salwy, nie usi​ło​wał jed​nak prze​drzeć się przez linie obrony swo​jej żony. Wyda​wało się nie​mal, że powró​ciły mroczne czasy dia​bel​skiego księ​cia — choć tym razem wszystko odby​wało się zgod​nie z pra​wem, zarówno świec​kim, jak i kościel​nym. Po dwóch tygo​dniach tego mał​żeń​skiego impasu zosta​łam nie​spo​dzie​wa​nie wezwana przez księżną Cla​rence. Miesz​kała ona wraz z mężem w apar​ta​men​tach w odręb​nej wieży zamku Bray, i tam zapro​wa​dził mnie paź. Księżna była sama, a kiedy uklę​kłam przed nią, dała mi znak, żebym zajęła miej​sce obok. — Dzię​kuję, że zechcia​łaś tak szybko odpo​wie​dzieć na moje wezwa​nie, madame — zaczęła uprzej​mie. — Wiem, że o tej porze czę​sto odwie​dzasz swoją córkę i wnuczkę. To wspa​niale mieć je tak bli​sko sie​bie. Poczu​łam się nieco zanie​po​ko​jona tym, że moje poczy​na​nia tak uważ​nie obser​wo​wano, sta​ra​łam się jed​nak ukryć zdzi​wie​nie. — To prawda — przy​zna​łam, zasta​na​wia​jąc się, do czego zmie​rza moja roz​mów​czyni. Kiedy księżna Mar​ga​ret uśmiech​nęła się, natych​miast zro​zu​mia​łam, dla​czego uwa​żano ją za jedną z naj​więk​szych pięk​no​ści na dwo​rze angiel​skim. — Dobrze znam radość, jaką dają dzieci, uro​dzi​łam ich bowiem mojemu pierw​szemu mężowi aż sze​ścioro. Nie​stety jed​nak nie był to szczę​śliwy zwią​zek. Tym​cza​sem z obec​nego mał​żeń​stwa, peł​nego miło​ści, nie mam żad​nych dzieci. Wiem zatem, jak zmienne mogą być losy ludzi zwią​za​nych węzłem mał​żeń​skim. Księżna zamil​kła na chwilę, tak jakby zbie​rała myśli, po czym zaczęła wygła​dzać swoją wspa​niałą jedwabną suk​nię. Posta​no​wi​łam mil​czeć i cier​pli​wie cze​kać. — W rezul​ta​cie jestem zarówno ciotką, jak i szwa​gierką króla, a tym samym jedną z nie​wielu kobiet, które naprawdę dobrze go znają. Dla​tego to wła​śnie do mnie zwró​cił się on z prośbą o pomoc w nie​zwy​kle intym​nej spra​wie. Zanim jed​nak przejdę do rze​czy, muszę zastrzec, madame Lanière, że nic z tego, co powiem, nie może opu​ścić tych czte​rech ścian. Wiem, że zawsze masz na wzglę​dzie przede wszyst​kim inte​res kró​lo​wej Kata​rzyny, i wła​śnie z tego powodu mogę ufać, że nie powtó​rzysz jej ani słowa z tej roz​mowy. — Jeżeli doty​czy to jej kró​lew​skiej mości, to oczy​wi​ście obie​cuję abso​lutną dys​kre​cję, Madame —  oznaj​mi​łam. — Mogę przy​siąc na Biblię, jeżeli tylko zechcesz. — To nie będzie konieczne. — W sza​rych oczach księż​nej poja​wił się cień uśmie​chu. — Kró​lowa

Kata​rzyna mówiła mi, że jesteś jej naj​bar​dziej zaufaną powier​nicą. To mi wystar​czy. — Mam wiele szczę​ścia, mogąc cie​szyć się taką opi​nią kró​lo​wej, Madame. Wszystko jej zawdzię​czam. Ski​nęła głową, naj​wy​raź​niej usa​tys​fak​cjo​no​wana. — Dosko​nale, przejdźmy zatem do rze​czy. Cho​dzi o to, że mam cię w imie​niu króla Hen​ryka popro​sić o pomoc. — Prze​su​nęła się lekko na krze​śle, tak jakby przy​go​to​wy​wała się do tego, co miała powie​dzieć. — Każdy, kto jest choć tro​chę spo​strze​gaw​czy, widzi zapewne, że król jest nie​zwy​kle skom​pli​ko​waną oso​bo​wo​ścią. To czło​wiek pełen deter​mi​na​cji, mający ogromne ambi​cje zarówno wzglę​dem samego sie​bie, jak i swego kraju. Jest też osobą nie​zwy​kle pobożną, obda​rzoną wspa​nia​łym inte​lek​tem. Trzeba jed​nak nie​stety przy​znać, że w nie​któ​rych spra​wach brak mu potrzeb​nej wraż​li​wo​ści. Jego matka zmarła, kiedy miał zale​d​wie osiem lat, i odtąd prze​by​wał pośród samych męż​czyzn. Został wycho​wany na żoł​nie​rza i króla. Nawet jeśli posiada wspo​mnianą tu wraż​li​wość, to ni​gdy nie miała ona szans się roz​wi​nąć. Jest jed​nak na tyle spo​strze​gaw​czy, by zauwa​żyć, że jego rela​cje z Kata​rzyną ule​gły pogor​sze​niu. Wydaje się, że piękna, inte​li​gentna dziew​czyna, z którą się oże​nił, nagle zni​kła. Och, oczy​wi​ście nie igno​ruje go ani nie odpy​cha, ale stała się chłodna, zdy​stan​so​wana i mil​cząca. Choć oddaje mu ciało, zamknęła swą duszę. Sądzę, że możesz znać przy​czyny tego stanu rze​czy. Z punktu widze​nia króla pierw​sze dni mał​żeń​stwa były względ​nie satys​fak​cjo​nu​jące. Dopiero w ciągu ostat​nich tygo​dni wszystko ule​gło nagle zmia​nie. Król nie wie, co w tej sytu​acji robić. Nie odpo​wie​dzia​łam od razu. Sie​dzia​łam w zamy​śle​niu, ze sple​cio​nymi na kola​nach dłońmi, a przez moją głowę prze​pły​wały dzie​siątki myśli. Czy powin​nam zacho​wać się tak​tow​nie i udzie​lić mgli​stej, nie​jed​no​znacz​nej odpo​wie​dzi? Czy raczej zde​cy​do​wać się na szcze​rość? Pod​nio​słam głowę i spoj​rza​łam w jasne, sku​pione na mnie oczy księż​nej i wybra​łam — choć z pewną dozą nie​po​koju — to dru​gie roz​wią​za​nie. — Czy mogę tu zasu​ge​ro​wać nieco bar​dziej pre​cy​zyj​nie, że Jej Wyso​kość zacho​wuje się chłod​niej w sto​sunku do męża od czasu nie​for​tun​nej egze​ku​cji, pod​czas któ​rej powie​szono więź​niów na oczach ich żon i dzieci pod murami zamku Mon​te​reau? — zapy​ta​łam. Mar​ga​ret, księżna Cla​rence, zmarsz​czyła brwi. — Ach, a zatem sądzisz, że to wyda​rze​nie może mieć z tym coś wspól​nego? — Wię​cej, powie​dzia​ła​bym raczej, że sta​nowi ono główną przy​czynę wspo​mnia​nego stanu rze​czy —  odpar​łam. — Jeżeli mogę być szczera, król nie postą​pił roz​waż​nie, pro​sząc kró​lową Kata​rzynę, by uczest​ni​czyła w egze​ku​cji. Jest młoda i była jak dotąd chro​niona przed bru​tal​no​ścią i okru​cień​stwem wojny. Każda dziew​czyna w jej wieku, wycho​wana tak jak ona, byłaby prze​ra​żona i zszo​ko​wana tak maka​brycz​nym i, śmiem twier​dzić, god​nym poża​ło​wa​nia wido​kiem. Księżna po raz kolejny zmarsz​czyła brwi w zamy​śle​niu. — Nie wie​dzia​łam, że kró​lowa była tam obecna. Nie​trudno mi sobie wyobra​zić, jak głę​boki szok musiała prze​żyć. Czy mogę zasu​ge​ro​wać kró​lowi jakiś spo​sób, który pozwo​liłby mu napra​wić ten błąd, madame? — Ponie​waż nie zdoła już przy​wró​cić życia tym dzie​się​ciu męż​czy​znom, muszę nie​stety zaprze​czyć, Madame — odpar​łam z ponu​rym uśmie​chem. — Wspo​mnia​łam jed​nak, że jest to główna, nie zaś jedyna przy​czyna, dla któ​rej kró​lowa stała się w ostat​nim cza​sie chłodna i zdy​stan​so​wana. Cho​dzi także o to, w jaki spo​sób trak​tuje ją król Hen​ryk. Księżna odchrząk​nęła. — Hm. Mam nadzieję, że nie jest ona nie​skora do speł​nia​nia swo​ich obo​wiąz​ków i dzie​le​nia z nim łoża. Nie jest już dziec​kiem i nie powinna odma​wiać mu tego, co należne mężowi. Potrzą​snę​łam głową. — Nie, nie. Nie o to cho​dzi. Kró​lowa to rozu​mie, zresztą król Hen​ryk na nic podob​nego się prze​cież nie skar​żył. Zanim jed​nak doszło do owego nie​for​tun​nego incy​dentu w Mon​te​reau, kró​lowa zwie​rzyła mi

się, że król zacho​wuje się wobec niej w spo​sób nie​zwy​kle ofi​cjalny, nawet kiedy dzielą łoże. Twier​dziła, że choć jest on uprzejmy, nie oka​zuje jej żad​nej czu​ło​ści. — Roz​ło​ży​łam ręce. — Nie jest już może dziec​kiem, ale jest prze​cież młodą dziew​czyną, a młode dziew​czyny marzą o odro​bi​nie bli​sko​ści i roman​ty​zmu, nie​praw​daż? Nawet w mał​żeń​stwie, które zostało zaaran​żo​wane przez praw​ni​ków i przy​pie​czę​to​wane trak​ta​tem. — A zatem uwa​żasz, że powin​nam nauczyć króla roman​ty​zmu? — Księżna unio​sła brwi, a w jej oczach dostrze​głam błysk roz​ba​wie​nia. — No cóż… tak, Madame. A przy​naj​mniej ktoś powi​nien to zro​bić. — Hm — zasta​na​wiała się. — I naprawdę sądzisz, że czułe słówka by tu pomo​gły? — Skoro król Hen​ryk potrafi pro​wa​dzić swą armię i pod​bi​jać kolejne tery​to​ria nawet w naj​bar​dziej nie​sprzy​ja​ją​cych oko​licz​no​ściach, przy​pusz​czam, że zdoła też oka​zać mło​dej dziew​czy​nie nieco czu​ło​ści. Księżna nie wyda​wała się prze​ko​nana. — Być może, choć to dwa zupeł​nie różne zada​nia. Prze​każę mu jed​nak twoją radę. Tym razem to na mojej twa​rzy poja​wiły się wąt​pli​wo​ści. — Czy nie wola​ła​byś przed​sta​wić mu jej jako swo​jej wła​snej, Madame? W końcu to do cie​bie się zwró​cił, nie zaś do słu​żą​cej kró​lo​wej. Wpa​try​wała się we mnie przez chwilę swo​imi prze​ni​kli​wymi, sza​rymi oczyma, a następ​nie ski​nęła głową. — Jesteś mądrą kobietą, madame. Rozu​miem już, dla​czego kró​lowa Kata​rzyna tak głę​boko ceni twoje zda​nie. Uśmiech​nę​łam się z żalem. — Nie zawsze je ceni. Ma wła​sne zda​nie w wielu spra​wach. Król Hen​ryk powi​nien o tym pamię​tać. — Sądzę, że zdą​żył już się o tym prze​ko​nać — zauwa​żyła sucho księżna, się​ga​jąc po dzwo​nek, który stał przy niej na stole. — No cóż, skoro omó​wi​ły​śmy wszyst​kie naj​bar​dziej palące kwe​stie, napijmy się cze​goś. Bar​dzo chęt​nie dowiem się, jak doszło do tego, że zaję​łaś tak istotną rolę w życiu kró​lo​wej Kata​rzyny. Jeśli oczy​wi​ście zechcesz się ze mną podzie​lić tą opo​wie​ścią. Nie wiem, czy księżna Cla​rence zdo​łała poroz​ma​wiać z kró​lem Hen​ry​kiem, naza​jutrz bowiem nade​szły wie​ści, że mamy wyru​szyć w dal​szą drogę. Książę i księżna Bur​gun​dii zamie​rzali prze​wieźć ciało Jana bez Ziemi do Dijon i pocho​wać je w rodzin​nej bazy​lice. Książę Cla​rence zdą​żył już roz​po​cząć oblę​że​nie kolej​nego mia​sta, tym razem wspa​nia​łej for​tecy Melun, w związku z czym Kata​rzyna — ku swemu prze​ra​że​niu — miała dołą​czyć do rodzi​ców, któ​rzy prze​by​wali na zamku w Cor​beil, gdzie król Karol odda​wał się swo​jej uko​cha​nej roz​rywce: polo​wa​niu. Powrót do zamku Cor​beil wytrą​cił mnie do pew​nego stop​nia z rów​no​wagi, co wyda​wało się zresztą dość natu​ralne, przy​po​mi​nał mi bowiem o spo​tka​niu z del​fi​nem i o wszyst​kich rze​czach — zarówno tych dobrych, jak i złych — do któ​rych doszło w następ​stwie tego spo​tka​nia. Kata​rzyna natych​miast znie​na​wi​dziła to miej​sce. Nie​na​wi​dziła jego gru​bych murów i maleń​kich okien, nie​na​wi​dziła także gorąca, które zda​wało się zale​gać na cia​snych dzie​dziń​cach zamku. I choć daw​niej uda​wało jej się pano​wać nad sobą w obec​no​ści swej coraz bar​dziej zrzę​dli​wej matki, teraz chęt​nie wyko​rzy​sty​wała swój sta​tus i spie​rała się z kró​lową Iza​belą o każdą, naj​mniej​szą nawet drob​nostkę. Po kilku dniach zaczęła uni​kać towa​rzy​stwa matki. Jadła posiłki w swo​jej kom​na​cie i odda​wała się kon​nym prze​jażdż​kom po oko​licy, ale nawet te roz​rywki nie popra​wiały jej nastroju. Znowu zaczęła tra​cić ape​tyt, póź​niej zaś pogrą​żyła się w jesz​cze więk​szym przy​gnę​bie​niu, znów bowiem nade​szło krwa​wie​nie, które sta​no​wiło bole​sny dowód na to, że kró​lew​skiej parze nie udało się począć następcy tronu. Kiedy Kata​rzyna obu​dziła się rano i spo​strze​gła krew na prze​ście​ra​dle, padła w moje ramiona i zaczęła roz​pacz​li​wie łkać. Przy​po​mnia​łam jej deli​kat​nie, że jesz​cze nie​dawno mówiła prze​cież, iż myśl o koniecz​no​ści nosze​nia dziecka potwora budzi w niej wyłącz​nie wstręt.

— Nie rozu​miesz! — krzyk​nęła z roz​pa​czą. — Mówi​łam to, bo nie​na​wi​dzę go za to, co spo​tkało tych nie​szczę​śni​ków z Mon​te​reau, ale teraz rozu​miem, że im szyb​ciej zajdę w ciążę, tym szyb​ciej zostawi mnie w spo​koju i prze​sta​nie mnie trak​to​wać jak klacz zaro​dową. Odkąd Mar​ga​ret wytłu​ma​czyła mu, jak powi​nien się zacho​wy​wać — och tak, wiem o tym! — stał się nie​zwy​kle cza​ru​jący, ale kiedy tylko wcho​dzi do łóżka, prze​kształca się w ogiera na dzie​dzińcu sta​jen​nym. Wsiada, parzy się, zsiada! Zaszlo​chała, zanu​rza​jąc twarz w prze​ście​ra​dłach i ude​rza​jąc pię​ścią w poduszkę. Miała splą​tane i wil​gotne od potu włosy, ja zaś zaczę​łam gła​skać ją z tro​ską po gło​wie, gorącz​kowo szu​ka​jąc spo​sobu, by dodać jej otu​chy. W prze​ci​wień​stwie do przy​gnę​bio​nej Kata​rzyny Alys kwi​tła w swoim nowym domu. Przy​dzie​lono im kwa​tery w mie​ście, w uliczce znaj​du​ją​cej się nie​opo​dal bramy zam​ko​wej. Miej​scowa dziew​czyna została wyna​jęta do pomocy przy małej Kata​rzy​nie, a Alys tym​cza​sem poma​gała Jacques’owi, który szył kolejne let​nie suk​nie dla kró​lo​wej. Ku ogrom​nemu zasko​cze​niu Kata​rzyny król Hen​ryk nie wyda​wał się szcze​gól​nie zawie​dziony nadej​ściem jej kolej​nego krwa​wie​nia. Wyda​wało się, że nic nie jest w sta​nie zmą​cić jego dobrego nastroju. Nie był by​naj​mniej wyczer​pany falą upa​łów, która utrzy​my​wała się od pew​nego czasu. Prze​ciw​nie —  prze​peł​niała go ener​gia i czę​sto kur​so​wał mię​dzy Melun a Cor​beil, kiedy zaś nie mógł się zja​wić, wysy​łał nawet Edmunda Beau​forta, by uprze​dzić o tym Kata​rzynę. Oblę​że​nie Melun było ope​ra​cją skom​pli​ko​waną, ale zło​żona logi​styka tego przed​się​wzię​cia roz​bu​dzała tylko entu​zjazm króla. Był tak zaab​sor​bo​wany swo​imi pla​nami, że nie mógł ode​rwać się od nich nawet pod​czas kola​cji, które w trak​cie swo​ich wizyt jadał wspól​nie z Kata​rzyną w jej kom​na​cie. Co cie​kawe, zaczął ją też odwie​dzać nawet wtedy, gdy nie mógł dzie​lić z nią łoża ze względu na nakazy Kościoła, który uzna​wał krew men​stru​acyjną za nie​czy​stą. To wła​śnie ja poda​wa​łam kró​lew​skiej parze posiłki, tak jak pod​czas wizyt księ​cia Karola w SaintPol, a król Hen​ryk, podob​nie jak brat Kata​rzyny, stop​niowo przy​zwy​czaił się do mojej cichej, dys​kret​nej obec​no​ści. W następ​stwie jed​nej z ich roz​mów przy​szedł mi do głowy pewien pomysł, który miał wyrwać moją panią z odrę​twie​nia. Zain​spi​ro​wało mnie coś, co powie​dział któ​re​goś wie​czoru sam król. — Jak sądzisz, jak czułby się twój ojciec, gdyby miał dołą​czyć do naszego obozu pod Melun? —  zapy​tał, jedząc potrawkę z sar​niny. — Jego obec​ność bar​dzo by nam pomo​gła pod​czas per​trak​ta​cji. Kata​rzyna zmarsz​czyła brwi i odsta​wiła swoją miskę. — Ale gdzie miałby miesz​kać? Wiesz prze​cież, że król bar​dzo się boi, że mógłby się roz​le​cieć na drobne kawa​łeczki. Nie sądzę, by dobrze zniósł życie w namio​cie, poza tym prze​ra​żałby go huk wystrza​łów. — Tak, zdaję sobie z tego sprawę, ale sądzę, że moi cie​śle mogliby mu zbu​do​wać drew​niany pawi​lon podobny do mojego podróż​nego kortu teni​so​wego, tyle że wypo​sa​żony w dach, okna, a nawet wyście​łany podusz​kami pokój, taki jak ten, w któ​rym król sypia obec​nie. — Ale czy zbu​do​wa​nie takiego pawi​lonu nie potrwa zbyt długo? Hen​ryk roze​śmiał się. — Nie, nie doce​niasz moich cie​śli. Pra​cują naprawdę szybko. Potra​fią zbu​do​wać wieżę oblęż​ni​czą w pół dnia. Taki pawi​lon, przy​sto​so​wany do potrzeb króla, byłby gotowy w ciągu kilku dni. — W takim razie uwa​żam, że to dobry pomysł. Mój ojciec ni​gdy nie zno​sił dobrze upa​łów i myślę, że odro​bina świe​żego powie​trza dobrze by mu zro​biła. Pod warun​kiem że nie będzie sły​szał wystrza​łów i będzie mógł spać w bez​piecz​nym miej​scu. Ale czego wła​ści​wie od niego ocze​ku​jesz? — Chciał​bym po pro​stu, żeby od czasu do czasu poka​zał się obroń​com zamku. Na ten czas prze​ry​wa​li​by​śmy wystrzały. Ich dowódca to nie​jaki seigneur de Bar​ba​zan, mężny rycerz, któ​rego darzę ogrom​nym sza​cun​kiem, choć oba​wiam się, że nie odwza​jem​nia moich uczuć. Dekla​ruje, że nie będzie per​trak​to​wał z „odwiecz​nym, śmier​cio​no​śnym wro​giem Fran​cji”, lecz tylko ze swoim feu​da​łem, kró​lem Karo​lem VI. — Król Hen​ryk wzru​szył ramio​nami. — Rozu​miem jego punkt widze​nia, ale jestem prze​ko​nany, że nawet

jeśli Bar​ba​zan nie podda się od razu, obec​ność two​jego ojca może spra​wić, iż miesz​kańcy mia​sta zaczną wywie​rać na niego naci​ski. Król Karol i kró​lowa Iza​bela na​dal cie​szą się w Melun praw​dzi​wym powa​ża​niem, a warunki, jakie panują pod​czas upa​łów w obrę​bie murów, wołają o pomstę do nieba. Kata​rzyna zaczęła się wachlo​wać. — Nie​trudno mi w to uwie​rzyć — zapew​niła. — Tutaj są nie​wiele lep​sze. Spoj​rzał na nią z zaska​ku​jącą czu​ło​ścią i wycią​gnął dłoń, by odgar​nąć wil​gotny kosmyk jej wło​sów i ukryć go pod jej welo​nem. — Dla​czego tego nie zdej​miesz, Kata​rzyno? Czy nie będzie ci wtedy nieco chłod​niej? Zaru​mie​niła się rów​nie mocno jak Edmund Beau​fort, kiedy posłała mu swój pro​mienny uśmiech. W tej wła​śnie chwili zro​zu​mia​łam, że wyda​rze​nia z Mon​te​reau nie pogrze​bały szans na to, by mię​dzy nią a kró​lem zro​dziło się uczu​cie. Mimo to Kata​rzyna nie zdjęła welonu, który skry​wał jej włosy. — Jeżeli cię to ucie​szy, mój panie, zdejmę go pod​czas two​jej następ​nej wizyty — obie​cała łagod​nie. Król się zaśmiał. Był to głę​boki, gar​dłowy dźwięk, któ​rego ni​gdy wcze​śniej nie sły​sza​łam z jego ust. — Ucie​szy mnie to w takim samym stop​niu, jak cie​bie naj​wy​raź​niej cie​szy draż​nie​nie się ze mną i odkła​da​nie tego na następną oka​zję, moja pani! — Posłał jej pełen czu​ło​ści uśmiech. Następ​nego ranka zebra​łam się na odwagę i wysła​łam pazia, który miał prze​ka​zać księż​nej Cla​rence moją prośbę o audien​cję. Król Hen​ryk naj​wy​raź​niej przy​jął jej suge​stie, mia​łam więc nadzieję, że zgo​dzi się ona pomóc mi w zre​ali​zo​wa​niu mojego naj​now​szego planu. Kilka dni póź​niej Edmund Beau​fort poin​for​mo​wał nas, że cie​śle roz​po​częli tajem​ni​czą budowę w zie​lo​nej doli​nie poło​żo​nej nie​da​leko obozu roz​bi​tego pod Melun. — Ponie​waż król spę​dził ostat​nio tak wiele nocy poza obo​zem, ludzie zaczęli podej​rze​wać, że ma kochankę i że przy​go​to​wuje dla niej miesz​ka​nie bli​żej sie​bie — oznaj​mił młody gier​mek, po czym dodał z obu​rze​niem: — Te ordy​narne, pospo​lite kre​atury nie rozu​mieją, że król, który ma kró​lową tak piękną jak ty, Wasza Wyso​kość, nie potrze​buje kochanki. — Och, dzię​kuję, Edmun​dzie! — Kata​rzyna zda​wała się zachwy​cona zarówno tym kom​ple​men​tem, jak i nie​śmia​łym odda​niem mło​dzieńca. — Pro​szę, nie wyja​wiaj im na razie prawdy i nie zdra​dzaj, że to ojciec kró​lo​wej, nie zaś kochanka króla, ma zamiesz​kać w owych kwa​te​rach. Prawda nie jest ni​gdy rów​nie fascy​nu​jąca jak plotki, czyż nie? Pew​nego dnia, kiedy wsta​łam o świ​cie, chcąc jak zwy​kle sko​rzy​stać z rześ​kiego poran​nego powie​trza i zająć się gar​de​robą Kata​rzyny, zja​wił się nie​spo​dzie​wa​nie paź, który wrę​czył mi zapro​sze​nie na spo​tka​nie z kró​lem Hen​ry​kiem. Ruszy​łam w ślad za nim, przy​po​mi​na​jąc sobie podobne wezwa​nie, które otrzy​ma​łam dwa lata wcze​śniej w Pon​to​ise. Mój nie​po​kój dodat​kowo się pogłę​bił, kiedy dostrze​głam uzbro​jo​nych war​tow​ni​ków strze​gą​cych drzwi kom​naty kone​ta​bla Cor​beil. Kiedy jed​nak weszłam do środka, nieco się uspo​ko​iłam, dostrze​głam tam bowiem jedy​nie króla Hen​ryka, sie​dzą​cego samot​nie przy stole, na któ​rym cze​kały na niego całe stosy listów oraz doku​men​tów. Uklę​kłam, on zaś ski​nął lekko głową i dał mi znak, abym wstała. — Odpra​wi​łem swo​ich urzęd​ni​ków, ponie​waż chciał​bym poroz​ma​wiać z tobą na osob​no​ści, madame Lanière — zaczął, pomi​ja​jąc wszel​kie wstępy. — Księżna Cla​rence wyraża się o tobie nie​zwy​kle cie​pło i wychwala twoją mądrość oraz dys​kre​cję. — Księżna jest dla mnie bar​dzo łaskawa — powie​dzia​łam, mając nadzieję, że roz​ma​wiała ona też z kró​lem o pla​nie, który jej ostat​nio przed​sta​wi​łam. Muszę przy​znać, że czu​łam się nieco onie​śmie​lona obec​no​ścią monar​chy, robił bowiem ogromne wra​że​nie, nawet kiedy pra​co​wał przy swoim biurku o tak wcze​snej godzi​nie. Miał na sobie kolo​rowy dublet zdo​biony hafto​wa​nymi lan​ca​ster​skimi łabę​dziami oraz różami, a u jego pasa wisiał pozła​cany miecz w srebr​nej pochwie. Mimo skazy, jaką nie​wąt​pli​wie była bli​zna na jego policzku, ota​czała go aura wiel​ko​ści. Był niczym pół​bóg — smu​kły i wspa​niały — zanu​rzony w swej nie​zmie​rzo​nej chwale. — Opie​ku​jesz się gar​de​robą kró​lo​wej, zakła​dam zatem, że zdo​ła​ła​byś spa​ko​wać rze​czy, któ​rych twoja

pani może potrze​bo​wać przez kilka dni, w taki spo​sób, by się o tym nie dowie​działa. — Było to raczej stwier​dze​nie niż pyta​nie, wypo​wie​dziane żoł​nier​skim, rze​czo​wym tonem, by​naj​mniej nie zachę​ca​ją​cym do odpo​wie​dzi prze​czą​cej. — Tak, oczy​wi​ście, Wasza Wyso​kość — odpar​łam. — Dobrze. Wobec tego dziś po obie​dzie Edmund Beau​fort zjawi się w Cor​beil z końmi Jej Wyso​ko​ści, eskortą oraz wozem na bagaż i zabie​rze was do spe​cjal​nego pawi​lonu, który zbu​do​wa​łem w pobliżu naszego obozu w Melun. Oso​bi​ście wska​żesz dworki, które pojadą z wami, ale pamię​taj, że znaj​dzie się miej​sce tylko dla dwóch. I oczy​wi​ście dla cie​bie. Kró​lowa nic o tym nie wie i chciał​bym, żeby tak pozo​stało. To ma być nie​spo​dzianka. Czy mogę ci zaufać? — Utkwił we mnie badaw​cze spoj​rze​nie. — Oczy​wi​ście, Wasza Wyso​kość — odpo​wie​dzia​łam, zasta​na​wia​jąc się przez chwilę, co by zro​bił, gdy​bym zaprze​czyła. — Czy mogę jed​nak o coś zapy​tać? Jego brą​zowe oczy zwę​ziły się nie​bez​piecz​nie. — Pytaj — mruk​nął. — Czy w Melun może dojść do kolej​nych egze​ku​cji? — Serce pode​szło mi do gar​dła i czu​łam się jak mysz, nad którą zawisł cień polu​ją​cego na nią kro​gulca, ale musia​łam zadać to pyta​nie. — Dla​czego o to pytasz? — wark​nął, marsz​cząc groź​nie brwi. — Bo sądzę, że kró​lowa nie znie​sie kolej​nego takiego spek​ta​klu, Wasza Wyso​kość. Nie powinna wię​cej oglą​dać takich rze​czy, jeżeli ma wydać na świat następcę tronu. — Skrzy​żo​wa​łam palce i odmó​wi​łam w myślach krótką modli​twę do Naj​święt​szej Panienki, pro​sząc, by zro​zu​miała, że odwa​ży​łam się to powie​dzieć wyłącz​nie z miło​ści. Król Hen​ryk splótł dło​nie i oparł łok​cie na stole, wpa​tru​jąc się we mnie uważ​nie. Wstrzy​ma​łam oddech i cze​ka​łam w napię​ciu. — Jeżeli odbędą się jakie​kol​wiek egze​ku​cje, zadbam o to, aby kró​lowa nie była ich świad​kiem —  powie​dział wolno i posłał mi nie​spo​dzie​wa​nie jeden ze swo​ich uśmie​chów. — To wszystko, madame. Ukło​ni​łam się nisko, a następ​nie wyszłam, czu​jąc, że ten uśmiech przy​pra​wił mnie o gęsią skórkę. Roz​pie​rała mnie radość, uwa​ża​łam bowiem, że ucieczka od rutyny i dwor​skiej ofi​cjal​no​ści była wła​śnie tym, czego potrze​bo​wało obec​nie to młode, kru​che jesz​cze mał​żeń​stwo. E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

37 Miej​sce, w któ​rym zbu​do​wano pawi​lony, Kata​rzyna nazy​wała póź​niej Le Val​lon Vert — Zie​loną Doliną. Była to głę​boka roz​pa​dlina poło​żona o około milę od obozu, w któ​rym sta​cjo​no​wały woj​ska króla Hen​ryka, uwię​ziona pomię​dzy dwoma ska​li​stymi zbo​czami i cał​ko​wi​cie nie​do​stępna. Potężne skały tłu​miły odgłos wystrza​łów, a prze​pły​wa​jący tędy stru​mień plu​skał rado​śnie na kamy​kach i więk​szych ska​łach, two​rząc nie​wiel​kie sadzawki i krót​kie bystrzyce, wypeł​nia​jące powie​trze cichą muzyką. Rów​nie dobrze można by to miej​sce nazwać „doliną kró​lów”, budy​nek bowiem znaj​du​jący się w jego naj​dal​szym krańcu, tam, gdzie stru​mień łączył się z Sekwaną, został przy​go​to​wany spe​cjal​nie dla króla i kró​lo​wej Fran​cji. Drugi nato​miast, poło​żony nieco wyżej, na cie​ni​stej zie​lo​nej pola​nie, gdzie woda pie​niła się na ska​li​stym brzegu, cze​kał na króla i kró​lową Anglii. Oba budynki, oto​czone grubą pali​sadą, skła​dały się z dwóch dużych, prze​stron​nych kom​nat, znaj​du​jących się jedna nad drugą. Czę​ścią obu tych budowli były wie​życzki, na któ​rych dum​nie łopo​tały flagi i sztan​dary. Do holu na pię​trze i do gór​nej kom​naty pro​wa​dziły wąskie krę​cone schody. Poza obrę​bem pali​sady roz​miesz​czono latryny oraz namioty dla służby i war​tow​ni​ków. Arty​ści poma​lo​wali drew​niane ściany pawi​lo​nów w taki spo​sób, by przy​po​mi​nały kamie​nie, u ich szczytu zaś wzno​siły się ozdobne para​pety, zdo​bione lwami i liliami, sym​bo​lami obu kró​lestw. Kiedy tam dotar​li​śmy, zaczy​nało powoli zmierz​chać, a cie​nie sta​wały się coraz dłuż​sze. Pod koniec musia​łam wysiąść z powozu ze względu na to, że dróżka stała się zbyt wąska, nie mogłam zatem obser​wo​wać pierw​szej reak​cji Kata​rzyny na widok stru​mie​nia i pawi​lonu — ale bez trudu wyobra​ża​łam sobie jej zachwyt. Znaj​du​jącą się tu fon​tannę ota​czały papro​cie i jesiony, a w ich gałę​ziach melo​dyj​nie śpie​wały ptaki. Była to oaza ciszy i spo​koju, która zda​wała się nie​tknięta kurzem bitew​nym i zgieł​kiem oblę​że​nia trwa​ją​cego po dru​giej stro​nie wzgó​rza. Zakła​da​jąc, że Kata​rzyna ucie​szy się z bez​tro​skiego, peł​nego rado​ści towa​rzy​stwa Lady Joan, popro​si​łam księżną Cla​rence o zgodę, by jej córka mogła poje​chać z nami. Pod​czas gdy Agnes i ja nad​zo​ro​wa​ły​śmy roz​pa​ko​wy​wa​nie bagaży, Joan i Kata​rzyna zwie​dzały pawi​lon. Co jakiś czas roz​le​gały się okrzyki zachwytu i zdzi​wie​nia, kiedy odkry​wały kolejne pomiesz​cze​nia, meble, jedwabne poduszki oraz kolo​rowe zasłony. Przez otwarte okien​nice wpa​dała do środka ożyw​cza bryza, pod któ​rej wpły​wem deli​katne tka​niny lekko się wydy​mały. — Spójrz, nie ma tu żad​nych cięż​kich kotar i nakryć! — zawo​łała Kata​rzyna, rzu​ca​jąc się na kolejne łóżka, które cie​śle króla Hen​ryka ozdo​bili pozła​ca​nym koro​nami. — Czuję, że będę dobrze spała po raz pierw​szy od wielu tygo​dni. Pierw​szego wie​czoru król Hen​ryk zapro​sił na kola​cję hra​biego War​wick, a także Edmunda Beau​forta, który mógł dzięki temu spę​dzić tro​chę czasu ze swoją sio​strą. Kucha​rze uwi​jali się w pocie czoła, a kola​cję, skła​da​jącą się z pie​czo​nego dzi​kiego ptac​twa i sałat, podano na stole roz​sta​wio​nym pod bal​da​chi​mem przy stru​mie​niu. Wbite w zie​mię pochod​nie rzu​cały migo​tliwe świa​tło, a w powie​trzu uno​sił się zapach ziół i kwia​tów. Usia​dły​śmy z Agnes nieco dalej, kiedy jed​nak skoń​czy​li​śmy wszy​scy jeść i stoły zostały opróż​nione, Kata​rzyna popro​siła, aby​śmy przy​sta​wiły swoje stołki i dołą​czyły do nich. Wkrótce miał się zja​wić har​fi​sta, walij​ski łucz​nik, który zwró​cił uwagę króla Hen​ryka, gdy pew​nego wie​czoru przy​gry​wał towa​rzy​szom przy ogni​sku w pobli​skim obo​zie. — Nazywa się Owen Tudor — oznaj​mił król — i wysła​wia wspa​niałe wzgó​rza i doliny, miej​sca, w któ​rych się wycho​wy​wa​łem. Nie zro​zu​mie​cie słów, bo śpiewa głów​nie w swoim ojczy​stym języku, sądzę jed​nak, że w jego muzyce usły​szy​cie dzi​kie piękno Walii, a także siłę i odwagę ludu, z któ​rego wywo​dzą się naj​lepsi na świe​cie łucz​nicy. — Król ma szcze​gólną sła​bość do walij​skich łucz​ni​ków — wyja​śnił Kata​rzy​nie hra​bia War​wick,

prze​ko​ma​rza​jąc się ze swoim przy​ja​cie​lem — a prze​cież są oni tak naprawdę bandą zwy​kłych zbi​rów! Hen​ryk roze​śmiał się. — Dick, przy​po​mnij sobie, ile razy ura​to​wali ci życie! — odpa​ro​wał. — Zresztą cały świat wie, że to dzięki nim wygra​li​śmy pod Azin​co​urt. Może jest wśród nich kilku łaj​da​ków, ale to wła​śnie oni są chlubą mojej armii. — Sądzi​łam, że to wła​śnie walij​ski łucz​nik odpo​wiada za bli​znę na twoim policzku, mój panie —  wtrą​ciła Kata​rzyna, zasko​czona tym podzi​wem dla ludzi, któ​rzy nazna​czyli jej męża na resztę życia. — To prawda — przy​tak​nął król. — A rana, którą odnio​słem, nauczyła mnie, jak ból i trwałe oszpe​ce​nie kształ​tują cha​rak​ter, siłę i deter​mi​na​cję męż​czy​zny. Może będziesz zasko​czona, ale czuję, że mam wobec walij​skich łucz​ni​ków dług wdzięcz​no​ści. Nawet wobec tego nie​zna​nego żoł​nie​rza, który mnie zra​nił. W tym wła​śnie momen​cie zja​wił się Owen Tudor i uklęk​nął na skraju pode​stu osło​nię​tego bal​da​chi​mem. Był to smu​kły młody czło​wiek o sze​ro​kich ramio​nach. Miał ciem​no​brą​zowe oczy i przy​stojną twarz o ostrych rysach, oto​czoną krę​co​nymi, kasz​ta​no​wymi wło​sami, któ​rych nie mógł okieł​znać nawet zie​lony fil​cowy kape​lusz na jego gło​wie. Nosił się​ga​jącą do uda skó​rzaną kurtkę — typowy strój łucz​ni​ków, który zresztą naj​wy​raź​niej wiele musiał znieść, sądząc po otar​ciach i roz​dar​ciach, widocz​nych na jego powierzchni. Męż​czy​zna trzy​mał na ple​cach skó​rzaną torbę, w któ​rej znaj​do​wała się harfa. — Ach, Owen — powie​dział król, po czym natych​miast dał mu znak, żeby wstał. — Chodź, przed​staw się kró​lo​wej. Kata​rzyno, oto Owen Tudor. Choć jest tylko walij​skim bar​ba​rzyńcą, w jakiś spo​sób udało mu się zdo​być wykształ​ce​nie i mówi także po fran​cu​sku. Prawda, żoł​nie​rzu? Żar​to​bliwy ton króla Hen​ryka miał dodać mło​demu czło​wie​kowi otu​chy i wyglą​dało na to, że cel został osią​gnięty, łucz​nik bowiem uśmiech​nął się pogod​nie, zbli​żył i uklęk​nął z gra​cją przed Kata​rzyną. Pochy​lił głowę i ode​zwał się nie​pewną fran​cusz​czy​zną zabar​wioną moc​nym akcen​tem i cha​rak​te​ry​stycz​nym zaśpie​wem: — Jego Wyso​kość okre​śla to łaska​wie mia​nem fran​cu​skiego, nie wiem jed​nak, Madame, czy i ty zdo​łasz być tak lito​ściwa. Kata​rzyna uśmiech​nęła się. — Oczy​wi​ście, że tak. Posłu​gu​jesz się fran​cu​skim po tysiąc​kroć lepiej niż ja angiel​skim. A jeżeli twoja muzyka jest rów​nie wspa​niała, jak opi​suje ją mój pan, to twoje talenty w dwój​na​sób przy​ćmie​wają moje. Owen Tudor pod​niósł głowę i spoj​rzał na Kata​rzynę. Dostrze​głam w jego oczach dziwny błysk, tak jakby ją roz​po​znał, tak jakby z odmę​tów jego pamięci wynu​rzył się jakiś sen czy wspo​mnie​nie. Mimo to, kiedy potrzą​snął głową i odpo​wie​dział, miał pewny głos, a na jego twa​rzy malo​wała się powaga. — Nie zdo​łał​bym cię w żaden spo​sób przy​ćmić, moja kró​lowo — odrzekł skrom​nie. — Czuję się zaszczy​cony, mogąc przed tobą zagrać. Za twoim pozwo​le​niem, Sir, chciał​bym od razu zacząć. — Oczy​wi​ście — przy​tak​nął król Hen​ryk i dał znak swo​jemu gierm​kowi. — Edmun​dzie, przy​staw har​fi​ście sto​łek. Łucz​nik odwró​cił się i zdjął harfę z ple​ców, a Kata​rzyna zwró​ciła się cicho do męża: — Posiadł taki kunszt, a wydaje się bar​dzo młody, mój panie. Gdzie nauczył się grać? Król Hen​ryk wzru​szył ramio​nami. — Nie wiem. Jest jed​nym z ludzi Sir Wal​tera Hun​ger​forda i pocho​dzi, jeśli się nie mylę, z pół​noc​nej Walii. Ze względu na jego talent muzyczny zamie​rzam przy​jąć go do służby. Kiedy usły​szysz, jak gra, może zechcesz podzie​lić się ze mną swoją opi​nią. Owen wybrał miej​sce, w któ​rym tań​czyły rzu​cane przez ogień cie​nie, usiadł na stołku, przy​nie​sio​nym przez Edmunda. Kiedy stroił swoją harfę, powie​trze wypeł​niły brzę​czące wibra​cje, po chwili jed​nak zapa​dła cisza. Łucz​nik zaczął grać, wydo​by​wa​jąc z instru​mentu muzykę o osza​ła​mia​ją​cej wprost sło​dy​czy. Jego głos przy​po​mi​nał płynne złoto, a cha​rak​te​ry​styczny zaśpiew, który tak oso​bli​wie zabar​wiał fran​-

cusz​czy​znę, odna​lazł swe miej​sce w melo​dyj​nym ryt​mie walij​skiego tek​stu. Muzyka zda​wała się brać w posia​da​nie całą dolinę, nio​sąc się w ciem​no​ści i sta​pia​jąc z plu​skiem stru​mie​nia. Sie​dzie​li​śmy wszy​scy bez ruchu, zafa​scy​no​wani tą nie​zwy​kłą har​mo​nią. Choć nie była to koły​sanka, Joan ule​gła hip​no​tycz​nemu uro​kowi pie​śni, a Edmund musiał zanieść ją na wieżę i uło​żyć w przy​dzie​lo​nym jej nie​wiel​kim wysu​wa​nym łóżku. Po wyj​ściu Owena Tudora król Hen​ryk kazał gierm​kowi przy​nieść harfę. Kiedy z Kata​rzyną odda​lili się do swo​jej kom​naty, zaczął grać i cicho nucić, pod​czas gdy Agnes i ja poma​ga​ły​śmy kró​lo​wej przy wie​czor​nej toa​le​cie. Król nie grał może tak wspa​niale jak walij​ski łucz​nik, ale w jego muzyce roz​brzmie​wały te same melan​cho​lijne odwo​ła​nia do legend i dzi​kich, wspa​nia​łych kra​jo​bra​zów. Życząc mał​żon​kom dobrej nocy, zauwa​ży​łam, że Kata​rzyna poło​żyła poduszkę u stóp męża i usia​dła, by posłu​chać jego gry. Roz​ło​ży​ły​śmy z Agnes nasze sien​niki w kom​na​cie na dole i choć przez dłuż​szy czas nie mogłam zasnąć, nie sły​sza​łam, by król wzy​wał swo​jego giermka. Kiedy następ​nego ranka wró​ci​łam na górę, Kata​rzyna prze​cią​gnęła się leni​wie pod mięk​kimi prze​ście​ra​dłami i uśmiech​nęła do mnie z satys​fak​cją. Na jej twa​rzy poja​wił się wyraz, któ​rego ni​gdy wcze​śniej nie widzia​łam: przy​po​mi​nała kotkę, która dostała miseczkę mleka. — Dobrze spa​łaś, Made​mo​iselle? — zapy​ta​łam, choć zna​łam już odpo​wiedź. — Jak nie​mowlę, Mette — zaszcze​bio​tała. — A teraz umie​ram z głodu. Król Hen​ryk wyru​szył do obozu już o świ​cie. Obie​cy​wał, że przy​śle póź​niej swo​jego spo​wied​nika, by odpra​wił dla nas mszę, ale nie mogę chyba pościć tak długo. — Wstała, wzięła ode mnie szla​frok i samo​dziel​nie go wło​żyła, pode​szła do stołka, na któ​rym król pozo​sta​wił harfę. Pochy​liła się i pod​nio​sła ją, z roz​ma​rze​niem ude​rzyła w kilka strun, wydo​by​wa​jąc z instru​mentu przy​pad​kowe dźwięki, odwró​ciła się lekko i spoj​rzała na mnie przez ramię. Loki opa​dały kaskadą na jej twarz i bił od niej szcze​gólny blask, a jej skóra zda​wała się nie​mal lśnić. Nie​trudno było sko​ja​rzyć fakty i wycią​gnąć odpo​wied​nie wnio​ski. Nic jed​nak nie powie​dzia​łam i zamiast tego unio​słam pyta​jąco brwi, co wywo​łało rado​sny chi​chot Kata​rzyny. — Czy jest może jakaś cie​pła woda, Mette? — zapy​tała. — Chcia​ła​bym wziąć kąpiel. Marzę też o jed​nym z tych two​ich wspa​nia​łych masaży olej​kiem róża​nym. — Czy masz ochotę na masaż przed, czy też po śnia​da​niu, Made​mo​iselle? — zapy​ta​łam z kamienną twa​rzą. — Och, raczej po. — Usia​dła, trzy​ma​jąc harfę na kola​nach i prze​bie​ga​jąc dło​nią po stru​nach. — To wspa​niały instru​ment, jeśli znaj​dzie się w odpo​wied​nich rękach, nie sądzisz? Ten czło​wiek… jak on miał na imię? Owen. Jego gra była czymś iście magicz​nym. — Nie ulega wąt​pli​wo​ści, że gra i śpiewa dosko​nale. Musiał mieć dobrego nauczy​ciela. — Uwa​żam jed​nak, że mój pan gra z nie mniej​szą wraż​li​wo​ścią — oznaj​miła lojal​nie. — I co waż​niej​sze, śpiewa po fran​cu​sku, dzięki czemu rozu​miem jego słowa. — Czy wczo​raj wie​czo​rem nie były to przy​pad​kiem słowa roman​tyczne? — zapy​ta​łam prze​bie​gle. Spoj​rzała na mnie z ukosa. — Tak, Mette. Były bar​dzo roman​tyczne. — Cie​szę się, Made​mo​iselle. Łucz​nik nie przy​jeż​dżał co wie​czór, ale kiedy już się zja​wiał, król Hen​ryk nie zapra​szał swo​ich kapi​ta​nów i gene​ra​łów — wolał słu​chać muzyki jedy​nie w towa​rzy​stwie Kata​rzyny. Opa​dali wtedy na poduszki, bli​sko sie​bie, i zata​piali się w dźwię​kach, od czasu do czasu coś szep​cząc. Pod​czas tych kon​cer​tów Agnes i Joan gry​wały cza​sem w gry plan​szowe, ja jed​nak wola​łam wyglą​dać przez okno i patrzeć na zacho​dzące słońce oraz nie​to​pe​rze, które opusz​czały jaski​nie pośród skał, by polo​wać na nocne owady. Joan i Edmund towa​rzy​szyli od czasu do czasu parze kró​lew​skiej pod​czas kola​cji, ale ona wolała spę​dzać wie​czory w samot​no​ści, chcąc jak naj​peł​niej wyko​rzy​stać krótki czas, kiedy Hen​ryk mógł wyjeż​-

dżać ze swo​jego obozu, nie myśląc o coraz bar​dziej zło​żo​nej logi​styce oblę​że​nia. Rzadko zosta​wa​ły​śmy z Kata​rzyną same, dla​tego nie mia​ły​śmy zbyt wielu oka​zji, by szcze​gó​łowo oma​wiać jej rela​cje z kró​lem Hen​ry​kiem, nie​trudno było jed​nak zauwa​żyć, że wszystko się nagle zmie​niło. Ile​kroć król przy​jeż​dżał z obozu, Kata​rzyna porzu​cała wszystko i wybie​gała mu na spo​tka​nie. Choć zawsze przy takich oka​zjach przy​sta​wała i klę​kała przed nim, nie ule​gało wąt​pli​wo​ści, że w geście tym cho​dziło przede wszyst​kim o to, by poczuć na sobie jego dotyk, kiedy deli​kat​nie ją pod​no​sił i cało​wał. Z ich sto​sun​ków zni​kła wresz​cie dawna ofi​cjal​ność, która ogra​ni​czała się teraz do publicz​nych, for​mal​nych wystą​pień, zda​rza​ją​cych się w Zie​lo​nej Doli​nie nie​zwy​kle rzadko. Kata​rzyna odkry​wała — powoli i nie​śmiało — czło​wieka scho​wa​nego dotych​czas za maje​sta​tem monar​chii i ety​kiety dwor​skiej. On zaś naj​wy​raź​niej umiał się tym cie​szyć i obda​rzał żonę coraz więk​szym zaufa​niem. Kata​rzyna obie​cała mężowi, że ponie​waż po całej oko​licy kręcą się żoł​nie​rze, nie będzie zapusz​czała się poza dolinę — ale razem z Joan poznała każdy jej zaką​tek i każdą szcze​linę, a dokąd​kol​wiek szły, towa​rzy​szyli im dys​kret​nie uzbro​jeni straż​nicy. Na krań​cach doliny roz​miesz​czono też, dla bez​pie​czeń​stwa, punkty obser​wa​cyjne i war​tow​ni​ków. Mimo że dolina wyda​wała się cichą, pogrą​żoną w spo​koju oazą, nie​bez​pie​czeń​stwo cza​iło się tuż za rogiem. Król Hen​ryk spro​wa​dził z Nie​miec kilka nowych, potęż​nych machin oblęż​ni​czych, które miały wes​przeć już i tak potężną bate​rię regu​lar​nie ude​rza​jącą w mury Melun. Pew​nego dnia Kata​rzyna wpa​dła na pomysł, by wspiąć się po stro​mym zbo​czu doliny i przyj​rzeć się temu, co działo się w oko​licy zamku. Sądzę, że chciała się po pro​stu prze​ko​nać, z czym tak naprawdę rywa​li​zo​wała, wal​cząc o uwagę męża. Król zgo​dził się na jej prośbę, choć zastrzegł, że pod​czas tej eska​pady musi nam towa​rzy​szyć Edmund oraz eskorta straż​ni​ków, któ​rzy mieli zapew​nić nam bez​pie​czeń​stwo. Król Karol i kró​lowa Iza​bela przy​byli do swego pawi​lonu w połu​dnie, w tym samym dniu, kiedy mie​li​śmy wyru​szyć na naszą małą eks​pe​dy​cję. Kró​lew​ska para poko​nała barką więk​szą część drogi z Cor​beil. Zebra​li​śmy się wszy​scy, by patrzeć, jak wkra​czają do doliny — kró​lowa sie​działa w lek​tyce nie​sio​nej przez ośmiu mocno zbu​do​wa​nych gierm​ków, a król Fran​cji, przy​tło​czony uro​czy​stym stro​jem i obszer​nym płasz​czem, na łagod​nym bia​łym kucyku. Kata​rzyna i król Hen​ryk powi​tali ich przed pawi​lo​nem, a potem cze​kali cier​pli​wie, aż zain​try​go​wana kró​lowa prze​pro​wa​dzi inspek​cję całego budynku. Króla Karola trzeba było tym​cza​sem prze​ko​ny​wać, by powstrzy​mał się przed natych​mia​stową kąpielą w stru​mie​niu. Gdy tylko poja​wiła się taka moż​li​wość, król Hen​ryk nakło​nił teścia, by wsiadł na kucyka i dołą​czył do orszaku ryce​rzy i herol​dów, któ​rzy go ode​skor​to​wali pod główną bramę Melun, gdzie miały się odbyć pierw​sze per​trak​ta​cje. Tym​cza​sem Kata​rzyna, Joan, Agnes i ja spo​tka​ły​śmy się z Edmun​dem i naszą zbrojną eskortą i wszy​scy razem zaczę​li​śmy wspi​nać się wąską ścieżką pro​wa​dzącą w górę zbo​cza. Po raz pierw​szy zapu​ści​ły​śmy się poza gra​nice doliny, dla​tego kiedy dotar​ły​śmy na szczyt, z ogrom​nym zdzi​wie​niem przy​ję​ły​śmy huk wystrza​łów, któ​rego w dole ni​gdy nie było sły​chać. Ruszy​ły​śmy przez las, który pora​stał skarpę — na skraju drzew znaj​do​wał się bowiem dosko​nały punkt obser​wa​cyjny, z któ​rego roz​cią​gał się widok na cały obóz, na mia​sto Melun i na sieć świeżo wyko​pa​nych szań​ców, które je teraz ota​czały. Zanim zamek kró​lew​ski w Melun został zajęty przez del​fina, był ulu​bioną let​nią rezy​den​cją kró​lo​wej Iza​beli. Sły​nął z chłod​nej bryzy uno​szą​cej się znad rzeki i ze wspa​nia​łych kra​jo​bra​zów, które roz​cią​gały się wszę​dzie wkoło. Mury zamku zda​wały się wyra​stać z rdza​wego pia​skowca znaj​du​ją​cego się na brzegu Sekwany prze​ciw​le​głym do tego, na któ​rym sta​li​śmy. W dole roz​po​ście​rało się oto​czone murami obron​nymi mia​sto. Leżało ono na wyspie przy zakolu rzeki, w miej​scu, gdzie sze​roki, wartki nurt sam w sobie sta​no​wił natu​ralną barierę — a zara​zem istotną prze​szkodę pod​czas oblę​że​nia. Ze względu na to, że mury strze​gły jedy​nej prze​prawy, król Hen​ryk, chcąc koor​dy​no​wać atak, kazał wybu​do​wać nowy most w górze rzeki, poza zasię​giem strzał łucz​ni​ków. Dzie​siątki roz​sta​wio​nych w stra​te​gicz​nych punk​tach machin oblęż​ni​czych roz​ma​itych kształ​tów i roz​mia​rów wystrze​li​wały nie​ustan​nie róż​nego rodzaju poci​ski, które bez​li​to​śnie ude​rzały w mury obronne.

Wyko​rzy​sty​wano też man​go​nele i arba​le​sty, sta​ro​dawną broń, któ​rej — jak wytłu​ma​czył nam Edmund —  uży​wano teraz przede wszyst​kim do ciska​nia na Melun kul ognia i nie​ga​szo​nego wapna, które miały pod​pa​lać domy. Gier​mek wska​zał nam też jaski​nie w przy​le​ga​ją​cych do mia​sta urwi​skach, gdzie sape​rzy zaczęli już kopać tunele, by osła​bić mury strze​gące zamku. Obroń​ców naj​bar​dziej jed​nak musiała prze​ra​żać bate​ria potęż​nych nowych dział, które król Hen​ryk roz​lo​ko​wał w taki spo​sób, by ude​rzyć w pewien szcze​gól​nie nad​wą​tlony frag​ment muru znaj​du​jący się w pobliżu głów​nej bramy. Wiele sły​sze​li​śmy o podzi​wie, jaki w królu angiel​skim wzbu​dzały te wyjąt​kowe machiny, stwo​rzone w ogni​stych odlew​niach nad Renem, obsłu​gi​wane przez grupy spe​cjal​nie wyszko​lo​nych w tym celu nie​miec​kich arty​le​rzy​stów, któ​rym pła​cono mają​tek za to, że ryzy​ko​wali życiem i utratą koń​czyn, by celo​wać i strze​lać z tych trud​nych do opa​no​wa​nia i nie​sta​bil​nych dział. Nali​czy​łam ich sześć: potęż​nych, żeliw​nych rur, zdol​nych do wyrzu​ce​nia ogrom​nych kamieni na kil​ka​set jar​dów. Trudno mi było pojąć, jak któ​ry​kol​wiek kone​tabl mógł patrzeć na ten rząd śmier​cio​no​śnych machin i nie wywie​sić od razu bia​łej flagi na znak kapi​tu​la​cji. Nagle działa umil​kły, a nad doliną zapa​dła upiorna, pełna grozy cisza, zapo​wia​da​jąca poja​wie​nie się króla fran​cu​skiego, któ​rego eskorta wiła się powoli pomię​dzy namio​tami obozu i kie​ro​wała w stronę nowo wybu​do​wa​nego mostu. Na prze​dzie jechali dwaj herol​dzi w jaskra​wych tabar​dach, dzier​żący białe, łopo​czące na wie​trze flagi, które miały sygna​li​zo​wać goto​wość przy​stą​pie​nia do per​trak​ta​cji. Prze​kro​czyw​szy rzekę, pomknęli galo​pem ku bra​mom mia​sta, pozo​sta​wia​jąc króla i jego świtę na skraju mostu. Cała ta scena roz​gry​wała się na tyle daleko od nas, że nie sły​sze​li​śmy, co krzy​czeli do obroń​ców, ale zoba​czy​li​śmy, że na para​pe​tach kor​de​gardy nastą​piło poru​sze​nie. Po pew​nym cza​sie w bra​mie poja​wił się rycerz w peł​nej zbroi, z odkrytą głową. Za jego ple​cami powie​wał dzier​żony przez giermka sztan​dar. Edmund Beau​fort wyja​śnił nam, że oto patrzymy na sła​wet​nego seigneura de Bar​ba​zan, komen​danta gar​ni​zonu. Po krót​kiej wymia​nie zdań herol​do​wie spięli konie i poga​lo​po​wali z powro​tem w stronę świty kró​lew​skiej, cze​ka​ją​cej przy moście. Wtedy w kie​runku bram mia​sta ruszył rycerz w heł​mie, dosia​da​jący wiel​kiego czar​nego rumaka, za nim zaś jechał z wolna król Karol na bia​łym kucyku. Dostrze​głam herb ze zło​tym runem na pro​porcu ryce​rza i zro​zu​mia​łam, że to sam Filip, książę Bur​gun​dii, towa​rzy​szył swemu feu​da​łowi, sta​ra​jąc się wzmoc​nić nieco sym​bo​liczny maje​stat tej żało​snej, zgar​bio​nej figurki jadą​cej u jego boku. Moim zda​niem jed​nak ogromny kon​trast mię​dzy postawą i wyglą​dem obu jeźdź​ców oraz ich wierz​chow​ców tylko uwy​dat​niał skar​lałą siłę fran​cu​skiej Korony i nie​zdol​ność cho​rego króla do spra​wo​wa​nia wła​dzy. Roz​le​gły się kolejne krzyki i po krót​kiej wymia​nie zdań książę oraz król odwró​cili się, po czym ruszyli z wolna w kie​runku mostu, po chwili zaś puścili się kłu​sem, by prze​być ostat​nią milę dzie​lącą ich od naszej małej doliny. Seigneur de Bar​ba​zan znik​nął z murów obron​nych, a w bla​sku zacho​dzą​cego słońca, które roz​le​wało się szkar​ła​tem po nie​bie, pod​niósł się na nowo zgiełk i kurz walki. Zoba​czy​li​śmy, jak żoł​nie​rze zaro​ili się przy nowych nie​miec​kich arma​tach niczym mrówki krą​żące w pocie czoła po swoim kopcu. Potrzeba było dwu​na​stu ludzi, by wyce​lo​wać i zała​do​wać każde działo. Stop​niowo potężne potwory zaczęły wyrzu​cać z sie​bie kamienne poci​ski — roz​po​częło się nie​usta​jące nawet na chwilę bom​bar​do​wa​nie. Widok poszar​pa​nych dziur, zie​ją​cych niczym rany w solid​nych murach obron​nych, mro​ził krew w żyłach. Nie dało się jed​nak odwró​cić wzroku. Wtedy, na naszych oczach, jedno z potęż​nych dział nie​spo​dzie​wa​nie eks​plo​do​wało, uno​sząc w górę obsłu​gu​ją​cych je ludzi i roz​pa​da​jąc się nagle pośród chmur dymu i odłam​ków. Patrzy​li​śmy na ten potworny obraz w mil​cze​niu: frag​menty ludz​kich ciał wyrzu​cone pod niebo, członki ode​rwane od tor​sów opa​da​jące ponuro do rzeki, któ​rej wody zaczer​wie​niły się nagle od krwi. Nad murami obron​nymi roz​le​gły się trium​falne okrzyki i wiwaty, ja zaś, nie mogąc dłu​żej na to wszystko patrzeć, ukry​łam twarz w dło​niach. Kiedy jed​nak zebra​łam myśli na tyle, by znowu pod​nieść wzrok, zorien​to​wa​łam się, że Kata​rzyna odwró​ciła się i pobie​gła w kie​runku pobli​skich krza​ków, gdzie teraz gwał​tow​nie wymio​to​wała. Lady

Joan stała przy niej, a ja natych​miast do nich pode​szłam i we dwie zaczę​ły​śmy czym prę​dzej pro​wa​dzić kró​lową w kie​runku lasu, z dala od widoku krwa​wej jatki, jaka roz​gry​wała się w dole. Opar​ły​śmy ją o drzewo, popro​si​łam Edmunda, by pobiegł zamo​czyć moją chu​s​teczkę w naj​bliż​szym stru​mie​niu. Kata​rzyna sza​lała z roz​pa​czy, podob​nie jak my wszy​scy, a Edmund nie mógł pogo​dzić się z tym, że jego kró​lowa widziała na wła​sne oczy tak potworne sceny. — Och, Wasza Wyso​kość, moja pani, bła​gam, wybacz mi. Powi​nie​nem był to prze​wi​dzieć i od razu zawró​cić, tak byś nie musiała patrzeć na tę strasz​liwą rzeź — jęczał. — Król ni​gdy mi nie wyba​czy tego, że zosta​łaś z mojej winy wysta​wiona na tak kosz​marne prze​ży​cie! Pomy​śla​łam, że ma rację. Pospiesz​nie przy​ło​ży​łam mokrą chu​s​teczkę do czoła Kata​rzyny, sta​ra​jąc się nie oka​zy​wać roz​pa​czy, która kłę​biła się w moim sercu. Blada jak papier kró​lowa była naj​wy​raź​niej w szoku. Modli​łam się, by tak bli​skie, bole​sne spo​tka​nie z hor​ro​rem wojny nie zga​siło iskry nowego życia, które mogło się w niej wła​śnie roz​wi​jać. Gdyby tak się stało, król Hen​ryk wpadłby w głę​boki gniew, obwi​nia​jąc o wszystko tych, któ​rym powie​rzył opiekę nad swą młodą żoną. E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

38 Sta​łam na środku stro​mej uliczki, która pro​wa​dziła do pie​karni. Kocie łby pod moimi sto​pami były śli​skie od desz​czu, wcze​pi​łam się więc w szorstki kamienny filar Grand Pont, by nie stra​cić rów​no​wagi. W znaj​du​ją​cych się na moście, ponad moją głową, warsz​ta​tach był dość duży ruch, tutaj jed​nak pano​wał spo​kój, a ludzie woleli prze​cze​kać deszcz w swo​ich cia​snych drew​nia​nych domach. Wysoka brama, pro​wa​dząca na podwó​rze pie​karni, była teraz zamknięta. Ku mojemu zasko​cze​niu wszystko wyglą​dało tu nie​mal tak samo jak sześć lat temu, kiedy z taką nie​chę​cią wrę​czy​łam klu​cze jed​nemu z daw​nych ter​mi​na​to​rów mojego nie​ży​ją​cego ojca. Sto​jący obok brat Jean-Michela spoj​rzał na mnie z nie​po​ko​jem. — Dobrze się czu​jesz? — zapy​tał. Ski​nę​łam głową. — Tak, to wszystko przez te patynki — odpar​łam z uśmie​chem, uno​sząc lekko spód​nicę, by poka​zać mu nie​wy​godne żela​zne obu​wie. — Ni​gdy nie lubi​łam w nich cho​dzić. Spoj​rzał na wła​sne wyso​kie buty. — Choć skóra nie wynosi cię ponad błoto, zawsze możesz na niej pole​gać — wyszcze​rzył zęby w uśmie​chu. Wzru​szy​łam ramio​nami. Był ryma​rzem, nic zatem dziw​nego, że tak mówił. — Chodź, weź mnie pod ramię. Zja​wi​łam się w warsz​ta​cie Lanière’ów w połu​dnie i Marc zapro​po​no​wał, że będzie mi towa​rzy​szył pod​czas wizyty w pie​karni. On i jego rodzina w cza​sie całej mojej dłu​giej nie​obec​no​ści na​dal pobie​rali czynsz od wynaj​mu​ją​cego to miej​sce męż​czy​zny i byłam bar​dzo wdzięczna losowi, że pozo​stali lojalni wzglę​dem Jean-Michela i nie uszczk​nęli ani gro​sza z tych pie​nię​dzy. Ich rodzice już nie żyli, a w ciągu ostat​nich lat bra​ciom zapewne nie było łatwo utrzy​mać rodziny. Zro​zu​mia​ła​bym zatem, gdyby posił​ko​wali się pie​niędzmi pod​czas trud​nych okre​sów nie​do​statku i głodu, które spa​dły na Paryż. Oni jed​nak ich nie tknęli. — Trzeba przy​znać, że cza​sem naprawdę trudno było wyeg​ze​kwo​wać czynsz — powie​dział Marc. —  W związku z nie​do​bo​rem mąki zda​rzało się, że twój najemca sam ledwo miał na chleb! Ten czarny humor nie​od​łącz​nie towa​rzy​szył ponu​rym dniom, które nastały w ciągu minio​nych mie​sięcy. Ostat​nia epi​de​mia, przed którą kró​lew​ski dwór schro​nił się w Pon​to​ise, pochło​nęła w samym tylko Paryżu pięć​dzie​siąt tysięcy ludzi, a jesz​cze wię​cej osób zmarło w wyniku fali głodu, która póź​niej nastą​piła. Poza tym, choć ary​sto​kraci sły​nęli z tego, że nie pła​cili rachun​ków, wielu rze​mieśl​ni​ków musiało wyru​szyć w ślad za swymi patro​nami i wyje​chać z Paryża, by nie stra​cić klien​tów. Na zatło​czo​nych daw​niej uli​cach mia​sta wiele domów stało teraz pustych. — Jestem bar​dzo wdzięczna za waszą dobroć i uczci​wość — powie​dzia​łam. — Zamie​rzam zadbać o to, by te pie​nią​dze tra​fiły do waszego bra​tanka Luca, przy​pusz​czam bowiem, że to wła​śnie on z całej naszej rodziny naj​bar​dziej ich potrze​buje. — Ale jak zamie​rzasz mu je prze​ka​zać, skoro opo​wie​dział się po stro​nie pre​ten​denta? — zapy​tał Marc. Cała rodzina Jean-Michela z prze​ra​że​niem przy​jęła decy​zję Luca, Lanière’owie bowiem zawsze sprzy​jali Bur​gund​czy​kom i nie popie​rali ani del​fina, ani Orle​ań​czy​ków. — Znajdę spo​sób — zapew​ni​łam. — Czę​sto kur​sują tam posłańcy i gońcy. Prze​każę mu za ich pośred​nic​twem wia​do​mość, a jeśli rze​czy​wi​ście będzie potrze​bo​wał pie​nię​dzy, w co aku​rat nie wąt​pię, to na pewno postara się po nie przy​je​chać. Kró​lo​wie Anglii i Fran​cji zje​chali do Paryża wraz ze swo​imi dwo​rami na początku grud​nia. Po nad​spo​dzie​wa​nie dłu​gim oblę​że​niu kró​lowi Hen​ry​kowi udało się wresz​cie zmu​sić przy​mie​ra​jący gło​dem gar​ni​zon w Melun do kapi​tu​la​cji. Udo​wod​nił w ten spo​sób fran​cu​skim i bur​gundz​kim woj​skom, że takie

dzia​ła​nia wojenne można było sku​tecz​nie pro​wa​dzić nie tylko poprzez podej​mo​wane na oślep ataki na dobrze bro​nione mury, ale też dzięki cier​pli​wo​ści i wytrwa​ło​ści. Filip, książę Bur​gun​dii, obser​wo​wał egze​ku​cję dwóch mor​der​ców swego ojca, któ​rzy zostali powie​szeni na oczach wszyst​kich zgro​ma​dzo​nych na głów​nym placu. Kiedy jed​nak kapi​tan poko​na​nego gar​ni​zonu ukląkł pod bra​mami mia​sta i prze​ka​zał swój miecz kró​lowi Hen​ry​kowi, ten — ku ogrom​nej uldze Kata​rzyny — daro​wał mu życie i uwię​ził go do czasu, aż zapła​cono za niego olbrzymi okup. Ten czyn roz​wście​czył księ​cia Bur​gun​dii, ponie​waż Bar​ba​zan znaj​do​wał się na liście tych, któ​rym poprzy​siągł zemstę. Król pozo​stał jed​nak nie​wzru​szony. — Seigneur de Bar​ba​zan jest zbyt dobrym ryce​rzem, by skoń​czyć na szu​bie​nicy — oznaj​mił. — Przy​siągł zresztą, że nie brał udziału w zamor​do​wa​niu księ​cia Jana, a ja mu wie​rzę. Na szczę​ście maka​bryczne sceny, które musiała oglą​dać Kata​rzyna, nie odbiły się na jej zdro​wiu. Nie osła​biło to jed​nak gniewu króla Hen​ryka i wszy​scy, któ​rzy mieli zapew​nić jej ochronę tam​tego feral​nego dnia, odczuli ów gniew na wła​snej skó​rze — na szczę​ście jed​nak skoń​czyło się na sro​giej repry​men​dzie i nikt nie został uka​rany. Być może kró​lowa wytłu​ma​czyła mu, że to ona sama nale​gała na tę eks​pe​dy​cję, być może zaś w maleń​kiej Zie​lo​nej Doli​nie wielki wojow​nik nieco zła​god​niał. Para​dok​sal​nie, dyna​styczne mał​żeń​stwo zro​dzone z wojen​nej zawie​ru​chy przy​nio​sło pocie​chę dwojgu samot​nym ludziom po przej​ściach. Poznali wresz​cie smak szczę​ścia, jakie dawały wspólne doświad​cze​nia i wza​jemna czu​łość. Hen​ryk i Kata​rzyna poko​chali swoje towa​rzy​stwo i chęt​nie odda​wali się wspól​nie pro​stym przy​jem​no​ściom, takim jak roz​mowa, śmiech oraz muzyka. A zwłasz​cza muzyka. Dźwięki Hen​rykowej harfy wypeł​niały ich pawi​lon, a Owen Tudor regu​lar​nie odwie​dzał kró​lew​ską kom​natę, by pre​zen​to​wać swoje umie​jęt​no​ści. Za zgodą swego kapi​tana, Sir Wal​tera Hun​ger​forda, stał się wkrótce czę​ścią kró​lew​skiej świty. Król, zamiast wydać po pro​stu odpo​wiedni roz​kaz, zapro​sił Sir Wal​tera na wystawną kola​cję w swoim pawi​lonie i przed​sta​wił mu prośbę. Sir Hun​ger​ford, wete​ran spod Azin​co​urt i jeden z naj​więk​szych ryce​rzy króla Hen​ryka, mógł sobie pozwo​lić na wyra​że​nie nie​za​do​wo​le​nia. — Zabie​rasz mi jed​nego z moich naj​lep​szych łucz​ni​ków, Sir! — Możesz wybrać któ​re​goś spo​śród łucz​ni​ków kró​lew​skich, Wal​te​rze — odparł król Hen​ryk, dając Edmun​dowi znak, by dolał im wina. — Poza tym zro​bisz w ten spo​sób ogromną przy​jem​ność kró​lo​wej. Sir Wal​ter ski​nął głową w kie​runku Kata​rzyny i oznaj​mił nieco pod​pi​tym gło​sem: — Jak​że​bym mógł, ja, skromny rycerz, odmó​wić tak wspa​nia​łej damie. Na przy​szłość muszę jed​nak uwa​żać, by nie przyj​mo​wać w swoje sze​regi przy​stoj​nych Walij​czy​ków gra​ją​cych na har​fie! Pod​czas pobytu w Melun tęsk​ni​łam za codzien​nym kon​tak​tem z Alys i małą Kata​rzyną. Raz czy dwa udało im się jed​nak przy​je​chać na wozie z zaopa​trze​niem, dzięki czemu miały oka​zję mnie odwie​dzić. Z rado​ścią patrzy​łam na nie​mowlę, które zaśmie​wało się i pisz​czało, obser​wu​jąc wodę plu​ska​jącą w stru​mie​niu, a potem tarzało się w tra​wie pora​sta​ją​cej jego brzegi. Kata​rzyna była śliczną, wesołą dziew​czynką, a Alys szyła jej prze​piękne bluzki i sukienki ze skraw​ków mate​riału, z któ​rych powstała let​nia gar​de​roba kró​lo​wej. Któ​re​goś dnia obie Kata​rzyny miały zresztą na sobie sukienki z tego samego, pięk​nego mate​riału w kwiaty, a kró​lowa z dumą koły​sała swoją „bliź​nia​czą” chrze​śniaczkę, pre​zen​tu​jąc ją Lady Joan. — Gdy​bym nie była kró​lową i nie musiała wydać na świat syna, modli​ła​bym się o tak śliczną małą dziew​czynkę jak ty! — zwró​ciła się piesz​czo​tli​wie do Kata​rzyny, mocno ją przy​tu​la​jąc. Piękna pogoda utrzy​mała się aż do połowy paź​dzier​nika, kiedy nade​szły wresz​cie jesienne burze, które zmu​siły nas do powrotu do Cor​beil. Gdy po dwóch tygo​dniach krwa​wie​nie Kata​rzyny nie nade​szło, zaczę​ły​śmy wszyst​kie modlić się do świę​tej Moniki — i osta​tecz​nie w począt​kach grud​nia mia​ły​śmy już pew​ność, że kró​lowa jest w ciąży. Król Hen​ryk nie posia​dał się oczy​wi​ście z rado​ści i chciał natych​miast podzie​lić się z wszyst​kimi tą wia​do​mo​ścią, ale za moją radą Kata​rzyna popro​siła, by się z tym wstrzy​mał.

— Uwa​żam, że nie​roz​sąd​nie byłoby ogła​szać to już teraz, Made​mo​iselle — ostrze​głam. — To tak ważne dziecko, że lepiej pocze​kać z tą nowiną do dnia Obja​wie​nia Pań​skiego, na wypa​dek gdyby wyda​rzyło się coś złego. Musisz teraz na sie​bie bar​dzo uwa​żać, bo choć w pierw​szych tygo​dniach nie ma jesz​cze żad​nych obja​wów, to wła​śnie wtedy dziecko jest naj​bar​dziej nara​żone. Kata​rzyna spoj​rzała na mnie z nie​po​ko​jem i instynk​tow​nie poło​żyła dłoń na brzu​chu. — Może z two​jej per​spek​tywy nie ma żad​nych obja​wów, Mette, ale trudno będzie mi ukryć mdło​ści, które ogar​niają mnie każ​dego ranka. Jestem prze​ko​nana, że nie służy to dziecku. — To minie, Made​mo​iselle — zapew​ni​łam ze współ​czu​ciem. — Będę ci codzien​nie przy​go​to​wy​wała napar z ziół, który musisz pić tuż po prze​bu​dze​niu, a poza tym powin​naś jeść białe pokarmy, by uspo​koić żołą​dek. Małe por​cje, ale czę​sto. — Mam nadzieję, że to s z y b k o minie — powie​działa z nie​za​do​wo​le​niem. — W jaki spo​sób moja matka zdo​łała wydać na świat dwa​na​ścioro dzieci, jeżeli za każ​dym razem tak się czuła? — Nie zawsze tak jest. Musisz modlić się o cier​pli​wość, Made​mo​iselle. — Ba! To wła​śnie powie​działby ksiądz! — zapro​te​sto​wała. — Nie spo​dzie​wa​łam się, że aku​rat ty będziesz zasy​py​wała mnie tymi reli​gij​nymi komu​na​łami, Mette! Kata​rzyna tak bar​dzo się cie​szyła, mogąc wresz​cie opu​ścić zamek w Cor​beil, że zgo​dziła się nawet odbyć podróż do Paryża na barce u boku swo​jej matki, ule​ga​jąc namo​wom króla Hen​ryka, który nie chciał, by w bło​go​sła​wio​nym sta​nie jeź​dziła konno. Barka przy​biła do mostu Cha​ren​ton, a kró​lew​ska straż nio​sła pozła​cane lek​tyki obu kró​lo​wych uli​cami mia​sta, które świę​to​wało po raz pierw​szy od wielu lat. W kate​drze Notre Dame odbyła się msza dzięk​czynna, a następ​nie król i kró​lowa Fran​cji zostali ode​skor​to​wani do Hôtel Saint-Pol. Król Hen​ryk i kró​lowa Kata​rzyna zajęli wraz ze swym dwo​rem Luwr. Po wizy​cie w pie​karni sku​pi​łam się na pró​bach skon​tak​to​wa​nia się z Lukiem. Nie mogłam do niego napi​sać ani powie​rzyć żad​nemu posłań​cowi pouf​nych infor​ma​cji na temat pie​nię​dzy, byłoby to bowiem zbyt ryzy​kowne. Kiedy zatem zna​la​złam gońca, który prze​wo​ził ofi​cjalne listy do del​fina, popro​si​łam go po pro​stu, żeby przy tej oka​zji odna​lazł Luca i prze​ka​zał mu, że cała jego rodzina, włącz​nie z sio​strze​nicą, któ​rej nie zdą​żył jesz​cze poznać, prze​nio​sła się teraz do Paryża. Mia​łam nadzieję, że wia​do​mość ta skłoni Luca do tego, by nas odwie​dzić. Jacques usta​lił wkrótce swoją pozy​cję w pary​skiej gil​dii kraw​ców i wyna​jął warsz​tat oraz pokoje w wąskiej uliczce pomię​dzy Luw​rem a Châtelet, gdzie ulo​ko​wało się też wielu innych kraw​ców. Było to dla mnie dogodne miej​sce, bo mogłam ich czę​sto odwie​dzać, Jacques zaś, mając za patronkę kró​lową angiel​ską, nie narze​kał na brak pracy. We wrze​śniu król Hen​ryk mia​no​wał Toma​sza, księ​cia Cla​rence, kone​ta​blem Paryża, co spra​wiło, że wal​czące ze sobą frak​cje zawarły rozejm, a ulice mia​sta stały się znowu bez​pieczne. Na​dal pano​wał jed​nak głód, a kiedy odwie​dza​łam pobli​skie targi, rzu​cała mi się w oczy bar​dzo ogra​ni​czona ilość świe​żych pro​duk​tów. Wie​dzia​łam, że jeżeli dwór angiel​ski zatrzyma się w Paryżu na dłu​żej, wio​sną nadej​dzie fala głodu. Oczy​wi​ście z punktu widze​nia Angli​ków król Hen​ryk w pełni zasłu​gi​wał na uczty i przy​ję​cia. W ciągu pię​ciu lat od jego nie​zwy​kłego zwy​cię​stwa pod Azin​co​urt zdo​łał ugrun​to​wać swoją pozy​cję władcy pół​noc​nej Fran​cji. Wraz z nadej​ściem zimy dobie​gła końca jego kam​pa​nia, dzięki czemu mógł teraz odpo​czy​wać i cie​szyć się swo​imi trium​fami — w tym także maleń​kim nowym życiem, które roz​wi​jało się w brzu​chu Kata​rzyny i o któ​rym nikomu jesz​cze na razie nie powie​dział. Nic zatem dziw​nego, że poja​wiał się w Paryżu w swo​ich naj​bar​dziej uro​czy​stych sza​tach i nosił koronę pod​czas ofi​cjal​nych uczt. Był i zamie​rzał pozo​stać jed​nym z naj​więk​szych wład​ców Europy, sku​pia​ją​cym w swych rękach ogromną wła​dzę i cie​szą​cym się sza​cun​kiem pod​da​nych. Pod​czas jed​nej audien​cji major​do​mus dworu fran​cu​skiego zapro​te​sto​wał, że król Hen​ryk jest prze​cież jedy​nie następcą tronu Fran​cji, dla​tego nie on, lecz król Karol i kró​lowa Iza​bela powinni prze​wo​dzić wszel​kim dwor​skim uro​czy​sto​ściom. Hen​ryk jed​nak zupeł​nie nie liczył się z jego zda​niem. — Niech król Karol zaj​muje się wła​snym dwo​rem, tak jak to zawsze robił, ja zaś zajmę się swoim, tak

jak i ja to zawsze robi​łem — oznaj​mił. — Ale na jego dwo​rze nikt się już nie chce zja​wiać, Sir — poskar​żył się major​do​mus. — Wszy​scy przy​by​wają tłum​nie do Luwru. — Skoro taki jest ich wybór, nie mogę im tego zabro​nić. — Hen​ryk wzru​szył ramio​nami. — Niech król Fran​cji roz​każe im wró​cić. Zoba​czymy, czy go posłu​chają. Tak się oczy​wi​ście nie stało, nade​szło bowiem Boże Naro​dze​nie, czas wrę​cza​nia pre​zen​tów, a ponie​waż król Hen​ryk był aku​rat w dosko​na​łym nastroju, wyka​zy​wał się nie​zwy​kłą szczo​dro​ścią. Roz​da​wał nagrody w postaci tytu​łów i mająt​ków wszyst​kim tym, któ​rzy pomo​gli mu odno​sić kolejne zwy​cię​stwa —  król Fran​cji zaś nie mógł z nim kon​ku​ro​wać. Zauwa​ży​łam, że Kata​rzyna nie odwie​dza matki w Hôtel Saint-Pol, a kró​lowa Iza​bela nie może się zmu​sić do zło​że​nia wizyty na dwo​rze swej córki. Dawna kró​lowa musiała czuć się samot​nie, nie potra​fi​łam jed​nak wykrze​sać z sie​bie współ​czu​cia. Mając w pamięci wszystko, co spo​tkało Kata​rzynę — jej samotne dzie​ciń​stwo i mło​dość spę​dzoną w cie​niu lubież​nego księ​cia Bur​gun​dii — uzna​łam, że kró​lowa zasłu​guje na ten los. Nad​szedł teraz czas, by to Kata​rzyna zachwy​cała wszyst​kich swoją nie​zwy​kłą urodą, nosiła wspa​niałe suk​nie i skrzyła się pod​czas ofi​cjal​nych uro​czy​sto​ści dro​go​cen​nymi klej​no​tami, tak jak nie​gdyś jej matka jako młoda żona króla Karola. Kata​rzyna zapro​po​no​wała, abym spę​dziła dwa pierw​sze dni świąt Bożego Naro​dze​nia u mojej rodziny. Obie​cała też, że będzie pamię​tała o napa​rach z ziół i nie będzie bawiła się do późna pod​czas uro​czy​sto​ści na dwo​rze. Zamie​rza​łam więc świę​to​wać naro​dziny Chry​stusa u boku Alys i Jacques’a. Mie​li​śmy odwie​dzić szopkę wysta​wioną w Notre Dame i słu​chać chó​rów śpie​wa​ją​cych kolędy na placu przed kate​drą. Wcze​śniej jed​nak ruszy​łam raz jesz​cze do pie​karni pod Grand Pont, żeby ode​brać spe​cjalne cia​sto zamó​wione na tę oka​zję. Powie​trze było rześ​kie i chłodne, niebo bez​chmurne, a rzeka skrzyła się w pro​mie​niach zimo​wego słońca. Szłam z koszy​kiem dobrze znaną ścieżką, którą prze​mie​rza​łam tak wiele razy. Ze ści​śnię​tym gar​dłem wspo​mi​na​łam swoje wizyty u Jean-Michela, pra​cu​ją​cego wtedy w staj​niach kró​lew​skich. Byłam bez​tro​ską czter​na​sto​let​nią dziew​czyną, która sku​piała się wyłącz​nie na teraź​niej​szo​ści. Nosi​łam wów​czas brą​zową, ręcz​nie tkaną sukienkę oraz buty na drew​nia​nych pode​szwach i roz​pie​rała mnie duma, że umiem czy​tać i pisać, pod​czas gdy tak wielu ludzi wokół mnie nie posia​dło tych umie​jęt​no​ści. Teraz zaś mia​łam na sobie suk​nię z nie​bie​skiej flan​dryj​skiej wełny i zna​łam oso​bi​ście kró​lów, kró​lowe oraz ksią​żąt. I choć prze​by​wa​łam na co dzień pośród nich, na​dal czu​łam się jak zbun​to​wana córka pie​ka​rza, która oddała swe dzie​wic​two przy​stoj​nemu mło​demu sta​jen​nemu o pięk​nych błysz​czą​cych oczach. Wspo​mnie​nia te wyda​wały się tak żywe i napeł​niały mnie tak nie​zwy​kłą ener​gią, że pod​sko​czy​łam i zawi​ro​wa​łam, cie​sząc się tym, że mogę żyć. Nagle jed​nak sta​nę​łam jak wryta. Oto bowiem dostrze​głam ducha. W miej​scu, gdzie brama strze​gła tyl​nego podwó​rza pie​karni, stał Jean-Michel. Moje serce zaczęło walić jak osza​lałe z pod​eks​cy​to​wa​nia i nie​do​wie​rza​nia i czu​łam się tak, jakby miało za chwilę wysko​czyć mi z piersi. To był prze​cież on! Przy​szedł do pie​karni, pró​bu​jąc mnie odna​leźć, ja zaś bez waha​nia pobie​głam w jego stronę jak tamta czter​na​sto​let​nia dziew​czyna z burzą brą​zo​wych loków i różo​wymi policz​kami. Kiedy jed​nak przyj​rza​łam mu się uważ​niej, zorien​to​wa​łam się, że oczy​wi​ście nie stoi przede mną Jean-Michel, tylko Luc. Tak bar​dzo przy​po​mi​nał teraz swo​jego ojca, że aż wydało mi się to nie​po​ko​jące. Minął ponad rok, odkąd widzia​łam go po raz ostatni. Mój syn zamie​nił się w bar​czy​stego mło​dzieńca o ciem​nej kar​na​cji i sprę​ży​stym, lekko koły​szą​cym się kroku. Łzy napły​nęły mi do oczu — łzy rado​ści na jego widok. Poczu​łam też jed​nak lek​kie ukłu​cie roz​cza​ro​wa​nia, kiedy uświa​do​mi​łam sobie, że nie stoi przede mną jego ojciec. — Luc! — zawo​ła​łam, zawsty​dzona tym, że choć przez chwilę mogłam pra​gnąć, by był kimś innym. — Przy​je​cha​łeś! — Wydo​ro​ślał i doj​rzał nie tylko z wyglądu. Bez słowa pro​te​stu pozwo​lił mi się mocno przy​tu​lić i uca​ło​wać. — Dosta​łem twoją wia​do​mość — powie​dział, gdy tylko mógł już mówić. — Posła​niec zja​wił się aku​-

rat w chwili, kiedy byłem z del​fi​nem na polo​wa​niu. Del​fin sły​szał naszą roz​mowę. — Luc wyglą​dał na zmie​sza​nego. — Wiem, że gdy​bym nauczył się czy​tać, mogła​byś mi wysłać list. — To nie​istotne! — zawo​ła​łam. — Odna​lazł cię, ty zaś odna​la​złeś mnie i są święta Bożego Naro​dze​nia! Czy można sobie wyobra​zić coś wspa​nial​szego? To zresztą czy​sty przy​pa​dek, że przy​szłam dziś do pie​karni, aby ode​brać cia​sto dla małej Kata​rzyny. Czy liczy​łeś na to, że mnie tu zasta​niesz? Potrzą​snął głową. — Nie. Przy​sze​dłem, żeby odwie​dzić najemcę, bo sądzi​łem, że może wie​dzieć, gdzie cię szu​kać. Poza tym do Paryża wysłał mnie sam del​fin. Chciał, żebym w tajem​nicy prze​ka​zał list jego sio​strze, księż​niczce. — Kró​lo​wej. Jest teraz kró​lową Anglii — przy​po​mnia​łam. — A zatem twier​dzisz, że del​fin prze​syła jej list? — Tak. Dał mi nawet swo​jego konia, więc przy​je​cha​łem tu razem z posłań​cem. Ruszy​łem w tę stronę, bo pie​karz mówił, że wkrótce powin​naś się zja​wić. — Rozej​rzał się ze zdzi​wie​niem wokół sie​bie. —  Pamię​tam, jak bawi​łem się tu jako dziecko. — Och, a zatem jesteś już teraz czter​na​sto​let​nim męż​czy​zną? — zażar​to​wa​łam. — No cóż, chyba jesz​cze nie do końca. — Wyko​nuję męską pracę! — odparł. — W każ​dym razie del​fin tak uważa. W prze​ciw​nym razie nie powie​rzyłby mi tego listu. — To prawda — zgo​dzi​łam się, kiwa​jąc głową w zamy​śle​niu. — Czy mogę go zoba​czyć? — Możesz go wziąć — powie​dział Luc, wyj​mu​jąc zło​żoną kartkę papieru z przed​niej kie​szeni swo​jej kurtki. Znaj​do​wała się na niej pie​częć z sym​bo​lem lilii. Luc wyglą​dał na zado​wo​lo​nego, że wresz​cie pozbył się listu, zauwa​ży​łam zresztą, że wyka​zał się wielką roz​wagą i nie nosił żad​nych sym​boli, które wska​zy​wa​łyby na jego związki z del​fi​nem. — Nie mogę iść do pałacu, mamo — zauwa​żył. — Myślisz, że mogę zatrzy​mać się u Alys? Czy ona ma gdzie miesz​kać? — Tak, oczy​wi​ście — odpar​łam, cho​wa​jąc list. — Pój​dziemy tam, kiedy tylko odbiorę cia​sto od pie​ka​rza. Poznasz swoją sio​strze​nicę. Kata​rzyna jest naprawdę ślicz​nym dziec​kiem. — Kata​rzyna? Dałaś jej imię po n i e j? — Luc skrzy​wił się. — Po kró​lo​wej Kata​rzy​nie, oczy​wi​ście. A po kim innym? — odpo​wie​dzia​łam, marsz​cząc brwi. —  Jest matką chrzestną dziecka. Czyż​byś zapo​mniał, jak wiele jej zawdzię​czamy? Spoj​rzał na mnie z gnie​wem, po czym odwró​cił wzrok. — Nie — wymam​ro​tał. — Ale wiele się zmie​niło. Doszło do pod​pi​sa​nia trak​tatu. Nie sądzę, by list del​fina oka​zał się szcze​gól​nie cie​pły i przy​ja​zny. Otwie​rał wła​śnie bramę pro​wa​dzącą na podwó​rze pie​karni, ja jed​nak zła​pa​łam go za rękaw i zatrzy​ma​łam. — Nie mów nikomu o tym liście — ostrze​głam. — I bła​gam cię, nie roz​ma​wiaj z nikim o del​fi​nie, nawet z naszą rodziną. Jest Boże Naro​dze​nie. Świę​tujmy razem w spo​koju. Luc ski​nął głową. — Masz rację. W końcu nie wia​domo, czy kie​dy​kol​wiek jesz​cze będziemy mieli oka​zję wspól​nie obcho​dzić Boże Naro​dze​nie. Te słowa spra​wiły, że ciarki prze​szły mi po ple​cach. Żało​wa​łam, że to powie​dział, choć bowiem nie da się prze​wi​dzieć przy​szło​ści, zda​rza się, że nie możemy uwol​nić się od złych prze​czuć. Nawet teraz, kiedy piszę te słowa nie​mal dwa​dzie​ścia lat póź​niej, pie​czo​ło​wi​cie pie​lę​gnuję wspo​mnie​nie tych rado​snych godzin, które spę​dzi​li​śmy wszy​scy razem, jako kocha​jąca się rodzina, w małym domku w pobliżu daw​nego pałacu kró​lew​skiego. Alys i Jacques ude​ko​ro​wali warsz​tat gałąz​kami i wstąż​kami, urzą​dzi​li​śmy też sobie praw​dziwą ucztę, skła​da​jącą się z pasz​te​tów, pud​din​gów, pie​czo​nego ptac​twa

i beczułki wina, prze​sła​nej przez Kata​rzynę jako pre​zent świą​teczny. Mie​li​śmy nawet muzykę, Jacques bowiem wspól​nie z pozo​sta​łymi rze​mieśl​ni​kami — swo​imi sąsia​dami — opła​cił nie​wielką trupę min​streli, któ​rzy szli ulicą od domu do domu, śpie​wa​jąc kolędy i gra​jąc rado​sne melo​die. Z policz​kami zaró​żo​wio​nymi od wina, pełna rado​ści, tań​czy​łam z Jacques’em i z Lukiem, a potem wszy​scy razem wiro​wa​li​śmy wraz z maleńką Kata​rzyną, która gło​śno pisz​czała z zachwytu. Po pew​nym cza​sie opa​dłam bez tchu na ławę, wzię​łam swoją wnuczkę na kolana i patrzy​łam na tych weso​łych mło​dych ludzi, któ​rzy bawili się wspól​nie, zjed​no​czeni śmie​chem i rado​ścią tych świąt. Byłam pośród tych, któ​rych kocha​łam, i świat wyda​wał mi się spo​koj​nym, peł​nym har​mo​nii miej​scem. Nie pamię​ta​łam, bym kie​dy​kol​wiek czuła się tak szczę​śliwa, odkąd Azin​co​urt zebrało swe obfite żniwo. Przez całe Boże Naro​dze​nie nie dawała mi jed​nak spo​koju myśl o liście, który del​fin prze​słał Kata​rzy​nie. Wkrótce musia​łam też ze smut​kiem poże​gnać Luca, który opu​ścił dom Alys z dzie​się​cioma koro​nami ukry​tymi za pasem, kie​ru​jąc się z powro​tem na dwór del​fina. Póź​niej, kiedy już wró​ci​łam do Luwru, ukry​łam list w swo​jej pry​wat​nej szka​tułce, cze​ka​jąc na odpo​wiedni moment, by wrę​czyć go Kata​rzy​nie. Była jed​nak na prze​mian tak szczę​śliwa za sprawą świą​tecz​nych uro​czy​sto​ści i tak wyczer​pana na sku​tek bło​go​sła​wio​nego stanu, że nie​ustan​nie odkła​da​łam tę chwilę, cze​ka​jąc, aż kró​lowa będzie gotowa zmie​rzyć się z tre​ścią listu. Oczy​wi​ście nie wie​dzia​łam, co dokład​nie napi​sał del​fin, ale ostrze​że​nie Luca wzbu​dziło we mnie głę​boki nie​po​kój. I wtedy, tuż po dniu Obja​wie​nia Pań​skiego, speł​niły się nasze naj​strasz​niej​sze kosz​mary. Kata​rzyna zaczęła krwa​wić i choć z początku sądzi​łam, że to nic poważ​nego, krwa​wie​nie nie ustę​po​wało i sta​wało się coraz obfit​sze, my zaś mia​ły​śmy już pew​ność, że w lecie nie uro​dzi się syn następcy tronu Fran​cji. Pod​czas gdy Kata​rzyna łkała i pogrą​żyła się w roz​pa​czy, ja wola​łam skon​cen​tro​wać się na tamo​wa​niu krwi i sta​bi​li​zo​wa​niu jej stanu. Przede wszyst​kim chcia​łam zapo​biec powtó​rze​niu smut​nego losu Bony Orle​ań​skiej, która w podob​nej sytu​acji wykrwa​wiła się na śmierć. Natych​miast wysła​łam wia​do​mość kró​lowi Hen​ry​kowi, który zja​wił się w kom​na​cie tuż po zebra​niu swo​jej rady. Kiedy wbiegł do środka, padłam na kolana, spo​dzie​wa​jąc się wybu​chu gniewu, on jed​nak wyda​wał się raczej przy​gnę​biony i zre​zy​gno​wany, kiedy prze​ka​za​łam mu smutne wie​ści. Ku mojemu zasko​cze​niu zde​cy​do​wał się nawet dodać mi otu​chy. — Nie obwi​niaj się, Madame. To niczyja wina — powie​dział. — Teraz liczy się tylko to, by kró​lowa doszła do sie​bie. Doj​dzie do sie​bie, prawda? — Głos lekko mu zadrżał, ja zaś po raz pierw​szy uświa​do​mi​łam sobie, jakie uczu​cia budziła w nim Kata​rzyna. Nie była dla niego jedy​nie przy​szłą matką jego dzieci. Była kimś dużo waż​niej​szym. — Jestem prze​ko​nana, że tak się sta​nie, Wasza Wyso​kość — odpo​wie​dzia​łam, na​dal klę​cząc, nieco zasko​czona, że nie muszę bła​gać o wyba​cze​nie w związku z tra​ge​dią, do któ​rej doszło. — Opła​kuje tę stratę, ale kró​lowa jest zdrowa i silna. Nadejdą kolejne dzieci, nie mam co do tego wąt​pli​wo​ści. — Ja też nie — odparł, z powagą kiwa​jąc głową. — Taka jest bowiem wola Boga. Będę miał syna. Jego abso​lutna pew​ność zaparła mi dech w pier​siach. To wła​śnie ta pew​ność sie​bie spra​wiła, że na prze​kór wszyst​kiemu zatrium​fo​wał pod Azin​co​urt i tak wiele osią​gnął. Jego nie​zbite prze​ko​na​nie natych​miast mi się udzie​liło. Wypo​wie​dział te słowa w taki spo​sób, że mogła​bym nie​mal przy​siąc, iż wkrótce Kata​rzyna znowu zaj​dzie w ciążę, a kiedy król odwie​dził swą żonę — i w niej zro​dziła się podobna wiara. Zaczę​łam rozu​mieć, co miał na myśli hra​bia War​wick, mówiąc Kata​rzy​nie, że wielki przy​wódca zapew​nia sobie innych przy​wód​ców, potrzeba bowiem nie​zwy​kłej pew​no​ści sie​bie, by wypeł​nić serca innych wiarą i nadzieją — a tego wła​śnie doko​nał Hen​ryk. Zebra​łam się na odwagę i ośmie​li​łam pro​sić go o cier​pli​wość. — Nie jestem aku​szerką, Wasza Wyso​kość — powie​dzia​łam, kiedy wycho​dził z kom​naty — wiem jed​nak, że kró​lowa nie powinna zbyt szybko zna​leźć się znowu w bło​go​sła​wio​nym sta​nie. Jej ciało potrze​buje kilku tygo​dni, by dojść do sie​bie. Przez chwilę uważ​nie się we mnie wpa​try​wał, po czym uprzej​mie ski​nął głową.

— Rozu​miem, co masz na myśli, Madame. Moja matka zmarła pod​czas porodu. Była zbyt młoda i zbyt szybko wydała na świat tyle dzieci. Pole​gam na tobie i liczę, że dzięki two​jej tro​skli​wej opiece kró​lowa szybko odzy​ska siły. Nie, nie z powodu, o któ​rym możesz myśleć — posłał mi krótki, smutny uśmiech —  ale dla​tego że wkrótce ruszamy do Anglii na koro​na​cję Kata​rzyny. Chcę, żeby została ofi​cjal​nie namasz​czona na moją żonę, jesz​cze zanim uro​dzi nam się syn. Po raz kolejny los pod​jął decy​zję w moim imie​niu. Nie mogłam w takiej chwili opu​ścić Kata​rzyny, musia​łam być przy niej, kiedy docho​dziła do sie​bie po utra​cie dziecka. Nie mogłam też jej poka​zać listu od del​fina. I nie mogłam jej porzu​cić wła​śnie teraz, kiedy z taką nadzieją cze​kała na to, aż znowu zaj​dzie w ciążę i udo​wodni swoją płod​ność, która miała przy​pie​czę​to​wać trak​tat z Troyes. Posta​no​wi​łam więc, że opusz​czę Alys i małą Kata​rzynę. Jacques odno​sił kolejne suk​cesy w Paryżu i współ​pra​co​wał z naj​lep​szymi w Euro​pie pro​jek​tan​tami i kraw​cami, Alys zaś nie chciała, by jej dzieci dora​stały w dziw​nym kraju za morzem. — Nie roz​sta​jemy się na zawsze, mamo — powie​działa, kiedy roz​ma​wia​ły​śmy o moim wyjeź​dzie. —  Ludzie czę​sto podró​żują mię​dzy Fran​cją a Anglią i jestem prze​ko​nana, że wkrótce wró​cisz do Paryża. Zawsze wie​dzia​łam, że księż​niczka będzie cię potrze​bo​wała, dokąd​kol​wiek poje​dzie. Ty zaś będziesz mogła zadbać o to, by nie zapo​mniała o swo​jej małej chrze​śniaczce! Roze​śmia​łam się, sły​sząc te słowa. Moja córka oka​zała się jak zwy​kle zapo​bie​gliwa i prze​wi​du​jąca! Byłam jed​nak pewna, że jej, Jacques’owi i Kata​rzy​nie będzie się dosko​nale powo​dziło. Choć głę​boko wie​rzy​łam, że będę towa​rzy​szyła kró​lo​wej, dokąd​kol​wiek poje​dzie, naszły mnie wąt​pli​wo​ści, kiedy sześć tygo​dni póź​niej dotar​li​śmy do portu w Calais i zoba​czy​łam spie​nione morze oraz sta​tek, któ​rym mie​li​śmy pły​nąć. Och, był to nie​wąt​pli​wie wspa​niały sta​tek: ogromny okręt o jaskra​wych ban​de​rach łopo​cą​cych na wie​trze, z gór​nym pokła​dem w kolo​rze sza​firu i szkar​łatu, uno​szący się na wodzie niczym kura na grzę​dzie. Nie był jed​nak z pew​no​ścią tak długi jak wielka sala balowa Luwru, a prze​cież miał zabrać na pokład dwu​stu ludzi i bez​piecz​nie poko​nać z nimi morze, które wyda​wało się ponure i gotowe połknąć łako​mie wszystko, co odważy się wypły​nąć na jego nie​spo​kojne wody. Kiedy jed​nak podzie​li​łam się swymi oba​wami z Kata​rzyną, roze​śmiała się po pro​stu i powie​działa: — No wiesz, Mette! Czy naprawdę sądzisz, że Bóg zapew​niłby kró​lowi Hen​ry​kowi wspa​niałe zwy​cię​stwo pod Azin​co​urt oraz koronę Fran​cji, gdyby zamie​rzał uto​pić go w dro​dze powrot​nej do Anglii? Mia​łam ochotę zauwa​żyć, że jej ojciec na​dal prze​cież żyje, w związku z czym korona Fran​cji nie należy się jesz​cze jej mężowi, nie zro​bi​łam tego jed​nak, Kata​rzyna bowiem była teraz abso​lut​nie prze​ko​nana o tym, że jej mąż włada Anglią z woli Boga i że Wszech​mo​gący wspiera też jego rosz​cze​nia do tronu fran​cu​skiego. Jej zda​niem to wła​śnie dla​tego w ciągu ostat​nich sze​ściu lat wygrał każdą bitwę i każde jego oblę​że​nie na fran​cu​skiej ziemi było sku​teczne — i dla​tego miał się naro​dzić syn, który odzie​dzi​czy w przy​szło​ści wszystko, co zdo​był jego ojciec. Kata​rzyna uwa​żała, że nie można spie​rać się z Bogiem, z kró​lem Hen​ry​kiem zaś także spie​rała się bar​dzo rzadko. I wła​śnie ta głę​boka pew​ność, zro​dzona z miło​ści, która roz​kwi​tła mię​dzy nimi, prze​ko​nała mnie, że naszedł czas, bym poka​zała jej list, który Luc prze​ka​zał mi w imie​niu del​fina. Zro​bi​łam to, kiedy sta​tek był w poło​wie drogi mię​dzy Anglią a Fran​cją, a wybrzeże sta​łego lądu roz​myło się w nie​wy​raźną linię na hory​zon​cie za naszym ple​cami. Okręt króla nazwano „Kró​lew​ską Trójcą” i w górze ponad naszymi gło​wami uno​siły się święte figury Boga Ojca, Syna Bożego i Ducha Świę​tego. Być może Kata​rzyna miała rację. Wyda​wało się, że Wszech​mo​gący nie chce, by król Hen​ryk uto​nął wraz ze swą świtą w dro​dze do Dover. Pode​szłam do niej, kiedy stała na for​kasz​telu, a jej welon łopo​tał na wie​trze, odsła​nia​jąc twarz zwró​coną ku pół​nocy i ku wybrze​żom Anglii. W pobliżu nie było nikogo. — Mam dla cie​bie list, Made​mo​iselle — powie​dzia​łam łagod​nie. — Dosta​łam go już kilka tygo​dni temu, ale wydaje mi się, że teraz nade​szła odpo​wied​nia chwila, by ci go dać. Wzięła go ode mnie i przyj​rzała się pie​częci. — List od Karola! — zawo​łała ze zdzi​wie​niem. — Skąd go masz, Mette?

— Przy​wiózł go Luc, Made​mo​iselle. Nikt inny o nim nie wie. Na jej twa​rzy poja​wił się smu​tek. — Ach tak. Przy​pusz​czam, że powin​nam zacho​wać to w tajem​nicy nawet przed Hen​ry​kiem. — Zwłasz​cza przed kró​lem Hen​ry​kiem — powtó​rzy​łam z powagą. — Czy znasz treść listu? — Wyda​wało się, że boi się go otwo​rzyć. — Nie, Made​mo​iselle! Jak widzisz, pie​częć jest nie​na​ru​szona. Wzru​szyła ramio​nami. — Sądzi​łam, że Luc może mieć pewne podej​rze​nia co do jego zawar​to​ści. Mój brat musi darzyć go ogrom​nym zaufa​niem, skoro powie​rzył mu takie zada​nie. — Jak wiesz, Luc nie umie czy​tać, jest więc bez​piecz​nym posłań​cem. — Ach, tak, to prawda. — Przez chwilę roz​wa​żała te słowa, po chwili zebrała się wresz​cie na odwagę i prze​ła​mała pie​częć. Mój wzrok natych​miast przy​kuło poje​dyn​cze słowo, zapi​sane tłu​stym dru​kiem na górze kartki. Kiedy je zoba​czy​łam, zalał mnie głę​boki smu​tek i odwró​ci​łam się, nie chcąc, by Kata​rzyna miała poczu​cie, że czy​tam jej przez ramię. Nie miało to jed​nak zna​cze​nia, natych​miast bowiem po prze​stu​dio​wa​niu listu podała mi go bez słowa. Była rów​nie blada jak papier, który trzy​ma​łam teraz w ręku. Byłaś moją sio​strą — ale już nią nie jesteś. Zdra​dzi​łaś mnie i zamie​rzasz ode​brać mi tron, ostrze​gam Cię jed​nak: nie licz na to, że kie​dy​kol​wiek będziesz mogła powró​cić z Anglii do kraju, w któ​rym się uro​dzi​łaś. Zostało zapi​sane w gwiaz​dach, że ja i moi następcy będziemy wła​dali Fran​cją, nato​miast wasi następcy będą wła​dali Anglią. Mię​dzy naszymi naro​dami ni​gdy nie zapa​nuje pokój. Dopro​wa​dzi​li​ście do tego Ty i Hen​ryk. Niech pie​kło Was pochło​nie. Karol Opu​ści​łam gwał​tow​nie dłoń, w któ​rej trzy​ma​łam list, drugą zaś szybko się prze​że​gna​łam. — Tak mi przy​kro, że to ja musia​łam prze​ka​zać ci te bole​sne wie​ści, Made​mo​iselle — powie​dzia​łam. Potrzą​snęła głową i wzięła ode mnie list. — Uda​wajmy, że te słowa ni​gdy nie zostały napi​sane — wyszep​tała, po czym wes​tchnęła i wyrzu​ciła kartkę za burtę. Natych​miast porwał ją wiatr, a ostat​nią rze​czą, jaką widzia​łam, było to straszne słowo zapi​sane naj​czar​niej​szym atra​men​tem: Zdra​dzi​łaś E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]

Podzię​ko​wa​nia Część osób, któ​rym chcia​ła​bym podzię​ko​wać, dawno już nie żyje — wydaje się to nie​unik​nione, gdy prze​nosi się czy​tel​nika o sześć​set lat wstecz. Gdy​bym mogła, oso​bi​ście podzię​ko​wa​ła​bym Kata​rzy​nie de Valois za to, że miała tak nie​zwy​kłe życie, a także wspa​nia​łym kro​ni​ka​rzom Engu​er​ran​dowi de Mon​stre​let, Juve​ne​lowi des Ursins oraz Jeanowi Fro​is​sar​towi za ich opisy pięt​na​sto​wiecz​nej Fran​cji. Tak bar​dzo żałuję, że nie mogłam ich poznać! Podzię​ko​wa​nia należą się też wielu — zbyt wielu, by wymie​nić tu ich wszyst​kich z imie​nia i nazwi​ska — histo​ry​kom z póź​niej​szych wie​ków, histo​ry​kom, z któ​rych prac bez​wstyd​nie korzy​sta​łam. Oczy​wi​ście mam świa​do​mość, że za wszyst​kie pomyłki i błędy rze​czowe odpo​wia​dam wyłącz​nie ja sama. Spe​cja​li​styczne opi​nie medyczne na temat moż​li​wych przy​czyn i obja​wów cho​roby psy​chicz​nej Karola VI zaczerp​nę​łam od psy​chia​try Billa Rid​dle’a oraz psy​cho​te​ra​peutki Janie Rid​dle. Nie​zwy​kle cenne mate​riały udało mi się też zgro​ma​dzić dzięki pomocy wielu cier​pli​wych kusto​szy i biblio​te​ka​rzy pod​czas badań, które pro​wa​dzi​łam w Paryżu, Pikar​dii, Nor​man​dii, Szam​pa​nii i Île-de-France, kiedy to zmu​szona byłam pochła​niać dosko​nałe fran​cu​skie jedze​nie i wino. Chcia​ła​bym tu zatem podzię​ko​wać im wszyst​kim — może z wyjąt​kiem wła​ści​cieli pew​nej algier​skiej restau​ra​cji w Poissy, gdzie podano mi kuskus kró​lew​ski, który by​naj​mniej nie miał pozy​tyw​nego wpływu na moją figurę! Poza tym, Drogi Czy​tel​niku, nie trzy​mał​byś teraz w rękach Oblu​bie​nicy z Azin​co​urt, gdyby nie prze​szła ona wcze​śniej przez ręce pew​nych nie​zwy​kle odda​nych spra​wie (i oczy​wi​ście wyma​ga​ją​cych!) ludzi. Ci ludzie to: naj​lep​sza w Szko​cji agentka lite​racka Jenny Brown, moja przy​ja​ciółka, a zara​zem dosko​nała powie​ścio​pi​sarka Bar​bara Erskine oraz crème de la crème wydaw​nic​twa Har​per Fic​tion, czyli Kate Elton i Sarah Rither​don, redak​torka par excel​lence Kate Bra​dley, a także Joy Cham​ber​lain, adiu​sta​torka magni​fi​que. Jestem nie​zmier​nie wdzięczna zarówno im, jak i całemu zespo​łowi gra​fi​ków, spe​cja​li​stów w dzie​dzi​nie reklamy i mar​ke​tingu, dys​try​bu​to​rów i dru​ka​rzy. Drżę teraz ze stra​chu i trzy​mam kciuki za powo​dze​nie tych wysił​ków, ale jeżeli lek​tura dostar​czy Ci przy​jem​no​ści, Drogi Czy​tel​niku, będzie to ozna​czało, że nasza praca nie poszła na marne. A zatem dzię​kuję przede wszyst​kim Tobie, za to, że się​gną​łeś po tę książkę — a może w naszej cyfro​wej erze nale​ża​łoby raczej powie​dzieć — za to, że ją ścią​gną​łeś. Twit​ter: @joan​na​hick​son Joanna Joanna Hick​son przez dwa​dzie​ścia pięć lat pra​co​wała w BBC jako dzien​ni​karka oraz pre​zen​terka radiowa i tele​wi​zyjna. Akcja jej pierw​szej powie​ści Rebel​lion at Orford Castle została osa​dzona w Anglii Wschod​niej. Dwie następne powie​ści, Island Games i Dubious Assets, pisarka wydała pod pseu​do​ni​mem Joanna McDo​nald. Opi​sy​wane tam wyda​rze​nia roz​gry​wają się w jej przy​bra​nej ojczyź​nie, Szko​cji. Już w latach szkol​nych Joanna zafa​scy​no​wała się dra​ma​tami histo​rycz​nymi Wil​liama Sha​ke​spe​are’a i zaczęła śle​dzić losy „pięk​nej Kata​rzyny”, żony Hen​ryka V — a zain​te​re​so​wa​nie posta​cią Kata​rzyny de Valois towa​rzy​szyło jej przez całe życie. Intrygi i zdrady, wszech​obecne na śre​dnio​wiecz​nych dwo​rach kró​lew​skich, zostają nam barw​nie zre​la​cjo​no​wane przez Guil​lau​mette, nar​ra​torkę Oblu​bie​nicy z Azin​co​urt.

Joanna Hick​son mieszka w sta​rym domu na wsi, w East Lothian. Ma męża, wie​lo​po​ko​le​niową rodzinę i nie​sfor​nego teriera irlandz​kiego. E-book przygotowany przez Merlin.pl dla transakcji [11654191]