Kadlecowa A. - Kominki 1994

*

» N O0 ‘ - ^

v _•

i

Spis treści

Gardziel

113

Klapa dymowa (szyber)

115

Komora i kanał dymowy (czopuch)

120

Otwór do czyszczenia i wybierania sadzy (popielnik) 11.3. Kominki wolnostojące

123

124

2.1.4. Materiały do budowy kominków

130

2.1.5. Wymiarowanie kominków i niektóre potrzebne wyliczenia Wstęp

7

Ogólne zasady

1. Architektoniczne, funkcjonalne i przestrzenne zasady projektowania kominków

11

1.1. Ogólne wiadomości o rozwiązaniach architektonicznych i klasyfikacji kominków

1.2. Charakterystyka i przykłady rozwiązań architektonicznych poszczególnych rodzajów kominków 1.2.1.

Kominki ścienne wbudowane

1.2.2.

21 26

Podstawowe typy kominków ściennych wysuniętych

27

36

1.2.3 Kominki wolnostojące

39

1.2.4.

2.3. Kominy

49

151

Ogólne zasady usytuowania kominka w przestrzeni

174

Kształt przewodu kominowego 62

Czyszczenie kominów 77

81

Kominki ścienne (wbudowane i wysunięte) oraz kominki wolnostojące

90

90

178

2.4. Przybory kominkowe 86

3. Przykłady realizacji 3.1. Kominki wewnętrzne

183 189 192

3.2. Kominki zewnętrzne i paleniska 3 2 6

Poszczególne elementy konstrukcyjne kominka

93

93

Zamknięcie otworu kominkowego i łapacze iskier 109

101

Literatura 3 5 9

178

180

2.3.4 Wykończenie komina przy konstrukcjach łatwopalnych 86

Ogólne wiadomości o przekazywaniu ciepła w trakcie eksploatacji kominków 2.1.2. Kominki ścienne wbudowane i wysunięte

175

2.3.1 Materiał odpowiedni do budowy i wykończenia komina 2.3.3 Głowica komina

174

175

Wysokość przewodu kominowego

72

2. Konstrukcyjne zasady budowy kominków 85

Doprowadzanie powietrza do spalania

168

23.1. Usytuowanie kominka ze względu na położenie komina 56

1.4. Wpływ zastosowanego materiału na architektoniczne rozwiązania kominka

Komora spalania

146

1

160

2.2.4. Piecokominki (kominy przenośne)

47

1.3. Możliwości umieszczenia materiału opałowego przy kominku

Terminologia

146

22.3. Kominki przenośne i wolnostojące na nagrzewane powietrze (produkcja seryjna)

1.2.7. Połączenie kominka z piecem - rozwiązania plastyczne i funkcjonalne

2.1.1.

143

Kominki z ogrzewaniem wody

42

Kominki podwójne

143

Kominki z metalowymi wkładkami na nagrzewane powietrze (produkcja seryjna)

1.2.6. Kominki o specyficznych funkcjach dodatkowych

2.1.

2.2. Kominki o zwiększonej wydajności cieplnej

Kominki ze zbiornikiem na nagrzewane powietrze

39

1.2.5. Kominki zewnętrzne

1.5.

142

Kominki z rurami na nagrzewane powietrze

Kominki umieszczone w rogu

Kominki wolnostojące

21

2.2.2. Kominki ścienne

32

Kominki przenośne

132

Projektowanie przewodów kominowych

2.2.1. Wiadomości ogólne

Kominki ścienne wysunięte Kominki narożne

132

Tabele do wymiarowania kominków

12

132

182

Wstęp

Od niepamiętnych czasów ogień był zawsze nie­ odłącznym elementem ludzkiej kultury. Człowiek jaskiniowy borykał się wprawdzie z problemem znalezienia miejsca, w którym mógłby go umieścić, lecz ważniejsze dla niego było podtrzymanie pło­ mieni. Sprawa umiejscowienia ognia powstała w chwili, kiedy człowiek wybudował pierwsze domostwo. W prymitywnych chatach z klepiskiem zamiast podłogi, otwarte palenisko znajdowało się pośrodku izby, a dym wydostawał się przez drzwi lub dach. W ciągu wieków palenisko zmieniało stopniowo swoje miejsce przesuwając się ze środka ku ścianie, która z drewnianej stawała się kamien­ ną lub ceglaną, a dym nie wydostawał się już przez dach, lecz przez specjalnie w tym celu sporządzony lej, wychodzący wysoko ponad dach. Powstanie komina pozwoliło na obmurowanie paleniska z trzech stron. W ten sposób narodził się kominek, który przez stulecia był miejscem, wokół którego zbierali się ludzie, przygotowywa­ no jadła, przyjmowano gości, organizowano ro­ dzinne narady. Przy kominku prowadzono długie pogawędki, wspominano podróże, wojny, rozma­ wiano o pracy i codziennym życiu. Kominek był świadkiem snucia tajnych planów, podejmowa­ nia ważnych decyzji, na buzujący w nim ogień składano przysięgi i śluby. Z kominkiem związa­ ne są prastare tradycje wielu narodów. We Fran­ cji właśnie przez kominek wchodziło do domów Dzieciątko Jezus, by do przygotowanych przez dzieci bucików włożyć prezenty gwiazdkowe. W Kanadzie do dziś żywa jest tradycja zapalania w kominku świątecznych polan i zawieszania nad nim pończoch dla św. Mikołaja, natomiast w Anglii Boże Narodzenie kończy uroczyste wrzucenie do ognia w kominku gałązek ostrokrzewu kolczastego. Kominek symbolizuje radość życia a buzujący w nim ogień, to źródło inspiracji i marzeń. Zwią­ zany od niepamiętnych czasów z życiem człowie­ ka tkwi od wieków w tradycji ludzkiej. Kominek, będący źródłem ciepła ma wiele wad, z których najważniejsza to mała wydajność i związane z nią duże straty ciepła. Pomimo tego przez wieki umysł ludzki nie potrafił go niczym innym za­ stąpić. Dopiero w XVIII wieku pojawiły się piece kaflowe, których eksploatacja była bardziej eko­

nomiczna i czysta. W chwili wprowadzenia pie­ ców ogień zaczął znikać z izb mieszkalnych, a kominek, zewnętrzny symbol ogniska domo­ wego, został wyparty przez nowe nośniki energii, potrzebne do ogrzewania i gotowania. Wprowa­ dzenie nowoczesnego centralnego ogrzewania do mieszkań i domów spowodowało zniknięcie pieca z buzującym ogniem i rozżarzonymi węgie­ lkami, który, zwłaszcza podczas długich wieczo­ rów zimowych, dawał poczucie ciepła i intymno­ ści. Dziś dzieci miejskie bardzo często nie mają okazji i możliwości zobaczenia ognia we włas­ nym domu. W dzisiejszych czasach możemy ogrzewać mie­ szkania i gotować nie tylko przez całą zimę, ba nawet przez całe życie, me widząc ani razu og­ nia. Nowoczesne źródła ciepła, jak np. kuchenki elektryczne, kaloryfery czy wbudowane grzejni­ ki, są dla nas przykładem rozwoju cywilizacji. Przed dwoma tysiącami lat, w starożytnym Rzy­ mie czasów Witruwiusza, takim przykładem był właśnie kominek. Sytuacja jednak była i jest nieporównywalna, różnią nas bowiem istniejące wtedy i dziś warunki, odpowiadające technicz­ nemu, gospodarczemu i społecznemu rozwojowi. Wszystkie kalkulacje bezspornie wskazują na to, że wprowadzenie nowoczesnych, oszczędnych form ogrzewania przyniosło wiele dobrego, ale żadne wyliczenia, jednostki ciepła czy kompute­ ry nie są w stanie zastąpić przytulnej atmosfery domu rodzinnego i stworzyć tak bardzo każdemu potrzebny psychologiczny klimat. W żaden spo­ sób nie można wyrazić strat wartości pozaekono­ micznych, tak samo ważnych jak muzyka czy poezja. I tak kominek, pomimo swej ograniczonej wy­ dajności i innych wad, zaczął nabierać coraz większego znaczenia w sferze estetyczno-psychołogicznej. Naszym pragnieniem jest, by i dziś kominek wyczarował dla nas ową atmosferę, w której człowiek wpatrując się w sugestywną grę płomieni i wsłuchując w trzaskające polana mógłby, nawet w towarzystwie, być ze sobą sam na sam. Coraz częściej czujemy potrzebę prywat­ ności i intymności, bowiem cena, jaką przychodzi nam zapłacić za rozwój cywilizacji jest zbyt wy­ soka. 1 dlatego chcielibyśmy, by w czasach kry-

kominki

zysow gospodarczych kominek, uważany za nie­ ekonomiczny i małowydajny nośnik ciepła, nie był traktowany jako przedmiot zbędnego luksusu i ludzkiej próżności. Chcąc, by kominek rzeczywiście me był luk­ susem wszyscy, którzy pragną go mieć, szukają sposobow i dróg w jaki sposob uczynic z mego wydajniejsze zrodło ciepła przy zachowaniu owego uroku, jaki w nim przetrwał. Owocem tych po­ szukiwań są kominki o zwiększonej mocy grzew­ czej. Jest ich wciąż, mestety, bardzo mało i prawie wszystkie wykonywane są po amatorsku. Za grani­ cą produkuje się rożne typy gotowych kominków (zestawianych z elementów) lub wkładki kominko­ we o większej wydajności, w których ogrzewane jest powietrze lub woda Niektóre z nich można spotkać także u nas. Ich główną zaletą jest nie tylko możliwość szybkiego zainstalowania, lecz głównie wysoka wydajność określona i zagwaran­ towana przez producenta. Inną z dróg poszukiwa­ nia są próby połączenia i efektywnego wykorzys­ tania wszystkich źródeł energii, które można w da­ nym obiekcie zastosować. W taki sposob powstają me tylko kominki z wkładką na nagrzewane po­ wietrze, ale też z wkładką cieplną, podłączoną do kotła centralnego ogrzewania lub do źródła energii słonecznej tak, by maksymalnie wykorzystać ilość energu cieplnej kominka. Prezentując w niniejszej książce przykłady pro­ dukowanych za granicą kominków o zwiększonej wydajności cieplnej, mamy na celu zainspirowanie potencjalnych producentów, którzy mogliby wzbo­ gacić nasz krajowy asortyment podnosząc tym sa­ mym poziom usług w tej dziedzinie. Książka ta uwzględnia fakt, że większość kom­ inków budowanych u nas jest efektem działań amatorskich, a przecież wiemy, że jedynie kom­ inki produkowane przez przemysł mogą zapew­ nić prawidłowe zwiększenie ich wydajności ciep­ lnej. Produkowane przemysłowo kominkowe wkładki na nagrzewane powietrze pozwolą zain­ teresowanym rozwinąć aktywność przy ich mon­ tażu i przygotowaniu osłony zewnętrznej. Przy zastosowaniu piecokominków, pojawiających się coraz częściej na naszym rynku, będzie to jedy­ nie proste podłączenie do komina. Najważniejszą jednak sprawą jest to, że klient otrzymuje wyrób o sprawdzonej wydajności, który, przy respek­ towaniu zasad ustanowionych przez producenta, będzie doskonale funkcjonować.

Omawiając ogólne zasady realizacji kominka nie powinniśmy zapominać o tym, ze w razie wyłączenia prądu elektrycznego, zostaną wyłą­ czone także gazowe kotły ogrzewania etażowego w mieszkaniach i kotły centralnego ogrzewania w domach jednorodzinnych. W takim wypadku można na czas przejściowy skorzystać z ciepła płynącego z kominka, ogrzewając nawet dwa pomieszczenia, szczególnie wtedy, kiedy jest to kominek o zwiększonej wydajności cieplnej. Kominek można także wykorzystać do spalenia w nim tego, czego nie powinniśmy wyrzucać do śmieci lub na makulaturę. Książka, którą oddajemy do rąk naszych czyte­ lników złożona jest z trzech części. Pierwsza po­ święcona jest rozwiązaniom architektonicznym, druga sprawom konstrukcji kominków, nato­ miast trzecia zawiera przykłady ich realizacji. Prezentujemy w niej niektóre kominki rodzi­ mych architektów i plastyków. Jesteśmy świado­ mi, że owe przykłady nie wyczerpują wszystkich możliwości. Naszym zdaniem nie jest to jednak konieczne. Pragnęlibyśmy, aby książka stała się źródłem inspiracji i to nie tylko przy projek­ towaniu i budowie kominków, ale zwłaszcza dla tych, którzy zainteresowaliby poważnie tą spra­ wą producentów i sprzedawców. Bowiem tylko przy ich pomocy możemy osiągnąć to, by kom­ inek, obok bezspornej funkcji estetyczno-psychologicznej, stał się źródłem ciepła o wysokiej wy­ dajności. Pragniemy podziękować wszystkim, którzy z zaangażowaniem i bezinteresownie poma­ gali nam w gromadzeniu materiałów do tej książki, a przede wszystkim przykładów reali­ zacji. Dziękujemy autorom kominków, przed­ stawicielom rodzimych i zagranicznych pro­ ducentów za udostępnienie niezbędnych ma­ teriałów i informacji, jak również wszystkim właścicielom prezentowanych przykładów za ich cierpliwość, życzliwość i zrozumienie. Szczególnie pragniemy podziękować p. Zuzan­ nie Ćechovej i p. Frantiśkovi Vaśkovi za po­ moc przy sporządzaniu dokumentacji fotogra­ ficznej Jednocześnie przepraszamy wszystkich tych właścicieli kominków, którzy bezskutecz­ nie na nas czekali. Z powodu braku miejsca, a głównie braku czasu, nie udało nam się zreali­ zować wszystkich pierwotnych planów i zam ie­ rzeń.

Uwaga: Zgodnie z aktualną normą na rysunkach i wykresach budowlanych, konstrukcje podaje się w m ilim e t­ rach imm) i metrach (m| Przy podawaniu w ielkości powierzchni i kubatur n a jod p o w ied n iejsze jest zastosowanie metrów (m), lecz przy mniejszych w ielkościach, jak np. pow ierzchnia otw oru kom in k a lub przewodu kom inow ego nie należy podawać danych w m2 i mm2. W tej części dane pod ajem y w cm ’.

1

Architektoniczne, funkcjonalne i przestrzenne zasady projektowania kominków

1.1. Ogólne wiadomości o rozwiązaniach architektonicznych i klasyfikacji kominków (rys. od 1 do 11, tabela 1)

Zaprojektowanie określonego typu i kształtu kominka, wyznaczenie jego miejsca, wymiarów i wybór materiału, z jakiego zostanie wykonany, to zadanie architekta. Przy rozwiązaniu powinien on uwzględnić całosc przestrzeni, w której kom­ inek zostanie zainstalowany. Korpus kominka stanowi bowiem zawsze element określonej prze­ strzeni, z którą, pomimo często dominującego miejsca, powinien tworzyć funkcjonalną i plas­ tyczną całość. Znaczenie kominka określa z jed­ nej strony jego miejsce i położenie w mieszkaniu lub pomieszczeniu, z drugiej jego kształt. Usytuo­ wanie i zastosowanie rozmaitych rozwiązań uwi­ dacznia go z różnych stron. Odpowiedni kształt

kominka zależy od jego funkcji, wybranego ro­ dzaju konstrukcji i rozwiązania architektonicz­ nego. Biorąc pod uwagę przestrzeń, plan i za­ kładaną eksploatację, możliwe jest przyjęcie róż­ nych rozwiązań architektonicznych i konstruk­ cyjnych, praktycznie od prostego otworu w ścia­ nie do betonowej, ceramicznej lub metalowej wolnostojącej w przestrzeni rzeźby. Z tego punktu widzenia kominki dzielimy na ścienne, wolnostojące i podwójne. Przy klasyfikacji kominków nie wolno zapominać o bardzo atrakcyjnych kominkach zewnętrz­ nych lub kominkach o specyficznych funkcjach dodatkowych. Wymienione typy instaluje się

rys. la. Prosty, o surowym rozwiązaniu kominek ścienny wbudowany. rys. Ib. K om inek ścien n y w budow any, w yko n a n y z w ielkich ka m ien n ych cio­ sów. Prosta konstrukcja w kształcie olb­ rzym iej k o lu m n y połączona ze ścianą dre­ w nianym g zym sem ko m in k o w y m oraz betonow ą p łytą tw o rzy n ie ty lk o dno p a ­ leniska, lecz ta kże m iejsce na opał. rys. 2a. K om inek śc ien n y w ysu n ięty z kla syczn ym jed n o o sło n o w ym blasza­ n ym łapaczem dym u.

rys. 3a. Rozwiązanie plastyczne kominka ściennego narożnego z widocznym z dwóch stron ogniem. Otwór paleniska jest wyposażony w szybę żaroodporną. rys. 3b. Kominek ścienny narożny z inte­ resującą komorą dymową w kształcie ko­ puły, która spełnia przede wszystkim fun­ kcję dekoracyjną. Jest w niej ukryty ka­ nał dymowy łączący żeliwną wkładkę kominkową z przewodem kominowym. Widoczna kratka świadczy o tym, że jest to kominek o zwiększonej wydajności cieplnej. rys. 4. Kominek ścienny umieszczony w rogu, wykonany z fugowanej cegły. Komora dymowa pokryta białym tyn­ kiem.

rys. 2b, Kominek ścienny wysunięty z dwuosłonowym, blaszanym łapaczem dymu i wyraźnie widocz­ nym kanałem dymowym. Przed podniesionym dnem paleniska jest umieszczona wysunięta duża płyta pod którą jest poręczne miejsce na opał. rys. 2c, Kominek ścienny wysunięty z okazałym be­ tonowym łapaczem dymu, kolorystycznie zharmoni­ zowany ze ścianami. rys. 2d. Kominek ścienny wysunięty z prefabryka­ tów. Rozwiązany jako kominek o zwiększonej wy­ dajności cieplnej; otwór paleniska zamykają drzwi­ czki z żaroodporną szybą.

przede wszystkim w domach jednorodzinnych (rzadko w blokach i kamienicach) i dumkach letniskowych. Kominki połączone z piecem ogrzewania miejscowego są wykorzystywane w obiektach przeznaczonych do rodzinnego wy­ poczynku. a więc w dumkach wypoczynkach, altanach w ogródkach działkowych i adaptowa­ nych wiejskich chałupach. Bez względu na funkcjonalne czy formalne rozwiązanie kominka we wnętrzu musi on two­ rzyć intymną i ciepłą atmosferę, nie może byc

jedynie . ozdobą" pomieszczenia. Ważne jest, by kominek wtedy, kiedy jest wygaszony, me za­ kłócał pełnej harmonii wnętrza. Przy projektowaniu należy pamiętać, że różne rodzaje kominków umożliwiają widoczność og­ nia z wielu stron Ten sam typ, np. kominek wolnostojący może być tak usytuowany, że ogień jest widoczny tylko z jednej strony (jak u kom­ inka ściennego), ale płomienie mogą być też widoczne z dwóch, trzech a nawet ze wszystkich stron.

rys. 5. Kominek wolnostojący z blachy, usytuowany w atrakcyjnym miejscu wnętrza

rys. 6. Kominek wolnostojący z blachy, umieszczony w rogu pomieszczenia - zgodnie z życzeniem lub możliwościami użytkownika można go ustawić w innej, dowolnej części przestrzeni mieszkalnej Palenisko jest wyposażone w drzwiczki z szybą żaroodporną

Nie wolno także zapominać o tym, że rozmiary kominka muszą harmonizować z danym pomiesz­ czeniem. Kominki o dużych rozmiarach nie mogą znajdować się w małych pomieszczeniach. I od­ wrotnie. Dlatego też rozwiązanie architektonicz­ ne powinno uwzględniać nie tylko jego prze­ znaczenie, lecz także usytuowanie, rozmiary, kształt plastyczny i budulec. Są to rzeczy nie­ zmiernie ważne, gdyż kominek jest nieodłącz­ nym elementem przestrzeni, w której się znaj­ duje i musi współgrać z całością wnętrza. W roz­

dziale tym nie są omawiane kominki o zwięk­ szonej wydajności cieplnej. Poświęcono im spec­ jalny rozdział. W celu upiększenia kominka, szczególnie kominka na nagrzewane powietrze stosuje się rozmaite ozdobne kraty, zapewniające przepływ doprowadzanego lub ogrzewanego po­ wietrza. Sprawie tej należy poświęcić więcej uwagi nie tylko z przyczyn funkcjonalnych, ale szczególnie estetycznych. Różnego rodzaju „ozdoby" prezentujemy w tej książce na wielu przykładach.

rys. 7. Przykład seryjnie produkowanych piecokominków z wprowadzonym kanałem dymowym do przewodu kominowego. Za granicą produkuje się piecokominki w dużym wyborze i różnych wielkościach. rys. 8. Kominek podwójny, wewnętrzny, pokryty białym tynkiem, ma charakter kominka ściennego umieszczonego w rogu-, zewnętrzny umieszczony jest na krytym tarasie, zbudowany według koncepcji kominka ściennego, wykonany jako mur z fugowanej piaskowo-wapiennej cegły.

rys. 9a. Kominek zewnętrzny wolnostojący z elementów produkowanych seryjnie przez wyspecjalizowaną firmę. Palenisko przystosowane do gotowania i pieczenia na rożnie oraz miojfre n& opał są betonowe, łapacz dymu i przedłużenie komina wykonane z czarnej stalowej blachy rys 9b Kominek zewnętrzny wolnostojący z bptonu z interesująco plastycznie rozwiązaną powierzchnią zewnętrzną. Funkcjonalne możliwości są praktycznie takie same. jak w przykładzie 9a.

rys. 10 Kominek o specyficznych funkcjach dodatkowych. Oprócz paleniska właściwego, po prawej stronie znajduje się palenisko z rożnem, po lewej mały piekarnik. rys. 11. Kominek połączony z piecem miejscowego ogrzewania. Dostęp do pieca zakrytego ceramiczną kratą znajduje się z odwrotnej strony kominka, skąd jest praktycznie niewidoczny.

k o m in k i

Tabela 1. Podział kominków pod względem architektonicznym (używana dalej terminologia) Możliwość zastosowania

Typ kominka

B

Charakterystyka możliwości a

Kominki ścienne*1*

♦

♦

+

wbudowane

wysunięte

wolnostojące

♦

+

-

dostawione przed ścianę kominową, piecokominek)3*

wolnostojące w przestrzeni

Kominki podwój­

w rogu ;

1.2.1. Kominki ścienne wbudowane (rys. 12-32)

-

+

połączenie kominka we­ wnętrznego z zewnętrznym

dwa kominki wewnętrzne

•

♦

4*

niektóre typy kominka ścien­ nego5

wolnostojący na tarasie

niektóre typy kom­ inków ściennych połączonych z obiektem (pło­ tem, a ścianą opo­ rową, itd.)

kominek wolno­ stojący (palenis­ ko), będący czę­ ścią kompozycji terenu lub ogro­ du

specjalne kom­ inki do przygo­ towania jedze­ nia

kominki do przygotowania jedzenia z miej­ scem biesiado­ wania

kominek połączony z wędzarnią lub piekarnikiem (ew. z obydwoma)

różne inne kom­ binacje

widoczność kominka i pieca

przysłonięty piec

Kominki o specyfi­ cznej funkcji doda­ tkowej *

Kominki połączone z piecem ogrzewama miejscowego

narożne

d

♦

ne*

Kominki zewnętrz­ ne

c

b

4

•

•

1.2. Charakterystyka i przykłady rozwiązań architektonicznych poszczególnych rodzajów kominków

Uwagi:

Najpopularniejszym i najbardziej tradycyjnym ty­ pem kominka w naszym kraju jest kominek ścien­ ny wbudowany. Nawiązujący historycznie do śred­ niowiecznego kominka reprezentacyjnego, umoż­ liwia szereg rozmaitych rozwiązań, od surowej pro­ stoty do najbardziej wykwintnych kształtów. Głó­ wną cechą kominka ściennego wbudowanego jest to, że wszystkie elementy konstrukcyjne są ukryte w ścianie kominkowej, widoczne jest jedynie pale­ nisko. Przy tym obojętne jest w zasadzie usytuowa­ nie komina. Na rys. 14-16 prezentujemy podstawo­ we podłączenia kominka ściennego wbudowanego do kanału kominowego oraz oznaczenie miejsca paleniska. Palenisko o dowolnych rozmiarach i na dowolnym poziomie może być wykonane z każ­

dego materiału. Pod względem architektonicznym otwór kominka uwydatnia się poprzez kształt i roz­ miary, zastosowany materiał, jak również finezję poszczególnych detali, jak gzyms, licówka, przybory kominkowe oraz miejsce na opał. Interesującym dodatkiem bywają także łapacze iskier, kraty, drzwiczki szklane lub metalowe, zamykające otwór kominka. Wszystkie te elementy powinny funkc­ jonalnie i plastycznie współgrać. Ogień jest wido­ czny z jednej strony, chociaż przy odpowiednim układzie miejsc przy kominku może być widoczny także z boku. Kominek ścienny wbudowany można praktycznie zrealizować wszędzie, nawet w mniej­ szym pomieszczeniu. Najprostsze rozwiązanie mo­ że sprawiać wrażenie monumentalnego, i odwrot­ nie, finezyjne sztukaterie z kamienia zdobiące ot­ wór kominka mogą podkreślić przytulną atmosferę stylowego wnętrza. Koncepcja plastyczna ściany kominka zależy od urządzenia całego wnętrza,

rys. 12. Widoczność paleniska kominka ściennego wbudowanego. rys. 13. Kominek ścienny wbudowany - konstrukcja korpusu kominka i komina jest praktycznie ukryta w ścianie kom­ inkowej.

A - we wnętrzu 8 - w plenerze. C -- połączenie wnętrze + plener w następujące] charakterystyce możliwości są podzielone na kominki ścienne wbudowane i kominki ścienne wysunięte 1 Konstrukcyjnie połączone (z murem). 1 Wszystkie trzy typy są wysunięte, jedynie stopień i kaształt wysunięci* są odmienne i zróżnicowane 5 Wyroby produkowane seryjnie * Konstrukcyjnie połączone dwa kominki - dobra kompozycja całości 5 Może mieć charakter kominka podwójnego ‘ Tutaj rue chodzi o systemy zwiększające wyda|now ogrzewczą kominka - patrz dalej w rozdziale: „Konstrukcyjne zasady budowy kominków

ta. ŁV V

i\j/6965£

rys. 14. Przewód ko­ minowy usytuowany bezpośrednio nad komorą spalania, a) rzut, b) przekrój rys. 15. Przewód ko­ minowy usytuowany z tyłu komory spala­ nia a) rzut, b) prze­ krój rys. 16. Przewód ko­ minowy umieszczo­ ny obok komory spalania aj rzut, bj przekrój rys. 17. Okazały ko­ minek ścienny wbu­ dowany wykonany z ceglanego muru fugowanego. Wyraź­ nym elementem ściany kominkowej jest wnęka biegnąca przez całą wysokość ściany,- w części dol­ nej, pod gzymsem jest miejsce na opał.

rys. 18. Kominek ścienny wbudowany o wyraźnym charak­ terze dekoracyjnym. Podniesione dno pa­ leniska z wysuniętą płytą oraz okazały gzyms kominka są obłożone kwadrato­ wymi płytami ka­ miennymi. rys. 19. Kominek ścienny wbudowany w kształcie okazałej, wolnostojącej kolu­ mny, dzielący duże pomieszczenie mie­ szkalne na dwie mniejsze, funkcjona­ lne części.

18

rys 20 Kominek ścienny wbudowany z wkładkę na nagrzewane powietrze. Historyzujący styl kominka może stanowić odpowiedni element stylowej kon­ cepcji wnętrza. rys. 21. Kominek w ścianie z fugowanej cegły z wnęką na opał obok paleniska. rvs 22. Kominek ścienny murowany z kamienia. rys' 23. Taki sam efekt, jak na rys. 22, można uzys­ kać stosując kamienną licówkę. rys 24 Kominek ścienny z kamiennych ciosów. Za­ miast ciosów można zastosować mur z cegły i płyto­ wą licówkę z kamienia. rys. 25. Kominek usytuowany w otynkowanej ścia­ nie ceglanej z ceramiczną okładziną jako maską. rys. 26. Kominek z okazałym otworem wspólnym dla paleniska i miejsca na opał. Wyciąg dymu mimośrodowy, tylko nad paleniskiem. rys. 27. Całkowicie ceramiczny wkład kominkowy. rys. 28. Kominek w otynkowanej ceglanej ścianie z otworem paleniska ozdobionym kamienną licówką. rys. 29. Kominek w ścianie z kamienia z plastycznie ukształtowanym otworem paleniska. rys. 30. Okazały kominek ścienny wbudowany, dzielący wizualnie duże pomieszczenie. Układ po­ ziomy podkreśla plastyczna obróbka otworu paleni­ ska i miejsca na opał, umieszczone obok siebie, a) widok na ścianę kominkową, b) widok z zaznaczo­ nym podłączeniem paleniska do przewodu komino­ wego. rys. 31. Kominek ścienny wbudowany z wyraźnym podkreśleniem paleniska. Korpus kominka w kształ­ cie okazałej kolumny. Jego usytuowanie między oknami umożliwia jednoczesne obserwowanie kra­ jobrazu i ognia. Istnieje też możliwość wybudowa­ nia fwłączonego kominka zewnętrznego (przyjemny dodatek tarasu). rys. 32. Wyraźne uwidocznienie komina (przewodu kominowego) we wnętrzu może zwiększyć efekt przestrzenny kominka ściennego wbudowanego.

KOMINKI

w zależności od zastosowania licówki kamiennej, ceramicznej, drewnianej lub muru licowego fugo­ wanego, otynkowanego czy betonowego. Przykła­ dy niektórych rozwiązań prezentujemy na rysun­ kach 17-32 Zasadę kominka ściennego wbudowanego mo­ żna zastosować także u kominków wolnostoją­ cych kolumnowych i to bez względu na usytuo­ wanie korpusu kominka Korpus ten może być umieszczony między oknami lub pośrodku więk­ szego pomieszczenia, dzieląc przestrzeń na dwie funkcjonalne części.

1.2.2. Kominki ścienne wysunięte (rys. od 33 do 68) W odróżnieniu od kominków ściennych wbudo­ wanych, których palenisko i komora dymowa (całość konstrukcji) stanowi wewnętrzną część ściany kominkowej z widocznym jedynie otwo­ rem paleniska, kominki ścienne wysunięte skon­ struowane są tak, że część konstrukcji tworzy występ ściany. Do ściennych kominków wysuniętych zalicza­ my również tzw. kominki narożne i kominki bu­ rys. 33. Podstawowy schemat kominka ściennego wysunięte­ go: a) rzut kominka z całkowi­ cie wysuniętym paleniskiem, b) przekrój przez tradycyjne roz­ wiązanie z widocznymi ukośny­ mi ścianami komory dymowej; c) przekrój kominka dwuosłonowego; 1 - osłona wewnętrz­ na, będąca koniecznym ele­ mentem konstrukcji, 2 - osłona zewnętrzna „architektoniczna". rys. 34. Schemat rzutu możli­ wych rozwiązań kominków ściennych wysuniętych z za­ znaczeniem stopnia widoczno­ ści ognia, a) kominki z dłuższą stroną paleniska równoległą do ściany kominkowej, b) kominki z dłuższą stroną paleniska pro­ stopadłą do ściany kominko­ wej: c) taki sam przykład jak w p. b), jedynie komin oddzie­ lony od muru stanowi element bryły kominka.

dowane w rogu. Pragniemy jednak przypomnieć, że kominek wysunięty o większych rozmiarach lub wysunięty cały jego korpus można zainstalo­ wać jedynie w dużych pomieszczeniach.

Podstawowe typy ściennych kominków wysuniętych (rys. od 33 do 48) Rozmiary i kształt wysuniętej ze ściany części kominka określają plastyczne rozwiązanie kom­ inka wysuniętego. Ważnymi elementami są pa­

lenisko i komora dymowa, która wyraźnie wpły­ wa na konstrukcję i wygląd kominka. Kształt komory dymowej i odpowiednie wykończenie zewnętrzne umożliwia szereg rozwiązań. Intere­ sujące jest rozwiązanie tradycyjne, w którym ze­ wnętrzny wygląd komory dymowej odpowiada kształtowi, wynikającemu z potrzeb konstrukcji, tzn, biegnie ukośnie po wewnętrznej płaszczyź­ nie pochyłej, skierowanej ku kanałowi dymowe­ mu. Różnorodność rozwiązań plastycznych umożli­ wi zastosowanie koncepcji dwuosłonowego typu

k o m in k i

rys. 35. Kominek ze znacznie wsu­ niętym w ścianę kominkową pale­ niskiem. Występ tworzy nieznacz­ nie wysunięte dno paleniska i bla­ szany łapacz dymu.

kominka. Oznacza to, że wewnętrzna osłona kształtem odpowiada wewnętrznym założeniom konstrukcji, podczas gdy wygląd zewnętrzny ma znaczenie dekoracyjne (nie jest to kominek na nagrzewane powietrze, w którym właśnie prze­ strzeń między osłonami spełnia funkcję ogrzew­ czą) i jest zgodne z estetyczną koncepcją wnętrza. W obu wypadkach przy mniejszym wysunięciu paleniska komora dymowa będzie pod względem plastycznym nieznacznie uwydatniona. Przy wię­ kszym występie ze ściany możliwości takie są dużo większe, a nawet może się zdarzyć, że kor­ pus kominka przyjmie kształt rzeźby, dzielącej przestrzeń. Koncepcja taka może wyraźnie wpły­ nąć na rozwiązanie przestrzenne, a tym samym funkcjonalne wykorzystanie kominka. Ogień mo­ że być widoczny z jednej, dwóch lub z trzech stron kominka.

rys. 36. Kominek zainstalowany w pokoju dziennym w bloku mie­ szkalnym. Betonowa ława komin­ kowa ciągnąca się wzdłuż całej ściany kominka jest umieszczona na poziomie paleniska, w którym zamontowano ruchomy, blaszany popielnik Dwuosłonowa komora dymowa z nieznacznie zwężającą się osłoną wewnętrzną do czopucha i przewodu kominowego. rys. 37. Kominek całkowicie wy­ sunięty z otynkowanym łapaczem dymu i paleniskiem z cegieł sza­ motowych.

36

rys. 38. Stylowe rozwiązanie ko­ minka ściennego wysuniętego z okazałą komorą dymową, której rozwiązanie plastyczne podkreśla gzyms kominka, wsparty z obu stron na zdobionych konsolach. Całość jest pokryta białym tyn­ kiem, podobnie, jak otaczające kominek ściany. Palenisko wyko­ nano z ceramicznych wiązań czerwono-brązowych. rys. 39. Nieznacznie wysunięty kominek z plastycznie uwypuklo­ nym paleniskiem.

k o m in k i

rys. 40. Całkowicie wysunięty kominek z widoczną metalową konstrukcją nośną. rys. 41. Kominek wysunięty roz­ wiązany jako element biblioteki. rys. 42. Nieznacznie wysunięty kominek z prostymi elementami kominkowymi. rys. 43. Kominek, stanowiący inte­ gralny element architektoniczny stylowo rozwiązanego wnętrza. rys. 44. Wyraźnie wysunięty kom­ inek ceramiczny. rys. 45. Kominek wysunięty o kształcie cylindrycznym. rys. 46. Kominek, w którym dłuższy bok palemska jest prostopadły do ściany kominowej. Rozwiązanie pa­ leniska „przejrzyste", umożliwiające widoczność ognia z dwóch stron. rys. 47. Kominek z dłuższym bo­ kiem paleniska prostopadłym do ściany zewnętrznej (lub działo­ wej), natomiast komin jest rozwią­ zany jako element bryły kominko­ wej. W tym wypadku ogień wido­ czny jest tylko z jednej strony, ale możemy wybrać takie samo roz­ wiązanie, jak w przykładzie po­ przednim. rys. 48. Kominek z węższą stroną paleniska przy ścianie kominowej, wysunięty w głąb pomieszczenia, umożliwia widoczność ognia z trzech stron.

Kominki narożne (rys. od 49 do 57) Z plastycznego punktu widzenia najlepszym rozwiązaniem jest umieszczenie kominka na ro­ gach ścian. Koncepcja dominującej pozycji kom­ inka w połączeniu ze schodami i oszkloną ścianą lub inaczej rozwiązaną pod względem funkc­

jonalnym przestrzenią jest dla wszystkich właś­ cicieli bardzo nęcąca, ale jednocześnie bardzo trudna pod względem plastycznym i konstruk­ cyjnym. Ten typ kominka pozwala patrzeć w ogień ze wszystkich stron, właściwie tak sa­ mo jak u kominków wolnostojących. Takie usy­ tuowanie czyni go widocznym nawet z innych pomieszczeń.

50 51

rys. 49. Podstawowy schemat usytuowania kominka naroż­ nego z optycznym podkreśleniem ognia; a) z jednej strony, b) z dwóch stron, c) i d) z trzech stron, e) i f) praktycznie ze wszystkich stron. rys. 50. Kominek narożny z ogniem widocznym z jednej strony. Korpus kominka z okazałym drewnianym gzymsem kominkowym oblicowany wygładzonymi kamiennymi pły­ tami o nieregularnych kształtach. Wyraźnym elementem dekoracyjnym jest miejsce na opał. W głębi widoczny piec kaflowy, podłączony do oddzielnego komina. rys. 51. Kominek narożny w domu letniskowym, rozwiązany jako piec pokryty grubą warstwą białego tynku z wbudowa­ nymi drewnianymi belkami. Rozwiązanie to umożliwia ob­ serwowanie ognia z dwóch stron. Jest to kominek na na­ grzewane powietrze, z metalową wkładką kominkową. rys. 52. Kominek narożny w domu jednorodzinnym, z biało otynkowaną komorą dymową. Okazały podest wokół kra­ wędzi dwóch ścian tworzy dno paleniska i ławy do siedze­ nia, umieszczone po obu stronach kominka. Takie usytuo­ wanie kominka umożliwia widoczność ognia z trzech stron.

KOMINKI

rys. 53. Plastyczne rozwiązanie otynkowanego w całości kominka narożnego. Ogień widoczny z jednej strony. rys. 54. Kominek narożny wykonany w całości z kamienia, z paleniskiem otwartym na dwie strony. Okazały kominek narożny muro wany z fugowanej cegły Ogień widoczny z trzech stron. Okazałość korpusu kominka podkreśla przestrzeń z odsłoniętymi wiązaniami dachowymi

rys. 56. Dwuosłonowy kominek narożny z paleniskiem otwartym z trzech stron. rys. 57. Okazały kominek narożny z maksymalną widocznością ognia.

k o m in k i

Kominki umieszczone w rogu (rys. od 58 do 68) Specjalnym typem kominków ściennych wysu­ niętych są kominki umieszczone w rogu pomiesz­ czenia, nazywane popularnie kominkami w rogu. Ich cechą charakterystyczną jest to, że praktycz­ nie ogień jest widoczny z każdego miejsca po­ mieszczenia. Rozwiązanie architektoniczne tego typu ko­

minków polega na tradycyjnym ukośnym ułoże­ niu osłony komory dymowej lub na wybudowa­ niu kominków dwuosłonowych, w których osło­ na zewnętrzna spełnia funkcję plastyczną. Kominki tego typu umieszcza się w rogu po­ mieszczenia, chociaż nierzadko zdarza się, że są usytuowane w innym miejscu, ale tak, by współ­ grały z koncepcją urządzenia wnętrza. W taki sposób może powstać interesujące rozwiązanie kominka i całej przestrzeni.

rys 58 Podstawowy schemat usytuowania kominka w rogu pomieszczenia: aj b) najczęstsze usytuowanie w rogu pomiesz­ czenia c) d) ej kominki tego typu mogę w większym pomieszczeniu tworzyć element ściany lub przepierzenie, pozwalające na rożne funkcjonalnie wykorzystanie poszczególnych części jednej przestrzeni. rys 59. Kominek w rogu pomieszczenia z wkładką na nagrzewane powietrze. W podstawie kominka oraz w komorze dymowej są dekoracyjne otwory, umożliwiające przepływ nagrzanego powietrza. rys. 60. Otynkowany kominek w rogu, o nietradycyjnym kształcie z ceglanym paleniskiem. rys 61. Kominek w rogu z blaszanym łapaczem dymu i wyeksponowanym kanałem dymowym. Ciekawym pomysłem jest powiązanie kominka ze schodami rys. 62. Przykład tego typu kominka, który nie został umieszczony w rogu pomieszczenia. Takie rozwiązanie umożliwia znaczną dyspozycyjność i dużą kombinację przestrzeni.

1.2.3. Kominki wolnostojące (rys. od 69 do 91)

Kominki przenośne (rys. od 69 do 77)

rys. 63. Tradycyjny murowany kominek w rogu. Część dolna jest wykonana z licowego muru fugowanego, komora dymowa oddzielona okazałym drewnianym gzymsem kominkowym jest otynkowana identycznie, jak pozostałe ściany. rys 64 Dwuosłonowy kominek w rogu z kamiennym paleniskiem i otynkowa­ ną osłoną komory dymowej rys 65 Atrakcyjna koncepcja kominka w rogu, z paleniskiem z cegieł szamoto­ wych i otynkowaną komorą dymową. rys 66 Otynkowany kominek z cegły, zaprojektowany jako rogowy, lecz nie usytuowany Mrogu ale zgodnie z funkcjonalną i plastyczną koncepcją wnętrza. rys 67 kominek *■rogu. będący >tętctą U. tany. tworzący przepierzenie dużego pomieszczenia mieszkalnego rys 68 Kominr-k na nagrzewane powietrze, umieszczony w rogu. Palenisko znajduje się na poziomie ławy połączonej z kominkiem. Osłona zewnętrzna jest z blachy otwory zapewniające przepływ powietrza mają charakter dekoracyjny.

W odróżnieniu od kominków ściennych wbudo­ wanych i wysuniętych, które pod względem bu­ dowlanym są częścią konstrukcji danej ściany, a więc całego obiektu, kominki przenośne są urządzeniami instalowanymi dodatkowo. Mogą nimi być wolnostojące ceramiczne lub metalowe grzejniki połączone kanałem dymowym z prze­ wodem kominowym. Ich miejsce w pomieszcze­ niu należy uzwględnić już w projekcie, by zape­ wnić takie rozwiązanie eksploatacyjno-przestrzenne, by nie sprawiały wrażenia jedynie dodatkowo zainstalowanych grzejników. Niebez­ pieczeństwo takie może zaistnieć przy tzw. piecokominkach, grzejnikach mogących spełniać zarówno funkcję pieca, jak i otwartego paleniska. Ten typ grzejników, z powodu ich dużej wydaj­ ności cieplnej i prostego zainstalowania, jest pro­ dukowany w szerokim asortymencie za granicą. Nie można przy tym wykluczać niebezpieczeńst­ wa szablonowego stosowania masowo produko­ wanych elementów. Zwracamy na to uwagę ze względu na wzrost zainteresowania tego typu kominkami. Przy odpowiedniej koncepcji można znaleźć rozwiązanie nadające wnętrzu oryginal­ ny, indywidualny wygląd. W wypadku później­ szego zainstalowania tego typu kominka może się niestety zdarzyć, że istniejące przewody kom­ inowe nie znajdują się w miejscu w którym kom­ inek ze względów eksploatacyjnych i przestrzen­ nych powinien być ustawiony. W takiej sytuacji należy wybrać najbardziej kompromisowy spo­ sób, który nie zakłóci plastycznej i funkcjonalnej harmonii przestrzennej.

69b

rys. 69. Podstawowe rozwiązania kominków przenośnych: aj b) kominki podłączone czopuchem do przewodu kominowego; c, d) kominki z kanałem dymowym przechodzącym przez konstrukcję stropu pomieszczenia; e, f) piecokominki podłączone czopuchem do przewodu kominowego. rys. 70. Możliwości odprowadzania dymu z przenośnych kominków: a) kominek bezpośrednio podłączony czopuchem do przewodu kominowego (modyfikacja tego typu uwzględnia bezpośrednie zawieszenie na ścianie kominowej); b) kominek podłączony do przewodu kominowego widocznym kanałem dymowym, c) kominek z kanałem dymowym przechodzącym przez konstrukcję stropową pomieszczenia. Rozwiązanie to jest odpowiednie przy kominkach, które mogą być stosowane jako kominki wolnostojące.

KOMINKI

74a

74b

76

77

74d

rys. 71. Blaszany kominek przenośny, zawieszony na ścianie kominowej kanałem dymowym, jest bezpośrednio podłączony do przewodu kominowego. rys, 72. Modyfikacja poprzedniego typu z widocznym kanałem dymowym, przechodzącym przez sufit. Taki typ może być ustawiony praktycznie w każdej części pomieszczenia mieszkalnego (o ile umożliwia to wyższa kondygnacja) i może spełniać funkcję kominka wolnostojącego, w danym wypadku zawieszonego, z paleniskiem otwartym z jednej strony. rys. 73. Piecokominek z metalowej blachy i szamotowej wykładziny, wielofunkcyjny. Wyrób o dobrej jakości, funkcjonalny i dobrze rozwiązany plastycznie. rys. 74, Produkowane seryjnie kominki z blachy o wysokiej wydajności cieplnej: a) b) taka sama zasada dwóch plastycznie odmiennych rozwiązań kominków (praktyczny przykład tego, że taki sam przedmiot może wyglądać zupełnie inaczej); c) kominek przenośny z prefabrykatów z okazałym blaszanym łapaczem dymu i widocznym kanałem dymowym, prze­ chodzącym przez konstrukcję stropu; całe palenisko z cegły szamotowej jest umieszczone na plastycznie rozwiązanej płycie żelbetowej; d) analogia do poprzedniego przykładu, z zastosowaniem łapacza dymu w kształcie wielościanu. rys. 75. Blaszany kominek przenośny z czopuchem podłączonym bezpośrednio do przewodu kominowego. rys. 76. Ceramiczny korpus kominkowy przenośny, ustawiony przed ścianą kominową. rys. 77. Korpus kominka z blachy zawieszony na ścianie i czopuchem podłączony do przewodu kominowego.

k o m in k i

Kominki wolnostojące (rys. od 78 do 91) Kominki wolnostojące, to ustawione w przestrze­ ni urządzenia ogrzewcze przyjmujące czasami kształt rzeźby, które są istotnym a czasami wręcz dominującym elementem pomieszczenia. Różno­ rodny materiał zastosowany przy budowie umoż­ liwia rozmaite rozwiązania i odpowiednią wido­ czność ognia. Kominki wolnostojące umożliwiają widocz­ ność ognia ze wszystkich stron, tzn. praktycznie z każdego miejsca pomieszczenia, a nawet z po­ mieszczeń sąsiednich. Najlepiej można to osiąg­ nąć stosując stalową lub betonową konstrukcję, umożliwiającą zawieszenie łapacza dymu na sufirys. 78. Schematyczny rzut kominków wolnostojących, wy­ nikający z ich rozwiązań konstrukcyjnych i plastycznych: a) kolumnowy kominek murowany z regularnym przewo­ dem kominowym obok paleniska (patrz rys 79 bj, bj kolu­ mnowy kominek murowany z kominem nad paleniskiem (patrz rys 79 a, ej c, dj kolumnowe kominki z narożnie umieszczonym paleniskiem,- e) kominek wolnostojący z „przezroczystym paleniskiem f) wolnostojący korpus kominkowy z murowaną ścianką działową na której jest zawieszony łapacz dymu; g) murowana ścianka działowa z zawieszonym na niej łapaczem dymu i widocznym kana­ łem dymowym, przechodzącym przez konstrukcję stropo­ wą h) wolnostojący kominek z paleniskiem widocznym ze wszystkich stron, łapacz dymu z blachy i kanał dymowy zawieszone na suficie - kanał dymowy przechodzi przez konstrukcję stropu (można zastosować rozwiązanie jak dla kominka dwuosłonowego. patrz rys 79d); i) kominek wol­ nostojący na rzucie koła. podobny do fioprzedniego typu (patrz rys. 79e).

rys. 79. Schematy niektórych, wybranych rozwiązań: a) kolumnowy kominek murowany z paleniskiem widocznym z jednej strony; b) kominek wolnostojący z przewodem kominowym obok paleniska umożliwia bądź widoczność ognia z jednej strony, jak w wypadku kominka ściennego (patrz rys. 78a), bądź z dwóch stron, jeżeli palenisko będzie paleniskiem „przezroczystym (patrz rys. 78e); c) kolumnowy kominek wolnostojący, rozwiązanie jak w kominku ściennym wbudowanym (patrz rys. 78b), d) kominek wolnostojący na rzucie kwadratu z blaszanym łapaczem dymu (zaznaczono możliwość rozwiązania kominka jako dwuosłonowego); e) kominek wolnostojący na rzucie koła z zawieszonym blaszanym łapaczem dymu. rys. 80. Piecokominek umieszczony w wolnej przestrzeni dobrze spełnia rolę kominka wolnostojącego dzięki kanałowi dymowemu przechodzącemu przez sufit. Cylindryczny kształt korpusu grzejnego umożliwia dowolne umiejscowienie w pomieszczeniu. rys. 81. Blaszany kominek z paleniskiem widocznym z trzech stron. Palenisko jest zamknięte szybą żaroodporną pełniącą jednocześnie funkcję łapacza iskier. Jest przykładem różnorodnych możliwości umieszczenia tego typu kominka nie tylko pośrodku pomieszczenia, ale także przy ścianie.

cie. W taki sposob można (zwłaszcza stosując rożnego rodzaju blachy) uzyskać lekką, delikatną architekturę kominka, podkreślając ją jeszcze od­ powiednią koncepcją kolorystyczną. Z reguły te­ go rodzaju kominek składa się jedynie z płyty paleniska i łapacza dymu z kanałem dymowym podłączonym bezpośrednio do przewodu komin­ owego. Kłopot z ich zainstalowaniem polega na tym, że wymagają dużych pomieszczeń, pokoi, w których przyjmujemy gości. Wokół otwartego paleniska można zgromadzić większą liczbę osob, można na nim indywidualnie przygotowy­ wać jedzenie. Jednak prowadząc przy ognisku rozmowy każda z osób jest zmuszona ograniczyć się do kontaktu z najbliższymi sąsiadami, bo­ wiem płomień, a zwłaszcza! konstrukcja kominka (łapacz dymu) nie pozwala na bezpośredni kon­ takt z osobami siedzącymi naprzeciw.

rys. 82 Okazały kominek kamienny wolnostojący z „prze­ zroczystym paleniskiem

Powszechnie panuje przekonanie, że kominkami wolnostojącymi są jedynie te kominki, u których ogień widoczny jest ze wszystkich stron. Projektuje się jednak i takie, w których ogień można zamknąć w komorze spalania, z możliwością większego lub mniejszego otwarcia ścian bocznych, co ma wpływ na widoczność ognia. Płomień może być widoczny tylko z jednej strony, tak jak u kominków ścien­ nych, lub z dwóch czy trzech stron. Koncepcja taka pozwala na budowanie okazałych kominków kolu­ mnowych lub ustawienie korpusu kominka dzielą­ cego dużą przestrzeń na dwie mniejsze. I przy takiej koncepcji istnieją bowiem różnorodne roz­ wiązania zarówno pod względem architektonicz­ nym, jak i materiałowym. Kamień, cegły i beton są materiałami bardzo ciężkimi, lecz przy okazalszych konstrukcjach można je stosować z takim samym powodzeniem jak gładki tynk.

rys. 83. Kominek wolnostojący z blaszanym łapaczem dy­ mu i betonowym podestem. rys. 84. Blaszany kominek wolnostojący, umieszczony w pomieszczeniu.

interesująco

rys. 85. Okazały korpus kominka rozwiązany jako kominek ścienny wysunięty. Jego usytuowanie i rozmiary czynią z niego element dzielący przestrzeń. rys. 86. Kominek wolnostojący, dzielący przestrzeń, będą­ cy jednocześnie elementem dekoracyjnym.

KOMINKI

rys. 87 Rozwiązanie dwóch kom­ inków aa dwóch kondygnacjach nad sobą Wolnostojący korpus kominka z piętra górnego jest kon­ strukcyjnie połączony z kanałem dymowym kominka dolnego: aj widok ogolny, b) schematyczny przekrój obiektu rys 88 Kominek wolnostojący z blaszanym łapaczem dymu. rys 89. Kominek wolnostojący, dwuosłonowy o całkowicie meta­ lowej konstrukcji. Zewnętrzną osłonę komory dymowej można sporządzić z rożnych materiałów Inawet o charakterze dekoracyj­ nymi zgodnie z całością koncepcji wnętrza. rys. 90 Kominek z pionowo prze­ suwanym łapaczem dymu. rys 91. Kolumnowy kominek wol­ nostojący przechodzący przez dwie kondygnacje. Atrakcyjność takiego rozwiązania polega na zharmonizowaniu kominka z gale­ ną i schodami.

1.2.4. Kominki podwójne (rys. od 92 do 96) Ze względu na specyficzne możliwości rozwiąza­ nia architektonicznego kominków podwójnych poświęcamy temu typowi oddzielny rozdział, chociaż i w ich wypadku można zastosować roz­ wiązanie charakterystyczne dla każdego innego typu. Kominki podwójne, to w zasadzie dwa kominki powiązane ze sobą konstrukcyjnie i architektoni­ cznie. Komminki te mogą być umieszczone na tej samej kondygnacji lub na dwóch, nad sobą (patrz dalej). Jeżeli znajdują się na tej samej kondyg­ nacji, usytuowane są wtedy bądź „tyłem" do sie­ bie, bądź obok siebie w ścianie kominowej, przy czym każdy z nich jest zwrócony frontem do innego pomieszczenia. Sytuacja taka może po­ wstać np. w jednym dużym pomieszczeniu po­ dzielonym na salon lub pokój stołowy oraz na miejsce przeznaczone do wypoczynku. Jeżeli obie części tego pomieszczenia dzieli ściana nie siągająca sufitu, wyraźnie mogą być widoczne kanały dymowe obu kominków, które mogą fun­ kcjonować jako kominki ścienne wysunięte lub przenośne. W naszych warunkach, ze względu na ograni­ czone parametry domków jednorodzinnych lub letniskowych, przy instalowaniu kominków po­ dwójnych, jeden można umięścić w pomieszcze­ niu mieszkalnym, a drugi na zewnątrz, z reguły jako kominek zewnętrzny na krytym lub odsło­ niętym tarasie. W koncepcji kominka podwójnego, umieszczo­ nego na jednej kondygnacji (połączenie pomiesz­ czenia mieszkalnego z tarasem) można uzyskać bardzo wyraźny funkcjonalny i dekoracyjny ele­ ment, zwłaszcza przy osadzeniu korpusu kom­ inka w oszklonej ścianie, dzielącej pomieszczenie na część wewnętrzną i zewnętrzną. Świetlna gra płomieni staje się wtedy widoczna z wnętrza domu nawet, kiedy ogień płonie w kominku na tarasie, i odwrotnie. Przy umieszczeniu kominków na dwóch kon­ dygnacjach nad sobą można zastosować rozwią­ zanie podobne do rozwiązania oddzielnych, nie połączonych ze sobą kominków ściennych. Kom­ inki takie nie są jednak traktowane jako kominki podwójne. Spotykamy się także z rozwiązaniem,

rys. 92 Podstawowy schemat rzutu kominków podwójnych: A-pokój dzienny; B-taras; 1-umieszczenie kominka nie po­ zwala na pierwszy rzut oka zorientować się, że jest to kom­ inek podwójny - z zewnątrz świadczy o tym jedynie korpus kominowy (a e, g), 2-usytuowanie kominka umożliwiające patrzenie w ogień także z innego pomieszczenia - z pokoju na kominek zewnętrzny lub odwrotnie, (d - całkowicie, f, h - częściowo), 3-dwa kominki w jednym dużym pomiesz­ czeniu, przedzielonym częściowo ścianką działową (c).

w którym kanał dymowy dolnego kominka sta­ nowi konstrukcję nośną górnego kominka lub jest z nim powiązany architektonicznie. Powstają w ten sposób, wyraźne pod względem plastycz­ nym korpusy ogrzewcze, które można uważać za kominek podwójny. Możemy w każdym razie stwierdzić, że kominki podwójne wymagają po­ tężniejszej bryły kominkowej, która może stać się ważnym elementem kompozycyjnym całego obiektu

rys. 93. Kamienny kominek podwójny w stylowo rozwiąza­ nym wnętrzu. Plastycznie wyraźnie zaznaczone kanały dy­ mowe w kształcie cylindrycznym. rys. 94. Dwa kominki w jednym dużym pomieszczeniu, (patrz rys. 92cj. rys. 95. Architektoniczne rozwiązania kolumnowego kom­ inka podwójnego umieszczonego między oknami (patrz rys 92b). rys. 96. Kominek podwójny z rozwiązaniem wewnętrzne­ go. jako kominka w rogu a kominka zewnętrznego na tarasie, jako kominka ściennego wbudowanego.

1.2.5, Kominki zewnętrzne (rys. od 97 do 109) Kominki budowane na zewnątrz są wyrazem pra­ gnień człowieka posiadania ognia ku własnej radości nie tylko w swoim domu, ale także poza nim, w plenerze. Umieszczenie nad paleniskiem, na łące lub w ogrodzie, łapacza dymu z kominem tak, by lepiej odprowadzał dym, który może przeszka­ dzać siedzącym wokół ognia, należy uważać za przesadę. Staje się to jednak konieczne, kiedy palenisko jest umieszczone blisko domu. W takim wypadku można zastosować rozmaite rozwiąza­ nia architektoniczne i konstrukcyjne, od kom­ inków wolnostojących a nawet przenośnych ustawianych na tarasach, po kominki podwójne, przypominające rzeźby z dwoma paleniskami. Przy instalowaniu kominka zewnętrznego nale­ ży postępować według kilku podstawowych za­ sad. Najważniejszą jest usytuowanie go w miejscu bez przeciągów, zasłoniętym od wiatru tak, by dym nie przeszkadzał sąsiadom. Można to osiąg­ nąć stosując rozwiązanie przestrzenne, pozwalają­ ce umieścić kominek po odpowiedniej stronie obiektu, względnie wybudować ścianę ochronną lub zasadzić zieleń. Pod względem architektonicz­ nym kominek zewnętrzny musimy traktować tak samo, jak kominek znajdujący się wewnątrz obie­ ktu. Uważając kominek wewnątrz obiektu za in­ tegralną część wnętrza, powinniśmy pamiętać, że kominek stojący na zewnątrz musi tworzyć, har­ monijną całość z otoczeniem. Pod względem kon­ strukcyjnym stosuje się praktycznie te same zasa­ dy, o których mowa w poprzednich rozdziałach. Najmniej związanym z obiektem zarówno pod względem architektonicznym, jak i użytkowym jest kominek wolnostojący, umieszczony na ze­ wnątrz. Wrażenie przytulności przy tego typu kom­ inku można osiągnąć przygotowując i przystoso­ wując odpowiednio teren i otoczenie, sadząc drze­ wa i krzewy. Kształty zmian, jakie wprowadzamy na zewnątrz domu powinny współgrać z materiarys. 97 Kominki budowane na zewnątrz, usytuowane na krytym tarasie, pod względem architektonicznym i budow­ lanym połączone z obiektem (a,b,c). Ich rozwiązanie polega na częściowym zamknięciu przestrzeni, zwłaszcza przed przeciągiem, bocznym wiatrem, deszczem itp. A. - kryty taras, B - przestrzeń mieszkalna, C - ogród (łąka), 1 - kom­ inek zewnętrzny, 2 - kominek wewnętrzny.

KOMINKI

rys. 98 Kominek wybudowany na ze­ wnątrz na częściowo krytym tarasie; po­ zostałą część tarasu można w razie potrze­ by przysłonić wysuwaną roletą, chroniącą przed słońcem. rys. 99 Kominek na całkowicie zadaszo­ nym tarasie, rozwiązany jako kominek ścienny wysunięty. rys. 100 Kominek narożny na krytym tara­ sie, podkreślony dekoracyjnie rozwiązaną komorą dymową, w kształcie charaktery­ stycznym dla kominków wolnostojących. rys. 101 Piecokominek usytuowany na krytym tarasie, pełniący funkcję kominka zewnętrznego.

łem z jakiego wykonany jest kominek (blacha, ceramika, cegły, kamień lub ich połączenie). Inte­ resujące są kominki przenośne, coraz częściej do­ stępne na naszym rynku. Powszechnie panuje zasa­ da, że kominki budowane na zewnątrz powinny być produkowane z materiałów odpornych na dzia­ łania atmosferyczne. W przeciwnym wypadku na­ leży kominek zabezpieczyć na zimę. Interesująca jest koncepcja umieszczenia kom­ inka wolnostojącego z widocznym ze wszystkich stron ogniem na krawędzi zadaszenia werandy. Kominek staje się wtedy jeszcze bardziej funkc­ jonalny, a w razie deszczu można przy nim spo­ kojnie siedzieć. Przy ładnej pogodzie można ogień obserwować z większej odległości, siedząc w ogrodzie lub na łące. W żadnym z tych wypad­ ków nie będziemy odnosili wrażenia „tymczaso­ wości", bowiem realizację takiej koncepcji ar­ chitektonicznej poprzedzać będą rozważania o charakterze użytkowym, rozwiązujące wzajem­ ną relację wnętrze - otoczenie, widoczność z róż­ nych miejsc i charakter bryły kominka w aspek­ cie zewnętrznego wyglądu całego obiektu. Istotnym elementem dekoracyjnym obiektu może być wybudowanie tarasu i umieszczenie na nim kominka, przylegającego do jednej ze ścian obiektu. Jeżeli obiekt jest wybudowany na pla­ nie linii łamanej, taras otaczają z dwóch stron ściany. Następne dwie strony powinny być skie­ rowane na najładniejszy widok, co umili czas spędzany przy kominku. Wrażenie przytulności można uzyskać umieszczając pomiędzy werandą a pomieszczeniem mieszkalnym oszkloną ścianę. Przy takiej koncepcji wnętrze wraz z otoczeniem będzie tworzyć wizualnie pewną całość, a kom­ inek będzie spełniał funkcję dekoracyjną nawet wtedy, kiedy nie będzie w nim ognia. Jeżeli dodatkowo zostanie zadaszona weranda, będzie można spędzać na niej czas bez względu na pogodę. Z punktu widzenia architektonicznego rys. 102 Kominki budowane na zewnątrz na krytym tarasie, połączone pod względem architektonicznym i budowla­ nym z obiektem, osłonięte jedynie zadaszeniem: a) roz­ wiązanie kominka podwójnego w kształcie wolnostojącej rzeźby z dwoma paleniskami, b) kominek bez bezpośred­ niego połączenia z wnętrzem, c) kominek wolnostojący w pobliżu okapu zadaszenia tarasu umożliwia siedzenie przy nim także poza tarasem, w razie deszczu można siedzieć przy ogniu bezpośrednio na tarasie,- A-odkry ty taras, B - przestrzeń mieszkalna, C - ogród (łąka); 1 - kom­ inek zewnętrzny, 2 - kominek wewnętrzny.

k o m in k i

103

rys. 103 Kominek wybudowany na zewnątrz może być wyraźnym elementem architektury obiektu - przykład kominka na otwartym tarasie. schemat rzutu, A - otwarty taras, B - cześć mieszkalna obiektu, C - ogród (łąka), 1 - kominek zewnętrzny

ciekawe jest zastosowanie zasady kominków po­ dwójnych, opisanych w osobnym rozdziale. Chcąc z kominka wybudowanego na zewnątrz uczynić architektoniczny element obiektu, możemy zde­ cydować się na kilka sposobów. Do najskutecz­ niejszego należy zapewne samodzielne usytuowa­ nie kominka z korpusem kominkowym w pewnej odległości od obiektu, z którym zostanie połączo­ ny jak funkcjonalnie, tak i plastycznie. Można to uzyskać budując ścianę łączącą, pergolę lub da­ szek, który można wykorzystać jako miejsce na opał lub miejsce do przygotowania posiłków. Roz­ wiązanie to pozwala uzyskać dowolnej wielkości przestrzeli wypoczynkową, której atrakcyjność i przytulność można zwiększyć sadząc zieleń. Kominki wolnostojące w plenerze będące właś­ ciwie paleniskami z łapaczem dymu i kominem, umożliwiają zgromadzenie się przy nich większej liczby osób. Najlepsze jest ustawienie wokół takich kominków wygodnych taboretów i ław, wykona­ nych z naturalnego surowca, np. taborety czy krze­ sła z pni lub ławy z grubych bali. Ciekawym pomysłem mogą być także ławy z przepołowio­ nych pni. Taborety z kamienia są niezwykle atrak­ cyjne, lecz aby usiąść na nich wygodnie należy wyłożyć siedzenia warstwą dającą ciepło, tzn. dre­ wnem, skórami lub futrem. Wygodne są również krzesełka wiklinowe, lekkie i łatwo przenośne.

KOMINKI

Interesującym elementem rozwiązania kominka budowanego w plenerze mogą być kamienne ska­ rpy, w pobliżu których często budowane są domki letniskowe. Przy wyrównywaniu terenu można nie tylko uzyskać płaską powierzchnię, ale jedno­ cześnie wzmocnić skarpę ścianą oporową, która uniemożliwi osunięcie się podkopanej części skar­ py. W taki sposób można wybudować kominek ścienny zewnętrzny z odciągiem dymu w skarpie, poza miejscem wokół kominka. Taki kominek można usytuować w ogrodzie, niezależnie od obiektu, jak również w jego pobliżu, jako element rozwiązania architektonicznego i użytkowego. Kominek w bezpośredniej bliskości obiektu two­ rzy bardzo interesujący i atrakcyjny układ plas­ tyczny. Staje się nie tylko uzupełnieniem, lecz elementem architektonicznej mikroprzestrzeni. W takim samym układzie można zastosować kom­ inki wolnostojące. Przy odpowiednim usytuowa­ niu w stronę krytej werandy lub przyzby, ogień może być widoczny nawet podczas deszczu, stano­ wiąc dodatkową atrakcję w okresie słoty. Kominki budowane na zewnątrz umożliwiają przeżycie przyjemnych chwil i dlatego stają się przedmiotem coraz większego zainteresowania właścicieli domków wypoczynkowych, altan w ogródkach działkowych i domków jednoro­ dzinnych, jak również tych, którzy je budują.

104a

rys. 104. Kominek wybudowany na zewnątrz może stano­ wić wyraźny plastyczny element obiektu, także wtedy, kiedy połączeniem budowlanym jest ściana łącząca (osła­ niająca), daszek, pergola itp. Takie rozwiązanie kominka tworzy z niego bezpośredni element zewnętrznego natural­ nego otoczenia: a) schemat rzutu, b) widok: A - osłonięta przestrzeń przed kominkiem, B - część mieszkalna, C - ściana łącząca, osłaniająca, 1 - kominek zewnętrzny.

k o m in k i

rys. 105. Kominki budowane na zewnątrz, wolnostojące, umieszczone w pobliżu obiektu, bez połączenia budow­ lanego: a) kominek wybudowany na zewnątrz znajdujący się w pobliżu obiektu może mieć nie tylko dobre użytkowe połączenie z tym obiektem, ale również stanowić dodatek większego mikrootoczenia mieszkalnego; A - osłonięta, uporządkowana przestrzeń, B - kryta przyzba (kryty taras), C - część mieszkalna obiektu, D - ogród (łąka), 1 - kominek zewnętrzny, 2 - wejście do obiektu; b) wolnostojący kom­ inek wybudowany na zewnątrz - atmosferę intymności tworzy jedna strona obiektu, dwie ściany i zieleń; A - osło­ nięta przestrzeń z kominkiem. B - odkryty taras, C - obiekt mieszkalny, D - mur osłaniający, 1 - kominek rys. 106, rys. 107. Przykłady kominków wybudowanych na zewnątrz (wykonanych z prefabrykatów), przystosowanych do przyrządzania jedzenia. rys. 108. Wolnostojący kominek wybudowany na zewnątrz. Korpus kominka tworzą spawane części stalowej blachy, ogień jest widoczny z trzech stron. rys. 109 Kominek wybudowany na zewnątrz usytuowany w ścianie oporowej zbocza. Dym jest odprowadzany przez kanał dymowy poza miejsce przy kominku Takie roz­ wiązanie nasuwa możliwość umieszczenia w miejscu od­ ciągu dymu wędzarni: a) przekrój, b) widok, 1 - kominek w murze oporowym, 2 - uporządkowany teren przed kom­ inkiem, 3 - wyciąg dymu.

1.2.6. Kominki o specyficznych funkcjach dodatkowych (rys. od 110 do 123) Jedną z trwałych wartości kominka pozostaje wytworzenie przytulnej atmosfery, której nieod­ łączną częścią jest świetlna gra płomieni i trzask płonącego drewna. Najważniejszą rzeczą przy za­ spokajaniu tego pragnienia jest tęsknota za in­ tymnym kątem, będącym miejscem odpoczynku i refleksji. Jednak wartości kojarzące nam się z komin­ kiem mają szerszy charakter. Przy jego odpowie­ dnim usytuowaniu można nie tylko usiąść przy ogniu, ale również obserwować płomienie z są­ siednich pomieszczeń. Takie rozwiązanie wyma­ ga większej przestrzeni, zwłaszcza jeśli chcemy mieć kominek wolnostojący, który obok funkcji relaksowych, umożliwia przygotowanie posiłku oraz jego spożycie, bez zbędnego oddalania się. Temu właśnie mogą służyć specjalnie skonstruo­ wane kominki. Aby taki kominek zainstalować, należy wybrać jedno z dwóch rozwiązań. Pierw­ sze polega na podniesieniu paleniska do poziomu 110

113

rys. 110. Betonowy kominek z rożnem wykonany z prefab­ rykatów, podobny do paleniska wybudowanego na ze­ wnątrz i przystosowanego do przygotowywania jedzenia. Przy używaniu węgla drzewnego można go zainstalować na krytym tarasie. rys. 111. Betonowy kominek z prefabrykatów, przystoso­ wany do przygotowywania jedzenia. rvs 112 Betonowy kominek z prefabrykatów umożliwiają­ cy przygotowanie posiłków. Przedłużenie komina pozwala uzyskać większy płomień bez nadmiernego wydzielania się dymu. Można go również zainstalować na odsłoniętym tarasie lub w ogrodzie. rys 113 Betonowe palenisko do przygotowywania jedze­ nia, odpowiednie na kryty taras. rys. 114 Palenisko do przygotowywania jedzenia umiesz­ czone na krytym tarasie Składa się z prefabrykatów - pod­ nóże jest ceramiczne, palenisko i akcesoria żeliwne.

stołu biesiadnego, przylegającego jednym bo­ kiem do paleniska. Posiłki przygotowuje się na palenisku, odsuniętym od siedzących przy stole. Bezpośrednią bliskość paleniska czują tylko oso­ by siedzące tuż przy kominku. Jeżeli jednak za­ stosujemy kominek wolnostojący, którego dno paleniska zostanie podniesione do poziomu stołu a od rusztu rozszerzy się tak, że jego krawędź może służyć za stół, wszyscy biesiadnicy będą siedzieli w takiej samej odległości od ognia. W specjalnych wypadkach można przy każdym miejscu stołu zainstalować mały ruszt do indywi­ dualnego przygotowania posiłku. Kominki te, po­ mimo bardzo określonych funkcji, w pewnych okolicznościach mogą być bardzo atrakcyjne. Jeżeli kominek umieszczony jest we wnętrzu, powinien oczywiście mieć łapacz dymu, nato­ miast w ogrodzie lub na krytym tarasie można zainstalować palenisko przeznaczone jedynie do przygotowania jedzenia, bez łapacza dymu. Miej­ sce biesiadowania nie jest wtedy bezpośrednio połączone z paleniskiem. Interesujące są konstru-

KOMINKI

keje dwóch palenisk w jednym korpusie kom­ inkowym, z których jedno shiży do ogrzewania, drugie mniejsze, z podwyższonym dnem, do przy­ gotowania jedzenia. Niekiedy częścią takiej ścia­ ny kominkowej może być wędziarnia, lub inne specjalne urządzenie. Wsrod kominków o specyficznych funkcjach dodatkowych występują również takie, które dzięki specjalnej konstrukcji charakteryzują się znaczną oszczędnością i zwiększoną wydajnością ciepła. Architektonicznie nie różnią się one od innych kominków, ponieważ elementy konstruk­ cji ukryte są we właściwym korpusie kominko­ wym (patrz: rozdział „Kominki o zwiększonej wy­ dajności cieplnej".

rys. 115. P ołożenie paleniska połączonego z m iejscem do biesiadow ania: a) na p o ziom ie m iejsc do siedzenia z osadzonym p a len iskiem i m iejscam i w okół ko m in ka oraz m ożliw ością indyw idualnego przygotow ania jedzenia, b) obniżone w stosunku do p o zio m u podłogi, z m ożliw ością siedzenia w okoł kom inka, c) na p o ziom ie m iejsca do biesiadowania. rys. 116. K o m in ek do p rzyg o to w yw a n ia jedzenia, połączony je d n y m bokiem a ze stołem. rys. 117. K o m in ek p rze zn a c zo n y do biesiadow ania w okół paleniska (patrz rys. 115a). rys. 118 K om inek w ew n ętrzn y, p rzystosow any do przygotow ania i spożyw ania jedzenia. Blaszany łapacz d ym u pionow o przesuw any, u m o co w a n y na stalow ych linkach z rolkam i i ciężarkam i Po zgaszeniu ognia p a len isko m ożna p rzy k ry ć łapaczem dym u.

123a

rys. 119. Ogólny widok korpusu kominkowego powstałego po rekonstrukcji otwartego paleniska. Dodatkowo dobudo­ wany z boku mały kominek jest przeznaczony do przygoto­ wywania posiłków (szczegóły patrz rys. 120 i 121). rys. 120. Szczegółowy widok kąta z małym kominkiem przeznaczonym do przygotowywania posiłków (blaszany łapacz dymu jest podłączony do przewodu kominowego kanałem dymowym). rys. 121. Podniesione palenisko małego kominka z urzą­ dzeniem do pieczenia na rożnie. rys. 122. Specjalna wielofunkcyjna ściana kominkowa. Po­ środku jest kominek do ogrzewania, po lewej stronie mniejsze palenisko do gotowania, po prawej - wędzarnia. rys. 123. Ściana kominkowa przeznaczona raczej do kuchni lub kąta kuchennego, wizualnie połączonego z pomiesz­ czeniem mieszkalnym: a) kominek jako część płyty kuchennej, b) płyta kuchenna umieszczona obok ściany z kom­ inkiem, 1 - palenisko kominka, 2 - palenisko do urządzenia nr 3, 3 - specjalne urządzenie do przygotowywania posiłków w wodzie lub na parze, 4 - łapacz dymu i pary, 5 - kuchenka elektryczna, 6 - zlewozmywak, 7 - miejsce na opał - dostar­ czanie opału z zewnątrz, 8 - palenisko do podgrzewania posiłku i wędzarni, 9 - piekarnik do podgrzewania jedzenia, W - wędziamia, 11 - przewód kominowy.

123b

KOMINKI

1.2.7. Połączenie kominka z piecem rozwiązania plastyczne i funkcjonalne (rys. od 124 do 138) Niniejszy rozdział będzie interesował przede wszystkim właścicieli domków letniskowych, al­ tanek w ogródkach działkowych i wiejskich cha­ łup adaptowanych do celów wypoczynkowych, mniej natomiast właścicieli domków jednoro­ dzinnych, w których instaluje się dziś CO. Dla wymienionych wyżej obiektów letnisko­ wych (oprócz chałup) obok ogrzewania lokalne­ go charakterystyczna jest mała powierzchnia za­ budowy, wynikająca z aktualnych przepisów. Je­ dnak często pragnieniem właścicieli tych obiek­ tów jest posiadanie kominków. W związku z małą powierzchnią obiektu każdy szuka rozwiązania i sposobu, jak stworzyć wokół kominka odpowie­ dnie miejsce do wypoczynku. Trudniej znaleźć rozwiązanie, kiedy obiekt ma tylko jeden komin. Kiedy kominów jest więcej, kominek można usy­ tuować w dowolnym miejscu. Złożoność ta wyni­ ka z faktu, że kominek nie może być jedynym źródłem ciepła w obiekcie, że oprócz niego po­ winno być jeszcze inne, kuchenka lub piec, względnie oba urządzenia. Podane tu plany schematyczne prezentują przykłady rozwiązań przestrzennych i eksploata­ cyjnych kiedy domek ma jeden komin. I w takich wypadkach można zachować wolną przestrzeń wokoł kominka, który będzie skutecznym źród­ łem ciepła bez widocznego innego źródła. Ku­ chenka lub piec zostają bowiem umieszczone w sąsiednich pomieszczeniach mieszkalnych, bez względu na to, czy jest to sypialnia, czy kuchnia. Przy odpowiednim zapewnieniu przepływu po­ wietrza, można ogrzać cały obiekt, (patrz rvs. 124-126) Bardziej odpowiednim i skutecznym rozwiąza­ niem będzie takie, w którym drugie źródło ciepła zostanie zainstalowane bezpośrednio w pokoju dziennym i będzie go ogrzewać. Jest to wygodne również dlatego, że w obiektach letniskowych pokój dzienny bywa największy i najczęściej używany. Regulowanie temperatury w pozosta­ łych pomieszczeniach, jak kuchnia lub sypialnia, staje się bardziej naturalne, ponieważ najwyższa temperatura wymagana jest w pokoju dziennym.

Powstaje wtedy jednak problem natury plastycz­ nej. Do jednego komina z dwoma przewodami musi zostać podłączone zarówno palenisko kom­ inka, jak i piec. Najgorszym rozwiązaniem jest umieszczenie pieca obok kominka. Zainstalowa­ nie obok siebie dwóch odmiennych pod wzglę­ dem plastycznym i funkcjonalnym źródeł ciepła tworzy dysharmonię, a kominek dobrze rozwią­ zany architektonicznie staje się w takich okolicz­ nościach mniej atrakcyjny. Usytuowanie pieca obok kominka należy uwzględnić już w fazie projektowania. Wybudo­ wanie wnęki obok paleniska pozwoli wstawić tam piec. W taki sposób można zapewnić bezpo­ średni dopływ ciepła do pomieszczenia, przy jed­ noczesnym ukryciu pieca i wyeksponowaniu kominka. Wnękę można zasłonić kratą powodu­ jąc, że piec stanie się niewidoczny. Powyższe rozwiązania stosuje się wtedy, kiedy ze względów przestrzennych wnękę z piecem należy nie tylko umieścić obok kominka, ale żeby wychodziła w pomieszczeniu na tę samą stronę, co komora spalania kominka. Odpowied­ niejszym rozwiązaniem, uwzględniającym lepsze wyeksplonowanie korpusu kominka jest umiesz­ czenie wnęki z piecem zwróconej do pomiesz­ czenia pod kątem 90 stopni do otworu komory spalania. Przy odpowiednim rozwiązaniu przestrzennym obok kominka należy usytuować piec kaflowy, a nawet wybudować obok niego (jako element

rys. 124 i rys. 125. Kominek umieszczony w pokoju dzien­ nym; kuchenka lub piec w małej kuchni. A - pokój dzien­ ny, B - mała kuchnia, C - sypialnia, D - wejście, E- taras, 1 - kominek, 2 - płyta kuchenna. rys. 126. Kominek umieszczony w pokoju dziennym, płyta kuchenna łub piec w pomieszczeniu kuchennym a w sypia­ lni jest dodatkowy piec: A - pokój dzienny, B - mała kuchnia, C - sypialnia, D - wejście, 1 - kominek, 2 - płyta kuchenna, 3 - piec na paliwo stałe. rys. 127. Piec umieszczony z kominkiem we wspólnej bryle. rys. 128. Piec umieszczony obok otworu kominka we wnę ce z kratę. rys. 129 Inny wariant poprzedniego rozwiązania: piec we wnęce z kratę.

korpusu kominkowego) całą ścianę kaflową, roz­ wiązaną jak piec. Do paleniska pieca może być dostęp z miejsca za kominkiem, w którym można także usytuować aneks kuchenny. Przy niektórych typach kominków wolnostoją­ cych cały piec można umieścić za korpusem kominka. W ten sposób nie będzie widoczny od strony paleniska, pozostając trwałym elementem ogrzewanej przestrzeni, bez zbytecznych strat ciepła. Stosując odpowiednie rozwiązanie może pod względem architektonicznym powstać inte­ resująca bryła z kominkiem i ażurowym, plas­

tycznie wykonanym przewodem wentylacyjnym oraz piecem. Przez połączenie kominka z kuchenką, nad którą umieszczony jest plastycznie rozwiązany łapacz pary, może powstać bardzo atrakcyjne i praktyczne rozwiązanie, możliwe do zastosowa­ nia w domkach letniskowych. Kominek i kuchen­ ka będą jednak zwrócone w różnych kierunkach, do rozmaicie wykorzystywanych pod względem funkcjonalnym pomieszczeń czy aneksów. Spo­ sób ten jest wygodny w małych obiektach letnis­ kowych, w których chcemy wizualnie oddzielić

funkcjonalnie odmienne części pomieszczenia (wypoczynkową od kuchennej itp.). Można to zrobić instalując ścianę ruchomą lub składaną, względnie kraty lub kotary. W wypadku, kiedy obiekt ma dwa kominy, istnieje szereg innych rozwiązań. Piec bowiem nie musi się znajdować tuż obok kominka, ale może być usytuowany w zupełnie innym miejscu. Przy istnieniu dwóch kominów możliwe jest roz­ wiązanie umożliwiające architektoniczne powią­ zanie kominka z wnęką, w której umieszczono piec. Przy pewnym oddaleniu brył możemy mię-

rys. 130. Piec we wnęce obok kominka. Wnęka jest obró­ cona o 90 do otworu komory spalania. Nad piecem wyraź­ nie widoczne miejsce na drewno. Piec usytuowany na bocznej ścianie kominka. rys. 131. Plastyczne i funkcjonalne rozwiązanie kdku grzejników w jednym węźle cieplnym: a) rzut: A - pokój dzienny, B - aneks kuchenny, 1 - kominek, 2 - piec, 3 - płyta kuchenna, bj widok narożnika z kominkiem i piecem, c) widok rozwiązania pieca w połączeniu pokoju dziennego z aneksem kuchennym. rys. 132. Wolnostojąca ozdobna bryła grzejąca z komin­ kiem i kuchenką, nad którą umieszczony jest łapacz pary; aj rzut, b) widok, A - pokój dzienny, B - aneks kuchenny, 1 - kominek, 2 - płyta kuchenna z łapaczem pary.

rys. 133. Przykłady rozwią­ zania połączenia pieca z kominkiem wolnostoją­ cym - piec umieszczony za korpusem kominkowym: a) piec wolnostojący zasłonię­ ty tylko z jednej strony, b) piec wolnostojący zasłonię­ ty z dwóch stron, c) piec zupełnie ukryty we wnęce, której otwór można zasło­ nić kratą; 1 - kominek, 2 - piec, 3 - płyta betonowa nad piecem, 4 - krata meta­ lowa, 5 - otwory w ścianie dla usprawnienia przepły­ wu powietrza. rys. 134. Kominek wolno­ stojący umożliwiający po­ dzielenie pomieszczenia, tak pod względem archite­ ktonicznym, jak i funkcjo­ nalnym. Piec należy umieś­ cić bezpośrednio w pomie­ szczeniu mieszkalnym tak, by był niewidoczny z kąta wypoczynkowego i miejsca przy kominku: A - część wypoczynkowa pokoju dziennego, B - część stoło­ wa, C - kuchnia, D - taras, 1 - kominek, 2 - piec. rys. 135. Dwie bryły komin­ owe w pomieszczeniu mie­ szkalnym. Do jednego ko­ mina jest podłączony komi­ nek, do drugiego piec. Ich usytuowanie w pomieszcze­ niu umożliwia plastyczne połączenie obu brył: a) rzut, b) widok. A - pokój dzienny, 1 - kominek, 2 - piec, 3 - metalowa krata, 4 - pół­ ka, 5 - możliwości podłącze­ nia kolejnych pieców.

dzy nimi zawiesić na przykład półki, przez które można spoglądać do dwóch części jednego więk­ szego pomieszczenia Rozwiązanie to jest bardzo atrakcyjne. Chcąc wizualnie oddzielić bryłę kominka od pieca lub wnęki z piecem, piec należy ustawić tak, by nie znajdował się pod tym samym kątem widzenia z kominkiem - chodzi tu o sytuację przy spoglądaniu na kominek. Istnieje jeszcze jedno, atrakcyjne rozwiązanie, w którym kominek jest umieszczony przy jednej ścianie pomieszczenia, natomiast piec stoi w przeciwległym rogu, najlepiej przy wyjściu.

W takim przypadku najlepiej umieścić palenis­ ko tak, by było dostępne z korytarza. Wyklucza­ my w ten sposób manipulowanie opałem w sa­ mym pomieszczeniu, jak również niepożądaną widoczność ognia w piecu. Pozwoli nam to sku­ pić swoją uwagę i wzrok jedynie na kominku. Ścianka kaflowa dodatkowo umożliwia stworze­ nie przytulnej atmosfery, jaka panowała przy starych kuchenkach kaflowych, lub tę, jeszcze nie tak dawną przy miejskich, pokojowych pie­ cach kaflowych. Rozwiązanie to jest jednak trud­ niejsze pod względem plastycznym, bowiem

136b

136c

obok kominka w pomieszczeniu znajduje się dru­ gi wyraźny element dekoracyjny. Oczywiście zamiast aneksu kaflowego możemy w rogu pomieszczenia ustawić inny piec wolno­ stojący lub umieszczony we wnęce z kratą lub bez niej. To pomieszczenie możemy ogrzewać również przy pomocy zamaskowanego wymiennika ciep­ ła podłączonego do pieca znajdującego się w są­ siednim pokoju. Bez względu na techniczne roz­ wiązania kolejnego źródła ciepła, pozostaje ono zawsze elementem pomieszczenia z kominkiem. Sytuacja ta zmusza nas do zastanowienia się nad sposobem urządzenia otoczenia, by nie tylko za­ dowalało nas pod względem funkcjonalnym, lecz również estetycznym. Należy wspomnieć o tym, że powyższe prob­ lemy nabierają zupełnie innego znaczenia przy zastosowaniu kominków o zwiększonej wydajno­ ści cieplnej (patrz osobny rozdział).

rys. 136. Dwa kominy w pomieszczeniu mieszkalnym bmożliwiają usytuowanie kominka przy jednej ścianie, nato­ miast drugiego źródła ciepła w kącie pomieszczenia. Pomi­ mo tego, że bryły stanowią element jednej przestrzeni, sprawiają wrażenie oddzielnych. Piec kaflowy ma palenis­ ko dostępne z korytarza: a) rzut, b) widok kominka, c) widok pieca, A - pokój dzienny, B - korytarz, C - taras, 1 - kominek, 2 - piec.

^

z p * c e » kitlo w ym zapewnia przyjem ne ciepło w pom ieszczeniu K onunek i p a len isko p ły ty

JSS22SSSSSS2 TJZLUT1lZ Z kominkaz3 ******* */****£«**<**** 3 - piec Z S } S

S

^ Z™ 4 * - ^

* * ■ * B - « * * « * ■ * 1 - kominek. 2 - płyta kuchenna.

rys. 138. Połączenie kominka z piecem w postaci ceramicznej ścianv kaflowe, M/ t nm i, nagrzewanym powietrzem 7 VKaIIOWeJ w kominku zastosowano system ogrzewania

1.3. Możliwości umieszczenia materiału opałowego przy kominku (rys. od 139 do 146)

Przy kominkach, w których pali się drewnianymi polanami, opał należy umieścić tak, by był pod ręką. Najprostszym rozwiązaniem jest ułożenie drewna w przenośnym koszu metalowym, wik­ linowym, lub wykonanym z różnie łączonego materiału. Zdarza się. że tego typu kosze, projek­ towane przez plastyków, mają wartość rzemieśl­ niczą. ba, nawet artystyczną. Kosz na opał jest jednak wygodny wtedy, kiedy obok kominka jest wystarczająco dużo miejsca i jego ustawienie nie przeszkadza ani siedzącym przy kominku, ani manipulującym przy nim. Odpowiednim rozwiązaniem zarówno eksploa­ tacyjnym, jak i architektonicznym jest wkompo­ nowanie miejsca na opał w bryłę kominkową. Ułożone polana mogą nawet spełniać funkcję dekoracyjną. W kominku, w którym dno paleniska jest wy­ wyższone nad podłogę, opał można umieścić pod paleniskiem. Rozwiązanie to niesie ze sobą pew­ ne niebezpieczeństwo. Może bowiem uniemoż­ liwić wbudowanie popielnika lub zsypu popiołu do umieszczonego niżej zbiornika oraz spowodo­ wać zachwianie prawidłowego dopływu powiet­ rza pod ruszt. Najpopularniejszym miejscem na 139a

139b

opał jest wnęka znajdująca się obok paleniska. Jest to sposob, który można zrealizować prak­ tycznie wszędzie, bez względu na położenie pale­ niska, jest wygodniejszy z punktu widzenia ma­ nipulacji drewnem, jak również bezpieczniejszy ze względów przeciwpożarowych. Do innych, mniej stosownych sposobów ułożenia drewna na­ leży jego umieszczenie nad paleniskiem lub w bocznej ścianie kominka. Interesującym rozwiązaniem jest ułożenie dre­ wna w miejscu, będącym częścią urządzenia mie­ szkania (np. ławy), we wnęce zamykanej drzwia­ mi, itp. Przy częstej eksploatacji kominka, a więc wię­ kszym zużyciu opału, najstosowniejsze jest roz­ wiązanie pozwalające na uzupełnianie drewna we wnęce z zewnątrz, z sąsiedniego pomiesz­ czenia lub niższej kondygnacji przy pomocy spe­ cjalnego dźwigu. Jest to dobry sposob zapobiega­ nia brudzeniu pomieszczenia przy przenoszeniu opału lub popiołu. Umieszczenie opału w kor­ pusie kominka jest wyraźnym elementem kształ­ towania przestrzeni, nie należy go więc pomijać i niedoceniać.

139c

rys. 139. Ułożenie opału we wnękach korpusu kominkowego: a) - d) miejsce na opał we wnęce pod paleniskiem, e) - g) miejsce na opał we wnęce obok paleniska, hj miejsce na opał we wnęce nad paleniskiem.

143b

rys. 140. Opał ułożony w bocznej ścianie kominka, prak­ tycznie niewidoczny od strony paleniska. rys. 141. Kominki z miejscem na opał obok paleniska. Przy­ kład wpływu proporcji na wygląd kominków, których ogó­ lna koncepcja jest w zasadzie taka sama: a) koncepcja pionowej ściany kominka, b) koncepcja poziomej ściany kominka. rys. 142. Przykład plastycznej (materiałowej) koncepcji kominka - fugowany mur ceglany z otynkowaną białą komorą dymową. Na cały układ wyraźnie wpływa usytuo­ wanie wnęki na opał: a) wnęka równoległa do otworu paleniska, b) wnęka umieszczona za rogiem pod kątem 90 do otworu paleniska. rys. 143. Opał umieszczony w wymurowanej ławie obok kominka: a) strona zewnętrzna ławy jest biała, otynkowana, tworzy integralną część koncepcji plastycznej wnętrza, b) ściany ławy wykonane z fugowanego muru ceglanego, rozwiązane tak, jak cała ściana kominka.

1.4. Wpływ zastosowanego materiału na architektoniczne rozwiązanie kominka (rys. od 147 do 153)

Materiał wykorzystany do budowy kominka w znacznym stopniu wpływa na wybór konstruk­ cji, a więc również na ostateczny wygląd bryły kominkowej. Ze względu na zastosowany mate­ riał rozróżniamy kominki kamienne, ceglane, be­ tonowe, tynkowane, ceramiczne lub wykonane z połączenia różnych materiałów. Na czterech pierwszych rysunkach prezentuje­ my odmienności w ostatecznym wyglądzie, wy­ nikające przede wszystkim z zastosowanego ma­ teriału. Oczywiście możliwa jest niezliczona ilość wariantów, ale we wszystkich sprawą decydującą jest to, że każdy materiał daje inne możliwości. Na przykład z kamienia nie tylko nie należy wykonywać takiej konstrukcji jak ze stali, ale też przy jego użyciu nigdy nie osiągnie się dobrej widoczności ognia ze wszystkich stron.

Wybór materiału do budowy kominka jest bar­ dzo ściśle powiązany z całością rozwiązania wnęt­ rza. Należy jednak uważać, bowiem wnętrze po­ mieszczenia mieszkalnego w domu jednorodzin­ nym jest odmienne do wnętrza domku letnisko­ wego, altanki lub piwniczki. Ilość wykorzysta­ nych materiałów świadczy o gustach właścicieli i autorów koncepcji. We wnętrzach domków jed­ norodzinnych stosuje się bardzo często atrakcyjne kamienne licówki, od płyt o regularnych bądź nieregularnych kształtach, do łupanych kamien­ nych płytek o ciepłych barwach. Interesujący jest również fugowany nietynkowany mur licowy z cegieł lub kolorowe płyty ceramiczne, biały, gładki wapienny albo gipsowy tynk, bądź wy­ gładzony nieotynkowany beton, tzw. beton archi­ tektoniczny. W obiektach letniskowych, altankach

rys. 147. Wpływ materiału na rozwiązanie architektoniczne kominka i widoczność ognia: a) kominek z cegieł (umożliwia zastosowanie łukowego sklepienia), b) - kominek z kamienia, c) kominek z betonu, d) kominek z blachy.

147a

rys. 144 Opał umieszczony w zamykanych wnękach, usytuowanych obok kominka, a) wnęka w ścianie kominka z widocznymi drzwiczkami, b) drzwiczki wnęki jako element drewnianej boazerii ściany. rys. 145. Przykłady „czystego transportowania opalu do wnęki obok kominka Opal na dolnej kondygnacji jest nakładany do metalowego kosza wyposażonego w elektryczny kołowrotek a następnie transportowany do wnęki przy kominku. rys. 146. Wnęka na opal dostępna z sąsiedniego pomieszczenia (korytarza przedpo­ koju. magazynu itp), a) rzut. b) przekrój, A - pokój dzienny z kominkiem, B - pomie­ szczenie z wnęką na opal, 1 - wnęka na opał, 2 - drzwiczki wewnętrzne. 3. drzwiczki zewnętrzne. 4 - układanie opału we wnęce, 5 - pobieranie opalu do kominka

147b

147c

147d

rys. 148. Pokryte białym tyn­ kiem kominki sprawiają z re­ guły wrażenie czystych pod względem plastycznym. rys. 149. Ściana kominkowa cała z cegły, z drewnianym gzymsem kominkowym. Po­ mimo różnorodności formy i bogactwa, dzięki wykorzy­ stanemu materiałowi w wer­ sji ostatecznej kominek jest pełen prostoty i spokoju. rys 150. Kamień jest najod­ powiedniejszym materiałem, tam gdzie kominek wysta­ wiony jest na negatywne wpływy atmosferyczne. Sprawia wrażenie ciężkiego i masywnego.

149

rys. 151. Proste połączenie białych otynkowanych ścian z fugowanym murem z ceg­ ły, drewnem lub kaflami ce­ ramicznymi umożhwia wiele rozwiązali a) kombinacja białego tynku z cegłą; b) ta­ kie samo rozwiązanie jak w p. a), z dodatkowym wy­ korzystaniem drewnianych gzymsów kominkowych; c) białe tynki i ściana kaflowa kominka nadają charakter całej przestrzeni.

150

151«

151b

1.5. Ogólne zasady usytuowania kominka w przestrzeni

KOMINKI

161c

(rys. od 154 do 158) Kominki sytuujemy najczęściej w holu, pokoju dziennym, stołowym lub w salonie, w którym przyjmujemy gości, po prostu tam, gdzie skupia się i prowadzi życie towarzyskie rodziny, bez znacze­ nia, czy jest to mieszkanie w kamienicy wielopięt­ rowej, domku jednorodzinnym czy letniskowym. W starych willach (czy domach jednorodzinnych) pomieszczenie z kominkiem można urządzić w pi­ wnicy, zwłaszcza jeżeli dom znajduje się na stoku i istnieje możliwość połączenia tego pomieszczenia z otoczeniem zewnętrznym. Problemem może stać się wówczas dostęp do pomieszczeń gospodarczych lub mieszkalnych. Atrakcyjnym miejscem dla kom­ inków są piwniczki w ogrodzie czy winnicy, przy urządzaniu których można popuścić wodze fantazji. W każdym razie prawidłowe usytuowanie kominka zależy od indywidualnego planu funkc­ jonalno-przestrzennego. Obowiązuje jednak za­ sada, że palenisko i kąt wypoczynkowy nie po­ winny być oddzielone strefą komunikacyjną czy

152

154e rys. 152. Blaszany łapacz umożliwia wiele rozwiązań - można go zastosować u kom­ inka stojącego przy ścianie lub grzejnika wolnostojącego. rys. 153. Wykorzystanie różnych materia­ łów i kolorów kryje w sobie zawsze okreś­ lone niebezpieczeństwo nieudanego efek­ tu. W prezentowanym przykładzie efekt należy uważać za udany - łącznie z okaza­ łymi miedzianymi, plastycznie opracowa­ nymi gzymsami.

i piwniczkach można stosować także inne mate­ riały, jak kafle ceramiczne, grube tynki, masywne drewno, grubo ciosany kamień itp. Szczególnie szerokie rozwiązania architektoniczne i funkcjo­ nalne umożliwiają konstrukcje o powierzchni ze stalowej lub miedzianej blachy. Blachy stalowe

dodatkowo umożliwiają różne kombinacje kolory­ styczne. Przytulną atmosferę przy kominku mogą wytworzyć boazeria na ścianach, podłogi z drew­ na lub korka, odpowiednie dywany i zasłony. Ważne jest także użycie ciepłych kolorów: żółci, czerwieni, brązu i koloru pomarańczowego.

rys. 154. Usytuowanie kominka w pomieszczeniu (przy optymalnym rozwiązaniu między kominkiem a miejscami do siedzenia nie ma komunikacji): a) kominek przy dłuższej stronie pomieszczenia - jeżeli w ścianie naprzeciw kom­ inka umieszczono szybę, to ogień z kominka się w niej odbija a okno umieszczone z boku umożliwia oglądanie krajobrazu, b) taka sama sytuacja jak w poprzednim wypa­ dku, z tym, że oszklone ściany znajdują się po stronie kominka - rozwiązanie to umożliwia nie tylko patrzenie w ogień, ale jednoczesne podziwianie krajobrazu, c) kom­ inek usytuowany przy krótszej ścianie pomieszczenia - uczucia zamkniętej przestrzeni można się pozbyć przez wybudowanie bocznej oszklonej ściany, d) kominek w rogu jest odpowiedni przede wszystkim do małych pomieszczeń, e) wysunięty kominek narożny umożliwia wygodne roz­ stawienie mebli do siedzenia po trzech stronach kominka, f) kominek wolnostojący może dzielić duże pomieszczenie na dwie lub kilka części. Uwaga: grubą przerywaną linią zaznaczono strefę komunikacyjną w pomieszczeniu miesz­ kalnym tak, by wszelkie czynności w pomieszczeniu od­ bywały się poza miejscem do siedzenia przy kominku.

KOMINKI

158a/1

156

157

*

V

roboczą. Z przestrzenią przed kominkiem należy postępować tak samo, jak z każdą inną częścią funkcjonalną, a nawet ostrożniej. Przy planowaniu kominka należy pamiętać o położeniu okien i drzwi. Chcąc osiągnąć dobry rezultat należy kominek umieścić bądź w rogu, bądź przy stałej wolnej ścianie. Maksymalną przytulność można osiągnąć wpuszczając kom­ inek i miejsce wokół niego w podłogę. W ten sposób uda nam się tak ukształtować przestrzeń z kominkiem, że tylko osoba która naprawdę chce odpocząć, usiądzie przy nim; wszystkie inne czynności odbywają się poza tym miejscem. Po­ wstaje więc jednofunkcyjna przestrzeń, którą przy zastosowaniu odpowiedniego rozwiązania można urządzić także w mniejszych obiektach. Nie bez znaczenia dla naszych odczuć jest chara­ kter pola widzenia, które otwiera się przed nami - spokoju nie powinny zakłócać drzwi zasłaniają­ ce nam widok, mocne światło itp. Interesująco wyglądają kominki zaramowane w oszklonej ścianie, otwierającej widok na ze­ wnątrz. Rama okienna wyznacza wtedy granice obrazu przyrody, zmieniającego się w zależności od pogody i pory roku. I odwrotnie, palenisko zwrócone ku oszklonej ścianie odbija płomienie przenosząc ich widok na zewnątrz. Jedną z cech pokoju z kominkiem jest jego stosu­ nek do otoczenia i krajobrazu. Usytuowanie kom­ inka naprzeciw stale otwieranego okna jest nie­ odpowiednie ze względu na unikanie ciepła. Jeżeli w pokoju z kominkiem znajduje się jeszcze inne,

bardziej wydajne źródło ciepła, miejsca do siedzenia nie musimy koniecznie ustawiać blisko ognia, bo­ wiem dodatkowe promieniowanie z kominka może być nieprzyjemne. Przestrzeń wokół kominka moż­ na powiększyć ustawiając lżejsze meble i zapew­ niając stały dopływ powietrza. Duże fotele chronią­ ce plecy przed zimnem stają się zbyteczne. Kominki usytuowane pośrodku ściany lub w rogu pokoju umożliwiają ustawienie mebli w półkole lub w kwadracie. Ponieważ ogień z kominka promie­ niuje na odległość około 2,5 m, możemy ustawić w kręgu 4-6 miejsc do siedzenia. Przy mniejszym ogniu, co umożliwia obecnosc innego źródła ciepła, krzesła można przesunąć bezpośrednio ku palenis­ ku. Zakładając, że domy jednorodzinne są ogrzewa­ ne centralnym ogrzewaniem, powinniśmy pamiętać, że w małych obiektach wypoczynkowych taki ro­ dzaj ogrzewania jest raczej wyjątkiem. W tym wy­ padku musimy zastosować inne formy ogrzewania, które często wraz z bryłą kominkową mogą tworzyć bardzo interesujące kompozycje. Dotyczy to zwłasz­ cza altanek, charakteryzujących się małą powierzch­ nią zabudowy. Specyficzne wymogi dotyczące usytuowania i woboru kominków będą stawiane przy budowaniu kominków w piwniczkach na terenie ogrodów lub winnic. Tu kominek będzie jedynym źródłem ciep­ ła. Sytuowanie kominków budowanych na zewnątrz (na trasie lub w ogrodzie) jest omawiane w oddziel­ nym rozdziale. rys. 155. Przykłady przestrzennego rozwiązania powierz­ chni mieszkalnej z kominkiem widocznym nie tylko od strony części wypoczynkowej, lecz także z kąta stołowego i z tarasu. Kominek wolnostojący zawsze umożliwia zgro­ madzenie wokół ognia większej liczby osób. al) rzut po­ mieszczenia z kominkiem wolnostojącym, a2) widok, b) rzut pomieszczenia z kominkiem wolnostojącym, c) rzut pomieszczenia mieszkalnego z kominkiem wysuniętym,1 - kominek, A - pokój dzienny, B - część wypoczynkowa, C - aneks stołowy, D - kuchnia, E - taras. rys. 156. Rozwiązanie kominka, będącego elementem ane­ ksu wypoczynkowego w pokoju dziennym. rys. 157. Kominek umieszczony w rogu, którego wydzielo­ na powierzchnia została podkreślona stałymi, wymurowa­ nymi ławami, ogradzającymi przestrzeń przed kominkiem. rys. 158. Maksymalne wydzielenie przestrzeni przed komin­ kiem można osiągnąć obniżając ją wraz z paleniskiem poniżej poziomu podłogi pokoju dziennego: alj widok, a2) przekrój, 1 - obniżony poziom podłogi 2 - poziom miejsc do siedzenia przy kominku, 3 - poziom podłogi w pokoju dziennym.

2

Konstrukcyjne zasady budowy kominka

2.1. Kominki ścienne (wbudowane i wysunięte) oraz kominki wolnostojące

2.1.1. Ogólne wiadomości o przekazywaniu ciepła w trakcie eksploatacji kominków (rys. od 159 do 162) Istnieją trzy sposoby rozprzestrzeniania się ciepła z kominka w pomieszczeniu, promieniowanie, przep ły * ■ciepła i ogrzew anie p rzy pom ocy przewodów.

Dosc ciepła przekazywana do pomieszczenia przez przewody w ścianach przylegających do kominka i murem kominka jest nieznaczna, natomiast prze­ ważająca ilosc ciepła dostarczana jest w postaci aepła promieniującego i ciepła przenoszonego przez przepływ powietrza. Promieniujące ciepło jest z jednej strony przekazywane przez ogień, z drugiej zaś przez nagrzane przewody konstrukcji kominka, dostarczające nagromadzone ciepło przez pewien czas także po wygaszeniu kominka. Przy drugim sposobie warstwy powietrza nagrzewają się przy otworze paleniska, unoszą się w górę do sufitu i ochłodzone wracają do kominka. Ważne jest rów­ nież pole promieniowania cieplnego w pomieszcze­ niu, które określa nie tylko temperatura powietrza, lecz intensywność jego ruchu oraz ciepło powierz­ chni zamykających przestrzeń Najwięcej promieniującego ciepła przedostaje się do pomieszczenia bezpośrednio z paleniska, przez jego otwór, nazywany powierzchnią pro­ mieniującą kominka Wielkość tej powierzchni podaje się w cm- Wielkość ta musi być zgodna z rozmiarami w świetle otworu kominka. Kominki ścienne wbudowane z paleniskiem zamkniętym z trzech stron są nazywane kom­ inkami o jednostronnej powierzchni promienio­ wania, natomiast kominki z paleniskiem otwar­ tym z dwóch stron, kominkami o dwustronnej powierzchni promieniowania Dlatego kominki, według stopnia otwartości paleniska, można po­ dzielić na kominki o jedn ostron n ej, dw ustronnej i trójstronnej powierzchni promieniowania. Kom­ inki wolnostojące z łapaczem dymu nazywane są kominkami o n aokoło o tw a rte j powierzchni pro­ mieniowania.

Przy projektowaniu kominków jako źródeł cie­ pła bardzo ważne jest pamiętanie o tym, że zwię­ kszanie ilości i wielkości powierzchni promienio­ wania nie zwiększa proporcjonalnie wydajności cieplnej kominka. Najbardziej wydajnym źród­ łem ciepła są kominki o jednostronnej powierz­ chni promieniowania. Charakteryzują się one du­ żym promieniowaniem ciepła, małym zużyciem świeżego powietrza, a jednocześnie wysoką, i dlatego korzystną, temperaturą gazów dym­ nych. Efektem zwiększania powierzchni promie­ niowania jest nie tylko wchłanianie większej ilo­ ści powietrza, ale także wzrost ilości powietrza odprowadzanego. Kominek działa przy zasadni­ czo niższych temperaturach gazów dymnych, ob­ niża się również jego wydajność cieplna. Przy otwartej powierzchni promieniowania kom­ inka wolnostojącego z otwartym naokoło palenis­ kiem wydajność kominka jest najniższa, ponieważ ilość wchłanianego powietrza jest największa a tem­ peratura gazów dymnych najniższa. Z powyższych faktów wynika, że kominków o du­ żych powierzchniach promieniowania nie możemy zainstalować w małych pomieszczeniach, wymagają one bowiem dużej ilości powietrza, które w małym pomieszczeniu można nagromadzić przez wielokrot­ ną wymianę powietrza na godzinę. Jeżeli potrzebna jest cztero lub wielokrotna wymiana, należy prze­ prowadzić pewne zabiegi, zapewniające dopływ świeżego powietrza i zapobiegające powstawaniu przeciągów i chłodu w pomieszczeniu. Sposoby wy­ liczenia i wymiarowania powierzchni promieniowarys. 159 Strefy promieniowania cieplnego, promieniowa­ nie poszczególnych typów kominków (powierzchnia pro­ mieniowania = otwór promieniowania = rozmiar otworu w świetle paleniska): a) kominek o jednostronnej powierz­ chni promieniowania, o skośnych bocznych ścianach pale­ niska, b) identyczny przypadek jak w p a), kominek umie­ szczony w rogu, c) kominek o jednostronnej powierzchni promieniowania i o bocznych ścianach paleniska prosto­ padłych do otworu, d) kominek o przeciwległych powierz­ chniach promieniowania, ej kominek o dwustronnej powie­ rzchni promieniowania, f), g) kominki o trzystronnej powie­ rzchni promieniowania, h), i) kominki o powierzchni pro­ mieniowania na całym obwodzie.

159d

1 - powierzchnia promieniująca (otwór palenisk<<| 2 - promieniujące ściany paleniska 3 - bezpośrednia wydajność cieplna ognia poza kominkiem 4 - promieniowanie cieplne ścian paleniska

k o m in k i

KOMINKI

iua są podane w rozdziałach „Komora spalania" i „Wymiarowanie kominków". Z wielkością powierzchni promieniowania zwią­ zana jest także wielkość strefy promieniowania cieplnego kominków. Na prezentowanych rzutach schematycznych podajemy nie tylko stosunek wie­ lkości strefy promieniowania ciepła do wielkości powierzchni promieniowania kominków, lecz rów­ nież kształtu rzutu i głębokości paleniska. Na przy­ kład w kominkach, posiadających głębsze palenis­ ka i jednostronnie otwartą powierzchnię promie­ niowania wielkość kąta strefy bezpośredniego pro­ mieniowania cieplnego ognia równa się od 100 do 130 , podczas gdy w takim samym kominku, które­ go głębokość osadzenia paleniska jest mniejsza, wielkość kąta strefy promieniowania jest większa - od 150 do 170 . Zbyt płytkie palenisko zwiększy wprawdzie strefę promieniowania, ale może jedno­ cześnie zmniejszyć bezpieczeństwo i jakość palenia się w kominku. Kominek może dymić a rozżarzone węgielki łatwo wypadają z paleniska. Głębokość i kształt paleniska wpływają także na rozmiary strefy promieniowania w kierunku pionowym. Wielkość strefy promieniowania i ilość przeniesionego do pomieszczenia ciepła są podane przez kąt /?, a kąt /?, przedstawia wielkość strefy promieniowania i ilość wytworzonego cie­ pła, unikającego niemal bezużytecznie przez komin do atmosfery. Przeróbki tylnej ściany zna­ cznie zmiejszą wielkość kąta Pi i wyraźnie zwięk­ szą wielkość kąta [i. Dla tej proporcji ważną rzeczą jest określenie p u n k tu z e r o w e g o p r o m ie ­ n iow an ia p a len isk a , który powinien się znajdo­ wać 80-100 mm nad dnem paleniska (rusztu) i 20-50 mm za punktem dzielącym na dwie części głębokość paleniska. Od prawidłowego określe­ nia tego punktu zależy optymalne przekazywa­ nie ciepła paleniska do pomieszczenia. Należy wspomnieć, że głęboka komora spalania emituje niewiele ciepła i na mniejszą odległość przed kominkiem, ponieważ wydajność cieplna promieniowania szybko opada wraz z wzrastającą odległością. Promieniowanie ciepła rozprzestrze­ nia się na odległość około 2,5 m od swego źródła. Wzrost bezpośredniego promieniowania można dodatkowo osiągnąć przez zastosowanie materia­ łów licowych, zdolnych do odbijania energii ciep­ lnej; ściany paleniska należy wykonać z materia­ łów o najmniejszej przewodności cieplnej i od­ dzielić je cieplną izolacyjną warstwą.

162

-m

rys. 161. Intensywność promieniowania w stosunku do od­ ległości od źródła (przy temperaturze powietrza +14 C). rys. 162. Wydawanie użytkowego ciepła przez promienio­ wanie i przepływ: 1 - przepływ, 2 - promieniowanie.

KOMINKI

k o m in k i

2.1.2. Kominki ścienne wbudowane i wysunięte Głównym tematem niniejszego rozdziału są kom­ inki ścienne wbudowane. Pod względem budow­ lanym stanowią podstawowy typ (pomijając pale­ nisko pośrodku chaty człowieka prehistoryczne­ go), z ktorego stopniowo rozwinęły się inne. Kominki ścienne wbudowane mają szereg zalet, czego dowodem jest fakt, ze są one najpowszechniej stosowane i najczęściej proponowane przez produ­ centów prefabrykowanych wkładek kominkowych. Kominki ścienne wbudowane są realizowane w dwóch podstawowych wariantach. Pierwszy stanowi kominek z kominem za lub obok palenis­ ka. drugi to kominek z kominem nad paleniskiem W pierwszym wariancie palenisko połączone jest z kominem przez kanał dymowy. Zasada ta wykorzystywana jest także wtedy, kiedy kom­ inek instalujemy dodatkowo w gotowym wnęt­ rzu, tzn. również przy stosowaniu nowych kom­ inków z prefabrykatów. W takim wypadku bez większego problemu można do istniejącego kom­ ina zaprojektować stosowny kominek, lub też podłączyć do niego odpowiednią wkładkę kom­ inkową z prefabrykatów, której jakość i bezbłęd­ ne działanie gwarantuje producent. W drugim wariancie, w którym komin umieszczony jest nad paleniskiem od dziesiątków lat praktykowana jest teoria (Benjamin Thompson, Count of Rumford: Of Chimney Fireplaces), zgodnie z którą przez komin wydostaje się z paleniska nie tylko dym, ale jednocześnie w dół przenika do palenis­ ka zimne powietrze. Ważną rolę odgrywa tu pół­ ka dymowa z klapą dymową. Prezentujemy to graficznie na niektórych schematach. Z tych teoretycznych rozważań, sprawdzonych wielokrotnie empirycznie, wychodzimy również w naszej książce, chociaż pojawiają się niekiedy wątpliwości dotyczące tej teorii. Próbowano udo­ wodnić, że równoczesne wznoszenie się ciepłych gazów dymnych i przenikanie zimnego powiet­ rza przez jeden kanał dymowy jest sprzeczne z prawami fizyki. A jeżeli się tak dzieje, to mamy do czynienie z tzw. fałszywym powietrzem, które jest następstwem błędnego rozwiązania, niepra­ widłowej eksploatacji lub mylnego obliczenia przekroju komina - nieszczelności wkładek kom­ inowych, niewystarczającego nagrzania gazów

dymnych lub niedostatecznego dopływu świeże­ go powietrza. Oczywiście nie chcemy, by nasza książka stała się miejscem polemiki, czy też świadectwem sto­ pnia poznania problemu. Pragnęlibyśmy dyspo­ nować większą liczbą wyników różnych badań, jakie w Instytucie Materiałów Opałowych w Londynie prowadził prof. P O. Rosin. Przed­ miotem tych badań były problemy aerodynamiki otwartych kominków (Rosin: The Aerodynamics of Domestic Open Fires), w ramach których przepro­ wadził on szereg pomiarów na konkretnym mode­ lu, aby następnie opracować teoretycznie najkorzy­ stniejszy kształt kominka. Wyniki tych badań zo­ staną z pewnością wykorzystane w laboratoriach wielkich firm, zajmujących się produkcją wkładek kominkowych i budową całych kominków, a na podstawie których producenci będą w stanie zape­ wnić wymaganą jakość wyrobu i dokładnie okreś­ lić parametry eksploatacji. Nie staramy się w książ­ ce udawadniać czy też rozwijać danych technicz­ nych, bowiem mamy świadomość, że budowa kom­ inków ma nadal w większości wypadków charak­ ter działalności amatorskiej, w ramach której zda­ rzają się niedokładności, i to dosyć znaczne. Pamię­ tając o tym, w podanych przez nas instrukcjach dopuszczamy czasem możliwość większej toleran­ cji, wynikającej z praktycznych doświadczeń i ist­ niejących już realizacji.

Terminologia (rys. od 163 do 164) 163b

W celu ułatwienia czytelnikowi orientacji poda­ jemy terminologię, którą stosujemy w dalszej części książki. Rzut, przekrój, rzut aksonometryczny, to terminy wprowadzone na graficznych schematach dwóch podstawowych typów kom­ inka ściennego, w których owe elementy wyrys 163 Terminologia stosowana w kominkach z kominem nad paleniskiem. a) rzut, b) przekrój pionowy, c) widok, dl aksonometria, 1 - przewód kominowy, 2 - komora dymowa, 1 klapa dymowa -szyber, 4 -półka dymowa (zwrotne dno polki dymowej), 5 - gardziel, 6 - gzyms kominkowy, ’ - szczelina, 8 - zasłona dymowa (nadproże paleniska), 9 - otwor paleniska, 10 - ściana boczna, 11 - ściana tylna (część ukośna) 12 - dno paleniska, 13 - zsyp popiołu, 14 ognioodporna posadzka, 15 - ściana tylna (część piono­ wa), 16 - ruszt do zsypu popiołu, 17 - ściana kominkowa, 18 - zbiornik na popiół, 19 - otwór do wybierania popiołu.

163c

/

k o m in k i

Poszczególne elem enty konstrukcyjne kominka K om ora sp a la n ia (rys. od 165 do 175)

stępują. Dotyczy to klasycznego kominka ścien­ nego z kominem nad paleniskiem i kominka ściennego z kominem za lub obok paleniska, podłączonego do przewodu kominowego Pod względem konstrukcyjnym kominki te składają się z dwóch podstawowych części, a mianowicie właściwego korpu su k o m in k o w eg o i kom ina Podana terminologia występuje prak­ tycznie u wszystkich typów kominków, tj. ścien ­ n ych w ysu n iętych , d o sta w ia n yc h i w olnostoją­ cych, z widocznym ze wszystkich stron ogniem. Kominki w oln ostojące różnią się w sposób zasad­ niczy pod względem kształtu komory spalania, paleniska i komory dymowej. Różnice te prezen­ tujemy w rozdziale „Kominki wolnostojące". Charakterystykę poszczególnych typów kom­ inków prezentujemy w poprzedniej części patrz „Architektoniczne, funkcjonalne i konstrukcyjne zasady projektowania kominków .

164b

rys. 64 Terminologia dotycząca kominka z kominem za lub obok paleniska: a) rzut, b) przekrój pionowy1A - prze­ wód kominowy przystosowany i wykorzystywany jako zbiornik sadzy i popiołu, 2 - komora dymowa, 20 - kanał dymowy (czopuch), 21 - zbiornik sadzy i popiołu, 22 - otwor do wybierania, 23 - dźwignia regulacyjna klapy przy zsypie popiołu, 24 - zasuwa oddzielająca zbiornik popiołu i sadzy od przewodu kominowego, 25 - zewnętrzna (ar­ chitektoniczna) osłona kominka; pozostałe numery - patrz oznaczenia na poprzednim rysunku.

Instalując kominek pragniemy, aby dobrze od­ prowadzał dym, przyjemnie ogrzewał, nie powo­ dował przeciągów w pomieszczeniu w którym jest usytuowany, miał dostateczne zabezpiecze­ nie przeciwpożarowe, jak również by łatwo go było czyścić i napełniać. Większość tych prag­ nień zależy od rozwiązania konstrukcyjnego ko­ mory spalania, od jej funkcjonalności i rozwiąza­ nia architektonicznego. O kształcie komory spalania decyduje umiesz­ czenie kominka, który może być w b u dow an y w ścianę, w y su n ię ty lub wolnostojący. W zależno­ ści od rodzaju kommka palenisko może być otwar­ te z jednej, dwóch, trzech lub ze wszystkich stron. Na rozmiary kommka mają w zasadzie wpływ dwa czynniki. Mogą mmi być albo wielkość pomie­ szczenia, o ile wraz z kominkiem projektowany jest nowy komin, albo istniejący już komin, do którego zostaje podłączony projektowany kominek. W pierwszym wypadku obowiązuje pewna za­ leżność między wielkością otworu komory spala­ nia (otworem kominkowym lub otworem palenis­ ka) a wielkością pomieszczenia. Przy prawidło­ wym zwymiarowaniu można uzyskać żądaną wy­ dajność cieplną, bez zbytecznej, dużej wymiany powietrza w pomieszczeniu, uniemożliwiając po­ wstawanie niepotrzebnych przeciągów. Na pod­ stawie empirycznych wyliczeń można ustanowić optymalne wymiary otworu komory spalania. Mimo, iż wyniki uzyskane z wyliczeń wydają się często różne, realizowane przykłady są dowodem na możliwość ich zastosowania przy prawidło­ wym uwzględnieniu pozostałych rozwiązań (usy­ tuowanie, wysokość, sposób wykonania komina, usytuowanie kominka w pomieszczeniu, wystar­ czająca ilość powietrza potrzebna do palenia). Dotychczas jednym z najpopularniejszych i najczęściej stosowanych u nas sposobów jest za ch o w a n ie p r o p o r c ji p o w ie r z c h n i otw o ru k o m ­ in k o w e g o d o p o w ie r z c h n i p o d ło g i p o m ie s z c z e ­ nia. Powierzchnia o tw o ru k o m in k a za jm u je w da­ nym wypadku ok. 1 /4 5 -1 /6 5 p o w ie rzc h n i p o d ło g i p o m ieszczen ia . Dane te mniej więcej odpowiada­

ją potrzebom przy projektowaniu wielkości ot­

woru kominka o jedno, dwu, trójstronnie lub naokoło otwartym palenisku. Faktem pozostaje jednak to, że tak zrealizowane kominki (o ile nie dokonano w nich pewnych przeróbek) mają małą wydajność cieplną. Drugi sposób wynika z dążeń do maksymal­ nego obniżenia straty ciepła podczas eksploatacji kominka, nawet za cenę znacznego zmniejszenia otworu kominkowego. Przy takim określeniu wielkości otworu uzyskuje się o wiele niższe wartości. H. Dickmann ustalił zasadę, zgodnie z którą w ielk o ść p o w ie rzc h n i o tw o ru p a len isk a w cm 2 powinna się równać w ie lk o śc i o b ję to śc i p o m ieszczen ia w m 1 * 30. Zgodnie z powyższym wzorem pomieszczeniu o objętości 100 m 1 powinien odpowiadać kom­ inek posiadający otwór paleniska o powierzchni 3000 cm2, tzn o wymiarach 50 * 60 cm. Stwier­ dzono, że w takim kominku istnieje potrzeba dwukrotnej wymiany powietrza w pomieszcze­ niu na godzinę, więc nie jest konieczne przedsię­ wzięcie żadnych innych środków, które pomog­ łyby doprowadzać świeże powietrze. Jeżeli z ja­ kichkolwiek powodów, zwłaszcza plastycznych, zainstalowany zostanie kominek z większym ot­ worem paleniska, należy się liczyć z koniecznoś­ cią doprowadzenia powietrza do palenia z ze­ wnątrz lub sąsiednich pomieszczeń. Trzeci sposób obliczenia powierzchni otworu paleniska w zależności od wielkości pomieszcze­ nia, opisuje J. Kószó, podając konkretne dane, zgodnie z poszczególnymi typami kominków. Według tych danych powierzchnia otworu pale­ niska mieści się w przedziale tolerancji, dotyczą­ cej wymiarów podanych w pierwszym wypadku. W kom inkach o jed n o stro n n ie o tw a rty m p a le n is­ k u stosunek p o w ie rzc h n i o tw o ru k o m in k a d o p o w ierzch n i p o m ieszczen ia w yn o si o d 1:6 0 d o 1:70, w kom in kach o d w u stro n n y m o tw a rciu p a ­ len iska o d 1:50 do 1:60, w kom in k a ch o tw a rty c h z trzech stron o d 1:40 do 1:50, natomiast w k o m in ­ kach w oln ostojących z o tw a rty m n a o k o ło p a le n i­ sk iem o d 1 : 30 do 1 : 40. Kolejnym czynnikiem

mogącym mieć wpływ na wielkość otworu pale­ niska jest istniejący komin, do którego kominek powinien zostać podłączony Przy wystarczającej wysokości komina (8-12 m) jego przekrój wynosi mniej więcej 1/10 powierzchni otworu paleniska, więc obowiązuje zasada odwrotna przy której

KOMINKI

p o w ierzch n ia otw oru p a len isk a w cm- rów na się p rzek ro jo w i kom ina w cm : * 10.

Powyższe dane mają charakter orientacyjny i za­ leży nie tylko od przekroju, ale także od wysokości komina Doświadczalnie stwierdzono, że powierz­ chnia otworu kominka może być 6-15 (i więcej) razy większa od przekroju przewodu kominowego. Dolna granica jest charakterystyczna dla niskich kominow (ok. 4,0 m). Otwór kominka wpływa nie tylko na wygląd bryły i widoczność ognia, lecz również na moc promieniowania ciepła Otwór niższy stwarza lep­ sze warunki do palenia, natomiast wyższy pozwala lepiej widzieć ogień. Najpopularniejszym kształ­ tem otworu jest poziomy prostokąt o stosunku boku 4 3 (tzn. 1 : 0,75). Stosunek szerokości do wysokości otworu kominkowego wpływa zarówno na wielkość otworu paleniska, jak i na typ kom­ inka. U kominków wymienionych na tablicach wyliczeń stosunek boków A : B (A - szerokość otworu, B - wysokość otworu) jest następujący: - u k o m w k o w o tw a rty ch z je d n e j stro n y waha się w przedziale od 1 : 0,83 (u najmniejszych kominków) do 1 : 0,60 (u największych); - u k o m in k ó w o tw a rty ch z d w ó ch stron od 1 : 0,88 do 1 : 0,75;

- u k o m in k ó w o tw a rtych z trzech stron od 1 : 0,76 do 1 : 0,68; - u k o m in k ó w w o ln ostojących od 1 : 0,66 do 1 : 0,63. Powyższe proporcje otworów można oczywiście zmieniać, zgodnie z projektem plastycznym kom­ inka. W wypadku otworów wybudowanych wyżej nad podłogą głębokość paleniska będzie większa, w wyniku czego następuje obniżenie bezpośred­ niego promieniowania cieplnego ognia. Podstawę wewnętrznych wymiarów kominka stanowi szerokość otworu kominkowego, z której wyprowadza się pozostałe wymiary, zwłaszcza głębokość paleniska. Chcąc zapewnić promienio­ wanie jak największej ilości ciepła, należy dokład­ nie i prawidłowo wymierzyć głębokość paleniska. Dlatego palenisko nie może być głębokie, a głębo­ kość ta winna się równać mniej więcej 1/2-2/3 szerokości otworu kominkowego. Głęboka komora spalania emituje małą ilość ciepła i to na mniejszą odległość przed komin­ kiem, bowiem wydajność cieplna promieniowania wraz ze wzrastającą odległością szybko spada. Promieniowanie ciepła rozprzestrzenia się skute­ cznie mniej więcej na odległość 2,5 m od źródła. W celu jak najlepszego wykorzystania bezpo166d

rys. 165. Komora spalania: a) przekrój pionowy, b) widok, A - szerokość otworu kominkowego, B - wysokość otworu kominkowego, C - głębokość paleniska, D - szerokość ściany tylnej komory spalania E - wysokość pionowej ściany tylnej. rys. 166. Stosunek kominka ściennego do przewodu kom­ inowego: a) przewód kominowy umieszczony nad komorę spalania (paleniskiem): b) przewód kominowy umieszczony za komorę spalania; c) przewód komina umieszczony obok komory spalania: d) widok kominka ściennego wbudowa­ nego z widocznym korpusem komina w kształcie kola obok komory spalania.

średniego promieniowania ognia w pomieszcze­ niu należy prawidłowo wymierzyć nie tylko głę­ bokość komory spalania, ale i całą jej konstruk­ cję. Ściany boczne powinny być ukośne w sto­ sunku do ściany przedniej otworu (zalecany kąt 20 do prostopadłej prowadzonej po przedniej krawędzi paleniska). W ten sposób otrzymamy poziomy otwor w kształcie trapezu, zwrócony do pomieszczenia. Ważną rolę przy odbijaniu ciepła odgrywa także tylna ściana paleniska. W części

dolnej biegnie pionowo, prostopadle do rzutu paleniska w 1/3 do 2/5 swej wysokości załamuje się w kierunku szczeliny dymowej. W górnej części, tuż pod szczeliną w tzw. g a r d z ie li biegnie znów pionowo. Obecny kształt kominka jest wy­ nikiem długiego rozwoju. Ludzie bowiem zro­ zumieli, że ogień płonący przy ścianie nagrzewa ją, a to wtórne promieniowanie może dać dodat­ kowe ciepło. W Anglii pojawiają się coraz bar­ dziej ekonomiczne i oszczędne kominki. Autorem dzisiejszej tylnej ściany paleniska jest angielski szlachcic Rumford, który skonstruował ścianę po­ chyloną nad paleniskiem tak, by ilość odbitego ciepła była większa. Do dnia dzisiejszego ściana ta jest nazywana ścianą Rum forda. Pod względem wymiarów szerokość i wyso­ kość tylnej ściany paleniska zależy od wielkości jego wejściowego otworu. Na przykład otworowi paleniska o wymiarach 600 * 500 mm odpowiada ściana tylna o szerokości 360 mm i wysokości 250 mm w części pionowej.

k o m in k i

167*

0

Wysokość ukośnej części ściany tylnej komory spalania * zależy od: - wysokości otworu kominka = B (wielkość otworu została określona z góry), - projektowanej zasłony dymnej (nadproże ot­ woru) (150-200 mm) = KC, - wysokości tylnej ściany pionowej BI, która równa się 1/3— 2/5 całkowitej wysokości, B + KC, - górnej pionowej części ściany tylnej S pod szczeliną (w tzw. gardzieli), wynosi 80-100 mm. W ten sposob wymiary ukośnej części ściany tylnej B2 można wyliczyć według następującego wzoru: B2 = (B + KC) - (B2 + S). Obok promieniowania energii cieplnej ukośna ściana tylna nadaje kierunek wznoszeniu się i od­ prowadzaniu ciepłych gazów w procesie spala­ nia, obniża więc straty ciepła, unikającego bez­ pośrednio z paleniska do komina. Kształt ściany umożliwia zainstalowanie półki dymowej, poma­ gając tym samym ukierunkować opadające zim­ ne powietrze w przewodzie kominowym. Dodatkowo można zwiększyć promieniowanie ścian bocznych i ściany tylnej stosując materiały licowe, mające zdolność odbicia energii cieplnej, np. różne rodzaje blach, których skuteczność od­ bicia wynosi 80-95%. Dużą uwagę należy również zwrócić na właś­ ciwe dno komory spalania (palenisko). Kon­ strukcja dna może być prosta, składająca się z równej płyty, na której bez zbędnych przeró­ bek ułożony jest opał, lub może być bardziej złożona. Bardzo ważną rzeczą jest prawidłowy wybór materiału z którego konstruujemy dno paleniska. Zasadniczo powinno się stosować takie materiały budowlane, które są odporne na wysoką tem­ peraturę, np. cegły szamotowe, kamień lub beton żaroodporny. Do cieplnych materiałów izolacyj­ nych, które uniemożliwiają przenikanie wyso­ kich temperatur do sąsiednich konstrukcji (stro­ pów, drewnianych ścianek działowych i przepie-

ry* 167 Całkowicie wysunięte kominki podłączone kanałem dymowym (czopuchem) do przewodu kominowego a) palenisko otwarte I /ednrj strony, b) palenisko otwarte r dwóch stron, c) palenisko otwarte z trzech stron rys. 168 Komin obok paleniska kominka otwartego z dwóch stron, wysuniętego do pomieszczenia. rys. 169. Wkładki kominkowe z prefabrykatów (system Rósler) umożliwiające realizacje różnych tvpów kominków stanowią podstawę konstrukcji kominka którego parametry techniczne określa producent Dodatkowe wykonanie osłony zewnętrzne/ kominka /est rozwiązane zgodnie z koncepcją plastyczną pomieszrzmia al wkładka kominkowa z paleniskiem otwartym z jedne/ strony, b) wkładka kominkowa z paleniskiem otwartym z dwóch stron c) wkładka kominkowa z paleniskiem otwartym z trzech stron

KOMINKI

rżeń) zaliczamy: płyty na bazie azbestu, szkla­ nych i mineralnych włókien, płyty Izomin, Fibrex itp. Mając na uwadze podłogę, dno paleniska moż­ na umieścić na różnej wysokości. Zależy to od koncepcji konstrukcyjnej i funkcjonalnej całej bryły kominkowej. Chcąc, by kominek był nie tylko nastrojowym elementem wnętrza, ale także wydajnym źródłem ciepła, dno paleniska powin­ no być umieszczone jak najniżej, przy samej pod­ łodze. Stosując takie rozwiązanie przy przepły­ wie powietrza unikamy powstawania tzw. głu­ chych kątów. Ciepłe powietrze, nisko przy ziemi wraca od sufitu i okien (gdzie ulega schłodzeniu) z powrotem do kominka. Najłatwiejsze jest to przy kominkach minimalnie podwyższonych nad podłogą (20-30 mm). Takie minimalne podniesie­ nie dna paleniska ułatwia również jego czysz­ czenie. Opuszczając ruszt 100-120 mm pod po­ ziom dna kominka można (po włożeniu węgla drzewnego) wykorzystać go do pieczenia na roż­ nie. Palenisko umieszczamy na wysokości 800-900 mm tylko wtedy, kiedy ma służyć do specjalnych celów, np. do przygotowywania po­

siłków. Przy takim wykorzystaniu kominka nale­ ży pamiętać zarówno o poziomie dna, jak i cało­ ściowym rozwiązaniu konstrukcyjnym. Dzięki opuszczeniu paleniska i miejsc do siedzenia wo­ kół kominka poniżej poziomu podłogi, uzyskuje­ my nie tylko wolną przestrzeń wypoczynkową, ale stwarzamy w ten sposób lepsze przesłanki do ogrzewania pomieszczenia. Ogień lepiej się pali, kiedy pod dnem palenis­ ka przepływa powietrze. W tym celu dno palenis­ ka wyposażamy w ruszty, różniące się od siebie kształtem, wielkością i wysokością. Z reguły ro­ dzaj rusztu zależy od konstrukcji kominka. Przy prostych konstrukcjach ruszt tworzą zespawane kawałki prętów lub płaskowników stalowych. Kominki reprezentacyjne mają ruszty żeliwne, różnie profilowane i ozdobione. Ważne jest odpowiednie wymierzenie rusztu tak, by drewno na nim ułożone nie wypadało z kominka lub niespalone wpadało do popiołu. Dlatego przednią część rusztu wykonaną z żelaz­ nych prętów wygina się nieznacznie w górę, tworząc blokadę. Kształt rusztu, nieznacznie zmniejszony, powinien odpowiadać rzutowi pale-

rys. 170a. U kośne boczne ściany kom ory spalania.

V.

tO

20

30

*0

50

60

70

80

90

rys. 170b. Schem at przekroju do obliczenia w ysokości na­ ch ylon ej części ściany ty ln ej kom ory spalania rys. 171. Pość energii cieplnej odbitej od rożnych m ateria­ łów : 1 - łu p e k 2 - emalia, 3 - porcelana. 4 - dachówka. 5 - cegły. 6 - blacha stalowa. 7 - mosiądz, 8 - stal (nie­ rdzew naj. 9 - blacha alum iniow a. 4 - pochłanianie. B - od­ bicie

100

Jeżeli nie chcemy podnieść ognia nad dno paleniska, możemy ruszt umieścić bezpośrednio na płaszczyźnie płyty paleniska. Najodpowied­ niejsze są produkowane u nas ruszty proste, wy­ konane z żeliwa. Przy takim rozwiązaniu potrze­ bny jest zbiornik na gromadzenia popiołu.

i**

niska. Optymalna odległość rusztu od dna paleni­ ska powinna wynosić 50-70 mm. Odstęp ten jest wystarczający dla dopływu powietrza i groma­ dzenia popiołu; przy tym nie narusza wyglądu kominka, ponieważ niemal zlewa się z jego dnem. rys. 172. Ruszt na poziomie paleniska wyposażony w bla­ szany popielnik: 1 - ruszt wyjmowany, 2 - blaszany pojem­ nik, 3 - doprowadzenie powietrza.

rys. 173. Ruszt na poziomie dna paleniska ze zsypem popiołu do zbiornika: 1 - dno kominka, 2 - ruchomy ruszt, 3 - dopływ powietrza, 4 - zbiornik na popiół, 5 - zamykany zsyp popiołu, 6 - szczelina do doprowadzenia powietrza, 7 - linka metalowa w stalowej rurce, 8 - rowek prowadzący do stalowego cięgna, 8A - poziomy przekrój stalowego cięgna. rys. 174. Ruszt na poziomie dna paleniska ze zsypem popio­ łu do zbiornika: 1 - ruszt, 2 - dno popielnika, które tworzy zasuwa z blachy stalowej, 3 - uchwyt zasuwy, 4 - zsyp popiołu, 5 - fragment kierowania zasuwy w węglarce, 6 - palenisko.

174

r

i

i

■ B K

1

Niezmiernie ważną rzeczą jest prawidłowy spo­ sób usuwania popiołu i wybierania niespalonych resztek. Wyjmowanie popiołu szufelką i wsypy­ wanie do przyniesionego pojemnika jest czynnoś­ cią niewygodną, co więcej, przesypywanie powo­ duje unoszenie się w powietrzu kurzu i popiołu. Można tego uniknąć wprowadzając odpowiednie zmiany bydowlane i konstrukcyjne dna paleniska. Istnieje szereg sposobów usuwania popiołu. W wpadku rzadkiego i krótkotrwałego używania kominka wystarczy umieścić pod rusztem ruchomy blaszany pojemnik z uchwytem do wybierania po­ piołu podczas czyszczenia. Kiedy pojemnik jest pełen, ruszt się podnosi a pojemnik opróżnia. Za­ miast pojemnika na dno można umieścić wysuwa­ ny popielnik ze stalowej blachy. Jeżeli kominek jest używany przez cały rok, a nawet codziennie, sprawę usuwania popiołu należy rozwiązać wpro­ wadzając pewne zmiany i udogodnienia w kon-

strukcji budowlanej. Możliwe są dwa sposoby: pie­ rwszy polega na umieszczeniu, na niższej kondygnaqi pod kominkiem większego popielnika, drugi □a wmurowaniu oddzielnej studzienki w dolnej rozszerzonej części, będącej zbiornikiem o większej pojemności. PopiOł wpada przez otwór zsypowy bezpośrednio do popielnika lub zbiornika. Otwór zsypowy powinien byc szczelnie połączony z po­ pielnikiem tak, by zapobiec przenikaniu unoszące­ go się popiołu przez nieszczelne złącza. Uszczelnić należy także drzwiczki popielnika. Dostęp do

drzwiczek powinien się znajdować na zewnątrz, jeżeli oczywiście położenie kominka na to pozwoli, ułatwia to bowiem manipulowanie popielnikiem. Takie rozwiązanie jest możliwe wtedy, kiedy kom­ inek jest wbudowany przy ścianie zewnętrznej. Pozwala również na doprowadzenie powietrza, nie­ zbędnego do palenia. W ten sposób powstaje bar­ dziej skomplikowana konstrukcja dna paleniska, zwłaszcza jeżeli dotyczy specjalnego dopływu po­ wietrza do komór z nagrzanym powietrzem, w celu podniesienia wydajności cieplnej kominka.

17Sa, b, c, d

175e f. g. h rjrł. 17S Usuwanie popiołu. •) kominek b a popielnik« popiół spod rusztu należy wybierać szufelką i przesypywać do przyniesionego pojemnika, b) luźno włożony ruszt z ruchomym blaszanym popielnikiem, c, d) ruchomy blaszany popielnik pod rusztem umieszczonym na stale, e f. g, hl przykłady rożnych wariantów zsypów popiołu do większych zbiorników (studzienki lub naczynia które można wynieść!: 1 - ruszt 2 - luźno założony ruszt. 3 - ruchomy pojemnik na popiół. 4 - ruchomy popielnik. 5 - zsyp popiołu. 6 - pojemnik na popioł. 7 - studzienka zbiorcza. 6 - blaszane drzwiczki (otwór do wybierania) 9 - mur zewnętrzny, P - parter. S - piwnica. T - teren U waga W p rzyp a d ku w ariantów podanych w p unktach od e) do h) należy zsyp p o piołu p rzero bie tak. ja k na rys. 173 lu b ry s 174 (uniem ożliw ić bezpośrednie połączenie stu d zien ki odpadow ej z pom ieszczeniem m ieszka ln ym )

Zamknięcie otworu kom inkowego i łapacze iskier (rys. od 176 do 191) Palenisko stanowi nie tylko podstawową, funkc­ jonalną część kominka, ale równocześnie wyraź­ ny element plastyczny. I dlatego ważny jest zaró­ wno materiał zastosowany przy konstrukcji kom­ inka, jego bezpieczeństwo, ochrona miejsca wo­ kół kominka oraz funkcja urządzeń zabezpiecza­ jących, jak i ostateczny wygląd całej bryły. Ten ostatni wymóg bardzo często decyduje o pozio­ mie plastycznym i dekoracyjnym kominka. W celu uzyskania lepszego promieniowania cie­ pła, należy wybrać płytszą komorę spalania, która może jednak powodować częste i niebezpieczne wypadanie iskier i rozżarzonych węgielków. Aby temu zapobiec, otwór kominkowy często jest wy­ posażony w specjalne urządzenie zabezpieczające, tzw. łapacz iskier, w postaci różnego rodzaju me­ talowych krat żaluzjowych lub tzw. ekranów, za­ wieszonych na szynie po obwodzie otworu paleni­ ska. Czasami rolę łapacza iskier spełniają gęsto zawieszone metalowe łańcuszki, a przy starych kominkach stosowano rzadkie metalowe tkaniny, podobne do kolczug. Występujące w tej samej roli drzwiczki metalowe o różnych kształtach mogą też stanowić interesujący element dekoracyjny otworu kominkowego. W czasie, kiedy kominek jest wygaszony, upiększają one jego wygląd, za­ słaniając zadymiony otwór paleniska. Wymienione typy osłon zabezpieczających, krat i drzwiczek pełnią nie tylko funkcję łapacza is­ kier, ale również zmniejszają powierzchnię wchła­ niającą otworu komina, powodując tym samym wzrost temperatury gazów dymnych, a w następs­ twie tego wydajność cieplną kominka. Obok metalowych wyjmowanych czy przesu­ wanych drzwiczek są stosowane szyby z żarood­ pornego szkła. Zasłaniające palenisko szyby uniemożliwiają wprawdzie rozpryskiwanie się is­ kier, lecz równocześnie hamują dostęp powietrza do paleniska. Powstaje w ten sposób konieczność dodatkowego doprowadzania powietrza. Przez szklane szyby ogień jest wprawdzie lepiej wido­ czny, niż przez kraty, jednak eliminują one bez­ pośredni kontakt człowieka z ogniem (dotyczy to wszystkich rodzajów osłon). Przeróbki konstrukcyjne takiej osłony są dosyć kłopotliwe. Szyby muszą być luźno osadzone w ra­ mach, ponieważ przy rozszerzaniu się pod wpły­ wem ciepła mogłyby bez potrzebnego luzu popę­ kać. Umocnione są jedynie taśmami uszczelniają­

176 rys. 176. Palenisko kominka otwarte z trzech stron jest efektowne pod względem plastycznym, ale stosunkowo trudne pod względem konstrukcyjnym.

cymi z włókien azbestowych i włożone w metalo­ we ramy. Metal nie może dotykać bezpośrednio szyby. Szyba łatwo ulega zakopceniu, lecz również łatwo daje się wyczyścić. Kopceniu można zapobie­ gać wybierając przekrój komina i ciągu zgodny z ostateczną ilością odprowadzanych gazów dym­ nych. Niezbędne jest prawidłowe wymierzenie i ustawienie dopływu świeżego powietrza. Obok rusztu, za szybami należy umieścić przewody do­ prowadzające powietrze tak, by strumień powiet­ rza dostawał się do ognia i na słup gazów dymnych z boku, co zapobiegnie zakopceniu szyb. Przy nowszych typach kominków skonstruowa­ nych tak, by uzyskiwać większą wydajność ciepła, otwór paleniska wyposażony jest w metalowe drzwiczki, umożliwiające całkowite zamknięcie otworu. Drzwiczki są z grubej blachy lub żeliwne. Przeważnie są o pełnych ściankach, często z moty­ wem dekoracyjnym, lub ze szkła żaroodpornego, osadzonego w ramach. Drzwiczki bywają też ele­ mentem wkładek kominkowych. Przy spalaniu mogą być otwarte lub zamknięte. Konstruowane są tak, by nawet otwarte nie stanowiły elementu zakłócającego ogólny wygląd kominka. Przenośne łapacze iskier, metalowe czy z żarood­ pornego szklą, nie są elementem konstrukcyjnym kominka, stanowią jego funkcjonalny dodatek.

178*

178b

rys. 178, Kominek ścienny z cegły wbudowany w niską ścianę kominkową z widocznym okazałym korpusem kominowym. Otwór kominka wyposażony w łapacz iskier, dający się zasunąć do szczeliny w ściance obok paleniska. Za tą ścianą ukryty jest grzejnik: aj poziomy przekrój przez komorę spalania, b) widok kominka z wysuniętą osłoną przeciw iskrom, c) pionowy przekrój przez kominek; 1 - ruchomy łapacz iskier wykonany ze szkła żaroodpornego, kraty metalowej lub plecionki w metalowej ramie, 2 - szczelina do zasuwa­ nia łapacza iskier, 3 - palenisko, 3A - ruszt, 4 - wnęka na drewno, 5 - kieru­ nek przesuwu łapacza iskier, 6 - popielnik z blachy, 7 - klapa, 8 - dźwignia klapy, 9 - korpus komina, 10 - otwór do czyszczenia, 11 - dopływ powietrza. rys. 179. Rozwiązanie metalowego zamknięcia otworu kominka, na podob­ nej zasadzie, co przykład z poprzedniego rysunku.

177

rys. 177 Fragment otworu kominka, wyposażonego w me­ talowe drzwiczki zamykające palenisko.

179

rys. 180. Palenisko kominka o dwóch, przeciwległych otwartych stronach, wyposażonych w dające się zamknąć szyby żaroodporne łapacza iskier: a) rzut kominka; 1 - przesuwana szyba ze szkła żaroodpornego - rozwiązanie to umożliwia otwieranie tylko połowy otworu, 2 - palenisko, 3 - przewód kominowy, 4 - wariant z szybami na zawiasach umożliwiającymi otwarcie całego otworu paleniska, b) fragment rozwiązania konstrukcyjnego szyb przesuwanych; 1 - szkło żaroodporne, 2 - azbest, 3 - metalowa rama, 4 - prowadnice metalowe, 5 - łożysko kulkowe. rys. 181. Wyprodukowana przemysłowo wkładka kominkowa z zamknię­ ciem paleniska - szybą żaroodporną w metalowej ramce, spełniającą rolę drzwiczek obrotowych lub wysuwanych: a) kominek z zamkniętym palenis­ kiem, b) kominek z wysuwanym zamknięciem paleniska, c) kominek z drzwiczkami obrotowymi (system SUPRA).

rys. 182. Zamknięcie otwo­ ru kominkowego z żarood­ pornymi szybami umożli­ wia obserwowanie ognia nawet przy zamkniętych drzwiczkach. rys. 183. Metalowe, nie­ przejrzyste zamknięcie ot­ woru kominkowego nie po­ zwala, jeżeli jest zamknięte, na obserwowanie ognia. Podobnie, jak w poprzed­ nim przykładzie jest ono odpowiednie do użycia przy dopalającym się ogniu.

•u # ~ ,v , . •<182

183

KOMINKI

rys. 185 Łapacz iskier w kształcie dekoracyj­ nej kraty metalowej, za­ mykającej palenisko. rys. 186 Łapacz iskier w postaci metalowej sieci (1) przesuwanej na małej szynie (2). 184a

rys. 184 Rozwiązanie wkładki kominkowej w kształcie koła (sama komora spalania ma kształt tradycyjny) z zasuwanym łapaczem iskier i metalowym zamknięciem otworu kominkowego: a) ogólny widok kominka z otwartym paleniskiem, b) schemat rzutu wkładki kominkowej; 1 - palenisko, 2 - otwór kominka, 3 - miejsce zasuwania łapacza iskier, 4 - miejsce zasuwania metalowego zamknięcia paleniska, c) otwór kominkowy z łapaczem iskier, d) otwór kominkowy z metalowym zamknięciem paleniska 184c

184d

rys. 187 Plecionka druciana umożliwia nadawanie łapaczo­ wi iskier różnych kształtów rys. 188 Plecionka druciana na metalowych drzwiczkach umożliwia prostą manipulację łapaczem iskier. 187

186

KOMINKI

Doprowadzanie powietrza do spalania (rys. od 192 do 196)

<89a

189b

191*

rys. 189 Plecionka druciana w metalowej ramce, pionowo zasuwana za zewnętrzną osłonę kominka a) widok paleniska bez łapacza iskier, b) projekt łapacza i manipulowanie nim rys. 190 Łapacz iskier piecokommka - plecionka metalo­ wa dająca się wyjąć z otworu paleniska (piecokominek - system RAIS1 rys 191 Przenośne łapacze iskier nie są elementem kom­ inka lecz raczej dodatkiem, (a b).

190 I91b

Podczas palenia w kominku przez komin są od­ prowadzane zarówno gazy dymne, wydzielające się przy spalaniu, jak i duże ilości powietrza unikające z pomieszczenia przez otwór kominko­ wy do przestrzeni kominka, a następnie przez komin do atmosfery, nie biorące w ogóle udziału w spalaniu. Chcąc w pomieszczeniu zachować równowagę ciśnienia, należy unikające powietrze stale uzu­ pełniać. Brak powietrza powoduje powstanie podciśnienia, następstwem czego może być de­ fekt spalania i kominek zaczyna dymić. Kominek otwarty wciąga powietrze przez cały otwór, całą powierzchnią promieniowania. Czym większy otwór kominka, tym większa jest ilość wciąganego i odprowadzanego powietrza. Otwa­ rty kominek nie jest jedynie źródłem ciepła, ale również bardzo skutecznym urządzeniem wen­ tylacyjnym. Wielką rolę odgrywa to w domkach wypoczynkowych i altankach w czasie, kiedy są nie zamieszkane. Ilość pow ietrza wciągana przez otwór kom­ inkowy jest uzależniona od kilku czynników. Do nich należy wielkość otworu kominkowego, jakość ciągu komina, intensywność spalania i wynikająca z niej tem peratura spalin. Pręd­ kość zasysania, przy słabym ogniu może ob­ niżyć się do 0,1 m • s '1, a przy silnym ogniu może wzrosnąć do 0,4 m s '1. Podczas normalnego ogrzewania przy zwykłym zużyciu opału, pręd­ kość zasysania powinna wynosić od 0,2 do 0,3 m -s-1, z czego wynika, że ilość wciąganego powietrza na godzinę na 1 m2 kominka waha się od 720 do 1080 m3. Na podstawie powyższych danych łatwo ob­ liczyć wielokrotność wymiany powietrza w po­ mieszczeniu przy określonej wielkości kominka (otworu kominkowego). Z doświadczeń wiemy, że przy trzykrotnej wymianie powietrza i przy krótkim czasie spalania, nie ma potrzeby dopro192a, b.c rys. 192 Dopływ powietrza do pomieszczenia jest podstawową przesłanką dobrego spalania w kominku: aj dokładne uszczelnienie okien i drzwi zapobiega naturalnemu dopływowi powietrza do pomieszczenia, w którym powstaje podciś­ nienie, powodujące dymienie kominka: bj ilość powietrza potrzebną do spalania uzyskujemy z jednej strony dzięki samodzielnemu dopływowi świeżego powietrza do paleniska, z drugiej przez przenikanie powietrza przez słabo uszczelnione okna i drzwi; c) podobny przykład doprowadzenia powietrza jak w p. b, chociaż powietrze doprowadzane oddzielnym kanałem ze dwom dostaje się do pomieszczenia już podgrzane w wewnętrznej konstrukcji kominka (kominek na nagrzewane powietrze - patrz osobny rozdział).

KOMINKI

wietrzny kanał dopływowy, który powinien na wewnętrznym otworze wejściowym posiadać kratę, a wewnątrz klapę regulacyjną, którą moż­ na ustawiać w różnych pozycjach. W pomieszczeniach o powierzchni mniejszej, niż 12 m2 w ogóle nie powinno się budować kominków. Przykład obliczenia: a) wymiany powietrza w pomieszczeniu na go­ dzinę, b) wymiany dopływu powietrza (kanału dopły­ wowego) do kominka. Dane, którymi dysponujemy: Kominek zaprojektowany do pomieszczenia o powierzchni 26 m2; przy wysokości pomiesz­ czenia 2,7 m, objętość pomieszczenia wynosi 26 m2 x 2,7 m = 70 m3. Wielkość zaprojektowanego otworu kominka (patrz: tablice wymiarowania) równa się 75 cm x 60 cm = 4500 cm2.

193a.bc

wadzać dodatkowo powietrze. Jednak przy czte­ rokrotnej lub częstszej wymianie powietrza w pomieszczeniu należy dokonać przeróbki urzą­ dzeń doprowadzających to powietrze, potrzebne podczas spalania. Pewna ilość powietrza dostaje się do pomiesz­ czenia w sposób naturalny, tzn. przez nieszczel­ ne drzwi i okna Zakładając, że przy normalnej konstrukcji uszczelnienia otworów wynosi około 0,8 m' powietrza na 1 m3objętości pomieszczenia, to przy specjalnym uszczelnieniu okien i drzwi można osiągnąć jedynie wartość 0,4 m3powietrza na 1 m3 objętości pomieszczenia. Właściwie są dwa sposoby rozwiązania problemu doprowadze­ nia powietrza potrzebnego do spalania. Pierwszy polega na dopływie powietrza z sąsiednich po­ mieszczeń, drugi na doprowadzeniu go przez ka­ nał dopływowy z zewnątrz lub z pomieszczenia na niższej kondygnacji. Z sąsiednich pomieszczeń można doprowadzić powietrze tylko wtedy, kiedy w nich samych jest go wystarczająca ilość. W tym celu wykorzys­ tujemy otwór w ścianie, dzielącej pomieszczenie, o minimalnych wymiarach 150 cm2, tzn. 150 * 100 mm, a czasami wystarczają tylko drzwi, które powinny być podczas eksploatacji kominka ot­

warte. W wypadku zamkniętych drzwi, przy każ­ dym ich otwarciu następuje wyrównanie ciśnie­ nia w obu pomieszczeniach. Wyrównanie to za­ pewni dopływ powietrza, potrzebnego do spala­ nia. Drugi sposób polega na doprowadzaniu świe­ żego powietrza z zewnątrz przez kanał dopływo­ wy Wcześniej doprowadzane powietrze dopły­ wało zwykle pod rusztem, przez boczne ściany paleniska lub przez przednią ścianę fundamentu, zawsze jak najbliżej palącego się ognia. Sposób ten jest wygodny zwłaszcza przy kominkach usy­ tuowanych wzdłuż ściany osłonowej, gdzie pod­ łączenie przez ścianę kominkową jest proste. Niewygodą takiego rozwiązania jest to, że bezpo­ średni dopływ zimnego powietrza do ognia po­ woduje (szczególnie w zimie) ochłodzenie gazów dymnych, a tym samym obniżenie wydajności cieplnej kominka. Chcąc temu zapobiec i unie­ możliwić powstanie niepożądnych i nieprzyjem­ nych przeciągów przy kominku, należy w okresie chłodniejszym doprowadzać do pomieszczenie podgrzane powietrze. Technicznie jest to moż­ liwe wtedy, kiedy powietrze doprowadzane jest z zewnątrz kanałem dopływowym przez kominek wyposażony w urządzenie z nagrzewanym po-

wietrzeni; inna możliwość polega na podgrzaniu powietrza przy pomocy wentylatora nadmucho­ wego. Podgrzane powietrze można doprowadzić przez kanał dopływowy także z pomieszczenia na niższej kondygnacji. Jeżeli w pomieszczeniu znajdują się inne grzej­ niki (piec na paliwo stałe lub gazowe), dopływ powietrza należy nieznacznie zwiększyć. Z ze­ wnątrz powietrze jest doprowadzane przez porys. 193 Dopływ powietrza pod ruszt: a) z zewnątrz, w ścia­ nach bocznych paleniska. (A), b) z pomieszczenia pod ruszt (B) c) z niższej kondygnacji lub z zewnątrz, bezpośrednio pod ruszt (A,B). rys. 194 Przykłady rozwiązania konstrukcyjnego podstawy kominka i dna paleniska z dopływem powietrza: a) wy­ prowadzenie świeżego powietrza w podstawie kominka przed paleniskiem; b) wyprowadzenie świeżego powietrza, z jednej strony w podstawie kominka przed paleniskiem, z drugiej bezpośrednio pod ruszt; 1 - palenisko, 2A - ruszt nad poziomem dna paleniska, 2B - ruszt na poziomie dna palenis­ ka z ruchomym popielnikiem, 3 - regulowane zamknięcie dopływu powietrza, 4 - dopływ świeżego powietrza. rys. 195 Jedynie niewielka część powietrza potrzebnego przy eksploatacji kominka zostaje wykorzystana do spalania opału (1). Większa ilość powietrza wydostaje się niewykorzystana poprzez palenisko do komina (2). Ilość potrzebnego powietrza zależy od wielkości powierzchni promieniowania (3).

Inne dane potrzebne do obliczenia: Przy prędkości zasysania 0,1 m-s"1 przez 1 m2 (10000 cm2) otworu kominka przeniknie w sumie 360 m3 powietrza na godzinę. W naszym wypadku (tzn. przy wielkości 4500 cm2 otworu kominka) ilość zasysanego powietrza w m3 h 1 przy prędkości zasysania 0,1 m s~' wy­ nosi:

195

KOMINKI

Przy wyższych kominach może w przybliżeniu wynosić 5,0 m s ', przy niższych około 3,0 m s

Gardziel (rys. od 197 do 198)

Właściwe obliczenie uzyskujemy z następują­ cego stosunku:

Gardziel składa się z zasłony dymnej (nadproże paleniska), górnej części ścian komory spalania i szczeliny, która może ale nie musi być wyposa­ żona w klapę. Zadanie gardzieli polega na rów­ nomiernym odprowadzaniu gazów dymnych przez całą szerokość paleniska. Dla sprawnego działania kominka bardzo ważne znaczenie ma prawidłowo zwymiarowana szczelina. Przy kominkach z kominem umieszczonym nad paleniskiem gardziel znajduje się między komorą spalania i komorą dymową, od których zależą jej wymiary. Ściany komory spalania po­ winny w sposób ciągły przechodzić do gardzieli, a ich położenie i kształt wpływa na prędkość ruchu gazów spalinowych kierowanych ku szcze­ linie, i dalej do komory dymowej. Nachylona część tylnej ściany paleniska kieruje dym do szczeliny. Boczne ściany pionowe paleniska mu­ szą prowadzić pionowo także przez szczelinę, aż do miejsca maksymalnego otwarcia klapy dymo­ wej. Dopiero nad klapą ściany mogą przybrać

potrzeba świeżego powietrza w h_’

k an a[

dopływowy w cm 2

“

prędkość dopływu powietrza w m ■s'1• 3600

=

324 m3■h 1 = ------------------------- = o,0225 m2 = 225 cm2 4 m s '1 3600

rys 196 Świeże powietrze potrzebne przy eksploatacji kominka jest zasysane przez kanał (1), nagrzane przez ogień w kominku (2A) i dopiero wtedy wprowadzone do powietrza pokojowego (2) przed ujściem z pomieszczenia przez otwór promieniowania (3) i komin (4j

360 m3 h-' ------------- 4500 cm2 = 162 m3 h '1 10000 cm2 Ilość zasysanego powietrza (potrzebnego świe­ żego powietrza) do projektowanego przez nas kominka wynosi przy prędkości: 0,1 m s-1 = 162 m3 h 1 0,2 m s 1 = 324 m3 h '1 0,3 m s'1 = 486 m3 h~‘ Dla dalszych obliczeń powietrznego kanału dopływowego zastosujemy średnią wartość po­ trzebnego świeżego powietrza, tzn. 324 m3 h ada) Obliczenia wymiany powietrza x w pomie­ szczeniu, spowodowane eksploatacją kominka na 1 godzinę, przeprowadzimy w następujący sposób:

ilość zasysanego przez kominek powietrza objętość pomieszczenia w m3

Powietrze w danym pomieszczeniu zostanie wymienione za godzinę 4,62 razy. ad.b) Obliczenie dopływu powietrza (kanału dopływowego) do kominka: obok danych, jakimi dysponujemy potrzebujemy dalszych, a mianowi­ cie prędkość doprowadzanego powietrza w m s które w kolejnym wyliczeniu posiada war­ tość 4,0 m s Chodzi o średnią wartość podawaną przy naturalnym dopływie powietrza przez kanał. Można ją zastosować w przedziale ±1,0 m -s'1.

Odpowiada temu otwór o wielkości 15 x 15 cm lub 0 17 cm. Prostszy sposób obliczenia w przybliżeniu przekroju kanału doprowadzającego powietrze do kominka (przy pomocy powierzchni przewodu kominowego) jest następujący: Dane jakimi dysponujemy: wielkość otworu kominka = 4500 cm2, powierzchnia przewodu kominowego - w przybliżeniu 1/10 = 450 cm2. W następującej proporcji wyjściowej podaną wartość 0,75 stosuje się przy krótkim dopływie powietrza (np. tylko ukośnie przez mur kominka) i wartość 0,95 przy długim, kilkakrotnie zmienia­ jącym kierunek kanale. Wychodzimy z następującej proporcji: Kanał dopływowy w cm2 = (od 0,75 do 0,95) x powierzchnia przewodu kominowego = (od 0,75 do 0,95) 450 cm2 = od 337,5 cm2 do 427,5 cm2 Uwaga: Pierwsza wartość, tj. 337,5 cm2 od­ powiada danym, zgodnym z pierwszym przy­ kładem, lecz przy większej prędkości zasysa­ nia (0,3 m s '), więc wielkość otworu wynosi 15 x 22,5 cm. Wzajemne odchylenia tych wartości są jednak w strefie dopuszczalnego rozproszenia podanych wartości empirycznych , które mogą być wykorzystywane przy projektowaniu.

rys. 197 Gardziel - przekrój: 1 - gardziel, 2 - szczelina, 3 - nadproże paleniska, 4 - komora dymowa.

197

KOMINKI

k o m in k i

kształt komory dymowej. Przedwcześnie nachylo­ ne ściany spowodowałyby zwężenie szczeliny i kładły opor w miejscu, w którym wznoszące się spaliny powinny nabrać prędkości. Na prawid­ łowe ukierunkowanie spalin do szczeliny ma wpływ również wysokosc nadproża paleniska. Do­ tyczy to odległości między poziomem szczeliny w dnie komory dymowej i gomą krawędzią ot­ woru kommkowego. U zwykłych, mniejszych kominków wysokość ta wynosi 150 mm, przy wię­ kszych 200 mm. W celu usprawnienia ciągu można by zwiększyć wysokosc nadproża. U zwykłych, mniejszych kominków szerokość szczeliny wynosi 120 mm, u większych 150 mm. O rozmiarach decy­ duje więc stosunek ciągu i wysokość komina.

W kominkach, w których komin jest umiesz­ czony za lub obok paleniska istnieją praktyczne dwa rozwiązania. Pierwszym może być takie sa­ mo rozwiązanie jak w wypadku kominka z kom­ inem nad paleniskiem, tzn. gardziel usytuowana jest między paleniskiem i komorą dymową. Dru­ gie rozwiązanie to kominek bez gardzieli. W ta­ kim wypadku komorę dymową w postaci łapacza dymu, przechodzącego do kanału dymowego, łą­ czącego kominek z przewodem kominowym in­ staluje się bezpośrednio nad paleniskiem. Drugie rozwiązanie stosuje się przy komin­ kach wolnostojących z otwartym naokoło pale­ niskiem, nawet wtedy, kiedy komin jest nad paleniskiem.

rys. 196 Produkowane seryjnie za granicą gardziele wyposażone w rożne klapy. Gardziel i klapa są żeliwne: a) klapa z mimosrodową osią obrotową, b) klapa z osią obrotową na tylnej ścianie szczeliny, c) klapa z centralną osią obrotową.

Klapa dymowa (szyber) (rys. od 199 do 207) Przy pomocy klapy dymowej reguluje się działa­ nie kominka i przepływ spalin - przez szczelinę, w której z reguły umieszcza się klapę. Czasami bywa zainstalowana w najniższej części przewodu kominowego lub kanału dymowego. Jej położenie zależy od rodzaju kominka i jego konstrukcji. Klapa dymowa jest wykonana w żeliwa lub grubej, co najmniej 3-5 mm blachy stalowej. Musi to być materiał odporny na ogień, jak rów­ nież na działające szkodliwie otoczenie. Kształt klapy może być różny, podobnie jak jej wielkość i sposób sterowania. Jednak zawsze powinna kształtem odpowiadać przekrojowi elementu, w którym ją umieszczono. Na przykład w szczeli­ nie klapa przyjmuje kształt prostokąta, w prze­ wodzie kominowym i kanale dymowym kształt kwadratu, koła lub wielokąta, zgodnie z ich prze­ krojem. We wszystkich wypadkach wykonanie klapy powinno gwarantować możliwość minima­ lnego ciągu, nawet w położeniu zamkniętym (szczelina, wycinek, otwór w klapie). Przy kominkach posiadających półkę dymową, klapę umieszczamy zawsze na płaszczyźnie dna komory dymowej, na poziomie półki dymowej i szczeliny. Najczęściej stosowane są klapy, które otwarte przyjmują pozycję równoległą do tylnej piono­ wej ściany komory dymowej a ich oś obrotowa znajduje się na tylnej ścianie szczeliny. W takim wypadku od tylnej ściany otwartej klapy odbija­ ją się i biorą kierunek prądy powietrza opadające w przewodzie kominowym. Tak umieszczona klapa uniemożliwia tworzenie się zawirowań i usprawnia ciąg kominka. Bardzo często stosuje się klapę o centralnej osi obrotowej. I chociaż, zgodnie z wymogiem, umie­ szczona jest dokładnie na wysokości dna komory dymowej, nie jest tak praktyczna jak typ opisany powyżej. Może wprawdzie regulować ilości wznoszących się ciepłych spalin, jednocześnie jednak przy pełnym otwarciu może stanowić dla nich hamulec. Różny bywa sposób obracania i mechanicznego sterowania klapy. Nie należy umieszczać klapy w kominie przy kominkach z półką dymową. Inne rodzaje kominków, np. z kanałem dymowym (czopuchem) muszą posia­ dać klapę (szyber) umieszczoną właśnie w kom­ inie.

JH3

199 rys. 199 Prawidłowo umieszczona klapa nadaje kierunek prądowi opadającego powietrza, wracającego do przewodu kominowego: 1 - palenisko, 2 - komora dymowa, 3 - klapa dymowa, 4 - wznoszące się spaliny, 5 - opadające powiet­ rze, 6 - poziom podłogi.

Przymknięcie lub otwarcie klapy dymowej po­ maga w prawidłowym wykorzystaniu kominka, dlatego klapy należy konstruować tak, by mogły przyjmować jak największą ilość zmiennych po­ łożeń i kątów nachylenia. Ważne jest prawidłowe rozwiązanie sterowania poszczególnymi rodzajami klap. Powinny być stero­ wane zawsze z zewnątrz kominka a dostępne z przo­ du lub z boku. Różne bywają mechanizmy sterowa­ nia - dźwigniowe, segmentowe, ze śrubą lub zwykłe z wyważeniem. Przy wszystkich mechanizmach kla­ pę można ustawić w dowolnym położeniu. W niektórych krajach są produkowane stan­ dartowe klapy wymienialne o najróżniejszych kształtach i wielkościach. Klapa może być za­ montowana w żelaznej sztywnej ramie osadzonej w murze bądź w odlanej lub zespawanej kon­ strukcji, która ma kształt gardzieli. Taka obudo­ wa tworzy zarówno gładką gardziel dymową, jak i nadproże paleniska kominka.

Położenie klapy, jej zamknięcie, wielkość ot­ woru i możliwości manipulowania są w każdym kominku inne. Klapę przymykamy nie tylko wte­ dy, kiedy ogień jest mały, ale także wtedy, kiedy płomień jest najsilniejszy. Silny płomień zwięk­ sza przepływ i powoduje wzrost zasysania powie­ trza z pomieszczenia. Przymykając klapę może­ my wyraźnie zwiększyć wydajność kominka. Klapa jest niezbędna u kominków, których za­ daniem jest jedynie stworzenie przytulnej atmo­ sfery, natomiast pomieszczenie ogrzewane jest przez inne źródło ciepła. Odciąganie powietrza z pomieszczenia można wtedy, w miarę potrzeby, regulować. Zainstalowanie klapy jest również konieczne u kominków wolnostojących. Klapa bowiem nie tylko zamyka komin, ale także uniemożliwia nie­ pożądany przepływ, oraz zatrzymuje sadze pod­ czas czyszczenia komina. Obok klap obrotowych występują również klapy ruchome, tzn. zasuwy względnie zasłony, umożliwiające doskonałą regulację.

rys. 200 Niektóre podstawowe typy klap: a) klapa z prze­ dłużoną osią. sterowana z boku, b) klapa sterowana przy pomocy dźwigni wyposażonej w nacięcia, umożliwiające ustawienie, c) klapa sterowana z boku z centralną osią obrotową, d) przesuwana płyta metalowa w gardzieli dy­ mowej. rys. 201 Klapa z blachy stalowej z osią obrotową na tylnej stronie szczeliny, sterowana z bocznej strony komory spala­ nia przy pomocy płaskiego drążka z nacięciami do ustawie­ nia położenia klapy a) rzut, b) pionowy przekrój, c) widok komory spalania z drążkiem do sterowania klapy; 1 - klapa, 2 - drążek metalowy z nacięciami, 3 - rama stalowa z T - profilu. rys. 202 Klapa z centralą osią obrotową umieszczona w szczelinie - przekrój. Klapa ustawiana za pomocą nieru­ chomego kołka i nacięć na metalowym drążku: 1 - szyber, 2 - stabilizujący pręt metalowy, 3 - kątownik utrzymujący dolną płytę łapacza dymu i tworzący oporową płaszczyznę klapy, 4 - dolna oporowa płaszczyzna klapy. rys 203 Klapa z osią obrotową na tylnej ścianie szczeliny sterowana dźwignią przegubową - przekrój: 1 - klapa, 2 - dźwignia z przegubem, 3 - komora spalania, 4 - komora dymowa.

rys. 204 Klapa sterowana przy pomocy cięgna (linki): al) przekrój przez kominek z klapą z mimośrodowo osadzo­ ną osią, 1 - klapa, 2 - łańcuch lub linka stalowa, a2) detal klapy: 1 - klapa, 2 - drążek (stalowa linka lub łańcuszek) 3 - mimośrodowo umieszczona oś klapy, b) klapa umieszczona w przewodzie kominowym, wyposa­ żona w regulujący łańcuszek lub linkę z przeciwwagą, 1 - klapa, 2 - łańcuszek lub linka, 3 - przeciwwaga, 4 - palenisko, 5 - popielnik, 6 - miejsce na opał. rys. 205 Klapa stalowa obracająca się wokół osi centralnej. Manipulowanie klapą zapewniają obracające się zębatki stożkowe: a) rzut, b) przekrój przez klapę, c) detal przegu­ bu, d) detal klapy i ram: 1 - klapa, 2 -o ś klapy, 3 - stożkowa przekładnia zębata, 4 - kółko lub dźwignia do manipulo­ wania, 5 - kierunek obrotu klapy, 6 - stalowy T-profil, 7 - kotwowe uchwyty ramy. rys. 206 Kółko klapy dymowej służące do manipulowania, umieszczone na bocznej ścianie kominka. rys. 207 Zewnętrzny manipulacyjny mechanizm klapy: a) widok bocznej ściany kominka z mechanizmem, b) detal, 1 - oś klapy dymowej, 2 - ruchoma część w kształcie koła z małą dźwignią manipulacyjną połączoną z osią klapy, 2' - manipulacyjny tor klapy, 3 - mała dźwignia do manipulo­ wania, 4 - śruba zaciskowa przymocowana do nieruchomej części w kształcie wycinka koła na stałe połączonego z boczną ścianą kominka, 5 - nieruchomy wycinek koła, 5' - przymocowanie do korpusu kominka, 6 - zewnętrzna ściana kominka. 207a

206

k o m in k i

Komora i kanał dymowy (czopuch) (rys. od 208 do 213) Komora i kanał dymowy tworzę przestrzeń nad paleniskiem, w której powstaje słup gazów dym­ nych odprowadzanych do komina. Komora dy­ mowa stanowi podstawową integralną część kominka. U kominków z kominem nad palenis­ kiem można ją nazwać komorą buforową, chro­ niącą palenisko przed uderzeniem powietrza na­ pływającego z zewnątrz. Przy podmuchach wiat­ ru i jego uderzeniu w głowicę komina zmniejsza się chwilowo ciąg w kominie. Wtedy właśnie komora dymowa musi pomieścić spaliny nieprze­ rwanie odprowadzane z paleniska. Komora dy­ mowa jest zamstalowana między kominem i ko­ morą spalania. Będąc rodzajem zbiornika dymo­ wego powinna posiadać znaczną pojemność. Tworzy ją rozszerzenie dolnej części przewodu kominowego, zwykle w kształcie ostrosłupa ścię­ tego o podstawie czworoboku. O ile to możliwe, tylna ściana komory dymowej powinna być pio­ nowa, jest bowiem przedłużeniem ściany prze­ wodu kominowego. Ściany przednia i boczne są ukośne. Nachylenie ścian przebiega tak, by na­ stępowało na nich jak najmniejsze tarcie spalin. Kąt nachylenia ścian do poziomej płaszczyzny waha się między 45 i 60 często jednak jest jeszcze większy. W komorze dymowej należy również ustrzec się głuchych kątów, powodują­ cych niepożądane wirowania i uniemożliwiają­ cych swobodny przepływ dymu. Dolna część komory dymowej zakończona jest dnem lub tzw. półką dymową, służącą zarówno do odbicia prądów powietrza opadających przez komin, jak i do wychwytywania spadającej sadzy i osadzającej się pary z dymu. Powierzchnia jej musi być gładka. Półka powinna mieć rynienkę do wyłapywania osadzającej się wody, która mo­ głaby kapać podczas palenia w kominku. Półka o dużym nachyleniu nie może spełniać tego wa­ runku; co więcej, zimne powietrze tam zgroma­ dzone mogłoby swobodnie opadać w dół do gar­ dzieli dymowej, gdzie spotykałoby się z przeciwprądem ciepłych gazów dymnych, a kominek zacząłby dymić. Półka dymowa jest konieczna we wszystkich kominkach, mających przewód kominowy bezpośrednio nad paleniskiem. U kominków podłączonych kanałem dymowym do przewodu kominowego nie ma problemu opa­ dającego zimnego powietrza. U większości kom­

inków wolnostojących problem półki dymowej eliminuje sama konstrukcja kominka. W wielu wadliwie skonstruowanych komin­ kach brakuje nie tylko półki dymowej i szczeli­ ny, ale również klapy; następuje więc zderzenie ciepłych gazów z zimnym powietrzem dokładnie przy górnej krawędzi otworu kominka, powodu­ jąc wypychanie powietrza z powrotem, do po­ mieszczenia. Szerokość dna komory dymowej zależy od szero­ kości szczeliny i półki dymowej. Szerokość półki me może być mniejsza niż 150 mm, zwykle szero­ kość ta wynosi 200-300 mm. W części dolnej szero­ kość komory dymowej równa się szerokości szcze­ liny, tzn. 120-150 mm i szerokości półki 200-300 mm, w sumie więc wynosi 320-450 mm, mniej więcej tyle samo, co cała głębokość paleniska. Krawędź klapy dymowej, w którą jest wyposa­ żona szczelina i krawędź półki powinny być w je­ dnej płaszczyźnie. Ten detal konstrukcyjny jest niezmiernie ważny dla ciągu komina, więc i dla jakości kominka, z następujących powodów:

rys. 208 Schemat kominka z kominem nad paleniskiem,zaznaczona komora dymowa. a) przekrój, b) widok, 1 - ko­ mora dymowa, 2 - palenisko, 3 - klapa dymowa. rys. 209 Zaznaczenie kąta nachylenia bocznej ściany ko­ mory dymowej: 1 - komora dymowa, 2 - komora spalania (palenisko). rys. 210 Konstrukcja komory dymowej w kominkach z kom­ inem nad paleniskiem (a.b) i z kominem za paleniskiem lub obok paleniska (c, d): a) zła konstrukcja - polka dymowa jest zbytnio nachylona brak klapy, zimne powietrze spotyka się w szczelinie z ciepłymi spalinami, następuje zawirowanie i kominek dymi, b) prawidłowa konstrukcja - kominek ma komorę dymową, półkę dymową i szczelinę z odpowiednią klapą obrotową, c) komora dymowa przechodzi w postaci łapacza dymu do kanału dymowego łączącego kominek z przewodem kominowym, który w dużym stopniu spełnia funkcję komory buforowej) kanał dymowy powinien mieć mniejszy przekrój, niż przewód kominowy, d) waiiant roz­ wiązania przykładu podanego w pkt. c) - przewód kom­ inowy przechodzi na niższą kondygnację,-1 - komora dymo­ wa, 2 - przewód kominowy nad paleniskiem, 3 - przewód kominowy za paleniskiem, 4 - kanał dymowy. rys 211 Wpływ konstrukcji kominka na widoczność komo­ ry dymowej: a) kominek ścienny wbudowany, b) kominek ścienny wysunięty, c) kominek ścienny wysunięty dwuostonowy 1 - palenisko, 2 - niewidoczna komora dymowa, 1 widoczny kształt komory dymowej, 4 - funkcjonalna komora dymowa ukryta za zewnętrzną osłoną, 5 - zewnęt­ rzna kominka może mieć różnorodny kształt art hitektoniczny

Mocny prąd gorącego dymu, wznoszącego się wzdłuż ściany komory dymowej nabiera w szcze­ linie, pod wpływem zwężenia przepływowego otworu, prędkości; nie traci jej nawet w komorze dymowej, przenikając szybko do komina Słaby prąd zimnego powietrza opadający przy tylnej ścianie przewodu kominowego traci swą pręd­ kość w rozszerzonej przestrzeni komory dymo­ wej. Of>ada powoli na dno - na półkę dymową, gdzie traci niemal zupełnie swoją prędkość. Na półce prąd zimnego powietrza spada prawie uko­ śnie na strumień wznoszących się do góry spalin. Jeżeli prawidłowo zainstalowana klapa dymowa jest otwarta nadaje kierunek ciągu zimnego po­ wietrza, z powrotem, do góry. W ten sposób zimne powietrze nabiera mniej więcej tego sa­ mego kierunku co ciepłe gazy dymne, tzn. do góry do przewodu kominowego Taki mały detal konstrukcyjny pozwoli wyeliminować jedną z przyczyn dymienia kominka, które mogłoby nastąpić przez opadanie dymu pod wpływem zimnego powietrza z komina. Komora dymowa może mieć rożny kształt, może być także wyko­ nana z różnorodnych materiałów. Stosowane są cegły wysokiej jakości, szamotowe kształtki osa­ dzone w belkach ze stalowych profili, zaprawa szamotowa, siatki itp. Są różnorodne możliwości ukształtowania komory. Można ją ukryć w ścia­ nie, lekko uwydatnić lub wyraźnie uwidocznić.

Jednak zawsze, nawet przy najbardziej złożo­ nych kształtach zewnętrznych, należy zachować prawidłowy kształt przekroju wewnętrznego dla odciągu dymu. Dlatego często spotykamy roz­ wiązanie dwuosłonowe, w którym wygląd ze­ wnętrzny nie pokrywa się z wewnętrzną kon­ strukcją. 1 tu istnieje konieczność oddzielenia warstw stykających się z wyższymi temperatura­ mi, od warstw o charakterze dekoracyjnym. W ta­ kich wypadkach stosowane są cegły, ceramika, beton, blacha, pustaki z palonej gliny, płyty wió­ rowe osadzone w nośnej konstrukcji metalowej i tynki. Unikniemy pękania tynków stosując sia­ tki druciane jako zbrojenia. Stosujemy tynki wa­ pienne, gipsowe i najnowsze, różnorodne pod względem struktury środki natryskowe. Powsze­ chnie stosowane są licówki kamienne lub cera­ miczne oraz boazerie. W wypadku, kiedy komin umieszczony jest za lub obok paleniska, komora dymowa bywa połą­ czona z kominem kanałem dymowym. W nie­ których typach kominków spotykamy się z wido­ czną komorą dymową i kanałem dymowym, w in­ nych, odwrotnie, z powyżej opisanym rozwiąza­ niem dwuosłonowym. Jeżeli chodzi o przekrój kanału dymowego, obowiązuje zasada, że jego kształt wynika z roz­ wiązania komory dymowej, a wielkość z prze­ kroju przewodu kominowego. Może to być

kształt koła, czworokąta lub wielokąta, wielkość jest bliska przekrojowi przewodu kominowego, ale niekiedy też i większa. Orientacyjnie podaje­ my stosunek wielkości kanału dymowego do wiel­ kości otworu paleniska w kominkach: w których palenisko otwarte jest z jednej strony stosunek ten w przybliżeniu wynosi 1:8, w palenisku ot­ wartym z dwóch stron 1:10, w palenisku otwar­ tym z trzech stron 1:12, a w kominkach o otwar­ tym naokoło palenisku 1:15. (patrz rozdział: „Wy­ miarowanie kominka). Podane powyżej wielkości mogą być skorygowane przez rzeczywistą wyso­ kość przewodu kominowego.

Otwór do czyszczenia i wybierania sadzy (popielnik) (rys, 214) W dobrze wybudowanym kominie o gładkich i ró­ wnych ścianach nie osadza się dużo sadzy. I w ta­ kim wypadku należy jednak pamiętać o jego okre­ sowym czyszczeniu, podczas którego wszędzie wi­ rują duże ilości sadzy. Sadze opadają z komina na półkę dymową, mogą przenikać do przestrzeni kominka, a nawet do pomieszczenia. Przed czysz­ czeniem należy koniecznie zamknąć klapę dymo­ wą w szczelinie a następnie osadzone sadze wybrać przez otwór do czyszczenia, znajdujący się w ścia­ nie komory dymowej tuż nad półką dymową. Ot­ wór potrzebny do czyszczenia powinien być szczel­ nie zamykany drzwiczkami z materiału niepalnego. Drzwiczki mogą być zrobione z blachy, betonu lub ceramiki. Szerokość otworu wynosi mniej więcej 150 mm, wysokość 200 mm. W niektórych specjal­ nych konstrukcjach kominka i jego otworu można uniemożliwić przenikanie sadzy do pomieszczenia przez zamykanie otworów paleniska, np. przy po­ mocy ruchomych drzwiczek z blachy, ognioodpor­ nego szkła lub metalowej żaluzji. W kominkach podłączonych kanałem dymowym do komina, otwór może znajdować się na tej samej co kominek kondygnacji lub na kondygnacji niższej. rys. 212 Kominek z interesującą pod względem plastycznym zewnętrzną osłoną kominka, przysłaniającą komorę dymową. rys. 213 Koncepcja komory dymowej jako łapacza dymu w kominku z otwartym z trzech stron paleniskiem. rys. 214. Otwory do czyszczenia i wybierania sadzy: a) kom­ inek z kominem nad paleniskiem - przekrój, b) kominek z kominem za paleniskiem - przekrój: 1 - otwór do czyszczenia, 1A - inne rozwiązanie otworu IB - otwór do czyszczenia na niższej kondygnacji, 2 - przewód kominowy, 3 - palenisko, 4 - klapa dymowa, 5 - komora dymowa. 6 - kanał dymowy

I 1B

KOMINKI

2.1.3. Kominki wolnostojące (rys. od 215 do 226)

^

V \1/ Nl/ Ni/

Pragnąc, by ogień w kominku był widoczny ze wszystkich stron i chcąc wokoł niego umieścić jak najwięcej miejsc do siedzema, instalujemy w po­ mieszczeniu kominek wolnostojący. Możemy spot­ kać także rozwiązanie, ktorego istotą jest to, że kominek wolnostojący tworzy zamknięty, omurowany korpus w postaci kolumny z otworem tylko z jednej strony. Zasady konstrukcyjne owych „kolumn" kom­ inkowych są takie same jak zasady budowania kominków ściennych, i tak samo wymiarowane. Dlatego też w tym rozdziale będą nas jedynie interesować sprawy związane z kominkami wol­ nostojącymi, z paleniskiem otwartym ze wszyst­ kich stron, bowiem właśnie ten typ kominka rożni się zasadniczo od kominków ściennych. Przy projektowaniu kominka z widocznym ze wszystkich stron ogniem należy uwzględnić od­ powiednie tabele w rozdziale „Wymiarowanie kominków..." (rys. 234). W uwagach o rozwiązaniu i projektowaniu punktem wyjścia jest najprost­ szy typ otwartego paleniska, dla którego obowią­ zujące są podstawowe prawa fizyki. Ogień pali się wtedy, kiedy materiał palny osiągnie potrzeb­ ną temperaturę zapalną, a w powietrzu znajduje się odpowiednia ilość tlenu. Ruch powietrza - ciąg - następuje w momencie, kiedy słup lżej­ szych ciepłych gazów dymnych nad ogniem za­ cznie unosić się w górę, natomiast cięższe, zimne powietrze w pobliżu ognia zaczyna opadać w dół. Strumień zimnego powietrza opada nisko do pod­ łogi a następnie wraca po linii poziomej w kierun­ ku ognia, aby tam zmieszać się z ciepłymi gazami. W ten sposób ogrzane powietrze unosi się do góry W celu uzyskania z powrotem równowagi, zimne powietrze tłoczy się nie tylko w dół, lecz także poziomo na całej wysokości strumienia wznoszą­ cych się w gorę ciepłych gazów Na granicy owych dwóch strum - ieni powietrza następuje tarcie, obniżające siłę wypierania ciepłego stru­ mienia gazu. Dlatego należy odpowiednio go ukierunkować, stosując podczas rozpalania wy­ muszone odciąganie dymu przy pomocy wentyla­ tora. Dym zostaje odprowadzony przez przewód kominowy, który musi posiadać odpowiednie wy­ miary. Strumień ciepłego powietrza zostaje sztu­ cznie zwężony i dzięki mniejszemu przekrojowi nabiera szybkości i wznosi się w górę.

W związku z tym należy pamiętać, że te typy kominków przy niskiej temperaturze promienio­ wania osiągają również niską temperaturę gazów dymnych, a więc i bardzo słaby ciąg. Dlatego konieczość dostarczania świeżego powietrza jest szczególnie ważna, natomiast konstrukcyjnie nie da się zapewnić jego podgrzewania. Ten typ kominków jest bardzo wrażliwy nie tylko na ruch powietrza w pomieszczeniu, w którym jest umie­ szczony, ale także na działania wiatru z zewnątrz. O tej prawidłowości należy pamiętać także przy układaniu stosu drewna na ruszcie. Jeśli bowiem przy konstruowaniu kominka wytworzo­ no potrzebną formę aerodynamiczną łapacza dy­ mu oraz wykonano dostatecznie duży przewód kominowy, a pomimo tego kominek dymi, błąd może polegać właśnie na przygotowaniu ognia. Stos drewna w kształcie stożka o dużej powie­ rzchni spalania uniemożliwia nadmierne miesza­ nie się zimnego powietrza z gazami dymnymi. Ciepłe gazy dymne wznoszą się wąskim strumie­ niem, zawirowania są minimalne i to tylko w wa­ rstwach przybrzeżnych a ciąg pozostaje bez za­ kłóceń. Jeśli drewno ułożone jest w szeroki stos, gazy mieszają się z doprowadzonym powietrzem i energia strumienia ciepłego gazu zostaje w du­ żym stopniu zniszczona, bowiem na szerokiej powierzchni nie może powstać dostatecznie moc­ ny strumień ciepłych, wznoszących się do góry gazów. Kominki wolnostojące z ogniem widocznym ze wszystkich stron mają dwa podstawowe elemen­ ty konstrukcyjne, tj. dno kominka czyli palenisko

rys. 215. Schemat ciśnienia strumienia zimnego powietrza i ciepłych dymnych gazów spalinowych: 1 - źródło energii cieplnej, 2 - strumień gazów dymnych, 3 - rozprężenie, 4 - strumień zimnego powietrza, 5 - boczne ciśnienie. rys. 216. Schemat wpływu bocznego ciśnienia zimnego po­ wietrza na straty energii cieplnej wznoszących się w górę ciepłych gazów: 1 - zimne powietrze, 2 - gazy dymne. rys. 217. Schematy przykładów kształtu łapacza dymu: a) prawidłowy aerodynamiczny kształt łapacza dymu przy zupełnie otwartym palenisku, b) łapacz, którego kształt stawia opór płynnemu przepływowi, powodując zawirowa­ nia, c) kształt łapacza dymu przy zamkniętym palenisku (przy pomocy szyb) umożliwiający prawidłowy ciąg, d) wadliwy kształt łapacza przy zamkniętym palenisku (nie­ wystarczający dopływ powietrza i nagłe zwężenie łapacza nad paleniskiem powoduje zawirowania dymu, a tym sa­ mym szybkie osadzanie się sadzy na szybach).

KOMINKI

kominki

i łapacz dymu z kominem Czasami między te dwa elementy zostają wmontowane inne kon­ strukcje. Należą do nich osłony przeciw iskrom, wykonane z różnych materiałów i o rozmaitych kształtach. Nie są one jednak niezbędne dla pra­ widłowego działania kominka. Łapacz dymu wy­ konuje się z materiału, który daje się formować. Najczęściej bywa nim gładka blacha stalowa lub blacha miedziana dająca się wyginać. Dziś po­ wszechne są blachy o różnokolorowej powierz­ chni. Łapacz dymu musi zawsze mieć prawid­ łowy kształt aerodynamiczny, bez nagłych zała­ mań i niskiego nachylenia ścian. Przy rozwiąza­ niu optymalnym ściany łapacza powinny mieć kształt paraboli z zaokrąglonymi krawędziami tak, by nie przerywały prądu powietrza. Łapacz dymu można zainstalować w konstrukcji stropu, czasami zawiesić na linie lub łańcuchu, z moż­ liwością regulowania wysokości zawieszenia, względnie zamontować przy pomocy kanału dy­ mowego na wspornikach do ściany kominowej. Ze względów plastycznych można wybudować kominek dwuosłonowy, stosując dwa różne roz­ wiązania. Pierwsze polega na uwidocznieniu we­ wnętrznego, funkcjonalnego kształtu łapacza ze

218b

219

220

rys. 218. Ułożenie opału: a) prawi­ dłowe, bj błędne. rys. 219. Kominek z blaszanym ła­ paczem dymu (1) zawieszonym na konstrukcji stropu (2). Powietrze jest doprowadzane przez konstruk­ cję zsypu popiołu z przestrzeni ni­ ższej kondygnacji (3). rys. 220. Kominek z blaszanym ła­ paczem dymu (1) razem z rusztem (2) zawieszonym na drążkach sta­ lowych (3), umocowanych w kon­ strukcji stropu (4). rys. 221. Kominek z blaszanym ła­ paczem dymu (1) przymocowany na wspornikach do bocznie usytu­ owanego korpusu kominowego (2). rys. 222. Kominek z zamykanym paleniskiem. Konstrukcja przesu­ wanego kanału dymowego zawie­ szonego na stropie i system krąż­ ków oraz stalowych lin, umożli­ wiających pionowe przesuwanie blaszanego łapacza dymu: a) otwa­ rte palenisko, b) zamknięte paleni­ sko (łapacz dymu w takim położe­ niu stanowi praktycznie zamknię­ cie paleniska, umożliwiające płyn­ ne dopalenie się opału, bez niebez­ pieczeństwa dymienia kominka) 1 - palenisko, 2 - łapacz dymu, 3 - dająca się przesuwać część ka­ nału dymowego, 4 - stała część kanału dymowego przymocowana do konstrukcji stropu, 5 - przesu­ wane przeciwwagi poruszające się po zewnętrznej części kanału dy­ mowego, 6 - lina stalowa (łań­ cuch), 7 - krążek.

rys. 223. Plastyczne rozwiązanie wnętrza wymaga zastosowania kominka dwuosłonowego. W ten sposób staje się mniej widoczny materiał i podstawowa konstrukcja kominka a) osłona zewnętrzna uwidaczniająca wewnętrzną kon­ strukcję kominka, b) osłona zewnę­ trzna zmieniająca wygląd kominka, 1 - palenisko, 2 - wewnętrzna osło­ na kominka, 3 - zewnętrzna osłona kominka, 4 - podpory utrzymujące konstrukcję łapacza i kanału dymo­ wego, 5 - zawieszenie na konstruk­ cji stropu.

223d

223b

KOMINKI

rys. 224 Schemat kominka wo­ lnostojącego z widocznym z wszystkich stron ogniem: a) rzut b) przekrój. rys. 225. Klapy umieszczone w kanale dymowym odpowia­ dają swym kształtem profilowi kanału dymowego: a) kształt koła. b) kształt czworokąta, c) kształt wielokąta.

KOMINKI

specjalnie pokrytą powierzchnią, drugie nato­ miast polega na nadaniu zewnętrznej osłonie zu­ pełnie odmiennnego kształtu, odpowiadającego plastycznemu projektowi wnętrza. Przykłady kominków wolnostojących z otwartym ze wszyst­ kich stron paleniskiem prezentujemy na rys. 219-223. Dno kominka może być wykonane z podob­ nych materiałów jak u kominków ściennych. Najczęściej jest to żelbet, z którego łatwo uzys­ kuje się pożądane kształty płyt paleniska, naj­ częściej w postaci koła, rzadziej kwadratu lub prostokąta. Zawsze jednak należy wyłożyć po­ wierzchnię płyty paleniska cegłami żaroodpor­ nymi, natomiast brzegi płyty obudować mocną armaturą, zdolną do przejmowania nierównomie­ rnego rozprężania materiału pod wpływem ciep­ ła oraz uniemożliwiającą pękanie. Płyta paleniskowa bywa czasem wyposażona w ruszt do przelatywania popiołu lub w popiel­ nik z możliwością doprowadzania powietrza. Pły­ ta paleniska może być umieszczona na różnych wysokościach. Może znajdować się nisko, przy ziemi lub na wysokości miejsc do siedzenia, tzn. około 350-400 mm na podłogą, względnie nawet na poziomie stołu, tj. 800-900 mm nad podłogą. Kominki wolnostojące często są wykorzystywane do wspólnego przygotowania posiłków na rożnie, dlatego też półka paleniska znajduje się bardzo często na wysokości minimalnie 400 mm. Kominki wolnostojące powinny być koniecz­ nie wyposażone w klapy (szybry). Najczęstszym miejscem ich zainstalowania jest dolna część komina - tuż nad łapaczem dymu. Mają różne kształty i rozmiary, lecz zawsze muszą odpowia­ dać przekrojowi, w który są wbudowane. Klapy lub przegrody dymowe umieszczone w łapaczu dymu miewają kształt stożka z wierzchołkiem zwróconym w kierunku paleniska. Można nimi rys. 226. Warianty rozwiązań sterowania zamknięciami dy­ mowymi umieszczonymi w łapaczu dymu: a) manipulowanie przy pomocy krążków z przeciwwagą: 1 - łapacz dymu, 2 - kanał dymowy, 3 - szyber w położeniu otwartym, 3A - szyber w położeniu zamkniętym: 3B - ognioodporne uszcze­ lnienie, 4 - linki stalowe odporne na wysokie temperatury i korozję, 5 - krążek, 6 - przeciwwaga, 7 - metalowy pierścień ochronny utrzymujący łapacz: b) manipulowanie przy pomo­ cy kołowrotka, 1 - łapacz dymu, 2 - kanał dymowy, 3 - szyber w położeniu otwartym, 3A - szyber w położeniu zamkniętym, 3B - ognioodporne uszczelnienie, 4 - metalowy element kierujący linki stalowej, 5 - linka stalowa, 6 - kołowrotek.

226a

226b

manipulować przy pomocy krążków z przeciw­ wagą lub kołowrotka ze stalową linką. Bezpośrednio do łapacza dymu bywa podłączo­ ny komin z niezbędnym dużym kanałem W wię­ kszości wypadków materiał komina jest taki sam jak materiał łapacza dymu. Nad konstrukcją da­ chu komin powinien być zabezpieczony warstwą izolacyjną przeciw ochładzaniu gazów dymnych. Nie wolno także zapomnieć o odpowiednim przygotowaniu podłogi wokoł paleniska Wyma­ gany, 600 mm szeroki pas z podłogowych materia­ łów ognioodpornych jest niewystarczający. U tego typu kominków istnieje większe niebezpieczeńst­ wo wypadania iskier i węgielków.

2.1.4. Materiały do budowy kominków (rys. 227 - 228) Do budowy fundamentu kominka na świeżym po­ wietrzu. na niepodpiwmczonej kondygnacji nad­ ziemnej i w piwnicy stosujemy prosty beton lub beton wypełniony kamieniem. Na fundament kom­ inka budowanego na normalnej kondygnacji naj­ lepiej wykorzystać płytę żelbetową. Na fundament należy nałożyć najpierw warstwę wodoszczelną, a następnie właściwy korpus kominka. Do wymurowania podstawy kominka i pod­ stawowych elementów nośnych komory spalania najlepiej nadają się zwykłe, dobrze wypalone cegły łączone zaprawą wzmocnioną tynkarską, która jest bardziej wytrzymała na zmiany tem­ peratury niż zaprawa cementowa. Do wyłożenia wewnętrznych płaszczyzn ścian i dna komory spalania należy koniecznie użyć wyłącznie materiałów ognioodpornych. Najczęś­ ciej stosowane są cegły szamotowe lub tzw. klin­ kiery o doskonałej jakości, wytrzymałe na duże i szybkie zmiany temperatury. Licówka ochronna powinna być wymurowana na pół cegły wokół całego paleniska. Wymurowywać należy zawsze tak, by istniała możliwość cieplnej rozciągliwości materiału i warstwy były nawzajem powiązane. Podczas murowania cegły szamotowe należy układać na szamotową zaprawę o wąskich, do­ kładnych fugach, stosując cegły przycinane, by nabrały odpowiednich kształtów, powierzchnie styku należy wyrównać przez wyszlifowanie. Nie należy murować na zaprawę tynkarską. Niewłaś­ ciwe łączenie warstw, szybkie ogrzewanie i chło­ dzenie może spowodować odpadanie licówki sza­ motowej.

Niezawodne jest wykonanie wewnętrznej osłony komory spalania z grubej stalowej blachy (grubość 3-5 mm). Cienka blacha deformuje się pod wpły­ wem ciepła, powstają szpary i błędne ciągi. Dzięki spawaniu grubych blaszanych ścian możemy otrzy­ mać jednolitą, uszczelnioną przestrzeń paleniska, wytrzymałego bez zakłóceń na wysokie temperatu­ ry ognia. Przy takim rozwiązaniu należy odizolować osłonę metalową od konstrukcji bocznych kominka z powodu znacznych zmian objętościowych blachy. Tylną ścianę należy wzmocnić naspawanymi żeb­ rami stalowymi. W celu zwiększenia wartości ogrze­ wczej kominka należy uniemożliwić rozszerzanie się ciepła z kominka na konstrukcje peryferyjne i do sąsiednich pomieszczeń. Ściany komory spalania należy koniecznie wyłożyć niepalnym, zatrzymują­ cym ciepło matenałem tak, by ciepło gromadzące się w konstrukcji kominka promieniowało do po­ mieszczenia nawet po wygaszeniu ognia. Dużą wagę należy poświęcić konstrukcyjnemu rozwiązaniu dna paleniska. Dno musi być z jed­ nej strony wytrzymałe na najwyższe temperatu­ ry, z drugiej nie może przenosić ciepła na sąsied­ nie konstrukcje. Duże niebezpieczeństwo może grozić w wypadku wybudowania kominka na konstrukcji z materiału palnego, np. na drew­ nianym stropie. Chcąc maksymalnie zapobiec niebezpieczeństwu pożaru należy pod ogniood­ pornymi warstwami dna paleniska wytworzyć przestrzeń, przez którą przepływa powietrze, o minimalnej wysokości 50 mm, oddzieloną od drewnianych konstrukcji stropu niepalną płytą żelbetową lub nawierzchnią ceramiczną i cieplną warstwą izolacyjną, płytą z włókien szklanych lub mineralnych, płytą azbestową itp. Stropy nie posiadające wystarczającej poprze­ cznej konstrukcji nośnej, należy w miejscu pod kominkiem umocnić płytą żelbetową o odpowie­ dnich cieplnych warstwach izolacyjnych. Powierzchnię przed kominkiem należy wyłożyć niepalną podłogą z cegieł z naturalnego lub sztucz­ nego kamienia, względnie kostką ceramiczną. Sklepienie otworu kominkowego można wy­ konać różnymi sposobami. Mogą je tworzyć, sta­ lowe walcowane profile o stosownych kształtach lub monolityczne, prefabrykowane nadproża. Przy profilach stalowych należy brać pod uwagę to, że pod wpływem wyższych temperatur tracą szybko odporność. Należy więc wybrać większe profile o wystarczającej długości ułożenia i osło­ nić je okładziną przeciw wysokim temperaturom.

Gzyms kominkowy wykonany jest najczęściej z naturalnego kamienia (np. marmuru itp.), betonu, cegieł lub nawet drewna (belek lub boazerii). Naj­ powszechniejsze jest stosowanie naturalnego ka­ mienia. W starych wiejskich chałupach z kamienia było całe palenisko wraz z piecem i kominami. Szereg możliwości dostarcza autorowi projektu widoczna powierzchnia kominka. Zewnętrzny wygląd kominka dzięki zastosowanemu materia­ łowi może być zupełnie inny niż właściwa kon­ strukcja podstawowa. Do wykonania i obróbki powierzchni zewnętrz­ nych części komory spalania i komory dymowej stosuje się różnorodne materiały. Bardzo wdzięcz­ nym materiałem jest cegła, która robi przyjemne wrażenie zarówno swoją strukturą, jak i kolorem, a co najważniejsze, jest materiałem bardzo bez­ piecznym ze względów przeciwpożarowych. Przy murowaniu należy cegły wybrać tak, by były mniej więcej tego samego koloru i jakości. Dobrym materiałem jest również naturalny ka­ mień. Najczęściej stosowane bywają granity, ka­ mienie polne, wapienie lub piaskowce, wykorzy­ stywane jako mur albo jako licówka.

rys. 227. Niepalna powierzchnia podłogi przed kominkiem za­ lecana w przepisach bezpieczeństwa: a) dno paleniska nisko przy podłodze, b) podniesione dno paleniska: a - szerokość paleniska, v - wysokość paleniska nad podłogą, 1 - palenisko, 2 - powierzchnia ochronna z niepalnego materiału. rys. 228. Większą uwagę ze względów bezpieczeństwa przeciw­ pożarowego musimy poświęcić nie tylko materiałom zastosowa­ nym w samej komorze spalania, ale także materiałom na ze­ wnątrz paleniska, na powierzchniach bezpośrednio związanych z komorą spalania: 1 - dno paleniska, 2 - kierunek bezpośred­ niego promieniowania, 3 - drewniany gzyms kominka.

Kolorowe powierzchnie z ceramicznych kafel­ ków (płytek wykładzinowych pokrytych lub niepokrytych glazurą) mogą w kombinacji z tyn­ kiem tworzyć interesującą koncepcję. Biały tynk - gipsowy lub wapienny - jest odpowiednim materiałem, umożliwiającym przykrycie muru z materiałów mniej efektownych z wyglądu. Nieotynkowany beton, będący dziś najpowszechniej stosowanym materiałem na dno paleniska, stoso­ wany jest również przy bardzo skomplikowa­ nych, pod względem kształtu, konstrukcjach ko­ mory spalania.

Przy tworzeniu oryginalnej architektury, boga­ to profilowanej i zdobionej, odpowiednim mate­ riałem są kształtki kaflowe Kominki wolnostojące w przestrzeni najczęś­ ciej są wykonane z blachy lub ceramiki. Materia­ ły te nadają się także na kominki dostawiane przy ścianach. Zewnętrzny mur kominka okłada się (licuje) normalną techniką wykładania, podo­ bnie jak inne konstrukcje budowlane

2.1.5 Wymiarowanie kominków i niektóre potrzebne obliczenia (rys. 229-234) Zasady ogolne Dla zwykłego projektowania konstrukcji komin­ ków prezentujemy tabele zawierające potrzebne dane do określenia głównych wymiarów, podzie­ lone według typów kominków, według umiesz­ czenia komina ze względu na kominek, według wielkości pomieszczeń itp. Prezentowane tabele zawierają sumę średnich wartości wymiarów i wzajemnych relacji róż­ nych parametrów kominków, sprawdzonych w praktyce. Podczas projektowania kominków zaleca się zachowanie następującego porządku: 1, zaprojektowanie usytuowania kominka w po­ mieszczeniu, jego podłączenia do przewodu kom­ inowego i wstępne określenie wymiarów kom­ inka według podanych w tabelach wartości, 2 według potrzeb należy uściślić wymiary i po­ zostałe parametry do rysunków wykonawczych kominków zgodnie z aktualnymi normami. Przy projektowaniu kominka mającego stać się wyraźnym źródłem ciepła ważne jest ustanowie­ nie następujących parametrów: 1. straty ciepła ogrzewanego pomieszczenia (dla najkorzystniejszych, określonych przez normę, warunków klimatycznych), 2. bilans równowagi wydajności cieplnej grzej­ ników w pomieszczeniu i strat ciepła, 3. wydajność cieplną kominka, 4. obliczenie wydajności cieplnej grzejnika do­ datkowego (ogrzewania miejscowego lub cent­ ralnego), 5. wzajemnych relacji ważnych wymiarów kom­ inka i jego przewodu kominowego, 6. projekt przewodu kominowego kominka i doda­ tkowego grzejnika przy jednoczesnym respektowa­ niu norm i wzajemnych relacji wymiarowych,

7. pozostałe obliczenia (doprowadzenie pierwot­ nego powietrza itp). W naszej książce zajmujemy się szczegółowo przede wszystkim problematyką podaną w punk­ cie 5, tzn. wzajemnymi relacjami ważnych wy­ miarów kominków i ich przewodów komino­ wych, jak również niektórymi innymi zagadnie­ niami podanymi w części przeglądowej. Niektóre jednak z zagadnień mają tak specyficzny charak­ ter, że laik nieobeznany w przedmiocie nie orien­ tuje się w nich. Dotyczy to zwłaszcza obliczeń precyzyjnych, do jakich należą wyliczenia obcią­ żenia cieplnego pomieszczenia, ciągu kominów lub konstrukcja przewodów doprowadzających powietrze do kominka. W takich wypadkach pro­ ponujemy, ba, zalecamy zwrócenie się bezpośred­ nio do specjalistów z dziedziny technicznego wy­ posażenia budynków. Ogólnie należy stwierdzić, że kominki, który­ mi zajmujemy się w niniejszym rozdziale (ko­ minki bez zwiększonej wydajności cieplnej), można wykorzystywać do ogrzewania pomiesz­ czenia w przejściowej porze roku. Chcąc korzys­ tać również w zimie z pomieszczenia ogrzewane­ go przez kominek, należy w nim zainstalować dodatkowe, wydajne źródło ciepła, miejscowe, bądź centralne.

Tabele wymiarowania kominków W niniejszym rozdziale podajemy podstawowe dane do projektowania kominków, najpowszech­ niej stosowanych. Przegląd tych kominków moż­ na znaleźć w tabeli 2. Kominek otwarty z jednej strony, z kominem umieszczonym nad paleniskiem (tab. 3) należy do typu tradycyjnie u nas realizowanego. Podstawo­ we dane potrzebne przy projektowaniu przewo­ dów kominowych w relacji do powierzchni pro­ mieniowania i wysokości komina podaje tab. 4. Pozostałe typy różnią się od poprzedniego typu kominka umieszczeniem przewodu kominowego za lub obok paleniska, co wpływa na całośc konstrukcji kominka. Dotyczy to: - kominka z paleniskiem otwartym z jednej stro­ ny (tab. 5), kominka z paleniskiem otwartym z dwóch stron (tab. 6), - kominka z paleniskiem otwartym z dwóch przeciwległych stron (tab. 7),

Tab«»l« nr 2. Obliczenia powierzchni promieniowanie! poszczególnych typów kominków (SkI - powierzchnia promieniowania kominka) Kominek z paleni­ skiem otwartym z jednej strony (tab. 3 , tab. 5)

Kominek z paleniskiem otwartym z dwóch stron (ściana boczna i przed­ nia) (tab. 6)

Kominek z pa­ Kominek z paleniskiem leniskiem otwa­ otwartym z trzech stron rtym z dwóch (tab. 8) stron (strony p r z e c iw le g łe) (tab. 7)

Kominek wolnostoją­ cy z otwartym naoko­ ło paleniskiem (tab. 9)

widok #

P

□

-I n

. T

Aąn

a s

Z A

t

z p - r i j .

• tr - L □

0"1

T Z Z P tT p +-*-+ E

i«

przekrój S \, = A* B

Uwaga: • wielkość powierz­ chni promieniowa­ nia jest taka sama bez względu na usy­ tuowanie komina nad lub za palenis­ kiem chociaż dla te­ go typu podajemy dwie tabele (patrz dalej)

Sk, = (A + C) * B lub S \, = K B

2A * B

Uwaga: * H. Dickmann proponuje, że zamiast A + C należy uwzglę­ dnić długość krzywej K, S,„ = (A+C)* B wychodzi ok. 17-19% wyższy niż Skr uzys­ kany przez drugie obliczenie z krzywą K

- kominka z paleniskiem otwartym z trzech stron (tab. 8), - kominka wolnostojącego z paleniskiem otwar­ tym naokoło (tab. 9),

S \, = K x B

S \, = 2;rR x B

S“kI = (A + 2C) * B

S‘V = 4AxB

Uwaga: ‘ według H. Dickmanna K = długość krzywej “ wg K.H. Pfestorfa

Uwaga: • wg H. Dickmanna (li­ czy krzywą = obwód =

2>tR *’ wg K.H. Pfestorfa

Materiałem wyjściowym dla tych kominków były dane zawarte w książce J. Kószó „Kandallók" (Budapeszt, 1984). Dane te zostały uzupeł­ nione w taki sposób, aby można z nich korzystać u nas w bieżącej praktyce.

Tabela 3. Kominek z paleniskiem otwartym z jednej strony z kominem umieszczonym nad paleniskiem" (rys. 229)

Tabela 4. Podstawowe dane do pro|ektnwania przewodów kominowych" w stosunku do powierzchni promieniowa­ nia i wysokości komina - uzupełnienie tabeli (rys 229)

Powierzchnia promie­ niowania" (w cm2)

Uwaga:

Powierzchnia przewodu kominowego p11w cm2 i stosu­ nek przewodu do pow promień." przy wys. komina w m

Przekrój komina przy wysokości do 4 m

do 8 m

do 12 m

do 16 m

do 4 m

do 8 m

do 12 m

do 16 m

J (cm)

H (cm)

J (cm)

H (cm)

J (cm)

H (cm)

J (cm)

H (cm)

P (cm2)

l/x

P (cm2)

l/x

P (cm2)

l/x

P (cm2)

l/x

3000 3580

26,0 26,0

26,0 26,0

20,0 20,0

20,0 20,0

20,0 20,0

20,0 20,0

20,0 20,0

20,0 20,0

676 676

1/5 1/5,5

400 400

1/7,5 1/9

400 400

1/7,5 1/9

400 400

1/7,5 1/9

4060 4500 5040

26,0 26,0 26,0

26,0 26,0 38,5

20,0 20,0 26,0

20,0 20,0 26,0

20,0 20,0 20,0

20,0 20,0 26,0

20,0 20,0 20,0

20,0 20,0 20,0

676 676 1000

1/6 1/6 1/6

400 400 676

1/10 1/11 1/7

400 400 520

1/10 1/H 1/10

400 400 400

1/10 1/H 1/12

5610 6120 6750

26,0 26,0 26,0

38,5 38,5 38,5

26,0 26,0 26,0

26,0 26,0 26,0

20,0 20,0 20,0

26,0 26,0 26,0

20,0 20,0 20,0

20,0 20,0 20,0

1000 1000 1000

1/6 1/6 1/6

676 676 676

1/8 1/9 1/10

520 520 520

1/H 1/12 1/13

400 400 400

1/14 1/15 1/17

7400 7980 8580

38,5 38,5 38,5

38,5 38,5 38,5

26,0 26,0 26,0

38,5 38,5 38,5

26,0 26,0 26,0

26,0 26,0 26,0

20,0 20,0 20,0

20,0 20,0 20,0

1482 1482 1482

1/5 1/6 1/6

1000 1000 1000

1/7 1/8 1/8

676 676 676

1/11 1/12 1/13

400 400 400

1/18 1/20 1/20

9430 10080 10880

38,5 38,5 38,5

38,5 38,5 38,5

26,0 26,0 26,0

38,5 38,5 38,5

26,0 26,0 26,0

26,0 26,0 26,0

20,0 20,0 20,0

26,0 26,0 26,0

1482 1482 1482

1/6,5 1/7 1/7

1000 1000 1000

1/9 1/10 1/10

676 676 676

1/14 1/15 1/16

520 520 520

1/18 1/19 1/20

11700 12420

38,5 38,5

38,5 38,5

38,5 38,5

38,5 38,5

26,0 26,0

38,5 38,5

20,0 26,0

26,0 26,0

1482 1482

1/8 1/8

1482 1482

1/10 1/9

1000 1/17 1000 1/12,5

520 676

1/22 1/18

13300 14070 15000

38,5 38,5 38,5

38,5 38,5 38,5

38,5 38,5 38,5

38,5 38,5 38,5

26,0 38,5 38,5

38,5 38,5 38,5

26,0 26,0 26,0

26,0 26,0 26,0

1482 1482 1482

1/9 1/9,5 1/10

1482 1482 1482

1/9 1/9,5 1/10

1000 1482 1482

1/14 1/9,5 1/10

676 676 676

1/20 1/21 1/22

Dane według ART and DECORATION nr 92 str 45 229c

r

Uwagi: " dane wyjściowe Ji H wg publikacji F.R. Barrana DER OFFENE KAMIN, Stuttgart 1968 2 powierzchnie promieniowania swymi wymiarami odpowiadają danym z poprzedniej tabeli wymiarów podana powierzchnia przewodu kominowego P = J * H w cm 2 przeliczanie wymiaru powierzchni przewodu kominowego 1 do powierzchni promieniowania kominka x = l/x

rys. 229. Schematyczne oznaczenie kominka otwartego z jednej strony (z kominem nad paleniskiem) do tabeli wymiarów a) widok, b) przekrój, c) rzut

Podane powierzchnie przewodów kominowych P = J « H stanowią wartości, na które wpływają wymiary elementów budowlanych zastosowanych przy realizacji Powoduje to czasami zniekształcenie wartości l/x podanych w tabeli. Mimo to dane te są dowodem, że w praktyce stosowane proporcje przewodu kominowego i powierzchni promieniowania w skali 1/ 8- 1/12 występuje w zwyczajnych kominach. Przy niższych lub odwrotnie bardzo wysokich kominach stosunek ten ulega zmianie, co wyraźnie wynika z naszej tabeli. Dlatego przy konkretnym projekcie wymagane jest obliczenie powierzchni przewodu kominowego wg następnych danych zalecanych w rozdziale: „Projektowanie przewodów kominowych"

Tabela 5, Kominek z paleniskiem otwartym z jednej strony i przewodem kominowym umieszczonym za lub obok paleniska (rys. 230) Wymiary" pomieszczenia

Komora dymowa (łapacz)

Komora spalania

Tabela 6. Kominek z paleniskiem otwartym z dwóch stron i przewodem kominowym umieszczonym za lub obok paleniska (rys. 231) Wymiary0 pomieszczenia

Kanał dymowy

Komora dymowa (łapacz)

Komora spalania

Kanał dymowy

powie­ rzchnia

pojemność

A

B

C

powierzch­ nia spala­ nia A * B

Al

BI

Cl

D

E

F

powie­ rzchnia

objętość

A

B

C

powierzchnia promieniowania4 (A +C)*B

Al

BI

Cl

D

E

F

(m*)

(m1)

(cm)

(cm)

(cm)

(cm1)

(cm)

(cm)

(cm)

(cm)

(cm')

(cm)

(m2)

(m‘)

(cm)

(cm)

(cm)

(cm2)

(cm)

(cm)

(cm)

(cm)

(cm2)

(cm)

13 16 18 21 23 26 30 34 40 45

34 42 47 55 60 68 78 89 104 135

50 55 60 65 70 75 80 87 92 100

42 47 50 53 55 57 60 65 70 75

30 30 30 35 35 35 40 40 45 45

2100 2585 3000 3445 3850 4275 4800 5655 6440 7500

35 38 40 45 48 53 58 62 65 70

25 30 30 30 33 33 35 35 40 40

20 20 20 25 25 25 28 28 30 30

25 27 30 32 35 37 40 43 46 50

210 260 300 345 385 430 480 565 645 750

5 5 7 7 7 10 10 10 12 12

23 26 29 34 37 40 45 52 60 68

60 68 76 89 96 120 135 156 180 204

50 55 60 65 70 75 00 87 92 100

44 47 50 53 55 57 60 65 70 75

35 35 35 40 40 40 45 45 50 50

3740 4230 4750 5565 6050 6555 7500 8580 9940 11250

42 47 50 55 58 63 67 75 80 85

25 30 30 30 33 33 35 35 40 40

25 25 25 30 30 30 33 33 35 35

25 27 30 32 35 37 40 43 46 50

375 425 475 557 605 556 750 858 994 1125

5 5 7 7 7 10 10 10 12 12

l waga Stosunek wielkości powierzchni promieniowania do powierzchni i objętości pomieszczenia patrz: ogólna część rozdziału: Tabele wymiarowania kominków i rozdział ..Komora spalania

Uwagi: 11 relacja wielkości powierzchni promienio­

wania do powierzchni pomieszczenia, patrz: ogólna część rozdziału „Tabele wymiarowa­ nia kominków i rozdział „Komora spalania"

230a

230b

?30c

rys. 230 Schematyczne oznaczenia kom­ inka otwartego z jednek strony (z kom­ inem za lub obok paleniska) do tabel wymiarów- a) widok, b) przekrój, c) rzut

231 a

231 b

5 Powierzchnię promieniowania można obli­ czyć według wzoru podanego w tabeli: (A + C)« B. Można wybrać inne wyliczenie, we­ dług którego powierzchnia promieniowania = długości krzywej K * B - patrz tabela wstęp­ na z przeglądem obliczeń powierzchni pro­ mieniowania poszczególnych typów komin­ ków. Stosując drugą metodę wyliczeń odpo­ wiednio obniży się (o 17-19%) nie tylko po­ wierzchnia promieniowania, ale również po­ wierzchnia przekroju kanału dymowego.

rys. 231. Schematyczne oznaczenie kom­ inka otwartego z dwóch stron (ściana bo­ czna i przednia) do tabeli wymiarów: a) widok, b) przekrój, c) rzut

Tabela 7. Kominek z paleniskiem otwartym z dwóch przeciwległych stron i przewodem kominowym obok paleniska (rys. 232) Wymiary pomieszczenia'1

Komora dymowa (łapacz)

Komora spalania

Wymiary pomieszczenia'1

Kanał dymowy

Powie­ rzchnia

Objętość

A

B

C

Powierzchnia promieniowania (A * B)» 2

Cl

D21

Dl

E31

E0

(m1)

(ml

(cm)

(cm)

(cm)

(cm7)

(cm)

(cm)

(cm)

(cm2)

(cm)

28 34 39 45 50 55 62 72 84 96

73 85 102 135 150 165 186 216 252 294

55 60 65 70 75 80 85 92 100 108

42 47 50 53 55 57 60 65 70 75

51 51 51 58 58 58 64 64 64 64

4620 5640 6500 7420 8250 9120 10200 11960 14000 16200

61 61 61 68 68 68 74 74 74 74

34 35 40 43 46 51 54 58 65 71

10 10 10 15 15 15 15 20 20 20

378 461 531 606 674 745 833 977 1143 1323

22 25 26 28 30 31 33 36 38 41

Uwagi relacja wielkości powierzchni promieniowania do powierzchni i pojemności pomieszczenia, patrz: ogólna część rozdziału .Tabele wymiarowania kominków i rozdział „Komora spalania obliczono według wzoru, który podaje J Kószo. gdzie D = (A - 1.41 E 0 ) * 1,41 Kanał dymowy obliczony według wzoru Barlacha. który został szczegółowo wyprowadzony w tabeli 9. I w tym wypadku punktem wyjścia jest komin o wysokości 6,0 m (co negatywnie wpływa na wielkość przekroju kanału dymowego E0) i współczynnik wpływu e - 0.2 Obliczenia należy dokonać według konkretnej sytuacji.

232b

Tabela 8. Kominek z paleniskiem otwartym z trzech stron z przewodem kominowym za paleniskiem (rys 233) Komora dymowa (łapacz)

Komora spalania

Kanał dymowy

Powie­ rzchnia

Objętość

A

B

C

Powierzchnia promieniowania2

BI3'

C l41

Dł|

E

F

(m2)

(m‘)

(cm)

(cm)

(cm)

(cm2)

(cm)

(cm)

(cm)

(cm2)

(cm)

28 32 35 42 45 47 54 63 71 78

73 84 91 110 135 141 162 189 213 234

55 60 65 70 75 80 85 93 100 110

42 47 50 53 55 57 60 65 70 75

40 40 40 45 45 45 50 50 55 55

4637 5274 5805 6996 7359 7735 8970 10400 11830 12960

25 30 30 30 33 33 35 35 40 40

30 30 30 32 32 32 35 35 37 37

27 30 32 35 37 40 42 46 50 55

463 527 580 699 735 773 897 1040 1183 1296

5 5 7 7 7 10 10 10 12 12

Uwagi " Relacja wielkości powierzctini promieniowania do powierzchni i pojemności pomieszczenia - patrz: ogólna m Tabeli wymiaro­ wania kominków i rozdział „Komora spalaniu". 2 Powierzchnia promieniowania podana w tej tabeli nie jest sumą stron (A * B) + 2 (C * B), ale iloczynem długości krzywej (w rzucie) t wysokości C, więc powierzchnia promieniowania = K » C, do czego należy dostosować powierzchnię kanału dymowego i skorygować powierz* limę pomieszczenia Powierzchnia promieniowania staje się w porównaniu z powierzchnią daną sumą stron w przybliżeniu o 20 “» mniejsza ” Pionowa wysokość ściany tylnej przy skosie jej górnej części. 41 Głębokość górnej części komory spalania przy skosie tylnej ściany. Przy konstrukcji łapacza należy zastosować nachylenie ścian minimalnie pod kątem 45’

232c

233b

1i-j------O___U I

rys. 232. Schemat oznaczenia kominka ot­ wartego z dwóch stron (przeciwległych) do tabeli wymiarów: a) widok, b) prze­ krój, c) rzut

rys. 233. Schemat oznaczenia kominka otwartego z trzech stron do tabeli wymia­ rów: a) widok, b) przekrój, c) rzut

A. t

200

I

a

-n>

-m

Tabela 9. Kominek wolnostojący z otwartym naokoło paleniskiem (rys. 234) Kształt kominka

3 c 5 c -a a ! C-* 3i -.S

Wymiary pomieszczenia"

Palenisko

Komora dymowa

Powierzchnia* promie­ Al = niowania d + 2F n d*B

Powie­ rzchnia

Objętość

A=d

B

(m*

(m1)

(cm)

(cm)

(cm2)

46 52 60 67 74 82 90 96 107 118

138 156 180 201 222 246 270 294 321 354

60 65 70 75 78 83 86 91 94 99

40 42 45 47 50 52 55 57 60 63

7540 8577 9896 11074 12252 13559 14860 16296 17719 19595

Kanał dymowy" (komin)

Występ płyty paleniska

C

D

E

F

(cm)

(cm)

(cm)

(cm2)

(cm)

80 85 90 95 100 105 110 115 120 125

5 5 7 7 7 8 8 10 10 10

35 37 42 44 47 48 50 55 57 60

616 701 808 904 1000 1107 1214 1331 1447 1600

10 10 10 10 11 11 12 12 13 13

Uwagi Stosunek wielkości powierzchni promieniowania do powierzchni i pojemności pomieszczenia (patrz: ogólna cześć rozdziału „Tabele wymiarowania kominków i rozdział „Komora spalania * Identyczna wielkość powierzchni promieniowania dla rzutu w kształcie kwadratu i koła kiedy A = d * Przy otiraamu kanału dymowego będącego właściwie kominem, za punkt wyjścia przyjęliśmy wzory Barlacha. cytowanego H Dirkmanna i K H. Ptcwirta Punkiem wypicia pest naaępująry wzór Sko * . Hko Skr = ---------^-----

C

w którym. Sw - powierzchnia promieniowa kominka w cm' - powierzchnia przekroju przewodu kominowego w cmJ H4. - rzeczywista wysokość komina w m e - współczynnik wpływu - szczegółowo patrz część „Projektowanie przewodów kominowych". Przy określeniu powierzchni kanału dymowego w tabeli zaprojektowany został komm o H ko = 6 m i współczynniku wpływu e = 0,2. W każdym konretnym wypa- i u dla projektowanego kominka należy dokonać obliczeń według rzeczywistego H4 i e. Przez podniesienie rzeczywistej wysokości komina Hm, zmniejsza się powierzchnia przewodu kominowego H,„

rys. 234. Schemat oznaczenia kominka ot­ wartego naokoło do tabeli wymiarów■a) przekrój, b) rzut paleniska na planie kwad­ ratu, c) rzut paleniska na planie kola.

Uwagi do tabeli 5-9 Powierzchnie pomieszczeń podano orientacyjnie, punktem wyjścia jest fakt, że otwór kominkowy powinien równać się 1/45 do 1/65 powierzchni pomieszczenia. Dane te poda­ no w wielkim przybliżeniu, lecz czym ułamek (1/65, 1/70 itd.) będzie większy, tym wprawdzie powierzchnia promie­ niowania kominka będzie mniejsza w stosunku do powie­ rzchni podłogi, ale warunki spalania będą lepsze. Podane w tabelach powierzchnie pomieszczeń stanowią 60-wielokrotność powierzchni promieniowania kominka (oblicze­ nie powierzchni promieniowania, patrz tabela). Przy ob­ niżaniu tych wartości, zgodnie z danymi podanymi dla poszczególnych typów kominków, w rozdziale „Komora spalania" należy, przez obliczenie, sprawdzić wymianę po­ wietrza w pomieszczeniu - patrz rozdział „Doprowadzanie powietrza do spalania ’. Objętość pomieszczenia została wyprowadzona z jej po­ wierzchni, z tym że od 40,0 m2 jest brana pod uwagę wysokość pomieszczenia w świetle 2,6 m, w większych pomieszczeniach 3,0 m. Powierzchnia przekroju kanału dymowego u wszyst­ kich typów kominków jest określana przez stosunek

powierzchnia promieniowania

10 Wartość 1/10 stanowi średnią powierzchnię przekroju kom­ inów o wysokości 8-12 m. Tylko u kominków z palenis­ kiem otwartym z dwóch przeciwległych stron i z palenis­ kiem otwarym naokoło, przy obliczeniu kanału dymowego zastosowano wzór Barlacha i wysokość komina 6,0 m. Jeżeli wysokość komina waha się od 8 do 12 m orientacyj­ nie możemy stwierdzić, że stosunek przekroju kanału dy­ mowego do powierzchni promieniowania kominka wynosi u poszczególnych typów w przybliżeniu: - u kominków z paleniskiem otwartym z jednej strony 1/8, - u kominków z paleniskiem otwartym z dwóch stron 1/10, u kominków z paleniskiem otwartym z trzech stron 1/12, - u kominków z paleniskiem otwartym naokoło 1/15. Należy wszak podkreślić, że w wypadku niższych kom­ inów przekrój kanału się zwiększa, u wyższych zmniejsza, co jest bezpośrednio związane z powierzchnią kanału dy­ mowego. Przekrój kanału dymowego podany jest w cm2, może być na planie koła lub czworokąta, powierzchnia jego w żadnym wypadku nie powinna być większa od powierzchni przekroju przewodu kominowego.

2.2. Kominki o zwiększonej wydajności cieplnej

KOMINKI

Projektowanie przewodów kominowych Kominki, tak samo jak wszystkie pozostałe grzej­ niki obowiązuję prawa fizyki, wpływające na spalanie, odprowadzanie produktów spalania, promieniowanie, przepływ i przewodzenie ciep­ ła Nierespektowanie tych prawidłowości ozna­ cza zawsze wadliwe działanie kominka. Jedną z podstawowych zasad prawidłowego działania kominka jest posiadanie samodzielnego komina. W nim następuje utlenianie opału, podo­ bnie jak w palenisku otwartym, bez rusztu, na wolnym powietrzu, tj. dzięki powietrzu z wolnej przestrzeni, podczas gdy w piecach na paliwo stałe powietrze przedostaje się wyłącznie z prze­ strzeni pod rusztem i przedziera się przez palącą się warstwę opału (równomierną od spodu, zmie­ niającą się na gorzej. Kominki z rusztem o da­ nych parametrach tylko częściowo są podobne do grzejników na paliwo stałe. Odmienne warunki występują u grzejników na paliwo ciekłe i gazowe. Nie można więc pod­ łączyć do jednego komina urządzeń różniących się pod względem przepływu i ilości powietrza, bowiem w takim wypadku zawsze będzie istnieć niebezpieczeństwo wadliwego działania. Dobre działanie komina zależy od jego ciągu, który zwiększa się wraz z wysokością komina By uzyskać dobry ciąg, wysokość komina powinna wynosić ok. 6 m. Jeżeli komin jest niższy, pożąda­ ny ciąg można z reguły uzyskać zwiększając jego przekrój. Zgodnie z danymi empirycznymi stosunek po­ wierzchni promieniowania kominka do przekro­ ju komina należy wyrazić wzorem: Siu S„ Sk0 = ------------ d o ------------8

12

gdzie: Sk0 - przekrój przewodu kominowego w cm2, Sk, - powierzchnia promieniowania kominka w cm2. Przy dostatecznej wysokości komina jego prze­ krój wynosi w przybliżeniu 1/10 powierzchni promieniowania, co odpowiada wzorowi Sb Sko = --------10

Dziesięć procent powierzchni wejściowego ot­ woru komory spalania stanowi sprawdzoną śred­ nią wartość dla powierzchni przekroju kominko­ wego komina. Jeżeli w przewodzie nie zastosuje­ my gładkiej wkładki, lepiej zdecydować się na trochę większy przekrój. Stosując wkładki kom­

inowe z prefabrykatów należy trzymać się zale­ ceń producenta, dotyczących przekroju komina. Jeżeli jednak przekrój i wysokość komina są dane (np. przy dodatkowym podłączeniu kominka do istniejącego komina), powierzchnię promienio­ wania można obliczyć według wzoru Barlacha: Sko x y Hko Sk, = ---------------e gdzie: Sk, - powierzchnia promieniowania kominka w cm2 Sko - przekrój przewodu kominowego w cm2 Hk°- rzeczywista wysokość komina w m, e - współczynnik wpływu, oddziałujący na stopień oporu przewodu kominowego; wpływa na niego położenie komina, jego opór tarcia, jak również zmiany przekroju i kierunku. Wzór Barlacha zastosowano przy obliczeniach kanałów dymowych, podanych w tabelach 7 i 9. Orientacyjna charakterystyka poszczególnych stopni współczynników wpływu e, stosowanych w obliczeniach: e - 0,2 - stosowany u kominów wewnątrz domu, wykonanych z cegieł kształtówek, z jedną zmianą przekroju i dwiema zmianami kierunku pod kątem rozwartym, e = 0,3 - stosowany wtedy, kiedy komin z punktu widzenia przepływu ma niekorzystną zmianę przekroju i kilka zmian kierunku, e = 0,3 - przy korzystnych warunkach prze­ pływu (patrz: e = 0,2), lecz przy położeniu komina na stronie zewnętrznej - od jednej do dwóch zewnętrznych ścian komina, e = 0,4 - stosowany w niekorzystnych z pun­ ktu widzenia przepływu, warunkach (patrz: e = 0,3) i przy położeniu komina na zewnętrz­ nej stronie - trzy zewnętrzne ściany komina, e - 0,5-0,6 - stosowany w wyjątkowo nieko­ rzystnych wypadkach, przy nierespektowaniu podstawowych zasad konstrukcji kominka. I nawet gdyby wartości uzyskane z obliczeń zostały określone na podstawie dokładnych, ale nie empirycznych danych, należałoby je zaokrą­ glić do wielkości zerowej tak, by konstrukcja kominka, jak również komina była z punktu widzenia budowlanego wykonalna. (Uwaga: W wypadku istniejących kominow siłę ciągu można zmierzyć przy pomocy prostego, szklane­ go ciągomierza).

2.2.1. W iadom ości ogólne (rys. od 235 do 236) Z wydzielanego ciepła, które powstaje podczas spalania drewna w najpopularniejszym typie kominka, pomieszczenie ogrzewa tylko pewna jego ilość, większa część ciepła uchodzi bez wy­ korzystania. Największe straty powstają wskutek odprowadzenia gorącej mieszaniny gazów dym­ nych i powietrza bezpośrednio do komina, jak również ogrzewania zimnego powietrza, które wpada do pomieszczenia z zewnątrz. Normalnie budowane pomieszczenia mieszkal­ ne przy przerywanym ogrzewaniu (różnica tem­ peratur między pomieszczeniem a zewnętrznym otoczeniem 32“C) wykazują się zużyciem ciepła od 125 do 167 kilodżuli (30-40 kcal) na godzinę na metr sześcienny objętości. Wynika z tego, że kominek jest wystarczającym źródłem ciepła przy zewnętrznej temperaturze ok. +5°C; powiet­ rze ulegnie wymianie od 3 do 5 razy na godzinę. U większych kominków przy pełnym otwarciu klapy, objętość wymienianego powietrza się zwiększa. Zwiększa się również wtedy, kiedy temperatura na zewnątrz spada; w kominku za­ czyna się więcej (i częściej) palić, co powoduje nie tylko wzrost wnikania zimnego powietrza przez okna i drzwi, względnie na skutek nie­ szczelności innych konstrukcji, lecz również ochładzanie bardziej oddalonych od kominka części pomieszczenia. Ilość powietrza, jaka wnik­ nęła do pomieszczenia musi się równać ilości powietrza odprowadzanego przez komin. Nieza­ leżnie od tego efekt promieniowania komory spalania jest niewystarczający do ogrzania po­ mieszczenia i wszystek ciepły dym, praktycznie bez wykorzystania, ulatnia się przez komin. W celu uniemożliwienia silnej wymiany po­ wietrza i powstania zimnych przeciągów, należy dokonać dokładnych wymiarów kominków, wy­ posażyć je w klapy dymowe i dodatkowo uleprys. 235. Wydajność cieplna kominków: a) tradycyjnych, bez zmian konstrukcyjnych, powodujących wzrost wydajności cieplnej, b) nowoczesnych, wysposażonych w specjalne wkładki kominkowe na nagrzewane powietrze, wodę itp.

szyć konstrukcyjnie, by korzystnie wyużyć wy­ dzielane ciepło. Konstruktorzy i producenci kom­ inków dążą do istotnego zwiększenia wydajności cieplnej i stworzenia stosunku odwrotnego mię­ dzy ciepłem pozostającym w pomieszczeniu a ciepłem ulatniającym się przez komin. Oznacza to, ze jeżeli w pomieszczeniu, w którym usytuo­ wany jest tradycyjny kominek, pozostanie od 19 do 20% ciepła i przez komin ulotni się 80%-90% ciepła, należy zrobić wszystko, by ta proporcja uległa odwróceniu. W niniejszym rozdziale prezentujemy szereg przykładów i wiele różnych systemów, od kom­ inków ściennych ze zbiornikiem na nagrzewane powietrze, które stały się u nas niezwykle popu­ larne, do produkowanych przemysłowo komin235a b

kow wielofunkcyjnych Są to kominki na nagrze­ wane powietrze lub wodę, względnie połączenie obu typów Powszechnym pragnieniem jest pod­ łączenie tych kominków do kompletnego sys­ temu ogrzewczego obiektu i maksymalne wy­ korzystanie wszystkich możliwości, dzięki któ­ rym zwiększy się współczynnik wydajności ko­ minka. Obliczenia nastawione na obniżenie strat ciep­ ła podczas ogrzewania przy pomocy kominka w taki sposob, że ciepło promieniowania i ciepło gazów spalinowych jest odprowadzane do na­

grzewania powietrza potrzebnego do ogrzewa­ nia, należy zdecydowanie do specjalistycznych obliczeń cieplno-technicznych. Podobnie jest w wypadku kominków na nagrzaną wodę lub nawet łączonych. Obliczenia dotyczące takich kominków nie mieszczą się w ramach naszej książki, dlatego też w niniejszym rozdziale pre­ zentujemy przede wszystkim praktyczne przy­ kłady rozwiązań i realizacji, które powinny stać się źródłem inspiracji. Natomiast obliczeniami powinny się zająć głównie specjalistyczne, zawo­ dowe instytucje lub producenci.

rvs 236 P rzykU d \iosowarua ■ ' samodzielnych obwodow cieplnych w jednym domu jednorodzinnym w Szegedzie /Węgry j Pierwszy obwód - kominek na nagrzewane powietrze, drugi obwód - centralne ogrzewanie ICO) z kaloryferami pod oknami trzeci obwod - ogrzewanie słoneczne z przygotowaniem cieplej wody Maksymalną oszczędność energii przy takiej %amci wydajności cieplne) m ożna uzyskać dzięki odpowiedniemu wzajemnemu połączeniu wszystkich trzech wymienionych obwodów w jeden kompleksowy system: 1 - kominek. 2 - promieniowanie cieplne kominka. 3 - ogrzewanie przy pomocy nagrzewanego powietrza w kominku, 4 - kocioł CO z pompą, 5 - kaloryfer CO. 6 - rozprowadzenie ciepłej wody z kotła CO 2 - rura powrotna CO. 8 - /t, tomik 9 - kolektory słoneczne (energia słoneczna). 10 - doprowadzenie ciepłej wody z kolektorów U - pompa ciepłej wody przy kolektorach. 12 - rozdział ciepłej wody z kolektorów. 13 - rura powrotna 14 ogrzewa.-.,,- itropo* e 15 - ogrzewanie podłogowe 16 - doprowadzenie ciepłej wody do odbiorników, 17 - bojler na ciepłą wodę. 18 - dopływ zimnej wody z sieci.

2.2.2. Kominki ścienne K om inki ze zb iornikiem na n ag rzew an e pow ietrze (rys. od 237 do 246) Kominki ze zbiornikiem na nagrzewane powiet­ rze są chyba jedynym typem z szeregu ko­ minków prezentowanych w niniejszym rozdziale, które można zainstalować samemu. Dlatego wła­ śnie wiele z nich doczekało się u nas realizacji. Niektóre przedstawiamy w rozdziale „Przykłady realizacji". Działanie tych kominków opiera się na zasadzie ogrzewania ciepłym powietrzem, a rozwiązanie konstrukcyjne polega na zainstalo­ waniu zbiornika na nagrzewane powietrze. Zmiany i poprawki konstrukcyjne zbiornika na nagrzewane powietrze polegają na koncepcji konstrukcji dwuosłonowej tylnej pionowej i uko­ śnej ściany kominka. Właściwą komorę spalania stworzoną według zasad budowy paleniska kom­ inka należy oddzielić od zbiornika powietrza bla­ szaną konstrukcją o minimalnej grubości 5 mm. Blacha od strony ogrzewanego powietrza może zostać użebrowana naspawanymi płaskownikami 237

żelaznymi, w kierunku krążącego powietrza. Do tak skonstruowanego zbiornika na nagrzewane powietrze należy w dolnej części, bezpośrednio lub przy pomocy kanaliku zapewnić dopływ po­ wietrza z ogrzewanego pomieszczenia. W drugiej części znajduje się otwór odprowadzający na­ grzane powietrze, co zabezpiecza konieczne krą­ żenie. Podczas budowy kominka należy pamiętać o uszczelnieniu miejsc, którędy gazy spalinowe z paleniska lub komory dymowej mogłyby się ulatniać do zbiornika ogrzewającego, względnie kanalików. Otwory zasysania mogą być mniej więcej takie same jak otwory odprowadzające, a ich powierzchnia może odpowiadać powierz­ chni przewodu kominowego. Otwory zasysania umieszczamy z przodu lub z boku korpusu kominkowego w pomieszczeniu, rys. 237. Schemat przestrzenny dwuosłonowego kominka ze zbiornikiem na nagrzewane powietrze: A - otwory wlotowe powietrza z boku korpusu kominkowego, B - boczny otwór wylotowy nagrzanego powietrza (jeden z szeregu możli­ wych wariantów), 1 - palenisko kominka wykonane ze stalowej blachy o minimalnej grubości 5 mm, 2 - konstruk­ cja komory dymowej z blachy, 3 - przestrzeń między osłoną wewnętrzną i zewnętrzną, przeznaczona do ogrzania powie­ trza i jego wznoszenia się do otworów B, 4 - gardziel ze szczeliną i klapą, 5 - komora dymowa, 6 - zewnętrzna (architektoniczna) osłona kominka, 7 - przewód kominowy. rys. 238. Schemat rzutu z oznaczeniem wariantów możli­ wości dopływu i wylotu powietrza w bocznej ścianie kor­ pusu kominkowego: A - otwór zasysania, B - wylot na­ grzanego powietrza, 1 - kanalik dopływu lub odpływu nagrzanego powietrza, 2 - przestrzeń nagrzewania powiet­ rza, 3 - widoczna część paleniska kominka wykonana ze stalowej blachy, 4 - tylna ściana kominka, ograniczająca przestrzeń przeznaczoną do ogrzewania powietrza. rys. 239. Schemat rzutu z oznaczeniem wariantów możli­ wości dopływu i wylotu powietrza w przedniej ścianie korpusu kominka: A - otwór zasysania, BI - wylot na­ grzanego powietrza, B - wylot nagrzanego powietrza w gó­ rnej części gzymsu kominka, 1 - kanalik dopływu lub wylotu powietrza, 2 - przestrzeń ogrzewania powietrza, 3 - widoczna część paleniska kominka wykonana ze stalo­ wej blachy, 4 - tylna ściana kominka, ograniczająca prze­ strzeń przeznaczoną do nagrzewania powietrza. rys. 240. Widoki z boku od a) do i) na korpus kominka z oznaczeniem: A - otworu zasysania przeznaczonego do doprowadzenia powietrza nagrzewanego za komorą spala­ nia lub komorą dymową, B - wyloty nagrzanego powietrza z kominka do pomieszczenia, C - przepływ nagrzewanego powietrza z otworu zasysania A do otworu wylotowego B, Wyjaśnienie: chodzi o kominki w pomieszczeniu, z którego powietrze jest zasysane (otwór A) i do którego jest do­ prowadzane z powrotem (otwór Bj.

240e. f, g, h, i

KOMINKI

241a

241 d

KOMINKI

241b

241 e

w którym jest usytuowany. Zasysanie powietrza z sąsiedniego pomieszczenia jest stosowne wte­ dy, kiedy znajdują się w nim również otwory odprowadzające nagrzane powietrze. Jeżeli w pomieszczeniu nie ma innego źródła ciepła, doprowadzane powietrze ogrzeje pomieszczenie w stopniu minimalnym. Otwór wylotowy umożliwia więcej rozwiązań, może być umieszczony z przodu lub z boku kor­

pusu kominkowego, nad paleniskiem lub przy sufi­ cie, lecz również w innym pomieszczeniu na tym samym piętrze, w przeciwnym razie w górnym pomieszczeniu nastąpi nadciśnienie i efekt cieplny zniknie. Prezentowane rozwiązania są łatwe do zrealizowania i mogą przyczynić się do podniesie­ nia wydajności cieplnej kominków. Będą one sto­ sowane u nas nadal, dopóki nie rozwinie się produ­ kcja innych, bardziej wydajnych typów.

rys. 241 Hidoki niektórych kominków saennych ze zb,om,kami M nagrzewane powietrze podane w schematach na poprzednim rYSU? “ b) rys 240d ej rys 240f. d) rys. 240,i e) rys. 240g A - otwor zasysania B - wylot nagrzanego powietrza rys. 242 Przykład mozbwosci ogrzewania powietrza w przestrzeni sąaadującej z kominkiem. a) rzut. b) przekrój pionowy przez ściankę działową i widok z boku bryły kominka c) detal - przekrój 1 - przestrzeń wypoczynkowa. 2 - przestrzeń m ieszkalna. " 5 ‘ 0tWOry ZaSySdrm B - U)Xle aepłeao Powietrza C - krążenie nagrzewanego powietrza rys 242 Schemat pme^jumozhwosa ujścia ciepłego powietrza z otworu B w przestrzeń, nad pomieszczeniem z kominkiem (uwaga na krążenie powietrza - patrz tekst* A - otwór zasysania B - ujsae nagrzanego powietrza C - krążenie ocieplanego powietrza

243

rys. 244. Detal - wylot nagrzanego powietrza na górnej powierzchni gzymsu kominka (alternatywa: na przedniej ścianie pod gzymsem kominka): 1 - komora spalania. 2 - przestrzeń nagrzewania powietrza, 3 - tylna ściana paleniska wykonana ze stalowej blachy 4 - kanalik wyprowadzający cieple powietrze, 5 - kierunek przepływu nagrzanego powietrza, 6 - przewód kominowy, B - wy­ lot nagrzanego powietrza, B - wylot nagrzanego powietrza, wariant. rys. 245. Specjalny kominek ze zbiornikiem na nagrzewane powietrze. Powiet­ rze jest zasysane do zbiornika za tylną stalową, ukośną ścianą paleniska. Tu następuje szybkie ogrzanie i przez otwory wychodzące na przedniej ścianie kominka wnika ono do przestrzeni mieszkalnej, a) przekrój kominka, b) widok kominka z otworami wylotowymi ciepłego p o w ie trza 1 - zbiornik powietrza, 2 - szczelina powietrzna (otwór zasysania powietrza A), 3 - rura z kamionki (ujście ciepłego powietrza B), 4 - masywna blacha stalowa, 5 - dno paleniska, 6 - blacha osłonowa. 7 - zsyp popiołu, 8 - kropus komina. rys. 246. Przykład szamotowego kominka ze zbiornikiem na nagrzewane powiet­ rze nazywany w handlu „Marcel produkowanego seryjnie przez Zachodnioczeskie Zakłady Ceramiczne w Homi Brize: a) rzut, b) widok z frontu, c) widok z boku, d) przekrój pionowy - detal e) widok ogólny; 1 - stalowa wkładka kominkowa, 2 - szamotowa wykładzina o grubości 90 mm, 3 - zasyp (żużel ew. inny), 4 - cegła szamotowa paleniska. 5 - obmurowanie, 6 - płyty T-25, 7 - przewód kominowy, 8 - tynk. A. otwór zasysania, B - wylot nagrzanego powietrza

246e

Kominki z rurami na nagrzewane powietrze (rys. od 247 do 249) Doprowadzane powietrze nagrzewa się w układzie rur metalowych otwarych na obu końcach, prze­ chodzących przez komorę spalania lub komorę dymową, umieszczonych w specjalnych wkładkach na nagrzewane powietrze. Układ rur i dopływ powietrza można rozwiązać na kilka sposobów. Jednym z nich jest system krótszych rur usytuowa­ nych tylko w komorze spalania w taki sposób, że w części dolnej, przy dnie paleniska następuje zasysanie chłodniejszego powietrza z pomieszcze­ nia, natomiast w części górnej komory, w której znajdują się końcówki rur nagrzane powietrze jest odprowadzane. W takim wypadku powietrze na­ grzewają jedynie gorące płomienie ognia. Drugi sposób polega na zastosowaniu wydłużo­ nych rur, które prowadzą aż do komory dymowej, i w których powietrze ogrzewa się dzięki ciepłym gazom dymnym. Wylot nagrzanego powietrza znaj­ duje się na zewnętrznej osłonie komory dymowej. W innym rozwiązaniu kominek usytuowany jest przy zewnętrznej ściania a powietrze ogrzewające pomieszczenie doprowadzane jest z zewnątrz, przez ukośno zainstalowane na tylnej, zewnętrznej ścianie, zabudowane rury, prowadzące przez ścianę paleniska i komorę dymową. Otwory wylotowe rur znajdują się w górnej części komory dymowej. Ukośne położenie rur przyspiesza przepływ powie­ trza, które pod wpływem ciepła ulega rozprężeniu i unosi się do góry. Rozwiązanie to równocześnie spełnia wymóg polegający na wystarczającym do­ prowadzeniu powietrza niezbędnego przy spala­ niu. Powietrze zasysane bezpośrednio z zewnątrz (tak jak jest to realizowane w podanym przykła­ dzie), obniża temperaturę gazów dymnych, a tym samym wydajność cieplną kominka. Lepsze jest jeszcze inne rozwiązanie, w którym przez jeden układ rur umieszczonych w komorze spalania zasysane jest podgrzane powietrze z po­ mieszczenia a przez drugi układ zasysania powiet­ rze bezpośrednio z zewnątrz, ale tylko w ograniczo­ nej, niezbędnej ilości. Ów drugi układ rur prze­ chodzi przez zewnętrzną ścianę i następnie przez rys. 247. Wydajność cieplną kominka można zwiększyć przez wbudowanie wkładki z metalowych rur do paleniska: a) wkładka z rur, umieszczona tylko w komorze spalania, b) wkładka z rur przedłużonych, prowadzących aż do komory dymowej; A - zasysanie powietrza z pomieszczenia, B - wy­ lot ogrzanego powietrza, C - metalowa rura, D - dolna część wkładki, stanowiąca element rusztu paleniska.

K om inki z m etalow ym i w k ład k am i na n a g rz e w a n e p o w ietrze (produkcja seryjna) (rys. od 250 do 257)

243b

system kanałów dymowych prowadzi do komory dymowej kominka. Powietrze nagrzane przez ciep­ łe gazy dymne wnika do pomieszczenia przez ze­ wnętrzną osłonę komory dymowej. Otwory zasysające rur powinny być wyposażone w klapę regulacyjną, która w położeniu otwartym hamuje i jednocześnie nadaje kierunek strumienio­ wi powietrza wnoszącego się po zewnętrznej ścia­ nie w kierunku rur. Oprócz tego otwory zasysające powinny mieć kratę ochronną, uniemożliwiającą przenikanie owadów do kanałów z nagrzewanym powietrzem. rys. 248. Specjalny kominek z rurami na nagrzewane po­ wietrze Powietrze ogrzewa się w rurach, przechodzących przez komorę dymową i specjalnie przygotowany kanał dymowy W celu przyspieszenia przepływu powietrza rury są w położeniu ukośnym. Rury z nagrzewanym powietrzem mają wylot w osłonie komory dymowej: a) przekrój piono­ wy przez kominek, b) widok ogólny,■/ - palenisko, 2 - ła­ pacz dymu, 3 - rury z nagrzewanym powietrzem, 4 - klapa dymowa, 5 - kanał dymowy, 6 - ściany kanału dymowego, 7 - przewód kominowy, 8 - klapa ochronna, A - dopływ powietrza do rur, A l - regulowany dopływ powietrza pod ruszt, B - wylot nagrzanego powietrza.

Opisywana w tym rozdziale forma realizacji kominka umożliwia otrzymanie bardzo wydajne­ go źródła ciepła, a jednocześnie nasuwa różno­ rodność indywidualnych rozwiązań ostatecznego wyglądu kominka, zgodnie z architektonicznym ukształtowaniem wnętrza. Forma ta ma charakter prefabrykatu, w dobrym tego słowa znaczeniu, złożonego z elementów bardzo zmiennych, o do­ kładnie określonych parametrach wydajności cieplnej. Chodzi przeważnie o dwuosłonowe wkładki kominkowe, które można obudować lub obłożyć odpowiednim materiałem. Pewien wyją­ tek stanowią kominki przenośne, których ele­ mentem wyposażenia jest również zewnętrzna osłona kominka, lub tzw. kominki kasetowe, w których do gotowego otworu w ścianie, pod­ łączonego do przewodu kominowego, wkłada się palenisko wyposażone w rury na nagrzewane powietrze wraz z wentylatorami, przyspieszają­ cymi cyrkulację powietrza. Powietrze do zbiorników ogrzewania w tego typu kominkach jest doprowadzane bądź z po­ mieszczenia - wymaga to rozwiązania dopływu powietrza do spalania, bądź bezpośrednio z ze­ wnątrz, co powoduje, że do pomieszczenia wnika właściwie powietrze podgrzane, które nie tylko ogrzewa pomieszczenie lecz również wspomaga spalanie. Dopływ powietrza z zewnątrz musi być zawsze regulowany. Rozprowadzanie powietrza ze zbiorników na nagrzewane powietrze zależy od ich konstrukcji i wydajności cieplnej kom­ inka. Wylot może znajdować się albo w pomiesz­ czeniu, w którym jest usytowany kominek lub powietrze może być rozprowadzane do sąsied­ nich pomieszczeń oraz do przestrzeni na wyższej kondygnacji. Większość takich wkładek jest wyposażona w powierzchnię promieniowania z drzwiczkami obrotowymi lub wysuwanymi, wykonanymi z ża­ roodpornego szkła, które spełniają rolę skutecz­ nego łapacza iskier. Kominek staje się więc pie­ cem o zwiększonej wydajności cieplnej. Taki efekt można uzyskać także stosując metalowe zamknięcie powierzchni promieniowania, wtedy jednak traci się bezpośredni kontakt z ogniem. Niektóre typy owych wkładek na nagrzewane powietrze mają charakter agregatu cieplnego z za­

rys. 249. Specjalny kominek z rurami na nagrzewane powiet­ rze z kombinacją dopływu powietrza zarówno z zewnątrz (A // jak i z pomieszczenia (A2). Wylot ogrzanego powietrza (B) w osłonie komory dymowej jest podobny jak w poprzed­ nim przykładzie: 1 - kanał dymowy, 2 - przewód kominowy. rys. 250 Schemat działania metalowej wkładki na nagrze­ wane powietrze: 1 - metalowa wkładka kominkowa, 2 - omurowanie wkładki, 3 - materiał izolacyjny, tj. ter­ miczny, 4 - lekki materiał izolacyjny, 5 - przewód kom­ inowy. Dopływy powietrza: A l - z pomieszczenia, w któ­ rym znajduje się kominek, A2 - z sąsiedniego pomiesz­ czenia, A3 - z zewnątrz. Wylot nagrzanego powietrza: BI - do pomieszczenia z kominkiem, B2 - do sąsiedniego pomieszczenia, B3 - do pomieszczenia na wyższym piętrze, C - bezpośrednie promieniowanie kominka.

instalowanymi wewnątrz wymiennikami, filtrami powietrza, wentylatorami z tłumikami szumu itp., więc wygląd zewnętrzny kominka nadają mu do­ piero specjalne okładziny i zewnętrzne formy. Tym niemniej we wszystkich wymienionych tu przy­ kładach chodzi o elementy wysokiej wydajności, przy pomocy których można otrzymać ciekawe, atrakcyjne i wydajne kominki bez ryzyka i strat związanych z ich indywidualną realizacją.

rys. 252. Kominkowa wkładka metalowa ze zbiornikiem na nagrzewane powietrze (system Lunstroth): a) rzut, b) prze­ krój, c) funkcjonalny przestrzenny schemat kominka 1 - pa­ lenisko, 2 - komora do podgrzania powietrza, 3 - klapa, 4 - kanał dymowy, 5 - przewód kominowy, 6 - regulacja dopływu powietrza, 7 - regulująca dźwignia manipulacyjna, 7A - wariant umieszczenia regulującej dźwigni manipulacyjnej, 8 - izolacja cieplna, 9 - lekki materiał izolacyjny, Al - dopływ powietrza z pomieszczenia, A2 — dopływ powietrza z zewnątrz, B - wylot nagrzanego powietrza.

252a 251 a

rys. 251. Kominkowe metalowe wkładki na nagrzewane powiet­ rze: a) jednozbiomikowa wkład­ ka kominkowa (system Olsberg), b) dwuzbiormkowa metalowa wkładka (system Olsberg). c) schemat działania kominka z metalową wkładką (system Rosler) 1 - dopływy powietrza potrzebnego do spalania, 2 - po­ wietrze do spalania. 3 - przysto­ sowanie do bezpośredniego ukierunkowania powietrza do­ prowadzanego do paleniska 4 - palenisko. 5 - zewnętrzna strona górnej części zbiornika na nagrzewane powietrze, A - po­ wietrze doprowadzane do zbior­ nika na nagrzewane powietrze. B - wylot nagrzanego powietrza C - przepływ (ogrzewanie) do­ prowadzanego powietrza do zbiornika na nagrzewane powie­ trze.

2

T

251c

rys. 253. Dwuosłonowy kominek na na­ grzewane powietrze z wkładką kominko­ wą (system SUPRA): a) schematyczny wi­ dok kominka, b) funkcjonalno-przestrzen­ ny schemat kominka, c) widok jednej z możliwości architektonicznego ukształ­ towania danego typu kominka; 1 - paleni­ sko, 2 - żeliwna tylna ściana paleniska (forma plastyczna), 3 - żeliwny ruszt, 4 - podwójna izolacja dna wkładki. 5 - metalowa komora dymowa, 6 - klapa dymowa, 7 - metalowy element ukierun­ kowujący dym, 8 - podłączenie kanału dymowego do komina, 9 - metalowe drzwiczki z żaroodporną szybą (łapacz is­ kier), 10 - żeliwne drzwiczki popielnika, 10A - popielnik, 11 - gzyms kominkowy, 12- zdejmowana osłona zewnętrzna kom­ inka, 13 - miejsce na opał, 14 - izolacja cieplna, 15 - płyta blaszana nadająca kie­ runek przepływowi ciepłego powietrza, 16 - płyta izolacyjna, 17- metalowa płyta odbijająca ciepło, 18 - podwójna ochron­ na blacha tylnej części zbiornika na na­ grzewane powietrze, 19 - krata z filtrem pyłowym, A - dopływ powietrza z pomie­ szczenia do zbiornika na nagrzewane po­ wietrze, B - wylot nagrzanego powietrza, C - przepływ ogrzewanego powietrza, Cl - emisja ciepła przez palenisko. rys. 254. Kasetowa wkładka kominkowa osadzona w specjalnej metalowej ramie nośnej włożonej do gotowego otworu kominka (system SUPRA): a) funkcjonal­ no-przestrzenny schemat wkładki komin­ kowej, b) przykład jednego wariantu re­ alizacjiv 1 - żeliwna komora spalania, 2 - żeliwna tylna ściana paleniska z moty­ wem dekoracyjnym, 3 - żeliwny ruszt, 4 - metalowe zamykane drzwiczki z szybą żaroodporną, 5 - popielnik, 6 - wentyla­ tor, przyspieszający przepływ nagrzewa­ nego powietrza, 7 - regulator dopływu powietrza, 8 - metalowe rury na nagrze­ wane powietrze zwiększające powierzch­ nię grzejną wkładki, a tym samym wydaj­ ność cieplną kominka, 9 - ciepłe gazy dymne, przechodzące między rurami na nagrzewane powietrze do komory dymo­ wej, A - zasysanie powietrza z pomiesz­ czenia, B - wznoszące się ciepłe powiet­ rze, C - bezpośrednie promieniowanie ciepła z paleniska.

254a

2Mb

257b

255a

rys. 256. Ścienny kominek z wkładką kominkową, z pa­ leniskiem zamykanym drzwiczkami z szybą żaroodpor­ ną (system ABC - Peis, Denisches Kaminofenstudio). rys. 255. Przykład jednej z szeregu metalowych wkładek kominkowych (system SUPERFfRE KAMISEJ umożliwiający jej różnorodne zastosowa­ nie: aj widok wkładki przed montażem, b) przestrzeń między metalową wkładką a zewnętrzną osłoną kominka tworzy zbiornik na nagrzewane powietrze (bl - rzut b2 - przekrój), ciepłe powietrze wpływa do pomiesz­ czenia. w którym usytowany jest kominek, c) zbiornik na nagrzewane powietrze wokół metalowej wkładki ma samodzielną, izolacyjno-cieplną osłonę: do dolnej części zbiornika jest doprowadzane powietrze, które powinno się nagrzać, z górnej części natomiast przy pomocy metalowych rur rozdzielających jest odprowadzane do pomieszczenia z kominkiem, do sąsiedniego pomieszczenia, względnie na wyższą kondygnację, (cl - rzut c2 - przekrójj, 1 - wkładka kominkowa. 2 - zbiornik na na­ grzewane powietrze. 3 - zewnętrzna osłona kominka. 4 - komin. Al - dopływ powietrza do spalania, A2 - dopływ powietrza do nagrzewania, B - wyloty nagrzanego powietrza. 255 c/1

rys. 257. Kominek na nagrzewane powietrze o wysokiej wydajności z paleniskiem wyposażonym w żaroodporne szyby i specjalny zbiornik na nagrzewane powietrze, z którego następuje rozprowadzenie ciepłego powietrza, także do innych pomieszczeń przy pomocy metalowych rur rozdzielających (system LUNSTROTH): a) wkładka kominkowa przed jej osadzeniem, b) przekrój przez kommek, c) widok, d) funkcjonalny schemat aksonometryczny kominka. 1 - palenisko, 2 - specjalny wymiennik ciepła 3 - klapa dymowa, 4 - kanał dymowy, 5 - filtr, 6 - tłumik szumu, 7 - wentylator, 8 - manipulowanie szklanym zamknięciem paleniska, 9 - przewód kom­ inowy, A l - dopływ powietrza z pomieszczenia, które należy ogrzać, A2 - dopływ powietrza potrzebnego do spalania, B - wylot ciepłego powietrza.

■

Kom inki z o g rzew an iem w ody (rys. od 258 do 264) Pod względem technicznym kominki z ogrzewa­ niem wody należę do bardziej skomplikowanych urządzeń, działających jako układ ogrzewania wodnego z obiegiem ciepłej wody. W ten sposób można ogrzewać nie tylko pomieszczenie, w któ­ rym jest usytuowany kominek, ale dzięki jego wydajności cieplnej także inne, w których umie­ szczone są kaloryfery. Jest to atrakcyjne zwłasz­ cza w obiektach rekreacyjnych. Kominki te mogą być również wykorzystane do przygotowania ciepłej wody użytkowej, bądź przez podłączenie kominka do zasobnika ciepłej wody, bądź przez stworzenie przepływowego systemu, który zape­ wni ogrzanie wody; ewentualnie można zastoso­ wać połączenie obydwu form. Zaletą tych kominków jest możliwość podłą­ czenia do systemu ogrzewczego centralnego ogrzewania, przez co możemy uzyskać odciąże­ nie energetyczne wydajności właściwego kotła. Sposób złączenia obu źródeł ciepła w jeden sys­ tem obiegowy jest w pełni wykorzystywany w domkach jednorodzinnych, w których central­ ne ogrzewanie jest sprawą oczywistą. W tych rozwiązaniach jest rzeczą obojętną czy kocioł centralnego ogrzewania jest skonstruowany na paliwa stałe, gazowe czy ciekłe. Kominki ciepło­ wnicze są realizowane w dwóch postaciach. Pierwsza prezentuje tradycyjną konstrukcję kominka z zainstalowanym na tylnej ścianie pa­ leniska specjalnym metalowym zbiornikiem do ogrzewania wody. Po podłączeniu zbiornika do­ starczającego wodę do ogrzania i odprowadzenie nagrzanej wody do kaloryferów, przez ogrzewa­ nie zostaje zabezpieczony potrzebny obieg ciep­ łej wody. Zwiększenie wydajności cieplnej tego typu kominka można uzyskać umieszczając po­ dobne zbiorniki w komorze dymowej. Maksyma­ lnie wykorzystane są instalacje odpowiednich zbiorników ogrzewania wody tak w palenisku, jak i w komorze dymowej. Wydajność cieplna jest w tego typu kominkach regulowana inten­ sywnością dokładania paliwa. Przykłady komin­ ka z ogrzewaniem wody którego elementy kon­ strukcyjne, zgodne z opisaną zasadą, produkuje Przedsiębiorstwo Przemysłowe Povażan w Povażskiej Bystricy (autor Milan Holćik) prezen­ towane są na rys. 259-261. Drugie rozwiązanie jest trudniejsze pod wzglę­ dem technicznym. Chodzi tu o pewien rodzaj

2b8b

rys. 258. Podstawowe możliwości umieszczenia zbiornika do ogrzania wody w korpusie tradycyjnego kominka tak, by było możliwe połączenie go z systemem CO; aj zbiornik umiesz­ czony na tylnej ścianie paleniska, b) zbiornik umieszczony na tylnej ścianie paleniska i w komorze dymowej: 1 - palenisko, 2 - komora dymowa, 3 - zbiornik do ogrzania wody. rys. 259. Wariant z wkładkami stalowymi do przygotowania cie­ płej wody w palenisku i w komorze dymowej: 1 - palenisko, 2 - komora dymowa, 3 - przewód kominowy, 4 - czopuch (kanał dymowyj 5 - klapa dymowa 6 - stalowa wkładka do ogrzania wody służącej do ogrzewania pomieszczenia (autor M. Holćik).

zabudowanego „kotła centralnego ogrzewania", a właściwie piec z otwartym paleniskiem, mający wszystkie ściany wewnętrzne zdolne do wymiany cieplnej; również odciąg spalin jest prowadzony przez system powierzchni zdolnych do wymiany ciepła. Rozwiązanie tych kominków pozwala na oszczędne zużywanie paliwa, klapa dławiąca regu­ luje dopływ powietrza, niezbędnego do spalania. Producenci dołączają do tych urządzeń instrukcję montażu i obsługi, udzielają informacji o wszyst­ kich formach zastosowania, określają wydajność, udzielają gwarancji i proponują projekty rozwiązań architektonicznych. Ponieważ otwór paleniska (po­ wierzchnia promieniowania) jest u określonego ty­ pu praktycznie identyczny, odmienność ostatecz­ nego wyglądu zależy od indywidualnego podejścia do rozwiązania plastycznego.

I

I

i

rys. 263. Schematy możliwego rozpro­ wadzenia ciepłej wody i możliwości jej wykorzystania w dwóch wariantach (system Viessmann): a) podłączenie kominka na ogrzewanie wody do kotła centralnego ogrzewania bez zasobnika do ogrzania ciepłej wody, b) podłącze­ nie kominka na ogrzewanie wody do systemu ogrzewania z kotłem CO i za­ sobnikiem ciepłej wody; 1 - kominek, 2 - kocioł CO, 3 - obwód ogrzewania, 4 - rurociąg rozdzielczy, 5 - rura po­ wrotna, 6 - zasobnik do przygotowania ciepłej wody, 7 - doprowadzenie wody, 8 - rozprowadzenie ciepłej wody do urządzeń odbiorczych, 9 - rozprężający zbiornik ciśnieniowy.

263a

Taki %om typ kominka ja k na ryt 259 - przykład schematu rozprowadzenia ciepłej wody z wkładek stalowych w kominku i możliwości je) wykorzystania 1 - kominek, 2 - rurociąg rozdzielczy z zaworem zamykającym dwa oddzielne obwody. 3 - rura powrotna. 4 - zbiornik rozprężania. 5 - doprowadzenie zimnej wody. 6 - kaloryfery do ogrzewania pomieszczenia. 7 - zasobnik do przygotowania ciepłej wody użytkowej. ry s. 260

Architektoniczne rozwiązanie typu kominka przedstawionego na rys 259 i 260 - widok: a) kominek ścienny wysunięty, b) kominek narożny, c) kominek umieszczony w rogu.

ry»- 361

0 0 0 0

I

rys. 262. Kominek na ogrzewanie wody rozwiązany i dostarczony w postaci ko­ tła centralnego ogrzewania, który wy­ maga dodatkowego architektonicznego wystroju (system Viessmann). Przekrój przez kocioł: 1 - żaroodporna okładzina paleniska, 2 - żeliwny ruszt, 3 - ot­ wierana osłona żeliwna, 4 - popielnik, 5 - klapa dymowa, 6 - dopływ powiet­ rza z klapą regulacyjną, 7 - powierzch­ nie kotła zdolne do wymiany ciepła, 8 - wymiennik ciepła z miedzianych rurek do przygotowania cieplej wody użytkowej, 9 - dopływ wody, 10 - ujście nagrzanej wody. Moc znamionowa tego kominka wynosi 15 kW a zwiększona wydajność ciepłej wody 24 kW.

rys. 264. Chociaż maska paleniska (rys. 2S2 i 263) pozostaje praktycznie taka sa­ ma. przez odpowiednie rozwiązanie ar­ chitektoniczne można uzyskać bardzo ró­ żne wyniki w ostatecznym wyglądzie kominka a) palenisko całe obudowane fugowanymi palonymi cegłami b) pale­ nisko wyłożone metalową płytą ze struk­ turalną powierzchnią, c) palenisko obu­ dowane cegłami wapiennopiaskowymi z fugowanymi spoinami

2.2.3. Kominki przenośne i wolnostojące na nagrzewane powietrze, (produkcja seryjna)

264a

264c

(rys. od 265 do 267) Zasada zwiększonej wydajności cieplnej dwuosłonowych kominków na nagrzewane potwierze polega na przyśpieszeniu przepływu ogrzewane­ go powietrza na ścianach osłony wewnętrznej kominków z blachy lub żeliwa. Przyśpieszenie przepływu wspomaga osłona zewnętrzna, która w tym celu jest różnie kształtowana. Dwuosłonowe kominki na nagrzewane powiet­ rze mogą występować w postaci wolnostojących z otwartym naokoło paleniskiem lub kominków z paleniskiem otwartym z jednej strony, które można wykorzystać nie tylko jako wolnostojące, lecz również jako wysunięta przed ścianą kom­ inkową z wylotem kanału dymowego do komina. W celu szybszego przepływu ogrzewanego po­ wietrza po zewnętrznych ścianach łapacza dymu, kominek wolnostojący posiada blaszaną, dwusłonową konstrukcję. Wewnętrzna osłona łapacza jest tak ukształtowana, by jak najlepiej odprowa­ dzać gazy dymne z niżej położonego paleniska; osłona zewnętrzna posiada kształt przyśpieszają­ cy przepływ ciepłego powietrza. Może być zro­ biona z szeregu ułożonych obok siebie ściętych stożkowato zwężających się połrurek z blachy, w kształcie odpowiadającym osłonie wewnętrz­ nej, lekko od niej oddalonej. Zimne powietrze zasysane jest w dolnej rozszerzonej części, nato­ miast ciepłe unosi się ku górze, w zwężonym profilu. Łapacz dymu i komin mogą być wykonane ze stalowej blachy a dno kominka może być z cegieł szamotowych, względnie z płyty betonowej lub kamiennej, na której pozostaje umieszczony ruszt. rys. 265 Specjalny kominek dwuosłonowy. Jest to wolno­ stojący kominek blaszany, którego łapacz dymu przysłania osłona zewnętrzna skonstruowana tak, by przyśpieszyć przepływ ogrzewanego powietrza. Dno paleniska tworzy okrągła płyta betonowa z metalowym rusztem: a) widok, b) przekrój, c) rzut, d) widok kominka w pomieszczeniu mie­ szkalnym,- 1 - betonowa płyta paleniska, 2 - ruszt z płas­ kiego stalowego kształtownika, 3 - blaszana półka zdej­ mowana, 4 - osłona zewnętrzna do przyśpieszenia prze­ pływu powietrza, 5 - łapacz dymu z blachy stalowej (we­ wnętrzna osłona kominka), 6 - blaszany komin, 7 - umoco­ wanie korpusu kominka do sufitu.

KOMINKI

k o m in k i

rys. 267 Żeliwny kominek na nagrzewa­ ne powietrze SANUM, produkowany przez zakłady LIAZ, Jablonec nad Nisou. Jest to dwuosłonowy metalowy kominek 0 wysokiej wydajności (producent podaje nominalną wydajność 15 kW). Jego zale­ tą, jak u wszystkich seryjnie produkowa­ nych tego typu kominków, jest proste 1 szybkie zainstalowanie: a) funkcjonalny schemat kominka, b) widok ogólny; 1 - palenisko z ruchomym rusztem, prze­ strzeń frontalną zamyka żeliwny grze­ bień, 2 - przesuwane pionowo zamknię­ cie paleniska z szybą żaroodporną, 3 - metalowe żebro do ustawienia rożna, 4 - komora dymowa, 5 - kanał dymowy, 6 - zbiorniki na nagrzewane powietrze-, A - zasysanie powietrza do zbiorników na nagrzewane powietrze, B - wylot nagrza­ nego powietrza.

W kominku z paleniskiem otwartym tylko z je­ dnej strony wykorzystuje się nie tylko energię ciepłych gazów dymnych, lecz również energię cieplną bezpośredniego promieniowania ognia w komorze spalania. Wydajność cieplna kominka w porównaniu z kominkiem z otwartym naokoło paleniskiem w znacznym stopniu ulega zwięk­ szeniu. Otwór paleniska bywa wyposażony w szybę żaroodporną, umożliwiającą regulację wchłania­ nego powietrza, niezbędnego przy spalaniu. W ten sposob charakter paleniska kominka jest zbliżony do paleniska pieca, a pod względem zużycia opału i wydajności cieplnej staje się bardziej efektywny, niż palenisko kominka z otwartym ogniem. Dwuosłonowe kominki na nagrzewane powiet­ rze mają wiele zalet. Szybko i sprawnie ogrzewa­ ją pomieszczenie, produkowane są seryjnie, w ró­ żnych kształtach i wielkościach, łatwo dają się zainstalować a przy przestrzeganiu zalecanych przez producentów wskazówek, związanych z re­ alizacją i eksploatacją, działają bezawaryjnie, wykazując określoną wydajność cieplną. Są od­ powiednie do zainstalowania w obiektach wypo­ czynkowych, jak również w pomieszczeniach używanych rzadziej, które należy szybko ogrzać.

266b

267a

2«6a

rys. 266 Przykład metalowego, wolnostojącego lub przeno­ śnego kominka na nagrzewane powietrze (system Handól - Cheminee) o podanej wydajności od 3 do 10 kW: aj funkcjonalny schemat kominka, b) ogólny widok na wa­ riant wykonany jako kominek przenośny; 1 - palenisko, 2 - metalowe drzwiczki z szybą żaroodporną, zamykające otwór kominka, 3 - popielnik, 4 - metalowa walcowata podstawa kominka z otworami do zasysania powietrza, 5 - klapa regulująca dopływ powietrza do paleniska, 6 - wewnętrzna metalowa ściana paleniska, 7 - zewnętrzna ściana izolacyjna zbiornika nagrzanego powietrza, 8 - ko­ mora na nagrzewane powietrze z zaznaczeniem kierunku przepływu ogrzewanego powietrza - 9 odprowadzenie dy­ mu, 10 - klapa dymowa, 11 - regulacyjna dźwignia klapy dymowej; A l - zasysanie powietrza z pomieszczenia przy pomocy wentylatora, przyspieszającego cyrkulację, A2 dopływ powietrza do spalania, B - wylot nagrzanego powietrza.

L.

Np. produkowany w Czechosłowacji piecokominek o nazwie STYL z zamkniętymi drzwicz­ kami jest wykorzystywany jako źródło ciepła do ogrzewania, gotowania i podgrzewania posiłków, natomiast z otwartymi jest kominkiem, a po uło­ żeniu kamieni w ogrzewanej przestrzeni może spełniać rolę pieca saunowego. Piecokominki przez kanał dymowy dają się podłączyć do przewodu kominowego, tak samo, jak kominki przenośne, należy tylko wyłożyć materiałem niepalnym najbliższe otoczenie pale­ niska, W wypadku, kiedy kanał dymowy nie jest podłączony do przewodu kominowego, ale pio­ nowo przechodzi przez konstrukcję stropu i da­ chu, piecokominek może spełniać funkcję kom­ inka wolnostojącego.

2.2. Piecokominki (kominki przenośne) (rys. od 268 do 273) Jak sama nazwa wskazuje, chodzi tu o specjalny rodzaj grzejników, łączących w sobie kilka moż­ liwości wykorzystania. Piecokominki są metalo­ we, łatwo przenośne, produkowane seryjnie w rożnych wielkościach i o różnych kombinac­ jach funkcjonalnego zastosowania. Producenci dokładnie ustanawiają parametry wydajności cieplnej i podają warunki realizacji i eksploatacji danego typu piecokominka. Rozwiązanie konstrukcyjne umożliwia bardzo łatwe manipulowanie przy zmianach funkcji piecokominków - otwór paleniska może być na przykład wyposażony w drzwiczki, które za­ mknięte przemieniają grzejnik w piec, natomiast otwarte w kominek Wielkość otworu paleniska pozwala obserwować ogień tak, jak w kominku. Drzwiczki, nawet otwarte, nie zakłócają całości koncepcji plastycznej piecokominka. Nad paleni­ skiem znajduje się z reguły wnęka umożliwiająca podgrzanie lub przygotowanie posiłku. Czasami instaluje się tam piekarnik. Przy górnym odciągu dymu można do przygotowania posiłku wykorzy­ stać górną powierzchnię piecokominka. wyposa­ żoną czasami w płytę do gotowania. Przestrzeń paleniska jest tak urządzona, że umożliwia pie­ czenie potraw na rożnie. Bardzo ważną funkcją piecokominków jest ogrzewanie. Korpusy bywa­ ją dwuosłonowe. W dolnej części przy dnie pale­ niska jest zasysane chłodne powietrze do prze­ strzeni między osłonami, w górnej części, naj­ częściej na przedniej stronie, przez otwory wpły­ wa do pomieszczenia powietrze już ogrzane. Piecokominki można również wykorzystywać (prócz ogrzewania ciepłym powietrzem) do pod­ grzewania wody. W tym celu musimy je pod­ łączyć do urządzeń odbiorczych lub kaloryferów centralnego ogrzewania etażowego. Na przykład wszystkie typy TERMO-DUBUIS produkowane w Szwecji są ogrzewaczem na nagrzewane po­ wietrze i płytą do gotowania, ale też podgrzewa­ czem wody, działającym na zasadzie przepływu. Podgrzewacz można podłączyć bądź do samo­ dzielnych kaloryferów, bądź do CO jako dodat­ kowe źródło ciepłej wody. Takie typy piecoko­ minków można także używać bez podłączania do zbiornika ciepłej wody.

268b

rys. 268 Indywidualne rozwiązanie grzejnika jako rzeźby łączącej w sobie kilka funkcji: pieca, kuchenki, kominka. Możemy ją uważać za określony prototyp naszych piecoko­ minków, prezentowanych w tej książce (autorzy: J. Pulkrabek, A. Śramkova): a) widok ogólny, b) rzut, c-d) przekrój: 1 - palenisko kominka, 2 - palenisko kuchenki, 3 - płyta kuchenki służąca jako dno kominka, 4 - blaszany popielnik, 5 - położenie klapy dymowej (szybra) podczas eksploatacji kominka, 6 - kanał dymowy prowadzący od kuchenki (pod­ czas palenia w kominku jest wyłączony), 7 - przegrody dzielące, wymurowane z szamotowych cegieł w metalo­ wych kątownikach, 8 - położenie klapy dymowej podczas eksploatacji kuchenki, 9 - ściana pieca wyłożona glazurowymi, ceramicznymi cegłami kształtowkami, 10 - metalowy lub ceramiczny element do nałożenia rury dymowej.

KOMINKI

rys. 269 Blaszany piecokominek STYL 10 o mocy 10 kW (producent KOVOPLAST, Chlumec nad Cidliną). Piecoko­ minek z zamkniętymi drzwiczkami może spełniać rolę klasycznego pieca, w którym pali się drewnem, z moż­ liwością ogrzewania pomieszczenia i gotowaniem w ogrze­ wanej przestrzeni kominka. Przy otwartych drzwiczkach palenisko może być wykorzystane jako kominek z otwar­ tym paleniskiem: a) widok ogólny, b) widok frontu, cj widok z boku: 1 - blaszane drzwiczki paleniska, 2 - regulo­ wane przewody dopływowe powietrza wtórnego, 3 - po­ pielnik, 4 - ruchomy pręt uniemożliwiający wypadaniu płonącego opału, 5 - żeliwna płyta służąca za płytę do gotowania. 6 - klapa regulacyjna. 7 - dźwignia klapy regulacyjnej, 8 - miejsce na opał, 9 - uchwyty ułatwiające przenoszenie, służące jednocześnie za wieszak na przybory kominkowe, 10 - kanał dymowy. rys. 270 Metalowy piecokominek typ HUBERTUS (Danisches Kaminofenstudio) o mocy 11 kW. Pojemność eksploatacyjna jest praktycznie taka sama, jak w poprzed­ nim typie: a) widok ogólny, b) widok frontu, cj widok z boku, 1 - blaszane drzwiczki paleniska, 2 - regulowane przewody dopływowe powietrza potrzebnego do spalania. 3 - popielnik, 4 - płyta do ogrzewania, 5 - miejsce na opał, 6 - kanał dymowy, A - dopływ powietrza do zbiornika na nagrzewane powietrze, B - wylot ogrzanego powietrza.

269c

270b. c

KOMINKI

B


p r u :___ j

■

■ i

1

<3> /V , = ---- —

= <2>

— J.

\ ------ ' A ] •

■i 1

l

___________3S_________ _

271 b c

rys. 271 Dwuosłonowy piecokominek na nagrzewane powietrze TDK-10. Producentem jest KOVO, Bóla nad Radbuzą, podający moc kominka 11,1 kW (informacyjnie): a) widok ogólny, b) widok frontu, c) widok z boku, 1 - bla­ szane drzwiczki paleniska, 2 - popielnik, 3 - zewnętrzna osłona komory dymowej, 4 - kanał dymowy, A - zasysanie powietrza potrzebnego do ogrzania B - wylot nagrzanego powietrza. rys. 272 Uproszczona wersja piecokominka w postaci pieca na drewno, ktorego zamknięcie paleniska jest pokryte szybą, przez którą są widoczne płomienie Do tego typu pieców zaliczamy również wyroby s.p. KOVODRUŻSTIO, Pilzno: a) piec na drewno typ KD-72 z mocą nominalną 7 kW, b) piec na drewno typ KD-71 o takiej samej mocy jak typ poprzedni.

272b

rys. 273 Termokominek (system DUBUIS - Oefen) jest w zasadzie piecem, który można zastosować jako kominek i kuchenkę do gotowania. Produko­ wany jest w kilku wielkościach Wszystkie termokominki są dostarczane z podgrzewaczem ciepłej wody podłączonym do systemu centralnego ogrze­ wania lub bezpośrednio do kaloryferów, bądź do zbiornika ogrzewania ciepłej wody. Podgrzewacz ciepłej wody, skonstruowany na zasadzie prze­ pływu, tworzy rurka miedziana umieszczona na samej górze, w pobliżu odciągu dymu z pieca. Dopływ wody do ogrzania i jej wylot znajdują się na 'ylnej ścianie kominka Termokominki tego typu są wyposażone w konwen­ cjonalny system - zimne powietrze jest zasysane do środka przez otwór przy podłodze, a następnie ogrzane wylatuje przez otwory w górnej części przedniej osłony; w ten sposób wydajność cieplna kominka tego typu znacznie wzrasta: a) widok Termo nr 2, b) schemat działania, c) schemat przekroju przez termokominek; 1A - drzwiczki paleniska, 1 - palenisko, - - popielnik, 3 - regulacja doprowadzenia powietrza potrzebnego przy *^*^®*U' A * miejsce na opał, 5 - płyta, 6 - ruchome fajerki (możliwość przykładania opału), 7 - uchwyt do manipulowania i miejsce do zawieszenia przyborów kominkowych, 8 - kanał dymowy, 9 - przepływowy podgrzewacz wody, 10 - dopływ wody do ogrzania, 10A - wylot nagrzanej wody, A - zasy­ sanie zimnego powietrza, B - wylot nagrzanego powietrza; d) schemat podłączenia tennokominka do systemu centralnego ogrzewania: 1 - termo­ kominek, 2 - kocioł CO, 3 - naczynie zbiorcze, 4 - kaloryfery, 5 - pompa

2.3 Kominy Jednym z głównych elementów kominka jest komin. Każdy kominek powinien posiadać swój własny przewód kominowy, ponieważ właśnie przez komin najprościej i najszybciej odprowa­ dzane są gazy spalinowe. Dlatego niezmiernie ważne jest prawidłowe zwymiarowanie komina, wybudowanie i wybranie odpowiedniego mate­ riału. (Uwaga: Projektowanie przewodów kom­ inowych, patrz rozdział „Wymiarowanie komin­ ków").

2.3.1 U sytuow anie kom inka ze w zględu na położenie kom ina Przewód kominowy może być usytuowany nad paleniskiem, za mm lub obok niego. Z punktu widzenia techniki przepływu najlep­ sze jest umieszczenie przewodu kominowego nad paleniskiem. Wznoszące się gazy dymne tracą w przewodzie małe ilości ciepła, minimalnie zmniejsza się również ich ciśnienie przez tarcie, odpływają bowiem na zewnątrz najkrótszą drogą. Ten typ komina stawia najmniejszy opór, zużywa więc tylko niewielką część naturalnego ciągu. Jeżeli taki typ kominka nie jest budowany razem z kominem, należy pod względem statycznym znaleźć rozwiązanie umożliwiające samonośność korpusu komina i jednoczesne dodatkowe dobu­ dowanie kominka

Przewód kominowy jest usytuowany najczęściej za lub obok paleniska u kominków, które zostają podłączone do istniejących kominów, zdarza się jednak również, że takie położenie przewodu jest realizowane jednocześnie z budową kominka. Rozwiązanie to ma szereg zalet, zwłaszcza wtedy, kiedy pod kondygnacją z kominkiem znajduje się suterena. Przewód kominowy może więc prowa­ dzić aż do tego pomieszczenia, w którym można umieścić zbiornik sadzy i popiołu z otworem do wybierania, ewentualnie także z popielnikiem. W takim wypadku przewód kominowy należy zaślepić przez zamurowanie lub założenie metalo­ wego zaworu, nad podłączeniem do zsypu popiołu (patrz rys. 164 b). Odpada również statyczny prob­ lem wytrzymałości komina, który może byc samo­ dzielnym elementem konstrukcyjnym. Z punktu widzenia termodynamiki taki komin przejmuje w znacznym stopniu funkcję komory dymowej stosowanej w kominkach, w których komin umie­ szczony jest nad paleniskiem. Kominek zostaje połączony z przewodem kominowym przy pomo­ cy kanału dymowego, który powinien płynnie odprowadzać gazy dymne z komory dymowej kominka do komina. Kąt połączenia kanału dymo­ wego do przewodu kominowego powinien mieć maksymalne nachylenie 45°, a jego przekrój powi­ nien równać się mniej więcej wielkości przewodu kominowego. Kanał dymowy powinien być jak najkrótszy, dlatego też przewód kominowy należy umieścić jak najbliżej paleniska.

KOMINKI K ształt p rzew o d u kom inow ego (rys, 274)

Wysokość przewodu kominowego (rys. od 275 do 276)

Najodpowiedniejszym kształtem przewodu kom­ inowego jest kształt koła. Wygodny jest także komin o przekroju kwadratowym, który łatwo wybudować z najbardziej dostępnego materiału, czyli z cegły. W wypadku zdecydowania się na przekrój prostokątny, należy pamiętać o tym, by różnica długości boków była jak najmniejsza. Stosunek boków powinien maksymalnie wynosić 1 : 1,2 - 1 : 1,5. W literaturze przedmiotu często jest podawany, jako najodpowiedniejszy stosu­ nek 1 :2 . Ten rodzaj przewodów kominowych charakteryzuje się jednak nie tylko gorszym cią­ giem, ale również prędzej ulega zatkaniu.

Przy projektowaniu kominów obowiązują okreś­ lone normy, zgodnie z którymi komin powinien znajdować się przynajmniej 650 mm nad dachem, ale jedynie wtedy, kiedy jest oddalony maksyma­ lnie 2,0 m od kalenicy. Rozwiązania uwzględ­ niające większą odległość komina od kalenicy lub inny, niż dwuspadowy typ dachu, prezen­ tujemy na załączonych schematach. Wymaganą wysokość otworu wylotowego przewodu kominowego nad dachem można otrzymać przez zastosowanie wentylatora. Nor­ ma zaleca taką regulację budowlanej wysokości wąskich przewodów kominowych, by nieefekty-

rys. 274 Przekrzywienie kominów: a) odchylenie komina od pionu maksymalnie 30' (zalecane odchylenie 15’), b) krzywa odchylenia przewodu kominowego minimalnie r = 300 mm. rys. 275 Wysokość przewodu kominowego: a) komin za paleniskiem (zastosowanie przede wszystkim u kominków wysunię­ tych lub przenośnych, np. piecokominków), b) komin nad paleniskiem (zastosowanie u kominków klasycznych ściennych lub wolnostojących); L - wysokość efektywna przewodu kominowego, LI - wysokość nieefektywna, V - całkowita wysokość przewodu kominowego, 1 - przewód kominowy, 2 - kanał dymowy (czopuch), 3 - otwór do wybierania sadzy, 4 - otwór do czyszczenia.

wna (zbiornik sadzy) wysokosc przewodu kom­ inowego L, równała się przynajmniej 1/10 jego efektywnej wysokości L. Jeżeli nie można tej nieefektywnej wysokości zachować, można ją ob­ niżyć rozszerzając przewód kominowy w wyso­ kości nieefektywnej tak, by nie uległ zmianie stosunek pojemności. Do wąskich kominów zali­ czamy takie, których maksymalny przekrój po­ wierzchni wynosi 400 cm1, tzn. o wymiarach 20 » 20 cm. Dla większych kominków wskazane jest budo­ wanie kominów o większym przekroju, tzw. kom­ inów średnich (o powierzchni przekroju więk­ szym niż 400 cm1). W wypadku takich przekrojów norma zaleca, by pojemność przewodu komino­ wego w wysokości nieefektwnej równała się przynajmniej 1/20 jego pojemności w wysokości efektywnej. Obowiązuje zasada, że nieefektywna wysokosc przewodu kominowego powinna wy­ nosić przynajmniej 0,5 m. Przykład: 0,5 x = 1/10 L. Oznacza to, że stosując dany wzór efektywna wysokość komina wynosi 5 m. We­ dług normy taka wysokość jest najmniejszą moż­ liwą wysokością, którą można dochować tylko u kominków, które zostały usytuowane przed przewodem kominowym. Kominki umieszczone bezpośrednio pod przewodem kominowym, nie mogą mieć żadnej wysokości nieefektywnej ka­ nału, bowiem w takim wypadku dolna część przewodu kominowego zmienia się w komorę spalania kominka. W takiej sytuacji nie należy i nie można tego przepisu zastosować w prak­ tyce; trzeba sięgnąć po inne wzory i kryteria, z których można wyliczyć potrzebną wysokość przewodu kominowego. Tabela nr 4 zawiera dane dotyczące możliwego do zastosowania stosunku przewodu kominowe­ go do wysokości komina. Przewodowi komino­ wemu o przekroju 26 * 26 cm odpowiada tu wy­ sokość komina, wynosząca 4 m, przewodowi kominowemu o rozmiarach 20 * 20 cm odpowia­ da wysokość 8 m. Z tego wynika, że czym więk­ szy jest przewód, tym niższy może być komin, i odwrotnie - niskie kominy muszą mieć większe przewody. Kominy w obiektach parterowych wymagają bardzo dokładnego wykonania i przestrzegania wymaganych rozmiarów. Kominy w obiektach wielopiętrowych, mające większą efektywną wy­ sokość posiadają lepszy ciąg.

Wysokosc komina zależy również od innych czynników, do jakich należy położenie obiektu względem otoczenia, wysokość nad poziomem morza, najczęstszy kierunek wiatrów, temperatu­ ry, wilgotność powietrza itp. Często nie jest prze­ strzegana wysokość komina w obiektach partero­ wych o niskich dachach, następstwem czego zmniejszeniu ulega ciąg w kominie. W razie powstania przeszkód uniemożliwiają­ cych przestrzeganie i dotrzymanie wymaganych wymiarów, kiedy ciąg komina jest niewystarcza­ jący, można go usprawnić przez zainstalowanie w kanale wentylatora. Jest to jednak skrajne rozwiązanie. U wszystkich rodzajów kominów duży wpływ na ciąg ma struktura powietrzchni przewodu. Im ściana przewodu jest bardziej chropowata, tym z większą intensywnością powstają wiry, zmniej­ sza się energia wznoszących się gazów i pogarsza ciąg. Dlatego też ściana przewodu kominowego powinna być równa i gładka. Zmiany przekroju przewodu kominowego i zmiany kierunku powodują dalszy opór i stratę energii, co zawsze oznacza pogorszenie ciągu komina (patrz współczynnik wpływu e - rozdział „Projektowanie przewodów kominowych"). Przy nachyleniu przewodów kominowych, kąt odchy­ lenia od pionu może wynosić maksymalnie 30°; zalecany jest jednak kąt 15°. Zmiana kierunku przewodu kominowego powinna przebiegać po­ woli, po zaokrąglonej krzywej o promieniu nie przekraczającym 300 mm. Ochłodzenie gazów dymnych na ścianie kom­ inowej również powoduje straty energii. Dlatego odpowiedniejsze jest usytuowanie kominów we­ wnątrz obiektu, gdzie istnieją przesłanki dla lep­ szego ciągu, niż przy ścianie zewnętrznej.

rys. 276 Wysokość komina nad dachem, zgodnie z normą: a) prawidłowa wysokość komina na dachu dwuspadowym, b) nieprawidłowe usytuowanie komina przy zewnętrznej ścianie, bl) obmurowanie całego korpusu komina wystają­ cego nad dachem wygląda bardzo ciężko; jeżeli dach jest zbyt wysoki, należy zainstalować zabezpieczenie przed wiatrem, z punktu widzenia architektonicznego rozwiąza­ nie to nastręcza wiele kłopotów, b2) zastosowanie rury azbestowo-cementowej lub blaszanej w górnej części kom­ ina nie jest najlepszym rozwiązaniem, c) wysokość komina nad dachem jednospadowym, d) wysokość komina nad dachem płaskim; 1 - poziom dachu, 2 - poziom attyki.

276b,.b2

O

Czyszczenie kom inow Każdy komin należy czyścić. W dobrze wybudo­ wanym kominie o gładkich ścianach, bez zwężeń i odchyleń, osadza się niewiele sadzy. Należy jednak pamiętać o jego czyszczeniu i wybieraniu sadzy. Czyszczenie komina prowadzi się bądź z dachu, bądź ze strychu, przez otwór do czysz­ czenia. W kominkach wysuniętych przed przewód kominowy sadze podczas czyszczenia spadają w doi do studzienki zbiorczej, wyposażonej w drzwiczki do wybierania. Kominki usytuowane bezpośrednio pod przewodem kominowym są czyszczone przez drzwiczki umieszczone nad gzymsem kominkowym, służącym także do gro­ madzenia sadzy. Stosowane jest wbudowanie w poprzek przewodu nad komorą dymową, w do­ lnej części przewodu kominowego żelaza ochron­ nego. Uniemożliwia to spadanie narzędzi kom­ iniarskich, używanych do czyszczenia, na gzyms dymowy i klapę. By sadze nie przedostawały się podczas czysz­ czenia do przestrzeni kominka, a nawet do po­ mieszczenia, kominek powinien posiadać prawi­ dłową klapę dymową (szyber), którą w czasie czyszczenia zamyka się. U kominków wyposażo­ nych w ochronne drzwiczki metalowe lub szyby ognioodporne, względnie w metalowe przesłony (żaluzje), można bezpośrednio zamknąć otwór ko­ mory spalania i uniemożliwić w ten sposób prze­ dostawanie się sadzy do pomieszczeń mieszkal­ nych. Otwory służące do czyszczenia i wybierania sadzy muszą być wyposażone w ognioodporne, szczelnie zamykane drzwiczki. Również miejsce przed drzwiczkami powinno być wykonane z ma­ teriału ognioodpornego.

2.3.2 Materiał odpowiedni do budowy i wykończenia komina (rys. od 277 do 278) Materiał stosowany do budowy komina powi­ nien być ogniodporny (niepalny), wytrzymały na wpływy atmosferyczne (zwłaszcza mróz) i szkod­ liwe działanie gazów dymnych, o małej nasiąkliwości, odporny na wilgoć atmosferyczną oraz skropliny tworzącej się podczas spalania. W wąs­ kich, murowanych kominach wokół przewodu kominowego należy zbudować ścianę o grubości co najmniej połowy cegły (150 mm, przy zastoso­ waniu cegieł tradycyjnego formatu). W kominach średnich mur wokół przewodu kominowego na­ leży wzmocnić. Do murowania kominów używa się nie tylko wysokiej jakości cegieł, lecz także

dobrej, cementowej lub wapienno-cementowej, zaprawy. Podczas murowania dokonuje się jed­ nocześnie obróbki przewodu kominowego. Pole­ ga ona na bezpośrednim położeniu tynku, lub włożeniu wkładek kominowych, względnie gład­ kiej licówki. Aby tynk był równy i gładki używa­ ne są klocki lub skrzynki z desek. Ważna jest struktura powierzchni komina, za­ pewniająca jego trwałość i konieczną szczelność. Komin należy wiązać przy pomocy cementowej zaprawy, otynkować lub wyłożyć licówką. Kom­ iny otynkowane wyglądają estetycznie, ale stru­ ktura powierzchni jest mniej wytrzymała. Obecnie często stosowanym przy budowie kominów materiałem jest prefabrykowany, trójczłonowy komin typu SCH1EDEL. Podstawę tego komina tworzy dymowa wkładka szamotowa,

którą można złożyć z gotowych kształtek o róż­ nych kształtach i długości (element podstawowy, kształtka do podłączenia kanału dymowego, kształtka do osadzenia drzwiczek kominowych itp.). Zewnętrzna osłona cieplno-izolacyjna, skła­ dająca się z kształtek okrzemkowych jest oddzie­ lona od wewnętrznej wkładki szamotowej prze­ strzenią powietrzną. Korpus komina wystający nad dachem należy obmurować tak, by był wy­ trzymały na wpływy atmosferyczne. Przy budo­ waniu kominków w starszych obiektach z naru­ szonym murem kominowym (nierówność ścian kanału, nieszczelność) prawidłowy, gładki kanał można uzyskać przez zainstalowanie różnych ela­ stycznych wkładek metalowych, które są produ­ kowane w wielkim wyborze i używane często podczas rekonstrukcji.

278

277

rys. 277 Komin złożony z trzech elementów prefabrykowa­ nych systemu SCHIEDEL: a) przekrój pionowy przez kom­ in, w górnej części komina przecięcie konstrukcji dacho­ wej, b) przekrój poziomy przez komin w przestrzeni pod­ dasza, cj wkładka kominowa do umocowania drzwiczek służących do czyszczenia, d) wkładka kominowa do pod­ łączenia pieca; 1 - szamotowa wkładka kominowa kwasoodporna o średnicy 140-600 mm, wkładki na obu końcach mają wręgi, 2 - okrzemkowe obwodowe kształtki z prefab­ rykatów, 3 - szczelina powietrzna, tworząca pośrednią warstwę komina, 4 - uszczelniająca lina z wełny mineral­ nej, 5 - nośna półka żelbetowa, 6 - obmurówka ceglana (jedynie nad dachem, ochrania prefabrykowany komin przed wpływami atmosferycznymi), 7 - betonowa płyta pokrywająca, 8 - stalowy kołnierz, 9 - drzwiczki kom­ inowe, 10 - krokiew (konstrukcja dachowa), P - poddasze. rys. 278 Wkładki kominowe z elastycznych rur metalowych - przekrój przez korpus komina: 1 - nowa głowica komina, 2 - pierwotna głowica komina, 3 - elastyczna rura metalowa 4 - izolacja eksperlitem, 5 - uszczelnienie z wełny mineralnej, 6 - uniwersalna rura do podłączenia kanału dymowego, 7 - metalowy element mocujący, 8 - zbiornik sadzy, 9 - drzwi­ czki kominowe, 10 - przymocowanie metalowej rury.

kominki

KOMINKI

2.3.3 Głowica komina (rys. od 279 do 280) r r M

Każdy korpus komina musi być zakończony tzw. nakładką, wykonaną z wytrzymałego na wpływy atmosferyczne materiału, chroniącego przed nimi komin. Nakładka, o grubości 80-100 mm, żelbeto­ wa, powinna być lekko nachylona ku krawę­ dziom komina tak, by łatwiej odprowadzać gro­ madzącą się tam wodę. Zamiast nakładką żel­ betową. głowica komina może być zakończona warstwą cementową o minimalnej grubości 30 mm. Warstwa ta nie jest, niestety, tak trwała jak nakładka. Z powodow estetycznych nakładka często jest szersza niż właściwy komin, co powoduje jednak pogorszenie ciągu, następują zawirowania wzno­ szącego się powietrza, a tym samym także dymu. Przepisy o budowaniu kominów nie zalecają osadzania na wąskich kominach daszku ochron­ nego. Daszek taki jest konieczny u kominów o większym kanale. Daszek ochronny chroni ka­ nał przed śniegiem lub deszczem. Co więcej, stanowi wyraźny element architektoniczny i do­ datek do komina w większych domkach jendorodzinnych i wypoczynkowych. Różnorodne bywa­ ją koncepcje kształtu i materiału, z jakiego są wykonane daszki. Stosować można blachę, płas­ kie kamienie, kształtki betonowe lub tylko cegły; minimalna odległość między głowicą komina a dolną krawędzią osłony kanału powinna wyno­ sić 200-250 mm. W domkach wypoczynkowych należy z przyczyn przeciwpożarowych umieścić na głowicy komina łapacz iskier. Obiekty te znaj­ dują się bowiem najczęściej w lesie lub w po­ bliżu lasu. gdzie niebezpieczeństwo pożaru jest dużo większe.

279a, b

279c d rys. 279 Przykłady rozwiązania głowic komina, a) rozwią­ zanie nieprawidłowe - wystająca głowica komina powodu­ je niepożądane zawirowania powietrza i pogarsza ciąg komina, b) rozwiązanie prawidłowe, c, d) przykłady prawi­ dłowego spadku górnych części głowic komina

rys. 280 Projekty głowic komina: a) blaszane da­ szki (od al do a6), b) be­ tonowa osłona przewo­ du kominowego (od bl do b6).

2.3.4 Wykończenie komina przy konstrukcjach łatwopalnych (rys. 281) Bardzo ważnym problemem jest sprawa bezpie­ czeństwa przeciwpożarowego. Pojawia się ono zwłaszcza w obiektach letniskowych, wybudo­ wanych z reguły z drewna lub innego, łatwopal­ nego materiału. Korpus kominowy bywa często albo częścią ściany, albo prowadzony jest przez łatwopalne konstrukcje (np. dach lub sufit); doty­ czy to także domków jednorodzinnych. Istniejąca norma zaleca wykonanie komina i otynkowanie lub wyługowanie, względnie oblicowanie mate­ riałem niepalnym. W miejscach po ukończeniu budowy niedo­ stępnych, jak np. pomieszczenie strychu aż do poziomu zewnętrznej powierzchni pokrycia da­ chu, a także w miejscach, gdzie wokół komina przebiegają konstrukcje i inne elementy budow­ lane wykonane z drewna lub innych łatwopal­ nych tworzyw, mur kominowy powinien być za­ wsze otynkowany i dwukrotnie natarty mieszani­ ną mleka wapiennego. Na kominach posiadają­ cych krawędzie blaszane lub z innego materiału, należy otynkować również mur pod tymi krawę­ dziami. Ze względów bezpieczeństwa przeciwpożaro­ wego należy przestrzegać przepisów dotyczą­ cych odległości, w jakiej umieszczono elementy drewniane od przewodu kominowego. Odległość ta przy drewnianych elementach zabudowanych (np. drewniane odrzwia, czy drewniane belki stropowe) powinna wynosić minimalnie 300 mm od wewnętrznego lica przewodu kominowego, natomiast przy drewnianych elementach nieza­ budowanych od 50 do 150 mm od otynkowanego lub odpowiednio fugowanego lica muru kom­ inowego (50 mm przy drewnianych elementach stropowych i krokwi dachu skierowanych ku korpusowi komina, 150 mm przy elementach kro­ kwi dachu, itp.). W wypadku niemożności speł­ nienia tego warunku, należy belkę stropową zwróconą do muru kominowego osadzić na belce pomocniczej. Taka sama odległość obowiązuje przy konstrukcjach z innych materiałów łatwo­ palnych. Jeżeli przewód kominowy przebiega przez płytę żelbetową, przewód powinien mieć w miejscu wieńca wkładkę kominową, wystającą przynajmniej 150 mm, po obu stronach wieńca. U kominków wolnostojących z blaszanym ła­

paczem dymu i blaszanym kominem często wy­ stępuje problem jak najbezpieczniejszego roz­ wiązania przeprowadzenie komina przez łatwo­ palną konstrukcję ściany, stropu lub dachu. Zgo­ dnie z obowiązującą normą bezpieczne jest uży­ cie azbestowej rury, szczeliny powietrznej, nie­ palnego, uszczelniającego tworzywa (szklanej, mineralnej waty itp.) i gliny zduńskiej.

rys. 281 Obróbka i przygotowanie komina pod względem bezpieczeństwa przeciwpożarowego: a) więźba dachowa, b) strop, c) przechodzenie kanału dymowego przez konstruk­ cję stropową z żelbetu, d) przechodzenie kanału dymowego przez konstrukcję drewnianą (dl - przekrój, d2 - widok): 1 - przewód kominowy, 2 - blaszany kanał dymowy, 3 - dźwigar wiązań dachowych, 4 - kleszcz, 5 - belka pomocnicza, 6 - belka stropowa, 7 - skrócona belka stropo­ wa, 8 - ceramiczna wkładka kominowa, 9 - nakładka z niepalnego materiału, 10 - konstrukcja drewniana (ścia­ na, strop itp.); 11 - przejście sufitowe, 12 - rura azbesto­ cementowa, 13 - glina zduńska, 14 - szklana wata.

281 d2

2.4 Przybory kominkowe (rys. od 282 do 288) Do dobrze wyposażonego kominka należy również szereg przedmiotów, w tym komplet przyborów kominkowych, które należy uważać za nieodłączny element kominka, tzn. akcesoria kominkowe. Do wyrównania palącego się stosu lub uchwy­ cenia rozżarzonych kawałków potrzebne są klesz­ cze lub pogrzebacz, do nabierania rozżarzonych kawałków drewna czy wybierania popiołu nie­ zbędna jest blaszana szufelka. Do czyszczenia pa­ leniska czy miejsca wokół kominka konieczna jest szczotka do zamiatania Chcąc szybko rozpalić ogień, a także podtrzymać go, potrzebujemy dmu­ chawę. Bardzo różnie umieszcza się się owe przed­ mioty. Najczęściej wiesza się je na różnych stoja­ kach, konsolach lub bezpośrednio na ścianie kominka, na której można umieścić odpowiedni wieszak metalowy. Innych przyborów i przedmiotów używa się podczas przygotowania posiłków (pieczenie na rożnie, opiekanie, gotowanie w kociołku itp.). Czasami przedmioty te mają wyraźny charakter dekoracyjny (rożen, duże widelce, kociołki, stoja­ ki itp ), ale niekoniecznie należy je umieszczać w bezpośredniej bliskości kominka, aby mieć je, tak jak przybory kominkowe, tuż pod ręką. Moż­ na je przecież ustawić dalej we wnękach, czy ułożyć w szafkach. Kominki, nie mające wbudowanych w palenis­ ko rusztów, można wyposażyć w metalowe ruszty ruchome. Pod względem funkcjonalnym formy rusztów bywają rozmaite. Czasami są skonstruo­ wane z elementami, umożliwiającymi przygoto­ wanie posiłku. Najlepsze są ruszty żeliwne. Jeżeli podczas budowania kominka nie uwzglę­ dnimy wnęki lub innego miejsca na opał, kom­ inek należy wyposażyć w odpowiedni kosz, w któ­ rym układa się drewno. Kosz może być metalowy, wiklinowy lub z materiałów łączonych. W zasadzie wszystkie wyżej wymienione przed­ mioty można kupić na rynku. Jednak, jak wszyst­ kie przedmioty użytkowe, ulegają one wpływom mody. Obok przeciętnych, tuzinkowych, można wśród nich znaleźć prawdziwe dzieła sztuki rze­ mieślniczej (ślusarskiej, metaloplastycznej i kowa­ lskiej), a szczególnie, kiedy są to przedmioty wy­ konane według indywidualnych projektów plas­ tycznych.

KOMINKI rys. 282 Przykłady plastycz­ nych koncepcji przyborów kominkowych. Przybory ko­ minkowe stanowią nieodłą­ czną część kominka: a) przybory kominkowe zawieszo­ ne na ścianie bocznej, b) przybory kominkowe, będą­ ce wyraźnym elementem plastycznym ściany komin­ kowej, c) proste przybory stosowane w kominkach znajdujących się w domkach wypoczynkowych, d-e) przybory kominkowe na­ wiązujące do wzorów histo­ rycznych, f) bardzo proste, dekoracyjne przybory kom­ inkowe, g-i) przybory kom­ inkowe o prostych, funkcjo­ nalnych kształtach.

282.

282a

282b 282c

k o m in k i

rys. 283 Fragment rożna umożliwiający tatwe przesuwanie |w poziomie i pionie) rusztu przy pomocy podwójnych metalowych kotkow po pionowym pręcie stojaka. Nośny pręt rożna z wielobocznego stalowego profilu, zabezpiecza­ jącego stabilność rusztu rys. 284 Kociołek do przygotowania posiłku, zawieszony na obrotowym metalowym ramieniu wsuwanym do stalo­ wej rury, będące/ trwałym elementem rusztu. rys. 285 Przykład uniwersalnego stojaka z możliwością ustawienia w różnym położeniu pręta nośnego, zgodnie z zastosowanymi dodatkami (przykład rusztu, który można wymienić na rożen lub kociołek). rys. 286 Komplet do pieczenia na rożnie, z możliwością rożnego ustawienia rusztu, paleniska i popielnika. rys. 287 Przykłady rożnych koncepcji plastycznych i funk­ cjonalnych rusztów kominkowych (a-d). rys 288 Przykłady koszy na drewno, różniących się wiel­ kością i koncepcją plastyczną: a), b), c) metalowe kosze na drewno

3

Przykłady realizacji

N a s tę p n y ro z d z ia ł p rzedstaw ia p rz y k ła d y w e w nę trznych i ze w n ę trzn ych k o m in k ó w , bu d o w a n ych w dom kach je d n o ro d z in n y c h lu b w in d y w id u a ln y c h o b ie k ta c h w yp o czynkow ych. K ilk a p rz y k ła d ó w k o m in k ó w w p o ko ja ch g o śc in n y c h w dom ach re kre a cyjn ych w łączonych zostało ty lk o d la u zu p e łn ie n ia p rz y k ła d ó w o d p o w ie d n ie g o typ o lo g iczn e g o lu b m a te ria ło w e g o szeregu. D la szybszej o r ie n ta tji cz y te ln ik a na le ży dodać, że p o d sta w o w e zaszeregowanie p rz y k ła d ó w bud ow a nia k o m in k ó w we w n ętrzach opiera się na rodzaju w yko rzystanych m a te ria łó w , co ma zasad niczy w p ły w także na a rch ite kto n iczn ą konce pcję kom inka . Różne ty p y k o m in k ó w są w ię c zawsze g ru po w ane w e d łu g dom in ują cego m ateriału. P o ka zu je m y k o m in k i w całości otynkow ane, ty n k w p o łą cze n iu z in n y m m ate riałe m , k o m in k i z fu g o w a n e j ce g ły lu b też łą czonej z in n y m i m a te ria ła m i oraz k o m in k i budow ane z zastosowaniem o k ła d z in y ceram icznej. Znaczącą g ru p ę tw orzą k o m in k i ka m ien ne i blaszane - m im o, iż z b la c h y z re g u ły w y k o n u je się je d y n ie łapacz dym u. Z ew nętrzn e k o m in k i p o d z ie lo n e zo sta ły raczej w e d łu g ic h lo k a liz a c ji. Podane są p rz y k ła d y k o m in k ó w , k tó re są plastyczną i k o n stru kcyjn ą częścią o b ie k tu lu b ś c ia n y oporow ej, e w e n tu a ln ie też tere now ych urządzeń w o k ó ł obiektu, i w reszcie stojące w sposób o d izo lo w a n y k o m in k i i p aleniska. O ile b y ło to in teresu jące lu b potrzebne, u z u p e łn ia liś m y o d p o w ie d n i p rz y k ła d d o k ła d n y m ry s u n k ie m technicznym , w in n y m w yp a d ku je d y n ie p la n e m lu b schem atem czy n a w e t ty lk o fotografią, któ ra wszak m oże zam ierzoną in fo rm a c ję podać o d p o w ie d n io przeko n yw u ją co . P rz y k ła d y re a liz a c ji są ze stosunkow o d łu g ie g o czasu, co w idoczne je s t n ie ty lk o w k o n s tru k c y jn e j, ale prze d e w szystkim w p la s ty c z n e j k o n c e p c ji k o m in k ó w a często i całego wnętrza. Z b ra k u d o k ła d n y c h danych w w ie lu p rz y k ła d a c h n ie p o d a je m y czasu ich bud ow y. M a m y nadzieję, że to św iadom e p o m in ię c ie te rm in ó w re a liz a c ji n ie będzie uważane za błąd te j p u b lik a c ji.

3.1 Kominki wewnętrzne

KOMINKI

(rys. 289 do 381)

289d

289e

Ścienny kominek na nagrzewne powietrze w pokoju dziennym w domku jednorodzinnym. Jego umiejscowienie na zewnętrznej oszklonej ścianie pozwoliło w niższej kondygnacji zbudować analogiczny kominek na tarasie, tj. z paleniskiem obróconym o 180 . Obydwa kominki są podłączone do samodzielnych kom­ inów we wspólnej bryle kominowej.

r— 0 12“ 289c

Z

-■

■£»

rys. 289 a) ogólny widok części wypoczynkowej z kominkiem, b) widok kominka, cj rzut, d) schemat, e) przekrój; 1 - paleni­ sko, 2 - metalowa komora dy­ mowa, 3 - zewnętrzna osłona kominka, 4 - przewód komino­ wy, 5 - komora na nagrzewane powietrze, 6 - wyprowadzenie nagrzanego powietrza (autor: !van Błażek) 289b

2

h

KOMINKI Dwuosłonowy kominek o zwiększonym działaniu ogrzewczym. Wewnętrzna osłona metalowa ogrzewa powietrze w komorze ogrzewania tego powietrza. Zewnętrzna architektoniczna osłona jest na całej wysokości z obydwu stron odsunięta od głównej ściany kominkowej. Powstała szczeli­ na umożliwia po pierwsze przepływ ogrzewane­ go powietrza, po drugie, w sposób widoczny harmonizuje artystycznie - nadaje kominkowi odpowiedniej lekkości.

B

51

E

rys. 290 aj widok ogólny pomieszczenia z kominkiem, b) spojrzenie na kominek - lus­ tro obok kominka znacznie powiększa op­ tycznie pomieszczenie, jednak niezwykłe wrażenie sprawia widok dwóch kominków w jednym pokoju, c) widok kominka i biblio­ teki, d) rzut, ej przekrój, A - pokój z kom­ inkiem, B - część stołowa, C - hol; 1 - paleni­ sko, 2 - ognioodporne wymurowanie palenis­ ka, 3 - zsyp, 4 - upust popiołu, 5 - popielnik, 6 - przegroda, 7 - klapa dymowa, 8 - przewód kominowy, 9 - wewnętrzna osłona komory dymowej, 10A, 10B -pionowe szczeliny umo­ żliwiające cyrkulację powietrza, 11 - cyrku­ lacja powietrza w komorze na nagrzewane powietrze, 12 - zewnętrzna osłona komory dymowej, 13, 14 - elementy nośne zewnętrz­ nej osłony komory dymowej, 15 - żelbetowa płyta tworząca dno paleniska (autorzy: Yvonna i Leo Haverlandowie).

Prosty w formie, a mimo to artystycznie bardzo wyrazisty dwuosłonowy kominek w domku jednorodzinnym. Wewnętrzna konstrukcja kominka, tj palenisko, komora dymowa i kanał dymowy są wykonane ze stalowej blachy grubości 5 mm Tylna ukośna ściana paleniska, gdzie temperatura jest najwyższa, jest wzmocniona spawanymi płytami stalowymi, by uniemożliwić przypadkowe zniszczenie ogniem. Cała konstrukcja stalowa paleniska jest umocowana w żelbetowej płycie. Właściwą płytę paleniska tworzą kamienne płyty ułożone w szamotowej zaprawie Zewnętrzna osłona kominka jest z cegły otynkowanej cementową zaprawą z poliakryłanową powierzchnią - zawarty w niej krzemowy piasek tworzy delikatną strukturę powierzchni, która ścianki kominka wyraźnie wyróżnia od otaczającego tynku wapiennego na ścianach, mimo, iż kolorystycznie jest jednakowa. Interesujące jest rozwiązanie doprowadzania powietrza - powietrze dostaje się przez tylną częsc kominka (tutaj jest też klapa umożliwiająca regulowanie lub nawet zamykanie dopływu powietrza) i dochodzi do przestrzeni nad paleniskiem, gdzie się nagrzewa; już nagrzane przedostaje się do pomieszczenia poprzez kratkę widoczną w przedniej części ściany kominkowej pod otworem kominkowym. W ten sposob praktycznie rozwiązany został nie tylko problem doprowadzenia niezbędnego powietrza, by dobrze się paliło w kominku, ale poprzez doprowadzenie ciepłego powietrza do pomieszczenia wzrosło też ogolne ogrzewcze działanie kominka. 291 a

rys 291 a) ogólny widok kominka ze schodami na piętro, b) rzut, c) przekrój, d) widok; 1 - palenisko, 2 - żelbetowa płyta 3 - trójkątne blaszane płyty przyspawane do tylnej ściany paleniska, 4 - gardziel, 4A - dźwignia regulująca gardziel. 5 komora dymowa, 6 - kanał dymowy, 7 - zewnętrzna osłona komina z cegły, 7A - polakrylanowy tynk, 8 - wolna przestrzeń, odzie ogrzewa się doprowadzone powietrze, 9 - zaznaczenie procesu ogrzewania i cyrkulacji powietrza, 10 - dopływ powietrza. 10A - blaszana rura doprowadzająca powietrze do wolnej przestrzeni (patrz pkt. 8), 11- otwór z kratką w przedniei części ściany kominkowej - dopływ podgrzanego powietrza, HA - blaszana rura doprowadzająca ogrzane powietrze z wolnej przestrzeni (8) do otworu (patrz pkt 11), 12 - pozioma blaszana przegroda, do której są wprowadzone rury 13 - przewód kominowy, 14 - skład na opał (autor: Vladimir Klajmon).

Prosty, w całości otynkowany kominek w pokoju dziennym w domku jednorodzinnym,- zewnętrzna osłona komory dymowej działa poprzez bardzo plastyczne wykorzystanie formy. Wewnętrzna osłona paleniska, jak też komora dymowa jest z blachy stalowej grubości 5 mm. Zewnętrzna osłona ma nośną stalową konstrukcję wbudowaną w ścianę kominkową. Do stalowej nośnej konstrukcji przymocowane są okrzemkowe płyty z siatką, otynkowane podobnie, jak okoliczne ściany, z którymi zewnętrzna osłona kominka zgrana jest też kolorystycznie. Przylegająca żelbetowa ława jest pokryta płytkami z natural­ nego, polerowanego kamienia, podobnie posadzka przed kominkiem.

292a

292b

rys. 292 a) widok ogólny z dobrze wido­ czną plastyką osłony zewnętrznej, b) frag­ ment, c) rzut poziomy przestrzeni wokół kominka, 1 - palenisko obniżone o 50 mm w stosunku do poziomu przylegającej ła­ wy, 2 - wewnętrzna blaszana osłona kom­ inka, 3 - zewnętrzna osłona komory dymowej, 4 - przewód kominowy, 5 - przylegająca ława, 6 - ściana kominkowa, A - pokój dzienny, Al - aneks wypoczynko wy przy kominku, B - zagospodarowany hol, C - atrium (autor: Ałex Kadlec).

___

f '

k o m in k i

Kominek w pokoju dziennym w seryjnie produ­ kowanym domku letniskowym (Flora). Pomiesz­ czenie dogrzewane jest piecem znajdującym się w sąsiedniej kuchence. W czasie zimy piec jest umieszczany w niszy obok kominka.

293a

KOMINKI

rys. 293 a) widok części wypoczynko­ wej z kominkiem, b) fragment, c) ogól­ ny widok kominka, d) rzut poziomy chaty; A - pokój dzienny połączony z tarasem, B - kuchenka, C - umywal­ ka, 1 - kominek, 2 - płyta kuchenna, 3 - piec rezerwowy na okres zimy (autorzy: I. Ruller i J. Melenovsky).

Kominek narożny w domku wypoczynkowym. Bryła kominkowa jest w stosunku do pomiesz­ czenia na tyle wysunięta, że piec ogrzewający pomieszczenie, kiedy w kominku się pali, jest umieszczany we wnęce otwartej z boku bryły. To umożliwia widoczność płomieni, bowiem piec jest praktycznie w całości schowany. Komora dymowa jest plastycznie bardzo wyeksponowa­ na, a mimo to sprawia wrażenie lekkiej, bowiem jej wykonanie (materiał, struktura powierzchni, kolor) jest identyczne, jak sąsiednich ścian.

rys. 294 a) w id o k o g ó ln y p o m ie s z c z e n ia z k o m ­ in k iem , b) s p o jr z e n ie z b o k u na k o m in e k z w n ęk ą na p i e c (w y r a ź n ie u m ie s z c z o n y s to s d re w n a p r z y ­ tłacza w iz u a ln ie n iż e j u m ie s z c z o n y p ie c y k ), c) rzu t d o m k u , A - p o k ó j z k o m in k ie m , B - a n e k s k u c h e n ­ ny, C - sy p ia ln ia , D - taras, E - og ró d , 1 - k o m in ek , 2 - p i e c (a u to rzy: I. C ubr, Z. P okorny).

»

294ł

k

294b

*

|

i

>

m

294c

k o m in k i

Kominek wysunięty w domku wypoczynkowym, przypominający swym roz­ wiązaniem stary piec. Roz­ wiązanie plastyczne miało na celu zapewnienie mak­ symalnego ogrzewania po­ mieszczenia ciepłem akumulowanym w ścianach kominka, w czasie, kiedy przestaje się w nim już pa­ lić i kiedy ogień bezpośre­ dnio nie promieniuje ciep­ łem. Rustykalny wygląd pomieszczenia podkreślają odpowiednio dobrane do­ datki, jak ceramika, skóry, materiały itd.

rys. 295 aj aneks wypoczynko­ wy z kominkiem, b) widok pa­ leniska, c) rzut kominka, dj przekrój kominka, e) widok kominka, A - pomieszczenie z kominkiem, B - kuchnia, 1 - poziom podłogi w pomiesz­ czeniu z kominkiem, 2 - pale­ nisko, 3 - dno paleniska, 4 - klapa dymowa, 5 - przewód kominowy o wymiarach 150-225 mm, 6 - otwór do wy­ bierania sadzy.

Kominek wolnostojący w domku wypo­ czynkowym, który poprzez swą koncep­ cję i lokalizację sprawia wrażenie artys­ tycznie wyrazistej rzeźby. Kominek po­ przez interesujące usytuowanie umożli­ wia siedzącym przy nim nie tylko obser­ wowanie płomieni, ale też podziwianie widokow za oknem. Płomienie w ten sposob łączą się ze zmieniającym się obrazem przyrody. Żelazny ruszt w tym wypadku zastępują ułożone kamienie, umożliwiające dopływ powietrza pod palące się drewno. Przy tym kamienie nagrzewają się i promieniują akumulowane ciepło jeszcze długo po wygaśnię­ ciu ognia

296a

rys. 296 a) widok ogólny pomieszczenia z kominkiem, b) kominek z lawę, która po opuszczeniu oparcia zamienia się w łóżko, cj widok paleniska d) rzut domku. A - wejście, B - pomieszczenie z kominkiem, C - kuchnia, D - sypialnia, E - taras, F - ogród, 1 - kominek fautorzy: F. Cubr, Z. Pokorny)

Kominek w domku wypoczynkowym, wybudowany w byłej sieni, którą - po wprowadzeniu zmian - przebu­ dowano w interesujące pomieszcze­ nie mieszkalne, uatrakcyjnione po­ przez usunięcie stropu, odsłonięcie wiązania dachowego i utworzenie ga­ lerii wizualnie zgranej właśnie z wy­ budowanym kominkiem.

297j

KOMINKI

rys. 297 a) widok kominka w bocznej ścianie przy oknie umieszczono piec do stałego ogrzewania pomieszczenia, b) charakterystycznym elemen­ tem pomieszczenia jest bryła kominka swobodnie usytuowa­ na w przestrzeni, c) widok kominka z galerii, d) przekrój poprzeczny domku,- A - podło­ ga w pomieszczeniu z komin­ kiem, B - podłoga galerii, C - podwórko przerobione na atrium, D - ogród, 1 - bryła kominka, 2 - piec ukryty za obniżoną ścianką, 3 - korpus kominka (autor: J. Nómecj 297d

Wysunięty kominek murowany, z ogniem widocznym z dwóch stron. Bryła kominka wysunięta jest z rogu pomieszczenia w taki sposob by powstała wnęka, roz­ wiązująca problem umiejscowienia pieca obok kominka bez naruszenia plastycznej kompozycji. Kominek został wybudowany w starej wiejskiej chałupie. Palenisko jest połączone czopuchem z nowowybudowanym kominem, dostawionym przy zewnętrznej stronie obiektu. Ognio­ trwała podłoga z wypalanych cegieł położona jest nie tylko wokoł kominka, ale w całym pomieszczeniu. Ar­ chitektoniczne rozwiązanie z dużym smakiem wytworzy­ ło interesującą, kompleksową przestrzeń.

298b

J,

k

_

rys. 298 a) w id o k o g ó ln y p o m ie s z c z e n ia z k o m in k ie m ,

b) fr a g m e n t z k o m in k ie m , c) r z u t k o m in k a , d) p r z e k r ó j k o m in k a , e) w id o k ś c ia n y z k o m in k ie m ; 1 - p a le n is k o , 2 - o g n io tr w a ła lic ó w k a d n a p a le n is k a , 3 - ż e l iw n e p ł y t y , 4 - k la p a d y m o w a , 5 - w n ę k a na o p a ł, 6 - iz o la c y jn a p r z y m u r ó w k a , 7 - w n ę k a z p ó łk ą , 8 - k o m o ra p o w ie tr z n a , 9 - piec (autor: O. M a ć e l)

KOMINKI KOMINKI

ka, w domku wypoczynkowym w formie starego paleniska Te chnicznie jest on wstawiony do dolnej rozszerzonej części ko­ mina. Obniżona podłoga przed kominkiem znajduje się na miejscu starej sieni, pozostała część pomieszczenia przerobio­ na została z gospodarczej części wiejskiej chałupy.

rys. 299 a) ogólny widok ściany kominko­ wej, bj obniżona powierzchnia przed ko­ minkiem, wyłożona kamieniem polnym, tworzy wygodne miejsce do zagospodaro­ wania, c) widok ściany kominkowej ze schodami na strych, d) rzut kominka z kominem o poszerzonej komorze dolnej , e) przekrój poprzeczny kominka,- A - po­ mieszczenie z kominkiem, Al - obniżona podłoga przed kominkiem (o 300 mm), B - pokój, C - komórka, D - korytarz, E - sypialnia na strychu, 1 - palenisko, 2 - klapa dymowa, 3 - piec, 4 - komora dymowa 5 - komin z powiększoną komorą dolną, 6 - drzwiczki z blachy udostępnia­ jące komin, 7 - samodzielny odpływ dymu z pieca (autorzy: A.A. Kadlecowie)

299c

I

KOMINKI

Kominek w rogu w domku wypoczynkowym wybu­ dowany w pomieszczeiu gospodarczym, przerobio­ nym na pomieszczenie mieszkalne. Kominek jest wykonany z cegły, otynkowany. Niepalna nawierz­ chnia przed kominkiem została wykonana z płas­ kich kamieni. Wnętrze wykonano z twórczą myślą o rekonstrukqi starej wiejskiej chaty do celów wy­ poczynkowych. Poprzez wykorzystanie zabejcowa­ nego na brązowo drewna, białego wapiennego tyn­ ku. odpowiedniego materiału i ceramiki ludowej wytworzono malownicze i wygodne pomieszczenie mieszkalne. Fotografia kominka z płonącym ogniem jest dowodem na to, że i dodatkowo wybudowany kominek w rogu, podłączony wraz z kuchnią do jednego przewodu kominowego, może mieć, przy odpowiednim wykonaniu, dobry ciąg.

Kominek narożny w domku wypoczynkowym. Pomieszczenie z kominkiem zostało podzielone na część wypoczynkową, jadalnię i kuchnię. Ele­ mentem dominującym w całym pomieszczeniu jest kominek, który wraz z piecem umieszczonym za ścianą z cegły tworzy podstawowy system ogrzewczy obiektu. Narożne usytuowanie kom­ inka umożliwia widoczność ognia ze wszystkich części pomieszczenia. 301 a

300a

rys. 300 a) widok pomieszczenia z kominkiem, b) rzut kominka, c) przekrój kominka, d) widok kominka z wnękę na opaŁ A - pomieszczenie z kominkiem, B - izba, C - sień, 1 - stary mur, 2 - stary komin, 3 - nowy mur bryły kominkowej, 4 - palenisko. 5 - klapa dymowa. 6 - komora dymowa, 6A - cegły ułożone na kątowniku, 7 - wnęka na opał. 8 - boazeria (autorzy: B. V. Śvandowie)

Oc

rys. 301 a) widok ogólny pomiesz­ czenia z kominkiem, b) widok kominka, c) rzut obiektu; A - kryte wejście, B - weranda, C - pomiesz­ czenie z kominkiem, Cl - aneks wypoczynkowy, C2 - aneks jadal­ ny, C3 - szatnia, E - łazienka F-WC, 1 - kominek, 2 - piec, 3 - schody na strych; d) rzut kom­ inka z piecem i fragmentem kom­ inka na piętrze,- 1 - palenisko, żel­ betowe dno wyłożone cegłę sza­ motową, 2 - przewód kominowy kominka o wymiarach 300 * 225 mm, 3 - przewód kominowy pieca na parterze o wymiarach 150 » 150 mm, 3A - otwór do wybierania sadzy, 4 - przewód kominowy pie­ ca na piętrze, 5 - żeliwny ruszt, 6 - blaszany popielnik, 7 - osłona komory dymowej, 8 - otwór w kominku do wybierania sadzy za klapą dymową, 9 - piec, 10 - be­ tonowa ława, pod nią miejsce na opał, 11 - krata z cegły, e) frag­ ment osłony komory dymowej, 1 - stalowy T-profil o wymiarach 40 * 40 * 4 mm, 2 - szamotowy pus­ tak, 3 - stalowa siatka, 4 - szamoto­ wa zaprawa, 5 - wapienny tynk; A - wewnętrzna powierzchnia osłony; f) fragment kraty z wapien­ no-piaskowych cegieł o wymia­ rach 140x 290x 65 mm, cegły ufor­ mowane na ten cel o długości 140 i 205 mm, połączone gipsową za­ prawą, która pokryła wszystkie szczeliny fugowane i nierówności w taki sposób, iż po malowaniu robi wrażenie jednolitej kraty; A - widok, B - przekrój poziomy I-f, C - poziom części wypoczyn­ kowej pomieszczenia (autorzy: A.A. Kadlecowie). 3011

i-^4465

KOMINKI Podwójny kominek w pokoju domku wypoczyn­ kowego dzieli go na dwie części, wypoczynkową i stołową. W części wypoczynkowej jest kominek z płytkim paleniskiem i wysuniętą komorą dy­ mową, co umożliwia obserwowanie ognia z trzech stron. W części stołowej umieszczony został kominek, na którym można przygotować jedzenie, o podwższonym palenisku do poziomu blatu do pracy, zaopatrzony w blaszany łapacz dymu. Obydwa kominki są podłączone do jed­ nego przewód kominowego a ich bezawaryjne działanie zapewniają klapy dymowe. Uzupełnia­ jące ogrzewanie pomieszczenia zapewnia piec, ukryty za niską kratką między kominkiem a ścia­ ną ze schodami. Piec jest podłączony do włas­ nego przewodu kominowego obok innych prze­ wodów w tym samym kominie.

rys. 302 a) kominek w części wypoczynkowej, b) frontowa ściana kominka z widokiem aneksu jadalnego, c) kominek do przygotowania jedzenia, d) rzut domku, A - część wypo­ czynkowa z kominkiem, A l - część stołowa z kominkiem do przygotowania jedzenia, B - zamknięta część ze schoda­ mi wiodącymi na górną kondygnację, C - sień, D - tarasej schemat rzutu systemu ogrzewania pomieszczenia miesz­ kalnego; 1 - palenisko kominka w części wypoczynkowej, 2 - kominek do przygotowania jedzenia, 3 - piec, 4 - prze­ wód kominowy kominka, 5 - przewód kominowy pieca, 5a - przewód kominowy dla górnej kondygnacji, 6 - osłona wewnętrzna komory dymowej, 7 - ścianka oddzielająca piec od części wypoczynkowej, 8 - betonowa ława (autor: A. Kadlec) 302*

302b

302*

302c

Kominek w rogu w domku wypo­ czynkowym z otynkowaną komorą dymową o miękkim kształcie i pale­ niskiem umieszczonym nisko nad podłogą, co zwiększa efekt cieplny kominka. Plastyczne rozwiązanie kominka zostało zharmonizowane ze stylowym urządzeniem domku. Piec umieszczony pomiędzy pokojem dziennym a kuchnią dobrze ogrzewa obydwa pomieszczenia.

Kominek w rogu w domku wypoczynkowym w dużym pomieszczeniu mieszkalnym. Przytulną atmosferę wokół kominka uzyskano poprzez ob­ niżenie stropu, który tworzy galeria, znajdująca się nad częścią wypoczynkową. Obok kominka jest wnęka z piecem, ogrzewającym całe pomie­ szczenie. Wnękę zamyka metalowa krata, która częściowo osłaniając piec jest nie tylko dodat­ kiem, ale funkcjonalnym i artystycznym elemen­ tem pieca. Nad niszą jest miejsce na opał. Bryła kominkowa stanowi znaczącą architektonicznie część całego pomieszczenia.

304a

303a 303b

304b rys. 303 a) widok kominka, b) rzut obiektu; A - kory­ tarz wejściowy, B - kuch­ nia, C - pomieszczenie z kominkiem, D - łazienka, E - komórka, 1 - kominek, 2 - piec, 3 - miejsce na opał, 4 - komin (autor: A. Krejza)

k.

rys. 304 a) widok pomieszczenia z kominkiem i galerią, b) fragment bryły kominkowej, c) rzut pomieszczenia z kominkiem; A - pomieszczenie z kominkiem, B - przed­ pokój, C - taras, 1 - kominek, 2 - piec w niszy, 3 - metalowa krata, 4 - część wypoczynkowa, 5 - schody na galerię (autorzy: F. Cubr, Z. Pokorny)

KOMINKI Kominek z cegły w po­ koju domku jednoro­ dzinnego. Prostotę roz­ wiązania architektoni­ cznego podkreślono poprzez jednolitą ma­ teriałową i kolorysty­ czną koncepcję.

rys. 306 Widok ściany kominkowej (autor: j. Kalous).

Kominek w rogu pokoju stołowego w domku spółdzielni miesz­ kaniowej. Palenisko kominka jest widoczne z dwóch stron, 7 wyraźnie wysuniętą zewnętrzną osłoną komory dymowej. Przewody kominowe kominków na czterech kondygnacjach nad sobą są połączone w jednej bryle kominowej - na fotografii jest ona widoczna nad osłoną komory. Ten kominek, tak jak wszystpozostałe, jest podłączony do przewodu czopuchem. Palenisko jest z cegieł szamotowych.

X

rys. 305 a) kominek jest in­ tegralną częścią pomiesz­ czenia. bj fragment komin­ ka (autor Z Sedlaćkova) 305b

V

KOMINKI Kominek wysunięty w pokoju drewnianego domku wypoczynkowego. Bryła kominkowa jest częścią ściany, oddzielającej aneks kuchenny. Plastycznie kominek jest integralną częścią ogólnej koncepcji wnętrza. Samo palenisko jest też optycznie zaznaczone cegłami żaroodpornymi. Drewniany gzyms kominkowy kolorystycznie i materiałowo nawiązuje do optycznie wykorzystanej konstrukcji wiązania dachu, która jest wyraźnym akcentem plastycznym. Na fotografii widoczny jest trafny wybór formy komory dymowej, która w bocznym zarysie miękko nawiązuje do skosu części ściany bocznej. Na koncepcję kominka wpłynął fakt, iż zbudowany został dodatkowo, obok stojącego komina, którego przewód nie mógł być wykorzystany przy budowie kominka, tak więc musiano dostawić nowy komin.

rys. 307 a) widok ogólny kom­ inka, b) rzut kominka, c) prze­ krój kominka, d) widok ściany kominkowej; A - pomieszcze­ nie z kominkiem, B - kuchnia, C - przedpokój, 1 - palenisko, 2 - ruszt żeliwny, 3 - ruchomy blaszany popielnik, 4 - dopływ powietrza (drenażowa rurka o przekroju 70 mm), 5 - klapa dymowa, 6 - nowy komin z ka­ nałem o wymiarach 200x200 mm, 7 - istniejący komin z ka­ nałem o wymiarach 150x 150 mm, 8 - stalowy kątownik, 9 - drewniany gzyms kominko­ wy o wymiarach 100x140 mm, 10 - ścianka między częścią stołową pomieszczenia a kuch­ nią, 11 - ogniotrwała nawierz­ chnia przed kominkiem, 12 - biały wapienny tynk (autor­ ka: M Svobodovct)

Wolnostojący kominek w pod­ murowanej części domku wy­ poczynkowego typu Tatranec. Otynkowany w całości kom­ inek z cegły ma tylko palenis­ ko zrobione z ogniotrwałych cegieł szamotowych. Bryła kominka wraz z drewnianą kratą oddziela pokój od kuch­ ni, ława na wysokości dna pa­ leniska wykorzystywana jest do przygotowania posiłków. Kominek ma bogate wyposa­ żenie uzupełniające.

rys. 308 a) widok kominka z drew­ nianą kratą, b) widok kominka z ruchomym rożnem, c) rzut obiek­ tu; A - pomieszczenie z komin­ kiem, B - kuchnia, C - komórka, 1 - kominek, 2 - piec, 3 - krata drewniana (autor: J. Śoukal) 308a

KOMINKI Ścienny, częściowo wysunięty, w całości otynkowany kominek w pokoju stołowym domku jedno­ rodzinnego, Koncepcja artystycz­ na kominka odpowiada historyzu­ jącej koncepcji autora i widoczna jest w urządzeniu całego wnętrza. Artystyczną tendencję wykorzys­ tano konsekwentnie nie tylko w koncepcji i detalach kominka, ale też w wyposażeniu mieszkania, tak więc całość stanowi wytworne, romantyczne a jednocześnie bar­ dzo wygodne pomieszczenie.

Kominek wysunięty w domku wypoczynkowym, prze­ robionym z wiejskiego bu­ dynku gospodarczego. W po­ koju stołowym usunięto strop sufitu, przez co konstrukcja dachu została optycznie wy­ korzystana we wnętrzu. W ten sposób podkreślono też plastyczną koncepcję kominka, którego kamienny komin, częściowo bez białe­ go wapiennego otynkowa­ nia, ciągnie się od kominko­ wego gzymsu praktycznie aż do kalenicy. W kominie ukryta jest komora dymowa. Żmudna artystyczna praca widoczna jest nie tylko w szczegółach opracowania kominka, ale i w ogólnej koncepcji urządzenia wnęt­ rza. Palenisko, częściowo wpuszczone w podłogę, za­ brania wypadaniu rozpalo­ nych węgielków a ewentual­ ne zanieczyszczenia wokół kominka można łatwo wy­ mieść wprost do paleniska.

rys. 310 a) widok ogólny kominka z okazałą bry­ łą komina (doskonała artystyczno-rzemieślnicza praca widoczna jest nie tylko w szczegółach kominka, ale też w pozostałych fragmentach obiektu, jakimi są drzwi, wieszaki, okucia itp.j, b) fragment paleniska z rusztem, który dzięki swej konstrukcji pełni funkcję łapacza iskier, c) rzut obiektu, d) przekrój obiektu z widokiem kom­ inkav A - sień, B - pokój dzienny, C - sypialnia, D - kuchnia, E - piwniczka, 1 - kominek.

I

I

Kominek wysunięty z cegły w domku wypoczynkowym. Umieszczenie komin­ ka w rogu umożliwia widoczność ognia w całym pomieszczeniu. Betonową ławę wokoł kominka na poziomie paleniska można wykorzystać do siedzenia. Wido­ czne wyraźnie belki tworzą właściwie potężny kominkowy gzyms, oddzielają­ cy palenisko od komory dymowej. Bel­ ka, która znajduje się bezpośrednio przy komorze spalania w swej dolnej i tylnej części ma niepalne zabezpieczenie.

rys. 311 a) widok części pokoju z kominkiem, b) fragment kominka, c) rzut, d) przekrój, e) widok, At - podłoga pokoju, I - palenisko, 1A - ognioodporne wymu­ rowanie paleniska, 2 - stary przewód kominowy o wymia­ rach 200 * 200 mm, 2A - otwór do wybierania sadzy, 3 - ko­ mora dymowa, 4 - zewnętrzna murowana osłona komory dymowej, 5 - drewniany gzyms kominkowy o wymiarach 2» 150* 150 mm, 6 - kątownik o wymiarach 80* 80* 8 mm, 7 - betonowa ława, 8 - miejsce na opał (autor: I. Ruller)

I

kominki

Kominek w domku wypoczynkowym, przerobiony z pie­ ca chlebowego. Pierwotna bryła pieca nie ciągnęła się na całej długości od komina do przeciwległej ściany; wolną przestrzeń autor przesklepił i wykorzystał na składanie opału. Z boku pieca wykuto otwór i powstało palenisko. Istniejące przewody zapewniają dobre połą­ czenie z kominem. Nad całym piecem i wnęką na opał uzyskano szeroką powierzchnię nadającą się do leżenia, łatwo dostępną po drewnianych stopniach i słupkach. Nowo powstała plastyczna ściana kominkowa jest domi­ nującym elementem artystycznym pomieszczenia.

KOMINKI Kominek na bazie pieca, w domku wypoczynkowym przerobionym ze starej chaty (kaflowa kuchnia, stoją­ ca przed piecem została rozebrana już przez poprzed­ nich właścicieli). Tej przeróbki dokonano dlatego, że palenisko odkryte, do którego wkładano chleb, było tak niewygodnie umieszczone, iż nie nadawało się na kominek. Przez wyburzenie bocznej ściany pieca i przerobienie paleniska przy wykorzystaniu istnieją­ cego kanału dymowego, autor zbudował kominek, który nie tylko jest wygodny, ale stanowi wyraźny element artystyczny w oryginalnie rozwiązanym wnętrzu. Miejsce na piecu jest wykorzystywane do spania, co w chałupach wiejskich było praktykowane.

rys. 312 a) widok kominka wraz ze stołem, b) miejsce wypoczyn­ kowe przy kominku, cj rzut kominka, d) przekrój kominka, A - izba, B - sień, 1 - palenisko (wymurowane w całości cegłami szamotowymi), 2 - klapa dymowa, 3 - komin, 4 - drzwiczki blaszane do komina, który w dolnej części jest rozszerzony, 5 - nisza na drewno, 6 - miejsce do leżenia na piecu, 7 - widok stropu, 8 - wolna przestrzeń nad piecem (autor: J. Kumpośt) rys. 313 a) widok ogólny „kominkowego pieca", bj fragment paleniska, c) rzut, d) widok z zaznaczeniem połączenia paleniska z kominem; A - izba, B - sień, 1 - palenisko kominka wbudowane w stary piec chlebowy, 2 - szamotowa obmurówka paleniska, 3 - komin, 4 - stary otwór pieca, 5 - kominkowy otwór w bocznej ścianie pieca, 6 - kamienna nawierzchnia, 7 - wnęka na piec, 8 - górna płaszczyzna pieca, 9 - strop, 10 - miejsce na opał (autorzy: J. Kumpośt - S. Kfiż) 312t>

«•*

312c

313a

KOMINKI

Kominek ścienny może być artystycznym elementem odpowied­ nio skomponowanego pomieszczenia (kontrast równych płasz­ czyzn z wnękami lub z częściami wysuniętymi, łączenie płasz­ czyzn z różnego materiału, dodatki itd.). Bielony kominek ma palenisko z ogniotrwałych cegieł, z lekko wysuniętym drew­ nianym gzymsem. Kominek z jednej strony łączy się ze ścianą ceramiczną licówką (zrobioną na fugowaną cegłę), z drugiej strony z oszkloną płaszczyzną. Kominek zajmuje centralne miejs­ ce w pokoju, co jest też wynikiem charakteru pomieszczenia, pełniącego rolę pokoju stołowego. Jest to właściwie pokój w domku jednorodzinnym urządzony na wzór piwnicy na wino, co związane jest z profesją i hobby właściciela.

Wolnostojący kominek konstrukcyjnie rozwiązany na zasadzie kominka ściennego. Drewniana deska na wysokości dna paleni­ ska i półki łączą architektonicznie kominek z wnęką, w której jest piec. Jednocześnie kominek z półkami dzieli pomieszczenie na część stołową i kuchenną. Parter ogrzewa zasłonięty piec - przepływ ciepłego powietrza z części stołowej przez ochronną kratą, z kuchni poprzez otwory w ścianie. To rozwiązanie funkcyjnie dzieli, lecz optycznie łączy dwie przestrzenie, co umożliwia użytkownikom domku stały kontakt. Dno paleniska jest podwyższone do takiej wysokości, by płomień był dobrze widoczny także wtedy, kiedy użytkownicy siedzą przy stole naprzeciwko kominka. Ogrzewcze znaczenie kominka w tym przypadku nie jest istotne, bowiem w pomieszczeniu jest inne, bardzo wydajne źródło ciepła.

I rys. 314 aj widok ogolny sd a n y kominkowej, b) spojrzenie na kom inek od strony w epn ą, c) boczna ściana kominka z częścią urządzenia pokoju, d) fragment z paleniskiem (autor J. Klunal

314b 315a

KOMINKI rys. 315 a) o g ó ln y widok kom inka, b) w id o k kom in­ ka p o łą c zo n e g o architekto­ n iczn ie z w n ęką na piec, c) w n ęka kuchenna za kom ­ in k iem i ścianą z półek, d) rzut p o m ieszczen ia z kom ­ inkiem , e) rzut kominka z p iece m , f) p rze k ró j ko­ minka, g) w id o k ściany kom in kow ej; A - część sto­ łow a, B - czę ść kuchenna, 1 - kom in ek, 2 - szam oto­ w a liców ka, 3 - p rzew ó d k o m in o w y o wymiarach 300x 300 mm, 3A - drzw i­ c zk i d o w ybieran ia sadzy, 4 - p o p ie ln ik 4A - d rzw i­ c zk i d o w ybieran ia po p io ­ łu, 5 - ru szt na opał, 5A - ru szt d o zsyp u popiołu, 6 - klapa dym ow a. 7 - bie­ lona osłona k o m o ry dym o­ wej, 8 - w n ęka na piec, 8A - p iec, 9 - m etalow a krata, 10 - ściana z p ó łe k 11 - ot­ w o ry za p ew n ia ją ce cyrku­ lację p o w ietrza , 12 - m iejs­ c e na opał, 13 - ognioodpo­ rna p o d ło g a p r z y kominku, 14 - stó ł (autor: J. Synek)

50

KOMINKI

Kominek wolnostojący rozwiązany jako ścienny w domku wypoczyn­ kowym. Zbudowany został w no­ wym pomieszczeniu mieszkalnym o charakterze holu, po przeróbce pomieszczenia gospodarczego by­ łego gospodarstwa rolnego. Nad kominkiem i stołem jest galeria, artystycznie jednolita. Wielkie ok­ na łączą wnętrze z podwórkiem, przerobionym na atrium. Podłoga przed kominkiem, schodki i część kominka jest wyłożona płytkami ceramicznymi. Białe ściany wyraź­ nie kontrastują z brązowym bel­ kowym stropem.

316b

rys. 316 a) w id o k b ry ły k o m in k o w ej z b o ­ ku z a n ek sem sto ło w y m i p ie c zo ło w ic ie o d restau row an ym dek o ra cyjn ie kam ien ­ nym m urem stodoły, b) głów n a część no­ w e g o w ielo p o zio m o w e g o pom ieszczen ia z k om in kiem , c) fragm en t b ry ły k om in ko­ wej, d) w yraźn ą częścią kom in ka i całego p o m ieszczen ia je s t p r z y le g ły kom in, sięga­ ją c y ko n stru k cji dachu, e) rzu t p o m ie sz­ czenia z kom in kiem ; A - p o m ie szc ze n ie z k o m in k ie m i sch odam i w io d ą cym i na galerię, B - okap, C - izba, D - p o d w ó rk o - atrium , 1 - kom in ek, 2 - d o d a tk o w y p ie c ; f) p rze k ró j o b iek tu ,-1 - kom inek, 2 - d o d a t­ k o w y p iec, 3 - kom in, A - p o zio m p o m ie ­ szczen ia z kom in kiem , B - ob n iżo n y p o ­ ziom p o d ło g i p r z e d kom in kiem , C - p o ­ ziom g a le rii i strych u (autor: J. Klima)

316d 316f

^

I

KOMINKI

Kominek w nietradycyjnym domku wypoczyn­ kowym. Połączenie kominka, płyty manipulacyj­ nej z wbudowanym piecem eksploatacyjnie od­ dziela część kuchenną od pokoju. Optycznie fun­ kcję tę spełnia w dużej mierze ogromna bryła komina, skupiająca przewody kominka, pieca na parterze i pieca na poddaszu. Skośną płaszczyznę bryły komina kryje czopuch pieca. Kute kraty na otworze kominka i przy piecu podkreślają artys­ tyczną i funkcjonalną spójność koncepcji.

317a

rys. 317 a) widok korpusu kominka i pieca z prześwitem do części kuchennej, b) widok kominka w pokoju, c) widok korpusu komina z kominkiem i piecem, d) rzut obiektuA - pokój stołowy, B - część kuchenna, C - okap, 1 - kom­ inek 2 - piec,- e) przekrój; A - poziom podłogi w pokoju, B - poziom galerii, C - poziom loggi, z wejściem z galerii (autor: M. Spumy)

KOMINKI

Kominek ścienny z cegły w pokoju domku wypo­ czynkowego. Gzyms kominkowy, dno paleniska i ławę wykonano z betonu. Ponieważ został wy­ budowany w gotowym obiekcie, kominek jest podłączony do komina ukośnym czopuchem. Ściany paleniska są obudowane cegłami szamo­ towymi. Komin o przekroju 150x 150 mm jest wysoki 8,5 m.

Prosty kominek ścienny z ce­ gły w drewnianym domku wypoczynkowym. Kominek jest częścią ściany środkowej, która oddziela pokój od ku­ chni i sypialni. W domku jest jeszcze kuchenka w kuchni i piec w sypialni, podłączony do samodzielnego przewodu kominowego, który wraz z przewodem kominowym kominka został umieszczony w jednym kominie. Kiedy nie używa się kominka, pokój ogrzewany jest piecem. Beto­ nowa płyta przed otworem kominka na wysokości 300 mm wykorzystywana jest też do siedzenia. Miejsce pod płytą można wykorzystać na składanie drewna.

rys. 319 aj widok kominka, b) rzut części pomieszczenia z kominkiem, ej przekrój kominka, d) widok ściany kom­ inkowej i wejścia do pomieszczenia,- A - pokój stołowy, 1 - podłoga pomieszczenia, 2 - stary komin o wymiarach 150x 150 mm, 3 - klapa dymowa, 4 - betonowy gzyms kominkowy, 5 - betonowa ława połączona z dnem palenis­ ka, 6 - wnęka na opał (autor: O. MAćel)

319b

6

i 318a

318b

rys. 318 a) widok kominka z wejś­ ciem do sypialni i kuchni b) rzut kominka i systemu ogrzewczego domku z kominkiem, A - pokój, B - kuchnia. C - sypialnia 1 - pa­ lenisko kominka. 2 - przewód kominowy kominka o wymiarach 200* 300 mm. 3 - kuchenka. 4 - piec, 5 - płyta betonowa (autor J. Prokop)

k o m in k i

KOMINKI

Kominek ścienny z cegły w domku wypoczynkowym ma kamienne nadproże i próg, oddzielający dno paleniska od stopnia przed kom­ inkiem. Palenisko jest wymurowa­ ne cegłami szamotowymi. Domek ma centralne ogrzewanie ciepłym powietrzem z rozrządem ciepłego powietrza do wszystkich pomiesz­ czeń mieszkalnych.

Duży kominek z cegły w domku wypoczynkowym, budowanym w dwóch etapach. Przykład ten jest interesujący także jako doku­ mentacja, bowiem potwierdza, jak były w naszych domkach wypo­ czynkowych rozbudowane nad­ miernie kominki w stosunku do pomieszczeń, w których je umiesz­ czano (I). Po przebudowie, w dru­ gim etapie (II) uzyskano dodatko­ wą przestrzeń mieszkalną, którą można funkcyjnie i wizualnie od­ dzielić od starej, jednocześnie jed­ nak poprzez wbudowanie prze­ szklonej ścianki i oszklonych drzwi uzyskano efekt „wciągnię­ cia" kominka także do nowej czę­ ści pomieszczenia. rvs. 320 a) widok ściany kominkowej, b) widok kominka od strony nowej części pomieszczenia, c) rzut; A - stara część pomieszczenia, B - dodatkowo uzyskana częśc pomieszczenia, C - kuchnia, D - łazienka, E - taras, F - ogród, 1 - kominek Iotwor o wymiarach 1400 * 900 mm). 2 - przewód kominowy o wymiarach 300*200 mm, 3 - oszklona saanka{mtor: S. Lacinova) 320.

320b

rys. 321 a) widok ściany kominkowej z drzwiami do sieni i aneksem wypoczyn­ kowym, b) palenisko z widokiem kuchni oddzielonej blatem służącym do spożywa­ nia posiłków, c) rzut; A - sień, B - pomiesz­ czenie z kominkiem, C - kuchnia, D - sy­ pialnia, E - łazienka, F - taras, G - balkon, H - krużganek łączący taras z balkonem, K - przestrzeń wypoczynkowa przed domkiem, 1 - kominek, 2 - blat jadalny, 3 - przewód kominowy, do którego pod­ łączony jest w piwnicy piec do ogrzewa­ nia powietrza (autor: A. Krejza) 321 a

321 b

k o m in k i

Kominek z cegły w domku wypoczyn­ kowym. Interesujące jest rozwiązanie systemu ogrzewania domku praktycznie podłączonego do jednego korpusu kom­ inowego, który artystycznie tworzy ca­ łość nawet przy funkcjonalnym podziale obiektu. Kominek ma samodzielny prze­ wód kominowy, do drugiego podłączony jest piec, ogrzewający całą przestrzeń i piecyk umieszczony w kuchni.

Kominek ścienny, cały z cegły w domku jedno­ rodzinnym. Obramowanie otworu kominka tworzy szamotowa obmurowka paleniska. Artystyczną fo­ rmę kominka podkreśla miedziana płaskorzeźba umieszczona nad palenis­ kiem. Wrażenie zwiększa usytuowanie kominka obok wielkiej przeszklo­ nej ściany, udostępniają­ cej widok na zewnątrz.

322a

322c

322b

rys. 322 a) widok kominka, b) rzut, c) widok; A - po­ kój z kominkiem, B - loggia, 1 - palenisko kominka, 2 - zawieszone przybory kominkowe, 3 - lawa, 4 - drzwi rozsuwane - część oszklonej ściany, 5 - drewniana licówka, 6 - miedziana płaskorzeźba (autor: J. N£mec)

KOMINKI ry*. 323 a) widok kom inka - w lewej

ścianie bocznej widoczny jest piec. bf widok korpusu kom inka i aneksem jadalnym, c) m il obiektu, dl przekrój kom inka z kom inem ej widok ketony kom inkow ej, A - okap B - pom iesz­ czenie x kom inkiem C - aneks jadal­ ny, D - aneks kuchenny. E - sypialnia Z piętrow ym i lotkam i F - um ywalka C - WC. H - garaż. I - schody z p iw ­ nicy J - wejście osłonięte pergola K - taras I - kom inek IA - przew ód kom inowy, IB - ułożenie opalu. IC - komora dymowa, 2 - piec. 2A - prze­ wód kom inow y kuchenki i pieca. 3 - kuchenka. 4 - piec olejow y z samo­ dzielnym przewodem kom inow ym a - poziom podłogi w pokoju z kom ­ in kiem b - poziom podłogi w części jadalnej i w kuchni (autor M Spumy)

Narożny kominek z cegły w pokoju stołowym w nowym szeregowym domku jednorodzinnym. Usytuowanie kominka w centrum pokoju umoż­ liwia obserwację ognia z każdego miejsca prze­ strzeni mieszkalnej. W tym wypadku chodzi nie tylko o pokój, ale i bezpośrednio z nim połączoną kuchnię oraz szerokie przejście powiązane ze schodami i innymi pomieszczeniami interesująco zaplanowanymi. Dobre wrażenie sprawa kolorys­ tyczne i materiałowe rozwiązanie powierzchni ścian - w większości jest to czerwień muru z fu­ gowanej cegły. 324d 324a

KOMINKI

324c

rys. 324 a) widok kominka od strony wejś­ cia i części komunikacyjnej, b) widok kominka z części wypoczynkowej, c) poło­ żenie kominka w stosunku do części jadal­ nej i aneksu kuchennego, d) fragment pa­ leniska kominka, ej rzut mieszkania; A - pokój, B - kuchnia, C - ciąg komuni­ kacyjny, D - loggia, 1 - kominek, 2 - cera­ miczna wykładzina wokół kominka, 3 - aneks kuchenny (autor: J. Placheta)

KOMINKI

Podwójny kominek ścienny w domku jednorodzinnym, ze­ stawiony praktycznie z dwóch kominków konstrukcyjnie analogicznie rozwiązanych, z których jeden znajduje się w pokoju a dru0 na krytym tarasie, połączonym z miesz­ kaniem drzwiami Obydwa paleniska znajdują się w jednej ścianie kominkowej obok siebie, mają osobne przewody kominowe i jeżeli mówimy o kominku podwójnym, to przede wszystkim z punktu widzenia konstrukcyjnego, a nie architektonicznego, bowiem każde palenisko jest samodziel­ ne, całkowicie niezależne. Obydwie ściany kominkowe są zrobione z cegieł wapienno-cementowych i mają okazałe kamienne nadproże. Kominek na tarasie jest prostszy w for­ mie, w pokoju dostosowany do ogólnej koncepcji wnętrza.

325c

rys. 325 a) widok ściany kominkowej od stro­ ny wejścia do mieszkania, b) połączenie kom­ inka z plenerem poprzez duże okna, c) frag­ ment paleniska z prześwitem do części stoło­ wej, d) kominek na krytym tarasie, ej rzut części mieszkalnej i tarasu, A - pokój z kom­ inkiem, B - kuchnia, C - sypialnia, D - taras, E - ogród, 1 - kominek w pokoju, 2 - kom­ inek na tarasie, 3 - schody z holu wejściowe­ go, 4 - schody z sypialni (autor: I. Ruller)

32bd

325a

325b

KOMINKI

Podwójny kominek w zrekonstruowanym domku jednorodzinnym tworzy potężną kolumnę między oknami, w którą wbudowane zostały dwa paleniska - jedno od strony tarasu, drugie od strony pokoju, Kominki usytuowane są tyłem do siebie, od strony oryginalnej ściany zewnętrznej. Ten fakt wpłynął na rozwiązanie komór dymowych i czopuchów, ponieważ nowa bryła kominowa jest wybudowana od strony tarasu. W obydwu kominkach wykorzystano architektonicznie fugowany mur, palenisko ma szamotowe obmurowanie, dno paleniska, palenisko, gardziel i wieniec są z żelbetu.

rys. 326 a) widok części tarasu z kominkiem, b) kom­ inek na tarasie, c) rzut, d) przekrój, e) widok kominka zewnętrznego, 1 - część starej ściany, 24 - palenisko na tarasie, 2B - palenisko w pokoju, 3A - komora dymowa kominka zewnętrznego, 3B - komora dymowa wewnęt­ rznego kominka, 4 - czopuch, 5A - przewód kominowy kominka na tarasie o wymiarach 225*300 mm, 5B - przewód kominowy kominka wewnętrznego o tych samych wymiarach, 6 - nowa bryła kominowa, 7 - bla­ szany popielnik, 8 - miejsce na opal (autor: J. Zaplatil)

326b

KOMINKI

Prawdziwa „probiernia przy piwniczce z winem w domku jendorodzunnym, W pomieszczeniu ze skle­ pieniem z cegieł, z niezbę­ dnym ogromnym stołem dębowym, ławą i ciężkimi krzesłami, jest też komin­ ek, który w tym przypadku rozbudowy jest o wędzar­ nię. We wnętrzu powstał więc interesujący element, me tylko praktyczny, ale i artystyczny. Technicznie trzeba było rozwiązać prob­ lem dwóch kanałów nad paleniskiem kominka - je­ den do normalnego palenia w kominku, prowadzący bezpośrednio do przewodu kominowego, drugi (dłuż­ szy) prowadzący przez wę­ dzarnię Przez klapę wycho­ dzi dym jednym lub drugim kanałem a przy wędzeniu pali się w kominku jedynie odpowiednimi ku temu ga­ tunkami drzewa

rys. 327 a) widok części pomie­ szczenia z kominkiem, b) wi­ dok frontu kominka z wędzarmą (blaszane drzwi wędzarni znajduję się nad paleniskiem) (autor: S. Knż)

Kominek w pokoju gościnnym w domku jednorodzinnym. Część przed komin­ kiem ma poziom podłogi obniżony, w stosunku do pokoju o 400 mm. Ob­ niżona powierzchnia wyraźnie oddziela się od pozostałej części pokoju przede wszystkim funkcjonalnie - plastycznie dominują tu na ścianach trofea łowiec­ kie, które są integrującym elementem całego wnętrza i dowodem zaintereso­ wań właściciela. Sam kominek jest bar­ dzo prosty w formie, plastycznie pod­ kreślony poprzez wysunięte palenisko i okazały gzyms na całej ścianie kom­ inkowej.

rys. 328 a) widok ściany kominkowej z obniżoną podłogą przed kominkiem, b) palenisko i połą­ czenie dwóch poziomów podłogi, c) widok z przodu na kominek z częścią ławy i stołków, d) rzut pokoju gościnnego z kominkiem; A - po­ kój z kominkiem, B - taras, 1 - kominek, 2 - ob­ niżona podłoga przed kominkiem, 3 - stół, 4 - ła­ wa (autor: J. Otava)

KOMINKI

Kominek wdomku wypoczynkowym 2 “ “ S ; ® akcentowaną komorą dymową która wystaje ze scrrmy n a ^ ^ kosa aż do sufitu o 10 cm (jak dolna częsc kominka). Powierzchni komon^ dymowej m, ten sam kolor t jest wykonana z tego samego matenału^jak sąsiednia saana. Dolna częsc kominka jest z fugowanej cegły Wyrazistym, oryginalnym uzupełnieniem wnętrza, a głownie ściany kominkowej jest bogaty zbiór trofeów, zdradzający zaintereso­ wania właściciela i sposob wykorzystania domku.

rys. 329 a) widok pokoju z kominkiem od strony tarasu, b) widok ściany kominko­ wej, ej rzut kominka, d) przekrój kominka, e) widok kominka; 1 - palenisko wymuro­ wane cegłami szamotowymi, 2 - ściana z fugowanej cegły, 3 - klapa dymowa, 4 - przewód kominowy o wymiarach 200« 300 mm, 5 - biały wapienny tynk, 6 - wykładzina z ostro wypalanych cegieł.

329b

329e 329d

KOMINKI

Kominek ścienny w domku wy­ poczynkowym. Otwór kominko­ wy obramowany jest cegłami szamotowymi, powiązanymi z wymurowką paleniska a swym surowym rozwiązaniem odpo­ wiada ogólnej koncepcji wnętrza domku. Zewnętrzna strona kom­ inka opiera się na ścianie zewnę­ trznej i jest istotnym elementem w architekturze domku.

rys 330 aj widok ściany z kominkiem, bj rzut kom­ inka. c) przekrój kominka, I - szamotowa obmurowka paleniska. 2 - niepalna wy­ kładzina z ostro wypalanych cegieł 3 - dopływ powietrza. 4 - klapa dymowa. 5 ochronny daszek z blachy stalowej, 6 - stalowy kątow­ nik. 7 - podłoga w pokoju dziennym, 8 - teren wokoł domku 9 - poziom dachu (autor J Melenovskv|

Kominek ścienny o plastycznej koncepcji linii poziomej w pokoju dziennym w czteropiętrowym domu, wybudowanym w ramach budownictwa spółdzielczego, gdzie respektowano i realizowa­ no indywidualne życzenia członków. Duże zain­ teresowanie kominkami rozwiązano budując komin w środkowej ścianie, do którego można podłączyć kominki z poszczególnych mieszkań. Na rzucie tego przykładu widoczne jest dodat­ kowe wykonanie kominka, co dzięki pomysłowe­ mu rozwiązaniu jest niedostrzegalne przy spoj­ rzeniu na gotowy kominek. Całe palenisko i miejsce na opał jest wykonane z ognioodpor­ nych cegieł, gzymsy są obudowane płytkami ce­ ramicznymi. Pod paleniskiem umieszczony jest blaszany popielnik.

rys. 331

a) w id o k ś c ia n y k o m in k o w e j b j p a le n is k o , c) r z u t c z ę ś c i m ie s z k a ln e j; A - p o k ó j z k o m in k ie m , B - a n e k s s to ło w y , C - k u c h n ia , D - p r z e d p o k ó j, E - ła zie n k a , F - lo g ­ gia, G - k la tk a sc h o d o w a , 1 - k o m in e k , 2 - r o z s u w a n e o s z k lo n e d r z w i, 3 - o s z k lo n y r e g a ł (autor: Z. L e ż o ń )

331* 331 b

Kominek ścienny w domku wypoczyn­ kowym. Pokoj z kominkiem i pozostałe pomieszczenia przerobione są z części gospodarczej byłego gospodarstwa rolne­ go. Całe palenisko jest zrobione z ognio­ odpornych cegieł, które wykorzystano wizualnie w ogólnej koncepcji architek­ tonicznej kominka. Dobre wrażenie es­ tetyczne potęguje białe wapienne otyn­ kowanie pomieszczenia, brązowo-czerwona ceramiczna wykładzina a w niema­ łym stopniu doskonała praca rzemieślni­ cza przy wykonaniu przyborów komin­ kowych i wykończenia kominka np., że­ laznego kosza na opał czy dekoracyjnej kraty przed paleniskiem, pełniącej jedno­ cześnie funkcję łapacza iskier.

rys. 332 a). b) widok kominka z zawieszonymi przyborami i koszem na opal c) rzut obiektu; A - dojazd do obiektu z wejściem. B - przedpo­ kój. C - pokoj dzienny z kominkiem i aneksem kuchennym D - pokój z galerią i schodami na strych E - łazienka. F - podwórze, C - ogród. H - obiekt sąsiedni - była częsc mieszkalna chałupy, 1 - kominek, 2 - aneks kuchenny, 3 - piec. 4 - schody na galerię.

Kominek w rogu pokoju w domku wypoczyn­ kowym. Kominek podłączony jest do dużego komina, dominującego w domku. We wnętrzu wyraźnie wyeksponowano dolną część kominka, zbudowaną z cegieł. Okazały gzyms kominkowy o charakterze dekoracyjnym jest drewniany, ko­ lorystycznie zgrany z belkami stropowymi. Kom­ inek i przybory są odpowiednio dobrane do po­ zostałych elementów wnętrza.

333a

KOMINKI

Kominek w interesująco urzą­ dzonym domku wypoczynko­ wym. Główną zaletą jego plano­ wania jest maksymalna integra­ cja części mieszkalnej z otocze­ niem. Ściana kominkowa znaj­ duje się naprzeciwko oszklonej ściany prowadzącej do atrium. Całe palenisko z ogniotrwałych cegieł ma konsolowy gzyms kominkowy. Podstawa kominka, jak też wnęka na opał i obniżo­ na podłoga są wykonane z pły­ tek ceramicznych. Interesująca jest struktura tynku pokrywają­ cego osłonę komory dymowej, która w tym wypadku jest heraklitowa (może być też z cegieł lub z innego lżejszego materia­ łu, który pokryje się cementową zaprawą, tworzącą podłoże wie­ rzchniego tynku). Ten efekt osiągnięto poprzez użycie gęstej, delikatnej wapiennej zaprawy, nanoszonej na podkład pędzlem - nakładaniem a niekiedy natry­ skiem, przez co powstała plasty­ czna struktura powierzchni. 333b

rys. 333. a) widok kominka, b) fragment kominka, c) rzut kominka, d) przekrój kominka, A - pokoj z kominkiem, A l - podłoga w pokoju. 1 - palenisko, 2 - przewód kominowy o wymiarach 300* 300 mm, 3 - klapa dymowa, 4 - dopływ powietrza do paleniska. 5 - wykładzina z cegły, 6 - gzyms drewniany, 7 - kamienna bryła kominowa o wymiarach 1200 * 900 mm.

333c

3334

rys. 334. a) w id o k ś c ia n y k o m in k o w e j, b) r z u t o b i e k t u ; A - a triu m , B - sień, C - p o k ó j z k o m in k ie m , D - sp iża rn ia , E - ła zie n k a , F - g a ra ż, G - szo p a , H - o g ró d , K - o b i e k t są sie d n i, 1 - k o m in e k , 2 - m ie js c e na opal, 3 - p i e c (autor A, Krejza)

Mały wysunięty kominek w domku wypoczynkowym. Dno kominka znaj­ duje się bezpośrednio nad podłogą, także jego ogrzewczy efekt jest mak­ symalny. Gzyms kominkowy tworzy marmurowa płyta, wykorzystywana jako półka. Usytuowanie kominka umożliwia jednoczesną obserwację ognia i widoku za oknem. rys. 335. a) kominek i widokiem za oknem, b) rzut kominka, c) przekrój kominka, d) wi­ dok; 1 - podłoga w pokoju. 2 - podłoga tarasu. 3 - palenisko, 4 - komora spalania (w całości wymurowana żaroodpornymi ceg­ łami), 5 - przewód kominowy o wymiarach 150» 225 mm, 6 - ognioodporna posadzka, 7 - marmurowa płyta, 8 - osłona komory dymowej z betonowej płyty, 9 - klapa dy­ mowa. 10 - płaskownik stalowy (autorzy: J. Smutny, J. Melenovsky)

Kominek wolnostojący w starannie przero­ bionym starym, wiejskiem młynie, zamie­ szkałym na stałe. Lekko wysunięty, z plas­ tycznie wyeksponowaną komorą dymową. Dno paleniska podwyższone na tyle, by płomienie znalazły się na poziomie siedzą­ cego człowieka. Przestrzeń uzyskaną pod paleniskiem wykorzystano na skład drew­ na. Gzyms kominkowy przeprowadzony został w bocznej części kominka tak, by pod nim można było, w razie potrzeby umieścić piec, nie eksponując go zbytnio - piec jednak byłby zainstalowany jedynie w przypadku awarii centralnego ogrzewa­ nia, które jest założone w domu. Boczna lewa ściana kominkowa została przedłużo­ na ścianką działową, która wraz z tylnią ścianą kominka tworzy aneks stołowy.

rys. 336. aj widok kominka z oryginalnym słupem młyńskim na pierwszym pianie, b) widok kominka z boku i ściany odgradzającej aneks stołowy, c) przekrój części obiektu z kominkiem: 1 - kominek, 2 - otwór do wybierania sadzy, 3 - podwyższony parter, 4 - strych, 5 - piwnica, 6 - balkon, 7 - ogród (autor: M. Spurny)

336b

K OM INKI

Kominek wysunięty w pro­ bierni w piwniczce z wi­ nem w domku jednorodzin­ nym. Nowe sklepienie i podłoga z cegieł nadają wnętrzu wygląd starego pomieszczenia. Atmosferę uprzyjemnia kominek z pa­ leniskiem z szamotowych cegieł i okazałą bieloną ko­ morą dymową.

rys. 337. a) fragment kominka, b) widok ogolny probierni (au­ tor J. Otava)

Kominek wolnostojący zrealizowany kon­ strukcyjnie jako ścienny. To rozwiązanie umożliwiło wytworzenie bryły w dolnej części zakrywającej piec, którym ogrzewa się pomieszczenie, kiedy kominek jest nie używany. Nawet przy tak umieszczonym piecu, którego nieodłączną częścią bywa blaszany czopuch, nie wolno zapominać, że jest częścią wolno stojącego kominka, ar­ tystycznie pojętego jako rzeźba, która po­ winna mieć formę ze wszystkich stron po­ dobną. Kominek zaplanowany został w no­ wo zbudowanym pomieszczeniu w domku wypoczynkowym które ma charakter holu. rys. 338. a) widok kominka, b) fragment paleniska i widok pokoju stołowego, ej rzut pomieszczenia z kominkiem, d) przekrój pomieszczenia z kom­ inkiem i galerii; A - pomieszczenie z kominkiem, B - pokój stołowy, C - przedpokój, D - aneks łazienkowy, E - okap, 1 - kominek, 2 - piec 3 - drewniane schody na galerię (autor: J. Kfivy)

338j

338c

338b

KOMINKI Kominek z komorą na nagrze­ wane powietrze w domku wy­ poczynkowym. Komora jest zro­ biona jedynie za paleniskiem i oddzielona od niego metalową ścianą. Powietrze dostaje się do komory z pokoju przez kanał znajdujący się pod dnem pale­ niska, ogrzane powietrze wy­ prowadzane jest tylko jedną stroną kominka w górnej części komory. Powietrze potrzebne do palenia jest wprowadzane z sąsiedniego pomieszczenia.

rys. 339. a) widok kominka z boku z widocznymi kratkami na otworach wprowadzających i wyprowadzających nagrzewane powietrze, b) widok kominka od strony aneksu jadalnego, c) rzut kominka, d) przekrój kominka, e) widok, 1 - palenisko, 2 - miejsce na opal, 3 - komora na nagrzewane powietrze, 4 - tylnia metalowa ściana kominkowa obudowana przyspawanymi metalowymi prętami, 5 - dopływ powietrza do komory nagrzewanego powietrza, 5 - odpływ nagrzanego powietrza, 6 - dopływ powietrza do paleniska, 6' - wylot powietrza doprowadzanego do paleniska, 7 - ruszt, 8 - klapa dymowa, 9 - komora dymowa, 10 - przewód kominowy, 11 - drzwiczki do wybierania sadzy (autor: R. Horaćek)

339a 339b

JWL

s*

K

339c

no

Okazały kominek narożny w domku jednoro­ dzinnym. Umiejscowiony jest w pokoju, w któ­ rym wizualnie i przestrzennie tworzę całosc część wypoczynkowa ze stołową i kuchenną Kominek jest zbudowany na zasadzie kominka ściennego, z ogniem widocznym tylko od strony części wypoczynkowej. Jest częścią całościowej koncepcji wnętrza.

rys. 340. a) widok kominka z częścią stołową i kuchenną, b) widok ogólny, ej fragment narożnika kominka i paleniska, d) rzut kominka, e) widok frontu, f) widok boczny; 1 - palenisko, 1A - szamotowe dno paleniska z ławą kominka, IB - wysuwany popielnik, 2 - kominowy przewód kominka o wymiarach 200» 250 mm, 2A - mur kominowy, 3 - miejsce na opał, 4 - lawa betonowa nad paleniskiem, 5 - drewniana obudowa półki betonowej, 6 - ceramiczna licówka, 7 - podłoga ceramiczna (autorzy: V. Kovah'k, J. Otava).

Kominek w domku wypoczynkowym w pomieszczeniu przerobionym ze starej stodoły. Oryginalne elementy konstrukcyjne - potężne słupy, betonowe ściany i zbrojony mur wypełniony cegłę - są wykorzystane także w nowo urządzonym wnętrzu nie tylko dlatego, że z oryginalnej konstrukcji wykorzystano wszystko, co było do wykorzystania, ale i dlatego, te w nowych elementach twórczo się powtarzają. Dowodem jest kominek, który pod względem artystycznym jest integralną częścią nowowytworzonej przestrzeni. rys .141 Widok ooolnr bryty kominkowej (autor A. Franke)

Narożny kominek z paleniskiem otwartym z jednej strony i przewodem kominowym umiejscowionym obok paleniska. Kominek znajduje się w pomieszczeniu służącym za pracownię.

rys. 342 a) widok kominka, b) n u l pomieszczenia z kominkiemA - pracownia, B - szatnia z umywalkę, C przedpokój, D - klatka schodowa, E - taras, I - kominek, 2 - przewód kominowy, 3 - czopuch (autor: F. Pelanek)

KOMINKI Kominek w drewnianym domku wypoczynkowym umieszczony w ścianie oddzielającej pokój od ku­ chenki. W ścianie kominkowej z fu­ gowanej cegły wyraziście odznacza się betonowa komora spalania, po­ kryta chropowatą wyprawą powie­ rzchni. Komora dymowa jest nato­ miast ukryta w ścianie. Przewód kominowy kominka i przewód pie­ ca w kuchni wychodzą do wspól­ nego komina. Otwór w ścianie kominkowej, zasłonięty draperią, umożliwia bezpośrednie połącze­ nie obu pomieszczeń, a tym samym ogrzewanie z kuchenki. Usytuowa­ nie kominka obok wyjścia na taras jest w tym wypadku bardzo wygo­ dne, bowiem z pomieszczenia moż­ na obserwować krajobraz a z tarasu widać płomienie.

KOMINKI

—i ■T - l . 1---

343a

O o o

1001, 300, I 11

343f

mmmmam

150

§

rys. 343. a) widok ogólny kominka, b) wi­ dok otworu kominkowego, c) rzut prze­ kroju komory spajania, d) rzut przekroju komina, ej przekrój kominka, f) widok frontu; 1 - poziom podłogi pomieszczenia mieszkalnego. 2 - palenisko, 3 - chropo­ waty tynk, 4 - kryjący modrzewiowy bal, 5 - obmurówka paleniska z cegieł szamo­ towych. 6 - klapa dymowa, 7 - drzwiczki do czyszczenia. 8 - piec (autor. J. Rućka)

KOMINKI Dwuosłonowy kominek w rogu pokoju dziennego w domku jednorodzinnym Czysta w formie, artystycz­ na koncepcja to wynik m.m wykorzystania pros­ tych materiałów. Optycz­ nie wykorzystano jedynie cegły szamotowe w pode­ ście kominka i komorze spalania W zewnętrznej osłonie komory dymowej elementem dekoracyjnym jest wąska licówka. Oby­ dwa materiały współgrają kolorystycznie, a w sumie - pomimo stosunkowo du­ żej masy korpusu kominka - są architektonicznie czy­ stym i prostym uzupełnie­ niem wnętrza

Kominek bardziej złożony (pod względem doboru materiałów) w rogu pokoju dziennego w do­ mku jednorodzinnym. Położenie tego rodzaju kominka jest w tym wypadku optymalne, bowiem umożliwia obserwację ognia ze wszystkich stron. Usytuowaniem nawiązuje do tradycyjnych komin­ ków w rogach, w których otwór paleniska umieszczano po przekąt­ nej między ścianami tworzącymi róg. Kominek jest dwuosłonowy, co pozwoliło na plastyczne rozwią­ zanie górnej części kominka.

rys. 344 a) widok części pokoju dziennego z kominkiem, b) fra­ gment narożnika kominka i pa­ lenisko (autor A. Kozumplik)

rys. 345. a) widok z boku, b) widok frontu ściany kominkowej (autor: K. Volavy)

Kominek ceramiczny? Kaflowy piec z kominkiem? Kolorowa rzeź­ ba artystyczna? To wszystko przychodzi nam do głowy, kiedy spoglądamy na płonący ogień zamknięty pomiędzy zbójnikami na kaflach - ceramika Ignacego Bizmayera. Ten piec rzeczywiście spełnia wszystkie funkcje zawarte w pytaniach postawionych na wstępie. Wystarczy otworzyć ochronną kratę, zamykającą komorę spalania, wbudowaną w kaflowy piec a podłączoną do komina, by powstał kominek. Prócz kominka, w kaflowy piec wbudowano kanał wiodący od piecyka kuchennego przez narożnik do komina. W ten sposob obydwa piece nagrzewają się i pełnią funkcję normalnych pieców kaflowych. Nawet gdyby nie spełniały żadnej z tych funkcji, pozostaje tu dzieło wysokiej wartości artystycznej, przy którym odpoczynek oznacza takie samo przeżycie, jak przy kominku, w którym płonie ogień. 346 a

rys. 346. a) widok bryły ogrzew­ czej z założoną kratą na otwór kominkowy z widocznym piecem w pokoju obok, b) ogień w ko­ minku, ej fragment paleniska kominka, d) widok pieca w pokoju obok (autor: I. Bizmayer)

Kominek w rogu pokoju dziennego w domku jednorodzinnym - rog tworzy krótka ścianka poprzeczna i bryła kominka wysunięte z dłu­ giej równej ściany pomieszczenia. Osiągnięto w ten sposób interesujące rozwiązanie plas­ tyczne pomieszczenia, nie zmniejszając optycz­ nie przestrzeni. Wykorzystano tu kafle cerami­ czne i płyty z naturalnego kamienia. Płyta ka­ mienna jest wysunięta przed palenisko a prze­ dłużona pod okno tworzy parapet. W ten sposób wizualnie połączono kominek z wnętrzem.

347b

rys. 347. aj widok ogólny, b) ogień w kominku, c) frag­ ment kominka, d) schemat rzutu kominka, A - pokój dzienny, A l - aneks wypoczynkowy w pokoju dzien­ nym, B - taras, 1 - palenisko, 2 - przewód kominowy, 3 - wysunięta ścianka poprzeczna (autor: K. Volavy)

KOMINKI

Dwuosłonowy kominek z paleniskiem odkrytym z dwóch stron w pokoju dziennym w domku jednorodzinnym. Palenisko wykonano z cegieł szamotowych, wewnętrzną osłonę komory dymo­ wej zrobiono z blachy o grubości 5 mm, dodat­ kowo pokryto siatką i izolacyjnym tynkiem z pe­ rlitu. ponieważ zewnętrzną architektoniczną po­ wierzchnię komory dymowej wykonano z płyt wiórowych, wyszpachlowanych i pokrytych bia­ łym lakierem.

348a

rys. 348. a) widok ogólny ściany kominkowej (plastycz­ ny motyw wewnętrznej osłony kominka został powielo­ ny na dalszych elementach wnętrza), b) widok kominka z boku, c) fragment kominka, d) rzut kominka, e) widok kominka,- 1 - palenisko, 2 - wnęka na opał, 3 - gzyms kominkowy ciągnący się także nad wnęką, 4 - przewód kominowy, 5 - plastyczna koncepcja zewnętrznej osło­ ny komory dymowej (autorzy: L. Śpićka, J. Coufal)

KOMINKI

rys. 349. a) widok części pokoju dziennego z kominkiem, b) ogólny wi­ dok kominka, c) fragment paleniska, dj rzut kominka, e) przekrój kominka, f) widok; 1 - palenisko z cegieł szamo­ towych, ruszt jest żeliwny, 2 - prze­ wód kominowy, 24 - mur kominowy, 3 - dźwignia regulacyjna klapy dymo­ wej, 3A - klapa dymowa, 3B - komora dymowa, 3C - czopuch, 4 - blaszany popielnik, 6 - ława kominkowa, 7 - z e ­ wnętrzna osłona komory dymowej wykonana z elementów ceramicznych (autor: J. Zaplatil)

*r>

Wysunięty kominek dwuosłonowy w pokoju dziennym domku jednorodzinnego. Kominek umieszczony w rogu pokoju jest konstrukcyjnie rozwiązany na zasadzie kominka ściennego. Palenisko wykonane z cegieł szamotowych, które wykorzys­ tano też optycznie. Drewniana okładzina ławy kominkowej na­ wiązuje do boazerii i umeblowa­ nia wnętrza. Kolorystycznie ma­ teriał ten zgrany jest też z cera­ miczną licówką korpusu komin­ ka, tak więc jest to udana całość artystyczna.

Kamienny kominek ścienny w domku wypoczynkowym z pa­ leniskiem z cegieł szamotowych. Pokoj dzienny z kominkiem jest urządzony w dawnej oborze. Kominek ustawiony jest przy ścianie szczytowej a przy jego konstrukcji należało postawić nowy komin Do codziennego ogrzewania służy piec kaflowy, podłączony do istniejącego przewodu kominowego. rys. 350. a) ogolny widok korpusu kominkowego, wyraźnie wyekspono­ wanego we wnętrzu, b) fragment paleniska z okazałym kamiennym gzymsem kominkowym, c) widok przez kratę drewnianą od strony wejścia do pokoju, d) rzut pokoju; 1 - pokój dzienny z kominkiem, 2 - sień przerobiona na hol wejściowy, 3 - ogrod, A - kominek, B - piec kaflowy, C - aneks wypoczynkowy z kanapą i fotelami, D - lawa z kratą (autor J. Klima) 350*

KOMINKI

Kamienny kolumnowy kominek w seryjnie produkowanym domku wypoczynkowym typu Tatranec. Kominek jest skonstruowany na zasadzie kominka ściennego. Asy­ metryczne umiejscowienie paleni­ ska spowodował drugi przewód w bryle kominowej, służący do podłączenia kotła centralnego ogrzewania, ulokowanego w sute­ renie. To wykluczyło konieczność umieszczenia pieca i kominka w jednej kondygnacji, co w innym wypadku byłoby konieczne. 351 b

rys. 351 aj ogólny widok kominka z prze­ świtem na aneks stołowy, b) fragment paleniska, c) rzut obiektu; A - pokój dzienny, B - aneks kuchenny, C - łazien­ ka, D - loggia; 1 - kominek, 2 - przewód kominowy kotła centralnego ogrzewania, 3 - część kuchenna, 4 - pulpit jadalny, 5 - schody na poddasze (autorka: M. Charousov&)

KOMINKI Okazały kamienny kominek ścienny w domku wypoczynkowym. Monumentalność koncepcji została podkreślona całokamienną ścianą kominkową, kamienną (trawertynową) posadzką i drewnianymi słupami, które odgradzają część wypoczynkową przed kominkiem od strefy komunikacyjnej pokoju dziennego. Obok otworu kominko­ wego w ścianie znajduje się wnęka na opał. Pomieszczenie jest ogrzewane piecem kaf­ lowym, który koncepcyjnie jest wkompo­ nowany w całość pomieszczenia.

Potężny, pierwotnie wolnostojący kominek kamienny w domku wypczynkowym. Przy jego realizacji zastoso­ wano zasady budowy kominka ściennego. W trakcie korzystania z domku bryłę komin­ kową wykorzystano ja­ ko przegrodę pomię­ dzy pokojem dzien­ nym, aneksem sypial­ nym oraz przedpoko­ jem z aneksem ku­ chennym.

rys. 351 a) widok części pokoju dziennego z kom­ inkiem. b) fragment, c) rzut pokoju dziennego z kominkiem. A - pokój dzienny z kominkiem, B - sypialnia. C - ogród, 1 - kominek, 2 - wnęka Da opal 3 - piec (autor M. Kyselka sL) 352c

C

1___ .w

rys. 353. a) widok ogólny kominka z widokiem anek­ su sypialnego, b) rzut do­ mku; A - pokój dzienny, (1 - kominek); B - aneks sy­ pialny, C - przedpokój z aneksem kuchennym, D - weranda, E - WC (au­ tor: Z. Fiala)

Kominek w pokoju domku jednorodzinnego. W atrakcyjnym pod względem artystycznym wnętrzu dominuje kominek, którego podwyższone palenisko - praktycznie na wysokość stołu - pozwala obserwować płomienie ze wszystkich stron. Proste w rozwiązaniu palenisko z wykorzystaniem cegieł szamotowych ostro kontrastuje z wyrazistą marmurową licówką ściany wokół paleniska; całość, wraz z elementami wnętrza (łącznie z roślinami) wygląda osobliwie, ale malowniczo.

3S4a

rys 354 a)widok ogólny ściany kominkowej, b) fragment i paleniskiem. <1 n u t bryły kominkowej, d) przekrój paleniska, ej widok ściany kominkowej; 1 - palenisko 14 - dno paleniska z rusztem IB - dodatkowo umieszczony stalowy płaskownik (wzmacniający odpływ dymu) 2 - obmurówka. 3 - ruszt, 3A - zasuwkowe zamknięcie rusztu, 4 - przewód kominowy o wymiarach 300* 200 m m 4A - komora dymowa, 5 - klapa dymowa, 5A - metalowa rurka do prowadzenia obracającego się drażka klapy dymowej SR - dźwignia regulacyjna klapy dymowej, 6 - popielnik blaszany, 7 - wnęka na opal, 8 - betonowa polka 9 marmurowa licówka, 9A - płyta kamienna, 10 - posadzka szamotowa, 11 - natryskiwany tynk gipsowy (autorzy V. Kov«Mk, J Otova).

Interesujący plastycznie kom inek ścienny w domku w ypoczynkow ym . Efekt przestrzenny osiąg­ nięto poprzez zróżnicow anie poziom ów poszcze­ gólnych części obiektu. Podstaw ow y poziom tw o­ rzy pokój dzienny z kom inkiem - do niego n aw ią­ zuje obniżona część kuchenna i stołow a oraz dw ie podw yższone g alerie przeznaczone do sp a­ nia. W kam iennej podstaw ie jednej z galerii um ieszczono kom inek, m ający z p u n k tu w idzenia konstrukcji ch arak ter ścienny,- od poziom u galerii aż po sufit wznosi się dalej biało o ty n k o w an a bryła kominkowa.

294

rys. 355. a) widok ściany kominkowej, tworzącej podstawę jednej galerii, b) widok kominka (z częś­ cią bryły kominkowej) i drugiej galerii, pod którą znajduje się część kuchenna i stołowa, c) rzut miesz­ kalnej części domku, d) przekrój pionowy; A - mie­ szkalna część domku (podstawowy poziom podłogi przy wejściu z kominkiem i schodami drewanianymi na obniżoną galerię - sypialnię), B - kuchenka i część jadalna z obniżoną podłogą, C - piwniczka, D - taras, E - daszek, szopa i WC, F - ogród; 1 - kominek, 2 - drewniane schody na galerię (Gl), 3 - drewniana drabina na drugą galerię - sypialnię (G2) {autor: J. Złamał).

Kamienny kominek ścienny w domku wypoczynkowym przerobiony ze starego ko­ walskiego paleniska. Kon­ strukcja kominka jest na ry­ sunkach oznakowana kres­ kowaniem. Nowe pomiesz­ czenie mieszkalne zostało przerobione ze starej nie­ czynnej kuźni. 356«

rys 356, a) widok kom inka, b) fragment części ściany k o m ­ inkow ej z przyborami. c) rzut pom ieszczenia z kom inkiem , d) przekrój obiektu z now ym pom ieszczeniem m ieszkalnym . 1 - pokój z ko m inkiem (dawna kuźnia), 2 - pokój (dawna izba gospodarcza), 3 - podwórko, 4 - ogród; A - kom inek, B - piec kaflow y na paliw o stałe, C - w nęka na m iejscu daw nych drzw i łączących ku źn ię z zadaszeniem, D - oszklone drzw i łączące pom ieszczenie m ieszkalne z ogrodem

356b

295

KOMINKI

KOMINKI

Kominek ścienny w pokoju dziennym nowego domku jednorodzinnego. Celowe zastosowanie wielkich ka­ miennych elementów, jak słup narożny lub poziomo wykończone palenisko w ścianie kominkowej, dopo­ mogło wytworzyć kontrast powodujący, iż kominek, dzięki ogolnej koncepcji, proporcjom, dodatkom, mate­ riałom i wreszcie wykorzystanym kolorom ma bardzo mieszkalny, niemal kameralny charakter. Bardzo wyra­ źnym artystycznym elementem jest miedziana płyta z dekoracyjną kratą, umieszczona w otworze kominko­ wym w czasie, kiedy w kominku nie pali się. Ten szczegół można też rozwiązać poprzez zasuwanie pły­ tki w szczelinie ściany kominkowej obok paleniska.

357b rys. 357. a) ogień w kominku, b) otwór kominkowy zamknięty, c) rzut kominka, d) widok kominka; 1 - palenisko kominka, 2 - żel­ betowa płyta z kamienną okładziną, 3 - przewód kominowy, 4 - kamienna licówka, 5 - kamienny słup (autorka: E. Stfechovska)

KOMINKI

Okazały kominek ścienny w poko­ ju gościnnym w domku Służby Górskiej. Prosty, szlachetny w for­ mie kształt kominka dominuje w architektonicznie uporządkowa­ nej przestrzeni.

rys. 358. Ogólny widok (autor: J. Siegel)

Kominek kamienny z otynkowaną komorą dymową w rogu pokoju dziennego w domku wypoczynkowym. Gzyms kominkowy tworzy profilowana płyta, ułożona na konstrukcji l drewnianych okrąglaków, podkreś­ lająca okazałość dolnej części kominka. Palenisko jest umieszczone blisko podłogi, częsc podłogi przed kominkiem tworzą płaskie kamienie. Kamienna komora spalania jest wyłożona cegłami szamotowymi. Okno znajdujące się obok kominka umożliwia wizualne połączenie wnętrza z okolicznym lasem, tak więc odpoczynek w tej części pokoju jest bardzo przyjemny nawet wtedy, kiedy nie pali się w kominku

358 359.1

Ścienny kominek z kamienia w domku wypoczyn­ kowym, Okazałość otworu kominkowego z palenis­ kiem bezpośrednio nad podłogą jest bardzo wyraź­ nie podkreślona poprzez kamienną licówkę i ka­ mienny gzyms. Ruszt jest specjalnie skonstruowany do pieczenia. Częścią rusztu jest też ruchome ramię na zawieszenie kociołka. Ogólna koncepcja wnętrza z kamienną licówką, białymi ścianami, brązowym drewnianym stropem, zieloną kamienną podłogą i stylowymi meblami jest zwarta i efektowna. rys. 360. a), b) ogólny widok aneksu wypoczynkowego z kom­ inkiem, cj rzut kominka, d) przekrój kominka A - pokój dzienny, B - kuchnia, 1 - palenisko z kamienia, 2 - przewód kominowy o wymiarach 300» 300 mm, 3 - boazeńa ścienna z drewnianych desek, 4 - blaszany daszek nad kominem (autor. E. Śkarda)

360« 360b

9 360c

rys. 359. aj ogólny wi­ dok kominka, b) frag­ ment z komorą spalama i gzymsem kom­ inkowym, cj schemat rzutu domku; A wejście, B - pokój dzienny, C - kuchnia, D - kryta weranda E - sypialnia F - WC; 1 - kominek, 2 - prze­ wód kominowy kom­ inka (autor: M. Bureś)

360d

Kominek w domku wypoczynkowym przero­ biony z otwartego paleniska, skierowanego pie­ rwotnie do ślepej kuchni, dostępnej tylko od strony sieni. W tej przeróbce otwór został obró­ cony o 180°. Stary otwór został zamurowany a nowy powstał w byłej izbie. Po zamurowaniu drzwi łączących sień z izbą, przed kominkiem powstał wygodny kąt wypoczynkowy. Starą kuchnię autor przerobił na korytarz łączący pokój dzienny (dawna izba) z holem (dawna sień). Nowo zbudowany kamienny kominek pod istniejącym kominem ma charakter kom­ inka ściennego mimo, iż rozkładowo można by było wybudować kominek narożny - w jego realizacji przeszkodziły jednak statyczne i kon­ strukcyjne problemy, wynikające z wagi okaza­ łego korpusu kominowego.

rys. 361. a) ogólny widok aneksu wypoczynkowego przed kominkiem, b) widok kominka ze ścianą mię­ dzy pokojem i holem, c) rzut;• A - pokój dzienny (1 - kominek, 2 - otwór do czyszczenia - tu pierwotnie było palenisko), b - hol ze schodami wiodącymi na poddasze z galerią, C - korytarz łączący (dawna stara kuchnia), D - kuchnia, E - łazienka, F - WC, G - drewutnia, H - garaż, I - taras, J - ogród (autor: B. Fiala) 361 b

Kominek ścienny w domku wypoczynkowym. Ot­ wór kominkowy i część ściany kominkowej jest zaakcentowana kamieniami wystającymi z wa­ piennego tynku. Gzyms kominkowy tworzy drew­ niana gruba deska o charakterze dekoracyjnym. Niepalna część podłogi przed kominkiem wyko­ nana jest z cegieł ułożonych „na stojąco". Częścią wyposażenia kominka jest interesujący żelazny kosz na opał. Komin kominka wystaje z tylnej ściany domku i tworzy wyraźną część obiektu. Popiół z paleniska opada do studzienki widocznej w tylnej części obiektu; studzienka ta jest dostęp­ na z terenu za domkiem, co umożliwiłoby łatwe wybudowanie kominka zewnętrznego. rys. 362. a) widok ogólny ściany kominkowej, b) fragment otworu kominkowego, c) rzut domku, d) przekrój obiektu, e) spojrzenie na obiekt od tyłu z nakreślonym otworem do wybierania popiołu; A - pokój dzienny, B - kuchnia C - przedpokój, D - WC, E - izba F - taras, 1 - kominek, 2 - schody na poddasze, 3 - okno łączące aneks stołowy z kuchnią, 4 - otwór do wybierania popiołu.

Okazały kominek ścienny w poko­ ju dziennym w domku wypoczyn­ kowym. Prostymi środkami przy kominku osiągnięto rozmach odpo­ wiadający ogólnemu rozwiązaniu przestrzeni, w której się znajduje. Mimo, iż chodzi o kominek ścienny, jego usytuowanie ma charakter kominka w rogu, jest więc możli­ wość obserwowania ognia prawie z każdego miejsca. Prostymi środ­ kami została wytworzona artystycz­ na całość i przyjemna atmosfera.

rys. 363. a) widok kominka od strony wej­ ścia do pomieszczenia, b) widok kominka z aneksem wypoczynkowym, c) rzut po­ mieszczenia z kominkiem; A - wejście do obiektu, B - pokój dzienny z kominkiem, C - taras. D - kuchnia, E - sypialnia, 1 - kominek (autor: M, Kyselka st.)

Wolnostojący kominek w po­ koju dziennym domku jedno­ rodzinnego. Palenisko otwar­ te z trzech stron, a więc ogień jest widoczny z całego po­ mieszczenia. Charakterysty­ cznym elementem jest wy­ stająca komora dymowa ob­ łożona wąską kamienną licó­ wką. Miłe wrażenie sprawia też płasko rozwiązane dno paleniska.

1 k 364a

364b

rys. 364. aj ogólny widok kominka z widocznym aneksem wypoczyn­ kowym, b) rzut pokoju dziennego z kominkiem; A - pokój dzienny, Al - aneks wypoczynkowy, A2 - aneks stołowy, B - hol ze schoda­ mi, C - taras, 1 - kominek, 2 - komin (autor: i. Ruller)

KOMINKI

Dwu osłonowy kominek na nagrzewane powietrze z dopływem podgrzanego powietrza do pomieszczenia. Kominek wybudowany jest w pokoju dziennym domku jednorodzinnego. Powietrze z pomieszczenia nagrzewa się na we­ wnętrznej blaszanej osłonie komory dy­ mowej, która wraz z osłoną zewnętrzną tworzy komorę na nagrzewane powiet­ rze. Interesująca w tej części kominka jest łatwa do zdjęcia zewnętrzna osłona komory dymowej, której materiał i wy­ kończenie są takie same, jak boazerii na okolicznych ścianach i mebli. Powietrze potrzebne do palenia doprowadzane jest kominem z niższej kondygnacji, przegrodą za kominkiem kieruje się je na tylną, żeliwną ścianę paleniska a na­ grzane wypływa z podstawy paleniska do pomieszczenia. Dla przyspieszenia dopływu powietrza zainstalowano w ot­ worze doprowadzającym wentylator.

Dwuosłonowy kominek w po­ koju dziennym szeregowego domku jednorodzinnego został rozwiązany jako wykończenie wielkiej ściany bibliotecznej, z którą bezpośrednio jest powią­ zany. Kominek tworzy narożny kompleks z paleniskiem, ławą, wysoką wnęką na opał i ścianą na powieszenie przyborów; ca­ łość wymurowana jest z piaskowo-wapiennych cegieł fugowa­ nych i pomalowana błyszczącą białą farbą. Drewniana powierz­ chnia ławy zamyka schowek na opał i inne drobiazgi, potrzebne do korzystania z kominka. We­ wnętrzna konstrukcja kominka (palenisko i komora dymowa) jest wykonana z blachy o gru­ bości 5 mm. Zewnętrzna osłona komory dymowej, to pionowa płyta miedziana, za którą ukryta jest wysuwana żelazna kratka, pełniąca funkcję łapacza iskier. Dno paleniska ma żeliwny ruszt - pod nim jest blaszany rucho­ my popielnik.

365b

rys. 365. a) ogólny widok kominka, b) fragment pale­ niska, c) widok kominka ze zdjętą zewnętrzną osłoną komory dymowej, d) prze­ krój kominka, A - pokój z kominkiem, B - pokój w niższej kondygnacji, 1 - dno paleniska, 2 - tylna ściana paleniska z żeliwną płytą, 3 - komora dymowa, 4 - klapa dymowa. 5 - ko­ mora nagrzewanego powie­ trza, 6 - wewnętrzna osłona komory dymowej, 7 - ze­ wnętrzna osłona komory dymowej, 8 - przewód kom­ inowy, 9 - żeliwna przegro­ da. za tylną ścianą komin­ ka. 10 - otwór dopływu po­ wietrza z wentylatorem, 11 - zasysanie powietrza (do­ pływ powietrza do palenia). 11A - wylot podgrzanego powietrza, 12 - zasysanie powietrza, 12A - odpływ nagrzanego powietrza (au­ tor: J. Rozkydalek)

306

i

'

Yr

f*°j

rys. 366. a) ogolny widok kominka i część ściany meblowej, b) kompleks kominkowy z wnękę na opal i ścianę na przybory, c) ogolny widok poko­ ju z kominkiem, d) rzut kominka, e) przekrój kominka;■ 1 - palenisko, 2 - komora dymowa, 3 - klapa dymowa, 4 - czopuch, 5 - przewód kominowy, 6 - łapacz iskier, 7 - zewnętrzna osłona komory dymowej z blachy miedzianej grubości 1,5 mm, 8 - ruchomy popielnik, 9 - skrzynia na drewno, 10 - meble (autor: F. Jelinek) 366e

Dobudowany kominek podleczony do starego komina w pomieszczeniu domku wypoczynkowego. Kominek ma stosunkowo wielkie palenisko, alp jego wydajność cieplną zwiększa przede wszystkim potężny blaszany łapacz dymu. Plastycznie kominek jest skomponowany w zgodzie z architektonicz­ nymi zmianami i urzędzeniem wnętrza.

Kominek z blaszanym łapaczem dymu w dwupoziomowym pomieszczeniu mieszkalnym domku wypoczykowego. Palenisko jest z cegieł szamotowych a łapacz dymu ze stalowej blachy gru­ bości 2 mm, ze specjalnym wykończe­ niem powierzchni. Palenisko otwarte z dwóch stron jest skierowane na część wypoczynkową pomieszczenia.

Kominek w rogu pokoju gościnnego w domku wy­ poczynkowym Rzeźba kominka została wyeks­ ponowana poprzez umiej­ scowienie go obok scho­ dów, pod którymi utwo­ rzono wnękę na opał. Na kamiennym murze scho­ dów wieszane są przybory kominkowe. Wydaj­ ność cieplną kominka zwiększa blaszana komo­ ra dymowa. Położenie kominka umożliwia nie tylko obserwowanie og­ nia z całego pomieszcze­ nia, ale i wygodny odpo­ czynek dla wielu osob.

rys. 369. a) widok kominka z aneksem kuchen­ nym i jadalnym, b) kominek ze schodami pro­ wadzącymi do podwyższonej części sypialnej, c) fragment ściany bocznej z przyborami ko­ minkowymi, d) fragment z paleniskiem, e) rzut pomieszczenia z kominkiem; A - pokój dzienny, Al - część wypoczynkowa, A2 - aneks kuchen­ ny i jadalny, A3 - część sypialna, B - balkon, C - taras, 1 - kominek, 2 - ściana z przyborami kominkowymi, 3 - przewód kominowy (auto­ rzy: J. Kruml, B. Pazdera) 369b 369a

pA

rys. 368. a) widok kominka od strony wejścia, b) rzut domku (parter); A - pokój z kominkiem, B - kuchnia, C - sypialnia, D - łazienka, E - garaż (szopa), F - kryta weranda, G - ogród; 1 - kominek, 2 - scho­ dy na poddasze (autor: L. Drevikovsky)

Wysunięty kominek blaszany wybudowany na bo­ cznej ścianie sklepienia. Palenisko jest wymurowa­ ne żaroodpornymi cegłami. Dno paleniska tworzy ruchomy duży stalowy ruszt; poprzez znaczne ob­ niżenie rusztu w stosunku do ścian bocznych ogień jest dobrze widoczny ze wszystkich stron pomiesz­ czenia. Nośną konstrukcję łapacza dymu tworzy szkielet z kątowników 30 x 30 x 3 mm i płaskowni­ ków 30» 3 mm, które są ułożone i przyspawane do ramy z U-profilu nr 60. Osłona łapacza jest z kutej miedzianej blachy.

rys. 370. a) ogólny widok kominka, b) schemat przekroju kom­ inka, c) schemat widoku, 1 - palenisko z ruchomym rusztem, 2 - boczne ściany paleniska, 3 - popielnik, 4 - łapacz dymu, 5 - kanał dymowy, 6 - tuk sklepienia (autor: K. Fuchs) 370a

1—

370c

*®—

i

KOMINKI

Blaszany wysunięty kominek w sali goś­ cinnej, umieszczony na frontowej ścianie pomieszczenia ze sklepieniem. Potężny łapacz dymu ze stożkowatym kanałem dymowym nadaje pomieszczeniu charak­ ter monumentalny Palenisko jest wymu­ rowane ognioodpornymi cegłami, jego dno tworzy duży, ruchomy stalowy ruszt. Łapacz dymu jest wykonany z kutej mie­ szanej blachy, przymocowanej do nośnej konstrukcji z metalowych profilów. Cały łapacz opiera się na metalowej ramie z ceownika umieszczonej w ścianie.

372a

Blaszany kominek w domu wypoczynkowym. Dno paleniska jest podwyższone w stosunku do podłogi o 50 cm. Łapacz dymu jest ze stalowej blachy, prosty ruszt jest przystosowany do opie­ kania. Cała koncepcja kominka, łącznie z dodat­ kami, jest z wyczuciem podporządkowana chara­ kterowi przerobionego obiektu, który jest ren­ esansowym domkiem z oryginalnymi sklepienia­ mi. Częścią podstawy kominka jest zabudowany piec, którym można ogrzewać pomieszczenie, ewentualnie można na nim podgrzać lub przygo­ tować jedzenie.

rys. 371 aj ogolny widok pomieszczenia z kom­ inkiem , b) fragment konstrukcji łapacza dymu fbl - rzut b2 - przekrój pionowy, b3 - przekrój poprzeczny); 1 - miedziana kuta blacha. 2 - kąto­ wnik o wymiarach 30* 30* 3mm. 3 - płaskownik o wymiarach X " 3 mm. 4 - U-protU nr 60 [autor K Fuchs)

rys. 372 a) widok ogólny kominka z rusztem przygotowa­ nym do pieczenia, b) widok frontu kominka, c) rzut, d) przekrój, ej widok; 1 - podłoga pomieszczenia, 2 - palenis­ ko, 3 - łapacz dymu ze stalowej blachy, 4 - ruszt przy­ stosowany do pieczenia, 5 - miejsce na opał, 6 - istniejący komin, 7 - zabudowane palenisko z płytą, 8 - kuchenka w kuchni (autor: O. Maćel).

Kamienny kominek z blaszanym łapa­ czem dymu w obiekcie rekreacyjnym. Ogień widoczny jest z dwóch, a nawet z trzech stron. Bogaty przestrzenny po­ dział podkreśla kamienny słup, którego częścią jest kominek, skośna linia dasz­ ków i zróżnicowane poziomy podłóg, wokół kominka i na galerii nad kom­ inkiem. Podwyższone dno paleniska jest powiększone do dostatecznie dużej pła­ szczyzny z kamienną podstawą.

Kominek z blaszanym łapaczem dymu usytuowany w specjalnie przebudowa­ nej izolowanej części domku wypoczyn­ kowego, Jest to małe pomieszczenie z wymurowaną ścianą, za kominkiem dostępne bezpośrednio z zewnątrz. ^ ten sposób stworzono pomieszczenie na towarzyskie, nieraz huczne spotkania przyjaciół bez konieczności zakłócania spokoju w pozostałych częściach do­ mku.

rys. 374 ogólne spojrzenie od strony wejścia do pomieszczenia z kominkiem, b) fragment z kom­ inkiem, c) rzut kominka, d) przekrój domku; 1 - ceglana podstawa paleniska, 2 - żeliwny ruszt, 3 - popielnik, 4 - blaszany kanał dymowy, przechodzący poprzez konstrukcję sufitu i da­ chu, 5 - stojak na ruszt, 6 - stalowa krata od­ dzielająca kanał dymowy od drewnianej kon­ strukcji stropu. 374b

rys. 373 a) ogólny widok kominka, b) rzut kom­ inka, c) przekrój kominka I-I) d) przekrój obiek­ tu //-//; spojrzenie na kominek z boku, 1 - pale­ nisko, 2 - ognioodporna licówka, 3 - blaszany łapacz dymu, 4 - klapa dymowa, 5 - kamienna okładzina, 6 - zbiornik na popiół (autorzy: Wimberly i Cook)

Seryjnie produkowany kom­ inek z blachy stalowej w do­ mku wypoczynkowym. We­ wnątrz korpusu umieszczony jest ruchomy żeliwny ruszt. Palenisko kominka jest ogra­ niczone kołnierzem, który nie pozwala na przenika­ nie dymu do pomieszczenia. Prostokątny popielnik umie­ szczony pod bryłą kominka jest łatwy w użyciu. W kana­ le dymowym (czopuchu) za­ montowana jest klapa dymo­ wa. Czopuch zakończony jest rurą dymową o średnicy 118 mm, na którą można na­ sadzić seryjnie produkowane rury i w ten sposób uzyskać dowolne połączenie komin­ ka z kominem (producent: Okresn prumyslovy podnik, Blansko).

Wysunięty kominek z grubej stalowej blachy w przerobio­ nym pomieszczeniu domku wypoczynkowego. Surowa robota rzemieślnicza jest zgodna z plastyczną koncep­ cją pomieszczenia. Kominek w swej gomej części skon­ struowany jest w taki spo­ sób, by zwiększyła się jego wydajność ogrzewcza.

rys. 375 a) widok ogolny pomiesz­ czenia z kominkiem, b) spojrzenie na front kominka, c) fragment dj rzut pomieszczenia z kominkiem i przykład podłączenia dalszych źródeł ciepła do istniejącego kommai 1 - kominek. 2 - kuchenka w izbie. 3 - piec w pokoju. 4 - ist­ niejący komin (autorzy: J. Jerabek, K. Kobza) 375d

375a 375b

rys. 376 Widok kominka w pokoju dziennym w domku wypoczynko­ wym.

KOMINKI

Wysunięty kominek w pomieszczeniu gościnnym obiektu wypoczynkowego. Blaszany łapacz dymu z długim kanałem dymowym opiera się na wysuniętej ramie wpuszczonej do komina. Kominek wraz z kominem tworzy wyraźny element plastyczny wnętrza. rys. 377 Ogólny widok pomieszczenia z kominkiem (autor. K Typovsky)

Metalowy kominek wysunięty w domku wypoczyn­ kowym. Jego niezwykły kształt jest wynikiem wyko­ rzystania starej maszyny rolniczej - wialni. Przez wy­ montowanie wewnętrznych części i jednej strony maszyny, przyspawanie czopucha, wykonanie przedniej maski z drzwiczkami, zrobienie dna paleniska w formie rusztu, wymurowanie tylnej ściany, paleniska i podestu z popielnikiem i złożenie wszystkich tych elementów, powstał osobliwy w wyglądzie, ale bardzo wydajny piecokominek, podkreślający romantyczny charakter pomieszczenia, którego jest niepodzielną częścią.

rys. 378 Widok piecokominka i części pomieszczenia (autor: K. Typovsky)

KOMINKI

Blaszany kominek w pokoju dzien­ nym domku jednorodzinnego. Przykład rozwiązania, kiedy to częsc wypoczynkowa wokół kom­ inka została całkowicie oddzielona od pozostałej części pomieszcze­ nia, poprzez obniżenie podłogi wokół kominka. Dno paleniska stanowi ruchomy stalowy ruszt, pod który jest doprowadzane po­ wietrze przez otwór w podstawie kominka. Blaszany łapacz dymu z czopuchem jest zawieszony na konstrukcji stropowej.

rys. 379 aj ogolny widok kominka z do­ stępem do obniżonej części wokoł kom­ inka. b) widok kominka z boku. c) sche­ matyczny przekrój pomieszczenia przy kominku. A - poziom podłogi w pokoju dziennym. B - poziom obniżonej części przy kominku. 1 - wpuszczony ruszt, 2 - łapacz dymu. 3 - kanał dymowy, A - dopływ powietrza pod ruszt (autor: J. Złamał). 37*>

l7Bi 379e

•• a**

322

Wolnostojący blaszany kominek w szeregowym domku jednorodzinnym. Pokój, w którym kom­ inek jest umieszczony, zajmuje całą szerokość obiektu a okna stanowią wielkie oszklone powie­ rzchnie, umożliwiające nie tylko obserwacje pię­ knego widoku, ale i połączenie z tarasem, a scho­ dami z ogrodem. Przed jednym z dwóch wielkich okien został umieszczony kominek, który nie tyl­ ko nie zakłóca widoku, ale stwarza interesujące obrazy oglądane poprzez płomienie, wieczorem pozwala na odbijanie się płomieni w szybie oraz daje możliwość obserwowania płomieni z tarasu. Konstrukcja kominka jest metalowa, dolna część dwuosłonowa, łapacz dymu z kanałem zawieszo­ ny jest na suficie przez którego konstrukcję prze­ chodzi kanał dymowy na dach. Ze względu na małą wydajność wysokości komina w kanale umieszczony jest wentylator, zwiększający ciąg. Powierzchnia korpusu kominka jest pokryta spe­ cjalnym żaroodpornym lakierem.

380b

KOMINKI

rys. 380 a) widok ogolny od strony holu, bj widok od strony pokoju, c) fragment kominka d) rzut części obiektu; A - pokoj z kominkiem, B - boi C - kuchnia D - taras, E - ogrod, F - obiekt sąsiedni, e) rzut paleniska f) przekrój konstrukcji kominka,- A - podłoga pokoju, 1 - palenisko (ruszt stalowy), 2 - wewnętrzna część kominka, 3 - pusta podstawa kominka 3A - otwór w tylnej części podstawy doprowadza­ jący powietrze do rusztu, 4 - ruchomy ruszt, 5 - doprowadzanie powietrza 6 - metalowe rurki doprowadzające powietrze (przyspawane do dna popielnika), 7 - zewnętrzna strona dolnej części kominka - blacha grubości 3 mm, 8 - wspornik 30* 6 mm do ułożenia wewnęt­ rznej części kominka 9 - łapacz dymu, 10 - kanał dymowy o wymia­ rach 300* 300 mm (z wbudowanym wentylatorem), 11 - klapa dymo­ wa (autor P. Uhlif) 381 a 381 b

Wolnostojący kominek, umieszczony w centralnym punkcie pomieszczenia gościnnego. Kominek ma okrągły kształt, umożliwiający zgromadzenie wokół ognia większej ilości osób. Co­ kół jest murowany, pośrodku ma wgłę­ bienie służące jako popielnik - tutaj też doprowadzane jest powietrze pod ruszt, który jest nieznacznie podwyż­ szony nad poziom podstawy. Okrągły blaszany łapacz dymu przechodzi do stożkowatego czopucha (kanału dymo­ wego), przenikającego poprzez sklepie­ nie do przewodu kominowego.

rys. 381 a) widok ogólny kominka, bj frag­ ment paleniska (autor: K. Fuchs)

3.2 Kominki zewnętrzne i paleniska (rys. 382 do 404)

382b

Zew nętrzny k o m in ek ścienny w d o m k u je d n o ­ rodzinnym um ieszczony w m urku m ię d z y o k ie n ­ nym. U m ie jętn e zag o sp o ­ darow anie te re n u i d o d a ­ tki plastyczne w y tw o rzy ­ ły bardzo p rzy je m n e u ż y t­ kowe zap lecze w okół obiektu.

rys. 382 aj widok kominka z pergolą i wejściem do domku, b) w i­ dok kominka z boku, c) widok za­ plecza wraz z kominkiem (autor: t Błażek)

327

Kominek zewnętrzny umieszczony na otwartej prze­ strzeni pod mieszkalną częścią domku. Jest częścią kamiennej ściany piwnicznej. Widać tu wyraźnie wy­ korzystanie materiałów naturalnych. Widoczne umie­ szczenie kominka w głębi spowodowane jest chęcią, wykorzystania jednego komina dla kominka zewnętrz­ nego i wewnętrznego w górnej kondygnacji miesz­ kalnej.

381.

rys. 383 a) widok ogólny, b) fragment z kom­ inkiem, c) przekrój przez część obiektu z przy­ kładem usytuowania kominków,- 1 - kominek zewnętrzny, 2 - kominek wewnętrzny w górnej kondygnacji, 3 - wspólny komin z przewodami dla obu kominków (autorzy: J. Kruml, B. Paz383b dera)

Kominek zewnętrzny na tarasie domku wypoczynkowego. Komora spalania jest kamienna, wyłożona cegłami szamotowymi. Otwór kominka wykończony jest betono­ wym gzymsem kominkowym, cią­ gnącym się nad wnęką na drewno. Komora dymowa wystająca z ze­ wnętrznej ściany nawiązuje na po­ tężny komin, zakończony interesu­ jącym daszkiem blaszanym. Zagos­ podarowanie terenu wokół domku wytworzyło przy kominku kame­ ralne otoczenie z pięknymi wido­ kami przyrody.

Kryty częściowo kominek ze­ wnętrzny przy domku wypo­ czynkowym. Architektonicznie jest to typowy kominek w rogu. Podwyższone palenisko umożli­ wia wygodne przyrządzanie po­ traw na ogniu. Odpowiednio też zostało rozwiązane połącze­ nie terenu wypoczynkowego przed domkiem z kominkiem.

I

rys. 385 a) ogólny widok kominka z bryłą komina, A - domek, B - kryty taras, C - odkryty taras, D - las, 1 - kominek, ■- wnęka na drewno (autor: F. Bareś)

rys. 384 a j widok ogólny, b) fr a g m e n t z kominkiem (autor: J Melenovsky)

330

Wolnostojący kominek zewnętrzny umieszczony pod krytym tarasem, przez ktorego dach przechodzi kom­ in. Palenisko i gzyms łapacza dymu mają podstawę o kształcie koła. Sam łapacz ma kształt graniastosłupa siedmiobocznego, zbudowanego z płyt szamotowych ułożonych na szkiele­ cie ze stalowych kątowników. Umie­ szczenie kominka na krytym tarasie umożliwia bezpośredni kontakt z okoliczną przyrodą.

rys. 387 a) widok kominka, b) schematyczny rzut łapacza dymu, c) przekrój pionowy, d) widok kominka z częściowym przekrojem konstrukcji tarasu; A - taras, 1 - palenisko, 2 - kamienna płyta paleniska, 3 - kafle szamo­ towe, 4 - kątownik 35* 35* 4,5 mm, 5 - pias­ kownik 10* 100 mm, 6 - pręt stalowy, 7 - płyta z naturalnego kamienia grubości 30 mm.

30__________i m

oj

obok kam ory spalania, b f rzu t ko m in ka c) w idok z oznaczonym i pow iązaniam i kom inka zew nętrznego i w ew nętrznego p rzy um ieszczem u na dw óch kondygnacjach A - teren. B - taras C - p o ko j na P o trze l - kom inek zew n ętrzn y p o d tarasem IA - przew ód kom ­ in o w y kom inka zew nętrznego. 2 - ko m in ek w po koju na pierw szym p iętrzę 2A - przew ód kom inow y kom inka w ew nętrznego, 3 - w nęka na opał (autor V £kara|

< jc ____ m __._________m

Zewnętrzny kominek pod tarasem w dotnku wypoczyn­ kowym. Przestrzeń przed kominkiem łączy się bezpo­ średnio z okolicznym terenem. Konstrukcyjnie kominek rozwiązany jest jako ścienny, z ukrytą komorą dymową. Przewód kominowy jest częścią korpusu kominowego, w którym jest tez drugi przewód, należący do kommka zaplanowanego w pokoju na pierwszym piętrze Z tym pokojem połączony jest też wspominany taras rjrs. 386 4/ w idok ogolny kom inka z w nęką na opal um ieszczani

270 |Uo SOD

p

387a

Zewnętrzny kominek ścienny będący częścią ściany oporowej za domkiem, zbudowanym na stosunkowo stro­ mym zboczu. Widoczną częścią kom­ inka jest potężny komin, wykorzys­ tywany też jako wędzarnia.

388b

388a

rys. 388 aj widok ogólny, b) fragment z palenis­ kiem, c) inny wariant w tym samym typie domku, d) schemat rzutu: A - domek, B - taras, C - łąka, D - podwórko, 1 - kominek, 2 - piwni­ czki - wykorzystanie terenu.

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA

Odpowiednie uporządkowanie terenu przystosowało do zamie­ szkania także bezpośrednie okolice domku, gdzie znaczą­ cym elementem jest kominek zewnętrzny, pozostający w bez­ pośrednim połączeniu ze ścian­ ką oporową podwórka. Różnice poziomów terenu umożliwiły łatwy dostęp do górnej, tylnej części korpusu kominowego, gdzie umieszczono wędzarnię.

Domek na zboczu z zamieszkałą dolną kondygnacją. Część wypo­ czynkową stanowi małe podwórko ogrodzone przez domek, a z dwóch stron przez kamienne ścianki opo­ rowe; czwarta strona łączy się z okolicznym terenem. Charakte­ rystycznym plastycznym i funkcyj­ nym elementem jest kominek ze­ wnętrzny z potężnym murowanym kominem, biało otynkowany, po­ dobnie, jak murowane części domku.

389b

rys. 389 aj widok kominka zewnętrznego, b) schemat planu. A - domek. B - ścianka oporowa z kominkiem. Cl - wejście do dolnej kondygnacji. C2 - wejście do gór­ nej kondygnaqi domku

390c

390a

rys. 390 aj ogolny widok podwórka z kominkiem, b) fragment z paleniskiem, c) widok tylnej strony korpusu kominowego, d) rzut kominka, ej przekrój kominka, f) widok kominka, 1 - pale­ nisko z betonu. 2 - komora dymowa, 3 - przewód kominowy, 4 - otwor w tylnej części komina, 4A - blaszane drzwiczki wędzarni. 5 - dwa stalowe pręty o przekroju 10 mm, 6 - blaszana miska o wymiarach 330* 200 mm. 7 - stalowy pręt o przekroju 15 mm. 8 - blaszany daszek, 9 - betonowa ściana oporowa, 10 - kamienna licówka (autor: A. Kadlec)

KOMINKI zewnętrzne i paleniska Zewnętrzny kominek konstrukcyjnie połączony z obiektem; wraz z kominem tworzy charakterystyczny element kompozycyjny obiektu. Zamknięta przestrzeń wokół kominka utworzona została poprzez odpowiednie zagospodarowanie terenu i zasadzenie zieleni. Architektonicznie kominek odpowiada wiejskiemu charakterowi budowy - jego bryła jest murowana, z cegły. Zewnętrzną osłonę sklepienia nad otworem kominkowym tworzy ochronna betonowa płyta.

391 a

Przykład połączenia garażu, szopy, składu opału i miejsca wypo­ czynkowego, którego częścią jest też pergola z kominkiem. Prze­ strzeń wypoczynkowa łącząca się z wejściem do domku jest ogrodzona z trzech stron. Czwarta, otwarta łączy się z ogrodem, będącym wypoczynkowym zapleczem domku

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA

rys.

3 9 2 a) widok ogolay, b) fragment 3 9 2 c kominka z blaszanym łapaczem dymu, c) widok wypoczynkowego zaplecza domku wraz z kominkiem, dl rzut, e) przekró/ podłużny A -A ) f) przekrój po­ przeczny B-B I - stół z połokrąglaków. 2 - ława z połokrąglaków, 3 - kominek z blaszanym łapaczem dyma konstrukcja kominka umożliwia opiekanie mięsa na rożnie. 4 - powie­ rzchnia pomocnicza przy rożnie pod którą składuje się opał 5 - ława 6 - bo­ czna ściana z połokrąglako w zabejco­ wanych na ciemno, 7 - murowana ścianka za kominkiem 8 - boczna ścia­ na garażu (a u t o r J. G ran )

392b

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA Zewnętrzny kominek blaszany zawieszony na pergoli. Metalowa płyta paleniska jest zawieszona na łapaczu dymu za pomocą łańcuchów, a więc ogień widoczny jest ze wszystkich stron. Kominek jest częścią wypoczynkowego zaplecza domku.

3338

im

KOKO

393c

393b

4 rys. 393 a) widok ogólny, b) miejsca do siedzenia przy kominku, c) widok frontu, d) widok z boku, 1 - dno pale­ niska, 2 - ruszt, 3 - łańcuchy, 4 - łapacz dymu, 5 - kanał dymowy, 6 - blaszany da­ szek, 7 - pergola, 8 - przy­ mocowanie kanału dymo­ wego do pergoli, 9 - ażuro­ wa ścianka z fugowanych cegieł (autor: M . S v o b o d o v ś )

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA Kominek zewnętrzny przy domku wypoczynkowym, położonym na ła­ godnym zboczu Zagospodarowanie terenu i drobne uzupełnienia murars­ kie wytworzyły wygodną część wy­ poczynkową Otynkowana ściana z cegły ma przede wszystkim chronić przed nieprzyjemnym wiatrem; jed­ nocześnie wszak przy domku powsta­ ła zamknięta spokojna przestrzeń z kątem jadalnym i kominkiem ze­ wnętrznym. 394a

•c-w* i.

i

J l. }

a) w,dok ogólny, b) fragment kominka, c) schemat sytuacyjny; A - domek, B - murowana Ściana ochronna, C - kominek zewnętrzny z blaszanym łapaczem dymu, D - rogowa lawa ze sto­ łem, E - murowana Ścianka oddzielająca sąsiedni domek, C - wejście do domku, V - kąt najlepszego widzenia ze zbocza rys. 394

(autor: A. K ad lec)

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA

Kominek zewnętrzny na tarasie z pergolą. Palenisko tworzy żel­ betowa płyta z ruchomym stalo­ wym rusztem. Łapacz dymu za­ wieszony jest na dwóch betono­ wych słupach i - podobnie jak komin - zrobiony z blachy.

Kominek zewnętrzny usytuowany w bezpośrednim sąsiedzt­ wie domku. Eksploatacyjnie nawiązuje bezpośrednio do kry­ tej przestrzeni przed domkiem, gdzie urządzono miejsce do siedzenia. Sam kominek ma palenisko przerobione z betono­ wego kręgu, w którym zawieszony jest ruchomy ruszt. Ła­ pacz dymu ma kwadratową podstawę i wykonany jest ze stalowej blachy. W jednym rogu łapacza jest wyciągnięty komin, zakończony żelazną kratką, pełniącą funkcję łapacza iskier, Kominek zaopatrzony jest w rożno.

rys. 396 aj w id o k o g ó ln y k om in ka o d progu domku, b) fragment kominka kom in em i ła p a c ze m iskier, c) rzu t paleniska kominka, dj rzut łapacza dym u, ej p r z e k r ó j kom in ka; 1 - b e to n o w y kręg o średnicy 1000 mm, 2 - s ta lo w y ru c h o m y ruszt, 3 - ła p a cz dym u z e stalow ej blachy, 4 - łapacz iskier, 5 - p ła s k o w n ik s ta lo w y 5 * 50 mm, 6 - rożen (autor: L. Beisetzer)

396a

ry s. 3 9 5 a) ogólny widok kominka, b) przekrój kominka; 1 - betonowa płyta paleniska. 2 - stalowy ruszt. 3) blasza­ ny łapacz dymu. 4 - blaszany komin, 5 - klapa dymowa 6 - nawierzchnia tarasu, 7 - odwodnienie (autor: G .V . H eene)

395b

395a ►

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA

Zewnętrzny kominek z blaszanym łapaczem dy­ mu. Palenisko kamienne, murowane z ruchomym rusztem i popielnikiem. Rozwiązanie i usytuowa­ nie kominka umożliwia nie tylko obserwację og­ nia, ale też siedzenie wokoł niego. Na palenisku można przygotować potrawy na rożnie.

rys. 397 a) widok, b) rzut, cj przekrój, d) widok, 1 - palenis­ ko, 2 - popielnik, 3 - łapacz dymu ze stalowej blachy, 4 - komin, 5 - szkielet ze stalowych rurek o średnicy 30 mm, 6 - stalowe podstawki do ustawienia rożna. 397*

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA

Na atrakcyjność bezpośredniego oto­ czenia domku i wygodę korzystania z niego wpływa szereg funkcjonal­ nych i plastycznych elementów. W tym wypadku jest to studnia, pale­ nisko, ławka, ścianki oporowe itp.

39&i

398b rys. 398 a) widok wypoczynkowej części przy domku, b) fragment z paleniskiem i kątem jadalnym, c) plan sytuacyjny; 1 - palenisko, 2 -ław a ze stołem, 3 - kamienna ścianka oporowa, 4 - kamienne terenowe schody, 5 - studnia z kołowrotkiem; A - domek, A l - wejście do dolnej kondygnacji, A2 - wejście na górną kondygnację.

398c

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA

Palenisko z szamotowych kotninowek rozwiązane jak część ścianki oporowej kąta wypoczynkowego przy domku. W tylnej części paleniska jest otwór ka­ nału dymowego, wpuszczony do małej, umiejscowionej w ziemi drewianej wę­ dzarni. Nad powierzchnię wystaje jedy­ nie jej niewielka część z blaszaną klapą i kominem. Takie rozwiązanie umożliwił spadzisty teren za domkiem.

Zagospodarowane zaplecze domku wypoczynkowego z prostym paleniskiem, kątem jadalnym i kręgielnią. Przykład zagospodarowania terenu całkowicie prostymi środkami.

400j

rys. 399 a) ogólny widok na zagospodarowany teren z paleniskiem - w prawo na zboczu wido­ czna jest wystająca częśc wędzarni, b) fragment z paleniskiem i wędzarnią (autor J. Premauer) 399a

rys. 401 Żeliwny ruszt na betonowym palenisku (autor: J. Windbrechtiger)

400b

rys. 402 Palenisko na dworze przystosowane do opiekania. Cale palenisko jest betonowe, ruszt żeliwny. Wokół paleniska ustawione są drewniane pieńki do siedzenia (autor: H. Raderchall)

rC/L jź "

33T

□

^u

_ □ □

□

! □ □ □ □ □

' 1jit lilii lilililli

rys. 400 a) widok ogólny, b) pieńki do siedzenia wokół paleniska, c) plan,A - domek, B - zagospoda­ rowane zaplecze, C - ogród, 1 - palenisko, 2 - ławka, 3 - pieńki do siedzenia, 4 - kręgielnia, 5 - stół i ław­ ki (autor: Ć. Jahoda)

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA

Literatura

Publikacje książkowe:

rys. 403 Okrągłe palenisko z żeliwnym gwieździstym rusztem wybudowane na powietrzu. Do siedzenia służą drewniane pieńki (autor J. Rosę)

rys. 404 Żelazne otwarte palenisko dostosowane specjalnie do przyrządzania potraw na rożnie. Ruszt jest podniesiony do takiej wysokości, by można było wygodnie operować rożnem (autor: J. Winkler)

-

Aloi, R.: Camini Dóggi. Ulrico Hoepli Editore, Milano 1957 Aloi, R.: Camini e Ambiente. Ulrico Hoepli Editore, Milano 1963 Barran, F.R.: Der offene Kamin, Verlag Julius Hoffmann, Stuttgart 1968 Barett, J.-Favid, E.: Fireplaces. Lane Publishing Co, Menlo Park California 1980 Benoit, C.: Las chimeneas. Stock, Barcelona 1980 Bricolez, M . Devenez un bon realisateur de cheminśes. Eyrolles, Paris Cihelka, a kol>: Vytśpśni, vśtrśni a klimatizatizace. SNTL, Praha 1985 Danz, E.: Kamine. Verlag Gerd Hatje, Stuttgart 1964 Danz, E.: Neue Kamine. Verlag Georg DW. Callwey, Miinchen 1979 Debaigts, J.: Kamine. Verlag Ernst Wasmuth, Tiibingen 1975 Dickmann, H.: Kamine drinnen und draussen. Verlag F. Vieweg und Sohn, Braunschweig, Wiesbaden 1980 Gillespie, J.: Fireplaces. Lane Publishing Co, Menlo Park, California 1976 Grohman, H.: Kachelofen und Kamin. Verlag Georg DW Callwey, Miinchen 1969 Kadiec, A.-Kadlecovś A.: Krby - sporśky - ohniśtś v rekreaćnich chatśch a chałupach. SNTL, Praha 1972 Kadiec, A.-Kadlecovi, A.: Kozuby (katalóg RD ć. 6). Alfa, Bratislava 1975 Kadlecovś, A.: Detail rekreaćni chałupy. SNTL, Praha 1982 Kamine und Kachelofen. Verlag Georg DW. Callwey, Miinchen 1967 Koszó, J.: Kandallók. Miiszaki Kónyvikiado, Budapest 1984 Lecoffre, Y.-Leaderich, O.: Une cheminśe pour votre maison. Moniteur, Paris 1980 Leormand, M.: Cheminśes rustiąues. Ed. Charles Massin, Paris 1975 Louviśre, J.: Le tirage des cheminśes a feu ouvert. Ed. Charles Massin, Paris 1979 Pfestorf, K.H.: Ortliche Raumheizung. Verlag fur Bauwesen, Berlin 1981 Strebel, O.: Kamine, Kachelofen und Ofenkamine. Fachschriften Verlag, Stuttgart 1978 Rossin, P.O.: The aerodynamics of domestic open fires Thompson, B. - Count of RumfordL Of Chimney Fireplaces Visanti I ja, M.: Uusi Taakakirja. Kustannusosakeihtió Tammi, Helsinki 1977 Your Fireplace. Lane Publishing Co. Menlo Park, California 1971

Literatura firmowa, katalogi, systemy (1981-1986); producenci: Danisches Kaminofenstudio Karminsofen Journal (Danemark) DSA (Danisch Storę Association), Odense N. Danemark Dovre systśm, Oslo, Norway Dubuis-Cheminśe-Oefen, Evilard/Biel Handól-Nibe-Verken AB, Mśrkaryd Hearfire DBP, Langelsheim Cheminśe Heizsystem - Hausermann, Lenzburg Chśminśe Richard Le Droff, Paris Industrija Gradbenega Materiala - Gradnja Żalec, Jugoslavija Jotul Journal, Norway Liinstroth, Offene Kamine. Versmold Mil Ideas Pora Realizśr. Las Chimenees, Barcelona Oppna Spisar, Helsinki Olsberg-Feuer, Olsberg Rosler-Kaminfibel, Dreieich-Offenthal Selkirk Metalbestos, London