Kadlecowa A. - Kominki

ANNA I ALEX KADLECOWIE

Spis treści

Wstęp

T ytuł oryginału K R B Y 1.

A utorzy inż. A nna Kadlecovà, inż. arch. A le x K adlec T łum aczenie Irena Sikora-C hm ielew ska, Barbara K ra jew ska K onsultacja m g r inż. Lech A. Bosek

Architektoniczne, funkcjonalne i przestrzenne zasady projektowania kom inków

1.1. 1.2.

7

O gólne wiadom ości o rozwiązaniach architektonicznych i klasyfikacji kom inków

1.2.1.

© C opyright for th e Polish édition by A gencja Inform acyjna SA 1994

Kominki ścienne w budow ane

1.2.2.

W szelkie p raw a zastrzeżone. Żadna część tej publikacji nie m oże b y ć p u b lik o w a n a bez pozw olenia w łaścicieli praw autorskich.

26

Podstawowe typy kom inków ściennych w ysuniętych

27

Kominki narożne

1.2.3

32

1.2.4. 1.2.5. 1.2.6.

1.4.

42

Kominki podwójne Kominki zewnętrzne

47 49

Kominki o specyficznych funkcjach dodatkowych

56

Połączenie kominka z piecem - rozwiązania plastyczne i funkcjonalne

1.3.

63

39

39

Kominki wolnostojące

0 6 9 6 5 6 -0 0 -0 0 /0 1

36

Kominki wolnostojące Kominki przenośne

1.2.7.

21

Kominki ścienne w ysunięte

Kominki um ieszczone w rogu

i»

M ożliw ości um ieszczenia materiału opałow ego przy kominku

1.5.

72

O gólne zasady usytuowania kominka w przestrzeni Konstrukcyjne zasady budowy kom inków 85

86

O gólne wiadom ości o przekazywaniu ciepła w trakcie eksploatacji kom inków

2.1.2.

Kominki ścienne w budow ane i w ysunięte Term inologia

Komora spalania

90

90

Poszczególne elem enty konstrukcyjne kominka

ISBN 83-85406-15-8

77

81

2.1. Kominki ścienne (wbudowane i w ysunięte) oraz kominki w olnostojące 2.1.1.

62

W pływ zastosow anego materiału na architektoniczne rozwiązania kominka

2.

A gencja Inform acyjna S.A., W arszawa 1994 CL. , _ . W ydanie pierw sze Skład: F otoskład EWA. W arszawa. Druk: M ladinska Knjiga, L ubliana. S łow enia

12

Charakterystyka i przykłady rozwiązań architektonicznych poszczególnych rodzajów kominków

© C opyright Ing. A nna Kadlecovà, Ing. arch. A le x K a d lec 1988

III

11

93

93

Zam knięcie otworu kom inkow ego i łapacze iskier Doprowadzanie powietrza do spalania

109

101

86

21

Gardziel

Wstęp

113

Klapa dymowa (szyber)

115

Komora i kanał dymowy (czopuch)

120

Otwór do czyszczenia i wybierania sadzy (popielnik) 2.1.3. Kominki wolnostojące 21.4. 2.1.5.

123

124

Materiały do budowy kominków

130

Wymiarowanie kominków i niektóre potrzebne wyliczenia Ogólne zasady

132

132

Tabele do wymiarowania kominków

132

Projektowanie przewodów kominowych

142

2.2. Kominki o zwiększonej wydajności cieplnej 2.2.1. Wiadomości ogólne 2.2.2. Kominki ścienne

143

143 146

Kominki ze zbiornikiem na nagrzewane powietrze Kominki z rurami na nagrzewane powietrze

146

151

Kominki z metalowymi wkładkami na nagrzewane powietrze (produkcja seryjna) Kominki z ogrzewaniem wody 22.3.

153

160

Kominki przenośne i wolnostojące na nagrzewane powietrze (produkcja seryjna) 2.2.4. Piecokominki (kominy przenośne) 2.3. Kominy

168

174

23.1. Usytuowanie kominka ze względu na położenie komina Kształt przewodu kominowego

175

Wysokość przewodu kominowego Czyszczenie kominów

175

178

2.3.2. Materiał odpowiedni do budowy i wykończenia komina 2.3.3 Głowica komina

Przybory kominkowe

3. Przykłady realizacji 3.1. Kominki wewnętrzne

183 189 192

3.2. Kominki zewnętrzne i paleniska Literatura

359

178

180

2.3.4 Wykończenie komina przy konstrukcjach łatwopalnych 2.4.

174

326

182

165

Od niepamiętnych czasów ogień był zawsze nie­ odłącznym elementem ludzkiej kultury. Człowiek jaskiniowy borykał się wprawdzie z problemem znalezienia miejsca, w którym mógłby go umieścić, lecz ważniejsze dla niego było podtrzymanie pło­ mieni. Sprawa umiejscowienia ognia powstała w chwili, kiedy człowiek wybudował pierwsze domostwo. W prymitywnych chatach z klepiskiem zamiast podłogi, otwarte palenisko znajdowało się pośrodku izby, a dym wydostawał się przez drzwi lub dach. W ciągu wieków palenisko zmieniało stopniowo swoje miejsce przesuwając się ze środka ku ścianie, która z drewnianej stawała się kam ien­ ną lub ceglaną, a dym nie wydostawał się już przez dach, lecz przez specjalnie w tym celu sporządzony lej, wychodzący wysoko ponad dach. Pow stanie kom ina pozwoliło na obm urow anie paleniska z trzech stron. W ten sposób narodził się kominek, który przez stulecia był miejscem, wokół którego zbierali się ludzie, przygotow yw a­ no jadła, przyjmowano gości, organizowano ro­ dzinne narady. Przy kom inku prowadzono długie pogawędki, wspom inano podróże, wojny, rozma­ wiano o pracy i codziennym życiu. Kominek był św iadkiem snucia tajnych planów, podejm ow a­ nia ważnych decyzji, na buzujący w nim ogień składano przysięgi i śluby. Z kom inkiem związa­ ne są prastare tradycje wielu narodów. We Fran­ cji w łaśnie przez kom inek wchodziło do domów Dzieciątko Jezus, by do przygotow anych przez dzieci bucików włożyć prezenty gwiazdkowe. W Kanadzie do dziś żywa jest tradycja zapalania w kom inku świątecznych polan i zawieszania nad nim pończoch dla św. Mikołaja, natom iast w Anglii Boże N arodzenie kończy uroczyste w rzucenie do ognia w kom inku gałązek ostrokrzew u kolczastego. Kominek symbolizuje radość życia a buzujący w nim ogień, to źródło inspiracji i marzeń. Zwią­ zany od niepam iętnych czasów z życiem człow ie­ ka tkw i od wieków w tradycji ludzkiej. Kominek, będący źródłem ciepła ma wiele wad, z których najw ażniejsza to mała wydajność i związane z nią duże straty ciepła. Pomimo tego przez wieki um ysł ludzki nie potrafił go niczym innym za­ stąpić. Dopiero w XVIII wieku pojawiły się piece kaflowe, których eksploatacja była bardziej eko­

nomiczna i czysta. W chwili wprowadzenia pie­ ców ogień zaczął znikać z izb mieszkalnych, a kominek, zew nętrzny symbol ogniska domo­ wego, został w yparty przez nowe nośniki energii, potrzebne do ogrzew ania i gotowania. W prowa­ dzenie nowoczesnego centralnego ogrzewania do m ieszkań i domów spowodowało zniknięcie pieca z buzującym ogniem i rozżarzonymi w ęgie­ lkami, który, zwłaszcza podczas długich wieczo­ rów zimowych, dawał poczucie ciepła i intym no­ ści. Dziś dzieci m iejskie bardzo często nie mają okazji i możliwości zobaczenia ognia we włas­ nym domu. W dzisiejszych czasach możemy ogrzewać m ie­ szkania i gotować nie tylko przez całą zimę, ba naw et przez całe życie, nie widząc ani razu og­ nia. Nowoczesne źródła ciepła, jak np. kuchenki elektryczne, kaloryfery czy wbudow ane grzejni­ ki, są dla nas przykładem rozwoju cywilizacji. Przed dwoma tysiącam i lat, w starożytnym Rzy­ mie czasów W itruwiusza, takim przykładem był właśnie kominek. Sytuacja jednak była i jest nieporównyw alna, różnią nas bowiem istniejące w tedy i dziś warunki, odpowiadające technicz­ nemu, gospodarczem u i społecznem u rozwojowi. W szystkie kalkulacje bezspornie wskazują na to, że w prow adzenie nowoczesnych, oszczędnych form ogrzew ania przyniosło wiele dobrego, ale żadne wyliczenia, jednostki ciepła czy kom pute­ ry nie są w stanie zastąpić przytulnej atmosfery domu rodzinnego i stworzyć tak bardzo każdemu potrzebny psychologiczny klimat. W żaden spo­ sób nie można wyrazić strat wartości pozaekono­ micznych, tak samo ważnych jak m uzyka czy poezja. I tak kominek, pomimo swej ograniczonej w y­ dajności i innych wad, zaczął nabierać coraz większego znaczenia w sferze estetyczno-psychologicznej. Naszym pragnieniem jest, by i dziś kom inek wyczarował dla nas ową atmosferę, w której człowiek w patrując się w sugestyw ną grę płom ieni i wsłuchując w trzaskające polana mógłby, naw et w towarzystwie, być ze sobą sam na sam. Coraz częściej czujemy potrzebę pryw at­ ności i intymności, bowiem cena, jaką przychodzi nam zapłacić za rozwój cywilizacji jest zbyt wy­ soka. I dlatego chcielibyśmy, by w czasach kry-

7

kominki

zysów gospodarczych kominek, uważany za nie­ ekonomiczny i małowydajny nośnik ciepła, nie był traktowany jako przedmiot zbędnego luksusu i ludzkiej próżności. Chcąc, by kominek rzeczywiście me był luKsusem wszyscy, którzy pragną go mieć, szukają sposobów i dróg w jaki sposób uczynic z mego wydajniejsze źródło ciepła przy zachowaniu owego uroku, jaki w nim przetrwał. Owocem tych po­ szukiwań są kominki o zwiększonej mocy grzew­ czej. Jest ich wciąż, niestety, bardzo mało i prawie wszystkie wykonywane są po amatorsku. Za grani­ cą produkuje się różne typy gotowych kominków (zestawianych z elementów) lub wkładki kominko­ we o większej wydajności, w których ogrzewane jest powietrze lub woda. Niektóre z nich można spotkać także u nas. Ich główną zaletą jest nie tylko możliwość szybkiego zainstalowania, lecz głównie wysoka wydajność określona i zagwaran­ towana przez producenta. Inną z dróg poszukiwa­ nia są próby połączenia i efektywnego wykorzys­ tania wszystkich źródeł energii, które można w da­ nym obiekcie zastosować. W taki sposób powstają nie tylko kominki z wkładką na nagrzewane po­ wietrze, ale też z wkładką cieplną, podłączoną do kotła centralnego ogrzewania lub do źródła energii słonecznej tak, by maksymalnie wykorzystać ilość energii cieplnej kominka. Prezentując w niniejszej książce przykłady pro­ dukowanych za granicą kominków o zwiększonej wydajności cieplnej, mamy na celu zainspirowanie potencjalnych producentów, którzy mogliby wzbo­ gacić nasz krajowy asortyment podnosząc tym sa­ mym poziom usług w tej dziedzinie. Książka ta uwzględnia fakt, że większość kom­ inków budowanych u nas jest efektem działań amatorskich, a przecież wiemy, że jedynie kom­ inki produkowane przez przemysł mogą zapew­ nić prawidłowe zwiększenie ich wydajności ciep­ lnej. Produkowane przemysłowo kominkowe wkładki na nagrzewane powietrze pozwolą zain­ teresowanym rozwinąć aktywność przy ich mon­ tażu i przygotowaniu osłony zewnętrznej. Przy zastosowaniu piecokominków, pojawiających się coraz częściej na naszym rynku, będzie to jedy­ nie proste podłączenie do komina. Najważniejszą jednak sprawą jest to, że klient otrzymuje wyrób o sprawdzonej wydajności, który, przy respek­ towaniu zasad ustanowionych przez producenta, będzie doskonale funkcjonować.

O m aw iając o g ó ln e z a sa d y re a liz a c ji k o m i n k a n ie p o w in n iś m y z a p o m i n a ć o ty m , z e w r a z i e w yłączen ia p rą d u e le k try c z n e g o , z o s ta n ą w y ł ą ­ czone także g azo w e k o tły o g rz e w a n ia e ta ż o w e g o w m ieszkaniach i k o tły c e n tr a ln e g o o g r z e w a n ia w dom ach jed n o ro d z in n y c h . W ta k i m w y p a d k u m ożna na czas p rz e jśc io w y s k o r z y s ta ć z c ie p ła p ły n ąc e g o z k o m in k a, o g rz e w a ją c n a w e t d w a po m ieszczen ia, s z c z e g ó ln ie w te d y , k i e d y je s t to k o m in ek o zw ięk szo n ej w y d a jn o ś c i c ie p ln e j. K o m in e k m o ż n a ta k ż e w y k o r z y s t a ć d o s p a l e n ia w n im tego, c z e g o n ie p o w i n n i ś m y w y r z u c a ć d o śm ieci lu b n a m a k u la tu r ę .

Książka, którą oddajemy do rąk naszych czyte­ lników złożona jest z trzech części. Pierwsza po­ święcona jest rozwiązaniom architektonicznym , druga sprawom konstrukcji kominków, nato­ miast trzecia zawiera przykłady ich realizacji. Prezentujemy w niej niektóre kom inki rodzi­ mych architektów i plastyków. Jesteśm y św iado­ mi, że owe przykłady nie wyczerpują wszystkich możliwości. Naszym zdaniem nie jest to jednak konieczne. Pragnęlibyśmy, aby książka stała się źródłem inspiracji i to nie tylko przy projek­ towaniu i budowie kominków, ale zwłaszcza dla tych, którzy zainteresowaliby pow ażnie tą spra­ wą producentów i sprzedawców. Bowiem tylko przy ich pomocy możemy osiągnąć to, by kom ­ inek, obok bezspornej funkcji estetyczno-psychologicznej, stał się źródłem ciepła o wysokiej wy­ dajności. Pragniemy podziękować wszystkim , którzy z zaangażowaniem i bezinteresow nie pom a­ gali nam w gromadzeniu m ateriałów do tej książki, a przede wszystkim przykładów reali­ zacji. Dziękujemy autorom kom inków , p rzed ­ stawicielom rodzimych i zagranicznych pro ­ ducentów za udostępnienie niezbędnych m a­ teriałów i informacji, jak rów nież w szystkim właścicielom prezentow anych przykładów za ich cierpliwość, życzliwość i zrozum ienie. Szczególnie pragniem y podziękow ać p. Z uzan­ nie Ćechovej i p. Frantiśkovi Vaśkovi za po­ moc przy sporządzaniu dokum entacji fotogra­ ficznej. Jednocześnie przepraszam y w szystkich tych właścicieli kominków, którzy bezskutecz­ nie na nas czekali. Z powodu braku miejsca, a głównie braku czasu, nie udało nam się zreali­ zować wszystkich pierw otnych planów i zam ie­ rzeń.

Uwaga: ra9ch "mm) ^ m e tra c h P rz ^ p o d a w a n iu ^ e tk o śc i bpowiM^chiri’ k£n?tly kcje Podaie się w m ilim etzastosowanie metrów (m), lecz przy mniejszych wielkościach uur kubatulVnajodpowiedniejsze jest pm.wodn kominowego nie „a.eży p o d a w j danych w A f f i W & S g t f Z i X ? w ‘'2 ! -.1Ub

Architektoniczne, funkcjonalne i przestrzenne zasady projektowania kominków

1.1. Ogólne wiadomości o rozwiązaniach architektonicznych i klasyfikacji kominków (rys. od 1 do 11, tab ela 1)

Zaprojektowanie określonego typu i kształtu kominka, wyznaczenie jego miejsca, wymiarów i wybór materiału, z jakiego zostanie wykonany, to zadanie architekta. Przy rozwiązaniu powinien on uwzględnić całość przestrzeni, w której kom­ inek zostanie zainstalowany. Korpus kominka stanowi bowiem zawsze element określonej prze­ strzeni, z którą, pomimo często dominującego miejsca, powinien tworzyć funkcjonalną i plas­ tyczną całość. Znaczenie kominka określa z jed­ nej strony jego miejsce i położenie w mieszkaniu lub pomieszczeniu, z drugiej jego kształt. Usytuo­ wanie i zastosowanie rozmaitych rozwiązań uwi­ dacznia go z różnych stron. Odpowiedni kształt

kominka zależy od jego funkcji, w ybranego ro­ dzaju konstrukcji i rozwiązania architektonicz­ nego. Biorąc pod uwagę przestrzeń, plan i za­ kładaną eksploatację, możliwe jest przyjęcie róż­ nych rozwiązań architektonicznych i konstruk­ cyjnych, praktycznie od prostego otworu w ścia­ nie do betonowej, ceramicznej lub metalowej wolnostojącej w przestrzeni rzeźby. Z tego punktu widzenia kom inki dzielim y na ścienne, wolnostojące i podwójne. Przy klasyfikacji kominków nie wolno zapom inać o bardzo atrakcyjnych kom inkach zew nętrz­ nych lub kominkach o specyficznych funkcjach dodatkowych. W ymienione typy instaluje się

KOMINKI

rys. la. Prosty, o surowym rozwiązaniu kominek ścienny wbudowany. rys. Ib. Kominek ścienny wbudowany, wykonany z wielkich kamiennych cio­ sów. Prosta konstrukcja w kształcie olb­ rzymiej kolumny połączona ze ścianą dre­ wnianym gzymsem kominkowym oraz betonową płytą tw orzy nie tylko dno p a ­ leniska, lecz także miejsce na opal. rys. 2a. Kominek ścienny wysunięty z klasycznym jednoosłonowym blasza­ nym łapaczem dymu.

KOMINKI

KOMINKI

rys. 3a. Rozwiązanie plastyczne kominka ściennego narożnego z widocznym z dwóch stron ogniem. Otwór paleniska je st wyposażony w szybę żaroodporną. rys. 3b. Kominek ścienny narożny z inte­ resującą komorą dymową w kształcie ko­ puły, która spełnia przede wszystkim fun­ kcję dekoracyjną. Jest w niej ukryty ka­ nał dym ow y łączący żeliwną wkładkę kominkową z przewodem kominowym. Widoczna kratka św iadczy o tym, że jest to kominek o zwiększonej wydajności cieplnej.

■'a fc #

rys. 4. Kominek ścienny umieszczony w rogu, wykonany z fugowanej cegły. Komora dymowa pokryta białym tyn­ kiem.

rys. 2b. Kominek ścienny wysunięty z dwuosłonowym, blaszanym łapaczem dymu i wyraźnie widocz­ nym kanałem dymowym. Przed podniesionym dnem paleniska jest umieszczona wysunięta duża płyta pod którą jest poręczne miejsce na opał. rys. 2c. Kominek ścienny wysunięty z okazałym be­ tonowym łapaczem dymu, kolorystycznie zharmoni­ zowany ze ścianami. rys. 2d. Kominek ścienny wysunięty z prefabryka­ tów. Rozwiązany jako kominek o zwiększonej w y­ dajności cieplnej; otwór paleniska zamykają drzwi­ czki z żaroodporną szybą.

KOMINKI kominki (I

p rz e d e w szy stk im w

(rzadko w blok«c^ ‘ a , ne z piecem letniskowych. Komin* / wykorzystywane ogrzewania mie]S^ ^ 0^ ych do rodzinnego wyw obiektach przez wyp0czynkach, altanach w ogródkach działkowych i adaptowa­ nych wiejskich chałupac • BK

^

s,

6. użytkownika

^

formalne mus, on .» o nie mote być

- i - « * 7 z oiacay.

r^T S S £ można go ustawie w innej, «

z szybą żaroodporną.

.

_____________________ . . . ■ ozdobą'' p o m i e s z c z e n i a . W ażne j e s t . by fc I d y u u d y jest wygaszony, m e *

kłócą" pełnej harmonii « ¡ g ™

.

i e ró in e

T C “ " o S a j ; widoczność ogrodzaje koml" k J e n sam typ, np. kom inek nia z wielu żeu ogień wolnostojący moze^,yć t ^ uusytuowany, sy ^ ieSt nneaol ule płom ienie m ogą być też widoczne" dwóch, trzech a naw et ze w szystkich

N ie wolno także zapominać o tym, że rozmiary kom inka muszą harmonizować z danym pomiesz­ czeniem. Kominki o dużych rozmiarach nie mogą znajdow ać się w małych pomieszczeniach. I od­ wrotnie. Dlatego też rozwiązanie architektonicz­ ne powinno uwzględniać nie tylko jego prze­ znaczenie, lecz także usytuowanie, rozmiary, kształt plastyczny i budulec. Są to rzeczy nie­ zm iernie ważne, gdyż kom inek jest nieodłącz­ nym elem entem przestrzeni, w której się znaj­ duje i musi współgrać z całością wnętrza. W roz­

dziale tym nie są omawiane kominki o zwięk­ szonej wydajności cieplnej. Poświęcono im spec­ jalny rozdział. W celu upiększenia kominka, szczególnie kominka na nagrzewane powietrze stosuje się rozmaite ozdobne kraty, zapewniające przepływ doprowadzanego lub ogrzew anego po­ wietrza. Sprawie tej należy poświęcić więcej uwagi nie tylko z przyczyn funkcjonalnych, ale szczególnie estetycznych. Różnego rodzaju „ozdoby” prezentujem y w tej książce na wielu przykładach.

stron.

^

^ ^

m ożUwotdmli

’

rys. 7. Przykład seryjnie produkowanych piecokominków z wprowadzonym kanałem dym owym do przewodu kominowego. Za granicą produkuje się piecokominki w dużym wyborze i różnych wielkościach. rys. 8. Kominek podwójny, wewnętrzny, pokryty białym tynkiem, ma charakter kominka ściennego umieszczonego w rogu,zew nętrzny umieszczony je st na krytym tarasie, zbudowany według koncepcji kominka ściennego, wykonany jako mur z fugowanej piaskowo-wapiennej cegły.

17

r

ti

^

^

m

KOMINKI

rys. 9a. Kominek zewnętrzny wolnostojący z elementów przystosowane do gotowania i pieczenia na rożnie oraz miotcr owaDyctl seryjnie przez wyspecjalizowaną firmę. Palenisko wykonane z czarnej stalowej blachy. 1 e na opal są betonowe, łapacz dymu i przedłużenie komina

rys. 10. Kominek o specyficznych funkcjach dodatkowych. Oprócz paleniska właściwego, po prawej stronie znajduje się palenisko z rożnem, po lew ej m ały piekarnik.

rys. 9b. Kominek zewnętrzny wolnostojący z het unkcjonalne możliwości są praktycznie takie same, jak w przykładzie g ^ Stycznie rozwiQzaną powierzchnią zewnętrzną.

rys. 11. Kominek połączony z piecem miejscowego ogrzewania. Dostęp do pieca zakrytego ceramiczną kratą znajduje się z odwrotnej strony kominka, skąd je st praktycznie niewidoczny.

18

I

1.2. Charakterystyka i przykłady rozwiązań architektonicznych poszczególnych rodzajów kominków

Tabela I. Poddał kominków pod względem architektonicznym (używana dalej terminologia) Charakterystyka możliwości

Możliwość zastosowania

Typ kominka

B narożne

w rogu ‘

wbudowane

wysunięte

dostawione przed ścianę kominową, piecokominek)3

wolnostojące w przestrzeni

połączenie kominka we­ wnętrznego z zewnętrznym

dwa kominki wewnętrzne

Kominki zewnętrz­ ne

niektóre typy kominka ścien­ nego5

wolnostojący na tarasie

niektóre typy kom­ inków ściennych połączonych z obiektem (pło­ tem, a ścianą opo­ rową, itd.)

kom inek w olno­ stojący (palenis­ ko), będący czę­ ścią kompozycji terenu lub ogro­ du

Kominki o specyfi­ cznej funkcji doda­ tkowej 6

specjalne kom­ inki do przygo­ towania jedze­ nia

kominki do przygotowania jedzenia z miej­ scem biesiado-

kominek połączony z wędzarnią lub piekarnikiem (ew. z obydwoma)

różne inne kom­ binacje

Kominki połączone z piecem ogrzewa­ nia miejscowego

widoczność kominka i pieca

przysłonięty piec

+

Kominki ścienne' wolnostojące

+

Kominki podwój-

1.2.1. K om inki ścienne w b u d o w an e (rys. 12-32)

rys. 12. Widoczność paleniska kominka ściennego wbudowanego. rys. 13. Kominek ścienny wbudowany - konstrukcja korpusu kominka i komina jest praktycznie ukryta w ścianie kom­ inkowej.

Uwagi:

komir^scfenne w b u l w ^ e T k o m i n ^ ^ v ! ^ ę t e + 1 Konstrukcyjnie połączone (z murem).

■w i S f S S ™

Najpopularniejszym i najbardziej tradycyjnym ty­ pem kominka w naszym kraju jest kominek ścien­ ny wbudowany. Nawiązujący historycznie do śred­ niowiecznego kominka reprezentacyjnego, umoż­ liwia szereg rozmaitych rozwiązań, od surowej pro­ stoty do najbardziej wykwintnych kształtów. Głó­ wną cechą kominka ściennego wbudowanego jest to, że wszystkie elementy konstrukcyjne są ukryte w ścianie kominkowej, widoczne jest jedynie pale­ nisko. Przy tym obojętne jest w zasadzie usytuowa­ nie komina. Na rys. 14-16 prezentujemy podstawo­ we podłączenia kominka ściennego wbudowanego do kanału kominowego oraz oznaczenie miejsca paleniska. Palenisko o dowolnych rozmiarach i na dowolnym poziomie może być wykonane z każ­

dego materiału. Pod względem architektonicznym otwór kominka uwydatnia się poprzez kształt i roz­ miary, zastosowany materiał, jak również finezję poszczególnych detali, jak gzyms, licówka, przybory kominkowe oraz miejsce na opał. Interesującym dodatkiem bywają także łapacze iskier, kraty, drzwiczki szklane lub metalowe, zamykające otwór kominka. Wszystkie te elementy powinny funkc­ jonalnie i plastycznie współgrać. Ogień jest wido­ czny z jednej strony, chociaż przy odpowiednim układzie miejsc przy kominku może być widoczny także z boku. Kominek ścienny wbudowany można praktycznie zrealizować wszędzie, nawet w mniej­ szym pomieszczeniu. Najprostsze rozwiązanie mo­ że sprawiać wrażenie monumentalnego, i odwrot­ nie, finezyjne sztukaterie z kamienia zdobiące ot­ wór kominka mogą podkreślić przytulną atmosferę stylowego wnętrza. Koncepcja plastyczna ściany kominka zależy od urządzenia całego wnętrza,

S

i “-

“ p,e" ■“

charakterVs,Y« możliwości są podzielone na

«o“ ' ” * ■

* Konstrukcyjnie połączone dwa kominki - dobra kompozycja całości Może miec charakter kominka podwójnego. L o ^ ó w Ch°dZi ° SYStemy ZWięks“ » ce

ogrzewczą kominka - patrz dalej w rozdziale: „Konstrukcyjne zasady budowy

rys. 14. Przewód ko­ m inowy usytuowany bezpośrednio nad komorą spalania, a) rzut, b) przekrój rys. 15. Przewód ko­ m inowy usytuowany z tyłu komory spala­ nia a) rzut, b) p rze­ krój rys. 16. Przewód ko­ m inowy umieszczo­ ny obok komory spalania a) rzut, b) przekrój rys. 17. Okazały ko­ minek ścienny wbu­ dowany wykonany z ceglanego muru fugowanego. Wyraź­ nym elementem ściany kominkowej je st wnęka biegnąca przez całą wysokość ściany,- w części dol­ nej, p o d gzymsem je st miejsce na opał.

rys. 18. Kominek ścienny wbudowany o wyraźnym charak­ terze dekoracyjnym. Podniesione dno pa­ leniska z wysuniętą płytą oraz okazały gzym s kominka są obłożone kwadrato­ wym i płytam i ka­ miennymi. rys. 19. Kominek ścienny wbudowany w kształcie okazałej, wolnostojącej kolu­ mny, dzielący duże pom ieszczenie m ie­ szkalne na dwie mniejsze, funkcjona­ lne części.

rys 20 Kominek ścienny wbudowany z wkładkę na nagrzewane powietrze. Historyzujący styl kominka może stanowić odpowiedni element stylowej kon­ cepcji wnętrza. rys. 21. Kominek w ścianie z fugowanej cegły z wnękę na ojyal obok paleniska. rvs. 22. Kominek ścienny murowany z kamienia. rys. 23. Taki sam efekt, jak na rys. 22, można uzys­ kać stosując kamienną licówkę. rys 24 Kominek ścienny z kamiennych ciosów. Za­ miast ciosów można zastosować mur z cegły i p ły to ­ wą licówkę z kamienia. rys. 25. Kominek usytuowany w otynkowanej ścia­ nie ceglanej z ceramiczną okładziną jako maską. rys. 26. Kominek z okazałym otworem wspólnym dla paleniska i miejsca na opał. Wyciąg dymu mimośrodowy, tylko nad paleniskiem. rys. 27. Całkowicie ceramiczny wkład kominkowy. rys. 28. Kominek w otynkowanej ceglanej ścianie z otworem paleniska ozdobionym kamienną licówką. rys. 29. Kominek w ścianie z kamienia z plastycznie ukształtowanym otworem paleniska. rys. 30. Okazały kominek ścienny wbudowany, dzielący wizualnie duże pomieszczenie. Układ p o ­ ziomy podkreśla plastyczna obróbka otworu paleni­ ska i miejsca na opał, umieszczone obok siebie, a) widok na ścianę kominkową, b) widok z zaznaczo­ nym podłączeniem paleniska do przewodu komino­ wego. rys. 31. Kominek ścienny wbudowany z wyraźnym podkreśleniem paleniska. Korpus kominka w kształ­ cie okazałej kolumny. Jego usytuowanie m iędzy oknami umożliwia jednoczesne obserwowanie kra­ jobrazu i ognia. Istnieje też możliwość w ybudow a­ nia połączonego kominka zewnętrznego (przyjemny dodatek tarasu). rys. 32. Wyraźne uwidocznienie komina (przewodu kominowego) we wnętrzu może zw iększyć efekt przestrzenny kominka ściennego wbudowanego.

KOMINKI

kominki

1.2.2. Kominki ścienne w ysunięte

w zależności od zastosowania licówki kamiennej, ceramicznej, drewnianej lub muru licowego fugo­ wanego, otynkowanego czy betonowego. Przykła­ dy niektórych rozwiązań prezentujemy na rysun­ kach 17-32 Zasadę kominka ściennego wbudowanego mo­ żna zastosować także u kominków wolnostoją­ cych kolumnowych i to bez względu na usytuo­ wanie korpusu kominka. Korpus ten może być umieszczony między oknami lub pośrodku więk­ szego pomieszczenia, dzieląc przestrzeń na dwie funkcjonalne części.

(rys. od 33 do 68) W odróżnieniu od kominków ściennych w budo­ wanych, których palenisko i komora dymowa (całość konstrukcji) stanowi w ew nętrzną część ściany kominkowej z widocznym jedynie otw o­ rem paleniska, kominki ścienne w ysunięte skon­ struowane są tak, że część konstrukcji tworzy występ ściany. Do ściennych kominków wysuniętych zalicza­ my również tzw. kominki narożne i kom inki bu­ rys. 33. Podstawowy schemat kominka ściennego wysunięte­ go: a) rzut kominka z całkowi­ cie wysuniętym paleniskiem, b) przekrój przez tradycyjne roz­ wiązanie z widocznymi ukośny­ mi ścianami komory dymowej; c) przekrój kominka dwuosłonowego; 1 - osłona wewnętrz­ na, będąca koniecznym ele­ mentem konstrukcji, 2 - osłona zewnętrzna „architektoniczna". rys. 34. Schemat rzutu m ożli­ wych rozwiązań kominków ściennych wysuniętych z za­ znaczeniem stopnia widoczno­ ści ognia, a) kominki z dłuższą stroną paleniska równoległą do ściany kominkowej, b) kominki z dłuższą stroną paleniska pro­ stopadłą do ściany kominko­ wej; c) taki sam przykład jak w p. b), jedyn ie komin oddzie­ lony od muru stanowi elem ent bryły kominka.

26

dowane w rogu. Pragniem y jednak przypomnieć, że kom inek w ysunięty o większych rozmiarach lub w ysunięty cały jego korpus można zainstalo­ wać jedynie w dużych pomieszczeniach.

Podstawowe typy ściennych kominków wysuniętych (rys. od 33 do 48) Rozmiary i kształt wysuniętej ze ściany części kom inka określają plastyczne rozwiązanie kom­ inka w ysuniętego. Ważnymi elem entam i są pa­ 34

lenisko i komora dymowa, która wyraźnie wpły­ wa na konstrukcję i wygląd kominka. Kształt komory dymowej i odpowiednie wykończenie zewnętrzne umożliwia szereg rozwiązań. Intere­ sujące jest rozwiązanie tradycyjne, w którym ze­ wnętrzny wygląd komory dymowej odpowiada kształtowi, wynikającemu z potrzeb konstrukcji, tzn. biegnie ukośnie po wewnętrznej płaszczyź­ nie pochyłej, skierowanej ku kanałowi dym owe­ mu. Różnorodność rozwiązań plastycznych umożli­ wi zastosowanie koncepcji dwuosłonowego typu

rys. 35. Kominek ze znacznie wsu­ niętym w ścianę kominkową pale­ niskiem. W ystęp tw orzy nieznacz­ nie wysunięte dno paleniska i bla­ szany łapacz dymu.

kominka. Oznacza to, że wewnętrzna osłona kształtem odpowiada wewnętrznym założeniom konstrukcji, podczas gdy wygląd zewnętrzny ma znaczenie dekoracyjne (nie jest to kominek na nagrzewane powietrze, w którym właśnie prze­ strzeń między osłonami spełnia funkcję ogrzew­ czą) i jest zgodne z estetyczną koncepcją wnętrza. W obu wypadkach przy mniejszym wysunięciu paleniska komora dymowa będzie pod względem plastycznym nieznacznie uwydatniona. Przy wię­ kszym występie ze ściany możliwości takie są dużo większe, a nawet może się zdarzyć, że kor­ pus kominka przyjmie kształt rzeźby, dzielącej przestrzeń. Koncepcja taka może wyraźnie wpły­ nąć na rozwiązanie przestrzenne, a tym samym funkcjonalne wykorzystanie kominka. Ogień mo­ że być widoczny z jednej, dwóch lub z trzech stron kominka.

rys. 36. Kom inek zainstalowany w pokoju dziennym w bloku m ie­ szkalnym. Betonowa ława komin­ kowa ciągnąca się wzdłuż całej ściany kominka je st umieszczona na poziom ie paleniska, w którym zamontowano ruchomy, blaszany popielnik. Dwuosłonowa komora dym owa z nieznacznie zwężającą się osłoną wewnętrzną do czopucha i przew odu kominowego. rys. 37. Kominek całkowicie w y­ sunięty z otynkowanym łapaczem dymu i paleniskiem z cegieł sza­ motowych.

36

rys. 38. Stylow e rozwiązanie ko­ minka ściennego wysuniętego z okazałą komorą dymową, której rozwiązanie plastyczne podkreśla gzym s kominka, wsparty z obu stron na zdobionych konsolach. Całość je st pokryta białym tyn­ kiem, podobnie, jak otaczające kominek ściany. Palenisko wyko­ nano z ceramicznych wiązań czerwono-brązowych. rys. 39. N ieznacznie wysunięty kominek z plastycznie uwypuklo­ nym paleniskiem.

| .... . ufiigg g h |

28

KOMINKI

rys. 40. Całkowicie wysunięty kominek z widoczną metalową konstrukcją nośną. rys. 41. Kominek wysunięty roz­ wiązany jako element biblioteki. rys. 42. Nieznacznie wysunięty kominek z prostymi elementami kominkowymi. rys. 43. Kominek, stanowiący inte­ gralny element architektoniczny stylowo rozwiązanego wnętrza. rys. 44. Wyraźnie wysunięty kom­ inek ceramiczny. rys. 45. Kominek wysunięty o kształcie cylindrycznym. rys. 46. Kominek, w którym dłuższy bok paleniska jest prostopadły do ściany kominowej. Rozwiązanie pa­ leniska „przejrzyste", umożliwiające widoczność ognia z dwóch stron. rys. 47. Kominek z dłuższym bo­ kiem paleniska prostopadłym do ściany zewnętrznej (lub działo­ wej), natomiast komin je st rozwią­ zany jako element bryły kominko­ wej. W tym wypadku ogień wido­ czny jest tylko z jednej strony, ale możemy wybrać takie samo roz­ wiązanie, jak w przykładzie p o ­ przednim. rys. 48. Kominek z węższą stroną paleniska przy ścianie kominowej, wysunięty w głąb pomieszczenia, umożliwia widoczność ognia z trzech stron.

31

KOMINKI

KOMINKI

Kominki narożne (rys. od 49 do 57) Z plastycznego punktu widzenia najlepszym rozwiązaniem jest umieszczenie kominka na ro­ gach ścian. Koncepcja dominującej pozycji kom­ inka w połączeniu ze schodami i oszkloną scian4 lub inaczej rozwiązaną pod względem funkc-

tonalnym przestrzenią jest dla w szystkich wtaśd d e li bardzo nęcąca, ale jednocześnie bardzo rndna pod względem plastycznym 1 kons trukcyjnym Ten tYP kominka pozwala patrzeń w ogień ze wszystkich stron, w łaściw ie tak sa­ mo jak u kominków wolnostojących. T akie u sy­ tuowanie czyni go widocznym n aw et z innych pomieszczeń.

rys. 49. Podstawowy schemat usytuowania kominka naroż­ nego z optycznym podkreśleniem ognia; a) z jednej strony, b) z dwóch stron, c) i d) z trzech stron, e) i f) praktycznie ze wszystkich stron. rys. 50. Kominek narożny z ogniem widocznym z jednej strony. Korpus kominka z okazałym drewnianym gzymsem kominkowym oblicowany wygładzonymi kamiennymi p ły ­ tami o nieregularnych kształtach. Wyraźnym elementem dekoracyjnym je st miejsce na opał. W głębi widoczny piec kaflowy, podłączony do oddzielnego komina. rys. 51. Kominek narożny w domu letniskowym, rozwiązany jako piec pok ryty grubą warstwą białego tynku z wbudowa­ nymi drewnianymi belkami. Rozwiązanie to umożliwia ob­ serwowanie ognia z dwóch stron. Jest to kominek na na­ grzewane powietrze, z metalową wkładką kominkową. rys. 52. Kominek narożny w domu jednorodzinnym, z biało otynkowaną komorą dymową. Okazały podest wokół kra­ wędzi dwóch ścian tw orzy dno paleniska i ław y do siedze­ nia, umieszczone po obu stronach kominka. Takie usytuo­ wanie kominka umożliwia widoczność ognia z trzech stron.

kominki

KOMINKI

ry, 53. Plastyczne r o z w ia n ie otynkowanego w calośc, kominka narożnego. Og.en wtdoczny z jednej strony. rys. 54. Kom w ek narożny wykonany w calości z kamienia, z paleniskiem otwartym na dwie strony. rys. 56. Dwuosłonowy kominek narożny z paleniskiem otwartym z trzech stron. podkreśla przestrzeń z odsłoniętymi ^ ą ^ U rm d ach ow ym i^

34

Wld° CZny z trzech stron- Okazałość korpusu kominka

rys. 57. Okazały kominek narożny z maksymalną widocznością ognia.

35

kominki

Kominki umieszczone w rogu (rys. od 58 do 68) Specjalnym typem kominków ściennych wysu­ niętych są kominki umieszczone w rogu pomiesz­ czenia, nazywane popularnie kominkami w rogu. Ich cechą charakterystyczną jest to, że praktycz­ nie ogień jest widoczny z każdego miejsca po­ mieszczenia. Rozwiązanie architektoniczne tego typu ko­

KOMINKI

minków polega na tradycyjnym ukośnym ułoże­ niu osłony komory dymowej lub na w ybudow a­ niu kominków dwuosłonowych, w których osło­ na zewnętrzna spełnia funkcję plastyczną. Kominki tego typu umieszcza się w rogu po­ mieszczenia, chociaż nierzadko zdarza się, że są usytuowane w innym miejscu, ale tak, by współ­ grały z koncepcją urządzenia wnętrza. W taki sposób może powstać interesujące rozwiązanie kominka i całej przestrzeni.

rys. 58. Podstawowy schemat usytuowania kominka w rogu pomieszczenia: a) b) najczęstsze usytuowanie w rogu pom iesz­ czenia c) d) e) kominki tego typu mogą w większym pomieszczeniu tworzyć element ściany lub przepierzenie, pozwalające na różne funkcjonalnie wykorzystanie poszczególnych części jednej przestrzeni. rys. 59. Kominek w rogu pomieszczenia z wkładką na nagrzewane powietrze. W podstawie kominka oraz w komorze dymowej są dekoracyjne otwory, umożliwiające przepływ nagrzanego powietrza. rys. 60. Otynkowany kominek w rogu, o nietradycyjnym kształcie z ceglanym paleniskiem. rys. 61. Kominek w rogu z blaszanym łapaczem dymu i wyeksponowanym kanałem dymowym. Ciekawym pom ysłem jest powiązanie kominka ze schodami. rys. 62. Przykład tego typu kominka który nie został umieszczony w rogu pomieszczenia. Takie rozwiązanie umożliwia znaczną dyspozycyjność i dużą kombinację przestrzeni.

H> 58a

58b

58c

r=t> 58d

58e

36

\

37

kominki

KOMINKI

1.2.3. K om inki w olnostojące (rys. od 69 do 91)

Kominki przenośne (rys. od 69 do 77)

63

64

65

rys. 63. Tradycyjny murowany kominek w rogu. Część dolna je st wykonana z licowego muru fugowanego, komora dymowa oddzielona okazałym drewnianym gzymsem kominkowym jest otynkowana identycznie, jak pozostałe ściany. ry s wuosłonowy kominek w rogu z kamiennym paleniskiem i otynkowa­ ną osłoną komory dymowej. ^ tra^cyina koncepcja kominka w rogu, z paleniskiem z cegieł szamotowy eh i otynkowaną komorą dymową. 7sSvtT ow Z inJC0Wany kom ,nekz ceSfy. zaprojektowany jako rogowy, lecz nie rvs 67 Knm H r°L^U. 3 &z^ ^ n‘e z funkcjonalną i plastyczną koncepcją wnętrza, pom ieszczeniTm iószkTlne^o^

tWOTZącY P ^ p ie r z e n ie dużego

Tnaiduie sw ^a^nn3 na^Tzewane powietrze, umieszczony w rogu. Palenisko

TbiaZ oZZZIO m,e aWy POłąCZOnei 2 kominkiem. Osłona zewnętrzna jest y pewmające przepływ powietrza mają charakter dekoracyjny.

W odróżnieniu od kominków ściennych wbudo­ w anych i wysuniętych, które pod względem bu­ dowlanym są częścią konstrukcji danej ściany, a więc całego obiektu, kominki przenośne są urządzeniam i instalow anym i dodatkowo. Mogą nimi być wolnostojące ceramiczne lub metalowe grzejniki połączone kanałem dymowym z prze­ wodem kominowym. Ich miejsce w pomieszcze­ niu należy uzw ględnić już w projekcie, by zape­ wnić takie rozwiązanie eksploatacyjno-przestrzenne, by nie sprawiały wrażenia jedynie dodatkow o zainstalowanych grzejników. Niebez­ pieczeństwo takie może zaistnieć przy tzw. piecokom inkach, grzejnikach mogących spełniać zarówno funkcję pieca, jak i otwartego paleniska. Ten typ grzejników, z powodu ich dużej wydaj­ ności cieplnej i prostego zainstalowania, jest pro­ dukow any w szerokim asortym encie za granicą. N ie można przy tym wykluczać niebezpieczeńst­ wa szablonowego stosowania masowo produko­ wanych elem entów. Zwracamy na to uw agę ze w zględu na wzrost zainteresow ania tego typu kominkami. Przy odpowiedniej koncepcji można znaleźć rozwiązanie nadające wnętrzu oryginal­ ny, indyw idualny wygląd. W w ypadku później­ szego zainstalow ania tego typu kom inka może się niestety zdarzyć, że istniejące przewody kom­ inowe nie znajdują się w miejscu w którym kom ­ inek ze względów eksploatacyjnych i przestrzen­ nych pow inien być ustawiony. W takiej sytuacji należy wybrać najbardziej kompromisowy spo­ sób, który nie zakłóci plastycznej i funkcjonalnej harm onii przestrzennej.


d>

n 69a

69b

......................... 1

........

i/ • <1=

69c

■

69d

iQ 1H

I

i

*

69e

70a

1

69f

70b

70c

rys. 69. Podstawowe rozwiązania kominków przenośnych: a) b) kominki podłączone czopuchem do przewodu kominowego; c, d) kominki z kanałem dym owym przechodzącym przez konstrukcję stropu pomieszczenia: e, f) piecokominki podłączone czopuchem do przewodu kominowego. rys. 70. M ożliwości odprowadzania dymu z przenośnych kominków: a) kominek bezpośrednio podłączony czopuchem do przewodu kominowego (modyfikacja tego typu uwzględnia bezpośrednie zawieszenie na ścianie kominowej); b) kominek podłączony do przewodu kominowego widocznym kanałem dymowym, c) kominek z kanałem dym owym przechodzącym przez konstrukcję stropową pomieszczenia. Rozwiązanie to jest odpowiednie p rzy kominkach, które mogą być stosowane jako kominki wolnostojące.

39

kominki

rys. 71. Blaszany kominek przenośny, zawieszony na ścianie kominowej kanałem dymowym, jest bezpośrednio podłączony do przewodu kominowego. rys. 72. Modyfikacja poprzedniego typu z widocznym kanałem dymowym, przechodzącym przez sufit. Taki typ może być ustawiony praktycznie w każdej części pomieszczenia mieszkalnego (o ile umożliwia to wyższa kondygnacja) i m oże spełniać funkcję kominka wolnostojącego, w danym wypadku zawieszonego, z paleniskiem otwartym z jednej strony. rys. 73. Piecokominek z metalowej blachy i szamotowej wykładziny, wielofunkcyjny. Wyrób o dobrej jakości, funkcjonalny i dobrze rozwiązany plastycznie. rys. 74. Produkowane seryjnie kominki z blachy o wysokiej wydajności cieplnej: a) b) taka sama zasada dwóch plastycznie odmiennych rozwiązań kom inków (praktyczny przykład tego, że taki sam przedm iot może wyglądać zupełnie inaczej); c) kominek przenośny z prefabrykatów z okazałym blaszanym łapaczem dymu i widocznym kanałem dymowym, prze­ chodzącym przez konstrukcję stropu; całe palenisko z cegły szamotowej jest umieszczone na plastycznie rozwiązanej płycie żelbetowej; d) analogia do poprzedniego przykładu, z zastosowaniem łapacza dymu w kształcie wielościanu. rys. 75. Blaszany kominek przenośny z czopuchem podłączonym bezpośrednio do przewodu kominowego. rys. 76. Ceramiczny korpus kom inkowy przenośny, ustawiony przed ścianą kominową. rys. 77. Korpus kominka z blachy zawieszony na ścianie i czopuchem podłączony do przewodu kominowego.

41

r

KOMINKI

Kominki wolnostojące (rys. od 78 do 91) Kominki wolnostojące, to ustawione w przestrze­ ni urządzenia ogrzewcze przyjmujące czasami kształt rzeźby, które są istotnym a czasami wręcz dominującym elementem pomieszczenia. Różno­ rodny materiał zastosowany przy budowie umoż­ liwia rozmaite rozwiązania i odpowiednią wido­ czność ognia. Kominki wolnostojące umożliwiają widocz­ ność ognia ze wszystkich stron, tzn. praktycznie z każdego miejsca pomieszczenia, a nawet z po­ mieszczeń sąsiednich. Najlepiej można to osiąg­ nąć stosując stalową lub betonową konstrukcję, umożliwiającą zawieszenie łapacza dymu na sufi-

78c

79b

78e

78d

rys. 78. Schematyczny rzut kominków wolnostojących, wy­ nikający z ich rozwiązań konstrukcyjnych i plastycznych: a) kolumnowy kominek murowany z regularnym przewo­ dem kominowym obok paleniska (patrz rys 79 b); b) kolu­ mnowy kominek murowany z kominem nad paleniskiem (patrz rys 79 a, c), c d) kolumnowe kominki z narożnie umieszczonym paleniskiem,- e) kominek wolnostojący z „przezroczystym paleniskiem, f) wolnostojący korpus kominkowy z murowaną ścianką działową, na której jest zawieszony łapacz dymu,- g) murowana ścianka działowa z zapeszonym na niej łapaczem dymu i widocznym kana­ łem dymowym, przechodzącym przez konstrukcję stropo­ wą,- h) wolnostojący kominek z paleniskiem widocznym ze wszystkich stron, łapacz dymu z blachy i kanał dymowy zawieszone na suficie - kanał dymowy przechodzi przez konstrukcję stropu (można zastosować rozwiązanie jak dla kominka dwuosłonowego. patrz rys 79d); i) kominek wol­ nostojący na rzucie koła podobny do poprzedniego typu (patrz rys 79e).

79a

KOMINKI

=v>

4= *

78f

r. - a i\ ✓i ' \ /" 1 ! T-tT ! =t> 1 k--< i 0= ' N i 1 ✓ \ 1k-------------'' \ 78h

<=

=0 *

=b

78g

e >

^

781

79c rys. 79. Schematy niektórych, wybranych rozwiązań: a) kolumnowy kominek murowany z paleniskiem widocznym z jednej strony; b) kominek wolnostojący z przewodem kominowym obok paleniska umożliwia bądź widoczność ognia z jednej strony, jak w wypadku kominka ściennego (patrz rys. 78a), bądź z dwóch stron, jeżeli palenisko będzie paleniskiem „przezroczystym (patrz rys. 78e); c) kolum nowy kominek wolnostojący, rozwiązanie jak w kominku ściennym wbudowanym (patrz rys. 78b), d) kominek wolnostojący na rzucie kwadratu z blaszanym łapaczem dymu (zaznaczono możliwość rozwiązania kominka jako dwuosłonowego): e) kominek wolnostojący na rzucie kola z zawieszonym blaszanym łapaczem dymu. rys. 80. Piecokominek umieszczony w wolnej przestrzeni dobrze spełnia rolę kominka wolnostojącego dzięki kanałowi dym owemu przechodzącemu przez sufit. Cylindryczny kształt korpusu grzejnego umożliwia dowolne umiejscowienie w pomieszczeniu. rys. 81. Blaszany kominek z paleniskiem widocznym z trzech stron. Palenisko jest zamknięte szybą żaroodporną, pełniącą jednocześnie funkcję łapacza iskier. Jest przykładem różnorodnych możliwości umieszczenia tego typu kominka nie tylko pośrodku pomieszczenia, ale także p rzy ścianie.

43

KOMINKI

cie. W taki sposOb można (zwłaszcza stosując rożnego rodzaju blachy) uzyskać lekką, delikatną architekturę kominka, podkreślając ją jeszcze od­ powiednią koncepcją kolorystyczną. Z reguły te­ go rodzaju kominek składa się jedynie z płyty paleniska i łapacza dymu z kanałem dymowym podłączonym bezpośrednio do przewodu komin­ owego. Kłopot z ich zainstalowaniem polega na tym, że wymagają dużych pomieszczeń, pokoi, w których przyjmujemy gości. Wokół otwartego paleniska można zgromadzić większą liczbę osób, można na nim indywidualnie przygotowy­ wać jedzenie. Jednak prowadząc przy ognisku rozmowy każda z osób jest zmuszona ograniczyć się do kontaktu z najbliższymi sąsiadami, bo­ wiem płomień, a zwłaszcza! konstrukcja kominka (łapacz dymu) nie pozwala na bezpośredni kon­ takt z osobami siedzącymi naprzeciw.

rys. 82. Okazały kominek kamienny wolnostojący z „prze­ zroczystym paleniskiem.

Powszechnie panuje przekonanie, że kominkami wolnostojącymi są jedynie te kominki, u których ogień widoczny jest ze wszystkich stron. Projektuje się jednak i takie, w których ogień można zamknąć w komorze spalania, z możliwością większego lub mniejszego otwarcia ścian bocznych, co ma wpływ na widoczność ognia. Płomień może być widoczny tylko z jednej strony, tak jak u kominków ścien­ nych, lub z dwóch czy trzech stron. Koncepcja taka pozwala na budowanie okazałych kominków kolu­ mnowych lub ustawienie korpusu kominka dzielą­ cego dużą przestrzeń na dwie mniejsze. I przy takiej koncepcji istnieją bowiem różnorodne roz­ wiązania zarówno pod względem architektonicz­ nym, jak i materiałowym. Kamień, cegły i beton są materiałami bardzo ciężkimi, lecz przy okazalszych konstrukcjach można je stosować z takim samym powodzeniem jak gładki tynk.

KOMINKI

rys. 83. Kominek wolnostojący z blaszanym łapaczem dy­ mu i betonowym podestem. rys. 84. Blaszany kominek wolnostojący, umieszczony w pomieszczeniu.

interesująco

rys. 85. Okazały korpus kominka rozwiązany jako kominek ścienny wysunięty. Jego usytuowanie i rozmiary czynią z niego element dzielący przestrzeń. rys. 86. Kominek wolnostojący, dzielący przestrzeń, będą­ cy jednocześnie elementem dekoracyjnym.

KOMINKI

KOMINKI

1.2.4. K om inki podw ójne

rys. 87. Rozwiązanie dwóch kom­ inków na dwóch kondygnacjach nad sobą. Wolnostojący korpus kominka z piętra górnego jest kon­ strukcyjnie połączony z kanałem dymowym kominka dolnego: a) widok ogolny, b) schematyczny przekrój obiektu.

(rys. od 92 do 96)

rys. 88. Kominek wolnostojący z blaszanym łapaczem dymu. rys. 89. Kominek wolnostojący, dwuosłonowy o całkowicie meta­ lowej konstrukcji. Zewnętrzną osłonę komory dymowej można sporządzić z rożnych materiałów (nawet o charakterze dekoracyj­ nym), zgodnie z całością koncepcji wnętrza.

87b 87a

rys. 90. Kominek z pionowo prze­ suwanym łapaczem dymu. rys. 91. Kolumnowy kominek wol­ nostojący przechodzący przez dwie kondygnacje. Atrakcyjność takiego rozwiązania polega na zharmonizowaniu kominka z gale­ rią i schodami.

46

Ze w zględu na specyficzne możliwości rozwiąza­ nia architektonicznego kominków podwójnych poświęcamy tem u typowi oddzielny rozdział, chociaż i w ich w ypadku można zastosować roz­ wiązanie charakterystyczne dla każdego innego typu. Kominki podwójne, to w zasadzie dwa kominki powiązane ze sobą konstrukcyjnie i architektoni­ cznie. Komminki te mogą być umieszczone na tej samej kondygnacji lub na dwóch, nad sobą (patrz dalej). Jeżeli znajdują się na tej samej kondyg­ nacji, usytuow ane są w tedy bądź „tyłem" do sie­ bie, bądź obok siebie w ścianie kominowej, przy czym każdy z nich jest zwrócony frontem do innego pom ieszczenia. Sytuacja taka może po­ wstać np. w jednym dużym pomieszczeniu po­ dzielonym na salon lub pokój stołowy oraz na miejsce przeznaczone do wypoczynku. Jeżeli obie części tego pom ieszczenia dzieli ściana nie siągająca sufitu, wyraźnie mogą być widoczne kanały dym owe obu kominków, które mogą fun­ kcjonować jako kom inki ścienne wysunięte lub przenośne. W naszych w arunkach, ze względu na ograni­ czone param etry domków jednorodzinnych lub letniskowych, przy instalow aniu kominków po­ dwójnych, jeden można umięścić w pomieszcze­ niu mieszkalnym, a drugi na zewnątrz, z reguły jako kom inek zew nętrzny na krytym lub odsło­ niętym tarasie. W koncepcji kom inka podwójnego, umieszczo­ nego na jednej kondygnacji (połączenie pomiesz­ czenia m ieszkalnego z tarasem) można uzyskać bardzo wyraźny funkcjonalny i dekoracyjny ele­ ment, zwłaszcza przy osadzeniu korpusu kom­ inka w oszklonej ścianie, dzielącej pomieszczenie na część w ew nętrzną i zewnętrzną. Świetlna gra płomieni staje się w tedy widoczna z wnętrza domu nawet, kiedy ogień płonie w kominku na tarasie, i odwrotnie. Przy um ieszczeniu kom inków na dwóch kon­ dygnacjach nad sobą można zastosować rozwią­ zanie podobne do rozwiązania oddzielnych, nie połączonych ze sobą kom inków ściennych. Kom­ inki takie nie są jednak traktow ane jako kominki podwójne. Spotykam y się także z rozwiązaniem,

92a

92b

0

0 92c

0

92d

£ 92e

92h rys. 92 Podstawowy schemat rzutu kominków podwójnych: A-pokój dzienny; B-taras; 1-umieszczenie kominka nie po­ zwala na pierwszy rzut oka zorientować się, że jest to kom­ inek podwójny - z zewnątrz świadczy o tym jedynie korpus kominowy (a, e, g), 2-usytuowanie kominka umożliwiające patrzenie w ogień także z innego pomieszczenia - z pokoju na kominek zewnętrzny lub odwrotnie, (d - całkowicie, f, h - częściowo), 3-dwa kominki w jednym dużym pomiesz­ czeniu, przedzielonym częściowo ścianką działową (c).

47

KOMINKI

KOMINKI

w którym kanał dymowy dolnego kominka sta­ nowi konstrukcję nośną górnego kominka lub jest z nim powiązany architektonicznie. Powstają w ten sposób, wyraźne pod względem plastycz­ nym korpusy ogrzewcze, które można uważać za kominek podwójny. Możemy w każdym razie stwierdzić, że kominki podwojne wymagają po­ tężniejszej bryły kominkowej, która może stać się ważnym elementem kompozycyjnym całego obiektu.

1.2.5. Kom inki zew nętrzne (rys. od 97 do 109)

93 94 rys. 93. Kamienny kominek podwójny w stylowo rozwiąza­ nym wnętrzu. Plastycznie wyraźnie zaznaczone kanały dy­ mowe w kształcie cylindrycznym. rys. 94. Dwa kominki w jednym dużym pomieszczeniu, (patrz rys 92c). rys. 95. Architektoniczne rozwiązania kolumnowego kom­ inka podwójnego umieszczonego między oknami (patrz rys 92b). rys. 96. Kominek podwójny z rozwiązaniem wewnętrzne­ go, jako kominka w rogu a kominka zewnętrznego na tarasie, jako kominka ściennego wbudowanego.

95

96

Kominki budowane na zewnątrz są wyrazem pra­ gnień człowieka posiadania ognia ku własnej radości nie tylko w swoim domu, ale także poza nim, w plenerze. Umieszczenie nad paleniskiem, na łące lub w ogrodzie, łapacza dymu z kominem tak, by lepiej odprowadzał dym, który może przeszka­ dzać siedzącym wokół ognia, należy uważać za przesadę. Staje się to jednak konieczne, kiedy palenisko jest umieszczone blisko domu. W takim w ypadku można zastosować rozmaite rozwiąza­ nia architektoniczne i konstrukcyjne, od kom­ inków wolnostojących a naw et przenośnych ustaw ianych na tarasach, po kominki podwójne, przypom inające rzeźby z dwoma paleniskami. Przy instalowaniu kominka zewnętrznego nale­ ży postępować według kilku podstawowych za­ sad. Najważniejszą jest usytuowanie go w miejscu bez przeciągów, zasłoniętym od wiatru tak, by dym nie przeszkadzał sąsiadom. Można to osiąg­ nąć stosując rozwiązanie przestrzenne, pozwalają­ ce umieścić kominek po odpowiedniej stronie obiektu, względnie wybudować ścianę ochronną lub zasadzić zieleń. Pod względem architektonicz­ nym kominek zewnętrzny musimy traktować tak samo, jak kominek znajdujący się wewnątrz obie­ ktu. Uważając kominek wewnątrz obiektu za in­ tegralną część wnętrza, powinniśmy pamiętać, że kom inek stojący na zewnątrz musi tworzyć, har­ monijną całość z otoczeniem. Pod względem kon­ strukcyjnym stosuje się praktycznie te same zasa­ dy, o których mowa w poprzednich rozdziałach. Najmniej związanym z obiektem zarówno pod względem architektonicznym, jak i użytkowym jest kominek wolnostojący, umieszczony na ze­ wnątrz. Wrażenie przytulności przy tego typu kom­ inku można osiągnąć przygotowując i przystoso­ wując odpowiednio teren i otoczenie, sadząc drze­ wa i krzewy. Kształty zmian, jakie wprowadzamy na zewnątrz domu powinny współgrać z materiarys. 97 Kominki budowane na zewnątrz, usytuowane na krytym tarasie, p o d względem architektonicznym i budow­ lanym połączone z obiektem (a,b,c). Ich rozwiązanie polega na częściowym zamknięciu przestrzeni, zwłaszcza przed przeciągiem, bocznym wiatrem, deszczem itp. A. - kryty taras, B - przestrzeń mieszkalna, C - ogród (łąka), 1 - kom­ inek zewnętrzny, 2 - kominek wewnętrzny.

48

97b

KOMINKI

KOMINKI

rys. 98 Kominek wybudowany na ze­ wnątrz, na częściowo krytym tarasie; p o ­ zostałą część tarasu można w razie potrze­ by przysłonić wysuwaną roletą, chroniącą przed słońcem. rys. 99 Kominek na całkowicie zadaszo­ nym tarasie, rozwiązany jako kominek ścienny wysunięty. rys. 100 Kominek narożny na krytym tara­ sie, podkreślony dekoracyjnie rozwiązaną komorą dymową, w kształcie charaktery­ stycznym dla kominków wolnostojących. rys. 101 Piecokominek usytuowany na krytym tarasie, pełniący funkcję kominka zewnętrznego.

łem z jakiego wykonany jest kominek (blacha, ceramika, cegły, kamień lub ich połączenie). Inte­ resujące są kominki przenośne, coraz częściej do­ stępne na naszym rynku. Powszechnie panuje zasa­ da, że kominki budowane na zewnątrz powinny być produkowane z materiałów odpornych na dzia­ łania atmosferyczne. W przeciwnym wypadku na­ leży kominek zabezpieczyć na zimę. Interesująca jest koncepcja umieszczenia kom­ inka wolnostojącego z widocznym ze wszystkich stron ogniem na krawędzi zadaszenia werandy. Kominek staje się wtedy jeszcze bardziej funkc­ jonalny, a w razie deszczu można przy nim spo­ kojnie siedzieć. Przy ładnej pogodzie można ogień obserwować z większej odległości, siedząc w ogrodzie lub na łące. W żadnym z tych w ypad­ ków nie będziemy odnosili wrażenia „tymczaso­ wości", bowiem realizację takiej koncepcji ar­ chitektonicznej poprzedzać będą rozważania o charakterze użytkowym, rozwiązujące wzajem ­ ną relację w nętrze - otoczenie, widoczność z róż­ nych miejsc i charakter bryły kominka w aspek­ cie zew nętrznego w yglądu całego obiektu. Istotnym elem entem dekoracyjnym obiektu może być wybudow anie tarasu i um ieszczenie na nim kominka, przylegającego do jednej ze ścian obiektu. Jeżeli obiekt jest wybudow any na pla­ nie linii łamanej, taras otaczają z dwóch stron ściany. N astępne dwie strony powinny być skie­ rowane na najładniejszy widok, co umili czas spędzany przy kominku. W rażenie przytulności można uzyskać umieszczając pomiędzy w erandą a pomieszczeniem mieszkalnym oszkloną ścianę. Przy takiej koncepcji wnętrze wraz z otoczeniem będzie tworzyć wizualnie pewną całość, a kom­ inek będzie spełniał funkcję dekoracyjną naw et wtedy, kiedy nie będzie w nim ognia. Jeżeli dodatkow o zostanie zadaszona weranda, będzie można spędzać na niej czas bez względu na pogodę. Z punktu widzenia architektonicznego rys. 102 Kominki budowane na zewnątrz na krytym tarasie, połączone p o d względem architektonicznym i budowla­ nym z obiektem, osłonięte jedyn ie zadaszeniem: a) roz­ wiązanie kominka podwójnego w kształcie wolnostojącej rzeźby z dwoma paleniskami, b) kominek bez bezpośred­ niego połączenia z wnętrzem, c) kominek wolnostojący w pobliżu okapu zadaszenia tarasu umożliwia siedzenie p rzy nim także poza tarasem, w razie deszczu można siedzieć przy ogniu bezpośrednio na tarasie; A-odkryty taras, B - przestrzeń mieszkalna, C - ogród (łąka); 1 - kom­ inek zewnętrzny, 2 - kominek wewnętrzny.

KOMINKI

ciekawe jest zastosowanie zasady kominków po­ dwójnych, opisanych w osobnym rozdziale. Chcąc z kominka wybudowanego na zewnątrz uczynić architektoniczny element obiektu, możemy zde­ cydować się na kilka sposobów. Do najskutecz­ niejszego należy zapewne samodzielne usytuow a­ nie kominka z korpusem kominkowym w pewnej odległości od obiektu, z którym zostanie połączo­ ny jak funkcjonalnie, tak i plastycznie. M ożna to uzyskać budując ścianę łączącą, pergolę lub da­ szek, który można wykorzystać jako miejsce na opał lub miejsce do przygotowania posiłków. Roz­ wiązanie to pozwala uzyskać dowolnej wielkości przestrzeń wypoczynkową, której atrakcyjność i przytulność można zwiększyć sadząc zieleń. Kominki wolnostojące w plenerze będące właś­ ciwie paleniskami z łapaczem dymu i kominem, umożliwiają zgromadzenie się przy nich większej liczby osób. Najlepsze jest ustawienie wokół takich kominków wygodnych taboretów i ław, wykona­ nych z naturalnego surowca, np. taborety czy krze­ sła z pni lub ławy z grubych bali. Ciekawym pomysłem mogą być także ławy z przepołowio­ nych pni. Taborety z kamienia są niezwykle atrak­ cyjne, lecz aby usiąść na nich wygodnie należy wyłożyć siedzenia warstwą dającą ciepło, tzn. dre­ wnem, skórami lub futrem. Wygodne są również krzesełka wiklinowe, lekkie i łatwo przenośne.

103

rys. 103 Kominek wybudowany na zewnątrz może być wyraźnym elementem architektury obiektu - przykład kominka na otwartym tarasie: schemat rzutu, A - otwarty taras, B - cześć mieszkalna obiektu, C - ogród (łąka), 1 - kominek zewnętrzny.

KOMINKI

Interesującym elementem rozwiązania kominka budowanego w plenerze mogą być kamienne ska­ rpy, w pobliżu których często budowane są domki letniskowe. Przy wyrównywaniu terenu można nie tylko uzyskać płaską powierzchnię, ale jedno­ cześnie wzmocnić skarpę ścianą oporową, która uniemożliwi osunięcie się podkopanej części skar­ py. W taki sposób można wybudować kominek ścienny zewnętrzny z odciągiem dymu w skarpie, poza miejscem wokół kominka. Taki kominek można usytuować w ogrodzie, niezależnie od obiektu, jak również w jego pobliżu, jako elem ent rozwiązania architektonicznego i użytkowego. Kominek w bezpośredniej bliskości obiektu two­ rzy bardzo interesujący i atrakcyjny układ plas­ tyczny. Staje się nie tylko uzupełnieniem, lecz elem entem architektonicznej mikroprzestrzeni. W takim samym układzie można zastosować kom­ inki wolnostojące. Przy odpowiednim usytuowa­ niu w stronę krytej werandy lub przyzby, ogień może być widoczny nawet podczas deszczu, stano­ wiąc dodatkową atrakcję w okresie słoty. Kominki budow ane na zewnątrz umożliwiają przeżycie przyjemnych chwil i dlatego stają się przedm iotem coraz większego zainteresow ania właścicieli domków wypoczynkowych, altan w ogródkach działkowych i domków jednoro­ dzinnych, jak również tych, którzy je budują.

104a

rys. 104. Kominek wybudowany na zewnątrz może stano­ wić wyraźny plastyczny element obiektu, także wtedy, k iedy połączeniem budowlanym jest ściana łącząca (osła­ niająca), daszek, pergola itp. Takie rozwiązanie kominka tw orzy z niego bezpośredni element zewnętrznego natural­ nego otoczenia: a) schemat rzutu, b) widok; A - osłonięta przestrzeń przed kominkiem, B - część mieszkalna, C - ściana łącząca, osłaniająca, 1 - kominek zewnętrzny. 104b

52

53

KOMINKI

KOMINKI

rys. 105. Kominki budowane na zewnątrz, wolnostojące, umieszczone w pobliżu obiektu, bez połączenia budow­ lanego: a) kominek wybudowany na zewnątrz znajdujący się w pobliżu obiektu może mieć nie tylko dobre użytkow e połączenie z tym obiektem, ale również stanowić dodatek większego mikrootoczenia mieszkalnego; A - osłonięta, uporządkowana przestrzeń, B - kryta przyzba (kryty taras), C - część mieszkalna obiektu, D - ogród (łąka), 1 - kominek zewnętrzny, 2 - wejście do obiektu; b) wolnostojący kom­ inek wybudowany na zewnątrz - atmosferę intymności tworzy jedna strona obiektu, dwie ściany i zieleń; A - osło­ nięta przestrzeń z kominkiem. B - odkryty taras, C - obiekt mieszkalny, D - mur osłaniający, 1 - kominek. rys. 106, rys. 107. Przykłady kominków wybudowanych na zewnątrz (wykonanych z prefabrykatów), przystosowanych do przyrządzania jedzenia. rys. 108. Wolnostojący kominek wybudowany na zewnątrz. Korpus kominka tworzą spawane części stalowej blachy, ogień jest widoczny z trzech stron. rys. 109. Kominek wybudowany na zewnątrz usytuowany w ścianie oporowej zbocza. Dym je st odprowadzany przez kanał dymowy poza miejsce p rzy kominku. Takie roz­ wiązanie nasuwa możliwość umieszczenia w miejscu od­ ciągu dymu wędzarni; a) przekrój, b) widok, 1 - kominek w murze oporowym, 2 - uporządkowany teren p rzed kom ­ inkiem, 3 - wyciąg dymu.

106

010201910100010200010202020000020101000001000101

55

KOMINKI

KOMINKI

1.2.6. Kominki o specyficznych funkcjach dodatkowych (rys. od 110 do 123) Jedną z trwałych wartości kominka pozostaje wytworzenie przytulnej atmosfery, której nieod­ łączną częścią jest świetlna gra płomieni i trzask płonącego drewna. Najważniejszą rzeczą przy za­ spokajaniu tego pragnienia jest tęsknota za in­ tymnym kątem, będącym miejscem odpoczynku i refleksji. Jednak wartości kojarzące nam się z komin­ kiem mają szerszy charakter. Przy jego odpowie­ dnim usytuowaniu można nie tylko usiąść przy ogniu, ale również obserwować płomienie z są­ siednich pomieszczeń. Takie rozwiązanie wyma­ ga większej przestrzeni, zwłaszcza jeśli chcemy mieć kominek wolnostojący, który obok funkcji relaksowych, umożliwia przygotowanie posiłku oraz jego spożycie, bez zbędnego oddalania się. Temu właśnie mogą służyć specjalnie skonstruo­ wane kominki. Aby taki kominek zainstalować, należy wybrać jedno z dwóch rozwiązań. Pierw­ sze polega na podniesieniu paleniska do poziomu

stołu biesiadnego, przylegającego jednym bo­ kiem do paleniska. Posiłki przygotowuje się na palenisku, odsuniętym od siedzących przy stole. Bezpośrednią bliskość paleniska czują tylko oso­ by siedzące tuż przy kominku. Jeżeli jednak za­ stosujemy kominek wolnostojący, którego dno paleniska zostanie podniesione do poziomu stołu a od rusztu rozszerzy się tak, że jego krawędź może służyć za stół, wszyscy biesiadnicy będą siedzieli w takiej samej odległości od ognia. W specjalnych wypadkach można przy każdym miejscu stołu zainstalować mały ruszt do indyw i­ dualnego przygotowania posiłku. Kominki te, po­ mimo bardzo określonych funkcji, w pewnych okolicznościach mogą być bardzo atrakcyjne. Jeżeli kominek umieszczony jest we wnętrzu, powinien oczywiście mieć łapacz dymu, nato­ miast w ogrodzie lub na krytym tarasie można zainstalować palenisko przeznaczone jedynie do przygotowania jedzenia, bez łapacza dymu. M iej­ sce biesiadowania nie jest wtedy bezpośrednio połączone z paleniskiem. Interesujące są konstru-

rys. 110. Betonowy kominek z rożnem wykonany z prefab­ rykatów, podobny do paleniska wybudowanego na z e ­ wnątrz i przystosowanego do przygotowywania jedzenia. Przy używaniu węgla drzewnego można go zainstalować na krytym tarasie. rys. 111. Betonowy kominek z prefabrykatów, przystoso­ wany do przygotowywania jedzenia. r\s. 112 Betonowy kominek z prefabrykatów umożliwiają­ cy przygotowanie posiłków. Przedłużenie komina pozwala uzyskać większy płomień bez nadmiernego wydzielania się dymu. Można go również zainstalować na odsłoniętym tarasie lub w ogrodzie. rys 113 Betonowe palenisko do przygotowywania jedzema, odpowiednie na kryty taras. rys. 114 Palenisko do przygotowywania jedzenia umiesz­ czone na krytym tarasie. Składa się z prefabrykatów - p o d ­ nóże jest ceramiczne, palenisko i akcesoria żeliwne.

56

57

KOMINKI

keje dwóch palenisk w jednym korpusie kom­ inkowym, z których jedno służy do ogrzewania, drugie mniejsze, z podwyższonym dnem, do przy­ gotowania jedzenia. Niekiedy częścią takiej ścia­ ny kominkowej może być wędziarnia, lub inne specjalne urządzenie. Wsrod kominków o specyficznych funkcjach dodatkowych występują również takie, które dzięki specjalnej konstrukcji charakteryzują się znaczną oszczędnością i zwiększoną wydajnością ciepła. Architektonicznie nie różnią się one od innych kominkow, ponieważ elementy konstruk­ cji ukryte są we właściwym korpusie kominko­ wym (patrz: rozdział „Kominki o zwiększonej wy­ dajności cieplnej".

rys. 115. P o ło ż e n ie p a le n is k a p o łą c z o n e g o z m ie jsc em d o biesiadow an ia: a) na p o z io m ie m ie jsc d o sie d ze n ia z o sa d zo n ym p a le n is k ie m i m ie jsc a m i w o k ó ł k o m in k a oraz m o żliw o ścią in d y w id u a ln e g o p rz y g o to w a n ia jed zen ia , b) o b n iżo n e w stosu n ku do p o zio m u p o d ło g i, z m o żliw o ś c ią sie d ze n ia w o k ó ł kom in ka, c) na p o zio m ie m iejsca do biesiadow an ia. rys. 116. K o m in e k d o p r z y g o to w y w a n ia jed zen ia , p o łą c z o n y je d n y m b o k iem a z e stołem . rys. 117. K o m in e k p r z e z n a c z o n y d o b iesia d o w a n ia w o k ó ł p a len isk a (patrz rys. 115a). rys. 118. K o m in e k w e w n ę tr zn y , p r z y s to s o w a n y do p rz y g o to w a n ia i sp o ży w a n ia jed zen ia . B laszan y ła p a cz d y m u p io n o w o p rze su w a n y , u m o c o w a n y na sta lo w y c h lin kach z rolkam i i ciężarkam i. Po zg a sze n iu ognia p a le n is k o m ożn a p r z y k r y ć ła p a czem dym u .

59

KOMINKI

123a

n

±

rys. 119. Ogólny widok korpusu kominkowego powstałego po rekonstrukcji otwartego paleniska. Dodatkowo dobudo­ wany z boku mały kominek jest przeznaczony do przygoto­ wywania posiłków (szczegóły patrz rys. 120 i 121). rys. 120. Szczegółowy widok kąta z małym kominkiem przeznaczonym do przygotowywania posiłków (blaszany łapacz dymu jest podłączony do przewodu kominowego kanałem dymowym). rys. 121. Podniesione palenisko małego kominka z urzą­ dzeniem do pieczenia na rożnie. rys. 122. Specjalna wielofunkcyjna ściana kominkowa. Po­ środku jest kominek do ogrzewania, po lew ej stronie mniejsze palenisko do gotowania, po prawej - wędzarnia. rys. 123. Ściana kominkowa przeznaczona raczej do kuchni lub kąta kuchennego, wizualnie połączonego z pom iesz­ czeniem mieszkalnym: a) kominek jako część p ły ty kuchen­ nej, b) płyta kuchenna umieszczona obok ściany z kom­ inkiem, 1 - palenisko kominka, 2 - palenisko do urządzenia nr 3, 3 - specjalne urządzenie do przygotowywania posiłków w wodzie lub na parze, 4 - łapacz dymu i pary, 5 - kuchenka elektryczna, 6 - zlewozmywak, 7 - miejsce na opał - dostar­ czanie opału z zewnątrz, 8 - palenisko do podgrzewania posiłku i wędzarni, 9 - piekarnik do podgrzewania jedzenia, 10 - wędziamia, 11 - przewód kominowy.

KOMINKI

KOMINKI

1.2.7. Połączenie kom inka z piecem rozw iązania plastyczne i funkcjonalne (rys. od 124 do 138) Niniejszy rozdział będzie interesował przede wszystkim właścicieli domków letniskowych, al­ tanek w ogródkach działkowych i wiejskich cha­ łup adaptowanych do celów wypoczynkowych, mniej natomiast właścicieli domków jednoro­ dzinnych, w których instaluje się dziś CO. Dla wymienionych wyżej obiektów letnisko­ wych (oprócz chałup) obok ogrzewania lokalne­ go charakterystyczna jest mała powierzchnia za­ budowy, wynikająca z aktualnych przepisów. Je­ dnak często pragnieniem właścicieli tych obiek­ tów jest posiadanie kominków. W związku z małą powierzchnią obiektu każdy szuka rozwiązania i sposobu, jak stworzyć wokół kominka odpowie­ dnie miejsce do wypoczynku. Trudniej znaleźć rozwiązanie, kiedy obiekt ma tylko jeden komin. Kiedy kominów jest więcej, kominek można usy­ tuować w dowolnym miejscu. Złożoność ta wyni­ ka z faktu, że kominek nie może być jedynym źródłem ciepła w obiekcie, że oprócz niego po­ winno być jeszcze inne, kuchenka lub piec, względnie oba urządzenia. Podane tu plany schematyczne prezentują przykłady rozwiązań przestrzennych i eksploata­ cyjnych kiedy domek ma jeden komin. I w takich wypadkach można zachować wolną przestrzeń wokoł kominka, który będzie skutecznym źród­ łem ciepła bez widocznego innego źródła. Ku­ chenka lub piec zostają bowiem umieszczone w sąsiednich pomieszczeniach mieszkalnych, bez względu na to, czy jest to sypialnia, czy kuchnia. Przy odpowiednim zapewnieniu przepływu po­ wietrza, można ogrzać cały obiekt, (patrz rvs 124-126) Bardziej odpowiednim i skutecznym rozwiąza­ niem będzie takie, w którym drugie źródło ciepła zostanie zainstalowane bezpośrednio w pokoju dziennym i będzie go ogrzewać. Jest to wygodne również dlatego, że w obiektach letniskowych pokój dzienny bywa największy i najczęściej używany. Regulowanie temperatury w pozosta­ łych pomieszczeniach, jak kuchnia lub sypialnia, staje się bardziej naturalne, ponieważ najwyższa temperatura wymagana jest w pokoju dziennym.

62

Powstaje w tedy jednak problem natury plastycz­ nej. Do jednego komina z dwoma przewodami musi zostać podłączone zarówno palenisko kom­ inka, jak i piec. Najgorszym rozwiązaniem jest umieszczenie pieca obok kominka. Zainstalowa­ nie obok siebie dwóch odmiennych pod wzglę­ dem plastycznym i funkcjonalnym źródeł ciepła tworzy dysharm onię, a kominek dobrze rozwią­ zany architektonicznie staje się w takich okolicz­ nościach mniej atrakcyjny. Usytuowanie pieca obok kominka należy uwzględnić już w fazie projektowania. W ybudo­ wanie w nęki obok paleniska pozwoli wstawić tam piec. W taki sposób można zapewnić bezpo­ średni dopływ ciepła do pomieszczenia, przy jed­ noczesnym ukryciu pieca i wyeksponowaniu kominka. W nękę można zasłonić kratą powodu­ jąc, że piec stanie się niewidoczny. Powyższe rozw iązania stosuje się wtedy, kiedy ze względów przestrzennych w nękę z piecem należy nie tylko um ieścić obok kominka, ale żeby w ychodziła w pomieszczeniu na tę samą stronę, co kom ora spalania kominka. Odpowied­ niejszym rozwiązaniem , uwzględniającym lepsze wyeksplonow anie korpusu kominka jest umiesz­ czenie w nęki z piecem zwróconej do pomiesz­ czenia pod kątem 90 stopni do otworu komory spalania. Przy odpow iednim rozwiązaniu przestrzennym obok kom inka należy usytuować piec kaflowy, a naw et w ybudow ać obok niego (jako elem ent

rys. 124 i rys. 125. Kominek umieszczony w pokoju dzien­ nym; kuchenka lub p iec w małej kuchni. A - pokój dzien­ ny, B - mała kuchnia, C - sypialnia, D - wejście, E- taras, 1 - kominek, 2 - płyta kuchenna. rys. 126. Kominek umieszczony w pokoju dziennym, płyta kuchenna lub p iec w pomieszczeniu kuchennym a w sypia­ lni je st dodatkow y piec: A - pokój dzienny, B - mała kuchnia, C - sypialnia, D - wejście, 1 - kominek, 2 - płyta kuchenna, 3 - p ie c na paliw o stałe. rys. 127. Piec umieszczony z kominkiem we wspólnej bryle. rys. 128. Piec um ieszczony obok otworu kominka we wnę ce z kratą. rys. 129. Inny wariant poprzedniego rozwiązania: piec we wnęce z kratą.

63

KOMINKI

KOMINKI

131 b

korpusu kominkowego) całą ścianę kaflową, roz­ wiązaną jak piec. Do paleniska pieca może być dostęp z miejsca za kominkiem, w którym można także usytuować aneks kuchenny. Przy niektórych typach kominków wolnostoją­ cych cały piec można umieścić za korpusem kominka. W ten sposób nie będzie widoczny od strony paleniska, pozostając trwałym elementem ogrzewanej przestrzeni, bez zbytecznych strat ciepła. Stosując odpowiednie rozwiązanie może pod względem architektonicznym powstać inte­ resująca bryła z kominkiem i ażurowym, plas-

tycznie wykonanym przewodem wentylacyjnym oraz piecem. Przez połączenie kominka z kuchenką, nad którą umieszczony jest plastycznie rozwiązany łapacz pary, może powstać bardzo atrakcyjne i praktyczne rozwiązanie, możliwe do zastosowa­ nia w domkach letniskowych. Kominek i kuchen­ ka będą jednak zwrócone w różnych kierunkach, do rozmaicie wykorzystywanych pod względem funkcjonalnym pomieszczeń czy aneksów. Spo­ sób ten jest wygodny w małych obiektach letnis­ kowych, w których chcemy wizualnie oddzielić

64

funkcjonalnie odm ienne części pomieszczenia (wypoczynkową od kuchennej itp.). Można to zrobić instalując ścianę ruchomą lub składaną, w zględnie kraty lub kotary. W wypadku, kiedy obiekt ma dwa kominy, istnieje szereg innych rozwiązań. Piec bowiem nie musi się znajdować tuż obok kominka, ale może być usytuow any w zupełnie innym miejscu. Przy istnieniu dwóch kominów możliwe jest roz­ wiązanie umożliwiające architektoniczne pow ią­ zanie kom inka z wnęką, w której umieszczono piec. Przy pewnym oddaleniu brył możemy mię-

rys. 130. Piec we wnęce obok kominka. Wnęka je st obró­ cona o 90 do otworu komory spalania. Nad piecem wyraź­ nie widoczne miejsce na drewno. Piec usytuowany na bocznej ścianie kominka. rys. 131. Plastyczne i funkcjonalne rozwiązanie kilku grzejników w jednym węźle cieplnym: a) rzut; A - pokój dzienny, B - aneks kuchenny, 1 - kominek, 2 - piec, 3 - płyta kuchenna, b) widok narożnika z kominkiem i piecem, c) widok rozwiązania pieca w połączeniu pokoju dziennego z aneksem kuchennym. rys. 132. Wolnostojąca ozdobna bryła grzejąca z komin­ kiem i kuchenką, nad którą umieszczony jest łapacz pary; a) rzut, b) widok, A - pokój dzienny, B - aneks kuchenny, 1 - kominek, 2 - płyta kuchenna z łapaczem pary.

KOMINKI

rys. 133. Przykłady rozwią­ zania połączenia pieca z kominkiem wolnostoją­ cym - piec umieszczony za korpusem kominkowym: a) piec wolnostojący zasłonię­ ty tylko z jednej strony, b) p iec wolnostojący zasłonię­ ty z dwóch stron, c) piec zupełnie ukryty we wnęce, której otwór można zasło­ nić kratą,- 1 - kominek, 2 - piec, 3 - płyta betonowa nad piecem, 4 - krata meta­ lowa, 5 - otw ory w ścianie dla usprawnienia p rzep ły­ wu powietrza. rys. 134. Kominek wolno­ stojący umożliwiający p o ­ dzielenie pomieszczenia, tak p o d względem archite­ ktonicznym, jak i funkcjo­ nalnym. Piec należy umieś­ cić bezpośrednio w pom ie­ szczeniu mieszkalnym tak, b y b ył niew idoczny z kąta wypoczynkowego i miejsca p rzy kominku: A - część wypoczynkowa pokoju dziennego, B - część stoło­ wa, C - kuchnia, D - taras, 1 - kominek, 2 - piec. rys. 135. Dwie bryły komin­ owe w pomieszczeniu m ie­ szkalnym. Do jednego ko­ mina jest podłączony komi­ nek, do drugiego piec. Ich usytuowanie w pomieszcze­ niu umożliwia plastyczne połączenie obu brył: a) rzut, b) widok. A -p o k ó j dzienny, 1 - kominek, 2 - piec, 3 - metalowa krata, 4 - p ół­ ka, 5 - możliwości podłącze­ nia kolejnych pieców.

135b

KOMINKI

KOMINKI

dzy nimi zawiesić na przykład półki, przez które można spoglądać do dwóch części jednego w ięk­ szego pomieszczenia. Rozwiązanie to jest bardzo atrakcyjne. Chcąc wizualnie oddzielić bryłę kominka od pieca lub wnęki z piecem, piec należy ustawić tak, by nie znajdował się pod tym samym kątem widzenia z kom inkiem - chodzi tu o sytuację przy spoglądaniu na kominek. Istnieje jeszcze jedno, atrakcyjne rozwiązanie, w którym kominek jest umieszczony przy jednej ścianie pomieszczenia, natom iast piec stoi w przeciwległym rogu, najlepiej przy wyjściu.

136b

W takim przypadku najlepiej umieścić palenis­ ko tak, by było dostępne z korytarza. W yklucza­ my w ten sposób m anipulowanie opałem w sa­ mym pomieszczeniu, jak również niepożądaną widoczność ognia w piecu. Pozwoli nam to sku­ pić swoją uwagę i wzrok jedynie na kominku. Ścianka kaflowa dodatkowo umożliwia stworze­ nie przytulnej atmosfery, jaka panowała przy starych kuchenkach kaflowych, lub tę, jeszcze nie tak dawną przy miejskich, pokojowych pie­ cach kaflowych. Rozwiązanie to jest jednak trud­ niejsze pod względem plastycznym, bowiem

obok kominka w pomieszczeniu znajduje się dru­ gi wyraźny elem ent dekoracyjny. Oczywiście zamiast aneksu kaflowego możemy w rogu pomieszczenia ustawić inny piec wolno­ stojący lub umieszczony we wnęce z kratą lub bez niej. To pomieszczenie możemy ogrzewać również przy pomocy zamaskowanego wym iennika ciep­ ła podłączonego do pieca znajdującego się w są­ siednim pokoju. Bez względu na techniczne roz­ wiązania kolejnego źródła ciepła, pozostaje ono zawsze elem entem pomieszczenia z kominkiem. Sytuacja ta zmusza nas do zastanowienia się nad sposobem urządzenia otoczenia, by nie tylko za­ dowalało nas pod względem funkcjonalnym, lecz również estetycznym. Należy wspomnieć o tym, że powyższe prob­ lemy nabierają zupełnie innego znaczenia przy zastosowaniu kominków o zwiększonej wydajno­ ści cieplnej (patrz osobny rozdział).

136c

rys. 136. Dwa kominy w pomieszczeniu mieszkalnym bmożliwiają usytuowanie kominka przy jednej ścianie, nato­ miast drugiego źródła ciepła w kącie pomieszczenia. Pomi­ mo tego, że bryły stanowią element jednej przestrzeni, sprawiają wrażenie oddzielnych. Piec kaflowy ma palenis­ ko dostępne z korytarza: a) rzut, b) widok kominka, c) widok pieca, A - pokój dzienny, B - korytarz, C - taras, 1 - kominek, 2 - piec.

69

P enney

^ ^ ¿ i J ’^

e^ ^ ^ Z

^ mieSZCZeniuKommek 1 P a n isk o płyty

7rys. 138. Połączenie kominka z piecem w postaci ceramicznej ściany kaflow e, w i™ • i, nagrzewanym powietrzem. aiiowej. W kominku zastosowano system ogrzewania

1.3. Możliwości umieszczenia materiału opałowego przy kominku

-------

KOMINKI

(rys. od 139 do 146)

Przy kominkach, w których pali się drewnianymi polanami, opał należy umieścić tak, by był pod ręką. Najprostszym rozwiązaniem jest ułożenie drewna w przenośnym koszu metalowym, wik­ linowym, lub wykonanym z różnie łączonego materiału. Zdarza się, że tego typu kosze, projek­ towane przez plastyków, mają wartość rzemieśl­ niczą, ba, nawet artystyczną. Kosz na opał jest jednak wygodny wtedy, kiedy obok kominka jest wystarczająco dużo miejsca i jego ustawienie nie przeszkadza ani siedzącym przy kominku, ani manipulującym przy nim. Odpowiednim rozwiązaniem zarówno eksploa­ tacyjnym, jak i architektonicznym jest wkompo­ nowanie miejsca na opał w bryłę kominkową. Ułożone polana mogą nawet spełniać funkcję dekoracyjną. W kominku, w którym dno paleniska jest wy­ wyższone nad podłogę, opał można umieścić pod paleniskiem. Rozwiązanie to niesie ze sobą pew­ ne niebezpieczeństwo. Może bowiem uniemoż­ liwić wbudowanie popielnika lub zsypu popiołu do umieszczonego niżej zbiornika oraz spowodo­ wać zachwianie prawidłowego dopływu powiet­ rza pod ruszt. Najpopularniejszym miejscem na

139a

139b

opał jest wnęka znajdująca się obok paleniska. Jest to sposób, który można zrealizować prak­ tycznie wszędzie, bez względu na położenie pale­ niska, jest wygodniejszy z punktu widzenia ma­ nipulacji drewnem, jak również bezpieczniejszy ze względów przeciwpożarowych. Do innych, mniej stosownych sposobów ułożenia drew na na­ leży jego umieszczenie nad paleniskiem lub w bocznej ścianie kominka. Interesującym rozwiązaniem jest ułożenie dre­ wna w miejscu, będącym częścią urządzenia mie­ szkania (np. ławy), we wnęce zamykanej drzw ia­ mi, itp. Przy częstej eksploatacji kominka, a więc w ię­ kszym zużyciu opału, najstosowniejsze jest roz­ wiązanie pozwalające na uzupełnianie drew na we wnęce z zewnątrz, z sąsiedniego pomiesz­ czenia lub niższej kondygnacji przy pomocy spe­ cjalnego dźwigu. Jest to dobry sposób zapobiega­ nia brudzeniu pomieszczenia przy przenoszeniu opału lub popiołu. Umieszczenie opału w kor­ pusie kominka jest wyraźnym elem entem kształ­ towania przestrzeni, nie należy go więc pomijać i niedoceniać.

139e

139c

139g

139h

rys. 139. Ułożenie opału we wnękach korpusu kominkowego: a) - d) miejsce na opał we wnęce pod paleniskiem, e) - g) miejsce na opał we wnęce obok paleniska, h) miejsce na opał we wnęce nad paleniskiem.

73

KOMINKI

141a

143b

rys. 140. Opał ułożony w bocznej ścianie kominka, prak­ tycznie niew idoczny od strony paleniska. rys. 141. Kominki z miejscem na opał obok paleniska. Przy­ kład wpływu proporcji na wygląd kominków, których ogó­ lna koncepcja je st w zasadzie taka sama: a) koncepcja pionowej ściany kominka, b) koncepcja poziom ej ściany kominka. rys. 142. Przykład plastycznej (materiałowej) koncepcji kominka - fugowany mur ceglany z otynkowaną białą komorą dymową. Na cały układ wyraźnie wpływa usytuo­ wanie wnęki na opał: a) wnęka równoległa do otworu paleniska, b) wnęka umieszczona za rogiem pod kątem 90 do otworu paleniska. rys. 143. Opał umieszczony w wymurowanej ławie obok kominka: a) strona zewnętrzna ław y je st biała, otynkowana, tworzy integralną część koncepcji plastycznej wnętrza, b) ściany ła w y wykonane z fugowanego muru ceglanego, rozwiązane tak, ja k cała ściana kominka.

74

75

1.4. Wpływ zastosowanego materiału na architektoniczne rozwiązanie kominka

rnMiNKl

(rys. od 147 do 153)

M ateriał w ykorzystany do budowy kominka w znacznym stopniu wpływa na wybór konstruk­ cji, a więc również na ostateczny wygląd bryły kominkowej. Ze w zględu na zastosowany m ate­ riał rozróżniam y kom inki kamienne, ceglane, be­ tonowe, tynkow ane, ceram iczne lub wykonane z połączenia różnych materiałów. Na czterech pierw szych rysunkach prezentuje­ my odm ienności w ostatecznym wyglądzie, wy­ nikające przede wszystkim z zastosowanego ma­ teriału. Oczywiście możliwa jest niezliczona ilość wariantów, ale we wszystkich sprawą decydującą jest to, że każdy m ateriał daje inne możliwości. Na przykład z kam ienia nie tylko nie należy wykonywać takiej konstrukcji jak ze stali, ale też przy jego użyciu nigdy nie osiągnie się dobrej widoczności ognia ze wszystkich stron.

Wybór materiału do budowy kominka jest bar­ dzo ściśle powiązany z całością rozwiązania w nęt­ rza. Należy jednak uważać, bowiem wnętrze po­ mieszczenia mieszkalnego w domu jednorodzin­ nym jest odmienne do wnętrza domku letnisko­ wego, altanki lub piwniczki. Ilość wykorzysta­ nych materiałów świadczy o gustach właścicieli i autorów koncepcji. We wnętrzach domków jed­ norodzinnych stosuje się bardzo często atrakcyjne kamienne licówki, od płyt o regularnych bądź nieregularnych kształtach, do łupanych kamien­ nych płytek o ciepłych barwach. Interesujący jest również fugowany nietynkowany mur licowy z cegieł lub kolorowe płyty ceramiczne, biały, gładki wapienny albo gipsowy tynk, bądź wy­ gładzony nieotynkowany beton, tzw. beton archi­ tektoniczny. W obiektach letniskowych, altankach

rys. 147. W pływ materiału na rozwiązanie architektoniczne kominka i widoczność ognia: a) kominek z cegieł (umożliwia zastosowanie łukowego sklepienia), b) - kominek z kamienia, c) kominek z betonu, d) kominek z blachy.

147a

rys. 144. Opał umieszczony w zamykanych wnękach, usytuowanych obok kominka, a) wnęka w ścianie kominka z widocznymi drzwiczkami, b) drzwiczki wnęki jako element drewnianej boazerii ściany. rys. 145. Przykłady „czystego transportowania opału do wnęki obok kominka Opał na dolnej kondygnacji jest nakładany do metalowego kosza wyposażonego w elektryczny kołowrotek a następnie transportowany do wnęki przy kominku. rys. 146. Wnęka na opał dostępna z sąsiedniego pomieszczenia (korytarza przedpo­ koju, magazynu itp), a) rzut. b) przekrój. A - pokój dzienny z kominkiem, B - pomie­ szczenie z wnęką na opał, 1 - wnęka na opał, 2 - drzwiczki wewnętrzne 3. drzwiczki zewnętrzne, 4 - układanie opału we wnęce, 5 - pobieranie opału do kominka.

76

147b

147c

147d

rys. 148. Pokryte białym tyn­ kiem kominki sprawiają z re­ guły wrażenie czystych pod względem plastycznym. rys. 149. Ściana kominkowa cała z cegły, z drewnianym gzymsem kominkowym. Po­ mimo różnorodności formy i bogactwa, dzięki wykorzy­ stanemu materiałowi w wer­ sji ostatecznej kominek jest pełen prostoty i spokoju. rys. 150. Kamień jest najod­ powiedniejszym materiałem, tam gdzie kominek wysta­ wiony jest na negatywne wpływy atmosferyczne. Sprawia wrażenie ciężkiego i masywnego. rys. 151. Proste połączenie białych otynkowanych ścian z fugowanym murem z ceg­ ły, drewnem lub kaflami ce­ ramicznymi umożliwia wiele rozwiązań: a) kombinacja białego tynku z cegłą; b) ta­ kie samo rozwiązanie jak w p. a), z dodatkowym wy­ korzystaniem drewnianych gzymsów kominkowych; c) białe tynki i ściana kaflowa kominka nadają charakter całej przestrzeni.

79

1.5. Ogólne zasady usytuowania kominka w przestrzeni

KOMINKI

(rys. od 154 do 158) Kominki sytuujemy najczęściej w holu, pokoju dziennym, stołowym lub w salonie, w którym przyjmujemy gości, po prostu tam, gdzie skupia się i prowadzi życie towarzyskie rodziny, bez znacze­ nia, czy jest to mieszkanie w kamienicy wielopięt­ rowej, domku jednorodzinnym czy letniskowym. W starych willach (czy domach jednorodzinnych) pomieszczenie z kominkiem można urządzić w pi­ wnicy, zwłaszcza jeżeli dom znajduje się na stoku i istnieje możliwość połączenia tego pomieszczenia z otoczeniem zewnętrznym. Problemem może stać się wówczas dostęp do pomieszczeń gospodarczych lub mieszkalnych. Atrakcyjnym miejscem dla kom­ inków są piwniczki w ogrodzie czy winnicy, przy urządzaniu których można popuścić wodze fantazji. W każdym razie praw idłow e usytuow anie kom inka zależy od indyw idualnego planu funkc­ jonalno-przestrzennego. Obowiązuje jednak za­ sada, że palenisko i kąt wypoczynkowy nie po­ winny być oddzielone strefą kom unikacyjną czy

154e rys. 152. Blaszany łapacz umożliwia wiele rozwiązań - można go zastosować u kom­ inka stojącego przy ścianie lub grzejnika wolnostojącego. rys. 153. Wykorzystanie różnych materia­ łów i kolorów kryje w sobie zawsze okreś­ lone niebezpieczeństwo nieudanego efek­ tu. W prezentowanym przykładzie efekt należy uważać za udany - łącznie z okaza­ łymi miedzianymi, plastycznie opracowa­ nymi gzymsami.

i piwniczkach można stosować także inne mate­ riały, jak kafle ceramiczne, grube tynki, masywne drewno, grubo ciosany kamień itp. Szczególnie szerokie rozwiązania architektoniczne i funkcjo­ nalne umożliwiają konstrukcje o powierzchni ze stalowej lub miedzianej blachy. Blachy stalowe

dodatkowo umożliwiają różne kombinacje kolory­ styczne. Przytulną atmosferę przy kominku mogą wytworzyć boazeria na ścianach, podłogi z drew ­ na lub korka, odpowiednie dywany i zasłony. Ważne jest także użycie ciepłych kolorów: żółci, czerwieni, brązu i koloru pomarańczowego.

80

rys. 154. Usytuowanie kominka w pomieszczeniu (przy optymalnym rozwiązaniu m iędzy kominkiem a miejscami do siedzenia nie ma komunikacji): a) kominek p rzy dłuższej stronie pomieszczenia - jeżeli w ścianie naprzeciw kom­ inka umieszczono szybę, to ogień z kominka się w niej odbija a okno umieszczone z boku umożliwia oglądanie krajobrazu, b) taka sama sytuacja jak w poprzednim wypa­ dku, z tym, że oszklone ściany znajdują się po stronie kominka - rozwiązanie to umożliwia nie tylko patrzenie w ogień, ale jednoczesne podziwianie krajobrazu, c) kom­ inek usytuowany p rzy krótszej ścianie pomieszczenia - uczucia zamkniętej przestrzeni można się pozbyć przez wybudowanie bocznej oszklonej ściany, d) kominek w rogu je st odpowiedni przede wszystkim do małych pomieszczeń, e) wysunięty kominek narożny umożliwia wygodne roz­ stawienie m ebli do siedzenia po trzech stronach kominka, f) kominek wolnostojący może dzielić duże pomieszczenie na dw ie lub kilka części. Uwaga: grubą przerywaną linią zaznaczono strefę komunikacyjną w pomieszczeniu miesz­ kalnym tak, by wszelkie czynności w pomieszczeniu od­ byw ały się poza miejscem do siedzenia p rzy kominku.

81

I

KOMINKI

bardziej wydajne źródło ciepła, miejsca do siedzenia nie musimy koniecznie ustawiać blisko ognia, bo­ wiem dodatkowe promieniowanie z kominka może być nieprzyjemne. Przestrzeń wokół kominka moż­ na powiększyć ustawiając lżejsze meble i zapew­ niając stały dopływ powietrza. Duże fotele chronią­ ce plecy przed zimnem stają się zbyteczne. Kominki usytuowane pośrodku ściany lub w rogu pokoju umożliwiają ustawienie mebli w półkole lub w kwadracie. Ponieważ ogień z kominka promie­ niuje na odległość około 2,5 m, możemy ustawić w kręgu 4-6 miejsc do siedzenia. Przy mniejszym ogniu, co umożliwia obecność innego źródła ciepła, krzesła można przesunąć bezpośrednio ku palenis­ ku. Zakładając, że domy jednorodzinne są ogrzewa­ ne centralnym ogrzewaniem, powinniśmy pamiętać, że w małych obiektach wypoczynkowych taki ro­ dzaj ogrzewania jest raczej wyjątkiem. W tym wy­ padku musimy zastosować inne formy ogrzewania, które często wraz z bryłą kominkową mogą tworzyć bardzo interesujące kompozycje. Dotyczy to zwłasz­ cza altanek, charakteryzujących się małą powierzch­ nią zabudowy. Specyficzne wymogi dotyczące usytuowania i woboru kominków będą stawiane przy budowaniu kominków w piwniczkach na terenie ogrodów lub winnic. Tu kominek będzie jedynym źródłem ciep­ ła. Sytuowanie kominków budowanych na zewnątrz (na trasie lub w ogrodzie) jest omawiane w oddziel­ nym rozdziale.

- - - - - - 1— 1---

l i m /

m

m

\

ftWIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIWUIIIUIIU iiiw n w iu iw iiiiiiiiiu n fliiu M ig g iiN u ig w illll 158a/2

155a 2 1

158a/1

roboczą. Z przestrzenią przed kom inkiem należy postępować tak samo, jak z każdą inną częścią funkcjonalną, a nawet ostrożniej. Przy planow aniu kominka należy pam iętać o położeniu okien i drzwi. Chcąc osiągnąć dobry rezultat należy kominek umieścić bądź w rogu, bądź przy stałej wolnej ścianie. M aksymalną przytulność można osiągnąć wpuszczając kom­ inek i miejsce wokół niego w podłogę. W ten sposób uda nam się tak ukształtow ać przestrzeń z kominkiem, że tylko osoba która napraw dę chce odpocząc, usiądzie przy nim ; wszystkie inne czynności odbywają się poza tym miejscem. Po­ wstaje więc jednofunkcyjna przestrzeń, którą przy zastosowaniu odpowiedniego rozwiązania można urządzić także w mniejszych obiektach. Nie bez znaczenia dla naszych odczuć jest chara­ kter pola widzenia, które otwiera się przed nami - spokoju nie powinny zakłócać drzwi zasłaniają­ ce nam widok, mocne światło itp. Interesująco wyglądają kominki zaramowane w oszklonej ścianie, otwierającej widok na ze­ wnątrz. Rama okienna wyznacza wtedy granice obrazu przyrody, zmieniającego się w zależności od pogody i pory roku. I odwrotnie, palenisko zwrócone ku oszklonej ścianie odbija płom ienie przenosząc ich widok na zewnątrz. Jedną z cech pokoju z kominkiem jest jego stosu­ nek do otoczenia i krajobrazu. Usytuowanie kom­ inka naprzeciw stale otwieranego okna jest nie­ odpowiednie ze względu na unikanie ciepła. Jeżeli w pokoju z kominkiem znajduje się jeszcze inne,

82

rys. 155. Przykłady przestrzennego rozwiązania powierz­ chni mieszkalnej z kominkiem widocznym nie tylko od strony części wypoczynkowej, lecz także z kąta stołowego i z tarasu. Kominek wolnostojący zawsze umożliwia zgro­ madzenie wokół ognia większej liczby osób: al) rzut po­ mieszczenia z kominkiem wolnostojącym, a2) widok, b) rzut pomieszczenia z kominkiem wolnostojącym, c) rzut pomieszczenia mieszkalnego z kominkiem wysuniętym; 1 - kominek, A - pokój dzienny, B - część wypoczynkowa, C - aneks stołowy, D - kuchnia, E - taras. rys. 156. Rozwiązanie kominka, będącego elementem ane­ ksu wypoczynkowego w pokoju dziennym. rys. 157. Kominek umieszczony w rogu, którego wydzielo­ na powierzchnia została podkreślona stałymi, wymurowa­ nymi ławami, ogradzającymi przestrzeń przed kominkiem. rys. 158. Maksymalne wydzielenie przestrzeni przed komin­ kiem można osiągnąć obniżając ją wraz z paleniskiem poniżej poziomu podłogi pokoju dziennego: al) widok, a2) przekrój, 1 - obniżony poziom podłogi 2 - poziom miejsc do siedzenia przy kominku, 3 - poziom podłogi w pokoju dziennym.

83

2

Konstrukcyjne zasady budowy kominka

2.1. Kominki ścienne

KOMINKI

□

(wbudowane i wysunięte) oraz kominki w olnostojące

2.1.1. Ogólne wiadomości o przekazywaniu ciepła w trakcie eksploatacji kominkow (rys. od 159 do 162) Istnieją trzy sposoby rozprzestrzeniania się ciepła z kominka w pomieszczeniu, promieniowanie, prze­

pływ ciepła i ogrzewanie przy pomocy przewodów. Dość ciepła przekazywana do pomieszczenia przez przewody w ścianach przylegających do kominka i murem kominka jest nieznaczna, natomiast prze­ ważająca ilosc ciepła dostarczana jest w postaci ciepła promieniującego i ciepła przenoszonego przez przepływ powietrza. Promieniujące ciepło jest z jednej strony przekazywane przez ogień, z drugiej zaś przez nagrzane przewody konstrukcji kominka, dostarczające nagromadzone ciepło przez pewien czas także po wygaszeniu kominka. Przy drugim sposobie warstwy powietrza nagrzewają się przy otworze paleniska, unoszą się w górę do sufitu i ochłodzone wracają do kominka. Ważne jest rów­ nież pole promieniowania cieplnego w pomieszcze­ niu, które określa nie tylko temperatura powietrza, lecz intensywność jego ruchu oraz ciepło powierz­ chni zamykających przestrzeń. Najwięcej promieniującego ciepła przedostaje się do pomieszczenia bezpośrednio z paleniska, przez jego otwór, nazywany powierzchnią pro­ mieniującą kominka. Wielkość tej powierzchni podaje się w cm- Wielkość ta musi być zgodna z rozmiarami w świetle otworu kominka. Kominki ścienne wbudowane z paleniskiem zamkniętym z trzech stron są nazywane kom­ inkami o jednostronnej powierzchni promienio­ wania, natomiast kominki z paleniskiem otwar­ tym z dwóch stron, kominkami o dwustronnej powierzchni promieniowania. Dlatego kominki, według stopnia otwartości paleniska, można po­ dzielić na kominki o jednostronnej, dwustronnej i trójstronnej powierzchni promieniowania. Kom­ inki wolnostojące z łapaczem dymu nazywane są kominkami o naokoło otwartej powierzchni pro­ mieniowania.

Przy projektowaniu kominków jako źródeł cie­ pła bardzo ważne jest pam iętanie o tym, że zw ię­ kszanie ilości i wielkości powierzchni prom ienio­ wania nie zwiększa proporcjonalnie wydajności cieplnej kominka. Najbardziej wydajnym źród­ łem ciepła są kominki o jednostronnej pow ierz­ chni promieniowania. Charakteryzują się one du­ żym promieniowaniem ciepła, małym zużyciem świeżego powietrza, a jednocześnie wysoką, i dlatego korzystną, tem peraturą gazów dym ­ nych. Efektem zwiększania powierzchni prom ie­ niowania jest nie tylko wchłanianie większej ilo­ ści powietrza, ale także wzrost ilości powietrza odprowadzanego. Kominek działa przy zasadni­ czo niższych tem peraturach gazów dymnych, ob­ niża się również jego wydajność cieplna. Przy otwartej powierzchni promieniowania kom­ inka wolnostojącego z otwartym naokoło palenis­ kiem wydajność kominka jest najniższa, ponieważ ilość wchłanianego powietrza jest największa a tem­ peratura gazów dymnych najniższa. Z powyższych faktów wynika, że kominków o du­ żych powierzchniach promieniowania nie możemy zainstalować w małych pomieszczeniach, wymagają one bowiem dużej ilości powietrza, które w małym pomieszczeniu można nagromadzić przez wielokrot­ ną wymianę powietrza na godzinę. Jeżeli potrzebna jest cztero lub wielokrotna wymiana, należy prze­ prowadzić pewne zabiegi, zapewniające dopływ świeżego powietrza i zapobiegające powstawaniu przeciągów i chłodu w pomieszczeniu. Sposoby wy­ liczenia i wymiarowania powierzchni promieniowarys. 159. Strefy promieniowania cieplnego, promieniowa­ nie poszczególnych typów kominków (powierzchnia pro­ mieniowania = otwór promieniowania = rozmiar otworu w świetle paleniska): a) kominek o jednostronnej pow ierz­ chni promieniowania, o skośnych bocznych ścianach pale­ niska, b) identyczny przypadek jak w p. a), kominek umie­ szczony w rogu, c) kominek o jednostronnej powierzchni promieniowania i o bocznych ścianach paleniska prosto­ padłych do otworu, d) kominek o przeciw ległych powierzc niach promieniowania, e) kominek o dwustronnej po w ie­ r z e n i promieniowania, f), g) kominki o trzystronnej p o w ie­ rzchni promieniowania, h), i) kominki o powierzchni promieniowania na całym obwodzie.

159c

_ T

□

IZ I □ X“

X

W /

\

1 59e

I

- i

1 - powierzchnia promieniująca (otwór palenisk. 2 - promieniujące ściany paleniska 3 - bezpośrednia wydajność cieplna ognia pc kominkiem 4 - promieniowanie cieplne ścian paleniska

1 59d

v -r

159h

87

KOMINKI

160a

KOMINKI

160b

nia są podane w rozdziałach „Komora spalania" i „Wymiarowanie kominków". Z wielkością powierzchni promieniowania zwią­ zana jest także wielkość strefy promieniowania cieplnego kominków. Na prezentowanych rzutach schematycznych podajemy nie tylko stosunek wie­ lkości strefy promieniowania ciepła do wielkości powierzchni promieniowania kominków, lecz rów­ nież kształtu rzutu i głębokości paleniska. Na przy­ kład w kominkach, posiadających głębsze palenis­ ka i jednostronnie otwartą powierzchnię promie­ niowania wielkość kąta strefy bezpośredniego pro­ mieniowania cieplnego ognia równa się od 100 do 130 , podczas gdy w takim samym kominku, które­ go głębokość osadzenia paleniska jest mniejsza, wielkość kąta strefy promieniowania jest większa - od 150° do 170°. Zbyt płytkie palenisko zwiększy wprawdzie strefę promieniowania, ale może jedno­ cześnie zmniejszyć bezpieczeństwo i jakość palenia się w kominku. Kominek może dymić a rozżarzone węgielki łatwo wypadają z paleniska. Głębokość i kształt paleniska wpływają także na rozmiary strefy prom ieniowania w kierunku pionowym. Wielkość strefy promieniowania i ilość przeniesionego do pomieszczenia ciepła są podane przez kąt ¡i, a kąt przedstaw ia wielkość strefy prom ieniow ania i ilość wytworzonego cie­ pła, unikającego niem al bezużytecznie przez komin do atmosfery. Przeróbki tylnej ściany zna­ cznie zmiejszą wielkość kąta /?, i wyraźnie zwięk­ szą wielkość kąta p. Dla tej proporcji ważną rzeczą jest określenie p u n k tu zerowego prom ie­ niowania paleniska, który powinien się znajdo­ wać 80-100 mm nad dnem paleniska (rusztu) i 20-50 mm za punktem dzielącym na dwie części głębokość paleniska. Od prawidłowego określe­ nia tego punktu zależy optym alne przekazywa­ nie ciepła paleniska do pomieszczenia. Należy wspomnieć, że głęboka komora spalania emituje niew iele ciepła i na mniejszą odległość przed kominkiem, ponieważ wydajność cieplna promieniowania szybko opada wraz z wzrastającą odległością. Promieniowanie ciepła rozprzestrze­ nia się na odległość około 2,5 m od swego źródła. Wzrost bezpośredniego promieniowania można dodatkowo osiągnąć przez zastosowanie m ateria­ łów licowych, zdolnych do odbijania energii ciep­ lnej; ściany paleniska należy wykonać z m ateria­ łów o najmniejszej przewodności cieplnej i od­ dzielić je cieplną izolacyjną warstwą.

162

-ii]

rys. 161. Intensywność promieniowania w stosunku do od­ ległości od źródła (przy temperaturze powietrza +14 C). rys. 162. Wydawanie użytkowego ciepła przez promienio­ wanie i przepływ: 1 - przepływ, 2 - promieniowanie.

89

KOMINKI

2.1.2. Kominki ścienne w budow ane i w ysunięte Głównym tematem niniejszego rozdziału są kom­ inki ścienne wbudowane. Pod względem budow­ lanym stanowią podstawowy typ (pomijając pale­ nisko pośrodku chaty człowieka prehistoryczne­ go), z ktorego stopniowo rozwinęły się inne. Kominki ścienne wbudowane mają szereg zalet, czego dowodem jest fakt ze są one najpowszechniej stosowane i najczęściej proponowane przez produ­ centów prefabrykowanych wkładek kominkowych. Kominki ścienne wbudowane są realizowane w dwóch podstawowych wariantach. Pierwszy stanowi kominek z kominem za lub obok palenis­ ka, drugi to kominek z kominem nad paleniskiem. V\ pierwszym wariancie palenisko połączone jest z kominem przez kanał dymowy. Zasada ta wykorzystywana jest także wtedy, kiedy kom­ inek instalujemy dodatkowo w gotowym wnęt­ rzu, tzn. również przy stosowaniu nowych kom­ inków z prefabrykatów. W takim wypadku bez większego problemu można do istniejącego kom­ ina zaprojektować stosowny kominek, lub też podłączyć do niego odpowiednią wkładkę kom­ inkową z prefabrykatów, której jakość i bezbłęd­ ne działanie gwarantuje producent. W drugim wariancie, w którym komin umieszczony jest nad paleniskiem od dziesiątków lat praktykowana jest teoria (Benjamin Thompson, Count of Rumford: Of Chimney Fireplaces), zgodnie z którą przez komin wydostaje się z paleniska nie tylko dym, ale jednocześnie w dół przenika do palenis­ ka zimne powietrze. Ważną rolę odgrywa tu pół­ ka dymowa z klapą dymową. Prezentujemy to graficznie na niektórych schematach. Z tych teoretycznych rozważań, sprawdzonych wielokrotnie empirycznie, wychodzimy również w naszej książce, chociaż pojawiają się niekiedy wątpliwości dotyczące tej teorii. Próbowano udo­ wodnić, że równoczesne wznoszenie się ciepłych gazów dymnych i przenikanie zimnego powiet­ rza przez jeden kanał dymowy jest sprzeczne z prawami fizyki. A jeżeli się tak dzieje, to mamy do czynienie z tzw. fałszywym powietrzem, które jest następstwem błędnego rozwiązania, niepra­ widłowej eksploatacji lub mylnego obliczenia przekroju komina - nieszczelności wkładek kom­ inowych, niewystarczającego nagrzania gazów

kominki

dymnych lub niedostatecznego dopływu świeże­ go powietrza. Oczywiście nie chcemy, by nasza książka stała się miejscem polemiki, czy też świadectwem sto­ pnia poznania problemu. Pragnęlibyśmy dyspo­ nować większą liczbą wyników różnych badań, jakie w Instytucie M ateriałów Opałowych w Londynie prowadził prof. P.O. Rosin. Przed­ miotem tych badań były problemy aerodynam iki otwartych kominków (Rosin: The Aerodynamics of Domestic Open Fires), w ramach których przepro­ wadził on szereg pomiarów na konkretnym mode­ lu, aby następnie opracować teoretycznie najkorzy­ stniejszy kształt kominka. Wyniki tych badań zo­ staną z pewnością wykorzystane w laboratoriach wielkich firm, zajmujących się produkcją wkładek kominkowych i budową całych kominków, a na podstawie których producenci będą w stanie zape­ wnić wymaganą jakość wyrobu i dokładnie okreś­ lić parametry eksploatacji. Nie staramy się w książ­ ce udawadniać czy też rozwijać danych technicz­ nych, bowiem mamy świadomość, że budowa kom­ inków ma nadal w większości wypadków charak­ ter działalności amatorskiej, w ramach której zda­ rzają się niedokładności, i to dosyć znaczne. Pamię­ tając o tym, w podanych przez nas instrukcjach dopuszczamy czasem możliwość większej toleran­ cji, wynikającej z praktycznych doświadczeń i ist­ niejących już realizacji.

Terminologia (rys. od 163 do 164) W celu ułatwienia czytelnikowi orientacji poda­ jemy terminologię, którą stosujemy w dalszej części książki. Rzut, przekrój, rzut aksonometryczny, to terminy wprowadzone na graficznych schematach dwóch podstawowych typów kom­ inka ściennego, w których owe elem enty wyrys_163 Terminologia stosowana w kominkach z kominem nad paleniskiem: a) rzut, b) przekrój pionowy, c) widok, dl aksonometria; 1 - przewód kominowy, 2 - komora dymowa, klapa dymowa - szyber, 4 - półka dymowa (zwrotne dno półki dymowej), 5 - gardziel, 6 - gzym s kominkowy, - szczelina, 8 - zasłona dymowa (nadproże paleniska), 9 otwor paleniska, 10 - ściana boczna, U - ściana tylna (część ukośna), 12 - dno paleniska, 13 - zsyp popiołu, 14 ognioodporna posadzka, 15 - ściana tylna (część piono­ wa) 16 - ruszt do zsypu popiołu, 17 - ściana kominkowa, 18 - zbiornik na popiół, 19 - otwór do wybierania popiołu.

90 91

KOMINKI

KOMINKI

Poszczególne elem enty konstrukcyjne kominka

¥

woru kominka o jedno, dwu, trójstronnie lub naokoło otwartym palenisku. Faktem pozostaje jednak to, że tak zrealizowane kominki (o ile nie dokonano w nich pewnych przeróbek) mają małą wydajność cieplną. Drugi sposób wynika z dążeń do maksymal­ nego obniżenia straty ciepła podczas eksploatacji kominka, nawet za cenę znacznego zmniejszenia otworu kominkowego. Przy takim określeniu wielkości otworu uzyskuje się o wiele niższe wartości. H. Dickmann ustalił zasadę, zgodnie z którą wielkość powierzchni otworu paleniska w cm2 powinna się równać wielkości objętości pomieszczenia w m 3 * 30. Zgodnie z powyższym wzorem pomieszczeniu o objętości 100 m' powinien odpowiadać kom­ inek posiadający otwór paleniska o powierzchni 3000 cm2, tzn o wymiarach 50 x 60 cm. Stwier­ dzono, że w takim kominku istnieje potrzeba dwukrotnej wymiany powietrza w pomieszcze­ niu na godzinę, więc nie jest konieczne przedsię­ wzięcie żadnych innych środków, które pomog­ łyby doprowadzać świeże powietrze. Jeżeli z ja­ kichkolwiek powodów, zwłaszcza plastycznych, zainstalowany zostanie kominek z większym ot­ worem paleniska, należy się liczyć z koniecznoś­ cią doprowadzenia powietrza do palenia z ze­ wnątrz lub sąsiednich pomieszczeń. Trzeci sposób obliczenia powierzchni otworu paleniska w zależności od wielkości pomieszcze­ nia, opisuje J. Kószó, podając konkretne dane, zgodnie z poszczególnymi typami kominków. Według tych danych powierzchnia otworu pale­ niska mieści się w przedziale tolerancji, dotyczą­ cej wymiarów podanych w pierwszym wypadku. W kominkach o jednostronnie otwartym palenis­ ku stosunek powierzchni otworu kom inka do powierzchni pomieszczenia wynosi od 1:60 do 1:70, w kom inkach o dwustronnym otwarciu pa­ leniska od 1:50 do 1:60, w kom inkach otwartych z trzech stron od 1:40 do 1:50, natomiast w kom in­ kach wolnostojących z otwartym naokoło paleni­ skiem od 1 : 30 do 1 : 40. Kolejnym czynnikiem mogącym mieć wpływ na wielkość otworu pale­ niska jest istniejący komin, do którego kominek powinien zostać podłączony. Przy wystarczającej wysokości komina (8-12 m) jego przekrój wynosi mniej więcej 1/10 powierzchni otworu paleniska, więc obowiązuje zasada odwrotna przy której

K o m o ra s p a la n ia (rys. od 165 do 175)

stępują. Dotyczy to klasycznego kominka ścien­ nego z kominem nad paleniskiem i kominka ściennego z kominem za lub obok paleniska, podłączonego do przewodu kominowego. Pod względem konstrukcyjnym kominki te składają się z dwóch podstawowych części, a mianowicie właściwego korpusu kom inkowego i komina. Podana terminologia występuje prak­ tycznie u wszystkich typów kominków, tj. ścien­ nych wysuniętych, dostawianych i wolnostoją­ cych, z widocznym ze wszystkich stron ogniem. Kominki wolnostojące różnią się w sposób zasad­ niczy pod względem kształtu komory spalania, paleniska i komory dymowej. Różnice te prezen­ tujemy w rozdziale „Kominki wolnostojące". Charakterystykę poszczególnych typów kom­ inków prezentujemy w poprzedniej części patrz „Architektoniczne, funkcjonalne i konstrukcyjne zasady projektowania kominków".

164b

7 1 ^ , rJnin°l°9 ,a dotycząca kominka z kominem za lub obok paleniska: a) rzut, b) przekrój pionowy; 1A - prze­ wód kominowy przystosowany i wykorzystywany jako zbiornik sadzy i popiołu, 2 - komora dymowa, 20 - kanał dym owy (czopuch), 21 - zbiornik sadzy i popiołu, 22 - otwor do wybierania, 23 - dźwignia regulacyjna klapy przy zsypie popiołu, 24 - zasuwa oddzielająca zbiornik popiołu i sadzy od przewodu kominowego, 25 - zewnętrzna (ar­ chitektoniczna) osłona kominka; pozostałe numery - patrz oznaczenia na poprzednim rysunku.

Instalując kom inek pragniemy, aby dobrze od­ prowadzał dym, przyjem nie ogrzewał, nie powo­ dował przeciągów w pomieszczeniu w którym jest usytuowany, miał dostateczne zabezpiecze­ nie przeciwpożarowe, jak również by łatwo go było czyścić i napełniać. Większość tych prag­ nień zależy od rozwiązania konstrukcyjnego ko­ mory spalania, od jej funkcjonalności i rozwiąza­ nia architektonicznego. O kształcie komory spalania decyduje umiesz­ czenie kominka, który może być wbudowany w ścianę, w ysunięty lub wolnostojący. W zależno­ ści od rodzaju kominka palenisko może być otwar­ te z jednej, dwóch, trzech lub ze wszystkich stron. Na rozmiary kominka mają w zasadzie wpływ dwa czynniki. Mogą nimi być albo wielkość pomie­ szczenia, o ile wraz z kominkiem projektowany jest nowy komin, albo istniejący już komin, do którego zostaje podłączony projektowany kominek. W pierwszym w ypadku obowiązuje pewna za­ leżność między wielkością otworu komory spala­ nia (otworem kom inkowym lub otworem palenis­ ka) a wielkością pomieszczenia. Przy praw idło­ wym zw ym iarow aniu można uzyskać żądaną wy­ dajność cieplną, bez zbytecznej, dużej wymiany powietrza w pomieszczeniu, uniemożliwiając po­ wstawanie niepotrzebnych przeciągów. Na pod­ stawie em pirycznych wyliczeń można ustanowić optymalne wym iary otworu komory spalania. Mimo, iż w yniki uzyskane z wyliczeń wydają się często różne, realizow ane przykłady są dowodem na możliwość ich zastosowania przy prawidło­ wym uw zględnieniu pozostałych rozwiązań (usy­ tuowanie, wysokość, sposób wykonania komina, usytuow anie kom inka w pomieszczeniu, wystar­ czająca ilość pow ietrza potrzebna do palenia). Dotychczas jednym z najpopularniejszych i najczęściej stosow anych u nas sposobów jest zachowanie proporcji pow ierzchni otworu k o m ­ inkow ego do pow ierzchni podłogi pom ieszcze­ nia. Pow ierzchnia otworu kom inka zajm uje w da­ nym w ypadku ok. 1/45-1/65pow ierzchni podłogi pomieszczenia. Dane te mniej więcej odpowiada­ ją potrzebom przy projektow aniu wielkości ot­

92 93

KOMINKI

powierzchnia otworu paleniska w cm- równa się przekrojowi komina w cm: * 10. Powyższe dane mają charakter orientacyjny i za­ leżą nie tylko od przekroju, ale także od wysokości komina. Doświadczalnie stwierdzono, że powierz­ chnia otworu kominka może być 6-15 (i więcej) razy większa od przekroju przewodu kominowego. Dolna granica jest charakterystyczna dla niskich kominow (ok. 4,0 m). Otwór kominka wpływa nie tylko na wygląd bryły i widoczność ognia, lecz również na moc promieniowania ciepła. Otwór niższy stwarza lep­ sze warunki do palenia, natomiast wyższy pozwala lepiej widzieć ogień. Najpopularniejszym kształ­ tem otworu jest poziomy prostokąt o stosunku boku 4 3 (tzn. 1 : 0,75). Stosunek szerokości do wysokości otworu kominkowego wpływa zarówno na wielkość otworu paleniska, jak i na typ kom­ inka. U kominków wymienionych na tablicach wyliczeń stosunek boków A : B (A - szerokość otworu, B - wysokość otworu) jest następujący: - u kom inkow otwartych z jednej strony waha się w przedziale od 1 : 0,83 (u najmniejszych kominkow) do 1 : 0,60 (u największych): - u kom inków otwartych z dwóch stron od 1 : 0,88 do 1 : 0,75;

- u kom inków otwartych z trzech stron od 1 : 0,76 do 1 : 0,68: - u kom inków wolnostojących od 1 : 0,66 do 1 : 0,63, Powyższe proporcje otworów można oczywiście zmieniać, zgodnie z projektem plastycznym kom­ inka. W wypadku otworów wybudowanych wyżej nad podłogą głębokość paleniska będzie większa, w wyniku czego następuje obniżenie bezpośred­ niego promieniowania cieplnego ognia. Podstawę wewnętrznych wymiarów kominka stanowi szerokość otworu kominkowego, z której wyprowadza się pozostałe wymiary, zwłaszcza głębokość paleniska. Chcąc zapewnić promienio­ wanie jak największej ilości ciepła, należy dokład­ nie i prawidłowo wymierzyć głębokość paleniska. Dlatego palenisko nie może być głębokie, a głębo­ kość ta winna się równać mniej więcej 1/2-2/3 szerokości otworu kominkowego. Głęboka komora spalania emituje małą ilość ciepła i to na mniejszą odległość przed komin­ kiem, bowiem wydajność cieplna promieniowania wraz ze wzrastającą odległością szybko spada. Promieniowanie ciepła rozprzestrzenia się skute­ cznie mniej więcej na odległość 2,5 m od źródła. W celu jak najlepszego wykorzystania bezpo-

KOMINKI

166b

—

1

166d rys. 165. Komora spalania: a) przekrój pionowy, b) widok, A - szerokość otworu kominkowego, B - wysokość otworu kominkowego, C - głębokość paleniska, D - szerokość ściany tylnej komory spalania, E - wysokość pionowej ściany tylnej.

dolnej biegnie pionowo, prostopadle do rzutu paleniska w 1/3 do 2/5 swej wysokości załamuje się w kierunku szczeliny dymowej. W górnej części, tuż pod szczeliną w tzw. gardzieli biegnie znów pionowo. Obecny kształt kominka jest wy­ nikiem długiego rozwoju. Ludzie bowiem zro­ zumieli, że ogień płonący przy ścianie nagrzewa ją, a to wtórne promieniowanie może dać dodat­ kowe ciepło. W Anglii pojawiają się coraz bar­ dziej ekonomiczne i oszczędne kominki. Autorem dzisiejszej tylnej ściany paleniska jest angielski szlachcic Rumford, który skonstruował ścianę po­ chyloną nad paleniskiem tak, by ilość odbitego ciepła była większa. Do dnia dzisiejszego ściana ta jest nazywana ścianą Rumforda. Pod względem wymiarów szerokość i wyso­ kość tylnej ściany paleniska zależy od wielkości jego wejściowego otworu. Na przykład otworowi paleniska o wymiarach 600 * 500 mm odpowiada ściana tylna o szerokości 360 mm i wysokości 250 mm w części pionowej.

rys. 166. Stosunek kominka ściennego do przewodu kom­ inowego: a) p rzew ó d kom inowy umieszczony nad komorą spalania (paleniskiem): b) przew ód kominowy umieszczony za komorą spalania; c) przew ód komina umieszczony obok komory spalania; d) widok kominka ściennego wbudowa­ nego z widocznym korpusem komina w kształcie kola obok komory spalania.

średniego prom ieniow ania ognia w pomieszcze­ niu należy praw idłow o wymierzyć nie tylko głę­ bokość kom ory spalania, ale i całą jej konstruk­ cję. Ściany boczne pow inny być ukośne w sto­ sunku do ściany przedniej otworu (zalecany kąt 20 do prostopadłej prowadzonej po przedniej krawędzi paleniska). W ten sposób otrzymamy poziomy otwór w kształcie trapezu, zwrócony do pomieszczenia. Ważną rolę przy odbijaniu ciepła odgrywa także tylna ściana paleniska. W części

95

KOMINKI

1

Wysokość ukośnej części ściany tylnej komory spalania x zależy od: - wysokości otworu kominka = B (wielkość otworu została określona z góry), - projektowanej zasłony dymnej (nadproże ot­ woru) (150-200 mm) = KC, - wysokości tylnej ściany pionowej BI, która równa się 1/3-2/5 całkowitej wysokości, B + KC, - górnej pionowej części ściany tylnej S pod szczeliną (w tzw. gardzieli), wynosi 80-100 mm. W ten sposób wymiary ukośnej części ściany tylnej B2 można wyliczyć według następującego wzoru: B2 = (B + KC) - (B2 + S). Obok promieniowania energii cieplnej ukośna ściana tylna nadaje kierunek wznoszeniu się i od­ prowadzaniu ciepłych gazów w procesie spala­ nia, obniża więc straty ciepła, unikającego bez­ pośrednio z paleniska do komina. Kształt ściany umożliwia zainstalowanie półki dymowej, pom a­ gając tym samym ukierunkować opadające zim­ ne powietrze w przewodzie kominowym. Dodatkowo można zwiększyć prom ieniowanie ścian bocznych i ściany tylnej stosując m ateriały licowe, mające zdolność odbicia energii cieplnej, np. różne rodzaje blach, których skuteczność od­ bicia wynosi 80-95%. Dużą uwagę należy również zwrócić na w łaś­ ciwe dno komory spalania (palenisko). Kon­ strukcja dna może być prosta, składająca się z równej płyty, na której bez zbędnych przeró­ bek ułożony jest opał, lub może być bardziej złożona. Bardzo ważną rzeczą jest prawidłowy wybór materiału z którego konstruujemy dno paleniska. Zasadniczo powinno się stosować takie m ateriały budowlane, które są odporne na wysoką tem ­ peraturę, np. cegły szamotowe, kamień lub beton żaroodporny. Do cieplnych m ateriałów izolacyj­ nych, które uniemożliwiają przenikanie wyso­ kich tem peratur do sąsiednich konstrukcji (stro­ pów, drewnianych ścianek działowych i przepie-

0 i

1

ni

]

167b

0

ta

167c

168

UZI

167 C*lkow>™ wysuń,ęte kom,nk, podłączone kanałem dymowym (czopuchem) do przewodu

rys. 168 Komu, obok palemska kom,nka otwartego z dwóch stron, wysuniętego do pomieszczenia. rys. 169. Wkładk, kommkowe z prefabrykatów (system Rósłer) umożhwiaiące realizacje różnych tvnów

KOMINKI

I

M

■ 169a

169b

169c

rzeń) zaliczamy: płyty na bazie azbestu, szkla­ nych i m ineralnych włókien, płyty Izomin, Fib­ rex itp. Mając na uwadze podłogę, dno paleniska moż­ na um ieścić na różnej wysokości. Zależy to od koncepcji konstrukcyjnej i funkcjonalnej całej bryły kominkowej. Chcąc, by kom inek był nie tylko nastrojowym elem entem wnętrza, ale także wydajnym źródłem ciepła, dno paleniska pow in­ no być umieszczone jak najniżej, przy samej pod­ łodze. Stosując takie rozwiązanie przy przepły­ wie powietrza unikam y powstawania tzw. głu­ chych kątów. Ciepłe powietrze, nisko przy ziemi wraca od sufitu i okien (gdzie ulega schłodzeniu) z powrotem do kominka. Najłatwiejsze jest to przy kom inkach m inim alnie podwyższonych nad podłogą (20-30 mm). Takie m inim alne podniesie­ nie dna paleniska ułatw ia również jego czysz­ czenie. Opuszczając ruszt 100-120 mm pod po­ ziom dna kom inka można (po włożeniu węgla drzewnego) wykorzystać go do pieczenia na roż­ nie. Palenisko umieszczamy na wysokości 800-900 mm tylko wtedy, kiedy ma służyć do specjalnych celów, np. do przygotowyw ania po-

siłków. Przy takim wykorzystaniu kominka nale­ ży pam iętać zarówno o poziomie dna, jak i cało­ ściowym rozwiązaniu konstrukcyjnym. Dzięki opuszczeniu paleniska i miejsc do siedzenia wo­ kół kominka poniżej poziomu podłogi, uzyskuje­ my nie tylko wolną przestrzeń wypoczynkową, ale stwarzamy w ten sposób lepsze przesłanki do ogrzewania pomieszczenia. Ogień lepiej się pali, kiedy pod dnem palenis­ ka przepływa powietrze. W tym celu dno palenis­ ka wyposażamy w ruszty, różniące się od siebie kształtem, wielkością i wysokością. Z reguły ro­ dzaj rusztu zależy od konstrukcji kominka. Przy prostych konstrukcjach ruszt tworzą zespawane kawałki prętów lub płaskowników stalowych. Kominki reprezentacyjne mają ruszty żeliwne, różnie profilowane i ozdobione. Ważne jest odpowiednie wym ierzenie rusztu tak, by drew no na nim ułożone nie wypadało z kominka lub niespalone wpadało do popiołu. Dlatego przednią część rusztu wykonaną z żelaz­ nych prętów wygina się nieznacznie w górę, tworząc blokadę. Kształt rusztu, nieznacznie zmniejszony, powinien odpowiadać rzutowi pale-

96 97

KOMINKI

KOMINKI

rys. 170a. Ukośne boczne ściany komory spalania.

Jeżeli nie chcemy podnieść ognia nad dno paleniska, możemy ruszt umieścić bezpośrednio na płaszczyźnie płyty paleniska. N ajodpowied­ niejsze są produkow ane u nas ruszty proste, wy­ konane z żeliwa. Przy takim rozwiązaniu potrze­ bny jest zbiornik na gromadzenia popiołu.

rys. 170b. Schemat przekroju do obliczenia wysokości na­ chylonei części ściany tylnej komory sprania. rys. 171. ilość energii cieplnej odbitej od rożnych materia­ łów: 1 - łupek 2 - emalia. 3 - porcelana 4 - dachówka, 5 - cegły. 6 - blacha stalowa 7 - mosiądz 8 - stal (nie­ rdzewna). 9 - blacha aluminiowa /I - pochłanianie, B - od­ bicie.

niska. Optymalna odległość rusztu od dna paleni­ ska powinna wynosić 50-70 mm. O dstęp ten jest wystarczający dla dopływu pow ietrza i grom a­ dzenia popiołu; przy tym nie narusza wyglądu kominka, ponieważ niemal zlewa się z jego dnem. rys. 172. Ruszt na poziomie paleniska wyposażony w bla szany popielnik: 1 - ruszt wyjmowany, 2 - blaszany pojem ­ nik, 3 - doprowadzenie powietrza.

rys. 173. Ruszt na poziomie dna paleniska ze zsypem popiołu do zbiornika: 1 - dno kominka, 2 - ruchomy ruszt, 3 - dopływ powietrza, 4 - zbiornik na popiół, 5 - zamykany zsyp popiołu, 6 -szczelina do doprowadzenia powietrza, 7 - linka metalowa w stalowej rurce, 8 - rowek prowadzący do stalowego cięgna 8A - poziom y przekrój stalowego cięgna. rys. 174. Ruszt na poziom ie dna paleniska ze zsypem popio­ łu do zbiornika: 1 - ruszt, 2 - dno popielnika, które tworzy zasuwa z blachy stalowej, 3 - uchwyt zasuwy, 4 - zsyp popiołu, 5 - fragment kierowania zasuwy w węglarce, 6 - palenisko.

174

Niezmiernie ważną rzeczą jest prawidłowy spo­ sób usuwania popiołu i wybierania niespalonych resztek. Wyjmowanie popiołu szufelką i wsypy­ wanie do przyniesionego pojemnika jest czynnoś­ cią niewygodną, co więcej, przesypywanie powo­ duje unoszenie się w powietrzu kurzu i popiołu. Można tego uniknąć wprowadzając odpowiednie zmiany bydowlane i konstrukcyjne dna paleniska. Istnieje szereg sposobów usuwania popiołu. W wpadku rzadkiego i krótkotrwałego używania kominka wystarczy umieścić pod rusztem ruchomy blaszany pojemnik z uchwytem do wybierania po­ piołu podczas czyszczenia. Kiedy pojemnik jest pełen, ruszt się podnosi a pojemnik opróżnia. Za­ miast pojemnika na dno można umieścić wysuwa­ ny popielnik ze stalowej blachy. Jeżeli kominek jest używany przez cały rok, a nawet codziennie, sprawę usuwania popiołu należy rozwiązać wpro­ wadzając pewne zmiany i udogodnienia w kon-

48538923484853530200005302005302005348534823484800025323234823

2

99

KOMINKI

strukcji budowlanej. Możliwe są dwa sposoby: pie­ rwszy polega na umieszczeniu, na niższej kondyg­ nacji pod kominkiem większego popielnika, drugi na wmurowaniu oddzielnej studzienki w dolnej rozszerzonej części, będącej zbiornikiem o większej pojemności Popiół wpada przez otwór zsypowy bezpośrednio do popielnika lub zbiornika. Otwór zsypowy powinien byc szczelnie połączony z po­ pielnikiem tak by zapobiec przenikaniu unoszące­ go się popiołu przez nieszczelne złącza. Uszczelnić należy także drzwiczki popielnika. Dostęp do

drzwiczek powinien się znajdować na zewnątrz, jeżeli oczywiście położenie kominka na to pozwoli, ułatwia to bowiem manipulowanie popielnikiem. Takie rozwiązanie jest możliwe wtedy, kiedy kom­ inek jest wbudowany przy ścianie zewnętrznej. Pozwala również na doprowadzenie powietrza, nie­ zbędnego do palenia. W ten sposób powstaje bar­ dziej skomplikowana konstrukcja dna paleniska, zwłaszcza jeżeli dotyczy specjalnego dopływu po­ wietrza do komór z nagrzanym powietrzem, w celu podniesienia wydajności cieplnej kominka.

175a, b, c,d

175e, f. g. h przyniesionego pojemnika, bj^ u ń w w łtżon y n srt^ m ch om ym b l ^ Wybierać szufeIk4 > przesypyw ać pod rusztem umieszczonym na stałe e f q hi przvkladv m rżanym popielnikiem, c, d) ruchomy blaszany popieli (studzienki lub naczynia które iz io L w Ł e ś ć F T P < > p i o h i do większych zbiornik,

KOMINKI

Zamknięcie otworu kom inkowego i łapacze iskier (rys. od 176 do 191) Palenisko stanowi nie tylko podstawową, funkc­ jonalną'część kominka, ale równocześnie wyraź­ ny elem ent plastyczny. 1 dlatego ważny jest zaró­ wno m ateriał zastosowany przy konstrukcji kom­ inka, jego bezpieczeństwo, ochrona miejsca wo­ kół kom inka oraz funkcja urządzeń zabezpiecza­ jących, jak i ostateczny wygląd całej bryły. Ten ostatni wymóg bardzo często decyduje o pozio­ mie plastycznym i dekoracyjnym kominka. W celu uzyskania lepszego promieniowania cie­ pła, należy wybrać płytszą komorę spalania, która może jednak powodować częste i niebezpieczne w ypadanie iskier i rozżarzonych węgielków. Aby temu zapobiec, otwór kominkowy często jest wy­ posażony w specjalne urządzenie zabezpieczające, tzw. łapacz iskier, w postaci różnego rodzaju me­ talowych krat żaluzjowych lub tzw. ekranów, za­ wieszonych na szynie po obwodzie otworu paleni­ ska. Czasami rolę łapacza iskier spełniają gęsto zawieszone metalowe łańcuszki, a przy starych kominkach stosowano rzadkie metalowe tkaniny, podobne do kolczug. Występujące w tej samej roli drzwiczki metalowe o różnych kształtach mogą też stanowić interesujący elem ent dekoracyjny otworu kominkowego. W czasie, kiedy kominek jest wygaszony, upiększają one jego wygląd, za­ słaniając zadymiony otwór paleniska. Wymienione typy osłon zabezpieczających, krat i drzwiczek pełnią nie tylko funkcję łapacza is­ kier, ale również zmniejszają powierzchnię wchła­ niającą otworu komina, powodując tym samym wzrost tem peratury gazów dymnych, a w następs­ twie tego wydajność cieplną kominka. Obok m etalow ych wyjmowanych czy przesu­ wanych drzwiczek są stosowane szyby z żarood­ pornego szkła. Zasłaniające palenisko szyby uniem ożliwiają wprawdzie rozpryskiwanie się is­ kier, lecz równocześnie hamują dostęp powietrza do paleniska. Powstaje w ten sposób konieczność dodatkow ego doprowadzania powietrza. Przez szklane szyby ogień jest wprawdzie lepiej wido­ czny, niż przez kraty, jednak eliminują one bez­ pośredni kontakt człowieka z ogniem (dotyczy to wszystkich rodzajów osłon). Przeróbki konstrukcyjne takiej osłony są dosyć kłopotliwe. Szyby muszą być luźno osadzone w ra­ mach, ponieważ przy rozszerzaniu się pod wpły­ wem ciepła mogłyby bez potrzebnego luzu popę­ kać. Umocnione są jedynie taśmami uszczelniają-

176 rys. 176. Palenisko kominka otwarte z trzech stron jest efektowne pod względem plastycznym, ale stosunkowo trudne p o d względem konstrukcyjnym.

cymi z włókien azbestowych i włożone w metalo­ we ramy. Metal nie może dotykać bezpośrednio szyby. Szyba łatwo ulega zakopceniu, lecz również łatwo daje się wyczyścić. Kopceniu można zapobie­ gać wybierając przekrój komina i ciągu zgodny z ostateczną ilością odprowadzanych gazów dym­ nych. Niezbędne jest prawidłowe wymierzenie i ustawienie dopływu świeżego powietrza. Obok rusztu, za szybami należy umieścić przewody do­ prowadzające powietrze tak, by strumień powiet­ rza dostawał się do ognia i na słup gazów dymnych z boku, co zapobiegnie zakopceniu szyb. Przy nowszych typach kominków skonstruowa­ nych tak, by uzyskiwać większą wydajność ciepła, otwór paleniska wyposażony jest w metalowe drzwiczki, umożliwiające całkowite zamknięcie otworu. Drzwiczki są z grubej blachy lub żeliwne. Przeważnie są o pełnych ściankach, często z moty­ wem dekoracyjnym, lub ze szkła żaroodpornego, osadzonego w ramach. Drzwiczki bywają też ele­ mentem wkładek kominkowych. Przy spalaniu mogą być otwarte lub zamknięte. Konstruowane są tak, by nawet otwarte nie stanowiły elem entu zakłócającego ogólny wygląd kominka. Przenośne łapacze iskier, metalowe czy z żarood­ pornego szkła, nie są elementem konstrukcyjnym kominka, stanowią jego funkcjonalny dodatek.

KOMINKI

KOMINKI

rys. 178. Kominek ścienny z cegły wbudowany w niską ścianę kominkową z widocznym okazałym korpusem kominowym. Otwór kominka wyposażony w łapacz iskier, dający się zasunąć do szczeliny w ściance obok paleniska. Za tą ścianą ukryty je st grzejnik: a) poziom y przekrój przez komorę spalania, b) widok kominka z wysuniętą osłoną przeciw iskrom, c) pionow y przekrój przez kominek; 1 - ruchomy łapacz iskier wykonany ze szkła żaroodpornego, kraty m etalowej lub plecionki w metalowej ramie, 2 - szczelina do zasuwa­ nia łapacza iskier, 3 - palenisko, 3A - ruszt, 4 - wnęka na drewno, 5 - kieru­ nek przesuwu łapacza iskier, 6 - popielnik z blachy, 7 - klapa, 8 - dźwignia klapy, 9 - korpus komina, 10 - otwór do czyszczenia, 11 - dopływ powietrza. rys. 179. Rozwiązanie metalowego zamknięcia otworu kominka, na podob­ nej zasadzie, co przykład z poprzedniego rysunku.

rys. 177. Fragment otworu kominka, wyposażonego w me­ talowe drzwiczki zamykające palenisko.

rys. 180. Palenisko kominka o dwóch, przeciwległych otwartych stronach, wyposażonych w dające się zamknąć szyby żaroodporne łapacza iskier: a) rzut kominka; 1 -przesuw ana szyba ze szkła żaroodpornego - rozwiązanie to umożliwia otwieranie tylko połow y otworu, 2 - palenisko, 3 - przewód kominowy, 4 - wariant z szybami na zawiasach umożliwiającymi otwarcie całego otworu paleniska, b) fragment rozwiązania konstrukcyjnego szyb przesuwanych; 1 - szkło żaroodporne, 2 - azbest, 3 - metalowa rama, 4 - prowadnice metalowe, 5 - łożysko kulkowe. rys. 181. Wyprodukowana przem ysłowo wkładka kominkowa z zamknię­ ciem paleniska - szybą żaroodporną w metalowej ramce, spełniającą rolę drzwiczek obrotowych lub wysuwanych: a) kominek z zamkniętym palenis­ kiem, b) kominek z wysuwanym zamknięciem paleniska, c) kominek z drzwiczkami obrotowymi (system SUPRA).

181

KOMINKI

rys. 182. Zamknięcie otw o­ ru kominkowego z żarood­ pornymi szybami umożli­ wia obserwowanie ognia nawet p rzy zamkniętych drzwiczkach. rys. 183. Metalowe, nie­ przejrzyste zamknięcie ot­ woru kominkowego nie p o ­ zwala, je żeli je st zamknięte, na obserwowanie ognia. Podobnie, jak w poprzed­ nim przykładzie je st ono odpowiednie do użycia przy dopalającym się ogniu.

-«182

KOMINKI

KOMINKI

184b

rys. 185 Łapacz iskier w kształcie dekoracyj­ nej kraty metalowej, za­ mykającej palenisko. rys. 186 Łapacz iskier w postaci metalowej sieci (1) przesuwanej na małej szynie (2).

184a

rys. 184 Rozwiązanie wkładki kominkowej w kształcie koła (sama komora spalania ma kształt tradycyjny) z zasuwanym łapaczem iskier i metalowym zamknięciem otworu kominkowego: a) ogólny widok kominka z otwartym paleniskiem, b) schemat rzutu wkładki kominkowej: 1 - palenisko, 2 - otwór kominka, 3 - miejsce zasuwania łapacza iskier, 4 - miejsce zasuwania metalowego zamknięcia paleniska, c) otwór kominkowy z łapaczem iskier, d) otwór kominkowy z metalowym zamknięciem paleniska. 184c

184d

rys. 187 Plecionka druciana umożliwia nadawanie łapaczo­ wi iskier różnych kształtów. rys. 188 Plecionka druciana na metalowych drzwiczkach umożliwia prostą manipulację łapaczem iskier. 187

107

KOMINKI

KOMINKI

Doprowadzanie powietrza do spalania (rys. od 192 do 196)

1

89a

189b

rys. 189 Plecionka druciana w metalowej ramce, pionowo zaswn-ana za zewnętrzną osłonę kominka: a) widok paleniska bez łapacza iskier, b) projekt łapacza i manipulowanie nim. rys, 190 Łapacz iskier piecokominka - plecionka metalo­ wa dająca się wyjąć z otworu paleniska (piecokominek - system RAISI. rys. 191 Przenośne łapacze iskier nie są elementem kom­ inka lecz raczej dodatkiem, (a b).

Podczas palenia w kom inku przez komin są od­ prowadzane zarówno gazy dymne, wydzielające się przy spalaniu, jak i duże ilości powietrza unikające z pomieszczenia przez otwór kominko­ wy do przestrzeni kominka, a następnie przez komin do atmosfery, nie biorące w ogóle udziału w spalaniu. Chcąc w pom ieszczeniu zachować równowagę ciśnienia, należy unikające powietrze stale uzu­ pełniać. Brak pow ietrza powoduje powstanie podciśnienia, następstw em czego może być de­ fekt spalania i kom inek zaczyna dymić. Kominek otw arty wciąga powietrze przez cały otwór, całą pow ierzchnią promieniowania. Czym większy otwór kominka, tym większa jest ilość wciąganego i odprow adzanego powietrza. Otwa­ rty kom inek nie jest jedynie źródłem ciepła, ale również bardzo skutecznym urządzeniem wen­ tylacyjnym. W ielką rolę odgrywa to w domkach wypoczynkowych i altankach w czasie, kiedy są nie zamieszkane. Ilość pow ietrza w ciągana przez otw ór kom ­ inkowy jest uzależniona od kilku czynników. Do nich należy w ielkość otw oru kom inkow ego, jakość ciągu kom ina, intensyw ność spalania i w ynikająca z niej tem p eratu ra spalin. Pręd­ kość zasysania, przy słabym ogniu może ob­ niżyć się do 0,1 m ■s '1, a przy silnym ogniu może wzrosnąć do 0,4 m • s"1. Podczas norm alnego ogrzew ania przy zw ykłym zużyciu opału, p ręd ­ kość zasysania pow inna w ynosić od 0,2 do 0,3 m -s-1, z czego w ynika, że ilość w ciąganego pow ietrza na godzinę na 1 m2 kom inka waha się od 720 do 1080 m 3. Na podstaw ie powyższych danych łatwo ob­ liczyć w ielokrotność wymiany powietrza w po­ mieszczeniu przy określonej wielkości kominka (otworu kominkowego). Z doświadczeń wiemy, że przy trzykrotnej wym ianie powietrza i przy krótkim czasie spalania, nie ma potrzeby dopro192a, b, c rys. 192 D opływ powietrza do pomieszczenia jest podstawową przesłanką dobrego spalania w kominku: a) dokładne uszczelnienie okien i drzwi zapobiega naturalnemu dopływowi powietrza do pomieszczenia, w którym powstaje podciś­ nienie, powodujące dym ienie kominka; b) ilość powietrza potrzebną do spalania uzyskujemy z jednej strony dzięki samodzielnemu dopływ ow i św ieżego powietrza do paleniska, z drugiej przez przenikanie powietrza przez słabo uszczelnione okna i drzwi,- c) podobny przykład doprowadzenia powietrza jak w p. b, chociaż powietrze doprowadzane oddzielnym kanałem ze dworu dostaje się do pomieszczenia ju ż podgrzane w wewnętrznej konstrukcji kominka (kominek na nagrzewane powietrze - patrz osobny rozdział).

108 109

KOMINKI

KOMINKI

wietrzny kanał dopływowy, który powinien na wewnętrznym otworze wejściowym posiadać kratę, a wewnątrz klapę regulacyjną, którą moż­ na ustawiać w różnych pozycjach. W pomieszczeniach o powierzchni mniejszej, niż 12 m2 w ogóle nie powinno się budować kominków. Przykład obliczenia: a) wymiany powietrza w pomieszczeniu na go­ dzinę, b) wymiany dopływu powietrza (kanału dopły­ wowego) do kominka. Dane, którymi dysponujemy: Kominek zaprojektowany do pomieszczenia o powierzchni 26 m2; przy wysokości pomiesz­ czenia 2,7 m, objętość pomieszczenia wynosi 26 m2 x 2,7 m = 70 m3.

193a. b.c

194a. b

wadzać dodatkowo powietrze. Jednak przy czte­ rokrotnej lub częstszej wymianie powietrza w pomieszczeniu należy dokonać przeróbki urzą­ dzeń doprowadzających to powietrze, potrzebne podczas spalania. Pewna ilość powietrza dostaje się do pomiesz­ czenia w sposób naturalny, tzn. przez nieszczel­ ne drzwi i okna. Zakładając, że przy normalnej konstrukcji uszczelnienia otworów wynosi około 0,8 m ’ powietrza na 1 m3 objętości pomieszczenia, to przy specjalnym uszczelnieniu okien i drzwi można osiągnąć jedynie wartość 0,4 m3 powietrza na 1 m3 objętości pomieszczenia. Właściwie są dwa sposoby rozwiązania problemu doprowadze­ nia powietrza potrzebnego do spalania. Pierwszy polega na dopływie powietrza z sąsiednich po­ mieszczeń, drugi na doprowadzeniu go przez ka­ nał dopływowy z zewnątrz lub z pomieszczenia na niższej kondygnacji. Z sąsiednich pomieszczeń można doprowadzić powietrze tylko wtedy, kiedy w nich samych jest go wystarczająca ilość. W tym celu wykorzys­ tujemy otwór w ścianie, dzielącej pomieszczenie, o minimalnych wymiarach 150 cm2, tzn. 150 x 100 mm, a czasami wystarczają tylko drzwi, które powinny być podczas eksploatacji kominka ot­

warte. W wypadku zamkniętych drzwi, przy każ­ dym ich otwarciu następuje wyrównanie ciśnie­ nia w obu pomieszczeniach. W yrównanie to za­ pewni dopływ powietrza, potrzebnego do spala­ nia. Drugi sposób polega na doprowadzaniu świe­ żego powietrza z zewnątrz przez kanał dopływo­ wy. Wcześniej doprowadzane powietrze dopły­ wało zwykle pod rusztem, przez boczne ściany paleniska lub przez przednią ścianę fundamentu, zawsze jak najbliżej palącego się ognia. Sposób ten jest wygodny zwłaszcza przy kom inkach usy­ tuowanych wzdłuż ściany osłonowej, gdzie pod­ łączenie przez ścianę kominkową jest proste. Niewygodą takiego rozwiązania jest to, że bezpo­ średni dopływ zimnego powietrza do ognia po­ woduje (szczególnie w zimie) ochłodzenie gazów dymnych, a tym samym obniżenie wydajności cieplnej kominka. Chcąc tem u zapobiec i unie­ możliwić powstanie niepożądnych i nieprzyjem ­ nych przeciągów przy kominku, należy w okresie chłodniejszym doprowadzać do pomieszczenie podgrzane powietrze. Technicznie jest to moż­ liwe wtedy, kiedy powietrze doprowadzane jest z zewnątrz kanałem dopływowym przez kominek wyposażony w urządzenie z nagrzewanym po-

110

wietrzeni; inna możliwość polega na podgrzaniu powietrza przy pomocy w entylatora nadm ucho­ wego. Podgrzane pow ietrze można doprowadzić przez kanał dopływowy także z pomieszczenia na niższej kondygnacji. Jeżeli w pom ieszczeniu znajdują się inne grzej­ niki (piec na paliw o stałe lub gazowe), dopływ powietrza należy nieznacznie zwiększyć. Z ze­ wnątrz pow ietrze jest doprowadzane przez porys. 193 D opływ pow ietrza p o d ruszt: a) z zewnątrz, w ścia­ nach bocznych paleniska. (A), b) z pomieszczenia pod ruszt (B) c) z niższej kondygnacji lub z zewnątrz, bezpośrednio pod ruszt (A,B). rys. 194 Przykłady rozwiązania konstrukcyjnego podstawy kominka i dna paleniska z dopływem powietrza: a) wy­ prowadzenie świeżego powietrza w podstawie kominka przed paleniskiem; b) wyprowadzenie świeżego powietrza, z jednej strony w podstawie kominka przed paleniskiem, z drugiej bezpośrednio pod ruszt; 1 - palenisko, 2A - ruszt nad poziomem dna paleniska, 2B - ruszt na poziomie dna palenis­ ka z ruchomym popielnikiem, 3 - regulowane zamknięcie dopływu powietrza, 4 - dopływ świeżego powietrza. rys. 195 Jedynie niewielka część powietrza potrzebnego przy eksploatacji kominka zostaje wykorzystana do spalania opału (1). Większa ilość powietrza wydostaje się niewykorzystana poprzez palenisko do komina (2). Ilość potrzebnego powietrza zależy od wielkości powierzchni promieniowania (3).

Wielkość zaprojektowanego otworu kominka (patrz: tablice wymiarowania) równa się 75 cm x 60 cm = 4500 cm2. Inne dane potrzebne do obliczenia: Przy prędkości zasysania 0,1 m -s '1 przez 1 m2 (10000 cm2) otworu kominka przeniknie w sumie 360 m3 powietrza na godzinę. W naszym wypadku (tzn. przy wielkości 4500 cm' otworu kominka) ilość zasysanego powietrza w m3•h“1 przy prędkości zasysania 0,1 m s_1 wy­ nosi:

195

KOMINKI

KOMINKI

Przy wyższych kominach może w przybliżeniu wynosić 5,0 m ■s ', przy niższych około 3,0 m s '. Właściwe obliczenie uzyskujemy z następują­ cego stosunku: kanał dopływowy w cm2

-

potrzeba świeżego powietrza w m3 ■h '1 — ------------------------ = prędkość dopływu powietrza w m •s"ł • 3600

324 m3• h 1 = ----------------------------- 0,0225 m2 = 225 cm2 4 m •s~' 3600

r>’S, 196 S,W'eZ.e, po‘v7ef72e Potrzebne przy eksploatacji kominka jest zasysane przez kanał (1), nagrzane przez ogień w kominku (ZA) i dopiero wtedy wprowadzone do powietrza pokojowego (2) przed ujściem z pomieszczenia przez otwór promieniowania (3) i komin (4).

360 m3• h '1

_ ilość zasysanego przez kom inek powietrza

4500 cm2 = 162 m3 h-' 10000 cm2 Dość zasysanego powietrza (potrzebnego świe­ żego powietrza) do projektowanego przez nas kominka wynosi przy prędkości:

objętość pomieszczenia w m3 324 m3 Powietrze w danym pomieszczeniu zostanie wymienione za godzinę 4,62 razy.

0,1 m r ' = 162 m3 Ir* 0,2 m s 1 = 324 m3 l r l 0,3 m s"1 = 486 m3 h’1

ad.b) Obliczenie dopływu powietrza (kanału dopływowego) do kominka: obok danych, jakimi dysponujemy potrzebujemy dalszych, a m ianowi­ cie prędkość doprowadzanego powietrza w m s które w kolejnym wyliczeniu posiada w ar­ tość 4,0 m • s Chodzi o średnią wartość podawaną przy naturalnym dopływie powietrza przez kanał. Można ją zastosować w przedziale +1,0 m -s-1.

Dla dalszych obliczeń powietrznego kanału dopływowego zastosujemy średnią wartość po­ trzebnego świeżego powietrza, tzn. 324 m3 h_I. ada) Obliczenia wymiany powietrza x w pomie­ szczeniu, spowodowane eksploatacją kominka na 1 godzinę, przeprowadzimy w następujący sposób:

112

Odpow iada tem u otwór o wielkości 15 * 15 cm lub 0 17 cm. Prostszy sposób obliczenia w przybliżeniu przekroju kanału doprowadzającego powietrze do kominka (przy pomocy powierzchni przewodu kominowego) jest następujący: Dane jakimi dysponujemy: wielkość otworu kominka = 4500 cm2, powierzchnia przewodu kominowego - w przybliżeniu 1/10 = 450 cm2. W następującej proporcji wyjściowej podaną wartość 0,75 stosuje się przy krótkim dopływie powietrza (np. tylko ukośnie przez mur kominka) i wartość 0,95 przy długim, kilkakrotnie zm ienia­ jącym kierunek kanale. W ychodzimy z następującej proporcji: Kanał dopływowy w cm2 = (od 0,75 do 0,95) * powierzchnia przewodu kominowego = (od 0,75 do 0,95) ■450 cm2 = od 337,5 cm2 do 427,5 cm2. Uwaga: Pierwsza wartość, tj. 337,5 cm 2 od­ powiada danym, zgodnym z pierwszym przy­ kładem, lecz przy większej prędkości zasysa­ nia (0,3m -s-1), więc wielkość otworu wynosi 15 x 22,5 cm. Wzajemne odchylenia tych wartości są jednak w strefie dopuszczalnego rozproszenia podanych wartości empirycznych , które mogą być wykorzystyw ane przy projektowaniu.

rys. 197 Gardziel - przekrój: 1 - gardziel, 2 - szczelina, 3 - nadproże paleniska, 4 - komora dymowa.

113

Gardziel (rys. od 197 do 198) Gardziel składa się z zasłony dymnej (nadproże paleniska), górnej części ścian komory spalania i szczeliny, która może ale nie musi być wyposa­ żona w klapę. Zadanie gardzieli polega na rów­ nomiernym odprowadzaniu gazów dymnych przez całą szerokość paleniska. Dla sprawnego działania kominka bardzo ważne znaczenie ma prawidłowo zwymiarowana szczelina. Przy kominkach z kominem umieszczonym nad paleniskiem gardziel znajduje się między komorą spalania i komorą dymową, od których zależą jej wymiary. Ściany komory spalania po­ winny w sposób ciągły przechodzić do gardzieli, a ich położenie i kształt wpływa na prędkość ruchu gazów spalinowych kierowanych ku szcze­ linie, i dalej do komory dymowej. Nachylona część tylnej ściany paleniska kieruje dym do szczeliny. Boczne ściany pionowe paleniska mu­ szą prowadzić pionowo także przez szczelinę, aż do miejsca maksymalnego otwarcia klapy dymo­ wej. Dopiero nad klapą ściany mogą przybrać

197

KOMINKI

kształt komory dymowej. Przedwcześnie nachylo­ ne ściany spowodowałyby zwężenie szczeliny i kładły opor w miejscu, w którym wznoszące się spaliny powinny nabrać prędkości. Na prawid­ łowe ukierunkowanie spalin do szczeliny ma wpływ również wysokosc nadproża paleniska. Do­ tyczy to odległości między poziomem szczeliny w dnie komory dymowej i gomą krawędzią ot­ woru kominkowego. U zwykłych, mniejszych kominkow wysokość ta wynosi 150 mm, przy wię­ kszych 200 mm. W celu usprawnienia ciągu można by zwiększyć wysokość nadproża. U zwykłych, mniejszych kominkow szerokość szczeliny wynosi 120 mm, u większych 150 mm. O rozmiarach decy­ duje więc stosunek ciągu i wysokość komina.

KOMINKI

W kominkach, w których komin jest umiesz­ czony za lub obok paleniska istnieją praktyczne dwa rozwiązania. Pierwszym może być takie sa­ mo rozwiązanie jak w wypadku kom inka z kom­ inem nad paleniskiem, tzn. gardziel usytuowana jest między paleniskiem i komorą dymową. Dru­ gie rozwiązanie to kominek bez gardzieli. W ta­ kim wypadku komorę dymową w postaci łapacza dymu, przechodzącego do kanału dymowego, łą­ czącego kominek z przewodem kominowym in­ staluje się bezpośrednio nad paleniskiem. Drugie rozwiązanie stosuje się przy kom in­ kach wolnostojących z otw artym naokoło pale­ niskiem, nawet wtedy, kiedy kom in jest nad paleniskiem.

rys. 198 Produkowane seryjnie za granicą gardziele wyposażone w rożne klapy. Gardziel i klapa są żeliwne: a) klapa z mimosrodową osią obrotową, b) klapa z osią obrotową na tylnej ścianie szczeliny, c) klapa z centralną osią obrotową.

198a b. c

O.

B

V____

114

Klapa dymowa (szyber) (rys. od 199 do 207) Przy pomocy klapy dymowej reguluje się działa­ nie kominka i przepływ spalin - przez szczelinę, w której z reguły umieszcza się klapę. Czasami bywa zainstalowana w najniższej części przewodu kominowego lub kanału dymowego. Jej położenie zależy od rodzaju kominka i jego konstrukcji. Klapa dymowa jest wykonana w żeliwa lub grubej, co najmniej 3-5 mm blachy stalowej. Musi to być m ateriał odporny na ogień, jak rów­ nież na działające szkodliwie otoczenie. Kształt klapy może być różny, podobnie jak jej wielkość i sposób sterowania. Jednak zawsze powinna kształtem odpowiadać przekrojowi elementu, w którym ją umieszczono. Na przykład w szczeli­ nie klapa przyjmuje kształt prostokąta, w prze­ wodzie kominowym i kanale dymowym kształt kwadratu, koła lub wielokąta, zgodnie z ich prze­ krojem. We wszystkich w ypadkach wykonanie klapy powinno gwarantow ać możliwość m inim a­ lnego ciągu, naw et w położeniu zamkniętym (szczelina, wycinek, otwór w klapie). Przy kom inkach posiadających półkę dymową, klapę umieszczamy zawsze na płaszczyźnie dna komory dymowej, na poziomie półki dymowej i szczeliny. Najczęściej stosowane są klapy, które otwarte przyjmują pozycję równoległą do tylnej piono­ wej ściany komory dymowej a ich oś obrotowa znajduje się na tylnej ścianie szczeliny. W takim wypadku od tylnej ściany otwartej klapy odbija­ ją się i biorą kierunek prądy powietrza opadające w przewodzie kominowym. Tak umieszczona klapa uniem ożliwia tworzenie się zawirowań i uspraw nia ciąg kominka. Bardzo często stosuje się klapę o centralnej osi obrotowej. I chociaż, zgodnie z wymogiem, um ie­ szczona jest dokładnie na wysokości dna komory dymowej, nie jest tak praktyczna jak typ opisany powyżej. Może wprawdzie regulować ilości wznoszących się ciepłych spalin, jednocześnie jednak przy pełnym otwarciu może stanowić dla nich hamulec. Różny bywa sposób obracania i m echanicznego sterowania klapy. Nie należy umieszczać klapy w kom inie przy kom inkach z półką dymową. Inne rodzaje kominków, np. z kanałem dymowym (czopuchem) muszą posia­ dać klapę (szyber) umieszczoną właśnie w kom­ inie.

ii— 0

199

rys. 199 Prawidłowo umieszczona klapa nadaje kierunek prądowi opadającego powietrza, wracającego do przewodu kominowego: 1 - palenisko, 2 - komora dymowa, 3 - klapa dymowa, 4 - wznoszące się spaliny, 5 - opadające pow iet­ rze, 6 - poziom podłogi.

Przymknięcie lub otwarcie klapy dymowej po­ maga w prawidłowym wykorzystaniu kominka, dlatego klapy należy konstruować tak, by mogły przyjmować jak największą ilość zmiennych po­ łożeń i kątów nachylenia. Ważne jest prawidłowe rozwiązanie sterowania poszczególnymi rodzajami klap. Powinny być stero­ wane zawsze z zewnątrz kominka a dostępne z przo­ du lub z boku. Różne bywają mechanizmy sterowa­ nia - dźwigniowe, segmentowe, ze śrubą lub zwykłe z wyważeniem. Przy wszystkich mechanizmach kla­ pę można ustawić w dowolnym położeniu. W niektórych krajach są produkowane stan­ dartowe klapy wym ienialne o najróżniejszych kształtach i wielkościach. Klapa może być za­ montowana w żelaznej sztywnej ram ie osadzonej w murze bądź w odlanej lub zespawanej kon­ strukcji, która ma kształt gardzieli. Taka obudo­ wa tworzy zarówno gładką gardziel dymową, jak i nadproże paleniska kominka.

115

KOMINKI

Położenie klapy, jej zamknięcie, wielkość ot­ woru i możliwości m anipulowania są w każdym kominku inne. Klapę przymykamy nie tylko w te­ dy, kiedy ogień jest mały, ale także wtedy, kiedy płomień jest najsilniejszy. Silny płomień zw ięk­ sza przepływ i powoduje wzrost zasysania pow ie­ trza z pomieszczenia. Przymykając klapę może­ my wyraźnie zwiększyć wydajność kominka. Klapa jest niezbędna u kominków, których za­ daniem jest jedynie stworzenie przytulnej atm o­ sfery, natomiast pomieszczenie ogrzew ane jest przez inne źródło ciepła. O dciąganie powietrza z pomieszczenia można wtedy, w m iarę potrzeby, regulować. Zainstalowanie klapy jest również konieczne u kominków wolnostojących. Klapa bowiem nie tylko zamyka komin, ale także uniem ożliwia nie­ pożądany przepływ, oraz zatrzymuje sadze pod­ czas czyszczenia komina. Obok klap obrotowych występują również klapy ruchome, tzn. zasuwy w zględnie zasłony, umożliwiające doskonałą regulację.

rys. 200 Niektóre podstawowe typ y klap: a) klapa z prze­ dłużoną osią, sterowana z boku, b) klapa sterowana przy pomocy dźwigni wyposażonej w nacięcia, umożliwiające ustawienie, c) klapa sterowana z boku z centralną osią obrotową, d) przesuwana płyta metalowa w gardzieli d y­ mowej. rys. 201 Klapa z blachy stalowej z osią obrotową na tylnej stronie szczeliny, sterowana z bocznej strony komory spala­ nia przy pomocy płaskiego drążka z nacięciami do ustawie­ nia położenia klapy: a) rzut, b) pionow y przekrój, c) widok komory spalania z drążkiem do sterowania klapy; 1 - klapa, 2 - drążek metalowy z nacięciami, 3 - rama stalowa z T - profilu. rys. 202 Klapa z centralą osią obrotową umieszczona w szczelinie - przekrój. Klapa ustawiana za pomocą nieru­ chomego kołka i nacięć na metalowym drążku: 1 - szyber, 2 - stabilizujący pręt metalowy, 3 - kątownik utrzymujący dolną płytę łapacza dymu i tworzący oporową płaszczyznę klapy, 4 - dolna oporowa płaszczyzna klapy. rys. 203 Klapa z osią obrotową na tylnej ścianie szczeliny sterowana dźwignią przegubową - przekrój: 1 - klapa, 2 - dźwignia z przegubem, 3 - komora spalania, 4 - komora dymowa.

117

KOMINKI

KOMINKI

rys. 204 Klapa sterowana przy pomocy cięgna (linki): al) przekrój przez kominek z klapę z mimośrodowo osadzo­ ną osią, 1 - klapa, 2 - łańcuch lub linka stalowa, a2) detal klapy; 1 - klapa, 2 - drążek (stalowa linka lub łańcuszek) 3 - mimośrodowo umieszczona oś klapy, b) klapa umieszczona w przewodzie kominowym, wyposa­ żona w regulujący łańcuszek lub linkę z przeciwwagą, 1 ~ klapa, 2 — łańcuszek lub linka, 3 — przeciwwaga, 4 - palenisko, 5 - popielnik, 6 - miejsce na opał. rys. 205 Klapa stalowa obracająca się wokół osi centralnej. Manipulowanie klapą zapewniają obracające się zębatki stożkowe: a) rzut, b) przekrój przez klapę, c) detal przegu­ bu, d) detal klapy i ram; 1 - klapa, 2 - o ś klapy, 3 - stożkowa przekładnia zębata, 4 - kółko lub dźwignia do manipulo­ wania, 5 - kierunek obrotu klapy, 6 - stalowy T-profil, 7 - kotw ow e uchwyty ramy. rys. 206 Kółko klapy dym owej służące do manipulowania, umieszczone na bocznej ścianie kominka. rys. 207 Zewnętrzny manipulacyjny mechanizm klapy: a) widok bocznej ściany kominka z mechanizmem, b) detal, 1 - oś klapy dymowej, 2 - ruchoma część w kształcie koła z małą dźwignią manipulacyjną połączoną z osią klapy, 2' - manipulacyjny tor klapy, 3 - mała dźwignia do manipulo­ wania, 4 - śruba zaciskowa przymocowana do nieruchomej części w kształcie wycinka koła na stałe połączonego z boczną ścianą kominka, 5 - nieruchomy wycinek koła, 5' - przymocowanie do korpusu kominka, 6 - zewnętrzna ściana kominka. 207a

KOMINKI

Komora i kanał dymowy (czopuch) (rys. od 208 do 213) Komora i kanai dymowy tworzą przestrzeń nad paleniskiem, w której powstaje słup gazów dym­ nych odprowadzanych do komina. Komora dy­ mowa stanowi podstawową integralną część kominka. U kominkow z kominem nad palenis­ kiem można ją nazwać komorą buforową, chro­ niącą palenisko przed uderzeniem powietrza na­ pływającego z zewnątrz. Przy podmuchach wiat­ ru i jego uderzeniu w głowicę komina zmniejsza się chwilowo ciąg w kominie. Wtedy właśnie komora dymowa musi pomieścić spaliny nieprze­ rwanie odprowadzane z paleniska. Komora dy­ mowa jest zainstalowana między kominem i ko­ morą spalania. Będąc rodzajem zbiornika dymo­ wego powinna posiadać znaczną pojemność. Tworzy ją rozszerzenie dolnej części przewodu kominowego, zwykle w kształcie ostrosłupa ścię­ tego o podstawie czworoboku. O ile to możliwe, tylna ściana komory dymowej powinna być pio­ nowa, jest bowiem przedłużeniem ściany prze­ wodu kominowego. Ściany przednia i boczne są ukośne. Nachylenie ścian przebiega tak, by na­ stępowało na nich jak najmniejsze tarcie spalin. Kąt nachylenia ścian do poziomej płaszczyzny waha się między 45 i 6 0 często jednak jest jeszcze większy. W komorze dymowej należy również ustrzec się głuchych kątów, powodują­ cych niepożądane wirowania i uniemożliwiają­ cych swobodny przepływ dymu. Dolna część komory dymowej zakończona jest dnem lub tzw. półką dymową, służącą zarówno do odbicia prądów powietrza opadających przez komin, jak i do wychwytywania spadającej sadzy i osadzającej się pary z dymu. Powierzchnia jej musi być gładka. Półka powinna mieć rynienkę do wyłapywania osadzającej się wody, która mo­ głaby kapać podczas palenia w kominku. Półka o dużym nachyleniu nie może spełniać tego wa­ runku; co więcej, zimne powietrze tam zgroma­ dzone mogłoby swobodnie opadać w dół do gar­ dzieli dymowej, gdzie spotykałoby się z przeciwprądem ciepłych gazów dymnych, a kominek zacząłby dymić. Półka dymowa jest konieczna we wszystkich kominkach, mających przewód kominowy bezpośrednio nad paleniskiem. U kominkow podłączonych kanałem dymowym do przewodu kominowego nie ma problemu opa­ dającego zimnego powietrza. U większości kom­

120

inków wolnostojących problem półki dymowej eliminuje sama konstrukcja kominka. W wielu wadliwie skonstruowanych kom in­ kach brakuje nie tylko półki dymowej i szczeli­ ny, ale również klapy; następuje więc zderzenie ciepłych gazów z zimnym powietrzem dokładnie przy górnej krawędzi otworu kominka, pow odu­ jąc wypychanie powietrza z powrotem, do po­ mieszczenia. Szerokość dna komory dymowej zależy od szero­ kości szczeliny i półki dymowej. Szerokość półki nie może być mniejsza niż 150 mm, zwykle szero­ kość ta wynosi 200-300 mm. W części dolnej szero­ kość komory dymowej równa się szerokości szcze­ liny, tzn. 120-150 mm i szerokości półki 200-300 mm, w sumie więc wynosi 320-450 mm, mniej więcej tyle samo, co cała głębokość paleniska. Krawędź klapy dymowej, w którą jest wyposa­ żona szczelina i krawędź półki powinny być w je­ dnej płaszczyźnie. Ten detal konstrukcyjny jest niezmiernie ważny dla ciągu komina, więc i dla jakości kominka, z następujących powodów:

rys. 208 Schemat kominka z kominem nad paleniskiem; zaznaczona komora dymowa: a) przekrój, b) widok; 1 - ko­ mora dymowa, 2 - palenisko, 3 - klapa dymowa. rys. 209 Zaznaczenie kąta nachylenia bocznej ściany ko­ mory dymowej: 1 - komora dymowa, 2 - komora spalania (palenisko). rys. 210 Konstrukcja komory dym owej w kominkach z kom­ inem nad paleniskiem (a,b) i z kominem za paleniskiem lub obok paleniska (c, d): a) zła konstrukcja - pólka dymowa jest zbytmo nachylona, brak klapy, zimne powietrze spotyka się w szczelime z ciepłymi spalinami, następuje zawirowanie i kominek dymi, b) prawidłowa konstrukcja - kominek ma komorę dymową, półkę dymową i szczelinę z odpowiednią klapą obrotową, c) komora dymowa przechodzi w postaci łapacza dymu do kanału dymowego łączącego kominek z przewodem kominowym, który w dużym stopniu spełnia funkcję komory buforowej; kanał dym owy powinien mieć mniejszy przekrój, niż przewód kominowy, d) wariant roz­ wiązania przykładu podanego w pkt. c) - przew ód kom­ inowy przechodzi na niższą kondygnację; 1 - komora dymo­ wa, 2 - przewód kominowy nad paleniskiem, 3 - przewód kominowy za paleniskiem, 4 - kanał dymowy. rys. 211 Wpływ konstrukcji kominka na widoczność komo­ ry dymowej: a) kominek ścienny wbudowany, b) kominek ścienny wysunięty, c) kominek ścienny wysunięty dwuosonowy 1 - palenisko, 2 - niewidoczna komora dymowa, wi oczny kształt komory dymowej, 4 - funkcjonalna komora dymowa ukryła za zewnętrzną osłoną, 5 - zewnęt-

™Lkto°nicznym,nka m°Że mWC róznorodny ksztatt ar'

121

KOMINKI

Mocny prąd gorącego dymu, wznoszącego się wzdłuż ściany komory dymowej nabiera w szcze­ linie, pod wpływem zwężenia przepływowego otworu, prędkości; nie traci jej nawet w komorze dymowej, przenikając szybko do komina. Słaby prąd zimnego powietrza opadający przy tylnej ścianie przewodu kominowego traci swą pręd­ kość w rozszerzonej przestrzeni komory dymo­ wej. Opada powoli na dno - na półkę dymową, gdzie traci niemal zupełnie swoją prędkość. Na półce prąd zimnego powietrza spada prawie uko­ śnie na strumień wznoszących się do góry spalin. Jeżeli prawidłowo zainstalowana klapa dymowa jest otwarta nadaje kierunek ciągu zimnego po­ wietrza, z powrotem, do góry. W ten sposób zimne powietrze nabiera mniej więcej tego sa­ mego kierunku co ciepłe gazy dymne, tzn. do gory do przewodu kominowego. Taki mały detal konstrukcyjny pozwoli wyeliminować jedną z przyczyn dymienia kominka, które mogłoby nastąpić przez opadanie dymu pod wpływem zimnego powietrza z komina. Komora dymowa może miec różny kształt, może być także wyko­ nana z różnorodnych materiałów. Stosowane są cegły wysokiej jakości, szamotowe kształtki osa­ dzone w belkach ze stalowych profili, zaprawa szamotowa, siatki itp. Są różnorodne możliwości ukształtowania komory. Można ją ukryć w ścia­ nie, lekko uwydatnić lub wyraźnie uwidocznić.

KOMINKI

Jednak zawsze, nawet przy najbardziej złożo­ nych kształtach zewnętrznych, należy zachować prawidłowy kształt przekroju w ew nętrznego dla odciągu dymu. Dlatego często spotykam y roz­ wiązanie dwuosłonowe, w którym wygląd ze­ wnętrzny nie pokrywa się z wew nętrzną kon­ strukcją. I tu istnieje konieczność oddzielenia warstw stykających się z wyższymi tem peratura­ mi, od warstw o charakterze dekoracyjnym. W ta­ kich wypadkach stosowane są cegły, ceramika, beton, blacha, pustaki z palonej gliny, płyty wió­ rowe osadzone w nośnej konstrukcji metalowej i tynki. Unikniemy pękania tynków stosując sia­ tki druciane jako zbrojenia. Stosujemy tynki w a­ pienne, gipsowe i najnowsze, różnorodne pod względem struktury środki natryskowe. Powsze­ chnie stosowane są licówki kam ienne lub cera­ miczne oraz boazerie. W wypadku, kiedy komin umieszczony jest za lub obok paleniska, komora dymowa bywa połą­ czona z kominem kanałem dymowym. W nie­ których typach kominków spotykamy się z wido­ czną komorą dymową i kanałem dymowym, w in­ nych, odwrotnie, z powyżej opisanym rozwiąza­ niem dwuosłonowym. Jeżeli chodzi o przekrój kanału dymowego, obowiązuje zasada, że jego kształt wynika z roz­ wiązania komory dymowej, a wielkość z prze­ kroju przewodu kominowego. Może to być

213

kształt koła, czworokąta lub wielokąta, wielkość jest bliska przekrojowi przewodu kominowego, ale niekiedy też i większa. Orientacyjnie podaje­ my stosunek wielkości kanału dymowego do wiel­ kości otworu paleniska w kominkach: w których palenisko otw arte jest z jednej strony stosunek ten w przybliżeniu wynosi 1:8, w palenisku ot­ wartym z dwóch stron 1:10, w palenisku otwar­ tym z trzech stron 1:12, a w kominkach o otwar­ tym naokoło palenisku 1:15. (patrz rozdział: „Wy­ m iarowanie kominka). Podane powyżej wielkości mogą być skorygow ane przez rzeczywistą wyso­ kość przew odu kominowego.

Otwór do czyszczenia i wybierania sadzy (popielnik) (rys. 214) W dobrze wybudowanym kominie o gładkich i ró­ wnych ścianach nie osadza się dużo sadzy. I w ta­ kim wypadku należy jednak pamiętać o jego okre­ sowym czyszczeniu, podczas którego wszędzie wi­ rują duże ilości sadzy. Sadze opadają z komina na półkę dymową, mogą przenikać do przestrzeni kominka, a nawet do pomieszczenia. Przed czysz­ czeniem należy koniecznie zamknąć klapę dymo­ wą w szczelinie a następnie osadzone sadze wybrać przez otwór do czyszczenia, znajdujący się w ścia­ nie komory dymowej tuż nad półką dymową. Ot­ wór potrzebny do czyszczenia powinien być szczel­ nie zamykany drzwiczkami z materiału niepalnego. Drzwiczki mogą być zrobione z blachy, betonu lub ceramiki. Szerokość otworu wynosi mniej więcej 150 mm, wysokość 200 mm. W niektórych specjal­ nych konstrukcjach kominka i jego otworu można uniemożliwić przenikanie sadzy do pomieszczenia przez zamykanie otworów paleniska, np. przy po­ mocy ruchomych drzwiczek z blachy, ognioodpor­ nego szkła lub metalowej żaluzji. W kominkach podłączonych kanałem dymowym do komina, otwór może znajdować się na tej samej co kominek kondygnacji lub na kondygnacji niższej. rys. 212 Kominek z interesującą pod względem plastycznym zewnętrzną osłoną kominka, przysłaniającą komorę dymową. rys. 213 Koncepcja komory dym owej jako łapacza dymu w kominku z otwartym z trzech stron paleniskiem. rys. 214. Otwory do czyszczenia i wybierania sadzy: a) kom­ inek z kominem nad paleniskiem - przekrój, b) kominek z kominem za paleniskiem - przekrój: 1 - otwór do czyszczenia, 1A - inne rozwiązanie otworu, IB - otwór do czyszczenia na niższej kondygnacji, 2 - przewód kominowy, 3 - palenisko, 4 - klapa dymowa, 5 - komora dymowa, 6 - kanał dymowy.

123

KOMINKI

KOMINKI

2.1.3. Kominki w olnostojące

A A /|\ | ' A ^

Pragnąc, by ogień w kominku był widoczny ze wszystkich stron i chcąc wokoł niego umieścić jak najwięcej miejsc do siedzenia, instalujemy w pomieszczemu kominek wolnostojący. Możemy spot­ kać także rozwiązanie, ktorego istotą jest to, że kominek wolnostojący tworzy zamknięty, omurowany korpus w postaci kolumny z otworem tylko z jednej strony. Zasady konstrukcyjne owych „kolumn" kom­ inkowych są takie same jak zasady budowania kominkow ściennych, i tak samo wymiarowane. Dlatego też w tym rozdziale będą nas jedynie interesować sprawy związane z kominkami wol­ nostojącymi, z paleniskiem otwartym ze wszyst­ kich stron, bowiem właśnie ten typ kominka rożni się zasadniczo od kominków ściennych. Przy projektowaniu kominka z widocznym ze wszystkich stron ogniem należy uwzględnić od­ powiednie tabele w rozdziale „Wymiarowanie kominków... (rys. 234). W uwagach o rozwiązaniu i projektowaniu punktem wyjścia jest najprostszy typ otwartego paleniska, dla którego obowiązujące są podstawowe prawa fizyki. Ogień pali się wtedy, kiedy materiał palny osiągnie potrzeb­ ną tem peraturę zapalną, a w powietrzu znajduje się odpowiednia ilość tlenu. Ruch powietrza - ciąg - następuje w momencie, kiedy słup lżej­ szych ciepłych gazów dymnych nad ogniem za­ cznie unosić się w górę, natomiast cięższe, zimne powietrze w pobliżu ognia zaczyna opadać w dół. Strumień zimnego powietrza opada nisko do pod­ łogi a następnie wraca po linii poziomej w kierun­ ku ognia, aby tam zmieszać się z ciepłymi gazami. W ten sposób ogrzane powietrze unosi się do góry. W celu uzyskania z powrotem równowagi, zimne powietrze tłoczy się nie tylko w dół, lecz także poziomo na całej wysokości strumienia wznoszą­ cych się w gorę ciepłych gazów. Na granicy owych dwóch strum - ieni powietrza następuje tarcie, obniżające siłę wypierania ciepłego stru­ mienia gazu. Dlatego należy odpowiednio go ukierunkować, stosując podczas rozpalania wy­ muszone odciąganie dymu przy pomocy wentyla­ tora. Dym zostaje odprowadzony przez przewód kominowy, który musi posiadać odpowiednie wy­ miary. Strumień ciepłego powietrza zostaje sztu­ cznie zwężony i dzięki mniejszemu przekrojowi nabiera szybkości i wznosi się w górę.

A

(rys. od 215 do 226)

216

W związku z tym należy pamiętać, że te typy kominków przy niskiej tem peraturze promienio­ wania osiągają również niską tem peraturę gazów dymnych, a więc i bardzo słaby ciąg. Dlatego konieczość dostarczania świeżego powietrza jest szczególnie ważna, natom iast konstrukcyjnie nie da się zapew nić jego podgrzewania. Ten typ kominków jest bardzo wrażliwy nie tylko na ruch powietrza w pomieszczeniu, w którym jest um ie­ szczony, ale także na działania wiatru z zewnątrz O tej praw idłowości należy pamiętać także przy układaniu stosu drew na na ruszcie. Jeśli bowiem przy konstruow aniu kominka wytworzo­ no potrzebną formę aerodynam iczną łapacza dy­ mu oraz wykonano dostatecznie duży przewód kominowy, a pomimo tego kominek dymi, błąd może polegać właśnie na przygotowaniu ognia. Stos drew na w kształcie stożka o dużej powie­ rzchni spalania uniem ożliwia nadm ierne miesza­ nie się zim nego pow ietrza z gazami dymnymi. Cieple gazy dym ne wznoszą się wąskim strum ie­ niem, zawirow ania są m inimalne i to tylko w wa­ rstwach przybrzeżnych a ciąg pozostaje bez za­ kłóceń. Jeśli drew no ułożone jest w szeroki stos, gazy mieszają się z doprowadzonym powietrzem i energia strum ienia ciepłego gazu zostaje w du­ żym stopniu zniszczona, bowiem na szerokiej powierzchni nie może powstać dostatecznie moc­ ny strum ień ciepłych, wznoszących się do góry gazów. Kominki wolnostojące z ogniem widocznym ze wszystkich stron mają dwa podstawowe elem en­ ty konstrukcyjne, tj. dno kominka czyli palenisko

rys. 215. Schemat ciśnienia strumienia zimnego powietrza i ciepłych dymnych gazów spalinowych: 1 - źródło energii cieplnej, 2 - strumień gazów dymnych, 3 - rozprężenie, 4 - strumień zim nego powietrza, 5 - boczne ciśnienie. rys. 216. Schemat wpływu bocznego ciśnienia zimnego po­ wietrza na straty energii cieplnej wznoszących się w górę ciepłych gazów: 1 - zim ne powietrze, 2 - gazy dymne. rys. 217. Schematy przykładów kształtu łapacza dymu: a) praw idłowy aerodynamiczny kształt łapacza dymu przy zupełnie otwartym palenisku, bj łapacz, którego kształt stawia opór płynnem u przepływ owi, powodując zawirowa­ nia, c) kształt łapacza dymu p rzy zamkniętym palenisku (przy pom ocy szyb) umożliwiający praw idłowy ciąg, d) wadliwy kształt łapacza p rzy zamkniętym palenisku (nie­ wystarczający dopływ powietrza i nagłe zwężenie łapacza nad paleniskiem pow oduje zawirowania dymu, a tym sa­ mym szybkie osadzanie się sadzy na szybach).

KOMINKI

218 b

i łapacz dymu z kominem. Czasami między te dwa elementy zostają wm ontowane inne kon­ strukcje. Należą do nich osłony przeciw iskrom, wykonane z różnych m ateriałów i o rozmaitych kształtach. Nie są one jednak niezbędne dla pra­ widłowego działania kominka. Łapacz dymu wy­ konuje się z materiału, który daje się formować. Najczęściej bywa nim gładka blacha stalowa lub blacha miedziana dająca się wyginać. Dziś po­ wszechne są blachy o różnokolorowej powierz­ chni. Łapacz dymu musi zawsze mieć praw id­ łowy kształt aerodynamiczny, bez nagłych zała­ mań i niskiego nachylenia ścian. Przy rozwiąza­ niu optymalnym ściany łapacza powinny mieć kształt paraboli z zaokrąglonymi krawędziami tak, by nie przerywały prądu powietrza. Łapacz dymu można zainstalować w konstrukcji stropu, czasami zawiesić na linie lub łańcuchu, z moż­ liwością regulowania wysokości zawieszenia, względnie zamontować przy pomocy kanału dy­ mowego na wspornikach do ściany kominowej. Ze względów plastycznych można wybudować kominek dwuosłonowy, stosując dwa różne roz­ wiązania. Pierwsze polega na uwidocznieniu w e­ wnętrznego, funkcjonalnego kształtu łapacza ze

4802000102020000000001010000000000

KOMINKI

rys. 218. Ułożenie opału: a) praw i­ dłowe, b) błędne. rys. 219. Kominek z blaszanym ła­ paczem dymu (1) zawieszonym na konstrukcji stropu (2). Powietrze jest doprowadzane przez konstruk­ cję zsypu popiołu z przestrzeni ni­ ższej kondygnacji (3). rys. 220. Kominek z blaszanym ła­ paczem dymu (1) razem z rusztem (2) zawieszonym na drążkach sta­ lowych (3), umocowanych w kon­ strukcji stropu (4). rys. 221. Kominek z blaszanym ła­ paczem dymu (1) przym ocowany na wspornikach do bocznie usytu­ owanego korpusu kominowego (2). rys. 222. Kominek z zamykanym paleniskiem. Konstrukcja przesu­ wanego kanału dym owego zaw ie­ szonego na stropie i system krąż­ ków oraz stalowych lin, umożli­ wiających pionow e przesuwanie blaszanego łapacza dymu: a) otwa­ rte palenisko, b) zam knięte paleni­ sko (łapacz dymu w takim położe­ niu stanowi praktycznie zamknię­ cie paleniska, umożliwiające płyn­ ne dopalenie się opału, bez niebez­ pieczeństwa dymienia kominka); 1 - palenisko, 2 - łapacz dymu, 3 - dająca się przesuwać część ka­ nału dymowego, 4 - stała część kanału dym owego przymocowana do konstrukcji stropu, 5 - przesu­ wane przeciw w agi poruszające się po zewnętrznej części kanału d y­ mowego, 6 - lina stalowa (łań­ cuch), 7 - krążek.

rys. 223. Plastyczne rozwiązanie wnętrza wymaga zastosowania kominka dwuosłonowego. W ten sposób staje się mniej widoczny materiał i podstawowa konstrukcja kominka: a) osłona zewnętrzna uwidaczniająca wewnętrzną kon­ strukcję kominka, b) osłona zewnę­ trzna zmieniająca wygląd kominka; 1 - palenisko, 2 - wewnętrzna osło­ na kominka, 3 - zewnętrzna osłona kominka, 4 - podpory utrzymujące konstrukcję łapacza i kanału dymo­ wego, 5 - zawieszenie na konstruk­ cji stropu.

222b

KOMINKI

rys. 224. Schemat kominka wo­ lnostojącego z widocznym z wszystkich stron ogniem: a) rzut, b) przekrój. rys. 225. Klapy umieszczone w kanale dymowym odpowia­ dają swym kształtem profilowi kanału dymowego: a) kształt koła, b) kształt czworokąta, c) kształt wielokąta.

KOMINKI

specjalnie pokrytą powierzchnią, drugie nato­ miast polega na nadaniu zewnętrznej osłonie zu­ pełnie odm iennnego kształtu, odpowiadającego plastycznemu projektowi wnętrza. Przykłady kominków wolnostojących z otwartym ze wszyst­ kich stron paleniskiem prezentujem y na rys. 219-223. Dno kominka może być wykonane z podob­ nych m ateriałów jak u kominków ściennych. Najczęściej jest to żelbet, z którego łatwo uzys­ kuje się pożądane kształty płyt paleniska, naj­ częściej w postaci koła, rzadziej kw adratu lub prostokąta. Zawsze jednak należy wyłożyć po­ wierzchnię płyty paleniska cegłami żaroodpor­ nymi, natom iast brzegi płyty obudować mocną armaturą, zdolną do przejmowania nierównom ie­ rnego rozprężania m ateriału pod wpływem ciep­ ła oraz uniemożliwiającą pękanie. Płyta paleniskowa bywa czasem wyposażona w ruszt do przelatyw ania popiołu lub w popiel­ nik z możliwością doprowadzania powietrza. Pły­ ta paleniska może być umieszczona na różnych wysokościach. Może znajdować się nisko, przy ziemi lub na wysokości miejsc do siedzenia, tzn. około 350-400 mm na podłogą, względnie nawet na poziomie stołu, tj. 800-900 mm nad podłogą. Kominki wolnostojące często są wykorzystywane do wspólnego przygotowania posiłków na rożnie, dlatego też półka paleniska znajduje się bardzo często na wysokości m inimalnie 400 mm. Kominki wolnostojące powinny być koniecz­ nie wyposażone w klapy (szybry). Najczęstszym miejscem ich zainstalowania jest dolna część komina - tuż nad łapaczem dymu. Mają różne kształty i rozmiary, lecz zawsze muszą odpowia­ dać przekrojowi, w który są wbudowane. Klapy lub przegrody dymowe umieszczone w łapaczu dymu miewają kształt stożka z wierzchołkiem zwróconym w kierunku paleniska. Można nimi

rys. 226. Warianty rozwiązań sterowania zamknięciami d y­ mowymi umieszczonymi w łapaczu dymu: a) manipulowanie przy pomocy krążków z przeciwwagą; 1 - łapacz dymu, 2 - kanał dymowy, 3 - szyber w położeniu otwartym, 3A - szyber w położeniu zamkniętym; 3B - ognioodporne uszcze­ lnienie, 4 - linki stalowe odporne na wysokie temperatury i korozję, 5 - krążek, 6 - przeciwwaga, 7 - metalowy pierścień ochronny utrzymujący łapacz,- b) manipulowanie przy pomo­ cy kołowrotka, 1 - łapacz dymu, 2 - kanał dymowy, 3 - szyber w położeniu otwartym, 3A - szyber w położeniu zamkniętym, 3B - ognioodporne uszczelnienie, 4 - metalowy element kierujący linki stalowej, 5 - linka stalowa, 6 - kołowrotek.

129

226a

226b

k o m in k i

manipulować przy pomocy krążków z przeciw­ wagą lub kołowrotka ze stalową linką. Bezpośrednio do łapacza dymu bywa podłączo­ ny komin z niezbędnym dużym kanałem. W wię­ kszości wypadków materiał komina jest taki sam jak materiał łapacza dymu. Nad konstrukcją da­ chu komin powinien być zabezpieczony warstwą izolacyjną przeciw ochładzaniu gazów dymnych. Nie wolno także zapomnieć o odpowiednim przygotowaniu podłogi wokol paleniska. Wyma­ gany, 600 mm szeroki pas z podłogowych materia­ łów ognioodpornych jest niewystarczający. U tego typu kominkow istnieje większe niebezpieczeńst­ wo wypadania iskier i węgielków.

2.1.4. M ateriały do budowy kominkow (rys. 227 - 228) Do budowy fundamentu kominka na świeżym po­ wietrzu, na niepodpiwniczonej kondygnacji nad­ ziemnej i w piwnicy stosujemy prosty beton lub beton wypełniony kamieniem. Na fundament kom­ inka budowanego na normalnej kondygnacji naj­ lepiej wykorzystać płytę żelbetową. Na fundament należy nałożyć najpierw warstwę wodoszczelną, a następnie właściwy korpus kominka. Do wymurowania podstawy kominka i pod­ stawowych elementów nośnych komory spalania najlepiej nadają się zwykłe, dobrze wypalone cegły łączone zaprawą wzmocnioną tynkarską, która jest bardziej wytrzymała na zmiany tem­ peratury niż zaprawa cementowa. Do wyłożenia wewnętrznych płaszczyzn ścian i dna komory spalania należy koniecznie użyć wyłącznie materiałów ognioodpornych. Najczęś­ ciej stosowane są cegły szamotowe lub tzw. klin­ kiery o doskonałej jakości, wytrzymałe na duże i szybkie zmiany temperatury. Licówka ochronna powinna być wymurowana na pół cegły wokół całego paleniska. Wymurowywać należy zawsze tak, by istniała możliwość cieplnej rozciągliwości materiału i warstwy były nawzajem powiązane. Podczas murowania cegły szamotowe należy układać na szamotową zaprawę o wąskich, do­ kładnych fugach, stosując cegły przycinane, by nabrały odpowiednich kształtów, powierzchnie styku należy wyrównać przez wyszlifowanie. Nie należy murować na zaprawę tynkarską. Niewłaś­ ciwe łączenie warstw, szybkie ogrzewanie i chło­ dzenie może spowodować odpadanie licówki sza­ motowej.

130

Niezawodne jest wykonanie wewnętrznej osłony komory spalania z grubej stalowej blachy (grubość 3-5 mm). Cienka blacha deformuje się pod wpły­ wem ciepła, powstają szpary i błędne ciągi. Dzięki spawaniu grubych blaszanych ścian możemy otrzy­ mać jednolitą, uszczelnioną przestrzeń paleniska, wytrzymałego bez zakłóceń na wysokie temperatu­ ry ognia. Przy takim rozwiązaniu należy odizolować osłonę metalową od konstrukcji bocznych kominka z powodu znacznych zmian objętościowych blachy. Tylną ścianę należy wzmocnić naspawanymi żeb­ rami stalowymi. W celu zwiększenia wartości ogrze­ wczej kominka należy uniemożliwić rozszerzanie się ciepła z kominka na konstrukcje peryferyjne i do sąsiednich pomieszczeń. Ściany komory spalania należy koniecznie wyłożyć niepalnym, zatrzymują­ cym ciepło materiałem tak, by ciepło gromadzące się w konstrukcji kominka promieniowało do po­ mieszczenia nawet po wygaszeniu ognia. Dużą wagę należy poświęcić konstrukcyjnem u rozwiązaniu dna paleniska. Dno musi być z jed­ nej strony wytrzymałe na najwyższe tem peratu­ ry, z drugiej nie może przenosić ciepła na sąsied­ nie konstrukcje. Duże niebezpieczeństw o może grozić w wypadku wybudowania kominka na konstrukcji z m ateriału palnego, np. na drew ­ nianym stropie. Chcąc m aksym alnie zapobiec niebezpieczeństwu pożaru należy pod ogniood­ pornymi warstwami dna paleniska wytworzyć przestrzeń, przez którą przepływa powietrze, o minimalnej wysokości 50 mm, oddzieloną od drewnianych konstrukcji stropu niepalną płytą żelbetową lub nawierzchnią ceramiczną i cieplną warstwą izolacyjną, płytą z włókien szklanych lub mineralnych, płytą azbestową itp. Stropy nie posiadające wystarczającej poprze­ cznej konstrukcji nośnej, należy w miejscu pod kominkiem umocnić płytą żelbetow ą o odpow ie­ dnich cieplnych warstwach izolacyjnych. Powierzchnię przed kominkiem należy wyłożyć niepalną podłogą z cegieł z naturalnego lub sztucz­ nego kamienia, względnie kostką ceramiczną. Sklepienie otworu kom inkowego można wy­ konać różnymi sposobami. Mogą je tworzyć, sta­ lowe walcowane profile o stosownych kształtach lub monolityczne, prefabrykow ane nadproża. Przy profilach stalowych należy brać pod uwagę to, że pod wpływem wyższych tem peratur tracą szybko odporność. Należy więc wybrać większe profile o wystarczającej długości ułożenia i osło­ nić je okładziną przeciw wysokim tem peraturom .

KOMINKI

228

227a

227b

Tl

-G ]

B —

!|] t n -

! — y_.m.

.4

*

Gzyms kominkowy wykonany jest najczęściej z naturalnego kamienia (np. marmuru itp.), betonu, cegieł lub nawet drewna (belek lub boazerii). Naj­ powszechniejsze jest stosowanie naturalnego ka­ mienia. W starych wiejskich chałupach z kamienia było całe palenisko wraz z piecem i kominami. Szereg możliwości dostarcza autorowi projektu widoczna powierzchnia kominka. Zewnętrzny wygląd kominka dzięki zastosowanemu m ateria­ łowi może być zupełnie inny niż właściwa kon­ strukcja podstawowa. Do wykonania i obróbki powierzchni zewnętrz­ nych części komory spalania i komory dymowej stosuje się różnorodne materiały. Bardzo wdzięcz­ nym materiałem jest cegła, która robi przyjemne wrażenie zarówno swoją strukturą, jak i kolorem, a co najważniejsze, jest materiałem bardzo bez­ piecznym ze względów przeciwpożarowych. Przy murowaniu należy cegły wybrać tak, by były mniej więcej tego samego koloru i jakości. Dobrym m ateriałem jest również naturalny ka­ mień. Najczęściej stosowane bywają granity, ka­ m ienie polne, wapienie lub piaskowce, wykorzy­ stywane jako mur albo jako licówka.

\

v-tto

I

rys. 227. Niepalna powierzchnia podłogi przed kominkiem za­ lecana w przepisach bezpieczeństwa: a) dno paleniska nisko przy podłodze, b) podniesione dno paleniska; a - szerokość paleniska, v - wysokość paleniska nad podłogą, 1 - palenisko, 2 - powierzchnia ochronna z niepalnego materiału. rys. 228. Większą uwagę ze względów bezpieczeństwa przeciw­ pożarowego musimy poświęcić nie tylko materiałom zastosowa­ nym w samej komorze spalania, ale także materiałom na ze­ wnątrz paleniska, na powierzchniach bezpośrednio związanych z komorą spalania: 1 - dno paleniska, 2 - kierunek bezpośred­ niego promieniowania, 3 - drewniany gzyms kominka.

Kolorowe powierzchnie z ceramicznych kafel­ ków (płytek wykładzinowych pokrytych lub niepokrytych glazurą) mogą w kombinacji z tyn­ kiem tworzyć interesującą koncepcję. Biały tynk - gipsowy lub wapienny - jest odpowiednim materiałem, umożliwiającym przykrycie muru z m ateriałów mniej efektownych z wyglądu. Nieotynkowany beton, będący dziś najpowszechniej stosowanym m ateriałem na dno paleniska, stoso­ wany jest również przy bardzo skomplikowa­ nych, pod względem kształtu, konstrukcjach ko­ mory spalania.

131

KOMINKI

Przy tworzeniu oryginalnej architektury, boga­ to profilowanej i zdobionej, odpowiednim mate­ riałem są kształtki kaflowe. Kominki wolnostojące w przestrzeni najczęś­ ciej są wykonane z blachy lub ceramiki. M ateria­ ły te nadają się także na kominki dostawiane przy ścianach. Zewnętrzny mur kominka okłada się (licuje) normalną techniką wykładania, podo­ bnie jak inne konstrukcje budowlane.

2.1.5 W ym iarowanie kom inków i niektóre potrzebne obliczenia (rys. 229-234) Z a sa d y o g o ln e

Dla zwykłego projektowania konstrukcji komin­ ków prezentujemy tabele zawierające potrzebne dane do określenia głównych wymiarów, podzie­ lone według typów kominkow, według umiesz­ czenia komina ze względu na kominek, według wielkości pomieszczeń itp. Prezentowane tabele zawierają sumę średnich wartości wymiarów i wzajemnych relacji róż­ nych parametrów kominków, sprawdzonych w praktyce. Podczas projektowania kominków zaleca się zachowanie następującego porządku: 1. zaprojektowanie usytuowania kominka w po­ mieszczeniu, jego podłączenia do przewodu kom­ inowego i wstępne określenie wymiarów kom­ inka według podanych w tabelach wartości, 2. według potrzeb należy uściślić wymiary i po­ zostałe param etry do rysunków wykonawczych kominków zgodnie z aktualnymi normami. Przy projektowaniu kominka mającego stać się wyraźnym źródłem ciepła ważne jest ustanowie­ nie następujących parametrów: 1. straty ciepła ogrzewanego pomieszczenia (dla najkorzystniejszych, określonych przez normę, warunków klimatycznych), 2. bilans równowagi wydajności cieplnej grzej­ ników w pomieszczeniu i strat ciepła, 3. wydajność cieplną kominka, 4. obliczenie wydajności cieplnej grzejnika do­ datkowego (ogrzewania miejscowego lub cent­ ralnego), 5. wzajemnych relacji ważnych wymiarów kominka i jego przewodu kominowego, 6. projekt przewodu kominowego kominka i doda­ tkowego grzejnika przy jednoczesnym respektowa­ niu norm i wzajemnych relacji wymiarowych,

132

KOMINKI

7. pozostałe obliczenia (doprowadzenie pierw ot­ nego powietrza itp). W naszej książce zajmujemy się szczegółowo przede wszystkim problem atyką podaną w punk­ cie 5, tzn. wzajemnymi relacjami ważnych wy­ miarów kominków i ich przewodów kom ino­ wych, jak również niektórymi innymi zagadnie­ niami podanymi w części przeglądowej. N iektóre jednak z zagadnień mają tak specyficzny charak­ ter, że laik nieobeznany w przedmiocie nie orien­ tuje się w nich. Dotyczy to zwłaszcza obliczeń precyzyjnych, do jakich należą wyliczenia obcią­ żenia cieplnego pomieszczenia, ciągu kominów lub konstrukcja przewodów doprowadzających powietrze do kominka. W takich wypadkach pro­ ponujemy, ba, zalecamy zwrócenie się bezpośred­ nio do specjalistów z dziedziny technicznego wy­ posażenia budynków. Ogólnie należy stwierdzić, że kominki, który­ mi zajmujemy się w niniejszym rozdziale (ko­ minki bez zwiększonej wydajności cieplnej), można wykorzystywać do ogrzewania pomiesz­ czenia w przejściowej porze roku. Chcąc korzys­ tać również w zimie z pomieszczenia ogrzewane­ go przez kominek, należy w nim zainstalować dodatkowe, wydajne źródło ciepła, miejscowe, bądź centralne.

Tabele wymiarowania kominków W niniejszym rozdziale podajem y podstawowe dane do projektowania kominków, najpow szech­ niej stosowanych. Przegląd tych kom inków moż­ na znaleźć w tabeli 2. Kominek otwarty z jednej strony, z kominem umieszczonym nad paleniskiem (tab. 3) należy do typu tradycyjnie u nas realizowanego. Podstaw o­ we dane potrzebne przy projektow aniu przewo­ dów kominowych w relacji do powierzchni pro­ mieniowania i wysokości komina podaje tab. 4. Pozostałe typy różnią się od poprzedniego typu kominka umieszczeniem przewodu kom inowego za lub obok paleniska, co wpływa na całość konstrukcji kominka. Dotyczy to:

... w u iic Ł c m a p u w ltM Z L IlIll p ro (Sk, - pow ierzchnia prom ieniow ania kom inka)

Kominek z paleni­ skiem otwartym z jednej strony (tab. 3 , tab. 5)

Kominek z paleniskiem otwartym z dwóch stron (ściana boczna i przed­ nia) (tab. 6)

Kominek z pa­ leniskiem otwa­ rtym z dwóch stron (strony p r z e c iw le g łe ) (tab. 7)

Kominek z paleniskiem otwartym z trzech stron (tab. 8)

Kominek wolnostoją­ cy z otwartym naoko­ ło paleniskiem (tab. 9)

widok

- t o

□

q - t

rA

D

f

A 2R

r^ i 4

vgriopto yypoclu

“4 _ n _

U H R T O '

^

o

t

0)1

M

04

I i

id

4

;

V

przekrój S*kr = A xB

Uwaga: ’ w ielkość p o w ie rz­ chni p ro m ie n iow a ­ nia jest taka sama bez w zględu na usy­ tu ow anie kom ina nad lu b za palenis­ kie m chociaż dla te­ go ty p u podajem y d w ie tabele (patrz dalej)

Sk, (A+C) x B lub S’iu = K B

Sk, = 2A X B

Uwaga: H. Dickmann proponuje, że zamiast A + C należy uw zglę­ dnić długość krzywej K; Sk, = (A + C )*B wychodzi ok. 17-19% wyższy niż Sk, uzys­ kany przez drugie obliczenie z krzywą K

S*k, = K x B

S*k, = 2reRxB

S"k, = (A + 2C) x B

S"k, = 4AxB

Uwaga: w e d łu g H. Dickm anna K = długość krzyw ej w g K.H. Pfestorfa

Uwaga: wg H. Dickm anna (li­ czy krzyw ą = obwód = 2nR w g K.H. Pfestorfa

- kominka z paleniskiem otwartym z jednej stro­ ny (tab. 5), kominka z paleniskiem otwartym z dwóch stron (tab. 6), kominka z paleniskiem otwartym z dwóch przeciwległych stron (tab. 7),

M ateriałem wyjściowym dla tych kominków były dane zawarte w książce J. Kószó „Kandallók" (Budapeszt, 1984). Dane te zostały uzupeł­ nione w taki sposób, aby można z nich korzystać u nas w bieżącej praktyce.

- kom inka z paleniskiem otwartym z trzech stron (tab. 8), - kominka wolnostojącego z paleniskiem otwar­ tym naokoło (tab. 9),

133

KOMINKI

Tabela 3. Kominek z paleniskiem otwartym z jednej strony z kominem umieszczonym nad paleniskiem" (rys. 229)

Powierzchnia

A

B

C

D

E

F

G

Powierzchnia promie­ niowania21 (w cm2)

Przekrój kominc przy wysokości do 4 m

do 8 m

do 12 m

d° p“» “ ' ” “

r™ i— —

Powierzchnia przewodu kominowego p'1w cm2 i stosu­ nek przewodu do pow. promień.41 przy wys. komina w m do 16 m

do 4 m

do 8 m

do 12 m

do 16 m

J (cm)

H (cm)

J (cm)

H (cm)

J (cm)

H (cm)

J (cm)

H (cm)

P (cm2)

1/X

P (cm2)

l/x

P (cm2)

l/x

P (cm2)

l/x

(m2)

(m3)

(cm)

(cm)

(cm)

(cm2)

(cm)

(cm)

(cm)

(cm)

16-22

40-60

60 65

50 55

34 35

3000 3580

36 40

25 25

20 20

12 12

3000 3580

26,0 26,0

26,0 26,0

20,0 20,0

20,0 20,0

20,0 20,0

20,0 20,0

20,0 20,0

20,0 20,0

676 676

1/5 1/5,5

400 400

1/7,5 1/9

400 400

1/7,5 1/9

400 400

22-30

60-90

70 75 80

58 60 63

36 37 38

4 060 4500 5040

44 49 53

25 25 28

20 20 20

12 12 12

4060 4500 5040

1/7,5 1/9

26,0 26,0 26,0

26,0 26,0 38,5

20,0 20,0 26,0

20,0 20,0 26,0

20,0 20,0 20,0

20,0 20,0 26,0

20,0 20,0 20,0

20,0 20,0 20,0

676 676 1000

1/6 1/6 1/6

400 400 676

1/10 1/11 1/7

400 400 520

1/10 1/11 1/10

400 400 400

1/10 1/11 1/12

30—40

90-120

85 90 95

66 68 71

38 40 40

5610 6120 6750

58 62 66

28 28 30

20 20 20

12 12 12

5610 6120 6750

26,0 26,0 26,0

38.5 38.5 38.5

26,0 26,0 26,0

26,0 26,0 26,0

20,0 20,0 20,0

26,0 26,0 26,0

20,0 20,0 20,0

20,0 20,0 20,0

1000 1000 1000

1/6 1/6 1/6

676 676 676

1/8 1/9 1/10

520 520 520

1/H 1/12 1/13

400 400 400

1/14 1/15 1/17

40-50

120-180

100 105 110

74 76 78

42 42 45

7 400 7 980 8580

70 74 78

30 30 30

20 20 25

12 12 12

7400 7980 8580

38.5 38.5 38.5

38.5 38.5 38.5

26,0 26,0 26,0

38.5 38.5 38.5

26,0 26,0 26,0

26,0 26,0 26,0

20,0 20,0 20,0

20,0 20,0 20,0

1482 1482 1482

1/5 1/6 1/6

1000 1000 1000

1/7 1/8 1/8

676 676 676

1/H 1/12 1/13

400 400 400

1/18 1/20 1/20

50— 70

180-250

115 120 125

82 84 87

45 48 48

9430 10080 10880

82 85 89

32 32 32

25 25 25

15 15 15

9430 10080 10880

38.5 38.5 38.5

38.5 38.5 38.5

26,0 26,0 26,0

38.5 38.5 38.5

26,0 26,0 26,0

26,0 26,0 26,0

20,0 20,0 20,0

26,0 26,0 26,0

1482 1482 1482

1/6,5 1/7 1/7

1000 1000 1000

1/9 1/10 1/10

70-90

676 676 676

250-350

1/14 1/15 1/16

520 520 520

1/18 1/19 1/20

135 135

92 92

51 53

11 170 12420

93 97

32 32

25 25

15 15

11700 12420

38.5 38.5

38.5 38.5

38.5 38.5

38.5 38.5

26,0 26,0

38.5 38.5

20,0 26,0

26,0 26,0

1482 1482

1/8 1/8

1482 1482

1/10 1/9

1000 1/17 1000 1/12,5

520 676

140 145 150

1/22 1/18

95 97 100

54 55 58

13300 14070 15000

100 105 109

35 35 35

25 25 25

15 15 15

13300 14070 15000

38.5 38.5 38.5

38.5 38.5 38.5

38.5 38.5 38.5

38.5 38.5 38.5

26,0 38.5 38.5

38.5 38.5 38.5

26,0 26,0 26,0

26,0 26,0 26,0

1482 1482 1482

1/9 1/9,5 1/10

1482 1482 1482

1/9 1/9,5 1/10

1000 1482 1482

676 676 676

1/20 1/21 1/22

> 90 Uwaga:

229a

Pojemność

Powierzchnia promieniowania A B

kom"-0WiCh" *

Gardziel dymowa

Komora spalania

Wymiary pomieszczenia

>350

Dane w edług ART and DEC OR ATIO N

1/14 1/9,5 1/10

nr 92 str. 45 229b

229c

+

6

*

U wagi: j' dane w yjściow e Ji H w g p u b lik a c ji F.R. Barrana DER OFFENE K A M IN , Stuttgart 1968 pow ierzchnie prom ieniow ania sw ym i w ym iaram i odpowiadają danym z poprzedniej tabeli wymiarów podana pow ierzchnia przewodu kom inow ego P = J * H w cm ' przeliczanie w ym ia ru pow ierzchni przewodu kom inow ego 1 do powierzchni promieniowania kominka

rys. 229. Schematyczne oznaczenie kominka otwartego z jednej strony (z kominem nad paleniskiem) do tabeli wymiarów: a) widok, b) przekrój, c) rzut

x = l/x

Podane pow ierzchnie przew odów ko m in o w ych P = J » H stanow ią wartości, na które wpływają wymiary elementów budowlanych zastosowanych przy realizacji Powoduje to czasami zniekształcenie wartości l/x podanych w tabeli. Mimo to dane te są dowodem, że w p raktyce stosowane proporcje przewodu kom inow ego i pow ierzchni promieniowania w skali 1/8-1/12 występuje w zwyczajnych kom inach. Przy niższych lub o d w ro tn ie bardzo w ysokich kom inach stosunek ten ulega zmianie, co wyraźnie wynika z naszej tabeli. Dlatego przy ko n kre tn ym projekcie wym agane jest obliczenie pow ierzchni przewodu kominowego wg następnych danych zalecanych w rozdziale: „P rojektow anie przew odów kom inow ych".

135

KOMINKI

KOMINKI

Tabela 5. Kominek z paleniskiem otwartym z jednej strony i przewodem kominowym umieszczonym za lub obok paleniska (rys, 230) Wymiary1' pomieszczenia

Komora dymowa (łapacz)

Komora spalania

powie­ rzchnia

pojemność

(m2)

(m3)

(cm)

(cm)

13 16 18 21 23 26 30 34 40 45

34 42 47 55 60 68 78 89 104 135

50 55 60 65 70 75 80 87 92 100

42 47 50 53 55 57 60 65 70 75

A

B

Kanał dym owy

powierzch­ nia spala­ nia A « B

Al

(cm)

(cm2)

(cm)

(cm)

(cm)

(cm)

(cm2)

30 30 30 35 35 35 40 40 45 45

2100 2585 3000 3445 3850 4275 4800 5655 6440 7500

35 38 40 45 48 53 58 62 65 70

25 30 30 30 33 33 35 35 40 40

20 20 20 25 25 25 28 28 30 30

25 27 30 32 35 37 40 43 46 50

210 260 300 345 385 430 480 565 645 750

C

l waga.

Stosunek wielkości powierzchni promieniowania do powierzchni Tabele w ym iarowania kominkow i rozdział „Komora spalania

BI

Cl

D

E

Tabela 6. Kominek z paleniskiem otwartym z dwóch strnn i l. paleniska (rys. 231) przewodem kominowym umieszczonym za lub obok Wymiary11 pom ieszczenia

Komora dymowa (łapacz)

Komora spalania

Kanał dymowy

pow ie­ rzchnia

objętość

A

B

C

powierzchnia promieniowania21 (A+C)xB

Al

BI

Cl

D

E

F

(cm)

(m2)

(m3)

(cm)

(cm)

(cm)

(cm2)

(cm)

(cm)

(cm)

(cm)

(cm2)

(cm)

5 5 7 7 7 10 10 10 12 12

23 26 29 34 37 40 45 52 60 68

60 68 76 89 96 120 135 156 180 204

50 55 60 65 70 75 80 87 92 100

44 47 50 53 55 57 60 65 70 75

35 35 35 40 40 40 45 45 50 50

3740 4230 4750 5565 6050 6555 7500 8580 9940 11250

42 47 50 55 58 63 67 75 80 85

25 30 30 30 33 33 35 35 40 40

25 25 25 30 30 30 33 33 35 35

25 27 30 32 35 37 40 43 46 50

375 425 475 557 605 556 750 858 994 1125

5 5 7 7 7 10 10 10 12 12

F

i objętości pomieszczenia patrz: ogólna część rozdziału: Uwagi: 11 relacja w ielkości pow ierzchni prom ienio­ wania do pow ierzchni pomieszczenia, patrz: ogólna część rozdziału „Tabele w ym iarow a­ nia ko m in kó w " i rozdział „Kom ora spalania". 21 Powierzchnię prom ieniowania można o b li­ czyć według wzoru podanego w tabeli: (A + C )*B . Można wybrać inne wyliczenie, we­ dług którego powierzchnia prom ieniowania = długości krzyw ej K * B - patrz: tabela wstęp­ na z przeglądem obliczeń powierzchni pro­ m ieniowania poszczególnych typów kom in­ ków. Stosując drugą metodę wyliczeń odpo­ wiednio obniży się (o 17-19%) nie ty lk o po­ wierzchnia promieniowania, ale również po­ wierzchnia przekroju kanału dymowego.

230b

230a

231 b

1

231 c rys. 230 Schematyczne oznaczenia kom­ inka otwartego z jednek strony (z kom­ inem za lub obok paleniska) do tabel wymiarów: a) widok, b) przekrój, c) rzut

136

4 ----------

\= ^ \-

rys. 231. Schematyczne oznaczenie kom­ inka otwartego z dwóch stron (ściana bo­ czna i przednia) do tabeli wymiarów: a) widok, b) przekrój, c) rzut

137

KOMINKI

KOMINKI

Tabela 7. Kominek z paleniskiem otwartym z dwóch przeciwległych stron i przewodem kominowym obok paleniska (rys. 232) Wymiary pomieszczenia’1 Powie­ rzchnia (m2) 28 34 39 45 50 55 62 72 84 98

Objętość (rn') 73 85 102 135 150 165 186 216 252 294

Komora dymowa (łapacz)

Komora spalania A (cm) 55 60 65 70 75 80 85 92 100 108

B (cm) 42 47 50 53 55 57 60 65 70 75

C

Powierzchnia promieniowania (A * B)* 2

(cm)

Cl

(cm2)

51 51 51 58 58 58 64 64 64 64

(cm)

4620 5640 6500 7420 8250 9120 10200 11960 14000 16200

61 61 61 68 68 68 74 74 74 74

D21 (cm) 34 35 40 43 46 51 54 58 65 71

Dl (cm) 10 10 10 15 15 15 15 20 20 20

Tabela 8. K o m ,n o k , pa |cnis tlcm olw , rlym , , „ ech Wynliary pomiesitczenia1'

Kanał dymowy E31 (cm2) 378 461 531 606 674 745 833 977 1143 1323

E0

Powie­ rzchnia

Objętość

^

^

Komora dymowa (łapacz)

Komora spalania

^

Kanał dymowy

A

B

C

Powierzchnia promieniowania2

BI3'

C l41

D5'

E

F

(m2)

(m1)

(cm)

(cm)

(cm)

(cm2)

(cm)

(cm)

(cm)

(cm2)

(cm)

28 32 35 42 45 47 54 63 71 78

73 84 91 110 135 141 162 189 213 234

55 60 65 70 75 80 85 93 100 110

42 47 50 53 55 57 60 65 70 75

40 40 40 45 45 45 50 50 55 55

4637 5274 5805 6996 7359 7735 8970 10400 11830 12960

25 30 30 30 33 33 35 35 40 40

30 30 30 32 32 32 35 35 37 37

27 30 32 35 37 40 42 46 50 55

463 527 580 699 735 773 897 1040 1183 1296

5 5 7 7 7 10 10 10 12 12

(cm) 22 25 26 28 30 31 33 36 38 41

,

relacja w ielkości p o w ierzch n i p ro m ie n io w a n ia do p o w ierzch n i i pojemności pomieszczenia, patrz: ogólna część rozdziału .Tabele w y m iaro w an ia ko m in k o w i ro zd ział „K om ora sp a la n ia o b liczo n o w e d łu g w z o ru który p o d a je J Kószo, g d z ie D = (A - 1,41 E 0 ) » 1,41 Kanał dym ow y obliczony w edług wzoru Barlacha, który został szczegółowo wyprowadzony w tabeli 9. I w tym wypadku punktem

2 Powl^r2chnia Prom ieniow ania podana w tej tabeli nie jest sumą stron (A * B) + 2 (C * B), ale iloczynem długości krzywej (w rzucie) . wysokości C, w ię c pow ierzchnia prom ieniow ania = K * C, do czego należy dostosować powierzchnię kanału dymowego

Wyi^rf Jf? komin ° -y * * o sci 6,0 m (co negatywnie wpływa na wielkość przekroju kanału dymowego E0) i współczynnik wpływu konkretnej sytuacji.

w

e - 0,2 O bliczenia należy dokonać w edług

'J 2 3 3 2 2 ? , K S E E K S E ? “°

1""i™"05' ' ■»— —

P0WierZChnia Pr0mienlOWania

31 Pionowa wysokość ściany ty ln e j przy skosie jej górnej części. 41 Głębokość górnej części kom ory spalania przy skosie ty ln e j ściany. Przy k o n s tru k c ji łapacza należy zastosować nachylenie ścian m inim alnie

232a

232b

*

- p .«

Slę W "

.»>»•

7 P™ “

* daną sumą str^n

pod kątem 45J

232c 233b

r--------------------1 i |------------------------i »i I I

°

I..C

rys. 232. Schemat oznaczenia kominka ot­ wartego z dwóch stron (przeciwległych) do tabeli wymiarów: a) widok, b) prze­ krój, c) rzut

233c

rys. 233. Schemat oznaczenia kominka otwartego z trzech stron do tabeli wymia­ rów: a) widok, b) przekrój, c) rzut

i + -» |

138 139

KOMINKI

KOMINKI

Tabela 9. Kominek wolnostojący z otwartym naokoło paleniskiem (rys. 234)

*3 c 2 O-o "o O ■ i 3-“ 3 « 2 o

Wymiary pomieszczenia"

Komora dymowa

Palenisko

Powierzchnia® promie­ Al = d+2F niowania n d*B

Powie­ rzchnia

Objętość

> II a

Kształt kominka

B

(m*

(m2)

(cm)

(cm)

(cm2)

46 52 60 67 74 82 90 98 107 118

138 156 180 201 222 246 270 294 321 354

60 65 70 75 78 83 86 91 94 99

40 42 45 47 50 52 55 57 60 63

7540 8577 9896 11074 12252 13559 14860 16296 17719 19595

Kanał dym owy31 (komin)

Występ płyty paleniska

C

D

E

F

(cm)

(cm)

(cm)

(cm2)

(cm)

80 85 90 95 100 105 110 115 120 125

5 5 7 7 7 8 8 10 10 10

35 37 42 44 47 48 50 55 57 60

616 701 808 904 1000 1107 1214 1331 1447 1600

10 10 10 10 11 11 12 12 13 13

S to su n ek w ielk o ść, p o w ierzch m prom ień,owam a do powierzchni i pojemności pomieszczenia (patrz: ogólna cześć rozdziału Tabele w y m iaro w an ia k o m m k o w i rozdział „Kom ora spalania ro z a z ia ru „ i aD ele * Id en ty czn a w ielkość pow ierzchni prom ieniow ania dla rzutu w kształcie kwadratu i kola k ie d y A = d

,k“ Skr =

Sko

" p',ntl “T|Sc" p“ y* l“ " i m r ł

«

H ko

w którym . — powierzchnia prom ieniow a kom inka w cm2 Sb, - powierzchnia przekroju przewodu kom inowego w cm2 Hb, - rzeczywista wysokość kom ina w m e

- w spółczynnik w p ływ u - szczegółowo patrz część „Projektowanie przewodów kom inow ych".

W k ^ T o „ £ m ^ ^ ^ » S T k * kommhl° Hk“ = 6 m 1 - P ‘YWU e = 0,2. podmesieme rzeczywistej wysokości kom ina Hb, zm niejsza się p o w ierzch n ia p rzew o d u 'k o m in o w e g o * j^ e c z y w is te 9 ° i e. P rzez 234b

u*-

234c

r

rys. 234. Schemat oznaczenia kominka ot­ wartego naokoło do tabeli wymiarów: a) przekrój, b) rzut paleniska na planie kwad­ ratu, c) rzut paleniska na planie koła.

140

Uwagi do tabeli 5-9 Powierzchnie pomieszczeń podano orientacyjnie, punktem wyjścia jest fakt, że otwór kominkowy powinien równać się 1/45 do 1/65 powierzchni pomieszczenia. Dane te poda­ no w wielkim przybliżeniu, lecz czym ułamek (1/65, 1/70 itd.) będzie większy, tym wprawdzie powierzchnia promie­ niowania kominka będzie mniejsza w stosunku do powie­ rzchni podłogi, ale warunki spalania będą lepsze. Podane w tabelach powierzchnie pomieszczeń stanowią 60-wielokrotność powierzchni promieniowania kominka (oblicze­ nie powierzchni promieniowania, patrz tabela). Przy ob­ niżaniu tych wartości, zgodnie z danymi podanymi dla poszczególnych typów kominków, w rozdziale „Komora spalania'1należy, przez obliczenie, sprawdzić wymianę po­ wietrza w pomieszczeniu - patrz rozdział „Doprowadzanie powietrza do spalania'. Objętość pomieszczenia została wyprowadzona z jej po­ wierzchni, z tym że od 40,0 m2 jest brana pod uwagę wysokość pomieszczenia w świetle 2,6 m, w większych pomieszczeniach 3,0 m. Powierzchnia przekroju kanału dymowego u wszyst­ kich typów kominków jest określana przez stosunek

powierzchnia promieniowania

IÓ Wartość 1/10 stanowi średnią powierzchnię przekroju kom­ inów o wysokości 8-12 m. Tylko u kominków z palenis­ kiem otwartym z dwóch przeciwległych stron i z palenis­ kiem otwarym naokoło, przy obliczeniu kanału dymowego zastosowano wzór Barlacha i wysokość komina 6,0 m. Jeżeli wysokość komina waha się od 8 do 12 m orientacyj­ nie możemy stwierdzić, że stosunek przekroju kanału dy­ mowego do powierzchni promieniowania kominka wynosi u poszczególnych typów w przybliżeniu: - u kominków z paleniskiem otwartym z jednej strony 1/8, - u kominków z paleniskiem otwartym z dwóch stron 1/10, u kominków z paleniskiem otwartym z trzech stron 1/12, - u kominków z paleniskiem otwartym naokoło 1/15. Należy wszak podkreślić, że w wypadku niższych kom­ inów przekrój kanału się zwiększa, u wyższych zmniejsza, co jest bezpośrednio związane z powierzchnią kanału dy­ mowego. Przekrój kanału dymowego podany jest w cm2, może być na planie koła lub czworokąta, powierzchnia jego w żadnym wypadku nie powinna być większa od powierzchni przekroju przewodu kominowego.

KOMINKI

Projektowanie przewodów kominowych Kominki, tak samo jak wszystkie pozostałe grzej­ niki obowiązują prawa fizyki, wpływające na spalanie, odprowadzanie produktów spalania, promieniowanie, przepływ i przewodzenie ciep­ ła. Nierespektowanie tych prawidłowości ozna­ cza zawsze wadliwe działanie kominka. Jedną z podstawowych zasad prawidłowego działania kominka jest posiadanie samodzielnego komina. W nim następuje utlenianie opału, podo­ bnie jak w palenisku otwartym, bez rusztu, na wolnym powietrzu, tj. dzięki powietrzu z wolnej przestrzeni, podczas gdy w piecach na paliwo stałe powietrze przedostaje się wyłącznie z prze­ strzeni pod rusztem i przedziera się przez palącą się warstwę opału (równomierną od spodu, zmieniającą się na gorzej. Kominki z rusztem o da­ nych parametrach tylko częściowo są podobne do grzejników na paliwo stałe. Odmienne warunki występują u grzejników na paliwo ciekłe i gazowe. Nie można więc pod­ łączyć do jednego komina urządzeń różniących się pod względem przepływu i ilości powietrza, bowiem w takim wypadku zawsze będzie istnieć niebezpieczeństwo wadliwego działania. Dobre działanie komina zależy od jego ciągu, który zwiększa się wraz z wysokością komina. By uzyskać dobry ciąg, wysokość komina powinna wynosić ok. 6 m. Jeżeli komin jest niższy, pożądanY c^ 9 można z reguły uzyskać zwiększając jego przekrój. Zgodnie z danymi empirycznymi stosunek po­ wierzchni promieniowania kominka do przekro­ ju komina należy wyrazić wzorem: Skr

Skj

Sk0 = -------------d o -------------8

12

gdzie: Sk0 - przekrój przewodu kominowego w cm2, Sk, - powierzchnia promieniowania kominka w cm2. Przy dostatecznej wysokości komina jego prze­ krój wynosi w przybliżeniu 1/10 powierzchni promieniowania, co odpowiada wzorowiSk, Sk„ = ------------

10 Dziesięć procent powierzchni wejściowego ot­ woru komory spalania stanowi sprawdzoną śred­ nią wartość dla powierzchni przekroju kominko­ wego komina. Jeżeli w przewodzie nie zastosujemy gładkiej wkładki, lepiej zdecydować się na trochę większy przekrój. Stosując wkładki kom­

inowe z prefabrykatów należy trzymać się zale­ ceń producenta, dotyczących przekroju komina. Jeżeli jednak przekrój i wysokość komina są dane (np. przy dodatkowym podłączeniu kominka do istniejącego komina), powierzchnię promienio­ wania można obliczyć według wzoru Barlacha: Sko * y Hko Sk, = ----------------e gdzie: Skr - powierzchnia promieniowania kominka w cm2 Sko - przekrój przewodu kominowego w cm 2 Hko- rzeczywista wysokość komina w m, e - współczynnik wpływu, oddziałujący na stopień oporu przewodu kominowego; wpływa na niego położenie komina, jego opór tarcia, jak również zmiany przekroju i kierunku. Wzór Barlacha zastosowano przy obliczeniach kanałów dymowych, podanych w tabelach 7 i 9. Orientacyjna charakterystyka poszczególnych stopni współczynników wpływu e, stosowanych w obliczeniach: e — 0,2 - stosowany u kominów wewnątrz domu, wykonanych z cegieł ksztaltówek, z jedną zmianą przekroju i dwiema zmianami kierunku pod kątem rozwartym, 6 = 0,3 - stosowany wtedy, kiedy komin z punktu widzenia przepływu ma niekorzystną zmianę przekroju i kilka zmian kierunku, e = 0,3 - przy korzystnych warunkach prze­ pływu (patrz: e = 0,2), lecz przy położeniu komina na stronie zewnętrznej - od jednej do dwóch zewnętrznych ścian komina, e = 0,4 - stosowany w niekorzystnych z pun­ ktu widzenia przepływu, warunkach (patrz: e = 0,3) i przy położeniu komina na zew nętrz­ nej stronie - trzy zewnętrzne ściany komina, e - 0,5-0,6 - stosowany w wyjątkowo nieko­ rzystnych wypadkach, przy nierespektow aniu podstawowych zasad konstrukcji kominka. I nawet gdyby wartości uzyskane z obliczeń zostały określone na podstaw ie dokładnych ale nie empirycznych danych, należałoby je zaokrą­ glić do wielkości zerowej tak, by konstrukcja kominka, jak również komina była z punktu widzenia budowlanego wykonalna. (Uwaga: W wypadku istniejących kominów siłę ciągu można zmierzyć przy pomocy prostego, szklane­ go ciągomierza).

2.2. Kominki o zwiększonej wydajności cieplnej 2.2.1. W ia d o m o śc i o g ó ln e (rys. od 235 do 236) Z wydzielanego ciepła, które powstaje podczas spalania drew na w najpopularniejszym typie kominka, pom ieszczenie ogrzewa tylko pewna jego ilość, większa część ciepła uchodzi bez wy­ korzystania. Największe straty powstają wskutek odprowadzenia gorącej mieszaniny gazów dym­ nych i pow ietrza bezpośrednio do komina, jak również ogrzew ania zimnego powietrza, które wpada do pom ieszczenia z zewnątrz. Norm alnie budow ane pomieszczenia mieszkal­ ne przy przeryw anym ogrzewaniu (różnica tem ­ peratur między pomieszczeniem a zewnętrznym otoczeniem 32 C) wykazują się zużyciem ciepła od 125 do 167 kilodżuli (30-40 kcal) na godzinę na metr sześcienny objętości. Wynika z tego, że kominek jest wystarczającym źródłem ciepła przy zew nętrznej tem peraturze ok. +5°C; powiet­ rze ulegnie w ym ianie od 3 do 5 razy na godzinę. U większych kom inków przy pełnym otwarciu klapy, objętość w ym ienianego powietrza się zwiększa. Zwiększa się również wtedy, kiedy tem peratura na zew nątrz spada; w kominku za­ czyna się więcej (i częściej) palić, co powoduje nie tylko wzrost w nikania zimnego powietrza przez okna i drzwi, względnie na skutek nie­ szczelności innych konstrukcji, lecz również ochładzanie bardziej oddalonych od kominka części pomieszczenia. Ilość powietrza, jaka wnik­ nęła do pomieszczenia musi się równać ilości powietrza odprow adzanego przez komin. Nieza­ leżnie od tego efekt promieniowania komory spalania jest niew ystarczający do ogrzania po­ mieszczenia i wszystek ciepły dym, praktycznie bez wykorzystania, ulatnia się przez komin. W celu uniem ożliw ienia silnej wymiany po­ wietrza i pow stania zimnych przeciągów, należy dokonać dokładnych wymiarów kominków, wy­ posażyć je w klapy dymowe i dodatkowo uleprys. 235. Wydajność cieplna kominków: a) tradycyjnych, bez zmian konstrukcyjnych, powodujących wzrost wydajności cieplnej, b) nowoczesnych, wysposażonych w specjalne wkładki kominkowe na nagrzewane powietrze, wodę itp.

143

szyć konstrukcyjnie, by korzystnie wyużyć wy­ dzielane ciepło. Konstruktorzy i producenci kom­ inków dążą do istotnego zwiększenia wydajności cieplnej i stworzenia stosunku odwrotnego mięzy ciepłem pozostającym w pomieszczeniu a ciepłem ulatniającym się przez komin. Oznacza to, ze jeżeli w pomieszczeniu, w którym usytuo­ wany je s t tradycyjny kominek, pozostanie od 19 do 20% ciepła i przez komin ulotni się 80%-90% ciepła, należy zrobić wszystko, by ta proporcja uległa odwróceniu. W niniejszym rozdziale prezentujemy szereg przykładów i wiele różnych systemów, od kom­ inków ściennych ze zbiornikiem na nagrzewane powietrze, które stały się u nas niezwykle popu­ larne, do produkowanych przemysłowo komin235a. b

KOMINKI

kow wielofunkcyjnych. Są to kominki na nagrze­ wane powietrze lub wodę, względnie połączenie obu typów. Powszechnym pragnieniem jest pod­ łączenie tych kominkow do kompletnego sys­ temu ogrzewczego obiektu i maksymalne wy­ korzystanie wszystkich możliwości, dzięki któ­ rym zwiększy się współczynnik wydajności ko­ minka. Obliczenia nastawione na obniżenie strat ciep­ ła podczas ogrzewania przy pomocy kominka w taki sposob, że ciepło promieniowania i ciepło gazów spalinowych jest odprowadzane do na­

grzewania powietrza potrzebnego do ogrzew a­ nia, należy zdecydowanie do specjalistycznych obliczeń cieplno-technicznych. Podobnie jest w wypadku kominków na nagrzaną wodę lub nawet łączonych. Obliczenia dotyczące takich kominków nie mieszczą się w ramach naszej książki, dlatego też w niniejszym rozdziale pre­ zentujemy przede wszystkim praktyczne przy­ kłady rozwiązań i realizacji, które powinny stać się źródłem inspiracji. Natomiast obliczeniami powinny się zająć głównie specjalistyczne, zawo­ dowe instytucje lub producenci.

U ean l Z 7 rtsz ,- n Z Z Z l Z M obwodow cieplnych w jednym domu jednorodzinnym w Szegedzie (Męgry). Pierwszy ot o od - kominek na nagrzewane powietrze, drug, obwód - centralne ogrzewanie (CO) z kaloryferami pod oknami, trzeci obwod - ogrzewanie słoneczne z przygotowaniem ciepłej w ody Maksymalną oszczędnosc energii przy takiej dZlęk‘ odP ° w,ednlemu wzajemnemu połączeniu wszystkich trzech wymienionych obwodów w jeden kompleksowy system: 1 - kommek. 2 - promieniowanie cieplne kominka, 3 - ogrzewanie przy pomocy nagrzewanego powietrza w kominku. 4 - kocioł CO z pompą, 5 - kaloryfer CO, 6 - rozprowadzenie ciepłej wody z kotła CO z ' S e k t o T rT C° ' 8 Z Z Z ew ' P° m^ CWP J w Z ” 18 - dopływ^nmnej ' w o

5 - koIekt0ry sloneczne < •* * * * słoneczna), 10 - d o p r o w S e Z e c ie X jw o d y Y^ k0lekt0rach' 12 - rozdzi*> ciepłej wody z kolektorow, 13 - rura powrotna 14 ^ T s ^ " " d°Pr0Wadze™ <**** ™ d y do odbiorników, 17 - bojler na cep lą

144

kominki

2.2.2. Kominki ścienne K om in k i ze z b io rn ik ie m na n a g rz e w a n e p o w ie trz e (rys. od 237 do 246) Kominki ze zbiornikiem na nagrzewane powiet­ rze są chyba jedynym typem z szeregu ko­ minków prezentowanych w niniejszym rozdziale, które można zainstalować samemu. Dlatego wła­ śnie wiele z nich doczekało się u nas realizacji. Niektóre przedstawiamy w rozdziale „Przykłady realizacji". Działanie tych kominków opiera się na zasadzie ogrzewania ciepłym powietrzem, a rozwiązanie konstrukcyjne polega na zainstalo­ waniu zbiornika na nagrzewane powietrze. Zmiany i poprawki konstrukcyjne zbiornika na nagrzewane powietrze polegają na koncepcji konstrukcji dwuosłonowej tylnej pionowej i uko­ śnej ściany kominka. Właściwą komorę spalania stworzoną według zasad budowy paleniska kom­ inka należy oddzielić od zbiornika powietrza bla­ szaną konstrukcją o minimalnej grubości 5 mm. Blacha od strony ogrzewanego powietrza może zostać użebrowana naspawanymi płaskownikami 237

KOMINKI

żelaznymi, w kierunku krążącego powietrza. Do tak skonstruowanego zbiornika na nagrzewane powietrze należy w dolnej części, bezpośrednio lub przy pomocy kanaliku zapew nić dopływ po­ wietrza z ogrzewanego pomieszczenia. W drugiej części znajduje się otwór odprowadzający na­ grzane powietrze, co zabezpiecza konieczne krą­ żenie. Podczas budowy kom inka należy pamiętać o uszczelnieniu miejsc, którędy gazy spalinowe z paleniska lub komory dymowej mogłyby się ulatniać do zbiornika ogrzewającego, względnie kanalików. Otwory zasysania mogą być mniej więcej takie same jak otwory odprowadzające, a ich powierzchnia może odpowiadać powierz­ chni przewodu kominowego. Otwory zasysania umieszczamy z przodu lub z boku korpusu kominkowego w pomieszczeniu, rys. 237. Schemat przestrzenny dwuosłonowego kominka ze zbiornikiem na nagrzewane powietrze: A - otwory wlotowe powietrza z boku korpusu kominkowego, B - boczny otwór wylotowy nagrzanego powietrza [jeden z szeregu możli­ wych wariantów), 1 - palenisko kominka wykonane ze stalowej blachy o minimalnej grubości 5 mm, 2 - konstruk­ cja komory dymowej z blachy, 3 - przestrzeń m iędzy osłoną wewnętrzną i zewnętrzną, przeznaczona do ogrzania pow ie­ trza i jego wznoszenia się do otworów B, 4 - gardziel ze szczeliną i klapą, 5 - komora dymowa, 6 - zewnętrzna (architektoniczna) osłona kominka, 7 - przew ód kominowy. rys. 238. Schemat rzutu z oznaczeniem wariantów możli­ wości dopływu i wylotu powietrza w bocznej ścianie kor­ pusu kominkowego; A - otwór zasysania, B - wylot na­ grzanego powietrza, 1 - kanalik dopływu lub odpływu nagrzanego powietrza, 2 - przestrzeń nagrzewania pow iet­ rza, 3 - widoczna część paleniska kominka wykonana ze stalowej blachy, 4 - tylna ściana kominka, ograniczająca przestrzeń przeznaczoną do ogrzewania powietrza.

240a, b, c, d

rys. 239. Schemat rzutu z oznaczeniem wariantów możli­ wości dopływu i wylotu powietrza w przedniej ścianie korpusu kominka: A - otwór zasysania, BI - wylot na­ grzanego powietrza, B - wylot nagrzanego powietrza w gó­ rnej części gzymsu kominka, 1 - kanalik dopływu lub wylotu powietrza, 2 - przestrzeń ogrzewania powietrza, 3 - widoczna część paleniska kominka wykonana ze stalo­ wej blachy, 4 - tylna ściana kominka, ograniczająca prze­ strzeń przeznaczoną do nagrzewania powietrza. rys. 240. Widoki z boku od a) do i) na korpus kominka z oznaczeniem: A - otworu zasysania przeznaczonego do doprowadzenia powietrza nagrzewanego za komorą spala­ nia lub komorą dymową, B - w yloty nagrzanego powietrza z kominka do pomieszczenia, C - przepływ nagrzewanego powietrza z otworu zasysania A do otworu wylotowego B. Wyjaśnienie: chodzi o kominki w pomieszczeniu, z którego powietrze jest zasysane (otwór A) i do którego je st do­ prowadzane z powrotem (otwór B).

146

[!< -

__ j

E —>i ___ i

240e, f. g. h, i

147

KOMINKI

KOMINKI

241a

241 b

242a

241 d

w którym jest usytuowany. Zasysanie powietrza z sąsiedniego pomieszczenia jest stosowne wte­ dy, kiedy znajdują się w nim również otwory odprowadzające nagrzane powietrze. Jeżeli w pomieszczeniu nie ma innego źródła ciepła, doprowadzane powietrze ogrzeje pomieszczenie w stopniu minimalnym. Otwór wylotowy umożliwia więcej rozwiązań, może być umieszczony z przodu lub z boku kor­

241 e

pusu kominkowego, nad paleniskiem lub przy sufi­ cie, lecz również w innym pomieszczeniu na tym samym piętrze, w przeciwnym razie w górnym pomieszczeniu nastąpi nadciśnienie i efekt cieplny zniknie. Prezentowane rozwiązania są łatwe do zrealizowania i mogą przyczynić się do podniesie­ nia wydajności cieplnej kominków. Będą one sto­ sowane u nas nadal, dopóki nie rozwinie się produ­ kcja innych, bardziej wydajnych typów.

rys. 241 Widoki niektórych kominkow ściennych ze zbiornikami na „ rysunku: a) rys. 240a b) rys. 240d c) rys. 2401, d) rys 240i e) rys. 240a A P° W f. P°dane w schematach na poprzednim ry^ 242 Przykład mozhwosc, ogrzewanL p o w i^ z a w ir ^ tS i ! " "*** na^ e g o powietrza ściankę działową , widok z boku bryły kominka, c) detal - pizekm, 1 n kommklem a> rzut' b) P o k r ó j pionowy przez 3 - ścianka działowa 4 - kominek. 5 - otwory zasysania B - u j ^ i a e J e o o Z Z ^ 2 ~ P a r z e ń mieszkalna. rys 243. Schemat przekroju możliwość ujścia ciepłego powietrza z otw ^uB w ^ ^ ^ eme nagrzewanego powietrza, na krążenie powietrza - patrz teksty A - otwór zasysania B - ujsoe r pormeszczemem z kominkiem (uwaga y eyo powietrza. C - krążeme ocieplanego powietrza.

IIIIIIIIIIIIIII

± . 242b

243

149

KOMINKI

KOMINKI

rys. 244. Detal - wylot nagrzanego powietrza na górnej powierzchni gzymsu

kominka (alternatywa: na przedniej ścianie pod gzymsem kominka): 1 - komora spalania, 2 - przestrzel) nagrzewania powietrza, 3 - tylna ściana paleniska wykonana ze stalowej blachy, 4 - kanalik wyprowadzający cieple powietrze, 5 - kierunek przepływu nagrzanego powietrza, 6 - przew ód kominowy, B - w y­ lot nagrzanego powietrza, B - wylot nagrzanego powietrza, wariant. rys. 245. Specjalny kominek ze zbiornikiem na nagrzewane powietrze. Powiet­ rze jest zasysane do zbiornika za tylną stalową, ukośną ścianą paleniska. Tu następuje szybkie ogrzanie i przez otwory wychodzące na przedniej ścianie kominka wnika ono do przestrzeni mieszkalnej, a) przekrój kominka, b) widok kominka z otworami wylotowymi ciepłego powietrza; 1 - zbiornik powietrza, 2 - szczelina powietrzna (otwór zasysania powietrza A), 3 - rura z kamionki (ujście ciepłego powietrza B), 4 - masywna blacha stalowa, 5 - dno paleniska, 6 - blacha osłonowa, 7 - zsyp popiołu, 8 - kropus komina. rys. 246. Przykład szamotowego kominka ze zbiornikiem na nagrzewane pow iet­ 245a

rze, nazywany w handlu „Marcel", produkowanego seryjnie przez Zachodnioczeskie Zakłady Ceramiczne w Horm Brize: a) rzut, b) widok z frontu, c) widok z boku, d) przekrój pionowy - detal e) widok ogólny: 1 - stalowa wkładka kominkowa, 2 - szamotowa wykładzina o grubości 90 mm, 3 - zasyp (żużel ew. inny), 4 - cegła szamotowa paleniska, 5 - obmurowanie, 6 - p ły ty T-25, 7 - przew ód kominowy, 8 - tynk, A. otwór zasysania, B - wylot nagrzanego powietrza.

245b

246e

246b.c.d

K o m in k i z r u r a m i n a n a g r z e w a n e p o w ie tr z e

(rys. od 247 do 249) Doprowadzane powietrze nagrzewa się w układzie rur metalowych otwarych na obu końcach, prze­ chodzących przez komorę spalania lub komorę dymową, umieszczonych w specjalnych wkładkach na nagrzewane powietrze. Układ rur i dopływ powietrza można rozwiązać na kilka sposobów. Jednym z nich jest system krótszych rur usytuowa­ nych tylko w komorze spalania w taki sposób, że w części dolnej, przy dnie paleniska następuje zasysanie chłodniejszego powietrza z pomieszcze­ nia, natomiast w części górnej komory, w której znajdują się końcówki rur nagrzane powietrze jest odprowadzane. W takim wypadku powietrze na­ grzewają jedynie gorące płomienie ognia. Drugi sposób polega na zastosowaniu wydłużo­ nych rur, które prowadzą aż do komory dymowej, i w których powietrze ogrzewa się dzięki ciepłym gazom dymnym. Wylot nagrzanego powietrza znaj­ duje się na zewnętrznej osłonie komory dymowej. W innym rozwiązaniu kominek usytuowany jest przy zewnętrznej ściania a powietrze ogrzewające pomieszczenie doprowadzane jest z zewnątrz, przez ukośno zainstalowane na tylnej, zewnętrznej ścianie, zabudowane rury, prowadzące przez ścianę paleniska i komorę dymową. Otwory wylotowe rur znajdują się w górnej części komory dymowej. Ukośne położenie rur przyspiesza przepływ powie­ trza, które pod wpływem ciepła ulega rozprężeniu i unosi się do góry. Rozwiązanie to równocześnie spełnia wymóg polegający na wystarczającym do­ prowadzeniu powietrza niezbędnego przy spala­ niu. Powietrze zasysane bezpośrednio z zewnątrz (tak jak jest to realizowane w podanym przykła­ dzie), obniża temperaturę gazów dymnych, a tym samym wydajność cieplną kominka. Lepsze jest jeszcze inne rozwiązanie, w którym przez jeden układ rur umieszczonych w komorze spalania zasysane jest podgrzane powietrze z po­ mieszczenia a przez drugi układ zasysania powiet­ rze bezpośrednio z zewnątrz, ale tylko w ograniczo­ nej, niezbędnej ilości. Ów drugi układ rur prze­ chodzi przez zewnętrzną ścianę i następnie przez rys. 247. Wydajność cieplną kominka można zwiększyć przez wbudowanie wkładki z metalowych rur do paleniska: a) wkładka z rur, umieszczona tylko w komorze spalania, b) wkładka z rur przedłużonych, prowadzących aż do komory dymowej; A - zasysanie powietrza z pomieszczenia, B - wy­ lot ogrzanego powietrza, C - metalowa rura, D - dolna część wkładki, stanowiąca element rusztu paleniska.

150

151

KOMINKI

KOMINKI

K o m in k i z m e ta lo w y m i w k ła d k a m i n a n a g rz e w a n e p o w ie trz e (p ro d u k c ja seryjna) (rys. od 250 do 257)

248 a

248b

system kanałów dymowych prowadzi do komory dymowej kominka. Powietrze nagrzane przez ciepłe gazy dymne wnika do pomieszczenia przez ze­ wnętrzną osłonę komory dymowej. Otwory zasysające rur powinny być wyposażone w klapę regulacyjną, która w położeniu otwartym hamuje i jednocześnie nadaje kierunek strumienio­ wi powietrza wnoszącego się po zewnętrznej ścia­ nie w kierunku rur. Oprócz tego otwory zasysające powinny mieć kratę ochronną, uniemożliwiającą przenikanie owadów do kanałów z nagrzewanym powietrzem. rys. 248. Specjalny kominek z rurami na nagrzewane p o ­ wietrze. Powietrze ogrzewa się w rurach, przechodzących przez komorę dymową i specjalnie przygotow any kanał dym owy W celu przyspieszenia przepływ u powietrza rury są w położeniu ukośnym. Rury z nagrzewanym powietrzem mają wylot w osłonie komory dymowej: a) przekrój piono­ wy przez kominek, b) widok ogólny,- 1 - palenisko, 2 - ła­ pacz dymu, 3 - rury z nagrzewanym powietrzem, 4 - klapa ymowa, 5 - kanał dymowy, 6 - ściany kanału dymowego, - przewód kominowy, 8 - klapa ochronna, A - dopływ powietrza do rur, A l - regulowany dopływ powietrza pod ruszt, B - wylot nagrzanego powietrza.

152

Opisywana w tym rozdziale forma realizacji kominka umożliwia otrzymanie bardzo wydajne­ go źródła ciepła, a jednocześnie nasuwa różno­ rodność indyw idualnych rozwiązań ostatecznego wyglądu kominka, zgodnie z architektonicznym ukształtowaniem wnętrza. Forma ta ma charakter prefabrykatu, w dobrym tego słowa znaczeniu, złożonego z elem entów bardzo zmiennych, o do­ kładnie określonych param etrach wydajności cieplnej. Chodzi przeważnie o dwuoslonowe wkładki kominkowe, które można obudować lub obłożyć odpowiednim materiałem. Pewien wyją­ tek stanowią kominki przenośne, których ele­ mentem wyposażenia jest również zewnętrzna osłona kominka, lub tzw. kominki kasetowe, w których do gotowego otworu w ścianie, pod­ łączonego do przewodu kominowego, wkłada się palenisko wyposażone w rury na nagrzewane powietrze wraz z wentylatorami, przyspieszają­ cymi cyrkulację powietrza. Powietrze do zbiorników ogrzewania w tego typu kom inkach jest doprowadzane bądź z po­ mieszczenia - wymaga to rozwiązania dopływu powietrza do spalania, bądź bezpośrednio z ze­ wnątrz, co powoduje, że do pomieszczenia wnika właściwie powietrze podgrzane, które nie tylko ogrzewa pom ieszczenie lecz również wspomaga spalanie. Dopływ powietrza z zewnątrz musi być zawsze regulowany. Rozprowadzanie powietrza ze zbiorników na nagrzewane powietrze zależy od ich konstrukcji i wydajności cieplnej kom­ inka. Wylot może znajdować się albo w pomiesz­ czeniu, w którym jest usytowany kominek lub powietrze może być rozprowadzane do sąsied­ nich pomieszczeń oraz do przestrzeni na wyższej kondygnacji. Większość takich wkładek jest wyposażona w pow ierzchnię prom ieniow ania z drzwiczkami obrotowymi lub wysuwanymi, wykonanymi z ża­ roodpornego szkła, które spełniają rolę skutecz­ nego łapacza iskier. Kominek staje się więc pie­ cem o zwiększonej wydajności cieplnej. Taki efekt można uzyskać także stosując metalowe zam knięcie powierzchni promieniowania, wtedy jednak traci się bezpośredni kontakt z ogniem. Niektóre typy owych wkładek na nagrzewane powietrze mają charakter agregatu cieplnego z za­ 153

rys. 249. Specjalny kominek z rurami na nagrzewane powiet­ rze z kombinacją dopływu powietrza zarówno z zewnątrz (Al), jak i z pomieszczenia (A2). Wylot ogrzanego powietrza (B) w osłonie komory dymowej jest podobny jak w poprzed­ nim przykładzie: 1 - kanał dymowy, 2 - przewód kominowy. rys. 250 Schemat działania metalowej wkładki na nagrze­ wane powietrze: 1 - metalowa wkładka kominkowa, 2 - omurowanie wkładki, 3 - materiał izolacyjny, tj. ter­ miczny, 4 - lekki materiał izolacyjny, 5 - przewód kom­ inowy. D opływy powietrza: A l - z pomieszczenia, w któ­ rym znajduje się kominek, A2 - z sąsiedniego pom iesz­ czenia, A3 - z zewnątrz. Wylot nagrzanego powietrza: BI - do pomieszczenia z kominkiem, B2 - do sąsiedniego pomieszczenia, B3 - do pomieszczenia na wyższym piętrze, C - bezpośrednie promieniowanie kominka.

instalowanymi wewnątrz wymiennikami, filtrami powietrza, wentylatorami z tłumikami szumu itp., więc wygląd zewnętrzny kominka nadają mu do­ piero specjalne okładziny i zewnętrzne formy. Tym niemniej we wszystkich wymienionych tu przy­ kładach chodzi o elementy wysokiej wydajności, przy pomocy których można otrzymać ciekawe, atrakcyjne i wydajne kominki bez ryzyka i strat związanych z ich indywidualną realizacją.

KOMINKI

KOMINKI

rys. 252. Kominkowa wkładka metalowa ze zbiornikiem na nagrzewane powietrze (system Lunstroth): a) rzut, b) prze­ krój, c) funkcjonalny przestrzenny schemat kominka: 1 - pa­ lenisko, 2 - komora do podgrzania powietrza, 3 - klapa, 4 - kanał dymowy, 5 - przewód kominowy, 6 - regulacja dopływu powietrza, 7 - regulująca dźwignia manipulacyjna, 7A - wariant umieszczenia regulującej dźwigni manipula­ cyjnej, 8 - izolacja cieplna, 9 - lekki materiał izolacyjny, A l - dopływ powietrza z pomieszczenia, A2 — dopływ powietrza z zewnątrz, B - wylot nagrzanego powietrza.

251 b 251 a

rys. 251. Kominkowe metalowe wkładki na nagrzewane pow iet­ rze: a) jednozbiomikowa wkład­ ka kominkowa (system Olsberg), b) dwuzbiomikowa metalowa wkładka (system Olsberg), c) schemat działania kominka z metalową wkładką (system Rósler), 1 - dopływ y powietrza potrzebnego do spalania, 2 - po­ wietrze do spalania 3 - przysto­ sowanie do bezpośredniego ukierunkowania powietrza do­ prowadzanego do paleniska 4 - palenisko, 5 - zewnętrzna strona górnej części zbiornika na nagrzewane powietrze, A - po­ wietrze doprowadzane do zbior­ nika na nagrzewane powietrze, B - wylot nagrzanego powietrza C - przepływ (ogrzewanie) do­ prowadzanego powietrza do zbiornika na nagrzewane pow ie­ trze.

c

154 155

KOMINKI

A r 253a

___________________________________ _ _ _ _ _

KOMINKI

rys. 253. Dwuoslonowy kominek na nagrzewane pow ietrze z wkładkę kominko­ wą (system SUPRA): a) schematyczny wi­ dok kominka, bj funkcjonalno-przestrzen­ ny schemat kominka, c) widok jednej z możliwości architektonicznego ukształ­ towania danego typu kominka; 1 - paleni­ sko, 2 - żeliwna tylna ściana paleniska (forma plastyczna), 3 - żeliw ny ruszt, 4 - podwójna izolacja dna wkładki, 5 - metalowa komora dymowa, 6 - klapa dymowa, 7 - m etalow y element ukierun­ kowujący dym, 8 - podłączenie kanału dymowego do komina, 9 - metalowe drzwiczki z żaroodporną szybą (łapacz is­ kier), 10 - żeliw ne drzwiczki popielnika, 10A - popielnik, 11 - gzym s kominkowy, 1 2 - zdejmowana osłona zewnętrzna kom­ inka, 13 - miejsce na opał, 14 - izolacja cieplna, 15 - płyta blaszana nadająca kie­ runek przepływ ow i ciepłego powietrza, 16 - płyta izolacyjna, 1 7 - metalowa płyta odbijająca ciepło, 18 - podwójna ochron­ na blacha tylnej części zbiornika na na­ grzewane powietrze, 19 - krata z filtrem pyłowym, A - dopływ powietrza z pom ie­ szczenia do zbiornika na nagrzewane p o ­ wietrze, B - w ylot nagrzanego powietrza, C - przepływ ogrzewanego powietrza, C l - emisja ciepła przez palenisko. rys. 254. Kasetowa wkładka kominkowa osadzona w specjalnej metalowej ramie nośnej włożonej do gotow ego otworu kominka (system SUPRA): a) funkcjonal­ no-przestrzenny schemat wkładki komin­ kowej, b) przykład jednego wariantu re­ alizacji; 1 - żeliwna komora spalania, 2 - żeliwna tylna ściana paleniska z m oty­ wem dekoracyjnym, 3 - żeliw ny ruszt, 4 - metalowe zamykane drzwiczki z szybą żaroodporną, 5 - popielnik, 6 - wentyla­ tor, przyspieszający przepływ nagrzewa­ nego powietrza, 7 - regulator dopływu powietrza, 8 - m etalowe rury na nagrze­ wane pow ietrze zwiększające powierzch­ nię grzejną wkładki, a tym samym wydaj­ ność cieplną kominka, 9 - ciepłe gazy dymne, przechodzące m iędzy rurami na nagrzewane pow ietrze do komory dymo­ wej, A - zasysanie powietrza z pom iesz­ czenia, B - wznoszące się ciepłe pow iet­ rze, C - bezpośrednie promieniowanie ciepła z paleniska.

157

KOMINKI

257b

255a rys. 256. Ścienny kominek z wkładką kominkową, z pa­ leniskiem zamykanym drzwiczkami z szybą żaroodporną (system ABC - Peis, Denisches Kaminofenstudio). rys. 255. Przykład jednej z szeregu metalowych wkładek kominkowych (system SUPERFIRE KAMINE), umożliwiający je j różnorodne zastosowa­ nie: aj widok wkładki przed montażem, b) przestrzeń między metalową wkładką a zewnętrzną osłoną kominka tworzy zbiornik na nagrzewane powietrze (bl - rzut. b2 - przekrój), ciepłe powietrze wpływa do pomiesz­ czenia, w którym usytowany jest kominek, c) zbiornik na nagrzewane powietrze wokół metalowej wkładki ma samodzielną, izolacyjno-cieplną osłonę: do dolnej części zbiornika je st doprowadzane powietrze, które powinno się nagrzać, z górnej części natomiast p rzy pomocy metalowych rur rozdzielających jest odprowadzane do pomieszczenia z kominkiem, do sąsiedniego pomieszczenia, względnie na wyższą kondygnację, (cl - rzut, c2 - przekrój): 1 - wkładka kominkowa, 2 - zbiornik na na­ grzewane powietrze, 3 - zewnętrzna osłona kominka, 4 - komin, A l - dopływ powietrza do spalania, A2 - dopływ powietrza do nagrzewania, B - wyloty nagrzanego powietrza.

rys. 257. Kominek na nagrzewane powietrze o wysokiej wydajności z paleniskiem wyposażonym w żaroodporne szyby i specjalny zbiornik na nagrzewane powietrze, z którego następuje rozprowadzenie ciepłego powietrza, także do innych pomieszczeń p rzy pomocy metalowych rur rozdzielających (system LUNSTROTH): a) wkładka kominkowa przed jej osadzeniem, bj przekrój przez kom­ inek, c) widok, d) funkcjonalny schemat aksonometryczny kominka: 1 - palenisko, 2 - specjalny wymiennik ciepła 3 - klapa dymowa, 4 - kanał dymowy, 5 - filtr, 6 - tłumik szumu, 7 - wentylator, 8 - manipulowanie szklanym zamknięciem paleniska, 9 - przewód kommowy, A l - dopływ powietrza z pomieszczenia, które należy ogrzać, A2 - dopływ powietrza potrzebnego do spalania, B - wylot ciepłego powietrza.

158 159

KOMINKI

■

KOMINKI

K om inki z o g rz e w a n ie m w o d y (rys. od 258 do 264) Pod względem technicznym kominki z ogrzew a­ niem wody należą do bardziej skomplikowanych urządzeń, działających jako układ ogrzewania wodnego z obiegiem ciepłej wody. W ten sposób można ogrzewać nie tylko pomieszczenie, w któ­ rym jest usytuowany kominek, ale dzięki jego wydajności cieplnej także inne, w których um ie­ szczone są kaloryfery. Jest to atrakcyjne zwłasz­ cza w obiektach rekreacyjnych. Kominki te mogą być również wykorzystane do przygotowania ciepłej wody użytkowej, bądź przez podłączenie kominka do zasobnika ciepłej wody, bądź przez stworzenie przepływowego systemu, który zape­ wni ogrzanie wody; ew entualnie można zastoso­ wać połączenie obydwu form. Zaletą tych kominków jest możliwość podłą­ czenia do systemu ogrzewczego centralnego ogrzewania, przez co możemy uzyskać odciąże­ nie energetyczne wydajności właściwego kotła. Sposób złączenia obu źródeł ciepła w jeden sys­ tem obiegowy jest w pełni wykorzystywany w domkach jednorodzinnych, w których central­ ne ogrzewanie jest sprawą oczywistą. W tych rozwiązaniach jest rzeczą obojętną czy kocioł centralnego ogrzewania jest skonstruowany na paliwa stałe, gazowe czy ciekłe. Kominki ciepło­ wnicze są realizowane w dwóch postaciach. Pierwsza prezentuje tradycyjną konstrukcję kominka z zainstalowanym na tylnej ścianie pa­ leniska specjalnym metalowym zbiornikiem do ogrzewania wody. Po podłączeniu zbiornika do­ starczającego wodę do ogrzania i odprowadzenie nagrzanej wody do kaloryferów, przez ogrzew a­ nie zostaje zabezpieczony potrzebny obieg ciep­ łej wody. Zwiększenie wydajności cieplnej tego typu kominka można uzyskać umieszczając po­ dobne zbiorniki w komorze dymowej. M aksyma­ lnie wykorzystane są instalacje odpowiednich zbiorników ogrzewania wody tak w palenisku, jak i w komorze dymowej. Wydajność cieplna jest w tego typu kominkach regulowana inten­ sywnością dokładania paliwa. Przykłady kom in­ ka z ogrzewaniem wody którego elem enty kon­ strukcyjne, zgodne z opisaną zasadą, produkuje Przedsiębiorstwo Przemysłowe Povażan w Povażskiej Bystricy (autor Milan Holćik) prezen­ towane są na rys. 259-261. Drugie rozwiązanie jest trudniejsze pod wzglę­ dem technicznym. Chodzi tu o pewien rodzaj

160

rys. 258. Podstawowe możliwości umieszczenia zbiornika do ogrzania wody w korpusie tradycyjnego kominka tak, by było możliwe połączenie go z systemem CO; a) zbiornik umiesz­ czony na tylnej ściame paleniska, b) zbiornik umieszczony na tylnej ścianie paleniska i w komorze dymowej: 1 - palenisko, 2 - komora dymowa, 3 - zbiornik do ogrzania wody. rys. 259. Wariant z wkładkami stalowymi do przygotowania cie­ płej wody w palenisku i w komorze dymowej: 1 - palenisko, 2 - komora dymowa, 3 - przewód kominowy, 4 - czopuch (kanał dymowy), 5 - klapa dymowa, 6 - stalowa wkładka do ogrzania wody służącej do ogrzewania pomieszczenia (autor. M. Holćik).

zabudowanego „kotła centralnego ogrzewania”, a właściwie piec z otwartym paleniskiem, mający wszystkie ściany wewnętrzne zdolne do wymiany cieplnej; również odciąg spalin jest prowadzony przez system powierzchni zdolnych do wymiany ciepła. Rozwiązanie tych kominków pozwala na oszczędne zużywanie paliwa, klapa dławiąca regu­ luje dopływ powietrza, niezbędnego do spalania. Producenci dołączają do tych urządzeń instrukcję montażu i obsługi, udzielają informacji o wszyst­ kich formach zastosowania, określają wydajność, udzielają gwarancji i proponują projekty rozwiązań architektonicznych. Ponieważ otwór paleniska (po­ wierzchnia promieniowania) jest u określonego ty­ pu praktycznie identyczny, odmienność ostatecz­ nego wyglądu zależy od indywidualnego podejścia do rozwiązania plastycznego.

KOWIHKI

KOMINKI

rys. 262. Kominek na ogrzewanie wody rozwiązany i dostarczony w postaci ko­ tła centralnego ogrzewania, który wy­ maga dodatkowego architektonicznego wystroju (system Viessmann). Przekrój przez kocioł: 1 - żaroodporna okładzina paleniska, 2 - żeliw ny ruszt, 3 - ot­ wierana osłona żeliwna, 4 - popielnik, 5 - klapa dymowa, 6 - dopływ pow iet­ rza z klapą regulacyjną, 7 - powierzch­ nie kotła zdolne do wymiany ciepła, 8 - wymiennik ciepła z miedzianych rurek do przygotowania ciepłej wody użytkowej, 9 - dopływ wody, 10 - ujście nagrzanej wody. Moc znamionowa tego kominka wynosi 15 kW a zwiększona wydajność ciepłej wody 24 kW.

rys. 263. Schematy możliwego rozpro­ wadzenia ciepłej wody i możliwości jej wykorzystania w dwóch wariantach (system Viessmann): aj podłączenie kominka na ogrzewanie wody do kotła centralnego ogrzewania bez zasobnika do ogrzania ciepłej wody, bj podłącze­ nie kominka na ogrzewanie wody do systemu ogrzewania z kotłem CO i za­ sobnikiem ciepłej wody; 1 - kominek, 2 - kocioł CO, 3 - obwód ogrzewania, 4 - rurociąg rozdzielczy, 5 - rura p o ­ wrotna, 6 - zasobnik do przygotowania ciepłej wody, 7 - doprowadzenie wody, 8 - rozprowadzenie ciepłej wody do urządzeń odbiorczych, 9 - rozprężający zbiornik ciśnieniowy.

263a

263b

w kominku i możJiwosci°^jlIwykorzystania f - k o m m lk ^ t r ' ” rozProw^ ze m a cieplej wody z wkładek stalowych obwody. 3 - rura powrotna. 4 7 b ,o m k ozpreZ T a \ "Z? ^ 2 dwa oddzielne pomieszczenia. 7 - Z o b m k do p r z y ^ a Z ^ w ^ y Z Z w e f ^ * ~

’wysunięty, b) kominek n a r o ^ iy ^ k ó m in e k 'u m T s T z L y ^ m g u '0"*90

“

^

259 ' 26°

"

' " < fa fc

kom,nek ścienny

163

k o m in k i

KOMINKI

rys. 264. Chociaż maska paleniska (rys 262 i 263) pozostaje praktycznie taka sa­ ma. przez odpowiednie rozwiązanie ar­ chitektoniczne można uzyskać bardzo ró­ żne wyniki w ostatecznym wyglądzie kominka: a) palenisko całe obudowane fugowanymi palonymi cegłami, b) pale­ nisko wyłożone metalową płytą ze struk­ turalną powierzchnią, c) palenisko obu­ dowane cegłami wapiennopiaskowymi z fugowanymi spoinami.

2.2.3. Kominki przenośne i w olnostojące na nagrzew ane pow ietrze, (produkcja seryjna) (rys. od 265 do 267)

264a

264c

Zasada zwiększonej wydajności cieplnej dwuosłonowych kominków na nagrzewane potwierze polega na przyśpieszeniu przepływu ogrzew ane­ go powietrza na ścianach osłony wewnętrznej kominków z blachy lub żeliwa. Przyśpieszenie przepływu wspomaga osłona zewnętrzna, która w tym celu jest różnie kształtowana. Dwuosłonowe kominki na nagrzewane pow iet­ rze mogą występować w postaci wolnostojących z otwartym naokoło paleniskiem lub kominków z paleniskiem otwartym z jednej strony, które można wykorzystać nie tylko jako wolnostojące, lecz również jako wysunięta przed ścianą kom­ inkową z wylotem kanału dymowego do komina. W celu szybszego przepływu ogrzewanego po­ wietrza po zewnętrznych ścianach łapacza dymu, kominek wolnostojący posiada blaszaną, dwusłonową konstrukcję. W ewnętrzna osłona łapacza jest tak ukształtowana, by jak najlepiej odprowa­ dzać gazy dymne z niżej położonego paleniska; osłona zewnętrzna posiada kształt przyśpieszają­ cy przepływ ciepłego powietrza. Może być zro­ biona z szeregu ułożonych obok siebie ściętych stożkowato zwężających się półrurek z blachy, w kształcie odpowiadającym osłonie w ew nętrz­ nej, lekko od niej oddalonej. Zimne powietrze zasysane jest w dolnej rozszerzonej części, nato­ miast ciepłe unosi się ku górze, w zwężonym profilu. Łapacz dymu i komin mogą być wykonane ze stalowej blachy a dno kominka może być z cegieł szamotowych, względnie z płyty betonowej lub kamiennej, na której pozostaje umieszczony ruszt.

265d

rys. 265 Specjalny kominek dwuosłonowy. Jest to wolno­ stojący kominek blaszany, którego łapacz dymu przysłania osłona zewnętrzna skonstruowana tak, by przyśpieszyć przepływ ogrzewanego powietrza. Dno paleniska tworzy okrągła płyta betonowa z metalowym rusztem: a) widok, b) przekrój, c) rzut, d) widok kominka w pomieszczeniu m ie­ szkalnym; 1 - betonowa płyta paleniska, 2 - ruszt z płas­ kiego stalowego kształtownika, 3 - blaszana półka zdej­ mowana, 4 - osłona zewnętrzna do przyśpieszenia prze­ pływ u powietrza, 5 - łapacz dymu z blachy stalowej (we­ wnętrzna osłona kominka), 6 - blaszany komin, 7 - umoco­ wanie korpusu kominka do sufitu.

165

KOMINKI

KOMINKI

rys. 267 Żeliwny kominek na nagrzewa­ ne pow ietrze SANUM, produkowany przez zakłady LIAZ, Jablonec nad Nisou. Jest to dwuosłonowy m etalowy kominek 0 wysokiej wydajności (producent podaje nominalną wydajność 15 kW). Jego zale­ tą, jak u wszystkich seryjnie produkowa­ nych tego typu kominków, jest proste 1 szybkie zainstalowanie: a) funkcjonalny schemat kominka, b) widok ogólny; 1 - palenisko z ruchomym rusztem, prze­ strzeń frontalną zamyka żeliw ny grze­ bień, 2 - przesuwane pionowo zamknię­ cie paleniska z szybą żaroodporną, 3 - m etalowe żebro do ustawienia rożna, 4 - komora dymowa, 5 - kanał dymowy, 6 - zbiorniki na nagrzewane powietrze; A - zasysanie powietrza do zbiorników na nagrzewane powietrze, B - wylot nagrza­ nego powietrza.

W kominku z paleniskiem otwartym tylko z je­ dnej strony wykorzystuje się nie tylko energię ciepłych gazów dymnych, lecz również energię cieplną bezpośredniego promieniowania ognia w komorze spalania. Wydajność cieplna kominka w porównaniu z kominkiem z otwartym naokoło paleniskiem w znacznym stopniu ulega zwięk­ szeniu. Otwór paleniska bywa wyposażony w szybę żaroodporną, umożliwiającą regulację wchłania­ nego powietrza, niezbędnego przy spalaniu. W ten sposob charakter paleniska kominka jest zbliżony do paleniska pieca, a pod względem zużycia opału i wydajności cieplnej staje się bardziej efektywny, niż palenisko kominka z otwartym ogniem. Dwuosłonowe kominki na nagrzewane powiet­ rze mają wiele zalet. Szybko i sprawnie ogrzewa­ ją pomieszczenie, produkowane są seryjnie, w ró­ żnych kształtach i wielkościach, łatwo dają się zainstalować a przy przestrzeganiu zalecanych przez producentów wskazówek, związanych z re­ alizacją i eksploatacją, działają bezawaryjnie, wykazując określoną wydajność cieplną. Są od­ powiednie do zainstalowania w obiektach wypo­ czynkowych, jak również w pomieszczeniach używanych rzadziej, które należy szybko ogrzać.

267a

266b

rys. 266 Przykład metalowego, wolnostojącego lub przeno­ śnego kominka na nagrzewane pow ietrze (system Handól - Cheminée) o podanej wydajności od 3 do 10 kW: a) funkcjonalny schemat kominka, b) ogólny widok na wa­ riant wykonany jako kominek przenośny; 1 - palenisko, 2 - metalowe drzwiczki z szybą żaroodporną, zamykające otwór kominka, 3 - popielnik, 4 - metalowa walcowata podstawa kominka z otworami do zasysania powietrza, 5 - klapa regulująca dopływ powietrza do paleniska, 6 - wewnętrzna metalowa ściana paleniska, 7 - zewnętrzna ściana izolacyjna zbiornika nagrzanego powietrza, 8 - ko­ mora na nagrzewane powietrze z zaznaczeniem kierunku przepływu ogrzewanego powietrza - 9 odprowadzenie d y­ mu, 10 - klapa dymowa, 11 - regulacyjna dźwignia klapy ymowej; A l - zasysanie powietrza z pomieszczenia przy pomocy wentylatora, przyspieszającego cyrkulację, A2 dopływ powietrza do spalania, B - wylot nagrzanego powietrza.

166

167

KOMINKI

Np. produkowany w Czechosłowacji piecokominek o nazwie STYL z zamkniętymi drzwicz­ kami jest wykorzystywany jako źródło ciepła do ogrzewania, gotowania i podgrzewania posiłków, natomiast z otwartym i jest kominkiem, a po uło­ żeniu kamieni w ogrzewanej przestrzeni może spełniać rolę pieca saunowego. Piecokominki przez kanał dymowy dają się podłączyć do przewodu kominowego, tak samo, jak kominki przenośne, należy tylko wyłożyć m ateriałem niepalnym najbliższe otoczenie pale­ niska. W wypadku, kiedy kanał dymowy nie jest podłączony do przewodu kominowego, ale pio­ nowo przechodzi przez konstrukcję stropu i da­ chu, piecokom inek może spełniać funkcję kom­ inka wolnostojącego.

2.2. Piecokom inki (kominki przenośne) (rys. od 268 do 273) Jak sama nazwa wskazuje, chodzi tu o specjalny rodzaj grzejników, łączących w sobie kilka moż­ liwości wykorzystania. Piecokominki są metalo­ we, łatwo przenośne, produkowane seryjnie w rożnych wielkościach i o różnych kombinac­ jach funkcjonalnego zastosowania. Producenci dokładnie ustanawiają parametry wydajności cieplnej i podają warunki realizacji i eksploatacji danego typu piecokominka. Rozwiązanie konstrukcyjne umożliwia bardzo łatwe manipulowanie przy zmianach funkcji piecokominków - otwór paleniska może być na przykład wyposażony w drzwiczki, które za­ m knięte przemieniają grzejnik w piec, natomiast otwarte w kominek. Wielkość otworu paleniska pozwala obserwować ogień tak, jak w kominku. Drzwiczki, nawet otwarte, nie zakłócają całości koncepcji plastycznej piecokominka. Nad paleni­ skiem znajduje się z reguły wnęka umożliwiająca podgrzanie lub przygotowanie posiłku. Czasami instaluje się tam piekarnik. Przy górnym odciągu dymu można do przygotowania posiłku wykorzy­ stać górną powierzchnię piecokominka, wyposa­ żoną czasami w płytę do gotowania. Przestrzeń paleniska jest tak urządzona, że umożliwia pie­ czenie potraw na rożnie. Bardzo ważną funkcją piecokominków jest ogrzewanie. Korpusy bywa­ ją dwuosłonowe. W dolnej części przy dnie pale­ niska jest zasysane chłodne powietrze do prze­ strzeni między osłonami, w górnej części, naj­ częściej na przedniej stronie, przez otwory wpły­ wa do pomieszczenia powietrze już ogrzane. Piecokominki można również wykorzystywać (prócz ogrzewania ciepłym powietrzem) do pod­ grzewania wody. W tym celu musimy je pod­ łączyć do urządzeń odbiorczych lub kaloryferów centralnego ogrzewania etażowego. Na przykład wszystkie typy TERMO-DUBUIS produkowane w Szwecji są ogrzewaczem na nagrzewane po­ wietrze i płytą do gotowania, ale też podgrzewa­ czem wody, działającym na zasadzie przepływu. Podgrzewacz można podłączyć bądź do samo­ dzielnych kaloryferów, bądź do CO jako dodat­ kowe źródło ciepłej wody. Takie typy piecoko­ minków można także używać bez podłączania do zbiornika ciepłej wody.

168

_____________________________ __________________________ KOMINKI

268c

268b

rys. 268 Indywidualne rozwiązanie grzejnika jako rzeźby łączącej w sobie kilka funkcji: pieca, kuchenki, kominka. M ożemy ją uważać za określony prototyp naszych piecoko­ minków, prezentowanych w tej książce (autorzy: J. Pulkrabek, A. Śramkova): a) widok ogólny, b) rzut, c-d) przekrój: 1 - palenisko kominka, 2 - palenisko kuchenki, 3 - płyta kuchenki służąca jako dno kominka, 4 - blaszany popielnik, 5 - położenie klapy dym owej (szybra) podczas eksploatacji kominka, 6 - kanał dym owy prowadzący od kuchenki (pod­ czas palenia w kominku jest wyłączony), 7 - przegrody dzielące, wymurowane z szamotowych cegieł w metalo­ wych kątownikach, 8 - położenie klapy dymowej podczas eksploatacji kuchenki, 9 - ściana pieca wyłożona glazurowymi, ceramicznymi cegłami kształtówkami, 10 - metalowy łub ceramiczny element do nałożenia rury dymowej.

169

u .

1

KOMINKI rys. 269 Blaszany piecokominek STYL 10 o m ocy 10 k W

(producent KOVOPLAST, Chlumec nad Cidliną). Piecoko­ minek z zamkniętymi drzwiczkami może spełniać rolę klasycznego pieca, w którym pali się drewnem, z moż­ liwością ogrzewania pomieszczenia i gotowaniem w ogrze­ wanej przestrzeni kominka. Przy otwartych drzwiczkach palenisko może być wykorzystane jako kominek z otwar­ tym paleniskiem: a) widok ogólny, b) widok frontu, c) widok z boku: 1 - blaszane drzwiczki paleniska, 2 - regulo­ wane przewody dopływowe powietrza wtórnego, 3 - p o ­ pielnik, A - ruchomy pręt uniemożliwiający wypadaniu płonącego opału, 5 - żeliwna płyta służąca za p ły tę do gotowania, 6 - klapa regulacyjna, 7 - dźwignia klapy regulacyjnej, 8 - miejsce na opał, 9 - uchwyty ułatwiające przenoszenie, służące jednocześnie za wieszak na przybory kominkowe, 10 - kanał dymowy.

i

1

rys. 270 M etalowy

piecokominek typ HUBERTUS (Dänisches Kaminofenstudio) o mocy 11 kW. Pojemność eksploatacyjna jest praktycznie taka sama, jak w poprzed­ nim typie: a) widok ogólny, b) widok frontu, c) widok z boku: 1 - blaszane drzwiczki paleniska, 2 - regulowane przewody dopływowe powietrza potrzebnego do spalania, 3 - popielnik, 4 - płyta do ogrzewania, 5 - miejsce na opał, 6 - kanał dymowy; A - dopływ powietrza do zbiornika na nagrzewane powietrze, B - wylot ogrzanego powietrza.

269a

269b

269c

270a

6

B

V -V ^

\

b o o t )

270b, c

170

380

600

171

KOMINKI

KOMINKI

273b

273a rys. 271 Dwuosłonowy piecokominek na nagrzewane pow ietrze TDK-10. Producentem jest KOVO, Bśla nad Radbuzą, podający moc kominka 11,1 kW (informacyjnie): a) widok ogólny, b) widok frontu, c) widok z boku; 1 - bla­ szane drzwiczki paleniska, 2 - popielnik, 3 - zewnętrzna osłona komory dymowej, 4 - kanał dymowy, A - zasysanie powietrza potrzebnego do ogrzania, B - wylot nagrzanego powietrza. rys. 272 Uproszczona wersja piecokominka w postaci pieca na drewno, ktorego zamknięcie paleniska jest pokryte szybą, przez którą są widoczne płomienie Do tego typu pieców zaliczamy również wyroby s.p. KOVODRUZSTXO, Pilzno: a) piec na drewno typ KD-72 z mocą nominalną 7 kW, b) piec na drewno typ KD-71 o takiej samej mocy jak typ poprzedni. rys. 273 Termokominek (system DUBUIS - Oefen) jest w zasadzie piecem, który można zastosować jako kominek i kuchenkę do gotowania. Produko­ wany jest w kilku wielkościach. Wszystkie termokominki są dostarczane z podgrzewaczem ciepłej wody podłączonym do systemu centralnego ogrze­ wania lub bezpośrednio do kaloryferów, bądź do zbiornika ogrzewania ciepłej wody. Podgrzewacz ciepłej wody, skonstruowany na zasadzie prze­ pływu, tworzy rurka miedziana umieszczona na samej górze, w pobliżu odciągu dymu z pieca. Dopływ wody do ogrzania i jej wylot znajdują się na ylnej ścianie kominka. Termokominki tego typu są wyposażone w konwen­ cjonalny system - zimne powietrze jest zasysane do środka przez otwór przy podłodze, a następnie ogrzane wylatuje przez otwory w górnej części przedniej osłony; w ten sposób wydajność cieplna kominka tego typu znacznie wzrasta: a) widok Termo nr 2, b) schemat działania, c) schemat przekroju przez termokominek; 1A - drzwiczki paleniska, 1 - palenisko, - pop.e nrk, 3 - regulacja doprowadzenia powietrza potrzebnego przy

T

ooo

T na 0pał' 5 " ptyta' 6 - ruchome fajerki (możliwość przykładania opału), 7 - uchwyt do manipulowania i miejsce do zawieszenia " kanał dymowy' 9 - P^epływowy podgrzewacz wody, 10 - dopływ wody do ogrzania, 10A - wylot nagrzanej wody, A - zasy272b

Dodłarzp1!!00?0 po'wletrza' B “ wy,ot nagrzanego powietrza; d) schemat C ncn tr ° ° T ka d0 systemu cent« ln eg o ogrzewania: 1 - termokominek, 2 - kocioł CO, 3 - naczynie zbiorcze, 4 - kaloryfery, 5 - pompa.

172

273d

173

2.3 Kominy Jednym z głównych elementów kominka jest komin. Każdy kominek powinien posiadać swój własny przewód kominowy, ponieważ właśnie przez komin najprościej i najszybciej odprowa­ dzane są gazy spalinowe. Dlatego niezmiernie ważne jest prawidłowe zwymiarowanie komina, wybudowanie i wybranie odpowiedniego mate­ riału. (Uwaga: Projektowanie przewodów kom­ inowych, patrz rozdział „Wymiarowanie komin­ ków").

2.3.1 U sy tu o w a n ie k o m in k a ze w z g lę d u n a p o ło ż e n ie k o m in a Przewód kominowy może być usytuowany nad paleniskiem, za nim lub obok niego. Z punktu widzenia techniki przepływu najlep­ sze jest umieszczenie przewodu kominowego nad paleniskiem. Wznoszące się gazy dymne tracą w przewodzie małe ilości ciepła, minimalnie zmniejsza się również ich ciśnienie przez tarcie, odpływają bowiem na zewnątrz najkrótszą drogą. Ten typ komina stawia najmniejszy opór, zużywa więc tylko niewielką część naturalnego ciągu. Jeżeli taki typ kominka nie jest budowany razem z kominem, należy pod względem statycznym znaleźć rozwiązanie umożliwiające samonośność korpusu komina i jednoczesne dodatkowe dobu­ dowanie kominka.

Przewód kominowy jest usytuowany najczęściej za lub obok paleniska u kominków, które zostają podłączone do istniejących kominów, zdarza się jednak również, że takie położenie przewodu jest realizowane jednocześnie z budową kominka. Rozwiązanie to ma szereg zalet, zwłaszcza wtedy, kiedy pod kondygnacją z kominkiem znajduje się suterena. Przewód kominowy może więc prowa­ dzić aż do tego pomieszczenia, w którym można umieścić zbiornik sadzy i popiołu z otworem do wybierania, ewentualnie także z popielnikiem. W takim wypadku przewód kominowy należy zaślepić przez zamurowanie lub założenie m etalo­ wego zaworu, nad podłączeniem do zsypu popiołu (patrz rys. 164 b). Odpada również statyczny prob­ lem wytrzymałości komina, który może być samo­ dzielnym elementem konstrukcyjnym. Z punktu widzenia termodynamiki taki komin przejmuje w znacznym stopniu funkcję komory dymowej stosowanej w kominkach, w których komin um ie­ szczony jest nad paleniskiem. Kominek zostaje połączony z przewodem kominowym przy pomo­ cy kanału dymowego, który powinien płynnie odprowadzać gazy dymne z komory dymowej kominka do komina. Kąt połączenia kanału dymo­ wego do przewodu kominowego powinien mieć maksymalne nachylenie 45°, a jego przekrój powi­ nien równać się mniej więcej wielkości przewodu kominowego. Kanał dymowy powinien być jak najkrótszy, dlatego też przewód kominowy należy umieścić jak najbliżej paleniska.

_________________________

KO M INKI

Kształt przew odu kom inow ego

Wysokość przewodu kominowego

Najodpowiedniejszym kształtem przewodu kom­ inowego jest kształt koła. Wygodny jest także komin o przekroju kwadratowym, który łatwo wybudować z najbardziej dostępnego materiału, czyli z cegły. W wypadku zdecydowania się na przekrój prostokątny, należy pamiętać o tym, by różnica długości boków była jak najmniejsza. Stosunek boków pow inien maksymalnie wynosić 1 : 1,2 - 1 : 1,5. W literaturze przedmiotu często jest podawany, jako najodpowiedniejszy stosu­ nek 1: 2. Ten rodzaj przewodów kominowych charakteryzuje się jednak nie tylko gorszym cią­ giem, ale również prędzej ulega zatkaniu.

(rys. od 275 do 276] Przy projektowaniu kominów obowiązują okreś­ lone normy, zgodnie z którymi komin powinien znajdować się przynajmniej 650 mm nad dachem, ale jedynie wtedy, kiedy jest oddalony maksyma­ lnie 2,0 m od kalenicy. Rozwiązania uwzględ­ niające większą odległość komina od kalenicy lub inny, niż dwuspadowy typ dachu, prezen­ tujemy na załączonych schematach. Wymaganą wysokość otworu wylotowego przewodu kominowego nad dachem można otrzymać przez zastosowanie wentylatora. Nor­ ma zaleca taką regulację budowlanej wysokości wąskich przewodów kominowych, by nieefekty-

rys. 274 Przekrzywienie kominów: a) odchylenie komina od pionu maksymalnie 30' (zalecane odchylenie 1S’), b) krzywa odchylenia przewodu kominowego minimalnie r = 300 mm. rys. 275 Wysokość przewodu kominowego: a) komin za paleniskiem (zastosowanie przede wszystkim u kominków wysunię­ tych lub przenośnych, np. piecokominków), b) komin nad paleniskiem (zastosowanie u kominków klasycznych ściennych lub wolnostojących); L - wysokość efektywna przewodu kominowego, LI - wysokość nieefektywna, V - całkowita wysokość przewodu kominowego, 1 - przew ód kominowy, 2 - kanał dym owy (czopuch), 3 - otwór do wybierania sadzy, 4 - otwór do czyszczenia.

275a

175

275b

KOMINKI

wna (zbiornik sadzy) wysokosc przewodu kom­ inowego L, równała się przynajmniej 1/10 jego efektywnej wysokości L. Jeżeli nie można tej nieefektywnej wysokości zachować, można ją ob­ niżyć rozszerzając przewód kominowy w wyso­ kości nieefektywnej tak, by nie uległ zmianie stosunek pojemności. Do wąskich kominów zali­ czamy takie, których maksymalny przekrój po­ wierzchni wynosi 400 cm2, tzn. o wymiarach 20 * 20 cm. Dla większych kominków wskazane jest budo­ wanie kominów o większym przekroju, tzw. kom­ inów średnich (o powierzchni przekroju więk­ szym niż 400 cm2). W wypadku takich przekrojów norma zaleca, by pojemność przewodu komino­ wego w wysokości nieefektwnej równała się przynajmniej 1/20 jego pojemności w wysokości efektywnej. Obowiązuje zasada, że nieefektywna wysokość przewodu kominowego powinna wy­ nosić przynajmniej 0,5 m. Przykład: 0,5 x = 1/10 L. Oznacza to, że stosując dany wzór efektywna wysokość komina wynosi 5 m. We­ dług normy taka wysokość jest najmniejszą moż­ liwą wysokością, którą można dochować tylko u kominków, które zostały usytuowane przed przewodem kominowym. Kominki umieszczone bezpośrednio pod przewodem kominowym, nie mogą mieć żadnej wysokości nieefektywnej ka­ nału, bowiem w takim wypadku dolna część przewodu kominowego zmienia się w komorę spalania kominka. W takiej sytuacji nie należy i nie można tego przepisu zastosować w prak­ tyce; trzeba sięgnąć po inne wzory i kryteria, z których można wyliczyć potrzebną wysokość przewodu kominowego. Tabela nr 4 zawiera dane dotyczące możliwego do zastosowania stosunku przewodu kominowe­ go do wysokości komina. Przewodowi komino­ wemu o przekroju 26 * 26 cm odpowiada tu wy­ sokość komina, wynosząca 4 m, przewodowi kominowemu o rozmiarach 20 * 20 cm odpowia­ da wysokość 8 m. Z tego wynika, że czym więk­ szy jest przewód, tym niższy może być komin, i odwrotnie - niskie kominy muszą mieć większe przewody. Kominy w obiektach parterowych wymagają bardzo dokładnego wykonania i przestrzegania wymaganych rozmiarów. Kominy w obiektach wielopiętrowych, mające większą efektywną wy­ sokość posiadają lepszy ciąg.

176

Wysokość komina zależy również od innych czynników, do jakich należy położenie obiektu względem otoczenia, wysokość nad poziomem morza, najczęstszy kierunek wiatrów, tem peratu­ ry, wilgotność powietrza itp. Często nie jest prze­ strzegana wysokość komina w obiektach partero­ wych o niskich dachach, następstw em czego zmniejszeniu ulega ciąg w kominie. W razie powstania przeszkód uniem ożliwiają­ cych przestrzeganie i dotrzym anie wym aganych wymiarów, kiedy ciąg komina jest niew ystarcza­ jący, można go usprawnić przez zainstalowanie w kanale wentylatora. Jest to jednak skrajne rozwiązanie. U wszystkich rodzajów kominów duży wpływ na ciąg ma struktura powietrzchni przewodu. Im ściana przewodu jest bardziej chropowata, tym z większą intensywnością powstają wiry, zmniej­ sza się energia wznoszących się gazów i pogarsza ciąg. Dlatego też ściana przewodu kominowego powinna być równa i gładka. Zmiany przekroju przewodu kominowego i zmiany kierunku powodują dalszy opór i stratę energii, co zawsze oznacza pogorszenie ciągu komina (patrz współczynnik wpływu e - rozdział „Projektowanie przewodów kominowych"). Przy nachyleniu przewodów kominowych, kąt odchy­ lenia od pionu może wynosić m aksym alnie 30°; zalecany jest jednak kąt 15°. Zmiana kierunku przewodu kominowego powinna przebiegać po­ woli, po zaokrąglonej krzywej o prom ieniu nie przekraczającym 300 mm. Ochłodzenie gazów dym nych na ścianie kom­ inowej również powoduje straty energii. Dlatego odpowiedniejsze jest usytuow anie kominów w e­ wnątrz obiektu, gdzie istnieją przesłanki dla lep­ szego ciągu, niż przy ścianie zewnętrznej.

KOMINKI

276bt, b2

276d rys. 276 Wysokość komina nad dachem, zgodnie z normę: a) prawidłowa wysokość komina na dachu dwuspadowym, b) nieprawidłowe usytuowanie komina p rzy zewnętrznej ścianie, bl) obmurowanie całego korpusu komina wystają­ cego nad dachem wygląda bardzo ciężko; jeżeli dach jest zbyt wysoki, należy zainstalować zabezpieczenie przed ivla trem, z punktu widzenia architektonicznego rozwiąza­ nie to nastręcza wiele kłopotów, b2) zastosowanie rury azbestowo-cementowej lub blaszanej w górnej części kom­ ina nie jest najlepszym rozwiązaniem, c) wysokość komina nad dachem jednospadowym, d) wysokość komina nad dachem płaskim; 1 - poziom dachu, 2 - poziom attyki.

^2000

KOMINKI

KOMINKI

2.3.2 M ateriał odpow iedni do budowy i w ykończenia kom ina

C zy szczen ie k o m in o w Każdy komin należy czyścić. W dobrze wybudo­ wanym kominie o gładkich ścianach, bez zwężeń i odchyleń, osadza się niewiele sadzy. Należy jednak pamiętać o jego czyszczeniu i wybieraniu sadzy. Czyszczenie komina prowadzi się bądź z dachu, bądz ze strychu, przez otwór do czysz­ czenia. W kominkach wysuniętych przed przewód kominowy sadze podczas czyszczenia spadają w doi do studzienki zbiorczej, wyposażonej w drzwiczki do wybierania. Kominki usytuowane bezpośrednio pod przewodem kominowym są czyszczone przez drzwiczki umieszczone nad gzymsem kominkowym, służącym także do gro­ madzenia sadzy. Stosowane jest wbudowanie w poprzek przewodu nad komorą dymową, w do­ lnej części przewodu kominowego żelaza ochron­ nego. Uniemożliwia to spadanie narzędzi kom­ iniarskich, używanych do czyszczenia, na gzyms dymowy i klapę. By sadze nie przedostawały się podczas czysz­ czenia do przestrzeni kominka, a nawet do po­ mieszczenia, kominek powinien posiadać prawi­ dłową klapę dymową (szyber), którą w czasie czyszczenia zamyka się. U kominków wyposażo­ nych w ochronne drzwiczki metalowe lub szyby ognioodporne, względnie w metalowe przesłony (żaluzje), można bezpośrednio zamknąć otwór ko­ mory spalania i uniemożliwić w ten sposób prze­ dostawanie się sadzy do pomieszczeń mieszkal­ nych. Otwory służące do czyszczenia i wybierania sadzy muszą być wyposażone w ognioodporne, szczelnie zamykane drzwiczki. Również miejsce przed drzwiczkami powinno być wykonane z ma­ teriału ognioodpornego.

(rys. od 277 do 278) Materiał stosowany do budowy kom ina powi­ nien być ogniodporny (niepalny), wytrzymały na wpływy atmosferyczne (zwłaszcza mróz) i szkod­ liwe działanie gazów dymnych, o małej nasiąkliwości, odporny na wilgoć atm osferyczną oraz skropliny tworzącej się podczas spalania. W wąs­ kich, murowanych kom inach wokół przewodu kominowego należy zbudować ścianę o grubości co najmniej połowy cegły (150 mm, przy zastoso­ waniu cegieł tradycyjnego formatu). W kominach średnich mur wokół przewodu kom inow ego na­ leży wzmocnić. Do m urowania kom inów używa się nie tylko wysokiej jakości cegieł, lecz także

dobrej, cementowej lub wapienno-cementowej, zaprawy. Podczas murowania dokonuje się jed­ nocześnie obróbki przewodu kominowego. Pole­ ga ona na bezpośrednim położeniu tynku, lub włożeniu wkładek kominowych, względnie gład­ kiej licówki. Aby tynk był równy i gładki używa­ ne są klocki lub skrzynki z desek. Ważna jest struktura powierzchni komina, za­ pewniająca jego trwałość i konieczną szczelność. Komin należy wiązać przy pomocy cementowej zaprawy, otynkować lub wyłożyć licówką. Kom­ iny otynkowane wyglądają estetycznie, ale stru­ ktura powierzchni jest mniej wytrzymała. Obecnie często stosowanym przy budowie kominów m ateriałem jest prefabrykowany, trójczłonowy komin typu SCHIEDEL. Podstawę tego komina tworzy dymowa wkładka szamotowa,

którą można złożyć z gotowych kształtek o róż­ nych kształtach i długości (element podstawowy, kształtka do podłączenia kanału dymowego, kształtka do osadzenia drzwiczek kominowych itp.). Zewnętrzna osłona cieplno-izolacyjna, skła­ dająca się z kształtek okrzemkowych jest oddzie­ lona od wewnętrznej wkładki szamotowej prze­ strzenią powietrzną. Korpus komina wystający nad dachem należy obmurować tak, by był wy­ trzymały na wpływy atmosferyczne. Przy budo­ waniu kominków w starszych obiektach z naru­ szonym murem kominowym (nierówność ścian kanału, nieszczelność) prawidłowy, gładki kanał można uzyskać przez zainstalowanie różnych ela­ stycznych wkładek metalowych, które są produ­ kowane w wielkim wyborze i używane często podczas rekonstrukcji.

277

278

rys. 277 Komin złożony z trzech elementów prefabrykowa­ nych systemu SCHIEDEL: a) przekrój pionow y przez kom­ in, w górnej części komina przecięcie konstrukcji dacho­ wej, b) przekrój poziom y przez komin w przestrzeni p o d ­ dasza, c) wkładka kominowa do umocowania drzwiczek służących do czyszczenia, dj wkładka kominowa do pod­ łączenia pieca; 1 - szamotowa wkładka kominowa kwasoodporna o średnicy 140-600 mm, wkładki na obu końcach mają wręgi, 2 - okrzemkowe obwodowe kształtki z prefab­ rykatów, 3 - szczelina powietrzna, tworząca pośrednią warstwę komina, 4 - uszczelniająca lina z wełny mineral­ nej, 5 - nośna półka żelbetowa, 6 - obmurówka ceglana (jedynie nad dachem, ochrania prefabrykowany komin przed wpływami atmosferycznymi), 7 - betonowa płyta pokrywająca, 8 - stalowy kołnierz, 9 - drzwiczki kom­ inowe, 10 - krokiew (konstrukcja dachowa), P - poddasze. rys. 278 Wkładki kominowe z elastycznych rur metalowych - przekrój przez korpus komina: 1 - nowa głowica komina, 2 - pierwotna głowica komina, 3 - elastyczna rura metalowa, 4 - izolacja eksperlitem, 5 - uszczelnienie z wełny mineralnej, 6 - uniwersalna rura do podłączenia kanału dymowego, 7 - metalowy element mocujący, 8 - zbiornik sadzy, 9 - drzwi­ czki kominowe, 10 - przymocowanie metalowej rury.

179

kominki

KOMINKI

2.3.3 Głowica komina (rys. od 279 do 280)

W m tm to .

I

Każdy korpus komina musi być zakończony tzw. nakładką, wykonaną z wytrzymałego na wpływy atmosferyczne materiału, chroniącego przed nimi komin. Nakładka, o grubości 80-100 mm, żelbeto­ wa, powinna być lekko nachylona ku krawę­ dziom komina tak, by łatwiej odprowadzać gro­ madzącą się tam wodę. Zamiast nakładką żel­ betową, głowica komina może być zakończona warstwą cementową o minimalnej grubości 30 mm. Warstwa ta nie jest, niestety, tak trwała jak nakładka. Z powodow estetycznych nakładka często jest szersza niż właściwy komin, co powoduje jednak pogorszenie ciągu, następują zawirowania wzno­ szącego się powietrza, a tym samym także dymu. Przepisy o budowaniu kominów nie zalecają osadzania na wąskich kominach daszku ochron­ nego. Daszek taki jest konieczny u kominów o większymi kanale. Daszek ochronny chroni ka­ nał przed śniegiem lub deszczem. Co więcej, stanowi wyraźny element architektoniczny i do­ datek do komina w większych domkach jendorodzinnych i wypoczynkowych. Różnorodne bywa­ ją koncepcje kształtu i materiału, z jakiego są wykonane daszki. Stosować można blachę, płas­ kie kamienie, kształtki betonowe lub tylko cegły; minimalna odległość między głowicą komina a dolną krawędzią osłony kanału powinna wyno­ sić 200-250 mm. W domkach wypoczynkowych należy z przyczyn przeciwpożarowych umieścić na głowicy komina łapacz iskier. Obiekty te znaj­ dują się bowiem najczęściej w lesie lub w po­ bliżu lasu, gdzie niebezpieczeństwo pożaru jest dużo większe.

/y %

279a, b

279c, d rys. 279 Przykłady rozwiązania głowic komina: a) rozwią­ zanie nieprawidłowe - wystająca głowica komina powodu­ je niepożądane zawirowania powietrza i pogarsza ciąg komina, b) rozwiązanie prawidłowe, c, dj przykłady prawi­ dłowego spadku górnych części głowic komina

rys. 280 Projekty głowic komina: a) blaszane da­ szki (od a l do a6), b) be­ tonowa osłona przew o­ du kominowego (od b l do b6).

181

1

L c

KOMINKI

2.3.4 Wykończenie komina przy konstrukcjach łatwopalnych (rys. 281) Bardzo ważnym problemem jest sprawa bezpie­ czeństwa przeciwpożarowego. Pojawia się ono zwłaszcza w obiektach letniskowych, wybudo­ wanych z reguły z drewna lub innego, łatwopal­ nego materiału. Korpus kominowy bywa często albo częścią ściany, albo prowadzony jest przez łatwopalne konstrukcje (np. dach lub sufit); doty­ czy to także domków jednorodzinnych. Istniejąca norma zaleca wykonanie komina i otynkowanie lub wyługowanie, względnie oblicowanie mate­ riałem niepalnym. W miejscach po ukończeniu budowy niedo­ stępnych, jak np. pomieszczenie strychu aż do poziomu zewnętrznej powierzchni pokrycia da­ chu, a także w miejscach, gdzie wokół komina przebiegają konstrukcje i inne elementy budow­ lane wykonane z drewna lub innych łatwopal­ nych tworzyw, mur kominowy powinien być za­ wsze otynkowany i dwukrotnie natarty mieszani­ ną mleka wapiennego. Na kominach posiadają­ cych krawędzie blaszane lub z innego materiału, należy otynkować również mur pod tymi krawę­ dziami. Ze względów bezpieczeństwa przeciwpożaro­ wego należy przestrzegać przepisów dotyczą­ cych odległości, w jakiej umieszczono elementy drewniane od przewodu kominowego. Odległość ta przy drewnianych elementach zabudowanych (np. drewniane odrzwia, czy drewniane belki stropowe) powinna wynosić minimalnie 300 mm od wewnętrznego lica przewodu kominowego, natomiast przy drewnianych elementach nieza­ budowanych od 50 do 150 mm od otynkowanego lub odpowiednio fugowanego lica muru kom­ inowego (50 mm przy drewnianych elementach stropowych i krokwi dachu skierowanych ku korpusowi komina, 150 mm przy elementach kro­ kwi dachu, itp.). W wypadku niemożności speł­ nienia tego warunku, należy belkę stropową zwróconą do muru kominowego osadzić na belce pomocniczej. Taka sama odległość obowiązuje przy konstrukcjach z innych materiałów łatwo­ palnych. Jeżeli przewód kominowy przebiega przez płytę żelbetową, przewód powinien mieć w miejscu wieńca wkładkę kominową, wystającą przynajmniej 150 mm, po obu stronach wieńca. U kominków wolnostojących z blaszanym ła­

182

KOMINKI

paczem dymu i blaszanym kominem często wy­ stępuje problem jak najbezpieczniejszego roz­ wiązania przeprowadzenie komina przez łatwo­ palną konstrukcję ściany, stropu lub dachu. Zgo­ dnie z obowiązującą normą bezpieczne jest uży­ cie azbestowej rury, szczeliny powietrznej, nie­ palnego, uszczelniającego tworzywa (szklanej, mineralnej waty itp.) i gliny zduńskiej.

rys. 281 Obróbka i przygotowanie komina pod względem bezpieczeństwa przeciwpożarowego: a) więźba dachowa, b) strop, c) przechodzenie kanału dymowego przez konstruk­ cję stropową z żelbetu, d) przechodzenie kanału dymowego przez konstrukcję drewnianą (dl - przekrój, d2 - widok); 1 - przew ód kominowy, 2 - blaszany kanał dymowy, 3 - dźwigar wiązań dachowych, 4 - kleszcz, 5 - belka pomocnicza, 6 - belka stropowa, 7 —skrócona belka stropo­ wa, 8 - ceramiczna wkładka kominowa, 9 - nakładka z niepalnego materiału, 10 - konstrukcja drewniana (ścia­ na, strop itp.); U - przejście sufitowe, 12 - rura azbesto­ cementowa, 13 - glina zduńska, 14 - szklana wata. 281 d,

281 a

281 d2 281 b

183

2.4 Przybory kom inkow e (rys. od 282 do 288) Do dobrze wyposażonego kominka należy również szereg przedmiotów, w tym komplet przyborów kominkowych, które należy uważać za nieodłączny element kominka, tzn. akcesoria kominkowe. Do wyrównania palącego się stosu lub uchwy­ cenia rozżarzonych kawałków potrzebne są klesz­ cze lub pogrzebacz, do nabierania rozżarzonych kawałków drewna czy wybierania popiołu nie­ zbędna jest blaszana szufelka. Do czyszczenia pa­ leniska czy miejsca wokół kominka konieczna jest szczotka do zamiatania Chcąc szybko rozpalić ogień, a także podtrzymać go, potrzebujemy dmu­ chawę. Bardzo różnie umieszcza się się owe przed­ mioty. Najczęściej wiesza się je na różnych stoja­ kach, konsolach lub bezpośrednio na ścianie kominka, na której można umieścić odpowiedni wieszak metalowy. Innych przyborów i przedmiotów używa się podczas przygotowania posiłków (pieczenie na rożnie, opiekanie, gotowanie w kociołku itp.). Czasami przedmioty te mają wyraźny charakter dekoracyjny (rożen, duże widelce, kociołki, stoja­ ki itp.), ale niekoniecznie należy je umieszczać w bezpośredniej bliskości kominka, aby mieć je, tak jak przybory kominkowe, tuż pod reką. Moż­ na je przecież ustawić dalej we wnękach, czy ułożyć w szafkach. Kominki, nie mające wbudowanych w palenis­ ko rusztów, można wyposażyć w metalowe ruszty ruchome. Pod względem funkcjonalnym formy rusztów bywają rozmaite. Czasami są skonstruo­ wane z elementami, umożliwiającymi przygoto­ wanie posiłku. Najlepsze są ruszty żeliwne. Jeżeli podczas budowania kominka nie uwzglę­ dnimy wnęki lub innego miejsca na opał, kom­ inek należy wyposażyć w odpowiedni kosz, w któ­ rym układa się drewno. Kosz może być metalowy, wiklinowy lub z materiałów łączonych. W zasadzie wszystkie wyżej wymienione przed­ mioty można kupić na rynku. Jednak, jak wszyst­ kie przedmioty użytkowe, ulegają one wpływom mody. Obok przeciętnych, tuzinkowych, można wśród nich znaleźć prawdziwe dzieła sztuki rze­ mieślniczej (ślusarskiej, metaloplastycznej i kowa­ lskiej), a szczególnie, kiedy są to przedmioty wy­ konane według indywidualnych projektów plas­ tycznych.

KOMINKI

rys. 282 Przykłady plastycz­ nych koncepcji przyborów kominkowych. Przybory ko­ minkowe stanowią nieodłą­ czną część kominka: a) przybory kominkowe zawieszo­ ne na ścianie bocznej, b) przybory kominkowe, będą­ ce wyraźnym elementem plastycznym ściany komin­ kowej, c) proste przybory stosowane w kominkach znajdujących się w domkach wypoczynkowych, d-e) przybory kominkowe na­ wiązujące do wzorów histo­ rycznych, fj bardzo proste, dekoracyjne przybory kom­ inkowe, g-i) przybory kom­ inkowe o prostych, funkcjo­ nalnych kształtach.

282a

282c

282d

28

KOMINKI

rys. 283 Fragment rożna umożliwiający łatwe przesuwanie (w poziomie i pionie) rusztu przy pomocy podwójnych metalowych kołkow po pionowym pręcie stojaka. Nośny pręt rożna z wielobocznego stalowego profilu, zabezpiecza­ jącego stabilność rusztu.

KOMINKI

287a

rys. 284 Kociołek do przygotowania posiłku, zawieszony na obrotowym metalowym ramieniu wsuwanym do stalo­ wej rury. będącej trwałym elementem rusztu. rys. 285 PrzyKład uniwersalnego stojaka, z możliwością ustawienia w rożnym położeniu pręta nośnego, zgodnie z zastosowanymi dodatkami (przykład rusztu, który można wymienić na rożen lub kociołek). rys. 286 Komplet do pieczenia na rożnie, z możliwością rożnego ustawienia rusztu, paleniska i popielnika. rys. 287 Przykłady różnych koncepcji plastycznych i funk­ cjonalnych rusztów kominkowych (a-d). rys 288 Przykłady koszy na drewno, różniących się wiel­ kością i koncepcją plastyczną: a), b), c) metalowe kosze na drewno. 288a

186

Przykłady realizacji

N a s t ę p n y r o z d z ia ł p r z e d s ta w ia p r z y k ł a d y w e w n ę tr z n y c h i z e w n ę tr z n y c h k o m i n k ó w , b u d o w a n y c h w d o m k a c h je d n o r o d z in n y c h lu b w in d y w id u a ln y c h o b ie k ta c h w y p o c z y n k o w y c h . K ilk a p r z y k ła d ó w k o m i n k ó w w p o k o ja c h g o ś c in n y c h w d o m a c h r e k r e a c y jn y c h w łą c z o n y c h z o s ta ło t y l k o d la u z u p e łn ie n ia p r z y k ł a d ó w o d p o w ie d n ie g o ty p o lo g ic z n e g o lu b m a te r ia ło w e g o s z e r e g u . D la s z y b s z e j o r ie n ta tji c z y te ln ik a n a l e ż y d o d a ć, ż e p o d s ta w o w e z a s z e r e g o w a n ie p r z y k ła d ó w b u d o w a n ia k o m i n k ó w w e w n ę tr z a c h o p ie ra s ię n a ro d z a ju w y k o r z y s ta n y c h m a te r ia łó w , c o m a z a s a d n ic z y w p ł y w ta k ż e n a a r c h ite k to n ic z n ą k o n c e p c ję k o m in k a . R ó ż n e t y p y k o m i n k ó w są w ię c z a w s z e g r u p o w a n e w e d łu g d o m in u ją c e g o m a te r ia łu . P o k a z u je m y k o m i n k i w c a ło śc i o ty n k o w a n e , t y n k w p o łą c z e n iu z i n n y m m a te r ia łe m , k o m i n k i z fu g o w a n e j c e g ły lu b te ż łą c z o n e j z in n y m i m a te r ia ła m i o ra z k o m i n k i b u d o w a n e z z a s to s o w a n ie m o k ła d z in y c e r a m ic z n e j. Z n a c z ą c ą g r u p ę tw o rzą k o m i n k i k a m ie n n e i b la s z a n e - m im o , i ż z b la c h y z r e g u ły w y k o n u je s ię j e d y n i e ła p a c z d y m u . Z e w n ę tr z n e k o m i n k i p o d z ie l o n e z o s ta ły r a c z e j w e d łu g ic h lo k a liz a c ji. P o d a n e są p r z y k ł a d y k o m i n k ó w , k tó r e są p la s ty c z n ą i k o n s tr u k c y jn ą c z ę ś c ią o b ie k tu l u b ś c ia n y o p o r o w e j, e w e n tu a ln ie te ż te r e n o w y c h u r z ą d z e ń w o k ó ł o b ie k tu , i w r e s z c ie s to ją c e w s p o s ó b o d iz o lo w a n y k o m i n k i i p a le n is k a . O i le b y ło to in te r e s u ją c e lu b p o tr z e b n e , u z u p e łn ia liś m y o d p o w ie d n i p r z y k ł a d d o k ła d n y m r y s u n k ie m te c h n ic z n y m , w in n y m w y p a d k u j e d y n i e p l a n e m l u b s c h e m a te m c z y n a w e t t y lk o fo to g ra fią , k tó r a w s z a k m o ż e z a m ie r z o n ą in fo r m a c ję p o d a ć o d p o w ie d n io p r z e k o n y w u ją c o . P r z y k ła d y r e a liz a c ji są z e s to s u n k o w o d łu g ie g o czasu, co w id o c z n e j e s t n ie t y l k o w k o n s tr u k c y jn e j, a le p r z e d e w s z y s tk im w p la s ty c z n e j k o n c e p c ji k o m i n k ó w a c z ę s to i c a łe g o w n ę trza . Z b r a k u d o k ła d n y c h d a n y c h w w ie lu p r z y k ła d a c h n i e p o d a j e m y c z a su ic h b u d o w y . M a m y n a d z ie ję , ż e to ś w ia d o m e p o m in ię c ie te r m in ó w r e a liz a c ji n i e b ę d z ie u w a ż a n e za b łą d te j p u b lik a c ji.

3

Kominki wewnętrzne

KOMINKI

(rys. 289 do 381)

289d

289e

Ścienny kominek na nagrzewne powietrze w pokoju dziennym w domku jednorodzinnym. Jego umiejscowienie na zewnętrznej oszklonej ścianie pozwoliło w niższej kondygnacji zbudować analogiczny kominek na tarasie, tj. z paleniskiem obróconym o 180 . Obydwa kominki są podłączone do samodzielnych kom­ inów we wspólnej bryle kominowej. a/ ogólny widok części wypoczynkowej z kominkiem, b) widok kominka, c) rzut, dj schemat, e) przekrój; 1 - paleni­ sko, 2 - metalowa komora dy­ mowa, 3 - zewnętrzna osłona kominka, 4 - przewód komino­ wy, 5 - komora na nagrzewane powietrze, 6 - wyprowadzenie nagrzanego powietrza (autor: Ivan Błażek) 289b ry s. z e y

(rf KOMINKI

KOMINKI

Dwuosłonowy kominek o zwiększonym działaniu ogrzewczym. Wewnętrzna osłona metalowa ogrzewa powietrze w komorze ogrzewania tego powietrza. Zewnętrzna architektoniczna osłona jest na całej wysokości z obydwu stron odsunięta od głównej ściany kominkowej. Powstała szczeli­ na umożliwia po pierwsze przepływ ogrzewane­ go powietrza, po drugie, w sposób widoczny harmonizuje artystycznie - nadaje kominkowi odpowiedniej lekkości.

rys. 290 a) widok ogólny pomieszczenia z kominkiem, b) spojrzenie na kominek - lus­ tro obok kominka znacznie powiększa op­ tycznie pomieszczenie, jednak niezwykle wrażenie sprawia widok dwóch kominków w jednym pokoju, c) widok kominka i biblio­ teki, d) rzut, ej przekrój; A - pokój z kom­ inkiem, B - część stołowa, C - hol; 1 - paleni­ sko; 2 - ognioodporne wymurowanie palenis­ ka, 3 - zsyp, 4 - upust popiołu, 5 - popielnik, 6 -przegroda, 7 -klapa dymowa, 8 -przew ód kominowy, 9 - wewnętrzna osłona komory dymowej, 10A, 10B - pionowe szczeliny umo­ żliwiające cyrkulację powietrza, 11 - cyrku­ lacja powietrza w komorze na nagrzewane powietrze, 12 - zewnętrzna osłona komory dymowej, 13, 14 - elem enty nośne zewnętrz­ nej osłony komory dymowej, 15 - żelbetowa płyta tworząca dno paleniska (autorzy: Yvonna i Leo Haverlandowie). 290d

290b

290a

■ ?00,100, Zoo /p/3

290c

KOMINKI

KOMINKI

Prosty w formie, a mimo to artystycznie bardzo wyrazisty dwuosłonowy kominek w domku jednorodzinnym. Wewnętrzna konstrukcja kominka, tj. palenisko, komora dymowa i kanał dymowy są wykonane ze stalowej blachy grubości 5 mm. Tylna ukośna ściana paleniska, gdzie temperatura jest najwyższa, jest wzmocniona spawanymi płytami stalowymi, by uniemożliwić przypadkowe zniszczenie ogniem. Cała konstrukcja stalowa paleniska jest umocowana w żelbetowej płycie. Właściwą płytę paleniska tworzą kamienne płyty ułożone w szamotowej zaprawie. Zewnętrzna osłona kominka jest z cegły otynkowanej cementową zaprawą z poliakrylanową powierzchnią - zawarty w niej krzemowy piasek tworzy delikatną strukturę powierzchni, która ścianki kominka wyraźnie wyróżnia od otaczającego tynku wapiennego na ścianach, mimo, iż kolorystycznie jest jednakowa. Interesujące jest rozwiązanie doprowadzania powietrza - powietrze dostaje się przez" tylną częsc kominka (tutaj jest też klapa umożliwiająca regulowanie lub nawet zamykanie dopływu powietrza) i dochodzi do przestrzeni nad paleniskiem, gdzie się nagrzewa; już nagrzane przedostaje się do pomieszczenia poprzez kratkę widoczną w przedniej części ściany kominkowej pod otworem kominkowym. W ten sposob praktycznie rozwiązany został nie tylko problem doprowadzenia niezbędnego powietrza, by dobrze się paliło w kominku, ale poprzez doprowadzenie ciepłego powietrza do pomieszczenia wzrosło też ogolne ogrzewcze działanie kominka.

i

291 a

rys. 291 a) ogólny widok kominka ze schodami na piętro, b) rzut, ej przekrój, d) widok; 1 - palenisko, 2 - żelbetowa płyta J - trójkątne blaszane p ły ty przy spawane do tylnej ściany paleniska, 4 - gardziel, 4A - dźwignia regulująca gardziel 5 komora dymowa, 6 - kanał dymowy, 7 - zewnętrzna osłona komina z cegły, 7A - polakrylanowy tynk, 8 - wolna przestrzeń gdzie ogrzewa się doprowadzone powietrze, 9 - zaznaczenie procesu ogrzewania i cyrkulacji powietrza, 10 - dopływ powietrza, 10A - blaszana rura doprowadzająca powietrze do wolnej przestrzeni (patrz pkt. 8), 1 1 - otwór z kratką w przedniej części ściany kominkowej - dopływ podgrzanego powietrza, 11A - blaszana rura doprowadzająca ogrzane powietrze z wolnej przestrzeni (8) do otworu (patrz pkt. 11), 12 - pozioma blaszana przegroda, do której są wprowadzone rury 13 - przewód kominowy, 14 - skład na opał (autor: Vladimir Klajmon).

KOMINKI

KOMINKI

Prosty, w całości otynkowany kominek w pokoju dziennym w domku jednorodzinnym ; zewnętrzna osłona komory dymowej działa poprzez bardzo plastyczne wykorzystanie formy. W ew nętrzna osłona paleniska, jak też komora dymowa jest z blachy stalowej grubości 5 mm. Zew nętrzna osłona ma nośną stalową konstrukcję wbudowaną w ścianę kominkową. Do stalowej nośnej konstrukcji przymocowane są okrzemkowe płyty z siatką, otynkowane podobnie, jak okoliczne ściany, z którym i zew nętrzna osłona kominka zgrana jest też kolorystycznie. Przylegająca żelbetowa ława jest pokryta płytkam i z natural­ nego, polerowanego kamienia, podobnie posadzka przed kominkiem.

292a 292b

rys. 292 a) widok ogólny z dobrze wido­ czną plastyką osłony zewnętrznej, b) frag­ ment, c) rzut poziom y przestrzeni wokół kominka; 1 - palenisko obniżone o 50 mm w stosunku do poziomu przylegającej la­ wy, 2 - wewnętrzna blaszana osłona kom­ inka, 3 - zewnętrzna osłona komory d y­ mowej, 4 - przew ód kominowy, 5 - p rzy­ legająca ława, 6 - ściana kominkowa; A - pokój dzienny, A l - aneks wypoczyn­ kow y p rzy kominku, B - zagospodarowa­ ny hol, C - atrium (autor: Alex Kadlec).

292c

199

KOMINKI

KOMINKI

Kominek w pokoju dziennym w seryjnie produ­ kowanym domku letniskowym (Flora). Pomiesz­ czenie dogrzewane jest piecem znajdującym się w sąsiedniej kuchence. W czasie zimy piec jest umieszczany w niszy obok kominka.

rys. 293 a) widok części wypoczynko­

wej z kominkiem, b) fragment, c) ogól­ ny widok kominka, d) rzut poziom y chaty; A - pokój dzienny połączony z tarasem, B - kuchenka, C - umywal­ ka, i - kominek, 2 - płyta kuchenna, 3 - piec rezerwowy na okres zim y (autorzy: I. Ruller i J. Melenovsky).

1 293d 293a

293c

201

KOMINKI

Kominek narożny w domku wypoczynkowym. Bryła kominkowa jest w stosunku do pomiesz­ czenia na tyle wysunięta, że piec ogrzewający pomieszczenie, kiedy w kominku się pali, jest umieszczany we wnęce otwartej z boku bryły. To umożliwia widoczność płomieni, bowiem piec jest praktycznie w całości schowany. Komora dymowa jest plastycznie bardzo wyeksponowa­ na, a mimo to sprawia wrażenie lekkiej, bowiem jej wykonanie (materiał, struktura powierzchni, kolor) jest identyczne, jak sąsiednich ścian.

KOMINKI

rys. 294 a) widok ogólny pomieszczenia z kom­ inkiem, b) spojrzenie z boku na kominek z wnękę na piec (wyraźnie umieszczony stos drewna przy­ tłacza wizualnie niżej umieszczony piecyk), c) rzut domku; A - pokój z kominkiem, B - aneks kuchen­ ny, C - sypialnia, D - taras, E - ogród, 1 - kominek, 2 - piec (autorzy: I. Cubr, Z. Pokorny).

294b

202

203

KOMINKI

KOMINKI

Kominek wysunięty w domku wypoczynkowym, przypominający swym roz­ wiązaniem stary piec. Roz­ wiązanie plastyczne miało na celu zapewnienie mak­ symalnego ogrzewania po­ mieszczenia ciepłem akumulowanym w ścianach kominka, w czasie, kiedy przestaje się w nim już pa­ lić i kiedy ogień bezpośre­ dnio nie promieniuje ciep­ łem. Rustykalny wygląd pomieszczenia podkreślają odpowiednio dobrane do­ datki, jak ceramika, skóry, materiały itd.

rys. 295 a) aneks wypoczynko­ wy z kominkiem, b) widok pa­ leniska, c) rzut kominka, d) przekrój kominka, e) widok kominka,- A - pom ieszczenie z kominkiem, B - kuchnia, 1 - poziom podłogi w pom iesz­ czeniu z kominkiem, 2 - pale­ nisko, 3 - dno paleniska, 4 - klapa dymowa, 5 - przew ód kom inowy o wymiarach 150-225 mm, 6 - otw ór do w y­ bierania sadzy.

205

KOMINKI

KOMINKI

Kominek wolnostojący w domku wypo­ czynkowym, który poprzez swą koncep­ cję i lokalizację sprawia wrażenie artys­ tycznie wyrazistej rzeźby. Kominek po­ przez interesujące usytuowanie umożli­ wia siedzącym przy nim nie tylko obser­ wowanie płomieni, ale też podziwianie widokow za oknem. Płomienie w ten sposob łączą się ze zmieniającym się obrazem przyrody. Żelazny ruszt w tym wypadku zastępują ułożone kamienie, umożliwiające dopływ powietrza pod palące się drewno. Przy tym kamienie nagrzewają się i promieniują akumulowane ciepło jeszcze długo po wygaśnię­ ciu ognia.

rys. 296 a) widok ogólny pomieszczenia z kominkiem, b) kominek z ławą, która po opuszczeniu oparcia zamienia się w łóżko, c) widok paleniska, d) rzut domku,- A - wejście, B - pomieszczenie z kominkiem, C - kuchnia, D - sypialnia, E - taras, F - ogród, 1 - kominek (autorzy: F. Cubr, Z. Pokorny)

296a 296b

KOMINKI

Kominek w domku wypoczynkowym, wybudowany w byłej sieni, którą - po wprowadzeniu zmian - przebu­ dowano w interesujące pomieszcze­ nie mieszkalne, uatrakcyjnione po­ przez usunięcie stropu, odsłonięcie wiązania dachowego i utworzenie ga­ lerii wizualnie zgranej właśnie z wy­ budowanym kominkiem.

KOMINKI

rys. 297 a) widok kominka w bocznej ścianie przy oknie umieszczono p iec do stałego ogrzewania pomieszczenia, b) charakterystycznym elemen­ tem pomieszczenia jest bryła kominka swobodnie usytuowa­ na w przestrzeni, c) widok kominka z galerii, d) przekrój poprzeczny domku; A - podło­ ga w pomieszczeniu z komin­ kiem, B - podłoga galerii, C - podwórko przerobione na atrium, D - ogród, 1 - bryła kominka, 2 - piec ukryty za obniżoną ścianką, 3 - korpus kominka (autor: J. Nćmecj

'

297d 297b

i

r

■I I I

297c

i

KOMINKI

Wysunięty kominek murowany, z ogniem widocznym z dwóch stron. Bryła kominka wysunięta jest z rogu pomieszczenia w taki sposob, by powstała wnęka, roz­ wiązująca problem umiejscowienia pieca obok kominka bez naruszenia plastycznej kompozycji. Kominek został wybudowany w starej wiejskiej chałupie. Palenisko jest połączone czopuchem z nowowybudowanym kominem, dostawionym przy zewnętrznej stronie obiektu. Ognio­ trwała podłoga z wypalanych cegieł położona jest nie tylko wokoł kominka, ale w całym pomieszczeniu. Ar­ chitektoniczne rozwiązanie z dużym smakiem wytworzy­ ło interesującą, kompleksową przestrzeń.

298b

rys. 298 aj widok ogólny pomieszczenia z kominkiem, b) fragment z kominkiem, c) rzut kominka, d) przekrój kominka, e) widok ściany z kominkiem; 1 - palenisko, 2 - ogniotrwała licówka dna paleniska, 3 - żeliwne płyty, 4 - klapa dymowa, 5 - wnęka na opał, 6 - izolacyjna przymurówka, 7 - wnęka z półką, 8 - komora powietrzna, 9 - piec (autor: O. Maćelj

(

211

KOMINKI

Plastyczne rozwiązanie komin­ ka, w dom ku wypoczynkowym w form ie starego paleniska. Te­ chnicznie jest on wstawiony do dolnej rozszerzonej części ko­ mina. O bniżona podłoga przed kom inkiem znajduje się na m iejscu starej sieni, pozostała część pom ieszczenia przerobio­ na została z gospodarczej części wiejskiej chałupy.

KOMINKI

rys. 299 a) ogólny widok ściany kominko­ wej, b) obniżona powierzchnia przed ko­ minkiem, wyłożona kamieniem polnym, tworzy wygodne miejsce do zagospodaro­ wania, c) widok ściany kominkowej ze schodami na strych, d) rzut kominka z kominem o poszerzonej komorze dolnej , e) przekrój poprzeczny kominka; A - po­ mieszczenie z kominkiem, A l - obniżona podłoga przed kominkiem (o 300 mm), B - pokój, C - komórka, D - korytarz, E - sypialnia na strychu, 1 - palenisko, 2 - klapa dymowa, 3 - piec, 4 - komora dymowa, 5 - komin z powiększoną komorą dolną, 6 - drzwiczki z blachy udostępnia­ jące komin, 7 - samodzielny odpływ dymu z pieca (autorzy: A.A. Kadlecowie)

299c

299e

000201020202020202010202914848484891025300020100000001000201

KOMINKI

Kominek w rogu w domku wypoczynkowym wybu­ dowany w pomieszczeiu gospodarczym, przerobio­ nym na pomieszczenie mieszkalne. Kominek jest wykonany z cegły, otynkowany. Niepalna nawierz­ chnia przed kominkiem została wykonana z płas­ kich kamieni. Wnętrze wykonano z twórczą myślą o rekonstrukcji starej wiejskiej chaty do celów wy­ poczynkowych. Poprzez wykorzystanie za bejcowa­ nego na brązowo drewna, białego wapiennego tyn­ ku, odpowiedniego materiału i ceramiki ludowej wytworzono malownicze i wygodne pomieszczenie mieszkalne Fotografia kominka z płonącym ogniem jest dowodem na to, że i dodatkowo wybudowany kominek w rogu, podłączony wraz z kuchnią do jednego przewodu kominowego, może mieć, przy odpowiednim wykonaniu, dobry dąg.

KOMINKI

Kominek narożny w domku wypoczynkowym. Pomieszczenie z kominkiem zostało podzielone na część wypoczynkową, jadalnię i kuchnię. Ele­ mentem dominującym w całym pomieszczeniu jest kominek, który wraz z piecem umieszczonym za ścianą z cegły tworzy podstawowy system ogrzewczy obiektu. Narożne usytuowanie kom­ inka umożliwia widoczność ognia ze wszystkich części pomieszczenia. 301 a

300a

rys. 300 a) widok pomieszczenia z kominkiem, b) rzut kominka, c) przekrój kominka, d) widok kominka z \*~nęką na opał; A - pomieszczenie z kominkiem, B - izba, C - sień, 1 - stary mur, 2 - stary komin, 3 - nowy mur bryły kominkowej, 4 - palenisko, 5 - klapa dymowa, 6 - komora dymowa, 6A - cegły ułożone na kątowniku, 7 - wnęka na opał, 8 - boazeria (autorzy: B. V. Śvandowie)

300d

2323232323535323484848532348532348234853234848

215

KOMINKI

rys. 301 ay widok ogólny pomiesz­ czenia z kominkiem, b) widok kominka, c) rzut obiektu,- A - kryte wejście, B - weranda, C - pomiesz­ czenie z kominkiem, C l - aneks wypoczynkowy, C2 - aneks jadal­ ny, C3 - szatnia, E - łazienka F-WC, 1 - kominek, 2 - piec, 3 - schody na strych; d) rzut kom­ inka z piecem i fragmentem kom­ inka na piętrze,- 1 - palenisko, żel­ betowe dno wyłożone cegłą sza­ motową, 2 - przew ód kominowy kominka o wymiarach 300 * 225 mm, 3 - przew ód kominowy pieca na parterze o wymiarach 150 « 150 mm, 3A - otwór do wybierania sadzy, 4 - przew ód kominowy p ie­ ca na piętrze, 5 - żeliw ny ruszt, 6 - blaszany popielnik, 7 - osłona komory dymowej, 8 - otwór w kominku do wybierania sadzy za klapą dymową, 9 - piec, 10 - be­ tonowa ława, p o d nią miejsce na opal, 11 - krata z cegły, e) frag­ ment osłony komory dymowej, 1 - stalow y T-profil o wymiarach 40 x 40 » 4 mm, 2 - szam otowy pus­ tak, 3 - stalowa siatka, 4 - szamoto­ wa zaprawa, 5 - wapienny tynk; A - wewnętrzna powierzchnia osłony; fj fragment kraty z wapien­ no-piaskowych cegieł o wymia­ rach 140x 290x 65 mm, cegły ufor­ mowane na ten cel o długości 140 i 205 mm, połączone gipsową za­ prawą, która pokryła wszystkie szczeliny fugowane i nierówności w taki sposób, iż po malowaniu robi wrażenie jednolitej kraty; A - widok, B - przekrój poziom y I-I', C - poziom części wypoczyn­ kowej pomieszczenia (autorzy: A.A. Kadlecowie).

j, 140 j. j ^ 5

J, 205

KOMINKI

Podwójny kominek w pokoju domku wypoczyn­ kowego dzieli go na dwie części, wypoczynkową i stołową. W części wypoczynkowej jest kominek z płytkim paleniskiem i wysuniętą komorą dy­ mową, co umożliwia obserwowanie ognia z trzech stron. W części stołowej umieszczony został kominek, na którym można przygotować jedzenie, o podwższonym palenisku do poziomu blatu do pracy, zaopatrzony w blaszany łapacz dymu. Obydwa kominki są podłączone do jed­ nego przewód kominowego a ich bezawaryjne działanie zapewniają klapy dymowe. Uzupełnia­ jące ogrzewanie pomieszczenia zapewnia piec, ukryty za niską kratką między kominkiem a ścia­ ną ze schodami. Piec jest podłączony do włas­ nego przewodu kominowego obok innych prze­ wodów w tym samym kominie.

rys. 302 a) kominek w części wypoczynkowej, b) frontowa ściana kominka z widokiem aneksu jadalnego, c) kominek do przygotowania jedzenia, d) rzut domku-, A - część wypo­ czynkowa z kominkiem, A l - część stołowa z kominkiem do przygotowania jedzenia, B - zamknięta część ze schoda­ mi wiodącymi na górną kondygnację, C - sień, D - taras,- e) schemat rzutu systemu ogrzewania pomieszczenia miesz­ kalnego; 1 - palenisko kominka w części wypoczynkowej, 2 - kominek do przygotowania jedzenia, 3 - piec, 4 - prze­ wód kominowy kominka, 5 - przew ód kom inowy pieca, 5a - przewód kominowy dla górnej kondygnacji, 6 - osłona wewnętrzna komory dymowej, 7 - ścianka oddzielająca piec od części wypoczynkowej, 8 - betonowa ława /autor: A. Kadlec) 302b 302c

218

KOMINKI

KOMINKI

Kominek w rogu w domku wypo­ czynkowym z otynkowaną komorą dymową o miękkim kształcie i pale­ niskiem umieszczonym nisko nad podłogą, co zwiększa efekt cieplny kominka. Plastyczne rozwiązanie kominka zostało zharmonizowane ze stylowym urządzeniem domku. Piec umieszczony pomiędzy pokojem dziennym a kuchnią dobrze ogrzewa obydwa pomieszczenia.

Kominek w rogu w domku wypoczynkowym w dużym pomieszczeniu mieszkalnym. Przytulną atmosferę wokół kominka uzyskano poprzez ob­ niżenie stropu, który tworzy galeria, znajdująca się nad częścią wypoczynkową. Obok kominka jest wnęka z piecem, ogrzewającym całe pomie­ szczenie. Wnękę zamyka metalowa krata, która częściowo osłaniając piec jest nie tylko dodat­ kiem, ale funkcjonalnym i artystycznym elem en­ tem pieca. Nad niszą jest miejsce na opał. Bryła kominkowa stanowi znaczącą architektonicznie część całego pomieszczenia.

rys. 304 a) widok pomieszczenia z kominkiem i galerią, b) fragment bryły kominkowej, c) rzut pomieszczenia z kominkiem,- A - pomieszczenie z kominkiem, B - przed­ pokój, C - taras, 1 - kominek, 2 - p ie c w niszy, 3 - metalowa krata, 4 - część wypoczynkowa, 5 - schody na galerię (autorzy: F. Cubr, Z. Pokorny) 304a

303a

303b rys. 303 aj widok kominka, b) rzut obiektu; A - kory­ tarz wejściowy, B - kuch­ nia, C - pomieszczenie z kominkiem, D - łazienka, E - komórka, 1 - kominek, 2 -p iec , 3 - miejsce na opał, 4 - komin (autor: A. Krejzaj

220

221

KOMINKI KOMINKI

Kominek z cegły w po­ koju domku jednoro­ dzinnego. Prostotę roz­ wiązania architektoni­ cznego podkreślono poprzez jednolitą ma­ teriałową i kolorysty­ czną koncepcję.

rys. 306 Widok ściany kominkowej (autor: J. Kalous).

Kominek w rogu pokoju stołowego w domku spółdzielni miesz­ kaniowej. Palenisko kominka jest widoczne z dwóch stron, z wyraźnie wysuniętą zewnętrzną osłoną komory dymowej. Przewody kominowe kominków na czterech kondygnacjach nad sobą są połączone w jednej bryle kominowej - na fotografii jest ona widoczna nad osłoną komory. Ten kominek, tak jak wszyst­ kie pozostałe, jest podłączony do przewodu czopuchem. Palenis­ ko jest z cegieł szamotowych.

rys. 305 a) kominek jest in­ tegralny częsciy pomiesz­ czenia, b) fragment komin­ ka (autor Z. Sedlaćkova) 305b

305a

—

.T-

1 liłły ■» mm

^ ’« 5 » , ■*

» » m m

.A : '- 'C —

KOMINKI

Kominek wysunięty w pokoju drewnianego domku wypoczynkowego. Bryła kom inkowa jest częścią ściany, oddzielającej aneks kuchenny. Plastycznie kominek jest integralną częścią ogólnej koncepcji wnętrza. Samo palenisko jest też optycznie zaznaczone cegłami żaroodpornymi. Drewniany gzyms kominkowy kolorystycznie i materiałowo nawiązuje do optycznie wykorzystanej konstrukcji wiązania dachu, która jest wyraźnym akcentem plastycznym. Na fotografii widoczny jest trafny wybór formy komory dymowej, która w bocznym zarysie miękko nawiązuje do skosu części ściany bocznej. Na koncepcję kominka wpłynął fakt, iż zbudowany został dodatkowo, obok stojącego komina, którego przewód nie mógł być wykorzystany przy budowie kominka, tak więc musiano dostawić nowy komin.

rys. 307 a) widok ogólny kom­ inka, b) rzut kominka, c) prze­ krój kominka, d) widok ściany kominkowej; A - pom ieszcze­ nie z kominkiem, B - kuchnia, C - przedpokój, 1 - palenisko, 2 - ruszt żeliwny, 3 - ruchomy blaszany popielnik, 4 - dopływ powietrza (drenażowa rurka o przekroju 70 mm), 5 - klapa dymowa, 6 - now y komin z ka­ nałem o wymiarach 200x200 mm, 7 - istniejący komin z ka­ nałem o wymiarach 150x150 mm, 8 - stalow y kątownik, 9 - drewniany gzym s kominko­ w y o wymiarach 100x140 mm, 10 - ścianka m iędzy częścią stołową pomieszczenia a kuch­ nią, 11 - ogniotrwała nawierz­ chnia przed kominkiem, 12 - biały wapienny tynk (autor­ ka: M. Svobodovś).

224

225

k o m in k i

Wolnostojący kominek w pod­ murowanej części domku wy­ poczynkowego typu Tatranec. Otynkowany w całości kom­ inek z cegły ma tylko palenis­ ko zrobione z ogniotrwałych cegieł szamotowych. Bryła kominka wraz z drewnianą kratą oddziela pokój od kuch­ ni, ława na wysokości dna pa­ leniska wykorzystywana jest do przygotowania posiłków. Kominek ma bogate wyposa­ żenie uzupełniające.

rys. 308 a) widok kominka z drew­ nianą kratą, b) widok kominka z ruchomym rożnem, c) rzut obiek­ tu; A - pom ieszczenie z komin­ kiem, B - kuchnia, C - komórka, 1 - kominek, 2 - piec, 3 - krata drewniana (autor: J. Śoukal) 308a 308b

____________

Ścienny, częściowo wysunięty, w całości otynkowany kominek w pokoju stołowym domku jedno­ rodzinnego. Koncepcja artystycz­ na kominka odpowiada historyzu­ jącej koncepcji autora i widoczna jest w urządzeniu całego wnętrza. Artystyczną tendencję wykorzys­ tano konsekwentnie nie tylko w koncepcji i detalach kominka, ale też w wyposażeniu mieszkania, tak więc całość stanowi wytworne, romantyczne a jednocześnie bar­ dzo wygodne pomieszczenie.

ment paleniska z przyborami kominkowy­ mi (autor O. Dostál)

KOMINKI

309 b

k o m in k i

Kominek wysunięty w domku wypoczynkowym, prze­ robionym z wiejskiego bu­ dynku gospodarczego. W po­ koju stołowym usunięto strop sufitu, przez co konstrukcja dachu została optycznie wy­ korzystana we wnętrzu. W ten sposób podkreślono też plastyczną koncepcję kominka, którego kamienny komin, częściowo bez białe­ go w apiennego otynkowa­ nia, ciągnie się od kominko­ wego gzymsu praktycznie aż do kalenicy. W kominie ukryta jest komora dymowa. Żmudna artystyczna praca widoczna jest nie tylko w szczegółach opracowania kominka, ale i w ogólnej koncepcji urządzenia wnęt­ rza. Palenisko, częściowo wpuszczone w podłogę, za­ brania w ypadaniu rozpalo­ nych węgielków a ewentual­ ne zanieczyszczenia wokół kominka można łatwo wy­ mieść wprost do paleniska.

rys. 310 aj widok ogólny kominka z okazałą bry­ łą komina (doskonała artystyczno-rzemieśłnicza praca widoczna jest nie tylko w szczegółach kominka, ale też w pozostałych fragmentach obiektu, jakimi są drzwi, wieszaki, okucia itp.j, b) fragment paleniska z rusztem, który dzięki swej konstrukcji pełni funkcję łapacza iskier, c) rzut obiektu, d) przekrój obiektu z widokiem kom­ inka; A - sień, B - pokój dzienny, C - sypialnia, D - kuchnia, E - piwniczka, 1 - kominek.

T.

1

4853234853485353235348485348 31 Oa

k o m in k i

L 320

l

1360

rys. 311 a) widok części pokoju z kominkiem, b) fragment kominka, c) rzut, d) przekrój, e) widok; A l - podłoga pokoju, 1 - palenisko, 1A - ognioodporne wymu­ rowanie paleniska, 2 - stary przewód kominowy o wymia­ rach 200* 200 mm, 2A - otwór do wybierania sadzy, 3 - ko­ mora dymowa, 4 - zewnętrzna murowana osłona komory dymowej, 5 - drewniany gzyms kominkowy o wymiarach 2 x 150x 150 mm, 6 - kątownik o wymiarach 80» 80» 8 mm, 7 - betonowa lawa, 8 - miejsce na opał (autor: I. Ruller)

500

Kominek wysunięty z cegły w domku wypoczynkowym. Umieszczenie komin­ ka w rogu umożliwia widoczność ognia w całym pomieszczeniu. Betonową ławę wokoł kominka na poziomie paleniska można wykorzystać do siedzenia. Wido­ czne wyraźnie belki tworzą właściwie potężny kominkowy gzyms, oddzielają­ cy palenisko od komory dymowej. Bel­ ka, która znajduje się bezpośrednio przy komorze spalania w swej dolnej i tylnej części ma niepalne zabezpieczenie.

231

k o m in k i

KOMINKI

Kominek w domku wypoczynkowym, przerobiony z pie­ ca chlebowego. Pierwotna bryła pieca nie ciągnęła się na całej długości od komina do przeciwległej ściany; wolną przestrzeń autor przesklepił i wykorzystał na składanie opału. Z boku pieca wykuto otwór i powstało palenisko. Istniejące przewody zapewniają dobre połą­ czenie z kominem. Nad całym piecem i wnęką na opał uzyskano szeroką powierzchnię nadającą się do leżenia, łatwo dostępną po drewnianych stopniach i słupkach. Nowo powstała plastyczna ściana kominkowa jest domi­ nującym elementem artystycznym pomieszczenia.

I I I

Kominek na bazie pieca, w domku wypoczynkowym przerobionym ze starej chaty (kaflowa kuchnia, stoją­ ca przed piecem została rozebrana już przez poprzed­ nich właścicieli). Tej przeróbki dokonano dlatego, że palenisko odkryte, do którego wkładano chleb, było tak niew ygodnie umieszczone, iż nie nadawało się na kominek. Przez wyburzenie bocznej ściany pieca i przerobienie paleniska przy wykorzystaniu istnieją­ cego kanału dymowego, autor zbudował kominek, który nie tylko jest wygodny, ale stanowi wyraźny elem ent artystyczny w oryginalnie rozwiązanym wnętrzu. Miejsce na piecu jest wykorzystywane do spania, co w chałupach wiejskich było praktykowane.

rys. 312 a) widok kominka wraz ze stołem, b) miejsce wypoczyn­ kowe przy kominku, c) rzut kominka, d) przekrój kominka; A - izba, B - sień, 1 - palenisko (wymurowane w całości cegłami szamotowymi), 2 - klapa dymowa, 3 - komin, 4 - drzwiczki blaszane do komina, który w dolnej części je st rozszerzony, 5 - nisza na drewno, 6 - miejsce do leżenia na piecu, 7 - widok stropu, 8 - wolna przestrzeń nad piecem (autor: J. Kumpośt)

313b

rys. 313 a) widok ogólny „kominkowego pieca", b) fragment paleniska, c) rzut, d) widok z zaznaczeniem połączenia paleniska z kominemy A - izba, B - sień, 1 - palenisko kominka wbudowane w stary piec chlebowy, 2 - szamotowa obmurówka paleniska, 3 - komin, 4 - stary otwór pieca, 5 - kominkowy otwór w bocznej ścianie pieca, 6 - kamienna nawierzchnia, 7 - wnęka na piec, 8 - górna płaszczyzna pieca, 9 - strop, 10 - miejsce na opał (autorzy: J. Kumpośt - S. Kfiż)

313a

313c

312d

232

233

KOMINKI

KOMINKI

Kominek ścienny może być artystycznym elementem odpowied­ nio skomponowanego pomieszczenia (kontrast równych płasz­ czyzn z wnękami lub z częściami wysuniętymi, łączenie płasz­ czyzn z różnego materiału, dodatki itd.). Bielony kominek ma palenisko z ogniotrwałych cegieł, z lekko wysuniętym drew­ nianym gzymsem. Kominek z jednej strony łączy się ze ścianą ceramiczną licówką (zrobioną na fugowaną cegłę), z drugiej strony z oszkloną płaszczyzną. Kominek zajmuje centralne miejs­ ce w pokoju, co jest też wynikiem charakteru pomieszczenia, pełniącego rolę pokoju stołowego. Jest to właściwie pokój w domku jednorodzinnym urządzony na wzór piwnicy na wino, co związane jest z profesją i hobby właściciela.

Wolnostojący kominek konstrukcyjnie rozwiązany na zasadzie kominka ściennego. Drewniana deska na wysokości dna paleni­ ska i półki łączą architektonicznie kominek z wnęką, w której jest piec. Jednocześnie kominek z półkami dzieli pomieszczenie na część stołową i kuchenną. Parter ogrzewa zasłonięty piec - przepływ ciepłego powietrza z części stołowej przez ochronną kratą, z kuchni poprzez otwory w ścianie. To rozwiązanie funkcyjnie dzieli, lecz optycznie łączy dwie przestrzenie, co umożliwia użytkownikom domku stały kontakt. Dno paleniska jest podwyższone do takiej wysokości, by płomień był dobrze widoczny także wtedy, kiedy użytkownicy siedzą przy stole naprzeciwko kominka. Ogrzewcze znaczenie kominka w tym przypadku nie jest istotne, bowiem w pomieszczeniu jest inne, bardzo wydajne źródło ciepła.

rys. 314 a) widok ogolny ściany kominkowej, b) spojrzenie na kominek od strony wejścia, c) boczna ściana kominka z częścią urządzenia pokoju, dj fragment z paleniskiem (autor J. Klima) 314b 341 a

315a

314d

235

KOMINKI KOMINKI

O Z JB 315d 315b

rys. 315 a) ogólny widok kominka, b) widok komin­ ka połączonego architekto­ nicznie z wnęką na piec, c) wnęka kuchenna za kom­ inkiem i ścianą z półek, d) rzut pomieszczenia z kom­ inkiem, e) rzut kominka z piecem, f) przekrój ko­ minka, g) widok ściany kominkowej; A - część sto­ łowa, B - część kuchenną 1 - kominek, 2 - szamoto­ wa licówką 3 - przewód kominowy o wymiarach 300x 300 mm, 3A - drzwi­ czki do wybierania sadzy, 4 - popielnik, 4A - drzwi­ czki do wybierania popio­ łu, 5 - ruszt na opał, 5A - ruszt do zsypu popiołu, 6 - klapa dymowa, 7 - bie­ lona osłona komory dymo­ wej, 8 - wnęka na piec, 8A - piec, 9 - metalowa kratą 10 - ściana z półek U - ot­ wory zapewniające cyrku­ lację powietrza, 12 - miejs­ ce na opał, 13 - ognioodpo­ rna podłoga przy kominku, 14 - stół (autor: J. Synek)

23535348534848534823535348485353 3 1 5e

237

KOMINKI

Kominek wolnostojący rozwiązany jako ścienny w domku wypoczyn­ kowym. Zbudowany został w no­ wym pomieszczeniu mieszkalnym o charakterze holu, po przeróbce pomieszczenia gospodarczego byłego gospodarstwa rolnego. Nad kominkiem i stołem jest galeria, artystycznie jednolita. Wielkie ok­ na łączą wnętrze z podwórkiem, przerobionym na atrium. Podłoga przed kominkiem, schodki i część kominka jest wyłożona płytkami ceramicznymi. Białe ściany wyraź­ nie kontrastują z brązowym bel­ kowym stropem.

316b

rys. 316 a) widok bryty kominkowej z bo­ ku z aneksem stołowym i pieczołowicie odrestaurowanym dekoracyjnie kamien­ nym murem stodoły, b) główna część no­ wego wielopoziomowego pomieszczenia z kominkiem, c) fragment bryły kominko­ wej, d) wyraźną częścią kominka i całego pomieszczenia jest przyległy komin, sięga­ jący konstrukcji dachu, e) rzut pomiesz­ czenia z kominkiem; A - pomieszczenie z kominkiem i schodami wiodącymi na galerię, B - okap, C - izba, D - podwórko - atrium, 1 - kominek, 2 - dodatkowy piec,f) przekrój obiektu; 1 - kominek, 2 -d o d a t­ kow y piec, 3 - komin, A - poziom pomie­ szczenia z kominkiem, B - obniżony po­ ziom podłogi przed kominkiem, C - po­ ziom galerii i strychu (autor: J. Klima)

316d

KOMINKI

Kominek w nietradycyjnym domku wypoczyn­ kowym. Połączenie kominka, płyty manipulacyj­ nej z wbudowanym piecem eksploatacyjnie od­ dziela część kuchenną od pokoju. Optycznie fun­ kcję tę spełnia w dużej mierze ogromna bryła komina, skupiająca przewody kominka, pieca na parterze i pieca na poddaszu. Skośną płaszczyznę bryły komina kryje czopuch pieca. Kute kraty na otworze kominka i przy piecu podkreślają artys­ tyczną i funkcjonalną spójność koncepcji.

317a

rys. 317 a) widok korpusu kominka i pieca z prześwitem do części kuchennej, b) widok kominka w pokoju, c) widok korpusu komina z kominkiem i piecem, d) rzut obiektuA - pokój stołowy, B - część kuchenna, C - okap,- i - kom­ inek, 2 - piec; e) przekrój; A - poziom podłogi w pokoju, B - poziom galerii, C - poziom loggi, z wejściem z galerii (autor: M. Spumy)

komi nki

KOMINKI

Kominek ścienny z cegły w pokoju domku wypo­ czynkowego. Gzyms kominkowy, dno paleniska i lawę wykonano z betonu. Ponieważ został wy­ budowany w gotowym obiekcie, kominek jest podłączony do komina ukośnym czopuchem. Ściany paleniska są obudowane cegłami szamo­ towymi. Komin o przekroju 150x150 mm jest wysoki 8,5 m.

Prosty kominek ścienny z ce­ gły w drewnianym domku wypoczynkowym. Kominek jest częścią ściany środkowej, która oddziela pokój od ku­ chni i sypialni. W domku jest jeszcze kuchenka w kuchni i piec w sypialni, podłączony do samodzielnego przewodu kominowego, który wraz z przewodem kominowym kominka został umieszczony w jednym kominie. Kiedy nie używa się kominka, pokój ogrzewany jest piecem. Beto­ nowa płyta przed otworem kominka na wysokości 300 mm wykorzystywana jest też do siedzenia. Miejsce pod płytą można wykorzystać na składanie drewna.

rys. 319 aj widok kominka, b) rzut części pomieszczenia z kominkiem, c) przekrój kominka, d) widok ściany kom­ inkowej i wejścia do pomieszczenia; A - pokój stołowy, 1 - podłoga pomieszczenia, 2 - stary komin o wymiarach 150x 150 mm, 3 - klapa dymowa, 4 — betonowy gzyms kominkowy, 5 - betonowa ława połączona z dnem palenis­ ka, 6 - wnęka na opał (autor: O. MAćel)

319b

/' s -;

'/ / 7/ s /s / /s //'/'/^ s s s /a /S //Z

'/^ ////'s /' s

^

/y

/,,

'///, ;'

P /is /'ś „

II

y /y /s /Ą

¡¡¡¡t 319a

318a

319d

r

318b

rys. 318 a) widok kominka z wejś­ ciem do sypialni i kuchni, b) rzut kominka i systemu ogrzewczego domku z kominkiem; A - pokój, B - kuchnia. C - sypialnia, 1 - pa­ lenisko kominka, 2 - przewód kominowy kominka o wymiarach 200* 300 mm, 3 - kuchenka, 4 - piec, 5 - płyta betonowa (autor: J. Prokop)

319c

242

243

k o m in k i

KOMINKI

Kominek ścienny z cegły w domku wypoczynkowym ma kamienne nadproże i próg, oddzielający dno paleniska od stopnia przed kom­ inkiem. Palenisko jest wymurowa­ ne cegłami szamotowymi. Domek ma centralne ogrzewanie ciepłym powietrzem z rozrządem ciepłego powietrza do wszystkich pomiesz­ czeń mieszkalnych.

Duży kominek z cegły w domku wypoczynkowym, budowanym w dwóch etapach. Przykład ten jest interesujący także jako doku­ mentacja, bowiem potwierdza, jak były w naszych domkach wypo­ czynkowych rozbudowane nad­ miernie kominki w stosunku do pomieszczeń, w których je umiesz­ czano (I). Po przebudowie, w dru­ gim etapie (II) uzyskano dodatko­ wą przestrzeń mieszkalną, którą można funkcyjnie i wizualnie od­ dzielić od starej, jednocześnie jed­ nak poprzez wbudowanie prze­ szklonej ścianki i oszklonych drzwi uzyskano efekt „wciągnię­ cia” kominka także do nowej czę­ ści pomieszczenia. rys. 320 a) widok ściany kominkowej, b) widok kominka od strony nowej części pomieszczenia, c) rzut; A - stara część pomieszczenia. B - dodatkowo uzyskana częśc pomieszczenia, C - kuchnia, D - łazienka, E - taras, F - ogród; 1 - kominek (otwor o wymiarach 1400" 900 mm), 2 - przewód kominowy o wymiarach 300" 200 mm, 3 - oszklona ścianka(a\ilor. S. Lacinova)

rys. 321 a) widok ściany kominkowej z drzwiami do sieni i aneksem wypoczyn­ kowym, b) palenisko z widokiem kuchni oddzielonej blatem służącym do spożywa­ nia posiłków, c) rzut; A - sień, B -p o m iesz­ czenie z kominkiem, C - kuchnia, D - sy­ pialnia, E - łazienka, F - taras, G - balkon, H - krużganek łączący taras z balkonem, K - przestrzeń wypoczynkowa przed domkiem, 1 - kominek, 2 - blat jadalny, 3 - przewód kominowy, do którego pod­ łączony jest w piw nicy piec do ogrzewa­ nia powietrza (autor: A. Krejza) 321 a

244

321 b

k o m in k i

KOMINKI

Kominek z cegły w domku wypoczyn­ kowym. Interesujące jest rozwiązanie systemu ogrzewania domku praktycznie podłączonego do jednego korpusu kom­ inowego, który artystycznie tworzy ca­ łość nawet przy funkcjonalnym podziale obiektu. Kominek ma samodzielny prze­ wód kominowy, do drugiego podłączony jest piec, ogrzewający całą przestrzeń i piecyk umieszczony w kuchni.

Kominek ścienny, cały z cegły w domku jedno­ rodzinnym. Obramowanie otworu kominka tworzy szamotowa obmurowka paleniska. Artystyczną fo­ rmę kominka podkreśla miedziana płaskorzeźba umieszczona nad palenis­ kiem. Wrażenie zwiększa usytuowanie kominka obok wielkiej przeszklo­ nej ściany, udostępniają­ cej widok na zewnątrz.

322a

322b

rys. 322 aj widok kominka, b) rzut, c) widok; A - po­ kój z kominkiem, B - loggia, 1 - palenisko kominka, 2 - zawieszone przybory kominkowe, 3 - ława, 4 - drzwi rozsuwane - część oszklonej ściany, 5 - drewniana licówka, 6 - miedziana płaskorzeźba (autor: J. Nśmec)

246

KOMINKI

Narożny kominek z cegły w pokoju stołowym w nowym szeregowym domku jednorodzinnym. Usytuowanie kominka w centrum pokoju umoż­ liwia obserwację ognia z każdego miejsca prze­ strzeni mieszkalnej. W tym wypadku chodzi nie tylko o pokój, ale i bezpośrednio z nim połączoną kuchnię oraz szerokie przejście powiązane ze schodami i innymi pomieszczeniami interesująco zaplanowanymi. Dobre wrażenie sprawa kolorys­ tyczne i m ateriałowe rozwiązanie powierzchni ścian - w większości jest to czerwień muru z fu­ gowanej cegły.

ta

324d 324a

m f f iM

□ m

324e

251

rys. 324 aj widok kominka od strony wejś­ cia i części komunikacyjnej, bj widok kominka z części wypoczynkowej, c) poło­ żenie kominka w stosunku do części jadal­ nej i aneksu kuchennego, d) fragment pa­ leniska kominka, e) rzut mieszkania,A - pokój, B - kuchnia, C - ciąg komuni­ kacyjny, D - loggia, 1 - kominek, 2 - cera­ miczna wykładzina wokół kominka, 3 - aneks kuchenny (autor: J. Placheta)

KOMINKI

Podwojny kominek ścienny w domku jednorodzinnym, ze­ stawiony praktycznie z dwóch kominków konstrukcyjnie analogicznie rozwiązanych, z których jeden znajduje się w pokoju a drugi na krytym tarasie, połączonym z miesz­ kaniem drzwiami Obydwa paleniska znajdują się w jednej ścianie kominkowej obok siebie, mają osobne przewody kominowe i jeżeli mówimy o kominku podwójnym, to przede wszystkim z punktu widzenia konstrukcyjnego, a nie architektonicznego, bowiem każde palenisko jest samodziel­ ne, całkowicie niezależne. Obydwie ściany kominkowe są zrobione z cegieł wapienno-cementowych i mają okazałe kamienne nadproże. Kominek na tarasie jest prostszy w for­ mie, w pokoju dostosowany do ogólnej koncepcji wnętrza.

325c

252

rys. 325 a) widok ściany kominkowej od stro­ ny wejścia do mieszkania, b) połączenie kom­ inka z plenerem poprzez duże okna, c) frag­ ment paleniska z prześw item do części stoło­ wej, d) kominek na krytym tarasie, e) rzut części mieszkalnej i tarasu; A - pokój z kom­ inkiem, B - kuchnia, C - sypialnia, D - taras, E - ogród, 1 - kominek w pokoju, 2 - kom­ inek na tarasie, 3 - schody z holu wejściowe­ go, 4 - schody z sypialni (autor: I. Ruller)

KOMINKI

Podwojny kominek w zrekonstruowanym domku jednorodzinnym tworzy potężną kolumnę między oknami, w którą wbudowane zostały dwa paleniska - jedno od strony tarasu, drugie od strony pokoju. Kominki usytuowane są tyłem do siebie, od strony oryginalnej ściany zewnętrznej. Ten fakt wpłynął na rozwiązanie komór dymowych i czopuchów, ponieważ nowa bryła kominowa jest wybudowana od strony tarasu. W obydwu kominkach wykorzystano architektonicznie fugowany mur, palenisko ma szamotowe obmurowanie, dno paleniska, palenisko, gardziel i wieniec są z żelbetu.

rys. 326 a) widok części tarasu z kominkiem, b) kom­ inek na tarasie, c) rzut, d) przekrój, e) widok kominka zewnętrznego, 1 - część starej ściany, 2A - palenisko na tarasie, 2B - palenisko w pokoju, 3A - komora dymowa kominka zewnętrznego, 3B - komora dymowa wewnęt­ rznego kominka, 4 - czopuch, 5A - przewód kominowy kominka na tarasie o wymiarach 225x300 mm, 5B - przew ód kominowy kominka wewnętrznego o tych samych wymiarach, 6 - nowa bryła kominowa, 7 - bla­ szany popielnik, 8 - miejsce na opał (autor: J. Zaplatil)

326b

326d

KOMINKI

KOMINKI

Prawdziwa „probiernia przy piwniczce z winem w domku jendorodzmnym. W pomieszczeniu ze skle­ pieniem z cegieł, z niezbę­ dnym ogromnym stołem dębowym, ławą i ciężkimi krzesłami, jest też komin­ ek, który w tym przypadku rozbudowy jest o wędzar­ nię. We wnętrzu powstał więc interesujący element, nie tylko praktyczny, ale i artystyczny. Technicznie trzeba było rozwiązać prob­ lem dwóch kanałów nad paleniskiem kominka - je­ den do normalnego palenia w kominku, prowadzący bezpośrednio do przewodu kominowego, drugi (dłuż­ szy) prowadzący przez wę­ dzarnię. Przez klapę wycho­ dzi dym jednym lub drugim kanałem a przy wędzeniu pali się w kominku jedynie odpowiednimi ku temu ga­ tunkami drzewa

Kominek w pokoju gościnnym w domku jednorodzinnym. Część przed komin­ kiem ma poziom podłogi obniżony, w stosunku do pokoju o 400 mm. Ob­ niżona powierzchnia wyraźnie oddziela się od pozostałej części pokoju przede wszystkim funkcjonalnie - plastycznie dominują tu na ścianach trofea łowiec­ kie, które są integrującym elementem całego wnętrza i dowodem zaintereso­ wań właściciela. Sam kominek jest bar­ dzo prosty w formie, plastycznie pod­ kreślony poprzez wysunięte palenisko i okazały gzyms na całej ścianie kom­ inkowej.

rys. 328 a) widok ściany kominkowej z obniżoną podłogą przed kominkiem, b) palenisko i połą­ czenie dwóch poziom ów podłogi, c) widok z przodu na kominek z częścią ław y i stołków, d) rzut pokoju gościnnego z kominkiem; A - p o ­ kój z kominkiem, B - taras, 1 - kominek, 2 - ob­ niżona podłoga przed kominkiem, 3 - stół, 4 - ła­ wa (autor: J. Otava) 328a 327b

f-,

rys. 327 a) widok części pomie­ szczenia z kominkiem, b) wi­ dok frontu kominka z wędzar­ nię (blaszane drzwi wędzarni znajdują się nad paleniskiem) (autor: S. Knź)

k o m in k i

KOMINKI

Kominek w domku wypoczynkowym z meznacznie akcentowaną komorą dymową, która wystaje ze ściany na kości aż do sufitu o 10 on (jak dolna część kominka). Powierzchnia komory domowej ma ten sam kolor i jest wykonana z tego samego materiału, jak sąsiednia ściana. Dolna część kominka jest z fugowanej ceqły. Wyrazistym oryginalnym uzupełnieniem wnętrza, a głownie ściany kominkowej jest bogaty zbiór trofeów, zdradzający zaintereso­ wania właściciela i sposob wykorzystania domku.

rys. 329 a) widok pokoju z kominkiem od strony tarasu, b) widok ściany kominko­ wej, c) rzut kominka, d) przekrój kominka, e) widok kominka; 1 - palenisko wymuro­ wane cegłami szamotowymi, 2 - ściana z fugowanej cegły, 3 - klapa dymowa, 4 - przewód kominowy o wymiarach 200x 300 mm, 5 - biały wapienny tynk, 6 - wykładzina z ostro wypalanych cegieł. 329e 329d

259

k o m in k i

KOMINKI

Kominek ścienny w domku wy­ poczynkowym. Otwór kominko­ wy obramowany jest cegłami szamotowymi, powiązanymi z wymurowką paleniska a swym surowym rozwiązaniem odpo­ wiada ogólnej koncepcji wnętrza domku. Zewnętrzna strona kom­ inka opiera się na ścianie zewnę­ trznej i jest istotnym elementem w architekturze domku. 330b

rys. 330 a) widok ściany z kominkiem, b) rzut kom­ inka c) przekrój kominka, 1 - szamotowa obmurowka paleniska 2 - niepalna wy­ kładzina z ostro wypalanych cegieł 3 - dopływ powietrza 4 - klapa dymowa 5 ochronny daszek z blachy stalowej, 6 - stalowy kątow­ nik, 7 - podłoga w pokoju dziennym, 8 - teren wokoł domku, 9 - poziom dachu

Kominek ścienny o plastycznej koncepcji linii poziomej w pokoju dziennym w czteropiętrowym domu, wybudowanym w ramach budownictwa spółdzielczego, gdzie respektowano i realizowa­ no indywidualne życzenia członków. Duże zain­ teresowanie kominkami rozwiązano budując komin w środkowej ścianie, do którego można podłączyć kominki z poszczególnych mieszkań. Na rzucie tego przykładu widoczne jest dodat­ kowe wykonanie kominka, co dzięki pomysłowe­ mu rozwiązaniu jest niedostrzegalne przy spoj­ rzeniu na gotowy kominek. Całe palenisko i miejsce na opał jest wykonane z ognioodpor­ nych cegieł, gzymsy są obudowane płytkami ce­ ramicznymi. Pod paleniskiem umieszczony jest blaszany popielnik.

rys. 331 a) widok ściany kominkowej, b) palenisko, c) rzut części mieszkalnej; A - pokój z kominkiem, B - aneks stołowy, C - kuchnia, D - przedpokój, E - łazienka, F - log­ gia, G - klatka schodowa, 1 - kominek, 2 - rozsuwane oszklone drzwi, 3 - oszklony regał (autor: Z. Leżoń) 331 b

261

KOMINKI

KOMINKI

Kominek ścienny w domku wypoczynkowym. Pokoj z kominkiem i pozostałe pomieszczenia przerobione są z części gospodarczej byłego gospodarstwa rolne­ go. Całe palenisko jest zrobione z ognio­ odpornych cegieł, które wykorzystano wizualnie w ogolnej koncepcji architek­ tonicznej kominka. Dobre wrażenie es­ tetyczne potęguje białe wapienne otyn­ kowanie pomieszczenia, brązowo-czerwona ceramiczna wykładzina a w niema­ łym stopniu doskonała praca rzemieślni­ cza przy wykonaniu przyborów komin­ kowych i wykończenia kominka np., że­ laznego kosza na opał czy dekoracyjnej kraty przed paleniskiem, pełniącej jedno­ cześnie funkcję łapacza iskier.

rys. 332 a), b) widok kominka z zawieszonymi przyborami i koszem na opał, c) rzut obiektu; A - dojazd do obiektu z wejściem B - przedpo­ kój, C - pokoj dzienny z kominkiem i aneksem kuchennym, D - pokój z galerią i schodami na strych. E - łazienka, F - podwórze, C - ogród, H - obiekt sąsiedni - była częsc mieszkalna chałupy, 1 - kominek, 2 - aneks kuchenny, 3 - piec, 4 - schody na galerię.

Kominek w rogu pokoju w domku wypoczyn­ kowym. Kominek podłączony jest do dużego komina, dominującego w domku. We wnętrzu wyraźnie wyeksponowano dolną część kominka, zbudowaną z cegieł. Okazały gzyms kominkowy o charakterze dekoracyjnym jest drewniany, ko­ lorystycznie zgrany z belkami stropowymi. Kom­ inek i przybory są odpowiednio dobrane do po­ zostałych elementów wnętrza.

332a

332b

262

263

KOMINKI

Kominek w interesująco urzą­ dzonym domku wypoczynko­ wym. Główną zaletą jego plano­ wania jest maksymalna integra­ cja części mieszkalnej z otocze­ niem. Ściana kominkowa znaj­ duje się naprzeciwko oszklonej ściany prowadzącej do atrium. Całe palenisko z ogniotrwałych cegieł ma konsolowy gzyms kominkowy. Podstawa kominka, jak też wnęka na opał i obniżo­ na podłoga są wykonane z pły­ tek ceramicznych. Interesująca jest struktura tynku pokrywają­ cego osłonę komory dymowej, która w tym wypadku jest heraklitowa (może być też z cegieł lub z innego lżejszego materia­ łu, który pokryje się cementową zaprawą, tworzącą podłoże wie­ rzchniego tynku). Ten efekt osiągnięto poprzez użycie gęstej, delikatnej wapiennej zaprawy, nanoszonej na podkład pędzlem - nakładaniem a niekiedy natry­ skiem, przez co powstała plasty­ czna struktura powierzchni. 333b rys. 333. a) widok kominka, b) fragment kominka, c) rzut kominka, d) przekrój kominka, A - pokój z kominkiem, A l - podłoga w pokoju, 1 - palenisko, 2 - przewód kominowy o wymiarach 300* 300 mm, 3 - klapa dymowa, 4 - dopływ powietrza do paleniska. 5 - wykładzina z cegły, 6 - gzyms drewniany, 7 - kamienna bryła kominowa o wymiarach 1200 * 900 mm.

m m m m

f llp

ys. 334. a) widok ściany kominkowej, >) rzut obiektu; A - atrium, B - sień, : - pokój z kominkiem, D - spiżarnia, : - łazienka, F - garaż, C - szopa, i - ogród, K - obiekt sąsiedni, - kominek, 2 - miejsce na opał,

264

KOMINKI

Mały wysunięty kominek w domku wypoczynkowym. Dno kominka znaj­ duje się bezpośrednio nad podłogą, także jego ogrzewczy efekt jest mak­ symalny. Gzyms kominkowy tworzy marmurowa płyta, wykorzystywana jako półka. Usytuowanie kominka umożliwia jednoczesną obserwację ognia i widoku za oknem.

Kominek wolnostojący w starannie przero­ bionym starym, wiejskiem młynie, zamie­ szkałym na stałe. Lekko wysunięty, z plas­ tycznie wyeksponowaną komorą dymową. Dno paleniska podwyższone na tyle, by płomienie znalazły się na poziomie siedzą­ cego człowieka. Przestrzeń uzyskaną pod paleniskiem wykorzystano na skład drew­ na. Gzyms kominkowy przeprowadzony został w bocznej części kominka tak, by pod nim można było, w razie potrzeby umieścić piec, nie eksponując go zbytnio - piec jednak byłby zainstalowany jedynie w przypadku awarii centralnego ogrzewa­ nia, które jest założone w domu. Boczna lewa ściana kominkowa została przedłużo­ na ścianką działową, która wraz z tylnią ścianą kominka tworzy aneks stołowy.

rys. 335. a) kominek i widokiem za oknem, b) rzut kominka, c) przekrój kominka, d) wi­ dok; 1 - podłoga w pokoju, 2 - podłoga tarasu. 3 - palenisko, 4 - komora spalania (w całości wymurowana żaroodpornymi ceg­ łami), 5 - przewód kominowy o wymiarach 150* 225 mm, 6 - ognioodporna posadzka, 7 - marmurowa płyta, 8 - osłona komory dym owej z betonowej płyty, 9 - klapa dy­ mowa. 10 - płaskownik stalowy (autorzy: J. Smutny, J. Melenovsky)

335a

rys. 336. a) widok kominka z oryginalnym słupem młyńskim na pierwszym planie, b) widok kominka z boku i ściany odgradzającej aneks stołowy, c) przekrój części obiektu z kominkiem: 1 - kominek, 2 - otwór do wybierania sadzy, 3 - podwyższony parter, 4 - strych, 5 - piwnica, 6 - balkon, 7 - ogród (autor: M. Spurny)

336a

336b

335b

267

KOMINKI

Kominek wysunięty w pro­ bierni w piwniczce z wi­ nem w domku jednorodzin­ nym. Nowe sklepienie i podłoga z cegieł nadają wnętrzu wygląd starego pomieszczenia. Atmosferę uprzyjemnia kominek z pa­ leniskiem z szamotowych cegieł i okazałą bieloną ko­ morą dymową.

Kominek wolnostojący zrealizowany kon­ strukcyjnie jako ścienny. To rozwiązanie umożliwiło wytworzenie bryły w dolnej części zakrywającej piec, którym ogrzewa się pomieszczenie, kiedy kominek jest nie używany. Nawet przy tak umieszczonym piecu, którego nieodłączną częścią bywa blaszany czopuch, nie wolno zapominać, że jest częścią wolno stojącego kominka, ar­ tystycznie pojętego jako rzeźba, która po­ winna mieć formę ze wszystkich stron po­ dobną. Kominek zaplanowany został w no­ wo zbudowanym pomieszczeniu w domku wypoczynkowym które ma charakter holu.

337a rys. 337. a) fragment kominka, b) widok ogólny probierni (au­ tor J. Otava)

rys. 338. a) widok kominka, b) fragment paleniska i widok pokoju stołowego, c) rzut pomieszczenia z kominkiem, d) przekrój pomieszczenia z kom­ inkiem i galerii; A - pomieszczenie z kominkiem, B - pokój stołowy, C - przedpokój, D - aneks łazienkowy, E - okap, 1 - kominek, 2 - piec, 3 - drewniane schody na galerię (autor: J. Kfivy) 338c

338b

269

KOMINKI

Kominek z komorą na nagrze­ wane powietrze w domku wy­ poczynkowym. Komora jest zro­ biona jedynie za paleniskiem i oddzielona od niego metalową ścianą. Powietrze dostaje się do komory z pokoju przez kanał znajdujący się pod dnem pale­ niska, ogrzane powietrze wy­ prowadzane jest tylko jedną stroną kominka w górnej części komory. Powietrze potrzebne do palenia jest wprowadzane z sąsiedniego pomieszczenia.

rys. 339. a) widok kominka z boku z widocznymi kratkami na otworach wprowadzających i wyprowadzających nagrzewane powietrze, b) widok kominka od strony aneksu jadalnego, c) rzut kominka, d) przekrój kominka, e) widok, 1 - palenisko, 2 - miejsce na opał, 3 - komora na nagrzewane powietrze, 4 - tylnia metalowa ściana kominkowa obudowana przyspawanymi metalowymi prętami, 5 - dopływ powietrza do komory nagrzewanego powietrza, 5' - odpływ nagrzanego powietrza, 6 - dopływ powietrza do paleniska, 6' - wylot powietrza doprowadzanego do paleniska, 7 - ruszt, 8 - klapa dymowa, 9 - komora dymowa, 10 - przew ód kominowy, U - drzwiczki do wybierania sadzy (autor: R. Horaćek)

339a

339b

339c

271

\

150 j

KOMINKI

Okazały kominek narożny w domku jednoro­ dzinnym. Umiejscowiony jest w pokoju, w któ­ rym wizualnie i przestrzennie tworzą całość część wypoczynkowa ze stołową i kuchenną. Kominek jest zbudowany na zasadzie kominka ściennego, z ogniem widocznym tylko od strony części wypoczynkowej. Jest częścią całościowej koncepcji wnętrza.

rys. 340. a) widok kominka z częścią stołową i kuchenną, b) widok ogólny, c) fragment narożnika kominka i paleniska, d) rzut kominka, e) widok frontu, f) widok boczny; 1 - palenisko, 1A - szamotowe dno paleniska z ławą kominka, IB - wysuwany popielnik, 2 - kominowy przewód kominka o wymiarach 200» 250 mm, 2A - mur kominowy, 3 - miejsce na opał, 4 - lawa betonowa nad paleniskiem, 5 - drewniana obudowa półki betonowej, 6 - ceramiczna licówka, 7 - podłoga ceramiczna (autorzy: V. Kovarik, J. Otava).

273

m W nnmieszczeniu przerobionym ze starej stodoły. Oryginalne Kominek w domku wVPoczynkowy P betonowe ściany i zbrojony m ur w ypełniony cegłą - są elementy konstrukcyjne - potężne^ yy, u nie tylko diatego, że z oryginalnej konstrukcji wykorzystane także w nowo um* y ^ ^ -e w now ych elem entach twórczo się wykorzystano wszystko, co było d Y Y lędem artystycznym jest integralną częścią nowowytpowtarzają. Dowodem jest kominek, VP worzonej przestrzeni. rv-c

Uli Widok

o o o Id y

bryły kominkowej (autor A. Franke)

KOMINKI

Narożny kominek z paleniskiem otwartym z jednej strony i przewodem kominowym umiejscowionym obok paleniska. Kominek znajduje się w pomieszczeniu służącym za pracownię.

r W P v Py P ° J' F. Pelńnek)

342b

~

•=■"""“ " » '« 'ł « - pracownia, u - szatnia z umywalką, schodowa, E - taras, 1 - kominek, 2 - przewód kominowy, 3 - czopuch (autor:

KOMINKI

Kominek w drewnianym domku wypoczynkowym umieszczony w ścianie oddzielającej pokój od ku­ chenki. W ścianie kominkowej z fu­ gowanej cegły wyraziście odznacza się betonowa komora spalania, po­ kryta chropowatą wyprawą powie­ rzchni. Komora dymowa jest nato­ miast ukryta w ścianie. Przewód kominowy kominka i przewód pie­ ca w kuchni wychodzą do wspól­ nego komina. Otwór w ścianie kominkowej, zasłonięty draperią, umożliwia bezpośrednie połącze­ nie obu pomieszczeń, a tym samym ogrzewanie z kuchenki. Usytuowa­ nie kominka obok wyjścia na taras jest w tym wypadku bardzo wygo­ dne, bowiem z pomieszczenia moż­ na obserwować krajobraz a z tarasu widać płomienie. 343

rys. 343. aj widok ogólny kominka, b) wi­ dok otworu kominkowego, c) rzut prze­ kroju komory spalania, d) rzut przekroju komina, ej przekrój kominka, f) widok frontu: 1 - poziom podłogi pomieszczenia mieszkalnego, 2 - palenisko, 3 - chropo­ waty tynk, 4 - kryjący m odrzewiowy bal, 5 - obmurówka paleniska z cegieł szamo­ towych, 6 —klapa dymowa, 7 - drzwiczki do czyszczenia, 8 - piec (autor: J. Rutka)

O J5 0 l

1 i

1050

750

, Ai * 0>

(

1050

s

£

343 b

277

1050

KOMINKI KOMINKI

Dwuosłonowy kominek w rogu pokoju dziennego w domku jednorodzinnym. Czysta w formie, artystycz­ na koncepcja to wynik m.m wykorzystania pros­ tych materiałów. Optycz­ nie wykorzystano jedynie cegły szamotowe w pode­ ście kominka i komorze spalania. W zewnętrznej osłonie komory dymowej elementem dekoracyjnym jest wąska licówka. Oby­ dwa materiały wrspółgrają kolorystycznie, a w sumie - pomimo stosunkowo du­ żej masy korpusu kominka - są architektonicznie czy­ stym i prostym uzupełnie­ niem wnętrza.

Kominek bardziej złożony (pod względem doboru materiałów) w rogu pokoju dziennego w do­ mku jednorodzinnym. Położenie tego rodzaju kominka jest w tym wypadku optymalne, bowiem umożliwia obserwację ognia ze wszystkich stron. Usytuowaniem nawiązuje do tradycyjnych komin­ ków w rogach, w których otwór paleniska umieszczano po przekąt­ nej między ścianami tworzącymi róg. Kominek jest dwuosłonowy, co pozwoliło na plastyczne rozwią­ zanie górnej części kominka.

344a rys. 344. a) widok części pokoju dziennego z kominkiem, b) fra­ gment narożnika kominka i pa­ lenisko (autor A. Kozumplik)

344b rys. 345. a) widok z boku, b) widok frontu ściany kominkowej (autor: K. Volavy)

KOMINKI

Kominek ceramiczny? Kaflowy piec z kominkiem? Kolorowa rzeź­ ba artystyczna? To wszystko przychodzi nam do głowy, kiedy spoglądamy na płonący ogień zamknięty pomiędzy zbójnikami na kaflach - ceramika Ignacego Bizmayera. Ten piec rzeczywiście spełnia wszystkie funkcje zawarte w pytaniach postawionych na wstępie. Wystarczy otworzyć ochronną kratę, zamykającą komorę spalania, wbudowaną w kaflowy piec a podłączoną do komina, by powstał kominek. Prócz kominka, w kaflowy piec wbudowano kanał wiodący od piecyka kuchennego przez narożnik do komina. W ten sposob obydwa piece nagrzewają się i pełnią funkcję normalnych pieców kaflowych. Nawet gdyby nie spełniały żadnej z tych funkcji, pozostaje tu dzieło wysokiej wartości artystycznej, przy którym odpoczynek oznacza takie samo przeżycie, jak przy kominku, w którym płonie ogień. 346 a

KOMINKI

rys. 346. a) widok bryły ogrzew­ czej z założoną kratą na otwór kominkowy z widocznym piecem w pokoju obok, b) ogień w ko­ minku, c) fragment paleniska kominka, d) widok pieca w pokoju obok (autor: I. Bizmayer) 346b 346d

KOMINKI

KOMINKI

Kominek w rogu pokoju dziennego w domku jednorodzinnym - rog tworzy krótka ścianka poprzeczna i bryła kominka wysunięte z dłu­ giej równej ściany pomieszczenia. Osiągnięto w ten sposób interesujące rozwiązanie plas­ tyczne pomieszczenia, nie zmniejszając optycz­ nie przestrzeni. Wykorzystano tu kafle cerami­ czne i płyty z naturalnego kamienia. Płyta ka­ mienna jest wysunięta przed palenisko a prze­ dłużona pod okno tworzy parapet. W ten sposób wizualnie połączono kominek z wnętrzem.

347b

rys. 347. a) widok ogólny, b) ogień w kominku, c) frag­ ment kominka, d) schemat rzutu kominka,- A - pokój dzienny, A l - aneks wypoczynkow y w pokoju dzien­ nym, B - taras, 1 - palenisko, 2 - przew ód kominowy, 3 - wysunięta ścianka poprzeczna (autor: K. Volavy)

AAAA/lMftMAMfl/W*.

KOMINKI

Dwuosłonowy kominek z paleniskiem odkrytym z dwóch stron w pokoju dziennym w domku jednorodzinnym. Palenisko wykonano z cegieł szamotowych, wewnętrzną osłonę komory dymo­ wej zrobiono z blachy o grubości 5 mm, dodat­ kowo pokryto siatką i izolacyjnym tynkiem z pe­ rlitu, ponieważ zewnętrzną architektoniczną po­ wierzchnię komory dymowej wykonano z płyt wiórowych, wyszpachlowanych i pokrytych bia­ łym lakierem.

KOMINKI

rys. 348. a) widok ogólny ściany kominkowej (plastycz­ ny m otyw wewnętrznej osłony kominka został pow ielo­ ny na dalszych elementach wnętrza), b) widok kominka z boku, c) fragment kominka, d) rzut kominka, e) widok kominka; 1 - palenisko, 2 - wnęka na opał, 3 - gzym s kominkowy ciągnący się także nad wnęką, 4 - przew ód kominowy, 5 - plastyczna koncepcja zewnętrznej osło­ ny komory dym owej (autorzy: L. Śpićka, J. Coufal) 348d

348a

'lAfih

KOMINKI KOMINKI

Wysunięty kominek dwuosłonowy w pokoju dziennym domku jednorodzinnego. Kominek umieszczony w rogu pokoju jest konstrukcyjnie rozwiązany na zasadzie kominka ściennego. Palenisko wykonane z cegieł szamotowych, które wykorzys­ tano też optycznie. Drewniana okładzina ławy kominkowej na­ wiązuje do boazerii i um eblowa­ nia wnętrza. Kolorystycznie ma­ teriał ten zgrany jest też z cera­ miczną licówką korpusu komin­ ka, tak więc jest to udana całość artystyczna.

a

349b

rys. 349. a) widok części pokoju dziennego z kominkiem, b) ogólny wi­ dok kominka, cj fragment paleniska, dj rzut kominka, ej przekrój kominka, f) widok■,1 - palenisko z cegieł szamo­ towych, ruszt je st żeliwny, 2 - prze­ wód kominowy, 2A - mur kominowy, 3 - dźwignia regulacyjna klapy dymowej, 3A - klapa dymowa, 3B - komora dymowa, 3C - czopuch, 4 - blaszany popielnik, 6 -ła w a kominkowa, 7 - z e ­ wnętrzna osłona komory dym owej wykonana z elem entów ceramicznych (autor: J. Zaplatil)

53482348485353484853482348485353534848485348535353232353539

287

KOMINKI

Kamienny kominek ścienny w domku wypoczynkowym z pa­ leniskiem z cegieł szamotowych. Pokój dzienny z kominkiem jest urządzony w dawnej oborze. Kominek ustawiony jest przy ścianie szczytowej a przy jego konstrukcji należało postawić nowy komin. Do codziennego ogrzewania służy piec kaflowy, podłączony do istniejącego przewodu kominowego. rys. 350. a) ogolny widok korpusu kominkowego, wyraźnie wyekspono­ wanego we wnętrzu, b) fragment paleniska z okazałym kamiennym gzymsem kominkowym, c) widok przez kratę drewnianą od strony wejścia do pokoju, d) rzut pokoju: 1 - pokój dzienny z kominkiem, 2 - sien przerobiona na boi wejściowy, 3 - ogrod, A - kominek, B - piec kaflowy, C - aneks wypoczynkowy z kanapą i fotelami, D - lawa z kratą (autor J. Klima)

KOMINKI

Kamienny kolumnowy kominek w seryjnie produkowanym domku wypoczynkowym typu Tatranec. Kominek jest skonstruowany na zasadzie kominka ściennego. Asy­ m etryczne umiejscowienie paleni­ ska spowodował drugi przewód w bryle kominowej, służący do podłączenia kotła centralnego ogrzewania, ulokowanego w sute­ renie. To wykluczyło konieczność umieszczenia pieca i kominka w jednej kondygnacji, co w innym w ypadku byłoby konieczne. 351 b

351 a

>

J A

rys. 351 aj ogólny widok kominka z prze­ świtem na aneks stołowy, b) fragment paleniska, c) rzut obiektu; A - pokój dzienny, B - aneks kuchenny, C - łazien­ ka, D - loggia; 1 - kominek, 2 - przewód kominowy kotła centralnego ogrzewania, 3 - część kuchenna, 4 - pulpit jadalny, 5 - schody na poddasze (autorka: M. Charousovń)

Md -

n .

V* :

KOMINKI

Okazały kamienny kominek ścienny w domku wypoczynkowym. Monumentalność koncepcji została podkreślona całokamienną ścianą kominkową, kamienną (trawertynową) posadzką i drewnianymi słupami, które odgradzają część wypoczynkową przed kominkiem od strefy komunikacyjnej pokoju dziennego. Obok otworu kominko­ wego w ścianie znajduje się wnęka na opał. Pomieszczenie jest ogrzewane piecem kaf­ lowym, który koncepcyjnie jest wkompo­ nowany w całość pomieszczenia.

KOMINKI

Potężny, pierwotnie wolnostojący kominek kamienny w domku wypczynkowym. Przy jego realizacji zastoso­ wano zasady budowy kominka ściennego. W trakcie korzystania z domku bryłę komin­ kową wykorzystano ja­ ko przegrodę pomię­ dzy pokojem dzien­ nym, aneksem sypial­ nym oraz przedpoko­ jem z aneksem ku­ chennym.

rys. 352. a) widok części pokoju dziennego z kom­ inkiem, b) fragment, c) rzut pokoju dziennego z kominkiem, A - pokój dzienny z kominkiem, B - sypialnia. C - ogród, 1 - kominek, 2 - wnęka na opal 3 - piec (autor M. Kyselka st) 352c

rys. 353. a) widok ogólny kominka z widokiem anek­ su sypialnego, b) rzut do­ mku; A - pokój dzienny, (1 - kominek); B - aneks sy­ pialny, C - przedpokój z aneksem kuchennym, D - weranda, E - WC (au­ tor: Z. Fiala)

291

KOMINKI KOMINKI

Kominek w pokoju domku jednorodzinnego. W atrakcyjnym pod względem artystycznym wnętrzu dominuje kominek, którego podwyższone palenisko - praktycznie na wysokość stołu - pozwala obserwować płomienie ze wszystkich stron. Proste w rozwiązaniu palenisko z w ykorzystaniem cegieł szamotowych ostro kontrastuje z wyrazistą marmurową licówką ściany wokół paleniska; całość, wraz z elementami wnętrza (łącznie z roślinami) wygląda osobliwie, ale malowniczo.

Z ld^ k ś d a n y T o S Z ^ n ^ k T Ż b ) W y kominkowej, d, przekrój pa,emska, e, (wzmacniający odpływ dymu) 2 - o b m u r ó w k a l m s z t U } B " doda* ™ ° umieszczony stalowy płaskownik o wymiarach 300» 200 mm aa w c ~ , ? ' 3A ' zasuwkowe zamknięcie rusztu, 4 - przewód kominowy drażka kłaoy d L o w e Z ™ n ~ 7°™ ' 5 " dyWOwa’ 5A ~ ™ talow a rurka do prowadzenia obracającego się ^ t ! ma redulacyjna klapy dymowej, 6 - popielnik blaszany, 7 - wnęka na opał, 8 - betonowa ~ kam,enna’ 10 ~ P osążka szamotowa, 11 - natryskiwany tynk gipsowy (autorzy:

354a

354b

292

293

KOMINKI

In te resu jąc y p lasty c zn ie k o m in e k śc ie n n y w dom ku w y p oczynkow ym . E fekt p rz e strz e n n y o s ią g ­ n ięto p o p rze z z ró żn ico w an ie poziom ów p o szcze­ g ó ln y ch części o b iek tu . P o d staw o w y poziom tw o ­ rzy pokój d z ie n n y z k o m in k iem - do n ieg o n a w ią ­ zuje o b n iżo n a część k u c h e n n a i sto ło w a oraz d w ie p o d w y ższo n e g a le rie p rze z n a c z o n e do s p a ­ nia. W k a m ie n n ej p o d sta w ie je d n e j z g a le rii um ieszczono kom inek, m ający z p u n k tu w id z e n ia k o n stru k c ji c h a ra k te r ścienny; od p o zio m u g a le rii aż po sufit w znosi się dalej b iało o ty n k o w a n a b ry ła kom inkow a.

r 355b

KOMINKI rys. 355. a) widok ściany kominkowej, tworzącej

podstawę jednej galerii, b) widok kominka (z częś­ cią bryły kominkowej) i drugiej galerii, p o d którą znajduje się część kuchenna i stołowa, c) rzut m iesz­ kalnej części domku, d) przekrój pionowy; A - m ie­ szkalna część domku (podstawowy poziom podłogi p rzy wejściu z kominkiem i schodami drewanianymi na obniżoną galerię - sypialnię), B - kuchenka i część jadalna z obniżoną podłogą, C - piwniczka, D - taras, E - daszek, szopa i WC, F - ogród; 1 - kominek, 2 - drewniane schody na galerię (Gl), 3 - drewniana drabina na drugą galerię - sypialnię (G2) (autor: J. Zlamal).

355a

Kamienny kominek ścienny w domku wypoczynkowym przerobiony ze starego ko­ walskiego paleniska. Kon­ strukcja kominka jest na ry­ sunkach oznakowana kres­ kowaniem. Nowe pomiesz­ czenie mieszkalne zostało przerobione ze starej nie­ czynnej kuźni.

KOMINKI KOMINKI

Kominek ścienny w pokoju dziennym nowego domku jednorodzinnego. Celowe zastosowanie wielkich ka­ miennych elementów, jak słup narożny lub poziomo wykończone palenisko w ścianie kominkowej, dopo­ mogło wytworzyć kontrast powodujący, iż kominek, dzięki ogolnej koncepcji, proporcjom, dodatkom, m ate­ riałom i wreszcie wykorzystanym kolorom ma bardzo mieszkalny, niemal kameralny charakter. Bardzo w yra­ źnym artystycznym elementem jest miedziana płyta z dekoracyjną kratą, umieszczona w otworze kom inko­ wym w czasie, kiedy w kominku nie pali się. Ten szczegół można też rozwiązać poprzez zasuwanie pły­ tki w szczelinie ściany kominkowej obok paleniska.

ET r

ii m jsmu. ■ILU.!W :.iU uUtlUI i.mtiimMili -iH u.itnm

357b rys. 357. a) ogień w kominku, b) otwór kominkowy zamknięty, c) rzut kominka, d) widok kominka; 1 - palenisko kominka, 2 - żel­ betowa płyta z kamienną okładziną, 3 - przewód kominowy, 4 - kamienna licówka, 5 - kamienny słup (autorka: E. Stfechovska)

!

KOMINKI

KOMINKI

Okazały kominek ścienny w poko­ ju gościnnym w domku Służby Górskiej. Prosty, szlachetny w for­ mie kształt kominka dominuje w architektonicznie uporządkowa­ nej przestrzeni.

rys. 358. Ogólny widok (autor: J. Siegel)

3 T i dzT 9° w domku » y p ° “ vnko „ ym. i j c a okazało* doine, P ą kominkiem tworzą płaskie kamienie Kamienna immnn cnau • • » , H y ' ę poaiogi przed Okno znajdujące się obok kominka umożliwia wizualne poi,ozenie odpoczynek w te, częSc, pokoju jes, bardzo przyjemny „ a „ e , „tedy, kiedy nie pali s i j i konin“

Ścienny kominek z kamienia w domku wypoczyn­ kowym. Okazałość otworu kominkowego z palenis­ kiem bezpośrednio nad podłogą jest bardzo wyraź­ nie podkreślona poprzez kamienną licówkę i ka­ mienny gzyms. Ruszt jest specjalnie skonstruowany do pieczenia. Częścią rusztu jest też ruchome ramię na zawieszenie kociołka. Ogólna koncepcja wnętrza z kamienną licówką, białymi ścianami, brązowym drewnianym stropem, zieloną kamienną podłogą i stylowymi meblami jest zwarta i efektowna. rys. 360. a), b) ogólny widok aneksu wypoczynkowego z kom­ inkiem, c) rzut kominka, d) przekrój kominka,- A - pokój dzienny, B - kuchnia, 1 - palenisko z kamienia, 2 - przewód kominowy o wymiarach 300* 300 mm, 3 - boazeria ścienna z drewnianych desek, 4 - blaszany daszek nad kominem (autor E. Śkarda)

359b

rys. 359. a) ogólny wi­ dok kominka, bj frag­ ment z komorą spala­ nia i gzymsem kom­ inkowym, c) schemat rzutu domku; A wejście, B - pokój dzienny, C - kuchnia, D - kryta weranda, E - sypialnia, F - WC; 1 - kominek, 2 - prze­ wód kominowy kom­ inka (autor M. Bureś)

5?;. «>* •> Ht

360d

301

KOMINKI kominki

Kominek w domku wypoczynkowym przero­ biony z otwartego paleniska, skierowanego pie­ rwotnie do ślepej kuchni, dostępnej tylko od strony sieni W tej przeróbce otwór został obró­ cony o 180°. Stary otwór został zamurowany a nowy powstał w byłej izbie. Po zamurowaniu drzwi łączących sień z izbą, przed kominkiem powstał wygodny kąt wypoczynkowy. Starą kuchnię autor przerobił na korytarz łączący pokój dzienny (dawna izba) z holem (dawna sień). Nowo zbudowany kamienny kominek pod istniejącym kominem ma charakter kom­ inka ściennego mimo, iż rozkładowo można by było wybudować kominek narożny - w jego realizacji przeszkodziły jednak statyczne i kon­ strukcyjne problemy, wynikające z wagi okaza­ łego korpusu kominowego.

rys. 361. a) ogólny widok aneksu wypoczynkow ego przed kominkiem, b) widok kominka ze ścianą m ię­ dzy pokojem i holem, c) rzut; A - pokój dzienny (1 - kominek, 2 - otwór do czyszczenia - tu pierw otnie było palenisko), b - hol ze schodami wiodącymi na poddasze z galerią, C - korytarz łączący (dawna stara kuchnia), D - kuchnia, E - łazienka, F - WC, G - drewutnia, H - garaż, I - taras, J - ogród (autor: B. Fiala)

Kominek ścienny w domku wypoczynkowym. Ot­ wór kominkowy i część ściany kominkowej jest zaakcentowana kamieniami wystającymi z wa­ piennego tynku. Gzyms kominkowy tworzy drew­ niana gruba deska o charakterze dekoracyjnym. Niepalna część podłogi przed kominkiem wyko­ nana jest z cegieł ułożonych „na stojąco". Częścią wyposażenia kominka jest interesujący żelazny kosz na opał. Komin kominka wystaje z tylnej ściany domku i tworzy wyraźną część obiektu. Popiół z paleniska opada do studzienki widocznej w tylnej części obiektu; studzienka ta jest dostęp­ na z terenu za domkiem, co umożliwiłoby łatwe wybudowanie kominka zewnętrznego. rys. 362. a) widok ogólny ściany kominkowej, b) fragment otworu kominkowego, c) rzut domku, d) przekrój obiektu, e) spojrzenie na obiekt od tyłu z nakreślonym otworem do wybierania popiołu; A - pokój dzienny, B - kuchnia C - przedpokój, D - WC, E - izba, F - taras, 1 - kominek, 2 - schody na poddasze, 3 - okno łączące aneks stołowy z kuchnią, 4 - otwór do wybierania popiołu.

KOMINKI

KOMINKI

Okazały kominek ścienny w poko­ ju dziennym w domku wypoczyn­ kowym. Prostymi środkami przy kominku osiągnięto rozmach odpo­ wiadający ogólnemu rozwiązaniu przestrzeni, w której się znajduje. Mimo, iż chodzi o kom inek ścienny, jego usytuowanie ma charakter kominka w rogu, jest więc możli­ wość obserwowania ognia prawie z każdego miejsca. Prostymi środ­ kami została wytworzona artystycz­ na całość i przyjemna atmosfera.

Wolnostojący kominek w po­ koju dziennym domku jedno­ rodzinnego. Palenisko otwar­ te z trzech stron, a więc ogień jest widoczny z całego po­ mieszczenia. Charakterysty­ cznym elementem jest wy­ stająca komora dymowa ob­ łożona wąską kamienną licó­ wką. Miłe wrażenie sprawia też płasko rozwiązane dno paleniska.

rys. 363. a) widok kominka od strony wej­ ścia do pomieszczenia, b) widok kominka z aneksem wypoczynkowym , c) rzut p o ­ mieszczenia z kominkiem; A - wejście do obiektu, B - pokój dzienny z kominkiem, C - taras, D - kuchnia, E - sypialnia, 1 - kominek (autor: M. Kyselka st.) 364a

364b

0

1

2

3

U 5M

363c I------ 1-----l----- 1___ i__ ,

rys. 364. aj ogólny widok kominka z widocznym aneksem wypoczyn­ kowym, b) rzut pokoju dziennego z kominkiem; A - pokój dzienny, A l - aneks wypoczynkowy, A2 - aneks stołowy, B - hol ze schoda­ mi, C - taras, 1 - kominek, 2 - komin (autor: i. Ruller)

KOMINKI

KOMINKI

Dwu osłonowy kominek na nagrzewane powietrze z dopływem podgrzanego powietrza do pomieszczenia. Kominek wybudowany jest w pokoju dziennym domku jednorodzinnego. Powietrze z pomieszczenia nagrzewa się na we­ wnętrznej blaszanej osłonie komory dy­ mowej, która wraz z osłoną zewnętrzną tworzy komorę na nagrzewane powiet­ rze Interesująca w tej części kominka jest łatwa do zdjęcia zewnętrzna osłona komory dymowej, której materiał i wy­ kończenie są takie same, jak boazerii na okolicznych ścianach i mebli. Powietrze potrzebne do palenia doprowadzane jest kominem z niższej kondygnacji, przegrodą za kominkiem kieruje się je na tylną, żeliwną ścianę paleniska a na­ grzane wypływa z podstawy paleniska do pomieszczenia. Dla przyspieszenia dopływu powietrza zainstalowano w ot­ worze doprowadzającym wentylator.

Dwuosłonowy kominek w po­ koju dziennym szeregowego domku jednorodzinnego został rozwiązany jako wykończenie wielkiej ściany bibliotecznej, z którą bezpośrednio jest powią­ zany. Kominek tworzy narożny kompleks z paleniskiem, ławą, wysoką wnęką na opał i ścianą na powieszenie przyborów; ca­ łość wymurowana jest z piaskowo-wapiennych cegieł fugowa­ nych i pomalowana błyszczącą białą farbą. Drewniana powierz­ chnia ławy zamyka schowek na opał i inne drobiazgi, potrzebne do korzystania z kominka. We­ wnętrzna konstrukcja kominka (palenisko i komora dymowa) jest wykonana z blachy o gru­ bości 5 mm. Zewnętrzna osłona komory dymowej, to pionowa płyta miedziana, za którą ukryta jest wysuwana żelazna kratka, pełniąca funkcję łapacza iskier. Dno paleniska ma żeliwny ruszt - pod nim jest blaszany rucho­ my popielnik.

365b

rys. 365. a) ogólny widok kominka, b) fragment pale­ niska, c) widok kominka ze zdjętą zewnętrzną osłoną komory dymowej, d) prze­ krój kominka; A - pokój z kominkiem, B - pokój w niższej kondygnacji, 1 - dno paleniska, 2 - tylna ściana paleniska z żeliwną płytą, 3 - komora dymowa, 4 - klapa dymowa, 5 - ko­ mora nagrzewanego pow ie­ trza, 6 - wewnętrzna osłona komory dymowej, 7 - ze ­ wnętrzna osłona komory dymowej, 8 - przew ód kom­ inowy, 9 - żeliwna przegro­ da, za tylną ścianą komin­ ka, 10 - otwór dopływu p o ­ wietrza z wentylatorem, 11 - zasysanie powietrza (do­ p ły w powietrza do palenia), 11A - wylot podgrzanego powietrza, 12 - zasysanie powietrza, 12A - odpływ nagrzanego powietrza (au­ tor: J. Rozkydalek)

306

365d

KOMINKI

KOMINKI

rys. 366. a) ogólny widok kominka i część ściany meblowej, b) kompleks kom inkowy z wnęką na opał i ścianą na przybory, c) ogólny widok poko­ ju z kominkiem, d) rzut kominka, e) przekrój kominka; 1 - palenisko, 2 - komora dymowa, 3 - klapa dymowa, 4 - czopuch, 5 - przew ód kominowy, 6 - łapacz iskier, 7 - zewnętrzna osłona komory dym owej z blachy miedzianej grubości 1,5 mm, 8 - ruchomy popielnik, 9 - skrzynia na drewno, 10 - m eble (autor: F. Jelinek)

366e

366d

308

Kominek m l

P ™ e » t a domku wypoczynkowego.

potężny blaszany łapacz dymu. P ta C ź n ie ^ k o m in e k I e 7 t n ” C' eP' ną ZWiękS“ pr“ dc ws2?s,kim nymi zmianam i i urzędzeniem wnętrza. mponowany w zgodzie z architektonicz-

rys. 367. Ogólny widok kominka (autor: P. Brychta)

KOMINKI

Kominek z blaszanym łapaczem dymu w dwupoziomowym pomieszczeniu mieszkalnym domku wypoczykowego. Palenisko jest z cegieł szamotowych a łapacz dym u ze stalowej blachy gru­ bości 2 mm, ze specjalnym wykończe­ niem powierzchni. Palenisko otwarte z dwóch stron jest skierowane na część w ypoczynkową pomieszczenia.

Kominek w rogu pokoju gościnnego w domku wy­ poczynkowym. Rzeźba kominka została wyeks­ ponowana poprzez umiej­ scowienie go obok scho­ dów, pod którymi utwo­ rzono wnękę na opał. Na kamiennym murze scho­ dów wieszane są przybory kominkowe. Wydaj­ ność cieplną kominka zwiększa blaszana komo­ ra dymowa. Położenie kominka umożliwia nie tylko obserwowanie og­ nia z całego pomieszcze­ nia, ale i wygodny odpo­ czynek dla wielu osób.

rys. 369. a) widok kominka z aneksem kuchennym i jadalnym, b) kominek ze schodami pro­ wadzącymi do podwyższonej części sypialnej, c) fragment ściany bocznej z przyborami ko­ minkowymi, d) fragment z paleniskiem, e) rzut pomieszczenia z kominkiem; A - pokój dzienny, A l - część wypoczynkowa, A2 - aneks kuchen­ ny i jadalny, A3 - część sypialna, B - balkon, C - taras, 1 - kominek, 2 - ściana z przyborami kominkowymi, 3 - przewód kominowy (auto­ rzy: J. Kruml, B. Pazdera) 369b

368a

369a 368b

rys. 368. a) widok kominka od strony wejścia, b) rzut domku (parter); A - pokój z kominkiem, B - kuchnia, C - sypialnia, D - łazienka, E - garaż (szopa), F - kryta weranda, C - ogród) 1 - kominek, 2 - scho­ d y na poddasze (autor: L. Drevikovsky)

311

-------------------------------------------------------------- --------------- KOMINKI

W ysunięty kom inek blaszany wybudowany na bo cznej ścianie sklepienia. Palenisko jest wymurowa ne żaroodpornym i cegłami. Dno paleniska tworzy ruchomy duzy stalowy ruszt; poprzez znaczne ob­ niżenie rusztu w stosunku do ścian bocznych ogień jest dobrze widoczny ze wszystkich stron pomiesz­ czenia. Nośną konstrukcję łapacza dymu tworzy szkielet z kątow ników 30x 30 x 3 mm i płaskowni­ ków 30 * 3 mm, które są ułożone i przyspawane do ramy z U-profilu nr 60. Osłona łapacza jest z kutej miedzianej blachy.

rys. 370. a) ogólny widok kominka, b) schemat przekroju kom­ inka, c) schemat widoku, 1 - palenisko z ruchomym rusztem, 2 —boczne ściany paleniska, 3 - popielnik, 4 - łapacz dymu, 5 - kanał dym owy, 6 - luk sklepienia (autor: K. Fuchs) 370a

370c

KOMINKI

Blaszany wysunięty kominek w sali goś­ cinnej, umieszczony na frontowej ścianie pomieszczenia ze sklepieniem. Potężny łapacz dymu ze stożkowatym kanałem dymowym nadaje pomieszczeniu charak­ ter monumentalny. Palenisko jest wymu­ rowane ognioodpornymi cegłami, jego dno tworzy duży, ruchomy stalowy ruszt. Łapacz dymu jest wykonany z kutej mie­ szanej blachy, przymocowanej do nośnej konstrukcji z metalowych profilów. Cały łapacz opiera się na metalowej ramie z ceownika umieszczonej w ścianie.

371b/2

rys. 371 a) ogólny widok pomieszczenia z kom­ inkiem , b) fragment konstrukcji łapacza dymu fbl - rzut, b2 - przekrój pionowy, b3 - przekrój poprzeczny); 1 - miedziana kuta blacha, 2 - kąto­ wnik o wymiarach 30*30*3 mm. 3 - płaskownik o wymiarach 30* 3 mm. 4 - U-profil nr 60 (autor K. Fuchs).

371b/3

Blaszany kom inek w domu wypoczynkowym. Dno paleniska jest podwyższone w stosunku do podłogi o 50 cm. Łapacz dymu jest ze stalowej blachy, prosty ruszt jest przystosowany do opie­ kania. Cała koncepcja kominka, łącznie z dodat­ kami, jest z wyczuciem podporządkowana chara­ kterowi przerobionego obiektu, który jest ren­ esansowym dom kiem z oryginalnymi sklepienia­ mi. Częścią podstaw y kominka jest zabudowany piec, którym można ogrzewać pomieszczenie, ew entualnie można na nim podgrzać lub przygo­ tować jedzenie.

rys. 372 a) widok ogólny kominka z rusztem przygotowa­ nym do pieczenia, b) widok frontu kominka, c) rzut, d) przekrój, e) widok; 1 - podłoga pomieszczenia, 2 - palenis­ ko, 3 - łapacz dymu ze stalowej blachy, 4 - ruszt przy­ stosowany do pieczenia, 5 - miejsce na opał, 6 - istniejący komin, 7 - zabudowane palenisko z płytą, 8 - kuchenka w kuchni (autor: O. Maćel).

314

KOMINKI KOMINKI

Kamienny kom inek z blaszanym łapa­ czem dymu w obiekcie rekreacyjnym . Ogień widoczny jest z dwóch, a nawet z trzech stron. Bogaty przestrzenny po­ dział podkreśla kam ienny słup, którego częścią jest kominek, skośna linia dasz­ ków i zróżnicowane poziomy podłóg, wokół kominka i na galerii nad kom­ inkiem. Podwyższone dno paleniska jest powiększone do dostatecznie dużej pła­ szczyzny z kam ienną podstawą.

Kominek z blaszanym łapaczem dymu usytuowany w specjalnie przebudowa­ nej izolowanej części domku wypoczynowego. Jest to małe pomieszczenie z wymurowaną ścianą, za kominkiem dostępne bezpośrednio z zewnątrz. ten sposób stworzono pomieszczenie na towarzyskie, nieraz huczne spotkania przyjaciół bez konieczności zakłócania spokoju w pozostałych częściach do­ mku.

rys. 374 ogólne spojrzenie od strony wejścia do pomieszczenia z kominkiem, bj Iragment z kom­ inkiem, c) rzut kominka, d) przekrój domku; 1 - ceglana podstawa paleniska, 2 - żeliwny ruszt, 3 - popielnik, 4 - blaszany kanał dymowy, przechodzący poprzez konstrukcję sutitu i da­ chu, 5 - stojak na ruszt, 6 - stalowa krata od­ dzielająca kanał dymowy od drewnianej kon­ strukcji stropu. 374b

rys. 373 a) ogólny widok kominka, b) rzut kom­ inka, c) przekrój kominka I-IJ d) przekrój obiek­ tu II-II', spojrzenie na kom inek z boku; 1 - pale­ nisko, 2 - ognioodporna licówka, 3 - blaszany łapacz dymu, 4 - klapa dymowa, 5 - kamienna okładzina, 6 - zbiornik na p o p ió ł (autorzy: Wim­ berly i Cook)

4853232353535348485353535348234853484891895353

KOMINKI

KOMINKI

Wysunięty kominek z grubej stalowej blachy w przerobio­ nym pomieszczeniu domku wypoczynkowego. Surowa robota rzemieślnicza jest zgodna z plastyczną koncep­ cją pomieszczenia. Kominek w swej górnej części skon­ struowany jest w taki spo­ sób, by zwiększyła się jego wydajność ogrzewcza.

rys. 375 a) widok ogolny pomiesz­ czenia z kominkiem, b) spojrzenie na front kominka, c) fragment, d) rzut pomieszczenia z kominkiem i przykład podłączenia dalszych źródeł ciepła do istniejącego kom­ ina: 1 - kominek 2 - kuchenka w izbie, 3 - piec w pokoju, 4 - ist­ niejący komin (autorzy: J. Jefabek, K. Kobza) 375d

Seryjnie produkow any kom­ inek z blachy stalowej w do­ mku wypoczynkowym . We­ wnątrz korpusu umieszczony jest ruchom y żeliwny ruszt. Palenisko kom inka jest ogra­ niczone kołnierzem , który nie pozwala na przenika­ nie dymu do pomieszczenia. Prostokątny popielnik um ie­ szczony pod bryłą kominka jest łatw y w użyciu. W kana­ le dymowym (czopuchu) za­ m ontowana jest klapa dym o­ wa. Czopuch zakończony jest rurą dym ową o średnicy 118 mm, na którą można na­ sadzić seryjnie produkow ane rury i w ten sposób uzyskać dowolne połączenie kom in­ ka z kom inem (producent: Okresn' prum yslovy podnik, Blansko). 375a 375b

rys. 376 Widok kominka w pokoju dziennym w domku wypoczynko­ wym.

318

KOMINKI

Wysunięty kominek w pomieszczeniu gościnnym obiektu wypoczynkowego. Blaszany łapacz dymu z długim kanałem dymowym opiera się na wysuniętej ramie wpuszczonej do komina. Kominek wraz z kominem tworzy wyraźny elem ent plastyczny wnętrza. rys. 377 Ogólny widok pomieszczenia z kominkiem (autor: K. Typovsky)

Metalowy kom inek w ysunięty w domku wypoczyn­ kowym. Jego niezw ykły kształt jest wynikiem wyko­ rzystania starej maszyny rolniczej - wialni. Przez wy­ montowanie w ew nętrznych części i jednej strony maszyny, przyspaw anie czopucha, wykonanie przedniej maski z drzwiczkami, zrobienie dna paleniska w formie rusztu, w ym urow anie tylnej ściany, paleniska i podestu z popielnikiem i złożenie wszystkich tych elementów, powstał osobliwy w wyglądzie, ale bardzo wydajny piecokominek, podkreślający romantyczny charakter pomieszczenia, którego jest niepodzielną częścią.

rys. 378 Widok piecokominka i części pomieszczenia (autor: K. Typovsky)

KOMINKI k o m in k i

Blaszany kominek w pokoju dzien­ nym domku jednorodzinnego. Przykład rozwiązania, kiedy to częśc wypoczynkowa wokół kom­ inka została całkowicie oddzielona od pozostałej części pomieszcze­ nia, poprzez obniżenie podłogi wokół kominka. Dno paleniska stanowi ruchomy stalowy ruszt, pod który jest doprowadzane po­ wietrze przez otwór w podstawie kominka. Blaszany łapacz dymu z czopuchem jest zawieszony na konstrukcji stropowej.

rys. 379 a) ogólny widok kominka z do­ stępem do obniżonej częSci wokół kom­ inka. b) widok kominka z boku, c) sche­ matyczny przekrój pomieszczenia przy kominku, A - poziom podłogi w pokoju dziennym, B - poziom obniżonej części przy kominku. 1 - wpuszczony ruszt, 2 - łapacz dymu, 3 - kanał dymowy, 4 - dopływ powietrza pod ruszt (autor: J. Zlamal).

379c

0

322

Wolnostojący blaszany kominek w szeregowym domku jednorodzinnym . Pokój, w którym kom­ inek jest umieszczony, zajmuje całą szerokość obiektu a okna stanow ią wielkie oszklone powie­ rzchnie, um ożliw iające nie tylko obserwacje pię­ knego widoku, ale i połączenie z tarasem, a scho­ dami z ogrodem. Przed jednym z dwóch wielkich okien został um ieszczony kominek, który nie tyl­ ko nie zakłóca widoku, ale stwarza interesujące obrazy oglądane poprzez płomienie, wieczorem pozwala na odbijanie się płomieni w szybie oraz daje możliwość obserw ow ania płomieni z tarasu. Konstrukcja kom inka jest metalowa, dolna część dwuoslonowa, łapacz dymu z kanałem zawieszo­ ny jest na suficie przez którego konstrukcję prze­ chodzi kanał dym owy na dach. Ze względu na małą wydajność wysokości komina w kanale umieszczony jest w entylator, zwiększający ciąg. Powierzchnia korpusu kominka jest pokryta spe­ cjalnym żaroodpornym lakierem.

380b

KOMINKI

rys, 380 a) widok ogólny od strony holu, b) widok od strony pokoju, c) fragment kominka, d) rzut części obiektu; A - pokoj z kominkiem, B - boi, C - kuchnia, D - taras, E - ogrod, F - obiekt sąsiedni; e) rzut paleniska, f) przekrój konstrukcji kominka; A - podłoga pokoju, 1 - palenisko (ruszt stalowy), 2 - wewnętrzna część kominka, 3 - pusta podstawa kominka, 3A - otwór w tylnej części podstaw y doprowadza­ jący powietrze do rusztu, 4 - ruchomy ruszt, 5 - doprowadzanie powietrza 6 - metalowe rurki doprowadzające powietrze (przyspawane do dna popielnika), 7 - zewnętrzna strona dolnej części kominka - blacha grubości 3 mm, 8 - wspornik 30* 6 mm do ułożenia wewnęt­ rznej części kominka 9 - łapacz dymu, 10 - kanał dym owy o wymia­ rach 300* 300 mm (z wbudowanym wentylatorem), 11 - klapa dymo­ wa (autor P. Uhlif)

380d

i, 300«300 >

381 a 381 b

IT T Wolnostojący kominek, umieszczony w centralnym punkcie pomieszczenia gościnnego. Kominek ma okrągły kształt, umożliwiający zgromadzenie wokół ognia większej ilości osób. Co­ kół jest murowany, pośrodku ma wgłę­ bienie służące jako popielnik - tutaj też doprowadzane jest powietrze pod ruszt, który jest nieznacznie podwyż­ szony nad poziom podstawy. Okrągły blaszany łapacz dymu przechodzi do stożkowatego czopucha (kanału dymowego), przenikającego poprzez sklepie­ nie do przewodu kominowego.

ryS’ 381 a) widok ogólny kominka, b) frag­ ment paleniska (autor: K. Fuchs)

324

3.2 Kominki zewnętrzne i paleniska (rys. 382 do 404)

Z e w n ę trz n y k o m in e k ścienny w d o m k u je d n o ­ rodzinnym u m ie s z c z o n y w m u rk u m ię d z y o k ie n ­ nym. U m ie ję tn e z a g o s p o ­ d a ro w a n ie t e r e n u i d o d a ­ tki p la s ty c z n e w y tw o r z y ­ ły b ard zo p r z y je m n e u ż y t­ kow e z a p le c z e w okół obiektu.

rys. 382 a) widok kominka z pergolą i wejściem do domku, b) w i­ dok kominka z boku, c) widok za­ plecza wraz z kom inkiem (autor: I. Błażek)

382c

327

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA

Kominek zewnętrzny umieszczony na otwartej prze­ strzeni pod mieszkalną częścią domku. Jest częścią kamiennej ściany piwnicznej. Widać tu wyraźnie wy­ korzystanie materiałów naturalnych. Widoczne um ie­ szczenie kominka w głębi spowodowane jest chęcią, wykorzystania jednego komina dla kominka zewnętrz­ nego i wewnętrznego w górnej kondygnacji miesz­ kalnej. rys. 383 a) widok ogólny, b) fragment z kom­ inkiem, c) przekrój p rze z część obiektu z przy­ kładem usytuowania kominków; 1 - kominek zewnętrzny, 2 - kom inek wewnętrzny w górnej kondygnacji, 3 - wspólny komin z przewodami dla obu kom inków (autorzy: J. Kruml, B. Paz383b t dera)

k o m in k i z e w n ę t r z n e i p a l e n is k a

Kominek zew nętrzny na tarasie domku wypoczynkow ego. Komora spalania jest kam ienna, wyłożona cegłami szam otowym i. Otwór kominka w ykończony jest betono­ wym gzymsem kom inkow ym , cią­ gnącym się nad w nęką na drewno. Komora dym owa w ystająca z ze­ wnętrznej ściany naw iązuje na po­ tężny komin, zakończony interesu­ jącym daszkiem blaszanym . Zagos­ podarowanie terenu wokół domku wytworzyło przy kom inku kam e­ ralne otoczenie z pięknym i w ido­ kami przyrody.

Kryty częściowo kominek ze­ wnętrzny przy domku wypo­ czynkowym. Architektonicznie jest to typowy kominek w rogu. Podwyższone palenisko umożli­ wia wygodne przyrządzanie po­ traw na ogniu. Odpowiednio też zostało rozwiązane połącze­ nie terenu wypoczynkowego przed domkiem z kominkiem.

2's- 385 a) ogólny widok kominka z bryłą komina, A - domek, B - k ryty taras, C - odkryty taras, D - las, 1 - kominek, - wnęka na drewno (autor: F. Bare§)

rys. 384 a) widok ogólny, b) fragmei z kominkiem (autor: J. Melenovsky)

330

Wolnostojący kom inek zewnętrzny umieszczony pod krytym tarasem, przez którego dach przechodzi kom­ in. Palenisko i gzyms łapacza dymu mają podstaw ę o kształcie kola. Sam łapacz ma kształt graniastosłupa siedmiobocznego, zbudow anego z płyt szamotowych ułożonych na szkiele­ cie ze stalow ych kątowników. Umie­ szczenie kom inka na krytym tarasie umożliwia bezpośredni kontakt z okoliczną przyrodą.

rys. 387 a) widok kominka, b) schematyczny rzut łapacza dymu, c] przekrój pionowy, d) widok kominka z częściowym przekrojem konstrukcji tarasu; A - taras, 1 - palenisko, 2 - kamienna płyta paleniska, 3 - kafle szamo­ towe, 4 - kątownik 35* 35* 4,5 mm, 5 - płas­ kownik 10x 100 mm, 6 - pręt stalowy, 7 -p łyta z naturalnego kamienia grubości 30 mm.

555555555555555555555555X5555

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA

KOMINKI ZEWNĘTRZNE

Zewnętrzny kominek ścienny będący częścią ściany oporowej za domkiem, zbudowanym na stosunkowo stro­ mymi zboczu. Widoczną częścią kom­ inka jest potężny komin, wykorzys­ tywany też jako wędzarnia.

388b

388a

rys. 388 a) widok ogólny, b) fragment z palenis­ kiem, c) inny wariant w tym samym typie domku, d) schemat rzutu,- A - domek, B - taras, C - tąka, D - podwórko, 1 - kominek, 2 - piw ni­ czki - wykorzystanie terenu.

335

i

PALENISKA

KOMINKI ZEWNĘTRZNE

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA

Odpowiednie uporządkow anie terenu przystosowało do zam ie­ szkania także bezpośrednie okolice domku, gdzie znaczą­ cym elem entem jest kom inek zewnętrzny, pozostający w bez­ pośrednim połączeniu ze ścian­ ką oporową podw órka. Różnice poziomów terenu umożliwiły łatwy dostęp do górnej, tylnej części korpusu kom inowego, gdzie umieszczono wędzarnię.

Domek na zboczu z zamieszkałą dolną kondygnacją. Część wypo­ czynkową stanowi małe podwórko ogrodzone przez domek, a z dwóch stron przez kamienne ścianki opo­ rowe; czwarta strona łączy się z okolicznym terenem. C harakte­ rystycznym plastycznym i funkcyj­ nym elem entem jest kominek ze­ wnętrzny z potężnym murowanym kominem, biało otynkowany, po­ dobnie, jak murowane części domku.

389b

rys. 389 a) widok kominka zewnętrznego, b) schemat planu,- A - domek, B - ścianka oporowa z kominkiem. C l - wejście do dolnej kondygnacji. C2 - wejście do gór­ nej kondygnacji domku.

337

i

PALENISKA

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA

53532323485348534848535323

390f

390c

390a

rys. 390 a) ogolny widok podworka z kominkiem, b) fragment z paleniskiem, c) widok tylnej strony korpusu kominowego, d) rzut kominka, e) przekrój kominka, f) widok kominka, 1 - pale­ nisko z betonu, 2 - komora dymowa, 3 - przew ód kominowy, 4 - otwór w tylnej części komir.a, 4A - blaszane drzwiczki wędzarni 5 - dwa stalowe pręty o przekroju 10 mm, 6 - blaszana miska o wymiarach 330* 200 mm, 7 - stalowy pręt o przekroju 15 mm, 8 - blaszany daszek, 9 - betonowa ściana oporowa, 10 - kamienna licówka (autor A. Kadlec)

338

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA________________________________________

Zewnętrzny kom inek konstrukcyjnie połączony z obiektem; wraz z kominem tworzy charakterystyczny elem ent kompozycyjny obiektu. Zamknięta przestrzeń wokół kominka utworzona została poprzez odpowiednie zagospodarowanie terenu i zasadzenie zieleni. Architektonicznie kominek odpowiada wiejskiemu charakterowi budowy - jego bryła jest murowana, z cegły. Zewnętrzną osłonę sklepienia nad otworem kominkowym tworzy ochronna betonowa płyta.

391 a

391 b

rys. 391 aj ogólny widok kominka z kominem, b) fragment kominka.

340

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA

Przykład połączenia garażu, szopy, składu opału i miejsca wypo­ czynkowego, którego częścią jest też pergola z kominkiem. Prze­ strzeń wypoczynkowa łącząca się z wejściem do domku jest ogrodzona z trzech stron. Czwarta, otwarta łączy się z ogrodem, będącym wypoczynkowym zapleczem domku.

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA

rys. 392 a) widok ogolny, b) fragment 392c kominka z blaszanym łapaczem dymu. c) widok wypoczynkowego zaplecza domku wraz z kominkiem, d) rzut. e) przekrój podłużny A -A ) f) przekrój po­ przeczny B-B: 1 - stół z połokrąglaków, 2 - ława z połokrąglaków, 3 - kominek z blaszanym łapaczem dymu. konstrukcja kominka umożliwia opiekanie mięsa na rożnie. 4 - powie­ rzchnia pomocnicza przy rożnie pod którą składuje się opal 5 - ława 6 - bo­ czna ściana z połokrąglakow za bejco­ wanych na ciemno. 7 - murowana ścianka za kominkiem 8 - boczna ścia­ na garażu, (autor. J. Gran)

392b

________

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA

kominki zewnętrz ne i paleni ska

Zewnętrzny kominek blaszany zawieszony na pergoli. Metalowa płyta paleniska jest zawieszona na łapaczu dymu za pomocą łańcuchów, a więc ogień widoczny jest ze wszystkich stron. Kominek jest częścią wypoczynkowego zaplecza domku.

3¿>33

^ 393b

rys. 393 a) widok ogólny, b) miejsca do siedzenia przy kominku, c) widok frontu, dj widok z boku, 1 - dno pale­ niska, 2 - ruszt, 3 - łańcuchy, 4 - łapacz dymu, 5 - kanał dymowy, 6 - blaszany da­ szek, 7 - pergola, 8 - p rzy­ mocowanie kanału dym o­ wego do pergoli, 9 - ażuro­ wa ścianka z fugowanych cegieł (autor: M. Svobodovś)

393d

345

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA

Kominek zewnętrzny przy domku wypoczynkowym, położonym na ła­ godnym zboczu. Zagospodarowanie terenu i drobne uzupełnienia murars­ kie wytworzyły wygodną część wy­ poczynkową. Otynkowana ściana z cegły ma przede wszystkim chronić przed nieprzyjemnym wiatrem; jed­ nocześnie wszak przy domku powsta­ ła zamknięta spokojna przestrzeń z kątem jadalnym i kominkiem ze­ wnętrznym.

rys. 394 a) widok ogólny, b) fragment kominka, c) schemat sytuacyjny A - domek, B - murowana ściana ochronna, C - kominek zewnętrzny z blaszanym łapaczem dymu, D - rogowa lawa ze sto­ łem, E - murowana ścianka oddzielająca sąsiedni domek, G - wejście do domku, V - kąt najlepszego widzenia ze zbocza (autor: A. Kadlec)

394b

394a

. w^r.v ;<ł

-i-J

-■• o- -

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA

i

------------------------------------------------- ---------------------- KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA

Kominek zew nętrzny usytuowany w bezpośrednim sąsiedzt­ wie domku. Eksploatacyjnie nawiązuje bezpośrednio do kry tej przestrzeni przed domkiem, gdzie urządzono miejsce do siedzenia. Sam kom inek ma palenisko przerobione z betono­ wego kręgu, w którym zawieszony jest ruchomy ruszt. Ła­ pacz dym u ma kw adratow ą podstawę i wykonany jest ze stalowej blachy. W jednym rogu łapacza jest wyciągnięty komin, zakończony żelazną kratką, pełniącą funkcję łapacza iskier. Kom inek zaopatrzony jest w rożno.

Kominek zewnętrzny na tarasie z pergolą. Palenisko tworzy żel­ betowa płyta z ruchomym stalo­ wym rusztem. Łapacz dymu za­ wieszony jest na dwóch betono­ wych słupach i - podobnie jak komin - zrobiony z blachy.

rys. 396 a) widok ogólny kominka od progu domku, b) fragment kominka kominem i łapaczem iskier, c) rzut paleniska kominka, d) rzut łapacza dymu, e) przekrój kominkay 1 - betonowy krąg o średnicy 1000 mm, 2 - stalowy ruchomy ruszt, 3 - łapacz dymu ze stalowej blachy, 4 - łapacz iskier, 5 - płaskownik stalowy 5* 50 mm, 6 - rożen (autor: L. Beisetzer)

396a

rys. 395 a) ogólny widok kominka, b) przekrój kominka.- I - betonowa płyta paleniska, 2 - stalowy ruszt. 3) blasza­ ny łapacz dymu, 4 - blaszany komin, 5 - klapa dymowa. 6 - nawierzchnia tarasu. 7 - odwodnienie (autor: G.V. Heene)

395b

395a ►

348

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA

Zewnętrzny kominek z blaszanym łapaczem dy­ mu. Palenisko kamienne, murowane z ruchomym rusztem i popielnikiem. Rozwiązanie i usytuowa­ nie kominka umożliwia nie tylko obserwację og­ nia, ale też siedzenie wokoł niego. Na palenisku można przygotować potrawy na rożnie.

rys. 397 aj widok, b) rzut, c) przekrój, d) widok, 1 - palenis­ ko, 2 - popielnik, 3 - łapacz dymu ze stalowej blachy, 4 - komin, 5 - szkielet ze stalowych rurek o średnicy 30 mm, 6 - stalowe podstaw ki do ustawienia rożna.

350

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA

Na atrakcyjność bezpośredniego oto­ czenia domku i wygodę korzystania z niego wpływa szereg funkcjonal­ nych i plastycznych elementów. W tym wypadku jest to studnia, pale­ nisko, ławka, ścianki oporowe itp.

398b rys. 398 a) widok wypoczynkowej części przy domku, b) fragment z paleniskiem i kątem jadalnym, cj plan sytuacyjny; 1 - palenisko, 2 - ława ze stołem, 3 - kamienna ścianka oporowa, 4 - kamienne terenowe schody, 5 -studnia z kołowrotkiem; A - domek, A l - wejście do dolnej kondygnacji, A2 - wejście na górną kondygnację.

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA

Palenisko z szamotowych kominowek rozwiązane jak część ścianki oporowej kąta wypoczynkowego przy domku. W tylnej części paleniska jest otwór ka­ nału dymowego, wpuszczony do małej, umiejscowionej w ziemi drewianej wę­ dzarni. Nad powierzchnię wystaje jedy­ nie jej niew ielka część z blaszaną klapą i kominem. Takie rozwiązanie umożliwił spadzisty teren za domkiem.

Zagospodarowane zaplecze domku wypoczynkowego z prostym paleniskiem, kątem jadalnym i kręgielnią. Przykład zagospodarowania terenu całkowicie prostymi środkami.

rys. 399 a) ogólny widok na zagospodarowany teren z paleniskiem - w prawo na zboczu wido­ czna jest wystająca część wędzarni, b) fragment z paleniskiem i wędzarnią (autor J. Premauer)

355

KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA KOMINKI ZEWNĘTRZNE I PALENISKA

rys. 401 Żeliwny ruszt na betonowym palenisku (autor. J. Windbrechtiger)

400c rys. 402 Palenisko na dworze przystosowane do opiekania. Całe palenisko jest betonowe, ruszt żeliwny. Wokół paleniska ustawione są drewniane pieńki do siedzenia (autor: H. Raderchall)

rys. 400 a) widok ogólny, b) pieńki do siedzenia wokół paleniska, c) plan; A - domek, B - zagospoda­ rowane zaplecze, C - ogród, 1 - palenisko, 2 - ławka, 3 - pieńki do siedzenia, 4 - kręgielnia, 5 - stół i ław­ ki (autor: Ć. Jahoda)

356

357

komi nki z e wn ę t r z n e i p al eni s ka

Literatura

Publikacje książkowe:

rys. 403 Okrągłe palenisko z żeliwnym gwieździstym rusztem wybudowane na powietrzu. Do siedzenia służą drewniane pieńki (autor. J. Rose)

rys. 404 Żelazne otwarte palenisko dostosowane specjalnie do przyrządzania potraw na rożnie. Ruszt je st podniesiony do takiej wysokości, by można było wygodnie operować rożnem, (autor: J. Winkler)

-

Aloi, R.: Camini Dóggi. Ulrico Hoepli Editore, Milano 1957 Aloi, R.: Camini e Ambiente. Ulrico Hoepli Editore, Milano 1963 Barran, F.R.: Der offene Kamin, Verlag Julius Hoffmann, Stuttgart 1966 Barett, J.-Favid, E.: Fireplaces. Lane Publishing Co, Menlo Park California 1980 Benoit, C.: Las chimeneas. Stock, Barcelona 1980 Bricolez, M.. D evenez un bon réalisateur de cheminées. Eyrolles, Paris Cihelka, a k o l> : Vytépèni, vétràni a klimatizatizace. SNTL, Praha 1985 Danz, E.: Kamine. Verlag Gerd Hatje, Stuttgart 1964 Danz, E.: N eue Kamine. Verlag Georg DW. Callwey, München 1979 Debaigts, J.: Kamine. Verlag Ernst Wasmuth, Tübingen 1975 Dickmann, H.: Kamine drinnen und draussen. Verlag F. V iew eg und Sohn, Braunschweig, Wiesbaden 1980 G illespie, J.: Fireplaces. Lane Publishing Co, Menlo Park, California 1976 Grohman, H.: Kachelofen und Kamin. Verlag Georg DW Callwey, München 1969 Kadlec, A.-Kadlecovä A.: Krby - sporàky - ohniSté v rekreaćnich chatäch a chalupàch. SNTL, Praha 1972 Kadlec, A.-Kadlecovâ, A.: Kozuby (katalóg RD t. 6). Alfa, Bratislava 1975 Kadlecovà, A.: Detail rekreaćni chałupy. SNTL, Praha 1982 Kamine und Kachelöfen. Verlag Georg DW. Callwey, München 1967 Koszó, J.: Kandallök. Müszaki Könyvikiado, Budapest 1984 Lecoffre, Y.-Leaderich, O.: Une chem inée pour votre maison. Moniteur, Paris 1980 Leormand, M.: Cheminées rustiques. Ed. Charles Massin, Paris 1975 Louviére, J.: Le tirage des chem inées a feu ouvert. Ed. Charles Massin, Paris 1979 Pfestorf, K.H.: Örtliche Raumheizung. Verlag für Bauwesen, Berlin 1981 Strebei, O.: Kamine, Kachelöfen und Ofenkamine. Fachschriften Verlag, Stuttgart 1978 Rossin, P.O.: The aerodynamics of domestic open fires Thompson, B. - Count of RumfordL Of Chimney Fireplaces Visanti I ja, M.: Uusi Taakakirja. Kustannusosakeihtiö Tammi, Helsinki 1977 Your Fireplace. Lane Publishing Co. Menlo Park, California 1971

Literatura firmowa, katalogi, systemy (1981-1986); producenci: D änisches Kaminofenstudio Karminsöfen Journal (Dänemark) DSA (Dänisch Store Association), Odense N. Dänemark Dovre systém, Oslo, Norway Dubuis-Chem inée-Oefen, Evilard/Biel H andöl-Nibe-Verken AB, Märkaryd Hearfire DBP, Langelsheim C hem inée Heizsystem - Häusermann, Lenzburg C hém inée Richard Le Droff, Paris Industrija Gradbenega Materiala - Gradnja Żalec, Jugoslavia Jotul Journal, Norway Lünstroth, Offene Kamine. Versmold Mil Ideas Pora Realizär. Las Chimenees, Barcelona Oppna Spisar, Helsinki Olsberg-Feuer, Olsberg Rösler-Kaminfibel, Dreieich-Offenthal Selkirk M etalbestos, London