Komuda J. 2015 - Ostatni Honorowy

Jacek Komuda Ostatni Honorowy

Znaj, mości chamie, co to szabla. Szabla to jest szlachecka broń. Siekierą Kain zabił Abla, więc Bóg „przeklinam” wyrzekł doń. Stanisław Wyspiański „Wyzwolenie”

Pamięci Andrzeja Piątkowskiego, wybitnego trenera kadry narodowej i CWKS Legia, medalisty z Melbourne, Rzymu i Tokio

Rozdział I Trzecia krew

Na początek jak zwykle trup · Sprawa honoru · Enerdowska spartakiada · Sędzia od Ceauşescu · Zapomnij o Los Angeles · Bratnia popijawa · Najazd Rumunek · Nieproszony gość · Tjost Warszawa,

Zakład Medycyny Sądowej, ulica Oczki, poniedziałek, 15 marca 1993, godzina 7.14

Budynek Zakładu Medycyny Sądowej sam rozkładał się jak trup. Ponury, klasycystyczny, pokryty liszajami plam. Spod odłażącego tynku jak zza rozkładającej się skóry wyzierały brudne czerwone cegły. Potłuczony, sfatygowany chodnik przed wejściem nie zapraszał do środka. Wnętrze wyglądało jak połączenie starego uniwersytetu z powiatową komendą policji. Szare, ciemne korytarze, a na zapleczu wysłużone chłodnie do przechowywania nieboszczyków. Tytus Błażyk wchodził tu z bladą twarzą, jakby miał zostać pacjentem zakładu. Szedł w towarzystwie policjanta w cywilu – z Komendy Wojewódzkiej, niskiego, z czerwoną, nieogoloną gębą. Był też technik, wysoki, chudy, siwe włosy zaczesane na bok i przyklejone do czaszki; na długich, ruchliwych palcach żółte plamy po nikotynie. – Cykora pan nie miej – gadał. – Brat źle wygląda. Ja tam nie wiem, ale... Zobaczycie. – Nie straszcie – warknął policjant. – Musimy zidentyfikować ciało.

– Ja tam nic, panie władzo. O, tu leży. Chłodnia przerażała nie tylko zimnem, ale i wyglądem. Poszczerbione, źle dopasowane kafelki, ściana z aluminiowymi drzwiczkami, jak ze starych radzieckich lodówek. Za przepierzeniem wył silnik, może wentylator. Ciągnęło suchym lodem i śmiercią. Technik złapał jeden z uchwytów, otworzył. Tytus westchnął i nabrał powietrza, jak się okazało, przedwcześnie. Pracownik kostnicy wyciągnął ze środka metalowe nosze, na których... leżał długi czarny worek – jak kokon otulający ledwie rozpoznawalny kształt człowieka. – Przykre, panie, będzie – skrzeczał technik. – Popaleńcy to oni tacy zawsze, wisz pan... Tytus przymknął oczy; otworzył, dopiero kiedy usłyszał chrzęst suwaka i szmer folii. W worku leżało coś, czego początkowo nie mógł rozpoznać. Sylweta, ogólny zarys człowieka, pokrytego jednolicie zwęgloną skórą. Widok nie był nawet

straszny, po prostu dziwny, jakby posąg oblano klejem i obsypano grubą warstwą tłuczonego węgla. W pęknięciach prześwitywała skóra albo bladawe kości. – To pański brat? – zapytał beznamiętnie gliniarz. – Jakub Błażyk, urodzony dwudziestego pierwszego lutego tysiąc dziewięćset sześćdziesiątego pierwszego roku? Poznajecie? Gadał, jakby myślał, że zmarły miał wypisane na czole datę urodzin, numer dowodu osobistego i PESEL. Tytus pochylił się. – Wzrost jakby ten sam. Twarzy nie poznaję. Schylił się jeszcze niżej i wtedy poczuł – a może raczej wmówił sobie, że poczuł – słodkawy swąd spalenizny. Odwrócił się na pięcie, skoczył do umywalki; mdłości prawie wywracały mu żołądek. – Panie, gdzie! – jęknął technik. – Do kubła! Umywalka od dawna zatkana. Wody ni ma. Prawie siłą podsunął mu pod nos plastikowe wiaderko. Jednak Tytus wziął się w garść, zadygotał, przymknął oczy, przełknął napływającą do ust ślinę,

oddychał głęboko. Odwrócił się, dopiero kiedy z ulgą usłyszał szybki chrzęst suwaka. I odważył się spojrzeć na coś, co miało być szczątkami jego brata. – Wybuch gazu i pożar – gadał monotonnie glina. – Mówiłem panu, pewnie bandyckie porachunki. Nie my robiliśmy sekcję, tylko Anglicy. Przysłali samolotem. Dlatego w takim stanie. Rozpoznaje pan? – Nie jestem pewien. – Jakiś szczegół? Brak palca? Na nodze, na ręce? Obrączka? – Nic nie widzę. – Chodź pan na chwilę. Policjant wyprowadził Tytusa do sąsiedniego pomieszczenia. Tu było nieciekawie – lastrykowe stoły sekcyjne, wgłębione, z rowkami do odprowadzania krwi, pod ścianami grube gumowe węże. Przewodnik pstryknął wyłącznikiem starej lampy, wydobył z szafki podłużny szermierczy worek, rozwiązał.

– Poznaje pan rzeczy brata?

Kolejno wykładał na biurko: przepaloną, rozpadającą się skórzaną kurtkę. Potem dwa nadpalone zdjęcia, jedno pogniecione. Tytus od razu wskazał je palcem. – To Kuby – powiedział smutno. – Jego wszystko. – Jest pan pewien? – Tak. – Zdjęcia przedstawiały dwie kobiety, ciemnoi jasnowłosą. – To jest jego narzeczona, Anna Rudzińska... Ta druga... tylko o niej słyszałem. – I jeszcze jakiś... Hm... Miecz? Brat handlował antykami? Wyciągnął z worka długą, okopconą, wygiętą łagodnie klingę zwieńczoną przepaloną rękojeścią i kabłąkiem w kształcie litery L. – Był szermierzem. Znaj, panie, co to szabla. Jego broń – powiedział smutno Tytus. – No to jesteśmy w domu. Podpisze pan identyfikację? – Jak trzeba... Zaszeleściły formularze. Technik zbliżał się niepewnie.

– Nie żebym ja coś, broń Boże... Ale golnij pan sobie seteczkę czystej po tym wszystkim – zagadał. – A jeszcze lepiej dwie. Znam knajpkę... – Uciszcie się! – mruknął gliniarz, zajęty wypisywaniem kwitu. Tytus wziął w rękę zdjęcia kobiet. – Mogę zabrać? Na pamiątkę. Policjant podniósł zmęczone, czerwone oczy. – Bierz pan! Śledztwo zakończone. Nie moja sprawa. Warszawa, sobota, 7 maja 1938, kwadrans po jedenastej Silnik chevroleta sedana six dudnił pod maską jak motor czołgu. Podążali Czerniakowską we wczesnomajowym słońcu, wzdłuż rzędów niskich ceglanych kamienic. Komin przy stacji pomp rósł w oczach, w drugą stronę – na Solec – jechały z turkotem wozy naładowane beczkami z browaru Haberbuscha. Za porośniętym dzikim winem parkanem ktoś machał chustą na kiju, przeganiając stado białych gołębi. Po trotuarach przebiegali gazeciarze z „Expressem” i „Kurierem”. Siedzący obok kierowcy wojskowy z gwiazdkami kapitana na pagonach obrócił się do tyłu, gdzie wciśnięty w skórzaną kanapę, przycupnął spocony mężczyzna. Bez przerwy tarł krótką, szczeciniastą brodę.

– Jak, Stasiu? – zapytał kapitan. – Dobrze?! – Dobrze? Trzeci raz się spotkam z tym... wariatem. Wiesz, to się już robi zabawne: on i ja. – Tym razem tylko do pierwszej krwi. Chyba się nie pozabijacie. Mężczyzna drżącą dłonią sięgnął do kieszeni kurtki, rozpiął guzik na piersi, wydobył fotografię ukazującą szczupłą, wysoką kobietę w białej, marynarskiej, plażowej sukni, z parasolem. Obok stało dziecko, dziewczynka, mała, może trzyletnia, i – co zwracało uwagę – garbata. Mężczyzna ucałował brzeg karty. Schował ją na powrót. Kiedy zapiął guzik, jego ręce już nie drżały, tak mocno zaciskał je w pięści. Skręcili w prawo, w ulicę 29 Listopada, przy oficerskim domu Funduszu Kwaterunku Wojskowego. Potoczyli się między niskimi ceglanymi budynkami w stronę koszar Pierwszego Pułku Szwoleżerów. Płaska, biała wartownia, brama na dwóch słupach z latarniami. Wartownik wyskoczył do nich, ale znieruchomiał, kiedy kapitan zamachał przepustką. Wjechali do środka, skręcili w lewo, wzdłuż rzędu koszarowych, ceglanych budynków. Dzień był gorący, parny, słońce przesłonięte mgłą obłoków, a tylko gdzieś nad Mokotowem kłębiły się i ciemniały chmury. Zaparkowali nieopodal wrót ujeżdżalni, między

dwoma pustymi furgonami. Kapitan wyskoczył pierwszy, otworzył tylne drzwi, pomógł wysiąść koledze. Kierowca, podchorąży, zabrał z deski rozdzielczej rogatywki. Nałożyli je szybko, wygładzili mundury, a potem – krzypiąc wyglansowanymi oficerkami – ruszyli żwirową dróżką do budynku niskiej, szerokiej ujeżdżalni. Tamci czekali w otwartych drzwiach. Oficerowie w wyjściowych mundurach, bryczesach i butach z cholewami jak szklanki, bez letnich płaszczy. Dwóch poruczników, rotmistrz z Pierwszego Pułku Szwoleżerów – niewysoki, ale gibki, w okrągłej czapce z amarantowym otokiem. Z boku stał lekarz w kitlu, w furażerce na głowie i okularach na porowatym nosie, obojętny, jakby co

dzień brał udział w podobnych scenach. A na czele grupy przyciągał uwagę człowiek w mundurze z generalskim wężykiem, ze srebrnym krzyżem Orderu Virtuti Militari na piersi, w rogatywce na zaczesanych gładko do góry włosach. Mężczyzna o posągowej postaci i rzymskim profilu, że nie sposób było ominąć go wzrokiem. On był słońcem – pozostali mogli tylko krążyć wokół niego. Bolesław Wieniawa-Długoszowski, dowódca Drugiej Dywizji Kawalerii. Wyglądał zawadiacko w rogatywce opuszczonej na oczy i nieco przekrzywionej w bok, jakby wyjęty żywcem z karykatury na okładce „Cyrulika Warszawskiego”. – Witam kolegów – rzekł, wyciągając ręce. – Jakże zdrowie naszego korpusu oficerskiego? Mam nadzieję – uśmiechał się wesoło – że równie dobre będzie po ceremonii, jak i teraz. – Panie generale... – zaczął meldować jeden z tamtych, ale Wieniawa odgonił go machnięciem ręki. – Wszystko gotowe, a jakże – mówił, ściskając im po kolei dłonie. – Ja to przygotowałem, bo jeszcze tu rządzę. Do czwartku. Bo potem, wiecie, na Kwirynał! Zagarnął ich i poprowadził przez ujeżdżalnię, pustą o tej porze, do drugich drzwi, a przez nie na placyk, ogrodzony drewnianymi balami. – Oto i pole chwały! – zawołał Wieniawa. – Raczcie, panowie sekundanci, sprawdzić. A was poproszę do

mnie. Brodaty mężczyzna i dumny rotmistrz zbliżyli się do generała. Bynajmniej nie po to, aby podać sobie ręce. – Pan porucznik Stanisław Kasprzycki z Pierwszego Dywizjonu – Wieniawa skinął w stronę brodatego oficera – i pan rotmistrz Samuel Przeździecki, także z Pierwszego... Z mojego pułku szwoleżerów! – zaakcentował dumnie. Potwierdzili, salutując. Przeździecki, jak stary rębajło, nosił na kciuku dziwny szeroki pierścień-skuwkę zdobiony wizerunkiem trupiej czaszki. Jakby się bał, żeby przeciwnik nie obciął mu w ferworze walki tego najważniejszego palca. Z tyłu sekundanci obchodzili pole, sprawdzali twardość ubitego gruntu, próbowali wytrzymałość barierek. – Stwierdzam – ciągnął Wieniawa – że mamy tutaj sprawę honorową. Wszystko rozumiem, pan porucznik raczył zbyt długo pocieszać damę pana rotmistrza. A pan Przeździecki ma słuszne prawo zadośćuczynić wymogom honoru w pojedynku na szable, do pierwszej krwi, nieprawdaż?

– Za pozwoleniem, do trzeciej – stwierdził kapitan, który razem z pozostałymi sekundantami wracał z rozpoznania miejsca. – Przypominam, panie generale, że obaj panowie wiodą zadawniony spór, który już wcześniej próbowali załatwić honorowo. Na razie wszakże bezskutecznie. Dwa razy. Ale jak mówią: do trzech razy sztuka. – Ale dziś oczywiście tylko do pierwszego zranienia – upomniał Wieniawa. – Poczuwam się w obowiązku pouczyć panów, że ciągle możemy zakończyć to wszystko przeprosinami. Ostatecznie my, kawalerzyści, podobnie jak poeci, jesteśmy jedną wielką rodziną. A że czasem czynimy wszystko w galopie... – Nie! – uciął rotmistrz. – Nie będzie przeprosin. – Ani przebaczenia – uzupełnił cicho porucznik. – Zatem, panowie, czy macie pisma, te... mniejsza z tym, nie jestem dobry w pismach, gdybym był, zostałbym kancelistą, a nie ułanem. – Są protokoły i oświadczenia – rzekł jeden z sekundantów Przeździeckiego, wyciągając z mapnika pliki papierów, spisane i podpisane. – Proszę bardzo, panie generale. – Zatem do dzieła. Gotujcie się, panowie. Sekundanci pomogli Kasprzyckiemu

i Przeździeckiemu. Zdjęli im pasy, koalicyjki, czapki, zegarki. Oficerowie zostali w samych koszulach; rotmistrz od razu podwinął rękaw aż po łokieć. – Mam nadzieję – zamruczał Bolo Wieniawa – że będzie inaczej niż we Lwowie, gdzie nasz kolega rotmistrz zaczął i skończył smutno, choć, nie przeczę, honorowo. – Za pozwoleniem pana generała – mruknął Przeździecki ze złośliwym uśmiechem – wszak po tym poznaje się mężczyznę. – Chciałbym ustalić reguły – rzekł kapitan – chyba nie ma sensu ograniczać się do cięcia w górną część ciała. – Oczywiście – westchnął Wieniawa – jesteśmy oficerami, więc sztychy i cięcia w nogi są dozwolone. – Zgoda! Porucznik pokiwał głową. Przeździecki uśmiechnął się zimno. Jeden z sekundantów podał płaskie, długie, okute mosiądzem pudło. Wewnątrz leżały szable, ukryte w błyszczących metalowych pochwach z trzewikami, z płaskim, zamkniętym kabłąkiem przy rękojeści. Zwykłe oficerskie szable. Wieniawa wziął w rękę pierwszą, wyciągnął z pochwy i skrzywił się. – Panowie – wybuchnął – cóż to za koromysła? Nie będziecie trudzić sobie na to ręki! Czaruś – skinął na adiutanta – przynieś z kasyna nasze

szwoleżerskie, te z Leszna, sam wiesz. Oficer zasalutował i zniknął. Czekali na niego z piętnaście minut, aż Wieniawa, zwany także Bolem i Wieniawesem, zniecierpliwiony podszedł do otwartych drzwi ujeżdżalni. Adiutant wracał zasapany, generał powitał go z otwartymi ramionami. Ujął w ręce dwie lekkie dwudziestkijedynki, wyciągał z pochew z pomocą sekundantów i sprawdzał. – Mości panowie, nasze pojedynkowe szable. Od Borowskiego z Fabryki Broni na Marymoncie. Lżejsze, krótsze i lepiej wyważone. Przyskoczył lekarz z flakonem i watą, rozszedł się smród fenolu, kiedy dezynfekował głownie. Wieniawa zaprezentował broń Kasprzyckiemu. Porucznik wziął tę z lewej. Drugą zabrał Przeździecki. Mocno zacisnął dłoń na rękojeści. Dżentelmeni byli już gotowi. Stali naprzeciwko siebie; na czole Kasprzyckiego perliły się grube krople potu. – Moi mili panowie! – Wieniawa stał teraz między sekundantami, nieco z boku, dłoń w rękawiczce uniósł na wysokość twarzy. – Przypominam reguły pojedynku. Na sygnał

zajmujecie miejsca, na: baczność! przygotowujecie się. Na: złóż! wyciągacie szable. Na: walcz! zaczynacie starcie. Na: stój! moje lub dowolnego sekundanta, przerywacie akcję. Kopanie, rzucanie bronią, atakowanie po „stój” przerywa pojedynek, a winowajca będzie ogłoszony człowiekiem bez zdolności honorowej. Pojedynek toczycie do pierwszej krwi lub do chwili, gdy któryś z was będzie niezdolny do dalszej walki. Zrozumieliście? – Tak jest – wydyszał Kasprzycki. Na jego obliczu nie było strachu. – Możemy zaczynać. – Przeździeckiego jakby wykuto z kamienia. – Proszę zająć miejsca. Porucznik i rotmistrz cofnęli się na kilka kroków. Stanęli na wprost siebie, chmurni i zadumani. – Baczność! Ustawili się w postawach szermierczych

– z wykroczną, to jest prawą nogą wysuniętą do przodu i zakroczną – lewą – obróconą pod kątem dziewięćdziesięciu stopni w lewo. Kasprzycki schował lewą rękę za plecy, u Przeździeckiego zwisała swobodnie przy boku. – Złóż się! Wyciągnęli szable przed siebie. Kasprzycki rozchylał wargi, jakby coś szeptał albo się modlił. – Walcz! Ostrza nie opadły od razu. Każdy z walczących uczynił krok przed siebie, potem drugi... Ale Przeździecki nie atakował, z ostrzem szabli

skierowanym w dół obchodził Kasprzyckiego krokami bocznymi, jakby próbował ustawić się do ciosu. I tylko raz i drugi – bezgłośnie – jakby przy kartach mówił: sprawdzam, podnosił szablę niby do ataku. Porucznik nie dał się sprowokować. Czekał, kołysząc się na ugiętych nogach. Przeździecki wyskoczył do przodu jak wąż! Szybko, gwałtownie, choć opanowany. Kasprzycki ciął wprost na głowę, szabla błysnęła mu w ręku. Rotmistrz sparował to piątą zasłoną, odbił cięcie w lewo. A porucznik zripostował – dał sztych, jak kroczący żuraw. Przeździecki przepuścił go bokiem; po prostu obrócił się w lewo; in quartata, przyjął całą furię wroga, aż ten prawie wpadł na niego! Zanim się zebrał, szwoleżer mógłby go ciąć po krzyżu. Nie zrobił tego... – Stój! Stójcie! – krzyczał Wieniawa. Szabla porucznika zahaczyła o ziemię. Sekundanci przyskoczyli, przytrzymali; kapitan prawie wydarł broń z ręki zdyszanego pojedynkowicza. Doktor zawzięcie dezynfekował ostrze fenolem. – Siła wyższa – rozłożył ręce prowadzący pojedynek Bolo Wieniawies. – Czysta przyjemność takie cięcia – mruknął cicho. – Przypominają mi się młode lata w Legionach. Kiedy w Krakowie pojedynkowałem się

o pannę Sulimę. Boże wszystkich szwoleżerów, cóż to była za kobieta... – Wznawiamy – rzekł kapitan. – Proszę na pozycje. Wieniawa dał znać i zwarli się znowu. Tym razem szybciej, zwinniej, bezlitośnie. Kasprzycki szedł ostro, zdesperowany. Ciął, ale bez zamachu – z prawej i z lewej na przemian. Rotmistrz nagle parsknął zimnym śmiechem. Śmiał się i zbijał wszystko oszczędnymi machnięciami dłoni, samym ruchem nadgarstka... Raz – z lewej, panowie! Dwa – z prawej, panowie! Trzy – panowie! Cztery... i... Przeździecki ciął na głowę i uderzył zwodem – zamiast na spocony łeb porucznika – na nogę, płasko, nisko, kurcząc się. Kasprzycki podniósł stopę, ostrze przeszło pod obcasem, prawie zawadziło o but; rozdygotany porucznik ciął z góry – prosto w podgoloną głowę rotmistrza! Chybił o włos, bo Przeździecki odskoczył na ugiętych nogach, umknął spod ostrza, potykając się, omal nie zawadzając ostrzem szabli o ziemię. Porucznik spadł nań jak zły cień – rąbnął w pierś, na głowę, potem poprawił w nogi... Przeździecki obronił się pierwszą zasłoną, z lewej,

pionowo, ostrzem w dół. I z tejże samej zasłony jak błyskawica uderzył z dołu, z podlewu – rozchlastał podbródek i brodę wroga z takim impetem, że niemal słychać było, jak cięcie idzie po żuchwie... – Stój! – krzyczał Wieniawa, darli się sekundanci. Przeździecki nie słuchał. Szabla sama chodziła mu w ręku; przekręcił ją w nadgarstku niesamowicie płynnie – półmłyńcem i wysuwając rękę w przód, wypunktował w szyję Kasprzyckiego! ...z jego lewej strony, piórem, po gardle, aż z tętnicy trysnęła krew – spieniona, pełna bąbelków! Nic z tego... W ostatniej chwili nadzorujący pojedynek kapitan podbił rękę rotmistrza, pozostali sekundanci chwycili go pod ramiona. Cios poszedł w powietrze. Rotmistrz szarpał się, coś krzyczał, wyrywał się. Porucznik leżał na boku, jęczał, zakrwawiony. Doktor przyciskał do rany bandaż, krzyczał o pomoc, o przyniesienie torby. Oczy Kasprzyckiego były puste, nieruchome, ale żył. Przeździecki spoglądał na niego z wrogością. Patrzący na to wszystko Wieniawa zgniótł i odrzucił egipskiego przedniego. Już wiedział, że ten trzeci z kolei pojedynek między porucznikiem i kapitanem bynajmniej nie zakończy raz na zawsze całej waśni. Drezno, sobota, 19 maja 1984,

godzina 14.50 Drezdeńska Sporthalle, pamiętająca jeszcze czasy brunatnych sztandarów i hałaśliwych wieców, szumiała jak targ w upalne popołudnie. Spartakiada pomału dobijała do finału mistrzostw drużynowych. W ostatniej walce na planszy dwa na dwadzieścia cztery metry miał zmierzyć się Wiaczesław Sienielnikow z Dynamo Moskwa i Kuba Błażyk z warszawskiej Legii. To była dogrywka, a Polak brał udział w decydującej walce. Wyświetlacz, wielki i opatrzony napisem DDR, pokazywał 8 : 8, w małych zaś punktach było 62 do 62. Poniżej kręciło się mrowie ludzi w ciemnych dresach z naszywkami ASV Vorwärts, z czerwonym V na żółtym tle, kibicowali tak głośno, że aż musiał ich uciszyć rosły i dumny Niemiec w szarym mundurze NRDowskiej armii i okrągłej czapce. Główny sędzia – wąsaty, tęgi Rumun w błękitnawej marynarce – podniósł się i dał znak. Niepotrzebnie, zawodnicy stali już na planszy, na liniach startu, dwa metry od siebie. Każdy w białej kurtce i masce szermierczej. Sienielnikow nisko, w mocnym przysiadzie, krępy i przysadzisty jak ruski tank, Polak bardziej wyprostowany, czujny.

– En garde! – padło z ust Zoltana Obliescu. Obaj przyjęli postawę szermierczą. – Prets. – Oui! Oui! – Allez! Wpadli na siebie jak dwie błyskawice, tnąc wąskimi klingami szabel, które zderzyły się z trzaskiem. Sienielnikow pejczował, co było typowe dla jego nacji: ani ładne, ani honorowe, ale za to skuteczne. Uderzał bardziej płazem niż ostrzem, aby gibkie ostrze mogło zawinąć się na przeszkodzie i sięgnąć przeciwnika nawet za zasłoną. Trzask – jeden, drugi! Kuba miał farta, całe dziesięć fartów, zbił szablę Sienielnikowa w bok, uderzył z góry! Rąbnął go w maskę szermierczą z takim rozmachem, że prawie poszły iskry. Sam dostał w rękę, ale poniewczasie; niemal był pewien, że sędzia tego nie uzna. Publiczność zafalowała – w samym środku trybun zerwała się na nogi grupa Polaków, razem z nimi enerdowcy z ASV Vorwärts, którzy cementowali polskoniemiecką przyjaźń litrami gołdy, tonami kryształów, dżinsów, walkmanów i kaseciaków przywożonymi zza żelaznej kurtyny. Usłyszał oklaski i gwar, z którego przebijały się okrzyki:

– Wal kacapa! – Bij ruska! Były tak głośne, że kolejny Niemiec w czarnym mundurze i czapie okrągłej jak naleśnik popatrzył po publiczności tak posępnie jak przewodniczka uciszająca młodzież w Mauzoleum Lenina. Owacje były wielkie. Legia wygrała i tylko to się liczyło. Kuba poczuł, że się dusi, zerwał z głowy szermierczą maskę, ścisnął pod lewą pachą razem z szablą. Wyciągnął dłoń do Moskala – co mi tam, pomyślał, trzeba trzymać fason. Dłoń zawisła w próżni. Zoltan Obliescu wziął mikrofon i oznajmił: – Werdyktem sędziowskim wygrywa... Wskazał Rosjanina. – Wiaczesław Sienielnikow, Dynamo Moskwa! Krzyk ucichł, Kuba niemal usłyszał jęk zawodu. I nagle wszystko potoczyło się jakby wokoło, świat obiegł go niczym fala. Złe krzyki publiczności, trener Andrzej Piątkowski, zwany w klubie Pintolem, przedzierający się przez tłum, krzyczący coś do sędziego. I werdykt, bezlitosny i bezczelny: – Jakub Błażyk, Legia Warszawa, dyskwalifikacja za zdjęcie maski przed analizą sędziego. Cyfry migające na wyświetlaczu: GOLD MEDAL CCCP. Co się stało?

Gwizdy z widowni. Piątkowski był swój chłop, przyskoczył do sędziego, spierał się, gestykulował. Razem z nim do Rumuna podeszli sędziowie boczni, ale Obliescu rozgonił ich jak jakieś pieprzone kozy w Karpatach. Pozostał tylko Polak, tłumaczył coś, prawie krzyczał. Cios w plecy. Kuba przegrał. To była właśnie ta chwila, kiedy zaczynał mieć w dupie tę całą sportową szermierkę. Rzucił maskę szermierczą na planszę i kopnął, aż poleciała na drugi koniec, mijając linię ostrzeżenia i końcową. Z drugiej strony Sienielnikow, niski, kwadratowy typ ostrzyżony na jeża, typowy rusek z Moskwy, spoglądał na Polaka czujnym wzrokiem. Kiedy odwrócił się i odszedł w towarzystwie trenera oraz ruskiej baby w dresie, Błażyk zobaczył na jego głowie drobny ślad krwi. Widać ostrze sportowej szabli także zawinęło się na masce, sięgając karku. Mała satysfakcja... Kuba odwrócił się i ruszył do szatni. Nie zwracał uwagi ani na Piątkowskiego, który odesłany do stolika komisji sędziowskiej walił pięścią w blat, ani na kierownika drużyny Korzyca, który prawie siłą odciągał trenera od stołu. Nie patrzył, jak jego maskę szermierczą podniósł brat Tytus, zawsze miły i układny, z burzą ciemnych włosów na głowie – postawionych nad czołem, a z tyłu opadających aż na kark. Ominął kolegów z klubu, którzy chcieli mu pogratulować wygranej walki.

Wyszedł, zostawił cały rozgardiasz za sobą. Pół godziny później, szatnia Szatnia i umywalnia drezdeńskiej Sporthalle była ponura jak cała rzeczywistość bloku wschodniego. Szare umywalki, nierówno położone białe płytki na ścianach, żelazne szafki na rzeczy, kratki w podłodze ledwo błyszczały. Na szczęście prysznic lśnił czystością. Kuba z trudem zdjął ciężką od potu kurtkę szermierczą, wziął z szafki mydło i ręcznik. Pod prysznicem aż zaklął, bo lunęła woda zimna jak lód, można było ochłodzić w niej flaszkę Blauer Würgera, ale nie zbolałe ciało. Długo czekał na ciepłą. Miał gdzieś całą dalszą ceremonię – na wręczanie medali trener musiał znaleźć sobie kogoś innego. Usłyszał, jak trzasnęły drzwi, a potem w szum wdarły się dwa podniesione głosy: – Andrzeju, uspokój się, do kurwy nędzy! Co ty wyprawiasz?! – Nie ja, ale ten pieprzony sędzia. Widziałeś, co zrobił! Jaka dyskwalifikacja... – Młody zdjął maskę. Nie mogłeś nauczyć go zasad?! – Przywalił Iwanowi, aż jucha poszła. Wygrał. Cała widownia za nami! – Andrzeju, uspokój się, wygrał, przegrał, mówi się: trudno. – Co trudno! – Kuba rozpoznał głos Piątkowskiego. – Powinno być ostrzeżenie, a nie takie coś.

– Uspokój się. Czasem tak trzeba. Wiesz, świat jest pełen złych ludzi, na których ja nic nie poradzę. I ty też nie. Nie wygłupiaj się, przestań chrzanić! I wycofaj jebany protest! – Przecież mam rację. – Ty masz rację, on ma rację i oni mają rację. Tu idzie o inne interesy, nad którymi nie panujemy. I tak masz srebro, to dobrze. – Nie wycofam! – Chcesz jechać do Los Angeles? A może ci nie zależy na sekcji?! – To ma być szantaż? – To jest tylko prośba – niski, tubalny głos Korzyca, kierownika drużyny, przebijał nawet szum wody, niósł się po całej umywalni. – Chcesz powiedzieć, że Sandomierski nie wypuści nas do Stanów? Na olimpiadę? Powiedz: jedzie mi tu czołg? – Powiem, że niektórzy z chłopaków mogą nie dostać paszportów. Co ty myślisz, po tej aferze... no, kurwa, ze złotem. Ledwie ukręciłem jej łeb. Chcesz, żeby było jak ze Żmijewskim i Tramsem?! Po co ci to?! – Bo ty niczego nie rozumiesz! – wybuchnął Piątkowski. – Tu idzie o honor drużyny. Dziś damy ciała Rumunowi, a jutro będą nas kiwać wszyscy! – Masz wycofać protest! Rozumiesz? Piątkowski coś powiedział, ale Błażyk tego nie

dosłyszał – szum wody zagłuszył resztę wymiany zdań. Trzasnęły drzwi i zrobiło się cicho. Przykręcił czarne kurki, wycierał się ręcznikiem. Wolno odsunął postrzępioną zasłonę, wyszedł spod prysznica, sięgnął po ubranie i zamarł. Wiesław Korzyc, kierownik drużyny na spartakiadę w Dreźnie, stał na środku pomieszczenia, w sfatygowanym, przyciasnym mundurze. Spoglądał na Błażyka zmęczonymi oczami, pod którymi rysowały się wory jak po dwudniowym kacu. – Słyszałeś – to było bardziej stwierdzenie niż pytanie. Kuba poczuł tremę, ubierał się szybko. – Andrzej złożył protest przeciwko decyzji sędziego. – Ma rację. – Głupota. – Korzyc wzruszył ramionami. – Świat jest pełen złych ludzi... – Sami jesteście jeszcze gorsi. – No, no, mądrala się znalazł. – Kierownik sięgnął po paczkę klubowych, stuknął w dno, wybijając jednego,

skasował go, długo gniótł w placach, wreszcie zapalił, nie częstując Kuby. – Przez takich ja potem... Napchacie, kurwa, dżinsów, złota, tych tam płaszczy, a mnie potem w dupę biją. – Ja nic nie przywożę, kierowniku... Pamiątki. Z bratniego NRD. – Ty nic się nie bój o to, co dzisiaj. – Korzyc błądził wokół tematu nieszczęsnego meczu. – Powinieneś wygrać, mówię to z ręką na sercu. Ale, kurwa, co ja poradzę. Sam wiesz... Towarzysze enerdowscy są czuli. Musimy docenić bratni wkład... Inaczej byłoby, gdybyś czasem pomógł organom. – Ja nic nie podpiszę, panie kapitanie – rzekł twardo Kuba. – Nie nadaję się. – Ale na olimpiadę to byś pojechał. I wiuuu – machnął ręką z papierosem, aż kilka drobinek popiołu opadło na podłogę, i zademonstrował przy tym elektroniczny zegarek Casio na prawym ręku – w szeroki świat. Nie żeby to ode mnie zależało, ale wiesz, jakie na wojewódzkich są upierdliwe urzędasy. – Jestem szablistą, nie zajmuję się polityką. – Twój brat może mieć kłopoty – mruknął kierownik. – Niby w wojskowym klubie, a chce założyć warsztat. Prywaciarz. – Uśmiechnął się. – Też panu odmówił? – zapytał Kuba. – Tyle państwo wam daje. Tyle – westchnął Korzyc – a tak mało żąda. – Chyba raczej odbiera. – Błażyk zapiął dres. Tamten nie odpowiedział. Na korytarzu rozległy się

kroki, głosy, nawoływania. A potem gromada kolegów z sekcji szablistów wpadła do środka, gestykulując, krzycząc i wyciągając ręce z gratulacjami do Kuby. Francja, posiadłość w pobliżu Compiégne, 2 maja 1984, godzina 11.28 Charles zakończył walkę na trawie z przebitymi bebechami. Niedobre pchnięcie – rapierem pod serce, pewnie dodatkowo przez płuca. Leżał, charcząc, pluł krwią. Obok jego ręki spoczywał długi, prosty tasak. Włoski falcion, dobry do ćwiartowania, nie do błyskawicznej walki. Nie sprawdził się. Doktor niewiele był w stanie zrobić. Przykładał bandaż do rany, tamował krew, próbował reanimować – trudna sztuka bez ambulansu, defibrylatora i sprzętu medycznego. Równie dobrze mógł już teraz zamknąć umierającemu oczy. – Wykruszają ci się ludzie, Max. – Miller, kwadratowy, łysy i napakowany przydupas najbogatszego sponsora turnieju, nie krył złośliwego uśmiechu. – Wisisz nam trzy koła. W zielonych.

Max szarpnął go za rękaw, przytrzymał. – Kiedyś nie oddałem? – Oddałeś. Zawsze honorowo. Przypominam. – Miller wyrwał rękę. – Czep się lepiej swojej kobity. I jedź szukać nowego mięsa. Max nic nie odrzekł. Wolał określenie „walczący” albo „szampierz”. Ale Miller miał rację. W ostatnich walkach stracił już dwóch zawodników. Słabi... Zbyt słabi. – Ja ci radzę, szukaj ludzi u ruskich. Za kurtyną. Francuziki jeden szajs – charczał mu do ucha Miller. – Sam wiem, co zrobić – powiedział powoli Max. Opuścił głowę zrezygnowany. Charles’owi nic już nie mogło pomóc. Chyba tylko modlitwa do świętego Krzysztofa. Miller miał rację, trzeba szukać nowych ludzi. Ale gdzie? Za ile? I kiedy? Drezno, sobota, 19 maja 1984, restauracja Bastei, godzina 19.18 Mimo srebrnego medalu polski blok kompleksu Inter Hotelu w Dreźnie przy Pragerstrasse, opanowany przez szablistów i florecistów z sekcji Legii, był tego wieczoru najweselszym barakiem w socjalistycznym obozie pracy. Siedzieli w restauracji Bastei przy stołach nakrytych obrusami, blisko lady, za którą królował ekspres do kawy

z rękojeściami jak uniesione lufy haubic. Obok stała wiekowa maszyna do napojów ze szklanym baniakiem oraz przezroczysta chłodziarka wyładowana ciastkami i łakociami. Lampy zwieszające się nad stołami przy krańcach sali – o dziwo, okrytymi prawdziwymi obrusami – dawały pomarańczowe światło. Cóż, w końcu był to hotel ekstra prima klasa, dla partyjnych i kagebistów. Dziś na szczęście tylko dla sportowców. Siedzieli na miękkich, kanciastych krzesłach z Tytusem i resztą zespołu, w towarzystwie Felixa, niemieckiego opiekuna, chudego, wysokiego Niemca w okularach i powyciąganym swetrze, smutnego jak Paulus po upadku Stalingradu. Niby był powód do radości – srebro w konkursie drużynowym i dwa brązowe w indywidualnych walkach, ale radość psuł ostatni wynik, a sędzia Obliescu doczekał się zgodnych i zgoła nieparlamentarnych wyzwisk. Zamówili po flaszce, ale najpierw, jak kazała tradycja i kolega Felix, czekał ich – obowiązkowy – Herrengedeck, czyli zakąska dla dżentelmenów, jasne piwo z kieliszkiem wódki.

Kelnerzy nie próżnowali, na stole zjawiła się solanka i niemieckie bockwursty, po nich zaś, nie wiadomo dlaczego, spargel, to znaczy gotowane szparagi z masłem, których zresztą prawie nikt nie jadł. Później wjechały zakąski: talerze z wędlinami, szynką, z zestawem chrzanów, ogórków i pikli, sałatki, jajka w majonezie, odwieczna polska zakąska przechodnia w alkoholowych barach. Bratni enerdowski naród postawił się jak partyjny kacyk na weselu córki. Wjechała Kristall Vodka, prawdziwy cud, bo dobrze zmrożona; cóż, enerdowski sznyt, w końcu bliżej Zachodu niż Warszawa. Polewał oczywiście Tytus. Prosit! Prosit! – Nie będziecie mnie lubicz – rzekł ponurak Felix – za to, co powiem. Ja mówicz prawda, sama prawda, tylko prawda – uśmiechnął się wymuszenie – słyszał w radio, wasza komitet olimpijski powiedział, że wasza team nie pojedzie na igrzyska do Los Angeles, Ameryka. – Co takiego?! – zakrzyknął Błażyk. Tytusowi zatrzęsła się ręka, zamiast do kieliszka wylał wódkę na stół. Wielki i toporny Maciek Błaszczykiewicz rąbnął zaciśniętymi pięściami w stół, aż zabrzęczały szklanki. – Co?! – Nie pojedżecze na mistrzostwa. Do Los Angeles. – Jak to? Co za bzdura! – Mówili – ciągnął Niemiec – ze względu na sytuację polytyczną. Dołączyliście do nas, u nas przecież też nie jedziemy. Najpierw zapadła cisza, potem ktoś zaklął, uderzył pięścią w stół, inny jęknął cicho: „Chrzani szwab!”.

Nastroje runęły jak domek z kart. – Pierdolony Renke – jęknął Dołek, to znaczy Michał Dołecki, florecista – po co było się szykować i harować na zgrupowaniach. – Buduje nam partia drogi do sportu – mruknął Tytus. – Tylko iść, kurwa, nie ma dokąd. – Pewnie zrobią własne igrzyska w Moskwie – powiedział Błaszczykiewicz. – I tyle – pokazał gest Kozakiewicza – zdobędziemy! Restauracja wybuchła wrzawą głosów, każdy chciał coś powiedzieć, komentować; ci, co nie wiedzieli, chcieli się dowiedzieć i coraz to nowy jęk zawodu wznosił się pod sufit. Błażyk w milczeniu wychylił literatkę wódki; koniec marzeń, koniec złudzeń. Co jeszcze wymyśli generał? Mamy stać na baczność na każde pierdnięcie Czernienki? – Pij, braciak. – Tytus przechylił butelkę Blauer Würgera, „niebieskiego dusiciela”, nalewał do kieliszka. – Wiem, że liczyłeś na wyjazd, a teraz... Ot, polecieli ruskie w kosmos. – Wszyscy? – Tylko dwaj. Z Hindusem na pokładzie. – To co mi dupę zawracasz. Lej wódkę. – To wszystko za tę poprzednią olimpiadę – odezwał się Dołek. – Jak, kurwa, Amerykańcy zbojkotowali

Moskwę, to teraz kacapy nie pojadą do Ameryki. Tylko dlaczego my?! – Chcesz podważać wieczną przyjaźń z sowieckim narodem?! He, he – roześmiał się Tytus i zaczął odgrywać jak w kabarecie. – Pamiętacie, jak Breżniew rozpoczynał olimpiadę? Stanął na mównicy, wyciągnął kartkę i: „O!”. A wszyscy klaszczą! Na to on znowu: „Oo!”. – Tytus złożył usta w kółko i wytrzeszczył oczy. – Widownia szaleje, KC bije brawo. Breżniew: „Ooo!”. Na to przyboczny Breżniewa szeptem do niego: „Pst – położył palce na wargach – towarzyszu sekretarzu. Czytajcie tekst niżej. Bo to są kółka olimpijskie!”. – A wiecie – zagaił ktoś z boku – dlaczego przed Czernienką zawsze stoją cztery mikrofony? Jednego się trzyma, drugim podają mu tlen, a przez trzeci dyktują przemówienie. – Hej, Felix. – Tytus nalał Niemcowi wódki, siadł przed nim na krześle ustawionym oparciem do przodu i pokiwał palcem. – A znasz odpowiedź na takie pytanie? Na co umarł Breżniew? Felix niepewnie kręcił głową, a reszta się śmiała. – Na... he, he, na szczęście! Felix rozejrzał się. – Wy się nie boicze... tak mówicz? – Pij, szwabie! – Jaki Szwabie? Ja nie ze Szwabii, ja z Berlina, mylicie mnie z kimsz inny. Szwabia to jest

Bundesrepublik Deutschland. – Każdy Niemiec to szwab... A każdy szwab faszysta! Twoje zdrowie! Prosit! Felix wypił, chuchnął, popił lemoniadą ze szklanki, a potem odstawił kieliszek na krawędź stołu, do góry dnem. – Towaszysz Honecker tak pije – rzekł ze słabym uśmiechem – i odstawia, żeby nikt nie oszukiwał. – Wiesz, jak się pije po szlachecku? – zapytał Jakub. Niemiec pokręcił głową, więc starszy z Błażyków złapał kieliszek szwaba, jednym ruchem ułamał nóżkę i wręczył resztę osłupiałemu Felixowi. – Lejcie mu, lejcie! – zachęcał kolegów Kuba. – Do dna. To jest kulawka polskiego pana! Żeby nikt nie mógł jej odstawić po napełnieniu. Niemiec z rozpaczą i przerażeniem wpatrywał się w kieliszek, do którego wolno i nieubłaganie wlewała się biała śmierć i muza poetów, literatów i sportowców. – Na zdrowie! Na zdrowie! – huczało zewsząd. Cóż było robić – Polak każe, Niemiec musi, zwłaszcza gdy Polaków zgraja. Krzywiąc się, wychylił zawartość, odstawił kieliszek, a Jakub z litości podał mu na widelcu solidny kęs szynki. W tle śpiewali floreciści, wkurzeni postawą komitetu olimpijskiego, nie przejmując się nikim i niczym, a zwłaszcza obecnością czerwonego gestapo:

Jak dobrze nam, gdy kwietną wiosną Wśród zieloniutkich idąc łąk, Śpiewamy naszą pieśń radosną, Sowieckich trupów widzieć rząd. Jak dobrze nam upalnym latem Pacyfikować ruską wieś. W opłotkach krążyć z automatem I popod strzechy ogień nieść. Niemiec był nieźle podpity, oczy miał szkliste, kiwał się na krześle. – A posłuchajcie – zagaił konspiracyjnym szeptem – przywieźliście te całe... kiliszki? Kryształy? Komplety i... kawę! – Smieny i walkmany masz? – Są, są... Zegarki też mam Casio, inne też. – A łożyska? – zapytał Tytus. – Do wartburga? – Łoszy... Co? – Die Lager für Auto – uzupełnił nieskładnie młodszy Błażyk. – Ja, ja. Tak, tak. Są. – Przywieźliśmy farelki. Ciepło wam będzie w krzyżackie zadki! – To machniom – skwitował Kuba. – Skończymy pić i idziemy. – Topra wasza kawa, nasza – Felix złapał szklankę

z lemoniadą, wylał trochę do popielniczki, bo wszyscy kurzyli, że siekiera wisieć mogła, zamieszał czubkiem noża – bo nasza... o, to jest nasze kaffee-mix. – Honecker Krönung – prychnął Tytus. Niemiec, jakby lekko przerażony, położył mu rękę na ustach, rozglądał się, ale Kuba odsunął ją natarczywym gestem. – Co się boisz! Tu sami Polacy. I rzeczywiście w tle brzmiała dalsza część pieśni: Jak dobrze nam złotą jesienią Ozdabiać ludźmi rzędy drzew, Patrzeć, jak łuny się czerwienią, Mieć na cholewach świeżą krew. Jak dobrze nam, gdy mroźną zimą Jak mamy jeńców z KaBeWu, Polanych wodą wiązać liną I czekać, aż się zmienią w lód. Niemiec kiwał głową, przysypiał. Tytus sięgnął po flaszkę, ale brat zatrzymał go. – Daj spokój, musimy pogadać. – O co chodzi, braciak? – Co ty, warsztat zakładasz? Te łożyska...? Po co ci? – Braciak, kurwa, nigdzie w kraju nie kupisz łożysk do wału do wartburga. Teściowi potrzebne, klientów już cała kolejka! – Teściowi? – Wiesz, chyba będę się żenił – zakomunikował Tytus z poważną miną. – Mariolka Niewiadka, chyba ją znasz.

Ładna, miła, chodzi na dyskoteki. Jej stary ma warsztat, który pewnie przejmę i chyba – roześmiał się, klasnął w ręce – braciak, ja się zakochałem. – Matka już wie? Tytus skrzywił się. – Rodzina dowiaduje się ostatnia. Mam nadzieję... – zawiesił głos Kuba – że nie złapała z tobą wróbelka. – Nie, skądże – zapewnił Tytus ze szczerym uśmiechem. – Czekaj, popatrz, za tobą. – A co z szermierką? – Wiesz, nie mam już serca. A żyć przecież trzeba... – Obiecałeś matce... – Rumunki przyszły! – Tytus rozpromienił się i zerwał z krzesła. – Patrz, braciak, mówię ci, mamy dzisiaj pieruńskiego farta. I rzeczywiście w restauracji zagęściło się nagle od czarnowłosych i czarnobrewych dziewcząt, bo na wódczane pole bitwy nadciągnęła lekka kawaleria – drużyna lekkoatletyczna z zaprzyjaźnionego CSM Baia Mare. Tytus był jak rekin wpuszczony do basenu pełnego pięknych brzanek. Bez żadnych kompleksów przyklepał opadające aż za kark włosy i zanurkował w tłumie dziewcząt, mówił coś do nich, zapraszał, przywołał wielkopańskim gestem kelnera, coś tłumaczył, a przecież

nie znał rumuńskiego! I tu pokazywała się czasem czarująca, czasem irytująca cecha młodszego brata Błażyka: jego nieustająca pasja do płci przeciwnej. Czasem znikąd w ciągu pięciu minut potrafił znaleźć i usidlić piękność, która na Kubie nawet nie zatrzymałaby wzroku. Jak on to robił, pozostanie jego największą tajemnicą. W każdym razie wrócił, zagarniając rękoma gromadkę dziewcząt. – Ober! Ober! – krzyczał wielkopańskim gestem i już zamawiał: butelki musującego wina Rotkäppchen, kawę, ciastka i lody, koniecznie lody. Bo kto nie lubi lodów! I zaraz rozdzielał dziewczyny między szablistów – Kubie przypadła szczupła dziewoja o okrągłej twarzy, w starej, spłowiałej koszulce CSM Baia Mare i rozpiętej bluzie od taniego dresu. Poderwał się, podsunął krzesło, zaprosił. – Czego się napijesz? – zapytał, wiedząc, że nawet gdyby stanął na uszach, nigdy nie będzie choćby w połowie tak przebojowy jak Tytus. – Do you speak English? – Numele meu este Anna – odpowiedziała z czarującym uśmiechem. I z całej konwersacji miał tylko na pocieszenie jej imię. Uśmiechnął się zatem i nalał wina. A wtedy niespodziewanie dziewczyna sięgnęła po kieliszek. Wolała czyściochę, równiacha.

Kuba usiadł więc i niespodziewanie dla samego siebie pocałował ją w rękę. – Aş dori o sticlă de... votca – powiedziała cicho. Kuba rozpromienił się. Coś jednak rozumiał z tego rumuńskiego. Drezno, Inter Hotel, godzina 21.45 Nikt inny, tylko właśnie Tytus zaciągnął ich do pokoju; po prostu wstał i zagarniając swoją Rumunkę, zabrał ze sobą także brata. Kuba kurtuazyjnie podał rękę dziewczynie, która – o dziwo – poszła. Młodszy Błażyk nie był aż tak delikatny, po prostu podniósł swoją niewiastę z krzesła, ale on potrafił zrobić to w sposób doskonały: zarówno zdecydowanie, jak i zarazem tak lekko, że żadna mu się nie opierała. Jazda windą dłużyła się, jakby wyjeżdżali z kopalni, korytarz był ciemny. Jakub zabrał ze sobą flaszkę, Tytus aż dwie. Rozeszli się w przeciwne strony, już przed drzwiami Błażyk objął dziewczynę lewą ręką, prawą szukał klucza. Wsunął go w zamek, przekręcił, niespodziewanie jednak drzwi stawiły opór. Szamotał się z nimi chwilę, aż wreszcie uświadomił sobie, że... są otwarte. Wszedł do pokoju i zobaczył światło lampy. Poczuł słodkawy dym, który na pewno nie pochodził z papierosa. Zobaczył mężczyznę z grubym cygarem w ręku, siedzącego przy stoliku. Intruz mościł się w fotelu jak prawowity właściciel pokoju. Błażyk zdębiał – cofnął się, chcąc sprawdzić numer, ale nieznajomy odezwał się. – Proszę bliziej, monsieur Blażyk. Nie, nie pomylił

się pan. Jakub podszedł do stolika, zmieszany. Dziwny gość wstał, podał mu rękę. Był małego wzrostu, o włosach zaczesanych do góry, z przedziałkiem po lewej stronie, w prążkowym garniturze, w mokasynach, z kieszonki na piersi wystawał mu skrawek kraciastej chustki. Sprawiał wrażenie lowelasa i cwaniaka; z pewnością nie przypominał enerdowca ani Polaka, a gdyby dać mu butelkę wina do ręki i gawroszkę na głowę, wyglądałby jak typowy Francuz, zresztą taki miał akcent. Kuba wyczuwał go dobrze, bo znał francuski, może nie na tyle, aby czytać w oryginale Balzaca, ale wystarczająco, by powiedzieć pannie, że ma coś zrobić po francusku, a natrętnemu sutenerowi na placu Pigalle, aby spadał na krzywy ryj. – Czego pan chce? – Chcę tylko porozmawiać, aby prziedstawić... ofertę. – Pan wybaczy – Jakub wskazał drzwi – jestem z damą, a pan włamał się do mojego pokoju jak zwykły złodziej. – Jeśli chce pan żyć jak człowiek i wyjechać stąd daleko, poświęci mi więcej czasu niż tej biednej dziewczynie. Zapewniam, zie się opłaci. Proszę, niech pan siądzie. – A pan niech lepiej wstanie. Chcecie mi grozić? Rozmawiałem z Korzycem i powtarzam: nie będę... – Nie przychodzę ze Stasi ani z KGB, jeśli o to

chodzi. Widziałem pana walkę i jestem pod wrażeniem. Chcę panu zaproponować dobrze płatną pracę. Pan świetnie fechtuje, a ja znam ludzi, którzy mają nietypowe hobby. Lubią oglądać prawdziwe walki, walki mężczyzn. Walki prawdziwych wojowników, a mają – rozłożył ręce, prezentując harmonię nieistniejących banknotów – baaardzo duże pieniądze. Oczywiście nie tutaj, ale w Europie, we Francji. – Chce pan zatrudnić mnie w jakimś klubie? – Chcę, żeby pan walczył dla mnie. Walczył naprawdę. Błażyk uśmiechnął się. Oto miał przed sobą świra, nagabywacza, no, diabli wiedzą kogo. – Co znaczy naprawdę? – Prawdziwą bronią. – Zatem to, co trzymałem w ręku na spartakiadzie, to było...? Szpadel? Pogrzebacz? – Prawdziwe znaczy historyczne. Prawdziwe jak zabawa dla dorosłych mężczyzn za godziwe pieniądze. – Pan wybaczy, ale nachodzi mnie po nocy, a mnie nie interesują jakieś pokazy. – Zatem woli pan całe życie przegrywać? Oglądać tryumfujących sowieckich towarzyszy? W moich walkach sędziuje Fortuna, tam nie ma miejsca dla takich śmierdzących Obliescu. Chce pan zostać jej wybrańcem?

A przy okazji wolnym i bogatym człowiekiem? – To trudna decyzja, pan wybaczy, nie czas, nie miejsce, żeby o tym rozmawiać. – Rozumiem, ale gdyby zmienił pan zdanie i walczył w Tjoście, proszę zadzwonić, tu ma pan wizytówkę. – Położył na stoliku skrawek papieru. – Płacę pięć tysięcy dolarów za pierwszą próbną walkę po mojej stronie. Załatwiam też formalności związane z wyjazdem. Pan jest z Warszawy? – Z Piastowa. – A, to proszę. – Zabrał wizytówkę i wyciągnął zupełnie inną, położył na stoliku. – To numer do mojego człowieka w stolicy. – Pan jest Polakiem? – Francuzem. Proszę mówić do mnie Max. – Świetnie pan mówi... – I jeszcze uważniej słucham. – Mężczyzna wstał. Sięgał Kubie do ramienia. – Dziękuję, że poświęcił mi pan czas. Dobrej zabawy. – Za co tyle pieniędzy? – wyrwało się Błażykowi. – Przypominam: za prawdziwą walkę – powiedział Max. – Pojedynek bez masek i kurtek. Do krwi, może nawet na śmierć, choć oczywiście zwykle do tego nie dochodzi. Życie za życie. Do widzenia. Wyszedł przez drzwi szybko, cicho i delikatnie, jakby naprawdę nie chciał naruszać prywatności Polaka. Na stoliku została jego wizytówka, zapach cygara i...

niepokój. Kuba obejrzał się za dziewczyną, ale już jej nie było. Odeszła w trakcie albo na początku rozmowy. Skoczył do drzwi, wyjrzał, ale korytarz był pusty. Był sam. Mógł tylko wrócić do knajpy albo otworzyć butelkę i walnąć sobie pożegnalną setkę, a potem pójść spać. Wybrał to drugie.

Rozdział II Komplikacje Szaleństwa rotmistrza Przeździeckiego · Powrót na tarczy · Nie ma jak w domu · Literackie picie Pod Lipą · Zemsta Korzyca · Nie ma jak w knajpie · Telefon · Zadziwiający pan Tarło · Trening czyni mistrza · Bilet do Paryża Lwów, środa, 11 maja 1938, godzina 12.40 Nad Wysokim Zamkiem zalegały niskie, błękitne chmury. Nawałnica zasnuwała niebo, wiatr zrywał tumany pyłu spod pomnika Kornela Ujejskiego, pędził je w stronę placu Mariackiego, wzdłuż masywnych lwowskich kamienic.

W gabinecie Mikołaja Przeździeckiego, właściciela i szefa szkoły szermierki, gromy zmieniały się w ciche pomruki przenikające przez grube mury i podwójne okna. Pokój był wielki i zagracony. Na środku secesyjne biurko, przybory do pisania, księgi, zdjęcie żony w kapeluszu i trójki dzieci. Stos pożółkłych listów, jakieś papiery, rachunki. Na ścianie, między dwoma oszklonymi szafami, wisiała stara austriacka szabla, na miękkiej poduszce złoty krzyż Virtuti Militari, obok czarno-białe zdjęcia: Przeździecki w mundurze austriackich huzarów, Przeździecki na koniu w majątku Augusta Krasickiego w Lesku, w szarym, legionowym mundurze, z Piłsudskim. Poniżej stał kosz ze sportowymi szablami i floretami, wisiał brązowy medal z igrzysk w Amsterdamie sprzed dziesięciu lat. Przeździecki. Wszędzie Przeździecki. Mikołaj. Samuel szedł do niego z lekkim uśmiechem, stanął przed biurkiem, wyciągnął rękę. Ale brat nie odwzajemnił powitania. Siedział w głębokim fotelu, wolno wydobywał papierosa. Samuel sięgnął po zapalniczkę, ale nawet wtedy Mikołaj przypalił własną. Zaciągnął się.

– Przyjechałem oddać dług, bracie. Całe siedem tysięcy. Dziękuję za wsparcie biednego szwoleżera, na szczęście odbiłem od dna. – I ja cię witam – rzekł Mikołaj nieprzyjemnym, zgrzytliwym głosem – żeby powiedzieć, że po ostatnich szaleństwach nie ma dla ciebie miejsca w mojej szkole. Samuel uśmiechnął się zimno, sięgnął po własną papierośnicę, otworzył i... zamarł. Była pusta. Mikołaj potrząsnął w powietrzu złożoną gazetą. „Kurier Warszawski”. Egzemplarz z poniedziałku... Rzucił ją z furią na biurko. Wydobył następną płachtę, tytuły krzyczały, biły w oczy. – Co to ma znaczyć?! – zapytał, uderzając ręką w czarny nagłówek: ZNÓW POJEDYNEK NA UJEŻDŻALNI ŚMIERCI. – A to widziałeś? – Wskazał TRZECIĄ OFIARĘ ROTMISTRZA PRZEŹDZIECKIEGO. – Czy ty oszalałeś? Rozumiem, sprawa honorowa, ale po raz kolejny wyzywasz na szable tego samego człowieka. Kasprzyckiego! Mówią, że go prześladujesz. Dziennikarze dzwonią do mnie od dwóch dni, pytają, czy ja ćwiczę ludzi, żeby... zabijać. Że w pojedynkach z tobą zginęli dwaj oficerowie! Że odbierasz jakieś dziwne telefony... – Widzisz, bracie – rzekł Samuel. – Nie jestem i nie będę grzecznym chłopcem, który macha floretem. Pojedynek to pocałunek śmierci między oczy. A ja miłuję ją tak jak naszą własną matkę.

Samuel uśmiechał się, jego wzrok błądził po portrecie Teofili Przeździeckiej na siwym koniu i fotografii ich ojca, wąsatego mężczyzny z szablą i bokobrodami, jakich nie powstydziłby się cesarz Franz Joseph Pierwszy. – Najpierw podporucznik Franciszek Skrzyński z Trzeciego Pułku. Potem Janusz Bystroń, kapitan piechoty. Wykrwawił się na śmierć po pojedynku z tobą. A teraz ten porucznik Kasprzycki, pod błahym pretekstem, trzy razy na ostre! Poszło o żonę? O jakąś dziwkę? Pół roku twierdzy nie nauczyło cię rozumu? – Wcale nie chodziło o namiętności, bracie. – Podobno wziąłeś za to pieniądze. Samuel uśmiechnął się zimno. – Wiesz, bracie, mam potrzeby. Życie w Warszawie kosztuje. To nie te czasy, kiedy byłem biednym podchorążym w Grudziądzu. Kawiarnie, kabarety. Adria, Ziemiańska, Cyrulik... Tam trzeba bywać i się pokazywać. A skoro ojciec zostawił kamienicę i szkołę właśnie tobie, nie dziw się, że mam problemy z kredytem. – Wziąłeś je czy nie? Samuel usiadł w fotelu, uśmiechając się bezczelnie, złożył dwa palce i przyłożył do ust. – A może dasz mi w końcu tego papierosa?! Mikołaj sięgnął do papierośnicy, wyrwał egipskiego

przedniego, rzucił. Samuel chwycił go w locie, przypalił. – Nic ci nie powiem, bracie. – Jak się z tego wyplączesz?! – To proste – prychnął Samuel – zagrasz w brydża z kim trzeba, czyli użyjesz protekcji, żeby wszystko zostało po staremu. Zrobisz to, bo inaczej... Przeździecki w więzieniu? Wyobrażasz to sobie? – Przykro mi, ale nic dla ciebie nie zrobię. Zgnijesz w twierdzy. Twoją sprawą ma się zająć oficerski sąd honorowy. Nie będzie pobłażliwy. Wiem z góry, jak to się odbędzie. Zostaniesz uznany za osobę niehonorową, usunięty z wojska i, żeby tylko, zdegradowany. A wtedy czeka na ciebie sąd. – O tak, wsadzą mnie do celi z jakimś Banderą, Łebedem i Kłymyszynem. A może od razu wyślą do Berezy – roześmiał się Samuel. – Nie, bracie, nic takiego nie będzie, choć pewnie nasz zacny pułkownik Albrecht załatwi mi przeniesienie. Mikołaj wstał, pochylił się nad biurkiem. – Boże mój. Tyle cię uczyłem, a ty... Dlaczego ich zabiłeś?! Nie wystarczyło pociąć, poharatać? – To nie byli ludzie, za jakich ich masz. – Bredzisz. Jacy ludzie? Za jakich ich mam mieć? Proszę jaśniej. – Chciałbym powiedzieć ci prawdę, ale nie mogę. – Dlaczego chcesz zabić Kasprzyckiego? Za co zabiłeś tamtych?! Wzrok Samuela płonął jak od gorączki. – Dlaczego zabiłem? Szamszir mi kazał! I nagle uderzył w biurko obiema zdrowymi, silnymi

rękoma zaciśniętymi w pięści. – Jesteś szalony – prawie jęknął Mikołaj. – Nie chcę cię widzieć. Nie uczyłem cię szabli, żebyś został mordercą! Precz! Warszawa, piątek, 25 maja 1984, godzina 11.10 Ze spartakiady wracali z kacem moralnego niepokoju. Nikt nic nie mówił, nikt się nie śmiał, kiedy rozklekotany, hałaśliwy AN-24 lądował na Okęciu. Krótka podróż autobusem do hali odlotów i przylotów, jeszcze krótsza odprawa, pożegnanie z zespołem, Korzyc odczytujący listę obecności i w towarzystwie dwóch celników odbierający wszystkim paszporty, z takim namaszczeniem jak ksiądz zbierający datki na tacę. – Ja jadę z Błaszczykiewiczem – poinformował Tytus. – Pozbyć się towaru. – Rozumiem. Na razie. – Wieczorem Pod Lipą. Jak zawsze. – Jak zawsze. Tytus był w długim ortalionowym płaszczu, tak wypchanym, że Kuba stuknął go w brzuch. Coś zagrzechotało. – VHS-y – wymamrotał brat. – Pornole dla ruskich. Niezłe przebicie, braciak. – Dobrze, że Korzyc nie zajrzał. Jeszcze przypisałby ci działalność wywrotową: reakcjonistyczne godzenie

w zdolność operacyjną braterskich jednostek bojowych ZSRR. – Tak na poważnie – Tytus szukał czegoś po kieszeniach – Kuklińskiego skazali. Dostał czapę. Ale pst! – przyłożył palec do ust – i ani mru-mru. – Doigrał się. – I to by było na tyle. Pożegnali się uściskiem, Kuba ruszył na drugą stronę hali Okęcia, z dachem jak odwrócona piła drwala. Dalej była pętla, warszawski ścisk, gwar, ludzie objuczeni walizami, szturmujący drzwi. I zaraz, natychmiast awantura w czerwonym ikarusie numer 175. Łoskot drzwi, krzyk: „Panie, inwalidę pan przyciął!”, szamotanina, „Posuń się pan, do cholery”. Złe, zmęczone ludzkie twarze, a za oknami zielone, ale jednak szare miasto zalane potokami deszczu. Było duszno, więc Kuba odsunął szybę. Gruba baba z popalonymi trwałą włosami złapała je zaraz i zatrzasnęła z rozmachem: „Jak panu gorąco, idź pan na deszcz!”. Przy wojskowym porcie lotniczym wsiadło czterech doliniarzy – rozpoznał ich od razu, bo i jak nie zwrócić uwagi na czterech mężczyzn w dżinsowych kurtkach,

każdy z pustą siatką w ręku. Jeden, bykowaty, nalany, o zmęczonej gębie, zlustrował Kubę i jego szermierczy worek; najwyraźniej jednak Błażyk nie wyglądał na międzynarodowego turystę i za mocno trzymał bagaż, bo złodziej przepychał się dalej. Niewiele zrobili utargu, wysiedli przy Rakowcu, jakby w trzecim roku rządów Jaruzela nie było już co kraść. Dopóki trasa wiodła Żwirki i Wigury do placu Zawiszy – terenami zielonymi, skrajem Pól Mokotowskich, potem wąskim gardłem Raszyńskiej, obok Filtrów – nie widać było beznadziei. Ale kiedy Kuba przesiadł się na placu Zawiszy do pociągu, a potem wysiadł w Piastowie na dworcu i ruszył do siebie, zobaczył cały socjalistyczny spleen. Minął sklep, gdzie wokół drzwi kłębił się tłum – rzucono podroby i wędliny. Z drugiego ludzie wychodzili obwieszeni wieńcami papieru toaletowego na sznurkach. W trzecim – pustym jak pole po jesiennej orce – kolejka czekała nie wiadomo po co. Dopóki ktoś nie dał znać, że w pierwszym rzucili coś ekstra. I wreszcie wyminął bloki przy Piasta i Sobieskiego, skręcił ku Duchnicom, przeszedł kładką nad kanałkiem –

był u siebie. Znalazł się w uliczce pełnej parterowych domów i domków – niskich, wąskich, o skośnych, jednospadowych dachach, czasem drewnianych – z szerokimi gankami. Postawione były na małych działkach, w ogrodach, gdzie świeciły pobielone pnie jabłoni i grusz, sterczały szopy i siatki gołębników. Na półkach w szopach stały gąsiory wina i weki, jesienią skrzynie z jabłkami, a omszałe studnie ciągle były w użyciu. Dzikie wino wspinało się po ścianach i drewnianych płotach, żółte słońce nagrzewało kryte papą dachy, po których przemykały szare koty. Dom Błażyka był z cegły, z gankiem na środku, z kilkoma jabłonkami i warzywnikiem z tyłu. Ogrodzony od frontu zardzewiałą siatką. Kuba pchnął rozklekotaną furtkę, przeszedł ścieżką wyłożoną kilkoma płytami, otworzył drzwi i poczuł falę gorąca. Matka, szczupła

i niewysoka, z ciemnobrązowymi włosami, stała przy kuchni, poprawiała garnek na czterofajerkowej płycie. – O! – powiedziała, unosząc głowę. – Wróciłeś na sam obiad. – Z medalem?! – rozległ się ochrypły głos. Brenek siedział tam, gdzie zawsze, na krześle wciśniętym między stół okryty ceratą a starą lodówkę Mińsk, która szumiała, jakby z tyłu zamocowany był silnik od ruskiego czołgu. Miał siwą głowę, siwy wąs nad gładkim, jeszcze prawie młodzieńczym czołem. Przychodził do matki chyba od piętnastu lat. Od czasu, kiedy w siedemdziesiątym szóstym Kuba z Tytusem bawili się w konspirację i próbowali rozbroić go w tramwaju. No, skończyło się na pogawędce, a dzielny obywatel milicjant po prostu odstawił ich do domu. I tak już został. W sumie miał złote serce. Kuba i Tytus przeszli z nim wszystkie fazy konfliktów, jakie dzieci, a potem dorastające chłopaki mogą mieć z ojczymem – od płaczu, nienawiści i zamykania się w szopie aż po pełną

zrozumienia akceptację. Teraz Jakub był nawet zadowolony, że matka nie jest sama. Tytus jednak nie bardzo lubił jej przyjaciela. – Medale wzięli ruscy. Jak zawsze. – Nie było w telewizji – poskarżył się Brenek. – Sprawdzałem nawet na dwójce. – Nie było co oglądać. Wzięliśmy srebro drużynowe. Ja sam nic. A prawie wygrałem. – Zjedz obiad. – Matka wyciągała z szafki talerze, rozstawiała równiutko, pod rząd, brzęknęły sztućce. Najpierw był rosół z makaronem, gorący, aż trzeba było czekać, aby wystygł. Potem schabowy z kartoflami posypanymi grubą warstwą koperku, który Kuba pracowicie usunął widelcem. Z prawdziwą mizerią zalaną kwaśną wiejską śmietaną. – Jedzcie – powiedziała matka – rzucili schab do mięsnego, pół dnia go wystałam. Całe nasze kartki poszły. Dobrze go rozbiłam, ale mogą być żyłki. – Poczekaj – rzekł Kuba – niedługo pewnie coś rzucą do kantyny na Legii. Sama nie jadła, spoglądała to na Breneka, to na syna, zapaliła sporta w fifce grubej jak cygaro. – Tytus gdzie? – U panny. – Panny? Z tych jego panien tylko sam wstyd. U której?

– U... Marioli. – Powinieneś lepiej go pilnować. – A co ja jestem? Zomowiec jakiś? – Daj spokój – mruknął Brenek; męczył się z kotletem. – Młody chłopak jest, musi... wyszumieć się. – Nie mów, że ty też byłeś taki. – Tytus chce się żenić – rzekł Kuba, tnąc nożem kotleta. – Tak mówił. Matka otwarła szeroko oczy, wyprostowała się na krześle. – Żenić? Teraz? Nic nie wspominał. – Nie chce się wierzyć, co, mamo? Nic to. – Odsunął talerz. – Dziękuję. Nie ma jak domowe żarcie. – E, tak słabo was te Niemce karmiły? – Więcej piliśmy. Zamierzyła się na niego żartobliwie ręką, kiedy wstawał. Uchylił się, podniósł worek. – Nic, ja pójdę. Muszę... do kolegów. – Poczekaj, będzie jeszcze ciasto. – Naprawdę, nie gniewaj się. Otworzył drzwi do swojego pokoju, ostrożnie złożył szermierczy worek obok wysokiego żelaznego łóżka. Rozejrzał się po ciemnym pomieszczeniu, uchylił okno, przekręcając ciężką klamkę. Na zewnątrz był sad, a przy oknie, za firanką, stał gramofon, dwie kolumny,

dwukasetowiec Sanyo, na który niejeden raz podrywał panny. Nie miał sił, aby napawać się muzyką Dżemu, KSU czy Perfectu. Ostrożnie wypakował z worka aparaty zawinięte w ręczniki, poupychał je pod łóżkiem. I kiedy wciskał tam rękę, starając się ułożyć towar równo, poczuł żelazny kabłąk. Najpierw nie wiedział, co to jest. Dotykał jakiejś wygiętej części, zaciskał na niej rękę, dopiero kiedy wyciągnął, zorientował się, że to przedwojenna szabla, w żelaznej, zardzewiałej pochwie. Kiedyś bawili się nią z Tytusem. Szarpnął za rękojeść, wyciągnął ostrze z pochwy. Miało tylko kawałek brzeszczotu. Potem urywał się – złamany. Pamiętał, jak matka mówiła, że dziadek wrócił z partyzantki i złamał szablę, kiedy dowiedział się, że zamiast generała Andersa na białym koniu do Polski przyjechał łże-Polak Rokossowski. Fajna legenda, nie? Odłożył szablę na miejsce. Wyciągnął z szafy skórzaną kurtkę i ruszył do drzwi. Matka siedziała przy stole, stawiała pasjansa. Nic nie mówiła, kopciła tak, jakby zatkał się komin. Kiedy wychodził z domu i szedł koło studni, usłyszał nagle: „Pst! Pst!”. Rozejrzał się. To Brenek kiwał nań z kąta podwórza. Podszedł tam. – Napijesz się piwa? Dobre mam, Pułaskiego, do GSu rzucili. – Można. – Kuba pokiwał głową. – Pewnie. – Tylko cicho – tamten położył palec na ustach – żeby

Helenka... – Krótko cię trzyma. – Obiecałem nie pić. A ona nie palić. – To jesteście kwita. Zagrzechotał łańcuch, kiedy Brenek wyciągał ze studni wiadro, z niego pękate buteleczki „granaty” z etykietą Pułaskiego. Walnęli sobie po małym, butelki schowali w szopie. – Kuba – mruknął Brenek. – Słyszałem, że Tytus coś kombinuje z Solidarnością. Ty zważaj na niego, nie róbcie, proszę, niczego głupiego. Zawsze, cholera, tak jest, że ci na górze, czerwoni czy biali, dostaną medale. A wy, młodzi, będziecie nadstawiać karku. Przecież – poskarżył się – jak miałem iść do powstania, ojciec mnie sprał i zamknął w komórce. Uratował. Bo brat, co miał dwadzieścia cztery lata, odepchnął starego i poszedł. Na Wolę. Nie wiem nawet, gdzie jego grób. – Pamiętam – rzekł Kuba. – Dziękuję. Muszę iść. – Pozdrów Bola. – No pewnie. Cześć. Piastów, piątek, 25 maja 1984, godzina 18.20 Knajpa, a właściwie bar Pod Lipą zawierał w sobie cały klimat, bogactwo treści i różne odcienie szarości podmiejskiej, podwarszawskiej rzeczywistości. Mieścił się w narożnej, parterowej kamienicy, miał mały ogródek z boku, ze spłowiałymi parasolami z napisem

„Pepsi-Cola”. Wewnątrz królowała ogromna lada, lodówka z przechodnimi zakąskami, nieśmiertelna waga z długą, czerwoną, pionową wskazówką i kasa – solidna i kanciasta jak mauzoleum Lenina. Stoliki okryte były ceratą i ozdobione plastikowymi kwiatkami. Za bufetem na ścianie tłoczyły się napisy mające odstraszyć galantów z miasta: „Samoobsługa”, „Używalność noży tylko przy bufecie” oraz „Każdy konsument dostaje 1-ną porcję masła, 2 kostki cukru”. W knajpie, o dziwo, nie było wielu ludzi. Przy jednym ze stolików bawili się goście w swetrach i marynarkach bez krawatów, rozjaśniając szarość polskiego dnia czystą wyborową. Nie wyglądali, szczerze mówiąc, na typowych bywalców baru – spięci jak na zebraniu aktywu, jeden gruby, z włosami zaczesanymi na pożyczkę perorował coś głośno, od czasu do czasu waląc pięścią o stół. A za nim, pod oknem, siedział tylko stary Bolo, nieodłączny i bezustanny bywalec knajpy, obok niego zaś... Tytus, który przyszedł wcześniej niż zwykle. – Pani Teresiu – zwrócił się Kuba do królowej lady, zażywnej, w czepku, ale o złotym sercu – piwko, słyszałem, dobre przywieźli. – Jest Pełne, Kubusiu. To ile? – Skrzyneczkę, poproszę uprzejmie. I trylogię. Na apetyt, pani kierowniczko. – Pod zakąskę – Teresia spuściła wzrok i podała

talerzyk z nieśmiertelnymi nóżkami w galarecie – inaczej nie mogę, Zakrzewski patrzy. Ormowiec – szepnęła porozumiewawczo. Szybko podał jej dwa niebieskie koperniki i dotaszczył do stolika skrzynkę butelek. Przybił piątkę z Bolem, potem z Tytusem, schował kratę pod stolik. Teresia była tak miła, że sama przyniosła im do stolika wódkę i zakąski. Trylogia znaczyła zaś w knajpianym żargonie: trzy literatki czystej. – No i co tam w świecie słychać, olimpijczycy?! – wycharczał Bolo. – Wyjechaliście na Enerdów? Ładne dziwki? – Same Niemry – mruknął Tytus. – Więc wróciliśmy pić ze swoimi. – Słyszałem, że na olimpiadę nie jedziemy do Ameryki. Bo, kurwa, Czernienko nie dał. Żeby mu grób chujami porósł! – Nie jedziemy. Nie dali komuniści. – No kurważ moja dana, to co wy będziecie robić? – Ja już nic – wyznał szczerze Tytus. – Kończę z Legią. Odsłużyłem wojo i kwita, dwadzieścia dwa lata,

chyba już nie poślą mnie w kamasze. – Mówiłeś matce? – A co, ty już u niej byłeś? – Byłem. Ciągle tam mieszkam. – A ten absztyfikant ciągle przy niej? – Był. – Nie może odpuścić. – Daj spokój – mruknął Bolo. – Mógł was wtedy... jak Przemyka. A przecież – zamrugał oczami – odprowadził do domu. – To co będziesz robił? – zapytał Kuba Tytusa. – Zacząłeś coś nawijać na spartakiadzie, ale nie skończyłeś. – Wezmę się za prywatny interes. Ty, braciak, wiesz, ile pożytku daje buda z zapiekankami? W miesiąc kupujesz samochód. – Co ty, jakieś barachło chcesz sprzedawać? – Zobaczysz, jak popajacuję. – Tytus przygładził włosy z tyłu głowy, a nastroszył z przodu. – Cała Warszawa będzie o mnie śpiewać! – Pajacował najlepiej wasz ojciec. Jak wracał ze Zdrojowej do domu, to

dwiema taksówkami. W pierwszej jechała czapka, w drugiej on sam. Jak... jak... ułan przedwojenny. Jak milicjantom czapki z głów zestrzelił w knajpie, gdzie oficerowie pili. – I za to niekiepsko zakończył. W Czechosłowacji w sześćdziesiątym ósmym wziął wóz po pijaku i skończyli na drzewie. – Wierny ideałom socjalistycznej ojczyzny – wydeklamował Tytus – na straży zdobyczy Polski Ludowej i nauk Karola, Marksa i Engelsa. – Jak matka posłała go do sklepu po mleko dla ciebie, to wrócił za dwa tygodnie. I lafiryndę sprowadził do domu. – Ale hunor miał – upierał się Bolo. – No, wódka się grzeje. Szybko uporali się z trzema literatkami, nie tykając zakąsek. Po kolei brali butelki „granaty” z mętną zawartością – zanim je otworzyli, najpierw odwracali do góry dnem, szukając utopionych myszy i innych paskudztw, które mogłyby skutecznie zmniejszyć przyjemność z delektowania się złotym trunkiem. Strzeliły kapsle, Bolo od razu wlał całą zawartość w przepaścistą gardziel, pochłonął, ruszając śmiesznie grdyką. – To kiedy się oświadczasz? – zapytał Kuba Tytusa. – Patrzcie, kto przyjechał – uciął brat, wskazując

okno. Obrócili głowy. Za oknem była pusta ulica, a za nią ciąg domów w ogrodach. Najbliższy – kanciasty jak słup i piętrowy, nakryty kopertowym dachem, obrośnięty był dzikim winem. Pod zieloną bramę zajechał biały polonez z podłużnymi, pojedynczymi światłami. Wysiadła z niego szczupła dziewczyna w niebieskiej bluzce i spódnicy odsłaniającej dokładnie tyle, ile trzeba. Jasne włosy miała długie – nietknięte trwałą ani tapirem – rozpuszczone, opadające luźno, kręcone na ramionach. – Przyjechali badylarze – mruknął Bolo. – Gdzie takie bimbały rosną? W szklarniach? Dobrze się im powodzi. – Podobno – ściszył głos Tytus – wcale nie tak dobrze. Stary Rudziński przekombinował, nie sprzedał kwiatów. Dobrali się zresztą do niego, domiar czy cóś, że nawet partia nie pomogła. Co tak patrzysz, braciak? Na Annę? Rzeczywiście Jakub wpatrywał się w dziewczynę, która wyciągała z samochodu torbę, coś mówiła do kierowcy, pomachała mu ręką i podeszła do furtki. – Na taką musisz mieć – mówił Tytus – z paręnaście tauzenów na wieczór. Ale ładna sztuka. – Ładna i harda – uzupełnił Bolo. – A skrzynka już pusta – poskarżył się. Kuba podniósł się ociężale i skierował do baru. Gdy wyjął portfel, aby zapłacić za kolejną skrzynkę piwa, przypadkiem wpadła mu w oko biała wizytówka, którą dostał w Niemczech od nieznajomego. MAX SAUVAL Z dopisanym odręcznie długim numerem telefonu

i słowami: „pour remercier”. Błażyk schował ją głęboko, aby nie dręczyła duszy. Warszawa, klub Legia środa, 30 maja 1984, godzina 18.18 Od pamiętnego 17 maja i oświadczenia PKOLu wszystkie sekcje warszawskiej Legii żyły żalem, wściekłością i zawiedzioną nadzieją na igrzyska w Los Angeles. Cztery lata trudu, wysiłku, oczekiwań na medale i... Koniec, generał w czarnych brylach po wojnie wypowiedzianej narodowi wypowiedział ją polskim sportowcom. Gniew budziło i to, że nagle okazało się, że Rumuni pojadą. To jak to?! Słońce Karpat – Ceauşescu – mógł się postawić, a Jaruzel...? Szkoda gadać... Po klubie krążyły wieści tak absurdalne jak puste półki i kartki na buty w czterdzieści lat po wojnie. Powiadano, że Sowieci zbojkotowali olimpiadę, bo Reagan zakazał wpuszczać do Stanów starego szpiega KGB – Olega Jemiszkina, attaché olimpijskiego. Że w Los Angeles sprzedawano koszulki z nadrukiem „Zabij ruska”, że cała reprezentacja Sowietów miała być na dopingu. – Na posiedzeniu komitetu zaprotestował Peciak – mówił Błaszczykiewicz – poparła go tylko Szewińska, cała reszta była za Sowietami. – Tośmy powąchali raju – mówił Dołek.

I zaraz gruchnęła wieść, że zamiast igrzysk w Stanach będą, a jakże, swojskie, socjalistyczne: Drużba 84, w Rosji i całym Układzie Warszawskim. W Korei Północnej odbywać się miał tenis, na Kubie boks i siatkówka mężczyzn, w Warszawie judo i pięciobój, a w Poznaniu hokej na trawie. Turniej szermierczy miał zostać rozegrany na Węgrzech i właśnie w związku z tym na Błażyka zwaliła się kolejna katastrofa. Zaraz po środowym treningu Piątkowski poprosił Kubę o chwilę rozmowy. Spojrzał mu w oczy, potem spuścił wzrok. – Jesteś najlepszy w grupie – powiedział bez ogródek, jak zwykle. – Ale mamy, właściwie to ja mam problem. – Coś zrobiłem? – zdziwił się Kuba. – Powiedziałem: to ja mam problem, nie ty. Nie chcą cię puścić na Węgry. – Problem nazywa się Wiesław Korzyc. – Byłem u Sandomierskiego – Piątkowski błądził wzrokiem – i chciałbym ci tylko powiedzieć, że nie masz się co przejmować. Jesteś jednym z lepszych i na dobrą sprawę powinieneś pojechać. Tylko... Kuba zrobił ruch, jakby chciał rzucić sportową szablę pod nogi trenera. – Tylko że nie pojadę.

– Sandomierski też był zdziwiony, ale Korzyc nagadał mu, że nie lubisz Rosjan. Rok temu strzeliłeś w gębę tego... – Mołojowa. – Właśnie. A w Budapeszcie będzie cała reprezentacja Sowietów. Sandomierski stwierdził, że lepiej poczekać, dać ci jeszcze nabrać sił i potrenować. – Aż tak się mnie boją?! – Dobrze wiesz, że tak naprawdę chodzi o twoje stosunki z Korzycem. – Mam donosić? – Żeby było jasne – Piątkowski wyciągnął rękę – szanuję i cenię to, że nie chciałeś gadać z tą... kanalią. Ale jestem tylko trenerem, a jego znowu zrobią kierownikiem zespołu. – W takim razie idę do kąta. – Błażyk nie uścisnął ręki trenera, tylko odwrócił się i chciał odejść, ale tamten złapał go za ramię. – Do diabła, człowieku, przestań się dąsać jak chłopczyk! To moja wina, nie mam pretensji. – A ja mam. Jak mam się przykładać? Po co mam trenować, skoro na mistrzostwa wysyłają z rozdzielnika? – Poczekaj, jest inna propozycja. Gdybyś chciał w tym czasie potrenować, możesz jechać. Sandomierski załatwi ci wizę na całą Europę. – O! – Błażyk nie krył zdziwienia. – A co na to Korzyc?

– Mało ze skóry nie wyskoczył. – Nie boi się, że zostanę na Zachodzie? Piątkowski obszedł Błażyka dokoła, stanął twarzą w twarz. – Poręczyłem za ciebie, więc proszę, nie rób żadnych głupstw. – I dodał cicho: – Gdzie chciałbyś zostać? Przecież tu jest twoje miejsce. – Tak jest, dziękuję. Piastów, wieczór tego samego dnia I wylądował Pod Lipą na literackim wieczorku, w nastroju znacznie gorszym niż stan polskiej gospodarki. Tym razem było gwarno, tłoczno i pełno dymu. Znów kołysał się z Bolem i Frankiem gołębiarzem nad szklankami herbaty, przy półlitrówce z dumnym Krakusem na karym arabie. Butelka była prawie pusta, a Błażyk solennie obiecywał sobie, że nie wróci dziś pijany do domu. I po raz kolejny składał obietnice bez pokrycia. – Żółtek do domu wczoraj poleciał – gadał monotonnie Bolo. – Ten cały Kim Ir Sen, taka jego mać. – Nie poleciał, pojechał – wtrącił Franek, ćmiąc ukrytego w dłoni papierosa. – Pociągiem z Centralnego. Całą Warszawę zatrzymali. – A ty co, lecisz na tę ruską olimpiadę? – Nie puszczą – pokręcił głową Kuba. – Nawet do bratnich stron. – To co będziesz robił?

– Nie wiem, może pojadę na Zachód. – He, he, przyda się parę dolców. Co będziesz robił? – A wiecie – sięgnął do portfela i wydobył wizytówkę Maxa Sauvala – jeden gość ma dla mnie robotę. – Na budowie? – Nie, spoko, chce, żebym dla niego walczył. – I co? Zgodziłeś się? – Właśnie nie wiem. – Ty chyba z byka spadłeś – prychnął Bolo. – Kurwa, pomachasz znowu tymi szabelkami i zielone wpadną ci do ręki. Dużo płaci? – Pięć patoli. – Chryste! – Franek zakrztusił się herbatą. – Kupa szmalu. To co ty tu jeszcze robisz? Pakuj czemadany i wiuuu! ostatni gasi światło. – Pstryknął w powietrzu palcami. – To nie jest takie proste. On chce, żebym walczył naprawdę. – Naprawdę? Jak to? – Normalną szablą, nie sportową. Ostrą, jak kiedyś w pojedynku, ostrze na ostrze. – Kurwa, jak? Jak jacyś ułani? – No tak. Można zostać rannym. Albo w ogóle nie przeżyć. – Ale kasa jest! – Gdzie te walki? – zapytał Franek. – Chyba nie na

Legii? – Na Zachodzie. Nie wiem gdzie. Mam tu tylko telefon. Bolo ujął w krótkie, grube paluchy wizytówkę. Popatrzył, powachlował się nią, wreszcie położył na okrytym ceratą blacie. – Ja tam nie wiem, ale to śmierdzi. Masz się dać zabić za jakiegoś zachodniego gogusia – powiedział wreszcie. – Ale kasa, Bolo – rozmarzył się Franek. – Kasa! Kuba ścisnął wizytówkę w ręku. – Ja bym zadzwonił – podszczuwał Franek. – Dla draki! – Przestań. – Zadzwoni. – Franek wyciągnął rękę do Bola. – Stawiam flaszkę. Kuba ma jaja. – Nie rób tego. – Podali sobie ręce, Franek sam przeciął. Zakład stanął. – No i co? – Leć po wyborową. – Kuba wstał. – Zaraz wrócę. Znalezienie telefonu nie było prostą sprawą. Pod Lipą nie mieli. Musiał wyjść na ulicę i poszukać budki. Doszedł aż do Warszawskiej, potem wzdłuż torów, w stronę dworca. Wreszcie przyśpieszył kroku, zobaczył znajomy zarys

przeszklonej budy. Otworzył skrzypiące, ciężkie drzwi i ręka opadła mu bezwładnie. Automat był skatowany, słuchawka wyrwana, aluminiowy przewód przerwany, sterczały z niego tylko postrzępione kable. Wściekły puścił się dalej, telefon znalazł dopiero pod dworcem. Cud, ale nie było kolejki, w środku siedziała gruba babina w chustce. Trajkotała do słuchawki jak nakręcona. Gdyby był trzeźwy, pewnie by czekał. Ale po pięciu, dziesięciu minutach zaczął walić w drzwi tak skutecznie, że magiera obróciła do niego złe oczy. Wreszcie wypluła do słuchawki długie pożegnanie. Na złość wolno zbierała torbę, dwa toboły, wyłaziła z budki, wybierając się jak sójka za morze. – Chamskie wychowanie! Kuba wpadł do środka. Podniósł słuchawkę; sygnału nie było. Kilkakrotnie odkładał ją i podnosił, wreszcie usłyszał czysty dźwięk. Pogrzebał w kieszeni, znalazł monetę i wrzucił w głąb automatu dwa złote. A potem zaczął wykręcać numer. Za pierwszym razem usłyszał krótki, przerywany sygnał. Spróbował drugi raz. Jest! Długi dźwięk z krótkimi przerwami. Dziwne, ale nie odzywała się żadna centrala. Nikt nie odbierał. Czekał i czekał. Wreszcie coś trzasnęło. Usłyszał głos, ktoś go pytał, wołał... Nic nie rozumiał. – Halo, to ja, Jakub Błażyk. Miałem dzwonić. Kolejny trzask, potem urywany, szybki sygnał. Koniec

połączenia. Cholera jasna! Odwiesił słuchawkę, zaczął szukać po kieszeniach monety. Nie znalazł nic. Do porządku przywołało go mocne pukanie w szybę. Przed budką stała kolejka oczekujących. Gość w wojskowej kurtce, jakiś kolejarz, dwie brzydkie dziewczyny – po prostu wiejskie pasztetówy na słoniowych nogach. Facet w płaszczu, z urzędniczą teczką, w okularach niczym denka od słoika. – Panie młody, godzinę pan będziesz bajer sikorce wstawiał?! Ludzie czekają! – Dość, dość już! – Też chcemy telefonować! Prawie wyszarpnął mu uchwyt drzwi z ręki. Kuba skapitulował, wyszedł na zewnątrz, chciał ustawić się w ogonku, ale przecież nie miał ani feniga w kieszeni. Wkurzony jak zły pies, rzucił wizytówkę na ziemię i ruszył Warszawską w stronę baru Pod Lipą. Po kilku krokach zawrócił i chciał ją podnieść. Za późno! Wiatr porwał kartonik, poniósł go na

jezdnię. Kuba skoczyłby za nim, ale nagle tuż przed jego nosem przejechał ciężarowy star; jeden, potem drugi, trzeci. Błażyk rozglądał się po asfalcie, ale kartki już nie zobaczył. Wszystko to gówno! – powiedział sobie w myślach. I wrócił pić Pod Lipę. Piastów, czwartek, 31 maja 1984, godzina 7.26 Poranek doprawdy mógł być lepszy. Kuba powracał do życia z głową pełną wirujących kręgów, kłuciem w lewym oku, ogólnie z problemami z równowagą, jakby zamiast półkul miał dwa obracające się żarna. Zwykły średni kac przyprawiony okropnym smakiem zwęglonego gumofilca. Ktoś szarpał go, nie dawał spać dalej, pozbyć się ociężałości z ciała, przeczekać, aż ulotni się bez śladu. Matka! Coś się działo. – Kuba, wstawaj! Dzwonią! Pan po ciebie. – Jaaaki pan? – wymamrotał. – Dziś niedziela... – Czwartek jest. Ktoś przyjechał. Samochodem. Z trudem poderwał się z łóżka. Włożył dżinsy,

narzucił koszulę, dopinając guziki, ruszył do sionki. Drzwi były otwarte, stał w nich starszy gość w swetrze i okularach w grubej brązowej oprawie, włosy zaczesane na bardzo lichwiarską pożyczkę. W ręku trzymał kartkę. – Dzieńdoberek szanownemu panu – zaczął od progu. – Jakub Błażyk znaczy? Przyjechałem po pana. – A dokąd to – zapytał nieprzytomnie Kuba – mamy jechać? – A do hoteliku, kierowniczku. Samochodzik już czeka. – Do kogo? – Oblicze Błażyka było jednym wielkim znakiem zapytania. – A to ja tam nie wiem. Kazali przyjechać, zabrać, przywieźć, szanowny pan się nie boi, kursik opłacony. – Chwila moment. Wzuł buty, narzucił kurtkę. Na zewnątrz słońce z trudem przedzierało się przez zamglone niebo. Samochód – biały duży fiat z napisem TAXI – już czekał. Kierowca uniżenie otworzył przed nim tylne drzwi, Błażyk opadł na skórzaną kanapę. Ruszyli z kopyta, aż przyśpieszenie wbiło Kubę w fotel. Szybko przejechali przez Piastów, skręcili w Aleje, potem pognali w stronę Warszawy. W Opaczy taksiarz przyhamował, otrąbił jadącą leniwie furmankę z węglem. Zarośnięty chłopina w fufajce jechał środkiem

drogi, słysząc klakson, skręcił w lewo, dokładnie w tym samym momencie, kiedy chciał go wyprzedzić taksówkarz. Kierowca zatrąbił, skręcił w prawo, wyminął nieprzepisowo furmankę, częstując woźnicę trąbieniem i wyzwiskami. – Puść tu, drogę odstąp! Kmiocisko pcha do Warszawy! Lecieli chyba ze sto dwadzieścia, przemknęli obok ponurego i nigdy niedokończonego Dworca Zachodniego, przelecieli wokół rozrzuconych luźno, ponurych bloków i wreszcie – objeżdżając przez Niemcewicza – dotarli do placu Zawiszy; wjechali do Śródmieścia. Ruch był mały, przed pustymi sklepami już od rana ustawiały się kolejki. Przelecieli obok szarego Dworca Centralnego i niedokończonego wieżowca LOT-u, straszącego szkieletem żelaznej konstrukcji. Na ten największy budynek, obłożony szarymi, kiedyś białymi, dziś brudnymi płytami piaskowca, Błażyk nie chciał nawet patrzeć. Skręcili w Marszałkowską pod Forum, potem w Królewską i wreszcie wylądowali pod Victorią.

Pod hotelem będącym kawałkiem Europy, z lobby odgrodzonym taflami szkła od szarości dnia, w którym przed sklepami ustawiały się po dwie kolejki (zwykła i uprzywilejowana), a kartkowej benzyny w maluchu nie starczało nawet na trzydzieści mil do nieba. – Jesteśmy, kierowniczku – oświadczył taksiarz; pogrzebał koło dźwigni zmiany biegów, podniósł do oczu wymiętą kartkę. – Pokój dwieście osiemnaście. – Coś trzeba? – Kuba pomacał się po kieszeni kurtki. – Wszystko opłacone. Wesołej zabawy, kierowniczku. Wyszedł w parny warszawski poranek, drzwi hotelu rozsunęły się bezszelestnie. Skręcił w lewo, przeszedł obok szklanych boksów linii lotniczych Pan Am i LOTu, minął ogromną recepcję wykładaną panelami bejcowanego na brązowo drewna, luksusowe sklepy i Pewex. Bar, w którym kłębili się cinkciarze, Arabowie oraz dziwki najlepszego sortu. Korytarz na piętrze był wykładany brązową, mozaikową wykładziną, miękkie, przytulne fotele zapraszały do siedzenia. Kuba szedł jak błędny, prawie potrącił okrągłą beżową popielniczkę, przytrzymał ją w ostatniej chwili. Przełknął z wysiłkiem ślinę i stanął przed numerem 218. Zastukał. Z wnętrza dobiegł jakiś zniekształcony głos. jakub nie wiedział, co robić, więc nacisnął klamkę i wszedł.

Pokój był cały w brązach i drewnie. Na kanapie zasiadał mężczyzna w błyszczącym szlafroku, z papierosem w ręce. Miał podłużną twarz, wąsy i włosy zaczesane gładko do tyłu. Kiedy Kuba otwierał drzwi, obok niego rozległ się pisk, coś się zakotłowało. Facet zerwał się, zamachał rękami. – Zaraz, mówiłem: czekaj pan! – I do kobiety obok: – Krycha, ubierz się! Błażyk zamarł w drzwiach, przymknął je. Usłyszał szelest, chichot, poczuł się głupio i źle. – Dobra, właź pan! W pokoju była oczywiście niewiasta. Włożyła białą suknię bez rękawów, miała okrągłą twarz, ciemne włosy rozdzielone na środku głowy, pofalowane na końcach. Spoglądała ciekawie na Błażyka. – Szybkoś pan przyjechał. – Przecież mnie przywieźli. – Dobra, zamknij pan drzwi. Nie, Krycha, zostaw nas samych. – Ale, kociu, co ty? – mruknęła. – Już mnie nie chcesz?! – Spotkamy się za chwilę w barze. Weź drinka na mój

rachunek. – Oooo! – mruknęła. – Kochany jesteś. – Leć, leć. – Klepnął ją grubą, fornalską ręką po zadku. Wyszła, rzucając zalotne spojrzenia na Kubę. Zamknęła drzwi, uśmiechnęła się przez szparę. – Wszystkie kurwy donoszą ubecji – skwitował tymczasem gość zaczesany do góry. – Czekaj pan. Śniadanie skończę. Nie zapraszając Kuby, usiadł w fotelu i podsunął sobie wózek, na którym piętrzyły się bułki, soki w karafkach, sadzone jajka na szynce, której w Victorii nie trzeba było kupować na kartki.

Jakub stał i mimo kaca ogarniała go coraz większa złość. Bez pytania usiadł na zwalistym fotelu, aż facet podniósł głowę, jakby zdziwiony jego śmiałością. Nic jednak nie powiedział. Pochłaniał śniadanie, popijając kawą, nawet nie spoglądając na soki, nic sobie nie robiąc z obecności Błażyka i oczywiście nie zapraszając go do stołu. Wreszcie skończył, otarł usta rękawem, odsunął stolik, sięgnął po papierosa. – Dobra, chodź pan. Pogadamy. Wstał i otworzył drzwi do łazienki. Kuba poczuł niepokój. – Czy ja dobrze trafiłem?! – Jak najlepiej.

– A o czym mamy gadać? Ja nie jestem żaden... Od pedałów. – Jakich, kurwa, pedałów. Chodź pan albo w te, albo w tamte – wskazał wyjście – drzwi. Kuba wstał z ociąganiem. Łazienka była chłodna i czysta, ale jego rozmówca od razu zasnuł ją kłębami papierosowego dymu. Zatrzasnął drzwi. Odkręcił kran, aż pociekła woda. – Tylko tu nie ma podsłuchu – powiedział. – To mówisz pan, że się zdecydowałeś? – Na co? – Na Tjost. Chyba że pomyliłeś adresy i nie jesteś Kuba Błażyk, którego Max wyłuskał na spartakiadzie. – Jestem Błażyk. To ja dzwoniłem. Chcę... zacząć. – To nie tak prosto od razu. Najpierw próbna walka. Na ostrą broń. Do końca. Póki prowadzący nie powie: stop. Jesteś zdecydowany? – Jestem. – Płacimy trzy tysiące zielonych. – Max mówił, że pięć. – Nie wiem, co mówił Max, ale ja ci gadam, że nikt nie postawi więcej niż trzy patole na jakiegoś frajera z Polski. Więc albo wóz, albo przewóz. To nie jest sport ani jakieś harcerzyki, albo, kurwa, robisz szmal, albo wypierdalasz. Kapewu? Błażyk przygryzł wargi. Gdyby nie kac, byłby zdrowo wkurzony. – Jak to wygląda? – Jak pojedynek. Występujesz o wizę, dostajesz od nas bilet. Broń będzie na miejscu. Zaczynasz na znak prowadzącego, co ja ci jeszcze mogę tłumaczyć.

Do chwili, aż przerwie starcie. Raczej nie zginiesz, ale możesz zdrowo oberwać. – Co z kasą, jeśli przegram? – Kurwa, każdemu tłumacz od początku. Kasę płacimy niezależnie od wyniku. Chyba że wrócisz w trumnie. Zrozum, tu są pieniądze, większe niż kabza najlepszego cinkciarza. To jest inny świat. Europa. Będą na ciebie stawiać ludzie, którzy kupiliby to całe ustrojstwo – ogarnął ręką hotel – sprzedali, rozpirzyli i jeszcze zostałoby im na dziwki. Więc wchodzisz? – Wchodzę. – Dobrze. Jeszcze jedno, to wszystko nie jest zgodne z prawem, jak sam rozumiesz. Jeśli będzie jakaś wpadka, deportują cię i wstawią takiego haka w paszport, że na wakacje będziesz jeździł tylko na białe misie. Więc trzeba trzymać gębę nie na jedną, ale dwie kłódki. Kapewu? – Kapewu. – Jeśli możesz załatwić wizę przez klub, zrób to na połowę lipca. Jeśli nie, pomożemy. Masz tu – grzebał po kieszeniach i wyciągnął – nie, wcale nie wizytówkę, ale zmięty kawałek papieru z nazwą hotelu Victoria i ołówek. Zapisz tu adres i telefon do siebie. – Nie mam telefonu. – Kurwa, co za kraj! – jęknął nieznajomy. – Sto lat za Murzynami. A do jakiegoś znajomego? – Do sąsiada. – Kuba naskrobał numer na kartce.

– Dobra. Byłoby na tyle. – Facet niespodziewanie wyciągnął rękę do Błażyka. – Jestem Stefan, ale wołają na mnie Batory. Zadzwonię do ciebie, jak będę wiedział, co i jak. Dostaniesz bilet, powiem wszystko, gdzie lecisz, kiedy i kto po ciebie wyjdzie. Także co masz zabrać ze sobą. A ty się szykuj. Powodzenia. Otworzył drzwi od łazienki, wyszedł, stał w progu, czekając, aż Błażyk opuści pokój. Nie poświęcił mu więcej uwagi niż ptakom za oknem. Warszawa, środa, 6 czerwca 1984, godzina 18.03 I znów Piątkowski okazał się niezastąpiony. Błażyk złapał go po treningu, poprosił o chwilę rozmowy. Nie wiedział, jak zacząć, więc próbował obejść kłopot naokoło. – Potrzebuję telefonu do mistrza Zabłockiego – powiedział. – Wiem, że się znacie, mówiłeś, że kiedy grałeś w „Wołodyjowskim”, u Hoffmana, ćwiczył statystów w walkach. – Chcesz u niego trenować? – Mam nagrany pokaz szabli, ale bojowej. – Pokaz? Film jakiś kręcą? – Skoro nie jadę – Kuba specjalnie podkreślił ostatnie słowo – na zawody, to muszę obskoczyć parę chałtur. Piątkowski przygryzł wargi.

Wyglądał na zdenerwowanego. – Skoro chcesz ćwiczyć historyczną bronią, nie potrzebujesz Zabłockiego. – Jeśli masz czas, żeby mi pokazać, to bardzo proszę. – Znam kogoś, komu Zabłocki powinien czapkować do ziemi. To... dziwny człowiek. – Dasz mi telefon? – Dziwni ludzie nie mają telefonów... Podobnie jak większość obywateli tego kraju. Daj kartkę, zapiszę adres. To w Warszawie, niedaleko. Trener szybko zapisał kilka słów, złożył wpół, podał Błażykowi. – Poczekaj. – Przytrzymał go za rękę. – Tak nic nie osiągniesz. Idź do niego i powiedz, że przysyła cię Pintol. Powiedz: Berlin, rok trzydziesty szósty, czwarte miejsce. Zapamiętasz? I jeszcze jedno. To świetny fechtmistrz. Możesz się u niego uczyć. Ale nie ufaj temu, co mówi. – Dlaczego? – Bo to farmazoniarz. Warszawa, piątek, 15 czerwca 1984, godzina 13.18 Adres, który zapisał na kawałku papieru Piątkowski, przywiódł Kubę do miejsca jak z koszmarnego snu Le Corbusiera – Stalina europejskiej architektury – którego

prace były inspiracją do stworzenia megablokowiska Za Żelazną Bramą; kluczył po nim chwilę, nim znalazł budynek na skrzyżowaniu Marchlewskiego i Grzybowskiej – szarego, ponurego olbrzyma zwieńczonego poszczerbionym, nieczynnym neonem z niezdarnym symbolem piłki i reklamą Totalizatora Sportowego. Lokal, którego szukał, znajdował się na jedenastym piętrze. Najpierw opowiedział się starej, wścibskiej babie w recepcji („Do kogo się idzie? A drzwi zamykać nie łaska!”). Potem pojechał rozklekotaną windą, aby znaleźć się w korytarzu jak z

maszynowni transatlantyku, o ścianach pokrytych złuszczającą się farbą, plątaniną rur i przewodów. Drzwi do mieszkania przypominały skarbiec. Podwójne, najpierw żelazne, wzmocnione przecinającymi się na krzyż, zespawanymi grubo sztabami; kiedy Błażyk nacisnął dzwonek, nic nie usłyszał, widocznie były dobrze wyciszone. Stał chwilę, bo nic się nie działo. Zadzwonił znowu i już godził się z myślą, że będzie musiał przyjść ponownie, gdy usłyszał chrobot zasuwek, potem nastała cisza, ktoś pewnie obserwował go przez wizjer. Wreszcie coś szczęknęło, drzwi odchyliły się, ale nie otworzyły – znad naprężonego łańcucha obserwowały Kubę bystre oczy starszego mężczyzny. – Nazywam się Jakub Błażyk, z Legii, z sekcji szermierczej – przedstawił się. – Ja do pana Tarły. – Słucham. – Przysyła mnie... Andrzej Piątkowski. Potrzebuję

porady i treningu. Mówił, że pan zajmuje się historyczną bronią. – Słucham. – Chciałbym pomówić i potrenować. – Nie prowadzę żadnej grupy. Chcesz pan porad, zadzwoń pan na telefon zaufania. – Berlin, rok trzydziesty szósty, czwarte miejsce. Łańcuch szczęknął i opadł. Drzwi otwarły się szerzej. – Niech pan wejdzie. Wszedł do malutkiego przedpokoju przesyconego wonią naftaliny jak szafa po prababce. Mężczyzna wyjrzał na korytarz, rozejrzał się jak w konspiracji, potem starannie pozamykał drzwi na wszystkie cztery – dosłownie! – spusty. Jak w fortecy, Kuba miał nadzieję, że ten Tarło ukrywał w M-3 coś więcej niż tylko starczy sarkazm. – Proszę do saloniku. Salonik był małym pokojem, ciasnym i wąskim jak wnętrze trumny, połączonym z kuchnią malutkim okienkiem. Balkonowe drzwi, za którymi balkonu nie było, wychodziły na zachód. We wnętrzu stały ponure, kanciaste meble na wysoki połysk; na ścianie wisiał gobelin, na nim skrzyżowane przedwojenne szable, szaszki, rogatywka z otokiem. Na regałach i półkach stały pożółkłe, przedwojenne fotografie, jakiś medal za szkłem. Na ścianach zobaczył więcej szabel. Jedne

z kabłąkiem i paluchem, inne w bogato zdobionych pochwach. Karabele, talwary, napoleońskie szable huzarów i ułanów. Ciekawa kolekcja. Nie było ani jednej szermierczej. Same starocie. – Niech pan siada. Fotel był typowym socjalistycznym meblem. Kanciastym, za niskim; tonęło się w nim jak w bagnie. – Napije się pan kawy? – Z miłą chęcią. – Espresso czy sypana? Proszę, co za kultura, pomyślał Błażyk. – Ma pan ekspres? – Prawdziwy dżentelmen powinien mieć na podorędziu zarówno dobrą kawę dla niezapowiedzianego gościa, jak i kwiaty dla pocieszenia kobiety w potrzebie. Mam oczywiście zachodni, bo te sowieckie nadają się do

żołędzi i melasy, ale nie do małej czarnej. – Poproszę. Tarło zniknął w kuchni, ciaśniejszej niż na niemieckim U-Boocie. Przyniósł srebrną tacę, na niej dwie filiżanki, cukier, śmietankę w dzbanku. Kuba dopiero teraz przyjrzał mu się uważniej. Mężczyzna mógł równie dobrze mieć siedemdziesiąt parę, jak i pięćdziesiąt lat. Nie wyglądał na starca, bardziej na podstarzałego artystę. Miał siwe długie włosy, zaczesane do tyłu, opadały aż za uszy, na kark. Ubrany był w marynarkę i krawat, koszulę, z nienaganną, starą elegancją. Ale kto, u licha, siedzi tak w domu? I jeszcze jedno – kiedy podawał kawę, tacę trzymał w lewej ręce, w lewą wziął też filiżankę. Prawą ukrywał w rękawicy, była sztywna, jakby nie mógł nią władać. Proteza? Niedowład? Błażyk oczywiście nie zapytał. – Mamy początek wakacji, dziewczęta zakładają krótkie sukienki, a pan, panie młody kolego, zamiast korzystać z życia albo budować socjalizm, chce uczyć się od jakiegoś starca wymachiwania szabelką? Nie mogę tego zrozumieć. – Trenuję szermierkę sportową na Legii, ale szukam kogoś, kto pokaże mi, jak walczyć historyczną bronią. – Dlaczego pan nie poszedł do Zabłockiego? – Bo mój trener uważa, że pan jest najlepszy. – Najlepszy? Jestem tylko emerytowanym ułanem. Nie bawię się w sport, poza paleniem, a i tak Jaruzelski

pozbawił mnie moich ulubionych carmenów. Krążymy wokół tematu, ale i tak nie powiedział pan najważniejszego: po co to panu? – Chcę... dać pokaz historycznej walki. – Dla kogo i gdzie? – Tarło świdrował Błażyka szarymi oczyma, trudno powiedzieć, czy w jego wzroku było więcej elegancji, czy też... pogardy. – Mamy klub – przecież Kuba nie mógł powiedzieć prawdy. – W... w... Golubiu-Dobrzyniu. Na szczęście przypomniał mu się artykuł o jakichś rycerzach, który ostatnio czytał, jakżeby inaczej, w „Razem”. – Nie jest pan ze mną szczery – wypunktował go Tarło. – Przecież tam od siedemdziesiątego siódmego działa bractwo rycerskie, które odtwarza turnieje i walki dla turystów. – Ostatnio rozszerzyli działalność o szlachtę polską. Ale wie pan, tego już nie podadzą w „Trybunie Ludu”. – Dobrze, załóżmy, że się zgodzę. Będziemy jednak musieli poćwiczyć, żeby pan sobie nie pomyślał, że jestem dobry tylko w języku, a nie w szabli. Powalczyć prawdziwą bronią, bo wie pan, uważam, że sportowe szable są dla grzecznych chłopców w dresach. Ja wolę smak prawdziwej walki. Pojedynek to jak pocałunek śmierci prosto między oczy.

– Wojciech Zabłocki uważa, że droga do szermierki historycznej prowadzi przez sport. – Więc niech pan go spyta, czy kiedyś zabił człowieka. Ale cóż, przejdźmy do rzeczy. – Ja oczywiście zapłacę panu... – Dżentelmeni nie rozmawiają o pieniądzach. Przynajmniej nie przy pierwszym spotkaniu. Musimy się poznać, więc cóż, zobaczę, czy coś pan jest wart. – Możemy umówić się u mnie w klubie i trenować... – Trening? Wolałbym określenie „lekcja”. Wie pan, ja niechętnie wychodzę z domu. Przecież idąc do mnie, przygotował się pan, inaczej uznałbym, że jest pan niepoważny. Jeśli chce się pan przebrać, łazienka jest do pana dyspozycji. Proszę poczekać, zaczniemy zaraz. Szybko zakrzątnął się przy szafach, wyciągnął dwie przedwojenne szable wz 21. Przeprosił i zmienił marynarkę na sportową kurtkę, a lakierki na lekkie buty na grubej słoninie. – Proszę – wręczył Błażykowi długi i ciężki worek – to wziąć, a ja zobaczę, do czego pan się nadaje. Nie ma innej drogi niż ćwiczenia. Całą wiedzę, jaką posiadam, posiadam z ran mojej głowy i blizn na całym ciele. Kto to powiedział? – Słucham? – Jak to, pan nie wie? I chce zajmować się szermierką

historyczną? John Godfrey, angielski fechtmistrz z osiemnastego wieku. Ktoś, kto go nie zna, nie powinien brać do ręki nic więcej poza kijem od miotły. Ale... No, proszę za mną. Otworzył drzwi, odsuwając skomplikowaną liczbę zamków, brzęcząc kluczami. Wyprowadził oniemiałego Błażyka na klatkę. Ceremonia powtórzyła się, teraz zamykał. Wreszcie poprowadził Kubę do windy, wcisnął przycisk. – Potrzebujemy trochę miejsca. Wjechali windą na ostatnie piętro. Tarło otworzył kluczem jakieś boczne drzwi. Uderzył w nich gorący podmuch wiatru. To było wyjście na dach! – Proszę, niech pan się nie boi. Zdumiony Jakub wyszedł przez drzwiczki na kryty papą i zalany smołą dach. Słońce zaświeciło mu w oczy; dokoła widział monumentalne blokowisko, smutne i szare jak cmentarzysko przedwiecznych megalitów. Po bokach widniały powykrzywiane anteny telewizyjne, plątaniny kabli. Nad głową miał popękany, zniszczony i poczerniały neon przedstawiający ogromną piłkę totalizatora... – Cóż, zaczynamy. – W Tarłę jakby wstąpił nowy, a może zły duch, nagle ubyło mu lat, sięgnął do worka, wyciągnął z niego... dwie szable. Jedną w

metalowej, gładkiej pochwie, z rozbudowanym, pozawijanym kabłąkiem, drugą bez pochwy, z kabłąkiem wygiętym podwójnie. – Proszę wziąć tę pruską dziewięćdziesiątkęszóstkę. A teraz naszą polską, przedwojenną siedemnastkę. Błażyk zważył w obu rękach broń; pruska szabla była lżejsza. – Nie patrz na filmy, synu – nie wiedzieć kiedy Tarło przeszedł na ty. – I nie obrażaj się, bruderszafta wypijemy innym razem. – Jak wolisz. – Wolałbym, żebyś mówił do mnie: mistrzu. Tak będzie milej. A więc prawdziwa walka to nie są wygibasy Errola Flynna z „Robin Hooda”, ani Lancastera z „Karmazynowego Pirata”. Ani zabawa sportowa. Prawdziwa walka to ciężar broni, gra ze śmiercią, która nie ma nic wspólnego ze sportem. Pierwsza rzecz: aby zabić ostrą szablą, trzeba bardzo się starać. Druga: zapomnij o byciu zawodnikiem Legii, w starciu na ostre liczy się tylko pierwsza myśl. Słuchasz mnie? – Tak jest, słucham.

– Inne są szable do cięcia na piechotę, inne do walki z konia, której prawie nikt dzisiaj nie zna, od kiedy zabrakło ułanów. Same szable są różne, jedne robione do ręki, inne masowo, maszynowy fajans, miliony sztuk, grubych, ciężkich, źle wyważonych. Sam się przekonaj. Wyciągnął z worka dwie butelki po... oryginalnej amerykańskiej whisky, takiej za pięćdziesiąt dolców w Pewexie. Postawił pierwszą na niewielkim blaszanym kominku. – Proszę, tnij z lewej, jakbyś ciął na trójkę. Wypróbuj najpierw prusaka. Śmiało, nie bój się. Błażyk ciął i butelka rozprysła się, jakby uderzył w nią kamieniem. – Widzisz, zła krzywizna, fatalnie leży w dłoni, mówiąc krótko, barachło – skwitował Tarło. – A teraz – umieścił na wywietrzniku drugą butelkę – spróbuj siedemnastką. Uwaga, ostra! Błażyk ciął, aż powietrze zawyło pod ostrzem. Butelka rozpadła się na dwie części i wprawdzie potem rozprysła na dachu, ale wcześniej bez trudu odciął szyjkę z kawałkiem szkła. – Widzisz, synku, co znaczy dobra szabla. Poproszę o broń – zakomenderował głosem nieznoszącym sprzeciwu. Dobył z worka dwa kije i dwie rękawice. Błażyk westchnął; to było jak przedszkole, ale co miał powiedzieć? O dziwo, Tarło włożył na głowę szermierczą maskę.

– Nie wiem, na co cię stać – powiedział – a na moim grzesznym, starym cielsku guzy i sińce goją się wolno. Pierwsze, czego musisz się nauczyć, to walka bez maski, bez osłony. Drugie: odczytywać cięcia z moich ruchów. Trzecie: odpowiednio się zasłaniać. Zaczynamy, bierz zasłonę trójkę, na prawy bok. Kije stuknęły się. – Dobrze, teraz czwórkę na pierś. Piątka! Głowa! Kije zastukały. Błażyk źle złożył zasłonę, dostał w czoło i Tarło od razu roześmiał się bezlitośnie; śmiech ciął gorzej niż ostrze. – Źle, synu, musisz trzymać broń z wyczuciem. Lekko i mocno – szukał słowa – elastycznie. Jak pannę w tańcu za kibić albo dziewkę za piczę. Nie powiedział: dziwkę. Dziewkę. Stare słowo. Kije stukały, gdy po kolei próbowali zasłon. – Teraz dolne – zakomenderował Tarło – dwójka na kolano, jedynka na drugie. Ot i przesolił! Błażyk dostał w kolano, aż jęknął, przypadł do ziemi, bo stary miał łapy (raczej łapę, bo walczył tylko lewą ręką) ciężkie jak cepy, ale z drugiej strony szybkie jak węże. Nauczyciel złożył się do kolejnego cięcia, ale powstrzymał się w ostatniej chwili. Nie pomógł jednak wstać Kubie. Jego oczy były zimne jak stal, usta zaciśnięte. Roześmiał się krótko, nieprzyjemnie.

– No, na dziś koniec. – Otarł pot z czoła. – Ot i potknąłeś się pan. A przecież to nawet nie abecadło prawdziwej – podkreślił – walki. Na dziś koniec, wracamy. Zabrał kije, obejrzał, wsunął do torby i podał ją Błażykowi. Otworzył drzwi do wnętrza bloku, ale tym razem szedł pierwszy. I zaraz na klatce schodowej stanęli przed marsowym obliczem starszego jegomościa o włosach przyklepanych do czaszki, z pokaźnym brzuchem i wytłuszczonym wąsem. Człowieka w powyciąganym, burym swetrze, kamaszach i sztuczkowych spodniach. – Hola, co wy wyprawiacie! – zagrzmiał basem. – Coście robili?! Na dach nie wolno chodzić! Usta Tarły wykrzywił zły grymas. Tak samo jak wtedy, kiedy uderzył Błażyka w kolano. – Cóż to, sąsiad, nie poznajesz? Mieszkamy w tym samym, pardon, kołchozie! Chciał przejść obok, ale nieznajomy zagrodził mu drogę brzuchem i ręką. – Po co tam łaziliście? – Podziwiać widoki. – Z nim? – Brzuchaty wskazał palcem Kubę. – Kim on jest? – Raczej kim ten pan jest?! – wycedził wolno Tarło. –

Kultury trochę, pooglądaj sobie takiego Borewicza w tiwi. – Spokojnie – usiłował tłumaczyć Kuba – tylko trenowaliśmy. – Na dachu?! – Zawalidroga wciąż zastawiał korytarz. – We dwóch? Trenowaliście? To, kurwa, do klubu się zapiszcie! Już ja wiem, co żeście robili. Wy jebane pedały jesteście! Tarło uśmiechnął się zimno. – Zomofile, panie kolego. Lubimy chłopców z białymi pałami. Starczy? – Nigdzie, kurwa, nie pójdziecie – grubas naparł całym ciałem – jak tak, to poczekamy. Aż zawołam patrol. Jeszczeście, kurwa, w ludzi rzucali... I wtedy nagle ręka Tarły wystrzeliła do przodu. Nagle złapał grubasa za jajca. On to naprawdę zrobił! Lewą ręką! Ścisnął z całych sił, przekręcił. Jego przeciwnik aż podskoczył i gruby głos zmienił się w pisk, w wycie. Mężczyzna uderzył plecami o ścianę. Jego wrzask urwał się, kiedy Tarło uderzył go w zęby sztywną prawą dłonią i wepchnął przekleństwa na powrót w usta. – Ćwi-czy-liśmy! – wycedził wolno. – Bo do szabli trzeba dwojga, jak do tanga. Popchnął przeciwnika i wypuścił. Mężczyzna osunął się na podłogę, jęcząc, trzymał się za przyrodzenie. – Idź, donieś na mnie jak zwykle – powiedział wolno

Tarło. – Swoim fagasom, którzy siedzą pod klatką. Zielony fiat, numer WAA 93096... Idziemy. – Klepnął Kubę po ramieniu. – Chyba jesteśmy tu niemile widziani. Wsiadali już do windy, kiedy doszedł do nich wściekły, rozpaczliwy ryk grubego. – Pedryle! – darł się, aż echo niosło po korytarzu. – Kurwy niemyte! Zobaczysz, Tarło, będziesz siedział. O tak cię jak szczura załatwię! Dupę ci w strzępy zajebią. – Ormowiec – rzekł szermierz i zatrzasnął drzwi od windy. – Przepraszam za zachowanie. To się już nie powtórzy. – Chciałbym wiedzieć, jak wypadłem? I co z dalszymi... – nie skończył Kuba. – Lekcjami? Cóż – Tarło się zamyślił – w zasadzie zapraszam. Ale jest dużo do zrobienia. – Ile mam... – Nic, cicho. – Położył prawą, sztywną rękę na piersi. – Chodź, synu. Kuba cierpliwie czekał, aż Tarło otworzył drzwi, potem zabrał od niego torbę z palcatami. – Jeśli o to idzie, to... Nie potrzebuję pieniędzy. Przygotuję cię do tych rycerskich pokazów – zmrużył

szelmowsko oko – ale ty będziesz mi winien przysługę. Jeden jedyny raz, kiedy o to poproszę, oddasz się na moje rozkazy, zrobisz, co każę. Bez pytania, bez wahania, bez zbędnego słowa. Nie, nie bój się, to nie będzie nic niehonorowego. Zgadzasz się? – Tak, ale... – To przysięgnij. Klęknij i podnieś dwa palce. Jeśli jesteś wierzący, dam ci krzyż. Jesteś? Kuba pokiwał głową. – Zatem powtarzaj za mną. I Jakub Błażyk powtórzył słowo w słowo przysięgę posłuszeństwa. Na honor i krew, w obliczu Boga. Ucałował krzyż. A kiedy z głową pełną kotłujących się myśli wrócił do domu, czekał na niego bilet lotniczy na dwudziestego sierpnia. Lot był do Francji. Na pierwszą w życiu walkę. Kuba miał bardzo mało czasu.

Rozdział III Sąd honorowy Do Paryża · Oficerska sprawa honoru · Logis la Residence du Berry · Witamy w krainie „Dynastii” · Kaczka we krwi · Pierwszy bój · Szabla na szablę · Fora ze dwora · Powrót do kołchozu · Kuba rusza w tany · Niepokoje matki Samolot rejsowy LOT do Paryża, poniedziałek, 20 sierpnia 1984, godzina 11.15 Pewności siebie Kuba pozbywał się już po drodze, kiedy trzęsący

się autobus nieśmiertelnej linii 175 wiózł go na Okęcie. Jechał zdezelowanym francuskim berlietem i próbował uznać to za dobrą wróżbę. Trochę uspokajało, że wizę udało się załatwić od ręki. Piątkowski wstawił się do Sandomierskiego, szefa klubu, który od razu podbił papiery, tak że Kuba nie musiał wypełniać żadnej ankiety, a paszport czekał na niego w komendzie MO już na dwa tygodnie przed wyjazdem. Papierek z Legii czynił cuda – Błażyk nie musiał stać ani spowiadać się przed wąsatym wujaszkiem w czapce, że jedzie na Zachód tylko i wyłącznie, aby doskonalić się w szermierczym kunszcie, a nie aby uprawiać wrogą propagandę lub wiać z parszywego PRL-u. Zadziałała magia CWKS-u: Legia była wojskowym klubem, a wojsko elitą PRL-owskiego państwa. Elicie się nie odmawia. Przymknął oczy, bo ciągle miał w głowie ostatnią rozmowę z Pintolem. Wtedy, jeden jedyny raz, Piątkowski zapytał, jak idzie nauka prawdziwej szabli u Tarły. – Jak u starego ułana, trzeba się starać, żeby wypaść jak pistolet – odpowiedział Błażyk. Piątkowski zachmurzył się i powiedział: – Jakiego ułana? Zdegradowali go i usunęli z wojska jeszcze przed wojną.

– Za co? Pił i podrywał? – Jeśli się nie domyślasz po jego treningach, to znaczy, że nie jesteś szermierzem. Tarło zabijał ludzi w pojedynkach. Dla pieniędzy. Ja wprawdzie tylko o tym słyszałem, ale lepiej nie ufaj mu za bardzo. Kuba nie wiedział, co na to rzec. Za daleko zabrnął w kłamstwa, okłamał Pintola, okłamał Tarłę, okłamywał samego siebie, że jedzie na treningi do Ecole d’Escrime w Paryżu, tymczasem mógł z tych lekcji wrócić nogami do przodu. W uszach ciągle słyszał monotonny głos Tarły, brzęk szabel... Kolejne treningi mijały z biegiem dni, a Kuba w ogniu kąśliwych docinków nauczyciela zamienił się w pomnik ludzkiego cierpienia i cierpliwości. Polską siedemnastkę dostał do ręki już na drugiej lekcji. – Kij dobry tylko do podstaw – powiedział Tarło – wszystko jedno, z której strony uderzysz, jak i czy skręcisz nadgarstek, bo jest okrągły. Szabla... Nią musisz się zasłaniać i ciąć ostrzem, a nie płazem. Mistrz, bo tak powoli zaczynał nazywać go Błażyk, znów był w masce. Najpierw sam nacierał, a Kubie kazał się bronić, wyczuwać z ruchu ciała wszystkie ciosy, ćwiczyć zasłony. Potem była krótka wymiana – krok na krok. Spokojnie, coraz szybciej. Wreszcie korekcja postawy.

– Musisz trzymać się na nogach miękko i nisko, żebyś był małym celem. Zrobić się malutki niczym Jaruzelski przy Breżniewie. Ćwiczyli kroki, wymiany piątka na piątkę, a więc głowa-głowa, po kole, po linii. I nagle Tarło rąbnął Błażyka jakoś tak dziwnie – znad głowy, z prawej, przeciągając szablę. – U was, w sportowej zabawie – roześmiał się – wszystkie zasłony i natarcia kończą się na piątce. A jest przecież jeszcze szósta, odwrotna do piątej, jest i siódma, która chroni tyły, ale ta przyda ci się do walki z konia, kiedy nie możesz nagle odwrócić się i stanąć do przeciwnika plecami. No ale jakiego ty konia możesz dosiąść... Czy ty w ogóle widziałeś jakiegoś dobrego konia w tym kołchozie?! Ćwiczyli zastawy, czasem, kiedy Błażyk nie okazywał się dostatecznie pojętny albo nie łapał w lot zasad Tarły, nauczyciel uderzał go po ręku; zwykle płazem w nadgarstek lub za nim, aż do bólu. – Dobrze! – wołał mistrz w uniesieniu – niech boli, nauczysz się dobrze trzymać! Na kolejnych treningach pozwolił Kubie wykonywać wszystkie cięcia, najpierw jednak kazał uderzać i... zatrzymywać ostrze przed płazem własnej szabli, tak szybko i gwałtownie, aby stal nawet nie stuknęła o głownię. Potem kazał walczyć z ponowieniem, uderzać raz i powtarzać aż do znudzenia. – To ci wyrobi nadgarstek! – wołał.

Kolejna lekcja była najdziwniejsza, zamiast w bloku Tarło wyprowadził go na bazar pod Halą Mirowską. Tam w jakiejś szopie, przy ludziach, którzy wyglądali, jakby przed chwilą przyjechali z Bieszczadów, pokazał mu wiszącą na haku świńską półtuszę, dał ostrą szablę i kazał ciąć, szlachtować. Ćwiczyć cięcia z łokcia na pełnej ręce, aby zobaczył, co ostra szabla może zdziałać na prawdziwym ciele. I żeby poznał, że mocno nie znaczy szybko. – Jesteś mi coś winien – powiedział Tarło, kiedy wychodzili z bazaru, pełnego gwaru, krzyku, ludzi i bab w chustkach na głowach. – Nie przychodź na następną lekcję bez połowy świni. Następny kłopot. Od chłopka pod Pruszkowem Błażyk kupił pół tuszy. Ostatnie marki, jakie zostały mu jeszcze z dawnego wyjazdu do RFN-u, zniknęły w kieszeniach gospodarza. Kuba zjawił się jednak punktualnie u Tarły trzy dni później, dźwigając wielki pakunek. I wreszcie nadszedł dzień, w którym mieli zmierzyć się w prawdziwej, nie pozorowanej walce. Tarło zadziwił. Nie włożył maski, ale dał Błażykowi tępą szablę. Sam – cwaniaczek – zachował ostrą. – Komuna zabrała mi prawą rękę – powiedział prosto z mostu – wolałbym zachować drugą na starość. Zaczynamy. Jak w pojedynku. Po kolei. Wyciągnął szablę

z pochwy, zajął pozycję szermierczą z prawą nogą wysuniętą do przodu. – Baczność! – zakomenderował. Błażyk oszołomiony nic nie zrobił. – Złóż! Nie znasz, synku, komend do pojedynku?! To jest bezczelność, przychodzisz do mnie, udzielam ci tylu lekcji, a ty nie znasz nawet abecadła prawdziwej walki. Kuba zajął miejsce na wprost niego. Wysunął szablę, wyciągnął ją w linię i przyciągnął do twarzy. – Przynajmniej tego cię nauczyli – wymruczał Tarło. – Dziadowskie wychowanie. Zaczynamy – powiedział zimno. – Baczność! Złóż... Wyciągnij szablę, nieuku! – wybuchnął. – Cóż ty, do diabła, robisz! Rusz się, człowieku. Bij! W mistrza jakby wstąpił zły duch, czekał cały zniecierpliwiony, aż Błażyka przejął strach. Oszalał? – pomyślał. Chce mnie zabić? Porąbać na tym dachu? Wkrótce walczyli – w miejscu, krok na krok, po kole, po liniach. Szabla na szablę. Coraz szybciej i coraz mocniej. – Cóż ty robisz, durniu?! – zakrzyknął Tarło, widząc, że Błażyk wsunął lewą rękę za plecy. Naczytałeś się Sienkiewicza albo Zabłocki tak cię ustawił! – Nie chcę przypadkiem dostać – wybąkał

skonfundowany Kuba. – Tylko cię to rozprasza, usztywniasz się. A lewa ręka... Ona i tak jest nieprzydatna, można by rzec, ręka do poświęceń. Kuba przygryzł się w język, aby nie spytać, w czym Tarło trzymałby teraz broń, gdyby wcześniej ucięto mu lewicę. Zacisnął zęby i walczył. Odbijał cięcia, kulił się chłostany słowami nauczyciela. – Źle, durniu, za wolno. Za ciężko. Delikatnie, masz się zżyć z bronią, ma ci chodzić w ręku. O taaak! Mistrz zabiłby go ze dwa razy. Raz Kuba dostałby w tętnicę po źle złożonej zasłonie, drugi raz obronił się górną szóstką za wysoko – ostrze omal nie zostawiło blizny na jego twarzy, gdyby nie to, że Tarło miał wyrobiony nadgarstek i zdołał powściągnąć ostrze tuż przy samej głowie ucznia. – Nie denerwuj się pan – powiedział po wszystkim i wyciągnął rękę do Kuby. – Proszę wybaczyć grubiaństwo, ale mówiłem wszystko celowo. Błażyk popatrzył na niego zdumiony. – Nawet w ustawionych walkach nie wszyscy będą grać uczciwie – powiedział. – Dałeś się sprowokować, synku, jak byle batiar. Gniew będzie twoją śmiercią, tylko spokój da zwycięstwo. A może i życie. I wtedy Jakub odważył się po raz pierwszy spytać. Jedno słowo, jedno zdanie. – I jak... – Odchrząknął. – Jak mi idzie? Będzie coś ze mnie... mistrzu? – Zabiją cię w pierwszej prawdziwej walce – uśmiechnął się zimno Tarło. – Na szczęście ćwiczymy tylko po to – dodał po chwili, jakby pocieszając Błażyka

– żebyś zebrał oklaski gawiedzi, uśmiechy panienek i co tam jeszcze potrzebujesz do szczęścia. Na pokazach będziesz najlepszy w całym Golubiu czy innym... Malborku. Przegrasz, kiedy przyjdzie zaryzykować życie. Te słowa ciążyły w duszy Błażyka, kiedy wsiadał do samolotu. Pędziły z nim nad chmurami do samej Francji jak jakiś pech, jak fatum. Warszawa, kasyno 1. Pułku Szwoleżerów przy ul. Ułańskiej, piątek, 13 maja 1938, godzina 10.05 Burza już przeszła, nawałnica siekąca skośnymi falami w podłużne okna kasyna zmieniła się w ciepły majowy deszcz bijący monotonnie o parapety. Siedzieli w bocznej sali, w głębokich fotelach, w wyjściowych mundurach, z piersiami udekorowanymi orderami. Pod obrazem ukazującym odwrót Napoleona z Moskwy. Na blacie stołu piętrzyły się teczki akt personalnych. Palili wszyscy – w dusznym, wilgotnym wnętrzu smugi dymu unosiły się leniwie, przenikały, by wreszcie opaść w postaci białej mgły. Zrobiło się tak duszno, że rotmistrz Ludwik Bieńkowski popatrzył prosząco na Wieniawę i dowódcę Pierwszego Pułku, a potem samowolnie, bez pytania uchylił okno. – Panowie – przemówił uroczystym głosem Wieniawa – proszę, abyśmy to zakończyli dzisiaj. Przesłuchaliśmy

świadków, mamy tu teczkę personalną rotmistrza Samuela Przeździeckiego, zeznania lekarzy, wszystko, co potrzeba do podjęcia wyroku. A sprawa – zaciągnął się egipskim przednim – jest pogmatwana, rzekłbym nawet, dziwna. Ale co najgorsze, bardzo honorowa. – Dla mnie – odezwał się pułkownik Jan Karcz – jest całkowicie jasne, że Przeździecki powinien zostać uznany albo za człowieka szalonego, albo za oficera bez zdolności honorowej. Dwa pojedynki skończyły się śmiercią. Z porucznikiem Kasprzyckim walczył trzy razy, zadając mu rany i za każdym razem wyzywając go ponownie. Jeden ściga drugiego, ale za co? Kasprzycki uważa, że nasz rotmistrz oszalał. Rotmistrz, że tamten ciągle go obraża. To się musi skończyć. Musi! – Zatem co proponujesz? – W naszym wojsku nie ma czasu na osobistą zemstę i krwawe porachunki jak w siedemnastym wieku. Tego człowieka powinien zbadać lekarz, w żadnym wypadku nie powinien służyć w wojsku. Stawiam wniosek, że jeśli nie jest niepoczytalny umysłowo, powinien zostać usunięty z korpusu oficerskiego, pozbawiony praw i zdegradowany. – Powoli, powoli – zamachał ręką Janusz Albrecht, dowódca Pierwszego Pułku Szwoleżerów. – Wszystko, co uczynił nasz rotmistrz, odbyło się w ramach honoru, z poszanowaniem obyczajów, które są nam

znane. Poza tym wszystkim Przeździecki jest jednym z lepszych oficerów, a jego akta personalne nie dają powodów do ferowania tak ciężkiego wyroku. Owszem – przerzucił karty z teczki leżącej na stole – są tutaj i zwady, koniak i kobiety. Ale – spojrzał wymownie na WieniawęDługoszowskiego – któż ich nie lubi?! – Daj spokój, Januszu – przemówił familiarnie jego zastępca, Hrynkiewicz. – Wszyscy znają twoje poszanowanie dla honoru, ale nasz rotmistrz przekroczył wszelkie granice. Pojedynek z majorem Kasprzyckim miał być do pierwszej krwi, taka zabawa, ale Przeździecki po prostu chciał go zabić. Gdybyśmy nie interweniowali... Podobnie rzecz miała się ze Skrzyńskim. Kiedy ogłoszono koniec pojedynku, dokładnie w tej samej chwili rotmistrz przebił go sztychem. Bystroń zaś wykrwawił się z ran. – A wy, panowie? – Wieniawa spojrzał na dowódców szwadronów. – Rotmistrz Przeździecki jest... – Ludwik Bieńkowski przez chwilę szukał odpowiedniego słowa – dobrym

kolegą, w całym tego słowa znaczeniu, ale... W nim tkwi jakiś obłęd. On lubi... stawiać na hazard życie i odbierać je innym. O niczym innym nie marzy, jak o prawdziwej walce. – Czy to prawda, że ktoś go przekupił, aby zabił Kasprzyckiego? – Nie znaleźliśmy dowodów. Ale on... ze zwykłych ćwiczeń robił prawdziwą walkę. Ze starcia na szablę jatkę. Uprawiałem z nim szermierkę, jednak w pewnej chwili zacząłem się bać z nim ćwiczyć. Bałem się o własne zdrowie po prostu. – Wszyscy jesteśmy od tego, aby zadawać śmierć – przerwał mu Albrecht. – Czyż nie po to zostaliśmy żołnierzami? Panie rotmistrzu, czy jeśli bolszewicy przekroczą granice Polski, będzie pan stawiał im bramy powitalne, czy strzelał? – Przestań, proszę – poklepał go po ramieniu Karcz. – Wiem, że lubisz Przeździeckiego, więc muszę cię uprzedzić, że wokół tego ostatniego pojedynku narosła cała afera. Nie muszę ci przypominać, że major Kasprzycki jest krewnym, i to bliskim, naszego ministra. Tadeusz wściekł się, kazał załatwić tę sprawę najsurowiej jak tylko można. – Proszę, niech się wypowie pan generał – zripostował Albrecht – ja umywam ręce. – To bardzo przykra sprawa i nie chciałbym

podejmować decyzji za obecnych tu kolegów, zwłaszcza że nie jestem sędzią, a o losie podsądnego musimy zdecydować kolegialnie. Ja jestem za naganą i trzema miesiącami twierdzy. Dla przykładu. Proszę, słucham propozycji. – Jestem za degradacją i usunięciem z wojska – rzekł Hrynkiewicz. – Ja też – uzupełnił Karcz. Mieczysław Bigoszewski, kwatermistrz pułku, nie zabrał głosu. Rotmistrzowie milczeli. – Przychylam się do propozycji naszego drogiego generała, a więc dwa miesiące twierdzy, bez nagany – odezwał się Albrecht. – Cóż – Wieniawa ważył słowa w ustach, jakby wyznawał grzechy na spowiedzi – w takim razie zarządzam głosowanie. Proszę kontynuować. – Kto jest za usunięciem z korpusu oficerskiego, degradacją i pozbawieniem przywilejów? – zapytał Karcz. – Proszę podnieść ręce. Hrynkiewicz, trzej dowódcy szwadronów, po chwili dołączył do nich Bigoszewski. Dowódca brygady zagłosował na końcu. – Kto przeciwko? Tylko Wieniawa i Albrecht. Długoszowski westchnął, zdusił w popielniczce dopiero co zapalonego papierosa.

Dowódca pułku przetarł twarz chusteczką. Był mokry i spocony. – Bardzo to przykra decyzja – rzekł Wieniawa – ale uszanuję wolę kolegów. Myślę jednak... I wtedy ktoś zastukał do drzwi – cicho, jakby z obawą. Jednak nie czekał na zaproszenie, nacisnął na klamkę, wszedł i stanął w postawie na baczność. Był to ordynans pułkowy Albrechta.

– Mówiłem, nie przeszkadzać! – odezwał się pułkownik. – Baczność! W tył zwrot... – Pokornie przepraszam, panie pułkowniku, telefon do pana generała. – Nie odbieram – mruknął Wieniawa. – Później. Powiedz, że oddzwonię. – Dzwonią z gabinetu pana prezydenta, panie generale. Mówiłem im, że później, ale nie chcą się rozłączyć. Grożą... Coś było w jego głosie, że Wieniawa wstał i – rozdając przepraszające uśmiechy – wyszedł. Kiedy wrócił, był zamyślony, stawiał wielkie kroki i lekko się uśmiechał. Nie usiadł. Stanął przed sędziami i wsparł się pod boki. – Panowie oficerowie – powiedział – otrzymałem wiadomość, że kancelaria prezydenta w żadnym wypadku nie zatwierdzi wyroku usunięcia z korpusu oficerskiego. Nie będzie degradacji. – Co takiego?! Dlaczego? – zapytał Karcz. – Są pewne powody, których nie chciałbym tu wyłuszczać. – Tajne? – Tajne łamane przez poufne. Jakieś propozycje? Zapadła cisza, którą przerwał Bigoszewski.

– Myślę, że nie musimy uciekać się do drakońskich środków – powiedział. – A co, jeśli po prostu przeniesiemy rotmistrza do innego pułku? – Do którego? – Na przykład do Dziewiętnastego Ułanów Wołyńskich w Ostrogu. Zdaje się, że Józio Pętkowski lubi takich pistoletów. A Przeździecki, zamiast wyżywać się na kolegach i ścigać Kasprzyckiego, będzie tłukł Ukraińców i komunistów. Jeśli umieścimy go z daleka od jego osobistego wroga, przestanie się awanturować. – Głosujmy – powiedział Wieniawa, zdenerwowany, jakby gonił go czas. – Proszę wypowiedzieć się w zgodzie z oficerskim honorem i sumieniem. Ręce podniosły się w górę. Wieniawa i Albrecht wyglądali na zadowolonych. Karcz był ponury tak jak wcześniej. Decyzja zapadła. Francja, port lotniczy Charles’a de Gaul e’a, poniedziałek, 20 sierpnia 1984,

godzina 12.25 Wstrząs obudził Kubę z lekkiego półsnu, zamrugał powiekami, poruszył się w fotelu, czując, jak napływa fala niepewności. Samolot lądował w Paryżu, toczył się po pasie. Kapitan dziękował za szczęśliwy lot, stewardessy uśmiechały się automatycznym uśmiechem numer dwa, zapaliło się światło, można było zwolnić pasy. Pasażerowie – głównie Polacy – tłoczyli się do wyjścia, wąsaty gość w swetrze w romby lekko się zataczał podtrzymywany przez kompanów, pijany z pewnością nie tylko wolnością po przekroczeniu żelaznej kurtyny. Inaczej niż na Okęciu wychodzili z samolotu wprost do długiego rękawa przytkniętego do burty samolotu. Szli szybko do okrągłego jak latający spodek, szarego terminalu. W środku był nieprawdopodobny gwar i tłum ludzi, rozmowy po francusku, migocące monitory, na których cyfry i komunikaty zapowiadające przyloty i odloty zmieniały się z szybkością huraganu. Francuski celnik spojrzał tylko na paszport Kuby i odprawił go z miłym uśmiechem – widząc sportową wizę, nawet nie zaglądał do worka Polaka. I dopiero wtedy, w wielkiej hali pełnej turystów, pasażerów i rozrywanej przez komunikaty, Błażyk zrozumiał, że był już bliżej niż dalej od pojedynku. Co dalej miał robić? Dokąd pójść? Nikt mu nie powiedział, nie napisał, nawet na bilecie lotniczym. Bezradnie przebijał się przez tłum pasażerów z Polski.

Grupa – wcześniej zbita i nawet solidarna, rozpraszała się jak stado dzikich kaczek – każdy łapał walizki i tobołki, po czym wiał gdzie pieprz rośnie, jakby nie chciał, żeby w tym eleganckim europejskim porcie lotniczym imienia samego Charles’a de Gaulle’a ktoś zaliczył go do gromady przybyszów ze Wschodu. Błażyk wkrótce czuł się jak ostatni rozbitek napoleońskiej armii. Wokół był gwar, same obce twarze. Kolorowi, Francuzi mijali go obojętnie. Nie mógł powstrzymać się, aby nie zerkać na Murzynów – czarnych jak węgiel, ustawiających się do odprawy do jakiegoś zagranicznego lotu; nie był to typowy widok w Polsce. I nagle stanął twarzą w twarz z niewysokim, szczupłym mężczyzną z wygoloną, guzowatą głową i ponurym obliczem, w szarym garniturze. Nieznajomy trzymał na wysokości piersi kawałek tektury, na nim wypisane flamastrem słowa: MONSIEUR JACQUES BLACHYK Blachyk? Chyba Błażyk. Po mnie? Przystanął i odruchowo wyciągnął rękę na powitanie, nieznajomy jednak bezceremonialnie chwycił worek i wskazał wyjście. Błażyk szedł z bijącym sercem, poprzedzany przez niestrudzonego, bezimiennego Francuza. Zeszli na parking, gdzie na uboczu czekał na nich biały peugeot 508 ze ściętym skośnie przodem. Przewodnik otworzył

tylne drzwi, potem włożył rzeczy Kuby do bagażnika. Ruszyli – betonowymi estakadami w dół, skręcili w lewo, na szeroką autostradę A1, gdzie przeplatały się strumienie samochodów; było ich tyle, że oszołomionemu Kubie zakręciło się w głowie. Bezimienny prowadził pewnie, nie paplał przy tym jak zwykle francuscy kierowcy. Jechali szybko, wyprzedzali ciężarówki, widoki z obu stron były płaskie i żadne, zdaje się, że mijali Paryż z lewej, od zachodu. Wkrótce zwolnili, wpadli na szeroką, trójpasmową obwodnicę miasta, bulwar peryferyjny, zapchany samochodami. Peugeot, wygodny i szeroki, przebijał się wolno na zachód. Jechali przez lasy, wreszcie skręcili na przedmieście, wjechali w uliczki pełne dostojnych, szerokich kamienic nakrytych mansardowymi dachami – wysokich, trzy-, czteropiętrowych,

i niskich, połączonych w długie ciągi, przetykane drzewami, których korony przystrzyżono równo z krawężnikami ulic. Coś tknęło Błażyka; nigdy nie był w okolicach Paryża, ale mignęła mu przed oczyma tabliczka z nazwą „Versailles”. Skręcili w uliczkę, na której końcu widoczny był mur i drzewa królewskich ogrodów Ludwika XIV. Samochód zajechał pod czerwonawą, czteropiętrową kamienicę przy rue d’Anjou. Srebrny napis na tablicy: „Hôtel la Residence du Berry” bił w oczy, kiedy bezimienny szofer wyjmował worek z bagażnika. Poprowadził Kubę na parter, za przeszklone drzwi, do małej restauracyjki o ścianach pomalowanych w ciemnoczerwone i różowe pionowe pasy. I tu, przy stoliku w opustoszałej sali, siedział człowiek, którego Błażyk już znał – niski, krępy, o włosach zaczesanych do góry, w prążkowanej koszuli, której mankiet odsłaniał złoty zegarek. Max Sauval, w tej chwili jedyny człowiek, którego Kuba znał we Francji. Siedział, wycierając ręce w wielką ceglastą chustę. Przed nim stała filiżanka parującej kawy, leżał najświeższy „Le Monde” otwarty na ostatniej stronie, gdzie w tabelach wyników sportowych pozakreślano coś

długopisem. Max, który zdawał się najważniejszą osobą w tym miejscu, zerwał się i rozłożył ręce. – Bonsoir, monsieur Jacques! – zawołał. – Jak minęła podróż? Wszystko dobre? Cieszę się, że pan się zjawił, proszę, bądź moim gościem. Kuba uścisnął mu dłoń, ale myślami błądził gdzieś daleko. – Jestem, ale... Kiedy ta walka? Jaka broń? Przecież nie będę... tutaj. – Rozłożył ręce. – Wszystko w swoim czasie. Tjost jest pojutrze – uśmiechnął się Max. – Do tego czasu hotel i służba pozostają do twojej dyspozycji, Jacques. Vincent – skinął na guzowatego milczka – pokaż naszemu gościowi jego pokój. Proszę się odświeżyć, a potem – bezceremonialnie ujął Kubę pod ramię – zapraszam na wieczór do Paryża. Jest ktoś, kto chciałby cię poznać.

Oszołomiony Kuba ruszył za przewodnikiem. Zerknął na Maxa, jakoś tak odruchowo spojrzał na gazetę. Długopis Sauvala zakreślił w niej wyniki gonitw w Longchamp. Kuba dał się porwać chwili, wprowadzić na piętro, do dużego, przestronnego pokoju z brązową wykładziną, białymi ścianami, łazienką i ogromnym łóżkiem nakrytym złotą narzutą z nazwą hotelu. Okna wychodziły na mały placyk zabudowany z prawej bocznym

skrzydłem kamienicy. Na wprost był mur i kilka drzew, w górze kwadrat błękitnego nieba. W wielkim wiaderku na stole chłodził się szampan w grubej butli. Lśniły nieskazitelnie czyste kieliszki. Kierowca złożył bagaż Błażyka na małej szafce w przedpokoju. A Kuba westchnął i pomyślał, że wejście w świat pojedynków i bogactwa miał chyba nie najgorsze. Paryż, poniedziałek, 20 sierpnia 1984, godzina 18.37 Potem pochłonął ich Paryż. Błażyk był tu dwa razy – na wyjazdach z klubem. Wtedy zdążył tylko liznąć wielkomiejskiego gwaru, napić się wina i zakąsić roquefortem. Teraz zobaczył stolicę blichtru i luksusu, tłumów i bogactwa. Szybko przemknęli przez Sentier z jego sklepikami i tonami materiałów, spodni, bluz i tkanin, aby zatrzymać się w Le Bon Marché przy Rue des Sčvres – starym domu towarowym ze skośnymi, przeplatającymi się schodami. W miejscu pełnym rzeczy, których istnienia nigdy Błażyk nie podejrzewał. Bo jak ktoś żyjący w zgrzebnym socjalizmie, wykupujący na kartki przydziałowy kilogram mięsa wołowego z kością i wystający według listy kolejkowej dwieście gramów czekoladopodobnego guana mógłby uwierzyć w istnienie dziesięciu gatunków oliwek? I trzystu sześćdziesięciu

pięciu rodzajów sera, poczynając od chčvre po poczciwy brie i cantal, o którym pisał już Pliniusz Starszy. W kreacje Diora, Gianniego Versace i Prady? W whisky, bourbona, markową sherry i wino rocznik 1907? Kuba szedł, a właściwie płynął przez bogactwo Paryża, holowany przez Maxa. Po uliczkach pełnych sklepów i sklepików, kafejkach – gdzie dawali dobre wino i świeże bagietki – aby utonąć w Galeries Lafayette przy bulwarze Haussmanna, z kopułą jak w jakimś teatrze. By znaleźć się w wielkim świecie kapeluszy, garniturów i marynarek z usztywnionymi ramionami, kreacji na lato i jesień, reklam, na których prężyli się eleganccy przystojniacy i wyniosłe kobiety. Wśród mody szalonej i ekstremalnej, poczynającej się od dżinsowych i skórzanych kurtek, tapirowanych włosów, od czerwonych staników Annie Lennox i kiczowatych bluzek Madonny aż po skromne, gładkie żakiety lady Diany. A czasem aż kapiące od przepychu, rozchylające się ku górze niby kwiaty sukienki, kreacje dla dam z dynastii Carringtonów, pozawijane jak togi i greckie chitony. Widząc sklepy, w których piętrzyły się parmeńskie i szwarcwaldzkie szynki, pomału ogarniała go złość. Gniew, że takie małe, tchórzliwe Francuziki, które zdradziły Polskę i w czterdziestym roku uciekały przed Niemcami, jakby ich czołgi miały tylko pięć biegów wstecznych, a potem chodziły pod rękę z SS-manami,

dostały za to przepych i dobrobyt. A cała ich walka ograniczała się do ogolenia głowy paru kurwom po eleganckim wyzwoleniu Paryża, którego szkopy nawet nie broniły. I jeszcze w sklepach wybrzydzali, przebierali, niektóre dziewczyny paradowały jak pankówy, w glanach i przetartych dżinsowych kurtkach. Oni mają to wszystko za nic, powtarzał sobie Kuba, a my wojnę rzewnego generała z okularami jak szypułki żuka gnojarza, jego wieczne dukanie: „Obywatelki, obywatele”, inspekcję robotniczo-chłopską i kartki na cukier w czterdzieści lat po okupacji... Dlatego już wiedział, że w knajpie, do której ciągnął go Max, zażąda najdroższych rzeczy. Był jeszcze jeden szok dla człowieka Wschodu. Ogromna liczba Murzynów, ale jeszcze większa Arabów; uliczki paryskiego Belleville wyglądały jak pocztówki z miast Tunezji, z małymi sklepikami, kolorowymi przyprawami, suszonymi owocami, kuskusem i kasetami z Koranem, którego dobroczynne wersety płynęły z głośników magnetofonów. Przez tłum przeciskały się Afrykanki z dziećmi w chustach, napotykali hałaśliwe

zbiegowiska Arabów rozprawiających przed domami. – Nie potrąć żadnego – uprzedzał go Max. – A jeśli przypadkiem, to przeproś i od razu zasuwaj dalej! Przeciskali się przez wielkomiejski Paryż, ulice zastawione samochodami i kręcących się bezradnie żandarmów – czasem oznaczających białym wapnem opony samochodów. Kiedy wrócili do auta, Max ze złością zdarł z bocznej szyby samochodu biało-czerwoną naklejkę „demande d’enlevement”, podeptał nogami, szukał szofera o guzowatej głowie, który gdzieś się zawieruszył, jak się okazało, poszedł na wino do kafejki. Przestawili samochód, potem szli wąskimi uliczkami. Pili wino, bo Max przypomniał sobie, że jest spragniony. Kiedy zeszli już ze wzgórza z Bazyliką Sacré-Cśur i zanurzyli się w uliczki XVIII arrondissementu, gdzieś w pobliżu le Gare du Nord, Max pociągnął go w bramę, na mały placyk, pełen typków, z którymi Kuba wolałby nie witać się samotnie w ciemnej ulicy. Sauval był podekscytowany, przekrzykiwał się z jakimś Arabem, przybili dłonie, pięćset franków powędrowało z ręki do ręki. I nagle błysk – dwóch półnagich mężczyzn, kastety w rękach, krótka bójka, krew tryskająca na trotuar. Zachwycona mina Maxa, wzrok nałogowego hazardzisty – wygrał! Poklepywanie Kuby po ramionach, droga do samochodu. I szybki przejazd na drugą stronę Sekwany... Zajechali na dîner , pod narożną kamienicę, gdzie mieściła się restauracja La Tour d’Argent. Kuba

miał pewność, że Max będzie płacił; stały tu takie mercedesy i cadillaki, że nawet elegancki peugeot 506 wyglądał przy nich jak samochód, którym przyjechała kucharka. – Ktoś chciałby cię poznać – uśmiechnął się Max. – Ważne persony! Weszli na piętro, witani ukłonami szwajcara, do sali z widokiem na posępną katedrę Notre Dame. Kuba zdumiał się raz jeszcze, bo przy stolikach siedziały same żółtki – schyleni karnie nad obrusami, jakby zgięci pod ciężarem kompleksów ludzi Wschodu, niektórzy w okularkach, z wyszczerzonymi w sztywnym uśmiechu zębami. Biali ludzie zasiedli przy największym stole – w głębi, przy świecach, ubrani tak, jakby od zawsze byli częścią świata dywanów, złotych lichtarzy, marmurowych pilastrów, złoconych sufitów i stiuków. Jeszcze dość młody, na oko trzydziestoparoletni mężczyzna z kręconymi

włosami nad czołem, w jasnobrązowej marynarce i żółtej koszuli, bez krawata. Jego dziewczyna, a może żona – wyglądała na starszą, ale wciąż piękną, w niebieskawej sukni owijającej się wokół szyi i odsłaniającej ramiona. Miała krótkie włosy, na pazia, z czarną grzywką z przedziałkiem. Z boku, po drugiej stronie stołu, siedział starszy gość z włosami zaczesanymi do góry, w nienagannym, pasującym jak ulał garniturze, oczy obramowane były drucikami złotych okularów. Max już giął się w pokłonach, wskazywał na Kubę, który obawiał się, że przy tych elegantach wyglądać będzie jak zwykły prostak. Na złość Sauvalowi postanowił tę rolę grać do samego końca. – Madame Laurine, monsieur Boussac – Max skłonił głowę w stronę kobiety i młodszego z oczekujących – oto monsieur Jacques Blachyk, człowiek, który pojutrze będzie walczył o honor waszego rodu... – Honor, cóż za szumne słowa – przerwał mu bezceremonialnie mężczyzna. – Słyszałem je ciągle od mojego ojca, kiedy grał na giełdzie, pił, zdradzał matkę i nawet gdy oszukiwał wspólników domu maklerskiego. Słowo warte trzydzieści tysięcy franków, które postawiłem w tym... Tjoście. I te dziesięć tysięcy dla ciebie. Ciekaw jestem, ile z tego odpalisz temu człowiekowi? – Myślałem, że tu i teraz, jako dżentelmeni, nie będziemy rozmawiać o pieniądzach – mruknął Max. – Dennis, dość. – Dama szarpnęła za rękę młodego. –

Za dużo wypiłeś. Nie kompromituj się. – Tak jest. – Wezwany zakołysał się za stołem, chyba był trochę więcej niż tylko wcięty. – Uupiłem się, Laurine... Przepraszam, Laurine – poderwał się i uścisnął rękę Kuby – dla ciebie wszystko... Proszę się nie przejmować – rzekł do Polaka. – Jestem Dennis Boussac. De Boussac – to było do Maxa. – Ale ty – owionął oblicze Błażyka wonią świeżo wypitego wina – mów mi po prostu: Dennis. – Witam pana. – Laurine aż wstała, była wysoka, smukła, dodatkowo na obcasach. Jakub nie wiedział, jak się zachować, całować w rękę? Ostatecznie tylko ją uścisnął. – Przepraszam, niech pan siada z nami, a to jest... Posiwiały mężczyzna wstał powoli. Zamiast uścisnąć dłoń, wyciągnął z pugilaresu swoją wizytówkę. – Sir Josh Kennsworth – przedstawił się pokrótce. – Uważaj, twój przeciwnik, Jacques – roześmiał się Dennis. – Bo widzisz, ja i sir Anglik mamy pewien spór, który rozstrzygniesz ty i szermierz Josha. Monsieur Kennsworth, zdołał pan już nakłonić swojego zawodnika, aby walczył tym włoskim cepem, falcionem? – To świetna, stara broń, niesłusznie zapomniana i odstawiona. – Kennsworth, jak na Anglika, mówił doskonale po francusku. Miły i ujmujący, ale w jego głosie czaiły się pogarda i fanatyzm. – Szybsza od

mauretańskiej i tureckiej szabli, lepiej wyważona niż siedmiogrodzkie pallase... Kiedy to mówił, ciągle trzymał wizytówkę, dopiero teraz przekazał ją Błażykowi. – Jeśli kiedykolwiek będzie interesować pana walka falcionem, proszę dać mi od razu znać. Bez żadnych obaw. Błażyk siadał, bo Max podstawił mu krzesło, więc wizytówkę położył na stole. Dennis strzelił w powietrzu palcami, wzywając cichostopego kelnera. – A ty? – zapytał wprost Kuby. – Jaką bronią będziecie się bić? – Była mowa o szabli. – Coś tam się znajdzie, bez nerwów – zripostował Max. – Będzie pan zadowolony. Kelner wynurzył się z flaszą jak duch z mroku, najpierw – co było dziwne dla Kuby – nalał trochę Dennisowi, a kiedy ten spróbował, przymknął oczy i skinął głową, napełnił kielich Polaka. – Montus Prestige Madiran, rocznik tysiąc

dziewięćset pięćdziesiąt pięć – powiedział de Boussac. Stuknął kieliszkiem w kieliszek i uniósł w górę. – Panie i panowie, za nasze zwycięstwo. – Za moje – uciął krótko Kuba. – Mam do stracenia więcej niż pańskie trzydzieści tysięcy. De Boussac zamarł, Błażyk nie wiedział, czy jednak nie przeholował. Laurine wpatrzyła się w niego dużymi brązowymi oczyma. – Pan ma rację – powiedziała. – Za pańskie zwycięstwo. Kennsworth uśmiechnął się zimno, ale spełnił toast. Dennis skinął na kelnera, a kiedy kieliszki były już napełnione, wzniósł znowu naczynie w górę. – Monsieur Jacques – powiedział – ty mi się podobasz. Nie żałuję, że postawiłem na ciebie. A wiesz, dlaczego w ogóle to zrobiłem? – Nawet nie podejrzewam. – Bo ojciec tego nie chciał. On zawsze wysoko stawiał w Tjoście. I zwykle wygrywał, bo dawał szansę tylko pewnym graczom, takim, co mieli po cztery, pięć zwycięstw na koncie. A ja – Dennis pił wino bez opamiętania, niewiele przejmując się obecnością Laurine, Maxa i Anglika – wszystko, co mam, zawdzięczam jemu. Pieniądze, firmę, nawet ją – wskazał Laurine – poślubiłem, bo tak kazał mi stary. Wszystko dla kasy, dla ciuchów od Gucciego, kabrioletów, dobrego wina. Wiesz, ile to kosztuje? – Dennis! – ucięła Laurine. – Upiłeś się! Dość tego.

Nie będziesz więcej... – Jak zwykle masz rację. Pardon, monsieur, trzymamy cię tu głodnego, pora spróbować naszej wyśmienitej kaczki. Garson! Kaczka we krwi, bo przecież mamy do załatwienia krwawe... sprawy. Kelnerzy przytaczali podłużny stolik, na oczach Kuby odcinali pierś do smażenia. Resztę ptaka, o dziwo, wyciskano w srebrnej prasie, a ściekający sok zbierano w naczyniu. – Prawdziwa kaczka chowana na pół dziko w Wandei – mruknął Max Sauval. – Dodają do sosu bulionu i kaczej wątróbki, koniaku, cytryny i madery. Niebo w gębie. Przez jego gadaninę Kuba nawet nie zwrócił uwagi na to, jak małe były porcje we Francji. Pierś podano razem z czerwonawym sosem. Znów wznieśli kielichy, Dennis spoglądał na Błażyka zamglonym wzrokiem. Kelner postawił przy nakryciu pocztówkę z numerem 796 666, Kuba spojrzał na nią ze zdumieniem. – Każda kaczka ma swój numer, żeby było wiadomo, że jest jedyna i prawdziwa – wytłumaczył Dennis. Kaczka była czerwona od sosu. Smakowała rozkoszą władzy i bogactwa, czyli niebiańsko, sprawiała, że Kubie bardziej niż od Rieslingu Grand Cru Moenchberg rocznik 1964 kręciło się w głowie od splendoru. Sauval w tym czasie gadał z Anglikiem, sprzeczał się o wyścigi konne,

podawał numery koni, typował zwycięzców w Longchamp. Laurine uśmiechała się smutno, jakby czytając jego myśli. Wreszcie pochyliła się do Polaka. – Który raz pan walczy w Tjoście? – Pierwszy. Max nie mówił pani? – Prawda... Dennis wspominał, że daje panu szansę. I cóż pan czuje? – Niepokój. – Strach? – Tylko wyjątkowo nikczemni albo głupi ludzie nie czują strachu. – Ja myślę, że jest pan trochę... jak gladiator. – Nie bardzo. To honorowy pojedynek, mam też nadzieję, że sprawa, za którą mam się bić pojutrze, jest takiego samego rodzaju. – Pokłóciliśmy się o zarządzanie firmą – wtrącił Dennis. – Wiesz, Jacques, Kennsworth i mój ojciec prowadzili kiedyś interesy. Kiedy to ja zacząłem je przejmować, strasznie się wtrącał. Mój ojciec – uśmiechnął się zimno i wzniósł kielich – chciał, żeby był moim nauczycielem, a ja wyzwałem go na pojedynek.

Szkoda, że sam nie stanąłeś do walki, pomyślał Kuba, tylko wyręczasz się mną. – Monsieur Blachyk – ciągnął Dennis – mam trzydzieści osiem lat i sam zadbam o swoje życie, prawda? – Dbasz – potwierdziła Laurine. – Akcje lecą na łeb, a ty pijesz. – Niech lecą. Mam gdzieś to wszystko. Zresztą co Jacques’a to wszystko obchodzi. Dalej! Najlepszego wina. Chateaubriand rocznik tysiąc dziewięćset dwadzieścia! Nalewajcie! – Wyszarpnął rękę z uścisku żony. – Nie bój się – powiedział do Błażyka. – Mój ojciec jak zwykle za wszystko zapłaci! Jacques, a co teraz robi twój ojciec? – Zginął w sześćdziesiątym ósmym w Czechosłowacji. – Rozumiem. Kiedyś i my mieliśmy rewolucję. A mój... – Stawia? – Kuba wychylił kielich do dna. –

I zarządza imperium? – Leży w klinice Stentonów w Londynie. Rak gardła z przerzutami, nie mów, jak bardzo ci przykro. – Tobie... – jednak zdecydował się mówić Dennisowi po imieniu, może dlatego, że sam był już trochę pijany – jak widać, nie jest. Dennis pił, rozlewając wino, strącił kieliszek Laurine ze stołu, uśmiechał się przepraszająco, szukał jej ręki, ale żona siedziała naburmuszona, odwróciła głowę. I spojrzała z nadzieją na Kubę. – Nie powinieneś tyle pić – rzekł Polak. – Wszystko przed tobą. – Nie, nie... Nic nie ma – bełkotał Dennis. – Mam przejąć cały dom maklerski Boussac et Vautrin... Mam być prezesem, mój przyjacielu. – To źle? – Ja sobie nie poradzę. Stracę wszystko, a wtedy, mój Polaczku, będę nikim, jak... ty! – Dennis, idziemy – powiedziała z rozpaczą Laurine. – Messieurs, proszę, pomóżcie. Max i Kuba dźwignęli wstawionego Boussaca, a właściwie de Boussaca. Wyrwał im się jeszcze i zawołał kelnera. – Garson, ja płacę. – Wyciągnął nieporadnie portfel, a z niego biało-błękitną kartę. – Ty – rzucił do Maxa – musiałbyś szorować tu gary aż do drugiego zburzenia Bastylii! Max zbył to krzywym uśmiechem.

Dennis rzucił kartę kelnerowi; ten zgiął się w ukłonie i znikł. Kuba zastanawiał się, czy ten kawałek plastiku zastępuje pieniądze, ale garson po chwili wrócił z rachunkiem i tą samą plakietką, oddawał ją Boussacowi, który miał kłopot, aby wyciągnąć portfel; ostatecznie przejęła ją jego żona. Potem Dennisa podnieśli dwaj kelnerzy, od nich zaś przejęli go dwaj goryle z obstawy Boussaców – pleczyści jak szafy, w przyciasnych garniturach. Kuba chciał iść za nimi, ale Laurine niespodziewanie chwyciła go za rękę. – Proszę, niech pan jeszcze zostanie... – Wskazała stolik. Zdumiony usiadł przy niej, poczuł woń perfum, których sama nazwa zapewne kosztowała więcej, niż gdyby była ułożona ze studolarówek; zobaczył błyszczące oczy. – Napije się pan wina? – Nie odmówię. – Przepraszam za Dennisa, on... proszę zrozumieć, całe życie był w cieniu ojca. – Nie ma sprawy. – Proszę, niech pan pojutrze wygra – uniosła kieliszek – to bardzo ważne dla męża. Ojciec namówił go na Tjost, ale obstawiał innego zawodnika. Dennis wybrał pana, chociaż mu odradzano. Pierwszy raz w życiu miał odwagę postawić się ojcu.

Kuba ujął ją za rękę, przytrzymał, czując ucisk długich, wypielęgnowanych paznokci, a potem złożył staranny pocałunek. – Proszę mi wierzyć, zrobię wszystko, co w mojej mocy. – Merci, merci. – Wyglądała na nieporadną i niezdecydowaną, albo też zręcznie udawała. Chce, żebym ją poderwał? – pomyślał Kuba. – Mogę pana odwieźć? – zapytała. – Dennis już pojechał, mam drugi samochód. I co dalej? Namiętne pocałunki w samochodzie? Wspólna noc. Nie chciał w to uwierzyć. Był zbyt spłoszony, jak na trzeci raz w Paryżu. Z kłopotu wybawił go Max, nagle wynurzył się zza zasłony, pokiwał ręką. – Jacques – rzekł – samochód czeka. – Nie trzeba, ja to załatwię – syknęła Laurine, ale Sauval pokręcił głową, jakby domyślał się wszystkiego. – Jestem odpowiedzialny za monsieur Blachyka. – Madame, proszę o wybaczenie, ale takiego talentu nie powierza się nikomu poza trenerem. – Nawet mnie? – Zwłaszcza kobiecie. – Poklepał Kubę po plecach i sprowadził po schodach. Na dole Laurine okręciła się długim szalem, choć noc była ciepła. Pod drzwi podjechał ogromny, rozświetlony cadillac, szwajcar

otwierał jej drzwi. Na odchodnym spojrzała na Kubę jakby ze złością. Max nie patrzył na nią, krzyczał na szofera – teraz nazywał go Frankiem, Kuba więc w myślach nazwał kierowcę Bezimiennym. Podjechał peugeot, za chwilę siedzieli na skórzanej kanapie z tyłu, jechali w noc, do Wersalu. Jakoś tak naokoło centrum, przez Paryż rozjaśniony smugami reflektorów, owiany mgłą neonów. Jechali przez Pigalle, IX i XVIII dzielnicę. Na trotuarach przewalały się tłumy, chociaż był poniedziałek, w oczy Błażyka biły neony: Brasserie, Tabak, Moulin Rouge, Cyrano, Slavia, Sex Shop, Bistrot, Souvenirs Sexy, Pussy’s. W ciemnych zaułkach, przez które przejeżdżali, drogę zastępowały im córki ulicy, kłębili się sutenerzy, klienci, młodzi, pijani... – Musisz być ostrożniejszy – powiedział Max, mając na myśli spotkanie z Laurine. – To źli ludzie, a my musimy trzymać się razem. Jeśli chcesz dziewczyny, daj znać, czy wolisz Francuzkę, Chinkę, czy może, jak twoi koledzy z Polski, czarną. Wszystko z dostawą do hotelu. Kuba miał zamęt w głowie i żadnych erotycznych planów. – Na razie – wyjąkał, bo brało go onieśmielenie – nie, za dużo. Wolałbym wiedzieć, gdzie będzie pojedynek, jakie warunki, podłoże, broń i... – Na razie – mruknął Sauval – odpoczywaj. Baw się. Używaj. Cała reszta jutro.

Paryż, środa, 22 sierpnia 1984, godzina 11.57 Z samego rana powieźli go autostradą A11, L’Océane, przez Chartres w kierunku Le Mans; jednak skręcili wcześniej w prawo, w lokalną drogę do La FertéBernard, miasteczka szarego i smutnego, jak na Francję. Podążali na północ i dalej, na granicy lasów, wjechali na wąską asfaltową drogę. Kamera na bramie długo wpatrywała się w samochód, Max musiał wyjść, coś tam tłumaczył zawile do mikrofonu i zaraz połknęła ich posiadłość, otoczona kamiennym murem zwieńczonym czerwoną dachówką. Jechali wolno żwirową alejką przez park, minęli ogrodników w niebieskich kombinezonach, przystrzygających szpaler krzewów; Sauval złościł się, mówił, że miało nie być świadków. Wreszcie podjechali pod zameczek – z szarego kamienia, piętrowy, zwieńczony na narożnikach okrągłymi wieżyczkami o zaostrzonych, spiczastych dachach. Ze stromego dachu ślepiły na nich wysmukłe lukarny jak zamknięte oczy olbrzyma. Na podjeździe snuło się dwóch ludzi w garniturach. Szybko, cicho i dyskretnie otworzyli drzwi auta; Kuba dostrzegł słuchawki wetknięte w ucho, cienkie, spiralne przewody znikające pod wykrochmalonymi kołnierzami koszul. Nie byli chamscy. Jeden zlustrował samochód, drugi poprowadził ich na lewo, nad rzekę, o którą opierała się rezydencja – tylna ściana schodziła wprost do wody.

Tu, pod wiekowymi lipami, stały stoły, tak kolorowe od potraw i przystawek jak druk reklamowy supermarketu. Oblegało je dystyngowane towarzystwo z gatunku tych, których Błażyk poznał dwa dni temu. Kobiety w sukniach jak kwiaty, mężczyźni w marynarkach (choć były też koszule i ceglaste bluzy), garniturach. Od razu dostrzegł Dennisa i Laurine, sztywnego maniaka włoskich falcionów Kennswortha. Sam nie bardzo tutaj pasował, ubrany w dżinsową kurtkę, lekkie spodnie, sportowe, sznurowane buty. Ich przybycie ożywiło towarzystwo. Wszystkie spojrzenia skierowały się na Kubę i Maxa. Starszy, łysy mężczyzna o pomarszczonej twarzy i zagadkowym uśmiechu przydreptał w otoczeniu kilku gości. Max giął

się przed nim w ukłonach. – Monsieur Schweitzer, przybywamy. – Ach, dzień dobry. – Starzec wpatrywał się w oblicze Błażyka, uśmiechał, ale serdeczność nie obejmowała oczu. – To jest ten dzielny młodzian. Mistrzu, prosimy, zaraz zaczynamy, czujcie się jak u siebie w domu. Max już prowadził ich do stołów. Kelnerzy roznosili tace z kieliszkami wina, szampanem. Dennis rozpoznał ich od razu, sprawiał wrażenie, jakby na widok Kuby poczuł ulgę. Wyskoczył pierwszy, uścisnął mu dłoń. – He, he, powitać, powitać, panie Blachyk. Może coś na wzmocnienie? – Zatrzymał przechodzącego kelnera i sprawnie przejął dwa puchary szampana. – Proszę później. Po wszystkim – westchnął Błażyk, bo żołądek podchodził mu do serca. – Dennis, przestań. – Laurine wyjęła mu kieliszek z ręki. Stół uginał się od serów i przystawek: krewetek, muli, ostryg, ogromnych raków, w których Błażyk z trudem rozpoznał homary. – Niech pan się częstuje. – Schweitzer czyhał na niego jak pająk. – Garson! – Skinął na kelnera, który natychmiast nałożył na talerz porcję ślimaków. – Proszę spróbować mojego ulubionego dania, ślimaki po

burgundzku. Trochę nie z regionu, ale myślę, że nie będzie pan patrzył na mnie równie krzywo co mój dostawca. Gotuje się je w białym chablis i jak pan widzi, dodaje masła. Kuba przesunął talerz, usiłował wyłuskać ślimaka ze skorupki, ale męczył się widelcem bardziej niż w walce z dwoma przeciwnikami. – Proszę się nie krępować, pomogę! Jak się zaraz okazało, ślimaki były tylko dekorowane skorupkami. Schweitzer nabił na widelec i bezceremonialnie podał Kubie jednego do ust. Błażyk wprost zgłupiał, nie wiedział, co zrobić, ostatecznie przyjął specjał, rozgryzł – ślimak jak ślimak – miał dziwny smak, podobny może do dobrze uduszonego grzyba. – Proszę, wolę te niż petit-gris z Gaskonii – ciągnął Schweitzer. – W tych nie przecinamy wątroby, a to najbardziej odżywcza część ślimaka. Błażyk kiwał głową, ale niewiele z tego rozumiał. – Ach, wołają nas! – Schweitzer podjął ze stołu śnieżnobiałą serwetkę i bezceremonialnie otarł usta Kuby. I nagle wszystko potoczyło się w rytm bijącego,

rozgorączkowanego serca. Od strony pałacyku szła grupa ludzi, którzy jedyni nie wyglądali jak z folderu. Max sunął naprzeciwko, wyciągał rękę, witał, wręcz obłapiał się z łysym facetem w jasnym prochowcu, z szeroką, nieprzyjemną gębą; gość był tak rozrośnięty w ramionach i tęgi, że Kuba nazwał go w myślach Kwadratowym. Był jeszcze wąsaty koleżka w grubych rogowych okularach – pewnie lekarz – dźwigający ciężką skórzaną torbę i ćmiący papierosa w kąciku ust. Wyglądał na tak znudzonego, jakby co dzień zszywał łby i bebechy rozprute w pojedynkach. I wreszcie przeciwnik – Błażyk wyczuł go od razu, instynktownie. Młody, szczuplutki Francuz w dżinsowej kurtce. Włosy długie, poniżej uszu, pofalowane. Szybki i zwinny, skakał jak kogucik albo mały chłopczyk. Kuba miał wrażenie, że wodziła za nim oczyma połowa starszych kobiet obecnych na przyjęciu. Taki to miałby powodzenie u Laurine. Schweitzer, który wystąpił jako prowadzący, coś mówił do zebranych – wskazywał na Dennisa i Josha Kennswortha, pewnie

tłumaczył skomplikowane zawiłości honorowego sporu między bogaczami. Kuba nie słuchał, za słabo zresztą znał francuski. Spoglądał tylko ukradkiem na przeciwnika i czuł chłód. – Prosimy na pole. – Schweitzer wskazał szeroką polanę między drzewami. Trawę skoszono tam o wiele krócej niż w parku – prawie przy ziemi, jak na piłkarskim boisku. „Nie szukaj walki na murawie, plaży i kocich łbach” – odezwał się w jego głowie Tarło. „Bo nigdy nie wiesz, co w trawie piszczy”. Kuba sprawdził nogą i skrzywił się. – Możemy przejść na twardszy grunt? Na przykład na ubitą ziemię. – Oczywiście, proszę dalej, za klomby. Tam jest placyk i ścieżka. Zapraszam. Plac był nieduży, utwardzony, ale też z lekka poprzerastany trawą. Naprzeciwko Kuby Francuz rozgrzewał się, skakał i krążył

wokół Maxa i Schweitzera. – Messieurs! – ciągnął monotonnie Schweitzer. – Tjost toczy się tylko do mojego wyraźnego znaku. Jeśli podniosę rękę na Halte, macie przestać, kto będzie walczył dalej, zostanie ukarany. I nie dostanie pieniędzy, dopowiedział sobie Kuba. – Czy jesteście gotowi do walki? – Oui, oui! – potwierdził Francuz. – Tak jest. – Proszę zatem powtórzyć za mną: Ja... – Jakub Błażyk... – Biorę na siebie jedyną i wyłączną odpowiedzialność... – ...za udział w walce w Ville-de-Saint-Bernard... – Dnia dwudziestego drugiego sierpnia tysiąc dziewięćset osiemdziesiątego czwartego roku. Trzask klawiszy – nagrywali to na kasetowych

dyktafonach. Bezimienny i ten drugi, kwadratowy gość, który przyprowadził Francuza. – Messieurs – mówił dalej Schweitzer – oto wasza broń. Monsieur Frossart, jako przedstawicielowi strony obrażonej przysługuje panu pierwszeństwo wyboru. Bezimienny wyciągnął pakunek, rozwiązał, wydobył z niego dwie szable w metalowych, błyszczących pochwach z mosiężnymi ryfkami. Kuba wziął tę, która została – ciężką jak sumienie kata, z jelcem jak kosz, lekko wygiętą. Wyciągnął ją z pochwy, zważył. „To nie jest szabla do walki na piechotę” – powiedział Tarło. „Przegrasz!” Wyszedł zza pleców Błażyka, wyrwał mu broń z ręki i odrzucił. Kuba zatem wbił szablę ostrzem w ziemię. – Jeśli mam walczyć, proszę o wymianę tych koromyseł na normalną broń. – Jacques! – zakrzyknął Max. – Umawialiśmy się inaczej! Z tłumu, jaki zgromadził się wokół miejsca pojedynku, odezwały się krzyki, jęk zawodu. – A nie mówiłam – powiedział kobiecy głos. Kuba odwrócił się i napotkał szyderczy wzrok Laurine. – Daj inne szable, jeśli nie chcesz stracić dziesięciu tysięcy franków – syknął do Sauvala. – Jakie inne? C’est le sabre de cavalerie legere modele AN IX! – prawie zakrzyczał kwadratowy drab.

– Szabla kawaleryjska jest do konia. Potrzebujemy czegoś lżejszego – powiedział Tarło ustami Błażyka. – Jean, idź po moje szable. – Oczy Schweitzera zwęziły się w wąskie szparki. – Proszę państwa, monsieur Blachyk chce innej broni, dostanie ją. Zapewne aby pokazać nam jeszcze bardziej pasjonujące starcie. Francuzik, ten cały Crossaint czy Frossaint, uśmiechał się drwiąco. Odrzucił głowę do góry, kręcił się, jakby gryzły go pchły. Jeszcze chwila – napięcie narastało jak gęstniejąca krew, matnia, z której nie sposób było się wydostać. Jean wrócił z dwiema szablami w błyszczących, świeżo wyczyszczonych pochwach. Wyciągał je po kolei, ukazując jedną perską, lekką, o mocno zaokrąglonej rękojeści, tak iż tworzyła gałkę. I drugą... W pochwie z mosiężnymi lwami na ryfkach, z migdałowymi zdobieniami na końcówkach jelca. Kuba rozpoznał mameluka; Tarło mówił mu o tej broni. Niezła szabla z czasów napoleońskich – używali jej wyżsi oficerowie i marszałkowie. Francuz wziął wschodnią. Kuba ujął mameluka. Wyciągnął broń z pochwy i od razu poczuł przyrodzoną lekkość ostrza. W porównaniu z poprzednią była jak piórko. Pochwę oddał Bezimiennemu. – Na pozycje! – En garde!

– Prets. – Oui! Tak! – Allez! Nie rozpoczęli walki od razu. Błażyk ruszył w lewo, Francuz w prawo. Kołysał się na nogach, obchodził wolno Polaka. Ktoś z tyłu westchnął. Publiczność nudziła się, marudzili, nagle powietrze przeszył gwizd. Jak na stadionie. Jedno kurewstwo... I wtedy przeciwnik ruszył z cięciem na głowę, spokojnie, z nadgarstka, wydłużając krok. Kuba przyjął cios na piątą zasłonę; tu wszystko było wolniej niż w sportowej szermierce. Sam odpowiedział na pierś, na czwórkę, a wróg odskoczył po ciosie jak rozzłoszczony kogucik. Brzęk, brzęk – dwa cięcia – znowu na głowę, odpowiedział na lewy bok, odbił, szedł pewnie na nogach. – Dalej go! Dalej! – krzyczał ktoś. Tłum zamarł, jakaś kobieta w kapeluszu oblizywała wargi. Max rzucił banknot stufrankowy w wyciągniętą rękę Kwadratowego. I nagle Francuz wyprysnął w przód, jakby zamiast nóg miał sprężyny. Błażyk źle odczytał zamiary – zamiast cięcia tamten pchnął piórem prosto w tętnicę Polaka! Kuba szarpnął głowę w bok; już tylko to mógł zrobić – przepuścił ostrze nad swoim prawym ramieniem. Ciało zareagowało z opóźnieniem. Przestawił nogi w spóźnionym in quartato, rąbnął na odlew, a wróg –

niewiarygodne – potknął się, prawie padł! Nie trafił. Francuski kogucik zerwał się jak fryga, obrócił. Ostrze mameluka chlasnęło w ziemię, ale prowadzący nie przerywał. Francuz wyskoczył – zły, wkurzony. Uderzył na głowę... „Ponowienie!” – zasyczał w głowie Błażyka Tarło. „Piątka, durniu!” Szybki był ten cały Crossaint. A może Frossaint? Ledwie uderzył, zaraz oddał – w to samo miejsce. Ostrze perskiej szabli padło na zastawę mameluka! Francuz przyskakiwał i odskakiwał. Raz ciął normalnie, innym razem ponawiał. Zadyszeli się obaj, pojedynek przeciągał się, za długo, za ciężko, za ostro. I nagle, wyczekując powtórnego ciosu, Błażyk przekręcił rękę, zastawił się przed cięciem na głowę, nie piątą, ale szóstą zastawą, odwrotnie – z ręką z lewej, a ostrzem wyciągniętym w prawo! Zbił ponowienie i ciął – po skosie, z lewej, na odczepnego, aby wyjść z trafieniem. Mocne pacnięcie, uderzenie, aż szabla zadrżała mu w ręku...

Trafił! Ciął przeciwnika od dołu, po nadgarstku, za rękawicą. Krew siknęła szeroką strugą, zrosiła trawę ciemnym deseniem kropel.

– Halte! – krzyk Schweitzera. – Stać! Pisk i krzyk widowni. Zdyszany oddech Kuby. Prowadzący unoszący rękę z zakrwawioną szablą do góry. – Koniec walki! Zwyciężył... Kuba przymknął oczy. – Jacques Blachyk. Pologne! I tyle. Żadnych kanciarstw, żadnych względów dla kacapów, rumuńskich werdyktów; krew była najlepszym sędzią. Francuz zbladł, siadł na trawie, podtrzymując ranne ramię. Jęczał cicho. Doktor pochylał się nad nim, zakładał opatrunek, szykował się do szycia. Błażyk zasalutował przeciwnikowi szablą. Tamten odpowiedział uniesieniem lewej ręki – nie czuł urazy albo udawał. To był czysty fart, że Jakub trafił, ciął uderzeniem zakodowanym z szermierki sportowej, używanym na koniec starcia, gdy wszystko zawodziło, aby jeszcze zmacać przeciwnika. Oddał szablę Kwadratowemu. Szukał wśród widzów Maxa, o dziwo, ten wcale nie interesował się pojedynkiem – walił za stołem whisky w towarzystwie jakichś podstarzałych bab, odwrócony bokiem do Kuby. Błażyk rozglądał się, nikt już nie patrzył na niego, zupełnie jakby nic się nie stało.

Garbata i kulawa dziewczyna – miała coś z głową, bo przekrzywiała ją na bok – polewała trawę wodą w miejscu, gdzie czerniła się krew. Posypywała ją potem jakimś proszkiem. Kuba odwrócił się do stołu i szedł. Machinalnie przyjął od kelnera kielich ze słodkim szampanem. Wypił duszkiem, podstawił służącemu znowu. Przeciskał się przez tłum bogaczy i ich popleczników, tych, którzy krążyli wokół, grzejąc się w blasku pieniądza. Odnalazł Dennisa i Laurine, podszedł do nich, znudzonych, jakby nieobecnych. Chciał wypić kieliszek za pomyślność – powiedzieć, że teraz już może; ale gdy stanął przed nimi, oczy de Boussaca i małżonki były puste jak u manekinów. – Napij... – zaczął, ale nie skończył. Dennis zagarnął żonę i odszedł, jakby go wcale nie zauważał. Polak był już dla niego powietrzem. Obrócił się do Kennswortha, szukał go wzrokiem, ale Anglik zasiadł w szanownym towarzystwie, zapewne tłumacząc młodej dziewczynie i dwóm posiwiałym starcom zawiłości i przewagi walki na włoskie falciony. Cóż, nawet kropla drąży skałę. Nikt nie zwracał na Kubę uwagi. Gdy sięgał po kolejny kielich, złowił nawet kilka niechętnych spojrzeń. Schweitzer przeszedł koło niego, jakby w ogóle go nie zauważał. Murzyn zrobił swoje, murzyn winien odejść, brzęczało mu w uszach.

I wtedy zobaczył coś dziwnego. Po drugiej stronie stołu przepychał się wysoki, szczupły mężczyzna w szarym garniturze, o posiwiałych włosach. Ale nie to zwracało uwagę. Na twarzy miał maskę. Tak, błyszczącą czarną maskę z otworami na oczy. Oczu zaś Kuba nie widział, bo były zakryte grubymi, ciemnymi okularami, szczelnymi jak lotnicze gogle. W ręku trzymał kunsztownie zdobioną laskę o rękojeści w kształcie głowy węża. Ale nie laska była najdziwniejsza. Na prawym kciuku nosił dziwny pierścień. Właściwie szeroką żelazną skuwkę. W przelocie mignęła Błażykowi jakby trupia czaszka. Mężczyzna był prowadzony przez łysego, kwadratowego gościa w rozpiętym płaszczu, tego samego, który wcześniej odebrał broń od Kuby i asystował przy pojedynku. Z tyłu postępowała młoda dziewczyna w krótkiej sukience, obcisłej niczym gorset, w butach do połowy łydki i na obcasach. Miała okrągłą, śniadą twarz, nieco wystające kości policzkowe; włosy owinęła chustą. Mężczyzna z laską szedł w stronę pałacyku. Dołączył do niego Schweitzer. Razem zniknęli za klombami kwiatów. – To Szamszir – odezwał się jakiś głos. Max podchodził ciężko, pewnie sporo wypił. – Nawet nie patrz na niego! – Dlaczego? – Bo Szamszir zacznie spoglądać na ciebie. A to przynosi pecha.

– Taki jest niebezpieczny? Kto to? – Kurwa, myślisz, że jestem przewodnikiem towarzyskim? Ma dobrą kasę i swoich fechtmistrzów, wysoko obstawia w Tjoście, ale... – zawiesił głos – żaden szermierz dobrze na tym nie wyszedł. Masz. – Podał Kubie napakowaną kopertę. – Zapracowałeś uczciwie. – Dziękuję. – Pewnie myślisz, że łatwo poszło? – Nie. – To nawet nie abecadło Tjosta. Przedszkole, próba. Egzamin. Zdałeś go, ale musisz wybrać, co dalej. Zbieraj się. – Już? – Za parę godzin masz samolot. Giuseppe cię odwiezie. – A impreza? – Kuba spojrzał w kierunku stołów. – To nie dla nas. Dla nas jest praca, krew i na końcu ciężko zarobione pieniądze, ku uciesze tych tam. Chodź. Pociągnął go w stronę pałacu, zostawiając bez słowa cały zgiełk przyjęcia. Zresztą grała orkiestra, a cała uwaga obecnych zwróciła się w inną stronę. – Pamiętaj o jednym – mówił Max, kiedy szli do podjazdu, gdzie czekał samochód. – Nigdy i nikomu nie mów, co tu robisz. To nie jest legalne. A jeśli chcesz zagrać znowu, w prawdziwy Tjost i o prawdziwe pieniądze, zadzwoń pod numer, który ci dałem. Zadzwoń

– otworzył Kubie drzwi do samochodu – jak się namyślisz. Bo twoje tak oznacza drogę do dużych pieniędzy, ale bez odwrotu. – To znaczy? – Zabiją cię, jeśli odejdziesz. Nawet w komunizmie. Nawet w Polsce. – Ty to zrobisz? – Nie ja. Są trochę lepsi ode mnie. – Szamszir? – On ustawia walki. Ale tylko te najlepsze. W ogóle dziwne, że się pojawił. Widziałem go do tej pory tylko jeden jedyny raz. Podał mu rękę, potem jeszcze sobie o czymś przypomniał, wyciągnął z kieszeni i oddał Błażykowi bilet na rejs. Pomachał na pożegnanie i... jakby zaprzeczając temu, co mówił wcześniej, wrócił do ogrodu. Bezimienny wiózł go w milczeniu. Do hotelu w Wersalu, gdzie pozbierał rzeczy i zadzwonił po taksówkę. Odrapany renault jechał powoli, stał w korkach na obwodnicy; taksiarz gadał coś, czego Kuba nie rozumiał. Mimo spóźnienia przybyli trzy godziny wcześniej. I dobrze, bo Błażyk nie wiedział, skąd leci, a przed podróżą musiał jeszcze iść do ubikacji i poupychać sobie studolarowe banknoty w butach, jeśli nie chciał po powrocie spłacać własnymi pieniędzmi długów PRL-u. I dopiero kiedy stawał w kolejce do

odprawy, poczuł, że Tjost nie był chyba aż tak straszny, jak wyobrażał to sobie wcześniej. Piastów pod Warszawą, sobota, 25 sierpnia 1984, godzina 18.30 Gdy Kuba zwyciężał i przelewał wrażą krew, w socjalistycznym raju nad Wisłą rozgrywały się dziejowe wydarzenia o ciężarze kamieni młyńskich. Zakończył oficjalną wizytę Hun Sen, cementując wieczną przyjaźń polsko-kampuczańską, a oficjalny komunikat oświadczał, że wzajemne stosunki będą się pogłębiać. Co oczywiste, potępiono przy okazji amerykański imperializm i jego zakusy względem tak postępowych państw jak ZSRR czy PRL. A przy okazji w wieczornym dzienniku wąsaty znawca od nawozów i od świata tłumaczył długo i namiętnie, jak ważne dla budowy socjalizmu jest braterstwo polskokampuczańskie. Imperialistycznym i hitlerowskim mordercom Kampuczan i Polaków

powiedziano stanowcze nie. Ludowa ojczyzna mogła spać spokojnie, bo skupiono sześćset trzydzieści dziewięć tysięcy ton rzepaku, a więc o sto pięć tysięcy więcej niż przed rokiem, zebrano sto czterdzieści osiem tysięcy ton zboża, pomimo że brakowało sznurka do snopowiązałek. Przy okazji zaś, jak podawała Wolna Europa, zagraniczny dług urósł do prawie trzydziestu miliardów dolarów i mógł w zasadzie rosnąć długo i namiętnie, bo peerelowski kołchoz Jaruzelskiego i Olszowskiego i tak nie był w stanie spłacić nawet dziesiątej części tej sumy. Najważniejsze z tego wszystkiego było zaś to, że wyż znad Atlantyku objął Wyspy Brytyjskie oraz klinem połączył się z wyżem zalegającym nad Skandynawią. W efekcie, kiedy w sobotę Kuba wstąpił do knajpy Pod Lipą, zaczynało popadywać. Błażyk wszedł jak wielkie panisko, położył na ladzie garść tauzenów. – Piwo dla wszystkich, pani Teresiu – zarządził. – A dla nas skrzyneczkę Pełnego i po literacku... – Nie ma. – Warki! – Wyszła. – A co jest? – Stara bida – wzruszyła ramionami sprzedawczyni. – Coś pan nietutejszy, panie Kubusiu?

– To po dwie książki. Póki jeszcze żyjemy. Krytycznie popatrzył po stołach okrytych ceratą, brudnych ścianach, na których chwiały się przędze szarych pajęczyn. Swojsko i przaśnie, jednak wystrój knajpy raził po francuskich luksusach. – Cześć, Limahl – klepnął Tytusa po nastroszonych, żelowanych włosach – jak tam twoje zapiekanki? Interes się kręci? – Iiiii, taki tam interes – mruknął Tytus. – Nie wchodzę w to, bo śmierdzi. Sanepid, urzędasy. Wiesz, braciak, mam lepszy biznes, uwierz mi, więcej zarobię, niż chodząc na Legię i jeżdżąc na wymianę. Już dogadałem ze znajomym blacharzem z Pruszkowa. – Te twoje interesy. – Teresia stawiała przed nimi szklaneczki, a Franek i Bolo ściskali się z Błażykiem, jakby nie widzieli się ze dwadzieścia lat. – Pijcie, dziś ja stawiam! – Co żeś taki nadziany wrócił? – zainteresował się Bolo. – Interes jakiś? I ja o nim nie wiem?! – zapytał Tytus. – Byłem na wymianie we Francji. Parę dni, ale przyoszczędziłem waluty. – No to zdrowie. Nasze ułańskie. – To co za interes? – spytał z kolei Błażyk Tytusa. – Te twoje interesy, a potem ja muszę nadstawiać karku, a matka świecić oczami. – Interes jak bank. Po prostu PKO, brachu, samochody z Zachodu, lekko stuknięte, ale wypolerowane. Na

giełdzie zejdą jak nowe. – A niby jak je przerzucisz przez granicę? Skokiem o tyczce? – Nie muszę sprowadzać. One już tu są. – Jak są? – Przyjeżdżają nimi Niemcy i Arabusy. Wystarczy tylko przyczaić w hotelu. Idziesz do niego i dajesz walutę, więcej, niż jest bryka warta na Zachodzie. – I sprzeda? – Jak nie sprzeda, braciak! Umawiasz się, że wyjedzie w boczną uliczkę, stanie, a tam go trzask warszawą w błotnik albo drzwiczki. Sporządzasz protokół, że kupujesz auto powypadkowe, a kto tam ci sprawdzi, czy ono rozbite, czy tylko puknięte? I już, cła nie ma, opłat nie ma, blacharz wyklepie, a ty wstawiasz na giełdę za pięć baniek. Albo i dziesięć. – Pijmy, bo się ściemnia – upomniał Kuba. – U matki byłeś? – zapytał Bolo. – Widziałeś ją i tego tam, Breneka? Słyszałem, że stara kiepsko wygląda. – Byłem. – Starszy brat spuścił głowę, bo w domu tylko zostawił rzeczy i zaraz wyszedł. – Wasze zdrowie, koledzy. Pijemy i kończymy. – Co tak szybko? – zapytał Franek. – Jedziemy w miasto. Trzeba pić, bo jeszcze wódki zabraknie. – W miasto? Znaczy dokąd? – Do Victorii. Nie, tam same ciule i pedały. Do Europejskiego pojedziemy! Bolo, dymaj, dzwoń po

taryfę. – Za godzinę przyjedzie. Jak nie dwie. – Spokojnie, mamy czas. – Kuba patrzył w okno. – Ja jeszcze zabradziażę. Pani Teresiu, jeszcze po Trędowatej. Szefowa zgarnęła puste szklaneczki ze stołu, wróciła za ladę, gdzie zaczęła cierpliwie rozlewać Wyborową w literatki. A Błażyk wypadł na smaganą deszczem ulicę. Przeskoczył jezdnię, bo do bramy w murze po drugiej stronie szła szczupła, jasnowłosa dziewczyna objuczona ciężkimi torbami i tekturowym pudełkiem pod pachą. Trudno było z tym wszystkim otworzyć furtkę, więc próbowała nacisnąć klamkę ręką, nie wypuszczając pudełka. Jakub nigdy nie ośmieliłby się jej zaczepić, gdyby nie dwie literatki i oczywiście pełny portfel zielonych. – Dzień dobry, witam – powiedział, bo miał wrażenie, że się przestraszyła. – Jestem Kuba Błażyk. – Nie zawieram znajomości w taki deszcz – odparła bez namysłu. – I z kimś, kto gada, zamiast pomóc.

– Jestem właśnie od pomocy. – Proszę przytrzymać. – Podała mu pudełko. Postawiła torby na ziemi, sięgnęła po klucze, podczas gdy Kuba rozpaczliwie myślał, jak podtrzymać rozmowę. Dziewczyna wyciągnęła klucz, włożyła w zamek, niestety, ustąpił od razu, więc czasu robiło się coraz mniej. Otworzyła przejście, chwyciła torby, wniosła je na betonową alejkę. – Proszę tutaj postawić. Posłusznie złożył pudło na trawie. – Oj, jeszcze zostawiłam torbę. Przyniesiesz? – Wyglądała na tak zrozpaczoną, że Kuba podreptał za furtkę. I to był błąd. Za bramą nic nie było. Usłyszał szczęk klamki, kiedy jak głupi szukał nieistniejącego bagażu. – Jestem Anna – usłyszał; zobaczył jej ciemnobrązowe oczy, zanim furtka zamknęła się z trzaskiem, szczęknął zamek i Kuba został pod bramą, wystrychnięty na dudka.

Pokiwał smętnie głową na swoje szczęście do kobiet i wrócił Pod Lipę. W drzwiach stał Tytus, uśmiechnięty od ucha do ucha. – My flaszkę oblegliśmy, a tyś tymczasem Annę szturmował – roześmiał się na cały regulator. – No, bracie, musisz się jeszcze wiele nauczyć. – Zrobisz mi wykład. W Europejskim. – Oj, coś widzę, że dzisiaj popłyniemy, co, brat? – Ale na dobrych falach. Wezwaliście taksówkę? I popłynęli. Zaczęli w Europejskim, w porządnym barze z trunkami, gdzie czasem jeszcze dogorywał Himilsbach. Ale dziś go nie spotkali. Następnym punktem była Victoria, potem Forum. Skończyli jak wykolejeni artyści, w Ścieku. Lecz zanim wybiła północ, Kuba poszukał w portfelu wizytówki Sauvala, wrzucił do hotelowego automatu pięć złotych i wykręcił numer. – Jesteś – powiedział głos, jakby na niego przez cały czas czekał. – Jestem gotów – powiedział. – Dobrze, wezwiemy cię. Czekaj. Bądź cierpliwy. – Dzwońcie do sąsiada. – Dlaczego nie założysz telefonu? – ktoś, chyba Sauval, zirytował się po drugiej stronie. – Czekam od dziesięciu lat. Śmiech, jakby opowiedział dobry dowcip. Sygnał

rozłączenia. Klamka zapadła. Piastów pod Warszawą, piątek, 30 sierpnia 1984, godzina 18.12 – Kubusiu – pytała matka – czy ty ciągle trenujesz na Legii? Nie widziałam cię, żebyś gdzieś wychodził. – Trenuję, nawet nie wiesz, jak ciężko. – Tak, Pod Lipą, z tymi bradiagami! Mam nadzieję, że się nie zaniedbujesz, bo Tytus... – Machnęła ręką. – Czy możesz z nim porozmawiać? Żeni się. I to z kim? Z tą Mariolką! – To poważna sprawa. – Jak poważna?! – aż krzyknęła. – Nie chcesz chyba powiedzieć, że... – Spokojnie, jeszcze nie będziesz babcią. Ale on chyba nie zmieni zdania. – Jesteś pewien? – Niestety. Matka, krzątająca się po kuchni, była szara i zgarbiona. Dawno jej takiej nie pamiętał. – Czy coś się stało? – Znalazłbyś sobie jakąś robotę. Moja emerytura nie starcza. Wszystko drożeje, wiesz, Iwasiakowa mówiła, że znowu szykują podwyżki. Krakowska już po siedemset pięćdziesiąt, boczek po

trzysta dziewięćdziesiąt, i to tylko jeśli stoi się od świtu. Kurczaki sprzedają chłopi po siedemset złotych sztuka. Nóg już nie czuję. Nie ma jak kartek wykupić. Szynki przywiozą trzy, cztery, a ludzi pięćdziesiąt! I jeszcze wepchnie się jakiś inwalida. – Takie życie. – Kubuś, staniesz wieczorem za mnie w delikatesach, już nie wyrabiam... – Nie będę stał w żadnych cholernych kolejkach! Zamarła, jakby ją zranił. – Ty też nie będziesz się męczyć. Masz. – Sięgnął do portfela i rzucił na stół sto zielonych. Jedź do Pewexu. Masz tu na taksówkę, przecież moja matka nie będzie jechać podmiejskim. – Do... Pewexu? – Aż usiadła na krześle. Zaskrzypiało. – Kubusiu, skąd ty to masz? – Papież z Watykanu przysłał. – Synku, jak to... Czy ty nie wdałeś się w jakieś... nie robisz nic złego? Z Tytusem. – Przestań. Co złego? Wysłali mnie z sekcji na Zachód, na treningi, no to zaoszczędziłem. – Nie lepiej schować na czarną godzinę? – Taaa, od razu na trumnę. Daj spokój, mamo. – Bo ja ci powiem, nie chcę mieć syna, który robi coś na lewo. – Gdzie mam pracować? W fabryce za cztery tysiące?

I zdychać? Budować socjalizm dla Jaruzela i Urbana? Nie bój się. Mam więcej takich papierków. Nic nie mówiła, ale w jej oczach był lęk. Kuba wstał i wyszedł. Nie miał siły spojrzeć jej w oczy, bał się, że wyczyta tam kłamstwo, bo była mądrą kobietą. Poszedł do sąsiada, skorzystał z telefonu. Zadzwonił do Europejskiego. Wynajął pokój od razu na trzy miesiące z góry. Gdzieś przecież musiał mieszkać. I porządnie potrenować. Z panienkami. Wreszcie miał na to szmal.

Rozdział IV Pierwszy przegrany Na Stambuł! · Śmierć zagląda w oczy · Porażka · Hiobowe wieści · Niespodziewane spotkanie · Mistrz znika · Fala i szabla · Jest nowy ślad! · W poloneza w pierwszej parze. . · . .z ubekami · Anielica · Na partyzanta · Jak Kuba został działkowcem Stambuł, czwartek, 21 marca 1985, godzina 12.47 Ledwie na Kremlu wykorkował Czernienko, a w Polsce zaczęła się wiosna. W Stambule powitał zaś Błażyka gorąc, prawie skwar, ciepłe

powietrze buchnęło do samolotu tak gwałtownie, że pasażerowie w pośpiechu poczęli pozbywać się kurtek i zimowych płaszczy. Bezimienny wiózł Kubę z lotniska imienia Atatürka nowiutkim beżowym mercedesem W124 przez zatłoczone, gwarne ulice. Sprawnie wymijał prostokątne czerwone tramwaje jak z przedwojennej Warszawy, cierpliwie czekał, aż będzie mógł wyprzedzić powolne ciężarówki. Jechali naokoło starej dzielnicy – z daleka widniały minarety i kopuła Hagii Sophii. Tureckie samochody przepychały się, kierowcy trąbili i wymachiwali przez okna. Bezimienny przedzierał się gdzieś na północ od miasta, wreszcie zaparkował w wąskiej, bocznej uliczce, gdzie Kuba bardziej spodziewałby się wielbłądów niż samochodów, zabrał worek Polaka i poprowadził do półkolistej bramy, która otworzyła się, gdy tylko zastukał. Hotel, z ulicy niepozorny, krył w sobie przestronne wnętrza, prawdziwe pokoje z łazienkami, gdzie na podłodze leżały dywany i miękkie poduszki, czerwonawe ściany obwieszone były makatami, a obracające się z cichym łomotem wentylatory pod sufitem rozpraszały

gorąco. Kuba nie był zmęczony. Rzucił worek na łóżko, a potem pozwolił, by Bezimienny zaprowadził go do Maxa. Sauval siedział w alkowie przy czymś w rodzaju areny, gdzie tłoczyli się biali w marynarkach i jasnych kurtkach, a wokół nich wirował tłum Turków w fezach. Delikatna muzyka wsączała się w uszy podstępnie jak jad, na deskach zaś przetaczało się dwóch półnagich, zwartych w zapasach zawodników. Ich ciała błyszczały od oliwy, co sprawiało im kłopoty – aby przewrócić przeciwnika, łapali się wpół albo za długie, sięgające poniżej kolan galoty, pchali wręcz ręce w przyrodzenie, aby jak przysłowiowy Archimedes znaleźć punkt oparcia do obalenia wroga. Pilnował ich Turek w fezie, białej koszuli i czerwonej kamizeli. Sauval siedział w loży i palił fajkę z cybucha, sięgającego wężowymi oplotami do długiego porcelanowego cylindra (Kuba dowiedział się później, że nazywali go sziszą). Po drugiej stronie rozwalił się Turkas o kędzierzawej głowie, w małej aksamitnej czapeczce, która wcale nie pasowała do szarego garnituru. Obok przycupnął maleńki, chudy, siwy sługa, który rozcieńczał w szklankach raki – zmieniając krystaliczną wódkę w płyn mętny niczym zwykłe mleko. Aslan sütü i szisza mogły być mordercze dla głowy, ale

Francuz wcale się tym nie przejmował. – Witam – powiedział. – Czuj się tu jak u siebie w domu. Stawiam wszystko, co chcesz, nawet dziewczynę. Skinął na kelnera, który przydreptał z długim ustnikiem, wkręcał go do sziszy, podawał Kubie. Polak obracał końcówkę w ręku, nie bardzo wiedząc, do czego to służy. – Pal pomału, nie zaciągaj się od razu – powiedział Max. – Pojedynek masz już jutro, więc nie przesadzaj z piciem. Czeka na ciebie zawodnik Szamszira. Przez głowę Błażyka przemknęło wspomnienie człowieka w masce. – Walka warta pięć tysięcy dolców i tylko myśl o zwycięstwie powinna zaprzątać cię jutrzejszego ranka. – Szable? – Ty wybierasz, zrób to mądrze. Gerard przyniesie cztery, tureckie. – Teren? – Równy jak śmierć. – Max nie wiedzieć czemu przyglądał się rękom Kuby, który ostrożnie wciągał do ust dym z sziszy, i nagle powiedział to samo, co przyszło Polakowi do głowy. – Nie bierz się za raki, jak palisz, będzie bolała głowa. Niespodziewanie masywniejszy i bardziej łysawy z zawodników chwycił przeciwnika lewą ręką za pas, prawą za nogawkę. Trzask-prask! Powalił go na deski. Podniósł się krzyk

i wrzawa. – Merde! – warknął Max. Skrzywiony, jakby to jego obalono, wyciągnął portfel, odliczył pięć studolarowych banknotów. Zniknęły w dłoni kędzierzawego Turka, który roztapiał się w uśmiechach. Dopił wódkę, żegnał się z Sauvalem, stukając czołami. – Iyi günler. – Güle güle! – Powinieneś mieć szablę. – Max odwrócił się do Kuby. – Własną, dobrze zrobioną. – Nie wpuszczą mnie do samolotu. – Starczy, że przekażesz mojemu człowiekowi w Polsce. A potem dostaniesz ją już na miejscu. – Skąd tak dobrze znasz polski? – Służyłem w Legii z trzema twoimi rodakami. W zasadzie byłem jedynym Francuzem w plutonie. Charakterne chłopy, tak u was mówią? – Jeśli zaleźli za skórę. – W Algierii nieśli mnie szesnaście kilometrów z przestrzeloną nogą. Mnie, cholernego francuskiego sierżanta, który darł na nich ryj. Niestety, nasze drogi się rozeszły. – Zginęli? Max wyciągnął trzy szklanki; każdą stawiał z mocnym, nieprzyjemnym stukotem. Nalewał raki po kolei i w milczeniu.

Stambuł, Kartal, piątek, 22 marca 1985, godzina 14.30 Następnego dnia ruszyli późno. Max długo spał, był zły, spocony, widać sam nie zastosował się do własnych rad, że raki i szisza nie są dobrym małżeństwem. Poganiał złośliwie Bezimiennego, co tamten przyjmował w typowym dla niego milczeniu. Jechali na azjatycką stronę Bosforu, przez wąskie uliczki do Kartalu po południowo-wschodniej stronie miasta. Okolica była pagórkowata; małe domki z kopertowymi dachami oblepiały wzgórza, jakby ktoś poustawiał klocki. Mijali igły minaretów, zatłoczone autobusy. Na ulicach Turcy w szmatach i turbanach jechali na osłach. Z warkotem mijały ich stare mercedesy „beczki”, których w tej części Istambułu było zatrzęsienie. Wszystkie jednakowo zakurzone i czarne. Kuba spodziewał się luksusowej willi i ogrodu u jakiegoś bogatego Turkasa. Basenu z krystaliczną wodą, kobierców, powiewających firanek, półnagich hurys wylegujących się w słońcu i drinków z palemkami. A zamiast tego wywieźli go w ruiny między wzgórzami,

po których przechadzały się stada owiec. Stały tam dwa mercedesy, opel i powgniatany, brudny fiacik panda z turecką rejestracją. Wygwizdów był jak na Ursynowie, dopóki nie weszli między ściany. Nie było przyjęcia, żadnych kobiet, tylko trzech garniaków, Turek w koszuli i kamizeli, dwóch dżentelmenów – jeden z wąsem, drugi jasnowłosy – zapewne Niemiec albo Szwed. Wylewnie witali się z Maxem, ten zaś po chwili oddalił się za murek, pewnie by ulżyć choremu żołądkowi. Wtedy ich uwaga skupiła się na Kubie. Uściski dłoni, rzekomo miłe uśmiechy, poklepywania, zapytania, czy czegoś sobie życzy? Nie, niczego. Wrócił Max – niski, spocony, wachlujący się dłonią – przy dwóch wysportowanych, wysokich biznesmenach wyglądał wręcz żałośnie. Wreszcie jeden z nich użalił się nad nim i jego ochroniarz poczęstował go czymś z piersiówki. Wzrok Maxa stał się bardziej błędny. Prowadzący – niski, gruby, z wąsikiem –

zaprezentował przeciwników. Kuba stanął oko w oko z Turkiem, wysmukłym, gibkim. Długie włosy spięte w kucyk, przylizane brylantyną, czarny zarost. Oczy błyszczały, kiedy wpatrywał się w przeciwnika, tak długo, że Błażyk aż poczuł się nieswojo. – Czy jesteście gotowi do walki? Zwykła, oklepana formułka. Dziwne, ale Kuba nie czuł lęku ani podniecenia. Aż tak przywykł? A może uważał się za zawodowca? Do diabła, rzekł sam do siebie, opanuj się! Bezimienny wyjmował z worka podłużny pakunek, rozwijał go i Błażyk poczuł się zaskoczony. Cztery szable. Wszystkie wschodnie. Prowadzący wskazał na niego. Po chwili namysłu wybrał broń podobną do polskiej karabeli, krzywą, z większym piórem. Ledwie ją ujął, poczuł, że była o wiele cięższa. Jednak rękojeść miała wysmukłą i mógł na niej, tuż pod jelcem, oprzeć kciuk, jak w sportowej szermierce. Turek wybrał mocno zakrzywioną klingę, wschodnią szablę, coś jak mameluk, ale z ciężkim, topornym piórem i także z otwartą rękojeścią. – Na pozycje! – En garde! – Prets? Turek nie mógł ustać w miejscu. Nawet nie podskakiwał, po prostu kręcił się, robił dziwne zakroki, machał szablą po bokach. Prowadzący

upominał go surowo – znał turecki albo był miejscowy. I wreszcie: – Oui! Evez! – Allez! Błażyk stał w miejscu, nieruchomo jak posąg, spokojny do bólu i szyderstwa z wroga. Turek szedł, właściwie chodził, zamachnął się to z lewej, to z prawej, lekko, zwinnie. Błażyk wyciągnął linię – to znaczy szablę – płasko przed sobą; dobry sposób na dyletantów i niedzielnych szermierzy, utrzymywał wroga na dystans, tylko ręka chodziła Polakowi powoli: lewo – prawo. I wtedy Turek ciął. Kuba odskoczył, przepuścił szablę tuż przed twarzą. Myślał, że wytrąci tamtego z rytmu, ale wróg od razu przyciął w kontrze – ze swojej lewej – przekręcając szablę w locie. Dobry nadgarstek. Przyjął na czwórkę, cofnął się, znowu wyciągnął linię. Turek przyskoczył na ugiętych nogach. Wtedy Błażyk ciął prosto, półpłynnie, na głowę, aby go sprawdzić. Przeciwnik odpowiedział jak maszyna, bez namysłu i obawy, nie zasłaniał się, ale zbił na bok i rąbnął z prawej na policzek Polaka! Błażyk sam przestawił nogi w in quartato, próbując zażyć wroga

tak jak Francuza pod Paryżem i jednocześnie przyjmując cięcie na kolejną – pierwszą zasłonę. Od razu płynnym ruchem wyszedł od zasłony do podlewu – lekko w prawo. Ostrze tylko przecięło powietrze. Turek zniknął! Nie było go po prawej ręce Polaka. Wbrew logice poszedł na cios. Ale był szybszy, niewiarygodnie szybki, po prostu skoczył za plecy Polaka. I Błażyk poszedł naprzód, próbując się jednocześnie obrócić. Wróg był za blisko, by trafić Kubę szablą – chciał rąbnąć rękojeścią w tył głowy, zamiast tego trafił w prawy bark. Wybuch bólu, ręka zdrętwiała. „Trzymaj szablę! Trzymaj szablę!” – krzyczał w jego głowie Tarło. „Pozbieraj się, głupcze!” Zrobił półobrót, ale Turek znów był szybszy; ponowił – chlasnął w pół głowy. Ledwie zahaczył, ale Kubę od razu dopadł ból, dostał po uchu; chyba nie było odcięte, ale krew popłynęła aż za kołnierz. Poczuł ciepło i strach, jakby dopiero teraz zrozumiał, jak piramidalnie jest głupi. Rzut oka na prowadzącego, ale ten – z nastroszonymi

wąsikami – potrząsał ręką, krzycząc: „Allez! Allez!”. Więc Błażyk dał linię. Tym razem: góra – dół; głowa – krocze. Turek szedł na niego dziwnie rozkojarzony. Naćpany czy co? – pomyślał Kuba. Trzeba było wziąć się w garść, sprawy przybierały zły obrót. Wróg ciął, ale Kuba zrobił obejście. Piękna polska sztuczka, jak z „Wołodyjowskiego” – małe kółeczko w lewo i już przeciwnik macha jak cepem, tnąc puste powietrze. Turek znów atakował, chcąc związać ostrze, zbić na bok szablę Błażyka. Drugie obejście. Trzecie cięcie! Obejście. Źle! Turek ciął podlewem; niesamowity miał nadgarstek! Uderzał niczym wąż. Zimny błysk przeleciał przez lewą nogę i brzuch Błażyka. Szabla doszła do celu, gdy Polak odruchowo cofał się pół kroku. Za krótko! Powinien odskoczyć. Ostrze rozcięło górną część uda, zawadziło o kawałek brzucha, przez koszulę. Film, który wyświetlał życie Kuby, potoczył się jak błyskawica, jakby ktoś przeciął taśmę w połowie i szpula zaczęła kręcić się w przyspieszonym tempie.

Cykl obrazów. Prowadzący nie krzyczy. I nie przerywa pojedynku. Uśmiech na twarzy wąsatego garniaka. Wytrzeszczone oczy blondyna. Max plujący kacem, jakby w ogóle go to nie obchodziło. Turek ruszył. Bezbłędny, z zamglonymi oczyma. Zabije! Tarło w głowie Polaka milczał. Lewa noga nie mogła go utrzymać. Przysiadł na niej, z bólu, oszołomienia, nie wiedząc sam, że właśnie robi passata sotto. „Passata sotto, słuchaj mnie, do cholery” – mistrz wreszcie raczył się odezwać. „Pchnięcie dla broni kolnych, ale wyjdzie zawsze świetnie dobremu szabliście. Lewa noga dół, prawa skosem w tył, lewa dłoń na ziemi podpiera ciało. Zapomniałeś, głupcze?!” – Halte! Halte! – teraz dopiero krzyczy prowadzący. Turek szarżuje, wpada na Kubę, tnie w głowę na wysokości policzka, ostrze przeszywa powietrze nad głową Polaka. „Dawaj linię”. Kuba wystawia szablę do przodu...

„Przekręć!” – krzyczy Tarło. Przekręca szablę piórem w prawo... Przeciwnik nawet nie jęknął, kiedy dostał pod pachę, między żebra, tak głęboko, że już nie trzeba było poprawiać. Nagle zrobił się miękki, wsparł się na szabli, aż na Błażyka spadł ciężar rozpędzonego ciała. Minął Turka, wyszarpnął broń z rozpaczą, ranny, zakrwawiony, siadł na ziemi. A Turek przeszedł krok, drugi. Padł; jego oblicze było zupełnie bez wyrazu. Kuba i kawał spalonej słońcem ziemi pod jego nogami – wszystko było we krwi. Nagle wybuchła wrzawa. Prowadzący, Bezimienny, Max i dwóch ludzi z obstawy rzucili się do przodu. Jak spod ziemi wyrósł lekarz w czarnych, okrągłych okularkach jak Trocki. Wspólnie z Bezimiennym obracali Turka, próbowali cucić, zatamować krwawienie. A Kuba krwawił i wciąż miał przed oczyma oczy tamtego. Wąsaty i blondyn też chcieli podejść bliżej – drogę zagrodzili im właśni ludzie, odciągali, przekonywali. Po krótkiej i gwałtownej pogawędce odeszli z podwiniętymi ogonami. Samochody ruszały z chrzęstem opon na kamieniach. – Frank! – Max prawie krzyczał do Bezimiennego. – Co teraz? Jak pozbędziemy...

– Pod ciężarówkę – mruknął ktoś. – Bez paniki. – Szamszir załatwi. – Co Szamszir, jak, kurwa! Patrz! Bezimienny wkładał szable do plastikowego worka. Garbata posługaczka z przekrzywioną na bok głową zbierała zakrwawioną ziemię do worka, polewała jakimś płynem rudy piasek. I nikt inny, tylko właśnie ona w środku tego całego rozgardiaszu wskazała na rannego Kubę; zaczęła krzyczeć, pokazując palcem. Błażyk czuł, że świat dokoła wiruje. Spodnie miał całe we krwi; przytrzymali go, potrząsnęli. Bezimienny i lekarz oglądali rany, Turek pokręcił głową, rozciął mu nożyczkami spodnie, starł krew i uśmiechnął się. – Poszło wierzchum – jego angielski był pokręcony jak broda Chomeiniego – przeżyje pan i może chodżić. Błażyk skrzywił się, kiedy go dezynfekowali. Zniósł ze stoickim spokojem nawet zakładanie sześciu klamer na nogę i dwóch na brzuch. Naklejanie gazy i bandażowanie. Podniósł się z trudem, wspierany przez lekarza. Max spojrzał na Bezimiennego. – Zachariasz, zabierz go do hotelu! – rozkazał. – Zabierz rzeczy i odwieź na lotnisko. Kup mu bilet na lot do Polski i wsadź do samolotu. Szybko. – Ciuch ma we krwi – Kuba bodaj po raz pierwszy usłyszał głos Bezimiennego, Karla, Franka czy Denisa, bo tak nazywał go Sauval.

– Stańcie przy supermarkecie i kup mu jakieś spodnie. Już! Dwaj Turcy zawijali ciało w czarny worek. Nie wiadomo skąd nadjeżdżała pomarańczowa furgonetka. – Masz. – Sauval wcisnął w rękę Kuby kopertę grubszą niż ostatnia. – Wyjedź, zapomnij i kuruj się. Nic nie widziałeś, nic nie słyszałeś. Odczekamy, aż ucichnie, następny pojedynek... Matte wystawi kogoś. Będzie gorzej. „Będzie gorzej” – dźwięczało w uszach Kuby, gdy kusztykał do samochodu. Kiedy oglądał przesuwające się szybko ulice Stambułu i wieczorem, gdy rejsowy samolot tureckich linii wzbijał się w powietrze. W butach miał pięć tysięcy dolarów, w nodze i trzewiach ból, a w sercu narastający strach. Warszawa, Hotel Europejski, poniedziałek, 15 kwietnia 1985, godzina 9.02 Z oczu Turka spływały krwawe łzy. Błażyk uciekał przed nim, uchylał się, ale umierający ciągle pochylał głowę nad jego obliczem. Przypominał, był jak palący kłopot, nie dawał spać. Nie wiedział, ile czasu leżał obok dziewczyny, jeszcze wczoraj nieznanej, dość drogiej. Znalazł ją w barze Hotelu Europejskiego; właściwie to sama go poderwała. Myślał, że trafił na szczwaną suczkę, mistrzynię płatnej

ekstazy za zielone papierki, dlatego na wszelki wypadek zabezpieczył sałatę w skrytce w hotelu. Prawda okazała się szara jak polska rzeczywistość. Iza była biedną dziewczyną, uciekła do miasta – szukając pociechy i bogatego męża – z wioski, skąd widać było blokowiska Radomia, a czas dzielił się na dwie połowy: ciężką pracę i równie ciężkie picie. Źle trafiła, Błażyk miał swoje problemy i dziś, po nieudanej, nieprzespanej nocy, stanowczo nie wyglądał jak milion dolarów ani młody Carrington. Po prostu bał się kolejnego pojedynku. I jak na złość ostry dzwonek telefonu zabrzmiał jak ordynarny sowiecki budzik. Kuba poruszył się i usiadł, rana na udzie dała o sobie znać. Cholera, nie przemyli Turkasy, potrzebne mi tylko zakażenie, pomyślał. Podniósł słuchawkę z nadzieją, że to jednak nie Sauval. Ale to, co usłyszał, było o wiele gorsze. – Boże, jak to... Na Banacha? Tak, rozumiem. Już jadę. Odłożył słuchawkę z trzaskiem, zaczął się ubierać. Dziewczyna poruszyła się w łóżku, zamrugała oczami, kiedy zapalił światło. Na zewnątrz wstawał mokry, szary kwietniowy dzień. Na szczęście już bez śniegu, ale zakrapiany deszczem, jakby wciąż

trwał lany poniedziałek. – Iza! – Kuba poczuł, że jakoś tak dziwnie głupio budzić śpiącą kobietę, ale zostawić takiej cichodajki w pokoju, gdzie miał wszystkie rzeczy, nie miał ochoty. – Ubieraj się. – Tak szybko, mój słodki? – zapytała. – Tu, w szufladzie, jest coś dla ciebie. Nie mam czasu, muszę iść. – Poczekam na ciebie. – Iza, nie wygłupiaj się. – Izabela, nie Iza – wyszeptała. – Co się stało? – Coś poważnego. – Kuba nakładał dżinsową kurtkę. – Zobaczymy się wieczorem. – Przyjdziesz? – Oczywiście – powiedział. Oczywiście, że nie, dodał w myślach. Podał jej rękę i nie patrzył, gdy się ubierała. Nie wypił wczoraj wiele, ale moralny kac był gorszy, niż gdyby wpadł do kotła z bimbrem. Szpital Akademii Medycznej przy Banacha, godzina 11.23 Do szpitala przyjechał taksówką. Wziął pierwszą lepszą, rozpychając ludzi stojących na postoju. Zarobił dwa ćwoki, trzy chamy i jednego żłoba, a jąkający się

taksiarz był aż czerwony ze złości, ale zanim wystękał coś z siebie, Kuba zamachał garścią niebieskich tauzenów, doprowadzając do pokojowej stabilizacji. Szpital był może i nowoczesny, ale sprawiał przygnębiające wrażenie. Padało, na wiecznie niedokończonym skrzydle hulał wiatr, podrywając folie, łomocząc arkuszami źle przymocowanej blachy. Brenek czekał na niego na dole, przy recepcji. Poszarzały na twarzy, w futrzanej czapce z daszkiem, wyglądał jak dziad, a nie dziarski milicyjny emeryt utuczony na milicyjnych kartkach i konsumach. Ręce mu drżały, kiedy złapał Kubę za ramię, pociągnął długim szklanym korytarzem na onkologię. – Źle się poczuła – powiedział – bolało coś w środku. Nie chciała iść, sam wezwałem karetkę. – Cud, że od razu ją tutaj wzięli. – Jaki tam cud, pomachałem legitymacją – wyszeptał Brenek. – Gdzie miała iść, do naszej przychodni? Choć był poniedziałek, pielęgniarka wpuściła ich na oddział. Dwa tysiące, ale Kuba nie żałował kasy. Szpital, mimo że nowy, wyglądał jak cały kraj. Szare, poobijane łóżka, wyblakła farba na ścianach, stare kafelki, smutne pielęgniarki snujące się jak widma, puste

wózki inwalidzkie na korytarzu wyłożonym pomarszczonymi płytkami PCW. I wreszcie mała klitka z trzema łóżkami, na jednym cicha i bezszelestna jak cień staruszka pod kroplówką. Na drugim – matka. Brenek uprzedził go, skoczył do niej pierwszy, dotknął ręki, potem cofnął się, jakby przestraszony. – Helenka – powiedział – jesteśmy. – Mamo? Jak tam? – zapytał głucho Błażyk. – Ja nic nie czuję. Nie wiem. Muszę się stąd wypisać. – Nie przesadzaj. Co mówią lekarze? – Jeszcze nie byliśmy. – To tylko – ściszyła głos do szeptu – umieralnia. Nie chcę tu być. Zapaliłabym. Gdzie Tytus? – Jedzie z Pruszkowa. Trochę jeszcze potrwa. – Mam nadzieję, że przyjedzie. – W razie czego – rzekł Kuba – to go przywiozę. – A jak na Legii? Jeździsz gdzieś? – spytała niespodziewanie. – Na treningi. Za granicę. Przygotowuję się. – Nie byłeś na tej całej... rosyjskiej olimpiadzie? – Ale za to pojadę na spartakiadę w czerwcu... Do Czech – powiedział niewyraźnie. – Musisz zobaczyć. Na

pewno będzie w telewizji. – Proszę cię – jej dłoń szukała jego – jak już zacząłeś tę szermierkę, to trenuj. Nie zmarnuj, nawet gdyby... coś ze mną. Będę cię wspierać zawsze. Nawet z tamtego świata. – No co też mamusia opowiada! – Przyrzeknij mi, że będziesz dalej ćwiczyć. Przysięgnij, proszę. – Oczywiście, przysięgam – przełknął gładko kłamstwo. – Na honor i krzyż. Przy drzwiach zakotłowało się. Wszedł Tytus – poważny, w szarawym prochowcu. Razem z nim Mariolka i ktoś jeszcze... Na kogo widok Kuba po prostu zamarł. Szczupła dziewczyna z włosami pofalowanymi na ramionach, w dżinsach i futrze ze srebrnych lisów. Nawet nie spojrzała na niego, od razu podeszła, raczej pofrunęła do szpitalnego łóżka. – Dzień dobry, pani Błażyk. Co mówili? Będzie dobrze? „To wy się znacie?” – zapytał Kuba samym wyrazem twarzy. Tytus jak syn marnotrawny przyszedł do matki, coś mówił, przedstawiał Mariolkę jako jedyną miłość swego życia, aż starszemu bratu

zrobiło się nieprzyjemnie. Coś załomotało w przejściu. Gruba i zła salowa w czepku wtaczała do salki wózek z garnkami, poczuli zapach kartofli, mięsa. – Koniec odwiedzin – warknęła. – Tu jest oddział szpitalny, nie jarmark. – Chodźmy – ucięła Anna – do doktora Nikicza. Myślę, że z wami porozmawia. Wyszli po smutnych pożegnaniach. Kubie kręciło się w głowie, a dziewczyna poprowadziła ich dalej na oddział, stanęła przed jakimiś drzwiami. – Trzeba było od razu do mnie przyjść – powiedziała do Błażyka. – Teraz – w oczach miała smutek – może być za późno. – Wie pani, jaka jest Helenka – mruknął Brenek. – Na próg przychodni trzeba ją dźwigiem ciągnąć. Anna zastukała do drzwi, weszła, coś powiedziała i znowu wyszła na korytarz. – Pan doktor was przyjmie. Na chwilę. Stłoczyli się przy wejściu, wewnątrz za biurkiem zawalonym stosami papierów siedział niski, łysawy mężczyzna. Czarne jeszcze włosy na skroniach sterczały mu niczym skrzydła kruka. – Co to, procesja jaka?! – zaskrzeczał. – Tylko krewni.

Anna i Mariolka wyszli. – Panowie są...? – Synami – powiedział Tytus. – Ja... krewnym – rzekł Brenek. Lekarz pokazał mu drzwi urażonym gestem. Brenek przygryzł wargi, Kubie było go żal. Doktor nawet nie kazał im siadać. Wpatrywał się w coś nad ramieniem Tytusa. – Panowie palicie? Tytus pokiwał głową jak uczniak. – Wasza matka paliła tak, że wykończyła sobie... Nie, nie płuca, trzustkę – rzekł doktor. – Panowie, nie będę owijał w bawełnę, nie mam dobrych wiadomości. Te bóle to prawdopodobnie rak trzustki. Gruczolakorak, wydziela dużo śluzu. Ale oczywiście wszystko trzeba jeszcze potwierdzić. Adenocarcinoma, piękny okaz, prawie akademicki przypadek, jeszcze nie za dobrze wrośnięty. Ciekawe, dla kogo piękny, ty kurwi synu, pomyślał Kuba, ale oczywiście nie powiedział tego na głos. Dla twojej pracy naukowej? Habilitacji? – I co będzie dalej? – zapytał głucho. – Da się wyleczyć? – Najpierw trzeba wiedzieć co! – rzekł opryskliwie doktor. – Panowie, w mojej karierze spotykałem się z tyloma przypadkami nowotworów, że mogę wykluczyć

radioterapię. Pozostaje albo operacja, albo... chemia. Ale tu jest problem. Nasz szpital ma ograniczone środki i... – Nie będzie żadnych problemów, żeby sprowadzić leki – powiedział Kuba. – Nawet jeśli trzeba dewiz, to pomożemy. – Oczywiście – szepnął lekarz – ja wszystko rozumiem. Jestem pewien, że niezbędny okaże się dłuższy pobyt. Najpierw zrobimy kompleksowe badania, potem damy znać, co potrzeba. Tu stoczyła się na nich lawina słów godnych akademickiego wykładu. Na koniec doktor powiedział sakramentalne: żegnam. I wyszli. – I jak? Co będzie? – dopytywał się Brenek. – Źle jest, co mam powiedzieć. Rak jest. Tytus miał łzy w oczach. – Powiedzieć jej? – zapytał Brenek. – Chodźmy – zawyrokował Kuba. – Musimy porozmawiać. Pole Mokotowskie, godzina 13.34 W szpitalu był tłok, po namyśle zatem Kuba poprowadził wszystkich na Pole Mokotowskie, gdzie z trudem wśród deszczu znaleźli samotny szary blaszak opatrzony szumną nazwą kawiarni. Rzeczywistość ciążyła jak Order Lenina; kawa wyszła, herbata okazała się lurą, a czekanie i wzywanie kelnera było niczym syzyfowe prace – w ogóle nie przyszedł; w końcu Tytus sam złożył

zamówienie. – Nie trzeba tracić nadziei, panie Brenek – mówiła tymczasem Anna. – Ja doktora znam, to mój wykładowca, dobry spec od tych rzeczy. – Powinienem ją zabrać do Podkowy, do Nowaka, tego uzdrowiciela – powiedział głucho Brenek. – On działa cuda. – To oszust, panie Brenek – mówiła Anna. – Proszę uwierzyć medycynie. Ten szpital to najlepsze, co mogliśmy zrobić. – Dziękuję pani uniżenie – Brenek wstał i cmoknął dziewczynę w rączkę – ale musimy próbować wszystkiego, co tylko możliwe. Na przykład słyszała pani o tym preparacie z torfu? Profesora Tołpy z Wrocławia? – Leczy ziarnicę, nowotwory, stwardnienie rozsiane. Kłopot w tym, że „podobno” i „jak mówią”. – Na Rozbrat we Wrocławiu ludzie koczują dniami i nocami. – Załatwię – zgłosił się jak zwykle Tytus. – Ale będzie drogo. – Ile? – Można kupić... z drugiej ręki. Za pięćset. Kuba wzruszył ramionami. – Dolarów.

– Ile?! – prawie krzyknął Brenek. – Samochód by kupił. – Królestwo za torf. Dobrze, dostaniesz tę kasę – powiedział z ociąganiem Kuba. Ale nie wyjmował pieniędzy, bo nie chciał wyjść na Czereśniaka przy Annie. Zamiast tego po wszystkim odprowadził ją pod szpital, przez deszcz i mgłę. – Czy pan mnie nie poznaje? – zapytała. – Widzieliśmy się już. A i ja znam pana matkę, przecież to moja chrzestna! – Myślałem, że nie zawiera pani znajomości w deszczu. Uśmiechnęła się. – Poza tym zamknęła mi pani furtkę przed nosem. – No co pan... Obrażony? – Stałem na deszczu trzy godziny. – Czekając na mnie? – Do nocy. – Niech pan zapisze mój numer telefonu. – Nie jestem żaden pan, tylko Kuba. – Proszę zadzwonić, powiem, jak pana mama się czuje. Przepraszam, ale naprawdę muszę iść. Myślał, że pójdzie do szpitala, ale czekała na nią biała

łada i jakiś chłopak w wojskowej kurtce. Błażyk był trochę rozczarowany, ale w swoim fachu nauczył się już przegrywać; no, prawie przegrywać. Wracał do hotelu smutny i... sam już nie wiedział jaki. Tytus dawał mu znaki – pewnie chciał popłynąć starym studenckim Szlakiem Orlich Gniazd nad Wisłą, od Mewy za mostem średnicowym, do Żagla i U Araba na Kępie Potockiej. Albo skromniej – do Okrąglaka przy Emilii Plater i Świętokrzyskiej. Jednak Kuba wolał być dziś porządny, pożegnał się z jego Mariolką, dał na taryfę załamanemu Brenekowi. I wrócił do hotelu, aby spakować rzeczy i wynieść się tam, gdzie było jego miejsce – do Piastowa, do starego domu rodziców. W pokoju czekała go jednak niespodzianka. Kiedy przebywał w szpitalu, odwiedził go jakiś gość. Zostawił bilet wizytowy Maxa Sauvala z zagiętym rogiem. Na tylnej stronie widniał tylko jeden napis: „Carthagene”. Kuba poczuł, jak mocno bije mu serce. Miał coraz mniej czasu. Warszawa, Osiedle za Żelazną Bramą, wtorek, 16 kwietnia 1985, godzina 8.50 W blokowcu przy Marchlewskiego drzwi na jedenastym piętrze nikt nie otwierał. Kuba walił i dzwonił bez końca. Zniechęcony odszedł i wrócił po godzinie. Nic. Wrócił za pół godziny – przez ten czas zdążył dojść aż na Dworzec Gdański i przybiec cały w nerwach. Za trzecim razem drzwi się otworzyły. Błażyk zdębiał; zamiast Tarły stanął w nich młody mężczyzna w swetrze, o włosach przedzielonych przedziałkiem.

W okularach grubych jak denka słoika. Z tyłu, z pokoju, spoglądała na niego wystraszona brzydula trzymająca na ręku płaczące niemowlę. – Pan do kogo? – Do pana Tarły. Mieszkał tu. – Panie, nie znam... Pomyłka. Chciał zatrzasnąć drzwi, ale but Błażyka był szybszy. – Proszę poczekać. Pan Tarło, niewysoki, nie włada prawą ręką. Pan jest synem? Wnukiem? – Baśka, na milicję! – jęknął okularnik. – Nikogo nie znam, proszę sobie pójść. – Spokojnie, ja nic do pana nie mam. Gdzie on się przeprowadził? Co się stało? – Panie, ja tu mieszkam pięć lat. – Co to za awantury? W krąg światła wkroczyła władza. Wielki brzuch opięty koszulą, ponury łeb, szelki... Ormowiec. Matko Boska! – Co tu robicie, obywatelu! Co za krzyki! Napastowanie... – Nic złego. Szukam Tarły. – Heniek, trzymaj go! – rozdarł się grubas, widać po niewesołym starciu z Tarłą chciał powetować sobie na Błażyku. – Chuligan, panie... Kuba nie czekał, aż ormowiec złapie go za rękę albo wezwie pół bloku. Nagle wziął rozpęd i skoczył.

Przeciwnik był przygotowany, ale młodzieniec po prostu zgiął się wpół, zaprawił go bykiem, przedarł się pod prawym ramieniem, czując, jak palce zaciskają się na kurtce. Wyrwał się, skoczył do klatki, ścigany wrzaskiem, łoskotem otwieranych drzwi. Zadudnił nogami po schodach. I tyle go widziano. Nie wiedział już, co robić. Legia Warszawa, wtorek, 30 kwietnia 1985, godzina 18.32 Podobno wiosna odmładza. Jednak w miarę jak mijały kolejne słoneczne dni, Błażyk czuł się coraz starzej. A na Legii szło wszystko na gorsze... Najpierw przegrał sparingi, potem nie zdobył punktów, miał wrażenie, że w ogóle nie czuł szabli na planszy. Sportowa broń była jak zabaweczka – ot, skoczyć obtańcować, pochlastać przeciwnika. Mało go to bawiło. Nagle odkrył, że mimo całego strachu przed następnym pojedynkiem prawdziwa walka była jak narkotyk, wyzwanie, męski sprawdzian, a nie pajacykowate sztuczki chłopaczków w sportowych pantofelkach. Mało tego – czekała go rozmowa z Piątkowskim. – Masz za mało punktów – powiedział. – Na Czechosłowację nie masz co liczyć. Do diabła, co cię ugryzło po tej enerdowskiej spartakiadzie? Spadasz w rankingach, już nawet nie Korzyc, ale ja nie mam jak zabrać cię na turniej. – Nie wszyscy muszą być cudownymi dziećmi

Keweya. – Ja wiem, co może z tobą być – ciągnął Pintol, nie doczekawszy się odpowiedzi. – Za dużo ćwiczysz u tego... Tarły. Mówiłem, nie ufaj mu. – Tarło wyparował – odparł Kuba. – Wcięło go, nie wiem, porwali i wywieźli. Słyszałeś coś? Gdzie on może być? – Jeśli nie w mieszkaniu, to sam diabeł nie znajdzie. Tarło kłamie, on... ma jakieś kłopoty, z milicją, z ubecją – dodał ciszej trener. – Zostaw to w spokoju. Korzyc już się uspokoił, nie będzie ci bruździł. Dlatego nie szukaj starego. Co ci przekazał, to twoje, dobrze radzę. Kuba milczał stropiony. – Co się z tobą dzieje? – Potrzebuję prawdziwej szabli. – Do tych... pokazów? Gdzie ty je robisz? W muzeach? – A tak trochę z chłopakami. Po domach kultury. – Myślałem, że ty miecz ćwiczysz. A tak co, Polska szlachecka? – Dlatego muszę mieć dobry sprzęt. – Kup na Wolumenie. – Ale ja nie potrzebuję jakiejś ramoty na ścianę. Muszę mieć... prawdziwą szablę. – Z potopu nic nie zostało. – Chcę zamówić. Tylko u kogo?

Piątkowski podrapał się po kędzierzawej głowie. – Dam ci numer do gościa, który robi takie rzeczy. Musisz go tylko przycisnąć, bo jest trzy N: najdroższy, nieterminowy i... najlepszy. Ale się nie zdziw, bo przebywa w... A, sam zobaczysz! I kiedy tego samego dnia wieczorem Kuba wykręcił długi, podwarszawski numer, zdębiał. – Pierwszy Praski, wartownia numer dwa. – Poproszę z panem Skowronem. – Błażyk z wrażenia omal nie wypuścił słuchawki. Coś zatrzeszczało, usłyszał: „Filc, leć po kaprala! Biegusiem!”. I wreszcie odezwał się mocny głos: – Skowron, słucham. – Jestem Błażyk. Potrzebuję szabli. Dostałem telefon od Pint... Od pana Piątkowskiego. – A, to taka sprawa. – Zapadła cisza. – Dobra, przyjdź pan w piątek rano. – Ale dokąd? – Do Wesołej, do jednostki. No, na biuro przepustek. – Wpuszczą? – Jak z Legii, to bez kłopotu. Wesoła, piątek, 3 maja 1985, godzina 10.18 Pochody już się skończyły, a czerwone i biało-czerwone

flagi znikły z budynków chowane skrzętnie przez dozorców, dławionych strachem, aby nie pozostały do sanacyjnego 3 maja. Pociąg z Zachodniej wlókł się beznadziejnie, a od przystanku Wesoła do wartowni był jeszcze spory kawałek drogi przez wojskowe osiedle. Kuba zadzwonił, wpuszczono go, poprosił o rozmowę ze Skowronem. Wartownik wywołał kaprala przez telefon i wkrótce do pomieszczenia wparował niski, przysadzisty gość w wojskowej czapce, z odznaką wojsk zmechanizowanych i dwiema belkami kaprala na pagonach. Od razu utkwił w Błażyku spokojne oczy. – Pan po szablę? Michaś, wypisz przepustkę do warsztatu. – Nie będzie chryi? – Szefa dziś nie ma, zresztą pan swojak. Z Legii. Kuba podał legitymację klubu, jeden z żołnierzy szybko naskrobał coś na papierze, przybił stempel. – Józuś, weź pocztę. Po drodze Skowron zabrał plik listów, wziął przepustkę i poprowadził Kubę przez jednostkę, tu i ówdzie okazując papier wartownikom. Musiał mieć nieliche chody, bo nikt się nie przyczepił, nawet gdy w końcu skręcili w lewo, przeszli obok parkingu, na którym stały okryte brezentowymi płachtami czołgi, i przez boczne drzwiczki weszli do hali napraw, w której stały dwa rozbebeszone BTR-y. Skowron zatrzymał się i gwizdnął.

– Kotyyy! – zawołał. – Na zbiórkę. Chłys, głowica przeszlifowana? – Obywalu karalu, szergowy Chłys melduje o wykonaniu zdania! – wyprężył się chudy, podgolony wysoko chłopak. – Chyba cię, kurwa, powykrzywiało – zripostował Skowron. – Nie kompromitujcie mnie przed swojakiem z Legii. Jakiego, do chuja pana, zdania? Kto wam pozwolił mieć własne zdanie?! O wykonaniu za-da-nia. – Melduję o wykonaniu zadania. – A paluszki i dupcia złączone, jak się, kurwa, meldujecie... – Obyw kapralu, meld... – zaczął drugi. – Co to ma być! Ogon pod siebie, kocie. Nie skończyłem z wami. Jak wół pierdzi, to obora słucha! Poniał? – Ta jest! – Pocztę przywiozłem. – Zaszeleścił pękiem listów. – Starać się, koty. Kawczyński? Od kogo? – Od ojca. – Źle. – Skowron rzucił okiem na kopertę. – Dymaj dziesięć.

Wezwany kot posłusznie klapnął na betonową posadzkę i zaczął robić pompki. Błażyk aż poczuł się zażenowany.

– Stec! – Od babci. – He, he, pistolet z ciebie. Trzymaj. – Rzucił list młodemu, ryżemu żołnierzykowi. – Olgierd? – Od dziewczyny. – Chuj tam. Od matki. Co w gazetach piszą o starszym szeregowym Michaluku? – Obywatelu kapralu, kot Olgierd melduje, że w gazetach piszą: starszemu szeregowcowi Michalukowi zostało czterdzieści dni do cywila. – Trzymaj. – Stawulak! Nikt się nie odezwał. – Biernacki? Cisza. – Gdzie oni, kurwa, są? – Melduję, że po części... poszli. – Kurwa, gdzie? Ten w wozie, ów sra, tamten konia wali, kurwa. Olgierd, szukaj ich i nadawaj, że mają tu przybyć. Bie-gu-siem! I że Skowron natrze ich pierdolone kocie futerka. A wy, dekle, do roboty, wyciągnąć mi radio z beteera, zdjąć blachy na silniku. Ruchy, kurwa! No – odwrócił się do Kuby – to teraz mamy trochę czasu. Poprowadził Błażyka do warsztatu w kącie hali. Stała tam tokarka, kowadło, blat z młotkami, pilnikami, brzeszczotami.

– To co, szabelkę chce pan zamówić. Na kominek czy na prezent? – Potrzebuję prawdziwej, do walki. Skowron podniósł oczy na Błażyka, jakby zastanawiał się, czy tamten kpi. – Jakoś jaśniej? – Może coś w stylu mameluka? – A co pan będzie z nim robił? – Walczył. Szabla na szablę. – Jakieś pokazy, tak? Mameluk, cóż. Ładny jest, ale to tylko trochę lepsza robota. Taka chałtura francuskich fabryk po bitwie pod piramidami, kiedy żabojady zorientowały się, że gwardyjskimi szablami mogą co najwyżej wygniatać wszy na dupie. Mameluk jest dobrze wyważony, ale ma jedną wadę: szabla jest skręcana w rękojeści, jeśli się poluzuje, co zdarza się często, musi pan ciągle rozbierać rękojeść i dokręcać śrubę, umieszczoną w bardzo niewygodnym miejscu. Proszę. – Szarpnął wielką i ciężką szufladę. – Niech pan zobaczy, ale ja robię, jak to mówią: cepeliówki i kominkówki. W środku był... Trudno to powiedzieć – bezlik gotowych, zakrzywionych łagodnie ostrzy i kilka szabel. – Trener mówił, że potrafi pan wykonywać kopie bojowe. Proszę! Jest. Błażyk ujął w dłoń szeroką batorówkę o prostym,

długim jelcu bez kabłąka, ze ściętym skośnie kapturkiem. Uczynił młyniec, jeden, ciął, złożył się – ciężka. – Do prawdziwej walki polecałbym coś takiego. – Skowron wyciągnął z dna szuflady smukłe ostrze osadzone w czarnej rękojeści z drucikiem. Jelec i kabłąk łączyły się pod kątem prostym w kształcie litery L. – Polska czarna szabla bojowa zwana często husarską. Lekka, zwinna, dobrze chroni dłoń. Polecałbym też wersję z paluchem, to ta obrączka chroniąca kciuk. Nasz własny wymysł, jeszcze z początków siedemnastego wieku. Kuba wziął broń do ręki – zamarkował cięcie, sztych, zasłonę. Szabla leżała mu w dłoni wprost niewiarygodnie! Była może odrobinę cięższa niż mameluk, ale doskonale przylegała do dłoni, lekka, miła i łagodnie zakrzywiona niczym prawdziwe pióro, za pomocą którego mógł z wielką finezją wypisywać pogrzebowe treny na łbach przeciwników.

– Piękna jest. Mogę ją wziąć, ale... – Kupiona, panie szanowny. I to przez kogo! Terminy są długie, trzeba by czekać – kręcił głową Skowron. – A ta? – Błażyk wskazał szablę z długim, prostym jelcem. – Batorówka będzie ciężka i nieporęczna. Może pan oczywiście wziąć karabelę, ale ona pozbawiona jest osłony palców. – O, jak z muzeum wojska. – Kuba wskazał podobną broń, tyle że z zakrzywionym kabłąkiem dochodzącym do samego kapturka, ale wyposażonym jeszcze w obłęki. – Ta jest późniejsza: druga połowa osiemnastego wieku. Właściwie to ciężki pałasz kawalerii narodowej. Nie ma dobrego pióra – Skowron wskazał końcową część głowni – więc słabo nadaje się do pchnięć. – Dobrze – zadecydował Błażyk. – Muszę zaufać pana doświadczeniu. Wezmę w takim razie tę... husarską, z rękojeścią w L-kę jak wielka Legia! O, proszę, jest jeszcze druga. – Ta już zajęta, dla dowódcy Okręgu Warszawskiego. Ta dla znajomego kapitana, a tamte... – Skowron wyciągnął przepiękny egzemplarz z rękojeścią

oprawioną w raję, w pochwie ze srebrnym trzewikiem i ryfkami, z gotowymi rapciami zapinanymi na przemyślny hak i meduzami, na których wytrawiono kwieciste ornamenty. – Na przykład taka karabela dla, he, he, zastępcy szefa MON-u. Wszystko pieprzone komuchy – rozkręcał się coraz bardziej. – Jak przyjedzie Kulikow, to ruki po szwam, a po daczach wieszają szlacheckie szable na ścianach. No ale dzięki nim mam na materiał, skórę i warsztat. – Klepnął w imadło. – Więc jak będzie? – Panie, to straszna robota – złapał się za głowę kapral. – Rok będzie, może więcej. Bo do walki to trzeba hartować, może głownia polecieć... – Płacę i wymagam. Piątkowski pana polecał. Mam nadzieję, że się nie mylił. – No zrobię, zrobię, ale... – podrapał się po głowie – to będzie kosztowało. – Zatarł ręce jak Żyd. – Sto pięćdziesiąt tysięcy. Oczywiście razem z pochwą oprawną w kus i rapciami. – Trzysta... tysięcy! Za dwie husarskie. Jedną z paluchem! I rzucisz pan na ten czas robotę dla czerwonych. Co, nie opłaci się? – Trzy... – Kuba już obawiał się, że Skowron wybełkoce: trzy lata. – Dobrze, trzy miesiące. – Tak długo? – Nie da rady, coś pan, przecież kryzys. I tak dobrze,

że list kolejkowych tu nie ma. Błażyk nie dodał, że za trzy miesiące może już być za późno. Może już nie żyć albo być kaleką. – Jeśli wszystko pasuje, poproszę o dziesięć tauzenów zaliczki na klingi. Szybko przeliczyli papierki, przybili piątkę. – To wszystko, jak rozumiem, wierne kopie użytkowe – Kuba rzucił okiem na szable – a nie jakieś filmowe barachło? – Wykuwane ze stali zimnowalcowanej, hartowane w piecu, cóż, może nie taka stal jak trzysta lat temu, ale wytrzymają każde starcie. – Przedwojenne też pan robi? – Kuba wskazał dwudziestkęjedynkę, lśniącą jak psu jajca. – Ta jest autentyczna. Dostałem do konserwacji i naprawy pochwy. Szermierz ją przyniósł, taki jak pan, prawdziwy. – Jak się nazywał? – Tarło. – Tarło? Znam go. I cóż, dużo było roboty? – Trochę oszlifowałem głownię. Ładny egzemplarz. Z wojska, z dedykacją. – Można zobaczyć? – Proszę. Faktycznie, na głowni wybity był prosty napis: ROTMISTRZOWI S. PRZEŹDZIECKIEMU 1PSZ

OD PODOFICERÓW I data: 1938. – Pan Tarło przyjdzie tutaj? – Odbiera w poniedziałek. Miał więcej szczęścia niż pan, bo nie byłem zawalony robotą. – Dziękuję. W takim razie czekam na moją szablę. – Zadzwoń pan za trzy miechy. Zobaczymy, co się da zrobić. Ale nie gwarantuję – kręcił głową Skowron. – Zaraz, zaraz, już pan chce iść? Nagle wyciągnął młotek i wcisnął w prawą dłoń Kuby. – Proszę zacisnąć rękę. – I co mam z tym zrobić? Naprawiać czołg? – Muszę mieć rozmiar pana dłoni. – Skowron ołówkiem obrysowywał palce Kuby. – Ma być dopasowany na mur. To wszystko. Dziękuję. Błażyk pożegnał się i wyszedł, cierpliwie okazując przepustkę wszystkim wartownikom. Tylko z oddali dochodziły krzyki Skowrona dającego w kość kompanijnym kotom. Wesoła, poniedziałek, 6 maja 1985,

godzina 11.49 Jakub warował pod bramą jednostki prawie od bladego świtu. Trochę się bał, że WSW weźmie go za szpiega; na szczęście niemal na wprost wartowni rósł szeroki pas brzózek, akacji i chaszczy. Wszedł do niego, udając, że idzie za potrzebą, a potem szczęśliwie odnalazł melinę pod chmurką – dwa połamane betonowe kręgi, ławeczkę z przegniłego drewna, śmiecie i stare folie, od metra flaszek po wódce i browarach. Mógł tu od biedy udawać starego mendę i tylko co jakiś czas zerkać w stronę wartowni. Mniej więcej co pół godziny po torach przetaczał się długi, niebiesko-żółty, podmiejski skład osobowy na Mińsk Mazowiecki. Padało. Poszło aż za łatwo, bo ledwie na wschód poleciał osobowy do Mińska, Kuba zobaczył w perspektywie ulicy energiczną, idącą szybko sylwetkę starego mistrza. Tarło był w zielonym ortalionowym płaszczu, zarośnięty, a gdyby nie sztywna prawa dłoń w rękawicy, byłby zupełnie nie do poznania. Zniknął na wartowni, a Kubie pozostało tylko czekać. Miał przeczucie, że jest za łatwo, za dobrze wszystko idzie. Przemókł i zziąbł na mżawce. Choć był maj, Błażyk zacierał

ręce, przytupywał. Miał farta, gigantycznego! – gdyby nie przyjrzał się wyjeżdżającemu z bramy samochodowi, czekałby na próżno. Z tyłu, po stronie kierowcy, nagle mignęła mu zarośnięta gęba Tarły. On nie wyszedł... wyjechał samochodem! Z jakimś wojskowym. Fiat potoczył się w stronę Warszawy, a zrozpaczony Kuba skoczył za nim, biegł wzdłuż szosy – zupełnie bez sensu, bo przecież nie mógł doścignąć samochodu. Zatrzymał się wreszcie zdyszany pod murem jednostki, wolno dochodził do siebie, potem splunął i widząc, że cały plan wziął w łeb, ruszył w stronę stacji PKP. Zły i zmęczony wszedł na rozsypujący się peron z prawej strony torów. Co miał robić? Dokąd iść? Pytać Skowrona o mistrza? Szukać go? Jak? Stał, dopóki nie nadjechał stary, dwuczłonowy skład elektryczny z Mińska. A kiedy się zatrzymał, Błażyk

zamarł, bo gdzieś przed nim mignęła mu nagle sylwetka w zielonym płaszczu. Tarło! Nie pojechał daleko, po prostu jakiś znajomy odstawił go na pociąg! Kuba skoczył, wsiadł do wagonu obok. Zabrzmiał dzwonek, drzwi zatrzasnęły się z hukiem. Skład ruszył. Błażyk przecisnął się przez tłum w stronę pierwszego wagonu, zaglądał ludziom w twarze. Spojrzał przez szybę do sąsiedniego przedziału i dostrzegł zielony płaszcz. Pociąg trząsł się na starych torach, rzucało nim na boki. Przez nieuwagę Kuba nastąpił na nogę jakiejś babci, zgniótł gazetę w ręku starszego jegomościa. – Dziadowskie wychowanie! – Coś pan! Coś pan, kurwa! – Przepraszam, przepraszam – mamrotał, byle tylko nie stracić z oczu Tarły. Pociąg hamował, stanął na stacji Rembertów i wtedy... Niespodziewanie mistrz znikł. Znikł w kolejnym przejściu, w tłumie osób tłoczących się do wyjścia! Kuba chciał ruszyć za nim, ale drzwi na przegubowym łączeniu wagonów były zaryglowane albo zacięte. Szarpał się z klamką, ale nie puszczały. – Z drugiej strony! – krzyczał ktoś. Błażyk rzucił się zatem w drugą stronę, przepychał między drewnianymi, niewygodnymi ławkami, potrącił kogoś, podeptał, ktoś go odepchnął, inny sklął po robociarsku.

Zabrzmiał brzęczyk. Drzwi już się zamykały, rozpaczliwie skoczył w szczelinę; ledwie się przedarł, bo chwyciły go jak kleszcze. Zeskoczył niezdarnie na peron obskurnej stacji w Rembertowie, ktoś obejrzał się za nim, jakaś paniusia z pieskiem pokręciła głową z dezaprobatą. – Chuligan! Na szczęście Tarło nie obejrzał się. Szedł w stronę przejazdu kolejowego, niosąc pod pachą podłużny pakunek – pewnie szablę od Skowrona. Błażyk postępował za nim i nagle mistrz zatrzymał się i obejrzał. Uważnie, spokojnie, niespodziewanie. Do trzech razy sztuka, Kuba obrócił się bokiem i udał zainteresowanie zdewastowanym automatem z gruźliczanką, stojącym pod pomalowanym pomarańczową farbą filarem wspierającym dach peronu. Tarło nic nie spostrzegł. Szedł dalej, skręcił w lewo, w Marsa, przez tory kolejowe. Kuba jak cień sunął za nim. Weszli w Ilskiego, potem w aleję Zwycięstwa. Po obu stronach wznosiły się szare domki przedmieścia

i zdewastowane, pełne liszajów kamienice. Na kocich łbach wyglądających spod kryzysowego asfaltu kołysał się ogromny wóz z węglem, ciągnięty przez chudą, mokrą szkapinę. Tarło skręcił w lewo, w uliczkę bez nazwy. Stanął przed piętrową, zniszczoną kamienicą o stromym dachu. Wszedł w błotniste przejście z boku, podszedł do drewnianej, przegniłej przybudówki, wyciągnął klucz i przekręcił w zamku, kiedy dogonił go Kuba. – Mistrzu! – zakrzyknął. – Mistrzu! Stary nawet się nie obrócił. Otworzył drzwi, przestąpił, nawet nie zaszczycając Kuby choćby spojrzeniem. – Chciałbym trenować. Zapłacę, proszę... – Na zabawę w rycerzy nauczyłem cię dość. W „bractwie miecza i kusi” będziesz najlepszy. Szarpnął drzwi. – Ja pana okłamałem. To nie zabawa. Biorę udział w Tjoście... pojedynki, zginę bez pomocy... – Puść te drzwi, głupcze! – rzekł zimno Tarło. – Nie jestem w stanie ci pomóc. Ty nic nie rozumiesz. – Proszę, potrzebuję lekcji. Zabiłem człowieka, za chwilę... zabiją i mnie. To gra na śmierć. Walczę z ludźmi Szamszira... Dla Maxa Sauvala... – Co mnie to wszystko obchodzi?! Żegnam, panie

Błażyk. Z zaskakującą siłą Tarło wyrwał drzwi z rąk Jakuba i zatrzasnął. Szczęknęła zasuwka, klucz przekręcany w zamku. Nadzieja w sercu Kuby zgasła. Rembertów, poniedziałek, 6 maja 1985, godzina 14.10 Podjechali do niego zaraz, gdy tylko wyszedł w aleję Zwycięstwa. Zielony samochód wychynął zza pleców, otworzyły się drzwi. Wąsaty gość o czerwonej gębie błysnął ubecką blachą, dwaj inni wysiadali – spoceni, śmierdzący nikotyną. – Prosimy do poloneza. – Wskazał palcem. – Z dziwkami nie tańczę. Najpierw dostał w kark, potem po krzyżu, a czerwonogęby dał mocno w brzuch. Chciał się zasłonić, ale dwóch złapało go za ręce. Po chwili siedział w cuchnącym papierosami samochodzie, ściśnięty przez dwóch spaślaków. Prowadził koleś w grubych okularach. Czerwonogęby nadawał coś przez radio. Silnik wył na wybojach, polonez trząsł niemiłosiernie. Szybko zjechali na południe, stanęli w lesie, chyba gdzieś koło Starej Miłosnej, przy trasie na Mińsk i Lublin. Przez zaparowane szyby niewiele było widać. Deszcz walił falami po dachu. – Kurwa... – wydarło się Kubie przez zęby. Żołądek

bolał, jakby za chwilę miał wyjść przez gardło. – Kto wy niby jesteście? – Harcerze. – Ubecy? Myślałem, że chodzicie trójkami... – Od myślenia – rzekł pojednawczo czerwonogęby – tylko dupa boli. – Namyślił się i wyciągnął, fiu-fiu! camele. – Papierosa? – Naoglądaliście się Borewicza. Może jeszcze kupicie mi piwo? – Sam go nawarzyłeś. – Ten z lewej szturchnął Błażyka pod żebra. – Wiesz, co to jest: wypukłe, różowe i w sine pasy? – zapytał smętny kierowca w grubych okularach. – Wy mi powiecie. – Dupa tych, co opowiadali o nas kawały – podsumował czerwonogęby, który rozsiadł się na przednim siedzeniu, dmuchnął w stronę młodzieńca kłębem dymu. – Dobra. Co robiłeś u Tarły? No, słucham? – Biorę lekcje szermierki – rzekł Błażyk z godnością. – Dlaczego akurat u niego? – Trenuję na Legii szablę, chodziłem na treningi. – Do takiego starego chuja? – Wyjdź z tym starym chujem na ostre, panie funkcjonariuszu. Zobaczymy, jak długo będziesz miał

swojego Breżniewa. – Legitymację klubu masz? – W lewej kieszeni. Ten z lewej sprawnie wyłuskał zieloną książeczkę, zatopił w niej nos, podał temu z przodu. – Legia. Ciekawe. Czekaj, kogo tam mamy naszego? – Wieśka – podpowiedział kierowca. Ubek przełączył coś w radiostacji, wziął słuchawkę. – Grażka – zamruczał – połącz z Legią, z kadrami, proś Korzyca. Co? Wiesław. No, no... migusiem. Powiedz, że Rubin dzwoni. Coś zatrzeszczało, radio bormotało niewyraźnie, w aucie robiło się duszno. Kuba drgnął. Ciekawe, co dobrego będzie miał do powiedzenia Korzyc? O dziwo, był pod telefonem. – Witam, witam pana majora – rozgadał się nagle czerwonogęby. – Rubin tu dzwoni z takim zapytaniem: macie tam w sekcji szablistów niejakiego Błażyka Jakuba? – Puść głośniej – rzekł wąsaty kierowca. – Chętnie posłuchamy. Coś trzasnęło i z głośnika dało się słyszeć: – Co zmalował? – Nic, mamy go, bo chodził do takiego jednego figuranta. To on wasz czy nie wasz?

– Nasz, nasz, od Piątkowskiego. Głupi gnój, ale czysty. Nie uszkodźcie go, bo to ulubieniec Pintola. Jeździ na treningi za, kurna, państwowe pieniądze – popłynął głos towarzysza Korzyca. – My mu paszporty stemplujemy, a on nie chce współpracować. Ale z Legii, jak najbardziej, nie ruszajcie go, cholera. – Dobra, dzięki. Może odlecieć. – Zaraz – zaskrzeczał zniekształcony głos towarzysza Wiesława. – Dopierdolcie gnojowi, bo się stawia. Ale z taktem, żeby nic... – Wysiadajcie. Ubecy wywlekli Kubę z samochodu, dwaj wykręcili ręce do tyłu, czerwonogęby sprawdził kieszenie kurtki, wyiskał portfel, z niego dowód osobisty, rozsypał pieniądze. Szczęściem Błażyk nie woził przy sobie zielonych. Szukali igły w stogu siana, spodziewając się może gadżetów jak z filmu o Jamesie Bondzie. Sprawdzali pod pachami, w szwach, w rękawach, w spodniach. Wreszcie jeden z ubeków wzruszył ramionami. – Czysty jest. – Dobra. – Czerwonogęby zanurkował we wnętrzu poloneza i wyłonił się z długopisem i jakąś kartką. – Podpisz to i spadaj. – To nie na dołek? – Zwykły szczeniak – machnął ręką czerwonogęby. –

Zresztą Wiesław nalegał, a gość z Legii, to co my, kurwa, możemy? Podpisuj. – Co to jest? – Zobowiązanie o niekontaktowaniu się z Tarłą. – Dlaczego mam się z nim nie spotykać? – Tajemnica, kurwa, państwowa. – A jak nie?! – Nie wyjedziesz z kraju. Złapali go pod ramiona, a czerwony na gębie strzelił krótką pigułą w żołądek. Raz, drugi, trzeci. Błażyk wrzasnął, jakby go rozrywali na pół. – Dosyć? Może przymało? – Dość – wystękał. – Dajcie, kurwa, co chcecie. – No, nie można było po dobroci? – rzekł okularnik, który wyszedł z samochodu. Błażyk nabazgrał swój podpis, czerwonogęby schował papier do teczki. – I spierdalaj – skończył. Kuba prostował się powoli, ledwie utrzymywał się na nogach, czuł mdłości, rozkaszlał się; skurczony, zbity żołądek ledwie przepuszczał ślinę. Zrobił krok, potem drugi, kiedy ubek w grubych okularach pokazał na niego palcem. – Zaczekaj, młodzieńcze. Nie słyszałeś, co powiedział twój trener?! Ubecy zarechotali. Błażyk chciał prysnąć, ale nogi odmówiły mu posłuszeństwa. Potańczyli w kółeczku. Tym razem oberwał

w szczękę, w ucho, w skroń. Na pożegnanie dostał kopniaka w nerki. Leżąc i jęcząc, usłyszał silnik odjeżdżającego samochodu. Został sam, w mokrej trawie i deszczu. Minęło sporo czasu, zanim zdobył się na tyle wysiłku, aby wstać i pomaszerować w deszcz... Rembertów, poniedziałek, 6 maja 1985, godzina 17.56 I jak tu nie wierzyć w przeznaczenie? Dało o sobie znać, kiedy tylko przemoczony i obolały dotarł do Wawra i szedł wzdłuż asfaltowej drogi ku stacji. Po drodze sprawdził żebra i kości; dobrze bili – bez żadnych śladów. O ile mógł to stwierdzić, nie miał przestawionego nosa ani podbitych oczu, za to żołądek wbity w okolice kręgosłupa, sińce pod żebrami, nie wspominając o tylnej części ciała. Cóż, wpadł w ręce fachowców, którzy nie zamierzali zostawić na jego ciele zbyt wielu dowodów. Ot, dali parę kopów; w porównaniu z Popiełuszką czy Przemykiem był wprost szczęściarzem. Szedł, utykając, wzdłuż drogi. Majaczył, słyszał

jakieś głosy, zewsząd wyskakiwał Turek o gładko zaczesanych włosach, którego zabił w Stambule. Otrząsał się z tego i myślał, jak bolesna będzie podróż podmiejskimi pociągami do domu, kiedy przeznaczenie dało o sobie znać. Miało ono postać czerwonego malucha, który nagle oświetlił go ostrym snopem światła, potem zwolnił i zatrzymał się. W otwartych drzwiach zobaczył... Annę! – Kuba? To ty?! – Niestety. – Wsiadaj. Prawie jęknął, kiedy gramolił się na fotel, mokry i zziajany. Upadł w końcu, zamknął drzwi, ale Anna nie ruszała. Zapaliła światło w środku. – Jezu, jak ty wyglądasz? Piłeś?! – Nektar wolności. Awansowałem, cholera, na kombatanta. – Kombatanta?! – W wojnie polsko-jaruzelskiej, wiesz, jak to jest: wygraliśmy bitwę, ale musielim się nazad cofnąć... Jak w trzydziestym dziewiątym. Powinienem zostać honorowym członkiem Solidarności. – Ubecy cię pobili?! O Boże, powiem ojcu. Jest

w komitecie... – Partyjny? Czego ja się o tobie dowiaduję! – Dobrze, jedziemy do szpitala! – Jeśli już, to do domu. – Dokąd? – Do dużego pokoju proszę. – Uśmiechnął się przez siniaki. Włączyła silnik i ruszyli w deszcz. Wycieraczki zbierały wodę z chrzęstem, silnik terkotał, aż trudno było rozmawiać. – Nie chcesz na milicję? – Właśnie wyszedłem od milicjantów. Samych pałkowników. – Boże, w co ty się wplątałeś? – Nic, do wesela się zagoi. Nie pierwszyzna. – Dobrze, że akurat wracałam z praktyk – powiedziała – z Centrum Zdrowia Dziecka. – Fakt, ty przecież studiujesz medycynę. – Chirurgia urazowa, trzeci rok. – Cholera, aż zaczynam żałować, że za słabo bili... – Zwariowałeś? Mogli cię zabić. – Miło byłoby zostać twoim pacjentem. – Nieeee... przestań. Rozmawiali w czasie jazdy przez Warszawę: Trasą Łazienkowską, potem Wawelską do Zachodniego,

wreszcie Alejami do Piastowa. Dom Błażyka był ciemny i opuszczony. Brenek, od kiedy zachorowała matka, wrócił do swojego, bo nie mógł tu zostać. – Pomóż mi wysiąść – skłamał Błażyk – coś nie mogę wstać. – O Boże! Czekaj. – Wybiegła z samochodu, otworzyła drzwi, wyciągnęła ręce. Przez chwilę prawie się do niej przytulił, potrzebował tego. – Puszczaj, oszalałeś?! – Naprawdę mnie boli. Z trudem schylił się, aby zza pionowego odpływu rynny wyciągnąć klucz, włożył go w zamek i przekręcił. Weszli do wnętrza, sień i kuchnia były zimne i puste. Na stole zaległa gruba warstwa kurzu. – Pokaż mi się – powiedziała Anna – muszę zobaczyć, co ci naprawdę jest... Powoli ściągnął kurtkę, koszulę i podkoszulek. – Wyprostuj się, jeśli możesz. – Mniej profesorskim tonem – mruknął. – Byłoby milej, gdybyś poprosiła. – Podnieś ręce do góry. – Jeśli się ze mną umówisz...

– A znasz miejsce, gdzie jeszcze jest kawa? – Z damami umawiam się tylko na czysty spirytus. – Nie wygłupiaj się, nic ci nie będzie. Żebra masz całe. – Poczuł dotknięcie stetoskopu. – Oddychaj. Nie oddychaj. Gdzie najbardziej boli? – O tu, dobra pani, tu wybili. Za wolność wybili! – Obrażenia powierzchowne. Potłuczenia, jedno niebezpieczne, blisko miednicy. Ale nerki całe. – Mają wprawę po Przemyku. – Ubierz się. I wtedy złapał ją z tyłu, pocałował. Sam nie wiedział, co robi, czuł się wprost pijany bólem. Wyrwała się, ale słabo. – Co ty robisz, przestań... – Ale dobrze rokuję, jako pacjent. W zasadzie już jestem zdrowy. – Twoja mama umarłaby ze strachu, gdyby zobaczyła cię w takim stanie. Co w ogóle u niej? – Ciągle badają – rzekł smutno. – Chyba będzie operacja. – Wyciągną ją z tego. Doktor Nikicz to świetny specjalista. Koledzy mieli z nim zajęcia... – Będzie, co będzie... – Muszę już iść. – Mówiłaś coś o kawie. – Masz ją tutaj?

– Prosto z Czech. O ile Tytus nie sprzedał tej ostatniej puszki. Proszę – poszukał w szafce – jest. – Dobrze. – Siadła przy stole. – W porządku. A więc o czym chcesz porozmawiać? Uśmiechnął się i zaczął rozpalać pod kuchnią. Piastów, wtorek, 7 maja 1985, godzina 1.38 Dzwonek zabrzęczał w samym środku nocy. Wstrząsnął obolałym ciałem Błażyka. Kuba poruszył się w żelaznym łóżku, z trudnością szukał przycisku nocnej lampki. Pomacał miejscówkę obok siebie, stwierdzając z żalem, że po wszystkich podchodach, na kombatanta, rannego i wreszcie partyzanta, musiał w końcu pójść spać sam. Pstryk, światło uderzyło go w oczy jak gestapowska lampa. Z trudem się poruszał, wstawał, zakładał spodnie, koszulę, boso szedł do drzwi, przewracając flaszki po piwie. Co gorsza, dzwonek zamilkł; Kuba zastanawiał się, czy jednak nie wrócić do łóżka? Skoro jednak już wstał, zmusił się do tego, aby wejść na zimną betonową podłogę w sieni, odsunąć zasuwkę i wyjrzeć. Na zewnątrz świecił księżyc, na ścieżkę do furtki kładły się długie ciebie jabłonek. Nie było nikogo. Już myślał, że to żart, kiedy zobaczył jakiś papier na schodkach. Podniósł go – w środku był mały, błyszczący klucz.

A na papierze kilka słów i cały plan, naszkicowany pospiesznie grubym flamastrem. Jutro – wtorek 7 – bądź pan o 6.00 w ogródkach działkowych przy Żwirki i Wigury na Rakowcu. Wejdź na cmentarz sowiecki, przejdź na pola SGGW, znajdź pan zielony domek, otwórz skład na narzędzia, zamknij się w środku, proszę oczekiwać. T. Poniżej był cały plan, jak dojść do wspomnianego domku – od wschodu, od strony, gdzie rodzinny ogród działkowy graniczył z polami uprawianymi przez studentów Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego. Błażyk aż gwizdnął. Podobała mu się taka konspiracja. Piastów, wtorek, 7 maja 1985, godzina 5.55 Nie dla człowieka w takim stanie były nocne eskapady. Kuba spał w porannym pociągu do Warszawy, pełnym podmiejskich roboli i robotnic, przeszywającym mgły przedświtu z łoskotem kół. Ze Śródmieścia podjechał taryfą pod cmentarz żołnierzy zdradzieckich, gdzie szeroka aleja pełna grobów sowieckich morderców, gwałcicieli i politruków prowadziła wprost

do gigantycznego, strzelającego w niebo obelisku z gwiazdą. Pomnika wdzięczności bratniej armii, która zajęła Warszawę dopiero wtedy, kiedy powstanie upadło, a stolica zamieniła się w morze ruin. Park był pełen porannych mgieł i pusty. Jeszcze nie nadeszła pora, kiedy nadciągały na spacer młode matki z osiedla Rakowiec czy dziarscy emeryci przechadzający się alejkami z laseczkami w ręku. Przemykał się ostrożnie do tylnej części. Napotkał siatkę w miejscu, gdzie park graniczył z polami SGGW. Bez trudu odnalazł szeroką dziurę, przeszedł na drugą stronę, a potem – idąc miedzą w stronę Pól Mokotowskich – dotarł do tylnej części rodzinnych ogródków działkowych. I rzeczywiście, szybko odnalazł zielony domek na jednej z działek. Tu było gorzej – musiał przeleźć przez niewysoką siatkę. Proste dla dwudziestokilkulatka, ale bolesne dla kogoś, kto ledwie wyszedł spod buta ubeków. Zajęczał, ale przelazł, na szczycie potknął się i zwalił w trawę. Na szczęście nikt go nie słyszał. Przeszedł między rzędami kwiatków i grządkami truskawek, odnalazł drewnianą budę na narzędzia i wydobył klucz. Bez trudu i zgrzytu otworzył drzwiczki. W środku leżały

łopaty, grabie, motyki, zwinięty plastikowy wąż. Wcisnął się między rolki z papą i doniczki. Zamknął drzwi, kiedy w alejce na tyłach rozległy się głosy.

W budzie było okienko; zobaczył, jak na rozświetloną majowym brzaskiem działkę wkroczyło dwóch mężczyzn w płaszczach. Nie wyglądali na tajniaków, ale skrupulatnie rozglądali się po klombach krzaków, plecionce, na którą wspinało się dzikie wino. Zajrzeli za siatkę, a potem jeden skinął ręką na kogoś niewidocznego. Odeszli, a ten niewidoczny ruszył. Kuba słyszał jego ciche kroki. Tarło! Rozglądał się, wreszcie doszedł do budy i szarpnął za drzwi; nawet nie spojrzał na skulonego Błażyka. – Wyłaź pan – mruknął – wreszcie dali mi spokój. – Nieźle – podsumował Kuba. – Wyłożysz mi, o co w tym wszystkim chodzi? Bo ja nic nie kapuję. Dlaczego nie mieszkasz przy Marchlewskiego? – Bo jestem pod komunistyczną obserwacją. Zawsze byłem, ale teraz... Coś zaszło. Nieważne, bierz to. – Podał Kubie motykę. – Idziemy okopywać grządki. Porządek musi być. Sam pierwszy zaczął rąbać własną motyczką darń;

rozbijał ją na małe skiby, a potem wyciągał kępy perzu, które starannie otrzepywał z ziemi i rzucał na bok, na kupkę. – Dziś ja zadaję pytania. – Słucham, mistrzu. – Teraz lepiej. Mówiłeś mi o jakichś walkach... – Kłamałem. Nie jestem z żadnego bractwa. Biorę udział w Tjoście, nielegalnych pojedynkach. Za pieniądze. Jest jeden szkopuł, mało nie zginąłem. – Ku uciesze gawiedzi? – I człowieka, który mnie... wystawia. Maxa Sauvala. – Mówiłeś coś o jakimś dziwnym gościu, który miał cię zabić... Jakieś wschodnie imię? – Szamszir. To lepszy diabeł. Stawia dużo w tym... Tjoście. Ma własnych zawodników. Płaci jak maharadża. – Jak wygląda? – Nie wiem. Ukrywa twarz pod maską. Czarną. I chyba jest dość stary. – Ciekawe. Coś jeszcze? – Na palcu, dokładnie na kciuku, nosi żelazną skuwkę. – Coś takiego? Jak... Naprawdę nosi? – Dziwne, co? Jak obrączka, ale na kciuk. Niby pierścień, z czaszką. – Gdzie toczysz te pojedynki? – Jeżdżę na Zachód... na wizę Legii. Do Francji, do Turcji...

– Jak cię zwerbowali? – Max zobaczył mnie na spartakiadzie. Przyszedł, zostawił telefon. Nieźle płacą. Tarło uśmiechnął się zimno. Wbił motykę w ziemię i otarł pot z czoła. – Pomogę ci, chociaż dałeś się w to wrobić jak głupiec. Dam ci kolejne lekcje. Tutaj, nie martw się, ubecy dają mi wolne, zaglądają, tylko kiedy mnie przywożą. – Dziękuję, mistrzu... – Musisz jednak dokładnie opowiadać mi o tym Szamszirze. Chcę wiedzieć wszystko: z kim przychodzi, co mówi, co robi. Rozumiesz? – Rozumiem. Kim on jest? – Spytaj raczej, co to jest – uśmiechnął się Tarło. – Nic więcej ci nie powiem. Bo kolejny trening zaczniemy od lekcji pokory. Wskazał ugór. – Trzeba to skopać, bo jak perz wstanie, zagłuszy kwiaty. Są piękne. Zawsze lubiłem trzy rzeczy: konie, kwiaty i kobiety. Warszawa, szpital Akademii Medycznej, sobota, 20 lipca 1985, godzina 19.21 Czekali cały dzień, aż do wieczora, wspólnie z Tytusem. W gorącej poczekalni, pełnej chorych, palących,

niebieskawy dym snuł się leniwie pod brudnym podwieszanym sufitem. Brenek palił jednego klubowego za drugim. A kiedy Tytus zapytał, czy też chce się tu znaleźć, po prostu wyszedł. I palił dalej na tarasie, za grubymi szklanymi szybami. I wreszcie przyszła blada, smutna Anna. Uścisnęła Kubę w ramię. – Odwagi – powiedziała. – Chodźcie, doktor zgodził się porozmawiać. Spotkali się w szarym gabinecie na piętrze; z tym samym dziwnym, denerwującym człowieczkiem, który tym razem nic nie mówił. Po prostu siedział i czekał. – Panie doktorze – powiedział głucho Jakub – chcemy wiedzieć, co z mamą. Nie udało się, tak? – Wy zawsze oczekujecie od nas cudu – mruknął zdenerwowany lekarz, jakby Kuba przerwał mu medytację, od której zależał los świata. – I co ja mam powiedzieć, że jestem Panem Bogiem? Że wszystko ode mnie zależy? Tytus odetchnął głęboko, Kuba widział, jak drżały mu ręce. – Czy jest jakaś nadzieja? – Co by panowie za nią dali? – Mamy odpowiedni prezent. – Kuba włożył rękę do wewnętrznej kieszeni kurtki, gdzie była koperta szeleszcząca plikiem zielonych banknotów. – Za dobrą nowinę.

– Usunęliśmy guz, jeśli o to chodzi. Operacja przebiegła bez przeszkód i wasza matka za chwilę będzie wybudzana z narkozy. Ale nie mogę dać gwarancji, że to się nie powtórzy, ten rak zawsze może mieć przerzuty. – To znaczy? – Rany się wygoją, ale pacjentka będzie żyła w strachu. Nikt nie da gwarancji, że nie będzie powtórki. Sam Bóg, jeśli istnieje, musiałby rzucać tutaj swoją kością losu... – Kiedy będzie mogła wrócić do domu? – Zostanie jeszcze przynajmniej miesiąc. Na obserwacji. I tyle mam wam do powiedzenia, młodzi... Wyszli zdruzgotani; nie wiedzieli, czy śmiać się, czy płakać, nic nie było jasne. Do matki ich nie wpuszczono – widzieli ją tylko przez szybę, jak blada leżała pod kroplówką. Brenek, który był z nimi, miał łzy w oczach. – Nie trzeba tracić nadziei – powtarzał. A kiedy wyszli, przed schodami czekała taksówka. Taryfiarz znał chyba Kubę, bo wyszedł i bez słowa dał mu mały kartonik. Błażyk spojrzał na niego i najpierw zadygotał, potem odetchnął z ulgą. Na kartoniku był numer lotu i data. Wiosenna, a w jego obecnej sytuacji równie odległa co koniec świata: Lot 706

Kartagena, 10.04.1986 Już wiedział, jak to zrobi. Poprosi o wizę, pójdzie jakby nigdy nic z torbą sportowych szabel na Legię, zostawi je w szafce i wyjmie te dwie prawdziwe, które robił dla niego Skowron. Nikt nic nie będzie wiedział, wszystko zostanie w ukryciu. Miał nadzieję, że matka niczego nie zacznie przeczuwać.

Rozdział V W otchłani 17 września roku pamiętnego · Kartagena · Poznajcie Deborę · Stary, zły znajomy · Wódka po rosyjsku · Mam go pod szablą! · Ciao, maestro · W łóżku z Cyganką · 28 kwietnia · Na rozstrzelanie! Włodzimierz Wołyński, koszary szwadronu zapasowego 19. Pułku Ułanów, niedziela, 17 września 1939, godzina 17.36 Aparat juzowy wybijał na taśmie słowa jak wyrok. Rotmistrz Przeździecki pochylał się nad nimi w grobowym milczeniu; przez ramię zaglądali podporucznicy – Wierzyński i Miłosław – dowódcy obu

plutonów. Wiadomość była druzgocąca. ...z powodu sytuacji wytworzonej marszem wojsk bolszewickich na teren Polski nakazuję wycofanie oddziałów i sprzętu na Rumunię, względnie Węgry. Bolszewicy jak dotąd nie atakują nas, twierdząc, że idą przeciw Niemcom. Z bolszewikami nie walczyć, chyba w razie natarcia z ich strony lub próby rozbrojenia oddziałów... Wszystko stawało na głowie, waliło się w gruzy; pierwszy był odruch paniki – uciekać. Ale dokąd? Wbrew temu Przeździecki był spokojny jak głaz. Wyjął papierośnicę, włożył do ust egipskiego i szukał zapalniczki po kieszeniach. Podporucznik Miłosław przypalił mu własną. Samuel zaciągnął się. – A więc po pierwszej mamy drugą wojnę – powiedział spokojnie. – Można się było spodziewać, że towariszcz Stalin nie omieszka wsadzić nam noża w plecy, kiedy zabawiamy się ze szkopami. – Co będzie, panie rotmistrzu? – Przestańcie się trząść, do diabła rogatego! – Spokój Samuela był wręcz lodowaty. – Jeszcze Polska nie zginęła. Alarm w szwadronach i drużynie gospodarczej. Za pół godziny wszyscy na koniach przed stajnią. A pan szef – spojrzał na oficera gospodarczego – zabierze całą

resztę broni, zapasy i wszystkie remonty. Cały tabor chcę widzieć pod bronią i gotowy do wymarszu. Wierzyński, pańscy ułani mają się błyszczeć jak pistolety po wyj... opuszczeniu, że tak powiem, damy! Zrozumiano?! – Tak jest! – wypalili. Trzasnęli obcasami i już ich nie było. Przeździecki spokojnie wyszedł na korytarz, zawołał ordynansa, kazał mu pakować rzeczy. Wrócił do sali odpraw po rewolwer i płaszcz, kiedy nagle zadzwonił telefon. Z tyłu grały trąbki, słychać było tupot ułanów biegnących do stajni, ale pokój był cichy i pusty. I tylko ten dzwonek telefonu, ponury, wwiercający się w głowę. Dyżurnego nie było, więc Przeździecki sam odebrał. Głos, który usłyszał, poraził go jak prąd. Przypomniał stare, bardzo stare dzieje. – Tak jest – powiedział do słuchawki, osłaniając usta dłonią. – Oczywiście, natychmiast. Odmeldowuję się. Pół godziny później oba – kombinowane z nadwyżek – plutony zapasowego szwadronu były już na koniach. Ułani, z granatowymi otokami na czapkach, z szablami przytroczonymi pod kulbakami, czekali spokojnie, bladzi i drżący. Wieść rozchodziła się szybko, przerażała jak grom. Przeździecki – zwykle opanowany do ostatnich granic

– wyszedł przed szeroki ceglano-drewniany budynek stajni. Dosiadł Emira; już w siodle zamachał do trębacza. – Żołnierze! – zakrzyknął mocnym, wibrującym głosem. – Oto obok wojny z Niemcami mamy drugą. Rosyjska, komunistyczna bolszewia zadaje cios w plecy. Ale nie złamie naszego ducha! Naczelny wódz każe wytrwać i wycofywać się do Rumunii. Jeszcze się przydamy. Jeszcze zasmakujemy walki. Szwadron rozwinięty, kłusem marsz! Zabrzmiała trąbka. Dwójkami, jak na paradzie, ułani wyjeżdżali z koszar, kierując się na Kowelską. Jechali kłusem między białymi, murowanymi domkami, w oddali zarysowały się drewniane chałupy przedmieść. I nagle, zupełnie niespodziewanie, Przeździecki skręcił w lewo, w ulicę Łucką, prosto na wschód, skąd nadciągała nawałnica. Wierzyński struchlał, obejrzał się na Miłosława, pokręcił głową. Ułani spoglądali po sobie zdumieni. – Do Rumunii przez Łuck? – rzekł szef szwadronu do Przeździeckiego. – Myślałem, że mamy się wycofywać? – Zaraz po waszym wyjściu przyszedł inny rozkaz – warknął rotmistrz. – Mamy iść na wschód z pewnym zadaniem. – Przyszedł przez juz? – Przez telefon. Odebrałem osobiście. – Za dużo – westchnął porucznik – masz coś tych

telefonów. – Kwestionujesz rozkazy Naczelnego Dowództwa? – Nie, nie – uciszył się oficer. – Prowadź nas jak trzeba. Ja się podporządkuję. Oszalał, pomyślał, widząc zacięte oblicze Przeździeckiego. Te telefony... Słyszałem o nich. To chyba tylko w jego głowie. Kartagena, hotel Imperial, czwartek, 10 kwietnia 1986, godzina 17.16 Kartagena lśniła w wiosennym słońcu, piękna, śródziemnomorska, zanurzona w błękicie morza prześwitującym spomiędzy niewysokich gór. Bezimienny tym

razem wiózł Kubę zielonymi bulwarami, między brązowawymi, kwadratowymi domami i kamienicami zaokrąglonymi na rogach, inaczej niż w Polsce. Mijali palmy, małe, białe kościółki, uliczki pełne niewysokich, ściśniętych domków, okien przesłoniętych żaluzjami. Były oazą ciszy i spokoju, ich błogość zakłócały tylko zakratowane drzwi i witryny sklepów. Hotel Imperial rozpychał się jak nowobogacki lub mówiąc po peerelowsku – badylarz – między dostojnymi, starymi domami i kamienicami na Calle Muralla del Mar, niedaleko rzymskiego amfiteatru i politechniki. Wyglądał jak szklane pudło dostawione na szczycie rokokowej kamieniczki, świecący luksusem i szybami, słoneczny niczym całe miasto. Niedaleko od promenady, gdzie między fontannami stał stary okręt podwodny. Na podziemnym parkingu Bezimienny jak zwykle wziął worek i torbę Kuby, poprowadził go krętymi schodami na górę, gdzie czekał boy hotelowy.

Z namaszczeniem wskazali pokój, piękny, ale z widokiem na park i górę, a nie morze. Impreza już trwała – na ostatnim piętrze, na tarasie, z którego podziwiać można było morze, góry i daleką marinę pełną białych jachtów, żagli i łodzi. Taras był wynajęty i pilnowany przez kilku smutnych panów w marynarkach. Dla Bezimiennego i Kuby okazali się dość mili – przepuścili po krótkiej wymianie zdań, której Błażyk tylko się przysłuchiwał. Na tarasie, pod parasolami, przy solidnej baterii hiszpańskich win, malagi, rumu, kilkugwiazdkowych koniaków i brandy, bawili się mężczyźni w letnich, białych i luźnych marynarkach, kilkunastu z nich towarzyszyły panie w przewiewnych sukniach. Kelnerzy donosili trunki, zmieniali butle w misach z lodem, na skraju skwierczały grille, gdzie na węglach piekły się gambas a la plancha, pescaíto frito i kataloński fuet, a szwedzkie stoły uginały się od czerwonych plastrów szynek poprzecinanych paskami tłuszczu, oliwek w dwudziestu odmianach i rodzajach, owoców morza – homarów, langust i małży. Max brylował. W jednym ręku trzymał kryształową szklankę pełną whisky, w drugim cygaro, grube jak rolka papy. Kuba miał nadzieję, że jego portfel będzie tego wieczoru solidnie wypchany.

– Witamy bohatera! – zawołał Max. Poklepał Kubę po plecach tak mocno, że omal nie przepalił mu kurtki żarzącym się popiołem. – Proszę, poznaj moich gości. Mili panowie, miłe panie, oto dzielny młodzian, który będzie waszą tarczą i orężem. Kuba znalazł się przed obliczem szczupłego, oliwkowego Hiszpana w białej kurtce, mokasynach i jasnych spodniach; markowe ciuchy, niewykluczone, że ich metki były więcej warte niż wynagrodzenie, które brał Kuba za jedną krwawą walkę. Mężczyzna – lekko posiwiały, z szerokim, równo przyciętym wąsem – wyciągał rękę do Kuby, nawijał coś po hiszpańsku, w pięknym, szlachetnym języku, z którego Błażyk rozumiał tylko: „el plato nacional”, „vino” i „por favor”. Na szczęście Max wszystko tłumaczył – mniej lub więcej dobrze, bo miał nieźle w czubie. – Niech pan siada z nami. Mam nadzieję, że pan nie zawiedzie. – Nasz Jacques wygrał już dwa pojedynki – odpowiedział za niego Max – można być absolutnie pewnym jego profesjonalizmu... I szczęścia. – Świetnie. Proszę skosztować Balcona Partal, niezły rocznik. Kuba sam nie wiedział, kiedy spoczął w fotelu, z kieliszkiem pełnym ciemnoczerwonego trunku. Wino było zaiste zacne, lekkie w smaku, miłe dla podniebienia; Błażyk chyba drugi raz poczuł w nim coś,

co można było nazwać bukietem. Dziewczyna Hiszpana spoglądała na niego ciekawie, sącząc drinka z oszronionej szklanki. Szczupła, niska, chyba nawet młodsza od Kuby, z burzą złocistych, farbowanych loków wokół okrągłej twarzy. Cały czas uśmiechała się i zerkała na swojego hombre, a może padre? Żona? Dziwka? Seks manekin na kartę kredytową? Głupia krowa do dymania? – pomyślał Błażyk, bo życie nauczyło go już, że nie ma sensu spoufalać się z tymi, którzy za odrobinę amerykańskiego siana kupują emocje i jego krew. – Wasze zdrowie! – Czym będzie pan walczył? – Jak zwykle zakontraktowaną mam szablę. Właśnie – spojrzał na Maxa – mam nadzieję, że przywiozłeś moją broń? – Spokojnie. Frank ma obie szable. Te z Polski. Kelnerzy lali do szklanek wino, wytwornie obracając butelki, aby nie uronić ani kropli. – Może coś mocniejszego? – zaproponował Max. – Nie będziemy katować się winem. – Nie chcę mieszać. Może... sherry? – Bardzo proszę. – Amontillado! – oznajmił kelner, lejąc bursztynowy płyn do świeżego kieliszka. – Panie Błażyk – Hiszpan uśmiechnął się miło – mam

coś dla pana, na zadatek dobrej przyjaźni i aby mógł pan pojutrze wykazać się męskością. Wiem, że jest pan sam, i proszę, oto Debora. – Bardzo chciałam pana poznać – uzupełniła po francusku dziewczyna z lokami. Widać jednak język służył jej nie tylko do uszczęśliwiania swojego wąsatego macho. Debora była szczupła, w czarnej sukience jeszcze ową szczupłość podkreślającej. Z jednym kolczykiem, ciemnymi włosami upiętymi wysoko. Umalowana mocno, za mocno. Uśmiechała się trochę sztucznie. To taka sprawa, pomyślał Kuba. Chyba moje akcje idą w górę. Poderwał się i sam nie wiedząc czemu, może z powodu dużej ilości wina, ucałował dziewczynę w rękę. Debora zachichotała, śmiała się również dziewczyna z loczkami, poufale poklepywała Deborę po plecach, wskazywała miejsce koło Kuby. Kim były dla siebie te laseczki? Jedna dziwka? A druga przyjaciółka? A może Debora to trzecia w uroczym trójkąciku? Debora siadła tuż obok, poczuł zapach jej perfum; Kuba nos miał jak komin z huty, nie odróżniłby fiołka od jaśminu, ale tym razem został połechtany miłym, jakby orzechowym zapachem. – Naprawdę będzie pan walczył pojutrze? – zapytała Debora. Nieźle znała francuski. – Pan jest z Polski?

– Oczywiście! – Max jak zwykle był szybszy. – Jest najszybszym i najwytworniejszym z tego narodu. Ja go odkryłem. – Stukał się we własną pierś. – Ja sam! – Zdrowie Solidarności! – rzekł na poważnie wąsaty Hiszpan. I, o dziwo, sam wychylił kieliszek. – I pańskiej – uśmiechnęła się Debora – szabli. – Kochanie, ty nie wiesz, co ten człowiek potrafi z nią zrobić. – Max Sauval poufale poklepał ją po kolanie. Kuba nawet nie zdążył odpowiedzieć, bo nagle zamajaczył nad nim cień. – Monsieur Blachyk, czy mogę z tobą pomówić? – rozbrzmiał głos, który wśród miłego gruchania i śmiechów był jak zgrzyt gwoździa po szkle. – Sprawa zawodowa. Behort. Zobaczył łysą głowę, potężnego, kwadratowego mężczyznę w czarnym skórzanym płaszczu, którego uzupełnieniem był także czarny krawat. Kuba dałby głowę, że już go gdzieś widział. Gdzie? Max zaskoczył go niemile. – Miller, daj spokój. Nie możesz! – To nie było do ciebie. – Kwadratowy mówił, jakby przeżuwał słowa w ustach. – Słówko, to tylko słówko. – Moja stajnia. Moja wola. Spadaj! – Gdyby on wiedział, ile z jego kasy pakujesz do kieszeni... Max poderwał się nagle i... złapał nieznajomego za klapy płaszcza, potrząsnął, ale tamten stał w miejscu jak

głaz. Miał jednak żabojad odwagę – był o głowę niższy, przy tym... Millerze wyglądał na fircyka. – Nie macie sobie nic do powiedzenia! – wrzeszczał, a mężczyzna w czerni nie reagował. Nagle zrobiło się wokół nich tłoczno i gwarno. Ochrona zjawiła się w mig; ktoś odciągał Maxa, inny Kwadratowego, coś im cierpliwie tłumaczył. Sauval się wściekał, Miller stał nieporuszony, patrzył tylko na Kubę i nagle po przyjacielsku mrugnął do niego. Ot tak, po prostu. I odszedł, odprowadzili go do innego stolika. Nagle wyrwał im się i ze złością wyszedł. Kuba podszedł do Maxa. – Posłuchaj – rzekł spokojnie – on chciał tylko pogadać. Był trzeźwy. – Idź stąd! – wybuchnął Max. – Allez! Wynoś się. Chwycił za ramię Deborę, poderwał, powiedział coś po hiszpańsku. Wtedy uśmiechnęła się do Kuby uśmiechem za tysiąc zielonych, podeszła, objęła ręką, pogładziła na plecach, po krzyżu wyuczonym gestem. – Idźcie! – pogonił ich Max. Kuba odszedł, bo cóż miał robić. Ale wciąż nie rozumiał, co się stało. Ostatnim, co zobaczył, był Max pochylający się nad Hiszpanem. Tłumaczył. Gestykulował. I wtedy przypomniał sobie, gdzie widział tego kwadratowego. To był człowiek Szamszira. Widział go w pałacu we

Francji. Po pierwszej wygranej walce. Kartagena, hotel Imperial, czwartek, 10 kwietnia 1986, godzina 20.02 W hotelowym pokoju było już ciemno, więc Błażyk długo szukał sznurka od lampy. Na stoliku zalśnił wówczas kubełek z lodem i wystający z niego mocarny łeb butli szampana. Złocony napis pokazywał, że nie było to russkoje igristoje. Kuba przystąpił do rzeczy. Gdzieś na dnie jego przyzwoitości osiadał niesmak, przypominający o Annie, ale Błażyk go przełknął, czując narastającą satysfakcję i że wreszcie jest należycie doceniony. Wykorzystywał okazję jak uczniak, ale wiadomo, że z okazji nie korzystają tylko maminsynki i zakompleksieni onaniści. Chciał ją pocałować, ale usunęła głowę, za to dała się przytulić. Przesuwał rękami po jej drobnych plecach, po okrągłym pośladku, szukając miejsca, w którym mógłby wsunąć palce pod materiał, albo jakiegoś suwaka, aby to wszystko z niej zdjąć. Z bliska Debora wyglądała na starszą, dostrzegł zmarszczki przy kącikach oczu – zamaskowane dobrze grubą warstwą makijażu. Okazała się znacznie sprawniejsza niż Błażyk. Gdy szukał sposobu, jak bezboleśnie zdjąć z niej suknię, bez trudu znalazła pasek od spodni, a potem opadła na kolana, pozwalając, by satysfakcja Kuby urosła jeszcze bardziej. I wtedy ktoś zastukał do drzwi. Nie, nie stukał. Łomotał, kopał, jakby chciał zwalić z posad hotel,

narobił rabanu niczym pijany chłoporobotnik, co zastał swoją Jadźkę z kombajnistą przy biciu śmietany w stodole... Kuba w ogóle zignorowałby stukanie czy dzwonek, ale tajemniczy gość nie ustawał w wysiłkach. W dodatku Debora odsunęła się spłoszona i cofnęła aż pod stolik z lustrem. Kuba przymknął oczy, zacisnął pięści, podszedł do drzwi i otworzył. Niemal od razu wpadł na niego niski i mocny mężczyzna. Bezceremonialnie wepchnął się do pokoju, jakby tu mieszkał od lat. Kuba pomyślał najpierw, że to Kwadratowy, ale tamten, choć też krępy i przysadzisty jak mały czołg, miał posiwiałe, przystrzyżone na jeża włosy, jakąś taką butną i pewną siebie gębę. Intruz niespodziewanie od razu wskazał Deborze drzwi. – Poszła, bladź! – rzucił. – Skorieje! Debora była albo przestraszona, albo skorzystała z okazji, aby nie odrabiać pańszczyzny, bo wstała i wymknęła się z pokoju. Kuba chciał za nią iść, ale przybysz zagrodził mu drogę. – Jakow, ty uznajesz mienia? – zaśpiewał po rosyjsku. – Aaa? Uznawał, Błażyk pomyślał, że albo się upił, albo śni. Ten człowiek... Ruski kacap, a nie człowiek! Wiaczesław Sienielnikow, Dynamo Moskwa. Witamy w Polszy! – Tak my się widzieli. Przegrałeś ze mną na spartakiadzie w osiemdziesiątym czwartym, ty pomnisz? Pomnić pomnił, ale jeszcze nie wszystko do niego

docierało. Rosjanin wyciągnął butelkę z wódką, rozglądał się, znalazł dwie pękate szklanki, ustawił na stoliku, odkręcał korek, polewał na trzy, cztery, pięć palców. Wreszcie stuknął szkłem o szkło. – My poslezawtra budiem wojewat'! – oznajmił. – Ty za grafa ispanca, ja za Igora Mattego. Siadaj i pij, nam nużno pogawarit'. – A o czym? – Nu jak o czym? Ty szutisz. Jak to wsio ustawić, żebyś ty cały wrócił z tego Tjosta. Bo przecież... Jak wygrasz? Jak ty wygrasz, jak ty nie wygrał ze mną na spartakiadzie? Ożeż ty kacapie! – jęknął Kuba i usiadł. Wygrałeś, powiedział sam do siebie, przez ustawionego sędziego, przez pieprzonego Rumuna, bo to ja prowadziłem na punkty! Powoli, jakby budząc się ze snu, usiadł. Ruski już pił, nie czekając na niego. – Nu, coś tam postanowimy, będzie dobrze. – Poklepał go po kolanie. Nie wygrasz, ale ja ci nie zrobię niczego. My przecież druzja, zdrastwujet polskosowietskaja drużba! Kuba wypił, wódka, choć niezła, sprawiła, że aż się wstrząsnął. Na języku, w ustach czuł ostry, gryzący niesmak. – Skąd się tu wziąłeś? – Tak jak i tiebia, dołłarów nada. I my się dobrali dwie kapli wody. Ale płocho, płocho, bo jak tu zrobić, żebyś ty się nie skończył? Słuchaj, podstawisz mi się, ale nie od razu, to cię zatnę, będzie krew, będzie jucha, ale nie bojsia, nie ubiju.

– A skąd masz pewność, że pojutrze zwyciężysz? – Nu ja nie pewność mam, ale muszę mieć pobiedu. Bo jak ja wygram dla Guzeńskiego, to będę potem bić dla Szamszira. Mnogo dienieg. Zresztą jak ja mógłbym nie wygrać?! – Rosjanin rąbnął się kułakiem w pierś. – Wygrałem z tobą u Giermańców, wygrałem i olimpiadę w siedemdziesiątym szóstym roku. Ja mistrz w Moskwie i wsiem mirie... – Sport to zabawa. – Kuba skrzywił się, bo wódka była ciepła. – Zwłaszcza kiedy sądzi dziwka z Rumunii, oszust albo łgarz. W prawdziwej walce osądzi nas... Śmierć. A ona nie z kraju towarzysza Ceauşescu... Nie w smak jej przyjaźń polsko-sowiecka. – Ty jutro stajesz ze mną u Mattego. Myślisz, że będziesz skakał, diełał szutki? Ja widział twoje dawne walki, płocho, towariszcz ataman. Ta i po co mamy się kłócić? Dasz wygrać, ja w zamian nie ubiję. – Zobaczymy. – Ty się nie bój o Kagiebe i takie tam. Kagiebe z tym nie ma nic wspólnego. Ty słyszał, co skazał Gorbaczow? Nie budiet komunizma. Budiet pieriestrojka. Tak i Kagiebe nie takie jak kiedyś. Oni już nie biją, nie rażą prądem. Nie łamią palców. Jewropa! – Jeśli ci pomogę... – No, wreszcie, towariszcz! – Rusek lał wódkę do stakanów, nie bacząc na to, że Kuba nie wypił jeszcze nawet połowy. – Mówiłem, iść trzeba do ciebie, znaleźć hotel, pogadać. My dobrzy ludzie z jednej strany... – Dlaczego chcesz walczyć dla Szamszira?

– Nu ja skażu prawdu. Ja mam dosyć życia w SSSR, ja chcę w szeroki świat. A świat, on szerokij kak karmany Szamszira. I, prawdu każu, u mienia syn, dobry syn. On skończył moskiewski Miech-Institut. Ale ma raka. Naprawdę – posmutniał – posmotri. Wyciągnął z kieszeni zdjęcie młodego mężczyzny pod dębem. Kuba westchnął. Złość trochę z niego opadła. – Dobrze, możemy ułożyć tę walkę – mruknął. – Ale coś za coś. Chcę wiedzieć, kim jest ten cały Szamszir. Jakiś Turek? – Turek?! No jak, jaki tam czarnodupiec! Polak, twój rodak. – Polak?! Niemożliwe! – No tak gadają. Ale jak jemu na imię, tego nie wiem. Wszyscy mówią: Szamszir i już. Nie moje buty. Ja nie chcę nic o nim... mówili, że straszny człowiek. Boją się go. – Przecież go tutaj nie ma. – Jego nieeee. Ale jest ludziszka Szamszira, Miller. Miller? – pomyślał Kuba. Kwadratowy, co chciał ze mną rozmawiać. Ciekawe o czym? Wpadłem mu w oko? Chce na mnie postawić? – Dobrze. – Kubie kręciło się w głowie. – Co mam zrobić? – Wyjdziesz na mnie od razu, ja cię trafię, trach, trach

i już. Będzie parę blizn, krwi trochę, ale nic, przerwą walkę i tyle. A ja cię nie zranię mocno. Kuba uśmiechnął się w duszy. Lodowato. Sięgnął po flaszkę, polał ruskowi aż po same ścianki. – Mów mi o tym, Wiaczesławie – rzekł zrezygnowany. – Mów, a ja będę słuchał. Chciałem cię zabić, ale teraz, po tym, co mówisz o synu... Sam nie wiem. Mów wszystko. Napijmy się. Prawdopodobnie Tentegorra, na zachód od Kartageny, sobota, 12 kwietnia 1986, godzina 9.44 Wyjazd był o godzinie ósmej, w piękny, ciepły, złocisty hiszpański poranek. Telewizor w recepcji trzeszczał niewyraźnie; kiedy Błażyk i Bezimienny wychodzili, Polak zobaczył tylko obrazki z ulic miasta, gdzie rosły palmy, i przewijający się na pasku napis: FBI MIAMI SHOOTOUT. Na walkę wieźli ich długo, najpierw alejami pełnymi palm, potem na zachód, szerokimi ulicami, gdzie znad dachów domów prześwitywały skaliste, okryte zielenią góry. Wąskimi drogami przecinającymi zagajniki dotarli do jakiejś starej bodegi wykutej w skałach, wiecznych jak świat, niczym dawny fort. Bezimienny i Max prowadzili go jak boksera na ring, w oczach tylko mignął mu napis Vegel...ro Pas... Botegas. W środku nie było jednak beczek z winem ułożonych pod ścianami. Najwyraźniej skład nie działał od dawna. Na podłodze chrzęściło szkło i ceramika, aż Kuba się zaniepokoił. Weszli do długiej, wąskiej hali. Ziemia była czysta, ubita jak gliniana polepa. Przestrzeń oświetlały

reflektory przy ścianach – jakie widział kiedyś na planie filmowym. Na szczęście światło było rozproszone, w skierowanych w dół snopach wirowały pyłki. Za kratami zgromadzili się gapie, Kuba zobaczył spokojne oblicze Hiszpana, za którego miał przelać krew, głowę jego dziewczyny w loczkach. Szukał oczyma Debory, ale znalazł tylko czujny i kpiący wzrok Wiaczesława Sienielnikowa. Rusek czekał na środku pustej przestrzeni. Przy nim stał, nie! – krążył, zagadywał niski karzeł z krzywym nosem, w czerkieskiej burce i kozackiej czapie na głowie. Mówił, gestykulował, tłumaczył coś, aż prowadzący, wysoki Hiszpan o posiwiałych włosach, zaczął coś mu perswadować. – Wiem, że gadałeś przedwczoraj z tym Sienielnikowem – wysyczał do ucha Kuby Max. – Nie waż się tego robić. Przeciwnicy nie mogą rozmawiać przed... – A po? – Potem też. Po co?! Jeszcze ktoś powie, że

ustawiacie walki! Wiesz, ile to kasy?! – Tyle, ile zostaje w twojej kieszeni po odjęciu jałmużny... dla mnie. – Zgodziłeś się na piątaka, więc milcz. Rozwal ruska. Wtedy... pogadamy. Prowadzący pojedynek uzgadniał coś z Maxem. Za kratami pito wino, wznoszono toasty, gwar, krzyki, rozmowy, zapalone papierosy. – Uzgodniono – mówił prowadzący – na własną broń. Prosimy o okazanie. Bezimienny wyciągnął biały worek. Dwie szable – obie od Skowrona. Jedna ze skoblem, druga bez. Kuba wybrał pierwszą. Kurdupel w papasze podawał broń swojemu zawodnikowi. Sienielnikow miał kozacką szaszkę – szablę bez jelca, w pochwie na długim rzemieniu, do przewieszenia przez ramię i pierś. Zdobioną mosiądzem, wypolerowaną jak lustro, z niello na kapturku, trzewiku i ryfkach. – Ja Kazak! – prawie krzyczał, prezentując broń publiczności niczym gladiator. Gwar, brawa, krzyki. – Cofać się. Zostają walczący! – komenderował po francusku prowadzący. Potem poszło szybko: oświadczenie, okazanie broni. En garde! Prets! Oui, oui! Allez! Stali naprzeciwko siebie z Sienielnikowem. Trochę

daleko, ale, cholera, miejsce było ciasne, Kuba wyczuwał, że ciężko będzie tutaj atakować po kole, próbować obejść przeciwnika. Jakby specjalnie dobrali tę salę, aby zmusić go do czołowego ataku na Rosjanina. Sienielnikow nie ruszał się. Zamłynkował szablą tylko raz, wykręcając podwójnego motylka. Zastygł w oczekiwaniu. Kuba też czekał. Nie atakował jak głupi, nie wystawiał się, jak chciał Sienielnikow. Przeciwnik poznał od razu, że nocna zmowa wzięła w łeb. Uśmiechnął się samym skrzywieniem warg, ale nic nie zrobił – spokojny, na ugiętych nogach. I wtedy Błażyk ruszył, ale bez wystawiania się, przybliżył do przeciwnika. Szabla sama chodziła mu w ręku, jak żmija, jak błyskawica. Od razu poczuł, co to solidna, wyważona stal! Była dwa razy szybsza od francuskiego złomu, którym bił się za pierwszym razem. Uderzył z prawej – na pierś; przeciwnik obronił się czwartą zasłoną, ale nie oddał. Kuba przyciął na głowę – dalej prowokując. Z tego powodu cięcie było trochę

sygnalizowane. Sienielnikow przyjął ostrze na piątą zasłonę, skrócił lekko menzurę, tak prosto, zwyczajnie, nie dając żadnej zapowiedzi tego ruchu. Lewą dłonią przechwycił za przegub prawej ręki Kuby, jednocześnie ściągając go na siebie. Prawym kolanem rąbnął w brzuch – prosto w wątrobę, aż zadudniło! Błażyka podrzuciło w górę. Szczęściem wróg nie wydarł mu szabli. Tak szybko, tak brutalnie, że Kuba aż zgłupiał! Pochylił się, w ustach poczuł słodkawy smak. Oklaski, ktoś intonował: „Wołga, Wołga!”. Toporna gęba Sienielnikowa przemawiała sama za siebie, jak Lenin na pierwszomajowym portrecie: a nie mówiłem? Błażyk już wiedział, że właśnie zaczął się pojedynek bez zasad, chuligańska ustawka, a nie walka. Sam ją sprowokował. Ale co, miał się dać posiekać ruskowi? Wiaczesław już się zbliżał – powoli, jakby nie chciał skracać tego starcia. Błażyk uspokoił się, tamten dostanie, czego chce, powoli, bez emocji. Złożyli się raz, drugi, trzeci, czwarty, ale to były tylko pozory. Nagle Sienielnikow ciął na wykroczną nogę Polaka – pod kolano, jakby chciał sprawdzić, jak broni na dół. „Tylcem!” – zawył w uchu Kuby Tarło. „Tylcem go!” Tak zrobił, zasłonił się z krokiem w tył; wychwytując niską dwójką nadlatujące ostrze. Następnie robiąc lekki krok w przód, przeniósł związane klingi po okręgu, górą, blokując je, aż Wiaczesław stanął pochylony, na

ugiętych nogach – tracąc co nieco równowagę – niczym wielka małpa. Złapał go lewą ręką za nadgarstek prawej i przerzucił przez plecy, ale jeśli myślał, że to będzie koniec, to się zdziwił. Sienielnikow przeturlał się, lekko dotykając swoimi plecami barków Polaka. Wylądował jak kot na czterech łapach, pokazując piękną pracę nóg zawodnika Dynamo Moskwa. Kuba nie dał mu się ograć. Chciałeś nieczysto, to masz! – uderzył go z łokcia prawej ręki w głowę. Odrzucił go, ale nie przewrócił. Zaatakował, wdał się w wymianę po kole... Cholera, było ciasno – zawadził o reflektor, gorące szkło sparzyło go w plecy. Spróbował iść w drugą stronę, ale ruski po prostu się cofnął. Kuba odskoczył, stanął w linii, w postawie, prychał ze złości. Sienielnikow uniósł szaszkę, demonstrując ją jak gladiator broń, i skoczył na Kubę z uniesioną klingą, jakby chcąc ciąć na głowę, ale rozmyślił się – zrobił zwodzony sztych, celując w tułów. Położył szablę prostopadle w kierunku przeciwnika – równolegle do ziemi, pokazując wyraźnie kierunek pchnięcia – w prawe ramię Błażyka. „Okolenie!” – syknął mu w ucho Tarło. I rzeczywiście – Rosjanin półkolistym ruchem przeniósł szablę pod ręką przeciwnika, zadając sztych z lewej.

Nogi same przestawiły się w in quartato, ciało stanęło bokiem do przeciwnika. Jakub zbił ostrze szaszki i trzymając szablę pionowo przed sobą, przechwycił uzbrojoną prawicę przeciwnika... Uderzył jego dłonią z szablą o swoje prawe kolano – podnosząc nogę lekko w górę. – Rozbrojenie! – komenderował Tarło. Szedł z szaszką – wyrywając oręż, zakończył ruch jak figura na polu chwały, z dwiema szablami. Podniósł je niby Jagiełło pod Grunwaldem. Krzyki podpitych patrzących i brawa miały starczyć za zwycięstwo! Sienielnikow wstrząsnął głową, ale prowadzący nie dawał znaku do przerwania pojedynku. I nagle Rosjanin ruszył – bezbronny, z gołymi rękoma na Jakuba – jakby chciał zdusić go w łapskach przypominających te z brązowego pomnika wojennego gieroja. Kuba ciął w dół swoją szablą, ale przeciwnik po prostu podniósł wykroczną nogę; Polak rąbnął zatem z drugiego boku – na łeb, ale Sienielnikow odchylił się, zniknął i wrócił do poprzedniej postawy – jak wańka-wstańka. I wtedy Jakub po prostu obrócił w dłoniach szable i ciął dwoma naraz – w szyję Moskala. Chciał go zabić – po prostu zdjąć krótko obcięty łeb z karku. Fotografia! Syn! Pod drzewem! Chory na raka! Prawie trafił!

Sienielnikow dostał lekko po brwi i przeciwległym policzku. Dwie krechy, cienkie bruzdy podchodzące posoką... Nic mu nie było, ot, dwa draśnięcia. Prawie uniknął gorszego – odchylając tułów w tył. I zaraz wystrzelił – jak wąż głową naprzód. Dał Jakubowi z bańki jak baciar; cios był niczym uderzenie betonowej płyty – Kuba padł, ruski wydarł mu szablę, zatrzymał się oślepiony przez krew... Ta właśnie krew, która zalała oczy Rosjanina, pomogła Jakubowi w tej ostatniej chwili. Czując, jak pęka mu głowa, przetoczył się na bok, podkulił nogi i zerwał. Sienielnikow rzucił się w jego stronę, atakując nyżkiem i podlew – jak Polak. Nagle stanął, zrobił krok w tył, wykonał wypad, jednocześnie atakując Kubę sztychem. Błażyk przyjął żelazo na tylec, związał je, następnie krokiem w przód, zmniejszając menzurę, przeniósł obie szable jakby półmłyńcem – górą, na swoją prawą stronę. Kiedy miał je w okolicy głowy, Tarło krzyknął: „Przechwyć!”. Klinga wrogiej szabli sama wpadła mu w dłoń. Uchwycił ją przez rękawicę, przytrzymał, ale nie wyrwał, tylko zblokował. Cios! Ostrze polskiej szabli jak topór spadło na prawą dłoń Rosjanina, ciachnęło w palce, w grzbiet dłoni, może zdawało się Kubie, ale zazgrzytało na kościach. Podniósł się krzyk, ktoś strącił butelkę z winem, która

rozbiła się na kamieniach. Sienielnikow zamarł, stał tak z rozrąbaną ręką, z której buchała krew, blady, pokrwawiony. Prowadzący i dwaj goryle wpadli między nich, Bezimienny przytrzymał za ramię Kubę, położył palec na wargach, nakazując ciszę i spokój. – Puuuskaj! Puuskaj! – darł się niski człowiek; szarpał się z dwoma ludźmi w skórzanych płaszczach, aż papacha spadła mu z łysej głowy. – Ubiiiju! Kuba nie miał siły myśleć, czy karzeł groził jemu, czy Sienielnikowowi, kątem oka złowił tylko wyniosłą postać siwego Hiszpana, który za kratą wznosił kielich z winem, jakby pił za życie Polaka. Wszystko się przemieszało – doktor oglądający i zszywający łuk brwiowy, Bezimienny odbierający Jakubowi zakrwawione szable i pochylona, garbata dziewczyna ścierająca z nich krew, potem zgarniająca ogrodniczymi grabkami zakrwawioną ziemię do plastikowego worka. Sienielnikow nie patrzył na niego – przechylony, skulony, oglądał tylko własną zakrwawioną, na wpół przerąbaną dłoń. Ten obraz oddalał się, przesłaniali go ludzie, na

koniec przecięły czarne drzwi mercedesa. Bezimienny zapalił silnik, przestawił automat na Drive. Ruszyli. Kartagena, hotel Imperial, niedziela, 13 kwietnia 1986, godzina 8.15 Bal w hotelu Imperial trwał dalej, ale zwycięzcy nikt już nie zapraszał; Kuba zresztą nie oczekiwał, że będzie bratać się z ludźmi spod znaku sześciu zer na koncie. Murzyn zrobił swoje, murzyn mógł odejść, zwłaszcza że na pocieszenie zainkasował pięć tysięcy. Przyniósł mu je – o dziwo – Bezimienny i pokazał na zegarek. Czas ruszać. Nikt go nie żegnał, nikt nie oklaskiwał. Wejścia na górę pilnowali dwaj smutni panowie – wczoraj cisi i dyskretni, jednak dziś już z pewnością mało przyjaźni dla Polaka. Oddał szable człowiekowi Sauvala, spakował nieliczne rzeczy i wyszli na ulicę. I tu czekało go zaskoczenie. Zanim Bezimienny wpakował jego worek do bagażnika samochodu, znienacka do krawężnika podjechał stary, ale elegancki, dwudrzwiowy mercedes C-107 z szeroką maską, w wersji cabrio. Za kierownicą siedziała szczupła kobieta o bujnych czarnych włosach opadających po obu stronach głowy aż na ramiona, czarnych okularach i białej bluzce bez rękawów. Ciekawe, że włosy miała przewiązane nad czołem zrolowaną chustą, jak jakaś Cyganka. Zamachała do Kuby i poderwała się znad kierownicy.

– Ja pana podwiozę, maestro! Proszę ze mną! – Skąd pani wie, dokąd jadę? – Pewnie, jak prawdziwy mężczyzna, do knajpy. – Do domu. – Podwiozę. – Nie dojedzie tam pani samochodem. Mój dom jest za żelazną kurtyną. – A naprawdę dokąd maestro jedzie? – Do Madrytu. Mam samolot wieczorem. – To świetnie, mnie zawsze jest po drodze. – Pochyliła się, otwarła drzwi po stronie pasażera, musiała prawie położyć się na fotelu. Błażyk spojrzał na Bezimiennego. Ten wzruszył ramionami. Polak pożegnał go, chwycił worek i postawił nogę na stopniu. – Widowisko skończone, mademoiselle – powiedział. – Chyba bierze mnie pani za kogoś innego. Byłem tu, żeby... – Widziałam, jak pan walczył. Widziałam wszystko. Też mam ich dosyć. – Machnęła ręką w stronę hotelu. – Proszę zapiąć pasy.

Nie bardzo wiedział, jak to zrobić, ale dziewczyna nie czekała. Ruszyła z piskiem opon, aż wgniotło go w siedzenie. Pomknęli aleją na zachód, potem skręcili w stronę Santa Lucía, na jednopasmową drogę do

Albacete, biegnącą płaskimi polami prosto jak strzelił – na północ. Kuba był wprost zaskoczony. Pierwszy raz ktoś zajął się nim po walce. Dziewczyna... było w niej coś cygańskiego. Miała nieco śniadą, gładką skórę, na ramieniu nosiła, o dziwo, złotą bransoletę, na szyi błyszczący naszyjnik z blaszek. Cholera, może prawdziwa Cyganka? To co ona robiła w krainie blond aniołów z kasą? Dziwne... – Pan już wraca? – zapytała po długiej chwili milczenia. Jechała tak ostro, wyprzedzała autobusy i ciężarówki na wąskiej drodze, że Kuba poczuł zimny skurcz pod sercem. I cały czas mówiła. – Do Rosji? – Jeśli będzie pani mówić takie głupoty, wysiądę na najbliższej stacji benzynowej i pójdę na piechotę. Czy dla was wszystkich cały Wschód to kacapy? – Ja widziałam w czasie walki, że się bardzo nie lubiliście z tym Sienielnikowem. – Jestem Polakiem. Mój kraj nigdy nie miał nic wspólnego z Rosją. A z ZSRR ma coraz mniej ostatnimi czasy. Przez chwilę nie mieli o czym rozmawiać. – Zdążymy do tego Madrytu? – zaniepokoił się Kuba. – Mam lot o dwudziestej. – Cholera, taki duży mężczyzna i się boi. Przecież pędzę. Jak pociąg pośpieszny. Do piekła, pomyślał w panice Kuba, bo prowadziła jak szalona, a w dodatku w butach na obcasach. Dusiła sześciocylindrowy silnik mercedesa na niskich biegach, aby potem wrzucić piątkę, kiedy jechali pod górę. Dać babie maszynę, pomyślał Kuba, wiedząc, że na takie

cacko, choć trochę przestarzałe, zwykły Polak musiałby pracować ze sto lat. – Nie boi się pani o samochód? – Nie jest mój. Ja tylko pracuję u Jorge Salvatora Herrery. – Nie znam. – Walczył pan dla niego. Jestem asystentką. – I szef zabiera panią na nielegalne pojedynki? – Pracuję u niego już dość długo. Proszę mi wierzyć, że walki, o których pan mówi, to niewinne hobby w porównaniu z tym, co oglądają inni bogacze. Starcia psów, corrida... – Życie psa ma dla pani większą wartość niż moje? – Co proszę? Nie... O Jezus! Wielki, naładowany długimi rurami samochód, który zamierzała efektownie wyprzedzić, sam zjechał na lewy pas, blokując drogę. Dziewczyna wcisnęła hamulec tak mocno, że Kuba, jadący bez pasów, wyrżnął głową w deskę z przodu, tuż obok wąskiego paska lakierowanego drewna pod schowkiem. Uderzył prawym łukiem; aż jęknął z bólu, pociekła krew. – Proszę... Jest pani lepsza niż rusek. – Cholera. – Skręciła nieco w lewo, zaczęła zwalniać. – Zawsze jak się rozpędzę, jestem niegrzeczna. Merde, mój maestro, tu trzeba lekarza. – Najlepiej trumny. – Obmacał się po brwi i stwierdził, że szew chyba jednak trzymał. – Spokojnie, bądź mężczyzną, maestro. Przed chwilą pochlastałeś ruska, a teraz mdlejesz od kilku kropli krwi?

– Zjedźmy na stację. Muszę się umyć albo zatrzyma nas policja. Zwolniła przynajmniej o połowę i nic już nie mówiła, dopóki nie dojechali do małej, zapyziałej stacyjki. Na szczęście była tam ubikacja. Kuba przemywał ranę, zużył garść papierowych ręczników, zanim mógł ukazać się znowu – z napuchniętym łukiem, ale zdrowy. – Szybko się pan pozbierał – powiedziała, kołysząc się na wysokich obcasach. Nosiła długie dżinsy – dzwony, jak w czasach paryskiej komuny sześćdziesiątego ósmego roku. – Ja bardzo przepraszam, może wpadniemy gdzieś na obiad? Zapraszam, maestro. – Nie, dziękuję. – Może jednak? – Polak nie pozwoli, żeby kobieta stawiała. Ja zapraszam... Tylko musi pani znaleźć jakiś przytulny lokalik. – Oczywiście. – Będę też potrzebował cinkciarza. – Kogo?

– Change money? Mam tylko zielone, bez peset. – Banku? Załatwione. – Właściwie to jak się pani nazywa?! – zapytał, kiedy odjeżdżali spod stacji. – Louise, ale proszę do mnie mówić Lou. Czy będziesz, maestro, walczył o pas championa? – Słucham? – Maestro, mistrzu, cholera, jak ja lubię szermierzy! Masz już trzy zwycięstwa. Po sześciu można rzucić wyzwanie temu z was, który zdobył pas championa, i odebrać mu w uczciwej walce. – Jak dożyję. – Pan miałby nie dożyć? Taki silny człowiek? – Niech pani uważa! – syknął. – Proszę puścić tego z lewej. Niech nas wyprzedzi. Kto jest tym championem? – Myśli pan, że wiem? Sama chciałabym zobaczyć. Mówią, że jakiś Hiszpan, więc szef pewnie zabrałby mnie na taką walkę. I potem wszystko potoczyło się tak, jak gdyby życie Kuby stało się częścią jakiejś powieści, a autorowi nie chciało się nużyć czytelnika opisywaniem dalszego ciągu. Kolacja w małym lokalu pod Murcją, pierwszy pocałunek w samochodzie. Wreszcie noc w hotelu Convención, w połowie drogi do Madrytu. Na samolot Kuba nie zdążył. Ale nie wierzył w jedno, że wszystko to działo się przypadkiem i bez sensu. Lou była miła, gibka i przyjemna, a nawet kiedy klęła, to z wdziękiem Kaliny Jędrusik i po francusku. Oczywiście

robiła też w tym języku także inne rzeczy, o których trudno pisać przy zapalonym świetle. Zaczęli w drodze do Madrytu, skończyli w Walencji. I jakoś Lou wcale nie spieszyła się do pracy. Wielce poczciwy musiał być ten jej Jorge Salvator Herrera. Kuba nie rozgryzł tylko jednego: czego chciała. Bo zdążył się już nauczyć, że w jego fachu nie dostawało się niczego za darmo. Czekał na żądanie, na prośbę, próbę urobienia go, zmuszenia, babskich fochów. Lou nic nie mówiła. Nawet wtedy, kiedy wieczorem wylądowali w małym, przytulnym motelu, a Kuba rozpinał jej bluzkę i delektował się specjałami po francusku. Walencja, Astoria Palace, poniedziałek, 28 kwietnia 1986, godzina 11.15 – Będę ci nudził – powiedział, leżąc w pościeli, podczas gdy Lou krzątała się po pokoju, wyciągała z szaf plażowe sukienki. Telewizor grał cicho. – Ale muszę wracać. – Chcesz zostawić takie cudo jak ja? – Jeśli zostanę dłużej, to mogę cię już nigdy nie zobaczyć. Nie wypuszczą mnie zza żelaznej kurtyny. Odrzuciła sukienkę i usiadła w fotelu, krzyżując nogi. Pod szlafrokiem widział jej uda i prawie coś jeszcze. Pstryknęła zapalniczka. – Nie mógłbyś tu zostać? – Dla takiego cuda jak ty wrócę znowu. Pojadę, przedłużę wizę i przyjadę... – Nigdzie nie pojedziesz.

– Przestań, to nie żarty. – Ja nie żartuję, popatrz sam. – Wzięła w rękę pilota i pogłośniła telewizor. – Stało się coś strasznego. U was... Wytrzeszczył oczy i nagle podniósł się na łóżku, kiedy zobaczył na ekranie wysoką ażurową wieżę, jakąś fabrykę spowitą kłębami dymu – rozwaloną, ślepiącą nań ogromną czarną dziurą pełną oparów. ACCIDENTE DE CHERNOBIL – głosił napis na pasku przesuwającym się na dole ekranu. – O Boże, co oni mówią! – Wybuchła elektrownia atomowa w Rosji. – Ja muszę wracać! – Oszalałeś? Zresztą chyba zamknęli lotniska. Chcesz wrócić na piechotę? Bezsilnie opadł na poduszkę i przycisnął ręce do twarzy. Torczyn na Wołyniu, poniedziałek, 18 września 1939, godzina 6.34 Wjazd do Torczyna – błotnista, a teraz wyschnięta wołyńska droga – zawalony był rozbitymi wozami, napuchłymi ciałami martwych ludzi i koni – krwawym plonem zabawy rycerskich lotników z Luftwaffe. Wierzchowce ułanów prychały i zapierały się, nie chcąc iść koło rozkładających się zwłok, dwójkowy szyk

kolumny łamał się, rozpadał, kiedy zwierzęta uciekały na boki. Przed samym miasteczkiem, w miejscu, gdzie zaczynały się stojące bokiem do drogi długie, białe domki, coś się kłębiło. Przeździecki zatrzymał szwadron podniesioną ręką, przyłożył do oczu lornetkę. Zobaczył dwie ciężarówki stojące przy płocie. I żołnierzy w zielonkawych mundurach, z karabinami, wynoszących coś z paki ostatniego samochodu. – Panie Miłosław, proszę z plutonem objechać miasto od południa, sprawdzić, czy nie ma nieprzyjaciela. W razie gdybyśmy wdali się w walkę, przyjść nam na pomoc. – Tak jest! – Pluton, uwaga! – zwrócił się do jadących za nim żołnierzy. – Przejść do natarcia na mój strzał. – Wyciągnął z kabury visa. – Szyk rozwinięty, kłusem marsz! Ułani rozsypali się po polach z obu stron drogi. Ruszyli ku przedmieściom. – Pluton do natarcia galopeeeem marsz! – Dał sygnał, opuszczając rękę z pistoletem. Zmęczone konie poszły ciężkim galopem po polach, po kartofliskach. Przeździecki leciał na czele, środkiem drogi.

Samochody rosły w oczach: dwa ciemnozielone fiaty z budami przykrytymi szarym brezentem. Przy nich... Zobaczył żołnierza w polskim mundurze, zatrzymał pluton podniesioną ręką i rozkazem. Ułani wpadali w opłotki, podjeżdżali do ciężarówek, przy których kręcili się niespokojnie żołnierze, unosili karabiny, myśląc, że to wróg, rozglądali się zaniepokojeni po domach, po koniach i obliczach ułanów wołyńskich. Przeździecki podjechał do kaprala – chudego, zarośniętego żołnierza w znoszonym, zbryzganym błotem płaszczu, w furażerce i spodniach z białymi lampasami ułanów grochowskich. Żołnierz spoglądał badawczo na rotmistrza, mauzera trzymał zarepetowanego, lufą w dół. – Co tu się dzieje? Kto wy jesteście? – A... My swoi, panie oficer – odparł niemrawo zagadnięty. – Trzeci dzień z konwojem jedziemy. – Dostałem wiadomość telefoniczną, że pod Torczynem komunistyczne bojówki napadły na konwój specjalnego przeznaczenia do sztabu w Kołomyi. Znaczy

to wy czy nie wy? – Aaa. Jakżeby to inaczy, panie oficyjerze – zaśpiewał z ukraińskim akcentem kapral. – Strzelali do nas, ale już... nie trzeba. Wszystko dobrze. Możecie jechać. Przeździecki rozglądał się po zabłoconych samochodach, po ogorzałych, nieogolonych obliczach eskorty, bez pasów, bez czapek, w niedopiętych bluzach. Siedemnastego dnia wojny i w obliczu beznadziejnej walki na dwa fronty dyscyplina siadała nawet w najlepszych pułkach kawalerii. Zobaczył opuszczoną, zakrwawioną plandekę z tyłu samochodu, dziury po kulach na drewnianych burtach. – Kto tu dowodzi? – Aaaa, pan porucznik. Panie Stanisławie – krzyknął żołnierz – proszę tutaj. Trzasnęły drzwi samochodu. Z szoferki wygramolił się szeroki, z pozoru ociężały mężczyzna z krótką brodą, w rogatywce, z szablą zapiętą na żabce przy pasie. Przeździecki spojrzał na niego. I strzelił kapralowi w głowę. Bach!

Kula przeszła przez ucho, uwięzła w czaszce... Z bezbrzeżnym zdumieniem, a może zaskoczeniem w oczach kapral szarpnął się w tył, uderzył o błotnik ciężarówki, osunął się na ziemię, zostawiając na blasze wąski ślad krwi. – Plutooon! – rozdarł się rotmistrz. – Do atakuuuu! Strzelił z rewolweru; w ludzi z eskorty wstąpił diabeł. Nagle rzucili się do broni, ktoś rąbnął z karabinu, jeden wołyńczyk runął z konia, gubiąc hełm i wypuszczając szablę. Ułani nie uderzyli na swoich od razu. Ale gdy padł drugi trup, skoczyli z szablami, zaczęli rąbać, strzelać z przyłożenia. Zakotłowało się na drodze, między płotami i ciężarówkami. Ktoś krzyknął, inny wył, przyciskając ręce do zakrwawionego łba, ostatni uciekał w stronę miasta, dopóki nie dopadli go dwaj ułani z Włodzimierza – zdjęli szablami głowę z ramion jak dojrzałą dynię. Przeździecki uderzył konia ostrogami, runął za uciekającym człowiekiem, który trzykrotnie wywinął mu się spod szabli. Za Stanisławem Kasprzyckim, oficerem Pierwszego Dywizjonu Artylerii Konnej w Warszawie! Porucznik śmignął jak łania, skoczył w lewo, na podwórko za krytą słomą chałupą; Przeździecki dopadł go przed stodołą, najechał koniem, wycelował z visa. Kasprzycki zamarł, uśmiechnął się ponuro, ujął pod boki.

– Runda dla ciebie, panie rotmistrzu! – krzyknął. – Co teraz? Na pistolety? Zabijesz mnie bez broni? Przeździecki przygryzł wargi. I po kozacku, przerzucając prawą nogę nad karkiem konia, zeskoczył na pożółkłą trawę, sięgnął pod lewą tybinkę, wyciągnął trzydziestkęczwórkę z pochwy. Potem nastąpił na Kasprzyckiego. Wróg już czekał. Strzały ciągle jeszcze brzmiały na drewnianych i chruścianych przedmieściach Torczyna, kiedy starli się pod ruską chatą, przy stodole, w wyschniętym błocie i gnojówce. Przeździecki wypunktował przeciwnika z prawej na bok głowy, przeciwnik przekręcił się prawym bokiem, zbił szybkim uderzeniem jak wahadło, z góry – od razu z nadgarstka przeszedł do cięcia z góry. Rotmistrz zasłonił się szóstką, chlasnął od dołu, z podlewu, a chwilę później przeszedł do pchnięcia! Kasprzycki zblokował – słabo, pod kątem – przez chwilę zdawać się mogło, że obie szable się splątały; Przeździecki chciał wybić szerokim łukiem broń przeciwnika, ale Kasprzycki wprost rzucił się na niego, pchnął z całych sił, aż jelec szabli wbił się albo podważył wąsy klingi rotmistrza. Samuel poczuł, że coś szarpnęło go za kciuk, szczęściem miał na nim skuwkę z krzyżem i czaszką huzarów śmierci; jeszcze ojca z dwudziestego roku! Kasprzycki szedł na niego sztychem, myślał, że

dobije... Samuel widział już błysk w jego oku! Zbił cios z brzękiem – motylkiem, z góry. I przeciągając, tym samym ruchem chlasnął Kasprzyckiego z podlewu – po ręku w okolicy łokcia! Wróg był twardy, nie zgubił szabli. Ale zatoczył się, cofnął rękę, a wówczas Przeździecki zmacał go po głowie, skośnie, z góry – od lewej do prawej! Kasprzycki runął na plecy – nie, nie padł, puścił broń, przytrzymał się za zakrwawiony łeb. Ale wzrokiem sięgał gdzieś ponad ramię rotmistrza. – Poruczniku! – zawył. – Pomocy! Szaleniec! Wybił swoich... Z tyłu zbliżały się kroki. Nadciągał blady Wierzyński i pięciu spieszonych ułanów. – Tego tu pod straż. Pilnować jak oka! – Jestem porucznik Kasprzycki! – zawył ranny. – Z Pierwszego Dyw... – Milcz, łajdaku! – rzucił rotmistrz. – Nie jesteś Kasprzycki! Nie jesteś w ogóle porucznikiem. To znaczy – poprawił – nie w polskiej armii.

– Mam pokazać książeczkę!? – pienił się porucznik. – Proszę, panowie, on zwariował! Zaatakował eskortę konwoju Drugiego Oddziału... – Brać go pod straż! – ryknął Przeździecki. – Bądźcie rozumniejsi niż gówno na szczotce! – Panowie, to szaleniec. Ja jestem Polakiem, mam żonę, dzieci! Proszę. – Wyciągnął z kieszeni na piersi fotografię. Żołnierze posłuchali dowódcy, nie Kasprzyckiego. Otoczyli rannego, ale ich oblicza były cokolwiek zdezorientowane. – Panie rotmistrzu... – jęknął Wierzyński – jak mam to rozumieć? Dlaczego... swoich? – Proszę za mną! Przeździecki prawie siłą poprowadził podkomendnego ku samochodom. Trzymał go za łokieć, jak niegrzecznego uczniaka, i cały czas mówił: – Tak, wiem, ma pan mnie za wariata! Za człowieka, który tego szelmę Kasprzyckiego prześladował całe życie. – Zatrzymał się i spojrzał prosto w oblicze

Wierzyńskiego. – To ma pan mnie za tego wariata czy nie?! – Zabiliśmy swoich. Grochowskich ułanów. Panie rotmistrzu, pan się pomylił... – Wszyscy mnie biorą za szaleńca. Ale to komuniści zmącili wam rozum propagandą. Zaraz... przekona się pan. Podprowadził Wierzyńskiego do samochodu. A potem odciągnął róg zakrwawionej plandeki i uczynił zachęcający gest. Porucznik wspiął się na burtę, zajrzał do środka i... nagłe zrozumienie błysnęło w jego wzroku. Obdarte do bielizny, zakrwawione trupy. Bez butów, bez mundurów, bez czapek. Sterta skrzyń. – Komunistyczna bojówka chciała przejąć ten ładunek – ciągnął Przeździecki – zabili obstawę i przebrali się w mundury. Ułan to jest, psia mać, ułan. Ma być jak pistolet. Widział pan kiedyś takich smoluchów w mundurach grochowskiego pułku? – Trącił nogą trupa kaprala. – Proszę wyprowadzić porucznika Kasprzyckiego za wieś i w trybie doraźnym rozstrzelać. Tfu, to żaden Kasprzycki, tylko agent bolszewicki podszywający się pod polskiego oficera. Wykonać!

Odmaszerować! Przeździecki został sam przy ciężarówce pełnej ciał. Czuł się zmęczony, wypruty. Chciał zapalić papierosa, kiedy usłyszał jęk. – Przeziesssski... Ktoś wymówił jego nazwisko. Zajrzał pod pakę – stos trupów poruszył się. Rotmistrz skoczył do środka, z trudem rozgarnął sztywne zwłoki, szarpał się z trupami. Zobaczył bladą, pokrwawioną twarz, oblicze, które widział tylko raz, i głos, który słyszał o wiele częściej. Rękę, której równe pismo odczytywał regularnie... – Szamszir?! – stęknął. – Co za spotkanie... – Wolałbym w kasynie, panie rotmistrzu. I nie Szamszir. Major Szeliga, Drugi Oddział, Referat Wschód, pan już pewnie wie... – Wiem, wiem. Pan jest ranny? – Przebite płuco, krwotok. Długo nie pociągnę... Bez lekarza. Niech pan nie przerywa. Prowadziłem pana tyle lat, teraz oddał pan nam jeszcze jedną usługę. Dobrze, że pan odebrał telefon. Szamszir... jest tam, w tych skrzyniach. Sam pan zobaczy... Przeździecki przeszedł na przód paki. Faktycznie stały tu dwie skrzynki z symbolem orła, z pieczęcią i plombą. Plomby były pozrywane, zamki wyłamane. Ostrożnie uchylił wieka, spojrzał na to, co było

w środku, i pot zrosił jego czoło. – Szamszir... najlepsza broń, jaką mamy – jęknął ranny. – To się nie może dostać w ręce bolszewików. Niemców też. – Co mam zrobić? Zniszczyć? – Trzeba to wywieźć do Rumunii. Do Kołomyi, tam będą instrukcje. – Tak jest. Zrobię, co potrzeba. Ruch wszczął się wokół samochodów, zarżały, zatupotały konie, rozległy się krzyki. Daleko niosły się przytłumione strzały. – Panie rotmistrzu! – Co się... – Wyjrzał z ciężarówki i zobaczył poważne oblicze porucznika Wierzyńskiego. – Panie rotmistrzu, czołgi! Bolszewicy! Idą na miasto od wschodu i południa! Miłosław osłania szosę, długo nie pociągnie. – Do diabła?! Co z Kasprzyckim? Porucznik nie odpowiedział. Z tyłu rósł ryk motorów. Nagle padł strzał z działa, jeden, drugi, trzeci...

Rozdział VI Zerwane więzy Osierocony · Dzień, w którym płacze niebo · Wyjazd do Innsbrucku · Szwabski podstęp · Bez nogi · To koniec · Sauval pije · Kłamstwo Błażyka · W uściskach · Burzliwe rozstanie · Furia Tarły

Piastów, sobota, 16 maja 1986, godzina 22.11 Mimo późnej pory w domu paliło się światło, we wszystkich pokojach. Kuba był zaniepokojony, zamierzał powrócić po cichu, wśliznąć się do swojego pokoju i spać; tymczasem wyglądało, jakby właśnie przypadał dzień jego urodzin i cała rodzina czekała z prezentem na powrót marnotrawnego syna. W kuchni siedzieli Brenek i Tytus – obaj ponurzy, szarzy, zmartwiali. Coś wisiało w powietrzu. – Wróciłeś w samą porę – powiedział młodszy brat. – Mamusia umarła. Świat jakby się zawalił, a jednak trwał, ale był o wiele bardziej smutny. Wnętrze domu stało się wrogie jak pogrzebowa kaplica, choć pod kuchnią palił się ogień. Kuba rzucił worek szermierczy, siadł na krześle, aż zatrzeszczało. I... sam nie wiedział, co mówić. – Jak... Kiedy? Gdzie? – Zaczęło ją znowu boleć. Zabrali do szpitala, a tam przerzuty.

– Widzisz, braciak, wojażowałeś za granicą, a nawet nie zadzwoniłeś do domu... – mruknął Tytus. – Tak cię interesuje, co u nas. – A u was powrót syna marnotrawnego, co? Ostatnio wcale się tu nie pokazywałeś. Prawie uciekłeś z domu, gówniarzu! Tytus poderwał się z krzesła, jakby chciał rzucić się na brata, ale Brenek był szybszy. Chociaż stary, stanął między nimi. – Spokój, do diabła! – wycedził. – W taki dzień... W taki... – Byliście przy niej? – spytał Kuba; nie chciał, ale wypadło jakoś... beznamiętnie. – Jak to się skończyło? – Powiedz ukochanemu syneczkowi mamusi – mruknął Tytus. – Niech się, cholera, dowie. – Matka pytała o ciebie – ciągnął monotonnie Brenek – nie umierała w bólach. Anka coś tam zagadała, dali jej lekarstwo, w żyłę. Czekała na ten twój turniej, wyjazd do Czech. I mówiła: kiedy zobaczę Kubę z medalem? Szukała nawet w telewizji, ale nic tam nie było o żadnym turnieju. I ciebie nie było. Gdzie ty byłeś?! – We Francji i Hiszpanii. – Po co?! – zapytał nienawistnie Tytus. – Jak nie startujesz? – Zazdrościsz? Gdybyś został w Legii, jeździłbyś ze mną. – I co tam miałbym robić? Arbajtować u Niemca? Na truskawki? Na budowę? Ja mam inne interesy.

– Jeszcze cię będę z nich za uszy... Jak z gówna! – Matka prosiła, żeby cię pobłogosławić – mruknął Brenek. – Ona to przeżywała, mówiła: mój Kuba gdzieś jeździ, Panie Boże, pilnuj, aby go co złego nie spotkało. I prosiła, żebyś nie wplątał się w jakąś awanturę. Przeczuwała, pomyślał Kuba. Do ostatniej chwili wiedziała. Ludzie nagle wszystko rozumieją przed śmiercią. – Prosiła i zaklinała, żebym ci to przekazał. A ty... co robisz? – Nic złego. I nagle Kuba pomyślał, że trzeba będzie z tym skończyć. Słowa matki bolały, niemal widział, jak ona leży tam – w szarym szpitalu, na szpitalnym łóżku. Umiera. Rak ją zjadł, a on... szkoda gadać. Kochał się z Lou, bawił namiętnie w przygodę życia. A rzeczywistość skrzeczała. – Kiedy pogrzeb? – Załatwiłem to za ciebie, braciak – prychnął Tytus. – Jak mi się poszczęści, to postawimy nagrobek, że nawet

Wyszyński takiego nie ma. Kuba pochylił się, wsparł głowę na rękach. Brenek i Tytus patrzyli na niego ze smutkiem, z żalem, z bólem. Nie będzie matki. Koniec. Koniec z walkami, pomyślał. Pojadę tam ostatni raz. Jak nawet nie dadzą odejść, trudno – przyjadę tutaj i co mi zrobią? W siermiężnym PRL-u, gdzie każdy cudzoziemiec jest na widelcu SB. Podjął decyzję i nagle mimo żałoby poczuł ulgę. Cmentarz komunalny w Pruszkowie, poniedziałek, 18 maja 1986, godzina 12.34 Dzień pogrzebu rozpłakał się deszczowymi łzami. Lało, kiedy przywieźli do kościoła prostą, brązową trumnę. Deszcz bębnił o szyby kościoła w Parafii Matki Bożej, w jasnej nawie było ciemno, duszno, wilgotno. Napchało się ludzi, że wchodzący deptali po nogach tych w środku, jakaś babina w chustce potknęła się, o mało nie upadła. Wśród deszczu odprowadzali trumnę na cmentarz w Pruszkowie. Ulewa zmoczyła wiązanki i wieńce, grube strugi wody ściekały z parasoli, kapturów i nielicznych kapeluszy. Z trudem nieśli trumnę śliskimi alejkami cmentarza do kwatery ojca. Matka miała się z nim połączyć, prawie dwadzieścia lat od jego śmierci w Czechosłowacji. I tutaj, na starym cmentarzu w Pruszkowie, Kuba zrozumiał, że właśnie skończyła się jakaś część jego życia.

Głos księdza ginął w szumie deszczu, mikrofon nie chciał działać. Grabarze ślizgali się w rozmiękłej ziemi, spuszczali trumnę nierówno – Kuba drgnął, kiedy usłyszał głuchy łomot z wnętrza, jakby matka dawała mu znaki.

Wrzucali do grobu kwiaty, rozmokłą ziemię, brudzącą ręce i czarne garnitury. Tytus, który się spóźnił, przyjechał blady i wymizerowany, omal nie wleciał do rozkopanego grobu. – Braciak, pomóż – wychrypiał, kiedy przyjmowali niekończące się kondolencje nad pokrytym kwiatami grobem. – Słabo mi. Kuba ujął go pod ramię, ale brat uwiesił się na nim jak lalka. Na szczęście Brenek pośpieszył z drugiej strony. Wspólnie wyprowadzili Tytusa jak dziecko, a Kuba przygryzł wargi, czując lekko słodkawą woń bijącą z ust brata. – Dajcie go tutaj – powiedział ktoś z boku, osłonił ich parasolem przed ulewą. Anna, w białym szalu i kurtce, zjawiła się przy nich jak anioł. Prowadziła alejką, otwarła drzwi do poloneza. Kuba wepchnął do środka Tytusa, siadł obok niego. – Co ty robisz?! – wrzasnął. – Zaprawiasz w taki dzień, na pogrzebie?! – Miałem wam zemdleć?! – wymamrotał Tytus. – Nie mam do tego siły... Nie mam. Wszystko się skończyło.

– Dokąd mam was zawieźć? – spytała Anna. – Jego do Mariolki – powiedział Kuba. – A mnie potem do domu. Wracali w deszczu, walącym o szyby, jakby chciał utopić całą Warszawę i okoliczne miasta. W szarym, ponurym świetle, wśród przytłumionej zieleni. Tytus siedział ponury, Kuba nic nie mówił. Odstawili młodszego Błażyka do Pruszkowa, wysadzili Breneka, a potem Anna zajechała pod dom Błażyków, stanęła pod bramą. – I tyle – powiedział Kuba – naprawdę wszystko się kończy. Nie mam chęci wracać do tego pustego pokoju. – Nie będziesz sam – powiedziała cicho. – Nie musisz. Nie chcę tego. Wtedy przyciągnął ją i pocałował. Nie broniła się – pierwszy raz chyba, odkąd się znali. Chwilę tak trwali, ale kiedy próbował objąć ją i przyciągnąć do siebie, Anna zaprotestowała. – Nie teraz, nie po pogrzebie – wyszeptała. – Ja muszę... Sama nie wiem. Odezwij się, jak to wszystko się skończy. – Nie robiliśmy stypy. Mam dość krewnych, znajomych, tej hołoty, co to niby powspomina zmarłych, a przyjdzie się nażreć i nachlać. – Idź już. Zadzwoń do mnie, proszę. Ucałował ją najdelikatniej jak tylko mógł, otworzył drzwi, wyszedł na deszcz.

Anna czekała, patrzyła, jak zmierzał do furtki, otwierał ją kluczem. Ogród był zaniedbany – trawa wyrosła wysoko, pokrzywy zadomowiły się przy ganku, ulewa szumiała na krytym blachą dachu. Otworzył drzwi i wszedł do pustego domu. Od razu ruszył w prawo, do swojego dawnego pokoju, podszedł do żelaznego łóżka, a potem odkręcił metalową gałkę na poręczy. Wyciągnął ze środka zawinięty w folię zwitek zielonych. Przeliczył. Wykupię moją połowę od Tytusa, pomyślał. On tu nie będzie mieszkał. Kasa mu się przyda. Z westchnieniem siadł na łóżku w pustym i zimnym domu. Sam, opuszczony i pełen żalu. Miał kasę, mógł się spakować, jechać do hotelu, ale pierwszy raz żal mu było zostawiać to wszystko... Innsbruck, hotel Goldener Adler, czwartek, 3 września 1987, godzina 10.50 Innsbruck był miastem w cieniu gór – ogromnych, dołem zielonych od lasów, wyżej szarych, a zimą białych od czap śniegu. Był też miastem małych, przytulnych piwiarni, porządku, czystych ulic i placów, punktualnych, wymuskanych Austriaków. Wysmukłych

kamieniczek i pięknie wkomponowanych między nie nowszych domów. Ale zawsze i wszędzie dominowały nad nim alpejskie szczyty. Stabilny i solidny jak szyling, był niechętny Polakom, pewnie w ogóle wszystkim przybyszom ze Wschodu. A – jak przekonał się na własnej skórze Kuba – już obsesyjnie wrogi ich portfelom. W piątym roku reformy Messnera i Jaruzela, wychudłym jak chłopska bieda z opowieści o Janku Muzykancie. Dwa dni, które dostał od Maxa, poświęcił na obejście całego starego miasta. Zajrzał do muzeum pod sławny Goldenes Dachl, obejrzał zamek Hofburg pokryty zielonkawym dachem. Zwiedził piwiarnie, poczynając od sławnej Theresienbräu z jej lokalnymi Weizenem i Dunkelem, a skończywszy na Elferhausie. Ale nie było to wesołe picie przy akompaniamencie tyrolskiej kapeli. Nad Tjost nadciągały chmury. Bezimienny zawiózł go wprost do najlepszego hotelu w mieście – działającego od bodaj czterystu lat – Goldener Adlera, nieopodal Złotego Dachu, na rogu Kiebachgasse i Herzog-Firedrich-Strasse. Biały, z brązowymi poziomymi, zdobionymi pasami na

ścianach, w środku był cały w dębach i złoceniach. Za jeden nocleg Polak musiałby tyrać z pół roku w kraju realnego socjalizmu. O dziwo, w hotelu nie było żadnej imprezy, pijaństwa, tłumu gości. Max powitał go sam, zabrał na piwo, a bystre oko Błażyka od razu zauważyło dwa szczegóły. Siniec pod okiem maskowany pudrem oraz rozcięty policzek i lewy łuk brwiowy. – Walczyłeś? – zapytał. – Czy małżeńska awantura? – Potknąłem się na grzebieniu. Przy goleniu. – Duży i wredny musiał być ten grzebień. – Jak wściekły pies. Chodź coś zjeść. Czekają. I właśnie tak trafili do Theresienbräu, po drodze zaś Błażyk zastanawiał się, kiedy i gdzie powiedzieć Sauvalowi, a może najpierw tylko napomknąć, że jednak chce zrezygnować. W piwiarni przy zarezerwowanym stole czekali dwaj spokojni, wysportowani Niemcy – młodszy i starszy. Obaj o obojętnych gębach prawników. Kulturalni – podali Błażykowi rękę, ale szprechali tylko po szkopsku i nawet Max miał na podorędziu jakiegoś młodego chłopaka, który bezpretensjonalnie opijał się piwem i obżerał sznyclami na jego koszt. Na szczęście równie sprawnie i szybko przekładał wszystko na francuski. Niemcy nie byli wyniośli. Pili tylko Dunkel. Nieomylne oko Błażyka zauważyło stare, ładnie wygojone blizny na prawym policzku i w okolicach skroni starszego. Ślady po walkach na szlegery, o których opowiadał

mu Tarło. Wszak tu, w uniwersyteckich miastach Austrii, ciągle rozgrywano krwawe pojedynki studenckich korporacji, gdzie przeciwnicy stawali z ochraniaczami na oczy, uszy, nos i szyję, cięli się, stojąc w miejscu. Pomimo oficjalnego zakazu wciąż rozgrywano takie pojedynki, przy czym kobietom, Murzynom i Żydom wstęp był zakazany. Siedzieli, pili, gawędzili, ot, cała niemiecka gościnność. Po Francji i Kartagenie Błażyk był prawie zawiedziony. Tyle że walka była już jutro. Wstał zatem tylko raz, odnalazł automat, wrzucił dziesięć szylingów i wykręcił numer we Francji. Dodzwonił się, wrócił wesoły jak szczygieł do piwa i golonki. Innsbruck, tajna sala korporacji studenckiej, piątek, 4 września 1987, godzina 8.10 Miejsce pojedynku zaskoczyło Błażyka. Spodziewał się ogrodu pod miastem, ruin, magazynu; tymczasem rano czekał go spacerek uliczkami na południe, w okolice Innsbruck Westbahnhof. Prowadzący starszy Niemiec

otworzył drzwi do zapyziałej kamienicy, rozpaczliwie domagającej się remontu, wprowadził do sieni, a z niej po schodach na dół. I nagle roztoczyła się przed nimi duża, jasno oświetlona komnata, w piwnicy bez okien, ale urządzona lepiej niż niejedna sala treningowa na Legii. Z drewnianą podłogą, matami i planszami. Na ścianie wisiały maski i szermiercze kurtki, okulary, sama broń, żadnych palcatów do ćwiczeń, sportowych szabel. Tylko proste, ostre rapiery, pałasze, miecze, poniżej stały plafony, mające niwelować różnice wzrostu walczących. Kuba od razu poznał, gdzie był – ukryta sala do nielegalnych walk na szlegery. Wszystko poszło jasno i prosto. Nie było żadnego pijaństwa, imprezy, ani jednej kobiety. Po prostu dwóch smutnych Niemców, których poznał wczoraj, trzech ludzi z ochrony i wielki, gruby szwab w okularach i eleganckim, ciemnym garniturze. Prowadzący pojedynek miał lekkie bokobrody jak c.k. starosta albo wachmistrz. Wszystko w klimacie. Nawet lekarz wyglądał na wiekowego. Był też przeciwnik – żaden tam fanatyk i niemłody – wąsaty Niemiec z gębą poznaczoną bliznami po szlegerach i walkach, ciągnącymi się od prawego kącika ust po policzek. Nie patrzył na Błażyka przychylnie, raczej lekceważąco, z zimną, bezlitosną, niemiecką

pogardą. Szprechał coś w faszystowskiej mowie, ściskając ręce obecnych. Kubie w ogóle jej nie podał. Szybko zaprezentowano broń. Bezimienny ściągnął pokrowiec, ukazując dwie kunsztowne, ażurowe, koszowe rękojeści. Rapiery z Toledo. Z graniastymi, trójkątnymi w przekroju ostrzami. Rapiery... Ponad pół roku pracy Błażyka. Walka za podwójną cenę. Do roboty! Do tego dwa lewaki – to było zaskoczenie – nic takiego nie ustalali – spojrzał więc na Maxa, ale ten miał minę, jakby nic się nie stało. Znowu go wrobił! Cholera jasna. Dobrze, że Tarło dał mu niezły wycisk i lekcję, używając ćwiczebnej wersji lewaka, zrobionej z ułamanego ostrza szabli. Cóż, trzeba trzymać polski fason. Na szczęście lewak był prosty, żaden tam łamacz ostrzy z chropowatą, pociętą rękojeścią. Wybór broni – Kuba jako przedstawiciel obrażonego Ottona Piecha pierwszy miał prawo przed walczącym dla Gustawa Stiroltza Niemcem. Ujął rękojeść koszowego rapiera.

Rękawice! Od czasu walki z Sienielnikowem Kuba zaopatrzył się w parę – na szczęście Bezimienny sam o nich pamiętał. Trzymał na wyciągniętej ręce, podawał do założenia. Świetnie. Ciekawe, że Tarło jakoś nigdy rękawic nie potrzebował. Stanęli w postawie szermierczej – zwykle przy rapierach powinno stawać się bokiem, aby zmniejszyć wrogowi szansę trafienia, ale lewaki wymuszały frontalny atak, inaczej trudno byłoby dosięgnąć przeciwnika trzymanym w lewej ręce sztyletem. Niemiec wyglądał jak gotycki model z traktatu Talhoffera. Nisko na nogach, z rapierem wyciągniętym w linii, na prostym łokciu, z lewakiem nad głową. W przeciwieństwie do niego Kuba zademonstrował polski luz – choć też nisko na nogach, z rapierem wysuniętym do przodu – lewak trzymał niedbale jak wafel z Brzeskiej kosę, jakby udawał, że nic w dłoni nie ma. Przeciwnik spokojnie poruszał rapierem na krzyż: prawo – lewo, góra – dół. Szybkie, płynne ruchy przed tułowiem Kuby. Sprawdzał. I nagle skoczył, wyprowadzając pchnięcie na kolano! Kuba po prostu się cofnął, czekał, czytał ruchy wroga jak w otwartej księdze. Niemiec prowokował – Tarło szepnął o tym do ucha

Polakowi w ostatniej chwili. Pchnął pogardliwie w brzuch, a tak naprawdę zmienił kierunek ciosu, godząc w twarz. Dokładnie prosto między oczy. Zła ocena! Nie docenił pracy nóg szablisty, wyrobionych przez lata treningów i walki w Tjoście. Kuba po prostu odskoczył bez żadnego wysiłku, łowiąc zdziwione spojrzenie przeciwnika. Niemiec też był ćwiczony. Zabawa w wypróbowywanie sił już się skończyła, nastąpił frontalny atak jak w trzydziestym dziewiątym. Szwab przesunął się błyskawicznie za Kubą, pchnął w prawą stopę, chcąc przyszpilić ją do podłogi, i jednocześnie lewak wyprysnął jak żmija. Kuba zbił ostrze w prawo i natychmiast wykonał prostą in quartatę w lewo. Niemiec ciął lewakiem w głowę, ale Polak uchylił się, opadł na nogach, przepuszczając ostrze górą. Przez chwilę, mniej niż sekundę, byli tak blisko, że zripostował, waląc prawym łokciem pod żebra przeciwnika, czym odrzucił go w bok. I jednocześnie – z łokcia – chlasnął końcówką rapiera głowę Niemca – od lewej do prawej, pozostawiając krwawy ślad na policzku – niemal równoległy do starych blizn z korporacyjnych pojedynków. To był aret – jak w sportowej walce.

Więcej nie zdziałał – rapier nie był do cięcia; ostry na samym końcu sztychu, mógł ranić, przebijać, ale nie rąbać. Przez mgnienie oka zobaczył blade oblicze Niemca, przebłysk strachu w jego oczach, jakże miły polskiemu sercu. Krzyki, jęknął ktoś na widowni. Chyba niemiaszki nie spodziewały się takiego obrotu sprawy... Kuba, korzystając z uśmiechu Fortuny, poprawił pchnięciem w twarz. Niemiec obronił cios wysoką jedynką, trzymając rapier w pionie – od razu przeszedł do pchnięcia, wyprowadzając je od dołu w brzuch. Kuba zagarnął go lewakiem – od prawej do lewej, półkolistym ruchem w górę – na zewnątrz. I przy okazji – wykonując krok w tył – zbił następny cios ostrzem rapiera w prawo, na zewnątrz. Niemiec był już w ataku; skoczył na ugiętych nogach i chlasnął lewakiem od dołu w górę, chcąc wsadzić sztych Polakowi pod gardło! Kuba zbił samym instynktem, lewakiem – lewak. Z trzaskiem zderzyły się rękojeści – do góry i w lewo, nieco po skosie. Przez moment stali twarzą w twarz, a potem odskoczyli. Szwab był już ostrożniejszy. Ostrza zderzyły się z trzaskiem, ślizgały w wymianie krok na krok, gdy każdy z przeciwników chciał zepchnąć rapier rywala w bok, uzyskać lepsze dojście do pchnięcia, do ciała, do

krwi! Wciąż zawężone kółeczka i obejścia. Wciąż metaliczny odgłos suwania głowni po głowni. Ryzyko... „Jak stracisz kontakt z jego bronią, to śmierć” – syczał Kubie do ucha Tarło. „Czekaj... wyczuj moment, głupcze – »Hiszpanka«!”. Wyczuł! Nagle napór ręki Niemca zwiększył się. W tym momencie Polak złapał go na zasłonę przeciwszóstą i jednym prostym ruchem z tej zasłony wszedł sztychem w przedramię: prosto, pięknie, pokazowo! Ostrze wbiło się od wewnątrz, za rękawicą, przeszło przez skórę obok kości, przebiło na wylot... Niemiec zbladł, jęknął, opadł na kolana. Kuba wyrwał broń, a wróg krzyknął, zacisnął lewą rękę na ranie... Krew siknęła strużką na czystą niemiecką podłogę. Kuba szedł już na niego – dobić rannego lewakiem. – Passé! – jęknął szkop. Kuba stanął nad nim i... nic już nie mógł zrobić. Rozdzielono ich, Bezimienny prawie wyrwał Błażykowi rapier z ręki. Inni Niemcy podchodzili, szprechali coś, przyglądali się z niedowierzaniem. Bassfigury z traktatu przegrały z ułańską fantazją. – Der Gewinner ist... Jakob Blaschyk!

Nauczyliby się wreszcie wymawiać moje nazwisko, pomyślał z pogardą Kuba. Nagle ranny zaczął krzyczeć, wyrwał się doktorowi. Kulejąc, zgięty, próbował podejść do Błażyka, wyciągał do niego ranną, zakrwawioną rękę. Kuba wzruszył ramionami i nie odwzajemnił gestu. Pozostawił zbolałego Niemca w otoczeniu swoich, odchodząc z Maxem i Bezimiennym. Z tyłu garbata dziewczyna ścierała krew z podłogi, lekarz zszywał i oglądał rannego. Byłoby na tyle. Innsbruck, gospoda Elferhaus, piątek, 4 września 1987, godzina 18.11 – Pójdziemy się napić – powiedział Max, kiedy razem ze zmęczonym Kubą wyszli z gospody na świeże wrześniowe powietrze. – Do Elferhaus. – Trochę daleko. – Jacques – warknął Max do Bezimiennego – sprowadź samochód, ale migiem! Podjechali parę ulic oplem asconą z nazwą i logo wypożyczalni AutoCar; Sauval wyglądał jak przekłuty balon – rześkość, humor i fantazja uszły z niego w czasie pojedynku. W piwiarni zamówił krügla Franziskanera i od razu pół szklanki Absolutu. Coś mu leżało na wątrobie, pił jak Polak, nie jak Francuz.

– Właściwie to mam dla ciebie wiadomość – zaczął Kuba, przeklinając nieśmiałość i żołądek, który nagle gniótł go jak kamień... – Wiadomości będą później – machnął ręką Francuz. – Merde! Najpierw ja gadam. Twoje musi poczekać. Ciekaw jestem, ile byś postawił na taką nowinę. – Z Francuzami zakładam się, tylko jeśli któryś dotrwa do trzeciego zwarcia, a nie o słowa. – I słusznie. – Max pomacał się po marynarce, jakby o czymś sobie przypomniał, wydobył grubą kopertę, popchnął ją po blacie w stronę Błażyka. – Więcej, niż się umawialiśmy – powiedział. – Jakieś jedenaście patoli. Daję nie dlatego, że dobrze ci dziś poszło, ale że to twoja ostatnia walka w Tjoście. Kuba upychał kopertę w wewnętrznej kieszeni kurtki. – Zdziwiony? A może rozżalony? – Mówiłeś, że z Tjosta wychodzi się albo jako champion, albo nogami do przodu. – Tjost zmienił się na gorsze. A ty masz kłopot... – Sienielnikow? – Szamszir chce, żebyś walczył dla niego. A jego argumenty masz na mojej gębie jak na tapecie. Wzrok Kuby zatrzymał się na bliznach na twarzy Maxa. – Jak widzę, jesteś odporny na perswazję. – Jacques, dziś proszę cię pierwszy raz – Sauval niespodziewanie złapał Kubę za rękę – wycofaj się

z tego. Za wiele widziałeś, zabierz kasę i spadaj do Polski. Pożyjesz długo i namiętnie. – W komunie? No, za taką kasę pewnie... tak! – Nie będę ci ustawiał walk. Sam muszę zniknąć. Szamszir nie lubi perswazji... i odmowy. – Widziałem go tylko raz, przy pierwszej walce. Ten cały... Zorro jest taki straszny? A może, he, he, to diabeł? – Tak, masz rację. To bies. – Nawet biesy mają imię. – Jego imię to Pan Dolar. Ma kasę, multum kasy! Ale prawie nigdzie się nie pojawia, przyjeżdża tylko na najważniejsze walki behort. Nie widziałem go w żadnym klubie. Na wyścigach. W kasynie. Też bym chciał wiedzieć, kim jest, pewnie nielichą szychą. Interesy i zawodników załatwia za niego ten cały Miller. Poznałeś go już w Kartagenie. Ale to jeszcze gorszy człowiek. – A ty, ma się rozumieć, jesteś samarytaninem, który przeprowadza staruszki przez ulicę, i dlatego mnie ostrzegasz? – Ja stawiam sprawę jasno: ryzykujesz zdrowie, ale za kasę. A Szamszir... Jak wygrasz, zapłaci ci dziesięć razy tyle co ja. Jak przegrasz, skończysz pod kołami. Pamiętasz Turka, którego zabiłeś w Kastal? Kuba wzruszył ramionami. – Naprawdę to już koniec? Tak szybko? Tak prosto? A może ty sam, Max, potrzebujesz pomocy? – Poradzę sobie. Antonio – znowu wymyślił dla

Bezimiennego kolejne imię – odwiezie cię na lotnisko jeszcze dzisiaj. Miło się pracowało, ale... wysiadam z tego ekspresu. Za dużo smrodu. I proszę, nie mów, że się gniewasz. – Wiesz – westchnął Kuba – powiedziałeś mi to, co chciałem usłyszeć. Też już mam dosyć ryzyka. Starzeję się, sam wiesz, dziewczyna, potem żona. Chcę mieć spokój. Max patrzył na niego jakby ze smutkiem; wreszcie podał mu rękę, ale Błażyk, zanim ją uścisnął, przywołał kelnera. – Jeszcze po Absolwencie. Za rozstanie! Na zdrowie! Max pogłaskał go po ręku – dziwnie i delikatnie. Wypili sznapsa. I to by było na tyle. Chciał odejść, ale Sauval jeszcze go przytrzymał. – Tak na koniec... Mam prośbę. Nigdy z tobą nie rozmawiałem na tematy zawodowe, ale powiedz, Kuba, dlaczego zawsze trafiasz przeciwnika najpierw w rękę? – Bo jak mawiał mistrz mistrzów: trzeba łączyć ze sobą dwa najbliższe punkty. – To znaczy? – Mój koniec broni z najbliższą częścią ciała wroga. Rozstanie. Obyło się bez łez. Jeden i drugi zarobił swoje. Kuba wstał i odszedł, pozostawiając Sauvala zalewającego się na smutno, nad stołem pełnym szklanek.

Wiedeń, hotel Mailberger Hof, sobota, 5 września 1987, godzina 9.04 Pierwszy raz w życiu oszukał Maxa i Bezimiennego. Zamiast wsiąść grzecznie do samolotu PLL Lot na Flughafen Wien-Schwechat, zrobił w tył zwrot, wezwał taksówkę i kazał się wieść na przedmieście, do małego, ale przyjemnego hotelu Mailberger Hof, na przedmieściu Kaiserebersdorfu. Starszy, siwowłosy, przymilnie uśmiechnięty Austriak z recepcji od razu podał mu numer pokoju. Błażyk nie czekał na windę, wbiegł na trzecie piętro, prawie pod samym dachem, zadzwonił, a kiedy drzwi się otwarły, wpadł w objęcia Lou. Dalej było coraz milej i goręcej. Wylądowali w łóżku, a właściwie ogromnym łożu, bez zbędnych słów, bo usta potrzebne były do poważniejszych rzeczy niż słowa. Kuba powetował sobie skutecznie nieudane podchody do Anny, Lou – samotność asystentki milionera. Kolejno zaliczyli francuską namiętność, ujeżdżanie dzikiej klaczy, misjonarza, na koniec przytulanki i odpoczynek wojownika. Lou była piękna, można to opisać co najmniej w kilku słowach. Niesłychanie zgrabna, o ciele wyszczuplonym przez godziny aerobiku, a pewnie i coś więcej – gimnastykę, konie. Na prawej nodze, przy kostce, nosiła bransoletę. Kiedy spytał o nią, uśmiechnęła się. – Cholera, jestem trochę Cyganką – powiedziała. – Moja matka nią była, chyba nawet przyjechała gdzieś ze

Wschodu. – Z Polski? – Niewiele ją pamiętam. – Przepraszam. – Ależ proszę, to była zdzira, zostawiła mnie ojcu i wybyła. Nie musisz udawać ciekawości, już ją, cholera, zaspokajam. Spotykam starą od czasu do czasu, nie bój się. Nie pije, nie ćpa, nie stoczyła się. Ma, co chciała. I nowego faceta. Cholernie nadzianego. Ostro podskakiwał do mnie, maestro. – Przykre. – Cholernie się cieszę, że przyjechałeś. Nie wiesz, co to znaczy być z prawdziwym mężczyzną po tych wszystkich rautach, konferencjach pełnych śliniących się biznes-kolesiów z zaspermionym mózgiem. – Lepiej z murzynem z Europy Wschodniej? – mruknął. – Za garść dolarów nadstawiam życie, kiedy ci zaspermieni goście siedzą sobie pijani. – Jestem z tobą, bo jesteś... twardy. Nie boisz się. Dlatego – przytuliła się do niego, zaczęła przesuwać ręką po piersi Kuby, coraz niżej i niżej – kocham cię.

Chciał coś powiedzieć, ale położyła mu rękę na ustach. – Później. Później, teraz chcę czegoś... sam wiesz. I tak trwało aż po blady świt i dalej, do rana, a potem do przedpołudnia. I wreszcie, kiedy odespali już nocne szaleństwa, Kuba zdecydował się wypowiedzieć słowa, które miały odmienić wszystko. – Nie pytasz nawet, jak się skończyła walka? – Przecież to czuję, że wracasz zwycięski. Gdzie lepiej to poczuć, jak nie w łóżku? – Miłe, bo to był ostatni pojedynek. Wycofuję się z Tjosta. – Wycofujesz, mmmm... dlaczego? Zidiociałeś, maestro? – Mam zginąć? Bardziej podobam ci się martwy? A może z bebechami na wierzchu wyglądam bardziej seksownie? Wczoraj... nie było za daleko do tego, żebym rozstał się z nogą. – Boisz się! – prychnęła i siadła na łóżku, objęła się za kolana i patrzyła ni to smutno, ni to kpiąco. – No co ty? Nie chcesz zarabiać? Nie chcesz się bić i pokazywać? – Max wycofuje się z tego na zawsze. Nie mam dla kogo walczyć. – Przecież... – przygryzła wargi – mógłbyś dla Fredericka Hogla. Albo dla Szamszira.

Powiedziała to słowo. Błażyk od razu zrobił się ostrożniejszy. – Dałem słowo sobie i mojej zmarłej matce. Umierała i myślała, że jeżdżę na Zachód na treningi, że robię karierę jako szablista, a ja... Oszukiwałem ją za każdym razem, każdym wyjazdem. Nie chcę dłużej tak żyć. Jestem zabawką dla tych wszystkich bogaczy. Przed pojedynkiem każdy ze mną pije, wpycha żony albo dziwki do łóżka. A kiedy jest już po, to jak dziwkę! Precz! Nie znamy się. Czarnuch zabawił publiczność, czarnuch może odejść. – Szamszir cię przyjmie. I zapłaci więcej niż ten trzęsidupa Sauval. – A może już płaci? Tobą! Pracujesz dla niego, nie ukrywaj! – Nie... – powiedziała, jakoś tak zupełnie niewyraźnie. – Nie, to proszę, kto to tak naprawdę jest? Mówisz: walcz dla niego, a ja widziałem go tylko jeden jedyny raz. I w dodatku w masce. Dlaczego nie pokazuje twarzy? Bo jest tchórzem?! – Szamszir to zbyt znana osobistość. – Lou zebrała kołdrę, podciągnęła do góry, okrywając nogi i piersi. – Ogląda tylko najlepsze walki, maestro. Mogę ci pomóc dotrzeć do niego... – Nie będę walczył. – Tchórz! – prychnęła. – Ciekawe – mruknął – myślałem przez chwilę, że naprawdę coś do mnie czujesz. Ale w tej branży

wszystko można kupić. Wiesz, dla kogo pracujesz? Dla Szamszira. On przysłał cię, żebyś dała się przelecieć i namówiła mnie, żebym walczył dla niego. Jesteś taką samą dziwką... Nagle dała mu w twarz z imponującym rozmachem, aż zabolało! Rzucił się na nią, złapał, chciał pocałować, ale odwróciła się, zawinęła w kołdrę, unikała jego ust, rąk, ramion. Jak kawał lodu, nie do poznania. Co to, do diabła, za kobieta?! Zły, wstał, zaczął zbierać ubranie, kurtkę, ubierać się. Zapadło dziwne, złe milczenie. – Kochałaś mnie, tylko kiedy walczyłem – powiedział, zbierając z podłogi worek z resztą rzeczy. – Bo kocham tylko prawdziwych mężczyzn – wycedziła. – Cóż, jestem tchórzem i zwykłym gastarbeiterem ze Wschodu. Wychodzę. Naprawdę zbierał się do odejścia. I tak jak myślał – nie wytrzymała – naga i zdyszana wyskoczyła z pościeli, chwyciła koszulę, przycisnęła do piersi, stanęła mu na drodze. – Jeśli będziesz walczył... dla Szamszira, dostaniesz kasę. Mnóstwo kasy. Ułożymy sobie życie. Tutaj! Nie będziesz musiał wracać do Polski. Nie chcesz tego zrobić dla mnie? Dla nas? – Zarobiłem dość, żeby w Polsce być bogaczem. Jedź ze mną, komuna się wali. Wszystko się zmieni lada chwila. Gorbaczow ogłosił głasność, jest pieriestrojka. – Jesteś głupcem. – Dobrze! Żegnaj, panno.

Kładł już rękę na drzwiach, kiedy zaczęła się śmiać. Obejrzał się. – Ale ty głupi jesteś. Nic nie rozumiesz. Szamszir to twój rodak. Polak. Pszez-siecki! – Przeździecki? Nie będę walczył nawet dla Polaka. – A dla mnie? – Aleś ty głupia. Chcesz, żebym zginął? – Idź do diabła! Precz! – Chwyciła kubek ze stolika, rzuciła nim w Kubę. Uchylił się zwinnie, praca nóg przydała mu się i teraz. – Wynoś się! Wynoś! – krzyczała. – Mam cię dosyć. – Ja już wszystko rozumiem. Wszystko jest tak, jak myślałem. Ile zapłacił ci ten... Przeździecki, żebyś mnie skaptowała? A może i jego obsługujesz? Wali cię w dupę, w cycki czy w usta?! – Jacques, ty dupku! Wyszedł, właściwie uciekł, kiedy podniosła lampę ze stolika. Ale i tak usłyszał trzask i brzęk dochodzący z pokoju. Wycofywał się chyłkiem, jak przyłapany na zdradzie kochanek. Na lotnisko pojechał autobusem. Warszawa, pracowniczy ogród działkowy na Ochocie, sobota, 9 kwietnia 1988, godzina 8.33 – Mistrzu, mam dla ciebie prezent. – Więc zgaduję, że wracasz zwycięski. – Tarło oderwał się od pielenia chwastów między grządkami.

– Midleton Single Cask Whisky. – Kuba postawił na ławce pięknie zapakowaną paczkę. – Najdroższa, jak mówił sprzedawca. W Polsce trzeba by pracować na nią jakieś dwa miesiące. – I dlatego pół kraju strajkuje. Czego ci trzeba? – Teraz już niczego, mistrzu. Znaczy nie gniewaj się, ale już przestałem... Wycofałem się z Tjosta. Tarło uniósł brwi ze zdumienia, ale tylko na chwilę. – Chodź, pomóż mi wykopać te chwasty – mruknął. – Mam tylko jedną rękę sprawną. Tam, no co tak patrzysz, nie widziałeś ostu? Wyrwij go. Trzeba zadbać o truskawki. Są delikatne, już kwitną. Jak przyjdą mrozy, płatki opadną, nie będzie zbioru. No czekaj, pogawędzimy. Opuszczasz Tjost? Dlaczego? Mówiłeś, że cię zabiją. – Mój protektor, Max, wycofał się. Nie chcę... bez niego. Tarło nic nie mówił, ale wyglądało, jakby przeżuwał

w ustach jakieś słowo, a może przekleństwo. – Dowiedziałeś się czegoś o Szamszirze? – Przez niego zrezygnowałem. Chce, żebym dla niego walczył. Ale to... zły człowiek. – Tak jak każdy z nas. Coś więcej? – Oczywiście. – Kuba pacnął się ręką w głowę. – On jest nie tylko bogaty, ale i sławny, dlatego ukrywa oblicze. Ale dowiedziałem się, jak się nazywa. To Polak! Niejaki Przeździecki. – Co?! Nagle Tarło uchwycił Kubę zdrową ręką za kurtkę pod szyją. – Coś powiedział?! Jak? – Przeździecki... Jakiś emigrant. Tarło odepchnął Błażyka, aż ten się zatoczył. – I ty chcesz odejść? Zrezygnować z prawdziwej walki? Co będziesz robił? Bawił się sportowymi kijaszkami? Jak reszta chłopców w dresikach z naszywkami Legii? Tchórzysz? – Mam zginąć? Razem z wiedzą, którą mistrz mi przekazał? Nie szkoda? – Tylko głupiec i cham boi się śmierci. Dżentelmen

i prawdziwy mężczyzna staje się honorowy, kiedy pokonuje wielkie niebezpieczeństwo, mój panie. – Jakoś nie czuję się bardziej honorowy przez to, że zabiłem człowieka. A jeśli mistrz chce sam się sprawdzić, mogę dać telefon do osoby, która to wszystko organizuje. – Nie kpij ze mnie, chamie, ja, z moją ręką?! Co ja mogę? – O, proszę, od kiedy niewładna ręka może być przeszkodą dla człowieka honoru?! – Prostak! Nie widzisz, że ciągle mnie pilnują? Ciągle! – Rozejrzał się dokoła, jak gdyby obawiając się, że ubecka Załoga G z zielonego poloneza czai się gdzieś między drzewami, zamiast rozwalać się w samochodzie, jarać fajki i opowiadać zmyślone przygody erotyczne. – Myślisz, że mnie puszczą na Zachód?! – Kim dla was jest ten Szamszir? Proszę, jeśli mam podjąć decyzję, to niechaj się dowiem, co was łączy? O co w tym wszystkim chodzi, bo ta sprawa śmierdzi jak łajno! Jak trup! – Ooooo – mruknął Tarło. – Czego by chciał! Za wysokie progi! – Ja już zdecydowałem. No, niech się mistrz nie denerwuje. Moja matka umarła na raka. Prosiła przed śmiercią, bo coś przeczuwała. – Kiedy przyjmowałem cię na ucznia, obiecałeś mi jedną jedyną przysługę. Przysięgałeś na święty krzyż, który nawet dla czerwonego parobasa coś znaczy.

– Tak – zmieszał się Kuba. – Przysięgałem. Ale jeśli tego żądasz... Nie, nie wrócę tam. Zarobiłem dość kasy, żeby żyć jak człowiek. – Więc precz! – Tarło machnął ręką w stronę furtki. – Idź i nie wracaj! – Mistrzu, proszę mnie źle nie zrozumieć. – Precz, chamie! Już! Won! Fora ze dwora! Ty kłamco, ty parobasie, ty szczurze! Od dziś nie mam cię za człowieka ze zdolnością honorową. Błażyk milczał i kręcił głową. Nie wierzył. Tarło spoglądał na niego zimno, ze złowrogą pogardą. Zmienił się – był jak szaleniec, jak stary, przedwojenny dziedzic wyganiający chłopa z ganku. Kuba nigdy nie widział go w takiej furii. Rzucił Tarle grabie pod nogi i wyszedł. Nie przez furtkę, ale przez dziurę w płocie na pola SGGW. Wolno, z podniesioną głową. Tarło nie klął za nim, nie rzucał się. Po prostu podeptał i rozgniótł butem równe grządki truskawek. – Dwa lata tego... zielska – wymamrotał do siebie. – Dwa lata babrania się w ziemi. I ten szczeniak, ten... Zamachnął się pięścią, ale zaraz się opanował. Wygładził ortalionowy płaszcz, przygładził włosy, uśmiechnął się zimno i obrzucił spojrzeniem zarośniętą działkę.

– Byłoby na tyle. Wychodząc, pogładził jeszcze nierozwinięte pąki herbacianych róż. – Konie, kwiaty i kobiety. O tak... – zamruczał. – Ale nie te cholerne truskawki!

Rozdział VII Ostatni rozdział Polska powstaje · „Klątwa Doliny Węży” · Siedzeniem w czekoladkach, czyli ars amandi · Na nowej drodze życia · Dług · Podejrzenia Piątkowskiego · Dwie miłości · Ful Wypas, czyli polska Ameryka · Do Werony Wiosna i lato 1988 roku, Polska Tej wiosny i lata komuna zaczęła się kurczyć, sypać, jak przykrótka, dziurawa kołdra, którą na próżno usiłował się okryć towariszcz gienierał Jaruzelski i kolejni zmieniający się jak w czeskim filmie

ministrowie i rządzący. Już nie wystarczało odwiedzać zakładów, nasyłać inspekcji robotniczochłopskich czy wydawać rozkazów jak w wojsku. Gospodarka była jak banda Szwejków, nie słuchała upomnień i tyrad krwawego generała. Było jasne: Sowieci nie wejdą! A skoro nie wejdą, władza musiała siedzieć na bagnetach, którymi wcześniej podtrzymywała się na samym szczycie. Wybuchły strajki. Stanęła Bydgoszcz, Huta Lenina pod Krakowem, Stalowa Wola, stocznia i uniwersytet w Gdańsku. Nie było dnia bez demonstracji, godziny, by gdzieś ktoś nie rozdawał ulotek, wieczoru, aby ludzie nie wychodzili na ulicę, kiedy odzywała się komunistyczna szczekaczka – Dziennik Telewizyjny. Konia z rzędem temu, kto dowiedział się czegokolwiek z bełkotu spikerów wypluwających jak połamane zęby czytane z kartki słowa. ZOMO i milicja szalały, pałowały, wpadały do hut i fabryk, ale ludzie przestawali się ich bać. Zaczęły stawać kopalnie – począwszy od Manifestu Lipcowego, Morcinka, Moszczenicy i XXX-lecia PRL. Stanęła cała Polska, w pół kroku przed rewolucją. I wówczas, w ostatniej chwili, 26 sierpnia dukający w telewizji Kiszczak z twarzą zawodowego szulera zaproponował kompromis: okrągły stół, ostatnią próbę zachowania stołków i uprzywilejowanego miejsca przy korycie. Błażyk brał to wszystko na spokojnie. Przyjmował

znajomych, przechowywał w domu sterty ulotek, raz nawet powielacz, komputery, ale nie miał sił, by iść walczyć. Był jak artysta zamknięty w czterech ścianach. I dla zabicia czasu wszystko, co miał – pieniądze, siły i pracę wrzucił w ratowanie podupadającego domu. Pomógł mu Tytus i zielone banknoty, bo złoty miał już wartość trocin. Inflacja szalała, w sklepach nie można było nic kupić, tylko potęga ojców założycieli Stanów Zjednoczonych otwierała drzwi. Schody zmieniała w podjazdy, sprawiała, że uśmiechał się urzędnik w gminie, sekretarz w komitecie partii i urzędniczka na poczcie. Tytus wszystko wiedział, umiał się wkręcić, załatwić przydział na cement, suporeks, rury „z odzysku”, piec, wannę i dębowe klepki z jakiegoś podwarszawskiego dworku, który pełnił rolę magazynu pasz żywnościowych. I nagle, o dziwo, założyli mu telefon. Po czterdziestu latach Polska wyprzedziła Albanię. Więc Błażyk mógł telefonować. A dokąd? Oczywiście do Anny! Warszawa, kino Moskwa, piątek, 7 października 1988, godzina 19.02 – Boże, to nie film, jakiś gniot! Kuba, na coś ty mnie zabrał! – jęknęła Anna, gdy wychodzili przed czasem z seansu „Klątwy Doliny Węży” w wielkim i dostojnym

kinie Moskwa przy Puławskiej. – Zaraz, czekaj – mruknął skonfundowany Kuba. – Nie tak źle. Przynajmniej był zabawny... – Zabawny?! Co za głupoty, węże? Kosmici? – Machnęła ręką, omal nie wpadła na kamiennego lwa przy schodach. – To już nie jest Breecher! – skwitował smutno Kuba. – Co ty mówisz, przecież w bratnim związku za bliską granicą kołchoźnicy walą na ten film drzwiami i oknami. – Tego się nie da oglądać! – Na „Młode strzelby” byś nie poszła. A na „Harrym Angelu” się bałaś. To co chcesz zobaczyć? „Paradę atrakcji” w kinie Oka? To chyba dobry film, skoro wyświetlają go ciągle od tylu lat. – Daj spokój. – Co ty gadasz, lepszy od „Wilczycy”. A jeśli podejdzie się do niego na luzie, można traktować w zasadzie jak komedię. – Komedią nazwałabym całe to nasze wyjście do kina. Szli przez szare miasto, zanurzeni w jesiennej mżawce. Szare, popękane chodniki, szare mury, czasem szare, brudne przyczepy z zapiekankami, zamknięte szare sklepy, szare bloki i podcienia, skrywające szare, brudne bary, ze zszarzałymi w nich menelami. Odrapane, zabłocone samochody na chodnikach, z rzadka świecące

latarnie uliczne. – Winien ci jestem przeprosiny – powiedział w końcu Kuba. – Zatem pozwól, że zabiorę cię w miejsce, gdzie jest pięknie. – Nie ma takiego miejsca w Polsce. Przynajmniej nie o tej porze roku. – Na pewno jest. Gdzie zostawiłaś samochód? – Dokąd mam jechać? – Do mnie. Jechali maluchem przez opustoszałe miasto, puste, ciemne, ale niespokojne. Alejami w drugą stronę pędził milicyjny fiat, rozświetlając mury błyskiem koguta. Za nim cztery milicyjne nyski z okratowanymi oknami. – Na uniwersytet – mruknął Błażyk. – Kuba – Anna wyprzedziła autobus – co to będzie? Ojciec mówi, że wkroczą Sowieci. – Jak wejdą, to Jaruzel porządzi do nowego tysiąclecia. Pewnie twój stary by się cieszył. – Kuba, on taki nie jest. Nie lubicie się, ale uwierz mi, że partyjni wcale nie są za rządem. Wielu mówi, że trzeba rozmawiać, a nawet ustąpić. – Nie myśl teraz o tym! Wracali w deszczu, wycieraczki ledwie dawały sobie radę z oczyszczaniem szyby, terkot silnika wbijał się w głowę. Minęli fabrykę traktorów w Ursusie, przy torach – oflagowaną i oświetloną. Napis „Solidarność” na transparentach był jak zaklęcie prowadzące do lepszej przyszłości.

– Jedź ostrożnie – powiedział. – Kupa tu milicji, żeby nas nie zatrzymali. Koło dworca stały suki i buda pełna zomowców, pewnie czekali, aż w fabryce wydarzy się coś złego. Nie zatrzymali ich. Wkrótce byli w Piastowie. Skręcili w uliczki wiodące nad kanałek, za którym były Duchnice. – Witam na nowych śmieciach – powiedział, gdy weszli do sieni. Przekręcił kontakt i... pokój zalały potoki jasnego światła. Anna zatrzymała się zdumiona. Stary i mały dom był jak odmieniony – białe kafelki w kuchni, odnowione szafki, polakierowana na błysk boazeria. Kuchnia na gaz z butli. – Kto to wszystko odnowił?! – spytała zdumiona Anna. – Tytus. No, on ściągnął materiały. W sklepach tego się nie kupi. Ale jeśli się ma zielone, to... tak. A za budowlańca robiłem ja. W pokoju zostały jeszcze meble na wysoki połysk, ale na ścianach były tapety, okna wymieniono na nowe – podwójne, stolarskie, z nowymi szybami. Cicho tykał wielki zegar w kącie. I błyszczał kredens ze szkłem. – A to co znowu? – To dla ciebie. Na środku pokoju, na starym stole, kupionym na

Wolumenie, stał wazon, bukiet czerwonych róż i pudło z czekoladkami. – Wszystko dla ciebie. Opera prosto z Paryża. – Podszedł do niej, ujął za rękę i podprowadził do stołu. – Przygotowałeś to wcześniej, prawda? – Konie i kobiety należy brać na słodko. – Śliczne te róże. – Róże dla róży. I pocałował ją, z bijącym sercem. Wreszcie się ośmielił. Objął ją i pocałował, mocno, z całych sił, już nie odpuścił. Najpierw się opierała, ale tak dla formy. Potem poddała się, jakby tylko czekała na tę chwilę. Przez moment pomyślał, że opłacało się harować parę miesięcy, zwłaszcza przy przewożeniu tych wszystkich cudów techniki budowlanej, które na Zachodzie można było kupić w byle sklepie. Metoda na miłe gniazdko okazała się najskuteczniejsza. Szybko rozwiązał jej pasek od krótkiego płaszcza, zrzucił na podłogę, zajął się bluzką, wszystko oczywiście się pokręciło, bo miała na szyi apaszkę. Podniósł Annę i posadził na stole, cholera! prawie na tych całych czekoladkach po pięćset franków za pudełko! I wreszcie całował ją po ramionach, zsuwał bluzkę niżej; jego usta błądziły po szyi dziewczyny, zaplątały się w sznur pereł, zsunęły ku dużym piersiom. – Kubaaa! – jęknęła dziewczyna. – Nie krzycz. Jeszcze nie pora. – Zgaś światło.

– Po co? – Sąsiedzi... Zobaczą. – Eeee tam... Jak? – Masz taką wredną staruchę. Od ogrodu. Nie śpi. – Aha. I legli w ciemności na żelaznym łóżku, którego ramy z prętami aż za dobrze przydały się na oparcie dla miłości. Najważniejsze, że nie skrzypiało, trochę waliły sprężyny, ale sąsiadka musiałaby mieć cały kontener esbeckiego sprzętu, żeby usłyszeć odgłosy miłości. Cóż, jeśli nawet w domu Błażyka był podsłuch, to obśliniona esbecka ferajna miała następnego dnia co opowiadać przy wódce w stołówce na Rakowieckiej. Piastów, rok 1989 I nagle wszystko w życiu Kuby zaczęło się pomału układać. Zamieszkali razem w odnowionym domku na przedmieściu, bo z rodziną Anny nie ułożyło się dobrze. Patrzyli na Kubę jak na obcego. Raz, że tamci pozowali na podwarszawskich nadzianych, dwa, że on nie cierpiał systemu. Ojciec ukochanej był jak miczurinowska rzodkiewka – z wierzchu czerwony jak portret Lenina, w środku zaś zielony głąb. Przed wyborami chodził i agitował, martwił się nawet, że Solidarność dostanie za mało głosów, a przecież trzeba było pokazać światu, że u nas przebudowa i głasność, i nie taki czerwony diabeł straszny.

A kiedy czwartego czerwca skończył się w Polsce komunizm, stał jak głupek, wciskając łysawą głowę w ramiona i powtarzając tylko: jak to? Jak to? A potem dodawał już ze staropolską zwadą: pogłupieli ci ludzie! Hołota! Chamy! Państwo ich wykształciło, pracę dało, a oni... I wreszcie rzucił wszystko, zaszył się w ogrodzie, zajął sadownictwem, z marnym zresztą skutkiem. Kuby nie lubił – zabrał wszak z domu ich ukochaną jedynaczkę. A że chłopak miał dom tylko dla siebie, jak mało kto w Polsce w tym czasie, to już się wcale dla niego nie liczyło. Nagle eksplodowała ulica. Zrobiło się gęsto od polowych łóżek, bud i szczęk, place i skwery zmieniły się w bazary, sklepy i knajpy powstawały jak grzyby po deszczu. Czego nie kupiło się w Społem i GS-ie, dostało się na ulicy, od pokątnych sprzedawców. Pojawiło się jeszcze więcej samochodów, wszyscy zaczęli jeździć, handlować. Na targowiska przybywali tłumnie ruscy. Spieniony potok handlarzy, przemytników, cwaniaków wlewał się do Polski, niosąc futra, złoto, plastikowy szmelc. Rzucając na rynek medale i biżuterię, z której wyprzedawali się wczorajsi panowie i zwycięzcy wojny ojczyźnianej – dziś już nędzarze, jak zwykle zostawieni przez matuszkę Rosję na bruku. I wszystko szłoby w chaosie niby ku lepszemu, gdyby nie wydarzenie, jakie stało się udziałem Błażyka ponad rok po tym, kiedy padł mur berliński i żelazna kurtyna zrobiła się pełna dziur, a wreszcie upadła z kretesem.

Piastów, dom Błażyka, wtorek, 9 czerwca 1991, godzina 23.11 W środku nocy zbudziło Kubę łomotanie do drzwi. Chociaż dzwonek był sprawny, ktoś walił, prawie kopał, jakby nie widząc nawet mosiężnej kołatki. Błażyk był sam – Anna pojechała na dyżur do szpitala. Wstał, podszedł do drzwi i nasłuchiwał. – Kto tam?! – Swój, swój! – powiedział jakiś głos, tak nieprzyjemny, że Błażyk nie otworzyłby drzwi nawet pod pistoletem. Ale zaraz potem odezwał się inny, bardzo znajomy. – Kubaaaa... Kubaaa – zajęczał ktoś po drugiej stronie drzwi. – Wyjdź na chwilę. Chcę coś powiedzieć. Głos należał do Tytusa. I co było robić? Kuba przeżegnał się, otworzył, przeklinając, że nie ma łańcucha. Na zewnątrz paliło się światło; zobaczył betonowy ganek, na nim zaś dwóch... sportowców w eleganckich podróbkach Adidasa. Ludzi, od których coraz częściej zaczynało się roić na bazarach i w wyrastających wokół nich jak czyraki pijalniach piwa. Dwie tępe, łyse czachy. Zaraz zresztą obok nich wyrosła trzecia, dwa razy większa, z obliczem ponurym jak poranek w Czarnobylu, z pokaźnym, obwisłym

podbródkiem. – Ty Kuba Błażyk, a? – Mężczyzna w czerni zlustrował go jak właściciel lombardu menela. – Przywieźliśmy, co zgubiłeś. – Co niby?! – Jewo! I nagle dwaj dresiarze wyciągnęli z ciemności zgiętego Tytusa, jęczącego, z rękami wygiętymi do tyłu i związanymi. Zdrowo dostał – posiniaczony, zakrwawiony nos, podbite oko, napuchnięte wargi, twarz jak rąbanka. A czarny dźgnął Kubę grubym, stwardniałym paluchem i spytał z typowo wschodnim zaśpiewem: – Ty jego brat? – Mój brat! Tak! – odpowiedział za niego Tytus. – Mówiłeeeem. – Tak ty jewo i bieri! I nagle sportowcy popchnęli Tytusa, aż ten przeleciał obok Błażyka, wsparty kopniakiem wylądował w sieni, przewrócił się, leżał jak worek kartofli.

– Co to ma być? Coście mu... – Ty, Kuba Błażyk, nie fikaj! – rzekł groźnie czarny. – Twój brat eto wor, bladiuga. On haroszyje diengi zanimał u Wazeliny. Znaczy Roberta Wazeliniaka. Całe piętnaście tysięcy! – I co z tego? – To, że nie oddał, nie ma, nie daje, więc ty za niego zapłacisz! Pietnadcat'! – Ruski zrobił ruch palcem, jakby chciał wypisać sumę na otwartej dłoni. – Piętnaście tysięcy? Złotych? Co, nie miał na piwo? – Oj, szutnik ty, Polacziszka! – roześmiał się ruski. – To o dołłary chodzi. Imperialisticzeskije dołłary. Ponimajesz?! – Piętnaście tysięcy dolarów? – Da, da, otliczno! No, albo ty dasz, albo on da. Dla mnie wsio rawno. Mienia Wazelina połucził, cztob ja odobrał dołg! Na mnie mówić: Koniew, co ściągnie każdy dołg. – Koniew? – wyrwało się zaskoczonemu Kubie. – Może jeszcze i Żukow? – A Żukow toże był, da, da! – niespodziewanie roześmiał się ruski. – Biezpokoił mienia. To teraz leży... tam, na Wolicy. Twój brat – wskazał Tytusa – też będzie leżał. W ziemi. Żywego położym. – Idźcie stąd albo wezwę policję!

– Milicję, he, he, he! Wzywaj! Nie boimsia policji, prawda? – Obejrzał się na sportowców. – Ty uważaj, Błażyk. My znajem, gdzie mieszkasz. Znamy tę twoją diewoczkę. – Rękami zatoczył przy piersi dwa półkola. – Ty znasz, co to afgański abażur? A wiertarka w gołowu? Jajec na patielni próbował, a? No to diengi zbieraj. W tieczenii miesiaca ty masz tajm. Jak nie, będzie źle! Chciał chyba mocno i boleśnie poklepać Kubę po policzku, ale ten odsunął się – szybko i sprawnie jak na pojedynku. Miał ochotę trzasnąć Koniewa z bańki, ale... Trzech na jednego... i przynajmniej jedną klamkę, to był dobry bilans sił na Schwarzeneggera, ale nie Błażyka. Cóż, lewy dresiarz cały czas trzymał rękę w lewej kieszeni. A była to kieszeń solidnie i kanciasto wypchana. – Diengi zbieraj – pogroził ruski i dodał jak terminator: – Wrócę tu. Zbierali się nieśpiesznie, trzasnęli furtką, aż załomotała zardzewiała siatka, której nie zdążył wymienić. Świat się walił. A miało być tak pięknie. Gadali w podmiejskich pociągach, że dwa, trzy miesiące i USA zamiast PRL-u! A było... pokomunistyczne gówno. Wrócił do sieni, zamknął, zaryglował drzwi.

Potoczyła się braterska rozmowa. Spieniona jak krew na szabli. – Tytus, kurrrrrrrrwa! Coś ty zrobił?! – Nic, nic... braciak... Co miałem... Błażyk miał ochotę mu przypierdolić. Jak Bóg na niebie, a Matka Boska w Częstochowie! Przypierdolić gorzej niż Koniew. Trochę go jednak pożałował. Sportowcy nieźle go oporządzili. Wyglądał, jakby wyszedł z ringu wagi ciężkiej, na którym tłukł się przynajmniej z dwoma Kulejami i czterema Skrzeczami. Przeciągnął brata do kuchni, obrócił jęczącego, chciał rozwiązać ręce, ale były skrępowane drutem. Otworzył szafkę i zaczął szukać kombinerek. – Mów jeszcze raz: co się stało? – Moja sprawa. Wszystko im oddam. – Jak mi za ciebie przyłożą do głowy wiertarkę? Tytus zaszlochał. – Nic nie zrobi... Pożyczyłem. Na hurtownię. Od Wazeliniaka. – I nie oddałeś? Piętnastu tysięcy?! – Braciak, ja kupiłem towar. Same biustonosze, bikini. Sprzedałem Bułgarom na pniu. Ale... Ale nie zapłacili. I ten cały Wazeliniak wezwał Koniewa.

– To już wiemy. Co dalej?! – Nie wiem... A kiedy Błażyk przeciął drut i uwolnił ręce brata, pobity Tytus skulił się i nagle padł na kolana. – Kuba, pożycz kasę! Ja wiem, że ty masz. Jeździsz na Zachód. – Kurwa, nie mam. Wszystko poszło na dom. Na życie! Ja się może będę do ślubu szykował. Nic mi nie zostało. – Ja ci to oddam... do ostatniego grosza. Jak pies będę harował. – Do diabła, opanuj się! Ściągaj te łachy, pokaż szczękę. No, niewybita. Nos niezłamany. Miałeś szczęście. Żebra. – Kuba... Kuba... – Chyba jedno złamane. Mam wzywać karetkę? – Waze...lina mnie zatłucze. Groził Mariolce. Po... po... pożycz... – Byłeś na mili... no, na tej nowej, policji? – Powiedzieli, przepro...wadzą rozmowę ostrzegawczą – jęczał Tytus. – I przeprowadzili? – Widziałem. W Kaskadzie w Brwinowie. Ten nowy posterunkowy, Skrzyszów, pił z Wazeliną. I razem poszli ruchać laski na pięterko. A jeszcze potem nasłali

Koniewa. – A to cwel. – Takie czasy – stękał Tytus. – Wolność i demokracja. Kurwa, trzecia erpe. – Idź się umyć. Zaraz coś pomyślę. – Masz coś... mocniejszego? Kuba westchnął i wyciągnął z szafki szkocką, a z lodówki lód. – Takie dobre gołdy pijesz – poskarżył się Tytus. – A szmalu nie masz. – Co ty nie powiesz? – To ci powiem, że Koniew zabije. Mnie, ciebie, Annę, Mariolkę. To jest, kurwa, ruski bandzior, po Afganistanie. Walendziakowi za... tysiąc zielonych połamał ręce i nogi. Rurą, kurwaaaa, w sklepie. Michałowskiemu z osiedla podniósł do góry samochód... że ten nie mógł odjechać. Potem... zniknął. Szukali, nie znaleźli. Nie jestem... pierwszy. – Pij. Myj się i spać, braciak. A ja... będę myślał. Tytus powlókł się do łazienki. Kuba musiał użyć pół puderniczki Anny, żeby zamaskować sińce pod oczami, wykorzystać wszystkie bandaże, żeby przewiązywać, podwiązywać, tamować krew i doprowadzić brata do stanu przynajmniej lekkiej używalności. I kiedy Tytus zasnął, Kuba siedział w kuchni i myślał.

Myślał, co zrobić i jak wyjść. Wybrał jedno. Rankiem po nieprzespanej nocy wykręcił zagraniczny numer na telefonie. Długo czekał na połączenie. – Lou? – ... – Oczywiście, to ja, Jacques. – ... – Też się cieszę. – ... – Tak, tak, namyśliłem się. Znajdź Szamszira, powiedz, że ja... – ... – Kiedy przyjadę? Choćby zaraz. Słuchaj, sprawa jest pilna. – ... – Oczywiście, kochanie. – ... – Też cię kocham. Odłożył słuchawkę i wszedł do pokoju, w którym leżał, a czasem pojękiwał jego młodszy brat. – Pożyczyć pożyczę – powiedział. – Ale dom jest tylko mój. Leż tu i nie ruszaj się. A jeszcze lepiej w ogóle nigdzie nie wychodź! Warszawa, klub Legia,

środa, 24 czerwca 1992, godzina 17.20 Od kiedy Legia przeniesiona została na obrzeża Targówka, do dawnych wojskowych magazynów, klub zaczął podupadać. Może i wpływ miało to, że skończyła się komuna, wojsko przestało być podporą władzy, stało się armią obywatelską; skończył się dopływ świeżych zawodników, którzy do tej pory zamiast w kamasze wysyłani byli do sekcji sportowych. Jednak Błażyk Legii nie porzucił. Z przyzwyczajenia, z szacunku dla trenera Piątkowskiego, który zresztą też już nie był taki jak dawniej. Szykanowali go, coraz częściej wyjeżdżał na działkę na Mazurach, zaszywał się tam, znikał. Kuba bywał na treningach, ale nie osiągał wysokich wyników. Tjost sprawił, że sport stał się tylko rozgrzewką, przygrywką do prawdziwej walki. Tej na ubitej ziemi, na trawie, w bodedze, w ruinach, w ogrodzie... Kiedy wrócił po ostatnim wyjeździe, zmęczony i powłóczący nogami, nie uszło to uwagi Piątkowskiego. Taaak, Pintol był za mądry, aby nie zwrócić uwagi na to, że wyniki Kuby wciąż pozostają w granicach średniej krajowej. – Jeździsz tyle na treningi na Zachód – powiedział – a nie wiem, czy wystawić cię do eliminacji klubowych do Turnieju o Szablę Wołodyjowskiego. Co się dzieje? Byłeś w Escrime Paris u Tucentego, więc stawaj ze mną

na lekcję. Zobaczę, czego cię nauczyły żabojady. Skrzyżowali sportowe szable. Kuba spodziewał się solidnego opeeru, ale Piątkowski pokręcił głową jakby z uznaniem. – Poskładali cię trochę Francuzi – mruknął – ale ręka jest nadal trochę rozlatana. – Ze zdenerwowania, panie trenerze – rzekł ponuro Kuba. – Nerwowe były te treningi w Escrime Paris. I przymknął oczy... Przeciwnik – niski, przysadzisty, zarośnięty na czarno, chyba jakiś Katalończyk albo Bask, szarżował z falcionem. Nie było wesoło. Błażyk zbił z półobrotu ostrze wysokim, szybkim wiatraczkiem i ustawiając się prawym bokiem, od razu chlasnął z prawej, rąbnął tamtego w łeb, w przelocie. Szabla wypisała krwawą pręgę na kosmatym łbie! Nic! Prowadzący nie dawał znaku, by kończyć. A wróg ruszył na Błażyka, bez żadnej finezji, bez kroków, skrwawiony jak rzeźnik, rozjuszony niczym byk... – Te wszystkie twoje akcje za długie w czasie – narzekał tymczasem Piątkowski. Nie wchodzisz mi w tempo. Możesz iść do Comédie-Française i tam machać. – Bo to była jedna wielka komedia po francusku... Absurd, obłęd. Zwykła rzeźnia, a nie walka. Przeciwnik nie znał kroków, machał jak cepem, ale był nie do zarąbania. Kuba trafił go z pięć razy, deski spływały krwią jak po bitwie; powinien już

wygrać – do diabła, miał poćwiartować Katalończyka?! Zabić? Jak, jeśli tamten zdawał się niewrażliwy na ciosy?! Prowadzący pojedynek spoglądał spod grubych rogowych okularów, jak gdyby były to oczy jakiegoś owada. Miller, zaufany człowiek Szamszira, pił, wlewał w siebie litry wina z jakimś koleżką w garniturze, nawet nie patrzył na swojego zawodnika. Towarzystwo wzajemnej adoracji śledziło walkę z niezdrową fascynacją. Starli się raz, drugi, trzeci; ostrza rozminęły się, kiedy Błażyk przeniósł szablę pod klingę falciona, w błyskawicznym zwodzie; chlasnął w dół – przeciął brzuch przeciwnika! Katalończyk zgiął się, opadł na kolana, przycisnął lewą rękę do żywota; krew zatętniła spomiędzy palców. Błażyk przyłożył mu sztych szabli do gardła. Był zdyszany i pokrwawiony, oberwał w lewy bok i przez prawy policzek, czekał na znak prowadzącego.

Źle zrobił – nagle mocarny przeciwnik po prostu odepchnął ostrze ramieniem i wstał. Trzymając się za poraniony, poorany brzuch, uniósł broń do cięcia. Szedł na Błażyka... – Nauczyli cię ładnie chodzić, jak pacynka francuska – mruczał Piątkowski. – W sporcie to nie wyjdzie... Na szczęście wyszło w walce. ...przyskoczył na ugiętych nogach, spocony, zgrzany, bez sił. Francuz wzniósł falcion do cięcia. Ręka szła w górę, jakby go nie słuchała – rozsiewając dokoła kropelki krwi... Szabla tylko świsnęła. Do dołu, skośnie – prosto w przedramię. Rozcięła rękaw bluzy, przecięła skórę, kości, więzadła. Przeciwnik zamachnął się kikutem odrąbanego ramienia. Bryzgi krwi mało nie oślepiły Błażyka. Podniósł się wrzask – dopiero teraz prowadzący zakrzyknął: „Halte!”. Jakby dojrzał śmierć z opóźnieniem przez te swoje denka od słoika. Rozdzielili ich, odsunęli Błażyka, wydarli mu szablę. Nic to nie dało. Wciąż widział rękę przeciwnika – dłoń z kawałkiem ramienia, czerwoną od krwi, zaciśniętą na rękojeści tasaka.

Kawał ludzkiego mięsa wart piętnaście zielonych patyków. Katalończyk leżał i dygotał – młody lekarz klękał obok niego, zakładał opaskę, ściskał ją nieporadnie, krzyczał coś do otaczających go ludzi. Pomógł mu łysy facet w garniturze – zaciskali ją wspólnie, przytrzymywali. Kuba wyrwał się z kręgu ochroniarzy Szamszira, podniósł ręce do góry, pokazując, że jest spokojny. A potem podszedł do krwawego szczątku, podniósł leżący na deskach falcion. Szedł do stołu, za którym kulili się piękni i bogaci oraz ich lalki i automaty do lodów, pół miliona dolarów za gałkę. Stanął przed obliczem starszego jegomościa zasiadającego w miękkim, wyściełanym materiałem

fotelu, w popielatym garniturze i złotych okularach. Sir Josh Kennsworth! Stary znajomy. Jak miło! Bez namysłu położył mu zakrwawiony falcion na kolanach, na czystych spodniach. Ukłonił się. – Widzę, że znalazł pan frajera, który za parę zielonych dał wcisnąć sobie w łapę falcion. Oddaję panu tę wspaniałą broń, starą, zapomnianą i niesłusznie odstawioną. Faktycznie, świetna. Powinna być tylko u pana... na ścianie. Kennsworth wpatrywał się osłupiały w Błażyka. Siedząca obok szczupła kobieta z czarnymi, uczesanymi gładko włosami aż pisnęła na widok krwi. Laurine de Boussac! Proszę, teraz z Kennsworthem. Jaka miła odmiana! – Życzę wesołej zabawy – mruknął Błażyk i nagle poczuł na ramieniu ciężką rękę Kwadratowego. – Co ty wyprawiasz?! – syknął Miller, który w czasie pojedynku bez przerwy oblizywał wargi. – Chodź tutaj, Brossard, pomóż mu! Wspólnie odprowadzili Błażyka od stołu, stanęli w kącie. – Uspokój się, kurwa, co robisz? Chcesz ich wyzwać?! – Może najpierw ciebie? Co, boisz się? – Zamknij się, kurwa! To dziani faceci, zabiją cię zwykłym pierdnięciem, szelestem miliona baksów! Chcesz skończyć pod ciężarówą? Mało ci, trzeba było

wypruć tamtemu bebechy! Zarobiłbyś na oklaski, ty... polski ogierze. – Ośmielisz się, bokserze, poniewczasie? Nie pierdol, Miller, jesteś tylko facetem od wystawiania ludzi i wręczania przesyłek. Właśnie, daj mi to, co kazał mi przekazać twój jaśnie wielmożny pan Przeździecki. Miller zrobił ruch, jakby chciał wyrżnąć Błażyka w gębę. Ale opanował się. – Za ten numer z Kennsworthem powinieneś wylecieć z Tjosta. – Miller aż się gotował, kipiał jak łysy czajnik na gazie. A jednak grzebał po kieszeniach w poszukiwaniu koperty. Była gruba, szeleszcząca. Kuba schował ją pokrwawioną ręką do zbryzganych posoką spodni. – Bokser poniewczasie – mruknął ironicznie. – Dobra, spadamy, bo teraz już tylko przeszkadzam tym dupkom. Pojawił się drugi lekarz, oglądał Katalończyka – pobladły, z zaciśniętymi ustami. Sprawdzał puls, kręcił głową na pytania pozostałych.

– Następna walka – pokiwał palcem Kwadratowy – Włochy, Werona. Szykuj się za jakiś miesiąc. U Szamszira nie masz czasu się nudzić. Coś jeszcze? Wezwijcie mu taksówkę. Nadeszła chwila, w której Kuba był już zbędny, a nawet źle widziany. Kennsworth coś mówił, strzelając szarym spojrzeniem zza złotych drucików okularów, otoczony wianuszkiem kobiet i dwoma jaśnie bogatymi garniakami. Na wszelki wypadek Brossard odprowadzał go aż do bramy. Taksówka nie przyjechała... – Co się z tobą dzieje? – zapytał Piątkowski. – Ruszasz się, jakby cię spod pociągu wyciągnęli. – Jestem zmęczony, przetrenowany, przepraszam. – Wiesz, co ci powiem? – zawyrokował Pintol. – Grasz w jakąś niebezpieczną grę. Ale to twoja sprawa. Daję ci dwa tygodnie wolnego od treningów. A potem masz wrócić i zapieprzać jak mały ruski parowozik! Na eliminacjach masz zabłysnąć, kapewu? – Słowo czekisty! – uśmiechnął się słabo Kuba. I w jego duszy drżało pytanie: czy Piątkowski wiedział? Domyślał się wszystkiego? Francja, posiadłość w pobliżu Compiégne, sobota, 13 czerwca 1992, godzina 14.20 Wyrzucony z balu, Błażyk szybko znalazł pocieszenie.

Zamiast taksówki w zielonym land roverze discovery czekała na niego Lou. W lekkich, letnich butach na obcasie, dżinsowej spódnicy, koszuli zawiązanej z przodu i chuście na głowie wyglądała o tyle wyzywająco, o ile Błażyk – zakrwawiony i wyczerpany – tragicznie. – Ściągaj kurtkę, jest we krwi – powiedziała. – Jak oni mogli cię tak wypuścić, to głupcy? – Nie znasz Millera? Tyle wdzięku, co czołg. – Wygrałeś? – Myślałem, że oglądałaś. – Z daleka. Nagle cię zasłonili. Daj to do bagażnika. – Obciąłem mu rękę. Jeśli się wykrwawił, mam na rozkładzie drugiego trupa. Zadowolona? Jestem teraz mężczyzną? – Maestro, nie gadaj, tylko wsiadaj. Usiadł z przodu, w koszuli, zmęczony, rozbity. Sam już nie wiedział, czego mu trzeba. Kobiety, wina, odpoczynku? A może wszystkiego po trochu. Lou na szczęście tym razem jechała wolno, autostradą do Paryża, prosto w burzę. Chmury gęstniały tam, gdzie zbiegały się dwie asfaltowe wstęgi. – Dokąd? – spytała. – Zabierz mnie jak najdalej. – Pojedziemy do mnie.

– Może od razu do Werony? Spojrzała, nie rozumiejąc. – Następny raz w Weronie. Na szable. Jechali, aż pierwsze krople deszczu spadły na szybę. Potem zagrzmiało; wreszcie rozpętała się taka nawałnica, że nie widać było świata. Zjechała na prawo, do najbliższej stacji benzynowej, stanęła na opustoszałym parkingu. Fale wody przetaczały się po mokrym asfalcie, bębniły o dach, omywały szyby z jednostajnym pluskiem. – Chodź do mnie. – Teraz? Tutaj? Dobrze. Ostrożnie, ale trochę nieporadnie prześliznęła się nad dźwigniami: zmiany biegów i terenową. Aż pisnęła,

kiedy chwycił ją za bluzkę zawiązaną na piersiach i przyciągnął do siebie. Zdyszane oddechy, usiadła na nim, rozchylając nogi, bez trudu, na szczęście to był landrover, nie maluch. – Ciężko było. Pokaż mi, że żyję. Prawie siłą zerwał z niej bluzkę, aż coś trzasnęło, zsunął koronkowy czarny stanik, przycisnął usta do piersi, całował, pieścił. Ona – ale jakoś tak sztucznie, jakby bez przekonania – zsunęła ręce niżej, do paska jego spodni, rozpięła. Deszcz stłumił jęk i krzyki, zmył grzechy, otulił ich jak płaszczem. Następnego dnia Kuba obudził się w jej małym, ale gustownym mieszkaniu, wciąż obolały, pocięty, zmęczony. Dzwonił telefon. Mocno, natarczywie. Nie chciał odbierać. Lou wstała, podeszła nago do stolika, podniosła słuchawkę, słuchała długo i ze zdumieniem. – Chyba do ciebie, ktoś po polsku. – Podaj mi, proszę. Przycisnął ucho do słuchawki, gdy postawiła aparat w pościeli. I wprost osłupiał. – Kuba, Kuba, to ja... Ania.

– Boże! Skąd? Jak? Co się dzieje? – Kuba, gdzie ty jesteś? Wracaj, proszę. Musisz wrócić. Nie wiedziałam, że gdzieś pojechałeś. – Jestem wykończony, po treningu. – Gdzie ty w ogóle jesteś? – We Francji, w klubie Escrime Paris. Przecież otwarli granicę, można jeździć. – Kuba, koniecznie muszę się z tobą zobaczyć. – Skąd miałaś ten numer? Stało się coś? – Znalazłam w twoich rzeczach. W domu. Wydzwaniam wszędzie, o Boże! – Pytam, czy coś się stało? Jakiś ruski cię prześladuje? – Nie. Ale to nie na telefon. Musimy się zobaczyć. Kiedy wracasz? – Zaraz... Za parę dni. – Kiedy?! – Usłyszał, że płacze. – O Boże, zostawiłeś mnie samą i nic nie powiedziałeś! – Miałem nagły wyjazd, Piątkowski kazał, a jego trzeba słuchać jak Boga Ojca. – Gdzie ty w ogóle jesteś? Kto odebrał telefon? – Recepcja. Dodzwoniłaś się do hotelu. – Jaki hotel? Gdzie!? Kuba, ty chyba mnie nie zdradzasz? – Wybuchnęła płaczem, aż zdębiał. –

Pojechałeś do Paryża na... na dziwki. – Uspokój się, kochanie. – Sam nawet nie wiedział, że tak sprawnie i gładko przyjdzie mu kłamać; na szczęście Lou nie znała polskiego. – To tylko babka z recepcji. – Babkaaaa?! Bawisz się tam, a ja tu płaczę. – Spokojnie, opowiesz mi wszystko, jak wrócę. Popłaczemy razem. – Tak, Kubaaaa. Proszę. – Kocham cię, mysza, spokojnie. Za dwa dni będę w Polsce. Nie będziesz już dłużej smutna, nie pozwolę ci. – Poczekam na ciebie – wyszlochała do słuchawki, płakała tak, że bał się, że tam, po drugiej stronie, zamoczy telefon albo usłyszy to Lou. – Muszę kończyć. Za dwa dni, pamiętaj. Nie odłożył słuchawki, bo Lou w zasadzie wyrwała mu ją z ręki i odłożyła z trzaskiem. – Z kim tak czule rozmawiałeś?! Cholera, znała polski czy jak? – Z żoną brata. – Cholera, dlaczego?! – W ciemnych oczach Lou wprost gotowała się złość. – Tak długo? – Tytus wpakował się w kłopoty. Muszę wrócić. – Merde! Teraz? Maestro, zerżnąłeś mnie i już uciekasz z podkulonym ogonem?! Bo już nie staje?! Nie jestem, kurna, dziwką!

– Przecież wrócę. Jak bym miał nie wrócić? – Kiedy? Na zimę? – Spotkamy się w Weronie. Przecież przyjedziesz tam dla mnie, prawda? Milczała, szarpnęła kołdrę, aby się okryć, ale nie puszczał. – Kochanie, wszystko ci wytłumaczę. Nic nie wytłumaczę, cholera by to wzięła, pomyślał. Zresztą po co? Tak jest dobrze. Piastów pod Warszawą, środa, 17 czerwca 1992, godzina 18.00 Polska nie była już PRL-em, a Lipa tą dawną poczciwą mordownią, do której przychodził obmywać smutki w czystej wyborowej. Ze spelunki z podmiejskim klimatem zrobiła się dresiarnia. Nie było już na tym świecie pani Teresi. W barze siedział ajent w wymiętym swetrze, zaczesany na rzadką pożyczkę. Skończyły się obowiązkowe zakąski podawane pod wódeczkę, ale nie było też przekąsek, które wprawdzie nie figurowały pięć lat temu w menu, ale dawało radę je dostać, jeśli miało się fory u Teresi. Świeże i ciepłe schaboszczaki między dwiema pajdami żytniego chleba, goloneczka pod czystą, czasem wyborna sałatka z kawałkiem schabu – taka zakąska drwala na kolacyjkę. A dziś? Zamiast zakąsek: śmierdzące tłuszczem frytki i hamburgery z psa zmielonego razem z budą. Zamiast literatek i książek – butelkowy Królewiak i Leżajski Full. Zamiast solidarnościowych bród i swetrów – dresy

Nike. Już podchodząc do knajpy, Kuba kluczył między zardzewiałymi polonezami, oplami ze spoilerem na tylnej szybie i sypiącymi się, podmalowanymi BMW. Zmieniła się nawet nazwa. W miejscu Lipy – piwiarnia Full Wypas. W uszy waliło italo disco na przemian z prymitywnymi – ni to biesiadnymi, ni to chodnikowymi – polskimi podróbkami. Przy zalanych piwem stołach zasiadali dresiarze o byczych karkach, wymalowane jak uliczny szyld dziewczyny, przy których Lou byłaby księżną Di. Znad blatów od razu podniosły się łyse, bycze łby, wnętrze było ciasne i zadymione – Kuba z trudem rozglądał się za wolnym miejscem. Na szczęście człowiek, do którego przyszedł, zajmował całą ławę, a jego stół był pusty, dresiarze z respektem zachowywali stosowny dystans. Podgolony, wielki łeb, gęba nadzorcy, który już nie ma kogo pilnować. Ot i cały Koniew. Kuba siadł naprzeciwko, czując ukłucie w sercu. – Nu, malczik – zagadał ruski przyjaźnie. – Ty

przyszedł, jak my ugadali. A masz, co trzeba?! – Całe piętnaście tysięcy. W banknotach po sto dolarów. – Otliczno! Dawaj. – Tutaj?! – A co tam, niech patrzą, niech znają Koniewa. – A jak dam, zostawicie brata w spokoju? – Jak nie! – Koniew walnął pięścią w stół. – Słowo Afgańca. Ja z brudasami, z mułłami wojował, to jak nie? – Dajesz słowo? – Jak mur. Ruski mur Kremla! – To masz. – Kuba położył na stole dwie grubaśne koperty. Ruski przeliczał długo zielone banknoty, wcale się nie przejmował ukradkowymi spojrzeniami dresiarzy. Wreszcie przyklepał je dłonią, wsadził do wewnętrznej kieszeni skóry i rzekł: – Otliczno. Wsio! A wiesz, co ci powiem, ty mi się podobasz. – Szkoda, że bez wzajemności, Koniew. – Podobasz mi się, bo jak powiedziałeś, że wszystko będzie, to jest. Bez wykrętów, bez szutkow. W tierminie. Nu, za to wypijemy stakańczyk. Skinął na ajenta, który prawie podbiegł, napełnił dwie

szklaneczki. Wypili. – A wiesz, co ci powiem, Kuba – zagadał Koniew stropionego Błażyka. – Kup Finlandię, to czegoś się dowiesz. Ty swój chłop, Wazelina mówił, że z Piastowa i żeście się nawet znali, tak ja coś ci po przyjacielsku zagadam. Kupisz? Kurwa mać, pomyślał Kuba. Nie dość, że całą kasę wydałem na brata, to jeszcze mam pić z bandziorem. A jednak, czy to dlatego, że coś było w głosie Koniewa, czy trochę ze strachu, a może i z ciekawości, Błażyk wstał i podszedł do baru. – Poproszę fińską. – Co połówkę kupujesz, job twoju mat'! – rozdarł się z tyłu Koniew. – Litra dawaj! I Błażyk kupił litra, ostrożnie szedł z nim do stolika. Postawił.

– Odkręcaj. Nalej, nalej sobie, malczik, i siadaj, bo spadniesz, jak się dowiesz. – Nie wiem, czy warto być ciekawym. Słucham. – Ty jesteś Błażyk, Kuba, sportowiec? – Tak. – To ciebie szukają. – Kto taki? Kłopoty? – Pewni ludzie. – Jacy? Źli?

– Tacy, jak by tu ci gadać. Nu, rozumiesz, KGB, milicja, nasza sowiecka milicja. – KGB? Przecież już go nie ma. Rozwiązali. Koniec. Po puczu Janajewa. – Nu ja wiem, że nie ma. Ale, mówili mi moi malcziki, że taki jeden, jak ze specsłużb, węszył za tobą. A ja takich znam, bo ja spiecnaz. A oni specsłużby. Ja ich dobrze wyczuwam. Tak ty uważaj. Albo wyjedź. – Jak wyglądał? – Ja tylko słyszałem. Niski, krótko obcięty, jak, he, he, Czernienko. Co drugi ruski tak wygląda, pomyślał Błażyk. – Dobrze, Koniew, dziękuję – powiedział. – Na swój sposób byłeś miły. Dobrego picia. Wstał i odszedł. Rosjanin już go nie zaczepiał. Piastów pod Warszawą, środa, 17 czerwca 1992, godzinę później Kuba wracał do domu wielkimi krokami. Śpieszył się, niecierpliwił, chciał wiedzieć, o co chodziło z Anną. Co się stało? Chciała z nim zerwać? Odejść? Rodzice się wściekli? Jak każdy w takiej chwili nie podejrzewał najprostszej możliwości. W domu paliło się światło. Otworzył drzwi kluczem, z zaskoczenia, wszedł do sieni... – Kuba! Prawie krzyknęła, padła mu w ramiona, przytulała się

jakoś tak rozpaczliwie, jakby wrócił z wojny trzydziestoletniej. – Kubaaaa... Chodź, muszę ci coś powiedzieć. Usiądź, tutaj. – Cofnęła się do pokoju i siadła na łóżku, aż się zakołysało. – Posłuchaj... – Słucham. – Stanął przed nią i ujął za dłonie. – Co się stało? – Coś ważnego. – Łzy wzbierały w kącikach jej oczu. – Będziemy mieli dziecko. I świat się zawalił, podzielił na przed słowami Anny i po nich; gdzieś w głębi Błażyka narastało przekonanie, że nigdy i nigdzie już nie będzie taki sam. – Jesteś pewna?! Kiwała spazmatycznie głową, przytulała się do niego, obejmowała. – Byłam... u lekarza. Znajomego. Tak, jestem. – I co teraz?! – Ty mnie się pytasz, co teraz? Myślałam, że znasz odpowiedź. – Co z... – Rodziną? Powiedziałam, Kuba, nie mogłam czekać. Ojciec... Wolał się nie domyślać, co się działo; biedna Anna. – Ojciec powiedział – załkała – albo ślub, albo... usunąć, bo co sąsiedzi powiedzą? Dobrze, że nie wspominał, co na to partia i towarzysz Rakowski, pomyślał Błażyk.

– Co teraz będzie?! – Komunista, a taki drobnomieszczański – mruknął Kuba. – Co będzie? Poczekaj, daj mi się jakoś pozbierać. – Pomóż mi. – Pomożecie? Pomożemy. Będzie dobrze. – Nie będzie. Co mam zrobić? Kuba, to drugi miesiąc, jest jeszcze czas... – Nie musimy tego robić. Mamy dom, mały, ale zawsze. Daj mi tylko trochę czasu. – Czasu, jakiego czasu? Już go nie ma... – Musimy z czegoś żyć. Posłuchaj, nie mamy pieniędzy, wszystko drożeje, fabryki padają jedna za drugą, świat się wali. Jakoś nie widać tego cudu gospodarczego demokracji. Zrozum, ja muszę... na trochę wyjechać. Pozałatwiać sprawy na Zachodzie. Tam są do zarobienia dobre pieniądze, wtedy nie będziemy musieli o nic się martwić. – Ty mnie zostawisz! – zapłakała. – Uciekniesz! Wiedziałam... Chciał gładzić ją po włosach i szyi, ale wszystko wychodziło mu sztucznie, na pokaz. – Pobierzemy się... jak wrócę. Proszę, uwierz mi ten jeden jedyny raz. – Czy mam... – Nie rób nic, czego byś nie chciała. Załatwię wszystko i będzie dobrze. Wyjdziesz za mnie?

– Nie wiem. – Spokojnie, przemyśl to, jest jeszcze czas. Ja na pewno cię nie zostawię. Pojadę, zarobię, wrócę i koniec. Ostatni raz. Uwierz mi. – Przecież właśnie wracasz i co? Nic nie zarobiłeś? – Byłem tam dla Tytusa. Miał dług. Oddałem za niego. – Za brata – krzyknęła – to w ogień. Ale za mnie nie! Nic dla ciebie nie znaczę. Idź sobie! Wszystko się komplikowało i waliło w gruzy. – Posłuchaj, muszę zarobić pieniądze. Dla mnie i dla naszego dziecka. Ciężko tam pracuję, biorę udział w zawodach. – Zdradzasz mnie z jakąś! – Tak, oczywiście, kochanie, mam tam dziesięć kochanek. Jedną Cygankę, świetną w łóżku, drugą Francuzkę, co lubi te rzeczy. Trzecią Włoszkę, a czwartą Murzynkę, aż mnie poczerniła. Nie opowiadaj bzdur, brałem solidne lekcje, aż pot mi leciał jajami – kłamał bez mrugnięcia Kuba. – Idź sobie! – krzyknęła. – Zostaw mnie! Wyjedź na zawsze! Znajdę dziecku innego ojca! Warszawa, pracowniczy ogród działkowy na Ochocie, sobota, 20 czerwca 1992, godzina 8.50

Działka, na której spotykał się z Tarłą, była zachwaszczona i pusta. Co więcej, zagrodzona plastikowymi taśmami. Drzwi zabezpieczono plombą z orzełkiem. Kuba od razu przeczuł, że coś się stało. Ale co?! Komuny nie było, ubecja poszła w bandyterkę i w politykę, chyba jednak teraz mistrz nie miał się czego obawiać? Chodził i chodził po ogródkach, aż wreszcie na końcu alei zobaczył staruszkę pielącą ogródek, wyrzucającą chwasty na stos. – Dzień dobry! – Ukłonił się. – Przepraszam, szukam pana Tarły. On tam dalej miał działkę. Czy coś się z nim stało? – Tam, gdzie zagrodzone? Oj, panie, niedobrze! – jęknęła starowinka. – Morderstwo było albo coś złego. Mili... Znaczy ta nowa... policja przyjechała. Chodzili, pytali, zdjęcia robili, wreszcie poszli, ale zagrodzili. – A pani znała Tarłę? Może przekazał coś? Zostawił? – Oooo, panie, milicja wszystko zabrała. A ten pan, co tu przyjeżdżał, taki szarmancki, no, pistolet prawdziwy, przedwojenny, pan wie, dżentelmen, nie żyje. Ale coś panu powiem – wyszeptała – chyba ciała nie znaleźli, nic nie wywozili. Sama patrzyłam, bo to akurat z rok z hakiem było. Teraz zarząd chce działkę komuś oddać, ale nie może, bo ciągle policja ją trzyma. – Nic, dziękuję pani. Oddalił się, czując, jakby ktoś rąbnął go obuchem

w głowę. Pruszków, cmentarz komunalny, niedziela, 21 czerwca 1992, godzina 21.23 Choć nadchodziło lato, wieczór kładł się cieniem na lastrykowych nagrobkach rozświetlanych przez kilka pełgających słabo zniczy. Kuba zapalił swój na grobie matki, zarośniętym zieloną trawą. Pomnik kiedyś postawię, pomyślał. Że oko zbieleje! Przyszedł tu, szukając pocieszenia, ale nie znalazł go w ponurym milczeniu grobów. Za szybko stracił więź z matką za życia, aby odnaleźć ją po śmierci. Wracał powoli, noga za nogą, najpierw musiał przeciskać się pomiędzy nagrobkami. Potknął się, potrącił rozchybotany krzyż; szczęście, że go nie zwalił. Nie patrzył dokoła, może więc dlatego nie dostrzegł, kiedy już za bramą podjechało do niego niskie, kwadratowe BMW E28, ze ściętym skośnie przodem, uchyliły się drzwiczki, wyjrzał z nich człowiek w szarej marynarce, w krawacie, krótko ostrzyżony, z chudą, nieogoloną gębą, w ogóle jakiś taki... wymięty. – Panie Błażyk, prosimy na rozmowę. – Nie wsiadam do obcej bryki. Może chcecie mnie zgwałcić? – Najpierw porozmawiać. – Możemy tam. – Kuba wskazał ławkę w cieniu kasztanów. – Proszę siadać.

I dziwne, gość naprawdę podreptał za nim, choć Kuba poczuł, że głupio było mieć go za plecami. Odwrócił się i usiadł pierwszy, zostawiając tamtemu pół ławki. – Jesteście z mafii? Z KGB? A może od Koniewa? – Jesteśmy przyjaciółmi. I ostrzegamy jak dobrzy kumple. – Przed czym? – Żebyś, Kubusiu, nie jechał do Werony – rzekł pieszczotliwie. – Rzuć to w diabły, zaszyj się i nie wystawiaj. – Na co mam się nie wystawiać? – Bo bardzo o to prosimy, na razie grzecznie. – Ja lubię być niegrzeczny. I dlatego koniec rozmowy. – Z Werony już nie wrócisz. Po co ci to, Kubusiu, jak masz dziewczynę, brata, dom? Ładny ten dom, choć mały. Nie warto w takim dożyć starości? – Moja sprawa. – Toż my jak przyjaciele prosimy, nie jedź. – Dzięki. – Błażyk chciał wstać, ale mężczyzna uchwycił go za rękę. Kuba poczuł, że jego palce drżały. Wyszarpnął się z uścisku. – Dziękuję za ostrzeżenie. Z Bogiem. – Oj, Kubusiu – pokręcił głową tamten. – Ty nic nie rozumiesz. Nie będziesz walczył, bo ci złamiemy ręce. Obie. Nie pojedziesz, bo na połamanych kulasach ciężko się chodzi.

I nagle zza pnia kasztana wynurzył się szybki i cichy dresiarz w skórze. W ręku trzymał kij bejsbolowy. Kuba odskoczył – tylko po to, by spadł na niego cios jak kamienny blok. Coś uderzyło go w plecy, mocno, aż padł na kolana, zwalił się na poszczerbiony chodnik. Widział jak na zwolnionym filmie, że tamci dwaj przyskakują do niego z uniesionymi bejsbolami... Widział przyszłość, jak pałki unoszą się do ciosów, spadają na głowę, ręce. Właśnie – ręce! Ramiona, łokcie, jak wyje i chce uciekać z kręgu zamkniętego przez błyszczące adidasy i laczki szarego typu. A jednak stał się cud. Matka chyba naprawdę patrzyła nań z nieba. Nagle ktoś krzyknął. Z szumu samochodów wyłowił krótki, miękki trzask. – Na ziemię, gnoje, już! – rzekł spokojny, znajomy głos. – Ręka w dół! Słyszysz? Albo ją stracisz. Pod mur! Rzucić kije! Kuba podniósł głowę i zdębiał. Człowiekiem, który go uratował, był... Brenek. Stał spokojny i opanowany, w szarym prochowcu, z wyciągniętym czarnym pistolecikiem. P-64 czak. Milicyjna klamka. Tamci cofnęli się aż pod mur cmentarza. Nie bardzo podobała im się odsiecz starego gliny; chyba nie mieli broni. Brenek pochylił się, szarpnął Kubę za ramię. – Odwrócić się i liczyć do stu! I nie znamy się! Ty, łysy, nie patrz tak na mnie, bo ci odstrzelę melona! I pałą będziesz musiał myśleć, zamiast zaliczać lachony. Gruby, łeb w dół. Żeby ci się żadne pierdy we łbie nie rodziły.

Brenek pociągnął Kubę w bok, pogonił zdyszany. Uchodzili uliczką w stronę Gordziałkowskiego, milicjant skręcił za żywopłot, otworzył – ręce jednak mu trochę drżały – drzwiczki starego wartburga. – Wsiadaj. Ruszyli, ale niedaleko. Brenek od razu skręcił w Prusa, a potem niespodziewanie w Pogodną, między jakieś ogródki działkowe, zarośnięte place, ogrodzone drucianą siatką. Zatrzymał się w błotnistej uliczce, wjechał między dużego fiata i malucha. Stanął. Minęła chwila, nim ulicą Prusa poleciało z piskiem opon beżowe BMW. Znikło w oddali, nie szukało ich, rozwiało się jak dym. – A teraz mów – głos Breneka ciął jak ostrze – w coś ty się wpakował. Kuba, matka nigdy nie chciała... – To nie są porachunki z chłopakami z Pruszkowa. Z Wazeliną albo Pershingiem. – Mówisz, że chcieli z tobą tylko poćwiczyć? Może niepotrzebnie się wtrącałem. – To coś znacznie gorszego. – Słucham. Mówcie, obywatelu. Spokojnie, możemy wam pomóc. I wtedy Kuba wyrzucił z siebie wszystko, powiedział całą rzecz po kawałku, od A do Z. Mrok już zapadł, a oni ciągle siedzieli w dusznym

samochodzie. – Nie mów mi tylko – mruknął na koniec Błażyk – żebym poszedł na policję. Jestem... jak by nie było, głównym winowajcą. A ta sprawa... nie dotyczy Polski. – Na tę dzisiejszą „policję” nie masz po co chodzić – powiedział niespodziewanie Brenek. – Ze znajomych nikt tam nie pracuje, ci nowi... Za grosz przyzwoitości i honoru. Same ciaptaki. Wolność i pokój, kurwa, i dyfteryt! – A co mam zrobić? – Po co się w to wplątałeś? – Dla kasy. – Dla kasy – mruknął Brenek. – Wszystko staje na głowie. Bazary pełne ruskich, samochody z przemytu, nie możesz otworzyć knajpy, bo wymuszają haracz. To ma być ta cała... Ameryka? Jakaś kicha! Tylko się czarni z kościołów bogacą. – Co mam zrobić? – Uciekaj. Wyjedź, nie wiem, sprzedaj dom. – Wydałem cały szmal na wykupienie długów Tytusa od Wazeliny. – Więc, kurwa, ten cały jego teść powinien... Sam wiesz! Ma kasę. – Jego kasę ma Grobelny. Mówią, że jakieś... pół miliarda złotych. – Pół miliarda?! To co on... Noż kurwa mać!

– Bezpieczna kasa oszczędności. Sam rozumiesz. Dlatego muszę tam jechać. Zarobić ostatnie pieniądze i wrócić. Z czego ja będę żył? Ile zarobię? Dwa, trzy miliony? Dziś za to nic nie kupię, a jutro? Brenek przymknął oczy. – Popełniłeś błąd, więc musisz jak mężczyzna naprawić go. Mogę, właściwie powinienem zaopiekować się tą twoją... Anną. Przywieź ją do mnie, mieszkanie jest puste, ja, sam widzisz, mam broń. Nic jej nie będzie przez te parę dni. – Dziękuję. – Nie dziękuj. Pomódl się za matkę. Niech ci sprzyja z... nieba. – Wierzysz w niebo? Tam czarni. – Coś musi być po śmierci. Nawet dla nas, starych milicjantów. Warszawa, sala hotelu Victoria, finałowa walka Turnieju o Szablę Wołodyjowskiego, sobota, 29 sierpnia 1992, godzina 19.18 Kuba z trudem dokuśtykał na finał Trzydziestego Ósmego Turnieju o Szablę Wołodyjowskiego. Siedział na sali w tylnych rzędach, oglądając walkę JeanaFrancois Lamourema z Francji ze szwabem Felixem Beckerem. Wcześniej były popisy, prezentowało się Bractwo Miecza i Kuszy, zwane żartobliwie Kusi, walczył na

szable Wojciech Zabłocki, a Błażyk zastanawiał się, czy srebrny medalista z Rzymu i Melbourne kiedykolwiek przenosił prawdziwą śmierć na ostrzu szabli. Widział, jak krzyżował z nim szable Daniel Olbrychski, który przybył tu z miną wielkoświatowca gotowego pouczać ciemnych Polaczków, jak to jest być Europejczykiem. Niestety, arab, na którym go wprowadzono, okazał się wyjątkowo nieświatowy, tratując stoliki i krzesła z tyłu, obryzgując obecnych wodą, coca-colą i winem, tylko kolorem zasługującym na miano czerwonego. Kuba tonął w nowej, postsolidarnościowej elicie, wśród białych skarpetek i mokasynów, garniturów opinających bycze karki i wydęte brzuchy, pokazywanych ostentacyjnie

złotych zegarków i poklepywania po plecach. Był między nową arystokracją, Potockimi, Radziwiłłami i Czartoryskimi, z których każdy dodał sobie -ski w nazwisku, przestawił dwie literki albo zmieniał nazwisko jak żona. Prawdziwi polscy panowie – gdyby dożyli tych czasów – pewnie bierzmowaliby im kijami zgrubiałe bose pięty na rybnych stołach albo w rynsztoku. Kuba oglądał finałową walkę indywidualną, gdzie Becker zdołał wyrównać i ważyły się losy Szabli Wołodyjowskiego. Błażyk był zdesperowany i aspołeczny. Za pięć dni miał jechać do Werony, po śmierć. Tymczasem nie mógł chodzić! Przymknął oczy i pogrążył się w klęsce. Wspominał eliminacje... – En garde! – padło z ust sędziego. Błażyk przyjął postawę szermierczą. – Prets. – Oui! Oui! – Allez! Na planszy skrzyżował szable z Ijonem Vilceną. Mówili wcześniej, że to człowiek sprężyna, od razu przechodzi do rzeczy, ale i szybko kończy.

Tym razem było inaczej. Błażyk sprężył się w oczekiwaniu na cios, ale ten nie nadszedł. Vilcena podpuszczał go, czekał. Więc Polak zaatakował. Po walkach na Zachodzie to było jak zabawa chłopców. Skoczył na niego, tnąc błyskawicznymi ciosami sportowej szabli. Raz zmacał go po głowie, potem po ręku. Już było dwa do zera. I wtedy, w trzecim starciu, Kuba wyprowadził wysokie cięcie na głowę – z uniesionej ręki na łeb. Na takie dictum Vilcena przysiadł nisko, jak zawodnicy Dynamo Moskwa albo Spartaka, wyciągnął szablę w linii błyskawicznym ruchem i zrobił wypad tak niespodziewany, że Błażyk wpadł na ostrze. Rumun celował w górę, aż Polak nadział się mostkiem, cały cios poszedł w szermierczy plastron i siatkę z metalu. I wtedy, właśnie w tej jednej krótkiej półsekundzie, pękła klinga Rumuna. Vilcena siedział ciągle w wypadzie – przeliczył się – ostrze miast w pierś wbiło się w lewe udo Polaka. Dostał! Dostał – ostrym, graniastym ostrzem, jak potem

orzekł lekarz: wprost w mięsień czworogłowy. Bez krwotoku, nad kolanem. – To nic wielkiego – mówił lekarz, dezynfekując ranę, dając zastrzyk przeciwtężcowy, bandażując, przepisując antybiotyki, niekoniecznie w tej kolejności. – Zrośnie się za dwa tygodnie, a teraz, wiesz, będziesz miał urlop od szabli. Dzień po tym bolało jak diabli. Mimo antybiotyków. Błażyk nie wierzył w przypadek. Podejrzewał najgorsze – głownia Rumuna była spreparowana, żeby go wyeliminować, albo przynajmniej utrudnić życie. Oczywiście rzecz nie do udowodnienia. I wszystko się pochrzaniło jeszcze bardziej. Anna szalała – płakała, błagała, prosiła. Nie jedź, nie zostawiaj mnie. Nie chciała przenieść się do Breneka. Nie chciała słuchać. Nie wiedziała, co ze sobą zrobić. Pieniądze prawie się kończyły. – Wrócę i weźmiemy ślub, od razu, z marszu – obiecywał. – Najpierw cywilny, potem pójdziemy do kościoła. – Zostawisz mnie. Co ja zrobię z dzieckiem... Nie chcesz go! W tym całym zamieszaniu było tylko jedno szczęście. Aby lecieć do Werony, nie potrzebował już wiz, papierów, Legii i załatwiania formalności. Polska wchodziła do wielkiego świata, wizę na trzy miesiące wystawiali prawie bez kolejek.

Anin, prywatna wil a przy ulicy Zorzy 19, wtorek, 1 września 1992, godzina 1.22 Kiedy – przekręcając góralską siekierkę – zacisnął na cienkiej szyi pasek od sztucera, Jaroszewicz już nawet nie charczał. Chuda, ptasia głowa owinięta bandażem zadygotała, prawa ręka uniosła się, ale zaraz opadła. Przekręcił z całych sił i na wsiakij słuczaj zablokował ciupagę o tapczan. Czekając, aż były premier przestanie się rzucać, pochylał się nad nim, przestępował z nogi na nogę. Starą załatwił wcześniej w łazience; nie miał już nic do roboty. Cichy brzęczyk sprawił, że zastygł nieruchomo; złapał za makarowa, a potem z uśmiechem uderzył się w czoło. To był jego pager. Na ekranie zobaczył tylko jeden komunikat: ODDZWOŃ JAK ZABIERZESZ SZAMSZIR – Nie ma go tutaj – powiedział sam do siebie. Zagarnął worek z pamiętnikami Jaroszewicza, ukrył pistolet pod kurtką i ruszył do drzwi. Cholerny pies chyba się obudził, bo z pokoju obok dobiegło skrobanie. Odchodząc od ciała, wdepnął w kałużę krwi. – Jebiena mat'! – mruknął. Obejrzał but, chyba nie wykryją, pomyślał. Zresztą mało to takich butów na świecie? Przypomniał sobie o czymś – wydobył z worka walkmana, przypiął na pasku, włożył na głowę słuchawki. Wcisnął klawisz.

I popłynęło „Polowanie na wilki”; chropawy głos Wysockiego. Čäĺň îőîňŕ íŕ âîëęîâ, čäĺň îőîňŕ! Íŕ ńĺđűő őčůíčęîâ – ěŕňĺđűő č ůĺíęîâ. Ęđč÷ŕň çŕăîíůčęč, č ëŕţň ďńű äî đâîňű. Ęđîâü íŕ ńíĺăó č ď˙ňíŕ ęđŕńíűĺ ôëŕćęîâ. Otworzył drzwi, starannie zamknął za sobą, zatrzaskując zasuwy, wyszedł przed dom, rozglądając się – na szczęście sąsiedzi już spali. Trzasnął furtką i ruszył do samochodu. Przecznicę dalej. Godzinę później w hotelowej recepcji wrzucił żeton do automatu i wykręcił numer. Prowodnik długo nie odbierał, wreszcie usłyszał trzask. – Jak poszło? – Nie miał. Przeszukałem wszystko. Dom cały! Nie miał, przysięgam, batiuszka! Ktoś zaklął po drugiej stronie, chwila ciszy. – On nie miał, ale ty będziesz miał, Klimczuk. Jak się okaże, że było, że nie znalazłeś, wrócisz tam, gdzie byłeś. Pamiętasz psychuszkę w Kazaniu? Szpital w Troickoje? Instytut Serbskiego? Pomnisz aminazynę, haloperidol? Znasz, co to tisercyna? Chcesz znowu dostawać kułazin?! I pasy! Pasy – głos syczał, jakby po drugiej stronie drutów siedział sam dydko. – Ukrutkę! Już Pozdniakow czeka na ciebie!

Mężczyzna zaczął dygotać. Ręce trzęsły mu się, że mało nie wypuścił z rąk słuchawki. Zaszlochał, to było wprost straszne, kiedy łzy spływały po jego suchej, zaciętej twarzy; wysoki, potężny mężczyzna płakał jak dziecko. – Uspokój się, nie wyj. Wszystko będzie dobrze. W piątek, nie spóźnij się na samolot do Werony. Musisz go zabić. – Kogo? – Nazywa się Błażyk. Jakub, Polaczek. Nie może wygrać. Wygrać musisz ty! Albo pojedziesz na piętnasty oddział do Moskwy. – Zabiję! Zabiję, batiuszka – wycharczał do słuchawki. – Zabiję jak Jaroszewicza. Jak tamtych w Modlinie! Jak psa zarąbię, jak chwast wyrwę. Ręce mu odrąbię, uszy świdrował będę, trzewia gryzł jak pies. – Tak trzymać. Czekam.

Rozdział VIII Katastrofa w Gibraltarze W mieście kochanków · Smutna żona wesołego Włocha · Gra na ostro · Niespodziewana zgoda · Masakra w Weronie · O włos od karambolu · Powrót prosto w otchłań · Już nie ma wyjścia · Pierwszy kłamca · Ostatni honorowy

Werona, sobota, 5 września 1992, godzina 15.45 Werony Kuba nie zdążył zobaczyć. Przez miasto białych ścian i krytych brązowymi dachówkami domów – w drodze do posiadłości ukrytej w cieniu wzgórz na północ od miasta, u stóp parku delle Colombare, w pobliżu starych, zarośniętych bastei pamiętających jeszcze czasy rządów Republiki Weneckiej – tylko przejechał. Wjechali przez bramę na ogromny teren przetykany gajami i rzędami topoli, podjechali pod piękny kwadratowy dom z płaskim dachem i attyką nieudolnie naśladującą zwieńczenia pałacu Maffei, z łagodnymi, rzymskimi łukami okien ozdobionych kolumienkami. Błażyk nie zobaczył w ogóle Domu Julii przy via Cappello, nie podziwiał starego rzymskiego amfiteatru ani średniowiecznego, ceglanego Castelvecchio. Nie było też na miejscu żadnej biby, z lotniska zaś odbierał go osobiście sam Miller, czyli, jak nazwał go Kuba, kwadratowy przydupas Szamszira. Nie polubili się. – Myślałem, że przyjedzie Lou – mruknął już w samochodzie. – Bez dup, chłopcze – odparł Miller. – Żadnych

płaczów, szlochu i krzyków na Tjoście. No, nie bój się, jeszcze pociupciasz. Przyjedzie po ciebie po wszystkim, sama się zresztą o to prosiła. Błażyk milczał obrażony. Miller, jak się zdaje – wiedział wszystko. Może znał Lou o wiele lepiej od niego, a nawet ją obracał... Boże, jakie to wszystko było porąbane! Najgorsze, że noga, choć przewiązana, zszyta, bolała, może nie strasznie, ale uporczywie i przy każdym poważniejszym obciążeniu. Kierowca zabrał rzeczy, pierwszy skierował się na piętro po marmurowych schodach i od razu wskazał obszerny pokój z łazienką. – To teraz siusiu, kupkę i spać – powiedział Kwadratowy. – Żadnych brewerii, jutro masz walkę w samo południe. Tu, z tyłu, w ogrodzie, na deskach. Dwóch Włochów, mają spór. My rozstrzygniemy go za nich. Za pieniądze. – Ciekaw jestem, ile zgarniesz z zakładów. – Wystarczająco, żeby opłacić dziesięciu takich jak ty. – Moje szable? Kwadratowy skinął na kierowcę, a ten przyniósł worek szermierczy, a w nim dwie husarskie szable od Skowrona. – Jeśli chcesz jeść i pić, dzwoń po służbę. – Wskazał

sznur. – Dwa razy, rozumiesz? I nie leź nikomu w oczy. – Ty też. Bo jeszcze wezmą cię za mnie. – Ten występ – Miller machał mu palcem przed oczyma – jest bardzo ważny. Masz już pięć zwycięstw na koncie. Jeśli wygrasz, możesz rzucić wyzwanie samemu championowi. Pas będzie twój. Cały ze złota! Wiesz, ile to warte, Polaczku? Pas to walka o sto tysięcy kawałków. Ale uważaj – dodał, wychodząc – ten Włoch, u którego gościmy, ma żonę. Niezła szprycha. Nie wpadnij jej w oko, bo skończysz nie tylko wymiętoszony. Będzie chryja, a ja potrzebuję spokoju, kapujesz? Błażyk zdążył się już przyzwyczaić, że robota dla Szamszira oznaczała znoszenie docinków Millera i zero kontaktu z ludźmi, którzy przyjeżdżali oglądać walki, zero rautów i picia dobrych trunków, odbierania uśmiechów wydekoltowanych damskich cukiereczków uwieszonych na ramionach kapiących od szmalu kolesiów z bajki dla bogaczy. Ale tym razem stało się inaczej. Być może Błażyk nie docenił włoskiego temperamentu albo po prostu Włosi i Polacy okazali się sobie znacznie bliżsi niż bariery, jakie usiłował wytyczyć między nimi Kwadratowy. Ledwie bowiem Kuba wydostał z lodówki butelkę wina, drzwi otwarły się i stanął w nich zażywny, ciemny mężczyzna w... żadnym tam garniturze, ale kurtce i czapeczce niczym Sherlock Holmes. Za nim tłoczyli się dwaj inni, spoglądając na Błażyka jak na egzotyczne zwierzę.

– Buon pomeriggio! – zawrzasnął pierwszy. A wysoki chudzielec natychmiast przetłumaczył na... polski! – Dobry wieczór, panie Blazyk. Pan Agnelli chciałby z panem porozmawiać. Włoch nawet nie czekał, wparował do pokoju, uścisnął rękę Polakowi, poklepał go po ramieniu. – Battista Agnelli. – Jutro będzie pan walczył dla pana Agnellego – mówił chudzielec. – Chcieliśmy spytać, czy czegoś nie brakuje. – Wyłącznie towarzystwa – powiedział Kuba. – Już je pan ma! – Agnelli bezceremonialnie obmacał worek z szablami, a oczy latały mu po całym pokoju. – A broń? Ma ją tu pan? – Proszę, oto szable. – Kuba wolał sam je zademonstrować. – Trochę inne niż włoskie rapiery... – Bravissimo! – Battista od razu wyciągnął broń z pochwy, machnął, o mało nie obcinając ucha tłumaczowi. Błażyk złapał go za rękę. – Ostrożnie, jest ostra. Proszę zostawić to mnie. Wygrałem już wszystkie pojedynki i myślę, że jutro uczynię zadość wymogom pańskiego honoru. – Luigi! Bierz drugą, zaraz się spróbujemy! – gorączkował się Battista. – Raz, dwa, trzy, nie biłeś się chyba na polskie szable?! – Proszę o spokój – apelował Kuba. – Broń jest do tego, żeby zabijać, nie do żartów. Drugi z przybyłych, siwy, spokojny Włoch, uciszał

Agnellego, zabrał mu w końcu szablę i zwrócił Błażykowi. – Panowie, proszę ze mną! Bonum vinum. – Agnelli rozłożył ręce, zagarniając przed sobą wszystkich łącznie z Kubą. I poprowadził, wręcz wypchnął z pokoju na schody, potem na dół, na pierwsze piętro, wreszcie na wielki balkon z kolumnami, skąd roztaczał się piękny widok na wzgórza i brązowawy, malowniczy Castel San Pietro. – Giacomo, poznaj Giulię! – Włoch wskazał szczupłą kobietę w nieokreślonym wieku, mogła być zarówno zniszczoną trzydziestką, jak i dobrze zakonserwowaną czterdziestolatką. – Moja żona! Kuba uścisnął jej rękę. Figurę kobieta miała nienaganną, w obcisłej sukni prezentowała się nieźle, włosy tlenione na blond i proste, a twarz wymalowana jak na bohomazie, bardzo pełne wargi, przedłużone brwi i rzęsy. Chyba jej sztuczna uroda musiała kosztować Agnellego fortunę. Do diabła, to chyba była ta babka, przed którą ostrzegał Miller. – Cavolo – zniecierpliwiony Battista machał na służącego – chodź tu, chodź, a pan niech siada. O, tam. – Prawie siłą usadził go przy żonie. – Giulia, twój honor jest w rękach tego mężczyzny. Giulia trajkotała po włosku. – Piccolo! Piccolo! – Mąż w ogóle się nią nie przejmował, machał na służącego. – Przynieś Bardolino! Podaj do tego torta sabbiosa i fregolottę z migdałami. I jeszcze tiramisu.

– Może pan Giacomo jest głodny?! – spytała Giulia głosem pełnym słodyczy. – Próbował pan kiedyś naszej pastissada de caval? Najlepsza z serem, z pomidorami z naszych własnych ogrodów. – Dziękuję – zaprotestował Kuba, bo trochę poznał już kuchnię włoską – nie jadam koniny, poproszę o kropelkę czerwonego wina. I popłynęło, najpierw zapowiadane Bardolino – wino lokalne i dojrzewające szybko, bo już po ośmiu miesiącach gotowe do picia. Po nim nieco lepsze Valpolicella i musujący Spumante Brut, który Giulia piła dystyngowanie. Agnelli krzyczał, rozkładał ręce, opowiadał coś, czego tłumacz nie był w stanie przekładać, a Błażyk zastanawiał się, dlaczego każdy Włoch musiał zachowywać się tak samo. Wyglądało to zabawnie, było śmieszne, dopóki Kuba nie uświadomił sobie, że przecież tamten mógł być ojcem chrzestnym mafii i z tym dobrodusznym uśmiechem na spasionej gębie zabijać sklepikarzy, wsadzać dłużników do worków i przyprawiać im betonowe podnóżki przed

zwodowaniem. Nie uszło też jego uwadze, że dość poufale postępował z tłumaczem, kładąc mu rękę na udzie, a czasem nawet poklepując po pośladku. Czy to tylko włoska poufałość? – W pojedynkach – spytała Giulia – zabił pan wielu ludzi? – Uważa pani, że powinienem się tym chwalić? – To chyba element pańskiej pracy? – Niech pani spyta lepiej, ilu pozwoliłem odejść żywcem. – Wielu? – Gdyby wszystkie pojedynki w Tjoście były na śmierć, jutro pani mąż musiałby sam stanąć w szranki. Owszem, było kilku rannych. Jeden ciężko. Dwa razy przelałem własną krew. – Tylko dla pieniędzy? – Trudno nadstawiać karku, żeby potem żebrać na ulicy. Robię to też dla chwały, dla strachu, dla tej elektryzującej chwili, kiedy staję sam na sam z przeciwnikiem. Dla emocji. Battista opowiadał coś zabawnego, śmiali się wszyscy, klepali po plecach jak chłopcy z jednej drużyny. – Dobrze się pan bawi?! – zapytał. – Zaraz podadzą ryby. Proszę zwrócić uwagę na carpione i duszone bisati, nasze wspaniałe węgorze... I wtedy kwadratowy cień padł z góry na Błażyka. Ani się zorientował, a już stał nad nimi Miller z wyjątkowo złą miną.

– Signore Battista – wymamrotał – nasi wojownicy nie siadają do stołów z gośćmi. To niedopuszczalne! – Vaffanculo! – krzyknął Agnelli, pokazując tamtemu gest Kozakiewicza. – W tym domu ja jestem panem, a Polak będzie tu siedział i zabawiał moją żonę! Bo moja żona potrzebuje towarzystwa! Chcesz wzbudzić jej gniew? Wtedy sam jutro będziesz ganiał z una spada! Albo dostaniesz po ryju i zostaniesz wyrzucony za bramę... No, nie kłóć się, nie kłóć. – Poderwał się i wskazał Millerowi koniec stołu. – Tam twoje miejsce. Piccolo, zajmij się! No właśnie, nie muszę nawet mówić... Proszę się nie przejmować, Giacomo. – Delikatnie położył rękę na głowie Kuby. – Jest pan dziś moim gościem. Bo jutro załatwi pan za mnie honorową sprawę, która inaczej kosztowałaby mnie fortunę na adwokatów, a może i parę smutnych kratek. – Któż nastąpił panu na odcisk? – zapytał cicho Kuba. – Któż by inny, jak nie gruby i wściekły Luigi Garrone! – zawołał Agnelli. – Pozna go pan jutro, jak i jego fechtmistrza. Garrone skórzane pludry, chodzi w czarnym płaszczu, z bródką. – Nie moja sprawa, ale czym pana obraził? – Moją żonę – uciął Włoch. – Bawmy się. Bawmy, zanim pomrzemy. I potoczyła się zabawa, do upadłego. Agnelli rozprawiał, czasami odwracał się do żony, mówił coś, czego Kubie nie tłumaczono, może o Błażyku?

Cholera go wiedziała! Ale raz położył rękę na lewym udzie Polaka. Kuba zacisnął zęby – bolało jak cholera. Z trudem trzymał fason, bo Kwadratowy łypał na niego złym okiem, ale Jakub pił powoli, rozmawiał z Giulią i odpływał. Nie było go tu, nie wiedział, co ze sobą zrobić. Zginąć? Odrzucał od siebie tę myśl, zaciskał pięści, aż trzeszczało. Nie był w stanie rozwikłać tego wszystkiego. Ktoś – pewnie Rosjanie – za wszelką cenę chciał odsunąć go od Tjosta. Ale po co? Aby samemu wygrywać? Przejść dalej? Zdobyć pas championa? Kasa, oczywiście o to chodziło – klasyczne ruskie metody – kiedy nie da się wygrać, bo nie ma przekupionych sędziów, a ich zawodnicy odpadają, no to lu w ryj! Nie kijem go, to pałką. Zapowiadała się wesoła konfrontacja. Może powiedziałby o tym Millerowi, ale nie wierzył mu bardziej niż wściekłemu psu. To tępa pała – do wykonywania poleceń Szamszira. Do wystawiania zawodników i zgarniania kasy z zakładów. Chciał pójść, aby oszczędzić sobie dalszej znajomości z bogaczami i jutrzejszego rozczarowania, kiedy wypędzą go jak psa. Ale Agnelli uprzedził go. Zniknął

wcześniej, obejmując dyskretnie młodego, chudego Włocha. Cholerny pedał! – zabrał tłumacza, rozmowy z Giulią straciły sens, a na samotne picie Kuba nie miał sił. Wstał, chcąc się oddalić, kiedy drugi z kompanów Battisty zagadał coś do Giulii, pogładził ją po ręku i pokazał Kubę. Stało się. Nie wiedział, co zrobić – dziwna sytuacja – niby makaroniarz zazdrosny był o żonę, ale zostawił ją przy Błażyku, a teraz jego najlepszy przyjaciel sugerował zbliżenie? Albo to była próba, albo tak ufał honorowi Polaka. Przeliczył się. Kuba miał wszystko w głębokim poważaniu. Miał po prostu dość. Wyciągnął rękę. Wstała. Szary, smutny kompan Włocha prawie popchnął ją za nim. Kuba wyprowadził ją z balkonu, z ciepłego włoskiego wieczoru, kiedy kończył się letni skwar, ale jeszcze bez posmaku jesieni. Weszli na schody, Włoch wołał za nimi wesoło, pozdrawiał. Błażyk miał dość, pociągnął Giulię do swojego pokoju. Wiedział, jakie mogą być konsekwencje, ale chciał pokazać tej włoskiej suce, jaką z pewnością była ze względu na pieniądze, co znaczy noc z mężczyzną, który przelewał krew.

Poszła, posłuszna jak suczka, nic nie mówiła, kiedy zamykał drzwi. Po prostu stała, mrużąc oczy. Porwał ją w ramiona, pocałował, nie oddała pocałunku, uścisnął, mocno, przesunął ręce po plecach, po okrągłym zadku, odnalazł ukryty w fałdzie suwak, pociągnął w dół. Giulia drżała, ale nic nie robiła. A kiedy odsłonił jej prawie idealne piersi, nagle wstrząsnął nią szloch. Płakała, łzy ściekały jej po twarzy, rujnując cały makijaż, podkład, cienie, rozmazując szminkę. Kuba zamarł. Rozluźnił uścisk, ale Włoszka wcale nie chciała uciekać. Dygotała, szlochała jak załamana, rozdarta istota. Nie protestowała, kiedy położył ją w łóżku, a potem – najnormalniej w świecie – przytulił, przycisnął głowę do piersi, przesuwał ręką po włosach. Mówiła coś do niego, czego nie rozumiał, płakała, kręciła głową, leżała, a w jej ruchach, w potrzebie szukania opieki i obrony nie było nic z pożądania. Błażyk oniemiał. Nie wiedział, czy zrobił coś kompletnie głupiego, zawalił jutrzejszy pojedynek, wywołał gniew Agnellego, który każe, dajmy na to, połamać mu ręce i nogi. A może zrobił, co należało, i właśnie ocalił tę kobietę z otchłani cierpienia. Chyba potrzebowali siebie nawzajem. Leżeli pół nocy, tylko się przytulając. Bez końca, jaki wyobrażałby sobie każdy w tej sytuacji.

Giulia cicho popłakiwała. Werona, niedziela, 6 września 1992, godzina 12.02 Nazajutrz rano przybyli trzej smutni Włosi w czarnych, pogrzebowych garniturach. Luigi Garrone, w skórzanym płaszczu, gruby, z wąsikiem i krótką bródką, co we włoskich realiach znaczyło, że był gangsterem, bankierem albo po prostu politykiem. Dwóch pozostałych było starszych, o oliwkowych, zaciętych twarzach, mało gadali, a znaczyli cokolwiek, tylko podpierając Garronego. Czwarty był inny – w zielonkawej wiatrówce, czarnych okularach, o dziwo, ze słuchawkami od walkmana na uszach. Agnelli przygotował się na ich przyjęcie – jakby to miało być pojednanie szefów mafii. Nakrył stoły w ogrodzie, podał wino i owoce, całe tony słodkości. Błażyk czekał z Millerem i jeszcze jednym

człowiekiem, aż nowo przybyli podejdą do stołów, przywitają się zdawkowo z kumplami Agnellego, obejrzą miejsce pojedynku i pogadają z gościem w czarnych okularach, który nawet nie zdjął z głowy słuchawek. – Coś ty wczoraj narobił! – syknął Miller. – Co ty sobie wyobrażasz?! Jeśli Agnelli się dowie, dostaniesz mocno w ryj! – No co ty, Miller, myślisz tylko rozporkiem. Wszystko podpowiadają ci mokre myśli. W ryj? Wytężaj siły, brachu, żebym już nie wstał. Bo jeśli wstanę, to z szablą i będziesz szukał ręki w trawie. Patrzyli, jak nowo przybyły przygotowywał się do walki, zdjął wiatrówkę, zmienił mokasyny na lekkie, sportowe buty. – Chodź. Niech się wreszcie zacznie – mruknął Kwadratowy. I wszystko potoczyłoby się po staremu: Ja, Jakub Błażyk, biorę na siebie odpowiedzialność... Reprezentujecie dwóch dżentelmenów, którzy toczą spór... Wybór szabli przysługuje panu. Zawahał się, ale z dwóch dostępnych broni wybrał oczywiście swoją. Pierwsza weszła mu w rękę husarska z paluchem. Niech będzie ta, pomyślał.

Doktor oglądał ją i odkażał. Przeciwnik wziął swoją – dragońską, z zamkniętym mosiężnym kabłąkiem, w metalowej pochwie. – Czy jesteście gotowi do walki? – Oui... Błażyk nie odpowiedział. Stanął na deskach, na podwyższeniu, próbował ugiąć kolana – jakoś szło, ale ból w lewej nodze wiercił jak stary, dobrze znany kornik. Nie ustoi długo w niskiej postawie, nie zrobi dobrego wypadu. Przeciwnik był spokojny, wpatrywał się tylko bez przerwy w Błażyka, aż Polak poczuł złość. Cholera, znów Rumun czy inny rusek. Wysoki, raczej chudy, ale jakiś taki dziwny. Ostrzyżony na jeża, przedwcześnie posiwiały. Z bliznami na głowie – koło uszu, z długą białą szramą na czole. Przecież nie od cięcia szablą. Kuba nie odpowiedział także z innych względów. Dwie grupki Włochów – jedna z Agnellim, a druga z Garronem na czele – wciąż dyskutowały, nawet nie patrząc na zawodników. Niby nic, ale... Giulia weszła między nich, stanęła obok męża, zdyszana, z rozwianym włosem, jakby wcale nie poszła spać, po tym jak rozstali się w środku nocy. Coś nawijała po włosku, z boku wyglądało to jak krzyk. Gestykulowała ostro i nerwowo. Pokazywała na Błażyka, potem na Garronego.

O Boże! – pomyślał Kuba. No to będzie! Oparł się na rannej nodze i omal nie jęknął. Ranny, otoczony przez wrogów... Nagle poczuł, że jest sam. Zupełnie sam, bezbronny, bo co znaczyła jakaś tam polska szabla wobec giwer, w które uzbrojona była ochrona. Zdany na łaskę ludzi, dla których ludzki żywot znaczył mniej niż karma dla psów. Kwadratowy też coś wyczuł. Coś rosło w powietrzu, jak bomba zrzucona z samolotu, która powiększa się w oczach, aby spaść z hukiem. Agnelli powiedział coś do Garronego, szybko, zdecydowanie. Pozostali zaszemrali. I nagle... Włoch odwrócił się, ruszył wprost ku miejscu potyczki. Nie wyglądał na zadowolonego; w ogóle nie wyglądał. Ponury, ciemny, zacięty. Nieruchoma, kamienna twarz. Stanął między Błażykiem i jego przeciwnikiem. I wyciągnął ręce... Uśmiechnął się zimno. Tłumacz nadstawił uszu. – Moi przyjaciele! – zagadał szybko Agnelli. – Nie potrzeba tego wszystkiego. Pogodziliśmy się! Nie będzie walki! Chodźcie na wino. Zaśmiał się, zdjął czapkę z głowy i wsadził ją na łysy łeb Kwadratowego. Szarpnął, opuścił daszek na oczy, poklepał po ramieniu. – Piccolo! Piccolo! – wzywał niezawodnego

służącego. Ten już leciał z tacą kieliszków, inny otwierał wino, które zaraz polało się strugą szeroką jak wody Tybru. I nagle cały stres gdzieś uleciał, nerwy się skończyły. Pozostał Garrone obściskujący i obcałowujący Agnellego, wokół trwały niekończące się toasty i tylko ręce niedoszłego przeciwnika Kuby drżały coraz mocniej. – Nie ma walki! – mamrotał. – Nie ma walki... Co ja... – Pojedynek – oznajmił prowadzący – bez zwycięzcy. Ogłaszam remis. – Moja żona – krzyczał Agnelli – pogodziła nas. Wypijcie, przyjaciele, zdrowie mojej Giulii. Najpiękniejszej na świecie Włoszki! No, z wyjątkiem Amandy mego przyjaciela Luigiego! – Kurwa mać, Włosi! – jęknął Kwadratowy. Kuba rozłożył ręce – w prawej ciągle jeszcze trzymał

szablę. Kamień spadł mu z serca, a najpiękniejsza Włoszka uśmiechała się do niego. Był tak oszołomiony, że podszedł do stołu i położył szablę między kieliszkami wina. Piccolo nachylił się – lał mu rubinowy trunek w pękaty kieliszek. Z tyłu rozległy się śmiechy, gwar rozmów... I nagle... Ostrzegł go krzyk. Krzyk Giulii. Spadł na niego cień, a razem z nim cios szabli. Kuba oberwał po lewym ramieniu, stal rozchlastała bark, zalewając koszulę krwią. Zanim zdołał zrozumieć, co się dzieje, ktoś popchnął go w bok, aż Polak zwalił się bokiem na stół. Giulia! Uratowała mu życie. Bo posiwiały, blady człowiek, który miał walczyć za Garronego, wpadł na Błażyka, wznosząc broń. Chciał ciąć, chciał go zabić. Oszalał! Sinawy, z pianą w kąciku ust. Z oczami jak dwa paciorki. Próbował rąbnąć Giulię, ale Błażyk przyciągnął ją do siebie, zasłonił plecy Włoszki lewą ręką – dostał za łokciem, zimno, boleśnie. Upadli na krótko strzyżoną trawę – pociągając za sobą kieliszki – najpierw Błażyk, Giulia na niego, jęcząc, choć

to on był ranny. Kuba odtrącił ją ranną ręką na bok, prawą namacał róg stołu. Podkulił nogi, chciał się zerwać. Cios! Sinawy rąbnął go po ręce. Nie trafił, bo ktoś wpadł na niego z krzykiem. Gdzie moja szabla?! Polak wstał, podnosił się na nogi jak we śnie. Sinawy krzyczał, jęczał, wył, rąbnął usiłującego obezwładnić go Włocha w łeb, trysnęła krew. Rozdawał ciosy na prawo i lewo, imprezowicze, którzy najpierw rzucili się, by go powstrzymać, zaczęli uciekać z wrzaskiem, z krzykiem, lamentem. Przewracać stoły, tłuc baterie szklanek, kielichów i butelek. Wino rozlało się jak krew. – Cadere a terra! – ryczeli goryle Garronego. – Cazzo! Cazzo! Jeden i drugi mieli już klamki w rękach, ale nie strzelali, bo Sinawy latał wśród ludzi, wskoczył na stół, zeskoczył, uderzył z drugiej strony, gonił uciekających, rąbał tych, co leżeli na ziemi, nie zatrzymywał się ani na chwilę. – Ubijuuu! – wył w drgawkach, spieniony jak koń po wyścigu. Zwariował, dostał ataku szału, postanowił powybijać wszystkich, ale za co? Przez co?! Popchnął jakiegoś Włocha, ciął w kark Piccola, roztrzaskał butelki z winem. Raz, dwa razy zdawało się, że zostanie rozbrojony, ale strącił ręce Włochów z ramion jak niedźwiedź pędy powoju...

Wciąż szukał kogoś rozbieganymi oczyma. Krążył bez tchu, nie dając uzbrojonym ludziom szansy na strzał. Włosi kryli się pod stołami, uciekali w krzaki, mniej sprawni popadali na ziemię, ranni wyli, krzyczeli, tarzali się na murawie. Sinawy dopadał leżących, bił, siekł, kłuł, rąbał, z szybkością błyskawicy obracał się ku coraz to nowym ofiarom. I nagle zamarł. Błażyk ruszył ku niemu z szablą w ręku. Utykał, krwawił, raczej skakał, niż biegł. Wziął linię, aby utrzymać szaleńca na dystans. Przeciwnik zbił ostrze od dołu trzymaną poziomo szablą, wybił je w górę, od razu chlasnął długim, podniesionym podlewem z nadgarstka, mierząc w twarz Błażyka. Polak cofnął szablę, przyjął ostrze wroga na zwykłą, poprzeczną zasłonę, ledwie się osłonił, bo lewa noga nie słuchała go, broczył krwią z ran. Sinawy chciał obrócić broń w miejscu, ciąć dziwnym, skośnym ciosem – od dołu do góry ku swojej lewej stronie – omijając szablę Błażyka. Kuba wyprysnął do przodu, zmacał go po ramieniu, sam dostał, ale lekko, prawie bez krwi, w lewe kolano... „Nyżkiem! Nyżkiem go!” – zakomenderował w jego głowie Tarło.

I Kuba pokazał wrogowi potęgę mocnego nadgarstka – chlasnął go z dołu do góry – nyżkiem, to jest odwrotną stroną pióra szabli w krocze... Nic mu nie zrobił, przeciwnik po prostu rzucił się na niego, Kuba chciał zrobić odskok – lewa noga zawiodła go kompletnie, złożyła się pod nim bezwładnie. Padając na plecy, wystawił przed siebie sztych szabli, uderzył łokciem w ziemię. Sinawy nabił się jak na rożen, żelazo weszło w brzuch, zagłębiło się, prawie wyszło z drugiej strony! Runął na Kubę, przewrócił się, wyrywając broń z ręki Polaka. Wył i darł się, chciał zrywać na nogi, plując kropelkami krwi, ale tylko przetoczył się na drugi bok, znieruchomiał, dygotał... Kwadratowy i dwaj ochroniarze wyrośli jak spod ziemi. Jeden strzał, drugi, trzeci... W powietrzu rozszedł się smród kordytu. Znów strzał, rozbłysk ognia, krwawa pacyna wykwita na piersi Sinawego. Kolejna na brzuchu, obok wbitej szabli. Huk – głowa szaleńca pokrywa się krwią, ciało miota się jeszcze, opada, coraz niżej i niżej... Strzelali do końca, do ostatniej kuli, aż opróżnili magazynki. Droga E45 do Bolonii, niedziela, 6 września 1992, godzina 19.02 Tego, co stało się później, Kuba nie był w stanie ogarnąć umysłem. Wybuchł szum, krzyk, bieganina. Nie

wiedzieć jak znalazł się – opatrzony i w zupełnie nowych, co więcej, pasujących na niego ciuchach, ze swoim workiem z rzeczami – w samochodzie, w którym przy kierownicy siedziała Lou. – Wygrałeś – powiedziała, kiedy zaczął normalnie słyszeć i czuć. – Pas championa masz w zasięgu ręki. Szamszir może ustawić ci taką walkę. Przyjdzie sam osobiście. Behort jest twoje! – Kurwa, do jasnej pizdy włoskiej takie zwycięstwo! – jęknął Kuba. – Nie rozumiem, maestro. Mów po francusku. Docisnęła gaz do dechy i lancia thema skoczyła naprzód, wyprzedzając ciężarówkę. Błażyk prawie jęknął. – Dokąd mnie wieziesz? – Do Rzymu. Na odpoczynek wojownika. – Zawieź mnie na lotnisko. Muszę wracać. Zaraz. – Oszalałeś?! – Szarpnęła głową tak mocno, że aż zakołysało samochodem. – Uważaj! Chcę wrócić w jednym kawałku. – To przestań, cholera, opowiadać głupoty. Trochę oberwałeś, wyliżesz się. Zresztą w łóżku wolę cię zbolałego, wtedy jest fajniej... – Nie będę już walczył. Możesz powiedzieć

Szamszirowi, że dziękuję. – Baju, baju! Już tak mówiłeś i co?! Wróciłeś na czterech łapkach. Do pieniędzy i mojej cipki. I do niebezpieczeństwa, jak prawdziwy facet. Wrzuciła wyższy bieg, wcisnęła gaz, zaczęła wyprzedzać długą, wlokącą się wolno cysternę. – Nie pojadę na żaden Tjost. – Za sto kawałków? Głupi jesteś! – Uważaj! Z przeciwka leciał samochód, oślepił ich światłami, ale Lou zmieściła się przed maską cysterny niemal w ostatniej chwili. Zatrąbił, zarówno ten, który jechał z przeciwka, jak i tirowiec, długo i namiętnie. Błażyk był ciekaw, jak brzmiały ich włoskie przekleństwa. Lou spuściła szybę po swojej stronie: – Vaffanculo! Vai a fare in culo, makaroniarzu! – krzyknęła, wysuwając lewą rękę z wyprężonym środkowym palcem. – O czym to mówiłeś?! – spytała spokojniej. – Nie mam ochoty krwawić dla dzianych facetów i ich pojebanych żon, dup, kurew i chłopaczków. Pieprzę ich równo! – Więc wypierdol do końca! Za sto tysięcy urządzimy sobie życie we Francji. Kupimy dom, samochód, może jakąś łódkę. Ja zawsze chciałam popłynąć jak najdalej stąd, za morze, za Sycylię, do Afryki...

– Posłuchaj, Lou. – Błażyk czuł, że odpływa, i może ten stan sprawił, że miał już dosyć ukrywania wszystkiego. – Lou, ja nie chcę cię dłużej oszukiwać. O mało nie zginąłem, więc powiem ci prawdę. Mam w Polsce dziewczynę... Muszę wracać. Miał pietra mówić jej to w samochodzie. Bał się, że zrobi coś szalonego i cholernie niebezpiecznego. Ale nie... Nawet nie drgnęła. Ciągle zaciskała dłonie na kierownicy. Wreszcie powiedziała: – Jakiś ty głupi, Kuba. Wolisz jakąś głupią polską laskę ode mnie? – Rezygnuję z Tjosta dla niej. Lancia stanęła dęba. Lou wcisnęła hamulec tak mocno, że Błażyk poleciał do przodu, wpadł na deskę, zasłaniając się zabandażowanym łokciem, zajęczał, zostawił na schowku ślad krwi, uderzył czołem o półkę. I nie miał siły wstać. Z tyłu zabrzmiał klakson, jakiś Włoch wcisnął go aż do bólu, trzymał, kiedy mijał ich z boku, za szybą mignęła gęba baby wygrażającej pięścią. – Co powiedziałeś? – Nie będę dłużej walczył. – To późniejsze... – Mam dziewczynę... – Nieważne. To ostatnie. – Obiecałem Annie, że to będzie ostatni raz. Wracam do siebie. Inny nadjeżdżający z tyłu samochód mignął im długimi, zatrąbił raz, drugi, trzeci, wyprzedzał wolno, słyszeli krzyk: „Porco, porco!”.

Lou pochyliła się ku Błażykowi i nagle rozpętała się furia. Dziewczyna zaczęła krzyczeć, okładać go pięściami, bić. – Wynoś się! Wynoś! Idź do diabła! Salaud! Salaud! Ve te faire foutre! Błażyk dostawał raz za razem, może nie tak mocno, by zrobiła mu krzywdę, ale był wystarczająco porąbany, pokrwawiony. Nie wiedział, jak znalazł i nacisnął zamek w drzwiach, oparł się o nie i wypadł na mokry asfalt. Z trudem zbierał się na nogi. Chrzęst. Obok wylądował worek szermierczy. Trzasnęły drzwi. Lancia ruszyła z piskiem opon, omal nie staranowała wyprzedzającego ich Włocha, zatrąbiła, migała światłami, wyprzedziła na siłę, prawie na trzeciego. Pomknęła, pozostawiając woń spalin. Błażyk został sam na poboczu. Pobity, poraniony, utykający. I z piętnastoma tysiącami dolarów w kieszeni kurtki. Piastów pod Warszawą, wtorek, 8 września 1992, godzina 20.07 Dom był tak cichy i pusty, jakby wszyscy umarli. Błażyk szedł szybko od taksówki, ale drzwi otwierał ostrożnie, aby nie zbudzić Anny, jeśli spała. W ustach miał słowa: „kochanie, wróciłem” oraz „już nigdy więcej nie wyjadę”. Jednak kiedy wszedł do kuchni, rozświetlonej

wpadającym przez szybę blaskiem dalekich lamp, namacał kontakt i włączył światło, krzyknął z zaskoczenia. Drzwi do dużego pokoju były otwarte, stał w nich niewysoki, szczupły mężczyzna o posiwiałych włosach zaczesanych do góry. Kuba poczuł, że chyba śni. To się nie mogło zdarzyć naprawdę. To... było prawie niemożliwe. Wiaczesław Sienielnikow, jego były rywal ze spartakiady i Tjosta. Bardziej spodziewałby się tutaj ducha Lenina niż tego kacapa. Rosjanin uśmiechnął się i wyciągnął ręce. – Priwiet pobieditielu! Ile my tu czekali na ciebie... batiuszka! I doczekali... Nie był, oj, nie był sam, dwóch pomagierów wyszło z drugiego pokoju. Typowi Rosjanie – krótko ostrzyżeni, o obliczach równie charakterystycznych co dwa woły na kołchozowym polu, w wojskowych bluzach, dżinsach, adidasach. Jeden zablokował drzwi, drugi patrzył na Błażyka, rękę trzymał w kieszeni.

– Gdzie jest Anna? – Niebojsia! Zdrowa i cała. – Ona jest w ciąży! Nie możecie... – Oczywiście, batiuszka, że możemy. Nawet musimy. Ale spokojnie, nic jej nie jest. Do czasu... – Czego chcecie?! – Pogawarim, ataman! Spokojnie. – Jeden z drągali dosłownie wcisnął Błażyka w krzesło. – Uparty, aj, uparty z ciebie Polacziszka – zagadał Sienielnikow. – Ty grał, grał i doigrał się. Ty nie chciał się wycofać, żyć spokojnie, dać nam zrobić, co chcieliśmy. Teraz zrobisz za nas wszystko, co każemy, po niewoli. Inaczej twojej dziewczynie krzywda stanie się. – Czego ode mnie chcecie? Żebym nie startował? Zerwałem z Tjostem. – Ot, szutnik z ciebie, Jakow. Cały kłopot w tym, że ja, Zawadka i inni chcieliśmy usilnie wygrać igrzyska. A ty nam stanął na zawadzie. Więc teraz musisz bić się dalej dla nas. – Jesteście z KGB? Z jakiejś innej cholery?! – Ataman, jakie KGB? Owszem, ja sam byłem, jak każdy, kto u nas sportowiec. Ale co było, spłyło, my tiepier robimy wszystko dla siebie. Dla nas samych, nie dla żadnego Kriuczkowa, on pogib, w tiurmie siedzi, Jelcyn wygrał pucz. Ale jego Rassija eto już nie nasza Rassija. Już nam w niej nie żyć. A te chłopaki, uważaj, to nie są kagiebisty ani inne. Dobre chłopaki. Oni byli oskarżeni o różne takie, posłani w psychuszku

w Intytucie Psychiatrii Sądowej imienia Serbskiego. Oni byli na piatnadcatom oddiele szpitala w Moskwie. Oni wiedzą, co to aminazyna, ukrutka, trzy na pięć i pumpy. I jak Pozdniakow rozpisywał im kułazin. Tak i ty na nich uważaj. Kuba spojrzał na obu kafarów. Blade oblicza, blizny na czole, po bokach głowy, nad uszami, podkrążone oczy. Jak u tego szaleńca z Werony. Jezuuuu! – Chcecie pieniędzy? – Musimy dopaść Szamszira. A ty jesteś jedynym człowiekiem, który będzie miał dostęp do niego. Kiedy pojedziesz walczyć o złoty pas championa. – Nie możecie porwać go tak jak Annę? – Nie takie to proste. Szamszir, znaczy Przeździecki, jest cały czas w ukryciu. Strzeżony, a pojawia się rzadko. Na walkę o złoty pas przyjedzie. Sam, bez obstawy, z kilkoma ludźmi. Chcieliśmy, żeby ktoś z naszych był na miejscu, ale zabiłeś Klimczuka, a mnie – podniósł do oczu zniekształconą prawą rękę – załatwiłeś tak, że nigdy nie wezmę do ręki floretu ani szpady. Zatem ty będziesz na miejscu i zrobisz wszystko, żeby Szamszir był nasz. – Dlaczego wam na nim zależy? – Bo Szamszir to Polak, Samuel Przeździecki. Agent waszego Drugiego Oddziału Sztabu Ludowego Wojska, znaczy polskiego GRU. Chuja wartego, atamanie, ale wiedzącego ciekawe rzeczy. Przeździecki to był agent, nielegał, który izmienił storonu, prodał SSSR i dał Amierikańcom wiele informacji. Ale nie wszystko...

– Chcecie go porwać i wydać Sowietom? – Po pierwsze to Sowietów nie ma. Po drugie nie porwać, ale przesłuchać. Bo Przeździecki ma coś, czego nie dał Amierikanom. Ma rzecz, którą chcemy zdobyć. Już tam Siergiej i Dańko – machnął w stronę swoich – sprawią, że z szermierza zmieni się w śpiewaka jak Szalapin. – A cóż ten Przeździecki ma takiego? – Coś, od czego sam się nazwał: Szamszir. Ale nie idzie mi o perską szablę. Szamszir to... broń. Potężna, podstępna, porażająca. – Jaka broń? – Nu, nie taka jak atomówka, ale nie zawsze, żeby mieć siłę i władzę, trzeba strzelać. – I ja mam wam wystawić Przeździeckiego? Mojego rodaka? – Inaczej nigdy nie zobaczysz Anny. – I tak nas zabijecie. – A po co nam was zabijać, jak dostaniemy Szamszira? Co niby moglibyście nam zrobić? – Co to ten Szamszir? Broń, ale jaka? Czołg? Laser? Jakieś science fiction? – U nas, w Związku, powiadają: Tisze jediesz, dalsze budiesz. Nie bój się, ja spokojny, ja dotrzymuju słowa. – Może jeszcze wyjmiesz zdjęcie dzieci, żebym

zobaczył, jaki z ciebie przykładny ojciec rodziny? I Sienielnikow naprawdę wyjął zdjęcie, to samo, które pokazywał Błażykowi w Kartagenie, przedstawiające młodego, smutnego mężczyznę. – Mój syn Misza – rzekł smutno – nie ma go, a Miech-Institut skończył. Nie dali rady, wracze bliadiugi! Wy też takich w Polszy macie? Zrobił ruch, jakby chciał otrzeć łzę spod oka. – Skąd mam wiedzieć, czy Anna jeszcze żyje?! – Masz – Ruski podał mu świstek papieru – patrz, co napisała. Rozwinął papier. Były na nim tylko cztery słowa: KUBA, RATUJ NASZE DZIECKO Przymknął oczy i ścisnął kartkę w ręku. – A co, jeśli powiem: nie? Zabijecie mnie? Zabierzecie na psychuszkę? Zamordujecie kobietę w ciąży? – My mamy czas. W razie czego dziecko urodzi się w naszej tiurmie. Bez lekarza, bez pomocy. Ty chcesz tego, Jakow, a? Odpowiedź była oczywista. Wil a w odległości około trzech godzin drogi od Warszawy, chyba poniedziałek, 14 września 1992, godzina 11.24 Dzwonił i dzwonił przez dwa dni, ale Lou albo nie

podnosiła słuchawki, albo słysząc jego głos, od razu rzucała ją na widełki. Trzeciego dzionka sprawy trochę się polepszyły. Zamiast milczenia wysłuchiwał niekończących się obelg. – Lou, posłuchaj... – ledwie zaczynał, rozpętywała się burza. – Pieprz się! – słyszał w odpowiedzi. Trzask! I w końcu za którymś już razem, kiedy odebrała i na drugim końcu linii usłyszał jej oddech, wypowiedział słowa, jakich unikał od dawna: – Lou, kocham cię. – Czego chcesz? – Chcę walczyć o pas championa. Dla ciebie, przez ciebie. Dla nas... Zapadła cisza. Słyszał echo jakichś dalekich rozmów, jakieś brzęczenie, trzaski. I wreszcie słowa, opadające jak spieniona fala, rozpaczliwe, bezradne: – Kuba, też cię kocham, wariacie. – Powiedz Szamszirowi, żeby ustawił walkę. Przyjadę zaraz, jak będę wiedział. – Dość już mam Szamszira! Dość tej całej hecy, nerwów i krwi. Kuba, ja chcę stąd uciec. Zabiję cię, jeśli mi nie pomożesz! Zrobisz to? Zdobędziesz te pieniądze? Wyjedziemy daleko, gdzie nikt nas nie dogoni. – Zdobędę. Kochanie, zrób to, co musisz... powiedz

mu... – Oczywiście, że powiem. Oczywiście. – Już cię nie zostawię. Już nigdy... – Zadzwoń za tydzień. Będę już coś wiedzieć. – Kocham cię, Lou... Sienielnikow, siedzący na tapczanie na wprost Jakuba, uśmiechał się złośliwie i porozumiewawczo, głaszcząc rudego, wrednego kota, który zaplątał mu się na kolana. – Nu i wsio – podsumował rozmowę. – A teraz musisz ćwiczyć. Dużo i dobrze ćwiczyć. – Niby z kim? Z tobą? – Chodź ze mną. Zobaczysz. Sięgnął po telefon, zadzwonił, coś powiedział. Potem wraz z dwoma ruskimi zaprowadził go do świeżo wykończonej hali magazynowej, pachnącej farbą i lakierami. W jednym miejscu podłoga wyłożona była nieoheblowanymi deskami. Na tej szermierczej planszy czekał ktoś, na kogo widok Błażyk zamarł. Po prostu zdębiał i poczuł, że chyba wszystko to było ukartowane dużo wcześniej, niż jeszcze spotkał Sauvala i zaczął bawić się w Tjost. Tarło – zmęczony, postarzały, z dziarskiego emeryta zmieniony w przeżartego starością dziada. Lewa ręka wyraźnie drżała. – Wy się już znacie – nadawał Sienielnikow. – To twój mistrz.

– Jak wy... – Kuba nie mógł mówić. – Trochę pracowaliśmy nad nim – wyszczerzył zęby Rosjanin. – Nie bardzo chciał współpracować, kiedy zdjęliśmy go z daczy. Nu, nie takich łamaliśmy jak chwasty. Starczyło bicia, Tarło? – Przymało – wycharczał mistrz. – Nie macie pary w łapach, parobasy. Nie zmusicie mnie biciem, bo je znam. Bywało gorzej. Kiedyś. – Zaordynować kułazin? – To, co robię, robię dla tego młodego chłopaka – powiedział Tarło. – Żeby wyszedł cało z Tjosta. Zamilkł na chwilę, zanim podjął znowu: – Kuba... Kiedyś na krzyż ślubowałeś oddać mi przysługę. Raz jeden jedyny. Teraz się nie wyprzesz. Musisz zdobyć ten pas. Dla mnie. – Przecież uznaliście mnie wtedy za człowieka pozbawionego... jak to nazwaliście? Zdolności honorowej. A teraz kapitulujecie? – Z nas dwóch to ja jestem ostatnim honorowym. Bierz szablę. Zaczynamy lekcję. Więzienie Mokotowskie w Warszawie,

piątek, 28 października 1949, godzina 16.32 Z celi, z której strażnik wywoływał sakramentalnym: „na P dawaj!”, zawlekli go na parter, do pokoju z betonową podłogą, pełnego odoru potu, strachu i bólu, mieszającego się z papierosowym dymem. Dwie mocne lampy na biurku – jedna skierowana na przesłuchiwanego – stos akt, szklanki z drucianymi podstawkami, pełne wyschniętych fusów po kawie, portrety Bieruta i Rokossowskiego na ścianie. Stołek czekał – pusty, wyślizgany, pełen ciemnych plam. Samuel z pewną ulgą stwierdził, że taboret stał normalnie, więc chyba nie chcieli dziś sadzać go na odwróconym do góry nogami; wyglądało na to, że parodniową „stójką” pod ścianą czy oblewaniem zimną wodą przy otwartym oknie zmęczyli się, ścierwa, gorzej niż on sam. Za biurkiem dwóch – niewidocznych zza silnej lampy. I jeszcze śmierdzący wódą i potem byczek w stopniu kaprala pod ścianą. Tego już znał – tępy góral z podhalańskiej wioski. Zamienił śmierdzące portki

z parzenicą na ubecki pas; pewnie za dodatkową belkę na pagonach zarąbałby tuzin ceprów. – Imię i nazwisko? Głos był jakby znajomy. Skąd? Kiedy? Gdzie się spotkali? – Samuel Przeździecki. – Stopień? – Major Wojska Polskiego. Macie to w aktach. Spytajcie o coś ciekawszego. I wtedy ten z prawej poruszył się, wyszedł zza biurka, śmiało podszedł do Przeździeckiego, na chwilę zasłonił okrutne światło lampy. Podniósł głowę, demonstrując pod prawym podbródkiem wąską, prostą szramę zaczynającą się aż na szyi. – A to pan poznaje, panie rotmistrzu? Wprawna ręka na ujeżdżalni pułku szwoleżerów. Przeździecki podniósł głowę, wpatrzył się w twarz tego, którego ścigał przez całe lata aż do błotnistej drogi na Kresach, za Włodzimierzem Wołyńskim, 18 września 1939 roku... – Zdziwiony?! – Kasprzycki silił się na uśmiech. – Nie rozstrzelali mnie wtedy ułani. Nie zdążyli, bo Armia Czerwona pędziła jak pociąg pośpieszny. – Ja już wszystko powiedziałem. Kasprzycki wrócił za biurko, siadł obok milczącego

mężczyzny – mimo ostrego blasku lampy Przeździecki dostrzegał generalskie epolety. Płaska gęba, zaczesane gładko do góry czarne włosy. Wysoka szycha, jak na przesłuchanie zwykłego majora. – Przeździecki – rzekł Kasprzycki zmęczonym głosem – ja już nie mam siły ciebie bić, przesłuchiwać. Zmęczyłeś nawet naszego dzielnego juhasa Byrcyna. Chłop jak dąb, ale na panu rotmistrzu zwiędła mu ręka. My ciągle chcemy wiedzieć, co zrobiłeś z Szamszirem. Dokąd go wywiozłeś? Bo że nie ma go w Polsce ani na terenie ZSRR, to pewne. Chcesz brnąć w to dalej? Chcesz, żebyśmy cię tutaj zatłukli? Zawsze zdążymy, ale po co? – Ty mi odpowiedz, Icek, a nie wiesz, to spytaj się Mendla Kossoja, swojego szefa – wycharczał Przeździecki – co to jest, co mi możesz zrobić, a ja za nic nie mogę? Kasprzycki milczał. – Możesz mnie w dupę pocałować, czekisto. Generał poruszył się, jakby właśnie wyobraził sobie, że to on, autorytet ludowego wojska pseudopolskiego, całuje w dupę przedwojennego rotmistrza.

– Wciąż jeszcze mogę puścić w niepamięć nasze przedwojenne niesnaski. Wszystko się zmieniło, powstała wszak nasza ludowa, socjalistyczna Polska.. Moglibyśmy przywrócić cię do służby, uznać te twoje medale, zasługi. Ty wiesz, jak nawet tutaj, w Drugim Oddziale Sztabu, brakuje nam dobrych ludzi? Przyjeżdżają znowu koledzy: Tatar, Utnik, Nowicki. Też przedwojenni, bo tutaj jest Polska. – Żona i weksel zawsze wracają. Słyszałeś, Icek, to żydowskie powiedzenie? – Komu służysz, Przeździecki? Kogo reprezentujesz? Jakiś rząd w Londynie? Gdzie on był, jak zdobywaliśmy Berlin? Ty nie rozumiesz, że Szamszir jest potrzebny naszej ludowej ojczyźnie? Tu i teraz. – Icek, a ty wiesz, co to jest komunistyczna etyka? – prychnął Przeździecki. Kasprzycki uśmiechał się coraz szerzej. – Wyobraź sobie, że do twojego sklepu przychodzi klient, kupuje towar za sto złotych, płaci banknotem dwustuzłotowym i zapomina zabrać wydaną mu

resztę. Wtedy wchodzi w grę etyka: czy zabrać te pieniądze, czy podzielić się nimi ze wspólnikiem.

Uderzenie spadło na niego jak piorun. Poleciał do tyłu z krzesłem, zrobił pół salta w tył, uderzył głową o ścianę. Byrcyn zareagował błyskawicznie, chyba na znak Kasprzyckiego, zresztą nieważne. Ważne były kolejne ciosy góralskich kułaków, kopniaki, ból... – Zostaw. Posadź pana rotmistrza. Byrcyn poderwał go w górę, rzucił na krzesło, które wcześniej starannie ustawił w kręgu światła. – Towarzyszu generale – poskarżył się Kasprzycki do milczącego wojskowego – mówiłem, że będą kłopoty. – Róbcie, co trzeba – odrzekł tamten dziwnie rozwlekłym głosem. – Pójdę się przejść. Mam tu coś jeszcze do załatwienia. A wy nie ustawajcie, towarzyszu. Wstał wolno, wysoki, smutny jak ptaszysko, ruszył ku drzwiom, które otworzył z szacunkiem Kasprzycki. Jak zauważył Przeździecki, jego wróg na pagonach też miał majora. Proszę, równi stopniem, choć w dwóch armiach. – Co teraz zrobisz? – zapytał. – Będziesz prosił czy bił? Wyjmiesz zdjęcia żony i dziecka? A może ich już przepiłeś albo wysłałeś do łagrów? – Byrcyn – wymamrotał Kasprzycki, podwijając rękawy bluzy mundurowej – bierzemy się do roboty. Kiedy wróci towarzysz Jaroszewicz, muszę mieć

wszystko w ręku. Góral uderzył w żołądek. Kasprzycki włożył kastet. Przeździecki padł na podłogę, rąbnął czołem o beton; uderzenie nie pozbawiło go przytomności, było jak ogłuszający dźwięk dzwonu. Leżał na brzuchu i nagle poczuł jakiś ciężar na plecach. Byrcyn przycisnął go całym ciężarem, siadł na nim, złapał za kark. – Powiesz nam wszystko – wysyczał Kasprzycki. – Albo zrobię coś, czego będziesz żałował do końca pieprzonego życia. Wielki pan rotmistrz, pan szermierz, co z tego, jak ręka już nie ta? W świetle lampy czerniał młotek, Kasprzycki rozprostował prawą dłoń Przeździeckiego na betonie. – Mów, gdzie jest Szamszir. – Co ty... Jezuuuu! Młotek uniósł się i opadł. Rąbnął w sam grzbiet dłoni z okrutną, bezwzględną precyzją. – Jezuuuuu! – ryknął Przeździecki. Łzy napłynęły mu do oczu. – Nieeeeee! Drugie uderzenie! Jeszcze straszniejsze, okrutny, tępy ból. I ręka! Ta, w której trzymał szablę... – Szamszir! – Oddałem Smoleńskiemu, wywiózł do Londynu. – Kłamiesz! Nie było go już na Kresach!

Trzecie uderzenie, nie, jeszcze nie nastąpiło... – Powiem, do cholery, oszczędź moją rękę. Powiem. – No dobrze – rzekł zasapanym głosem Kasprzycki. – Gdzie? – Bez tego matoła. W cztery oczy. – Byrcyn, idź na papierosa. Ciężar zelżał. Przeździecki poruszył palcami prawej ręki. Ból, straszny ból, ale czucia nie stracił. Kości całe... Załkał, chcąc złożyć dłoń w pięść. – Mów, a zachowasz rękę. – Niechże was wszyscy diabli. Skurwysynu... znalazłeś sposób. – Może papierosa? – Idź do diabła, do tego waszego, z wąsami... – No, no, Samciu, mów, żebym wreszcie mógł odesłać cię do celi żywego. Proszę cię. – Szamszir jest w Genewie. Zdeponowany w sejfie w banku Wegelin & Co. – Niemożliwe. – Wywiozłem go do Konstancy, a potem na statku do Włoch. Steifer kazał go zdeponować, nie przekazywać ludziom Sikorskiego. Chciał mieć na nich haka. – Jak go wydobyć? –

Wydadzą go tylko mnie. Samuelowi Przeździeckiemu. Na hasło: Wolność i Niezawisłość. – Doprawdy? Coś kręcisz. – Powiedziałem wszystko, co chciałeś. Tylko ja mogę go odebrać. Na korytarzu rozległy się kroki. Drzwi otwarły się, wszedł chudy, wysoki generał. Za nim ciężko posuwał się Byrcyn. – I jak, towarzyszu? Śpiewał? Kasprzycki wolno, bardzo wolno pokręcił głową. – Uparty i hardy pański łeb, towarzyszu generale. Sam już nie wiem. – Róbcie swoje! – Byrcyn! – Powiedziałem – zajęczał Przeździecki. –

Powiedziałem wszystko. Dostał raz, potem drugi pięścią, potem kopali go na zmianę Kasprzycki z Byrcynem. – I jak?! – wydyszał major. – Starczy? – Przymało! – wycharczał Przeździecki. – Bić trzeba z wyczuciem, Icek, bicie to nie to samo, co cebulami w Lublinie handlować! I nagle wielki ciężar zwalił się na niego z góry. Poczuł, że znowu Kasprzycki wyciąga mu prawą rękę, przyciska za nadgarstek do betonu. – Nieeee! Nieeee! Zostawcie! Młotek spadał raz po raz. Masakrował, miażdżył kości, ścięgna, mięśnie! Trzask! okrągła skuwka z krzyżem i czaszką huzarów śmierci – ostatnia rzecz, jaką pozostawiono Przeździeckiemu – zsunęła się z kciuka szermierza, potoczyła aż pod ścianę. Kasprzycki odrzucił narzędzie, które zmieniło rękę jego wroga w krwawą miazgę. Schylił się i podniósł obrączkę. Uśmiechnął się, patrząc na jęczącego Przeździeckiego, a potem tryumfalnie włożył ją na własny kciuk. To było jego zwycięstwo. Więzienie Mokotowskie w Warszawie, piątek, 28 października 1949, godzina 21.15 – Czy mamy go zlikwidować, towarzyszu generale? Jaroszewicz pokręcił suchą, ptasią głową. – Należy go trzymać i strzec. – Machnął ręką. – No ale coś w ogóle proponujecie?

– Należałoby wysłać kogoś na Zachód, towarzyszu generale. – Kogoś, kto zagra Przeździeckiego lepiej niż on sam. Rozpyta znajomych kolegów. Minęło już tyle lat, nikt go tam nie pamięta. A któryś może się wygadać. – A niby kogo macie zamiar wysłać? – Mówiłem już o tym z generałem Komarem i mam jego poparcie. – Chcecie zastąpić Przeździeckiego? Naszym? – Najlepsze i jedyne wyjście, towarzyszu generale. – Ale ten cały major... Był w ułanach, szermierz w burżuazyjnych klubach, szkołach. Poznają, że nie ten sam. To nie takie proste jak z byle parobasem. Kasprzycki strzelił obcasami jak na przedwojennej paradzie. – Jest tylko jeden człowiek, który to potrafi, towarzyszu generale. Ja sam! Wiem, jak trzymać szablę w garści. I mam rękę w całości. Pozwólcie, że powiem wam dokładniej, jak to wszystko widzę... Jaroszewicz słuchał i kręcił głową. Z niedowierzaniem albo z podziwem. Gibraltar, wtorek, 10 października 1992, godzina 19.24 – Masz – Sienielnikow rzucił na tylne siedzenie worek

– to twoje rzeczy. – I co mam z nimi zrobić? – Udawać, że właśnie przyjechałeś. Ten łysy fagas czeka na ciebie od pół godziny. – Dobra, wsiądę do samochodu i co potem? – Daj się zawieźć na miejsce. W worku znajdziesz coś, co ci pomoże nawiązać kontakt z nami. Po prostu wypełniaj polecenia. – W porządku. Chciał wysiąść, ale Rosjanin przytrzymał go za rękę. – Jeśli zdradzisz, nie zobaczysz Anny. A Tarle rozwalimy drugą łapę. Chybabyś tego nie chciał dla starego mistrza? Kuba pokiwał głową. A wtedy Sienielnikow sięgnął do kieszeni. Podał mu zdjęcie zrobione polaroidem, nieco niewyraźne. Przedstawiało zmęczoną Annę na krześle. Brzuch odznaczał się wyraźnie – w końcu to był już szósty miesiąc. Na zdjęciu dopisano flamastrem: KUBA, CZEKAMY NA CIEBIE Wysiadł, płacząc w głębi duszy, zabrał rzeczy. Na wszelki wypadek wszedł do małego, starego terminalu bocznym wejściem. Wyszedł od zachodu, oficjalnym wyjściem, chwilę szukał na parkingu właściwego samochodu. Kwadratowy machał do niego z daleka. Wymienili

szybko uścisk dłoni, Kuba wrzucił worek na tylne siedzenie starego mercedesa, siadł obok kierowcy. Ruszyli na spotkanie przeznaczenia. Miller zawrócił na południe – jechali prosto w Gibraltar – miasto stłoczone i ściśnięte wokół olbrzymiej białej skały, wznoszącej się jak płetwa rekina nad błękitnymi wodami Morza Śródziemnego. Było duszno, błękitne, nisko sunące chmury dotykały ostrego grzbietu, okrytego poniżej skał delikatnym płaszczem zieleni. Błażyk spocił się, kiedy czekali na otwarcie drogi przez pas lotniska; gdy z szumem i hukiem przemknął przed nimi startujący samolot z logo British Airways. Ruszyli, podziwiał skałę; gdzieś tam, u jej podnóża, rozstrzygnąć się miało wszystko. Los jego, Anny, Lou, Tarły i dziecka. Czuł, że nie dorósł do tej roli... Wjechali w plątaninę uliczek, białych domów, sklepów i knajpek, w bulwary ograniczone białymi murkami, zza których strzelały wysokie palmy. To był już inny świat, bogatych domów, galerii, ludzi ubranych jak na bal. Minęli w końcu stare fortyfikacje miejskie, stację kolei linowej na szczyt góry, a Kwadratowy skręcił w lewo, w trudny do spamiętania gąszcz wąskich uliczek wiodących w górę, do samego podnóża skały. Jechali Rosia Road, potem Europa Road; pomimo angielskich nazw ruch był wszędzie prawostronny. Pod niebem ostro skrzeczały mewy. Wjechali zakosami

wysoko, na zachodzie prześwitywała błękitna zatoka i Rosia Bay upstrzona statkami i żaglówkami, które z tej odległości przypominały dziecięce stateczki. Stanęli przed białym kamiennym murem, bocznym wjazdem do jakiejś rezydencji, ocienionej drzewami. Napis głosił: „Saint Michael Residence”. Zza muru wynurzył się leniwie ponury, mrukliwy gość w czarnych okularach i wojskowej kurtce, zlustrował ich samochód, powiedział coś do radiotelefonu, a potem automatyczna brama powoli się uniosła. Wjechali do wnętrza garażu, tak wielkiego jak podziemia supermarketu. Stało tu kilka ładnych bryk: jakiś rolls, mercedesy, buicki. Miller zaparkował samochód na uboczu. – Chodź ze mną! – powiedział. – Pokażę ci pokój. Weszli schodami do luksusowej willi spowitej

chłodem marmurów, mozaik i ciemnego, starego drewna. W pokoju Błażyka było jeszcze widno, okna wychodziły na południe, z lewej była zielono-biała ściana skały poznaczona porostami, a na wprost – wielki, daleki błękit Morza Śródziemnego. Poniżej białe budynki południowej części miasta. – Pij i baw się, póki możesz – powiedział Miller. – Walka jest jutro rano. Nie będzie wielu ludzi. Szamszir już jest. I bardzo chce cię poznać osobiście. Nie denerwuj ochrony, chłopaki mają spluwy i ostre pestki. Na razie. Zostawił go samego wśród luksusowych ratanowych mebli. Kuba zajrzał do łazienki, przekręcił klucz w zamku i westchnął. Trzeba było brać się do roboty. Wyłożył wszystkie rzeczy z worka i nic nie znalazł. Wziął w rękę worek, obmacał – coś było nie tak. Dno wyglądało na grubsze, niż powinno. Kiedy wywrócił wszystko na opak, zobaczył, że było podwójne. Chwilę medytował, wreszcie wziął do ręki scyzoryk i rozpruł szwy. Spomiędzy płótna wyciągnął jakiś przedmiot zawinięty w błyszczącą folię. Otworzył. Z grubsza urządzenie wyglądało jak pager. Jednak miało małą klawiaturę i wąski ekran wyświetlający góra dwie, trzy linijki tekstu. Włączył je. MAMY CIĘ! WPISZ CO JEST I WCIŚNIJ RETURN.

Zaczynamy grę, pomyślał. No dobra. JESTEM W WILLI PRZY SKALE SZAMSZIR PRZYJECHAL CO DALEJ? Na odpowiedź nie czekał długo. NIE WYŁĄCZAJ NAMIERZAMY OBEJDŹ WILLĘ DYSKRETNIE POLICZ STRAŻNIKÓW SPRAWDŹ GDZIE STOJĄ BEZ ODBIORU Postawił pager na stole, wyjrzał przez okno. Poniżej był wielki ogród, basen, przy którym bawiło się jakieś towarzystwo. Niewiele widział przez ścianę drzew; cóż, pozostało mu zgodnie ze słowami Millera się zabawić. Pagera wolał nie brać, po namyśle wsadził go do szafki, przycisnął ubraniami. I wyszedł – schodami na dół, do ogrodu, przy drzwiach minął sennego strażnika w płaszczu. Pierwszy. Pchnął oszklone drzwi, wyszedł na patio, między palmy i tropikalne drzewa, których nie potrafiłby nawet nazwać. Sceneria była jak z bajki – przy wielkim błękitnym basenie bawiło się towarzystwo z lepszej krainy niż on sam. Od razu poczuł się obcy; na szczęście nikt go nie wypędzał ani nie poznawał. – Kuba! Kuba! Lou wychodziła z basenu, ociekająca wodą, w kostiumie, który więcej odkrywał, niż zakrywał.

Podbiegła do niego, zarzuciła ręce na szyję. Czy to z powodu wody, czy wiatru, poczuł bijący od niej chłód. – Już jesteś? Dlaczego nie uprzedziłeś?! – Wróciłem. Do ciebie – powiedział smutno i nieprawdziwie. – Idziemy. – Szybko zgarnęła z krzesła szlafrok, owinęła się nim i aż popchnęła Polaka. – Dawaj, nie ociągaj się, maestro. – Dokąd? – Do ciebie. Na poważną rozmowę. Dał się jej poprowadzić jak bezwolny golem. Weszli do willi, po schodach na piętro, a ledwo zamknęły się drzwi, Lou przywarła wargami do jego ust, objęła bardzo mocno, przycisnęła. Aby w chwilę potem odepchnąć zdecydowanie. – Mówiłeś mi słowa, w które nie wierzę – powiedziała. – Kochasz mnie? Rozumiem zatem, że nie wrócisz już do Polski, do tej swojej zdziry czy innej Słowianki? – Chcę być tylko z tobą – powiedział nieporadnie. – Jeśli wygram te sto tysięcy, urządzimy sobie razem życie. – Zostaniesz ze mną? Przysięgasz? Na honor? – Tak, tak, oczywiście – zapewnił pośpiesznie. – Wyrzuciłem tamtą z pamięci. – Mam nadzieję. Jutro wygrasz i razem odpłyniemy... Na zawsze.

– Od Szamszira, od Tjosta, od wszystkiego. – Mam nadzieję, że z ciebie ostatni honorowy człowiek na świecie. Rozchylił poły jej szlafroka, dotykał nagiej, gładkiej skóry, czując, jak przenika go dreszcz. Lou rozpięła jego kurtkę, podciągnęła do góry koszulę, zaczęła go pieścić, zwarli się w uściskach, poczuł ręce na kroczu, na biodrach. – Kochajmy się – wyszeptała – bo jutro będziemy wolni. Nie bardzo mógł, nie był w stanie, dotknął jej piersi, przesunął ręce na plecy, szukając miejsca, w którym mógłby rozwiązać górę kostiumu. Niespodziewanie zatrzymała go. – Poczekaj, kochany. Najpierw idź przynieś szampana, maestro! – rzuciła, władcza jak caryca przemawiająca do jakiegoś czarnososznego chołopiszki. – Bez szampana nie rozbieriosz... – Dobrze, poczekaj. – Perignona, w dużej butelce... Uwielbiam jak największe, mój ty twardzielu. Może i dobrze, że się napijesz, pomyślał, bo czuł, że odchodzi go ochota na figle. Może uśniesz. Poczekaj. Zszedł wolno na dół, chwilę szukał odpowiedniej butelki. Wreszcie znalazł, w wiaderku z lodem, który zdążył już zamienić się w zwykłą wodę. Ciepły... Może Lou nie zauważy. W końcu jest trochę pijana.

Nie wiedział, jak bardzo się mylił. Kiedy po długiej chwili wszedł do pokoju, wszystko zawirowało mu przed oczyma. Było tam trzech mężczyzn i Lou. Czekali na niego – ktoś popchnął go z tyłu, inny rąbnął rękojeścią pistoletu w skroń. Kuba zatoczył się, wypuścił butelkę, która z hałasem potoczyła się po deskach podłogi, ale nie pękła. Pchnięty, padł na kolana, dwóch drabów wykręciło mu ręce za plecami. Z fotela wstał mężczyzna w nienagannym szarym garniturze, w czarnej masce na twarzy. Podszedł bliżej i pochylił się nad Błażykiem, a potem powoli odsłonił oblicze. Nie, nie miał żadnych blizn, nie był oszpecony. Podstarzały, siwy, ostre rysy, których nie zatarła nawet plątanina zmarszczek. Na prawym kciuku żelazna skuwka z ledwie widoczną czaszką. – Mówiłem, że musimy porozmawiać – powiedział. – Jak Polak z Polakiem. Błażyk z Przeździeckim. Miller wysunął się do przodu i patrzył na starca potulnie jak pies. – Mogę? Proszę, bardzo proszę... Kiedy tamten skinął głową, przyładował Kubie w szczękę, aż wszystko najpierw pojaśniało, a potem zgasło. Posiadłość Saint Michael pod Skałą Gibraltarską, wtorek, 10 października 1992,

godzina 23.46 – To było w jego rzeczach. – Lou, wciąż nieubrana, z błyszczącymi oczami, podała Przeździeckiemu pager. – Komunikator. Musiał nadawać, co tu się dzieje i gdzie jesteś. Błażyk westchnął, ale nie był zdziwiony. Na podłodze, koło gablotki i jego rzeczy wyrzuconych z szafki, leżało zdjęcie Anny, to samo, które dostał od Sienielnikowa. Pogniecione z furią długimi, zimnymi, zawziętymi palcami Lou. Musiała je znaleźć, musiała przeszukać pokój. Zaczynał ją rozumieć. Szamszir pokiwał głową i uśmiechnął się zimno. – Panie Jakubie, muszę przyznać, że wcale nie typowałem pana. Myślałem, że może raczej ten wiecznie pijany Szkot, McDougall, z którym pan miał się zmierzyć, albo któryś z gości... Wystawiać rodaka obcym? Pewnie ruskim? Nieładnie. – Nic więcej nie ma – raportowała Lou. – Przejrzyj komunikaty, nawijał jak opętany. Lou... To imię było już tylko wielką raną w sercu Jakuba. – A teraz, panie Kubusiu – powiedział wolno Przeździecki – proszę powiedzieć, dla kogo pan pracuje, czyli po prostu: kto chce mnie dopaść? Nie powiem, szczera odpowiedź na to pytanie bardzo pomoże rozwiązać nasze, przyznaję, skomplikowane relacje.

– Powiem wam w grzecznych słowach, żebyście dali mi spokój. A od serca: po prostu się pierdolcie. Z góry, z dołu, w dupę, w cycki, na koguta i na raka! – jęknął Kuba. – Wszyscy jak tu stoicie, idźcie w pizdu, bo mam was dosyć, sucze wypierdki! Nic wam nie powiem. O nikim. Bo nic nie wiem. Nie będę zabawką w ręku waszym i gangsterów. – Powie pan wszystko, Kubusiu, jak na spowiedzi – odrzekł spokojnie Przeździecki po polsku. Myśli pan, że ten cały Tjost to była męska przygoda? Że miał pan walczyć o pas championa. Może i tak by było, gdyby pan nie zdradził. Lecz druga strona medalu jest taka, że zaaranżowałem to wszystko, żeby ściągnąć na Zachód i zlikwidować wszystkich, którzy chcą dobrać się do tego, czym dysponuję. Do Szamszira. Czy gdyby było inaczej, przybierałbym tak idiotyczny i obnażający całą prawdę pseudonim? – Możecie mnie pocałować tam, gdzie ja nie mogę. – Mylisz się, Kubusiu. Bardzo się mylisz. Powiesz nam wszystko z dobrej woli. I wcale nie będziemy cię bić ani smażyć jąder na patelni. Louise! Dziewczyna sięgnęła gdzieś koło łóżka – wyciągnęła płaską walizeczkę, której wcześniej tutaj nie było. W środku były ampułki, strzykawki, słoiczki z proszkiem. – Maestro, mogę? Przeździecki skinął głową. – Lou! – jęknął Kuba. Nie zwracała uwagi na niego, wyjęła strzykawkę, szykowała jakiś eliksir.

– Przytrzymajcie go! Szamszir zbliżył się do Błażyka z pobłażliwym uśmiechem. – Środki na mówienie prawdy? O, nie, mój drogi. Coś stokroć gorszego. Miał w ręku laskę – tę samą, którą Błażyk widział jeszcze we Francji na imprezie z okazji pierwszego pojedynku. Zakończoną srebrną rękojeścią z wygiętą głową węża. Zielone klejnoty świeciły w oczach jak prawdziwe. Szamszir odkręcił główkę, chwycił laskę za srebrną nasadkę. W ciemnym otworze coś się poruszyło. Kuba aż jęknął, bo z wnętrza wypełzł wąż – ciemno pręgowany, szarawy, o głowie zdobionej białym krzyżem. Ledwie wychynął, Przeździecki chwycił go mocno za główkę, przytrzymał, aż gad rozwarł paszczę. – Echis carinatus – powiedział mężczyzna. – Albo jeśli kto woli, efa piaskowa. Jad nie zabija od razu, ale rozkłada krew. Ugryzie cię i będziesz umierał długo i boleśnie. Sparaliżowany. A wtedy Lou wstrzyknie ci aminazynę i płyn fizjologiczny, co sprawi, że zaczniesz puchnąć, będziesz puchł i puchł, stawał się coraz większy i większy, popękają ci nogi, popęka ci skóra. Będziesz wył jak pies, prosił i błagał. Całymi godzinami. Po co ci to, panie Kubuś? Zbliżył rękę ze żmiją do ciała Błażyka, a Polak poczuł, że w zasadzie to już mu wszystko jedno. Ruscy czy Szamszir, był w pułapce bez wyjścia.

– Będę mówił – mruknął. – Zabierzcie tego pieprzonego gnilca. To nie tak, jak pan myśli. Nie zdradziłem. Sienielnikow porwał moją dziewczynę w ciąży. Zagroził, że nigdy jej nie zobaczę, jeśli nie pomogę pana porwać. Nie wiedział, czy mu się wydawało, czy też Lou syknęła jak żmija. – Mówi prawdę. – Wskazała zdjęcie na podłodze. – Ma jakąś sukę w Polsce. – Rosjanin? – Wiaczesław, były szermierz Dynamo Moskwa. Biłem się z nim na Tjoście. Oni chcieli dojść do finału, zawalczyć o pas. Ale wygrałem ze wszystkimi, więc zmusili mnie do współpracy. – KGB? – Mówili, że pracują tylko i wyłącznie dla siebie. Chcą Szamszira. – Ilu ich jest? – Przyjechało ze mną przynajmniej pięciu. – No tak – pokiwał głową Przeździecki. – Wiesz, Kubusiu, jak przekonamy się, czy mówisz prawdę? Błażyk milczał. – Zaprosimy ich w gościnę do nas. I skonfrontujemy zeznania. Wziął komunikator i zaczął pisać: STRAŻNIKÓW TYLKO 2 SZAMSZIR ŚPI

GOŚCIE NAĆPANI A potem dodał: CYSTERNA ZA GARAŻEM – WEJŚCIE OD GÓRY, OD ENGINEER ROAD, KANAŁEM BURZOWYM W DÓŁ Na odpowiedź nie musiał czekać długo. IDZIEMY DO CIEBIE. BĄDŹ NA MIEJSCU. – Poczekamy, razem nie będzie nudno – mruknął Szamszir. Posiadłość Saint Michael pod Skałą Gibraltarską, środa, 11 października 1992, godzina 0.45 Przeździecki kazał zabrać Kubę ze sobą. Dlaczego? Może nie wierzył swoim? Lou jednak odesłał. – Idź do samochodu – powiedział. – Pakuj wszystko i czekaj w garażu. Przyjdziemy, jak się to skończy, i zaraz wyjeżdżamy. Szarpnął Kubę, pomogli ochroniarze. Ostrożnie wyszli na korytarz, potem na schody, zeszli na parter, pchnęli boczne drzwi. Noc była głucha, gwiaździsta i ciepła, jak zwykle nad Morzem Śródziemnym. Lekki wiatr szeleścił zasłonami z mat i paciorków. Z ogrodu przy basenie dobiegała cicha muzyka. – Naprzód. – Kwadratowy wbił lufę lugera Błażykowi pod żebra. – Idziesz pierwszy. Jeden zły ruch i strzelam. Szli do garażu; jednak obeszli betonowy wyjazd kończący się w trawie, doszli do samej skalistej skarpy.

Pstryknęły latarki, białe promienie światła omiotły głazy poprzerastane roślinnością. Zakreśliły łuki wokół czarnego, obmurowanego otworu w skałach. Weszli w trzewia góry. Błażyk potykał się na kamieniach. Zobaczył kamienne kolumny, ogromny basen wypełniony wodą, schody na górę. Weszli na wyższe piętro, z boku zaszeleścił, zaświstał wiatr, otworzyła się przed nimi galeria z rzędem wykutych w skale okien wychodzących na Camp Bay. I potem sala – sklepiona, wilgotna – na końcu otwór, rynny wiodące do ocembrowanego zbiornika, schodzące gdzieś w dół, zapewne był to jakiś system gromadzący wodę spływającą ze skał. Ogromne, stare koryta wisiały im nad głowami. – Stamtąd wyjdą. – Szamszir wskazał podłużny, przegrodzony kratą otwór w ścianie. Ustawić się! Strzelać na mój sygnał. Bez litości, bez wahania. To Sowieci, oni z pewnością nie będą nas żałować. Zabić ich. Pociągnął Błażyka za zbiornik wody, wspólnie z Kwadratowym przycupnęli za kamienną cembrowiną. Ludzie Szamszira wsiąkli w mrok. Przeździecki wziął na kolana pager, napisał: CZEKAM NA DOLE CZYSTO Odpowiedź nadeszła po bardzo, bardzo długim czasie. SCHODZIMY

Nic się nie działo, dosłownie nie słychać było żadnych głosów poza kapaniem wody i szumem wiatru. I nagle w korytarzyku coś się poruszyło. Nie było słychać żadnych odgłosów, które wyobrażał sobie Błażyk, zjeżdżania po linach, brzęku metalu. Oczy, które przyzwyczaiły się do zmierzchu, dostrzegły dwie czarne sylwetki, które przywarły do ścian korytarzyka. Dopiero teraz usłyszał chrzęst – chyba wytrychów – potem skrzypnięcie i furtka się otworzyła. A pager zapiszczał. GDZIE JESTEŚ? POKAŻ SIĘ Poczuł, że więzy za plecami poluzowały się. Tuż obok zamajaczyła gęba Szamszira. – Idź do nich, wyprowadź na środek. Muszą wejść wszyscy. Miller ma cię na muszce. – I z przyjemnością wsadzę ci pecynę – dobiegł nienawistny szept. Kuba poczuł lufę pistoletu. Dokładnie w okolicach nerek. Czując, że przegrywa kolejną rundę, podniósł się wolno. – To ja, Błażyk! Nie strzelajcie. Nikt nie strzelił, ani też nikt się nie poruszył. – Chodź do nas, powoli.

– Nie trzeba straszyć. Wszyscy pijani. Szamszir śpi. – Gdzie?! – W willi. Zamknął się z Millerem w pokoju. Szedł wolno, trzymając ręce wyciągnięte w górę. Widział już zarysy – trzech, czterech postaci. Podszedł do kraty, zatrzymał się. Wszyscy byli na czarno jak kominiarze, takie też mieli maski na twarzach. Pistolety w rękach. Jeden coś z długim magazynkiem, z szyną i kolbą. Uzi... – Czy z ciebie mołojec, to dopiero zobaczymy – usłyszał głos Sienielnikowa, poczuł, jak ktoś chwyta mu prawą rękę, wykręca w tył, obraca do przodu, a lufa bezlitośnie wbija się w plecy i popędza, lepiej niż jakikolwiek bat. Boże, pomyślał. Po mnie! Zaczną strzelać! Zdejmą pierwszego. – Prowadź. Tylko spokojnie. Ostrożnie ruszył przodem, przez środek pomieszczenia, obok zbiornika z wodą. Szedł celowo głośno, powłócząc nogami, aby zaalarmować tamtych, aby coś zrobić, nic zresztą, cholera, nie przychodziło mu do głowy!

I nagle w panice zachwiał się, spadł po prostu z wyrąbanego w skale gzymsu tak z dziesięć centymetrów niżej. Szarpnięta ręka strzeliła bólem, stojący za nim człowiek zachwiał się... I wtedy rozpętało się piekło. W żadnych wyobrażeniach Błażyk nie pomyślałby nawet, że strzelanina trwa sekundy, a nie minuty; że walczy się wtedy samym instynktem, wypróbowanym, wyćwiczonym gestem, a pamięć mięśni zastępuje logikę. Zanim pomyślisz – jesteś martwy! Nagle spadło na nich światło latarek. Rozległo się kilka przytłumionych trzasków, kilka głuchych pacnięć, plusków, z jakimi rykoszetujące kule wpadły do wody, stojący za nim Rosjanin zwalił się na ziemię, a Kuba poczuł, jak obryzgało go coś mokrego. Nie strugał bohatera, padł, osłaniając rękoma głowę, zwinął się przy krawędzi zbiornika. W błyskach latarek, lamp, w poświacie strzałów widział tylko oderwane sceny. Oto jeden z Rosjan szarżuje za kamienną cysternę – wali z ogromnego, tępego pistoletu, raz, drugi, trzeci. Stłumiony strzał wyrywa dziurę w jego piersi, ale wrzeszczący szaleniec leci, strzela raz, drugi, trafia ukrywającego się za kolumną Latynosa, obraca się, bije do drugiego. I wreszcie krwawy strzęp materiału wykwita mu na plecach – wtedy ruski osuwa się na bok, pada, wpół oparty o kamienie, pozostawiając krwawy ślad. Wali do końca, aż pusty trzask iglicy, którego już nie słyszy, obwieszcza, że wszystko stracone. Kwadratowy strzela

do niego z pistoletu z tłumikiem. W pierś, w głowę, potem w brzuch... Inny rusek szarżuje z uzi, słychać terkocący trzask wystrzałów. Rosły gość w garniturze pada na ziemię, drugi schyla się trafiony w rękę. Atakujący przeskakuje przez kamienny murek, wpada do środka cysterny; seria z uzi idzie w koryta, nagle pojawia się na nich równy wzorek trafień; krew, nie – to woda tryska na głowy ludzi Szamszira. Ruski dostaje w skroń, obraca się, dostaje od Kwadratowego w bok, potem w serce, obraca się bokiem, wali do zbiornika, jego ciało opada w głębinę, potem wypływa zakrwawione, wpatrzone nieruchomym wzrokiem w skalny strop na górze... Kuba widzi, jak pada kolejny napastnik, a Sienielnikow uchodzi za kadzie z wodą, ostrzeliwany przez Millera, Szamszira i jednego z ochroniarzy. Kule szczerbią stare drewno, wybijają dziury, przez które przedostają się strumyki wody. Nikt go nie zdołał dokończyć. – Sienielnikow! – krzyczy Szamszir cienkim, starczym głosem. – Poddaj się! I nagle głos, wwiercający się w trzewia Jakuba: – Błażyyyyk! Zabijemy! Ciebie i blaaadź! Nie schowasz się!

– Poddaj się! – Ni chujaaaaa! Nagle Rosjanin pochyla się – słychać dziwny, cienki brzęk – bierze zamach. I wtedy Miller ładuje mu ostatnią kulę w kolano, inna przechodzi koło głowy. Sienielnikow opada, nie ma sił, więc kuli się, przyciskając granat do piersi. Suchy trzask, jakby pioruna w oddali... I jakby fala przeszła przez całą komnatę, obalając ludzi, wywracając pozostałych przy życiu, gasząc latarki. Błażyk przestał cokolwiek słyszeć, prawie widzieć. A jednak wymacał to, co chciał – pistolet upuszczony przez martwego Rosjanina. Chwycił go, nie chciał strzelać, ale wsunął pod kurtkę, wcisnął w wewnętrzną kieszeń. I wtedy dostał cios w pierś. Jak wystrzał, straszny, aż chyba trzasnęły żebra. Przetoczył się na bok, oszołomiony gorzej niż od wybuchu granatu, zaraz oślepiło go światło. Przez czerwoną mgłę zobaczył Millera celującego weń z pistoletu. I blade oblicze Szamszira. – Zostaw! Jeszcze potrzebny żywy! Nagle zrobiło się cicho i spokojnie. Miller złapał Błażyka za kołnierz, szarpnął w górę, ciągle celując z prawej. – Spokój. Jeszcze nie skończyliśmy. – Sprawdźcie, kto to, zerwijcie im te cholerne kominiarki – krzyczał Szamszir.

– Bożeeee! Dwóch nas tylko – zajęczał jeden z ochroniarzy. Faktycznie starcie było tak krwawe, że czterech ludzi Przeździeckiego leżało na ziemi. W powietrzu śmierdziało pyłem, prochem i gównem. Jeden z ruskich ciągle dygotał w kałuży krwawych wymiocin. – Sprawdźcie wszystkich. – Szamszir zrobił ruch, jakby chciał zapalić papierosa, ale nie mógł utrzymać zapalniczki. Wreszcie zgniótł go i wyrzucił. Przeszedł się po sali i po kolei oglądał twarze trupów. – Nie ma! Tylko Sienielnikow. – Przeździecki omiatał latarką kąty pomieszczenia. Z Sienielnikowa nie zostało prawie nic. Ogromna plama krwi, porozrzucane szczątki. Kuba dostrzegł kątem oka oderwaną od ciała rękę, a w niej zakrwawiony, zaciśnięty nabój... Miller popchnął Błażyka ku zejściu w dół. – Zebrać ciała – zakomenderował Szamszir – zwieźć do garażu. Zwijamy się. – A nie słyszeli? Tam, na dole? – Dostali dużą dawkę. Na nas czas. Poszedł pierwszy, za nim Błażyk prowadzony na muszce przez Millera. Pistolet pod kurtką palił jak ogień, ale Kuba zacisnął wargi. Jeszcze nie! – powtarzał sobie w myślach. Jeszcze poczekaj. Zaraz! Będzie sposobność.

Pchany, potykając się na kamieniach, prawie zbiegał w dół, pędził po schodach, przez kawernę. Znowu owionęła go duszna gibraltarska noc. Spojrzał w kierunku basenu, zobaczył ludzi leżących na fotelach, leżakach, przy stołach, jakby się upili albo dostali jakiś narkotyk. Przed drzwiami do garażu Przeździecki zatrzymał się. Czekał tu jeszcze jeden goryl – bez okularów, z tępą, płaską gębą. – Śpią? – Bez obaw, boss. Wszystko jak trzeba. – Odkręć gaz i pomóż chłopakom zwieźć ciała do garażu. Zwijamy się. Przy samych drzwiach stała dziwnie spokojna Lou, w czarnych kozakach, krótkiej spódnicy, bluzce odsłaniającej wspaniały, zdradliwy dekolt i z włosami przewiązanymi cygańską chustą. Nawet nie spojrzała na Błażyka. – Zwijamy się, mała. Do garażu. – Co z nim? – Zaraz zobaczysz. Błażyk nie wiedział, co zrobić. Wyciągnąć broń? Tak

przy nich? Strzelać? Przecież Miller rozwaliłby go jedną kulą. I wtedy dostał w gębę – z zamachu. To odwinął się Przeździecki. Dał mu tak mocno, że Błażyk aż poczuł, jak żelazna skuwka na jego kciuku pozostawia ślad na policzku. Miller doprawił z drugiej strony, aż Polak wpadł plecami na samochód. Złapali go wspólnie z ochroniarzem, przytrzymali. – Kurwa, teraz pogadamy – rzekł Szamszir. – Gdzie jest Tarło? To on stał za ruskimi? – Kto to jest? Cios, mocny, odbierający oddech. – Tarło nie żyje – wystękał Kuba, czując w ustach smak krwi. – Zabili go. Ubecy. Nieźle wytrenowany był Miller, bo Przeździecki dał mu znak samym chyba mrugnięciem powieki. Błażyk dostał w żołądek, aż zgiął się wpół, potem wyprostował go podbródkowy hak. Zakrztusił się, charczał, nie mógł złapać powietrza... – Proszę, jak wraca ci pamięć. Jednak się znacie. – Trehe...nerował mnie – wystękał Kuba. – Kurwa, wiedziałem! Jego ręka, jego ciosy. Jego styl! Gdzie on jest?! – Nie żyje – skłamał Kuba. – Zabili w Warszawie, na ogródkach. – Na glebę go!

Millerowi nie trzeba było tego dwa razy powtarzać. Podciął nogi Błażyka, drugi goryl popchnął kopniakiem w krocze i Polak zwalił się na brzuch. Pistolet wypadł mu z kieszeni, odbił się od koła, leżał na betonie. – Merde! – powiedział ktoś. – Przeszukajcie go! Człowiek Szamszira nie tylko obmacał Błażyka – zerwał mu z ramion kurtkę, obejrzał i ni stąd, ni zowąd narzucił na własny grzbiet. To był dar Lou, piękna kurtka z miękkiej, przetartej brązowej skóry, jakiej nie powstydziłby się Stallone. – Szybciej! Zglebić go! Ochroniarz przygniótł Błażyka, Przeździecki wyciągnął coś z samochodu, podszedł, pochylił się. Szarpnął i przycisnął do betonu prawą rękę bohatera. – Albo powiesz mi, gdzie jest Tarło, albo połamię ci całą rękę. Nigdy nie będziesz szermierzem, nawet kutasa nie wyjmiesz z portek. – Tarle też tak zrobiłeś? – jęknął Kuba. – Jeśli twój mistrz nie żyje, to gdzie jest klucz? – Jaki klucz, na rany Chrystusa?! Przeździecki uniósł coś, co trzymał w prawej ręce.

Ogromny, ciężki klucz francuski. Opuścił go z rozmachem! Kuba zawył, ból był jeszcze gorszy niż pięści Millera. Szarpnął się, wyrwał rękę prześladowcy, omal nie zrzucił z siebie jego ochroniarza. – Taki klucz! – wycharczał Przeździecki. – Taki, którego Tarło mi nie dał. Oszukał mnie! Zaraz powiesz, a ty, Miller, odpalaj samochód! Załatwię go i zbieramy się! Louise, pomóż mi! I wtedy Lou pochyliła się nad Błażykiem, przytrzymała mu rękę z zimną babską złośliwością, przy której blednie nawet najgorsza męska furia. – Tarło zostawił Szamszira w banku! – krzyczał Przeździecki. – Nie mogłem go odebrać, potrzebny był klucz! Gdzie on, kurwa, jest! Nie mówił ci o nim?! – Klucz... – zajęczał Kuba. – Jaki klucz... nic nie wiem, zostaw mnie, Jezu Chryste... Szarpał się rozpaczliwie, zaciskał i rozkurczał palce. Przeździecki wzniósł narzędzie i... Miller, który w tym czasie podszedł do stojącego z przodu buicka z czarnymi szybami, szarpnął za klamkę. Drzwi nie puściły. Z wnętrza samochodu padł strzał. Przez szkło, prosto w czaszkę! Kwadratowy obrócił

się bokiem, wznosząc rozdygotane ręce, osunął się, zwalił na betonową, pokrytą tłustymi, olejowymi zaciekami podłogę. Drzwi otwarły się szerzej. Z wnętrza wyskoczył szczupły, siwy mężczyzna. W lewej ręce trzymał broń. Strzelał jak dawny wojskowy, przyzwyczajony do zabijania. Jeden błysk, huk – ochroniarz Przeździeckiego poleciał do tyłu, zwalił się na maskę mercedesa, złamał gwiazdę nad chłodnicą, zamarł na zderzaku. Drugi błysk – huk wystrzału, kula trafiła w betonową kolumnę wspierającą strop. Przeździecki poderwał się, Lou skoczyła w bok, wyciągnęła rękę z bronią. Strzeliła raz, chybiła – drugi, prosto w szybę czarnego buicka. – Lou! Czyjś głos, znajomy, ciepły, miły. Krótkie spojrzenie w dół, na posadzkę, gdy brała na cel nieznajomego... Kuba, pistolet podniesiony z podłogi. Strzał, nagły wybuch czerwieni w okolicy serca. Zdumione, wielkie, ciemne oczy Louisetty uciekające w dal. I łzy na policzkach Błażyka.

Przeździecki, zdezorientowany, roztrzęsiony, podsunął lufę rewolweru do głowy Polaka. Strzelił! Suchy trzask iglicy, magazynek był pusty. Odwrócił się i zaczął uciekać – nagle postarzały, już nie tak pewny siebie. Kuba, wciąż leżąc, zaczepił go nogą za stopę, podciął. Szamszir wywrócił się jak stary dąb, wyrżnął łbem w filar. A człowiek, który strzelał, wyciągnął długi worek z buicka i szedł – powoli, zdecydowany, sprężysty, choć siwowłosy. Dopadł Przeździeckiego, zanim ten zdołał poderwać się na nogi. Strzelił raz – kula zrykoszetowała obok głowy tamtego. – Boże, czego chcesz?! Czego?! – wybełkotał leżący. – Zapłacę ci... Ile, mam pienią... – Chcę cię wyzwać. Tu i teraz. Zakończyć naszą wojenną epopeję, panie Kasprzycki, szpiegu, ubeku. Zabrałeś mi rękę, zabrałeś życie, ukradłeś nazwisko. Dziś przychodzę odebrać, co moje. Krótki świst, Tarło wyciągnął z worka szablę, rzucił obok Przeździeckiego. Sam ujął rękojeść drugiej, do lewej ręki.

To była broń Błażyka. Została w wozie Kwadratowego. – Jak to... Ja nie... Tarło ciął po łbie i policzku Szamszira. Krew trysnęła na beton, mieszając się z benzyną i smarem. – Wstawaj i walcz! – Zostaw mnie! Sam nie wiesz! Cięcie w dół, chlaśnięcie po czole, cienka czerwona linia rozdzielająca siwe włosy. – Mam cię tu zatłuc jak psa? I Szamszir zdobył się na wysiłek. Podparł się, wstał, ścisnął szablę. Starli się między samochodami i trupami, w powietrzu, w którym czuć było nadciągający gaz... Przeździecki uderzył pierwszy – z lekka – z góry, Tarło zbił zwykłą piątką, od razu przeszedł do chlaśnięcia od dołu – z podlewu – na prawe udo. Przeciwnik zbił jego cięcie na bok, wszedł ze sztychem, podstępnym, szybkim jak żmija, zadanym dygocącą dłonią.

Tarło dostał w bok, ostrze rozorało garnitur, pojechało po żebrach... Nie zdołał zrobić in quartaty – ze starości, może z niemocy. A może pośliznął się na betonie? A wtedy Przeździecki poprawił – na punkt, z tej samej strony, na skroń. Przeciwnik zanurkował pod ostrzem. Opadł jak stary, ale jary kot... ...jednym ruchem ciął od dołu, w pion, przez tętnicę, przez szyję, przez nerwy – ciosem na wykończenie. Przeździecki krzyknął, ryk zginął w charkocie, czerwona, pełna bąbelków krew trysnęła na garnitur, na palce, którymi chwycił szyję. Szabla poleciała w bok, zadźwięczała na masce rollsroyce’a. Szamszir oparł się o bok samochodu, chwycił lewą ręką lusterko. Nie chciał umierać, nie chciał odchodzić. Tarło podszedł do niego jak śmierć. Chwycił za zakrwawioną rękę, oderwał od rany. Przeździecki coś skrzeknął, życie uchodziło z niego razem z posoką z tętnic, ale przeciwnik zerwał z jego kciuka skuwkę – żelazną – z czaszką i krzyżem huzarów śmierci. Zamachał nią przed oczyma umierającego. – Głupcze, durniu, czerwony kacie – rzekł. – Panie Kasprzycki, ta skuwka była kluczem do Szamszira. Nosiłeś ją przez całe życie i nawet się nie domyśliłeś...

Tak blisko, tak niewiele od celu. Przeździecki zacharczał. Tarło włożył obrączkę na własny kciuk, chwycił szablę. Jeden cios – misericordie. Wbił ostrze w bebechy tamtego, przebił na wylot, aż sztych stuknął o blachę samochodu. Wyszarpnął, chwiejnym krokiem podszedł do Błażyka. Kuba klęczał nad Lou; sam już nie wiedział po co... W powietrzu czuć było gaz. – Lou – wyszeptał. – Jak to... Lou? – Byłeś tu... tylko dla pieniędzy... dla tamtej. – Lou, nie mów tak! – Macie... dziecko. Widziałam. Szarpała coś na piersi, potem z boku, wyciągnęła zakrwawioną dłoń, rozdygotanymi długimi palcami wcisnęła coś w rękę Kuby. Wymięte zdjęcie z polaroidu. Z Anną w ciąży. – Mój ojciec... żyje? – Nie wiedziałem. – Nigdy się nie przyznawał... Zamknęła oczy. Uleciała w dal, na zawsze. Kuba poczuł szarpnięcie. – Panie Błażyk, uchodzimy! Wszystko wyleci w... – Zabierzmy Lou! – jęknął Kuba. – Ona jeszcze nie

umarła... – Milcz, głupcze! – Tarło szarpał go za ramię. – Uciekamy, do jasnej i ciężkiej cholery! Jakub poderwał się. Zawahał – nie wiedział, czy biec za Tarłą, czy... Los wybrał za niego. Głuchy huk przeszył powietrze, błysk wstrząsnął fundamentami posiadłości. Fala gorąca i ciemność opadły na nich jak kurtyna po skończonym przedstawieniu. Genewa, filia Banku Wegelin & Co, piątek, 13 października 1992, godzina 12.00 Urzędnik oglądał skuwkę przez lupę, starannie, powoli, ostrożnie. Typowy Szwajcar, o posiwiałych kręconych włosach, ubrany w szary, doskonale skrojony garnitur. Przekazał skuwkę koledze, a sam zajął się dokumentami. Sprawdzał, porównywał, bo paszport z 1943 roku mógł wzbudzać podejrzenia. Na szczęście nie był tak ważny jak obrączka. Drugi bankowiec też był cichy i spokojny, sumienny i uczciwy – ciekawe, czy był taki spokojny, pomyślał Błażyk, również wtedy, gdy rachował szwabskie złoto i złote zęby wyrwane Żydom w Oświęcimiu. Bankowcy popatrzyli na siebie, zgodnie kiwnęli głowami. – Depozyt jest w najlepszym porządku – powiedział pierwszy. – To wszystko leżało u nas od wojny.

Szli za umundurowanym pracownikiem i dwoma bankowcami długim korytarzem z sejfami. Zatrzymali się przy drzwiach. Strażnik obejrzał klucz pod światło, włożył go do zamka i przekręcił. Pierwszy Szwajcar włożył swój i również przekręcił. Drugi uczynił to samo – trzecim kluczem. Przekręcili koło, odsuwając zasuwy. Otworzyli. W środku leżało sześć starych, zakurzonych skrzyń. – Mam jeszcze prośbę – odezwał się Przeździecki. – Pomóżcie przetransportować te skrzynie na furgonetkę. Jest nas tylko dwóch, a moja prawa ręka niesprawna. – Oczywiście. Szkoda tracić takiego klienta jak pan. – Dziękuję. Przewozili skrzynie na wózku, układali na podłodze starego renaulta. Więc to był Szamszir? Błażyk nie wierzył własnym oczom. Kiedy wyjechali z Wegelin & Co, zaparkowali na solidnym szwajcarskim parkingu, oczywiście wykupiwszy wcześniej bilet parkingowy, Błażyk spojrzał pytająco na Przeździeckiego. – Tak, tak – powiedział jego mistrz – masz oczywiście prawo zobaczyć, co to jest. A ja ci wszystko wyjaśnię.

– Mogę otworzyć? Naprawdę? – Oczywiście. – Zaplombowane. Orzełek z koroną. Własność Drugiego Oddziału Sztabu Generalnego WP. – Otwieraj. Kuba rozerwał plombę. Kłódkę musiał podważyć łomem. Zajrzał do środka i zmarszczył brwi. Teczki... Akta, starannie posegregowane, przewiązane tasiemkami. Opatrzone nagłówkami: Dokumentacja Operacyjna, Kartoteka. Nazwiska. – Szamszir to operacja polskiego wojskowego wywiadu, czyli Drugiego Oddziału, z którym współpracowałem. Miała na celu odnalezienie i zabicie sowieckich agentów „matrioszek” – tłumaczył monotonnym głosem Przeździecki. – Rosjanie jeszcze w latach trzydziestych zaczęli eliminować pewnych ludzi za granicą, oficerów i pracowników państwowych, żeby

zastąpić ich sobowtórami wyszkolonymi w ZSRR. Byli trudni do wykrycia, brakowało dowodów. Najgroźniejszego z nich już poznałeś. Ścigałem go całe życie. To nie był Kasprzycki, porucznik Wojska Polskiego. Tak naprawdę nazywał się Anatolij Porżniew, był z pochodzenia Polakiem, zwerbowanym przez GRU i udającym oficera. Przed wojną mieli mnie za wariata, bo próbowałem zlikwidować go honorowo. Pojedynki to był najlepszy sposób eliminowania najgroźniejszych, nikt się nie domyślał, że poza obrazą chodziło o coś jeszcze. Dlatego nie zdegradowano mnie przed wojną. Drugi Oddział dbał o swoich ludzi. – Jak wiele było tych... matrioszek? – Masz tam ich teczki. Niektóre są nawet z czasów wojny, nasz wywiad rozpracowywał ich nawet pod okupacją. Uzupełniałem je w skarbcu jeszcze do tysiąc dziewięćset czterdziestego ósmego roku. Błażyk wyciągał papiery, przeglądał dokumenty, zatrzymał się na teczce z napisem: „Wojciech Jaruzelski”. – Tak, tak, i dziś nie wszyscy są tymi, za kogo się podają. Bierut, kilku generałów, żyjących do dzisiaj, wielu polityków. Prawda bywa o wiele groźniejszą bronią niż czołgi i rakiety. Sami się o tym przekonamy.

– Kasprzycki? Nie zdobył tego? Dlaczego? Na Zachodzie? – Przekonał komunistów, żeby pozwolili mu wcielić się we mnie. Jako Przeździecki zdradził, przeszedł na stronę Amerykanów, kiedy komuniści chcieli go sprowadzić i zlikwidować w czasie czystek przed śmiercią Stalina. Nikomu nie wydał tajemnicy Szamszira. Ale odebrać go też nie mógł. Nie wiedział, co jest kluczem. A jeśli nawet chciałby wydobyć tę wiedzę ze mnie, nie miał jak, bo stale byłem pod obserwacją ubeków, a on wyparował. Zmienił strony jak Światło, kiedy dowiedział się, że po powrocie do kraju czeka go krawat. Nielegał, zdrajca nie mógł prosić o pomoc dawnych kolegów z Rakowieckiej, którzy z kolei pilnowali mnie. Sam wpadł we własne sidła. Podniósł do góry rękę z uniesionym kciukiem, na którym błyszczała skuwka zawodowego szermierza. – Właściwie to jak znalazłeś się w Saint Michael? – Sienielnikow przerzucił mnie razem z tobą. Wolał mieć mnie pod ręką, kiedy szli po Szamszira. Zostawił niedaleko willi w samochodzie z jakimś koleżką. Rusek spanikował, kiedy zrozumiał, że jego batiuszka nie żyje. Po prostu wyskoczyłem z wozu i poszedłem ratować ciebie. – Nie zdążyłem jeszcze podziękować. Co niniejszym robię. – Wiesz, co mamy w ręku? Jeśli ujawnimy archiwum,

potrząśniemy nie tylko Polską, ale całą... Europą. – Jeśli chcesz, trząś nią sam, ja wsiadam do innego tramwaju. Takiego, co jedzie do domu. Kuba zamknął skrzynię, przesiadł się do przodu, za kierownicę, ale jeszcze nie ruszył. – Więc za te wszystkie teczki... – powiedział na poły pytająco, na poły do siebie – zginęło tyle ludzi? Moja Anna, moja Lou, moje dziecko? Przeździecki ścisnął go za ramię, ale nie otwierał ust. – Zabierz je sobie wszystkie. Na zawsze. Piastów pod Warszawą, dom Błażyka, środa, 14 kwietnia 1993, godzina 11.17 Dom był pusty bez Anny. Gdzie była? Co jej zrobili? Zabili? Wywieźli? Kuba nie miał pomysłu, co robić. Ukrywać się czy iść na policję? Tytus wiedział o wszystkim – rozpoznał jego rzekome ciało, przyniósł mu nadpalone zdjęcia znalezione w kieszeni kurtki. Wywoływały tylko ból i łzy. Czternastego kwietnia nad ranem usłyszał jakiś szmer przy furtce. Głucho zabrzmiał silnik odjeżdżającego samochodu. Potem do Kuby doszedł jakiś pisk. Minęło dużo czasu, zanim zdecydował się otworzyć drzwi. Przed bramą w niewielkim, postrzępionym tobołku leżało coś małego, co cicho, bezradnie płakało. Dziecko! Mały, trzymiesięczny chłopczyk. Kuba po prostu zdębiał. Zabrał małego do domu, przytulił, obejrzał. Dziecko

było głodne, ale zdrowe i całe. Do nóżki miało przywiązaną sztywną plastikową kartkę. TO TWOJE PAMIĘTAMY... Pamiętali. Trudno było go zapomnieć. Nie wiedział, co robić, czym karmić małego, zadzwonił do Tytusa i długo tłumaczył, co i jak. A kiedy tamten przyszedł, przynosząc co trzeba, pożegnali się ostatnim braterskim uściskiem. Błażyk zabrał butelki z mlekiem, spakował swoje rzeczy, zawinął dziecko w beciki, a potem wsiadł do opla kadetta, od brata. Na przedniej szybie leżała gazeta. „Głos Narodowy”, w oczy bił tytuł wybity czarnymi czcionkami: Czy Jaruzelski to Grabemann? Za cały artykuł Błażykowi wystarczył sam podpis: „S. Tarło”. Rzucił gazetę do tyłu, zapalił silnik. Ruszył przed siebie, przez miasta i wioski, z maleńkim synem przy boku. Szabla leżała ukryta pod siedzeniem... Koniec

Słowniczek wyrażeń szermierczych

En garde, Prets, Allez, Halte, Touche – francuskie komendy wydawane przez prowadzącego walkę szermierczą. Używane są na sportowych turniejach. Znaczą kolejno: postawa szermiercza, gotowi, naprzód, stój i trafiony. In quartata – unik w bok, na cięcie lub pchnięcie z góry, polega na dużym przekroku lewą nogą z jednoczesnym zejściem z linii natarcia. Kabłąk – osłona dłoni w broni siecznej i kolnej. Może mieć różne kształty i formę w zależności od okresu historycznego i rodzaju oręża. Małe i duże punkty – małe punkty to punkty trafień indywidualnych zawodnika podczas walki na planszy, a duże to suma wszystkich małych, czyli te, które zadali łącznie członkowie drużyny w turnieju. Menzura – odległość między walczącymi. Młyniec – szybkie ruchy szablą w nadgarstku, w wyniku których broń zatacza naprzemienne koła – ofensywne lub defensywne.

Passata sotto – unik do dołu – polega na przejściu do niskiego wypadu, z pochyloną głową i podparciem lewą dłonią. Pejczowanie – dotyczy tylko szermierki sportowej – wykorzystanie sprężystości głowni, która zawija się na zasłonie przeciwnika, trafiając go. Plansza szermiercza – ograniczone miejsce, w którego obszarze odbywa się walka – zwykle ma wymiary: 1,5 do 2 metrów szerokości i 14 do 18 metrów długości. Ponowienie – cięcie lub pchnięcie w to samo miejsce. Sztych – pchnięcie bronią białą lub sportową – na ogół prostopadłe do miejsc trafienia. Sztychowi może towarzyszyć wypad. Zasłona lub zastawa – ochrona pola trafienia przed cięciem lub pchnięciem głownią własnej broni. We współczesnej szermierce są one numerowane – w zależności od miejsca, w które chce trafić przeciwnik. W przypadku walki szablą są to: pierwsza – broni lewego policzka, piersi i brzucha, druga – boku i odbija pchnięcie dołem, trzecia – boku i jest jednocześnie główną postawą szermierczą zaczynającą walkę, czwarta – piersi, brzucha i odbija pchnięcie, piąta – broni głowy, szósta – głowy,

siódma – broni pleców. Zwód – działanie szermiercze polegające na obszernym wyprowadzaniu pierwszego trafienia i zmianie kierunku natarcia w ostatniej chwili oraz zmyleniu przeciwnika co do intencji atakującego – bez cofania ręki. Wszystko odbywa się płynnym, jednostajnym ruchem.