Mina Denise - Pole krwi

DENISE

MINA pole krwi przełoŜyła HANNA PAWLIKOWSKA-GANNON

Tytuł oryginału: The Field of Blood Copyright © Denise Mina 2005 Copyright © for the Polish edition by Wydawnictwo WA.B., 2008 Copyright © for the Polish translation by Wydawnictwo WA.B., 2008 Wydanie I Warszawa 2008

Fergus, nie daj się, mały

Za pieniądze, niegodziwie zdobyte, nabył ziemię [...]. Rozniosło się to wśród wszystkich mieszkańców Jerozolimy, tak Ŝe nazwano ową rolę w ich języku [...] Pole Krwi. Dzieje Apostolskie 1, 18-19. Przekład zaczerpnięty z Biblii Tysiąclecia.

Drobne cuda

1981

I Nadal jechali w ciemności. Jechali juŜ bardzo długo i Brianowi zdawało się, Ŝe kaŜdy cal kaŜdego kolejnego kroku oddala go od mamy, a Ona była wszystkim, czego pragnął. Nie mógł płakać. Bili go, kiedy płakał. Myślał o Niej, o miękkości Jej piersi, o Jej palcach z pierścionkami, o tym, jak w Jej obecności cały świat stawał się cieplejszy. Z trudem łapał oddech, dolna warga głośno zderzała się z zębami. James, chłopiec siedzący obok niego, mocno trzepnął go w ucho. Zaskoczony gwałtownością bólu Brian otworzył usta i zaskomlał. Callum, chłopiec siedzący z drugiej strony Briana, roześmiał się. - Nie bądź beksą - powiedział James. - No właśnie - potwierdził Callum. - Przestań ryczeć. Śmiali się obaj, bez niego. Brian nie płakał. Brian myślał o tym, Ŝe boli go w brzuszku i dokucza mu stopa, ale nie płakał. Płakał tylko wtedy, kiedy pomyślał o Niej; kiedy przypomniał sobie, Ŝe Jej tu nie ma, wtedy płakał. Łzy płynęły mu po policzkach, ale oddychał głęboko i udało mu się zachować spokój. 7

- Jesteś wielki dzieciak - powiedział głośno James. - Właśnie - podjął Callum, pokazując zęby, a oczy mu błyszczały. - Jesteś pieprzonym cipowatym gnojkiem. Chłopcy zaczęli się ekscytować, powtarzając bez końca „cipowaty gnojek". Brianowi nie podobało się to określenie. Nie wiedział, co ono znaczy, ale zdawało się nieprzyjemne. Był pewien, Ŝe jeśli zacznie płakać, to go uderzą, ukrył więc twarz w rozłoŜonych dłoniach i wstrzymał oddech, aŜ zatkało mu uszy. Nie słyszał chłopców. Kiedy nie występowali w jego myślach, mógł sobie przypomnieć Jej ręce, które go myły, polewały kojącą ciepłą wodą o delikatnym zapachu, niosły go, chociaŜ był duŜy, karmiły chlebem moczonym w gorącym miętowym sosie, frytkami, słodyczami z furgonetki lodziarza. Układała go w łóŜku, zostawiała otwarte drzwi i światło w korytarzu i zaglądała do niego w nocy, Ŝeby nigdy nie czuł się samotnie. Zawsze była przy nim, tuŜ obok, w sąsiednim pokoju. Oddalali się od światła. Na zewnątrz nie było domów, tylko ciemność i błoto. Drzwi się otworzyły, James wypchnął Briana w czarną pustkę tak mocno, Ŝe chłopiec wypadł, przewrócił się i wylądował na boku. Próbował się podnieść, ale nie mógł ustać na bolącej kostce. Stopa w wysokim gumiaku zrobiła się wielka, szorstki materiał podszewki kaloszy cisnął na skórę. Upadł na ramię w ciemności, poza snopem Ŝółtego światła przy drzwiach. Nigdy nie widział takiej ciemności, czarnej jak sos, jak dym z grzanki, jak gorzkie lekarstwo na zaziębienie. Zmarznięta ziemia tworzyła twarde grudy. Słyszał odgłosy wiatru, ruchu, coś biegło w jego stronę, coś się czołgało. Serce ścisnęło mu się z przeraŜenia, zdrową stopą i rękami podciągał się z powrotem w smugę światła z furgonetki. Zobaczył buty chłopców i poczuł nagłą ulgę, Ŝe nie jest sam. Wzięli go z obu stron pod ręce i podnieśli, 8

próbując postawić na nogi, ale przewracał się na jeden bok, chwytając się zmarzniętej ziemi, walcząc o to, by przynajmniej twarz znajdowała się w pobliŜu światła. Chłopcy znowu go podnieśli i znowu upadł. Brian nie mógł iść, jego wielka stopa nie funkcjonowała, toteŜ chłopcy, sapiąc i dysząc, pociągnęli go do tyłu, przez kraj świata, w dół stromego stoku. Było wietrznie i ciemno, tak ciemno na samym dole, Ŝe Brian przylgnął do Jamesa, trzymając się kurczowo rękawa jego kurtki, przestraszony, Ŝe chłopcy go zostawią. Nie potrafił się opanować i zaczął płakać, co zabrzmiało głośno, bo nie grał telewizor ani radio, nic nie zagłuszało jego płaczu, jak tam, w domu nieznajomego. James stanął przed nim, rozstawił nogi i podniósł ręce. Callum pociągnął Jamesa i powiedział: - Nie, nie tutaj, koło torów. Powlekli go dalej w dół nasypu, aŜ nasyp się skończył, i tam go puścili, Ŝeby stał o własnych siłach. Upadł przed siebie, uderzając przednimi zębami o metal, jeden ząb się złamał, całą brodę zalała mu gorąca ciecz. Teraz jego płacz wydawał się bardzo głośny, Brian bełkotał coś w ciepły płyn, wdychał go, między szlochami wstrząsał nim kaszel. James znowu stał przed nim na rozstawionych nogach, wyciągnął ręce i połoŜył je na szyi Briana. Brian poczuł, Ŝe unosi się w górę, dopóki nie spojrzał w dzikie, zwierzęce oczy Jamesa. Brian zorientował się, Ŝe milczy, słyszał odgłosy małych zwierzaków szukających schronienia po przeciwnej stronie nasypu, słyszał nieprzyjemny wiatr targający włosy. I wtedy zobaczył ciemność.

9

II James udusił go, a potem Callum rozbił mu głowę kamieniami. Głowa dziecka była potrzaskana. Wpatrywali się w nią, przestraszeni, a jednak mimo woli zafascynowani tym widokiem. Nie oczekiwali, Ŝe dzieciak po prostu przestanie się ruszać czy dostanie cuchnącego rozstroju, nie powiedział im, Ŝe tak się stanie. Nie spodziewali się, Ŝe tak nagle przestanie być dokuczliwy, nie spodziewali się, Ŝe przestanie być w ogóle czymkolwiek. Noga dzieciaka była skierowana w złą stronę. Oczy miał otwarte, wytrzeszczone tak, jakby nie mógł oderwać wzroku. Callum chciał się rozpłakać, ale James stuknął go w ramię. - My... - zaczął Callum, patrząc na zmasakrowane dziecko tak, jakby zbierało mu się na mdłości. - My... - Zapomniał, co chciał powiedzieć. Wbiegł na stromy nasyp i zniknął po drugiej stronie. James został sam. Miał krew na brodzie i na piersi, niczym śliniak. Krew była ciepła, kiedy wkładał w nią rękę, kiedy otaczał rękami szyję dziecka. Wyobraził sobie dzieciaka stojącego z tą roztrzaskaną głową i czarnym podbródkiem, puchnącego do rozmiarów Niewiarygodnego Kolosa, który tłukł go jak na zwolnionym filmie. Przekrzywił głowę i popatrzył na dziecko. Uśmiechnął się. Dźgnął je nogą, a ono nawet nie mogło od niego uciec. Nie czuł strachu, będąc tu ze zmasakrowanym dzieciakiem. Miał róŜne inne odczucia, ale nie wiedział, jak się nazywają. Przykucnął. Mógł z nim zrobić wszystko. Co tylko chciał.

Prawdziwa Paddy Meehan

I Jeśli historia Briana Wilcoksa miała jeszcze jakiś inny aspekt, to nie potrafił go odkryć nikt z zespołu „Scottish Daily News". Przeprowadzili wywiady z rodziną zaginionego dziecka i z sąsiadami, odtworzyli wszystkie moŜliwe trasy, zamówili lotnicze zdjęcia okolicy. Napisali teksty o dzieciach, które zaginęły wcześniej, zadrukowali niezliczone kolumny rozwaŜaniami o losach zaginionych dzieci, a ten mały drań nadal się nie znalazł. Paddy Meehan stała przy kontuarze w pubie Bar Prasowy, gdzie dobiegły do niej wynurzenia doktora Pete'a, który mówił bandzie pijaków, Ŝe własnoręcznie udusiłby trzylatka, gdyby miało to zakończyć całą historię. Otaczający go męŜczyźni wybuchnęli śmiechem, umilkli i znowu ogarnęła ich bezładna fala śmiechu. Doktor Pete nadal siedział pomiędzy nimi, wydawał się jeszcze bardziej wysuszony niŜ zwykle, rysy twarzy ułoŜyły się w uśmiech otaczający zrozpaczone oczy. Obserwowała jego odbicie w lustrze za barem. Krzaczaste brwi sterczały na twarzy naznaczonej dziesięcioletnim kacem. Podniósł do ust kieliszek i z zamkniętymi oczami wymacywał jego brzeg szarym koniuszkiem języka. Plotka głosiła, Ŝe jest bigamistą. Paddy nie lubiła męŜczyzn, nie chciała przebywać w ich towarzystwie, chciała natomiast mieć swoje miej11

sce wśród nich jako dziennikarz, nie goniec. Czułaby się intruzem w barze, gdyby nie znalazła się tutaj w sprawach gazety, Ŝeby napełnić kufel redaktora działu graficznego. Barman McGrade naciskał kurki za barem, całe wieki trwało wylewanie piwa z prychających rurek. Na ladzie przed nim stał szereg kufli z gęstą białą pianą. Bar Prasowy pomalowano na pragmatyczny kolor Ŝółty stanowiący mieszaninę barwy tytoniu i rozlanego piwa, stały tu niewielkie krzesełka i małe nieprzydatne stoliki z popielniczkami i podstawkami pod kufle. Na ścianach wisiały archiwalne zdjęcia dystrybutorów i dziennikarzy z waŜnymi egzemplarzami „Chicago Tribune" i „New York Timesa": Dzień Zwycięstwa, Pearl Harbour, śmierć Kennedyego. Zdjęcia pochodziły z innej epoki, z innego miejsca, zasadniczo nie wiązały się z Glasgow, reprezentowały jednak apel o lojalność wobec głównej klienteli baru i usprawiedliwienie jego specjalnej koncesji. Był to jeden z nielicznych pubów w Glasgow, którego nie zamykano o czternastej trzydzieści, znajdował się jednak zbyt daleko od śródmieścia, Ŝeby przyciągać przypadkowych klientów, a zbyt blisko centrum pełnego biurowców, by funkcjonować jako lokalny bar okolicznych mieszkańców, toteŜ jego główną klientelę stanowili pracownicy „News". Obie instytucje sąsiadowały ze sobą i często słyszało się utyskiwania na brak wewnętrznego połączenia, szczególnie w zimie. Zajęty był tylko jeden stolik. MęŜczyźni sączyli z kufli drugie śniadanie w kłębach niebieskawego dymu. Pracowali na wczesnej zmianie, trudno było określić ich wiek, wszyscy byli pijakami i renegatami, których nie moŜna było wyrzucić z racji wysługi lat. Wykonywali podstawowe minimum pracy, i to jak najszybciej, Ŝeby pobiec do pubu, do domu czy do biurka, przy którym odbywało się kolejne przyjęcie. Tego dnia szefa związku, Richardsa, bezpiecznie otaczała grupka męŜczyzn wyraŜających wyraźną akcepta12

cję; on sam wyglądał na zmęczonego. Rzadko widywało się go wśród pijaków. Był dobrym męŜem zaufania, wynegocjował dłuŜsze przerwy i zgodę na palenie w całym budynku, nawet w drukarni. Brzuchaty jak piwosz odznaczał się bladością człowieka, który codziennie przez cały dzień pracuje we wnętrzu. Zazwyczaj nosił lotnicze okulary w grubej stalowej oprawce, ale dzisiaj ich nie miał, miał za to długie ukośne przecięcie pod okiem, doskonale oddające obrys nieobecnych szkieł. Ktoś walnął go w okulary. Śmiech ucichł, chłopcy z powrotem usiedli. Paddy czuła, Ŝe rozglądają się po całym pomieszczeniu, szukając czegoś, czegokolwiek, co mogliby wyśmiać. Zazwyczaj była bezpieczna z racji wieku i nędznej pozycji w gazecie, ale kiedy w grę wchodził takŜe alkohol, mogli zająć się kaŜdym. Przygotowała się na cios, kręcąc na palcu tani pierścionek zaręczynowy z ułamkami brylantów; pragnęła, by barman jak najszybciej skończył z rurkami od piwa i obsłuŜył ją. Powoli płynęły sekundy. Czuła, jak na jej szyi rozlewa się profilaktyczny rumieniec. Palec pod pierścionkiem zaczynał boleć. Milczenie przerwał jeden z pijaczków przy stole. - Pieprzyć papieŜa. MęŜczyźni wybuchnęli śmiechem, obserwując przy tym, jak wątły Richards z powaŜną miną sięga po swoje piwo. Kiedy szkło kufla dotknęło warg, na jego twarzy pojawił się szeroki uśmiech; wlewał w siebie złocisty płyn, pozwalając, by małe strumyczki spływały po szczękach. MęŜczyźni pokrzykiwali z uznaniem. Odruchowe poczucie lojalności sprawiło, Ŝe Paddy nie spodobało się milczenie Richardsa. Zaledwie dziesięć lat wcześniej ogłoszenia o pracy zawierały informację, Ŝe oferta nie dotyczy katolików. Mieszkania i szkoły obejmowała segregacja, katolicy nie czuliby się bezpiecznie na niektórych ulicach Glasgow. A teraz Richards siedzi przy stole z protestantami, sprzymierzając się z nimi przeciwko swoim. 13

- PapieŜ nic mnie nie obchodzi - wykrzyknął Richards. Absolutnie nic. To nie jest przyjaciel robotnika. Doktor Pete odczekał, aŜ audytorium się uspokoi. - Nie mamy nic do stracenia prócz paciorków róŜańcowych. Znowu wybuchnęli śmiechem. Richards wzruszył ramionami na dowód, Ŝe nic go to nie obchodzi. Nic a nic. Nic dla niego nie znaczy. Zamówił sobie kolejne piwo i wyczuwając dezaprobatę Paddy wpatrywał się w jej stopy, co ściągnęło na nie wzrok pozostałych męŜczyzn, jakby podrzucił im trop.- A ty - zapytał - papistka czy marksistka? - Zostaw ją w spokoju - wtrącił doktor Pete. Richards jednak nalegał. - Papistka czy marksistka? Znając jej nazwisko, wiedzieli, Ŝe jest katoliczką. Wyglądała nawet na rodowitą Irlandkę z tymi czarnymi włosami i jasną cerą. Wolałaby o tym nie mówić, ale Richards nalegał. - Jesteś religijna, Meehan? MęŜczyźni wpatrywali się w swoje kufle, zaŜenowani, nie chcieli jednak się wtrącać. To dotyczyło dwójki zwolenników papieŜa, to nie był ich problem. Paddy uznała, Ŝe będzie lepiej, jak się odezwie, bo inaczej wywęszą jej strach. - Od kiedy to moje sumienie jest pańską sprawą? - Jej głos zabrzmiał bardziej piskliwie, niŜ zamierzała. - Pójdziesz jutro na mszę? Przystępujesz do komunii? Chodzisz do spowiedzi? Rzucasz swój grosik na tacę w kaŜdą niedzielę i podkochujesz się w proboszczu? - Richards mówił coraz głośniej. Był lekko wstawiony i pomylił mówienie duŜo z mówieniem dobrze. - Czy oszczędzasz się dla męŜa? Czy modlisz się co wieczór, Ŝeby spłodzić dzieci, które zachowają wiarę ojców? Zaczerpnął powietrza i otworzył usta, Ŝeby mówić dalej, ale Paddy mu przerwała. 14

- A pan, papo Richards? Chodzi pan na cotygodniowe zebrania, demonstracje? Oddaje pan część swoich zarobków na fundusz rewolucji i podkochuje się we wszystkich młodych marksistkach? Nie pamiętała dokładnie, o czym mówił w dalszym ciągu, więc prze szła prosto do rzeczy. - Pańskim zadaniem jest w za sadzie kontaktowanie się z dyrekcją w imieniu załogi. Zajmuje się pan przestrzeganiem reguł i rozdawaniem pieniędzy potrzebującym. Jest pan jak ksiądz w swetrze z golfem. Nie przyswajając sobie naprawdę tego, co powiedziała, męŜczyźni śmiali się z Richardsa, bo przygadała mu kobieta, w dodatku młoda, pociągali go za rękaw, podburzali do odpowiedzi. Richards uśmiechał się do zawartości swojego kufla, a doktor Pete siedział całkiem nieruchomo i patrzył na Paddy tak, jakby dopiero teraz zauwaŜył jej istnienie. McGrade za barem prychnął przyjaźnie i wziął z ręki Paddy kufel redaktora działu graficznego, napełnił go w trzech czwartych piwem 80 Shillings i uzupełnił podwójną whisky. - Pańskie wierzenia są dokładnie takie jak wtedy, kiedy był pan praktykujący - kontynuowała Paddy. - Tyle tylko Ŝe zmienił pan podstawowy tekst. Klasyczna pomyłka nieudanego katolika. Pewnie jest pan bardziej religijny ode mnie. Drzwi za jej plecami otworzyły się gwałtownie, odbiły się od ściany, do baru wpadł podmuch zimnego powietrza, zawirowały obłoki dymu. Czarne włosy Terry'ego Hewitta były ostrzyŜone jak u amerykańskiego Ŝołnierza, tak krótko, Ŝe widziało się jasnoróŜowe blizny na czaszce. Przez to sprawiał wraŜenie lekko niebezpiecznego. Był krępy i miał nieproporcjonalnie krótkie nogi, ale unosiła się wokół niego aura podłego świntucha, co sprawiało, Ŝe usta Paddy napełniały się śliną, ilekroć odwaŜyła się na niego spojrzeć. WyobraŜała go sobie, jak wraca co wieczór do wygodnego domu, w którym rodzice czytają powieści i popierają jego ambicje. Nigdy nie musi się 15

martwić, Ŝe zgubi miesięczną kartę komunikacyjną, nie musi teŜ chodzić w tanich butach, które przemakają. - Cześć, Hewitt! - wykrzyknął doktor Pete, wymachując mu ręką przed nosem. - Zamknij drzwi. Ta dobra kobieta próbuje przyciągnąć Richardsa z powrotem na łono Kościoła. MęŜczyźni roześmiali się, Paddy zmierzała do drzwi z kuflem piwa, nawoływali za nią, Ŝeby jeszcze została. Kobieto, ratuj nas. Odwróciła się do nich. - Wiecie, pewnego dnia wasze wątroby jednocześnie eksplodują i będzie to przypominało Jonestown*. MęŜczyźni piszczeli z zachwytu, kiedy Paddy wycofywała się przez drzwi. Była zadowolona. Nędzna pozycja gońca była niepewna: kaŜdy zły wybór czy chwila słabości mogły ją skazać na wieczne dokuczanie. Kiedy drzwi zamykały się za nią, usłyszała pytanie Terry'ego Hewitta: - Kim jest ta tłusta dziewucha?

II Siedziała na górnym piętrze autobusu, Ŝując trzecie z kolei jajko na twardo, i patrzyła w dół na uliczny ruch. To była obrzydliwa dieta, a w dodatku nawet nie wiadomo, czy skuteczna. Przechodnie na dole byli ciepło poubierani, chowali twarze przed ostrym jak szpilki wiatrem, który przeciskał się przez szaliki, rajstopy i dziurki od guzików. Na otwartych przestrzeniach wiatr chłostał górę piętrowego autobusu, pasaŜerowie chwytali oparcie siedzenia przed Jonestown - osada w Gujanie załoŜona przez członków sekty Świątynia Ludu. 8 listopada 1978 roku 909 wyznawców popełniło zbiorowe samobójstwo (wszystkie przypisy tłumaczki).

16

sobą, rozglądając się z głupkowatym uśmiechem, kiedy mijał alarm. Richards ją zirytował. Powtarzała w myślach rozmowę, tworząc lepsze, szybsze riposty, przerabiając swoje słowa tak, by stanowiły dokładniejsze odbicie jego wypowiedzi. W sumie dobrze wyraziła swoje zdanie, mimo Ŝe uwaga Terry'ego Hewitta kompletnie zrujnowała efekt. Klasyczna pomyłka nieudanego katolika. To zdanie obracało się w jej myślach, chwytało się za ogon, toczyło się i powracało w rytm poruszeń autobusu. Wiedziała wszystko na temat wymiany głównego tekstu. U Richardsa ta podmiana sprawiła przynajmniej tyle, Ŝe stał się bardziej uŜyteczny dla innych. Nie mogła powiedzieć Ŝadnej z osób, które kochała, o czarnej dziurze w samym sercu swojej wiary. Nie mogła powiedzieć swojemu narzeczonemu Seanowi, ulubionej siostrze Mary Ann, rodzice teŜ nigdy nie mogą się o tym dowiedzieć, bo pękłyby im serca.Autobus zakołysał się na ostrym zakręcie prowadzącym na Main Street w Rutherglen, przyspieszył, by zdąŜyć na zielone światło. Paddy wstała i zeszła na dół. Udawała się na róŜaniec do domu zmarłej babki Seana, gotowa raz jeszcze popełnić krzywoprzysięstwo. Babcia Annie zmarła w wieku osiemdziesięciu czterech lat. Nie była kobietą ciepłą ani nawet szczególnie sympatyczną. Kiedy Sean ją opłakiwał, Paddy wiedziała, Ŝe tak naprawdę opłakuje ojca, który zmarł przed czterema laty na atak serca. Mimo szerokich barów i niskiego głosu osiemnastoletni Sean był w istocie chłopcem, nadal jadał na drugie śniadanie bułeczki podane przez mamę i nosił kalesony przygotowane przez nią poprzedniego wieczoru. Śmierć tej starej kobiety była wielkim wydarzeniem w Rutherglen. W niektóre wieczory na róŜaniec przychodziło tyle osób, Ŝe część Ŝałobników musiała zostać w paltach i modlić się przed domem. Kiedy odmawiali modlitwy za spokój duszy Annie, młodzi mówili cicho 17

ale starsi lamentowali z wyraźnym irlandzkim akcentem, naśladując księdza, który ich tego nauczył. Annie Ogilvy jako dziecko przywieziono do Eastfield w wózku w ostatnich latach poprzedniego stulecia. Rodzina Paddy, Meehanowie, w tym samym roku przybyła z Donegal i od tamtej pory trzymali się blisko z rodziną Ogilvy; łączyły ich obowiązki religijne i obyczaje starego kraju, a ograniczone moŜliwości zatrudnienia dla katolików oznaczały, Ŝe większość męŜczyzn razem pracowała w kopalniach i hutach. Annie wyrosła w Glasgow, zawsze jednak demonstrowała irlandzki akcent, jak to było wówczas w modzie wśród młodych imigrantek. Z upływem czasu jej akcent stał się wyraźniejszy, co roku przesuwał się o kilka mil, od miękkiej gwary dublińskiej do zduszonej, gardłowej wymowy Ulsteru. Kiedy była juŜ stara, dzieci zabrały ją na wycieczkę autokarową do Irlandii i okazało się, Ŝe tam teŜ nikt jej nie moŜe zrozumieć. Wszystkie jej upodobania, piosenki i potrawy, co prawda luźno powiązane z Irlandią, nie miały jednak odpowiedników w Ŝadnej rzeczywistości. Annie przez cale Ŝycie marzyła o zachowanym w czułej pamięci domu, który nigdy nie istniał. Zwłoki przeraŜały Paddy, więc trzymała się od nich z daleka. Kiedy rozpoczynały się modlitwy, siadała na podłodze we frontowym pokoju, naprzeciwko kanapy, i co wieczór obserwowała odmienną konfigurację opuchniętych nóg w przeciwŜylakowych pończochach, niebieskawą cętkowaną papierową skórę przeciętą łańcuszkiem gumki podkolanówek. Autobus dojeŜdŜał do końca Main Street. Miał otwartą platformę z tyłu; zimny, wietrzny wieczór zmagał się tu z ciepłem płynącym z ogrzewanej kabiny. Paddy postawiła stopy po obu stronach metalowego słupka i oparła się o niego biodrem, wychylając się połową ciała przez otwarty tył autobusu w wietrzną pustkę. Boczny wiatr szarpał jej krótkie włosy, targając je jeszcze bardziej. 18

Widziała juŜ tłum zbierający się przed niewielkim kwaterunkowym domkiem po drugiej stronie ulicy. Nie zdąŜyła nawet przejść przez furtkę do ogrodu, kiedy ktoś pociągnął ją za rękaw. Mart Sinclair miał pięćdziesiąt lat, był nieduŜy, nosił okulary z ciemnymi szkłami. - Przyszła moja mała przyjaciółeczka - powiedział, a jego oczy przypominały wyłączone telewizorki. PrzełoŜył papierosa do drugiej ręki, ujął dłoń Paddy i mocno nią potrząsał. - Akurat mówiłem o tobie. - Odwrócił się do równie niskiego, teŜ palącego papierosa męŜczyzny stojącego za nim. - Desi, to jest mała Paddy Meehan, o której ci mówiłem. - No, no. Powinno cię zainteresować spotkanie ze mną, bo ja znam prawdziwego Paddy Meehana. - Ja jestem prawdziwa Paddy Meehan - oznajmiła spokojnie Paddy, kierując się w stronę domu; chciała wejść do środka i znaleźć Seana, zanim zaczną się modły. - Naprawdę. Mieszkałem w wieŜowcu w Gorbals, a Ŝona Pady'ego Meehana, Betty, mieszkała na tym samym piętrze. - Skinął głową z taką determinacją, jakby Paddy wyraziła niedowierzanie. Tak, tak, znałem teŜ jego kumpla, Griffithsa. - Kto to taki? - spytał Matt. - Ten szaleniec z karabinem, co strzelał. - On teŜ był szpiegiem? Na policzkach Desiego pojawił się rumieniec, nagle się rozzłościł. - Na miłość boską, Meehan nigdy nie był szpiegiem. Był tylko cholernym chuliganem z Gorbals. Matt miał zaciśnięte usta, mówił cicho, rozglądając się dokoła. - UwaŜaj na słowa. Przyszliśmy na róŜaniec. - Przepraszam. - Desi spojrzał na Paddy. - Przepraszam, kochana. Ale on nie był sowieckim szpiegiem. Pochodził z Gorbals. 19

- Szpiedzy nie muszą przecieŜ być z wyŜszych sfer, prawda? spytała Paddy, starając się mówić z szacunkiem, mimo Ŝe korygowała jego stwierdzenie. - No, muszą być wykształceni. Muszą znać róŜne języki. - W kaŜdym razie - zaczął Matt, nie odrywając od niej wzroku w „Daily Record" napisali, Ŝe wrobiono go w to morderstwo u Rossów, Ŝeby go zdyskredytować, bo był szpiegiem. Desi znowu się zarumienił i prychnął pogardliwie. - Powtarzali to, co mówił Meehan, zresztą i tak nikt mu nie wierzył. - Ze złością podniósł głos. - Co zwykły złodziej miałby do powiedzenia Sowietom? Paddy wiedziała. - No, podał im plany większości brytyjskich więzień, prawda? Dzięki temu pomogli swoim szpiegom uciec, bo powiedział im, jak to zrobić. - A więc był szpiegiem? - zainteresował się nagle Matt. Paddy wzruszyła ramionami. - Mógł sprzedać jakieś tajemnice Sowietom, ale myślę, Ŝe śledztwo w sprawie Rossów było po prostu niefachowe. Nie sądzę, Ŝeby jedno z drugim miało jakiś związek. Porzucając racjonalne argumenty, Desi podniósł głos. - Facet jest znanym kłamcą. - Jasne. - Matt popatrzył na Paddy tępym wzrokiem, ale wyraźnie Ŝałował, Ŝe w ogóle kiedykolwiek poznał ją ze swoim nieobliczalnym przyjacielem. - Podobno znowu mieszka w Glasgow. Skinęła głową. - Mieszka w Carlton. Pije w śródmieściu. Ponownie skinęła głową. Desi, juŜ spokojniejszy, próbował włączyć się do rozmowy. - A jak to się stało, Ŝe nazwano cię po nim? - Spojrzał na Matta, zanim wygłosił pointę. - Czy rodzice cię nienawidzą? 20

Matt Sinclair próbował się roześmiać, ale flegma w płucach zabulgotała i zaniósł się kaszlem. - Desi, brachu - powiedział powaŜnie, kiedy juŜ minął mu atak - jesteś cholernie zabawny. - Miałam sześć lat, kiedy tamten Paddy Meehan został zaaresztowany - wyjaśniła Paddy. Matt i Desi, juŜ pogodzeni, równocześnie skinęli głowami. - I przylgnęło do ciebie to „Paddy"? - spytał Desi. - Tak. - Dlaczego nie zmieniłaś tego na „Pat"? - Nie lubię tego imienia - powiedziała szybko. Opierając się na sukcesie Ŝartu o irlandzkim homoseksualiście o nazwisku Pat MaGroin, niektórzy starsi koledzy w szkole przezwali ją Pat MaHind; nienawidziła tego przezwiska i bała się go z powodu nieokreślonych konotacji seksualnych, oblewała się rumieńcem, ilekroć tak za nią wołali'. - A Packy? - No... - Miała nadzieję, Ŝe nie zaczną mówić o ciemnoskórych. - Wydaje mi się, Ŝe teraz to słowo ma inne znaczenie. - Rzeczywiście - potwierdził kompetentnie Matt. - Teraz Paki znaczy Hindus. Desi skinął głową, zainteresowany tak poŜyteczną informacją. - Niegrzecznie jest mówić tak na kogoś powiedziała Paddy. - DuŜy Mo, który pracuje w pralni, to Paki - wyjaśnił Matt. - Niezupełnie - zaprzeczyła Paddy, czując się nieswojo. Pytałam go, pochodzi z Bombaju, więc jest Hindusem. Autorka nie przytacza wprawdzie dowcipów, ale musiały Opierać się na grze słów. „MaGroin" - to „moja pachwina", a MaHind to „mój tył", ale moŜe teŜ brzmieć jak „moja ręka".

21

- To fakt. - Matt skinął głową i spojrzał na Desiego, Ŝeby się przekonać, czy to wyjaśniło sprawę chociaŜ częściowo. - A Hindusi i Pakistańczycy to niezupełnie to samo – mówiła Paddy niepewnie, choć nie miała Ŝadnych wątpliwości. - CzyŜ Hindusi i Pakistańczycy nie stoczyli między sobą wielkiej wojny? Wydaje mi się, Ŝe to tak jakby powiedzieć, Ŝe mieszkaniec Ulsteru równa się republikanin. MęŜczyźni kiwali głowami, wiedziała jednak, Ŝe przestali słuchać. Desi chrząknął. - No tak - potwierdził, nie zrozumiawszy w ogóle, o co jej chodziło. - Wszystko staje się bardziej skomplikowane, kiedy pojawiają się czarnuchy, no nie? Paddy wzdrygnęła się. - To nie jest szczególnie miłe - zauwaŜyła. MęŜczyźni patrzyli na nią tępo, a ona pozwoliła fali Ŝałobników porwać się do wnętrza domu. Czuła na plecach wzrok obu męŜczyzn, wzrok osądzający, uznający ją za zarozumiałe krówsko.

Tyrania jajek

Podczas przerwy na lunch Paddy krąŜyła po prawie nieczynnym niedzielnym mieście, pojadała jajka na twardo zapakowane w srebrną folię, starannie unikając kiosków z gazetami, gdzie sprzedawano teŜ słodycze. Po powrocie powiesiła budrysówkę na wieszaku przy drzwiach, a Ŝółtą płócienną torbę wzięła z sobą i postawiła pod ławką dla gońców. Miała ją juŜ dwa lata i bardzo ją lubiła. Wypisała na niej nazwy kapel, nawet niekoniecznie swoich ulubionych, raczej tych, z którymi chciała być kojarzona: takich jak Stiff Little Fingers, Exploited czy Squeeze. Z ławki w kącie Paddy widziała całe pomieszczenie redakcji serwisów informacyjnych o otwartym planie, liczące sto stóp długości, widziała teŜ, kto podniesieniem ręki czy skinieniem głowy woła jednego z gońców, Ŝeby go gdzieś posłać. Przesunęła się po śliskiej dębowej ławie, aŜ znalazła się obok Duba. - W porządku? - Nie znoszę weekendowej zmiany. - Dub oderwał wzrok od magazynu muzycznego. - Tak spokojnie. Paddy rozejrzała się po redakcji, wypatrując podniesionej ręki czy określonego wyrazu twarzy. Nikt niczego nie chciał. Przeciągnęła paznokciem kciuka po nacięciu, jakie sama wykonała w drewnianej ławce. Lubiła przeciągać paznokciem po miękkich słojach, wyobraŜając 23

sobie przyszłość, kiedy juŜ będzie dojrzałą dziennikarką w wytwornym kostiumie i prawdziwych butach, tropiącą jakąś wielką aferę albo udającą się na wieczór do Klubu Prasy, która przechodząc koło tej ławki z niewielkim wyŜłobieniem, wspomina, skąd przybyła. Murray Farquarson, znany jak Pogromca Bestii, zawołał ze swojego kantoru: - Czy jest Meehan? - Jest - odpowiedział Dub, szturchając ją, by się ruszyła. Paddy wstała z westchnieniem, udając niechęć, jaką okazywali wszyscy gońcy wezwani do zrobienia czegokolwiek. - Na miłość boską, dopiero co wróciłam - wymamrotała pod nosem, wlokąc się do drzwi Farquarsona, w głębi duszy zadowolona, Ŝe właśnie ją zawołał. Farquarson zawsze zwracał się do niej po imieniu, Paddy, ilekroć chciał, Ŝeby załatwiła coś dyskretnie. Ufał jej, poniewaŜ nie miała Ŝadnych powiązań, Ŝaden z dziennikarzy nie wychował jej na swoją pomocnicę, wszyscy bowiem zakładali, Ŝe nie zagrzeje długo miejsca w redakcji. A nawet gdyby chcieli ją zwerbować, nie wiedzieliby, o czym z nią rozmawiać, nie lubiła sportu, nie znała Ŝadnego wiersza Hugh McDermida. Dziennikarze mieli dziwaczne pojęcie o kobietach; zawsze musiała zostawać dłuŜej i dźwigać cięŜkie pudła, Ŝeby pokazać, Ŝe potrafi. Na piętrze działu wiadomości pracowały poza tym tylko dwie kobiety, Nancy Rilani i Kat Beesley, obydwie prawdziwe dziennikarki, które uczęszczały na uniwersytet i zaczynały w redakcjach dzienników w Anglii, zanim wróciły do domu. Nancy była piersiastą kobietą włoskiego pochodzenia, która prowadziła rubrykę porad i opracowywała większość tygodniowego działu dla pań. Nigdy nie odzywała się do Paddy ani do Heather Allen, studentki pracującej na pół etatu, nawet nie spoglądała na nie, zdawało się, Ŝe chętnie sprzedałaby kaŜdą kobietę byle jakiemu męŜczyźnie w zamian za spokój i pewne 24

przysługi. Kat była dumna. Zawsze chodziła w spodniach, miała krótko obcięte włosy i siadywała z szeroko rozstawionymi nogami. Patrzyła na piersi Paddy, ilekroć raczyła się do niej odezwać. Paddy nie bardzo rozumiała, o co jej chodziło. Spojrzała teraz w głąb ciemnego gabinetu i dostrzegła Farquarsona siedzącego za biurkiem i przeglądającego wycinki w sprawie Briana Wilcoksa. Był to chudy, niespokojny człowiek, złoŜony z ostrych kątów. śywił się cukrem, herbatą i whisky. Nawet nie podniósł głowy, kiedy usłyszał Paddy przy drzwiach. - JT jest gdzieś w budynku. Przyprowadź go tutaj szybko. Najpewniej siedzi w kantynie. - JuŜ się robi, szefie. W sprawie Wilcoksa musiało się zdarzyć coś waŜnego, bo inaczej nie wzywałby szefa działu wiadomości. - Potrzebne mi są wycinki o zaginionych dzieciach, które poniosły śmierć w wypadkach, pod kołami pociągów, w studniach, kamieniołomach i tak dalej. Zobacz, co Helen ma na ten temat. Wskazał na nią oskarŜycielskim palcem. - Powiedz, Ŝe tych wycinków potrzebujesz dla wolnego strzelca, ale nie mów o tym nikomu innemu. - Dobrze. Paddy szybkim krokiem opuściła redakcję i weszła po schodach dwa piętra wyŜej, do kantyny. Trzyletni synek Giny i Davida Wilcoksów zginął juŜ niemal cztery dni temu. Na zdjęciu w „Daily News" mały Brian ma szopę białych włosów i sztuczny, wymuszony uśmiech. O dwunastej w południe pozwolono mu bawić się w ogródku przed domem, został sam przez czternaście minut, a tymczasem jego matka rozmawiała przez telefon z lekarzem o swoich sprawach. Kiedy odłoŜyła słuchawkę i wyjrzała przez drzwi na dwór, chłopiec zniknął. Rodzice dziecka byli rozwiedzieni, rzecz rzadka w zachodniej Szkocji. Wspominano o tym w większości relacji, jakby łatwo było zapodziać gdzieś małe dziecko w dekadenckim chaosie dwu odrębnych domów. Ta 25

historia znalazła się we wszystkich gazetach - dzieciak był ładny i stanowił poŜądaną odmianę po opowieściach o galopującym bezrobociu, Rozpruwaczu z Yorkshire czy o wdzięczeniu się lady Diany Spencer. Samoobsługowa kantyna na ostatnim piętrze była widna, długie szerokie okna wychodziły na nie asfaltowany parking po drugiej stronie ulicy. Akurat zbliŜało się południe i w kolejce po jedzenie stało juŜ z piętnastu męŜczyzn. Byli to drukarze w niebieskich kombinezonach, z palcami pomazanymi farbą, prowadzili na cały głos zdawkowe rozmowy, krzyczeli z przyzwyczajenia, bo maszyny drukarskie, przy których spędzali całe dnie, były bardzo hałaśliwe. Paddy nie lubiła schodzić na dół do drukarni, bo na ścianach wisiały zdjęcia nagich kobiet, a linotypiści wpatrywali się w jej piersi. JT nie stał w kolejce. Przyzwyczajenia i specyficzne więzy sprawiły, Ŝe równe rzędy stołów i krzeseł były podzielone na część przeznaczoną dla drukarzy i drugą dla dziennikarzy. JT nie siedział takŜe przy Ŝadnym stoliku. Zbiegła trzy kondygnacje w dół. Personelowi nie wolno było korzystać z wind, na ogół pracownicy nie powinni takŜe wchodzić do budynku czy wychodzić przez pomieszczenie recepcji wykładane czarnym marmurem, teraz jednak Paddy załatwiała pilną sprawę „News". Nienagannie zadbane dwie Alison, które obsługiwały biurko recepcji i centralkę telefoniczną, przestały rozmawiać, obserwując, jak przemyka przez frontowe drzwi i otula się swetrem, znalazłszy się na zewnątrz. Na ulicy stał tyłem rząd furgonetek kolportaŜu, tylne drzwiczki otwarte, puste metalowe podłogi we wnętrzu zasłane workami i taśmą. Paddy minęła furgonetki, pokonując w pośpiechu kilka kroków do drzwi Baru Prasowego. W pubie panował ruch jak zawsze w porze lunchu. MęŜczyźni wykrzykiwali coś do siebie ze sztuczną swobodą, starając się nerwowo, Ŝeby zdąŜyć wypić jak najwięcej. Paddy przeszła koło Terry'ego Hewitta, rumieniąc się na myśl o tym, jak ją nazwał, dostrzegła JT stojącego 26

na końcu baru, w niebieskiej koszuli pod marynarką safari z brązowego zamszu. Sączył małe jasne. Paddy obserwowała go; wiedziała, Ŝe nie przepada za piciem, ale czasami musi się napić, bo inaczej redakcyjne pijaczki znienawidzą go jeszcze bardziej. Śmiał się radośnie z jakiegoś Ŝartu doktora Pete'a, usilne próby dopasowania się wyraźnie róŜniły go od całej reszty. Wydawało się, Ŝe poczuł ulgę, kiedy Paddy wytłumaczyła, Ŝe musi z nią pójść, odstawił kufel z nieprzyzwoitym pośpiechem, nawet nie próbował dopić piwa ani pociągnąć ostatniego cennego łyku. Paddy zauwaŜyła, Ŝe doktor Pete obserwuje prawie pełny kufel tak beztrosko zostawiony na stole. ZmruŜył oczy i z powrotem przeniósł wzrok na JT, a twarz zmarszczyła mu się z obrzydzenia. Nieświadom tego JT podąŜył za Paddy - naOzewnątrz. co chodzi? - Nie wiem. - Paddy nie chciała wspominać o wycinkach dotyczących tragicznych śmierci w obawie, Ŝe ktoś mógłby usłyszeć. MoŜe o tego chłopca Wilcoksów. - W porządku. - JT ściszył głos. - Nikomu nie mów. Wyminął ją, wbiegł do hallu i pomknął po schodach. Paddy biegła tuŜ za nim i dopadła do gabinetu Farquarsona w chwili, gdy JT zamykał drzwi. Przez niedomkniętą roletę widziała, jak Farquarson coś tłumaczy, jest najwyraźniej zły i poirytowany na JT, który kiwa głową podniecony, uderza palcem w biurko, sugerując jakiś plan. Chłopca nie znaleziono martwego, bo w takim przypadku działaliby wolniej, nie byliby tak podekscytowani. Musiało się wydarzyć coś innego. Farquarson zauwaŜył Paddy stojącą za drzwiami, strzelił palcami, przypominając w ten sposób, Ŝe czeka na wycinki. Patrzyła jeszcze przez chwilę, tęskniąc za smakiem sławy, nie mając pojęcia o tym, Ŝe JT i Farquarson omawiają taki rozwój wydarzeń w sprawie małego Briana, jaki na zawsze odmieni jej spokojne Ŝycie.

NaboŜeństwo za zmarłych

Była czwarta trzydzieści, ostatnie okrawki słońca przycupnęły na horyzoncie, blednące Ŝółte światło wlewało się na górę autobusu przez brudne okna. W trzech ostatnich rzędach nastoletni chłopcy kopali się i poszturchiwali, podczas gdy trochę onieśmielone dziewczyny paliły papierosy i uśmiechały się ironicznie, udając, Ŝe tego nie widzą. Paddy siedziała sama, jadła ukradkiem z plastikowego pojemnika. Trzy zimne jajka na twardo spędziły cały dzień w jej torbie w gorącym pomieszczeniu redakcji, zrobiły się więc częściowo gumowate, a częściowo wyschnięte. śeby się pozbyć niesmaku, miała tylko gorzki, obrany grejpfrut. Po powrocie z kościoła napije się czarnej kawy. Tę dietę opracowano naukowo w Ameryce: trzy jajka na twardo, grejpfrut i czarna kawa trzy razy dziennie doprowadzą do reakcji chemicznej, której rezultatem będzie spalanie tłuszczu w tempie sześciu funtów tygodniowo. Gwarantowane. Myślała o przyszłości, kiedy osiągnie zamierzoną wagę. JuŜ za miesiąc będzie mogła powiedzieć Terry'emu Hewittowi, Ŝeby się wypchał. WyobraŜała sobie swoją nową fryzurę, niedokładnie określoną, ale zdecydowanie lepszą. Stała w Barze Prasowym, ubrana w tę wąską zieloną spódniczkę numer dziesięć, którą tak optymistycznie kupiła w sklepie Chelsea Girl. 28

„Prawdę mówiąc, Terry, to nie jestem juŜ gruba". Nie było to szczególnie błyskotliwe. Generalnie to właśnie chciała powiedzieć, ale nie zabrzmiało zbyt realistycznie. „Wiesz co, Terry, w gruncie rzeczy jesteś grubszy ode mnie". JuŜ lepiej, ale jeszcze niezbyt dobrze. Gdyby usłyszeli to dziennikarze, wiedzieliby, Ŝe przejmuje się swoją wagą, i nigdy nie daliby jej spokoju. „Terry, twoja twarz przypomina dwa uderzające o siebie kubły". To podziałało. Paddy uśmiechnęła się z poczuciem wyŜszości. Ma na sobie zieloną spódniczkę mini, buty ze szpicami i obcisły czarny pulower pod szyję. Bezlitosny strój. Będzie musiała być naprawdę szczupła, Ŝeby tak się ubrać. Nosiła czarną wąską spódniczkę mini tylko z wełnianymi rajstopami i pulowerami na tyle rozciągniętymi, by ukrywały wszystkie wypukłości i wybrzuszenia. Paddy wiedziała, Ŝe jest gruba, zanim skomentował to Terry Hewitt, w przeciwnym razie nie próbowałaby obrzydliwej diety kliniki Mayo, jednak było jej przykro, Ŝe Terry zauwaŜył wyłącznie jej tuszę. Zespół „Scottish Daily News" stanowił nową widownię, czuła, Ŝe bez poprzedzających ją zazwyczaj kilkudziesięciu krewnych, moŜe stać się, kim zechce. W tym nowym wcieleniu nie chciała juŜ być sprytną dziewczyną z nadwagą. Kończąc ostatnią ćwiartkę grejpfruta, zamknęła pojemnik miękkim plastikowym wieczkiem, wrzuciła do torby i przestrzegła samą siebie: po powrocie z kościoła będzie mnóstwo jedzenia, stosy kanapek z serem, gorące słone bułeczki z kiełbasą, grube plastry wieprzowiny na miękkim chlebie z niedokładnie rozsmarowanym, zmroŜonym masłem. Nie powinna się zbliŜać do tych kanapek, jeśli chce utrzymać dietę. Nie powinna teŜ zbliŜać się do lukrowanych bułeczek, wilgotnych kokosowych śnieŜynek, herbatników z dŜemem, maślanych 29

ciasteczek czy rolady lodowo-biszkoptowej. Szaleńczo leciała jej ślinka, kiedy poczuła na ramieniu uchwyt szponiastej dłoni. - Ty jesteś mała Paddy Meehan, co? - Głos brzmiał by jak głos męŜczyzny, gdyby nie szczególne jego natęŜenie. Paddy odwróciła się i zobaczyła przed sobą kobietę o twarzy jak wysuszona ircha. - O, dzień dobry, pani Breslin. Jedzie pani na wyprowadzenie babci Annie? - Owszem. Pani Breslin pracowała z matką Paddy w kooperatywie w Rutherglen, była to ich pierwsza praca po skończeniu szkoły. Miała siedmioro dzieci, pięciu chłopców dwie dziewczynki, wszyscy byli uwaŜani przez innych młodych ludzi z dzielnicy za co najmniej dziwnych. Mówiło się, Ŝe to mali Breslinowie są winni poŜaru, który strawił szopę ze śmietnikami Armii Zbawienia. Pani Breslin zapaliła papierosa od ostatniego niedopałka. - Niech Bóg da jej wieczne odpoczywanie, biednej babci Annie. - Jak najbardziej - potwierdziła Paddy. - Była naprawdę wspaniałą kobietą. Obydwie unikały spojrzenia sobie w oczy. Babcia Annie nie była wspaniała, ale nie Ŝyła, więc nie moŜna było powiedzieć niczego innego. ToteŜ pani Breslin skinęła głową i powtórzyła, tak, to prawda, taka była, niech Bóg jej da wieczne odpoczywanie. - Podobno jesteś teraz dziennikarką? - Niezupełnie - wyjaśniła Paddy, zadowolona z pomyłki. Jestem gońcem w „Daily News". Ale mam nadzieję, Ŝe pewnego dnia zostanę dziennikarką. - No, i tak masz szczęście. Moich czworo teraz pokończyło szkoły i Ŝadne z nich nie moŜe znaleźć pracy. A jak się tam dostałaś? Czy ktoś się za tobą wstawił? 30

- Nie, po prostu zadzwoniłam i zapytałam, czy prowadzą nabór. Pisywałam do szkolnej gazetki i tak dalej. Pokazałam im niektóre swoje teksty. Pani Breslin nachyliła się do przodu, jej cuchnący nikotyną oddech odgradzał Paddy równie skutecznie jak poduszka. - A teraz przyjmują? Mogłabyś powiedzieć słówko w sprawie mojego Donala? Donal chodził z noŜem i robił sobie tatuaŜe od dwunastego roku Ŝycia. - JuŜ nie przyjmują. Pani Breslin zmruŜyła oczy i leciutko odchyliła głowę. - Świetnie - powiedziała zjadliwie. - PomóŜ mi wstać, jesteśmy na miejscu. Paddy nie pamiętała, Ŝe pani Breslin jest tak gruba. Twarz i barki miała zwodniczo szczupłe, za to pośladki niezwykle obfite; ramiona jasnozielonego płaszcza przeciwdeszczowego zsunięte były do łokci, Ŝeby objąć wszystkie kształty. Paddy spoglądała w wąski szyb schodów, patrząc, jak pani Breslin obija się od ściany do ściany, kiedy autobus zakręca; zastanawiała się, czy sama teŜ zrobi się taka gruba po urodzeniu siódemki dzieci i taka odporna na prawdę o tym, jakie są te jej dzieci. Autobus zatrzymał się pośrodku ulicy, hamując ruch. Paddy pomogła pani Breslin zejść ze stromego stopnia na chodnik i przeprowadziła ją przez jezdnię pomiędzy stojącymi samochodami, z których wydobywały się spaliny. Wszyscy katolicy z sąsiedztwa ubrani byli na czarno i zbierali się przed maleńkim kwaterunkowym domem babci Annie. Wysiadali z samochodów, wychodzili zza rogów, przybywali z Main Street. Dym i lodowate oddechy unosiły się jak para nad bydłem, a wokół błyszczał oblodzony srebrem czarny asfalt. W głębi bocznej uliczki, mniej więcej w odległości pięćdziesięciu jardów, pani Breslin dostrzegła osoby, do których miała jeszcze większe pretensje niŜ do Paddy, poszła więc im zatruwać Ŝycie. 31

Paddy rozglądała się za czapką Seana, pomachała kuzynom po drugiej stronie ulicy i przypadkiem pochwyciła spojrzenie pani McCarthy, nadmiernie sentymentalnej sąsiadki, która płakała z radości przy kaŜdym spotkaniu z nią. Pani McCarthy odprawiła z własnej woli miesięczną nowennę w intencji tego, Ŝeby Paddy dostała pracę w „Daily News", a potem uwaŜała, Ŝe ma do niej specjalne prawa, bo wszak skutecznie załatwiła jej posadę. Pani McCarthy wyszeptała bezgłośnie „dzięki Bogu", a Paddy sztywno skinęła głową, z wdzięcznością przyjmując dłoń, która sięgnęła po jej rękę. Sean Ogilvy, wysoki, ciemnowłosy, o ramionach ustawionych pod kątem dziewięćdziesięciu stopni, lekko ugiął kolano i ujął dłoń Paddy. - Psiakrew, spotkałam w autobusie tę śmierdzącą panią Breslin, a potem zobaczyła mnie pani McCarthy. Wczoraj dopadł mnie ten cholerny Mart i musiałam znowu odbyć tę całą rozmowę o Paddym Meehanie. - Lubiłaś rozmawiać o sprawie Paddy'ego Meehana. - No ale teraz mnie to nudzi. - Unikała jego wzroku i rozglądała się dokoła. ZauwaŜyła wielu członków swojej licznej rodziny. - Mam zupełnie dosyć tego, Ŝe znam wszystkich i wszyscy mnie znają. - Dlaczego nie interesuje cię juŜ Paddy Meehan? Sądziłem, Ŝe chcesz przeprowadzić z nim wywiad. - Z pewnych rzeczy się wyrasta, słyszałeś o tym? - powiedziała niezbyt grzecznie. - JuŜ mnie to nie interesuje. - Twoja sprawa. - Zdjął jedną z czerwonych wełnianych rękawiczek, wsunął ją do kieszeni budrysówki i objął dłonią gołą rękę Paddy, zawierając w ten sposób pokój. - Sądziłem, Ŝe będziesz chciała go spotkać, bo tyle wiesz o całej sprawie, którą zresztą śledzisz od tak dawna. - Teraz on jest po prostu grubym starcem. - Cmoknęła z dezaprobatą i odwróciła głowę. - Pije w śródmieściu. Wszystkie wałkonie w robocie go znają. Nie mogę sobie tym zawracać głowy. 32

- No, no, no - powtarzał Sean, ściskając Ŝartobliwie jej dłoń. Ale to nie moja wina. Uśmiechnęli się, rozbawieni tym rozumowaniem, stali, przytulając się ramionami, patrzyli na zebranych, ale myśleli nawzajem o sobie. Oddech Paddy stawał się cieplejszy, kiedy był przy niej Sean. Nagle czuła się szczuplejsza, wyŜsza i zabawniejsza, poniewaŜ on ją kochał i byli po słowie. Pracownicy zakładu pogrzebowego wynosili trumnę z domu. śałobnicy umilkli z szacunku. Ci, których rozmowy były zbyt naglące, Ŝeby mogli przerwać, ściszyli głosy. Jeden z pracowników biura pogrzebowego zajął miejsce na czele procesji, a karawan ruszył cichą ulicą, za nim gromadził się tłum. Pochód w sposób naturalny formował się zgodnie z hierarchią - najpierw rodzina, potem przyjaciele, dalej sąsiedzi i znajomi z kościoła - tak długo, aŜ za karawanem znalazło się wszystkich sto pięćdziesiąt osób. Matka i bracia Seana szli na samym początku, ale on został trochę w tyle, mocno trzymając rękę Paddy. Widziała, jak nerwowo mruga, jak ciemnieje mu czubek nosa, kiedy z trudem bierze oddech. Osiemnastoletni Sean był wysoki jak męŜczyzna, miał niski głos, czasami jednak pod tymi pozorami dostrzegała słodkiego chłopczyka, którego poznała w szkole, zanim urósł do wysokości sześciu stóp i jednego cala, zanim w pracy zmęŜniały mu bary. Karawan skręcił w prawo w Main Street, a Ŝałobnicy, przygotowując się na niebezpieczeństwa, wyprostowali plecy i wzięli małe dzieci do środka pochodu. Rozmowy zrobiły się głośniejsze, jakby uczestnicy chcieli wydać się liczniejsi. To były trudne czasy dla katolickiej procesji: pastor Jack Glass wygłaszał mowy w całym mieście o nierządnicy z Rzymu, a zamieszki w Irlandii stały się bardzo ostre. Republikańską posłankę do parlamentu zastrzelono w domu w obecności jej dziecka, a więźniowie w Maze rozpoczynali drugi strajk głodowy, by 33

wywalczyć status politycznych. Organizowano szkocką demonstrację poparcia dla głodujących i nikt nie wątpił, Ŝe będą kłopoty. Ilekroć w sześciu hrabstwach nastroje się zaostrzały, Glasgow ocierało się o przemoc. Jako miasto połoŜone najbliŜej Belfastu, w odległości zaledwie stu mil przez Morze Irlandzkie, było tradycyjnym miejscem wygnania unionistów, którzy utracili pozycję, ale byli zbyt kontrowersyjni, by ich wykończyć. Pili w pubach Denninstoun i urządzali loterie na rzecz sprawy. Niepokornym republikanom wiodło się lepiej, bo miejscem ich wygnania była Ameryka. Procesja posuwała się jedną stroną Main Street, a na drugiej stronie jezdni samochody zwalniały na znak respektu. Kilku kierowców jednak pędziło, przeskakując z pasa na pas. Jeden przejechał z głową w oknie, wykrzykując wojowniczo obelgi pod adresem papieŜa. Protestanccy przechodnie w milczeniu obserwowali z chodnika, niektórzy machali ręką do znajomych idących w kondukcie, inni czuli się niezręcznie, mieli ochotę na kpiny, poniewaŜ nie rozumieli takich obyczajów. Karawan zatrzymał się przed nowoczesnym kościołem St Columbkill zbudowanym z Ŝółtej cegły. Trumnę Annie przeniesiono ostroŜnie przez ogrodzony niskim murkiem dziedziniec, potem po stopniach i przez olbrzymie drzwi z Ŝółtego drewna. Zostawiali Annie na noc w bezpiecznym kościele, aby ustrzec ją przed diabłem, który mógłby wykraść jej duszę, nim odprawią następnego ranka mszę Ŝałobną i pochowają ciało. Paddy zauwaŜyła cztery dziewczyny, z którymi chodziła do podstawówki, stały na stopniach schodów z poboŜnie złoŜonymi rękami i pokornie spuszczonymi oczami. Za nimi tłoczyli się jej dwaj bracia, Marty i Gerald. Dalej dostrzegła kolejną starą sąsiadkę, która naleŜała do kółka dziewiarskiego babci Meehan. - To przypomina scenę ze snu - powiedziała spokojnie. - Zebrali się tu absolutnie wszyscy znani mi ludzie. Sean potwierdził skinieniem głowy. 34

- Fakt. I to jest przyjemne. - Wciągnął powietrze i wyprostował się. - Gdziekolwiek nas Ŝycie poniesie, zawsze będziemy stąd. Ścisnął jej dłoń. - To nasi bliscy. Wiedziała, Ŝe Sean ma rację, Ŝe nie ma ucieczki. Gdyby nawet odjechała tysiące mil i nigdy nie wróciła, nawet gdyby ich oszukała, i tak naleŜałaby do nich. Sean delikatnie pociągał ją za rękę, prowadząc po schodach na naboŜeństwo za duszę zmarłej.

Solona ryba i herbata

1963

I Było popołudnie czwartego grudnia, przynajmniej tyle wiedział Paddy Meehan. Nie mógł być pewien, w jakim miejscu świata się znajduje, nie powiedziano mu, dokąd lecą, ale widział datę na niemieckojęzycznej gazecie zwiniętej pod pachą człowieka, który przed nimi wchodził po schodkach. Rolf zauwaŜył, Ŝe on patrzy na gazetę, i przesunął się na bok, Ŝeby zasłonić mu widok; zrobił to jednak Ŝartobliwie, z uśmiechem. Samolot był zatłoczony. Czterdziestu chłopaków w róŜnym wieku, w czerwonych i beŜowych mundurach, zabawiało się w pytania i odpowiedzi po rosyjsku. Rolf zatrzymał się przy rzędzie trzech siedzeń, wielokrotnie sprawdził ich numery i numery na biletach, zanim cofnął się i wpuścił ich. Meehan wyplątał się ze sztywnego szarego płaszcza, starając się zająć miejsce przy oknie, jednak młody porucznik odepchnął go i śmiejąc się, sam je zajął. Nawet tapicerka wydawała się luksusowa. Meehan i porucznik oparli ręce o siedzenia przed sobą, przeczesując paznokciami gęste niebiesko-pomarańczowe włosie i chichocząc radośnie z powodu jego cudownej miękkości. Wszyscy ekscytowali się tym, Ŝe znaleźli się 36

w samolocie. Patrząc z uśmiechem na te igraszki, Rolf starannie złoŜył swój płaszcz i umieścił w szafce nad głową. Usiadł na fotelu przy przejściu, przygładził włosy i niewielkie wąsiki, obciągnął marynarkę. Ogłuszający warkot silników, które zwiększały obroty, przeszedł w groźny jęk, kiedy jechali po pasie startowym, wreszcie wzbili się w powietrze, co wywołało radosne piski dzieci. Kiedy znaleźli się w powietrzu i samolot wyprostował lot, porzucając wychylenie do góry pod niepokojącym kątem, Rolf wyjął z teczki piersiówkę i trzy czerwone plastikowe kieliszki. Piersiówka była mocno poobijana, najwyraźniej od częstego uŜycia, owalna krzywizna obłaŜącego plateru, spod którego wyglądał mosiądz. Nalał duŜą wódkę do kaŜdego kieliszka i podawał je po kolei, najpierw porucznikowi, potem Meehanowi, a na końcu wziął sam. Meehan częstował papierosami, traktując to jako własny wkład w przyjęcie, wszyscy zapalili, otworzyli niewielkie popielniczki w oparciach foteli, a słodki zapach stu zadymionych podróŜy unosił się w kabinie. - Na pohybel - powiedział jowialnie Meehan, unosząc kieliszek. W odpowiedzi Rolf i porucznik podnieśli swoje kieliszki i niewinnie powtórzyli „na pohybel", jakby nie zrozumieli. Trzej męŜczyźni uśmiechnęli się i wypili jednocześnie. - A więc, chłopaki, dokąd teraz lecimy? – spytał Meehan. Rolf zmarszczył brwi. - Wieziemy cię do Scotland Yardu, przyjacielu. Młody porucznik roześmiał się, uderzając się z rozbawieniem po udzie. Nadal był podekscytowany. - Jedziemy do Rosji, co? - dopytywał się Meehan. - Wszyscy chłopcy gadają po rusku. Wieziecie mnie do Rosji. Rolf uniósł brew i poprawił się na siedzeniu, wychylając się tak, Ŝeby rozdzielić pośladki, co robił bardzo 37

często. Był to dziwny zwyczaj jak na tak pełnego ogłady człowieka. Meehan zastanawiał się, czy Rolf ma hemoroidy. - Owszem - zgodził się Rolf. - Niewykluczone, Ŝe pojedziemy do Rosji. Ale po wizycie w Scotland Yardzie. - Springe aus dem Fenster - powiedział Meehan, kierując pomarańczowy koniec papierosa w okienko. Rolf uprzejmie skinął głową, przyjmując do wiadomości Ŝart, nie fatygując się jednak, Ŝeby skwitować go śmiechem. Meehan nadal zmagał się z niemieckim akcentem, choć uczył się pilnie przez ostatnich dziewięć miesięcy. Nie miał nic innego do roboty pomiędzy posiłkami a przesłuchaniami. - Springe aus dem Fenster - powtórzył cicho pod nosem w ramach ćwiczenia. Myślał o Gorbals i Tapp Inn, gdzie znał kaŜdego drania, który przekroczył próg baru lub miał zamiar to zrobić. Zastanawiał się, co by pomyśleli o tym, Ŝe leci samolotem z Niemiec Wschodnich do Rosji, gadając po niemiecku. Nie powiedzieli mu, dlaczego go przewoŜą, równie dobrze mógł być w drodze na egzekucję, gdzie dostanie kulkę w łeb, ale mimo wszystko nie potrafił się powstrzymać od uśmiechu. Wypili wódkę, potem Meehan bardzo szybko zasnął, głowa kiwała mu się do przodu, ślina ciekła na niebieski garnitur z serŜy, który dali mu na drogę. Obudziło go lądowanie, wyprostował się na siedzeniu, zaintrygowany i niespokojny. Ucieszył się, kiedy sobie uświadomił, Ŝe jest w samolocie. - No to wylądowaliśmy - stwierdził zupełnie niepotrzebnie Rolf. Za oknem było ciemno, jednak od czasu do czasu na horyzoncie pokazywały się ruchome światła. DruŜyna harcerzy dopiero teraz zaczynała się budzić, pojękiwali, sprzeczali się, rozglądali po kabinie, przeciągali się, ziewając. Ich Ŝałosne, opuchnięte buzie przypomniały 38

Meehanowi jego własne dzieciaki, czekające na niego razem z Betty w Kanadzie. Czekali tam juŜ dziewięć miesięcy, łudząc się, Ŝe zaczną od nowa na nowym kontynencie za pieniądze, które obiecał przywieźć. Obiecał im dom i niewielkie przedsiębiorstwo, moŜe sklep, nowy początek bez kolejnych jego pobytów w kiciu. Był sprytniejszy od przeciętnego przestępcy. Uciekł z więzienia w Nottingham i udało mu się przedostać do Niemiec Wschodnich, ale to była zupełnie inna gra, a jego plan miał mnóstwo luk. Nie mieli powodu, Ŝeby zapłacić mu za informacje. Był zwykłą mrówką, po prostu nikim. Bez trudu mogli go zabić, rząd brytyjski nie będzie dochodził zaginięcia drobnego rozpruwacza sejfów. Przy odrobinie szczęścia uda mu się ujść z Ŝyciem z Niemiec Wschodnich. PrzeraŜała go myśl o Kanadzie i wyrzutach Betty, o pełnych zawodu, zasmuconych oczach dzieci, które dowiedziały się znacznie wcześniej, niŜ dzieci powinny się dowiadywać, Ŝe ich tata nie jest doskonały. Samolot zatrzymał się, a Meehan wychylił się do przodu, Ŝeby się przekonać, czy zdoła wypatrzyć nazwę na budynku terminalu, ale stali przodem do niego, więc widok z okna nie dawał Ŝadnych wskazówek. Umundurowane dzieciaki gramoliły się ze swoich foteli, sięgały do schowków na górze i pod siedzenia, sprzeczały się i przepychały, Ŝeby jak najszybciej znaleźć się w przejściu. - Musimy poczekać, aŜ wszyscy wyjdą – oznajmił Rolf, wyjaśniając tym samym, dlaczego nadal siedzi. W końcu samolot opustoszał, Rolf wstał, wyjął z szafki swój płaszcz, rzucił płaszcze Meehanowi i porucznikowi. Pozbierali swoje rzeczy, a Rolf czekał na sygnał stojącego przy drzwiach stewarda. - W porządku. Idziemy. Na schodkach Meehan zauwaŜył, Ŝe jest zimniej i bardziej wietrznie niŜ w miejscu, z którego odlecieli, ale teraz był wieczór, a wylatywali w dzień, więc naprawdę nie było to sensowne porównanie. Przy schodkach czekała furgonetka bez okien. Stało przy niej trzech 39

męŜczyzn w długich paltach i futrzanych czapach, spoglądali wyczekująco na przybyszów. Rolf zasalutował i przedstawił Paddy'ego jako „towarzysza Meehana". śaden z męŜczyzn nie zasalutował, Ŝaden nie zareagował na jego wyciągniętą rękę. Gdziekolwiek był na Wschodzie, zawsze zwracali się do niego jak do równego sobie, ale traktowali go jak więźnia. W domu przynajmniej klawisze uczciwie człowieka nienawidzili. Rzędy siedzeń we wnętrzu furgonetki były przyśrubowane do podłogi, a kabinę dzieliło od kierowcy drewniane przepierzenie. Kiedy zaryglowano za nimi drzwi, furgonetka przejechała kilkadziesiąt metrów i zatrzymała się. Tutaj odgłosy były inne, wydawały się pochodzić z wewnątrz, kapanie wody rozbrzmiewało głośnym echem, odległy warkot, jakby silnika przy burcie łodzi, odbijał się od ścian działających jak wzmacniacze. Szóstka męŜczyzn czekała we wnętrzu furgonetki, kiwając przyjaźnie głowami, paląc papierosy i spoglądając na zegarki. Ktoś zapukał gwałtownie, kierowca coś wykrzyknął, a męŜczyzna znajdujący się najbliŜej otworzył drzwi furgonetki. Była zaparkowana w hangarze. Kiedy dostarczono ich bagaŜ z samolotu, Meehan dostrzegł na ścianie hydrant przeciwpoŜarowy umieszczony nad kubłem z piachem, zobaczył teŜ, Ŝe instrukcję wydrukowano cyrylicą. Znalazł się w Rosji.

JuŜ od dziesięciu minut przemierzał ciasną, ponurą celę, kiedy gburowata, mniej więcej czterdziestoletnia straŜniczka przyniosła tacę. Miała jasne włosy i bardzo niebieskie oczy, ale stawiając tacę na pryczy, nie patrzyła na niego; odwróciła się natychmiast i wyszła, zamykając go z powrotem. Posiłek składał się z tłustej szarej solonej ryby, jeszcze w puszce, suchego czarnego chleba i herbaty z cytryną. Ryba okazała się niejadalna, zjadł jednak chleb i wypił gorzką herbatę. W chwili gdy odsunął od 40

siebie tacę na pryczy, ta sama straŜniczka otworzyła drzwi i gestem poinformowała, Ŝe ma iść za nią. Korytarz był niski i obskurny, na samej górze ścian biegły rury. W całym korytarzu było tylko troje drzwi, łącznie z tymi do jego celi. StraŜniczka poprowadziła go na koniec korytarza, zatrzymała się przed potęŜnymi szarymi drzwiami ze stali i zapukała w nie. Rozległ się brzęk przesuwania metalu po metalu, zgrzyt rygli. Uchyliło się okienko, przyjrzał im się straŜnik, starannie obejrzał przestrzeń za nimi, nim otworzył i wpuścił ich do środka. Zeszli w dół jedną kondygnacją schodów bez poręczy, odgłosy ich kroków na betonie brzmiały ostro i nerwowo. Piętro niŜej przystanęli przed zamkniętymi drzwiami, straŜniczka zapukała, czekali. Otworzyło się mniejsze, owalne okienko, takŜe metalowe, i popatrzył na nich przystojny straŜnik w eleganckim jasnoniebieskim mundurze. Gwałtownym ruchem zamknął okienko i otworzył cięŜkie metalowe drzwi, wpuszczając Prosto ze ich schodów do środka.wkroczyli do wnętrza przypominającego rokokowy pałac. Wysoko sklepiony hall był granatowy, ozdobiony złoconymi detalami i białą gipsową sztukaterią. Podłogę tworzył ciemny mahoniowy parkiet, pogłębiający odgłosy kroków, co nadawało im celowość i godność. StraŜniczka doprowadziła Paddy'ego na drugą stronę hallu do podwójnych drzwi wysokich na piętnaście stóp, przy których stało dwóch umundurowanych wartowników wojskowych. StraŜniczka zatrzymała się na chwilę, obciągnęła bluzę munduru, poprawiła włosy. Na jej znak wartownicy otworzyli równocześnie obie połowy drzwi, jakby na początek hollywoodzkiej sekwencji tanecznej. Była to sala balowa. Na sklepieniu wymalowano bogów, kobiety i tłuste dzieci, ujęte w ramy trompe l'oeil. Trzy wysokie okna na przeciwległym krańcu pomieszczenia prowadziły pewnie do ogrodu lub na taras, były jednak zasłonięte roletami zaciemniającymi, które kryły się za brudnymi firankami. 41

Pośrodku pomieszczenia, naprzeciwko Meehana, stał długi stół, przy którym siedziało siedem osób ubranych po cywilnemu, choć ich wyprostowana postawa i specyficzne fryzury nie pozostawiały cienia wątpliwości, Ŝe to wojskowi. Po lewej stronie przy oddzielnym stoliku siedziały trzy maszynistki. Dwie młode i ładne, a trzecia stara i zasuszona. Rolf i porucznik, bardzo pomniejszeni w tym otoczeniu, przycupnęli na krzesłach pod ścianą. Tym razem młody porucznik nie słuŜył za tłumacza, zastąpiła go przysadzista kobieta w sukni z paskiem, o rzadkich czarnych włosach zebranych w kok wielkości małej czekoladki. Za stołem pośrodku zasiadał męŜczyzna o szarej cerze i krzaczastych czarnych brwiach. Jego głowa i tułów robiły wraŜenie krępych, kwadratowych, jakby mniejszy sześcian postawiono na większym. Otaczała go aura pełnego rozbawienia autorytetu, przypominał sędziego, który dysponuje taką władzą, Ŝe nie musi być onieśmielający. Odezwał się głośno po rosyjsku, jego głęboki glos rezonował w wielkim pomieszczeniu. Tłumaczka zwróciła się do Meehana. - Ma pan zgodę usiąść. - Wskazała metalowe krzesło z brudnym płóciennym siedzeniem. Meehan usiadł. Czuł się obnaŜony. Znajdował się pośrodku pokoju, wszyscy na niego patrzyli, a krzesło nie miało Ŝadnego oparcia dla rąk. Przysadzisty męŜczyzna skinął mu głową i mówił przez dłuŜszy czas. Kobieta przetłumaczyła: - Utrzymujesz, Ŝe masz nam do przekazania jakieś informacje o brytyjskich więzieniach. Chcesz nam pomóc w uwolnieniu towarzyszy uwięzionych na Zachodzie. Dlaczego miałbyś to zrobić? - Sam jestem komunistą - odparł Meehan. - Od wielu lat naleŜę do sympatyków. Odkąd pracowałem w stoczniach Glasgow. Przekazała waŜnemu człowiekowi, co powiedział, i męŜczyzna odezwał się ponownie, patrząc Meehanowi w oczy. 42

- Nie jesteś zarejestrowanym członkiem partii w swoim kraju przetłumaczyła kobieta. - No tak. - Meehan wzruszył ramionami, myśląc, Ŝe to rzeczywiście moŜe się wydawać dziwne. - Nie jestem szczególnie stadny. Słysząc to, męŜczyzna się uśmiechnął i znowu coś mówił, ale jego uśmiech wydawał się wymuszony. - Jeśli pobudką twoich działań są sympatie polityczne przekazała kobieta - to dlaczego zaŜądałeś, Ŝebyśmy ci zapłacili za te informacje? - Muszę zacząć od nowa w Kanadzie. Mam Ŝonę i dzieci. Kobieta przetłumaczyła. Przysadzisty męŜczyzna skinął głową i znowu coś powiedział. - On mówi... - zaczęła tłumaczka, zastanawiając się, jak to wyrazić. - Co mamy myśleć o komuniście, który nie wstępuje do partii i chce pieniędzy za wypełnienie swojego obowiązku? Meehan leciutko się uśmiechnął. Rzucił okiem na Rolfa, ale ani Rolf, ani porucznik nie patrzyli na niego. Zabiją go. Przysadzisty znowu mówił. - Nie czuj się zagroŜony - poleciła obcesowo tłumaczka. Jesteśmy nastawieni przyjaźnie. Jednak Meehanowi było niedobrze. Myślał o Betty i o zawiedzionych nadziejach swoich dzieci. Miał ochotę albo płakać, albo się modlić, sam nie potrafił się w tym zorientować. Przysadzisty wychylił się do przodu, teraz robił wraŜenie rozwścieczonego, a Paddy dopiero po dobrej minucie zorientował się, Ŝe tamten mówi po angielsku. - Są bardzo dobre. - MęŜczyzna bełkotał, obracając na języku nieznajome dźwięki otwartych angielskich samogłosek. - Glasgow Rangers bardzo dobre. Paddy Connolly Meehan skinął głową. Czy to ze strachu, czy pod wpływem odruchu lojalności poczuł, jak robi mu się gorąco, i powiedział: - Glasgow Celtic lepszy. 43

Zebrani przez chwilę wydawali się zaintrygowani, dopóki przysadzisty się nie roześmiał, wtedy nerwowo mu zawtórowali, rozglądając się na boki, na moment niemal uwierzyli, Ŝe uznali to za śmieszne, poniewaŜ sama władza ich o to poprosiła. W ciągu kilku następnych tygodni wypytywali go wiąŜ od nowa o system zabezpieczenia brytyjskich więzień, kazali mu rysować plany wszystkich zakładów karnych, w których przebywał, chcieli się dowiedzieć o słabych punktach okiennych krat i o realnych sposobach przekupienia straŜników. Kazali mu rozpracować zadanie: jak dostarczyć dwukierunkowe radio więźniowi znajdującemu się pod nieustannym nadzorem. Meehan zaproponował dwa identyczne radia tranzystorowe, jedno stanowiące odbiornik i nadajnik, drugie zwykłe. Jeśli dostarczy się dwukierunkowe radio innemu więźniowi, który nie będzie dokładnie rewidowany, a normalne temu właściwemu, to kilka dni później kaŜdy, kto ma przepustkę, moŜe dokonać zamiany. Kazali mu wielokrotnie omawiać tę operację i dostosować ją do topografii wielu konkretnych więzień. Trzy tygodnie później Rolf i porucznik towarzyszyli mu w drodze powrotnej do tego cholernego miejsca, z którego wyruszyli. Znaleźli się w powietrzu, zanim Meehan zdąŜył się odpręŜyć. Podczas tych trzech tygodni słyszał bardzo wiele osób wpuszczanych do sąsiednich cel i wypuszczanych, słyszał kobiety cicho lamentujące nocą i szlochających męŜczyzn, którzy coś wykrzykiwali w niezrozumiałym dla niego języku rosyjskim, kiedy ich wyprowadzano. Były to .słowa ostateczne, pełne desperacji i Ŝalu, moŜe imię kobiety lub nazwa miejscowości. Meehan wiedział, Ŝe nie wsadzaliby go do samolotu, gdyby zamierzali go zabić. Utłukliby go od razu, miejscu. swoją starą piersiówkę i kaŜdego poczęstował Rolfnawyciągnął wódką. Znowu zapalili papierosy Meehana 44

i wypili toast za Scotland Yard. Młody sierŜant wzrokiem zapytał Rolfa o zgodę, po czym powiedział Meehanowi, Ŝe przed miesiącem zamordowano w Dallas prezydenta Kennedy'ego.

II Był oślepiająco słoneczny dzień, stali tam, gdzie chciała być połowa Niemiec Wschodnich, po odpowiedniej stronie punktu kontrolnego Charlie. Rolf wszedł za daleko, Paddy czytał to w twarzach wschodnioniemieckich wartowników. Chętnie zwróciliby mu uwagę, ale nie mogli z uwagi na jego szarŜę. Niewysoki męŜczyzna w kapeluszu i źle leŜącym płaszczu z wielbłądziej wełny reprezentujący konsulat brytyjski czekał przy duŜym oficjalnym samochodzie z miniaturowymi flagami na masce. Stał w odległości dziesięciu stóp, nie chciał do nich podejść, czekał, Ŝeby Paddy podszedł do niego, jakby komunizm był chorobą zakaźną. W samochodzie jadącym na punkt kontrolny Rolf wręczył Meehanowi czek, który moŜna było zrealizować tylko we wschodnioniemieckim banku. Nawet na Wschodzie nie była to wielka suma, ale poza nim nie przedstawiała Ŝadnej wartości. Po siedemnastu miesiącach przesłuchań Meehan miał jedynie dwie paczki papierosów i tabliczkę czekolady. Dwie paczki szlugów, tabliczkę czekolady i przekazanie z powrotem w ręce władz brytyjskich, które będą go przesłuchiwać w nieskończoność, a potem wpakują prosto do więzienia, Ŝeby odsiedział resztę kary. Komuniści odsyłali go z powrotem jako gołębia pocztowego. Szpikowali go informacjami tak uparcie, Ŝe nie miał wątpliwości, Ŝe są nieprawdziwe. KaŜdy z licznych współwięźniów w celi wschodnioniemieckiego więzienia z własnej woli pracowicie przekazywał tę samą wiadomość o porach zmiany wartowników i o systemie bezpieczeństwa. 45

Nie dało się juŜ tego ciągnąć, wartownicy zaczynali się wkurzać i patrzyli na nich niechętnie. Przyszła pora się rozstać. Meehan wyciągnął rękę, a Rolf uprzejmie ją uścisnął. - Jesteście mądrym człowiekiem, towarzyszu Meehan. Dwie paczki szlugów i tabliczka czekolady. Meehan dostrzegł pewną zmianę w jego wzroku. Dotychczas nigdy tego nie podejrzewał, do końca Ŝycia będzie się w tej sprawie okłamywał, ale przez ten ułamek sekundy nie miał wątpliwości, Ŝe Rolf nim pogardza. UwaŜa, Ŝe Meehan jest nędznym zdradzieckim kutasem.

Opychanie się jedzeniem

1981

I Słyszeli szmer zgromadzenia, jeszcze zanim skręcili w ulicę prowadzącą do domu babci Annie. Paliły się wszystkie światła, drzwi wejściowe były gościnnie otwarte na ościeŜ, a cienie poruszające się za oknem świadczyły o tym, Ŝe jest duŜy tłok. Po przejściu przez próg Paddy zanurzyła palce w kropielniczce wiszącej na ścianie, ale Annie spędziła w szpitalu dwa tygodnie, a nie Ŝyła juŜ od tygodnia, toteŜ maleńka gąbka na dnie wyschła zupełnie. Dotknięcie zostawiło kwaśną plamę na opuszkach palców Paddy. Kontynuowała ten zwyczaj tylko dlatego, Ŝe tak bardzo spodobał się jej matce. Czyjaś ciotka wydawała drinki ze stołu stojącego tuŜ za drzwiami, pomagała jej babka Meehan, drobna kobieta, która złoŜyła przysięgę abstynencji i od tamtej pory ani sama nie piła, ani nie dopuszczała do tego, by ktokolwiek mógł się spokojnie napić w jej towarzystwie. Ciotka wcisnęła Seanowi do ręki kieliszek z kroplą whisky i odrobinę sherry w rękę Paddy. Obawiając się, Ŝe sherry wejdzie w jakieś reakcje chemiczne z jajkami i grejpfrutem, Paddy sączyła trunek powoli, starając się ograniczyć szkody, ale bez prawdziwej przyjemności. 47

Annie była zdecydowaną zwolenniczką starego, przedsoborowego katolicyzmu w stylu wudu, co rzucało się w oczy w całym domu. Na kaŜdej ścianie powyŜej listwy wisiały święte obrazy, nowenny wystawały spod ramek szkolnych zdjęć jej uśmiechniętych wnuków. Romantyczna gipsowa statua świętego Sebastiana przekłutego strzałami, więdnącego w ekstazie, tkwiła pod zatłuszczoną szklaną kopułą na parapecie okiennym, a poobtłukiwane Dzieciątko z Pragi na gzymsie kominka. Przechylało się pod pewnym kątem dzięki umieszczonej pod spodem srebrnej dziesięciopensówce, stanowiącej fetysz, który miał sprowadzić do domu zamoŜność. Pomijając przesądy, świętoszkowatość i ogólną nieufność wobec protestantów, jedyną prawdziwą słabością Annie było oglądanie zapasów w telewizji w niedzielne popołudnie. Fotografia Supertaty z autografem wisiała na ścianie poniŜej Najświętszego Serca. Paddy nie doszła jeszcze do frontowego pokoju, a juŜ przed jej nosem przeniesiono gigantyczną tacę bułeczek z szynką. Zdołała im się oprzeć, mówiąc, nie, dziękuję, dopiero jadła, kiedy nosiciel tacy nalegał po raz kolejny. Delikatna biała ręka wyciągnęła się nad jej ramieniem i porwała bułeczkę ze słowami podziękowania. Paddy odwróciła się i zobaczyła, jak jej siostra Mary Ann wgryza się w miękką bułkę, zęby prześlizgiwały się ze słonego masła do słodkawej szynki. Mary Ann chichotała z zadowolenia, stękała i gryzła kolejny kęs, zasłaniając usta resztą bułki, zawstydzona tym, Ŝe tak ostentacyjnie rozkoszuje się jedzeniem. A za chwilę znowu się śmiała, bo bardzo jej smakowało. Mary Ann była nieśmiała i milkliwa, stworzyła jednak wymowny język śmiechu, który wymagał wprawnego ucha. Ludzie mało spostrzegawczy brali ją za przygłupią. Czasami jej śmiech był zaraźliwy, a kiedy jego wznoszące się i opadające fale przepływały między nimi, Paddy pomyślała, Ŝe śmianie się z siostrą to najczystsza z moŜliwych form komunikacji. 48

Mary Ann ugryzła kolejny kęs, Ŝując z uśmiechem, i głową wskazała drzwi. Paddy odwróciła się i zobaczyła, jak Trisha i Con Meehanowie przeciskają się przez tłum, trzymając się za ręce niczym nastoletni kochankowie. Na oficjalne okazje Trisha nadal zaczesywała włosy do góry w wysoko tapirowaną koronę. Pod grubymi szkłami okularów jej oczy miały piękny odcień szarości, tak jasnej, Ŝe w pewnym oświetleniu wydawała się srebrna. Ze wszystkich dzieci odziedziczył je tylko Marty; cała reszta miała brązowe oczy Connora. Rumianą twarz Cona zdobiły schludne wąsiki a la David Niven; miał równie mocną budowę ciała jak Paddy. Ubrany był w niestosownie zawadiacką marynarkę w kurzą stopkę. - Tato - zaczęła Paddy, a Mary Ann śmiała się z niedowierzaniem - dlaczego, na litość boską, tak się ubrałeś? - Dała mi to wasza matka. - Wyglądacie w tym bardzo dostojnie - stwierdziła Trisha, strzepując z klapy marynarki wyimaginowany pyłek. Stojący obok męŜczyzna, który chodził do szkoły z ojcem Seana, pochylił się do Cona. - Sprzedajesz nylony? Towarzystwo roześmiało się z tego kiepskiego Ŝartu, do czego dołączył i Con, usatysfakcjonowany swoim miejscem na drabinie społecznej. Mary Ann zaśmiewała się z ustami we włosach Paddy. Ich ojciec był człowiekiem potulnym, łagodnym, zawsze w gronie słuchaczy śmiał się z dowcipów ludzi większych od siebie. Obydwie córki za to go kochały. - Nie ma co - zjeŜyła się Trisha, jak zwykle nadęta i zła - sam teŜ nie ubierasz się najmodniej. Con z tego teŜ się uśmiał.

49

II Po godzinie pogawędek i spotkaniu co najmniej setki krewnych śpiewacy omawiali kolejność swoich wystąpień w rogu pokoju. Paddy obserwowała tę konspirację i zastanawiała się, po co w ogóle sobie zawracają głowę, skoro i tak kaŜdy zawsze śpiewa to samo, dobierając taką piosenkę, jaka najlepiej pasuje do jego głosu. Nad głowami kołysały się tace cudownego jedzenia wędrujące po całym pokoju. Mary Ann milcząco podrywał John O’Hara, najspokojniejszy chłopak w całej parafii. Siedzieli blisko siebie na kanapie, ostentacyjnie się ignorując, sztywno wyprostowani, oboje intensywnie świadomi swojej obecności. Mary Ann od czasu do czasu dostawała bezsensownego ataku śmiechu, kiedy John O’Hara z nadmiaru napięcia dźgał ją ręką w łokieć. Kiedy Paddy nie mogła juŜ ani chwili dłuŜej znieść milczenia, pod pretekstem konieczności pójścia do łazienki wyrwała rękaw z nerwowego chwytu Mary Ann i weszła pomiędzy Sean stał ludzi. w progu kuchni i kiwał twierdząco głową, słuchając, jak stary, czerwony na twarzy działacz związkowy bredził coś o recesji. Rząd się nie odwaŜy, powtarzał starszy męŜczyzna, stanowczo celując palcem w ramię Seana; to by sprowokowało ogólnokrajowy strajk, a stocznie mają zasadnicze znaczenie dla szkockiej gospodarki. To byłaby katastrofa, stwierdził, absolutna klęska. Nie pamiętasz czasów przedwojennych, nie pamiętasz, jacy naprawdę są torysi pod przykrywką konsensusu. Tym razem Sean pokręcił głową przecząco w nadziei, Ŝe moŜe to zmiękczy starca. A wy młodzi, męŜczyzna coraz bardziej wciągał się w temat, nie dbacie o to, nie rozumiecie, co się dzieje. A przecieŜ wy za to zapłacicie. Wskazał kolejno na kaŜde z nich. To wasze pokolenie skończy na wysypisku śmieci. Paddy i Sean zgodnie skinęli głowami, pragnąc, Ŝeby staruszek zamilkł 50

i poszedł. Wypowiedziawszy swoje przesłanie, dostrzegł na przeciwległym krańcu pokoju przyjaciela, więc zamilkł i poszedł. - Dobrze, zostałem ostrzeŜony - powiedział Sean, uśmiechając się do Paddy. Za jego plecami zobaczyła swoją najstarszą siostrę Caroline, która przepychała się między licznymi gośćmi, trzymając na ręku małego synka. Robiła wraŜenie wykończonej. Mały Connor wyszczerzył na Paddy swoje cztery całkiem nowe, dopiero wychodzące ząbki, podniósł rękę i wydał powitalny ryk. W dziurce od nosa uformowała mu się przezroczysta bańka. Caroline podała Paddy niemowlaka. - Weź go ode mnie, zanim zrobię krzywdę jemu albo nam obojgu. - A gdzie John? - Gdzieś w sieni. Pójdę go poszukać. Szybko wyszła z pokoju, jej kroki zrobiły się lŜejsze, kiedy została sama. Sean uśmiechnął się na widok Paddy z tłustym niemowlakiem. - Pasuje ci. - BoŜe, ten John to taki leń. Nie rozumiem, dlaczego ona w ogóle za niego wyszła. - Paddy udawała, Ŝe mówi o małŜeństwie siostry, choć w istocie posyłała informację o ich związku. - Potrzymaj go przez chwilę, to mu wytrę nos. Sean wziął na ręce małego Connora, przyłoŜył usta do buzi dziecka, Ŝeby wywołać jego uśmiech; odpowiadał na niepokoje Paddy obietnicami bez słów. Papierową chusteczką wytarła nos niemowlaka, a mały Connor się rozpłakał. Sean pochylił się do niej. - Chcesz jutro pójść na Raging Bull? - spytał. - Podobno całkiem dobre. Paddy nie miała szczególnej ochoty na film o boksie, ale powiedziała, Ŝe pójdzie. Czuła się głupio, robiąc mu wyrzuty za przewinienia Johna. 51

- Twoja babcia byłaby zadowolona, Ŝe przyszło tyle ludzi. Sean skinął głową i zatopił twarz w jej włosach, przytulając tłusty, obsypany pudrem policzek niemowlęcia do jej policzka. - Wszyscy ci ludzie będą w maju na naszych zaręczynach. Jak tylko nasze nazwisko znajdzie się na liście przydziałów i dostaniemy dom, moŜemy zacząć się starać i o kogoś takiego. Paddy uśmiechnęła się do niego, ale przymknęła oczy, Ŝeby nie zorientował się, co myśli. Dziecko na biodrze bardzo jej ciąŜyło, więc wymówiła się koniecznością odnalezienia Caroline i oddania jej chłopca. Udało jej się zgubić Seana w jednej z sypialni na tyłach domu, gdzie jego wujowie śpiewali powstańcze pieśni i popijali whisky. Resztę wieczoru spędziła, stojąc w kuchni przy piecu, uśmiechając się do swoich rozmówców i udając, Ŝe bawi się razem ze wszystkimi. Zapomniała o słowach Terry'ego Hewitta i wściekłości, która powinna ją napędzać, i obŜarła się keksem i biszkoptowolodową roladą, połykała wszystko, jeszcze zanim zdąŜyła pogryźć, wpychała jedzenie do ust, Ŝeby uspokoić panikę.

III Pięć mil od domu babci Annie w Rutherglen, po drugiej stronie miasta, w Townhead, Gina Wilcox siedziała w nienagannie czystym frontowym pokoju swojego szarego niewielkiego domku. Zapomniała włączyć ogrzewanie i para z własnego oddechu unosiła się przed nią jak dusza opuszczająca ciało. Patrzyła niewidzącym wzrokiem na mrugający telewizor, czekając na słowo, czujna i pełna strachu o swoje dziecko.

Niepokoje rosną

I Paddy osłaniała oczy przed mokrym śniegiem, stojąc przy otwartym grobie babci Annie; obserwowała, jak jedwabny sznur zsuwa się w dół osypującej się ściany ziemnej, i wtedy przypomniała sobie, Ŝe sześć gotowanych na twardo jajek niezbędnych do diety zostawiła w garnuszku na boku kuchenki. Przez cały dzień będzie gruba bez nadziei poprawy. Niewiele brakowało, Ŝeby głośno zaklęła. Sean wyczuł, Ŝe nagle zesztywniała, i wziął jej zdenerwowanie za przejawy empatii. Objął ją ramieniem i przygarnął, opiekuńczo wtulając jej głowę pod brodę, nieświadom, Ŝe wbija palce w tłuszcz na jej ramieniu, przez co przypominał jej nie tylko, Ŝe jest gruba i nierozgarnięta, ale Ŝe oprócz tego ma obrzydliwie tłuste ramiona.

II Pchnęła drzwi i weszła do redakcji serwisu, wieszając mokry płócienny worek na haczyku przy drzwiach. Dub juŜ siedział na ławce gońców. Przed ławką stał Keck, szef gońców, kołysząc się niepewnie na piętach, podczas gdy Dub spoglądał na niego z dołu z wyraźną niechęcią. - Nie - mówił Dub z pozorną cierpliwością. - Nie jesteś zabawny. Do tego konieczny jest humor albo dowcip. A ty jesteś tylko cholernie wredny. 53

Keck ściągnął twarz, udając nonszalancję i pomaszerował do działu sportowego. - O co chodziło? Paddy wzięła egzemplarz „News" i przebiegła wzrokiem stronę tytułową. O historii Briana Wilcoksa pisał JT; przesłuchiwano dwóch młodych chłopców w związku ze zniknięciem dziecka. - Ten facet to kutas - powiedział cicho Dub, rozglądając się po sali. Kiedy zobaczył, Ŝe nikt ich nie woła, wrócił do czytania, zakładając jedną cienką nogę na drugą. Ubrany był w spodnie w czerwono-zieloną kratkę i brązowy sweter z zamszowym przodem. Pewnego poniedziałkowego ranka Paddy dostrzegła ślad ołówka do brwi między jego jasnymi rzęsami. Dub znał nazwy wszystkich miejscowych kapel, nawet tych, o których Paddy dowiadywała się dopiero wtedy, kiedy się rozpadły albo wyjechały do Londynu. Zabrała się z powrotem do czytania gazety. Chłopcy zostali zatrzymani i przesłuchiwano ich w nocy. Zgłosiło się dwóch świadków, którzy rzekomo widzieli ich oddalających się z dzieckiem od frontowego ogródka jego matki. Paddy raz jeszcze przeczytała artykuł. Była pewna, Ŝe JT coś pominął. Prawnicy „Daily News" często cenzurowali najwaŜniejsze fragmenty informacji, coś podobnego wyczuwała tutaj. Byli chłopcy i było to dziecko i nagle chłopczyk nie Ŝył, czytało się to tak, jakby zabrakło akapitu przyczynowego. W ostatniej chwili dodano ramkę, tuŜ przed wydrukowaniem gazety. Były w niej informacje, Ŝe dwaj chłopcy zostali przewiezieni w miejsce, którego nazwy policja nie zdradza, po tym jak przed komisariatem zebrał się tłum. Meehana zaatakował tłum przed budynkiem sądu w Ayr, kiedy zaaresztowano go w 1969, a Paddy odbyła tam pielgrzymkę którejś niedzieli, kiedy jeszcze chodziła do szkoły, bo chciała zobaczyć obszerny dziedziniec, gdzie zgromadzili się ludzie. Tłum niemal śmiertelnie przeraził Meehana, a był on zatwar54

działym kryminalistą. Nie potrafiła sobie wyobrazić, jak mogłyby sobie z tym poradzić dzieci. Trąciła łokciem Duba. - O co chodzi z tą historią Wilcoksa? Czego nie ujawniają? Dub wzruszył ramionami. - Nie szukają stojących za tym męŜczyzn czy juŜ ich znaleźli? - O ile wiem, to szukają po prostu ciała dzieciaka. - Dub wrócił do lektury. Nigdy nie słuchał redakcyjnych plotek. Paddy zastanawiała się, dlaczego w ogóle starał się o pracę w gazecie; praktycznie nie interesowały go Ŝadne wiadomości. Trzepnęła od spodu jego magazyn muzyczny. - Musieli coś mówić. - Szukają dzieciaka - powtórzył poirytowany. - Co jeszcze mogę ci powiedzieć? Nagły ruch w końcu pomieszczenia kazał im podnieść głowy. Przy telefonie na biurku serwisu informacyjnego zgromadziła się grupka męŜczyzn, zaabsorbowanych, wpatrzonych w stojącego kolegę, który słuchając, uśmiechał się, kiwał głową i pokazywał audytorium palce uniesione w geście zwycięstwa. - Nie wiem, jak moŜesz czytać to gówno. - Paddy wskazała głową magazyn muzyczny. - Piszą tam pretensjonalni idioci. - To ma być gówno? Ty czytasz prawdziwe historie kryminalne, to nawet nie jest literatura. - Nie bądź głupi. Jeśli coś zostało napisane, to jest literaturą. - To groszowe koszmary, wydrukowane na papierze od rzeźnika. To nie jest prawdziwe pisarstwo. Kopnęła go w kostkę. - Dub, Makbet to prawdziwa historia kryminalna. Nowy Testament to prawdziwy kryminał. Stracił wątek, ale nie zamierzał ustępować. - Nigdy nie uwierzę gustowi kobiety, która nosi buty ze szpicami. 55

Paddy uśmiechnęła się do swoich stóp. Buty do kostek były zrobione z laminowanego kartonu, ale były tanie i czarne i pasowały do wszystkiego. W drugim końcu pomieszczenia Keck zarŜał słuŜalczym śmiechem na słowa pracownika działu sportowego. Od czterech lat próbował zostać dziennikarzem sportowym, ale nigdy niczego nie napisał. Jego strategia polegała na kręceniu się w pobliŜu redaktorów sportowych i śmianiu się z ich Ŝartów. Terry Hewitt, bezczelny drań o posturze beczki, który w Barze Prasowym nazwał ją tłustą dziewuchą, został w ubiegłym roku awansowany z ławki, ale promocja zaleŜała od liczby opublikowanych tekstów, bez tego redaktorzy w ogóle nie brali człowieka pod uwagę. Paddy przerzuciła wewnętrzne strony gazety, szukając ciekawych historii kryminalnych, którymi mogłaby się zająć. Dub wyczekał, aŜ się wygodnie usadowi, odpręŜy, i dopiero wtedy oddał jej kopniaka. Na szczęście miał buty z grubymi miękkimi podeszwami. - No dobra, okropnie boli. Czy jest Heather? - Jest gdzieś w budynku. Olbrzymie pomieszczenie redakcji podzielono na trzy części, sport, serwis informacyjny, publicystyka. Pośrodku kaŜdego działu stał wielki stół, cięŜkie stalowe maszyny do pisania Atex, były teŜ miejsca do pracy dla redaktorów. KaŜdy dział miał inny charakter: komentatorzy i publicyści uwaŜali się za intelektualistów, serwis informacyjny był nadęty i zarozumiały, a sportowi zawsze pogodni, nigdy nie brakowało u nich dobrych ciastek i śmiechu, zdawało się teŜ, Ŝe nieustannie Ŝują kredowe pastylki na niestrawność, które zostawiali na stole. Paddy znalazła Heather przy jednym z zapasowych biurek w odległym kącie pomieszczenia, gdzie wyspecjalizowani reporterzy i wolni strzelcy pracowali nad swoimi tekstami. Heather przeglądała kopertę z wycinkami o wielkim kryzysie, którymi posługiwał się korespondent ekonomiczny. Pracowała tylko na pół etatu, przez pozostałe dni tygodnia studiowała na politechnice znajdującej się na po56

bliskim wzgórzu, była tam redaktorem studenckiej gazetki. 0 ile Paddy wstydziła się swoich ambicji, o tyle Heather traktowała swoje z rozkoszną przesadą: przekonała Farquarsona, Ŝeby pozwolił jej przeprowadzić kwerendę do artykułu o dziennikarzach do studenckiej gazetki, i w efekcie wycyganiła kartę związkową i comiesięczną rubrykę o Ŝyciu studentów. Przy Heather Paddy czuła się gorsza i niezdarna. Heather była kobietą, która potrafiła odróŜnić poszczególne gatunki kwiatów i rozpuścić swoje długie włosy. Nie podlizywała się pijaczkom ani brutalom i robiła wraŜenie osoby, która znalazła się tu przelotnie w drodze do gazety o zasięgu krajowym. Nawet Terry Hewitt czuł się trochę onieśmielony w jej obecności. Plisowana spódniczka Heather spływała za kolana, granatowe rajstopy w motylki i kropki idealnie podkreślały jej zgrabne łydki. Z odległości dwudziestu stóp było zupełnie oczywiste, Ŝe flirtuje ze specem od ekonomii, dotyka jego ramienia, słuchając porównań między poprzednią i obecną recesją. Ekonomista był niski, miał ramionka dwunastolatka. - BoŜe. - Heather przejechała ręką po grzywie falujących blond włosów i strzepnęła je na ramię. - To niesamowite. - Podniosła wzrok, dostrzegła Paddy i uśmiechnęła się do niej. - Cześć. - Cześć, Paddy. Przyszłaś na papierosa7 Paddy wzruszyła ramionami. Nie paliła, ale Heather nigdy o tym nie pamiętała. Heather rzuciła papiery na biurko niewysokiego męŜczyzny i poszła za Paddy do kąta, usiadły na parapecie okna, dotykając się kolanami. Heather otworzyła paczkę z dziesiątką embassy regal, wyjęła krótkiego, grubego papierosa i zapaliła. - O której dzisiaj kończysz? - O czwartej - odpowiedziała Paddy. - Dlaczego pytasz? - George McVie zaprosił mnie na nocną zmianę do radiowozu. Chcesz pojechać? 57

Paddy poczuła na karku dreszczyk zazdrości. W samochodzie dyŜurnym było radio o policyjnej częstotliwości, jeździło się nocą po całym mieście w poszukiwaniu incydentów i dramatów. Jedną czwartą stron wiadomości w gazecie moŜna by zapełnić historiami z tego nocnego dyŜuru w samochodzie. KaŜdy dziennikarz w którymś momencie jeździł radiowozem redakcyjnym. KrąŜyły szalone opowieści o skokach z wielopiętrowych kamienic, o przyjęciach, na których alkohol płynął z wanny, o domowych kłótniach, które przeradzały się w zamieszki uliczne. Mimo moŜliwości obejrzenia niejako wnętrzności miasta nikt naprawdę nie chciał jeździć w nocy; kultura pracy obowiązująca w „Daily News" nie dopuszczała entuzjazmu, a to była znacznie cięŜsza robota niŜ siedzenie w redakcji i odbieranie okazjonalnych telefonów. Jednak Paddy w skrytości ducha nie mogła się doczekać, kiedy trafi jej się dyŜur. Jej ulubiona część materiałów z nocnej samochodowej zmiany obejmowała drobniejsze historie, słodko-gorzkie scenki uliczne z Ŝycia Glasgow, które nigdy nie docierały na strony gazety: o kobiecie z tasakiem w czaszce, nadal w szoku, prowadzącej uprzejmą konwersację z kierowcą karetki; o męŜczyźnie onanizującym się w komórce na śmieci, który zginął przygnieciony przez spadający gołębnik; o gwałtownej bójce jakiejś pary, w wyniku której męŜczyzna zmarł od ciosu wymierzonego zamroŜoną łopatką wieprzową. - Jak moŜna dostać takie zaproszenie? - zapytała, próbując ukryć swoją zazdrość. - Czy Farquarson polecił, Ŝebyś pojechała? - McVie powiedział, Ŝe mogę pojechać z nimi na parę godzin. Myślę o napisaniu materiału o nocnym dyŜurze samochodowym do gazetki uczelnianej. Paddy z najwyŜszym trudem powstrzymała się, by nie wznieść oczu do góry. Heather ciągle od nowa pisała dwa takie same artykuły: do „Daily News" o studiującej 58

dziennikarce, a do uczelnianej gazetki o studentce dziennikarstwa. - No dobra. - Próbowała zachowywać się obojętnie. - Chętnie pojadę. Heather jednak zorientowała się, Ŝe bardzo ją to ucieszyło. - Ale zbytnio się nie podniecaj. Mogę się wycofać, jeśli artykuł nie wypali. Spotykamy się o ósmej przy samochodzie przed redakcją. Zsunęła się z parapetu i oddaliła się, ciągnąc smugę dymu przez całe pomieszczenie. Na parapecie został jasny długi włos. Paddy wzięła go do ręki i owinęła sobie wokół palca, patrząc równocześnie, jak Heather przemyka między stolikami, a męŜczyźni nie mogą oderwać wzroku od jej jędrnego, niewielkiego tyłeczka. Paddy niezdarnie zeszła z parapetu, unosząc nogi wysoko, Ŝeby nie podrzeć czarnych wełnianych rajstop o metalowy rant. Rajstopy juŜ zaczynały się wypychać na kolanach, a dzisiaj rano wzięła je prosto po praniu.

III Drzwi gabinetu Farquarsona zamknęły się o czternastej z powodu kolegium redakcyjnego; wszyscy w redakcji korzystali z tej nieoficjalnej przerwy, odpoczywając albo załatwiając prywatne telefony. Jeden z pracowników serwisu informacyjnego odebrał wiadomość. - W końcu okazało się, Ŝe Brian Wilcox nie Ŝyje - oznajmił, odkładając słuchawkę. Ktoś wypowiedział niegłośne „hurra", a pozostali dziennikarze roześmiali się. Keck trącił Paddy. - Powinnaś udawać, Ŝe się śmiejesz - szepnął. - W takich wypadkach to właściwe postępowanie. Paddy spróbowała. Szeroko rozsunęła usta, ale nie potrafiła uśmiechnąć się z przekonaniem. 59

- Nie musisz - mruknął Dub ponad głową Kecka. - Utrata człowieczeństwa nie jest konieczna, jest tylko uŜyteczna. Nadąsany Keck poszedł na czyjeś wezwanie, zostali na ławce sami. Dziennikarz, który odebrał telefon w sprawie Briana, zamaszystym ruchem wyrwał kartkę ze swojego bloku, wstał, skierował się do gabinetu Farquarsona, zapukał w szybę i otworzył drzwi. - Znaleziono ciało Briana Wilcoksa - powiedział. Paddy słyszała, jak Farquarson zaklął głośno i szczerze. Nikt nie lubił zmiany nagłówka w połowie kolegium redakcyjnego. - Uduszono go i zostawiono przy torach niedaleko stacji Steps. Paddy skinęła głową w stronę Dubsa. Steps była daleko, o wiele za daleko, Ŝeby chłopcy dotarli tam pieszo z Townhead. - Zawiózł ich tam ktoś dorosły. Dub pokręcił głową. - Tego nie wiesz. - ZałoŜę się o kaŜdą sumę. - Zgoda, o kaŜdą. Przez otwarte drzwi Paddy słyszała, jak Farquarson złorzeczy i kaŜe zmienić makietę, coś tam wyrzucić, a na pierwszej stronie dać oświadczenie policji, mówi komuś, Ŝeby JT pojechał do Steps z fotografem. - Sprawdźcie, czy te dzieciaki nadal są w areszcie, i powiedzcie któremuś z gońców, Ŝeby mi przyniósł duŜą whisky z Baru Prasowego. Jeden z redaktorów publicystyki zajrzał przez drzwi i powiedział do Paddy: - Słyszałaś? Paddy potwierdziła skinieniem głowy, wstała i skierowała się w stronę schodów. Na dole w barze McGrade spokojnie zapełniał półki za ladą maleńkimi szklanymi butelkami napojów dolewanych do alkoholu. Dwaj dziennikarze trzymali stolik na popołudniowy szczyt. McGrade nalał jej podwójną 60

grouse, kiedy się dowiedział, Ŝe to dla Farquarsona, i zapisał ten fakt w wielkim niebieskim zeszycie, który trzymał pod ladą. Kiedy wróciła na górę, części dziennikarzy nie było, a pozostali rozmawiali przez telefon. Farquarson siedział samotnie przy biurku, z głową ukrytą w dłoniach. Wsunęła kieliszek między jego łokcie, spojrzał na nią wdzięcznym wzrokiem. - Szefie, proszę powiedzieć, kiedy pan skończy. McGrade domaga się zwrotu szkła. - Dziękuję, Meehan. - O ile nie ma pan nic przeciwko temu, to ja i Heather Allen chcemy dzisiaj pojechać samochodem dyŜurnym z George'em McVie. Tylko na dwie godziny, w ramach praktyki zawodowej. Farquarson uśmiechnął się kwaśno do kieliszka. - McVie jest cholernie miły, co? Najpierw sprawdź u męŜa zaufania, upewnij się, Ŝe związek zawodowy nie zgłasza sprzeciwu. I jeszcze jedno, Meehan. Samochód dyŜurny to cięŜka zmiana, nocna zmiana jest cięŜka. George moŜe być... samotny. Pilnuj swoich skarbów w jego obecności. Skinęła głową. Papa Richards był akurat w kantynie, zajadał szkocki pasztet w cieście ugarnirowany fasolą i równocześnie palił papierosa. Rozcięcie pod okiem goiło się, ale nadal musiał sobie radzić bez okularów. Jego twarz bez nich wydawała się niedojrzała. - A, kogo widzimy - powitał Paddy stojącą przy jego stoliku. Prosto ze związku katolickich matek. Paddy zignorowała tę uwagę. Wyjaśniła, Ŝe McVie zaprosił Heather Allen, która z kolei zaprosiła ją. Richards z głośnym brzękiem opuścił widelec na talerz i łapczywie pociągnął łyk piwa. Paddy podniosła rękę. 61

- Stop. Nie musi mi pan mówić. Ostrzegł mnie przed nim Farquarson. Chciałam tylko sprawdzić, czy związkom to nie przeszkadza. - Dlaczego związek miałby się interesować tym, Ŝe McVie chce za jednym zamachem ustrzelić dwa ptaszki? - spytał Richards i śmiał się tak długo, aŜ poczerwieniała mu twarz. Paddy skrzyŜowała ramiona i czekała, Ŝeby skończył. - Więc mogę jechać? - Tak. Rób, jak chcesz. Gdybyś była moją córką, powiedziałbym nie. śeby ukryć ekscytację, Paddy wskazała na jego oko. - Mam nadzieję, Ŝe tego guza pod okiem nabiła panu ostatnia kobieta, z której się pan wyśmiewał. Ponuro zaciągnął się papierosem i obejrzał Paddy od stóp do głowy. - Ty jesteś ostatnią kobietą, z której się wyśmiewałem. Chciałabyś mnie uderzyć? Słowa wydawały się niewinne, ale poczuła się nieswojo, zupełnie jakby czynił jej jakieś propozycje seksualne. - Nie - odpowiedziała, groŜąc mu w jedyny znany sobie sposób: - Ale chętnie wzięłabym pańską pracę.

A ludzie to dupki

I George McVie nie mógł prowadzić redakcyjnego radiowozu. Nie wolno mu było nawet siadać na przednim siedzeniu obok Billy'ego, poniewaŜ podczas jednej z kłótni chwycił kierownicę i o mało nie zabił ich obu. Ani on, ani Billy nie rozmawiali ze sobą w konwencjonalnym znaczeniu tego słowa. McVie chrząkał, kiedy chciał pojechać na wezwanie przez radio; czasami krzyczał, kiedy chciał, Ŝeby Billy zadzwonił do redakcji po fotografa, poza tym nie wymieniali ani słowa. Od pięciu miesięcy pracowali razem nocami i byli gotowi się pozabijać. Billy, z poskręcanymi włosami do ramion, które wyglądały jak zmoczone, siedział juŜ w samochodzie, nastawiał radio, kładł papierosy na desce rozdzielczej, sprawdzał, czy ma drobne na hamburgera z furgonetki. McVie, ubrany w pomięty płaszcz przeciwdeszczowy i tani pulower z akrylu, stał obok samochodu pod mocno zachmurzonym niebem. - Co to znaczy: nie przyjdzie? - Zmęczone, podpuchnięte oczy patrzyły groźnie na Paddy nad dachem samochodu. - Nie pojedzie dzisiaj na dyŜur, ale pytałam Farquarsona i papę Richardsa i obaj zgodzili się, Ŝebym ja pojechała. 63

Próbowała się uśmiechnąć, ale na nim nie zrobiło to wraŜenia. Patrzył to na nią, to na budynek redakcji, na okna serwisu informacyjnego i gabinetu Farquarsona, jakby spodziewał się zobaczyć w tym oknie szefa, który śmieje się z niego, a sam pieprzy Heather Allen. - Farquarson powiedział, Ŝebym pojechała - powtórzyła. McVie jeszcze raz na nią spojrzał, Ŝeby się przekonać, czy rzeczywiście była tak pękata i tak niepodobna do Heather, jak mu się w pierwszej chwili wydawało. Rozgoryczony cmoknął z dezaprobatą i wychylił się w jej stronę nad dachem samochodu. - Słuchaj, smarkulo, mam dziś masę roboty. Nie gadaj podczas wezwań radiowych i nie wysiadaj z samochodu, jeśli gdzieś będziemy szli. Nie mam zamiaru przez całą noc robić za niańkę. Trzymaj gębę na kłódkę, a będzie dobrze. Paddy cofnęła się o krok, wyolbrzymiając swoje zaskoczenie. - To ty mnie posłuchaj. Nie ma Ŝadnego powodu do takiego chamstwa. Byłam wobec ciebie grzeczna, prawda? McVie wpatrywał się w nią. - Prawda? - Była zdecydowana, Ŝe zmusi go, by to powiedział. Czy byłam wobec ciebie uprzejma? McVie niechętnie wzruszył ramionami. - Jesteś ciemniakiem. - Otworzyła drzwiczki i wsiadła. Nie znała Billy'ego, ale sam się przedstawił, ściskając jej dłoń i uśmiechając się do niej we wstecznym lusterku rozradowany, Ŝe jeszcze ktoś postawił się McViemu. Siedzieli tak przez chwilę, a tymczasem McVie wściekał się, kilkakrotnie uderzył w dach samochodu. Za kaŜdym razem Billy radośnie unosił brwi, patrząc na Paddy we wstecznym lusterku. W końcu McVie gwałtownie otworzył drzwiczki i wsiadł, ze złością wyciągając spod siedzenia poły przeciwdeszczowego płaszcza. 64

- Do jasnej cholery, o co ci chodzi? - O to, Ŝe nie umiesz się zachować - odkrzyknęła Paddy, niemal wtykając mu palec w twarz. Billy wymamrota! amen, przekręcił kluczyk i uruchomił silnik. Radio oŜyło, odbierając nadzieje na jakąkolwiek rozmowę, nawet krzykliwą. Przez kilka minut słuchali długich przerw i wezwań, aby samochody policyjne wracały do bazy. McVie rozjuszony tym, Ŝe wszyscy są przeciwko niemu, kopnął oparcie siedzenia i Billy ruszył. Paddy usiadła wygodnie i patrzyła, jak ciemne miasto przemyka za szybą, rozkoszowała się rzadką przyjemnością przebywania w samochodzie. Podjechali pod cieszący się nie najlepszą reputacją pub przy Rynku Solnym. Dwaj pijacy walczyli na ulicy, ten w szarej kurtce lotniczej ściskał gardło faceta w prochowcu; trzymał go mocno w zgięciu łokcia, przeciwnik rozpaczliwie chciał się zrewanŜować, chwytał rękami powietrze, usiłował sięgnąć twarzy atakującego. Obaj byli za starzy na godną walkę uliczną, brzuchy i sztywność nóg ograniczały ich ruchy, przekształcając zajście w kanciasty, uparty taniec. Za nimi trzej męŜczyźni opierali się o ścianę pubu, obserwowali walkę tak rozluźnieni, jakby była to scena w teatrze. Gdyby Paddy stała akurat na przystanku autobusowym, ta scena śmiertelnie by ją wystraszyła, czuła się jednak bezpieczna w dobrym samochodzie, mogła obserwować zajście, wyobraŜając sobie, Ŝe jest dziennikarką. Marzyła o tym jeszcze w szkole, odkąd Paddy Meehan otrzymał królewski akt łaski w wyniku działań dziennikarza prowadzącego specjalną kampanię.

II To była ich pierwsza nocna runda. Billy zatrzymał samochód na szerokiej ulicy, której północną stronę zajmowały magazyny przemysłowe. McVie wysiadł, trzasnął 65

drzwiczkami. Trzymał rękę na klamce do komisariatu i dopiero w tym momencie zorientował się, Ŝe Paddy stoi tuŜ za nim. - Ty smarkulo, zostań w samochodzie. - Farquarson powiedział, Ŝebym ci towarzyszyła, i to właśnie robię. McVie westchnął, zamknął oczy i zrobił dramatyczną pauzę, jakby uprzejmość wobec Paddy była najtrudniejszym zadaniem w jego Ŝyciu. Otworzył połówkę podwójnych drzwi, puszczając je prosto na nią. Paddy znalazła się w poczekalni, pod ścianami stały brudne plastikowe krzesła, niektóre lekko splamione sadzą w miejscach, gdzie oczekujący przytykali zapalniczkę. Pogodne plakaty na ścianach ostrzegały przed kieszonkowcami, włamywaczami i wyciekami gazu. Dwóch młodych znuŜonych męŜczyzn tkwiło smutno na krzesłach w niekończącym się oczekiwaniu. Za wysokim biurkiem siedział policjant w średnim wieku, jego róŜową cerę znaczył trądzik. Przecierał szyję papierową chusteczką, dotykając pękniętej krosty tuŜ za uchem, a równocześnie pisał coś w wielkiej czarnej księdze. - BoŜe, jesteś strasznym zgredem - powiedziała Paddy do McViego, kiedy dogoniła go przy biurku. - Co to jest zgred? - Oficer dyŜurny podniósł wzrok znad rejestru. - To on. - Paddy wskazała palcem na McViego. - Dwulicowy nędznik. Policjant uśmiechnął się przyjemnie i znowu przyłoŜył chusteczkę, wzdrygając się lekko, kiedy dotknęła pękniętej skóry. - Co się dzieje? - McVie skinieniem głowy wskazał czarną księgę na biurku. - Nic szczególnego. Dwa samobójstwa. Jedno to uczennica w mundurku znaleziona w rzece Clyde. Nie zdała próbnych egzaminów. A drugie... - Zajrzał do księgi, podąŜając wzrokiem za własnym palcem. - Jakiś facet powiesił się w Townhead. 66

Paddy oczekiwała, Ŝe oczywiściee zainteresuje się uczennicą samobójczynią. Wybór wydawał się oczywisty: taka emocjonalna i tragiczna historia wywoła falę artykułów o stresie egzaminacyjnym, o pogrąŜonej w Ŝałobie rodzinie, która na pewno kogoś obarczy winą, będzie to teŜ dobry pretekst do zamieszczenia zdjęcia dziewczynki w szkolnym mundurku. McVie otworzył swój notatnik. - Gdzie dokładnie w Townhead? SierŜanta dyŜurnego takŜe to zaskoczyło, znowu musiał poszukać palcem wpisu w rejestrze. - Ulica Kennedy'ego, przed godziną. Samobójstwo uliczne, powiesił się na latarni. - Jego nazwisko? Policjant znowu zajrzał do księgi. - Eddie McIntyre, ale nie mieszkał tam. Zrobił to przed domem swojej dziewczyny. - Przesunął palcem po zapisie w rejestrze. - Ona się nazywa Patsy Taylor. McVie zapisał adresy i nazwiska. - Dobra, Donny. Gadaj wprost, są tu? Funkcjonariusz drgnął, spojrzał za plecy McViego, Ŝeby się upewnić, Ŝe oczekujący męŜczyźni nie mogą go usłyszeć. - Mogę odpowiedzieć tylko nieoficjalnie. – Prawie nie poruszał ustami. - Nie chcemy przede wszystkim, Ŝeby doszło do powtórki wczorajszej nocy. McVie skinął głową. - OskarŜą ich? Donny równocześnie wzruszył ramionami i skinął głową, wycierając jasny, Ŝółty płyn spływający po szyi. - Jakie są zarzuty? Donny miał zaciśnięte usta. - Morderstwo. McVie pochylił się w jego stronę. - A co wiemy o rodzinach? - No... jedna jest OK, a druga to Dziki Zachód - powiedział, jakby złamanie tajemnicy zawodowej moŜna było zatuszować przez uŜywanie zakodowanego języka. 67

McVie odszedł od biurka i uśmiechnął się serdecznie do sierŜanta. - Donny, dobry z ciebie kumpel. - Ruszył w stronę samochodu, zapominając na chwilę o nienawiści do Paddy. - Chodźmy. Paddy miała swoje podejrzenia, czekała jednak, aŜ usadowią się oboje na tylnym siedzeniu samochodu. - O kogo chodzi? McVie wyglądał przez okno. - NiewaŜne. Pochwyciła spojrzenie Billy’ego w lusterku. - O chłopców od Briana - powiedział Billy, włączając silnik. Zabrzmiało to jak nazwa ponurego jazz-bandu. Od razu się zorientowała, Ŝe ta nazwa przylgnie do nich na zawsze. Ulica była ciemna, pełna głębokich, ostrych cieni. Kiedy odjeŜdŜali, Paddy spojrzała do góry na maleńkie okienka cel, wyobraŜając sobie w takiej celi samotne dziecko, za którym nie ma się kto ująć. Nawet dla dorosłego byłaby to przeraŜająca perspektywa. - Czy szukają stojących za tym męŜczyzn? - Starała się, by to pytanie zabrzmiało zdawkowo. - Nie. - McVie zdawał się tego zupełnie pewny. - Gdyby szukali dorosłego, nie oskarŜyliby ich o morderstwo, tylko o współudział w morderstwie. - Jaka to róŜnica? - Współudział oznacza, Ŝe nie oni byli mózgiem operacji, ponoszą więc mniejszą winę. W kategoriach wyroku jest to róŜnica mniej więcej dziesięciu lat. Paddy wyglądała przez okno i myślała o Paddym Meehanie, którego napadł tłum przed sądem w Ayr. Ktoś wybiegł z ciŜby i kopnął go w łydkę tak mocno, aŜ polała się krew. Zastanawiała się, czy sprawca zawstydził się, kiedy usłyszał, Ŝe Meehan jest niewinny. Minęli jasno oświetloną stację autobusów. Billy jechał szeroką boczną ulicą do Townhead, na tyłach stacji autobusowej, omijając nieczynne i puste miasto. 68

- Dlaczego jedziemy tutaj? - zapytała Paddy. - Historia uczennicy była lepsza. Nikt jej nie odpowiedział. Za światłami Billy wjechał na teren osiedla mieszkaniowego. Townhead znajdowało się na łagodnym wzgórzu pomiędzy centrum miasta a szosą. Były tu przyzwoite domy, zbudowane z solidnych materiałów i w niewielkiej skali, urbaniści nauczyli się czegoś podczas likwidowania slumsów. Osiedle składało się z nieduŜych domków z małymi ogródkami, niskich kamienic i czterech gigantycznych wieŜowców. Otaczający teren starannie zaaranŜowano jako strome zielone wzgórza porośnięte drzewami, co stwarzało fałszywą perspektywę wielkiego osiedla w skali minigolfa. Szacowni mieszkańcy zazdrośnie dbali o swoje osiedle, w pustych mieszkaniach nawet po kilku tygodniach nie wybijano szyb. Billy zatrzymał się przed wejściem do bloku, w którym mieszkała Patsy Taylor. Klatka schodowa wystawiona była na działanie Ŝywiołów. W kaŜdym mieszkaniu okno frontowego pokoju zawijało się wokół naroŜnika budynku, w kaŜdym była weranda, a takŜe iluminator obok drzwi wejściowych. - Chcesz zobaczyć, jakie jest naprawdę to zasrane miasto? spytał McVie mściwie. - To chodź ze mną. Ściany pasaŜu były zielono-kremowe, a betonowe stopnie miały kolor zimnej szarości. Mieszkanie, którego szukali, było na pierwszym piętrze, przy drzwiach stały donice z mocno przywiędłymi roślinami. Tabliczkę ze sztucznej macicy perłowej z nazwiskiem przybito do futryny. McVie wydawał się zawiedziony. - Przynajmniej nie jest to kolejny Sawney Bean - wymamrotał, mając na myśli słynnego szkockiego kanibala, który mieszkał w pieczarze, zjadał podróŜnych z Anglii i miał dzieci z kaŜdą ze swoich pięćdziesięciu córek. Bean był postacią fikcyjną, niezdarnym tworem antyszkockiej propagandy z osiemnastego wieku, która 69

odniosła odwrotny skutek: Szkoci pokochali Sawneya od chwili, gdy został wprowadzony na scenę fikcji, przyjęli go do serc i do swoich prywatnych perwersyjnych snów, przetwarzając dziką istotę Ŝyjącą poza prawem w osobistość narodową. McVie wziął głęboki oddech i zapukał do drzwi, stanowcze i autorytatywne trzy stuknięcia. Drzwi otworzył przysadzisty łysiejący męŜczyzna z koroną krótko obciętych białych włosów. Ssał świeŜo opróŜnioną fajkę, na ubranie nałoŜył szorstki wełniany szlafrok. - O co chodzi, przyjacielu? - Dobry wieczór, panie Taylor. Nazywam się George McVie, jestem głównym reporterem „Scottish Daily News". Rozumiem, Ŝe dziś wieczorem wydarzył się tu pewien incydent. Czy mogę zająć panu dziesięć minut, Ŝeby o tym pomówić? Paddy była zaskoczona zręcznością i wdziękiem McViego. Pan Taylor teŜ uległ jego urokowi, pochlebiało mu, Ŝe „Daily News" wysłała do niego swego głównego reportera; McVie, wypowiadając swoje kłamstwo, dokładnie to przewidział. Pan Taylor zaprosił ich do pokoju, w którym panowała sztywnooficjalna atmosfera, i naładował fajkę tytoniem z poŜółkłego gumowego kapciucha, podczas gdy jego milcząca Ŝona robiła herbatę i oficjalnie częstowała maślanymi herbatnikami. Elektryczny kominek nie był włączony, ale czerwone światełko zapalało się z niezwykłą regularnością pod zakurzoną górą rzekomego węgla. Pan Taylor usadowił się w olbrzymim fotelu, posadził McViego na kanapce obok. Paddy została odesłana do odległego kąta przy drzwiach, jak najdalej od jądra rozmowy. Zdawało jej się, Ŝe przez głośne tykanie zegara przebijają się ciche i regularne szlochy z korytarza, zupełnie jak postukiwanie stygnącego bojlera. Zadziwiająco łagodne zachęty McViego skłoniły pana Taylora do opowiedzenia o tym, jak Ŝona po ósmej zmywała naczynia i usłyszała jakieś poruszenie na ulicy. 70

Obydwoje wyjrzeli przez okno i zobaczyli ciało wiszące na latarni naprzeciwko domu. Pan Taylor wezwał policję i pogotowie z telefonu sąsiada, ale męŜczyzna juŜ nie Ŝył. Do piersi miał przypięty list do Patsy, córki pana Taylora. Kiedy policja przyszła do domu, Patsy przyznała, Ŝe rano w pracy teŜ dostała list. Wisielcem był Eddie, kolega z pracy, dotknięty tym, Ŝe nie chciała z nim chodzić. Tłumacząc tło całego zajścia, pan Taylor nie odrywał wzroku od swojej filiŜanki z herbatą, a Paddy miała głębokie przekonanie, Ŝe on kłamie. - Czy mogłabym zobaczyć ten list? - zapytała nagle. - Chciałam sprawdzić, jak się pisze nazwisko Eddiego. Miałabym straszne kłopoty z naszymi prawnikami, gdybym zrobiła błąd w nazwisku. Obydwaj męŜczyźni zapomnieli o jej obecności. Wyprostowali się i spojrzeli na nią zaskoczeni. - To pani działka, tak? - powiedział pan Taylor. Paddy skinęła głową i wyjęła z torebki notatnik. Był dziewiczy, w twardej granatowej oprawie, ściągnięty pośrodku gumką w pasującym kolorze. Dopiero tego popołudnia ukradła go z szafy z materiałami biurowymi. Pan Taylor wahał się przez moment. - Tam są róŜne słowa... - To mi nie przeszkadza. - Paddy uśmiechnęła się dzielnie. Słyszę je w pracy. Po prostu nie zwracam na nie uwagi. Spod poduszki swojego fotela wydobył jasnoŜółtą kopertę i podał Paddy. - Pani chyba nie jest dziennikarką? Spojrzała na McViego. Jeśli on był głównym reporterem wiadomości, to ona mogła być dziennikarką. - Owszem - potwierdziła. - Jestem. McVie odwrócił uwagę Taylora, prosząc, Ŝeby jeszcze raz wszystko opowiedział, poniewaŜ podstawowe znaczenie ma dokładne usytuowanie wydarzeń w czasie. Paddy wysunęła z koperty złoŜony arkusik i rozprostowała go. Ruszała ołówkiem po kartce notesu, jakby 71

przepisywała nazwisko, a tymczasem szybko czytała list. Kartka papieru pochodziła z dziecinnego zestawu do pisania, moŜe naleŜała do młodszej siostry. Na awersie był niewyraźny obrazek czarnego konia galopującego po zamglonym polu. Nie ulegało wątpliwości, Ŝe Eddiego i Patsy łączyło coś więcej niŜ przelotna znajomość. Odwoływał się do poprzednich spotkań, o jej ojcu pisał jak o fanatyku. Ale Eddie był człowiekiem rozjuszonym. Nazwał Patsy suką i obiecał, Ŝe się zabije, jeśli ona nie spotka się z nim wieczorem. Paddy starannie złoŜyła list i wsunęła go między kartki notatnika, pustą kopertę połoŜyła na stole w widocznym miejscu. ZauwaŜył to McVie i wstał, pokazując Paddy gestem, Ŝe ma zrobić to samo. - Dziękujemy, Ŝe poświęcił pan nam czas. Jesteśmy bardzo wdzięczni. Taylor spojrzał na kopertę i zorientował się, Ŝe jest pusta. Zorientował się, Ŝe popełnił idiotyczny błąd. Rzucił się na Paddy, schwycił jedną ręką notatnik, drugą szarpał jej nadgarstek, starając się wyrwać notes. - Panie Taylor, proszę ją natychmiast puścić - powiedział McVie, zniesmaczony co najmniej tak jak papieŜ w klubie striptizowym. - To jeszcze dziecko. - Jesteście diabłami. - Pan Taylor wyrwał Paddy notes i znalazł w nim list. - Fałszywe, zakłamane diabły. Wynocha! Gonił ich do przedpokoju, wypchnął za drzwi i zatrzasnął je za nimi. McVie spojrzał na Paddy, zadyszaną i podnieconą. - A więc to ojciec ich rozdzielił, tak? Potwierdziła skinieniem głowy. - Tak myślałem. - Niewiele brakowało, Ŝeby się uśmiechnął, zdołał się jednak powstrzymać. - Wcale tego nie spieprzyłaś, smarkulo. - Dziękuję. - Paddy przyjęła komplement w takim duchu, w jakim został wypowiedziany. - Ciemniaku. Kiedy wyszli z tunelu schodów i maszerowali ścieŜką, Billy powoli cofnął się, podjeŜdŜając do początku dróŜki. 72

Paddy nie miała ochoty wsiadać do samochodu z Billym, wracać do tej wrogości i nieprzyjemnej atmosfery. - To idiotyczne. - Bardzo zwolniła krok. - Zabić się, Ŝeby komuś dokuczyć. - No tak. - Idący obok niej McVie teŜ zwolnił. - To Ŝadna wiadomość. Nie opublikujemy przecieŜ artykułu o tym, Ŝe „niezrównowaŜony mały drań się zabił". To szczegóły składają się na prawdziwą historię. Prawda wyślizguje się z rąk, tego się uczysz w tym zawodzie. To jedno, a drugie: nigdy nie ufaj dyrekcji. - Spojrzał na latarnię, na której powiesił się Eddie, zastanawiając się głęboko, czy ma jeszcze jakieś waŜne informacje do przekazania następnej generacji. - No i to, Ŝe ludzie to dupki. Jego nastrój złagodniał do tego stopnia, Ŝe odezwał się do Billy'ego. - No więc - powiedział po wejściu do samochodu rzeczywiście był tu materiał. Billy wzruszył ramionami. - Mimo wszystko chcesz jechać? - Tak, czemu nie. - Jechać dokąd? - spytała Paddy. śaden z nich nie odpowiedział. Billy jechał z szybkością najwyŜej pięciu mil na godzinę, przejechał tak kilka ulic. Pośrodku osiedla minęli ciemny ogródek z huśtawkami, zjeŜdŜalniami i drabinkami dla dzieci. Billy trochę zbyt gwałtownie wziął ostry skręt i jechał jeszcze ze sto metrów, zanim zatrzymał samochód. Paddy potrzebowała minuty, Ŝeby wydedukować, gdzie są. Idąc za wzrokiem McViego, popatrzyła na łagodnie wznoszącą się ulicę i przede wszystkim rozpoznała barierę z zielonej wstąŜki. Przed domem Wilcoksów nie było nikogo, ale w duŜym pokoju paliło się światło. Spośród innych domków w tym skromnym szeregu ich dom wyróŜniały jedynie Ŝółte wstąŜeczki przywiązane w przypadkowych 73

miejscach do ogrodzenia, brudne tasiemki zwiotczały pod wpływem zmiennej pogody. W pobliŜu furtki wisiała pod dziwnym kątem zawadiacka kokarda pozostała z bukietu kwiatów, nadal nieprzyzwoicie radosna. - Dom Giny Wilcox - stwierdziła Paddy. Billy uśmiechnął się do lusterka. - Przyjechaliśmy tu w poszukiwaniu materiału, który uratuje jego karierę. - Spojrzał na McViego. - Chciałby rzucić nocne dyŜury, ale dokuczył zbyt wielu ludziom. Na tych chłopcach wielu porobi kariery. To moŜe być nawet większe niŜ Rozpruwacz. - Jasne, ty wiesz, co mówisz. Bo jesteś pieprzonym kierowcą taksówki - stwierdził McVie. - Dobra, smarkulo, chcesz być reporterem. Co tu widzisz? Paddy popatrzyła na niego z pewnym rozbawieniem, spodziewając się, Ŝe zaraz wyśmieje ten łatwy do przejrzenia podstęp, ale McVie nie odpowiedział śmiechem. Naprawdę oczekiwał, Ŝe opowie mu wszystko, co potrafi wywnioskować z obserwacji, nie kwestionując jego prawa do wykorzystania tego materiału. Zmieszana obejrzała się na dom. - No... nie wiem. - MoŜe istniała jakaś niepisana reguła dotycząca udzielania informacji, tylko nikt jej o tym nie powiedział. Paddy widziała wnętrze pustego pokoju. Zasłony w oknach nie były zasunięte, ozdoby we wnętrzu niewielkie i tandetne. - Niewiele. Kanapka i fotele były brązowe i stare, na oparciach przypięto serwetki. To były meble starszej osoby, moŜe podarowane do biednego nowego domu przez litościwego krewnego albo kupione w komisie. Pośrodku ściany nad gzymsem gazowego kominka wisiał drewniany zegar w kształcie Afryki z dwiema czerwonymi kropkami na dolnej linii wybrzeŜa. Ktoś z rodziny Wilcoksów wyemigrował do Afryki Południowej. Pojechało tam wiele robotniczych rodzin, zachęconych opowieściami o basenach byłych kierowców autobusów i prywatnych samolotach hydraulików. 74

- Niczego nie widzę. Czy ci dwaj chłopcy są z tego osiedla? - Nie, z Barnhill - odparł McVie. Paddy znała tę dzielnicę. Była tam kiedyś na pogrzebie. - To kilka mil na północ. Więc przyjechali tutaj, porwali dziecko, udali się do Steps, zostawili je tam i sami wrócili do domu? W jakim są wieku? - Dziesięć? Jedenaście? Paddy pokręciła głową. - Przede wszystkim, co robili tutaj, skoro mieszkają w Barnhill? Czy mają tu kogoś znajomego? McVie zaprzeczył ruchem głowy. - Nie. Policja uwaŜa, Ŝe przyszli na plac zabaw, który dostrzegli z drogi, moŜe z autobusu jadącego do miasta. Przyszli się pobawić, zobaczyli małego Briana, no i... wiadomo. Ciach. Minęli plac zabaw, Paddy zorientowała się, Ŝe jest przeznaczony dla dzieci do piątego roku Ŝycia. ZjeŜdŜalnie ustawione były pod tak łagodnym kątem, jakby w ogóle nie miały nachylenia, była tu nawet piaskownica i gumowa wykładzina wokół koników na biegunach przeznaczonych na przejaŜdŜki dla maluchów. Paddy rozejrzała się. Po drugiej stronie ulicy za trawiastym poboczem i szeroką podwójną drogą wznosiła się wysoka tylna ściana dworca autobusowego. Placu zabaw nawet nie było widać z drogi; był dobrze ukryty w centrum osiedla. Nie wątpiła, Ŝe chłopców przywiózł tu ktoś, kto znał te okolice. Przywiózł ich tutaj ktoś dorosły. - Nie - powtórzyła, sadowiąc się głębiej – niczego nie widzę. Billy odjechał od krawęŜnika, Paddy oglądała przesuwające się za oknami osiedle. Krople deszczu mazały się na przedniej szybie. Zakryła usta dłonią, starając się ukryć uśmiech. Potrafiła odczytać to osiedle. Widziała schematy, na które McVie i Billy byli kompletnie ślepi. 75

III Byli akurat na moście Jamaica Street, kiedy usłyszeli to w radiu. Chrzciny w Govan przekształciły się w walkę gangów - dotychczas jest jeden trup. McVie kopnął oparcie siedzenia, a Billy zawrócił samochód, zajeŜdŜając drogę autobusowi jadącemu w przeciwnym kierunku; kierowca otrąbił tę bezczelność. Padał gęsty śnieg. Płatki wielkości płatków róŜy spadały wdzięcznie z atramentowo czarnego nieba. Z ulic zniknęli przechodnie, a samochody poruszały się ostroŜnie w Ŝółwim tempie. Po dziesięciu minutach, bo tyle im zajął dojazd pod wskazany adres, śniegu przybyło, jego nierówne łaty przylepiały się do poczernionych sadzą ścian. Kiedy dotarli do Govan, gangi juŜ się rozpierzchły. Na ulicy stanowiącej głęboki wąwóz pomiędzy dwoma długimi szeregami czerwonych wysokich kamieniczek czynszowych nie było samochodów. ŚwieŜą warstwę śniegu na ziemi punktowały regularne ciepłe kałuŜe Ŝółtego światła ulicznych latarni. Kilku zagubionych policjantów stało jeszcze na śniegu, wyciągając nazwiska i adresy od drŜących świadków, którzy marzyli o tym, Ŝeby znowu znaleźć się w domu, i nie mogli sobie darować, Ŝe w ogóle wyszli, Ŝeby rzucić okiem na zabitego chłopaka. Billy wjechał na chodnik. Paddy wysiadła z samochodu za McViem na jego wyraźne zaproszenie. Wielkie płatki śniegu lepiły się do jej włosów i zatrzymywały na ramionach i torsie, budrysówka zaczynała wilgotnieć. Spojrzała na chodnik i zobaczyła świeŜe szkarłatne plamki mieszające się ze śniegiem na krawęŜniku. McVie podszedł do jednego z policjantów. - Alistair, co się dzieje? Policjant wskazał ręką za róg i wyjaśnił, Ŝe pięciu członków wrogiego gangu zagnało osiemnastoletniego chłopaka do domu zupełnie niewinnej rodziny. Chłopak próbował się ratować, wyskakując przez okno, ale noga 76

mu w czymś uwięzła i wylądował na głowie, śmierć nastąpiła natychmiast. Kiedy policjant mówił, Paddy stała w odległości pięciu stóp i patrzyła na plamy ciemnej czerwieni na czarnym chodniku, na których topił się śnieg, wyznaczając drogę ciała aŜ do śladów opon karetki na jezdni. - Chodź. - McVie strzelił palcami i Paddy poszła za nim w uliczkę między domami. W tym wąskim, ciemnym pasaŜu nie leŜał jeszcze śnieg. Jedynym oświetleniem było światło dochodzące z okna kuchni powyŜej. McVie zatrzymał się, nieświadomie wciągając przez zęby powietrze z głośnym sykiem. Patrząc mu pod nogi, Paddy zobaczyła mazistą, nierówną plamę wokół centralnego punktu. Pukiel długich włosów ciemnoblond nasiąkał krwią. Musiał mieć bardzo suche włosy, pomyślała. Wpatrywała się w to, nieporuszona, zaskoczona chłodem własnej reakcji. Nic nie czuła, tylko podniecenie, Ŝe jest tutaj jako świadek wydarzeń, które i tak by nastąpiły. McVie patrzył w otwarte okno kuchni, odtwarzając trajektorię lotu chłopaka z wysokości trzech pięter na ziemię. Okno było nadal szeroko otwarte, a wewnątrz zebrała się duŜa grupa ludzi. Mundurowy policjant zezował na nich z góry, a na widok McViego radośnie pomachał ręką. McVie zapisywał coś w swoim notatniku, więc niejako w zastępstwie Paddy pomachała policjantowi. Stopy zaczynały jej drętwieć, była głodna. Spojrzała na ziemię, na krew nieŜyjącego chłopaka w jej wieku. To właśnie chciała robić do końca Ŝycia. Właśnie McVie to. zamknął notes i polecił ruchem ręki, Ŝeby wracała do samochodu. - No to na dzisiaj dosyć. Podrzucimy cię do domu. - Nie jadę do domu. Zmiana jeszcze się nie skończyła. - Posłuchaj, ten cholerny śnieg będzie srał dalej i gdzieś utkniemy. - Wypchnął ją z zaułka, wiedziała jednak, Ŝe miał dobre intencje. - W taką pogodę wszyscy 77

siedzą w domu. Nawet się nie biją. Wszystkie wezwania będą od bezradnych kierowców. Wrócimy do redakcji i o reszcie wydarzeń dowiemy się przez telefon. Paddy nie wiedziała, czy mu wierzyć, czy nie. Zapukała w okienko Billy'ego, a kiedy je odkręcił, zapytała, czy wracają do redakcji. Billy spojrzał w niebo. - Jasne. Inaczej utkniemy gdzieś w śniegu. Śnieg tłumił odgłosy miasta. Nieliczni ludzie, których mijali na ulicach, starali się umknąć przed niepogodą; stąpali ostroŜnie, jakby szli po rozlanej benzynie. Billy skoncentrował się na prowadzeniu, a McVie i Paddy słuchali wezwań radiowych, które odzywały się coraz rzadziej i w coraz dłuŜszych odstępach czasu. Miasto układało się do snu. Przejechali przez Gorbals i jaskrawe światła nieudanego osiedla Hutchie E, minęli skraj Glasgow Green, tor wyścigowy psów na Shawfield Stadium i przejechali przez Rutherglen. Kiedy dotarli do Eastfield, warstwa śniegu miała juŜ co najmniej cal grubości. Śnieg cudownie uporządkował Eastfield Star. Dachy wszystkich domków pasowały do siebie, a zaniedbane ogródki wyglądały schludnie. Pod śnieŜną kołdrą cały plan osiedla wydawał się jasny i spójny. Nawet porozbijane samochody i zrujnowane płoty zrobiły się czyste i ładne. W kaŜdym domu paliło się jasne i przytulne światło. Stadka przebiegłych gołębi zbierały się na wolnych od śniegu dachach domów bez izolacji. Paddy czuła się dumna, Ŝe pochodzi z tak solidnego robotniczego środowiska. śałowała, Ŝe McVie nie ma w pracy przyjaciół, którym mógłby o tym powiedzieć. MoŜe rzecz by się rozeszła i ludzie szanowaliby ją za to. MoŜe Billy komuś powie. Wysiadła i pochyliła się do wnętrza samochodu, mówiąc Billy'emu i McViemu, Ŝeby przyszli do niej, jeśli gdzieś utkną; będą mogli spokojnie zanocować, więc niech się nie wahają. - Odpieprz się - krzyknął McVie, zamykając drzwiczki. - Nie wybieramy się do twojego zasyfionego domku. 78

Patrzyła na odjeŜdŜający samochód, dopóki nie pochłonęła go śnieŜna kurtyna. Dopiero kiedy odwróciła się i ukryła twarz w kapturze budrysówki, uśmiechnęła się szeroko. Była dziennikarką. Musiała dwukrotnie zrobić kółko po sąsiednich ulicach, Ŝeby ochłonąć przed wejściem do domu.

Na podświetlarce

I Paddy uśmiechnęła się do siebie i oparła głowę o okno wczesnego porannego pociągu, patrząc na mijane kamieniczki, ciemne i zaspane, których mieszkańcy rozkoszowali się ostatnią półgodziną snu, zanim zadzwoni budzik. Była podekscytowana nocą w dyŜurnym samochodzie. Potrafiłaby wykonywać tę pracę, nie miała co do tego wątpliwości. Za zimną zamarzającą szybą, oczyszczoną jej oddechem, cienka warstwa śniegu zaokrągliła kontury pejzaŜu, zmiękczyła zarysy drzew, budynków i wagonów z węglem na bocznicy, na przewodach elektrycznych leŜał ponad cal śniegu. Słońce wzeszło nagle, nadając niebu cudowny kryształowy błękit. Paddy widziała w tym kolorze całą swoją przyszłość.

II Topiący się cal śniegu sprawił, Ŝe większość personelu „Daily News" z niewytłumaczalnych powodów spóźniła się do pracy. Budynek był w połowie zamknięty, parking prawie pusty, nawet łoskot maszyn drukarskich zdawał się cichszy. 80

Przez otwarte drzwi drukarni Paddy widziała, Ŝe pracują tylko dwie z trzech maszyn. Boczne wejście nadal było zamknięte, musiała więc wejść przez główną recepcję. Przy biurku siedziała tylko jedna Alison w palcie z futrzanym kołnierzem. - Dojechałaś bez problemów? - spytała Paddy. Alison wzruszyła ramionami, niechętna pogawędkom. - Chyba tak odpowiedziała, dłubiąc w uchu wymanikiurowanym paznokciem. Idąc po schodach, Paddy wzięła egzemplarz gazety i z radością stwierdziła, Ŝe historia ulicznego samobójstwa, sprawa Eddiego i Patsy znalazła się w osobnej ramce na stronie piątej. McVie potrafił zrobić z tego szlachetną historię o udaremnionej miłości, o śmierci nie pozbawionej znaczenia. Redakcja serwisu informacyjnego była na pół wymarła. Tak bardzo brakowało personelu, Ŝe nawet doktor Pete został wezwany do działu wiadomości. Siedział oniemiały, bez marynarki, wpatrując się w maszynę do pisania tak, jakby przed chwilą go zelŜyła. Zanim Paddy zdąŜyła powiesić kurtkę za drzwiami, wezwał ją podniesieniem ręki. Kiedy szła w jego stronę, wystukał na klawiaturze trzy kolejne litery i rozparł się na krześle, wpatrując się podejrzliwie w maszynę. - Idź zapytać szefa działu, czy rzeczywiście muszę to robić. Paddy rozejrzała się po redakcji, ale zobaczyła tylko jednego szefa działu, który rozmawiał przez telefon. W dziale graficznym światło było włączone. Czasami redaktorzy i dziennikarze chowali się tam, by wykonać prywatny telefon albo spokojnie zapalić. Zapukała, ale nie usłyszała odpowiedzi. Promień wydostający się spod drzwi wydawał się wyjątkowo ostry. Otworzyła drzwi, zalało ją bardzo mocne białe światło. Podświetlarka, trzy kwadratowe stopy agresywnej jasności, uŜywana do oglądania negatywów, stała w głębi 81

pomieszczenia. Siedział przy niej Kevin Hatcher, wiecznie pijany redaktor działu graficznego. Siedział na krześle w dziwnej pozycji, głowa zwisała na bok, ręce swobodnie spoczywały na kolanach. Wyglądał jak upozowany nieboszczyk. - Kevin? Kevin? Dobrze się czujesz? Mrugnął przekrwionymi oczami na znak, Ŝe owszem, wszystko w porządku, po czym mrugnął znowu. Ostre światło zdawało się wysuszać mu oczy. Paddy podeszła do białej płyty i zobaczyła dwa zdjęcia w duŜym formacie, które leŜały na płonącej powierzchni, papier wyginał się od gorąca. Wzięła zdjęcia, przytrzymując je końcem paznokci, Ŝeby nie poparzyć opuszków palców, i wyłączyła podświetlarkę. Chwilę trwało, nim wzrok jej się przystosował do innego światła. Mrugając powiekami, patrzyła na górne zdjęcie, które zaczynało nabierać konturów. Nie było wystarczająco ostre do druku. Zostało zrobione przez małe okienko jadącej policyjnej furgonetki. Jedną trzecią obrazu zajmowała wybielona fleszem dłoń przytknięta z zewnątrz. W środku na ławce siedział policjant, jakby tylko przycupnął, obok niewielki jasnowłosy chłopiec, który kurczowo trzymał się krawędzi siedzenia, kłykcie mu pobielały, a chcąc się ukryć, głowę pochylił tak, Ŝe widać było krąg włosów na czubku. Drugie zdjęcie zrobiono przez sąsiednie okienko. Z tej strony koło policjanta siedział ciemnowłosy chłopiec z zamkniętymi oczami i ustami wykrzywionymi strasznym grymasem. Parzące zdjęcie wypadło jej z dłoni, przesunęło się zygzakiem po podłodze. Paddy znała tego chłopca. To był Callum Ogilvy, kuzyn Seana. Pochyliła się, Ŝeby przyjrzeć się zdjęciu na podłodze. Nie widziała Calluma od śmierci jego ojca półtora roku temu; Sean zabrał ją wtedy na pogrzeb. Twarz chłopca zachowała ten sam owal, szare, niemal zielonkawe zęby osadzone w wydatnych dziąsłach wciąŜ miały czarne plamy. 82

Chłopiec był spokrewniony z Seanem, bo ich nieŜyjący ojcowie byli kuzynami czy braćmi, nie pamiętała juŜ dokładnie. Rodzina Calluma mieszkała w Barnhill, na przeciwległym krańcu miasta, a jego matka cierpiała na nienazwaną chorobę umysłową, o której nikt nie lubił rozmawiać. Paddy widziała ją tylko na tamtym pogrzebie, wyglądała wtedy jak bezbarwna hipiska z kędzierzawymi siwiejącymi włosami i ziemistą cerą. Dzieci Ogilvych wydawały się bardzo wyciszone, tyle Paddy zapamiętała, ale dopiero co umarł ich tata, więc nie było w tym nic dziwnego. Pamiętała, Ŝe Callum rozpaczliwie próbował zwrócić na siebie uwagę starszych kuzynów, odgadując, kto jest ulubionym piłkarzem Seana, i popisując się nieustraszonym skakaniem po ścianie. Sean dość uprzejmie tolerował chłopców, nie darzył ich jednak sympatią. Nigdy później nie pojechał odwiedzić krewnych. - Kevin? - Podniosła oba zdjęcia i trzymała je przed jego nosem. - Kevin, co to za zdjęcia? Kevin popatrzył i wymamrotał: - Mały Bri... - Mały Brian? Skinął twierdząco głową i zamknął oczy z wysiłku. Paddy upuściła zdjęcia na podłogę i wyszła z pokoju.

III Ignorując wezwania dziennikarzy, Paddy przemaszerowała przez redakcję, wyszła przez dwuskrzydłowe drzwi, wbiegła po schodach do kantyny, przeskakując po dwa stopnie, choć kłuło ją w płucach, a kolana bolały. Zdziwiło ją, Ŝe kiedy otworzyła drzwi, zupełnie zaparło jej dech. Terry Hewitt siedział sam przy stoliku i zabierał się właśnie do jedzenia kanapki. Ostry zapach jajek unosił się w pomieszczeniu. Przez okno za Terrym Paddy dostrzegła śnieg padający leniwie z ciemnych chmur. 83

- Widziałeś gdzieś Heather Allen? - Nigdy jeszcze nie zwracała się bezpośrednio do niego. Terry odłoŜył kanapkę, najwyraźniej zaskoczony, i pokręcił przecząco głową, przywołując na twarz gładki uśmiech i biorąc wdech, by się odezwać. Paddy nie czekała. Wybiegła z kantyny. Damska toaleta na dyrekcyjnym piętrze stanowiła prywatne biuro Heather. Była to wyjątkowo przyjemna toaleta, a poniewaŜ Ŝadnej kobiety nie awansowano nigdy do szczebla dyrekcyjnego, była rzadko uŜywana i wymagała sprzątania raz na dwa tygodnie. Paddy otworzyła drzwi i poczuła zapach papierosa i perfum Anais Anais. - Heather? - wyszeptała, bojąc się, by nie usłyszał nikt niepowołany. Przytłumiony głos Heather doszedł z wnętrza jednej z kabin w głębi. - Paddy? - Heather, to ja, Paddy. Zaszeleścił materiał, rozległ się odgłos spuszczanej wody, otworzyły się drzwi i wyjrzała zza nich Heather. - Co się stało? Paddy wzięła głęboki wdech i nie wypuszczała powietrza. Usiadła na pojemniku z papierowymi ręcznikami i zaczęła oddychać głęboko, Ŝeby się uspokoić. - Co się stało? Paddy pokręciła głową, świadoma, Ŝe ta cała dramatyczna sytuacja niemal sprawia jej przyjemność. Heather poklepała ją po ramieniu. - Zapalmy, to cię uspokoi. Wzięła jednego papierosa, drugiego podała Paddy, pochyliła się, by zapalić go zapałką z Maestra, onieśmielająco modnego klubu nocnego, w którym Paddy nigdy nie była. Po raz pierwszy w Ŝyciu zaciągnęła się papierosem. - O BoŜe. - Wykrzywiła się, przesuwając językiem wokół ust. BoŜe, to... niedobrze mi. - Podniosła rękę nad umywalką. 84

- Nie! - Heather wyjęła jej z ręki papierosa. Urwała zapalony koniec, wrzuciła do umywalki i zabezpieczyła luźny tytoń, skręcając pusty fragment bibułki. Schowała papierosa po amputacji z powrotem do paczki. - To długa historia? Paddy skinęła głową. - To poczekaj. - Trzymając papierosa nad głową, Heather wróciła do kabiny i wyciągnęła niebieski pojemnik na podpaski higieniczne, wlokąc za sobą zapach kwiatów gnijących w amoniaku. Usiadła na miękkim plastikowym pojemniku, którego boki się wypuczyły. - Dobra, jestem gotowa. Paddy uśmiechnęła się do niej, Heather zasiadła na śmierdzącym pojemniku, Ŝeby mieć oczy na poziomie oczu Paddy. - Musisz obiecać, Ŝe nikomu tego nie powtórzysz. Heather przeŜegnała się i zmarszczyła brwi. - Jesteś bardzo powaŜna. - Byłam w biurze Kevina Hatchera i widziałam zdjęcia chłopców od Briana. Znam jednego z nich. Heather zaparło dech. - Ty szczęściaro! - To mały kuzyn Seana. Heather wyprostowała się. - Ty krowo, ale ci się poszczęściło! - Chwyciła Paddy za rękaw. - Słuchaj, moŜesz napisać o rodzinie, o środowisku. BoŜe... idę o zakład, Ŝe uda się to umieścić w prasie ogólnokrajowej. - Nie, nie mogę. - Paddy pokręciła głową. - Sean juŜ nigdy by się do mnie nie odezwał, a rodzina by się mnie wyrzekła. Nie popierają rozmowy z obcymi o sprawach rodzinnych. - Paddy, znalazłabyś się we wszystkich gazetach w kraju. To mogłoby się stać twoją wizytówką. Mogłabyś nawiązać waŜne kontakty w innych redakcjach. - Nie mogę wykorzystać tej historii. 85

Heather przekrzywiła głowę i zmruŜyła oczy, niby to z powodu dymu, ale Paddy zrozumiała, Ŝe jej zazdrości. Rozkoszowała się nowością tej sytuacji. - Heather, nie mogę. Sean będzie przybity, jak się o tym dowie. Zostawili te dzieciaki z tą ich szaloną matką. Chodzi mi o to, Ŝe teraz będą się czuli strasznie. To zrozumiałe, prawda? KaŜdy by się czuł strasznie. A ten chłopiec ma piątkę braci i sióstr. Wszyscy robią wraŜenie dzikich. Byłam na pogrzebie ich ojca. Dostał się w tryby jakiejś maszyny w fabryce St Rollox w Springburn, pijany. Kompletna miazga. - Paddy, powinnaś wykorzystać ten materiał. Zrezygnowanie z tego jest nieprofesjonalne. - To niemoŜliwe. Heather wydawała się z lekka zdegustowana, Paddy wiedziała jednak, Ŝe nie moŜe tego zrobić. Ogilvy byli porządną rodziną, pracowali jako wolontariusze, troszczyli się o sąsiadów, skrupulatnie wypełniali obowiązki religijne. Wolałaby nigdy nie widzieć tego zdjęcia i nie musieć informować o nim Seana. Nagle zemdliło ją, bo przypomniała sobie, ile zjadła rolady lodowo-biszkoptowej na stypie po śmierci babci Annie. - Tamtego wieczoru Sean ciągle wracał do naszego przyjęcia zaręczynowego. Heather powoli wydychała dym, przenosząc cięŜar ciała na pojemniku. Bok miękkiego plastikowego pojemnika uginał się pod nią nieubłaganie. Paddy uświadomiła sobie, Ŝe wzmianka o zaręczynach to o jeden niezamierzony triumf za duŜo. Heather unikała jej wzroku, zaciągała się papierosem z głową odchyloną do tyłu. Jasne włosy zsunęły się z jej twarzy. - Naprawdę bardzo naruszyłam dietę. Właśnie dlatego przyszły mi do głowy zaręczyny. Zupełnie nie mogę sobie z tym dać rady. Uśmiechnęła się ironicznie. - Mam wraŜenie, Ŝe robię się coraz grubsza. Heather wróciła do papierosa. 86

- Znasz tę dietę jajeczną? - spytała Paddy. – Nie robiłam kupy od tygodnia. Heather niemal uśmiechała się do podłogi, więc Paddy postarała się jeszcze bardziej, opowiadając jej, jak Terry Hewitt pytał w Barze Prasowym, kim jest ta tłusta dziewucha. - Terry Hewitt to kutas - powiedziała mściwie Heather. Absolutny pieprzony kutas. Jest tak zachwycony sobą. Czy widziałaś go wcześniej w redakcji, jak mierzył palto Farquarsona, który był akurat tutaj, na tym piętrze? - Nie. - Stanął na krześle, Ŝeby wszyscy mogli go zobaczyć. śałosne. Kropelka śliny Heather osiadła na górnej wardze Paddy. Zwalczyła nieodpartą potrzebę wytarcia ust. - Daj mi tę połówkę papierosa - powiedziała. - Spróbuję jeszcze raz. Paddy próbowała palić, robiła głupie miny, udawała idiotkę, Ŝeby zadowolić Heather, Ŝeby znalazły się z powrotem na bezpiecznym torze. Heather uśmiechała się uprzejmie i pozwalała jej odstawiać wariatkę. W końcu się podniosła. - Powinnaś wykorzystać tę historię. - Nie mogę - powtórzyła Paddy, zawstydzona swoim miękkim sercem. - Jak chcesz. Heather zgasiła papierosa pod kranem. Wyrzuciła śmierdzący niedopałek do pojemnika na podpaski, poprawiła w lustrze włosy i szminkę i powiedziała „do zobaczenia", jakby miała nadzieję, Ŝe juŜ nigdy się nie spotkają, Paddy patrzyła na drzwi zamykające się za Heather. Teraz nie miała nikogo.

Eastfield Star

I Płatki śniegu leciały równie cięŜkie jak poprzedniego dnia, ale roztapiały się natychmiast w zetknięciu z mokrym gruntem. Paddy mocniej zawiązała szalik, nie zdejmując kaptura, i zaczęła się wspinać po stromym zboczu do Eastfield Star. Dom rodziny Meehanów znajdował się w maleńkim osiedlu domków komunalnych na południowo-wschodnim krańcu rozległego Glasgow. Osiedle zbudowano dla niewielkiej, mniej więcej czterdziestoosobowej społeczności górników pracujących na wyczerpanym juŜ złoŜu węgla Cambuslang. Od centralnego kręgu domków odchodziło pięć odnóg, na kaŜdej po sześć domków; niektóre składały się z czterech mieszkań, w innych, wolno stojących, było pięć sypialni, by zmieściła się duŜa rodzina. Zbudowane w stylu wiejskim domki miały niskie szczyty, spadziste dachy i niewielkie okna.Meehanowie mieszkali przy Quarry Place, przy pierwszym zębie gwiazdy od lewej. Dwukondygnacyjny domek był niski i zbudowany tak blisko ziemi, Ŝe we wszystkich pomieszczeniach panowała lekka wilgoć. Mama Paddy, Trisha, musiała raz na trzy miesiące przecierać chlorkiem listwy w przedpokojowej szafie, Ŝeby usunąć pleśń. Szare, pozbawione oczu rybiki opanowały wykładzinę w ła88

zience, trzeba było odczekać pięć sekund od zapalenia światła do wejścia, Ŝeby zdąŜyły wymknąć się do ciemnych zakątków. Dom nie był duŜy, Paddy dzieliła pokój z Mary Ann, po ślubie Caroline chłopcy dostali osobne pokoje, rodzice teŜ mieli swój. KaŜdy dom w Eastfield otoczony był przyzwoitym kawałkiem ziemi, kilka stóp ogródka od frontu i stustopowy pas na tyłach. Pani Anderson, mieszkająca przy rondzie, uprawiała cebulę, kartofle, rabarbar i inne kwaśne rzeczy, których dzieci nie chciały wykradać do jedzenia, ale w pozostałych ogródkach była jedynie goła ziemia z rzadką brązową trawą w zimie i bardziej obfitą w lecie. Drewniane płoty chyliły się na boki, a chwasty swobodnie rosły między kamieniami bruku. Osiedle leŜało tylko dwie lub trzy mile od centrum Glasgow, niedaleko przestrzeni pól i gospodarstw rolnych, ale rodziny mieszkające w Eastfield Star pochodziły z miasta, pracowały w przemyśle cięŜkim i nie umiały zajmować się ogródkami. Uparte przybliŜanie się przyrody niektórzy uwaŜali za zadziwiające i lekko przeraŜające. Na końcu ogródka Meehanów w tajemniczy sposób wyrosło drzewo. Pojawiło się tam, jeszcze zanim się wprowadzili, i początkowo uznali, Ŝe to krzak, póki naprawdę nie zaczęło rosnąć. Nikt nie wiedział, co to za drzewo, ale co roku robiło się wyŜsze i przybywało mu gałęzi. Skurczona w obronie przed padającym śniegiem Paddy szła ostroŜnie pustą drogą do rodzinnego domu, minęła garaŜ, otworzyła furtkę do ogrodu i potknęła się o cegłę, pod którą państwo Beattie z sąsiedniego domku trzymali klucz od garaŜu. Wolno stojący garaŜ został zbudowany za płotem po stronie Meehanów, ale sąsiedzi w jakiś sposób zaanektowali go po latach, uŜywając do składowania niepotrzebnych mebli i pudeł wypełnionych zabawkami i pamiątkami. Con Meehan nigdy nie wyraził zgody, Ŝeby przejęli garaŜ, udawał jednak, Ŝe to zrobił, pragnąc uniknąć sporu. Wstręt Cona do konfrontacji 89

ukształtował jego Ŝycie w większym stopniu niŜ wybór Ŝony, niŜ miasto czy epoka, w której Ŝył, bardziej niŜ praca w warsztatach Kolei Brytyjskiej. Dlatego właśnie przez całe Ŝycie omijał go awans, dlatego nigdy nie zdobył pozycji w związkach, choć potrafił się wypowiadać i miał szczere przekonania polityczne, dlatego teŜ ani razu, nawet w głębi duszy, nie zakwestionował nauczania Kościoła. Paddy wyjęła klucz i otworzyła drzwi na znajomy zapach mokrych palt i ciepłej kaszanki. Zanurzyła palce w kropielnicy za drzwiami i przeŜegnała się, zanim usiadła na najniŜszym stopniu schodów, rozsznurowała buty i ściągnęła grube rajstopy. Powiesiła je na poręczy i weszła do duŜego pokoju Con leŜał na kanapie, oglądając wiadomości; ręce trzymał między kolanami, jeszcze nie do końca obudzony po poobiedniej drzemce. - Cześć, jak tam? - Cześć, tato. - Paddy zatrzymała się i końcami palców dotknęła jego włosów. Demonstrowanie uczuć krępowało ojca, ale ona nie zawsze umiała się powstrzymać. - Udany dzień. - Grzeczna dziewczynka. - Wskazał na panią Thatcher na ekranie. - Ten babsztyl nie ma dobrych zamiarów. - Ona jest koszmarna. Paddy oglądała przez chwilę, bo zaczęły się wiadomości lokalne. Główna informacja dotyczyła znalezienia ciała małego Briana. Pokazywano niewielki kawałek zielonego pola, na którym wzniesiono maleńki biały kwadratowy namiot, obok stało bardzo wielu policjantów z powaŜnymi minami. Paddy otworzyła drzwi do nieduŜej kuchni. Mama odwróciła się z uprzejmym uśmiechem. - Bogu dzięki, Ŝe bezpiecznie dotarłaś do domu - powiedziała oficjalnie, wskazując na stół. 90

Przy stole siedział Sean i zajadał olbrzymią porcję czarnej kaszanki i pomarańczowej brukwi. Zaskoczony własnym apetytem, pokazał noŜem na talerz. - Dzisiaj to moja druga kolacja. - Czeka juŜ prawie godzinę - oznajmiła z oburzeniem Trisha. UwaŜała, Ŝe to kobiety powinny czekać na męŜczyzn, nigdy odwrotnie, co było jedną z przyczyn, Ŝe Caroline wzięła sobie tak leniwego męŜa. Paddy usiadła przy stole, a tymczasem matka nalewała białą kalafiorową zupę z cętkami czarnego pieprzu. Postawiła przed Paddy głęboki talerz. - Jeśli ta pogoda się utrzyma, fabryka zostanie zamknięta i przez następne dni będę się tu potykać o was wszystkich. Paddy wyraziła współczucie, choć doskonale wiedziała, Ŝe matka przez całe Ŝycie marzy o tym, by mieć w domu unieruchomioną całą piątkę dzieci z wilczymi apetytami. - Ja w kaŜdym razie będę chodziła do pracy. Sean sięgnął do talerza stojącego pośrodku stołu po kromkę chleba z masłem, a przy okazji wyciągnął nogi i oplótł nimi kostki Paddy. Poczuła wyrzut sumienia na widok grejpfruta w czerwonej siatce na parapecie okiennym. Postanowiła jednak tym razem rozkoszować się jedzeniem. Od jutra moŜe znowu zacząć dietę. Trisha sprokurowała kolację złoŜoną z kaszanki, puree z kartofli i brukwi. Postawiła talerz przy łokciu Paddy kończącej zupę. - Weź kawałek chleba. - Wskazała głową talerz z posmarowanymi kromkami. - Musisz się wzmocnić przy takiej pogodzie. - Nie zanosi się na to, Ŝe uschnę, prawda? - powiedziała Paddy, patrząc na Seana. Trisha teŜ na niego spojrzała. - Uf, chyba nie zaczniesz znowu tych głupot, Ŝe jesteś za gruba, co? 91

- Mamo - Paddy wciąŜ mówiła do Seana - jestem gruba. Po prostu. - Paddy, to taki szczenięcy tłuszczyk - stwierdziła stanowczo Trisha. - Za dwa lata zniknie, będziesz równie szczupła jak inne dziewczyny. - Szybciutko odwróciła głowę, jakby sama w to nie wierzyła. Sean moczył chleb w sosie na swoim talerzu, wydawał się zmieszany, kiedy zauwaŜył, Ŝe Paddy patrzy na niego gniewnie. Mógłby przynajmniej się za mną ująć, pomyślała.

II Za kuchennymi drzwiami Trisha myła naczynia, sprzątając kuchnię na noc. W rodzinie Meehanów nikt nie palił, więc Paddy i Sean musieli wyjść na schodki przed dom, Ŝeby Sean mógł wypalić papierosa. Opatulili się szalikami, włoŜyli wełniane czapki i stanęli ramię przy ramieniu pod osłoną daszka nad kuchennymi drzwiami, przez półprzymknięte powieki obserwując zamieć. Śnieg zaczynał osiadać. Delikatna warstwa białych płatków pokrywała ciemną ziemię. Gigantyczne płatki wirowały na boki i w górę, wpadały do ust i do nosa Paddy, przylepiały się do rzęs i topiły się wewnątrz oka. Sean zapalił papierosa pod połą kurtki; ściskał filtr kciukiem i palcem wskazującym, osłaniając papierosa w zwiniętej dłoni. - Sean, muszę ci coś powiedzieć. Sean spojrzał na nią, czułość w jego oczach szybko zmieniła się w strach. - Co takiego? Paddy przez chwilę miała ochotę się wycofać. - No co? - nalegał. Wzięła głęboki wdech. 92

- Widziałam zdjęcia chłopców, którzy zabili Briana Wilcoksa. Wydaje mi się, Ŝe jednym z nich jest Callum Ogilvy. Patrzył na nią, mrugając powiekami. - Daj spokój. - To on. Długo oglądałam to zdjęcie. Takie same zęby i włosy. To na pewno on. - Ale rodzina Ogilvych mieszka w Barnhill. A ci chłopcy byli z Townhead. - Nie, to Brian był z Townhead. Zaintrygowany i zaniepokojony Sean wpatrywał się w jej twarz, chcąc się upewnić, Ŝe to jakiś dziwaczny Ŝart. Po chwili odwrócił wzrok i głęboko zaciągnął się papierosem. - Przed komisariatem, w którym byli przetrzymywani, zebrał się tłum, więc ich przeniesiono. Widziałam zdjęcie zrobione przez okienko policyjnej furgonetki. Wytarł twarz duŜą dłonią, mocno przecierając oczy, Ŝeby oprzytomnieć. - Jak wyraźne było to zdjęcie? - Wystarczająco wyraźne. - Usiłowała wziąć go za rękę, obserwując równocześnie, z jakim natęŜeniem rozwaŜa wszystkie ewentualności. - To idiotyczne. - Wyszarpnął dłoń. - Wiedzielibyśmy. PrzecieŜ zadzwoniliby do nas. - Tak myślisz? Po chwili zastanowienia stracił pewność siebie. - Czy oni zabili to dziecko? Paddy uznała, Ŝe powiedziała juŜ dosyć. - Tego nie wiem. Wiem tylko, Ŝe są zatrzymani. - Więc moŜe nie ma sprawy? Skłamała, Ŝeby ułatwić sobie sytuację. - MoŜe w ogóle nie ma sprawy. - Znowu ścisnęła jego dłoń. Zadowolony, Ŝe zmusił ją do wycofania się, strząsnął popiół z papierosa na nieskalany śnieg. - Dla kogo wystawiłaś mnie wczoraj do wiatru? 93

Był tym najwyraźniej dotknięty, co ją zaskoczyło. - Sean, nie wystawiłam cię do wiatru - tłumaczyła, dotykając jego łokcia. - Naprawdę. Nie mogłam iść do kina z powodu pracy. Miałam okazję, Ŝeby coś zrobić. - Więc po prostu zostałaś sama w pracy, tak? - Nie, jeździłam dyŜurnym samochodem. Przypomniała jej się wizyta u pana Taylora i ta chwila w pasaŜu, kiedy machała ręką policjantowi w jasno oświetlonym oknie kuchni. - No, proszę. - Sean nagle zrobił się kostyczny. - Skąd mogę wiedzieć, co to jest „samochód dyŜurny", skoro tam nie pracuję. - To po prostu samochód, który jeździ po mieście, trafia do komisariatów i szpitali w poszukiwaniu materiału. Jest w nim radio. Sean nie wydawał się szczególnie zainteresowany, więc spróbowała mówić bardziej konkretnie. - Trafiliśmy na walkę gangów, podczas której facet wyskoczył przez okno, a przedtem byliśmy w domu, gdzie facet się zabił, Ŝeby zrobić na złość swojej dziewczynie. WyobraŜasz sobie? - Nie odpowiedział. - Napisali o tym dzisiaj w gazecie, zaledwie kilka wierszy... ale fakt, Ŝe tam byłam... to... - Chciała powiedzieć, Ŝe to fascynujące, podniecające, Ŝe mogłaby to robić co noc do końca Ŝycia, ale ograniczyła się do jednego słowa: - ...ciekawe. - To obrzydliwe. - Z nadąsaną miną zaciągnął się papierosem. Zabrzmiało to tak małostkowo, Ŝe nie wiedziała, jak zareagować. Spojrzała na zaśnieŜony ogródek. Teraz takie sytuacje między nimi zdarzały się coraz częściej. Wszystko było dobrze przy ludziach, wtedy trzymali się za ręce, czuli się sobie bliscy i pragnęli być sami, ale jak tylko zostawali sami, zaczynali się sprzeczać. - To była ciekawa noc. - Wychyliła się spod daszku na kończącą się zamieć. - Nie przewidziano mnie na wyjazd, ale zapytałam, czy mogę jechać, i dostałam zgodę. 94

- Jesteś taka ambitna - powiedział Sean z wyrzutem. - Wcale nie jestem - odszczeknęła. - Owszem, jesteś. - Nie jestem taka ambitna. Zaciągnął się papierosem. - Jesteś najbardziej ambitną osobą, jaką znam. Zabiłabyś mnie, byle się wspiąć. - Odczep się. Jego twarz wykrzywił gorzki uśmieszek. - Wiesz, Ŝe to prawda. - Mogę być ambitna, ale nie jestem bezwzględna. A to duŜa róŜnica. - A więc okazuje się, Ŝe jesteś ambitna. - Nie jestem bezwzględna. - Naburmuszona Paddy skopywała śnieg ze stopni. - Nigdy nie postąpiłam wobec ciebie w taki sposób, Ŝebyś miał prawo do podobnych stwierdzeń. Stali na schodach, spoglądając na ogród, kaŜde w myślach kontynuowało spór. - Dlaczego nie moŜesz się zadowolić chodzeniem do roboty, tak jak my wszyscy? - Zabrzmiało to bardzo rozsądnie. - Po prostu interesuje mnie moja praca. Czy to coś złego? Rozumiała, dlaczego to go złości. Sean chciał, Ŝeby do końca Ŝycia zostali w tym samym miejscu, w otoczeniu tych samych ludzi, a jej ambicje stanowiły zagroŜenie dla tego stanu rzeczy. Czasami zastanawiała się, czy chodził z nią, przysadzistą dziewczyną nawet w połowie nie tak atrakcyjną jak on, poniewaŜ mógł liczyć na to, Ŝe z wdzięczności nigdy go nie rzuci. - I lubisz współzawodnictwo - dodał, jakby z niechęcią wyznawał własne niedostatki. - Nic podobnego. - Owszem, lubisz. Wszyscy o tym wiedzą. Lubisz współzawodnictwo i prawdę mówiąc - ściszył głos do konfidencjonalnego szeptu - to mnie przeraŜa. 95

- Na miłość boską, Sean... - Gdybyś miała wybierać pomiędzy mną a swoją pracą, to co byś wybrała? - Do diabła, moŜesz dać temu spokój? Wyrzucił papierosa do ogródka, dokładnie tam, gdzie wyrzucał zawsze. Paddy wiedziała, Ŝe pod śniegiem jest sterta niedopałków jego papierosów, które sam skręcał, pochodzących z długiego i gorącego zeszłorocznego lata, kiedy obydwoje dopiero skończyli szkołę i praktycznie się nie rozstawali. Ona właśnie zaczęła w „Daily News" i nie wiedziała, czy sobie poradzi. Potem szła kolejna warstwa popiołu i filtrów z deszczowej jesieni, kiedy Sean juŜ pracował i miał trochę pieniędzy na prawdziwe fajki. A na wierzchu były niedopałki z BoŜego Narodzenia, siedzieli wtedy po ciemku na schodach, z nogami okrytymi kocem, i tulili się do siebie, kiedy po obiedzie w drugi dzień świąt Sean się oświadczył. Od kiedy się zaręczyli, ta bliskość gdzieś się ulotniła; Paddy nie mogła pojąć, jak to się stało. Sean nie odrywał wzroku od wątłego pojedynczego drzewka na końcu ogrodu. - Martwię się, Ŝe mnie zostawisz. - Och, Sean, nie zamierzam cię zostawić. - Paddy poszukała jego ręki, opuchniętej i zrogowaciałej od cięŜkiej pracy, i podniosła ją do ust. Całowała z całej siły wnętrze jego dłoni. - Sean, jesteś moim ukochanym. Wolną dłonią ujął jej policzek i ze smutkiem patrzyli na siebie. - Naprawdę - powtórzyła z uporem, niepewna, kogo właściwie chciałaby przekonać. - Jesteś moim kochanym, drogim Seanem i nigdy cię nie zostawię. – Ale nawet mówiąc to, pragnęła, Ŝeby była to prawda. Bolało ją gardło. - Chodź ze mną na górę, przytulimy się. Sean spojrzał pod nogi. Ponownie ucałowała jego dłoń. - Sean, nie powinnam nic mówić o tym chłopcu. Nie bardzo wiem, co naprawdę widziałam. Chodź ze mną. 96

Ciągnęła go zachęcająco za rękaw, otwierając drzwi; bała się puścić Seana, Ŝeby nie zniknął w śniegu na zawsze. Trzymała go mocno i popychała przez drzwi do ciepłego wnętrza.

III Drzwi sypialni blokowała olbrzymia szafa, trzeba więc było wchodzić do pokoju bokiem. Za drzwiami znajdowały się dwa pojedyncze łóŜka i wąskie przejście pomiędzy nimi. W nogach kaŜdego łóŜka stała komódka, na której dziewczynki eksponowały swoje najcenniejsze skarby. U Paddy był to słoik przezroczystego zielonego Ŝelu do włosów Country Girl i wszystkie drobiazgi, które kupił jej Sean: butelka perfum Yardleya, idiotyczny kołnierzyk z falbanką przypinany do ubrań dla osiągnięcia natychmiastowego rezultatu w stylu nowego romantyzmu, dwa miniaturowe pluszowe misie w zapaśniczym pojedynku, w czapkach ze ściereczek do zmywania i srebrnych paskach, które Sean zrobił z elektrycznych kabli w pracy, w jakiś swobodniejszy ranek. Mary Ann trzymała na blacie komódki cienie do oczu ustawione w niewielkie oddziałki niebieskie, zielone i róŜowe. Miała jeden czarny cień, urodzinowy prezent od Paddy, i umieściła go z przodu obok niebieskiego ołówka do oczu, którego uŜywała codziennie. Paddy miała nad łóŜkiem plakat zespołu Undertones. Po raz pierwszy w Ŝyciu zobaczyła plakat odzwierciedlający jej własne Ŝycie: mnóstwo tandetnie ubranych, niedoŜywionych osób stłoczonych w niewielkim pokoiku pod obrazem Najświętszego Serca wiszącym na ścianie. Mary Ann wolała zdjęcia wilgotnookich idoli: na jej łóŜko spoglądał Terry Hall i smutny Patrick Duffy. Przy sześciorgu dorosłych mieszkańcach w domu Meehanów nie było wiele miejsca na prywatność. Sytua97

cję pogarszał jeszcze fakt, Ŝe sypialnia Paddy i Mary Ann była pierwsza na podeście piętra, więc kaŜdy, kto szedł po schodach, słyszał, co tam się dzieje. Ilekroć Paddy i Sean wdawali się w powaŜne macanki, mogli być pewni, Ŝe ktoś im to przerwie, ale tego wieczoru prawie wszyscy byli poza domem, a Trisha i Con oglądali na dole program o cudownych objawieniach w Medjugorie. Paddy i Sean byli więc bardziej sami niŜ kiedykolwiek. Automatyczny podajnik odtwarzacza uruchomił płytę I'm the Man, kiedy Paddy usiadła na łóŜku obok Seana. Nie chciała go stracić. Chciała wykonać znaczący, nieostroŜny gest, który związałby ich tak, Ŝeby Sean juŜ nie mógł wyślizgnąć się z jej Ŝycia, kiedy jej uwaga na moment osłabnie. Siedzieli na łóŜku i całowali się. PołoŜyła rękę na jego piersi, lekko przyciskając, sugerując, Ŝeby się połoŜył. - Nie, Paddy - wyszeptał. - Twoi mogą wejść. Uśmiechnęła się, pocałowała go i znowu popchnęła, lekko naruszając jego równowagę, tak Ŝe nieznacznie odchylił się do tyłu. - Nie - powiedział ostro, odpychając jej rękę i wracając do pionu. Znowu zabrał się do całowania, nie przypuszczając nawet, Ŝe Paddy moŜe się czuć dotknięta tak zdecydowaną odmową. A tak właśnie się czuła. Ukrywając niezadowolenie, trzymała rękę na jego udzie tak długo, aŜ przestało mu to przeszkadzać, całowała go czule, pocierała nosem jego policzek i bardzo delikatnie przesuwała rękę po udzie. Wzdrygnął się, więc powoli cofnęła dłoń do jego kolana, trzymała ją tak długo, aŜ się przyzwyczaił i znowu nią poruszyła. Dotknęła szwa w kroczu. - Przestań - powiedział, pozwalając jej kontynuować. Przestań. Był bardzo twardy, wyczuwała to przez spodnie, podobało jej się, Ŝe moŜe go doprowadzić do takiego stanu. Sean z jękiem odepchnął jej rękę i odsunął się od niej, 98

nie wstając z brzegu łóŜka. CięŜko dyszał. Chciała wziąć go za rękę, ale odepchnął ją. - Nie! Był zgięty wpół, a ona nie bardzo wiedziała dlaczego. Nie rozumiała topografii męskich genitaliów. Widziała je w przekroju w podręczniku do biologii. Nauczycielka odmówiła przerabiania tej lekcji ze względów religijnych, poniewaŜ znajdowały się tam informacje o antykoncepcji. Powiedziała im tylko, na której stronie to znajdą w podręczniku, tak jakby trzeba było im to mówić, dała im godzinę na przeczytanie lekcji w kompletnym milczeniu. Paddy wiedziała, Ŝe wszystko wygląda inaczej, kiedy męŜczyźni nie są nadzy, przekrojeni na pół i ustawieni dokładnie bokiem. - Nie powinnaś tego robić - wyszeptał. - Dlaczego? - Bo mógłbym się nie powstrzymać. - A musisz się powstrzymywać? - Nie odpowiedział. - MoŜe ja teŜ nie mogę się powstrzymać. Uśmiechnął się ironicznie i znowu zajął się sobą. - Uzgodniliśmy, Ŝe poczekamy. A gdyby weszła twoja mama? Paddy przesunęła ręką po jego udzie. - Ja nie chcę czekać - wypaliła. Sean popatrzył na nią i roześmiał się, po czym znowu zgiął się wpół. - Sean, ja nie chcę czekać. Był zszokowany. Usiadł prosto, pozostając na drugim krańcu łóŜka, i patrzył na nią. - Ale ja chcę. Chcę, Ŝeby nasz ślub był czymś specjalnym. Chcę wiedzieć, Ŝe dla nas obojga to jest pierwszy raz. Poczuła wstyd, równie zgubny i lepki jak napalm. Powinna chcieć czekać. Nie powinna chcieć go dotykać, nie powinna chcieć tego wszystkiego, poniewaŜ jest dziewczyną. Jej dziewictwo nigdy nie będzie czymś, co 99

naleŜy do niej i co moŜe podarować, to było coś, co on mógł wziąć, bo naleŜało do niego. Wyczuwając jej urazę, Sean wziął ją za rękę i przyciągnął do siebie. Trzymał ją mocno za ramiona w przymusowej pozycji, przyciskając jej ręce do boków. - Paddy, tak wiele dla mnie znaczysz. Jesteś dla mnie całym światem. Wiesz o tym? - Wiem. - I jesteś taką małą seksbombą - powiedział, starając się załagodzić to przekroczenie granicy. - Kim jesteś? - Seksbombą - powtórzyła Ŝałośnie. Usłyszał wściekłość w jej głosie, zobaczył napiętą twarz i wiedział, Ŝe nie jest dobrze. PołoŜył rękę na jej karku i przycisnął jej twarz do swojej piersi, Ŝeby juŜ na nią nie patrzyć. - Nie - zaprotestował stanowczo. - Jesteś małą seksbombą.

Dwie zapaśniczki

I Oblała się potem z przeraŜenia. Nigdy, przenigdy jej nie wybaczą. Sean, tata, nikt - nigdy nie uwierzą, Ŝe to nie Paddy sprzedała tę historię. Wyglądała przez okno pociągu na ciemny poranek, ze zwiotczałym egzemplarzem „Daily News" na kolanach. Znowu popatrzyła na gazetę. DWÓCH ARESZTOWANYCH W SPRAWIE MAŁEGO BRIANA. Nagłówek był olbrzymi. Stara sztuczka z makietą, Ŝeby ukryć brak nadających się do druku informacji, ale ją niepokoiła ramka na końcu artykułu. Była to opowieść w pierwszej osobie o Ŝyciu w rodzinie Chłopca A, o wstydzie, szoku i rozpaczy jego duŜej irlandzkiej katolickiej rodziny, która chłopca opuściła. Tekst był przedobrzony, napisany krótkimi, potocznymi zdaniami. Niewtajemniczonemu czytelnikowi dziwaczna gramatyka mogłaby się wydać trochę przy-cięŜkim, tandetnym chwytem, ale Paddy rozpoznawała w tekście zwykłe błędy, jakie popełniała Heather w kaŜdej rozmowie, które adiustatorzy zostawili, Ŝeby brzmiały jak autentyczny głos nieopierzonego katolika, co to moŜe mieć w rodzinie diabelskie Czytała potwory. resztę gazety, Ŝeby zająć czymś wzrok. Caspar Weinberger, nowy sekretarz obrony Reagana, powiedział, Ŝe uŜyłby bomby neutronowej w Europie Zachodniej, 101

gdyby tego wymagało bezpieczeństwo Ameryki. Paddy patrzyła na biały świat za oknem i zastanawiała się, czy Caspar nie mógłby wyrządzić jej przysługi, przyciskając odpowiedni guzik, zanim będzie musiała wrócić do domu.

II Dub nie mógł uwierzyć, kiedy Paddy zgłosiła się jako ochotnik do rozniesienia egzemplarzy gazety do wszystkich działów. Nikt nie zgłaszał się na ochotnika do Ŝadnej roboty, a roznoszenie gazet było zajęciem nudnym i niewdzięcznym, ręce robiły się czarne od farby, podobnie jak ubranie, ale Paddy nie mogła juŜ dłuŜej usiedzieć na miejscu. Wzięła dwa razy więcej gazet niŜ normalnie, pozwalając, by serce tłukło jej się w piersi, kiedy nosiła egzemplarze gazet w górę i w dół po schodach, i próbując maksymalnie się zmęczyć. Była więc zmęczona, ale i podekscytowana, nadal pełna nerwowej energii, kiedy wróciła do redakcji i zobaczyła Heather siedzącą na skraju biurka, elegancko ubraną w białą bluzkę i czerwoną spódnicę. Paddy przystanęła w progu, zaskoczona taką bezczelnością. Oczekiwałaby, Ŝe przynajmniej dzisiaj Heather tutaj nie przyjdzie. Obserwując, jak się uśmiecha do jakiegoś faceta z serwisu informacyjnego i zwija prowokacyjnie między palcami gumową opaskę, uświadomiła sobie, Ŝe Heather zjawiła się po to, Ŝeby zbijać kapitał na swoim tekście. Gówno ją obchodziło, co Paddy o niej myśli. Świadoma, Ŝe niewielka przysadzista postać stoi w drzwiach poszturchiwana przez wchodzących i wychodzących, Heather spojrzała w tamtą stronę i zarumieniła się na widok Paddy. Podniosła rękę w powitalnym geście, póki nie zobaczyła wyrazu twarzy Paddy. Próbowała 102

się uśmiechnąć, pokazując całość swoich wspaniałych zębów, ale Paddy ani drgnęła. Heather wymamrotała jakieś usprawiedliwienie, ześlizgnęła się z biurka i ruszyła w stronę schodów. Paddy usłyszała swój przenikliwy głos rozlegający się w całym pomieszczeniu. - Ty! - Heather zamarła. Paddy wskazała palcem za siebie. Wynocha! Heather przez chwilę stała nieruchomo. MęŜczyźni ucichli jak zahipnotyzowani. Przenosili wzrok z Paddy na Heather i z powrotem. Ktoś zachichotał. Czując poparcie audytorium, Heather skrzyŜowała ramiona i przeniosła cięŜar ciała na jedną nogę. - Chcesz rozmawiać tutaj? - Paddy krzyczała. - Mam im powiedzieć, co zrobiłaś? Heather nerwowo przeniosła cięŜar ciała na drugą nogę. Istniało kilka przestępstw, których nie wybaczano w „News". KradzieŜ portfela kolegi z marynarki była czymś złym, sypianie z cudzymi Ŝonami teŜ nie było dobre, ale wykorzystanie cudzego materiału było niewybaczalne. Wszyscy znali zagroŜenie związane z utratą dobrego tematu. Heather niezgrabnie opuściła ręce, które nieruchomo przylegały do boków. Obróciła się i niechętnie poszła za Paddy, która przytrzymywała drzwi, na podest schodów. Paddy wskazała na damską toaletę w pobliŜu windy. W sali serwisu informacyjnego rozległo się głośne „och" wypowiedziane falsetem, po którym nastąpił wybuch szyderczego śmiechu. Heather zaczęła się bronić, jeszcze zanim zamknęły się drzwi do toalety. - Wiedziałam, Ŝe nie wykorzystasz tego tematu. Mówiłaś mi, Ŝe nie moŜesz. Uznałam, Ŝe nie ma Ŝadnych przeszkód, skoro ty nie zamierzałaś tego zrobić. - Zapaliła papierosa i podsunęła paczkę Paddy. Paddy nie wzięła papierosa. Patrzyła na paczkę i czuła, Ŝe wargi jej drŜą. 103

- Cała moja rodzina uzna, Ŝe ja to zrobiłam. To był ten jedyny moment, kiedy Heather mogła wyrazić współczucie i wyprostować sytuację, ale była przestraszona i zawstydzona, więc się zgapiła. - Posłuchaj, cały czas nie moŜe być wszystko cacy-cacy. Nie chodzi mi o zdobycie popularności. Przykro mi, ale do tego się sprowadza gra, w której bierzemy udział. - Ponownie skrzyŜowała ręce na piersi, tym razem nie gestem obronnym, tylko eleganckim, trzymając papierosa w dłoni opartej na drugiej ręce. Wyraźna smuga dymu wznosiła się znacznie powyŜej drzwi do kabin, przez co Heather wydawała się wyŜsza. To, co zrobiła Heather, było złe z tak wielu powodów, Ŝe słowa poplątały się w myślach Paddy. Otworzyła usta, Ŝeby coś powiedzieć, zająknęła się głośno i umilkła, sama zaskoczona własnym zachowaniem. Oczy Heather rozszerzyły się triumfalnie. - Mniejsza z tym - powiedziała, wkładając do ust papierosa. Paddy uderzyła ją tak mocno, Ŝe papieros przełamał się na pół, odcięty koniec podskakiwał na płytkach posadzki, toczył się jeszcze chwilę, zanim się zatrzymał. Nadal się palił. Przez chwilę stały, wpatrując się w koniec papierosa, obydwie zszokowane, na policzku Heather wykwitł rumieniec. Paddy czuła podekscytowanie. Nie powinna była tego zrobić. Zachowała się jak chuligan. To było niesłuszne. Sięgnęła gwałtownie na tył głowy Heather, chwyciła jej gęste jasne włosy u samej nasady. Kiedy je ciągnęła, cebulki wychodziły ze skóry; dowlokła Heather do kabiny, wepchnęła jej głowę do muszli i nacisnęła spłuczkę. Obserwowała, jak woda wiruje wokół głowy Heather, jak moczy jej gęste włosy, wciąga ich końce poza kolanko muszli. Heather charczała i próbowała się wyprostować, angaŜując w to całą moc kręgosłupa. Była bardzo silna, ale Paddy wykorzystała swoją wagę, oparła się o jej kark i cisnęła w dół. Woda z muszli zalała bluzkę Heather, 104

Paddy widziała klamerki na ramiączkach stanika. Farquarson moŜe ją wyrzucić z pracy za atak na członka personelu. Gdyby ją wyrzucono, to ułagodziłoby Seana, Mogłoby nawet przekonać jej rodzinę, Ŝe to nie ona napisała artykuł. Recesja nie będzie przecieŜ trwała wiecznie; znajdzie inną pracę. Podniosła rękę i cofnęła się, patrząc, jak Heather gwałtownie wyciąga głowę z muszli, łapie oddech, odrzuca głowę do tyłu, znacząc włosami wielkie mokre koło w powietrzu. Spojrzała na Paddy z niekłamanym zdumieniem, usta miała otwarte, z trudem łapała oddech. Paddy widziała w jej oczach strach i nie mogła juŜ dłuŜej na nią patrzyć. Odwróciła się i wyszła z toalety. Na korytarzu poczuła, jak jej rozgorączkowana twarz pulsuje. Była zawstydzona i lekko zszokowana tym, cc zrobiła. To było podłe, niegodne i brutalne, nigdy by nie podejrzewała, Ŝe jest do czegoś takiego zdolna. Zatrzymała się w korytarzu, słuchając odgłosów z redakcji i odplątując długie jasne włosy z palców prawej ręki, w oczekiwaniu, aŜ z jej policzków zejdą wypieki.

III Śmiali się z niej. Paddy widziała, jak chichotali i popatrywali na nią, powtarzając opowieść, opuszczając ręce od głowy na ramiona, Ŝeby pokazać mokre włosy Heather. Zawołali ją faceci z publicystyki i poprosili, Ŝeby z szafy z materiałami biurowymi przyniosła dwie zapaśniczki. Zdawało się, Ŝe wszyscy wracający z Baru Prasowego po przerwie na lunch wiedzieli, co się stało. Paddy domyślała się, Ŝe odruchowo staną raczej po jej stronie, bo Heather była atrakcyjna i nie uprawiała seksu z nimi wszystkimi, ale nie obchodziło jej to. Myślała tylko o tym, jak bardzo zawstydzeni poczują się rodzice. Będą 105

próbowali uwierzyć w jej zapewnienia, Ŝe ten materiał ukazał się nie z jej winy, ale nie będą mieli racji. To była jej wina. Wiedziała, Ŝe zawodowi dziennikarze dokonują trudnych wyborów, podstępnie wyciągają od ludzi informacje, zdradzają zaufanie, byle zdobyć materiały. Sama była gotowa wykraść list panu Taylorowi. Dobry dziennikarz musi być przygotowany na wykorzystanie uwag wypowiadanych nieoficjalnie w jego obecności. Powinna była to wiedzieć. Zachowała się jak naiwna idiotka. Stała w kolejce w kantynie, przepowiadając w myślach tekst swoich przeprosin skierowanych do Seana, kiedy podszedł do niej Keck z powaŜną i złą miną, pośrednio zaniepokojony w imieniu dyrekcji, i oświadczył, Ŝe sam załatwi herbatę dla redaktorów z działu wiadomości, poniewaŜ ona ma iść do Farquarsona. - Jest u siebie - dodał, stając przed nią w kolejce, cały czas odwrócony plecami, jakby juŜ ją wyrzucono. Schodziła na dół powoli, na ostatnim podeście zatrzymała się dłuŜej, Ŝeby złapać oddech. Postanowiła, Ŝe się nie rozpłacze, nawet jeśli Farquarson ją wyrzuci. W jego biurze paliły się boczne lampy, drzwi były zamknięte, a taka sytuacja zwykle oznaczała jakiś dramat. Zapukała do drzwi, odpowiedział natychmiast. Wślizgnęła się do środka. Na podłodze wokół biurka walały się papiery. Farquarson próbował dostać się do pudełka z batonikami o nazwie „makaroniki", które ukradł w kantynie; dłubał teraz scyzorykiem w grubym plastiku. Stracił cierpliwość i szarpnął plastikowe opakowanie, ciągnął tak długo, aŜ nagle pękło, a batoniki rozsypały się bezładnie po podłodze. Pochylił się, podniósł trzy, zaczął odwijać jednego, wskazując Paddy ruchem głowy, by wzięła sobie batonik z podłogi. - Ty teŜ się zaklej. Paddy sięgnęła po batonik i podziękowała. Odwinęła opakowanie, ugryzła kęs w nadziei, Ŝe wspólne jedzenie moŜe stworzyć między nimi jakąś więź. Makaroniki były 106

zbyt słodkie nawet dla niej. Robiono je z kartofli nasycanych cukrem pudrem; bolały ją od nich zęby, drętwiały dziąsła. Farquarson usiadł. - Meehan - zaczął z ustami pełnymi białej mazi - rano dzwonił ze skargą niejaki pan Taylor. Oświadczył, Ŝe był nękany przez dwójkę dziennikarzy z „Daily News". - Przerwał, Ŝeby pogryźć makaronik. Czy wiadomo ci cokolwiek o związkach zawodowych w naszej branŜy? Czy wiesz, Ŝe w „The Scotsman" mieli właśnie cały tydzień strajku włoskiego, bo jakiś dziennikarz mrugnął na maszynę drukarską? Richards wyraził zgodę, Ŝebyś pojechała samochodem, nie Ŝebyś udawała dziennikarkę „Daily News" i wykradała listy pogrąŜonym w rozpaczy obywatelom. Uspokoiłem pana Taylora, a McVie nic nie powiedział, ale nie Ŝyczę sobie, Ŝebyś jeszcze kiedykolwiek przedstawiała się jako dziennikarka. Mogłoby to grozić strajkiem,Paddy rozumiesz? skinęła głową. - Musisz się nauczyć chodzić koło związków na paluszkach. To część twojej pracy. - Ugryzł kolejny kęs makaronika. - A teraz moŜe mi powiesz, co się zdarzyło w damskiej toalecie? - Pokłóciłam się z Heather. - Sądziłem, Ŝe to ona pokłóciła się z klozetem. To był głupi dowcip. Paddy nie zorientowała się, czy całkiem dobroduszny. Patrzyła na swoje stopy, kopnęła nogę od stołu. Farquarson znowu chrząknął. - Nie chcę wiedzieć, dlaczego to zrobiłaś. - To szmata. - Zabrzmiało to tak zajadle, Ŝe sama się zdziwiła. Farquarson spojrzał na nią; uniósł pytająco brwi. - Meehan, nie zamierzam być sędzią. - Ale ona jest szmatą. - Posłuchaj, przekonano ją, Ŝeby nie wnosiła formalnej skargi, więc na twoim miejscu zapomniałbym o tym. 107

Akurat stała się bardzo popularna w redakcji, wręcz jest osobą miesiąca, bo przyniosła nam bardzo dobry temat. - To nie jej temat - wtrąciła Paddy. - NaleŜy do mnie. Callum Ogilvy jest kuzynem mojego narzeczonego. Zobaczyłam jego zdjęcie, byłam tym przygnębiona i zwierzyłam się Heather. Rodzina wyrzeknie się mnie, kiedy zobaczą dzisiejszą gazetę. Farquarson siedział zupełnie nieruchomo. - Chłopak jest twoim krewnym? - Nigdy bym tego nie wykorzystała. - Nagle rozzłoszczona, nie dbając o to, czy ją wyrzucą i będzie pracowała na zmywaku, Paddy trzasnęła pięścią w stół, aŜ zabolała ją ręka. - A co ma do rzeczy rodzina irlandzko-katolicka? Dlaczego w ogóle o tym się mówi w tekście? Gdyby to była rodzina Ŝydowska, napisałby pan o tym w drugim akapicie? - Bardzo mi przykro. - To nie w porządku. - Teraz juŜ nic na to nie mogę poradzić - powiedział bezbarwnym głosem - ale rozumiem, dlaczego tak się zezłościłaś. Przez chwilę milczeli i starali się na siebie nie patrzyć. Farquarson ugryzł kolejny kęs makaronika, próbując jak najdelikatniej gnieść batonik między zębami. śuł spokojnie, dopóki Paddy nie przerwała milczenia. - Czy ten mały zginął w wypadku? Czy chłopcy po prostu się z nim bawili? - Nie, to było morderstwo. Oni go zabili. - Czy to wiadomo na pewno? - Naprawdę chcesz poznać szczegóły? Potwierdziła skinieniem głowy. Farquarson odchylił głowę i z wyraźnym ociąganiem powiedział: - Udusili go i roztrzaskali mu głowę kamieniami. - Jezu! - To było bardzo brutalne, wpychali w niego róŜne rzeczy. Kije. Od tyłu. - Farquarson spojrzał na batonik, 108

który trzymał w ręku, nagle zdegustowany, i odłoŜył go na stół. - Czy moŜliwe, Ŝe zatrzymano niewłaściwych chłopców? - Nie. Ich buty pasują do odcisków w miejscu, gdzie znaleziono ciało, a na ubraniach mieli krew Briana. Jeszcze nim skończył zdanie, Paddy pokręciła głową. - Krew mogła się tam znaleźć w róŜny sposób. Mogła zostać tam umieszczona. Ktoś mógł ich umazać tą krwią. Farquarson nie dopuszczał moŜliwości pomyłki. - Ten mały Ogilvy uciekał. Kiedy przyszli do niego do szkoły, jeszcze zanim wspomnieli o Brianie, próbował uciec. - To nie znaczy, Ŝe jest winny - powiedziała, myśląc o aresztowaniu Paddy'ego Meehana i szalonej ucieczce Jamesa Griffithsa. - Mógł uciekać z wielu powodów. Mógł być po prostu przestraszony. Farquarson usiadł wygodniej, nagle zmęczony tolerowaniem tak kłótliwego gońca. - W porządku. - Wskazał ręką na stertę batoników. - Weź sobie jeden na drogę i powiedz mi, czy są juŜ jacyś gońcy z rannej zmiany? - Dwóch - odparła Paddy, zastanawiając się, do czego mogą mu być potrzebni. Zdawało się, Ŝe nigdy nic nie robili. - Którego pan sobie Ŝyczy? - Wszystko jedno. Są jednakowi.

To nie powód do ucieczki

1969

I Paddy Meehan z odległości pół mili słyszał tłum, jego cichy powolny ryk, który przyspieszał coraz bardziej, aŜ Paddy zaczął się pocić z przeraŜenia, co jeszcze pogłębiało smród szczyn i strachu we wnętrzu furgonetki. Było wpół do jedenastej rano w zwykły powszedni dzień, a jednak trzysta osób znalazło czas, Ŝeby stawić się przed gmachem sądu i zobaczyć drania oskarŜonego o zamordowanie starej Rachel Ross. Nie przestawał myśleć o tym, Ŝe furgonetka znajduje się pośrodku, Ŝe hałas robi się niemoŜliwie głośny, ale mijała kolejna sekunda, furgonetka posuwała się o kolejny metr i hałas na zewnątrz jeszcze narastał. Kiedy wreszcie się zatrzymali, hałas był ogłuszający. Dwaj mundurowi policjanci popatrzyli na siebie nerwowo, jeden trzymał klamkę drzwi, drugi rękę Meehana. Zwrócili się do ubranych po cywilnemu funkcjonariuszy dochodzeniówki, którzy siedzieli w tyle furgonetki, czekając na sygnał. - W porządku, chłopaki - krzyknął jeden z nich do mundurowych. - Wy dwaj z przodu, a my pójdziemy za wami i będziemy pilnować jego tyłów. Na trzy. Raz, 110

dwa... - Na głowie Meehana wylądował koc, a jego twarz w ciemności wykrzywił strach. - Trzy. Otworzyły się tylne drzwi furgonetki, dwaj funkcjonariusze stojący po bokach, wyciągnęli Meehana. Widział bruk w dole, błysk wyczyszczonych butów gliniarzy i pierwszy stopień schodów do sądu. Potykając się po omacku, słyszał głosy męŜczyzn, krzyki kobiet i dzieci wrzeszczące, Ŝe powinien wisieć, Ŝe jest draniem, mordercą. Funkcjonariusze wydziału śledczego chwycili tył jego kurtki, nie zwracając uwagi na plecy, i szturchali go i popychali, popędzając po stopniach. Policjanci byli wystraszeni. Zacieśniając chwyt na przedramionach, unieśli go do góry. W nagłej ciemności pod szarym kocem usłyszał szybkie kroki biegnących stóp i napastliwe krzyki z oddali. Policjant uskoczył w bok, kiedy brązowy but dotknął goleni Meehana. Napastnika odciągnięto, a policjanci powlekli Meehana po ostatnich stopniach schodów i wepchnęli za drzwi. Dotychczas ilekroć Meehan był w sądzie, czekał cierpliwie w którejś ze specjalnych cel, ale nie tym razem. Kiedy zdjęli mu z głowy koc, okazało się, Ŝe jest w sali dla świadków sąsiadującej z salą sądową. Nie mógł im pokazać, jak bardzo jest roztrzęsiony, chwycił więc najbliŜszego funkcjonariusza dochodzeniówki za poły marynarki i wyrzucił z siebie całe przeraŜenie i panikę. - Rób swoją pieprzoną robotę! Rób swoją pieprzoną robotę! Odciągnęli go, wyszarpując z trudem materiał marynarki z zaciśniętych palców. CięŜko dyszał, miał dziki wzrok. - Znajdźcie Griffithsa. Sprawdźcie moje cholerne alibi. Dałem wam jego adres. Co się z wami dzieje? Meehan z powrotem opadł na krzesło i spojrzał w dół. Nogawka spodni nasiąkła krwią z powodu tamtego brązowego buta. To wszystko było nie tak. Na miłość boską, był kasiarzem, zawodowcem, specjalistą w swojej dziedzinie. Nauczył się swego rzemiosła od Łagodnego Johnny'ego Ramenskiego; a to doskonałe referencje. Nie 111

mieszałby się do takiego napadu. Zresztą miał mocne alibi. W ten wieczór, kiedy zamordowano Rachel Ross, był z Jamesem Griffithsem w Stranraer i widziano ich tam. Poderwali dwie dziewczyny z Kilmarnock i odwieźli je do domu. Wystarczy, Ŝe porozmawiają z Griffithsem albo z dziewczynami, a znajdzie się na wolności.

II W tym samym czasie kiedy furgonetka z Paddym Meehanem ruszyła do sądu w Ayr, pięciu funkcjonariuszy wydziału śledczego w Glasgow zatrzymywało forda anglię przed domem człowieka, którego adres podał im Meehan na poparcie swojego alibi, czyli Jamesa Griffithsa. Holyrood Crescent był wdzięcznym półkolem miejskich domów wychodzących na usytuowane pośrodku prywatne ogrody. Griffiths miał kilka nakazów sądowych z powodu kradzieŜy samochodów, ale funkcjonariuszy to nie interesowało. Chcieli wiedzieć, czy potwierdzi zeznania Meehana dotyczące dnia śmierci Rachel Ross. Był ranek ciepłego letniego dnia, bujne listowie drzew w ogrodzie pośrodku Holyrood Crescent łagodnie poruszał ciepły wietrzyk. Dom budowano jako jednorodzinny, został jednak podzielony na pojedyncze mieszkania do wynajęcia dla komiwojaŜerów czy porządnych rodzin, którym nie dopisało szczęście, chciały jednak zachować przyzwoity adres. Wczesnym rankiem detektywi przeprowadzili rekonesans dotyczący tej nieruchomości. Pytali dozorcę o zwyczaje Griffithsa. Teraz akurat będzie wstawał, powiedział dozorca i obiecał, Ŝe nie zamknie na klucz drzwiDowódca wejściowych. prowadził funkcjonariuszy po schodach wyłoŜonych czerwonym chodnikiem przetartym na środku. Pokój Griffithsa znajdował się na najwyŜszym piętrze, 112

w części domu przeznaczonej pierwotnie dla słuŜby; schody były tu wąskie i strome. Na niewielkim podeście były tylko jedne czteropanelowe drzwi. Pierwszy z funkcjonariuszy, który do nich dotarł, zapukał energicznie i zawołał: - James Griffiths, otwierać. Tu wydział dochodzeniowy. W środku krzesło zaszurało po podłodze. Popatrzyli na siebie. - No dalej, Griffiths, otwieraj, bo sami otworzymy. Zaskrzypiała podłoga. Griffiths się nie spieszył, drwił sobie z pięciu funkcjonariuszy. Inspektor wskazał na konstabla, a potem na drzwi, polecając pozostałym cofnąć się na schody i zrobić mu miejsce. Kiedy wszyscy z hałasem zajęli pozycje w niewielkim korytarzu, konstabl krzyknął pod drzwiami: - Cofnij się, Griffiths, wchodzimy. Podbiegł do drzwi, ramieniem do przodu, celował w ościeŜnicę, ale trafił w jeden z paneli, pchnął go tak, Ŝe panel otworzył się na jasny pokój i znowu opadł. Widzieli wnętrze przez niecałą sekundę i Ŝaden nie mógł w to uwierzyć. Griffiths siedział na drewnianym krześle przodem do drzwi, jego oczy zdawały się bez wyrazu pod lekko opadającymi powiekami. Przez pierś przewiesił pas z nabojami, na ramieniu oparł karabin, a na kolanach miał jednolufową strzelbę myśliwską. SzarŜujący policjant pochylił głowę, chroniąc się przed ewentualnymi drzazgami, więc niczego nie widział. Cofnął się i znowu podbiegł. Tym razem panel w drzwiach pękł i wypadł do środka. W obramowaniu powstałego otworu James Griffiths wstał z krzesła i podniósł do góry lufę swojej strzelby. Pierwszy nabój trafił policjanta w ramię, obróciło go w koło, a krew z rany rozprysnęła się po ścianach. Drugi strzał trafił w sufit, w powietrzu eksplodowała chmura gipsu i końskiego włosia. Policjanci potykali się o siebie, Ŝeby zbiec po wąskich schodach. Zebrali się piętro niŜej, 113

znieśli rannego po chwiejnych schodach w niezbornym, pokrwawionym korowodzie, a Griffiths tymczasem oddawał przypadkowe strzały z okien, strzelał do ścian. Policjanci wybiegli na ulicę, zobaczyli leŜącego na ziemi przechodnia, zaszokowany i oniemiały z przeraŜenia męŜczyzna został ranny w nogę. Inspektor krzyczał do radiowego mikrofonu, Ŝe Griffiths ma przynajmniej jedną strzelbę, ale chyba widzieli teŜ i karabin, proszę natychmiast przysłać kogoś z bronią, wezwać wojsko, kogokolwiek, bo sukinsyn strzela na ulicę. Nadal słyszeli w domu strzały. Griffiths oddał ostatni strzał na klatkę schodową, zanim wybiegł przez tylne drzwi. W otoczonym murem ogrodzie piętrzyła się sterta drewnianych zagłówków do łóŜek, z odchodzącą farbą; połamane krzesła i kanapę rzucono na gnijące linoleum. Furtkę na ulicę blokowała komoda. Griffiths wspiął się na nią, przerzucił strzelbę i karabin za walące się ogrodzenie z cegieł, po czym sam wciągnął się na jego szczyt i opadł po przeciwnej stronie. Podniósł broń i pobiegł uliczką na tyłach domów. Jeszcze nigdy w Ŝyciu nie czuł takiego podniecenia, dziesięciokrotnie przewyŜszało tamte chwile ekscytacji podczas kradzieŜy samochodów. Przez całe Ŝycie był kryminalistą, wiedział więc doskonale, jakie są reguły. Po czymś takim policja nie zostawi go przy Ŝyciu. Nie będzie musiał ponosić konsekwencji. Będzie tak jak przedtem, kiedy kradł lub był ścigany, ale juŜ nigdy nie pójdzie do więzienia. Zachwycony tym, Ŝe to jego ostatni dzień, biegł coraz szybciej, potykając się na nierównym gruncie, bardzo wyraźnie czuł wiatr zwiewający włosy z twarzy, dotknięcie ciepłej, wilgotnej bryzy na skórze. Koszula łopotała mu wokół talii, stopy lądowały na wilgotnym podłoŜu, a samotne serce cięŜko tłukło się w piersi. Zniknęły wysokie mury, znalazł się na jasnej ulicy pomiędzy domami mieszkalnymi. Przestraszył go nagły widok słońca, więc podniósł karabin i wystrzelił trzy razy. Widział biegnące 114

postacie, które wtapiały się w jasność, a potem znowu został sam, jakby istnienie innych ludzi było pomyłką. Oddychał, czuł słońce osuszające pot na brwiach, słyszał własny oddech, wdychanie i wydychanie powietrza. Ręka na stalowej lufie karabinu pociła się. Na którejś z sąsiednich ulic zbyt gwałtownie zatrzymał się samochód. Chciał być sam, ale kiedy zostawał sam, tracił pewność. Potrzebował widowni, przed którą mógłby wykazać odwagę. Był zbyt podekscytowany, by prowadzić, zbyt rozgrzany. Musiał się napić. Pub był niewielki, z zewnątrz bezpretensjonalny, pomalowany na czarno, z wysokim oknem obramowanym czerwienią. Wewnątrz przy osobnych stolikach siedziało dwóch starych męŜczyzn. Jeden czytał gazetę, zachowując pozory, Ŝe pięćdziesiątka whisky o wpół do jedenastej rano to taka zdawkowa przyjemność. Drugi męŜczyzna patrzył prosto przed siebie, z przeraŜeniem myśląc o chwili, gdy kieliszek się opróŜni. Dzień zaglądał przez okna, ale światło słońca nie rozpraszało ponurości. Pub był spokojny, taka kontemplacyjna kieszonka cichej refleksji. Za barem stał pracownik, dobrze zbudowany eksbokser o nazwisku Connelly, patrzył akurat na kieliszek, który wycierał, kiedy Griffiths kopnięciem otworzył wahadłowe drzwi do zatęchłego i zakurzonego wnętrza. Connelly podniósł wzrok i uśmiechnął się na widok pasów z ładunkami, biorąc je za część przebrania. - Zabiję pierwszego, który się ruszy - wrzasnął Griffiths. Dwaj starzy męŜczyźni zastygli, czytelnik gazety nadal trzymał kieliszek przy ustach. - Dziś rano zastrzeliłem czterech policjantów. Stawiając nogę na specjalnej podpórce dla stóp przy barze, Griffiths chwycił pękatą butelkę brandy zza kontuaru, odkorkował i zaczął pić. Brandy miało smak ostry i ekscytujący. Widział siebie, jak stoi w pubie, bierze, co chce, i miał ochotę się roześmiać. Zamiast tego jednak ustawił strzelbę w pozycji pionowej, strzelił w sufit, na 115

podłogę spadła chmura gipsu. MęŜczyzna czytający gazetę wychylił się do przodu, Ŝeby odstawić kieliszek, a Griffiths obrócił się i strzelił z karabinu. Martwy męŜczyzna upadł twarzą na stolik, wstąŜeczka krwi płynęła z jego karku na podłogę. - Ty draniu - szepnął Connelly, rzucając ścierkę. - Ty cholerny draniu! - Sięgnął po butelkę brandy, oderwał ją od zachłannych ust Griffithsa, rzucił na podłogę, odbiła się i potoczyła pod ścianę, po drodze wylewając z gulgotem zawartość. - Popatrz na niego. - Wskazał na starego człowieka z twarzą na stoliku, strumyczek z otworu na jego karku pulsował w rytm odgłosów dochodzących z butelki. - Popatrz na starego Wulliego. Zobacz, co zrobiłeś temu biedakowi, ty draniu. Nie mogąc dłuŜej pohamować gniewu, Connelly wybiegł zza lady, a Griffiths zrozumiał, Ŝe tego człowieka nie interesuje, ile on ma sztuk broni. - Wynoś się! Precz z mojego cholernego baru. - Connelly złapał Griffithsa za koszulę i ciągnął go do drzwi, a Griffiths tymczasem szukał jakiegoś punktu oparcia, mocno przyciskając do piersi strzelbę i karabin. Kiedy Connelly go puścił, Griffiths, chwiejąc się, wyszedł tyłem przez drzwi i natychmiast pochłonęło go białe światło lata. Connelly wołał za nim: - I trzymaj się z daleka! ZdąŜył głęboko wciągnąć powietrze i przekonać samego siebie, Ŝeby nie ścigać faceta po ulicy, kiedy przez otwarte drzwi wpadły trzy strzały, z których jeden rozdarł mu rękaw koszuli. Connelly zebrał się w sobie, zgiął kolana, usztywnił gruby kark i przeskoczył przez ścianę światła, wrzeszcząc całą siłą płuc: - Dupek! Ale Griffiths uciekł, unosząc na wysokość ramion obie nieporęczne strzelby, kiedy skręcał za róg. Nie było go widać, ale Connelly dokładnie wiedział, dokąd pobiegł; wszyscy na ulicy zamarli, patrząc na pierwszy róg 116

po prawej. Samochody zatrzymały się pośrodku jezdni, kierowcy obserwowali sytuację. Kierowca cięŜarówki, który stanął za rogiem, Ŝeby sprawdzić plan Glasgow, usłyszał serię strzałów. Podniósł wzrok i zobaczył jakiegoś niewielkiego meksykańskiego bandytę bez kapelusza, który biegł w jego stronę, a sto metrów za nim pędził wściekły kulturysta. Otworzyły się drzwi szoferki, lufa karabinu celowała prosto w jego twarz. MęŜczyzna wypadł z szoferki, Griffiths zajął jego miejsce, włączył silnik i ruszył, zostawiając Connelly'ego przy krawęŜniku. Connelly był tak rozwścieczony, Ŝe kopnął murek, aŜ złamał sobie trzy palce u nóg. Griffiths przejechał dwie mile. Po raz ostatni w Ŝyciu skręcił w centrum Springburn, w ślepy zaułek. CięŜko dysząc, wyłączył silnik i zaciągnął ręczny hamulec. Na desce rozdzielczej pod poŜółkłą gazetą leŜała paczka woodbine'ów. Widział, jak trzęsą mu się palce, kiedy sięgnął po papierosy, poprawił się na siedzeniu i obserwował wjazd do zaułka w bocznym lusterku. Przekonany, Ŝe policja jest tuŜ za nim, czekał, palił papierosa i patrzył. Nie zjawili się. Pewny, Ŝe czają się za rogiem, otworzył powoli drzwi i rzucił na ziemię Ŝółtą gazetę, spodziewając się, Ŝe przeszyją ją policyjne kule. Gazeta spadła, wydając cichy odgłos. Letni wiatr przewiewał sztywne strony. Griffiths uznał, Ŝe musiał się znaleźć w tak zwanym martwym punkcie. Wyszedł ostroŜnie, przyciskając strzelby do piersi. Przy wychodzeniu z wysokiej szoferki ześlizgnęła mu się stopa, cięŜko wylądował na pięcie i po raz ostatni poczuł się trochę głupio. Opierając strzelby na biodrze, odszedł od szoferki. Wycelował w uliczną latarnię, w juŜ stłuczone okno do mieszkania przy wjeździe w uliczkę. Wystraszy mieszkańców i gliniarzy, kaŜąc chociaŜ raz przedstawicielom prawa czekać na siebie, kiedy będzie stał w takiej pozycji jak kowboje w filmach. 117

Nie było nikogo. Nieuzbrojona policja trzymała zbyt duŜy dystans, toteŜ zgubili go. A Griffiths wjechał w uliczkę zrujnowanych, wilgotnych, pełnych szczurów czynszówek. Ostatnie chwile Jamesa Griffithsa w tym ciepłym letnim powietrzu były stracone, jak jego Ŝycie, na pozowanie przed widownią, która wcale nie patrzyła. Gdzieś za otaczającymi go domami słyszał śmiechy i krzyki dzieci korzystających z letnich wakacji. Nad jego głową przefrunęła sroka, błysnęła turkusem zdobiącym duŜe czarne skrzydło i nagle Griffiths poczuł głęboki smutek z powodu tego, Ŝe odchodzi. To było nędzne wytłumaczenie Ŝycia. Fala litości dla siebie kazała mu biec, dopadł do najdalszej kamieniczki, minął wąskie gardło sieni i wbiegł po schodach. Budynek był zrujnowany, ze ścian w kolorze burgunda odpadły kawały tynku wielkości niemowlęcia, wszystkie okna na schodach były powybijane. Wbiegł na ostatnie piętro i kopnięciem otworzył drzwi. Był to opuszczony pokój i kuchnia, brudne szare firanki powiewały w wybitym oknie. Powybrzuszane ściany miały brązowe plamy szybko postępującej wilgoci. Przez okno widział plac zabaw, podzielony na pół cieniem rzucanym przez budynek. Tutaj się wszystko skończy, w brudnym cuchnącym mieszkaniu z oknem bez szyb. Stanął i łapał oddech, w oczy szczypały łzy. MoŜe go nie zastrzelą. Mogą z nim rozmawiać i przekonać, Ŝeby się poddał, a potem odeślą go do pudła na zawsze. A moŜe ucieknie, będzie musiał udać się gdzieś indziej i zacząć wszystko od początku. Czekając, zawsze czekając, Ŝe wszystko znowu się nie uda. Griffiths przysunął stołek do okna, podniósł karabin z teleskopem i zaczął strzelać do dzieci po jasnej stronie.

Ostatnia rzecz, jaką zobaczył James Griffiths, to była lufa strzelby, wślizgująca się przez otwór skrzynki do listów, maleńki obłoczek dymu i płomienia. Kiedy kula 118

leciała w jego stronę, umysł wysłał sygnał, Ŝeby się uśmiechnąć. Impuls jednak nie zdąŜył dotrzeć do mięśni twarzy, zanim kula przeszyła serce.

III Meehan siedział w furgonetce, która wiozła go z powrotem do aresztanckiej celi w więzieniu Barlinnie. Goleń przestała krwawić, ale nadal pulsowała, przypominając mu tłum przed budynkiem sądu. Myślał ciepło o Jamesie Griffithsie, miał nadzieję, Ŝe nie zdenerwuje go zbytnio fakt, Ŝe podał policji jego adres, a juŜ na pewno zrozumie rozpaczliwą sytuację kumpla. Griffiths nienawidził policji, nie chciałby, Ŝeby wiedziała, gdzie się zatrzymał, ale to przecieŜ tylko wynajęta nora. Łatwo mógł się przeprowadzić. Meehan zaproponuje mu zadatek na nowe mieszkanie. Inspektor czekał, aŜ furgonetka wjedzie na główną drogę do Glasgow, a po kaŜdej stronie więźnia usiądzie funkcjonariusz, gotów przytrzymać Meehana, gdyby wpadł w szał. Powiedział mu w końcu, Ŝe Griffiths zginął po długotrwałej strzelaninie z wieloma ofiarami. Kiedy przeszukano zwłoki, znaleziono w kieszeni palta dokument odpowiadający próbkom papieru pobranym z sejfu Abrahama Rossa. Oficerowie siedzący po bokach Meehana obserwowali jego reakcję, gotowi skoczyć i dać mu w kość, gdyby zaczął się rzucać. Meehanowi trzeba było trzy razy powtarzać, Ŝe jego przyjaciel nie Ŝyje. Definitywnie. Nie jest chory, nie jest ranny. Po prostu nie Ŝyje. Wyprostował się, przyciskając głowę do ściany furgonetki. Podrzucony papier z sejfu to wyrok na niego, wiedział o tym. To robota tajnych słuŜb. Wrabiają go, bo zdradził swój kraj w Rosji. Poczekał, póki nie wrócili do Barlinnie i nie znalazł się w celi przejściowej, jednej z rzędu szafkowych po119

mieszczeń na pierwszym dziedzińcu, gdzie wysadza się więźniów, a ich nazwiska wypisuje się kredą na drzwiach cel. Nagi i gotów do rewizji Meehan odwrócił się tyłem do judasza i zaszlochał z przeraŜenia.

IV Ten sam słoneczny ranek trwał w Rutherglen, kiedy małe dziewczynki i chłopcy zgromadzili się w podnieceniu na dziedzińcu katolickiego kościółka St Columbkill. Od wielu tygodni w klasie odbywały się lekcje dotyczące spowiedzi. Mimo wielokrotnego tłumaczenia teologicznych podstaw w szczegółach i przez analogię, tylko bardzo juŜ zepsute dzieci potrafiły naleŜycie uchwycić pojęcie grzechu. Dla małej Paddy Meehan spowiedź oznaczała tylko wypranie duszy Ŝeby mogła pójść do pierwszej komunii i włoŜyć białą długą sukienkę, haftowaną na dole w kwiaty, i niebieską aksamitną pelerynkę. Kiedy nadeszła kolej Paddy, zrobiono jej fotografię w pelerynce Mary Ann. Nawet trzy protestanckie dziewczynki Beattiech z sąsiedniego domu sfotografowały się w pelerynkach i welonach, chociaŜ prosiły Meehanów, Ŝeby nie pokazywali zdjęć ich mamie, która naleŜała do LoŜy Orańskiej i maszerowała przeciwko papistom w lecie, kiedy była przyjemna pogoda. Koledzy z klasy klęczeli w rzędzie przed nią w ciepłym, mrocznym wnętrzu. Chichotali i poszturchiwali się w ławkach, poczynali sobie coraz bezczelniej, aŜ koścista panna Stenhouse wyszła bezszelestnie z ciemnej bocznej kaplicy i popatrzyła na nich, wybierając przy tym jednego, na którego w milczeniu pokazała palcem. Chłopcy odsunęli się od siebie, zaledwie siedmioletni, a juŜ podatni na siłę spojrzenia. W konfesjonale było ciemno i pachniało stęchlizną jak we wnętrzu szafy. Za kratkowanym okienkiem zoba120

czyła nowego proboszcza, starego człowieka z włosami w nosie, z których nikomu nie wolno było się śmiać, poniewaŜ chodziło o księdza. Wpatrywał się w swoje kolana. Czekał chwilę, zanim ją ponaglił. Paddy wyrecytowała swoje kwestie, powtarzając je jak refren, w myślach słyszała, jak reszta klasy skanduje razem z nią. - Wybacz mi, ojcze, bo zgrzeszyłam. To moja pierwsza spowiedź i popełniłam grzech braku poszanowania dla rodziców. Ukradłam słodycze siostrze i nie przyznałam się, więc mój brat Martin został za to ukarany... - A wtedy się przyznałaś? Paddy podniosła wzrok. - Kiedy brat został ukarany za twoją kradzieŜ, wtedy się przyznałaś? Paddy nie uprzedzono, Ŝe ksiądz będzie coś mówił. To ją zbiło z pantałyku. - Nie. Gwizdnął przez owłosiony nos i pokręcił głową. - To bardzo źle. Musisz się starać być uczciwa. Paddy pomyślała, Ŝe jest uczciwa, ale ksiądz mówi, Ŝe nie jest, a przecieŜ księŜa wszystko wiedzą. Bała się powiedzieć coś więcej. - śałujesz tego, co zrobiłaś? - Tak, ojcze. Martin zawsze zwalał na nią, kiedy coś zrobił. Zawsze. - I jakie jeszcze grzechy popełniłaś? Paddy wzięła głęboki wdech. Wysiusiała się kiedyś w zaułku i uderzyła psa w nos, bo warczał. Nie mogła tego powiedzieć księdzu, to były rzeczy jeszcze gorsze niŜ zwalanie winy na Martina. Wciągnęła powietrze, zdecydowana popełnić straszliwy grzech niedobrej spowiedzi. - Innych nie pamiętam. Ksiądz skinął głową. - Bardzo dobrze. - Wymamrotał rozgrzeszenie, na pokutę kazał odmówić pięć zdrowasiek i dwa Ojcze nasz, i pozwolił jej odejść. 121

Klęcząc w pierwszym rzędzie w kościele, Paddy popatrzyła na swoją sąsiadkę. Dziewczynka odliczała na trzech palcach, jej usta poruszały się w modlitwie. Paddy winna była Bogu siedem palców. Wydało jej się to niesamowicie, wręcz groteskowo niesprawiedliwe. Podnosząc ostentacyjnie trzy palce, popatrzyła na poruszające się wargi i zamknięte oczy innych dzieci i uśmiechnęła się słodko do siebie, kiedy zaczęła szybko mamrotać: jeden kartofel, dwa kartofle, trzy kartofle, cztery kartofle. Po spowiedzi, tuŜ przed posiłkiem, Paddy stała w duŜym pokoju, kołysząc się w takt piosenki z radia. Jej dwaj bracia bili się na kanapie, a Rory, rudy pies, usiłował się włączyć do walki; pod brzuchem sterczał mu twardy kutasik. W radiu nadawano wiadomości, pierwsza z nich przykuła uwagę wszystkich: na północy Glasgow Ŝycie zamarło, kiedy jakiś męŜczyzna zaczął strzelać do ludzi. Chłopcy przerwali zmagania i słuchali. Kutasik Rory'ego wrócił na miejsce. MęŜczyzna zabił dwóch policjantów i zranił czterech przechodniów. Policja go zastrzeliła, a Paddy Meehan został oskarŜony o morderstwo. Chłopcy usiedli i popatrzyli na swoją siostrzyczkę, szeroko otwierając oczy i usta z wraŜenia. Przed kościołem St Columbkill dziewczynki popisywały się białymi sukienkami, a chłopcy cieszyli się, Ŝe są razem i na dworze. Paddy wiedziała, Ŝe umrze. Mama ubrała ją starannie w białą sukienkę Mary Ann. Miała białe rękawiczki, zrobione z tak delikatnego materiału, Ŝe szwy na palcach były widoczne z zewnątrz. Na nogach miała krótkie skarpetki wykończone koronką i białe sandałki, jeszcze za duŜe. Jej dusza była zbyt brudna, by przystąpić do komunii: jakaś jej cząstka popełniła morderstwo. Widziała kiedyś, jak jej ojciec, Con, wziął patelnię z rozgrzanym olejem i nalał do niej wody z kranu. Woda 122

rozprysła się, unosząc cząsteczki wrzącego oleju. Con do tej pory ma czerwone plamki na szyi. Tak się stanie, kiedy ona weźmie do ust komunię. Paddy wiedziała o tym. Zimna woda do gorącego oleju. Mszę odprawiał jej spowiednik z włosami w nosie. Mówił cały czas takim kapłańskim czterotaktem, pomijającym interpunkcję, co pozbawiało jego słowa wszelkiego znaczenia. Widzimy teraz Ŝe Bóg tak ukochał świat Ŝe oddał Syna swego jedynego za nasze grzechy. Nagle w nawie znalazła się panna Stenhouse i ruchem palców zaczęła kierować dziećmi: z jednej strony wychodziła dziewczynka, z drugiej chłopiec i razem szli do barierek ołtarza, gdzie klękali. Paddy posłuchała palca, przemaszerowała pod ołtarz w swoich białych sandałkach i uklękła na aksamitnej poduszce. ZbliŜył się ksiądz Brogan w otoczeniu ministrantów. Cieszyła się, Ŝe on tam będzie. Miała nadzieję, Ŝe na jego szyi są blizny. Ministrant podsunął jej pod brodę srebrną tackę. - Ciało Chrystusa. Powiedziała amen, mocno zacisnęła powieki, z lewego oka wypłynęła jej łza przeraŜenia, otworzyła usta, by przyjąć Świętą Eucharystię, która stopiła się szybko w gorących ustach. Ksiądz przeszedł dalej, ale Paddy nadal klęczała z zamkniętymi oczami. Panna Stenhouse musiała trącić ją w ramię, Ŝeby się poruszyła. PrzeŜegnała się i wróciła uklęknąć w swojej ławce. Uśmiechnęła się do swojej najbliŜszej sąsiadki. Rozchichotały się na dobre bez Ŝadnego wyraźnego powodu, popychając na siedzeniu ławki ksiąŜeczkę do naboŜeństwa, kiedy ksiądz dawał komunię dorosłym. Przed kościołem zrobiono Paddy kilka zdjęć, w tym takŜe zdjęcie pelerynki Mary Ann, a potem mama zabrała dziewczynki do kawiarni na podwójne lody orzechowe. 123

A Jezus tymczasem nic nie zrobił. Paddy czekała na to w szkole i podczas mszy. Czekała, Ŝe zdechnie ich pies albo rodzice się rozchorują. Czekała tak długie tygodnie. Było to po kolacji w szczególnie nerwowy dzień. Paddy z siostrami kręciły się niespokojnie po duŜym pokoju, wdrapywały się na meble, niechętne sobie wzajemnie, poniewaŜ były uwięzione w domu z powodu ulewnego deszczu. Matka była zajęta w kuchni, a radio nastawione na lokalną stację grało głośno, Ŝeby zagłuszyć hałasy kłócących się dzieci. Była to pierwsza informacja w szkockich wiadomościach. Paddy Meehan został skazany za zamordowanie Rachel Ross. Wsadzono go do więzienia, gdzie miał przebywać do końca Ŝycia. Mary Ann popatrzyła na Paddy. - Co ty narobiłaś? Caroline skinęła głową. - Zabiłaś panią. Paddy odchyliła głowę do tyłu i zaczęła wrzeszczeć w sufit. Kiedy Con Meehan wrócił do domu po pracy, usiadł w duŜym fotelu, wziął zaszlochaną najmłodszą córkę na kolana, trzymając w ręku gazetę, a kiedy przekonał się, Ŝe dziewczynce jest dobrze i wygodnie, mógł zacząć czytać. Przeczytał jej opis sali sądowej, to, co tam mówiono, szczegóły techniczne, których pewnie nie była w stanie zrozumieć, czytał to wszystko monotonnym głosem, Ŝeby ją uspokoić. Pan Paddy Meehan wygłosił w sądzie mowę, powiedział. Wstał i mówił do nich po tym, jak uznali, Ŝe jest winien. „Jestem niewinny popełnienia tej zbrodni, tak samo jak James Griffiths. Popełniliście straszny błąd". Paddy pociągnęła nosem i wytarła go wierzchem dłoni. - To prawda, tato? Popełnili błąd? Con wzruszył ramionami. 124

- Niewykluczone, słoneczko. Wszyscy popełniamy błędy. A do tego pan Meehan jest katolikiem. - A ci, co go wsadzili do więzienia, to oranŜyści? - Niewykluczone. Zastanowiła się nad tym. - Ale on nie zrobił niczego złego. Con chwilę milczał. - Więzienia są pełne niewinnych ludzi. Pan Meehan będzie musiał tam zostać, póki się do tego nie przyznają. Paddy myślała nad tym przez moment. Znowu zaczęła krzyczeć. - Uff, dosyć tego. - Con wstał, pozwalając, by niezgrabnie zsunęła się z jego kolan na podłogę. – Trisha - zawołał, przestępując przez córkę i zmierzając do kuchni. - Trisha, chodź tutaj i zrób z nią coś. Po jego wyjściu Mary Ann przysunęła się do Paddy, która wrzeszczała, siedząc na podłodze. Niezdarnie głaskała jej włosy. - Nie płacz, Baddy - powiedziała z poczuciem winy, posługując się tym dziecinnym imieniem. - Nie płacz, Baddy, maleńka, nie płacz. Ale Paddy nie mogła przestać płakać. Płakała tak bardzo, Ŝe zwymiotowała makaron z serem.

V Dramat uwięzienia Meehana rozwijał się powoli, kiedy Paddy dorastała. Czytała po parę razy kaŜdy artykuł i wywiad, dwukrotnie obejrzała dokument „Panoramy", odwiedziła miejsca akcji: budynki sądu w Edynburgu i Ayr, bungalow w Blackburn Place, gdzie zamordowano Rachel Ross. Przeczytała tekst Chapmana Pinchera o podróŜy Meehana do Niemiec Wschodnich i miała zamiar pewnego dnia pojechać za Ŝelazną kurtynę, Ŝeby sprawdzić, czy da się znaleźć dowody potwierdzające, 125

Ŝe w ogóle kiedykolwiek tam był. Rząd brytyjski twierdził, Ŝe to mitoman i Ŝe cały czas siedział w angielskim więzieniu. Paddy nie przestała wierzyć w Jezusa, ale nie ufała mu. Nie umiejąc wyobrazić sobie świata bez centralnego tematu, posłuŜyła się światem Meehana, który stworzyła w swojej głowie; rozwaŜała jego pasje i wyrok, śledziła rozwój wydarzeń prowadzących do jego skazania, próbując nadać jakiś sens chaosowi jego Ŝycia. Meehan stał się dla niej szlachetnym bohaterem, oczernianym i zniesławianym na tysiące rozmaitych sposobów. Czerpała waŜne Ŝyciowe nauki z mitu i pozytywnych cech, którymi go obdarzała, takich jak niewzruszona lojalność, prawość, godność i wytrwałość. Zwolniono go w wyniku działalności dziennikarza prowadzącego kampanię w tej sprawie, została więc dziennikarką. Wygłaszała pogadanki w szkole na temat tej sprawy i zmieniła swój status, z miłej, grubej dziewczynki stała się intelektualną wagą cięŜką. Zawsze fascynował ją mit, nie prawdziwy Meehan. Prawdziwy Meehan był wątpliwy moralnie, skompromitowany drobnymi kradzieŜami, miał nieprzyjemny charakter i niedobrą cerę. Teraz znowu mieszkał w Glasgow, bywał w barach śródmieścia, opowiadając swoją historię kaŜdemu, kto chciał jej słuchać, i rujnując ją przy okazji ciągłego powtarzania. Wielu dziennikarzy proponowało Paddy, Ŝe ją z nim pozna, ale ona nie miała ochoty się z nim spotykać. Musiała się pogodzić z nieprzyjemną prawdą, Ŝe Meehan nie był człowiekiem miłym i nie próbował pomóc nikomu prócz siebie.

Vaughan w spoŜywczej furgonetce

1981

W domu Wilcoksów paliły się wszystkie lampy, zasłony były rozsunięte, wypuszczając światło na zewnętrzne ciemności. Paddy stała na chodniku po drugiej stronie ulicy, jej oddech krystalizował się w komiksowe baloniki, a ona zastanawiała się, po co tu przyszła. Nie była dziennikarką, nie miała więc legalnych powodów, Ŝeby tu przebywać. Była po prostu głupią grubą dziewczyną, która bała się wrócić do siebie i stawić czoło matce. Fronton domu tworzył szary prostokąt z duŜym oknem na parterze i brązowymi drzwiami wejściowymi. Przed domem widniał niewielki dywanik błotnistego ogródka z kępkami trawy w rogach, gdzie nie wydeptały jej buciki Briana. Ogródek był otoczony płotem z trzech pasków metalu pomalowanych na zielono i poszczerbionych. Mały Brian łatwo mógł przejść przez te paski i powędrować na ruchliwy zjazd z duŜej szosy znajdujący się w pobliŜu. KaŜdy mógł zabrać chłopca. Paddy weszła na plac zabaw i potwierdziło się wszystko, co zauwaŜyła dwa wieczory temu. Placyk był wtulony w środek osiedla i Callum nie mógłby go znaleźć przypadkiem. A gdyby nawet znalazł, nie chciałby tam się bawić, bo był to ogródek do zabaw małych dzieci, z nielicznymi atrakcjami dla starszych chłopców. 127

Pomyślała o domu i poczuła falę kwasu rozlewającą się w Ŝołądku. Oparła się o latarnię. Gdyby miała jakiekolwiek pieniądze, poszłaby na cały wieczór do kina. Po drugiej stronie ulicy dostrzegła ruch w oknie. Giną Wilcox stała w rogu frontowego pokoju. Patrzyła na swoje ręce. Paddy zauwaŜyła, Ŝe trzyma w nich ścierkę i ugniata ją. Wyglądała jak zwykła szczupła młoda kobieta sprzątająca swój dom, ale nawet z odległości stu jardów z drugiej strony ulicy Paddy widziała, Ŝe kobieta miała oczy tak czerwone jak letni zachód słońca. Giną stała nieruchomo, przez chwilę szarpiąc ścierkę. Jej ciemnoblond włosy były nieuczesane i wilgotne, przygładziła je ręką, a Paddy od razu się domyśliła, dlaczego to robi. Musiała przez cały dzień wystawiać je na działanie produktów czyszczących, sprzątała i sprzątała, usiłując wymazać świadomość, Ŝe jej synek juŜ nigdy nie wróci. Staroświecka granatowa furgonetka spoŜywcza z fioletowobiałymi napisami po bokach zjeŜdŜała powoli ze wzgórza za plecami Paddy. Minęła ją i zatrzymała się przy krawęŜniku w odległości stu jardów. Ręcznie malowany napis na boku furgonetki informował, Ŝe jest to ruchomy sklep spoŜywczy naleŜący do wielmoŜnego Henry'ego Naismitha i przez niego obsługiwany. Tylne drzwi furgonetki były pokryte kolorowymi nalepkami importerów owoców i producentów herbatników. Na samej górze widniała podłuŜna, wytargana wiatrem plakietka, odklejona w jednym rogu, głosząca: PRZYJACIEL BILLY'EGO GRAHAMA. W ciszy wieczoru słyszała delikatne odgłosy zębatki przy mocnym zaciąganiu ręcznego hamulca i metalicznie brzmiące trzy pierwsze takty Dixie, dobiegające z niewielkiej tuby głośnika na dachu. Ktoś ruszał się w furgonetce, trzęsąc nią, światło w środku mrugało niepewnie. Otworzyły się drzwi i Paddy zobaczyła męŜczyznę rozkładającego schodki na ulicę. Światło odnalazło swoją nutę i zapłonęło jaśniej, kiedy męŜczyzna się wyprostował. Był 128

szczupły, miał bokobrody i siwiejący miniczub. ZbliŜanie się klientów sprawiło, Ŝe wycofał się ze stopni. Opuścił drewnianą półkę we wnętrzu furgonetki, Ŝeby stworzyć kontuar pomiędzy sobą a światem zewnętrznym. Wokół schodków uformowała się zdyscyplinowana kolejka złoŜona z pięciu kobiet i jednego męŜczyzny. Kobiety witały się skinieniem głowy i wymieniały uprzejmości, kompletnie ignorując męŜczyznę, który udawał, Ŝe liczy bilon. Paddy uświadomiła sobie, Ŝe schodki do furgonetki to terytorium kobiet w równym stopniu jak pub jest terytorium męŜczyzn. W kolejce zawiązywały się przyjaźnie, wymieniano plotki, organizowano wzajemną pomoc w opiece nad dziećmi. Stanęła z dala, czekając, aŜ kupią chleb i gazowany sok w szklanych butelkach; niektórzy prosili o mydło w proszku; innych interesowała drewniana tacka ze słodyczami za pensa, którą męŜczyzna eksponował jak na wystawie u Tiffany'ego. Zanim się zbliŜyła, odczekała, aŜ zmniejszy się liczba klientów. Furgonetka pachniała mydłem i słodyczami. Sprzedawca był w brudnym białym fartuchu z Ŝółtymi obramowaniami kieszeni. Na szyi miał czerwoną bliznę od noŜa, bardzo starą; miękka skóra marszczyła się wokół błyszczącego paska. Uśmiechnął się do Paddy wyczekująco. - W co mogę wrobić? - Poproszę paczkę refreshers. Sięgnął ręką w prawo, tak pewny swoich zasobów, Ŝe nawet nie musiał spoglądać na półki. PołoŜył na ladzie błyszczącą paczkę słodyczy z bąbelkami. - W porządku, młoda damo. Coś jeszcze zwróciło pani uwagę? Bochenek chleba? Butelka imbirowego? - Wskazał na szklane rzędy musujących napojów i mrugnął porozumiewawczo. Uśmiechnęła się, rozbawiona jego sztucznym amerykańskim akcentem. 129

- Czy mogę pana o coś zapytać? Ci chłopcy aresztowani za... Nie wiedziała, jak to powiedzieć. - Za skrzywdzenie małego Briana. Czy oni znali kogoś w tym osiedlu? Wyjął resztę dla niej z torebki przymocowanej do paska w talii i zacisnął usta. - Ci podli mali dranie. Wsadziłbym ich do więzienia dla kobiet, juŜ one by wiedziały, co z nimi zrobić. Paddy nie wydawał się to szczególnie dobry plan. Zmarszczyła brwi, a męŜczyzna to zauwaŜył. - Nie - poprawił się. - Ma pani rację, zdecydowanie. Musimy przebaczać. - Słusznie - powiedziała niezręcznie, Ŝeby podtrzymać konwersację. - A wracając do tematu, czy oni tu kogoś odwiedzali? - Słyszałem, Ŝe byli na placu zabaw. - Tak, ja teŜ to słyszałam. Tylko zastanawiałam się, bo ten plac jest tak trochę schowany. Mogli więc być u kogoś z wizytą? MęŜczyzna z furgonetki wzruszył ramionami. - Nie mam pojęcia. Gdyby byli w czyimś domu, ktoś by o tym wiedział. Tutaj wszyscy wszystko wiedzą. Dlaczego pani pyta? - Nie wiem. - Wzięła resztę z kontuaru. - Po prostu zastanawiam się nad tym. To wszystko wydaje się dziwne, jeśli pan rozumie, co mam na myśli. Spoglądał podejrzliwie. - Pani tu nie mieszka, prawda? Co pani tu robi? - Jestem dziennikarką w „Daily News" - oznajmiła dumnie i natychmiast przypomniała sobie ostrzeŜenie Farquarsona. - Nazywam się Heather Allen. - Naprawdę? - Zmierzył ją wzrokiem od góry do dołu. Dziennikarką? To powiem pani tak, moŜe to była furgonetka z lodami? MoŜe akurat przechodzili i usłyszeli nadjeŜdŜającą furgonetkę. Zatrzymuje się naprzeciwko ogródka tego małego chłopczyka. - Tak? - Paddy była zadowolona, Ŝe nie wypytywał o jej pracę. 130

Skierował ją na chodnik, podniósł składany kontuar, zszedł za nią po schodkach. - O, tam. - Patrzył dalej niŜ dom Giny Wilcox. - Widzi pani tę maleńką uliczkę? Początkowo Paddy nie widziała. Musiała wytęŜyć wzrok w zapadającej ciemności, Ŝeby zobaczyć podwójne metalowe pręty na przeciwległym krańcu ogródka Giny. Obok biegła uliczka. - Prowadzi prosto do głównej drogi. Furgonetka z lodami zatrzymuje się dokładnie tam. - Wskazał na krawęŜnik naprzeciwko domu Giny. - Zatrzymuje się tam po dwunastej kaŜdego dnia, a potem znowu wpół do piątej. - Popatrzył na nią. - To o tej porze ten malec przepadł, tak? Paddy potwierdziła skinieniem głowy. - Jak najbardziej, po dwunastej. Ale nie wiem, czy tych chłopców byłoby stać na zakupy w furgonetce. - No cóŜ, Hughie trzyma pensową tackę dla biedniejszych dzieciaków. - Zastanawiała się, skąd tak duŜo wie, a on zauwaŜył jej pytający wzrok. - Z tego powodu się pokłóciliśmy - wyjaśnił. Pensowa taca to był od początku mój pomysł. Jego tura wypada wcześniej, więc zgarnia wszystkich klientów. To podstępny drań. Paddy wskazała czub na jego głowie. - Był pan bikiniarzem? - Nadal nim jestem - skorygował z oburzeniem. - Nie przestaje się być tym, kim się jest, poniewaŜ zrobiło się to niemodne. Spojrzała na jego stopy i dopiero teraz zauwaŜyła spodnie rurki i gumowe podeszwy. - Jest pan bardzo wierny swojemu stylowi. - A dlaczego nie? Proszę mi powiedzieć: kto dzisiaj jest tak dobry jak Elvis? Kto dzisiaj potrafi śpiewać tak jak Carl Perkins? śaden z nich. Paddy uśmiechnęła się na ten gwałtowny przypływ energii. - Chyba ma pan rację. 131

- Którą z piosenek Frankiego Vaughana lubi pani najbardziej? Wzruszyła ramionami. - Nie znam Ŝadnej. Był zawiedziony. Zorientowała się, Ŝe to pytanie stanowiło test. - Nie zna pani Frankiego Vaughana? „Pana ŚwiatłoksięŜyca"? Ci dzisiejsi młodzi ludzie, daję słowo. A wie pani, co on zrobił dla tego miasta? - Tak, wiem, to wiem. Sentymentalny piosenkarz Frankie Vaughan był tak wstrząśnięty poziomem przemocy, kiedy występował w Glasgow w latach pięćdziesiątych, Ŝe spotkał się z liderami gangów i zaapelował do nich, Ŝeby oddali broń. Stał się symbolem pokoju, ale teraz pamiętali o nim głównie ci, którzy byli wówczas przyczyną problemów. - Wy młodzi w ogóle nie znacie muzyki. ZałoŜę się, Ŝe naleŜy pani do tych punkersów. Paddy wybuchnęła śmiechem. - Punk to juŜ sto lat temu. - Muzyka narkotyków, na tym to polega. Frankie powinien tu wrócić i ustawić ich naleŜycie. Wykonał ruch stepowania, podniósł rękę, wyciągnął nogę i obydwoje roześmiali się w zapadających powoli ciemnościach. Paddy Ŝałowała, Ŝe musi wracać do domu. Człowiek z furgonetki pomachał jej ręką, zamknął tylne drzwi i odjechał, zostawiając ją samą. Wędrowała po osiedlu, Ŝując pieniste refreshers, zajrzała w uliczkę, o której mówił sprzedawca. Za domami i niewielkimi ogródkami na tyłach widziała Ŝółte światła głównej drogi i przystanek autobusu z Barnhill. Chłopcy bez trudu mogli tu wysiąść i dojść do furgonetki. Wcale nie obejrzała osiedla jak naleŜy. Marnowała tylko czas.

Mary Ann się śmieje

I Idąc na stację, Paddy czuła, jak bledną wszystkie jej nadzieje na przyszłość. Była zbyt naiwna, by mogła zostać dziennikarką. Powinna wiedzieć, Ŝe Heather wykorzysta tę historię. KaŜdy dobry dziennikarz by tak zrobił, oprócz tych, których przeznaczeniem było pisanie do końca Ŝycia nekrologów czy porad z dziedziny mody, o długości spódnicy i tweedzie. Nigdy jej się nie uda. Będzie musiała wyjść za Seana i wychować setkę małych piromanów, jak pani Breslin. Dolny peron kolejki był zatłoczony. Paddy stanęła w tłumie pasaŜerów oczekujących na schodach. W matowym świetle podziemia, z biodrem opartym o wilgotną poręcz, starała się nie spekulować na temat reakcji matki czy Seana, kiedy wróci do domu. Ludzie na schodach czytali gazety, nagłówki mówiły o chłopcach od Briana. Pomyślała, Ŝe wyjątkowo trudno być dzieckiem, które wpadło w kłopoty, z jedynym obrońcą w osobie matki Calluma Ogilvy'ego. Paddy nie mogła sobie przypomnieć jej imienia, ale pamiętała dobrze tę kobietę. Po mszy na pogrzebie ojca Calluma Ŝałobnicy udali się do domu Ogilvych. Był ciemny, wilgotny i biedny. W sieni i pokoju frontowym zerwane ze ścian tapety leŜały na podłodze. Ciotka 133

Seana, Maggie, nalewała whisky, którą sama kupiła. W domu nie było Ŝadnych szklaneczek, musieli uŜywać wyszczerbionych kubków i pastelowych plastikowych kubeczków dla dzieci. Kubeczek Paddy nie został porządnie umyty, na powierzchni whisky pływał półksięŜyc zaschniętego mleka. Matka Calluma miała długie, rozczochrane włosy z przedziałkiem pośrodku, zwisały nad twarzą, przecinając kości policzkowe i szczękę tak, Ŝe widać było tylko wilgotne oczy i bezkrwiste usta. Momentami jej twarz się rozluźniała, usta się otwierały i wybuchała płaczem, kompletnie wyczerpana. Brała ze stołu cudze kieliszki, upijała się szybko i równie szybko się kompromitowała. Sean mówił, Ŝe zachowywała się tak jeszcze przed śmiercią męŜa, była taka od bardzo dawna i wszyscy o tym wiedzieli. śałobnicy zostali tak długo, jak nakazywała uprzejmość, i wszyscy wyszli równocześnie, wynosząc się z brudnego domu w Barnhill tak nagle jak przestraszone stado ptaków. Paddy odczuwała rodzaj niechętnego respektu dla nieodpowiedzialnych matek. KaŜda znana jej matka była niespokojna i zatroskana, i zupełnie niezabawna. Bardzo się starała szanować Trishę, próbowała doceniać wszystko, co zrobiła, i być za to wdzięczną, ale nie mogła się powstrzymać, Ŝeby nie chichotać razem z Martym i Geraldem, kiedy się z niej wyśmiewali. KaŜda znana jej matka pracowała przez całe Ŝycie, nie słysząc pochwał, starzała się szybciej niŜ ktokolwiek w rodzinie, aŜ w końcu od starych, bardzo starych męŜczyzn odróŜniała ją tylko trwała ondulacja i kolczyki. Nadjechał pociąg, tłum rzucił się do przodu i strumień ciał uniósł Paddy. Miała ochotę odwrócić się, pobiec na Albion Street i ukryć się w redakcji. Jedna z ostatnich wcisnęła się do wagonu, zanim zamknęły się drzwi. Kiedy pociąg oddalał się od peronu, widziała się w wyobraźni elegancko ubraną, jakimś cudem wyŜszą o pół stopy, szczupłą, wchodzącą pewnym siebie kro134

kiem do wspaniałych pomieszczeń, zadającą dociekliwe pytania i piszącą waŜne artykuły. Ale tego wieczoru wszelkie fantazje wydawały się jałowe. Miała złowrogie poczucie, Ŝe naznaczył ją cień i od tej chwili wszystko musiało iść źle. Szczęście moŜe się zwarzyć, wiedziała o tym. Pociąg wyjechał z ciemnej stacji, wioząc ją w stronę domu, dostarczając rodzinie.

II Kiedy pociąg dojechał do Rutherglen, rozpadało się na dobre i resztki śniegu rozpłynęły się w strumieniach deszczu. Paddy ruszyła za innymi po stromych schodach do zadaszonego przejścia. Grupka pijaków zebrała się przed Tower Bar, pubem w bocznej uliczce, którego wejście sąsiadowało z publiczną toaletą. Niedawny gość najpewniej obu tych przedsiębiorstw próbował zapiąć swoją lotniczą kurtkę, na próŜno usiłując wetknąć początek suwaka do odpowiedniego rowka; słaniał się z wysiłku, jakiego wymagało skoncentrowanie się na tym zadaniu. Inny męŜczyzna, z którego synem uczyła się w Trinity, uwaŜnie obserwował te usiłowania, przytulając nosidło z dwiema puszkami piwa. Paddy cieszyła się, Ŝe naciągnęła kaptur budrysówki, męŜczyzna mógł ją rozpoznać, moŜe nawet próbowałby rozmawiać. W końcu człowiek niosący bankietowe piwo stracił cierpliwość, przedarł się przez tłum pasaŜerów pociągu i ruszył wąską alejką do Main Street, a za nim pospieszył pijany elegant, obciągając kurtkę. Chodniki na Main Street w Rutherglen były szerokie, pozostałość po targowej przeszłości miasta, kiedy królewski przywilej lokował je jako rywala pobliskiego Glasgow. Z pierwotnego miasta przetrwało niewiele. Długa, kręta West Main Street z domkami poganiaczy bydła i pubami wzniesionymi za panowania Marii de Guise została 135

zburzona, a na miejscu domów wylano asfalt i zbudowano szeroką nową drogę do innych części Southside. W wyniku jednej inwestycji Rutherglen z dawnego targowego miasteczka przekształciło się w skrzyŜowanie. MęŜczyźni i kobiety z Castlemilk, nowego osiedla na stoku wzgórza, schodzili tu do pubów republikanów i unionistów albo do barów, gdzie sprzedawano napoje w wielkich kwartach brytyjskich, nie w angielskich ósemkach. Zejście ze wzgórza do Rutherglen było zawsze mniej problematyczne niŜ powrót pod górę; po poobiednim i wieczornym zamknięciu pubów Main Street była usiana pijakami, którzy spali na ławkach, leŜeli bezprzytomnie na chodnikach lub w pełni rozbudzeni robili zamieszanie w sklepach. Paddy mijała przystanki autobusowe, gdzie czekający robotnicy wysypywali się na jezdnię, wypatrując w głębi ulicy autobusu o odpowiednim numerze. Minęła ciemny dom babci Annie i skierowała się w stronę Gallowflat Street. Sean mieszkał na parterze. Podobnie jak Paddy był najmłodszy w licznej rodzinie, ale wszyscy bracia i siostry poszli juŜ na swoje i wyprowadzili się z domu, w którym został tylko on. Owdowiała matka zamieniła kwaterunkowy domek na czteropokojowe mieszkanie, które było jej łatwiej utrzymać. Kiedy nie przebywała w domu i nie trzęsła się nad swoim bezcennym Seanem, wydatkowała wszelkie nadwyŜki swojej energii na zbieranie funduszy na afrykańską misję białych ojców i inne akcje dobroczynne. Szczególnie upodobała sobie klęski Ŝywiołowe. Przez okno frontowego pokoju Paddy słyszała muzyczny sygnał „Nationwide" w telewizorze Ogilvych. Okno kuchni było zaparowane i uchylone, a przytrzymywała je puszka fasoli; przez wąską szparę dolatywał zapach kapusty i przypominający siuśki smród gotowanego proszku do prania. Paddy postawiła jedną nogę na schodku i zatrzymała się, Ŝeby wziąć oddech. Tak było 136

najlepiej, najpierw naleŜało przyjść tutaj. MoŜe nawet Sean pójdzie z nią do domu i pokaŜe jej mamie, Ŝe rodzina Ogilvych nie ma Ŝalu. Przypomniała jej się twarz Seana i ogarnęła ją wielka fala miłości. Nigdy bardziej nie pragnęła go zobaczyć. Weszła na schodki, zaczerpnęła powietrza i nacisnęła dzwonek. Drzwi otworzyła Mimi Ogilvy i na widok Paddy wydała przytłumiony okrzyk. Zawsze udawała sympatię do przyszłej synowej, poniewaŜ nazywała się Meehan, ale wyznała Seanowi, Ŝe nie podoba jej się praca Paddy, bo daje perspektywę awansu, co jednak rzuca cień na reputację dziewczyny. - Halo, pani Ogilvy - powiedziała Paddy, Ŝałując, Ŝe nie zabrzmiało to lepiej. - Nie trzeba krzyczeć. To tylko ja. Pani Ogilvy wycofała się do hallu, zakrywając usta fartuchem. Zawołała Seana, nie spuszczając oczu z Paddy. Sean nie zjawił się natychmiast, więc obie kobiety stały, wpatrując się w siebie; Paddy uśmiechała się nerwowo, a zaskoczenie pani Ogilvy zmieniło się w jawną wrogość. Sean wyszedł z kuchni swobodnym krokiem, Ŝując kawałek białego chleba złoŜony na pół. Kiedy zobaczył Paddy, zesztywniał. Pomachała mu ręką. - Halo - powiedziała niepewnie. Stanął przed matką i do połowy przymknął drzwi, wypełniając sobą przestrzeń. Pani Ogilvy, stojąc za nim, domagała się uwagi. - Mamo, wracaj do środka. Mimi szepnęła coś, czego Paddy nie usłyszała, po czym odeszła. Za plecami Seana trzasnęły drzwi. - Widzę, Ŝe nie jestem ulubienicą Ogilvych. - Paddy, idź do domu. Jeszcze nigdy nie zwracał się do niej tak zimno i to ją zbiło z tropu. - Sean, ja tego nie zrobiłam. - Mówiła szybko, bojąc się, Ŝe zatrzaśnie jej drzwi przed nosem. - Zwierzyłam 137

się jednej dziewczynie w pracy, kiedy zobaczyłam zdjęcie Calluma, a ona to sprzedała. Powiedziałam jej tylko dlatego, Ŝe byłam zdenerwowana. Sean patrzył poza nią. Poczuła rosnące przeraŜenie. - Sean, przysięgam, naprawdę tak było... - Moja mama jest przybita. Ja to przeczytałem w pracy. Jadłem lunch i ktoś mi to pokazał. To nie było przyjemne. - Czytujesz gazetę? Była zaskoczona, poniewaŜ nigdy się nie przyznał do czytania „Daily News". Zresztą zazwyczaj napawało go to dumą, bo była to w większym stopniu gazeta opiniotwórcza niŜ brukowiec. - Któryś z kolegów kupił - wyjaśnił. - Sean, czy mogłabym tak postąpić? Mogłabym? NaduŜywała jego imienia, głos miała piskliwy i drŜący. Wiedziała, Ŝe jej twarz ściąga się mimo woli, a usta rozszerzają się z przeraŜenia. - JuŜ nie wiem, co byś mogła, a czego byś nie mogła. Widzę artykuł w gazecie i to jest twoja gazeta, to co mam myśleć? - Ale gdybym ja to napisała, czy wspominałabym o tym, Ŝe jesteśmy katolikami? Wspominałabym? Niemal się uśmiechnął. - O czym ty mówisz? Zdradziłabyś mnie i moją rodzinę, ale nie powiedziałabyś złego słowa na Kościół? Paddy nie mogła juŜ dłuŜej grać petentki. - No to się odczep, jeśli mi nie wierzysz. Usłyszała panią Ogilvy cmokającą za jego plecami z powodu brzydkiego słowa. To przebiegłe stare babsko wcale nie wyszło z przedpokoju. Sean cofnął się i zamknął jej przed nosem drzwi. Paddy nie ruszyła się. Czekała trzy minuty. W końcu otworzył ponownie. - Odejdź - powiedział spokojnie i znowu zamknął drzwi. 138

III Paddy szła w deszczu dwie mile do domu, z kaŜdym krokiem coraz bardziej przygnębiona, pewna, Ŝe będzie niedobrze. Myślała o siedmioletnim proteście Meehana w odosobnieniu, o lamentujących męŜczyznach i kobietach w politycznych więzieniach Moskwy i Berlina Wschodniego, o zmarnowanym Ŝyciu Griffithsa i samotności jego ostatnich chwil i wiedziała, Ŝe inni mieli znacznie gorzej niŜ ona, ale tego wieczoru stanowiło to bardzo słabą pociechę. Nie wątpiła, Ŝe nie uwierzą w jej niewinność. Będą musieli ją ukarać, a do tego poinformować innych, Ŝe ją ukarali. Jej rodzice rzadko musieli karać swoje dzieci. Robili to jedynie wtedy, kiedy byli do tego zmuszeni, zazwyczaj przez uparte opinie przyjaciół, a kiedy juŜ to robili, kara miała w sobie coś tak nieprzyjemnego i bezwzględnego, co wskazywało na aspekty ich osobowości, o których nawet nie chciała myśleć. Wkładając klucz do zamka, wzięła głęboki oddech. Słychać było tylko drzwi przesuwające się po ochronie wykładziny, pulsująca cisza dzwoniła jej w uszach. Chciała zawołać „cześć", ale uznała, Ŝe moŜe to zostać uznane za nonszalancję. Kiedy wieszała kurtkę w szafie w przedpokoju, zauwaŜyła, Ŝe brakuje wielu palt. Zdjęła buty i włoŜyła kapcie, cały czas mając nadzieję, Ŝe ktoś ją zawoła lub w jakiś sposób powita. Była ósma, a w duŜym pokoju panował złowróŜbny porządek, nie było pustych kubków po herbacie ani poskładanych gazet na poręczach foteli. Paddy przystanęła na progu kuchni. Trisha była czymś zajęta przy zlewie i stała tyłem do pomieszczenia. Jej twarz odbijała się w oknie, kark i szczęki były wyraźnie napięte. Nie podniosła wzroku. - Cześć, mamo. - Widziała siebie, podenerwowaną, w szybie ponad lewym ramieniem Trishy. 139

Trisha wyprostowała się, oczy miała spuszczone. Podeszła do kuchenki, wyjęła z piekarnika podgrzaną miseczkę i niedbałe wlała do niej zupę marchwiową z garnka. Niemal rzuciła talerz na stół, przywołując Paddy zgiętym palcem, zanim powróciła do kuchenki. Paddy usiadła i zabrała się do jedzenia. - Doskonała zupa - powiedziała tak, jak mówiła od dwunastego roku Ŝycia. Trisha bez słowa pochyliła się i otworzyła piekarnik, wyjęła jeden ze stosu pięciu talerzy, napełniła go gotowanymi kartoflami, porcją groszku i gulaszem z jagnięciny. Gwałtownym ruchem postawiła talerz na stole. Kartofle gotowały się zbyt długo, były suche i popękane, w środku Ŝółte, a na zewnątrz zupełnie białe. Paddy ostroŜnie włoŜyła łyŜkę do zupy. - Mamo, ja tego nie zrobiłam. Trisha wzięła z suszarki szklankę, odkręciła kran, sprawdziła palcem temperaturę wody. Paddy rozpłakała się. - Mamo, proszę, nie udawajcie, Ŝe mnie nie ma. Błagam. Trisha napełniła szklankę, wlała do wody kroplę soku z pomarańczy, akurat tyle, by zmącić płyn. Postawiła szklankę na stole. - Zobaczyłam w pracy zdjęcie Calluma Ogilvy'ego, powiedziałam o tym jednej dziewczynie, ona twierdziła, Ŝe powinnam o tym napisać, ale odmówiłam. – Paddy miała zatkany nos, tłuste łzy płynęły do gęstej zupy w kolorze pomarańczowym; zanim się roztopiły, przez chwilę utrzymywały się na jej powierzchni. Z trudem chwytała powietrze. - A dziś rano w drodze do pracy zobaczyłam ten artykuł w gazecie. To nie ja, mamo. Przysięgam, Ŝe to nie ja. Trisha stała obok i wpatrywała się w podłogę, była tak zła, Ŝe o mało nie złamała odwiecznego zwyczaju i nie zapytała dlaczego. Odwróciła się na pięcie i wyszła z kuchni. Paddy słyszała, jak otwiera szafę w przedpoko140

ju, jak brzęczą metalowe wieszaki. Trisha zmieniła domowe kapcie na buty i wyszła, trzasnąwszy drzwiami. Paddy jadła zupę. Kiedyś Marty był tak traktowany, bo zerwał z Martine Holland, swoją bardzo świątobliwą dziewczyną. Pewnego dnia po powrocie do domu Paddy zastała w duŜym pokoju zapłakaną Martine, Trisha jej słuchała, a Con biegał co chwila do kuchni po kolejne herbaty i grzanki. Paddy nigdy nie dowiedziała się dokładnie, co takiego Marty zrobił, ale rodzina odbywała konferencje na jego temat, kiedy nie było go w domu. Postąpił wobec tej dziewczyny straszliwie, zdradziecko. Oni jako rodzina musieli nauczyć go róŜnicy pomiędzy dobrem a złem, naprowadzić go na właściwą drogę miłością i cierpliwością. Będą go ignorować, zachowywać się tak, jakby go nie było, a potrwa to całe trzy dni. Paddy pamiętała, Ŝe tamtego wieczoru siedziała przy stole w kuchni, kiedy wrócił Marty. Wszyscy zamilkli. Zaczął robić sobie kanapkę, odłoŜył nóŜ i wyszedł z kuchni, pozostawiając na talerzu do połowy posmarowaną kromkę chleba. Kiedy Trisha pozwoliła im znowu się do niego odzywać, Paddy dostrzegła w jego oczach łzy ulgi. Nie wrócił do Martine, upłynął rok, zanim zaczął chodzić z inną dziewczyną. Ale nigdy juŜ nie przyprowadzał swoich dziewczyn do domu i nigdy nie odzyskał dawnego miejsca w rodzinie. Paddy najlepiej zapamiętała z tamtego okresu uczucie takiej przytulnej świętoszkowatości osoby wtajemniczonej. Paddy zjadła gulasz i rozsypujące się kartofle. Potem zjadła trochę lodów i wzięła sobie dokładkę, chociaŜ była juŜ bardzo najedzona. Przez chwilę siedziała przed telewizorem, dopóki o wpół do dziesiątej nie przyszedł Gerald. Zawołał „cześć" przez cały dom, ale zamilkł, kiedy zobaczył tył jej głowy w wygodnym fotelu. Płaszcz zdejmował w milczeniu. Zaatakowała go, kiedy szedł przez pokój do - Jesteś gnojkiem, Gerald. Nawet nie wiesz, co się stało. kuchni. 141

Spuścił wzrok i skinął jej smutno głową, jakby chciał powiedzieć, Ŝe sama sobie winna. - Nie odzywasz się do mnie? A to nawet nie ja zrobiłam. Gerald ponownie wzruszył ramionami, odwracając oczy. - Ty pieprzony dupku - rzuciła, wstając. - Powiem mamie, jak mnie nazwałaś! - A ja powiem mamie, Ŝe się do mnie odezwałeś - zagroziła, wynosząc się na górę.

IV Paddy leŜała na łóŜku przez trzy godziny, słuchając, jak kolejno wracają do domu członkowie rodziny, jak oddychają z ulgą, orientując się, Ŝe ona jest na górze. Słyszała włączony telewizor, odgłosy niezrozumiałych rozmów w kuchni, słyszała, jak wszyscy przenoszą się do duŜego pokoju, pewni, Ŝe ona nie zejdzie. Marty mówił szczególnie głośno, kilkakrotnie roześmiał się radośnie, nie mogła się oprzeć wraŜeniu, Ŝe po prostu się mści. ZauwaŜyła, Ŝe tata prawie się nie odzywa. Na pewno czuje się straszliwie dotknięty. Zastanawiała się, czy Trisha szepnie mu do ucha, kiedy połoŜą się juŜ do łóŜka, jak to robiła czasami, Ŝe Paddy się do tego nie przyznaje. Con nigdy nie był taki sam wobec Marty'ego po tym, jak go bojkotowali. Nieustannie mu zaprzeczał i juŜ nigdy z nim nie Ŝartował. Ktoś zamknął drzwi do pokoju i dźwięki z dołu stały się przyciszone i niewyraźne. Odbywali konferencję na temat jej zachowania i tego artykułu. Mogła sobie tylko wyobraŜać, jak źle to wyglądało. Pocieszała się, śledząc w wyobraźni wieczorną rutynę Seana: przygotowanie rzeczy na następny dzień na krześle, mycie zębów, połoŜenie się do łóŜka, wyrzucenie 142

poduszki na podłogę, Ŝeby mógł leŜeć płasko na brzuchu. Czuła zapach jego włosów, dotykała myszki na wysokiej kości policzkowej. Otoczył ją ramionami i powiedział, Ŝeby się nie martwiła, bo wszystko będzie w porządku. Od soboty za tydzień będą walentynki. Tego dnia zawsze szli razem do kina, a wracając do domu, zjadali na kolację kurczaka. Przypomniała sobie trzy ostatnie walentynkowe randki: tę deszczową; tę, kiedy była na diecie ziołowej i mogła tylko powąchać smaŜone w głębokim tłuszczu mięso i polizać frytkę; i tę ostatnią, kiedy oświadczył się po raz pierwszy, a ona powiedziała nie. W ciemnym pokoju było zimno, a za oknami wiatr szarpał samotne drzewko na końcu ogródka. Słyszała, jak tyka kaloryfer, kiedy wyłączono ogrzewanie i metal się kurczył. Czekała tak długo, aŜ pękał jej pęcherz, Ŝeby przed zaśnięciem nie chodzić dwa razy siusiać. Na górnym podeście schodów zapaliła światło, przystanęła na chwilę przed drzwiami łazienki, dając szanse rybikom. Na dole szeptał samotny głos prezentera wiadomości. Rodzina nasłuchiwała, co ona robi. Paddy skorzystała z toalety, umyła ręce i twarz. Wycierając się ręcznikiem, usłyszała, Ŝe otworzyły się drzwi duŜego pokoju, a na schodach rozległy się ciche kroki. Zamarła, patrząc przez szybę z mroŜonego szkła. Marty zatrzymał się przed drzwiami, przejechał ręką po kręconych czarnych włosach, pochylił głowę, jakby zamierzał coś do niej szeptać przez drzwi. Słuchała uwaŜnie. Nie odezwał się, ale policzki miał wydęte, jakby się uśmiechał. Wyprostował rękę, sięgnął do framugi i zgasił światło. Patrzyła na niego z ciemnego wnętrza, jego cień podzielony wzorami na szybie zniknął, pozostawiając ją z wyobraŜeniem rybików mrowiących się wokół stóp.

143

Członkowie rodziny kładli się spać, po kolei szli do łazienki, szeptali dobranoc, kiedy mijali się na podeście schodów, udając przekonanie, Ŝe ona śpi, choć wszyscy wiedzieli, Ŝe się ukrywa. Mary Ann wkroczyła do pokoju na palcach, wzięła swoją kosmetyczkę z komody i nocną koszulę spod poduszki, zostawiając drzwi otwarte, Ŝeby móc się poruszać w jasnym świetle z hallu. Po powrocie ostroŜnie zamknęła drzwi i wślizgnęła się do łóŜka, odwracając się plecami do Paddy. Paddy była dzielna i zła przez cały wieczór, ale nie mogła juŜ tego kontynuować. Usiłowała uciszyć swój oddech, gryząc koce. Wiedziała, Ŝe Marty zasłuŜył na nauczkę, ale nigdy nie pomyślała, Ŝe postąpią tak z nią. W pracy wszyscy uwaŜali, Ŝe jest tłustym nieporozumieniem, a w domu wszyscy jej nienawidzili. Zorientowała się, Ŝe zniŜa się na taki poziom litości nad sobą, jaki Bóg rezerwował dla nastolatków, kiedy poczuła, Ŝe ktoś trąca ją w ramię. Obróciła się lekko. Oczy Mary Ann przypominały w ciemności niewielkie rodzynki. Zwieszała się ze swojego łóŜka, klepiąc Paddy po ramieniu, śmiejąc się w niemym błaganiu o uśmiech. Paddy nie mogła się na to zdobyć. Pokręciła przecząco głową i przykryła się razem z brodą, starając się nie rozpłakać. - Ja tego nie zrobiłam - powiedziała ciszej niŜ szeptem. Mary Ann odciągnęła mokrą dłoń Paddy od twarzy i mocno ją ścisnęła. Trzymała tę dłoń dopóki mała siostrzyczka nie zasnęła, wtedy wstała z łóŜka i schowała okrąglutką rękę Paddy pod kołdrę. Siedziała na skraju jej łóŜka, uśmiechając się tak długo, aŜ zaschło jej w ustach, wargi przylgnęły do zębów, a stopy zdrętwiały z zimna.

Z barowych nudziarzy miejscy bohaterowie

I Paddy wyślizgnęła się na śniadanie godzinę wcześniej niŜ zwykle w nadziei, Ŝe nikogo nie spotka. Przystanęła na schodach, nasłuchując wysokich dźwięków sztućców zderzających się z talerzami, stuku kubków w zetknięciu ze stołem. W domu panowała cisza. Zeszła na dół i znalazła się w drzwiach kuchni, nim zdąŜyła sobie uświadomić, Ŝe cała rodzina teŜ wstała wcześnie, Ŝeby się z nią nie spotkać, i siedziała teraz w niezręcznym milczeniu przy stole. JuŜ nie mogła się wycofać. Kiedy się zbliŜyła, szukając wolnego krzesła, dało się wyczuć kolektywne napięcie. Jedyne wolne miejsce zostało obok ojca. Z uporem wpatrywał się w paczkę płatków Sugarpuffs. podczas gdy Paddy wysunęła składany stołek-drabinkę i usiadła. Nalała sobie herbaty z dzbanka. Con kilkakrotnie chrząknął. Gerald rozglądał się wokół stołu, od jednej osoby do drugiej, milcząco nalegając, by ktoś coś zrobił, a tymczasem Trisha stukała naczyniami w zlewie. Jedynie Marty wydawał się niemal zadowolony. Rozglądał się radośnie, nucąc pod nosem refren Vienny. Trisha zapoczątkowała exodus. Nagle zostawiła zmywanie i wyszła z kuchni. Gerald szybko dokończył 145

jedzenie i pobiegł na górę. Con wyszedł, nie dokończywszy owsianki. Marty nie spieszył się. Wziął jeszcze dodatkowo pół grzanki pod czujnym okiem Paddy i Mary Ann. W końcu i jego pozorny spokój się wyczerpał i on teŜ wyszedł. Paddy spojrzała na siostrę po drugiej stronie nie posprzątanego stołu. Zaskoczona Mary Ann uniosła brwi. Powiedziała „uu" i śmiała się tak długo, aŜ jej twarz spurpurowiała.

II Strona tytułowa wyglądała obrzydliwie. Jej głównym tematem było zdjęcie małego Briana pod łzawym nagłówkiem: MĘCZARNIA NASZEGO BRIANA; te trzy słowa sugerowały nie tylko to, Ŝe dzieciak straszliwie cierpiał, ale Ŝe wkrótce przedtem stał się własnością „Scottish Daily News". Ten tytuł wymyślono na późnym redakcyjnym zebraniu jako kompromis, próbę ślepego zaspokojenia pragnień czytelników podjętą przez odpowiedzialnych redaktorów tak zmęczonych, Ŝe nie potrafiliby rozpoznać smaku czy zapachu prawdziwego uczucia. Nad pomieszczeniem redakcji unosiła się chmura lepkiego wstydu, obejmująca wszystkich, toteŜ dziennikarze odgrywali się na staŜystach, krzyczeli na gońców i narzekali z byle powodu. Dwie godziny od rozpoczęcia zmiany połowa personelu była urŜnięta, a druga połowa pracowała nad tym w Barze Prasowym na dole.Heather zjawiła się w drzwiach redakcji serwisu. Paddy zauwaŜyła, Ŝe postarała się ubrać tak, by nabrać pewności siebie, bogata fryzura, z włosami zaczesanymi do tyłu, dwurzędowy czerwony Ŝakiet; wyglądała jak osoba ze średniego szczebla zarządzania. Keck, siedzący na ławce po lewej stronie Paddy, trącił ją w bok. 146

- Popatrz tylko na tę dziwkę. Nie moŜe się tego doczekać. Po drugiej stronie Paddy Dub westchnął głęboko i wymamrotał, Ŝe Keck jest upośledzonym na kutasie dupkiem, po czym z powrotem zabrał się do czytania. W pomieszczeniu zrobiło się cicho. Paddy podniosła wzrok i zorientowała się, Ŝe połowa pracowników serwisu informacyjnego i cały dział sportowy obserwuje ją z rozbawieniem, oczekując na reakcję. Sprawozdawca sportowy wstał, zatkał nos i głośno zaanonsował w zwiniętą pięść: - A w czerwonym naroŜniku... Wszyscy się roześmiali. Heather uśmiechnęła się z wdziękiem, opuściła głowę i przyjęła wszystko za dobrą monetę. Zbolała i naiwna Paddy Ŝałośnie wpatrywała się w swoje stopy, póki nie trącił jej Keck. - Uśmiechnij się. Zachowuj się tak, jakby cię to nie obchodziło. - Do diabła z nimi - oznajmiła Paddy, zbyt głośno, zniechęcając kaŜdego, kto stanął po jej stronie. - Nic mnie nie obchodzi, co myślą te stare głupie dranie.

III Zazwyczaj w przerwie na lunch wychodziła z budynku, wolała włóczyć się po mieście, niŜ siedzieć w kantynie i odpierać znaczące uwagi, które płynęły z Ŝyczliwości, ale jeŜyły jej włosy. Dzisiaj była zła i gotowa stawić czoło kaŜdemu. Usiadła samotnie przy małym stoliku w kącie zatłoczonej kantyny, popijała kawę z mlekiem i jadła kawałek ciastka z rodzynkami w budyniu, w ramach niewinnej przyjemności. RozłoŜyła na stoliku egzemplarze „Daily News", „Record" i „Evening Times", czytając wciąŜ od nowa historię małego Briana i starannie oddzielając fakty od wodolejstwa. 147

Relacje we wszystkich gazetach były identyczne, niektóre zdania powtarzały się, wiedziała, Ŝe zostały przepisane z oświadczenia policji. Tamtego dnia dwaj aresztowani chłopcy byli na wagarach i poszli do Townhead ze swoich domów w Barnhill. W kaŜdej gazecie wspominano o tym, Ŝe dzieci były same, Ŝe w Ŝadnym momencie nie towarzyszył im nikt z dorosłych. Tak uparcie powtarzał się ten szczegół, Ŝe zdaniem Paddy wszyscy dziennikarze musieli o to pytać na konferencjach prasowych policji. Chłopcy zabrali Briana z jego ogródka na stację Queen Street, niecałe pół mili w dół od miasta. Pojechali kolejką do Steps, wiejskiej stacyjki oddalonej o dwanaście minut jazdy. Kiedy tam dotarli, poszli długim nasypem do spokojnej wiejskiej drogi, przeszli na drugą stronę, poprowadzili małego przez dziurę w ogrodzeniu, w dół na tory, i tam go zabili. Paddy nie mogła zrozumieć, dlaczego chłopcy pojechali do Steps. W samym Barnhill pełno było porzuconych fabryczek i pustych działek, które dzikie dzieciaki z dzielnicy znały lepiej niŜ ktokolwiek. Przypomniała sobie, jak obserwowała tamte okolice przez brudną szybę autobusu w drodze powrotnej do Southside wraz z Ŝałobnikami zmarłego Ogilvy'ego. PrzejeŜdŜali obok St Rollox, upadającej fabryki wagonów z niezliczonymi walącymi się zabudowaniami. Widziała tereny pełne poczerniałego, poskręcanego metalu, opuszczone tory kolejowe, następny zakład z rzędami elementów ustawionych w odpowiednim porządku: wielkie kontenery Ŝółciutkiego piasku, stosy drewna i zwoje drutu na wysokość męŜczyzny. Mali chłopcy znaliby setki miejsc na ukrycie brzydkiego sekretu. Podniosła oczy, świadoma, Ŝe na stolik padł jakiś cień, i zobaczyła, Ŝe stoi nad nią JT, główny reporter gazety. Uśmiechał się skromnie, nieśmiało, jakby patrzył na siebie jej oczami i, co dziwne, zakładał, Ŝe jest podziwiany. Nie mógł się uwaŜać za atrakcyjnego, miał okrągłą twarz, która zlewała się z szyją, nos pokryty wystającymi 148

wągrami. Paddy nagle uświadomiła sobie, Ŝe w kąciku ust ma resztkę budyniu. - Mogę usiąść? Zebrała gazety, układając je w porządną kupkę, a JT usiadł, stawiając na stoliku kubek herbaty i talerz frytek polanych zygzakiem keczupu, zwieńczonych bułką z bekonem. - Bardzo dziękuję. - Znowu się uśmiechnął, zdjął zamszową kurtkę, rzucił ją na parapet okna gestem, który wydawał mu się pełen dezynwoltury. - Co słychać, Patricio? W porządku? Nie mógł nigdzie usłyszeć jej imienia. Musiał je przeczytać. Uśmiechnęła się, ale nie odpowiedziała. - Kiedy zacząłem tu pracować, gońcom nie wolno było jadać w kantynie z dziennikarzami. - W kąciku jego ust błąkał się uśmiech. Byłem kiedyś gońcem w „Lanarkshire Gazette". MoŜesz w to uwierzyć? Zostawił jej czas na odpowiedź, więc odpowiedziała. - Czy mogę uwierzyć w to, Ŝe ktoś tak waŜny jak pan był kiedykolwiek gońcem, czy w to, Ŝe Lanarkshire miało swoją gazetę? Zignorował jej odpowiedź, kontynuując taką rozmowę, jakiej sobie Ŝyczył. - W tamtych czasach goniec w kantynie byłby równie chętnie przyjęty jak pierdnięcie w kombinezonie kosmicznym. Uśmiechnął się i spojrzał w bok, zostawiając jej czas na śmiech. Nie wypełniła tej luki. Był to Ŝart Billy'ego Connolly'ego z około 1975 roku. JT starał się mówić tak jak on, ten sam akcent i efekt przesadnego zaskoczenia. A skoro Connolly został gwiazdą, mnóstwo nudnych mieszkańców Glasgow zaczęło go małpować, nie mając ku temu podstaw. On zrobił miejskiego bohatera z barowego nudziarza. Zdawało się, Ŝe znowu przyszła kolej na Paddy, by się odezwać. - Naprawdę? 149

- Naprawdę, Patricio. Wszystko w porządku? Skinęła głową. Porzucił całą jowialność a la Connolly i mówił ostroŜnym, jakby niepewnym tonem, takim głosem, jakim posłuŜyłby się dorosły okłamujący dziecko. - Naprawdę? To dlaczego tu siedzisz? - Wskazał na tłum pulsujący w kantynie. - Sama? - Wysłano mnie na pierwszą zmianę przerwy na lunch. - Jesteś pewna, Ŝe dobrze się czujesz? - Aha... JT zniŜył głos do szeptu. - Kilka ostatnich dni musiały być dla ciebie koszmarem. Paddy przyglądała mu się przez dłuŜszą chwilę, studiując uwaŜnie jego twarz. Gdyby siedział tu George McVie, zachowując się tak, jak to robił u pana Taylora, otworzyłaby się trochę, zanim przypomniałaby sobie, Ŝe musi być ostroŜna. Podziwiała JT, ale tylko z powodu jego reputacji i wyników. Z bliska był krętaczem. Nagle zrozumiała, dlaczego dziennikarze nienawidzą go tak ostentacyjnie. Pochylił się nad stolikiem, oczekując odpowiedzi. - No tak, wie pan... Popatrzył na jej pusty kubek. - Napijesz się jeszcze kawy? Ja jeszcze wypiję. Napij się teŜ, ja stawiam. - Wstał, odwrócił się, pomachał do Kathy stojącej za pustym teraz barem. Podniósł władczy palec. - Dwie kawy tutaj. - Zwrócił się z powrotem do Paddy, uśmiechając się i mrucząc konfidencjonalnie: Zobaczymy, czy nam podadzą. Za jego plecami Kathy szeptała do swojej szefowej, Strasznej Mary, która popatrzyła ze złością na JT i krzyknęła: - Samooobsługa. - Podniosła niewielki kartonik stojący przy kasie i pokazała mu. - Samoobsługa! JT nie słyszał. 150

- A więc, Patricio... - Wszyscy mówią do mnie Paddy. - Rozumiem. A więc, Paddy, słyszałem, Ŝe jesteś spokrewniona z jednym z tych chłopców. - Stuknął palcem w słowo „zło" na stercie gazet i pokręcił głową. - Straszne, straszne. Paddy przytaknęła. JT przechylił głowę na bok. - Jesteś z nim blisko? - Nie - odpowiedziała z nadzieją, Ŝe sprawi mu to zawód. - To jest kuzyn mojego narzeczonego. Widziałam go tylko raz na pogrzebie jego ojca. - Rozumiem, rozumiem. Czy mogłabyś mnie z nim kontaktować? Była zbyt zszokowana, by się oburzać. - Nie. - Jak się nazywa twój narzeczony? Miała tyle przytomności umysłu, Ŝeby skłamać. - Michael Connelly. - Niemal słyszała jego myśli, a w nich specyficzny dźwięk grafitu na papierze. Skinął głową. - Kto mógłby zrobić dziecku coś takiego? - Zawiesił to pytanie w powietrzu. - Ci chłopcy mają zaledwie po dziesięć, jedenaście lat. JT pokręcił głową. - To nie były dzieci. Jasne, Ŝe wszyscy robimy głupoty w dzieciństwie, ale czy zdarzyło ci się kiedykolwiek zwabić malucha i zabić go dla zabawy? Paddy popatrzyła na niego zimno. Bez zastanowienia przyjął najprostsze, szablonowe wytłumaczenie. - Nie - odpowiedział sobie JT, nieczuły na fale nienawiści płynące od jednoosobowego audytorium. – To fakt. Ja teŜ tego nie zrobiłem. - To są dzieci - nie ustępowała Paddy. JT znowu pokręcił głową. 151

- Ci chłopcy nie są dziećmi. W Szkocji wiek odpowiedzialności prawnej wynosi osiem lat. Będą sądzeni jak dorośli. - Nie przestają być dziećmi tylko dlatego, Ŝe nam to nie pasuje. Jeden ma dziesięć, a drugi jedenaście lat. To są dzieci. - Jeśli są dziećmi, to dlaczego są tak skryci. Ukrywali się w pociągu całą drogę do Steps. Nikt ich nie widział. Zaskoczona Paddy o mało się nie roześmiała. - Nikt ich nie widział? To go zaniepokoiło. - Policja nadal szuka świadków. To zdarzyło się wieczorem, a wtedy nie ma ruchu. - Jeśli nikt ich nie widział, to skąd wiadomo, Ŝe jechali kolejką? - Mieli przy sobie bilety. - ZałoŜę się, Ŝe nie znajdą Ŝadnych świadków, którzy widzieli ich w tej kolejce. - AleŜ znajdą. Znajdą świadka, bez względu na to, czy ktoś ich widział, czy nie. Tak jest zawsze w sprawach zaginionych dzieci. Kobiety zawsze wszędzie widzą dzieci. Nie wiem, czy chodzi o zwrócenie na siebie uwagi, ale niektóre kobiety gotowe są przyznać, Ŝe widziały nie wiadomo co. - Popatrzył na nią, wstrzymał oddech, gotów wyciągnąć wnioski o głupocie kobiet. Pohamował się. Straszna Mary stała przy stoliku, trzymając kartonik sprzed kasy, czekała, aŜ JT podniesie wzrok. - Samoobsługowa kantyna - powtórzyła, wściekle wymachując mu przed nosem niewielkim napisem. - MoŜna się zorientować z samej nazwy. - Głośno wciągnęła powietrze przez zęby i odeszła. W tym końcu pomieszczenia zapadła cisza, wszyscy uśmiechali się ironicznie, zachwyceni upokorzeniem JT. Sam JT utkwił wzrok w Paddy. - UwaŜam, Ŝe ci chłopcy są niewinni – powiedziała nierozsądnie. 152

JT zakasłał z oburzeniem. - Oczywiście, Ŝe nie są, ty naiwniaczko. Mieli krew tego małego na ubraniach. Oczywiście, Ŝe to oni. - Zmierzył ją od stop do głowy, a potem, czując, Ŝe do niej nie dociera, zmiękczył swoje stanowisko. - Jak sobie radzi twoja rodzina? Paddy podniosła kubeczek z kawą do ust. - Jest cięŜko - powiedziała, pociągając łyk, Ŝeby ukryć usta. Michael jest bardzo przygnębiony. - Wiesz - ściszył głos - Ŝe nawet jako pracownica gazety moŜesz dostać od nas pieniądze za informację. Piła fusy z kawy, mruŜąc oczy. - MoŜemy dać ci nawet trzysta funtów za twoją historię i nazwisko. Mając trzysta funtów, Paddy mogłaby się wyprowadzić od rodziców. Mając trzysta funtów, mogłaby się zapisać na kursy wieczorowe, zdać egzaminy, pójść na uniwersytet, wrócić tu i poŜreć ich wszystkich. Wzrok JT rozjaśnił się, kiedy odsunęła kubek od ust. Przechylił głowę na bok, jakby coś mówiła, jakby czekał na to, by kontynuowała. - Wie pan co? - Starannie odstawiła kubek na talerzyk. - Co takiego? - JT przechylił głowę w drugą stronę, pełen sztucznego współczucia. - Spóźnię się. Muszę wracać, bo inaczej dostanę za swoje. Zebrała gazety, wstała, wspięła się na palce, Ŝeby przecisnąć się za oparciem jego krzesła. JT był z nich najlepszy, ale Paddy wiedziała, Ŝe ona potrafi lepiej. Za kilka lat moŜe objąć jego posadę.

153

IV Archiwum wycinków mieściło się w pomieszczeniu przypominającym korytarz, oddzielonym kontuarem w odległości czterech stóp od drzwi. Archiwiści ściśle przestrzegali tej linii demarkacyjnej, broniąc swoich zadań i przestrzeni równie zajadle jak zlanych krwią terenów przygranicznych. Nikt, kto nie był archiwistą, nie miał prawa wstępu poza kontuar. Nie wolno było opierać rąk na kontuarze ani krzyczeć w przestrzeń archiwum. Paddy podejrzewała, Ŝe tak bardzo się bronią, poniewaŜ ich praca jest łatwa, polega jedynie na wycinaniu z gazet tępymi noŜyczkami artykułów i umieszczaniu ich w odpowiednich kartotekach. Za kontuarem, pod ścianą długości pięćdziesięciu stóp, stały szare metalowe kartoteki zawierające wycinki ze wszystkich numerów „Daily News". Wycinki były uszeregowane alfabetycznie i przechowywane w cylindrycznych bębnach. Przy drugiej ścianie stał stół z ciemnego drewna. Siedziały przy nim wszystkie trzy pracownice i wycinały, a potem układały według tematów artykuły z danego dnia. Do obowiązków gońców naleŜało między innymi dostarczenie do archiwum sterty egzemplarzy kaŜdej edycji gazety. Helen, szefowa archiwum, ubierała się nieźle, w bliźniaki, tweedowe spódnice i buty na niewielkim obcasie. Ciemnoblond włosy upinała z tyłu, polakierowane tak, Ŝe gołym okiem nie dało się odróŜnić poszczególnych włosków. Choć Helen Stutter była pełna wdzięku i dobrze ubrana, Paddy uwaŜała ją za skrzywioną jędzę, mającą obsesję na punkcie hierarchii w gazecie i traktującą wszystkich poniŜej redaktora z wyraźną pogardą. Dyrekcja ją uwielbiała i zupełnie nie mogła zrozumieć, dlaczego nikt poza tym jej nie lubi. Paddy miała szczerą nadzieję, Ŝe Helen będzie tu jeszcze pracowała, kiedy ona sama awansuje. 154

Helen spojrzała zza okularów do czytania w stronę kontuaru, widziała, Ŝe ktoś tam stoi, ale nie jest to nikt waŜny. Ignorowała Paddy, nieświadomie obracając w palcach czerwone plastikowe paciorki łańcuszka od okularów. Paddy postukała palcami w blat niezbyt głośno i nie w celu zwrócenia uwagi, ale dlatego, Ŝe czuła napięcie i miała skłamać. Helen ponownie podniosła wzrok, wciągnęła policzki i uniosła brwi, zanim spuściła oczy na gazetę. - Przysłał mnie pan Farquarson. Potrzebuje zestawu wycinków. Helen po raz trzeci podniosła wzrok, znów na moment wciągnęła policzek, po czym gwałtownie odepchnęła krzesło i podeszła do kontuaru. Wyjęła niewielki szary formularz, połoŜyła go na kontuarze, patrząc na Paddy i szukając pod ladą długopisu. Paddy nie chciała wypełniać formularza, do którego moŜna by się odwołać później, gdyby nawarzyła sobie piwa. - Proszę poszukać słowa „Townhead". Pełna kwerenda. Helen wciągnęła powietrze przez zęby, westchnęła i niechętnie odłoŜyła formularz, zupełnie jakby to Paddy domagała się, Ŝeby go w ogóle wyjmowała. Odwróciła się i podeszła do szarej stalowej ściany, wystukała palcem kombinację liter na specjalnej tabliczce. CięŜki cylinder obrócił się. Zatrzymał się z hałasem, Helen spojrzała na Paddy, po raz ostatni bezczelnie grając na zwłokę, zanim otworzyła klapkę skrzynki pocztowej. Sięgnęła do środka, przesunęła między palcami kilka pozycji i wyciągnęła brązową kopertę. Kiedy wracała do kontuaru, Paddy zauwaŜyła, Ŝe koperta była pełna. Helen pochyliła się w stronę Paddy. - Natychmiastowy zwrot - powiedziała, rzucając kopertę na kontuar. Paddy wzięła kopertę i wyszła, zatrzymując się na schodach, Ŝeby ukryć ją pod paskiem spódnicy w dro155

dze do toalety redakcyjnej, z nadzieją Ŝe Heather ukrywa się teraz w zupełnie innej toalecie.

V Wyciągnęła kupkę wycinków, rozwinęła kawałki gazety na kolanach. Było ich mnóstwo. Połowę schowała z powrotem i ustawiła kopertę na uchwycie do papieru toaletowego. Wycinki na jej kolanach były nienaruszone i sztywne, zachodziły na siebie jak zwiędłe liście. Paddy bez pośpiechu, delikatnie je rozdzielała, starannie prostując od góry i od dołu. Przeglądając je bezładnie, trafiała na historie o przypadkowej śmierci; o bibliotece zburzonej, by zrobić miejsce dla szosy; o ulicznej kradzieŜy i o druŜynie skautów, która zdobyła nagrodę za zbieranie pieniędzy. Były tu optymistyczne oświadczenia radnych miejskich dotyczące nowego osiedla i relacje z walk gangów w latach sześćdziesiątych. ZłoŜyła wycinki, wymieniając je na drugą partię wyjętą z koperty. Budynek mieszkalny przy Rotten Row zsunął się ze stromego wzgórza jak kawałek masła na gorącej patelni. Dwoje rannych, ale nikt nie zginął. Uniknięto stert śmieci w czasie strajku śmieciarzy, poniewaŜ szpital połoŜniczy miał spalarnię. Trzyletni miejscowy chłopiec, Thomas Dempsie, zamieszkały przy Kennedy Road, został porwany sprzed swojego domu i zamordowany. O morderstwo oskarŜono jego ojca Alfreda Dempsiego, ale podczas procesu nie przyznał się do winy. Wycinek z datą o pięć lat późniejszą informował, Ŝe Alfred powiesił się w więzieniu Barlinnie. Gazeta powtórnie opublikowała gruboziarniste zdjęcie jego Ŝony na pogrzebie małego Thomasa. Tracy Dempsie miała ciemne włosy, mocno ściągnięte w koński 156

ogon niemal na czubku głowy. Wyglądała na równie zagubioną i oszołomioną jak Giną Wilcox. Paddy zrobiła jakieś notatki na odwrocie recepty i schowała wycinki z powrotem do koperty moŜliwie najstaranniej, zgodnie z poprzednimi zagięciami. Sprawdziła datę. Thomas zginął dokładnie osiem lat przed zniknięciem Briana. Był w tym samym wieku co mały Brian i mieszkał w tej samej okolicy, ale zdawało się, Ŝe nikt nie zauwaŜył tych podobieństw. Te przypadki z najrozmaitszych powodów mogły być zupełnie róŜne, ale dziwne wydawało się to, Ŝe nigdy nie usłyszała ani słowa o Thomasie Dempsiem. Na dole w archiwum Helen siedziała przy biurku, przeglądając najnowsze wydanie gazety. Paddy czekała pełną minutę, ale chociaŜ Helen zmarszczyła czoło, nawet na nią nie spojrzała. W końcu Paddy połoŜyła kopertę na kontuarze i pchnęła ją do przodu, aŜ koperta zawisła nad przeciwległą krawędzią blatu. - Nie zostawiaj ich tam. - Helen wstała niechętnie i podeszła najwolniej, jak mogła. - Gdyby te wycinki zginęły, musiałabyś za nie zapłacić. Wątpię, czy wystarczyłaby ci trzymiesięczna pensja. Paddy uśmiechnęła się niewinnie. - Ciąg dalszy kwerendy: Dempsie Thomas i „morderstwo". Helen popatrzyła znad okularów i cięŜko westchnęła. Paddy naprawdę miała nadzieję, Ŝe ta kobieta będzie tu jeszcze pracowała, kiedy ją samą spotka awans. Pamiętając, jaka była Helen, potraktuje ją odpowiednio. Siedziała na ławce z dziesięć minut, zanim się zorientowała, Ŝe nikt się juŜ z niej nie śmieje. Zawołał ją ktoś z działu publicystyki, uŜywając jej imienia, nie nazywając jej chłopcem. Ktoś inny wybrał ją zamiast Kecka, co nigdy dotychczas się nie zdarzyło, bo Keck zawsze, o kaŜdej porze, potrafił znaleźć kaŜdą osobę i rzecz. 157

Dziennikarz z działu sportowego nawet popatrzył jej w oczy i zapytał, czy ona, Meehan, moŜe mu przynieść kawę. To było niepokojące. Paddy zaczęła się zastanawiać, czy zostanie wyrzucona z roboty i wiedzą o tym wszyscy prócz niej, kiedy Keck przestał czyścić paznokcie zwiniętym wycinkiem i nachylił się do niej. - Widziałaś dzisiaj po południu swoją kumpelkę Heather? Paddy pokręciła przecząco głową, nie chcąc się wdawać w tę rozmowę. - No to jutro jej teŜ nie zobaczysz. - Wskazał na środek pomieszczenia. - Farquarson powiedział chłopakom na porannym dyŜurze, Ŝeby sprowadzili papę Richardsa, oznajmił mu, Ŝe coś jest nie tak z jej kartą, a jej kazał się wynosić i więcej nie wracać. Płakała i tak dalej. - Poprawił się na ławce. Paddy popatrzyła na powaŜnych męŜczyzn w serwisie informacyjnym, na hałdy wycinków piętrzące się na biurkach publicystów i redaktorów działu sportowego, gdzie wszyscy zebrali się u szczytu stołu, paląc capstany i jedząc śmietankowe ciasteczka. Zastanawiała się, jakim sposobem ci nieatrakcyjni, przegrani męŜczyźni stali się jej jedynymi sojusznikami.

Safari mikrobów

I WieŜowiec Drygate wyglądał jak zagubieni amerykańscy turyści. Pomalowany na obłaŜący juŜ kolor typu róŜ Miami, zwieńczony był jaskrawymi kapelusikami Franka Lloyda Wrighta i opleciony balkonami. Projektant zapomniał o otoczeniu, o bardzo wietrznym stoku wzgórza w Glasgow naprzeciwko Great Eastern Hotel, sczerniałej od sadzy noclegowni dla pijaków. Matkę Thomasa Dempsiego magistrat przeniósł wkrótce po tym, jak jej męŜa skazano za zamordowanie chłopca. Mieszkanie znajdowało się w odległości niespełna pół mili od ich dawnego domu, w dół od Townhead. Paddy domyślała się, Ŝe magistrat przeprowadził kobietę, aby zapewnić jej bezpieczeństwo. „News" opublikowała jej nowy adres, kiedy Alfred zabił się w więzieniu. Paddy czekała przez pięć minut w hallu, obserwując tablicę świetlną nad stalowymi drzwiami, z której niezbicie wynikało, Ŝe winda kursuje wyłącznie pomiędzy piętrem czwartym a siódmym. Dopiero wtedy pogodziła się z tym, Ŝe będzie musiała iść po schodach. Nie lubiła biegać, iść pod górę ani wspinać się po schodach. Nie lubiła czuć, jak kieszonki tłuszczu podskakują na brzuchu czy biodrach. Nie wierzyła, Ŝe ludzie chudzi kiedykolwiek się pocą lub tracą dech, a kiedy jej się 159

to przytrafiało, miała wraŜenie, Ŝe zwraca powszechną uwagę na swoją tuszę. Na klatce schodowej cuchnącej moczem wszystko, co dało się połamać, było połamane, z poręczy wyrwano gumę, pozostała dziwna czarna substancja przywierająca do skóry; płytki terakoty z podłogi powyrywano, zostały gołe, maziste plamy kleju. Na wielu podestach walały się torby plastikowe wypełnione klejem, obok leŜały porzucone puszki, z niektórych jeszcze unosił się wyraźny odór. W drodze na ósme piętro Paddy musiała się kilka razy zatrzymać, Ŝeby złapać oddech, a ilekroć się zatrzymała, słyszała przytłumione odgłosy Ŝycia zza ścian, czuła zapachy przygotowań do wieczornego posiłku i woń spleśniałych śmieci blokujących zsypy. Dotarła na ósme piętro i przystanęła naprzeciwko szarych drzwi przeciwpoŜarowych, wzięła kolejny oddech i przypomniała sobie, dlaczego w ogóle tu się znalazła i o co chce zapytać. Musiała wykonać pracę, miała przecieŜ zostać reporterem. Podekscytowana tą grą pchnęła drzwi i stanęła na wietrznej galerii. Rząd drzwi wejściowych pomalowany był na jednakowy kolor czerwony, jak skrzynki pocztowe. Pomiędzy kaŜdą parą drzwi znajdowało się okno do duŜego pokoju, Ŝeby sąsiedzi mogli tam zajrzeć, i mniejsze okno do łazienki, z mroŜonego szkła. Stojąc przed drzwiami mieszkania 8f w oczekiwaniu na to, Ŝe ktoś zareaguje na jej pukanie, Paddy zobaczyła, Ŝe firanki w obydwu oknach były poszarzałe i stare. Na parapecie okna do łazienki leŜała pusta butelka, obok niewyraźnej plamy, którą mogła tworzyć wyschnięta pasta do zębów. Czuła, Ŝe wargi ściągają jej się z obrzydzenia, ale zapanowała nad sobą. Nie moŜe się czepiać tego, jak Ŝyją inni, to nie jej sprawa. Wpatrując się w drzwi, zobaczyła, Ŝe wiatr przyniósł na podest włosy, kurz i piasek, kiedy farba była jeszcze mokra, co nadało jej fakturę safari mikrobów. Drzwi otworzyły się ostroŜnie. 160

- Ooo! - Paddy wydała cichy okrzyk zdumienia, zaskoczona dziwacznym wyglądem kobiety. Tracy Dempsie bardzo się postarała, Ŝeby ukryć wszystkie zalety, jakimi obdarzyła ją natura. Włosy ufarbowała na kolor bakłaŜana i związała ciasno w koński ogon, co ściągało skórę twarzy, czyniąc z niej niezbyt korzystną maskę. Obficie zastosowany czarny tusz do rzęs i ołówek do brwi wędrowały pod oczami. Źrenice miała tak rozszerzone, Ŝe niebieskie tęczówki były nie większe od aureoli. Tracy mrugała wolno, odcinając przeraŜający świat na jedną cudowną chwilę, świadoma, Ŝe nie uniknie Ŝadnych ostrych krawędzi, jeśli skończą się recepty. - Czy pani Dempsie? Nazywam się Heather Allen - odezwała się Paddy, niemal oczekując, Ŝe się nie uda, Tracy zadzwoni do redakcji, poskarŜy się na nią, co przyczyni się do wyrzucenia jej z pracy. - Jestem dziennikarką z „Daily News". Tracy niechętnie otworzyła drzwi, a wiatr wepchnął Paddy do przedpokoju. Urządzenie wnętrza było równie krzykliwe jak sama pani Dempsie. Marszczący się dywan wyglądał jak abstrakcyjne przedstawienie kłótni między Ŝółcią a czerwienią. Ściany pokrywał Ŝółty postrzępiony tynk. Tracy wycofała się do duŜego pokoju. Paddy zatrzymała się w hallu, po czym domyśliła się, Ŝe ma iść za gospodynią. Czarno-biały przenośny telewizor w kącie pokazywał program przyrodniczy o wydrach, srebrzyste futerka wskakiwały i wyskakiwały z wody. Wokół telewizora zagubione w takiej samej grubej wykładzinie jak w hallu kryły się paczki papierosów i brudne talerze. Na spodeczku umieszczonym na poręczy kanapy został kawałek grzanki i trzy zgaszone na nim pety. Dwa metalowe wieszaki stały przed płonącym ogniem, na nich udrapowano prześcieradła, a fale wilgotnego gorąca rozchodziły się po pokoju. Tracy zauwaŜyła, Ŝe Paddy na to patrzy. 161

- Mieszkanie w wieŜowcu - wyjaśniła. - Nie ma gdzie rozwiesić prania. Nie moŜna go zostawić na sznurze, bo ktoś ukradnie. - Pani wcześniej miała dom, prawda? - Tak, w Townhead. Tu na wzgórzu, wie pani? - Tracy powoli podniosła rękę i opuściła ją, wskazując miejsce, gdzie kryło się zło. Magistrat przeniósł nas tutaj po aresztowaniu Alfreda. A wtedy wasi ludzie opublikowali nasz adres. - Zmarszczyła brwi rozgoryczona. - Musieli to zrobić, bo tak nakazuje prawo - wyjaśniła Paddy. To słuŜy identyfikacji. Na wypadek gdyby ludzie uznali, Ŝe to ktoś inny o tym samym nazwisku. - W kaŜdym razie wszyscy wiedzieli, dokąd się przenieśliśmy. Niepotrzebnie straciliśmy dom przy Kennedy Street, wie pani. Stały naprzeciwko siebie, Paddy nadal w budrysówce, w szaliku i w bieliźnie mokrej od potu po wejściu na schody. Tracy znowu zamrugała, nieświadoma dyskomfortu swojego gościa i rzuciła okiem na telewizor. - Przenieśliśmy się. To znaczy kto? - spytała Paddy. - „My" to kto? - Ja i mały. - Nie wiedziałam, Ŝe ma pani inne dzieci. - Wcześniej miałam syna. Byłam męŜatką, zanim poznałam Alfreda. Nie potrafię sobie poradzić, więc chłopak jest teraz z ojcem. Tracy smutno skinęła głową. - MoŜe pani usiąść, jeśli pani chce. Obydwie spojrzały na kanapę. Tracy zostawiła na oparciu jakieś wilgotne rzeczy, które wydzielały kwaśny zapach. - Dziękuję. Paddy zdjęła kurtkę i połoŜyła sobie na kolanach, starając się trzymać z daleka od źródła tego zapachu. Tracy usiadła obok niej, zdawała się nie zwracać uwagi na to, Ŝe dotyka kolanem uda Paddy. Nie odrywała wzroku od telewizora, wzięła ze stolika srebrną paczkę papierosów Lambert and Butler. 162

- Zapali pani? Paddy dokładnie widziała, gdzie Tracy ma zwyczaj trzymać papierosa: na dwóch przednich zębach odcisnął się niewielki Ŝółty wschód słońca. - Nie, dziękuję - odpowiedziała, wyjmując z torebki pusty notes i sadowiąc się tak, Ŝeby Tracy nie mogła do niego zajrzeć. Starannie przerzuciła połowę kartek, jakby wszystkie były wypełnione informacjami niezwykłej wagi dotyczącymi innych spraw. Tracy wyjęła papierosa sflaczałą dłonią, zapaliła go zapałką, zaciągnęła się trzy razy, odchylając głowę do tyłu, by zwiększyć pojemność płuc. - Mówiła pani przez telefon, Ŝe chodzi o Thomasa. - Tak. - Paddy ustawiła długopis w odpowiedniej pozycji. - W związku ze sprawą małego Briana. - Tragiczne. - Jak najbardziej. - Tych małych drani powinno się powiesić. - Tracy podniosła rękę do ust, jakby z wyrzutem. - Bardzo mi przykro, ale ja obarczam winą matki. Gdzie one były? Kto pozwala swojemu synowi zrobić coś takiego z dzieckiem innej kobiety? - Właśnie dlatego przygotowujemy cykl artykułów o historiach z przeszłości, wśród których pojawiło się nazwisko pani synka. Czy moŜe pani o tym porozmawiać? Tracy zacisnęła powieki. - To nie jest łatwe, wie pani. Bo najpierw straciłam dziecko, a potem męŜa. Alfred był niewinny. – Tracy niezręcznie poprawiła się na siedzeniu. - On zawsze to mówił. Tamtego wieczoru był w melinie. I dlatego nie miał alibi. Meliny to były nielegalne jaskinie hazardu, krótkotrwałe imprezy organizowane przez gangsterów na terenie całego miasta, w pubach, szopach i na wolnym powietrzu na pustych parcelach. Wystarczyło czasami parę 163

rzutów monetą, by ludzie przegrali tygodniowy zarobek na wyŜywienie rodziny. - Na pewno ktoś chciał zeznawać? - Nikt go nie zapamiętał z meliny. Hazardziści zauwaŜają tylko tych, którzy grają o wysokie stawki. Alfred nie był człowiekiem, którego się pamięta. W oczach Tracy widać było cierpienie, Paddy nagle poczuła się nie tyle młodą reporterką, ile tłustą dziewczyną poprawiającą sobie samopoczucie wypytywaniem dotkniętej nieszczęściem kobiety o jej rodzinne sprawy. Niedopałek przylgnął do ust Tracy. - Nie zwróciłaby pani na niego uwagi. Ale był dobrym tatą, naprawdę dobrym. Kochał swoje dzieci, dawał pieniądze na dom. Oczy jej zwilgotniały, zanosiło się na zalanie policzków tuszem. Paddy upuściła notatnik na kolana. - Czuję się strasznie, przychodząc tutaj i znowu przypominając pani to wszystko. - Nie szkodzi. - Tracy strząsnęła popiół do brudnego spodeczka na podłodze. - Nie mam nic przeciwko temu. PrzecieŜ i tak towarzyszy mi to codziennie. KaŜdego dnia. Paddy spojrzała na telewizor. Głos lektora wyjaśniał cykle rozmnaŜania, podczas gdy dwie wydry pływały wokół siebie. - Jeśli Alfred nie zabił pani syna, kto to zrobił, jak pani myśli? Tracy zgniotła niedopałek na spodeczku. - Wie pani, co się stało Thomasowi? - Nie. - Udusili go i zostawili na torach, Ŝeby przejechał go pociąg. Kiedy mi go zwrócili, był w kawałkach. - Na jej brodzie pojawił się krąg białych i czerwonych dołeczków, dolna warga zaczęła drŜeć. śeby się nie rozpłakać, ponownie sięgnęła po paczkę papierosów, wzięła do ręki zapałki. - śaden męŜczyzna nie zrobi czegoś takiego swojemu dziecku. - Kiedy potarła zapałkę, od164

skoczyła główka i upadła na dywan, tworząc niewielki krater w materiale wykładziny. Tracy nadepnęła na zapałkę, przyduszając płomień. - Cholerne zapałki. Robione w Polsce. Jakby nie moŜna było tutaj wyprodukować zapałek. - Nie znałam tych szczegółów śmierci Thomasa. Wtedy w gazetach w ogóle o tym nie wspomniano. - Zamykają wszystkie fabryki i kupujemy chłam od tych cholernych Polaków. Połowa mieszkańców mojego piętra straciła pracę. Dlaczego Alfred miałby zostawiać Thomasa w Barnhil!? Nigdy tam nie był. Nawet nie znał tam nikogo. Paddy nagle poczuła zimno na twarzy. Callum Ogilvy mieszkał w Barnhill. - A dokładnie gdzie w Barnhill? - Na torach. Przed stacją. - Tracy spojrzała w telewizor. - LeŜał tam całą noc, zanim go znaleziono. Przejechał po nim pierwszy poranny pociąg. - Przykro mi bardzo, nie wiedziałam o tym - wymamrotała Paddy. Śmierć Thomasa wydawała się teraz aŜ nadto realna, Paddy Ŝałowała, Ŝe w ogóle tu przyszła. Pragnęła, Ŝeby Tracy zdarzyło się w Ŝyciu coś przyjemnego. - Nie wyszła pani ponownie za mąŜ? - Nie. Dwukrotnie byłam męŜatką, to wystarczy. Miałam piętnaście lat, kiedy zaszłam w ciąŜę, a szesnaście, jak wyszłam za mąŜ. On teŜ był ledwie chłopcem. Nigdy w domu. Co chwila w Barlinnie. Nieposkromiony. - Uśmiechnęła się. - Zawsze interesują nas ci najgorsi, prawda? Paddy nie interesowali, ale skinęła głową, Ŝeby nie psuć nastroju. - Śmierć Thomasa była dla niego strasznym szokiem i uspokoił się. Starał się być ojcem dla swojego syna. Wziął go do siebie, kiedy sąsiedzi atakowali nasz dom. Został z nim do dziś. Paddy zachęcająco skinęła głową. - Przynajmniej próbuje. 165

- O, jak najbardziej. Zdecydowanie próbuje - zgodziła się Tracy, zniŜając głos do szeptu. - Briana porwano tego samego dnia co Thomasa. ZauwaŜyła pani? - Naturalnie. Ósma rocznica. - Tracy zaciągnęła się papierosem i obserwowała wydry, traktując telewizję jak środek uspokajający. To zostaje z człowiekiem, śmierć dziecka. Nigdy nie mija, jakby zdarzało się kaŜdego ranka.

II Kiedy Paddy wyszła na wietrzny podest, zobaczyła pasek zielonego światła na posadzce, zwęŜający się przy zamykaniu drzwi windy. Powodowana lękiem przed ponurymi schodami, rzuciła się biegiem, zdąŜyła tuŜ przed zamknięciem drzwi, histerycznie przyciskając guzik na ścianie. W windzie byli dwaj chłopcy, obaj mniej więcej trzynastoletni, stali po obu stronach wejścia. Paddy usłyszała, jak zamykają się za nią drzwi, zanim zdąŜyła zmienić zdanie. Byli to niezamoŜni chłopcy, widziała to wyraźnie, obaj mieli tandetne kurtki z pomarańczowymi lamówkami i cienkim futrzanym obramowaniem kapturów, obaj nosili spodnie od szkolnego mundurka, zbyt krótkie, z widocznymi śladami podłuŜania. W maleńkim okienku windy światła pokazywały, Ŝe minęli właśnie siódme piętro, oko Paddy zarejestrowało wielką cyfrę odbitą sztancą na przeciwległej ścianie. Chłopcy najpierw patrzyli na siebie, a potem zaczęli jej się przyglądać. Jeden miał naciągnięty kaptur, który zakrywał całą twarz, prócz nosa i ust. Drugi był tak krótko ostrzyŜony, Ŝe na czaszce uwidaczniały się wiele mówiące placki grzybicy. Znowu spojrzeli na siebie znacząco, szykując jakiś podstęp i złośliwość. 166

Najkosztowniejszą rzeczą, jaką posiadała Paddy, był bilet miesięczny w torebce. PrzełoŜyła pasek torby przez głowę i trzymała jego podstawę na wypadek, gdyby chłopcy próbowali wyrwać jej torbę.Minęli piąte piętro, winda nabierała rozpędu, skrzypiały liny nad głowami. Chłopcy znowu popatrzyli na siebie, uśmiechnęli się ironicznie i wzięli ręce do tyłu, odpychając się od ściany, jakby szykowali się do skoku. Paddy nagle przyszło do głowy, Ŝe jeden z nich moŜe być starszym synem Tracy Dempsie. Obydwaj wyglądali wystarczająco biednie. - Znam twoją mamę - zaczęła Paddy, patrząc na ścianę. Lekko zmieszani chłopcy znowu wymienili spojrzenia. - Co takiego? Przeniosła wzrok na chłopca z grzybicą, który się odezwał. - Czy twoja mama ma na imię Tracy? Pokręcił przecząco głową. - A moja nie Ŝyje - powiedział zakapturzony, z taką ulgą, Ŝe podejrzewała go o kłamstwo. Paddy włoŜyła rękę do kieszeni i wymacywała przez strzępy papierowej chusteczki klucze do domu; wzięła je między palce, Ŝeby móc pięścią uszkodzić twarz. Znowu starała się podjąć rozmowę w przekonaniu, Ŝe lokalne koneksje mogą stanowić pewną ochronę. - Znacie Tracy Dempsie z ósmego? Chłopcy wybuchnęli śmiechem. - To cholernie brzydka dziwka - stwierdził zakapturzony. Paddy zapragnęła nagle wziąć Tracy w obronę. - Dziwka? Skąd wzięliście to słowo? Z telewizji? Winda z podskokiem zatrzymała się na dole. Chłopcy stali nieruchomo, wpatrując się w stopy Paddy, kiedy otworzyły się drzwi. Zakapturzony odchylił głowę do tyłu i otworzył usta, ciekaw, co ona zrobi. 167

Paddy jedną ręką trzymała torebkę, a drugą miała w kieszeni. Bardzo się starała nie obrócić, nie poddać, po prostu przejść dokładnie pomiędzy nimi. Podniosła nogę, ale zachwiała się przed zrobieniem pierwszego kroku, co wywołało chichoty jednego z nich. Kiedy wyszła z windy, poczuła na karku zimny pot. Mogli dźgnąć ją noŜem, zgwałcić albo okraść i w Ŝaden sposób nie potrafiłaby się obronić. Znalazła się na nieznanym gruncie. Wymknęła się z budynku, starając się jak najszybciej opuścić strefę cienia kamienicy, przejść przez kawałek trawnika; po drodze minęła starych pijaków bawiących się w ogrodzie przy rozpalonym koksowniku. Było juŜ zbyt późno albo oni byli zbyt pijani, Ŝeby załapać się na porę przyjęć w Great Eastern Hotel, która wypadała o siódmej.

III Zdenerwowana pustką w oczach Tracy, Paddy wspięła się po stromym wzgórzu do poczerniałej katedry i przeszła skrajem osiedla Townhead do starego domu Dempsiech. Szła szybko, uciekając od strachu przed chłopcami i nieznanej atmosfery ubolewania w domu Tracy. Była pewna, Ŝe trafiła na coś waŜnego. Ktoś zabił Thomasa Dempsiego i zostawił go w Barnhill. Jeśli ta sama osoba zabiła małego Briana w rocznicę śmierci Thomasa, to nie mogła zostawić go w Barnhill; trzeba było porzucić go gdzie indziej, Ŝeby nie zwrócić uwagi na podobieństwa. To mogła być przyczyna, Ŝe zawieziono go do Steps, Ŝeby ukryć fakt, Ŝe to identyczne morderstwo. Ale nie moŜna mówić o powtórce, bo to Callum Ogilvy ze swoim przyjacielem zabił małego Briana. Mieli jego krew na ubraniach, znaleziono odciski ich stóp na miejscu zbrodni, a kiedy zabito Thomasa, oni dopiero 168

raczkowali. Jednak to moŜe być dla niej korzystne: jeśli Farquarson uzna, Ŝe sprawa Thomasa Dempsiego ma duŜe znaczenie, to będzie musiał ją przejąć lepszy dziennikarz. śeby ona mogła o tym napisać, sprawa musi się wydawać tylko dość interesująca. Ale i tak w ogóle nie powinna tego brać pod uwagę. Matka wyrzuci ją z domu, jeśli jej nazwisko znajdzie się w jakimkolwiek tekście dotyczącym małego Briana. Po jednej stronie Kennedy Street wznosił się płot z dykty, blokujący dostęp do jednego z licznych lejów po bombie, które nadal szpeciły miasto od czasów drugiej wojny. Po przeciwnej stronie ulicy wił się wąŜ domów. Przycupnięte na skraju niewielkich działek stanowiły lustrzane odbicie domu Giny Wilcox, poczynając od betonowych stopni prowadzących do wąskich drzwi aŜ do trzypasmowego zielonego płotu. Właściciele pobliskiego domu uznali, Ŝe nie do przyjęcia są powiązania koloru tego płotu z Republiką Irlandii, i pomalowali swój na królewski błękit. Poza jednym domem, w którego niewielkim ogródku składowano łyse opony, inne posesje wydawały się zadbane, frontowe pokoje widziane z zimnej ulicy były spokojne Przy i końcu przytulne. półkola domów męŜczyzna w średnim wieku w marynarskim palcie, z rękami w kieszeniach, szedł w jej stronę. Paddy zbliŜyła się do niego, zobaczyła, Ŝe się wzdrygnął, próbując ją szybko wyminąć. - Przepraszam pana... MęŜczyzna przyspieszył. - Czy mogę z panem porozmawiać? Przystanął i odwrócił się, przyglądając jej się badawczo. - Z policji? - Nie. Dlaczego pan tak sądzi? - A bo tak pani mówi. Więc nie z policji? - Nie. Nazywam się Heather Allen. Z „Daily News". W sprawie Thomasa Dempsiego. - A, tego małego zamordowanego przed laty? 169

- Tak. Wie pan, w którym domu oni mieszkali? - W tym. - Wskazał dom z oponami w ogródku. - Po tym wszystkim rodzina się wyprowadziła. Matka mieszka w wieŜowcu w Drygate. Wie pani, zabił go ojciec. Paddy skinęła głową. - Tak mówią. - A potem powiesił się w więzieniu Barlinnie. - Tak, o tym teŜ słyszałam. Obydwoje patrzyli na dom. W głębi za oponami i błotnistą trawą, obdarte białe firanki tworzyły w oknie łuk. MęŜczyzna pokiwał głową. - Nigdy nie wiadomo, co się dzieje we wnętrzu, to pewne. Przynajmniej był na tyle skruszony, Ŝe się zabił. - Tak. Czy nie mówiono, Ŝe małego zabrano z ogródka? - Początkowo tak myśleli. Dzieciak zniknął, ale potem okazało się, Ŝe cały czas trzymał go ojciec. - Rozumiem. MęŜczyzna niepewnie przeniósł cięŜar ciała na drugą nogę. - To wszystko? Mogę iść? Paddy zorientowała się, Ŝe ten męŜczyzna, równolatek jej ojca, czekał, Ŝeby pozwoliła mu odejść. - Dziękuję, to wszystko, co chciałam wiedzieć. Skinął głową, najpierw się cofnął, a dopiero potem odwrócił i ruszył w obranym kierunku. Obserwowała go zdumiona tym, jakiej mocy nabrała, kiedy przedstawiła się jako dziennikarka. Z Kennedy Street powinien rozciągać się niezakłócony widok na drugą stronę nowej szosy do Edynburga, ale widok ten blokował tymczasowy płot. Fragmenty dykty poodrywano, więc Paddy podeszła, by spojrzeć przez jedną z takich dziur. Grunt był błotnisty i nierówny. Nieustępliwa ściana parterowego mieszkania tkwiła samotnie z melancholijną wiśniową tapetą wokół impresji kominka. 170

Paddy nigdy jeszcze nie zetknęła się z osobą taką jak Tracy Dempsie. Wszyscy znani jej ludzie, których spotkała w Ŝyciu jakaś straszna tragedia, ofiarowali ją Jezusowi. Pomyślała o pani Lafferty, kobiecie z ich parafii, której jedyne dziecko zginęło w wypadku samochodowym, mąŜ zmarł w męczarniach na raka płuc, a ona sama zachorowała na parkinsona, więc komunię podczas mszy trzeba było jej przynosić do ławki. Ale pani Lafferty była w doskonałym nastroju, pełna entuzjazmu. Flirtowała z młodym księdzem i sprzedawała bilety na loterię fantową. Fakt, Ŝe cierpienie moŜe kogoś pokonać, był poruszający dla Paddy. Jedyna osoba w typie Tracy, o której słyszała, to Paddy Meehan. Nieszczęśliwi mieli wznosić się ponad przeciwieństwa losu. Nie powinni stać się otyłymi, zgorzkniałymi męŜczyznami w tanich paltach, zanudzających ludzi w brudnych pubach Chwilę East Endu. trwało, nim zarejestrowała dźwięk. Zza rogu dobiegały odgłosy pospiesznego, nierównego biegu. Bez Ŝadnego powodu przypomnieli jej się chłopcy w windzie, poczuła w Ŝołądku skurcz strachu, myśląc, Ŝe zostanie wepchnięta przez dziurę w płocie. Nie oglądając się na źródło dźwięku, przebiegła przez drogę do najbliŜszej zapalonej latarni ulicznej i dopiero tam się uspokoiła. Nie było się czego bać. Po prostu Tracy wprawiła ją w taki nastrój. Zwolniła kroku i odwróciła się, by zobaczyć, kto za nią idzie. MęŜczyzna uśmiechnął się do niej ze zniewalającym ciepłem. Był wysoki, wyŜszy niŜ Sean, miał gęste włosy ciemnoblond i jasną cerę. Stał w odległości sześciu stóp, z rękami w kieszeniach. - Przepraszam, przestraszyłem panią? Biegłem, poniewaŜ wziąłem panią za swoją kumpelkę. Paddy uśmiechnęła się w odpowiedzi. - Niesłusznie. - Usiłuję się spotkać z dziewczyną. Niby przypadkiem. Kiwnął głową i gapił się na ulicę. - Pani tu mieszka? 171

- Nie. Pracuję. - A gdzie pani pracuje? - Dziennikarka. W „Daily News". - Pani jest dziennikarką? - Tak. Zrobiło to na nim wraŜenie, obejrzał ją od stóp do głów, jego wzrok zatrzymał się na jej tandetnych butach do kostek i usztywnionych Ŝelem włosach. - Nie płacą pani? - Proszę posłuchać, to są buty Glorii Vanderbilt. Zareagował uśmiechem i popatrzył na nią z nowym zainteresowaniem. Wyciągnął rękę. - Kevin McConnell. - Pochylił się, by ująć jej dłoń. To mogło być katolickie nazwisko, nie była pewna. - Heather Allen. Jego ręka otoczyła jej dłoń, miał delikatną skórę. Kiedy zrobił krok do tyłu, światło latarni oświetliło złoty kolczyk w jego uchu. Paddy widziała kolczyki w uszach męŜczyzn tylko u gwiazd popu, a Glasgow nie naleŜało do miast, które spokojnie akceptowały zacieranie granic między płciami; słyszała kiedyś o pobiciu faceta, który szedł z parasolką. Patrząc na nieznajomego z nowo rozbudzonym podziwem, zauwaŜyła, Ŝe ma nieduŜe, ale wyraziste oczy, a jego wargi błyszczą. - Musi pani uwaŜać, przychodząc tutaj i odwiedzając w osiedlu ludzi, których pani nie zna. - Byłam tu tylko chwilę. - Zaczęła iść powoli, mając nadzieję, Ŝe on pójdzie za nią. - Chwila zupełnie wystarczy - powiedział, równając krok. Tutaj działają gangi, musi pani być bardzo ostroŜna. - Pan jest w gangu? - Nie. Czy pisze pani o gangach? Dlatego pani tu jest? Lekko się do niej zbliŜył, zmniejszając dystans, jakby on teŜ poczuł przebiegający między nimi dreszcz. - Wyprowadzę panią stąd bezpiecznie. 172

Podtrzymywała jednostronną rozmowę, pytając, czy gdzieś pracuje (nie pracował), gdzie chodzi na tańce (nie chodził) i jaką muzykę lubi. Floyd, Joe Jacksona, a czasami Exploited, ale tylko czasami. Trzeba być w odpowiednim nastroju, no nie? Paddy rozumiała, co miał na myśli: sama nigdy nie była w odpowiednim nastroju na słuchanie zespołu Exploited. Kiedy dotarli do Cathedral Street, nie miała ochoty się z nim rozstawać. Był potęŜnym, przystojnym męŜczyzną jak Sean, tyle Ŝe nie draŜniła go, nie mówił o swojej rodzinie i nie złościł się z powodu jej pracy. Odprowadził ją na pętlę autobusów, pomachał do niej z drugiej strony czteropasmowej drogi, obdarzył ją nieśmiałym spojrzeniem i powiedział, Ŝe pewnie się jeszcze spotkają. W drodze przez miasto na stację kolejki Paddy przyszło do głowy, Ŝe świat moŜe być pełen męŜczyzn, spośród których mogłaby wybierać, Ŝe Sean moŜe być jednym z wielu miłych męŜczyzn, a nie jedynym miłym męŜczyzną. Nie chciała wracać do domu, do rodziny, więc włóczyła się po mieście. Im bardziej zbliŜała się do stacji, tym mniejsza się czuła. Nie była Heather Allen. W ogóle nie była dziennikarką. Była po prostu tłustą dziewuchą, która boi się wrócić do domu.

IV Trisha była sama w domu, więc po powrocie Paddy atmosfera wydawała się jeszcze gorsza. Podała jej talerz rosołu, mielone z groszkiem i kartoflami i zostawiła ją samą przy jedzeniu. Poszła do duŜego pokoju oglądać wiadomości. Przez otwór do podawania naczyń Paddy widziała, Ŝe matka siedzi w fotelu, jej starannie uczesane włosy ciemnoblond przetykała siwizna. Trisha udawała, Ŝe słucha informacji o strajku głodowym w więzieniu 173

MaŜe, jakby świat poza główną ulicą Rutherglen wcale jej nie przeraŜał. Paddy poszłaby do kina, ale nie miała pieniędzy. Zastanawiała się, czy nie wykorzystać biletu miesięcznego i nie przejechać się po mieście dwie godziny okręŜną trasą 89 tylko po to, Ŝeby Trisha się niepokoiła, ale uznała, Ŝe byłaby to niegodna zemsta. A w autobusie mogło być zimno. Skończyła jeść, wstała, włoŜyła talerze do zlewu, zamierzając umyć je później w ramach pokuty, ale matka podniosła się z fotela i w milczeniu wróciła do kuchni, wślizgnęła się pomiędzy Paddy a zlewozmywak, odkręciła ciepłą wodę i zaczęła szybko zmywać talerze i sztućce. Paddy umknęła do duŜego pokoju. Nie miała ochoty na oglądanie wiadomości. Przełączyła na kanał ITV i usiadła, nim obraz się skrystalizował. Był to jakiś quiz. Cukierkowaty prezenter pytał postawną damę z Southampton o jej drobniutkiego małŜonka w okularach, który siedział w pułapce dźwiękoszczelnej kabiny i uśmiechał się jak niemowlak w ciepłym gównie. Sean teraz na pewno je kolację. Mama zagaduje go i uśmiecha się, przekazując mu nowiny z całego dnia, kto z parafian umarł, czyj wnuczek powiedział coś mądrego. Paddy mogłaby zadzwonić i wyznać Seanowi, Ŝe za nim tęskni. Mogłaby spróbować znowu powiedzieć mu, Ŝe jest jej przykro. Poczekała, aŜ matka przejdzie przez pokój i po schodach do łazienki, wtedy wymknęła się z pokoju i wykręciła numer Seana. Mimi Ogilvy prawie nie mogła wykrztusić słowa, kiedy usłyszała, Ŝe Paddy chce rozmawiać z Seanem. - Bardzo proszę, pani Ogilvy. Mam mu coś waŜnego do powiedzenia. Jeszcze nie skończyła zdania, kiedy Mimi odłoŜyła słuchawkę.

174

V Mary Ann przyszła się połoŜyć wcześniej niŜ zwykle i poruszała się w milczeniu; wzięła kosmetyczkę do łazienki, wróciła w nocnej bieliźnie, naszykowała ubranie na następny dzień, wrzuciła noszone majtki i koszulkę do kosza na brudną bieliznę w rogu szafy, a przez cały czas, kiedy krzątała się po pokoju, śmiała się cicho, ale w sposób niekontrolowany. Wyłączyła światło przy drzwiach, ale zamiast się połoŜyć, przeszła przez własne łóŜko i usiadła na łóŜku Paddy, wyciągając zza pleców talię kart i paczkę chrupek serowo-cebulowych. Wywabiła Paddy z łóŜka, posadziła ją przy oknie i zaciągnęła zasłony, za którymi skryły się ich głowy. Przy świetle księŜyca Mary Ann otworzyła paczkę chrupek dla nich obydwu i rozdała kaŜdej po siedem kart do remika. Na końcu ogródka samotne drzewko łagodnie kołysała bryza, srebrne promienie księŜyca błyszczały na jego nielicznych liściach. Grały prawie godzinę, śmiejąc się bezgłośnie, kiedy słychać było chrupanie, wyniki zapisywały w notatniku Paddy. Mary Ann wykonywała pantomimę, Ŝeby pokazać wynik przed kaŜdym nowym rozdaniem, drapała się po głowie, robiła zdumione miny, zapisując śmiesznie przesadzone cyfry na swoją korzyść. Paddy za kaŜdym razem pozwalała jej na te numery, które coraz bardziej ją bawiły. Prawdziwe wyniki zapisywały na odwrocie strony. Siedziały jeszcze długo po tym, jak oczy zaczął im kleić sen, grały w karty z nosami przytkniętymi do szyby, wilgotnej i zimnej, podczas gdy ich stopy przegrzewały się w sypialni, a one same tłumiły przyjacielskie chichoty. Milczące gry stały się rytuałem, cowieczornym oświadczeniem lojalności, która wiązała je na następne dziesięciolecia.

Bezduszne samochody

I Dziennikarz działu publicystyki usiłował wzbudzić wiarogodne oburzenie moralne z okazji nowego singla Joego Dolce'a, sygnalizującego ostateczny upadek języka angielskiego, kiedy zadzwonił telefon, co dało mu pretekst, by oderwać się od pracy. - Nie - powiedział, przebiegając wzrokiem kartkę w maszynie. Heather Allen juŜ tu nie pracuje. Człowiek przy telefonie wydawał się zaskoczony. Spotkał ją zaledwie wczoraj, wyjaśnił, w Townhead, i powiedziała mu, Ŝe pracuje w „Daily News". - No dobra, ale teraz juŜ stąd odeszła. - Czy ma pan jakiś inny numer, pod którym mógłbym się z nią skontaktować? - Nie. MęŜczyzna po drugiej stronie westchnął, dziennikarz poczuł w uchu ruch powietrza. - To... to naprawdę waŜne. Dziennikarz był juŜ i tak wytrącony z rytmu pisania, a facet wydawał się autentycznie zrozpaczony. - Wiem, Ŝe pracuje w gazecie na politechnice. MoŜe pan tam zadzwonić. - Dziękuję - powiedział męŜczyzna. - To wspaniale.

176

II Dzwonił na politechnikę wielokrotnie i zawsze odmawiał zostawienia wiadomości, zawsze chciał rozmawiać tylko z Heather Allen. Jeszcze jej nie ma? A kiedy będzie? Zadzwonię później, mówił. Chcę rozmawiać z nią. Heather zjawiła się w redakcji „Poły Times" dopiero późnym popołudniem. Była wściekła. Nikomu się nie przyznała, Ŝe wyrzucono ją z „News". Nawet rodzice o tym nie wiedzieli. Ukryte poczucie przyzwoitości powstrzymało ją od poinformowania ich o swoim artykule dla wszystkich gazet w kraju. Od razu wiedziała, Ŝe będzie się czuła podle z tego powodu, rozwaŜyła za i przeciw i uznała, Ŝe w dłuŜszej perspektywie korzyści przewyŜszą poczucie winy. Jednak nie miała racji. Nienawidziła siebie za to, Ŝe zdradziła Paddy i straciła pracę. Czuła się zbyt nędznie, Ŝeby znosić jeszcze dezaprobatę ojca. „Poly Times" była marnym pismem. Redakcja zajmowała niewielki pokój na pierwszym piętrze budynku związku studentów; stał tu jeden stół, trzy krzesła i telefon. Półki na dwóch ścianach mieściły egzemplarze pisma z czterech lat, wszystkie dokumenty finansowe i protokoły wszystkich zebrań komitetu redakcyjnego. Mnóstwo ludzi zgłaszało się do pracy w redakcji, ale pismo drukowano tylko dwa razy do roku, więc nie było wiele do roboty. Udało im się zniechęcić większość zainteresowanych, poniewaŜ stworzyli rodzaj kliki, onieśmielającej i nieprzyjaznej, dzięki czemu trzon personelu ograniczał się do sześciu osób. Do obowiązków Heather jako redaktora naleŜało między innymi czytanie nie zamówionych materiałów nadsyłanych przez studentów, by się przekonać, Mimo czy plakatów coś nadaje rozwieszanych się do druku. na terenie całego kampusu, informujących o tym, Ŝe zbliŜa się ostateczny termin nadsyłania materiałów, w czerwonym metalowym koszyku było ich niewiele. Jednak redakcja nie świeciła 177

pustkami, dwóch członków komitetu, tłustowłosych radykałów niezwykłej brzydoty, stało przy teleksie, na próŜno usiłując coś wysłać. Heather zignorowała ich w nadziei, Ŝe poczują się skrępowani i wyjdą. Zajęła cały stół do pracy, stawiając na jednym jego krańcu swoją torebkę, a na drugim czerwony druciany koszyk, na jednym krześle rozwiesiła palto, a na drugim usiadła. Jeden z chłopaków zawołał, Ŝe przez całe rano dzwonił do niej jakiś facet. - Ktoś z „Daily News"? - zapytała z nadzieją. Chłopak wzruszył ramionami. - Nie mówił, skąd jest. Po chwili zastanowienia Heather doszła do wniosku, Ŝe to nie mógł być telefon z „News". Gdyby chcieli ją przyjąć z powrotem, ktoś zadzwoniłby do domu poprzedniego wieczoru. Zresztą nie zmieniliby decyzji. Nikt nie działał przeciwko związkom. Znowu ogarnął ją ponury nastrój, zaczęła wyciągać z kopert i teczek nadesłane materiały, układając je w stosik. Była w połowie czytania opisu podróŜy studenta drugiego roku dokoła Włoch, kiedy zadzwonił telefon. - Heather Allen? - Tak. - Spotkaliśmy się wczoraj wieczorem, pamięta pani? Nie pamiętała. - Spotykam mnóstwo ludzi. - Wiem, Ŝe mogę pani zaufać. - MęŜczyzna zamilkł, czekając na reakcję. - Naprawdę? Nadal nie słuchała uwaŜnie, przytrzymywała słuchawkę ramieniem i przeglądała teksty, sprawdzając, czy nie ma innego opisu podróŜy na wypadek, gdyby musiała wybrać jeden z dwóch. - Czy interesuje panią mały Brian? Heather odłoŜyła opis podróŜy i wzięła do ręki słuchawkę. Musiał słyszeć, Ŝe to ona była autorką tego 178

ogólnokrajowego materiału. Zakryła dłonią usta, Ŝeby jej słowa nie dotarły do tej dwójki w kącie. - Czy moŜe mi pan coś o tym powiedzieć? - Nie przez telefon. MoŜe pani się ze mną spotkać? - Proszę tylko wskazać gdzie. MęŜczyzna wyjaśnił, Ŝe jest bardzo zdenerwowany, i wymógł na niej obietnicę, Ŝe przyjdzie sama do Pancake Place, naleśnikarni, o pierwszej w nocy. Prosił, Ŝeby nie mówiła nikomu, gdzie się spotykają, twierdził, Ŝe nawet nie powinna tego zapisywać, na wypadek gdyby była śledzona, nie wiedząc o tym. Heather oderwała adres nabazgrany w rogu znormalizowanej kartki papieru i wrzuciła ją do kosza. - Do zobaczenia wieczorem - powiedziała, nie odkładając słuchawki, dopóki tego nie potwierdził. Chłopcy obserwowali ją, nie patrząc, czuła to. Zostawiła swoje rzeczy na stole i wyszła na korytarz po nędzną kawę z automatu. Wrzuciła monety i spojrzała przez okno ponad dachami niskich budynków w stronę ratusza, uśmiechając się do siebie, kiedy maszyna z warkotem wypluwała kawę do plastikowego kubka. Ominie „Daily News" i pójdzie od razu do prasy centralnej. Mając w Ŝyciorysie dobry tekst o małym Brianie i materiał o rodzinie mordercy dla gazety o zasięgu ogólnokrajowym, będzie mogła po dyplomie dostać kaŜdą pracę. Będzie mogła pojechać prosto do Londynu.

III Paddy kręciła się po redakcji i po kantynie, zabijając czas w oczekiwaniu na zjawienie się McViego. Nocna zmiana stopniowo wchodziła do redakcji, wypierając szaleńczą aktywność dnia. Minimalna obsada zajmowała miejsca za biurkami, szykując się na nocny dyŜur, rozkładając pisma i ksiąŜki do czytania, jeden facet w dziale 179

publicystyki nastawił maleńki tranzystor na program o epoce kina niemego w Radiu Cztery. McVie zobaczył ją, kiedy przyszedł sprawdzić informacje na tablicy. Skinął jej głową, ale robił wraŜenie niezadowolonego, kiedy podeszła, Ŝeby z nim porozmawiać. - Tylko nie zaczynaj - powiedział. - Ostatnim razem miałem dosyć pieprzonych kłopotów. Ten mały drań zadzwonił i złoŜył na nas skargę. Nie wiedziałem, Ŝe nie jesteś dziennikarką. - Jestem gońcem. - Dobra, tylko trzymaj się ode mnie z daleka. - Chcę cię tylko zapytać o coś w związku z małym Brianem. - Jasne. - OskarŜycielskim gestem wskazał na jej nos. - A to kolejne gówno. Jesteś spokrewniona z tym cholernym gnojem, ale mi o tym nie powiedziałaś. Paddy podniosła palec i powtórzyła taki sam gest. - PrzecieŜ wtedy o tym nie wiedziałam, ty nędzny dupku. UŜycie brzydkiego słowa chyba udobruchało McVie’go, jakby nagle doskonale zrozumiał jej porywczość. - Dobra. Masz mi coś do powiedzenia w tej sprawie? - Nie. Nic o nim nie wiem. - Jak moŜesz nic o nim nie wiedzieć? PrzecieŜ to kuzyn. - Jesteś blisko ze swoją rodziną? - To był celny strzał. - Ale wiesz co? - dodała. - JT próbował mnie przepytywać na ten temat, ale gdzie mu tam do twojej techniki. McVie skinął głową. - Fakt. Ale on by oddał jaja za dobry temat. To go podnieca. Słyszałem, Ŝe kiedyś poszedł wyciągnąć zdjęcia ofiary gwałtu i morderstwa od jej matki. Wychodząc, powiedział, Ŝe córka się o to dopraszała. – Skinieniem głowy potwierdził, Ŝe rozumie zszokowaną minę Paddy. 180

- W ten sposób ta kobieta nie rozmawiała juŜ potem z nikim z prasy. Zapewnił sobie wyłączność. To dupek. A tak naprawdę to czego chciałaś? - Chciałam zapytać o małego Briana. O której ci chłopcy wsiedli w kolejkę do Steps? - Mówią, Ŝe między dziewiątą a wpół do jedenastej wieczorem. Dlaczego pytasz? - To gdzie byli od lunchu do wieczora? - Ściszyła głos. - JT powiedział, Ŝe nikt ich nie widział w pociągu. Nie sądzę, Ŝeby mali chłopcy wsiedli w podmiejski pociąg do Steps. McVie nie wydawał się przekonany - Znaleźli przy nich bilety. - Ale w Barnhill jest pełno pustych działek i opuszczonych fabryk, a to są ubogie dzieci. Dlaczego mieliby wydawać pieniądze na pociąg? Czy policja mogła się pomylić? Paddy lekko się wystraszyła, bo nie wiedziała, o co chodzi: skóra wokół ust i pod oczami McViego zmarszczyła się, a z gardła wydobyło się dziwne bulgotanie. - Czy policja mogła się pomylić? - powtórzył, znowu wydając ten dźwięk. - Do cholery, przecieŜ nazywasz się Paddy Meehan. - Wiem, Ŝe tak się przydarzyło wtedy, ale czy mogło zdarzyć się teraz? McVie przestał ją straszyć minami, przybrał znowu samobójczy wyraz twarzy. - Większość z nich nie wrobiłaby dzieciaka. ChociaŜ... Spojrzał w bok i wzrok miał sceptyczny. - Większość z nich by tego nie zrobiła. Gdyby byli przekonani, Ŝe chłopcy są naprawdę winni, ale cięŜko byłoby to udowodnić, to mogliby podrzucić dowody. Widzą za wielu drani puszczanych wolno, chyba moŜesz ich zrozumieć. Redaktor dyŜurny nocnej zmiany podszedł z kawą i papierosem do stolika i usiadł blisko nich. McVie pochylił się do niej. 181

- A propos, znam Paddy'ego Meehana. Kompletny dupek. Paddy niezręcznie wzruszyła ramionami. - W twoich ustach to rzeczywiście coś. Co wiesz o facecie, który się nazywa Alfred Dempsie? - Nic. - Zabił swojego syna. - Nieźle. Słyszałem, Ŝe chłopaki z rannej zmiany przepędziły Heather Allen za to, co ci zrobiła. Nie pomyl tego z popularnością. - Nie pomylę. - Równie łatwo pogoniliby ciebie, dla zabawy. - Pogoniliby mnie dla zabawy? O czym ty mówisz? Poinformuję papę Richardsa, Ŝe posługujesz się kreatywnym językiem. McVie próbował zapanować nad uśmiechem. Spojrzał na zegarek. - No dobra, zjeŜdŜaj, mała. Mam sprawy, zanim wyjadę. Wstała. - No dzięki, ty wielka świnio. Obserwował, jak obciąga wąską spódniczkę. - Za kaŜdym razem, kiedy cię widzę, jesteś grubsza. Nie mógł się zorientować, Ŝe ją to obeszło. - To prawda - przyznała, wewnętrznie przybita. – Ja się robię grubsza, a ty o dzień starszy w pracy, której nienawidzisz.

IV Paddy schodziła powoli w stronę Queen Street, chcąc dotrzeć tam o dziewiątej. Był spokojny piątkowy wieczór w ponurym mieście, ulewny deszcz padał niemal przez cały czas, jeszcze teraz w wilgotnym powietrzu wisiało zagroŜenie. Przed hotelem przy George's Square minęła 182

kilka kobiet w tanich sukienkach i butach na koturnie; wszystkie były czujne i przeraŜone jak stadko saren, a ich pijani męŜczyźni pokrzykiwali na siebie. Starała się nie przyglądać tym kobietom, w jej wyobraźni przekształciły się w mieszaninę grubych rąk w krótkich rękawkach, upierścienionych palców poprawiających trwałą ondulację śliską jak czepek pływacki i chropawych pięt mordujących się w butach o krawędziach brzytwy. Stacja Queen Street była wiktoriańską szopą jak pieczara, z wachlarzowatym szklanym dachem obejmującym pięć peronów. Otwarty był tylko pub i bar Wimpy Z rozkładu jazdy przylepionego na ścianie dowiedziała się, Ŝe pociągi do Steps kursują co pół godziny, a dojechanie tam zajęłoby chłopcom najwyŜej dwanaście minut. Kasa znajdowała się z boku, Paddy zauwaŜyła teŜ, Ŝe wieczorem barierki nie były tak pilnowane jak w godzinach szczytu. Chłopcy bez trudu mogliby się wślizgnąć do pociągu bez biletów. Przy kasie nie było nikogo, a kasjer czytał gazetę. - Czy moŜe mi pan powiedzieć, ile kosztuje powrotny do Steps ze zniŜką pięćdziesiąt procent? MęŜczyzna zmarszczył brwi. - Pani nie przysługuje połówka. - Wiem. ToteŜ nie chcę kupować, chcę tylko wiedzieć, ile kosztuje. Nadal miał sceptyczną minę. Paddy znudziło juŜ kłamstwo o Heather Allen, zdecydowała się więc na inne. - Mój siostrzeniec musi tam jechać sam w poniedziałek, Ŝeby odwiedzić ciotkę, i siostra ma mu dać na bilet. - Brzmiało to wystarczająco skomplikowanie, by wydawało się prawdziwe. Kasjer obserwował ją bacznie, stukając na maszynce do biletów. Przejazd kosztował sześćdziesiąt pensów, dwa razy więcej niŜ autobus. Po powrocie na środek głównej hali zorientowała się, Ŝe za chwilę odjeŜdŜa pociąg do Steps. Wyjęła bilet 183

miesięczny, ale nikt nie chciał go oglądać, wsiadła więc do pustego pociągu. Drzwi się zamknęły, wagon drgnął i ruszył. Wydawało się, Ŝe w pociągu nie ma konduktora. Pociąg przejechał przez długi ciemny tunel, po drugiej stronie wyłonił się pomiędzy dwoma stromymi nasypami, w specjalnym wykopie. Brzegi wykopu były tak strome, Ŝe mimo stu lat usiłowań trawie nadal nie udało się wyrosnąć na nierównych zboczach. Wagony jechały prawie puste, mali chłopcy mogli bez trudu pokonać tę całą drogę niezauwaŜeni. Pierwszym przystankiem było Springburn, osiem minut od Queen Street. Peron zbudowano w głębokiej dolinie, na ulicę prowadziły schody. W tej chwili ział pustką, ale stacja niewątpliwie cieszyła się duŜą popularnością, peron był szeroki, na nim automat z czekoladą, a nawet budka telefoniczna. W głębi stacji za podwójnymi torami biały parkan odgradzał przyległe grunty. Za parkanem było ciemno, rachityczne drzewka i niedoŜywione krzaczki walczyły tam o przetrwanie. Ten dziki pejzaŜ ciągnął się tak daleko, Ŝe wzrok Paddy w nim utonął. Pociąg ruszył i to ją obudziło. W drodze do Steps po krótkim odcinku tory rozgałęziały się do dolnej stacji Barnhill. Widziała tę stację przez krzaki po lewej stronie, nędzny, opuszczony peron z potłuczonymi latarniami i pojedynczą ławką tuŜ przy schodach prowadzących do góry na drogę. Mniej więcej tutaj zostawiono drobne ciało Thomasa Dempsiego. Myśl o tym, Ŝe zostawiono go w tak ciemnym miejscu, była niemal bardziej przygnębiająca niŜ sama śmierć. Obejrzała się na stację Barnhill znikającą w oddali. To śmieszne. Chłopcy nie minęliby swojego domu, Ŝeby zawieźć małego gdzieś indziej. Nawet gdyby wskoczyli do złego pociągu, wysiedliby w Springburn i przeszli pół mili. Pociąg telepał się w stronę Steps, mijając wieŜowce mieszkalne Robroyston, czterdziestopiętrowe modele architektonicznej zbrodni wzniesione na szczytach gołych 184

wzgórz, w otoczeniu, w którym nie było niczego, co mogłoby im nadać ludzką skalę. Dalej pociąg jechał przez puste, ciemne tereny krzewów i zarośli graniczące z mokradłami. W zimnym świetle księŜyca Paddy widziała pola i Ŝywopłoty, dziwaczny pejzaŜ, coś pomiędzy terenem poprzemysłowym a wiejskim. ZbliŜanie się do Steps zapowiedział rząd domów na wzgórzu. Były duŜe, a kiedy pociąg zwolnił, zobaczyła przylegające do nich ogrody. Nie wyglądało to na miejsce, które mogłoby przyciągnąć małych chłopców z getta, a juŜ na pewno nie robiło wraŜenia lepszego miejsca na ukrycie mrocznego sekretu niŜ przemysłowe pustkowia, z których się wywodzili. Peron na stacji Steps był czysty i porządny, choć trochę zbyt wyeksponowany. Po jednej stronie aŜ do budynku szkoły ciągnął się olbrzymi dziki teren, na drugą stronę wychodziły tyły domków. Nie było tu kasy ani kontrolera, który mógłby zauwaŜyć przybycie chłopców. Emaliowane tabliczki informowały pasaŜerów, Ŝe będą musieli kupić bilety u konduktora w pociągu. Nikt poza nią nie wysiadł. Paddy nie chciała tego przyznać, ale niewykluczone, Ŝe JT miał rację: chłopcy mogli dojechać aŜ tu przez nikogo niezauwaŜeni. Nie tłumaczyło to jednak, gdzie ukryli dziecko na te osiem godzin, zanim wsiedli do pociągu. Snuła się sama po peronie, patrząc na długie proste tory z powrotem do Springburn i w przeciwną stronę, do Cumbernauld. Wyjście ze stacji prowadziło łagodną rampą. Paddy wspięła się na nią i przeszła przez bramkę na niewielki, łukowaty mostek nad torami. Przerwę między krzakami po drugiej stronie pustej drogi trudno by zauwaŜyć, gdyby nie mała kupka kwiatów, kartek i zabawek na chodniku. To była ciemna uliczka, zwieszały się nad nią gałęzie krzaków i drzew. Paddy spojrzała za siebie, chcąc się upewnić, Ŝe nikt za nią nie idzie, i przeszła nad bukietem przywiędłych goździków w aksamitną ciemność. 185

Alejka biegła pomiędzy torami kolejowymi a tyłami długich ogródków naleŜących do duŜych domów, ich prywatności strzegły zimozielone krzewy. Po stronie kolei jakiś bezlistny krzak czepiał się wysokiej metalowej siatki. Grunt pod nogami był nierówny i zamarznięty i Paddy szła wolno, usiłując znaleźć niewyraźną nitkę w trawie.Bardzo szybko dotarła do niebiesko-białej policyjnej taśmy blokującej ścieŜkę. Za nią widziała dziurę w siatce, akurat na tyle wysoką, Ŝeby zmieścili się w niej mali chłopcy. Przeszła pod taśmą i dalej za płot, zahaczając rajstopami o zwisający drut i robiąc sobie na prawym kolanie dziurę wielkości naboju. Stała na zdeptanej trawie. Ukucnęła i płaską dłonią przejechała po niej. W słabym świetle z odległego peronu widać było srebrne podbrzusze poszczególnych ździebeł trawy, równomiernie spłaszczonej przez wiatr lub przez prześcieradło, nie podeptanej nogami, pomyślała. Paddy czuła się tak spokojna jak wtedy w pasaŜu z McViem i powtarzała sobie, Ŝe musi być otwarta na wszystko, co mogłoby się tutaj zdarzyć. Wszystko było moŜliwe, policja nie zawsze miała rację. Rozpruwacza z Yorkshire przesłuchiwano i uwalniano od podejrzeń dziewięć razy, nim został aresztowany. Podniosła się i ruszyła wzdłuŜ torów, jakieś dwadzieścia stóp, do prostej, nie zgniecionej trawy. Rajstopy nasiąkły rosą, wilgotna wełna wybrzuszała się na kostkach. Przykuło to jej wzrok tylko dlatego, Ŝe było idealnym kwadratem. Po drugiej stronie bliźniaczych torów widniała geometryczna plama cienia obok niewielkiego krzaczka. Pamiętała baseniki do brodzenia odwracane do góry dnem na nieodpowiednie pory roku w jej rodzinnym ogrodzie; do tego małego kwadratu trawy przez kilka dni nie miał dostępu wiatr ani szron. Tu wzniesiono namiot, tutaj Brian został zabity i potem znaleziony. Dalej, jak ukośne przecięcie podstawy wzgórza, setki wypraw w tę i z powrotem utworzyły niedawno dróŜkę. Nagle zrobiło się straszliwie ciemno. 186

Ciemność była kocem na jej ustach i uszach, tłumiła odgłosy odległego ruchu i świata poza torami, zagęszczała powietrze tak, Ŝe Paddy nie mogła złapać tchu. Opakowanie po chrupkach zwiało na płot, a w czujnych uszach Paddy celofanowy zgrzyt przypominał przytłumiony krzyk. Cofnęła się do płotu, trzymała się go mocno, aŜ drut wrzynał się jej w palce, i wyobraŜała sobie ostatnie chwile Briana. Jasny, krzyczący pociąg frunął w jej stronę, wypełniając uszy, więc Paddy zamknęła oczy na kurz i wiatr, zadowolona z tego przeraŜającego wtrętu. Pociąg przejechał, Paddy stała w wilgotnej ciemności, patrząc wzdłuŜ torów na jasną stację. Nie wydawało się to bezpieczne, ale przeprawiła się na drugą stronę, poślizgnęła się lekko na tłustym drewnianym podkładzie i ta chwilowa utrata równowagi sprawiła, Ŝe po kręgosłupie przemknął jej lodowaty dreszcz. Krzak obok spłaszczonego kwadratu trawy miał poobcinane gałęzie; ostatnie obcięto ostrym noŜem, poprzednie ukręcono, aŜ oderwały się w plątaninie kory i Ŝywotnych soków. Przypomniała sobie, co mówił Farquarson na temat patyków wpychanych w tyłek dziecka. Ostre cięcia oznaczały, Ŝe ktoś zbierał dowody. Paddy przeszła poza spłaszczoną trawę, na której stał namiot, i wspięła się na zmarznięty bagnisty nasyp, chwytając się przypadkowych korzeni i kamieni. Znalazła się na rozległym polu, z widocznymi skibami po orce. Nie zamknięta furtka była oddalona zaledwie o pięćdziesiąt jardów. Słyszała odgłosy samochodów pędzących pobliską szosą. Setki śladów opon samochodów policyjnych pobruździło błoto przed nią. Wyprostowała się. Chłopcy nie natknęli się na Briana, kiedy juŜ pohuśtali się na placu zabaw dla maluchów. Nie udało im się ukrywać go przez osiem godzin, nie dotarli teŜ tutaj niezauwaŜeni drogim pociągiem, nie przyszli nieznaną ciemną alejką do dziury w płocie, o której istnieniu nawet nie wiedzieli. Jeszcze ktoś był tu z nimi. A całą trójkę ktoś inny przywiózł na to miejsce. Dla niej było to oczywiste, 187

powinno teŜ być oczywiste dla kaŜdego, kto patrzył. Tylko Ŝe nikt nie patrzył. W obecnej formie morderstwo małego Briana było dobrą, nieskomplikowaną historią. Paddy stała na zimnym polu, włosy przylegały jej do głowy, słuchała brutalnego lutowego wiatru i wszystkich bezdusznych samochodów pędzących do domu, do ciepła i dobroci. Ta historia wszystkim odpowiadała, toteŜ nikt jej nie zakwestionuje, dopóki dowody nie okaŜą się przytłaczające. To powtórka tego pieprzonego Paddy'ego Meehana. Bez względu na to, ile dowodów dostarczył, ile osób widziało go w noc morderstwa Rachel Ross, policja była zdeterminowana, Ŝeby to jego oskarŜyć.

Dziewczyny z Kilmarnock i chłopaki ze wsi

1969

I Meehan spędzi pozostałe dwadzieścia pięć lat Ŝycia na rozpamiętywaniu szczegółów tamtego wieczoru, kiedy nie zabił Rachel Ross. Powtarzał tę historię tak często, Ŝe zmieniła znaczenie: imiona dziewcząt stały się błaganiem o zrozumienie; czas, miejsce zaparkowania samochodów, to, kiedy zapaliły się i zgasły światła w hotelu, to wszystko stało się automatycznie powtarzaną mantrą, ilekroć nowy dziennikarz czy prawnik zainteresował się na chwilę jego W sprawą. owym czasie ten wieczór wydawał się po prostu kolejnym nieudanym rekonesansem jak tysiące innych wieczorów w Ŝyciu profesjonalnego kryminalisty. Tkwili na hotelowym parkingu przez trzy godziny, obserwując ludzi wchodzących i wychodzących z baru, skryli się, kiedy mijał ich męŜczyzna z psem; czekali, aŜ zgasną światła i wtedy będą mogli zbadać sąsiednie biuro podatkowe. James Griffiths siedział skulony w swojej sztywnej samochodowej kurtce i ciągle wracał do tego samego. - Ukradnę jakiś dla ciebie - mówił, a jego wyraźny akcent z Rochdale kładł nacisk na koniec zdania, któ189

re brzmiało jak pytanie. - Chętniee, chętniee. - Zgasił woodbine'a w popielniczce. Dopóki James nie wziął sobie turkusowego triumpha 2000 sprzed Royal Stewart Hotel w Gretnie, popielniczka czteroletniego samochodu nigdy nie była uŜywana. Teraz pękała od połamanych niedopałków i płatków popiołu. Meehan westchnął. - Nie zabiorę ich na wakacje do Niemiec Wschodnich kradzionym samochodem, na miłość boską. Daleko byśmy nie zajechali. Tajne słuŜby obserwują mnie cały czas. - Nie wpadniesz - powiedział Griffiths swobodnym tonem. - Ja nigdy nie wpadłem. Udaje mi się od wielu lat. - Nigdy nie wpadłeś? - Meehan wpatrywał się w niego. - Nigdy. - Griffiths był tylko troszeczkę skonfundowany tak oczywistym kłamstwem. - To co robiłeś w mojej celi na wyspie Wight? Byłeś z wizytą? - No tak. - Griffiths uśmiechnął się szeroko, ale Meehan nie odpowiedział tym samym. Po raz pierwszy spotkali się na wyspie Wight, gdzie Griffiths odsiadywał trzy lata za kradzieŜe samochodów. Czasami zachowywał się jak półgłupek. Robił i mówił to, co mu akurat wpadło do głowy; dlatego właśnie tak często dostawał chłostę w kiciu. Paddy wystarczająco często widywał go bez koszuli, jego plecy przypominały dworzec Euston. Meehan potrzebował samochodu, Ŝeby zawieźć rodzinę na wakacje do Niemiec Wschodnich. Tak naprawdę nie chciał jechać na wakacje. Tak naprawdę to chciał pokazać swoim dzieciakom, Ŝe mówi po niemiecku i po rosyjsku, Ŝe dostaje wynagrodzenie od obcego rządu, Ŝe nie jest zwyczajnym opryszkiem z Glasgow. Zanim podrosną, dostarczy im dobrych wspomnień o ojcu. Poprzednią zimę on sam spędził przy łóŜku szpitalnym własnego ojca, którego poŜerał rak, i w ciągu długich 190

nocy nie mógł sobie przypomnieć ani jednej szczęśliwej chwili w jego towarzystwie. Ani jednej. Nie było takiego momentu w Ŝyciu rodziny, który nie byłby przyjemniejszy, gdyby nie było z nimi ojca. Meehan chciał być kimś więcej dla swoich dzieci, więc nie mógł ich zabrać kradzionym samochodem. Złapaliby ich jeszcze przed Carlisle, co do tego nie miał wątpliwości, zatrzymaliby ich na skraju autostrady i odesłali do domu bez ojca. WyobraŜał sobie ich zranione i upokorzone spojrzenia skierowane na niego z tylnego siedzenia pandy. - Nie wiem, czym się martwisz - mówił Griffiths. Podprowadzałem tu tyle samochodów, Ŝe spychałem je ze skały do wody, bo nie miałem ich gdzie sprzedać. I to dobre samochody, jaguary i tak dalej. Nie byle co. Ukradnę coś dla ciebie. Przepraszał w ten sposób, Meehan to wiedział. Przez wiele lat spędzili ze sobą duŜo czasu, znał więc kody, jakimi posługiwał się Griffiths, Ŝeby przeprosić. Usprawiedliwiał się, bo robota podatkowa, z powodu której ściągnął Meehana do Stranraer, nie dojdzie do skutku. Kiedy światła hotelowe powoli gasły, klienci wychodzili pojedynczo i dwójkami, a za nimi personel, nie ulegało juŜ wątpliwości, Ŝe reflektor na dachu urzędu podatkowego nie zgaśnie. Nawet gdyby zgasł, to w hotelu były psy, a sądząc z odgłosów, były to wielkie bestie. Siedzieli więc na ciemnym skraju parkingu, paląc i obserwując. Meehan milczał, chcąc ukryć zniechęcenie, a Griffiths robił się gadatliwy, Ŝeby pokryć zaŜenowanie. Pomiędzy urzędem podatkowym a hotelem widzieli Loch Ryan, a za wzgórzami ruchome czarne morze. Wielkie czerwone promy do Belfastu i na wyspę Man kołysały się na łagodnych falach. Kilka cięŜarówek juŜ tam parkowało, kierowcy spali w szoferkach, czekając na pierwszy prom. - Kurwa - powiedział Meehan, gasząc papierosa w popielniczce. - To nie ma sensu. Wracajmy do Glasgow i zjedzmy śniadanie na targu mięsnym. 191

Lokal dla sprzedawców mięsa otwierano o czwartej rano. Podawali tam smaŜony boczek w plasterkach grubości befsztyków i sprzedawali tanią whisky w kubkach. Griffiths zaciągnął się papierosem i wydychając dym, pokręcił głową. Przez dwa miesiące obaj siedzieli w jednej celi, potrafili więc czytać ze swoich oddechów. Griffiths był poirytowany. Pokręcił głową, uśmiechnął się nieznacznie i ustąpił. - Dobra, dobra. - Przekręcił klucz w stacyjce, nie włączając świateł, kiedy wycofywał się z ciemnego zakątka. - Zróbmy sobie przerwę.

II Pięćdziesiąt mil na północ od Stranraer, na małym, zamoŜnym przedmieściu Ayr, Rachel i Abraham Rossowie w sypialni swego parterowego domku szykowali się do snu. Rachel w błękitnej nocnej koszuli i róŜowym szlafroku siedziała na skraju swojego bliźniaczego łóŜka i obserwowała, jak mąŜ nakręca zegarek. Wstrząsnął nią konwulsyjny kaszel. Kiedy go opanowała, machnęła lekcewaŜąco ręką.- To nic. - Jesteś pewna? - spytał Abraham, kładąc zegarek na nocnym stoliku. Rachel poklepała ręką jego łóŜko. - Czuję się doskonale. Doskonale. Doktor Eardly uprzedzał, Ŝe przez jakiś czas po operacji to będzie wracało, prawda? Wszystko w porządku. Uśmiechnęła się uspokajająco do męŜa, obnaŜając przy tym fragment róŜowych pustych dziąseł. Ostatni miesiąc spędzili, leŜąc w łóŜkach i nasłuchując dźwięku bronchitowego kaszlu Rachel. Kompletnie ich to wyczerpało. Kaszel był tak gwałtowny, Ŝe pękło jej jedno Ŝebro i dlatego musiała poddać się operacji. Poprzedniego dnia 192

Abraham zasnął w swoim biurze w Alhambra Bingo Hall i widział Rachel wykasłującą rzekę do ich sypialni. Zawsze to ona była silniejsza, pięć lat od niego starsza i bezpłodna, ale zdaniem obojga silniejsza. Odsunęła kołdrę na swoim łóŜku, zdjęła szlafrok, starannie złoŜyła go na pól i umieściła w nogach łóŜka. - Dobranoc, kochanie. - Pocałowała własną dłoń i dotknęła końcami palców jego policzka, co oszczędzało jej konieczności schylania się. - Dobranoc, moja droga. Poczekał, aŜ ona się umości, wtedy pociągnął za sznurek nad swoją głową, Ŝeby zgasić światło. Pokój zalała delikatna niebieska poświata, zakłócona jedynie Ŝółtymi plamami światła z przedpokoju. Równocześnie zdjęli okulary, złoŜyli je i umieścili równolegle na nocnym stoliku. Rachel miała wysoko spiętrzone poduszki, powiedziano jej, Ŝeby jak najczęściej spała w pozycji siedzącej, bo wtedy płyn osadza się na dole płuc, gdzie zajmuje mniejszą powierzchnię. SkrzyŜowała ręce na kołdrze. - DuŜy ruch? - Owszem, niezły wieczór. - A wpływy? - Około sześciu tysięcy. - Tak samo jak w ostatni piątek? - Tak, to prawda - potwierdził, niemal słyszała, jak się uśmiecha. - Mniej więcej tyle samo. Ona teŜ się uśmiechnęła, wyciągnęła rękę w jego kierunku, ale poniewaŜ natrafiła tylko na powietrze, więc je poklepała. - Dobra robota. UłoŜyli się, wsłuchując się nawzajem w swoje oddechy. Rachel chwilami lekko rzęziła, ale na ogół oddychała równo, Abraham wciągał powietrze głęboko, regularnie, Ŝeby dać dobry przykład. Teraz sypiali niewiele, lubili jednak leŜeć w łóŜkach, przysłuchując się sobie nawzajem, bez konieczności rozmowy czy nieustannej 193

potrzeby robienia czegokolwiek. Przez czterdzieści minut leŜeli w miękkim niebieskawym mroku. Rachel jeszcze raz wyciągnęła rękę i poklepała powietrze, poruszona jakimś czułym wspomnieniem. Nagły głośny trzask za drzwiami sypialni kazał jej szybko odwrócić głowę. Obydwoje obserwowali, jak czarny cień padł na plamę światła z hallu, raptem drzwi się otworzyły gwałtownie, rozbijając się o ścianę sypialni. Wpadły biegiem dwie, a moŜe trzy postacie. Jedna trzymała wysoko koc i rzuciła go na Abrahama, zakrywając nim głowę starego człowieka. Druga postać weszła na łóŜko Abrahama i skoczyła w stronę Rachel. Napastnik schwycił nadgarstki Rachel, ściągnął ją na podłogę z drugiej strony łóŜka, ukląkł na bliźnie pooperacyjnej, co wywołało krzyk bólu. Całym cięŜarem przytłoczył jej klatkę piersiową. Zginając rękę w łokciu, wyprowadził cios i uderzył ją w szczękę. Widział ją w świetle z hallu, jej bezzębne usta, rzednące włosy i Ŝylastą szyję. Uderzył znowu, w policzek, w szyję, jeszcze raz w szczękę. Abraham pod kocem słyszał jęki Ŝony i uŜył całej swojej studziesięciofuntowej wagi, Ŝeby odepchnąć męŜczyznę, który go trzymał. Słyszał jego krótki oddech, wyczuł jego zaskoczenie. Miał silne palce od cowieczornego liczenia pieniędzy, wymacał rękę napastnika, wepchnął palce w miękką pachę i mocno nacisnął. - Pat, weź ode mnie tę cipę! - wrzasnął męŜczyzna. Pochodził z Glasgow, moŜe z Southside albo z Gorbals, gdzie dorastali oboje, i Rachel, i Abraham. Nagle Rachel zaczęła znowu normalnie oddychać, Abraham przestał walczyć. Nie udało mu się odrzucić koca, siedział nieruchomo, trzymając ramię męŜczyzny, nasłuchując, zastanawiając się, jaka jest przyczyna szelestu, który słyszał teraz. śelazna sztaba przecięła powietrze i wylądowała na jego plecach, na nogach, rękach i znowu na plecach. 194

Zabrali wszystko: pieniądze, czeki podróŜne, nieliczne sztuki biŜuterii i zegarek Rachel, ściągnięty z ręki, gdy leŜała, krwawiąc i płacząc. Kiedy skończyli, związali posiniaczonego Abrahama pod kocem, a obok jego jęczącą Ŝonę. LeŜał pod kocem i starał się zapamiętać jak najwięcej informacji o napastnikach. Obaj byli z Glasgow, jeden miał ma imię Jim albo Jimmy, a drugi Pat; jeden był duŜy i potęŜny, drugi chudy. MęŜczyźni zdecydowali, Ŝe nie wyjdą przed wschodem słońca, Ŝeby nie budzić podejrzeń. Usadowili się w duŜym pokoju, wypili resztę piętnastoletniej whisky Glenmorangie, którą Abraham trzymał na lepszą okazję. Pozostawiony w sypialni bez nadzoru Abraham próbował się uwolnić, ale mu się nie udawało. - Nie rób tego. - Rachel walczyła z sennością. - Proszę. Nie ruszaj się. Pobiją nas. Abraham leŜał więc nieruchomo z uwagi na Ŝonę. LeŜał nieruchomo i słuchał jej chrapliwego oddechu rozlegającego się w pokoju, który dzielili od trzydziestu lat. W końcu pod koc zaczęło się sączyć rozwodnione białe światło. - Robi się widno? - spytał, ale Rachel milczała. MęŜczyźni znowu byli w pokoju, szli w ich stronę. Abraham skulił się, ale nie przyszli tu, Ŝeby go uderzyć. Związali ich mocniej, zacieśniając poprzednie sznury. JuŜ wstali, szykując się do wyjścia, kiedy Rachel znowu się odezwała. - Proszę - powiedziała, oddychając płytko - wezwijcie do mnie karetkę, bardzo proszę. Nie zareagowali. Szli do drzwi. - Przyślijcie karetkę, proszę - powtórzyła. - Zamknij się, przyślemy karetkę. Dobra? Trzasnęły drzwi i juŜ ich nie było.

195

III Meehan i Griffiths jechali osiemdziesiątką koło Kilmarnock, pustą drogą do Glasgow, i śpiewali akurat świńskie piosenki o róŜnokolorowych włosach na cipie dziwki, obaj zadowoleni, Ŝe nie zaryzykowali okradania biura, kiedy minęli zapłakaną dziewczynę w minispódniczce i błyszczących białych kozaczkach. - Stop! - wrzasnął Meehan. - Zwolnij! Griffiths wyprostował się gwałtownie, rozglądając się za policyjnymi samochodami. - Widziałeś ją? - Meehan wskazał kciukiem za siebie. - Tam stoi zapłakana dziewczyna. Griffiths zwolnił i zjechał na bok, patrząc we wsteczne lusterko. Włączył wsteczny bieg i ruszył w stronę dziewczyny. Nogi Irene Burns nie nadawały się do mini. Miała łydki jak robotnik drogowy i wielkie piersi, co w oczach Meehana i Griffithsa tworzyło równowagę. Napiła się trochę, ale miała szesnaście lat i nie była do tego przyzwyczajona. Szlochała tak bardzo, Ŝe z trudem mogła wytłumaczyć, co się stało. Razem z przyjaciółką Isobel próbowały jechać autostopem, kiedy dwaj męŜczyźni zaproponowali, Ŝe podwiozą je do domu. Wsiadły do białego samochodu marki Anglia, jeden z męŜczyzn miał pół butelki whisky. Isobel zaczęła go podrywać, ale Irene nie podobał się ten drugi, nie pozwalała mu się dotknąć, więc się zdenerwował, zjechał na pobocze i wysadził ją. Teraz Isobel została w samochodzie sama z dwoma nieznajomymi męŜczyznami, a Irene była daleko od domu, po raz pierwszy w Ŝyciu pijana, a w dodatku nie miała pojęcia, co powiedzieć mamie Isobel. Meehan otworzył tylne drzwiczki triumpha. - Wsiadaj, mała - powiedział. - Jeśli ktokolwiek potrafi dogonić tamten samochód, to ten facet. Griffiths uśmiechnął się do niej. Brakowało mu wielu zębów, co wywołało jej niepewny uśmiech. Zasalutował 196

i powiedział „witam" takim głosem jak Eccles z „Goon Show". Irene wsiadła na tylne siedzenie, juŜ czując się lepiej. Zanim Griffiths został złodziejem, uczestniczył w wyścigach i był bardzo uzdolnionym kierowcą. Po pięciu minutach zobaczyli przed sobą białą anglię. Jechała wolno, około trzydziestki, woŜąc się z prawa na lewo. Griffiths zwolnił, podjechał, trzymał się równolegle. Tamten kierowca był młodym wiejskim chłopakiem wystrojonym wyjściowo. Na tylnym siedzeniu dziewczyna z pogniecionym ulem na głowie obściskiwała innego faceta. - Isobel! - krzyknęła Irene. - To ona! Ta z nim to ona. Kierowca spojrzał na nich, a Meehan pokazał mu, Ŝeby zjechał na bok. ZauwaŜył wahanie wiejskiego chłopaka, który przenosił wzrok z szosy na jadący obok samochód, starając się wydedukować, kim oni są i dlaczego miałby się podporządkować. Irene odkręciła szybkę i zawołała przyjaciółkę, jednak Isobel zignorowała te nawoływania, nie przerywając namiętnych pocałunków; ręka jej nowego przyjaciela utonęła w cukrowej wacie jej włosów. Wiejski chłopak zwolnił i zjechał na bok. Ledwie Griffiths zdąŜył zatrzymać się przed nim, Irene juŜ wyskoczyła, szarpnęła drzwiczki anglii i wyciągnęła przyjaciółkę z tylnego siedzenia na drogę. Isobel odtrąciła ją jednym ruchem ręki. Była rosłą dziewczyną i nie robiła wraŜenia osoby, która kiedykolwiek potrzebowałaby ratunku. PoniŜej minispódniczki rajstopy utworzyły wiszący most pomiędzy kolanami. We wnętrzu triumpha Meehan westchnął. - Jak myślisz, moŜe powinniśmy je zostawić? Przyglądali się dziewczynom jeszcze przez chwilę. Isobel podciągnęła rajstopy. Irene znowu wyła. Zdawała się przeŜywać jakiś własny dramat, jakby występowała w zupełnie innym filmie. - To bardzo młode dziewczyny - powiedział Meehan, przyglądając się Isobel, która poruszała się tak, Ŝe jej wielkie, luźne piersi trzęsły się pod sweterkiem. 197

Griffiths rzucił mu bezczelny uśmiech. - Ale Isobel jest chętna, prawda? Meehan uśmiechnął się słabo. Odchrząknął i przygładził włosy. Wysiadł i przesadnie pewnym krokiem silnego męŜczyzny podszedł do okienka kierowcy, stając pomiędzy dziewczynami a samochodem; rękę trzymał w kieszeni kurtki, jakby ukrywał tam broń. - Te dziewczyny są za młode, Ŝeby wychodzić o tej porze. Odwiozę je do domu. Wiejscy chłopcy popatrzyli na siebie, opuścili ramiona. Meehan pochylił się, wypełniając sobą otwarte okienko. - Macie jakieś zamiary? Chłopcy pokręcili głowami. Meehan wskazał ruchem ręki, Ŝeby dziewczyny wsiadły na tylne siedzenie. Isobel czknęła i obciągnęła sweterek, a Irene, zbyt pijana, by się zorientować, Ŝe niebezpieczeństwo minęło, szlochając, wlokła ją w stronę triumpha. - No dobra - powiedział zadowolony z siebie Meehan, zachowując się jak policjant po słuŜbie - cofaj się i ruszaj. - Poklepał dach samochodu. - Jedź. Daleka od spełnienia obiecywanej roli kusicielki kryminalistów Isobel zapadła w sen, jak tylko znalazła się w samochodzie. Siedziała na tylnym siedzeniu z rozłoŜonymi grubymi nogami i chrapała zawzięcie. Irene płakała ze strachu i nadmiaru alkoholu przez całą drogę do domu Isobel, a potem do swojego. Ilekroć udawało jej się na chwilę powstrzymać szlochy, mówiła Meehanowi i Griffithsowi, Ŝe są okropnie dobrzy, cholernie dobrzy, a na tę myśl znowu zaczynała płakać. Irytowała ich śmiertelnie. Słońce stało juŜ wysoko, mleczarze kończyli swój obchód, kiedy dojechali do rzędu biało-brązowych domków z prefabrykatów na przedmieściu Kilmarnock. W domu 198

Irene we frontowym pokoju paliło się światło, zasłony w oknach nie były zaciągnięte. - Mama będzie szalała - mówiła, trąc spuchnięte i swędzące oczy. - Pewnie dzwoniła na policję i wszędzie. Po tej kwestii szybko się jej pozbyli. Griffiths pędził całą drogę do Glasgow. Spóźnili się na targ mięsny i ominęło ich śniadanie; Ŝegnali się z uczuciem lekkiej wzajemnej niechęci, świadomi, Ŝe jak się wyśpią i najedzą, znowu będą kumplami.

IV Państwo Rossowie leŜeli na podłodze jeszcze dwie noce i dwa dni. Słyszeli dzieci bawiące się na ulicy i samochody mijające ich dom. W hallu dzwonił telefon. Dwie osoby z psami spotkały się na chodniku przed oknem ich sypialni i rozmawiały przez chwilę. LeŜeli na podłodze do dziesiątej rano w poniedziałek, kiedy ich sprzątaczka jak zwykle przyszła do pracy i otworzyła drzwi swoim kluczem. Rachel Ross wydała ostatnie tchnienie, kiedy ambulans zatrzymał się łagodnie przed szpitalem.

Niespodziewana szansa Heather

1981

I Heather wzięła ze stolika w hallu kluczyki do samochodu matki i na palcach wyszła z domu. Ulewny deszcz zagłuszył odgłosy zamykanych drzwi i kroków na Ŝwirowanej ścieŜce. Rzuciła torebkę na siedzenie pasaŜera, starannie zamknęła drzwiczki i uruchomiła czerwonego golfa GTI, nie zapalając świateł, póki nie wyjechała z podjazdu. Na bocznych drogach do miasta nie było ruchu, nie było teŜ ruchu, kiedy dojeŜdŜała do centrum. Dopiero minęła północ w piątkowy wieczór, ale deszcz przepędził z ulic wszystkich. Co trzeci samochód to była taksówka. Nawet autobusy nie jeździły. Pracujące pełną parą wycieraczki zaledwie od czasu do czasu zatrzymywały kurtynę wody, której strumienie płynęły teŜ po stokach wzgórz. Czekając na światłach, Heather sięgnęła do torebki leŜącej na siedzeniu obok w poszukiwaniu papierosów. Zanim zdąŜyła wyjąć papierosa z paczki, zmieniły się światła i jechała przez całe miasto na zielonej fali. Dopiero kiedy dotarła do Cowcaddens, udało jej się włoŜyć papierosa do ust i nacisnąć zapalniczkę na tablicy 3H!

rozdzielczej. Zaciągnęła się, płuca wydały się brudne i zaczopowane dymem. Kiedy wypuściła powietrze, to samo zrobiło się z jej zębami. Podobało jej się to uczucie. Naleśnikarnia znajdowała się dokładnie naprzeciwko zamkniętego na kłódkę bocznego wejścia na dworzec Central. Na wprost drzwi stała wielka furgonetka, więc Heather zaparkowała o kilka miejsc dalej, z tyłu, i sprawdziła makijaŜ we wstecznym lusterku. Szminka wytarła się pośrodku, tam, gdzie trzymała w ustach papierosa. Wyjęła z torebki frosty pink nr 17, zaciągnęła się jeszcze raz przed poprawieniem makijaŜu. Otworzyła drzwiczki i wyszła na mokrą ulicę, wyrzucając do kałuŜy wypalonego do połowy papierosa, gdzie z sykiem zgasł. Pobiegła do kawiarni. Jadłospis naleśnikami stanowił świadectwo moŜliwości skromnego naleśnika, który proponowano ze wszystkim, od łyŜki taniego dŜemu do dwóch jajek czy pasztetówki. Lokal otwarty do czwartej rano stał się przystanią dla pracowników wieczornej zmiany, dla studentów wracających do domu z potańcówek i zmęczonych ulicznych prostytutek, których nogi mogły tu wypocząć. Wystrój uderzał przede wszystkim posępnością ciemnego brązu. Plastikowe belki wprawiono w podwieszony sufit, stoliki były oddzielone przegródkami ze sztucznego dębu. Zafoliowane menu na stolikach wetknięto w stojaki z ciemnego drewna, aby uprawdopodobnić przynaleŜność tego miejsca do dawnego świata. Nie było tłoku, więc Heather natychmiast zauwaŜyła męŜczyznę przy stoliku w głębi, który czytał „Scottish Daily News" z poprzedniego dnia, zgodnie z umową. Był młodszy, niŜ się spodziewała po jego głosie, ale ręce wydawały się zbyt zniszczone jak na czytelnika takiej gazety. Ubrany był jak robotnik, w grubą kurtkę i czarną wełnianą czapkę naciągniętą na uszy. - Cześć - powiedziała, starając się zachować profesjonalnie i nie okazywać podniecenia. 201

Wydawał się zaskoczony. Zmierzył ją wzrokiem od stóp do głów, jej czerwony płaszcz i gruba warstwa szminki nie uszły jego uwagi, po czym wrócił do czytania gazety. - Pan do mnie dzwonił? - spytała. Znowu na nią spojrzał, juŜ podenerwowany. - Czy my się znamy? To nie był głos z telefonu i Heather rzuciła okiem po sali, Ŝeby sprawdzić, czy nie siedzi gdzieś inny męŜczyzna w roboczej kurtce, nad egzemplarzem „Daily News". Nie siedział. Zerknęła na zegarek. Była pierwsza w nocy. Przyjechała punktualnie. - Chyba... - Popatrzyła na wolne krzesełko przy jego stoliku. Mogę? - Co? - Czy mogę usiąść? ZłoŜył gazetę i odchrząknął. - Da mi pani spokój? - PrzecieŜ dzwonił pan do mnie z prośbą, Ŝebym tu przyszła? - Nigdy do pani nie dzwoniłem. - Ale ktoś dzwonił. - Dobra - powiedział, ponownie rozkładając gazetę. - Ale to nie byłem ja. - Zorientował się, Ŝe jest tym bardzo zawiedziona. - Bardzo mi przykro. - Miałam szukać męŜczyzny w roboczej kurtce, czytającego „Daily News". - Chyba ktoś zrobił pani Ŝart. Przykro mi. Nagle Heather zrozumiała. To jeden z tych drani z „Daily News", jeden z chłopaków z porannej zmiany bawi się jej kosztem. Obserwują ją. Są gdzieś tutaj albo po drugiej stronie ulicy i śmieją się z niej. - W porządku - powiedziała. Głos jej się załamał na drugiej sylabie, bo dławiło ją rozczarowanie. - Dziękuję. Wycofała się i rozejrzała po lokalu, Ŝeby się upewnić, Ŝe nie ma tu nikogo innego, kto odpowiadałby opisowi. Dwie wyzywające kobiety w szpilkach i wie-

czorowych sukniach pochylały się ku sobie przy dość odległym stoliku; naćpana dziewczyna siedziała z dwoma chłopakami w skórzanych marynarkach, wszyscy troje mieli czerwone oczy i poruszali się ospale; bardzo, bardzo stary człowiek w palcie, z Ŝółtymi od tytoniu i wykrzywionymi artretyzmem palcami. Nikt na nią nie popatrzył. Stała przed drzwiami, wyglądając na ulewny deszcz, i mrugała zawzięcie, starając się nie rozpłakać. Z najbliŜszego stolika wzięła serwetkę spod sztućców i starła dokuczliwą szminkę. Nie będzie Ŝadnego Londynu. Tutaj teŜ w Ŝyciu nie dostanie pracy, poniewaŜ związki są przeciwko niej, a ci dranie nigdy nie zapominają urazy. Domyślała się, Ŝe są w środku, Ŝe ktoś w kawiarni ją obserwuje. Wyciągnęła z paczki papierosa i zapaliła, głęboko zaciągając się gorzkim dymem. Czuła, jak w oczach zbierają jej się cięŜkie, niekontrolowane łzy zmęczenia i zawodu; była juŜ późna noc, a z przyjazdem tutaj wiązała tak wielkie nadzieje. Otworzyła drzwi i wyszła w noc, wyjmując z kieszeni kluczyki do samochodu, nie do końca świadoma, Ŝe ktoś wyszedł za nią. Na ulicy nie było samochodów, ale z jakiegoś powodu wielka furgonetka zaparkowała bliŜej golfa, tak Ŝe będzie musiała się cofnąć, zanim wyjedzie. Przeklinając tę sytuację, samą siebie i potwornie złośliwego gnoja z „Daily News", stanęła bokiem, Ŝeby się prześlizgnąć pomiędzy furgonetką a przodem małego czerwonego GTI. Drzwi furgonetki otworzyły się, uderzając ją w twarz i łamiąc jej nos z tępym chrzęstem. DuŜa, szorstka dłoń dokładnie zakryła jej usta, rozsmarowując resztki frosty pink na brodzie. Słyszała go za plecami, tego męŜczyznę z kawiarni. Słyszała, jak mówi do tego, który ją trzymał, jak wyraŜa sprzeciw. UwaŜając go za wybawiciela, usiłowała się obrócić w jego stronę, ale ręce, które czuła z przodu, chwyciły ją za szyję i wniosły do furgonetki. 203

Robocza Kurtka odezwał się niemal szeptem: - Nie ta cizia, ty kretynie.

II Kiedy Heather odzyskała przytomność, wiedziała, Ŝe jest we wnętrzu furgonetki, czuła, Ŝe samochód jedzie szybko autostradą lub dobrą, równą drogą. LeŜała na boku na płaskiej powierzchni, z ręcznikiem cuchnącym skwaśniałym mlekiem na głowie. Nie miała jednego buta, a ręce związano jej na plecach. Między napadami przeraŜenia i mdłości uświadomiła sobie, Ŝe twarz ma spuchniętą; ból zdawał się promieniować od mostka nosa, obejmował oczy, policzki i uszy, niemal schodził się znowu w jeden punkt z tyłu głowy. Ilekroć kierowca zwolnił lub przyspieszył, przesuwała się nieznacznie po podłodze w bok. Nos miała zatkany krwią. Usiłowała go wydmuchać do czysta, ale było to zbyt bolesne. Z przodu furgonetki dobiegał cichy dźwięk radia, jakieś głosy, a potem puszczono Imagine biednego, nieŜyjącego Johna Lennona. Początkowo nadal myślała, Ŝe to musi być sprawka chłopaków z porannej zmiany, którzy posunęli się za daleko, tyle Ŝe nigdy nie byli wystarczająco trzeźwi, by prowadzić samochód, szczególnie późno w nocy, a poza tym nie zraniliby jej fizycznie. Zastanawiała się przez moment, czy to nie zemsta rodziny Paddy Meehan, ale to chyba teŜ było niemoŜliwe. Przypomniała sobie rękę zaciśniętą na swoim gardle i nagle wyraźnie zrozumiała, Ŝe nie zna tych ludzi, a oni nie znają jej. Ale ją zabiją. OstroŜnymi ruchami nieustannie pocierała najmniej bolesną część brody o ramię, bezskutecznie próbując zdjąć z głowy cuchnący ręcznik. Wpadła w panikę, zaczęła trzeć rozpaczliwie, nie zwaŜając na ból.

Na próŜno walczyła ze sznurem krępującym nadgarstki i stopy; kiedy furgonetka zjechała z drogi, wzięła kilka gwałtownych zakrętów, co przesunęło Heather po podłodze. Samochód zatrzymał się łagodnie w bardzo ciemnym miejscu. Kierowca wysiadł, zapaliło się mocne górne światło. Na zewnątrz panowały ciemności. Słyszała rzekę i odgłosy kroków wokół furgonetki. Heather poruszała rękami w górę i w dół, skóra tarła się o ciasny sznur; próbowała go w ten sposób poluzować, ale powodowało to raczej wrzynanie się sznura w obtartą skórę. Drzwi furgonetki otworzyły się, z jej głowy ściągnięto ręcznik, a męŜczyzna w roboczej kurtce przyjrzał się jej. Trzymał w ręku łopatę z krótkim trzonkiem. Heather próbowała się uśmiechnąć. Kiedy zobaczył jej brutalnie opuchniętą twarz, oczy jak pomarańcze, brodę i włosy wysmarowane krwią i smarkami, wydawał się zdumiony. - To nie ona. Zza furgonetki usłyszała inny głos. - Powiedziałeś, Ŝe pójdziesz za nią, no i poszedłeś. Spojrzał na nią jakiś starszy męŜczyzna, przestraszony, kręcący głową. Nie mogła być pewna, bo widziała go do góry nogami, więc absolutnie nie mogła być pewna, ale odniosła wraŜenie, Ŝe ma oczy wilgotne z jej powodu, Ŝe Ŝałuje tego, co zrobił. Jego współczucie kazało jej łudzić się przez moment, Ŝe mogą ją puścić, poczuła falę ulgi od stóp do głowy, zimny prysznic, który rozluźnił jej zbolałe szczęki i pulsujące ramiona. Robocza Kurtka podniósł szpadel, trzymając go obydwiema rękami u nasady trzonka. - Mówiłeś, Ŝe nie Ŝyje. Załamujący się głos starszego męŜczyzny zdradzał jego emocje. - Przestała oddychać. Myślałem, Ŝe nie Ŝyje. Robocza Kurtka trącił go Ŝartobliwie i uniósł szpadel na wysokość torsu. 205

- Widzisz? Ty mnie nauczyłeś róŜnych rzeczy. - Jego głos był głęboki i spokojny. - A teraz ja mogę cię czegoś nauczyć. Szerokim gestem ręki szybko opuścił metalową łopatę, rozbijając czaszkę Heather na podłodze furgonetki.

Samotna jak nigdy

I Paddy nie pamiętała tak nędznego i pozbawionego przyjaciół weekendu. Przez całą sobotę kręciła się po wielkiej bibliotece w mieście, trzymając się z dala od domu, czytając w starych gazetach o sprawie Dempsiego, ale nie dowiedziała się z tych lektur niczego nowego. Nie zdawała sobie sprawy z miejscowej wrogości wobec siebie, póki w drodze z biblioteki do domu nie natknęła się na Inę Harris, wulgarne babsko, które przyjaźniło się z Mimi Ogilvy. Ina celowo się odwróciła i plunęła jej pod nogi. Trudno było ją uznać za arbitra dobrych manier: często otwierała drzwi, nie włoŜywszy swoich zębów, a jako sprzątaczka nie cieszyła się dobrą sławą. Nieustannie zmieniała pracę, bo gdziekolwiek zaczęła, rozglądała się za jakąś okazją do oszustwa, kradła, co mogła, i musiała odejść, zanim ją przyłapano. Kiedyś dostała pracę sprzątaczki sal operacyjnych i wróciła do domu z torbą pełną skalpeli i gazy opatrunkowej. Znali ją wszyscy w Eastfield. Kiedy Paddy w niedzielę otworzyła zaspane oczy i zobaczyła na nocnym stoliku dwie filiŜanki gorącej herbaty, pomyślała przez moment, Ŝe to zwyczajny weekend. Jedynym domowym zadaniem Cona było robienie porannej niedzielnej herbaty i dostarczenie jej do 207

sypialni, Ŝeby wszystkim poprawić nastrój i przygotować na mszę o dziesiątej. Paddy zamrugała, czując szczególne podniecenie z powodu tego, Ŝe w kościele zobaczy Seana. Dopiero kiedy uzmysłowiła sobie, dlaczego zobaczenie go tak wiele dla niej znaczy, przypomniała sobie, Ŝe to nie jest normalny czas. Usiadła na łóŜku, popijając herbatę i myśląc o dezaprobacie tych wszystkich In Harris, którym musi stawić dzisiaj czoło. W kościele będzie Sean i całkowicie ją zignoruje. Rodzina nie odezwie się do niej, całe miasto będzie jej się przyglądać i szeptać o jej przestępstwie. Mary Ann lojalnie stanie przy niej, a jej śmiech wyrazi wstyd i strach Paddy. Słuchała, jak domownicy po kolei zajmowali łazienkę. Mary Ann płukała zęby, kiedy Trisha zawołała z dołu, Ŝe juŜ dziewiąta trzydzieści, muszą wyruszyć za dziesięć minut. Mary Ann wróciła do sypialni, zrobiła zdziwioną minę, widząc Paddy jeszcze w łóŜku. Paddy teŜ zareagowała odpowiednią miną, a Mary Ann zachichotała, jeszcze raz obrzuciła siostrę gapiowatym spojrzeniem i wyszła z otwartymi ustami. Paddy leŜała w łóŜku, nadal w piŜamie, i czytała L'Etranger, ksiąŜkę, poŜyczoną od Duba, wiedziała bowiem, Ŝe francuski tytuł zdenerwuje ojca. Słyszała szuranie butów i szepty u podstawy schodów, a potem kroki Cona. Zatrzymał się, zapukał i otworzył drzwi, z nadzieją rozglądając się po pokoju. Chciała usiąść i rzucić mu wyzwanie, powiedzieć coś zapalnego, co zmusiłoby go do odezwania się do niej, i chociaŜ raz w swoim Ŝałosnym Ŝyciu musiałby stoczyć walkę. Ale nie zrobiła tego. Siedziała na łóŜku z oczami utkwionymi w ksiąŜce, powoli wsuwając się pod kołdrę, Ŝeby chronić godność ojca kosztem własnej. Con dwukrotnie prychnął z wściekłością i wyszedł, trzaskając drzwiami, Ŝeby pokazać, jaki jest zły. Znowu zszedł na dół, słyszała zamykanie frontowych drzwi i ro-

dŜina, na podobieństwo pękających baniek mydlanych, zniknęła. W domu zapanował spokój. Paddy nasłuchiwała, Ŝeby się upewnić, Ŝe nikogo nie ma. Naprawdę wyszli. Była sama w domu, moŜe po raz pierwszy od dziesięciu lat. Nawet jeśli nie było nikogo innego, Trisha zwykle przebywała w kuchni albo przynajmniej w jej najbliŜszych okolicach. Paddy odrzuciła kołdrę i pobiegła na dół do telefonu. Pieprzona Mimi Ogilvy powiedziała „słucham" swoim najbardziej niedzielnym głosem. - Czy jest Sean? - Mam powiedzieć, Ŝe kto prosi? - Czy mogę rozmawiać z Seanem? Paddy czuła, jak maleńki móŜdŜek Mimi miele myśli, zanim zdecyduje się odłoŜyć słuchawkę. Paddy czekała w hallu, usiadła na chwilę na schodach, bo wiedziała, Ŝe Sean jest w domu, szykuje się na mszę i na pewno słyszał dzwonek telefonu. Domyśli się, Ŝe to ona, bo nikt ze znanych mu osób nie dzwoniłby w niedzielę rano, przecieŜ wszyscy są w drodze do kościoła, gdzie się spotkają. On nie oddzwoni. Spojrzała na zegarek. JuŜ pewnie wyszedł, Ŝeby zdąŜyć na mszę. Nie oddzwoni. Wróciła na górę, ubrała się szybko, zdjęła pierścionek zaręczynowy, zostawiła go na stoliku przy łóŜku, bo wiedziała, Ŝe w ciągu dnia matka przyjdzie posłać łóŜko i zobaczy go. Miała nadzieję, Ŝe to matkę zmartwi. Zjadła pospieszne śniadanie złoŜone z płatków zboŜowych. Mogła ugotować sześć jajek na twardo, ale grejpfrut był zepsuty, a bez grejpfruta nie dochodziło do reakcji chemicznej. Wypełniła płócienną torbę herbatnikami i ruszyła do miasta, spiesząc się, by wyjechać ze stacji Rutherglen, zanim zakończy się msza. Nie chciała się spotkać z połową parafii. Siedząc w pociągu, beznamiętnie przyglądała się swoim pulchnym dłoniom. Wolała je bez tego nieszczęsnego pierścionka. 209

W mieście kupiła bilet na popołudniowy seans Raging Bull, nie dlatego, Ŝe miała szczególną ochotę zobaczyć ten film, ale dlatego, Ŝe będzie mogła powiedzieć Seanowi, Ŝe juŜ go widziała, gdyby zapraszał ją później. Nie chciała, Ŝeby myślał, Ŝe przez cały czas na niego czekała. Czuła się jak pozbawiona przyjaciół idiotka, kiedy pokazała kontrolerce bilet. Nie pytana pospieszyła z wyjaśnieniem, Ŝe przyjaciel, który miał jej towarzyszyć, jest chorowity i nie czuł się wystarczająco dobrze, Ŝeby przyjść, i dlatego jest sama. Bileterka była skacowana i ubrana jak pikolak, w sprany czerwono-szary mundurek. Poczekała, aŜ Paddy skończy swoje wyjaśnienia, po czym dziurkaczem do biletów bez słowa wskazała jej drogę na górę. Paddy usiadła przy końcu sali, myśląc, Ŝe mniej osób ją tutaj zauwaŜy, i otworzyła torbę z herbatnikami. Po godzinie uświadomiła sobie, Ŝe jeszcze nigdy Ŝaden film tak jej się nie podobał. Nie zastanawiała się, co o nim myśli Sean, nie musiała Ŝartować ani sprawdzać, czy słodycze są podzielone równo. Po prostu poddała się magii muzyki i ciemności. Zapomniała nawet o jedzeniu herbatników.

II Wróciła do Eastfield równą godzinę przed tym, nim ktokolwiek mógł się spodziewać kolacji. Zbyt przykre było siedzenie w sypialni na górze zarówno przed posiłkiem, jak i po nim. Firanki we frontowym pokoju były grube, a kanapa zbyt niska, Ŝeby cokolwiek zobaczyć, ale niebieskawa poświata świadczyła o tym, Ŝe telewizor jest włączony. Z fotela podniosła się jakaś postać - jeden z braci - i poszła do kuchni. Paddy miała przed sobą kolejny wieczór wewnętrznego wygnania. Minęła furtkę, wyjęła spod cegły klucze do garaŜu. Jeśli tata zobaczy tam światło, pomyśli, Ŝe to sąsiedzi, 210

państwo Beattie, i na pewno nie przyjdzie. Kiedy otwierała boczne drzwi garaŜu, u jej stóp zawirował czarny dywan ściółki. W środku było zimno, nad wszystkim unosiła się chmura wilgoci wŜerająca się w czubki palców i małŜowiny uszu, roznosząca chłód w kaŜdy kąt. Paddy, nie zdejmując kurtki, usiadła na lekko wilgotnym brązowym fotelu. Skończyła swoje herbatniki, zjadała je po kolei, mechanicznie, jakby wypełniała przykry obowiązek. Beattiem udało się upchnąć szalone mnóstwo rzeczy w garaŜu Meehanów. Pod jedną ścianą ustawili niezbyt pewne półki z cegieł i przypadkowych desek i zapełnili je kartonowymi pudłami z masą brica-brac. Paddy wstała, odlepiła od ud wilgotne rajstopy i rozejrzała się po pudłach; miękki karton zostawał jej w ręku, kiedy chciała wyciągnąć pudło. Państwo Beattie wyjeŜdŜali na zagraniczne wakacje, przechowywali teŜ zabawki z czasów dzieciństwa. Dzieci Meehanów musiały oddawać swoje zabawki na cele dobroczynne w chwili, kiedy przestawały się nimi bawić, ale zanim wygasło ich poczucie własności. W jednym pudle schowano metalową puszkę po herbatnikach, we wzorek angielskiej flagi, pochodzące ze srebrnego jubileuszu, i portret królowej jako młodej kobiety stojącej za oparciem krzesła, oprawiony w tanie ramki. Na jej długiej róŜowej spódnicy wykwitła pleśń ozdobiona czarnymi plamkami. Paddy siedziała na zimnym fotelu i rozglądała się po pomieszczeniu. Gdyby nazywała się Beattie, mogłaby napisać artykuł o Thomasie Dempsiem i małym Brianie. Mogłaby napisać, Ŝe Brian zniknął w rocznicę śmierci Thomasa, wytłumaczyć jasno związki z Barnhill i pozwolić czytelnikom wyciągać własne wnioski. Mogłaby to zrobić, gdyby nie przejmowała się opinią własnej rodziny. JuŜ ją karali, a jeszcze nic nie zrobiła. Skoro i tak jest celem ich gniewu, równie dobrze moŜe postąpić jak Judasz. Heather Allen tak by postąpiła, nawet gdyby szło 211

o jej własną rodzinę. Zacisnęłaby zęby i napisała ten artykuł o sprawie Dempsiego. Ale Heather Allen była szmatą. Na chwilę zapomniała o tym, Ŝe zdjęła pierścionek od Seana, dotknęła kciukiem palca i ogarnęło ją przeraŜenie, kiedy przekonała się, Ŝe na palcu nic nie ma. Pozostał tylko wyraźny ślad pierścionka, czerwona obwódka zbladła, ale skóra była w tym miejscu znacznie gładsza. Zdecydowanie wolała swoją dłoń bez tego pierścionka. Kiedy wieczorem kładła się do łóŜka, zauwaŜyła, Ŝe dawny zwyczaj przekręcania pierścionka na palcu zastąpiło czułe głaskanie jego jedwabistej nieobecności.

Ze smutkiem

I Paddy siedziała na ławce w redakcji serwisu, obserwując redaktorów wracających powoli po przerwie na lunch przysługującej uprzywilejowanym; ich humory poprawił południowy kufelek i gorący posiłek. Dziennikarze, którzy musieli się zadowolić dziesięcioma wykradzionymi minutami w kantynie lub kanapką przy biurku, przyglądali się im wyzywająco, z nogami na biurkach, z papierosami przylepionymi do warg. Antagonizm między obiema grupami był niemal namacalny. Nienawidzili się, poniewaŜ redaktorzy wydawali polecenia i korzystali z pracy dziennikarzy, podczas gdy dziennikarze dostarczali teksty i wściekali się na redaktorskie skróty, nawet jeśli stokrotnie podnosiły walory ich tekstu, moŜe nawet szczególnie wtedy. Grupa redaktorów stała pośrodku pomieszczenia, opowiadając dowcipy, kiedy ruch na korytarzu przykuł uwagę wszystkich. William McGuigan, prezes gazety, równie rzadki gość w redakcji serwisu jak empatia czy zachęta, pojawił się w dwuskrzydłowych drzwiach prowadzących od windy. Jego duŜe usta koloru wina oklapły z wiekiem i straciły wyrazistość, więc przypominały Paddy przejrzały owoc. Towarzyszyło mu pięciu męŜczyzn, dwóch w mundurach policyjnych i trzech po 213

cywilnemu. Jeden z nich, siwy człowiek w nieskazitelnej gabardynowej marynarce, wysunął się przed innych i stanął z przodu, obserwując pomieszczenie, podejrzliwy wobec kaŜdego. Redakcja zamilkła. Obecność tylu przedstawicieli władzy powodowała u wszystkich uczucie, Ŝe zaraz będą aresztowani i w trybie przyspieszonym postawieni pod ścianą. Ukryty za plecami innych Dub wszedł na ławkę, a Paddy zajęła miejsce tuŜ obok niego. McGuigan wykorzystał milczącą uwagę zebranych i popatrzył dokoła, rozkoszując się chwilą. - Panowie, to funkcjonariusze policji. – Wskazał ręką na umundurowanych policjantów i zniŜył głos. - Zdarzyło się coś bardzo smutnego. - Zrobił dramatyczną pauzę. Siwowłosy policjant niecierpliwie stanął przed nim. - Słuchajcie - zawołał głośno i urzędowo, a jego głos miał się tak do głosu McGuigana jak cięŜarówka do sportowego samochodu. Rano w Clyde znaleziono ciało. Ze smutkiem musimy stwierdzić: mamy podstawy przypuszczać, Ŝe to ciało Heather Allen. Zakładając samobójstwo z rozpaczy, setka pełnych winy spojrzeń wędrowała po sali; wiele z nich spoczęło na Paddy, która wstrzymała oddech. Kątem oka zauwaŜyła, Ŝe Dub protekcjonalnie odpiera wzrok oskarŜycieli. - Przypuszczamy, Ŝe młodą kobietę zamordowano - grzmiał funkcjonariusz, ponownie przyciągając wszystkie spojrzenia. - Jej samochód znaleziono przed dworcem Central. Zwracamy się do was o pomoc. Jeśli ktoś dysponuje informacjami, które uwaŜa za istotne, prosimy o kontakt. Nie czekajcie, aŜ my się z wami skontaktujemy. McGuigan zdecydował, Ŝe musi zwrócić na siebie więcej uwagi, więc znowu wystąpił przed policjanta. - Zapewniłem funkcjonariuszy, Ŝe będziecie współpracować, i pozwólcie sobie powiedzieć, Ŝe biada temu, kto tego nie zrobi. 214

Patrząc na twarze audytorium, zorientował się, Ŝe groźby są nie na miejscu. Usiłował złagodzić je śmiechem, który jednak zamarł mu na wargach. Wiele osób skrzyŜowało ramiona. Ktoś wymamrotał „pieprzony dupek". Siwowłosy policjant ponownie stanął przed McGuiganem. Zdawało się, Ŝe przemieszczają się bardzo powoli. - Na dole dwa pokoje przeznaczyliśmy na przesłuchania, numer dwieście jedenaście i dwieście dwanaście. - Policjant popatrzył na McGuigana, oczekując z jego strony potwierdzenia. - Niektórych z państwa poprosimy na rozmowę. - Wyjął z kieszeni maleńki czarny notes i otworzył go. - Czy na początek moŜemy poprosić Patricię Meehan i Petera McIltchiego? Paddy zeszła z ławki, szok sprawił, Ŝe drŜały jej kolana. Przedzierała się w głąb pokoju, zobaczyła doktora Pete'a obok siwowłosego policjanta. Dziennikarze i redaktorzy rozstępowali się wokół nich, szeptali o ich przesłuchaniu i o strasznym końcu Heather. Dwaj dziennikarze podbiegli na słówko z policjantem, w wyniku czego McGuigan znowu podniósł rękę i zwrócił się do zebranych. - Oczywiście, będziemy o tym pisać, ale będziemy to robili we współpracy z policją. Nie będziemy jednak publikować informacji strategicznych, a wszystko musi być zatwierdzone przez redaktorów, Ŝeby zachować konsekwencję. - Uśmiechnął się, maksymalnie rozciągając obwisłe fioletowe wargi, zadowolony, Ŝe do niego naleŜy ostatnie słowo. Wszyscy go słuchali, ale nikt tego nie pokazywał. Paddy i doktor Pete czekali, aŜ siwowłosy policjant wyda jednemu ze swoich podwładnych pilne rozkazy dotyczące drzwi, ich pilnowania czy czegoś takiego. McGuigan pragnął powrócić do pogodniejszych kontaktów z wysokim funkcjonariuszem policji, więc powiedział coś o tym, Ŝe odegra się na nim na polu golfowym. Policjant nie zareagował. 215

Do świadomości Paddy wciąŜ nie dochodziło to, Ŝe Heather nie Ŝyje. Ktoś ją zabił. Doktor Pete oblewał się potem, miał wilgotne czoło i górną wargę, zdawał się dziwacznie napinać ramię, jakby na nie upadł. Jeden z młodszych policjantów, przysadzisty męŜczyzna o grubym karku, skinął mu na powitanie. W odpowiedzi Pete odchylił głowę do tyłu, jednak wzdrygnął się na ten gwałtowny ruch i złapał się za ramię, a kiedy policjant zapytał, czy dobrze się czuje, zdecydowanie potwierdził. Robił wraŜenie człowieka, któremu ciąŜy jakaś straszliwa wina, a Paddy wiedziała dlaczego. Miała ochotę pobiec na dół do Baru Prasowego i przynieść mu drinka, nie sądziła jednak, Ŝe policja jej na to pozwoli. Trzymał się za ramię i przeniósł cięŜar ciała na jedną nogę, odłączając od grupy i przysuwając się bliŜej- Paddy. Dlaczego chcą rozmawiać z panem? - zapytała. - Wiem, dlaczego ze mną, ale z panem? - Łatwo ode mnie coś wyciągnąć. - Mówił, jakby brakowało mu tchu. - Znam jednego z funkcjonariuszy. Piłem z jego ojcem. - Poza tym zawsze pan wie, co się dzieje. Zabrzmiało to bardzo lizusowsko, poniewaŜ unikała stwierdzenia rzeczy oczywistej: Ŝe Pete był największym dręczycielem, przywódcą sfory, która pozbawiła Heather posady. Policja zapyta go, czy chłopcy z redakcji serwisu posunęli się poza przepędzenie jej z biura, czy poszli za nią do domu i zabili ją. - Pani. - Siwowłosy policjant wrócił i bez Ŝadnych wstępów wskazał na Paddy. - Pani pójdzie z nim. McIltchie, jeśli nie masz nic przeciwko temu, pójdziesz ze mną. Jak się czujesz? - Ujdzie. - Pete dotknął spoconej górnej wargi. Pete i Paddy pod eskortą weszli do windy, z której na co dzień nie wolno im było korzystać. Domyślała się, Ŝe wypił co najmniej o trzy whisky mniej niŜ normalnie. - Niech pan nie siedzi za długo - powiedziała Paddy, kiedy rozsunęły się przed nimi drzwi. 216

- Lepiej nie, bo się roztapiam. Lustra wewnątrz windy powiększyły funkcjonariuszy do małej, nieprzyjaznej brygady. Paddy była o całą głowę niŜsza od wszystkich. Ginęła w lesie torsów. Na niŜszej kondygnacji otworzyły się drzwi windy i wszyscy wyszli na dyrekcyjne piętro. Tutaj korytarz biegł wzdłuŜ zewnętrznej ściany budynku. Ostre światło dnia wpadające przez okno nie poprawiło woskowej cery doktora Pete'a. Paddy rzuciła okiem na ulicę; zobaczyła dwa samochody, zaparkowane na jej krańcach; unieruchomione w oczekiwaniu, nie skorzystały z duŜego, niemal pustego parkingu. Były to samochody policyjne, obserwujące, kto będzie wychodził z budynku teraz, kiedy juŜ znaleziono ciało. Policja nie miała wątpliwości, Ŝe zrobi! to ktoś z gazety. Policjant idący korytarzem na czele procesji otworzył dwoje sąsiadujących ze sobą drzwi i skierował Paddy do jednego pomieszczenia, zapraszając doktora Pete'a do drugiego.

II W sali konferencyjnej stał duŜy stół na piętnaście miejsc. Paddy spojrzała na swoje ręce i zorientowała się, Ŝe lekko drŜą. Była sama, wystraszona i dziesięć lat młodsza od obu silnych, towarzyszących jej męŜczyzn. Zresztą i tak znajdowała się na przegranej pozycji, bo to oni zadawali pytania. MęŜczyzna o szerokiej twarzy, który zagadywał Pete'a, był szefem w tym pokoju. To on wybrał dla wszystkich miejsca, wskazał swemu towarzyszowi krzesło, obok niego posadził Paddy, a sam usiadł po przeciwnej stronie stołu. Policjant po jej lewej stronie był tak wysoki, Ŝe zanim usiedli, nie zauwaŜyła jego blond włosów, kwadratowej szczęki i lazurowo niebieskich oczu. Przyjaciel 217

Pete'a był ciemnowłosy, gruby i starszy. Jego twarz wyglądała jak przydeptana, nos miał rozpłaszczony, jakby ktoś usiadł na nim, kiedy glina była jeszcze wilgotna. Krępy męŜczyzna spojrzał jej w oczy, utwierdzając się na pozycji szefa. - Jestem sierŜant Patterson, a to jest posterunkowy McGovern. Uśmiechnęła się do obydwu, ale Ŝaden nie podchwycił jej wzroku. Nie była to otwarta wrogość, ale Ŝaden z nich nie wydawał się szczególnie zainteresowany nawiązywaniem nowych przyjaźni. Patterson wyjął notes, otworzył na odpowiedniej stronie, prosząc, by potwierdziła swoje dane, nazwisko, pracę na stanowisku gońca, a takŜe by podała adres zamieszkania. - Pobiłyście się z Heather, prawda? O co poszło? Paddy przez moment błądziła dookoła wzrokiem, zastanawiając się, czy ma jakieś powody, Ŝeby nie powiedzieć prawdy o Callumie. - Mój narzeczony jest krewnym jednego z chłopców w sprawie Wilcoksa. - Czyjej? - W sprawie małego Briana. Policjanci popatrzyli na siebie znacząco, przez chwilę spoglądali w swoje papiery, a zanim oderwali od nich wzrok, zmienił się wyraz ich twarzy. Krępy dał znak głową, Ŝeby kontynuowała. - Kiedy się o tym dowiedziałam, zwierzyłam się Heather, a ona nie tylko o tym napisała, ale jeszcze puściła to z wolnej stopy. - Z wolnej stopy? - Sprzedała artykuł agencji, a ona z kolei sprzedała go wielu gazetom, tym, których rynki nie zachodzą na siebie. - Te wyjaśnienia jakoś nie bardzo im pomogły. - Angielskim gazetom. Ten artykuł był wszędzie. Moja rodzina nie wierzy, Ŝe ja tego nie zrobiłam, i teraz nie odzywają się do mnie. Nawet nie wiem, czy nadal jestem zaręczona. Nie wiem, czy narzeczony przyjmie mnie z powrotem. 218

- Więc była pani na nią zła? Zastanawiała się, czy nie skłamać, ale uznała, Ŝe nie uda jej się wytrwać. - Byłam. - I uderzyła ją pani? - Nie. Kłóciłyśmy się w toalecie. - Zamknęła oczy i poprawiła się na siedzeniu. - Niewygodnie pani? - Nie uderzyłam jej. - Ale coś pani zrobiła. - Wsadziłam jej głowę do muszli i spuściłam wodę. Zabrzmiało to tak chuligańsko, Ŝe próbowała się wytłumaczyć. - Teraz Ŝałuję, Ŝe to zrobiłam. - Trzeba mieć nie lada temperament, Ŝeby przytrzymać komuś głowę w muszli i spuścić wodę. Piękny policjant pochwycił jej wzrok i uśmiechnął się zachęcająco. - Ma pani temperament? Nagle uświadomiła sobie, Ŝe on znalazł się tutaj celowo, Ŝeby przesłuchiwać małą grubaskę. UraŜona załoŜyła nogę na nogę i zwróciła się do Pattersona. - Pracuje pan nad sprawą małego Briana? Policjanci popatrzyli na siebie. - Owszem, pracuje nad tym nasz wydział. - Czy słyszeliście kiedyś o zamordowanym chłopczyku, który nazywał się Thomas Dempsie? Patterson roześmiał się pogardliwie. Była to dziwna reakcja. Nawet McGovern wydawał się zaskoczony. - Czy nikt nie uwaŜa, Ŝe istnieją podobieństwa między tymi sprawami? - Nie - odpowiedział ze złością Patterson. - Gdyby znała pani te sprawy, wiedziałaby pani, Ŝe są zupełnie róŜne. - Ale Barnhill... - Meehan! - Powiedział to za głośno, niemal krzyknął. McGovern obserwował go, starając się nie dziwić zbyt wyraźnie. Jesteśmy tu po to, Ŝeby pytać panią 219

o Heather Allen, a nie po to, Ŝeby rozwaŜać dawne sprawy. - Thomasa Dempsiego znaleziono w Barnhill. A Brian zniknął w rocznicę jego śmierci. Dokładnie co do dnia. - Skąd pani moŜe o tym wiedzieć? - Przyjrzał się jej uwaŜnie. Z kim pani rozmawiała? - Pytałam tylko, czy braliście to pod uwagę. - Więc proszę nie pytać. - Złościł się coraz bardziej. - Nie pytać. Odpowiadać. Paddy nagle uświadomiła sobie, Ŝe na tym piętrze zaledwie trzy pokoje dalej znajduje się toaleta, przypomniała sobie Heather siedzącą na koszu do śmieci. Miała ochotę się rozpłakać. - Czy to na pewno Heather? - Nie mogą tego stwierdzić na sto procent. Nie wygląda najlepiej. Nie moŜemy się posłuŜyć stanem uzębienia, ale jesteśmy prawie pewni, Ŝe to ona. Ktokolwiek to jest, ma na sobie jej palto. Jej rodzice teraz będą identyfikować ciało. - Dlaczego nie moŜecie się posłuŜyć stanem uzębienia? - Ma roztrzaskaną czaszkę - powiedział jakby z satysfakcją. Bezpośredniość tego stwierdzenia zszokowała Paddy, nagle wyobraziła sobie dokładnie ciało Heather na podłodze w toalecie na dyrektorskim piętrze, aureolę niczym z marmolady i jasne włosy rozchodzące się jak promienie słońca, a pośrodku mieszaninę skóry i kości. McGovern podał jej chusteczkę higieniczną. Paddy z trudem wypowiedziała pytanie: - Czy istnieje szansa, Ŝe to nie ona? - Wydaje nam się, Ŝe tak. - Patterson pochylił się, obserwując jej twarz. Nie mogła się oprzeć wraŜeniu, Ŝe karze ją za zadawanie mu pytań. - Musi pani być absolutnie szczera. MoŜe pani wiedzieć coś waŜnego. Pani szczerość pomoŜe nam to wyłowić. Paddy wytarła nos i skinęła głową. 220

- Czy Heather miała chłopaka? Paddy pokręciła głową przecząco. - Nie miała. - Jest pani pewna? Czy mogła mieć chłopaka i nic pani o tym nie mówić? - Myślę, Ŝe raczej by mi powiedziała. Wpadała w zazdrość, kiedy opowiadałam o moim narzeczonym. - Popatrzyła na McGoverna, a on uśmiechnął się bez sensu. - Więc sądzi pani, Ŝe powiedziałaby, gdyby miała romans z kimkolwiek stąd? Paddy prychnęła pogardliwie. - Nie ma mowy, Ŝeby chodziła z kimś, kto tu pracuje, była zbyt nastawiona na zrobienie kariery. - A co by to szkodziło? - Uznano by ją za dziwkę. Nie zrobiłaby tego. - A gdyby dawało jej to przywileje w pracy? Paddy zawahała się. - No, była bardzo ambitna. - Była bardzo atrakcyjna - powiedział McGovern. - To nie mogło być dla was łatwe: dwie dziewczyny pracujące w jednym biurze, jedna... - ZauwaŜył wzrok Pattersona i urwał. - Kiedy jedna z nich jest piękna, a druga brzydula? - Tego nie powiedziałem. Chętnie przyłoŜyłaby mu w tę jego idealną buzię. - Ale o to panu chodziło. - Mówiła szybko i głośno, Ŝeby ukryć zranioną dumę. - Szczerze mówiąc, duŜo łatwiej tu pracować osobie mniej atrakcyjnej. Ciągle robili erotyczne Ŝarty na temat Heather, a potem nienawidzili jej za to, Ŝe nie reagowała na ich awanse. - Czy to ją denerwowało? - Musiało ją denerwować. Chciała być dziennikarką, nie cizią. Ale wykorzystywała to. Wykorzystałaby wszystko, byle posuwać się do przodu. Nawet swój wygląd. Paddy popatrzyła na McGoverna, kierując oskarŜenie takŜe do niego. Uśmiechnął się czarująco, nieświadom ukrytej obelgi. Naprawdę był wspaniały. Jaka szkoda, Ŝe 221

nie ma tu Heather, pomyślała odruchowo. Nie wątpiła, Ŝe przypadliby sobie do gustu. - Była pani zazdrosna o Heather? - spytał ostroŜnie Patterson. Nie miała ochoty na to odpowiadać. Bolesne było przyznanie się do tego, w jakiś sposób ją pomniejszało, ale twierdzili, Ŝe jeśli powie prawdę, moŜe im pomóc. - Owszem, byłam. Gdyby Patterson miał jakiekolwiek maniery, na tym by skończył, ale nie zrobił tego. Domagał się dalszych szczegółów. O które aspekty Ŝycia Heather była zazdrosna? Jak bardzo jej zazdrościła? Czy moŜe przyznać, Ŝe jej nienawidziła? Czy raczej nie lubiła? Czy dlatego zaatakowała ją w toalecie? Paddy za kaŜdym razem starała się odpowiedzieć moŜliwie najuczciwiej. Nie wiedziała, co jest waŜne, jednak stopniowo uświadomiła sobie, Ŝe o ile charakter jej przyjaźni z Heather moŜe mieć istotne znaczenie, to jej aktualna waga juŜ nie. Stawiała opór, a on nalegał. Proszę odpowiedzieć na pytanie, panno Meehan, mówił całkiem serio, a my zdecydujemy, co jest istotne. McGovern nie posuwał się tak daleko. Kilka razy widziała, jak się uśmiecha, odchylając się na oparciu krzesła tak, Ŝeby tego nie zauwaŜyła. Patterson świadomie ją upokarzał, karząc ją za to, Ŝe miała czelność sugerować, Ŝe wie coś o sprawie Briana Wilcoksa. Po skończonym przesłuchaniu Paddy czuła się pomniejszona i głupia, nagle dowiedziała się o sobie samej takich rzeczy, na które nie była jeszcze gotowa. Miała silne poczucie współzawodnictwa i zawsze chciała pójść na uniwersytet. Przywołała w myślach wszystkie przymioty Heather, które były obiektem jej pragnień, zazdrościła jej ubrań i figury, wierzyła jednak, Ŝe sama jest sprytniejsza, w tym względzie uwaŜała siebie za lepszą. Paddy zawsze miała nadzieję, Ŝe z pogodą znosi własne ograniczenia i potrafi cieszyć się tym, Ŝe inne dziewczyny są chude i atrakcyjne, ale w obecności tych dwóch dziw222

nych policjantów odkryła, Ŝe to nieprawda. Była małostkową jędzą i w głębi duszy Ŝywiła nadzieję, Ŝe Heather przytrafi się jakaś katastrofa. Zmieniając temat, Patterson poinformował ją, Ŝe Heather prawdopodobnie w środku nocy wzięła samochód matki i zaparkowała go przed dworcem Central. Dlaczego pojechała do miasta sama w piątkową noc? Czy miała jakieś kontakty, z którymi spotykała się regularnie? Czy mogła prowadzić jakieś śledztwo? Czy Heather zabrała ją kiedykolwiek do Pancake Place późnym wieczorem? Paddy pokręciła głową. Heather z własnej inicjatywy nie poszłaby do Pancake Place. W Glasgow były dwie całonocne kawiarnie: Pancake Place i Change at Jamaica, w której stało pianino, a w weekendy zbierało się towarzystwo jazzowe. Paddy pomyślała, Ŝe gdyby Heather miała wybrać miejsce spotkania o północy, poszłaby właśnie tam. Do naleśnikami udałaby się tylko wtedy, gdyby ktoś ją zaprosił. Wreszcie pozwolili jej odejść, przytrzymali drzwi, kiedy wychodziła, i powiedzieli, Ŝeby się zgłosiła, jeśli sobie przypomni lub usłyszy coś, co uzna za istotne. Nadal nie patrzyli jej w oczy. Wymknęła się z uczuciem, Ŝe jej głupota została zdemaskowana. Poszła do tylnych schodów, ale zawahała się na pierwszym stopniu. Nie czuła się jeszcze na siłach, Ŝeby wrócić do redakcji. Ruszyła w dół, Ŝeby zaczerpnąć świeŜego powietrza. Jedną kondygnację niŜej spotkała doktora Pete'a. Był zlany potem i trząsł się z bólu. Czepiał się poręczy. Popatrzył na jej stopy. - Nie mów nikomu - wyszeptał. - Pomóc panu zejść? Skinął głową, cofając sztywno ramię. Paddy wzięła go za lewy łokieć i sprowadziła na parter. Pociągał nogami jak starzec, wszystkie mięśnie ciała miał sztywne i napięte. Co kilka stopni z jego ust wraz z oddechem Wydobywał się cichutki, nieuświadomiony jęk. Kiedy stanęli przed drzwiami wyjściowymi, odtrącił jej rękę, 223

wziął głęboki wdech, wyprostował się na całą wysokość. UłoŜył twarz w drwiący wyraz. - Nikomu nie mów. Obserwując, jak przyciska do dołu sztabę w drzwiach i wychodzi na ulicę, Paddy zrozumiała, Ŝe nigdy nie pokazałby jej się w stanie takiej bezbronności, gdyby uwaŜał, Ŝe jej osoba ma jakiekolwiek znaczenie.

III Dwie godziny później juŜ połowa redakcji serwisu była po przesłuchaniach. Wszyscy maszerowali do drzwi, gdy wywołano ich nazwisko, wychodzili butnie, a wracali niepewni. MęŜczyznom podano więcej szczegółów dotyczących śmierci Heather, niŜ dowiedziała się Paddy. KrąŜyła informacja, Ŝe Heather miała głowę zmiaŜdŜoną kawałkiem betonu lub metalowym przedmiotem i Ŝe wrzucono ją do rzeki martwą. Jeszcze nikomu, nawet chłopakom z porannej zmiany, nie udało się puścić Ŝartu na ten temat. W redakcji „News" dwugodzinna przerwa w Ŝartach była takim wyrazem respektu jak całodzienna milcząca Ŝałoba. Połowa redakcji serwisu nie wierzyła, Ŝe chodzi o Heather. Druga połowa uwaŜała, Ŝe zrobił to jej chłopak. Śmierć Heather spowodowała takie zamieszanie, Ŝe Paddy jeszcze nie zdąŜyła wyjść na lunch, choć do końca jej zmiany pozostawało zaledwie półtorej godziny. Keck siedział koło niej na ławce, dotykając drewnianej powierzchni tuŜ przy niej, co stanowiło symboliczną formę fizycznego kontaktu. - PrzeŜyłaś szok. Daruj sobie przerwę i po prostu idź do domu. - Nie, chcę zostać. Wszyscy dzisiaj będą pracowali do późna. Chcę zostać. Musiała zostać. Nie czuła się dość czysta, by wracać do domu. 224

Kiedy wreszcie wysłano ją na lunch, wyszła z budynku i zorientowała się, Ŝe zmierza nad rzekę. Jeszcze nic nie jadła, więc zatrzymała się w sklepie z gazetami, kupiła paczkę chrupek z serem i cebulą na ostro i czekoladę z orzechami i rodzynkami na słodko. A do tego dziesiątkę papierosów Embassy Regal. Była dobra pogoda na ukrywanie się. Z szarego nieba padał zimny, gęsty deszczyk, naciągnęła więc kaptur budrysówki, otulając klatkę piersiową szorstkim materiałem kurtki. Po drodze zjadła chrupki i czekoladę, wymijając obiadowych pijaków z czerwonymi oczami, którzy w oczekiwaniu na ponowne otwarcie pubów o piątej Ŝebrali o drobne. Paddy znalazła kawałek balustrady z dala od przechodzących ludzi i stanęła twarzą do wody. Obserwując igiełki deszczu na powierzchni wolno płynącej rzeki, paliła papierosa i zaciągała się bez Ŝadnego problemu. Nie zdawała sobie sprawy, jak wielką urazę Ŝywiła do Heather ani jak brzydka czuła się w jej towarzystwie. Kiedy wyłączyły się wszystkie mechanizmy obronne, Paddy zorientowała się, Ŝe wcale nie była sympatyczną osobą. MoŜe Sean i jej rodzina mieli rację: była podła, małostkowa, gruba i głupia. Stała przy metalowej balustradzie, paląc papierosa i patrząc na gęstą, szarą wodę, łzy litości nad sobą płynęły po jej policzkach, Ŝałowała, Ŝe nie ma przy niej Seana, który przytuliłby jej głowę do swojej piersi, Ŝeby przestała cokolwiek widzieć.

Tropem Heather

I Paddy wpatrywała się w otwór w skrzynce pocztowej, drobny deszczyk padał na jej kaptur, mijali ją ludzie zmierzający na stację kolejki, by udać się do pracy. Jej walentynkowa kartka do Seana wpadła jak ołowiany odwaŜnik w czarną pustkę; teraz Paddy zastanawiała się, czy rzeczywiście dobrze zrobiła. Sean dostanie tę kartkę przed dniem świętego Walentego. Wysłała ją za wcześnie. Gdyby tylko kartka nie była taka ckliwa. Obawiała się, Ŝe przylgnął do niej zapach rozpaczy i on się domyśli, jak bardzo Paddy go potrzebuje. Nie potrafi oswoić się z tym, co się przytrafiło Heather, dopóki on nie potrzyma jej za rękę i nie sprawi, Ŝe wszystko wróci do normy. Kiedy dotarła do redakcji, nadal niepokoiła się tą kartką. Jej zmiana zaczynała się o dziesiątej, podczas spadku aktywności poprzedzającego poranne kolegium redakcyjne, więc w redakcji panował spokój. Keck pomachał ręką, Ŝeby podeszła do ławki, i oznajmił podekscytowany, Ŝe policja znowu chce z nią rozmawiać. Całe rano zawracali wszystkim głowę, ściągali personel do pokojów przesłuchań na trzyminutowe rozmowy, sprawdzali czas pracy, porównywali z okresem zatrudnienia. Oderwali kogoś od trudnej do uzyskania rozmowy telefo226

nicznej z Polską, upierając się, Ŝe musi pójść z nimi na dół. Farquarson był z tego powodu wściekły. Słyszano, jak krzyczał w telefon do McGuigana, Ŝe policja ma opuścić budynek. - Powiedziałem, Ŝe od razu cię do nich wyślę - mówił Keck, patrząc, jak zbliŜa się do drzwi Farquarsona. - Musisz iść od razu. Paddy skinęła mu głową, pukając w szybę. - Za chwilę. Farquarson wyraził zgodę na jej wejście. - Czy mogę z panem minutę porozmawiać? - Naprawdę minutę? - Tak. - Dobra. - OdłoŜył kartkę papieru, którą czytał. - Zaczynaj. Oparła się o jego biurko, kiwała się w tę i z powrotem, przytrzymując się zgiętymi palcami, i mówiła: - Wydaje mi się, Ŝe pod historią małego Briana kryje się inna historia, poniewaŜ ta sprawa jest bardzo podobna do innej, której bohaterem było inne dziecko, mieszkające w Townhead na tym samym osiedlu, ale to zdarzyło się osiem lat temu, a ja pojechałam pociągiem do Steps, i to zupełnie bez sensu, Ŝeby chłopcy jechali pociągiem poza Barnhill, Ŝeby ukryć małego, podczas gdy w Barnhill jest pełno porzuconych budynków i niezagospodarowanych terenów. Podniosła wzrok. – Co pan o tym myśli? Farquarson patrzył poza nią w stronę drzwi. - Liddel dzwonił do Polski i daje teraz swój tekst redaktorowi. Czy chcesz to na czołówkę? Za nią stał Terry Hewitt i na nim skupiła się cała uwaga Farquarsona. Uśmiechnął się bezpośrednio do Paddy, co spowodowało, Ŝe spuściła wzrok i odwróciła się gwałtownie. - Najpierw zobaczymy, co on tam ma - stwierdził Farquarson. Tylko przynieś to, zanim zaczniemy kolegium. 227

Hewitt wycofał się, a stojąca przy biurku Paddy tymczasem zapomniała, co juŜ powiedziała, a co jeszcze ma powiedzieć. Farquarson spojrzał na nią. - Mam tego zupełnie dosyć. Wszyscy tu przychodzą z nowymi poglądami na sprawę małego Briana. - Podłubał sobie w zębach i przez chwilę patrzył na ścianę. - Dobra. Nikt jeszcze nie wspominał o tej wcześniejszej sprawie. Dowiedz się czegoś więcej, napisz to, moŜe puścimy na zasadzie kontrastu podczas procesu. To było wszystko, co Paddy mogła zrobić, Ŝeby opóźnić zejście dwie kondygnacje w dół na spotkanie z policją na dyrekcyjnym piętrze. Korytarz był przegrzany, powietrze cięŜkie od włókien i kurzu z rzadko poruszanego puszystego dywanu. Paddy słyszała zza drzwi ciche głosy. Czekała na korytarzu, wyglądając przez okno. Samochody policyjne zniknęły z ulicy. Furgonetki kolportaŜu „Scottish Daily News" stały tyłem jedna za drugą, jak stado słoni w oczekiwaniu na paczki ostatniego wydania. Kierowcy zebrali się w pustej furgonetce na przedzie, chowając się przed deszczem, śmiali się i palili papierosy. Przypominając sobie spojrzenie Terry'ego Hewitta, poczuła, Ŝe leci jej ślinka. Poprawiła się jednak: on nie jest przystojniejszy od Seana. MoŜe być bardziej atrakcyjny, ale nie jest przystojniejszy. Wybrała nieodpowiednią kartkę walentynkową dla Seana. Była ozdobiona niebieskim jedwabiem z napisem „Kocham cię" w środku. Kupiła ją tamtego ranka pod wpływem impulsu. Otwarte, nieskrywane emocje nie leŜały w jej charakterze, ale w istocie to do niego czuła. JuŜ nie odpowiadał na jej telefony. Powinna była traktować go równie chłodno i zachować godność. Miała nadzieję, Ŝe nie pokazał tej kartki Mimi. Zza jednych zamkniętych drzwi zaczęły dochodzić głosy, więc odwróciła się akurat w momencie, kiedy drzwi się otworzyły. Łysy policjant towarzyszył pracownicy działu kadr, za grubymi szkłami jej okularów widać 228

było łzy, pozornie bardzo oddalone oczy za tymi szkłami przypominały czerwone szpileczki Ŝalu. Policjant klepał ją po ramieniu i mamrotał puste słowa pocieszenia. - Nie chcę herbaty... - Nie wytrzymała dłuŜej, zgniotła bawełnianą chusteczkę w płaski naleśnik i wysmarkała w nią nos. Zniecierpliwiony policjant wypchnął zapłakaną kobietę na korytarz, kierując ja za róg w stronę wind. Kobieta odwróciła się i nadal pochlipując, i zakrywając ręką usta, ruszyła ku tylnym schodom. Policjant obserwował jej manewr i wydawał się zaintrygowany. - Nie wolno nam korzystać z wind - wyjaśniła Paddy. Pokręcił głową i po raz pierwszy jej się przyjrzał. - Kim pani jest? - Paddy Meehan. - Czuła się tak, jakby zrobiła coś złego, ale nie miała pojęcia, co to mogłoby być. - Panowie pytali o mnie na górze? Dopiero przyszłam. Nie wydawał się zadowolony z jej przyjścia i spojrzał w głąb pokoju na osobę siedzącą przy stole. To był Patterson, wczorajszy dręczyciel o rozpłaszczonej twarzy. Kiedy zorientował się, Ŝe to ona, trochę się zarumienił. - Ma pani dla nas jeszcze jakieś błyskotliwe pomysły? - Jeśli pan sobie Ŝyczy, to pójdę. Łysy policjant cofnął się, Ŝeby ją wpuścić, rozejrzał się przy tym po korytarzu, czy nie formuje się przypadkiem kolejka. Najwyraźniej policjanci spędzili tu cały ranek: cztery wielkie białe kubki z kantyny stały puste i poplamione, a czerwono-złote opakowania po karmelowych herbatnikach po jednej stronie stołu zostały zwinięte w ciekawe kształty, a po drugiej zgniecione w niewielkie ciasne kulki. Patterson wstał na widok Paddy, podsunął jej krzesło, przy czym udało mu się sprawić, Ŝe poczuła się tak, jakby zrobiła wszystkim zawód, bo jeszcze nie zajęła miejsca. Na leŜącej przed nim kartce papieru 229

widniały wyrysowane długopisem diagramy, koła, połączone liniami, które przecinały je czy dochodziły do nich, wszystko kilkakrotnie kreślone w tych samych miejscach. Na innej kartce napisano ręcznie i nieczytelnie długą listę nazwisk, przy niektórych były ptaszki, przy innych krzyŜyki. - A więc... - Patterson wślizgnął się na krzesło, zmierzył ją wzrokiem od stóp do głowy, jakby czegoś się o niej dowiedział. Pozwolił, by ta chwila zawisła w powietrzu pomiędzy nimi. - Po co chcieli panowie mnie widzieć? - spytała spokojnie, zdecydowana okazać większą przebiegłość niŜ wczoraj. - Chcemy panią zapytać o dyŜurny radiowóz i o tę noc, kiedy miała pani jeździć nim razem z Heather. Co się wydarzyło? - To znaczy? - Czy nie miały panie jechać obydwie? - Ona się wycofała. - Dlaczego? Paddy zastanawiała się przez moment. Chodziło im o McViego. - Nie mam pojęcia. Nie chciało jej się. Nie uwaŜała, Ŝe wyjdzie z tego jakiś temat. Patterson skinął głową i nucił pod nosem, stukając długopisem w diagram. - Naprawdę? - Wywinął dolną wargę i wolno kiwał głową, jakby powaŜnie rozwaŜał taką ewentualność. - Widzi pani, podobno Heather uwaŜała, Ŝe ma u McViego szczególne względy. Paddy skrzywiła się lekko i pokręciła głową. - Czy wiecie panowie, ilu męŜczyzn według niej darzyło ją specjalnymi względami? Wszyscy tutaj, choć pewnie miała rację. McVie jest niegroźny; nie miał niczego takiego na myśli. - To dziwkarz? Paddy śmiała się przez moment. 230

- Od jak dawna jesteście w tym budynku? Tu są sami dziwkarze. Ściany w drukarni wytapetowane są pornografią. Większość z nich nie potrafi rozmawiać z kobietą, nie wpatrując się w jej biust. Gdyby problemem byli dziwkarze, musielibyście zastosować politykę internowania wobec całej gazety. Funkcjonariusze popatrzyli na nią przez znaczącą chwilę. Tylko ktoś z republikańskim zapleczem mógł uŜyć tak bardzo obciąŜonego skojarzeniami słowa jak internowanie. Wiedziała, Ŝe jeszcze teraz katolików rzadko moŜna było spotkać w takich zawodach klasy średniej, jak redakcje gazet czy nawet policja. Paddy naleŜała do nowego pokolenia i właściwie nigdy świadomie nie odczuła antykatolickiej dyskryminacji, jednak nadal cieszyła się statusem politycznego pariasa. Wyprostowała ramiona i patrzyła Pattersonowi prosto w oczy, uniosła brwi, a on, lekko zaŜenowany, musiał kontynuować. - Więc pojechała pani radiowozem? - spytał, a między nimi rozciągało się czterysta lat przelewanej krwi. - I co się wydarzyło? Wzruszyła ramionami. - Nic. Pojechaliśmy na kilka wezwań, samobójstwo i walka gangów w Govan. To było ciekawe. - Jaki to był dzień? - Poniedziałek w zeszłym tygodniu. Zapisał to w jednym z tych swoich zachodzących na siebie baloników. - A teraz proszę się dobrze zastanowić: czy Heather znała kogoś, kto mieszkał w Townhead? - Townhead? Nie sądzę. Nie te sfery. - Nigdy nie wspominała o kimś stamtąd? O kimś, kogo mogła odwiedzić? - Nie. A dlaczego? - Nie domyśla się pani, po co mogła tam pójść w czwartek wieczorem? Tego samego wieczoru była tam Paddy po odwiedzeniu Tracy Dempsie. Ucieszyła się, Ŝe nie wpadła na Heather; nie ma pojęcia, co by jej wtedy powiedziała. 231

- Nie wiem, po co tam była - odparła. - To musi mieć jakiś związek z małym Brianem. - „Musi mieć"? Wydaje się pani bardzo pewna jej motywacji. Miał w oczach ten błysk. Znowu się na nią szykował, ale tym razem była gotowa. - Co pan do mnie ma? - spytała ze złością. - Dlaczego pan się cały czas mnie czepia? Patterson wydawał się lekko zaskoczony. - Ja tylko zadaję pytania. - A ja tylko na nie odpowiadam. - Przestraszyła go i była z tego zadowolona. - W porządku. - Patterson wstał i lekko pociągnął oparcie jej krzesła. - To wystarczy. Proszę wyjść. Paddy wstała. - Jest pan nieuprzejmym draniem. - Wynocha, bo zaaresztuję za utrudnianie... Paddy popatrzyła na jego łysego kolegę, który lekkim pochyleniem głowy potwierdził, Ŝe Patterson jest wystarczająco szalony, Ŝeby to zrobić, i Ŝe powinna wyjść, póki to jeszcze moŜliwe. Patterson wskazał na drzwi. - Przyjdziemy po panią, jeśli będzie potrzeba. Machaniem ręki wyprowadził ją na korytarz i mocno zatrzasnął tuŜ za nią drzwi, pociągając je dodatkowo, jakby chciał jej uniemoŜliwić powrót. Wyzywała drzwi od skończonych osłów, ale nie przyniosło jej to ulgi. Na tylnych schodach wzięła ze sterty najnowsze wydanie gazety i zamknęła się w toalecie na dyrekcyjnym piętrze. Siedziała tam przez dziesięć minut, wpatrując się tępo w drzwi i powoli oblewając się potem. Teraz Heather wydawała się zdecydowanie nieŜywa. A mogły się spotkać tamtego wieczoru. Heather mogła nawet być w Townhead w domu Thomasa Dempsiego, sama mogła znaleźć te wycinki, była w gruncie rzeczy bystrzejsza, niŜ się czasami wydawało. Paddy zapaliła papierosa i wciąg232

nęła dym głęboko do płuc, Ŝeby się obudzić. Nikotyna zaatakowała organizm, rozpaliła nerwy i wywołała pulsujący ból z tyłu czaszki. Spojrzała na gazetę. Zdjęcie Heather w czarnej obwódce na tytułowej stronie było oficjalne, upozowane. Wyglądała bardzo ładnie, miała delikatny nieduŜy nosek, dobre zęby, niesłychanie gęste włosy. Paddy pamiętała, jak rozwijała długie, złote nitki ze swoich palców przed wejściem do redakcji. Przyszło jej do głowy, Ŝe wydawcy muszą sobie pluć w brodę, Ŝe potraktowali małego Briana jak swoją własność, podczas gdy w przypadku Heather takie podejście było niemal usprawiedliwione. Z wyrzutka stała się ukochaną córą „Daily News" w ciągu niecałego tygodnia. Wewnątrz numeru matka Heather mówiła o swojej rozpaczy i podkreślała najlepsze momenty w Ŝyciu Heather, jej zdolności do nauki, jej dobroć, poczucie humoru i trzy nagrody księcia Edynburga. Pytała, dlaczego ktoś chciał to wszystko przerwać, jakby morderca na podobieństwo Boga zwaŜył kaŜdy z uczynków Heather w ciągu jej całego Ŝycia, osądził ją i mimo wszystko postanowił zabić. Matkę sfotografowano przed olbrzymim georgiańskim domem Allenów; robiła wraŜenie wyczerpanej i rozzłoszczonej. Na sąsiedniej stronie chory na nerki (lat 31) usiłował zebrać pieniądze na maszynę do dializ podczas sponsorowanego podwieczorku. Diabelscy Chłopcy od Małego Briana nadal są przesłuchiwani. Pokazano ich dawną szkołę, zdjęcie pustego placu zabaw w niesamowitym oświetleniu, w powietrzu fruwały opakowania od słodyczy i chrupek, pozostałości setek drugich śniadań. W tekście dwukrotnie powiedziano, Ŝe była to szkoła katolicka, raz wspomniano o tym w podpisie pod zdjęciem. Paddy jeszcze raz popatrzyła na fotografię Heather. Kręciły się po Townhead tego samego wieczoru. Gdyby się spotkały, moŜe Heather by jeszcze Ŝyła. MoŜe by się pokłóciły i pogodziły, a Heather zaprosiłaby ją do 233

Pancake Place na spotkanie ze swoim kontaktem. Tyle Ŝe by się nie pogodziły, a Heather nigdy z własnej woli nie podzieliłaby się ani swoim kontaktem, ani niczym innym. Paddy wrzuciła papierosa do muszli, starannie złoŜyła gazetę i poszła do archiwum wycinków.

II Helen była na zwolnieniu, podobno z powodu zaziębienia, z czego Paddy się ucieszyła. Inne archiwistki teŜ robiły trudności i były niezbyt uprzejme, ale wiedziała, Ŝe dadzą jej to, co będzie chciała. Teraz obsługiwała ją Sandy, prawa ręka Helen. Sandy była w istocie bardzo miłą, uczynną osobą, ale tę część swojej osobowości pokazywała tylko podczas nieobecności Helen, kiedy nie bała się jej dezaprobaty. Paddy powiedziała, Ŝe policja prosi o wszystkie szare fiszki wypełnione przez Heather w ciągu ostatniego półtora tygodnia. - Fiszki? - No tak, o jakie wycinki prosiła mniej więcej w ciągu ostatniego tygodnia. Mam im to zanieść. Sandy przygryzła wargę. - BoŜe, jakie to strasznie smutne. - Najbardziej współczuję jej rodzinie - powiedziała Paddy. - Tak, jasne. - Sandy otworzyła szufladę pod kontuarem, wyciągnęła skoroszyt z literą „A" na wierzchu i przekartkowała go zręcznymi palcami. - W zeszłym tygodniu nic. Ale przed dwoma tygodniami brała bardzo duŜo. - Wyjęła arkusze i przeglądała je. Tak, pamiętam. Wszystko o Sheenie Easton i Bellshill. - Wyjęła fiszki ze skoroszytu i rozłoŜyła na ladzie. - Pisała artykuł. - Ale w ostatnim tygodniu nic? - Przez dwa tygodnie nic. 234

- Aha, Farquarson chce wszystkie wycinki dotyczące starej sprawy. - Paddy starała się udawać nonszalancję. - Thomas Dempsie. Morderstwo sprzed lat. Część moŜe być pod Alfred Dempsie.

Po południu było duŜo pracy, więc Paddy nie miała okazji przeczytać wycinków przed pójściem do domu. Schowała je w szufladzie w pokoju fotografa, pod teczką redaktora działu graficznego, pewna, Ŝe tam będą bezpieczne. W drodze do domu oparła głowę o okno pociągu i wyobraŜała sobie Heather w Townhead tego samego wieczoru, kiedy sama tam była, zadającą pytania i stukającą do drzwi. Mogła teŜ spotkać Kevina McConnella, ale Paddy nie sądziła, by do tego doszło. Nie marnowałby czasu na flirtowanie z Paddy, gdyby wcześniej zetknął się z Heather.

Dom był jak niedostępny strąk. Ignorowali ją juŜ od tygodnia, a Mary Ann nie umiała powiedzieć, kiedy się to skończy. Cisza stała się bardziej brutalna, od smutnego milczenia przeszła do gorzkiej kpiny. Marty uśmiechał się ironicznie, ilekroć mijali się na schodach; Trisha juŜ nie podawała jej starannie przygotowanych kolacji, niedbale stawiała na stół rozgotowane kartofle i niedosoloną zupę, a ojciec i bracia starali się jak najrzadziej przebywać w domu. Sytuacja się pogarszała, ale Paddy wróciła, by nacieszyć się samotnością i ciszą. Zostawiało to duŜe wolne przestrzenie w jej głowie i na tych olbrzymich preriach potykała się o Thomasa Dempsiego, o plan urbanistyczny Townhead, tory kolejowe w Steps, gdzie znaleziono małego Briana. Nie miała wątpliwości, Ŝe były tu wszystkie niezbędne elementy, ale jej niewprawny umysł nie potrafił nadać im sensu. 235

Siedziała w swojej sypialni, patrzyła przez okno na ogród, obserwując, jak para z pralki wije się przy ścianie. WyobraŜała sobie, Ŝe siedzi koło niej Sean, tuŜ poza polem jej widzenia. W myślach wyciągnęła rękę i dotknęła go, znajdując w tym pociechę. Pocałował ją w kark i zniknął w innej części domu, a ona została z poczuciem ciepła i szczęścia. Przyzwyczajała się do samotności.

Wszystko wraca

1968

I W ten spokojny wtorek przed BoŜym Narodzeniem w domu towarowym było niemal pusto. Meehan wytarł Ŝółtą szmatką szczyt szklanej gablotki, uwaŜając na ręce, Ŝeby nie zostawić śladów. Mógłby wyjąć pudełka spod lady i zmienić ich ustawienie, to by mu zajęło czas. Miał trzydzieści trzy lata i dopiero teraz nabierał podstawowych umiejętności obijania się, znanych wszystkim od piętnastego roku Ŝycia. Była to praca na zwolnieniu warunkowym, Ŝeby zadowolić dyrekcję. Niemal się dławił, wykonując polecenia Jonny'ego, blondaska, który uŜywał lakieru do włosów i pracował od dwudziestu lat, ale ojciec Meehana umierał na raka i on nie mógł właśnie teraz wracać do więzienia. Nigdy nie był blisko ze starym, ale postanowił mieć dla niego czas. Ojciec nigdy nie wydawał mu się szczególnie waŜny. Nie pamiętał, Ŝeby kiedykolwiek uczynił go szczęśliwym czy poświęcał mu czas, przewaŜnie był postacią budzącą w domu strach z racji nieprzewidywalnej przemocy. Z przeraŜeniem myślał o tym, jak zapamiętają go jego własne dzieci. Jonny podszedł do kontuaru: 237

- W czym mogę pomóc? - Szukam pióra, które mogłabym wysłać w prezencie przyjacielowi w Niemczech. Meehan nie słyszał takiego akcentu, odkąd Rolf przekazał go brytyjskiemu konsulatowi. Obrócił się i wypalił: - Sind sie Deutsch? Kobieta podniosła wzrok, zaskoczona i zachwycona, i natychmiast podeszła bliŜej. - Z Niemiec Wschodnich? - spytał Meehan. - Tak, jestem z Niemiec Wschodnich - odpowiedziała szkolnym angielskim. - Pochodzę z Drezna. Meehan patrzył w jej zielone oczy, choć jego uwaga skupiała się gdzie indziej. Kobieta była wysoką blondynką, miała na sobie elegancki płaszcz z lamparciej skóry ze skórzanym lamowaniem i pasek w odpowiednim kolorze, ściągnięty mocno dla uwypuklenia szczupłej talii. Paznokcie miała umalowane na beŜowo, trzymała w ręku parę dziecinnych beŜowych rękawiczek pasujących do torebki. Cały czas pociągała te rękawiczki wolną dłonią. Była zbyt elegancka na Glasgow, zbyt elegancka na dział piór u Lewisa i to obudziło jego podejrzenia. Meehan zaczął się ich spodziewać. Po ucieczce George'a Blake'a i odkryciu dwukierunkowego radia w jego celi tajne słuŜby wróciły do niego, domagając się informacji, które tak chętnie im przekazał w Berlinie Zachodnim, dokąd doprowadził go Rolf. Przenieśli go na trzy miesiące do izolatki, posiłki podawano mu przez drzwi, a jedyny kontakt z ludźmi stanowiły okresowe wizyty tajnych słuŜb, na przemian wściekłych i spokojnych, kuszących i groŜących. Byli przekonani, Ŝe nie powiedział wszystkiego. Nie mógł im wyznać, Ŝe nie odczuwa Ŝadnej lojalności, ani wobec nich, ani wobec Wschodu, gdzie straŜnicy nie podają rąk, a Rolf przez półtora roku moŜe udawać, Ŝe go lubi. Meehan czuł potrzebę lojalności jedynie wobec kumpli i członków rodziny, choć większości z nich nawet tak bardzo nie lubił. 238

Zwolnili go warunkowo, ale cały czas za nim chodzili. Często widywał dobrze ubranych męŜczyzn obserwujących wejście do wieŜowca w Gorbals, w którym mieszkał. Widziano nieznajomego, który posłuŜył się kluczem, wchodząc i wychodząc z domu jego matki, kiedy wszyscy byli w pracy. Telefon głośno pstrykał, kiedy podnosiło się słuchawkę. Jeśli Meehan umawiał się przez telefon, nienagannie ubrany samotnik z miedzianymi włosami siedział juŜ w barze, klubie czy kafejce, kiedy przychodził. Ów osobnik zawsze czytał gazetę, ale nigdy nie przewracał stron. A ta kobieta była pięknością. Nie z policji. Zdecydowanie tajne słuŜby. - A skąd się pani wzięła w Glasgow? - zapytał. - Mój mąŜ jest Anglikiem w słuŜbie dyplomatycznej i przysłano nas tutaj. - Jej wzrok ześlizgnął się z jego twarzy na szklany blat kontuaru i dodała cicho: - Jego praca jest bardzo tajna. Było to niezręczne i niezbyt wyszukane, ale bynajmniej nie czuła się zawstydzona; tak samo było, kiedy Meehan uświadomił sobie, Ŝe Rolf nim gardzi, Niemiec teŜ nie okazał nawet śladu wstydu. Oni wszyscy brali go za idiotę. Chciał jej pokazać, Ŝe wie; wie, kim ona jest i po co tu się znalazła, ale była tak wspaniała, a w dodatku rysowała się mglista moŜliwość dotknięcia jej. Wskazał na pióro leŜące przed nią. - Chciałaby pani zobaczyć jedno z tych piór? - Nie, dziękuję. Oglądam tylko z ciekawości. Czy rzeczywiście mówi pan po niemiecku? Meehan wzruszył ramionami. - Mieszkałem tam przez jakiś czas. - Mógłby powiedzieć, Ŝe we Wschodnich, Ŝeby mieli więcej tematów do rozmowy, ale nie wiedział, gdzie go trzymał Rolf ze swoimi kumplami. - We Frankfurcie. - A jednak pana akcent brzmi bardziej wschodnio. - Uniosła idealne brwi. 239

Meehan starał się nie uśmiechnąć, bo przecieŜ jeszcze za mało mówił, Ŝeby mogła rozpoznać jego akcent. - Nie znam tu wielu osób mówiących po niemiecku. Delikatnie dotknęła swoich jasnoblond włosów, zwracając jego uwagę na misterność farby. - Czuję się całkiem samotna. Jonny popatrzył na Meehana i wydął usta z aprobatą. Odszedł na skraj kontuaru, Ŝeby zostawić ich samych. Meehan wyjął spod lady kilka piór, Ŝeby je obejrzała, podnosił je i znowu kładł, głaskał szylkretową oprawkę jednego z nich, uśmiechał się na widok wyjątkowo duŜego zbiornika atramentu w innym. Ich ręce zetknęły się raz, kiedy podawał jej pióro Cross ze stalówką do kaligrafii, musnął opuszkami palców wnętrze jej dłoni. Jej ręka była tak ciepła i miękka jak masło, oddałby swoją pracę za to, by móc jej dotknąć wargami. Zaczął się pocić. Była wspaniałą dwudziestopięcioletnią blondynką, odszykowaną jak Miss Świata. Meehan wiedział, jak sam wygląda, miał pięć stóp wzrostu, blizny po trądziku i nie był w najwyŜszej formie. Nawet porządnie ubrany nie prezentował się najlepiej, a w tanim wdzianku sprzedawcy za kontuarem musiał wyglądać strasznie. - Miło było pana poznać - powiedziała, wyciągając do niego rękę. - MoŜe jeszcze kiedyś przyjdę, to porozmawiamy o Niemczech. - Das ware schón - odparł, ujął jej dłoń, zamierzając uścisnąć ją mocno, ale profesjonalnie. Schowała swoją piękną dłoń w jego dłoni, zwinęła palce, wycofując ją, dzięki czemu pogłaskała wnętrze jego dłoni na całej długości, aŜ ślina napłynęła mu do ust. Obróciła się na swoich perfekcyjnych obcasach i oddaliła się z charakterystycznym ich stukaniem. Po sekundzie Jonny stał obok niego. - Patrick, ale masz powodzenie u kobiet. Nigdy bym się nie domyślił. Ona jeszcze tu przyjdzie? Co właściwie jej powiedziałeś? 240

- Obiecała, Ŝe wróci. - Meehan wstrzymał oddech. - A ja powiedziałem, Ŝe będzie to bardzo miłe. - To palto - dodał Jonny, po raz ostatni patrząc na jej sylwetkę zmierzającą w stronę schodów do wyjścia. - Paryskie, sądząc po wyglądzie.

II Meehan odszedł z pracy dwa miesiące później, nigdy nie powiedział Jonny'emu prawdy o niej. Piękna Niemka objawiła mu się jeszcze raz, w pubie, gdzie spotkał się z Jamesem Griffithsem przed ich rekonesansową wyprawą do Stranraer, w ten wieczór, którego nigdy nie zapomni. Umówili się na to spotkanie przez telefon, Griffiths podał nazwę pubu. Nie naleŜał do najbystrzejszych i nie mógł zapamiętać kodu. Paddy cieszył się, Ŝe nie wspomniał przez telefon równieŜ o „włamaniu do urzędu podatkowego w Stranraer". Kiedy przyszedł, kobieta była sama. Piła lemoniadę, stojąc przy barze. Wyraziła zdziwienie z powodu tego ponownego spotkania, przy czym okazało się, Ŝe doskonale pamięta, gdzie spotkali się poprzednio. Meehan nie rozegrał tego dobrze. Wiedział, Ŝe przyszła do baru z powodu pomyłki Griffithsa, był ostroŜny i przestraszony. Zachował się wobec niej niezbyt grzecznie. Miała ten sam płaszcz, tylko buty na wyŜszych obcasach, beŜowe czółenka, i jasnoniebieski szalik. Kiedy wychodziła, wszyscy obecni w pubie odwrócili głowy i patrzyli na nią, wpatrywali się w drzwi, które juŜ się zamknęły i otworzyły ruchem wahadłowym, pozwalając im jeszcze raz rzucić okiem na idealne pęciny. Później, juŜ po śmierci Rachel Ross, podczas siedmiu długich lat w odosobnieniu Meehan przypomniał sobie tę kobietę, sposób, w jaki wsunęła dłoń w jego rękę, jak poruszała biodrami pod paltem, jak łączyły się jej wargi 241

lepkie od szminki. Tak piękne kobiety widywał dotychczas tylko na filmach. Zastanawiał się, czy w innym Ŝyciu mogłaby naleŜeć do niego. Gdyby był wykształcony gdyby urodził się trzy mile na zachód lub na południe od Gorbals, moŜe byłby uroczy i bogaty, wyrafinowany lingwista, poeta czy malarz, wystarczająco dobry dla kobiety takiej jak ona. Wymyślił jej całe Ŝycie; owszem, była szpiegiem, ale została do tego zmuszona po ucieczce ze Wschodu. Brytyjczycy zagrozili, Ŝe odeślą ją z powrotem, jeśli nie będzie dla nich pracować. Miała męŜa, przystojnego naukowca, który umarł młodo i zostawił ją samą. Meehan lubił myśleć, Ŝe choć nieŜyjący mąŜ był atrakcyjny, to mógł być niski i mieć niedobrą cerę, a on sam mógł jej w jakiś sposób go przypominać. Stała się złotym światłem podczas następnych mrocznych lat. Była to jedyna dobra pozostałość Wschodu i Stranraer podczas kolejnych lat piekła: znalezienie się w sercu tego wszystkiego oznaczało, Ŝe się z nią spotkał.

III Siedem lat później Meehan był na spacerniaku, chodził po betonowym dziedzińcu w strugach ulewnego deszczu. Woda odskakiwała od betonu, pryskała na nogawki spodni, moczyła jego gołe nogi. Powoli chodził w kółko z podniesionym kołnierzem, a straŜnicy obserwowali go, chroniąc się w drzwiach. Wychodził tylko raz na dwa tygodnie. Oprócz dwóch miesięcy tak jakoś w połowie odsiadki zawsze trzymano go w odosobnieniu, poniewaŜ nie godził się na podjęcie pracy. śałował, Ŝe nie umie rysować. Narysowałby dziedziniec, powiesił na ścianie celi i mógłby sobie wyobraŜać, Ŝe jest na spacerze, ilekroć zapragnie. Narysowałby Tapp Inn w Gorbals, gdzie pili wszyscy jego kompani. W Tapp Inn Meehan śmiał się dłuŜej i głośniej niŜ gdzie242

kolwiek indziej. Narysowałby widok z zewnątrz, kolorowe szyby w oknach, wysokie białe ściany, drzwi zostawiłby otwarte, Ŝeby mógł zobaczyć bar i grubą Hannah Sweeny myjącą kieliszki. Przez te wszystkie lata większość czasu spędził w więzieniu Peterhead, na szarym, wietrznym wybrzeŜu Aberdeen, a w obecnej celi przebywał od ośmiu miesięcy, ale bez względu na to, gdzie się znalazł, wszystkie cele wyglądały jednakowo. Ściany pomalowane grubą farbą, na olejno, Ŝeby moŜna było je zmyć do czysta, cokolwiek się zdarzy, nawet jeśli ktoś z poderŜniętym gardłem wszędzie nachlapie krwią. Gruba warstwa farby oznaczała, Ŝe więźniowie mogli wydrapywać na ścianach wiadomości najdelikatniejszymi narzędziami: zaostrzoną łyŜką, gwoździem z łóŜka, czasami nawet kawałkiem kamienia znalezionym na spacerniaku. Paddy odczytał kaŜde słowo na tych ścianach. Do poszczególnych napisów dorabiał całe historie, Ŝeby zająć czas. J.McC, dwa lata plus pięć dni, to bandzior z Edynburga, który okradł pocztę; GÓWNIANE JAJA to niepracujący rzezimieszek, który na śmierć zatłukł Ŝonę butem. Te historie stały się tak bliskie, Ŝe niektóre zaczęły go denerwować. Był pewien, Ŝe POLIś MNIE W CIPĘ napisała jakaś ciota, a graffiti Rangersów tak bardzo go draŜniły, Ŝe zakrył je swoimi obrazkami. Złościły go przekazy jednego pedała dla drugiego. Czuł się naznaczony ich seksualnością i czułymi słówkami, więc to takŜe zaklejał. Rzeczy, które wieszał na ścianach, tworzyły wzór pozbawiony sensu, niektóre bardzo wysoko, inne bardzo nisko, jak kropki w wyimaginowanym Więźniom w dyskursie. odosobnieniu na ogół nie wolno było wieszać obrazków, ale Meehanowi pozwolono, poniewaŜ przebywał tu tak długo. Miał na ścianach siedem obiektów, po jednym za kaŜdy rok, jaki odsiadywał za Rachel Ross. Fakt, Ŝe zdecydował się nie wieszać zamglonych obrazków ptaszków, jak faceci wyczekujący końca kary, uwaŜał za istotne oświadczenie. Uznał za stosowne 243

powiesić waŜne listy dotyczące swojej sprawy, w tym pismo z Crown Office potwierdzające otrzymanie jego wniosku w sprawie oskarŜenia policji o krzywoprzysięstwo. Nie wolno mu było wnieść tej sprawy, jednak czuł się dumny, Ŝe próbował; wykorzystał niezbyt znany przepis szkockiego prawodawstwa, który sam odnalazł. Na ścianie wisiały teŜ wyniki specjalnego śledztwa w jego sprawie przeprowadzonego przez „Sunday Times", a obok tytułowa strona „Scottish Daily News", na której Ian Waddell przyznaje się do zamordowania Rachel Ross. Waddell nie chciał podać nazwiska drugiego męŜczyzny, jedynego człowieka na świecie, który mógłby potwierdzić jego wersję i uwolnić Paddy'ego Meehana. Jedynym kolorowym obrazkiem na ścianie było czerwono-czarne liternictwo z okładki ksiąŜki, jaką Ludovic Kennedy napisał o jego skazaniu. Obok wisiała stronica punkt po punkcie obalająca oskarŜenie, od wątpliwych śladów krwi Rachel Ross na spodniach Meehana do kawałków papieru z sejfu Abrahama znalezionych w kieszeni Griffithsa. Bardzo się starał pozostać przy zdrowych zmysłach. WciąŜ od nowa liczył kraty, kwadraty siatki zakrywającej okno, stuki w rurach nagrzewających się rano i stygnących wieczorem. Próbował policzyć wszystkie pęknięcia w ścianie, kaŜde zadrapanie, ale ich rozróŜnienie robiło się zbyt techniczne, nie potrafił wybierać między ciągłymi liniami, które zmieniały kierunek, a oddzielnymi nacięciami. Mówił do siebie normalnym głosem bez wstydu czy zaŜenowania, nie przejmując się tym, kto moŜe go usłyszeć. Powtarzał wciąŜ to samo. Dranie. Dupki. Nie ja, brachu, to nie byłem ja. Das ware schón. Das ware schón, lieben. Mein Lieben. Spacerowała po jego celi po sto razy w nocy, pytała o pióra i mówiła, Ŝe jest samotna, poruszała przy tym węŜowymi biodrami jak tancerka. Czasami tańczyła dla niego, maleńkimi kroczkami, podnosiła najpierw jedną nogę, potem drugą, a pasek płaszcza z lamparciej skóry 244

podskakiwał w górę i opadał na dół. Roztaczała blask śródziemnomorskiego lata. Rzadko patrzyła na niego; kiedy tańczyła, jej oczy o zieleni trawy wpatrywały się w stopy, a kiedy szła, patrzyły prosto przed siebie. Wcale nie widywał jej wtedy, kiedy miał ochotę. Widywał ją wtedy, kiedy był przygnębiony, kiedy widział siebie w tym plugawym otoczeniu i czytał wiadomości od męŜczyzn, którzy byli tu przed nim; wtedy, kiedy podejrzewał, Ŝe jest dokładnie taki jak oni, wcale nie lepszy, co do tego nie ma wątpliwości. Wtedy się zjawiała, wnosiła światło i mówiła do niego łamaną niemczyzną. Kiedy odrzucano jego apelacje, a minister spraw wewnętrznych nie zgodził się na powtórzenie procesu, wtedy do niego przychodziła. Czasami siadała na materacu z końskiego włosia i trzymała go za rękę. Miała skórę delikatną jak powietrze. Czasami nie widział jej, ale czuł, Ŝe jest, tyle Ŝe poza polem jego widzenia. Czasami wyciągał rękę, by jej dotknąć, albo ona muskała jego kark wymanikiurowanym palcami, zanim odpłynęła, zostawiając go w poczuciu ciepła i szczęścia. Musiał racjonować jej towarzystwo, Ŝeby zachowało ten wyjątkowy charakter. W najgorszych chwilach próbował całkiem wyrzucić ją ze swoich myśli, bojąc się, Ŝe to skojarzenie ją zbruka. Po powrocie ze spacerniaka Meehan wszedł przez otwarte drzwi do swojej celi i stał, ociekając wodą, tyłem do wejścia, Ŝeby klawisz nie zobaczył, jak się uśmiecha. Uwielbiał deszcz.

NiemoŜliwie wyszukana zupa

1981

Kelnerka przyniosła jej kubek herbaty i dwa jajka w koszulkach na grzance. W tej kawiarni nie bywał nikt z „Daily News", poniewaŜ znajdowała się na bardzo stromym zboczu obok szpitala połoŜniczego Rotten Row. Talerze były wyszczerbione, kubki poplamione, ale kąty lokalu czyste, a wzory na plastikowych blatach stołów zniszczone nieustannym szorowaniem i chlorowaniem. Paddy lubiła to ciepłe pomieszczenie, podobało jej się, Ŝe uŜywają tu masła zamiast margaryny, Ŝe jajka są świeŜo przyrządzone zgodnie z zamówieniem. Wielkie okno na ulicę zawsze było zaparowane, sprowadzając zewnętrzny świat do poruszeń duchów. Paddy zdecydowała się na jajka w koszulkach na grzance, bo trochę przypominały dietę kliniki Mayo. W końcu jajka to jajka. Wyjęła z kieszeni kopertę z wycinkami, wsunęła do środka dwa palce i wyciągnęła złoŜone, poŜółkłe gazety, Ŝeby poczytać przy jedzeniu. Tych wycinków nie ruszano od lat, papier pozlepiał się i pozasychał, tworząc ciasny pakiecik. Starannie go rozprostowała i zaczęła przeglądać. Znalazła wywiad z Tracy Dempsie przeprowadzony po śmierci Thomasa, ale przed oskarŜeniem Alfreda, Tracy powiedziała, Ŝe ktokolwiek zrobił to jej synkowi, powinien wisieć, to wstyd, Ŝe juŜ nie wiesza się ludzi, bo 246

to właśnie chciałaby zobaczyć. Nawet te ocenzurowane cytaty wskazywały na brak zrównowaŜenia. Inny artykuł za pomocą oszczerstw i pomówień wyraźnie sugerował, Ŝe Tracy uciekła od swojego pierwszego męŜa, Ŝeby być z Alfredem. Poznali się przy okazji tańca towarzyskiego, co było szczególnym sposobem poinformowania, Ŝe choć Tracy była męŜatką, nadal kręciła się po targowisku ciał w poszukiwaniu męŜczyzny. Na fotografiach nie wydawała się ani o minutę młodsza niŜ wtedy kiedy Paddy złoŜyła jej wizytę. Włosy miała dokładnie tak samo ściągnięte do góry, chociaŜ skóra na twarzy wydawała się bardziej jędrna. Siedziała w pokoju usłanym zabawkami i ściskała w ręku fotografię małego synka. Thomas miał duŜe oczy i jasne włosy zakręcone na końcach. Uśmiechał się do osoby z aparatem, napinając wszystkie mięśnie drobnej twarzyczki. Kiedy ponownie przeczytała najdłuŜsze artykuły, uderzyło ją to, jak pięknie zostały napisane. Język był tak zwięzły, Ŝe gdziekolwiek spoczęło oko, posuwało się bez wysiłku do końca akapitu. Sprawdziła nazwisko autora i zobaczyła, Ŝe wszystkie napisał Peter McIltchie. Była wstrząśnięta, bo nigdy nie słyszała, Ŝeby doktor Pete napisał jakikolwiek tekst nadający się do uŜytku. Nie powierzano mu nawet wysmaŜenia wakacyjnego tekstu do cotygodniowej rubryki Uczciwego Człowieka, pogardzanego komentarza, który cynicznie konstruowano tak, by odwoływał się do przesądów najmniej wykształconych czytelników. Współpraca z tą rubryką znaczyła, Ŝe gwiazda dziennikarza blednie, był to profesjonalny ekwiwalent bijącego Paddy dzwonu. dokładnie wytarła z palców tłuszcz papierową serwetką, zanim złoŜyła wycinki zgodnie z pierwotnymi, bardzo wyraźnymi zagięciami, uporządkowała je chronologicznie i starannie zapakowała z powrotem w sztywną brązową kopertę. Zjadła ostatni kęs grzanki z masłem i wstała, Ŝeby włoŜyć budrysówkę. 247

Naprzeciwko niej stał Terry Hewitt w swojej czarnej skórzanej kurtce z czerwonymi wstawkami na ramionach. Jeśli Seana wykreślono linijką, to Terry był szkicem, składał się z pomiętej koszuli i niedobrej cery. Końcami palców dotykał nerwowo oparcia krzesła. Odwrócił głowę, zmarszczył czoło, jakby był to koniec rozmowy, nic początek. Przez sekundę się uśmiechał. - Co tu robisz? - Jem lunch. - JuŜ miała wygłosić jakiś Ŝart czy drwinę na temat własnej tuszy, ale pohamowała się, przypominając sobie, Ŝe to on w Barze Prasowym nazwał ją tłustą dziewuchą. Wzięła torebkę i włoŜyła kurtkę. - Zostawię ci mój stolik. Odwróciła się do wyjścia, ale Terry przytrzymał ja za rękaw. - Meehan, poczekaj. - Lekko przybladł, zaŜenowany intymnością płynącą z takiego uŜycia jej nazwiska. - Chcę z tobą porozmawiać. Paddy zjeŜyła się. - A o czym? Uśmiechnął się do niej, jego wargi znowu rozciągnęły się na zębach. To jej się podobało. Wydawał się tak niepewny. - O małym Brianie. Słyszałem, jak rozmawiałaś z Farquarsonem. Zatrzymała się i skrzyŜowała ramiona. - Nie będziesz próbował ukraść mi tematu, co? Bo jak na jeden tydzień, to mam tego dosyć. - Gdybym chciał ukraść, chyba nie przyszedłbym tutaj? Interesuje mnie to. Uniósł brwi i spoglądał na jej krzesło, zapraszając ją w ten sposób, Ŝeby usiadła. Na chwilę odsunęła urazę i wyobraziła sobie, Ŝe jej słabość moŜe jest odwzajemniona. ChociaŜ troszkę. Ale chłopcy tacy jak Terry Hewitt lubią dziewczyny, które wywodzą się z wolno stojących domów, dziewczyny o cienkich szyjach i gęstych włosach, studiujące teatrologię na uniwersytecie. 248

Znowu poniósł ją temperament. - Słyszałam, jak pytałeś doktora Pete'a, kim jestem. Wydawał się zdziwiony. - Nie pamiętam niczego takiego. - W Barze Prasowym. Słyszałem, jak pytałeś, kim jest ta tłusta dziewucha. Zarumienił się aŜ pod kołnierzykiem koszuli. - Och - powiedział miękko. - Nie chodziło mi o ciebie. - CzyŜby? Czy tego dnia była w barze Hattie Jacques? Odchylił głowę. - Po prostu chciałem wiedzieć, kim jesteś. Przykro mi. - Skulił się. - Wiesz, to chłopaki z rannej zmiany. Nie bardzo mogłem... - To nie jest Ŝadne wytłumaczenie nieuprzejmości. - Wydawała się bardziej zła, niŜ rzeczywiście była. Uniósł rękę w błagalnym geście. - A gdybyś ty chciała wiedzieć, kim jestem, to jak byś ich zapytała? Kim jest ten przystojny facet o idealnej sylwetce? ZauwaŜył, Ŝe się zawahała. – JeŜeli poświęcisz mi dziesięć minut, posunę się nawet do blue riband. Były to najtańsze herbatniki w czekoladzie. Uśmiechnęła się i podniosła stawkę. - Plus kubek herbaty. Pogłaskał się po brodzie. - Twarda z ciebie kobieta, ale niech będzie. Udając niechęć, zsunęła z ramion budrysówkę i znowu usiadła. Terry siedział naprzeciwko, połoŜył dłoń płasko na stole, jakby zamierzał ująć jej rękę. Kelnerka przyjęła zamówienie na dwie herbaty, talerz zupy i herbatniki z czekoladą. Paddy pomyślała, Ŝe on zjada trzydaniowy posiłek. - Nie mogę czekać długo. - To tylko talerz zupy. Jadł samą zupę. Nie znała nikogo, kto traktowałby zupę jako pełny posiłek. Zupa stanowiła wodnisty wstęp 249

do posiłku, wypełniacz biednych ludzi, dzięki któremu dzieci nie zjedzą wszystkich kartofli. Popatrzyła na Terry'ego z nowym podziwem. Wydawał się niemoŜliwie wyrafinowany. Znowu uśmiechnął się z rezerwą, a Paddy uświadomiła sobie, Ŝe stara się ją zmiękczyć. Ciekawe, czy inne kobiety teŜ mają słabość do powabnych męŜczyzn. Jakoś nigdy o tym nie mówiły. - Czy dobrze słyszałem, Ŝe jesteś spokrewniona z kimś z tej sprawy? Teraz byłby odpowiedni moment, Ŝeby wspomnieć o narzeczonym, nie była jednak pewna, czy jeszcze ma narzeczonego. - Skąd mam wiedzieć, co słyszałeś? Nigdy jeszcze nie rozmawialiśmy z sobą. - Wiem i to cholerna szkoda - powiedział, co wywołało uśmiech na jej twarzy. Kelnerka bardzo szybko wróciła z dwoma kubkami cierpkiej brązowej herbaty i z zupą dla niego. Terry posługiwał się łyŜką, odgarniając zupę od siebie, demonstrował nienaganne maniery. - Chciałem zapytać, czy moglibyśmy pracować razem nad artykułem o tej poprzedniej sprawie. - To przecieŜ mój pomysł, dlaczego miałabym wprowadzać ciebie? - Pomyślałem, Ŝe mógłbym ci pomóc to napisać. JeŜeli chcesz awansować z ławki, to waŜne jest, Ŝeby Farquarson wykorzystał jak największy fragment twojego niezmienionego tekstu, bo inaczej uznają, Ŝe jesteś od zbierania materiałów i robienia kwerendy. To trudniejsze, niŜ ci się wydaje, a ja mam wprawę w pisaniu długich artykułów. Wiedziała, Ŝe trochę wyolbrzymia swoje doświadczenie. Raz czy dwa niosła jego teksty do drukarni i przeczytała je na schodach. Były dobre, ale nie aŜ tak dobre. Ale on przynajmniej potrafi uporządkować idee, pokaŜe jej, jak przejść od jednego akapitu do drugiego i nie an250

gazować się osobiście. To była szansa, Ŝeby coś podpisać swoim nazwiskiem. - Mogę być Samanthą, twoją uroczą asystentką. - Rozdzielił włosy pośrodku. - Dodać całej procedurze trochę blasku. Paddy uśmiechnęła się mimo woli. Terry był arogancki. Widziała, jak sprzymierzał się z pewnymi osobami w redakcji serwisu, z cwanymi facetami, którzy podejmowali odpowiednie tematy i wiedzieli, co w trawie piszczy. Był ostentacyjnie ambitny, chciał przygotować sobie miejsce na świecie. Gdyby pocałował dziewczynę, nie zachowywałby się pruderyjnie. Nie wykonywałby anonimowej pracy wolontariusza pomagającego nędzarzom, nie odmówiłby teŜ seksu przed nocą poślubną. Był przeciwieństwem Seana. - Wiem, gdzie mieszka jeden z chłopców. Byłam u niego w domu. - A więc jest twoim krewnym? Paddy nie chciała wspominać mu o Seanie. Chciała mieć ich osobno. - Bardzo dalekim. - Dlatego interesujesz się tą sprawą? - Nie. Interesuję się nią dlatego, Ŝe policja wyciąga bardzo pochopne wnioski. Chłopcy zniknęli na długie godziny. Potem zabrali małego poza Barnhill, gdzie sami mieszkają. Są tam hektary zarośniętych nieuŜytków, ale oni wiozą go wiele mil do Steps. Potem rzekomo przechodzą przez tory pod napięciem, dokonują tego czynu i wsiadają w powrotny pociąg do miasta, ale nikt ich nie widział ani w pociągu, ani na placu zabaw, ani w drodze powrotnej do Barnhill. Z punktu widzenia świadków równie dobrze mogli zostać przewiezieni helikopterem. - Widziano ich w pociągu. W piątek zgłosił się świadek. Serce jej zamarło na chwilę. - Świadkowie mogą się mylić. 251

- Ten się wydaje raczej wiarygodny. To stara kobieta. Nie chodzi jej o zwrócenie na siebie uwagi. Policjanci muszą być jej absolutnie pewni, bo inaczej nikomu by o tym nie powiedzieli. - No dobra. - Paddy sączyła herbatę. - Tylko dlatego, Ŝe są pewni... Obserwowali odbicie samochodów i autobusów w zaparowanej szybie. Paddy chciała mu powiedzieć o Abrahamie Rossie, o tym, jak policja była pewna, Ŝe wskazał na Meehana w grupie podejrzanych. Pan Ross nie miał wątpliwości, Ŝe zrobił to Meehan. Był tego tak pewny, Ŝe zemdlał, ale przed procesem zmienił zdanie. Świadków moŜna zbałamucić, mogą zmienić zdanie. Ta kobieta moŜe być idiotką. - Mam samochód - oznajmił niespodziewanie Terry po krótkim wahaniu, poniewaŜ mogło to zabrzmieć jak przechwałki. Spojrzeli na siebie i roześmieli się. - Szczęściarz! A ja mogę zjeść tyle jaj na twardo, ile sama waŜę. Po części miało się to odnosić do jej cudownej diety, a po części miało zabrzmieć jak pusta przechwałka. Ale Terry nie zrozumiał Ŝadnego podtekstu, co nie przeszkadzało, Ŝe bardzo go to rozbawiło, tak bardzo, Ŝe porzucił ten swój niepewny uśmieszek, szeroko otworzył usta i zaśmiał się głośno. Jak na pierwszą rozmowę z obiektem długotrwałej słabości to szło niewiarygodnie dobrze. - Nie - powiedział. - Nie chodziło mi o to, Ŝeby się pochwalić samochodem. Chciałem zapytać, czy miałabyś ochotę pojechać ze mną do Barnhill i rozejrzeć się? Jutro jestem zajęty, ale moglibyśmy pojechać w piątek po pracy. Zawahała się. Walentynki wypadały w sobotę, wolałaby w piątek zostać w domu i czekać na pojednawczy telefon Seana. - Przydałaby mi się ochrona - kontynuował. - Trochę tam niebezpiecznie, a ja jestem kochanek, nie wojownik. 252

Paddy pierwszy raz w Ŝyciu słyszała męŜczyznę z Glasgow, który przyznawał otwarcie, Ŝe nie mógłby nikogo pobić w Ŝadnej bójce. - Będzie ci potrzebna ochrona. Tam jest dosyć ponuro. Czy nie moŜna by przenieść tego na sobotnie popołudnie? - Excelente - powiedział Terry, unosząc kubek w geście toastu. - JeŜeli będzie nam się dobrze pracowało razem, moglibyśmy napisać teŜ kilka akapitów o marszu w sprawie strajku głodowego. - Marsz miał się odbyć w sobotę i wszyscy w Glasgow wiedzieli, Ŝe nie obejdzie się bez kłopotów. Gdyby Trisha z nią rozmawiała, to nie pozwoliłaby jej wyjść. - Będziesz mogła mi powiedzieć, co widzisz tymi swoimi katolickimi oczami. - Skąd wiesz, Ŝe są katolickie? - A czy Patricia Meehan to twój pseudonim? - Nie, mój pseudonim to Patricia Elizabeth Mary Magdalene Meehan. Uśmiechnął się. - Mary Magdalene? - Imię od bierzmowania - wyjaśniła. - Musisz wybrać świętego, którego lubisz lub chciałbyś naśladować. - Chciałaś naśladować prostytutkę? Pokręciła przecząco głową. - Nie wiedziałam, jak zarabiała na Ŝycie. Była jedyną kobieta, która miała pracę. Uśmiechnęli się do siebie. - MoŜe być sobota. - W ciągu dnia - powiedziała na wypadek, gdyby pomyślał, Ŝe o coś jej chodziło. - Doskonale - ucieszył się. Wdała się w skomplikowane kłamstwo: spotka się z nim, ale w sobotę ma do załatwienia bardzo waŜną sprawę w mieście, więc moŜe się z nim spotkać tylko na odległym końcu King Street, na przystanku autobusowym tak oddalonym od redakcji, Ŝeby na pewno nikt ich razem nie zobaczył. Terry błysnął uśmiechem, kiedy 253

dokonywała tych ustaleń, bo doskonale wiedział, dlaczego to robi. Nawet podejrzenie, Ŝe spędza się wolny czas z męŜczyzną z gazety, mogło być równoznaczne ze śmiercią cywilną. Przed kawiarnią przejeŜdŜały autobusy pełne mam z małymi dziećmi i studentów politechniki. Paddy popatrzyła na spokojną ulicę i znowu na kawiarnię. Mieściła się z dala od głównej ulicy i nie miała szyldu. Była dobrze ukryta przed wzrokiem przechodniów. Paddy wiedziała o tej kawiarni tylko dlatego, Ŝe Caroline urodziła małego Cona w szpitalu Rotten Row. - Jak mnie tu znalazłeś? - zapytała. - Często tu przychodzisz, prawda? Widziałem cię. Te słowa zawisły między nimi, równie szokujące jak niespodziewany pocałunek w usta, i nagle Terry wydał się zaŜenowany. Trącił ją w ramię. - No, to do zobaczenia - powiedział, obrócił się i ruszył w dół wzgórza jak wściekły chodziarz.

Stan doktora Pete'a

I W czwartek słońce zapomniało wzejść. Za oknami redakcji miasto spowijał permanentny zmierzch, niebo zaciemniała warstwa grubych czarnych chmur. W pomieszczeniu paliły się wszystkie moŜliwe światła. Była druga po południu, ale wydawało się, Ŝe to pracowita nocna zmiana, jakby w sercu nocy wydarzyła się jakaś straszna katastrofa i wszystkich wezwano do redakcji, Ŝeby przygotować aktualne wydanie gazety. Paddy szukała doktora Pete'a, Ŝeby zapytać go o Thomasa Dempsiego. Obeszła cały budynek, biegając z poleceniami, przeszła samą siebie, przynosząc zamówienia z kantyny trzy razy w ciągu piętnastu minut. Keck ostrzegał, Ŝeby trochę zwolniła. Pete'a nigdzie nie było, a bez niego sfora pracowników wczesnej zmiany wykazywała całkowite niezdyscyplinowanie, wyśmiewali się z podwładnych, pili przy biurkach na oczach papy Richardsa i redaktorów. Nie było dla nich korzystne takie demonstrowanie swojej indolencji, bo znacznie to utrudni Richardsowi stawanie po ich stronie, kiedy wybuchnie nieunikniona kolejna dysputa. Zatrzymała się na tylnych schodach, czytając po drodze korektę tekstu o poŜarze domu podczas spotkania towarzyskiego w Deptford, kiedy natknęła się na Duba. 255

- Byłem po lekarstwo dla Kevina Hatchera. Jeśli nadal szukasz doktora Pete'a, to siedzi samotnie w Barze Prasowym. Podobno zadzwonił, Ŝe jest chory. - Chory i siedzi w barze? - No tak. - To trochę bezczelne, co? - Taak. Znalazła Kecka w dziale sportowym i zapytała, czy moŜe wyjść wcześniej, bo w poniedziałek siedziała dłuŜej. Zgodził się, zadowolony, Ŝe się jej pozbędzie; pracowała tak cięŜko, Ŝe stawiało to jego i Duba w złym świetle. Bar Prasowy cuchnął jak kac. Dźwięk mycia kieliszków po lunchu odbijał się Ŝałobnym echem w pustym pomieszczeniu. Doktor Pete siedział sam przy stoliku chłopaków z rannej zmiany usytuowanym w głębi, przed nim stała szklaneczka whisky bez wody czy lodu i dwa piwa. Na krześle obok leŜała przeczytana gazeta, zgnieciona w nieporządną poduszkę. Papierowa mata na stoliku, poplamiona piwem, została podarta na paski i zestawiona w prostą układankę. Liczba niedopałków w popielniczce świadczyła o tym, Ŝe doktor Pete był tu juŜ długo. ZauwaŜył Paddy zbliŜającą się do stolika, wyprostował się, ale nie odrywał wzroku od układanki pewien, Ŝe Paddy ma dla niego jakąś wiadomość. MoŜe tylko ostrzeŜenie, a moŜe polecenie, by juŜ nigdy nie pokazywał się w redakcji serwisu. Paddy podeszła do stolika, stanęła za oparciem krzesła, jakby chciała się zabezpieczyć. - Dzień dobry - powiedziała. Pete spojrzał na nią, zmarszczył czoło, zasłaniając oczy krzaczastymi brwiami. - Czego chcesz? - Chciałam o coś zapytać. - To strzelaj i zjeŜdŜaj. Nie zanosiło się na miłą konwersację, co do tego nie miała wątpliwości. 256

- Chciałam zapytać o sprawę zamordowania Thomasa Dempsiego. Czytałam wycinki niektórych artykułów, które pan napisał. Pete popatrzył na nią, a w głębi jego naznaczonych nieszczęściem oczu zapaliło się jakieś ciepłe światełko. Pokręcił szklaneczką whisky, podniósł ją, wlał jej zawartość do gardła i połknął. Tym razem obyło się nawet bez zwyczajowego grymasu, równie dobrze mógłby pić herbatę. Przejechał szarym końcem języka po zębach i odstawił szklaneczkę. - Siadaj. Paddy wypełniła to polecenie, odsunęła jednak krzesło od stolika, zbierając poły budrysówki na kolanach. Pete, nadal kręcąc pustą szklaneczką, uśmiechnął się, jego wzrok zdawał się zadziwiająco ciepły. - Ukrywaj swój niesmak, kobieto. Będziesz musiała siadywać przy brudnych stolikach z pijanymi starymi chłopami, jeśli chcesz pracować w gazetach. - Boję się. - Czego? Nie bardzo wiedziała, jak to ująć. - Czasami bywa pan brutalny. - Tylko przy audytorium. - Przyglądał jej się przez chwilę, po czym powrócił do obracania szklanki. - Popisuję się. Moje audytorium odnosi się podejrzliwie do łagodności. - Na tym właśnie polega problem pracy tutaj. Sami cynicy. Jego wzrok złagodniał. - Wszyscy jesteśmy idealistami o złamanych sercach. Tego właśnie nikt nie wie o dziennikarzach: tylko prawdziwi romantycy są zblazowani. Czego chciałaś się dowiedzieć o Dempsiem? Pochyliła się w jego stronę, opierając się na kolanach. - Pamięta pan tę sprawę? Pete niespiesznie skinął głową. 257

- Małego Briana porwano w rocznicę śmierci Thomasa Dempsiego. Ktokolwiek zabił Thomasa, myślał o nim tego dnia. Pozwoliła, by przez chwilę unosiło się to w powietrzu. - Wiem o tym - powiedział spokojnie Pete. Nie takiej reakcji się spodziewała. - Chłopcy byli mniej więcej w tym samym wieku. Poza tym Thomasa znaleziono w Barnhill, pół mili od miejsca zamieszkania tych aresztowanych chłopców. To wszystko jest powiązane. Pete cięŜko westchnął i poprawił się na krześle. - Posłuchaj. Nie będę tu siedział w odległości trzech stóp od ciebie, kiedy nie masz przed sobą Ŝadnego drinka. Czego się napijesz? - Ja właściwie nie piję. Pete wydawał się sceptyczny. Spojrzał na McGrade'a i wskazał palcem Paddy McGrade przyniósł jej mały kufel słodkiego heinekena i podstawkę na stół, brudną szmatą przetarł blat. Musiała przesunąć krzesło na drugą stronę stołu, Ŝeby uwolnić się od smrodu, a dzięki temu przypadkiem znalazła się bliŜej Pete'a. Skinął głową z aprobatą i wskazał ręką na jej piwo. Wypiła łyk i przekonała się, Ŝe smakuje lepiej, niŜ się spodziewała, przypominało piwo imbirowe, tylko było bardziej odświeŜające. Pete popatrzył, ile upiła, a kiedy zobaczył, Ŝe zniknęła jedna czwarta kufla, zaaprobował to skinieniem głowy. Paddy pochyliła się nad stołem. - Czy nie wydaje się panu dziwne, Ŝe występuje tyle podobieństw pomiędzy sprawą małego Briana i Dempsiego? LekcewaŜąco wzruszył ramionami. - Oglądasz wszystko przynajmniej dwukrotnie, jeśli wystarczająco długo jesteś w tej grze. Wszystko powraca. Ciągle od nowa to samo. Co wcale nie świadczy o po wiązaniach. - To zbyt daleko posunięty zbieg okoliczności. Pete zdjął z wargi paproch tytoniu.

- Co roku, zazwyczaj tuŜ przed BoŜym Narodzeniem, ginie w Glasgow kobieta zarŜnięta przez swojego chłopa. - Nie ma w tym nic niezwykłego - powiedziała Paddy. - Kawałkiem stłuczonej szyby. Szamoczą się, okno się tłucze, a on zabija ją kawałkiem szkła. KaŜdego roku odbywa się to w ten sam sposób. Nie ma Ŝadnego sensu, Ŝe to się zdarza akurat wtedy, ale tak jest. Co roku. Cyklicznie. To nieuniknione. Dostrzegasz prawidłowości, kiedy pracujesz wystarczająco długo. W końcu nie ma niczego nowego. - Chciałabym wiedzieć, co się wtedy zdarzyło. Pete odsunął na bok pustą szklankę po whisky i przysunął sobie pierwszy kufel piwa. - Dempsie to była wielka sprawa. Mnóstwo relacji w prasie. Ludzie stosunkowo dobrze pamiętali jeszcze morderstwa na wrzosowiskach, a chłopiec był takim małym, słodkim dzieckiem. Dobre zdjęcia. - Jak to się stało, Ŝe pan przeprowadzał wszystkie wywiady z Tracy Dempsie? Panu je przydzielono? - Nie. Osaczyłem ją. Dowiedziałem się, gdzie mieszka, i czekałem na zewnątrz przez trzy godziny w deszczu, aŜ w końcu wpuściła mnie do środka. - Uniósł brew. - Wtedy naprawdę mi zaleŜało. To cię zaskakuje, prawda? Nie zaskakiwało, ale skinęła twierdząco głową, pragnąc zachować się uprzejmie. - Czy Alfred był w domu podczas tych rozmów? - Tak, widziałem go z tym drugim dzieciakiem, z tym starszym. - Z pasierbem? Moors murders - morderstwa na wrzosowiskach, bardzo słynna zbrodnia. W latach 1963-1965 Ian Brauy i Myra Hynley zamordowali pięcioro dzieci, cztery ofiary pogrzebali na wrzosowisku Saddleworth Moor.

259

- Tak. Nie lubił tego chłopca, to było widać, ale swojego syna kochał. Był rozdarty. - Czy moŜliwe, Ŝe on to zrobił? - Nie, Dempsie był niewinny. Broda Pete'a lekko zesztywniała. Podniósł kufel piwa, uniósł teŜ wzrok, poniewaŜ ktoś wszedł. Obejrzała się i zobaczyła papę Richardsa, który stał w progu i wściekłym wzrokiem spoglądał na Pete'a. Doktor Pete odpowiadał mu tym samym, rzucając wyzwanie, Ŝeby podszedł i przekonał go, Ŝe warto się przejmować, ale Richards zamówił drinka i usiadł w przeciwległym krańcu baru. - Nikt naprawdę nie wierzył, Ŝe Dempsie to zrobił, ale upłynęły cztery miesiące i nikogo nie skazano. Potrzebowali kogoś. Nie miał alibi, a te sprawy Ŝyją własnym Ŝyciem. Jedyną osobą, która niemal uwierzyła, Ŝe to on zamordował, była Tracy. Usiłowała sprzedać swoją historię juŜ po jego skazaniu, ale nikt nie był zainteresowany. Tak było wtedy. Dzisiaj naturalnie by ją kupili. - Słyszałam, Ŝe Ŝona Rozpruwacza z Yorkshire dostała dziesięć kawałków. - A ja słyszałem, Ŝe dwadzieścia. - Wypił małe piwo za jednym przechyleniem kufla, odstawił pusty na stół i nagle wydał się młodszy. Oblizał wargi i Ŝartobliwie przewrócił oczami. - Inne czasy. Wtedy było chyba trzech sprawozdawców kryminalnych pracujących na mieście. Potrafiliśmy pójść razem na piwo i uznać na przykład, Ŝe nie ruszamy danej sprawy. Teraz to zupełnie inna gra. Walka o nakład i młode byczki. Za swoje nazwisko pod tekstem skroiliby tyłek rodzonej matce. Kiedy ja zaczynałem, chodziło o znalezienie prawdy, kontrolę i zachowanie równowagi. - Woodward, Bernstein i Ludovic Kennedy? Mrugnął do niej porozumiewawczo. - Właśnie, kurczaczku. Właśnie. Wtedy byliśmy dumnymi ludźmi. Nie tak jak teraz. - Ruchem ręki omiótł całe pomieszczenie. Banda dziwek. 260

Paddy uśmiechnęła się. Czuła się doskonale, była wręcz zaskoczona, Ŝe okazał się tak miłym kompanem. Prawie wcale nie klął i starał się zachowywać tak, jakby zajmowali się tym samym, jakby nie chodziło o wielkiego, bystrego dziennikarza i tępego gońca. - Ta kobieta. Tracy. Co pan o niej myśli? - A, Tracy. Chodzące nieszczęście, jedna z ofiar Ŝycia. Była lojalna wobec Alfreda, dopóki nie zabrano go na przesłuchanie, wtedy chciała zwalić na niego. Nie wiem, jaka była przed śmiercią dziecka, ale kiedy ją poznałem, była gotowa na wszystko, oszalała z bólu. Powiedziałaby to, co chce policja, wystarczyło, Ŝeby ją poprosili. Dostarczyła im pretekstu do aresztowania Alfreda. Oświadczyła, Ŝe nie było go w domu dokładnie w tych godzinach, jakie wymienił w zeznaniu. - Skąd pan to wie? Od policji? - No, wszyscy razem pracowaliśmy nad sprawą. Te gliny stawały się bliskimi przyjaciółmi, razem dorastaliśmy. - Uśmiechnął się do swojego drinka. - Ale to nie było dobre, trudniej kwestionować wyrok, jeśli stanowi zwycięstwo kumpla. Do tego jest potrzebny ktoś z zewnątrz. - Tracy nie mogła być taka miękka. Zostawiła swojego poprzedniego męŜczyznę. - Myślę, Ŝe to Alfred Dempsie przyszedł i ją zabrał, a to troszkę co innego niŜ dobrowolne odejście. A potem zjawiliśmy się my i zabraliśmy Alfreda Dempsiego, no i Dempsie popełnił samobójstwo. Uniósł kufel piwa. - DuŜe dla wszystkich. - Popatrzył na kufel Paddy i opuścił kąciki ust. - Nie pijesz. Biznes gazetowy napędzany jest alkoholem. Lepiej, Ŝebyś się nauczyła, jeśli jesteś taka ambitna, na jaką wyglądasz. Nie wypiła jeszcze połowy pierwszego piwa, ale zgodziła się na następne, Ŝeby zrobić mu przyjemność. McGrade przyniósł drinki. Pociągnęła głośny łyk, a Pete znowu sprawdził poziom płynu. - Tym razem nie za dobrze. 261

Spróbowała jeszcze raz. - Lepiej - stwierdził, przysuwając bliŜej nową szklaneczkę whisky. - Ale skoro wszyscy wiedzieliście, Ŝe to niesłuszne, to dlaczego Dempsie spędził pięć lat w więzieniu, zanim się zabił? Dlaczego nikt nie zakwestionował skazania? - CięŜar dowodów. Zdecydowane działania policji. Podrzucili mu wszystko, Ŝeby doprowadzić do skazania. MoŜesz podwaŜyć jeden dowód, ale nie trzy lub cztery. To śmierdzi korupcją w policji, a sąd nie chce się w to zagłębiać. - Skinął jej głową. - Wiesz, Ŝe w sprawie Meehana podrzucono tylko jeden dowód? - Wiem. - Papier z sejfu Rossów znaleziony w kieszeni Griffithsa po tym, jak go zastrzelono. Interesuje cię Paddy Meehan? - Trochę. - A propos, gdybyś chciała się z nim spotkać, to ja go znam. To padło trochę nieoczekiwanie, Paddy nie była przygotowana do obrony. - O nie - powiedziała. - Właściwie nie. - To podstępny drań. Zawsze poirytowany. Pewno nie bez powodu. - Słyszałam o tym. Pete wrzasnął głębokim barytonem: - Zamierzasz ze mną rozmawiać? Zaskoczona Paddy wyprostowała się na krześle, zanim uświadomiła sobie, Ŝe on mówi do kogoś, kto znajduje się za nią. Richards szedł w ich stronę z twarzą jak chmura gradowa. - Richards, tracisz czas. Nic mnie to juŜ nie obchodzi. - Zadzwoniłeś, Ŝe jesteś chory - warknął ironicznie Richards. A potem przyszedłeś tutaj? Coś z tobą nie tak? - Rak wątroby. - Pete dopił piwo i odstawił pusty kufel. - Mam raka. 262

W pomieszczeniu zapanowała straszna cisza. Paddy widziała, jak Richards przyswaja tę informację, rozwaŜa ją, zastanawiając się, czy doktor Pete ośmieliłby się skłamać w takiej sprawie. - Bzdura. - Wczoraj się dowiedziałem i ten bar jest miejscem, w którym chcę przebywać. Richards na chwilę znieruchomiał, potem się wycofał i powoli wrócił na swój stołek przy barze, oglądając się przez ramię, Ŝeby sprawdzić, czy Pete jednak nie Ŝartuje. Wszyscy w barze udawali, Ŝe nic nie słyszeli, przewracali stronice gazet, odstawiali na stolik szklanki, owijając się w milczenie. Kiedy zostali sami, Paddy uznała, Ŝe powinna coś powiedzieć. - To musiał być dla pana cios. - Ale to teŜ sposób przekazania wiadomości, prawda? - Pete popatrzył na swój kieliszek i w rozmarzeniu skinął głową. - Ten bar powiedział wolno. - Lubię ten bar. McGrade podbiegł z nową kolejką drinków od Richardsa, który trzymał się z daleka i tylko skinął głową im obojgu. Paddy popatrzyła na swoje następne małe piwo. Stały juŜ przed nią trzy szklanki, a nie wypiła jeszcze pierwszej. - Ci chłopcy od małego Briana - powiedział Pete, próbując wrócić do rozmowy, którą prowadzili przed tą bombą. - Policja postara się, Ŝeby ich skazano. Będzie musiała. - Czy mogli podrzucić jakieś dowody chłopcom od Briana? Peter skrzywił się pogardliwie. - Mógłbym się załoŜyć, Ŝe dowody są mocne. Jeśli wie się, jak szukać prawidłowości, to wiadomo, Ŝe podrzucone dowody pojawiają się dopiero po wielu tygodniach, kiedy policjanci wpadają w zdenerwowanie. Wielkich spraw nie rozpoczynają od podrzucenia 263

dowodów. Mogą jednak podrasować pewne świadectwa potwierdzające ich teorię. Dochodzi do tego częściej, niŜ się przypuszcza. Bar powoli się zapełniał. Za plecami Pete'a męŜczyzna zmierzający do toalety rozpiął rozporek, jeszcze zanim doszedł do drzwi. To nie było miejsce dla niej i chciała juŜ wyjść. Odsunęła rękaw i uwaŜnie popatrzyła na zegarek w ramach czynności poprzedzających wyjście. Pete zareagował szybko. - Proszę cię, nie idź. - Ale ja muszę... - Jeśli pójdziesz, przyjdzie tu Richards. Bycie obiektem litości to cięŜka praca, szczególnie po tak długim dniu. Siedzieli więc razem, męŜczyzna stojący u kresu Ŝycia i młoda dziewczyna próbująca przyspieszyć początek swojego. Razem pili, a w pewnym momencie Paddy zaczęła takŜe palić razem z nim. Przekonała się, Ŝe papierosy i alkohol idealnie się uzupełniają, jak biały chleb i masło orzechowe. Pobiła swój rekord Ŝyciowy, wypijając cztery małe piwa. Rozmawiali o wszystkim, co im przyszło do głowy, myśli płynęły porozumiewawczo, ale niemal się nie stykały. Paddy opowiedziała mu o rzeczach Beattiech w garaŜu, o tym, Ŝe nienawidziła portretu królowej, ilekroć zauwaŜała go w urzędach, ze względu na to, co reprezentował. Zawsze widywała ją uśmiechniętą i rozdającą medale ZasłuŜonych dla Imperium Brytyjskiego Ŝołnierzom, którzy strzelali do tamtego tłumu w Krwawą Niedzielę", ale kiedy patrzyła na portret królowej naleŜący do Beattiech, pomyślała, Ŝe w rzeczywistości to moŜe być miła kobieta starająca się działać jak najlepiej. Opowiadała o swojej cioci Ann, która zbierała pieniądze Krwawa Niedziela (Bloody Sunday) - w niedzielę, 30 stycznia 1972 r. w miejscowości Derry w Irlandii Północnej Ŝołnierze brytyjscy otworzyli ogień do demonstrujących w obronie praw człowieka. Trzynaście osób zastrzelili na miejscu.

264

na IRA, sprzedając bilety na loterię, a potem chodziła na marsze antyaborcyjne. Doktor Pete mówił o swojej Ŝonie, która wiele lat temu wyjechała do Anglii; o tym, jak na specjalne okazje przyrządzała udziec jagnięcy. Szpikowała mięso rozmarynem, który hodowała w ogródku, i kładła na dno brytfanki kartofle, Ŝeby upiekły się w tłuszczu z jagnięciny. Mięso było słodkie jak tabliczka czekolady, wilgotne jak piwo, jego smak utrzymywał się na języku jak modlitwa. Zanim ją poznał, nie jadł niczego, co by powodowało takie świadome postrzeganie świata. Sposób przygotowania tej jagnięciny był cudowny. Jego Ŝona miała czarne włosy i była tak lekka, Ŝe mógł ją podnieść i przerzucić nad kałuŜą, trzymając jedną ręką w talii. Nie mówił o niej od bardzo dawna. Drzwi się nie zamykały, męŜczyźni skończyli zmianę. Do stolika zbliŜyła się kolejna dwójka dziennikarzy w poszukiwaniu miejsca i dowcipu, ale Pete całkowicie ich zignorował, więc usiedli gdzie indziej. Paddy, bardziej spontaniczna niŜ kiedykolwiek, wyznała, Ŝe wyjątkowo jej się podobały jego artykuły o Dempsiem, i zapytała, dlaczego juŜ nie pisze. Niezbyt przyjaznym wzrokiem prześlizgnął się po podłodze pubu, powoli zamrugał powiekami. - Piszę ksiąŜkę. Zacząłem pisać ksiąŜkę o Johnie McLeanie i Red Clydeside. To wszystko przeszkadza... Ŝona odeszła... Nawet w oparach alkoholu Paddy wiedziała, Ŝe on się tłumaczy. Wszyscy w „News" pisali ksiąŜki; ona sama pisała w myślach ksiąŜkę o Paddym Meehanie. Pete po prostu się poddał i dołączył do reszty leniwych cyników. Nie potrafiła go sobie wyobrazić w tak dobrej formie, by mógł jedną ręką przerzucić kobietę nad kałuŜą. Chciała powiedzieć coś przyjemnego, ale nie przychodził jej do głowy Ŝaden Ŝarcik pasujący do człowieka, który przepił swoje Ŝycie. 265

Obie pary drzwi otworzyły się równocześnie, do baru wdarł się podmuch bardzo zimnego powietrza. Kilku męŜczyzn, prowadząc hałaśliwą rozmowę, zbliŜało się do stolika. To byli chłopcy z porannej zmiany, którzy przyszli razem odwiedzić swojego lidera. Nieproszeni, przysunęli sobie stołki i rozsiedli się wokół stołu. Paddy podniosła się i zatoczyła lekko, zaskoczona tym, jak bardzo jest wstawiona. Skinęli sobie głowami z doktorem Pete'em. Ich czas dobiegi końca. - Niech to będzie dla ciebie nauczką - powiedział Pete, przerywając kontakt wzrokowy i patrząc znowu na kieliszek. Paddy wzięła swoje piwo i wmieszała się w tłum. Teraz Bar Prasowy huczał. Powietrze było gęste od dymu i słodkiego zapachu rozlanych drinków. Przy drzwiach stał Farquarson i polemizował z niskim męŜczyzną naprzeciwko. Z najbliŜszego kąta dobiegały ostre, przenikliwie zjadliwe zapachy, to jeden z chłopców z działu sportu przemycił rybę pokropioną octem i zajadał ją ukradkiem, trzymając na kolanach. Oprócz Paddy w barze były tylko trzy inne kobiety: rudowłosa w fioletowej bluzce z cekinami flirtowała przy stoliku pełnym męŜczyzn, którzy stawiali jej drinki; dwie pozostałe siedziały razem, jedną z nich była kobieta o wyłupiastych oczach, która płakała, kiedy łysy policjant wyprowadzał ją z pokoju przesłuchań. Obydwie patrzyły tępo przed siebie, trzymając w rękach niewielkie czerwone drinki w baniastych kieliszkach. Keck kręcił się przy stoliku chłopaków ze sportowego, śmiał się i nachylał nad stołem, narzucając swoją obecność niechętnemu towarzystwu, które wyraźnie go ignorowało. Paddy postanowiła wracać do domu. Usiłowała się wyślizgnąć za plecami Farquarsona, ale on odwrócił się, Ŝeby jej to ułatwić, i juŜ nie dało się udawać, Ŝe się nie widzą. Próbował włączyć ją do rozmowy o piłce noŜnej, którą prowadził z niewysokim męŜczyzną, ale Paddy nie miała pojęcia o piłce. 266

- A, więc bardziej interesuje cię rugby, tak? - Raczej w ogóle nie oglądam sportu. - Dobrze. - Farquarson pociągnął kolejny łyk. -A, Margaret Mary McGuire. - Chwycił rękę rudej, która przemykała obok. - Co tam u ciebie? - Margaret Mary nie wydawała się szczególnie zachwycona widokiem Farquarsona, ale on nie ustępował. - Czy znasz naszą Patricię Meehan? Naprawdę niezły z niej numer. - Odwrócił się gwałtownie i dwie kobiety zostały zdane na siebie. Margaret Mary, która była za stara na tak wyzywającą bluzkę i zbyt ruda, by nosić cokolwiek fioletowego, zmierzyła wzrokiem Pady od stóp do głowy. Jej twarz się zachmurzyła. - Ile masz lat? - Osiemnaście - odpowiedziała Paddy ośmielona alkoholem. Bo co? A pani? - Wypchaj się poradziła Margaret Mary i podjęła swoją wędrówkę do toalety. - Cześć! Keck stał znacznie bliŜej Paddy niŜ było to konieczne z powodu tłoku. Od patrzenia do góry bolał ją kark i oczy. - W porządku, Keck? - Chodź, przedstawię cię chłopakom. - Wskazał na dziennikarzy sportowych, którzy nawet nie zauwaŜyli jego odejścia. - Nie trzeba, Keck. Tylko dopiję swoje piwo i zaraz wychodzę. - Powinnaś się dosiąść, świetna zabawa. - Wręcz paranoicznie wodził oczami po hałaśliwym barze. - Kobiety nie lubią sportu, co? A w ogóle co kobiety lubią? - Popatrzył na plecy Margaret Mary. Czego oczekują od męŜczyzn? Wielkich samochodów? Cwaniaczki jesteście, co? - Jasne. - Marzyła o tym, Ŝeby wyjść. - JeŜeli dalej będziesz mówił takie bzdury, dotrzymają ci towarzystwa jedynie nienawidzące samych siebie wariatki. A tymczasem na świecie jest mnóstwo sympatycznych kobiet. 267

Uśmiechnął się jak zakładnik, który stara się nie powiadamiać policji. - Ilekroć z tobą rozmawiam, na pewno się zastanawiasz, co ten podły drań o mnie myśli, i to mnie trochę peszy. - Utkwił w jej szyi nieruchomy wzrok. Widziała, Ŝe myśli o jej cyckach, ale nie ma odwagi na nie patrzyć. - W łóŜku jestem zwierzak, wiesz? Paddy skończyła piwo i udała zdumienie. - To znaczy? Masz jakiś czarodziejski materac czy co? Przy drzwiach obejrzała się, Ŝeby jeszcze raz obrzucić bar Ŝyczliwym wzrokiem, zobaczyła, Ŝe Pete patrzy na nią z niemym błaganiem, prosząc, by go stąd wyciągnęła. Paddy pomachała mu na poŜegnanie, udając, Ŝe źle odczytała wyraz jego oczu, i zostawiła go w tłumie jemu podobnych.

II Wytrzeźwiała w pociągu do domu, przedzierając się przez paczkę miętówek, Ŝeby zagłuszyć zapach alkoholu i papierosów. Patrzyła przez okno na światła ratusza Rutherglen i myślała o świadku, który widział chłopców w pociągu. MoŜe to być świadek niewiarygodny. McVie znał wszystkich policjantów w Glasgow; on będzie mógł się czegoś dowiedzieć w tej sprawie. Dom był martwy. Trisha siedziała sztywno w duŜym pokoju, oglądając grupę Adam and the Ants w Top of the Pops, kiedy Paddy jadła w kuchni. Obydwie wiedziały, Ŝe telewizor włączony jest tylko po to, Ŝeby hałasował, Ŝeby nie zostały same w dokuczliwej ciszy. Paddy skończyła kolację, obserwując czubek głowy matki i rozkoszując się pewnym zobojętnieniem, które daje alkohol. Napełniła kieszenie herbatnikami z budyniem i poszła na górę do sypialni. 268

PołoŜyła się na łóŜku, wpatrywała się w sufit i mechanicznie sięgała po herbatniki, pozwalając, by okruchy sypały się na jej włosy i uszy. Walentynki wypadały w sobotę, trzeba przetrwać jeszcze tylko jeden samotny dzień. MoŜe on nie zadzwoni jutro wieczorem, wiedziała jednak, Ŝe na pewno zobaczy go w sobotę. Początkowo będzie sztywno, ale zaczną się całować, dotykać i wszystko wróci do normy. Czasami, kiedy myślała o Seanie, jego przystojna twarz zlewała się z twarzą Terry'ego Hewitta o doskonałych manierach i niepewnym uśmiechu. Z dołu dochodziły określone odgłosy: ktoś wrócił, brał sobie kolację, potem jeszcze dwie osoby w duŜym pokoju, wszyscy coś do siebie mówią cicho, ale gwałtownie. Stłumione kroki na schodach, ktoś zatrzymał się, by wejść do łazienki. Otworzyły się drzwi sypialni, weszła Mary Ann z powaŜną miną. Starannie zamknęła drzwi, przeszła przez swoje łóŜko do łóŜka Paddy, usiadła i dźgnęła Paddy w Ŝebra. - To się skończy w sobotę - szepnęła. - Będzie podwieczorek na twoją cześć i wszystko się skończy. - Pocałowała Paddy w czoło, podekscytowana jak dziecko na Gwiazdkę. - Cuchniesz jak browar. Mary Ann poszła do łazienki przebrać się w nocną bieliznę i zostawiła Paddy samą. Paddy wyjęła z kieszeni herbatnika i Ŝuła go w zadumie. Do diabła z nimi. Nie będzie jej w domu w sobotę. W ciągu dnia wychodzi z Terrym, a wieczorem idzie z Seanem do kina.

Tłusta, ale zabawna

I Przy drzwiach Paddy pozbyła się płaszcza i przeszła przez salę do ławki. Łysiejący szef działu, z niewielkim roŜkiem włosów na czole, pochwycił jej wzrok i wymamrotał powitanie. Wzbudziło to jej podejrzenia i niepokój. Nie odpowiedziała. Dziesięć minut później inny dziennikarz, kiedy przyniosła mu pudełko zszywek, poklepał ją po ramieniu i powiedział, Ŝe mu przykro. Siedziała na ławce, rozmyślając nad tym, czy wczoraj w pubie zrobiła coś, czego nie pamięta. Tymczasem Dub wrócił z drukarni. Opowiedziała mu, co się wydarzyło, i wyznała, Ŝe się obawia, iŜ to przyjazne nastawienie moŜe mieć niesłuszne przyczyny. Dub wyciągnął przed siebie swoje długie nogi. - Podaj mi jedną niesłuszną przyczynę przyjaznego nastawienia. - Sama nie wiem. Wczoraj po południu byłam przez parę godzin w Barze Prasowym. Mam nadzieję, Ŝe nie uznali mnie za osobę swobodnych obyczajów. Dub prychnął. - Nikt tak nie myśli. Rozejrzała się nerwowo w poszukiwaniu dowodów. Nie wiedziała, czy są to skutki picia poprzedniego dnia, ale tego ranka czuła się napięta jak drut.

- Keck się boi, Ŝe domyśle się wszystkich świństw, jakie snuje w głowie na mój temat. Dub roześmiał się i powiedział, Ŝe Keck jest upośledzonym onanistą i ujeŜdŜaczem osłów, o czym świadczą liczne zdjęcia. Paddy spodobało się to określenie, więc śmiała się razem z Dubem, ciesząc się koleŜeńską więzią zadzierzgniętą w obliczu wspólnego wroga. Siedzieli na ławce, pozwalając, by Keck załatwiał wszystkie polecenia, podczas gdy sami przez chwilę rozmawiali. Dub powiedział jej, Ŝe policję wyrzucono z budynku. Farquarson i McGuigan posprzeczali się, poniewaŜ policjanci utrudniali wydawanie gazety, wyrywali ludzi z zebrań, doprowadzali wszystkie kobiety do płaczu. Z ich powodu gazeta straciła wielki temat z Polski, bo przerwało się połączenie telefoniczne, kiedy policja wyciągnęła Liddla z redakcji serwisu. Dopiero po kolegium redakcyjnym dowiedziała się, dlaczego wszyscy byli dla niej tacy mili; chodziło o jedną z tych ploteczek krąŜących po mieście, której nigdy nie moŜna opublikować w gazecie, jak nazwiska dzieci czy szczegóły śmierci Briana. Poprzedniego wieczoru Callum Ogilvy próbował popełnić samobójstwo i został przewieziony do szpitala. PosłuŜył się noŜem, a zrobił to pod stołem jadalni w obecności wszystkich. Niemal odciął sobie rękę. Rana była tak powaŜna, Ŝe wymagała operacji. Tylko dlatego, Ŝe był niemal krewnym, Paddy nagle wpadło do głowy, Ŝe powinna go odwiedzić, i ta myśl juŜ jej nie opuszczała; Sean prawdopodobnie dostałby zgodę na odwiedziny. Gdyby z nim poszła, mogłaby z chłopcem przeprowadzić rozmowę dla gazety. Ale rodzina juŜ nigdy by się do niej nie odezwała. Będzie musiała wymyślić coś innego. Podeszła do szefa działu w serwisie informacyjnym, tego z roŜkiem na czole, który wcześniej obrzucił ją współczującym spojrzeniem, i zapytała go o moŜliwość kontaktu z McViem. Wziął numer telefonu od kogoś z działu publicystyki. 271

- Słyszałem, Ŝe jesteś spokrewniona z tym małym Ogilvym? Paddy przepisywała numer telefonu z fiszki Rolodex, więc nie odpowiedziała. - Człowiek nie wybiera sobie rodziny, prawda? - Ani kolegów - odparowała Paddy, podnosząc słuchawkę bez pytania. - McVie nie będzie zadowolony, Ŝe do niego dzwonisz. - Nic mu się nie stanie. - Wykręciła numer. - Ja go znam. Naprawdę, nie będzie miał nic przeciwko temu. Dał mi kiedyś swój numer, ale go zgubiłam. McVie zdawał się wstawiony. - Co, u diabła, przyszło ci do głupiego łba, Ŝeby dzwonić do mnie do domu, ty gruba krowo? - Doskonale, jak najbardziej. - Paddy skinęła głową, Ŝeby pokazać szefowi działu, Ŝe telefon został mile przyjęty. - Skąd, do cholery, dostałaś mój numer? - Tak, przypuszczam, Ŝe tak. - Odwróciła się od biurka i podrapała się w nos, zakrywając przy tym usta. - Proszę posłuchać, potrzebna mi przysługa. - Jest dziesiąta rano. MoŜesz sobie wepchać swoje przysługi do tyłka. - Policja pytała mnie o ciebie i Heather. - Ściszyła głos. Chcieli wiedzieć, dlaczego zaprosiłeś ją do radiowozu. Zawahał się. - Co im powiedziałaś? - A co powinnam powiedzieć? Nic się nie stało. Jesteś porządnym facetem. Westchnął i zrzucił pancerz. - No więc, o co chodzi? - Nabrała powietrza, Ŝeby się odezwać, ale jej przerwał. - Lepiej, Ŝeby to nie było nic waŜnego i nie wymagało ode mnie wyjścia z domu. - Chodzi mi o nazwisko świadka, który widział w pociągu chłopców od małego Briana.

- Po co? - Bo nie wierzę, Ŝe oni w ogóle jechali pociągiem. - A co za róŜnica, jak się tam dostali? Zrobili to, byli umazani krwią. Wybrała ich z szeregu bez najmniejszego wahania. Nie chciała dzielić się z McViem swoimi podejrzeniami, a tym bardziej powtarzać ich w redakcji, gdzie kaŜdy mógłby usłyszeć. - Dla mnie to jest róŜnica. - Bo to twój krewny? - No tak. - No, to będzie wymagało pociągania za wiele sznurków. Świadkowie to przypadki specjalne. Jeśli cokolwiek z tego wyjdzie, chcę, Ŝeby się przy tym znalazło moje nazwisko. - McVie, daj spokój. - Uśmiechnęła się blado i rozejrzała się po sali. - Wiesz, Ŝe jestem idiotką. Nic z tego nie wyjdzie. Nagle okazał się całkowicie rozbudzony i bardzo zainteresowany. - Ty naprawdę masz jakiś trop, prawda? Paddy przygryzła wargę. - Tak - powiedziała, starając się udawać entuzjazm. - Myślę, Ŝe naprawdę mam tu wielki temat. Obiecuję, Ŝe twoje nazwisko będzie tuŜ koło mojego. - Aha. - Zastanawiał się przez chwilę. - No dobra, teraz nie wiem, co myśleć. - Rozmawiałam z JT o świadkach. Powiedział, Ŝe kobiety zawsze się zgłaszają i zwykle chodzi im o to, Ŝeby zwrócić na siebie uwagę. - Bzdury, tak samo jest z męŜczyznami. To znacznie bardziej skomplikowane. Ludzie po prostu chcą widzieć. Niektórym się wydaje, Ŝe widzą róŜne rzeczy. A ci, którzy mówią, Ŝe chodzi o zwrócenie uwagi, to dupki. - Na miłość boską, wszyscy prócz ciebie i mnie nie mogą być dupkami. - Nigdy nie powiedziałem, Ŝe nie jesteś dupkiem. 273

O mało nie roześmiała się głośno. - Wiesz co, McVie, z ciebie to niezły numer. Słyszała kpiący uśmiech w jego głosie. - Zabawna - powiedział. - Tłusta, ale zabawna.

II Farquarson zauwaŜył, Ŝe połowa personelu posługuje się krótkimi długopisami kradzionymi w kantorze bukmachera, i uznał, Ŝe to wygląda nieprofesjonalnie. Chodząc między biurkami i rozdając wszystkim nowe długopisy, Paddy myślała o Paddym Meehanie i policyjnym okazaniu, kiedy Abraham Ross tuŜ po śmierci Ŝony rozpoznał go i zemdlał. Później Meehan mówił o niesprawiedliwości sytuacji, ale nie chciał go słuchać Ŝaden lokalny dziennikarz. KaŜdy skazany w więzieniu Barlinnie utrzymywał, Ŝe został wrobiony, a Meehan był dobrze znanym przestępcą, nielubianym, nieszanowanym i niesłynącym z przywiązania do zasad. Dopiero kiedy Ludovic Kennedy rozpoczął kwerendę do ksiąŜki o jego sprawie, udokumentowane zostały szczegóły wydarzeń tamtego dnia. Meehan szedł do komisariatu bardzo spokojny. Griffiths nie Ŝył, znaleziony w jego kieszeni papier z sejfu Rossów był podrzucony a naprawdę mocne dowody zaczynały przemawiać na jego korzyść. Znaleziono dziewczyny z Kilmarnock, miały go rozpoznać, powiedziano mu teŜ, Ŝe dwaj włamywacze przez cały czas zwracali się do siebie Pat i Jim, a policja przecieŜ wie, Ŝe Ŝaden zawodowy przestępca nigdy nie uŜywa prawdziwego imienia kolegi. Poza tym policja szukała dwóch facetów z Glasgow, a Griffiths miał wyraźny akcent z Rochdale. Ktokolwiek się z nim zetknął, zwracał na to uwagę. Wydawało mu się dziwne, Ŝe świadkowie obrony i oskarŜenia przychodzą na to samo okazanie. Zazwyczaj oskarŜenie przeprowadzało je osobno, a obrona osobno.

Ale Meehan jeszcze nigdy nie siedział za morderstwo, uznał więc, Ŝe jest to zbrodnia tak okropna, Ŝe nawet policja chce dotrzeć do prawdy. Kilka dni przed procesem zobaczył nazwiska dziewcząt na liście świadków i zorientował się, Ŝe zapisane są jako świadkowie oskarŜenia. Policja będzie utrzymywała, Ŝe Meehan i Griffiths poderwali dziewczyny, Ŝeby zapewnić sobie alibi. Młodym dziewczynom nie dopisze pamięć, zwłaszcza w onieśmielającej atmosferze sądu, będą zmieniały miejsca i godziny tak, Ŝeby pasowały do sprawy. Od samego początku to okazanie wydawało się dziwne. Meehan uczestniczył w zbyt wielu podobnych przedstawieniach, by nie zorientować się od razu, Ŝe nie odbywa się ono w przeznaczonym do tego pomieszczeniu. Odbywało się natomiast w pokoju, w którym zbierali się funkcjonariusze dochodzeniówki przed rozpoczęciem zmiany. Było to duŜe, kwadratowe pomieszczenie z oknami na ścianie w głębi, jedne drzwi znajdowały się po lewej, drugie po prawej stronie, ale jedne i drugie prowadziły do osobnych przebieralni. Znalazło się tutaj jeszcze czterech męŜczyzn w wieku Meehana i podobnie zbudowanych, kaŜdy wpatrywał się w buty sąsiada, zastanawiając się, czy sam teŜ tak wygląda. Przyszli tu tylko po parę szylingów, całkiem niezłe pieniądze za pół godziny pracy. Meehan był spokojny. Dziewczyny go rozpoznają, nie miał Ŝadnych wątpliwości. Wysiadł wtedy z samochodu i kaŜda z nich zetknęła się z nim twarzą w twarz. Po raz pierwszy w Ŝyciu cieszył się, Ŝe trądzik poznaczył mu policzki, bo to wystarczająco odróŜnia go od innych, nawet w kiepskim świetle. Słyszeli, Ŝe za jednymi drzwiami gromadzą się ludzie, dwaj funkcjonariusze ustawili uczestników okazania w szeregu, pozwalając Meehanowi wybrać miejsce. Stanął najbliŜej drzwi, Ŝeby najpierw podeszły do niego. Kiedy wszyscy zajęli miejsca, funkcjonariusz zastukał w drzwi i otworzył je. 275

Irene Burns weszła w towarzystwie gliniarza i prawnika w tanim garniturze. Gdy tylko spojrzała na Meehana, stało się oczywiste, Ŝe go pamięta. Nawet nie patrzyła na innych w szeregu, podniosła palec, wskazując dokładnie na jego nos z odległości zaledwie pięciu stóp. Jakiekolwiek resztki uczuć religijnych pozostały jeszcze w sercu Meehana, kazały mu w tym momencie dziękować komuś nieznanemu w niewiadomym miejscu. Policjanci odprowadzili Irene do drugiej przebieralni; Meehan zauwaŜył, Ŝe dziewczynie poleciało duŜe oczko na łydce, a buty miały zdarte obcasy. Ona sama była jeszcze dzieckiem. Następnie weszła Isobel, robiła wraŜenie bardzo młodziutkiej i sztywnej. Jej włosy tworzyły niewielką, schludną kopułę, przytrzymująca je opaska miała z boku kokardę. Ona teŜ rozpoznała Meehana natychmiast, prawie nie patrząc na pozostałych. Kręciła się nerwowo pod ścianą w głębi, jakby chciała pobiec z powrotem do przebieralni. Meehan odezwał się do niej. - Spokojnie, dziecko. Nie bój się. Isobel wydała króciutkie westchnienie ulgi i wskazała na niego. - To on. Meehan uśmiechnął się do niej, a ona odwzajemniła uśmiech. Wstydliwie poprawiła włosy, jakby usłyszała od niego komplement. Kiedy zniknęła w usytuowanej dalej przebieralni, zorientował się, Ŝe sam uśmiecha się na myśl o jej obfitym tyłku. Pojawiła się jeszcze trójka świadków. Dopiero potem miał się dowiedzieć, Ŝe kaŜdy z nich widział męŜczyzn wychodzących rankiem z domu Rossów. Ani jeden świadek nie rozpoznał Meehana. Jeden był pewien, Ŝe to numer czwarty, drugi nie umiał się zdecydować, a ostatni czuł, Ŝe moŜe chodzić o numer trzeci. MęŜczyźni w szeregu wiedzieli, Ŝe ostatni świadek jest waŜny, bo był ofiarą, toteŜ wyczekująco wpatrywali się w drzwi obok Meehana, przewidując juŜ koniec pra-

cy i dwa obiecane szylingi. Teraz otworzyły się dalej połoŜone drzwi, te, przez które wychodzili wszyscy dotychczasowi świadkowie. MęŜczyźni w szeregu uśmiechnęli się drwiąco na tak oczywisty fortel: dziewczyny mogły bez trudu poinformować pana Rossa, gdzie stoi oskarŜony, jednak Meehan nie tracił pewności. Dziewczyny go rozpoznały. Miał alibi. Pan Ross, słaby jak pisklę, miał załzawione oczy i wielki siniak z jednej strony twarzy, prowadziła go pod rękę muskularna pielęgniarka. SierŜant dochodzeniówki przeprowadził starego człowieka przed szeregiem męŜczyzn prosto do Meehana. Polecił Meehanowi przeczytać linijkę tekstu zapisaną na kawałku papieru. Meehan był zdziwiony. Powinni byli go uprzedzić, Ŝe ma coś mówić. Naginali przepisy, Ŝeby wykluczyć jego udział, teraz juŜ w to nie wątpił. Przeczytał tę linijkę bez emocji. - Zamknij się, słyszysz! Przyślemy karetkę. Dobra? Pod starym człowiekiem ugięły się kolana. - BoŜe, wielki BoŜe! - krzyknął pan Ross, osuwając się w ramiona swojej pielęgniarki. - To ten głos! Poznaję! Poznaję!

III Temperatura znowu spadła, Paddy prawie nie czuła końca nosa. Potarła go dłonią w rękawiczce, próbując zachęcić krew do powrotu, i skręciła za róg pod wskazany adres. Zatrzymała się przed fasadą z czerwonego piaskowca. Chodziło o parterowe mieszkanie w trzypiętrowej kamienicy w Southside, w więcej niŜ przyzwoitej okolicy. Drobny deszczyk tworzył na kamieniu ciemne plamy, wszystkie okna były czyste. Zamknięty pasaŜ prowadzący na tyły wyłoŜony był zielonymi i kremowymi kafelkami. Za kwadratem maleńkiego frontowego ogródka 277

drzwi wejściowe pani Simnel obwieszczały idealny porządek. JasnoŜółte drzwi chroniące przed śniegiem były odsunięte i odsłaniały idealnie wypolerowaną mosięŜną skrzynkę na listy i taką samą kołatkę nad nieskazitelną słomianką. Paddy miała nadzieję, Ŝe będzie to coś mniej szacownego i solidnego. Kiedy zbliŜała się do drzwi, przez wzorzyste szkło dobiegły do niej dźwięki odległego radia, nastawionego na muzykę rozrywkową. Dzwonek zabrzmiał dwiema uzupełniającymi się tonacjami i pokazała się kobieca sylwetka. Paddy skuliła się w swojej budrysówce i obserwowała, jak cień kobiety przygładził włosy, zdjął gumowe rękawiczki, zanim otworzył drzwi. Niewielki podmuch domowej perfekcji owiał Paddy stojącą w zimnie na progu. Z kuchni dobiegała ckliwa wersja Fly Me to the Moon. W hallu pachniało kruchymi ciasteczkami i ciepłą herbatą. Pani Simnel miała na sobie brązowe buty na płaskich obcasach, kremową spódnicę i bluzkę; włosy były delikatnie zaczesane do góry w siwiejący kok. Paddy wyjaśniła, Ŝe zbiera materiały do historii chłopców od małego Briana i dostała jej nazwisko od jednego z funkcjonariuszy w komisariacie. Pani Simnel zdawała się zaskoczona, ale uśmiechnęła się uprzejmie. - Na miłość boską, ile ty masz lat? Chodzisz do college'u? Paddy zdecydowała, Ŝe tak, Ŝe przygotowuje specjalny projekt do egzaminów końcowych, skoro pani Simnel tak sobie Ŝyczyła. - To dobrze. Zdobycie wykształcenia jest bardzo waŜne. - To prawda. - Jej akcent zmiękł, tak jak to się działo czasami, kiedy rozmawiała z Farquarsonem. - Niesamowicie waŜne. - No i chodzisz tak po zimnie, pracując do późna. Paddy uśmiechnęła się dzielnie, znowu dotykając zmarzniętego nosa i kuląc ramiona. Widziała, Ŝe pani

Simnel jeszcze nie jest zupełnie pewna co do niej; mocno trzymała klamkę, tworząc barierę między swoim ciepłym domem a stojącą na zewnątrz Paddy. - Musiałaś daleko jechać? - Nie bardzo. - Paddy ufnie oparła się o framugę. - Prawdę mówiąc, tata wysadził mnie za rogiem. - Rozumiem. - Oczy pani Simnel otwarły się szerzej w zachwycie. - Lepiej wejdź i rozgrzej się. Zrobię ci herbaty. Kiedy zamknęły się za nią drzwi, Paddy wciągnęła w płuca zapach ciepła i komfortu obszernego hallu. Sufit był wysoki, ozdobiony delikatnymi gipsowymi liśćmi wijącymi się wokół gzymsu. Pani Simnel wzięła od niej budrysówkę i powiesiła za metkę na wieszaku za drzwiami. Na podłodze pod paltami stały dwie pary znoszonych kaloszy i stołek myśliwski, jakby na zewnątrz rozciągały się zielone pola Perthshire, a nie ulice Southside w największym mieście Szkocji. Paddy chciała mieszkać tutaj, wywodzić się stąd, mieć wokół siebie pomocne dłonie, które udzielą jej zachęty. - No to napijmy się herbaty i zobaczmy, co się da zrobić z tym twoim projektem. Paddy nigdy w Ŝyciu nie była w tak duŜej kuchni. Przy zlewie mogłaby się zebrać jej cała rodzina i jeszcze byłoby miejsce na samochód. Pani Simnel akurat polerowała mosięŜne ozdoby z końskiej uprzęŜy, kiedy Paddy zapukała do drzwi, i teraz po prostu wzięła gazetę z uczernioną szmatką i odsunęła ją, robiąc miejsce na herbatę i ciasteczka. Przez okno przedostawało się blednące słońce, pochłaniane przez wspaniałe rośliny na parapecie, lśniło na płytkach podłogowej terakoty. Pani Simnel podała herbatę i ciasteczka na delikatnej zastawie w kwiatki. Nie uŜywała kubków, tylko filiŜanek z odpowiednimi spodkami. Porcelanowa filiŜanka była tak lekka, Ŝe Paddy mogła ją unieść delikatnym uchwytem kciuka i palca wskazującego, nawet pełną herbaty. 279

Pani Simnel dobrze opowiedziała historię chłopców od małego Briana, stopniowo przypominając sobie rozmaite szczegóły, wznosząc oczy do góry i zastanawiając się nad róŜnymi sprawami, przywołując detale i myśląc o nich przez chwilę. Była wdową i miała ośmiu synów, wszyscy mieszkali w pobliŜu i wszyscy mieli swoje dzieci. Nie mogła narzekać na brak uwagi. W młodości była nauczycielką w szkole podstawowej i doskonale potrafi rozpoznawać dzieci, bo przecieŜ kaŜde dziecko jest inne, prawda? KaŜde jest indywidualnością. Paddy musiała pogodzić się z prawdą: pani Simnel jechała tym pociągiem w czasie zgodnym z jej zeznaniem i widziała trójkę dzieci. Jechała w odwiedziny do siostry, która mieszka w Cumbernauld, a wiedząc, Ŝe będzie wracała po ciemku, zdecydowała się na pociąg, bo nie czuła się wystarczająco dobrym kierowcą. Sarah - bo jej siostra ma na imię Sarah - czekała na nią o ósmej, wsiadła więc w pociąg o siódmej dwadzieścia pięć, który miał przyjechać za pięć ósma. Przejście do domu ze stacji zajęło jej pięć minut. Paddy skubała ciastko z figową roladką i sączyła herbatę. Chciała tak mieszkać, kiedy będzie miała własny dom. Nie chciała dłuŜej uŜywać kubków ani jeść herbatników z papierowego opakowania. Pani Simnel odpręŜyła się w jej towarzystwie, wskazała ręką na mosięŜne ozdoby i zapytała, czy mogłaby kontynuować. Paddy nawet zaproponowała pomoc, nie było jednak pod zlewem drugiej pary gumowych rękawic, musiała więc po prostu siedzieć, skubać ciasteczka i patrzyć, jak ta kobieta wciera w metal brasso i z niczego wyczarowuje czerń. Pani Simnel jeszcze nigdy nie była świadkiem niczego, więc czuła się trochę niepewnie. Była zaskoczona dobrymi manierami policji. Oczekiwała, Ŝe będą bardziej brutalni, przynajmniej funkcjonariusze niŜszej rangi. Wygłaszając tę snobistyczną uwagę, spojrzała na tani czarny

sweterek Paddy Mrugnęła, wybaczając sobie ten nietakt, i podkreśliła coś innego: zanim poszli obejrzeć chłopców ustawionych w szereg, poczęstowano ją herbatą w porcelanowej filiŜance i ciasteczkiem, lukrowaną oponką ni mniej, ni więcej. Czy to nie eleganckie? RóŜowe lukrowane kółko. Nie oczekiwałoby się tego od postawnych, barczystych męŜczyzn. Była idealnym świadkiem, dokładnie pamiętała szczegóły, kolory i godziny, jakby przez całe Ŝycie przygotowywała się do tej jednej chwili. - Ci chłopcy, którzy to zrobili - powiedziała ze smutkiem. - Ci chłopcy mają zaledwie po dziesięć lat. Na myśl o tym dostaję dreszczy. - Tak, pochodzą z bardzo upośledzonych środowisk powiedziała Paddy w nadziei, Ŝe przynajmniej trochę zmieni nastawienie tej kobiety wobec chłopców. - Wiem. Powiedziano mi, Ŝe ten z ciemnymi włosami nigdy nie był u dentysty. Ani razu. Przez całe Ŝycie. - Na chwilę odłoŜyła szmatkę. - To musi boleć, kiedy się ma takie zęby. A co trzeba jeść, Ŝeby je doprowadzić do takiego stanu... Nawet nie mogłam skończyć ciasteczka. Te słowa podziałały na Paddy jak zimny prysznic. - Nie mogła pani dokończyć lukrowanej oponki? - Nie - powiedziała pani Simnel. - Po prostu odłoŜyłam ją na spodeczek. Chodzi mi o to, Ŝe takie złe zęby muszą boleć. Nawet jeśli rodzice nie mogą zaprowadzić dziecka do dentysty, czy szkoły nie powinny się włączyć?

Paddy udawała, Ŝe tata podjedzie po nią na przystanek autobusowy przy Clarkston Road. Pani Simnel pomachała jej na poŜegnanie, Ŝycząc szczęścia na egzaminach i udanego projektu. Dochodząc do końca uliczki, Paddy słyszała, jak kobieta zamyka za nią drzwi przeciwśniegowe. Powinna szybko wracać do domu, bo inaczej nie będzie jej, jeśli Sean zadzwoni, Ŝeby umówić się na jutro na walentynkową randkę. Nie wiedziała jednak, jakie 281

stąd jeŜdŜą autobusy, a poza tym pani Simnel trochę ją otępiła. Minęła pętlę autobusową, weszła pod wiadukt kolejowy, idąc drogą nad wysokim półksięŜycem Prospecthill. Była to zielona okolica, jedno z dwu sąsiadujących ze sobą wzgórz, które górowały nad równiną rozległej doliny. Na szczycie wzgórza zatrzymała się z rękami w kieszeniach, patrząc na światła miasta w piątkowy wieczór. Śledziła swoją trasę na odległych ulicach, przyjmując za punkt odniesienia neon na budynku „Daily Record". W zeszłym tygodniu o tej porze Heather Allen Ŝyła i tam zaparkowała samochód, przy Union Street. Tamtego wieczoru Paddy szła do stacji Queen Street, mogła zobaczyć jej oświetloną szklaną kopulę. Pojechała pociągiem do Steps i stała przy torach. O tej samej porze w ubiegłym tygodniu pani Simnel zgłosiła się na policję w sprawie chłopców, których widziała w pociągu. Policjanci poczęstowali ją herbatą i ciastkiem, zanim poszła zidentyfikować chłopców w szeregu, zdawkowo wspomnieli jej o złym stanie zębów Calluma Ogilvy'ego i o tym, Ŝe nigdy nie był u dentysty. Musiała poznać Calluma w momencie, gdy go zobaczyła. Poinstruowali ją równie starannie jak kiedyś Abrahama Rossa. Policja była zdeterminowana, by wsadzić chłopców do pociągu, i Paddy nie mogła zrozumieć dlaczego.

Gorąca randka

I Sean nie zadzwonił, nie przyszła teŜ kartka. Paddy wpatrywała się tak intensywnie w gołą słomiankę, Ŝe dostrzegła maleńkie granulki błota i brudu pomiędzy brązowym włosiem. Gorące stopy zaczęły się przylepiać do plastikowej wykładziny. Przeklinała swoją cholernie idiotyczną, ckliwą kartkę. Im dłuŜej o niej myślała, tym kartka robiła się większa, bardziej niebieska, bardziej znacząca. Zawstydzona swoją nadzieją, uciekła z powrotem na górę do sypialni, Ŝeby nikt jej nie zobaczył.

II W mieście panował spokój. Ulice opustoszały pod cięŜkim niebem, ludzie po zrobieniu zakupów spieszyli do domów, zanim rozpocznie się marsz w sprawie strajku głodowego albo znowu się rozpada. Paddy patrzyła na ulicę i wystawiała twarz na zimną wilgoć, opierając się pokusie naciągnięcia kaptura, bo wyglądała tak młodo i świeŜo. Na myśl o Seanie ściskało ją w gardle. Nie zniosłaby tego, gdyby ją definitywnie rzucił. Bała się siebie samej bez niego. 283

Brudny biały volkswagen garbus oderwał się od cienkiego strumyka samochodów i podjechał na przystanek autobusowy. Opony były upaprane w błocie, a osłona nad przednim kołem zardzewiała i zamalowana białą wodnistą farbą. Terry podparł się na łokciu i z uśmiechem wychylił się do okna od strony pasaŜera. Otworzyła drzwiczki i wsiadła. - Przez chwilę myślałem, Ŝe nie przyjdziesz. Starała się zamknąć za sobą sfatygowane drzwi. - Dlaczego? - Z powodu deszczu. - Wskazał na szare niebo. TeŜ był zdenerwowany i to jej się spodobało. Wyglądała przez przednią szybę. - Czy to stąd bierze się deszcz? - spytała, próbując się z nim przekomarzać, choć zabrzmiało to sarkastycznie. Terry ponownie włączył silnik. Silnik był stary i zmęczony, jedno z kół stukało z dziwną intensywnością, biegi zgrzytały jak usta pełne Ŝwiru, ale Paddy nadal zachwycała się tym, Ŝe ktoś niemal w jej wieku miał dosyć pieniędzy, by kupić samochód. - To najfajniejszy samochód, jakim jechałam - powiedziała, Ŝeby zrobić mu przyjemność, starając się jakoś zrekompensować swoją poprzednią reakcję. Odwrócili od siebie wzrok, kaŜde uśmiechało się do okna. Paddy miała nadzieję, Ŝe ktoś zauwaŜy ją na tej randce na przekór, Ŝe ktoś powie Seanowi, a on poczuje się równie zmartwiony, przestraszony i zazdrosny, jak ona w tym momencie. Zastanawiała się nad taką ewentualnością, Ŝe Sean widuje się z kimś, ale odrzuciła ją, bo to nie leŜało w jego obyczajach, poza tym był zbyt przemądrzały. Terry zwolnił przed czerwonym światłem na George Square, zobaczyli stalowe bariery oddzielające centrum w przewidywaniu wieców po skończonym marszu. Nie były to zwykłe bariery zatrzymujące demonstrantów na centralnym pasie z dala od ruchu; powstały korytarze

które miały pchać ich dalej i przytrzymywać na jezdni z dala od chodników. Wściekli wandale zdąŜyli juŜ wycisnąć farbę ze sprayu na pobliskie budynki. Na oknie banku naprzeciwko widniał slogan NIECH śYJE IRA, ktoś inny dopisał czerwienią: MUSZĄ UMRZEĆ. Konkurujące hasła sprawiały, Ŝe plac wyglądał raczej jak pole bitwy gangów niŜ miejsce politycznego zlotu. Terry wciągnął powietrze przez zęby. - Pójdzie ostro, woŜą autobusami ludzi ze Stowarzyszenia Obrońców Ulsteru z Larkhall. Powiedział to tak, jakby znał okolicę. Paddy uśmiechnęła się do deski rozdzielczej samochodu i kosztownej skórzanej marynarki Terry'ego. - Pochodzisz z Larkhall? Popatrzył na nią. - Nie. - Więc skąd jesteś? Wahał się przez chwilę. - Z Newton Mearns. - Coś podobnego - powiedziała z nadzieją, Ŝe zabrzmiało to zjadliwie, poniewaŜ o to jej chodziło. Newton Mearns było onieśmielająco przyjemne. Była to dzielnica zamoŜnej klasy średniej na południowym krańcu miasta, z ładnymi domami na duŜych działkach i zadbanymi ogrodami. Nawet na drogach triumfowało bogactwo roślinności. Paddy i Sean pojechali tam kiedyś na wycieczkę, szukając przytulnego pubu. o którym powiedzieli Seanowi koledzy z pracy. Nie mogli znaleźć pubu i po dwudziestu minutach czekali juŜ na autobus powrotny. Paddy naciągnęła kaptur, a Sean palił papierosa i rzucał kamieniami w krowy. Poczuli ulgę na widok autobusu, który zawiezie ich z powrotem do miasta. Nigdy więcej tam nie pojechali. Wzrok Terry'ego przeniósł się na nią. - Nie całe Newton Mearn jest wytworne - powiedział, jakby czytał w jej myślach. - Niektóre części są dosyć niebezpieczne, wiesz? 285

- Naprawdę? I ty pochodzisz akurat z takiej niebezpiecznej części, co? Nie odpowiedział. Nie szło im szczególnie dobrze. Ona próbowała Ŝartować, była jednak spięta i zachowywała się jak zjadliwa mądrala. - Najpierw chciałbym wpaść do domu. - Popatrzył na nią. - Czy to w porządku? - Mearns jest o milę stąd. - Och, nie, mam swoje mieszkanie. TuŜ za rogiem. Na Paddy zrobiło to takie wraŜenie, Ŝe zakryła ręką usta, Ŝeby nie wypowiedzieć sarkastycznego komentarza. Miał samochód i własne mieszkanie. Jego rodzice muszą być milionerami. Stary samochód posuwał się z grzechotem przez miasto do Sauchiehall Street, pełnej pijanych studentów, kin i indyjskich restauracji. Terry zaparkował przed sklepem z gazetami, ostentacyjnym gestem wyjął klucze ze stacyjki i popatrzył na nią. - Wejdziesz na górę? - ZauwaŜył brak entuzjazmu, więc dodał: - Tylko na chwilę. Pracowałem całe rano. Chciałbym zmienić koszulę. Starała się nie wypowiedzieć pierwszych słów, jakie cisnęły jej się na usta, czyli „odpieprz się". Dziewczęta z Eastfield byłyby ostroŜne z odwiedzaniem chłopaka pod nieobecność jego rodziców. Jednak Terry wcale nie był zaŜenowany, zapraszając ją na górę. MoŜe dziewczyny w Newton Mearns przez cały czas kręcą się po domach chłopców i wszyscy po prostu się przyjaźnią. Pewnie grywali razem w tenisa i spędzali czas w ogrodach zimowych, zajadając świeŜe owoce. Jego oddech zdmuchnął dwa włoski z jej czoła. - Dobra. Zobaczymy, jak mieszkasz. Był to nędzny dom na końcu uliczki, z obdrapaną drewnianą balustradą i brudną betonową podłogą. U podstawy ścian zebrały się całe złogi brudu. Drzwi do mieszkań na kaŜdym kolejnym piętrze stawały się coraz bardziej obskurne, na trzecim były albo poszczerbione.

albo pogięte, czasami drzwi zbyt mocno skopane podczas pijackich kłótni zastępowała zwykła płyta sosnowa. Okno w dachu zalewało obskurną klatkę schodową jasnym światłem dnia, toteŜ widać było wyraźnie kaŜdy brudny kąt, a kaŜda brązowa plama na ścianie wydawała się tak realistyczna, Ŝe Paddy niemal czuła jej smak. Trzymała się blisko Terry'ego, który wbiegał po schodach tuŜ przed nią. - Po co ci samochód - zapytała, straciwszy kompletnie dech w połowie stromej wspinaczki - skoro mieszkasz tak blisko redakcji? - UŜywam samochodu tylko po to, Ŝeby zrobić wraŜenie na kobietach. Ta odpowiedź ją zaskoczyła, pochlebiło jej to, Ŝe nazwał ją kobietą, Ŝe jest obiektem, na którym warto wywrzeć wraŜenie, roześmiała się i nie mogła się pohamować, Ŝeby nie trącić go w udo. Na szóstym, najwyŜszym piętrze było dwoje wielkich drzwi naprzeciwko siebie, a między nimi dŜungla części rowerowych i fotel obity brązowym sztruksem. Terry z wielkim pękiem kluczy podszedł do tekturowych drzwi, które otworzyłby trochę mocniejszy podmuch. W przedpokoju nie było Ŝadnego światła. Za drzwiami stały kolejne rowery, a kaŜdy skrawek wolnej przestrzeni pokrywały plakaty zespołów rockowych, Floyd, Quo, Thin Lizzy. - O BoŜe - westchnęła Paddy - Wracaj do lat osiemdziesiątych. Terry poprowadził ją do drzwi w głębi, otworzył kłódkę, a potem długim kluczem zamek pod klamką. Kiedy uchyliły się drzwi do jego pokoju, uderzył ją porywający zapach, mieszanka piŜmowego łoju i cytryny, skoncentrowana woń silnych, brudnych męŜczyzn. Jeśli Terry był milionerem, to nie popisywał się tym. Jego sypialnia była długa i wąska. Pojedyncze okno w głębi wychodziło prosto na okna ostatniego piętra nędznej kamienicy naprzeciwko. Pomiędzy niezasłanym 287

jednoosobowym łóŜkiem a zlewem kartonowa walizka udawała stół. Terry trzymał na nim puszki fasoli i wołowiny tuŜ obok zapakowanego w pergamin białego chleba i pojemnika taniej margaryny. Bielizna pościelowa była w kolorze pomarańczowym, a koce brudnokremowe. Nie miał gdzie powiesić ubrań, więc poprasowane koszule tkwiły na wieszakach na szynie do obrazów wokół pokoju. Rachityczna zielistka na półce zdawała się powoli opuszczać swoje potomstwo na podłogę, marząc o tym, by zdołało uciec.Terry udał się w głąb pokoju, więc Paddy musiała pójść za nim. Otworzył szufladę, wyjął czysty biały podkoszulek, złoŜony tak, jakby pochodził prosto ze sklepu. Zsunął skórzaną kurtkę na podłogę, wyciągnął ze spodni białą koszulę, w której chodził do pracy, i odpiął trzy górne guziki. Zaczął odpinać czwarty i zawahał się. - Na miłość boską. Mam dwóch braci, więc widywałam juŜ męŜczyzn bez koszuli. Terry uniósł brew. - Ale moje sutki są niezwykłej piękności, a ty, Patricio, jesteś tylko człowiekiem. Paddy zachichotała, odwróciła się, kiedy ściągał przez głowę koszulę, nie odpinając dalszych guzików. Wkroczył w jej pole widzenia, na jego twarzy pojawiło się oburzenie i zawołał: - Nie patrz na mnie! Miał zbyt cienkie ręce, tors pokrywały kępki miękkich czarnych kręconych włosów, układające się we wzór litery T, której początek ginął pod paskiem spodni. Sutki miały kolor intensywnie róŜowy, wokół nich rozchodziły się włosy jak rzęsy, co nadawało torsowi podobieństwo do zadziwionej twarzy. Paddy uśmiechnęła się i patrzyła, jak Terry zakłada czysty podkoszulek. śałowała, Ŝe Sean ich nie widzi. - Rodzice nie sprzeciwiali się twojej przeprowadzce? - A... - Terry podniósł z podłogi skórzaną kurtkę - oni nie Ŝyją. Zginęli w wypadku samochodowym.

- Przykro mi. - Nie. Jestem... - pokręcił głową - ...głupi. Nie powinienem był ci tego mówić. - Dlaczego? ZaŜenowany zamknął jedno oko i wzruszył ramionami. - Ludzie tak naprawdę nie chcą wiedzieć o czymś takim. Niedobrze się z tym czują. - Ja znacznie gorzej się czuję z tym zatęchłym zapachem tutaj. Uśmiechnął się do niej blado i odwrócił wzrok. - Przykro mi z powodu twoich. To musiało być trochę niesamowite. Skinął głową, patrząc na podłogę. - Dokładnie takie było. Trochę niesamowite. Dlaczego przestałaś nosić pierścionek zaręczynowy? Kiedy zamknęli pokój i powoli schodzili po schodach, Paddy opowiedziała mu o bojkocie, o tym, jak Sean zamknął jej drzwi przed nosem, o swoich nocnych grach z Mary Ann. Jeszcze nie wyszli na ulicę, a Terry juŜ lepiej się orientował w tym, co dzieje się w jej rodzinie, niŜ jej rodzona matka. Otworzył przed Paddy drzwi samochodu. - I nie oddzwonił? - Ani razu. - Wsiadła i czekała, aŜ Terry zajmie miejsce kierowcy. - Nawet nie podchodzi do telefonu, jak do niego dzwonię. Nic. - Robi wraŜenie gnoja pozbawionego kręgosłupa. - Terry uruchomił silnik. - Ale to normalne, Ŝe tak sądzę, prawda? Po raz pierwszy w Ŝyciu Paddy poczuła się w pełni dojrzałą kobietą.

289

III PejzaŜ Barnhill był okropny. Grupka nieciekawych domków przycupnęła na wietrznym wzgórzu, kuląc się przed krąŜącymi bandami czarnych wron. Od wschodu i zachodu wzgórze zamykały wieŜowce mieszkalne strzelające trzydzieści pięter w olbrzymie szare niebo. Mieszkania zbudowane były z azbestu, szmat i śliny, podatne na wilgoć, a lubiane jedynie przez fabrykujące gówna gołębie. Na południu, pomiędzy Barnhill a miastem, rozciągały się zakłady St Rollox, które dostarczały wagonów kolejowych połowie imperium. Obie te instytucje równolegle upadły i otaczające tereny stopniowo opuszczono, pozostawiając pełno resztek chemicznych i złomu, skaŜonego i bezuŜytecznego. Samo Barnhill ograniczało się właściwie do kręgu pięciu czy sześciu długich ulic z identycznymi domkami, niskiego rzędu sklepów z wieŜyczką na rogu, poczty i szkoły. Widać tu było niedawną recesję. Wszystkie kobiety niosły torby ze sklepów udzielających rabatu, a męŜczyźni o białych twarzach, zmarszczonych w obronie przed zimnym deszczem, zbierali się przed kantorami bukmacherów i pubami, zbyt spłukani, by wejść do środka. - To miejsce to gówniana dziura - powiedziała Paddy. - Nie jest tak źle - odparł Terry, który nigdy nie będzie musiał rozwaŜać ewentualności zamieszkania tutaj. Wjechał w ponurą Red Road. Ulica biegła między dwiema czarnymi od sadzy ścianami i nagle znaleźli się dwa kroki od tego domu. Paddy skuliła się na siedzeniu, wyobraŜając sobie, Ŝe Sean i cała reszta rodziny Ogilvych będzie stała grupkami przy krawęŜniku, tak jak w dniu pogrzebu ojca Calluma, kiedy ubrana w posępne czernie i szarości, Ŝegnała się z matką Calluma Ogilvy'ego, składając puste obietnice, Ŝe wkrótce ją odwiedzi. Domek Ogilvych stał na stromym zboczu. Prowadziły do niego powykruszane betonowe schodki, a w pochy-

łym frontowym ogródku trawa sięgała kolan. Paddy nie była pewna, czy rozpozna, który to dom, ale jakaś pomocna dłoń wypisała sprayem na murku w głębi ogródka: BRUDY WON. Okna frontowego pokoju zabito deskami. Dom mógłby wydawać się opuszczony, ale drzwi wejściowe były uchylone, a po ogródku przed domem walały się plastikowe zabawki, jakiś róŜowy pluszak z plamami łysiny leŜał na poduszce z bujnej zielonej trawy, wchłaniając deszcz. Kiedy przejeŜdŜali powoli koło domu, Paddy zobaczyła niewielką nogę w brązowych dzwonach wystającą z drzwi wejściowych, kołyszącą się na palcach, jakby nieśmiałe dziecko wróciło do domu, Ŝeby o coś zapytać. Paddy siedziała wtulona w fotel i obserwowała mijany dom. Nagle cięŜar dezaprobaty rodziny i Seana wydał jej się usprawiedliwiony. Jeśli kobiety się nie podporządkowują, oto do czego to prowadzi. Ona teŜ skończy w zniszczonym kwaterunkowym domku, z setką głodujących dzieci, bez rozległej rodziny, która pomagałaby w cięŜkich chwilach. Zajęło jej dość długą łzawą chwilę, nim sobie przypomniała, Ŝe przecieŜ nie zrobiła nic złego. Odwróciła głowę i spojrzała na Terry'ego, rozpaczliwie pragnąc myśleć o czym innym. Patrzył przed siebie, przez moment nieświadom jej wzroku, bezmyślnie przemieszczając ślinę językiem. Ten dźwięk rozgrzał jej Ŝołądek. - Do czego się uśmiechasz? - spytał. - Do niczego. Jechali krótkim łącznikiem pomiędzy dwiema długimi ulicami, kiedy zobaczyli budynek, w którym niewątpliwie mieszkał drugi chłopiec od Briana. Mieszkanie znajdowało się na parterze jednego z czterech szeregowych domków, a pod oknem, zaczynając od ziemi, biegł po murze ślad sadzy, gdzie ktoś próbował podłoŜyć ogień. ŚwieŜy kit nie został jeszcze pomalowany po wymianie 291

okna, lniany olej błyszczał w świetle. Paddy widziała, Ŝe nawet przed tym aktem wandalizmu dom nie naleŜał do zamoŜnych. Zasłony były wyblakłe i zakurzone, rosnąca kępkami trawa we frontowym ogródku długo niekoszona. a podjazd prowadzący do drzwi tak pełen dziur, Ŝe od bardzo dawna nie mogły tędy jeździć samochody. Terry dodał gazu. - Pojedźmy do Townhead i tam się rozejrzyjmy. Zaczęło padać, kiedy jechali drogą szybkiego ruchu przez Sighthill. Tutaj wieŜowce tworzyły monolityczną ścianę jak wartownik na szczycie niewielkiego wzgórza. Jedynym oprócz tego rysem charakterystycznym tej okolicy był rozległy cmentarz, pozbawiony wiktoriańskiego przepychu cmentarz biedaków z równymi rzędami skromnych nagrobków. Wiatr zacinał deszczem w twarze przechodniów, dopadał nóg osób czekających pod wiatami przystanków autobusowych. Osiem minut zajął przejazd samochodem od domów chłopców od Briana do domu Wilcoksów. Kiedy dojechali do Townhead, deszcz ustał, jezdnie były ciemne i błyszczące. Nawet za zamkniętymi szybami samochodu i przy hałasie silnika słyszeli marsz zwolenników strajku głodowego trzy przecznice dalej. Setki męskich głosów krzyczały unisono, skandowały w milczącym mieście. Paddy uczestniczyła w marszach Ruchu na rzecz Rozbrojenia Atomowego, gdzie hałas był mniej agresywny, skandowanie zmiękczone głosami kobiet, ale to brzmiało inaczej; brzmiało jak szalone wojsko. Co jakiś czas odzywał się okrzyk, na który tłum odpowiadał. Bez względu na to, gdzie skręcali, odgłosy zdawały się przybliŜać Zgodnie ze wskazówkami Paddy dojechali do domu Wilcoksów i zatrzymali się przy krawęŜniku. Kilka bukiecików przybyło do wystawy zwiotczałych Ŝółtych wstąŜek na ogrodzeniu. Poza tym dom wyglądał dokładnie tak samo jak wtedy, kiedy znalazła się tu z McViem, tylko ulice były puste. Mimo soboty dzieciom z osiedla zabroniono bawić się na ulicach z powodu zamieszek,

do jakich dojdzie w mieście. Fala dźwięku płynąca od marszu przetaczała się przez wzgórze. - Podoba mi się to - powiedział Terry. - Podoba mi się to jeŜdŜenie z tobą i zabawa w dziennikarzy. Skinęła głową. - Mnie teŜ. Ja jestem Bob Woodward. - Tym razem wyjątkowo biorę Bernsteina. - Uśmiechnął się. Czy zastanawiałaś się kiedyś, jak ci faceci się czuli, kiedy kładli się wieczorem spać? Nie tylko pisali o naduŜyciach wymiaru sprawiedliwości, oni je korygowali. To dopiero coś! To właśnie chciałbym - Ja robić. teŜ - przytaknęła Paddy bez tchu, zaskoczona tym, jak idealnie wyraził ambicje całego jej Ŝycia. - Zawsze chciałam robić tylko to. Popatrzyli na siebie, po raz pierwszy oko w oko, bez Ŝadnej przeszkody. Nie mogła odwrócić wzroku, nie chciała tego zrobić na wypadek, gdyby on coś powiedział, a on teŜ na nią patrzył. Siedzieli tak przez chwilę, nieruchomi jak psy, panika zaczynała ściskać gardło Paddy, wreszcie oderwali od siebie wzrok, odchrząknęli i wciągnęli powietrze. Zdawało jej się, Ŝe słyszy, jak on coś mamrocze, ale była zbyt zaŜenowana, by zapytać, co mówił. - Popatrz. - Jej głos wypełnił niespodziewanie wnętrze samochodu. Wskazała za dom Giny. - To alejka prowadząca na plac zabaw. - Naprawdę? To tu? Oni tam poszli? - Nikt ich nie widział, ale policja nadal tak uwaŜa. - Odwróciła się, by na niego spojrzeć, ale zabrakło jej odwagi i popatrzyła na jego ucho. Usłyszeli to, zanim zobaczyli, wysoki dźwięk niósł się w zimnym powietrzu, raczej zbiór nut niŜ melodia. NadjeŜdŜała furgonetka z lodami. Z domów i ogródków na chodnik zaczęły się wysypywać małe dzieci. Paddy obróciła się na fotelu, obserwując, jak zbierają się na parkingu. Coś ją zaniepokoiło. Jak na sobotnie popołudnie kolejka była nieduŜa. Młoda mama z niemowlakiem na ręku i maluch z umoru293

saną buzią prowadzony przez starszą siostrę wypatrywali wyczekująco, młodszych ekscytowała bliska perspektywa słodyczy, starsi trzymali się razem, rozglądali dokoła, ostroŜni i defensywni z powodu marszu i tego, co się przydarzyło nieszczęsnemu Brianowi Wilcoksowi. Terry westchnął. - Pójdziemy? W tym momencie Paddy uświadomiła sobie, co jest nie tak w całej tej scenie. Dom Giny był dalej. Wszystkie dzieci czekały w złym miejscu. Człowiek z furgonetki spoŜywczej powiedział jej, Ŝe lodziarz zatrzymuje się przed domem Giny. Muzyka zabrzmiała głośniej, kiedy furgonetka wyłoniła się zza rogu. Metaliczna melodia odbijała się od domów i toczyła ulicą w ich stronę. - Więc? Popatrzyła na Terry'ego. Czekał na odpowiedź. - Co więc? - powtórzyła gwałtownie. - Więc idziemy? Znowu popatrzyła na ulicę. Furgonetka z lodami mogła zmienić miejsce postoju. MoŜe uznano dalsze zatrzymywanie się przed domem Wilcoksów za przejaw braku wraŜliwości. MoŜe zmieniono miejsce, Ŝeby uniknąć takich skojarzeń. - Poczekaj chwilę. Otworzyła drzwiczki, wysiadła, zatrzasnęła je i rozglądała się, kogo by tu zapytać. Mały blondynek w niebieskiej kurtce biegi w jej stronę, pragnąc dołączyć do grupki przy furgonetce. - Synku - zaczepiła go. Zignorował ją, kontynuując bieg do furgonetki i szybko malejącej kolejki. - Synku. - Stanęła na jego drodze. - Młody człowieku, dam ci dziesięć pensów. Chłopiec popatrzył na nią i zwolnił. Był chudy, górną wargę miał spierzchniętą aŜ do nosa. Paddy wyjęła z kieszeni duŜą monetę. 294

- Czy furgonetka z lodami zawsze się tam zatrzymuje? - Tak. - Wyciągnął rękę. - Zawsze czy dopiero od niedawna? - Zawsze. - Polizał spierzchniętą wargę ruchliwym językiem. - Czy nie zatrzymywała się kiedyś tu? - Wskazała dom Giny Wilcox. Chłopiec ujął się pod boki i prychnął. - Nie chciałbym się spóźnić po lody - stwierdziłstanowczo. Paddy wręczyła mu monetę i pomknął ulicą. Terry obserwował ją z samochodu ze zmarszczonymi brwiami. Podniosła palec i ruszyła w kierunku furgonetki z lodami. Kiedy znalazła się w połowie drogi, furgonetka ruszyła, a zadowolone dzieci radośnie lizały lody. Paddy obserwowała, jak furgonetka mija samochód Terry'ego, dom Wilcoksów, ginie z oczu, po czym pojawia się ponownie na skrzyŜowaniu, zmierzając do Maryhill. Nie słychać było muzyki, postój zapowiadał się nieprędko. Paddy odwróciła się, Ŝeby popatrzyć na dzieci. Chłopiec w kurtce ściskał batonik Curly Wurly, pokazywał ręką Paddy i wyjaśniał innemu dziecku swoje nagłe bogactwo. - Czy ta furgonetka z lodami kiedykolwiek zatrzymywała się tam? - Wskazała w kierunku domu Wilcoksów. - Nigdy - zaprzeczył chłopczyk w kurtce, a otaczające go dziewczynki potwierdziły jego słowa. - Zatrzymuje się tutaj - powiedziała pulchna dziewczynka w okularach. - Zawsze tu staje - dodała większa dziewczynka. Paddy skinęła głową. - A o której przyjeŜdŜa w soboty furgonetka spoŜywcza? Dzieci popatrzyły na siebie zaskoczone. To śmieszne pytanie. Większość z nich była za mała, by podać godzinę, a co dopiero schemat zaopatrzenia detalicznego. 295

- Po południu? JuŜ niedługo? - Tak. Niedługo, ale jego słodycze przewaŜnie są do niczego oświadczył chłopiec w kurtce, źle interpretując powód jej zainteresowania. Paddy podziękowała dzieciom, wróciła do samochodu, otworzyła drzwiczki i trzymając się dachu, nachyliła się do środka. - Posłuchaj, Terry. Pojadę stąd do miasta. Naprawdę muszę wracać do domu. Zgoda? Zmarszczył brwi i skinął do niej głową. - Oczywiście, świetnie. Wsiadaj, podwiozę cię na stację. Dwukrotnie poklepała dach i popatrzyła w głąb ulicy. - Nie jedziesz do redakcji, Ŝeby skończyć? - Co skończyć? - To, co robiłeś wcześniej. - A, to. - Uśmiechnął się, kiwając głową trochę zbyt entuzjastycznie. - Rzeczywiście, tak zrobię. W jego oczach było takie milczące błaganie, Ŝe Paddy nie mogła się powstrzymać. Przyklękła na wgniecionym plastikowym siedzeniu, pochyliła się, pocałowała go w policzek i wycofała się, zanim zdąŜył zareagować. - Do zobaczenia, Terry. Zamykała drzwi akurat, kiedy coś odpowiedział, więc nie usłyszała. Odeszła ulicą, przecinając niewielki trawnik i kierując się do centrum osiedla.

O włos

I Paddy czekała niemal czterdzieści minut w ciemnym wylocie alejki obok domu Wilcoksów. Był to łysiejący kawałek gruntu zostawiony między dwoma domami, zdeptany przez szamoczące się stopy w pojedynczą dróŜkę. Czasami Paddy miała wraŜenie, Ŝe całe zabudowane miasto to po prostu szereg interludiów pomiędzy plamami nieuŜytków i zniszczeń po bombach z czasów wojny. Trawa po obu stronach ścieŜki błyszczała, czarne romby drŜały na ostrych jak brzytwy końcach. Odległy kraniec ciemnej ścieŜki rozkwitał jasno oświetloną ulicą, a po drugiej stronie jezdni widziała sztachetki niskiego ogrodzenia placu zabaw, pustego teraz, pod siedzeniami huśtawek i pod zjeŜdŜalniami układały się ciemne cienie. Odległe głosy wściekłych demonstrantów przetaczały się przez wzgórze. Zapaliła papierosa, Ŝeby zabić czas, myślała o nieszczęsnej Heather siedzącej na koszu do śmieci w redakcyjnej toalecie. Paddy oddałaby wszystko, Ŝeby znowu się tam znaleźć. Wyrzuciła papierosa i przydeptała go, patrząc, jak czubek buta wciska go w miękkie błoto, rozdzierając papier i rozprowadzając pokruszone liście tytoniu po mokrej ziemi. 297

Jakiś ruch na końcu alejki przykuł jej wzrok. Zobaczyła czarny zarys kobiety trzymającej za rękę małą dziewczynkę; kobieta spoglądała w głąb alejki, zawahała się, widząc ciemny profil Paddy, androgeniczny i groźny. - Czekam na furgonetkę spoŜywczą - zawołała Paddy uspokajająco. Kobieta nadal stała, mocniej zaciskając w dłoni piąstkę dziewczynki. Paddy wycofała się w smugę światła przed domem Wilcoksów i kobieta ruszyła w jej stronę, mówiąc coś cicho do dziecka. - Przepraszam - powiedziała Paddy, kiedy kobieta podeszła bliŜej. - Nie chciałam pani przestraszyć. Z bliska kobieta wydawała się młodsza, niŜ wskazywał prochowiec i chustka na głowie. Obrzuciła Paddy zdegustowanym wzrokiem i odciągnęła dziecko dalej od niej. Do pewnego stopnia miała rację, Paddy nie powinna się czaić w ciemnych alejkach, strasząc kobiety z dziećmi załatwiające swoje sprawy. - Czy furgonetka tego Naismitha ma przyjechać szybko? Kobieta nie spojrzała na nią, wymamrotała jednak potwierdzenie Tak, za dziesięć minut. Ale to nie musi być sam Naismith, czasami syn przyjeŜdŜa zamiast niego. Paddy potraktowała te dwie dodatkowe informacje jako wybaczenie i obserwowała oddalające się plecy kobiety. Miała najwyŜej dwa lata więcej niŜ Paddy, a juŜ była matką, wymizerowaną i złą.WyobraŜała sobie Seana w domu, siedział w hallu swojej mamusi, na czarnym plastikowym taborecie przymocowanym do stolika telefonicznego, i trzymał zieloną słuchawkę przy uchu, słuchając, jak dzwoni telefon na stoliku telefonicznym w hallu jej mamy. Trisha powie mu, Ŝe Paddy nie ma, a on się zaniepokoi. MoŜe nie będzie się fatygował, Ŝeby do niej zadzwonić, moŜe postanowi ignorować ją jeszcze przez miesiąc po bojkocie rodzinnym. JuŜ nie umiała przewidzieć jego zachowania, przez co lubiła go mniej, ale bardziej pragnęła. 298

Podniosła głowę i zobaczyła pędzącą po niebie czarną welwetową plamę. Ulewa nadeszła bez ostrzeŜenia, tak obfita i gwałtowna, Ŝe choć Paddy podbiegła sto jardów do bramy kamienicy, woda płynąca ulicą zrobiła się na tyle głęboka, Ŝe wlewała się do butów przez szwy nad podeszwą. Stała w drzwiach, przytrzymując kaptur obydwiema rękami i obserwując, jak z nieba spadają zimne kawałki srebra, które zagłuszały dochodzący z autostrady hałas i skandowanie demonstrantów. Jezdnia wyglądała jak pomarszczone czarne prześcieradło. Woda zbierała się u podnóŜa wzniesienia, musując wokół studzienek. Paddy miała mokre nogi, czarne rajstopy wchłaniały wodę jak gąbka i rozprowadzały ją równo wokół kostek. Najpierw zobaczyła reflektory rozbijające krople deszczu. Czołgając się za podwójnymi snopami światła, furgonetka Naismitha wymacywała drogę, przyspieszyła lekko u podstawy wzgórza, Ŝeby wyjechać z głębokiej kałuŜy i zatrzymać się na stoku. Otworzyły się tylne drzwi, wyjrzał z nich sam Naismith, przyjmując na twarz pełne uderzenie deszczu, zanim skrył się na powrót. Z pobliskiego domu wypadła kobieta, biegła najszybciej, jak mogła, z pochyloną głową, przytrzymując palto pod szyją. Paddy czekała w bramie przez chwilę, póki klientka nie skończy i nie wysiądzie z furgonetki. Nie chciała stać na zewnątrz w deszczu. Opuściła głowę i przytrzymując kaptur pod brodą, przebiegła przez ulicę. Zimna woda przelewała się jej między palcami u nóg. Do końca dnia będzie miała mokre stopy, po powrocie do domu będzie musiała napakować do butów papieru toaletowego i zostawić je przy kominku. Naismith uwinął się szybko. Kiedy doszła do furgonetki, tylne drzwi były juŜ zamknięte, karoseria się zatrzęsła, kiedy silnik obudził się do Ŝycia. Podbiegła do okienka kierowcy i zapukała w szybę, bojąc się, Ŝe czekała na próŜno i niepotrzebnie zrujnowała swoje sznurowane buty. 299

Z wyŜyn kabiny Naismith uśmiechnął się do niej, czub na głowie miał lekko przekrzywiony przez kontakt z deszczem. Trochę opuścił szybkę, mocno popychając łokciem, i wykrzyknął: - Refreshers? Paddy uśmiechnęła się w deszczu, puściła kaptur, który lekko ześlizgnął się do tylu, a deszcz spływał po jej twarzy. - Widziałam furgonetkę z lodami - wykrzyknęła. Wydawał się zaintrygowany. - Furgonetkę - krzyknęła ponownie, wskazując na alejkę. - Nie zatrzymuje się tutaj. Chciałam pana o to zapytać. Zmarszczył brwi. - Nie staje tutaj - powtórzyła. Pokręcił głową i wskazał na siedzenie pasaŜera, przysuwając usta do uchylonego okienka. - Nie słyszę. Proszę wejść na chwilę. Paddy skinęła głową i przebiegła przed nosem furgonetki; w świetle białych reflektorów czarna rzeka płynąca w dół wzgórza nabierała szczegółów i faktury. Otworzyła drzwi od strony pasaŜera, postawiła nogę na wykończonym chromem stopniu wbudowanym w bok samochodu i wciągnęła się do szoferki. We wnętrzu było ciepło i pachniało świeŜymi porannymi bułeczkami. Siedzenia były z grubej kremowej skóry. - O nie, moja budrysówka jest przemoczona. - Wyciągnęła spod siebie wilgotny materiał. - Nie chcę zmoczyć panu foteli. - Dobra skóra nie jest tak wraŜliwa na wilgoć. Tandeta nienawidzi wilgoci. Sięgnął do drzwi i zamknął je, a przy tym jego łokieć zbytnio się zbliŜył do jej piersi, co ją zdetonowało. ZauwaŜył, Ŝe zesztywniała i cofnęła się, więc szybko zabrał rękę i połoŜył na kierownicy, zaniepokojony tym, Ŝe mógł ją przestraszyć. 300

- Nie jestem... nie o to mi chodziło - powiedział, nagle zaŜenowany. - Chciałem tylko zamknąć drzwi. - No tak. Paddy miała wraŜenie, Ŝe niesłusznie oskarŜyła sympatycznego człowieka. Wydawał się tak przybity i zawstydzony, Ŝe niemal chciała mu pozwolić dotknąć swoich piersi, Ŝeby udowodnić, Ŝe nie podejrzewa go o chęć wyłudzenia tego kontaktu. - No więc... - Próbował się uśmiechnąć, ale czuł się chyba nieszczęśliwy i zdenerwowany. - No, ale w czym mogę pani pomóc? - Proszę posłuchać. Czekałam na furgonetkę z lodami i ona się tu nie zatrzymuje. - Ponownie wskazała na uliczkę. Zdawało się, Ŝe nie wie, o czym ona mówi; nagle uświadomiła sobie, Ŝe on jej nie pamięta. - Któregoś wieczoru pytałam pana o chłopców od małego Briana, nie wiem, czy pan mnie pamięta. – Lekko pokręcił głową. Mówiłam, Ŝe nie mieli po co przechodzić koło domu pani Wilcox, a pan powiedział, Ŝe tam się zatrzymuje furgonetka z lodami, a oni zeszli, Ŝeby kupić słodycze za pensa. Pamięta pan? - Pamiętam, Ŝe kupiła pani paczkę refreshers. Pokręciła głową. - Przepraszam, przecieŜ pan musi rozmawiać codziennie z setką osób. Obserwowałam i wynika z tego, Ŝe lodziarz się tam nie zatrzymuje, chciałam więc pana zapytać, czy kiedyś się tam zatrzymywał. MoŜe ten lodziarz... pan mówił, Ŝe ma na imię Hughie, tak? - Spojrzała na niego, zawahał się na moment, zanim skinął głową. - Tak. Czy Hughie tam stawał? Czy zmienił zwyczaje z powodu śmierci chłopczyka, bo poczuł się zaŜenowany czy coś? Wielka kropla deszczu spadła z włosów Paddy, popłynęła po twarzy i skapnęła z brody. Naismith wydawał się zaskoczony, jakby zobaczył ją po raz pierwszy. 301

- Wielki BoŜe z Govan, pani przemokła na wylot. Proszę. Zapalił światło w szoferce i szukał czegoś na podłodze. Wnętrze szoferki było dziełem sztuki. Okładki winylowych singli przyklejono wokół przedniej szyby: Jerry Lee Lewis, Frankie Vaughan, Gene Yincent i Blue Caps, kolorowane zdjęcia młodych męŜczyzn ze śmiesznie białymi zębami, o wargach w kolorze kiczowatego róŜu. Zdjęcia przylepiono do okna przezroczystą taśmą, która poŜółkła i zesztywniała po latach działania słońca. Po prawej stronie, w miejscu, na które najczęściej padają oczy kierowcy, był pastelowy rysunek Jezusa o jasnych włosach, w niebieskiej szacie, z dobrym uśmiechem na twarzy, w otoczeniu wpatrzonych w niego dzieci. - To mały pałac - powiedziała Paddy, z przyjemnością czując, Ŝe wielki skórzany fotel dopasowuje się do kształtu jej ciała; patrzyła, jak Naismith szuka czegoś na podłodze po swojej stronie. Wyprostował się i uśmiechnął. - To prawda. - Podał jej brązowy, zalatujący stęchlizną ręcznik, zeszyty podwójnie przy jednym szwie jak kieszonka. Paddy uprzejmie potarła włosy, unikając nosa i ust, i wskazała na religijny obrazek. - Nie zrobił pan na mnie wraŜenia świętoszka. Skinął głową; patrząc prosto przed siebie, obserwował deszcz padający na przednią szybę. Omiatał wzrokiem ulicę, sprawdzając kaŜde drzwi w poszukiwaniu klientów. - Ponownie narodzony - powiedział spokojnie. - Prowadziłem przedtem bezwartościowe Ŝycie i moŜe nadal bym prowadził, ale dzięki łasce boŜej zaznałem spokoju. W uszach Paddy brzmiało to jak masa protestanckich bredni, choć on wydawał się wystarczająco szczery, co prawda z tendencją do melancholii. Ponownie narodzeni chrześcijanie byli zazwyczaj bardziej optymistyczni

w opowieściach o swoim doświadczeniu. Wydało jej się, Ŝe uronił łzę, zanim się znowu odezwał. - Hughie mógł zmienić zwyczaje. Naprawdę nie wiem. Podniósł rękę i przejechał róŜowiutkim paznokciem między dwoma przednimi zębami. - Naprawdę nie wiem. Paddy uśmiechnęła się i spojrzała na ręcznik na swoich kolanach. - Widzi pan, zastanawiam się, bo jeśli furgonetka zatrzymywała się tam, kiedy porwano małego, to chłopcy mogli obejść samochód i nie musieli nawet mijać domu Wilcoksów. Bawiła się nim, owijając je wokół palca, długie złote pasmo włosów tak grubych, Ŝe niemal szorstkich, zachowujących miękką falistość mimo naciągania. Z przyjemnością dotykała znajomej faktury, zanim uświadomiła sobie, z czym ma do czynienia. Poznałaby to wszędzie. Włos Heather Allen. Naismith nadal patrzył w przód, oczy biegały mu od drzwi do drzwi, uniósł rękę nad głowę, poruszał się wolno, Ŝeby jej nie przestraszyć. Znalazł przycisk, nie patrząc, i wyłączył światło w kabinie. Jego ręka opadła powoli, palce zacisnęły się na kierownicy. Oboje siedzieli nieruchomo, Paddy wpatrywała się w jego twarz. Pomarańczowe światło latarni ulicznych filtrował deszcz na przedniej szybie. Jego rysy wyglądały tak, jakby się roztapiały. - Więc moŜe zmienił swoją trasę - powiedział cicho. Jej twarz zmartwiała. - MoŜe. Odwrócił się, by na nią spojrzeć, widziała, Ŝe jest smutny. Przez ułamek sekundy patrzyli sobie prosto w oczy. Oczy Paddy błagały, Ŝeby jej nie dotykał, w oczach Naismitha malował się Ŝal, Ŝe musi zrobić to, co musi. - Zaziębi się pani śmiertelnie, wracając do domu w taką pogodę - powiedział sztywno. - Mogę panią gdzieś podwieźć. 303

Uruchomił silnik, nim zdąŜyła się odezwać, zwolnił ręczny hamulec i wcisnął sprzęgło. Furgonetka posunęła się kawałek w czarną przyszłość, ale palce Paddy nagle konspiracyjnie zaczęły macać drzwi za jej plecami i nacisnęły klamkę. Oparła się o drzwi całym ciałem i wypadła z szoferki w wilgotną próŜnię. Upadając, odwróciła głowę, Ŝeby zobaczyć, gdzie wyląduje, i poczuła, Ŝe gorące czubki palców Naismitha otarły się o jej ucho. Zetknęła się z ziemią trochę wcześniej, niŜ się spodziewała, wylądowała cięŜko na nodze, wykręciła ją i upuściła brązowy ręcznik. LeŜała w płynącym potoku deszczówki, bez tchu, świadoma złowieszczego bezczucia w kolanie, kiedy usłyszała za plecami dźwięk zaciągania hamulca i otwierania drzwi. Gorąca fala adrenaliny postawiła ją na nogi, ale kolano nie chciało się wyprostować. Upadła. Na czworakach rzuciła się do przodu, uderzając rękami w wilgotny grunt, przebiegła przez miękkie błoto pobocza na główną drogę, do opustoszałej pętli autobusowej, zapominając sprawdzić, czy nic nie jedzie. Nigdy w Ŝyciu nie biegła tak szybko, nigdy nie była tak całkowicie zjednoczona ze swoim ciałem. Chlupotało jej w butach, palce stóp odbijały się od mokrego podłoŜa, pchając ją w stronę miasta. Kiedy odzyskała czucie w kolanie, odezwało się pieczenie i ostry, świdrujący ból, który sięgał biodra. Kiedy ogarniało ją zmęczenie albo zaczynało kłuć w płucach, czuła, jak deszcz pada na jej uszy. WyobraŜała sobie, Ŝe to palce Naismitha, i kontynuowała bieg, kierując się w stronę jedynych ludzkich odgłosów: skandowania na George MinęłaSquare. boczne wejście na stację Queen Street, wybiegła za róg i znalazła się za kordonem policji pilnującej demonstrantów na George Square. Czarne wełniane peleryny nasiąkły wodą i błyszczały jak pancerze Ŝuków. Marsz właśnie dotarł na plac, mieszanina wyprowadzonych z równowagi, wojujących republikanów i przestraszonych obrońców praw człowieka; płynęli wzdłuŜ metalowych barier jak bydło na targu, ogrodzeni czarnym

płotem policjantów trzymających się za ręce. W głębi placu zobaczyła funkcjonariuszy na koniach, którzy odcinali ulicę. Ich przeciwdeszczowe płaszcze niczym namioty okrywały grzbiety koni. Podbiegła do szeregu policjantów i dotknęła pleców jednego z nich. - Proszę mi pomóc. Policjant odwrócił się, spojrzał na nią, puścił rękę sąsiada i chwycił Paddy za łokieć, ciągnąc ją przed szereg. Jego oczy były otwarte zbyt szeroko. Wydawał się w równym stopniu przestraszony i podekscytowany. - Zaatakowano mnie. Pochylił się i krzyknął jej w twarz: - Proszę przejść za barierkę. Stanęła przed nim, po czym ruszyła we wskazanym kierunku, a on nagle potrząsnął nią bez wyraźnego powodu, aŜ upadła na bolące kolano. Uśmiechał się. Paddy cofnęła się w stronę przeraŜonego tłumu. Ominęła barierki i oddaliła się od pierwszego szeregu. Postąpiła słusznie. Kiedy dotarła do naroŜnika placu i obejrzała się, zaczęły się tam zamieszki. Część demonstrantów przerwała tamy i wszyscy przed czymś uciekali. Kopyta stukały po asfalcie. Paddy zobaczyła grupy ludzi, przestraszonych i lgnących do siebie, którzy odciągali przyjaciół za marynarki i palta, trzymając ramiona nad głową w obronnym geście. Policjanci kłębili się w naroŜniku, wymachiwali pałkami przed uciekającymi, bili ich i wpędzali z powrotem w strefę paniki. Paddy wycofała się i kulejąc, ruszyła do redakcji. Przynajmniej stamtąd będzie mogła zadzwonić do domu, powiedzieć mamie, Ŝe została zaatakowana, i poprosić, Ŝeby po nią przyjechała. Równie dobrze mogłaby zadzwonić na policję i poprosić, Ŝeby któryś ze starych dziadków dotrzymał jej towarzystwa, póki ktoś po nią Deszcz nie przyjedzie. przeszedł w mŜawkę, kiedy zbliŜała się do redakcji od strony nieoświetlonego krańca parkingu. Widziała, Ŝe w kantynie jest ciemno, a światła palą się tylko po jednej stronie pomieszczenia redakcji serwisu. 305

Najjaśniejsze światła paliły się przed Barem Prasowym. Wyszedł z niego facet w sportowym stroju. Zatrzymał się, by spojrzeć w nieprzyjazne niebo. Mógł to być kaŜdy z tych brzydkich, śmiesznych facetów, ale jeszcze niczyja obecność nie sprawiła Paddy takiej przyjemności. Zmarszczył nos na groźne niebo, starannie sprawdził drobne w kieszeni i odwrócił się, by wejść do środka na jeszcze jeden kieliszek, dopóki zimny deszcz nie zmniejszy się trochę. Paddy pokuśtykała za nim; uśmiechała się, wkraczając na nieutwardzoną część parkingu. Kolano ją piekło, nie tylko skóra, takŜe kości. Przystanęła. Nagle zrobiło jej się zimno, podświadomie wyczuła ciemność, jakiś kształt wypełniający zazwyczaj pustą przestrzeń. W odległym ciemnym kącie parkingu stała furgonetka spoŜywcza z wyłączonymi światłami. Paddy wycofała się w mrok i przyjrzała się furgonetce. On siedział w szoferce, z twarzą w cieniu, ze skrzyŜowanymi rękami obserwując wejście do budynku. Wiedział, gdzie ona pracuje.

II Paddy zobaczyła zaparkowany przed domem biały volkswagen, wiedziała więc, Ŝe Terry jest na górze. Świadomość, Ŝe zobaczy za chwilę przyjazną twarz, sprawiła, Ŝe rozpłakała się, wbiegając po schodach. Kiedy Terry otworzył jej drzwi, zapomniała o godności i stała z rękami opuszczonymi, szlochając ze strachu. Dał jej ciepły sweter i suchy ręcznik do wytarcia włosów. Ściągnął jej buty i rajstopy, obmył skaleczone kolano ciepłą szmatką, zrobił filiŜankę herbaty. Musiała to być herbata, bo współlokatorzy pozamykali kawę w swoich pokojach, a on zapomniał ukraść trochę w redakcji. Napakował jej buty gazetami, Ŝeby wyciągnęły największą wilgoć, usiadł tuŜ przy niej na skraju łóŜka, a po

chwili włączył obie grzałki elektrycznego piecyka, Ŝeby ją rozgrzać. Dał jej do zjedzenia trochę suchego chleba ze stolika-walizki. Chleb wypełnił pustkę, ale w wyniku jakiegoś zapomnianego przypadkowego sąsiedztwa trochę smakował rybą. Zamiast w ten wyjątkowy wieczór udać się do śródmiejskiego komisariatu policji, postanowili zadzwonić i opowiedzieć o Naismith’sie, ale płatny telefon w hallu był zepsuty, nie działał teŜ automat sześć pięter niŜej. Uznali, Ŝe pojadą do Tracy Dempsie, Ŝeby zapytać, czy furgonetka spoŜywcza stała w pobliŜu jej domu, kiedy zaginął Thomas, ale tego teŜ nie zrobili. Postanowili napisać długi artykuł o Thomasie Dempsiem, ale nadal siedzieli na skraju łóŜka Terry'ego, popijając herbatę. Wilgotne uda Paddy naciskały na jego uda. Terry nastawił czarno-biały przenośny telewizor i obejrzeli wiadomości. Prezenter z czerwoną twarzą zapowiedział tematy. Demonstracja znalazła się dopiero na piątym miejscu. Stu pięćdziesięciu demonstrantów zaaresztowano, kiedy w Glasgow wybuchły zamieszki podczas marszu na rzecz 1RA; policja podejrzewa zaangaŜowanie zorganizowanych grup przestępczych. Nie było wzmianki o głodówkach. Ani o konnych policjantach spychających tłum w jedno miejsce. Nawet wiadomości lokalne ledwie zahaczyły o to, pokazując pijaka śpiącego w bramie, podczas gdy dwa policyjne konie spokojnie przechodzą przed obiektywem, a funkcjonariusze z ich grzbietów uśmiechają się do ludzi, którym mają słuŜyć. - Prawda to rzadki towar w dzisiejszych czasach -stwierdził Terry, mocno przyciskając kolano do jej uda. - To sprawiedliwość jest rzadka - powiedziała Paddy. - Prawda jest względna. Udawali, Ŝe oglądają bliznę na jego ręku, kiedy Terry zasugerował, Ŝeby się połoŜyli. Paddy domyśliła się, co on powie, i trochę się zdenerwowała, przerwała mu nawet, Ŝeby wskazać na stertę magazynów motoryzacyjnych i wygłosić sarkastyczną uwagę. Musiała przeczekać 307

kolejnych dziesięć minut banalnej rozmowy, zanim zasugerował to ponownie. KaŜde z nich leŜało na boku, byli zwróceni do siebie twarzami, bo łóŜko było za wąskie. Paddy obronnym gestem trzymała ręce przed sobą, a Terry oparł głowę na jednej ręce, a drugą wyciągnął wzdłuŜ ciała. - Halo, Mary Magdalene - powiedział cicho. Wzdrygnęła się na tandetność jego postawy, podniosła rękę, jakby miała do czynienia z kimś oddalonym o dwadzieścia stóp. - Cześć - zawołała. - Cześć, co u ciebie? Na jego twarzy dostrzegła przebłysk rozdraŜnienia, chwycił jej machającą rękę za nadgarstek i przycisnął do łóŜka. Nagle zobaczyła samą siebie na brudnym łóŜku nieznajomego, bez zaręczynowego pierścionka na palcu. Potoczyła się do przodu i pocałowała go w usta, ale nie spontanicznie i prowokująco jak całowałaby Seana, raczej eksploracyjnie, starannie badając jego smak. Odwzajemniając pocałunek, kurczowo trzymał jej nadgarstek, jego wargi cisnęły mocno, jakoś bez wdzięku, otarł wargę o ostrą krawędź jej zębów. Puścił jej rękę, uniósł swoją nad jej głowę. Wylądowała delikatnie na jej biodrze, zbyt nisko, by była niewinna. Ogarnęło ją ciepło jego dłoni, ogrzało jej tors, kark i wnętrzności. Znowu go pocałowała, dotykała go, wkładając rękę pod podkoszulek, czując jego skórę i owłosienie, wdychając chmurę jego zapachu. Ściągał jej sweter przez głowę i wtedy pomyślała o tym, Ŝe Sean siedzi na schodkach prowadzących do kuchni jej matki na tyłach domu. Myślała o tym, jak on patrzy w głąb ich ogrodu na samotne, miotane wiatrem drzewko. Widziała, jak jego ręka delikatnie ląduje na jej dłoni. Skóra jego dłoni była idealnie gładka. Taki był młody. Wilgotne palce Terry ego przesuwały się po skórze jej gołego brzucha. Wałki tłuszczu zdawały się rozmnaŜać pod jego ręką. Zapytał ją, co lubi; odpowiedziała, Ŝe

wszystko jest wspaniałe, cudowne, właśnie tutaj, o tak, ale w istocie nie czuła nic poza faktem samych poruszeń, szelestem koca, palcami zakrzywionymi w jej wnętrzu. LeŜał na niej, zostawiał na jej szyi zaśliniony szlak, a ona wzdychała tak, jak jej się zdawało, Ŝe powinna, oddychała szybciej wtedy, kiedy on to robił. Udając całkiem świadomie, zastanawiała się, czy on o tym wie. Koc ześlizgnął się z nich, było jej zimno w nogi. Czekała, kiedy to się skończy. Terry napiął się, nagle oblał się cieniutką warstwą potu, który natychmiast stygł, przemieniając się w zimny prysznic. Nie miała ochoty go dotykać. - Było cudownie - dyszał Terry, zsuwając się z niej. - Tak. - Oddychała cięŜko, jakby ją teŜ poniosło. LeŜał obok niej, łapiąc oddech. Próbowała go nie dotykać i patrzyła w sufit. To nic nie znaczyło. Poczuła ulgę. Jej dziewictwo przestało być olbrzymim, cięŜkim darem. Nie musiała juŜ szukać kogoś, kogo mogłaby nim obdarować. Przepadło. Przepadł Sean. - Terry? - Trąciła go, spragniona towarzystwa. - Terry, która godzina? Ale Terry spał. Paddy wsunęła palec między nogi i przyjrzała mu się. Nie dostrzegła krwi. Terry nawet nie musi wiedzieć, co się stało.

III W ciemnym pokoju świeciły dwie wibrujące ciemnopomarańczowe grzałki. Na elektrycznym ogniu pokazały się dwa puste kółka popiołu w miejscach, gdzie zapalali papierosy od grzałek. Zasłony nie zasuwały się szczelnie i nawet leŜąc w łóŜku, Paddy widziała mieszkania naprzeciwko, obserwowała męŜczyznę szykującego się do wyjścia w sobotni wieczór i kobietę przygotowującą kolację dla chudego męŜczyzny. 309

Terry spał jak zabity przez dwadzieścia minut, a kiedy się obudził, opowiedział jej mnóstwo plotek o kolegach z pracy. Kevin Hatcher, ciągle pijany redaktor działu graficznego, miał zaledwie dwadzieścia osiem lat i zdobył raz międzynarodową nagrodę za fotoreportaŜ o wędrownych plemionach pustyni Gobi. Richards startował w wyborach jako członek Partii Komunistycznej. Tony Benn przemawiał z trybuny razem z nim i tak dalej. Paddy była zdumiona. Potem toczyli długi i przyjemny spór o względnych zaletach programów telewizyjnych Tiswas i Swap Shop, zabijając czas, zanim znowu będą musieli wystąpić jako dorośli. Pogłaskał ją po ramieniu, patrząc spod półprzymkniętych powiek, potem pochylił się, by dotknąć ustami jej skóry. - Aktualnie jestem bardzo gruba - powiedziała cicho, jakby tusza była przelotną dolegliwością, która dopadała ją czasami. - Jesteś wspaniała. Kobieca. - Dotknął jej piersi, a ona się zarumieniła. - Dzisiaj naprawdę się wystraszyłam - wtrąciła szybko. - Tego faceta. - Jutro pójdziemy na policję, kiedy wszystko się uspokoi. Do południa wypuszczą juŜ większość demonstrantów i będzie spokój. Wiesz, to jest dobry materiał. Co najmniej na jeden artykuł. Jeszcze nikomu o tym nie mówiła, ale teraz nie potrafiła się powstrzymać i wypowiedziała swoje niepokoje. - Wydaje mi się, Ŝe nie potrafię pisać. Nie wiem dlaczego, ale nie umiem myśleć sensownie, kiedy siadam przy biurku. Widzę fragmenty, ale nie potrafię ich złoŜyć w całość. - To tylko rzemiosło - powiedział. - Nikt tego nie potrafi od razu. Tego wszystkiego trzeba się nauczyć. - Naprawdę? - Nauczysz się. Nic się nie przejmuj. - Pogłaskał ręką jej miękki brzuch. - To tylko wprawa. 310

Czuła, jak przyciskał członek do jej nogi, i wiedziała, Ŝe jest gotów zaczynać od początku. - MoŜe jeszcze zapalimy? - Dobra. - Terry poczęstował się jednym z jej embassy regal, wyszedł z łóŜka i bezwstydnie przemaszerował na golasa przez cały pokój do grzejnika; pochylił się, Ŝeby przypalić papierosa od grzałki. Heather Allen paliła te papierosy. - Niech Bóg da jej wieczne odpoczywanie, tej biednej Heather. - Paddy wyobraziła ją sobie na podłodze furgonetki spoŜywczej pośród okruchów pieczywa. - Po co ona pojechała wtedy do Townhead? - Okazuje się, Ŝe wcale nie była w Townhead. Sprawdzono, Ŝe była wtedy z rodzicami u wuja na kolacji. Świadek, który się zgłosił, musiał ją pomylić z kimś innym. Dziwne tylko, Ŝe dobrze znał jej nazwisko. Paddy poczuła nagły spadek ciśnienia w jednym uchu. Tamtego wieczoru tylko jedna z nich była na osiedlu Townhead. Przedstawiła się jako Heather Allen w rozmowie z nieśmiałym człowiekiem w marynarskim palcie, i nie zrobiła tego tylko raz. Kiedy po raz pierwszy widziała Naismitha, teŜ podała się za Heather Allen, a było to w dniu, gdy w gazecie ukazał się tamten artykuł z „wolnej stopy". Stąd wiedział, gdzie ona pracuje. Zabił nie tę dziewczynę.

śycie w szkockim pokoju

I Terry wysadził ją na głównej ulicy i próbował pocałować, ale wymknęła się szybciutko. Wystarczyłoby samo wysiadanie z samochodu jakiegoś męŜczyzny, o pocałunku nawet lepiej nie wspominać. Odchyliła się do tyłu. - Zobaczę cię jutro, tak? Spojrzał na nią uraŜony. - Będziesz się ze mną pieprzyć, ale mnie nie pocałujesz? Dziedzictwo Mary Magdalene. - Zamknij się. Zatrzasnęła z uśmiechem drzwiczki, a potem patrzyła za odjeŜdŜającym samochodem. Kiedy skręcił za róg w oddali, uśmiech zniknął z jej twarzy. Podniosła kołnierz kurtki i ruszyła w stronę osiedla Star. Dziś wieczorem wszyscy byli w domach, z kaŜdego frontowego pokoju sączył się niebieskobiały blask sobotniej telewizji. Stopy Paddy w butach były zimne i wilgotne. Bose nogi dotykały papierowych wkładek, wierzchnia warstwa papieru zwijała się i zbierała między palcami. Minęła swój dom, minęła dom Beattiech i poszła zarośniętą dróŜką poza teren osiedla na sąsiednie pole. Wdrapała się na dziką skałkę nad przemysłową doliną rozciągającą się

na przestrzeni dwóch mil aŜ do East Endu. To zbocze uwaŜano za miejsce dość niebezpieczne, ale Paddy potrzebowała samotności. Pod nogami było ciemno i mokro. Wybrała mniej wydeptaną ścieŜkę, równoległą do błotnistej głównej drogi, starając się omijać błoto i kałuŜe. Po przejściu dwudziestu stóp minęła krzewy i drzewa i znalazła się na gołym zboczu. Na szczyt docierały odgłosy autobusów, samochodów i samotne wycie motocykla. Obeszła wierzchołek wzgórza; teraz miasto zostało z tyłu, nie widziała go. Białe gwiazdy błyszczały na atramentowym niebie. Popatrzyła poza umierającą przemysłową dolinę. Tam w dole były zakłady metalowe, które dzień i noc, odkąd sięgała pamięcią, wydzielały siarkowy zapach zepsutych jajek, ale teraz nie paliły się tam Ŝadne światła, a ludzi zwolniono z pracy. Zamykały się mniejsze fabryki w dolinie, dalej w dole rzeki zwalniano pracowników stoczni, a kaŜdy ranek przynosił wiadomości o nowych zamknięciach. Dumne miasto umierało. Paddy zapaliła juŜ piątego papierosa w tym dniu i przełknęła łzy na myśl o Seanie i Naismith’sie, i o tym, co mogło się zdarzyć, gdyby udało mu się ją złapać. Była odpowiedzialna za śmierć Heather. Źle jej Ŝyczyła, kiedy podała jej nazwisko Naismithowi. A czymŜe było Ŝyczenie, jak nie prostacką modlitwą do kogoś, kto akurat słuchał.

II Było wpół do jedenastej, kiedy Paddy włoŜyła klucz do zamka drzwi wejściowych. Po ich otwarciu zauwaŜyła przede wszystkim, Ŝe telewizor był wyłączony, a duŜy pokój pusty. Przedpokój oświetlało złowrogie światło dochodzące z kuchni. Nie zdąŜyła jeszcze powiesić kurtki, 313

kiedy usłyszała wołanie ojca, który starał się zachować spokój. Przez okienko do podawania potraw zobaczyła charakterystyczną scenkę. Rodzina zebrała się przy kuchennym stole, rodzice z posępnymi minami, chłopcy i Mary Ann w rzędzie, blisko siebie. Mary Ann uśmiechała się drwiąco do stołowego blatu, zaciskając wargi najpierw z jednej strony, potem z drugiej, Ŝeby nie wybuchnąć śmiechem. Chłopcy wpatrywali się w stół, nieprzytomnie zaŜenowani nadchodzącą konfrontacją; właśnie takich męŜczyzn zrobił z nich ojciec. Odnotowała ze smutkiem nieobecność Seana; jedyne wolne nakrycie przy stole było nietknięte, stała tam teŜ czysta szklanka przeznaczona dla niej. Na stole kuchennym widać było resztki nieudanego przyjęcia: trójkątne kanapki pozsychane w sarkastycznym uśmiechu, dzbanek cienkiego soczku z pomarańcz i nieotwarta butelka słodkiego, kleistego liebfraumilch. Pośrodku stał niewielki biały tort. Od strony Marty'ego wyciągnięto dekoracyjne srebrne kulki, co pozostawiło w lukrze dziury po pociskach. Paddy przewiesiła kurtkę przez ramię. Stanęła w progu kuchni jak gość, który nie zamierza zostawać długo. Popatrzyła na siebie oczami rodziny: wraca o wpół do jedenastej wieczorem bez zaręczynowego pierścionka, z ubłoconymi butami i oczami zapuchniętymi od płaczu. Con był tak spięty, Ŝe musiał odwrócić się całym ciałem, Ŝeby na nią spojrzeć: poruszał wąsikami z boku na bok, jak w komediowym numerze. - Wiem, Ŝe jest późno - powiedziała. Tata nie potrafił się z tym pogodzić. Wystarczy, Ŝe dziecko go nie posłuchało, ale Ŝeby jeszcze nie okazywało skruchy, zwłaszcza Ŝe chodziło o jego najmłodszą córkę, to juŜ było za duŜo. - Jak śmiesz - wypluł z siebie, a białka jego oczu zrobiły się czerwone. - Nie będziesz się tak do mnie odzywać... nie będziesz... 314

Trisha połoŜyła dłoń na ręku Cona. - Gdzie byłaś przez cały dzień? - W zaprzyjaźnionym domu. - To znaczy? Obdzwoniliśmy wszystkich. - To ktoś, kogo nie znacie. Chłopcy popatrzyli na siebie nerwowo. Mary Ann wzięła głęboki, przerywany wdech i ugryzła się w rękę. Rodzina znała wszystkich, sama była wszystkimi. Matka zdusiła szloch. - Patricio, gdzie są twoje rajstopy? Patricia spojrzała na swoje gołe nogi. Jedno z tłustych kolan wieńczył duŜy szkarłatny strup. Mogła sobie wyobrazić, co myśli matka: Ŝe ścigała ją banda męŜczyzn podczas jakiejś dziwacznej protestanckiej ceremonii seksualnej. I do pewnego stopnia było to prawdą. NajeŜyła się. - Wcale nie chciałam wracać do domu. Nie wytrzymuję tej atmosfery. - No a kto spowodował taką atmosferę? - krzyknął Con, wstając i pochylając się nad stołem. - Ty! To twoja cholerna wina. Trisha pociągnęła go za rękaw, Ŝeby usiadł. - Spokojnie, Con. Nie denerwuj się. - Posłuchajcie - zawołała Paddy. - Byłam na demonstracji głodujących. Upadłam i rozbiłam sobie kolano, musiałam zdjąć rajstopy, Ŝeby oczyścić skaleczenie. Przerzuciła cięŜką kurtkę na drugą rękę i podniosła kolano, Ŝeby im pokazać. W jasnym świetle wyglądało bardzo dramatycznie. Rana zasklepiała się brązowymi strupami na krawędziach, ale środek nadal był wilgotny i Ŝółty. Przyglądali się, jednak nikt się nie odezwał. Marty podejrzliwie spoglądał na Paddy, jakby zrobiła to specjalnie, Ŝeby obudzić współczucie. Matka wstała. - Aresztowano dziś w mieście sto pięćdziesiąt osób. Dzwoniliśmy do wszystkich komisariatów. - Nie zostałam aresztowana, tylko upadłam. 315

- Dzięki Bogu chociaŜ za to - powiedział głośno ojciec. - Jestem bardzo zmęczona - oznajmiła Paddy. - Bardzo, bardzo zmęczona. - Nie wiedziała, co jeszcze mogłaby dodać, więc wycofała się z kuchni. Gerald odpowiedział instynktownie: - Dobranoc. Bóg z tobą. Wieszając kurtkę i idąc na górę, Paddy słyszała, jak matka coś do niego mamrocze ze złością. LeŜała na łóŜku kompletnie ubrana i patrzyła w sufit, myśląc o poprzestawianych zębach Heather Allen i o jej włosach przylepionych do cuchnącego ręcznika. Paddy zrujnowała własne Ŝycie i zabiła dziewczynę. Zrobiła rzeczy straszliwe, straszliwe.

III ŁóŜko się trzęsło. Otworzyła zlepione powieki i zobaczyła, Ŝe na brzegu siedzi Trisha, płacze, mocno przyciskając usta dłonią, zatroskana, przestraszona i zagubiona. Paddy nigdy nie widziała matki wyglądającej tak bezradnie. Wyciągnęły do siebie ręce, dłonie dotykały twarzy, głowy się przybliŜyły. Trisha tuliła swoje dziecko w łzawej mgle westchnień i gruchań. - Tak się o ciebie martwię - powiedziała, kiedy wreszcie udało jej się złapać oddech. Paddy głośno wciągnęła powietrze. - O mnie nie musisz się martwić. - Ale ostatniej niedzieli nie byłaś na mszy i wczoraj znowu... Boję się o ciebie. - Nie martw się, mamo. Trisha uśmiechnęła się zaniepokojona, odsunęła Paddy włosy z czoła. - Czy zrobisz to dla mnie i pójdziesz na mszę? - Mamo... 316

- Proszę, zrób to dla mnie. Paddy miała nadzieję, Ŝe poprzedni tydzień stworzy precedens. Nie wybierała się na mszę. Nigdy nie wierzyła i nadal nie wierzy. Cała parafia jej nienawidzi. Uprawiała seks z męŜczyzną, który nie był jej męŜem. Skłamała i w ten sposób zabiła kobietę. Ostatnia rzecz, jakiej pragnęła, to zastanawiać się przez godzinę nad swoim sumieniem. - Proszę cię... I Paddy poszła na mszę ze względu na matkę, która robiła to ze względu na ojca, który chodził, Ŝeby dawać dobry przykład swoim dzieciom.

IV Wierni witali się z przyjaciółmi i gawędzili na placyku przed kościołem. Meehanowie czuli na sobie wzrok całej parafii, kiedy wyszli zza węgła i znaleźli się na dziedzińcu otoczonym niskim murem. Gerald i Marty udawali, Ŝe ich to nie obchodzi. Mary Ann wydawała ciche okrzyki i śmiechy zbyt szybkie, by napędzał je jakiś oddech. Paddy patrzyła prosto przed siebie, nie zatrzymując wzroku na nikim. Poczuła czyjąś dłoń na ramieniu. To ojciec brał ją pod rękę, demonstrując jedność rodziny. Meehanowie, nie ociągając się na stopniach, weszli od razu do kościoła i zajęli ławkę na wysokości dwóch trzecich długości nawy, gdzie zawsze siadywali, w pobliŜu ostentacyjnie religijnych rodzin, ale nie z nimi. Ksiądz Bowen rozpoczął naboŜeństwo przy akompaniamencie płaczu maluchów, które rodzice trzymali blisko drzwi, co umoŜliwiało szybkie wyjście, gdyby krzyki dzieci stały się zbyt głośne. Paddy nie ośmieliła się spojrzeć na ławkę Ogilvych, jednak po kształcie cieni widzianych kątem prawego oka domyślała się, Ŝe Sean siedział z matką, dwoma starszymi braćmi, ich Ŝonami i gromadą niespokojnych bratanków i bratanic. 317

Wstawała i siadała w odpowiednich chwilach, ale myśli jej cały czas krąŜyły wokół Heather Allen. Ktoś ją zabił, myśląc, Ŝe to Paddy, ale nie mogła zrozumieć, po co w ogóle ktoś chciałby ją zabijać. Musiało to mieć związek z Townhead, z męŜczyzną w spoŜywczej furgonetce, a moŜe nawet z Thomasem Dempsiem. Pięć dziewcząt ze szkoły Świętej Trójcy szło w dziękczynnej procesji, a chłopcy z tego samego roku odczytali wydumane błagalne modlitwy. Modły ofiarowano w intencji spokoju duszy babci Annie. Komunię zorganizowano jak operację militarną; diakoni stali u szczytu ławek, wypuszczając i przytrzymując idących do komunii, pilnując, by kolejka w nawie liczyła najwyŜej pięć osób. Ci, których dusze nie były wystarczająco czyste na przyjęcie eucharystii, musieli samotnie pozostać w ławkach. Paddy siedziała sama, czuła, Ŝe obserwują ją ludzie z tyłu, i wyobraŜała sobie, jak Ina Harris pluje na nią przez całą szerokość nawy. Po zakończeniu mszy, kiedy wszyscy odchodzili w pokoju, by kochać Pana i słuŜyć Mu, zobaczyła, Ŝe Sean czeka na nią na początku ławki. Przykląkł razem z nią i zgodnym krokiem ruszyli w milczeniu nawą, przeszli przez drzwi i uścisnęli rękę księdza Bowena. Paddy obejrzała się na wiernych wysypujących się z kościoła i zobaczyła róŜową ulgę na twarzy ojca, poniewaŜ Sean Ogilvy znowu znalazł się przy niej. Zeszli po stopniach na dziedziniec. - A więc... - Sean kopnął skraj betonowej płyty czubkiem buta. - Chcesz pójść wieczorem do kina? Nie obejrzeliśmy tamtego filmu. - Ja tego nie zrobiłam. Sean popatrzył na stojących obok ludzi. - Nie chcę o tym rozmawiać tutaj. - Ale ja chcę. - Paddy, sama to na siebie ściągnęłaś. - Zamknij się, Sean. - Odwróciła się tak, Ŝeby rodzice nie widzieli jej twarzy. - Posłuchaj, twojego kuzyna 318

ktoś wrabia. Chłopców tam zawieziono, Ŝeby zabili dzieciaka, ale nikogo to nie interesuje prócz mnie. KaŜdy ma to gdzieś, ale gdyby on pochodził z lepszej rodziny, wszyscy chcieliby wiedzieć, co się stało. Popatrzył na nią ze złością, a ona pochyliła głowę. - Mam na myśli jego najbliŜszą rodzinę. Milczał tak długo, Ŝe musiała spojrzeć do góry. - Gdzie twój pierścionek? - zapytał. - Zdjęłam go. PoniewaŜ się nie odzywałeś, nie wiedziałam, czy jestem jeszcze zaręczona. - Jesteśmy zaręczeni, dopóki tego nie odwołam. O mało nie roześmiała mu się w nos. - Odczep się. - ZłoŜyłaś obietnicę - powiedział. - Na dobre i na złe. - Nic podobnego. Jeszcze tego nie obiecywałam, nie pamiętasz? - Nie będę się tutaj z tobą sprzeczał - oznajmił stanowczo. Paddy przeniosła cięŜar ciała z jednej nogi na drugą, pocierając przy tym o miękką tkaninę majtek, Ŝeby przypomnieć sobie o poprzednim wieczorze. Uśmiechnęła się do Seana. W głębi dziedzińca jej ojciec z uśmiechem mówił coś do matki. - W porządku, Sean. Chcesz iść ze mną do kina? Więc pójdziemy. - Dziś wieczorem? - spytał oskarŜycielskim tonem. - Dziś wieczorem. - Przyjdę po ciebie o siódmej. - Odchodząc, otarł się o nią ramieniem. - Tylko włóŜ pierścionek.

V Idąc obok Paddy z kościoła na stację kolejki, Mary Ann poczekała, aŜ miną Castle Bar, i wtedy zapytała, czy Paddy widziała spodnie Stephena Tolpy'ego od tyłu. 319

Paddy nie widziała, a Mary Ann za bardzo się śmiała, Ŝeby móc wytłumaczyć, dlaczego te spodnie były takie śmieszne. Paddy popatrzyła na jej zaróŜowioną buzię, poruszające się nozdrza i teŜ zaczęła się śmiać, właściwie bez powodu. Dziewczęta chichotały, schodząc po schodach na peron, przy czym obydwie zastanawiały się, jak w ogóle moŜliwe jest coś tak śmiesznego, a potem śmiały się, Ŝe jednak to się zdarza. Peron był nieosłoniętym pasem betonu osadzonym na zarośniętym gruncie. Na północ, za niskimi budynkami, rozciągał się widok na miasto, w prawo na katedrę i wieŜowce mieszkalne Drygate. Poza dachami i wieŜami miasta widać było czyste, obsypane śniegiem góry. Wiatr hulał nad równiną, a czekający na peronie stawali plecami do wiatru, patrząc w drugą stronę. Obie siostry razem zwróciły się w kierunku wiatru, mocno zamknęły powieki, na rzęsach osiadał im pył i paprochy, i szły wzdłuŜ peronu, trzymając się za ręce, nadal roześmiane. Mary Ann ścisnęła rękę Paddy. - Cieszę się, Ŝe walka się skończyła. Paddy wiedziała, Ŝe to nieprawda. - Ja tego nie zrobiłam, wiesz? Mary Ann ścisnęła jej rękę jeszcze mocniej. - Nie obchodzi mnie to, nawet jeśli zrobiłaś. Czasami chciałabym, Ŝeby ktoś coś zrobił i po prostu... - Pohamowała się jednak. Nadjechał pociąg, Mary Ann poczekała, aŜ ruszył ze stacji, i dopiero wtedy pomachała Paddy ze śmiechem, zachowując się tak, jakby Ŝegnały się na długo. Paddy teŜ jej pomachała ręką i chichotała, dopóki Mary Ann nie zniknęła jej z oczu. Wiedziała, Ŝe walka nigdy się nie skończy. I ona nigdy juŜ nie będzie tak naprawdę do nich pasowała.

320

VI Kiedy Paddy jechała rozklekotanym pociągiem do miasta, przypomniał jej się Meehan, jego rodzina i nieprzekraczalny dystans między nimi. Po siedmiu latach protestów w więzieniu, po dwóch ksiąŜkach na temat jego sprawy i po telewizyjnym dokumencie Meehanowi zaproponowano zwolnienie warunkowe. - Podpisz tu - powiedział funkcjonariusz. - Daj tu swoje nazwisko, a wyjdziesz przed końcem tygodnia. - Muszę powiedzieć, Ŝe jestem winny? - Wiesz, Ŝe tak. Meehan przebywał w pojedynczej celi przez siedem lat, wychodził na spacerniak tylko na dwadzieścia minut raz na dwa tygodnie. Potrzebowali pretekstu, Ŝeby go zwolnić, ale na swoich warunkach. Meehan zaryzykował i odmówił. Chcieli się go pozbyć. KsiąŜka Ludovica Kennedy'ego o niedociągnięciach procesu uczyniła go tak znanym, Ŝe trzymanie go w więzieniu psuło reputację wymiaru sprawiedliwości. Pięć dni później stał we frontowym pokoju w domu swojej Ŝony Betty ze szklaneczką whisky w jednej ręce i królewskim ułaskawieniem w drugiej, pijąc ze swoją nieznaną rodziną. Ubrani byli w tak jaskrawe kolory, Ŝe raziły go w oczy. Córka była chuda i szara, osłabiona leczeniem załamania nerwowego. Najstarszy syn zaciskał szczęki, nawet kiedy pił, sznur muskułów biegł w poprzek twarzy. Zjawił się teŜ jego wielki, głupi kuzyn Alec ze swoją brzydką Ŝoną, Ŝadne z nich nigdy nie darzyło Meehana szczególną sympatią. Nie obchodziło ich, czy był winny, czy nie. Przyszli tylko dlatego, Ŝe zobaczyli go w telewizji. Meehan wiedział, Ŝe wygląda źle. Miał suchą, ziemistą cerę, charakterystyczną dla więźniów, którzy duŜo czasu spędzili za kratkami, schudł około dwudziestu 321

kilogramów. Teraz wyglądał jak chudy starzec. Ale ze wszystkich obecnych tylko Betty wyglądała dobrze. Ufarbowała włosy na blond i to nadało jej miękkości. Ubrana była w białe bawełniane spodnium i czerwone sandały; niewątpliwie opalała się pod kwarcówką, bo u nasady nosa miała niewyraźny biały pasek od okularów ochronnych. Zanim poszedł siedzieć, Betty ubierała się źle, bała się koloru. Teraz, popijając whisky, obserwował ją znad krawędzi szklanki i dostrzegł radosny błysk w jej oczach. Ktoś wywołał ten błysk, wiedział jednak, Ŝe nie jest to jego zasługa. Nie miał nawet serca do tego, by poczuć zazdrość. Przez całe swoje dorosłe Ŝycie był uzaleŜniony od Betty nawet pogardzał nią za to, Ŝe tak moŜna na niej polegać - teraz jednak oddalała się, co budziło w nim tylko podziw. Dobrze jej Ŝyczył, naprawdę. Miał wraŜenie, Ŝe ona teŜ wyszła na wolność. To był pokój Betty, nie ich wspólny. To niewielkie kwadratowe pomieszczenie z oknem wychodzącym na rzekę słusznie naleŜało do niej. Nie ukrywała, Ŝe jest mile widziany i Ŝe będzie spal na sofie. MoŜliwie jak najszybciej znajdzie sobie mieszkanie i da jej spokój. Kuzyn Alec z Ŝoną wyszli, a dzieci poszły na pół godziny do sklepu, Ŝeby zostawić ich samych. Betty i Meehan siedzieli w milczeniu obok siebie na sofie, popijali herbatę i niespiesznie jedli ciasteczka.

Pattersonowie

I Terry czekał w swoim samochodzie z ręką przerzuconą przez oparcie fotela, ostentacyjnie nonszalancki, i wypatrywał jej przy wyjściu ze stacji. Była juŜ dwadzieścia minut spóźniona, a on sprawiał wraŜenie, jakby czekał od dłuŜszego czasu. Umył włosy i ogolił się, zniknął cień z jego brody; wyglądał jak zniecierpliwiony chłopiec. Na jego widok Paddy zaparło dech i poczuła ekscytację. Odwróciła wzrok i głęboko zaczerpnęła powietrza, przechodząc przez jezdnię. Pochylił się przez siedzenie pasaŜera i otworzył jej drzwiczki. Wślizgnęła się na miejsce obok niego. - Cześć. - Cześć. Przez chwilę patrzyli na siebie, ich spojrzenia się zwarły. - Jak tam twoje kolano? - Dobrze. Siedzieli w milczeniu. Ręka Terry'ego pomknęła do przodu, niewidoczna pod tablicą rozdzielczą, i nakryła jej dłoń. - Wczoraj przeŜyłem zadziwiające chwile. - Ja teŜ. Jego ręka cisnęła jej dłoń. 323

- Prawdę mówiąc, były to cztery zadziwiające chwile. - Terry przy mnie nie musisz się przechwalać. Byłam przy tym. - Wiem. - Pokazał zęby. - Ale to mój Ŝyciowy rekord i nie mogę o nim powiedzieć nikomu innemu. Jedziemy? Paddy skinęła głową, przeraŜona, Ŝe on cofnie rękę, rozkoszowała się ciepłem wnętrza jego dłoni. Usadowił się przodem do szyby, obie ręce połoŜył na kierownicy i westchnął z ukontentowaniem. śadne z nich nie wiedziało, do którego komisariatu pojechać, nie pamiętali teŜ, który wydział prowadził przesłuchania. Podjechali do Baru Prasowego, który był czynny w niedziele, z czego Paddy dotychczas nie zdawała sobie sprawy. Otwierano go po południu, wyjaśnił Terry, dla personelu przygotowującego poniedziałkowe wydanie gazety; nie wątpił teŜ, Ŝe ktoś będzie wiedział, który komisariat prowadził sprawę. Jechał powoli Albion Street, Paddy skuliła się na siedzeniu, wypatrując furgonetki spoŜywczej. Z przodu parkingu było duŜo samochodów, a pozamykane furgonetki dostawcze News stały wzdłuŜ Albion Street w oczekiwaniu na najświeŜsze wydanie. Terry, dbając o jej bezpieczeństwo, stanął przy drzwiach baru, poczekał, aŜ wysiądzie i wejdzie do środka, dopiero wtedy pojechał zaparkować. Wbiegła przez drzwi zadyszana ze zdenerwowania, jedyna podekscytowana twarz w pomieszczeniu pełnym męŜczyzn złagodniałych pod wpływem alkoholu. Richards tkwił samotnie przy barze, zanudzając McGrade'a przechodzonymi dowcipami i banalnymi stwierdzeniami. Trzech drukarzy siedziało przy stoliku na pełnym luzie, prowadzili spokojną pogawędkę, na tyle jednak intensywną, by pasowała do piwa. Doktor Pete był sam przy stoliku w głębi. Przez te trzy dni, odkąd go widziała, jego cera postarzała się o dziesięć lat. Pijąc, 324

wciąga! policzki, a przywiędła skóra wokół ust marszczyła się w rozchodzące się promieniście linie. W barze było ciepło, ale on szczelnie otulił się paltem. Paddy podeszła. Zamierzała zacząć od pytania o zdrowie, ale siedzenie w pubie w jego stanie było tak oczywiście bezsensowne, Ŝe wypaliła prosto z mostu: - Wygląda pan na wykończonego. Uśmiechnął się do niej i powoli zamrugał powiekami. - CzyŜby? - spytał rozlewnie, z rękami w kieszeniach, po czym otulił uda połami płaszcza. - To ci powiem jak wykończony. Thomas Dempsie, zamordowany w 1973, znaleziony przy stacji kolejki w Barnhill. Ojciec, Alfred Dempsie, uznany za winnego, powiesił się, smutna sprawa, ple, ple, ple. - Znowu uśmiechnął się do niej i dziarsko zasalutował. - Widzisz? Pamiętam cię. Pamiętam nawet, o co pytałaś. Wszystko pamiętam. - Siedzi pan tu od czwartku? - To było w czwartek? - Wydawał się zaskoczony i zapalił papierosa dla podkreślenia tej chwili. - W ten sposób wykończy się pan w ciągu miesiąca. - Pieprzę ich wszystkich - oznajmił spokojnie. - Proszę mi powiedzieć, czy mówiło się kiedykolwiek o furgonetce spoŜywczej zaparkowanej w okolicy, kiedy zaginął Thomas Dempsie? Doktor Pete zastanawiał się przez chwilę, mrugając na kufel piwa, zanim podniósł go do ust i opróŜnił. - Nie. - Jest pan pewien? Za jej plecami otworzyły się drzwi do baru, poczuła na karku chłodny powiew. ZbliŜały się czyjeś kroki; wiedziała, Ŝe to Terry. - Jestem. - A słyszał pan kiedyś o facecie, który nazywa się Henry Naismith? Terry stanął przy samym brzegu stolika i Pete podniósł oczy do góry. - Jak tam, Pete, w porządku? 325

Pete skinął głową, uśmiechając się niepewnie do ściany. - Mogę ci przynieść coś do picia? Pete ponownie skinął głową, a Terry spojrzał pytająco na Paddy. Poprosiła o lemoniadę i nie dała się przekonać, kiedy namawiali ją na coś mocniejszego. Powiedziała, Ŝe jej Ŝołądek nie przyjmuje alkoholu i raz w tygodniu to dla niej więcej niŜ dosyć. Terry poszedł do baru, a Pete uśmiechnął się porozumiewawczo i przez moment gryzł wnętrze policzka. - Powinnaś uwaŜać. W tym biznesie kobieta nie moŜe sobie pozwolić na zaszarganą reputację. - Nie mogę sobie pozwolić na przyjaciół w moim wieku? - To widać. Sposób, w jaki męŜczyzna zatrzymuje wzrok kobiety, tak nieruchomo, jakby cały świat był po prostu ich własnym sekretem. W ten sposób kiedyś pisał, słyszała ten wyjątkowy ton, ale zamiast rozwinąć dziesięć akapitów, zamilkł nagle i wpatrywał się w swoją szklankę. Terry wrócił do stolika z paczką dziesięciu embassy regal i napojami: lemoniadą dla Paddy, małym piwem dla siebie i dwoma małymi dla doktora Pete'a. PołoŜył papierosy przed Paddy. - To za wczorajszy wieczór - wyjaśnił, co sprawiło, Ŝe wzdrygnęła się, nie bacząc na obecność Pete'a. - O czym rozmawialiście? - O tym, czy jest jakiś związek między Naismithem i Tracy Dempsie - wyjaśniła Paddy, starannie zmieniając temat. Oczy doktora Pete'a były rozszerzone i wilgotne, dość oddalone od stolika. Wziął szklaneczkę whisky, wlał jej zawartość w gardło, wargę wykrzywił mu niesmak lub ból, Paddy nie potrafiła tego rozstrzygnąć. Następnie podniósł do ust kufel piwa, Ŝeby sprawdzić, czy pomoŜe. Nie pomogło. 326

- Wiesz, na co mam teraz ochotę? - Pete popatrzył na Paddy, ale tylko na nią. - Na porcję jagnięciny. - Opuścił głowę i lał łzy do piwa. Terry musiał stuknąć go w ramię i kilkakrotnie powtórzyć jego imię, Ŝeby zwrócić jego uwagę i zapytać, który komisariat zajmuje się sprawą śmierci Heather. Pete powiedział, Ŝe komisariat Anderston, koniecznie muszą pytać o Daviego Pattersona, bo Pete znał jego ojca. Paddy podziękowała mu z uśmiechem, ale nie miała zamiaru pytać o policjanta z przydeptaną twarzą. Nie był przecieŜ jedynym członkiem zespołu śledczego. Kiedy podniosła głowę, zobaczyła, Ŝe Pete znowu jej się przygląda. - Henry Naismith był pierwszym męŜem Tracy Dempsie powiedział. - Jej męŜem? To jego zostawiła dla Alfreda Dempsiego? Skurczył się i smutno pokiwał głową nad kuflem. - No tak.

II Ściany korytarza wyłoŜone były tanią ciemną okleiną, która kłóciła się z Ŝółknącym turkusem wykładziny podłogowej. W komisariacie Anderston było dwa razy więcej krzeseł niŜ w tamtym, w którym była z McViem, trzy rzędy po pięć krzeseł przyśrubowanych do podłogi. Biurko dyŜurnego sierŜanta stało na tak wysokim podium, Ŝe Paddy spoglądała na niego jak dziecko we frytkami nie sięgające do lady. Zmęczony młody funkcjonariusz w mundurze siedział na skrzypiącym drewnianym krześle, które protestowało donośnie, ilekroć wychylił się bardziej niŜ pół cala w którąkolwiek stronę. Jest niedziela, poinformował ich, więc w komisariacie nikogo nie ma. Będą mogli z kimś porozmawiać, jeśli są gotowi poczekać, ale nie ma pojęcia, kiedy ktokolwiek 327

będzie wolny. MoŜe byłoby lepiej, gdyby zadzwonili następnego dnia. - Mamy dość istotne informacje na temat zabójstwa Heather Allen. UwaŜamy, Ŝe powinniśmy komuś od razu je przekazać wyjaśnił Terry, podekscytowany tym, Ŝe będą go słuchały waŜne osobistości. SierŜant dyŜurny patrzył podejrzliwie. - Heather Allen, tak? Paddy nie miała wątpliwości, Ŝe nie wie, o kim mówią. - Tak. Heather Allen - powtórzył Terry. - Tej dziewczyny, którą w ostatni weekend znaleziono w rzece z roztrzaskaną głową. Wiemy coś na ten temat i musimy to komuś przekazać. SierŜant skinął głową. Jego krzesło zaskrzypiało wściekle, kiedy wskazał im ścianę w głębi. - Proszę tam poczekać. Zaraz ktoś wyjdzie. Przeszli do pierwszego rzędu krzeseł i usiedli, akurat w momencie, gdy sierŜant zniknął w drzwiach po swojej prawej stronie. Wrócił po dwóch minutach, mocno ściągnął brwi, wyraźnie zaskoczony, i kiwnął palcem, Ŝeby się zbliŜyli. - Zaraz wyjdą - powiedział. Czekali dziesięć minut, paląc wspólnie jednego papierosa. Terry właśnie gasił go na podłodze, kiedy otworzyły się drzwi za plecami sierŜanta. Potykając się, wyszli z nich Patterson i McGovern, wyglądali na rozbawionych i gotowych do psot, jakby przed chwilą nieźle się uśmiali. Wszystkie drogi w sprawie Heather Allen zdawały się prowadzić przez Pattersona. Paddy była skonsternowana, a on teŜ nie ucieszył się na jej widok. Wzdrygnął się, gestem powstrzymał McGoverna, Ŝeby nie zadawał sobie trudu schodzenia z podium, i zawołał do niej. - Ach, tak. Czego pani chce? Paddy wstała. Nie miała ochoty iść do niego, chciała, Ŝeby to on podszedł do niej. - Przysłał mnie Pete McIltchie - powiedziała, starając się, by nie ulegało wątpliwości, Ŝe ona teŜ nie 328

chce go widzieć. - Muszę komuś powiedzieć coś o Heather. Nie ruszył się, ale stanął prosto, dotykając wyŜłobienia na biurku przed sobą. - McIltchie? - Powiedział, Ŝebym przyszła do pana. Skinął jej głową. - Czy to nowa informacja? - Tak. - Nadal stał w odległości dziesięciu jardów, zmuszając ją, by mówiła do niego nad głową Terry'ego i dyŜurnego sierŜanta. Zdecydowała się krzyczeć. - Podwoził mnie ktoś w Townhead i znalazłam na ręczniku włos Heather. Facet próbował mnie zaatakować. Patterson skinął głową biurku i obejrzał się na McGoverna. Gdyby byli sami, gdyby nie obecność McGoverna, sierŜanta i Terry'ego, to nie wątpiła, Ŝe kazałby jej się zmyć. - W porządku - powiedział. - Chodźmy do pokoju przesłuchań. McGovern ruszył za Pattersonem zza biurka, znaleźli się na tym samym poziomie co ona i wskazali podwójne drzwi z boku. Patterson trzymał mocno jej prawe ramię, jakby wymagała zachęty, Terry usiłował iść z nimi, ale McGovern zatrzymał go stanowczym ruchem ręki. - To nie potrwa długo. Terry popatrzył z troską na Paddy - Wolałbym z nią zostać. Patterson zacisnął wargi. - Wykluczone - oznajmił bezapelacyjnie. Oczy McGoverna zaświeciły triumfalnie, ucieszył go nawet taki drobiazg, a Paddy uznała to za zły znak. Korytarz za drzwiami wyłoŜony był taką samą okleiną z ciemnego drewna jak poczekalnia. Przez turkusową podłogę biegł pośrodku Ŝółty pas. Paddy czuła w pobliŜu zapach herbaty i grzanek. Niedzielny dyŜur wydawał się spokojny, co jednak nie przekładało się na Ŝadną 329

łagodność wobec jej osoby. Kiedy dwaj postawni policjanci kroczyli przed nią korytarzem, niemal dotykali się ramionami. śaden nie chciał na nią spojrzeć. Po piętnastu jardach marszu Patterson energicznie zapukał w drzwi, poczekał, otworzył je i zajrzał do środka, by się przekonać, czy pokój jest pusty. Kiwnął na nią palcem. - Wchodzimy. Paddy weszła do pokoju, ale nie miała pewności, czy nie zatrzasną drzwi i nie pójdą sobie. Usłyszała głos na korytarzu wołający Pattersona, spokojny głos, który o coś pytał. - Właśnie przyprowadziłem kontakt. - Głos Pattersona był wyŜszy od tego, jakim zwracał się do niej. W sprawie Heather Allen. Siwowłosy męŜczyzna, który konkurował z McGuiganem o uwagę pracowników serwisu informacyjnego, zajrzał przez drzwi. Ubrany był weekendowo, w granatowe spodnie i szary pulower, równie sztywny i oficjalny jak mundur. - Dzień dobry - powiedziała. Popatrzył podejrzliwie na jej budrysówkę i zwrócił się do Pattersona. - śeby ci to nie zajęło zbyt wiele czasu. Mam dla ciebie robotę. Patterson skinął głową, zadowolony z ukrytego w tych słowach afrontu wobec Paddy. Wszedł za nią do pokoju, zajął miejsce przy stole, nie proponując, Ŝeby usiadła. Ale i tak to zrobiła. McGovern usadowił się naprzeciwko niej i zapalił papierosa. - Proszę mi powiedzieć - zaczął, tłumiąc uśmiech - dlaczego nazywa pani siebie Paddy Meehan? Siedzący obok niego Patterson uśmiechnął się drwiąco. - To moje nazwisko. - Nic podobnego. Pani się nazywa Patricia Meehan. Ale postanowiła pani określać się jako Paddy Meehan. 330

Zawsze wiedziała, Ŝe jej imię wywoła komentarze, Ŝe zdradza jej katolicyzm i niejako naznacza ją w miejscu pracy, nie przewidziała jednak, Ŝe policja zrobi jej z tego zarzut. Obaj męŜczyźni przyglądali się, rozkoszując się jej skrępowaniem. - Zawsze mnie tak nazywano. Czy dlatego tak mnie nie lubicie? Bo nazywam się Paddy Meehan? To był błąd. Otworzyła się, teraz mogli ten szeroki otwór wypełnić dowolną liczbą obelg: nie lubimy cię, bo jesteś gruba, nie lubimy cię, bo jesteś brzydka. McGovern i Patterson nawet się nie fatygowali, Ŝeby wypełnić odpowiednie rubryki. Śmiali się z jej błędu. McGovern chichotał bez skrępowania z takiego Ŝartu, Patterson stracił zainteresowanie, wziął głęboki wdech i podrapał paznokciem kącik ust. - Przyszłam tutaj, Ŝeby powiedzieć wam coś waŜnego - zaczęła spokojnie. Patterson skinął głową stołowi. - No to słuchamy tej bomby. McGovern zachichotał. Nie wiedziała, od czego zacząć, więc potraktowała sprawę chronologicznie. Opowiedziała im o miejscach postoju furgonetki spoŜywczej i furgonetki z lodami, o cuchnącym ręczniku na podłodze, o włosie Heather, o męŜczyźnie próbującym chwycić ją za ucho i czekającym przed redakcją. Przysłuchiwała się własnym słowom i uświadomiła sobie, Ŝe wszystko to brzmiało niepowaŜnie, Ŝe były to jedynie poszlaki. McGovern zapytał, czy ręcznik nadal jest w furgonetce, więc musiała przyznać, Ŝe miała go w rękach, a potem zgubiła gdzieś na ulicy. Wziął ze stołu swoje papierosy, wsunął do paczki zapalniczkę, a całość schował do kieszeni, szykując się do wyjścia. Zaczęła mówić szybciej, przemilczając fakt, Ŝe wielu ludziom przedstawiła się jako Heather. Dopiero kiedy wymieniła nazwisko Henry Naismith, dostrzegła przebłysk czegoś, co moŜna by uznać za zainteresowanie. Patterson przyjrzał się jej. 331

- Naismith? - To człowiek, który jeździ furgonetką spoŜywczą. Był pierwszym męŜem Tracy Dempsie. Mógł zabić Thomasa, a potem małego Briana. - On nie zabił małego Briana. Zrobił to pani kuzyn. - Nie jest moim kuzynem. - Naismith nie zabił Thomasa Dempsiego - stwierdził Patterson bez cienia wątpliwości. - Skąd ma pan taką pewność? - Miał alibi. Siedział w więzieniu, kiedy chłopca zabito. Pochwycił wzrok Paddy, na jego policzkach pokazał się ledwie dostrzegalny rumieniec. Miał w pamięci szczegóły sprawy, tak jak ona historię starego Paddy'ego Meehana. - A skąd niby pan o tym wie? - spytała spokojnie. McGovern rzucił się do obrony przyjaciela, dodając zdawkowo, bez zastanowienia: - Bo tak się składa, Ŝe jego ojciec prowadził tę sprawę. - Sprawę Thomasa Dempsiego? McGovern potwierdził niewinnym skinieniem głowy. - Stąd zna Pete'a McIltchiego. Jego ojciec znał go z tamtych czasów. Patterson lekko się zarumienił i skinął głową blatowi stołu, zaciskając mocno wargi i unosząc brwi. - Naismith był w areszcie tego wieczoru, kiedy zabito chłopca. - Zatrzymano go? - Zakłócenie porządku. Był wtedy starszym w gangu, narobił duŜo szkód. Śmierć tego dziecka go załamała. Potem zrobił się religijny, przeŜył wielkie nawrócenie. - Czy ma na koncie czyny brutalne? - Na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych był ulicznym chuliganem, ale teraz jest sympatycznym starszym facetem, który nie zrobiłby nikomu krzywdy. 332

- No, mnie próbował zrobić. Patterson pokręcił głową. - Proszę posłuchać, wiemy, Ŝe Naismith nikogo nie zabił. - A Alfred Dempsie zabił? Była to zaledwie ukryta w podtekście aluzja, ale widząc reakcję, pomyślała, Ŝe nie chciałaby otwarcie krytykować ojca Pattersona. ZmruŜył teraz swoje złośliwe oczka, a rumieniec na jego policzkach pogłębił się. - Nie ma pani o tym najmniejszego pojęcia - stwierdził. - Wystarczające. McGovern obserwował ich, na jego pięknej twarzy błąkał się głupkowaty uśmieszek, nie bardzo wiedział, co się dzieje. Patterson zsunął ręce ze stołu, raz uderzył w blat i mlasnął językiem o podniebienie. - A więc myśli pani, Ŝe Heather Allen przebywała w furgonetce, ale zabrała pani dowód i zgubiła go po drodze. A teraz jest pani pewna, Ŝe ma to związek z Thomasem Dempsiem? I co pani z tym zrobi? Wpatrywał się w nią intensywnie, omiatał jej twarz złym wzrokiem. Podejrzewał, Ŝe ona napisze artykuł demaskujący jego ojca za wrobienie Alfreda Dempsiego. Musiał od dawna badać wszystkie szczegóły tej sprawy i doskonale wiedział, Ŝe jego tata wrobił Dempsiego. Widziała wstyd płonący w głębi jego oczu. Czuła się mile połechtana i zadowolona, Ŝe nie wie o jej pracy na stanowisku gońca i o braku jakichkolwiek kwalifikacji do napisania tego artykułu. - Jeszcze nie wiem, co zrobię. Nagle Patterson zerwał się z miejsca. Otworzył drzwi gwałtownym ruchem, aŜ odbiły się od ściany, chwycił jej kurtkę z oparcia krzesła i wepchnął jej w ręce. - Proszę posłuchać - spróbowała po raz ostatni. - Mogłam sobie wyobrazić ten włos i to, Ŝe facet mnie gonił, wiem o tym, ale czekał pod moją pracą, kiedy 333

wróciłam tam wczoraj wieczorem. Skąd mógł wiedzieć, gdzie pracuję? Patterson wyciągnął ją za rękę na korytarz. - Niestety, nie moŜemy aresztować łudzi za to, Ŝe parkują przed pani pracą. Ta sprawa z Naismithem to zwykłe nieporozumienie. MoŜe pani zostawiła coś w szoferce i on chce to zwrócić na przykład. - No tak. I na pewno dlatego ma w furgonetce włos Heather Allen, prawda? Zostawiając McGoverna, Patterson poprowadził Paddy do poczekalni, przy czym zachowywał się tak, jakby zraniła jego uczucia. Nie puszczając jej ręki, pchnął ją przez pokój, powierzając czułej opiece Terry'ego. - Proszę się nie martwić - uspokoił go. - Ten męŜczyzna jest nam znany. Pogadamy z nim, Ŝeby dał spokój i trzymał się z daleka od niej i od redakcji. - Pogadajcie raczej ze mną niŜ z nim. Patterson spojrzał na nią, jego twarz wyraŜała silne obrzydzenie. - Nie powinna pani wsiadać do furgonetek z nieznajomymi męŜczyznami. Starzy faceci, tacy jak Naismith, mogą to źle zrozumieć, a jeśli tak się stanie, moŜe pani mieć pretensje tylko do siebie. Odwrócił się i wyszedł, przy czym pchnął drzwi poczekalni z taką siłą, Ŝe kilkakrotnie odbiły się od ścian korytarza. Rozbawiony sierŜant dyŜurny uniósł brwi. Terry popatrzył na nią. - Domyślam się, Ŝe nie poszło nadzwyczajnie. - Dobrze się domyślasz. Wyszli z komisariatu, wsiedli do samochodu i siedzieli przez jakiś czas wpatrzeni w przednią szybę, Paddy niemal w stanie szoku, a Terry pełen cierpliwości. - Ten facet z czerwoną gębą - powiedziała w końcu. - Jego ojciec prowadził śledztwo w sprawie Thomasa Dempsiego. Nie ma mowy, Ŝeby policja wróciła do tej sprawy. - A gdybyśmy poszli do Farquarsona?... 334

- Terry, posłuchaj mnie. My się nie liczymy. McGuigan i Farquarson nie wydrukują artykułu denuncjującego policję ze Strathclyde na podstawie naszych słów. - Nie opublikują, mówisz? - Nie opublikują Ŝadnych spekulacji. Musimy mieć niezbite dowody. A tymczasem nikt nie jest nawet w najmniejszym stopniu zainteresowany przeszukaniem furgonetki Naismitha. Chłopcy zostaną oskarŜeni. - Nie moŜemy do tego dopuścić. - Wiem. - Patrzyła przez okno, obserwując trasę torebki po chrupkach unoszonej wiatrem po ulicy. - Wiem.

III Na dyrekcyjnym piętrze zawsze panował spokój, jednak brak wszelkiego ruchu czy odgłosów otwieranych i zamykanych drzwi nadawał atmosferze szczególnej wagi. Paddy trzymała się blisko ściany, z dala od okien, zmierzając do ostatnich drzwi przed tylnymi schodami. JuŜ dotykała ręką klamki, gdy uświadomiła sobie, Ŝe toalety mogą być na weekend zamknięte. Klamka ustąpiła, usłyszała ciche kliknięcie i otworzyły się drzwi do damskiej toalety. Po raz ostatni rozejrzała się po korytarzu i weszła. Czy rzeczywiście to poczuła, czy teŜ przywołała w pamięci, nie umiała powiedzieć, ale zapach perfum Heather, Anais Anais, chwycił ją za gardło. Musiała zamknąć oczy i wziąć głęboki wdech, zanim mogła wejść dalej. Toaleta została posprzątana. Umywalnię wymyto, wyrzucono brudne papierowe ręczniki z drucianego kosza, a kosz na podpaski higieniczne stanął z powrotem w kącie odległej kabiny, nadal przygnieciony w rogu od cięŜaru Heather. Paddy pochyliła się i przejechała palcami po wgłębieniach. Naismith będzie wolny, a Callum Ogilvy 335

i ten drugi chłopiec zostaną zamknięci na długie lata tylko dlatego, Ŝe była tu sprzątaczka. Paddy odwróciła się do wyjścia i zobaczyła siebie w duŜym lustrze przy drzwiach. Podbródek sięgał niemal do piersi. Przybierała na wadze. Odwróciła się od lustra, wzrok jej zatrzymał się na podłodze w głębi toalety, dostrzegła dziwny błysk, który ją zelektryzował. Uśmiechnęła się. Sprzątaczka była leniwą krową. Wymyła podłogę mopem, nie zamiatając jej przedtem, przypchnęła więc śmieci do ściany, pod niski rezerwuar, pewna, Ŝe nikt nie będzie tam zaglądał pomiędzy jedną zmianą a drugą. Paddy nachyliła się lekko i uśmiechnęła się. Widziała nitki zmatowiałe od przylepionych drobinek kurzu, ale to było to: pęk złotych włosów Heather Allen.

IV Terry siedział na swoim łóŜku z głową pochyloną nad ksiąŜką telefoniczną, przesuwał palcem po kolejnych nazwiskach, a Paddy obserwowała go oparta o ścianę. Bielizna pościelowa była zagnieciona pośrodku od poprzedniego wieczoru. Nie chciała siadać koło niego, zbliŜać się do łóŜka czy dotykać pościeli. W świetle górnej lampy widziała rozmyty szary owal pośrodku, gdzie sypiał Terry. Nie mogła uwierzyć, Ŝe sama leŜała tam wczoraj wieczorem, dotykając gołym ciałem szorstkiej pościeli, powoli przesuwając rękami po jego skórze, udając rozkosz. Robiła rachunek sumienia w poszukiwaniu dojmującego wstydu, przed którym ją ostrzegano, ale nie mogła go znaleźć. Nie była juŜ dziewicą i nikt prócz niej samej o tym nie wiedział. SkrzyŜowała ramiona, obejmując samą siebie, i starała się nie uśmiechać. - Jest kilku w Baillieston - powiedział. - Trzech w Cumbernauld. - Musi to być rodzina. 336

- Pewnie tak. - Jego wzrok przesuwał się w ślad za palcem w dół listy, po czym Terry przewrócił stronę. - Jest. H. Naismith. Paddy błyskawicznie podeszła do niego. - Jest tam? - Owszem. H. Naismith, Dykemuir Street. Pamiętała ten adres z zawiadomienia o mszy, które wysłali po śmierci ojca Calluma Ogilvy'ego. - To ulica Calluma Ogilvy'ego - powiedziała. - Naismith mieszka w tym cholernym Barnhill.

V Był to najmniej rzucający się w oczy domek na całej ulicy, skromny i schludny, z równo powieszonymi zasłonami. Niewielki frontowy ogródek wyłoŜono czerwonymi płytami, które niejednakowo osiadły w piasku pod spodem, toteŜ niektóre krawędzie sterczały, inne zapadały się w głąb. Pusty koszyk na rośliny wiszący z boku drzwi wejściowych bujał się w wieczornym wietrze z niespieszną regularnością metronomu. Furgonetka spoŜywcza stała dumnie przed wejściem. W odległości dwudziestu jardów po drugiej stronie ulicy na stoku wzgórza stał dom Ogilvych. Kiedy go mijali, Paddy widziała, jak zielsko i niepogoda wdzierały się w cegły murku ogrodowego, podgryzały napis BRUDY WON; cięŜar ziemi z ogródka powodował wybrzuszanie się murku na ulicę. Barnhill nie było ulubionym miejscem zamieszkania zmotoryzowanych. Terry zaparkował niedaleko Ogilvych, ale jego biały volkswagen był jedynym samochodem na całej ulicy, nie licząc furgonetki spoŜywczej Naismitha. Bardzo rzucali się w oczy. - Cholera. Równie dobrze mogliśmy uprzedzić telefonicznie, Ŝe przyjeŜdŜamy. 337

- Widzę. - Terry wpatrywał się przez przednią szybę w opustoszałą ulicę. Ponownie uruchomił silnik i ruszył spod krawęŜnika, jadąc tak zdecydowanie, jakby zmierzali w konkretne miejsce. - A tu? - spytała Paddy, kiedy mijali pusty parking przed pubem dwie ulice dalej. Terry pokręcił głową. - Tu nie jest bezpieczniej, jest więcej świadków. Minęli pub, Paddy dostrzegła w oknie plecy męŜczyzny i kobiety siedzących blisko siebie, z pochylonymi głowami, w cieple bursztynowego światła. Jechali dalej w stronę obwodnicy Springburn. Przylegający do ulicy pusty teren był nieoświetlony, w pobliŜu znajdowała się jedynie opuszczona, zabita deskami kamienica i chodnik przed nią. Terry trochę zwolnił i spojrzał pytająco na Paddy. - Nie, to zbyt oczywiste. Dodał gazu. - Terry, im dalej odjedziemy od furgonetki, tym dłuŜej będziemy musieli iść z powrotem. Łatwiej nas zauwaŜą. - Masz rację. - ZbliŜył się do skraju drogi i gwałtownie zawrócił. - No to róbmy, co mamy robić. Wjechał w ulicę Calluma Ogilvy'ego, zaparkował dwadzieścia stóp za furgonetką i wyłączył silnik. Zamknął suwak swojej skórzanej kurtki, dwukrotnie pociągając za przetyczkę na końcu, Ŝeby się upewnić, Ŝe zasuwa prawidłowo. Paddy obserwowała go. Terry pocił się ze zdenerwowania. Umówili się wcześniej, Ŝe to będzie jego zadanie, bo gdyby Naismith zobaczył Paddy, rzuciłby się na nią, ale Terry był bardzo roztrzęsiony. Zaczynała wątpić, czy da sobie radę. - Czy na pewno tego chcemy? - zapytał. Mówił tak szybko, jakby się obawiał, Ŝe zabraknie mu tchu. - Ja chcę. A ty? Skinął głową, patrząc z niepokojem przez okno. 338

- On podobno był w areszcie, kiedy zaginął Thomas Dempsie. - Równie dobrze mógł go porwać wcześniej i gdzieś ukryć. Tracy Dempsie nie ma najlepszej orientacji w czasie. Doktor Pete twierdzi, Ŝe kiedy ją przesłuchiwali, co chwilę podawała inną godzinę. - Dobrze. - Znowu wskazał głową za okno. - Więc jesteś pewna? - Terry, spójrz tylko, gdzie on mieszka, zna Calluma Ogilvy'ego, Thomas Dempsie był dzieckiem jego byłej Ŝony z nowym facetem, a on handluje w Townhead. Musiał mijać małego Briana codziennie. Idealnie do tego wszystkiego pasuje. - Owszem - zgodził się i nadal patrzył na ulicę, marszcząc brwi. - Chodzi nam tylko o to, Ŝeby sprawdzili jego furgonetkę. Jeśli nie znajdą Ŝadnych innych dowodów, wyjdzie wolno. - Wyjdzie, wyjdzie. - Terry kiwał głową. - Ale znajdą dowody. Jestem pewna, Ŝe znajdą. Znajdą dowody i w sprawie małego Wilcoksa, i w sprawie Heather. Jestem tego pewna. - Jesteś pewna, Ŝe znajdą. - Nerwowe kiwanie głową stało się szybsze, zaczął lekko kołysać się do przodu i do tyłu na fotelu. - Na pewno znajdą. Otworzył drzwiczki i wyszedł na ulicę jednym płynnym ruchem, z opuszczoną głową kierując się w stronę furgonetki. Trzymał się jezdni, furgonetka dzieliła go od drzwi wejściowych domu Naismitha, wszedł na obramowany chromem stopień od strony kierowcy, przyciskając brzuch do drzwiczek dla zachowania równowagi, i rozpłaszczył się na karoserii szoferki. Paddy patrzyła na furgonetkę, ale gdyby nie wiedziała, Ŝe Terry tam jest, toby go nie zauwaŜyła. Uniósł łokieć, dostrzegła jasny błysk śrubokrętu, który wyjął z kieszeni. Opuścił szybę, posługując się korbką, wytrzepał we wnętrzu zielony ręcznik do rąk i odsunął się od 339

szoferki. Ruszył z powrotem w stronę Paddy; głowę miał wtuloną w ramiona, wzrok wbity w ziemię. Paddy patrzyła na jego twarz i zobaczyła, Ŝe się uśmiecha.

VI Mocno przyciskała słuchawkę do ucha, zastanawiając się. Terry obserwował ją z samochodu. Dopóki była z nim, nie miała wątpliwości, Ŝe postępują słusznie, ale kiedy tylko znalazła się sama w budce telefonicznej, wybierając numer komisariatu Anderston, zaczęła się zastanawiać, czy cały ten pomysł w ogóle ma sens, bo przecieŜ chciała się popisać, udając pewność co do faktów, tak jak odgrywała w łóŜku seks poprzedniego wieczoru. Serce jej się tłukło, kiedy opowiadała bajeczkę dyŜurnemu oficerowi: w piątek wieczorem widziała Heather Allen wsiadającą do furgonetki spoŜywczej przed Pancake Place przy Union Street; nie wiedziała, do kogo naleŜy furgonetka, ale była pomalowana na fioletowo, widywała ją w Townhead. Odwiesiła słuchawkę, kiedy policjant zapytał ją o nazwisko Wracając i adres. do samochodu, miała nadzieję, Ŝe robi wraŜenie równie pewnej siebie jak Terry oddalający się od furgonetki Naismitha. - No i co? - Załatwione powiedziała, łapiąc oddech. - Definitywnie załatwione. Terry podwiózł ją aŜ na początek osiedla Star, było jej wszystko jedno, czy ją z nim zobaczą. Wszędzie paliły się światła we frontowych pokojach, kiedy rodziny sadowiły się przed telewizorami po programie Songs of Praise. Terry śmiał się z maleńkich domków i powiedział, Ŝe mu się podobają. - Tylko Ŝe wszystkie stoją naprzeciwko siebie. Czy sąsiedzi nie zaglądają sobie w okna? 340

- AleŜ tak. Wszyscy wszystko wiedzą. Nawet protestanci wiedzą, kto opuścił mszę. Dzięki za podwiezienie. Popatrzyli na siebie, śmiało, otwarcie, i Paddy z niepokojem dostrzegła maleńki, chyba wieloznaczny skurcz jego brody. - Terry, postąpiliśmy słusznie. - Mam nadzieję. JuŜ na zawsze będą związani tym, co zrobili, obydwoje doskonale o tym wiedzieli. Wygramoliła się z niskiego samochodu, Ŝałując, Ŝe jej gruby tyłek znajdzie się ostatni na linii jego wzroku, pochyliła się, Ŝeby jeszcze raz na niego spojrzeć. Zobaczyła go na zapadającym się fotelu, niewielki brzuszek przepychał się przez bawełnianą koszulkę, zobaczyła siebie zwlekającą z odejściem, Ŝeby jeszcze porozmawiać, Ŝeby się z nim nie rozstawać. Jeśli Pete zorientował się, co było między nimi, to inni teŜ się zorientują. Sean będzie dotknięty do Ŝywego. - Tak czy inaczej, dowiemy się rano. Do zobaczenia. Wycofała się i zatrzasnęła za sobą drzwiczki. Widziała jego twarz, kiedy objeŜdŜał swoim rozklekotanym samochodem rondo. Wyglądał na przeraŜonego, ale kiedy ją mijał, obnaŜył zęby w uśmiechu. W odpowiedzi pomachała ręką, obserwując rdzewiejący tył samochodu, póki Terry nie zniknął jej z oczu.

Rozstanie

Nadal traktowali ją jak chodzący worek Ŝałosnych zarazków. Marty nie odzywał się do niej, nawet na nią nie spoglądał, ilekroć zostawali sami; a Con mocno sznurował usta, kiedy mijali się na schodach, traktując ją jak nieznajomą, o której słyszał wiele nieprzyjemnych rzeczy. Widziała, jak postępowali w ten sposób wobec Marty'ego, i wtedy sarna chętnie w tym uczestniczyła, nie pozwoli jednak, Ŝeby ją zgnębili. Siedziała na łóŜku i przyglądała się pierścionkowi zaręczynowemu na palcu. Pierścionek wydawał się ciasny i wpijał się w skórę - w ciągu ostatniego tygodnia przybrała na wadze - jednak nie zdjęła go. Gdyby to zrobiła, Sean mógłby odmówić pomocy. Z sąsiedniego pokoju, gdzie Marty słuchał radia, dobiegał monotonny głos Johna Peela przerywany wybuchami muzyki z syntetyzatora i mocnymi punkowymi wokalami. Podskoczyła na dźwięk dzwonka na dole. Słyszała, jak matka wita w hallu Seana głośnym pogodnym okrzykiem, po którym nastąpiły setki chichotliwych pytań o miniony tydzień; traktowała go tak, jakby przez ostatnie dwa lata pływał po morzach. Głosy zbliŜały się, słyszała przytłumione kroki na schodach wyłoŜonych chodnikiem. Doszli juŜ niemal do szczytu schodów, kiedy Paddy nagle ściągnęła z palca pierścionek. Chwyciła aksamitne pudełeczko z komódki i próbowała wpasować pierścio342

nek w szczelinę, ale zbyt jej się trzęsły ręce. Wrzuciła pierścionek do pudełka i zatrzasnęła wieczko, zanim otworzyły się drzwi. Sean patrzył na nią. Ubrany był wyjściowo, w nową błyszczącą kurtkę lotniczą i świeŜą pomarańczową koszulę z airteksu, niepokojąco zbliŜoną w kolorze do bielizny pościelowej Terry'ego Hewitta. Za Seanem stała Trisha. - Sean do ciebie. - Jej głos był chorobliwie pogodny. - Cześć. Paddy wstała. - No to chodźmy. - Jest jeszcze wcześnie. - Sean próbował wejść do pokoju na krótkie przytulanki. - Ale autobusy... Paddy popatrzyła na matkę, pragnąc, Ŝeby zostawiła ich samych. Nie chciała rozmawiać z nim tutaj, nie w obecności matki skradającej się po podeście schodów albo modlącej się na dole do Jezusa Chrystusa o katolickie rozwiązanie i uśmiechającej się z nadzieją, ilekroć zejdą na filiŜankę herbaty. - Chodźmy - powiedziała, uparcie spuszczając wzrok. Na dole w hallu Trisha pomogła jej włoŜyć kurtkę. Poklepała Paddy po ramieniu, sygnalizując macierzyńskie przesłanie na temat kompromisu i zatrzymania męŜczyzny: nie pozwól mu odejść, a moŜe zgódź się na wszystko. Przed domem, w rześkim powietrzu, Paddy obejrzała się i za mleczną szybą w drzwiach zobaczyła sylwetkę matki stojącej nieruchomo, z głową pochyloną w modlitwie. Miała ochotę kopnięciem otworzyć te cholerne drzwi. - Do którego kina chcesz iść? - spytał Sean, stawiając kołnierz kurtki. - Czy moŜemy pójść w górę zboczem? Sean pytająco uniósł brew. Choć nigdy nie było na to Ŝadnych dowodów, według pogłosek to wzgórze było terenem igraszek seksualnych, poniewaŜ leŜało na uboczu 343

było nieoświetlone. Paddy nie chichotała, nie reagowała tak, jak się spodziewał. - Muszę z tobą porozmawiać - powiedziała powaŜnie. Jego twarz stęŜała. Po raz pierwszy, odkąd zatrzasnął przed nią drzwi, Paddy poczuła, Ŝe to on jest w gorszej sytuacji. - Zgoda. Chodźmy na stok. W milczeniu doszli do końca ulicy, do błotnistej dróŜki prowadzącej na wzgórze. Był to długi korytarz obrośnięty po obu stronach krzakami. Sean wyjął papierosy, Ŝeby czymś się zająć, a Paddy postukała go palcem w plecy. - Dałbyś fajkę, co? Wydawał się zaskoczony, nigdy nie widział jej z papierosem. Podsunął jej paczkę, wzięła papierosa, włoŜyła o do ust i pochyliła głowę, Ŝeby skorzystać z zapałki palącej się w jego osłoniętej dłoni. Naprawdę palenie nie sprawiało jej przyjemności. Miała wraŜenie, Ŝe brudzi sobie zęby, Ŝe rośnie jej ciśnienie, podobał jej się jednak wizerunek osoby wtajemniczonej, palaczki z przymruŜonymi oczami. - W ogóle nie wybieramy się do kina, prawda? Paddy wypuściła dym, wpatrując się w ciemną ścieŜkę. - Dlatego, Ŝe to o bokserach? Ale nie musimy tego oglądać, jeśli chcesz, moŜemy pójść na jakiś romans. - Nie, ten film mi się podobał. - Widziałaś go juŜ? - Tak. - Patrzył podejrzliwie. - Poszłam sama. To był samotny tydzień. Podrapała się w nos i zauwaŜyła, Ŝe jego wzrok padł a jej palec bez pierścionka. - No chodźmy. - Pchnęła go do przodu i szła zanim dziką dróŜką, póki nie skończyły się krzaki. Dalej szli stromym zboczem, aŜ światła osiedla East-field Star skurczyły się za drzewami i krzakami, któ344

re właśnie minęli. Paddy znalazła płaską półkę skalną i usiadła, krzyŜując nogi i otulając się kurtką, Ŝeby zrobić miejsce dla Seana. Usiadł przy niej mniej eleganckim ruchem, zesztywniały po całym dniu dźwigania. - Od kiedy palisz papierosy? Paddy wzruszyła ramionami, wpatrując się w płaską dolinę, która rozciągała się przed nimi. Zaczęła mówić i urwała, zaciągając się najpierw dymem. Wymacała w kieszeni pudełko z pierścionkiem. Podała mu je, bojąc się spojrzeć mu w oczy, Ŝeby nie zobaczyć w nich bólu. - Sean, muszę ci to oddać. Nie wyjdę za mąŜ. Rozśmieszyła go ostateczność tego stwierdzenia, popatrzył na nią i przez chwilę miał nadzieję, Ŝe zacznie się śmiać i wszystko będzie dobrze. Ale nie śmiała się. Patrzyła przed siebie i opuszczała wzrok na drogę biegnącą poniŜej, ukrywając ręce w rękawach. - To nie chodzi o ciebie, ty jesteś wspaniały. Gdybym chciała wyjść za mąŜ, to wyszłabym tylko za ciebie, ale ja nie chcę wychodzić za mąŜ. Jestem za młoda. - Ale na razie to tylko zaręczyny - błagał. - Sean, ja nie chcę wychodzić za mąŜ. - Teraz ci się tak wydaje... - MoŜe nigdy nie będę chciała wyjść za mąŜ. Zamilkł, po raz pierwszy orientując się, jak wielka zaszła w niej zmiana. - Zostałaś lesbijką czy co? Paddy popatrzyła na człowieka, z którym mogła spędzić Ŝycie. Nie chciał być nieprzyjemny. Był przystojny, szlachetny i przyzwoity, ale, niech Bóg ma go w swojej opiece, niezbyt bystry. - Chciałabym pracować zawodowo, a nie sądzę, Ŝeby mi się to udało, jeśli wyjdę za mąŜ, więc wybieram karierę. Obrzucił ją ostrzegawczym spojrzeniem. - Dlaczego próbujesz udawać męŜczyznę? Dlaczego nie moŜesz po prostu być kobietą? 345

- Sean, to idiotyzm. - Wszystkim dziewczynom w rodzinie to wystarcza. - Zamknij się. - Twoja mama będzie... - Nie. Sean, nie wciągaj do tego mojej rodziny. To dotyczy ciebie i mnie, i tego, czym byliśmy dla siebie. - Mimo woli do oczu napłynęły łzy. Nos jej się zatkał, wczuła, Ŝe traci oddech. - Nie mogę z tobą porozmawiać, Ŝeby na arenę nie wkroczyły tysiące krewnych, zapomnijmy o mojej mamie i tacie, o papieŜu i o wszystkich przyszłych dzieciach, bo musimy porozmawiać o tobie i o mnie. Tylko o tobie i o mnie. - Paddy, mówię o nich tylko dlatego, Ŝe się pobieramy. Tylko dlatego, Ŝe mam wobec ciebie powaŜne zamiary. Teraz juŜ płakała otwarcie, twarz miała mokrą od łez nie tylko dlatego, Ŝe traciła Seana, takŜe ze strachu, takŜe z powodu doktora Pete'a i Thomasa Dempsiego, płakała teŜ z powodu utraty pewności. Sean poszukał jej ręki, wyciągnął ją z rękawa budrysówki i trzymał w obu swoich dłoniach. Jej palce były zimne, pocierał je, Ŝeby się rozgrzały; wymacał gładką skórę w miejscu, gdzie powinien być pierścionek, i sam się rozpłakał. - Nie zrobiłem niczego złego - powiedział. - Ale ja nie tego chcę. - Przez ciebie miałem przykrości w pracy. - Ja tego nie chcę. - PrzecieŜ ja cię kocham. Trzymali się za ręce i płakali, nieprzyzwyczajeni do gwałtownych uczuć, odwracali od siebie wzrok, spoglądając w ciemność. Kiedy ustały łzy, ręka Paddy była czerwona i spuchnięta od tego całego pocierania. Sean znowu wyjął papierosy, zapalił i nie częstując jej, wrzucił paczkę z powrotem do kieszeni kurtki. - Więc dlaczego zgodziłaś się wyjść za mnie, skoro tego nie chciałaś? - zapytał rozgoryczony. 346

Paddy pochyliła się, wyjęła mu z kieszeni paczkę papierosów i wzięła sobie jednego, co wywołało uśmiech na twarzy Seana. WłoŜyła papierosa do ust i powiedziała: - Daj ognia. Sean pochylił się w jej stronę i przytknął do jej papierosa rozŜarzony koniec swojego. Zaciągnęła się, wciągając policzki i przyjmując od niego ogień. - Chcę, Ŝebyś zabrał mnie ze sobą na spotkanie z Callumem Ogilvym. - Wypuściła dym i czekała, Ŝe na nią krzyknie. - Nie mogę cię tam wprowadzić - powiedział cicho. - Owszem, moŜesz. Jesteś jego krewnym. Teraz moŜesz go odwiedzić, bo jest w szpitalu. Sean objął ramionami kolana, przyciągnął je do torsu, dotykając kolanem czoła. - Nie mogę uwierzyć, Ŝe mnie prosisz o pomoc w robieniu kariery. - To moŜe pomóc mi w karierze - przytaknęła z poczuciem winy. - Trudno zaprzeczyć. Ale z drugiej strony zrobi wielką róŜnicę Callumowi. W końcu ktoś inny przeprowadzi z nim wywiad i przedstawi go jako uosobienie zła, co przylgnie do niego juŜ na resztę Ŝycia. A dzięki mnie moŜemy przynajmniej kontrolować to, jak jest portretowany. - A ty dostaniesz wyłączność? - MoŜemy walczyć - powiedziała, wyjmując z ust papierosa i dmuchając na jego koniec - albo zaakceptować, Ŝe tak to juŜ jest, i zostać przyjaciółmi. - Wybierasz karierę, nie mnie? - Sean, nie jestem tym, czego pragniesz. - Nagle poczuła przypływ energii, podekscytowana tym, Ŝe znalazła się poza jarzmem zaręczyn. - Byłabym okropną Ŝoną. Uczyniłabym twoje Ŝycie Ŝałosnym. Byłabym najgorszą katolicką Ŝoną w historii. Trącił ją łokciem. - Byłabyś dobrą mamą. - Nie katolicką mamą. Na pewno nie. 347

Dotknął jej kostki, przejechał palcami po udach, sprawdzając, czy pozwoli się dotykać. - Na pewno tak. Pochyliła się w stronę jego ucha. - Nawet w Jezusa nie wierzę. Patrzył na nią z niedowierzaniem. - Idź do diabła. - Naprawdę. - PrzecieŜ byłaś przez cały rok w grupie modlitewnej Najświętszego Serca. - Tylko dlatego, Ŝe ty tam byłeś. Klepnął ją w ramię z przesadnym zaskoczeniem, które usprawiedliwiało kontakt fizyczny. - Ale zawsze robisz znak krzyŜa, kiedy wchodzisz czy wychodzisz z domu. - Mojej mamie się to podoba. Nigdy nie miałam nawet cienia wiary. Wiem, Ŝe kłamałam, przystępując do pierwszej komunii. Uśmiechnęła się, czując ulgę, Ŝe wreszcie komuś to wyznała. - Nigdy nikomu o tym nie mówiłam. Tylko ty wiesz. Teraz rozumiesz, dlaczego przez cały czas próbuję uwolnić się od rodziny. - Jasna cholera. - Tak. - Uniosła ręce do nieba. - Spędziłam połowę Ŝycia na kolanach, myśląc, Ŝe to bzdura. Uśmiechnęli się do siebie. Wiatr rozwiewał włosy Seana w złą stronę, a w dolinie poniŜej przejechał pociąg. Paddy wtuliła głowę w ramiona i okryła się kurtką. Z Terrym było inaczej, czuła, Ŝe Sean jest jej bliski, ale brakowało w tym ognia. - Wiem, Ŝe nie mam prawa prosić cię o Ŝadne przysługi, ale gdybyś mógł nic nie mówić mojej mamie o zerwaniu zaręczyn. Przez chwilę patrzył na nią i jego wzrok złagodniał. - Nie ma problemu, kochany kumplu. Dotknęła jego policzka zlodowaciałymi czubkami palców. 348

- Spójrz tylko, Sean, jesteś taki przystojny. Ja nawet nie wyglądam wystarczająco dobrze, Ŝeby z tobą chodzić. Sean zaciągnął się papierosem. - Wiesz co, Paddy, zawsze pozwalałem ci tak mówić, bo podobała mi się twoja skromność. Ale jesteś atrakcyjną dziewczyną. Masz wąską talię i duŜe usta. Ludzie ciągle zwracają na to uwagę. Zupełnie jakby pękał jej w głowie ciepły bąbel. Szukała w pamięci dowodów potwierdzających to, Ŝe jest atrakcyjna, ale nie mogła znaleźć ani jednego. Chłopcy w szkole nie szaleli za nią. MęŜczyźni nie zaczepiali jej na ulicy. Nawet nie pamiętała, Ŝeby ktokolwiek mówił jej komplementy. Roześmiała się niezręcznie i uderzyła go w ramię. - Odczep się. - Ale to prawda. - Odwrócił wzrok, zaŜenowany, Ŝe zmusza go do rozwinięcia tematu. - Dla mnie jesteś piękna. - Tylko dla ciebie, tak? - Co? - Jestem piękna tylko dla ciebie? Sean trącił ją łagodnie. - Nie, Paddy. Jesteś piękna. Po prostu. Siedzieli spokojnie, palili papierosy i patrzyli na dolinę. Ilekroć Paddy pomyślała o tym, co powiedział, kręciło jej się w głowie. Gdyby było to prawdą, mogłoby zmienić wszystko. Zawsze nienawidziła swojej twarzy. Tak bardzo nienawidziła swojego wyglądu, Ŝe czasami wstydziła się rano wyjść z domu. Siedzieli w milczeniu i podczas tych spokojnych chwil poczuła tak przemoŜny przypływ wdzięczności, Ŝe o mało nie poprosiła, Ŝeby się z nią oŜenił.

Nie lubię poniedziałków

I Obudziła się bardziej świadoma nadchodzącego dnia niŜ minionego weekendu. Terry szedł do pracy wcześnie, Ŝeby zebrać wszystkie wycinki na temat sprawy Dempsiego i uniemoŜliwić korzystanie z nich komuś innemu. Miał zadzwonić do róŜnych komisariatów i pogadać z McViem i Billym, który pewnie był mniej egoistycznym źródłem informacji, aby się dowiedzieć, co się przydarzyło Naismithowi w ciągu nocy. Potem zamierzał się skontaktować z Farquarsonem i zapytać, czy mogliby sami napisać ten artykuł. Miała nadzieję, Ŝe Terry będzie wystarczającym atutem. Bez wątpienia nie działała sama. Podczas śniadania rodzina nie zauwaŜyła w niej Ŝadnych zmian. Trisha ugotowała jej trzy jajka w akcie pojednania, a Gerald podał jej mleko do kawy, zanim zdąŜyła o nie poprosić. Siedziała między nimi przy śniadaniu, obserwując, jak toster przechodzi z rąk do rąk, a Trisha nalewa owsiankę. Zachowywała się normalnie, myśląc o minionym weekendzie, o swoim zetknięciu z furgonetką Naismitha, o demonstracji, o łóŜku Terry'ego Hewitta. Mróz wyostrzył kontury całego świata, a słabiutkie słońce nie mogło ocieplić poranka. Nawet oddech Paddy stanowił chmurę ostrych kryształków, kiedy pędziła 350

na stację, starając się nie przewrócić na oblodzonym chodniku. W pociągu znalazła miejsce siedzące, osunęła się na nie cięŜko, krzywiąc się z powodu wraŜliwości ciała między nogami. Podnieciło ją to bardziej niŜ sam seks. Pomyślała o sobie na fotelu pasaŜera w samochodzie Terry'ego, obserwującej, jak Terry wraca z furgonetki Naismitha; myślała o zimnym, wietrznym zboczu wzgórza. Teraz Sean moŜe chodzić z innymi dziewczynami, jeśli będzie miał ochotę. MoŜe trzymać je za ręce, całować i obiecywać im zaciszną przyszłość. Po jakimś czasie ona sama stanie się po prostu dawną znajomą. Kiedy zobaczyła, Ŝe Terry Hewitt stoi przed drzwiami budynku „Daily News" z rękami w kieszeniach, a zgiętą nogę opiera o mur za sobą, wiedziała, Ŝe pragnie wyglądać jak James Dean. Wyglądał jak pulchny facet oparty o ścianę. Paddy była jeszcze dosyć daleko, więc porzucił swoją pozę i wypatrywał jej na ulicy, wiedząc, Ŝe nadejdzie od stacji kolejki. Kiedy dostrzegł w dali jej sylwetkę w budrysówce i butach do kostki, zmierzającą pospiesznie w jego stronę, z lekko spóźnionym refleksem świadomie wrócił do poprzedniej pozy. Paddy znalazła się o krok od niego, zanim podniósł wzrok. Wydawał się zły. - Jesteś wzywana do biura Pogromcy Bestii. Natychmiast. Paddy spojrzała na zegarek. - Ale zaraz się zacznie kolegium. - Natychmiast. Odwrócił się, gotów poprowadzić ją na górę, chwyciła go jednak za połę kurtki. - Cholera, Terry, co się stało? Nie zatrzymał się, nawet się nie obejrzał. Strzelił palcami, Ŝeby za nim szła, i poszedł przodem przez hall wyłoŜony czarnym marmurem. Echo podbitych metalowymi flekami butów Terry'ego odbijało się od zimnego sufitu i ścian. Obydwie Alison równocześnie podniosły 351

głowy i obserwowały ich marsz. Paddy wiedziała, Ŝe sytuacja jest powaŜna. Terry nie tylko miał na nią czekać i zaprowadzić prosto do Farquarsona, ale eskortował ją przez oficjalne wejście, wejście dla obcych, niezwiązanych z gazetą. Wbiegał po schodach przed nią i Paddy trąciła go w nogę. - Stań - odezwała się błagalnie, ale jej nie posłuchał. Mogła jedynie iść za nim. - Terry, proszę. Przyspieszył kroku, jakby próbował się od niej uwolnić. Kiedy dotarli na piętro serwisu informacyjnego, zaczynało jej brakować tchu. JuŜ miała ponowić błagania, ale on pokonał podest dwoma krokami i otworzył drzwi do redakcji. Nikt na nich nie patrzył, nie podniosła się Ŝadna głowa, kiedy Terry prowadził ją po chodniku długości stu stóp do gabinetu Farquarsona. Nawet Keck miał opuszczoną głowę, kiedy mijała ławkę, udawał, Ŝe nie słyszy jej cichego i Ŝałosnego „cześć". Tylko Dub patrzył na nią, trochę smutno, wyraźnie czuła, Ŝe w ten sposób się z nią Ŝegna. Ciemne Ŝaluzje były opuszczone, drzwi zamknięte. Terry dwukrotnie poskrobał w szkło, zagrzechotały obluzowane szyby, pchnął drzwi i cofnął się, Ŝeby ją przepuścić. Paddy przeszła przez próg.Farquarson był sam, pochylony nad biurkiem, przenosił dwa akapity składu z miejsca na miejsce na stronie korekty. Odchylił się na oparcie krzesła i patrzył niewidzącym wzrokiem na Hewitta, całkowicie ignorując Paddy. Nadal miała na sobie kurtkę i nagle zrobiło jej się gorąco. - Szefie? Wytarła czoło rękawem. Czuła na swoich plecach wzrok wszystkich obecnych w redakcji, musieli widzieć pot na jej karku, zauwaŜyć, jaka jest gruba. - Thomas Dempsie. - Farquarson zawiesił te słowa w powietrzu, jakby były poleceniem. Niemal bała się poruszyć. 352

- Co pan ma na myśli? - Miałaś rację. Rzeczywiście było to powiązane z Brianem Wilcoksem. Paddy obejrzała się na Terry'ego, który stał za nią uśmiechnięty od ucha do ucha. Redaktor piszący akurat na maszynie popatrzył jej prosto w oczy. Keck siedział na ławce, odwrócony do nich plecami, i słuchał, a po sposobie, w jaki pochylał głowę, Paddy zorientowała się, Ŝe jest przygnębiony. - A więc plan jest następujący - kontynuował Farquarson. Opiszesz sprawę Dempsiego jako historię, bardzo prosto, to nie powinno być zbyt trudne. Jeśli nie będzie to kompletny bzdet, damy ten tekst w ramce w przyszłym tygodniu. - W przyszłym tygodniu? Nie musimy czekać do procesu? Terry uśmiechnął się triumfująco i delikatnie kopnął ją w kostkę. - Dobra wiadomość polega na tym, Ŝe nie będzie śledztwa. Naismith się przyznał. - Do czego? - Do wszystkiego. Przyznał się do zamordowania Thomasa Dempsiego, do porwania Briana Wilcoksa i zmuszenia chłopców, by go zamordowali, do porwania i zabicia Heather Allen. Do wszystkiego. Zmarszczyła brwi. - Dlaczego miałby się przyznawać do wszystkiego? - No, w jego furgonetce znaleziono dowody łączące go z Heather i ślady krwi Briana Wilcoksa - wyjaśnił Farquarson. Paddy popatrzyła na Terry'ego, który stał przy drzwiach i ciągle się uśmiechał. - Ale skąd to nagłe wyznanie? Dlaczego po tylu latach przyznał się do Thomasa Dempsiego? W ten sposób oczyszcza faceta, który ukradł mu Ŝonę. Farquarson wzruszył ramionami. - MoŜe źle się z tym czuł? 353

Terry zachęcająco skinął głową. - W całej furgonetce ma nalepki z Jezusem. MoŜe chciał się oczyścić. - Nalepki z Jezusem powinny go powstrzymać od zabijania, zamiast skłaniać do wyznań, kiedy juŜ został przyłapany. - Chciała w to uwierzyć, ale nie mogła. - Tamtego dnia usiłował mnie zabić z powodu tego, co wiem, i nagle czuje potrzebę wyznania winy? Farquarson nie miał czasu zagłębiać się w ciemne zakamarki ludzkiej duszy. - Czort z nim. OskarŜenia wobec chłopców ograniczono do współudziału w popełnieniu morderstwa. Lepiej na tym wyjdą, więc to dobra wiadomość. Skinęła głową, usiłując przekonać samą siebie, Ŝe szef ma rację, Ŝe to dobra wiadomość. - Ustaliliśmy z rodzinami, Ŝe w końcu będziemy mieli dostęp do chłopców, kiedy Naismith zostanie juŜ skazany. - Skąd zna chłopców? - Tego nie powiedzieli. - Farquarson spojrzał na Terry'ego. Chyba mieszkają w tej samej okolicy. Terry potwierdził skinieniem głowy. - Chłopcy kręcili się koło furgonetki, jak powiedzieli policji sąsiedzi. Rodzice tego drugiego chłopca, Jamesa O’Connora, są nieobecni. On mieszka z dziadkami. - Nieobecni? - Pijacy. - Doskonale. - Farquarson sprowadził ich do rzeczywistości. Więc JT przeprowadzi wywiady z chłopcami. Ty, Meehan, utrzymuj z nim kontakt, podrzuć mu informacje na temat środowiska i tak dalej. - Ja chcę Calluma - powiedziała głośno. - Sama przeprowadzę wywiad z Ogilyym. Farquarsona zatkało. - Nie ma mowy. To za duŜa sprawa. - Jeśli JT będzie z nim rozmawiał, zachowa się brutalnie. Zrobi z Calluma białego gnojka, uosobienie zła, 354

a to nieprawda. Mogę sobie załatwić spotkanie z chłopcem wcześniej niŜ inni, a Terry pomoŜe mi to napisać. Sprzeczali się o to przez dwadzieścia minut. Farquarson nie będzie w nieskończoność redagować tekstu, więc ona musi złoŜyć coś nadającego się do publikacji. Prawdziwym problemem było załatwienie wywiadu, dopóki jeszcze kogokolwiek to obchodzi. Paddy skłamała, mówiąc, Ŝe juŜ załatwiła sobie spotkanie w tym tygodniu. Jeśli Sean się nadąsa, będzie skończona. W końcu Farquarson poprosił, Ŝeby do piątku przyniosła mu osiemset słów na temat Dempsiego i przedstawiła mu jak najszybciej materiały z wywiadu. - A tak osobiście - dodał, sadowiąc się wygodniej - to nie znoszę przemądrzałych drani jak wy dwoje, więc mam nadzieję, Ŝe wypalicie się przed trzydziestką. Wynoście się. Kiedy drzwi się za nimi zamknęły, Terry trącił ją w ramię i pochwalił na oczach całej redakcji serwisu. ZaŜenowana, ale wdzięczna Paddy rozejrzała się, szef działu publicystyki pochwycił jej wzrok, w kąciku jego ust igrał akceptujący uśmieszek, jakby nigdy dotychczas jej nie zauwaŜył, a teraz zainteresował się tym, co miałaby do powiedzenia. Kat Beesley uniosła gratulacyjnie brew. Paddy rozglądała się za doktorem Pete'em w nadziei, Ŝe słyszał o jej udanych działaniach, ale nigdzie go nie dostrzegła. Czuła się głupio, zajmując znowu swoje miejsce na ławce. Dub oznajmił, Ŝe się cieszy, ale odsunął się od niej, przechwytując wszystkie wezwania i unikając jej wzroku. Keck uśmiechał się do niej, ale obydwoje czuli, Ŝe to juŜ nie jest jej miejsce. Wodziła palcem po powierzchni drewna i nie mogła uwierzyć, Ŝe te wszystkie dobre rzeczy zdarzają jej się po tylu małych zdradach, jakich się dopuściła w ubiegłym tygodniu.

355

II Paddy wyczuwała, Ŝe jest juŜ w połowie drogi z ławki. Redaktorzy patrzyli na nią, kiedy prosili o herbatę, dziennikarze odzywali się do niej, przekazywali komentarze, uznawali jej istnienie. Keck zachowywał się jak lizus. Przypominało to sytuację ze szkoły, kiedy na lekcji angielskiego wygłosiła płomienną pogadankę o sprawie Paddy'ego Meehana, sugerując, Ŝe Meehan stał się ofiarą, bo był katolikiem. Ta sugestia zdawała się szczególnie atrakcyjna dla uczniów Świętej Trójcy, a sama pogadanka zmieniła jej status, z grubego zera stała się głęboką myślicielką i obrończynią ich przyszłych wolności. Kiedy dojrzała, doszła do wniosku, Ŝe wrobiono go dlatego, Ŝe był zdeklarowanym socjalistą, a jeszcze później uświadomiła sobie, Ŝe wybrali go dlatego, Ŝe miał kartotekę, a nie miał alibi. Bez względu na to, jak fałszywym przyczynom zawdzięczała sukces towarzyski w szkole, ciągle się nim cieszyła, tak samo jak teraz. Ani myśl o Heather Allen, ani nowo uzyskana swoboda Seana nie mogły przyćmić rozgrzewającego dreszczyku ambicji. Widziała siebie, jak mija wieczorem ławkę gońców, idąc w jakieś zadziwiające miejsce, i szuka na niej śladów wyŜłobionych przez swoje paznokcie. Widziała siebie rano, przychodzącą do pracy z własnego mieszkania w mieście, z łóŜka kochanka czy z jakiegoś waŜnego reportaŜu. W porze lunchu, zamiast czaić się gdzieś w mieście, udała się prosto do kantyny; zobaczyła Terry'ego Hewitta przy zatłoczonym stole pod oknem. Kiwnął ręką, Ŝeby podeszła. - Trzymałem dla ciebie miejsce - powiedział podekscytowany jej widokiem. - Skąd wiedziałeś, Ŝe o tej porze przyjdę na lunch? - Keck powiedział, Ŝe wyjdziesz koło pierwszej. Pytanie Kecka, o której ona wyjdzie na lunch, wydawało się trochę dziwne i lekko nachalne, jednak Pad356

dy starała się nie marszczyć brwi ani nie powiedzieć niczego złośliwego. Wprawdzie panujące tu obyczaje polegały na wykorzystywaniu kaŜdej przewagi, by sobie nawzajem dokuczyć, postanowiła, Ŝe nie będzie się tak zachowywać. - Czy mogę ci przynieść herbatę? - spytała. Terry pochylił głowę, w pierwszej chwili nie zrozumiał. - Tak, herbata chętnie. Stała w kolejce razem ze wszystkimi, chłodząc rozgrzane dłonie na zimnej szynie wzdłuŜ lady z potrawami. Dziennikarz, któremu setki razy przynosiła herbatę, obrócił się, kiedy się zorientował, Ŝe ona stoi za nim. - A, to ty. Paddy skromnie skinęła głową. - Zawsze myślałem, Ŝe jesteś tępą dziewuchą. Wiedziała, Ŝe to miał być komplement. Rozejrzała się, kto jeszcze ją podziwia, i zobaczyła, Ŝe za nią stoi Dub. - Cześć - powiedziała. - Nigdy cię tutaj nie widziałam. Dub uniósł brodę na powitanie. - Co się z tobą dzisiaj dzieje? - zapytała w nadziei, Ŝe skłoni go do zapytania jej o to samo. - Nic. - Dub patrzył ponad jej głową na kanapki wysychające na tacy. - Siedzimy z Terrym przy stoliku pod oknem, moŜe się przysiądziesz? Było to zaproszenie do duŜego stołu i obydwoje o tym wiedzieli. - Nie, mam sprawy na mieście. Poczuła się rozczarowana. - W kaŜdym razie dobra robota. Tak słyszałem. - Dzięki, Dub. Chcę to uczcić, dlatego prosiłam, Ŝebyś się przysiadł. Dub wzruszył ramionami, nadal niechętny. Nie chciała, Ŝeby przestał się z nią przyjaźnić tylko dlatego, Ŝe uśmiechnęło się do niej szczęście. Wskazała na naczynie z ciepłym budyniem. 357

- Dzisiaj jem tylko pudding. - A co to? - warknął Ŝartobliwie Dub. - Jestem twoim biografem? Przestań gadać o sobie. Roześmiali się wspólnie z jego bezczelności, a Straszna Mary uderzyła w jej tacę łyŜką wazową, poniewaŜ Paddy przegapiła swoją kolejkę. Zamówiła dwie herbaty i biszkopt z budyniem, a Dub wepchnął się przed nią. Odwróciła się, Ŝeby coś do niego powiedzieć, ale juŜ zniknął. Terry siedział pod oknem, na końcu długiego stołu, strzegąc zazdrośnie miejsca naprzeciwko siebie. Dała mu herbatę i obrzuciła ostrzegawczym spojrzeniem, kiedy przyłapała go na tym, Ŝe wpatruje się w jej ciało. - Przepraszam - powiedział Terry z podnieceniem w głosie. Więc jakie mamy teraz plany? - Musimy wrócić do Tracy Dempsie i zdobyć zdjęcie Naismitha. - Moglibyśmy zrobić to dzisiaj po pracy. - Nie mogę. Obiecałam, Ŝe zrobię coś innego. Popatrzył na nią wielkimi, smutnymi oczami. - Ale przecieŜ musimy przygotować się do wywiadu, opracować kolejność pytań. - Nie mogę. Bardzo mi przykro. Muszę dotrzymać obietnicy. Jutro zaczynam później, moglibyśmy pojechać rano. - Dlaczego nie moŜesz dzisiaj? - Po prostu nie mogę. - To ma związek z tym chuliganem budowlańcem, tak? Zorientowała się, Ŝe poŜałował tej uwagi dokładnie w chwili, gdy ją wypowiedział. - Nie znasz Seana - ucięła. - Nie jest chuliganem. Jest uroczym człowiekiem. Terry uniósł ręce w geście kapitulacji. - W porządku. - To dobry człowiek - powtórzyła. Skinął głową. 358

- Zgoda. Ale jego oczy się śmiały i wiedziała, Ŝe zdradziła Seana. Zupełnie jakby seks był sprawą między nim a Terrym, a ona stanowiła jedynie tłusty rekwizyt. Dziennikarze przy stole Ŝegnali ich uśmiechami i zaraz zajęli opróŜnione miejsca. - A propos - zaczął, kiedy szli po schodach. - Słyszałaś o Pecie? Tego ranka ani razu nie pomyślała o Pecie i poczuła wyrzuty sumienia, kiedy sobie uświadomiła, Ŝe to wszystko jemu zawdzięcza. - Co z nim? - Jest w szpitalu. - Terry zmarszczył brwi. - Wczoraj po zamknięciu wezwano karetkę do Baru Prasowego.

Callum

I Paddy czuła wiatr zbierający się na peronie w drobnych podmuchach podnieconego powietrza. To uczucie wzmogło się jeszcze, kiedy wchodziła po schodach; pasaŜerowie otulali się paltami, przewidując najgorsze. Skręciła za róg, zmagając się z wiatrem. W odległości pięciu stóp od naroŜnika wiatr ucichł równie nagle, jak znika objaw wyimaginowanej choroby. Wyjście z metra znajdowało się w obskurnej alejce pomiędzy dwiema wysokimi czynszówkami; sklepikarze wyrzucali tu cuchnące śmieci, męŜczyźni lubili sobie ulŜyć w drodze z pubu do domu. Na końcu alejki w smudze światła zobaczyła Seana, który na nią czekał. Wydawał się bardzo daleko. Na jej widok uśmiechnął się z nadzieją. Sprzeciwił się matce, kontaktując się z Callumem, a Paddy wiedziała, Ŝe musiało to być dla niego bardzo trudne. PrzełoŜył brązową torbę, odruchowo wyciągając rękę, bo zbyt późno sobie uświadomił, Ŝe nie wolno mu dotykać Paddy. Niezręcznie poklepał ją po plecach. Nagle przypomniała sobie sutki Terry'ego Hewitta i uśmiechnęła się, zaciskając powieki, aby ukryć łzy. - Cześć - powiedziała, powtarzając niezręczny gest Seana i poklepując go po plecach. - Dzięki, Sean. 360

- Nie ma sprawy. Ruszyli zgodnym krokiem, szli obok siebie, ale czuli stumilową odległość, poniewaŜ nie mogli trzymać się za ręce. Sean trącił ją ramieniem, kiedy czekali na światłach. - Szczerze mówiąc, cieszę się, Ŝe mnie poprosiłaś, Ŝebym do niego poszedł - zawołał, przekrzykując uliczny hałas. - Powiedzieli mi, Ŝe on nie chce widzieć swojej mamy, a nikt z rodziny nie utrzymuje z nim kontaktów. Nie wolno mi zanieść mu jedzenia, bo się boją, Ŝeby go ktoś nie otruł. Pogłaskała go po plecach, poddając się przemoŜnej chęci poczucia ciepła jego skóry, przez dłuŜszą chwilę zatrzymała rękę między jego łopatkami. Sean cofnął się przed tym dotykiem. Ruch się zatrzymał, przeszli na drugą stronę ulicy, zielone światło uchroniło ich przed sceną. Nowoczesny szpital stał na niewielkim, stromym wzgórzu. Zbudowano go niedawno, tylko proste linie i pragmatyczne kompromisy, i niemal natychmiast owinięto siatką, by ochronić go przed biozagroŜeniem ze strony gołębi. Wejście mieściło się z tyłu. TuŜ za nowym szpitalem znajdował się opuszczony neogotycki budynek dawnego szpitala, okazała rezydencja z wieŜyczkami, teraz pusta, drzwi i okna parteru zabite były deskami. Weszli do nowego budynku przez niewielkie drzwi na tyłach, pojechali windą na piąte piętro, oblewając się potem w zaskakująco gorącym powietrzu. Sean wyciągnął rękę. - Musisz to włoŜyć. - Podał jej pudełko z pierścionkiem zaręczynowym. - Wpuszczą cię tylko wtedy, jeśli wezmą cię za moją narzeczoną. Paddy popatrzyła na niego przepraszająco i wyjęła z pudełka znajomy pierścionek. Był nieprzyjemnie ciasny, czuła, jak palec puchnie pod naciskiem. Drzwi na piątym piętrze otworzyły się, grupa uczennic pielęgniarek stanowiła uśmiechnięte uprzejmie audytorium dla dwóch rozmawiających ze sobą lekarzy w średnim wieku. 361

Sean i Paddy szli za znakami przez trzy kolejne korytarze do dyŜurki pielęgniarek. Na stole leŜały róŜowe i zielone formularze. Przywitała ich ładna siostra z jasnymi kręconymi włosami, ostrzyŜonymi w szpic. Kontury oczu miała pomalowane na niebiesko. Była tak szczupła jak niedojrzała nastolatka. Kiedy Sean i pielęgniarka wymienili uśmiechy, Paddy miała ochotę ją uderzyć. - Powiedziano mi, Ŝebym pytał o sierŜanta Hamiltona wyjaśnił spokojnie Sean. Uśmiech pielęgniarki zniknął. - Pójdę po siostrę przełoŜoną. Drzwi za biurkiem prowadziły do gabinetu przełoŜonej. Była to oschła kobieta po czterdziestce, majstrowała coś przy zegarku zawieszonym na piersi i zapytała, czy szukają sierŜanta. Jak się nazywa? Czy się ich spodziewa? Te pytania stanowiły bezsensowną powtórkę pierwszego oświadczenia Seana, Paddy wyczuwała jednak, Ŝe kobieta jest podekscytowana ich wizytą, Ŝe myśli juŜ, jak będzie o tym opowiadać, kiedy juŜ moŜna będzie o tym mówić. Obejrzała Seana od stóp do głowy, zauwaŜyła zakurzone robocze buty i tandetne spodnie. Zdjął robocze ciuchy, wyglądał schludnie, ale zdecydowanie biednie. Mimi kupowała mu buty na targu i uŜywane koszule u Murphy'ego przy Bridgate. Paddy przywykła juŜ do tego, Ŝe sama w redakcji wygląda najbiedniej. Teraz demonstrowała palec z pierścionkiem, pokazując w ten sposób, Ŝe są przyzwoitą parą. PrzełoŜona podniosła słuchawkę stojącego na biurku telefonu i wykręciła czterocyfrowy numer, przejeŜdŜając równocześnie koniuszkiem języka po zębach. Odwróciła się i szeptała coś do słuchawki. Kiwała głową i powtarzała „uuu", kiedy mówił ktoś z tamtej strony. Odwiesiła słuchawkę, uniosła brwi i zesznurowała usta. - Będzie tu za chwilę - oznajmiła takim tonem, jakby działo się to wbrew jej wyraźnym Ŝyczeniom. SierŜant pojawił się w korytarzu, zanim przełoŜona zdąŜyła jeszcze bardziej popsuć im nastrój. Był to krępy 362

męŜczyzna o szerokich barach, siwiejących włosach i poczciwej twarzy. Podszedł do nich, kręcąc głową i wycierając krople potu z czoła.- Uf, tu jest za gorąco - powiedział do przełoŜonej. Następnie zajął się Seanem, dokładnie otaksował go wzrokiem. - W porządku, czy mógłbym zobaczyć jakieś wasze dowody toŜsamości? To było polecenie, nie pytanie. Sean miał przy sobie ksiąŜeczkę oszczędnościową i legitymację związkową, a Paddy kartę biblioteczną. - Dobra, zdejmijcie kurtki. Paddy z przyjemnością zdjęła budrysówkę, podała ją policjantowi, który sprawdził kieszenie i podszewkę. Sean podał swoją- kurtkę. Nigdy za wiele ostroŜności - powiedział sierŜant, uśmiechając się przy sprawdzaniu kurtek. - NajwaŜniejsze, Ŝeby uwaŜać. Obmacał Seana od góry do dołu, nie ośmielił się jednak sprawdzić w ten sposób Paddy, ubranej w wąską spódnicę i zwyczajny, gładki sweter. Sprawdził zawartość torby Seana, badając przedmioty uwaŜnymi palcami, zmarszczył brwi na widok plakatu Celticu. - To wszystko dla niego. MoŜe być? - Sean wydawał się onieśmielony i bardzo młody. - Tak. - SierŜant omiatał wzrokiem przedmioty z torby. - To wszystko jest w porządku. Oddał torbę i wskazał ręką, zęby szli za nim. W szpitalu panował zaskakujący upał. Oblewali się potem, pokonując liczne zakręty szarych korytarzy i oddalając się lekko od głównego traktu. Za kolejnym zakrętem zobaczyli dwóch policjantów przed drzwiami, obydwaj pili coś z filiŜanek na spodkach, zaczytany brukowiec leŜał na podłodze pod krzesłem. Na widok sierŜanta zesztywnieli, ukrywając filiŜanki z herbatą i poprawiając mundury. Paddy domyśliła się, Ŝe szef nie był szczególnie słodki. 363

- Ci młodzi ludzie przyszli tu z wizytą... – Zawahał się, niepewny, jak nazwać Calluma. - ...Do tego małego. - Wskazał ręką, Ŝeby otworzyli drzwi. Odwrócili się do drzwi, patrząc na nie wyczekująco, a sierŜant postąpił krok do przodu. - Troszkę z wami posiedzę, Ŝeby się upewnić, Ŝe nic złego się nie dzieje. Cofnął się, wszyscy nabrali tchu i policjant stojący najbliŜej drzwi nacisnął klamkę. Do izolatki prowadziło wąskie wejście, po lewej stronie wchodziło się do łazienki. Było ciemno, unosił się ostry zapach chlorku i sosny. Paddy zauwaŜyła przede wszystkim stary neogotycki szpital za oknem, horyzont zwieńczony blankami i czernią okien. W kącie pokoju stało metalowe łóŜko z przyczepioną w nogach tabliczką. Na łóŜku siedział Callum Ogilvy, oświetlony od tyłu ostrym światłem lampki do czytania. Wydawał się miniaturowy. Jakby nic nie przybrał na wadze, odkąd widzieli go rok temu, ale moŜe sprawiała to pozycja, w której siedział. Miał koc na kolanach i czytał sfatygowany komiks; zastygł w takiej pozycji, w jakiej go zastało otwarcie drzwi, z palcem na stronie komiksu i ustami otwartymi do wypowiedzenia słowa. Początkowo pomyślała, Ŝe to kajdanki, ale uświadomiła sobie, Ŝe to gruba warstwa bandaŜa na nadgarstku, który sobie pociął. Robił wraŜenie wystraszonego i wychudzonego, jak skurczony, odwieczny duch zła. - W porządku, mały? Callum podniósł wzrok i gapił się w milczeniu. Sean usiadł na brzegu łóŜka. - Pamiętasz mnie? Chłopiec powoli skinął głową i prześlizgnął się wzrokiem po twarzy Seana. - Jesteś moim dorosłym kuzynem. - A to co? - Sean wskazał jego nadgarstek. - Miałeś jakieś kłopoty? 364

Z powodu ostrego światła padającego zza pleców chłopca Paddy nie od razu zobaczyła łzy, ale usłyszała, jak Callum łapie oddech, a twarz nadal ma nieruchomą. Na łóŜko spłynęła wielka łza. Sean przysunął się, otoczył chłopca ramionami i mocno przytulił. Chłopak siedział sztywny jak lalka, z odkrytą twarzą, w której usta stanowiły czarny owal, i płakał.

Przestał po dwudziestu minutach. Policjant opuścił pokój po pięciu. Paddy podeszła do okna i odwróciła się plecami. Bo inaczej wzrok jej padał odruchowo na twarz chłopca, a to był widok trudny do zniesienia. Widziała ciemne sale w starym budynku. Piętro niŜej pod ścianą zgromadzono zagłówki łóŜek. W miarę jak gęstniały ciemności za oknem, odbicie plamy światła na łóŜku Calluma stawało się coraz ostrzejsze. Widziała, Ŝe miał kompletnie zapuchnięte oczy. - Chłopcze? - odezwał się Sean, ale mówił szeptem. - Teraz lepiej? Callum skinął głową. Sean poklepał go po plecach, sygnalizując koniec uścisku, przesunął się w taki sposób, Ŝe siedzieli teraz obok siebie. - Pamiętasz moją narzeczoną Paddy? Callum spojrzał na nią. Nawet w niewyraźnym odbiciu zobaczyła, Ŝe nie czuje do niej sympatii. - Celtic - powiedział wyczerpany, znowu skupiając uwagę na Seanie. - Kibicujesz Celticowi. - A ty jesteś kibicem Celticu? Callum znowu spojrzał na Paddy. - Byłoby szkoda, gdyby nie - powiedział Sean - poniewaŜ przyniosłem ci plakat na ścianę. - Wziął torbę, otworzył suwak, wyjął niewielki plakat i rozwinął go na łóŜku. Plakat miał pozaginane brzegi, ale Callumowi się podobał. PołoŜył na nim rękę i patrzył na Seana, szukając potwierdzenia prawa własności. Przeniósł wzrok na 365

torbę, a Sean się roześmiał. - Jesteś prawdziwy Ogilvy. Zobaczymy, co jeszcze jest w środku? Callum uśmiechnął się, marszcząc swoją podpuchniętą buzię. Sean wyciągnął układankę z pierwszą druŜyną, komiksy „Beano" i „Dandy" i plastikowy piórnik, który wyglądał jak dŜinsowy. PołoŜył to wszystko na plakacie, dorzucając kolejne śmieci i tworząc złoŜoną górę podarków. Callum patrzył na stertę barachła na swoim łóŜku z zachłannym uśmiechem. - Podoba ci się? Skinął głową. - Chciałem ci przynieść duŜo słodyczy, typu Crunchies i Starbars, ale nie pozwolono mi z powodu tego. - Sean dotknął bandaŜa na nadgarstku Calluma. - JeŜeli więcej tego nie zrobisz, to mi pozwolą. - Nie zrobię. - Słaby głosik Calluma był zachrypnięty. - Jesteś moim duŜym kuzynem. - To prawda, mój mały. - Sean znowu siedział przy nim na łóŜku, obaj patrzyli na pokój. - Jestem twoim duŜym kuzynem. Paddy, zapal górne światło. Kiedy podeszła do drzwi i nacisnęła włącznik, cały pokój zmienił charakter. Callum stał się po prostu małym, chudym chłopczykiem na łóŜku. Z wyglądu nawet troszkę przypominał Seana. Mogli być braćmi. - Lubisz „Dandy"? Callum skinął głową, więc Sean wyciągnął pismo ze sterty i zaczął wodzić palcem po stronie i naśladować róŜne głosy, tak jak robił to często dla swoich bratanków i bratanic. Callum oparł się o jego tors, obserwując palec przesuwający się po stronicach. Nie słuchał zbyt uwaŜnie. Paddy obserwowała ich odbicie w szybie. Sean będzie wspaniałym ojcem, trochę jej było Ŝal, Ŝe nie dla jej dzieci. Chłopcy wspólnie przeczytali historię Zrozpaczonego Dana; Callum udawał, Ŝe pointa go rozśmieszyła. W pewnej chwili Sean zakrył dłonią całą stronę. 366

- Posłuchaj, Callum. Paddy chce cię o coś zapytać. Callum spojrzał na nią, pełen urazy zarówno z powodu jej obecności, jak i związków z Seanem. Paddy nagle zaschło w ustach. Usiadła na odległym brzegu łóŜka, wysoka metalowa rama przygniatała tłuszcz na jej biodrze. - Cześć, Callum. Pamiętasz mnie? Skinął głową w stronę komiksu, uniósł dłoń Seana, przewrócił stronę i znowu nakrył ją dłonią kuzyna. - Skąd znasz Jamesa O’Connora? Chodzicie do jednej szkoły? Callum spojrzał pytająco na Seana, który kiwnął głową. - Tak - rzucił krótko. - Jesteście kumplami? Callum nie odrywał wzroku od stronicy komiksu. - JuŜ nie. - Dlaczego nie? Okazało się, Ŝe to dobre pytanie. Callum się oŜywił. - On im powiedział, Ŝe ja to zrobiłem, a ja nigdy. To on, on to zrobił. Sean zmarszczył brwi za plecami chłopca. - Opowiedz mi, kiedy ten mały umarł. Czy pojechaliście tam kolejką? - drąŜyła dalej Paddy. Ciało chłopca jakby stęŜało, wtulił głowę w ramiona. - Pojechaliście kolejką? - zapytał Sean. Chłopiec nie odrywał wzroku od komiksu. - Policja mówiła, Ŝe tak. - A co ty mówisz? - nalegała Paddy. Callum zaśmiał się nienaturalnie przy ostatnim obrazku na stronie i zaczął od góry następnej. Był zdecydowany ignorować Paddy, więc Sean powtórzył pytanie. - Chłopcze, jak tam dojechaliście? Callum popatrzył na wargi Seana, a sam miał przez moment usta otwarte. Zamknął je i pokręcił głową. - Więc jak tam dotarliście? - nie ustępowała Paddy. Zaczął nerwowo skubać roŜek strony, rysując papier paznokciem. Sean jeszcze raz powtórzył jej pytanie. 367

Callum gwałtownie kręcił głową, ale nagle przestał. Miał oczy szeroko otwarte, błyszczące i wilgotne ze strachu. Sean mocno pogłaskał go po włosach. - Zamierzasz nam powiedzieć? - Samochodem. Sean spojrzał na Paddy, wiedząc, o co chciała zapytać. - Jakim samochodem? Twarz chłopca przypominała piąstkę. - Furgonetką. SpoŜywczą furgonetką. Paddy pozwoliła sobie na krzywy uśmiech. Więc jednak miała rację. - Wcale nie jechaliśmy kolejką. On nam dał bilety, Ŝeby tak wyglądało - znowu patrzył na komiks, pragnąc, Ŝeby zamiast tych pytań wrócili do czytania. - Czy powiedziałeś o tym policji? - Nigdy o to nie pytali - odparł zdecydowanie. - Baby to brudne cipy. Zszokowany Sean popatrzył na Paddy. - Cuchną. Widziałem na zdjęciach, jak je walą. Paddy przymruŜyła oczy, godząc się milcząco na zignorowanie tych uwag. - Kto prowadził furgonetkę? - spytał Sean. - Kumpel Jamesa. - Pan Naismith? - wtrąciła Paddy. Callum zapomniał, Ŝe ją ignoruje. - Tak, pan Naismith. Z kolczykiem. - On nie nosi kolczyka, prawda? - Nosi. - Poznałam go, ale nie widziałam kolczyka. Callum wzruszył ramionami. - MoŜe wtedy go nie miał. To kumpel Jamesa. Gdyby nie paliło się górne światło, Paddy mogłaby nie zauwaŜyć błysku w jego oku, prześlizgującego się gdzieś do jakiejś innej myśli poza polem widzenia. - Rozszarpie mi dupę kutasem, jeśli na niego doniosę, ale przecieŜ nie jest cholerną ciotą, no nie?

368

Obydwoje, Sean i Paddy, wzdrygnęli się. Sean wodził wzrokiem po stronie komiksu. Paddy zobaczyła swoje odbicie w szybie okiennej. Ukrywała obrzydzenie pod ohydnie pogodnym uśmiechem, który jednak nie sięgał oczu. Miniaturowy chłopczyk w szybie obserwował ją. - A tobą i tak by sobie wytarł dupę - szepnął. Odwróciła się i chciała poklepać go po przykrytym kocem kolanie, ale Callum cofnął nogę ze wstrętem. Jej ręka wylądowała na łóŜku obok niego i poklepała koc. - Dzięki, bracie. Te pytania na pewno nie były przyjemne. Callum obojętnie przewrócił stronicę komiksu i wymamrotał: „cuchnące cipy".

II Patrząc na Seana w windzie, Paddy pomyślała o starym, smutnym człowieku, stał tak, jakby ciało odchodziło mu od kości. Oparła się o przeciwległą ścianę, Ŝałując, Ŝe w ogóle zadawała chłopcu jakieś pytania. Naismith nie nosił kolczyka. Bikiniarz nigdy by sobie nie przekłuł ucha. Jeśli Callum mówi prawdę, to wrobiła Naismitha w coś, czego nie zrobił, a co zrujnuje karierę Terry'ego Hewitta. Przestraszona wyciągnęła rękę, Ŝeby wsunąć ją w dłoń Seana, który jednak delikatnie ją odepchnął. Na zewnątrz, w zimnym powietrzu wieczoru, Sean wyjął papierosy i poczęstował ją. Zapalili w cieniu wymarłego szpitala. Opuścił rękę i ujął jej dłoń, ściskając delikatnie, ale nadal nie był zdolny popatrzyć na nią. Sean podziękował jej jak naleŜy, Ŝe skłoniła go do odwiedzenia Calluma. Jeszcze do niego wróci, zapowiedział, wróci i niech Bóg ma w opiece tego chłopca, bo Sean wie, Ŝe jest niewinny. Dzieciak nie zrobił niczego złego. - Ale znaleziono odciski jego palców i tak dalej. 369

- Mogły być spreparowane. Wiem, Ŝe on tego nie zrobił. - Skąd moŜesz wiedzieć? - Wiem. PrzecieŜ powiedział, Ŝe tego nie zrobił. Zacznę kampanię w jego obronie. Był to w większym stopniu test lojalności niŜ sprawa abstrakcyjnej prawdy. - Nie wydaje mi się, Ŝe jest niewinny. - Czy to moŜliwe, Ŝe odwiedziliśmy to samo dziecko? - Sean, jest róŜnica pomiędzy przeczuciem a Ŝyczeniem powiedziała ostro, zaabsorbowana własną klęską. Sean nadal trzymał jej rękę, ale rozluźnił chwyt. Szli samotnie, kaŜde oddzielnie, wybierając boczne uliczki i ciemne miejsca. Na stacji kolejki pokazali bilety, wjechali schodami ruchomymi na górny peron. Poczekalnia była pełna, powietrze nieprzyjemnie wilgotne i gorące od oddechów podróŜnych. Na zewnątrz na peronie było ciemno. Z tej wysokości doskonale widzieli cięŜkie niebo nad rzeką i sylwetki krótkogłowych stoczniowych Ŝurawi, kiedyś tak aktywnych, a obecnie nieruchomych, szkielety dinozaurów na tle pomarańczowego nieba. Chciała wyznać Seanowi, co zrobiła, przyznać się do swojej arogancji, przez którą wrobiła Naismitha, jednak słowa uwięzły jej w gardle, a serce tłukło się w piersi. Nadjechał rozgrzany pociąg, zajęli miejsca z przodu, siedzieli blisko siebie, zmęczeni i milczący, dotykając się udami. Kiedy Sean podawał jej papierosa i poczuła dotyk jego wysmukłych palców, miała ochotę chwycić go drugą ręką i powiedzieć: zrobiła jednemu człowiekowi coś niewybaczalnego, wypowiedziała kłamstwo oznaczające koniec świata. Jednak Naismith przyznał się do wszystkiego, próbował ją zaatakować i pojechał za nią do pracy. Zaczęła się zastanawiać, czy rzeczywiście 370

chciał ją złapać, czy włosy na tym brązowym ręczniku faktycznie naleŜały do Heather. Namówiła Seana, Ŝeby wysiadł w Rutherglen i zostawił ją w pociągu, jednak wstała i w pustym wagonie odprowadziła go do drzwi, jakby była u siebie w domu. - Zadzwonię do ciebie jutro - powiedział. - Naprawdę? Pochylił się do uścisku, trzymał biodra w odległości mili od niej, zupełnie jakby miała go zaatakować, gdyby tylko jej dotknął. Jęknął z rozkoszy prosto w jej ucho z powodu uścisku tak gorącego jak kij z ostrym końcem. Kiedy pociąg ruszył, juŜ nie usiadła, patrzyła, jak Sean oddala się zimnym peronem, z rękami w kieszeniach kurtki, z głową głęboko wtuloną w ramiona. Kiedy pociąg minął go, Paddy odniosła wraŜenie, Ŝe Sean wślizguje się w jej wspaniałą przeszłość, a w przedzie nie było nic prócz pustego szarego zniszczenia, które sama spowodowała. Jednak miała jeszcze iskierkę nadziei. MoŜe w jakiś sposób znajdzie usprawiedliwienie. Callum mógł się mylić.

Pan Naismith

I Była dziesiąta rano i szron nadal czaił się w cieniu wieŜowców. Dojmujący wiatr przybierał na sile, omiatał boki budynków, podrywał włosy i spódnice kobiet, kiedy ostroŜnie schodziły po długim biegu schodów, unikając oblodzonych krawędzi. Osiedle, przez które szli, stanowiło niską odnogę wysokościowców Drygate i zbudowano je dla emerytów i chorych; nie mogły tu mieszkać dzieci. Wśród skromnych trawników pomiędzy blokami tkwiły olbrzymie Ŝółte kawały piaskowca, pozostałości epoki monumentalnej. - To wszystko, co zostało z więzienia Duke Street. Widzisz tam? - Terry wskazał fragment Ŝółtego muru. - Tam była cela skazańców. Wieszali ich na tym kawałku trawy. Paddy popatrzyła i skinęła głową, udając, Ŝe słucha. - Jesteś dziś dziwnie spokojna. Wymamrotała jakąś odpowiedź. Bała się mówić. Panika wypełniała jej krtań, kneblowała usta. Jeśli się odezwie, moŜe się zadenuncjować. - Robisz wraŜenie wykończonej. - Odwal się. Wiedziała jednak, Ŝe on ma rację. W nocy prawie nie spała. LeŜała z szeroko otwartymi oczami, rysując 372

wzory na tynku sufitu, myślała o Callumie i o tym, co powiedział. LeŜała bezsennie, przyglądając się wszystkiemu z róŜnych stron, z uporem źle interpretując jego słowa lub usiłując odpowiednio je wpasować. Dopiero o trzeciej trzydzieści przyznała w końcu sama przed sobą, Ŝe słowa Calluma świadczą po prostu o niewinności Naismitha. - A więc - mówił pogodnie Terry - Tracy Dempsie. Czy jeszcze przed czymś chciałabyś mnie ostrzec? - Wykładzina w przedpokoju. Jest straszna. Z powagą skinął głową. - Dzięki, byłoby okropne, gdybym się na to natknął nieprzygotowany. Paddy uśmiechnęła się na tę nieoczekiwaną reakcję. Terry zawsze okazywał się odrobinę bystrzejszy, niŜ się spodziewała. Spojrzała z ukosa i zobaczyła jego niewielki brzuszek podskakujący pod koszulą przy kaŜdym kroku. - Widzę cię - wymamrotał. Podniosła wzrok i zobaczyła, Ŝe Terry patrzy w ziemię przed siebie. - Widzisz, Ŝe co? - śe robisz do mnie słodkie oczy. Uśmiechnęła się i poczuła łzy pod powiekami. Łatwiej byłoby to znieść, gdyby on nie był tak uroczy. Walcząc z poczuciem winy, Paddy poprowadziła Terry'ego przez spękaną nawierzchnię parkingu do hallu wieŜowca Drygate. Obydwie windy były zepsute, do drzwi przyczepiono niewielką kartkę z krótką notatką napisaną odręcznie krzywymi duŜymi literami. Szli brudną klatką schodową, na jednym podeście odkopując z drogi puszki po kleju i plastikowe torby, a na innym luźne strony magazynów pornograficznych. Paddy puściła Terry'ego przodem, Ŝeby nie patrzył na jej gruby tyłek. Na piętrze Tracy zasysająca siła wiatru okazała się tak duŜa, Ŝe Paddy musiała napierać całym ciałem, Ŝeby otworzyć drzwi na galerię. Ogłuszające podmuchy 373

przypłaszczyły jej włosy i szarpały cięŜką budrysówkę. Terry trzymał kołnierz swojej skórzanej kurtki, kiedy przemykali się pod ścianą galerii. Paddy zapukała energicznie w drzwi Tracy Dempsie. Podniosła rękę, Ŝeby zapukać po raz kolejny, kiedy Tracy otworzyła; wczorajszy makijaŜ znalazł się w całkowicie nieodpowiednich miejscach. Wzięła jedną czy dwie pigułki ekstra, więc guziki szlafroka pozapinała nie po kolei. Na widok Paddy zamrugała oczami i podniosła papierosa do ust. Końcówka z gorącego popiołu pofrunęła na jej włosy, wypalając ciemną smugę. - Pani nie jest Heather Allen. Paddy miała nadzieję, Ŝe Terry tego nie usłyszał. - Widziałam zdjęcie w gazecie. Pani nie jest nią. Ona nie Ŝyje. Terry'ego to zainteresowało. Paddy czuła na twarzy jego wzrok. - Tracy słyszałam, Ŝe Henry'ego Naismitha aresztowano. Na wzmiankę o byłym męŜu kobietę opuściła wszelka wojowniczość. Wtuliła głowę w ramiona, odwróciła się i przeszła przez przedpokój. Gwałtowny podmuch wiatru szarpnął drzwiami, które odbiły się od ściany. Przed wejściem do mieszkania Paddy wytarła nogi. Terry starannie zamknął za sobą drzwi, tłumiąc przez to hałas, oderwał wzrok od wzorzystej wykładziny i spojrzał na Paddy z niemym okrzykiem. Idąc za zapachem dymu, doszli do frontowego pokoju, gdzie zastali Tracy siedzącą niemal bezwładnie na sofie, wpatrzoną tępo w swoje kolana. Wściekły wiatr gwizdał za oknem. - Henry - powiedziała spokojnie. - Podobno przyznał się teŜ do zabicia Thomasa. To niemoŜliwe. Nie zrobiłby tego. Paddy usiadła obok niej na brzeŜku sofy, ich kolana niemal się stykały. Rozpaczliwie chciała powiedzieć coś miłego i pomocnego, ale nie miała nic do powiedzenia. 374

Tracy jakby wyczytała to w jej oczach, wzięła Paddy za rękę, trzymała ją za kciuk, bezmyślnie podnosząc jej dłoń i opuszczając, w rytm zaciągania się papierosem. - Ale to twardy człowiek, prawda? Tracy wciągała dym przez zaciśnięte zęby. Odchyliła głowę do tyłu. - Henry to dobry człowiek. Zgoda, naleŜał do gangu w młodości, ale gangi tylko nawzajem się zwalczają. Zresztą teraz jest ponownie narodzonym chrześcijaninem i nie zaatakowałby dziecka. - Tracy, on się przyznał. - I co z tego? - Patrzyła na nich błagalnie, jakby mieli w tej sprawie jakąś władzę. - Mogą tylko tak mówić. Paddy niemal zapomniała, Ŝe za nią stoi Terry, dopóki nie znalazł się w jej polu widzenia. Starannie odchrząknął, zanim się odezwał. - Pani Dempsie, dlaczego miałby się przyznawać, jeśli tego nie zrobił? Tracy pokręciła głową, patrząc w ziemię, wydawała się oszołomiona. - MoŜe go zmusili? - Jej przyćmiony medykamentami wzrok uwaŜnie śledził turecki wzór wykładziny, kiedy snuła wspomnienia. Powoli zamrugała, patrząc w podłogę, potem znowu zamrugała, jej brwi ułoŜyły się w Ŝałosny mały trójkąt. - Henry nie zabiłby się sam, tak jak Alfred. On ma religię. Paddy obserwowała, jak Tracy niesie papierosa do ust, i w nagłym, mroŜącym przebłysku świadomości, zrozumiała, Ŝe patrzy na zbrodnie, do których się sama przyczyniła. To ona była policjantem, który umieścił dokument w kieszeni Griffithsa. Nigdy w Ŝyciu nie chciała iść do spowiedzi, ale teraz miała na to ochotę. Mocno ścisnęła rękę Tracy. - Przykro mi z powodu wszystkich pani problemów. Zaskoczona i wzruszona Tracy odpowiedziała uściskiem dłoni, niezręcznie potrząsając rękę Paddy za kciuk. - Dzięki. 375

- Naprawdę. - Kurczowo przytrzymała rękę Tracy w obu swoich dłoniach, ogarnięta wszechpotęŜnym wstydem. - Naprawdę bardzo mi przykro. Tracy Dempsie od dawna brała leki, tego dnia pozwoliła sobie na ekstradawkę, ale nawet ona uznała zachowanie Paddy za dziwne. Uśmiechnęła się zaŜenowana i wyszarpnęła rękę. Terry zrobił krok do przodu. - Pani Dempsie, moŜe ma pani jakieś zdjęcie Henry'ego? Nie chcemy uŜywać zdjęcia z policji, wolelibyśmy dać do gazety jakąś ładną fotografię. To było zręczne kłamstwo. Policja nie upubliczniła zdjęcia Naismitha i raczej nie zamierzała tego zrobić, ale Terry uznał, Ŝe Tracy o tym nie wie, a chciałaby, Ŝeby Henry w gazecie wypadł jak najlepiej. Jego profesjonalizm stanowił wyrzut dla Paddy, która wycierała wierzchem dłoni czubek mokrego nosa. - Mam. - Tracy poderwała tyłek na skraj sofy, wstała niezręcznie i zatoczyła się w bok, zanim poczłapała do hallu. Terry odczekał, aŜ Tracy oddali się na tyle, by ich nie słyszeć. - Jasna cholera - wymamrotał. - Co się z tobą dzieje? Spróbowała wciągnąć powietrze, ale na podbródku pokazały się niebezpieczne zmarszczki. Terry kopnął ją w podeszwę i warknął: - Idź do łazienki i doprowadź się do porządku. Paddy wstała. - Nie bądź bezczelny! - To nie zachowuj się jak głupia krowa. Kopnęła go mocno w kostkę i wyszła, gdy on głośno wciągał powietrze i klął ją pod nosem. W ciemnym hallu słyszała Tracy przerzucającą głośno papiery gdzieś za drzwiami. Na drzwiach łazienki był mały ceramiczny znak: toaleta otoczona wianuszkiem róŜ. Wystrój wnętrza pochodził z tych samych czasów 376

co przedpokój. Pomarańczowa tapeta odstawała na brzegach, wyraźnie domagając się zerwania. WyposaŜenie było jaskraworóŜowe, wanna zaplamiona rdzawymi zaciekami pod kranem z zimną wodą, otwór odpływowy kompletnie skorodowany. Pomarańczowy kawałek mydła tkwił między kranami umywalki, a jasnocytrynowy dywanik pachniał chlorkiem. Paddy zamknęła drzwi na zasuwkę, usiadła na pokrywie muszli klozetowej i pochyliła głowę na kolana. Próbowała przypomnieć sobie jakiś błąd Terry'ego, Ŝeby choć częściowo usprawiedliwić swój postępek. Przypomniała sobie wieczór w jego łóŜku, ten poranek, jego zachowanie w pracy i do niczego nie mogła się przyczepić. Wiedziała, Ŝe musi zadzwonić na policję i wziąć na siebie kłąb włosów w furgonetce. Odczuwała to jak wibracje, ale kaŜde włókno jej jestestwa wzdrygało się przed perspektywą przyznania się. Straci wszystko, ale to będzie słuszne: zabiła Heather i wrobiła Naismitha. Zmusiła się, Ŝeby usiąść prosto. Paddy Meehan na ławie oskarŜonych po skazaniu wygłosił mowę pełną dostojeństwa. Musiał się czuć bardziej znękany niŜ ona teraz. Wstała i obejrzała się w zaparowanym lustrze. „Popełniliście straszny błąd", szepnęła spokojnie. „Nie jestem winien tej zbrodni, Jim Grifftiths teŜ nie". Westchnęła cięŜko, wygładziła budrysówkę, poczochrała swoje czarne włosy, Ŝeby się podniosły. Spojrzała sobie w oczy, zobaczyła w nich tylko poczucie winy, strach i tłuszcz. „Popełniłaś straszny błąd". Była uczciwa. Nie poświęci Ŝycia człowieka dla własnej kariery. Mogła o tym myśleć, wiedziała, Ŝe juŜ samo myślenie było straszne, ale nie mogłaby Spuściła tego zrobić. wodę, by zachować pozory, wciągnęła powietrze, otworzyła drzwi i skierowała się do pokoju. Terry zajął jej miejsce na sofie obok Tracy, uśmiechał się, oglądając album ze zdjęciami. Album miał oprawę z czerwonego plastiku, ze złotym wykończeniem wokół brzegów. Tracy przechowywała album pod czymś 377

cięŜkim, więc arkusiki celofanu pozaginały się w złą stronę i wystawały spomiędzy kart. Tracy zapaliła nowego papierosa i wskazała jedno ze zdjęć. - Ja na wakacjach. Wyspa Wight. Dobre nogi, co? - Owszem - przyznał Terry patrząc na Paddy z pojednawczym uśmiechem. - Popatrz, Tracy w kostiumie kąpielowym. Paddy podeszła do sofy od strony Tracy i popatrzyła jej przez ramię. Tracy na zdjęciu była młodsza i całkiem ładna, starannie pozowała na świątecznie zatłoczonej plaŜy, jedną stopę ustawiła przed drugą jak modelka z lat pięćdziesiątych. Paddy skinęła głową. - Wspaniałe. Na sąsiedniej stronie był Henry Naismith w wąskich spodniach i błękitnej luźnej kurtce. Młodziutka Tracy w podkolanówkach i róŜowej sukience na ramiączkach trzymała go pod rękę, włosy miała związane w koński ogon, oczy zamknęła akurat w momencie kliknięcia migawki. Terry pochwycił wzrok Paddy, ale ona natychmiast spojrzała w drugą stronę. Dotknął twarzy na fotografii. - Czy Henry kiedykolwiek bił dzieci, kiedy byliście razem? - Z Henrym miałam tylko Garry'ego. Tatą Thomasa był Alfred. Terry zachowywał się tak, jakby wiedział o tym od zawsze. - A czy Henry bił Garry'ego? - Nie. PrzewaŜnie nas ignorował, dopóki nie odeszłam z Alfredem. Wtedy całkiem oszalał, kopał w drzwi, chodził do Alfreda do pracy i wyczekiwał na niego. - To wspomnienie zdawało się jej pochlebiać. Na jej ustach pojawił się niepewny uśmiech. - Alfred wychodził z fabryki tylnym wyjściem. Oczywiście wkrótce po śmierci Thomasa Henry stał się religijny. Był tak zasmucony sprawą Thomasa, jakby to jego dziecko zginęło. Starał się 378

zadośćuczynić za to, jaki był, starał się być dobrym tatą dla Garry'ego. Poświęcał mu cały swój czas. Przewróciła stronę w albumie, pokazując swoje zdjęcie, na którym była w palcie maksi i długich butach, z dzieckiem na ręku. Dziecko wpatrywało się w obiektyw z dziwną intensywnością. - Jaki śliczny dzieciak - zachwycił się Terry. - Jaki ładny! To pani dziecko? - To mój Garry. - Tracy przykryła twarz dziecka na fotografii czubkami palców. - Mój mały chłopczyk. - Ma pani jeszcze inne jego zdjęcia? Tracy miała inne zdjęcia Garry'ego. Pokazywała jego pierwsze BoŜe Narodzenie, przepychankę na weselu sąsiadów, urodziny babci, chłopiec dorastał przed oczami Paddy. Zakładała, Ŝe dziecko Naismitha i Tracy nadal było małe, Ŝe miało zaledwie kilka lat więcej niŜ Thomas Dempsie w chwili śmierci. W istocie miał około dwunastu lat, kiedy umarł Thomas. Wystarczająco wiele, by samemu porwać dziecko. Tracy przewróciła stronę i nagle Garry był dorosły, stał latem obok furgonetki spoŜywczej ojca, złoty kolczyk w jego uchu błyszczał w słońcu. Paddy rozpoznała go bez trudu. To był ten przystojny chłopiec, którego spotkała w Townhead w przeddzień zamordowania Heather, przedstawił się wtedy jako Kevin McConnell. Paddy nie słyszała ani wiatru, ani tego, co mówił Terry o zdjęciach. Słyszała tylko bicie własnego serca i czuła zimny pot na plecach. Zawoalowana seksualna groźba w słowach Calluma Ogilvy'ego powróciła do niej jako coś nieodległego i osobistego. Tego wieczoru, kiedy się spotkali, Garry musiał iść za nią od domu Tracy do Townhead. Musiał się dowiedzieć od Tracy, Ŝe dziennikarka o nazwisku Heather Allen była u niej, więc poszedł za nią, czekając cierpliwie, by zaczepić ją w takiej chwili, Ŝeby nie mogła skojarzyć go z matką. Garry był nie tylko podły, był teŜ ostroŜny. Nawet teraz mógł przebywać w tym mieszkaniu. Kalkulowała najkrótszą drogę 379

do drzwi wejściowych. Gdyby ją zaczepił, mogłaby go uderzyć, posłuŜyć się czymś, Ŝeby go uderzyć. Mogłaby się bronić. - Czy Garry pomieszkuje tu czasami? - spytała szybko. - Nie. - Tracy podrapała się w udo przez szlafrok. - Mieszka w Barnhill z ojcem. Ci dwaj są sobie tak bliscy jak bracia. Wszystko robią razem. Garry zawsze robi to, co powie ojciec. To zdjęcie odsunęła popękany arkusik celofanu i wyjęła zdjęcie bikiniarza z załomków kleju - jest najlepsze. - A to? - Terry wrócił na stronę ze zdjęciem Naismitha stojącego w ogródku w Townhead. Paddy czuła puls na szyi. Była pewna, Ŝe Tracy zobaczy tę pulsującą Ŝyłę, jeśli tylko podniesie głowę. - Zrobiłby wszystko dla naszego syna. Przyucza go do przejęcia handlu obwoźnego. On nigdy nie skrzywdził dziecka. Paddy jej przerwała. - Lepiej juŜ pójdziemy. Terry lekko otworzył usta. - Powinniśmy - nalegała. - Muszę juŜ iść. - Tylko weźmiemy to zdjęcie - powiedział ostroŜnie Terry, wziął album z rąk Tracy nim zdąŜyła zaprotestować, i wyjął zdjęcie, o które mu chodziło. Paddy zaczynała się oblewać potem. - Wychodzę. Spojrzał na nią bezczelnie. - Musimy podziękować Tracy za pomoc. Ale Paddy była juŜ na progu pokoju. - Do widzenia. Przebiegła przez hall i otworzyła drzwi na wiatr szalejący na galerii, zmruŜyła oczy w obronie przed kurzem i popędziła do schodów. Pociągnęła drzwi, uŜywając swojej wagi, kiedy poczuła, Ŝe nie chcą ustąpić. Przez jeden przeraŜający moment wyobraŜała sobie, Ŝe za drzwiami stoi Garry, uśmiecha się spokojnie i blokuje je bez wy380

siłku. Terry oparł się na jej ramieniu i jedną ręką pchnął drzwi. Niemal wypadła na pełną ech klatkę schodową, w ostry smród rozpuszczalnika i szczyn. - Oszalałaś? O co w tym wszystkim chodzi? Obróciła się, Ŝeby stanąć z nim twarzą w twarz, złapała go za szyję obiema rękami i potrząsnęła, biorąc mylnie Terry'ego za prawdziwe zagroŜenie; Terry się zachwiał i dopiero kiedy chwycił się metalowej bariery, odzyskał równowagę. Stali nieruchomo, Paddy trzymała go za szyję, Terry dziwacznie skłaniał się w jej stronę i potem się odchylił, odwracał oczy, poddając się. Przytłumiona wibracja ich zmagań niosła się przez gruby beton. PrzeraŜona Paddy rozluźniła palce i Terry powoli się wyprostował. Poprawił kurtkę, nie patrząc na Paddy. Razem zeszli na dół, Paddy dyszała cięŜko, póki nie odzyskała tchu, Terry milczał. Na dole minęli hall, wyszli na dwór i rozstali się bez słowa.

II Doktor Pete oparty o piankowe poduszki wyglądał przez okno na pomnik protestanckiego reformatora Johna Knoksa. Była niemal pewna, Ŝe to nie jego piŜama. Miała sztywność rzeczy pranych urzędowo. W wyniku częstego gotowania piŜama nabrała koloru spłowiałego błękitu, który straszliwie się gryzł z jego Ŝółtą cerą. Sztywne białe prześcieradło na jego kolanach było porządnie złoŜone i czasami, kiedy coś mówił, głaskał je w zamyśleniu. - Humorystyczne. Knox był ikonoklastą. Nie popierałby pomnika. - Uśmiechnął się z rezerwą. – Gdyby nie byli to kalwiniści, moŜna by podejrzewać członków komitetu o poczucie humoru. Paddy nie miała pojęcia o rozmaitych odłamach protestantyzmu, ale uśmiechnęła się, Ŝeby mu zrobić przyjemność. 381

Znajdowali się w nowoczesnej dobudówce do starego szpitala, z szybami koloru miedzi wychodzącymi na nekropolię, postrzępiony wiktoriański mini-Manhattan wybujałej architektury, wzniesiony w czasach, kiedy czczenie śmierci nie stanowiło jeszcze tabu. Pozostałe trzy łóŜka w pokoju doktora Pete'a otaczała wolna przestrzeń potrzebna na zainstalowanie niezbędnej aparatury. Pacjent leŜący obok był nieprzytomny, niezbyt obiecujący skrawek skóry pod nieskazitelnym prześcieradłem. Wokół łóŜka zebrano kosztowne wyposaŜenie, kardiomonitor, pompę tłoczącą, kroplówkę i mrugający ekran telewizora. Przy chorym siedziała Ŝona z ogorzałą cerą i czytała „Sun", mruŜąc oczy tak, jakby wymagało to koncentracji. To, Ŝe okna oddziału nowotworowego wychodziły na cmentarz, wynikało z nieszczęśliwego zbiegu okoliczności, który bardzo bawił doktora Pete'a, napchanego lekami i po raz pierwszy od miesięcy nie czującego bólu. Trzeźwy, oparty na poduszkach, pozbawiony swojej zwykłej wymuszonej nonszalancji, stał się nagle zupełnie innym człowiekiem. JuŜ nie wydawało się nierealne, Ŝe mógł przenosić kobiety przez kałuŜe czy pięknie pisać. Od dziesięciu minut mówił o posągu Johna Knoksa na szczycie wzgórza, starannie dobierając słowa, kiedy opowiadał o historii jego budowy i o tym, dlaczego wzniesiono go pośrodku czegoś, co stało się gigantycznym cmentarzem.- Ale wtedy juŜ nikogo nie obchodziło, gdzie on jest. Po co przyszłaś? - Pete uporczywie patrzył jej w oczy. - Zastanawiałam się, jak pan się czuje - skłamała. - Chciałam się przekonać. Pete obserwował czubki własnych palców głaszczących sztywny skraj prześcieradła. - A więc jak widzisz, umieram. Znowu uśmiechnęła się uprzejmie. Przyszła tu, Ŝeby się ukryć na pół godziny. Ta wizyta miała stanowić przyjemny przerywnik w ciągu bardzo złego dnia, ale jakoś 382

to nie wychodziło. Postanowiła wręczyć swój symboliczny prezent i poŜegnać się. Celofanowe opakowanie trzeszczało głośno, kiedy wyjmowała butelkę z torby. - Lucozade. Usiadł, autentycznie zadowolony, i poklepał górną część szafki przy łóŜku. - Postaw tutaj. - Otworzyła drzwi szafki, ale powstrzymał ją. Nie, nie, postaw na wierzchu. Rozejrzał się po pokoju, a ona patrzyła w ślad za jego wzrokiem na szafki innych pacjentów. Wszyscy mieli butelki, torebki ze słodyczami, kwiaty i kartki pocztowe, tylko szafka Pete'a była zupełnie pusta. - Tym razem mnie tu przywieźli. Poprzednio sam wszystko przyniosłem. Nie potrzebuję litości tych cholernych pielęgniarek. Nie powiedziałby tego, gdyby nie był na morfinie, doznała szoku na wieść o tym, jak bardzo był samotny. Ilekroć odwiedzała krewnych w szpitalu, musiała czekać w kolejce na korytarzu, Ŝeby część rodziny wyszła i zrobiła dla niej miejsce. Wstydziła się w jego imieniu, więc zmieniła temat. - Zawsze się zastanawiałam, dlaczego nazywają pana doktorem? - Jestem doktorem. Mam doktorat z teologii. Czekała, Ŝe zacznie się śmiać z jej naiwności i przyzna, Ŝe to Ŝart, ale tak się nie stało. - Dlaczego pan go zrobił? - Chciałem zostać pastorem. Jestem dzieckiem plebanii. - Pański tata był pastorem? - A wcześniej jego ojciec. - Nie znam nikogo, kto miałby mniej z pastora niŜ pan. - Sprawiłem im zawód. Podobało mi się to, co powiedziałaś Richardsowi o zamianie podstawowego tekstu. Moja rodzina nie mogła sobie wyobrazić Ŝycia poza kirchą. Ja teŜ tam zmierzam. 383

- Ja straciłam wiarę wcześnie, jeszcze zanim poszłam do pierwszej komunii. Nadal nie mogę tego powiedzieć mojej rodzinie. Z błogim blaskiem w oku poklepał ją po ręce. - Okłamuj ich. Niech się nie martwią. Ja zrobiłem przykrość mojemu ojcu. To było niepotrzebne. Nie zmieniłem jego opinii, a on nie zmienił mojej. Kłóciliśmy się w dniu jego śmierci. Paddy pokręciła głową. - Ja nie mogę walczyć z moim ojcem. Jest bardzo miękki. MęŜczyzna w przeciwległym krańcu pokoju wydał cichy jęk. Jego Ŝona wyciągnęła rękę i poklepała łóŜko, nie odrywając wzroku od gazety. - Ten człowiek do rana umrze - stwierdził Pete. - Jeśli będzie miał szczęście. Paddy spojrzała na męŜczyznę i poczuła, Ŝe jej twarz nagle oblewa rumieniec. Nie przyszła tu, Ŝeby słuchać o nieuchronności śmierci. Pete zobaczył, Ŝe jej oczy się zaczerwieniły, i zaniepokoił się. - Nie, to nie z powodu pana - wyrzuciła z siebie, uświadamiając sobie zbyt późno, Ŝe nie byłoby w porządku, gdyby powiedziała, Ŝe nie obchodzi ją, czy on umrze. - O BoŜe, Pete, zrobiłam coś strasznego. Podrzuciłam dowody Henry'emu Naismithowi, a on przyznał się do zabicia Briana Wilcoksa. Byłam pewna, Ŝe to on. - Co mu podrzuciłaś? - Włosy. - Mocno potarła oczy. - Włosy Heather Allen. A on przyznał się, Ŝe zabił i ją, i Thomasa Dempsiego. - Naismith nie zabił Thomasa Dempsiego. Tamtego wieczoru siedział w areszcie. - Wiem. Więc jeśli przyznaje się równieŜ do tego, to jak prawdziwe moŜe być jego przyznanie w sprawie małego Briana? Oczy Pete'a rozszerzyły się. - Dlaczego miałby składać fałszywe zeznanie? 384

- To był jego syn. Chroni swojego syna. Pete na moment zmarszczy! brwi. - Garry Naismith. - Tak. Garry zabił Thomasa i pozwolił, by obarczono winą Alfreda. Myślę, Ŝe Naismith to odkrył i uznał, Ŝe to jego wina. Myślę, Ŝe od tamtej pory kryje syna. - To się trzyma kupy. Henry doznał olśnienia po śmierci Thomasa. Zmienił swoje Ŝycie. - Pete równie dobrze mógłby dyskutować o smaku herbatników. - Naismith oddaje Ŝycie, Ŝeby uratować syna. Nikt nie ma większej miłości od tej, Ŝe ktoś Ŝycie swoje oddaje za przyjaciół swoich. Skinęła głową, słysząc znajome zdanie wyrwane z kontekstu. - Studiował pan teologię, tak? Zasłona z drugiej strony łóŜka odsunęła się nagle i schludna pielęgniarka popatrzyła na nich oskarŜycielsko. - Co pani tu robi? - Zwracała się do Paddy, rozciągając usta w uśmiechu, na który nikt by się nie nabrał. - Odwiedzam - wyjaśniła Paddy. Usta pielęgniarki otworzyły się, zaczęła poprawiać fałdy zasłony. - Rodzinie wolno przychodzić poza porą odwiedzin, obawiam się jednak, Ŝe wszyscy pozostali muszą przychodzić między trzecią a ósmą. - Odwróciła się twarzą do Paddy. - Będzie pani musiała wyjść. Zmieszana i zaŜenowana Paddy sięgnęła po swoją torebkę. - Iona, Iona. - Pete podniósł się na poduszce, oŜywiony moŜliwością walki. - Wyciągnij paluch z tyłka. To moja córka. Pielęgniarka Iona popatrzyła na jego dłoń w poszukiwaniu obrączki. - Masz rację. To bękart. Dziecko miłości. Nie chciałem się oŜenić z jej cięŜarną matką, bo była brzydka i za młoda na małŜeństwo. - Uniósł obandaŜowaną rękę. - W Teksasie. Dasz mi jeszcze? 385

Pielęgniarka nieŜyczliwie przyglądała się Paddy, rejestrując jej tani czarny sweterek. Był sfilcowany pod pachami i rozciągnięty na dole od nieświadomego obciągania; ilekroć Paddy wstawała z ławki gońców, chciała w ten sposób ukryć swoją figurę. - Jeszcze nie pora na więcej, panie McIltchie, o czym pan doskonale wie. - Przenosiła wzrok z Paddy na Pete'a, ale nie mogła znaleźć na jej twarzy Ŝadnego echa jego rysów - Jeśli to pana córka, to dlaczego nie figuruje w kartotece jako najbliŜsza krewna? - Bo jest niewiarygodna. Dypsomanka. - Twarz Pete'a jaśniała z powodu tej niewinnej zabawy. - Kiedy umrę, będzie mi ściągała pierścionki z palców, zanim siostra zdąŜy powiedzieć „dwie kulki i armatka". Iona poprosiła, Ŝeby nie uŜywał takiego języka, pokręciła się trochę, zmierzyła mu puls i popatrzyła na zegarek, zanim znowu zostawiła ich samych. Pete westchnął z zadowoleniem i pogłaskał prześcieradło. - Teraz będziesz musiała znowu mnie odwiedzić. - Ona jest dość przeraŜająca. Pete podniósł się i pochylił nad łóŜkiem. Miał nieprzyjemnie cuchnący oddech. - To cholerna krowa. Patrzę, jak chodzi po tej sali, dręcząc wszystkich. Próbuję ją teŜ wystraszyć. Drapie mnie przy myciu. Za kaŜdym razem. - Znowu oparł się o poduszki i popatrzył na drzwi. Nie chcę tu umierać. Muszę nadal walczyć. - Na moment zmarszczył brwi, wyganiając myśli, które mogłyby nie zgadzać się z lekami. Smutne. - Potrząsnął głową. - Jakbyśmy byli nie dosyć wystraszeni. Na tym etapie nie chciałbym wyrzekać się swoich przekonań. Paddy nie wiedziała, jak zareagować, więc znowu przeprosiła. Nie zwrócił na to uwagi. - Umieram - poinformował prześcieradło, sam zdumiony, Ŝe to słyszy. - I nie wierzę w Boga. Mam nadzieję, Ŝe nie wystraszę się w ostatniej chwili. - Pete, muszę iść. 386

- Dokąd? - Muszę pojechać autobusem do Anderston i powiedzieć temu draniowi Pattersonowi, co zrobiłam. Nic innego mi nie pozostaje. Miała niejaką nadzieję, Ŝe on coś wymyśli. - Słusznie. Pomyślała o swojej przyszłości, najlepsze, na co mogła liczyć, to była praca w sklepie albo w fabryce. Teraz nawet małŜeństwo nie wchodziło w grę. Rozczarowanie było tak silne, Ŝe rozbolały ją kości. - JuŜ nigdy nie zostanę dziennikarką. - To prawda. Popatrzyła na niego. Wpatrywał się w Johna Knoksa. Wcale nie była pewna, czy w ogóle jej słuchał. Pewnie miał inne rzeczy na głowie. - To byłby wstyd odŜegnać się na tym etapie - powiedziała powaŜnie. Nagle się oŜywił. - Naprawdę? Strach. To ze strachu. Pastorzy, świeccy kaznodzieje i włochate bestie krąŜą po korytarzach tego szpitala i czekają. Wyczują nosem chwilę słabości. Nie chcę osłabnąć. Umrę smutny. To tutaj - wskazał wenflon na dłoni - to moja ostatnia obrona przeciwko nim. Chętnie poszedłbym na całą wielką orgię. Dopiero pod koniec wizyty zrozumiała, Ŝe mówił o morfinie, którą wstrzykiwano mu co cztery godziny.

Uroczystość poŜegnalna

I Paddy wraz z innymi pasaŜerami stała w porządnej kolejce, wypatrując w dali autobusu; twarze oczekujących smagał dokuczliwy, pełen kurzu wiatr. Na przystanek autobusowy składał się słup pozbawiony jakiejkolwiek osłony, na skraju terenu przypominającego pustynię Hiroszimy. Kamienice wokół szpitala zrównano z ziemią, a nowych jeszcze nie zbudowano. Domy widma łączyła sieć bezsensownych chodników i krętych ulic prowadzących donikąd. Powietrze wydawało się suche i martwe. Gdzieniegdzie deweloperzy ogrodzili swoje cenne działki, ale wiatr nadal hulał swobodnie po całym terenie. Przy krawęŜniku zbierały się wydmy szarego kurzu. Paddy obiecała sobie w nagrodę prawdziwą ucztę: jak juŜ pojedzie do komisariatu i porozmawia z Pattersonem, zje dwa batoniki Marathon, jeden po drugim. Teraz nie miało znaczenia, jak bardzo utyje, Sean był stracony, a ona sama juŜ nigdy nie stanie w ostrym świetle redakcji serwisu informacyjnego. JuŜ tam nie wróci. Pochyliła głowę i odczuła utratę przyszłości jako spadek napięcia. Będzie musiała pracować w sklepie czy w podobnym miejscu, nosić mundurek i słuchać bzdurnych poleceń szefowej. Prawdopodobnie wpadnie w panikę i wyjdzie za kogoś nieodpowiedniego, poniewaŜ ten ktoś poprosi 388

ją o rękę, potem zamieszka w sąsiedztwie matki i przez resztę Ŝycia będzie się zastanawiać, co się, u diabła, stało. PasaŜer stojący na początku kolejki postąpił krok do przodu, odruchowo reagując na widok autobusu wyjeŜdŜającego zza odległego rogu, w ślad za nim poszli inni, sięgali do kieszeni i toreb po miesięczne lub drobniaki na bilet. Dwa marathony i bułka z serem i cebulą od piekarza Greggsa. I pączek z karmelem. Kiedy autobus zatrzymał się na przystanku, myślała o tym, jak ma zabrać to całe jedzenie na górę do swojego pokoju i zostać sama. Konduktor miał wielki nos. Stał bezmyślnie, drapiąc się w jaja przez podszewkę kieszeni, kiedy Paddy weszła na otwartą platformę i zapytała: - PrzejeŜdŜa pan koło Anderston? - W przeciwną stronę. Musi pani wsiąść w sto sześćdziesiąt cztery. Jeździ co dwadzieścia minut. Zeszła tyłem na chodnik, cofnęła się i wsadzając ręce do kieszeni, obserwowała tył autobusu odjeŜdŜającego od krawęŜnika. Uświadomiła sobie, Ŝe siła wiatru na jej karku uległa zmianie. Nagle zobaczyła go przed sobą, jego oczy były błyszczącą wypolerowaną zielenią. Na głowie miał czarną wełnianą czapkę. Kolczyk w lewym uchu lśnił na tle szarego pejzaŜu. - Nie jesteś Heather Allen. RóŜowy język zostawił wilgotny ślad, kiedy prześlizgnął się po jego dolnej wardze. Kiedy Paddy spojrzała w jego oczy, ulotniły się złudzenia, Ŝe potrafi się przed nim obronić. Opanował ją przejmujący strach, stała przed nim całkiem zesztywniała, choć nogi podpowiadały jej, Ŝe powinna biec. Potrafiła zastraszyć Heather i Terry'ego, wiedziała jednak, Ŝe z Garrym Naismithem to się nie uda. Szybciej posunie się dalej, i to wcale nie dlatego, Ŝe miał więcej do stracenia. Tak chciał. Tak lubił. - Muszę z tobą pogadać. 389

Jej rodzina myśli, Ŝe jest w pracy. Miną długie godziny, nim zaczną się niepokoić, a policja miała swojego winowajcę, nie szukała juŜ nikogo innego. W panice przemknęła za jego plecy, zobaczyła tył autobusu niknącego w dali na zakurzonej drodze. MęŜczyzna wziął ją pod łokieć, była to uprzejma prośba, Ŝeby poświęciła mu trochę czasu. - Znasz mojego ojca. - Muszę iść - powiedziała, wciąŜ stojąc bez ruchu. - Muszę juŜ iść w jedno miejsce. Nastąpiła subtelna zmiana pozycji, opuścił rękę o cal, jego kciuk i palec wskazujący otoczyły ścięgno łokcia. śołądek podskoczył jej z bólu, usta wypełniła ślina, wygięła się do tyłu, próbując uwolnić się z uścisku. Garry Naismith stał nad nią, uśmiechając się łagodnie do jej ust i pochylając się tak, jakby miał ją pocałować. - Cały czas widuję takie kobiety jak ty. – Znowu ścisnął jej łokieć. - Ale tym razem mi nie odmówisz. Uniósł wolną rękę. Pod zasłoną bólu promieniującego z łokcia miała świadomość, Ŝe jego palce otaczają miękko jakieś matowe jajko. Nie uświadamiała sobie jednak, Ŝe to kamień, dopóki jego chłodny cięŜar nie uderzył jej w tył głowy i nie ogarnęła jej noc.

Nie umarła. Był dzień, a ona, zgięta wpół, poruszała się do przodu po szarym chodniku, czarne wełniane rajstopy marszczyły się wokół kostek, a niepewne stopy zawadzały o siebie. Jakaś ręka wsunięta pod pachę podtrzymywała ją i kierowała jej ruchami, naciskając na łokieć. Czaszkę miała mokrą i gorącą, musiała się bardzo skupić, Ŝeby zrozumieć, Ŝe swędzenie u nasady włosów powodowała wełniana czapka, którą wcisnął jej na głowę. ZbliŜała się do nich inna para stóp. Damskie buty: brązowe, wygodne, i niebieska torba z zakupami. Kobieta się odezwała, a podtrzymująca ręka odpowiedziała jej, 390

Ŝartując. Paddy wychyliła się do przodu i została pociągnięta z powrotem w tył. Znowu ruszyli naprzód. Zrobiło się ciemniej. Siedziała na czymś miękkim, przechylona pod takim kątem, Ŝe bolał ją bok i plecy. Podłoga pod nogami drgała. Znalazła się w taksówce, a on był przy niej, nadal trzymał jej łokieć, zręczne palce gotowe w kaŜdej chwili uszczypnąć, gdyby zrobiła cokolwiek. WyobraŜanie sobie przyszłości przypominało brodzenie po gorącym piasku, mimo to próbowała: jechali do jakiegoś miejsca przeznaczenia, którego ona nigdy nie opuści. Umysł tęsknił za powrotem do gorącej wody, ale walczyła usilnie, by nie stracić przytomności. Powoli pochyliła się do przodu, łagodnie przycisnęła brodą kolano, zobaczyła na podłodze rozdeptanego peta. Meehan nigdy się nie poddał. Spędził siedem lat w izolatce, był otoczony pogardą i opluwany, a mimo to nigdy się nie poddał. Posługując się mięśniami pleców, lekko podniosła głowę. - Na pomoc - zawołała, ale jej głos był cichy i bezdźwięczny. Poruszył palcami, a jej ciało wykrzywił skurcz bólu rozŜarzonego do białości. - Widzisz, brachu - powiedział głośno, zwracając się do kierowcy. - Pijana w trupa, głupia krowa. - Na pomoc... Garry Naismith śmiał się w głos, zagłuszając jej skowyt, póki z rezygnacją nie osunęła się do przodu. Zdawało się, Ŝe dojmujący ból z tyłu głowy trochę zelŜał. Patrzyła w dół na chodnik z wielkiej wysokości, osunęła się twarzą w przód, a wtedy nagle uniosły ją jego pewne i silne ramiona. Za jej plecami głośno trzasnęły drzwiczki taksówki, podniosła wzrok i zobaczyła pusty wiszący kosz na kwiaty obok znajomych drzwi wejściowych. Wyprostowała się bardziej i zobaczyła długą pustą ulicę, ogródki frontowe po przeciwnej stronie na stromej 391

pochyłości, a takŜe walący się mur ogrodowy pokryty graffiti. BRUDY WON. Byli w domu Naismitha w Barnhill, ale z chodnika zniknęła furgonetka spoŜywcza. Musi być w rękach policji. Policja. Ta myśl ją oŜywiła, ale policji nie było. Policja była tu wcześniej i juŜ nie wróci. Mieli swojego człowieka. Sprawa została zamknięta. Otworzył furtkę i szybko wlókł ją po nierównym gruncie. Czerwone płyty były źle osadzone i kaŜdy krok oznaczał kolejny krawęŜnik. Przeniósł ją do drzwi frontowych, trzymając pod pachami, po drodze wyciągnął klucz i otworzył je jednym płynnym ruchem. Kiedy pomyślała o tym, Ŝeby zawołać pomocy, drzwi juŜ się za nią zamknęły. Garry Naismith złapał za czubek wełnianej czapki i ściągnął ją. Ciepły strumyczek krwi płynący po karku połaskotał Paddy. Wykładzina w hallu była róŜowa, ściany zimnoszare, Paddy wiedziała, Ŝe ogląda je po raz ostatni, jeśli natychmiast czegoś nie zrobi.- Callum Ogilvy - zawołała tak głośno, Ŝe obydwoje się przestraszyli. Garry znieruchomiał. - To mój kuzyn - dokończyła, rozdymając to pokrewieństwo. Zgwałciłeś go i kazałeś mu zabić chłopca. Naismith uderzył ją wierzchem dłoni w tył głowy, wzdłuŜ kręgosłupa przebiegł jej elektryczny szok bólu. Upadła na bok, a on postawił stopę na jej twarzy. Kiedy się odezwała, usłyszała, ze jej głos stał się zadyszanym szeptem. - Zgwałciłeś go, prawda? - Ci smarkacze sami przyszli do mnie. - Słyszała, jak walnął się pięścią w pierś, i cieszyła się, Ŝe nie moŜe widzieć jego twarzy. Szukają mnie. Potrzebują mnie. Nikt inny się nimi nie przejmuje i powiem ci, Ŝe tego nędznego drania Jamesa nie trzeba było namawiać. Chciał takich rzeczy, które mnie nigdy by nie przyszły do głowy. Nawet przyprowadził ze sobą kumpla. 392

Potrafiła sobie wyobrazić nieszczęsnego Calluma, pozbawionego ojca, który gotów był zrobić wszystko, byle zaimponować Garry'emu. Garry'emu, który miał pracę, kolczyk w uchu, schludny dom, a przed drzwiami furgonetkę pełną słodyczy. To musiało być bezpieczne miejsce, dom Naismithów, miejsce stosunkowo czyste. Gdyby była Callumem, przyszłaby tu z przyjacielem. Chłopcy w tym wieku tęsknią za bohaterami. - Ale to nie był pomysł Calluma, Ŝeby porwać małego, co? To ty wymyśliłeś. Czy to rocznica Thomasa naprowadziła cię na myśl o nim? Nie odzywał się. Czuła, jak mijają nabrzmiałe sekundy, wyobraŜała sobie, Ŝe on zamierza się na nią, unosząc w ręku kij baseballowy, unosząc nóŜ. Zdjął stopę z jej policzka; zerknęła w górę i zobaczyła na jego twarzy udręczony uśmiech. - Myślałeś o Thomasie w jego rocznicę? - Myślę o nim cały czas. - Dlaczego go zabiłeś? - Nigdy nie powiedziałem, Ŝe go zabiłem. - Nie oczekuję wyznania. Chce tylko wiedzieć dlaczego. Wzruszył ramionami. - To był wypadek. Podczas zabawy. - A Henry pomógł ci to ukryć? - Chciał być dobrym ojcem. Lepszym tatą. Lepszym niŜ Dempsie. - I osiągnął to, rzucając ciało twojego małego braciszka na tory, Ŝeby przepołowił go pociąg? Był gotów mnie zabić, Ŝeby ciebie chronić, a teraz przyznał się do wszystkiego. Dlaczego ma wobec ciebie aŜ takie poczucie winy? - Ty - miał zamknięte oczy, a jego dudniący głos zagłuszał ją nie rozumiesz, jak to jest między męŜczyznami. Kobiety tego nie rozumieją. Nawet nie ma sensu tłumaczyć. - On to zrobił tobie, więc ty zrobiłeś to im? To tak jest między męŜczyznami? Kazałeś im zabić Briana, Ŝeby 393

byli tacy jak ty? śebyś miał na nich coś, tak jak Henry miał na ciebie śmierć Thomasa? Poderwał się nagle, cofnął, chwycił jej przedramię obydwiema rękami i zaczął ciągnąć ją tyłem po schodach, obijając niezręcznie jak duŜe kartonowe pudło. Paddy wiedziała, Ŝe góra nie oznacza dla niej nic dobrego. Wymacywała stopami coś, o co mogłaby się zaczepić, szukała balustrady, w którą mogłaby wetknąć stopę, ale miała przed sobą tylko gładką ścianę. Garry ciągnął ją, o mało nie wyrwał jej ręki z barku, mocno obtłukując biodro i pośladki. Nie mogła złapać tchu, Ŝeby się odezwać, dopóki nie dotarli na szczyt schodów. - A co z Heather Allen? PrzecieŜ nic wam nie zrobiła. - Popełniliśmy błąd. - Garry puścił ją, wziął ze stołu Ŝółtą lampę. Był zlany potem. - Ale tym razem mam odpowiednią dziewczynę, co? Rozbił lampę na jej głowie; straciła przytomność.

II Ból w głębi oczodołów był straszliwy. Z trudem otworzyła oczy i zorientowała się, Ŝe leŜy na podłodze w sypialni, na czerwonej akrylowej wykładzinie, z boku podwójnego łóŜka, wbita pomiędzy kanapę a zimną ścianę. Ponad nią zasłony w niewielkim oknie były zasunięte, jednak przez tani czerwony materiał prześwitywało nędzne światło dnia. Jej ręce krępował na plecach ostry konopny sznur, który wrzynał się w ciało. Nogi miała wyciągnięte przed siebie, kostki powiązane niezrozumiałą plątaniną węzłów. Drzwi do pokoju były lekko uchylone. Nie obawiał się niczyjej wizyty. Byli zupełnie sami. Ścianę naprzeciwko wypełniała biała, robiona na miarę szafa z tworzywa, na wbudowanej w szafę toaletce leŜała Biblia ze złoconymi brzegami stron. Na ścianie nad łóŜkiem zauwaŜyła 394

niewielki krucyfiks, wiedziała więc, Ŝe jest w sypialni Henry'ego Naismitha. Nie miała co liczyć na Ŝadną pomoc. Pochyliła się do przodu, udało jej się wepchnąć ręce pomiędzy podstawę łóŜka a materac i podciągnęła się na nogi. Podniosła wzrok, zachwiała się i upadła na posiniaczony tyłek, kiedy dostrzegła po przeciwnej stronie pokoju pokrwawioną kobietę wyglądającą ostroŜnie zza szafy. Usiadła prosto, pociągnęła za pościel, podkurczyła nogi pod siebie i znów spojrzała na tę przeraŜającą kobietę, gotowa się z nią zmierzyć. A to było lustro. Nad jednym uchem miała czarny pęk zakrwawionych włosów. Szkarłatne linie biegły poziomo przez policzek do ust, kiedy leŜała na boku. Twarz miała spuchniętą i posiniaczoną. Gdyby Ludovic Kennedy pisał tę historię, musiałaby tylko czekać, aŜ zostanie uratowana. Jej upór i chęć wyznania ocalą ją. Ale to nie była opowiastka i ku własnemu przeraŜeniu uświadomiła sobie nagle, Ŝe umrze i nikt niczego w tej sprawie nie zrobi. Mogą nawet nie znaleźć jej ciała. Nie było sprawiedliwości. Ciche kroki przesunęły się po podeście za drzwiami. Miała nad nim tę jedną przewagę, Ŝe była przytomna, a on o tym nie wiedział. Zwinęła się na boku. On ją zabije, ale potrafiła myśleć tylko o tytułowej stronie „Daily News" z wiadomością o jej śmierci. Tylko fakty, Ŝadnych szczegółów. Ale bez faktu, Ŝe pokój cuchnął tłustymi męskimi włosami, bez faktu, Ŝe wykładziny nie elekroluksowano od dawna, więc widziała warstwę kurzu pod łóŜkiem, bez faktu, Ŝe drzwi za jej plecami otworzyły się i do pokoju wkroczyły stopy. Mocno kopnął ją w plecy. - Wstawaj! ZadrŜała pod ciosem, ale nie otworzyła oczu. Pochylił się i przykucnął nad nią. Czuła na jego skórze zapach mydła. Pomacał jej pozlepiane krwią włosy, dotknął czubkiem palca rozcięcia na głowie, niemal usłyszała 395

mokry odgłos. Nacisnął, Ŝeby wywołać reakcję, ale wyraz twarzy Paddy nie uległ zmianie. Zresztą skóra była bez czucia. - NajwyŜsza pora - powiedział cicho - Ŝebyś się dowiedziała, kto tu rządzi. WłoŜył jej ręce pod pachy, podniósł, dźwignął ją do połowy na materac, po czym przeszedł na drugą stronę łóŜka i wciągnął ją do końca. Rozbierze ją teraz do naga w ostrym świetle, będzie jej się przyglądał i dotykał jej. Zabije ją, a ona jeszcze nic nie zrobiła, nie wyjechała poza Szkocję, nie schudła, nie mieszkała sama, nie wywarła Ŝadnego wpływu na świat. Nie mogła pohamować płaczu. Twarz jej się wykrzywiła, szlochała głośno, oczy miała zamknięte, bo za bardzo się bała, Ŝeby je otworzyć. - To dobrze - powiedział, wchodząc na łóŜko, połoŜył się koło niej, wyciągnąwszy się na całą długość – tak trzymaj, rycz głośno. Tak lubię. Pochylił nad nią twarz zza jej pleców, a kiedy szeptał, jego miękkie wargi muskały jej ucho, gorący oddech łaskotał maleńkie włoski w kanaliku ucha, co sprawiło, Ŝe w obronnym geście uniosła ramię. Widywał takie dziewczyny jak ona przez cały czas. Cały czas. Wiedział, Ŝe ona tego chce, czyŜ nie dlatego płacze? Bo tak bardzo tego chce. Musiała brać to, co się trafia, bo była gruba. Kiedy Paddy to usłyszała, fala gorąca popłynęła po jej plecach. To juŜ za wiele, Ŝeby w ostatnich momentach na ziemi nazywał ją grubą. Nie otwierając oczu, obróciła głowę tak, Ŝeby ich twarze znalazły się naprzeciwko. Otworzyła usta, najszerzej jak mogła, i mocno ugryzła. Wydała wściekły mokry bulgot i zacisnęła zęby na luźnym kawałku ciała. Metaliczny posmak krwi wypełnił jej usta. Otworzyła oczy. Gryzła jego dolną wargę. Garry jęknął i odsunął się na tyle, Ŝe bok jego twarzy znalazł się w jej polu widzenia. Jedno zielone oko było szeroko otwarte. Przypominało oko przeraŜonego konia. Znowu ją bił, wilgotne ciepło na twarzy mówiło jej, Ŝe krwawi, 396

była jednak zbyt przestraszona, by otworzyć usta i puścić go. W końcu będzie musiała to zrobić, ale wtedy on ją zabije. Przedtem jednak naznaczy go tak głęboką blizną, Ŝe będą musieli go znaleźć. Ręka Garry'ego opadła raz i drugi, uderzając w bok jej głowy, ale ona nie ustępowała, kręciła głową, pogłębiając ranę, oddychała i wypluwała mu w oczy jego własną krew. Czuła, Ŝe przednie zęby dotykają ostatniej warstewki skóry. Kawałek wargi oddzielał się. Ogłuszający huk wstrząsnął całą ścianą, kiedy drzwi eksplodowały do wewnątrz i odpadły, aŜ wyrwał się jeden zawias. Na jej rękach i nogach wylądowało tysiące rąk, ciągnęły ją za nadgarstek, za sznur krępujący kostki. Kiedy tak ją ciągnęły, poczuła, jak siekacze się spotykają i szarpią. Garry Naismith klęczał na łóŜku, jego szyję otaczało jakieś ramię, z kaŜdej strony trzymał go za rękę policjant, a strumień krwi płynął na łóŜko jego ojca. Dolna warga zwisała, odsłaniając zęby. Policjanci pomogli jej wstać, rozwiązali sznury na rękach i nogach, wszyscy krzyczeli i nawoływali się, a był to targający nerwy hałas po uprzedniej ciszy. Paddy zwymiotowała na buty cały Ŝołądek pełen krwi i śliny. Kiedy znów się wyprostowała, zobaczyła, Ŝe przygląda jej się Patterson; ręce miał skrzyŜowane, twarz wykrzywioną obrzydzeniem. Popatrzyła przez ramię i zobaczyła się w lustrze toaletki, krew płynęła po jej twarzy jak palce rozłoŜonej dłoni, krew płynęła z jej ust, broda była otulona szkarłatem. Przez resztę Ŝycia, ilekroć przypadkiem spojrzy przez ramię i zobaczy własną twarz w lustrze, będzie się spodziewała takiego właśnie wizerunku. - Matko Boska - westchnęła, a z jej ust płynęła rozwodniona krew. - O Matko Boska.

397

III Nie śmiała o nic zapytać w obawie, Ŝe dostarczy im więcej materiału przeciwko sobie, niŜ zdołali zebrać dotychczas. Posadzili ją na dole w pustym frontowym pokoju. RóŜowa wykładzina z hallu leŜała i tutaj, a ściany teŜ były szare. Wielkie, obudowane kamieniami palenisko stanowiło przesadne obramowanie dla nieduŜego piecyka elektrycznego o dwóch grzałkach. Pokój był zimny. Nie było tu kanapy, a dwa fotele stały daleko od siebie, obydwa zwrócone w stronę telewizora. Ozdoby na obudowie kominka miały podkreślać domowe zacisze: mysz wychodząca z koniakówki, mały porcelanowy domek. Na ścianach wisiały liczne zdjęcia Garry'ego ze szkoły: chłopiec w brązowym swetrze, w mundurku, z przednimi zębami lub bez nich. Tłusty policjant musiał ciągnąć krzesło przez cały pokój, Ŝeby z nią porozmawiać. Ktoś nieustannie dzwonił do redakcji „News", pytając o nią i zgłaszając jej zaginięcie, aŜ Dub powiadomił policję. Odtworzyli jej drogę do szpitala Royal i znaleźli na chodniku jej Ŝółtą płócienną torbę. Słuchała i kiwała głową, zastanawiając się, skąd w ogóle mogli wiedzieć, Ŝe była w szpitalu. Rozstała się z Terrym, nie mówiąc mu, dokąd idzie. Policjant poinformował ją, Ŝe ktoś fałszywie doniósł, Ŝe widział Heather wsiadającą do furgonetki Naismitha, niewykluczone więc, Ŝe ktoś inny odpowiada za te morderstwa. Nie miała odwagi zapytać, skąd to wiedzieli, zapadła się na krześle, dotykając ran na głowie, Ŝeby ukryć twarz. Młodszy policjant obserwował ją, stojąc w progu, teraz podszedł i delikatnie dotknął jej ramienia. - Panienko, powinniśmy zawieźć panią do szpitala. - Nic mi nie jest, naprawdę. - Próbowała spojrzeć na niego, ale za bardzo bolała ją głowa. - Proszę pozwolić mi obmyć krew, wtedy zobaczymy, co tam jest pod spodem. 398

Paddy ze spuszczoną głową potulnie poszła za nim przez zatłoczony hall do kuchni; policjant zagotował wodę w czajniku na kuchence, ustawił Paddy przy zlewie, kazał jej pochylić głowę i delikatnie zmywał zakrzepłą krew z włosów. Musiał to robić ostroŜnie, Ŝeby maksymalnie wykorzystać niewielką ilość ciepłej wody, którą wylewał na jej kark i delikatnie rozprowadzał po czaszce, unikając dotykania otwartej rany tuŜ za lewym uchem. Kolana lekko jej się trzęsły z powodu szoku, więc policjant podtrzymywał ją, Ŝeby nie straciła równowagi. Uznała, Ŝe to najbardziej intymny moment, jaki kiedykolwiek przeŜyła z męŜczyzną. - No juŜ dobrze. - PołoŜył rękę na jej ramieniu, Ŝeby mogła się wyprostować, podał jej ręcznik do wytarcia włosów. - Robiłem kurs pierwszej pomocy i wiem jedno: musimy zawieźć panią do szpitala, Ŝeby to zbadać. - Zgoda - powiedziała, przekonana, Ŝe spokojnie pozwoliłaby się zaaresztować, gdyby on przy tym był. - A potem będę mogła iść do domu? - Nie, lekarze zechcą panią zatrzymać, jeŜeli straciła pani przytomność - powiedział, nie zrozumiawszy jej pytania. - Straciła pani?- Nie - skłamała. - Ani na chwilę. Policjant zatrzymał kogoś w hallu, zameldował, dokąd jadą, i poprosił, Ŝeby towarzyszył mu gruby kolega. Wyprowadził ją przez otwarte drzwi frontowe na ulicę. Na zewnątrz stały jeden za drugim cztery samochody policyjne, na jednym nadal paliło się niebieskie światło, mrugało leniwie na dachu. Wiatr zmroził jej mokre włosy, ścisnął czaszkę, która zakłuła, do rozcięcia za uchem niemal wróciło Ŝycie. Paddy wyprostowała się, wdychając popołudniowe powietrze. Poradzi sobie. Jeśli ją zaaresztują i zakończą jej karierę w „News", jeśli Sean się do niej nie odezwie, poradzi sobie. Pochwyciła jego wzrok i uśmiechnęła się, zanim uświadomiła sobie, Ŝe to on. Oślepiło ją migające światło, ale pomiędzy falami czerwieni zobaczyła doktora Pete'a 399

siedzącego z tyłu w radiowozie. Przyglądał się jej spokojnie zza szyby. Na niebieskiej piŜamie miał beŜowy płaszcz od deszczu. Pomachała mu, a on uniósł rękę baletowym gestem, przyzywając ją do siebie i pokazując mimicznie, Ŝe nie moŜe otworzyć drzwi od środka ani odkręcić szybki. Specjalista od pierwszej pomocy otworzył przednie drzwiczki i pozwolił jej chwilę porozmawiać przez oparcie fotela. - Powiedziałem im, Ŝe podrzuciłem włosy do furgonetki i wykonałem ten fałszywy telefon. - Pete trzymał się zagłówka ręką, w której nadal tkwiła rurka. Miękki zaśpiew w jego głosie był wyraźniejszy niŜ przedtem. - Telefonista stwierdził, Ŝe brzmiałem jak kobieta, kiedy zadzwoniłem. Czy w twoich uszach teŜ brzmię jak kobieta?Przez chwilę patrzyli sobie w oczy, póki policjant nie wziął jej pod łokieć. - Musimy panią zbadać. - Pete, jestem pełna podziwu. Nie wiem, co powiedzieć. - Czasami postawisz mi drinka. Kiedy policjant ją odciągał, Paddy dotknęła poŜółkłych palców Pete'a. Były ciepłe i suche jak piach.

IV JuŜ na ulicy Paddy wyczuła atmosferę. Nawet nie z powodu hałasu, raczej chodziło o rozgorączkowany trel unoszący się w zimnym powietrzu. Za kaŜdym zamarzniętym oknem Baru Prasowego tłoczyło się mnóstwo osób. Paddy dotknęła palcami bandaŜa, chcąc sprawdzić, czy to miejsce jest nadal tak bolesne, jak zapamiętała. Lekarz zrobił jej na głowie kilka szwów, a pielęgniarki owinęły je gazą, bandaŜując ucho i włosy, aŜ powstał rodzaj zawadiackiej czapki. W poczekalni młody policjant spisał jej zeznania i po konsultacji przez samochodo400

we radio powiedział, Ŝe moŜe wracać do domu pod warunkiem, Ŝe rano od razu zjawi się w komisariacie Anderston. Zaproponował, Ŝe podwiezie ją do domu, ale odmówiła. Bo chciała być tutaj. Otworzyła drzwi, na ulicę wyleciała chmura ciepłego, zadymionego smogu. Widok przypominał scenę z bachanalii. Tego wieczoru w barze były kobiety, duŜo kobiet, wszyscy w szaleńczo szczęśliwym nastroju. Chłopcy z działu sportowego śpiewali piosenkę tak niemelodyjną, Ŝe mógł to być szereg róŜnych piosenek. Richards był przy barze, śmiał się głośno, głowę odchylił do tyłu jak typowy czarny charakter, co bardzo złościło jego sąsiada. Margaret Mary w fioletowej bluzce stała obok Farquarsona, zaśmiewając się i przy okazji trącając go cycami w ramię. Chłopcy z serwisu informacyjnego prowadzili zawody w piciu whisky systemem sztafetowym, a pośrodku tego wszystkiego siedział doktor Pete, oczy błyszczały mu jak gwiazdy zaranne, a cera w ostrym świetle była wyjątkowo ziemista i Ŝółta.Paddy uniosła rękę, Ŝeby mu pomachać, ale jej nie widział. Zamiast próbować zwrócić na siebie jego uwagę, podeszła do baru i kupiła mu podwójną whisky, najlepszą słodową whisky, jaką miał na składzie McGrade. Obserwowała, jak McGrade niesie mu drinka i stawia przed nim na stoliku, szepcząc, co to jest i od kogo. Pete nie spojrzał na nią, Ŝeby podziękować, sączył whisky z rewerencją, zamiast wypić ją jednym haustem, i uśmiechał się do trunku, kiedy obracał szklaneczkę między palcami. Obeszła całe pomieszczenie w poszukiwaniu Terry'ego i zauwaŜyła, Ŝe męŜczyźni ostentacyjnie ignorują jej obecność. To była oznaka szacunku. Terry nie uczestniczył we współzawodnictwie picia whisky obok toalety, nie opierał się teŜ o ladę w Ŝadnym miejscu baru. Dub siedział na ławce za drzwiami z gromadą drukarzy, spierali się o niemieckie kapele i o to, czy utwór O Superman da się zakwalifikować do muzyki. 401

- Cześć. - Wślizgnęła się na ławkę obok niego, a Dub uśmiechnął się i zrobił jej miejsce. - To twój nowy wizerunek, tak? - spytał, wskazując bandaŜ. - Tak, pomyślałam, Ŝe spróbuję strojów związanych z tematem operacji mózgu. - Dobrze ci w tym. Wyglądasz jak ktoś, kto ma coś ciekawego do powiedzenia. - Tak? - Jak najbardziej. Paddy pokazała ręką na resztę baru. - Czy to mnie się zdaje, czy tu panuje większe szaleństwo niŜ zwykle? - Usiądź wygodnie - odparł Dub, podając jej czyjś kufel z zastawionego stolika - a ja ci wszystko opowiem. Według wersji Duba wieczór zaczął się od pojawienia się doktora Pete'a na progu redakcji; wypuszczono go za poręczeniem policyjnym, nadal był w szpitalnej piŜamie. Oznajmił, Ŝe się wścieknie, jeśli jeszcze przez minutę będzie znosił te pierdoły. Odchodzi, Ŝeby pisać ksiąŜkę o McLeanie; niedobrze mu się robi na myśl o tym, jak się tutaj traktuje cholerny personel. A to wszystko z powodu McGuigana. Bardziej refleksyjny analityk zauwaŜyłby, Ŝe McGuigan w najmniejszym stopniu nie ponosi odpowiedzialności za skargi Pete'a. Ale w redakcji uwielbiano rozróbę. Zszedł na piętro dyrekcyjne, a wszyscy za nim jak tłum rozwścieczonych wieśniaków. Pomaszerował z nimi nawet Farquarson, ze śmiechem polecając, by natychmiast wracali do biurek, i protestując równie skutecznie jak wesoły osiemdziesięciolatek łaskotany przez ukochane wnuki. Pete wpadł do gabinetu McGuigana, wykrzykiwał mnóstwo głupstw, w pewnym momencie chwycił go za klapy marynarki, twierdząc, Ŝe ma usta jak dupa. A on rezygnuje i nigdy juŜ nie wróci. Beztroskie podekscytowanie Pete'a rozprzestrzeniło się i urosło jak emocjonalne bochny i ryby - a atmo402

sfera w Barze Prasowym bardziej przypominała noworoczną milenijną przepustkę na ląd samotnego marynarza, niŜ wilgotny lutowy wtorek. Ta historia rozbawiła Paddy, czuła się bardzo dobrze, od czasu do czasu dotykała ręką pokaleczonej głowy, Ŝeby się przekonać, czy skóra odzyskała wraŜliwość. Kilkakrotnie podniosła piwo do ust, ale prześladował ją obraz spotniałego męŜczyzny, lubieŜnie wpatrzonego w brzeg kufla. Otworzyły się drzwi koło nich, do baru wszedł Terry Hewitt i rozejrzał się dokoła. Paddy wzdrygnęła się, wychyliła do przodu i pociągnęła go za połę skórzanej kurtki, Ŝeby zwrócić jego uwagę. Na jej widok skinął głową, zachowując się tak, jakby umówili się tutaj na spotkanie, i usiadł przy niej, zmuszając Duba, by przesunął się na ławce znacznie dalej, tak Ŝe był teraz zepchnięty do niewygodnego kąta. Dub wstał, proponując kolejkę, zapomniał jednak zapytać Terry'ego, czego się napije. - Szalony wieczór - szepnął Terry. - Bardzo mi przykro. - W porządku. Właśnie skończyłem roboczą wersję tekstu na jutro o Garrym. - Bardzo przepraszam, Ŝe przekonałam cię do winy Henry'ego. Nie powinnam była... - Zdałaś sobie sprawę, Ŝe to Garry kiedy byliśmy u Tracy tak? - Tak. - Powinnaś od razu mi o tym powiedzieć. Było jej wstyd, Ŝe nie miała racji, ale próbowała jakoś to zatuszować. - Chciałam cię chronić - wyjaśniła, a głos jej zabrzmiał słabiutko przy tym oczywistym kłamstwie. Terry skinął głową, wymamrotał pod nosem „nie ma o czym mówić" i dał jej spokój. - Czy będzie tam moje nazwisko? Terry popatrzył z lekkim wyrzutem. 403

- Wymieniłem cię na pierwszym miejscu w wydaniu porannym. - O mało nie zginęłam przez ten materiał. - Zabrzmiało to defensywnie. - Wiem. - Więc naleŜy mi się. Dub stojący przy barze patrzył na nich gniewnie. - Myślisz, Ŝe Dub jest gejem? Terry z zaciekawieniem obserwował jej twarz. - Wiesz, naprawdę myślę, Ŝe nie. Paddy zerknęła w stronę baru. Dub znowu zmarszczył brwi, patrząc na Terry'ego, i ze złością zaciągnął się papierosem. Za nim stał Pete odgrodzony ścianą pijących whisky, chwiał się lekko, oczy miał zamknięte. Dub ponownie na nich spojrzał. Paddy wesoło pomachała mu ręką. Wystawił brodę w jej stronę i poruszał nozdrzami. Obok niej Terry głośno chrząkał. Atmosfera robiła się napięta. Zaskoczona tym, co się dzieje, Paddy nagle zatęskniła za domowym spokojem. Zdecydowanym gestem klepnęła się w kolana. - Pójdę powiedzieć Pete'owi dobranoc. - W porządku. - Terry przycisnął swoje kolano do jej kolan i wyszeptał: - Czy zobaczę cię jutro, słodka Paddy Meehan? ZaŜenowana tą intymnością Paddy uśmiechnęła się do swojego kufla. - MoŜe tak, a moŜe nie - powiedziała. Wstała i odeszła z miłym uśmiechem, odpowiednim do uśmiechu Terry'ego. W połowie mgławicy męŜczyzn wpadła na McViego. Nawet on, najbardziej małostkowy człowiek w „News", popijał i cieszył się karnawałową atmosferą. Przyparł ją do muru w kącie koło automatu z papierosami i próbował wymyślić radę, jakiej mógłby jej udzielić, bo podobała mu się pozycja szefa, kiedy jeździli radiowozem. Nie została mu juŜ Ŝadna rada, był teŜ dość pijany, więc podzielił się z nią jakąś bełkotliwą mądrością z drugiej ręki, 404

podając ją za własną. Nie pozwól sobie wciskać kitu. Nie kupuj niczego na raty. Nigdy nie stawiaj na konia, który nazywa się Szczęściarz. Nie jedź na urlop do Blackpool, bo tam jest koszmarnie. Kiedy wyrwała się McViemu, Pete osunął się w kąt, oczy miał zamknięte, twarz rozluźnioną. Musiała przedzierać się przez tłum amatorów whisky, Ŝeby dotrzeć do niego. - UwaŜaj! - krzyknął jeden z nich, kiedy przepchnęła się koło niego, trąciła kieliszek i spowodowała wylanie odrobiny whisky na podłogę. Zorientował się, Ŝe zmierza w stronę Pete'a. - Postaraj się go nie obudzić. Był w szpitalu i potrzebuje snu. Paddy usiadła obok Pete'a, objęła palcami jego nadgarstek. Nie wyczuła pulsu. - On nie śpi - oznajmiła spokojnie. - Owszem - krzyknął jeden z facetów przy stole. - To król, bracie, cholerny mistrz. Trzyma nas tutaj od piątej. - On nie śpi - wyszeptała, biorąc zimną, samotną dłoń Pete'a i podnosząc ją do ust.

Dom

Paddy stała na zimnie, wpychając ręce w kieszenie. Jej ciepły biały oddech zakwitał i unosił się przed nią. Przez okno za płotem widziała czubki ich głów w duŜym pokoju. Sean siedział w jednym fotelu, Con w drugim, razem oglądali wiadomości telewizyjne. W sypialni Marty'ego paliło się światło, dobiegł do niej cichy szum radia. Mary Ann pewnie się kąpie. Trisha w kuchni zajmuje się jedzeniem, grzeje talerze, szykując się na jej powrót. Powiedziała nogom, Ŝeby zaniosły ją do drzwi, ale nadal stała, patrząc nad Ŝywopłotem. Sean coś powiedział, Con skinął głową. Rodzice nie wiedzieli, Ŝe rozstała się z Seanem. Nie była teŜ pewna, czy do Seana to juŜ dotarło, ale miło, Ŝe tu jest. W kaŜdym razie nie był na nią zły. Wściekną się, kiedy zobaczą jej obandaŜowaną głowę, a teraz jeszcze i oczy miała czerwone od płaczu. Nie mogła im powiedzieć, Ŝe jej przyjaciel umarł w pubie. A juŜ na pewno nie mogła im powiedzieć o Garrym Naismith’sie. Próbowała wymyślić wiarygodne kłamstwo, które nie kazałoby matce zabronić jej chodzenia do pracy. Napadnięto na nią. To sugerowało niebezpieczeństwo w mieście. W pociągu wywiązała się bójka, a ona, uwaŜna i ostroŜna, wstała, Ŝeby wysiąść, i dostała w głowę jakąś zabłąkaną butelką. Obsługa kolejki zawiozła ją do szpitala, ale nic jej nie jest. Uczestników bójki aresztowa406

no. Jeden z nich był gruby. Tego rodzaju szczegóły czyniły opowieść bardziej prawdopodobną. Miał na sobie koszulkę piłkarskiej druŜyny Rangersów. Chcieliby w to uwierzyć. Zimna noc szczypała ją w twarz. ZauwaŜyła szron na liściach Ŝywopłotu. Drobiny budyniu ukryte w szwach kieszeni dostały się teraz pod paznokcie. Znowu poczuła ręce Pete'a w swoich dłoniach i obiecała sobie, Ŝe nigdy go nie zapomni podobnie jak tego, co dla niej zrobił. Robiło się późno. Powoli i niechętnie weszła przez ogrodową furtkę i zatrzymała się przy stosie cegieł. Uklękła, macając palcami gnoistą ziemię w poszukiwaniu klucza do garaŜu Beattiech. Wypali papierosa z królową i przez chwilę powspomina swojego przyjaciela Pete'a, zanim wejdzie do ciepła.

Od Autorki

Części ksiąŜki dotyczące Paddy'ego Meehana pochodzą z autentycznej sprawy. Patrick Meehan był zawodowym kasiarzem, którego uznano winnym głośnego morderstwa starszej kobiety podczas włamania do jej domu. Ta sprawa była niechlubną pomyłką wymiaru sprawiedliwości w Szkocji. Nawet kiedy prawdziwi sprawcy sprzedali swoją historię gazecie niedzielnej, trzeba było dopiero ksiąŜki Ludovica Kennedy'ego, Ŝeby ponownie otworzyć sprawę i uzyskać królewski akt łaski. Opowiedziana tutaj historia opiera się w znacznej mierze na wywiadach z Meehanem w gazetach i ksiąŜkach, a takŜe na opowieściach jego prawnika Josepha Beltramiego. Niektóre fakty przykrojono tak, by stały się łatwiejsze w czytaniu - na przykład Griffiths podczas całej strzelaniny porwał kilka samochodów. Jedynie zawartość emocjonalna jest w znacznym stopniu fikcyjna. W końcu lat osiemdziesiątych przeprowadziłam wywiad z Paddym Meehanem. śadne z nas nie chciało rozmawiać. Oboje próbowaliśmy sprawić przyjemność mojej mamie, Edith. W lecie pod koniec lat osiemdziesiątych Edith pracowała jako manikiurzystka na Argyle Market, w nędznych boksach na korytarzu pierwszego piętra, niedaleko głównej handlowej ulicy Glasgow. W tym samym czasie u podnóŜa schodów prowadzących na to piętro Paddy Meehan sprzedawał opublikowaną własnym sumptem 408

ksiąŜkę Framed by MI5 [Wrobiony przez MI5]. Kabina Edith do manikiuru była bardzo elegancka: ona sama, w białym fartuchu, miała tam biurko i sofę, kazała nawet zainstalować prawdziwy telefon. Meehan zapytał, czy mógłby u niej odbierać waŜne telefony, bo słuŜby specjalne załoŜyły podsłuch w automacie telefonicznym. Była damą, więc zgodziła się uprzejmie, prosząc, by w ramach rewanŜu opowiedział swoją historię jej córce. Ją to zainteresuje, stwierdziła Edith, poniewaŜ studiuje prawo. W istocie wcale mnie to nie interesowało, nie wiedziałam niczego ani o nim, ani o sprawie, poza tym zbliŜały się egzaminy, jednak mama oświadczyła, Ŝe muszę mu postawić herbatę. Pół godziny przed zamknięciem targowa kantyna była pusta. Byliśmy jedynymi klientami. Meehan usiadł przodem do drzwi i patrzył mi przez ramię. Byłam młoda, arogancka, nie miałam czasu, więc nie słuchałam uwaŜnie jego historii. Opowiadał ją juŜ tyle razy, Ŝe momentami chyba sam jej nie słuchał, ale opowiedział ją dobrze, nadal wpadał w złość, kiedy przypominał sobie więzienie i szarŜujący tłum w Ayr. Później poprosiłam go, Ŝeby część jeszcze raz powtórzył. Powiedział, Ŝe do podziemnej komunistycznej siatki zwerbował go mroczny typ o imieniu Hector, który pojawił się po raz pierwszy, kiedy Meehan pracował w stoczni. Wpadł na niego niespodziewanie w Londynie przed ambasadą, a teraz Meehan doszedł do wniosku, Ŝe był to agent prooocateur z MI5. Wprawdzie z jego więziennej kartoteki wynikało, Ŝe siedział w więzieniu w Leicester przez pięć lat, w istocie uciekł i zbiegł do ZSRR. Udzielił Sowietom informacji na temat planów więzienia, które wykorzystali, by wydostać George'a Blake'a. Bardziej wątpliwe było jego twierdzenie, Ŝe ostrzegł MI5 przed metodami, jakimi posłuŜył się Blake podczas ucieczki. Albo nie wzięli powaŜnie jego ostrzeŜeń, albo świadomie pozwolili Blake'owi uciec. 409

Dla mnie brzmiało to śmiesznie. Powiedziałam mu, Ŝe nie wierzę, Ŝeby MI5 próbowało zapewnić sobie jego milczenie, wrabiając go w głośne morderstwo. Upierał się, zaczął się denerwować i rumienić, a w pewnym momencie prawie się rozpłakał. Nagle zobaczyłam siebie, arogancką studentkę prawa w brudnej kafejce, która koryguje tok narracji starego faceta o czerwonej gębie opowiadającego własne Ŝycie. Meehan uparcie twierdził, Ŝe jego Ŝycie miało sens. Nie był gotów zaakceptować tego, Ŝe jego Ŝycie, podobnie jak większość burzliwych egzystencji, było jedynie serią komediowych nieporozumień i tragedii zebranych razem według bezsensownego schematu. Ktoś wiedział, co się dzieje, i reŜyserował to. Poszukiwanie owego mrocznego pomysłodawcy robiło wraŜenie, Ŝe Meehan upiera się przy istnieniu Boga. Skończyliśmy herbatę i papierosy i rozstaliśmy się niezbyt przyjaźnie. Do końca tamtego lata mnie ignorował. Ilekroć mijałam go u podnóŜa schodów w drodze do mamy, zajmował się układaniem stosu ksiąŜek albo patrzył w dal, zmruŜywszy oczy, udając, Ŝe dostrzegł jakiegoś wyimaginowanego znajomego. Zawsze mówiłam „dzień dobry", Ŝeby dać mu moŜliwość zrobienia mi afrontu. Kiedy bardziej dorosłam, zaczęłam sobie uświadamiać, Ŝe nic skuteczniej nie ucisza niewygodnej prawdy niŜ śmieszność. Jego historia była wystarczająco mało prawdopodobna, by była autentyczna. Meehan nie przestawał opowiadać swojej historii. Opowiadał ją kaŜdemu, z kim się zetknął. Zmarł na raka gardła w 1994 roku.

Podziękowania

Ta ksiąŜka nigdy by nie powstała, gdyby nie wysiłek i intuicja Seliny Walker; wprost nie wiem, jak jej dziękować za cierpliwość i spostrzegawczość. Pod koniec pracy doskonale ukierunkowali mnie takŜe Katrina Whone, Rachel Calder i Reagan Arthur. Wiele osób pomogło mi w kwerendzie. Winna jestem podziękowania, a i obiady, Stephenowi McGinty, Lindzie WatsonBrown i Val McDermid, która udzieliła mi nieocenionych wskazówek dotyczących funkcjonowania duŜego działu wiadomości w gazecie na początku lat osiemdziesiątych. Dziękuję równieŜ Kesterowi Aspdenowi za uprzejme dostarczenie bezzwrotnych materiałów. Inspiracji dostarczyła mi błyskotliwa praca doktor Clare McDermid o społecznej pozycji osób molestujących dzieci; znaczną jej część musiałam pominąć, choć bez wątpienia znajdzie się w innym, późniejszym projekcie. Dziękuję równieŜ Gerry'emu Considine, który jak zwykle udzielił mi porad prawniczych. A moŜe to nie on? JuŜ nie pamiętam. MoŜe zrobił to Philip Considine czy John Considine. Jeśli tak, to będą nieprawdziwe, poniewaŜ nie są oni prawnikami. MoŜe zrobiła to ciotka Betty Considine. Czy powstała jakaś nowa europejska konwencja dotycząca filiŜaneczek herbaty i chlebka z rodzynkami? Moja dozgonna wdzięczność dla Stevo, Moniki i Edith za wsparcie w najgorszych chwilach tego wspaniałego okresu.

Spis treści

Drobne cuda Prawdziwa Paddy Meehan Tyrania jajek NaboŜeństwo za zmarłych Solona ryba i herbata Opychanie się jedzeniem Niepokoje rosną A ludzie to dupki Na podświetlarce Eastfield Star Dwie zapaśniczki To nie powód do ucieczki Vaughan w spoŜywczej furgonetce Mary Ann się śmieje Z barowych nudziary miejscy bohaterowie Safari mikrobów Bezduszne samochody Dziewczyny z Kilmarnock i chłopaki ze wsi Niespodziewana szansa Heather Samotna jak nigdy Ze smutkiem Tropem Heather Wszystko wraca NiemoŜliwie wyszukana zupa

7 11 23 28 36 47 53 63 80 88 101 110 127 133 145 159 176 189 200 207 213 226 237 246

Stan doktora Petea Tłusta, ale zabawna Gorąca randka O włos śycie w szkockim pokoju Pattersonowie Rozstanie Nie lubię poniedziałków Callum Pan Naismith Uroczystość poŜegnalna Dom

255 270 283 297 312 323 342 350 360 372 388 406

Od Autorki Podziękowania

408 411