Moon Elizabeth - Paksenarrion - Dziedzictwo Girda 01 - Bez wyrzeczenia

Elizabeth Moon
Bez Wyrzeczenia
Surrender None
Przekład Jerzy Marcinkowski
S&C
Exlibris
Ku pamięci Travisa Bohannona,
wiejskiego chłopca z Florence w Teksasie, który stracił życie, ratując
rodzinę z pożaru.
Bohaterowie są nie tylko w książkach.
Podziękowania
Zbyt wiele osób służyło mi poradami technicznymi i specjalistyczną
wiedzą, by wymienić wszystkich, a pominięcie kogokolwiek byłoby
nieuczciwe. Niemniej, specjalne podziękowania należą się Ellen McLean z
McLean Beefmasters, których bydło nauczyło mnie więcej od zajęć na
college'u w Dairying; Joelowi Gravesowi za pokazanie mi, jak kosić bez
obcięcia sobie stóp oraz Markowi Ungerowi za naukę i zademonstrowanie
możliwości walki różnymi rodzajami broni. Błędy są moje; oni zrobili
wszystko, żeby mnie poprawić.
Część I
Prolog
Reguła Aare jednego jest znaczenia:
Bez wyrzeczenia.
– Niechaj spłynie na niego światłość Esei – wymamrotał kapłan, a położna
dodała: – I słodki spokój Alyanyi – kładąc mokre, różowe niemowlę na
brzuchu matki. Przysłany pospiesznie z pańskiego dworu kapłan umoczył
palec we krwi i przytknął go do chustki, w którą następnie zawinął mokry,
ciemny loczek nowonarodzonego, ucięty srebrnymi nożyczkami. W
obliczu takiego dowodu, żadna głupia, wiejska dziewucha nie ukryje
dziecka przed prawowitym Ojcem. Idiotka może tego próbować – niektóre
czyniły tak z obawy przed magią pana – choć każda wystarczająco
rozgarnięta, by nie gotować gulaszu w czajniku, powinna zdawać sobie
sprawę, iż panowie nie zamierzali krzywdzić tak narodzonych dzieci.
Wręcz przeciwnie. Ostatni raz pociągnąwszy nosem, kapłan nakreślił w
powietrzu znak, który rozjaśniał pomieszczenie jeszcze przez długie
minuty po jego wyjściu, po czym oddalił się, zanosząc raport o
szczęśliwych narodzinach. Żaden potworek; ludzkie dziecko, zdrowe i o
prawidłowej ilości członków. Być może odziedziczy magiczną moc... być
może.
Pozostawiona w izbie położna obrzuciła złowrogim spojrzeniem wiszącą
w powietrzu smugę światła i nakreśliła własny znak, ciskając w nią garścią
ziół. Blask trwał, nieznacznie tylko blednąc. Świeżo upieczona matka
chrząknęła i położna wróciła do pracy, ignorując światło, którego nie
potrzebowała. Jej dłonie leczyły. Dar ten zawdzięczała brakowi rozwagi
praprababki w czasach, gdy coś takiego oznaczało szybkie małżeństwo z
będącym pod ręką chłopem pańszczyźnianym. Nie wierzyła, że cokolwiek
się zmieniło, a wizyta kapłana Esei przekonała ją tylko, że wielcy panowie
pozbawieni byli przyzwoitości.
Na pańskim dworze przyszłość niemowlęcia określono bardzo szybko.
Jego własna matka mogła go niańczyć, lecz traktowano go jak panicza,
dopóki nie ujawnią się jego umiejętności lub ich brak.
Chłopiec okazywał żywą inteligencję i ciekawość świata; uczył się łatwo i
zanim minęło sześć zimowych biesiad, potrafił już ładnie przepisywać
skrypty Starego Aare. Mówił bez wieśniaczego akcentu, nie brakowało mu
ogłady ani gracji. Nie posiadał także krztyny mocy i kiedy pan stracił
resztę nadziei, że coś się zmieni, w jednej ze swych wiosek wyszukał mu
przybraną rodzinę i odesłał go.
Mogło być gorzej. Pan dobrze go zaopatrzył: rodzinie zaczęło się
powodzić i młodzieniec nie miał kłopotów ze znalezieniem sobie żony.
Zapowiedziano mu, że odziedziczy obejście i w swoim czasie miał już
własną farmę. Dzięki darom ojca wystartował znacznie powyżej
przeciętnej, i wkrótce został sędzią na rynku pobliskiego miasteczka. Nie
utrzymałby się z tego, niemniej, dochody uzupełniały produkcję farmy.
Wiedział, że był całkiem nieźle sytuowany i ze wzruszeniem ramion
porzucił dawne nadzieje na adoptowanie przez pańską rodzinę. A jednak
nie potrafił zapomnieć o swym pochodzeniu, ani obietnicy magii.
* * *
W roku jego narodzin, daleko stąd, żył już chłopiec, który pozbawi jego
pochodzenie wartości.
Rozdział 1
– Jesteś już wystarczająco duży, by przestać czepiać się moich spódnic –
oznajmiła matka chłopca. – I wystarczająco śmiały, by robić to, co chcesz.
– Mówiąc to, przeczesała palcami niesforną czuprynę chłopca i starła mu z
policzka smugę sadzy. – Zaniesiesz migiem ten koszyk do pańskiego
zarządcy. Jesteś dużym chłopcem, czy dzidziusiem?
– Jestem duży – odrzekł, marszcząc brwi. – Nie boję się. – Matka
przejechała fartuchem po jego koszuli i klepnęła go w pupę.
– No to ruszaj. Pamiętaj, Gird, masz zaraz wracać do domu. Żadnych
zabaw z innymi chłopcami i dziewczętami. Praca czeka, synku.
– Wiem. – Ze stęknięciem podniósł sięgający mu niemal do biodra kosz i
odchylił się w bok, by zrównoważyć ciężar; wypełniony był po brzegi
najlepszymi śliwkami z ich drzewa. Mógłby jedną spróbować... słodki sok
spływający w głąb przełyku...
– I nie jedz ich, Gird. Nawet jednej. Tata wygarbowałby ci skórę za coś
takiego.
– Nie zjem. – Ruszył drogą, zgięty pod ciężarem, lecz zdecydowany nie
odstawiać kosza i nie odpoczywać, dopóki nie straci domu z pola
widzenia. Chciał pójść sam. W zeszłym roku prosił o to, kiedy był jeszcze
stanowczo za mały. A w tym roku, kiedy mu zapowiedziała, on...
zmarszczył brwi tak mocno, że poczuł, jak się stykają. Bał się. Mimo
wszystko. – Nie boję się – mruknął pod nosem. – Wcale nie. Jestem duży,
większy od innych.
Na drodze widział innych pieszych, z koszami zawieszonymi na ramieniu
lub zarzuconymi na plecy. Podręczny koszyk – z każdego poletka jeżyn;
kosz na ramię – z każdego drzewa przez pierwsze trzy lata rodzenia
owoców; kosz noszony na biodrze – z każdego drzewa owocowego po
trzech latach oraz kosz na plecy – z każdej jabłoni. W zeszłym roku w
każdej ręce niósł mały koszyk: dwa podręczne koszyki dawały jeden kosz
na ramię – zeszłoroczną daninę. To był czwarty rok rodzenia śliwy i byli
winni swojemu panu kosz na biodro.
„Co zostawia kosz na ramię dla nas" – pomyślał gorzko. Rok był suchy;
większość owoców spadła, zanim dojrzała. Słyszał, jak rozmawiali o tym
rodzice. Mogli poprosić zarządcę o zmianę trybutu, ale mogło to wywołać
inne kłopoty.
– Nie chcę łatki człowieka, który wykłóca się o wysokość daniny –
oznajmił ojciec, pochylając się nad stołem. – Nie. Lepiej drogo zapłacić
jednego roku i mieć dobrą opinię u pana. Nie będziemy głodować.
Gird słuchał w milczeniu. Dwa lata temu cierpieli głód; wciąż pamiętał ból
brzucha i darowane mu przez brata kąski. Wszystko byłoby lepsze od
tamtego. Teraz, kiedy tak maszerował poboczem, zaburczało mu w
brzuchu; zapach śliwek wydawał się wędrować od nosa prosto do trzewi.
Przymrużył oczy przed blaskiem słońca, starając się o tym nie myśleć. Pył
pod stopami był gorący na wierzchu, lecz nogi zapadały się w chłód –
czyżby było mokro? Dlaczego mokre i zimne dawało takie samo
wrażenie? Dojrzał kałużę, pozostawioną przez deszcz sprzed tygodnia i
ruszył w jej stronę, zanim przypomniał sobie przestrogi matki. Żadnych
kałuż, mówiła, nie pójdziesz do dworu z ubłoconymi nogami.
Za ojcowskim domem trakt zakręcał wokół zagajnika rachitycznych
dębów i kierował się prosto do właściwej wioski. Gird przełożył koszyk na
drugą stronę i poszedł dalej. Przed nim, tuż za olbrzymią, kamienną
stodołą, gdzie cała wieś przechowywała ziarno i siano, majaczył narożnik
muru pana. Droga pełna była ludzi oczekujących na wejście przez bramę:
dzieci młodszych od niego z ręcznymi koszykami, jego rówieśników z
koszami na ramię oraz starszych, z koszami na biodro. Stanął w kolejce,
przesuwającej się w miarę, jak ci, którzy opłacili już daninę, wychodzili na
zewnątrz, robiąc miejsce innym.
Kiedy znalazł się w środku, nad głowami wyższych od siebie dojrzał
jedynie róg daszku nad stołem zarządcy. Starał się właśnie zobaczyć coś
więcej, zerkając pomiędzy stojącymi przed nim ludźmi, kiedy poczuł
mocne szturchnięcie w głowę. Rozejrzał się.
– Ładne śliwki – powiedział Rauf, syn świniopasa Orega. – Lepsze od
naszych. – Rauf był o dłoń wyższy od Girda i bardzo złośliwy. Gird
kiwnął głową, nic nie mówiąc. Tak było bezpieczniej w przypadku Raufa.
– Myślę, że wyglądałyby lepiej w moim koszyku. Co, Sig? – Rauf
szturchnął pod żebra swojego przyjaciela Sikana i obaj wyszczerzyli zęby
do Girda. – Masz więcej, niż potrzebujesz, chłopczyku; ten kosz jest zbyt
ciężki dla ciebie. – Rauf wziął sobie z wierzchu garść śliwek; Sikan zrobił
to samo.
– Przestańcie! – Gird zapomniał, że na pańskim dziedzińcu nie wolno było
podnosić głosu. – To moje śliwki!
– Może kiedyś, bo teraz ja je znalazłem. – Rauf mocno pchnął Girda.
Chłopiec zatoczył się, wysypując śliwki z koszyka. – Znalazłem je na
ziemi, a co na ziemi, to wszystkich, zgadza się?
Gird próbował zbierać toczące się owoce. Sikan kopnął go lekko w ramię,
a Rauf wywrócił koszyk. Gird usłyszał śmiech innych chłopców i krzyk
strofującej ich kobiety. Poczuł gorąco na karku; zaszumiało mu w uszach.
Zanim pomyślał, złapał koszyk i zdzielił nim Raufa w twarz. Sikan
skoczył na niego; Gird odtoczył się, dziko kopiąc. W mgnieniu oka w rogu
dziedzińca rozgorzała bójka, pokrywając bruk rozgniecionymi śliwkami.
Zarządca krzyknął i strażnicy pana wkroczyli zdecydowanie, posługując
się rękoma, krótkimi pałkami i płazami mieczów. Dwóch z nich
unieruchomiło Girda. Rauf leżał bezwładnie na ziemi, a reszta chłopców
zbiła się w przerażoną grupkę za linią zbrojnych mężczyzn.
– Hańba – rzucił ktoś nad głową chłopca. Gird podniósł wzrok i ujrzał
wąską twarz zarządcy o błękitnych oczach. – Kto zaczął?
Nikt nie odpowiedział. Gird poczuł, jak ręce zaciskają się mocno na jego
ramionach, potrząsając nim.
– Chłopcze – rozległ się basowy głos jednego z trzymających go
strażników. – Mów, co wiesz o tej sprawie. Kto zaczął?
– On ukradł moje śliwki. – Nie miał pojęcia, że cokolwiek powie, zanim
tego nie uczynił. W kamiennym milczeniu, w obliczu leżącego
nieruchomo Raufa i dziedzińca pokrytego rozdeptanymi owocami jego
głos zabrzmiał raczej cienko. Zarządca spojrzał mu w oczy.
– Jak masz na imię, chłopcze? Jak nazywa się twój ojciec?
– Gird, sir. Syn Dorthana.
– Dorthana, co? Twój ojciec nie jest warchołem; po jego synach
oczekiwałbym czegoś więcej.
– Sir, on ukradł moje śliwki!
– Wasz trybut... tak. Co to było w tym roku?
– Kosz na biodro, sir. Pełen pysznych śliwek, wielkich i ciemnych, a on...
– Kto?
Gird kiwnął głową w stronę Raufa.
– Rauf, sir. On i jego przyjaciel, Sikan.
– Widział to ktoś jeszcze? – Zarządca przeniósł wzrok na tłumek
chłopców. Większość patrzyła w ziemię, lecz Teris, rok starszy od Girda
syn ich najbliższych sąsiadów, pokiwał głową.
– Z całym szacunkiem, sir, to Rauf zaczął. Powiedział, że to bardzo ładne
śliwki i będą lepiej wyglądać w jego koszyku. Potem wziął sobie trochę, a
Gird powiedział nie, a on odepchnął go na bok...
– Rauf zadał pierwszy cios?
– Tak jest, sir.
– Ktoś jeszcze? – Odpowiedziały mu niechętne przytaknięcia. Na oczach
Girda wokół Sikana powstała wolna przestrzeń. Chłopak zaczerwienił się i
przesunął do przodu, gdy padł na niego twardy wzrok zarządcy.
– Nie było tak źle, sir – oznajmił, próbując uśmiechnąć się
pokiereszowanymi wargami. – Tylko dokuczaliśmy chłopakowi, nic
więcej.
– Dokuczaliście? Na dziedzińcu pana?
– Cóż...
– Uderzyłeś tego chłopca? – Zarządca wskazał na Girda.
– No cóż, sir, być może lekko go... trochę, no... popchnąłem, ale to nic
wielkiego, żadna tam bijatyka. Ale wie pan, to jeden z takich, co to lubią
wszczynać awantury...
Zarządca zmarszczył brwi.
– Nie po raz pierwszy ty i Rauf przysparzacie problemów. – Skinął
mężczyznom za Girdem. Puścili go. Chłopiec roztarł sobie lewy łokieć. –
A co do ciebie, Girdzie, synu Dorthana: bójka na dziedzińcu pana jest
zawsze zła – zawsze. Rozumiesz?
– Tak, sir. – Nie było nic innego do powiedzenia.
– Twoja wina polega na tym, że powiedziałeś, iż to twoje śliwki zostały
ukradzione. To były śliwki twojego pana; należały do niego. Gdyby to
Rauf je dał, pan nadal by je otrzymał. A tak... – zarządca machnął ręką na
bałagan. Bardzo mało owoców przetrwało walkę w stanie nienaruszonym.
– Lecz twoja rodzina cieszy się dobrą opinią, młody Girdzie i nie wydaje
mi się, abyś chciał przysparzać komuś kłopotów. Wobec czego twoja
rodzina nie zostanie ukarana... za to ty, razem z pozostałymi zostaniesz
tutaj i posprzątasz tak, żeby sierżant Mager był zadowolony.
– Tak jest, sir. – Czyli spóźni się do domu i dostanie lanie od ojca.
– Jeśli zaś chodzi o ciebie, Sikanie i Raufie... – Rauf zaczął się poruszać i
otworzył oczy, choć nie był w stanie skupić wzroku. – Ponieważ to wy
wywołaliście awanturę, co więcej, wybraliście sobie na ofiarę młodszego
chłopca, po sprzątaniu spędzicie noc w dybach. – Zarządca odwrócił się i z
powrotem zajął miejsce pod daszkiem nad stołem, przy którym skrybowie
zaznaczali daniny na długich zwojach pergaminu.
Reszta dnia była dla Girda bardzo pouczająca. Wystarczająco często
szorował kamienną podłogę w domu i czyścił klepisko obory z łajna.
Okazało się jednak, że sierżant Mager dbał o czystość kamieni podwórca
bardziej, niż jego matka o miski, z których jedli. Razem z innymi
chłopcami zebrali kawałki porozgniatanych owoców do koszów – nawet
ich nie próbując. Potem nosili wodę w kubłach tak dużych, że Gird nie
uniósłby żadnego z nich samodzielnie i szorowali bruk wodą i szczotkami
na długich kijach. Potem spłukiwali dziedziniec i szorowali jeszcze raz. I
kiedy Gird był już pewny, że kamienie dziedzińca nie były czystsze od
momentu ich ułożenia, sierżant znalazł kawałek skórki śliwki i musieli
zaczynać od początku. Niemniej, starał się najlepiej, jak mógł: Zanim
sierżant puścił ich do domów, dawno minęło południe, a palce Girda
pościerane były do krwi od szorowania. Oficer przywołał go spod bramy,
by zamienić z nim słowo.
– Twój tata ma dobrą opinię – oznajmił, kładąc ciężką dłoń na ramieniu
Girda. – A i z ciebie dobry chłopak, choć nieco porywczy. I odważny jesteś
– rzuciłeś się sam na większych od siebie. Myślałeś kiedyś o zostaniu
żołnierzem?
Girdowi podskoczyło serce.
– To znaczy... takim, jak pan?
Sierżant roześmiał się.
– Nie od razu, rzecz jasna. Zacząłbyś jak inni, od rekruta. Lecz jesteś duży,
jak na swój wiek, i silny. Ciężko pracujesz. Pomyśl o tym... miecz, może
włócznia... pewnego dnia mógłbyś nawet zostać sierżantem.
– Jechał pan kiedyś konno? – To było jego marzenie: dosiąść kiedyś
szybkiego rumaka, jak czynili to panowie i pogalopować z wiatrem w
zawody.
– Czasami. – Sierżant uśmiechnął się. – Zarządca mógłby polecić cię do
przeszkolenia. Chłopak taki jak ty potrzebuje dyscypliny i miejsca, gdzie
mógłby zużyć nadmiar energii. Poza tym, jedna gęba w domu mniej do
wykarmienia. – Poklepał Girda po ramieniu i wypchnął go za bramę. –
Jutro lub pojutrze zamienimy słowo z twoim ojcem. I nie wpakuj się
więcej w kłopoty, co?
* * *
– Święta Kwiatowa Panienko! – Jego matka była już w połowie drogi;
musiała wypatrywać go z domu. – Gird, co ty chciałeś...
– Przepraszam. – Wbił wzrok w pył pomiędzy palcami stóp, świadomy
każdego rozdarcia ubrania. Jego najlepszy strój – zupełnie nowa koszula –
wyglądał teraz jak łachmany. – Nie ja zacząłem, mamo, naprawdę. Rauf
ukradł kilka śliwek i pomyślałem, że zostaniemy ukarani...
– Effa mówi, że to Rauf uderzył pierwszy.
– Tak, mamo. – Usłyszał westchnienie i podniósł wzrok. – Ja naprawdę
nie...
– Gird... – Położyła mu rękę na głowie. – Przynajmniej jesteś z powrotem i
obyło się bez kary. Effa mówi, że zarządca nie wyglądał na
rozzłoszczonego, przynajmniej nie tak, jak sądziła.
– Nie wydaje mi się, żeby był zły. – Wtem z ust wyrwały się mu
ważniejsze wieści. – Zgadnij, co powiedział sierżant – może wezmą mnie
na szkolenie na żołnierza! Mógłbym dostać miecz... – Był tak podniecony,
że nie zauważył, jak cofnęła się z przerażeniem na twarzy. – Powiedział,
że czasami nawet jeżdżą konno. Powiedział, że jestem wystarczająco duży
i silny, i... – Nareszcie dotarło do niego jej milczenie; popatrzył na matkę.
– Mamo?
– Nie! – Złapała go za ramię i pociągnęła do domu.
Awantura trwała cały wieczór. Pierwszą reakcją ojca na historię ze
śliwkami było sięgnięcie po pas.
– Nie biorę udziału w bójkach – oświadczył. – Nie wychowałem moich
synów na rozrabiaków.
Arin jak zwykle stanął w jego obronie.
– Tato, wiesz, że ten Rauf to łobuz. Zarządca też to wie: kazał zakuć jego i
Sikana w dyby.
– A pomyśleliście o tym, że będę miał przeciwko sobie ich ojców? Oreg
nigdy nie uwierzy w winę syna, nawet gdyby Rauf wszystko potwierdził.
Gdyby Gird mu nie oddał, Oreg wiedziałby, że jest mi coś winny, może
nawet kawałek bekonu. A ojciec Sikana... nie chcę z nim zwady. Jego żona
ma jedyny warsztat do barwienia tkanin w tej wiosce. Poza tym, to było
bardzo niedobre. Nie możemy walczyć ze sobą nawzajem; i bez tego żyje
się wystarczająco ciężko. Dowiedzą się, że ukarałem Girda; będę musiał
pójść do nich i przeprosić.
No i dostał lanie na świeże siniaki, zamiast kolacji i obiadu. Gird
spodziewał się tego. Po mrugnięciu okiem Arina spodziewał się dostać od
niego jakiś kąsek, który uda się bratu przemycić bez narażania się na
przyłapanie. Niestety, propozycja sierżanta nie spodobała się ojcu tak
samo, jak matce.
– Nigdy nie jest dobrze zwrócić na siebie uwagę w ten sposób. Poza tym,
wierzymy w Panią – czy podniósłbyś miecz przeciwko swoim, Girdzie?
Zakłócił spokój wioski krwią i żelazem? – Zanim jednak postanowił, czy
bezpiecznie będzie udzielić odpowiedzi, którą obmyślił, czekając na
powrót ojca z pola, ten wzruszył ramionami. – Ale cóż ja mógłbym
powiedzieć, gdyby przyszedł do mnie zarządca? Mają prawo zabrać ciebie
niezależnie od tego, co o tym myślę. Mogę mieć jedynie nadzieję, że
zarządca zapomni o tobie.
Nie zapomniał. Następny dzień Gird spędził, mocując się z najmniejszą
kosą w posiadaniu rodziny – mimo to wciąż za dużą dla niego – i kosząc
ojcowską część łąki. Wiedział, że posłano go tutaj, żeby trzymać z dala od
chłopców z wioski. Wiedział, że matka upiekła dwa słodkie ciasta dla
rodzin Raufa i Sikana, które ojciec zabrał wczesnym rankiem. Było
upalnie i parno, jak to w samym środku lata, a zimna owsianka nie
zapełniła brzucha pustego po wczorajszej głodówce. Lecz na polu
niedaleko pracował ojciec i zauważyłby, gdyby Gird się obijał.
Kosił zaciekle, wycinając nierówne kawały w miejscu, gdzie jego brat
pozostawiłby czyste pokosy. Musiał istnieć jakiś sposób. Przerwał, by
przeciągnąć po wielkim, zakrzywionym nożu kawałkiem kamienia, który
dał mu ojciec i wsłuchał się w zmiany dźwięku wydawanego przez różne
odcinki żelaza. Rzucił okiem na zaorany stok i ujrzał ojca,
rozprawiającego z innym mieszkańcem wioski. Gird oparł się na kosidle –
nóż znalazł się wysoko nad głową chłopca – i wydłubał sobie rzep
spomiędzy palców u stopy.
Kiedy spojrzał ponownie, ojciec wspinał się właśnie po zboczu. Gird nie
odważył się zejść ze słońca i odpocząć, odchylał tylko głowę, by owionął
ją lekki wietrzyk. W wysokiej trawie przed nim coś zaszeleściło. Szczur?
Ptak? Podrapał się stopą po łydce drugiej nogi, spojrzał na stok i
westchnął. Pewnego dnia dorośnie i jeśli nie zostanie żołnierzem, będzie
rolnikiem zdolnym do wymachiwania większą kosą od tej. Jak ojciec,
którego szerokie zamachy prowadziły kosiarzy każdego roku. Jak jego
brat, Arin, który właśnie wyrósł z tej kosy. Zamruczał i opuścił długie
ostrze. Z pewnością znajdzie sposób, aby lepiej pracować.
Nim nastał wieczór całe dłonie miał w pęcherzach, ale pokosy zaczynały
wychodzić mu równo. Lekko zmienił chwyt, nauczył się angażować
biodro w zamach i robić kroki odpowiednio długie, by zrównoważyć
zataczane przez nóż łuki. Następny dzień spędził na tym samym płachetku
łąki. Teraz, kiedy już załapał, jak to robić, żywił lekką nadzieję, że
zarządca nie przyjdzie. Zostanie rolnikiem, jak ojciec, będzie przewodził
kosiarzom, orał własnymi wołami, hodował jeszcze smaczniejsze owoce...
Zarządca przyszedł następnego dnia wieczorem, kiedy ojciec właśnie
zszedł z pola, a Gird czuł, że rodzinna niełaska mijała. Na czas rozmowy z
zarządcą dzieci odesłano na podwórko. Gird chciał zakraść się do obórki i
podsłuchać, lecz Arin zastąpił mu drogę. Musiał zaczekać na wezwanie
ojca.
W blasku świeczki twarz ojca wyglądała na starszą i bardziej znużoną.
Matka siedziała sztywno za krosnem, mocno zaciskając usta. Zarządca
uśmiechnął się do niego.
– Girdzie, sierżant zasugerował, że byłbyś zdatny do przeszkolenia na
żołnierza: jesteś silny i odważny, potrzeba ci jednak dyscypliny...